Kunst & Cultuur 03 2015

Magazine voor leden van AVROTROS Cultuur • augustus 2015 • jaargang 19 • nummer 3

Kunst & Cultuur Het grootste cultuurblad van Nederland

ne s n i r P achtgr ncert co

Pianist op het ponton Alexandre Tharaud

Keith Haring

8478111_KenC_KenC03Cover.indd 1

Textielkunst in Tilburg foto’s Iconische

Edvard Munch op bezoek bij Van Gogh

Eline Vere

30-07-15 13:29

Prinsengrachtconcert

13

Inhoud Munch in het Van Gogh-museum

Held op sokkel in Den Haag

22

4

Eline Vere

Edvard Munch en Vincent van Gogh Kunstenaars die het hart raken

4

Prinsengrachtconcert 2015 Win de nieuwe cd van solist Alexandre Tharaud

13

Eline Vere op de planken Win 10x 2 vrijkaarten

16

Tentoonstelling Keith Haring Over sociale en politieke aspecten van zijn werk

26

Dubbeltentoonstelling William Turner Met veel bruiklenen uit Tate Modern

36

18

Voor alle leuke activiteiten in VondelCS, het AVROTROS Media- en C 2

• Kunst & Cultuur

8478110_KenC_KenC03Inhoud.indd 1

30-07-15 12:25

Turner in Zwolle en Enschede

36

Column

Simone van den Ende is hoofd Kunst & Cultuur van AVROTROS

t-

3

ne ere

6

Keith Haring in Rotterdam

26

18 Verder in dit nummer Expositie Vogue-fotograaf Horst P. Horst De expert: over het Prinsengrachtconcert Schapenschilders: tweede kaartje gratis Verborgen Symboliek: over heldenstandbeelden Dutch Design in Eindhoven: met lezing Masterclass van dirigent Jules van Hessen Textielmuseum: win design tafellaken Opera Madama Butterfly: win vrijkaarten Puzzel & Win: nieuw boek Tussen Kunst en Kitsch Buitenkunst in tuin Paleis Soestdijk Ontdek kunstenaar Hendrik Valk: met lezing AVROTROS-agenda Colofon 55% korting Van Gogh dvd-box 30% korting op concert Man and the Sea

6

10 15 21 22 25 31 32 35 40 41 42 44 46 47 47

Spannend Nick & Simon en Turner onder één dak. Dat is niet de titel van een nieuw programma, hoewel ook leuk, maar realiteit in museum de Fundatie in Zwolle. Daar zijn vanaf september een mooie tentoonstelling van de Britse romantische schilder Turner en een bijzonder project van Nick & Simon te zien. Nick, maar ook Simon, vroeg een aantal kunstenaars om te reageren op twaalf door hen geschreven Nederlandstalige liedjes. De kunstenaars, onder wie Ruud de Wild, Danielle Kwaaitaal en Ans Markus, lieten zich inspireren door de muziek en maakten een nieuw werk of leverden een bestaand werk passend bij een van de nummers.

David Bade, eerder te zien in Artmen, gaat een stapje verder. Hij neemt maar liefst vier liedjes ter inspiratie en gaat een work in progress maken. Letterlijk: tijdens de looptijd van de tentoonstelling blijft Bade samen met studenten aan het kunstwerk sleutelen. Ze zijn daar tot januari 2016, dus tijd genoeg om uzelf ook te laten inspireren.

Een andere spannende combinatie biedt het tvprogramma Krabbé zoekt Van Gogh. Hierin reist acteur/schilder Jeroen Krabbé in de voetsporen van Van Gogh door Nederland, België en Frankrijk. Ter voorbereiding toog ik een paar keer naar het atelier van Krabbé in Amsterdam. Om vervolgens weer met tuitende oren buiten te staan. Wat kan die man fantastisch vertellen. Het ene boek na het andere kwam op tafel, brieffragmenten werden geciteerd en schilderijen geanalyseerd. Ik hoop dat u gaat genieten van deze ‘roadmovie’, vanaf 5 september op NPO 2.

Een goed begin van een rijk najaar, met natuurlijk ook een nieuw seizoen Opium, Kunstuur en Close Up.

edia- en Cultuurhuis, kijk op pagina 14 of ga naar www.vondelCS.nl Kunst & Cultuur

8478110_KenC_KenC03Inhoud.indd 2

•

3

30-07-15 12:25

MUNCH MUSEUM

4

8478109_KenC_KenC03Feature1.indd 1

30-07-15 14:01

Edvard Munch op visite bij Vincent van Gogh

Kunstenaars die het hart raken­ Wat Vincent van Gogh is voor Nederland, is Edvard Munch voor ­Noorwegen; een iconische schilder met een intrigerend verhaal. Een duotentoonstelling in het Van Gogh Museum Amsterdam laat de ­artistieke verwantschap tussen de twee titanen van de schilderkunst zien én biedt u de kans om vrijwel nooit in Nederland getoonde werken van Munch van nabij te bekijken.

Tekst: Ellen Leijser

werkt hiervoor nauw samen met het Munch Museum in Oslo, dat het merendeel van de kunstwerken van de Noorse kunstenaar beheert. Zo zijn er in Amsterdam werken te zien die haast nooit worden uitgeleend, zoals De schreeuw.

Behalve uit de eigen collecties van beide musea komen er bovendien belangrijke bruiklenen. Van Dijk: ‘Van Munch bijvoorbeeld Het zieke kind en Madonna. En van Van Gogh Patience Escalier (De boer), uit een particuliere collectie. Dit wordt bijna nooit uitgeleend en is volgens sommige liefhebbers al een reden om naar het museum te komen.’ Dan, met glimmende ogen: ‘Zelf vind ik het de

‘W

PRIVÉCOLLECTIE

VAN GOGH MUSEUM

aar hangt De schreeuw?’

Het is een van de meest gestelde vragen van bezoekers van het Van Gogh Museum.

Conservator Maite van Dijk: ‘Een deel van onze bezoekers denkt blijkbaar dat niet Munch maar Van Gogh De schreeuw heeft geschilderd. En eigenlijk is dat niet zo vreemd, want er is veel verwantschap tussen die twee.’

In de tentoonstelling Munch: Van Gogh wordt voor het eerst uitgebreid aandacht besteed aan de overeenkomsten tussen hun levens, hun werk en hun artistieke ambities. Het Van Gogh Museum

Edvard Munch – De schreeuw, 1893-1910

Edvard Munch – Zelfportret met palet, 1926

Vincent van Gogh – Zelfportret als schilder, 1887-1888

Kunst & Cultuur

8478109_KenC_KenC03Feature1.indd 2

•

5

30-07-15 14:01

‘Beide kunstenaars willen of kunnen zich niet committeren aan een liefdesrelatie.

Alles staat in dienst van de kunst’

Emotionele zelfportretten Voor zover bekend hebben Edvard Munch (1863-1944) en Vincent van Gogh (1853-1890) elkaar nooit ontmoet, zegt Van Dijk. ‘Het had wel gekund. Munch gaat in 1885 voor het eerst naar Parijs, maar hij is al weg als Van Gogh daar begin 1886 arriveert. Die blijft tot begin 1888, maar Munch komt pas weer in 1889. We weten dat Munch in 1885 in een appar­tement woont tegenover Theo, Vincents broer. Theo is als kunst­ handelaar goed op de hoogte van wat er in Scandinavische kunstkringen gebeurt.’

Munch bewondert Van Gogh en identificeert zich met hem, zegt Van Dijk.

‘Vooral Van Goghs totale opoffering voor de kunst spreekt hem zeer aan. We hebben getraceerd dat Munch voor 1900 al honderd schilderijen van Van Gogh heeft kunnen zien op verschillende tentoonstellingen.’

Van Gogh is tien jaar ouder dan Munch, maar beiden beginnen in 1880 aan hun carrière als kunstenaar. ‘Ze doorlopen een vergelijkbare ontwikkeling. Ze zitten aanvankelijk allebei niet in het centrum van de moderne kunst: Munch in Noorwegen, Van Gogh in Nederland. Maar binnen hun eigen artistieke context ­maken ze al snel vrij radicale werken en zetten zich daarmee af tegen de bestaande traditie. Van Gogh doet dat bijvoorbeeld in De aardappeleters. Voor 6

MUNCH MUSEUM

mooiste Van Gogh. Die kleuren! Die blik in zijn ogen. Het is zo ongelooflijk intens en indringend.’

Edvard Munch – Sterrennacht, 1922

allebei is hun verblijf in Parijs een katalysator voor de ontwikkeling van hun kunst. In Parijs kijken ze naar dezelfde kunstenaars: Monet, Manet, Gauguin en Pissarro. Hun werk laten we ook zien.’

Hoewel Munch en Van Gogh elkaar dus nooit ontmoet hebben, zijn ze parallel aan elkaar met dezelfde dingen bezig: zowel in thematiek als wat betreft het experimenteren met kleur en lijn. Opvallend is de positie van het zelfportret in beide oeuvres. Van Gogh en Munch schilderen vaak zichzelf, meestal in portretten waar de emotie vanaf spat.

Emotie is sowieso een synoniem voor beide kunstenaars.

Van Dijk: ‘Misschien wel het allerbelangrijkste voor zowel Munch als Van Gogh is

dat ze een duidelijke boodschap hebben met hun kunst. Ze hopen mensen te raken, te ontroeren. Van Gogh schrijft dat hij troost wil bieden. Munch schrijft dat de enige kunst die ertoe doet rechtstreeks van het hart van de kunstenaar naar het hart van de beschouwer gaat.

Beiden ontwikkelen een expressieve beeldtaal om uiting te geven aan universele emoties van het bestaan: angst, het menselijk lijden, de dood, de cyclus van het leven.’ Ze glimlacht. ‘Heel mooi vond ik de omschrijving van de conservator van het Munch Museum. Hij zei dat Munch eerst het hart raakt en dan het hoofd. Dat geldt één op één voor Van Gogh. Ook daarin schuilt voor mij een belangrijke verwantschap.’

• Kunst & Cultuur

8478109_KenC_KenC03Feature1.indd 3

30-07-15 14:01

MUSÉE D’ORSAY PARIJS Vincent van Gogh – Sterrennacht over de Rhône, 1888

Oor en hand De tentoonstelling zoomt onder meer in op de stilistische middelen die ze gebruiken: kleur, lijn, perspectief, compositie. Om dit te illustreren hangen bijvoorbeeld Patience Escalier (‘De boer ’) van Van Gogh en het portret van een Oude visser en zijn dochter van Munch naast elkaar. ‘Je ziet de extreme kleurcontrasten, de brede verfstreken en met name de intensiteit. De achtergrond is bij beide schilderijen een monokleur die niet is gerelateerd aan de werkelijkheid.

Het gaat om de sfeer die ze willen overbrengen. Hierin zijn ze echt verwant.’

Een andere fraaie vergelijking ligt in de thematiek. Bij het zien van De sterrennacht van Munch en Sterrennacht over

de Rhône van Van Gogh is de overeenkomst in één blik duidelijk. Een hoge horizon met een heldere sterrenhemel.

Maar er is meer. Van Dijk: ‘Het gaat hier vooral om de spiritualiteit van de sterrennachten. Beiden komen uit een sterk religieus milieu, maar zoeken zelf het religieuze, het existentiële in de natuur.

Het hogere ligt voor hen vooral in de natuurkrachten.’

Hun persoonlijke leven kent eveneens overeenkomsten. Zo zijn beide kunstenaars niet gelukkig in de liefde. ‘Ten dele is dat een bewuste keuze. Ze willen of kunnen zich niet committeren aan een relatie. Alles staat in dienst van de kunst.

Munch heeft dat zelfs heel expliciet gezegd. Ze hebben wel relaties, maar

die zijn zeer problematisch. Van Gogh heeft in Den Haag samengewoond met Sien, een prostituee. Munch heeft jarenlang een tumultueuze liefdesrelatie. Hij besluit uiteindelijk toch niet te trouwen, omdat hij vindt dat hij al met zijn kunst is getrouwd. Er is een verhaal dat zijn vriendin, nadat hij de relatie had verbroken, zelfmoord wilde plegen en dat hij dat probeerde te voorkomen. In die worsteling zou er een schot zijn gelost waarbij Munch door de hand werd geschoten.’

Van Dijk lacht: ‘Nog een overeenkomst; ze hebben allebei zichzelf verwond.’

Munch en Van Gogh hebben beiden in een psychiatrische inrichting gezeten.

‘We weten niet precies waaraan ze leden.

Kunst & Cultuur

8478109_KenC_KenC03Feature1.indd 4

•

7

30-07-15 14:01

8478172_KenC_KenC03KenC1Advertentie 4.indd 1

30-07-15 13:57

Behind the Gates 2JKNNKR 8CNFG\ ^ HQVQITCÛG 'NKUC .C\Q ^ QPVYGTR 5CDTKPG $GTGPFUGP MTWKOGNQPVYGTR YKZ EQO RQTVHQNKQ

STÄDEL MUSEUM, FRANKFURT AM MAIN

PRIVÉCOLLECTIE Vincent van Gogh – Patience Escalier (‘De boer), 1888

Zelf zeiden ze dat ze een zenuwcrisis hadden, maar er zijn geen officiële doktersverklaringen.’

Late roem Behalve de vele overeenkomsten in werk en leven, zijn er – uiteraard – ook verschillen. Munch is veel ouder geworden. Van Gogh heeft slechts tien jaar als kunstenaar gewerkt en nooit het succes beleefd dat Munch wel heeft ervaren.

Ook financieel heeft Munch genoten van zijn roem.

In tegenstelling tot Van Gogh heeft Munch veel grafiek gemaakt. Daarentegen tekende Van Gogh veel meer. Van Dijk: ‘Zijn de tekeningen bij Van Gogh eerst vooral bedoeld als oefening of voorstudie, later worden ze gelijkwaardig aan zijn schilderijen. Met name in ZuidFrankrijk heeft hij ongelooflijk mooie tekeningen gemaakt, die we helaas niet vaak kunnen laten zien omdat ze zo kwetsbaar zijn. Nu maken we voor een paar tekeningen een uitzondering.’

Een ander verschil is het gebruik van materialen. Munch is daarin veel experimenteler. ‘In één versie van De schreeuw gebruikt hij kleurkrijten, olieverf, verdunde acryl, alles door elkaar, om

Edvard Munch – Oude visser en zijn dochter, 1902

telkens de grenzen op te zoeken. Hij is continu op zoek naar nieuwe mogelijkheden om datgene wat hij voelt, over te brengen. Van Gogh gebruikt eigenlijk alleen olieverf op doek.’

Aan het begin van de 20e eeuw neemt hun beider carrière een grote vlucht, vooral in Duitsland. Het werk van zowel Munch als Van Gogh wordt daar met name aangekocht door rijke industriëlen.

Voor Munch blijft Van Gogh, die dan al meer dan een decennium dood is, een kunstenaar van mythische omvang. Tien jaar voor zijn dood noteert hij in zijn dagboek: ‘Van Gogh liet in zijn korte leven zijn vlam niet doven – zijn penselen waren vol vuur en gloed in de weinige jaren waarin hij zich opbrandde voor zijn kunst. Ik wilde, in mijn langere leven en met meer geld ter beschikking, mijn vlam ook niet laten doven, net als hij, en met brandend penseel tot het laatste moment schilderen.’

