کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر ،سەردەشت عوسمان
ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()300 سێشەممە 2011/11/15
مام رۆسته‌م:
»» 72
کۆنترۆڵی جۆری:
33
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامه‌یه‌ك کۆمپانیای ئاوێنه ده‌ریده‌کات
به‌سه‌رهاتی خێزانێكی
»» 1 6
12 له‌شفرۆش »» »»17 11
ی به‌كچه‌كانم‌و "له‌شفرۆشی بوكه‌كه‌مه‌و‌ه ده‌كه‌م"
ئه‌گه‌ر مام جه‌الل بەقسەی بکردمایە ئێستا ی ساخته گیراوه هیچی کەمتر نەدەبوو لە"ماندێالو سیستانی" جۆر ده‌رمان
مەریوان وریاو ئاراس فەتاح له‌کوشتنی ئینسانەوە بۆ کوشتنی زەمەن
پۆلیس ،ناوی ته‌قه‌كه‌رانی خۆپیشاندانه‌كه ده‌دات به ئه‌نته‌رپول
»» 12
ریکالم
وێنه‌ی تۆمه‌تباران به‌سه‌رجه‌م شوێن ه گشتییه‌كاندا باڵوده‌كرێته‌وه
ناوی ئه‌و چوار تۆمه‌تباره‌ی به‌رپرس���ن ده‌ستگیركردنیان ده‌درێت. له‌ته‌قه‌كردن له‌خۆپیش���انده‌رانی 17ی ئ���هو س���ه‌رچاوه‌یه ئاماژهی ب���ۆ ئهوه ش���وبات‌و رۆژانی دوایی ،به‌مه‌به‌س���تی كرد ك���ه هێزه‌كانی ناوخ���ۆ له‌ڕۆژانی ده‌س���تگیكردنیان ده‌درێتبه‌پۆلیس���ی جه‌ژنیشدا له‌ڕێگای مه‌فرزه‌ی نهێنییه‌وه (ئه‌نته‌رپ���ول)و چاودێریی ئه‌و تۆمه‌تبارانه‌یان كردووهو نێوده‌وڵه‌ت���ی وێنه‌كانیشیان له‌فڕۆكه‌خانه‌كان‌و بازگهو به‌مه‌به‌س���تی ده‌س���تگیركردنیان له‌ناو ش���وێنه گش���تییه‌كان له‌سه‌رتاسه‌ری شاری سلێمانی چوونه‌ته سه‌ر چه‌ندین ماڵ كه گومانیان كردووه ئه‌و كه‌س���انه عێراقدا باڵوده‌كرێته‌وه. تایبه‌ت به ئاوێنه :سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌وێ داڵده درابن. له‌وه‌زاره‌تی ناوخۆی حكومه‌تی هه‌رێم به س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه ئاشكرایكرد كه ئاوێن���هی راگه‌یاند كه هێزه‌كانی ناوخۆ یه‌كێك لهو تۆمه‌تبارانه جگه له‌تۆمه‌تی بڕیاریان ده‌ركردووه بۆ ده‌ستگیركردنی ته‌قه‌كردن له‌خۆپیشانده‌ران ،پاسه‌وانی هه‌ریه‌ك له‌به‌رپرسی پێشووی لقی چوار كوڕی كۆنه موسته‌ش���ارێكی پێشووی (هیوا ئه‌حمه‌د مسته‌فا) كه شوێنه‌كه‌ی رژێمه‌‌و س���اڵی پ���ار له‌ئوتێ���ل په‌رێژ نه‌زانراوه‌‌و (به‌ره���ه‌م كه‌مال محه‌مه‌د ،له‌سه‌رچنار ته‌قه‌ی له‌بریكاری وه‌زیرێكی "شەهیدانی" خۆپیشاندانەکانی شوبات - عه‌ل���ی مه‌حمود عه‌بدولكه‌ریم ،س���االر حكومه‌تی عێراق كردووه. ی مه‌حمود عه‌بدولكه‌ریم‌و هه‌رچ���ی عه‌ل ته‌ه���ا عه‌بدولكه‌ریم) ك���ه هه‌ڵهاتون بۆ به‌رپرس���ی پێش���ووی لقی چوار (هیوا ساالر ته‌ها عه‌بدولكه‌ریمه كه پیشه‌كه‌یان توركیا ،هه‌روه‌ها له‌ڕۆژانی داهاتووشدا ئه‌حم���ه‌د مس���ته‌فا) له‌س���ه‌روه‌ختی پۆلیسه ،به‌تۆمه‌تی ته‌قه‌كردن‌و كوشتنی وێنه‌كانی ئ���ه‌م تۆمه‌تبارانه له‌بازگه‌و خۆپیش���اندانه‌كه‌ی 17ی ش���وباتدا دوو خۆپیش���انده‌ر له‌گه‌ڕه‌كی چوارباخ، ش���وێنه گش���تییه‌كان هه‌ڵده‌واسرێت‌و تۆمه‌تباره به‌وه‌ی كه بڕیاری ته‌قه‌كردنی بڕیاری ده‌ستگیركردنیان بۆ ده‌رچووه. له‌ڕێ���گای ئه‌نته‌رپولیش���هوه هه‌وڵ���ی به پاسه‌وانه‌كانی لقی چوار داوه. س���ه‌باره‌ت ب���ه تۆمه‌تباری چ���واره‌م ریکالم
فۆتۆ :یەحیا ئەحمەد نیسان (به‌ره���ه‌م كه‌م���ال محه‌م���ه‌د) به‌پێ ی زانیاریه‌كانی ئاوێنه ناوبراو پۆلیس نییهو نازانرێت چۆن ته‌قه‌ی له‌خۆپیشانده‌ران كردووهو ه���ه‌ر له‌به‌رهه‌مان هۆ بڕیاری ده‌ستگیرکردنی بۆ ده‌رچووه. »»3 ریکالم
ناونیشان :سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش 101شه‌قامی 2سالم خانووی 56ته‌له‌فۆن 2136622 3210501 3210502 :هه‌ولێر ،فولکه‌ی کوران -به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل) 07504531388 :
ئاریافۆن 2560031 :کۆمپانیای پەیپەر ئاوێنە دابەش دەکات
نرخی 1000دینار
تیراژ 5500 :
2
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
مام رۆسته‌م :مام جه‌الل وازبێنه ئا :ئاوێنه
ی پێشمه‌رگه‌ی دێرین‌و كادیری پێشوو ی یهكێتیو هه‌ڵسوڕاوی ئێستا ی گۆڕان ،مام رۆسته‌م ئاماژه بزوتنه‌وه بهوه ده‌كات ك ه ئه‌گه‌ر سێ سا ڵ له‌مه‌وبه‌ر تاڵه‌بانی به‌قس هی بكردای ه ی ی با واز له‌سكرتێریی یه‌كێت كه وت بهێنێ‌‌و بۆ خۆی پشوو بداو دانیشێ، ی ئێستا وای لێبه‌سه‌ر نه‌ده‌هات‌و هیچ كه‌متر نه‌ده‌بوو له"ماندێالو سیستانی"، ی ئه‌و ده‌ڵێت "ئێستاش هه‌ر وه‌ختێت ك ه مام جه‌الل بڕوا بۆ خۆی پشوو بداو واز بهێنێ". ی راگه‌یاند مام رۆس���ته‌م به‌ئاوێن���ه "ئه‌وانه‌ی ك ه ئێستا ده‌ڵێن پێویست ه مام جه‌الل وه‌ك سه‌رۆكی پێشووی به‌رازیل ێ ی بهێنێ ،س ی یه‌كێت واز له‌س���كرتێری س���اڵ له‌مه‌وپێش كه من ئه‌و قسه‌یه‌م كرد ،ئه‌وان ه پێداگرییان له‌س���ه‌ر ئهوه كرد مام جه‌الل كارێك���ی وا نه‌كاو واز نه‌هێنێ���ت ،به‌وه‌ش زیانی���ان پێگه‌یاند كه ئه‌و وه‌خته نه‌یانهێش���ت مام جه‌الل ی بكاو بڕوا دانیشێ‌‌و وه‌ك ماندێال له‌خۆ ی خانه‌نشین بكات". خۆ ی مام رۆس���ته‌م وه‌ك ئ���ه‌م قس���انه ی ی ئه‌ندام توانج���دان ب���وو له‌وتارێك��� ی ی نیشتمان مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كێت ی كوردس���تان "ئه‌رسه‌الن بایز" ك ه رۆژ
ی یه‌كشه‌ممه‌ی رابردوو ،11/13له‌ڕۆژنامه ی "لۆال كوردس���تانی نوێدا به‌ناونیشان ی خۆشه‌ویست" ی سه‌رۆك داسیلڤا نمونه ی باڵویكردووه‌ت���هوهو خوزایار‌ه تاڵه‌بان ی یه‌كێتیش هاوشێوه‌ی لۆال س���كرتێر داسیلڤای س���ه‌رۆكی پێشووی به‌رازیل ی ببێت���ه نمون��� هی ئ���هو س���ه‌ركردانه ی تۆكم���هوه ،حیزب‌و ب���ه به‌رنامیه‌ك��� ی ی ترو به‌كه‌نارێك هه‌رێمه‌كه‌یان به‌كه‌سان بێ كێشه ده‌سپێرن". مام رۆسته‌م وتی "هێشتا هه‌ر دره‌نگ نیی���ه بۆ كارێكی وه‌ها ك���ه وازبهێنێ، ی ئه‌وانه‌ش بكا ك ه گه‌ربێت���وو به‌قس���ه ئێستا له‌چوارده‌ورین هه‌ر باشه ،چونك ه ئیتر م���ام جه‌الل به‌ت���ه‌واوی چووه‌ت ه ی ئ���هوه هاتووه بۆ ته‌مه‌ن���هوهو وه‌خت ی ی ته‌س���لیم خ���ۆی دانیش���ێو یه‌كێت ی باش‌و پاك‌و دڵسۆزو كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك تێكۆشه‌ر بكات". ی ی "دی���اره ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وانه وتیش��� چوارده‌وریشی نه‌گه‌یش���تبێته تینیان، كه‌س���ێكی وه‌ك ئه‌رس���ه‌الن بای���ز ك ه ی ی سیاس���ییه‌و جێگر ی مه‌كته‌ب ئه‌ندام ی س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان���هو ماوه‌یه‌ك��� ی دوورودرێژی���ش به‌رپرس���ی مه‌كته‌ب ی تیا رێكخس���تن بووه ،ئه‌و قه‌ناعه‌ته دروس���ت نه‌ده‌بوو كه بڵێ مام جه‌الل په‌كی كه‌وتووه‌و با واز بهێنێت". ی بهوه ك���رد ك ه رۆس���ته‌م ئام���اژه ی له‌دڵسۆزی‌‌و په‌رۆشییه‌و‌ه وه‌ختی خۆ
hewalusyaset.awene@gmail.com
دوو ستێپ موچه ی فه‌رمانبه‌ران ی ههولێرو دهۆك خوراوه
ی ده‌س���ت ی ئ���هو به‌ڵگان���ه به‌پێ��� ی ی دارای ئاوێن ه كه‌وت���وون ،وه‌زاره‌ت��� ی ی هه‌ولێر دوو س���تێپ موچه ئی���داره ی ی خواردووه ،پاش ئهوه فه‌رمانبه‌ران��� له‌كاتی گواستنه‌وه‌ی میالكی كۆمه‌ڵێك فه‌رمانبه‌ر له‌س���لێمانییه‌و‌ه بۆ هه‌ولێر ئه‌و جیاوازییه ده‌ركه‌وتووه. ی س���لێمانی ،ئاوێن���ه :پ���اش ئهوه ی چه‌ند فه‌رمانبه‌رێك���ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی ی ئه‌وقافی س���لێمان ح��� هج‌و عه‌م���ره ی گواس���تراونهتهوه ب���ۆ س���ه‌ر میالك ی ی حه‌ج‌و عه‌مره به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گش���ت ی ی راست كردنه‌وه هه‌رێم ل ه هه‌ولێر ،دوا موچه‌كانیان ده‌ركه‌وتووه كه دوو ستێپ مام رۆسته‌م داوا ده‌کات مام جه‌الل پشوو بدات فۆتۆ :فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی له‌پاش هاوه‌ڵه‌كانیان له‌فه‌رمانگه‌كه‌یان ی لهو حیزبه‌دا له‌س���لێمانی .ه���ه‌ر به‌و مه‌به‌س���ته‌ش ی 1976هوه خه‌بات ی كردووه" ،بۆ له‌ساڵ ی ئه‌و قس���انه بۆ یه‌كێت ئهوهی یه‌كێت���ی نه‌فه‌وتێ ،ئه‌و وه‌خت ه ك���ردووه‌و خاوه‌نی هه‌زاران ش���ههیدو زیاتر له‌چه‌ند نوس���راوێكیان بۆ شوێن ه په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌رز كردووه‌ته‌وه ،ك ه ی ماندوو نه‌ناسه. ی بریندارو تێكۆشه‌ر وه‌ختێك���ی باش ب���وو ب���ۆ وازهێنان ی ی لهو نوسراوانه‌دا هاتووه ك ه وه‌زاره‌ت ههرچهنده مام رۆسته‌م پێشبینیكردن ی ئه‌وكات یه‌كێتییان تاڵهبانیو بۆ ئهوه ی ی واز له‌س���كرتێری ی تاڵه‌بان��� زین���دوو بكردایه‌ته‌وه‌‌و م���ام جه‌اللیش ئ���هوه ی كوردستان بهێنێت، ی نیشتمان ی "ئێستاش یه‌كێت ببوایه به‌مه‌رجه‌ع" ،ئه‌و وت ی "ئه‌و ك ه پشتگیریی ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌و به‌كارێك���ی زه‌حمه‌ت زان���ی ،وت ێ س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر ی كه س��� ی م���ام جه‌الل ده‌كه‌م ،وه‌خت���ه ی وازهێنان داوا ی نه‌فه‌وتێ‌‌و وتم ب���ا وازبهێنێ‌‌و ببێ���ت به‌مه‌رجه‌ع، ته‌نها ب���ۆ ئه‌وه‌یه یه‌كێت��� ی وه‌ختی بوو وایبكردایه ،ئه‌گه‌ر له‌دڵس���ۆزیمه‌وه‌یه ،ئه‌گینا م���ن تازه به‌ڕاست ی منی بكردای ه وایلێنه‌ده‌هات، جارێكیت���ر ناچمه‌و‌ه ن���او یهكێتیو من به‌قس���ه ی كه ده‌س���ت به‌اڵم ئێس���تاش وه‌ختێت له‌ناو بزوتنهوهی گۆڕاندام". ی له‌كاربكێش���ێته‌وه‌و خه‌ڵكی باش له‌ناو ناوب���راو ئ���ه‌م دڵس���ۆزییه‌ی خۆ بڕی����اره كۆتایی ئ����ه‌م مانگ����ه زیاده‌ی ی ك ه یه‌كێتیدا بێنه پێشه‌وه". ی گه‌ڕانده‌و‌ه ب���ۆ ئهوه ب���ۆ یه‌كێت فه‌وتاوی 5مانگی مامۆس����تایان به‌سه‌ر یه‌كتره‌وه خ����ه‌رج بكرێ����ت‌و ئه‌گه‌ریش ئاماده‌كاریی����ه‌كان كۆتایی نه‌هات ئهوه كۆتایی ئه‌مساڵ زیاده‌ی 6مانگ به‌سه‌ر یه‌كه‌وه خه‌رج ده‌كرێت. س����لێمانی ،ئاوێنه :لێپرسراوی به‌شی ژمێریاری په‌روه‌رده‌ی گشتیی سلێمانی م.ش����ێخ مس����ته‌فا به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند س����ه‌رجه‌م په‌روه‌رده‌كان ئیشوكاره‌كانی خه‌رجكردن����ی زیاده‌ی فه‌وتاوی موچه‌ی مامۆس����تایانیان ته‌واوك����ردووه ته‌نه����ا په‌روه‌رده‌ی مه‌ڵبه‌ندیی سلێمانی نه‌بێت‌و • Director of Resourcesئه‌وانی����ش له‌قۆناغه‌كان����ی كۆتاییدان. ناوبراو رونیشیكرده‌وه ئه‌گه‌ری زۆر هه‌یه
• • • • • • •
For job description, person specifications, and application form, please visit Jobs@UKH in the website of the University at http://www.ukh.ac/
ه تواناو ه كه‌سانی ب زانكۆی كوردستان -هه‌ولێر پێویستی ب ه بۆ ئه‌م پۆستانه‌ی خواره‌وه: ئاره‌زوومه‌ند هه‌ی • به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی • به‌ڕێوه‌به‌ری ژمێریاری • به‌ڕێوه‌به‌ری سهرچاوه مرۆییه‌كان • به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یوه‌ندیه گشتییه‌كان‌و میدیا • به‌رپرسی كڕین ی سهرچاوه مرۆییه‌كان • كارمه‌ند • هاریكاری كه‌سی یاریده‌ده‌ری سه‌رۆكی زانكۆ • یاریده‌ده‌ری په‌رتوكخانه بۆ پێناسه‌ی كارو تایبه‌تمه‌ندی كه‌سه‌كه‌و فۆرمی پێشكه‌شكردن ،تكای ه سه‌ردانی به‌شی Jobs@UKHبكه‌ن له‌ماڵپه‌ڕی زانكۆ.
ی ی هه‌ولێر كار ب���ه رێنماییه‌كان دارای��� ی دارایی ژماره 25ناكات ،ك ه ل ه ئیداره ی ی ل���ه موچ���ه ی گۆڕان���كار س���لێمان فه‌رمانبه‌راندا پێ كراوه. یه‌كێ���ك ل���هو فه‌رمانبه‌ران���هی ك ه ی گواس���تراوه‌ته‌و‌ه بۆ هه‌ولێر راژه‌ك��� ه س���ه‌باره‌ت ب���هو جیاوازیی���ه ده‌ڵێت "ئ���هو فه‌رمانبه‌رانه‌ی له‌س���لێمانییه‌و‌ه گواس���تراونهتهوه ب���ۆ هه‌ولێر ،هه‌موو ناهه‌قیی���ان به‌رامب���ه‌ر ك���راوهو دوو ستێپ كه‌وتوونه‌ت ه پاش هاوه‌ڵه‌كانیان ی له‌س���لێمانی ،به‌و پێی ه بێت وه‌زاره‌ت ی هه‌ولێر ئه‌وانیش دوو دارایی ئی���داره ی س���تێپ موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی ئیداره هه‌ولێ���رو دهۆكیان خ���واردووه ،ئه‌گه‌ر ئێم��� ه ی���ه‌ك حكومه‌تم���ان هه‌بێ���ت، ی فه‌رمانبه‌ران له‌هه‌موو پێویسته موچه دام���وده‌زگا فه‌رمیی���ه‌كان وه‌كو یه‌ك بن".
5مانگی پاره فه‌وتاوه‌كه ی مامۆستایان به‌یه‌كه‌وه خه‌رج ده‌كرێت
The University of Kurdistan – Hewler is seeking enthusiastic and qualified candidates to fill in the following vacant positions: Director of Finance Director of Human Resources Director of Media and Public Relations Purchasing Officer HR Officer Personal Assistant to Pro Vice Chancellor Library Assistant
هه‌واڵ
له‌كۆتایی ئه‌م مانگه‌دا (تشرینی دووه‌م ـ )11زیاده‌ی فه‌وتاوی 5مانگ به‌س����ه‌ر یه‌كتره‌وه خه‌رج بكرێت‌و ئه‌گه‌ریش نه‌كرا ئهوه ئه‌مانه‌ت ه الم����ان‌و مانگی داهاتوو (كۆتایی ساڵ) زیاده‌ی 6مانگ به‌سه‌ر یه‌كت����ره‌وه خ����ه‌رج ده‌كرێت .م.ش����ێخ مسته‌فا وتیشی له‌ساڵی داهاتوودا له‌گه‌ڵ هه‌ر مانگێكی موچ����ه زیاده‌ی فه‌وتاوی مانگێك خه‌رج ده‌كرێت‌و كێش����هی ئه‌م دواكه‌وتنه‌ی ئه‌مس����اڵ نابێت .له‌باره‌ی ده‌رماڵه‌ی 150هه‌زاری مامۆس����تایان‌و كارمه‌ندان����ی په‌روه‌رده‌ش����هوه ناوبراو رایگه‌یاند "هێشتا له‌وه‌زاره‌تی داراییه‌وه ده‌رنه‌چووه‌‌و ه����ه‌ر كه رێنمایی ده‌رچوو چۆنییه‌تی خه‌رجكردنی روونده‌بێته‌وه".
تائێستا كۆنفرانسی لقه‌كانی یه‌كێتی مامۆستایانی كوردستان نه‌كراوه زیات����ر له‌مانگێ����ك به‌س����ه‌ر به‌س����تن ی كۆنگره‌ی 12ی یه‌كێتی مامۆس����تایانی كوردس����تان تێپه‌ڕیوه ،به‌اڵم تائێس����تا لق����ه‌كان كۆنفراس����یان نه‌ك����ردووه، ئه‌ندامێك����ی مه‌كته‌بی س����كرتاریه‌تیش هۆكاره‌كه‌ی بۆ داڕش����تنه‌وه‌ی په‌یڕه‌وی ناوخۆی رێكخراوه‌كه ده‌گێڕێته‌وه. هه‌ولێ����ر ،ئاوێن����ه :ئه‌ندامی مه‌كته‌بی س����كرتاریه‌تی یه‌كێتی مامۆس����تایان، د.نادر نانه‌كه‌لی له‌لێدوانێكدا به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان����د ك����ه جارێکیت����ر په‌ی����ڕه‌وی ناوخۆی����ان داڕش����تۆته‌وه ،به‌اڵم ده‌بێت له‌الیه‌ن په‌رله‌مانی كوردس����تان ده‌نگی له‌س����ه‌ر بدرێت بۆئه‌وه‌ی بتوانن كار به‌و ریکالم
یاس����ایه بكه‌ین كه له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه ده‌نگی له‌سه‌ر ده‌درێت. س����ه‌باره‌ت ب����هوهی ئای����ا به‌س����تنی كۆنفراس����ی لق����ه‌كان دوانه‌كه‌وت����ووه له‌كاتێك����دا زیات����ر له‌مانگێك به‌س����ه‌ر به‌س����تنی كۆنگره تێپه‌ڕیوه؟ نانه‌كه‌لی وت����ی "بێگومان پێویس����ت ب����وو زووتر كۆنفراس����ی لقه‌كان ئه‌نجامبدرێت ،به‌اڵم هه‌تاكو په‌رله‌مان یاساكه په‌سه‌ند نه‌كات ناتوانین كۆنفرانس ببه‌س����تین ،چونكه كۆمه‌ڵێ����ك بڕگه‌‌و م����ادده گۆڕانكارییان به‌س����ه‌ردا هات����ووهو ده‌بێ����ت له‌الیه‌ن په‌رله‌مان په‌س����ه‌ند بكرێت ئه‌وكاته كار به‌یاسای نوێ بكه‌ین".
هه‌نوکه
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
hewalusyaset.awene@gmail.com
3
پۆلیس ناوی ته‌قه‌كه‌ران له‌خۆپیشانده‌ران ده‌دات به ئه‌نته‌رپول "وێن هی تۆمه‌تباران به‌سه‌رجه‌م شوێنه گشتییه‌كاندا باڵوده‌كرێته‌وه"
ئا :ئاوێنه هێزه‌كانی ناوخۆ له‌سلێمانی كون به‌كون به‌دوای ئه‌و كه‌سانه‌دا ده‌گه‌ڕێن كه له‌خۆپیشاندانه‌كاندا ته‌قه‌یان له‌هاوواڵتیان كردووهو ناویان دراوه به‌سه‌رجه‌م فڕۆكه‌خانه‌‌و بازگه‌كان‌و ده‌روازه‌كانی هاتوچۆ له‌گه‌ڵ واڵتانی دهرهوه. سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌هێزه‌كانی ناوخۆوه له‌س����لێمانی به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند ك ه داموده‌زگاكان����ی هێزه‌كان����ی ناوخ����ۆ له‌سلێمانی جددین بۆ ده‌ستگیركردنی ئه‌و كه‌س����انه‌ی كه له‌الی����ه‌ن دادگاوه تۆمه‌تب����ار ك����راون به‌ته‌قه‌ك����ردن له‌خۆپیشانده‌رانی 17ی شوبات‌و رۆژانی دوایی‌‌و له‌ڕۆژانی رووداوه‌كه‌وه بڕیاری ده‌ستگیركردنیان بۆ ده‌رچووه. س����ه‌رچاوه‌كه ئاماژهی به‌وه‌كرد كه ئه‌وان����هی له‌الی����ه‌ن دادوه‌ره‌وه بڕیاری ده‌س����تگیركردنیان بۆ ده‌رچووه چوار كه‌س����ن ،یه‌كێكیان (هی����وا ئه‌حمه‌د مس����ته‌فا)و دووه‌میان (به‌رهه‌م كه‌مال محه‌مه‌د ق����ادر)و س����ێیه‌میان (عه‌لی مه‌حم����ود عه‌بدولكه‌ری����م)و چ����واره‌م (س����االر ته‌ه����ا عه‌بدولكه‌ریم)كه برای به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی كاره‌با (ئاسۆی شێخ ته‌ها)یه. بریندارێکی خۆپیشاندانی 2/17به‌ده‌ست س����ه‌رچاوه‌كه رونیكردهوه كه هیوا س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێن����ه ئام����اژه‌ی ئه‌حمه‌د مس����ته‌فا -به‌رپرسی پێشوی لقی چواری پارتی -تائێستا نه‌هاتوه‌ته به‌وه‌كرد (به‌رهه‌م) پاس����ه‌وانی کوڕی ب����ه‌رده‌م دادگا( ،به‌رهه‌م كه‌مال)یش كۆنه موسته‌شارێکی رژێمی پێشووه‌و پۆلیس نییهو رۆژی (20ی ش����وبات) له‌ڕۆژان����ی جه‌ژن����دا هێزه‌كانی ناوخۆ له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس����ی كاره‌بادا له‌ڕێگه‌ی مه‌فره‌زه‌ی نهێنییه‌وه سۆراغی بووه له‌ش����وێنی روداوه‌ك����هو ته‌قه‌ی ئه‌م تۆمه‌تبارانه‌یان كردووهو هێزه‌كانی له‌خۆپیش����انده‌ران ك����ردووه ،ناوبراو پۆلیس چونه‌ته سه‌ر ماڵی شێخ ته‌یب س����اڵێك له‌مه‌وب����ه‌ر له‌ئوتێ����ل په‌رێژ له‌گه‌ڕه‌ك����ی زه‌رگه‌ت����هو ئوتێل په‌رێژ‌و ته‌قه‌ی له‌بریكاری وه‌زیرێکی حكومه‌تی باخێك له‌پشتی ناوچه‌ی پیشه‌سازی‌‌و به‌غداد كرد ،هه‌روه‌ها (س����االر ته‌ها‌و نوس����ینگه‌ی كۆمپانیاك����هی له‌گوند ی ئه‌ڵمانی . عه‌لی مه‌حمود) پۆلیسن.
سه‌باره‌ت ب ه به‌رپرسی پێشووی لقی 4 (هیوای ئه‌حمه‌د مسته‌فا) ،تائێستا هیچ زانیارییه‌ك له‌به‌رده‌ستدا نییه كه له‌كوێ خۆی حه‌شار داوه فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د چه‌ند هاوواڵتییه‌که‌وه به‌پێی ئه‌و زانیاریانه‌ی ده‌ست ئاوێنه كه‌وتووه ،هه‌ر سێ تۆمه‌تبار (به‌رهه‌م كه‌مال‌و س����االر ته‌ها‌و عه‌لی مه‌حمود) له‌ده‌روازه‌ی ئیبراهیم خه‌لیله‌وه چونه‌ته واڵتی توركیا. س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه له‌هێزه‌كانی ناوخ����ۆ رایگه‌یاند ك����ه له‌چه‌ند رۆژی داهات����وودا پۆلیس وێنه‌‌و ناونیش����ان‌و هه‌م����وو ج����ۆره زانیارییه‌ك له‌س����ه‌ر ئه‌م تۆمه‌تبارانه له‌س����ه‌رجه‌م شوێنه گش����تیه‌كاندا باڵوده‌كات����هوه ،ئه‌م����ه
جگه ل����هوهی چه‌ن����د رۆژێك����ه ناوی ئ����ه‌م تۆمه‌تبارانه دراوه به‌س����ه‌رجه‌م فڕۆكه‌خان����هو خاڵه‌كان����ی پش����كنین‌و ده‌روازه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان له‌سه‌رتاسه‌ری عێراقدا. س����ه‌باره‌ت ب����ه (هی����وای ئه‌حمه‌د مس����ته‌فا) ،تائێس����تا هیچ زانیارییه‌ك له‌به‌رده‌س����تدا نییه ك����ه له‌كوێ خۆی حه‌شار داوه ،ئهوهی جێگه‌ی سه‌رنجه، س����ه‌رباری ئ����هوهی س����ه‌رۆكی هه‌رێم له‌پێ����ش جه‌ژن����ی ره‌مه‌زان����دا بڕیاری
ده‌س����تگیركردنی ب����ۆ هه‌ری����ه‌ك لهو تۆمه‌تبارانه ده‌ركرد ،به‌اڵم تائێس����تا ب����ه (هیوای ئه‌حمه‌د مسته‌فا)ش����هوه كه ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی پارتییه ،که‌سیان ده‌ستگیر نه‌كراون، ب����ه‌اڵم ئیبراهیم����ی كاك����ه ئه‌حه كه هاوواڵتییه‌ك����ی ئاس����اییه ،به‌تۆمه‌تی هاندانی خۆپیشانده‌ران بۆ توندوتیژیی ماوه‌ی ( )40رۆژه له‌زیندانه. له17ی شوباتی ئه‌مساڵدا بۆ ماوه‌ی 62رۆژ ،خۆپیش����اندان س����لێمانیو
گه‌رمی����ان‌و ش����ارو ش����ارۆچكه‌كانی گرته‌وه‌‌و له‌ئه‌نجام����دا ( )10هاوواڵت ی كه دوانی����ان پۆلیس ب����وون كوژران‌و به‌سه‌دانی دیكه‌ش بریندار بوون. مه‌س����ه‌له‌ی به‌دادگاییگه‌یاندن����ی ئ����هو تۆمه‌تباران����هی ك����ه ته‌قه‌ی����ان له‌خۆپیش����انده‌ران ك����ردووه ،بووه‌ته داواكارییه‌كی جه‌ماوه‌ریی هاوواڵتیانی س����لێمانیو گه‌رمیان ،هاوكات بووه‌ته كێشه‌یه‌كی سه‌ره‌كی نێوان هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت.
گۆڕان لێكۆڵینهوه لهو كه‌سان ه ده‌كات ك ه دزه‌یان كردۆت ه ناو بزوتنه‌وه‌كه‌وه ی خه‌ڵك ده‌نێرن بۆ جاسوسیكردن سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن :یه‌كێت ئا :ئاسۆ سه‌راوی هه‌ڵسوڕاوی بزوتنهوهی گۆڕان، سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن رایده‌گه‌یه‌نێت ك ه لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ چه‌ندین كه‌سدا كردووه كه گومانیان لێكردوون بۆ جاسوسیكردن هاتبنه ناو بزوتنهوهی گۆڕانه‌وه. تایبه‌ت���دا، له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی هه‌ڵس���وڕاوی بزوتن���هوهی گ���ۆڕان‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پێش���ووی ئاسایش���ی سلێمانی ،سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن سه‌باره‌ت به‌ئاشكراكردن‌و لێكۆڵینهوه ئه‌نجامدان له‌گ���هڵ ئه‌و كه‌س���انه‌دا ك���ه دێنه ناو بزوتنهوهی گۆڕان‌و باره‌گاكانیانه‌وه ،بۆ ئاوێنه ده‌دوێت. ئاوێن���ه :ئای���ا بزوتن���هوهی گۆڕان پێویستی به‌ده‌زگایه‌كی ئه‌منی هه‌یه كه كاری لێكۆڵینه‌وه‌ی ئه‌منی بكات؟ س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :نه‌خێ���ر، دروستكردنی ده‌زگای ئه‌منی بۆ پاراستنی بزوتنهوهكه به شتێكی پێویستی نازانم، ئه‌گ���ه‌ر وامانكرد هه‌م���ان كاری حیزبه ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان دووباره ده‌كه‌ینه‌وه، جگ���ه ل���هوه دروس���تكردنی ده‌زگای ئه‌منی له‌گ���هڵ به‌رنامه‌ی بزوتنه‌وه‌كه‌دا یه‌كناگرێت���هوه ،ئێمه ده‌مانه‌وێ ده‌زگا ئه‌منیه‌كان له‌ژێر چاودێریی حكومه‌تدا بن‌و موڵكی حكومه‌ت بن ،حكومه‌تیش ئه‌منیه‌تی حیزبه‌كان بپارێزێ ،نه‌ك هه‌ر حیزب���هو ده‌زگای ئه‌منی خۆی هه‌بێت، بۆیه به‌پێویس���تی نازان���م بزوتنهوهی گۆڕان وه‌ك پارت���یو یه‌كێتی ده‌زگای هاوشێوه‌ی پاراستن‌و زانیاری هه‌بێت، چونكه ئێمه به‌نیازی شهڕو (ئینقیالب) نین تا پێویس���تمان به‌ده‌زگای ئه‌منی ناوخۆی���ی هه‌بێت ،هه‌رچیم���ان هه‌یه ئاش���كرایه ،ئێمه ده‌مانه‌وێ ئه‌م واڵته بكه‌ین���ه واڵتێك���ی سیس���ته‌ماتیك، حی���زب‌و حكوم���هت هه‌ریه‌ك���ه به‌جیا كاری خ���ۆی بكات ،نه‌ك وه‌ك ئێس���تا ده‌زگا ئه‌منی���ه‌كان به‌فه‌رمان���ی حیزب
دروستكردن ی كاك نه‌وشیروان ده‌زگای ئه‌منی كاتی خۆی له‌گه‌ڵ به‌دكتۆر خه‌سره‌وی وتبوو به‌رنامه‌‌و كاری بزوتنهوهی خه‌ڵك مه‌نێرن، گۆڕاندا وه‌رن له‌گرده‌كه ژوورێكتان ده‌ده‌ینێ ناگونجێ كاره‌كانیان بكه‌ن. ئاوێن���ه :تۆ وتت ئێمه پێویس���تمان ب���ه‌ده‌زگای ئه‌منی نیی���ه ،ئه‌ی ئه‌گه‌ر مه‌ترس���ییه‌ك له‌س���ه‌ر بزوتنه‌وه‌ك���ه دروستبوو په‌نا بۆ كوێ ده‌به‌ن؟ سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :ئێمه شتێكی شاراوه‌مان نییه تا ده‌زگای لهو جۆره‌ی بۆ دروس���ت بكه‌ین‌و هه‌موو شتێكمان ئاش���كرایه ،ش���تێكمان نه‌كردووه دژی ئه‌م واڵته تا له‌خۆمان بترسین. ئاوێنه :باس لهوه ده‌كرێت كه ئێوه‌ش وه‌كو چه‌ند حیزبێك���ی تر ،لیژنه‌یه‌كی لێكۆڵینه‌وه‌ت���ان دروس���تكردووه ب���ۆ پاراس���تنی ئه‌منیه‌تی بزوتنه‌وه‌كه‌تان، ئهوه راسته؟ سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :ئاگام له‌شتی لهو جۆره نییه. ئاوێنه :به‌اڵم ئهوهی به‌ئێمه گه‌یشتووه ئه‌و لیژنه‌یه بوونی ههیهو تۆ‌و كه‌سێكی تر به‌ناوی (به‌مۆ) سه‌رپه‌رشتی ده‌كه‌ن، هه‌تا لێپرس���ینه‌وه‌تان له‌گ���هڵ چه‌ند كه‌س���ێكی ناو بزوتنهوهكه كردووه كه گوایه ئه‌و كه‌سانه دڵسۆزی بزوتنهوهكه
نی���نو كار بۆ الیه‌نی ت���ر ده‌كه‌ن ،ئه‌و كه‌سانه‌شتان ده‌ركردووه ،وایه؟ س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :ئهوه لیژنه‌ی ئه‌منی نییه ،خ���ۆی كاك به‌مۆ له‌گه‌ڵ كه‌سێكی تر سه‌رپه‌رشتی ئه‌و پۆلیسانه ده‌كه‌ن كه له‌گرده‌كه پاس���ه‌وانن ،به‌اڵم هه‌ن���دێ كه‌س دێت كار ب���ۆ الیه‌نێكی ت���ر ده‌كات ،دی���اره ئه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌بێت ،كه ئاشكراش بوو ،ئێمه نایه‌ین لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ���دا بكه‌ین ،یاخود زیندانی بكه‌ین ،هه‌ر ئهوهنده پێیده‌ڵێین مه‌یه‌ره‌وه بۆ ئێره‌و ته‌واو. ئاوێنه :كه‌واته خه‌ڵكیان ناردووه بۆ جاسوسیكردن؟ سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :به‌ڵێ زۆریش، هه‌تا پارهی���ان پێده‌ده‌ن ،ئهوه بووه‌ته بازرگانیكردن الی هه‌ندێك كه‌س. ئاوێنه :باش���ه ئه‌گه‌ر ئێ���وه هه‌موو كاره‌كانتان به‌ئاشكرایه ،بۆ ئه‌و كه‌سانه ده‌رده‌كه‌ن؟ سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن :به‌اڵم كه كه‌سێك دژی ئێم���ه بێت ،بۆ قبوڵ بكه‌ین له‌ناو ئێمه‌دا كار بكات ،ئێمه هیچیشمان لهو
سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن كه‌س���انه نه‌كردووه ،نه لێمانداون‌و نه زیندانمان هه‌یه ت���ا زیندانییان بكه‌ین، ته‌نه���ا ئه‌وه‌مان وتووه مه‌یه‌نه‌وه به‌الی بزوتنه‌وه‌كه‌دا. ئاوێنه :تائێس���تا چه‌ند كه‌س���ی لهو جۆره‌تان گرتووه؟ سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن :چه‌ند كه‌سێكی گه‌نج���ن ك���ه هه‌ڵیانخه‌اڵتان���دون، وتویان���ه ب���ڕۆن زانیاریم���ان ب���ۆ كۆبكه‌ن���هوه به‌پ���اره ،ئێم���ه‌ش ك���ه پێمانزانیوه دورمانخس���تونه‌ته‌وه ،ئێمه بزوتنه‌وه‌یه‌كی فه‌رمی���نو له‌په‌رله‌مانی كوردستان‌و به‌غداش نوێنه‌رمان هه‌یه، باشه چ پێویست ده‌كات خه‌ڵك بنێرن جاسوسیمان به‌س���ه‌ره‌وه بكات .وه‌ك كاك نه‌وش���یروان كاتی خۆی به‌دكتۆر خه‌سره‌وی وتبو خه‌ڵك مه‌نێرن ،وه‌رن له‌گرده‌ك���ه ژوورێكت���ان ده‌ده‌ینێ دوو كه‌س دابنێن با ئاگاتان له‌ئیشه‌كانمان بێت. ئاوێنه :ئه‌و كه‌س���انه كه وه‌ك خۆت ده‌ڵێیت بۆ جاسوس���یكردن نارودیانن له‌ن���او بزوتنهوهی گۆڕاندا پۆس���تیان
ههبووه؟ سه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :نه‌خێر ،چه‌ند كه‌سێكی ئاسایی بوون ،وه‌ك وتم به‌پاره هه‌ڵیانخه‌اڵتان���دون ،لێپێچینه‌وه‌ی ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه ته‌نها دوورخستنه‌وه بووهو ناوه‌كانیشمان داون به پرسگه‌كه كه نه‌هێڵن بێنه ناو گرده‌كه. ئاوێنه :زۆرترینی ئه‌و كه‌سانه له‌الیه‌ن چ الیه‌نێكه‌وه نێردرابوون؟ س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :یه‌كێت���ی ده‌یاننێرێ ،ئه‌و كه‌سانه‌ش كه به‌حسابی خۆیان دێن بۆ جاسوسیكردن شتی زۆر ئاس���ایی ده‌كه‌ن ،بۆ نمونه چاودێریی ئ���هوه ده‌كه‌ن چ جۆره كه‌س���ێك دێت بۆ الی فاڵن هه‌ڵس���وڕاوی گۆڕان ،ئه‌و كاته ده‌چ���ن وێنه‌ی ده‌گرن ،دواتر ئه‌و الیه‌نه‌ی كه كه‌سه‌كانی ناردووه ،ده‌چن قس���ه له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌س���ان ه ده‌كه‌ن كه هاتون بۆ گرده‌كه ،پێیان ده‌ڵێن بۆچی چون بۆ الی فاڵن كه‌س ،باسی چیتان كرد ،به‌م جۆره له‌خۆیان ده‌ترسن بۆیه ئه‌و كارانه ده‌كه‌ن. ئاوێن���ه :تۆ‌و چه‌ندین���ی وه‌ك تۆ كه
پێش���وتر له‌ده‌زگای ئه‌منی���دا كارتان كردووه ،ئێس���تاش له‌ن���او بزوتنه‌وه ی گۆڕاندان ،ئایا زه‌م���ان چییه كه له‌ناو ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ش���دا ده‌زگایه‌ك���ی ئه‌منی دروس���ت ناكه‌ن وه‌ك زانیاری‌‌و پاراستن؟ سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن :من سه‌ره‌تا وتم دروس���تكردنی ده‌زگای ئه‌من���ی له‌گه‌ڵ به‌رنام���هو كاری بزوتن���هوهی گۆڕاندا ناگونج���ێ ،ئه‌گه‌ر دروس���تمان كردووه كه‌واته جیاوازیمان چییه له‌گه‌ڵ پارتیو یه‌كێتی؟. ئاوێنه :ئێوه له‌كاتێكدا باس له‌ئازادی فیكر‌و بیروڕا ده‌ك���ه‌ن ،بۆ لێكۆڵینهوه ده‌ك���ه‌ن؟ چیتان هه‌یه ش���اراوه بێت، تالێكۆڵینه‌وه لهو كه‌سانه بكه‌ن؟ سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن :شتی وا هه‌رگیز نابێت كه‌س���ێك له‌ن���او گۆڕاندا بێت‌و ئینتیمای بۆ الیه‌نێكی تر هه‌بێت یاخود كار ب���ۆ الیه‌نێكی تر بكات ،ئه‌مه له‌ناو حیزبه‌كانی دیكه سزای له‌سه‌ره ،به‌اڵم ئێمه پێمانوت���وون بڕۆن‌و مه‌یه‌نه‌وه بۆ گرده‌كه. ئاوێن���ه :ئێ���وه ته‌نه���ا ته‌له‌فزیۆن‌و رادیۆیه‌ك‌و بودجه‌یه‌كتان الی حكومه‌ت هه‌یه ،چی ترتان هه‌یه تا ئه‌و كه‌سانه بیبنه دهرهوه؟ س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن :ئه‌ی بۆ ئێوه له‌ناو ئاوێن���ه رێگه ده‌ده‌ن خه‌ڵك بێت ئه‌و ه���ه‌واڵ‌‌و زانیاریان���هی ئێوه كۆی ده‌كه‌ن���هوه بێت وه‌ریبگ���رێ‌و به‌ناوی خۆیهوه باڵویبكاته‌وه؟ هه‌موو ش���وێن‌و الیه‌نێ���ك خسوس���یه‌تی تایبه‌تی خۆی ههیهو ده‌یپارێزێ ،خۆ مه‌رج نییه به‌ناوی ئازادیو دیموكراس���ییه‌وه رێگه بده‌ی خه‌ڵ���ك بێت هه‌ڵتبته‌كێن���ێو خه‌ڵكت ل���ێ هه‌ڵبگه‌ڕێنێت���هوهو جاسوس���یت به‌سه‌ره‌وه بكات ،ئێمه ده‌مانه‌وێ له‌ناو حیزبی كوردیدا ئهوه نه‌مێنێ كه تاكی ك���ورد به‌و جۆره پ���ه‌روه‌رده بكرێ كه جاسوس���یی به‌س���ه‌ر حیزبێكی تره‌وه بكات.
4
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
hewalusyaset.awene@gmail.com
هەنوکە
"ئه‌نقه‌ره‌و تاران گوێ له‌به‌رپرسان ی كورد ناگرن"
ی ژێر به‌ژێریان له‌گه ڵ توركیاو ئێران هه‌یه" "كاربه‌ده‌ستانی هه‌رێم كار ئا :ئاوێنه ی كه‌سایه‌تی ناسراوو په‌رله‌مانتار عێراق "د.مه‌حمود عوسمان" ئاماژه بهوه ده‌كات كه ئه‌مه‌ریكا گه‌وره‌ترین ێ خه‌تاباره له‌وه‌ی پشتی توركیا ده‌گر ی له‌دژی كوردو ده‌ڵێت "كاربه‌ده‌ستان ی ئه‌نقه‌ره‌و تاران گوێ له‌به‌رپرسان كورد ناگرن ،گه‌ر گوێشیان لێبگرن به‌قسه‌یان ناكه‌ن". ی سه‌باره‌ت به‌و جموجۆڵ ه دیپلۆماسیی ه ماوه‌یه‌ك��� ه له‌الی���ه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و حكومه‌ت���ی هه‌رێم���هوه ب���ۆ هه‌ریه‌ك له‌ت���اران‌و ئه‌نق���ه‌ره‌و واش���نتۆن ئه‌نجامده‌درێت ،د.مه‌حمود عوس���مان ی راگه‌یاند ك���ه ههرچهنده كه‌سایه‌تی ناسراوو په‌رله‌مانتاری عێراق به‌ئاوێن��� ه سه‌رۆكایه‌ت ی هه‌رێم‌و به‌رپرسانی كورد س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م‌و به‌رس���انی كورد قسه له‌گه ڵ به‌رپرسان ی ی توركیاو ئێران چه‌ن���د بڵێن با كێش���ه‌كان به‌ئاش���ت ده‌كه‌ن ،ب���ه‌اڵم ئ���هو ده‌وڵه‌تان ه بڕیار چاره‌س���ه‌ر بكرێن ،گوێی���ان لێناگرن، ی خۆی���ان ده‌ده‌ن به‌پێ���ی به‌رژه‌وه‌ند ی ئه‌مان ،مومكین ه نه‌ك له‌سه‌ر خواست ی گوێی���ان لێبگرن ،ب���ه‌اڵم به‌رژه‌وه‌ندی ی بێت هه‌ر ئ���هوه ده‌كه‌ن، خۆی���ان چ ی "ده‌وڵه‌تان���ی توركیاو ئێران ئ���هو وت ی كورد ناگرن ،ئه‌گه‌ر گوێ له‌به‌رپرسان ی ی ئه‌مدوایی ه بڕوانن له‌دوای سه‌ردانه‌كه ی بارزانیی���هوه ب���ۆ توركی���ا بۆردومان توركیا بۆس���ه‌ر س���نوور ی ی هه‌رێم نه‌ك ته‌نانه‌ت ئێرانیش كه ئێستا تۆپباران كه‌م نه‌بووه‌ت���هوه ،به‌ڵكو توندتر بووه راگرتووه ،هۆكاره‌كه‌ی سوریایه ،چونك ه به به‌راورد به‌جاران". ی په‌كه‌كه له‌گ��� هڵ س���وریا مه‌رحه‌بای د.مه‌حم���ود ئاماژهی به‌وه‌ش���كرد ك ه هه‌یه ،ئێرانیش ده‌یه‌وێ رژێمی سوریا
ی ی سه‌ردانه‌كه له‌دوا ی بارزانییه‌و‌ه ئه‌مدواییه ی بۆ توركیا ،بۆردومان ی توركیا بۆسه‌ر سنوور هه‌رێم نه‌ك كه‌م نه‌بووه‌ته‌وه ،به‌ڵكو توندتر بووه
فۆتۆ :ئەرشیف "د.مه‌حمود عوسمان" نه‌ڕوخێ ،لهبهرئهوه ئه‌و ش��� هڕو شۆڕ‌ه نه‌كه‌ن ،هۆیه‌كیش���ی ئه‌وه‌یه ئه‌مه‌ریكا له‌ناو خاكی تۆ ده‌دات ،شه‌ڕه‌كه له‌ناو ی تۆدایه ،ش���ه‌ڕه‌كه ئه‌گه‌ر له‌ناو ی خاك ی بۆ هه‌ڵكردوون ،به‌كه‌یف ی گڵۆپی سه‌وز وه‌س���تاوه ،وات���ه ئه‌وی���ش په‌یوه‌ند ی رۆ ڵ ی توركی���ا بوای��� ه ده‌تتوان به‌ئێم���هوه نییه ،ئه‌و ده‌وڵه‌تان ه چییان خۆیان ئیش ده‌كه‌ن ،ئه‌مه‌ریكا پش���تی خاك توركیا ده‌گرێ ،توركیاش پشتی ئێران ببینی‌‌و نه‌شبی به‌الیه‌ن ،به‌اڵم شه‌ڕه‌ك ه ی تۆیه، ی تۆیه ،په‌كه‌ك ه له‌خاك ده‌گرێ ،له‌هه‌مانكاتیش���دا به‌غداشیان له‌خاك ی ئێران دێن له‌ناو ی توركی‌‌و تۆپ ی فڕۆك ه له‌گه‌ڵه ،ئه‌وانیش حساب بۆ حكومه‌ت ی تۆ ئه‌ده‌ن ،له‌دێهاتی تۆ ده‌ده‌ن، به‌غ���دا ده‌كه‌ن ،به‌اڵم ك���ورد ئهوهنده خاك ی گرتووه ،ئیتر حسابی بۆ ناكه‌ن‌و به‌قسه‌شی ناكه‌ن" .ش���ه‌ڕه‌ك ه یه‌خه‌ی تۆ د.مه‌حم���ود ئه‌وه‌ش���ی به‌دوورزانی ك ه چۆن ده‌توانی بێالیه‌ن بیت؟!". ی ی حكومه‌ت ی كوردس���تان لهم كێش���انه‌دا ئ���هو گرنگ���ی سیاس���هت هه‌رێم��� ی ك���ه به‌رامبه‌ر ی ل���ه‌وه‌دا بین ێ هه‌رێم��� ی گرتووه‌ت���هوه بتوان ك ه چ���وارده‌ور ی دروستیان ی "زۆر زه‌حمه‌ت ه به‌توركیا‌و ئێران هه‌ڵوێست ی "تا بێالی���ه‌ن ب���ێو وت��� ێ هه‌ر ئهوه ده‌كه‌ن .ناوبراو وت بو ی ی سیاس���هت ی گۆڕین ی لهم هه‌ب���ێو هه‌وڵ ئێس���تا هه‌رێمی كوردستان نه‌یتوانیو‌ه هه‌رێمی كوردستان بێالیه‌نی خۆ ی كاریگه‌ریی له‌سه‌ر سیاسه‌تی ئه‌نقه‌ره‌و كێش���انه‌دا بپارێزێت ،چونك ه گرفته‌ك ه ئه‌نق���ه‌ره‌و ت���اران بده‌ن ،ب���هو پێیه تاران بكات ،گۆڕینی تیا بكات ،تا شه‌ڕ ئه‌وه‌یه توركیا یه‌كسه‌ر دێت لێتده‌دات ،گرفته‌ك���ه نه‌په‌كه‌كه‌ی���هو نه‌پ���ژاك،
ی ئه‌مه‌ریكا خه‌تاباره ،خه‌تابارێك گه‌وره‌شه ،لهبهرئهوهی پشتی توركیا زۆر ده‌گرێ ،به‌ڕاست‌و چه‌پ
گرفته‌ك ه له‌ئه‌نق���ه‌ره‌و تارانه ،ك ه دان به‌بونی ك���وردو مافه‌كانیان���دا نانێن‌و ی ی كێشه‌كه‌یه‌و ئه‌وان ه ئه‌مه‌ش ئه‌ساس ی ئه‌مه‌ن. ی ده‌ره‌نجام��� ت���ر هه‌م���وو ی من له‌مه‌دا د.مه‌حمود وتی "به‌ب���ڕوا ی ئه‌مه‌ری���كا خه‌تاب���اره ،خه‌تابارێك��� ی پشتی توركیا گه‌وره‌ش���ه ،لهبهرئهوه ی زۆر ده‌گرێ ،به‌ڕاست‌و چه‌پ .تۆ ناتوان ی تۆ داوا له‌په‌كه‌كه بكه‌یت ئێس���تا بڵێ ی تریش چه‌ك دانێ‌‌و شه‌ڕ مه‌كه ،الیه‌كه به‌فڕۆك ه بێ‌‌و لێتب���دات ،ئه‌گه‌ر توركیا ی حه‌ز له‌شه‌ڕ شه‌ڕ نه‌كات كورد به‌گشت ناكات شه‌ڕ ناكەن". ی ناوبراو ئاماژهی به‌وه‌ش كرد ك ه گرفتێك ی دیك ه ئهوهی ه سه‌رۆكایه‌تی‌‌و حكومه‌ت ی رۆشن‌و شه‌فافیان هه‌رێم سیاسه‌تێك ی تر به‌رامب���ه‌ر به‌ك���وردی پارچه‌كان��� ی ی "ش���ه‌فافیه‌ت به‌گشت نییه ،ئه‌و وت ی ئێم���ه‌دا به‌دیناكرێت ،چ له‌كاروب���ار ی به‌رامبه‌ر ب ه به‌غدا‌و چ به‌رامبه‌ر به‌كورد ی شه‌فاف پارچه‌كانی تر سیاس���ه‌تێك ی روونمان له‌ئارادا نییه ،سیاس���ه‌تێك نییه ،به‌رپرسانی كورد ك ه دێنه به‌غدا یان ده‌چنه ئه‌نقه‌ره‌و تاران‌و واش���نتۆن ی ئهوه بۆ خه‌ڵك بكه‌ن ك ه نایه‌ن باس��� چییان كردو چییان به‌وان وت‌و ئه‌وانیش ی ی رای گشت چییان به‌مان وت ،بۆ ئهوه بزانێت ك ه لهو س���ه‌ردان‌و دانیشتنانه‌دا ی شه‌فافیه‌ت ه ی روویداوه ،ئه‌م نه‌بوون چ ئهوه ده‌رده‌خات ك ه به‌رپرس���انی كورد ی ژێر به‌ژێری���ان هه‌یه له‌گه ڵ ئه‌و كار پایته‌ختانه".
په‌كه‌كه :جارێكیتر ئاگربه‌ستی یه‌ك الیه‌ن ه راناگه‌یه‌نین ئا :یه‌حیا به‌رزنجی لهم گفتوگۆیه‌دا به‌رپرسی راگه‌یاندن ی كه‌جه‌كه( ،رۆژ واڵتی) سه‌ردانه‌كه‌ی بارزانی بۆ توركیا هه‌ڵده‌سه‌نگێنێ‌‌و هه‌ڵوێستی په‌كه‌كه‌ش سه‌باره‌ت به‌و گۆڕانكاریانه ده‌رده‌بڕێ كه له‌سوریا به‌رده‌وامه ،ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌مه‌ریكا ده‌یه‌وێت دیموكراسی بۆ خۆرهه‌اڵتی ناوین مسۆگه‌ر بكات ،كه‌چی مافی خوراوی ئه‌و هه‌موو كورده‌ی توركیا نابینێت". ئاوێن���ه :س���ه‌ردانه‌كه‌ی ئه‌مدواییه‌ی بارزانی بۆ توركیاو لێدوانه‌كانی سه‌باره‌ت به‌په‌كه‌كه چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟ رۆژ واڵت :ئێمه سه‌ردانه‌كه‌ی بارزانیو لێدوانه‌كان���ی له‌به‌رامبه‌ر چاره‌س���ه‌ری پرس���ی كورد له‌كوردس���تانی باكوور ب���اش ده‌نرخێنی���ن ،ئێم���ه‌ش وه‌ك بارزان���ی ه���ه‌ر وه‌هامان وت���ووه ،كه چاره‌سه‌ری پرسی كورد له‌كوردستانی باكوور له‌ڕێگه‌ی دیالۆگ‌و رێگه‌چاره‌ی ئاشتیانه‌وه ده‌كرێت نه‌وه‌كو له‌ڕێگه‌ی شهڕو كوش���تار ،له‌ڕوویه‌كی تریشه‌وه ئه‌و نزیكبونه‌وه‌یه‌ی حكومه‌تی هه‌رێم‌و توركی���ا ئومێ���د ده‌كه‌ی���ن به‌قازانجی كه‌یسی ئاش���تیو چاره‌سه‌ری كێشه‌ی سیاس���ی كورد له‌توركیادا بكه‌وێته‌وه، به‌اڵم ئ���هوه توركیایه ئ���هو رێگه‌یه‌ی به‌س���ه‌ر خه‌باتی گه‌له‌كه‌مان���دا فه‌رز ك���ردووه ،ب���ه‌رده‌وام ئ���هو ده‌وڵه‌ته خه‌ریكی هێرش���كردن‌و زیندانیكردنی سیاس���ی كورده له‌ناو توركیادا‌و هه‌وڵ ئه‌دات جینۆس���ایدی گه‌لی كورد بكات له‌بێده‌نگییه‌ك���ی بێوێن���هی ئهوروپاو ئه‌مه‌ری���كان .ئه‌مه‌ری���كا ده‌یه‌وێ���ت دیموكراس���ی ب���ۆ خۆرهه‌اڵت���ی ناوین مس���ۆگه‌ر بكات ،كه‌چی مافی خوراوی ئه‌و هه‌موو كورده‌ی توركیا نابینێت ،ئه‌و واڵته ته‌نها چه‌ك‌و فڕۆكه‌ی سیخوڕی‌‌و ته‌كنه‌لۆجیا ده‌دات���ه توركیا ،تاوه‌كو ئێس���تا بۆ یه‌كجاریش موباده‌ره‌یه‌كی ئاش���تیخوازانه‌ی بۆ پرسی چاره‌سه‌ری كورد له‌توركیادا نه‌خستووه‌ته گه‌ڕ كه ئێمه به‌رده‌وام ئه‌و هه‌ڵوێس���ته‌ی ئه‌و واڵته زلهێزانه ره‌خنه ده‌كه‌ین. ئاوێن���ه :ئای���ا دوای ئ���هو لێدوانه‌ی بارزانیو ئه‌و هه‌وڵه دیپلۆماسییانه‌ش كه له‌نێوان په‌كه‌ك���هو توركیادا هه‌ن، ش���هڕو بۆردومانی ناوچه سنووریه‌كان كه‌متر بووه‌ته‌وه یان بهپێچهوانهوه؟ رۆژ واڵت :توركی���ا نه ئۆپه‌راس���یۆنی راوه‌س���تاندووه نه هێرشكردن ،دوێنێ
فۆتۆ :یەحیا ئەحمەد چەند گەریالیەکی پەکەکە لەکاتی نانخواردندا لەبناری قەندیل بوو قه‌ندیلی به فڕۆكه بۆردومان كرد، بێت ،كورد به‌گشتی هه‌نگاوێكی مه‌زن رۆژانه تۆپ ده‌نێت به س���نوره‌كانه‌وه، ده‌هاوێت. له‌به‌رامب���ه‌ر هه‌رچییه‌ك ك���ه توركیا ئاوێنه :كه‌وابوو پهكهكهو ئه‌و پارته‌ش ده‌ی���كات ده‌رهه‌ق ب���ه خه‌ڵكی كوردو له‌ن���او كۆنگ���ره‌ی گه‌ل���دا خه‌بات بۆ پارته‌ك���هی ئێم���ه‌ش ،بێده‌نگییه‌كی كوردان���ی س���وریا له‌گه‌ڵ باش���ووری بێوێن���هی ئه‌مه‌ریكاو یه‌كێتی ئهوروپاو بچووك ده‌كه‌ن پش���تگری شۆڕش���ی سیاسییه كورده‌كانیش له‌ئارادایه. گه‌النی سوریا ده‌كه‌ن‌و له‌گه‌ڵ روخانی ئاوێن���ه :ئه‌گ���ه‌ر ئێس���تا داوات���ان رژێمی به‌شار ئه‌سه‌دن؟ رۆژ واڵت :ئێس���تا ئۆپۆزس���یۆنێكی لێبكرێت ئێوه جارێكیتر ئاگربه‌س���ت عه‌ره‌بی دروس���تبووه دژی ده‌سه‌اڵتی راده‌گه‌یه‌نن؟ به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د ،ئه‌و ئۆپۆزسیۆنه‌ش رۆژ واڵت :جارێكیت���ر ئێم���ه وه‌ك ماف���ی كوردی قبووڵ ك���ردووه ،به‌اڵم په‌كه‌ك���ه ئاگربه‌س���تی ی���ه‌ك الیه‌نه توركیا به‌هه‌موو ش���ێوه‌یه‌ك ده‌یه‌وێت راناگه‌یه‌نی���ن .تاوه‌كو ئێس���تا 8جار ئاسته‌نگی دروست بكات بۆ رێگه‌نه‌دان ئاگربه‌ستی یه‌كالیه‌نه‌مان راگه‌یاندووه، به‌رده‌وام ل���هو كاتانه‌ش���دا ده‌وڵه‌تی س���ه‌ر س���ه‌رۆك ئاپۆ هه‌ڵبگیرێ‌‌و لهو ئێمه‌وه له‌هه‌ر واڵتێكی ئه‌م ناوچه‌یه‌دا ،به‌وه‌ی كوردانی س���وریا مافی خۆیان تورك له‌هێرش���ه‌كانی به‌رده‌وام بووه ،شوێنه‌ش بگوازرێته‌وه هەروەها گرتنی مه‌س���ه‌له‌ی كورده ،له‌ئێستادا نزیكه‌ی وه‌ربگرن .ته‌نانه‌ت ئه‌مه‌ریكاش بۆ مافی چه‌ندین هه‌ڤاڵمان له‌كاتی ئاگربه‌ستدا سیاس���ه‌تمه‌دارانی كوردو وه‌ستاندنی 50ملیۆن ك���ورد له‌هه‌ر چوار پارچه‌ی كورد له‌سوریا هیچ پرۆژه‌یه‌كی پێنییه، كوردس���تان ژیان ده‌كات ،ئێمه له‌گه‌ڵ به‌اڵم ئه‌وه‌ش مایه‌ی خۆش���حاڵییه كه شه‌هیدبوون .ئه‌گه‌ر داوای وه‌ها بكرێت ،هه‌موو ئۆپه‌راسیۆنه‌كانیان. ده‌بێت له‌ده‌وڵه‌تی تورك بكرێت .ئێمه ئاوێن���ه :وه‌ك ئاش���كرایه توركی���ا ئه‌وه‌داین كه كێش���هی سیاسی كورد پارته‌كانی باش���ووری بچ���ووك له‌ناو به‌رده‌وام به‌رگریی له‌هه‌مبه‌ر هێرش���ی په‌یوه‌ندییه‌ك���ی توندوتۆڵ���ی له‌گ���هڵ له‌ه���ه‌ر پارچه‌یه‌ك چاره‌س���ه‌ر ببێت‌و خۆیاندا 11پارت یه‌كێتییه‌كیان دروست ئه‌واندا ده‌كه‌ین .ئه‌گ���ه‌ر توركیا رازی به‌رپرس���انی ئه‌نجومه‌نی نیش���تمانی به‌ماف���ی ئۆتۆنۆمییه‌كی دیموكراس���ی كردووه ك���ه داوای دیموكراتییه‌ت بۆ بێ���ت به ئاگربه‌س���ت‌و هاتن���ه كایه‌ی سوریا هه‌یه ،ئایا ئێوه پشتیوانی لهو بگه‌ن .له‌س���وریاش ئهوهی زیاد له‌هه‌ر سوریا ده‌كه‌ن‌و ئۆتۆنۆمی بۆ نه‌ته‌وه‌ی گفتوگۆیه‌كی جدی بۆ چاره‌سه‌ركردنی شۆڕش���ه ده‌كه‌ن له‌دژی رژێمی به‌شار ش���تێك به‌الی ئێم���هوه گرنگه ئه‌وه‌یه ك���ورد ل���هو پارچه‌یه‌ی كوردس���تان، كێش���هی كورد له‌توركیا ،ئه‌وا ئێمه‌ش ئه‌س���ه‌د لهو واڵته‌دا له‌ئارادایه ،یاخود ك���ه ك���ورد به ماف���ی خ���ۆ ی بگات‌و ئێمه‌ش پشتگیریی هه‌ر الیه‌ك ده‌كه‌ین ئۆتۆنۆمییه‌كی دیموكراس���ی به‌ده‌ست كه ماف���ی ئۆتۆنۆمی بداته كورده‌كانی ئاگربه‌س���ت راده‌گه‌یه‌نی���ن .جگ���ه بهپێچهوانهوه؟ به‌رپرسی راگه‌یاندنی كه‌جه‌كه ،رۆژ واڵت ل���ه‌وه‌ش پێویس���ته ئ���هو گه‌مارۆیه‌ی رۆژ واڵت :مه‌س���ه‌له‌ی گرن���گ به‌الی بهێنێ���ت .ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وه‌ش به‌ده‌س���ت باشوور.
توركیا هه‌وڵ ی ئه‌گه‌ر توركیا راز ی ئه‌دات جینۆساید بێت به ئاگربه‌ست‌و ی كورد بكات گه‌ل ی هاتنه كایه ی له‌بێده‌نگییه‌ك ی ی جد گفتوگۆیه‌ك ئه‌وا ئێمه‌ش ئاگربه‌ست بێوێنه‌ی ئهوروپاو ئه‌مه‌ریكادا راده‌گه‌یه‌نین
کوردستانی
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
kurdistany.awene@gmail.com
په‌یوه‌ندیه ناهاوسه‌نگه‌كانی ئه‌مه‌ریكاو توركیاو كورد..
