Kunst en Cultuur 1 2015

Magazine voor leden van AVROTROS Cultuur • februari 2015 • jaargang 19 • nummer 1

Kunst & Cultuur Het grootste cultuurblad van Nederland

Met urctu e t i h c ar eling d n a w rdam e t t o R

Alexander Roslin maakte

iedereen mooi Mauritshuis toont topwerk uit New York

8125864_KenC_KenCcover.indd 1

Nieuw in Nederland: De late Malevich Iconische foto’s

Onbekende Mesdags uit de familiecollectie

Tussen Kunst en Kitsch: 101 objecten

04-02-15 12:02

Inhoud

Jetset in beeld

20 Würth-collectie

18 Caritas = moederliefde

36

4

Frick Collection in Mauritshuis

Voor het eerst in Nederland Hoogtepunten uit de Kunstsammlung Würth: van Fernando Botero tot David Hockney

4

De collectie van de staalmagnaat Bruiklenen uit The Frick Collection in Mauritshuis

20

Toneelklassieker Willem Jan Otten Een sneeuw: over een familie met geheimen. Met Joop Keesmaat en Anne Wil Blankers

30

Alexander Roslin in Rijksmuseum Twenthe Portrettist van de 18e-eeuwse jetset

36

U kunt ons helpen om mooie programma’s over kunst en cultuur te blijven maken. Maak 2

• Kunst & Cultuur

8125863_KenC_KenC01Inhoud.indd 1

05-02-15 14:58

iem

Familie met geheimen

Column

30

Simone van den Ende is hoofd Kunst & Cultuur van AVROTROS

6

on s

0

0

6

aak

Donderdag cultuurdag

11

Tussen Kunst en Kitsch: de pareltjes

Verder in dit nummer Tentoonstelling Tussen Kunst en Kitsch De expert: over het Van Gogh-jaar 2015 Onbekend werk van Hendrik Willem Mesdag Architectuurwandeling Rotterdam Verborgen Symboliek: Caritas als moederliefde Dwalen door het atelier van Lucebert Drie generaties Werkman in Museum Dr8888 Malevich: zijn late figuratieve werk in Enschede De Doelen: Mahlers Wunderhorn met filmbeelden Romeinen in het Allard Pierson Museum 20% korting op ZaterdagMatinee-concerten Win! Vrijkaarten De Junior Company AVROTROS-agenda Puzzel & Win: dvd Om de wereld in 50 concerten Meer voordeel en colofon

11 12 14 17 18 25 27 28 35 41 42 43 44 46 47

Het is zover: de donderdagavond is cultuuravond geworden op NPO 2. Opium, dé wekelijkse gids voor kunst en cultuur, heeft een prominente plek gekregen in het hart van de avond op donderdag: nieuw decor, nieuwe leader, oude presentator. Dat moet u natuurlijk niet letterlijk nemen, want de eeuwig jeugdige Cornald Maas is een culturele rots in de branding die de kijker op zal zwepen naar theater, museum en/of vele andere cultuuruitingen te gaan.

Maar ook vóór en ná Opium is er volop cultuur. Vanaf eind maart begint de avond met De Tiende van Tijl, waarin Tijl Beckand op geheel eigen en originele manier de kijker warm laat lopen voor klassieke muziek. En we sluiten de dag af met onze kunstdocumentaires in Close Up. U hoeft dus voortaan niet meer te zoeken naar de diverse culturele programma’s maar alleen te onthouden: woensdag gehaktdag, donderdag cultuurdag!

Zo zie je maar, heeft die discussie met staatssecretaris Sander Dekker toch wat moois opgeleverd. De lang gekoesterde wens van de AVROTROS om kunst en cultuur prime time uit zenden is hiermee in vervulling gegaan. Donderdag cultuurdag betekent uiteraard niet dat we ons tot die ene dag beperken. Zo blijft Tussen kunst en kitsch op de woensdagavond. En Kunstuur, met theatermaker Lucas de Man als nieuwe presentator, is op zondag om 18.45 uur het ideale prime time alternatief voor iedereen die niet van sport houdt. Lekker met bord op schoot naar kunst kijken. En de uitslag is al bekend! Kunst wint namelijk altijd!

iemand AVROTROS Cultuurlid en u ontvangt beiden een mooi cadeau. Kijk snel op pagina 13.

Kunst & Cultuur

8125863_KenC_KenC01Inhoud.indd 2

•

3

05-02-15 14:58

Bijzondere privécollectie van ondernemer Reinhold Würth

De krachtige kleuren van David Hockney, Edvard Munch, Pablo Picasso, Henry Moore, Marc Chagall, Max Beckmann… De particuliere ‘Kunstsammlung Würth’ bezit werken van deze en andere kunstenaars waar menig museum jaloers op zal zijn. Het Noordbrabants Museum toont nu, voor het eerst in Nederland, hoogtepunten uit die rijke verzameling.

Tekst: Emely Nobis

D

oor bezuinigingen worden particuliere collecties steeds belangrijker voor de culturele wereld. Musea maken dankbaar gebruik van het feit dat veel gepassioneerde verzamelaars hun collectie graag met het grote publiek delen. Zo presenteert Het Noordbrabants Museum in ’s Hertogenbosch dezer dagen hoogtepunten uit

Boven: David Hockney, Three Trees near Thixendale, Spring, 2008, olieverf op doek. Beneden v.l.n.r.: Summer, Fall en Winter.

4

• Kunst & Cultuur

8125862_KenC_Sammlung Wurth.indd 1

05-02-15 10:38

van David Hockney komende maanden te zien.

eerder in Nederland te zien. Het gaat om Three Trees near Thixendale, geschilderd in telkens een ander seizoen. Het kwartet bekleedt de vier wanden van een aparte zaal. De bezoeker staat er letterlijk middenin en kan zo net als de kunstenaar zelf de oneindige variatie in de natuur ervaren. ‘Ik hou enorm van Hockneys krachtige kleurgebruik’, zegt

Vincent van Gogh Grootste blikvanger van de expositie Hockney, Picasso, Tinguely en meer hoogtepunten uit de Kunstsammlung Würth zijn vier wandvullende landschapsstukken van de Britse kunstenaar David Hockney (1937). Ze waren nooit

© DAVID HOCKNEY/ SAMMLUNG WÜRTH/ FOTO’S: RICHARD SCHMIDT EN JONATHAN WILKINSON

de Sammlung Würth, die vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw is opgebouwd door Reinhold Würth (1935). Deze Duitse ondernemer, eigenaar van een internationale schroevengroothandelmet meer dan 16.000 werken uit de 20ste en 21ste eeuw een van de grootste Europese ­bedrijfsverzamelingen (zie kader). Precies 62 topwerken uit die collectie zijn de

Europese kunstlocaties Reinhold Würth, geboren in 1935, begon in 1949 als leerling te werken in zijn vaders groothandel in schroeven, bouten en moeren in Künzelsau (Duitsland). Na het vroege overlijden van zijn vader nam hij in 1954 de algehele leiding op zich en bouwde het regionale bedrijf in nog geen tien jaar tijd uit tot een wereldwijde handelsonderneming. In de jaren zestig begon Würth kunst te verzamelen; een deel van zijn aankopen hing hij op in vergaderzalen en kantoren of (met name de sculpturen) plaatste hij in de ontvangsthallen van zijn bedrijven. Door kunst dichtbij de mensen te brengen, wilde hij meer arbeids- en levenskwaliteit creëren. Sinds 1991 wordt de bedrijfscollectie ook aan het grote publiek getoond in het hoofdkantoor van de firma in het Zuid-Duitse Künzelsau.

Verspreid over Europa zijn er inmiddels bovendien vijftien locaties in andere bedrijfs­ vestigingen.

Kunst & Cultuur

8125862_KenC_Sammlung Wurth.indd 2

•

5

05-02-15 10:38

© THE MUNCH MUSEUM/THE MUNCH ELLINGSEN-GROUP, C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015 Edvard Munch – Mystery of the Beach, 1892, olieverf op doek

samensteller van de tentoonstelling Yvette van der Zande.

Hockney, een van de bekendste vertegenwoordigers van popart, vestigde zich op jonge leeftijd in Los Angeles (Californië) en werkte met zo’n beetje alle technieken, zoals fotografie en collages. Naast stillevens schilderde hij vaak zijn twee teckels en uitingen van homoseksuele liefde. De monumentale landschapsdoeken die nu in Den Bosch te zien zijn, maakte hij in 2007 en 2008, na zijn terugkeer naar Groot-Brittannië.

Van der Zande: ‘In de jaren 90 kwam hij steeds vaker naar Yorkshire, aanvankelijk

vanwege de ziekte van een vriend, maar ook om zijn moeder en zus te bezoeken.

Na het overlijden van zijn moeder in 1999 is hij er blijven hangen. Het is alsof hij dan weer met een nieuwe, frisse blik naar zijn geboortestreek kan kijken, de streek die hij als jongeman juist wilde ontvluchten om naar het grote Amerika te gaan.’

De Hockneys zijn ook sleutelwerken in de tentoonstelling vanwege hun verwantschap met Vincent van Gogh. Het Noordbrabants Museum presenteert ze expliciet in het kader van het Van Gogh Jaar 2015. Van der Zande: ‘Hockney zelf

‘De intense ervaringen die Hockney in de natuur heeft, probeert hij in zijn schilderijen te vangen’ 6

noemt Van Gogh als belangrijke inspiratiebron. Voor deze werken is hij ontzettend vaak met zijn busje en zijn doeken onder de arm de natuur ingegaan om daadwerkelijk, zoals Van Gogh vond dat het moest, de impressie en ervaring van dat moment weer te geven op doek. Hij deed dat wel immens veel groter dan Van Gogh ooit heeft gedaan. Met die grootsheid, de doeken zijn vijf meter breed, wil Hockney bereiken dat de beschouwer dezelfde intense natuurervaring heeft als hij tijdens het maken.’

Mooie ontmoeting Alle werken in de Bossche expositie, met uitzondering van het vierluik Three Trees near Thixendale, waren tot voor kort te zien in het Zwitserse Rorschach. Daar vormden ze de openingsexpositie van het nieuwe, vijftiende (!) museum dat Reinhold Würth inmiddels heeft opge-

• Kunst & Cultuur

8125862_KenC_Sammlung Wurth.indd 3

05-02-15 10:38

© PABLO PICASSO, C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015

SAMMLUNG WÜRTH

richt. Van der Zande: ‘Telkens als hij een nieuw museum opent, zorgt hij ervoor dat de eerste expositie bestaat uit hoogtepunten van zijn collectie op dat moment. Het is voor het eerst dat zo’n expositie vervolgens in Nederland te zien is. Niet toevallig in Den Bosch, want hier werd in 1962 de eerste buitenlandse vestiging van de Würth-Groep gevestigd.’

Te zien zijn schilderijen en beeldhouwwerken uit de 20ste en 21ste eeuw, gegroepeerd rond de verschillende kunststromingen uit die periode. Van der Zande: ‘We laten zien hoe de stromingen naast en na elkaar opkwamen, welke kunstenaars invloed hadden op elkaar en hoe dat is gebeurd. De Noor Edvard Munch bijvoorbeeld keek ook naar hoe Van Gogh de natuur schilderde, maar liet tegelijk meer zijn eigen emoties zien. Dat zie je heel duidelijk in het schilderij Mystery of the Beach. Net als

Pablo Picasso – Venus en Amor, 1968, olieverf op doek

Van Gogh gebruikt hij flink wat kleur en je herkent ook de losse toets, maar het is tegelijk minder natuurgetrouw en meer persoonlijk en emotioneel. Daarmee heeft Munch dan weer invloed op de expressionistische kunstenaars die na hem komen.’

Persoonlijke smaak Er is zo veel te zien: abstract, surrealistisch, kubistisch.... Naast schilderijen van kunstenaars als Giorgo de Chirico en René Margritte, Roy Lichtenstein, Pablo

FOTO: ROBERT KOT

Fernando Botero – Picador, 2002, pastel op papier

Brabants design In het Van Gogh Jaar 2015 is er t/m 26 april nog een tweede aan de schilder gelieerde tentoonstelling in Het Noordbrabants Museum: Design uit het land van de aardappeleters – vormgevers ontmoeten van Gogh. Drie bekende thema’s uit Van Gogh’s Brabantse werk – eenvoud, boerenland en natuur – vormen de leidraad voor een selectie van ongeveer 85 objecten en producten van gerenommeerde ontwerpers als Maarten Baas, Studio Job en Piet Hein Eek. Ook ziet u werk van talentvolle, pas afgestudeerde ontwerpers.

Studio Job – wFarm Pitchfork Shovel

Kunst & Cultuur

8125862_KenC_Sammlung Wurth.indd 4

•

7

05-02-15 10:38

SUGGESTIES Kloppend hart De Haar: eenmalige openstelling Châtelet

Naar de boeren! vertelt 70 jaar na dato het indrukwekkende verhaal van ­ongeveer 40.000 ondervoede stads­ kinderen die tijdens de ­Hongerwinter naar het platteland werden geëvacueerd.

Volg in de tentoonstelling de belevenissen van Paul van Vliet, cabaretier en voormalig hongerevacué, en zes anderen die het als kind hebben ­meegemaakt!

T/m 12 april 2015.

Emmy Daan DaanOude Adriesse OudeElferink, Elferink,Sound SoundofofSilence, Silence,2014 2014

Kasteel de Haar in Utrecht opent van 4 maart t/m 31 mei eenmalig ‘Het kloppend hart van De Haar’. Voor het eerst in de geschiedenis van het kasteel krijgt u de kans om het ernaast gelegen Châtelet (letterlijk: kasteeltje) te bezichtigen. Oorspronkelijk is het ontworpen als poortgebouw annex onderkomen voor de technische installaties van het grote kasteel. Sinds de jaren vijftig g­ ebruikt de familie Van Zuylen van Nijevelt, woonachtig in het buitenland, het als familiehuis.