Munch: Van Gogh is te zien van 25 september 2015 t/m 17 januari 2016. www.vangoghmuseum.nl

‘Munch en Van Gogh ontwikkelen een expressieve beeldtaal om uiting te geven aan universele emoties’

cultuur arrangement Munch: Van Gogh Met lezing door conservator Datum Woensdag 7 oktober 2015

Locatie Van Gogh Museum Museumplein 6 in Amsterdam

Programma Vanaf 13.00 uur: tickets afhalen 13.30 uur: start lezing door Maite van Dijk (conservator Munch: Van Gogh). Zij zal een uitgebreide toelichting geven op de tentoonstelling en dieper ingaan op het verwantschap tussen de twee iconische kunstenaars.

14.30 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid

Prijs € 27,- p.p. of € 10,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Ga naar avrotros.nl/munchvangogh.

Hier vindt u meer informatie en de link om tickets te bestellen.

Kunst & Cultuur

8478109_KenC_KenC03Feature1.indd 5

•

9

30-07-15 14:01

© CONDÉ NAST/HORST ESTATE

10

• Kunst & Cultuur

8478106_KenC_KenC03Spread1.indd 1

Horst P. Horst – Jurk door Hattie Carnegie, 1939

30-07-15 12:28

Overzichtstentoonstelling Horst P. Horst

Fotograaf van de beau monde

cultuur arrangement Horst P. Horst – Photographer of Style Inclusief rondleiding Datum Vrijdag 9 oktober 2015

Als huisfotograaf van Vogue bracht Horst P. Horst zestig jaar lang de wereld van mode, kunst, design en theater in beeld. Ook portretteerde hij sterren als Marlène Dietrich. Het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam brengt voor het eerst in Nederland een groot retrospectief van zijn vermaarde werk.

© CONDÉ NAST/HORST ESTATE

Vintage afdrukken Horst P. Horst / Photographer of Style was eerder te zien in London en Montreal.

Speciaal voor deze tentoonstelling zijn vijfentwintig iconische kleurenfoto’s voor het eerst op groot formaat afgedrukt. Daarnaast omvat de tentoonstelling nooit eerder of zeldzaam getoonde vintage afdrukken, haute couture, vintage modetijdschriften, schetsen

Nederlands Fotomuseum Wilhelminakade 332 in Rotterdam

Programma

D

De rondleiding door een museummedewerker wordt op drie verschillende tijdstippen gegeven. U kunt kiezen uit: 12.00-13.00 uur 13.30-14.30 uur 15.00-16.00 uur Gelieve 15 minuten voor aanvang aanwezig te zijn. Melden bij de kassa. Na de rondleiding kunt u het museum en de tentoonstelling op eigen gelegenheid bezoeken.

© CONDÉ NAST/ HORST ESTATE

e in Duitsland geboren Horst Paul Albert Bohrmann (19061999), beter bekend als Horst P. Horst, heeft kunst en architectuur gestudeerd. In de jaren 30 van de vorige eeuw verhuist hij naar Parijs, waar hij begint te fotograferen voor talrijke tijdschriften. Als vaste medewerker van Vogue fotografeert hij werk van vooraanstaande couturiers als Coco Chanel, portretteert hij Hollywoodsterren als Marlène Dietrich en werkt hij samen met kunstenaars als Salvador Dalí. Al snel maakt hij zelf deel uit van de zogenaamde beau monde. Hij is ook de maker van een van de meest iconische beelden uit de 20e eeuw: ‘The Mainbocher Corset’.

Die foto, in 1939 gemaakt in de Voguestudio in Parijs, is tot op de dag van vandaag een inspiratie voor designers én (mode)fotografen. Het is ook de laatste foto die Horst P. Horst in Parijs maakt, vlak voordat hij in 1939 naar New York vlucht. Als daar na de Tweede Wereldoorlog de mode-industrie floreert en de kleurenfotografie doorbreekt, maakt Horst zich dit nieuwe visuele vocabulaire al snel eigen.

Locatie

Prijs € 12,- p.p. of € 2,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Horst P. Horst – Corset by Detolle voor Mainbocher, 1939

en persoonlijke notities. Bovendien wordt het werk van Horst P. Horst in een brede culturele en historische context geplaatst. De tentoonstelling is daarom interessant voor een breed publiek dat in kunst, mode, design en geschiedenis is geïnteresseerd.

Boek uw tickets via avrotros.nl/ horst (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 0900-87 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,reserveringskosten per boeking).

Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Horst P. Horst is te zien van 26 september 2015 tot 10 januari 2016. www.nederlandsfotomuseum.nl Kunst & Cultuur

8478106_KenC_KenC03Spread1.indd 2

•

11

30-07-15 12:28

agenda

MIS HET NIET! BEKIJK ALLE ACTIVITEITEN IN VONDELCS, VERENIGINGSHUIS VAN AVROTROS

Aankomende activiteiten: 22 AUGUSTUS

VANAF SEPTEMBER

In het kader van Grachtenfestival Amsterdam treedt het Magma Duo, laureaat van Dutch Classical Talent 20142015, op in VondelCS om 11.00 uur.

Cornald Maas en zijn team komen terug naar VondelCS voor een nieuwe seizoen van Opium. Iedere donderdag bij te wonen.

T/M 30 AUGUSTUS

13 SEPTEMBER

In de zomermaanden zendt presentator Jacques Klรถters zijn radioprogramma De Sandwich live uit vanuit VondelCS. Iedere zondagochtend bij te wonen tussen 10.00 en 12.00 uur.

Opera Night: In samenwerking met NTR zendt NPO Radio 4 een radiospecial uit, geheel in teken van het nieuwe operaseizoen.

Voor de actuele agenda, informatie over bijwonen uitzendingen en tickets ga naar www.vondelcs.nl

Adv-Avrotros-Vondel.indd 1 8478175_KenC_KenC03KenC1Advertentie 2.indd 1

03-07-15 13:57 09:32 30-07-15

nPrinascehtgr cert con

34ste editie op zaterdag 22 augustus

FOTO: MARCO BORGGREVE-WARNER CLASSICS

Pianist in de hoofdrol

Alexandre Tharaud

Pianist Alexandre Tharaud is de solist van het Prinsengrachtconcert 2015.

Geniet op 22 augustus van zijn optreden op de prachtig verlichte Amsterdamse gracht. Ook dit jaar wordt het concert rechtstreeks uitgezonden door AVROTROS.

A

ls zoon van een operetteregisseur en –zanger kreeg Alexandre Tharaud vanaf zijn vijfde pianolessen.

Vanaf zijn veertiende studeerde hij aan het conservatorium van Parijs. Zijn grote doorbraak kwam naar eigen zeggen toen in 2001 zijn cd met opnames van Rameau verscheen. Inmiddels geeft hij solorecitals over de hele wereld, bijvoorbeeld in het Teatro Colon in Buenos Aires, het Kennedy Center in Washington en op festivals als de BBC Proms. Ook speelde hij een rol in de film Amour van regisseur Michael Haneke.

Flamenco en Franse chansons Net als de solisten in voorgaande jaren zal Tharaud deze 34e editie van het Prinsengrachtconcert afsluiten met zijn versie van ‘Aan de Amsterdamse grachten’. Daarvoor speelt hij, solo en samen met anderen, op het ponton voor het Amsterdamse Hotel Pulitzer een gevarieerd programma. Hij kijkt ernaar uit: ‘Zoals voor alle Parijzenaars heeft Amsterdam diep in mij altijd de smaak van het paradijs gehad. Dus

wat een plezier en wat een eer het Prinsengrachtconcert met u te komen vieren. Ik zal door mijn vrienden worden omringd in een programma vol muziek waar ik van hou, met een mengeling van klassiek, flamenco en Franse chansons.

Een concert vol met verrassingen, dat hopelijk recht doet aan dit evenement.’

Op de middag voor het sfeervolle avondconcert is er nog meer klassieke muziek te horen op het ponton in de Prinsengracht. Drie jonge talentvolle musici van 11 en 12 jaar spelen er dan grote hits van en met bekende popsterren, zoals Nick & Simon.

winactie Prinsengrachtconcert Win 15x cd Alexandre Tharaud Actie Alexandre Tharaud heeft meer dan dertig cd’s op zijn naam staan, met werk van uiteenlopende componisten. Op 9 oktober verschijnt zijn opname J.S. Bach: Goldberg Variaties.

AVROTROS mag vijftien exemplaren van deze nieuwe cd verloten onder Cultuurleden.

Winnen Ga naar avrotros.nl/tharaud en vul onderaan de pagina uw gegevens in.

De actie loopt tot 1 september 2015.

Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

Niet gewonnen Het Prinsengrachtconcert 2015 wordt live uitgezonden op zaterdag 22 augustus om 21.20 uur op NPO 2. Het Kinderprinsengrachtconcert wordt om 17.15 uur uitgezonden op NPO 3. avrotros.nl/cultuur

U kunt de muzikale kunsten van Tharaud ook live bewonderen. Dit najaar en voorjaar 2016 treedt hij een aantal keer op in Eindhoven, Groningen en Amsterdam. Meer informatie op: avrotros.nl/tharaud

Kunst & Cultuur

8564489_KenC_Arrangement rechts .indd 1

•

13

30-07-15 12:31

salut salon

Itzhak Perlman

Dé YouTube-sensatie van dit moment

... viert dit najaar zijn 70ste verjaardag.

Als eerbetoon aan deze meesterviolist brengt Warner Classics op 25 sept. 2015 een box uit met 77 CD’s.

WIL JE KANS MAKEN DEZE UNIEKE BOXSET TE WINNEN? Hun ‘Zomer’ van Vivaldi werd al meer dan 19 miljoen keer bekeken!

Kijk dan op facebook.com/klassiekemuziek Dé online klassieke muziek-pagina vol muziek, filmpjes, nieuws & prijsvragen.

zie: bit.ly/salutsalon warnerclassics.com

facebook.com/klassiekemuziek

bit.ly/klassiekemuziek-spotify

22,99

12,50

Lezers van K&C betalen slechts €12,50*

Stuur een e-mail naar info@klassiekezaken.nl met uw naam en adres en krijg de cd met factuur thuisgestuurd of ga naar klassiekezaken.nl/tharaud *excl. € 2,- verpakkings- en verzendkosten

SCARLATTI ALS MEESLEPENDE VOORLOPER

De Italiaanse componist Domenico Scarlatti maakte in de tijd dat Bach geschiedenis schreef de sonate tot voornaamste voertuig van zijn zonnige mediterrane gedachten. Hij schreef meer dan vijfhonderd sonates voor het klavecimbel die in vele puntige uitvoeringen op cd verschenen. Alexandre Tharaud, de Franse dwarsligger onder de toetsenvirtuozen, deed het geheel anders. Hij koos niet alleen doelbewust voor de concertvleugel, hij liet de piano in achttien Scarlattisonates ook gewoon als een piano klinken.

DOMENICO SCARLATTI 18 SONATAS Alexandre Tharaud ERATO 5 09996 4201627 Foto: Marco Borggreve

8478173_KenC_KenC03KenC1Advertentie 3.indd 1

Het gevolg: een Scarlatti die zingt, speelt, danst, glanst en die mooier en lyrischer klinkt dan ooit. ‘Ik hou van de extravaganza, de zonnige gloed, de lichte touch van Scarlatti’, zei Tharaud al eens. ‘Hij deelt het intieme verbond met de luisteraar, het precieze gevoel voor versiering en de cultuur van schoonheid in klank met Chopin.’ En zo klinkt zijn Scarlatti ook: een barokke componist als directe voorloper van Chopin. Een buitenkans om bij weg te dromen.

30-07-15 13:57

DE EXPERT

nPrinascehtgr cert con In deze rubriek komen de mensen achter de schermen van de kunstwereld aan het woord.

Deze keer AVROTROS-eindredacteur Dorette Kuipers over het traject dat vooraf gaat aan het jaarlijkse Prinsengrachtconcert.

‘A

ls wij solisten benaderen voor het Prinsengrachtconcert, moeten we altijd snel weten of ze bereid zijn om af te sluiten met ‘Aan de Amsterdamse grachten’. Dat is traditie: als iemand dat niet wil zingen of spelen, houdt het op.

Gesprekken met solisten voer ik vaak samen met presentator Hans van den Boom. Hij is immers dé klassieke muziek­ adviseur. Pianist Alexandre Tharaud, de solist van dit jaar, hebben we in december 2014 in Parijs voor het eerst gesproken. We kwamen heel enthousiast terug.

Tharaud bleek een moderne jongeman die zelfs sprak in termen van een show.

Dat hadden we zo niet eerder meegemaakt. Meestal moeten we uitleggen dat het niet gek is dat mensen tijdens het concert een fles rosé opentrekken, toastjes smeren en toeteren met hun scheepshoorn. Heel anders dus dan in een concertzaal. Het is gebeurd dat een pianist tussen twee nummers door overstuur Hotel Pulitzer in kwam, omdat hij de scheepstoeters – hoe, hoe, hoe – als boegeroep zag in plaats van waardering.

Goodwill-factor Het programma stellen we in overleg met de solist vast. Ik leg uit dat je op die locatie geen al te moderne, grillige stukken kunt brengen of alleen serieus werk.

Graag hebben we ook muziek waarop mensen heerlijk kunnen ‘meedeinen’.

Ik let er vooral op dat het een mooi, afwisselend geheel wordt, dat inclusief applaus en presentatie past binnen het uur van de uitzending.’

Hans en ik denken nu alweer na over mogelijke solisten voor de komende jaren; onze voorstellen leggen we voor aan het bestuur van de Stichting Prinsengrachtconcert. De solistenkeuze wordt

Naam: Dorette Kuipers Functie: eindredacteur AVROTROS, vanaf 1998 betrokken bij het (Kinder)Prinsengrachtconcert. Het 34ste Prinsengrachtconcert vindt plaats op zaterdag 22 augustus 2015. Meer informatie op pagina 13.

mede bepaald door het budget. Dat is relatief klein, maar het lukt vaak toch om grote namen naar Amsterdam te halen.

Het Prinsengrachtconcert heeft een enorme goodwill-factor in de klassieke muziekwereld, omdat het zo uniek is.

Mega-operatie Voor alles wat er bij de tv-registratie komt kijken, is producer Ronald Kok mijn rechterhand. Het is echt een megaoperatie. Vergunningen aanvragen om gracht en kade te mogen afsluiten. Met de beveiliging vluchtwegen bepalen.

Toezicht houden op onze apparatuur die we de avond van tevoren opstellen.

Camera- en lichtplan maken. Bootjes naar hun plek begeleiden. Regelen dat waterpolitie en reddingsbrigade stand-

‘Het Prinsengrachtconcert heeft een enorme goodwill-factor in de klassieke muziekwereld’

by staan voor ruzies tussen bootbezitters over de beste plekjes. Zorgen dat de sponsors goed zitten én dat er voldoende plek is voor het publiek...