"گرنگه به‌رپرسانی هه‌رێم دوربینتر بن" ئا :وریا فه‌تاح هێرش عه‌بدولڕه‌حمان جێگری پێشووی نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ویالیه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا، لهم گفتوگۆیه‌دا باس له‌په‌یوه‌ندیه‌كانی نێوان ئه‌مه‌ریكاو توركیاو كورد ده‌كا‌و ده‌ڵێت "له‌كوێدا به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌گه‌ڵ توركیا كۆتاییهات، له‌وێدا دۆزی كورد هه‌نگاوێك بۆ پێشه‌وه ده‌نێت". *به‌بڕوای ئێ���وه ئه‌مه‌ریكا ده‌توانێت چ رۆڵێك ببینێ���ت له‌گه‌وره‌كردنی فاكته‌ری تورك یان كوردا له‌هاوكێشه سیاسیه‌كانی ئه‌م ناوچه‌یه‌دا؟ ـ نابێت بیرمان بچێت توركیاو ئه‌مه‌ریكا دوو هاوپه‌یمان���ی س���تراتیجیی یه‌كترن‌و به‌رژه‌وه‌ندی���ی هاوبه‌ش كۆیكردونه‌ته‌وه. ئه‌مه‌ریكا وه‌ك ئه‌ڵقه‌ی پێكه‌وه گرێده‌ری خۆی به‌واڵتانی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‌و جیهانی ئیس�ل�امییه‌وه س���ه‌یری توركیا ده‌كات ،ئهوه ئه‌مه‌ریكایه كه هێشتوویه‌تی ره‌جه‌ب ته‌یب ئۆردۆگان له‌الیه‌ن جیهانی عه‌ره‌بییه‌وه وه‌كو په‌یامبه‌ری ئاش���تیو بوێریی س���ه‌یر بكرێت ،ئهوه ئه‌مه‌ریكایه تاحاڵ���ی ح���ازر هێش���توویه‌تی توركیا به‌سه‌ركێش���ییهوهو به‌بێ ت���رس مامه‌ڵه له‌گ���هڵ ئیس���رائیلدا ب���كاو زۆرجاریش ته‌حه‌دای ئیس���رائیل بكات كه به‌بڕوای زۆر ك���ه‌س جووله‌كه ئه‌مه‌ری���كا ده‌بات به‌ڕێوه .ده‌مه‌وێت ئهوه بڵێم ئه‌و رۆڵه‌ی توركیا له‌خۆرهه‌اڵتدا ده‌یگێڕێت له‌سایه‌ی ده‌س���ه‌اڵتی ئه‌مه‌ریكاوه‌یه‌و له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌مه‌ری���كاش به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی خۆی له‌ناوچه‌ك���ه به‌توركی���ا ب���ه‌ڕێ ده‌كات، كه‌واته وه‌كو مێژووش بۆی سه‌لماندوین، له‌كوێدا به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌گه‌ڵ توركیا كۆتاییهات ،له‌وێشدا دۆزی كورد هه‌نگاوێك بۆ پێش���هوه ده‌نێت ،ئه‌ویش له‌ڕێ���گای ده‌س���تێوه‌ردانی ئه‌مه‌ری���كاو واڵتانی ئه‌وروپا ،تا ئه‌م س���اته‌ش هیچی له‌مج���ۆره ب���ه‌دی ناكرێت ،بۆی���ه ته‌نها رێگا بۆ بهرهو پێش���چوونی دۆزی كورد له‌توركی���ا ته‌نه���ا له‌ڕێگ���هی كاریگه‌ری خودی كورده‌كانه‌وه ده‌بێت. *ئه‌مه‌ری���كا پش���تیوانی له‌دامه‌زراندنی
هه‌رێمێك���ی س���ه‌ربه‌خۆ ده‌كات بۆ كورد له‌چوارچێوه‌ی خاكی توركیادا؟ ـ له‌ئێستادا شتی وا تاڕاده‌یه‌ك مه‌حاڵه‌و به‌دی ناكرێت .ئه‌مه نه له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی ئه‌مه‌ری���كاو ن���ه له‌گ���هڵ به‌رژه‌وه‌ن���دی ئه‌مه‌ری���كا یه‌كناگرێت���هوه ،چونك���ه بۆ ویالیه‌ت���ه یه‌كگرتووه‌كان���ی ئه‌مه‌ری���كا توركی���ا پێگه‌یه‌كی پته‌وه‌و له‌گه‌ڵ پالنی ئه‌مه‌ری���كا له‌خۆرهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تدا دێته‌وه ،س���ه‌ردانی یه‌ك له‌س���ه‌ر یه‌كی نوێن���ه‌ری تایبه‌ت���ی ئه‌مه‌ری���كا ب���ۆ خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‌و وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكاو س���ه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا "ئۆباما"، ئه‌م راستییه ده‌سه‌لمێنن .بۆیه‌ش ئۆباما لهم س���ه‌ردانه‌یدا به‌ڕه‌زامه‌ن���دی توركیا ب���ۆ ماوه‌یه‌كی كورت چ���اوی به‌ئه‌حمه‌د تورك ك���ه‌وت ب���ۆ ئ���هوهی به‌كورتی‌و به‌ئینگلی���زی له‌ك���وردی بگه‌یه‌نێت كه له‌تبوون���ی توركی���ا ل���ه‌م بارودۆخه‌ی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی ئه‌مه‌ریكادا یه‌ك ناگرێته‌وه .په‌یامه‌كه‌ی ئۆباما بۆ كورده‌كانی توركیا ئه‌وه‌یه كه له‌سنووری توركیادا كورد ئه‌توانێت مافه كولتوریه‌كان���ی پیاده ب���كات ،به‌اڵم بیر له‌جیابوونه‌وه نه‌كاته‌وه ،بۆیه‌ش په‌كه‌كه به‌تێرۆریس���ت له‌قه‌ڵه‌م ئه‌ده‌ن ،چونكه جوداخ���وازه .ئهوهی جێگای س���ه‌رنجه ئهوهی���ه كه پڕۆژه‌ی ده‌ته‌پ���ه بۆ ئۆباما بریتیب���وو له‌دروس���تبوونی ناوچه‌یه‌كی ئۆتۆنۆم���ی له‌ن���او ده‌وڵه‌ت���ی توركیادا نه‌ك جیابوونه‌وه‌و جوداخوازی ،واڵتانی خۆرئاوا به ئاگاش���ن لهو راستییه‌ی كه س���ه‌رانی كوردی باش���ور الیه‌نگری ئه‌م جۆره چاره‌س���ه‌ره‌ن‌و هیچ���ی دیكه‌یان ناوێ���ت ،م���ن لێ���ره‌دا ناڵێ���م واڵتانی ئه‌وروپا به‌دڵ خوازیاری دروس���تبوونی كوردستانێكی سه‌ربه‌خۆن ،به‌اڵم ئه‌مه‌وێ ئهوه بڵێم كه ئه‌گه‌ر ك���ورده‌كان پێیان له‌سه‌ر ئهوه دابگرتایه كه كوردیش وه‌ك میلله‌تان���ی تری جیه���ان مافی خۆیه‌تی ده‌وڵه‌تی س���ه‌ربه‌خۆی هه‌بێ ،ئه‌و كاته خۆرئ���اواش ب���ه پێوه‌رێك���ی جدیتره‌وه ته‌ماش���ای مه‌س���ه‌له‌ی كوردیان ئه‌كردو هیچ نه‌بێ حسابێكی بۆ داخوازی خه‌ڵكی كورد ئه‌كرد. *ئای���ا ئه‌مه‌ری���كا له‌په‌یوه‌ندییه‌كانیدا له‌گه‌ڵ توركیا به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی هه‌رێمی
شتێك نیی ه ناوی په‌یوه‌ندیی دیپلۆماسی كوردو توركیا بێت ،ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ی هه‌ی ه زیاتر پارتی بۆ بەرژەوەندی خۆی دروستی كردووه
كوردستان ره‌چاو ناكات؟ ـ نابێ���ت ئێم���ه به‌په‌یوه‌ن���دی نێ���وان ئه‌مه‌ریكاو كوردی عێراق هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێین، پته‌وی���ی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان توركیاو كورده‌كان���ی عێ���راق زۆر گرنگ���ه ب���ۆ ئامانج���ه س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی خ���ۆی ك���ه ئه‌ویش سه‌قامگیریی عێراقه ،له‌ئێستادا گرنگ���ی توركیا بۆ خۆرئ���اوا به‌تایبه‌تی ویالیه‌ته یه‌كگرتوه‌كان���ی ئه‌مه‌ریكا رۆژ ب���ه‌ڕۆژ له‌زیادبووندایه ،حكومه‌تی ئۆباما ئه‌یه‌وێت رۆڵێكی زیات���ر بدات به‌توركیا له‌خۆرهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تداو بی���كات به‌ده‌سته‌ڕاس���تی خ���ۆی له‌ناوچه‌كه‌دا، به‌دیلی بوونی ئه‌مه‌ریكا چییه‌و كێیه دوای كش���انه‌وه‌ی له‌عێراق؟ بێگومان توركیا ئه‌و رۆڵ���ه ده‌بینێت ،به‌ڵگ���ه‌ش ئه‌وه‌یه كه لهم رۆژانه توركی���ا ئاماده‌یی خۆیی نیشاندا بۆ مه‌شقكردن‌و راهێنانی سوپای عێراق له‌بواری س���ه‌ربازیدا ،به‌بڕوای من ئه‌م���ه گه‌ر روو ب���دات ده‌بێت به یه‌كه‌م هاتنه‌ناوه‌وه‌ی فه‌رمی‌و ئاشكرای توركیا بۆ ناو عێ���راق ،ته‌نها به‌بوونی توركیاش ئه‌مه‌ریكا ده‌توانێت چاودێری هه‌ژموونی ئێران بكات له‌ناو عێراقدا. * نه‌رمی گوتاری به‌رپرسانی حكومه‌تی هه‌رێم به‌رامبه‌ر توركیا یان باش���بوونی په‌یوه‌ن���دی نێوانی���ان ،تاچه‌ن���د له‌گه‌ڵ خواسته‌كانی ئه‌مه‌ریكا یه‌كده‌گرێته‌وه؟ ـ بێگوم���ان به‌رژه‌وه‌ن���دی ئه‌مه‌ری���كا له‌باش���بوونی په‌یوه‌ندیه‌كان���ی نێ���وان هه‌رێم‌و توركیایه نه‌ك پهكهكهو توركیا، بۆیه به‌دووری مه‌زانن گه‌ر نه‌رمی گوتاری به‌رپرس���انی ك���وردو به‌رگریكردنی���ان
له‌توركیا له‌سه‌ر حسابی په‌كه‌كه ده‌ست ی ئه‌مه‌ریكاش���ی تیادا بێ���ت‌و به‌فه‌رمانی ئه‌مه‌ریكا بێت ،به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌م قس���ه‌یه ئه‌وه‌یه كه له‌ماوه‌ی رابردودا به‌ڵگه‌كانی ویكیلیكس ئاش���كرایان كرد كه له‌ساڵی 2007له‌كۆبونه‌وه‌ی نێوان (رایان كرۆكه‌ر) باڵیۆزی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‌و (نێچیرڤان بارزانی) س���ه‌رۆكی پێش���وی حكومه‌تی هه‌رێم���ی كوردس���تان ،كرۆك���ه‌ر داوای له‌نێچیرڤ���ان بارزانی ك���ردووه هاوكاری توركی���ا ب���كات‌و پێش توركیا ده‌س���ت به‌شه‌ڕی په‌كه‌كه بكه‌ن‌و داواشی كردووه بریندارانی په‌كه‌كه له‌هه‌رێم چاره‌س���ه‌ر نه‌كرێن ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌ش���دا هێش���تا هه‌رێم���ی كوردس���تان خاوه‌نی هیچ نیی���ه به‌رامب���ه‌ر به‌ئه‌مه‌ریكاو هیچ كارتێكی كاریگه‌ریشی نییه دژ به‌توركیا به‌كاریبهێنێ���ت ،بۆیه گه‌ر به‌رپرس���انی كورد بێده‌نگیش بن ،هیچ له‌مه‌س���ه‌له‌كه ناگ���ۆڕن ،ب���ه‌اڵم هێنده هه‌ی���ه به‌ده‌نگ هاتنی���ان‌و لێدواندانی���ان دژ به‌په‌كه‌كه‌و پ���ژاك له‌الی���ه‌ن توركیاو ئێران���هوه بۆ چه‌واشه‌كردنی كوردانی ناوخۆیی خۆیان به‌كاریده‌هێن���نو ب���ۆ روخاندن���ی وره‌ی په‌كه‌ك���هو پژاكیش س���وودی لێده‌بینن، كه‌واته گرنگه به‌رپرسانی هه‌رێم دوربینتر بن‌و واز له‌سیاسه‌تی خۆخۆری بهێنن. *پێتوایه تا ئێس���تا ك���ورد توانیویه‌تی به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیپلۆماس���یانه مامه‌ڵ���ه له‌گه‌ڵ توركیادا بكات؟ ـ ش���تێك نیی���ه ن���اوی په‌یوه‌ن���دی دیپلۆماسی كوردو توركیا بێت ،زۆربه‌ی واڵتانی ده‌وروب���ه‌ری هه‌رێم په‌یوه‌ندییان بۆ قازانجی م���ادی‌‌و به‌رژه‌وه‌ندیی بااڵی نیشتیمانی خۆیانه ،بۆ توركیا زه‌حمه‌ته ئه‌و هه‌رێمه كوردییه سه‌ربه‌خۆ ببینێت، ئه‌گه‌ر س���ه‌یر بكه‌ی ئ���هو په‌یوه‌ندیه‌ی هه‌یه زیات���ر پارتی دروس���تی كردووهو زیات���ر په‌یوه‌ندی به‌رژه‌وه‌ن���دی پارتیو توركیایه ل���هوهی هه‌رێم‌و توركیا ،پارتی لهم���ڕۆدا سیاس���ه‌تی بازرگان���ی ده‌كات له‌گه‌ڵ توركیادا ،نه‌ك سیاس���ه‌تێك كه ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ن���دی هه‌رێم بێ���ت ،هه‌موو هه‌وڵێك���ی پارتی ئه‌وه‌یه كه توركیا لێی نه‌ڕه‌نجێت ئه‌ویش لهبهرئهوهی كه پڕۆژه بازرگانیه‌كان���ی په‌كیان نه‌كه‌وێت له‌گه‌ڵ ئه‌و واڵته‌دا.
"تاشناق" ته‌نگ به‌كورده‌كانی سوریا هه‌ڵده‌چنێت له‌لوبنان
حیزبواڵو په‌كه‌كه هاوكارن له‌دۆزینه‌وه‌ی نه‌یارانی كوردی سوریادا
خۆپیشاندانێکی کوردەکانی سوریا لەبەیروت ناوده‌برێن‌و به‌شێكیشیان سه‌رسه‌ختانه ئا :ئاوێنە دژ ب���هو رژێم���هنو به‌هێزه‌كانی (14ی ئازار) ناوده‌برێن. حیزبی تاشناقی ئه‌رمه‌نی كار بۆ حیزبواڵو حیزبی تاش���ناقی ئه‌رمه‌نی كه ده‌رپه‌ڕاندنی نزیكه‌ی 10هه‌زار كوردی دوو هێزی سه‌ر به(8ی ئازار)و هاوكاری سوری نیشته‌جێی به‌یروت ده‌كات، نزیكی به‌شار ئه‌سه‌دن له‌لوبناندا ،ئێستا وته‌بێژی رێكخراوی لوبنانی بۆ له‌ه���ه‌وڵ‌‌و كۆشش���ێكی به‌رده‌وامدان بۆ دیموكراسی‌‌و مافه‌كانی مرۆڤ "نه‌بیل سه‌ركوتكردن‌و ده‌موكوتكردنی نه‌یارانی حه‌له‌بی" ده‌ڵێت "حیزبواڵی لوبنان‌و رژێمی سوریا‌و لهو پێناوه‌شدا به‌ره‌نگاری حیزبی تاشناق به‌هاوكاری پارتی ئه‌و كوردان���هی س���وریا بوونه‌ته‌وه كه كرێكارانی كوردستان له‌چاالكییه‌كی ئێستا له‌به‌یروتی پایته‌ختی ئه‌و واڵته‌دا به‌رباڵودان بۆ رووماڵكردنی نیشته‌جێن. سه‌رتاسه‌ری گه‌ڕه‌كانی به‌یروت به‌مه‌به‌ستی دۆزینه‌وه‌ی نه‌یارانی كوردی س���ه‌ره‌تای هه‌فته‌ی راب���ردوو ،جێگری س���ه‌رۆكی كۆمه‌ڵه‌ی خێرخوازی كوردی سوریا". لوبنان (مه‌حمود سیاال) له‌ڕێگه‌ی تۆڕی رووداوه‌كانی س���وریا ،س���ایه‌ی به‌سه‌ر كۆمه‌اڵیه‌ت���ی فه‌یس���بووكه‌وه رایگه‌یاند هه‌لومه‌رجی سیاس���ی واڵت���ی لوبناندا كه "دوای ئه‌نجامدانی خۆپیش���اندنێكی كێش���اوه ،ئێس���تا هه‌م���وو حی���زب‌و له‌به‌رده‌م باڵوێزخانه‌ی سوریا له‌به‌یروت، رێكخراوه‌كان���ی لوبن���ان به‌س���ه‌ر دوو بۆ پش���تگیری خه‌ڵكی ناڕازی س���وریا، به‌ره‌ی دژ به‌یه‌كدا په‌رت‌و دابه‌ش بوون ،حیزبی تاش���ناق ئه‌و كورده سوریانه‌ی به‌ش���ێكیان دۆس���ت‌و هاوكاری رژێمی له‌بورج حه‌مودو دۆره‌و نه‌بعه نیشته‌جێن "به‌شار ئه‌سه‌دن"و به‌هێزه‌كانی 8ی ئازار ئاگادار كردووه‌ته‌وه كه به‌زووترین كات
ماڵه‌كانیان چۆڵ بكه‌ن‌و ش���وێنه‌كانیان به‌جێبهێڵ���ن ،ده‌ن���ا رووبه‌ڕووی س���زا ده‌بنه‌وه" .باڵوبوون���هوهی ئه‌م هه‌واڵه، ه���ه‌راو ناڕه‌زاییه‌ك���ی زۆری له‌ناوه‌نده سیاسییه‌كانی لوبناندا ورژاند ،به‌تایبه‌تی حیزب‌و رێكخراوه‌كانی سه‌ر به‌هێزه‌كانی 14ی ئازار‌و "ته‌یار مسته‌قبه‌ل" به‌تایبه‌تتر كه له‌الیه‌ن سه‌عد حه‌ریرییه‌وه رابه‌رایه‌تی ده‌كرێ‌‌و به‌نه‌یاری سه‌رس���ه‌ختی رژێمی به‌شار ئه‌س���ه‌د داده‌نرێت ،به‌توندی دژ به‌م كاره وه‌ستانه‌وه ،په‌رله‌منتاری سه‌ر به‌ته‌ی���اری موس���ته‌قبه‌ل "خالید زاهیر" ئه‌م كرده‌وه‌ی���هی به‌ده‌س���تدرێژیكردن بۆ س���ه‌ر ئ���ازادی‌‌و مافه‌كانی مرۆڤ ناو ب���رد ك���ه له‌واڵتێكدا ئه‌نجام���ده‌درێ تا سااڵنێكی زۆر به‌دورگه‌ی ئازادی داده‌نرا له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا. ئه‌مه له‌كاتێكدا كه وا پێشبینی ده‌كرێت بێسه‌روشوێن بوونی چه‌ندین كه‌سایه‌تی سیاس���یو بازرگان���ی نه‌ی���اری رژێمی س���وریا له‌لوبناندا ،مخابه‌راتی سوری‌‌و ده‌ستوپێوه‌نده لوبنانییه‌كانی له‌پشته‌وه
بێت. سه‌ره‌تای ئه‌م هه‌فته‌یه وته‌بێژی رێكخراو ی لوبنانی بۆ دیموكراسی‌‌و مافه‌كانی مرۆڤ "نه‌بیل حه‌له‌ب���ی" رایگه‌یاند كه له20ی ئه‌یلولی رابردووه‌وه تا ،11/10زیاتر له12 حاڵه‌ت���ی رفاندن‌و بێسه‌روش���وێنكردنی نه‌یارانی س���وریا له‌لوبنان تۆمار كراوه، ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی ك���ه حیزبواڵو حیزبی تاش���ناقی ئه‌رمه‌نی به‌ه���اوكاری پارتی كرێكارانی كوردستان له‌هه‌ندێك ناوچه‌دا چاالكییه‌كی به‌رباڵودان بۆ رووماڵكردنی سه‌رتاس���ه‌ری ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ی به‌یروتی رۆژئاوا ك���ه كوردیان تیا نیش���ته‌جێیه به‌مه‌به‌ستی دۆزینه‌وه‌یان‌و گه‌یاندنی ناوو ئه‌درێس���ه‌كانیان به‌باڵوێزخانه‌ی سوریا له‌لوبنان. به‌پێ���ی لێدوانی حه‌له‌بی ب���ۆ رۆژنامه‌ی (ش���ه‌رق ئه‌وس���هت) ،حیزب���واڵ ئ���ه‌م ئه‌ركه‌ی له‌گه‌ڕه‌كانی باش���وری به‌یروتدا له‌ئه‌س���تۆ گرت���ووه كه له‌وێ���دا پێگه‌ی به‌هێزو ده‌سه‌اڵتداره ،به‌تایبه‌تی له‌بورج به‌راجنه كه گه‌ڕه‌كی (حی االكراد)ی تیا هه‌ڵكه‌وتووه‌‌و زۆرترین حاڵه‌تی دیارنه‌مانی نه‌یارانی س���وریاش لهم شوێنه‌دا تۆمار كراوه .حه‌له‌بی وتی "په‌كه‌كه‌ش له‌سه‌ر خواس���تی حیزبی تاشناق هه‌مان ئه‌ركی له‌ئه‌س���تۆ گرت���ووه له‌گه‌ڕه‌كان���ی برج حه‌م���ود‌و دۆره‌و نه‌بع���ه‌دا كه ش���وێنی نیش���ته‌جێبوونی س���ه‌ره‌كی ئه‌رم���هنو كورده‌كانی به‌یروت���ه ،كه له‌ڕێگه‌ی زۆر بۆهێنان‌و تۆقاندنه‌وه تاش���ناق ده‌یه‌وێ ته‌نگ به‌كورده ناڕازییه‌كانی س���وریا لهو ش���وێنانه‌دا هه‌ڵبچنێ ،به‌تایبه‌تی دوای هه‌ڵگیرس���انی خۆپیش���اندانه‌كانی ناو س���وریاو پش���تگیریكردنی له‌الیه‌ن ئه‌م كوردانه‌وه .ئه‌م���ه له‌كاتێكدایه زۆربه‌ی ئه‌و كوردانه‌ی سوریا كه ئێستا له‌به‌یروت نیشته‌جێن ،پێشتر به‌مه‌به‌ستی كاركردن رویانكردووه‌ته ئه‌و واڵته‌و به‌پێی ئاماره ناڕه‌س���مییه‌كان ژماره‌یان له‌هه‌ر س���ێ گه‌ڕه‌كی بورج حه‌م���ود‌و دۆره‌و نه‌بعه‌دا 8ب���ۆ 10هه‌زار كه‌س ده‌بێ ،ئه‌مه جگه له‌وه‌ی كه ژماره‌ی كورده‌كانی لوبنانیش نزیكه‌ی 100هه‌زار كه‌س ده‌بن.
5
به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت
زمان زانین مەس����ەلەی زمان گرێدراوی کێشەیەکی قووڵترە ک����ە کێش����ەی تەعبیرە .هیچ کات مەس����ەلەی زم����ان له‌مەس����ەلەی تەعبیر جیانابێت����ەوە ،هەروەخت زمان لەوە کەوت تەعبیر بێت له‌شتێک ،لەوە دەکەوێت زمان بێت .بۆیە له‌جەوهەردا هەر کاتێک بپرسین زمان چییە ،دەبێت بپرس����ین تەعبیر چییە? .له‌ڕاس����تیدا تەعبی����ر بە مانا س����ادەکەی ش����تێکە‌و بە مانا بەرفراوانە هەرە گەورەکەش����ی ش����تێکی دیی����ە .تەعبی����ر له‌ئاس����تە س����ادەکەیدا ک����ۆی ئ����ەو دەربڕینانەیە کە له‌ژیان����ی رۆژان����ەو له‌میدیاکاندا بۆ پەیوەندی‌و لێکتێگەیشتن بەکاریدەهێنن، ئەمە ئەو ئاس����تەی زمان‌و تەعبیرە کە هەموو دەیزانین‌و بەکاریدەهێنین ،بەاڵم ب����ە بڕوای م����ن کە قس����ە له‌تەعبیر بە مانا گەورەکەی دەکەین ،مەبەس����تمان له‌ئاس����تی پەرەس����ەندنی زمانە له‌کایە زانس����تییەکاندا ،وات����ە مەبەس����تمان له‌تەعبیرکردنە بە زمان له‌مەعریفەتێک یان زانستێکی دیاریکراو .زمانی میللەتان له‌ئاس����تی توان����ادا وەکو یەک����ن ،واتە زمانی بەهێ����ز‌و الواز بوونی نییە ،بەاڵم زمان����ی ئەزموونکراوم����ان لەگەڵ زمانی بێئەزمووندا هەیە .زمانێک نییە بێتواناتر یان ناخۆشتر یان ناشیرینتر له‌زمانێکی دیکە ،بەاڵم زمانمان هەیە کە ئەزموونی دووردودرێژی لەگەڵ تەعبیرکردندا هەیە لەگەڵ زماندا کە ئ����ەو مێژووەی نییە. واتە هەموو زمانەکان له‌توانادا یەکسانن، بەاڵم له‌ئەزموونکردن����ی ئەو توانایانەدا وەک ی����ەک نیین .بۆ نمون����ە تواناکانی زمانی ک����وردی کەمتر نیی����ە له‌توانای هیچ زمانێکی دونیا ،ب����ەاڵم ئەزموونی تەعبیرکردن ل����ەم زمان����ەدا له‌زۆربەی زمانە زیندووەکانی دونیا الوازترە. لێرەوە کێشەی راس����تەقینەی زمان بە پلەی یەکەم نە یەکخستنی زاراوەیە ،نە یەکخستنی رێنوسە ،بەڵکو بەهێزکردن‌و گەورەکردن����ی کای����ەکان‌و تواناکان����ی تەعبیرە .بەدرێژایی س����ەدەی رابوردوو تا ئەمڕۆش رۆشنبیرانی کورد بۆئەوەی خۆیان له‌گرفتی سەرەکی زمان بدزنەوە، ک����ە گرفت����ی توان����ا تەعبیرییەکانێتی، بەرەو گرفتی بچوکتر رایانکردوە ،وەک گرفتی خاڵبەندی‌و رێنوس‌و فۆنۆلۆگی، له‌کاتێکدا ئ����ەو کێش����ە رەواڵەتییانە، لەبەردەم کێشەی زمانێکدا کە بەدەست الوازییەکی قووڵ����ەوە له‌ئەزموونکردنی تواناکانی خۆیدا دەناڵێنێت ،هیچ نیین جگە له‌کۆمەڵێک کێش����ەی بچوک .هەر لێ����رەوە ئیفالس����ی عەقڵ����ی ئەکادیمی کوردی����ش ت����ەواو ئاش����کرادەبێت ،کە عەقڵێکە ناتوانێت لەسەر ئەزموونکردنی تواناکانی ئەم زمانە له‌ئاستە مەعریفی‌و ئەدەبی‌و زانس����تییەکاندا ئیش����بکات‌و له‌زەل����کاوی کۆمەڵ����ە دیالۆگێک����ی بێزەنتی‌و م����ردودا ،دەربارەی کێش����ە البەالی����ی نوق����م بووە .کێش����ەی زمان وابەس����تەی توانای تەعبی����رە له‌بوارە فیکری‌و ئەدەبییەکاندا .نوس����ەرێک لەو وەزیفەیەدا نوشوس����تی هێنا ،ئەستەمە قس����ە له‌زمانزان����ی ب����کات ...ناکرێت نوس����ەر له‌ڕوی فیک����ریو مەعریفییەوە بەتاڵ بێ����ت‌و قس����ە له‌زمانزانی بکات. زمانزانی لەو جێگایەدا دەردەکەوێت کە تەعبیر تێیدا قورسە‌و عاسییە ،نەوەک لەو شوێنە س����ادانەدا کە عەقڵ لەگەڵ هیچ کێشەیەکی راس����تەقینەدا دەرگیر نییە .کێش����ەی زمان لەو شوێنەدایە کە تەعبیر تێیدا نوێیە ،لێ����رەوە زمانزانی راستەقینە ئەو کەس����ە نییە کە زمانی گون����دەکان دەزانێ����ت‌و زاراوەی زۆر لەب����ەرەو دەتوانێ����ت وەک رەوەندان����ی سەدەی نۆزدە بنوسێت ،بەڵکو ئەوەیە کە کایەیەک����ی نوێی تەعبیر دەکاتەوە. وات����ە زمانی کوردی لەگ����ەڵ کایەیەکی زانس����تیو فیکری نوێدا نزیکدەخاتەوە. ئێمە لەسەدەی نۆزدەدا نین ،گرنگ بێت بزانین بۆ پشقل چەند هاوواتامان هەیە، له‌سەدەی بیست‌و یەکداین‌و زمانێکمان دەوێت توانای خۆی لەس����ەر کارکردن له‌کای����ە زانس����تییەکاندا تاقیبکاتەوە. لێرەوە کێش����ە راس����تەقینەکانی زمان، ئەو کێشانەن کە شوێنی بەریەککەوتنی زمانن لەگەڵ بیرکردنەوەی نوێدا ،لەگەڵ گرفت����ی تەعبیریی ت����ازەدا ،بەوەدا ئەو کێش����انەش تەنیا له‌کاتی بیرکردنەوە‌و نوسیندا دێنە بەردەست ،لێرەوە گرفتی راستەقینەی زمان هەمیشە کێشەیەکی فەردی نوس����ەرانە ،وە تەنیا ئەوانیش دەتوانن چارەیبکەن .ئیدی دانانی لیژنە‌و دروس����تکردنی ئەنس����تیوت‌و بەستنی
کۆنگرە کێش����ەی زمان چارەسەرناکات، بەڵکو ئەوەی زمان بەرەو پێش����دەبات تەنیا ئەو فەردان����ەن کە توانایان هەیە بەرەو جێگا عاس����ییەکانی رابکێش����ن، بەرەو ئەو هەرێمانەی پێشتر بیرکردنەوە‌و نوسین لێیان نزیک نەبوونەتەوە .زمان ن����ە له‌ئەکادیمییەکاندا‌و نە بەدەس����ت رێزمانناس����ەکان ن����ە ب����ە س����ەپاندنی زۆرەملێی رێنوس‌و نە بەو یاس����ایانەی هەندێک نوس����ەری «بەڕاستی نەزان» بۆ خاڵبەن����دی دادەنێن گەش����ەناکات، چونک����ە خاڵبەندی پەیوەندی بە رۆحی تێکس����ت‌و لۆژیکی تەعبیر‌و هەناس����ەی گوزارەوە هەی����ە ،له‌تێکس����تێکەوە بۆ تێکس����تێک‌و له‌هەوایەکی نوس����ینەوە ب����ۆ هەوایەکی ت����ر دەگۆڕێ����ت‌و جگە له‌کۆمەڵێک یاسای زۆر گشتی ئەستەمە هیچ لۆژیک‌و رێککەوتنێکی سەرتاسەری بوونی هەبێت .قەیرانی س����ەرەکی زمان له‌ئاست تەعبیردا دەردەکەوێت ،نەوەک له‌ئاستەکانی تردا ،هەر کات بیرکردنەوە بوێ����ریو ئازایەتی ئ����ەوەی تێدا نەبوو کە بچێتە ناو ش����وێنە س����ەختو جێگا عاس����ییەکانەوە ،زمانی����ش زمانێک����ی ترسنۆک‌و نادڵنیا دەبێت ،توانای زمان ب����ە بوێ����ری بیرکردن����ەوەوە گرێدراوە، بیرکردنەوەی بوێ����ر ناتوانێت بە زمانی ترس����نۆکەوە بژی ،لێرەوە تا پرسیاری فیکر‌و زانس����ت دوورتر بڕوات ،زمانیش ناچ����ارە دوورتر ب����ڕوات .تاکە هێزێک دەتوانێت زم����ان بجوڵێنێ����ت ،بیخاتە ئەزموون����ی قورس����ەوە ،بیرکردنەوەیە. لێ����رەوە زم����ان له‌دۆخ����ە سروش����تییە
ئێمە لەسەدەی نۆزدەدا نین گرنگ بێت بزانین بۆ پشقل چەند هاوواتامان هەیە، له‌سەدەی بیست‌و یەکداین‌و زمانێکمان دەوێت توانای خۆی لەسەر کارکردن له‌کایە زانستییەکاندا تاقیبکاتەوە س����ادەکەیدا ،وەک کەرەس����تەیەکی پەیوەندی ...زمانە له‌دۆخی سەرەتاییدا، قەوارەیەک����ی پڕ ئەگ����ەرە .هێزی ئەم زمانە لەوەدا نییە چەند وش����ەی هەیە، بەڵک����و لەوەدایە چەن����دە خۆی لەگەڵ زانس����تە نوێ����کان‌و کێش����ە تازەکاندا دەگونجێنێت ،چەندە ئاس����ۆی گەشەی کراوەی����ە ...بۆیە له‌بنەڕەت����دا دووری له‌مەعریف����ە ،دووریش����ە له‌زمانزانی����ن. زمانزانین ش����تێکی ئامادە نییە کەسێک قاچ بخاتە سەر قاچ‌و بڵێت من زمانزانم، بەڵکو گرێدراوی پرۆس����ەیەکی رۆژانە‌و بەردەوام����ی بیرکردنەوەیە ،ش����ەڕێکی هەمیش����ەییە لەگ����ەڵ نەگووت����راودا، تێکەڵییە لەگەڵ ئ����ەو زاراوە‌و چەمک‌و کێش����انەی له‌زمانەکانی ت����رەوە دێن‌و له‌ن����او جەرگەی بیرکردن����ەوەی ئێمەدا جێگیر دەبن‌و پێویس����تییان بە زمانێکە بیانخاتە ناو سیس����تمی بیرکردنەوەوە. هێ����زی بیرکردن����ەوە لەوەدایە کە زمان بجوڵێنێ����ت‌و هێزی زمانی����ش لەوەدایە بتوانێ����ت بەرگەی ئەزموونی قورس����ی بیرکردن����ەوە بگرێت‌و س����ەختییەکانی دابڕێژێ����ت‌و لەگەڵیدا بگونجێت .زمانزان ئەوە نییە کە ئەو زمانە دانراوەی ئێستا ب����اش بەکاردەهێنێت ،بەڵک����و ئەوەیە ک����ە ئاس����ۆی بەکارهێنان����ە دێرینەکان جێدەهێڵێ����ت‌و روو له‌ڕووب����ەری تازەی تەعبی����ر دەکات .زم����ان زانین گووتنی ئەوەیە کە نەگووتراوە بە زمان ،نەوەک گووتنەوەی ئەوەی کە گووتراوە ..بۆیە هی����چ کەس����ێک نییە بتوانێت لەس����ەر بەتاڵی ه����ۆش‌و کەم����ی مەعریفەتەوە ب����اس له‌زمانزانین ب����کات ،وەک ئەوەی بش����ێت زمانزانێکی جاهی����ل هەبیت... زمانزانی جاهیل بوونی نییە ،یان جەهل هەیە بەتەنیا ،یاخ����ود زمانزانین له‌پاڵ مەعریفەدا.
6
تایبه‌ت
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
پێشنیار ده‌كرێ له‌مه‌وداو ب ه سێ جار پڕۆژه یاساكان له‌په‌رله‌ماندا په‌سه‌ند بكرێن ئا :عیسا خدر فراكسیۆنه‌كانی گۆڕان‌و یه‌كگرتوو له‌په‌رله‌مانی كوردستان ئه‌و پێشنیاره‌یان به‌الو‌ه باشه كه له‌مه‌ودوا هه‌ر پڕۆژه یاسایه‌ك ،دووجار ی ی بۆ بكرێ‌‌و له‌دانیشتن خوێندنهوه سێیه‌مدا‌و دوای گفتوگۆكردن ،په‌سه‌ند بكرێ ،په‌رله‌مانتارێكی كوردستانی-ش ی ده‌ڵێت "پێویسته له‌دانیشتن سێیه‌مدا گفتوگۆ بكرێ". ئه‌م پێش���نیار‌هی ك ه ئێس���تا له‌ناو ی ئهوه په‌رله‌مان���دا دروس���تبووه ،دوا ه���ات ك ه لهم ماوه‌یه‌ی رابردودا س���ێ ی جار دانیش���تن كرا ب���ۆ خوێندنهوه ی ی ئه‌نجومه‌ن ی هه‌ڵبژاردن پڕۆژه یاس���ا ی پارێزگاكان ،دواتریش له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك ی ی لیژنه‌كان له‌گ���هڵ جێگر س���ه‌رۆك س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان���ی كوردس���تاندا پێش���نیاریان ك���ردووه ك���ه له‌مه‌ودوا پڕۆژه یاس���اكان دووجار خوێندنهوهو ی گفتوگۆیان له‌س���ه‌ر بكرێ���ت‌و ره‌وان ه ی یاس���ایی‌‌و لیژنه‌ی په‌یوه‌ندیدار لیژن ه بكرێن���هوه ب���ۆ ئ���هوهی تێبین���یو پێش���نیاره‌كانیان به‌هه‌ند وه‌ربگیرێن‌و ی له‌سه‌ر له‌دانیشتنی س���ێیه‌مدا ده‌نگ بدرێت. ی ی ناوخۆی په‌رله‌مان ی په‌یڕه‌و به‌پێ ی هه‌ر پڕۆژه كوردستان ،بۆ په‌سه‌ندكردن یاس���ایه‌ك ،ته‌نها جارێك خوێندنهوهو ی له‌باره‌و‌ه ده‌كرێت‌و پاش���ان گفتوگۆ ی یاس���ایی‌‌و لیژن��� ه ی لیژن���ه ره‌وان��� ه ی په‌یوه‌ندی���داره‌كان ده‌ك���ه‌ن بۆئهوه تێبین���یو پێش���نیاره‌كان بخه‌ن���هڕوو،
ی په‌رله‌مان بێت ،چونك���ه له‌خوله‌كان پێشوو هه‌ر به‌و ش���ێوه‌ی ه كار كراوه، ی یاسا بێت. به‌اڵم پێیوانییه پێچه‌وان ه ی ی په‌یڕه‌وی ناوخۆ هه‌مواركردن���هوه ی ی زۆرب ه په‌رله‌مان هه‌میش��� ه داواكار ی په‌رله‌مانت���اران ب���ووه ،ب���هو پێی ه ی پڕۆژه گۆڕانكاریكردن له‌په‌سه‌ندكردن ی ی به‌هه‌مواركردنه‌و‌ه یاساكان پێویست ی ی فراكسیۆن په‌یڕه‌وه ،بۆیه س���ه‌رۆك ی بزوتنهوهی ئیسالمی د.ئه‌حمه‌د وه‌رت ی ئه‌و رونیكردهوه پێش په‌س���ه‌ندكردن ی ناوخۆ پێشنیاره ،باشتر وای ه په‌یڕه‌و ی "ده‌بێت سه‌ره‌تا هه‌موار بكرێته‌وه‌‌و وت ی ناوخۆ هه‌م���وار بكرێته‌وه‌‌و په‌ی���ڕه‌و ی دوات���ر پێش���نیار بكه‌ن له‌دانیش���تن س���ێیه‌م ده‌نگ له‌سه‌ر بڕگه‌‌و مادده‌كان له‌ئینته‌رنێته‌وه یه‌کێک له‌دانیشتنه‌کانی په‌رله‌مانی کوردستان بدرێت". ی ی ب���ه‌وه‌دا ك ه له‌دوا ی ئاماژه وه‌رت ی په‌رله‌م���ان بكرێت‌و ببێت ه سێیه‌میش���دا تێبینی‌‌و پێش���نیاره‌كان ی ئایا ئه‌و پێشنیاره له‌ناو هۆڵ سه‌باره‌ت بهوه ی ی دووه‌مدا ده‌نگ دواتریش له‌دانیش���تن ی یه‌كه‌م���دا پڕۆژه ی له‌دانیش���تن ئهوه ی به‌هه‌ند وه‌ربگیرێن. ی رێگ���ر له‌به‌رده‌م په‌رله‌مانت���اران‌و وت پێچه‌وانه‌ی په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مان له‌سه‌ر ده‌درێ. ی ب���ۆ ده‌كرێ���ت‌و ی یاس���ا خوێندن���هوه ی په‌رله‌مانت���ار ب���ه‌اڵم بۆچون��� ی "ئه‌گه‌ر ئه‌و پێش���نیار‌ه په‌س���ه‌ند كراو ی كوردس���تان نییه؟ حه‌مه‌س���ه‌عید وت په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی یه‌كگرتوو ی ده‌درێ���ت به‌لیژن���ه‌كان پێویس���ت ه ی په‌رله‌مانیش به‌و ش���ێوه‌ی ه فراكس���یۆنی كوردس���تانی له‌لیس���ت ئیسالمی ،حه‌مه‌سه‌عید حه‌مه‌عه‌لی ك ه "نه‌خێر ،پێچه‌وان��� هی په‌یڕه‌وی ناوخۆ س���ه‌رۆك ی ی پارتی ،ئاس���ۆ كه‌ریم وای���ه ك ه ئه‌گه‌ر له‌دانیش���تنی دووه‌مدا وه‌ك دوو خول ی یه‌كه‌م‌و مامه‌ڵ���هی ك���رد ،ئ���هوه خه‌رقێك��� ی نییه ،چونكه دوای خوێندنهوه ی ئۆپۆزسیۆنن ،ئاماژه فراكس���یۆنێك ی سێیه‌مدا جارێكیتر پێشوو گفتوگۆ له‌سه‌ر بڕگه‌‌و مادده‌كان ی خوێندنهوه ی له‌كات ب���ه‌وه‌دا ك ه ئ���هو ج���ۆره خوێندنهوهو گفتوگۆكردن بۆ هه‌ر پڕۆژه یاسایه‌ك ،زۆر گه‌وره‌ی���هو پێش���ێلكردنی ماف��� گفتوگۆ له‌سه‌ر بڕگه‌‌و مادده‌كان بكرێت بكرێت‌و بخرێت��� ه ده‌نگدان ،ئه‌گه‌ر به‌و ی یاسایی‌‌و په‌رله‌مانتارانه". ی لیژن ه پڕۆژه‌كه ده‌درێته‌و‌ه به‌لیژنه گفتوگۆكردنه پێشنیاری سه‌رۆك ی ی شێوه‌ی ئێستاش بێت ئهوه پێچه‌وان ه ی "كاته" ،بۆی ه له‌دوا ی ئ���ه‌وا به‌فیڕۆدان ناوبراو رونیكردهوه ك ه ئه‌گه‌ر زۆرین ه ی ی به‌باش ی په‌رله‌مان بووه كاتێك لیژنه‌ی په‌یوه‌ندیدار بۆ ئهوه هه‌میشه‌ییه‌كان ی په‌یڕه‌وی ناوخۆیه. ی دووه‌م پێویس���ت ه لیژنه ی په‌رله‌مان پڕۆژه‌ك ه دابڕێژنه‌وه ،به‌اڵم به‌مه‌رجێك په‌رله‌مانتاران ده‌نگ له‌سه‌ر ئهوه بده‌ن گفتوگ���ۆ ی س���ه‌رۆك له‌گه‌ڵ جێگ���ر ی "سێ جار خوێندنهوه وه‌رتی وتیش ی بۆ ی داڕشتنی ته‌واو پڕۆژه یاس���اكان به‌م شێوه بێت ئهوه تایب هتو یاس���ای ی له 15رۆژ تێپه‌ڕ نه‌بێت". ی ش���ێواز كۆبونه‌ت���هوه ب���ۆ ئ���هوه ی پارێزگاكان ی س���ێیه‌مدا ته‌نها بۆ پڕۆژه یاسای ئه‌نجومه‌ن ی پێچه‌وان هی په‌یڕه‌وی ناوخۆ نییه ،به‌اڵم بكه‌ن‌و له‌دانیش���تن هه‌روه‌ها په‌رله‌مانتاری فراكس���یۆن گفتوگۆكردن���ه‌كان بگۆڕدرێت‌و بتوانن ی ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی په‌رله‌مان بیكات به‌پاساو خوێندنهوهو ده‌نگدان بێت "پێم باش��� ه ره‌نگ��� ه جۆرێ���ك له‌ته‌واف���وق هه‌بێت زیاتر گفتوگۆ له‌س���ه‌ر مادده‌‌و بڕگه‌كان گ���ۆڕان ،كاروان س���اڵح ك��� ه ئه‌ندام ی له‌نێوان فراكس���یۆنه‌كان ،به‌اڵم مه‌رج ی پڕۆژه یاساكان به‌مشێوه‌ی ه خوێندنهوه ی دووه‌مدا گفتوگۆ ی ناوخ���ۆو خۆجێیه‌كان���ه ئه‌و بۆ ئهوهی له‌ج���ار لیژن���ه بكه‌ن. ی له‌سه‌ر نه‌كرێت‌و راس���تهوخۆ بدرێتهوه بۆ بكرێ���ت‌و به‌رده‌وام بێ���ت ،چونك ه نییه هه‌موو جار بهمشێوه بێت ،به‌ڵكو ناوب���راو رونیك���رده‌وه ك���ه وه‌ك���و پێش���نیار‌ه په‌س���ه‌ند ده‌كات بۆئهوه ی ئه‌گ���ه‌ر ئهوه به‌رده‌وام بێت پێچه‌وان ه ی په‌یوه‌ندیدار‌و یاس���ایی ،ئهوه له‌هه‌موو دنیاشدا وا باوه". فراكسیۆنه‌كه‌یان ئه‌و جۆره خوێندنهوهو دووجار خوێندنهوه بۆ پڕۆژه یاساكان به‌لیژنه ی ناوخۆیه ،بۆی ه پێویس���ت ه تا ئاسۆ ئاشكرایكرد كه ئه‌گه‌ر له‌هه‌ندێك په‌یڕه‌و ی پێچه‌وان هی په‌یڕه‌وی ناوخۆیه ،چونك ه گفتوگۆكردنه‌ی���ان پێباش���ه ،چونك��� ه بكرێ ،به‌اڵم نه‌ك له‌به‌رامبه‌ردا سه‌رۆك ی ناوخۆ هه‌ر ی په‌یڕه‌و ی هه‌موو لیژنه‌كانی په‌رله‌مان رووه‌وه لهم پێشنیاره بڕوانرێت ره‌نگ ه هه‌مواركردنه‌و‌ه ی په‌رله‌مان ئهوه وه‌ك پاس���اوێك بهكار ئهوه داوا ی هاوچه‌رخه‌‌و ئێستا له‌زۆرینه شتێك ی بهشێوهی پێشوو بێت". ی ناوخ���ۆ ی په‌ی���ڕه‌و ی پێش���ێلكردن بهێنێت بۆ ئ���هوهی كه‌مترین گفتوگۆ بووه ،بۆیه پێویس���ته له‌خوێندنه‌وه ی دنیاشدا كاری پێده‌كرێت. واڵتان
پێش په‌سه‌ندکردنی ئه‌و پێشنیاره ده‌بێت ی ناوخۆ په‌یڕه‌و هه‌موار بكرێته‌وه
كۆبونهوه پێنجقۆڵیه‌كان ده‌نگی نه‌ما
ی مه‌رجی پێشوه‌خته‌ی ئۆپۆزسیۆن قبوڵ ناكرێت فازڵ میرانی :دانان ئا :ئاوێنه ی ی باسكردن ره‌نگه له‌ئێستادا ئهوهنده ی حكومه‌ت‌و ی سه‌رۆك گۆڕین ی ی پارێزگاكان هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌ن هه‌رێم باس‌و خواسێكی گه‌رمه، ئهوهنده باسكردنی كۆبونهوه پێنجقۆڵییه‌كانی نێوان ده‌سه‌اڵت‌و ئۆپۆزسیۆن له‌ناو ناوهنده سیاسیو رۆژنامه‌وانی‌‌و ته‌نانه‌ت شه‌قامیشدا كه‌م نه‌بووبێت. ی 17ی ش���وبات‌و ی روداوه‌كان له‌دوا ی ی دوای���یو ب���ۆ هێوركردنه‌وه رۆژان��� بارودۆخی هه‌رێمی كوردستان ،هه‌ردوو الیه‌نی ده‌س���ه‌اڵت (پارتیو یه‌كێتی)و ئۆپۆزسیۆن (گۆڕان ،یه‌كگرتوو ،كۆمه‌ڵ) ی ده‌س���تیان كرد به‌ده‌س���تپێكردنه‌وه كۆبونه‌وه‌كانی���ان كه ب��� ه "كۆبونهوه پێنجقۆڵی���ه‌كان" ناوده‌برا ،دوای چوار ی كۆبونهوه ،ئۆپۆزسیۆن بڕیاریدا بایكۆت ی دانیش���تنه‌كان بكات هه‌تا ئه‌و كاته ده‌سه‌اڵت پێش���نیاره‌كانی ئۆپۆزسیۆن ێ ده‌كات ك��� ه ئه‌وانیش خۆی جێبه‌ج��� ی ی 17 له "ته‌س���لیمكردنی تۆمه‌تباران ی ده‌بینییه‌و‌ه ی دوای��� ش���وبات‌و رۆژان ی 10خۆپیش���انده‌ریان ك���ه نزیك���ه ی دیكه‌ش���یان بریندار كوش���ت‌و سه‌دان ی ك���رد ،هه‌روه‌ها پێدان���هوهی بودجه ئۆپۆزس���یۆن ك��� ه ماوه‌ی���ه‌ك لێی���ان ی ی ئه‌ندامان ب���ڕدرا ،ده‌س���تگیرنه‌كردن ی ی كۆمه‌ڵ ئۆپۆزس���یۆن‌و چاالكوانان��� ی مه‌ده‌ن���ی ،گه‌ڕاندنه‌وه‌ی س���زادراوان ی كاره‌كانیان"، سیاس���ی ب���ۆ ش���وێن ی بۆی ه دواتر س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م له‌ڕۆژ (27ی ئاب)دا چ���وار بڕیاری ده‌ركرد ی به‌زوترین كات كۆبونه‌وه‌كان بۆئ���هوه ی ده‌س���تپێبكه‌نه‌وه ،ب���ه‌اڵم به‌وت���ه ئۆپۆزسیۆن تائێستا گرنگترین خاڵ ك ه ی تۆمه‌تبارانه" جێبه‌جێ "ده‌ستگیركردن نه‌كراوه ،بۆی ه ئه‌وان هیچ ئومێدێك نابینن بۆ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی كۆبونه‌وه‌كان، كه‌س���وكاری كوژراوه‌كانی���ش ده‌ڵێ���ن "باوه‌ڕمان به‌كۆبونه‌وه‌كان نه‌ماوه".
ی گۆڕان :كۆبونه‌وه‌كان به‌ئاسان ده‌ست پێناكه‌نه‌وه ی ی گۆڕان‌و ئه‌ندام نوێنه‌ری بزوتنه‌وه ی دانوس���تانكاری كۆبون���هوه وه‌ف���د پێنجقۆڵیی���ه‌كان ،یوس���ف محه‌م���ه‌د له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن��� ه رایگه‌یاند ی ناك���ه‌ن به‌مزووان��� ه ك���ه پێش���بین كۆبونه‌وه‌كان ده‌ستپێبكه‌نه‌وه ،چونك ه وه‌ك ئه‌و ئاماژهی پێدا ،له‌بنه‌ڕه‌تدا ئه‌و ی ی چاكس���از كۆبونه‌وان ه بۆ ئه‌نجامدان ی خۆپیش���اندانه‌كان ،به‌اڵم بوو له‌دوا هه‌ر كاتێك نه‌توانرێ���ت ئه‌و بارودۆخ ه ی بكرێته‌وه ،ئه‌وا نائاس���اییه ،ئاس���ای ی ی چاكساز متمانه‌بوونیش به‌ئه‌نجامدان كه‌متر ده‌بێته‌وه. ناوب���راو ئاش���كرایكرد ،یه‌كێ���ك ی هه‌رێم ی س���ه‌رۆك له‌بڕیار‌ه گرنگه‌كان ی ره‌م���ه‌زان ده‌ریكرد ك ه پێ���ش جه‌ژن ی ی 17 ی تۆمه‌تباران��� "ده‌س���تگیركردن شوبات‌و رۆژانی دواتر بوو كه خه‌ڵكیان كوش���توه‌‌و برینداریان كردون" ،به‌اڵم تائێس���تا "ده‌س���تگیر نه‌كراون" ،بۆی ه ی ی ئ���هو ئه‌ندام���هی وه‌ف���د به‌ب���ڕوا فۆتۆ :ئینته‌رنێت ی نازانرێت چاره‌نوسی کۆبوونه‌وه پێنج قۆڵییه‌کان به‌چی ده‌گات؟ دانوس���تانكار ،له‌ئێس���تادا پێشبین ی ناك���رێ كۆبون���ه‌وه‌كان به‌ئاس���ان دادگا ب���كات ك ه خه‌ڵكیان ش���ههیدو ی كه تائێستاش جێبه‌جێ نه‌كراوه". ده‌درێن بۆ گه‌یش���تن ب���هو ئامانجانه ده‌ستپێبكه‌نه‌وه. وته‌بێژه‌ك���هی كۆم ه ڵ ئاش���كرایكرد بریندار كردووه". گفتوگ���ۆكان له‌پێناوی���دا ئه‌نج���ام ی ناوبراو وتیش���ی "كاتێك س���ه‌رۆك ی پاكێج ه ك��� ه جێبه‌جێكردن���ی ئ���هو بڕیارانه‌‌و ی حكومه‌ت بوه‌ت ه ده‌درێن ،له‌وانه‌ش قبوڵكردن یه‌كگرتوو :ئاڵوگۆڕ ی هه‌رێم ه ی بارودۆخه‌كه ،چه‌ندێك هه‌رێم ك���ه بااڵترین پۆس���ت هێوركردنه‌وه چاكسازییه‌كانی ئۆپۆزسیۆن. بابه‌تی له‌پێشینه‌تری كۆبونه‌وه‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئۆپۆزسیۆن‌و هاوواڵتیانه ،چ���وار بڕی���ار ده‌رده‌كات‌و یه‌كێكی���ان ی ی ئه‌ندام ی ئه‌بوبه‌كر عه‌ل به‌بۆچون��� ێ ناك���رێ ،ئیت���ر چ دڵێكمان جێبه‌ج ئه‌وه‌نده‌ش بۆ ده‌سه‌اڵت باشتره. كۆمه‌ڵ :ده‌سه‌اڵت ده‌یویست ی ئیسالمی‌‌و ی سیاسی یه‌كگرتو مه‌كته‌ب به‌كۆبونه‌وه‌كان خۆش بێت". له‌كۆبونه‌وه‌كان ده‌ربچێت ی وه‌ف���دی دانوس���تانكار، ئه‌ندام��� ی شه‌هیدان :باوه‌ڕمان كه‌سوكار ی ئیسالمی ،محه‌مه‌د ی كۆمه‌ڵ وته‌بێژ له‌ئێس���تادا‌و له‌روانگ���هی جێبه‌ج���ێ ی پارتی :مه‌رجی پێشوه‌خته به‌كۆبونه‌وه‌كان نه‌ماوه ی ی حه‌كی���م ك ه ه���اوكات ئه‌ندامی وه‌فد ی س���ه‌رۆكایه‌ت ی چوار بڕیاره‌ك ه نه‌بون ئۆپۆزسیۆن قبوڵ ناكرێت ی ش���ێخ زاهی���ر مه‌حم���ود باوك��� ی ئۆپۆزس���یۆن ب���وو ی دانوس���تانكار هه‌رێم‌و حكوم���هت به‌تایبه‌تیش بڕیار ی ی راگه‌یاند (ش���ه‌هید س���وركێو) كه یه‌كێك ه لهو س���كرتێری مه‌كته‌بی سیاسی پارت ی "ش���ه‌هید"و له‌كۆبونه‌وه‌كان���دا ،به‌ئاوێن ه په‌یوه‌ندی���دار به‌كه‌یس��� ی كوردس���تان ،فازڵ میرانی ی 17ی ش���وبات ،كه ده‌س���ه‌اڵت ده‌یویس���ت هه‌رچۆنێك قوربانیانه‌ی ل ه 20ی شوباتدا "شه‌هید" دیموكرات ی دوا برینداره‌كان��� ی ی راگه‌یان���د كه ئه‌وان له‌چاوپێكه‌وتنێكدا له‌گ��� هڵ رۆژنامه ێ ناكرێ له‌ئێس���تادا گفتوگۆكان بێت له‌كۆبون���ه‌وه‌كان ده‌ربچێت ،بۆی ه ك���را ،به‌ئاوێنه چاوه‌ڕ ی ی باوه‌ڕی���ان به‌ئۆپۆزس���یۆن ماوه ،به‌اڵم (شه‌رقلئه‌وس���هت) رایگه‌یان���د دانان ی س���ه‌رۆك ده‌س���تپێبكه‌نه‌وه‌‌و پێیوای��� ه ئێس���تا به‌ده‌ركردن���ی بڕیاره‌كان��� ی كۆبونه‌وه‌كان باوه‌ڕی���ان به‌دانیش���تنه‌كان نه‌م���اوه‌‌و مه‌رجی پێش���وه‌خت ه له‌الی���ه‌ن الیه‌ن ه ی س���ه‌رۆكی حكوم���هتو هه‌رێمیش ئه‌نجامدان��� ئاڵوگ���ۆڕ ی ی ئه‌وه‌بوو ك ه ئۆپۆزسیۆنه‌كانه‌وه بۆ ده‌ستپێكردنه‌وه به‌ڵگه‌ش���ی بۆ قس���ه‌كه ی كابینه‌ی نوێ ،بووه‌ت ه دره‌نگتر كه‌وتن. پێكهێنان���هوه ی ی دادگا كۆبون���هوهی پێنجقۆڵ���ی ،قابیل��� ناوب���راو جه‌ختی ك���رده‌وه كه هه‌تا هێش���تا تۆمه‌تباره‌كان راده‌ست ی گفتوگ���ۆ ی له‌پێش���ینه‌تر بابه‌ت��� ی ی "بڕیار ی "ده‌سه‌اڵت ئاماده‌ی ه ئه‌و قبوڵك���ردن نییهو وتویه‌ت��� ی س���ه‌رۆكی هه‌رێم به‌كردار نه‌كراون‌و وت ی بڕیاره‌كان��� پێنجقۆڵیی���ه‌كان .ناوب���راو جه‌خت��� ی ی هه‌ڵپه‌ساردنی كۆبونه‌وه‌كان پێویست ێ نه‌كرێ���ن ،دانیش���تنه‌كان كه‌سان ه ده‌ستگیر بكات كه به‌شداری كرده‌وه ك ه ئێس���تا هه‌ندی بۆچونیش جێبه‌ج��� ی ی دانان ی "گرنگترین خۆپیش���اندانه‌كانیان ك���ردووه ،به‌اڵم به‌پێداچون���هوه هه‌یه ،فك���ره ی حكومه‌ت ده‌س���تپێناكه‌نه‌وه‌‌و وت��� ێ پێكهێنانه‌وه هه‌یه ده‌یه‌و ی مه‌رجی پێشوه‌خته قبوڵ ناكرێت". ی ك ه بڕیاریش ده‌س���تگیركردنی تۆمه‌تباران ه ئاماده نیی ه ئه‌و كه‌س���انه‌ش راده‌ست ببێت ه زنجیره‌یه‌كی تر لهو هه‌واڵن ه
ی هه‌رێم ی سه‌رۆك بڕیاره‌كان ی ل���ه27ی ئابی ئه‌مس���اڵ س���ه‌رۆك ی ی كوردس���تان چ���وار بڕیار هه‌رێم ی كۆبون���ه‌وه‌كان ده‌رك���رد بۆئ���هوه ده‌ستپێبكه‌نه‌وه. ی ژماره (.)23 یه‌كه‌م :بڕیار ی ئه‌و كه‌سان هی كه له‌دادگاكانی هه‌رێم كوردستان بڕیاری ده‌ستگیركردنیان ی ی ك��� ه بڕیار ب���ۆ ده‌رچووه‌‌و ئه‌وان ه ی كوردس���تان ی هه‌رێم س���ه‌رۆكایه‌ت ی 2011ده‌یانگرێته‌وه، ژماره 4س���اڵ له‌ڕووداوه‌كانی مانگه‌كانی شوبات - ی دادگاكان ئایار پێویست ه راده‌س���ت ی نیی ه بكرێن‌و هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك بۆ داواكراوێك داڵده بدات ،بهپێچهوانهوه به‌رپرس ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. ی ژماره (.)24 دووه‌م :بڕیار ی نابێ���ت هیچ كه‌س���ێك ل���ه‌ده‌ره‌وه رێوش���وێنه یاس���اییه‌كان بگیرێ���ت‌و ی ده‌بێت له‌كاتی لێكۆڵینهوه پارێزه‌ر ی ئاگادار بكرێت هه‌بێت‌و كه‌س���وكار ی له‌گرتنی‌و ئه‌و كه‌س���ه‌ش ك ه تۆمه‌ت ی یاسایی ده‌درێت ه پاڵی ده‌بێت لهماوه ی 24كاتژمێ���ردا راده‌س���تی دادگا ی تایبه‌تمه‌ن���د بكرێت ب���ۆ دیاریكردن چاره‌نوس���یو ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران‌و ئه‌نجومه‌نی دادوه‌ری راده‌سپێرین بۆ ده‌ركردن���ی رێنماییه‌كی یاس���ایی بۆ ی خاڵی یه‌كه‌م. جێبه‌جێكردن ی ژماره (.)25 سێیه‌م :بڕیار ی به‌رده‌وامبون له‌خه‌رجكردنی س���لفه ی دارای���ی حیزبه‌كان���ی به‌ش���داربوو ی كوردس���تان – عێراق، په‌رله‌مان��� س���لفه داراییه‌كان به‌و شێوه‌ی ه بێت ی ك��� ه ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران���ی هه‌رێم كوردستان بڕیاری له‌سه‌ر دابوو. ی ژماره (.)26 چواره‌م :بڕیار ی ی هه‌رێم��� ی وه‌زیران��� ئه‌نجومه‌ن��� ی كوردستان راده‌سپێرین به‌پێكهێنان ی رێكار‌ه لیژنه‌یه‌ك بۆ چاره‌سه‌ركردن ی نایاس���ایی ه كارگێڕییه‌كان ده‌رباره ی ی ئه‌ندامان سزادراوه سیاس���ییه‌كان ی ناوبراو ئۆپۆزسیۆن‌و پێویست ه لیژن ه ی كۆتایی به‌كاره‌كانی بهێنێت لهماوه 30رۆژدا له‌مێژووی پێكهێنانی.
عێراق
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
Iraq.awene@gmail.com راپۆرتێكی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان ئاشكرایده‌كات كه عێراق به‌ڕێوه‌یه بۆ ئهوهی وه‌كو هێزێكی مه‌زن‌و بااڵده‌ستی نه‌وت ده‌ربكه‌وێت له‌جیهان .ئه‌م راپۆرته كه له‌الیه‌ن یه‌كه‌ی زانیاری‌‌و شیكاری نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كانه‌وه ئاماده‌كراوه، ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه كه یه‌ده‌گی دڵنیای نه‌وت له‌واڵت 143ملیارده‌‌و ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ش هه‌یه 200ملیاردیتر به‌رمیل نه‌وت بدۆزرێته‌وه ئه‌مه‌ش عێراق ده‌كاته زلهێز له‌نه‌وتدا.
كارناسی نه‌رویجی ،رایده‌ر فیشه‌ر هوشیاری ئهوه ده‌دات كه عێراق له‌دۆخی خنكانی سیاسیدا ده‌ژی‌‌و پرۆسه‌ی سیاسی لهم واڵته به‌دۆخی ته‌نگه نه‌فه‌سیدا گوزه‌ر ده‌كات. ناوبراو به‌پێویستی ده‌زانێت پێداچونه‌وه‌یه‌كی جددی بكرێت بۆ دۆخی سیاسی عێراق كه هه‌مواركردنی هه‌ندێك بڕگه‌ی ده‌ستور بگرێته‌وه كه به‌ڕای ئه‌و به‌كه‌ڵكی ئه‌م دۆخه‌ی ئێستا نایه‌ت.
"ئه‌ڵێن به‌عس كوده‌تا ده‌كات ،كه‌چی خۆیان پشتیوانیی له‌سوریا ده‌كه‌ن"
له‌به‌ر ئێران ،حكومه‌تی عێراق پشتیوانیی لەبه‌عسی سوریا ده‌كات
ئا :یاسین ته‌ها
له‌پاش تێپه‌ڕینی چوارساڵ به‌سه‌ر له‌سێداره‌دانی سه‌دام حسێنی دیكتاتۆری پێشوی عێراق‌و بزربونی له‌به‌رچاوی الیه‌نگره‌كانی ،گۆڕه‌كه‌ی ده‌بێته نزرگا‌و شوێنی كۆبونه‌وه‌ی هه‌واداران‌و ئه‌وانه‌ی له‌ڕژێمه‌كه‌ی سودمه‌ندبوون .له‌ترسی دووباره نه‌بونه‌وه‌ی ئه‌م سیناریۆیه‌ش، لیبییه‌كان ته‌رمی قه‌زافییان له‌جێگایه‌كی نادیاری بیابانی گه‌وره‌ی لیبیا ئه‌سپه‌رد‌هی خاك كرد.