Naar de boeren! – Kinderevacuaties in de Hongerwinter

Kasteellaan 1, Haarzuilens – www.kasteeldehaar.nl

Plantage Kerklaan 61, Amsterdam – www.verzetsmuseum.org

Shen Yun – een internationaal fenomeen

Frans Leidelmeijer: Van stoelen bezeten De stoel is misschien wel het meest uitdagende ontwerpobject aller tijden.

Voor het Gorcums Museum stelde ­designexpert Frans Leidelmeijer een expositie samen van 75 iconische zitmeubels uit de afgelopen 100 jaar.

Stoelen van topontwerpers uit collecties in binnen- en buitenland. Te zien in het Gorcums Museum t/m 29 maart 2015.

Ervaar een voorstelling die echt uw ziel kan beroeren. Ga op reis door vijfduizend jaar Chinese beschaving! Van ­eeuwenoude dynastieën naar het heden: wees getuige van inspirerende verhalen en legenden die tot leven ­komen op het podium. Met klassieke Chinese dans, een volledig orkest, exquise kostuums en schitterende geanimeerde achtergronddecors neemt Shen Yun u mee naar een andere wereld.

Op 3 en 4 maart in Den Haag.

Grote Markt 17, Gorinchem – www.gorcumsmuseum.nl

armando, Baum (uitsnede), 30-03-1986, olieverf op doek

Lucent Danstheater Den Haag – www.ShenYun.com

Ook te zien:

Armando Zelf 30 fotografische portretten van bekende fotografen

CHABOT MuseuM

ROTTeRdAM 17 maart t/m 31 augustus 2015 museumkaart

geldig

opening met concert van het rotterdams Philharmonisch Orkest.

Nieuw oeuvreboek; samengesteld en vormgegeven door Christian Ouwens, met tekst van Hans den Hartog Jager. speciaal voor deze tentoonstelling maakte armando i.s.m.

Post + garcía een serie van vier materiedrukken. exclusief verkrijgbaar in het Chabot museum.

>

8

• Kunst & Cultuur

8125929_KenC_Suggesties.indd 1

Foto: Conny meslier, 1982

>

armando, Bruchstück nr. 51, 1998, brons

> Zondag 15 maart officiële

05-02-15 13:20

cultuur arrangement Kunstsammlung Würth © NIKI DE SAINT PHALLE; JEAN TINGUELY, C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015

Met lezing, koffie/thee en iets lekkers

Niki de Saint Phalle en Jean Tinguely – Verlichting, 1988.

Gekleurd polyester, oud ijzer en elektromotor

Datum Vrijdag 20 maart 2015

Locatie Het Noordbrabants Museum Verwersstraat 41 in Den Bosch

Programma 13.00 uur: ontvangst met koffie/ thee en iets lekkers 14.00 uur: lezing door kunsthistorica Rebecca Nelemans over Vincent van Gogh’s Brabantse wortels en zijn rol als inspirator van hedendaagse kunstenaars 15.00 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid

Prijs

Met meer dan 16.000 kunstwerken heeft Reinhold Würth een van de grootste privécollecties van Europa opgebouwd Picasso en Fernando Botero ook een hele reeks sculpturen, onder meer van Max Ernst, Henry Moore en Niki de Saint Phalle. ‘Het is mooi divers’, vindt Van der Zande. ‘We laten zo veel stromingen en kunstenaars zien dat er voor iedereen wel iets bij zit dat aanspreekt.’

Maar is die verscheidenheid niet tegelijk een zwakte? Hebben de getoonde werken wel voldoende samenhang? Van der Zande: ‘Kenmerkend voor veel persoonlijke verzamelingen is dat ze heel erg bepaald worden door de smaak van één persoon, en door de contacten die hij heeft met bepaalde kunstenaars. Daarom is zo’n collectie vaak wat ‘random’.

Maar die van Reinhold Würth is gewoon heel goed. De getoonde werken zijn absoluut de moeite waard om aan een breed publiek te laten zien. En omdat hij

zich vooral richt op kunst van de 20ste en 21ste eeuw, kunnen we heel goed de ontwikkeling in die voor de kunstgeschiedenis zo belangrijke periode laten zien. Voor mensen met wat minder kennis van die tijd is deze tentoonstelling een heel mooie ontmoeting. En echte kenners zullen veel werken zien die ze niet eerder gezien hebben, of waarvoor ze anders moeten reizen omdat ze over zo veel locaties verspreid zijn. Daarin ligt wat mij betreft de kracht van deze tentoonstelling.’

€ 19,95 p.p. of € 10,95 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ sammlung (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Hockney, Picasso, Tinguely en meer hoogtepunten uit de Kunstsammlung Würth is te zien van 21 februari t/m 17 mei 2015. www.hetnoordbrabantsmuseum.nl Kunst & Cultuur

8125862_KenC_Sammlung Wurth.indd 5

•

9

05-02-15 10:38

! s e j t i u e d r o o w t n a r e v s.nl Voordeeluitje Cultureel sief 9% boek nu met 2

korting

Exclu

Aan de rand van Amersfoort

All Inclusive genieten in Drenthe

17% korting 239,00 per persoon per arrangement

199,00

****De Bonte Wever Assen | Drenthe

29% korting 105,00

Nu te zien in het Drents Museum in Assen

De Bonte Wever in Assen grenst direct aan het eeuwenoude Asserbos. In het hotel geniet u o.a. van een subtropisch zwem- en saunaparadijs compleet met kruidenbaden, golfslagbad, sauna (gekleed), infrarood warmtebanken, whirlpool, glijbaan en wildwaterkreek.

Tot en met 15 maart is bij het Drents Museum in Assen bovendien een bijzondere tentoonstelling van de Russische kunstenaar Kazimir Malevich te zien: De jaren van de figuratie.

Voor deze tentoonstelling zijn 60 topstukken vanuit St. Petersburg naar het Drents Museum gehaald.

Kom genieten van een cultureel en compleet verblijf!

4-daags arrangement: ‘All-In Mini-Vakantie’ • 3x overnachten • 3x ontbijt • 2x lunchbuffet • 3x dinerbuffet • diverse snacks en lekkernijen gedurende de dag en avond • drankjes uit het huisassortiment en avondentertainment • vrij toegang tot het subtropisch zwem- en saunaparadijs, midgetgolf (zomer), de bowling en de fitness • vrij gebruik diverse spelfaciliteiten aankomst op: zo, ma, di, wo € 199 aankomst in mei op: zo, ma, di, wo € 209 | overige dagen geldt een toeslag niet geldig tijdens feestdagen, vakanties en evenementen

per persoon per arrangement

****Princess Hotel Amersfoort Amersfoort | Utrecht

3-daags arrangement: ‘Dinerspecial’ • 2x overnachten • 2x ontbijtbuffet • 1x 3-gangendiner (1e dag) • stadsplattegrond en/of wandel- en fietsroutes van Amersfoort • gratis wandel- en knooppunt fietsroutes • gratis parkeren aankomst op alle dagen € 75

Direct aan de Loosdrechtse Plassen

28% korting 104,00 per persoon per arrangement

75,00

****Princess Hotel Loosdrecht Amsterdam Loosdrecht | Noord-Holland

3-daags arrangement: ‘Loosdrecht ontspannen’ • welkomstdrankje • 2x overnachten • 2x ontbijtbuffet • 1x 3-gangendiner • plattegrond van Hilversum • VVV-brochures van Hilversum Mediastad en Gooi- en Vecht-uittips en routes • wandel- en fietsroutes • gratis WiFi aankomst op alle dagen € 75

Voordeeluitjes.nl/exclusief-kc1

Aanbiedingen zijn geldig t/m mei 2015. De vermelde prijzen zijn exclusief administratiekosten en door de hotels te heffen stads- en toeristenbelasting. Aanbiedingen zijn o.b.v. beschikbaarheid en o.b.v. 2 personen per kamer. Prijs-, druk- en zetfouten voorbehouden. Kijk online voor alle voorwaarden. i Lokaal tarief

wk_8_Kunst_en_Cultuur_ed.1.indd1 1 8125924_KenC_Freetime.indd

75,00

085 760 9 760 i n et zij n or h nt e e ijz vo pr on gem n le o Al ers rra .a.) a .p p r le p pe ehe (p. g

30-1-2015 17:55:20 04-02-15 10:14

TV-programma krijgt tentoonstelling

Tussen Kunst en Kitsch: de pareltjes!

cultuur arrangement Museum Flehite Met lezing en koffie/thee Datum Maandag 4 mei 2015

Locatie Museum Flehite. Ontvangst in de Mannenzaal tegenover het museum, Westsingel 47 in Amersfoort

Programma

Turquoise karaf, gegraveerd door Willem van Heemskerck

Schilderijtje van Pieter Breughel de Jonge, doorsnee 17 cm

Ter ere van 30 jaar Tussen Kunst en Kitsch opent op 21 april een tentoonstelling met 101 bijzondere voorwerpen uit het televisieprogramma. Komt dat zien in Museum Flehite in Amersfoort.

D

e veertien experts van Tussen Kunst en Kitsch hebben 101 topstukken uit de afgelopen decennia geselecteerd.

Zo toont Kitty Laméris onder meer de prachtige met diamant gegraveerde turquoise karaf die zij in 2013 tijdens een opnamedag in Aviodrome in Lelystad ontdekte. Graveur van de karaf bleek de Leidse textielhandelaar Willem van Heemskerck. Graveren was voor hem een hobby, maar hij deed het zo goed dat hij wel de ‘Rembrandt onder de graveurs’ wordt genoemd. Volgens Laméris is de karaf 70.000 euro waard.

Een andere expert, Willem de Winter, selecteerde voor de expositie onder meer een tegel met daarop een linoleumsnede. Die is gemaakt door Pablo Picasso (1881-1973). De waarde werd vorig jaar geschat op 12.000 euro.

Pieter Brueghel de Jonge Eén van de hoogtepunten uit de geschiedenis van het programma is de

ontdekking, in 2008, van een rond schilderijtje van Pieter Brueghel de Jonge (1564 /1565-1638). De eigenaresse kocht het in 1950 voor 100 gulden bij een antiquair. Expert John Hoogsteder kon het werk uiteindelijk toeschrijven aan de Vlaamse kunstschilder en taxeerde het op 80.000 euro.

Artistieke kitsch Mooie en bijzondere kitsch is ook op de expositie terug te vinden. Een roze vijfdelig klokkenstel bijvoorbeeld. Of een houten ‘stilletje’ (een poepdoos). Deze stond bij deftige huizen meestal in een van de slaapvertrekken, maar in de 17de eeuw was het zelfs niet ongewoon dat zo’n ‘doos’ in de eetkamer stond! Achter een mooi kamerscherm, dat wel.

10.30 uur: ontvangst met koffie/ thee 11 uur: lezing door Kitty Laméris, expert op het gebied van glas en keramiek 11.30 uur: lezing door Martijn Akkerman, expert op het gebied van juwelen 12-13.00 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid. Kitty Laméris en Martijn Akkerman zijn aanwezig om vragen te beantwoorden

Prijs € 22,- p.p. of € 14,50 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ flehite (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee. ★

★ ★ ★

★★

30 jaar Tussen Kunst en Kitsch in 101 ontdekkingen is te zien van 21 april t/m 12 juli 2015. www.museumflehite.nl Kunst & Cultuur

8125861_KenC_KenC01Flehite.indd 1

•

11

04-02-15 17:05

DE EXPERT In deze rubriek komen de mensen achter de schermen van de kunstwereld aan het woord. Dit keer Frank van den Eijnden, voorzitter Van Gogh Europe. Dit samenwerkingsverband (tussen Van Gogh Museum, Kröller-Müller Museum, Mons 2015 en Van Gogh Brabant) is de motor achter het internationale programma rondom dit 125ste sterftejaar van Vincent van Gogh.

‘A

ls Van Gogh Europe hebben we het initiatief genomen om dit jaar uitgebreid stil te staan bij het 125ste sterftejaar van Vincent van Gogh. Het programma is veelzijdig, van tentoonstellingen tot bloemencorso, van fietsroutes tot musical. Zowel in Nederland als in de rest van Europa. Die extra aandacht is hard nodig. Vincents populariteit is heel groot, natuurlijk. Maar terwijl het Van Gogh Museum bijna te veel aanloop heeft, is er relatief weinig aandacht voor de instandhouding van het culturele erfgoed: de locaties waar Vincent heeft gewerkt en de huizen waarin hij heeft gewoond. Zoals de mijn Marcasse in de Belgische Borinage, waar hij als evangelist naar beneden is gegaan. Die is zwaar in verval – terwijl dat een fantastische plek is. Of het kerkgebouw in het Brabantse Etten, waar Vincents vader als predikant voorging en waar hij vaker kwam. Dat werd als raadszaal gebruikt en wordt nu opengesteld als Van Gogh Kerk. De kostschool waar hij op heeft gezeten in Zevenbergen is aan een particulier verkocht. Daar zie je niets, terwijl die plek heel belangrijk is geweest voor wie hij is geworden. Ook bij zijn huis in het Engelse Ramsgate, waar hij in 1876 als leraar en hulpprediker de kost probeerde te verdienen, gebeurt nauwelijks iets.

Al dat erfgoed willen we tot in lengte van dagen behouden, maar het is heel moeilijk te exploiteren en dus moeten we extra publiek en fondsen werven.’

Route Van Gogh ‘Eigenlijk is Europa voor ons één groot museum. Al vanaf onze oprichting in 2012 zijn we bezig om musea, erfgoedlocaties en andere initiatieven te verbinden aan Van Gogh Europe. Inmiddels zijn er

Naam: Frank van den Eijnden Functie: voorzitter Van Gogh Europe en directeur Van Gogh Brabant. Deze stichting verenigt vijf locaties (Zundert, Tilburg, Etten, Nuenen en Den Bosch) waar de aandacht wordt gevestigd op de Brabantse jaren van Vincent van Gogh.

circa dertig instellingen aangesloten in Nederland, België, Frankrijk en Engeland. Ons eerste doel is om het wereldwijde bezoek te spreiden. Zo weten nog weinig mensen dat vorig jaar in het Zuid-Franse Arles – waar Vincent zich in 1888 vestigde – het museum Fondation Van Gogh is geopend. En in dezelfde regio ligt Saint-Rémy-de-Provence, met ook een vernieuwd Museum Estrine, waar Vincent aan het einde van zijn leven een jaar lang in een psychiatrische kliniek opgenomen was. Hij heeft in die omgeving heel veel plekken geschilderd.