Voor mij is het Prinsengrachtconcert elk jaar een hoogtepunt. Zo romantisch als alle lichtjes op de grachten aangaan. Zelf vergeet ik twee momenten nooit meer. In 2010 speelde de Franse pianist Jean-Yves Thibaudet de bekende ‘Gymnopédie’ van Erik Satie. Zo intens en intiem dat je een speld kon horen vallen. Een ander kippenvelmoment was twee jaar geleden, toen het ons gelukt is om 150 musici van het jubilerende Koninklijk Concertgebouworkest op het ponton in de gracht te krijgen. Ik zat op het podium en bij een symfonische climax begon mijn stoel letterlijk mee te resoneren. En tenor Joseph Calleja pakte het publiek volkomen in met zijn versie van ‘Aan de Amsterdamse grachten’. Na afloop was de ontlading in ons team zo groot, dat we elkaar met tranen in de ogen hebben vastgepakt.’

Kunst & Cultuur

8478107_KenC_KenC03Expert.indd 1

•

15

30-07-15 12:38

Debuut Couperus op de planken

‘Iedereen kent wel iemand als Eline Vere’ Ze is een van de beroemdste personages uit de Nederlandse literatuur: Eline Vere. De jonge Haagse vrouw die probeert te ontsnappen aan het keurige milieu waarin ze is opgegroeid, krijgt komend seizoen opnieuw gestalte in een theaterbewerking van Ger Thijs.

Tekst: Vivian de Gier

W

ie heeft het boek vroeger niet gelezen, bij Nederlands op de middelbare school?

Eline Vere, de debuutroman van Louis Couperus, behoort tot de klassiekers uit de Nederlandse literatuur en prijkte lange tijd op de literatuurlijst. De roman, die in 1888 als feuilleton verscheen in dagblad Het Vaderland, vertelt het verhaal van Eline Vere, een 23-jarige vrouw uit een keurige, gegoede familie die verlangt naar liefde en vrijheid. Eline woont in bij haar zus Betsy en zwager Henk.

Ze is niet gelukkig. Tal van welgestelde mannen dingen naar haar hand, maar ze kan niet tot een besluit komen en belandt in een neerwaartse spiraal van eenzaamheid, sleur en depressie.

In een nieuwe bewerking brengt Hummelinck Stuurman Theaterbureau dit aangrijpende verhaal terug op de planken. Bewerking en regie zijn in handen van Ger Thijs, die met Eline Vere zijn vierde Couperus-roman in het theater brengt. Eerder deed hij dat met De stille kracht, De boeken der kleine zielen en

16

(twee keer) met Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan.

Foute keuzes Ooit was Thijs al eens aan Eline Vere be-

• Kunst & Cultuur

8478101_KenC_KenC03Feature2.indd 1

30-07-15 14:20

gonnen, maar dat liep toen op niets uit.

‘Eline heeft vooral een innerlijk conflict, geen uiterlijk conflict – haar ongelukkigheid ligt voor het grootste deel bij haarzelf. Ik wist niet hoe ik dat goed op

het toneel kon brengen. Maar een tijd geleden heb ik het boek herlezen en besloot ik een nieuwe poging te wagen. Ik heb personages samengevoegd en alle ‘bijplots’ eruit gehaald – het draait alleen

nog maar om Eline. Door mijn ervaring kan ik nu met minder toe. Ik zie Eline beter voor me, zie haar in het verlengde van Madame Bovary of Anna Karenina: vrouwen die in een afgeknepen samenKunst & Cultuur

8478101_KenC_KenC03Feature2.indd 2

•

17

30-07-15 14:20

leving vrijheid en eigenheid zoeken. Ik denk niet meer dat het een hysterisch wezen is.’ Thijs lacht: ‘Misschien ben ik op mijn 67e, nu ik veertig jaar samen ben met dezelfde vrouw en jarenlang met actrices heb gewerkt, wel gewoon geduldiger.’

Zinnen in het boek werden hem ineens helder. ‘Ergens zegt Eline dat haar vader, een schilder, grote schilderijen maakte met mythologische onderwerpen, maar dat hij ze nooit afmaakte. En dan zegt ze over zichzelf: “Er is iets in mij niet af.”

Ik dacht: dat is interessant! Het draait om iemand die steeds haar eigen geluk ­kapotmaakt. Iedereen kent wel zo iemand. Je ziet Eline steeds foute keuzes maken, steeds schizofrener worden. De mensen om haar heen weten niet wat ze

zo neer te zetten dat je als kijker sympathie voelt, terwijl je soms ook denkt: wat doe je nú? ‘Je hebt niet altijd letterlijke herkenning nodig om je te kunnen verplaatsen in een personage. Eline is een bijzondere vrouw, wier intelligentie en zelfstandigheid haar in botsing brengen met de maatschappij. Het belangrijkste is dat je duidelijk weet te maken wat haar omstandigheden zijn, zodat toeschouwers begrip krijgen voor haar handelen binnen die context. Zien dat ze een vrouw is die naar vrijheid snakt en door haar omgeving geknecht wordt. Zo is het ondenkbaar dat Eline zelf de beslissing neemt om op reis te gaan. Als haar neef Vincent de wereld over gaat reizen en zij vraagt of ze mee mag, lacht hij haar uit. Allerlei maatschappelijke beperkin-

‘Eline is een bijzondere vrouw, wier intelligentie en zelfstandigheid haar in botsing brengen met de maatschappij’ ermee moeten. Ze zeggen de verkeerde dingen tegen haar, waardoor ze nog meer in verwarring raakt. Dat drama is mooi om te maken.’

Maatschappelijk korset Hanne Arendzen, bekend van de ­AVROTROS-televisieserie Ramses, deed een geweldige auditie voor de rol. Ger Thijs zag: ja, dat is Eline. Hij heeft er daarom vertrouwen in dat mensen zich met zijn hoofdpersonage zullen kunnen vereenzelvigen, zelfs in een tijd waarin vrouwen een andere maatschappelijke positie hebben dan ruim een eeuw geleden. Arendzen weet volgens hem Eline

18

gen maken haar vrije geest kapot. Ze voelt zich verstikt, ingesnoerd in een korset. Wat gelijkheid tussen mannen en vrouwen betreft, zijn we wel iets opgeschoten, maar gelijk is het nog steeds niet. Om mij heen voel ik nog altijd het niet-uitgesproken waardeverschil tussen mannen en vrouwen. Ook nu nog kan een vrouw die slim en sterk is, het daar behoorlijk lastig mee hebben.’

Eline Vere gaat op tournee van 16 september 2015 t/m eind januari 2016. www.hummelinckstuurman.nl

• Kunst & Cultuur

8478101_KenC_KenC03Feature2.indd 3

30-07-15 14:20

Hanne Arendzen (Eline Vere) ‘Eline is een heel complex karakter. Daarom lees ik Couperus’ roman inmiddels al voor de vierde keer. Ook heb ik een boekje, Eline Vere bij de psychiater, waarin psychiater Frans de Jonghe haar analyseert en diagnosticeert. Ik denk dat ze iets vertegenwoordigt waaraan ook psychisch gezonde mensen wel eens zouden willen toegeven: we voelen ons allemaal wel eens ongelooflijk ongelukkig en blijven dan het liefst de hele dag met de dekens over ons hoofd in bed liggen. Maar Eline komt daar niet meer uit. Dat maakt het zo tragisch. Het is een beklemmend verhaal. Mensen om Eline heen doen hun best om haar te helpen, maar zij ziet dat niet en beschouwt het als bemoeienis. Je ziet de hoop tanen, en uiteindelijk is het onontkoombaar dat ze een overdosis morfine neemt. Als actrice kan ik met deze rol flink uitpakken, omdat er zo’n breed palet aan emoties in zit.’

winactie Eline Vere Win 10x 2 vrijkaarten Actie Maak kans op vrijkaarten voor de toneelvoorstelling Eline Vere die vanaf 16 september op verschillende locaties in Nederland te zien is.

Winnen Vincent Croiset (Vincent) ‘Vincent, de neef van Eline, is min of meer haar geweten: een man die haar uitdaagt, confronteert en vragen stelt. En soms een reikende hand biedt. Maar zelf is hij ook een beetje zoekende. Hij is een enigszins ambivalente figuur, die misschien op vrouwen valt, maar misschien ook wel niet. Voor mijn gevoel is het iemand die door beide seksen aantrekkelijk wordt gevonden.

Eline Vere heeft veel overeenkomsten met Madame Bovary van Flaubert, en dat vond ik een fantastisch boek om te lezen. Er zitten oerthema’s in, waardoor je er veel in herkent. Krachtige verhalen in een mooie bewerking mogen op het toneel verteld worden. En zulke verhalen zijn wat mij betreft sterker vertegenwoordigd in de literatuur dan in de klassieke toneelliteratuur.’

Ga naar avrotros.nl/elinevere en vul onderaan de pagina uw gegevens in.

Wanneer u gewonnen heeft, kunt u een locatie en datum naar keuze aangeven. De actie loopt tot 1 september 2015. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

Niet gewonnen Ga voor meer informatie, de speellijst en tickets naar: www.hummelinckstuurman.nl

Oda Spelbos (Betsy) ‘Betsy, de zus van Eline, richt zich veel meer dan Eline op hoe het hoort, houdt zich aan de moraal van die tijd. Ze is niet zo wild en zoekend als haar zus. Het praktische karakter van Betsy en het zoekende, temperamentvolle van Eline botsen enorm. De sympathie zal niet bij Betsy liggen, maar dat vind ik juist wel leuk. Ze is een eenduidiger figuur dan Eline, maar ik wil daar meer kanten in o ­ pzoeken. Het wordt de uitdaging om haar zo te verkopen dat je haar niet ­alleen een vervelende benepen vrouw vindt, maar haar ook begrijpt.

Dit wordt mijn vierde Couperus met Ger Thijs. Ik ben dol op Couperus! Zijn taal… elke keer weer ontdek je iets of merk je ineens: hé, zo kan die zin ook. Zijn vrouwenfiguren zijn heel modern. Hij wist zich goed te verplaatsen in hen en de moeilijkheden waar zij voor stonden. Je kunt hem bijna feministisch noemen.’

Marc Klein Essink (Lawrence St. Clare) ‘Ik speel de rol van Lawrence St. Clare, een Amerikaanse familievriend die Eline ten huwelijk vraagt. Lawrence bekijkt Elines milieu als een buitenstaander.

Hij probeert haar te helpen, maar door tegen haar te zeggen dat ze eigenlijk helemaal niet past in die kringen en er niet gelukkig zal worden, creëert hij ook tweespalt tussen haar en haar omgeving.

Het is een verhaal over mensen die zich binnen een samenleving en bepaalde sociale codes moeten zien staande te houden, met hun idealen, ambities en onmogelijkheden. Wij gaan het zo spelen dat je je maximaal herkent in de mensen en hun motieven. Hoe hoog moet de druk worden voordat je ergens voor kiest? Of zegt: nu is het genoeg geweest? Die worsteling om jezelf vrij te vechten en je leven individueel te kunnen beleven, is van alle tijden.’

Kunst & Cultuur

8478101_KenC_KenC03Feature2.indd 4

•

19

30-07-15 14:20

SUGGESTIES Herontdekte Haagse meesters in Amsterdam

Toneelgroep Amsterdam opent het nieuwe seizoen met dé theaterhit: La voix humaine. In deze ontroerende monoloog voert Halina Reijn het ­allerlaatste telefoongesprek met haar ex-geliefde.

Betaal slechts € 15,- per kaart (i.p.v. € 27,50) en reserveer via 020 624 23 11 o.v.v. ‘AKC’. La voix humaine is van 18 t/m 28 aug in de Stadsschouwburg Amsterdam te zien.

Nieuwe Amstelstraat 1, Amsterdam – www.jhm.nl

Leidseplein 26, Amsterdam – www.tga.nl

Ontdek Maria Louise in Leeuwarden

Thuis in twee werelden – de mooiste emigratieverhalen

Laat u verrassen en breng een bezoek aan dit museum.

Te zien een ●O ldtimercollectie waaronder de auto van de echte James Bond ●T wee spectaculaire treinbanen ●K ant,merklappen en naaigerei ●D e expositie ‘kant en mode uit de tijd van Maria Louise van Hessen-Kassel’, de stammoeder van ons vorstenhuis.

Openingstijden: woensdag,donderdag en zondagmiddag van 14.00 – 17.00 uur

Emigeren is niet alleen de rijkdom van twee culturen, maar brengt ook ­heimwee en verlies mee.

Aan de hand van de verhalen van zestien emigranten van toen en nu, brengt Museum Flehite het hoe en waarom van emigreren in beeld.

Een tentoonstelling vol ontroering, kunst, nostalgie en avontuur, waarin iedereen iets van zichzelf zal herkennen.

Leeuwarden oldtimer en kant museum, Oostersingel 8 www.museumpakhuiskoophandel.nl

Westsingel 50 Amersfoort – www.museumflehite.nl

Picasso in Drachten

Rijswijk Textiel Biënnale 2015 Museum Dr8888 toont een uniek overzicht van het grafische oeuvre van Picasso van na 1945. In de tentoonstelling ¡Que Viva Picasso! zijn alle hoogtepunten van Picasso’s grafiek te bewonderen van zijn wereldberoemde vredesduif van het Congress Mondial tot Les Ménines et la Vie. Te zien van 29 augustus t/m 1 november 2015.

Een 1000 kilo zware sculptuur van vintage kleding, een metersgroot wandkleed dat in twee jaar tijd helemaal met de hand geborduurd werd, 6000 spelden verbonden met draden, al deze kunstwerken vertellen verhalen en roepen beelden op van herinnering of zelfs vervreemding. Nog tot 27 september is beeldende kunst van textiel van 20 internationale kunstenaars te zien tijdens de Textielbiënnale in Museum Rijswijk.

Museumplein 2, Drachten – www.museumdrachten.nl

Herenstraat 67, Rijswijk (ZH) – www.museumrijswijk.nl

Vijfde editie Annual Dutch Art Fair in Amsterdam

Kunst en cultuur met korting

Op 26 en 27 september presenteren ­circa 200 kunstenaars ruim 1.700 kunst­ werken in het Amsterdamse World ­Fashion Centre. De Annual Dutch Art Fair is een unieke kunstbeurs waar u persoonlijk kennis maakt met de ­kunstenaars en direct hun kunst kunt kopen.

www.adaf.nl – 26 en 27 september van 11.00 - 17.30 uur.

20

JAN VERSWEYVELD

De broers Salomon, Maurits en Elchanon Verveer waren markante personen in de Haagse negentiende-eeuwse kunstwereld. Salomon was een talentvolle schilder van de Hollandse Romantiek, Maurits blonk vooral uit als portretfotograaf, en Elchanon schilderde het Hollandse vissersleven en werd bekend om zijn ­karikaturen. Het Joods Historisch ­Museum brengt voor het eerst het werk van de drie broers samen in de tentoonstelling Haagse meesters van de romantiek.

