REPORTAGE
46
WWW.AUTOVISIE.NL
DE STUURMANSWEGEN VAN NOORWEGEN
STROOPTOCHT Noorwegen, treffender is een stuurmansparadijs niet te (be)noemen. In een Volkswagen Golf GTI bestormen we de onvoorstelbaar mooie wegen. TEKST PETER HILHORST FOTOGRAFIE HENK VAN DEN HURK
WWW.AUTOVISIE.NL
47
REPORTAGE
DE STUURMANSWEGEN VAN NOORWEGEN
‘HOE HEVIGER HET VERLANGEN, DES TE STERKER DE WIL HET UITEINDELIJKE DOEL TE BEREIKEN.’ Deze spreuk werd door de Vikingen in hun houten schepen gekerfd om de moraal hoog te houden tijdens hun maandenlange strooptochten op zoek naar vrouwen en rijkdom. Wij houden datzelfde gezegde in het achterhoofd, maar stappen met onschuldigere intenties op de boot om Noorwegen te veroveren. Daarvoor is ook vastberadenheid nodig, want het duurt minimaal twee reisdagen om de juiste delen van het land te bereiken. Om fris op het strijdtoneel te verschijnen, is het raadzaam de boot vanuit het Duitse Kiel naar Oslo te nemen. Die overtocht duurt twintig uur, en dan is het nog een dag rijden om het uiteindelijke doel op de radar te krijgen: de befaamde Trollstigen. Deze bergpas is in de zomermaanden een toeristische trekpleister, met een traag voortkruipende stoet campers. Maar als de toeristen door de naderende sneeuwgrens zijn verjaagd, is de Trollstigen een uitgestorven tempel. Uit de rotsen gehouwen, geplaveid met spannend asfalt en daardoor aanbeden door de petrolhead. Hier vieren we het jubileumfeest van de Volkswagen Golf GTI. 48
WWW.AUTOVISIE.NL
Onder en boven: Op nat wegdek werken de remingrepen op de voorwielen om sperwerking te simuleren minder goed.
Als één auto een podium verdient in het Autovisie jubileumjaar, dan is het de Golf GTI wel. Hij wordt al 35 jaar in alle lagen van bevolking op handen gedragen. Volkswagen brengt traditiegetrouw elke vijf jaar een spetterend jubileumnummer uit. Ditmaal is dat de Golf GTI Edition 35, met extra spoilerwerk en prachtige 18-inch wielen. Dat zijn best leuke slingers, maar het cadeau ligt onder de motorkap. De 2.0 TSI levert geen 210 maar 235 pk, en geen 280 maar 300 Nm. Het lekkerst klinkt de belofte dat het weggedrag van de Golf weer volledig is uit te pakken. Genieten mag van Volkswagen met volle teugen, want het ESP is (eindelijk) weer uitschakelbaar. En dat is de allermooiste toegift van de GTI; daarvoor hadden we zelfs 50 pk willen inleveren. Maar voordat het feest gaat beginnen, moeten er kilometers overbrugd worden, en dat kost tijd vanwege de lage snelheidslimieten in Noorwegen. Voor een afstand van 500 kilometer is een reistijd van acht uur niet ondenkbaar. Dan slaat vroeg of laat de verveling toe. Muziek helpt dan om de geest te verzetten en weet van uren weer uren te maken. Dienstdoend fotograaf Henk van den Hurk is een groentje in de wereld van de iPods en heeft vlak voor vertrek zijn volledige muziekverzameling gedigitaliseerd. Verwachtingsvol sluit hij zijn iPod aan, maar helaas lukt het hem niet om geluid uit de speakers te krijgen. Zelfs een ontredderd telefoontje vanuit de Noorse bossen naar de Nederlandse Volkswagen-importeur levert niets op, waardoor – om nooit opgehelderde redenen – de iPod deze reis een zwijgende passagier blijft.