Het dorp heeft 110 restaurants die in de wintermaanden moeten sluiten omdat de zontoeristen wegblijven. Als er dan

wél toeristen komen om in Vincents voetsporen te lopen, hoeft dat misschien niet. Dat zou de hele regio meer leefbaar maken. We gaan alle informatie ook beter ontsluiten, onder andere via een digitale route langs de plekken in Europa waar Vincent gewoond en gewerkt heeft. Puur fysiek moeten er op alle erfgoedlocaties duidelijk herkenbare signings en landmarks komen met informatie over de plek zelf én over wat Vincent en anderen hebben gezegd over die plek of over het werk dat daar is gemaakt.’ www.vangoghbrabant.com www.vangogheurope.eu

‘Eigenlijk is Europa één groot Vincent van Gogh-museum’ 12

• Kunst & Cultuur

8125860_KenC_KenC01Expert.indd 1

04-02-15 09:41

Kunst & Cultuur liefhebbers opgelet!

Maak iemand AVROTROS Cultuurlid en ontvang beiden gratis de nieuwste cd + dvd van De Tiende van Tijl

r Reagee snel!

op = op

Ook het nieuwe lid krijgt voor € 15,per jaar 4x het Kunst & Cultuur Magazine Reageren kan tot 31 maart 2015: • Vul de antwoordkaart in of • Bel 0900 – 777 9996 (0,35 per gesprek)

Adv-Avrotros-KunstEnCultuur.indd 1 8125927_KenC_MGM.indd 1

16-12-14 16:20 04-02-15 10:07

Panorama Mesdag

Onbekend werk van Mesdag in ‘zijn’ museum

Uit de familiecollectie Een bijzondere expositie in Panorama Mesdag in Den Haag. Dertig onbekende werken van Hendrik Willem Mesdag én zijn vrouw Sientje, afkomstig uit de privécollecties van familieleden, zijn nu voor het eerst voor het grote publiek te zien.

PARTICULIERE COLLECTIE

H

endrik Willem Mesdag (18311915), de gevierde schilder van de Haagse school, is vooral bekend vanwege zijn mooie zeegezichten. Zijn 100ste sterfdag is aanleiding om daarnaast een andere kant van zijn kunstenaarsschap te laten zien. De expositie Mesdags uit de familie omvat ook vlot getekende schetsen, aquarellen en in huiselijke sfeer ontstane familieportretten. Een sprekend voorbeeld hiervan is een portret van Mesdags vader Klaas.

Een historische foto van Mesdags atelier aan de Laan van Meerdervoort, waarop dit portret zichtbaar is, hangt op de tentoonstelling naast het schilderij. Herinneringen aan ‘oom en tante Mesdag’, zoals het kunstenaarsechtpaar in familiekringen genoemd wordt, en historisch materiaal afkomstig uit het omvangrijke Panorama Mesdag-archief completeren de kunstwerken. In totaal ziet u dertig onbekende schilderijen en werken op papier uit internationale privéverzamelingen, overgeleverd van generatie op generatie.

Onbeperkt uitzicht Ook Mesdags belangrijkste werk, het Panorama in Den Haag, is nog altijd in handen van zijn nazaten. Hij voltooide

Hendrik Willem Mesdag – Portret van Klaas Mesdag (1795-1881), olieverf op doek

14

• Kunst & Cultuur

8125859_KenC_Panorams Mesdag.indd 1

05-02-15 14:54

cultuur arrangement

PANORAMA MESDAG

Panorma Mesdag Met rondleiding achter de schermen Data Vrijdag 17 april 2015 Dinsdag 12 mei 2015 Donderdag 21 mei 2015

Locatie Panorama Mesdag Zeestraat 65 in Den Haag

Programma

Detail uit het Panorama

het in 1880 in minder dan vier maanden tijd, met hulp van zijn vrouw Sientje Mesdag-Van Houten en vrienden Théophile de Bock, Bernhard Blommers en George Hendrik Breitner. In het cilindervormige schilderij legde hij een wereld vast die verloren ging: het leven op het ongerepte strand met bomschuiten, vissers en de cavalerie. Met in alle richtingen een onbeperkt uitzicht. Om de toekomst van het werk veilig te stellen, richtte Mesdag in 1910, na de dood van zijn vrouw in 1909, een familievennootschap op. Alle 33 neven en nichten kregen een aandeel in deze vennootschap en aanvaardden daarmee gezamenlijk de taak

zorg te dragen voor de exploitatie en instandhouding van Panorama Mesdag.

Hun nazaten doen dat tot op de dag van vandaag. Panorama Mesdag is hiermee het oudste panorama ter wereld dat nog op de oorspronkelijke locatie te bezichtigen is. Het museum is onlangs geheel gerenoveerd en uitgebreid met een nieuw museumcafé en -winkel en fraaie tentoonstellingszalen. Daarin wordt vanaf eind maart de nieuwe vaste opstelling gepresenteerd.

Mesdags uit de familie is te zien van 29 maart t/m 4 oktober 2015. www.panorama-mesdag.nl

13.00 uur: ontvangst met koffie/ thee en een Haagsche Kakker 14.00 uur: rondleiding door het gerenoveerde museum en achter de schermen van het Panorama 15.00 uur: bezoek tentoonstelling Mesdags uit de familie op eigen gelegenheid

Prijs € 19,50 p.p. of € 10,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ panorama (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Mesdagjaar in Den Haag Vanwege de 100ste sterfdag van Hendrik Willem Mesdag, op 10 juli 2015, worden het hele jaar, verspreid over vijf Haagse musea en kunstinstellingen, tentoonstellingen, symposia, lezingen, activiteiten en evenementen georganiseerd. Doel is extra aandacht te vragen voor de rol die Mesdag heeft gespeeld in het (internationale) culturele leven. Zo legde hij samen met zijn vrouw een omvangrijke internationaal bekende kunstverzameling aan, vervulde hij de rol van mecenas voor schilders, en heeft hij de stad Den Haag cultureel en architectonisch verfraaid met een aantal prachtige gebouwen zoals villa Plantlust aan de Scheveningseweg. Hij liet Den Haag twee musea na. Het beroemde Panorama Mesdag én de Mesdag Collectie, een stadspaleis waar nu zijn kunstcollectie van laat 19e eeuws werk te zien is.

Kunst & Cultuur

8125859_KenC_Panorams Mesdag.indd 2

•

15

05-02-15 14:54

ShenYun-advertorial-Kunst&Cultuur.indd 2 8125858_KenC_KenC01Falum Gong.indd 1

2015/2/4 11:01:45 04-02-15 17:10

Met een gids door de Maasstad

Langs iconische gebouwen

cultuur arrangement Architectuurwandeling Rotterdam Met koffie/thee en iets lekkers Data

FOTO’S: OSSIP VAN DUIVENBODE

Zondag 22 maart 2015 Zaterdag 28 maart 2015 Zondag 29 maart 2015

Locatie The Manhattan Hotel, Weena 686 in Rotterdam (tegenover Station Rotterdam Centraal)

Programma Fragment muurschildering Arno Coenen in de Markthal van Rotterdam.

Rotterdam kent steeds meer iconische gebouwen. Ontdek deze architectonische parels tijdens een rondwandeling met gids door de bruisende binnenstad.

I

n maart vorig jaar werd het nieuwe Station Rotterdam Centraal formeel geopend. Negen jaar lang is eraan gewerkt. Het eindresultaat met puntig afdak oogt spectaculair, getuige bijnamen als De Puntzak, Station Kapsalon en de Haaienbek. Uw wandeling begint met een ontvangst in The Manhattan Hotel, vanwaar u uitkijkt op dit nieuwe, bijzondere stationsontwerp, inmiddels met tal van prijzen bekroond. De gids neemt u ook mee het station in. Daar hoort u meer over de achtergronden van de verbouwing en het resultaat.

Mooie Markthal Vanaf het station loopt u langs wolkenkrabber De Rotterdam op de Wilhelminapier, in 1998 ontworpen door Rem Koolhaas en in 2013 voltooid. Het is een van de grootste gebouwen van Nederland en bestaat uit drie onderling verbonden torens op een gezamenlijke sokkel van dertig meter hoog die zes etages omvat. U wandelt verder door het transformerende Laurenskwartier, met de St. Laurenskerk en de Binnenrotte. De rondleiding eindigt bij de meest

Nieuwe entree Station Rotterdam Centraal

recente aanwinst van de stad: de hoefijzervormige Markthal langs de Blaak, ontwikkeld door architect Winy Maas.

Deze eerste overdekte versmarkt in ons land valt van buiten op door z’n halfronde vorm en binnen door de gigantische, 11.000 vierkante meter grote muurschildering van Arno Coenen: Hoorn des Overvloeds. Een passende titel, want de Markthal is met zijn vele kraampjes, winkels en restaurantjes een paradijs voor liefhebbers van eten en drinken.

Nadat u het gebouw samen met de gids hebt verkend, kunt u dit foodwalhalla op eigen gelegenheid verder ontdekken.

U kunt op alle data kiezen uit twee tijdblokken: 11.00-11.30 uur: ontvangst met koffie en iets lekkers in de brasserie van The Manhattan Hotel 11.30-13.15 uur: architectuurwandeling met gids langs onder andere het nieuwe Centraal Station, wolkenkrabber De Rotterdam en het transformerende Laurenskwartier OF: 14.00-14.30 uur: ontvangst met koffie en iets lekkers in de brasserie van The Manhattan Hotel 14.30-16.15 uur: architectuurwandeling met gids langs onder andere het nieuwe Centraal Station, wolkenkrabber De Rotterdam en het transformerende Laurenskwartier

Prijs € 22,50 p.p.

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ artifex (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets en een geldig identiteitsbewijs mee.

Meer informatie? www.artifex.nu Kunst & Cultuur

8125847_KenC_KenC01Artifex Rotterdam.indd 1

•

17

05-02-15 15:22

VERBORGEN SYMBOLIEK In deze rubriek vertellen experts over verscholen boodschappen in kunstwerken. Deze keer Marije de Nood, conservator Museum Catharijneconvent, over hoe kunstenaars het abstracte begrip caritas, Latijn voor naastenliefde, trachten te personificeren.

Tekst: Emely Nobis

Paulus Moreelse – Sophia Hedwig, gravin van Nassau-Dietz, als Caritas, 1621

is de vrouw op de achtergrond. Zij is in eigentijdse kleding gestoken en draagt waarschijnlijk de jongste dochter van Sophia Hedwig. ‘Dat relativeert de boodschap natuurlijk wel een beetje. In werkelijkheid voedt Sophia Hedwig haar kinderen niet zelf; dat doet haar min.’

Bevallige dame Het portret van Sophia Hedwig, een

bruikleen van Paleis Het Loo, maakt deel uit van de expositie Ik geef om jou.

Naastenliefde door de eeuwen heen in Museum Catharijneconvent in Utrecht.

Tal van kunstwerken en voorwerpen geven hier een beeld van de naastenliefde van de Middeleeuwen tot nu. In Nederland is de charitatieve geschiedenis nauw verbonden met het christendom.

Diverse schilderijen brengen de ‘zeven

‘Zo onbaatzuchtig als een moeder zorgt voor haar kinderen, zo moeten wij voor onze naasten zorgen’ 18

• Kunst & Cultuur

8125856_KenC_KenC01Verborgen symboliek.indd 1

05-02-15 14:57

MUSEUM HET PRINSENHOF, DELFT

et is een even fraai als opvallend schilderij: Sophia Hedwig, gravin van Nassau-Dietz (een nicht van Willem van Oranje), knijpt in haar ontblote borst – alsof ze aan het voeden is. Ze wordt omringd door haar drie zoons. Waarom mocht de Utrechtse schilder Paulus Moreelse haar in 1621 op deze compromitterende manier portretteren? ‘Omdat ze het is, en toch ook weer niet’, legt Marije de Nood uit.

‘Sophia Hedwig, toen 29, heeft zich hier laten afbeelden als Caritas oftewel de naastenliefde. In de 17e eeuw werd het bij de dames aan het hof in Den Haag gebruikelijk zich te laten portretteren als personificaties. Sophia Hedwig was de eerste die het op deze manier deed. Ze was daarmee echt een trendsetter.’

De ontblote borst mocht, vanwege het voorbeeldstellende van dit portret. Zo onbaatzuchtig als een moeder zorgt voor haar kinderen, zo moeten wij voor onze naasten zorgen. Ook de Oosters aandoende fantasiekleding en het arcadische decor plaatsen het tafereel op een abstracter niveau en maken aan de beschouwer duidelijk dat het niet ‘echt’ is.

De schaal met vruchten die haar oudste zoon haar aanreikt, is traditioneel een symbool van de naastenliefde. De Nood: ‘Met dit schilderij laat ze zien: ik ben dan wel rijk, maar ik deel ook ruimhartig uit aan degenen die het nodig hebben. Het is bijna een soort vergoelijking van haar welvaart zoals die naar voren komt in de mooie parels die ze draagt en haar weldoorvoede kinderen.’

Een contrasterend, realistisch element

PALEIS HET LOO, APELDOORN

Caritas = moederliefde H

MUSEUM HET PRINSENHOF, DELFT

Onbekende maker – Caritas als gewone dame, 1650-1700

KONINKLIJK MUSEUM VOOR SCHONE KUNSTEN, ANTWERPEN

werken van barmhartigheid’ (zoals de hongerigen spijzen en de naakten kleden) letterlijk in beeld. Daar doorheen loopt als een rode draad de verbeelding van de figuur van Caritas als een vrouw omringd door kindjes. Een ander prachtig voorbeeld is een werk van Lucas Cranach, afkomstig uit het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. De Nood: ‘We zien drie kinderen: een daarvan krijgt de borst, eentje zit aan haar voeten, de derde hangt heel liefdevol om haar hals. De appeltjes boven haar hoofd verwijzen naar de zondeval, die van Eva in feite de oermoeder van alle mensen heeft gemaakt. Als je dit schilderij bekijkt in de christelijke iconografie, zit daar ook nog de liefde van God voor de mensen achter. Zoals een moeder voor haar kinderen zorgt, zo zorgt God voor ons als mensen. De liefde die wij God tonen, die tonen de kindjes hier aan hun moeder. En zoals een moeder onvoorwaardelijk van haar kinderen houdt, zo houdt God onvoorwaardelijk van ons. Zeker in de Middeleeuwen kenden veel meer mensen dan nu de betekenis van dit soort symbolen en vormden ze een belangrijke leidraad voor hoe je goed kon doen.’