Een heerlijke zomeravond uit

De Cultuurkortingenkaart, kortweg Ckaart, biedt voortdurend nieuwe kortingen op musea, muziek, toneel, dans en veel meer. Daarnaast kunt u toegangskaarten winnen. Bestel nu uw Ckaart op www.Ckaart.nl en vul bij ‘Actiecode’ VXF33 in. U krijgt dan € 5,- korting en betaalt maar € 9,90 voor een jaar lang veel kortingen en kansen op gratis toegangskaarten.

Heel Nederland – www.Ckaart.nl

• Kunst & Cultuur

8478105_KenC_KenC03Suggesties.indd 1

30-07-15 14:22

PARTICULIERE COLLECTIE François Pieter ter Meulen (1843-1927) – Schaapskudde op bospad, olieverf op doek

Schapenschilderijen in Noord-Veluws Museum

Trend in de 19e eeuw Herders en schaapskuddes horen bij de Veluwe. Het Noord-Veluws Museum in Nunspeet, eind vorig jaar geopend, blijft dan ook dicht bij huis met de tentoonstelling Schapenschilders.

S

Historische context Dankzij bruiklenen zijn er op de tentoonstelling Schapenschilders naast werk van Mauve en Veluwse kunstenaars ook ‘schapen’ te zien van onder meer William Singer, Hendrik Mesdag en Sientje Mesdag-Van Houten. Aan de hand van historische foto’s en voorwerpen wordt ook de schapenhouderij op de Veluwe uitgelicht. Dat past in de missie van het Noord-Veluws Museum, dat in november vorig jaar werd geopend.

Schapenschilders Tweede kaartje gratis Data De actie is geldig in september en oktober 2015

Locatie Noord-Veluws Museum Winckelweg 17a in Nunspeet PARTICULIERE COLLECTIE

chapenschilderijen waren in de tweede helft van de vorige eeuw dé trend. Een groot aantal ervan werd verkocht aan verzamelaars in Nederland en kunsthandelaren in Engeland en de Verenigde Staten. Trendsetter was de Haagse School-kunstenaar Anton Mauve (1838-1888), die met dit onderwerp als eerste grote bekendheid verwierf. Zijn succes inspireerde anderen. Ze maakten eigen schilderijen rond het thema en kopieerden werk van Mauve in tal van litho’s en etsen. Deze reproducties sierden tot halverwege de 20e eeuw nog menige huiskamer.

cultuur voordeel

Actie

Anton Mauve – Schaapskudde met herder (sheep going), gemengde techniek

Cultuurleden krijgen de tweede entreekaart gratis (normaal € 7,50 p.p.).

Knip onderstaande kortingsbon uit en lever deze in bij de kassa van het museum. (Let op: uw museumkaart is niet geldig in het Noord-Veluws museum). ★

Het wil een breed publiek in contact brengen met de schilderkunst die tussen 1880 en 1950 op de Noord-Veluwe is gemaakt. Op de eerste verdieping is dan ook een permanente expositie over de schilders van deze regio ingericht.

Voor de expositie Schapenschilders is bovendien aan een aantal hedendaagse kunstenaars gevraagd hun eigen interpretatie van het thema te geven.

Schapenschilders is te zien t/m 5 december 2015. www.noord-veluws-museum.nl

★ ★ ★

★★

✁ KORTINGSBON -Tweede kaartje gratis voor Noord-Veluws Museum -Geldig: september/oktober 2015 -Max. vier personen per bon (waarvan 2 vrijkaartjes) -Niet geldig in combinatie met andere acties en/of kortingen

Kunst & Cultuur

8478096_KenC_KenC03Arrangement rechts 5 .indd 1

•

21

30-07-15 14:24

VERBORGEN SYMBOLIEK In deze rubriek vertellen experts over verborgen boodschappen in kunstwerken. Dti keer Lex van Tilborg, assistent-conservator van het Haags Historisch Museum, over de manier waarop helden worden afgebeeld in standbeelden.

Tekst: Claudia Ho-Sam-Sooi

Helden op een voetstuk N

Staatsman of militair?

In de 19e eeuw zijn het grote staatslieden uit de 16e en 17e eeuw die op een sokkel worden geplaatst. Willem van Oranje (1533-1584) krijgt in korte tijd zelfs twee standbeelden in Den Haag, in 1845 en 1848. ‘Het beeld dat op het Plein staat, werd als eerste in ontwikkeling genomen. Koning Willem II, één van de opdrachtgevers, was militair in hart en nieren en zag zijn verre voorvader dus het liefst als militair afgebeeld. De overige commissieleden wilden hem juist bij voorkeur als staatsman weergeven. Er kwam een compromis. Op een vroeg terracotta-ontwerp van het standbeeld staat Willem van Oranje afgebeeld naast een zuiltje met daarop de Unie van Utrecht – die twee eeuwen lang als een soort grondwet van de republiek fun-

FOTO’S: JAN KLOP

elson Mandela, Willem van Oranje, Baruch de Spinoza en ADO Den Haag-clubicoon Aad Mansveld hebben iets gemeen: van ieder van hen staat er een standbeeld in Den Haag. De tentoonstelling Held op sokkel in het Haags Historisch Museum brengt in totaal tien historische helden onder de aandacht die in de afgelopen twee eeuwen door de stad letterlijk op een voetstuk zijn geplaatst. ‘De standbeelden zijn het uitgangspunt’, vertelt assistent-conservator Lex van Tilborg.

‘Maar we gaan ook in op andere manieren waarop helden in de loop der tijd zijn verbeeld en vereerd, bijvoorbeeld door het tonen van prenten, schilderijen, films en karikaturen.’

Standbeeld Willem van Oranje bij Paleis Noordeinde

geerde. In het uiteindelijke exemplaar is op die plek een groot sabel toegevoegd; een duidelijke verwijzing naar zijn militaire achtergrond. Ook het mutsje, waardoor hij volgens sommigen op een geleerde of priester leek, werd uiteindelijk weggelaten.’ Interessant is ook de symboliek achter de afgebeelde hond.

‘Een hond staat in de kunst symbool voor trouw, in dit geval de trouw van Oranje aan Nederland. Maar het dier refereert

hier ook aan een concrete episode uit het leven van Willem van Oranje. In 1572 probeert hij met zijn leger zijn broer Lodewijk van Nassau te ontzetten, nadat deze Bergen heeft ingenomen en wordt omsingeld door troepen van de Hertog van Alva. Tijdens deze reddingsactie wordt hij ’s nachts echter teruggedreven door een verrassingsaanval van de Spanjaarden op zijn kamp. Het verhaal gaat dat hij toen aan de dood is ontsnapt

Waar helden vroeger letterlijk op een voetstuk werden gezet, staan standbeelden tegenwoordig vaak dichter bij de grond 22

Standbeeld Willem van Oranje op het Plein

• Kunst & Cultuur

8478103_KenC_KenC03Verborgensymboliek.indd 1

30-07-15 13:06

omdat zijn hond hem op tijd wekte.

Het beest is op veel verbeeldingen van Willem van Oranje terug te vinden. Een vroeg voorbeeld is zijn grafmonument in Delft, waar het hondje aan zijn voeten ligt.’

Majesteitelijk Al in 1845, drie jaar voor de voltooiing van het standbeeld van Willem van Oranje als staatsman, wordt voor Paleis Noordeinde een ruiterstandbeeld van de Vader des vaderlands als krijgsman onthuld. Beeldhouwer Alfred-Emile O’Hara de Nieuwerkerke had zijn ontwerp rechtstreeks aangeboden aan Koning Willem II, die zo gecharmeerd was van het concept dat hij het op eigen kosten liet realiseren. De vorm kon rekenen op veel kritiek: een ruiterstandbeeld was destijds voorbehouden aan soevereine vorsten. Willem van Oranje was weliswaar prins van het kleine Franse vorstendom Orange, maar in de Nederlanden was hij ‘slechts’ stadhouder.

Evengoed en naar tevredenheid van de koning – toont het ruiterstandbeeld Willem van Oranje op een bijna majesteite-

Standbeeld Aad Mansveld bij stadion ADO Den Haag

lijke manier. ‘Dat hij ‘in control’ zou zijn geweest, wordt extra onderstreept door de commandostaf in zijn hand. Met dit attribuut worden veldheren in kunstwerken vaak afgebeeld om hun leidersrol te benadrukken.’

Helden van nu Waar helden als Willem van Oranje vroeger letterlijk op een voetstuk werden gezet, staan standbeelden tegenwoordig vaak dichter bij de grond.

‘De maatschappij is minder hiërarchisch geworden. Het is enigszins paradoxaal: heldendom gaat samen met verering, maar tegenwoordig kiezen we voor helden die dichtbij ons staan. Zo worden ze ook afgebeeld, als bereikbare personen.’

Een recent voorbeeld hiervan is het standbeeld van voetballer Aad Mansveld bij het stadion van ADO Den Haag.

‘Mansveld was een jongen van de club, een echte Hagenees. Zijn achtergrond,

en het feit dat hij bijna zijn hele carrière trouw was aan de club, maakte hem populair bij veel supporters. Hij stond bekend als de verpersoonlijking van Haagse bluf: bikkelhard, altijd voorop in de strijd. Een leidersfiguur die het tot held schopte. Aan de hand van het standbeeld van Aad Mansveld laten we in de tentoonstelling zien dat de vraag wie een held is in de loop der tijd steeds anders wordt beantwoord. Er zullen steeds nieuwe helden opstaan.’

Held op Sokkel is te zien van 3 oktober 2015 t/m 24 januari 2016. De tentoonstelling vindt plaats in het kader van het 125-jarig jubileum van de Geschiedkundige Vereniging Die Haghe. De lustrumviering bestaat verder uit de publicatie van een boek over historische standbeelden in Den Haag en een symposium. www.haagshistorischmuseum.nl www.haagsegeschiedenis.nl Kunst & Cultuur

8478103_KenC_KenC03Verborgensymboliek.indd 2

•

23

30-07-15 13:06

MEES GAAT DEZE ZOMER FLINK SCOREN. BRAM DOET AL HEEL LANG NIET MEER MEE.

ZO HOORT DE ZOMER VAN EEN KIND NIET TE ZIJN. Bram is 1 van de 33.000 vergeten kinderen in Nederland die deze zomer noodgedwongen door moeten brengen in sobere opvanglocaties. Zij zijn mishandeld, misbruikt, verwaarloosd, verstoten of gevlucht. Help ons deze kinderen een fijne zomerdag te bezorgen. Een zomer waarin ze niet worden vergeten.

Bezoek onze website en word donateur.

HVK_Advertentie_Kunst en Cultuur_210x297_Mees/Bram_V1.indd 1

8776024_KenC_Advertenties Suggesties CS6.indd 1

HETVERGETENKIND.NL

27-07-15 19:16

30-07-15 13:35

Dutch Design Week 2015 in Eindhoven

Ontwerpen voor een mooiere toekomst

cultuur arrangement Dutch Design Week 2015 Met lezing, koffie/thee en petitfour Datum Zaterdag 24 oktober 2015

Locatie Natlab, Kastanjelaan 500 in Eindhoven (stadsdistrict Strijp S)

FOTO JEROEN AARTS

Programma

Natlab – Age of Wonderland (Dutch Design Week 2014)

De Dutch Design Week in Eindhoven is het grootste designevent van Nederland. Bekende ontwerpers en aanstormend talent presenteren er ideeën en ontwerpen waarmee zij de wereld handiger, mooier en leuker willen maken.

D

e Dutch Design Week biedt deelnemers zoals gevestigde bureaus, high-profile ontwerpers, talentvolle nieuwkomers en net afgestudeerde designers de gelegenheid hun werk te tonen. Tijdens deze week wordt een duurzame verbinding gelegd tussen publiek, bedrijven en ontwerpers door het uitwisselen van kennis en informatie.

De focus ligt niet zozeer op kant-enklare producten als wel op innovatie en het experiment. Dit werk wordt gepresenteerd op verschillende plaatsen in de stad en op een van de belangrijkste locaties van deze week: Het Klokgebouw.

Deze voormalige Philips fabriek, centraal in het creatieve stadsdistrict Strijp-S, is startpunt voor veel bezoekers. Op het Ketelhuisplein bij het Klokgebouw, zijn ook allerlei presentaties en kunnen mensen genieten van een hapje en drankje. Het is de veertiende editie van het evenement, dat jaarlijks 250.000 bezoekers naar Eindhoven trekt.

10.00-10.30: ontvangst met koffie/ thee en petitfour 10.30-11.30: lezing door kunsthistorica Cécile Verburg over de geschiedenis van Dutch Design (in een notendop) en de kenmerken van Nederlandse vormgeving. Ook maakt ze u wegwijs in het woud van designers en ontwerpen, zodat u daarna goed geïnformeerd en geïnspireerd op eigen gelegenheid kunt gaan kijken en ontdekken, en persoonlijk kennis kunt maken met de vormgevers.

Prijs Oogst en Collage De art directors van het DDW Klokgebouw zijn dit jaar (net als vorig jaar) Maarten Kolk & Guus Kusters. Ze gaan op zoek naar nieuwe bewegingen in design.

Dit jaar werken zij met de thema’s Harvest and Collage (Oogst en Collage). De ontwerpers spelen hierop in. Denk aan experimenten met materiaal, duurzame productiemethodes, innovatieve machines, milieuvriendelijke producten of poëtische objecten rondom het thema ‘Harvest’. Of het combineren van verschillende materialen in ontwerpen rondom het thema ‘Collage’.

€ 24,50 p.p.

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ artifex (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets en een geldig identiteitsbewijs mee. ★

★ ★ ★

★★

De Dutch Design Week vindt plaats van 17 t/m 25 oktober 2015. www.dutchdesignweek.nl Kunst & Cultuur

8478104_KenC_KenC03Arrangement rechts2.indd 1

•

25

30-07-15 13:23

© KEITH HARING FOUNDATION/FOTO: IVAN DALLA TANA

26

• Kunst & Cultuur

8478099_KenC_KenC03Feature 3.indd 1

30-07-15 13:13

Tentoonstelling Keith Haring in Kunsthal Rotterdam

Meer dan een visueel spektakel Vrolijke, bijna kinderlijk naïeve figuren typeren de tekeningen en schilderijen van Keith ­Haring (1958-1990). Totdat je ze nader beschouwt. Dan getuigen ze juist van de grote sociale en ­politieke bevlogenheid van de Amerikaanse kunstenaar. En dan blijkt de boodschap die hij zo speels overbrengt ook een kwart eeuw na zijn overlijden nog relevant.

R

uim 120 werken van Keith Haring zijn te zien op de tentoonstelling Keith Haring. The Political Line in Kunsthal Rotterdam. Dat zijn dus 120 cartoonachtige tekeningen en schilderijen met daarop herkenbare figuurtjes als kruipende baby’s, blaffende honden en vliegende schotels in allerlei kleuren, vormen en formaten. En al (her)kennen we zijn typische handschrift, wat hier bij elkaar hangt, is toch een verrassend visueel spektakel. Haring hield zijn beeldtaal uit principe eenvoudig. Hij vond veel kunstenaars elitair, gericht op een kleine groep van kunstkenners. Zelf beschouwde hij kunst als een politiek recht: ‘Kunst is er voor iedereen.’ Daarom dus die bijna kinderlijke stijl en het gebruik van vinyltarp (zeildoek) in plaats van het traditionele canvas als ondergrond van veel schilderijen. En vandaar ook dat zijn schilderijen vrijwel nooit een titel hebben: dat zou de interpretatie ervan in een bepaalde richting kunnen sturen en dus minder toegankelijk maken.