یەکێک لەخۆپیشاندانەکانی ئەم دواییەی سوریا ئه‌س����ه‌د هه‌ڵگرێت كه تاك����ه هاوپه‌یمان ی ستراتیژیی ئێرانه له‌ناوچه‌كه‌دا .رۆژنامه‌ی ئه‌لقه‌به‌سی كوه‌یتی له‌یه‌كێك له‌ژماره‌كانی ئه‌مدواییه‌ی����دا ل����ه‌زاری س����ه‌رچاوه‌یه‌كی ئه‌مه‌ریك����ی ب����ااڵوه به‌مانش����ێتی گهوره ه����ۆكاری هاوس����ۆزی حكومه‌تی مالیكی‌‌و تاڵه‌بانی س����ه‌رۆك كۆماری عێراقی له‌گه‌ڵ به‌شار ئه‌سه‌ددا ،ده‌گێڕێته‌وه بۆ "ملدانیان بۆ ئه‌جێندا‌و خواستی ئێران". س����ه‌رچاوه ئه‌مه‌ریكییه‌كه له‌په‌یوه‌ندیی له‌گ����هڵ ئه‌لقه‌به‌س����دا ره‌خن����هی ئ����هوه له‌تاڵه‌بانی‌‌و مالیك����ی ده‌گرێت كه "وه‌كو ئۆپۆزس����یۆنه‌كه‌ی جاران ره‌فتار ئه‌كه‌ن‌و خۆی����ان به‌قه‌رزاری س����وریا ده‌زانن نه‌ك خاوه‌ن بڕیاری واڵتێكی سه‌ربه‌خۆ‌و خاوه‌ن سه‌روه‌ری وه‌كو عێراق". مه‌حمود عوس����مان ،كه ئاماده نه‌بوو هیچ لهم زانیاریانه‌ی ئه‌لقه‌به‌س پشتڕاست یان ره‌ت بكات����هوه ،جه‌غت ل����هوه دهكاتهوه "نكۆڵی ل����هوه ناكرێت كه به‌ش����ی زۆری هه‌ڵوێس����تی عێراق به‌رانبه‌ر س����وریا بۆ رازیكردنی ئێرانه كه ئێس����تا بااڵده‌س����ته له‌واڵته‌كه‌دا" .له‌هه‌مان كاتیشدا هۆكاریتر ده‌خات����هڕوو ك����ه ب����ه‌ڕای ئ����هو كاریان له‌هه‌ڵوێس����تی عێ����راق ك����ردوه‌‌و ده‌ڵێت "ه����ه‌زاران ئ����اواره‌و ده‌رب����ه‌ده‌ری عێراق
له‌س����وریادان‌و هه‌ردووالش هاوس����نورن، ئه‌گه‌ر عێ����راق ل����ه‌دژی رژێمی ئه‌س����ه‌د هه‌نگاو بنێت ،ئ����ه‌وا بێگومان هه‌موو ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندییانه ده‌كه‌ونه مه‌ترس����ییهوهو ئه‌مه‌ش ئاس����ان نییه" .ئه‌م په‌رله‌مانتاره له‌گرنگی����ی پش����تیوانیه‌كانی عێراقی بۆ رژێمی به‌عسی س����وریا كه‌مكرده‌وه‌‌و وتی عێ����راق ته‌نها ده‌نگی نه‌داوه به‌س����زادانی سوریا نه‌ك پشتیوانیی كردبێت‌و وتیشی من ه����ه‌ر ئه‌وه‌ش ئه‌ڵێم "ئێران زۆر زه‌ره‌ر ئه‌كات له‌ڕووخانی به‌عسی سوریا‌و ئه‌ویش كاریگه‌ریی له‌سه‌ر بڕیاری عێراق هه‌یه". له‌پ����اش ئاش����كراكردنی هه‌ڵوێس����تی عێراقیش����هوه به‌رانب����ه‌ر پ����ڕۆژه بڕیاری هه‌ڵپه‌س����اردنی ئه‌ندامێتی سوریا ،به‌شی زۆری میدی����ا عه‌ره‌بی����ه‌كان به‌تایب����هت ئه‌لجه‌زی����رهو ئه‌لعه‌ره‌بیی����ه -ك����ه بونه‌ته گه‌مه‌ك����ه‌ر له‌شۆڕش����ه‌كانی "به‌ه����اری عه‌ره‌ب����ی" -ئ����هو هه‌ڵوێس����ته‌یان به‌هی تاقم����ی مالیك����ی دایه قه‌ڵ����ه‌م له‌كاتێكدا وه‌زیری دهرهوه كه به‌شداریی كۆبونه‌وه‌ی وه‌زیرانی ده‌ره‌وه‌ی عه‌ره‌بی كرد هوش����یار زێبارییه‌و كورده. ژماره‌ی����ه‌ك ئه‌ندام����ی لیس����تی ده‌وڵه‌تی یاس����ای مالیكیش الی خۆیان����هوه بهوه به‌رگریی له‌هه‌ڵوێس����تی سه‌رۆك وه‌زیران‌و
ئیئتیالفی فه‌رمانڕه‌وا ده‌كه‌ن له‌عێراق ك ه "دژی تایفه‌گه‌رایی����ه له‌مامه‌ڵه‌ی كۆمكاری عه‌ره‌ب����ی له‌گه‌ڵ واڵتانی كێش����ه‌دار" .لهم میانه‌یه‌ش����دا ج����ه‌واد به‌زونی له‌لیس����تی ده‌وڵه‌ت����ی یاس����ا به‌زیات����ر له‌میدیایه‌كی عێراقی����ی راگه‌یان����دووه "بۆچی كۆمكاری عه‌ره‌بی به‌هه‌مانشێوه‌ی س����وریا مامه‌ڵه له‌گ����هڵ داواكاریه‌كانی خه‌ڵك����ی واڵتانی به‌حره‌ین‌و یه‌مه‌نیشدا ناكات؟" .هه‌روه‌ها ده‌ڵێ����ت "ئێم����ه ئه‌زانی����ن ئه‌جێندایه‌كی ده‌ره‌كیی له‌پش����ت قڵپكردنه‌وه‌ی رژێمی حوكم����ه له‌س����وریا" .له‌الی خۆش����یه‌وه نوری مالیكی س����ه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق، پێشتر هوشیاری ئه‌وه‌یدابو‌و كه "رووخانی رژێم����ی ئه‌س����ه‌د بارودۆخ����ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ت تێكده‌دات" ،به‌اڵم س����ه‌رۆك وه‌زیران‌و وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی قه‌ته‌ر ،شێخ حه‌مه‌د بن جاسم -كه سه‌رۆكایه‌تی هه‌وڵه عه‌ره‌بیه‌كانی گوشاركردن له‌سوریا ده‌كات- به‌ناڕاسته‌وخۆ وه‌اڵمی دایه‌وه "رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ت خ����ۆی تێكچووه‌‌و پێویس����ت به‌ڕووخانی سوریا ناكات بۆ تێكچوون". ئێس����تا جگ����ه له‌س����وریا ،له‌یه‌مه‌ن-یش شۆڕش����ێكی خوێناوی بۆ رووخانی رژێمی عه‌ل����ی عه‌بدوڵ��ڵ�ا س����اڵح ده‌گوزه‌رێت‌و له‌به‌حره‌ین-ی����ش چه‌ندی����ن مانگرت����نو
خۆپیش����اندان له‌پێن����او گۆڕانكاریی لهو واڵته ئه‌نجام����درا ،به‌اڵم "له‌ب����ه‌ر ئهوهی به‌شێك له‌خۆپیش����انده‌رانی یه‌مه‌ن شیعه حوس����ییه‌كانن"و ئه‌وان����هی به‌حره‌ینیش تۆمه‌تب����ارن به‌پاش����كۆیه‌تی ئێران ،نه‌ك كۆمكاری عه‌ره‌بی بێده‌نگه له‌ئاس����تیان، به‌ڵك����ه واڵتان����ی كه‌نداویش كه ئێس����تا هه‌ڵس����وڕێنه‌ری س����ه‌ره‌كین له‌كۆمكاری عه‌ره‌بی ،پشتوانیی رژێمه‌كانیان ده‌كه‌ن‌و دژی خۆپیشانده‌رانن. ره‌وت����ی س����ه‌در ك����ه نوێنه‌رایه‌ت����ی چاره‌كێك����ی هه‌م����وو ش����یعه‌ی عێ����راق ده‌كات ،له‌چه‌ند لێ����دوان‌و به‌یاننامه‌یه‌كدا ئ����ه‌م هه‌ڵوێس����ته‌ی واڵتانی ع����ه‌ره‌ب به "دووفاق����یو ئیزدیواجیی����هت له‌قه‌ڵ����ه‌م ده‌دات" .جارج����اره‌ش كۆمكاری عه‌ره‌بی به‌ده‌سكه‌الی ئه‌مه‌ریكا تۆمه‌تبار ده‌كات، به‌اڵم مه‌حمود عوسمان كه په‌رله‌مانتارێكی سه‌ربه‌خۆی كورده ،سه‌رباری ئه‌م ملمالنێ تایفیانه ،له‌په‌یوه‌ندییه‌كه‌یدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه رایگه‌یان����د "پێویس����ت ده‌كات هه‌میش����ه عێراق له‌گه‌ڵ گه‌الن بێت نه‌ك رژێمه‌كان". لهم میانه‌یه‌ش����دا جه‌غتی لهوهكردهوه كه بۆ دۆخی ئێس����تا ئه‌ركی عێ����راق ئه‌وه‌یه كه له‌گه‌ڵ گه‌لی س����وریا بێت نه‌ك رژێمی به‌عسی به‌شار.
تاوانه‌كان ی وه‌زاره‌ت ی ناوخۆ ی عێراق ئاشكرا ده‌كرێت
"لێكۆڵه‌ره عێراقیه‌كان سێكس به‌كارده‌هێنن بۆ وه‌رگرتنی دانپێدانانه‌كان"
ئا :الپه‌ڕ‌هی عێراق به‌پێ���ی به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی ویكلیك���س، لێكۆڵه‌ره عێراقیه‌كان ده‌ستدرێژی سێكسی وه‌كو هۆكارێك به‌كارده‌هێنن بۆ وه‌رگرتنی دانپێدانانی گیراوه‌كان. ئ���ه‌م به‌ڵگه‌نامه‌ی���ه كه له‌بروس���كه‌یه‌ك ی باڵیۆزخانه‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌به‌غدا وه‌رگیراوه، باس له‌گرتوخانه‌ی ژم���اره 4ی وه‌زاره‌تی ناوخ���ۆی عێ���راق ده‌كات له‌كۆمه‌ڵگ���هی باڵه‌خانه‌كان���ی وه‌زاره‌تی ناوبراو له‌به‌غدا‌و له‌سه‌ر زاری كۆمه‌ڵێك نه‌وجه‌وان‌و گه‌نجی تازه پێگه‌ش���تووه‌وه ئ���هوه ده‌گێڕێته‌وه ك���ه لێكۆڵه‌ره عێراقییه‌كان ده‌س���تدرێژی سێكسییان كردوه‌ته سه‌ریان لهبهرئهوهی ناچاریان بكه‌ن دان به‌و تاوانانه‌دا بنێن كه رووبه‌ڕوویان كراوه‌ته‌وه .ئه‌و دیبپلۆماته‌شی كه ئه‌م بروس���كه‌ی نوسیوه ،ئاماژه بهوه ده‌كات كه ئه‌و ده‌س���تدرێژییه‌ی كراوه‌ته س���ه‌ر گه‌نجه‌كان ،زۆر لهو پێش���ێلكاریانه خراپت���ره ك���ه ل���ه 2005له‌گرتوخانه‌ی نهێنی چادرییه ئاشكرابوون‌و په‌یوه‌ندییان به‌ئه‌ش���كه‌نجه‌دانی چاالكوانانی سوننه‌وه ههبووه .له‌بروس���كه‌كه‌دا ئ���هوه هاتووه ك ه ل���ه 30ئایاری س���اڵی 2006تیمێكی هاوبه‌شی عێراقی‌‌و ئه‌مه‌ریكی له‌ناوه‌ڕاستی به‌غ���دا رێی���ان له‌بینایه‌ك كه‌وت���ووه كه ك��� ه 1400گیراوی تێداب���ووهو له‌دۆخێكی نایاسایی‌‌و نا مرۆییدا زیندانی كرابوون .لهم گرتوخانه‌یه‌دا نیشانه‌ی ئه‌شكه‌نجه له‌سه‌ر جه‌س���ته‌ی 41ك���ه‌س دۆزراوه‌ته‌وه‌‌و 37
گۆڕه‌كه‌ی سه‌دام‌و گۆڕی قه‌زافی ئا :الپه‌ڕ‌هی عێراق
كاتێك واڵتانی عه‌ره‌بی نێوانیان له‌گه‌ڵ سوریا خۆش بوو ،مالیكی به‌النكه‌ی تیرۆر‌و تێكده‌ری ئاسایشی عێراق ده‌یدایه قه‌ڵه‌م ،كه‌چی ئێستا كه گه‌ل له‌ڕژێم راپه‌ڕیوه‌‌و زۆربه‌ی عه‌ره‌ب پشتیان تێكردووه ،حكومه‌ته‌كه‌ی پشتیوانیی لێده‌كات. له‌وه‌ته‌ی "به‌هاری عه‌ره‌بی" گه‌ش����توه‌ت ه س����وریاو حكومه‌تی ئێس����تای عێراقیش له‌گه‌ڵ هه‌موو چه‌ش����نه سزا‌و گه‌مارۆیه‌كی س����ه‌ر رژێمی به‌عسی ئه‌س����ه‌د-دا نه‌یاره، ئه‌و هاوكێشه ناجۆره‌ی س����ه‌ره‌وه بوه‌ته پرسیار‌و گرێی زۆربه‌ی ناوهنده میدیاییو سیاسییه عهرهبیو بیانییه‌كان .كاتێكیش س����ه‌ره‌تای ئ����ه‌م هه‌فته‌ی����ه 19ده‌وڵه‌تی عه‌ره‌بی له‌ك����ۆی 22ده‌وڵ����هت ده‌نگیان ب����ۆ هه‌ڵپه‌س����اردنی ئه‌ندامێتی س����وریا له‌چاالكییه‌كان����ی كۆم����كاری عه‌ره‌بی دا، حكومه‌تی عێ����راق بێده‌نگی به‌رانبه‌ر ئه‌م بڕی����اره هه‌ڵب����ژارد‌و رازیی نه‌ب����وو وه‌كو هاوتاكانی داوای س����زادانی سوریا بكات، له‌كاتێكدا ئه‌وانه‌ی حوكمڕانی راسته‌قینه‌ن له‌عێراق ،شیعه‌ن‌و ئه‌وه‌شی له‌سوریا حوكم ده‌كات به‌عسییه. مه‌حمود عوس����مان كه ئه‌ندامی لیس����تی هاوپه‌یمانی كوردس����تانه‌و له‌ناوه‌نده‌كانی بڕی����اره‌وه نزیك����ه ،له‌په‌یوه‌ندییه‌ك����ی ته‌له‌فۆنی����دا به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د "زۆر سه‌یره له‌الیه‌ك حكومه‌تی عێراق له‌ناوخۆ هه‌ڵاڵیه‌ك����ی گه‌وره‌ی به‌رپاك����ردوه گوایه به‌ع����س كوده‌ت����ا ده‌كات دژی حكومه‌تی ئێس����تا ،كه‌چی ئێس����تا خۆی پشتیوانی له‌به‌عسی سوریا ده‌كات كه دوا په‌ناگه‌ی به‌عسیزمه له‌دونیادا". به‌پێ����ی كۆمه‌ڵێك راپۆرت����ی رۆژنامه‌وانی ئه‌مه‌ریك����یو ئه‌وروپ����ی ك����ه به‌مدواییانه باڵوكراونه‌ت����هوه ،فه‌رمان����ڕه‌وا‌و هێ����زه سیاسییه‌كانی شیعه‌ی عێراق ترسی زۆریان هه‌یه له‌ئه‌گه‌ری رووخانی رژێمی به‌عس����ی س����وریا ،چونكه لهو واڵته عه‌له‌وی-ـه‌كان كه‌مایه‌تییه‌ك����ی بچوك����نو ناگه‌نه %10ی كۆی گش����تی پێكهاته‌كانی سوریا ،كه‌چی حوكمی واڵت ده‌كه‌ن‌و ئه‌گه‌ر بڕوخێن ،ئه‌وا به‌ڕژێمی سوننه جێگه‌یان ده‌گیرێته‌وه كه زۆرینه‌ی دانیشتوانی واڵته‌كه پێكده‌هێنن. هه‌ندێ����ك چاودێریت����ر رایه‌كیتریان ههیهو باس ل����هوه ده‌كه‌ن لهبهرئهوهی ئێس����تا بڕیاری سیاسی عێراق ملكه‌چی ئه‌جێندای ئێرانه ،بۆیه ناتوانێت هه‌نگاو له‌دژی رژێمی
پرۆفایل
7
ی لێكۆڵه‌ره‌كان هه‌ڕه‌شه القه‌كردنیان لێكردوون ی دان لهدواوه بۆ ئهوه به‌تۆمه‌ته‌كانیاندا بنێن‌و ی لێكۆڵینه‌وه‌شدا له‌كات گیراوه گه‌نجه‌كان ناچاركراون ئالەتی ی لێكۆڵه‌ره‌كان پیاوه‌ت بمژن گه‌نج‌و نه‌وجه‌وانیش به‌ش���ێوه‌ی نایاسای ی ده‌س���تگیر كرابوون كه زۆربه‌یان سكااڵی ئه‌وه‌یانكردووه له‌الی���ه‌ن لێكۆڵه‌ره‌كانه‌وه القه كراون .بروس���كه‌كه كه ئاراس���ته‌ی الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كانی واش���نتۆن كراوه ده‌ڵێ���ت "زۆربه‌ی هه‌رزه‌كاره‌كان س���كااڵ له‌ده‌ست ده‌س���تدرێژیی سێكسی ده‌كه‌ن‌و باس ل���هوه ده‌ك���ه‌ن كه لێكۆڵ���ه‌ره‌كان
هه‌ڕه‌شه‌ی القه‌كردنیان لێكردوون لهدواوه، ب���ۆ ئ���هوهی دان به‌تۆمه‌ته‌كانیاندا بنێن‌و له‌كاتی لێكۆڵینه‌وه‌شدا گیراوه گه‌نجه‌كان ناچاركراون ئامێری پیاوه‌تی لێكۆڵه‌ره‌كان بم���ژن" .بروس���كه‌كه جه‌خ���ت ل���ه‌وه‌ش دهكاتهوه ك���ه گی���راوه به‌ته‌مه‌نه‌كانیش ش���ایه‌تی ئه‌وه‌یانداوه كه ده‌س���تدرێژیی كراوه‌ته‌سه‌ر گه‌نجه‌كان. بروسكه‌كه له‌باره‌ی باڵه‌خانه‌ی ژماره 4ی وه‌زاره‌تی ناوخۆی عێراقه‌وه ده‌ڵێت "جمه‌ی ده‌هات له‌خه‌ڵك‌و زۆر قه‌ره‌باڵغ بوو ،ئه‌مه‌ش له‌زۆربه‌ی گرتوخانه‌كانی وه‌زاره‌تی ناوخۆی عێراقدا دووباره بوه‌ت���هوه ،به‌جۆرێك كه بواری قاچ راكێشان نهبووه بۆ گیراوه‌كان‌و ناچار له‌كاتی دانیش���تندا قاچیان له‌یه‌كتر چەند گیراوێکی عێراقی لەالیەن هێزە چەکدارەکانەوە ئااڵن���دووه‌‌و ئه‌ژنۆی���ان تێكه‌ڵك���ردووه .له‌وه‌ش ده‌كات كه سه‌ره‌تا پاسه‌وانه‌كانی گرتوخانه‌كه نه‌بێت" . هه‌روه‌ها بروس���كه‌كه له‌باره‌ی بارودۆخی گرتوخانه‌ك��� ه رێگه‌ی���ان ن���ه‌داوه به‌تیمه جگه لهم سه‌رپێچییانه‌شی كه له 2006دا ئه‌م گرتوخانه‌یه‌شه‌وه ئهوه ئاشكرا ده‌كات هاوبه‌ش���ه ئه‌مه‌ریك���یو عێراقییه‌كه بچنه ئه‌نجامدراون ،له‌س���اڵی 2010راپۆرتێكی كه هه‌وای پاكی تێدا نهبووه بۆ هه‌ڵمژین‌و ناو گرتوخانه‌كه‌وه‌‌و كاتێكیش رۆشتوون ،رێكخ���راوی لێبوردن���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی زۆربه‌ی گیراوه‌كانیش به‌ده‌ست هه‌وكردن‌و ده‌بین���ن ك���ه پاس���ه‌وانه‌كان له‌هه‌وڵ���ی گرتوخانه‌یه‌ك���ی نهێن���ی فڕۆكه‌خان���هی رشك‌و ئه‌سپێوه گیرۆده‌بوون. ش���اردنه‌وه‌ی چ���وار گیراوداب���وون ك���ه موسه‌ننای ئاشكراكرد كه 400گیراو له‌خۆ ه تیم ڵ ه گ��� ه زۆربه‌ی ئه‌و گیراوانه‌ش���ی ل له‌بورجی ئێش���كگرتندا ده‌س���تدرێژییان ده‌گرێت‌و س���ه‌ر به ئیداره‌ی نوری مالیكی ئه‌مه‌ریكییه‌ك���ه موقابه‌له‌ی���ان ك���ردووه ،كرابووه سهرو هه‌ڕه‌شه‌یان لێكردبوون كه س���ه‌رۆك وه‌زیرانه‌‌و هوشیاری ئه‌وه‌شی دا شوێنی شكانی ئێس���كو ئه‌شكه‌نجه‌دانی نابێت له‌باره‌ی ئه‌ش���كه‌نجه‌كانیانه‌وه قسه كه گی���راو هه‌یه له‌عێراق "چه‌ندین س���اڵ ده‌س���تگیر ده‌كرێت به‌بێ دادگاییكردنێكی جه‌سته‌ی خۆیان پیشان داون‌و جه‌غتیان بۆ ئه‌مه‌ریكییه‌كان بكه‌ن . ل���هوه كردوهتهوه كه پاش به‌س���تنه‌وه‌ی له‌ب���اره‌ی ئه‌م گرتوخانه‌یه‌ش���هوه زاڵمای دادگه‌ران���هو هه‌ندێكیش���یان خراپتری���ن قاچیان‌و هه‌ڵواسینیان سه‌ر بهرهو خوار ،خه‌لیلزاد كه ئ���ه‌وكات باڵیۆزی ئه‌مه‌ریكا ئه‌ش���كه‌نجه ده‌درێن ،رێگه به‌كه‌سوكاری به‌ئاس���نو زنجیر ئه‌ش���كه‌نجه‌ی ژێر پێو ب���ووه له‌عێراق ،نوس���یویه‌تی "ش���تێكی گیراوه‌كانیش نادرێت كه سه‌ردانیان بكه‌ن الس���متیان دراوه‌‌و تیمه‌كه چه‌ندین په‌ڵه قورس���ه ئه‌گه‌ر مه‌ح���اڵ نه‌بێت كه گهوره یان یارمه‌تیی یاساییان پێشكه‌ش بكه‌ن‌و خوێنیان له‌به‌شه جیاجیاكانی باڵه‌خانه‌كه‌دا به‌رپرس���انی وه‌زاره‌تی ناوخۆو پۆلیس���ی ده‌ڵێ���ت له‌گواس���تنه‌وه‌ی 100گیراودا بۆ تێبینی كردووه .هه‌روه‌ها له‌بروس���كه‌كه‌دا نیش���تمانی كه به‌رپرس���ن له‌باڵه‌خانه‌ی به‌غدا 7یان له‌ئه‌نجام���ی خراپی مامه‌ڵه ك���ه ویكیلیك���س ئاش���كرایكردوه ،باس ژماره 4ئاگایان لهم مامه‌ڵه خراپانه‌ی ناو مردوون.
به‌پێ���ی راپۆرته رۆنامه‌وانی���ه ناوخۆیی‌‌و بیانی���ه‌كان ،لهم چه‌ند مانگ���هی دواییدا ژم���اره‌ی زیاره‌تكه‌رانی گۆڕی دیكتاتۆری پێش���وی عێراق به‌ش���ێوه‌یه‌كی به‌رچاو هه‌ڵكشاوه ،ئه‌وانه‌شی سه‌ردانی ئه‌م گۆڕه ده‌كه‌ن تامه‌زرۆی ئاسایش‌و ئۆقره‌یی ئه‌و رۆژگاره‌ن كه "له‌ته‌قینه‌و‌ه نه‌ده‌ترس���ان‌و له‌ئێس���تاش زیات���ر ت���ه‌زووی كاره‌بایان هه‌بوو". گۆڕه‌ك���هی س���ه‌دام ئێس���تا له‌گوندی عۆجه‌ی نزیك تكری���ت‌و له‌ناو هۆڵێكدایه كه سه‌دام له‌س���ااڵنی هه‌شتاكان بۆ بۆنه كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان دروس���تیكرد ،كه‌چی له‌پ���اش روخان���ی خ���ۆی‌‌و رژێمه‌كه‌یه‌وه بووب���ه به‌ئارام���گای یه‌كجاری���ی خۆیو كوڕو یاریده‌ده‌ره‌كانی‌‌و ئێس���تاش بوه‌ته جێگای���ه‌ك ب���ۆ خوێندن���هوهی هۆنراوه‌‌و یه‌كتربینینی هه‌وادار‌و الیه‌نگرانی به‌عس‌و ناڕازییه‌كان له‌دۆخی ئێستای عێراق. به‌پێی ئام���اری هه‌ندێ میدیای بیانی، هه‌ندێ���ك رۆژی ئه‌م چه‌ند مانگه‌ی دوایی ژماره‌ی زیاره‌تكه‌رانی گۆڕی سه‌دام له100 كه‌س زیاتر ب���ووهو هه‌ندێ���ك له‌وانه‌ش به‌ناچاری‌‌و له‌داخدا هاتونه‌ته سه‌ر گۆڕی ئه‌و كه‌سه‌ی كه به‌شی هه‌ره زۆری خه‌ڵكی عێراقی تۆقاند .هه‌ندێك زیاره‌تكه‌ر باسیان له‌وه‌ك���ردووه س���ه‌ردانی گۆڕی س���ه‌دام بیركردن���هوهی عێراقێك���ی ئارامه‌‌و ئه‌وان بیری ئه‌و رۆژگاره‌ش ده‌كه‌ن كه سه‌رجه‌م واڵتانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت به‌ئارامی ده‌ژیان به‌ر ل���هوهی "به‌هاری شۆڕش���ه عه‌ره‌بیه‌كان" ده‌س���تپێبكات .هه‌ندێكیتر هێش���تا س���ه‌دام به‌نمونه‌ی فه‌رمانڕه‌وای ی به‌رژه‌وه‌ندییان باش ده‌زانن‌و لهبهرئهوه به‌رژێمه‌كه‌ی���هوه په‌یوه‌س���ت بووه ،بیری رۆژگاره‌كانی حوكمی ئه‌و ده‌كه‌ن. له‌ده‌وروبه‌ری گۆڕه‌كه‌ی س���ه‌دام ،ده‌یان وێنه‌ی خ���ۆی‌‌و كوڕه‌كان ی كۆكراونه‌ته‌وه، له‌هه‌ندێ���ك لهو وێنانه‌دا س���ه‌دام چه‌كی به‌ده‌س���ته‌‌وه‌یه‌‌و له‌هه‌ندێكیتریشدا له‌گه‌ڵ كوڕه‌كانی وه‌ستاوه‌‌و ئێس���تاش له‌ژیانی كۆتایی���دا ته‌رمه‌كانی���ان هه‌ر دراوس���ێی یه‌كتره .هه‌ندێك له‌وانه‌ش���ی ده‌چنه سه‌ر گۆڕی س���ه‌دام ،له‌بری ئیم���زا‌و یادگاری، راس���تهوخۆ له‌س���ه‌ر گۆڕه‌ك���ه ش���یعر ده‌خوێنن���هوهو ل���هو پارچ���ه هۆنراوه‌یه راده‌مێن���ن ك���ه له‌ته‌نیش���ت گۆڕه‌كه‌ی نوس���راوهو ده‌ڵێت "تۆ له‌گۆڕه‌كه‌ش���تدا ده‌یانترس���ێنیت ،تۆیان كوش���ت ،به‌اڵم به‌زیندویی هێشتیتیانه‌وه له‌ده‌روونماندا". چاودێ���ران ئام���اژه به‌وه‌ده‌كه‌ن كه ترس له‌دووباره‌بون���هوهی ئ���هوهی ل���ه‌ده‌وری گۆڕه‌ك���هی س���ه‌دام رووده‌دات ،هان���ی ئه‌مه‌ریكاییه‌كان���ی داوه ته‌رم���ی بن الدن به‌كوژراوی فڕێ بده‌نه ناوده‌ریای عه‌ره‌بی بۆ ئهوهی به‌هه‌مانش���ێوه نه‌بێته نه‌زرگا. كاتێكی���ش چه‌ك���داره شۆڕش���گێڕه‌كانی ش���اری میس���راته‌ی لیبی���ا قه‌زافیی���ان له‌نزیك ش���اری سرت كوش���ت ،نه‌یانوێرا ته‌رمه‌كه‌ی له‌جێگایه‌كی زانراودا بخه‌نه‌ژێر خ���اك ،چونكه ئه‌ویش به‌هه‌مانش���ێوه‌ی س���ه‌دام الیه‌نگ���رو ه���ه‌واداری هه‌ی���هو ی ئه‌ویش ئه‌گه‌ری به‌هه‌مانشێوه‌ی گۆڕه‌كه ئ���هوهی هه‌یه ببێت���ه مه‌زارگه‌‌و هێمایه‌ك ب���ۆ ئه‌وانه‌ی له‌ڕژێمه س���ه‌ركوتكه‌ره‌كه‌ی سوودمه‌ندبوون .ههرچهنده ئه‌و دیكتاتۆره عه‌ره‌بییان���ه كارنام���هو چاره‌نوس���ێكی هاوش���ێوه‌یان هه‌ب���وو ،ب���ه‌اڵم ئه‌مجاره رێگ���ه نه‌درا له‌ژیانی پ���اش مردندا چیتر له‌یه‌ك بچن‌و ئه‌نجومه‌نی ئینتیقالی لیبیا به‌خاكسپاردنی ناوبراوی له‌تاریكایی شه‌وو له‌ناو بیابان ب���ه كۆمه‌ڵێكی كه‌م خه‌ڵك سپارد كه ده‌س���تیان له‌سه‌ر قورئان دانا ك���ه له‌ژیاندا ماون ش���وێنه‌كه‌ی بۆ كه‌س ئاش���كرا نه‌كه‌ن‌و له‌دڵی خۆیاندا به‌نهێنی بیهێڵن���هوه ،به‌م���ه‌ش ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌یان له‌كیس الیه‌نگران���ی قه‌زافی دا كه وه‌كو سه‌دام شانازی به‌وێنه‌‌و یادگاریه‌كانیه‌وه بكه‌ن .
8
aburi.awene@gmail.com
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
ئابووری
ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە
كه‌مبوونی ئاوی هاوینه هه‌واره‌كان مه‌ترسی ئابوری لێده‌كه‌وێته‌وه
به‌هۆی وشكبوونی چۆم‌و كانیاوه‌كانه‌وه له‌هاوینه‌هه‌واره‌كانیش په‌نا بۆ بیری ئیرتیوازی ده‌برێت ئه‌وه‌یه كه نه‌وت‌و موشته‌قاته‌كانی زۆر ده‌سوتێن ،واتا گازی دووه‌م ئۆكسیدی كارب���ۆن زۆرب���ووه ،چونك���ه نه‌وت‌و موش���ته‌قاتی زۆر ده‌سوتێنرێت ،وه‌كو بڵێین زه‌ختیك له‌س���ه‌ر به‌رگی زه‌وی زیادب���ووه ،به‌رگێكی دیكه‌ی ئه‌و غازه دروس���تبووه‌و بووه‌ته هۆی ئهوهی كه زه‌وی گه‌رم بێـت".
ئا :نزار گزالی ،هه‌ولێر كه‌م بارانیی ،ئاوی ناوچه گه‌شتیاریه‌كانی به‌ته‌واوی كه‌م كردووه ،به‌بڕوای شاره‌زایه‌كی بواری ئابووری ،ئه‌وه‌ش مه‌ترسی بۆسه‌ر الیه‌نی ئابووری هه‌رێم‌و كه‌می گه‌شتیار دروست ده‌كات .وه‌زیری شاره‌وانی‌و گه‌شتوگوزاری حكومه‌تی هه‌رێم-یش (سه‌میر عه‌بدوڵاڵ) به‌پێویستی ده‌زانێ له‌وباره‌یه‌وه (دیراسه‌یه‌كی) ورد بكرێ ،ئه‌و ده‌ڵێت "پێویسته ئه‌و ئاوه كه‌مه‌ی هه‌مانه پارێزگاری لێ بكه‌ین ،ئه‌وه‌ش به‌ڕێگه‌ی هونه‌ریی به‌به‌كارهێنانی ترومپای تایبه‌تی ئه‌و ئاوه بگێڕێته‌وه بۆ ئهوهی ئاوه‌كه بمێنێته‌وه". له‌به‌دواداچوونێك���دا ،ئاوێن���ه چه‌ن���د هاوینه‌هه‌وارێكی س���ه‌ر ب���ه پارێزگای هه‌ولێ���ر به‌نمون���ه ده‌خات���هڕوو ك���ه ئاوه‌كه‌ی���ان تاڕاده‌یه‌كی مه‌ترس���یدار كه‌م���ی كردوه ،هه‌روه‌ها ش���اره‌زایانی ب���واری ئاو ل���ه‌ڕووی ئاب���ووری باس له‌زیانه‌كانی كه‌مبوونه‌وه‌ی ئاو ده‌كه‌ن
ئاودان به‌ته‌نكه‌رێكی نیو ئینجی هه‌رگیز چاره‌سه‌ر نییه ،بۆی ه من داوای لێدانی 3 بیرم كردووه
ك���ردووه ،ئ���هو ده‌ڵێت "له‌ئێس���تادا زۆربه‌ی باخچه‌كانی شه‌قاڵوه له‌ڕێگه‌ی بیری ئاودێریی���هوه ئاو ده‌درێن‌و ئاوی بی���ره‌كان ده‌چێته نێو جۆگه ئاوه‌كانی شه‌قاڵوه‌وه ،الی هه‌موانیش ئاشكرایه كه ئاوی سروشتی كاریگه‌ریی باشتری كه‌م بوونه‌وه‌ی ئاو له‌شه‌قاڵوه‌و هه‌یه له‌ئاوی بیره‌كان". مه‌ترسی وشكبوونی باخه‌كان شارۆچكه‌ی شه‌قاڵوه‌ی سه‌ر به‌پارێزگای به‌پێ���ی ئام���اری هۆب���هی ئاودێریی هه‌ولێ���ر ،به‌یه‌كێ���ك له‌هاوینه‌هه‌واره شه‌قاڵوه ،لهو ش���ارۆچكه‌یه‌دا ()630 ناوداره‌كانی كوردس���تان ده‌ناس���رێ ،باخ هه‌ی���ه ك���ه زۆرین���هی رووبه‌ری وه‌ك به‌ش���ێك له‌خ���اوه‌ن باخه‌كان���ی ناوچه‌كه‌یان داپۆش���یوه ،به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و هاوینه‌ه���اواره ئاماژهی بۆده‌كه‌ن ،هۆبه‌ی ئاودێری ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو كه به‌شێكی زۆری سه‌رچاوه‌ی ئاوه‌كانیان له‌ئێستادا شه‌قاڵوه ( )4بیری ئاودێریی ووش���ك بووه ك���ه به‌ب���ڕوای ئه‌وان ،هه‌ی���هو ( )5می���راو سه‌رپه‌رش���تی ئه‌وه‌ش مه‌ترسی گهوره بۆ سه‌ر ره‌ز‌و دابه‌شكردنی ئاوی ئه‌و بیرانه ده‌كات. باخ‌و ناوچه گه‌ش���تیاریه‌كه‌یان دروست ئه‌و وت���ی "له‌هاوینی راب���ردوو ()24 ده‌كات ،ئه‌وان راده‌گه‌یه‌نن كه "تائێستا كاتژمێ���ر ئه‌و بیران���ه كاریان كردووه، ئه‌م شارۆچكه‌یه كه‌مئاویی وای به‌خۆوه باخچ���ه هه‌یه ( )4 -3ج���ار له‌ڕێگه‌ی نه‌بینیی���وه" .له‌مباره‌یه‌وه خاوه‌ن باخ ئه‌و بیران���هوه ئاودراوه ،ب���ه‌اڵم ئه‌مه محه‌مه‌د عه‌لی ته‌مه‌ن ( )36ساڵ ،كه كه‌مه بۆ ئاودانی باخه‌كان" ده‌رباره‌ی سه‌رپه‌رش���تی یه‌كێك له‌باخه‌كانی ئه‌و چاره‌س���ه‌ریش ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره ده‌ڵێت هاوینه‌ه���ه‌واره ده‌كات بۆچونی وایه" ،ئ���اودان به‌ته‌نكه‌رێك���ی نی���و ئینجی س���اڵ له‌دوای ساڵ ،باخه‌كانیان بهرهو هه‌رگی���ز چاره‌س���ه‌ر نیی���ه ،بۆیه من وش���كبوون ده‌ڕۆن‌و راشیده‌گه‌یه‌نێ كه داوای لێدانی ( )3بیرم كردووه ،به‌اڵم له‌ئێس���تادا باخه‌كانیان له‌ڕێگه‌ی ئاوی له‌ئێس���تادا گوایه ئ���اوی خواردنه‌وه بیره‌كان���ی ئاودێریی���هوه ئاوده‌درێن ،له‌قه‌ندیل���هوه ب���ۆ ش���ه‌قاڵوه دابی���ن ئه‌و ده‌ڵێ���ت "به‌اڵم ئهوه به‌ش ناكات ،ده‌كرێت )22( ،بیری ئاو خواردنه‌وه‌ش به‌ڕاس���تی ئه‌گه‌ر خه‌ڵك به ته‌نكه‌ریش هه‌یه ،له‌گ���هڵ هاتنی ئ���هو ئاوه ئه‌و ئ���او بكڕێت ،هه‌ر س���ودی نییه ،بۆیه بیرانه راده‌گیرێن‌و هه‌ندێكیان ده‌درێنه پێویس���ته حكوم���هت له‌مباره‌ی���هوه ئاودێری بۆ باخچه‌كانی شه‌قاڵوه" به‌رنام���هو پالن���ی تۆكم���هی هه‌بێت، ئاوی تاڤگه‌و هاوینه‌هه‌واره‌كانی چونكه تاكه داهاتی به‌ش���ێكی زۆری سۆرانیش كه‌میان كردووه خه‌ڵكی شه‌قاڵوه گه‌شتوگوزاره ،ئه‌گه‌ر ئ���ه‌وه‌ش نه‌مێنێ یاخود ك���ه‌م بكات تاڤگه‌ی (گه‌لی عه‌ل���ی به‌گ) یه‌كێكه له‌ش���وێنه گه‌ش���تیاریه‌كانی ده‌ڤه‌ری كاریگه‌ریی ئابووری خۆی ده‌بێت". هه‌ر له‌مباره‌ی���هوه به‌ڕێوه‌به‌ری هۆبه‌ی س���ۆران كه سه‌ر به‌ناحیه‌ی خه‌لیفانه‌‌و ئاودێ���ری ش���ه‌قاڵوه ئازاد حه‌س���ه‌ن ب���ه‌دووری 100ك���م كه‌وتۆت���ه باكوری ئاماژهی به‌وه‌دا كه پێش���تر شه‌قاڵوه رۆژهه‌اڵت���ی ش���اری هه‌ولێ���ره‌وه، ل���ه‌ڕووی ئاودێرییه‌وه پش���تی به‌ئاوی له‌ڕابردوودا ئه‌م هاوینه‌هه‌واره ئاوێكی كانیاوه‌كان ده‌به‌س���ت ،ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ سروشتی س���ه‌رنج راكێش���ی هه‌بوو، س���ه‌رهه‌ڵدانی وشكه س���اڵی سااڵنی هه‌رله‌به‌ر ئه‌وه‌ش سااڵنه گه‌شتیارێكی رابردوو ،سه‌رجه‌م كانیاوه‌كانی شه‌قاڵوه زۆر رووی تێكردووه ،به‌اڵم له‌دوو ساڵی ك���ه ژماره‌یان 7كانیاو بوو وش���كیان رابردوو تاڤگه‌كه وشكی كردو جگهلهوه
"پێویسته سود له‌سه‌رچاوه جیاوازه‌كانی گه‌شتوگوزار وه‌ربگیرێت" س���ه‌ره‌ڕای بوونی كه‌مئاوی ،به‌بڕوای ش���اره‌زایانی ئه‌و بواره ،هاوواڵتیانیش ب���ۆ به‌كارهێنانی ئاو هۆش���یارییه‌كی ته‌ندروس���تیان نیی���ه ،له‌مباره‌ی���هوه ئابوریناس‌و مامۆستای به‌شی ئابوری، له‌كۆلێژی كارگێ���ڕی‌و ئابوری زانكۆی س���ه‌الحه‌دین د.محه‌م���ه‌د س���ه‌لمان ئام���اژه‌ی به‌وه‌ده‌دا ك���ه تاكی كوردی ئابوریانه ئاو بهكار ناهێنێ رۆژانه زۆر به‌فی���ڕۆی ده‌دا ،هه‌روه‌ها ئه‌و ده‌ڵێت "زۆری بی���رو به‌كارهێنان���ی ئاوی ژێر زه‌وی وای���ان كردووه به‌ش���ێكی زۆری س���ه‌رچاوه‌ی ئاوی كان���یو كارێزه‌كان وشك بكه‌ن". ئ���ه‌م ئابوریناس���ه به‌پێویستیش���ی ده‌زان���ێ ك���ه له‌كات���ی كه‌مبوونه‌وه‌ی ئ���اوی ناوچ���ه گش���تیاریه‌كان ،ب���ۆ ئهوهی زیان���ه ئابوریه‌كان زیاتر نه‌بێت پێویسته حكومه‌ت بیر له‌به‌هێزكردنی الیه‌نه گه‌ش���تیاریه‌كانی ت���ر بكاته‌وه فۆتۆ KRG :وه‌ك گه‌ش���توگوزاری ش���وێنه‌واریی، چەند گەنجێکی گەشتیار لەکوردستان گه‌شتوگوزاری مێژوویی ،گه‌شتوگوزاری ئاوی ناوچه‌ك���ه‌ش زۆر كه‌می كردوه ،به‌دڵنیایی���هوه رێژه‌ی گه‌ش���تیار زیاد سیاسیو گه‌شتوگوزاری ته‌ندروستیی. هه‌رله‌ب���ه‌ر ئه‌م���ه‌ش هاوینه‌هه‌واره‌كه ده‌كات‌و الیه‌نی ئابوریش ده‌بوژێته‌وه". ئ���اوی ده‌س���تكردی بۆ راكێش���راوه ،سودوه‌رگرتن له‌ئاوی ژێر زه‌وی "پێویسته دیراسه‌ی ورد بكرێت" ش���ێروان ئه‌م���ه جگه‌له ئ���اوی بێخاڵیش كه به ئه‌ندازی���اری ئاوی ژێرزه‌وی سه‌باره‌ت به چاره‌س���ه‌ركردنی گرفتی ی ه بڕوانام��� س���ه‌رچاوه‌یه‌كی هه‌ره‌گرنگ���ی ئ���اوی ش���ه‌ریف ك���ه هه‌ڵگ���ری كه‌م ئاوی هاوینه‌ه���ه‌واره‌كان وه‌زیری سۆران، ی زانكۆ ده‌ڤه‌ره‌كه دێت���ه هه‌ژمار كردن ،به‌اڵم ماسته‌ره‌‌و مامۆستایه له شاره‌وانی‌و گه‌ش���توگوزاری حكومه‌تی ش���یكاری ه زانس���تیان له‌ئێستادا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو له‌گه‌ڵ به‌ش���ێوه‌یه‌كی هه‌رێم ،س���ه‌میر عه‌بدوڵاڵ به‌پێویستی كات ه د ه و ه ب ه ئاماژ و ت سااڵنی رابردوو كه‌می كردووه .ئه‌مه‌ش بابه‌ته‌كه ده‌كا ده‌زانێ له‌وباره‌یه‌وه دیراس���ه‌یه‌كی ورد ی كان ه وار ه ه ه هاوین ی ئێستا هه‌ر وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری گه‌ش���توگوزاری كه گرفتێكی بكرێ���ت ،ئه‌و ده‌ڵێت "پێویس���ته ئه‌و سۆران ،بورهان موسته‌فا باسی ده‌كات ڵێت ه د و ه ئ ، ه -ی ی مئاو ه ك كوردس���تان ئ���اوه كه‌مه‌ی هه‌مان���ه پارێزگاریی لێ ڵێت كێشه‌ی بۆ دروستكردون ،ئهوه ده ه ی ه ه كات ه ب پێویس���تی ش ه گرفت و ه "ئ بكه‌ی���ن ،ئه‌وه‌ش به‌ڕێگ���هی هونه‌ریی واری "سااڵنه كێشه‌مان له‌ئاوی هاوینه‌هه خۆی". شوێنی ه و ه ڕێت ه بگ ه ك ه دۆخ تا ی تایبه‌ت���ی به‌به‌كارهێنان���ی ترومپ���ا دروست جوندیان‌و گه‌لی عه‌لی به‌گ بۆ ی ئاو ه ل باس زانكۆ ی ه مامۆس���تای و ه ئ ئ���هو ئ���اوه بگێڕێت���هوه بۆ ئ���هوهی ه پێو زۆر ده‌بێ���ت ،چونكه كه‌مئ���اوی ی كات ه ل ه پێویست ه ك كات ه د ی و ه ز ژێر ئاوه‌ك���ه بمێنێته‌وه‌‌و س���یمای ناوچه ه وش���ك ه دیاره ،هۆكاره‌كه‌ش���ی دیار بۆ ی نا ه پ ی ه و ه ز ر ه س��� ی ئاو ی گرفت��� گه‌شتیاریه‌كان تێكنه‌چێت". ی ه ڕێگ ه ل اڵم ساڵی سااڵنی رابردووه ،به ، ه نیی گرفت ێ ب ش ه و ه ئ اڵم ه ب ببرێت، ئه‌و ئومێده‌واریش���ه ئ���هو گرفته لهوه دابین بۆ ئاومان ئاوی ده‌س���تكرده‌وه ژێر "ئاوی ڵێ���ت ه د و ه ئ ك ه و ه چونك��� زیاتر درێژه نه‌كێش���ێ ،ناچار نه‌بن بۆ كردووه". رخۆ ه س��� ه ل زۆر كی ه ی ه ش���ێو ه ب وی، ه ز دابین كردنی ئ���اوی هاوینه‌هه‌واره‌كان لی ه ع ی ه تاڤگ��� ی ئاو ه ب��� ت ه س���ه‌بار زن) ه (خ رخۆش ه س ه ل زۆر و ت كا ه د ه جوڵ په‌نا بۆ رێگای ده‌ستكرد به‌رن. مس���اڵ ه ئ ه ك ه و ه كرد ی روون گ-یش به گش���تیش ی ك ه ی ه ش���ێو ه ب ، ه و ه بێـت ه د ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی خس���ته‌ڕوو كه بۆ گشتیی كی ه ی ه شێو ه ب اڵم ه "ب ، ه باشتر ، ێ س���ت ه ب ه د و ا باران ی ئ���او ه ب پش���ت دابینكردن���ی ئ���اوی خواردن���هوهی ئاوه‌كه كه‌می كردوه". چه‌ندین ساڵیشه ئێمه ئاوی باراناومان ناوچه گه‌ش���تیاریه‌كان س���ود له‌ئاوی زانێت ه د گرنگ هۆكارێكی ناوبراو ئاو به ژێر ی ئاو ه ك ه بوو ه ن دا ه و ه ئ ی ئاس���ت ه ل رووب���اره‌كان وه‌رده‌گرن ،س���ه‌باره‌ت زۆرتری ك���ی ه ی ه رێژ راكێش���انی ب���ۆ ". ه و ه بكات زن ه خ بۆ ویمان ه ز به‌ناوچه‌كانی گه‌لی‌‌و بیخاڵ‌و جوندیان- و ه ئ ی���ان، ه ك ه ر ه ڤ ه د ب���ۆ ش���تیارن گه پێی ه پس���پۆڕ و ه ئ ، ه و ه ئ ی ڕا ه ر ه س��� یش ده‌ڵێت "ئێس���تا پ���ڕۆژه‌ی ئاوی ه و ه كردۆت ركردنیش ه س��� ه چار ه ل ی بیر كی ه ی ه كێش ه س���اڵیی ه وش���ك و ه ئ ه وای بێخاڵ –س���ۆران ت���ه‌واو ب���ووه ،بۆ بۆی���ه ده‌ڵێ���ت "له‌ئێس���تادا كه ئاوی جیهانییه‌و تایبه‌ت نییه به كوردستان ش���ه‌قاڵوه‌ش ئێس���تا پ���ڕۆژه‌ی ئاوی هاوینه‌هه‌واره‌كان رووه‌و كه‌می ده‌ڕوات" ،ئ���هوه بابه‌تێك���ه پێ���ی ده‌گوترێت قه‌ندی���ل له‌ژێ���ر جێبه‌جێكردندای���هو پێویس���ته بیر له‌دروستكردنی چه‌ندین گه‌رمبوون���ی زه‌وی به هۆی (احتباس به‌ته‌واو بوونی ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ش كێشه‌ی ده‌ریاچ���هی ده‌س���تكرد بكرێت���هوه ،حراری) ئه‌و ئیحتباس حه‌رارییه‌ش كه كه‌می ئاوی خواردنه‌وه‌ی ش���ه‌قالوه‌ش ئه‌گه‌ر ئه‌و ج���ۆره ده‌ریاچانه هه‌بێت ،هه‌موو جیهانی گرتۆته‌وه هۆكاره‌كه‌شی چاره‌سه‌رده‌كرێت".
چه‌ند پڕۆژه‌یه‌ك دووجار پاره ی بۆ دابینكراوه ،كه‌چ ی به‌رد ی له‌سه‌ر به‌رد نه‌نراوه ئا :ئاسۆ سه‌راوی بۆدروستكردنی سایلۆیه‌ك له‌سلێمانی، دوو ساڵ له‌سه‌ر یه‌ك پاره دابین ی هێشتا ده‌ست كراوه ،كه‌چ به‌دروستكردنی نه‌كراوه .هاوكات چه‌ند پڕۆژه‌یه‌كی تری وه‌ك ،دروستكردنی كارگه‌ی دۆشاوی ته‌ماته له‌شاره‌زوور‌و ناوچه‌ی هه‌ریر ،چه‌ند ساڵێكه له‌بودجه‌دا پاره‌یان بۆ ته‌رخان كراوه، كه‌چی هێشتا دروست نه‌كراون. ئه‌وانه زانیاری پێشه‌وا تۆفیق ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستانن ،ئه‌و رایده‌گه‌یه‌نێ "له‌سه‌ر ئه‌و پرسانه وه‌زیرانی كشتوكاڵ‌و پیشه‌سازی‌‌و بازرگانی بانگێشتی په‌رله‌مان ده‌كرێن". به‌وته‌ی ئ���هو په‌رله‌مانتاره كه ئه‌ندامی لیژنه‌ی كش���توكاڵ‌و ئاودێرییه .له‌ساڵ ی ()2009دا بڕیارب���وو س���ایلۆیه‌كی نوێ به‌ب���ڕی ش���ه‌ش ملی���ارو ( )400ملیون دینار له‌سلێمانی دروست بكرێت‌و سایلۆ
كۆنه‌ك���ه‌ش به‌ب���ڕی پێنج ملی���ار دینار ن���ۆژه‌ن بكرێته‌وه ،به‌اڵم دواتر بڕیاره‌ك ه گۆڕاوه به‌دروستكردنی سایلۆیه‌كی نوێ له‌پیره‌مه‌گرون كه( )80هه‌زار ته‌ن گه‌نم بگرێت ،بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش بڕی ()28 ملی���ارو ( )400ملیۆن دینار دابینكراوه، به‌م پێیه ده‌بوو ئه‌و س���ایلۆیه له 2010 ت���ه‌واو بكرایه ،به‌اڵم نه‌ك ه���ه‌ر ته‌واو نه‌كرا ،به‌ڵكو له‌بودجه‌ی ()2011ش���دا ی ( )6ملیارو ( )570ملیۆن دیناری بڕ تری بۆ ته‌رخانكرایه‌وه ،كه‌چی تائێستا ده‌ست به‌دروستكردنی پڕۆژه‌كه نه‌كراوه. له‌مباره‌یه‌وه پێشه‌وا ده‌ڵێت "له‌سه‌ر ئه‌م پرسه‌‌و چه‌ند پرسێكی تریش بانگهێشتی الیه‌نی په‌یوه‌ندی���دار ده‌كه‌ین ،تابزانین هۆی چییه پڕۆژه‌ی���ه‌ك دووجار پارهی بۆ دابین ده‌كرێت ،كه‌چی هێشتا به‌ردی له‌سه‌ر به‌رد دانه‌نراوه". هه‌ر له‌مباره‌یه‌وه به‌ڕێوه‌به‌ری س���ایلۆی س���لێمانی جه‌م���ال ئیس���ماعیل كه‌ریم بك���ه‌ن له‌ناوچ���هی پیره‌مه‌گرون���هو ی نزیك���هی 40دۆنمه ،به‌اڵم ئهوهی ئاش���كرا كرد كه ئ���هو زه‌ویه‌ی رووبه‌ره‌كه به‌نیازن س���ایلۆ نوێكه‌ی له‌سه‌ر دروست هێشتا كێش���هی تاپۆكردنی ماوه .ئه‌و
ماوه ی چه‌ند ساڵێك ه به‌نیازن كارگه‌یه‌ك ی دۆشاو ی ته‌مات ه له‌شاره‌زوور‌و كۆی ه دروست بكه‌ن ،له‌گه‌ڵ ئهوه ی زه‌وی‌‌و پاره‌ش بۆ ئه‌و پڕۆژان ه دابین كراوه ،كه‌چ ی هێشتا ئیشێك ی وه‌ها نه‌كراوه
ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر ئێس���تاش ده‌س���ت به دروستكردنی سایلۆ نوێكه بكرێت ،دوو س���اڵی تری ده‌وێت" سه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك���ه دووجار پاره بۆ ئه‌و پڕۆژه‌یه دابین ك���راوه ،ناوب���راو وتی "منی���ش ئه‌وه‌م بیستووه ،به‌اڵم له‌وانه‌یه ئه‌و پاره‌یه بۆ دروس���تكردنی هه‌ندێ زیاده‌ی پڕۆژه‌كه بێت ،وه‌ك دروستكردنی گه‌نجینه‌‌و چه‌ند پێداویستییه‌كی تر" .به‌پێی ئاماره‌كانی سایلۆی س���لێمانی لهم ساڵدا سایلۆكه، نزیك��� هی 120ت���ه‌ن گه‌نمی ل���ه7800 جوتیار وه‌رگرتووه‌‌و كۆی گشتی پارهی ئه‌و گه‌نمه‌ش نزیكه‌ی 80ملیار دیناره. به‌ده‌ر له‌س���ایلۆی س���لێمانی ،س���ایلۆ هه‌ولێری���ش به‌بڕوای پێش���ه‌وا تۆفیق، ب���ێ گرف���ت نیی���ه ،وه‌ك ئه‌و باس���ی ده‌كات دروس���تكردنی س���ایلۆی هه‌ولێر ل ه 2009/1/4دراوه‌ت���ه دوو كۆمپانیای بیان���یو ناوخۆیی‌‌و بڕی 25ملیارو 286 ملیۆن دیناریشی بۆ ته‌رخانكراوه‌‌و بڕیار ی 700رۆژدا پڕۆژه‌كه ته‌واو ب���وو لهماوه
بكرێ���ت ،ب���ه‌اڵم وه‌ك پێش���ه‌وا ده‌ڵێت "له‌كاتێكدا ماوه‌ی پڕۆژه‌كه زۆر ده‌مێك ه ته‌واو بووه ،به‌اڵم وه‌د ده‌بینین هێش���تا س���ایلۆكه ت���ه‌واو نه‌ك���راوه" .به‌ده‌ر له‌دواكه‌وتن���ی ئ���هو دوو پڕۆژه‌یه ،وه‌ك ئه‌و په‌رله‌مانتاره باس���ی ده‌كات چه‌ند پڕۆژه‌یه‌ك���ی تریش له‌گه‌ڵ ئهوهی چه‌ند س���اڵێكه پاره‌یان بۆ ته‌رخ���ان كراوه، كه‌چی هێش���تا دروست نه‌كراون ،له‌وانه ی دۆش���اوی ته‌ماته ه���ه‌ردوو كارگ���ه له‌ش���اره‌زوور‌و ناوچ���هی هه‌ریری كۆیه، پێش���ه‌وا ده‌ڵێت "ماوه‌ی چه‌ند ساڵێكه به‌نی���ازن كارگه‌یه‌كی دۆش���اوی ته‌ماته له‌ش���اره‌زوور‌و كۆی���ه دروس���ت بكه‌ن، له‌گ���هڵ ئهوهی زه‌وی‌‌و پ���اره‌ش بۆ ئه‌و پڕۆژانه دابین كراوه ،كه‌چی هێشتا هیچ ئیش���ێكی وه‌ها نه‌كراوه ،له‌سه‌ر هه‌موو ئه‌و گرفتانه ،به‌نیازی���ن لهم هه‌فته‌یه‌دا بانگهێش���تی الیه‌ن���ی په‌یوندیدار بكه‌ین بۆ په‌رله‌م���ان ،تابزانی���ن كه‌مته‌رخه‌م كۆمپانیاكانی جێبه‌جێكاره یاخود الیه‌نی حكومی".
خه‌رج‌و تێچوونه‌كان ی حاجیان ی كوردستان 20ملیۆن دۆالر بووه ی خه‌رج‌و هه‌رچه‌ن����ده ئامارێكی ورد له‌باره تێچونه‌كان����ی حاجیان����ی كوردس����تانهوه ی له‌به‌رده‌س����تدا نییه ،به‌اڵم سه‌رپه‌رشتیار تیمی راگه‌یاندنی وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف به 20 ملیۆن دۆالر ده‌یخه‌مڵێنێت. ئاوێن����ه :له‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌كدا ب����ۆ ئاوێنه، سه‌رپه‌رش����تیاری تیم����ی راگه‌یاندن���� ی هه‌رێمی كوردس����تان بۆ سه‌فه‌ری حه‌ج ی ئه‌مس����اڵ ،مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندی رایگه‌یاند ك����ه خه‌رجیه‌كانی ئه‌مس����اڵ ی حه‌ج ب ه 20 ملی����ۆن دین����ار ده‌خه‌مڵێنرێ����ت .ناوبراو، رونیك����رده‌وه كه هه‌ریه‌ك لهو چوار هه‌زار‌و 600حاجییه‌ی س����ه‌فه‌ری عه‌ره‌بس����تان ی ی سعودیه‌یان كردووه بۆ به‌جێهێنانی فه‌رز پێنجه‌می ئیسالم ،جگه له‌وه‌ی 3ملیۆن‌و 700ه����ه‌زار دیناری����ان داوه ب����ۆ خه‌رج ی ی 100 ئوتێل‌و گواستنه‌وه ،هه‌مویان به‌به‌ها دۆالرو زیاتر قوربانییان كردووه .هه‌روه‌ها ی به‌تێكڕا هه‌موو حاجییه‌ك بایی ده‌وروبه‌ر ه����ه‌زار دۆالر دی����اری‌‌و كه‌لوپه‌لیان كڕیو‌ه كه له‌س����ه‌دان ته‌ن خورما‌و ئاوی زه‌مز‌هم‌و چه‌نده‌ه����ا كیل����ۆ زێڕ‌و ش����مه‌كی گرانبه‌ها پێكدێ����ت‌و تێكڕای هه‌موو ئه‌مانه‌ش ب ه 20 ملیۆن دۆالری ئه‌مه‌ریكی مه‌زه‌نده ده‌كرێت. نه‌قش����به‌ندی رونیش����یكرده‌وه ك���� ه جگ ه له‌خه‌رج‌و تێچونی حه‌ج ،نزیكه‌ی 70حاج ی ی كوردیش له‌الیه‌ن ئ����هو دز‌و پیاوخراپانه ئه‌م وه‌رزه ده‌قۆزن����هوه ،دزییان لێكراوه‌‌و بڕێ����ك پاره زیانیان كردووه .جگه له‌مه‌ش به‌هۆی هه‌ڵه‌ی مورشیده‌كانی حه‌جه‌و‌ه 500 حاجی كورد دووج����ار قوربانییان كردوهو به‌م هۆیه‌وه زیاتر له 5هه‌زار دۆالر زیانیان كردووه.
بودجه ی 2012به‌دڵ ی بانك ی نێوده‌وڵه‌تییه ی وه‌زاره‌تی دارایی رایگه‌یاند كه دۆس����ییه بودجه‌ی 2012ته‌واوبووه‌‌و به‌ند‌و بڕگه‌كان ی ئه‌م بودجه‌یه‌ش له‌گه‌ڵ مه‌رج‌و رێنماییه‌كان ی س����ندوقی دراوی نێوده‌وڵه‌تی����دا گونجاو‌ه ك����ه س����ه‌ره‌كیترینیان زیادكردنی خه‌رج ی وه‌به‌رهێنانه. ئاژانس����ه‌كان :بری����كاری وه‌زاره‌ت ی دارای ی ی عێراق ،فازل نه‌بی رونیكردهوه ،له‌بودجه 2012ی عێراق����دا خه‌رج����ی وه‌به‌رهێن����ان زیات����ر كراوه به‌ب����ه‌راورد به‌س����ااڵن ی پار‌و لهم رۆژانه‌دا تاوتوێكردنی ده‌س����تپێده‌كات له‌په‌رله‌مانی عێ����راق .جێ����گای ئاماژهی ه بانكی نێوده‌وڵه‌تی داوایكردبو‌و ك ه خه‌رج ی وه‌به‌رهێنان زیات����ر بكرێت له‌چاو خه‌رج ی به‌كارهێنان .له‌الی خۆش����یانه‌وه سهرچاوه ئاگاداره‌كان پێیانوانییه كه بودجه‌ی 2012 به‌ئاسانی تێپه‌ڕێنرێت له‌په‌رله‌مانی عێراق، چونكه ناكۆك����یو ده‌مه‌قاڵه‌ی زۆر له‌نێوان ی لیس����ته‌كانی په‌رله‌مان����دا هه‌ی����ه له‌باره ی بودج����هوه .بودجه‌ی 2012ی عێراق به‌بڕ ی 112ملیارد دۆالر ده‌خه‌مڵێنرێت‌و به‌ڕێژه %95پش����ت ب����ه هه‌نارده‌كردن���� ی نه‌وت ده‌به‌ستێت .لهم بڕه پاره‌یه‌ش 17ملیارد ب����ۆ دابینكردنی ئاس����ایش ته‌رخانكراوه‌‌و بودجه‌ی چه‌ك كڕین‌و دابینكردن ی ئاسایش له‌چاو پار %36زیادیكردووه‌‌و كۆی گشتی ی كورتهێنانی بودجه‌ش بریتییه له 20ملیارد دۆالر كه هی����وا وه‌هایه له‌گرانبوونی نرخ ی نه‌وت پڕ بكرێته‌وه.
فۆسفات سامان ی داهاتوو ی عێراق ده‌بێت له‌پاش دۆزینه‌وه‌ی بڕێك ی زۆر له‌سامان ی فۆس���فات له‌ڕۆژئاوای عێراق ،س���ه‌رجه‌م ئام���اژه‌كان بهرهو ئهوه ئ���ه‌ڕۆن كه ئه‌م كانزایه له‌داهاتودا ببێته سامانی نیشتمانی جێگره‌و‌هی نه‌وت له‌واڵت. ئاژانس���ه‌كان :ههرچهنده عێراق به‌واڵتی نه‌وت‌و گاز ناسراوه ،به‌مدواییانه روپێویه جیۆلۆجی���ه‌كان ئه‌وه‌یان ئاش���كراكردووه كه بڕێكی زۆر كانزای كیمیایی له‌به‌ش���ه جیاجیاكان���ی عێراق���دا هه‌ی���ه له‌وانه‌ش كان���زای فۆس���فات ك��� ه به‌بڕێك���ی زۆر له‌ئه‌نب���ارو رۆژئ���اوای عێ���راق‌و هه‌رێمی كوردس���تاندا دۆزراوه‌ته‌وه .بڕی یه‌ده‌گی خه‌مڵێنراو له‌فۆس���فات به 5.75ملیارد ته‌ن ده‌خه‌مڵێنرێت ،به‌مه‌ش عێراق ده‌بێته دووه‌م ده‌وڵه‌ت له‌دوای مه‌غریبی عه‌ره‌بی له‌سامانی فۆسفات‌و كۆی گشتیی یه‌ده‌گی عێراق له‌فۆس���فات %9یه‌ده‌گی فۆسفاتی جیهانی پێكده‌هێنێت.