De Nood vergelijkt Cranachs schilderij met een houten Caritas-beeld van een onbekende maker dat er in het museum naast staat.

‘Bij Cranach zien we een mooie, bevallige dame, slechts gehuld

Lucas Cranach – Caritas, 1537-1540

in een doorschijnende sluier. Het beeld toont juist een armoedige, hulpbehoevende vrouw, maar wel in de herkenbare Caritas-setting: één kind krijgt de borst, de andere drie staan of hangen liefdevol om haar heen. Het is vervaardigd in opdracht van de regenten van de Kamer van Charitate in Delft, die zorg droeg voor de armen in de stad. Het zal hen eraan hebben herinnerd voor wie ze het allemaal deden.’

Ik geef om jou! Naastenliefde door de eeuwen heen is te zien t/m 1 maart 2015. www.catharijneconvent.nl

Winactie AVROTROS mag onder leden vijf exemplaren verloten van het boek bij de tentoonstelling: Ik geef om jou!

Naastenliefde door de eeuwen heen.

Over de geschiedenis van de zorg voor de medemens in Nederland, van de Middeleeuwen tot nu.

Winnen?

Ga naar avrotros.nl/naastenliefde en vul vóór 10 maart 2015 uw gegevens in. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

Kunst & Cultuur

8125856_KenC_KenC01Verborgen symboliek.indd 2

•

19

05-02-15 14:57

20

• Kunst & Cultuur

8125852_KenC_KenC01Frick-collectie.indd 1

05-02-15 15:15

Kunstschatten uit New York in Mauritshuis

De collectie van de staalmagnaat Met 36 bruiklenen uit The Frick Collection heeft het Mauritshuis iets unieks in huis. Nooit eerder leende de fameuze collectie uit New York een tentoonstelling uit. Geniet van Memling, Ingres en al die andere meesters.

Tekst: Ellen Leijser

T

he Frick Collection is een kunstverzameling om van te watertanden. De Amerikaanse kolen- en staalindustrieel Henry Clay Frick (1849-1919) verzamelde de groten der aarde: Rembrandt, Van Dyck, Vermeer, El Greco, Whistler, Turner. Ook kocht hij Frans, Italiaans en Engels meubilair, Chinees porselein en bijzondere klokken. Hij had een neus voor kwaliteit.

Nooit eerder leende The Frick Collection zoveel werken uit voor een tentoonstelling. Dat die eer te beurt valt aan het Mauritshuis in Den Haag is bijzonder, maar geen toeval, zegt conservator Lea van der Vinde. Beide musea voelen zich sterk verwant. ‘Wij zijn echt zusterinstellingen. Wij hebben allebei een belangrijke verzameling oude meesters. En net als de collectie van het Mauritshuis wordt The Frick Collection getoond in een voormalig woonhuis. Die warme en intieme huiselijkheid is kenmerkend voor beide musea. We hebben misschien wel hetzelfde dna.’

Links: The Fragonard Room in The Frick Collection, New York, met werken van de Franse schilder Jean-Honoré Fragonard.

Boven: Henry Clay Frick als 60-jarige (met dank aan The Frick Collection).

Unieke plek Tijdens de recente verbouwing van het Mauritshuis werd Vermeers Meisje met de parel uitgeleend aan The Frick Collection. Samen met veertien andere meesterwerken van onder meer Rembrandt, Hals en Fabritius. Het

werd de best bezochte tentoonstelling in de geschiedenis van het New Yorkse museum. Pers en publiek waren lovend. Die juichende kritieken hebben overigens geen invloed gehad op de bruiklenen. ‘Nee hoor’, zegt Van der Vinde, ‘dat was niet nodig.

De contacten waren al gelegd. Een samenwerking als deze is een organisch proces. Zoiets groeit. Gaandeweg de gesprekken ontstond het plan voor deze tentoonstelling.’

Met de bruiklenen aan het Mauritshuis hoopt het New Yorkse museum een grotere bekendheid te krijgen bij Nederlanders. ‘Veel toeristen gaan naar het Guggenheim, het Metropolitan Museum of Art en het MoMA. De Frick aan Fifth Avenue, met uitzicht over Central Park, schiet er dan bij in. En dat is zonde, want het is een van de mooiste kunstmusea ter wereld.’

Hoewel louter topstukken de overzeese trip hebben gemaakt, blijft een deel van de oude meesters achter in New York.

Van der Vinde: ‘Dat heeft te maken met de nalatenschap van Frick. Hij heeft vastgelegd dat zijn verzameling altijd voor iedereen te zien moet zijn in zijn voormalige woonhuis. Dat betekent dat het museum alleen kunst uitleent die ná zijn dood aan de collectie is toegevoegd.’

Geen Rembrandt dus, geen Vermeer of Frans Hals. Wat is er dan wel? Veel.

Schilderijen, tekeningen, sculpturen Kunst & Cultuur

8125852_KenC_KenC01Frick-collectie.indd 2

•

21

05-02-15 15:15

en toegepaste kunst uit de 13e tot en met de 19e eeuw. Werk van meesters als Jan van Eyck, Francisco Goya, Hans Memling, Thomas Gainsborough en Peter Paul Rubens. Na Fricks dood ging het museumbestuur, met daarin dochter Helen (1888-1984) voortvarend verder met het uitbouwen van de collectie. Van der Vinde: ‘Helen had een sterke passie voor kunst, misschien nog wel meer dan haar vader. Zo’n derde van de huidige collectie is na Fricks dood aangekocht.

Zijn dochter speelde een belangrijke rol bij veel van die aanwinsten.’

Publiekslieveling Van der Vinde staat stil bij een groot

portret van de Comtesse d’Haussonville dat Jean-Auguste-Dominique Ingres in 1845 maakte. Zoals het Meisje met de parel een icoon is voor het Mauritshuis, zo is dit portret van de jonge gravin dat voor The Frick Collection, legt ze uit.

‘Het is de lieveling van veel bezoekers van de Frick, en terecht. Zij zullen haar nu even moeten missen. Maar voor ons is het fantastisch dat dit betoverend mooie schilderij voor drie maanden in Den Haag te zien zal zijn.’ Naast dit iconische werk is een voorstudie ervan in grafiet en zwart krijt op papier te zien. ‘Ingres heeft veel voorstudies voor dit schilderij gemaakt. Je kunt nu goed zien hoe hij nadacht over de

plooival van de jurk. En let ook op de armen. Haar rechterarm ligt opvallend laag. Anatomisch klopt het wel, maar toch ziet het er een beetje vreemd uit.

Ingres deed dit om een sierlijke lijn in de compositie te brengen.’

Een ander hoogtepunt is Het witte paard van John Constable uit 1819, waarop het paard met een bootje naar de overkant van de rivier wordt gebracht. ‘We zijn zó blij dat we dit hebben. Dit schilderij lag de kunstenaar zeer aan het hart. Hij kocht het terug van zijn vriend om het zijn leven lang niet meer te verkopen.’

Constable was een ambitieus man.

Om wolken perfect te kunnen schilderen maakte hij jarenlang studies.

Staalmagnaat en kunstverzamelaar over de man zelf. Frick groeit op in een eenvoudig gezin; zijn vader was boer. Samen met een neef investeert hij met succes in de opkomende kolenindustrie. Als hij in 1882 een samenwerkingsverband aangaat met de van oorsprong Schotse staalfabrikant Carnegie (inderdaad, van de Carnegie Hall in New York) groeien zijn imperium, macht en banksaldo. Al vroeg verzamelt hij kunst.

Hij laat zich adviseren door experts, maar koopt toch voornamelijk wat hij zelf mooi vindt. De collectie omvat relatief veel portretten en landschappen, simpelweg omdat Frick zelf daar van houdt.

In 1913 laat hij Thomas Hastings, een geliefd architect voor de upper class, een imposant woonhuis bouwen aan Fifth Avenue in New York. Hier leeft hij tot aan

zijn dood te midden van zijn kunst. In zijn testament laat hij opnemen dat dit woonhuis, mét kunstcollectie, een voor iedereen toegankelijk museum moet worden. Als ‘bruidsschat’ schenkt hij vijftien miljoen dollar voor onderhoud van de collectie en nieuwe aankopen. Zijn dochter Helen zet het werk van haar vader voort. In december 1935 opent het museum zijn deuren.

FOTO: GALEN LEE

FOTO: HOLLANDSE HOOGTE

Op 25-jarige leeftijd oogt Henry Clay Frick jongensachtig, met zijn golvende haar, brede revers en dromerige blik. Niet bepaald het prototype van een ultrarijke staalmagnaat. Tientallen jaren later heeft Frick een voorname uitstraling, de volle witte baard is netjes getrimd.

Zijn starende blik heeft hij behouden.

Over zijn kunstcollectie zijn meer details bekend dan

Boven links: Het exterieur van The Frick Collection gezien vanaf Fifth Avenue, New York. Boven rechts: Henry Clay Frick als jongeman Rechts: Jean-Auguste-Dominique Ingres, Comtesse d’Haussonville, 1845, olieverf op doek, 131,8 x 92,1 cm

22

• Kunst & Cultuur

8125852_KenC_KenC01Frick-collectie.indd 3

05-02-15 15:15

8125852_KenC_KenC01Frick-collectie.indd 4

05-02-15 15:15

AFBEELDINGEN: THE FRICK COLLECTION, NY/FOTO: MICHAEL BODYCOMB

cultuur arrangement The Frick Collection Lezing door conservator Lea van der Vinde Datum Vrijdag 6 maart 2015

Locatie Mauritshuis, Plein 29 in Den Haag

Programma 14.30 uur: lezing door conservator Lea van der Vinde. Zij neemt u mee in de wereld van The Frick Collection: wie was de legendarische staalmagnaat? Hoe ontstond zijn wereldberoemde kunstverzameling? En wat maakt zijn museum in New York zo bijzonder? Het unieke karakter en de hoge kwaliteit van de collectie wordt toegelicht aan de hand van de hoogtepunten in de tentoonstelling, waarbij extra aandacht is voor het betoverende Portret van de Comtesse d’Haussonville door Jean-AugusteDominique Ingres.

15.30 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid

Prijs € 22,50 p.p. of € 8,50 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ mauritshuis (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

24

John Constable, Het witte paard, 1819, olieverf op doek

Twee exemplaren zijn te zien in de tentoonstelling. Van der Vinde: ‘Met zijn wolken grijpt hij ook terug op die van Jacob van Ruisdael. Die waren duidelijk een inspiratiebron voor hem.’

Macabere tekening Van Van Ruisdael zelf is het Landschap met voetbrug uit 1652 te zien. ‘Van Ruisdael was de belangrijkste landschapschilder uit de Gouden Eeuw. Hij heeft dit werk in zijn atelier geschilderd aan de hand van schetsen die hij tijdens een reis door Overijssel en Duitsland heeft gemaakt. Speciaal voor deze tentoonstelling is het schilderij gerestaureerd, waardoor de kleuren weer mooi tot hun recht komen.’

In het begin verzamelt Frick veel tekeningen en prenten. Later is hij zich vooral gaan toeleggen op schilderijen.

‘In zijn legaat zaten uiteindelijk maar tien tekeningen. Deze collectie is na zijn dood verder uitgebreid met belangrijke bladen, die bijna nooit worden getoond.

Hier zie je een tekening van Pisanello.

Een vroeg werk, eerste helft van de vijftiende eeuw. Het zijn opgehangen mannen, een nogal macaber onderwerp, maar met veel gevoel getekend. Deze studies heeft hij gebruikt voor zijn fresco’s.’

Een andere blikvanger is de marmeren buste van Beatrice van Aragon, gemaakt door Francesco Laurana omstreeks 1471.

Van der Vinde: ‘Ik vind het geweldig dat we ook sculpturen hebben kunnen lenen. Francesco Laurana is misschien niet zo’n bekende naam, maar dit is een prachtig beeld. Het is wat geabstraheerd, waardoor het eigenlijk heel modern oogt. Ik vind vooral de details zo bijzonder. Kijk maar eens hoe verfijnd haar haartjes onder het kapje uit krullen.’

The Frick Collection - Kunstschatten uit New York is te zien t/m 10 mei 2015. www.mauritshuis.nl

Francesco Laurana, Portretbuste van Beatrice van Aragon, ca. 1471-1474, marmer

• Kunst & Cultuur

8125852_KenC_KenC01Frick-collectie.indd 5

05-02-15 15:15

Terug in Bergen

Dwalen door het atelier van Lucebert

cultuur arrangement Lucebert. Thuis in Bergen Met lezing door Joost Zwagerman en lunch Datum Dinsdag 7 april 2015

Locatie KRANENBURGH Hoflaan 26 in Bergen (NH)

Programma

Wat ging er om in het hoofd van Lucebert? Waar werkte hij? En hoe kwam zijn werk tot stand? Tijdens de tentoonstelling Lucebert. Thuis in Bergen krijgt u, wandelend door zijn atelier, antwoord op die vragen.