Metrokunst Door Haring ontworpen afbeeldingen zijn te vinden op T-shirts en buttons, posters en handy-hoesjes, horloges en koelkastmagneten. Maar ondanks dit commerciële gebruik en de eenvoudige vormen heeft het wereldberoemde werk wel degelijk meer om het lijf. Ten tijde van het conservatieve Reagantijdperk stelt de politiek en maatschapKeith Haring schildert Zonder titel, 1982

8478099_KenC_KenC03Feature 3.indd 2

©KEITH HARING FOUNDATION/COLLECTIE STEDELIJK MUSEUM AMSTERDAM

Tekst: Emely Nobis

Keith Haring – Zonder titel, acryl op tarp (zeildoek), 289 x 365 cm, 1984

pelijk geëngageerde kunstenaar tal van misstanden aan de kaak. De tentoonstelling in Rotterdam neemt ons mee op zijn missie, waarbij thema’s als nucleaire ontwapening, milieubescherming, religieuze vrijheid en anti-apartheid een centrale rol spelen. En hoewel titels dus vaak ontbreken, geven dagboekfragmenten en archiefmateriaal de nodige context.

Het verhaal begint als Haring, opgegroeid in een klein dorpje in Pennsylvania, op zijn 18e naar New York vertrekt en zich daar volop in de alternatieve kunstscène stort buiten de officiële musea en

galeries: op straat, in clubs en danshallen.

Hij beweegt zich in de kringen rondom pop-art-kunstenaar Andy Warhol (en wordt diens protegé), organiseert openbare kunstmanifestaties of neemt eraan deel en houdt zich bezig met body art. Zo beschildert hij voor een concert in de Paradise Garage het lichaam van zangeres Grace Jones. Is dit vroege werk nog tamelijk abstract, zijn kenmerkende handschrift met de figuurtjes ontwikkelt Haring in zijn Subway Drawings: tekeningen die hij tussen 1980 en 1985 maakt in New Yorkse metrostations. Het Kunst & Cultuur

•

27

30-07-15 13:13

Bevrijdende schop In veel van Harings werk komt zijn verzet tegen discriminatie en de strijd voor gelijke rechten terug. Dat mensen vanwege huidskleur, seksuele geaardheid of religie worden buitengesloten, is voor de openlijk homoseksuele en antikerkelijke kunstenaar onverdraaglijk.

Op een werk uit 1984 zien we een grote zwarte figuur die met zijn voet een trap verkoopt aan een klein, wit mannetje dat hem vasthoudt met een halsband en touw. Het is een schop van bevrijding.

Haring gebruikt het motief voor een affiche dat hij op straat verspreidt als protest tegen het Apartheidsregime in Zuid-Afrika. In andere werken is het touw een slang geworden die de witte man verslindt.

Harings strijd voor gelijke rechten gaat hand in hand met zijn pleidooi voor individualisme en zijn angst voor de gevolgen van de opkomst van computers in tijden van massamedia. Hoewel hij nieuwe media (zoals video) graag gebruikt, is hij ook bevreesd voor manipulatie. De 28

© KEITH HARING FOUNDATION/COLLECTIE UDO EN ANETTE BRANDHORST

is daar dan gewoonte om ‘onverkochte’ plekken voor reclame-affiches af te plakken met een zwart vlak. Die vlakken gebruikt Haring als ondergrond om ter plaatse een tekening te maken met wit krijt. ‘Tekenen met kalk op zacht, zwart papier leek in niets op wat ik eerder had gedaan’, zegt hij er zelf over. ‘Ik kon één continue lijn maken, hoefde mijn pen niet op te pakken en ergens in de dopen.

Het was een constante, grafisch sterke lijn met een tijdslimiet. Je moest het zo snel mogelijk doen en je kon niets uitgummen.’

Haring maakt een enorme hoeveelheid Subway Drawings (waarvan er elf op de expositie te zien zijn) en wordt diverse keren opgepakt – want wat hij doet is hartstikke illegaal. Maar al doende verwerft hij een cultstatus bij het grote publiek. Het metronetwerk van New Yorks is zijn persoonlijke galerie, waar dagelijks duizenden forensen zijn werk zien. Hij stopt ermee als hij zo beroemd wordt dat mensen de affiches beginnen te verwijderen om ze te verkopen.

Keith Haring – Zonder titel (Subway Drawing), krijt op papier, 220 x 114 cm, 1983

Harings strijd voor gelijke rechten gaat hand in hand met zijn pleidooi voor individualisme

• Kunst & Cultuur

8478099_KenC_KenC03Feature 3.indd 3

30-07-15 13:13

cultuur arrangement Publieke werken Keith Haring vond niet alleen dat kunst er moest zijn voor iedereen.

Hij bracht zijn kunst ook letterlijk naar het grote publiek. Zo heeft hij meer dan vijftig muurschilderingen gemaakt in tientallen steden over de hele wereld, waarvan veel in ziekenhuizen en kindertehuizen.

In Nederland maakte Haring in 1986 een schildering op de liftdeuren van de kunstacademie in Utrecht, na een lezing voor studenten. In 1989, vlak voor zijn overlijden, richt hij de Keith Haring Foundation op, die tot op de dag van vandaag organisaties ondersteunt die zich inzetten voor onderwijs aan kansarme kinderen en preventie en zorg op het gebied van hiv en aids. Veel werken in de tentoonstelling zijn bruiklenen van deze stichting.

Keith Haring.

The Political Line Met rondleiding, koffie/thee en iets lekkers Data Dinsdag 6 oktober 2015 Donderdag 8 oktober 2015

Locatie Kunsthal Rotterdam Westzeedijk 341 in Rotterdam

Nucleaire ramp Een ander terugkerend thema is Harings angst voor de vernietiging van de mensheid door een nucleaire ramp (het was de tijd van de Koude Oorlog) of milieuverontreiniging. Hij wil mensen ervan overtuigen dat ze zelf de toekomst van de aarde in handen hebben. ‘De vernietiging van deze planeet, van dit zonnestelsel, door mensen betekent niet dat het leven eindigt. Dat gaat ook zonder ons door. We kunnen zelf besluiten of we onze evolutie op deze planeet willen continueren of niet. Ik stem voor.’

Voor een demonstratie tegen kernwapens in 1982 maakt hij duizenden affiches die hij zelf uitdeelt. De onderste helft toont twee met stokken gewapende poppetjes die op het punt staan elkaar aan te vallen (het begin van de oorlog) tegen een achtergrond van nucleaire dreiging. Aan de bovenkant zijn de gevolgen van een atoomexplosie te zien, met een mannetje op handen en voeten gevangen in een nucleaire wolk.

Die wolk komt in meerdere werken terug.

Haring thematiseert het onderwerp onder andere in een werk uit 1988: SAFE SEX staat groot geschreven boven twee monumentale figuren die zich wederzijds bevredigen. In hetzelfde jaar krijgt hij te horen dat hij zelf aids heeft.

Hij visualiseert het virus vlak daarna als een uit het ei kruipend monstersperma tegen een zwarte achtergrond – als symbool voor het doodsgevaar. Later dat jaar maakt hij Zwijgen = dood: in een roze driehoek (geuzenteken van de homoseksuele beweging) zien we tal van kleine poppetjes met de handen voor hun ogen, oren of mond – een pleidooi om aids niet dood te zwijgen.

Harings laatste werk uit 1989 laat een jubelende mensenmassa zien die de strijd tegen leed, dood en ondergang aangaat. Wat aids betreft is er zeker winst geboekt, in elk geval voor wie in de Westerse wereld woont. Dat geldt veel minder voor de andere thema’s die de kunstenaar tijdens zijn tien creatieve jaren thematiseert. Als bezoeker leg je onwillekeurig verbanden, zoals tussen de Koude Oorlog toen en de gespannen verhouding met Rusland nu. Daarmee krijgt Keith Haring. The Political Line, net als het werk van de kunstenaar, meerdere lagen: als retrospectief van en boeiende nieuwe kijk op diens werk én als aanzet om na te denken over onze eigen maatschappelijk betrokkenheid.

Monstersperma Vanaf eind jaren zeventig overlijden steeds meer mensen, vooral homoseksuele mannen, aan aids.

Keith Haring. The Political Line is te zien van 20 september 2015 t/m 7 februari 2016. www.kunsthal.nl

opkomst van de computer ziet hij als potentiële bedreiging van creativiteit en individualiteit. Dat verbeeldt hij onder andere in een werk uit 1984, waarin het hoofd van een mensen dodend monster vervangen is door een computer, met op het beeldscherm alleen een brein.

Programma 11.30 uur: rondleiding door de tentoonstelling 12.30 uur: einde rondleiding en mogelijkheid tot bezoeken museum op eigen gelegenheid Bij de kassa ontvangt u een voucher voor koffie/thee en iets lekkers in het Kunsthalcafé. Dit kunt u voor of na de rondleiding inwisselen.

Prijs € 22,- p.p. of € 10,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ keithharing (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Kunst & Cultuur

8478099_KenC_KenC03Feature 3.indd 4

•

29

30-07-15 13:13

Ook

Het Middagconcert op dinsdag

Nieuw!

29 sept 14.00 uur

foto: Merlijn Doomernik

Bestel nu kaarten

8478176_KenC_KenC03KenC1Advertentie 1.indd 1

30-07-15 13:57

Dirigent Jules van Hessen onthult...

Alles over klassieke meesterwerken

cultuur voordeel Blik op klassiek – Maestro Jules onthult Neem gratis iemand mee Cultuurleden mogen gratis iemand meenemen naar een of meerdere concerten uit de serie Blik op klassiek – Maestro Jules onthult. De actie is geldig tot 1 september 2015 of zolang de voorraad strekt.

Reserveren en informatie

FOTO: RENE KNOOP

Ga voor een overzicht van de concerten (data/locaties) en voor het bestellen van tickets naar www.hetgeldersorkest.nl. Gebruik bij het reserveren de kortingscode ‘AVROTROS’ om gratis iemand mee te nemen. Let op: dit aanbod geldt voor minimaal twee en maximaal vier personen per bestelling met actiecode.

Maestro Jules

In de driedelige concertserie Blik op klassiek van Het Gelders Orkest neemt dirigent Jules van Hessen componisten en hun meesterwerken onder de loep. Om het besproken meesterwerk vervolgens samen met het orkest live uit te voeren. Leert en luistert u mee?

J

ules van Hessen is behalve dirigent ook een begenadigd spreker. Die talenten combineert hij tijdens de concertserie ‘Blik op klassiek – Maestro Jules onthult‘ van Het Gelders Orkest.

Aan de hand van live gespeelde muziekfragmenten, anekdotes en boeiende wetenswaardigheden vertelt de dirigent van het orkest spannend en grappig over bekende componisten en hun meesterwerken. Vervolgens wordt het complete meesterwerk live uitgevoerd.

Bekkenklap In drie ‘masterclasses’ is het de beurt aan achtereenvolgens Vivaldi, Beethoven en Dvorák. In het college-concert over Vivaldi eind dit jaar staat, hoe kan het anders, De Vier Jaargetijden centraal.

Wat doet die hond daarin eigenlijk?

Waarom heet Vivaldi ook wel de ‘rode priester’? En hoe ‘klappertand’ je op een viool? Bij Beethoven (februari 2016) gaat het om diens Vijfde symfonie. Van

Hessen behandelt vragen als: Waarom is de opening zo beroemd? Waarom wordt het werk geassocieerd met vrijheid? Wat was tot de première van de Vijfde nog nooit vertoond in een symfonie? In de derde aflevering over Dvorák (april 2016) behandelt Van Hessen diens Negende Symfonie. Wat heeft die met jazzmuziek te maken? En wat is er zo Chinees aan Dvoráks muziek? De tubapartij is uniek.

Waarom? Mag een dirigent een extra bekkenklap bedenken en toevoegen?

Na drie masterclasses zit het er voor Maestro Jules weer even op, en bent u een bijzondere luisterervaring rijker.

Blik op klassiek – Maestro Jules onthult start vanaf november 2015 op diverse locaties in Nederland. www.hetgeldersorkest.nl Kunst & Cultuur

8478108_KenC_KenC03Arrangement rechts1.indd 1

•

31

30-07-15 13:15

COLLECTIE TEXTIELMUSEUM/FOTO: MARCO MORETTO Overzichtsfoto. Het vloerkleed Underworld is een ontwerp van Studio Job uit 2013, wol, handgeknoopt

Kunstige stoffen in TextielMuseum Tilburg

Design vol joie de vivre Karel Appel, Lucebert, M.C. Escher... tal van kunstenaars en ontwerpers hebben zich ook uitgeleefd in stoffen of objecten van textiel. Een tentoonstelling in TextielMuseum Tilburg toont patronen in hun werk vanaf 1950.

P

ortretten, landschappen, stillevens: textielontwerp kent net zo veel genres als de klassieke schilderkunst. En ook hier wisselen fases van abstractie en figuratie elkaar af. In de tentoonstelling Figuratie; van Cobra tot Studio Job in TextielMuseum Tilburg ligt het accent, zoals de titel al aangeeft, op figuratieve dessins. Ook is er aandacht voor de ontwerp- en werkprocedés: van tekening en zeefdruk tot computer-

32

schets. Zo ziet u een gezeefdrukte sjaal van Karel Appel, geweven en bedrukte gordijnstof van Yvonne van Uden of een handgeknoopt, wollen karpet van Walter Van Beirendonck. Motieven zijn vaak flora, fauna of menselijke figuren. De toon is meestal luchtiger dan in schilderwerken: Humor en een flinke portie ‘ joie de vivre’ spat ervan af, al is er ook ruimte voor verstilling en soms een duistere ondertoon.

Stoffen in opdracht In de periode 1950-1975 ontstaan stoffen veelal in opdracht van bedrijven zoals De Ploeg, Texoprint en Kendix. Zo ontwerpen Frits Wichard en Frans Dijkmeijer Ploeg-stoffen met speelse dier- en bloemmotieven, die als interieurstof in veel naoorlogse woningen te vinden zijn.