خوێندن
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
xwenden.awene@gmail.com
هه‌ڵبژاردن ی ناوه‌نده‌كانی خوێندن به‌شێوه ی لیست نابێت ئا :عیسا خدر عیرفان عه‌زیز ،سكرتێری یه‌كێت ی ی"و قوتابیانی كوردستان "پارت سه‌رۆكی فیدراسیۆنی رێكخراوه‌كان ی قوتابیان‌و خوێندكاران ،ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات كه له‌دوای رووخان ی رژێمی به‌عسه‌و‌ه هیچ هه‌ڵبژاردنێك ی قوتابیان‌و خوێندكاران نه‌كراوه ،بۆی ه ی به‌پێویستمانزانی جارێكیتر پرۆسه ی نوێنه‌رانی قوتابیان‌و هه‌ڵبژاردن خوێندكاران له‌ناوه‌نده‌كانی خوێندن بكرێت. س����كرتێری یه‌كێت����ی قوتابیان���� ی كوردس����تان ،باس له‌وه‌شده‌كات دوو را هه‌بوو له‌س����ه‌ر چۆنیه‌تی به‌ڕێوه‌چوون ی ی هه‌ڵب����ژاردن له‌ناوه‌نده‌كان ی پرۆس����ه خوێندن ك���� ه به‌ش����ێك له‌ڕێكخراوه‌كان ی لیست بێت، پێیان باشبوو به‌ش����ێوه به‌شه‌كه‌یتر كه دواجار له‌سه‌ری رێككه‌وتین ی كه ئاره‌زوومه‌ندان ه بێت، بریتیبوو لهوه ی هه‌بێت واته هه‌م����وو خوێندكارێك بۆ خ����ۆی هه‌ڵبژێرێ����ت كه ئ����ه‌وه‌ش هه‌م له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی ت����ه‌واوی خوێندكاران‌و ی خوێندن����ه ك����ه ئ����ه‌وه‌ش "پێش����نیار ی یه‌كێتی قوتابیانی كوردستان رێكخراو بوو ،دواتریش هه‌م����وو رێكخراوه‌كانیتر به‌الیانه‌و‌ه باش����بوو پرۆسه‌كه بهمشێوه به‌ڕێوه بچێت". ی سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئایا به‌هه‌مان شێوه ی س����ااڵنی رابردوو جارێكیتر ئه‌و ژووره له‌ناوه‌نده‌كانی خوێندن ته‌رخان كرابوو ی بۆ رێكخراوه‌كان ك ه له‌سلێمانی كۆمه‌ڵه خوێندكاران����ی كوردس����تان‌و له‌هه‌ولێر‌و ده����ۆك یه‌كێتی قوتابیانی كوردس����تان ببوون ب���� ه نوێنه‌ری گش����ت قوتابیان‌و خوێن����دكاران؟ له‌به‌رامب����ه‌ردا عیرفان عه‌زیز وت���� ی "نه‌خێر ،ئ����هوه نامێنێت‌و هه‌موو نوێن����ه‌ره‌كان ده‌بنه خاوه‌نی ئه‌و ژووره‌و نوێن����ه‌ری س����ه‌رجه‌م قوتابیان، چونك ه ئێمه ده‌مانه‌وێت ده‌ستێوه‌ردان ی ی له‌ناوه‌نده‌كان ی ی حیزب حیزبیو ئینتیما خوێندن دوور بخه‌ینه‌وه‌‌و به‌حیزبیكردن ی رێكخراوه‌كان كاڵ بێته‌وه". ی ی "ئێمه وه‌ك رێكخراو عیرفان وتیش یه‌كێت����ی قوتابیان����ی كوردس����تان ك ه زۆرینه‌ین‌و له‌س����ااڵنی رابردووشدا ئهوه س����ه‌لمێنراوه ،ب����ه‌اڵم بۆ سه‌رخس����تن ی پرۆس����ه‌كه ئاماده‌ی����ن ئ����هو قوربانیی ه قب����وڵ بكه‌ی����ن" .ناوب����راو جه‌خت���� ی لهوهكردهوه له‌هه‌ولێ����رو دهۆك ،ئه‌وان ی قوربانییان داوه‌‌و له‌سلێمانیش كۆمه‌ڵه خوێن����دكاران" ،ئ����ه‌وه‌ش ته‌نه����ا ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ندی خوێن����دكارو ناوه‌نده‌كان ی خوێندن‌و هه‌نگاونانه بهرهو دیموكراسی‌‌و پێشخستنی پرۆسه‌ی خوێندن". ی ئه‌مان����ه‌ش س����ه‌رۆك ی س����ه‌ره‌ڕا فیدراس����یۆنی قوتابی����ان‌و خوێندكاران، ئاماژه بۆ ئ����ه‌وه‌ده‌كات "ناتوانین بڵێن %100پرۆس����ه‌كه به‌ب����ێ ك����همو كورت ی به‌ڕێوه ده‌چێت ،ی����ان خروقات نابێت، به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ئه‌و پرۆس����هی ه
ی ئه‌نجامبدرێ����ت ،چونك���� ه له‌به‌رژه‌وه‌ند ی خوێندكاران نییه ،به‌اڵم ئه‌و سیستمه ئێس����تا دانراوه له‌به‌رژه‌وه‌ندی سه‌رجه‌م خوێن����دكاران‌و پرۆس����هی خوێندن���� ه ی خوێندن‌و لهو سیس����تم ه له‌ناوه‌نده‌كان دیموكراسی تریش نییه ،به‌ڵكو له‌هه‌موو دنیا ئه‌م سیستمه په‌یڕه‌و ده‌كرێت. ی نین له‌به‌رامبه‌ر ئ����هوهی بۆچی راز به ش����ێوه‌ی لیس����ت بێت؟ سه‌فین وت ی ی فه‌رد هه‌موو خوێندكارێك "به‌ش����ێواز ی خۆی ده‌نگ به‌و ده‌توانێ����ت به ئاره‌زو قوتابی ه بدات كه بڕوای پێیه‌تی خزمه‌ت ی ده‌كات ،به‌اڵم به‌ش����ێوه‌ی لیست ده‌بێت ه موڵكی رێكخراوێك". هه‌روه‌ه����ا كارزان كه‌ری����م می����ران ك����ه خوێندكارێك����ی گۆڕانخ����وازه -ك ه ب����ه رایه‌ڵه‌ی خوێن����دكاران ناس����راوه- جه‌ختله‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه له‌سااڵنی رابردوودا كۆمه‌ڵه‌ی خوێندكاران‌و یه‌كێـی قوتابیان، به‌ش����ێوه‌یه‌كی نا ش����ه‌رعی بب����وون ب ه نوێنه‌ری خوێندكاران .كارزان ده‌ڵێت "بۆ ی پرۆسه‌ك ه به‌شێوه‌یه‌كی شه‌فاف‌و کۆمه‌ڵێک قوتابی سه‌ر به یه‌کێتی قوتابیانی کوردستان له‌کاتی چاالکییه‌کدا له‌به‌رده‌م زانکۆی سلێمانی فۆتۆ :سه‌ری رم ئهوه روون به‌ڕێوه‌بچێت ،هه‌مووالیه‌ك ئاگادار ده‌كه‌ین����هوه بۆ ئهوهی خروقات نه‌كرێت ی ئهوه نیی ه كه خروقات ناكرێت ،یان هه‌نگاوێك ی گرنگ‌و باش���� ه بۆ سه‌رجه‌م مانا به‌و شێوه به‌رچاوه‌ی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ی خوێن����دكاران‌و پرۆس����هی خوێن����دن" .رێكخراوه‌كان ده‌سته‌وه‌ستان ده‌وستن‌و پێشوو ده‌كرا". هه‌روه‌ها وتیش����ی "ناتوانی����ن زه‌مانه‌ت ی هیچ ئه‌ندامێك����ی خۆیان كاندید ناكه‌ن، س����ه‌رۆكی فیدراسیۆنی رێكخراوه‌كان ی سه‌د ده‌ر سه‌د بكه‌ین ك ه خروقات ،یان به‌ڵكو هه‌وڵ����ده‌ده‌ن زۆرترین نوێنه‌ریان ی قوتابی����ان‌و خوێن����دكاران‌و س����كرتێر ی نابێت له‌كات ی به‌ڕێوه‌چوون ی هه‌بێت‌و به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان بتوانن كه‌م‌و كورت مه‌كته‌بی سكرتاریه‌تی یه‌كێتی قوتابیان ی كۆنترۆڵی ناوه‌نده‌كان ی خوێندن بكه‌ن، پرۆسه‌كه". ی بۆ كوردستان ،عیرفان عه‌زیز ،ئاماژه به‌ش����ێك له‌ڕێكخ����راوه‌كان به‌الیانه‌و‌ه به‌اڵم بۆ ئێس����تا "هه‌نگاوێكی باش����ه، ئه‌وه‌ك����رد كه به ئاماده‌بوونی نوێنه‌ران ی ی سه‌ربه‌خۆ‌و بێالیه‌ن ی فه‌رد خوێندكار چونكه خوێندكار باشبوو‌ه كه به‌شێواز ی ی خوێندنی ب����ااڵ‌و توێژینه‌وه وه‌زاره‌ت ی ی ده‌توانێت خۆی هه‌ڵبژێرێت ،به‌بێ ئهوه خ����ۆی هه‌ڵبژێرێت‌و ئ����هو خوێندكاره زانس����تیو وه‌زاره‌ت����ی پ����ه‌روه‌رده‌‌و ی له‌سه‌ر هیچ رێگرییه‌ك هه‌بێت". خۆی كاندید ده‌كات نابێت خۆ به‌به‌ش����داریی س����ه‌رجه‌م رێكخراوه‌كان ی ب����ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا فه‌رمان وت ی هی����چ رێكخراوێك حس����اب بكات‌و وه‌كو ی مه‌كته‌بی سكرتاریه‌ت ی قوتابیان‌و خوێندكاران كۆنفراس����ێكیان ئه‌و كارگێڕه رێكخراو خۆی بناسێنێت ،به‌اڵم به‌شێك "رێكخراوی یه‌كێتی قوتابیانی (پارتی)و له‌ڕێكخراوه‌كان����ی ت����ر ،گه‌ش����ه‌پێدان ی كۆمه‌ڵ����هی خوێندكاران����ی (یه‌كێت����ی) قوتابیان����ی كوردس����تان "كۆمه‌ڵ���� ی كردووه ب����ۆ چۆنیه‌ت����ی به‌ڕێوه‌چوون ی ی هه‌ڵبژاردن���� ی نوێنه‌ران���� ی ی ده‌یانه‌وێ����ت پرۆس����ه‌كه ب����ه سیاس����ی ئیس��ل�امی" جه‌خ����ت لهوهدهكاتهوه ك ه پرۆس����ه قوتابی����ان "یه‌كگرت����وو"و رێكخ����راو ی ئیسالمی" بك����هنو خۆیان ببن����ه خاوه‌نی زۆرترین ل����ه‌دوای پرۆس����هی ئازادكردنی عێراق ،قوتابیان‌و خوێن����دكاران له‌ناوه‌نده‌كان ی قوتابیانی كوردستان "كۆمه‌ڵ ی قوتابیان خوێندن ،به‌اڵم له‌به‌رامب����ه‌ر وه‌رگرتن ی نوێن����ه‌ر به‌ش����ێوه‌یه‌كی ناڕاس����تهوخۆ ،كۆمه‌ڵه‌ی خوێندكاران‌و یه‌كێت ی وه‌زاره‌ت����ی پ����ه‌روه‌رده له‌س����ه‌ر ی به ناش����ه‌رع ی نوێنه‌رایه‌تی قوتابیانیان را بۆی����ه نابێت هی����چ رێكخراوێك پڕۆژه ی هه‌بێت‌و پێویس����ت به پڕۆژه كردووه له‌ناوه‌نده‌كانی خوێندن ،ئه‌گه‌ر چۆنیه‌ت����ی ئ����هو هه‌ڵبژاردن����هو ئایا ب ه تایبه‌ت���� ناكات ،یان سه‌رپه‌رشتیكردن ،به‌ڵكو بۆ هه‌ڵبژاردنیش هه‌ر به‌ش����ێوه‌ی پێش����وو پێویس����ت ده‌زانرێ����ت ئ����هو هه‌ڵبژاردن ه به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ك ه پێویسته راگر‌و بوای ه ك ه ده‌نگ ی قوتابی‌‌و خوێندكاریان بكرێت؟ وته‌بێ����ژی وه‌زاره‌ت ی په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت هه‌بێت بۆ ده‌كڕی ،بێگومان بایكۆتی هه‌ڵبژاردنمان م.ئیس����ماعیل به‌رزنج ی بۆ ئاوێن ه وت ی به‌ڕێوه‌به‌ر‌و لیژن����ه ئهوهی نه‌توانرێت وه‌ك س����ااڵن ی پێشوو ده‌ك����رد ،ئێس����تاش ئه‌گ����ه‌ر بزانی����ن "هی����چ نوس����راوێكی فه‌رمی ب����ۆ ئێم ه پرۆسه‌ك ه به‌ش����ێوه‌یه‌كی پاك‌و بێگه‌رد نه‌هات����ووه له‌س����ه‌ر میكانیزمه‌كان����ی رێكخراوێك فه‌رز بكرێت". له‌الی����ه‌ن خۆش����یه‌وه ناج����ح حه‌م ه به‌ڕێوه‌ناچێ����ت‌و خروقات ده‌كرێت ،ئه‌وا هه‌ڵب����ژاردن‌و چۆنیه‌ت����ی به‌ڕێوه‌چوون ی ف����ه‌ره‌ج ،كارگێ����ڕی س����كرتاریه‌ت ی بایكۆت����ی هه‌ڵب����ژاردن ده‌كه‌ین ،چونك ه هه‌ڵبژاردنه‌كه ،بۆی���� ه ئێمه ئاگادارنین‌و رێكخ����راوی قوتابیان����ی كوردس����تان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ئهوه نین وه‌ك نازانین پرۆسه‌كه چۆن به‌ڕێوه‌ده‌چێت". س����ه‌باره‌ت ب����ه ئاگاداربوونیش����یان ی ئیسالمی" جه‌ختله‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه سااڵن ی پێشوو پرۆسه‌كه به‌ڕێوه بچێت. "كۆمه‌ڵ كه نابێت هیچ رێكخراوێك ته‌حه‌كوم به‌م بۆیه ده‌مانه‌وێت "ملمالنێی رێكخراوه‌یی‌‌و وه‌ك وه‌زاره‌ت����ی پ����ه‌روه‌رده ،به‌رزنج ی ی فه‌رمیمان بۆ پرۆسه‌یه‌و‌ه بكات ،به‌ڵكو ده‌بێت قوتاب ی ده‌س����تێوه‌ردانی حیزب����ی نه‌بردرێت����ه وتی "تائێستا نوس����راو خۆی ب����ه ئاره‌زوومه‌ندانه خۆی كاندید ناوه‌نده‌كانی خوێندن ،ئه‌و ش����ێوازه‌مان نه‌هاتووه ب����ۆ ئاگاداربوونمان له‌س����ه‌ر به‌الیان����هوه باش����بووه ك���� ه هه‌ڵبژاردن ب����كات‌و قوتابی‌‌و خوێندكار لهوه ئاگادار ب����هالوه قبوڵ����ه ،ئه‌گه‌ر ئه‌و ش����ێوازه پرۆسه‌كه ،كه‌ی نوس����راوی فه‌رمی-مان ی ی بۆه����ات ،ئ����ه‌وكات ئێمه‌ش دیراس����ه بهشێوهی لیست بێت ،به‌اڵم له‌كۆتاییدا بكرێت����هوه كه وه‌ك س����ااڵنی پێش����وو نه‌بوای����ه ،ئه‌وا رامان وابوو به‌ش����ێوه ده‌كه‌ین". ی ك ه نییه ترس����اندن‌و تۆقاندن هه‌بێت ،بۆی ه لیست بێت". رێككه‌وتوون له‌س����ه‌ر ئه‌و شێوازه س����ه‌رۆكی فیدراسیۆنی رێكخراوه‌كان ی هه‌روه‌ها س����ه‌فین ف����اروق ،ئه‌ندامی ی حیزبیو ده‌ستێوه‌ردان ی ی پێویسته كار ێ ئهوهی خۆ هه‌موو خوێندكارێك به‌ب ی له‌ناوه‌نده‌كانی خوێندن هه‌بێت‌و مه‌كته‌ب����ی س����كرتاریه‌ت‌و به‌رپرس���� ی قوتابی����ان‌و خوێن����دكاران له‌به‌رامب����ه‌ر به‌ناوی رێكخراو بناسێنێت بۆی هه‌بێت حیزب ی كاتی به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ك ه ی كۆمه‌ڵه‌ی خوێندكاران دیاریكردن كار ب����ۆ ئهوه بكرێت قوتابی‌‌و خوێندكار په‌یوه‌ندییه‌كان خۆی كاندید بكات. ی گروپی چاوی زانكۆ "فه‌رمان بۆ ئ����هوه نوێنه‌رایه‌تی بگرێت ه ئه‌س����تۆ "یه‌كێت����ی" باس����له‌وه‌ده‌كات ك ه ئه‌وان وتی "بڕیارمانداوه ل����ه 2011/12/15تا وته‌بێژ ی 2012/1/12رۆژێ����ك دی����اری بكرێت بۆ ره‌ش����اد" ئام����اژه بۆ ئ����ه‌وه‌ده‌كات ئه‌و خزمه‌ت ی پرۆسه‌ی خوێندن‌و خوێندكاران وه‌ك كۆمه‌ڵ����هی خوێندكاران ش����ێواز ی ته‌نها به‌حیزبیكردن لیس����تیان ب����هالوه ره‌فز ب����ووهو له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌چوونی پرۆس����ه‌كه‌‌و ئه‌نجامدان ی ی پێ ئه‌نجامده‌درێت بكات ،نه‌وه‌كو كار شێوازه‌ی پرۆسه‌كه ی لیست هه‌ڵبژاردن". ئه‌وه‌نه‌بوون پرۆسه‌ك ه به‌شێوه باشتره له‌وه‌ی سااڵن ی پێشوو هه‌بوو ،به‌اڵم بێت.
ی ناتوانین زه‌مانه‌ت ئهوه بكه‌ین ك ه خروقات روو نادات
له‌نێوان 12/15 تا 1/12رۆژێك دیاریی ده‌كرێت ی بۆ ئه‌نجامدان هه‌ڵبژاردن
چاره‌كێك ی خه‌ڵك ی عێراق خوێندكارن
له‌كوردستان زیاتر له‌ملیۆن‌و نیوێك خوێندكار هه‌یه ئا :الپه‌ڕ‌هی خوێندن
وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی عێراق ئاشكرایكرد ك ه 7ملیۆن خوێندكار له 15پارێزگاكه‌ی عێراقدا ههیهو له‌هه‌رێمی كوردستانیش ئه‌م ژماره‌یه له‌سه‌روو ملیۆنێك‌و 500 هه‌زار خوێندكار‌و قوتابییه‌وه‌یه‌‌و ی سه‌رشانی داموده‌زگا ئه‌مه‌ش ئه‌رك په‌روه‌رده‌ییه‌كان قورستر ده‌كات. ی ی ژم���اره ی په‌ره‌س���ه‌ندن به‌ه���ۆ ی عێراق ،رۆژ دانیشتوانه‌و‌ه له‌سه‌رانسه‌ر به‌ڕۆژ ژم���اره‌ی قوتابیان‌و خوێندكاران ی له‌زیادبوندای���هو له‌كاتێك���دا له‌هه‌رێم كوردس���تان ملیۆنێ���كو 540ه���ه‌زار قوتابی���یو خوێن���دكاری تێپه‌ڕاندوو‌ه له 15پارێزگاكه‌ی عێراقیش گه‌شتوه‌ت ه چاره‌كی كۆی گش���تیی دانیش���توان، ی وازهێنان له‌خوێندن له‌كاتێكدا ك ه رێژه ی ی دۆخ ی ئاواره‌ب���وون‌و ناجێگری به‌هۆ ی عێراق ئه‌منییه‌و‌ه له‌ناوه‌ڕاست‌و باشور ی ئاوێنه، ی به‌دواداچون ب���ه‌رزه .به‌پێ��� ی خوێندكار‌و ی رێ���ژه ئه‌م به‌رزبونه‌وه ی ك��� ه ئێس���تا له‌عێ���راق‌و قوتابیی��� ه كوردس���تاندا ههیهو قه‌یران���ی بینایه‌‌و
ی دروستكردووه، ی مامۆس���تا میالكات ی ی په‌یوه‌ندیی به‌كه‌موكوڕی "ئه‌وه‌ن���ده ی ی كه‌رت��� ژێرخ���ان‌و فه‌رامۆش���كردن ی رابردوو، په‌روه‌رده‌وه هه‌یه له‌س���ااڵن ی ی به‌زیادبوون��� ئه‌وه‌ن���ده په‌یوه‌ندی��� ی خوێندكاران���هوه نییه ،چونك ه ژماره ی دانیش���توانی عێراق ی ژماره زیادبون ی جیهانی‌‌و هاوتا‌و رێكه له‌گه‌ڵ ستانده‌ر ی %3ده‌ڕوات‌و هیچ ی ده‌وروبه‌ر به‌ڕێژه ته‌قینه‌وه‌یه‌كی دانیشتوان له‌ئارادا نییه، ی هه‌ی ه له‌س���ااڵنی رابردوو به‌ڵك ه ئهوه وه‌كو پێویس���ت بودج ه ب���ۆ په‌روه‌رد‌ه دابی���ن نه‌ك���راوه .له‌كاتێكیش���دا ك ه ی كوردستان پێویستی به هه‌زار هه‌رێم ی ی خوێندن هه‌یه تا له‌كێش��� ه بینایه ی ی ببێ���ت ،وه‌زاره‌ت ی قوتار فره‌ده‌وام ی به‌غ���دا رایگه‌یاندوو‌ه ك ه پ���ه‌روه‌رده ی ب ه 4هه‌زار بینای خوێندنگا پێویست هه‌ی ه ب���ۆ رزگارب���وون له‌بینای خۆڵ‌و ق���وڕ .چاوه‌ڕوانده‌كرێ���ت له‌مه‌وال لۆد‌و ی قه‌ره‌باڵغیی زۆریش له‌سه‌ر ناوه‌نده‌كان خوێندن دروست ببێت ،چونكه عێراق ی گه‌ڕانه‌وه‌دای ه بۆ كاركردن له‌سه‌روبه‌ند ی ك ه ی نه‌خوێنده‌وار ی نه‌هێشتن به‌یاسا ی هه‌شتاكاندا له‌س���هرهتاو ناوه‌ڕاس���ت كاریی پێكردووه.
ی له‌الیه‌كیتریش���هوه ژماره‌ی ئه‌وانه ی راب���ردوو ()2011 -2010 س���اڵ به‌شداریی تاقیكردنه‌و‌هی به‌كالۆریایان كردووه له‌هه‌ر 15پارێزگاك هی عێراق، 240هه‌زار قوتاب���یو خوێندكار بووهو لهم ژماره‌ی���ه‌ش 150هه‌زار ده‌رچووه‌‌و له‌زانك���ۆو په‌یمان���گاكان وه‌رگیراوه، ی ی كوردس���تان ژماره ب���ه‌اڵم له‌هه‌رێم ی 100 ی به‌كالۆریا له‌ده‌وروبه‌ر به‌شداران هه‌زار خوێندكاردا بووهو لهم ژماره‌یه‌ش ی 35ه���ه‌زار خوێن���دكار ده‌وروب���ه‌ر ی ده‌رچ���ووهو چاوه‌ڕوانده‌كرێت س���اڵ ئاین���ده‌ش ئه‌م ژماره‌ی��� ه زیاتر بكات. ی ئه‌و ئامارانه‌ش���ی ده‌ست ئاوێن ه به‌پێ ی كوردستان به‌گشتی‌‌و كه‌وتوون له‌هه‌رێم ی ی به تایبه‌تی ،رێژه له‌شاری س���لێمان ی ئه‌و دابڕان له‌خوێندن زۆر نزمه‌و به‌پێ ی ئامار داتا فه‌رمیانه‌ی له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی هه‌یه ،دوا مناڵ كه له‌ته‌مه‌نی خوێندن ی ی س���لێمان بنه‌ڕه‌تیدابێ���ت له‌پارێزگا ی ی خوێندن���گا ك���راوهو رێژه ره‌وان��� ه ی ئهوهنده دابڕان له‌خوێن���دن پۆینتێك بچوك ه ك��� ه ناخوێنرێت���هوهو ئه‌مه‌ش ی په‌روه‌رده‌‌و داموده‌زگاكانیتر وه‌زاره‌ت بۆ تر ه ور ه گ ی رك��� ه ئ م ه رد ه ب ه ده‌خات��� کۆمه‌ڵێک خوێندکار له‌ناو یه‌کێک له‌پۆله‌کانی خوێندندا سااڵنی ئاینده.
ته‌خته‌ره‌ش
9
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
خوێندكار ی زانكۆ چۆن نمره ده‌هێنێت؟ به‌ڕێز عه‌باس
ئهوهی زۆرجار له‌زانكۆكانی ئێمه‌دا بڕیار له‌سه‌ر نمره هێنانی خوێندكار ده‌دات‌و ی ی دی���اری ده‌كات ،میزاج پاش���ه‌ڕۆژ مامۆس���تا ،هاوڕێیه‌ت���ی ،خزمایه‌تی، حیزبایه‌تی‌‌و بێده‌نگبوونی خوێندكاره. ی كاره‌س���اته ،تائێس���تاش ئ���هوه ی كوردستاندا به‌الی هه‌ندێك له‌زانكۆكان مامۆس���تاو دكتۆری زانكۆو‌ه باشترین خوێندكار ئه‌وانه‌ن كه بێده‌نگن‌و قس��� ه ی ناكه‌ن ،هه‌روه‌ك چ���ۆن له‌قۆناغه‌كان بنه‌ڕه‌ت���یو ئاماده‌یی بێده‌ن���گ كراوه (نه‌وه‌ك بێده‌نگ بووه) ده‌بێت لێره‌ش ئاوابێ���ت! له‌هه‌ندێ���ك له‌كۆلێژه‌كاندا ی خوێندكار باجی قس���ه‌كردن‌و بۆچون ێ ی ده‌دات ،زۆرجار ئه‌وه‌مان به‌رگو خۆ كه‌وت���ووه ك��� ه ده‌ڵێ���ن قس���ه مه‌كه، چونكه گه‌ر قس��� ه بك هی مامۆستا رقت ێ نادات. ل���ێ هه‌ڵده‌گرێت‌و نمره‌ت پ��� مه‌به‌ستمان ه بڵێین زۆرێك له‌موعیده‌كان ی گه‌یاندۆته ئه‌وش���وێن ه ئ���هوهی ئه‌وان زانیاری‌‌و زانست‌و مه‌عریفه‌كه‌یان نهبووه، ئه‌وه‌ن���ده‌ی هاوڕێیه‌ت���یو خزمایه‌تی‌‌و حیزبایه‌تی‌‌و بێده‌نگ بوونیان‌و مه‌لزه‌م ه له‌به‌ركردنیان ب���ووه! ئاخر ناكرێت تۆ ی ی چوار س���اڵ موعید بی���ت‌و لهماوه زانك���ۆدا 10كتێب���ت نه‌خوێندبێته‌وه، ئ هی چۆن ب���وی ب ه موعی���د؟ زۆرێك لهو خوێندكاران���هی كه‌جوڵه‌یان ههیهو به‌رده‌وام ده‌خوێننه‌وه‌و به‌دوای زانیاریدا ده‌گه‌ڕێ���نو گفتوگۆ له‌گه‌ڵ مامۆس���تاو ێ دكتۆره‌كانیان ده‌ك��� هنو ره‌خنه‌یان ل ی چوارس���اڵی زانكۆدا، ده‌گرن لهماوه كه‌چ���ی دوات���ر نمره‌كانی���ان هێن���ده كه‌م ه به‌ش���ی ئهوه ناكات ك���ه درێژه ی ماس���ته‌ر بده‌ن؟ خاڵێكیتر به‌خوێندن ی پێبكه‌ین ئه‌وه‌یه، ده‌مانه‌وێ ئام���اژه ی درێژه به‌خوێندن خوێندكار بۆئ���هوه ی كوردس���تان ب���دات له‌زانكۆكان��� ی ی ماس���ته‌ر ،ده‌بێت نمره بۆخوێندن��� له %65كه‌متر نه‌بێت ،ب ه بۆچونی ئێم ه ئه‌م پێوه‌ر‌ه دروست‌و له‌شوێنی خۆیدا نییه ،بۆ؟ لهبهرئهوهی ئێمه ده‌پرسین ی حیزبی به‌عس خوێندكارێك له‌سه‌رده‌م ی ناوخ���ۆدا زانكۆی ته‌واو یان له‌ش���ه‌ڕ كردبێ���ت‌و بارودۆخ رێگ���ری لێكردبێت ی ك ه نمره بهێنێت ته‌نانه‌ت تا س���ااڵن دواتریش ،یه‌كسان ه به‌خوێندكارێك ك ه ی ئێس���تا زانكۆ ته‌واو ده‌كات؟ له‌شه‌ڕ ی دواتریش پێوه‌ر ئهوه ناوخۆو تاسااڵن ی ی ی���ان نا؟ به‌توانا نهبووه تۆ زیره‌ك ی���ان نا؟ به‌ڵكو ئهوه پێ���وه‌ر بووه تۆ تاچه‌ن���د یه‌كێتیت ی���ان پارتیت ،ئێم ه ی ده‌پرس���ین چه‌ند قوتابی‌‌و خوێندكار ی زی���ره‌ك‌و ب��� ه توان���ا بوون��� ه قوربان ملمالنێ���ی ئ���هو دوو هێ���زه‌و نمره‌یان ی زیره‌ك‌و نه‌هێنا؟ ئێس���تا مامۆس���تا به‌توانامان هه‌یه ك���ه له‌خوێندنگاكاندا وان��� ه ده‌ڵێن���هوه چه‌ندس���اڵ پێ���ش ی ئێس���تا زانكۆیان ته‌واوكردووه ،به‌هۆ ی ئه‌و ی ی���ان ئابور ی سیاس��� بارودۆخ ی نمره‌یه‌ی نه‌هێناو‌ه كه ئێستا وه‌زاره‌ت ی ی زانس���ت ی بااڵو توێژینه‌وه خوێندن��� ی ماسته‌ر ،له‌زۆرێك ئه‌یه‌وێت بۆ خوێندن ی زیاتری الیه‌و لهو خوێندكارانه زانیار به‌تواناتریش��� ه كه ئێس���تا زانكۆ ته‌واو ده‌ك���هنو نمره‌یان ل���ه %80-70كه‌متر ی بۆی���ان نیی ه بخوێنن ئایا نییه ،كه‌چ ئه‌م ه ره‌وایه؟ ێ ی پ خاڵێكیتر ده‌مانه‌وێ���ت ئاماژه بكه‌ی���ن جیاوازیی نم���ره‌ی خوێندكاره له‌زانكۆیه‌ك���هوه ب���ۆ زانكۆیه‌كیت���ر ك���ه سروش���تی نییه ئ���هو جیاوازییه، ی ك ه به‌تایبه‌تی لهو زانك���ۆو كۆلێژانه ب���ه‌م دواییان���ه بێ پ�ل�ان كراونه‌ته‌و‌ه (له‌گ���هڵ رێزماندا ب���ۆ ده‌رچوانی ئه‌و كۆلێ���ژه تازان��� ه ك ه زۆرێكی���ان درك ب���ه‌م حه‌قیقه‌ت��� ه ده‌ك���ه‌ن) ئاخ���ر چ ی وه‌كو مه‌عقولیه‌تێكی تێدای ه زانكۆیه‌ك ی س���لێمانی كه به‌راورد ناكرێت زانكۆ ی كراونه‌ته‌و‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌و زانك���ۆ تازانه ی ی ده‌رچووان له‌هه‌موو رویه‌كه‌وه ،كه‌چ زانكۆو كۆلێ���ژه تازه‌كراوه‌كان نمره‌یان ی ی زانكۆیه‌ك زۆر زیاتره له‌ده‌رچووان��� وه‌كو سلێمانی! كه قسهو گفتوگۆشیان ی ی ده‌رچو ی خوێندكارێك له‌گه‌ڵ ده‌كه ی یان س���ه‌الحه‌دین ی س���لێمان زانك���ۆ ی هه‌گبه‌كه‌ی زۆر پڕتر‌ه له‌خوێندكارێك ی زانكۆو كۆلێژه تازه‌كراوه‌كان.. ده‌رچوو ی دهگهڕێتهوه ی ئێم ه هۆكاره‌كه به‌بۆچون ی ب���ۆ نه‌بوونی دڵس���ۆزی‌‌و مامۆس���تا به‌توان���او لێهاتوو هه‌س���ت نه‌كردن ب ه ی زانكۆو ده‌س���ت خستن ه ناو ئه‌همیه‌ت له‌فه‌یسبوکه‌وه كاروباری زانكۆو كۆلێژه تازه‌كراوه‌كان، له‌هه‌موو رویه‌كه‌وه.
10
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
komelayety.awene@gmail.com
"هێرۆخان چاوه‌ڕوان ی تۆم"
ی خێزانێكی له‌شفرۆش به‌سه‌رهات بۆچی هه‌ڵسوکه‌وتی هه‌ندێک له‌پیاوان "له‌شفرۆشیی به‌كچه‌كانم‌و بوكه‌كه‌مه‌و‌ه ده‌كه‌م" دوا ی ژن گواستنه‌وه له‌گه‌ڵ ژنه‌كانیاندا ده‌گۆڕێت؟ ئا :سه‌روه‌ت عه‌بدواڵ
ئا :ئاوێنه "منداڵبووم دایكم له‌پارچ ه په‌ڕۆیه‌كی پێچابووم‌و ناردبومیه‌و‌ه بۆ باوه‌ژنه‌كه‌م ،له‌تاو جه‌ورو ست همو چه‌وساندنه‌وه ،باوكم ب ه ی ی ره‌زیل سیازد‌ه ساڵی له‌پیاوێك ی ی سێیه‌مم له‌پورزا ماره‌كردم ،منداڵ ێ منداڵم مێرده‌كه‌م بوو ،تا ئێستا س ی دروستكردووه‌و له‌بارم بردون ه مێرده‌كه‌م نه‌بوون ،به‌اڵم یه‌كێكیان له‌سكمدا گهوره بوو بۆی ه هێشتم گهوره ببێت‌و ئێستا داوم ه ب ه شوو". ی ته‌مه‌ن 42 ی (روخسار) ئه‌م ه قسه ی ی گهوره ی باندێك ساڵ ه ك ه سه‌رۆك له‌شفرۆشییه له‌به‌ندیخانه‌یه.
هاوكار حه‌م ه ساڵح ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد ی 25ی بریندارێكی خۆپیشاندانه‌كه شوباتی ئه‌مساڵ له‌كه‌الر ب ه هۆی چاكنه‌بوونه‌وه‌و چاره‌سه‌رنه‌كردنیه‌وه، ی به‌ده‌ره‌وه‌یه‌و 9مانگ ه ریخۆڵه له‌ژیانی كوله‌مه‌رگیدا ده‌ژی، ههرچهنده 12نه‌شته‌رگه‌ری بۆ كراوه، به‌اڵم چاكنه‌بووه‌ته‌وه‌و چاره‌سه‌ركردنی ته‌نها له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵته ،باوكی برینداره‌كه‌ش ده‌ڵێت به‌هۆی بێزاربوونیه‌وه ،كوڕه‌كه‌م چه‌ند جارێك هه‌وڵی خۆكوشتنی داوه. ه���اوكار حه‌م���ه س���اڵح یه‌كێك��� ه له‌برینداره‌كانی 25ی شوباتی ئه‌مساڵ ی ئاوێنه‌دا له‌كه‌الر ،ل���ه‌م چاوپێكه‌وتنه س���ه‌ره‌تا ب��� ه گێڕانه‌وه‌یه‌ك���ی كورت ی باس���ی چۆنێت���ی خۆپیش���اندانه‌كه كردو وت���ی "من له2/25ی ئه‌مس���اڵ ی كه‌الر بریندار كرام‌و له‌خۆپیشاندانه‌كه فیش���ه‌ك به‌ر رانم كه‌وت‌و له‌س���كمه‌و‌ه ده‌رچوو ریخۆڵه‌می له‌س���ێ ش���وێنه‌و‌ه ی ی نه‌خۆش���خانه بڕیبوو ،ئیدی ره‌وانه س���لێمانی ك���رام‌و ده‌س���تبه‌جێ دوو ی 14 نه‌ش���ته‌رگه‌ریم بۆ ئه‌نجامدرا ،دوا رۆژی دیكه ره‌وانه‌ی واڵتی ئێران كرام‌و له‌وێش 12نه‌شته‌رگه‌ریم بۆ ئه‌نجامدراو گه‌ڕامه‌وه". ی 9مانگه له‌س���ه‌ر هاوكار ك ه ماوه جێ���گا كه‌وت���ووه ،سوپاس���ی هێ���رۆ ئیبراهیمی خێزانی تاڵهبانیو مه‌كته‌بی ی په‌یوه‌ندیه‌كانی یه‌كێتی كرد ك ه ره‌وانه ئێرانی���ان كردووهو ئ���ه‌رك‌و تێچوونی نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانیان له‌ئه‌ستۆ گرتووه، هاوكات باسی له‌وه‌شكرد ده‌بوای ه مانگی 9ب���ۆ چه‌ند نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌كی دیك ه دیسانه‌وه س���ه‌ردانی ئێرانی بكردایه، به‌اڵم به‌ه���ۆی كه‌مده‌رامه‌تی‌و هه‌ژاری خێزانه‌كه‌ی���هوه نه‌یتوانیو‌ه بگه‌ڕێته‌وه‌و ی ئێس���تا دوو مان���گ به‌س���ه‌ر واده نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانیدا تێپه‌ڕ بووهو ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌كرێت مه‌ترسی له‌ناوچوونی ژیانی لێده‌كرێ���ت .ئه‌و گه‌نج ه ك ه هیچ ی نه‌ماوه ،لهو باوه‌ڕه‌دایه ك ه ئومێدێك��� ی هێرۆخان "ئه‌م ج���اره‌ش چاوه‌ڕوان��� ده‌كات ك ه یارمه‌تی بداته‌وه". ی 25ی ش���وباتی كه‌الر ئه‌و برینداره ئه‌وه‌شی بۆ ئاوێنه گێڕایهوه ك ه ئێستا پالتین له‌ڕانیدای���هو ده‌مارێكی بڕاوه‌و ی نه‌ماوه‌و په‌نجه‌كان���ی قاچی جوڵ���ه ی به‌ده‌ره‌وه‌یه‌و پێویس���تی ریخۆڵه‌ش��� ب ه پێن���ج نه‌ش���ته‌رگه‌ری دیك ه هه‌یه، "ههرچهنده تائێستا 14نه‌شته‌رگه‌ریم بۆ كراوه ،به‌اڵم هێشتا پێنج نه‌شته‌رگه‌ری ماوه بۆم ئه‌نجامبدرێ���ت‌و په‌نجه‌كانی
فۆتۆ :ئیحسان
قاچم جووڵ ه ناكات‌و هه‌س���تم كردووه قاچم ب���ه‌ره‌و باریكبوون���هوه ده‌چێت، بۆیه پێویس���تم ب ه چاره‌سه‌ری ب ه په‌ل ه هه‌یه". ی نیگه‌رانی هاوكارو ئ���هوهی جێگ���ه ی ب���وو ،فه‌رامۆش���كردنی خێزانه‌ك���ه ب���وو له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تیو حكومه‌ت���ی هه‌رێمه‌وه ،تائێس���تا هیچ به‌رپرسێكی حیزبیو حكومی سه‌ردانی ی ك���رد حكوم���هتو نه‌ك���ردووه‌و داوا ی وه‌زاره‌ت���ی په‌یوه‌ندی���دار ره‌وان���ه ده‌ره‌وه‌ی واڵتی بكه‌ن بۆ چاره‌سه‌ركردنی ی هیچ ته‌واوه‌ت���ی ،چونك��� ه خێزانه‌كه داهاتێكی نییهو كه‌مده‌رامه‌تن ،ئه‌گینا تووشی ش���ه‌له‌ل ده‌بێت یاخود ده‌بێت ه قوربانی. ئه‌و گه‌نج ه 22ساڵه ،ب ه حه‌سره‌ت‌و ی ب���ه چۆنێتی دڵته‌نگیی���هوه ئام���اژه به‌ڕێكردنی جه‌ژن ك���ردو وتی "جه‌ژن هیچ خۆش���ییه‌كی بۆ م���ن نییهو ئهوه دوو جه‌ژن ه هه‌ست به ژیان ناكه‌م‌و هیچ خۆش���ییه‌كم لهو دوو جه‌ژن ه نه‌بینیوه، هه‌رچه‌ن���ده س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م چه‌ند بڕیارێكیش���ی ده‌رك���ردووه ،به‌اڵم هیچ سوودێكی بۆ من نهبووه". هاوكات حه‌م ه ساڵه‌ح باوكی هاوكار ئهوهی ب���ۆ ئاوێنه گێڕای���هوه ك ه لهو ی كوڕه‌ك���هی بریندارك���راوه، كات���هوه حاڵیان نیی ه به‌ده‌س���تیه‌وه‌و دوو جار هه‌وڵی داوه خۆی بكوژێت" ،كوڕه‌كه‌م به‌هۆی بێزارییه‌و‌ه له‌س���ه‌ر جێگا ،دوو ی چه‌كدا گ���ه‌ڕاوه خۆی ج���ار ب���ه‌دوا بكوژێ���ت ،به‌اڵم دایكی پێ���ی زانیوه‌و فری���ای كه‌وتووه ،به‌داخ���هوه تاوه‌كوو ئێس���تا هی���چ ك���ه‌س‌و الیه‌نێ���ك لێی نه‌پرس���یوه‌ته‌وه ،ته‌نها هێرۆخان یه‌ك ی ئێرانی كردووه ،ئێمه‌ش جار ره‌وان���ه ی ئه‌وه‌م���ان نیی ه چاره‌س���ه‌ری توان���ا ی ی بۆ بكه‌ین‌و لهم���ردن رزگار ت���ه‌واو بكه‌ین ،چونك��� ه كه‌مده‌رامه‌تین ،بۆی ه داوامان ئه‌وه‌یه مافی كوڕه‌كه‌م به‌فیڕۆ نه‌درێت‌و حكومه‌ت ته‌نها چاره‌سه‌ری بۆ بكات‌و هیچی دیكه‌مان ناوێت". له‌پ���اش ناڕه‌زایه‌تی‌و شۆڕش���ه‌كانی واڵتان���ی عه‌ره‌ب���یو ئیس�ل�امی، خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایی زۆربه‌ی شارو ش���ارۆچكه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تانی ی كه‌الریش له25ی گرت���هوه ،له‌ق���ه‌زا ش���وبات خۆپیش���اندانێكی گ���هوره ئه‌نجام���دراو دوات���ر هێ���رش كرای��� ه س���ه‌ر باره‌گای لق���ی گه‌رمیانی پارتی دیموكراتی كوردس���تان‌و له‌ئه‌نجامدا ب ه فیش���ه‌ك دوو ك���وژراوو 28برینداری لێكه‌وته‌وه. ehsan_halwest@yahoo.com
کۆمەاڵیه‌تی
کۆمه‌اڵیه‌تی
komelayety.awene@gmail.com
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
11
ی هه‌ژاری كرێكار ئه‌م ژنه ،كچی پیاوێك ی ئه‌م ی سێیه‌م ی له‌ش���وو بووهو دایك ی تر ی جارێك ی بووه ،پاش ئهوه كچ���ه ی (روخسار)یش جیاده‌بێته‌وه‌و له‌باوك ب ه س���اوایی روخس���ار ده‌نێرێته‌وه بۆ ی ی ب ه سۆز باوكی ،ئه‌و هه‌رگیز هه‌ست ێ ی ده‌ڵ ی نه‌كردووه ،وه‌ك خۆ دایكایه‌ت ی ی بێدایك "هه‌میش ه هه‌ستم ده‌كرد ژیان ی من چه‌ند‌ه ئازاربه‌خشه ،به‌اڵم قه‌ده‌ر وابوو بۆیه له‌سیازد‌ه ساڵیدا ملمیان كرد ب ه په‌ته‌وه‌و له‌پیاوێكیان ماره‌كردم ك ه ی له‌شاره‌و‌ه زۆر زۆر ره‌زیل بوو ،ب ه بوك ی بۆ الدێ ،ئهوهنده منداڵ بووم، بردم ی یه‌كه‌م ك ه پیاوه‌ك��� ه هاته‌الم ش���هو بورامه‌وه تا مانگێ���ك قه‌ده‌غه‌یان كرد كه له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌م بخه‌وم" . ی ئه‌و 27س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا شوو ی بووه، كردوهو س���ه‌ره‌تا كچ‌و كوڕێك ی له‌به‌ر ی مێرده‌ك��� ه ی وت��� وه‌ك خ���ۆ ی خۆیهوه ی پورزایه‌ك ی چۆت ه ماڵ ره‌زیل ی مێرده‌كه‌م ته‌نها 4ساڵ "ئه‌و پورزایه ی لهم���ن بچوكتر بوو ،ئ���ه‌وكات كوڕێك ه���ه‌رزه‌كاری ب���ێ دایك‌و ب���اوك بوو ی زۆر باش بوو ،سه‌ره‌تا ی مادیش وه‌زع ی ئه‌وك���وڕه‌و‌ه كه‌وتم ه هه‌ڵه‌وه، به‌هۆ چونكه ش���ه‌وێك مێرده‌كه‌م خه‌فه‌ر بوو ی ی هاته ژوور ئ���هو له‌ژووره‌كه‌ی خ���ۆ ئێمه‌وه ،ویستی له‌گه‌ڵم بخه‌وێ رێگه‌م ی ترو پێنه‌دا ،به‌اڵم پاش چه‌ند هه‌وڵێك ی مادیش���هوه چاو له‌به‌رئ���هوهی له‌ڕوو ی بووین ،مه‌جبوربووم هه‌موو به‌ره‌وژێر ی ی بۆ بكه‌م ،ئه‌ویش سوێند ته‌نازولێك ی نێوانمان ب���ۆ خواردم كه ئ���هوه نهێن ی ب���ووم‌و ده‌ب���ێ ،بۆی���ه منی���ش راز ی 5ساڵ سێكسمان ده‌ستپێكرد .نزیكه به‌رده‌وام بووی���نو له‌وماوه‌یه‌دا كچێك‌و ی سێهه‌مم كوڕێكم بوو ،به‌اڵم %100كچ ل���هو كوڕه‌بوو ،چونكه ك ه له‌دایك بوو، ی ی لهو ده‌چوو ،ئیتر هه‌ست هه‌موو شتێك پێكراو كه‌سوكار هه‌موو سه‌رزه‌نشتیان ده‌كردین ،بۆی ه رۆش���ت بۆ هه‌نده‌ران‌و ی جێهێش���ت بۆم" .ئه‌و ته‌ئكید كچه‌ك ه ی ب ه هه‌موو لهوه دهكاتهوه ك ه مێرده‌كه ی په‌یوه‌ندی ئ���هو پورزای��� هیو ژنه‌كه زانی���وه ،به‌اڵم لهبهرئهوهی "زۆر ره‌زیل ی ی ماڵه‌كه بوو ئه‌ویش هه‌موو مه‌سره‌ف ی خستبووه س���ه‌رخۆی ،بۆی ه چاوپۆش ده‌ك���ردو رازی ب���وو پێی" .روخس���ار ی ی ئه‌و كوڕه‌وه جارێك له‌دوای رۆش���تن ی ی ره‌زیل تر ئه‌كه‌وێته‌و‌ه به‌ر هه‌ڕه‌ش���ه مێرده‌ك���هی ،بۆی ه بی���ر لهوهدهكاتهوه په‌یوه‌ندییه‌ك���ی تر دروس���ت بكات تا ی دابین بتوانێت بژێوی خۆیو خێزانه‌كه ی ی ئ���هو په‌یوه‌ندییه بكات .ئه‌و باس��� ی ی له‌ڕێگه ی ده‌كات ك ه ئه‌وه‌ش��� ت���ر ی مێرده‌كه‌یه‌و‌ه دروست كردووه، هاوڕێ "له‌ڕاس���تیدا ه���ه‌ر له‌به‌یانیی���هوه ك ه مێرده‌كه‌م ئه‌ڕۆش���ت منیش ئه‌ڕۆشتم ه ێ ی بۆ كو دهرهوهو منداڵه‌كانم ده‌یانزان ده‌ڕۆم ،چونك ه ك��� ه ده‌هاتمه‌و‌ه پاره‌م ده‌دانێ ،بڕوا بكه‌ن مێرده‌كه‌م زۆر باش ی له‌شفرۆشیم ،ئه‌و ی كه خه‌ریك ده‌یزان ی ی نه‌ئه‌دامێ‌‌و مه‌س���ره‌ف هیچ پاره‌یه‌ك ی ده‌ك���رد ك ه ی داوا نه‌ده‌ك���رد ،كه‌چ��� ی ب���ۆ بك���ڕم ،داوای پ���اره‌و مریش���ك ێ جلوبه‌رگی لێده‌كردم ،ئێ ئه‌گه‌ر پیاو پاره‌نه‌دا ب ه ژنه‌كه‌ی‌‌و ژنه‌كه‌ش بێكه‌س ی ێ ك ه ئه‌و پارهی ه ب ه نائاسای بێ ،نازان په‌یدا كراوه؟". ی 6س���اڵی تریش روخس���ار نزیكه ی له‌گه‌ڵ ئ���هو ك���وڕه‌دا په‌یوه‌ندییه‌كه ی 11 ب���ه‌رده‌وام ده‌بێ���ت ك ه نزیك��� ه ی من���داڵ ت���ر ده‌بێت، س���اڵ له‌خ���ۆ
هه‌م���وو هه‌فته‌یه‌ك ده‌یبات��� ه دهرهوه ی بۆ ده‌ش���ت‌و دهرو ناو ئه‌و ش���وێنانه ی تێ���دا ده‌ڕێژرێت‌و ك��� ه خۆڵ‌و پیس��� ی له‌گه‌ڵ ده‌كات ێ سێكس الدێكان‌و لهو تا ئاش���كرا نه‌بن ،لهو په‌یوه‌ندییه‌شدا دوو گی���ان ده‌بێ���ت ،به‌اڵم ه���ه‌ر زوو هه‌س���تی پێده‌كات‌و منداڵه‌ك��� ه له‌بار ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌دا ده‌بات .هه‌ر له‌كات ی ده‌ناسێت ی دۆسته‌كه ی تر هاوڕێیه‌ك ی 17س���اڵ ه ك ه زۆر هه‌رزه‌كاره‌و ته‌مه‌ن ی ك ه نزیكه‌ی بیس���ت س���اڵ جی���اواز ته‌مه‌نیانه .روخس���ار له‌گه‌ڵ ئه‌ویش���دا ی له‌شفرۆشی‌‌و ده‌ست دهكاتهوه بهكار ی به‌هێز دروس���ت ده‌كات په‌یوه‌ندییه‌ك
رۆژ هه‌بوو یه‌ك ملیۆن‌و دووسه‌د هه‌زارم به یه‌ك ئافره‌ت په‌یدا ی كردووه كه ته‌مه‌ن 16ساڵ بوو ی ب ه جۆرێك ك ه "هه‌موو رۆژێ سێكس��� له‌گه‌ڵ نه‌كردمای ه هار ده‌بوو ،لهبهرئهوه ی بۆ دابین ده‌كردم‌و هه‌موو خه‌رجییه‌ك ی به‌خێو ه���ه‌ر ش���ه‌ش منداڵه‌كه‌ش���م ده‌ركرد ،له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌یوت ده‌س���تت ی پێویس���تم پێت بێت له‌ئاگردا بێ كه ی ێ بێی���ت ،كاتژمێر دووی ش���هو ده‌ب ی ی پار بوو به‌سه‌رخۆش ی ئۆكتۆبه‌ر مانگ ی دای ه به‌ر ش���ه‌ق‌و ی ماڵه‌كه‌مان ده‌رگا له‌قه‌و ب ه مێرده‌كه‌م���ی وت من هه‌موو ی خراپم كارێكی سێكسی‌‌و هه‌موو شتێك له‌گه‌ڵ ژنه‌كه‌تدا كردووهو ئه‌گه‌ر گه‌واد ی ده‌د‌هی ،بۆی ه ئه‌ویش به‌و نه‌بیت ته‌اڵق ش���هوه ده‌ریكردم ه دهرهوهو پێنج رۆژ لهم ش���اره‌دا به ئوتومبێل سوڕاینه‌وه‌و ێ نه‌ب���وو له‌ناوی���دا خه‌وتی���ن ،كون��� ی تیایدا س���ره‌وت بكه‌ین ،ل���هو ماوه‌یه ی تردا، په‌یوه‌ندیشمدا له‌گه‌ڵ ئه‌م كوڕه دوو ج���ار دووگیان بووم ،هه‌ردووكیانم له‌بار بردووه" .ئیتر لێرهوه (روخسار) ی لێده‌كه‌ن‌و ی حاشا هه‌موو كه‌سوكاریش منداڵه‌كانیش���ی جێده‌هێڵێت‌و یه‌كسه‌ر ی ده‌دات .ئه‌و ی ته‌اڵق له‌وێ���دا مێرده‌كه ی ئه‌و ماوه‌ی پێن���ج رۆژه ،ژورێك دوا ده‌گرن ب ه 100دۆالرو تیایدا داده‌نیشن، به‌اڵم ئه‌م دۆس���ته‌ی ه���ه‌ر ئه‌و پارهی ه ن���ادات ،بۆی���ه روخس���ار ته‌له‌فۆن بۆ ی ده‌كات‌و داوای ئه‌و مێ���رد‌ه كۆنه‌ك���ه ی 100دۆالره‌ی لێ���ده‌كات ،ئه‌ویش بۆ ده‌نێرێت .روخس���ار ب ه ته‌نها هه‌ر لهو ژووره‌دا ده‌مێنێت���هوه ،بۆی ه ئه‌م جاره ده‌س���ت ده‌كات ب��� ه ده‌اڵڵ���یو ژن���ان ده‌دۆزێته‌وه‌و له‌شفرۆش���ییان پێده‌كات "ك ه ده‌س���تم كرد ب ه گه‌وادیی ،یه‌كه‌م ی ی خۆمه‌و‌ه بوو" .دوا كه‌س له‌كچه‌كه ێ ئهوه دۆس���ته‌كه‌ی خانووی���ه‌ك به‌كر ده‌گرێ���ت‌و ده‌یه‌وێ���ت پێك���هوه بژین، ب���ه‌اڵم زۆر زۆر هه‌ژار ده‌بن "بڕوا بكه‌ن پارهی نۆكاوێكم���ان پێنه‌بوو بیخۆین، ی پێده‌كردین جگ���ه له‌وه‌ی خه‌ڵك خێر ی ترمان نه‌ب���وو ،كاتێك چووین ه هیچ ی ئه‌و خان���ووه بچوكه‌وه ك ه خاوه‌نه‌كه ی ی دۆس���ته‌كه‌م ب���وو ،پیاوێك پ���ورزا ده‌وڵه‌مه‌ن���د ب���وو هه‌وڵی���دا ژیانمان بگۆڕێت". ی ی روخسار ده‌یوست رزگاربوون ئهوه ی ی الیه‌ن بوو لهو نه‌هامه‌تیی��� ه بۆئهوه ی رێكبخات���هوهو بكه‌وێت ه ك���ه‌م ژیان��� ی ئه‌م خۆش���ییه‌وه ،به‌اڵم بیركردنه‌وه ی زۆر جودا ده‌بێت‌و هه‌وڵ ده‌دات جاره ی بۆ گه‌یش���تن ی بكات ه قوربان كچه‌كه ب���هو ئاوات���هی ،بۆی ه "ب��� ه ته‌له‌فۆن
قس���ه‌م له‌گه‌ڵ كچ��� ه گه‌وره‌كه‌مدا كرد ی مێرداره ،داوام لێكرد بێت بۆ كه ژن��� الم ،له‌وكاته‌دا خ���اوه‌ن خانووه‌كه ك ه ی لێكرد ،ك ه سه‌رمایه‌داربوو بینی‌‌و حه‌ز ی بوو ،چونك ه ب ه كچه‌كه‌م وت���هوه راز ی بخات ه ی من���دا ئاماده‌بوو خۆ له‌پێناو ی مندا‌و ناو ئاگریشه‌وه ،بۆی ه له‌ماڵه‌كه ی له‌گه‌ڵ ی خۆمدا سێكس��� له‌ب���ه‌ر چاو كردو له‌به‌رامب���ه‌ردا 1500دۆالر پێدا‌و ی به‌جێهێش���ت بۆ كچه‌كه‌ش���م پاره‌ك ه من" .روخس���ار لهم كاته‌دا ده‌ستیكرد ی هێنده ی "ك ه هه‌س���تێك ب ه گریان‌و وت ناخۆش بوو هه‌رگیز ناتوانم له‌به‌رچاوم ی خۆمدا البچێ���ت ،چونكه له‌ب���ه‌ر چاو جه‌رگه‌كه‌می���ان والێكرد ،ب���ه‌اڵم له‌تاو ی نه‌مده‌زان���ی چیبكه‌م ،به‌اڵم هه‌ژاری��� ێ غیره‌ت خ���اوه‌ن خانووه‌كه ئهوهنده ب ی ب���وو ل���هوه خۆش ن��� ه ده‌ب���وو كرێ ی نه‌ده‌ینێ ،بۆی��� ه ناچار خانووه‌ك���ه ی ده‌كرد كچه‌ك���ه‌م له‌گه‌ڵیدا سێكس��� ی كرێ خانووه‌كه". له‌جیات ئیتر لێرهوه روخس���ار ده‌ست ده‌دات ه ی ی ك���ردن‌و هه‌وڵ ده‌دات ماڵه‌ك ه ده‌اڵڵ ی ئه‌وانه‌ی ك��� ه ده‌یانه‌وێت بكات���ه جێ ی ی كچه‌كه ،هاوڕێیه‌ك له‌ش بكڕن ،له‌دوا كچه‌ك���هیو كوڕێ���ك ده‌هێنێت ه ماڵه‌و‌ه له‌وێ س���ێكس بك���هنو به‌رامبه‌ر ئهوه پارهی���ان لێده‌س���ه‌نێت" ،ئیتر هێواش ی ترو هێ���واش ماڵ��� ه له‌شفرۆش���ه‌كان ی ترم ناس���ی ،به‌ڕاده‌یه‌ك گه‌واده‌كان��� ی مادیمان باش���بوو ،رۆژ زۆر زۆر وه‌زع هه‌بوو یه‌ك ملیۆن‌و دووسه‌د هه‌زارم ب ه ی یه‌ك ئافره‌ت په‌یدا كردووه ك ه ته‌مه‌ن 16ساڵ بوو". ی روخسار ته‌نها كچه گه‌وره‌كه‌ی توش ی ی ناكات ،به‌ڵكو كچ ی له‌شفرۆش��� داو ی ته‌نها 16ساڵ ی ك ه ته‌مه‌ن دووه‌میش ی ی مێرده‌كه‌یه‌ت ده‌بێت‌و لهو پورزای���ه ی له‌ماڵه‌كه‌یاندا ژیاوه، ی خ���ۆ ك ه كات له‌شفرۆش���ی پێوه‌ده‌كات‌و جگ ه له‌ویش ی ده‌هێنێت ه س���ه‌ر ئه‌و ی كوڕه‌ك���ه ژن ی رێگه‌ی ه ت���ا بتوانێت پاره بۆ كوڕه‌ك ه ی له‌وه‌كرد په‌یدا بكات .روخس���ار باس ی نییهو ی زۆر هه‌ژاره‌و هیچ ك ه كوڕه‌كه ی به‌س���ه‌ردا س���اغكراوه‌ته‌وه، ئه‌و ژنه ی ی تووش��� بۆی��� ه هیچ گرنگ نیی ه له‌ال ی باس���یكرد چیده‌بێت" .بوكه‌كه‌م خۆ ی ێ له‌ب���ازاڕ ویس���تویه‌ت ك��� ه رۆژ ی پێنه‌بووه، پ���ه‌رده بكڕێ���ت‌و پ���اره ی دوكانداره‌ك���ه‌ش بردویه‌تی��� ه ژوورێك ی له‌گه‌ڵ ی دوكانه‌كه‌ی‌‌و سێكس��� دواوه كردووه ،بۆی ه ئێستا ئه‌ویش فێربووه‌و ی خۆم‌و خه‌ریكه ،بۆی ه منیش هێنامه ال ی ب ه پاره ده‌مدا ب���ه خه‌ڵك ،بووكه‌ك ه ی گه‌واد‌ه بووهو ئێستاش من تریشم خۆ ده‌یده‌م ب ه خه‌ڵك وات ه ئێس���تا من كار ب ه ه���ه‌ردوو كچه‌كه‌م هه‌ردوو بوكه‌كه‌م ده‌كه‌م". روخس���ار باس لهو دوو كچ ه دوازد‌ه ساڵ‌و سیازد‌ه سااڵن ه ده‌كات ك ه بێالن ه ێ بوون‌و له‌ناو باخه‌كاندا خه‌وتوون "رۆژ ی لهو ئاگاداری���ان كردم ك���ه دوو كچ جۆره هه‌ن‌و جوانیش���ن ،بۆی ه هێنامن ه ی ی خۆم‌و له‌شفرۆشیم پێكردن ،له‌ماڵ ال خۆمدا هێشتمنه‌وه‌و بۆیه‌ك جار چوون ه الی���ان 100دۆالرم وه‌رده‌گ���رت ك ه 25 ی ی تر هه‌زارم ده‌دایه كچ���ه‌كان‌و ئهوه ێ بۆ خۆم بوو ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بۆ ش���هو بوای ه 300دۆالرم وه‌رده‌گرت ،به‌اڵم هه‌ر ئهوهنده له‌ش���فرۆش به‌س نه‌بوو ،بۆی ه ی عه‌ره‌به‌و‌ه ی ده‌اڵڵ��� له‌ڕێگه‌ی پیاوێك ی ی عه‌ره‌بیشم بۆ ده‌هات ك ه هه‌موو ژن كه‌س���وكاری خۆین ،ئه‌گه‌ر موشته‌ریم بان���گ كردای��� ه هه‌موو س���اڵه‌ك ه ئه‌و ی الده‌هێشتمه‌وه". ئافره‌تانه ئه‌و باس ل���هو پیاوان��� ه ده‌كات ك ه ی س���ه‌ردانیان ده‌كات ،كارو پیش��� ه جۆراوجۆریان هه‌ی ه ك ه هه‌ر له‌بازرگانه‌و‌ه ی كاس���بكارن یان ی تا ئه‌وان ه تیایه‌ت��� ی تریان ههیهو فه‌رمانب���ه‌رن ی���ان كار ته‌مه‌نیش���یان له‌نێوان 17ساڵ بۆ 65 ساڵدایه‌‌و زۆربه‌یان پیاون. ی زۆر لهم كاره (روخس���ار) قازانج��� ده‌كات ،به‌ڕاده‌یه‌ك كه رۆژ ههبووه 500 ی ده‌ست كه‌وتووه‌و مانگ ههبووه دۆالر ی به‌مكار‌ه ده‌ست بیس���ت هه‌زار دۆالر ی ی الهه‌بوو‌ه ته‌مه‌ن كه‌وتووه ،چونكه ژن ی 24كاتژمێردا 21ساڵ بووه "لهماوه له‌گه‌ڵ بیس���ت پیاودا خه‌ت���ووه ،ئه‌و ی ده‌یهێنا بۆ ژن��� ه مێرده‌ك���هی خ���ۆ
هه‌ستێكی هێنده ناخۆش بوو ی خۆمدا کاتێک له‌به‌ر چاو کچه‌که‌میان القه‌کرد ،به‌اڵم له‌تاو ی چیبكه‌م هه‌ژاریی نه‌مده‌زان
كوێستان جه‌الل ،یه‌كێكه لهو ژنانه‌ی كه پیاوه‌كه‌ی له‌سه‌رده‌م ی ده‌ستگیرانداریدا زۆر خۆشی ویستووه، "ئه‌و پیاوه‌ی ئێستا هاوسه‌ری منه بڕوام وایه له‌باشترین پیاوه‌كان بووه له‌سه‌رده‌می ده‌ستگیرانداریدا ،هێنده باش‌و خۆشگوفتاربوو كه ده‌توت باشترین پیاوه ،به‌اڵم له‌ئێستادا به‌شێوه‌یه‌ك گۆڕاوه خۆشم بڕواناكه‌م ئهوه ئه‌و بێت" ،به بڕوای ئه‌و ،ئه‌مه سیفاتی هه‌موو پیاوێكه‌‌و كه‌سیان له‌وه‌ی دیكه‌یان جیاوازتر نییه. بابه‌تی دروستبوونی گۆڕان‌و جیاواز ی ره‌فتار‌و هه‌ڵسوكه‌وتی پیاوان له‌قۆناغی ده‌ستگیرانداری‌‌و گواستنه‌وه‌دا یه‌كێكه لهو باس����انه‌ی بووه‌ته جێگه‌ی قس����ه له‌س����ه‌ركردن له‌الی زۆرێ����ك له‌كچان، به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی هێش����تا نه‌چونه‌ته قۆناغی هاوسه‌رگیری یان خۆشه‌ویستی كه‌سێكه‌وه. پی����اوان به‌گش����تی له‌قۆناغ����ی ده‌س����تگیرانداریدا ب����ه جۆرێك ره‌فتار ده‌كه‌ن ده‌بنه مایه‌ی سه‌رنجڕاكێشان‌و ره‌زامه‌ن����دی ده‌س����تگیرانه‌كانیان، ب����ه‌اڵم دوای تێپه‌ڕبوون����ی ئه‌م قۆناغه ورده ورده ژن����ان ده‌كه‌ون����ه گله‌ی����ی له‌پیاوه‌كانیان‌و كێشه‌ی گۆڕانی كردار‌و گوفت����ار س����ه‌رهه‌ڵده‌دات‌و دووچ����اری بڕیاری قورسیان دهكاتهوه. س����ۆزیار عومه‌ری����ش ك����ه هه‌م����ان گرفت����ی هه‌یه له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌یدا ده‌ڵێت "س����ه‌ره‌تا ئه‌وه‌م بیستبوو كه پیاوان دوای گواستنه‌وه گۆڕانكارییان به‌س����ه‌ردا دێت ،بۆیه زۆر قورسبوو تا گه‌ش����تمه ئهوهی بڕیارمدا ش����وبكه‌م، دواتر هه‌میش����ه داواملێده‌كرد‌و قسه‌م له‌سه‌ر ئهوه ده‌كرد كه نه‌گۆڕێت‌و وه‌ك ئێستا خۆش قسهو باش بێت ،به‌اڵم به داخه‌وه دوای ماوه‌یه‌ك له‌گواستنه‌وه به جۆرێك گۆڕا ج����اری واهه‌یه به هه‌فته وش����هی (خۆش����مده‌وێیت) به زمانیدا نایه". ه����اوار كه‌م����ال كه ئێس����تا خاوه‌نی منداڵێكه ده‌ڵێت "به‌ڵێ به دڵنیاییه‌وه پیاوان دوای گواستنه‌وه گۆڕان به‌سه‌ر
ره‌فت����ارو كرداریان����دا دێ����ت ،چونكه قۆناغی ده‌س����تگیرانداری وه‌ك خه‌یاڵ وایه‌‌و قسهو باس له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك شت ده‌كرێت ك����ه دواتر ده‌یبینیت وانییه". ئه‌و بڕوای وایه "ژنانی شه‌رقی" ناتوانن له‌زمان����ی پی����اوان تێبگ���� هنو توانای وه‌اڵمدان����هوهی پێداویس����تییه‌كانیان نییه ،ده‌ڵێت "له‌قۆناغی گواستنه‌وه‌دا ژنان ئه‌وه‌نده‌ی قس����ه له‌س����ه‌ر ش����ته مادییه‌كان ده‌كه‌ن بوار بۆ بابه‌ته‌كانی دیكه ناهێڵنه‌وه ،ده‌ی پیاویش داهات‌و توانای دیاریكراوه بۆیه داواكاریه‌كانی ژنی پێ‌قبوڵ ناكرێت‌و ده‌گۆڕێت". كاژاو به‌هادین هۆكاری دروستبوونی ئ����ه‌م گۆڕانكاریی����ه نه‌خوازراوان����ه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆئه‌وه‌ی كه له‌سه‌رده‌ی ده‌س����تگیرانداریدا ئه‌وه‌ن����ده‌ی س����ۆز (عاتفه) به‌س����ه‌ر قس����هو بڕیاره‌كاندا زاڵ����هو كاری پێده‌كرێ����ت ئه‌وه‌ن����ده (عه‌قڵ) ئاماده‌گی نییه "بۆیه ده‌بینین ك����چ داوای هه‌رچی ب����كات ،كوڕ به‌بێ بیركردنه‌وه یان بۆیده‌كڕێت یان په‌یمانی پێده‌دات له‌ئاینده‌دا بۆی بكڕێت ،به‌اڵم دواتر كه ده‌چن����ه واقیعه‌كه‌وه‌‌و عه‌قڵ ده‌كه‌وێته كار ،ئه‌وكاته ده‌زانن ئهوهی باس����یانكردووه ته‌نها س����ۆزێك بووهو نه‌یانویس����تووه دڵی یه‌كتر بش����كێنن‌و پێیان ناكرێت ،ئالێره‌دایه ژنیش ده‌ڵێت پیاوه‌كه‌م گۆڕاوه" .به بۆچوونی كاژاو، ل����ه‌م باس����ه‌دا ژن‌و پی����او هیچكامیان گوناهب����ار نیین" ،چونك����ه ژن حه‌قی خۆیه‌تی داوای ئهوه بكات كه په‌یمانی پێ����دراوه ،پیاویش حه‌ق����ی خۆیه‌تی نه‌یكات ،چونكه ئێستا له‌واقیعه‌كه‌دایه‌و ده‌زانێت پێی ناكرێت". به‌اڵم (بوشرا) هۆكاری ئه‌م گۆڕانكاریه بۆئهوه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه كه پیاوان زیاتر هه‌ست به به‌رپرسیارێتی ده‌كه‌ن ،بۆیه ناتوان����ن له‌هه‌موو ش����تێكدا به گوێی ژنه‌كانیان بكه‌ن ،جگه له‌وه‌ش "هه‌ندێك له‌پی����اوان له‌قۆناغی گواس����تنه‌وه‌دا وا هه‌س����تده‌كه‌ن ئه‌گ����ه‌ر ئهوهنده به‌ده‌م ژنه‌كانیانه‌وه ب����ده‌ن له‌ڕه‌فتار‌و گفتاردا زۆر نه‌رمب����ن ئه‌م����ه ه����ۆی ئ����هوهی ژنه‌كانیان زاڵبن به سه‌ریاندا ،هه‌روه‌ها خه‌ڵكی پێیانده‌ڵێن "كه‌سێكی ژنانین" بۆی����ه ناچارده‌بن ئه‌و زمانه ش����یرین‌و خۆش����هی یه‌كه‌مجار هه‌یانه ده‌گۆڕیت‌و
زۆرێك ره‌فتاری پیاو له‌سه‌رده‌می ده‌ستگیرانداریدا ده‌ستكرد‌و ده‌مامكداره نامێنێت ،ئه‌مه‌ش بۆیه له‌گواستنه‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێ����ت ،چونك����ه په‌یوه‌ندییه كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌كان زیات����ر ده‌بێت" .ئه‌و ئه‌وه‌ش����ی وت ك����ه زۆرێ����ك ره‌فتاری پیاو له‌س����ه‌رده‌می ده‌س����تگیرانداریدا ده‌س����تكرد‌و ده‌مامك����داره‌‌و ته‌نه����ا بۆ رازیكردن����ی ده‌س����تگیرانه‌كه‌یه‌تی، هه‌رئه‌وه‌نده‌ی ده‌س����تی پێی گه‌یش����ت ئیتر ده‌مامكه‌كه‌ی الده‌چێت‌و حه‌قیقه‌تی خۆی ده‌رده‌خات. به بۆچوونی خه‌بات فاتیح ،هۆكاری گۆڕینی ره‌فت����اری پیاوان دهگهڕێتهوه بۆ نه‌بوونی تێگه‌یشتن له‌زمانی یه‌كتری "چونكه هه‌ندێ����ك له‌ژن����ان له‌جیاتی ئ����هوهی هه‌موو رۆژێك كراس����ێكی بۆ به‌ریت ب����ه دیاری ،ته‌نها رۆژی یه‌كجار پێی بڵێت خۆشمده‌وێیت له‌سه‌د كراس خۆشتره له‌الی ،به‌اڵم هه‌ندێك له‌ژنان له‌به‌یانی تا ئێواره بڵێ خۆشمده‌وێیت ئه‌وه‌ن����ده‌ی كڕین����ی گوڵێك����ی بچوك خ����ۆش نیی����ه ل����ه‌الی ،بۆی����ه كاتێك زمان‌و سروش����تی ژنه‌كه‌ی نه‌ناس����ێت،
ئاس����اییه به‌و جۆره‌نه‌بێت كه ژنه‌كه‌ی حه‌زده‌كات ،ئه‌مه‌ش سه‌ره‌تای گۆڕان ی ره‌فتاره‌كان����هو مه‌رجی����ش نیی����ه هه‌ر له‌قۆناغی گواس����تنه‌وه‌دا بێت ،به‌ڵكو له‌ده‌ستگیرانداریشدا روویداوه". یاسین عومه‌ر كه یاریده‌ده‌ری توێژه‌ره له‌زانكۆی س����لێمانی ،پێیوایه گۆڕانی رفتاری پیاو له‌به‌ر سێ هۆكاره: یه‌كه‌م :مافی موڵكدارییه‌تی كه پیاو وه‌ك موڵك‌و شمه‌ك ته‌ماشای ژنه‌كه‌ی ده‌كات .دووه‌م :رۆتینی����ات‌و ئ����هوهی به‌رده‌وام ش����ته‌كان دووباره ده‌بنه‌وه، واته ئه‌و به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ كه‌سێكدایه‌و هه‌میش����ه له‌به‌رچاویه‌تی ،له‌والش����هوه ده‌بینێ����ت ش����ته‌كانی ده‌وروب����ه‌ری ده‌گۆڕێ����ن ،بۆیه ح����ه‌زده‌كات ئه‌ویش بگۆڕێت .س����ێیه‌م :مرۆڤ له‌سروشتیی خۆیدا مه‌خلوقێكه ده‌یه‌وێت ش����ته‌كان بگۆڕێت‌و تامی سنوره ناباوه‌كان بكات، جگه له‌وه‌ش پیاو هه‌میش����ه ده‌یه‌وێت كه‌شفی ش����ته نهێنییه‌كان بكات ،هه‌ر ئه‌وه‌ن����ده‌ی ئه‌و نهێنییه‌ی بۆ كه‌ش����ف
له‌ئینته‌رنێته‌وه
بوو ،كه‌م كه‌م لێ����ی دورده‌كه‌وێته‌وه، بۆیه له‌س����ه‌رده‌می ده‌س����تگیرانداریدا زۆر ش����ت له‌الی نهێنییه‌و ئه‌و كاته‌ی ده‌یگوازێته‌وه ئه‌و نهێنیانه‌ی بۆ كه‌شف ده‌بێت ،ئیتر ورده ورده ره‌فتاریش����ی ده‌ست به گۆڕان ده‌كات. به بۆچوونی یاس����ین ،زۆر قورس����ه ئێم����ه بتوانین به‌بێ توێژینه‌وه قس����ه له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌بكه‌ین ك����ه كام لهم دوو كائینه به‌رپرسی یه‌كه‌من لهم گۆڕانه‌دا، چونك����ه تا ئێس����تا داتایه‌ك����ی وامان له‌به‌رده‌ستدا نییه ئهوه روون بكاته‌وه، ه����ه‌روه‌ك چ����ۆن ئه‌گ����ه‌ر بمانه‌وێ����ت چاره‌سه‌ری ئه‌مه بكه‌ین به هه‌مانشێوه پێویستمان به توێژینه‌وه‌ی وردو داتای ده‌قی����ق هه‌یه ،ئه‌گه‌رنا ئ����هوهی وه‌ك چاره‌س����ه‌ر ده‌یڵێین ته‌نه����ا تیۆرییه‌‌و هیچ����ی ت����ر ،ره‌نگه ئه‌و كات����ه ئه‌گه‌ر خاڵه‌كانی چاره‌سه‌ركردن له 10كه‌سدا بۆ 9كه‌س����یان ش����یاو نه‌بێت ،چونكه پش����تی به داتا‌و زانیاری نه‌به‌ستووه‌‌و كه‌سه‌كان له‌یه‌ك جیاوازن.