Rechtsonder: Eeuwenoude begraafplaats op een hoogte van 2400 meter.
In de Middeleeuwen bouwden de Noren hun kerken van hout. Deze in Lom is nog intact.
Op een haar na geknakt door deze tegenvaller, herpakken we ons als de moderne beschaving wordt teruggedrongen door de overheersende natuur. Autosnelweg 7 vanuit Oslo verliest gaandeweg zijn brave karakter en wordt al snel een kronkelende binnenweg. Woonwijken verdwijnen en slechts een enkel houten huis verraadt nog de aanwezigheid van rechtoplopend leven. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de architect van het Noorse wegennet een rechtgeaarde autoliefhebber is. Zelfs op plekken waar een kaarsrechte strook asfalt ook mogelijk was geweest, slingert de weg fanatiek door het landschap. Het heeft vast iets te maken met het enorme respect dat de Noren hebben voor de oerkracht van de natuur. Het landschap mag niet te ingrijpend worden veranderd en daarom zijn er ook op veel plekken geen bruggen, maar stokoude pontjes. Niets bijzonders, zou je
‘ Dit stuurmansparadijs is 100 kilometer lang en de Nordschleife is er een kartbaan bij’
WWW.AUTOVISIE.NL
49
REPORTAGE
DE STUURMANSWEGEN VAN NOORWEGEN
zeggen, tenzij je op de pont staat om vanuit Fodnes over te steken naar Mannheller. Dat lijkt iets onbetekenends, maar eigenlijk sta je in de rij voor een achtbaan: de 55 van Sogndal naar Lom. Dit stuurmansparadijs is ruim honderd kilometer lang en de Nordschleife is er een kartbaan bij.
Halverwege de 55 worden we overvallen door de sneeuw, zoals ook de onfortuinlijke bestuurder van deze verlaten Kever is overkomen.
Als de slagboom van de pont omhoog gaat, zit ik in de aanvalshouding. Je kunt lekker recht aan het stuur van de Golf zitten en de zestraps DSG-bak in Sport zetten. Zo’n versnellingsbak met dubbele koppeling doet afbreuk aan de rijbeleving, maar zorgt er ook voor dat je je helemaal kunt focussen op de rijtaak. Minder afleiding, meer concentratie. Gas geven, remmen, terugschakelen en insturen – vier danspassen die je hier een uur lang vrijwel onophoudelijk achter elkaar kunt maken; iedere bestuurder op zijn eigen niveau. De GTI dwingt je niet tot hard gaan, zoals een Ford Focus RS, maar reikt je de instrumenten aan om dat op elk moment te kunnen doen. De GTI is, anders gezegd, gematigder en veel gedoseerder. Geen rallyspecial, maar gewoon speciaal. Iedereen kan zich een held voelen, want onzorgvuldigheden in de bediening bestraft hij niet, maar worden door hem verdoezeld. De besturing is consistent en biedt voldoende gevoel, maar je hebt niet zo’n gepassioneerd contact met de voorwielen als je zou wensen. Het is meer een stabiele relatie waarin goed gecommuniceerd wordt. De GTI heeft remingrepen op een doorslippend voorwiel om sperwerking te simuleren. En eerlijk gezegd werkt dat goed, zolang het asfalt niet meer dan half nat is. In drijfnatte omstandigheden mis je namelijk de aanvullende tractie van een mechanisch sperdifferentieel. Maar de Golf onderstuurt minder door de sperwerking en je kunt eerder op het gas. Je voelt in het stuur
