Kunst & Cultuur Magazine 2 2015

Magazine voor leden van AVROTROS Cultuur • mei 2015 • jaargang 19 • nummer 2

Kunst & Cultuur Het grootste cultuurblad van Nederland

itie 1e edamerk Toren tival! fes

Clint Eastwood gefotografeerd door

Anton Corbijn

Coda Paper Art

8320703_KenC_KenC02Cover.indd 1

Nieuw museum

FotoFestival Naarden

Design Derby Nederland-België

07-05-15 10:05

CODA Paper Art 2015

Inhoud Retrospectief Anton Corbijn

Designklassiekers

14

4

10

Voorbeeldige burgers

Overzichtstentoonstelling Anton Corbijn Fotograaf van de sterren (en zelf net zo beroemd)

4

Kunst van papier en karton CODA Paper Art 2015 in Apeldoorn

10

200 jaar design uit Nederland en België ‘Ontwerpwedstrijd’ in Rotterdam

14

Nieuw: Museum MORE Met Carel Willink en andere Modern Realisten

22

Grote groepsportretten in de Hermitage Zo zag de elite van de Gouden Eeuw eruit

34

34

Heeft u de Tussen Kunst en Kitsch-expositie in Museum Flehite (t/m 12 juli) al ge zien 2

• Kunst & Cultuur

8320702_KenC_KenC02Inhoud.indd 1

07-05-15 10:14

2

4

Column

Simone van den Ende is hoofd Kunst & Cultuur van AVROTROS

Nieuw museum Modern Realisme

22 Culturele zomer

Muziekfestival Wonderfeel

25

34 Verder in dit nummer Torenkamerfestival: 70 kunstenaars exposeren De expert: over de restauratie van een Rembrandt SAIL 2015: met nautische lezing Verborgen Symboliek: wat ziet u in een stilleven?

Win vrijkaarten voor Koninklijk Concertgebouworkest!

Wonderfeel: nieuw zomers festival voor klassieke muziek FotoFestival Naarden: met voordeelvouchers Sisi-expositie én rondleiding in paleistuin Het Loo Expositie over beginjaren Haagse School Win vrijkaarten voor film Woman in Gold Schilderwerk Jan Cremer in Zwolle Matisse: grootste expositie in Nederland ooit Armando in Chabot Museum. Plus high tea Puzzel & Win: cd Roger Teldermans trio Middeleeuwse kerkelijke gewaden in Utrecht AVROTROS-agenda Met 20% korting naar Hét Hofvijverconcert Meer voordeel en colofon

9 12 13 18 21 25 26 29 30 32 33 38 41 42 43 44 46 47

‘Er is een tijd van komen en gaan maar de tijd van gaan is nu gekomen’, aldus sprak Toon Hermans.

En zo nam het Koninklijk Concertgebouworkest op 20 maart afscheid van maestro Mariss Jansons met een fantastisch concert. Er werd, zoals gebruikelijk bij een afscheid, een monumentale portret onthuld: Janssons geschilderd door Sam Dillemans. Daar waren de meningen natuurlijk meteen over verdeeld. Zelf vind ik het mooi. U kunt uw eigen oordeel vormen tijdens een bezoek aan het Concertgebouw – waar het in de Dirigentenfoyer hangt. Ons exclusieve interview met de maestro in St. Petersburg is te zien in Bloed, zweet en concerten (7 juni) en hij is ook nog volop aanwezig in onze nieuwe serie Bloed, zweet en snaren 2, vanaf 9 juli op NPO2 (zie pag. 21).

Mijn moeder zei altijd: schud lijn 24 leeg en je hebt een doorsnee van de bevolking. Die doorsnee hebben we nu bij onze Van Gogh-wedstrijd. Meer dan tweeduizend mensen – jong en oud, amateur en professional – stuurden een door Van Gogh geïnspireerd schilderij in. Imitaties en interpretaties, veel kleur en zonnebloemen. Het winnende werk wordt in juli in het Van Gogh Museum geëxposeerd. Altijd de moeite waard voor een dagje Amsterdam; kunt u meteen trammetje 24 pakken. Wilt u juist lekker naar buiten, kom dan mee uitwaaien op het Oerolfestival op Terschelling. Ook Opium gaat er weer en wind trotseren in vijf live-uitzendingen. Bent u nog reislustiger ingesteld en valt de belastingaanslag mee, maak dan een omweg naar Venetië, waar u dagenlang kunt ronddwalen op de kunstmanifestatie Biënnale. Kijk de Kunstuur-special van 17 mei hierover terug via avrotros.nl/kunstuur. Een fijne zomer gewenst van uw kunst en cultuur-reisleidster.

al ge zien? Benieuwd naar het boek bij de tentoonstelling? Ga naar avrotros.nl/webshop Kunst & Cultuur

8320702_KenC_KenC02Inhoud.indd 2

•

3

07-05-15 10:14

Anton Corbijn: fotograaf van de sterren

Portretten zonder glamour Mick Jagger met oorbellen, lippenstift en pruik. David Bowie als Jezus.

Luciano Pavarotti met woeste baard en blik… Alle groten der aarde hebben wel eens voor de lens van fotograaf Anton Corbijn gestaan. Bij diens zestigste verjaardag brengt het Gemeentemuseum Den Haag een eerbetoon aan zijn indrukwekkende oeuvre.

Tekst: Vivian de Gier Foto’s: Anton Corbijn

O

p een opening jaren geleden in het Gemeentemuseum Den Haag liet Anton Corbijn zich ontvallen dat hij in 2015 zestig zou worden. ‘Een mooi moment voor een overzichtstentoonstelling,’ reageerde directeur Benno Tempel. En daar had de fotograaf wel oren naar. In de stad waar Nederlands beroemdste portretfotograaf sinds enige tijd woont, is daarom het meest complete overzicht van zijn werk tot nu toe te zien, een indrukwekkende collectie foto’s en stills uit films.

De tentoonstelling Hollands Deep, vernoemd naar het water (Hollands Diep) dat zijn geboortedorp Strijen in de Hoeksche Waard omringt, toont de ontwikkeling van Anton Corbijn als fotograaf, grafisch vormgever en filmmaker.

Een carrière die zich net zo organisch als succesvol heeft ontwikkeld. ‘Heel veel dingen in mijn leven heb ik niet gepland, maar zijn intuïtief ontstaan,’ aldus Corbijn, die liefst zo weinig mogelijk over zichzelf en zijn werk praat – de beelden moeten voor zich spreken.

Iconische foto’s De portretten in het Gemeentemuseum Den Haag zijn dan ook nauwelijks van

4

• Kunst & Cultuur

8320693_KenC_KenC02Feature2.indd 1

tekst en uitleg voorzien. Ze zijn wel een staalkaart van veertig jaar werk van Corbijn. Een feest der herkenning. In de eerste plaats natuurlijk omdat de mensen die hij heeft gefotografeerd zo beroemd zijn. Van Miles Davids tot Björk, Van Bruce Springsteen tot Leonard Cohen, van Tom Waits tot The Rolling Stones – bijna iedereen die ertoe doet in de wereld van de muziek heeft wel voor Corbijns camera gestaan. Maar niet alleen de geportretteerden zijn bekend; veel foto’s zijn zelf wereldberoemd geworden, net als hun maker. ‘Het werk van Anton Corbijn bevat heel veel iconische foto’s,’ knikt Benno Tempel. ‘Dat kan bijna geen andere kunstenaar zeggen. Hij heeft zo’n eigen stijl, je herkent zijn handtekening meteen. Iedereen kan fotograferen, maar daarmee ben je nog geen kunstenaar. Wat het werk van Anton heel bijzonder maakt, is dat hij oog heeft voor een bepaalde pose én een omgeving en die twee met elkaar weet te combineren tot een heel sterk, uniek beeld. Zoals op een foto van David Byrne: je ziet zijn silhouet, dat terugkomt in de silhouetten van de stad. Er zullen mensen zijn die zeggen: dat kan ik ook.

Ja natuurlijk, als je het eenmaal gezien Clint Eastwood Cannes 1994

07-05-15 10:17

8320693_KenC_KenC02Feature2.indd 2

07-05-15 10:17

a.harrison, Strijen 2002

hebt. Het gaat erom dat je het kunt vóórdat je het ergens gezien hebt. Dat is echt zijn kracht. Zelf zegt hij dat hij technisch gezien geen heel bekwame fotograaf is. Hij beheerst niet alle foefjes tot in zijn vingertoppen. Anton is geen vakman, hij is een kunstenaar. Daarin zit het verschil. Het gaat om het zien, niet om de technische perfectie.’

Verlegen domineeszoon Het verhaal van het begin van Corbijns carrière is legendarisch. Hij was van jongs af aan een enorm muziekliefhebber, gefascineerd door mensen die alles van zichzelf gaven om hun droom te leven. Maar de verlegen domineeszoon durfde niet zonder meer vooraan bij het podium te gaan staan. Met een camera zou vast niemand dat raar vinden, dacht hij, en zo maakte hij zijn eerste beelden van optredens. Een foto van de band Solution, gemaakt tijdens een concert in 1972 in Groningen, was de eerste die werd geplaatst in een muziekblad.

Corbijn groeide uit tot vaste fotograaf van muziekblad OOR en het Engelse 6

magazine NME. En werd ‘hoffotograaf’ van vele bands en artiesten. Het succes school in zijn nieuwe manier van kijken en fotograferen, die haaks stond op wat er eind jaren 70 gangbaar was, vertelt Tempel. ‘De glamrock met bands als Queen en T-Rex was op z’n hoogtepunt.

Het was de tijd van plateauzolen en glimmende pakken. Zo werden artiesten ook gefotografeerd. Er ontstond een tegenbeweging in de muziek, die uitmondde in punk: daar ging Corbijns hart naar uit.

Hij ging weg van image building en maakte sferische, niet-heroïsche foto’s van muzikanten. Zoals op een foto van Bono van U2: het had ook een arbeider kunnen zijn, bij wijze van spreken. Corbijns foto’s versterkten het gevoel dat die bands met hun muziek wilden uitdrukken. Tom Waits zong over dronken mannen in de kroeg laat op de avond, aan zelfkant van het leven. Zo’n donkere, sobere foto past daarbij. Met zijn grofkorrelige zwart-wit heeft Corbijn een norm gezet voor latere generaties popfotografen.

Maar zijn werk heeft, denk ik, ook grote invloed gehad op de modefotografie.

Daar zie je ook dat de beelden meer om de sfeer gaan dan om de kleding zelf.

Daarmee worden de foto’s bijna tijdloos.

Corbijn heeft die manier van fotograferen als eerste geïntroduceerd.’

Iemand willen zijn In latere jaren komt er in zijn portretten een blauwe zweem en verbreedt Corbijn zijn onderwerpkeuze: hij fotografeert niet alleen meer muzikanten, maar ook acteurs, filmmakers, modellen, schrijvers, schilders. Steven Spielberg, Michael Schumacher, Kate Moss, Marlene Dumas... om er maar een paar te noemen. Nooit onbekende mensen. Om met zijn camera iemands ziel te kunnen raken, moet hij het gevoel hebben dat hij de persoon in kwestie al kent; zij het niet persoonlijk, dan in elk geval via diens publieke werk. Ook maakte Corbijn een aantal conceptuele series, zoals a.somebody (2001-2002), die waarschijnlijk minder mensen zullen kennen. Kaartjes naast de portretten vermelden: a. presley, a. hendrix, a. mercury., a. joplin, a. cobain. Hier portret-

• Kunst & Cultuur

8320693_KenC_KenC02Feature2.indd 3

07-05-15 10:18

cultuur arrangement

© FOTO’S: ANTON CORBIJN/ HOLLANDS DEEP, GEMEENTEMUSEUM DEN HAAG 2015

Anton Corbijn – Hollands Deep

Marlene Dumas, Amsterdam 2000

teert hij zichzelf, gekleed als één van zijn overleden helden, tegen het landschap van zijn jeugd. Corbijn smolt de fascinatie van zijn gereformeerde ouders voor het leven na de dood samen met zijn obsessie voor (overleden) muziekidolen, en zijn eigen, pas later onderkende wens om iemand te zijn: a somebody.

Echte vriendschap Hoewel fotografie nog altijd zijn grote liefde is, ontwikkelde Corbijn zich op veel meer vlakken. Zo maakte hij videoclips, verzorgde het artwork voor cdhoesjes en de podiumontwerpen voor bands als Depeche Mode. De laatste jaren is hij vooral werkzaam als filmregisseur. Zijn debuutfilm Control (2007) over Joy Division-zanger Ian Curtis, in grofkorrelig zwart-wit, lag nog dicht bij zijn fotowerk, maar met The American en A Most Wanted Man is hij een andere richting ingeslagen. Nummer vier en vijf zijn in de maak. ‘Dat hij er twee in één jaar maakt, zegt wel iets over de urgentie die hij erbij voelt,’ glimlacht Benno Tempel. ‘Hij maakt nu fictie, verzint zijn

eigen verhalen. Dat is een groot verschil met zijn fotowerk. Alleen de serie die hij van zichzelf maakte, komt in de buurt.

De overeenkomst is de ongelooflijke betrokkenheid bij de mensen met wie hij werkt, zoals hij eerder echt bevriend was met de bands die hij fotografeerde. Toen Philip Seymour Hoffman, hoofdpersoon in A Most Wanted Man, overleed, was Anton daar kapot van. Niet vanwege hun werkrelatie, maar omdat hij ook echt contact maakt met degene die hij voor de camera krijgt.’

Hollands Deep is te zien t/m 21 juni 2015. Nog eens driehonderd extra foto’s van Anton Corbijn hangen in het Fotomuseum in Den Haag, in de tentoonstelling 1-2-3-4. Het gaat om fotocollecties van bands en artiesten als U2, Tom Waits en Metallica, die veelal nooit voor het publiek toegankelijk zijn geweest en die hier als een fanmuur in een jongens­ kamer bij elkaar hangen. www.gemeentemuseum.nl www.fotomuseumdenhaag.nl

Inclusief rondleiding Datum Vrijdag 12 juni 2015

Locatie Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41 in Den Haag

Programma De rondleiding door een museummedewerker wordt op drie verschillende tijdstippen gegeven. U kunt kiezen uit: 11.15-12.15 uur 11.30-12.30 uur 14.30-15.30 uur Gelieve 30 minuten voor aanvang aanwezig te zijn. Melden bij de hoofdingang. Na de rondleiding kunt u het museum en de tentoonstelling verder op eigen gelegenheid verder bezoeken.

Prijs € 17,50 p.p. of € 4,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ corbijn (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Ga op pad met Anton Corbijn via avrotros.nl/KenCextra

Kunst & Cultuur

8320693_KenC_KenC02Feature2.indd 4

•

7

07-05-15 10:18

8320763_KenC_KenC02Advertentie CS6.indd 1

07-05-15 10:18

Behind the Gates 2JKNNKR 8CNFG\ ^ HQVQITCÛG 'NKUC .C\Q ^ QPVYGTR 5CDTKPG $GTGPFUGP MTWKOGNQPVYGTR YKZ EQO RQTVHQNKQ

Nieuw: Torenkamerfestival

Het Vondelpark als expositieruimte

cultuur arrangement Torenkamerfestival Met rondleiding en lezing Datum Vrijdag 5 juni 2015

Locatie VondelCS Vondelpark 3 in Amsterdam

Programma

Links boven: werk van Airco Caravan. De overige werken (schetsen) zijn van Tessa M. de Graaf.