"دزیشت لێده‌كه‌ن‌و ناوێری قسه‌ش بكه‌یت" ئا :ڤینا موسته‌فا
ی ژنم ال‌بووه ته‌مه‌ن 21ساڵ بووه ی 24 لهماوه كاتژمێردا له‌گه‌ڵ بیست پیاودا خه‌تووه
زۆر جار له‌نێوان خۆماندا (واته گه‌واده‌كان) له‌شفرۆشه‌كانمان دهگۆڕینهوه بۆ ی له‌شكڕه‌كانمان ئهوه لێنه‌تۆرێن
الی م���ن ،رۆژ هه‌ب���وو 1400دۆالرم ی پیاوان حه‌زیان پێپه‌یداكردووه ،به‌زۆر له‌كچ ه منداڵه‌كانه‌و ده‌یانه‌وێت زه‌عیف‌و پچكۆله‌بێ ،ئه‌گه‌ر كچێك بكرێت به ژن 1500دۆالر له‌پیاوه‌ك��� ه ده‌س���ه‌نین ك ه 1000دۆالر بۆ ئێمه‌یه‌و 500دۆالریش بۆ ی كچه‌ك ه خۆیه‌تی"( .روخسار) ك ه ماوه ی ئه‌مكاره‌یه، پێنج ساڵ زیاتره خه‌ریك ی گۆڕیوه‌و ی 12ماڵ لهو ماوه‌یه‌دا نزیكه ی ی تازه هه‌ر ماوه‌ی���ه‌ك‌و خانوویه‌ك��� ی ئاش���كرا نه‌بێ" ،ئه‌و گرتووه بۆئهوه ی خانوان���هی ك��� ه ده‌مگرتن ،ب���ۆ كار ی ی به‌كارم ده‌هێنان‌و شوێن له‌شفرۆش��� ی ی خۆم نه‌بوو ،ئه‌و ئافره‌تانه دانیشتن تێ���دا ده‌مان���هوه ك ه له‌شفرۆش���ییان
ده‌ك���رد ،زۆر ج���ار له‌نێ���وان خۆماندا (وات ه گه‌واده‌كان) له‌شفرۆش���ه‌كانمان دهگۆڕینهوه بۆ ئهوهی له‌شكڕه‌كانمان ی تازه‌یان بده‌ینێ". لێنه‌تۆرێن‌و خه‌ڵك ی روخسار باس لهوه ده‌كات ك ه زۆربه موشته‌ریه‌كانیان حه‌ب ده‌هێنن‌و پێش ی س���ێكس ده‌یخۆن ،زۆرج���ار مادده هۆش���به‌ر به‌كارده‌هێن���نو ژنه‌كانیش پێش ئ���هوه حه‌بی مه‌ن���ع ده‌خۆن بۆ ئهوهی منداڵیان نه‌بێ. ی ی خوازراو تێبینی( :روخسار) ناو ئه‌و ژنه‌یه که ئێستا له‌به‌ندیخانه‌یه‌و له‌چاوه‌ڕوانی یه‌کالیبونه‌وه‌ی دۆسیه‌که‌یدایه.
ماوه‌یه‌كه دوكاندارانی پۆشاكی ژنانه له‌شاری سلێمانی دادو بێدادیانه به‌ده‌ست ئه‌و ژنانه‌ی كه دزییان لێده‌كه‌ن ،به تایبه‌تی له‌ڕۆژانی قه‌ره‌باڵغیدا ،ههرچهنده كامێراشیان داناوه. كاروان ،خاوه‌ن���ی دوكان���ی جلوبه‌رگ ی ئافره‌تانه‌و س���ه‌باره‌ت ب���هو دیارده‌یه ئام���اژه بهوه ده‌كات ك���ه زۆربه‌ی ئه‌و ئافره‌تان���هی دزی ده‌ك���ه‌ن ،له‌كات���ی قه‌ره‌باڵغی���دا ده‌یك���هنو گوێ���ش ب���ه كامێراك���ه ن���اده‌ن "ب���ه‌زۆری له‌كاتی قه‌ره‌باڵغی���دا فرس���هت وه‌رده‌گ���رن‌و ش���ته‌كه ده‌به‌ن ،له‌ڕۆژانی ئاساییش���دا ئه‌وكاره ه���ه‌ر ده‌كه‌ن ب���ه‌س له‌وانه‌یه بۆ ئه‌وان كه‌متر ئه‌و هه‌له بڕه‌خس���ێت، چونكه دوكانداره‌كان له‌ڕۆژانی ئاساییدا كه‌متر مه‌ش���غوڵن‌و ده‌توان���ن ئاگاداری دوكانه‌كه‌ی���ان ب���ن" ،ئ���هو دوكانداره له‌درێژه‌ی قسه‌كانیدا باس له‌هه‌ستیاری كاره‌كه‌ی���ان ده‌كات كه ج���اری وابووه زانیویه‌تی كه موشته‌رییه‌كی پارچه‌یه‌ك جلی خس���تووه‌ته جانتاكه‌یه‌وه ،به‌اڵم نه‌یوێ���راوه پێیبڵێت ،له‌ترس���ی ئهوهی نه‌وه‌كو ش���تێكت بۆ دروس���ت بكات، س���ه‌باره‌ت به‌و كه‌س���انه‌ش ك���ه دزی ده‌ك���ه‌ن ،ده‌ڵێت "ئه‌و كه‌س���انه‌ی دزی ئه‌ك���ه‌ن له‌هه‌م���وو جۆرێك���ن ،كه‌متر هه‌س���تیان پێده‌كه‌ی ،تیایاندایه كه‌سی زۆر راقی���ن ،ی���ان كیلۆی���ه‌ك ئاڵتونی پێوه‌یه هه‌رگیز ته‌وه‌قوعی ئهوه ناكه‌ی دزی بكات ،كه‌چی فرس���هت ده‌هێنێت له‌كاتی س���ه‌رقاڵیدا خێ���را پارچه‌یه‌ك ده‌خات���ه عه‌الگه‌كه‌ی���هوه ،وه‌ك خۆم زۆرجار ئاگاشم لێبووه به‌س قه‌د رووم
نه‌هات���ووه لێی وه‌ربگرم���هوه ،چونكه له‌وانه‌یه به شێوازێك جواب بداته‌وه ك ه له‌سه‌ر خۆشم بكه‌وێت ،به‌اڵم كه جارێكی ت���ر هاتۆته‌وه ،به جۆرێك���ی وا جوابم داوه‌ته‌وه كه تێبگات‌و ده‌رمكردووه". شه‌رام ،خاوه‌نی دوكانێكی كه‌مالیاتی ئافره‌تانه‌و باس���ی له‌وه‌ك���رد كه ئه‌وان كامێرای���ان دان���اوه ب���ۆ تۆماركردنی ئهوهی له‌دوكانه‌ك���ه‌دا رووده‌دات "ئه‌و كامێرای���هی ئێمه بۆ م���اوه‌ی مانگێك تۆم���ارده‌كات ،ئه‌توانی���ن بزانی���ن لهو ماوه‌یه‌دا چیمان براوه‌و دیار نه‌ماوه زۆر جاریش سوده‌كه‌ی ئه‌وه‌یه كه جارێكی تر ئه‌وكه‌س���ه هاته‌وه ئه‌یناس���ینهوهو له‌نێ���وان دوكانداره‌كانی ئ���هو گوزه‌ره ئیش���اره‌تێك ئه‌ده‌ین ب���ه یه‌كتری بۆ ئهوهی هه‌موومان ئه‌وكه‌س���ه بناسین‌و حه‌زه‌ری لێده‌كه‌ین ،ئافره‌ت ههبووه كه داوای ته‌س���ریحه‌یه‌كی كردووه ،له‌كاتی س���ه‌رقاڵیمدا دانه‌یه‌كی تریشی كردووه به‌س���ه‌ریه‌وه ،منیش به شێوه‌یه‌كی وا پێم وتووه كه ئه‌و نه‌زانێت ،من زانیومه دزی ك���ردووه ،چونكه له‌وانه‌یه زۆرجار وا بكات تاوانباریش���ت بكات ،ئه‌وانه‌ی دزی ئه‌كه‌ن مه‌رج نییه پێویستیان پێی بێت ،به‌ڕای م���ن ئهوه ته‌نها فێربوونه، فۆتۆ :ڤینا چونك���ه ئه‌گه‌ر پێویس���تی به‌پاره‌بێت ،سه‌ره‌ڕای بونی کامێره‌ش ،هه‌ندێک له‌ژنان دزی له‌دوکانی که‌مالیاته‌کان ده‌که‌ن ئه‌وا پاره یان ئاڵت���ون یان زیو ده‌بات نه‌ك كه‌مالیات ،من كه‌س ئه‌ناس���م زۆر ئافره‌ت له‌دوكانه‌كه‌مدابوون ،یه‌كێكیان ده‌كات ك���ه له‌دوكانه‌كه‌ی���دا رویداوه ،نه‌ماب���وو" .ئه‌و دوكان���داره باس لهوه ی كرد ،ئه‌وه‌یتریش���یان خێرا ئ���هو پێیباش نه‌بوو ناوی بنوس���رێت ،ده‌كات هه‌ندێ لهو ئافره‌تانه جس���می ده‌وڵه‌مه‌ندیش���نو پێویس���تیان به هیچ داوای بۆن نییهو له‌هیچیش���یان كه‌م نییه ،كه‌چی بۆنێكی ك���رد‌ه جانتاكه‌ی���هوه ،كاتێك س���ه‌باره‌ت به‌و رووداوه‌ی هه‌رگیز بیری خۆیان بهكار ده‌هێنن بۆ دزین ،به‌نمونه لێم پرس���ی ئ���هوه چیب���وو؟ وتی جا ناچێت���هوه "رۆژێكیان موش���ته‌رییه‌ك جاری وابووه گومانم ههبووه كه له‌خۆیا دزیمان لێده‌كات". بێس���تون-یش یه‌كێكیت���ره ل���هو بۆنێك چی���ه هه‌ڵمگرتووه؟ منیش لێی هاته دوكانه‌كه‌م له‌گه‌ڵ كه‌س���ێكیتردا ،ش���تی ش���اردووه‌ته‌وه ،ب���ه‌اڵم ناوێری دوكانداران���هی ك���ه ب���ۆن‌و كه‌مالیات توڕه‌بووم‌و كردمه دهرهوه ،ئه‌وه‌شم به چه‌ن���د پارچه جلێكی تاق���ی كرده‌وه ،پێیبڵێیت" ،حه‌یات ئه‌با ،ئه‌وسا نۆره‌ی ده‌فرۆش���ێت ،ئه‌و باس لهوه ده‌كات كه دوكانداره‌كان���ی ده‌وروبه‌ر وت ،تاوه‌كو ئه‌و رۆژه زۆری ماندوكردم ،یه‌كێكیانی كێشه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیش���مانه ،لهبهرئهوه به‌دڵ بوو ،پ���اش ئهوهی پارهی دامێ‌‌و جاری وایه بێده‌نگییه‌كه سه‌المه‌ت تره، جاری وایه كه دزێك ده‌گریت هێش���تا ئه‌و كه‌سه بناسن". یه‌كێكیتر له‌دوكانداره‌كانی پۆش���اك دوكانه‌ك���هی جێهێش���ت ،ك���ه چومه به‌اڵم ئه‌وه‌ش سه‌یره دزیشت لێده‌ك هنو ئه‌و ق���ه‌رزار ب���ارت ده‌كات ،ئه‌و باس له‌نمونه‌یه‌كی���ش ده‌كات" ،رۆژێك دوو ب���اس له‌چه‌ندین دزی سه‌یروس���ه‌مه‌ر ش���وێنی خۆگۆڕینه‌كه یه‌ك پارچه دیار ناوێری قسه بكه‌یت".
CMYK
10
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
komelayety.awene@gmail.com
"هێرۆخان چاوه‌ڕوان ی تۆم"
ی خێزانێكی له‌شفرۆش به‌سه‌رهات بۆچی هه‌ڵسوکه‌وتی هه‌ندێک له‌پیاوان "له‌شفرۆشیی به‌كچه‌كانم‌و بوكه‌كه‌مه‌و‌ه ده‌كه‌م" دوا ی ژن گواستنه‌وه له‌گه‌ڵ ژنه‌كانیاندا ده‌گۆڕێت؟ ئا :سه‌روه‌ت عه‌بدواڵ
ئا :ئاوێنه "منداڵبووم دایكم له‌پارچ ه په‌ڕۆیه‌كی پێچابووم‌و ناردبومیه‌و‌ه بۆ باوه‌ژنه‌كه‌م ،له‌تاو جه‌ورو ست همو چه‌وساندنه‌وه ،باوكم ب ه ی ی ره‌زیل سیازد‌ه ساڵی له‌پیاوێك ی ی سێیه‌مم له‌پورزا ماره‌كردم ،منداڵ ێ منداڵم مێرده‌كه‌م بوو ،تا ئێستا س ی دروستكردووه‌و له‌بارم بردون ه مێرده‌كه‌م نه‌بوون ،به‌اڵم یه‌كێكیان له‌سكمدا گهوره بوو بۆی ه هێشتم گهوره ببێت‌و ئێستا داوم ه ب ه شوو". ی ته‌مه‌ن 42 ی (روخسار) ئه‌م ه قسه ی ی گهوره ی باندێك ساڵ ه ك ه سه‌رۆك له‌شفرۆشییه له‌به‌ندیخانه‌یه.
هاوكار حه‌م ه ساڵح ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد ی 25ی بریندارێكی خۆپیشاندانه‌كه شوباتی ئه‌مساڵ له‌كه‌الر ب ه هۆی چاكنه‌بوونه‌وه‌و چاره‌سه‌رنه‌كردنیه‌وه، ی به‌ده‌ره‌وه‌یه‌و 9مانگ ه ریخۆڵه له‌ژیانی كوله‌مه‌رگیدا ده‌ژی، ههرچهنده 12نه‌شته‌رگه‌ری بۆ كراوه، به‌اڵم چاكنه‌بووه‌ته‌وه‌و چاره‌سه‌ركردنی ته‌نها له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵته ،باوكی برینداره‌كه‌ش ده‌ڵێت به‌هۆی بێزاربوونیه‌وه ،كوڕه‌كه‌م چه‌ند جارێك هه‌وڵی خۆكوشتنی داوه. ه���اوكار حه‌م���ه س���اڵح یه‌كێك��� ه له‌برینداره‌كانی 25ی شوباتی ئه‌مساڵ ی ئاوێنه‌دا له‌كه‌الر ،ل���ه‌م چاوپێكه‌وتنه س���ه‌ره‌تا ب��� ه گێڕانه‌وه‌یه‌ك���ی كورت ی باس���ی چۆنێت���ی خۆپیش���اندانه‌كه كردو وت���ی "من له2/25ی ئه‌مس���اڵ ی كه‌الر بریندار كرام‌و له‌خۆپیشاندانه‌كه فیش���ه‌ك به‌ر رانم كه‌وت‌و له‌س���كمه‌و‌ه ده‌رچوو ریخۆڵه‌می له‌س���ێ ش���وێنه‌و‌ه ی ی نه‌خۆش���خانه بڕیبوو ،ئیدی ره‌وانه س���لێمانی ك���رام‌و ده‌س���تبه‌جێ دوو ی 14 نه‌ش���ته‌رگه‌ریم بۆ ئه‌نجامدرا ،دوا رۆژی دیكه ره‌وانه‌ی واڵتی ئێران كرام‌و له‌وێش 12نه‌شته‌رگه‌ریم بۆ ئه‌نجامدراو گه‌ڕامه‌وه". ی 9مانگه له‌س���ه‌ر هاوكار ك ه ماوه جێ���گا كه‌وت���ووه ،سوپاس���ی هێ���رۆ ئیبراهیمی خێزانی تاڵهبانیو مه‌كته‌بی ی په‌یوه‌ندیه‌كانی یه‌كێتی كرد ك ه ره‌وانه ئێرانی���ان كردووهو ئ���ه‌رك‌و تێچوونی نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانیان له‌ئه‌ستۆ گرتووه، هاوكات باسی له‌وه‌شكرد ده‌بوای ه مانگی 9ب���ۆ چه‌ند نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌كی دیك ه دیسانه‌وه س���ه‌ردانی ئێرانی بكردایه، به‌اڵم به‌ه���ۆی كه‌مده‌رامه‌تی‌و هه‌ژاری خێزانه‌كه‌ی���هوه نه‌یتوانیو‌ه بگه‌ڕێته‌وه‌و ی ئێس���تا دوو مان���گ به‌س���ه‌ر واده نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانیدا تێپه‌ڕ بووهو ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌كرێت مه‌ترسی له‌ناوچوونی ژیانی لێده‌كرێ���ت .ئه‌و گه‌نج ه ك ه هیچ ی نه‌ماوه ،لهو باوه‌ڕه‌دایه ك ه ئومێدێك��� ی هێرۆخان "ئه‌م ج���اره‌ش چاوه‌ڕوان��� ده‌كات ك ه یارمه‌تی بداته‌وه". ی 25ی ش���وباتی كه‌الر ئه‌و برینداره ئه‌وه‌شی بۆ ئاوێنه گێڕایهوه ك ه ئێستا پالتین له‌ڕانیدای���هو ده‌مارێكی بڕاوه‌و ی نه‌ماوه‌و په‌نجه‌كان���ی قاچی جوڵ���ه ی به‌ده‌ره‌وه‌یه‌و پێویس���تی ریخۆڵه‌ش��� ب ه پێن���ج نه‌ش���ته‌رگه‌ری دیك ه هه‌یه، "ههرچهنده تائێستا 14نه‌شته‌رگه‌ریم بۆ كراوه ،به‌اڵم هێشتا پێنج نه‌شته‌رگه‌ری ماوه بۆم ئه‌نجامبدرێ���ت‌و په‌نجه‌كانی
فۆتۆ :ئیحسان
قاچم جووڵ ه ناكات‌و هه‌س���تم كردووه قاچم ب���ه‌ره‌و باریكبوون���هوه ده‌چێت، بۆیه پێویس���تم ب ه چاره‌سه‌ری ب ه په‌ل ه هه‌یه". ی نیگه‌رانی هاوكارو ئ���هوهی جێگ���ه ی ب���وو ،فه‌رامۆش���كردنی خێزانه‌ك���ه ب���وو له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تیو حكومه‌ت���ی هه‌رێمه‌وه ،تائێس���تا هیچ به‌رپرسێكی حیزبیو حكومی سه‌ردانی ی ك���رد حكوم���هتو نه‌ك���ردووه‌و داوا ی وه‌زاره‌ت���ی په‌یوه‌ندی���دار ره‌وان���ه ده‌ره‌وه‌ی واڵتی بكه‌ن بۆ چاره‌سه‌ركردنی ی هیچ ته‌واوه‌ت���ی ،چونك��� ه خێزانه‌كه داهاتێكی نییهو كه‌مده‌رامه‌تن ،ئه‌گینا تووشی ش���ه‌له‌ل ده‌بێت یاخود ده‌بێت ه قوربانی. ئه‌و گه‌نج ه 22ساڵه ،ب ه حه‌سره‌ت‌و ی ب���ه چۆنێتی دڵته‌نگیی���هوه ئام���اژه به‌ڕێكردنی جه‌ژن ك���ردو وتی "جه‌ژن هیچ خۆش���ییه‌كی بۆ م���ن نییهو ئهوه دوو جه‌ژن ه هه‌ست به ژیان ناكه‌م‌و هیچ خۆش���ییه‌كم لهو دوو جه‌ژن ه نه‌بینیوه، هه‌رچه‌ن���ده س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م چه‌ند بڕیارێكیش���ی ده‌رك���ردووه ،به‌اڵم هیچ سوودێكی بۆ من نهبووه". هاوكات حه‌م ه ساڵه‌ح باوكی هاوكار ئهوهی ب���ۆ ئاوێنه گێڕای���هوه ك ه لهو ی كوڕه‌ك���هی بریندارك���راوه، كات���هوه حاڵیان نیی ه به‌ده‌س���تیه‌وه‌و دوو جار هه‌وڵی داوه خۆی بكوژێت" ،كوڕه‌كه‌م به‌هۆی بێزارییه‌و‌ه له‌س���ه‌ر جێگا ،دوو ی چه‌كدا گ���ه‌ڕاوه خۆی ج���ار ب���ه‌دوا بكوژێ���ت ،به‌اڵم دایكی پێ���ی زانیوه‌و فری���ای كه‌وتووه ،به‌داخ���هوه تاوه‌كوو ئێس���تا هی���چ ك���ه‌س‌و الیه‌نێ���ك لێی نه‌پرس���یوه‌ته‌وه ،ته‌نها هێرۆخان یه‌ك ی ئێرانی كردووه ،ئێمه‌ش جار ره‌وان���ه ی ئه‌وه‌م���ان نیی ه چاره‌س���ه‌ری توان���ا ی ی بۆ بكه‌ین‌و لهم���ردن رزگار ت���ه‌واو بكه‌ین ،چونك��� ه كه‌مده‌رامه‌تین ،بۆی ه داوامان ئه‌وه‌یه مافی كوڕه‌كه‌م به‌فیڕۆ نه‌درێت‌و حكومه‌ت ته‌نها چاره‌سه‌ری بۆ بكات‌و هیچی دیكه‌مان ناوێت". له‌پ���اش ناڕه‌زایه‌تی‌و شۆڕش���ه‌كانی واڵتان���ی عه‌ره‌ب���یو ئیس�ل�امی، خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایی زۆربه‌ی شارو ش���ارۆچكه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تانی ی كه‌الریش له25ی گرت���هوه ،له‌ق���ه‌زا ش���وبات خۆپیش���اندانێكی گ���هوره ئه‌نجام���دراو دوات���ر هێ���رش كرای��� ه س���ه‌ر باره‌گای لق���ی گه‌رمیانی پارتی دیموكراتی كوردس���تان‌و له‌ئه‌نجامدا ب ه فیش���ه‌ك دوو ك���وژراوو 28برینداری لێكه‌وته‌وه. ehsan_halwest@yahoo.com
کۆمەاڵیه‌تی
کۆمه‌اڵیه‌تی
komelayety.awene@gmail.com
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
11
ی هه‌ژاری كرێكار ئه‌م ژنه ،كچی پیاوێك ی ئه‌م ی سێیه‌م ی له‌ش���وو بووهو دایك ی تر ی جارێك ی بووه ،پاش ئهوه كچ���ه ی (روخسار)یش جیاده‌بێته‌وه‌و له‌باوك ب ه س���اوایی روخس���ار ده‌نێرێته‌وه بۆ ی ی ب ه سۆز باوكی ،ئه‌و هه‌رگیز هه‌ست ێ ی ده‌ڵ ی نه‌كردووه ،وه‌ك خۆ دایكایه‌ت ی ی بێدایك "هه‌میش ه هه‌ستم ده‌كرد ژیان ی من چه‌ند‌ه ئازاربه‌خشه ،به‌اڵم قه‌ده‌ر وابوو بۆیه له‌سیازد‌ه ساڵیدا ملمیان كرد ب ه په‌ته‌وه‌و له‌پیاوێكیان ماره‌كردم ك ه ی له‌شاره‌و‌ه زۆر زۆر ره‌زیل بوو ،ب ه بوك ی بۆ الدێ ،ئهوهنده منداڵ بووم، بردم ی یه‌كه‌م ك ه پیاوه‌ك��� ه هاته‌الم ش���هو بورامه‌وه تا مانگێ���ك قه‌ده‌غه‌یان كرد كه له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌م بخه‌وم" . ی ئه‌و 27س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا شوو ی بووه، كردوهو س���ه‌ره‌تا كچ‌و كوڕێك ی له‌به‌ر ی مێرده‌ك��� ه ی وت��� وه‌ك خ���ۆ ی خۆیهوه ی پورزایه‌ك ی چۆت ه ماڵ ره‌زیل ی مێرده‌كه‌م ته‌نها 4ساڵ "ئه‌و پورزایه ی لهم���ن بچوكتر بوو ،ئ���ه‌وكات كوڕێك ه���ه‌رزه‌كاری ب���ێ دایك‌و ب���اوك بوو ی زۆر باش بوو ،سه‌ره‌تا ی مادیش وه‌زع ی ئه‌وك���وڕه‌و‌ه كه‌وتم ه هه‌ڵه‌وه، به‌هۆ چونكه ش���ه‌وێك مێرده‌كه‌م خه‌فه‌ر بوو ی ی هاته ژوور ئ���هو له‌ژووره‌كه‌ی خ���ۆ ئێمه‌وه ،ویستی له‌گه‌ڵم بخه‌وێ رێگه‌م ی ترو پێنه‌دا ،به‌اڵم پاش چه‌ند هه‌وڵێك ی مادیش���هوه چاو له‌به‌رئ���هوهی له‌ڕوو ی بووین ،مه‌جبوربووم هه‌موو به‌ره‌وژێر ی ی بۆ بكه‌م ،ئه‌ویش سوێند ته‌نازولێك ی نێوانمان ب���ۆ خواردم كه ئ���هوه نهێن ی ب���ووم‌و ده‌ب���ێ ،بۆی���ه منی���ش راز ی 5ساڵ سێكسمان ده‌ستپێكرد .نزیكه به‌رده‌وام بووی���نو له‌وماوه‌یه‌دا كچێك‌و ی سێهه‌مم كوڕێكم بوو ،به‌اڵم %100كچ ل���هو كوڕه‌بوو ،چونكه ك ه له‌دایك بوو، ی ی لهو ده‌چوو ،ئیتر هه‌ست هه‌موو شتێك پێكراو كه‌سوكار هه‌موو سه‌رزه‌نشتیان ده‌كردین ،بۆی ه رۆش���ت بۆ هه‌نده‌ران‌و ی جێهێش���ت بۆم" .ئه‌و ته‌ئكید كچه‌ك ه ی ب ه هه‌موو لهوه دهكاتهوه ك ه مێرده‌كه ی په‌یوه‌ندی ئ���هو پورزای��� هیو ژنه‌كه زانی���وه ،به‌اڵم لهبهرئهوهی "زۆر ره‌زیل ی ی ماڵه‌كه بوو ئه‌ویش هه‌موو مه‌سره‌ف ی خستبووه س���ه‌رخۆی ،بۆی ه چاوپۆش ده‌ك���ردو رازی ب���وو پێی" .روخس���ار ی ی ئه‌و كوڕه‌وه جارێك له‌دوای رۆش���تن ی ی ره‌زیل تر ئه‌كه‌وێته‌و‌ه به‌ر هه‌ڕه‌ش���ه مێرده‌ك���هی ،بۆی ه بی���ر لهوهدهكاتهوه په‌یوه‌ندییه‌ك���ی تر دروس���ت بكات تا ی دابین بتوانێت بژێوی خۆیو خێزانه‌كه ی ی ئ���هو په‌یوه‌ندییه بكات .ئه‌و باس��� ی ی له‌ڕێگه ی ده‌كات ك ه ئه‌وه‌ش��� ت���ر ی مێرده‌كه‌یه‌و‌ه دروست كردووه، هاوڕێ "له‌ڕاس���تیدا ه���ه‌ر له‌به‌یانیی���هوه ك ه مێرده‌كه‌م ئه‌ڕۆش���ت منیش ئه‌ڕۆشتم ه ێ ی بۆ كو دهرهوهو منداڵه‌كانم ده‌یانزان ده‌ڕۆم ،چونك ه ك��� ه ده‌هاتمه‌و‌ه پاره‌م ده‌دانێ ،بڕوا بكه‌ن مێرده‌كه‌م زۆر باش ی له‌شفرۆشیم ،ئه‌و ی كه خه‌ریك ده‌یزان ی ی نه‌ئه‌دامێ‌‌و مه‌س���ره‌ف هیچ پاره‌یه‌ك ی ده‌ك���رد ك ه ی داوا نه‌ده‌ك���رد ،كه‌چ��� ی ب���ۆ بك���ڕم ،داوای پ���اره‌و مریش���ك ێ جلوبه‌رگی لێده‌كردم ،ئێ ئه‌گه‌ر پیاو پاره‌نه‌دا ب ه ژنه‌كه‌ی‌‌و ژنه‌كه‌ش بێكه‌س ی ێ ك ه ئه‌و پارهی ه ب ه نائاسای بێ ،نازان په‌یدا كراوه؟". ی 6س���اڵی تریش روخس���ار نزیكه ی له‌گه‌ڵ ئ���هو ك���وڕه‌دا په‌یوه‌ندییه‌كه ی 11 ب���ه‌رده‌وام ده‌بێ���ت ك ه نزیك��� ه ی من���داڵ ت���ر ده‌بێت، س���اڵ له‌خ���ۆ
هه‌م���وو هه‌فته‌یه‌ك ده‌یبات��� ه دهرهوه ی بۆ ده‌ش���ت‌و دهرو ناو ئه‌و ش���وێنانه ی تێ���دا ده‌ڕێژرێت‌و ك��� ه خۆڵ‌و پیس��� ی له‌گه‌ڵ ده‌كات ێ سێكس الدێكان‌و لهو تا ئاش���كرا نه‌بن ،لهو په‌یوه‌ندییه‌شدا دوو گی���ان ده‌بێ���ت ،به‌اڵم ه���ه‌ر زوو هه‌س���تی پێده‌كات‌و منداڵه‌ك��� ه له‌بار ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌دا ده‌بات .هه‌ر له‌كات ی ده‌ناسێت ی دۆسته‌كه ی تر هاوڕێیه‌ك ی 17س���اڵ ه ك ه زۆر هه‌رزه‌كاره‌و ته‌مه‌ن ی ك ه نزیكه‌ی بیس���ت س���اڵ جی���اواز ته‌مه‌نیانه .روخس���ار له‌گه‌ڵ ئه‌ویش���دا ی له‌شفرۆشی‌‌و ده‌ست دهكاتهوه بهكار ی به‌هێز دروس���ت ده‌كات په‌یوه‌ندییه‌ك
رۆژ هه‌بوو یه‌ك ملیۆن‌و دووسه‌د هه‌زارم به یه‌ك ئافره‌ت په‌یدا ی كردووه كه ته‌مه‌ن 16ساڵ بوو ی ب ه جۆرێك ك ه "هه‌موو رۆژێ سێكس��� له‌گه‌ڵ نه‌كردمای ه هار ده‌بوو ،لهبهرئهوه ی بۆ دابین ده‌كردم‌و هه‌موو خه‌رجییه‌ك ی به‌خێو ه���ه‌ر ش���ه‌ش منداڵه‌كه‌ش���م ده‌ركرد ،له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌یوت ده‌س���تت ی پێویس���تم پێت بێت له‌ئاگردا بێ كه ی ێ بێی���ت ،كاتژمێر دووی ش���هو ده‌ب ی ی پار بوو به‌سه‌رخۆش ی ئۆكتۆبه‌ر مانگ ی دای ه به‌ر ش���ه‌ق‌و ی ماڵه‌كه‌مان ده‌رگا له‌قه‌و ب ه مێرده‌كه‌م���ی وت من هه‌موو ی خراپم كارێكی سێكسی‌‌و هه‌موو شتێك له‌گه‌ڵ ژنه‌كه‌تدا كردووهو ئه‌گه‌ر گه‌واد ی ده‌د‌هی ،بۆی ه ئه‌ویش به‌و نه‌بیت ته‌اڵق ش���هوه ده‌ریكردم ه دهرهوهو پێنج رۆژ لهم ش���اره‌دا به ئوتومبێل سوڕاینه‌وه‌و ێ نه‌ب���وو له‌ناوی���دا خه‌وتی���ن ،كون��� ی تیایدا س���ره‌وت بكه‌ین ،ل���هو ماوه‌یه ی تردا، په‌یوه‌ندیشمدا له‌گه‌ڵ ئه‌م كوڕه دوو ج���ار دووگیان بووم ،هه‌ردووكیانم له‌بار بردووه" .ئیتر لێرهوه (روخسار) ی لێده‌كه‌ن‌و ی حاشا هه‌موو كه‌سوكاریش منداڵه‌كانیش���ی جێده‌هێڵێت‌و یه‌كسه‌ر ی ده‌دات .ئه‌و ی ته‌اڵق له‌وێ���دا مێرده‌كه ی ئه‌و ماوه‌ی پێن���ج رۆژه ،ژورێك دوا ده‌گرن ب ه 100دۆالرو تیایدا داده‌نیشن، به‌اڵم ئه‌م دۆس���ته‌ی ه���ه‌ر ئه‌و پارهی ه ن���ادات ،بۆی���ه روخس���ار ته‌له‌فۆن بۆ ی ده‌كات‌و داوای ئه‌و مێ���رد‌ه كۆنه‌ك���ه ی 100دۆالره‌ی لێ���ده‌كات ،ئه‌ویش بۆ ده‌نێرێت .روخس���ار ب ه ته‌نها هه‌ر لهو ژووره‌دا ده‌مێنێت���هوه ،بۆی ه ئه‌م جاره ده‌س���ت ده‌كات ب��� ه ده‌اڵڵ���یو ژن���ان ده‌دۆزێته‌وه‌و له‌شفرۆش���ییان پێده‌كات "ك ه ده‌س���تم كرد ب ه گه‌وادیی ،یه‌كه‌م ی ی خۆمه‌و‌ه بوو" .دوا كه‌س له‌كچه‌كه ێ ئهوه دۆس���ته‌كه‌ی خانووی���ه‌ك به‌كر ده‌گرێ���ت‌و ده‌یه‌وێ���ت پێك���هوه بژین، ب���ه‌اڵم زۆر زۆر هه‌ژار ده‌بن "بڕوا بكه‌ن پارهی نۆكاوێكم���ان پێنه‌بوو بیخۆین، ی پێده‌كردین جگ���ه له‌وه‌ی خه‌ڵك خێر ی ترمان نه‌ب���وو ،كاتێك چووین ه هیچ ی ئه‌و خان���ووه بچوكه‌وه ك ه خاوه‌نه‌كه ی ی دۆس���ته‌كه‌م ب���وو ،پیاوێك پ���ورزا ده‌وڵه‌مه‌ن���د ب���وو هه‌وڵی���دا ژیانمان بگۆڕێت". ی ی روخسار ده‌یوست رزگاربوون ئهوه ی ی الیه‌ن بوو لهو نه‌هامه‌تیی��� ه بۆئهوه ی رێكبخات���هوهو بكه‌وێت ه ك���ه‌م ژیان��� ی ئه‌م خۆش���ییه‌وه ،به‌اڵم بیركردنه‌وه ی زۆر جودا ده‌بێت‌و هه‌وڵ ده‌دات جاره ی بۆ گه‌یش���تن ی بكات ه قوربان كچه‌كه ب���هو ئاوات���هی ،بۆی ه "ب��� ه ته‌له‌فۆن
قس���ه‌م له‌گه‌ڵ كچ��� ه گه‌وره‌كه‌مدا كرد ی مێرداره ،داوام لێكرد بێت بۆ كه ژن��� الم ،له‌وكاته‌دا خ���اوه‌ن خانووه‌كه ك ه ی لێكرد ،ك ه سه‌رمایه‌داربوو بینی‌‌و حه‌ز ی بوو ،چونك ه ب ه كچه‌كه‌م وت���هوه راز ی بخات ه ی من���دا ئاماده‌بوو خۆ له‌پێناو ی مندا‌و ناو ئاگریشه‌وه ،بۆی ه له‌ماڵه‌كه ی له‌گه‌ڵ ی خۆمدا سێكس��� له‌ب���ه‌ر چاو كردو له‌به‌رامب���ه‌ردا 1500دۆالر پێدا‌و ی به‌جێهێش���ت بۆ كچه‌كه‌ش���م پاره‌ك ه من" .روخس���ار لهم كاته‌دا ده‌ستیكرد ی هێنده ی "ك ه هه‌س���تێك ب ه گریان‌و وت ناخۆش بوو هه‌رگیز ناتوانم له‌به‌رچاوم ی خۆمدا البچێ���ت ،چونكه له‌ب���ه‌ر چاو جه‌رگه‌كه‌می���ان والێكرد ،ب���ه‌اڵم له‌تاو ی نه‌مده‌زان���ی چیبكه‌م ،به‌اڵم هه‌ژاری��� ێ غیره‌ت خ���اوه‌ن خانووه‌كه ئهوهنده ب ی ب���وو ل���هوه خۆش ن��� ه ده‌ب���وو كرێ ی نه‌ده‌ینێ ،بۆی��� ه ناچار خانووه‌ك���ه ی ده‌كرد كچه‌ك���ه‌م له‌گه‌ڵیدا سێكس��� ی كرێ خانووه‌كه". له‌جیات ئیتر لێرهوه روخس���ار ده‌ست ده‌دات ه ی ی ك���ردن‌و هه‌وڵ ده‌دات ماڵه‌ك ه ده‌اڵڵ ی ئه‌وانه‌ی ك��� ه ده‌یانه‌وێت بكات���ه جێ ی ی كچه‌كه ،هاوڕێیه‌ك له‌ش بكڕن ،له‌دوا كچه‌ك���هیو كوڕێ���ك ده‌هێنێت ه ماڵه‌و‌ه له‌وێ س���ێكس بك���هنو به‌رامبه‌ر ئهوه پارهی���ان لێده‌س���ه‌نێت" ،ئیتر هێواش ی ترو هێ���واش ماڵ��� ه له‌شفرۆش���ه‌كان ی ترم ناس���ی ،به‌ڕاده‌یه‌ك گه‌واده‌كان��� ی مادیمان باش���بوو ،رۆژ زۆر زۆر وه‌زع هه‌بوو یه‌ك ملیۆن‌و دووسه‌د هه‌زارم ب ه ی یه‌ك ئافره‌ت په‌یدا كردووه ك ه ته‌مه‌ن 16ساڵ بوو". ی روخسار ته‌نها كچه گه‌وره‌كه‌ی توش ی ی ناكات ،به‌ڵكو كچ ی له‌شفرۆش��� داو ی ته‌نها 16ساڵ ی ك ه ته‌مه‌ن دووه‌میش ی ی مێرده‌كه‌یه‌ت ده‌بێت‌و لهو پورزای���ه ی له‌ماڵه‌كه‌یاندا ژیاوه، ی خ���ۆ ك ه كات له‌شفرۆش���ی پێوه‌ده‌كات‌و جگ ه له‌ویش ی ده‌هێنێت ه س���ه‌ر ئه‌و ی كوڕه‌ك���ه ژن ی رێگه‌ی ه ت���ا بتوانێت پاره بۆ كوڕه‌ك ه ی له‌وه‌كرد په‌یدا بكات .روخس���ار باس ی نییهو ی زۆر هه‌ژاره‌و هیچ ك ه كوڕه‌كه ی به‌س���ه‌ردا س���اغكراوه‌ته‌وه، ئه‌و ژنه ی ی تووش��� بۆی��� ه هیچ گرنگ نیی ه له‌ال ی باس���یكرد چیده‌بێت" .بوكه‌كه‌م خۆ ی ێ له‌ب���ازاڕ ویس���تویه‌ت ك��� ه رۆژ ی پێنه‌بووه، پ���ه‌رده بكڕێ���ت‌و پ���اره ی دوكانداره‌ك���ه‌ش بردویه‌تی��� ه ژوورێك ی له‌گه‌ڵ ی دوكانه‌كه‌ی‌‌و سێكس��� دواوه كردووه ،بۆی ه ئێستا ئه‌ویش فێربووه‌و ی خۆم‌و خه‌ریكه ،بۆی ه منیش هێنامه ال ی ب ه پاره ده‌مدا ب���ه خه‌ڵك ،بووكه‌ك ه ی گه‌واد‌ه بووهو ئێستاش من تریشم خۆ ده‌یده‌م ب ه خه‌ڵك وات ه ئێس���تا من كار ب ه ه���ه‌ردوو كچه‌كه‌م هه‌ردوو بوكه‌كه‌م ده‌كه‌م". روخس���ار باس لهو دوو كچ ه دوازد‌ه ساڵ‌و سیازد‌ه سااڵن ه ده‌كات ك ه بێالن ه ێ بوون‌و له‌ناو باخه‌كاندا خه‌وتوون "رۆژ ی لهو ئاگاداری���ان كردم ك���ه دوو كچ جۆره هه‌ن‌و جوانیش���ن ،بۆی ه هێنامن ه ی ی خۆم‌و له‌شفرۆشیم پێكردن ،له‌ماڵ ال خۆمدا هێشتمنه‌وه‌و بۆیه‌ك جار چوون ه الی���ان 100دۆالرم وه‌رده‌گ���رت ك ه 25 ی ی تر هه‌زارم ده‌دایه كچ���ه‌كان‌و ئهوه ێ بۆ خۆم بوو ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بۆ ش���هو بوای ه 300دۆالرم وه‌رده‌گرت ،به‌اڵم هه‌ر ئهوهنده له‌ش���فرۆش به‌س نه‌بوو ،بۆی ه ی عه‌ره‌به‌و‌ه ی ده‌اڵڵ��� له‌ڕێگه‌ی پیاوێك ی ی عه‌ره‌بیشم بۆ ده‌هات ك ه هه‌موو ژن كه‌س���وكاری خۆین ،ئه‌گه‌ر موشته‌ریم بان���گ كردای��� ه هه‌موو س���اڵه‌ك ه ئه‌و ی الده‌هێشتمه‌وه". ئافره‌تانه ئه‌و باس ل���هو پیاوان��� ه ده‌كات ك ه ی س���ه‌ردانیان ده‌كات ،كارو پیش��� ه جۆراوجۆریان هه‌ی ه ك ه هه‌ر له‌بازرگانه‌و‌ه ی كاس���بكارن یان ی تا ئه‌وان ه تیایه‌ت��� ی تریان ههیهو فه‌رمانب���ه‌رن ی���ان كار ته‌مه‌نیش���یان له‌نێوان 17ساڵ بۆ 65 ساڵدایه‌‌و زۆربه‌یان پیاون. ی زۆر لهم كاره (روخس���ار) قازانج��� ده‌كات ،به‌ڕاده‌یه‌ك كه رۆژ ههبووه 500 ی ده‌ست كه‌وتووه‌و مانگ ههبووه دۆالر ی به‌مكار‌ه ده‌ست بیس���ت هه‌زار دۆالر ی ی الهه‌بوو‌ه ته‌مه‌ن كه‌وتووه ،چونكه ژن ی 24كاتژمێردا 21ساڵ بووه "لهماوه له‌گه‌ڵ بیس���ت پیاودا خه‌ت���ووه ،ئه‌و ی ده‌یهێنا بۆ ژن��� ه مێرده‌ك���هی خ���ۆ
هه‌ستێكی هێنده ناخۆش بوو ی خۆمدا کاتێک له‌به‌ر چاو کچه‌که‌میان القه‌کرد ،به‌اڵم له‌تاو ی چیبكه‌م هه‌ژاریی نه‌مده‌زان
كوێستان جه‌الل ،یه‌كێكه لهو ژنانه‌ی كه پیاوه‌كه‌ی له‌سه‌رده‌م ی ده‌ستگیرانداریدا زۆر خۆشی ویستووه، "ئه‌و پیاوه‌ی ئێستا هاوسه‌ری منه بڕوام وایه له‌باشترین پیاوه‌كان بووه له‌سه‌رده‌می ده‌ستگیرانداریدا ،هێنده باش‌و خۆشگوفتاربوو كه ده‌توت باشترین پیاوه ،به‌اڵم له‌ئێستادا به‌شێوه‌یه‌ك گۆڕاوه خۆشم بڕواناكه‌م ئهوه ئه‌و بێت" ،به بڕوای ئه‌و ،ئه‌مه سیفاتی هه‌موو پیاوێكه‌‌و كه‌سیان له‌وه‌ی دیكه‌یان جیاوازتر نییه. بابه‌تی دروستبوونی گۆڕان‌و جیاواز ی ره‌فتار‌و هه‌ڵسوكه‌وتی پیاوان له‌قۆناغی ده‌ستگیرانداری‌‌و گواستنه‌وه‌دا یه‌كێكه لهو باس����انه‌ی بووه‌ته جێگه‌ی قس����ه له‌س����ه‌ركردن له‌الی زۆرێ����ك له‌كچان، به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی هێش����تا نه‌چونه‌ته قۆناغی هاوسه‌رگیری یان خۆشه‌ویستی كه‌سێكه‌وه. پی����اوان به‌گش����تی له‌قۆناغ����ی ده‌س����تگیرانداریدا ب����ه جۆرێك ره‌فتار ده‌كه‌ن ده‌بنه مایه‌ی سه‌رنجڕاكێشان‌و ره‌زامه‌ن����دی ده‌س����تگیرانه‌كانیان، ب����ه‌اڵم دوای تێپه‌ڕبوون����ی ئه‌م قۆناغه ورده ورده ژن����ان ده‌كه‌ون����ه گله‌ی����ی له‌پیاوه‌كانیان‌و كێشه‌ی گۆڕانی كردار‌و گوفت����ار س����ه‌رهه‌ڵده‌دات‌و دووچ����اری بڕیاری قورسیان دهكاتهوه. س����ۆزیار عومه‌ری����ش ك����ه هه‌م����ان گرفت����ی هه‌یه له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌یدا ده‌ڵێت "س����ه‌ره‌تا ئه‌وه‌م بیستبوو كه پیاوان دوای گواستنه‌وه گۆڕانكارییان به‌س����ه‌ردا دێت ،بۆیه زۆر قورسبوو تا گه‌ش����تمه ئهوهی بڕیارمدا ش����وبكه‌م، دواتر هه‌میش����ه داواملێده‌كرد‌و قسه‌م له‌سه‌ر ئهوه ده‌كرد كه نه‌گۆڕێت‌و وه‌ك ئێستا خۆش قسهو باش بێت ،به‌اڵم به داخه‌وه دوای ماوه‌یه‌ك له‌گواستنه‌وه به جۆرێك گۆڕا ج����اری واهه‌یه به هه‌فته وش����هی (خۆش����مده‌وێیت) به زمانیدا نایه". ه����اوار كه‌م����ال كه ئێس����تا خاوه‌نی منداڵێكه ده‌ڵێت "به‌ڵێ به دڵنیاییه‌وه پیاوان دوای گواستنه‌وه گۆڕان به‌سه‌ر
ره‌فت����ارو كرداریان����دا دێ����ت ،چونكه قۆناغی ده‌س����تگیرانداری وه‌ك خه‌یاڵ وایه‌‌و قسهو باس له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك شت ده‌كرێت ك����ه دواتر ده‌یبینیت وانییه". ئه‌و بڕوای وایه "ژنانی شه‌رقی" ناتوانن له‌زمان����ی پی����اوان تێبگ���� هنو توانای وه‌اڵمدان����هوهی پێداویس����تییه‌كانیان نییه ،ده‌ڵێت "له‌قۆناغی گواستنه‌وه‌دا ژنان ئه‌وه‌نده‌ی قس����ه له‌س����ه‌ر ش����ته مادییه‌كان ده‌كه‌ن بوار بۆ بابه‌ته‌كانی دیكه ناهێڵنه‌وه ،ده‌ی پیاویش داهات‌و توانای دیاریكراوه بۆیه داواكاریه‌كانی ژنی پێ‌قبوڵ ناكرێت‌و ده‌گۆڕێت". كاژاو به‌هادین هۆكاری دروستبوونی ئ����ه‌م گۆڕانكاریی����ه نه‌خوازراوان����ه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆئه‌وه‌ی كه له‌سه‌رده‌ی ده‌س����تگیرانداریدا ئه‌وه‌ن����ده‌ی س����ۆز (عاتفه) به‌س����ه‌ر قس����هو بڕیاره‌كاندا زاڵ����هو كاری پێده‌كرێ����ت ئه‌وه‌ن����ده (عه‌قڵ) ئاماده‌گی نییه "بۆیه ده‌بینین ك����چ داوای هه‌رچی ب����كات ،كوڕ به‌بێ بیركردنه‌وه یان بۆیده‌كڕێت یان په‌یمانی پێده‌دات له‌ئاینده‌دا بۆی بكڕێت ،به‌اڵم دواتر كه ده‌چن����ه واقیعه‌كه‌وه‌‌و عه‌قڵ ده‌كه‌وێته كار ،ئه‌وكاته ده‌زانن ئهوهی باس����یانكردووه ته‌نها س����ۆزێك بووهو نه‌یانویس����تووه دڵی یه‌كتر بش����كێنن‌و پێیان ناكرێت ،ئالێره‌دایه ژنیش ده‌ڵێت پیاوه‌كه‌م گۆڕاوه" .به بۆچوونی كاژاو، ل����ه‌م باس����ه‌دا ژن‌و پی����او هیچكامیان گوناهب����ار نیین" ،چونك����ه ژن حه‌قی خۆیه‌تی داوای ئهوه بكات كه په‌یمانی پێ����دراوه ،پیاویش حه‌ق����ی خۆیه‌تی نه‌یكات ،چونكه ئێستا له‌واقیعه‌كه‌دایه‌و ده‌زانێت پێی ناكرێت". به‌اڵم (بوشرا) هۆكاری ئه‌م گۆڕانكاریه بۆئهوه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه كه پیاوان زیاتر هه‌ست به به‌رپرسیارێتی ده‌كه‌ن ،بۆیه ناتوان����ن له‌هه‌موو ش����تێكدا به گوێی ژنه‌كانیان بكه‌ن ،جگه له‌وه‌ش "هه‌ندێك له‌پی����اوان له‌قۆناغی گواس����تنه‌وه‌دا وا هه‌س����تده‌كه‌ن ئه‌گ����ه‌ر ئهوهنده به‌ده‌م ژنه‌كانیانه‌وه ب����ده‌ن له‌ڕه‌فتار‌و گفتاردا زۆر نه‌رمب����ن ئه‌م����ه ه����ۆی ئ����هوهی ژنه‌كانیان زاڵبن به سه‌ریاندا ،هه‌روه‌ها خه‌ڵكی پێیانده‌ڵێن "كه‌سێكی ژنانین" بۆی����ه ناچارده‌بن ئه‌و زمانه ش����یرین‌و خۆش����هی یه‌كه‌مجار هه‌یانه ده‌گۆڕیت‌و
زۆرێك ره‌فتاری پیاو له‌سه‌رده‌می ده‌ستگیرانداریدا ده‌ستكرد‌و ده‌مامكداره نامێنێت ،ئه‌مه‌ش بۆیه له‌گواستنه‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێ����ت ،چونك����ه په‌یوه‌ندییه كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌كان زیات����ر ده‌بێت" .ئه‌و ئه‌وه‌ش����ی وت ك����ه زۆرێ����ك ره‌فتاری پیاو له‌س����ه‌رده‌می ده‌س����تگیرانداریدا ده‌س����تكرد‌و ده‌مامك����داره‌‌و ته‌نه����ا بۆ رازیكردن����ی ده‌س����تگیرانه‌كه‌یه‌تی، هه‌رئه‌وه‌نده‌ی ده‌س����تی پێی گه‌یش����ت ئیتر ده‌مامكه‌كه‌ی الده‌چێت‌و حه‌قیقه‌تی خۆی ده‌رده‌خات. به بۆچوونی خه‌بات فاتیح ،هۆكاری گۆڕینی ره‌فت����اری پیاوان دهگهڕێتهوه بۆ نه‌بوونی تێگه‌یشتن له‌زمانی یه‌كتری "چونكه هه‌ندێ����ك له‌ژن����ان له‌جیاتی ئ����هوهی هه‌موو رۆژێك كراس����ێكی بۆ به‌ریت ب����ه دیاری ،ته‌نها رۆژی یه‌كجار پێی بڵێت خۆشمده‌وێیت له‌سه‌د كراس خۆشتره له‌الی ،به‌اڵم هه‌ندێك له‌ژنان له‌به‌یانی تا ئێواره بڵێ خۆشمده‌وێیت ئه‌وه‌ن����ده‌ی كڕین����ی گوڵێك����ی بچوك خ����ۆش نیی����ه ل����ه‌الی ،بۆی����ه كاتێك زمان‌و سروش����تی ژنه‌كه‌ی نه‌ناس����ێت،
ئاس����اییه به‌و جۆره‌نه‌بێت كه ژنه‌كه‌ی حه‌زده‌كات ،ئه‌مه‌ش سه‌ره‌تای گۆڕان ی ره‌فتاره‌كان����هو مه‌رجی����ش نیی����ه هه‌ر له‌قۆناغی گواس����تنه‌وه‌دا بێت ،به‌ڵكو له‌ده‌ستگیرانداریشدا روویداوه". یاسین عومه‌ر كه یاریده‌ده‌ری توێژه‌ره له‌زانكۆی س����لێمانی ،پێیوایه گۆڕانی رفتاری پیاو له‌به‌ر سێ هۆكاره: یه‌كه‌م :مافی موڵكدارییه‌تی كه پیاو وه‌ك موڵك‌و شمه‌ك ته‌ماشای ژنه‌كه‌ی ده‌كات .دووه‌م :رۆتینی����ات‌و ئ����هوهی به‌رده‌وام ش����ته‌كان دووباره ده‌بنه‌وه، واته ئه‌و به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ كه‌سێكدایه‌و هه‌میش����ه له‌به‌رچاویه‌تی ،له‌والش����هوه ده‌بینێ����ت ش����ته‌كانی ده‌وروب����ه‌ری ده‌گۆڕێ����ن ،بۆیه ح����ه‌زده‌كات ئه‌ویش بگۆڕێت .س����ێیه‌م :مرۆڤ له‌سروشتیی خۆیدا مه‌خلوقێكه ده‌یه‌وێت ش����ته‌كان بگۆڕێت‌و تامی سنوره ناباوه‌كان بكات، جگه له‌وه‌ش پیاو هه‌میش����ه ده‌یه‌وێت كه‌شفی ش����ته نهێنییه‌كان بكات ،هه‌ر ئه‌وه‌ن����ده‌ی ئه‌و نهێنییه‌ی بۆ كه‌ش����ف
له‌ئینته‌رنێته‌وه
بوو ،كه‌م كه‌م لێ����ی دورده‌كه‌وێته‌وه، بۆیه له‌س����ه‌رده‌می ده‌س����تگیرانداریدا زۆر ش����ت له‌الی نهێنییه‌و ئه‌و كاته‌ی ده‌یگوازێته‌وه ئه‌و نهێنیانه‌ی بۆ كه‌شف ده‌بێت ،ئیتر ورده ورده ره‌فتاریش����ی ده‌ست به گۆڕان ده‌كات. به بۆچوونی یاس����ین ،زۆر قورس����ه ئێم����ه بتوانین به‌بێ توێژینه‌وه قس����ه له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌بكه‌ین ك����ه كام لهم دوو كائینه به‌رپرسی یه‌كه‌من لهم گۆڕانه‌دا، چونك����ه تا ئێس����تا داتایه‌ك����ی وامان له‌به‌رده‌ستدا نییه ئهوه روون بكاته‌وه، ه����ه‌روه‌ك چ����ۆن ئه‌گ����ه‌ر بمانه‌وێ����ت چاره‌سه‌ری ئه‌مه بكه‌ین به هه‌مانشێوه پێویستمان به توێژینه‌وه‌ی وردو داتای ده‌قی����ق هه‌یه ،ئه‌گه‌رنا ئ����هوهی وه‌ك چاره‌س����ه‌ر ده‌یڵێین ته‌نه����ا تیۆرییه‌‌و هیچ����ی ت����ر ،ره‌نگه ئه‌و كات����ه ئه‌گه‌ر خاڵه‌كانی چاره‌سه‌ركردن له 10كه‌سدا بۆ 9كه‌س����یان ش����یاو نه‌بێت ،چونكه پش����تی به داتا‌و زانیاری نه‌به‌ستووه‌‌و كه‌سه‌كان له‌یه‌ك جیاوازن.
"دزیشت لێده‌كه‌ن‌و ناوێری قسه‌ش بكه‌یت" ئا :ڤینا موسته‌فا
ی ژنم ال‌بووه ته‌مه‌ن 21ساڵ بووه ی 24 لهماوه كاتژمێردا له‌گه‌ڵ بیست پیاودا خه‌تووه
زۆر جار له‌نێوان خۆماندا (واته گه‌واده‌كان) له‌شفرۆشه‌كانمان دهگۆڕینهوه بۆ ی له‌شكڕه‌كانمان ئهوه لێنه‌تۆرێن
الی م���ن ،رۆژ هه‌ب���وو 1400دۆالرم ی پیاوان حه‌زیان پێپه‌یداكردووه ،به‌زۆر له‌كچ ه منداڵه‌كانه‌و ده‌یانه‌وێت زه‌عیف‌و پچكۆله‌بێ ،ئه‌گه‌ر كچێك بكرێت به ژن 1500دۆالر له‌پیاوه‌ك��� ه ده‌س���ه‌نین ك ه 1000دۆالر بۆ ئێمه‌یه‌و 500دۆالریش بۆ ی كچه‌ك ه خۆیه‌تی"( .روخسار) ك ه ماوه ی ئه‌مكاره‌یه، پێنج ساڵ زیاتره خه‌ریك ی گۆڕیوه‌و ی 12ماڵ لهو ماوه‌یه‌دا نزیكه ی ی تازه هه‌ر ماوه‌ی���ه‌ك‌و خانوویه‌ك��� ی ئاش���كرا نه‌بێ" ،ئه‌و گرتووه بۆئهوه ی خانوان���هی ك��� ه ده‌مگرتن ،ب���ۆ كار ی ی به‌كارم ده‌هێنان‌و شوێن له‌شفرۆش��� ی ی خۆم نه‌بوو ،ئه‌و ئافره‌تانه دانیشتن تێ���دا ده‌مان���هوه ك ه له‌شفرۆش���ییان
ده‌ك���رد ،زۆر ج���ار له‌نێ���وان خۆماندا (وات ه گه‌واده‌كان) له‌شفرۆش���ه‌كانمان دهگۆڕینهوه بۆ ئهوهی له‌شكڕه‌كانمان ی تازه‌یان بده‌ینێ". لێنه‌تۆرێن‌و خه‌ڵك ی روخسار باس لهوه ده‌كات ك ه زۆربه موشته‌ریه‌كانیان حه‌ب ده‌هێنن‌و پێش ی س���ێكس ده‌یخۆن ،زۆرج���ار مادده هۆش���به‌ر به‌كارده‌هێن���نو ژنه‌كانیش پێش ئ���هوه حه‌بی مه‌ن���ع ده‌خۆن بۆ ئهوهی منداڵیان نه‌بێ. ی ی خوازراو تێبینی( :روخسار) ناو ئه‌و ژنه‌یه که ئێستا له‌به‌ندیخانه‌یه‌و له‌چاوه‌ڕوانی یه‌کالیبونه‌وه‌ی دۆسیه‌که‌یدایه.