€ 30,- p.p. of € 22,- p.p. voor museumkaarthouders

PETER H. TOXOPEUS Reconstructie atelier Lucebert in KRANENBURGH

10.30 uur: ontvangst met koffie/ thee 11.15 uur: lezing Joost Zwagerman (schrijver, essayist, dichter en Lucebert-kenner) en gelegenheid tot het stellen van vragen na afloop 12.00 uur: tentoonstellingsbezoek op eigen gelegenheid 12.45 uur: lunch met luxe broodjes en daarna eventueel vervolg tentoonstellingsbezoek

L

ucebert (1924-1994), een van de grootste Nederlandse kunstenaars van de 20ste eeuw, woonde en werkte lange tijd in Bergen. Daar werd hij ook lid van het KunstenaarsCentrumBergen (KCB), nu gevestigd in de historische villa KRANENBURGH. Lucebert – pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk – heeft daar halverwege de jaren 50 zelf ook een tijd gewoond. Met de tentoonstelling Lucebert. Thuis in Bergen wekt KRANENBURGH die tijd tot leven. U loopt niet van kunstwerk naar kunstwerk, maar dwaalt als het ware door Luceberts atelier, dat eruit ziet alsof hij het zelf net heeft verlaten. U kunt zijn platen draaien (hij was een groot jazzliefhebber), door de boeken in zijn boekenkast bladeren, zijn gedichten beluisteren en verhalen lezen van mensen die hem hebben gekend.

Bisquitbliketiket Lucebert schilderde niet alleen, hij behoort tevens tot het kleine groepje dichters dat de Nederlandse poëzie van de 20ste eeuw ingrijpend heeft beïnvloed. Hij speelde een uniek en sprankelend spel met taal in een geslaagde poging te ontkomen aan de traditionele taalregels. Zo voegde hij ‘bisquitbliketiket’ aan de Nederlandse taal toe, maar ook duistere woorden als tuigmuil en fluistergeboorte. Of een bekende uitspraak als ‘Alles van waarde is weerloos’. Geheel in zijn geest mag u ter plekke zelf ook woorden opschrijven en tekeningen maken. Die worden in één van de zalen op de muur geprikt.

Prijs

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ lucebert (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Meer Lucebert? Kijk op avrotros.nl/KenCextra

Lucebert. Thuis in Bergen is te zien t/m 12 april 2015. www.kranenburgh.nl Kunst & Cultuur

8192042_KenC_Arrangement rechts .indd 1

•

25

04-02-15 10:05

8125925_KenC_Volkenkunde.indd 1

04-02-15 10:14

Expositie Hendrik Werkman in Drachten

Eerbetoon 70 jaar na zijn executie

cultuur arrangement 3 generaties Werkman Met lezing, koffie/thee en Rinsemagebakje Datum Donderdag 19 maart 2015 Dinsdag 14 april 2015 Dinsdag 5 mei 2015

Locatie Museum Dr8888 Museumplein 2 in Drachten

MUSEUM DR8888

MUSEUM DR8888

Programma

Hendrik Nicolaas Werkman – Hotprinting 6, man in boot, 1936

Tap Werkman – Portret van Angelina, 1957, olieverf op doek

Zeventig jaar na de dood van Hendrik Werkman wijdt Museum Dr8888 een tentoonstelling aan het werk van deze expressionistische kunstenaar én diens zoon Tap Werkman. Ook is er muziek te horen van kleinzoon en componist Arne Werkman.

S

lechts enkele dagen voor de bevrijding van Noord-Nederland in april 1945 werd de Groningse drukker, kunstenaar en verzetsman Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) geëxecuteerd door de Duitse Sicherheitsdienst.

Daarmee stierf een van de belangrijkste expressionistische kunstenaars van ons land. Werkman werd bekend als drukker van ‘De Ploeg’, de kunstenaarsvereniging die aan het begin van de 20ste eeuw het culturele leven in Groningen opschudde. Hij bouwde naam op met zijn schilderijen en ‘druksels’ en als ontwerper en illustrator van clandestiene uitgeverij De Blauwe Schuit in de oorlogsjaren. In 1939 kreeg hij zijn eerste solotentoonstelling in het Stedelijk ­Museum in Amsterdam.

collectie van zijn werk en heeft nu via kleinzoon Arne nog meer in bruikleen gekregen. Ruim tachtig druksels, aquarellen, schilderijen, grafieken en tekeningen van De Ploeg-kunstenaar worden getoond; veel daarvan nooit eerder geëxposeerd. Ook zijn er 130 werken van zijn zoon in de tentoonstelling opgenomen. Tap Werkman (1921), net als zijn vader autodidact, heeft een enorm oeuvre dat volgens museum­ directeur Paulo Martina niet onderdoet voor dat van zijn vader, maar dat vrijwel onbekend is voor het grote publiek.

Om de cirkel der generaties rond te maken, worden er de komende maanden geregeld composities van kleinzoon Arne Werkman (1960) uitgevoerd in het auditorium van het museum.

Autodidact Museum Dr8888 had al een grote

3 generaties Werkman is te zien t/m 21 juni 2015. www.museumdrachten.nl

14.30 uur: start lezing over Werkman in auditorium door museum­ directeur Paulo Martina óf collectieonderzoeker Annemieke Keizer 15.30 uur: bezoek tentoonstelling op eigen gelegenheid. Een medewerker van het museum is aanwezig om vragen te beantwoorden. Voor of na de lezing kunt u een kop koffie/thee met een Rinsemagebakje nuttigen in het Museumcafé

Prijs € 12,50 p.p. of € 7,50 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ werkman (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs mee en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Kunst & Cultuur

8125846_KenC_Werkmandrachten.indd 1

•

27

05-02-15 15:16

Hernieuwde kennismaking met Kazimir Malevich

© AFBEELDINGEN: COLLECTIE STAATS RUSSISCH MUSEUM, ST. PETERSBURG

Terugkeer naar figuratie

Kazimir Malevich, Kop van een boer, 1928-1929, olieverf op doek

28

• Kunst & Cultuur

8192167_KenC_Malevich.indd 1

05-02-15 10:09

cultuur arrangement Van de Russische kunstenaar Kazimir Malevich (1878-1935) waarderen we vooral de beroemde abstract-geometrische schilderijen. Verrassend en minder bekend is dat hij aan het einde van zijn leven terugkeerde naar de figuratie. Het Drents Museum in Assen toont dit late werk nu voor het eerst in Nederland. U heeft nog enkele weken de tijd om die andere Malevich van dichtbij te leren kennen.

Kazimir Malevich Met lezing, koffie/thee en museumtaartje Datum

I

n 1915 maakte Kazimir Malevich zijn eerste abstract-geometrische schilderijen. Een radicale daad, aangezien in Rusland de academische, figuratieve kunst de norm was. Malevich’ eigenzinnigheid, binnen een netwerk van avantgardisten, heeft hem tot een van de grootste kunstvernieuwers van de 20ste eeuw gemaakt.

Kleurrijk In de solotentoonstelling Kazimir Malevich – De jaren van de figuratie ligt de nadruk juist op het latere en minder bekende, kleurrijke figuratieve werk van de kunstenaar, dat hij vanaf 1928 tot aan zijn dood in 1935 maakte. Het is de meest onderbelichte periode uit zijn oeuvre. Dit komt onder andere doordat bijna zijn volledige nalatenschap na zijn dood via de erven Malevich in het State Russian Museum (Russisch Museum) in St. Petersburg terechtkwam en door het communistische systeem nauwelijks buiten Rusland bekend was. Pas na de ‘perestrojka’ (vanaf 1985) kregen deze schilderijen enige bekendheid.

Woensdag 11 maart 2015 Zelfportret De zestig werken in het Drents Museum komen allemaal uit St. Petersburg. Ze tonen de rijke stilistische ontwikkeling van Malevich vóór zijn figuratieve periode. U wordt aan de hand van sleutelstukken meegenomen in de stijlperiodes van impressionisme, symbolisme, kubisme en suprematisme. Hoogtepunt van deze inleidende serie is het volledig abstracte Zwart Vierkant (ca. 1923), een van de bekendste werken uit de kunstgeschiedenis. Vervolgens wordt de ontwikkeling van Malevich‘ figuratieve werk, dat deels geabstraheerd is, uitvoerig belicht. Ook zijn fameuze Renaissance-portretten, waaronder zijn Zelfportret (1933), krijgen ruim de aandacht. Een serie kostuums en ontwerptekeningen die Malevich maakte voor de avantgardistische opera Victory over the Sun (1913) en foto’s en documenten uit zijn persoonlijk archief completeren de expositie.

Kazimir Malevich – De jaren van de figuratie is te zien t/m 15 maart 2015. www.drentsmuseum.nl

Locatie Drents Museum (groepsentree Abdijkerk), Brink 3 in Assen

Programma 11.00 uur: ontvangst in de Abdijkerk met koffie/thee en museumtaartje 11.30 uur: lezing over werk Kazimir Malevich door Harry Tupan, adjunct-directeur Drents Museum en samensteller tentoonstelling 12.30 uur: bezoek tentoonstelling op eigen gelegenheid

Prijs € 23,- p.p. of € 13,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ malevich (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Meer Kazimir Malevich: kijk op avrotros.nl/KenCextra ★

Kazimir Malevich, Een ingewikkeld voorgevoel (Torso in een geel shirt), ca. 1932, olieverf op doek

★ ★ ★

★★

Kazimir Malevich, Zelfportret (Kunstenaar), 1933, olieverf op doek

Kunst & Cultuur

8192167_KenC_Malevich.indd 2

•

29

05-02-15 10:09

Toneelklassieker van Willem Jan Otten

De laatste verjaardag van

Panda Een sneeuw van Willem Jan Otten is een van de meest opgevoerde Nederlandse toneelstukken van na de oorlog, over de gespannen relaties binnen een door oorlogstrauma’s geteisterde familie. Het Toneel Speelt brengt deze moderne klassieker, waarin de hoofdrolspeler geen woord spreekt, voor de tweede maal op de planken.

W

ie zet toch steeds dat krukje verkeerd?’ Regisseur Mette Bouhuijs schudt half geamuseerd haar hoofd, terwijl de decorbouwers op het toneel druk in de weer zijn decorstukken te verplaatsen.

Locatie is Theater De Lampegiet in Veenendaal. Hier voert Het Toneel Speelt vanavond een van de laatste tryouts van het ‘nieuwe’ toneelstuk Een sneeuw op. De première in Amsterdam komt naderbij en er zijn nog een paar details die niet helemaal lekker lopen, vindt Bouhuijs. Ze hoopt die met een paar ingrepen en de laatste repetities te kunnen oplossen. Vandaag proberen ze bijvoorbeeld of het werkt als de serre waar het verhaal zich afspeelt, iets schuiner op het toneel staat, en de piano iets meer naar links. Voor de bewegingsvrijheid van de acteurs luistert de inrichting van het toneel bijzonder nauw en kunnen een paar centimeters extra ruimte essentieel zijn.

Kampverleden Een sneeuw is een mooi en subtiel 30

toneelstuk over de familie Quint, die bijeenkomt voor de verjaardag van Panda (Joop Keesmaat), de partner van mevrouw Quint (Anne Wil Blankers).

Panda heeft kanker en bij een recente operatie is zijn strottenhoofd verwijderd, waardoor hij niet meer kan praten.

Dat hij niet meer lang te leven heeft, wordt nauwelijks besproken en zelfs min of meer verdrongen. Terwijl Panda van mevrouw Quint, haar kinderen en kleinkinderen voor zijn verjaardag een reis aangeboden krijgt – die hij waarschijnlijk nooit meer zal kunnen maken – groeit bij hem de innerlijke woede over zijn afgesneden-zijn van de buitenwereld. Zo kan hij, slachtoffer van concentratiekamp Majdanek, tot zijn grote frustratie niet getuigen bij het proces tegen zijn voormalige kampbeulen in Duitsland.

Hij is overigens niet de enige met een kampverleden: mevrouw Quint verloor haar man in Nederlands-Indië en verbleef met dochter Mia, zoon Frederik en diens ex-echtgenote Bibi – die ongewenst het ‘feest’

FOTO: STEPHANIE PISTEL

Tekst: Vivian de Gier

‘Elke familie heeft geheimen of hindernissen in het heden of verleden’

• Kunst & Cultuur

8125854_KenC_KenC01Een sneeuw.indd 1

05-02-15 11:29

komt binnenvallen – in het Japanse interneringskamp Tjideng. Met name Bibi (Carine Crutzen) heeft daar een ernstig trauma aan overgehouden.

(Ver)zwijgen De cast oefent meerdere malen de opening, het slot en een paar scènes;

het doek schuift open en dicht, de tunes klinken, de belichting wordt exact getimed. Dan is het zes uur: tijd voor de crew om te gaan eten en zich voor te bereiden. Joop Keesmaat, bekend van zijn toneelrollen bij het Zuidelijk Toneel en het RO Theater en van televisieseries als Den Uyl en de affaire

Lockheed en De prooi, hoeft zich in elk geval geen zorgen te maken dat hij zijn tekst vergeet. Hij speelt Panda: symbool voor het (ver)zwijgen. Misschien wel de enige toneelhoofdrol zonder ook maar één regel tekst. ‘En ik ben ook nog het grootste deel van de tijd onzichtbaar omdat ik in een hoge fauteuil zit met

Kunst & Cultuur

8125854_KenC_KenC01Een sneeuw.indd 2

•

31

05-02-15 11:29

FOTO: LEO VAN VELZEN V.l.n.r.: Marisa van Eyle, Bart Klever, Benja Bruijning, Anne Wil Blankers, Anne Lamsvelt

mijn rug naar de zaal!’, lacht hij. ‘Een groot deel van de voorstelling heb ik zelf nog nooit gezien!’

Maar denk niet dat hij in die stoel op zijn gemak een kruiswoordraadsel zit op te lossen. ‘Als collega’s voor of naast mij komen staan om dingen tegen mij te zeggen, dan reageer ik op ze. Ik speel continu mijn rol. Wat bij mijn personage heel belangrijk is, is het ritme van zijn bewegingen. Hij is oud en bovendien erg ziek. Er wordt een toespraak gehouden voor zijn verjaardag, maar dat kan pas als hij zijn drankje heeft opgedronken. Hoe lang je daarover doet, hoe je zulke momenten invult, daar hebben we veel over gepraat.’