In het nieuwe Torenkamerfestival, op vrijdag 5 juni, staat werk centraal van circa zeventig kunstenaars die in de afgelopen achttien maanden te gast waren in ‘De Torenkamer’ van radioprogramma Opium op 4.

Komt u naar de eerste editie?

W

ekelijks krijgt een kunstenaar vijf dagen de tijd om in het torentje van VondelCS, het verenigingshuis van AVROTROS, aan een eigen project te werken. Het NPO Radio 4-programma Opium op 4 doet de hele week verslag van de vorderingen en op vrijdag wordt het werk gepresenteerd in de uitzending. Nadat in anderhalf jaar tijd ruim zeventig kunstenaars zijn ontvangen in De Torenkamer, is het de hoogste tijd om de balans op te maken en alle kunstwerken en kunstenaars weer eens terug te halen voor een eenmalige overzichtstentoonstelling op 5 juni. Op verschillende plekken in en om VondelCS is die dag de grote variëteit aan kunstwerken die in De Torenkamer tot stand zijn gekomen te zien, te horen en/ of te ervaren.

Apps en aria’s Schilderijen, tekeningen, theater, sculpturen, apps, gedichten en operaaria’s: dit alles is al eens gemaakt in De Torenkamer en nu te zien. Speciaal voor Cultuurleden organiseert AVROTROS een rondleiding langs alle kunstwerken van het festival. Daarna geeft Niels Broszat een lezing over het belang van de media voor kunstenaars in deze tijd.

Broszat (1980) maakt schilderijen, tekeningen, installaties en sculpturen. Begin 2015 bracht hij zelf een week door in De Torenkamer.

15.30 uur: ontvangst met koffie en thee 16.00 uur: rondleiding langs alle kunstwerken en lezing door kunstenaar Niels Broszat.

Nota bene: u wordt ingedeeld in verschillende groepen. Hierdoor kan het zijn dat u eerst de rondleiding krijgt en dan de lezing of andersom.

17.45 uur: einde programma 18.00 uur: officiële opening Torenkamerfestival

Prijs € 10,- p.p.

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ torenkamer (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets en een geldig identiteitsbewijs mee.

De Torenkamer van Opium op 4 is van maandag t/m vrijdag te beluisteren om 22.30 uur op NPO Radio 4 of live bij te wonen in VondelCS. Opiumop4.radio4.nl Kunst & Cultuur

8321253_KenC_Arrangement rechts .indd 1

•

9

07-05-15 10:23

Georgina Howling – Sieraad voor Marimeko

Wang Lei – Everything from Nothing, 2013

CODA Paper Art: één materiaal als inspiratiebron

Kunst van papier Een reusachtig edelhert van origami, sprookjesachtige maskers, boomstronken gemaakt van afgeschreven boeken… tijdens de derde editie van de internationale tentoonstelling CODA Paper Art ziet u intrigerende kunstwerken en sieraden van papier en karton.

I

de hal van het CODA Museum Apeldoorn wordt de bezoeker straks verwelkomd door een negen meter hoog Veluws hert van origami. De Indiase kunstenaar Himanshu Agrawal maakt het speciaal voor (en tijdens) CODA Paper Art 2015. Hij is één van veertig kunstenaars en sieradenontwerpers van wie er tijdens deze expositie werk te zien is. Allemaal lieten ze zich inspireren door

10

(hergebruik van) papier en karton als materiaal. Hoeveel kanten je daarmee uit kunt, laat de diversiteit aan objecten zien.

Kappen regenwouden De serie Tools of study van de Chinese kunstenaar Li Hongbo (1974) bijvoorbeeld bestaat uit bustes van meer dan 5.000 lagen papier – die eindeloos

kunnen worden vervormd. Van zijn landgenoot Wang Lei is Everything from Nothing te zien, gemaakt uit portretten in kleur en zwart-wit die afkomstig zijn uit één jaargang van de krant Oriental Daily. Wang Lei geeft zo een eigen interpretatie aan het dagelijks nieuws en de mensen in het nieuws. Dit werk wordt geflankeerd door een levensgrote bol die Lei maakte van resten papiersnip-

• Kunst & Cultuur

8321249_KenC_Spread.indd 1

07-05-15 10:25

cultuur arrangement CODA Paper Art 2015 Met rondleiding door de museumdirecteur Data Donderdag 18 juni 2015 Dinsdag 30 juni 2015

Locatie CODA Museum Vosselmanstraat 299 in Apeldoorn

Programma 18 juni: 10.45-11.00 uur: verzamelen bij de museumbalie in de hal 11.00-12.00 uur: rondleiding door CODA-directeur Carin Reinders Vanaf 12.00 uur: verder bezoek museum op eigen gelegenheid.

30 juni: 12.45-14.00 uur: verzamelen bij de museumbalie in de hal 13.00–14.00 uur: rondleiding door CODA-directeur Carin Reinders Vanaf 14.00 uur: verder bezoek museum op eigen gelegenheid

Prijs pers. Wat normaal gesproken als afval wordt bestempeld, krijgt zo een nieuwe, bestemming. Bijzondere sieraden zijn er van de uit Duitsland afkomstige Attai Chen (1979). Uit natuurlijke grondstoffen als papier, zilver, staal, hout en kolen maakt hij voor zijn serie In Between bijvoorbeeld prachtige, draagbare kettingen. Hij laat zich bij het ontwerpen inspireren door de cyclische natuur van zijn materialen. Sommige kunstenaars benaderen papier vanuit een meer symbolisch en inhoudelijk perspectief.

Zoals de Britse Julie Dodd. Het kappen van de regenwouden op plaats te maken voor palmoliebomen gaat haar het hart.

Om dat onder de aandacht te brengen, plaatst ze op het dak van CODA Museum Forest: Lungs of the world, een installatie van boomstronken gemaakt van afgeschreven boeken.

Gemaakt in Gelderland CODA Paper Art is een tweejaarlijks internationaal gebeuren. De kunstenaars die er exposeren, werken niet alleen of altijd met papier. Ook beeldend kunstenaars en sieradenontwerpers die het incidenteel of eenmalig gebruiken, laten hier hun werk zien. Parallel aan deze expositie is in het museum ook nog de tentoonstelling Papier: Gemaakt in Gelderland te zien. Met daarin naast een overzicht van de Gelderse papier­geschiedenis ook aandacht voor innovatie en moderne technieken zoals die nu nog worden toegepast in negen moderne papierfabrieken in de provincie.

€ 15,- p.p. of € 5,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ coda (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 0900-87 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,reserveringskosten per boeking).

Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Meer papiercreaties? Ga naar avrotros.nl/KenCextra

CODA Paper Art is te zien van 7 juni t/m 25 oktober 2015. www.coda-apeldoorn.nl Kunst & Cultuur

8321249_KenC_Spread.indd 2

•

11

07-05-15 10:25

DE EXPERT In deze rubriek komen de mensen achter de schermen van de kunstwereld aan het woord. Dit keer Emilie Gordenker, directeur van het Mauritshuis in Den Haag, over de restauratie van het aan Rembrandt toegeschreven schilderij David en Saul en de nieuwe onderzoeksmethoden die daarbij zijn toegepast. Het Mauritshuis wijdt deze zomer een expositie aan dit unieke project.

e voorstelling Saul en David toont David, die de Filistijnen heeft verslagen, na terugkeer aan het hof van Saul. Deze achterdochtige koning ziet zijn positie aangetast en wil van hem af.

Tegelijk wordt hij ontroerd door Davids harpspel: hij droogt zijn tranen af aan een gordijn. Het schilderij dook voor het eerst op in 1830, bij een Franse handelaar. Hoogst waarschijnlijk is het vóór 1869 in twee stukken gesneden en later weer aan elkaar gezet. Rembrandtkenner Abraham Bredius, een vorige directeur van het Mauritshuis, kocht het werk voor zijn eigen collectie, maar hing het wel op in het museum. Over de toeschrijving aan Rembrandt is altijd discussie geweest.

Omdat de positie van de figuren ten opzichte van elkaar vreemd lijkt. En ook door de iconografie. Meestal wordt juist het moment afgebeeld dat Saul in woede ontsteekt, met een spies in zijn hand. Bovendien is het gordijn overschilderd; het wekte daardoor de indruk dat het later was toegevoegd of veranderd.’

Veertien stukken doek ‘Het vermoeden dat het geen Rembrandt is, werd deels bepaald door de toestand van het werk. Het is veel overgeschilderd en de vernislaag was heel donker geworden. We zijn begonnen met onderzoek van de oorspronkelijke verflaag. We namen minieme speldenknopjes monsters op plekken waar toch al beschadiging was. De pigmenten bleken kenmerkend voor wat er in Rembrandts atelier werd gebruikt. We wilden ook weten wat het oorspronkelijke formaat van het hele schilderij was. Uit analyse van röntgenfoto’s, die tegenwoordig in hoge resolutie worden gemaakt en dus meer laten zien, bleek het werk uit wel veertien verschillende stukken doek te

© MAURITSHUIS DEN HAAG, FOTO: FRANK VAN DER BURG

‘D

Naam: Emilie Gordenker, directeur Mauritshuis Expositie: Rembrandt? De zaak Saul en David (11 juni-13 september 2015) toont niet alleen het gerestaureerde schilderij en een 3D-reconstructie van het oorspronkelijke werk op ware grootte, maar gaat ook uitvoerig in op het vernieuwende onderzoek: als ware het een Crime Scene Investigation. www.mauritshuis.nl.

bestaan. Een groot stuk boven rechts komt van een ander schilderij. Dat moet erin zijn genaaid door de restaurateur die de twee losse helften weer aan elkaar heeft gezet. De vervormingen van het doek op plekken waar het oorspronkelijk aan het spierraam was gespannen, lieten zien hoeveel er aan de randen was weggehaald. De locatie van een oorspronkelijke naad midden in het schilderij sluit goed aan bij de standaard formaten in die tijd; dat hielp ons het juiste formaat te reconstrueren. Dat werpt ook een ander licht op de positionering van Saul en David ten opzichte van elkaar. Het ongewone van de voorstelling is niet zo vreemd: Rembrandt maakte vaker onorthodoxe keuzes. Maar dan moest het gordijn waarmee Saul zijn tranen droogt wel origineel zijn. Dat is inderdaad het geval, bleek na onderzoek met

een speciale camera die afzonderlijke pigmenten isoleert.

Wel of niet van Rembrandt?

De expositie vertelt het verhaal van het langdurige onderzoek. Of het een echte Rembrandt is, vind ik bijna minder interessant dan de kennis die we al doende hebben gekregen van overschilderingen, of van de manier waarop Rembrandt en zijn atelier werkten. Met de technologie van nu kun je zo veel doen. Wat onderzoek en restauratie betreft, behoren we tot de wereldtop; internationaal werken we samen met de beste onderzoekers. Ik wil laten zien dat het Mauritshuis zo veel meer is dan dat mooie juwelenkistje met die prachtige schilderijen.’

Hoe herken je een echte Rembrandt?

Ga naar avrotros.nl/KenCextra

‘Het Mauritshuis is niet alleen dat mooie juwelenkistje.

Ons restauratieatelier behoort tot de wereldtop’ 12

• Kunst & Cultuur

8320699_KenC_KenC02Expert.indd 1

07-05-15 10:26

Meeste Tall Ships ooit op SAIL 2015

Nautisch erfgoed uit heel de wereld

cultuur arrangement SAIL 2015 Met nautische lezing Datum Donderdag 20 augustus 2015 Vrijdag 21 augustus 2015

Locatie EYE Film Instituut IJpromenade 1 in Amsterdam

FOTO: MIJNNAAMISHAZE

Programma

Impressie SAIL 2010

Tijdens SAIL Amsterdam meren dit jaar ruim zeshonderd schepen af in en rond de IJhaven. Start uw bezoek aan dit spectaculaire evenement met een lezing in het EYE Film Instituut aan het IJ.

H

et vijfjaarlijkse SAIL Amsterdam is het grootste nautische evenement van Europa, met indrukwekkende Tall Ships (grootste nog steeds varende zeilschepen) uit de hele wereld. Tijdens de SAIL In Parade op 19 augustus, de aftrap van het scheepvaartspektakel, vaart een colonne van acht kilometer aan Tall Ships en andere bijzondere (marine)schepen vanuit IJmuiden via het Noordzeekanaal naar Amsterdam.

Dat is meer dan ooit tevoren. Deze zomer komen onder meer de Atyla uit Spanje, de Kapitan Borchardt uit Polen en de Young Endeavour uit Australië voor het eerst naar Amsterdam. Ook de Nederlandse maritieme industrie speelt deze editie een belangrijke rol, met het thema ‘Van Gouden Verleden naar Gouden Toekomst’. Met activiteiten rond vragen als: Wat kunnen we leren van de ondernemende handelsgeest uit ons rijke verleden? En welke nieuwe initiatieven kunnen we als Nederland presenteren?

Eén groot festivalterrein SAIL werd voor het eerst georganiseerd in 1975 en is uitgegroeid tot het grootste gratis toegankelijke evenement van Nederland. Gedurende de hele SAIL bent u welkom aan boord bij diverse Tall Ships. Verder vormt de IJhaven één groot festivalterrein. Zo komen er drie podia te staan, waar allerlei artiesten zullen optreden. Er zijn activiteiten voor kinderen, demonstratie-zeilwedstrijden en elke dag wordt afgesloten met een spectaculaire vuurwerkshow. SAIL eindigt traditioneel met de Farewell Parade, dit jaar op 23 augustus. ´s Avonds varen de Tall Ships dan weer door de sluizen van IJmuiden richting de zee en nieuwe bestemmingen.

12.00-12.30 uur: inloop met drankje naar keuze 12.30-13.30 uur: nautische lezing SAIL 2015 door schipper en SAILdeskundige Willemijn van Breda.

Zij neemt u mee in de wereld van het maritiem nautische erfgoed en vertelt meer over de rijke historie van onze zeevaart. Ook bespreekt ze alle ins en outs van SAIL en de mooiste, meest bijzondere Tall Ships die vanuit alle windstreken en continenten naar Amsterdam zijn gekomen. Na de lezing kunt u op eigen gelegenheid het SAIL-gebied bezoeken.

Prijs € 27,50 p.p.

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ SAIL (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 0900-87 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,reserveringskosten per boeking).

Neem uw uitgeprinte tickets en een geldig identiteitsbewijs mee.

SAIL 2015 vindt plaats van 19 t/m 23 augustus 2015. www.sail.nl AVROTROS zendt van 18 t/m 22 augustus dagelijks om 20.30 uur op NPO 1 een registratie uit van SAIL 2015.

Kunst & Cultuur

8485627_KenC_Arrangement rechts .indd 1

•

13

07-05-15 10:27

Zomertentoonstelling Nederlands en Belgisch design

Wie ontwerpt het best?

In Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam wordt deze zomer een designwedstrijd gespeeld tussen Nederland en België. Ruim vijfhonderd objecten uit twee eeuwen vormgeving gaan de competitie aan.

U mag zelf bepalen wie deze derby wint.

Tekst: Ellen Leijser

V

an 1815 tot 1830 vormden het huidige België en Nederland één staat – het Koninkrijk der Nederlanden – onder koning Willem I. Voor Museum Boijmans Van Beuningen is dit korte verstandshuwelijk een mooie kapstok voor de grote zomertentoonstelling: Design Derby: Nederland-België (1815-2015): over de vraag wat tweehonderd jaar vormgeving in beide landen

heeft opgeleverd. Bedenker van deze battle is Mienke Simon Thomas, senior conservator Toegepaste Kunst en Vormgeving. Als ‘bondscoach’ van Nederland gaat ze de strijd aan met haar Belgische collega Frank Huygens, hoofd onderzoek van het Design museum Gent.

Daar is de expositie later dit jaar te zien.

Beide landen spelen dus een thuis- én uitwedstrijd.

Koninklijke opdrachten Aan de hand van 21 thema’s hebben Simon Thomas en Huygens ruim vijfhonderd objecten bijeengebracht, vanaf begin 19e eeuw tot nu. Elk thema laat zien wat er in een bepaalde periode vernieuwend was of een aanzet gaf tot een ombuiging. Vaak hangt dat samen met maatschappelijke, politieke of economische omstandigheden. Zoals het eerste

RECHTS: BRUIKLEEN RIJKSMUSEUM/LINKS: BRUIKLEEN DESIGN MUSEUM GENT

België: Philippe Wolfers – Vaas ‘Les Lys’, 1897

14

Nederland: Frans Zwollo – Vaas, 1900

• Kunst & Cultuur

8320701_KenC_KenC02Feature1.indd 1

07-05-15 14:04

België: Gaston Eysselinck – Typistenstoel, 1931

William Morris De expositie laat vooral gebruiksvoorwerpen zien, van plastic bakjes en koffers tot koffiezetapparaten, glas- en zilverwerk, meubels, verlichting, mode en zelfs een auto (Daf). Toegepaste kunst dus, al wil het gros van de ontwerpers natuurlijk iets maken dat er ook mooi uitziet. In de periode tussen 1860 en 1890, samengebracht onder de noemer ‘Roemrijk verleden’, grijpen ze terug op de historie van hun land. ‘Voor Belgen is dat de 15e eeuw, toen het land heel welvarend was. De Nederlanders gaan terug naar de Gouden Eeuw met zijn invloedrijke schilderkunst en stedenbouw. Er zit dan dus een sterk nationalistische component in.’ Ter illustratie toont het museum een Belgische hangkast uit Mechelen met Vlaamse neogotische motieven en een Nederlandse stembus met neorenaissance ornamenten.

MUSEUM BOIJMANS VAN BEUNINGEN ROTTERDAM/FOTO: TOM HAARTSEN

BRUIKLEEN DESIGN MUSEUM GENT

thema: Koninklijke Opdrachten (over de periode 1815-1840). Om nieuwe en verbouwde paleizen in te richten, verstrekt Willem I opdrachten voor het maken van luxe voorwerpen – zoals serviezen, juwelenkisten, boekbanden of luxe meubels. Vooral de zuiderlingen zijn hier bedreven in. Na de onafhankelijkheid van België worden geschenken aan het Belgische koningshuis een grote stimulans voor de kunstenaars en ontwerpers.

Dat de tentoonstelling start met de eerste helft van de 19e eeuw is opvallend, want in designland wordt over ontwerpen uit deze periode vaak met enig dedain gesproken. Ten onrechte, vindt Simon Thomas. ‘De discussie over vormgeving begint weliswaar pas na de Wereldtentoonstelling in Londen in 1851, maar daarvoor werden er natuurlijk ook interessante dingen gemaakt. Waarom zouden we die niet tonen?

Bij het thema ‘Kunst en handwerk’, de periode 1890-1910, ligt de focus op een hernieuwde, innige samenwerking met kunstenaars. Vormgevers uit beide landen laten zich inspireren door de Engelse Arts and Craft-beweging met haar invloedrijke voorman William Morris.

Morris is een hartstochtelijk pleitbezorger van kleinschalige en ambachtelijke productie. ‘Desondanks zijn de verschillen tussen België en Nederland vrij groot’, zegt Simon Thomas. ‘We laten dat zien aan de hand van twee stoelen, een mooie, armstoel van de Belg Henry Van de Velde, heel elegant, en een stoel van Berlage. Die is veel strakker en stakeriger, je zou het calvinistisch kunnen noemen.’

Verschil is er juist vrijwel niet bij het thema ‘Massacultuur, tussen 1965 en 1985. ‘Daarin stellen we het gebruik van plastic aan de orde. Van Nederland laten

Nederland: Mart Stam – Stoel, 1931

Kunst & Cultuur

8320701_KenC_KenC02Feature1.indd 2

•

15

07-05-15 14:04

Vormgevers uit beide landen laten zich inspireren door de Engelse Arts and Craft-beweging van William Morris we ontwerpen van het van oorsprong Deense bedrijf Mepal zien, dat vanaf de jaren 50 in Nederland met Nederlandse ontwerpers produceert. In België heb je dan het vergelijkbare Tupperware, dat in Aalst wordt geproduceerd.’ Dat levert een kleurrijk beeld op, met stapels ijskastdoosjes en bekertjes in oranje, geel en bruin.

16

Het thema ‘Publieke ruimte’ (uit de periode 1975-1990), staat stil bij de rol van de overheid. ‘De Nederlandse overheid is een belangrijke opdrachtgever.

Staatsbedrijven als de Nederlandse Spoorwegen, PTT-post en de politie krijgen een eigen gezicht. In België is dat minder het geval. En dat zie je terug in de ontwerpen: die zijn minder ontwikkeld, eenvoudiger. We zetten hier het logo van de NS tegenover dat van de Brusselse metro, waarbij het logo van de metro in dit geval juist niet onderdoet voor dat van de NS.’

© FABRICE GOUSSET COURTETY GALERIE KREO

COURTESY VALERIE TRAAN GALLERY/FOTO: FIEN MULLER

Handel en productie Simon Thomas en haar collega wilden wegblijven van bestaande clichés, zoals dat Belgische ontwerpers poëtisch, sur-

realistisch en ambachtelijk zijn en Nederlandse ontwerpers conceptueel, ironisch en functioneel. ‘We willen dat beeld juist loswrikken, ook al ontkom je niet aan algemeenheden. Zo zie je dat de Belgen in de jaren 60 heel goed zijn in het ontwerpen van armaturen en lampen en dat Nederland sterker is op het gebied van grafisch design. Dat komt volgens mij omdat Nederland van oorsprong een handelsnatie is en België een productieland. Als je handel drijft, moet je jezelf kunnen verkopen en daarvoor heb je dus drukwerk nodig.’

België: Muller Van Severen, Installation S, 2012

Nederland. Studio Wieki Somers (Dylan van den Berg & Wieki Somers) – Aoyama, 2014

• Kunst & Cultuur

8320701_KenC_KenC02Feature1.indd 3

07-05-15 14:05

cultuur arrangement Spelerstunnel De vormgeving van de expositie, van de hand van Studio Parade, is spectaculair en legt de link met een echte voetbalderby. De wedstrijd begint als bezoekers via een spelerstunnel uitkomen op een soort tribune, waar ze in een chronologisch parcours de designobjecten passeren. Rechts de Nederlandse, links de Belgische. Simon Thomas: ‘Zo kunnen we de verschillen en overeenkomsten duidelijk presenteren. Want we willen vooral stimuleren dat de bezoeker beter gaat kijken, beter gaat vergelijken.’

Toch zien de samenstellers deze Design Derby der Lage Landen vooral als een vriendschappelijke wedstrijd. Simon Thomas: ‘Het klinkt misschien saai, maar het is wat ons betreft een gelijkspel.’

Als bezoeker heeft u echter het laatste woord. Aan het einde kunt u letterlijk met een druk op de knop bepalen welk land het beste ontwerpt. De meeste stemmen gelden.

Design Derby: Nederland-België (1815-2015) is te zien van 20 juni t/m 13 september 2015. www.boijmans.nl

Nederland: Tel Design – logo Nederlandse Spoorwegen, 1967

Design Derby Nederland-België Met lezing, koffie/thee en brownie Datum Woensdag 15 juli 2015

Locatie Museum Boijmans Van Beuningen Museumpark 18-20 in Rotterdam

Programma 12.00 uur: ontvangst met koffie/ thee en brownie in de Foyer 12.30 uur: lezing museumexpert over de tentoonstelling in het Auditorium 13.30 uur: bezoek museum en tentoonstelling op eigen gelegenheid

Prijs € 19,95 p.p. of € 9,95 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie

België: Jean Paul Emonds-Alt – logo Brusselse metro, 1976

Boek uw tickets via avrotros.nl/ boijmans (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Meer Hollands design? Ga naar avrotros.nl/KenCextra

Kunst & Cultuur

8320701_KenC_KenC02Feature1.indd 4

•

17

07-05-15 14:05

VERBORGEN SYMBOLIEK In deze rubriek vertellen experts over verscholen boodschappen in kunstwerken. Deze keer Monique Rakhorst, junior conservator van het Bonnefantenmuseum Maastricht, over bloemen, vlinders en slakken in het werk van de vergeten stillevenschilder Henri de Fromantiou.

Tekst: Emely Nobis

et probleem met het duiden van de symboliek in oude schilderijen, aldus Monique Rakhorst van het Bonnefantenmuseum Maastricht, is dat we nooit zullen weten of de schilder het echt zo heeft bedoeld. Ze wil maar zeggen: bloemen, vliegen, vlinders, vruchten... ze stonden in de Gouden Eeuw vaak symbool voor iets anders, en de meeste mensen in die tijd kenden die betekenis ook. Maar dat bewijst nog niet dat een individuele schilder die betekenis er bewust in wilde leggen. Neem het Stilleven met fruit en glas, te zien op de tentoonstelling Henri de Fromantiou.

Vorstelijke illusies. De verdorde wijnbladeren en ook het fruit zelf (dat immers gauw bedorven raakt) zouden op de vergankelijkheid van het leven kunnen wijzen. En de drie perziken kunnen een symbool zijn voor de goddelijke drie-eenheid – of anders wellicht voor vruchtbaarheid. Maar misschien wilde Henri de Fromantiou (1633/34-ca. 1700) simpelweg welvaart en weelde laten zien.

De vrucht links, waarvan de verf in de loop der jaren is vervaagd, is waarschijnlijk een ananas. Dat was een luxeproduct dat tot de 18e eeuw met schepen uit Zuid-Amerika werd ingevoerd. Ook het fraaie houten flessenkistje, het marmeren tafelblad, het fluwelen doek en het Hollandse glaswerk duiden op rijkdom.

Rakhorst: ‘Het is bovendien nogal monumentaal. We denken dat werken van deze omvang gemaakt werden voor aristocraten en vorsten. De Fromantiou, geboren in Maastricht, werkte vanaf 1670 in Potsdam als hofschilder voor

COLLECTIE BONNEFANTENMUSEUM

Mooier dan de natuur H

Henri de Fromantiou – Stilleven met fruit en glas, ca. 1670, olieverf op doek

Friedrich Wilhelm I, de keurvorst van Brandenburg. Daar had hij het helemaal gemaakt. Hij verdiende goed en kreeg later ook nog een stuk land. Daar heeft hij waarschijnlijk met zijn tweede vrouw gewoond tot aan zijn overlijden.’

Rakhorst wijst op de noppen van de roemer, een indertijd populair glas in Duitsland en de Nederlanden. ‘Mensen aten toen nog niet zo met mes en vork en hadden vette handen. Door die noppen konden ze het glas beter vastpakken.’

Bij de keurvorst De tentoonstelling in het Bonnefantenmuseum is de eerste overzichtstentoonstelling met de stillevens van De Fromantiou. Twintig van bijna 35 aan hem toegeschreven werken zijn er te zien: vooral jacht- en bloemstukken.

Over De Fromantious opleiding is weinig bekend. Vast staat dat hij zich als schilder in Haagse hofkringen bewoog. Zo is zijn talent wellicht onder de aandacht gekomen van keurvorst Friedrich Wilhelm,

‘Bloemen werden in de Gouden Eeuw vaak nog geïmporteerd en waren veel duurder dan de schilderijen zelf’ 18

• Kunst & Cultuur

8320695_KenC_KenC02Verborgensymboliek.indd 1

07-05-15 10:29

Tegen de ijdelheid Schilderijen met bloemen in een vaas vormen een belangrijk deel van De Fromantious oeuvre. Op bijgaand Bloemstilleven met passiebloem uit 1665 zien we anjers, pioenrozen, klaprozen, juffertjes in het groen én dus een passiebloem.

Rakhorst: ‘Die passiebloem stond symbool voor het lijden van Christus. De vlinder eronder symboliseerde in die tijd de wederopstanding van Christus: van rups (het aardse) naar vlinder (het Hemelse). Ook de slak boven de anjers, die in zijn huisje kruipt en er weer uit komt, kan iets te maken hebben met de hergeboorte in het hiernamaals. Een vlieg, hier op de pioenroos, wordt soms ook gezien als symbool van wedergeboorte, omdat vliegen net als vlinders verpoppen. Anderen zien er juist een waarschuwing in, een symbool van het kwaad of de duivel. Een bloemstilleven zou – omdat bloemen snel verwelken – kunnen staan voor de vergankelijkheid van ons bestaan. Het geheel kan zelfs een waarschuwing zijn tegen de ijdelheid – die immers zondig was. De dure vaas, het marmeren tafelblad, het luxe doek, de kostbare bloemen – het kán allemaal een lading hebben. Maar nogmaals: misschien wilde De Froman-

PARTICULIERE COLLECTIE DUITSLAND

die in Leiden had gestudeerd en in 1747 was getrouwd met Louise Henriëtte, de oudste dochter van Frederik Hendrik van Oranje-Nassau. Dat het grote publiek De Fromantiou niet kent, komt onder meer door die Duitse werkkring én door de geografische versnippering van zijn oeuvre; zo zijn er voor de tentoonstelling onder andere werken gekomen uit de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Rakhorst: ‘Veel zit bovendien in particuliere collecties. En als het al in museumbezit is, hangt het vaak niet op zaal omdat hij gewoon niet zo’n grote naam is. Eerder is werk van De Fromantiou wel toegeschreven aan de grote stillevenmeester Willem van Aelst, en het heeft ook dezelfde kwaliteit. Omdat zijn signatuur door het schoonmaken recentelijk in een aantal schilderijen naar boven is g ­ ekomen, hebben we zijn stijl beter ­leren kennen en konden we meer werken aan hem toeschrijven.’

Henri de Fromantiou – Bloemstilleven met passiebloem, 1665, olieverf op doek

tiou wel gewoon een prachtig schilderij maken waarmee de eigenaar kon pronken. Bloemen werden in die tijd veelal geïmporteerd en waren kostbaarder dan de schilderijen zelf. Zo’n schilderij bood de eigenaar dus de kans om alle pracht en praal die met de afbeelding werd geassocieerd in huis te halen en was bovendien langer houdbaar.’