ماوه‌یه‌كه دوكاندارانی پۆشاكی ژنانه له‌شاری سلێمانی دادو بێدادیانه به‌ده‌ست ئه‌و ژنانه‌ی كه دزییان لێده‌كه‌ن ،به تایبه‌تی له‌ڕۆژانی قه‌ره‌باڵغیدا ،ههرچهنده كامێراشیان داناوه. كاروان ،خاوه‌ن���ی دوكان���ی جلوبه‌رگ ی ئافره‌تانه‌و س���ه‌باره‌ت ب���هو دیارده‌یه ئام���اژه بهوه ده‌كات ك���ه زۆربه‌ی ئه‌و ئافره‌تان���هی دزی ده‌ك���ه‌ن ،له‌كات���ی قه‌ره‌باڵغی���دا ده‌یك���هنو گوێ���ش ب���ه كامێراك���ه ن���اده‌ن "ب���ه‌زۆری له‌كاتی قه‌ره‌باڵغی���دا فرس���هت وه‌رده‌گ���رن‌و ش���ته‌كه ده‌به‌ن ،له‌ڕۆژانی ئاساییش���دا ئه‌وكاره ه���ه‌ر ده‌كه‌ن ب���ه‌س له‌وانه‌یه بۆ ئه‌وان كه‌متر ئه‌و هه‌له بڕه‌خس���ێت، چونكه دوكانداره‌كان له‌ڕۆژانی ئاساییدا كه‌متر مه‌ش���غوڵن‌و ده‌توان���ن ئاگاداری دوكانه‌كه‌ی���ان ب���ن" ،ئ���هو دوكانداره له‌درێژه‌ی قسه‌كانیدا باس له‌هه‌ستیاری كاره‌كه‌ی���ان ده‌كات كه ج���اری وابووه زانیویه‌تی كه موشته‌رییه‌كی پارچه‌یه‌ك جلی خس���تووه‌ته جانتاكه‌یه‌وه ،به‌اڵم نه‌یوێ���راوه پێیبڵێت ،له‌ترس���ی ئهوهی نه‌وه‌كو ش���تێكت بۆ دروس���ت بكات، س���ه‌باره‌ت به‌و كه‌س���انه‌ش ك���ه دزی ده‌ك���ه‌ن ،ده‌ڵێت "ئه‌و كه‌س���انه‌ی دزی ئه‌ك���ه‌ن له‌هه‌م���وو جۆرێك���ن ،كه‌متر هه‌س���تیان پێده‌كه‌ی ،تیایاندایه كه‌سی زۆر راقی���ن ،ی���ان كیلۆی���ه‌ك ئاڵتونی پێوه‌یه هه‌رگیز ته‌وه‌قوعی ئهوه ناكه‌ی دزی بكات ،كه‌چی فرس���هت ده‌هێنێت له‌كاتی س���ه‌رقاڵیدا خێ���را پارچه‌یه‌ك ده‌خات���ه عه‌الگه‌كه‌ی���هوه ،وه‌ك خۆم زۆرجار ئاگاشم لێبووه به‌س قه‌د رووم
نه‌هات���ووه لێی وه‌ربگرم���هوه ،چونكه له‌وانه‌یه به شێوازێك جواب بداته‌وه ك ه له‌سه‌ر خۆشم بكه‌وێت ،به‌اڵم كه جارێكی ت���ر هاتۆته‌وه ،به جۆرێك���ی وا جوابم داوه‌ته‌وه كه تێبگات‌و ده‌رمكردووه". شه‌رام ،خاوه‌نی دوكانێكی كه‌مالیاتی ئافره‌تانه‌و باس���ی له‌وه‌ك���رد كه ئه‌وان كامێرای���ان دان���اوه ب���ۆ تۆماركردنی ئهوهی له‌دوكانه‌ك���ه‌دا رووده‌دات "ئه‌و كامێرای���هی ئێمه بۆ م���اوه‌ی مانگێك تۆم���ارده‌كات ،ئه‌توانی���ن بزانی���ن لهو ماوه‌یه‌دا چیمان براوه‌و دیار نه‌ماوه زۆر جاریش سوده‌كه‌ی ئه‌وه‌یه كه جارێكی تر ئه‌وكه‌س���ه هاته‌وه ئه‌یناس���ینهوهو له‌نێ���وان دوكانداره‌كانی ئ���هو گوزه‌ره ئیش���اره‌تێك ئه‌ده‌ین ب���ه یه‌كتری بۆ ئهوهی هه‌موومان ئه‌وكه‌س���ه بناسین‌و حه‌زه‌ری لێده‌كه‌ین ،ئافره‌ت ههبووه كه داوای ته‌س���ریحه‌یه‌كی كردووه ،له‌كاتی س���ه‌رقاڵیمدا دانه‌یه‌كی تریشی كردووه به‌س���ه‌ریه‌وه ،منیش به شێوه‌یه‌كی وا پێم وتووه كه ئه‌و نه‌زانێت ،من زانیومه دزی ك���ردووه ،چونكه له‌وانه‌یه زۆرجار وا بكات تاوانباریش���ت بكات ،ئه‌وانه‌ی دزی ئه‌كه‌ن مه‌رج نییه پێویستیان پێی بێت ،به‌ڕای م���ن ئهوه ته‌نها فێربوونه، فۆتۆ :ڤینا چونك���ه ئه‌گه‌ر پێویس���تی به‌پاره‌بێت ،سه‌ره‌ڕای بونی کامێره‌ش ،هه‌ندێک له‌ژنان دزی له‌دوکانی که‌مالیاته‌کان ده‌که‌ن ئه‌وا پاره یان ئاڵت���ون یان زیو ده‌بات نه‌ك كه‌مالیات ،من كه‌س ئه‌ناس���م زۆر ئافره‌ت له‌دوكانه‌كه‌مدابوون ،یه‌كێكیان ده‌كات ك���ه له‌دوكانه‌كه‌ی���دا رویداوه ،نه‌ماب���وو" .ئه‌و دوكان���داره باس لهوه ی كرد ،ئه‌وه‌یتریش���یان خێرا ئ���هو پێیباش نه‌بوو ناوی بنوس���رێت ،ده‌كات هه‌ندێ لهو ئافره‌تانه جس���می ده‌وڵه‌مه‌ندیش���نو پێویس���تیان به هیچ داوای بۆن نییهو له‌هیچیش���یان كه‌م نییه ،كه‌چی بۆنێكی ك���رد‌ه جانتاكه‌ی���هوه ،كاتێك س���ه‌باره‌ت به‌و رووداوه‌ی هه‌رگیز بیری خۆیان بهكار ده‌هێنن بۆ دزین ،به‌نمونه لێم پرس���ی ئ���هوه چیب���وو؟ وتی جا ناچێت���هوه "رۆژێكیان موش���ته‌رییه‌ك جاری وابووه گومانم ههبووه كه له‌خۆیا دزیمان لێده‌كات". بێس���تون-یش یه‌كێكیت���ره ل���هو بۆنێك چی���ه هه‌ڵمگرتووه؟ منیش لێی هاته دوكانه‌كه‌م له‌گه‌ڵ كه‌س���ێكیتردا ،ش���تی ش���اردووه‌ته‌وه ،ب���ه‌اڵم ناوێری دوكانداران���هی ك���ه ب���ۆن‌و كه‌مالیات توڕه‌بووم‌و كردمه دهرهوه ،ئه‌وه‌شم به چه‌ن���د پارچه جلێكی تاق���ی كرده‌وه ،پێیبڵێیت" ،حه‌یات ئه‌با ،ئه‌وسا نۆره‌ی ده‌فرۆش���ێت ،ئه‌و باس لهوه ده‌كات كه دوكانداره‌كان���ی ده‌وروبه‌ر وت ،تاوه‌كو ئه‌و رۆژه زۆری ماندوكردم ،یه‌كێكیانی كێشه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیش���مانه ،لهبهرئهوه به‌دڵ بوو ،پ���اش ئهوهی پارهی دامێ‌‌و جاری وایه بێده‌نگییه‌كه سه‌المه‌ت تره، جاری وایه كه دزێك ده‌گریت هێش���تا ئه‌و كه‌سه بناسن". یه‌كێكیتر له‌دوكانداره‌كانی پۆش���اك دوكانه‌ك���هی جێهێش���ت ،ك���ه چومه به‌اڵم ئه‌وه‌ش سه‌یره دزیشت لێده‌ك هنو ئه‌و ق���ه‌رزار ب���ارت ده‌كات ،ئه‌و باس له‌نمونه‌یه‌كی���ش ده‌كات" ،رۆژێك دوو ب���اس له‌چه‌ندین دزی سه‌یروس���ه‌مه‌ر ش���وێنی خۆگۆڕینه‌كه یه‌ك پارچه دیار ناوێری قسه بكه‌یت".
CMYK
12
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
له‌کوشتنی ئینسانەوە بۆ کوشتنی زەمەن ئاراس فەتاح ـ مەریوان وریا قانیع
سەرەتا سااڵنێکی زۆرە کۆمەڵگای کوردستان دەرگی���ری چەندان ملمالنێی س���ەختو ناتەب���ای سیاس���ییە .ئ���ەم ملمالنێیانە بەش���ێکی دانەبڕاوی ئ���ەو گۆڕانکارییە گەورانەن کە کۆمەڵگای ئێمە لەم قۆناغەدا رووبەڕوویان دەبێتەوە .پاش س���ااڵنێکی درێ���ژی پڕجەنگی خوێن���اوی‌‌و ملمالنێی توندوتیژان���ەی پارتیو یەکێتی ،ئەم دوو هێزە گەیش���تنە قۆناغێک توانییان لەژێر چەتری "رێککەوتنی ستراتیژی"دا هەموو ملمالنێی���ەک بچەپێن���نو بێدەنگبکەن. ل���ەم چوارچێوەیەش���دا لەجیات���ی چارەسەرکردنێکی عەقاڵنی‌‌و راستەقینەی ملمالنێ���کان ،هەوڵ���ی بەردەوام���ی ش���اردنەوە‌و دواخس���تنی گرفتەکانیان دەدا .ئ���ەم دوو هێ���زە س���ەرکەوتنیان ل���ەوەدا بەدەس���تهێنا ک���ە پرۆس���ەی ملمالنێیەکی سیاس���یی تەندروست لەنا‌و کۆمەڵگای کوردس���تاندا لەناوببەن .بەم کارەش���یان چەمکی ملمالنێیان گەیاندە خاڵی چەقبەستێکی سیاسیی ترسناک، رێگەی���ان لەهەم���وو تازەبوونەوەیەک���ی سیاس���یی گرت .نوخبەیەکی مشەخۆری حیزبۆکراتیش���یان دروس���تکرد کە بووە ه���ۆکاری تەش���ەنەکردنی بەرفراوان���ی دی���اردەی گەندەڵ���یو نائومێدییەک���ی سیاسی قووڵ لهکوردستاندا. بەردەوامبوون���ی ئ���ەم دۆخ���ە بوو بە هۆی س���ەرهەڵدانی زنجیرەیەک ناڕەزایی کۆمەاڵیەتیو سیاس���یی گەورە ،کە رۆژ لەدوای رۆژ قوڵتر‌و گەورەتر دەبوونەوە. بڕێکی زۆری هێزی ئەم ناڕەزاییەش لەنا‌و ئۆپۆزیسیۆنێکی نوێدا خۆی بەرجەستەکرد. دەستەمۆکردنی ئۆپۆزیسیۆن له‌‌پەرلەمان‌‌و کەنارگیرخستنی له‌‌بڕیارە سیاسییەکان‌‌و فەرامۆشکردنی بەردەوامی داواکاریەکانی ش���ەقام بۆ چاکس���ازیی ،بوون بەهۆی دروستبوون‌‌و تەقینەوەی ناڕەزایەتییەکی کۆمەاڵیەتی نوێ له‌‌کۆمەڵگای ئێمەدا .ئەم بزوتنەوە کۆمەاڵیەتیی���ە نوێیە وەاڵمێک بوو بۆ بێماناکردنی پرۆس���ەی ملمالنێی سیاسییو پەرلەمانتاریی لهکوردستاندا. لەم بزوتنەوە نوێیەدا ،کە تێکەڵێک بوو له‌ئۆپۆزیسیۆنی دەرەوەی پەرلەمان‌‌و ناو پەرلەمان ،هەموو ئەو هێزە کۆمەاڵیەتیو گروپ���ە سیاس���ییانە بەش���داربوون کە ناڕازیبوون لەم سیس���تەمە سیاس���ییەی ئێستای کوردستانو خواستی چاککردنی بنەڕەتییان هەبوو. چەپاندنی چەکدارییانەی ئەم ملمالنێ مەدەنییە ،تێکش���کاندنی توندوتیژانەی خۆپیشاندانەکان ،کوشتنی خواستەکانی ش���ەقام ب���ۆ گۆڕانکاریی ئاش���تییانەی سیاس���یو کۆمەاڵیەتیو لەکۆتاییش���دا ئەش���کەنجەدان‌و راوەدونانی چاالکوان‌و رۆژنامەنووس���ان‌و رۆش���نبیرانی کورد، کۆمەڵ���گای کوردس���تانی خس���تە ناو گێژاوێکی نوێی مەترس���یدار له‌ملمالنێی سیاسیو کۆمەاڵیەتیدا. ملمالنێی سەختگیر له‌زانستە سیاسییەکاندا باس له‌جۆرێک له‌ناکۆک���یو ملمالن���ێ دەکرێ���ت کە بە "ملمالنێ سەختگیرەکان" (intractable )conflictsناودەبرێ���ت .ئ���ەم ج���ۆرە ملمالنێیانە بەو فۆرمە تایبەتەی ناکۆکی دەگوترێ���ت کە درێژە دەکێش���ێت‌و هیچ رێگاچارەیەک���ی گونجاویش نادۆزرێتەوە ب���ۆ کۆتاییپێهێن���ان‌و چارەس���ەرکردنی راس���تەقینەی .واتە یەکێک له‌خەسڵەتە گرنگەکان���ی ئ���ەم ج���ۆرە ملمالنێی���ە بریتیی���ە له‌درێژتەمەنی���ی .ب���ەم مانایە "ملمالنێ���ی س���ەختگیر" ناکۆکییەک���ی تەمەندرێژی بێچارەسەرە .خەسڵەتێکی دیک���ەی ملمالنێ���ی س���ەختگیر ئەوەیە لەگ���ەڵ تێپەڕینی کات���دا ملمالنێی ترو کێش���ەو گرفتی نوێ لەتەنیش���ت خۆیدا بەرهەمدەهێنێ���ت ،ب���ەم چەش���نەش چارەس���ەرەکەی س���ەختتر‌و گرفتاویتر دەبێت؛ چەندەش تەمەنی درێژبێت ،هێندە برینی ناکۆک���یو جیاوازییەکان قووڵتر‌و فراوانتر دەبنەوە؛ تا کۆنتریش بێت الیەنە ناکۆکەکان زیاتر یەکتری وەک هەڕەشە‌و مەترسیی هەمیشەیی دەبینن .لەساتێکی دیاریکراودا ئەم جۆرە ملمالنێیانە دەبنە هەڵگری لۆژیکێکی تایبەت بەخۆیان‌و بە ئاس���تێک دەگەن کە هەموو هەوڵدانێک بۆ چارەس���ەرکردنیان مایەپووچدەبێت‌و هی���چ ئاس���ۆیەکیش نامێنێت���ەوە ب���ۆ بەالداخس���تنی کۆتاییپێهێن���ان‌و هەمیش���ەییان .لەم دۆخان���ەدا قوواڵیی‌و خەس���ڵەتی ئ���ەم ملمالنێیان���ە دەگاتە ئاستێک کە دەتوانن جیهانێکی سەربەخۆ بۆخۆیان دروستبکەن‌و لەدەرەوەی هەموو هەوڵێکی چارەسەرکردندا بژین.
هاوکات لەم فەزایەدا دۆخێکی سیاسیو س���ایکۆلۆژی دروس���تدەبێت ک���ە تیایدا ئەوەی حوکمی ملمالن���ێو ناکۆکییەکان دەکات ،س���ایکۆلۆژیا‌و دۆخ���ی دەروونی هێ���ز‌و بک���ەرە س���ەرەکییەکانە ،ن���ەک ویستی چارەس���ەرکردن‌و بەگەڕخستنی عەقاڵنیەتێکی سیاس���ی .ئەوەش���ی ئەو س���ایکۆلۆژیا پەڕگی���رە بەڕێوەدەب���ات هەستی بێمتمانەیی‌و رق‌و ویستی بێڕێزی‌و ئازاردانی ئەویترە. خەس���ڵەتێکی گرنگ���ی ت���ری ئ���ەم فۆرم���ە له‌ملمالن���ێ بریتیی���ە له‌بوونی ناعەقاڵنیی���ەت، کەللەڕەقی���یو بەچەش���نێک الیەنە ناکۆک���ەکان بوار بە هیچ میت���ۆد‌و رێگاچارەیەک���ی عەقاڵنی ن���ادەن ت���اوەک‌و کێش���ەکان بەالیەکدا بخرێ���ن .ملمالنێی س���ەختگیر نە لەنا‌و دەزگاکان���دا یەکالدەکرێت���ەوە ،ن���ە ل���ەدەرەوەی دەزگاکاندا؛ ن���ە لەڕێگای ناوبژیوانی نەتەوەی���یو نێونەتەوەییەوە چارەس���ەردەکرێت‌و ن���ە بەکارهێنان���ی هێزی���ش دەتوانێت ببێت ب���ە رێچارەی تەواوەت���ی ب���ۆ هەم���وو ئاڵۆزیەکانی. ئاشکرایە ئەم جۆرە دۆخە زیانێکی گەورە بە الیەنە ملمالنێک���ەرەکان دەگەیەنێت‌و وایانلێدەکات لەتەنیشت یەکترەوە بژین‌و بەیەکتری���ش نامۆبن ،نەتوانن وەک هێز‌و کەسانی یەکسان مامەڵەی یەکتر بکەن‌و رق‌و خواس���تی ئیهانەکردن دەستنیشانی ناوەرۆکی پەیوەندییەکانیان دەکات .لەم دۆخانەدا کێش���ەکان بە ئاستێک دەگەن کە چیدی ملمالن���ێو ناکۆکییەکان وەک ش���تێک بۆچارەس���ەرکردن وێناناکرێن. لەڕاس���تیدا گ���ەر ملمالنێکان نەش���بن بە بەش���ێک له‌شوناس���ی ئ���ەو هێزانەی کێش���ەکانیان لەنێواندای���ە ،ئ���ەوا دەبن بەبەش���ێکی دانەب���ڕاوی ئ���ەو واقیع���ە سیاس���یو کۆمەاڵیەت���یو کولتوورییەی دەیانەوێ���ت دروس���تیانکردوە‌و بەهەرنرخێکی���ش ب���ووە بیپارێ���زن. بەش���ێوەیەکی گش���تی ،ئەم چەش���نە له‌ملمالن���ێ دینامیکی تایب���ەت بەخۆی دەدۆزێتەوە‌و لەدەرەوەی لوتش���کاندن‌و ئیهانەک���ردن‌و خواس���تی وێرانکردن���ی تەواوەت���ی یەکتردا ،هێ���زە ناکۆکەکان ناتوانن رێگایەکی تر بۆ چارەسەرکردنی کێشە‌و ملمالنێکانیان وێنابکەن .ئەمجۆرە ناکۆکییان���ە دەش���ێت ببن���ە ه���ۆکاری دروس���تبوونی دۆخی ش���ەڕی س���اردی هەمیش���ەیی‌و قێزەونکردن���ی بەردەوامی یەکت���ری .له‌کات���ی گەرمبوونیش���یاندا دەبن���ە دەس���تدرێژیکردنی دڵڕەقان���ەو پەالماردانی جەنگاوەرانە بۆسەر یەکتر، تا دەگاتە هەوڵدان بۆ لەناوبردنی یەکتر؛ بەچەش���نێک کە ژیانی هێزێکیان لەسەر مردنی ئەویتریان بینادەکرێت. ئەم جۆرە ملمالنێیانە دەشێت له‌نێوان گروپەکان‌و لەنا‌و ئەندامانی یەک گروپ‌و لەن���او نەتەوەی���ەک‌و له‌نێ���وان نەتەوە جیاوازەکاندا دروس���تببن ،بەهەمانشێوە دەش���ێت لەنێ���وان تاکەکەسەکانیش���دا س���ەرهەڵبدەن .بێگومان دروس���تبوونی ئەمجۆرە ملمالنێیانە لەنێوان گروپەکاندا هۆکاری تایبەتیان هەیە ،لەوانەش نەمانی زم���ان‌و زەمینەیەکی هاوب���ەش لەنێوان الیەنە ناکۆکەکاندا ،سەرهەڵدانی ملمالنێی گەورە لەس���ەر ش���ێوازی دابەشکردنی سامانی ئابووریو س���نووری دەسەاڵت، هەبوونی رای جیاواز لەس���ەر چۆنیەتی بەڕێوەبردن���ی واڵت‌و بۆچ���ون‌و وێن���ای دژبەیەک لەس���ەر چۆنیەتی دابەشکردنی پۆست‌و دەس���ەاڵتەکان .لەڕاستیدا ئەم ملمالنێیانە تەنها ملمالنێی سیاسی نین، بەڵکو ملمالنێی ئاب���وری ،کۆمەاڵیەتی، ناوچەیی ،جوگرافی ،بەهایی ،کولتوری، شەخس���یو عاتفیش���ن .لەهەم���وو ئەم دۆخان���ەدا الیەنێک یان هەموو الیەنەکان لەس���ەر مەس���ەله هەرە بنەڕەتی‌و هەرە س���ەرەکییەکان ناکۆک���نو له‌ملمالنێدان، له‌هەمان کاتیشدا ویستێکی راستەقینەی دۆزینەوەی چارەس���ەر لەئ���ارادا نییە. بەم چەش���نەش ملمالنێکان بە ئاستێک دەگەن دەش���ێت لەسەر بچووکترین شت گەورەترین شەڕ دەستپێبکات. ئ���ەوەی ئەم���ڕۆ له‌کوردس���تاندا له‌دروستبووندایە ئەم شێوازەیە له‌ملمالنێ‌و ئەم کولتوورەیە له‌مامەڵەکردنی ناکۆکی. وات���ە گۆڕین���ی کێش���ەکانە له‌دۆخێکی قابیلی چارەس���ەرکردنەوە ،بۆ دۆخێکی درێژخای���ەن‌و بەردەوامی بێچارەس���ەر، له‌ناکۆکی‌و ملمالنێیەکی ئاس���اییەوە بۆ ملمالنێ‌و ناکۆکی سەختگیر.
له‌دونیای سیاسەتدا هەر دووساڵ جارێک جێگۆڕکێ چی لەوە کۆمیدیتر هەیە سەرۆکی بە سەرۆکی حکومەت‌و پۆستە هەرێم‌و سەرۆکی حکومەت ،کە وەزارییەکان، دووبااڵترین شتێکی تر نییە جگە له‌بێڕێزییەکی دەسەاڵتن له‌واڵتدا، گەورە بەرامبەر بە بڕیار دەربکەن، بەاڵم بڕیارەکانیان دیموکراسییەت‌و جێبەجێنەکرێن ئیرادەی گەل
ب���ۆ کات‌و تێپەڕین���ی زەم���ەن ناکرێت. ستراتیژی پشتگوێخستن‌و فەرامۆشکردن لەڕێگای تاکتیکی کوشتنی کاتەوە دەبێتە میتودی چارەس���ەرکردنی ناکۆکییەکان‌و هاوکات رێگایەک ب���ۆ بێماناکردنی نرخ‌و بەهای ملمالنێکان .ئەمڕۆ لهکوردستاندا الموباالت‌و نابەرپرس���یارێتی سیاس���یی ش���تێکی خۆبەخۆ نییە ،بەڵکو بووە بە ئامرازی س���ەرەکی ئیدارەکردنی "شەڕی کات" .له‌کوردس���تاندا شەڕی کات بووە بە ستراتیژێک بۆ دروستکردنی کولتووری "باوێش���کی سیاس���ی"و لەوێش���ەوە بێبەهاکردنی ملمالنێکان‌و بێماناکردنیان له‌سایکۆلۆژیای دەستەجەمعی کۆمەڵگادا. ئاشکرایە ئەم ش���ێوازی مامەڵەکردنەی ملمالنێکان‌و ئەم باوێش���کدانە سیاسییە درێژخایەن���ە ،ش���ێوازێکی وێرانک���ەرە، چونک���ە ب���از بەس���ەر هەموو ه���ۆکارە سیاسیو سۆس���یۆلۆژی‌و کولتورییەکاندا دەدات کە بوونەتە هۆکاری دروستبوونی ناکۆکیی���ەکان .گەمەک���ردن ب���ە کات ملمالنێکان له‌ملمالنێیەکەوە کە شایستە‌و قابیل���ی چارەس���ەرکردنن دەگۆڕێت بۆ "ملمالنێی سەختگیرانە" ،تا ئەو رادەیەی بە ئاس���تێکی دەگەیەنێت کە نایەوێت‌و ناهێڵێت چارەس���ەربکرێن ،ن���ەک تەنها لەبەرئەوەی چارەسەرنەکردنی ملمالنێکان سودی سیاسیو ئابووری تێدایە ،بەڵکو لەبەرئەوەی شوناسی دەسەاڵت‌و هەندێک هێزیش بە درێژخایەنی‌و چارەسەرنەکردنی ئەم گرفتانەوە بەندە. نموونەی ئەم ش���ێوازە س���ەختگیرەی ناکۆکی‌و ملمالنێ له‌کوردس���تاندا زۆرن. هەرە دیارەکەیان بابەتی یەکنەگرتنەوەی ئیدارەی دووناوچەی���یو کۆتایینەهێنانە بەو دابەشکردنە حیزبیو جوگرافییەی کە دەسەاڵت لهکوردستاندا بەرهەمیهێناوە. دۆخێک کە بەرهەمی چارەس���ەرنەکردنی راس���تەقینەی ئەو ملمالنێ خوێناوییەیە ک���ە س���ااڵنێکی درێژ پەیوەن���دی نێوان پارت���یو یەکێت���ی بەڕێوەدەب���رد .ئەم چارەسەرنەکردنە بوەتە هۆی دروستکردنی واقیعێ���ک کە نەک تەنه���ا دوو ئیدارەیی تیایدا بووەتە دیاردەیەکی س���ەربەخۆ‌و جیهانێکی تایبەتی بەخۆی دروستکردووە، بەڵک���و لەنا‌و ئ���ەو جوگرافی���ا ئیدارییە حیزبیانەش���دا هەندێک له‌دەس���ەاڵتدارە لۆکاڵییەکان سەربەخۆیانە هەڵسوکەوت دەکەن‌و س���ەروەری یەکەمی ناوچەکەی خۆیانن .هەر ئەمەش���ە وادەکات کاتێک ناکۆکیی لەنێوان دوو کاربەدەس���ت یان منداڵەکانیاندا دروستدەبێت ،حکومەت‌و دادگا نەتوان���ن چارەس���ەری کێش���ەکە بکەن .بەم شێوەیەش شتێک نامێنێتەوە کە ناوی شەرعیەتی دەسەاڵتی مەرکەزیی بێت ،بەڵکو دەبێ���ت بە رێککەوتننامەی عەش���ایەری ناکۆکیی���ەکان بەالدابخرێن. دەسەاڵتدارێتی کوردی لەمڕۆدا دەسەاڵتێکە تەنه���ا ب���ۆ دامرکان���ەوەی ناڕەزایی���ە سیاسییەکان ئاراس���تەیەکی مەرکەزیی هەی���ە ،دەتوانێت هێ���زی چەکداریی بۆ بێدەنگکردنی خۆپیش���اندەران لەمسەری کوردس���تانەوە بۆ ئەوسەری بجوڵێنێت، بەاڵم بۆ چارەسەرکردنی هەندێک گرفتی کۆمەاڵیەتیی‌و یاسایی دەسەاڵتی بەسەر کاربەدەستێکی لۆکاڵیشدا ناشکێت. نموونەیەکی دیاری تر ،چارەسەرنەکردنی ئەو ناکۆک���یو ملمالنێیانەیە کە لەدوای خۆپیش���اندانەکانی مانگ���ی ش���وباتەوە دروستبوون .دەستیدەستیکردن بەیەکتر، گفتوگ���ۆی گۆدۆییان���ە ،دروس���تکردنی لیژن���ەی بێدەس���ەاڵت‌و ناپس���پۆڕ، له‌کوشتنی ئینسانەوە بۆ کوشتنی کات دەرکردن���ی بڕی���ارو جێبەجێنەکردنیان‌و ئ���ەم ملمالن���ێو ناکۆکییان���ە دۆخێک پشتگوێخستنی کێشەکان‌و دواخستنیان، بەرهەمدەهێنن کە تیایدا هیچ حیسابێک ش���تێکی تر نییە جگە له‌درێ���ژەدان بە
کولت���ووری ملمالنێ���ی س���ەختگیرانە. ئ���ەم حاڵەتە نوێیەش کە ئێس���تا هەیە له‌ماوەیەک���ی دیاریک���راودا دەگۆڕێت بۆ هەمان ش���ێوەی بێتوانایی‌و بێئیرادەیی دەسەاڵت له‌یەکخستنەوەی ئیدارەکاندا. واتە مۆدێلی فاشیلی یەکخستنەوەی دوو ئیدارەیی له‌کوردس���تاندا دەبێتە هەمان مۆدێلی چارەسەکردنی کێشە‌و ناکۆکی‌و ملمالنێ���کان لەگ���ەڵ ئۆپۆزیس���یۆن‌و داواکارییەکانی شەقام. بێگوم���ان ئ���ەم میت���ۆد‌و کولت���وورە له‌بەڕێوەبردن���ی ملمالنێ���دا له‌مێ���ژووی سیاسی کوردستاندا نوێ نییە .ملمالنێ گ���ەرم‌و س���اردەکانی یەکێت���یو پارتی له‌ن���ەوەدەکان‌و س���ەرەتای دووهەزاردا گەواهی ئەو راس���تییە سیاس���ییەن کە ئەم دوو پارتە وەس���تای بەرهەمهێنانی کولتووری "ملمالنێی س���ەختگیر"ن .لەم ملمالنێیانەدا هیچ الیەک ئەوی تری قبوڵ نییە‌و هیچ هێزێک یان کەس���ایەتییەکی ناوەکی یان دەرەک���ی توانای ناوبژیوانی نییە .گەر کەسێکیش بانگهێشت بکرێت بۆ ناوبژی ،ئەوا لەدوادەرئەنجامدا بێڕێزی بەرامبەر بەویش دەکرێت‌و حیس���اب بۆ هەوڵ‌و کۆششەکانی ناکرێت. ئێمە له‌زانس���تە سیاس���ییەکاندا ئەو پێ���دراوە س���ادەیە دەزانین ک���ە هەموو ملمالنێکان دوو رێگاچارەی س���ەرەکییان هەی���ە ،یەکەمی���ان رێ���گای گفتوگۆی راستەوخۆیە .گەر ئەمەشیان سەرینەگرت، ئەوا لەڕێ���گای ناوبژیوانەوە هەوڵدەدرێت ملمالنێ���کان چارەیان ب���ۆ بدۆزرێتەوە. ناوبژیوانیش دەش���ێت کەس���ایەتییەکی بێالیەن بێت ،دەوڵەتێکی دراوس���ێ یان دەزگایەکی نێونەتەوەیی بێت. له‌ئێس���تادا ملمالنێکان لهکوردستاندا گەیش���توونەتە ئاس���تێکی چەقبەستو‌و ک���ە تیای���دا ناکۆکیی���ەکان ب���ەردەوام پەنگدەخۆن���ەوە‌و کەڵەکەدەب���نو هی���چ هیوایەکیش نییە بۆ چارەس���ەرکردنیان. تاکە هون���ەری بەڕێوەبردنی ملمالنێ الی دەس���ەاڵتدارێتی پارتیو یەکێتی بریتییە له‌دروس���تکردنی کێش���ەی نوێ‌و گرفتی تازە‌و لەوێشەوە بەرهەمهێنانی فەزایەکی کۆمەاڵیەتیو میدیاییو سیاس���یی ئاڵۆز بۆ بازدان بەسەر کێشە راستەقینەکاندا. ئ���ەوەی ئەمڕۆک���ە روون���ە ئەوەی���ە کە پارتیو یەکێتی نە داوا‌و خواس���تەکانی ئۆپۆزیس���یۆن‌و ش���ەقامیان پ���ێ قووت دەچێت‌و نە پەیمان‌و بڕیارەکانی خۆیان جێبەجێدەک���ەن‌و ن���ە رێگەش���دەدەن ناوبژیوانێکی بێالیەن کێشە‌و ناکۆکییەکانی کۆمەڵگای سیاسیی کوردستان بەالیەکدا بخات .هەربۆیە باوێش���کدانی سیاس���یی ب���ووە بە ش���اڕێگای مامەڵەکردن لەگەڵ ملمالنێکاندا. کۆمیدیای ئیدارەکردنی ملمالنێ ئاشکرایە نەبوونی خواست‌و ئامادەگی راستەقینە بۆ چارەس���ەرکردنی کێشە‌و ملمالنێکان ،وایکردوە دەس���ەاڵت خۆشی وەک الیەنێک���ی الوازی ن���او واقیعێ���ک دەربکەوێ���ت ک���ە لەجەوه���ەردا نابێت بێهێزیی نیشانبدات .له‌دونیای سیاسەتدا چی لەوە کۆمیدیتر هەیە سەرۆکی هەرێم‌و س���ەرۆکی حکوم���ەت ،ک���ە دووبااڵترین دەسەاڵتن له‌واڵتدا ،بڕیار دەربکەن ،بەاڵم بڕیارەکانی���ان جێبەجێنەکرێن .له‌چەند مانگی رابردوودا ئەم ش���ێوازە نالەبارەی بەڕێوەبردنی ملمالنێ ئاکاری س���ەرەکیی ئیشکردنی دەسەاڵت بووە لهکوردستاندا. دیارە سەرۆکی هەرێم له‌چەند بۆنەیەکی نەتەوەی���یو حیزبی���دا ،هەوڵ���ی ئەوەی دا خ���ۆی وەکو خەمخۆرێکی نەتەوەیی نماییش���بکات‌و پەیمانی چارەسەرکردنی
هەم���وو کێش���ە هەڵپەس���راوەکان‌و رێکخس���تنەوەی ماڵی کوردس���تانی بە خەڵکی کوردس���تان دا .تێپەڕینی چەند مانگێک بەسەر چوار بڕیارەکەی سەرۆکی هەرێ���م‌و جێبەجێنەکردنی���ان هیچم���ان پێنەڵێت ئەو راستییەمان بۆ دەردەخات کە پێکهاته‌ی دەسەاڵتدارێتیی لهکوردستاندا له‌قەیرانێکی قووڵی بێڕێزیی بەرامبەر بە خۆیو بەرامبەر بە کۆمەڵگادا دەژی .ئەم واقیعە سیاسییە ئەوەمان نیشاندەدات کە ویستی چارەسەرکردنی کێشەکان غائیب‌و سیاسەتی کات کوش���تن‌و باوێشکدانیش سەروەر‌و بااڵدەستە. لەالیەک���ی ترەوە س���ەرۆکی حکومەت بڕیار دەردەکات کە هیچ رۆژنامەنووسێک لهکوردستاندا بەبێ ئاگاداریی ئەو زیندانیی نەکرێت! کەچ���ی داتای رێکخ���راوەکان ئەوەم���ان پێدەڵێ���ن کە له‌س���ەردەمی ئەم س���ەرۆکەدا گەورەتری���ن بێڕێزیی‌و پێشێلکاریی بەرامبەر بە رۆژنامەنووسان‌و پیشە‌و مافی رۆژنامەگەریی لهکوردستاندا ک���راوە‌و دەکرێ���ت .ئێم���ە لێ���رەدا بە پێویس���تی نازانی���ن ئ���ەو بێڕێ���زیو پێش���ێلکارییانە ریزبەندبکەی���ن ک���ە بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان‌و چاالکوانان‌و نوسەران‌و رۆش���نبیران کراون ،بەاڵم بە پێویس���تی دەزانین ئەو راس���تییە بڵێین ئەم���ە کۆمیدیایەکی گەورەیە س���ەرۆکی حکومەت بڕیاری وا دەربکات .ئەمە کەی کاری سەرۆکە پۆلیس���ەکان پێی بڵێین "بەڕێز" ئێمە فاڵن رۆژنامەنووسمان گرت، ئێوە راتان چییە؟ ئەی باش���ە یاس���ای رۆژنامەگەریی چ مانا‌و بەهایەکی هەیە؟ لەمەش کۆمیدیتر ئەوەیە سەرۆکی هەرێم بڕیاری گرتن���ی تەقەکەران ب���ۆ دادگاو داوەری گشتی‌و پۆلیس���خانە دەربکات‌و لەوالش���ەوە جێگوڕکێ بە پلەی حیزبی تاوانب���ارەکان بکات‌و له‌پۆس���تێکەوە بۆ پۆستێکی تر بیانگوازێتەوە .ئەم واقیعە ب���ۆ پەرلەمانی کوردس���تانیش راس���تە ک���ە بێتوانای���یو بێمانای���ی بڕیارەکانی نائومێدییەکی گەورەی لەنا‌و رای گشتیدا دروستکرد.
دەسەاڵتی هەردوو حیزبەکە هێندە لەڕووی نەتەوەییەوە لەرزۆکە کە ناچارە دەست بە ئااڵی کوردستانەوە بگرێت بۆ ئەوەی لەناوەوە بەچۆکدا نەکەوێت پێدەچێ���ت دەس���ەاڵتی ک���وردی دوو لیستی لێپرسینەوە‌و س���زادانی هەبێت، یەکێکیان بۆ چاالکوان���ە مەدەنییەکان‌و ئەوی تریش���یان بۆ چەکدارەکانی خۆی. پێش���دەچێت پۆلیس���ەکان تەنها لیستی چاالکوانەکانیان بەدەس���تبگات ،ئەگینا ئەمە چ لۆژێکێکە له‌هەڵەبجە‌و سلێمانیو شوێنەکانی تر خەڵکی مەدەنیی زیندانی بکرێن‌و تاوانبارەکانیش له‌شارەکانی تری کوردستاندا تائێستا بە ئازادی بژین! یەکێک له‌ئاکارەکانی گۆڕانی ملمالنێی ئاسایی بۆ ملمالنێی سەختگیرانە ئەوەیە کە الیەنەکانی ملمالنێکە لەڕووی هێزەوە ناهاوس���ەنگ بن ،الیەنێک هێزێکی زۆر‌و ئەویتری���ان هێزی کەمی هەبێت یان هەر نەیبێت .لەم دۆخ���ەدا الیەنی یەکەمیان گرە‌و لەسەر ئەو هێزە دەکات کە هەیەتی‌و لەو رێگایەشەوە ئەو واقیعە پڕ له‌ناکۆکی‌و ملمالنێیە دەسەپێنێت کە خوڵقاندوێتی. لەم ملمالنێ ناهاوسەنگەدا الیەنی بەهێز یان پەنا بۆ گەمەی کات دەبات‌و پێیوایە زەمەن شتەکان بەبارێکدا دەخات ،یانیش ئەو شانۆگەرییە دروستدەکات کە گوایە دەسەاڵت بۆیە ناتوانێت کاربکات ،چونکه ناڕوونی له‌چەش���نو فۆرمی تەنفیزکردنی بڕیارەکان���دا هەی���ەو پێوس���تیان ب���ە بەدواداچوون���ی زیاتر هەیە .ئاش���کرایە گەمەکردن بە کات مەترسی ئەوەی تێدایە کە ئاکار‌و سیفەتی ناکۆکی‌و ملمالنێکان بگۆڕێت‌و ب���ە ئاس���تێکی بگەیەنێت کە چارەس���ەرنەکرێن‌و بگەنە بنبەس���تێکی گ���ەورە .لەالیەک���ی ترەوە ئ���ەم دۆخە
نیشاندانی ئەو راستییەشە کە دەسەاڵتی مەرکەزی���ی کوردی له‌هەمو‌و ش���وێنێکدا هەموو شتێکی پێناکرێت ،بەم چەشنەش دەرگا لەسەر چارەس���ەری راستەقینەی کێش���ەو ملمالنێکان دادەخ���ات‌و هەمان ئەنجام دەخاتەوە کە له‌کوشتن‌و یاریکردن بە کاتەوە دروستدەبێت. ئ���ەم س���تراتیژە وادەکات یاس���ای کاری پێکەوەی���یو هاریکاری���یو گەڕان بەدوای چارەس���ەری هاوبەشدا جێگە بۆ خۆبەهێزکردنی بەردەوامی هەموو الیەنە ناک���ۆک‌و ملمالنێک���ەرەکان چۆڵبکات. خۆبەهێزکردنێک ،کە یاسای نەفیکردنی تەواوەت���ی ئەویت���رو فەرامۆش���کردن‌و گوێبۆنەگرتن‌و ناچارکردنێکی پڕ له‌ئیهانە بەڕێوەیببات .یاس���ای ئ���ەوەی زۆرترین زەرەروزیان بە الیەنەکەی تر بگەیەنیت‌و خۆش���ت بە کەمترین زەرەر دەربازبیت. دیارە له‌ڕەوتی ئەمڕۆکەی کوردس���تاندا ئ���ەوەی لەهەمووان زیات���ر پەنا بۆ ئەم س���تراتیژییە دەبات دەسەاڵت خۆیەتی. ئ���ەوە دەس���ەاڵت خۆیەت���ی تەنان���ەت گ���وێ له‌خۆش���ی ناگرێ���ت ،دۆخێک���ی دروستکردوە بڕیارەکانی لوتکەی هەرەمی دەس���ەاڵتدارێتیەکە لەالیەن ئۆرگانەکانی خوارەوە جێبەجێنەکرێن .ئەم کولتوورە تازەیەی دەس���ەاڵت دەکرێ���ت بە گۆڕان له‌کولتووری کوش���تنی ئینس���انەوە بۆ کولت���ووری کوش���تنی کات ناودێ���ڕ بکرێت .ئەمەش گەیش���تنە بە قۆناغێکی ترس���ناک له‌ژیانی سیاس���ییدا ،کە نەک تەنها بنبەس���ت‌و چەقبەستنی سیاسیی لێدەکەوێتەوە ،بەڵکو له‌دوادەرئەنجامیدا ب���ە وێرانکردن���ی پرۆس���ەی سیاس���ی لهکوردستاندا کۆتاییدێت. ناسیۆنالیزمی ئااڵو دەوڵەتی بێ نەتەوە ئەم دۆخی بنبەستی سیاسییەی ئێستا، وادەکات ن���ەک تەنها متمانە‌و پەیوەندیی لەنێ���وان الیەنەکاندا نەمێنێ���ت ،بەڵکو ه���اوکات هەمووان خۆیان بۆ دەورەیەکی ت���ری ناکۆکی‌و ملمالنێ ئامادەبکەن .لەو ماوەیەشدا هەوڵبدەن گوتارێک یان چەند گوتارێک س���ەروەربکەن کە س���ەرنجی رای گش���تی له‌دۆزین���ەوەی رێگاچارەی کێش���ەو ملمالنێکان���ەوە بگوازێتەوە بۆ خۆخەریکک���ردن ب���ە هەندێک کێش���ەی الوەکی یان دروستکراوەوە .لەم رووەوە دەسەاڵت لهکوردستاندا له‌ماوەی رابردوودا ف���ووی ب���ە گوتارێکی ناسیۆنالیس���تی حەماس���ی درۆزنانەدا کردووە کە هەموو حیسابەکانی لەس���ەر کوالنەوەی برینی نەتەوەیی‌و هەس���تی نەتەوەیی برینداری ئینس���انی ئێمە کاردەکات .ئەو گوتارە ناسیۆنالیستییە فووتێکراوەش لەماوەی رابردوودا بەدو‌و ج���ۆر تەعبیری لەخۆی کردوە: یەک���ەم :دروس���تکردنی کێش���ەی هەڵکردنی ئااڵی کوردس���تان له‌هەندێک ش���وێن‌و البردنی ئااڵی عێراق له‌هەندێک شوێنی تر. دووهەم :هەڕەش���ە بە دروس���تکردنی دەوڵەتی کوردی ،بەبێ ئامادەبوونی النی هەرە کەمی پێداویستییە ئابوری‌و سیاسیو دەرونیی���ە نەتەوەیی‌و نێونەتەوەییەکانی پیادەکردنی ستراتیژیەتێکی لەم بابەتە. س���ەرەتا دەمانەوێ���ت ئەو راس���تییە بڵێین کە کەمتەرخەم���یو بێئاگایی ئەم دوو هێ���زە له‌بەغدا هۆکاری س���ەرەکی چارەس���ەرنەکردنی ئ���ەو کێش���انەن کە ک���ورد لەگ���ەڵ بەغ���دادا هەیەت���ی .بۆ چارەس���ەرنەکردنی پرس���ی کەرک���وک‌و کێش���ەی ناوچە دابڕاوەکان پێشئەوەی رووی رەخنەم���ان له‌هێ���زە عێراقییەکان بێ���ت ،دەبێ���ت له‌ه���ەردوو حیزبەک���ەو ه���ەردوو س���ەرۆکەکەی بێت .پرس���ی کەرک���وک‌و جێناکۆکەکانی ت���ر بۆ دوو حیزبە بااڵدەستەکە وەکو پرسی قودسی لێهاتووە بۆ سەرۆکە عەرەبەکان بەرامبەر ب���ە ئیس���رائیل .ئ���ەم پرس���ە هێندەی بووەت���ە کارت���ی "بازرگانی سیاس���ی"و کارتی دروستکردنی فش���اری ئابووریو دووب���ارە بەرهەمهێنانەوەی دەس���ەاڵتی ک���وردی بەرامب���ەر بە بەغ���دا ،ئەوەندە نەبووەت���ە پرس���ێکی نەتەوەیی گرنگ‌و چارەنووسساز‌و نیوئەوەندەش نەبووه‌تە پرسی ژیانی ئینسانەکانی ناو ئەو رووبەرە جوگرافییانە .پرسی کەرکوک‌و ناوچەکانی تر هێندەی پرس���ی گەمەی دەس���ەاڵتی نێوان ه���ەردوو حیزبەکەیە لەگەڵ یەک‌و لەگەڵ نێوەنددا ،هێندە پرسی سیاسیو نەتەوەیی نێوان کوردستانو عێراق نییە. ئەو ناوچانە لەسەر دەستی ئەم دوو حیزبە لەناوەوەڕا بوونەتە کەالوەیەکی ئابووریو کۆمەاڵیەت���یو کولت���ووری دابەش���کرا‌و لەنێ���وان هەردووکیاندا ،بەاڵم بۆ دەرەوە کراون بە بەهایەک���ی نەتەوەیی گەورە. گەورەیی وێرانی���ی کەرکوک بەئەندازەی گەورەیی مانا نەتەوەییەکانێتی.
»» 19
بیروڕا
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
birura.awene@gmail.com ئه‌و بارودۆخه نوێیه‌ی ناوچه‌كه پیایدا گوزه‌ر ده‌كات ،كوردستانی خستۆته به‌رده‌م رێگا چاره‌یه‌ك ،ئه‌ویش ئه‌نجامدانی چاكسازیی بنه‌ڕه‌تییه له‌سه‌رجه‌م بواره‌كاندا ،یه‌كێك لهو بوارانه‌ی كه به‌ده‌ست چه‌ندین گرفت‌و كێشه‌وه ده‌ناڵێنێت په‌رله‌مانی كوردستانه ،ئه‌م ده‌زگا هه‌ڵبژێردراوه‌ی خه‌ڵك چه‌ندین له‌مپه‌ری گه‌وره‌ی له‌به‌رده‌مدایه كه رێگره له‌به‌رده‌م ئهوهی ببێته ده‌زگایه‌كی دیموكراسی‌‌و چاالكی یاسادانان‌و چاودێریكردن، یه‌كێك له‌هه‌ره رێگرییه گه‌وره‌كان ،په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانه ،كه به‌ده‌ست چه‌ندین تێڕوانین‌و چه‌مكی نادیموكراسییه‌وه ده‌ناڵێنێت ،ئاوێنه وه‌ك به‌شداریكردنێك به ئاراسته‌ی گۆڕینی ئه‌م سیسته‌مه‌ی په‌رله‌ماندا ،ئه‌م ته‌وه‌ره‌ی كردۆتهوه كه هه‌ر جاره‌‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانێك ده‌ینووسێت.
په‌یڕه‌وێك ی نوێ بۆ په‌رله‌مانێك ی نوێ!
سه‌رخه‌ته گشتیه‌كانی ریفۆرم له‌دامه‌زراو‌هی په‌رله‌ماندا عه‌دنان عوسمان پەرلەمانتار لەسەر لیستی بزوتنەوەی گۆڕان له‌ژماره‌ی راب���ردوی ئاوێنه‌دا ،هاوكار ی ئازیزم كاك دانا سه‌عید سۆفی ،ده‌رگای ئه‌م ته‌وه‌ره‌ی كرده‌وه ،دیاره من له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م تێبینی‌‌و ره‌خنه‌كانیدام ،به‌اڵم پێم وایه لهم ته‌وه‌ره‌دا گرنگه سه‌رقاڵی هێڵه گش���تیو خاڵ���ه كۆنكرێتیه‌كانی ئیشكالیه‌ته‌كانی ئێستای په‌یڕه‌و بین، له‌پاڵ ئ���ه‌وه‌ش كۆمه‌ڵێك پێش���نیاز‌و تێبینی وردو به‌س���ود هه‌یه كه ده‌كرێت له‌كات���ی خۆی���دا بخرێن���ه روو .ب���ه كه‌ڵك وه‌رگرتن لهم بواره ته‌س���كه‌دا، ده‌مه‌وێـ���ت س���ه‌رخه‌تی تێبینیه‌كانی خۆم نه‌ك ب���ۆ هه‌مواركردن ،به‌ڵكو بۆ س���ه‌رله‌نوێ داڕش���تنه‌وه‌ی په‌یڕه‌وێكی نوێ بخه‌م���ه روو .هه‌رچه‌ند به نیازی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی درێ���ژ‌و قوڵتر بووم، به‌اڵم به پێویستم زانی لێره‌دا به‌شداری ئه‌م ته‌وه‌ره گرنگه بكه‌م. په‌رله‌مانی كوردستان پێویستی به گۆڕانكاریی ریشه‌یی هه‌یه له‌دوو بواری گرنگدا: یه‌كه‌م :گۆڕانێكی وه‌زیفییه‌‌و په‌یوه‌سته ب���هوهی دهرهوه چ���ۆن په‌رله‌م���ان ده‌خوێنێته‌وه‌و دووه‌میش س���ه‌یركردنی په‌رله‌مانه بۆ خۆی واته :خۆی له‌ناوه‌وه چ���ۆن ده‌بیبنێت ،كه ئه‌م���ه‌ش خۆی له‌په‌یڕه‌ودا ده‌بینێته‌وه. ی گۆڕانی ستون راس���ته قس���هی ئێمه لێره‌دا له‌س���ه‌ر په‌یڕه‌وه ،به‌اڵم به قه‌د خودی په‌یڕه‌وه‌كه مه‌س���ه‌له‌ی س���ه‌یركردنی وه‌زیف���هی په‌رله‌م���ان له‌الی���ه‌ن ده‌ره‌وه‌ی خۆیدا گرنگه‌و بگ���ره یه‌كالكه‌ره‌وه‌یه .ئه‌گه‌ر ته‌ماش���اكردنی دهرهوه (وات���ه الیه‌نه سیاسیه بااڵده‌سته‌كان ،سه‌ركرده‌كان، حیزبه‌كان‌و كه‌لتوری حیزبچێتی‌‌و كاری ده‌ره‌وه‌ی موئه‌سه‌س���ات) له‌ئاس���تی سه‌یركردنیان بۆ ده‌زگایه‌كی ته‌شریعی راس���ته‌قینه‌ی خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت بوایه، ئ���ه‌وا به دڵنیاییه‌وه س���ه‌رباری هه‌موو ئه‌و كه‌موكورتیان���هی له‌په‌یڕه‌وه‌كه‌یدا هه‌یه ،ب���ه‌اڵم په‌رله‌م���ان ده‌یتوانی به كاری گه‌وره‌و هه‌ستیار هه‌ستێت. ئه‌گ���ه‌ر قس���ه‌یه‌كی ج���دی له‌س���ه‌ر مه‌وقعیه‌ت���ی په‌رله‌م���ان له‌په‌یكه‌ره‌ی ده‌سه‌اڵتی هه‌رێمدا نه‌كرێت‌و به دروستی ئ���ه‌م ده‌زگای���ه نه‌خرێته س���ه‌ر هێڵی ئه‌س���ڵی خۆیو له‌ته‌نه���ا كه‌ناڵێكه‌وه ب���ۆ ته‌ش���ریعاندن رزگار نه‌كرێت ،ئه‌وا ته‌نان���هت گۆڕین‌و دانان���ی په‌یره‌وێكی نوێش ،سه‌رباری گرنگیه‌كه‌ی ،به‌ته‌نها ناتوانێ���ت ب���هو ئه‌ركه هه‌س���تێت كه پێویس���ته بكرێـت .گرنگ���ه په‌رله‌مان له‌زه‌خره‌فه‌یه‌ك���ی دیموكراس���یانه‌وه بكرێت���ه ده‌زگایه‌ك���ی راس���ته‌قینه‌ی نوێنه‌رایه‌ت���ی ب���ه هه‌م���وو ره‌هه‌ن���ده ته‌ش���ریعی‌‌و ریقابیه‌كانی���هوه .ئه‌مه‌ش ب���ه گۆڕینی س���تراكچه‌ری سیاس���یو ش���ێوازی به‌ڕێوه‌بردن‌و بڕواب���وون به سندوقی ده‌نگدان‌و ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌س���ه‌اڵت‌و رێزگرتنێك���ی فیعل���ی له‌ده‌سه‌اڵته جیاوازه‌كان ده‌بێت .گرنگه تێگه‌ش���تنی هه‌مووالیه‌ك بۆ په‌رله‌مان، له‌سه‌ر بنه‌مای ئهوه بێت كه په‌رله‌مان ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌ران���ه ن���ه‌ك ته‌نها ته‌ش���ریعكردن .كاره‌سات ته‌نها له‌وه‌دا نییه ئه‌م په‌یڕه‌وه‌ی ئێس���تا پاشماوه‌ی س���ه‌رده‌مانی مه‌جلیس���ی ته‌شریعییه، به‌ڵكو له‌وه‌شدایه كه هه‌موو الیه‌نه‌كان به عه‌مه‌لی ه���ه‌ر وه‌ك ئه‌و ئه‌نجومه‌نه سه‌یری رۆڵ‌و ئه‌ركی په‌رله‌مان ده‌كه‌ن. بۆیه سه‌ره‌تا ده‌بێت كۆده‌نگیی له‌سه‌ر مه‌رجه‌عیه‌تی په‌رله‌مان هه‌بێت‌و هه‌موو الیه‌ن���ه‌كان بڕوای ت���ه‌واو به رۆڵی ئه‌م ده‌زگا هه‌ستیاره بهێنن‌و رێزی لێبگرن. ئه‌مه‌ش هه‌ندێكی له‌ئێس���تادا ده‌بێت‌و به‌شێكیشی پێویسته له‌خولی داهاتودا ره‌چاوبكرێت به‌مه‌رجێك هه‌ر له‌ئێستاوه ئاماده‌سازیی بۆ بكرێت. به‌شێك لهو هه‌نگاوانه لێره‌دا به‌چه‌ند خاڵێك كورت ئه‌كه‌مه‌وه: یه‌كه‌م :كردنی په‌رله‌مان به مه‌رجه‌عێكی راسته‌قینه بۆ سه‌رجه‌م پرسه گرنگه‌كان
كاره‌سات ته‌نها له‌وه‌دا ی نییه ئه‌م په‌یڕه‌وه ی ئێستا پاشماوه ی ی مه‌جلیس سه‌رده‌مان ته‌شریعییه ،به‌ڵكو له‌وه‌شدایه ك ه هه‌موو الیه‌نه‌كان ب ه عه‌مه‌لی هه‌روه‌ك ئه‌و ی ئه‌نجومه‌ن ه سه‌یر رۆڵ‌و ئه‌ركی په‌رله‌مان ده‌كه‌ن
له‌واقعی نێو په‌رله‌مان ناگۆرێت. بانگهێش���تكردنی پان���زه رۆژ جارێك ی سه‌رۆكی حكومه‌ت بۆ قسه‌كردن له‌سه‌ر س���ه‌رجه‌م ئه‌و مه‌س���ه‌النه‌ی له‌ماوه‌ی دوو هه‌فه‌ته‌دا رووده‌دات‌و په‌یوه‌س���تن ب���ه مه‌س���ه‌له گش���تیه‌كانه‌وه ،ده‌بێت پی���اده بكرێت .ئ���ه‌م بانگهێش���كردنه له‌مه‌سه‌له‌ی لێپرسینه‌وه جیا بكرێته‌وه، به‌ڵك���و وه‌ك خاڵێك���ی چه‌س���پاو بۆ پرس���یاركردن‌و رونكردن���هوه بێ���ت. هه‌روه‌ها بانگهێش���تكردنی وه‌زیره‌كان پێویسته هه‌فتانه بێت‌و میكانیزمێكی بۆ دابنرێت بۆ نمونه رۆژی كۆتایی هه‌فته دیاربكرێ���ت بۆ بانگكردن���ی وه‌زیرێك، پێش ئه‌وه‌ش النی كه‌م به 48سه‌عات پرس���یاره‌كان به‌سه‌ر وه‌زیر‌و ئه‌نداماندا دابه‌ش بكرێت ،پرسیاره‌كانیش ده‌كرێ به نوسراو‌و زاره‌كی بن‌و كات دیاریبكرێت بۆ پرسیار‌و وه‌اڵم‌و پاشانیش پرسیار‌و وه‌اڵم���ه‌كان به‌س���ه‌ر ئه‌ندامان���دا باڵو بكرێنه‌وه. بانگهێش���تكردنی دوو هه‌فت���ه جارێكی س���ه‌رۆكی حكومه‌ت ی���ا جێگره‌كه‌ی‌‌و هه‌فتان���ه ب���ۆ وه‌زی���ره‌كان‌و دانان���ی میكانیزمێ���ك ب���ۆ گۆڕین���ی پرس���یار ب���ه لێپرس���ینه‌وه ،ده‌بێ���ت ببێت���ه به‌ش���ێك له‌كارنامه‌و عورفی په‌رله‌مان له‌هه‌رێمدا.
نه‌ك وه‌ك به‌شێكی الواز له‌بڕیاره‌كاندا. په‌رله‌مان ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانه بۆ كاری یاس���ادانان‌و چاودێ���ریو لێپێچینه‌وه‌و بڕی���اردان له‌س���ه‌ر س���ه‌رجه‌م پرس���ه گرنگه‌كانی كۆمه‌ڵ���گا .ئه‌مه‌ش ده‌بێت هه‌م له‌ده‌س���تور‌و هه‌میش له‌په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌ماندا كه مولزه‌می هه‌موو الیه‌ك بێت ،بچه‌سپێنرێـت‌و الدان لهوه روبه‌ڕوی سزا بكرێته‌وه. دووه‌م :ده‌بێ���ت زۆرین���هی به‌رپرس���ه بااڵكانی حیزبه‌كان له‌نێو لیسته‌كه‌یاندا ی ئه‌ندامه ب���ن له‌په‌رله‌مانداو زۆرین���ه به‌هێزه‌كان���ی حیزب���ه‌كان ئاماده‌ییان هه‌بێ���ت له‌په‌رله‌مان���دا ،ن���ه‌ك وه‌ك ئ���هوهی س���ااڵنێكه پی���اده ده‌كرێ���ت به‌ناردن���ی كادری پله س���ێو پێنج كه هیچ ده‌سه‌اڵتێكیان له‌نێو حیزبه‌كانیان نییه .به‌مه‌ش په‌رله‌مان له‌ئیشكالیه‌تی په‌یوه‌ن���دی ئه‌ن���دام‌و حی���زب رزگاری (ئه‌گه‌ری���ش حكومه‌ت���ی هاوپه‌یمانی ده‌بێت‌و له‌وێش���هوه ه���ه‌م رابه‌رایه‌تی پێكهێن���را له‌الی���ه‌ن ده‌س���ه‌اڵت‌و كۆمه‌ڵ���گا ده‌كرێت‌و هه‌می���ش ده‌بێته ئۆپۆزسیۆنه‌وه ،یان رێژه‌ی ئۆپۆزسیۆن مه‌رجه‌عێ���ك ب���ۆ بڕیاره‌كان���ی حیزب كه‌متر ب���وو ل���ه%10ی په‌رله‌مان ،ئه‌وا له‌الیه‌ن فراكس���یۆنه‌كانیه‌وه ،هه‌میش ده‌كرێ ده‌س���ته‌كه له‌لیسته براوه‌كانی حیزبه‌كان هه‌وڵی دانانی كادری به‌تواناو یه‌كه‌م‌و دووه‌م‌و سێیه‌م بن). سێیه‌م :مافی لیژنه‌كان كارامه‌و خ���اوه‌ن ئه‌زمون‌و ش���اره‌زایی ئه‌ركه‌كانی ده‌س���ته‌كه ده‌بێت سنوردار لهم په‌یڕه‌وه‌ی ئێس���تادا زۆرینه‌ی مافه ده‌ب���ن چ له‌ئۆرگانه بااڵكانی حیزب‌و چ بێت ،زۆرین���هی ده‌س���ه‌اڵته‌كانی ئه‌م ئاساییه‌كانی لیژنه‌كان به‌ستراوه‌ته‌وه به بۆ نوێنه‌رایه‌تی له‌په‌رله‌ماندا. ده‌س���ته‌یه راده‌س���تی لیژنه‌یه‌ك���ی مه‌رحه‌مه‌تی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانه‌وه، بۆ گۆڕانكاری���ی له‌په‌یكه‌ره‌ی په‌رله‌مان تایبه‌تمه‌ن���د بكرێ���ت بۆ ئی���ش‌و كاره ك���ه ئه‌مه‌ش حاڵه‌تێك���ی زۆرنامۆیه به وه‌ك ده‌زگای���ه‌ك ،پێش���وه‌خت ده‌بێت ناوخۆییه‌كان���ی په‌رله‌م���ان كه ده‌كرێ كاری په‌رله‌مانییه‌وه .گرنگه له‌په‌یڕه‌وی پێناس���هی الیه‌ن���ه سیاس���یه‌كان بۆ ناوبنرێت لیژنه‌ی كارگێڕیی یان لیژنه‌ی نوێدا سه‌رجه‌م ده‌سه‌اڵته‌كان بدرێتهوه رۆڵ���ی په‌رله‌مان بگۆڕدرێت‌و له‌س���ه‌ر كاروباری ناوخۆی په‌رله‌مان .ئه‌م لیژنه‌یه به خودی لیژن���ه‌كان بۆ ئهوهی بتوانن ئه‌وه‌ش هه‌نگاوه چاكسازیه‌كان ده‌ست كه له‌ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی‌‌و نوێنه‌ری باشتر به كاری چاودێری‌‌و لێپرسینه‌وه پێبكات. فراكس���یۆنه‌كان (ئه‌وان���هی رێ���ژه‌ی هه‌س���تن‌و لهو ش���ێوازه جاڵجاڵۆكیه‌ی ئ���ه‌م گۆڕانكاری���ه س���تونیه ب���ه‌ره‌و %5ی كورس���یه‌كانیان ههیهو نوێنه‌ری ئێس���تا رزگاریان بێت كه هۆكارێكه بۆ گۆڕانكارییه‌كی گرنگی ترمان ده‌بات كه كۆت���اكان) سه‌رپه‌رش���تی س���ه‌رجه‌م ده‌سته‌وه‌س���تانی لیژنه‌كان‌و ئه‌ندامانی گۆڕانكاری ئاسۆییه. ئی���ش‌و كاره‌كانی ناوخ���ۆی په‌رله‌مان په‌رله‌مان. ده‌ك���ه‌ن :كاری ئیداری ،به‌رنامه‌ی كار ،لیژنه‌كان ده‌بێت به كاری س���ه‌ردان‌و گۆڕانی ئاسۆیی پڕۆژه‌كان ،چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان ،لێپرس���ینهوهو داواكردن���ی دیكۆمێنت‌و په‌یڕه‌وی نوێی په‌رله‌مان ده‌بێت له‌سه‌ر كاروباری كارگێڕی‌‌و هت���د .زۆر گرنگه هه‌ر كارێكی تری پێویست هه‌ستن‌و لهم گۆڕانكاری ریش���ه‌یی له‌سێ كۆڵه‌كه‌ی زۆرینه‌ی ده‌سه‌اڵته ره‌هاكانی سه‌رۆكی حاڵه‌تانه‌دا پێویستیان به ره‌زامه‌ندی‌‌و س���ه‌ره‌كی وه‌س���تابێت ،دی���اره ورده په‌رله‌م���ان راده‌س���تی ئ���ه‌م لیژنه‌ی���ه بڕیاری س���ه‌رۆكایه‌تی نه‌بێ���ت ،به‌ڵكو خاڵی گرنگی تر زۆره كه دواتر له‌كاتی بكرێت‌و سه‌رۆكایه‌تی وه‌ك جێبه‌جێكار‌و ته‌نه���ا س���ه‌رۆكایه‌تی لهو مه‌س���ه‌النه گفتوگاكاندا ده‌ش���ێت بچه‌سپێندرێت ،نوێنه‌ری په‌رله‌مان ده‌ركه‌وێت نه‌ك وه‌ك ئاگادار ده‌كرێته‌وه. به‌اڵم ئهوهی گرنگه ئه‌وه‌یه چاكسازیه‌كان س���ه‌رۆكێكی قودره‌ت به‌ده‌ست بێ هیچ كاری لیژن���ه‌كان ده‌بێت به‌س���ه‌ر دوو له‌ده‌وری ئه‌م سێ ته‌وه‌ره بخولێنه‌وه :جۆره س���نورێك .ده‌بێت كاره‌كانی ئه‌م ت���ه‌وه‌ره‌ی گرنگ���دا داب���ه‌ش بكرێت‌و لیژنه‌یه به‌ش���ێوه‌یه‌ك دیاریبكرێت كه‌وا میكانیزمێكی وردو رونی بۆ دابنرێت: په‌رله‌مان له‌ماوه‌ی خولی گرێدانه‌كانیدا یه‌ك���ه‌م :توان���ای راس���ته‌وخۆی ك���ه چوار مانگ���ه هه‌فتان���ه النی كه‌م بانگهێشتكردن‌و لێپێچینه‌وه‌و گوێگرتن‌و رۆژێك‌و النی زۆر س���ێ رۆژ دانیشتنی خس���تنه‌ڕووی راپۆرته‌كانی له‌به‌رنامه‌ی هه‌بێ���ت .به‌رنام���هی كار له‌الیه‌ن ئه‌م كاری په‌رله‌ماندا هه‌بێت. لیژن���هو ب���ه راوێژ به س���ه‌رۆكی لیژنه دووه‌م :لیژنه‌كان بتوانن راس���ته‌وخۆ‌و هه‌میش���ه‌ییه‌كان ،له‌س���ه‌ره‌تای خولی ته‌نه���ا به ئاگاداركردنه‌وه‌ی ده‌س���ته‌ی گرێدان���هوه دی���اری بكرێت‌و به‌س���ه‌ر سه‌رۆكایه‌تی ،داوای دیكۆمێنت بكه‌ن، ئه‌ندامان‌و رای گش���تیدا باڵوبكرێته‌وه .س���ه‌ردانی ه���ه‌ر وه‌زاره‌ت‌و ده‌زگاو ئه‌گه‌ر پڕۆژه‌یه‌كی گرنگ هاته پێشه‌وه ،شوێنێكی هه‌رێم بكه‌ن‌و داوای زانیاری ئه‌وا ب���ه ده‌نگدانی ئه‌ندام���ان بخرێته بك���ه‌ن ،وات���ه ئیراده‌ی ب���ه دواداچون به‌رنامه‌ی ئه‌و خوله‌وه. بگه‌ڕێنرێته‌وه ب���ۆ لیژنه‌كانی په‌رله‌مان دووه‌م :پرسینه‌وه به‌بێ ئهوهی به كه‌ناڵی س���ه‌رۆكایه‌تیدا له‌ڕێگای پرس���ینهوهو پرسیاركردنه‌وه بڕوات. رۆڵێك���ی گرنگ���ی ت���ری په‌رله‌م���ان ئ���هو مافه به ئه‌ندامان���ی په‌رله‌مانیش به‌رجه‌س���ته ده‌بێ���ت ك���ه تا ئێس���تا بدرێت بۆ داواكردن���ی زانیاری‌‌و ناردنی په‌رله‌مانی كوردستان پێی هه‌ڵنه‌ستاوه ،پرس���یار‌و داواكردن���ی به‌ڵگه‌نام���هی ئه‌ویش چاودێریك���ردن‌و لێپێچینه‌وه‌یه په‌یوه‌س���ت ب���ه ئیش���ه‌كه‌یه‌وه‌و له‌ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكار. س���ه‌ردانكردنی ش���وێنه پێویسته‌كان. لهم ت���ه‌وه‌ره‌دا پێویس���ته گۆڕانكاریی ده‌بێ���ت الیه‌ن���ی په‌یوه‌ندی���دار هه‌موو گهوره بكرێ���ت به ئاراس���ته‌ی دانانی كارئاسانییه‌كی پێویس���ت بۆ ئه‌ندامی میكانیزمی به‌رده‌وام بۆ لێپرس���ینه‌وه په‌رله‌م���ان بكات‌و به پێچه‌وانه‌ش���هوه له‌حكومه‌ت‌و میوانداریكردنی به‌رپرسان‌و روبه‌ڕوی لێپێچینه‌وه بكرێنه‌وه. پرسیاركردن له‌سه‌ر ئیش‌و كاره‌كانیان .ئه‌مان���هی باس���مكرد به‌ش���ێكن ل���هو سه‌ره‌تا ده‌بێـت لێپرس���ینهوهو متمانه گۆڕانكاریان���هی پێویس���ته بكرێ���ت یه‌كه‌م :ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی لێوه‌رگرتن���هوه له‌یه‌ك جی���ا بكرێته‌وه له‌س���ه‌رجه‌م جومگه‌كانی په‌رله‌مان‌و به ده‌بێت ئ���ه‌رك‌و پێكهاته‌ی ده‌س���ته‌ی به ش���ێوه‌یه‌ك م���ه‌رج نه‌بێ���ت هه‌موو تایبه‌ت له‌په‌یڕه‌ودا. س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ب���ه ته‌واوه‌تی لێپرس���ینه‌وه‌یه‌ك ببێت���ه ه���ۆكاری دی���اره له‌نێوان ئه‌م س���ێ ت���ه‌وه‌ره‌دا بگۆڕدرێت .ده‌س���ته‌ی ئێس���تا كه هه‌ر سه‌ندنه‌وه‌ی متمانه. بابه‌تگه‌ل���ی ت���ری هه‌س���تیار هه‌ی ه كه له‌سه‌ره‌تای په‌رله‌مانه‌وه چه‌سپێندراوه ،له‌وانه‌یه زۆرب���هی چاودێران‌و ته‌نانه‌ت ده‌كرێت له‌كات���ی ئاماده‌كردنی په‌یڕه‌و ره‌نگدانه‌وه‌ی بیدعه‌ی په‌نجا به په‌نجای ئه‌ندامان���ی په‌رله‌مانی���ش ئ���اگاداری ی���ا راپۆرت ی���ا گفتوگۆی نێ���و هۆڵی نێ���وان یه‌كێت���یو پارتی-یه .ئێس���تا بڕگه‌ی س���ێ لهم���اده‌ی 41ی په‌یڕه‌وی په‌رله‌م���ان ،قس���هی له‌س���ه‌ر بكرێت. هێزی تر له‌په‌رله‌ماندا ههیهو پێویسته ناوخ���ۆی په‌رله‌مان نه‌بن كه باس لهوه لێ���ره‌دا گرن���گ بون���ی ئیراده‌یه‌كه بۆ له‌نێو ئ���ه‌م ده‌س���ته‌یه‌دا نوێنه‌رایه‌تی ده‌كات پێویس���ته س���ه‌رۆكی وه‌زیران گۆڕانكاری‌‌و راده‌ستكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵته بكرێت .بۆیه ده‌س���ته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی ی���ان وه‌زی���ره‌كان پ���ازده رۆژ جارێك زه‌وتكراوه‌كانی په‌رله‌مانه له‌سیسته‌می ل���ه‌ڕووی پێكهاته‌وه ده‌بێت بگۆڕدرێت‌و له‌كۆبونه‌وه‌كانی په‌رله‌ماندا به‌شدار بن .حوكمڕانی‌‌و ده‌س���ه‌اڵته زه‌وتكراوه‌كانی جێگ���ری یه‌كه‌می س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان هه‌ربۆیه له‌سه‌ره‌تای ئه‌م باسه‌وه ئاماژه‌م لیژن���ه‌كان‌و ئه‌ندامان���ه له‌ده‌س���ته‌ی له‌ئۆپۆزسیۆن بێت بۆ ئهوهی به‌شداری به‌وه‌دا كه ته‌نها گۆڕانكاریی له‌په‌یڕه‌ودا سه‌رۆكایه‌تی‌‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی ده‌سته‌یه له‌ئه‌رك‌و ئیش���ه‌كانی ده‌س���ته‌كه بكات به‌ب���ێ ئیراده‌یه‌ك بۆ پیاده‌كردنی ،هیچ له‌سه‌رۆكی په‌رله‌مان!.