Op een bepaald moment wil Panda dat

Dat Panda niet meer lang te leven heeft, wordt nauwelijks besproken 32

Bibi hem een krantenartikel voorleest over het proces in Duitsland. ‘Intussen weten we uit het stuk dat mijn partner de kranten juist uit mijn omgeving weghoudt, dat ik agressief ben geworden sinds dat proces gaande is, dat ik ’s nachts mijn kamppak aantrek.

Dus als Bibi uit de krant voorleest dat een aantal verdachten, die mijn beulen waren, zijn vrijgesproken, dan moet het publiek met mijn emoties kunnen meegaan.’

Pianoles Hoewel zijn personage ‘gemaakt’ wordt door zijn collega’s – de informatie over Panda’s verleden, zijn leven en huidige conditie krijgt het publiek via hen te horen –, heeft Keesmaat zich wel degelijk grondig voorbereid op zijn rol. En dat zit ‘m zeker niet alleen in de maanden pianoles om een stukje Schumann op de vleugel te kunnen spelen. ‘Ik heb Die Ermittlung van Peter Weiss herlezen, een oratorium in elf gezangen over het Auschwitz-proces. Ik

ben weer in Rudy Kousbroek gedoken, Het oostindisch kampsyndroom, want dat is de kant van mijn vrouw in het stuk, van de discussies rondom de trauma’s van slachtoffers van de Indië-kampen.

Daarnaast heb ik me beziggehouden met de ziektekant van de zaak. Ik heb een vriendin opgezocht wier man tien jaar geleden aan keelkanker is overleden, en heb haar gevraagd of ze bereid was nog een keer haar herinneringen op te halen aan het proces dat hij heeft doorgemaakt. Hij was een zeer zachtaardige man, maar zij vertelde dat hij, toen hij niet meer kon praten, soms zó woedend kon zijn dat hij haar heel hard begon te knijpen.

Zulke verhalen hebben me geholpen, bijvoorbeeld voor het spelen van de verhouding tussen mevrouw Quint en mij. Mijn contact met de buitenwereld ligt aan diggelen doordat ik niet meer praten kan, maar zij neemt me ook nog de rest af doordat ze uit bescherming de krant weghoudt en de radio niet meer aanzet. Daardoor heb ik eigenlijk

• Kunst & Cultuur

8125854_KenC_KenC01Een sneeuw.indd 3

05-02-15 11:29

geen leven meer, ben ik afgesloten van het volgen van het proces waarin mijn beulen terechtstaan. Ik ben agressief, omdat zij het leven van mij afsnijdt.’

Troost bieden Ieder personage heeft zijn eigen tragiek, vindt regisseur Bouhuijs. Frederik bijvoorbeeld wil verder met zijn leven en probeert zich – tevergeefs – te ontworstelen aan zijn oorlogsverleden, onder meer door van Bibi te scheiden.

Zelf herkent Bouhuijs veel in het personage Thomas (Benja Bruijning), een dichter die net als zijzelf ná de oorlog is geboren en wiens leven in de schaduw staat van dat grote verleden.

‘Thomas, een zoon van Mia, heeft altijd het gevoel dat hij het belangrijkste gemist heeft. Zoals hij zelf zegt: “Wat is erg, als er altijd ergens nog iets ergers is?”’

Hoewel oorlog een belangrijke rol speelt, draait Een sneeuw vooral om een universeler thema: familieverhoudingen.

cultuur korting

‘Het gaat over een familie die aan alle kanten beschadigd is, onvermogend om elkaar troost te bieden,’ aldus Keesmaat.

‘De familieleden zijn niet in staat om met elkaar een warmte te creëren waarin iedereen zich goed kan voelen.’

Een sneeuw 20% korting per ticket Voordeel

Geheimen Een thema dus van alle tijden, en dat maakt het stuk volgens Bouhuijs ook zo herkenbaar en soms zelfs geestig. ‘Elke familie heeft geheimen of hindernissen in het heden of verleden, of het nou oorlog, echtscheiding, ruzies of andere verzwegen zaken betreft. En dan heb je binnen families nog de warme en de koude kant, die deze familiegeschiedenis niet heeft meegemaakt. Hoe blijf je daar als kleine, miezerige mensen onder overeind? De manieren waarop je die mensen ziet worstelen, zijn ook ironisch en grappig.’

In een aantal theaters door heel Nederland kunt u als AVROTROS Cultuurlid tickets bestellen met 20% korting per ticket.

Bestellen Bestel uw tickets met korting via avrotros.nl/eensneeuw. Hier vindt u ook een overzicht van de theaters die deelnemen aan deze actie en de data waarop de voorstelling daar is te zien.

Een sneeuw is t/m 10 mei 2015 te zien. www.hettoneelspeelt.nl advertentie

R E M B R A N DT S L AT E L E E R L I N G E N IN DE LEER BIJ EEN GENIE

Museum Het Rembrandthuis wijdt deze tentoonstelling aan de leerlingen van Rembrandt die tijdens de laatste periode van zijn carrière onderwijs van hem kregen in het Rembrandthuis, zoals Nicolaes Maes, Willem Drost, Abraham van Dijck, Jacobus Leveck, Heyman Dullaert en Arent de Gelder. De tentoonstelling loopt parallel aan de tentoonstelling Late Rembrandt in het Rijksmuseum.

Jodenbreestraat 4, Amsterdam | Dagelijks 10:00 –18:00

www.rembrandthuis.nl

Kunst & Cultuur

8125854_KenC_KenC01Een sneeuw.indd 4

•

05-02-15 11:29

The Frick Collection Kunstschatten uit New York 5 februari - 10 mei 2015

Mauritshuis 8125928_KenC_Mauritshuis.indd 1

04-02-15 10:14

Nederlandse première

Liederen Mahler mét filmbeelden

cultuur korting Mahlers Wunderhorn Met 20% korting Datum Donderdag 23 april 2015

Locatie De Doelen Schouwburgplein 50 in Rotterdam

Programma 19.30 uur: Neil Wallace (hoofd programmering van De Doelen) in gesprek met enkele musici van het Residentie Orkest 20.15-22.15 uur: concert

Prijs Beeld uit de film

De Doelen in Rotterdam komt met een bijzondere uitvoering van Mahlers Wunderhorn, speciaal gemaakt om de Eerste Wereldoorlog te herdenken. Terwijl bariton Dietrich Henschel in de huid van een Franse soldaat kruipt, ziet u filmbeelden van oorlogslocaties.

De Groote Oorlog Voor een nieuwe, bijzondere uitvoering heeft componist Detlev Glanert Mahlers Wunderhorn-cyclus (oorspronkelijk voor piano en zang) bewerkt voor orkest.

Onder begeleiding van het Residentie Orkest interpreteert bariton Dietrich Henschel de negen liederen door de ogen van een fictieve soldaat. Terwijl hij zingt, ziet u de film die hij met cineaste Clara Pons maakte op locaties uit de Eerste Wereldoorlog, in zomer en winter.

Dit bijzondere concert (tevens de Nederlandse première) is de afsluiting van de serie De Groote Oorlog in De Doelen in Rotterdam. Hierin werd afgelopen

FOTO: THIBAULT STIPAL - NAIVE

D

e Duitse schrijvers Achim von Arnim (1781-1831) en Clemens Brentano (1778-1842) verzamelden anonieme Duitstalige volksliedteksten onder de naam Des Knaben Wunderhorn.

Verschillende componisten, onder wie Gustav Mahler (1860-1911), zetten de teksten op muziek.

€ 23,- p.p. (normaal € 29,- p.p.).

Entreekaarten zijn inclusief garderobe, programmaboekje, voorbespreking en een pauzedrankje.

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ wunderhorn (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets en een geldig identiteitsbewijs mee.

Dietrich Henschel

seizoen met muziek, liederen en poëzie gekeken naar de plek die muziek en kunstenaars innamen tijdens deze oorlog.

Wunderhorn is te zien op 23 april 2015. www.dedoelen.nl Op www.dedoelen.nl/wunderhorn kunt u de prachtige filmbeelden die Clara Pons bij dit concert maakte alvast bekijken.

Kunst & Cultuur

8125857_KenC_KenC01Doelen.indd 1

•

35

05-02-15 14:57

8125848_KenC_Rosln.indd 1

04-02-15 17:24

Alexander Roslin in Rijksmuseum Twenthe

Schilder van de

jetset

Koning, keizer, admiraal; de Zweedse kunstenaar Alexander Roslin (1718-1793) heeft ze allemaal geschilderd. In Rijksmuseum Twenthe is nog tot medio april een fraai overzicht te zien van zijn elegante werk.

Het is de eerste Roslin-tentoonstelling ooit in ons land.

Tekst: Ellen Leijser

A

Alexander Roslin – Prinses Natalia Petrovna Chernyshev, 1777

lexander Roslin is halverwege de 18de eeuw dé jetsetschilder van Parijs. Iedereen met macht, aanzien en vermogen wil door hem geportretteerd worden. In zijn hoogtijdagen schildert hij vooral de aristocratie.

Ze vallen op zijn elegante, technisch zeer bekwame stijl. Hij is vooral virtuoos in het afbeelden van stoffen. Zoals het zijde en brokaat in de weelderige gewaden van de opgedofte dames – nooit meer zijn de jurken zó breed als in die tijd. Of de glanzende kostuums van de heren, die de geportretteerden een rijke en voorname uitstraling geven.

Roslin weet de taal van de aristocratie te vertalen naar de schilderkunst: dat is zijn kracht. En wat hij ook heel knap doet: hij schildert zijn opdrachtgevers nét iets mooier dan ze zijn. Als geen ander begrijpt hij wat ijdelheid betekent en dat maakt hem tot een geliefd kunstenaar.

Hij verandert die iets te grote neus in een aanvaardbaarder formaat en die loensende blik zet hij wat rechter. Roslin als achttiende-eeuwse ‘photoshopper’ in olieverf.

Zelfs Natalia Petrovna Chernyshev, ook wel bekend als ‘de prinses met de snor’ oogt redelijk bevallig, terwijl we van haar weten dat ze zo lelijk als de nacht

is. Ze is getrouwd met de Russische prins G ­ olitsyn, een losbol eerste klas die zijn familiekapitaal er doorheen heeft gejaagd en daarom moet trouwen met de zeer rijke Natalia. Roslin schildert haar tijdens zijn twee jaar durend verblijf aan het hof van tsarini Catharina de Grote in S­ t.Petersburg, waar hij de een na de andere opdracht krijgt. Omdat Roslin Catharina voor zijn schildersezel heeft gehad, wil elke Rus die maar iets voorstelt ook een portret van zijn hand.

En dat terwijl Catharina niet eens zo blij is met haar portret, gemaakt in opdracht van koning Gustaaf III van Zweden. Ze vindt dat ze te weinig autoriteit uitstraalt.

Toch is ze voldoende gecharmeerd (vooral door de fraai geschilderde achtergrond) om hem een audiëntie te gunnen. Tijdens zijn daarop volgende verblijf aan het hof laat Catharina veel van haar hovelingen door Roslin portretteren.

Grote liefde Als jong, talentvol kunstenaar heeft de ambitieuze Roslin al snel in de gaten dat zijn geboorteplaats Malmö in Zweden niet de plek is voor een succesvolle carrière. Hij wordt een soort reizend portrettist, in de hoop zo naam en faam te krijgen. Hij schildert in Duitsland, Kunst & Cultuur

8125848_KenC_Rosln.indd 2

•

37

04-02-15 17:24

Oostenrijk en Italië. Vooral daar valt zijn werk op en wordt hij erg gewaardeerd.

Op 34-jarige leeftijd komt hij aan in de Franse hoofdstad, waar hij al snel de belangrijkste societyschilder wordt.

Een van Roslins beroemdste portretten, waarmee hij definitief zijn naam vestigt, is de Dame met de voile uit 1768. Het is de vrouw van de schilder. Roslin ontmoet Marie-Suzanne Giroust in 1753, vlak na zijn aankomst in Parijs, in het atelier van een wederzijdse vriend. Het is liefde op het eerste gezicht. Haar pleegouders zien evenwel niets in de buitenlander en zij bestoken hun dochter met andere huwelijkskandidaten. De liefde blijkt sterk genoeg (wat ook helpt, is dat Roslin steeds succesvoller wordt) en na zes jaar wachten, smachten en stiekeme afspraakjes mag het paar in 1759 eindelijk trouwen.

Op het portret beeldt Roslin zijn vrouw (zelf ook schilder) liefdevol af, met een sprankelende oogopslag. De sluier die haar halve gezicht bedekt plus het vleugje borst maken het spannend en sensueel. Smaakvolle verleiding in optima forma. Het schilderij wordt voor het eerst getoond in de Salon, de beroemde jaarlijkse tentoonstelling in Parijs. De invloedrijke filosoof en kunstcriticus Denis Diderot schrijft dat het mooi is, pikant zonder dat de goede smaak is aangetast.

Deze lovende woorden zijn overigens eenmalig. Diderot vindt Roslin later een vervelende Zweedse schilder die krampachtig probeert door te dringen tot de hogere regionen.

Aan het geluk van Roslin en zijn vrouw (die drie dochters en drie zonen kregen) komt een einde als Marie-Suzanne in 1772 op slechts 38-jarige leeftijd overlijdt aan borstkanker. Roslin is kapot van verdriet. Een jaar lang zal hij niet schilderen.

Prins wordt koning Maar Roslins ambitie wint het van zijn verdriet. Hij werkt uitzonderlijk snel; gemiddeld maakt hij een portret per maand. Op de toppen van zijn roem stroomt het geld met bakken tegelijk binnen. Hij verdient zo’n 33.000 livres per jaar; tien keer meer dan het salaris van een professor aan de universiteit.

Op een zelfportret uit 1785 zien we de 38

kunstenaar, gekleed in een stijlvolle fluwelen jas, met een voldane, ietwat arrogante blik in zijn ogen. Hier staat een man die uiterst tevreden is met wat hij heeft bereikt. Hij wilde graag societyschilder zijn, koningen en keizers schilderen, en dat is hem maar mooi gelukt.

Behalve Catharina de Grote portretteert hij ook de Zweedse koning Gustaaf III. Al komt daar wel wat mazzel aan te pas.