zelfs het wilde trekken van de voorwielen als de remingrepen zich van het ene wiel naar het andere verplaatsen. Dan is de GTI op zijn leukst; het is lang geleden dat we een dergelijke levendigheid in een Volkswagen hebben meegemaakt. Alive is ook de achterkant. Bij stevig aanremmen wordt die licht en moet je de GTI met korte stuurbewegingen in balans houden. Dit kleurt het spel tussen mens en machine in op een manier waardoor het boeiend blijft. Spannend zelfs, want soms probeert de achterkant te verrassen. Zeker bij hard aanremmen tijdens een afdaling, als het gewicht sowieso al meer op de neus drukt. Het zijn allemaal bevestigingen dat deze Golf veruit de leukste versie in het assortiment is. Onderhoudend dus en daardoor oneindig veel attractiever dan de slaapverwekkende, vierwielaangedreven Golf R. Noorwegen is niet alleen sensationeel voor de stuurman, maar ook prachtig om kalm doorheen te toeren en onderweg het onwaarschijnlijke landschap te aanschouwen. De 55 illustreert als geen andere weg de enorme diversiteit van Noorwegen. Je kogelt de eerste kilometers door het bos omhoog richting de boomgrens, om vervolgens de kale hoogvlakte te bereiken. Tijdens het glooiende bochtenwerk met slecht asfalt vertellen onderstel en besturing waarom zoveel mensen een GTI rijden. Je legt er fluitend honderden kilometers per dag mee af, om vervolgens een bergpas op ‘rallyspeed’ te pakken. Het is simpelweg een formidabele allrounder. Het bewijs levert ook bijrijder Van den Hurk, die deze zesdaagse dollemansrit uiteindelijk zonder een spoortje van misselijkheid of ander ongemak heeft ervaren. Alleen trekken we na een dag of vier vrijwel tegelijkertijd de conclusie dat de stoelen niet helemaal top zijn. Beetje naar voren,
‘ Tijdens het bochtenwerk vertellen onderstel en besturing waarom zoveel mensen een GTI rijden’ 50
WWW.AUTOVISIE.NL
De begroeiing op de daken is extra isolatie, de kerstboom ter decoratie. De GTI Edition 35 heeft een kalmere versie van de EA113-motor uit de Golf R. Door een verstevigd binnenwerk is hij beter bestand tegen zwaardere belasting dan de EA888-motor uit de gewone GTI. Linksboven: De Boyabreen-gletsjer.
WWW.AUTOVISIE.NL
51
REPORTAGE
DE STUURMANSWEGEN VAN NOORWEGEN
beetje omhoog, beetje schuiner. Het gevoel dat de zitpositie beter kan, blijft aanwezig. Het is lastig om de vinger exact op de pijnlijke plek te leggen. We houden het op een combinatie van een te kort en te vlak staand zitvlak. Op den duur levert dat een zeurend pijntje op, waardoor we gewoon wat vaker dan normaal stoppen. Bijvoorbeeld om van de gelegenheid gebruik te maken een Noorse specialiteit naar binnen te werken. Hier omwikkelen ze hun hotdogworst namelijk met een dikke plak spek, alvorens deze in een opengesneden broodje te plaatsen. Op de eerste dag van deze trip hebben we al een zwak voor deze snack ontwikkeld en er een principekwestie van gemaakt om elke dag minstens één exemplaar te verstouwen. Met enige trots kan ik melden dat de teller uiteindelijk stopt op zeven stuks per persoon. Niet genoeg om hoge ogen te scoren tijdens de Open Noorse Kampioenschappen Hotdoghappen, maar ons inziens zeker een vermeldenswaardige prestatie. Over naar serieuze zaken, en wel na het dorp Turtagrø, halverwege de 55. Daar komen we boven de sneeuwgrens en dwarrelen de witte vlokken onschuldig ogend neer, als confetti op het verjaardagsfeest van de GTI. Maar in werkelijkheid begint de natuur gemeen te worden. De hairpins worden steiler en de zomerbanden onder de Golf buigen geregeld het hoofd. Van dominerende bestuurder word ik een lijdzame passagier, die angstvallig constateert dat bescherming van een vangrail of muurtje niet meer bestaat. Hier van de weg raken is het wereldrecord ‘vrije val per auto’ héél scherp zetten. Er zit niets anders op dan op sommige stukken de auto terug te laten zakken naar delen van de weg waar nog geen sneeuw ligt en het opnieuw te proberen. Zo bereiken we het hoogste punt van ruim 2400 meter. Het doorzettingsvermogen wordt beloond met een 20 kilometer lange afdaling