گرنگ بونی ئیراده‌یه‌كه بۆ گۆڕانكاری‌‌و راده‌ستكردنه‌وه ی ده‌سه‌اڵته زه‌وتكراوه‌كان ی په‌رله‌مانه له‌سیسته‌م ی حوكمڕانی‌‌و ده‌سه‌اڵت ه زه‌وتكراوه‌كان ی لیژنه‌كان‌و ئه‌ندامانه له‌ده‌سته ی سه‌رۆكایه‌تی‌‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی ده‌سته‌ی ه له‌سه‌رۆكی په‌رله‌مان!
13
بارزانیو ئااڵی کوردستان! کامیار سابیر
له‌دوو سەفەری بارزانی-دا بۆ تورکیاو ئێ���ران ،هەندێک رەخنە له‌س���ەرۆکی هەرێم دەگرن کە غەمخۆری پۆس���ت‌و مەقامە سیاس���یی‌و دیپلۆماس���یەکەی نییە‌و ئااڵی کوردس���تانی لەبیرچووە! ئەمانەش بەن���اوی پرۆفێش���ناڵیزمی میدیای کوردییەوە ب�ڵ�او دەکرێتەوە. لەڕاستیش���دا ئ���ەم ج���ۆرە رەخنانە بەش���ێکی بۆ خۆڕادانی سیاس���یی‌و نەشارەزایی دەگەڕێتەوە ،بەشێکیشی خۆش���خەیاڵییە بە بارزانیو دروش���مە حەماسیەکانی ئێرەو ئەوێی. کورد پس���پۆڕ‌و سیاس���یی‌و چاودێری سیاس���یی زۆری هەیە ،شەهادەداری زۆروبۆری له‌زانس���تە سیاس���یەکان‌و هەڵگری دکتۆراو ماستەر له‌په‌یوەندیە سیاس���ەتی نێودەوڵەتی���ەکان‌و نێودەوڵەتی���دا هەی���ە .کوردس���تان ئەگ���ەر تس���ونامیی(الفاو) لێ���ی بدات ،ئ���ەم داتاش���راوە سیاس���یانە دەیگرن���ەوە .لەکاتێکدا وەک پراکتیک گەلێکی ئەوەندە دەس���توپێ سپییە، سیاس���یەکانی، ئینتیلێکچوواڵ���ە له‌عەوامەکانی دەستوپێ سپیترن. ئەگەر گەلێ���ک زمانی ئەوەی نەبێ کە دەردەسەریە سیاسیو کولتووریەکانی بە زمانێکی پرۆفێشنااڵنە دابڕێژێتەوەو ه���ەر بە زمانی ش���یعرو حەماس���ەتی کوردایەتیی دەربڕی���ی لێبکات ،مافی ئەوەی نییە هەر رەخنە له‌داگیرکاران‌و کۆڵۆنیالیس���تەکان بگرێ ،پێویس���تە رەخنە لەستراکتۆری فیکریی خۆیشی بگ���رێ .لەمێژووی کورد-دا زۆر ش���ت هەی���ە بە رۆتینیی بوونە بە بەش���ێک له‌کولتووری قیرسچمەیی‌و دەستبەرداری نابین .س���روودی ئەی رەقیب‌و ئااڵی کوردس���تان ،بێ ئەوەی له‌باکگراوند‌و س���تاندەردە فیکری���یو کولتووری���ی سیاس���ییەکانی ورد ببین���ەوە ،بوونە بە س���یمبۆڵێکی کوێرانەی نەتەوەیی‌و لەهەم���وو هەنگاوێک���ی سیاس���یی‌و دیپلۆماسیش���دا یەخەی خ���ودی ئەو س���ەرکردایەتییە دەگرێتەوە کە خۆی بۆ ئیس���تیهالکی ناوخۆی���ی بەکاریان دەهێن���ێ .لەوالش���ەوە ژۆرناڵیس���تە پرۆفێش���ناڵەکانمان بوەستێ ،لەبری ئەوەی خوێندنەوەیەکی عەقاڵنیی هەبێ بۆ ئااڵو سروودێکی نیشتمانیی ،وەنەوز دەیبات���ەوە بەدیار ئااڵو س���روودێکی نەتەوەیی توندڕه‌وه‌وە. له‌نێ���وان ئ���ااڵی کوردس���تان ،ئااڵی هەرێم���ی کوردس���تان ،ئ���ااڵی کورد، س���روودی نیش���تمانیی ب���ۆ هەرێم‌و س���روودیی نەتەوەی���ی ک���ورد ،ئەم جیاوازیان���ە بەوردیی پێویس���ت بوو راڤ���ە بکرانایە .نۆس���تاڵژیای بارزانی ب���ۆ ئ���ەو ئااڵی���ەی پێ���ی دەگوترێ ئااڵی کوردس���تان ،ن���ە باکگراوندێکی نەتەوەییەو نە نیشتمانیشە ،ئەوەندەی باکگراوندێکی ترادیسیۆنیی‌و مۆراڵیی‌و کوردەنامووس���ییە .ئااڵی کوردستان بۆیە الی بارزانی موقەدەس���ە ،چونکە لەژێ���ر پەرچەمی ئ���ااڵی کۆمارەکەی قازی محەمەد-دا لەدایک بووە .ئەمەش ئەوەن���دەی خوێندنەوەیەک���ی رەهەند باری���ک‌و تەنک���ە لەڕووی سیاس���یو کولتووریی���ەوە ،ئەوەن���دە له‌گ���ەڵ عەقاڵنیەتدا نایەتەوە. گرامش���ی ب���ڕوای وای���ە کۆمەڵگەی مەدەنیی لەچەن���د تەوەرەیەکی وەک "فۆرمۆڵ���ەی ئایدێنتیتی���ی ،خەباتی ئایدیۆلۆژی���ی ،چاالکی���ی هزرڤان���ان‌و بنیاتنانی هێجەمۆنییەوە(هەژموونیی)" س���ەرچاوە دەگ���رێ .گرامش���یی ئەم کۆمەڵگ���ە مەدەنیی���ە ب���ە ناواخنی جڤاکێکی سیاس���ییەوە دەبەستێتەوە ب���ۆ ئ���ەوەی ویالی���ەت ،هەرێ���م، دەس���ەاڵتداریەتی‌و حکومەت‌و دەوڵەت بنی���ات بنێن .ئایا بەڕاس���تیی بارزانی بی���ر لەگ���ەرای جڤاکێکی سیاس���یی دەکاتەوە ک���ە ناواخنی کۆمەڵگەیەکی مەدەنی دروست بکات‌و ئەم جڤاکەش هەژموونی سیاسییو کولتووریی خۆی مس���ۆگەر بکات‌و ئااڵو زمانی رەسمیی هەبێ؟ بێگومان هەڵوێستەکانی بارزانی له‌ئاس���ت زمان���ی رەس���میی کوردیدا زۆر نێگەتیڤە‌و له‌ئاس���ت ئااڵش جگە له‌دروشم‌و حەماس شتێکی تر نییە. بارزانی خەت���ای نییە ک���ە دەوڵەتی تورکی���او ئێ���ران رێگە ن���ادەن ئااڵی کورد (نەک کوردس���تان) لەپشتیەوە هەڵبک���رێ ،بەڵک���و بارزان���یو پیاوە ئینتیلێکچوواڵ‌و عیرفانیەکانی دەوری ئەو ،خەتاکەیان ئەوەیە کە عەقاڵنیی بیر ناکەنەوە‌و جیاوازیی له‌نێوان ئااڵی
ئێران چۆن رێگە دەدات ،ئااڵکەی کۆماری کوردستان لەپشت بارزانییەوە بشەکێتەوە؟ لەکاتێکدا برینی کۆنی پانئێرانیزمیی دەکولێنێتەوە ک���وردو ئ���ااڵی کوردس���تاندا ناکەن. جیاوازیی نێوان ئااڵی کوردس���تانێکی گەورەی وێنەکراو لەگ���ەڵ هەرێمێکی دیفاکتۆی وەک هەرێمی کوردس���تاندا ناکەن .بەهەمان میتۆدیش س���روودی ئەی رەقیب کە سروودێکی حەماسیی‌و نەتەوەی���ی فەندەمێنتالیس���تانەیەو لەگ���ەڵ گیان���ی س���ەردەم‌و دونیای مۆدێ���رن‌و گڵۆبالی���زم‌و په‌یوەندی���ە نێودەوڵەتیەکان���دا ن���ە دەگونجێ‌و نە گیانێکی مرۆیی‌و نیشتمانیشی تێدایە‌و بەچاوێکی بچوک سەیری غەیرە کورد دەکات‌و هیچ ئاماژەیەکی پێکەوەژیانی لەگەڵ نەتەوەکان���ی دەوروبەردا تێدا نییە‌و سەرتاپای س���روودەکەش بۆنی خوێن‌و شەڕی لێدێت ،کەچی بارزانیو په‌رلەمان���ە حیزبیەک���ەی هەرێم توند توند دەستی پێوە دەگرن. کورد له‌کوردس���تانی عێراقدا دەیتوانی ئااڵیەکی تر دابهێنێ‌و لەڕێی په‌رلەمان، یان ریفراندۆمێکەوە س���اغبکرایەتەوەو وێن���ەو دیزایین���ی ئ���ەم ئااڵی���ەی هەنووکەیش���ی له‌خۆ بگرتایە‌و هاوکات هەندێ س���یمبۆڵ‌و ئام���اژەی بۆ ئەو نەتەوانەی کە لەگەڵ ک���ورددا دەژین لەخ���ۆ بگرتایە .بەهەم���ان میتۆدیش س���روودێکی نیشتمانیی دەکرا جێگەی ئەم سروودە ناسیۆنالیستییە رادیکاڵەی "ئەی رەقی���ب" بگرێت���ەوە .بارزانیو حیزبەک���ەی ئەمان���ە دەزان���ن ،بەاڵم چونکە هێزی لێوە وەردەگرن‌و بەشێک له‌کۆمەڵگەی کوردیی بەئاس���انیی پێ رام دەکەن ،دەستبەرداری نابن. ئارگیومێنت���ی پرس���یارەکان ئەوەیە، بارزانیی���ەک ک���ە نوێنەرایەتی���ی هیچ ئۆرگانێک یان ئینستیتوتێکی عێراقیی ن���اکات ،لەکاتێکدایە خۆیو تاڵەبانیی ئەندازیاری دروس���تکردنەوەی عێراقی نوێ���ن ل���ه‌دوای هەڵوەش���اندنەوەی بەعس���ەوە ،چ���ۆن لەالی���ەن تورکیاو ئێرانەوە رێگەیان پێ دەدرێ کە ئااڵی نیمچە ناسیۆنالیزمی کوردیی هەڵبکەن؟ ئ���ەوە لەکاتێکدا بێت ه���ەردوو واڵت کێشەی سیاسییان لەگەڵ کوردەکانی ئێران‌و تورکیادا هەیە. ئێران چ���ۆن رێگ���ە دەدات ،ئااڵکەی کۆماری کوردستان لەپشت بارزانییەوە بش���ەکێتەوە؟ لەکاتێکدا برینی کۆنی پانئێرانیزمی���ی دەکولێنێت���ەوە ک���ە سەربەرەوخوارکردنەوەی ئااڵی ئێرانی ئەو س���ەردەم ب���ووە .بەپێچەوانەوە ئەگ���ەر عەقاڵنی���ەت‌و تۆلێرانس���ی سیاسییو کولتووریی‌و نیشتمانیی(نەک ناسیۆنالیستیی) بەسەر دیدی بارزانیدا زاڵ بوونای���ە ،دەیتوانی لەڕێی کەناڵە دیپلۆماس���یەکانی نێ���وان هەرێ���م‌و دەوڵەت���ی فیدراڵی عێ���راق‌و دەوڵەتی ئێران���دا ،ئااڵیەکی چێکراو‌و تایبەت بە کوردستانی عێراق لەپاڵ هەردوو ئااڵی ئێران‌و عێراقدا دابنرایە. دەس���ەاڵتدارانی سیاس���یی ک���ورد، دەتوانن لەڕێی عەقاڵنیەتەوە سیاسەت بکەن نەک لەڕێ���ی جواڵندنی مۆتیڤی خەڵکەوە .ئەوان چەندین ملیۆن دروشم‌و موزایەدەی سیاس���ییان بەکەرکوکەوە کرد ،کەچی لەس���ەر ئەرزی واقیع ،دە هەنگاوی کردارییان بۆ کێشەی کەرکوک نەهاویشتووە .سەرەنجام ئەم ئااڵیەی ئێستاو ئەم سروودە ناسیۆنالیستیی‌و نانیشتمانییەی ئەی رەقیب چەند زیاتر بمێننەوە‌و چارەسەرێکی عەقاڵنییان بۆ نەکرێ ،خەڵکی هەرێمی کوردس���تان باجی دروش���م‌و خۆس���وورکردنەوەی نەتەوەیی���ە توندڕه‌وه‌کانی کورد زیاتر دەدات .ئەم ئیحراجبوونانەی بارزانیش له‌ئێ���ران‌و تورکیا ،باش���ترین هەله‌کە دەرس���یان لێوەربگرێ‌و بیر له‌ئااڵیەکی نیشتمانیی‌و سروودێکی نیشتمانیی بۆ هەرێمی کوردستان بکاتەوە.
14
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
birura.awene@gmail.com
پێشوازیکردن لەدوا وێنەی قەزافی ئیسماعیل حەمەئەمین
ده‌ینوسێت
مه‌رگی رۆشنبیرێک هێڵێكی ته‌نکی���ی دڵته‌نگیی هه‌موو ئه‌و رۆش���نبیره کوردانه پێک���هوه گرێ ئه‌دا که واڵت به جێده‌هێڵ���ن بهرهو رۆژئاوا. دڵته‌نگیی هه‌میش���ه به‌شێکی دانه‌بڕاوی دایه‌س���پورابووه .لهم دڵته‌نگیه‌دا رۆحی کوردب���وون‌و نامۆی���یو بێ-ماڵ���یو زۆر ش���تی تر له‌خۆی���دا کۆئه‌بێت���هوه ،که س���ه‌رچاوه‌که‌ی بێبه‌ربوونه ،به‌و مانایه که ش���وێنێک ،که‌لتورێ���ک ،پانتاییه‌ک به‌جێده‌هێڵرێت به‌بێ ئ���هوهی بتوانرێت ده‌س���تبه‌رداری ببی���ت وه له‌هه‌مانکاتدا به‌بێ ئهوهی بتوانرێت بۆی بگه‌ڕێیته‌وه. ئه‌م دووله‌تبوون‌و له‌ناوه‌ندابوونه مایه‌ی ناس���ه‌قامگیری‌و ب���وون له‌جوڵه‌یه‌ك���ی به‌رده‌وامدای���ه ،له‌هــه‌مـــانکـــات���دا ئاماده‌بوونێک���ی رووتی راس���ته‌‌‌وخۆیه له‌دونی���ادا ،ئه‌گ���ه‌ر لیڤیناس���یانه لێی بنواڕین ئ���ه‌وا یانی نه‌بوون���ی توانا بۆ به‌شداریکردن له‌دونیادا. ئێدوارد س���ه‌عید ه���ه‌وڵ ئ���ه‌دات ئه‌م دڵته‌نگیه‌م���ان ب���ۆ راڤ���ه‌کات ،له‌گه‌لێ بابه‌تدا دێته‌وه س���ه‌ری ،الی ئه‌و ده‌بێته دڵته‌نگییه‌ك���ی ش���اعیرانه‌ی دڵخۆش. دڵته‌نگییه‌ک که خاوه‌نه‌که‌ی دڵخۆش���ه پێی .ده‌کرێ ئ���ه‌م دڵته‌نگییه دۆخێکی شاعیرانه بێت؛ جۆرێک بێت له‌بوونێکی ت���ر ،وه‌ک به‌‌ختی���ار عه‌ل���ی هه‌وڵ���ی راڤه‌کردن���ی داوه به‌م ئاق���اره‌دا ،به‌اڵم سه‌رباری هه‌بوونی هاوبه‌شیی ،دڵته‌نگی رۆشنبیری کورد جودایه .جودایه له‌به‌ر بااڵده‌س���تی سیاس���هت ،بێ-ده‌وڵه‌تی، وه بوون له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتی راسته‌وخۆی کۆڵۆنیالدا. گ���ه‌ر رۆش���نبیری ک���ورد ئه‌م���ڕۆ خود ئه‌ڤینیانه له‌هه‌موو شتێک زیاتر له‌خۆی ئه‌دوێت ،به‌ب���ێ ئ���هوهی بتوانێت هیچ میتۆدێ���ک به‌ره���ه‌م بهێنێ���ت بۆ خود راڤه‌ک���ردن( ،له‌ڕاس���تیدا ئه‌گه‌ر توانای وه‌های هه‌‌بوایه ئه‌وا ده‌یتوانی زۆر بواری تری گرنگ له‌کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا راڤه‌کات، به‌اڵم قس���ه‌کردن له‌سه‌ر رۆش���نبیر به هه‌مانش���ێوه‌ی زۆر شتی تر چوه‌ته نێو خانه‌ی موهاته‌رات���ه بازاڕییه‌کانه‌وه که له‌ئه‌نجامدا هی���چ به‌رهه‌م ناهێنێت) ئه‌وا چینێکی تر هه‌یه له‌ڕۆشنبیر که بووه‌ته ئه‌و بوونه‌وه‌ره سه‌یره‌ی که پێی ده‌ڵێن رۆش���نبیر .ئێمه له‌کارێک���ی ئه‌کادیمیدا که له‌داهاتوودا باڵوده‌بێته‌وه رۆش���نبیر ب���ه بوونه‌وه‌رێک���ی گه‌یه‌ن���ه‌ر پێن���اس ده‌که‌ی���ن .گه‌یه‌ن���ه‌ر ئه‌و که‌س���ه‌یه که له‌هاتووچۆدایه ،له‌میانه‌ی هاتوچۆیدا به رێگایه‌ک ی���ان به وه‌ک زاراوه التینیه‌كه ده‌ڵێت به په‌ساژێکدا ده‌ڕوات .هه‌میشه رۆش���تن به په‌س���اژدا مایه‌ی ئ���ازاره. رۆش���نبیر پرۆمیسۆسیانه به ئاگرێکه‌وه له‌دونیایه‌ک���هوه ب���ۆ دونیایه‌ک���ی ت���ر، له‌که‌لتورێک���هوه بۆ که‌لتورێکی تر دێت‌و ده‌چێت .بوونه‌وه‌رێکی نۆماده (به‌ده‌وییه) که توانای بیرکردنه‌وه‌ی هه‌یه له‌هه‌ناوی زیات���ر له‌که‌لتورێک���دا ،ده‌توانێ د‌هق‌و بیر‌و ئه‌زموون‌و پێکهاته‌کان وه‌رگێڕێت، به مانا راڤه‌کاریه‌ک���هی وه‌رگێڕان .ئه‌م توان���ای چون���ه دهرهوهو هاتنه ناوه‌وه ب���ه چه‌ک���ی تایبه‌ت‌و ده‌ره‌ك���ی وه‌های لێئ���ه‌كات ببێته ئه‌و که‌س���هی که گۆمه مه‌نگ���ه‌کان بش���ڵه‌قێنێ ،دڵنیاییه‌کان توش���ی راڕایی کات ،ب���اوه‌ڕه‌کان بخاته له‌قبوون���هوه ،هه‌موو ئه‌مان���ه له‌پێناوی نه‌وه‌س���تان‌و به‌رده‌وامبوون له‌ڕۆش���تن، چونکه ژیان سروش���تی ئاوی هه‌یه ،که وه‌ستا ده‌گه‌نێ. یه‌کێ���ک لهم ج���ۆره رۆش���نبیرانه ئه‌م رۆژانه له‌غه‌ریبی توش���ی م���ه‌رگ بوو، گه‌رچی ده‌توانرێ���ت بوترێت که مه‌رگی رۆش���نبیری راس���ته‌قینه مه‌حاڵه -وه‌ک سه‌عدی شیرازی ده‌ڵێت مردوو ئه‌وانه‌ن ک���ه هه‌رگیز به باش���ی ب���اس ناکرێن- عیسمه‌ت شه‌ریف وانلی بوو .وه‌ك خۆی ده‌ڵێت نزیکه‌ی شه‌ست ساڵ له‌مه‌وپێش رۆژهه‌اڵت به‌جێده‌هێڵێت بۆ سویس���را. باوانی له‌دیمه‌شق گهوره ده‌بن ،به بنه‌چه خه‌ڵكی وانن ،له‌س���ه‌رده‌می عوسمانیدا ده‌گوێزنه‌وه بۆ شام .عیسمه‌ت عهرهبیو فه‌ره‌نسی دوو زمانی س���ه‌ره‌کی بوون، ئینگلی���زیو ئه‌ڵمانی به‌باش���ی ده‌زانی. له‌هه‌رزه‌کاریی���هوه ده‌بێت���ه که‌س���ێکی عه‌لمان���ی ،له‌س���ه‌ر رێتم���ی شۆڕش���ی فه‌ره‌نس���ی ،پاش���ان ده‌بێته کوردێکی نه‌ته‌وه په‌رست ،له‌شه‌سته‌‌کانی سه‌ده‌ی راب���ردووه‌وه راس���تهوخۆ په‌یوه‌ن���دی ده‌کات به شۆڕشی کورده‌وه له‌باشوری
کوردس���تان‌و پاش���ان ده‌بێته نوێنه‌ری له‌زۆر شوێن‌و جێگادا. بایوگرافیای عیس���مه‌ت شه‌ریف وانلی، ده‌كرێ���ت بکرێت���ه س���ه‌رچاوه‌یه‌کی ده‌گم���ه‌ن ب���ۆ لێکدان���هوهی کۆمه‌ڵێک ب���واری گرنگ له‌دونیای ئه‌مڕۆی ئێمه‌دا. وانل���ی رۆش���نبیرێکی کوردس���تانییه، ب���ه ره‌چه‌ڵه‌ك خه‌ڵکی گون���دی ژێڤیکه نزیک ش���اری وان ،له‌ش���ام ده‌چێته به‌ر خوێندن ،له‌شه‌سته‌‌کانی سه‌د‌‌ی رابردوو ده‌بێت چاالک���وان له‌گ���هڵ بزوتنهوهی باش���ور .بۆ یه‌که‌م جار له1960/10/23 له‌ڕۆژانی حوکمی قاسمدا دێته به‌غداد بۆ کۆنفرانسی قوتابیان .له‌ڕۆژگاری ئه‌مڕۆدا ئه‌م گه‌یاندنه ،ئه‌م پان کوردس���تانییه، ئ���ه‌م توانایه که‌مه .چ���ۆن وانلی توانی وه‌هابێت ،ره‌نگه ئه‌مه بۆ هه‌ندێک مایه‌ی ره‌خنه بێ���ت ،به‌اڵم مایه‌ی ره‌خنه‌بوونی ته‌نها له‌تێراوانی ئێستاوه‌یه بۆ ئه‌و ساته‌و هه‌ڵسه‌نگاندنی به پێوه‌ری ئێستا .بۆیه ره‌خنه لهم بواره‌دا ده‌بێت زۆر به وردی‌و ئاگاییه‌وه بگیرێت. وانلی نموونه‌ی ئه‌و رۆشنیره دڵته‌نگه‌یه ک���ه له‌نێوان که‌لتوره‌کان���دا ماڵی خۆی ون ده‌کات ،بۆئ���هوهی هه‌ت���ا هه‌تای���ه نه‌یدۆزێت���هوه .له‌س���ه‌ربوورده‌ی ئه‌ودا چیرۆکی رۆش���نبیر‌و چوون���ه دهرهوهو رۆژه���ه‌اڵت‌و رۆژئ���اوا‌و برینه‌کانی خود ب���ه روون���ی ده‌بینرێت ک���ه هه‌موویان که‌ره‌سته‌ی خاوی ده‌گمه‌نن بۆ قسه‌کردن له‌س���ه‌ر کۆمه‌ڵێک بواری پڕ له‌ئاڵۆزی، به‌اڵم گرنگ.
مه‌رگی رۆشنبیری راسته‌قینه مه‌حاڵه وه‌ک سه‌عدی شیرازین ده‌ڵێت مردوو ئه‌وانه که هه‌رگیز به باشی باس ناکرێن وانلی یه‌که‌م رۆشنبیره که دێت زانیاری رۆژئاواییانه ده‌خاته خزمه‌تی بزوتنهوهی ک���وردی ئ���هو رۆژگاره .په‌یوه‌ن���دی خه‌ب���ات‌و زانی���اری ،په‌یوه‌ندییه‌ک���ی ئاڵۆزه .ل���ه‌ڕۆژگاری ئه‌مڕۆدا په‌یوه‌ندی حوکمک���ردن‌و زانیاری په‌یوه‌ندییه‌که که به الڕێدا ب���راوه به جۆرێک ئاس���ته‌مه به‌یه‌ک گه‌یشتنێک له‌نێوانیاندا رووبدات. باڵوبوون���هوهی نوس���ینه‌کانی ئ���ه‌وو راڤه‌کردن���ی ب���ۆ ده‌س���تور له‌ڕۆژنامه‌ی خه‌بات گوڕێکی تر ئ���ه‌ده‌ن به خه‌باتی کوردی .کاره‌کانی ئه‌و پێش���انیئه‌دا که شۆڕش���ی ک���ورد چه‌ند هه‌ژارب���ووه به مه‌عریف���ه .هه‌تا ئه‌مڕۆ ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ی نێوان ده‌سه‌اڵت‌و رۆشنبیر لهکوردستاندا ونه .رۆش���نبیر وه‌ک ئه‌و که‌س���هی که مه‌عریفه به‌رهه‌م دێنێت نه‌ک ته‌نها باسی خۆیو سه‌رکرده‌کانی بکات. له‌چیرۆکی وانلیدا قه‌یرانی ماڵ ئاماده‌یه، ی���ان ب���ه مانایه‌ک���ی ت���ر مه‌حاڵبوونی رۆژئاوایی بوون ،له‌هه‌مانکاتدا ژیانکردن له‌ڕۆژئاوا .ئ���ه‌م پارادۆکس���ه چیرۆکی به‌ش���ێکی زۆر رۆش���نبیرانی تاراوگه‌یه. وانلی وه‌ك خ���ۆی ده‌گێڕێته‌وه له‌ڕۆژانی داواکردنی ناس���نامه‌ی سویسری خانمی بیرۆک���رات لێی ده‌پرس���ێت :تۆ بۆچی ده‌بیته سویس���ری له‌کاتێکدا کوردێکی ناس���راوی ،ئه‌وی���ش له‌وه‌اڵم���دا ده‌ڵێت م���ن وه‌ک ت���ۆ زاده‌ی ئێره نی���م خانم، هه‌میشه به وه‌فام بۆ زێدی خۆم ،به‌اڵم له‌هه‌مانکاتدا بۆ واڵتی سویسراش. س���ه‌ربورده‌ی وانل���ی پێمانده‌ڵێ���ت که رۆش���نبیر هه‌میش���ه له‌نێوان نه‌فره‌ت‌و ستایش���دا جۆالنێ ئه‌کات ،به‌اڵم ئێمه‌ی ک���ورد ده‌بێ ئه‌م دوالیزم���ه تێپه‌ڕێنین. نه‌زانییه‌ك���ی زۆر له‌سیاس���ه‌تی ئێمه‌دا خ���ۆی رامک���ردوه ،ته‌نه���ا مه‌عریف���ه ده‌توانێت ده‌سته‌مۆی بکات که رۆشنبیر پرۆمیسۆسی (زه‌رده‌ش���تی) به‌رهه‌می دێنێ���ت نه‌ک رۆش���نبیری س���یموالکرا (موزه‌یه‌ف).
ناشریترین وێنە لەم بەهاری عەرەبیەدا ،دوا وێنەی قەزافی بوو کە داوای بەزەیی دەکرد لەبکوژەکانی .وێن���ەی قەزافی کاتێک لەم دەس���ت بۆ ئەو دەست پەلکێش دەکرێت‌و لەنێ���و ه���اواری ئەاڵهوئەکب���ەرو تەقەدا دەبێت بەالش���ەیەک ،ئەمە پەڕینەوەیەکی رەمزییانەی بەهاری عەرەبیە لەچرکەساتی ئازادییەوە بۆ چرکەساتی دیسپۆتێکی دیکە، کە لەفۆرمێکی تردا خۆی نمایشدەکات .هەر لەگەڵ پێداکێش���ان‌و هاوارو داوای بەزەیی قەزافی���دا ،ک���ۆی نمایش���ی دیکتاتۆریەت دەگۆڕێ���ت لەش���انۆیەکدا ک���ە دیمەن���ی توندوتیژی رۆژهەاڵتمان بۆ ئاشکرادەکات. لەدوابەش���ی ئەم شانۆگەریە رۆژهەاڵتیەدا، جەالدو قوربان���ی رۆڵەکانیان دەگۆڕنەوە، خوێنڕێژو نێچیر شوێنای یەکتری دەگرن. لەم چرکەساتەدا توندوتیژی داوای بەزەیی دەکات‌و بەزەییش داوای کوشتن دەکات .ئەم چرکەساتە بەدەر لەخوێندنەوەی سیاسیو لێپێچین���ەوەی مێژوویی ،هەڵگری ئاماژەی ترسناکە ،کە لەدوای کوشتنی قەزافییەوە س���ەرەتاکانی خۆی دەس���تپێکردووە .لەم دیمەنە ترس���ناکەدا ئەو دیسپۆتە گەورەیە ئاشکرا دەبێت کە لەنێو رۆحی مرۆڤەکاندا خۆی مەاڵس���داوەو لەچرکەساتێکدا بەرەو تاک���ە فیگ���وری بەرجەس���تەبووی خۆی، ک���ە قەزافییە ،ئاڕاس���تەکرا .ئەم دیمەنی کوش���تنە ،چەندە دیمەنی دواس���اتەکانی دیکتاتۆریەتە ،ئەوەندەش دیمەنی کوشتنی بەش���ێکی گ���ەورەی ماناکان���ی ئازادییە لەڕۆژهەاڵتی ناوەڕاس���تدا .نمایش���کردنی جەس���تەی دیکتاتۆرێک‌و کردنی جەستەی بەش���وێنای تەماش���اکردن ،حەزک���ردن لەتۆڵەس���ەندنەوە لەجیات���ی دادپەروەری کۆمەاڵیەتی ،ئەو قەیران���ە بەرچاوەیە کە لەب���ەردەم لەدایکبوونی دیموکراس���یەتدا، ل���ەدوای بەهاری عەرەبییەوە بانگەش���ەی خۆی دەکات .دیوێکی تری نمایش���کردنی جەستەی قەزافی لەوەدایە کە شۆڕشگێڕان هەموو ماناکانی شۆڕش���گێڕی‌و توندوتیژی شۆڕش���گێڕانە هەڵدەگێڕن���ەوە ب���ۆ توندوتیژییەکی رووت بۆس���ەر جەستەو بۆ تەعداکردن لەسەر خودی مرۆڤ خۆی .لەم گۆش���ەنیگایەوە دەتوانم بڵێم کە لەوێنەی قەزافیی���ەوە فۆرمێکی ت���ر لەتەعداکردن لەسەر مرۆڤ دەستپێدەکات ،کە لەپشتیەوە دوورییەکی ئیسالمەوی‌و ئیسالمی سیاسی راوەس���تاوە ،بەاڵم لەهەمانکاتیش���دا ئەم توندوتیژییە دەرهاویش���تەی دیکتاتۆریەت خۆیەت���ی .ئەم���ەش وەهام���ان لێدەکات تەواوی ئ���هو مەترس���یانە ببینین لەدوای بەهاری عەرەبیەوە بەرەو رووی رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت دەبێت���ەوە ،بەکوردس���تانی خۆمانیشەوە. دیکتاتۆریەت وێنەکانی خۆی بەرهەمدێنێت، لەنێو کڵێش���ەیەکی تایبەت���دا ئەم وێنانە خۆی���ان دووبارەدەکەن���ەوە ،وێنەکان���ی سەدام حوس���ین تاوەکو ئەمڕۆ لەعێراقدا خۆی بەرهەمدێنێتەوە ،بەهەمان شێوەش وێنەکان���ی قەزافی یەکس���ەر دوای مردنی خۆی لەدایکبۆوە ،ئەمە لەو ساتەدا بوو کە بکوژەکانی گوێیان لەپاڕانەوەی زەلیالنەی
دیکتاتۆر نەگرت‌و کوش���تیان .ئەو س���اتە وێن���ەی دووهەم���ی قەزاف���ی لەدایکبۆوە ک���ە بەزیندووی���ی دەیگ���رن‌و تەع���دای لێدەکەن‌و بەبێ دادگاییک���ردن دەیکوژن. شۆڕش���گێڕەکانی میس���راتە بەم کوشتنە بێبەزەییە ،یەکەم وێنەی قەزافییان لەکۆی هۆشمەندی سیاس���یو کۆمەاڵیەتی لیبیدا دووبارە کردەوە ،ئیدی نوێنەرانی ئازادیو بەزەیی‌و دەنگی قوربانی لەچرکە ساتێکدا لەگەڵ رەم���زی بێبەزەیی‌و خوێنڕش���تن‌و دیسپۆتدا شوێنای یەکتری دەگۆڕنەوە ،لەم خاڵە قورسەوە تراژیدیایەکی دیکە لەهەناوی تراژیدیایەکی گەورە لەدایکدەبێت. قەزافی خۆی پیاوێکی نۆیرستیکاو عوسابی بوو ،لەگەڵیش���یدا کۆمیدیانتێکی سیاسیو هەزەله‌یەکی بێمانا بوو ،نوس���ەری کتێبی س���ەوزو س���پی بوو ،پاش���ای پادشاکانی ئەفریقاو ئیمامی سارای بێتخووبی عەرەبی‌و س���ەرکردەی ئەبەدی ناوچەک���ەو لەزاری خۆیەوە ،خۆی بەکەسێتییەکی ئونیڤیرسالی تێدەگەیشت‌و نازناوەکانیش ئەوەندە زۆرن کە لەباس���کردن نایەن! .بەگشتی وێنەی ئەو س���ەرکردە رۆژهەاڵتی‌و دیکتاتۆرانەیە کە ب���ڕوای بەمردنی خۆی نییە .ئەمە ئەم وێنەیە کە سەدامیشی لەگەڵ خۆیدا وەگیر هێنابوو ،ئەم وێنەیەش���ە لەنێو ئێمەش���دا خۆی دووبارەدەکاتەوە .دیکتاتۆرەکان لەم گۆش���ەنیگایەوە بەندو کۆیل���ەی وێنەکانی خۆیانن .بەرەو پێشەوەچوونی ئەم وێنەیەو پێش���وازیکردن لەم وێنەیە ،دروستبوونی پرۆسەیەکە لەخۆڕا دروستنابێت ،لەشەوو رۆژێکدا دوای کۆده‌تاکان نایەنە سەر شانۆی رووداوەکان ،بەڵکو هەر دیکتاتۆرەی وێنەی خۆی لەنێو تۆڕێکدا دروستدەکات کە لەگەڵ ئەقڵی کۆمەاڵیەتی گشتیدا گفتوگۆدەکات. دیکتات���ۆرەکان ئەوکات���ە دروس���تدەبن کە دیکتاتۆری���ەت لەهەن���اوی کۆمەڵگەو لەدەروون���ی هەریەکێک���دا پاڵکەوت���ووە، لەنێو ژیانی رۆژان���ەدا بوونی خۆی هەیە، لەشۆڕش���ەکانداو لەپێچ���ە مێژووییەکاندا ئ���ەم دیکتاتۆریەتە نوس���تووە .ئەم وێنە نادیارەی نێو نەستی کۆمەڵگە لەگروپێکداو لەدواجاریشدا لەسومبولی کەسێکدا تەعبیر لەخۆی دەکات کە هەڵگری هەموو ئاڵۆزیە دەروونیەکانی ئێمەیە .بەم پێیە س���ەدام حوس���ێن دیکتاتۆرێ���ک ب���وو تەعبیر بوو ل���ەو توندوتیژو بێبەزەی���یو دیکتاتۆریەتە ئاین���یو کۆمەاڵیەتی���ەی ک���ە کۆمەڵگەی عێراقی لەهەن���اوی خۆی���دا هەڵیگرتبوو. ئ���ەم دیکتاتۆریەتە جارێکیت���ر لەئەزمونی حکومەتی عێراق���ی نوێ‌و لەفۆڕمێکی تردا خۆی دووبارە دەکاتەوە ،بێگومان بەئەزمونی کوردیش���ەوە .دیکتات���ۆرەکان ئەو وێنەیە خەستدەکەنەوە لەنێو کۆمەڵگەدا ،بەوەی وێنەکان���ی دیکە بەرهەمبهێن���ن ،بۆنمونە (ماف���ی س���زادان) بەخش���ین بەدیکتاتۆر ب���ەراوردە بەماف���ی س���زادانی ب���اوک بۆ منداڵەکانی ،بەمافی ئەو باوکەی منداڵێکی پێنچ سااڵنە دەباتە بەردەم مامۆستایەکی دار بەدەس���ت‌و دڵڕەق‌و پێیدەڵێت گۆشتی بۆ تۆ‌و ئێسقانی بۆمن ..ئیدی فۆرمەکانی دیکتاتۆریەت خۆی دووبارە دەکاتەوە ،کە من بە(مینی دیکتات���ۆر) ،یان دیکتاتۆری بچووک ناویدەبەم .دیکتاتۆریەت کار لەسەر
ئەو مین���ی دیکتاتۆریەتە دەکات کە لەنێو هەن���اوی کۆمەڵگەدا خۆی پاڵخس���تووە، س���نورەکانی ئەو توندوتیژییە کۆمەاڵیەتیە فراوان���دەکات ک���ە پیاوان لەس���ەر ژنان‌و ژنانیش لەسەر مندااڵن‌و مندااڵنیش لەسەر چۆلەکەو ئاژەڵەکان مومارەس���ەی دەکەن. کۆمەڵگەی ژێ���ر دەس���تی دیکتاتۆریەت، کۆمەڵگەیەکی لێواولێ���وە لەمرۆڤی توڕەو توندوتیژو عوسابی .ئەم هێزە دوژمنکارانە کە دیکتاتۆریەت خۆی پەروەردەی کردووە لەچرکەس���اتی تەقینەوەیدا ب���ەرەو رووی دیکتاتۆریەت خۆی دەبێتەوەو ئەو دیمەنە ناش���رینانە پێکدێنێت کە هەموو رۆحێک بریندار دەکات. وێنەیەکی دیکەی دیکتاتۆریەت ،مامەڵەی بنەماڵەیە لەگەڵ سامانی سەر زەوی‌و ژێر زەوی کۆمەڵگە ،وەک مافێکی لەدایکبووی خێزانێک���ی تایب���ەت ،ئ���ەوەی دەدرێ���ت بەکۆمەڵگە دەبێتە بەخشین لەخێزانەوە بۆ کۆمەڵگە .ئیدی چاوەڕوانی بەزەیی‌و لوتفی بنەماڵە لەپ���ارە بەخش���ینەوەدا کلتوری گەندەڵی‌و نەرین���ی تازە بەرهەمدەهێنێت، بەوەی هەم���وو هاوواڵتیان لەوەدا زیرەکی خۆیان نیش���اندەدەن ک���ە بتوانن نێزیک (قاس���ەی بنەماڵە) ش���تێک ب���ۆ خۆیان
دیکتاتۆرەکان گەندەڵن‌و گەندەڵەکانیش بۆئەوەی بەگەندەڵخۆری بمێننەوە پێویستە ببن بەدیکتاتۆر
بپچڕن ،لەمەش���ەوە سوپایەک لەمەرایکار‌و بەرتیلخۆر دروستدەبێت وەک زیرەکی ،نەک وەک الدانیک لەئەخالقی گشتی .دزیکردن دەبێت���ە فەزیل���ە ،دزیک���ردن لەس���امانی کۆمەڵگ���ە دەبێتە ریالس���تیو باس���کردن لەدابەشکردنی سامان دادپەروه‌رانە دەبێتە خەیاڵ���ی بەتاڵ .لەم خاڵ���ەوە دوو فیگور لەهۆشمەندی گشتی کۆمەڵگەدا پێکدێت، ئەوەی ریالیس���تیە‌و لەنێوەڕاس���تی ژیانەو ئەوەشی لەلێوارەدایەو شکستەخواردووە، ئەو فاش���یلەیە لەفانتازی���ای خۆیدا باس لەدابەش���کردنی س���امان دەکات ،داوای دادپ���ەروەری کۆمەاڵیەت���ی دەکات .دیارە وێن���ای ئۆپۆزیس���یۆنی راس���تەقینە لەم چوارچێوەی���ەدا خوێن���دەوەی بۆدەکرێت. لەم خاڵی گۆڕینەوەی ش���وێنای ریالستی‌و خەیاڵیدا ،بنەماڵەی دەس���ەاڵتدار سامانی گشتی بەکاردێنێت بۆ پێکهێنانی کەشێکی ئاوەه���ا ک���ە دەزگاکانی دەوڵ���ەت تێیدا گەشەدەکەن ،لەم کەشەدا ئەوانەی نێزیک قاس���ەکەن‌و دەستیان بەس���ەردا گرتووە براوەکان���نو ک���ۆی کۆمەڵگ���ەش دۆڕاوە، لەچرکەساتی کوشتنی قەزافییدا دۆڕاوەکان وێن���ەی گەورەترین براوە تێکدەش���کێنن‌و گوێ لەبەزەی���ی ناگرن ،چونکە دۆڕاوەکان نایەنەوێت زیاتر لەچل س���اڵ بەدۆڕاوەیی‌و
بیرورا
شکستەخواردوو ژیان بەسەربەرن.. وێنەی قەزافی‌و دەرکەوت���ە کوردیەکانی لەهەرێم���ی کوردس���تاندا ،لەچوارچێوەی مافی کوش���تن‌و س���زادانی رەه���او مافی خەرجکردنی بێسنووری سامانی کۆمەڵگە پێناس���ە دەکرێت‌و خۆی بەرهەمدێنێتەوە، ئ���ەم دوو توخم���ە (ماف���ی کوش���تن‌و خەرجک���ردن) دروس���تکەری وێن���ەی قەزاف���ی ب���وون ،ئەو مافەش���ە بەداخەوە کە دەس���ەاڵتی کوردی هەوڵ���ی بۆدەدات. لەسەدەی ناوەڕاستدا دەستەواژەیەک هەیە دەڵێت (لەکوێدا قاس���ەی پادشا هەبێت، لەوێدا مەملەکەت هەیە) ،دەس���ەاڵت وەها سەیری پارەی نەوت‌و بودجە دەکات وەک (قاسەی پادش���ا) ،لەم خاڵەوە قسەکردن لەس���ەر ژیانی پەرلەمان���یو هەڵبژاردن‌و چاکسازیی درۆیەکی گەورەدەبن ،مادامەکی قاسەی پادشا لەبندەس���تی بنەماڵەکاندا گیریخواردووە ،لێرەوە دەبێت پرسیار لەسەر ئەم قاسەیە بکەین ،ئەمەش روونادات گەر کۆی دەزگای حکومەتی دانیش���تووی سەر قاس���ە نەخەینە ژێ���ر پرس���یارەوە نەک سازشی لەگەڵدا بکەین‌و لەپەرلەمانەکەیدا دانیش���ین .هەموو پیالن���ە ئابووریەکانی دەوڵ���ەت ،هەم���وو یاس���اکانی ئ���ازادی رۆژنامەوانی‌و پەیمانەکان ،کاتێک پوچەڵیی خ���ۆی نیش���اندەدات کە ک���وڕی بنەماڵە لەش���ەوێکدا موچەی هەزارەه���ا لەڕۆڵێتدا دەدۆڕێنێت .نەخشەکانی چاکسازی کاتێک دەبن���ە جێگەی توڕەیی ک���ە قەیتولەکانی دەوروبەری قاسەکە بەر توڕەیی دیکتاتۆر دەک���ەون ،بەاڵم لەپلەیەک���ی وەزیفی تردا دەردەکەونەوە .ل���ەم خاڵەوە (گەندەڵی) ناونیشانی دووهەمی دیکتاتۆریەتە ،دیوی دووهەمی دراوی دیکتاتۆریەتە ،هەڵەیەکی گەورە دەکەین گەندەڵ���ی لەدیکتاتۆریەت جیابکەین���ەوە ،چونک���ە دیکتات���ۆرەکان گەندەڵ���نو گەندەڵەکانی���ش بۆئ���ەوەی بەگەندەڵخ���ۆری بمێننەوە پێویس���تە ببن بەدیکتاتۆر. بەمش���ێوەیە وێنەی قەزافی لەچوارچێوەی خۆی���دا دادەنێی���نو لەبەردەم���ی دیمەنی سیاسەتی کوردیدا هەڵیدەواسین ،بۆئەوەی بزانی���ن ئ���ەوە کێها گ���روپ‌و دەس���تەیە سەرس���امە بەو وێنەیەو کێهاشە دژی ئەو وێنەیە کاردەکات! کێهاشە سازش دەکات ب���ۆ مانەوەی ئ���ەو وێنەیە؟ .دەس���ەاڵتی کوردی لەدوای راپەڕینەوە بەسەرسامییەوە بەرامبەر ئەم وێنەیە بووه‌تەوە ،سەرسامە بەو دەس���ەاڵتە رەهایەی بەشارئەس���ەد‌و قەزاف���یو موب���ارەک‌و دیکتاتۆرەکان���ی ناوچەکەو لەهەمان پڕنسیپەوە کە سامانی کۆمەڵگەی کوردی (قاس���ەی پادشایە)، ئاوەه���ا زیاتر لەبیس���ت س���اڵە لەس���ەر ئەو قاس���ەیە ش���ەڕی ناوخۆ هەڵگیرساو بەهەزارەها کوژراو بەهەزارەهاش ئاوارەی مەنف���اکان بوون ،کەچی چیرۆکی قاس���ەو بنەماڵ���ە رۆژبەڕۆژ س���نورەکانی حکایەت دەبڕێت‌و دەبێتە واقیعێکی سیاسی ترسناک کە دەسەاڵت بەرەو وێنەی قەزافی دەبات‌و ئێمەی نائومێدان لەم دەس���ەاڵتەش بەرەو وێنەی پێچەوانەی ،وێنەی شۆڕش���گێڕانی میسراتە.
»»19
وێنه‌كانی قه‌زافی عه‌زیز ره‌ئوف
Azizrauf75@yahoo.com
نوسه‌ر‌و شانۆنوس���ی گه‌وره‌ی ئینگلیز ولیه‌م شكس���پیر له‌درامای ماكبێس���دا گه‌لێ���ك قه‌ش���ه‌نگ باس له‌س���هرهتاو ی ی پیاوێك ناوه‌ڕاس���ت‌و دواجار كۆتای ی وه‌ك ماكبیسمان بۆ ده‌كات. سته‌مكار ی دراماك���ه‌دا ی كۆتای��� له‌كۆته‌یش���نێك ماكبیس ده‌ڵێت :غه‌رقی خوێن بووم ،ن ه ده‌توانم بهرهو پێشه‌وه بڕۆم ،نه ده‌توانم بگه‌ڕێم���هوه .شكس���پیر زۆر زیره‌كان ه ی ژیان له‌ش���انۆكانیدا ده‌كێشێت‌و وێنه لهم درامایه‌دا ب ه ئاشكرا پێمان ده‌ڵێت چاره‌نووس���ی دیكتاتۆره‌كان دواجار ب ه ی دێت. تراژیدیا كۆتای ئه‌م درامای���هی شكس���پیر كۆمه‌كمان ی ده‌كات بۆ تێگه‌یشتن له‌دیكتاتۆره‌كان ئه‌مڕۆ .ئهوهی ته‌نها له‌شاشه‌كانیشه‌و‌ه ی قه‌زافی ببینێت هه‌س���ت ده‌كات ژیان ك��� ه وه‌ك ماكبی���س ژی���اوه‌‌و ره‌نگ��� ه ی هه‌بووبێت له‌گه‌ڵ ی باش��� سه‌ره‌تایه‌ك ی پڕ خوێن‌و خه‌ڵكدا‌و دوات���ر ناوه‌ندێك له‌ده‌رئه‌نجامیش���دا كۆتاییه‌ك���ی پ���ڕ له‌تراژیدیا. ی ب ه شۆڕش هاته سه‌ر ده‌سه‌اڵت‌و قه‌زاف ی هات .لێرهوه هه‌ر به شۆڕشیش كۆتای ی خۆمان بۆ پێویستمان بهوه هه‌یه دید ی شۆڕش بگۆڕین .ئهوهی به شۆڕش پێ
وابێت هه‌ڵگری سه‌رجه‌م حه‌قیقه‌ته‌كانه، ی دواج���ار ه���ه‌ر به‌شۆڕش���یش كۆتای ب���هو حه‌قیقه‌ت ه ده‌هێنرێت ،دروس���ت ی لهم شێوه‌یه‌دا زیاتر قه‌زافی له‌دۆخێك له‌چوار ده‌ی ه حوكمی كردو له‌كۆتایشدا ی كوژرا. به‌شێوه‌یه‌كی تراژید مێژوو پێم���ان ده‌ڵێت ئهوهی به خوێن حوكم بكات ه���ه‌ر ب ه خوێنیش جێمان دێڵێت .مه‌سیح له‌ش���وێنێكدا ده‌ڵێت: ئهوهی به شمش���ێر حوك���م بكات هه‌ر ب���ه شمش���ێریش ده‌ڕوات .شكس���پیر ی حوكمی خوێن‌و له‌ماكبێس���دا وێن��� ه ی خوێنم���ان بۆ وێنا دواتری���ش كۆتای ده‌كات .ئهوهی له‌ئێس���تای قه‌زافیشدا ی ب ه خوێن بینیمان هه‌مانش���ته .ئهوه حوكم ب���كات‌و خه‌ڵك ب ه جرج بزانێت، ی نییه له‌ش���وێنێكدا ی تر دواجار رێگه ده‌س���تگیر ده‌كرێ���ت‌و ده‌كوژرێت ،ك ه ته‌نها جرجی راس���ته‌قین ه تێیدا ده‌ژی. ی ی واڵت (به وت ه له‌لیبی���ا جرجه‌كان��� قه‌زاف���ی) توانیی���ان ش���ۆڕش بكه‌ن‌و ی ی له‌كه‌لله‌سه‌ر دروس���تكراو كۆش���ك قه‌زافی بڕوخێنن .ئه‌مه‌ش وانه‌یه‌ك ه بۆ دیكتاتۆره‌كان ك ه دڵنیام نایبیستن ك ه ی ب���ه جرج‌و منداڵ‌و ئهوهی خه‌ڵكه‌كه ناشۆڕش���گێڕ‌و تێكده‌ر ن���اوزه‌د بكات،
ی له‌الڕێیه‌كدا ده‌رئه‌نج���ام وه‌ك قه‌زاف��� به‌بێكه‌س���ی ده‌س���تگیر ده‌كرێت‌و ن ه كۆشك‌و ته‌الر‌و ن ه سوپا ،نه ناوبانگ‌و نه عه‌رشه‌كه‌ی ،كه‌س فریای ناكه‌وێت. دیكتاتۆره‌كان هێنده دوورن له‌خه‌ڵك، كاتێك شۆڕش���گێڕان دیكتاتۆر ده‌بینن بڕوا به‌چاوی خۆی���ان ناكه‌ن‌و ئاره‌زوو ی لێده‌ن‌و له‌نزیكه‌و‌ه وه‌ك ده‌كه‌ن ده‌ست ی ی قه‌زاف قوربانیی���ه‌ك بیبینن .ئ���هوه بینیبێ���ت له‌شاش���ه‌كانه‌و‌ه ده‌زانێ���ت شۆڕش���گێڕان هێنده به‌په‌رۆش���ن ئه‌م پی���اوه ببینن ك���ه هه‌ریه‌ك���هو بهرهو ی ده‌كات .ئه‌مه‌ش ی په‌لكێش��� ی خۆ ال ی دیكتاتۆر به‌و مانای ه دێت ك��� ه دوور له‌خه‌ڵك���هوه واده‌كات كه خه‌ڵك باوه‌ڕ ی خۆی���ان نه‌ك���هنو هه‌ریه‌كه‌و به‌چاو ی وه‌ك ب ه په‌رۆش���هوه بخوازێت قه‌زاف قوربانییه‌ك ببینێت. ی به‌زیندوویی‌‌و دواتریش ی قه‌زاف بینین كوش���تنی له‌الیه‌ن شۆڕش���گێڕانه‌وه، وێنه‌گه‌لێكی ترسناك بوون .ئه‌م هه‌موو چه‌كه‌ی شۆڕشگێڕان به‌ده‌ستیانه‌وه‌ی ه ی ه���ه‌ر هه‌وڵێك��� ه ئه‌گ���ه‌ری كوش���تن ب���ۆ به‌مه‌ده‌نیكردنی ئ���هو واڵته .هه‌ر له‌ئێس���تاوه شۆڕش���گێڕانێك هه‌ب���ن ی ئیسنان بكه‌ن‌و چه‌ند ئاره‌زووی مردن ی دیكتاتۆر ی بۆگه‌ن ی الش��� ه رۆژێك بۆن ی منداڵه‌كانیاندا ،گومان بكه‌ن به لوت��� ی له‌ئاینده‌ی���ان ده‌كرێ���ت .وێنه‌كان��� ی قه‌زافی‌‌و دواتر كوش���تنی ،ده‌ركه‌وت ه ی ی بێوێنه‌ی ه الی ئێس���تا بێقانونییه‌ك شۆڕش���گێڕه‌كان‌و دووركه‌وتنه‌وه‌ی��� ه
له‌س���ه‌پاندنی ده‌س���ه‌اڵتی قان���وون‌و ی تۆلێرانس‌و بێ ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك بنیادنان توندوتیژی. ی ی كاریگه‌رتر له‌پرۆس���ه له‌هه‌مووش��� ده‌سگیركردن‌و دواتر كوشتی قه‌زافیدا ئهوهی��� ه ك���ه وێن���ه خه‌ریك���ه بهرهو ی تاریك په‌لكێش���مان ده‌كات. دنیایه‌ك ی ی بینین���ی وێن���ه ئاس���اییبوونه‌وه ی مردووه‌كان‌و هه‌لهه‌له‌و س���ه‌ما به‌ده‌ور ی ی ده‌ركه‌وت���ه ته‌رمه‌كان���دا س���ه‌ره‌تا دنیایه‌كی ته‌واو تاریك���ه .ئه‌گه‌ر ئێم ه ی له‌پێش���دا ب��� ه ئاس���وده‌یی‌‌و بێده‌نگ ی ته‌رمه‌كانم���ان مردبێتی���نو وێن���ه ی كه‌سوكارماندا كاڵبووبێته‌وه، له‌زاكیره ئ���ه‌وا ئێس���تا مان���هوهی وێنه‌كانمان له‌س���ایتی ئینته‌رنێته‌كان���دا خه‌ریك ه ی ی بمرین .بینین نه‌یه‌ڵێت به ئاسوده‌ی ی ته‌رم���ه‌كان له‌شاش���ه‌كانه‌وه‌‌و لێدان كلیكێك له‌س���ایتی یوتوب به‌س���ه بۆ ی وێن���هی م���ردووه‌كان بینین‌و ئ���هوه مردنی ئینسانمان ال ئاسایی ببێته‌وه. ی شۆڕش���ه‌كان هه‌رچۆنێك بێت كۆتای ی ی س���ه‌رهه‌ڵدان به‌خوێ���ن ،ئه‌گ���ه‌ر خوێنێكی ت���ر جێده‌هێڵێت .من دڵنیام مێژوو جیاوازیی ده‌كات له‌نێوان قه‌زافی‌‌و ی گاندیدا .بۆیه پێویس���تمان ب ه خه‌بات ی ناتوندوتیژی‌‌و مه‌ده‌نیانه هه‌ی ه بۆئهوه ی شۆڕش هه‌وڵنه‌ده‌ین به خوێن به‌رهه‌م ی ب ه خوێن ش���ۆڕش بڕوخێنین .ئهوه بكات ،دواجار دنیایه‌كمان بۆ دروس���ت ی تر به‌رهه‌م ده‌كات جگه له‌خوێن هیچ ناهێنێت.
تەندروستی
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
ته‌قاندنی په‌نجه‌كان زیانی ته‌ندروستی هه‌یه ی ی توێژینه‌وه‌یه‌ك ی ئه‌نجامه‌كان��� به‌پێ ی ی ئه‌ڵمان ی ك���ه له‌كه‌ناڵێك��� زانس���ت ( )DWRباڵوكراوه‌ت���هوه ،ده‌ركه‌وتو‌ه ی ده‌ست زیانی بۆ ی په‌نجه‌كان ته‌قاندن ی هه‌یه. ته‌ندروست توێژینه‌وه‌ك���ه له‌س���ه‌ر 10ك���ه‌س ئه‌نجام���دراوه كه په‌نجه‌یان ده‌ته‌قێنن، ی ی سه‌رجه‌م بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ئه‌نجام هه‌موو ئه‌و لێكۆڵینه‌وانه‌ی كه له‌س���ه‌ر ئ���هو بابه‌ته ئه‌نجامدراب���وو خرانه‌ڕوو، هه‌روه‌ها پش���كنین له‌ڕێی تیشكه‌وه بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ش ئه‌نجامدرا ك ه په‌نجه‌یان ده‌ته‌قاند ،به‌پشتبه‌س���تن به‌توێژینه‌و‌ه
ی كۆن‌و نوێی���ه‌كان ده‌ركه‌وتووه گومان مه‌ترس���یو زیانی په‌نجه ته‌قانن هه‌ی ه ی ی ئه‌و كه‌سانه بۆ س���ه‌ر ته‌ندروس���ت به‌به‌رده‌وامی جومگه‌كانی په‌نجه‌كانیان ده‌ته‌قێنن‌و رایده‌كێشن. ی توێژینه‌وه‌كان رایانگه‌یاندوه ك ه له‌كات ی جومگه‌كانی په‌نجه‌دا دڵۆپ ه ته‌قاندن��� ی هه‌ڵم ه گازییه‌كان له‌نێوان جومگه‌كان په‌نجه‌دا دروس���ت ده‌بێت به‌مه‌ش ئه‌و جومگان ه ده‌كه‌ونه ژێر فشاره‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر ئه‌و دڵۆپه گازانه بته‌قن ،لهو كاته‌شدا چه‌ند ئه‌نجامێكی خراپی لێده‌كه‌وێته‌وه، ئه‌نجامه‌خراپه‌كانش ئه‌مانه‌ن-:
ی * ئه‌ستوربوون‌و ئاوسانی په‌نجه‌كان ده‌ست. * ش���ێوه‌ی په‌نجه‌ی ده‌گۆڕێت‌و خوارو ناڕێك ده‌بێت. ی * مه‌ترس���ی توش���بوون به‌هه‌وكردن جومگه‌ی په‌نجه زیاد ده‌كات. ی * مه‌ترسی توش���بوون ب ه پوكانه‌و‌ه ئێسك زیاتر ده‌كات. ی نێ���وان * كه‌مبوون���هوهی لینج��� جومگه‌كان. ی ی په‌نج���ه‌كان له‌كات * له‌رزۆكبوون��� پیربووندا.