Texoprint nodigt kunstenaars uit om relatiegeschenken te ontwerpen. Diverse Cobra-kunstenaars (onder wie Appel en

• Kunst & Cultuur

8746440_KenC_Spread.indd 1

30-07-15 14:25

COLLECTIE TEXTIELMUSEUM/FOTO: JOSEFINA EIKENAAR

winactie TextielMuseum Win een tafellaken met zes servetten

Yvonne van Uden – Fiolette (gordijnstof), 1969, geweven en bedrukt katoen

De rijke collectie van het TextielMuseum en het vakmanschap van het TextielLab worden op een krachtige manier gebundeld in het eigen label

By TextielMuseum. Het erfgoed vormt de inspiratiebasis en de moderne techniek van het TextielLab vertaalt het verhaal van de ontwerper op stof. De webshop van het label is by.textielmuseum.nl

C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015 COLLECTIE TEXTIELMUSEUM/FOTO: JOSEFINA EIKENAAR

Winnen Weet u drie ontwerpers die hebben samengewerkt met het Textiel­ Museum voor het label ‘By TextielMuseum’? Stuur uw antwoord aan communicatie@textielmuseum.nl en maak kans op een tafellaken met zes servetten van By TextielMuseum en Studio Job. De actie loopt tot 1 september 2015. De prijswinnaar krijgt persoonlijk bericht.

Karel Appel – Le Monstre, sjaal uit serie With the Season’s Greetings, 1968, gezeefdrukt acetaat

Corneille) tekenen een kleurrijk ontwerp voor gezeefdrukte sjaals. Van Corneille zijn ook twee fraaie karpetten met vogelmotief in de tentoonstelling opgenomen. Kendrix, producent van ­exclusieve gordijnstoffen, slaat vanaf 1958 een andere richting in. Het bedrijf werkt niet samen met bekende kunstenaars, maar neemt net afgestudeerde academiestudenten aan en zoekt ­internationaal naar ontwerpers. Het doel is stoffen ‘met een eigen gezicht’ te produceren.

op tapijten. Vanaf de late jaren 90, als Dutch Design internationaal furore maakt, experimenteren ontwerpers met de mogelijkheden die de computer biedt. Een recent voorbeeld daarvan is het vloerkleed Underworld (2013) van Studio Job. We zien menselijke ledematen en vissen met monsterlijke bekken een vreemde dans aangaan, als een 21e eeuwse groet aan Jheronimus Bosch. De basis voor het drukke design vormen computertekeningen.

Computerpatronen Met de teloorgang van de textielindustrie en ook vanuit de wens om hun artistieke vrijheid te behouden, kiezen ontwerpers vanaf de jaren 80 vaak voor productie in eigen beheer.

Zo maakt Maarten Vrolijk van Cubic 3 Design grootformaat bloempatronen

Figuratie; van Cobra tot Studio Job is te zien t/m 6 maart 2016. www.textielmuseum.nl Kunst & Cultuur

8746440_KenC_Spread.indd 2

•

33

30-07-15 14:25

js i r p e g i l e d r o o v , n Luxe over nachteboek nu met 45% korting In het centrum van Eindhoven

Aan de Nieuwe Maas

45% korting 89,50 per persoon per arrangement

49,00

34% korting 89,50 per persoon per arrangement

59,00

***Sandton Eindhoven Centre

****Delta Hotel Vlaardingen

Eindhoven | Noord-Brabant

Vlaardingen | Zuid-Holland

2-daags arrangement: ‘High Wine’ • 1x overnachten • 1x ontbijtbuffet • 1x high wine • gratis WiFi

3-daags arrangement: ‘Logeren aan de Maas’ • welkomstdrankje en welkomstpakket • 2x overnachten • 2x ontbijtbuffet • gratis parkeren • gratis WiFi

aankomst op alle dagen € 49,00

aankomst op: do, vr, za, zo, tijdens schoolvakanties alle dagen € 59

Voordeeluitjes.nl/kc3-eindhoven

Voordeeluitjes.nl/kc3-vlaardingen

085 760 9 760

085 760 9 760

Historisch Leiden

Middenin de Veluwse bossen

32% korting 139,00 per persoon per arrangement

95,00

26% korting 155,00 per persoon per arrangement

115,00

****Golden Tulip Leiden Centre

****Landgoedhotel Villa Vennendal

Leiden | Zuid-Holland

Nunspeet | Gelderland

3-daags arrangement: ‘Rondvaart’

3-daags arrangement: ‘Kunst op de Kaart’

• welkomstdrankje • 2x overnachten • 2x ontbijtbuffet • 1x 3-gangendiner • entreekaartje rondvaart

• 2x overnachten • 2x uitgebreid ontbijtbuffet • 2 x 3-gangendiner • gratis entree Noord-Veluws Museum • gebruik van tropisch binnenbad met sauna en solarium • gebruik van wandel- en fietsroutes

aankomst op: vr, za, tijdens schoolvakanties alle dagen € 95

aankomst op: zo, ma, di, wo, do € 115 | vr, za € 125

Voordeeluitjes.nl/kc3-leiden 085 760 9 760

Voordeeluitjes.nl/kc3-vennendal 085 760 9 760

Deze hotelaanbiedingen zijn geldig t/m 30 november 2015. De vermelde prijzen zijn exclusief administratiekosten (bij 1 of 2 pers. € 9,50 | vanaf 3 pers. € 12,50 | vanaf 5 pers. € 15,50 | vanaf 7 pers. € 18,50) tenzij specifiek anders vermeld bij de locatie en door het hotel te heffen stads- en toeristenbelasting. Aanbiedingen zijn o.b.v.

085 760 5 760 i Lokaal tarief beschikbaarheid en 2 personen per kamer. Prijs-, druk- en zetfouten voorbehouden. Kijk online voor alle voorwaarden.

wk_33_Kunst_en_Cultuur_2x_1-1e_ed.3.indd 8728379_KenC_Advertentie CS6.indd 1 1

28-7-2015 10:15:30 30-07-15 13:57

Madama Butterfly bij Nederlandse Reisopera

Cio-Cio’s liefdesleed

winactie Madama Butterfly Win 5x2 vrijkaarten Actie Maak kans op vrijkaarten voor de opera Madama Butterfly, die vanaf 3 september wordt uitgevoerd op verschillende locaties in Nederland.

Winnen Ga naar avrotros.nl/butterfly, vul onderaan de pagina uw gegevens in en selecteer de locatie die uw voorkeur heeft. Op de pagina vindt u een overzicht van alle voorstellingen en locaties. De actie loopt tot 1 september 2015. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

Niet gewonnen Ga voor meer informatie en tickets naar www.reisopera.nl

De internationaal vermaarde sopraan Annemarie Kremer debuteert dit najaar bij de Nederlandse Reisopera als Cio-Cio San oftewel Madama Butterfly. Laat u ontroeren door een tijdloos verhaal over liefde en bedrog.

M

adama Butterfly is één van drie grote producties waarmee de Nederlandse Reisopera dit seizoen haar 60-jarig bestaan viert. Componist Giacomo Puccini beschouwde het werk uit 1904 als zijn beste opera. De productie wordt gezongen in het Italiaans met Nederlandse boventiteling. Het waargebeurde verhaal gaat over het 15-jarige Japanse meisje Cio-Cio San (cio is Japans voor vlinder/butterfly), die trouwt met de Amerikaanse marineofficier Pinkerton – wiens schip in de haven van Nagasaki ligt. Ze raakt zwanger en krijgt een zoon. Als Pinkerton weer naar zee gaat, blijft Cio-Cio San achter, hopend op zijn terugkeer. Ze weet niet dat hij hun relatie als tijdelijk plezier zag en zich van meet af aan van haar wilde laten scheiden – volgens een soepele Japanse wet – om met een Amerikaanse

te trouwen. Als hij na een aantal jaren weer verschijnt, is hij inderdaad in het gezelschap van zijn nieuwe vrouw en willen ze bovendien het kind meenemen. ­Butterfly realiseert zich dat ze al die jaren in schande heeft geleefd en doodt zichzelf om haar eer te redden.

Liefdesduet In Puccini’s opera groeit Cio-Cio San in twee uur tijd uit van een naïef meisje tot een moedige, jonge vrouw. Een muzikaal hoogtepunt is het lange liefdesduet dat Cio-Cio en Pinkerton zingen aan het einde van het eerste bedrijf, vlak voor hun eerste nacht samen.

Madama Butterfly is van 3 september tot 10 oktober 2015 te zien in verschillende Nederlandse theaters. www.reisopera.nl Kunst & Cultuur

8478093_KenC_KenC03Arrangement rechts 6.indd 1

•

35

30-07-15 13:17

Dubbeltentoonstelling J.M.W. Turner

Romantisch

genie

De Britse schilder Joseph Mallord William Turner wordt wel gezien als de eerste echt moderne kunstenaar. Normaal gesproken is zijn werk vrijwel alleen in London te zien. Dankzij royale bruiklenen van Tate Britain kunnen Museum de Fundatie en Rijksmuseum Twenthe dit najaar een ruime selectie van zijn werk presenteren, gegroepeerd rond de thema’s water, vuur, aarde en lucht.

‘W

ij hebben het enige schilderij van Turner in Nederland.’

Directeur Ralph Keuning van Museum de Fundatie in Zwolle zegt het met trots in zijn stem. Een terechte trots.

De Britse kunstenaar Joseph Mallord William Turner (1775-1851) is nagenoeg onzichtbaar in ons land. Behalve Wolken en water in Zwolle en een handjevol aquarellen is er hier van een van de belangrijkste schilders uit de kunstgeschiedenis niets te zien. Voor een Turner moet je naar Londen. Daar komt nu verandering in. Dit najaar presenteren Museum de Fundatie en Rijksmuseum Twenthe een gezamenlijk ‘tweeluik’ waarbij Turner centraal staat.

De wens om samen een grootse tentoonstelling te maken bestond al langer, zegt Keuning. ‘Onze musea lijken op elkaar. We hebben allebei goede collecties, met een hele reeks topstukken en ook veel overlap. Als je dat samenvoegt, heb je een heel mooi, compleet overzicht van de kunst vanaf vierhonderd jaar geleden tot nu. Bovendien vonden we het erg leuk om als twee Oost-Nederlandse musea samen te werken.’

36

Twee jaar geleden gingen beide musea in gesprek met Tate Britain in Londen.

Dit gerenommeerde museum bezit driehonderd schilderijen en duizenden tekeningen en aquarellen van Turner en beheert daarmee de grootste Turnercollectie ter wereld. Tate Britain is hoofdbruikleengever in Zwolle en Enschede, bijna de helft van de getoonde werken komt hier vandaan.

Scharnierpunt Keuning verklaart de keuze voor Turner: ‘Het is een heel spannende kunstenaar; hij is op veel manieren een scharnierpunt. Hij zit op het breukvlak tussen realisme en de eerste abstracte tendensen.

Onze Turner laat een scheepsramp zien.

Hij heeft dat thema een aantal keer geschilderd. Dit schilderij is heel realistisch, maar oogt tegelijkertijd abstract. Zo abstract zelfs, dat er wel eens is beweerd dat het nog niet af was. Maar als je zijn oeuvre bekijkt, zie je dat hij steeds ‘leger’ gaat schilderen. Naarmate zijn carrière vordert, nemen de abstracties toe. Dat is enorm interessant.’

Arnoud Odding, directeur van Rijksmu-

GLASGOW MUSEUM, TE ZIEN IN RIJKSMUSEU M TWENTHE

Tekst: Ellen Leijser

Turner – Modern Italy - the Pifferari, 1838, olieverf op doek

seum Twenthe, vult aan: ‘Het kunst­ begrip zoals wij dat tegenwoordig kennen, bestaat nog niet zo lang. Het is hooguit twee eeuwen geleden dat de eerste kunstenaars zich niet meer wensten te beperken tot wat zij in de natuurlijke wereld zagen en in plaats daarvan een eigenzinnige interpretatie van die werkelijkheid begonnen te geven. De kunst wenste niet meer naar de regels van de natuur te luisteren, maar volgde bepaalde regels van de kunstenaar. De kunst werd autonoom. Turner was in die

• Kunst & Cultuur

8478095_KenC_KenC03Feature 4.indd 1

30-07-15 13:37

p doek

zin de eerste echte, moderne kunstenaar. Hij baseerde zich weliswaar op klassieke, mythologische verhalen en op de 17e eeuwse Hollandse landschapsschilderkunst, maar sloeg vervolgens nieuwe wegen in waarvan voor hem nog nooit een kunstenaar had durven dromen.

Hij is zo één van de meest invloedrijke kunstenaars ooit geworden. Vrijwel de gehele moderne kunst is schatplichtig aan dit 19e eeuwse, romantisch genie. En dat is wat we laten zien in deze dubbeltentoonstelling.’

Reizen door Nederland Zoals gezegd heeft Zwolle dus de enige Turner in Nederland, maar hoe verhoudt Turner zich tot de collectie van Rijksmuseum Twenthe? Odding: ‘Onze collectie beslaat de late Middeleeuwen tot het heden. Hiermee kunnen wij verhalen vertellen, waarbij we ons meestal concentreren op kantelpunten: de momenten waarop iets nieuws ontstaat. Meer dan enig andere kunstenaar verbindt Turner de prachtige landschapsschilderkunst van de 17e eeuw die wij in huis

hebben met hoogtepunten van wat wij tegenwoordig beschrijven als moderne kunst. Turner is, zou je kunnen zeggen, de ‘missing link’ tussen de vroegmoderne en de moderne kunst in onze collectie.’

Zelf was Turner erg onder de indruk van de Hollandse Meesters. Keuning: ‘Hij heeft in ons land rondgereisd, waarbij hij werkte zoals Rembrandt dat ook deed.

Onderweg maakte hij veel schetsen, die hij meenam naar zijn atelier om later uit te werken. Hij kwam hier voor het landKunst & Cultuur

8478095_KenC_KenC03Feature 4.indd 2

•

37

30-07-15 13:37

TATE BRITAIN, LONDEN, TE ZIEN IN MUSEUM DE FUNDATIE Turner – The Prince of Orange, William III, embarked from Holland and landed on Torbay, November 4th, 1688, after a Stormy Passage, 1832, olieverf op doek

schap, de rivieren, de schepen en trad daarmee in de voetsporen van de grote Nederlandse landschapsschilders. We laten op beide locaties schetsboeken zien die hij heeft gemaakt tijdens zijn zes Nederlandse reizen. Het is voor het eerst dat deze tekeningen en aquarellen in ons land zijn te zien.’

Land en zee De twee musea hebben ervoor gekozen om Turner in de context van de Europese kunstgeschiedenis te tonen. Met kunstenaars die ver vóór en ver ná hem leefden. Zo is er werk te zien van Albert Cuyp, Claude Lorrain, Gustave Corbet, Jan Sluijters, Claude Monet, Leo Gestel en Ernst Ludwig Kirchner, maar ook van hedendaagse kunstenaars als Armando, Gerhard Richter en Raquel Maulwerf.

38

‘Turner reisde ook door Nederland. Onderweg maakte hij veel schetsen, die hij meenam naar zijn atelier om later uit te werken’ Dat wordt gedaan aan de hand van de vier elementen water, vuur, aarde en lucht. Als bezoeker maakt u als het ware een reis door de tijd: van de late Middeleeuwen via Turner naar de hedendaagse kunst. In Zwolle hangen de werken rondom water en vuur, in Enschede die rondom aarde en lucht. Daarmee staat in Zwolle het zeegezicht centraal, terwijl in Enschede de nadruk ligt op het landschap.