richting Lom. De bochten zijn weids, goed geasfalteerd en lager dan de vierde versnelling kom ik nauwelijks. Hier komt de Golf goed tot zijn recht. Het onderstel krijgt de tijd om lastwissels te verwerken en je hebt ruimte om scherp te stellen op de ideale lijn. Met vloeiende stuurbewegingen dirigeer je hem naar binnen en op het koppel van 300 Nm accelereer je naar de volgende bocht. De viercilinder is feitelijk een teruggeschroefde Golf R-motor en heeft beduidend meer punch dan de krachtbron van de normale GTI. Maar je moet deze viercilinder ook meer toeren geven om het onderscheid duidelijk te kunnen maken. De DSG-bak zou ik niet onmiddellijk aanbevelen. Hij schakelt te gevoelloos en er is een lichte vertraging tussen de tik tegen de schakelflipper en de daadwerkelijke actie. Maar als je overzicht hebt, is de benodigde versnelling voor een bocht goed te schatten en kun je de auto nauwkeurig zetten. In de buurt van Geiranger begint de rode loper naar de uiteindelijke apotheose, de Trollstigen. De 63 leidt langs de 15 kilometer lange Geirangerfjord, een inham die sinds 2005 op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat. Prachtig, maar vooral een uitstekende plek om even tot bezinning te komen voordat de beroemdste bergpas van Noorwegen wordt geserveerd. Daar moet je klaar voor zijn, want de eerste aanblik van de Trollstigen vergeet je nooit meer. Zelden heb ik asfalt zo verleidelijk door het landschap zien slingeren. Het is een juweel van een bergpas, mooier zelfs dan de Stelvio. Het natte asfalt schittert in het zonlicht, alsof de Trollstigen wil laten zien dat hij een 24-karaats stuurmansweg is. Dat is de trollentrap zonder meer, en bovendien ook bijzonder fotogeniek. Dat vindt ook fotograaf Van den Hurk, die in zijn dertigjarige carrière alles al heeft gezien, maar desondanks nauwelijks aanspreekbaar is als hij de Trollstigen voor het
‘ Zelden heb ik asfalt zo verleidelijk door het landschap zien slingeren, mooier zelfs dan de Stelvio’
52
WWW.AUTOVISIE.NL
Het vliegtuig is een 1:1 kopie van een Duitse Heinkel 111 en werd gebruikt voor de film Comrade (in februari 2012 op het scherm). Daaronder: Hotdog nummer 6 wordt afgevinkt.
SPECIFICATIES PRIJS TOPSNELHEID ACCELERATIE 0-100 GEM. VERBRUIK CO2-EMISSIE MOTOR MAX. VERMOGEN MAX. KOPPEL TRANSMISSIE MASSA LEEG
GOLF GTI EDITION 35 € 38.090,-247 km/h 6,6 s 1 op 12,5 185 g/km vier-in-lijn, 1984 cm3, turbo 235 pk (173 kW)/ 5500 min-1 300 Nm/2200 min-1 zestraps DSG-automaat, voorwielaandrijving 1320 kg Alle gegevens zijn fabrieksgegevens
WWW.AUTOVISIE.NL
53
REPORTAGE
DE STUURMANSWEGEN VAN NOORWEGEN
‘ Noorwegen is verplichte kost voor de petrolhead, een onuitputtelijke bron van mooie wegen’ Deze borden staan er niet voor de show; ook wij troffen een eland op de weg. Ze kunnen tot wel 800 kilo wegen.