Naar modelboeken De bloemen in dit soort stillevens bloeiden in werkelijkheid niet allemaal tegelijk. Hoe slaagden de schilders erin ze samen in die vaas te krijgen?

Rakhorst: ‘In die periode leerde men steeds meer over planten en rassen en ging men ze ook tekenen. Volgens één

theorie gebruikten schilders de modelboeken en schetsen die zo ontstonden om verschillende bloemen in één werk samen te voegen. Volgens een andere theorie maakten ze zo’n stilleven in verschillende fases. Ze zetten het steeds een tijd lang aan de kant en gingen pas verder als er weer een ander soort bloem in bloei stond. Zo zetten ze de natuur naar hun hand, creëerden ze iets dat mooier was dan de natuur zelf kon voortbrengen. Daarin bestond juist hun meerwaarde.’

Henri de Fromantiou – Vorstelijke illusies is te zien t/m 28 juni 2015. www.bonnefanten.nl Kunst & Cultuur

8320695_KenC_KenC02Verborgensymboliek.indd 2

•

19

07-05-15 10:29

Ook

Joseph Calleja

met Het Gelders Orkest o.l.v. Frederic Chaslin Van Verdi tot Puccini

22 juni

foto: Simon Fowler (Decca)

Bestel nu kaarten

CG_AVRO-210x297.indd 1 8320765_KenC_KenC02Advertentie 3.indd 1

22-04-2015 12:06:11 07-05-15 11:35

Serie over het Concertgebouworkest

De mensen achter de instrumenten

winactie Bloed, zweet en snaren 2 Win 5x2 vrijkaarten Actie

© ANNE DOKTER

Maak kans op vrijkaarten voor een bijzonder concert van Het Koninklijk Concertgebouworkest. Samen met het Nederlands Kamerkoor en countertenor Bejun Mehta voeren zij Dream of the Song uit van de Britse componist George Benjamin.

Hij schreef dit werk in opdracht van het orkest en staat tijdens deze wereldpremière ook als dirigent op de bok. Op het programma staan verder werken van György Ligeti (Clocks and Clouds), Julian Anderson (Eden) en Leoš Janáček (Sinfonietta, JW 6/18).

Trompettist Omar Tomasoni

Datum

Na het succes van de eerste serie Bloed, zweet en snaren uit 2013, over de mensen van het Koninklijk Concertgebouworkest, komt AVROTROS deze zomer met een vervolg. Daarin maakt u onder andere kennis met de nieuwe chef-dirigent Daniele Gatti.

I

© ANNE DOKTER

n Bloed, zweet en snaren 2 leert u weer allerlei nieuwe mensen kennen die in en voor het orkest werken. Zoals trompettist Omar Tomasoni en zijn Nederlandse vriendin, saxofoniste Femke.

In aflevering 2 reist u met hen mee naar Omars ouders in het Noord-Italiaanse Roccafranca. Daar loopt het stel mee in de plaatselijke fanfare. Tomasoni beseft dat spelen in een gezelschap betekent dat je je in dienst moet stellen van het grotere geheel. Zijn trompetsolo’s mogen dus niet té uitbundig zijn en chef-

Daniele Gatti: de nieuwe chef-dirigent van het Concertgebouworkest

dirigent Mariss Jansons herinnert hem daar tactvol aan tijdens een repetitie: ‘You play very, very beautifully, but be careful please!’ Tomasoni’s reactie: ‘In een orkest spelen is soms als in een Ferrari zitten maar niet hard mogen rijden.‘ Nieuwe dirigent In de nieuwe serie ziet u ook hoe Mariss Jansons na elf seizoenen afscheid neemt als chef-dirigent van het Concertgebouworkest. En u maakt kennis met zijn opvolger, de temperamentvolle Italiaan Daniele Gatti (1961), die met ingang van het seizoen 2016-2017 het orkest zal leiden. Gatti zelf meldde vorig jaar vereerd te zijn met zijn benoeming als chefdirigent bij ‘een van de beste en oudste orkesten in de wereld’.

Zaterdag 26 september 2015 om 20.15 uur

Locatie Het Koninklijk Concertgebouw Concertgebouwplein 10 in Amsterdam

Winnen Ga naar de webpagina avrotros.nl/koninklijk en vul onderaan de pagina uw gegevens in. De actie loopt tot 11 juni 2015.

Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

Niet gewonnen Ga voor meer informatie en tickets naar www.concertgebouworkest.nl

Bloed, zweet en snaren 2 is van 9 juli t/m 27 augustus 2015 iedere donderdag om 21.10 uur te zien bij de AVROTROS op NPO 2. avrotros.nl/closeup Kunst & Cultuur

8320700_KenC_KenC02Arrangement rechts1.indd 1

•

21

07-05-15 13:38

C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015 8320698_KenC_KenC02Spread1.indd 1

07-05-15 11:42

Nieuw museum Nederlands Modern Realisme

100 jaar een scherpe blik Scherp kijken. Traditie en eigenheid in de collectie van Museum MORE. Dat is de titel van de eerste tentoonstelling in een gloednieuw museum in Gorssel. U ziet er zo’n tweehonderd werken van Nederlandse Modern Realisten uit de afgelopen honderd jaar: van Carel Willink, Charley Toorop en Pyke Koch tot Tobias Schalken en Lotta de Beus.

H

Rechts: Carel Willink – De zeppelin, 1933

Links: Charley Toorop – Zelfportret met bontkraag, 1940

modern gebouw met veel glas; alleen het voorste, monumentale deel (het voormalige gemeentehuis van Gorssel uit 1914) is behouden gebleven. Van Carel Willink (1900-1983), de grootmeester van het Magisch Realisme, bezit het museum overigens zo veel werk dat hij eind volgend jaar zijn eigen onderkomen krijgt in kasteel Huize Ruurlo.

Dwingende blik De titel van de openingsexpositie in wat meteen Nederlands grootste museum

© SYLVIA WILLINK

et nieuwe Museum MORE omvat de collectie van zakenman Hans Melchers (1938), die in 2012 een groot deel van de kunstcollectie van de failliete Dirk Scheringa kocht, met daarin grote namen als Carel Willink, Jan Mankes, Pyke Koch en ga zo maar door. Melchers breidt zijn collectie nog steeds uit. Zo verwierf het museum onlangs Charley Toorops Portret van Annetje Fernhout. Om alle werken te huisvesten, ontwierp architect Hans van Heeswijk in opdracht van Melchers een

Kunst & Cultuur

8320698_KenC_KenC02Spread1.indd 2

•

23

07-05-15 11:42

cultuur arrangement Museum MORE Met lezing door conservator Ype Koopmans Datum Vrijdag 26 juni 2015

Locatie Museum MORE Hoofdstraat 28 in Gorssel

Programma 10.00 uur: ontvangst met koffie of thee en een MORE-kop.

10.30 uur: lezing door prof. dr. Ype Koopmans, conservator Museum MORE. Hij presenteert het verhaal achter de openingstentoonstelling Scherp kijken.

11.30 uur: bezoek museum op eigen gelegenheid

voor Nederlands Modern Realisme is – Scherp kijken – verwijst onder meer naar het Zelfportret met bontkraag van Charley Toorop, waarop ze ons scherp en dwingend aankijkt. Het staat symbool voor de manier van kijken van de Modern Realisten. Voortbouwend op een traditie van zorgvuldige ambachtelijkheid en technische perfectie, creëren ze hun eigen (magische) werkelijkheid. De expositie omvat tweehonderd werken, naast Toorop onder meer Raoul Hynckes, Jan Mankes en Pyke Koch. Van Carel Willink hangen er maar liefst dertig schilderijen, waaronder enkele nieuwe aanwinsten.

Vooroorlogs werk is te zien naast dat van hedendaagse kunstenaars als Lotta de Beus en Tobias Schalken. Conservator Ype Koopman: ‘Net als de neorealisten van de jaren dertig verweven veel realisten van nu werkelijkheid en fictie. En evenals hun voorgangers sluiten ze aan

bij een richting die in de meeste musea niet of nauwelijks wordt getoond.’

Onderwaardering De waardering voor Modern Realisme en figuratieve beeldende kunst neemt volgens hem nog steeds toe, na een periode van onderwaardering. ‘Het inernationale neorealisme werd na de Tweede Wereldoorlog geleidelijk naar de marge gedreven of zelfs verketterd door pleitbezorgers van abstracte, conceptuele en minimalistische kunst in de jaren 50 en 60. Toch zijn ook in die periode Nederlandse kunstenaars volop figuratief blijven werken. Een aantal van hen is nog steeds als schilder actief en nu ook vertegenwoordigd in onze collectie.’

Museum MORE gaat op dinsdag 2 juni om 10.00 uur open voor publiek. www.museummore.nl

Prijs € 20,00 p.p. inclusief museumentree.

De reguliere entreeprijs voor het museum bedraagt € 15,00 p.p. (museumkaart niet geldig)

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ MORE (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets en een geldig identiteitsbewijs mee. ★ ★ ★

★★

© SYLVIA WILLINK

★

Carel Willink, Kameel in het park van Versailles, 1956

24

• Kunst & Cultuur

8320698_KenC_KenC02Spread1.indd 3

07-05-15 11:42

Festival Wonderfeel in ’s-Graveland

Klassieke muziek in de buitenlucht

cultuur voordeel Wonderfeel Korting op dagkaart én twee gratis consumpties Datum Vrijdag 24 t/m zondag 26 juli 2015 van 12.00-24.00 uur

Locatie © NATUURMONUMENTEN/FOTO: JOHAN VAN GALEN

Schaep en Burgh Noordereinde 60 in ’s-Graveland (tussen Hilversum en Bussum)

Voordeel Lezers van Kunst & Cultuur Magazine betalen voor een dagkaart € 55,- p.p. (i.p.v € 65,- p.p.). Bovendien ontvangt u op vertoon van uw AVROTROS-ticket bij de kassa op het festivalterrein per persoon twee gratis consumptiebonnen.

Deze korting geldt niet voor reeds verkochte kaarten of in combinatie met andere aanbiedingen.

Luistert u straks naar klassieke klanken op landgoed Schaep en Burgh?

Reserveren

Verscholen achter statige beukenlanen ligt landgoed Schaep en Burgh.

Gewoonlijk het domein van fruitbomen, vlinders, heesters en vleermuizen, maar in juli het decor van Wonderfeel: een splinternieuw ­buitenfestival voor klassieke muziek. U kunt er met korting naartoe.

Ga naar avrotros.nl/wonderfeel Op deze webpagina vindt u de kortingscode en reserveringslink.

D

rie dagen lang en twaalf uur per dag vinden er op landgoed Schaep en Burgh in ’s-Graveland (een terrein van Natuurmonumenten) zo’n honderd concerten plaats. In diverse muziekstijlen: van middeleeuwse liederen tot romantische strijkkwartetten, van barokke beats tot minimal en jazzy klassiek. Musici die tijdens festival Wonderfeel optreden zijn tenor Marco Beasley, sopraan Laia Falcón, harpist Remy van Kesteren, violiste Isabelle van Keulen, dirigent, pianist en componist Reinbert de Leeuw, het Dudok kwartet, het Nederlands Kamerkoor en vele anderen.

Nooit van Gehoord De zeven podia tussen de kronkelende paden, bossen en beekjes op het landgoed hebben thema’s als ‘Fusion of Arts’, ‘Weeshuis van de Hits’, ‘Kwartettentent’ en ‘Nooit van Gehoord’. Het is een indicatie van de onconventionele programmering van het festival. U kunt de concerten ook onconventioneel beluisteren: zittend, staand, dommelend in hangmatten of gewoon liggend in het groene gras. Daarnaast zijn er muziek­documentaires, lezingen, natuurwandelingen én rollende keukens waar u tussen alle klanken door een maaltijd kunt nuttigen.

Wonderfeel is van 24 t/m 26 juli 2015. NPO Radio 4 zal uitgebreid verslag doen van het festival. www.wonderfeel.nl Kunst & Cultuur

8320689_KenC_KenC02Arrangement links1.indd 1

•

25

07-05-15 13:42

© FRANS LANTING © KADIR VAN LOHUIZEN

Water Lilies, Nymphaea Nouchali, Oravango Delta, Botswana

Han Island, Papua New Guine

26

• Kunst & Cultuur

8320690_KenC_KenC02Spread 2.indd 1

07-05-15 10:37

Nieuwe Nederlandse fotografie in Naarden

cultuur voordeel

Waterbeelden

FotoFestival Naarden

Frans Lanting, Kadir van Lohuizen, Jimmy Nelson... tientallen ­Nederlandse topfotografen tonen nieuw werk op de 14e editie van het F­ otoFestival Naarden. Het thema van 2015 is ‘Water, water’.

Heel toepasselijk dus dat u fotostad Naarden ook vanaf het water kunt bekijken, tijdens een rondvaart met een open boot.

Datum

H

et tweejaarlijkse FotoFestival Naarden is het oudste fotofes­ tival van ons land. Met iedere keer een nieuw thema wordt het pitto­ reske Gooise vestingstadje omgetoverd tot een museum dat de actuele stand van zaken in de Nederlandse fotografie weergeeft. Thema van de editie 2015 is ‘Water, water’. En daar kun je alle kanten mee uit. Om maar wat te noemen: Neder­land heeft de grootste zeehaven van Europa. We hebben waterlinies bedacht om ons te verdedigen tegen indringers en we hebben geleerd om onze voeten droog te houden in een land dat grotendeels onder het zee­ niveau ligt. We zijn zelfs wereldberoemd geworden met het creëren van land dat eens zee was. Onze ingenieurs worden uitgenodigd om andere landen te leren hoe ze zich moeten beschermen tegen opkomend water en we hebben een ‘watermanager als koning. Of een heel andere invalshoek: ons lichaam bestaat voor 70% uit water.

worden ingevuld, zo uiteenlopend is ook het werk dat tientallen fotografen op het festival presenteren. Zo heeft José Tolen mannen uit het vissersdorpje Urk geportretteerd en brengt Anton Rijsdijk scheepswrakken in beeld. Kadir van Lohuizen legt voor zijn serie ‘Premiere’ overal in de wereld vast wat de stijging van de zeespiegel nu eigenlijk betekent.

En Frans Lanting, Nederlands bekendste natuurfotograaf, exposeert voor het eerst in jaren weer in eigen land. Op de buitententoonstelling The Fence ziet u naast al dit topwerk ook fotografie van jong talent. Wandelend van locatie naar locatie kunt u alles van dichtbij bekijken.

Daarnaast is het mogelijk een rondvaart te maken in en om Naarden Vesting. Zo wordt het fotogenieke stadje, omgeven door water, een wel heel waardig decor voor de bijzondere waterfoto’s.

Mannen van Urk Zo verschillend als het waterthema kan

FotoFestival Naarden is te zien t/m 21 juni 2015. www.fotofestivalnaarden.nl

✁

Gratis rondleiding en korting op rondvaart

T/m 21 juni 2015 Maandag t/m donderdag: 11.0017.00 uur Vrijdag t/m zondag: 10.00-18.00 uur

Locaties Naarden Vesting Vertrek rondleiding: festivalkantoor Adriaan Dortsmanplein 1.