Keuning: ‘Turner heeft zich intensief bezig gehouden met verschillende typen landschapsschilderijen. Hij heeft zichzelf eens laten vastbinden aan de mast van

een schip tijdens een storm om zo de overweldigende sensatie van de natuur beter over te kunnen brengen. Hij was echt een schilder van de elementen. Dat laten we zien in verschillende clusters waarin Turner steeds het uitgangspunt is.’

Hij wijst op een doek waarop Turner de prins van Oranje, Willem III, heeft geschilderd – op weg naar Engeland om de troon te veroveren. ‘Deze reeks gaat over strijd, zee en victorie. We combineren hier een aantal traditionele marinelandschappen om te eindigen bij recente videokunst van Jun Nguyen-Hatsushiba. Deze Vietnamese

• Kunst & Cultuur

8478095_KenC_KenC03Feature 4.indd 3

30-07-15 13:37

cultuur arrangement Turner Met lezing en/of rondleiding Data & locaties Rijksmuseum Twenthe: donderdag 24 september 2015 Lasondersingel 129-131 in Enschede Museum de Fundatie: donderdag 8 oktober 2015 Blijmarkt 20 in Zwolle

Programma Rijksmuseum Twenthe: 12.30 uur: ontvangst met koffie/ thee en cake 13.00 uur: lezing door Quirine van der Meer Mohr, Turner-deskundige en curator tentoonstelling 14.00 uur: bezoek tentoonstelling op eigen gelegenheid Museum de Fundatie: 12.30 uur: ontvangst met koffie/ thee en cake 13.00 uur: rondleiding expositie 14.00 uur: bezoek andere exposities in museum op eigen gelegenheid

Prijs € 15,- p.p. of € 6,- p.p. voor museumkaarthouders (per museum). kunstenaar maakte een fascinerende onderwatervideo als monument voor de slachtoffers van de Vietnam-oorlog.’

Ander voorbeeld: In het cluster ‘Het gouden licht’ wordt een 15e eeuws paneeltje van een heilige gecombineerd met onder meer een landschap van Albert Cuyp en vroeg werk van Piet Mondriaan. Het zijn totaal verschillende kunstwerken, uit verschillende perioden, maar qua sfeer en uitstraling is er verwantschap.

Prikkelen De exposities in Zwolle en Enschede zijn los te bekijken, maar de som van de delen wordt wel geacht meer te zijn.

Keuning: ‘Het moet prikkelen. Dat als je de ene expositie hebt gezien, je de ander ook wil zien. Ik heb daar geen enkele twijfel over.’

Hij vertelt dat ook Tate Britain zeer gecharmeerd was van het gekozen concept. ‘Vandaar dat we zoveel bruiklenen hebben gekregen. Het is interessant omdat we op deze manier de continuïteit van de thematiek laten zien.

Wij denken bovendien dat dit concept nieuwsgierig maakt. Wij geven kijksuggesties, denkrichtingen. Het vergt een open houding. Het zou fijn zijn als we de associatieve manier van kijken kunnen overbrengen op ons publiek.

Reserveren en informatie Rijksmuseum Twenthe: avrotros.nl/enschedeturner Museum de Fundatie: avrotros.nl/zwolleturner Reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 0900-87 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,reserveringskosten per boeking).

Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee. ★

★ ★ ★

★★

Gevaar & Schoonheid - Turner en de traditie van het sublieme is te zien van 5 september 2015 t/m 3 januari 2016. www.rijksmuseumtwenthe.nl www.museumdefundatie.nl Kunst & Cultuur

8478095_KenC_KenC03Feature 4.indd 4

•

39

30-07-15 13:37

PUZZEL Los de puzzel op en maak kans op één van 15 exemplaren van het nieuwste boek Tussen Kunst en Kitsch, 101 ontdekkingen.

Hoe werkt een woordzoeker? Zoek naar woorden die iets met het boek Tussen Kunst en Kitsch, 101 ontdekkingen te maken hebben. De woorden staan in alle richtingen en sommige letters worden vaker gebruikt. © Persbelangen Na de oplossing vormen de overgebleven letters een zin.

S N G L A S W E R K S N K F T

A I O O M S T T R E P X E R C

M O P N E C O M A V R K O A E

E N R I U H P U N O U U B A J

E T O D B I S N T N L N T I B

I D G I E L T T I D L S P W O

T E R E L D U E E S A A S A O

I K A H T E K N K T R T B A N

S K M D E R E N N E I T E R T

O I M U B I A E L R A E Z D W

P N A O T J L T F U S N O E E

X G D A T E L E V I S I E V R

E E X E W N Z I L V E R K O P

M A E U N V T A H C S K E L C

T G J E R F E N I S E I R S H

Antiek Bezoeker Bodem Boek Erfenis Expert Expositie Fraai Frits Glaswerk Juwelen Meubel Mooi Munten Object

Ontdekking Ontwerp Oudheid Parel Programma Prullaria Schat Schilderijen Taxatie Televisie Topstuk Uniek Vondst Waardevol Zilver

Dit kunt u winnen 15x het nieuwste Tussen Kunst en Kitsch-boek Het televisieprogramma Tussen Kunst en Kitsch van AVROTROS is al dertig jaar een begrip op televisie. Miljoenen mensen kijken ernaar. Iedere opnamedag komen ruim duizend mensen met uiteenlopende schatten uit erfenis, rommelmarkt, kringloopwinkel, zolder of bijvoorbeeld hun kelder onder de arm naar de experts toe. Altijd op zoek naar het verhaal achter hun voorwerp en natuurlijk ook de waarde. Het boek Tussen Kunst en Kitsch, 101 ontdekkingen geeft een terugblik op de periode vanaf 1984 met tal van foto’s. De experts vertellen over zichzelf en hun ervaringen tijdens de opnamedagen. Bovendien worden 101 topstukken die in het programma zijn getaxeerd nader belicht in woord en beeld. Als u de puzzel goed oplost, maakt u kans op één van vijftien exemplaren van dit boek bij het televisieprogramma.

40

Zo doet u mee

Oplossing puzzel 2

Ga naar avrotros.nl/puzzelenwin en vul vóór 1 september 2015 de oplossing en uw gegevens in. Op dezelfde webpagina zal na 1 september de oplossing bekend worden gemaakt.

De oplossing van de puzzel uit Kunst & Cultuur Magazine nummer 2 van mei 2015 was: ‘Contours is de debuut cd van het Rogier Telderman Trio’. Prijswinnaars hebben bericht gekregen en hun prijs ontvangen.

• Kunst & Cultuur

8478091_KenC_KenC03Puzzel.indd 1

30-07-15 13:20

Paleis Soestdijk: wandelen langs buitenkunst

Beelden in de tuin

cultuur arrangement Palace in Wonderland Met lezing en tentoonstellingsboekje Datum Zaterdag 26 september 2015

Locatie Paleis Soestdijk Amsterdamsestraatweg 1 in Baarn

Programma

Affiche voor de tentoonstelling, ontworpen door Floor Rieder

Zeven hedendaagse kunstenaars creëerden voor de landschapstuin van Paleis Soestdijk in Baarn tijdelijke werken die inhoudelijk reageren op deze locatie. Het resultaat is de buitententoonstelling Palace in Wonderland. Gaat u mee op ontdekkingsreis?

U

Ontdekkingsreis Illustrator Floor Rieder ontwierp het tentoonstellingsbeeld en – voor kinderen – een schatkaart waarmee zij met een speurtocht door de paleistuin en langs de kunstwerken worden geleid.

Prijs € 25,- p.p. incl. toegang paleis en buitententoonstelling, lezing en tentoonstellingsboekje. De museumkaart is niet geldig in Paleis Soestdijk.

Reserveren en informatie

R.M. VAN DE KANT

itgangspunt voor Palace in Wonderland is de tuin van Paleis Soestdijk, de oudste Zocher-tuin van Nederland (ontworpen door vader en zoon van de beroemde architectenfamilie Zocher).

Het in Engelse landschapsstijl aangelegde park, met zijn kronkelende paden, doorkijkjes, uitzichtpunten en een grote vijver, schetst een ideaalbeeld van de natuur. Een aantal van de hedendaagse kunstenaars neemt deze maakbaarheid van de natuur, en ook het veranderende begrip ‘natuur’, als uitgangspunt. Anderen verhalen met hun werk over een historische gebeurtenis en bijzondere personen die het zomerpaleis bewoonden, of werpen een blik op het toekomstig gebruik van paleis en tuin.

Voor de lezing kunt u kiezen uit de volgende twee tijdstippen: 11.00-12.00 uur 13.00-14.00 uur Graag 15 minuten voor aanvang van de lezing verzamelen bij de familie-ingang. Na afloop kunt u de tentoonstelling op eigen gelegenheid bezoeken.

Terwijl u wandelt langs de hedendaagse kunstwerken leert u meer over de rijke historie van paleis en tuin. Zoals Alice uit de roman van Lewis Caroll tijdens haar ontdekkingsreis in Wonderland telkens weer wonderbaarlijke ontmoetingen heeft, zo is het de bedoeling dat Palace in Wonderland voor u eveneens een ontdekkingsreis wordt.

Boek uw tickets via avrotros.nl/ soestdijk (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets en een geldig identiteitsbewijs mee.

Palace in Wonderland is te zien t/m 27 september 2015. www.paleissoestdijk.nl Kunst & Cultuur

8478100_KenC_KenC03Arrangement rechts4 .indd 1

•

41

30-07-15 13:21

Hendrik Valk – Zelfportret, gouache op papier, 1919

Hendrik Valk – Triptiek, olieverf op linnen, 1925

Hendrik Valk in Museum De Lakenhal in Leiden

Stilist van de natuur Museum De Lakenhal had al een uitgebreide collectie van Hendrik Valk (1897-1986). Maar dankzij een schenking kan het nu nog veel meer van deze veelzijdige schilder, verwant aan De Stijl-kunstenaars, laten zien.

H

et complete ensemble van schilderijen, tekeningen en ­gouaches dat de Stichting Hendrik Valk heeft geschonken aan Museum De Lakenhal, wordt vanaf 5 september getoond. De nadruk ligt op de vroege periode, toen Valk in Leiden woonde en werkte. In 1927 kreeg hij er ook zijn eerste solo-expositie. Nieuw te zien zijn onder andere Zelfportret (1919), het schilderij Zonneplekken in kreupelbos (1917) en een geschilderd Triptiek (1925) met een gestileerde Adam en Eva in het Paradijs. In de eigen museumcollectie bevonden zich onder meer al Huisje te Wassenaar (1924) en Het ontbijt (1921).

Valk was een veelzijdig kunstenaar,

42

werkzaam in een tijd waarin de kunstwereld volop in beweging was. Internationaal verkenden verschillende artistieke stromingen de grens tussen figuratie en abstractie. Ook Valk stileerde de werkelijkheid, maar liet die uiteindelijk toch altijd herkenbaar. Hij ging uit van een naturalistische voorstelling, waaruit hij steeds meer details wegliet. Aangesloten bij een bredere beweging heeft hij zich nooit, maar zijn oeuvre vertoont wel degelijk raakvlakken met dat van De Stijlkunstenaars. Oprichter Theo van Doesburg vroeg Valk zelfs om toe te treden, maar die wilde zich niet in een ‘abstract’ keurslijf laten dwingen. Dat blijkt ook uit de diversiteit van zijn oeuvre. Zelf wilde

Valk, van 1926 tot 1957 docent bij diverse kunstopleidingen, anderen evenmin een stijl opdringen. Zijn dochter Else hierover: ‘Hij hield van lesgeven en dat was ook duidelijk merkbaar bij zijn leerlingen, die zelfs nadat ze van school waren hem om raad vroegen. Ze kwamen dan bij ons thuis en zagen op dat moment vaak voor het eerst zijn schilderijen. Hij had deze nooit getoond uit angst dat hij zijn leerlingen zou beïnvloeden.’

Hendrik Valk. 1897-1986. Tussen abstractie en figuratie is te zien van 5 september t/m 29 november 2015. www.lakenhal.nl

• Kunst & Cultuur

8478098_KenC_KenC03Spread 2.indd 1

30-07-15 13:22

cultuur arrangement Hendrik Valk Met lezing door conservator Datum Zaterdag 10 oktober 2015

Locatie Museum De Lakenhal Oude Singel 28-31 in Leiden

Programma 14.00 uur: lezing in het auditorium door Doris Wintgents Hötte, conservator Moderne Kunst bij Museum De Lakenhal. De lezing gaat over Abstractie als antwoord.

Hendrik Valk wilde met zijn werk richting geven aan de mensheid.

Een grootse ambitie, want hoe doe je dat? Hij vond het antwoord in een vernieuwende, naar abstractie neigende beeldtaal. Na afloop gelegenheid tot het stellen van vragen.

15.00 uur: einde lezing en een korte rondgang over de tentoonstelling.

15.30 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid.

Prijs € 7,50 p.p. of gratis voor museumkaarthouders (excl. reserveringskosten).

AFBEELGINGEN: MUSEUM DE LAKENHAL, LEIDEN

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ hendrikvalk (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee. ★

★ ★ ★

★★

Hendrik Valk – Eggen, inkt en waterverf op papier

Kunst & Cultuur

8478098_KenC_KenC03Spread 2.indd 2

•

43

30-07-15 13:22

44

ANNA VAN KOOIJ

AVROTROS

AVROTROS/MICHEL SCHNATER

AVROTROS-AGENDA

Brochure AVROTROS Vrijdagconcert

Ab Nieuwdorp

Festival Oude Muziek

Seizoen 2015-2016

Klassieken-presentator

Festival Oude Muziek

Concertseries

Ab Nieuwdorp

Thema Engeland

De programmering van het nieuwe concertseizoen is bekend! We beginnen het weekend op vrijdagavond met het AVROTROS Vrijdagconcert (voorheen Vrijdag van Vredenburg). Het Groot Omroepkoor en het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van chef-dirigent Markus Stenz vormen dit jaar het hart van de programmering. En traditiegetrouw begint klassiek Nederland de zondagochtend met Spiegelzaal en het AVROTROS Zondagochtend Concert vanuit het Concertgebouw in Amsterdam. Het nieuwe seizoen van deze serie begint sprookjesachtig. De Essener ­Philharmoniker spelen Debussy en Dvořák: componisten die je meevoeren naar een andere wereld. Een gevoel om vast te houden. Van Tsjaikovski tot Rossini: dit seizoen zit vol verhalen en avontuur. Mis het niet!

Vanaf maandag 3 augustus presenteert Ab Nieuwdorp iedere werkdag het NPO Radio 4-programma De Klassieken bij AVROTROS. Nieuwdorp is geen onbekende op de klassieke zender. De afgelopen jaren presenteerde hij het dagelijkse radioprogramma Licht op 4 en hij was ook geregeld te horen als presentator bij live-concerten en eerder al bij Muziek aan tafel. Vanaf 3 augustus is hij de stem van De Klassieken. ‘Herken je dat? Je bent onderweg. Je luistert radio en wordt verrast door de muziek. Je wil de auto nog niet verlaten. Je blijft even zitten, neemt de tijd en laat de muziek over je heen komen. Of je bent thuis en de klanken die je hoort raken je, waardoor je nog even niet aan de slag gaat. Díe ervaring bij de luisteraars van De Klassieken jaag ik na. Ik wil ze meenemen naar andere plaatsen en andere tijden met de mooiste klassieke muziek in waardevolle uitvoeringen’, aldus Nieuwdorp.