eerst aanschouwt. Hij doet zijn ding, ik het mijne, en dat is zo hard mogelijk naar beneden en weer terug. De eerste run verken ik op 80 procent van mijn kunnen het parcours. De Trollstigen is ruim 5 kilometer lang en ingelegd met elf haarspeldbochten, flauwe knikken en korte rechte stukken. In mijn hoofd verwerk ik de pacenotes, waarin vooral hard lefts, flat out en hard rights worden geregistreerd. Onderaan prepareer ik de GTI voor een maximale run naar boven. Het ESP staat uit, de versnellingsbak in manueel en de dempers in Sport. Mijn linkervoet rust op het rempedaal, de rechter geeft vol gas. De toerennaald stabiliseert zich ergens tussen de 3 en 4 op de teller. Als mijn linkervoet zich verheft van het pedaal, vertrek ik dankzij de launch control met een maximale acceleratie. In een tel of zes staat de snelheidsmeter op 100 km/h en dient zich de eerste hairpin aan. Maximaal remmen, een beetje tegensturen om de achteras stabiel te houden, twee stoten tussengas, insturen en het gas erop. Op het natte asfalt schuift de Golf rechtdoor, waardoor ik tijd verlies. Op naar de volgende, maar eerst een recht stuk. Vol gas door de versnellingen heen, even liften in een flauwe linkerknik, om weer aan te remmen voor een hairpin. Ik ga er met minder snelheid in en kan daardoor eerder op het gas. Maar perfect is het nog niet, want de vooras heeft in natte omstandigheden te weinig grip om met gas lossen de kont te kunnen ontlasten. Hij schuift dan heel lichtjes over zijn voorwielen in plaats van dat de achteras de neus de bocht in drukt. Lange tijd had je in de GTI dan geen opties meer, maar sinds het ESP weer uit kan, is er nog een hulplijn. Bij de
54
WWW.AUTOVISIE.NL
volgende haarspeld schakel ik die in. Vlak na het insturen trek ik aan de handrem, maar de timing is niet optimaal. Pas na de apex breekt de achterzijde uit en zo maximaliseer ik niet. In de volgende bocht weet ik het moment van insturen perfect te laten samenvallen met een korte ruk aan de handrem. Het binnenste voorwiel raakt de apex vol op de kin en de achterzijde komt heel beheersbaar omzetten. Full lock schuif ik zo de haarspeld door en met gedoseerd gas geven trek ik de achterzijde recht richting de exit. Dan profiteer je ook maximaal van sperwerking op de voorwielen, want in plaats van het vermogen aan het ontlaste voorwiel te verliezen, houd je nu momentum en blijf je voorwaartse meters maken. De volgende hairpins smelten de handelingen ‘insturen’ en ‘handrem’ naadloos samen en ga ik in rallystijl naar boven. In extase bereik ik de top, waar een glunderende Van den Hurk zit na te genieten van de wereldplaten die hij zojuist heeft geschoten. Het illustreert de aantrekkingskracht van Noorwegen. Of je nou verslingerd bent aan autorijden, rust, fotografie of natuurschoon, je keert met mooie herinneringen terug. Zet Noorwegen hoog op je to-do-list, want het is verplichte kost voor de petrolhead, een onuitputtelijke bron van mooie wegen die je ooit moet ontdekken. Bovendien is het een test om te checken of je auto genoeg stuurmansgenen heeft. Een examen dat de GTI Edition 35 goed heeft afgelegd. Hij is geen ultrascherpe hot hatch, maar een verbluffend geraffineerde allrounder die eindelijk weer te porren is voor een oprecht schuivertje. Voor de purist wellicht te burgerlijk, maar voor de meeste bestuurders heldhaftig genoeg.
PRAKTISCHE INFO ÅNDALSNES
GEIRANGER
GROTLI
De Colorline-veerboot is zeer comfortabel. In Grand Hotel Bellevue slaap je voor 60 euro per nacht.