Vertrek rondvaart: tegenover Nieu­ we ­Haven 27 A in Naarden Vesting.

Prijs Een dagkaart voor het FotoFestival Naarden kost € 18,50 p.p. Met de voordeelvouchers op deze pagina kunt een gratis rondleiding boeken én ontvangt u korting op een rond­ vaart door Naarden Vesting. Let wel op de geldigheid van de vouchers.

✁

Voordeelvoucher

Voordeelvoucher

Bij aankoop van een dagkaart bij de festivalkassa kunt u met deze voucher een gratis rondleiding langs het FotoFestival boeken (normaal € 3,50 p.p.). Duur: één uur.

Maximaal twee personen per voucher. Alleen geldig in de weekenden (vrijdag t/m zondag) van 29-31 mei, 5-7 juni en 12-14 juni. Reserveer uiterlijk drie dagen van tevoren via: info@fotofestivalnaarden.nl

Rondvaart Naarden met gids in open boot voor € 5,- p.p. (normaal € 6,50 p.p.). U kunt de voucher inwisselen bij de boot. Maximaal twee personen per voucher. Alleen geldig in de weekenden (vrijdag t/m zondag) van 29-31 mei, 5-7 juni en 12-14 juni. De rondvaarten vertrekken dan om 13.00, 14.00, 15.00, 16.00 en 17.00 uur en duren ongeveer 1 uur.

Reserveer uiterlijk drie dagen van tevoren via: boekingen@vestingvaart.nl

Kunst & Cultuur

8320690_KenC_KenC02Spread 2.indd 2

•

27

07-05-15 10:37

SUGGESTIES Beleef 125 jaar Van Gogh met Artifex

De broers Salomon, Maurits en Elchanon Verveer waren markante personen in de Haagse 19e-eeuwse kunstwereld.

Salomon was een talentvol schilder van de Hollandse Romantiek, Maurits blonk vooral uit als portretfotograaf, en Elchanon schilderde het Hollandse vissersleven en werd bekend om zijn karikaturen. Het Joods Historisch Museum brengt werk van de drie broers vanaf 3 juli 2015 voor het eerst samen in een tentoonstelling.

Bekijk alle arrangementen via www.artifex.nu/vangogh

Nieuwe Amstelstraat 1, Amsterdam – www.jhm.nl

Geen nummers maar Namen in het Verzetsmuseum

Kadınlar in museum TwentseWelle Enschede

Tussen 1941 en 1945 zaten voornamelijk verzetsmensen gevangen in concentratiekamp Dachau. Bij binnenkomst kregen ze een nummer; hun naam deed er niet langer toe. 70 jaar na de bevrijding zet Verzetsmuseum Amsterdam de personen achter de nummers centraal.

Aangrijpende verhalen en objecten tonen hoe gevangenen hun menselijkheid probeerden te bewaren in een concentratiekamp.

T/m 25 oktober 2015.

In de expositie Kadınlar, t/m 16 augustus te zien in museum TwentseWelle in Enschede, worden tien inspirerende vrouwen uitgelicht die zijn uitgegroeid tot symbolen in de Turkse en Anatolische cultuurgeschiedenis. Unieke bruiklenen bieden een reis langs de ongekende culturele rijkdom uit de tijd waarin deze tien vrouwen leefden: van de klassieke oudheid tot het zeer recente verleden.

Plantage Kerklaan 61, Amsterdam - www.verzetsmuseum.org

Het Rozendaal 11, Enschede - www.twentsewelle.nl

Romeinse pracht in Museum Het Valkhof Nijmegen

‘De stad in het museum, het museum in de stad’

In de expositie Van hun voetstuk – Romeinse beelden opnieuw ontdekt staan honderden restanten van levensgrote bronzen beelden centraal, gevonden langs de noordgrens van het Romeinse Rijk. Hoe zagen die beelden eruit en waar stonden ze oorspronkelijk opgesteld? Hoe werden ze gemaakt, en wat voor betekenis hadden ze voor de mensen in deze streken? Een grootschalig internationaal onderzoek leverde verrassende antwoorden op.

T/m 21 juni 2015.

Kelfkensbos 59, Nijmegen - www.museumhetvalkhof.nl

28

Salomon Verveer, Een namiddag te Katwijk aan Zee, 1863.

Op 29 juli 2015 is het precies 125 jaar geleden dat Vincent van Gogh (18531890) is gestorven. Dit betekent het hele jaar door tentoonstellingen en culturele evenementen rond het thema ‘125 jaar inspiratie’. Maak uw uitstapje naar één van de Van Gogh-locaties nog specialer met een compleet Artifex-arrangement.

Bezoek de tentoonstelling Van Gogh & Co in het Kröller-Müller Museum of ontdek Van Gogh Village Nuenen. Kijk op de website voor het volledige aanbod en laat u inspireren door Van Gogh!

Herontdekte Haagse meesters in Amsterdam

Het Stedelijk Museum Kampen is gevestigd in het voormalige stadhuis van Kampen. Het museum biedt onderdak aan een unieke ‘Schepenzaal’ uit 1545.

De vaste collectie van het museum is verdeeld over vier thema’s: water, geloof, rechtspraak en het Huis van Oranje (de verzameling Oranjeportretten). Ook zijn er wisselexposities waarin moderne en hedendaagse kunst worden afgewisseld met klassieke kunst en historische thema’s.

Oudestraat 133, Kampen - www.stedelijkmuseumkampen.nl

• Kunst & Cultuur

8320697_KenC_KenC02Suggesties.indd 1

07-05-15 10:38

Keizerin ‘Sisi’ in Paleis Het Loo

SCHLOSS SCHÖNBRUNN/ FOTO’S: E. RABENDING, A. EUGEN KOLLER

Haar leven achter de sprookjesfaçade

cultuur arrangement Sisi, sprookje & werkelijkheid Met rondleiding door tuinen Paleis Het Loo Data Zaterdag 27 juni 2015 Zondag 28 juni 2015

Locatie Paleis Het Loo Koninklijk Park 1 in Apeldoorn

Programma

Keizerin Elisabeth als koningin van Hongarije Rechts: zijden zomerjapon Sisi

Ze was beeldschoon en leefde ogenschijnlijk een sprookje: keizerin Elisabeth van Oostenrijk. Tijdens een bezoek aan Paleis Het Loo leert u meer over de tragische kanten van Sisi’s leven aan het hof én over haar band met Nederland.

I

edereen kent Sisi, keizerin Elisabeth van Oostenrijk (1837-1898), de beeldschone vrouw van keizer Franz Joseph.

De romantische films uit 1957-1959, met Romy Schneider en Karlheinz Böhm in de hoofdrollen, maakten haar en haar koosnaam ‘Sisi’ onsterfelijk. Legendarisch zijn haar knielange kastanjebruine haar, dat zij droeg in een ingewikkeld vlechtwerk, en haar extreem slanke taille, die zij graag toonde in prachtige galajurken.

Minder bekend is hoe ze leed onder de slechte band met haar schoonmoeder en hoezeer ze het hofleven met zijn intriges haatte. Ook leed ze aan depressies, had ze een slechte gezondheid en pleegde haar enige zoon zelfmoord.

Nederlandse arts De expositie Sisi, sprookje & werkelijkheid in Paleis Het Loo laat de confrontatie zien tussen het sprookjesbeeld en de realiteit van Sisi’s leven. Foto’s, filmfragmenten, schilderijen en persoonlijke

bezittingen illustreren haar jeugd in Beieren, haar leven aan het Weense hof, haar kroning tot koningin van Hongarije, de obsessie voor haar uiterlijk en de mythevorming rond haar persoon. Ook is er aandacht voor Sisi’s bezoeken aan Nederland (vooral Zandvoort), waar ze onder behandeling stond van de Nederlandse arts Metzger.

Schloss Schönbrunn Keizerin Elisabeth woonde in Schloss Schönbrunn in Wenen. Meer over dit paleis krijgt u te horen tijdens een rondwandeling met gids door de driehonderd jaar oude tuinen van Paleis Het Loo. Een passend decor, want met hun sierlijk belijnde bloemperken, verkoelende beeldenvijvers en spectaculaire fonteinen ademen ze de sfeer van Sisi’s tijd.

U kunt op beide data kiezen uit twee tijdsblokken: 11.00-11.30 uur: ontvangst met koffie/thee 11.30-13.00 uur: rondleiding door tuingids. Aansluitend mogelijkheid tot bezoek tentoonstelling op eigen gelegenheid OF: 14.00-14.30 uur: ontvangst met koffie/thee. Daarvoor mogelijkheid tot bezoek tentoonstelling op eigen gelegenheid (museum open vanaf 10.00 uur) 14.30-16.00 uur: rondleiding door tuingids

Prijs € 29,50 p.p. of € 15,- p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ artifex (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Sisi, sprookje & werkelijkheid is te zien t/m 27 september 2015. www.paleishetloo.nl Kunst & Cultuur

8321378_KenC_Arrangement rechts .indd 1

•

29

07-05-15 10:39

Willem Maris – Zomer, 1897, olieverf op doek, 136,5 x 164,5 cm

Beginjaren Haagse School in Dordrechts Museum

Romantische wortels De schilders van de Haagse School wilden de natuur realistisch weergeven. Daarmee zetten ze zich af tegen de romantische traditie van het midden van de 19e eeuw, die de werkelijkheid juist idealiseerde.

Toch zijn de twee stromingen wel degelijk aan elkaar verwant, laat een tentoonstelling in het Dordrechts Museum zien.

D

e Haagse School, een beweging van gelijkgestemde Nederlandse kunstschilders die tussen circa 1860 en 1900 in Den Haag werkten, zorgde voor een opleving van de kunst.

Die bloeiperiode wordt ook wel de tweede Gouden Eeuw genoemd. De schilders staan nu bekend om hun realistische weergave van het Hollandse landschap. Minder bekend is dat de oervaders van de Haagse School, Jozef Israëls en

30

Willem Roelofs, in het begin sterk werden beïnvloed door de romantiek.

Verdwenen samenleving Israëls reisde al op jonge leeftijd naar Parijs, waar hij zich liet inspireren door de thema’s en schilderijen van de Dordtse schilder Ary Scheffer, destijds een van de bekendste schilders van de Romantiek.

Zoals in Israëls schilderij Dromen, dat in 1860 werd verkocht naar Amerika en pas

in 2013 weer herontdekt op een veiling in New York. Het is nu te zien op de tentoonstelling Holland op z’n mooist – Het voorjaar van de Haagse School. Willem Roelofs liet zich inspireren door de schilders van Barbizon, die het landschap en het boerenleven in Frankrijk schilderden.

Tijdens de tentoonstelling is zijn zelden getoonde werk Vroege Morgen te zien, met een afdaling van koeien waarvoor hij het motief ontleende aan een schilderij van Barbizon-schilder Théodore Rousseau. Door vissers, boeren en andere personages af te beelden, refereren beide schilders niet alleen aan een landschap uit vervlogen tijden, maar ook aan een samenleving die er niet meer is.

• Kunst & Cultuur

8437263_KenC_Spread.indd 1

07-05-15 11:43

Ook als boek Bij de dubbeltentoonstelling in Den Haag en Dordrecht verschijnt het boek Holland op z’n mooist.

Dit biedt met tal van afbeeldingen van schilderijen, schetsen en brieven een fascinerend beeld van een kunststroming die nog steeds ons beeld van Holland bepaalt. Wij mogen drie exemplaren verloten onder Cultuurleden.

cultuur arrangement Holland op z’n mooist Met inleiding, koffie/thee en gebak Datum Vrijdag 12 juni 2015

DORDRECHTS MUSEUM/BRUIKLEEN RCE (VERZAMELING VAN BILDERBEEK)

Locatie

Zelden getoonde werken In totaal zijn er in het Dordrechts Museum ruim honderd schilderijen bijeen gebracht. Werken uit eigen collectie hangen tussen zelden getoonde werken uit particuliere verzamelingen en bruiklenen uit het Rijksmuseum en musea in Londen, Parijs, Glasgow en Detroit. Zo is van Israëls The Cottage Madonna uit het Detroit Institute of Arts te zien en De verdronken visser uit The

Winnen?

Ga naar avrotros.nl/boekholland en vul vóór 5 juni onderaan deze webpagina uw gegevens in. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

Dordrechts Museum Museumstraat 40 in Dordrecht

Programma 11.00 uur: ontvangst met koffie/thee en gebak in restaurant Art & Dining 11.30 uur: inleiding door conservator Gerrit Willems, samensteller van de tentoonstelling 12.00 uur: bezoek tentoonstelling op eigen gelegenheid

Prijs € 17,50 p.p. of € 5,50 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie

National Gallery. Verder zijn er topstukken van onder meer Anton Mauve, de broers Jacob en Willem Maris, Théodore Rousseau en Jean-Baptiste Corot. Met elkaar geven de werken een goed beeld van het ontluiken van de Haagse School.

Holland op z’n mooist – Het voorjaar van de Haagse School is te zien t/m 6 september. www.dordrechtsmuseum.nl

Boek uw tickets via avrotros.nl/ dordrecht (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Alvast een kijkje nemen in het Dordrechts Museum? Ga naar avrotros.nl/KenCextra ★

★ ★ ★

★★

Meer Haagse School Tegelijk met het Dordrechts Museum presenteert het Gemeentemuseum Den Haag een tentoonstelling over de bloeiperiode van de Haagse School. Ruim honderd schilderijen, de eerste natuurfotografie van eind 19e eeuw en archiefmateriaal geven een beeld van het Nederlandse landschap van weleer en het landschap anno 2015. Naar aanleiding van de tentoonstellingen organiseert Natuurmonumenten excursies door landschappen en natuurgebieden: www.natuurmonumenten.nl/haagseschool.

Holland op z’n mooist – Op pad met de Haagse School is te zien t/m 30 augustus. www.gemeentemuseum.nl Kunst & Cultuur

8437263_KenC_Spread.indd 2

•

31

07-05-15 11:43

Woman in Gold Win 15x2 vrijkaarten Data en locaties De film Woman in Gold is vanaf 28 mei 2015 te zien in bioscopen door heel Nederland. Doe mee en maakt kans op twee vrijkaarten op een datum en locatie naar keuze.

Kijk voor deelnemende bioscopen en tijden op www.belbios.nl

Winnen Ga naar avrotros.nl/womaningold en vul onderaan de pagina uw gegevens in. De actie loopt tot 31 mei 2015. Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht en ontvangen de tickets per post.

Nieuwgierig?

Bekijk alvast de trailer van Woman in Gold via avrotros.nl/KenCextra

NEUE GALERIE NEW YORK/DE AANKOOP IS MEDE MOGELJK GEMAAKT DANKZIJ DE ERVEN VAN THE ESTATES OF FERDINAND AND ADELE BLOCH-BAUER

Winactie

Gustav Klimt – Adèle Bloch-Bauer I, 1907, olie, zilver en goud op doek

Film naar waargebeurd verhaal

Strijd om schilderij

De film Woman in Gold vertelt het waargebeurde verhaal van de Joodse Maria Altmann en haar strijd met de Oostenrijkse overheid om door de nazi’s geroofde kunst terug te krijgen. U kunt vrijkaarten winnen.