Het programma van het 34e Festival Oude Muziek in Utrecht is bekend. Met ‘England, my England ’ als thema gaat het festival op zoek naar de Engelse ziel. Er staan dit jaar meer dan tweehonderd concerten, workshops en masterclasses op het programma. Het accent ligt op de Renaissance en de vroege barok, met reeksen rondom Tudor-polyfonie (Sheppard, Taverner, Tye), Elizabethaanse virginalisten (Bull, Gibbons, Farnaby, Byrd) en zoete consortmuziek in alle soorten en maten (Lawes, Jenkins en Tomkins).

De religieuze en theatermuziek van Henry Purcell speelt een belangrijke rol.

Zijn Funeral Sentences klinken, maar ook King Arthur en Dido en Aeneas.

Verder wordt er aandacht besteed aan minder bekende tijdgenoten van barokcomponist Georg Friedrich Händel,­­ onder de noemer ‘Out of Handel’s Shadow’. Traditiegetrouw worden alle concerten live uitgezonden en op 29 augustus en 6 september wordt het Festival Journaal uitgezonden van 18.00 tot 20.00 uur.

Het AVROTROS Vrijdagconcert is elke vrijdag rechtstreeks te beluisteren op NPO Radio 4. Op diezelfde zender kunt u van september tot juni iedere zondag luisteren naar het AVROTROS Zondagochtend Concert. avrotros.nl/klassiek

De Klassieken is iedere werkdag van 9.00-12.00 uur te horen bij AVROTROS op NPO Radio 4. In dit programma wordt de meest geliefde klassieke muziek afgewisseld met bijzonder, minder bekend repertoire. www.nporadio4.nl/deklassieken

Festival Oude Muziek vindt plaats van 28 augustus t/m 6 september 2015.

AVROTROS zendt live concerten en opnames van het festival uit op NPO Radio 4. avrotros.nl/klassiek

• Kunst & Cultuur

8478092_KenC_KenC03Avrotrosagenda.indd 1

30-07-15 13:30

RUTH WALZ

AVROTROS/MICHEL SCHNATER

AVROTROS/MICHEL SCHNATER Frits Sissing en Anouk Maas presenteren de Musical Sing-a-Long.

Jeroen Krabbé zoekt Vincent van Gogh.

Het koor van de Nationale Opera aan het werk.

Uitmarkt 2015

TV-serie over Van Gogh

De Nationale Opera

Musical Sing-a-Long Met Jeroen Krabbé

Bloed, zweet en aria’s

De inmiddels alweer 38e editie van de Uitmarkt vindt plaats op 28, 29 en 30 ­augustus op en rondom het Museumplein en Leidseplein in Amsterdam. De Uitmarkt is de landelijke opening van het culturele seizoen met veel theater, ­muziek, dans, literatuur en film. ­Bezoekers worden jaarlijks getrakteerd op verschillende, gratis toegankelijke optredens op tientallen podia en presentaties van zo’n tweehonderd culturele instellingen. Op zondagavond sluit het festival traditiegetrouw af met de AVROTROS Musical Sing-a-Long op het Museumplein. Onder begeleiding van het Metropole Orkest zingen onder anderen Tim Douwsma, Jim Bakkum, Pia Douwes en Freek Bartels bekende nummers uit nieuwe en lopende musicals die het komende seizoen in de Nederlandse theaters te zien zijn. Op de Uitmarkt staat ook een stand van de Bosch Grand Tour, onderdeel van het Jheronimus Bosch-jaar 2016, waarvan AVROTROS mediapartner is. Meer informatie hierover: www.bosch500.nl

Op 5 september start een nieuwe zesdelige tv-serie over Vincent van Gogh: Krabbé zoekt Van Gogh. Het feit dat Van Gogh 125 jaar geleden overleed (in Auvers-sur-Oise) is al dit hele jaar aanleiding voor allerlei culturele activiteiten in binnen- en buitenland.

En nu dus ook voor deze bijzondere serie, gepresenteerd door schilder en acteur Jeroen Krabbé. Krabbé is al zijn hele leven gefascineerd door Van Gogh, diens werk en diens leven. In de serie reist hij Van Gogh achterna en maakt hij de kijker deelgenoot van zijn passie voor deze kunstenaar. De zoektocht loopt via Amsterdam, Brabant en de Belgische Borinage naar Parijs en vervolgens zuidelijker naar Arles en St. Remy. Tenslotte bezoekt Krabbé het graf van Van Gogh in Auvers-sur-Oise. In elke aflevering ontmoet hij onderweg een Nederlandse kunstenaar die ook gefascineerd is door Van Gogh. Hij of zij maakt ter plekke een kunstwerk dat is geïnspireerd door de grote meester. De serie start op de dag dat de nieuwe entreevleugel van het Van Gogh Museum wordt geopend.

Na het succes van de in 2013 en 2014 uitgezonden realityseries Bloed, zweet en snaren – De mensen van het Concertgebouworkest en Bloed, zweet en blaren – De mensen van Het Nationale Ballet komt AVROTROS dit najaar met een nieuwe serie, ditmaal over De Nationale Opera. De Nationale Opera – gevestigd in Amsterdam en onderdeel van de overkoepelende organisatie Nationale Opera & Ballet – viert in het seizoen 2015-2016 haar 50-jarig jubileum.

De mensen die bij De Nationale Opera werken, vormen de sleutel tot een al decennia durend succes. In de realityserie Bloed, zweet en aria’s – De mensen van De Nationale Opera wisselen stress, hartstocht en topprestaties elkaar af, op het podium en achter de schermen, maar ook thuis. Zo geeft de serie de kijker een exclusieve blik in de wereld van De Nationale Opera.

Musical Sing-a-Long is op zondag 30 augustus 2015 om 21.20 uur live te zien bij AVROTROS op NPO 1. avrotros.nl/musical

Krabbé zoekt Van Gogh is vanaf 5 september wekelijks om 20.25 uur te zien bij AVROTROS op NPO 2 avrotros.nl/kunst

Bloed, zweet en aria’s wordt eind september uitgezonden door AVROTROS. avrotros.nl/bloedzweetenarias Kunst & Cultuur

8478092_KenC_KenC03Avrotrosagenda.indd 2

•

45

30-07-15 13:30

advertentie

Installatie Wunderkammer van Gabriëlle van de Laak in het Nationaal Glasmuseum Leerdam | foto: Ben Deiman

WORD NU DONATEUR EN ONTVANG DE CULTUURPAS! Elk jaar weer ondersteunt het Prins Bernhard Cultuurfonds ruim 3.000 grote en kleine projecten voor cultuur, natuur of wetenschap.

Dat kunnen we onder andere doen dankzij de steun van onze donateurs. Al vanaf € 5 per maand bent u ook donateur van het Cultuurfonds. Daarmee kleurt u het leven van uzelf en van vele anderen! En… dan krijgt u van ons de Cultuurpas, voor veel leuke voordelen bij tentoonstellingen, evenementen of excursies.

Ga naar www.cultuurfonds.nl/kleur

COLOFON Nog meer voordeel...

Ook tussen twee edities van Kunst & Cultuur Magazine in profiteert u als Cultuurlid van exclusieve kortingen en arrangementen. Kijk daarom geregeld op avrotros.nl/evenementen.

Kunst & Cultuur Magazine

Advertentieverkoop

Basisvormgeving: Johanna Baptist

Augustus 2015, jaargang 19, nummer 3

Bindinc. Adverteren (verzorgd door Sanoma),

Vormgeving: Ingolf Smedicus

Kunst & Cultuur Magazine is een uitgave van

Mariska van Beuzekom, 035 – 67 26 908,

Druk: Habo DaCosta bv

AVROTROS en exclusief verkrijgbaar voor leden.

adverteren@bindinc.nl

Aan dit nummer werkten mee: Claudia Ho-Sam-

Het magazine verschijnt 4x per jaar. Een lidmaat-

Postbus 580, 1200 AN Hilversum

Sooi, Vivian de Gier, Ellen Leijser en Thecla Visser

schap kost slechts € 15,- per jaar; u bent dan tevens

www.bindinc-adverteren.nl

AVROTROS-lid.

Advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regels voor het Advertentiewezen,

Klantenservice

gedeponeerd bij de rechtbanken van Nederland.

Informatie over lidmaatschap, bezorgen, adres­

46

wijzigingen of beëindiging: bel 0900 – 77 79 996

Redactie

(€ 0,35 per gesprek, werkdagen 09.00-17.00 uur).

Postbus 20002, 1202 AB Hilversum

Mail: klantcontactcentrum@avrotros.nl. Of schrijf

kunstencultuur@avrotros.nl

naar: AVROTROS Klantcontactcentrum, Postbus

Eindredactie: Emely Nobis

20900, 1202 AS Hilversum.

Coördinatie marketing: Margot Bergmans

Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. AVROTROS behoudt zich het recht voor om prijswijzigingen door te voeren.

Van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie is het auteursrecht geregeld met Pictoright te Amsterdam. © c/o Pictoright Amsterdam 2015.

Editie 4 - 2015 verschijnt op 12 november 2015

• Kunst & Cultuur

8478090_KenC_KenC03Colofon&voordeel.indd 1

30-07-15 13:31

AVROTROS-EXCLUSIEF Aanbiedingen voor AVROTROS Cultuurleden • Ruim 55% korting op Van Gogh dvd-box De dvd-box Vincent van Gogh, een leven voor de kunst biedt twee uur kijkplezier en een niet eerder vertoond portret van de kunstenaar. In de documentaire spreken experts vol liefde en humor over zijn opmerkelijke levensloop. Zijn talent, zijn ziekte en de moeizame relatie met zijn ouders komen aan bod. Ook wordt ingegaan op zijn techniek en stijl. De kijker wordt door de restaurator zelfs meegenomen tot ín de verflagen. Een extra bonusdvd is gewijd aan de twee grootste Van Gogh collecties ter wereld: in het Van Gogh Museum in Amsterdam en het Kröller Müller Museum in Otterlo.

Exclusief aanbod Ter gelegenheid van het Van Gogh-jaar betalen Cultuurleden tijdelijk slechts € 7,50 excl. verzendkosten (normaal € 16,95 excl.) voor de officiële Europese Van Gogh dubbel-dvd.

Bestellen Ga naar www.arthouse-online.nl, klik linksboven op ‘Lezersaanbieding Cultuurleden’ en volg de aanwijzingen.

Of stuur uw bestelling op een briefkaart met daarop uw gegevens en lidnummer (zie achterzijde magazine) naar Arthouse-online, Maurickplein 3, 5261 BV Vught.

• Man and the Sea: Last minute korting van ruim 30%!

Grachtenfestival Amsterdam biedt sinds 1998 een podium aan jong toptalent in klassieke muziek. De komende editie voor het eerst ook aan jonge componisten. De avontuurlijke pianist en componist Thomas Beijer (1988, foto) is gevraagd een nieuw werk te schrijven bij het festivalthema ‘Expeditie’. Resultaat is Man and the Sea voor pianokwartet. Bij het maken van dit werk heeft Beijer zich laten inspireren door componist Johannes Brahms en schrijver Ernest Hemingway.

Extra voordeel

FOTO: RONALD KNAPP

FOTO: MERLIJN DOOMERNIK

Cultuurleden ontvangen ruim 30% korting per ticket voor het concert Man and the Sea op dinsdag 18 augustus om 18.30 uur in festivalcentrum Het Compagnietheater in Amsterdam. Voor meer informatie, tickets en prijzen ga naar: avrotros.nl/evenementen

Kunst & Cultuur

8749865_KenC_Aanbieding.indd 1

•

47

30-07-15 14:20

ijs r p e g i l e d r o o v , n e t Luxe over nach g ek nu met 37% kortin bo

Rust en cultuur in Enschede

Hanze- en mosterdstad, Doesburg

30% korting

37% korting

69,00

99,00 per persoon per arrangement

87,00 per persoon per arrangement

55,00

***Hotel Rodenbach

***Stadshotel Doesburg aan de IJssel

Enschede | Overijssel

Doesburg | Gelderland

2-daags arrangement: ‘Cultuur’

3-daags arrangement: ‘Kunst en Cultuur’

• 1x overnachten • 1x ontbijtbuffet • koffie- en theefaciliteiten op de kamer • toegangskaarten Rijksmuseum • flesje prosecco • wandel- en fietsroute • gratis parkeren • gratis WiFi

• welkomstdrankje • 2x overnachten • 2x ontbijtbuffet • stadswandeling • infopakket van o.a. musea aankomst op alle dagen € 67 | aankomst vanaf sept. op alle dagen € 55 aankomst vanaf okt. op alle dagen € 52,50 | aankomst vanaf nov. op alle dagen € 49

aankomst op alle dagen € 69

Voordeeluitjes.nl/kc3-rodenbach 085 760 9 760

Voordeeluitjes.nl/kc3-doesburg 085 760 9 760

20% korting

5-daags arrangement: ‘All-In Mini Vakantie’

ARD GEW AW O

BB

TIP: Bezoek de Oranjesteden Dillenburg en Bad Arolsen

R

EN! NN

****Hotel AM Fang | Bad Laasphe | Duitsland

EEN ZOOV EN E

235,00 E

per persoon per arrangement

WE H

295,00

• 4x overnachten • 4x uitgebreid ontbijtbuffet • 4x 3-gangen dinerbuffet • gratis consumpties tussen 15:00 - 24:00 uur • gratis gebruik van zwembad, fitness, sauna en Kneipp-ruimte • 1x dagtocht met bus naar Wetzlar op dinsdag • 1x dagtocht met bus naar Herborn en Marburg op vrijdag • gratis uitstap-boekje t.w.v. € 2,50 • gratis parkeren • gratis WiFi aankomst op alle dagen vanaf € 235

Voordeeluitjes.nl/kc3-amfang 085 760 9 760 Deze hotelaanbiedingen zijn geldig t/m 30 november 2015. De vermelde prijzen zijn exclusief administratiekosten (bij 1 of 2 pers. € 9,50 | vanaf 3 pers. € 12,50 | vanaf 5 pers. € 15,50 | vanaf 7 pers. € 18,50) tenzij specifiek anders vermeld bij de locatie en door het hotel te heffen stads- en toeristenbelasting. Aanbiedingen zijn o.b.v. beschikbaarheid en 2 personen per kamer.

085 760 5 760 i Lokaal tarief Prijs-, druk- en zetfouten voorbehouden. Kijk online voor alle voorwaarden.

wk_33_Kunst_en_Cultuur_2x_1-1e_ed.3_C4.indd 1 8478085_KenC_KenC03Achterpagina met specificaties CS6.indd 1

GIDSRETOUREN: POSTBUS 52100, 3007 LC ROTTERDAM - POSTNL PORT BETAALD

All-In genieten in ´t Sauerland

28-7-2015 11:10:11 30-07-15 13:57