In 1771 reist kroonprins Gustaaf III naar Parijs om in het atelier van zijn inmiddels beroemde landgenoot te poseren. Als het portret na twee weken klaar is, blijkt dat de Zweedse koning is overleden en dat Roslin dus de nieuwe koning voor zijn schildersezel heeft gehad. Later zal hij hem nogmaals schilderen.

Gustaaf III heeft overigens een groot probleem, want hij heeft geen kinderen die geschikt zijn om hem op te volgen.

Om het Zweedse koningshuis voor uitsterven te behoeden, laat hij een Duitse prinses overkomen om te trouwen met zijn jongere broer Karel. Dit meisje van vijftien wordt als de redder des vaderlands in Stockholm aan het Zweedse volk gepresenteerd. Ze draagt een prachtige bruidsjurk, al is bouwwerk een beter woord. Het imposante gevaarte is in Enschede te zien naast het portret dat Roslin in 1774 van deze Hedvig-ElisabetCharlotta maakt. De jurk, bijna geheel intact (alleen de kanten mouwtjes ontbreken) is nooit eerder uitgeleend.

Bestorming Bastille Terwijl Roslin de rijken portretteert, mort en protesteert de Parijse bevolking. De aristocratie merkt aanvankelijk weinig van de groeiende onrust en gaat gewoon door met wat ze altijd al deed: feesten. Ze leeft compleet in haar eigen bubbel, voelt zich ver verheven boven het gepeupel. Tot het te laat is.

Aan het slot van de tentoonstelling, in een glinsterende gouden zaal, hangen twee relatief late portretten van Roslin uit de eigen collectie van Rijksmuseum Twenthe: de enige Roslins in Nederland.

Afgebeeld zijn Marie-Jeanne Puissant en haar echtgenoot Marie-Romain Hamelin.

Hij is belastingpachter, aanvankelijk een beroep met aanzien. Zij is de dochter van de rijke Francois Puissant, hoofd van

Aan het geluk van Roslin en zijn vrouw komt een einde als zij op slechts 38-jarige leeftijd overlijdt

Alexander Roslin – De dame met de voile, 1768

• Kunst & Cultuur

8125848_KenC_Rosln.indd 3

04-02-15 17:24

8125848_KenC_Rosln.indd 4

04-02-15 17:24

cultuur arrangement Alexander Roslin Met lezing, koffie/thee en cake Datum Donderdag 19 maart 2015

Locatie Rijksmuseum Twenthe Lasondersingel 129-131 in Enschede

Prijs € 15,- p.p. of € 6,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ roslin (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

40

© AFBEELDINGEN: NATIONAAL MUSEUM STOCKHOLM

Programma 12.30 uur: ontvangst met koffie/ thee en cake 13.00 uur: lezing door Paul Knolle, hoofd collectiebeheer Rijksmuseum Twenthe en gespecialiseerd in 18de eeuwse schilderkunst 14.00 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid

Alexander Roslin – Trouwportret van Hedvig-Elisabet-Charlotta, prinses van Zweden en Noorwegen (later koningin), 1744. Onderaan de pagina de originele trouwjurk.

de belastingdienst. Door de aanhoudende onrust in Frankrijk stijgen de belastingen, tot grote woede van de bevolking.

De belastingpachters zijn hun leven niet meer zeker. Vlak voordat er koppen gaan rollen, vlucht het echtpaar naar zijn landgoed in Zuid-Frankrijk. Als een van de weinige aristocraten overleven zij het geweld in Parijs. De twee portretten hebben altijd bij erfgenamen gehangen. Rijksmuseum Twenthe heeft ze in 2008 weten te verwerven. Als Parijs in de jaren tachtig van de 18de eeuw rumoeriger en luidruchtiger wordt, ebt de belangstelling voor Roslins portretkunst langzaam maar zeker weg.

Zijn werk is simpelweg niet

meer in de mode. En als zijn klantenkring na de bestorming van de Bastille op 14 juli 1789 Parijs moet ontvluchten, of zelfs eindigt onder de guillotine, is het over en uit met Roslins carrière. Hij schildert nog wel, maar niet veel meer. Op 75-jarige leeftijd sterft hij in Parijs. Zijn schilderijen hebben de Franse Revolutie gelukkig wél overleefd.

Alexander Roslin, portrettist van de aristocratie is te zien t/m 12 april 2015 www.rijksmuseumtwenthe.nl Meer Roslin: avrotros.nl/KenCextra

• Kunst & Cultuur

8125848_KenC_Rosln.indd 5

04-02-15 17:24

Nieuwe technieken in Allard Pierson Museum

Het dagelijks leven in het Romeinse Rijk

cultuur arrangement Keys to Rome Lezing, koffie/thee en gebak Datum Woensdag 4 maart 2015

Locatie Allard Pierson Museum Oude Turfmarkt 127 in Amsterdam

Programma

FOTO: MONIQUE KOOIJMANS

14.30 uur: ontvangst met koffie/ thee en gebak 15.00 uur: lezing door directeur Wim Hupperetz van het Allard Pierson Museum over de tentoonstelling en de vernieuwing van het museum 16.00 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid

Prijs

Neem een kijkje in het dagelijks leven van de Romeinen in het vernieuwde Allard Pierson Museum in Amsterdam. Een digitale sleutel verleent u toegang tot drie regio’s binnen het Romeinse rijk: Egypte, het Middellandse Zeegebied en de Lage Landen.

D

e tentoonstelling Keys to Rome. Het Romeinse Rijk ontsloten laat de diversiteit en dynamiek binnen het Romeinse Rijk zien aan de hand van acht hoofdthema’s: ‘Leger & imperium’, ‘eten & drinken’, ‘religie’, ‘overlijden’, ‘architectuur’, ‘vermaak’, ‘uiterlijk’ en ‘handel’. Voor elk thema zijn er drie sleutelobjecten geselecteerd, afkomstig uit Romeins Egypte, het mediterrane Romeinse centrum en de perifere Lage Landen.

Moderne technieken Tijdens uw bezoek geven nieuwe digitale technieken u een kijkje in het dagelijks leven van de Romeinen. Zo wordt er gebruikgemaakt van ‘smart objects’: schaalmodellen in 3D geprint. Als u ze aanraakt, krijgt u op een scherm allerlei aanvullende informatie te zien. Een andere techniek projecteert dankzij een bewegingssensor de oorspronkelijke kleuren op originele voorwerpen. Toen Wim Hupperetz enkele jaren geleden aantrad als directeur van het Allard Pierson Museum, had hij al het voornemen om oude objecten te combineren met moderne technieken. ‘Maar we willen ook het verhaal over de Romeinen opnieuw vertellen’, aldus Hupperetz. ‘Door de drie regio’s met elkaar te vergelijken, geven we meer inzicht in de onderlinge wisselwerking tussen de verschillende gebieden van hun rijk. Zo zijn er niet alleen Romeinse invloeden te zien in bijvoorbeeld ons land. Andersom namen de Romeinen ook inheemse gebruiken mee terug naar Rome.’

Keys to Rome. Het Romeinse Rijk ontsloten is te zien t/m 15 maart 2015. www.allardpiersonmuseum.nl

€ 17,- p.p. of € 10,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ allardpierson (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee. ★

★ ★ ★

★★

© ALLARD PIERSON MUSEUM

Romeins glas uit de 1ste eeuw na Christus

Isi Regina

Kunst & Cultuur

8125850_KenC_KenC01Keys to rome.indd 1

•

41

05-02-15 15:17

Exclusief voor AVROTROS Cultuurleden 20% korting op bijzondere ZaterdagMatinee-concerten Als AVROTROS Cultuurlid kunt u dit voorjaar genieten van twee ZaterdagMatinee-concerten met korting. Op 18 april (om 12.30 uur) ziet u La fida ninfa, een opera van Antonio Vivaldi die is herontdekt door Andrea Marcon. Marcon laat dan met acht solisten en zijn eigen barok-ensemble uit Basel dit werk voor het eerst in Nederland klinken.

Een paar weken later, op 9 mei (om 14.15 uur), doet het wereldberoemde Engelse vocale ensemble The Sixteen Het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam aan met de meest heerlijke muziek uit renaissance en vroegbarok.

Exclusief aanbod AVROTROS Cultuurleden betalen slechts € 70,- p.p. (normale prijs € 86,p.p.) voor een serie van twee concerten, inclusief garderobe en drankje.

Ook ontvangt u een cd met opnames uit de concertseries van NPO Radio 4 (deze wordt apart van de toegangskaarten verstuurd). Wilt u losse kaarten bestellen? Dan betaalt u slechts € 37,- p.p. (normale prijs € 43,- p.p.).

Bestellen Bestel uw tickets voor deze concerten in Het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam via de Concertgebouwlijn: 0900–67 18 345 (€ 1,- per gesprek) o.v.v. ‘AVROTROS Arrangement’.

Meer informatie: www.concertgebouw.nl

advertentie

20%

KORT 1E & 2E ING RANG

EXCLUSIEF IN CARRÉ CIRCUSTHEATER LA VERITÀ Met wervelend, fantasierijk en poëtisch circustheater brengt de befaamde Zwitserse regisseur Daniele Finzi Pasca een hommage aan Salvador Dalí. Pasca is wereldwijd één van de meest gevierde regisseurs van circustheater. Enkele hoogtepunten op zijn imposante CV zijn de spetterende openingsspektakels van de Olympische Winterspelen in Sotsji en Turijn en het wonderschone Corteo bij Cirque du Soleil.

Tegen het gigantische achterdoek dat Dalí in 1944 schilderde voor het ballet Tristan und Isolde bij de New York Metropolitan Opera brengen de dertien topacrobaten in La Verità niet alleen hun originele en onnavolgbare acts, maar zingen, musiceren en dansen ze ook. Surrealistische decors en kostuums, sfeervolle composities en het betoverende lichtontwerp versterken deze fascinerende voorstelling.

Speciaal voor de lezers van dit magazine 20% korting op 1e en 2e rang voor 6, 7 en 8 maart 2015.

Reserveer uw kaarten via www.carre.nl of 0900 – 25 25 255 (0,45 cpm) o.v.v. actiecode 42

• Kunst & Cultuur

8200495_KenC_Aanbieding.indd 1

MAGAZINEVERITA (online hoofdlettergevoelig) *Prijs is exclusief € 1,- restauratiefonds en boekingskosten.

04-02-15 09:43

De Junior Company

Dansers die de toekomst hebben

winactie Junior Company tournee Win 5x2 vrijkaarten Data U maakt kans op vrijkaarten voor een voorstelling naar keuze in maart of mei 2015. Een overzicht van alle speeldata en -locaties vindt u op avrotros.nl/juniorcompany

Winnen Ga voor een volledig overzicht naar: avrotros.nl/juniorcompany. Vul op deze pagina ook uw gegevens in en een datum naar keuze uit het overzicht. De actie loopt tot 10 maart 2015. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

FOTO: PETROVSKY & RAMONE

Niet gewonnen Bestel in dat geval uw tickets via www.operaballet.nl Bekijk seizoen 1 van de serie Bloed, zweet en blaren over Het Nationale Ballet via avrotros.nl/KenCextra

De Junior Company van Het Nationale Ballet gaat op tournee. Maak kennis met de sterren van de toekomst en reis door de dansgeschiedenis met klassieke én nieuwe stukken, speciaal gemaakt voor deze jonge dansers.

D

e Junior Company van Het Nationale Ballet is dé springplank voor een danscarrière als prima ballerina of ballerino. Het gezelschap bestaat uit twaalf wereldwijd gescoute toptalenten van 18 tot 20 jaar, waaronder vier Nederlandse jongeren. Zij hebben hun dansopleiding voltooid en krijgen dankzij deze kweekvijver de kans om aan professionele gezelschappen én het publiek te laten zien wat ze kunnen.

Klassiek en modern Dat gebeurt onder meer tijdens een tournee door Nederland. Onder de titel Balletklassiekers en moderne meesters danst het gezelschap fragmenten uit

het klassieke repertoire zoals de ‘Pas de deux’ uit Het Zwanenmeer in de versie van Rudi van Dantzig en de ‘Pas de six’ uit Napoli van August Bournonville (1842).

Nieuwe werken zijn afkomstig van de Spaanse choreograaf Juanjo Arques en de Canadese choreograaf Robert Binet.

Verder bestaat het programma onder andere uit Visions Fugitives van Hans van Manen, een première voor Het Nationale Ballet. Zo nemen de sterren van de toekomst u in vogelvlucht mee door de geschiedenis van het ballet.

Hans van Manen

Balletklassiekers & moderne meesters is te zien t/m 19 mei 2015. www.operaballet.nl/juniorcompany Kunst & Cultuur

8200434_KenC_Arrangement rechts .indd 1

•

43

05-02-15 15:17

PHILE DEPREZ

VAN GOGH MUSEUM

AVROTROS-AGENDA

Lucas De Man

Het winnende stilleven van Wouter de Laan

Vincent van Gogh – Oude Arlesienne, 1888

Nieuwe presentator

Stillevenwedstrijd

Van Gogh als inspiratie

Kunstuur

De uitslag

Kunstwedstrijd

Vanaf dit jaar is Kunstuur, hét AVROTROS-programma over beeldende kunst, in een nieuw jasje gestoken. Zo wordt het voortaan gepresenteerd door de Vlaamse theatermaker en kunstenaar Lucas De Man (1982, Roeselare), artistiek leider van Stichting Nieuwe Helden, regisseur bij Het Zuidelijk Toneel en Stadskunstenaar van Den Bosch (2013-2016).

In wekelijkse specials duikt De Man in de wereld van beeldende kunst, fotografie, architectuur en design, dé pijlers van Kunstuur. In dit nieuwe seizoen van Kunstuur ziet u verder onder meer een tweeluik over de Biënnale van Venetië met de Nederlandse kunstenaar herman de vries (zijn naam zonder hoofdletters geschreven, omdat die volgens hem duiden op hiërarchie) én een special over de wereldberoemde kunstenaar William Kentridge in filmtheater en -museum EYE in Amsterdam. Daarnaast ziet u regelmatig hoogtepunten uit architectuur en design. Houd voor de actuele onderwerpen de website in de gaten.