H

et Portret van Adèle Bloch-Bauer I is een topwerk uit de ‘gouden stijl’ van Gustav Klimt, een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Wiener Secession (de Oostenrijkse variant van de Jugendstil). Klimt werkte er drie volle jaren aan (19041907), maakte honderden schetsen en verwerkte er echt goud in. Hij maakte het in opdracht van de echtgenoot van Adèle Bloch-Bauer. Die moest vluchten toen de nazi’s in Oostenrijk aan de macht kwamen. Zijn eigendom, waaronder dit werk van Klimt, werd geconfisceerd en kwam na de oorlog in handen van de Oostenrijkse overheid.

Helen Mirren als Maria Altmann

32

135 miljoen dollar Helen Mirren vertolkt in Woman in Gold de rol van Maria Altmann, nicht en erfgenaam van Adèle en haar man. Zij ontdekt jaren na de oorlog dat diverse schilderijen uit het familiebezit in Weense musea hangen, en begint een rechtszaak tegen de Oostenrijkse overheid om teruggave van de belangrijke stukken. De film toont haar bijna tien jaar durende strijd, tot ze in 2006 van de rechter gelijk krijgt. De ‘gouden’ Klimt werd daarna geveild voor een geschat bedrag van 135 miljoen dollar, en is nu in bezit van de Neue Galerie In New York. Dit museum, gespecialiseerd in Duitse en Oostenrijkse kunst uit begin 20e eeuw, toont parallel aan de film de tentoonstelling Gustav Klimt and Adele Bloch-Bauer: The Woman in Gold, over het beroemde schilderij én de ­relatie tussen Klimt en zijn model en vriendin Adèle Bloch-Bauer.

• Kunst & Cultuur

8377172_KenC_Arrangement links.indd 1

07-05-15 10:41

C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015 Jan Cremer – La Guerre Japonaise (vijfluik), 1960, gemengde technieken op doek, 160 x 560 cm

Schilderwerk Jan Cremer in Zwolle

Kleurig, krachtig en zonder reserve Felle kleuren en grote gebaren kenmerken het werk van Jan Cremer, die al schilderde voordat hij een beroemd schrijver werd. Een overzichtstentoonstelling in Museum De Fundatie in Zwolle brengt zijn artistieke ontwikkeling van de afgelopen zestig jaar in beeld.

Exotische oorden Met dat schilderen begon Cremer al op zijn 14e. Ook toen geen voorzichtige eerste stapjes, geen aarzelend zoeken, maar direct de felle kleur en het grote gebaar die ook nu nog de basis van zijn werk zijn. Als kunstenaar lanceerde hij zichzelf in het Parijs van de jaren 50. Hier ontwikkelde hij zijn zogeheten ‘Peinture Barbarisme’, woest beschilderde doeken met dikke lagen verf, gemengd met zand, jute en andere materialen. In 1961

CREMER IN VERF Introductie en rondleiding Data Vrijdag 26 juni 2015 Zaterdag 27 juni 2015

Locatie Museum de Fundatie Blijmarkt 20 in Zwolle

J

an Cremer werd in 1964 in één klap een beroemd schrijver, dankzij zijn schelmenroman Ik, Jan Cremer. Toch is hij geen schrijver die schildert. Het begon allemaal met schilderen; het schrijven kwam daarna. Of misschien begon het wel met kijken. Schilderen en schrijven zijn voor Cremer twee verschillende manieren om datgene wat hij om zich heen ziet vast te leggen en te verwerken. De ene keer op papier; dan weer in verf. Op de tentoonstelling CREMER IN VERF, 1954-2014 staat vooral de schilderkunst centraal.

cultuur arrangement

Programma

Jan Cremer in 1958

verruilde hij de Franse hoofdstad voor het (toen nog) rustige Ibiza. De brandende zon en het ruige landschap inspireerden hem tot een serie werken die bijna oosters aandoen. Ook daarna bleven landschappen een centraal thema in zijn geschilderde oeuvre. Monumentale werken met titels als Mongoolse zee (2007), Montauk Sunrise (2010) en Cape God (2012) zijn niet alleen een weerslag van Cremers reislust, maar ook een ­metafoor van zijn voortdurende behoefte aan ruimte en beweging.

11.15 uur: inloop en korte introductie 11.30 uur: aanvang rondleiding 12.30 uur: einde rondleiding en eventueel vervolg museum­bezoek op eigen gelegenheid

Prijs € 12,50 p.p. of € 7,50 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ cremer (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

CREMER IN VERF, 1954-2014 is te zien t/m 23 augustus 2015. www.museumdefundatie.nl Kunst & Cultuur

8320696_KenC_KenC02Arrangement rechts2.indd 1

•

33

07-05-15 10:42

© AMSTERDAM MUSEUM Nicolaes Eliasz Pickenoy, Maaltijd van schutters van de compagnie van kapitein Jacob Backer en luitenant Jacob Rogh, 1632

Groepsportretten uit de Gouden Eeuw

Voorbeeldige b

Schutters, regenten en regentessen zorgen in de 17e-eeuwse steden voor rust en orde. Hun goede werken, en zichzelf, laten ze graag vastleggen in reusachtige groepsportretten. Dertig van die portretten hangen nu in een eregalerij in de Hermitage Amsterdam. Maak kennis met het old boys network van de Gouden Eeuw.

Tekst: Emely Nobis

34

W

ie in de 17e eeuw wil toetreden tot het old boys network moet niet alleen veel geld hebben, maar ook uit de juiste familie komen. Het regentenpatriciaat van het snelgroeiende Amsterdam houdt de rijen zo veel mogelijk gesloten; stadsbestuurders komen meestal uit een en dezelfde toplaag van de bevolking. Maar

helemaal kansloos zijn nieuwkomers niet. Neem Pieter Pietersz Hasselaer (1583-1651), een achterneef van de befaamde Kenau Hasselaer. Als zoon van een Haarlemse immigrant, die als bierbrouwer en koopman fortuin heeft gemaakt, bezit hij weliswaar genoeg geld, maar hij ontbeert de juiste connecties voor een politieke carrière. Dus wat

• Kunst & Cultuur

8320691_KenC_KenC02Feature 3.indd 1

07-05-15 10:43

e burgers doe je dan? Je sluit een goed huwelijk, in zijn geval met Aeghje Hooft, dochter van burgemeester Hooft en zus van de beroemde letterkundige Pieter Cornelisz Hooft. Nog geen jaar na dit huwelijk in 1608 ­begint Pieter Hasselaer, met dank aan zijn invloedrijke schoonfamilie, inderdaad aan een uiterst succesvolle loopbaan. Hij wordt uiteindelijk acht keer burgemeester van Amsterdam, het hoogst haalbare ambt binnen de stadsregering. Daarnaast vervult hij tal van andere regentenfuncties.

Virtuele Nachtwacht Pieter Hasselaer is één van de vier hoofdpersonen in de tentoonstelling Hollanders van de Gouden Eeuw, sinds eind vorig jaar te zien in de Herenvleugel van de Hermitage Amsterdam. Ruim dertig kolossale groepsportretten (het grootste meet 3 bij 6 meter) tonen hier een organogram van de machtigen en rijken van de 17e eeuw en hun netwerk. In de grote benedenzaal hangen de portretten in dubbele rijen te pronken. Vooral schutters en later

ook regenten en regentessen laten zich als groep afbeelden. Pieter Hasselaer is de luitenant op een schilderij waarop Cornelis van der Voort in 1623 de schutters van wijk VIII portretteert. Zijn netwerk wordt op de bovenverdieping in een apart zaaltje in kaart gebracht.

Er hangen portretten van zijn eigen en aangetrouwde familie, en Pieter zelf is te zien in een relatief klein groepsportret van vier Amsterdamse burgemeesters (de stad telde altijd vier burgemeesters, die elk jaar opnieuw werden gekozen).

Kunst & Cultuur

8320691_KenC_KenC02Feature 3.indd 2

•

35

07-05-15 10:43

© AMSTERDAM MUSEUM Cornelis van der Voort – Schutters van de compagnie van luitenant Pieter Pietersz Hasselaer, 1623

Het is 1638 en de burgemeesters krijgen net te horen dat Maria de Medici, de koningin-moeder van Frankrijk, in de stad is gearriveerd. Het portret, een voorstudie voor een prent, is enig in zijn soort en waarschijnlijk gemaakt vanwege de bijzondere aanleiding.

Virtuele Nachtwacht Een andere hoofdpersoon van de expositie is Frans Banninck Cocq (1605-1655), de kapitein wiens schutterscompagnie door Rembrandt is afgebeeld op De Nachtwacht. Een groot scherm in de pronkzaal toont het beroemde schuttersstuk in zijn oorspronkelijke afmeting, dus inclusief de stroken die er later zijn afgehaald.

Het is het enige werk dat slechts virtueel aanwezig is; het origineel blijft in het Rijksmuseum. Dat museum, medeorganisator van de expositie, gaf circa vijftien groepsportretten uit het depot in bruikleen. De rest is afkomstig van het Amsterdam Museum. De meeste 36

werken waren eerder niet te zien, omdat ze simpelweg te groot zijn. Niet alleen nemen ze letterlijk veel plek in beslag, ze komen bovendien alleen in grote zalen tot hun recht omdat je ze van een afstand moet kunnen bekijken. De Hermitage heeft een lange zaal, die bovendien hoog genoeg is om twee rijen boven elkaar te hangen. Dankzij de samenwerking tussen de musea hebben de portretten nu hun eigen eregalerij. Tussen die ‘collega’s’ oogt De Nachtwacht minder uniek, maar tegelijk wordt het werk beter dan ooit in zijn historische context geplaatst.

Collectief burgerschap Niet alleen het formaat van de groepsportretten valt op, maar ook de levendigheid. Het zijn herkenbare portretten. Vaak weten we ook nog precies wie erop staan. Zo schildert Govert Flinck in 1648 de schutters van de compagnie van kapitein Joan Huydecoper en luitenant Frans van

Waveren. Naast dit voorname tweetal zien we verder onder meer een advocaat, een speelkaartmaker en de schilder zelf. Dat weten we omdat er onderaan het schilderij een naambord hangt met nummertjes die corresponderen met nummertjes die klein op de personen zelf (of hun attributen) zijn geschilderd.

Het toont aan hoe belangrijk het is dat je naam aan het juiste hoofd wordt verbonden. De geportretteerden willen zo laten zien dat ze een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld als schutter bij het bewaren van rust en orde in de stad. Of als regent bij het verrichten van liefdadigheidswerk. In theorie moet elke mannelijke burger van de stad bij de schutterij – het was een 17e eeuwse vorm van dienstplicht. In de praktijk zijn er tal van uitzonderingen.

De belangrijkste: je moet je eigen wapenuitrusting (een kostbare aangelegenheid) en uniform kunnen betalen. Alleen dat al maakt van de schutterij een elitair instituut, zeker

• Kunst & Cultuur

8320691_KenC_KenC02Feature 3.indd 3

07-05-15 10:43

cultuur arrangement Hollanders van de Gouden Eeuw

Het vereeuwigen van bestuurders in groepsportretten is een typisch Hollandse traditie. Het laat zien: Er is niet één baas: we doen het samen

Inclusief rondleiding, koffie/ thee en luxe taart Datum Donderdag 11 juni 2015

Locatie op het niveau van de officieren. En natuurlijk is de ene schutterij de andere niet. Alleen de rijksten kunnen het zich veroorloven zichzelf te laten vereeuwigen door Rembrandt of indertijd even beroemde schilders als Govert Flinck, Frans Hals, Nicolaes Pickenoy of Bartholomeus van der Helst. Veel officieren zijn succesvolle kooplieden. Voor hen is de schutterij vaak een eerste opstapje naar een functie in het (onbezoldigde) stadsbestuur. Daarom komen verschillende personen op meerdere groepsportretten terug: telkens in een andere fase van hun carrière. Het is één groot netwerk, de ‘Quote 500’ van die tijd. Dat vereeuwigen van bestuurders in groepsportretten is overigens een echt Hollandse traditie. Het laat zien: Er is niet één baas: we doen het samen. In feite wordt hier de geboorte van het typisch Nederlandse collectivisme in beeld gevangen.

Eigenbelang De tentoonstelling geeft een gezicht aan de invloedrijke mannen en vrouwen uit de Gouden Eeuw, vooral uit Amsterdam.

Zij dragen ertoe bij dat de Republiek der Nederlanden een van de machtigste en welvarendste naties van Europa wordt.

Amsterdam is het kloppende hart van die republiek, met zijn internationale haven, de Beurs, de Waag, het nieuwe stadhuis en de Grachtengordel in aanleg.

Dankzij migranten uit heel Europa, op zoek naar economische voorspoed of aangetrokken door de politieke en religieuze tolerantie, groeit de stad in een razend tempo tot ongeveer 225.000

bewoners. Buitenlandse toeristen verbazen zich erover hoe goed in Nederland de zorg voor armen, ouderen, wezen en zelfs criminelen is geregeld.

Voordat Amsterdam protestants werd, werd dat soort zorg vooral verleend door katholieke kloosters. Nu die zijn opgedoekt, moeten de burgers het zelf doen. En dat doen ze niet alleen omdat hun protestantse geloof met zich meebrengt dat je moet zorgen voor de minder bedeelden. Het sociale vangnet creëert rust en orde in de stad, wat de economie ten goede komt en de handel bevordert. Ze hebben dus een welgemeend eigenbelang bij hun goede daden. Dat er aan de puissante welvaart van de elite ook een keerzijde zit, wordt belicht in een aantal kabinetten op de eerste verdieping van de Hermitage – met onder meer aandacht voor het slavernijverleden. Heel treffend wordt die keerzijde verbeeld in een groepsportret dat Bartholomeus van der Helst in 1650 maakte van de regenten van het Spinhuis: de vrouwengevangenis.

Achter de elegante heren en dames zien we hoe een vrouwelijke gevangene er door een opzichtster met de schoen van langs krijgt. Twee toeristen kijken van achter een hek toe; dat was een (betaalde) attractie in die tijd. De regenten willen met het tafereel hun goede werken onderstrepen; voor Hollanders van nu doet het er juist afbreuk aan.

Hermitage Amsterdam Amstel 51 in Amsterdam

Programma 14.00 uur: rondleiding tentoonstelling door professionele gids 15.00 uur: thee/koffie en taart in restaurant Neva in de Hermitage.

Daarna kunt u het museum op eigen gelegenheid verder bezoeken.

Prijs € 25,- p.p. of € 12,50 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ hollanders (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee.

Extra winactie Onder de deelnemers van dit arrangement mogen we het publieksboek Hollanders van de Gouden Eeuw verloten, met essays van Maarten Hell, Emma Los en Norbert Middelkoop. De winnaar krijgt het boek t.w.v. € 19,95 thuis gestuurd.