NOORWEGEN
LOM
SOGNDAL
Google Maps
GOL
OSLO
JUWEEL VAN EEN ROUTE
Op veel plekken zijn pontjes in plaats van bruggen.
VEERBOOT KIELOSLO-KIEL
DE ROUTE SCAN DE QR-CODE VOOR DE ROUTE OP AUTOVISIE.NL
Na bijna 24 uur luieren op de boot, is het tijd voor actie. Heel veel actie. De route is 654 kilometer lang en biedt ruim tien uur fantastisch stuurwerk. Prent deze plaatsen in het hoofd: Oslo, Sogndal, Lom, Grotli, Geiranger en Åndalsnes. Ga naar www.autovisie.nl voor de complete route, van afslag naar afslag. De diehard rijdt hem in één keer, en reken er dan op dat je ’s avonds moe maar voldaan aankomt in Åndalsnes. Maar een extra stop halverwege de route, in Sogndal, is ook een prima idee. Je kunt er ook een minivakantie van maken. Let op: de Noren controleren behoorlijk streng op snelheid. Zie je een bord met de aankondiging van een flitskast, dan komt die vrijwel ook altijd. Op de snelweg mag je 100 km/h rijden, buiten de bebouwde kom 80 km/h en binnen de bebouwde kom 50 km/h. De boetes zijn hoog!
Scan bijgaande QR-code voor de gehele route door het schitterende Noorwegen, of neem onderstaande link over in je browser. http://g.co/maps/x4jfw
Je kunt Oslo over land met de auto bereiken. Dan ben je zo’n 1400 kilometer aan het rijden. Relaxter is het om naar het Duitse Kiel te rijden. Dat is ongeveer 500 kilometer van Amsterdam en daar pak je dan de veerboot van Colorline die tussen Kiel en Oslo vaart. Deze boot vertrekt om 14.00 uur en komt de volgende dag om 10.00 uur aan in de haven van Oslo. Wie weleens met de verouderde Stenaline-veerboten naar Engeland vaart, zal aangenaam verrast worden door deze moderne Colorline-boot. Er zijn kroegen, restaurants, zwembaden, een spa, een casino en zelfs een winkelstraat aan boord.
Een retourtje voor twee personen, inclusief auto en een tweepersoonshut, kost 372 euro.
GEEN BRUGGEN MAAR PONTEN
De natuurlijke omstandigheden hebben een allesoverheersende uitwerking op de infrastructuur van Noorwegen. De harde winters slopen het asfalt en over lang niet alle fjorden liggen bruggen. Er worden er steeds meer aangelegd, net als tunnels, maar de Noren hebben nog heel wat werk te verzetten. Je bent daardoor nogal eens aangewezen op een pont om de overkant te bereiken. Van de prijzen hoef je niet te schrikken; voor een paar euro (tot maximaal 10 euro) sta je aan de overkant. Bij voorkeur cash betalen, maar een credit card wordt ook geaccepteerd. In het hoogseizoen kunnen de wachttijden lang zijn, maar halverwege oktober niet langer dan een kwartier.
VERBLIJF
Noorwegen is een prijzig land. Eten, drinken, brandstof en hotels zijn duurder dan in Nederland. Je kunt vrijwel over terecht met een credit card. Wij sliepen in Åndalsnes, aan de voet van de Trollstigen. Dit kleine dorp heeft drie restaurants, waarvan de Italiaan bij het treinstation een aanrader is. Ze serveren er relatief betaalbare en goede pasta. Het is op loopafstand van het perfect gelegen Grand Hotel Bellevue, waar wij sliepen. De kranen zijn er niet van goud, maar de kamers zijn doelmatig met een goede douche, een fijn bed, en de ramen kunnen open om de kerngezonde Noorse lucht binnen te laten. Per nacht betaal je zo’n 60 euro. WWW.AUTOVISIE.NL
55