AVROTROS ging in november 2014 op zoek naar het beste/mooiste/meest originele stilleven, in een schilderwedstrijd waar iedereen aan mee kon doen.

Binnen drie weken ontving de omroep ruim 2.800 stillevens. Uit de inzendingen maakte de jury, bestaande uit Stijn Huijts (directeur van het Bonnefantenmuseum Maastricht), Willem de Winter (schilderijenexpert bij Tussen Kunst en Kitsch) en Ina van Zyl (beeldend kunstenares), een selectie van 25 kanshebbers voor de publieks- en de juryprijs. Beide prijzen zijn inmiddels uitgereikt. Op zondag 7 december 2014 riep de jury in VondelCS de 21-jarige kunstacademiestudent Wouter van der Laan uit tot jurywinnaar met een stilleven van een bos bloemen in een, zoals hij zelf zegt, ‘Donald Duck setting’. De publieksprijs werd gewonnen door Jos van Riswick met zijn Stilleven met kersen en bierpul. Van der Laan en Van Riswick ontvingen beiden een Rembrandt Schilderkist van Royal Talens met verf naar keuze. Het stilleven van Van der Laan was bovendien te zien in het Bonnefantenmuseum.

AVROTROS organiseert in de maand april opnieuw een beeldende kunstwedstrijd. Na de succesvolle zelfportret- en stillevenwedstrijden van het afgelopen jaar, gaan we dit keer op zoek naar een kunstwerk dat geïnspireerd is door Vincent van Gogh. Het winnende werk wordt tentoongesteld in het Van Gogh Museum in Amsterdam. Dus laat uw creatieve geest de vrije loop en maak een foto, schilderij, beeldhouwwerk of video en stuur deze in. Uw werk wordt beoordeeld door een vakjury onder voorzitterschap van Axel Rüger, directeur van het Van Gogh Museum.

2015 is Van Gogh-jaar, omdat de grote meester 125 jaar geleden is overleden (kijk voor meer informatie op pagina 12 van dit magazine). De hele maand april staat daarom bij AVROTROS in het teken van Van Gogh, met speciale aandacht voor de schilder en zijn werk in de programma’s Kunstuur, Close Up, Opium en op avrotros.nl/kunst.

Kunstuur is t/m 31 mei 2015 elke zondag om 18.45 uur te zien op NPO 2. avrotros.nl/kunstuur 44

Meer zien? Bekijk de rapportage van de uitreiking via avrotros.nl/KenCextra

Beeldende kunst-wedstrijd: Van Gogh als inspiratie. Meer informatie over de wedstrijd en het insturen van uw bijdrage vindt u te zijner tijd op: avrotros.nl/kunst

• Kunst & Cultuur

8125845_KenC_Avrotros-agenda.indd 1

04-02-15 17:26

NIKO KROON

IDEALE AUDIENCE

AVRORTROS Nelleke van der Krogt

Niki de Saint Phalle – Big imperatrice

Tijl Beckand

Tussen Kunst en Kitsch

Close Up

Seizoen 4

Afscheid Nelleke

Niki de Saint Phalle

De Tiende van Tijl

Vanaf 25 maart is er weer wekelijks veel kunst én kitsch te zien bij AVROTROS. Het belooft een prachtig seizoen te worden met fonkelende juwelen, zoals de kostbare hanger uit de tijd van keizerin Sisi en de Oostenrijks-Hongaarse monarchie. Maar ook opzienbarende schilderijen passeren de tafels van de experts, zoals een zeer kostbaar portret van de ‘Rembrandt van Indonesië’: Raden Saleh. De eigenaar redde het uit de kelder van zijn oma. En expert Willem de Winter vond een bloemstilleven van de toen 19-jarige Karel Appel. De eigenaar betaalde er 750 euro voor. Zou dat een goede prijs zijn geweest? Frans Leidelmeijer werd prettig verrast door een sierlijke Jugendstil-lamp. De voet van de lamp verbeeld de beroemde Amerikaanse danseres Loie Fuller, die furore maakte in de Folies Bergère met haar moderne theatrale dansen. Het is het laaste seizoen met Nelleke van der Krogt als presentator. Zij heeft aangekondigd te willen stoppen en wordt opgevolgd door Frits Sissing. De eerste uitzendingen met hem ziet u vanaf komend najaar.

In 1998 opende in Toscane in Italië de Giardino dei Tarocchi (Tuin van Tarot), een beeldenpark waarin het publiek een indrukwekkende collectie kleurrijke sculpturen en gebouwen – gebaseerd op het historische tarotkaartenspel – kon bewonderen. Schepper van het park was de Frans-Amerikaanse kunstenares Niki de St. Phalle. Ze werkte meer dan twintig jaar aan haar ontwerp en met de opening van het park ging haar diepste wens in vervulling: ‘De ogen en harten van mensen verblijden.’

Niki de Saint Phalle (1930-2002) was lang de levensgezellin van de bekende Zwitserse beeldhouwer Jean Tinguely.

Anders dan veel andere kunstenaarsvrouwen slaagde ze erin haar eigen werk prioriteit te geven en zijn succes overschaduwde nooit het hare. In de documentaire De droom van een architect leert u Niki de St. Phalle kennen via interviews met haarzelf en via clips uit eerder over haar gemaakte documentaires.

In alweer het vierde seizoen van De Tiende van Tijl bewijst Tijl Beckand opnieuw waarom iedereen van klassieke muziek kan houden. In het nieuwe item Da Vinci Code gaat Tijl op zoek naar geheime boodschappen in klassieke muziek, die hij probeert te kraken.

Er zijn weer exclusieve live optredens en het item buiten de studio gaat dit jaar over operahuizen in Europa. Door de geschiedenis van deze grootse muziektheaters te vertellen, krijgt de kijker een goed beeld van de relatie tussen een stad en haar opera. Een ander nieuw item is ‘een monument voor het onbekende instrument’. Hiervoor komen verschillende musici instrumenten bespelen waar bijna niemand van gehoord heeft, maar waar wel degelijk een klassiek stuk voor is geschreven. Vaste pianiste dit seizoen is Valentine Tóth (1994). Dit jonge talent ontving haar eerste prijzen op onder meer het Nationale Prinses Christina Concours en het Internationaal Muziekconcours te Stockholm.

Tussen Kunst en Kitsch is vanaf 25 maart t/m 20 mei 2015 elke woensdag om 20.30 uur te zien op NPO 1. avrotros.nl/tussenkunstenkitsch

Niki de Saint Phalle – De droom van een architect is te zien in Close Up op donderdag 26 maart om circa 23 .00 uur op NPO 2. avrotros.nl/closeup

De Tiende van Tijl is vanaf 26 maart t/m 7 mei elke donderdag om 20.25 uur te zien op NPO 2. avrotros.nl/detiendevantijl Kunst & Cultuur

8125845_KenC_Avrotros-agenda.indd 2

•

45

04-02-15 17:26

PUZZEL Los de puzzel op en maak kans op één van 30 dvd’s van de documentaire Om de wereld in 50 concerten.

Hoe werkt een woordzoeker? Zoek naar woorden die iets met de dvd Om de wereld in 50 concerten te maken hebben. De woorden staan in alle richtingen en sommige letters worden vaker gebruikt. Na oplossing © Persbelangen vormen de overgebleven letters een zin.

H T N E M U R T S N I W K G V

R U S L A N D A R G E W A R I

K E I Z U M J N R R O D B E O

L A V I T S E F C E B O U N O

A R G E N T I N I Ë M E T Z L

J U B I L E U M I D F A E E S

E S D B N O N A I P U C C L T

T C O E F R K G N I N E P O D

W H N G I K O C T E E L H O V

E E K I L L C O E B R L O S I

R R E N M I O E H I U O B S J

E P R I N N E D E R T P O I F

L N N A M G I N O H L O E E T

D T I U L F D N O R U R M R I

K O N H A R T S T O C H T E G

Argentinië Beeld Begin Camera Cello Crew Culturen Dag Donker Emotie Festival Film Fluit Grenzeloos Hartstocht Hobo Honigmann

Hoorn IDFA Instrument Jubileum Muziek Opening Optreden Piano Reis Rond Rusland Scherp Tuba Vijftig Viool Wereld

Oplossing Ga naar avrotros.nl/puzzelenwin en vul vóór 31 maart 2015 de oplossing en uw gegevens in. Op dezelfde webpagina zal de oplossing op 1 april 2015 bekend worden gemaakt.

Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

De oplossing van de puzzel uit Kunst & Cultuur Magazine nummer 4 van november 2014 was: ‘Het ontwikkelen van lokaal talent in alle genres’. Prijswinnaars hebben bericht gekregen en hun prijs ontvangen.

Puzzel & Win 30x dvd Om de wereld in 50 concerten In 2013 reist het Koninklijk Concertgebouworkest de hele wereld rond om zijn 125-jarig bestaan te vieren: 50 concerten, verspreid over zes continenten. Regisseur Heddy Honigmann landt met het orkest in Buenos Aires, Soweto en St Petersburg en laat zien hoe de musici de harten van mensen in andere landen en culturen veroveren. Haar film toont een reis naar de kern en de kracht van muziek, die mensen ­begeestert, onvermoede emoties treft en helpt de pijn van het leven te doorstaan.

Om de wereld in 50 concerten is geproduceerd door Carmen Cobos & Kees Rijninks for Cobos Films BV in coproductie met AVROTROS en was de openingsfilm tijdens de IDFA in 2014. Stuur de oplossing van de puzzel in en u maakt kans op één van dertig dvd’s over deze muzikale wereldreis.

46

• Kunst & Cultuur

8125844_KenC_KenC01Puzzel.indd 1

04-02-15 16:42

AVROTROS.NL/EVENEMENTEN Nog meer voordeel...

Ook tussen twee edities van Kunst & Cultuur Magazine in profiteert u van kortingen en arrangementen. Kijk daarvoor geregeld op avrotros.nl/evenementen. Vanaf nu kunt u daar onder andere deze acties boeken: vrijdag 15 mei t/m zondag 17 mei

Al 20 jaar organiseren AVROTROS

Jazztrompettist Eric Vloeimans,

2015), is tot in de puntjes verzorgd:

en het Koninklijk Concertgebouw

kunsthistoricus Henk van Os,

met twee overnachtingen in

in Amsterdam wekelijks Het Zon-

dichter Ellen Deckwitz en schrij-

Hotel Landgoed Ekenstein te

dagochtend Concert. Op zondag

ver/theatermaker Martin Šimek.

Appingedam (inclusief ontbijt),

26 april brengen orkest Ludwig,

Het zijn slechts enkele namen van

één driegangmaaltijd én een fes-

harpist Remy van Kesteren en

kunstenaars, artiesten en experts

tivalticket voor zaterdag 16 mei

mezzosopraan Cristina Zavalloni

die optreden tijdens Terug naar

(combiticket voor de hele dag én

Spaans gekruide muziek van Ravel,

het begin, het festival waarbij de

avond). AVROTROS Cultuur­leden

Debussy, Caplet en De Falla ten

oudste kerkjes van Nederland

ontvangen 30% korting op dit all-

gehore. Voor dit concert ontvan-

podium en decor zijn voor intieme

inclusive arrangement en ­betalen

gen AVROTROS Cultuurleden 50%

optredens. Boek dit arrangement

slechts € 129,- p.p. (normaal

korting per twee tickets.

en uw hemelvaartsweekend (van

148,50 p.p.).

KEES VAN DE VEEN

Festival met 30% korting

MARCO BORGGREVE

Concert met 50% korting

Colofon Kunst & Cultuur Magazine

Advertentieverkoop

Basisvormgeving: Johanna Baptist

Februari 2015, jaargang 19, nummer 1

Bindinc. Adverteren (verzorgd door Sanoma),

Vormgeving: Ingolf Smedicus

Kunst & Cultuur Magazine is een uitgave van

Mariska van Beuzekom, 035 – 67 26 908,

Druk: Senefelder Misset

AVROTROS en exclusief verkrijgbaar voor leden.

adverteren@bindinc.nl

Aan dit nummer werkten mee: Edmée Fijan, Vivian

Het magazine verschijnt 4x per jaar. Een lidmaat-

Postbus 580, 1200 AN Hilversum

de Gier en Ellen Leijser

schap kost slechts € 15,- per jaar; u bent dan tevens

www.bindinc-adverteren.nl

Druk: Senefelder Misset

AVROTROS-lid.

Advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regels voor het Advertentiewezen,

Klantenservice

gedeponeerd bij de rechtbanken van Nederland.

Informatie over lidmaatschap, bezorgen, adres­ wijzigingen of beëindiging: bel 0900 – 77 79 996

Redactie

(€ 0,35 per gesprek, werkdagen 09.00-17.00 uur).

Postbus 20002, 1202 AB Hilversum

Mail: klantcontactcentrum@avrotros.nl. Of schrijf

kunstencultuur@avrotros.nl

naar: AVROTROS Klantcontactcentrum, Postbus

Eindredactie: Emely Nobis

20900, 1202 AS Hilversum.

Coördinatie marketing: Margot Bergmans

Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. AVROTROS behoudt zich het recht voor om prijswijzigingen door te voeren.

Van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie is het auteursrecht geregeld met Pictoright te Amsterdam. © c/o Pictoright Amsterdam 2015.

Editie 2 - 2015 verschijnt op 21 mei 2015

Kunst & Cultuur

8125843_KenC_Colofon & voordeel.indd 1

•

47

04-02-15 10:01

WORD NU DONATEUR EN ONTVANG DE CULTUURPAS! Jaarlijks steunt het Cultuurfonds ruim 3.500 grote en kleine projecten op het gebied van cultuur, natuur en wetenschap. Zonder financiĂŤle steun kunnen we dit werk niet doen. Daarom hebben wij u als donateur hard nodig.

Al vanaf â‚Ź 5 per maand bent u donateur van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Daarmee kleurt u het leven van uzelf en van vele anderen!

Ga naar www.cultuurfonds.nl/kleur 8125842_KenC_Prins Bernard Cultuurfonds.indd 1

04-02-15 10:14