Hollanders van de Gouden Eeuw is te zien t/m eind 2016. www.hollandersvandegoudeneeuw.nl Kunst & Cultuur

8320691_KenC_KenC02Feature 3.indd 4

•

37

07-05-15 10:43

COLLECTIE: STEDELIJK MUSEUM AMSTERDAM, VERWORVEN MET STEUN VAN DE VERENIGING REMBRANDT EN HET PRINS BERNHARD CULTUURFONDS, 1967 © SUCCESSION H. MATISSE, C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015 Henri Matisse – De parkiet en de zeemeermin, 1952-1953, gouache, collage op papier op linnen, 337 cm x 768,5 cm

De lichte zorgeloosheid van Henri Matisse

Volmaakte harmonie De oase van Matisse, in het Stedelijk Museum in Amsterdam, is de grootste tentoonstelling van Henri Matisse ooit in Nederland. Reis mee langs de veelkleurige topstukken van de Franse meester én werken van zijn leermeesters, tijdgenoten en navolgers.

H

enri Matisse (1869-1954), verbeeldde naakten, stoffen, tapijten, planten en idyllische landschappen. Hij zocht daarbij naar een zo volmaakt mogelijke overeenstemming tussen kleur en vorm. De tentoonstelling De oase van Matisse laat zien dat de Franse meester zich tot zijn dood bezighield met het minimum dat nodig is voor het weergeven van een lichte, vrolijke zorgeloosheid. Middelpunt is het monumentale papierknipsel De parkiet en de zeemeermin (1952-1953). Dit topstuk

38

uit de collectie van het Stedelijk wordt samen met andere knipsels en met daarvan afgeleide, zelden getoonde werken van textiel en gebrandschilderd glas op de tweede etage gepresenteerd.

Iconen Op de begane grond ziet u een selectie topwerken van Matisse samen met werk van leermeesters, tijdgenoten en latere navolgers. Bart Rutten, Hoofd Collecties van het Stedelijk: ‘In dialoog met iconen uit onze collectie geeft Matisse minder

bekende kanten van zijn werk bloot. Als je ziet waar Matisse en Mondriaan mee bezig zijn in 1914, dan zie je twee kunstenaars die zich op een heel eigen wijze verhouden tot een ontluikende abstractie. Hoewel Matisse alle ingrediënten in zijn werk bezat, heeft hij nooit die stap gezet naar totale abstractie. De band met de werkelijkheid was hem te lief.’

De oase van Matisse is te zien t/m 16 augustus. www.stedelijk.nl

• Kunst & Cultuur

8468919_KenC_Arrangement rechts .indd 1

07-05-15 10:51

cultuur arrangement De oase van Matisse Met rondleiding Datum Zaterdag 13 juni 2015

Locatie Stedelijk Museum Museumplein 10 in Amsterdam

Programma 14.00-15.00 uur: rondleiding door museumdocent (verzamelen bij de informatiebalie in de entreehal).

Daarna bezoek museum op eigen gelegenheid

Prijs € 24,50 p.p. of € 9,50 p.p. voor museumkaarthouders (incl. toeslag tentoonstelling)

Reserveren en informatie

STATENS MUSEUM FOR KUNST, COPENHAGEN/©SMK PHOTO © SUCCESSION H. MATISSE, C/O PICTORIGHT AMSTERDAM 2015

Boek uw tickets via stedelijk.nl/ avrotros

Henri Matisse - Goldfish, 1912, olieverf op doek, 82 x 93.5 cm

Kunst & Cultuur

8468919_KenC_Arrangement rechts .indd 2

•

39

07-05-15 10:51

ing

boek nu met 57% kort

… n e g in d ie b n a a s r a Verleidelijke Voorja Voordeeluitjes.nl Exclusief Wandel langs de Utrechtse grachten

Oudhollandsche glorie Dordrecht

57% korting 57,50 per persoon per arrangement

24,50

49% korting 57,50 per persoon per arrangement

29,00

***Postillion Hotel Utrecht Bunnik Bunnik | Utrecht

***Postillion Hotel Dordrecht Dordrecht | Zuid-Holland

2-daags arrangement: ‘Ontdek Postillion’

2-daags arrangement: ‘Ontdek Postillion’

• welkomstdrankje met streeklekkernij • 1x overnachten • 1x ontbijtbuffet • informatie over de regio

• welkomstdrankje met streeklekkernij • 1x overnachten • 1x ontbijtbuffet • informatie over de regio

aankomst op: vr, za, tijdens schoolvakanties € 24,50 | zo, ma, di, wo, do € 37,50

aankomst op: vr, za, tijdens schoolvakanties € 29 | zo, ma, di, wo, do € 43,50

Bruisende havenstad Rotterdam

Cultureel dorp aan de IJssel

39% korting 129,00 per persoon per arrangement

79,00

39% korting 149,00 per persoon per arrangement

89,00

****Bilderberg Parkhotel Rotterdam Rotterdam | Zuid-Holland

****Hotel Restaurant De Roskam Gorssel | Gelderland

3-daags arrangement: ‘Veelzijdig Rotterdam’

3-daags arrangement: ‘Gorssel’

• welkomstdrankje • 2x overnachten • 2x Bilderberg ontbijt

• welkomstdrankje • 2x overnachten • 2x ontbijt • gratis fietsroutes

aankomst op: vr, za en alle dagen tijdens de schoolvakanties € 79 overige dagen op aanvraag

aankomst op alle dagen € 89

Voordeeluitjes.nl/exclusief-kc2

085 760 9 760

i

Aanbiedingen zijn geldig t/m 31 augustus 2015. De vermelde prijzen zijn exclusief administratiekosten (bij 1 of 2 pers. € 9,50 | vanaf 3 pers. € 12,50 | vanaf 5 pers. € 15,50 vanaf 7 pers. € 18,50 tenzij specifiek anders vermeld bij de locatie) en door de hotels te heffen stads- en toeristenbelasting. Aanbiedingen zijn 085 760 5 760 i Lokaal tarief o.b.v. beschikbaarheid en 2 personen per kamer. Prijs-, druk- en zetfouten voorbehouden. Kijk online voor alle voorwaarden.

wk_21_Kunst_en_Cultuur_ed.2.indd 12.indd 1 8320767_KenC_KenC02Advertentie

24-4-2015 18:20:45 07-05-15 11:36

Chabot Museum Rotterdam

Oeuvre Armando in mooie brokstukken

cultuur voordeel Armando Met ruim 20% korting op luxe high tea Datum Deze actie is geldig van 21 mei t/m 31 juli 2015

Locatie Chabot Museum Museumpark 11 in Rotterdam

Programma

FOTO: BOB GOEDEWAGEN

In combinatie met een bezoek aan de tentoonstelling over Armando kunt u genieten van een luxe en zeer uitgebreide high tea in het naast het Chabot Museum gelegen Parkhotel. Bij mooi weer wordt de thee geserveerd in de tuin.

Prijs Het Chabot Museum. Op de voorgrond: Armando – Die hand nr. 86, oplage 2/3, 1999, brons

€ 29,50 p.p. of € 24,50 p.p. voor museumkaarthouders

Schilder, beeldhouwer, dichter, schrijver, violist, acteur, theatermaker...

Armando is een van Nederlands meest veelzijdige kunstenaars. In zijn beeldende kunst staan thema’s als goed en kwaad centraal, laat een expositie in het Chabot Museum Rotterdam zien.

Ga naar avrotros.nl/armando en vul uw gegevens in. Of bel naar 010-43 63 713.

M

Ga voor meer Armando naar: avrotros.nl/KenCextra

Schoonheid van het verval In Armando’s kijk op de wereld speelt de schoonheid van verwoesting, of meer algemeen de schoonheid van het kwaad, een grote rol. Universele thema’s als de mens in relatie tot zijn (gewelddadige) medemens, het goed en het kwaad, oorlog en vrede, worden indringend verbeeld. Niet voor niets is de tentoonstelling geprogrammeerd in 2015, waarin Rotterdam met tal van activiteiten het bombardement op de stad én de bevrijding herdenkt. Brokstukken /

Bruchstücke refereert aan sculpturen van Armando met dezelfde titel, maar verwijst ook naar de schoonheid van verval en de helende rol van beeldende kunst. Door de scheppende kracht van de kunst wordt een brokstuk van iets groters een autonome eenheid met een eigen complexiteit en volledigheid.

‘De rest van een boom is een prachtig symbool van onverzettelijkeid’, zei de kunstenaar daar zelf eens over. ‘Zo moet mijn werk er ook altijd een beetje uitzien.

Ik wil geen splinternieuwe dingen maken.

Ik wil een wiel of ladder maken, alsof dat ding tweeduizend jaar op de bodem van de oceaan heeft gelegen.’

★

★ ★ ★

★★

FOTO: CONNY MESLIER, 1982

et een uitgebreide selectie schilderijen en sculpturen blikt Armando in Brokstukken / Bruchstücke terug op zijn werk. Daarnaast toont het museum dertig foto’s die van de kunstenaar zijn gemaakt: van jonge violist tot monumentaal schilder.

Reserveren en informatie

Armando – Brokstukken / Bruchstücke is te zien t/m 30 augustus 2015. www.chabotmuseum.nl Kunst & Cultuur

8320685_KenC_KenC02Arrangement rechts 6.indd 1

•

41

07-05-15 14:22

PUZZEL Los de puzzel op en maak kans op één van 20 exemplaren van de cd Contours van het Rogier Telderman Trio.

Hoe werkt een woordzoeker? Zoek naar woorden die iets met de cd Contours van het Rogier Telderman Trio te maken hebben. De woorden staan in alle richtingen en sommige letters worden vaker gebruikt. Na oplossing vormen de overgebleven letters een zin. © Persbelangen

C S K E T C H T A G I T A A R

O O N A I P E U S L E E P S N

T H C A R K G E N I E T C R T

N S O U L B B U E O S R R T R

T E S S D A M T R E O S E I E

O V I D D N N E G T G T A L C

L O I G T D E T L R I T T B N

A C S E E H R S O O E E I U O

A A L V N N E U S U D L E R C

H A I M S A T A M I R I F G T

R L P U E L S I T M R N E M R

E A P Z M B I C J E E F E U I

V B E I B U U D N D R R R E S

U E R E L M L V H O S D E E O

R L S K E F I L M I S C H A V

Album Band Bassist Concert Creatief Drummer Eigentijds Ensemble Filmisch Geniet Gitaar Grens Kracht Label Live

Luisteren Melodieus Muziek Noot Piano Sketch Slippers Soul Speels Theater Tilburg Tournee Verfrissend Verhaal Vocaal

Oplossing Ga naar avrotros.nl/puzzelenwin en vul vóór 15 juni 2015 de oplossing en uw gegevens in. Op dezelfde webpagina zal de oplossing op 16 juni 2015 bekend worden gemaakt.

Prijswinnaars krijgen persoonlijk bericht.

De oplossing van de puzzel uit Kunst & Cultuur Magazine nummer 1 van februari 2015 was: ‘Het Koninklijk Concertgebouworkest’. Prijswinnaars hebben bericht gekregen en hun prijs ontvangen.

Puzzel & Win 20x cd Contours van het Rogier Telderman Trio Contours is de debuut-cd van het Rogier Telderman Trio, dat bestaat uit pianist en bandleider Rogier Telderman, contrabassist Guus Bakker en drummer Tuur Moens.

Het album bevat negen eigentijdse, speelse en opwekkende composities van Telderman, te typeren als filmische muziek. ‘Muziek is voor mij als een levend organisme’, omschrijft hij zijn benadering. ‘Een organisme dat grijpbaar lijkt, maar het niet is. En dat ook niet helemaal begrepen hoeft te worden. Je ziet slechts de contouren.’ Jazz, minimal music, pop- en klassieke muziek zijn op dit album terug te horen als inspiratiebronnen. Contours wordt uitgebracht op het jonge label RM Records, dat zich toelegt op creatieve nieuwe muziek door excellente musici. Stuur de oplossing van de puzzel in en maak kans op één van twintig cd’s van dit verfrissende luisteralbum.

42

• Kunst & Cultuur

8320683_KenC_KenC02Puzzel.indd 1

07-05-15 10:55

Kostbare kerkelijke gewaden in Utrecht

Pronkstukken uit de Middeleeuwen

cultuur arrangement Het geheim van de Middeleeuwen Met inleiding, koffie/thee, gebak en cadeautje Datum Zaterdag 20 juni 2015

Locatie

MUSEUM CATHARIJNECONVENT

Museum Catharijneconvent Lange Nieuwstraat 38 in Utrecht

Programma 11.30 uur: ontvangst met koffie/thee en gebak plus een cadeautje uit de museumshop 12.00 uur: inleiding op de tentoonstelling 13.00 uur: bezoek expositie en museum op eigen gelegenheid Detail borduurwerk kazuifel met aanbidding

Prijs

Kerkelijke gewaden behoorden in de Middeleeuwen tot de meest waardevolle kunstschatten. Bewonder de mooiste en zeldzaamste exemplaren uit (inter)nationale verzamelingen nu in Museum Catharijneconvent in Utrecht.

D

e laatmiddeleeuwse liturgische kledingstukken in Museum Catharijneconvent zijn gemaakt van prachtig materiaal, zoals fluwelen goudbrokaat uit Italië en zijde uit het Midden-Oosten.

Het borduurwerk op deze ‘paramenten’ is van ongekend hoge kwaliteit. Gespecialiseerde borduurateliers in onder meer Amsterdam en Utrecht maakten met gouddraad en zijde afbeeldingen van bijvoorbeeld bijbelse taferelen en heiligenfiguren. Aan een figuurtje van circa tien centimeter hoog was een borduurwerker wel een volle week bezig; zo gedetailleerd en precies moest het resultaat zijn. Geen wonder dus dat de gewaden indertijd kostbaarder waren dan gouden of zilveren voorwerpen, schilderijen of beelden. Alleen de allerrijksten konden het zich veroorloven ze aan de kerk te schenken. Een vierstel, bestaande uit een koorkap, twee dalmatieken en een kazuifel, was duurder in aanschaf dan een herenhuis.

Beeldenstorm In het Catharijneconvent zijn paramenten te zien uit de eigen collectie, aangevuld met bruiklenen uit Duitse en Nederlandse musea (onder meer het Rijksmuseum). Dat de lithurgische gewaden zo goed bewaard zijn gebleven, is vooral te danken aan de Beeldenstormen in de tweede helft van de 16e eeuw.

De paramenten werden gered door ze te verbergen bij katholieken thuis. In landen die overwegend katholiek bleven, zijn de middeleeuwse gewaden altijd in gebruik gebleven, en op den duur vergaan, verknipt of weggegooid. Omdat de Nederlandse (en ook veel Duitse) exemplaren niet meer werden gedragen en door hun redders zorgvuldig werden gekoesterd, behielden ze hun waarde.

€ 19,- p.p. of € 6,50 p.p. voor museumkaarthouders

Reserveren en informatie Boek uw tickets via avrotros.nl/ catharijne (reserveringskosten € 1,50 per boeking). Of bel 090087 67 000 (ma t/m vrij tijdens kantooruren, € 0,35 per gesprek plus € 3,- reserveringskosten per boeking). Neem uw uitgeprinte tickets, een geldig identiteitsbewijs en indien van toepassing uw museumkaart mee. ★

★ ★ ★

★★

Het geheim van de Middeleeuwen in gouddraad en zijde is te zien t/m 16 augustus 2015. www.catharijneconvent.nl Kunst & Cultuur

8320692_KenC_KenC02Arrangement rechts4 .indd 1

•

43

07-05-15 11:44

© VAN GOGH MUSEUM

FOTO: HANS VAN DER WOERD

AVROTROS-AGENDA

Vincent van Gogh – Irissen, 1890

Camerata RCO

Mariss Jansons

Van Gogh-wedstrijd

VondelCS

Bloed, zweet en concerten

De uitslag

Concerten en mode Dirigentenportret

April stond bij AVROTROS in het teken van Vincent van Gogh. Er werd een grote kunstwedstrijd georganiseerd.

Fotografen, beeldhouwers, schilders, modeontwerpers, van amateur tot professional: iedereen kon een werk insturen voor de Van Gogh-wedstrijd. In één maand tijd kwamen er duizenden kunstwerken binnen. Hieruit maakte de jury, bestaande uit Axel Rüger (directeur Van Gogh Museum Amsterdam) en beeldend kunstenaars Marc Mulders en Henk Schut, een selectie. Deze kanshebbers op de jury- en publieksprijs kwamen op 17 mei met hun kunstwerk naar VondelCS waar de winnaars bekend werden gemaakt. Het werk van de jurywinnaar is in juli in het Van Gogh Museum te zien en wordt afgebeeld in het zomernummer van het tijdschrift Kunstbeeld. Bovendien heeft de maker een Van Gogh-reis van SRC Reizen gewonnen. Ook de publiekswinnaar gaat op reis.

Met de zomer in aantocht staan er een aantal prachtige klassieke concerten op het programma in VondelCS, het media- en cultuurhuis van AVROTROS. Op 28 mei hoort u in de serie Kamer­ gesprekken pianist Casper Vos en cellist Boris Nedialkov. De serie wordt op 25 juni afgesloten door sopraan Bernadeta Astari, pianiste Kanako Inoue en accordeoniste Pieternel Berkers. In de serie Bloed, Zweet en Concerten Live! krijgt u de kans topmusici van het Koninklijk Concertgebouworkest alles te vragen wat u altijd al wilde. Camerata RCO, een ensemble met leden van het KCO, beantwoordt op de zaterdagen 6 en 20 juni alle vragen van het publiek. Tussendoor speelt het ensemble stukken van Schubert, Brahms en Schumann. In juli staat er vooral veel mode op het programma. Dan stroomt Amsterdam vol met fashionista’s en is de nieuwste mode te zien tijdens FashionWeek. VondelCS behoort op 4 juli tot het ‘Downtownprogramma’ van dit toonaangevende mode-evenement.

Vanaf 7 juni portretteert AVROTROS een aantal dirigenten in de serie Bloed, zweet en concerten III. Als eerste vertelt Mariss Jansons, de onlangs vertrokken chefdirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest, in zijn huis in St. Petersburg, over zijn gigantische archief aan partituren en geluids- en beeldopnames.

Tevens bezoekt hij de Philharmonie, waar hij als jongetje luisterde naar de concerten die zijn vader daar dirigeerde. In de tweede aflevering ziet u een andere topdirigent: Valery Gergiev. Gergiev geeft in het Concertgebouw in Amsterdam een masterclass aan drie jonge talenten, die elk het Concertgebouworkest mogen dirigeren. In de laatste twee afleveringen staan traditiegetrouw musici van het Concertgebouworkest centraal. Dit keer onder anderen de jonge violiste Alice Webb. Zij is lid van de Orkestacademie: een eenjarige opleiding die het Concertgebouworkest biedt aan talentvolle, jonge musici. Ze wordt gevolgd tijdens dit voor haar bijzondere jaar met tal van leermomenten. Mis het niet!

VondelCS. Kijk voor meer informatie en de agenda op avrotros.nl/vondelcs

Bloed, zweet en concerten III is vanaf 7 juni vier zondagen lang te zien bij AVROTROS om 19.20 uur op NPO 2. avrotros.nl/cultuur

Van Gogh-wedstrijd Benieuwd naar de uitslag en het winnende werk?

Ga naar: avrotros.nl/kunst 44

• Kunst & Cultuur

8320684_KenC_KenC02Avrotrosagenda.indd 1

07-05-15 13:37

© ANNE DOKTOR

FOTO: JAN WILLEM VAN HOFWEGEN

FOTO: MICHEL SCHNATER Komt u naar de finale op 12 juni?

Cornald Maas op Terschelling

Musici Koninklijk Concertgebouworkest

Radio: Licht op Vier

Live vanaf festival

Close Up

NK Nootschieten

Opium op Oerol

Orkest op reis

Vrijdag 12 juni is het weer zover, dan vindt het Nederlands Kam­pioenschap Nootschieten plaats. Het is de jaarlijkse apotheose van het spelletje Nootschieten dat dagelijks gespeeld wordt tijdens de uitzendingen van Licht op Vier op Radio 4. Hierin raden luisteraars componist en titel van een muzikaal fragment. Bij het Nationaal Kampioen­schap kruisen luisteraars van Licht op vier de degens; het Nootschieten wordt voor de gelegenheid uitgebreid met een quiz. Niet alleen doorgewinterde deelnemers aan het dagelijkse en enige radiospel van NPO Radio 4 kunnen meedoen; iedereen kan zich aanmelden via klassiek@avrotros.nl.

Nieuw is dat er dit jaar vanaf 1 juni ook cd-pakketten worden vergeven tijdens de radiouitzendingen. Luister daarom iedere dag van 12.00-14.00 uur naar Licht op Vier of geef u op voor het officiële NK Nootschieten op 12 juni in VondelCS in het Amsterdamse Vondelpark.

Zoals ieder jaar doet presentator Cornald Maas in Opium op Oerol live verslag vanaf het culturele festival Oerol. Met dans, muziek, beeldende kunst en theater tegen het idyllische decor van Terschelling. In de duinen bij hostel Stayokay ontvangt Maas dagelijks prominente gasten van de ‘vaste wal’. Dit jaar onder meer de presentatrices Floortje Dessing, Irene Moors en Astrid Kersseboom, komiek André van Duin en journaliste en presentatrice Antoinette Hertsenberg.

Maas bezoekt voorstellingen en praat erover met de makers en het publiek.

Daarnaast is er iedere avond actueel cultureel nieuws, een muzikaal optreden en een column. Bezoekers van Oerol zijn van harte welkom om een uitzending bij te wonen. Thuisblijvers kunnen Opium op Oerol op televisie dagelijks live volgen.

In 2013 reist het Koninklijk Concertgebouworkest de hele wereld rond om het 125-jarig bestaan te vieren met vijftig concerten, verspreid over zes continenten. Voor haar documentaire Om de wereld in 50 concerten landt regisseur Heddy ­Honigmann met het orkest in ­Buenos Aires, Soweto en ­St. Petersburg.

Ze laat zien hoe het gezelschap de harten van mensen in andere culturen verovert. Haar film toont een reis naar de kern en de kracht van muziek, die mensen begeestert, onvermoede emoties weet te treffen en helpt om de pijn van het leven te doorstaan. De documentaire, geproduceerd door Carmen Cobos & Kees Rijninks voor Cobos Films BV in coproductie met AVROTROS, wordt uitgezonden in de volledige lengte van 85 minuten.

NK Nootschieten van 2014 terugzien?

Ga naar radio4.nl/lichtopvier

Opium op Oerol is live te zien van 15 t/m 19 juni om 19.30 bij AVROTROS op NPO 2. Meer informatie over gasten, voorstellingen, het vooruitblikken op of het bijwonen van een uitzending op avrotros.nl/oerol

Om de wereld in 50 concerten wordt uitgezonden door Close Up in 2Doc op vrijdag 3 juli om 20.30 uur bij AVROTROS op NPO 2. avrotros.nl/closeup Kunst & Cultuur

8320684_KenC_KenC02Avrotrosagenda.indd 2

•

45

07-05-15 13:37

Exclusief voor AVROTROS Cultuurleden Met 20% korting naar Hét Hofvijverconcert Festival Classique wil voorstellingen creëren die verder gaan dan conventionele klassieke concerten. Dat gebeurt onder meer tijdens Hét Hofvijverconcert, elk jaar een unieke productie waarbij muziek, theater en dans samenkomen. Dit keer werken Festival Classique en het Residentie Orkest voor het concert op de Hofvijver in Den Haag samen met de jonge dirigent Joshua Weilerstein en het ­internationale dansgezelschap Club Guy & Roni. Thema van Hét Hofvijverconcert 2015 zijn overspringende vonken: niet alleen de klik tussen geliefden, de oplaaiende passie in het hart, maar ook het moment van inspiratie en de kruisbestuiving tussen verschillende kunstvormen zijn uitgangspunt van het concertprogramma.

Exclusief aanbod FOTO’S: MICHELSCHNATER

AVROTROS Cultuurleden betalen slechts € 20,00 p.p. (normaal € 25,00 p.p.) exclusief transactiekosten voor Hét Hofvijverconcert op vrijdag 19 óf zaterdag 20 juni om 21.00 uur.

Bestellen Ga voor meer informatie en het bestellen van tickets naar www.festivalclassique.nl. Uw kortingscode is 192015.

advertentie

De downloadshop voor luisterboeken www.luisterrijk.nl Luisterboeken: ideaal voor onderweg, op reis, tijdens sporten of lekker in bed!

Even geen zin of mogelijkheid om te lezen? Ga luisteren!

Luisterrijk levert ruim 2100 luisterboeken in elk genre: fictie, non-fictie, voor volwassenen en voor kinderen.

Geschikt voor elke mp3-speler, smartphone, computer en tablet. Downloads zijn 100% legaal en tot 40% goedkoper dan cd’s!

Biënnale Venetië Kunstreis 17-20 augustus met recensent curator Anne Berk en kunsthistorica Saskia Wijne www.anneberk.nl/kunstreis-venetie/ 46

Week van het Luisterboek

18 t/m 24 mei 2015

Tijdelijk gratis luistergeschenk: Hugo Borst leest Zo, Louis Cashbackactie: € 10 retour (*)

De luisterboeken worden geleverd in mp3. Heeft u een tablet of smartphone? Met onze app is downloaden en beluisteren van luisterboeken simpeler dan ooit!

Voor iPhone, iPad en iPod Touch (vanaf iOS 7), binnenkort ook voor Android (vanaf versie 4). * Meer info en aanbiedingen luisterrijk.nl/avrotros

• Kunst & Cultuur

8321379_KenC_Aanbieding.indd 1

07-05-15 13:44

AVROTROS.NL/EVENEMENTEN Nog meer voordeel...

Ook tussen twee edities van Kunst & Cultuur Magazine in profiteert u als Cultuurlid van exclusieve kortingen en arrangementen. Kijk daarom geregeld op avrotros.nl/evenementen. U kunt vanaf nu onder andere deze actie boeken:

World Press Photo 2015 De Nieuwe Kerk Amsterdam

tien l­ anden. Omdat World Press

Arrangement

presenteert t/m 5 juli World

Photo zestig jaar geleden begon,

Op dinsdag 16 juli organiseert

Press Photo 2015. Het is de start

zijn op een groot paneel ook alle

AVROTROS speciaal voor Cultuur-

van de lange wereldtour van de

jaarwinnaars sinds 1955 te zien.

leden een arrangement rondom

internationale persfotowedstrijd.

Net als in 2014, toen de persfoto-

World Press Photo 2015 in de Nieuwe

De prijs voor beste foto ging dit

wedstrijd na 15 jaar terugkeerde

Kerk in Amsterdam. Voor meer

jaar naar de Deen Mads Nissen,

in De Nieuwe Kerk, wordt er een

informatie, prijzen en reserveren:

voor een foto van twee homo-

speciaal ontwikkeld hangsysteem

avrotros.nl/evenementen.

seksuele geliefden die een intiem

gebruikt, waardoor de foto’s lijken

moment delen in S­ t. Petersburg.

te zweven in de gotische ruimte

Daarnaast is er werk te zien van 41

aan de Dam.

AMI VITALE, VS, NATIONALAL GEOGRAPHIC

BULENT KILIC, TURKIJE, AGENCE FRANCE-PRESSE

andere prijswinnaars uit zeven-

Eerste prijs Hard Nieuws. Istanbul, 12 maart 2014. Dit meisje is gewond geraakt bij een protest na de begrafenis van Berkin Elvan, een 15-jarige jongen die is overleden aan zijn verwondingen bij een eerder protest.

Tweede prijs Natuur. Lewa Downs, Noord Kenia. Een groep jonge Samburu-strijders bij hun eerste ontmoeting met een neushoorn.

Colofon Kunst & Cultuur Magazine

Advertentieverkoop

Basisvormgeving: Johanna Baptist

Mei 2015, jaargang 19, nummer 2

Bindinc. Adverteren (verzorgd door Sanoma),

Vormgeving: Ingolf Smedicus

Kunst & Cultuur Magazine is een uitgave van

Mariska van Beuzekom, 035 – 67 26 908,

Druk: Senefelder Misset

AVROTROS en exclusief verkrijgbaar voor leden.

adverteren@bindinc.nl

Aan dit nummer werkten mee: Edmée Fijan, Vivian

Het magazine verschijnt 4x per jaar. Een lidmaat-

Postbus 580, 1200 AN Hilversum

de Gier en Ellen Leijser

schap kost slechts € 15,- per jaar; u bent dan tevens

www.bindinc-adverteren.nl

Druk: Senefelder Misset

AVROTROS-lid.

Advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regels voor het Advertentiewezen,

Klantenservice

gedeponeerd bij de rechtbanken van Nederland.

Informatie over lidmaatschap, bezorgen, adres­ wijzigingen of beëindiging: bel 0900 – 77 79 996

Redactie

(€ 0,35 per gesprek, werkdagen 09.00-17.00 uur).

Postbus 20002, 1202 AB Hilversum

Mail: klantcontactcentrum@avrotros.nl. Of schrijf

Mail: kunstencultuur@avrotros.nl

naar: AVROTROS Klantcontactcentrum, Postbus

Eindredactie: Emely Nobis

20900, 1202 AS Hilversum.

Coördinatie marketing: Margot Bergmans

Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. AVROTROS behoudt zich het recht voor om prijswijzigingen door te voeren.

Van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie is het auteursrecht geregeld met Pictoright te Amsterdam. © c/o Pictoright Amsterdam 2015.

Editie 3 - 2015 verschijnt op 13 augustus 2015

Kunst & Cultuur

8320678_KenC_KenC02Colofon&voordeel.indd 1

•

47

07-05-15 11:07

ZUIDERZEEMUSEUM ENKHUIZEN

MODE EN DE ZEE

GIDSRETOUREN: POSTBUS 52100, 3007 LC ROTTERDAM - POSTNL PORT BETAALD

TENTOONSTELLING T/M 25.10.15

8320622_KenC_KenC02Achterpagina met specificaties CS6.indd 1

07-05-15 11:35