به‌سااڵچون باڵوترین هۆكاری ئاوی سپیە هۆكاره مه‌ترسییه‌كانی... ی ی توش���بوون هه‌موو كه‌س���ێك ئه‌گه‌ر هه‌ی ه به ئاوی سپی له‌گه‌ڵ به‌سااڵچوون، ی ی دیك ه ی هۆكار جگ ه له‌ته‌مه‌ن ،هه‌ند مه‌ترسیداریش هه‌یه وه‌ك: ی شه‌كره. نه‌خۆش ی خێزانی. بۆماوه‌و مێژو ی چاو. نه‌شته‌رگه‌ر ی س���تیرۆید ێ ده‌رمان به‌تایبه‌ت هه‌ن���د ی درێژ. بۆماوه به‌ركه‌وتن به‌مادد‌هی تیشكدار. جگه‌ره‌كێشان. ی راوێژی پزیشك بكرێت؟ كه ی ئ���اوی س���پی زۆر ده‌ستنیش���انكردن ی ئاس���انه ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ره‌تادا سه‌ردان پزیش���كی پس���پۆڕ بكرێ ،پێویس���ت ه دکتۆرێک لەکاتی پشکنینی چاوی نەخۆشێکدا ی كه‌س���ێك كه هه‌ستی به‌نیش���انه‌كان له‌كۆتاییدا ده‌بێت ه هۆی تێكدان ئا :كورده عەبدولكەریم ی پزیشك ی بینین ،نه‌خۆشییه‌ك ه كرد س���ه‌ردان به‌گشتی نیش���انه‌كانی ئه‌م نه‌خۆشیی ه ب���كات به‌زوتری���ن كات ،جگ ه له‌مه‌ش بریتییه له: ی ی سپی بریتییه له‌لێڵبوون ئاو ی پێویسته هه‌موو كه‌سێك پێش ته‌مه‌ن بینینی ته‌ماویی‌‌و ره‌شكه‌و پێشكه. ی چاو ،كه‌سی نه‌خۆش وه‌ك هاوێن ه ی هه‌موو دوو س���اڵ جارێك 65س���اڵ ئهوه وایه له‌جێگه‌یه‌كی ته‌ماوی ی چاو بكات ،هه‌روه‌ها ی پسپۆڕ ی بێت ،هه‌س���تكردن به‌خراپبوون���ی بینین ب ه سه‌ردان تایبه‌تی له‌شه‌ودا. به‌مه‌ش زۆر جار كه‌سی توشبوو ی 65ساڵ هه‌موو ساڵێك دوای ته‌مه‌ن هه‌ستیار بوون به‌ڕوناكی. هه‌ست ب ه ناڕه‌حه‌تی ده‌كات له‌بینین ی پزیشك بكات. سه‌ردان ی ی به‌تایبه‌ت ی زۆر بۆ روناك��� پێویس���ت به‌تایبه‌تی له‌كاتی خوێندنهوه یان له‌كاتی خوێندنهوهو كاركردن. ی لێخورینی ئۆتۆمبیل یان بینین خۆپاراستن: خێل بوون له‌یه‌ك چاو. ی روخساری كه‌سێك به‌لێڵی به‌تایبه‌ت خونیشاندان به‌پزیشك وه‌ك لهسهرهوه ی چاویلكه. زۆر گۆڕین ی ی سپ ی ئاو له‌شه‌ودا ،به‌اڵم به‌گشت ی رێك ئاماژهی پێكراوه به‌ش���ێوه‌یه‌ك هیچ ئازارێكی نییه. ی چاره‌س���ه‌ر‌ه بۆ نه‌خۆش���ییه‌كه، كلیل هۆیه‌كانی دروستبوونی... ی تریش هه‌ی ه هه‌روه‌ها چه‌ند خاڵێك��� ی س���پ ی چاو له‌س���ه‌رخۆ دروست ئ���او ی س���پ ئاو ی ده‌كرێ���ت له‌ی���ه‌ك چاو ك���ه پێویس���ت ه ئه‌نج���ام بدرێ���ت بۆ ده‌بێت ،له‌س���ه‌ره‌تادا كاریگه‌ریی نیی ه رووبدات ی���ان هه‌ردووكیان ،له‌زۆربه ی خۆپاراستن. له‌س���ه‌ر بینین ،ب���ه‌اڵم به‌تێپه‌ڕبوون ی جاره‌كان���دا له‌هه‌ردووك���ی رووده‌دات ،وازهێنان له‌جگه‌ره. ی لێڵبوونی بینین ،هۆكاره‌كان كات ده‌بێت���ه ه���ۆ ی دروستبوونیش���ی بریتین خواردنی ته‌ندروس���ت‌و هاوسه‌نگ وه‌ك ی تێكدان له‌كاتێكیش���دا ده‌بێت ه ه���ۆ ی له‌به‌سااڵچون كه به‌به‌رباڵوترین هۆكار (سه‌وزه ،میوه). ی ئاوی سپ داده‌نرێت بۆ نه‌خۆش بینین ،ئه‌وا نه‌شته‌رگه‌ری پێویسته. ی خۆر. ی چاو .خۆپاراستن له‌تیشك جگ ه لهو هۆكاره چه‌ند هۆكارێك ی وه‌ك گرنگیدان ب ه نه‌خۆشیی ه درێژخایه‌نه‌كان زگماك��� نیشانه‌كانی ی خوێن ،چونك ه ی له‌منداڵی تازه له‌دایكبوو یان وه‌ك شه‌كره‌و په‌ستان ی سپ ئاو ی ی ئاو ی دروس���تبوونی نه‌خۆش ی له‌سه‌رخۆ دروست ده‌بێت‌و منداڵی تازه له‌دایكبوو ،توێژینه‌وه‌كان هۆكار ی ئازار ،له‌س���ه‌ره‌تادا ته‌نها ئاماژه‌یان به‌وه‌كردو‌ه ك ه ئاوی س���پ نابێت ه هۆ ی چاون. ی سپ ی كاریگ���ه‌ری نابێت له‌س���ه‌ر ی لێڵبوون زگماك��� ی هاوێن هی چاو توش به‌شێك ده‌بێ���ت ،ب���ه‌اڵم به‌تێپه‌ڕبوون��� ی تاجی ته‌ندروستی، ی كات بینین ئه‌گه‌ر زوو ده‌ستنیشان بكرێت‌و س���ه‌رچاوه :كتێب ی بۆ بكرێت. ی هاوێن ه ده‌گرێته‌وه .چاره‌سه‌ر به‌شی به‌رفراوانتر ی الصحه. سایت
پیاز رێگر ی ده‌كات له‌به‌رزبونه‌وه ی كۆلیسترۆڵ ی زیانبه‌خش پیاز یه‌كێك ه لهو خۆراكان هی ك ه رۆژان ه له‌زۆرب هی خواردنه‌كاندا ێ به‌كارده‌هێنرێت‌و هه‌ند له‌مێژوناسه‌كان ئاماژه‌یان به‌وه‌كردو‌ه كه پیاز یه‌كێكبووه لهو خۆراك ه گرنگان هی میسرییه كۆنه‌كان پێش ی ی دروستكردن هه‌زاران ساڵ له‌كات ی سه‌ره‌كییان هه‌ڕه‌مه‌كاندا خۆراكێك بووهو به‌كاریانهێناو‌ه بۆ خۆپاراستن ی باش. له‌ئه‌نفلۆنزاو پێدانی هێز ی لێكۆڵین���هوهو تاقیكردن���هوه به‌پێ��� ی جی���اوازه‌كان ،ده‌ركه‌وت���ووه خواردن ی باش ه پیازی تونی كاڵ یارمه‌تیده‌رێك ی ی كۆڵیسترۆڵ ی ئاست بۆ به‌رزكردنه‌وه سودبه‌خش (كۆلیس���ترۆڵ دوو جۆره س���ودبه‌خش‌و زیانبه‌خش ،سودبه‌خش چه‌ن���د زی���اد بێ���ت ئهوهنده باش���ه، ی جۆری زیانبه‌خشه‌كه). به‌پێچه‌وان ه هه‌روه‌ه���ا توێژین���ه‌وه‌كان باس���یان له‌وه‌ك���ردووه پی���از زیات���ر ل��� ه 150 ماددهی كیمیایی سودبه‌خش���ی تێدای ه ی مرۆڤ، ك ه به‌س���ودن ب���ۆ جه‌س���ته ب���ه‌اڵم ئاشكراش���یان ك���ردوه كه ئه‌و ی له‌پیازی كاڵدا هه‌ی ه زیاتره س���ودان ه ی له‌پیازی كواڵودا هه‌یه، لهو س���ودانه ی ی س���وده‌كان چونك ه به‌كواڵندن زۆربه له‌ناو ده‌چێت. توێژینه‌وه‌كان جه‌ختیشیان كردوهتهوه ی قه‌بار‌ه مامناوه‌ند ی نیو پیاز كه خواردن ی م���رۆڤ ده‌پارێزێ���ت له‌به‌رزبوونه‌و‌ه ی كولیس���ترۆڵی زیانبه‌خش ك ه هۆكار ی ی دڵ‌و جه‌ڵد‌ه سه‌ره‌كی نه‌خۆشیه‌كان دڵه ،ئاماژه‌یان به‌وه‌ش���كردوه ك ه پیاز خۆراكێك���ی باش���ه بۆ په‌ت���ا ،چونك ه ی به‌كتریا ی زۆر جۆر یارمه‌تی كوش���تن ی په‌تان. ده‌دات ك ه هۆكار به‌گشتی سوده‌كان پیاز بریتین له: ی له‌ش به‌هێز ده‌كات. * پاراستنی دڵ له‌نه‌خۆشیه‌كانی دڵ * .به‌رگر ی س���ود * گیران���ی بۆریه‌كان���ی ه���ه‌وا ك���ه‌م ی كۆلیس���ترۆڵ *به‌رزكردنه‌وه دهكاتهوه. به‌خش. ی خوێ���ن ی هاتوچ���ۆ *ئاس���تی ش���ه‌كره له‌خوێن���دا رێك * به‌رده‌وام��� ئه‌پارێزێت. ده‌كات.
ێ جۆری خۆراك‌و بۆن ،هۆكاری سه‌رئێشه‌ن هه‌ند توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی نوێ���ی چیك��� ی هۆشیاریداوه له‌س���ه‌ر سه‌رئێش ه كه زۆریی ئازاره‌كه‌ی واده‌كات خه‌ڵكانێكی زۆر سه‌ردانی پزیشك ده‌كه‌ن ،ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كه‌ن ك���ه نزیكه‌ی %98ی دانیش���توانی گ���ۆی زه‌وی روبه‌ڕوی گرفتی سه‌رئێشه ده‌بنه‌وه. ئه‌و توێژینه‌وان���ه رونیانكردۆته‌وه كه هۆكاری سه‌رئێش���ه جیاوازه ،له‌وانه گۆڕانكاریه‌كانی كه‌ش���وهه‌وا به‌هۆی خواردن���ی چه‌ن���د خۆراكێ���ك ی���ان جۆره‌كانی بۆن ،توێژینه‌وه‌كه جه‌ختی له‌وه‌ش���كردۆتهوه بۆنی زۆر به‌هێزی هه‌ر جۆره گوڵێك ده‌بێته‌هۆی ئازاری
شه‌قیقه له‌مرۆڤدا ،چونكه بۆن ره‌نگ ه سیس���تی ده‌م���اره‌كان بوروژێنێت، ێ حاڵه‌تیش وه‌ك هه‌روه‌ه���ا هه‌ن���د (ته‌سریحه‌ی ڤژ ،ته‌وقه ،له‌چك‌و كاڵو) هه‌روه‌ه���ا هه‌ندێ فش���اری ده‌رونی‌‌و هیالكی‌و به‌رزبوونه‌وه‌ی فشاری خوێن هۆكاری ترن بۆ سه‌رئێشه. له‌الیه‌ك���ی تریش���هوه گریمان���هی توش���بوون به‌ش���ه‌قیقه كه یه‌كێكه له‌جۆره‌كان���ی سه‌رئێش���ه له‌گ��� هڵ به‌رزبوون���هوهی پل���هی گه‌رما زیاد ده‌كات ،توێژینه‌وه‌كان رایانگه‌یاندوه كه هه‌ندێ جۆری په‌نیر به‌یه‌كێك لهو خۆراكانه داده‌نرێت بۆ دروس���تبوونی
سه‌رئێش���ه ،چونكه په‌نی���ر مادده ی (تیرامین)ی تێدایه ك���ه هۆكاره بۆ دروستبوونی سه‌رئێشه ،جگ ه له‌وه‌ش مان���هوهی زۆر ب���ه‌الی كۆمپیوته‌ر‌و ته‌ماش���اكردنی شاشه‌ی كۆمپیوته‌ری بچوك‌و دانیشتن به‌شێوه‌یه‌كی هه‌ڵه له‌س���ه‌ر كۆمپیوته‌ر ئازاری مل‌و شان زی���اد ده‌كات ،هه‌روه‌ها به‌كارهێنانی هیتفۆن���ی مۆبای���ل له‌گوێ���دا ،ئه‌م هۆكاران���ه یارمه‌تیده‌رێك���ی زۆرن بۆ دروستبوونی سه‌رئێشه. زۆرین���هی توێژین���ه‌وه‌كان ئام���اژه به‌وه‌ده‌كه‌ن كه برس���ێتیش هۆكاری سه‌رئێشه‌یه ئه‌ویش به‌هۆی دابه‌زینی
ش���ه‌كره له‌خوێندا ،به‌اڵم نابێت لهو كاته‌دا شیرینی زۆر وه‌كو (پاقالوه‌و جۆره‌كانی) به‌زۆری بخورێت ،چونكه ده‌بێته هۆی به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاس���تی شه‌كر به‌شێوه‌یه‌كی خێرا له‌خوێندا، پاشان دابه‌زینی به‌شێوه‌یه‌كی كه‌متر له‌ئاستی پێویست. توێژینه‌وه‌كه باس له‌وه‌ش ده‌كات كه جگه‌ره‌كێش���ان هۆكارێكی تری ئه‌م گرفته‌یه بۆ م���رۆڤ ،چونكه ماددهی نیكۆتین���ی تێدایه ك���ه ده‌بێته‌هۆی ته‌سكبوونه‌وه‌ی ده‌ماره‌كانی مێشك. له‌الیه‌ك���ی تریش���هوه توێژینه‌وه‌كان ئاماژه به‌چه‌ند هۆكارێكی تر ده‌كه‌ن
وه‌ك قه‌ڵ���ه‌وی‌‌و نه‌كردن���ی وه‌رزش‌و كه‌م نوس���تن ی���ان زۆر نووس���تن‌و ره‌قبوون���ی ماس���ولكه‌كانی م���ل‌و نه‌بوونی هاوسه‌نگی هۆرمۆن‌و كه‌می ئاو له‌له‌ش���دا ،هه‌موو ئه‌وانه یارمه‌تی دروس���تبوونی سه‌رئێشه‌و جۆره‌كانی ده‌ده‌ن. بۆیه ش���اره‌زایان ئام���ۆژگاری ئهوه ده‌ك���ه‌ن كه پێویس���ته رۆژانه چه‌ند خوله‌كێك وه‌رزش بكرێت به‌تایبه‌تی وه‌رزش���ه‌كانی مل‌و س���ه‌ر ،هه‌روه‌ها رۆژانه 7بۆ 8كاتژمێر بنوێت ،له‌گه‌ڵ خواردن���هوهی ئ���اوی زۆر ب���ۆ زیاتر شێداربوونی ماسولكه‌كانی له‌ش.
بانيژه
15
د .ره‌وشت ره‌شید پسپۆڕی نه‌خۆشی ه ده‌رونیه‌كان
كۆنگره‌ی ته‌ندروستیی میزۆپۆتامیاو چه‌ند سه‌رنجێك له‌ب���ه‌رواری 29 -27ی مانگ���ی رابردوو له‌ش���اری ده���ۆك س���ێیه‌مین كۆنگره‌ی ته‌ندروس���تیی میزۆپۆتامیا به‌ڕێوه‌چوو. ئ���ه‌م كۆنگره‌ی���ه رووداوێكی زانس���تی ته‌ندروس���تیه‌‌و تیایدا پزیش���كانی كورد له‌سه‌رتاسه‌ری دونیا بانگهێشت ده‌كرێن بۆ كۆبوونه‌وه‌و پێشكه‌ش���كردنی دوایین زانیاری ده‌رباره‌ی زانس���تی پزیشكیی‌‌و زیات���ر جه‌خ���ت ده‌كرێته س���ه‌ر بواری ته‌ندروس���تی له‌كوردس���تان ،هه‌روه‌ه���ا ئه‌مه ده‌رفه‌تێكیش���ه ب���ۆ یه‌كتربینین‌و یه‌كترناس���ینی پزیش���كانی ك���وردو باس���كردنی پڕۆژه‌ی ن���وێ‌‌و گۆڕینه‌وه‌ی بیروڕا .كۆنگره‌ی یه‌كه‌م‌و دووه‌م له‌شاری دیاربه‌كر ئه‌نجامدرا .ئه‌مس���اڵیش سێیه‌م كۆنگره له‌شاری دهۆك سازدرا. به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی ئه‌نجامدانی ئه‌م ج���ۆه كۆنگ���رهو كۆبوونه‌وانه ش���تێكی یه‌كج���ار گرنگ‌و پێویس���ته‌و س���ه‌ره‌ڕای هه‌م���وو كه‌موكوڕی���ه‌كان ده‌ستخۆش���ی له‌ئه‌نجامده‌ران���ی ئه‌م كاره ده‌كه‌م ،به‌اڵم ئه‌مه رێگر نییه له‌وه‌ی چه‌ند سه‌رنجێكی گشتی ده‌رباره‌ی كۆنگره‌كه بخه‌مه روو. س���ه‌ره‌تا ،م���ن هه‌واڵه‌كه‌م پێن���ج رۆژ پێش ئه‌نجامدانی كۆنگره‌كه پێگه‌یش���ت ئه‌ویش له‌ڕێگ���هی هه‌ڤاڵێكمه‌وه نه‌وه‌ك هی���چ ده‌زگایه‌كی ره‌س���می حكومی یان ناحكوم���ی ته‌ندروس���تییه‌وه .كاتێ���ك له‌هه‌ندێ له‌پزیشكانی تری شاری ههولێرو سلێمانیشم پرسی ،وتیان ئێمه‌ش به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك زانیاریمان ده‌رب���اره‌ی ئه‌م كۆنگره پزیشكیه كوردییه نییه. كاتێكیش چ���ووم بۆكۆنگره‌ك���ه ،بینیم له‌تێكڕای ش���اری س���لێمانی ته‌نها یه‌ك پزیش���كو له‌ش���اری هه‌ولێریشه‌وه ته‌نها چوار پزیشك هاتوون بۆ به‌شداریكردن‌و زۆربه‌ی به‌ش���داربووان له‌شاری دهۆك‌و ده‌وروبه‌ری یان له‌ده‌ره‌وه‌ی كوردستانه‌وه هاتبوون. ئه‌م دیارده‌یه وایكرد سه‌رجه‌م لێكۆڵینهوه زانس���تیه‌كان‌و تێك���ڕای ئ���هو زانیاریه پزیش���كیانه‌ی كه له‌وێ پێشكه‌شكران، تایبه‌ت بن به شاری دهۆك یان ده‌ره‌وه‌ی كوردستان .ئهوهی سه‌رنجی منی راكێشا ئه‌وه‌بوو به‌ڕێز سه‌رۆكی كۆنگره له‌وته‌ی ده‌س���پێكی كۆنگ���ره‌دا فه‌رم���ووی :ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه نمونه‌یه‌ك���ی بچوككراوه‌ی كوردستانی گه‌وره‌یه كه سه‌یری وه‌زعه‌كه‌م كردو به‌راوردم كرد له‌گه‌ڵ وته‌ی جه‌نابی س���ه‌رۆكی كۆنگ���ره له‌دڵ���ی خۆما وتم: گه‌لۆ ئه‌گه‌ر ئه‌مه نمونه‌ی كوردس���تانی گه‌وره‌ی داهاتوو بێت ،ئه‌وا كاره‌ساتێكی گه‌وره‌مان له‌پێش���ه .كوردس���تانێك كه نوێنه‌ری هیچ كام له‌شاره‌كانی گه‌رمیان‌و كه‌ركوك‌و س���لێمانیو رانی���هو قه‌اڵدزێ‌‌و كۆیه‌و روان���دز‌و س���ۆران‌و باڵه‌كایه‌تی‌‌و خۆشناوه‌تی‌‌و تێكڕای شاره‌كانی تری تیا ئاماده نه‌بێ���ت‌و جگه له‌ده‌ڤه‌ری بادینان تێكڕای باش���وری واڵت به‌په‌راوێز بخات، كوردستانێكه من پێم وایه ده‌بێ ئیش بۆ دروستنه‌بوونی بكه‌ین. كاتێك ده‌رباره‌ی ئه‌م كه‌موكوڕیانه گله‌ییم ئاراس���ته‌ی رێكخه‌ران���ی كۆنگره‌كه كرد، وتی���ان ئێمه ماوه‌یه‌ك���ی دوورودرێژ به‌ر له‌ئێستا الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كانمان ئاگادار كردۆته‌وه‌و كۆنگره‌كه وێبسایتی تایبه‌تی بۆ كراوه‌ت���هوهو هه‌موو كه‌س���ێك ئازاد بووه له‌به‌ش���داریكردن .دواتر تێگه‌یشتم كه س���ه‌ندیكای پزیش���كان زۆر زوو به‌م كۆنگره‌یه‌ی زانیوه‌و له‌س���ه‌ره‌تا پێشنیار كراوه كۆنگره له‌ش���اری هه‌ولێر بكرێت، به‌اڵم دواتر له‌به‌ر كۆمه‌ڵێك هۆكار ئه‌وان نه‌یانتوانیوه كۆنگره‌كه له‌هه‌ولێر بسازێنن. من هۆكارو ورده‌كاریه‌كانی ئه‌نجامنه‌دانی كۆنگره له‌ش���اری هه‌ولێ���ر جێده‌هێڵم بۆ الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌م مه‌س���ه‌له‌یه، به‌اڵم هه‌رچۆنێك بێت‌و له‌به‌ر هه‌رهۆیه‌ك بێت س���ه‌ندیكای پزیشكانی كوردستان‌و وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تی كه‌مته‌رخه‌م بووه له‌ئاگاداركردنه‌وه‌ی پزیش���كان ده‌رباره‌ی رووداوێكی وه‌ها گرنگ. ئه‌م رووداوه پێمان ده‌ڵێت هێشتا كێشه‌و ناكۆكیه‌كانی نێوان هێزه سیاس���یه‌كانی كوردستان‌و ش���اره كوردیه‌كان بابه‌تێكی گه‌رمه ،هه‌روه‌ها پێمان ێژێت سه‌ندیكای پزیش���كان به‌م هه‌موو ناته‌بایی‌‌و فه‌وزا‌و بێبه‌رنامه‌ییه‌ی كه هه‌یه‌تی ده‌یسه‌لمێنێت ئه‌و ده‌زگایه نییه كه له‌ئاس���ت ویس���ت‌و چاوه‌ڕوانیه‌كانی پزیش���كانی كوردستان بێ���ت .س���ه‌ندیكایه‌ك له‌ب���ه‌ر هه‌ن���دێ حیس���اباتی لۆكاڵ‌و تاكڕه‌وانه رووداوێكی ئاوه‌ها گرن���گ له‌پزیش���كان‌و ئه‌ندامانی خۆی بشارێته‌وه چ سه‌ندیكایه‌كه‌و چۆن بتوانین ئومێدمان پێی هه‌بێت؟!
16
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
Lokall.awene@gmail.com
لۆکاڵ
"له‌سلێمانی رووداوه‌كانی هاتوچۆ كه‌م‌و چاوه‌ڕوان نه‌كراو بوو"
ی خێرایی لێخوڕین تۆماركراوه ی جه‌ژندا 9رووداوو 3بریندارو 165سه‌رپێچ له‌ڕۆژان ئا :ئاسۆ سه‌راوی "هه‌رگیز پێشبینی ئه‌وه‌مان نه‌ده‌كرد رووداوه‌كانی هاتوچۆ له‌ڕۆژانی جه‌ژندا به‌وجۆره كه‌م بێت" فه‌رمانده‌ی مه‌فره‌زه‌كان ی پۆلیسی هاتوچۆی ناوشاری سلێمانی (نه‌قیب ژین نه‌سره‌ت) ،وه‌ها ده‌ڵێت. فه‌رمان���ده‌ی مه‌فره‌زه‌كانی پۆلیس��� ی هاتوچۆی ناوشاری س���لێمانی ،نه‌قیب ژین نه‌س���ره‌ت ئاماژه ب���هوه ده‌كات كه له‌ڕۆژانی جه‌ژندا‌و له‌ناو شاری سلێمانی 9رووداوی هاتوچۆ هه‌بووه‌‌و 3كه‌سیش بریندارب���وون ،هی���چ كه‌س���ێكیش لهو رووداوانه‌دا گیانی له‌ده‌ست نه‌داوه240 ، به‌ڵگه‌نامه‌‌و مۆڵه‌تی شۆفێریش ده‌ستیان به‌سه‌ردا گیراوه. نه‌قیب ژین نه‌سره‌ت له‌دیدارێكی ئاوێنه‌دا ئام���اژه‌ی به‌وه‌دا ك���ه هه‌فته‌یه‌ك پێش جه‌ژنی قورب���ان ،له‌پێناو كه‌مكردنه‌وه‌ی رووداوه‌كان���ی هاتوچ���ۆ ئاماده‌كاری���ی ته‌واویان كردووه ،ئه‌و وتی"ئه‌و پالنه‌ی دامانابوو ،سه‌ركه‌وتوبوو ،به‌وهۆیه‌شه‌وه كه‌مترین رووداوی هاتوچۆ له‌ناوش���اری سلێمانیدا روویدا" ژم���اره‌ی مه‌فره‌زه‌كان���ی پۆلیس���ی هاتوچۆی ناوشاری سلێمانی 6مه‌فره‌زه‌ن كه له‌ڕۆژانی ئاساییدا 2مه‌فره‌زه‌یان به به‌رگی مه‌ده‌نییه‌وه چاودێریی شۆفێران‌و ره‌وشی هاتوچۆ ده‌كه‌ن ،به‌اڵم له‌ڕۆژانی
جه‌ژندا ئه‌و دوو مه‌فره‌زه‌یه‌ش به‌به‌رگی س���ه‌ربازی تایبه‌تی خۆیان���هوه كاریان ده‌ك���رد .نه‌قیب ژین دانی به‌وه‌ش���دا نا كه بوونی مه‌فره‌زه‌ی هاتوچۆ به به‌رگی مه‌ده‌نیی���هوه له‌هه‌یكه‌لیه‌ت���ی ئیداریی پۆلیس���ی هاتوچۆدا بوونی نییه ،به‌اڵم هێمای بۆ ئه‌وه‌ش كرد كه له‌ده‌س���ه‌اڵتی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری هاتوچ���ۆدا هه‌یه كه ئه‌و ج���ۆره مه‌فره‌زانه دروس���ت بكات .ئه‌و ده‌ڵێ���ت "بوون���ی مه‌ف���ره‌زه‌ی مه‌ده‌نی پۆلیس���ی هاتوچ���ۆ ،پێویس���تییه‌كی ئ���ه‌م س���ه‌رده‌مه‌یه ،چونك���ه ده‌ورێكی كاریگه‌ری���ان هه‌ی���ه له‌چاودێریكردن���ی شۆفێرانی سه‌رپێچیكار". فه‌رمان���ده‌ی مه‌فره‌زه‌كانی پۆلیس���ی هاتوچۆی ناوش���اری س���لێمانی ،ئاماژه به‌وه‌شده‌كات كه بۆچونێكی وه‌ها له‌الی خه‌ڵكی دروست بوو كه گوایه له‌ڕۆژانی جه‌ژندا پۆلیس���ی هاتوچۆ له‌به‌ر بۆنه‌ی دیمه‌نێکی رووداوی هاتوچۆ ج���ه‌ژن ،لێپێچین���هوه ك���ه‌م ده‌كه‌نه‌وه یاخود كه‌متر س���زای شۆفێران ده‌ده‌ن ،خس���ته‌ڕوو كه له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی جه‌ژن ،زۆر كه‌مه ،ده‌بێت رۆڵی راگه‌یاندنه‌كانیش ب���ه‌اڵم وه‌ك ئ���هو باس���ی ده‌كات ئه‌و ته‌نه���ا 3رووداوی هاوچۆ ههبووه كه 3به‌رز بنرخێنین ،به‌ڕاستی ده‌وری باشیان بۆچون���ه ته‌واو هه‌ڵه‌ی���ه ،چونكه ئه‌وان برینداری لێكه‌وتۆته‌وه‌‌و له‌دووم رۆژیش هه‌بوو له‌سه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی روداوه‌كانی لهو رۆژانه‌دا چاودێریكردنه‌كانیان توندتر 2رووداوو س���ێیه‌م رۆژی���ش 4رووداوو هاتوچ���ۆ ،بۆی���ه پڕ به‌دڵ سوپاس���یان ده‌كه‌نه‌وه ،به‌نمونه‌ش باس���ی لهوه كرد چواره‌م رۆژیش هیچ رووداوێكی هاتوچۆ ده‌كه‌ین". هه‌ر له‌ڕۆژانی جه‌ژندا جگه له‌مه‌فره‌زه ك���ه بڕیاریان دابوو ،ئه‌گه‌ر هه‌رزه‌كارێك تۆمارنه‌ك���راوه .هه‌ر له‌مباره‌یه‌وه نه‌قیب بگرن به‌بێ مۆڵه‌ت كاری شۆفێری بكات ،ژین ده‌ڵێ���ت "به‌م جۆره له‌ناو ش���اردا تایبه‌تیه‌كان���ی پۆلیس���ی هاتوچ���ۆ، نه‌ك ه���ه‌ر هه‌رزه‌كاره‌كه ،به‌ڵكو به‌پێی به‌هه‌م���وو رۆژه‌كانی ج���ه‌ژن 9رووداو مه‌ف���ره‌زه‌ی كامێ���رای چاودێریی���ش یاسای هاتوچۆ خاوه‌نی تۆتۆمبیله‌كه‌ش هه‌ب���وو 3كه‌س���یش برینداربوون‌و هیچ له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كان ده‌بینرا كه كاری كه‌س���ێكیش گیان ی له‌ده‌س���ت نه‌داوه‌‌و س���ه‌ره‌كییان تۆماركردنی س���ه‌رپێچی رووبه‌ڕووی دادگا ده‌كه‌نه‌وه. ه���ه‌ر له‌دیداره‌ك���ه‌دا ناوب���راو ئهوهی ئه‌مه‌ش به‌به‌راورد به جه‌ژنه‌كانی رابردوو زیاده خێرایی لێخوڕینی شۆفێرانه .وه‌ك
فۆتۆ :به‌رهه‌م مه‌حمود ،ئه‌رشیف نه‌قی���ب ژین ئاماژهی پێ���ده‌دا له‌ڕۆژانی جه‌ژن���دا كامێراكانیان كه له‌ناوش���اردا 4كامێ���را ب���ووه 165 ،س���ه‌رپێچییان تۆماركردووه .ئه‌و روونیش���یكرده‌وه كه هه‌ندێ له‌ش���ۆفێران گله‌یی ئهوه ده‌كه‌ن كه تابل���ۆی دیاركردنی خێرایی لێخوڕین له‌سه‌ر شه‌قام‌و شۆس���ته‌كان نابینرێت یاخود له‌ش���وێنێكی نادی���اردا دانراون، به‌اڵم ناوبراو ئهوهی ته‌نها به‌پاس���اوێك زانی‌‌و وتی "هه‌موو ش���ۆفێرێك له‌كاتی فێربووندا زانیاری ئ���هوهی وه‌رگرتووه،
كه له‌ناوچه‌یه‌كی نیشته‌جێبوون ده‌بێت خێراییه‌ك���هی چه‌ن���د بێ���ت ،جگهلهوه له‌زۆربه‌ی ش���ه‌قامه‌كان تابلۆی خێرایی لێخوڕین زۆر به‌ئاشكرا دیاره" .به‌پێی ئه‌و ئامارانه‌ی ل���ه‌الی ئه‌و نه‌قیبه‌ی هاتوچۆ هه‌یه ،له‌ڕۆژانی جه‌ژندا ده‌ستیان به‌سه‌ر 240به‌ڵگه‌نام���هو مۆڵه‌تی ش���ۆفێریدا گرت���ووه كه خاوه‌نه‌كانیان س���ه‌رپێچی جۆروجۆریان كردووه ،هه‌روه‌ها ده‌س���ت به‌س���ه‌ر 18ئوتومبیل‌و 26ماتۆڕیشدا گیراوه. هه‌ر له‌باره‌ی ئه‌و رووداوانه‌ی له‌ڕۆژانی چه‌ژندا روویان���داوه ،نه‌قیب ژین ئهوهی روونك���رده‌وه كه زۆرب���هی رووداوه‌كان لهو ش���وێنانه‌دا روویانداوه كه پۆلیسی هاتوچۆی لێنه‌بووه .ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌یه كه به‌شێوه‌یه‌كی گشتی پۆلیس‌و كارمه‌ندانی هاتوچۆ كاره‌كانیان به‌باش���ی ده‌ك���هنو چاودێریكردن���ی ش���ۆفێرانیش رووداوه‌كانی هاتوچۆ كه‌م دهكاتهوه" .ناوبراو ئه‌وه‌شی نه‌شارده‌وه كه ئه‌وان له‌ناوش���اردا ته‌نها 6كه‌رتیان هه‌یه ،بۆی���ه به‌پێویس���تیزانی له‌پێناو كه‌مكردن���هوهی رووادوه‌كان���ی هاتوچۆ ژماره‌ی كه‌رته‌كانیان بۆ زیاد بكه‌ن ،ئه‌و ده‌ڵێت "دیاره بۆ ئه‌وه‌ش پێویس���تمان به‌ڕه‌زامه‌ندی سه‌روی خۆمان‌و پۆلیس‌و پێداویستی زیاتر ده‌بێت ،ئه‌گه‌ر ژماره‌ی كه‌رت���ه‌كان زیاد بكرێ���ت ،به‌دڵنیاییه‌وه كاریگه‌ری���ی باش���ی ده‌بێ���ت له‌س���ه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی رووداوه‌كانی هاتوچۆ".
ی كۆنتڕۆڵی جۆریی ده‌رمان‌و پێداویستی پزیشكیی راستیه‌كان شه‌رمیان له‌كه‌س نیی ه به‌ڕێوه‌به‌ر قایمقامێكی بوێر به‌سه بۆ راییكردنی كاروباری هاوواڵتیانی ناوچه‌كه
" 33جۆر ده‌رمانی ساخت ه گیراوه" ئا :عیسا خدر
به‌ڕێوه‌به‌ری كۆنتڕۆڵی جۆریی ده‌رمان‌و پێداویستی پزیشكیی ،د.ره‌مزی عوسمان رایده‌گه‌یه‌نێت كه له‌ماوه‌ی چه‌ند مانگی رابردودا 33جۆر ده‌رمانی ساخته له‌كۆگاكانی ده‌رمان ده‌ستیان به‌سه‌ردا گیراوه‌‌و ئاماژهی به‌وه‌شدا كه شه‌ش كۆمپانیای هێنانی ده‌رمان خراونه‌ت ه لیستی ره‌ش‌و پێنج كۆمپانیای تریش دراونه‌ته دادگاو ئێستا لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌كرێت. به‌ڕێوه‌به‌ری كۆنتڕۆڵی جۆری ده‌رمان‌و پێداویستی پزیشكیی له‌چاوپێكه‌وتنێكی ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یاند ،كاتێ���ك ده‌رمان‌و پێداویس���تیی پزیش���كیی دێته هه‌رێمی كوردستانه‌وه ،پێویسته له‌ڕێگه‌ی كوالێتی كۆنتڕۆڵ���ی جۆرییه‌وه هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و پش���كنینی بۆ بكرێت‌و دوات���ر بكه‌وێته ب���ازاڕه‌وه ،ب���ه‌اڵم وه‌ك ئه‌و باس���یكرد له‌ئێستادا چه‌ند جۆرێك ده‌رمان‌و ئامێرو پێداویس���تی پزیش���كیی هه‌یه ،گومان ده‌كرێت له‌ڕێگه‌ی سیس���تمی كۆنترۆڵی جۆریی نه‌هاتبێت ،ئه‌مه‌ش لهبهرئهوهی "هیچ س���نورێك نییه له‌نێوان حكومه‌تی ناوه‌ند‌و هه‌رێ���م ،واته ئه‌وانه‌ی دێنه ناو هه‌رێم ،به‌شێكی زۆری له‌به‌غداوه دێت". د.ره‌مزی عوس���مان ئاش���كرایكرد كه به‌رنامه‌ی���ان هه‌ی���ه به‌دواداچون بۆ ئه‌و ده‌رم���ان‌و پێداویس���تییه پزیش���كیانه بكه‌ن كه له‌به‌غداوه ده‌هێنرێنه هه‌رێمی كوردس���تانهوه ،چونك���ه هێنان���ی ئه‌و ده‌رمانه خراپانه زیانه‌كه‌ی دهگهڕێتهوه بۆ هاوواڵتیانی كوردستان ،بۆیه (ژووری كاری���ان) پێكهێن���اوه ب���ۆ رێگه‌گرت���ن له‌هێنان���ه ن���اوه‌وه‌ی ده‌رمان���ی خراپ‌و س���اخته ،جگه له‌وه‌ش جه‌ختی كرده‌وه كه بۆ چاودێریكردنی بازاڕه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تان ژووری كاریان دامه‌زراندووه بۆ هه‌ر س���ێ فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروس���تی دهۆك‌و ههولێرو س���لێمانی ،س���ه‌ره‌ڕای ئه‌مانه‌ش ژوری كاری ب���ااڵی وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تییان هه‌یه له‌س���ه‌ر ئاس���تی هه‌رێمی كوردس���تان ،د.ره‌مزی وتیشی "ئه‌گه‌ر ئه‌مانه به‌ته‌واوی كاره‌كانی خۆیان ئه‌نجام بده‌ن ،به‌دڵنیایی ده‌ڵێم ده‌توانن كۆنتڕۆڵی بازاڕه‌كانی ناوخۆی كوردستان بكه‌ن ،به‌اڵم تائێس���تا نه‌گه‌یشتۆته ئه‌و ئاسته‌ی ئێمه ده‌مانه‌وێت". به‌بۆچونی ناوبراو ،كراوه‌یی بازگه‌كانی هه‌رێ���م له‌گ���هڵ حكومه‌ت���ی ناوه‌ندیی، یه‌كێك���ه ل���هو هۆكاران���هی بوه‌ت���ه به‌ربه‌س���ت له‌ب���ه‌رده‌م (ژوری كار ب���ۆ
د.ره‌مزی عوسمان
دوو كۆمپانیا ی ده‌رمان خراونه‌ته لیستی ره‌ش‌و دوو كۆمپانیاش دراونه‌ته دادگا
كۆنتڕۆڵكردنی ب���ازاڕ) كه ره‌نگه بڕێكی كه‌م���ی ده‌رمان بێت‌و س���ه‌رف بكرێت‌و بفرۆش���رێت‌و ئه‌وان لێی ئ���اگادار نه‌بن، چونكه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌یان زانستییه، بۆیه به‌پێویس���تیزانی پاڵپشتی‌‌و گرنگی به‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌ی���ان بدرێ���ت‌و هاوواڵتیانی���ش هاوكاریان ب���ن كاتێك گومان ده‌كه‌ن ده‌رمانێك ساخته‌یه ،یان كاریگه‌ری نییه. د.ره‌م���زی وتیش���ی "ل���ه‌م ماوه‌یه‌دا ده‌س���تمان به‌س���ه‌ر 33جۆر ده‌رمانی س���اخته‌دا گرتووه‌‌و به‌فه‌رمانی وه‌زاری فه‌رمانم���ان ده‌رك���ردووه ك���ه ده‌بێت له‌بازاڕه‌كان���ی هه‌رێمی كوردس���تان ئه‌و جۆره ده‌رمانانه نه‌مێنن‌و دابه‌ش���كردن‌و كڕین‌و فرۆشتنی پێوه نه‌كرێت". د.ره‌مزی ئام���اژه‌ی به‌وه‌كرد كه هه‌ر كۆمپانیایه‌ك ،ی���ان كۆگایه‌كی ده‌رمان سه‌رپێچی بكات ،ئه‌وان ده‌یده‌نه به‌شی یاسایی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی بۆ ئهوهی لێپێچین���هوهی یاس���ایی له‌گه‌ڵ بكرێت‌و وت���ی "ل���ه‌م ماوه‌یه‌ش���دا دوو كۆمپانیا خراونه‌ته لیستی ره‌ش‌و دوو كۆمپانیای تری���ش دراونه‌ت���ه دادگا ،ب���ه‌اڵم دوای ئ���هوهی رێگه‌پێدانی ده‌رم���ان دراوه‌ته وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی ،چوار كۆمپانیای تر خراونه‌ته لیستی ره‌ش‌و سیانی تریش دراونه‌ته دادگا". سه‌باره‌ت به چۆنیه‌تی زانینی ساخته‌یی ئه‌و ده‌رمانانه له‌الی���ه‌ن تیمه‌كانیانه‌وه،
به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كۆنتڕۆڵ���ی جۆریی وت ی "تیمه‌كانمان له‌بازاڕو كۆگاكانی ده‌رمان نمونه‌ی ئه‌و ده‌رمانانه‌ی���ان وه‌رگرتووه ك���ه گومانیان ههبووه ،دوای پش���كنین له‌تاقیگه‌كانی خۆم���ان ده‌ركه‌وتووه كه ئه‌و ده‌رمانانه ته‌زویر‌و ساخته‌ن". به‌وت���هی د.ره‌مزی ،ئ���هو كارگانه‌ی ده‌رم���ان به‌رهه‌م ده‌هێنن لیس���ته‌كانی ده‌رمانیان ل���ه‌الی ئه‌وان هه‌ی���ه ،بۆیه "ه���ه‌ر به‌رهه‌مێك ل���هو كارگانه نه‌بێت، رێگه ناده‌ین بێته ن���اوه‌وه واته كارگه‌‌و به‌رهه‌مه‌كان تۆماركراو بن". ته‌نه���ا لهم���اوه‌ی هه‌ش���ت مانگ���ی ئه‌مس���اڵدا ك���ه رێگه‌پێ���دان له‌الی���ه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌یان���هوه ب���ووه17 ، داواكاری ب���ۆ هاتنه ن���اوه‌وه‌ی ده‌رمان له‌الی���ه‌ن 13كۆمپانیاوه ره‌تكراوه‌ته‌وه، چونكه به‌پێی س���تاندارد‌و مه‌رجه‌كانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌ی���ان نهبووه ،ئه‌مه‌ش به‌وته‌ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كۆنترۆڵی جۆریی ده‌رمان‌و پێداویستیی پزیشكیی. به‌پێی ئه‌و زانیاریانه‌ی ده‌ست ئاوێنه كه‌وت���ووه ،گوایه (كۆنتڕۆڵ���ی جۆری ده‌رمان‌و خۆراك) یه‌كبگرن‌و بخرێنه سه‌ر ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران یاخود په‌رله‌مانی كوردستان ،به‌اڵم د.ره‌مزی رونیكردهوه كه ئه‌وه‌ن���ده‌ی ئاگادار بێت هه‌ر س���ێ س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی هه‌رێ���م ده‌یانه‌وێت هه‌نگاوێك بهاوێژن بۆ ئهوهی كێش���هی ده‌رمان‌و خۆراك چاره‌سه‌ر بكه‌ن ،به‌اڵم جه‌ختیكرده‌وه كه تائێس���تا ئه‌و بڕیاره نه‌دراوه‌‌و فه‌رمانی پێ ده‌رنه‌چووه". ناوبراو باس���ی له‌وه‌كرد كه سیستمی كۆنتڕۆڵ���ی جۆری ده‌رم���ان له‌زۆر واڵت س���هربهخۆو به‌توانای���هو په‌یوه‌ندی���ی به‌به‌رزترین ده‌سه‌اڵتی ئه‌و واڵته‌وه هه‌یه، ئه‌گه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كۆنتڕۆڵی جۆری هه‌رێمی كوردس���تان س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی یاخود سه‌ر به ده‌سه‌اڵتێكی به‌رزت���ر بێت ،ئه‌وا "دهگهڕێتهوه س���ه‌ر ش���ێوازی كاركردنه‌كه‌‌و ئه‌و یاس���ایه‌ی هه‌یكه‌لیه‌ت���ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه دیاری ده‌كات". له‌پاڵ ئه‌و كارانه‌شی كردویانه ،به‌اڵم ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه له‌به‌ر بێ ستافی، له‌س���نور‌و بازگ���ه‌كان په‌نای���ان بردۆته ب���ه‌ر فه‌رمانگه‌كان���ی ته‌ندروس���تی كه ده‌رمانسازیان داناوه بۆ ئهوهی هاوكاریی كاره‌كانی ئه‌وان بكات ،د.ره‌مزی وتیشی "پێویس���تمان به س���تافێكی ش���اره‌زا‌و بودجه‌یه‌كی باش‌و ته‌واوكردنی قه‌واره‌ی یاسایی‌‌و كارگێڕی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌مان هه‌یه بۆ ئهوهی بتوانین س���نور‌و بازگهو بازاڕه‌كان كۆنتڕۆڵ بكه‌ین".
وه‌اڵمێك بۆ به‌ڕێز قایمقامی قه‌زای پێنجوێن ب����ه‌روار ی ()297 له‌ژم����اره‌ی ( )2011/10/18له‌ڕۆژنام����هی ئاوێنه‌دا دیمانه‌یه‌ك����ی قایمقامی قه‌زای پێنجوێن دابه‌زی����وه ك����ه له‌پ����اش راپۆرتێك����ی رۆژنامه‌وانیم����دا ه����ات ك����ه له‌كه‌ناڵی ئاسمانی گه‌لی كوردستان باڵوكرایه‌وه، ده‌مه‌وێت لێرهوه به‌چه‌ند خاڵێك هه‌موو ئه‌و تۆمه‌تانه ره‌ت بكه‌مه‌وه كه به‌ڕێزیان ئاراسته‌ی منیان كردووه -: -1س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه گوایه به‌نده، داواكاری شه‌خس����یم هه‌بوبێ����ت‌و ئ����هو جێبه‌جێی نه‌كردبێ ،به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك دووره له‌ڕاس����تییه‌وه‌‌و ته‌ح����ه‌دای هه‌ركه‌س����ێكیش ده‌كه‌م ك����ه بچوكترین به‌ڵگه‌ی له‌سه‌ر ئه‌و وته‌یه هه‌بێت باڵوی نه‌كات����هوه یان هه‌ر داواكارییه‌ك كه من ئاراس����ته‌ی قایمقامیه‌ت����م كردبێت‌و ئه‌و داواكاریه بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تاكه كه‌س����ی خۆم بووبێت. -2ئ����هو بۆ خۆده‌ربازكردن له‌ڕاس����تی ژیان����ی هاوواڵتیان‌و خه‌ڵك����ی ناوچه‌كه نه‌ك ته‌نها من ،به‌ڵكو بێ هیچ گوێدانه به‌رپرس����یارێتیه‌ك خه‌ڵكان����ی دیك����ه تۆمه‌تب����ار ده‌كات به‌وه‌ی كه له‌پش����ت راپۆرته‌ك����هی منه‌وه ده‌س����تێك یاخود كه‌سێك هه‌بووبێت ،لێره‌شه‌وه بۆ هه‌موو الیه‌ك����ی روون ده‌كه‌مه‌وه ك����ه جارێكی دیكه ئه‌وه‌ش زۆر دووره له‌ڕاستییه‌وه‌‌و ئهوه دووپات ده‌كه‌مه‌وه ئه‌و ده‌س����ته‌ی ك����ه له‌پش����تی منه‌وه‌یه ته‌نه����او ته‌نها خه‌می هاوواڵتیانه ،نه‌ك كه‌سانی دیكه بێگومان ئ����هو تۆمه‌ت به‌خش����ینه‌وانه ب����ۆ خۆده‌ربازكردن����ی قایمقامی قه‌زای پێنجوێن����ه له‌ئاس����تی كه‌موكوڕیه‌كانی وه‌ك به‌رپرسی یه‌كه‌یه‌كی ئیداری . -3راسته من برازای (هه‌ڵۆ مه‌حمود)م به‌شانازییه‌وه ئهوه راسته ،به‌اڵم ئیدی ئه‌مه ئهوه ناگه‌یه‌نێ كه ئه‌و ده‌س����تێك بێت له‌پش����تی من ،ئه‌وی����ش وه‌ك هه‌ر هاوواڵتی����ه‌ك له‌ڕێ����گای راگه‌یاندن����هوه كاره‌كانم ده‌بینێ ،بۆیه من جارێكی تر بێمنه‌تیم راده‌گه‌یه‌ن����م له‌وه‌ی كه جگه له‌په‌رۆشی‌و خه‌می هاوواڵتیانی شاره‌كه هیچ كه‌س����ێك‌و هیچ ش����تێك نه‌بووه‌ته ده‌ست بۆ پشتی من. -4س����ه‌باره‌ت ب����هو هاوواڵتیان����هی لێدوانی����ان داوه له‌ڕاپۆرته‌ك����هی مندا، قایمق����ام ده‌ڵێت (ئه‌وانه داواكاری تاكه كه‌سی تایبه‌تی ده‌ك هنو ئێمه‌ش بۆمان جێبه‌جێ نه‌كردوون) ئه‌مه له‌كاتێكدایه كه هه‌ریه‌كه‌یان پیش����ه‌یه‌كی جیاوازیان ههیهو ره‌نگه تیایان����دا هه‌بێت توانای كڕین����ی پاسكیلێكیش����ی نه‌بێ����ت نه‌ك
كڕینی ئوتومبیلێكی گه‌وره‌ی بارهه‌ڵگر بۆ كاركردن ل����ه‌ده‌روازه‌ی نێوده‌وڵه‌تی (باش����ماخ)دا ،ئه‌و راپۆرت����هی كه من وه‌كو رۆژنامه‌نووس����ێك كارم له‌س����ه‌ر كردووه ،هه‌ڵق����واڵوی ناخی هاوواڵتیانه بۆیه ده‌ب����وو قایمقامی قه‌زای پێنجوێن به‌وپه‌ڕی سوپاس����گوزارییه‌وه پێشوازی لێبكردایه ،چونكه هیچ شتێك وه‌كو ئهوه خۆش نییه كه كه‌سێك به‌دڵسۆزییه‌وه هه‌ڵه‌كانت پێ بڵێ����ت ،به‌اڵم به‌داخه‌وه زۆرێك له‌به‌رپرس����انی به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌م واڵته هاوش����ێوه‌ی جه‌ناب����ی قایمقامی قه‌زای پێنجوێن تووشی هیستریا ده‌بن كاتێك پێیان ده‌ڵێیت تۆ كه‌موكوڕیه‌كانت ئاله‌وه‌دایه. ئاخر جه‌نابی قایمق����ام‌و هاوواڵتیانی به‌ڕێ����ز ئه‌گ����ه‌ر ك����ه‌س كه‌موك����وڕی له‌ئه‌ركه‌كانی سه‌رش����انیدا نه‌بێت خێره نزیك����هی ( )600هاوواڵتی داوای ئهوهی لێبكه‌ن كه كورس����ییه‌كه‌ی بۆ كه‌سێكی شیاو جێبهێڵێت؟ تا ئێس����تا قایمقامی قه‌زای پێنجوێن له‌خۆی پرس����یوه ئ����هو هاوواڵتیانه ئه‌و واژۆیانه‌ی����ان له‌چیی����هوه س����ه‌رچاوه‌ی گرتووه؟ دواتر به‌ڕاس����تی گاڵته نیی����ه له‌نێو قه‌زایه‌ك����دا بی����ت ك����ه پێكهاته‌ك����هی له‌چه‌ند گه‌ڕه‌كێكدا خ����ۆی ده‌بینێته‌وه هاوواڵتیانێك هه‌بن به‌ڕێوه‌به‌ری كاره‌كانی ژیانی ناوچه‌كه‌یان نه‌ناس����ن ،خوێنه‌ره به‌ڕێزه‌كان‌و هاوواڵتیانی خۆشه‌ویس����تی قه‌زای پێنجوێن ده‌مه‌وێت س����ه‌ره‌نجتان بۆ ئه‌و خزمه‌ت فرۆشتنه‌وه‌یه‌ی جه‌نابی قایمقام رابكێش����م كه به‌حس����ابی خۆی خزمه‌تی ناوچه‌كه‌ی بۆ كردوون بفه‌رموون ئ����هوه به‌ڵگه‌ی����هو راس����تیو به‌ڵگه‌ش شه‌رمی له‌هیچ كه‌سێك نییه به‌جه‌نابی قایمقامیش����هوه ئه‌و خزمه‌تانه‌ی كراون له‌سه‌رده‌می ئه‌مدا وه‌ك گه‌رمكردنه‌وه‌ی خوانی ژه‌مێكی دیكه وایه ،چونكه به‌پێی ئه‌م به‌ڵگه‌نامانه ئه‌و كارانه دهگهڕێتهوه بۆ سه‌رده‌می پێش ده‌س����تبه‌كاربوونی قایمقامی ئێستا. م����ن ته‌نه����ا پرس����یارێك له‌قایمقامی قه‌زای پێنجوێن ده‌كه‌م‌و ده‌پرسم بۆچی له‌س����ه‌رده‌می قایمقام����ه به‌ڕێزه‌كان����ی پێش����وودا‌و به‌تایبه‌تی سااڵنی (2008و )2009پێ����ش ده‌س����تبه‌كاربوونی به‌ڕێ����زت به‌به‌ه����ای زیات����ر ل����ه ()42 ملیار دینار له‌ب����واری رێگاوبان‌و پڕۆژه خزمه‌تگوزاریه‌كان‌و جوانكردنی قه‌زاكه‌‌و ده‌وروبه‌ری خه‌رجكراوه كه ئه‌م خزمه‌ته گه‌وره‌یه ه����ه‌ر هاوواڵتییه‌كی ناوچهكهو
ته‌نان����هت ه����ه‌ر راگوزه‌رێكی����ش ب����ه‌م قه‌زایه‌دا تێپه‌ڕێت به دڵنیاییه‌وه به‌رزی ی له‌سه‌رده‌می ده‌نرخێنێت ،كه‌واته بۆچ به‌ڕێزتانه‌وه كه ماوه‌ی ( )2ساڵ ته‌مه‌نی كاركردنی تۆیه ته‌نها به‌بڕی ( )6ملیارو ( )914ملی����ۆن دینار كارك����راوه؟ ئایا هۆكاره‌كه‌ی دهگهڕێتهوه بۆ كه‌می بودجه یان كه‌مته‌رخه‌می به‌ڕێزتان؟ به‌بۆچوونی زۆرێك له‌هاوواڵتیان په‌یوه‌ندی به‌الیه‌نی دووه‌م����هوه هه‌یه كه ئه‌ویش به‌ڕێزتانن، ئه‌مه‌ش به هه‌رحاڵ. سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه به‌ڕێزتان باستان ك����ردووه ،وات����ا (هێڵ����ه‌كان) له‌كۆی ( )1755هێڵی ئوتومبیل به‌س����ه‌رجه‌م جۆره‌كانی����هوه ك����ه له‌ن����او ده‌روازه‌ی نێوده‌وڵه‌تی (باشماخ) كارده‌كه‌ن ته‌نها ( )375هاوواڵتی ناوچهكهو ده‌وروبه‌ری لێی سوودمه‌ند بوون ئه‌مه‌ش له‌ده‌ره‌وه‌ی (ناوچه‌گه‌رێتی) بۆی����ه كه ئاماژه بهوه ده‌كه‌یت زۆرینه‌ی خه‌ڵكه‌كه سوودمه‌ند بوون ئایا ئه‌مه زۆرینه‌كه‌یه؟ له‌كاتێك����دا به‌ڵگه‌م له‌الی����ه به‌ڕێزتان فه‌رمانێك����ی وه‌زاره‌ت����ی گواس����تنه‌وه‌و گه‌یاندنتان به‌نوس����راوی ژماره ()952 ل���� ه ()2011/5/17داو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گواس����تنه‌وه‌ی پارێ����زگای س����لێمانی به‌نووسراوی ژماره ( )1132له‌به‌رواری ( )2011/5/15بۆتان هاتووه‌و نووسراوه هاوواڵتیان ئازادن له‌كاركردن له‌ده‌روازه‌ی نێوده‌وڵه‌تی (باش����ماخ)داو ئ����اگاداری به‌ڕێزت����ان كراوه به نووس����راوی ژماره ( )1158له‌ب����ه‌رواری ()2011/5/18ی به‌ڕێوه‌به‌رێتی گواس����تنه‌وه‌ی پارێزگای سلێمانی كه كار به‌و فه‌رمانه‌ی وه‌زاره‌ت بكرێت‌و هی����چ به‌ربه‌س����تێك له‌به‌رده‌م هاوواڵتیان����دا نه‌بێت بۆ كاركردنیان لهو ده‌روازه‌دا. به‌اڵم زۆر به‌داخه‌وه تائێس����تا نازانن جێبه‌جێکردن����ی ئه‌و نوس����راوانه نه‌چی گه‌یشتووه ،به‌ڕێزت دابه‌شكردنی هێڵت كردووه به منه‌ت به‌س����ه‌ر هاوواڵتیانی ناوچه‌كه‌وه‌و بویته هۆكارێك بۆ ئهوهی ئێس����تا هێڵێكی ده‌روازه‌ی باش����ماخ به پاره‌یه‌ك����ی زۆریش ده‌س����ت هاوواڵتیان نه‌كه‌وێ����ت ،به‌ه����ه‌ر حاڵ م����ن لێرهوه ده‌ڵێ����م ئه‌گه‌ر به‌نده له‌ب����ری جه‌نابتان خاوه‌نی ئه‌و پۆس����ته بوومایه‌و ئه‌ركی به‌ڕێوه‌بردنی یه‌كه‌ی ئیداری ئه‌و قه‌زایه له‌ئه‌س����تۆم بووای����ه ،به‌ب����ێ دوودڵی‌و له‌كه‌مترین ماوه‌دا ده‌س����تم له‌كورسی‌و پۆس����ته‌كه‌م هه‌ڵده‌گرت‌و ده‌ڕۆشتمه‌وه ماڵی خۆم. ئاكۆ كه‌ریم
تایبه‌ت
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
"بوون ی پێشمه‌رگه له‌جه‌له‌والو سه‌عدی ه دۆخه‌كه‌ی خراپتر كردووه" ئا :كاوه گه‌رمیانی به‌وته‌ی سه‌رچاوه‌یه‌كی سه‌ربازی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان ،بوونی هێزه‌كانیان له‌ناوچه‌كانی جهلهوالو سه‌عدییه پێچه‌وانه‌ی ده‌ستوره‌و باری ئه‌منی ناوچه‌كه‌ی خراپتر كردووه. به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌ی جه‌له‌والش ده‌ڵێت "بااڵنسی ئه‌منی ناوچه‌كه، هه‌مووی شیرازه‌ی تێكچووه". ههرچهنده په‌رله‌مانی كوردستان له‌دانیشتی نائاسایی رۆژی 18ی ئابی 2011دا بڕیاری جێگیركردنی هێزی پێشمه‌رگه‌ی لهو ناوچانه‌دا ،به‌اڵم تائێستا ئه‌و بڕیاره جێبه‌جێ نه‌كراوه. له‌گه‌ڵ نزیكبونه‌وه‌ی واده‌ی كشانه‌وه‌ی س���وپای ئه‌مریكا ،توندوتیژی له‌ناوچ ه كوردنشینه‌كانی پارێزگای دیاله بهرهو زیادب���ون ده‌چێت‌و دانیش���توانی ئه‌و ناوچانه‌ش له‌نائارام���یو نیگه‌رانییه‌كی زۆردا ده‌ژی���ن ،هه‌رچه‌ن���ده هێ���زی پێش���مه‌رگه لهو ناوچه‌یه جموجۆڵیان هه‌یه .لهم���اوه‌ی ئه‌مساڵیش���دا ئه‌مه دووه‌م جاره پێش���مه‌رگه ره‌وانه‌ی ئه‌و ناوچه‌یه ده‌كرێت. له‌مانگ���ی ئاب���ی ئه‌مس���اڵدا هێزی پێشمه‌رگه بهرهو ناوچه‌كانی جهلهوالو س���ه‌عدیه جوڵێن���را ،هه‌رچه‌ن���ده ئه‌و ناوچان���ه تائێس���تا به‌پێی ده‌س���تور له‌س���نوری ده‌س���ه‌اڵتی حكومه‌ت���ی عێراقدایه ،نه‌ك هه‌رێمی كوردس���تان. س���ه‌رچاوه‌یه‌كی س���ه‌ربازی له‌هێ���زی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان ،كه نه‌یویست ن���اوی خۆی ئاش���كرابكات به ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د "بردن���ی هێزی پێش���مه‌رگه بۆ ده‌وروبه‌ری جه‌له‌وال ناده‌س���توری‌و ناقانونیی���ه ،واده‌كه‌ن دۆخ���ی ئه‌منی
به پاڵپش���تی چه‌ندی���ن چه‌كی قورس ی ناوچه‌كانی سه‌عدییه‌و جه‌له‌وال ره‌وانه ك���ران‌و تائێس���تا له‌ده‌وروب���ه‌ری ئه‌و دوو ش���ارۆچكه‌یه له‌حاڵه‌ت���ی ئاماده باشیدان. له‌باره‌ی جێبه‌جێنه‌كردنی بڕیاره‌كه‌ی په‌رله‌مان ،په‌رله‌مانتاری فراكس���یۆنی گ���ۆڕان‌و ئه‌ندام���ی لیژن���هی ناوخۆ، نه‌ریم���ان عه‌ب���دواڵ ب���ه ئاوێنه‌ی وت "ئه‌گ���ه‌ر به‌ك���همو كورت���ی بڕیاره‌كه جێبه‌جێ بكرێت ،ئه‌وا له‌ئه‌س���تۆی ئه‌و كه‌سانه‌یه كه ناچنه ناوچه‌كه‌وه" .به‌اڵم سهرچاوه سه‌ربازییه‌كه‌ی ئاوێنه ده‌ڵێت "په‌رله‌مان هیچ كات ئاگای لێنییه هێزی پێش���مه‌رگه بۆ كوێ ده‌ڕوات ،چونكه پێش بڕیاره‌كه‌ی په‌رله‌مان پێشمه‌رگه بهرهو جهلهوالو سه‌عدیه جوڵێنرا". س���ه‌رچاوه س���ه‌ربازییه‌كه ئ���هوه فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د ناشارێته‌وه كه پێشمه‌رگه "هێزێكی بێ پێشمه‌رگه‌یه‌کی هه‌رێمی کوردستان له‌خانه‌قین پالن‌و بێ كه‌ره‌سته‌ی سه‌ربازییه ،له‌ڕووی جه‌نگیشه‌وه هێزێكی ناكارامه‌یه" .بۆیه ئه‌و ناوچانه خراپتر بێت‌و تیرۆریست‌و ناوچه‌ك���ه له‌الیه‌ن س���وپای عێراقیه‌وه نه‌كه‌ن دراونه‌ته ده‌ست قه‌ده‌ر". س���ه‌رچاوه س���ه‌ربازییه‌كه ئاماژهی سه‌رچاوه‌كه گه‌یش���تۆته ئه‌و بڕوایه‌ی عه‌ره‌ب���ه‌كان ژیان���ی ك���ورد بخه‌ن���ه كۆنترۆڵك���راوهو "هێ���زی پێش���مه‌رگه دوره په‌رێ���زی ناوچه‌كه‌مانه" ،پاش���تر به‌وه‌دا له‌دوای جواڵنی هێزی پێشمه‌رگه مان���هوهی پێش���مه‌رگه ب���ۆ ماوه‌یه‌كی مه‌ترسیه‌وه". هه‌رچه‌ن���ده به‌رپرس���انی هه‌رێ���م وت���ی "بااڵنس���ی ئه‌من���ی ناوچه‌كانی ب���ۆ ناوچه‌كه ،كورد زۆرتر كوژراوه ،بۆ درێژ له‌ناوچه‌ك���ه ده‌بێته هۆی ئهوهی رایده‌گه‌یه‌نن پێش���مه‌رگه بۆ پاراستنی جهلهوالو سه‌عدییه ،هه‌مووی شیرازه‌ی نمونه‌ش باس���ی له‌كوش���تنی جێگری "پێشمه‌رگه به ئاس���انی ببێته پاروی به‌رپرس���ی كۆمیته‌ی س���هعدیهو چه‌ند چه‌وری تیرۆرس���تان ،چونك���ه بۆیان ته‌واوی دانیشتوانی ناوچه‌كه رۆیشتوه تێكچووه". ناوبراو ،باس له‌وه‌ده‌كات ئه‌و كاروانه به‌رپرس‌و ئه‌ندازیارێكی یهكێتیو كارگێڕ ده‌رده‌كه‌وێت كه هێزی پێشمه‌رگه ئه‌و نه‌ك به ته‌نها كورد ،به‌اڵم سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه جه‌خت لهوهدهكاتهوه تائێس���تا هاوبه‌شانه‌ی له‌نێوان هێزی پێشمه‌رگه‌و ناوچه‌یه‌ك���ی پارتی كردو وتی "له‌دوای هێزه نییه كه ئه‌وان لێیده‌ترسن". بۆ س���ه‌لماندنی وته‌كانی ،سهرچاوه پێش���مه‌رگه نه‌چۆت���ه ن���او جهلهوالو س���وپای عێراق���ی ئه‌نجامده‌درێ���ت ،هاتنی هێزی پێشمه‌رگه ،كوشت‌و بڕی س���ه‌ربازییه‌كه ئه‌وه‌ش���ی گێڕایهوه كه س���ه‌عدییه‌وه ،ب���ه‌اڵم رۆژان���ه پان���زه "ده‌وریاتێك���ی الوازه‌و كاریگ���ه‌ری پێشمه‌رگه هیچ فه‌رقی نه‌كردووه". هه‌رچه‌ن���ده په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌س���ه‌روبه‌ندی خۆپیش���اندانه‌كانی پێش���مه‌رگه له‌گ���هڵ س���وپای عێراق نیی���ه ،چونكه س���وپای عێراقی خۆی كاروانێك���ی هاوب���ه‌ش ئه‌نجام ده‌ده‌ن‌و به‌خاوه‌ن ماڵ ده‌زانێت‌و پێش���مه‌رگه‌ش له‌دانیش���تی نائاس���ایی رۆژی 18ی حه‌ڤده‌ی شوباتی ئه‌مس���اڵدا)140( ، به‌فه‌رمان���ی س���وپا ده‌جوڵێن���هوهو به‌میوان" .بۆیه داوا له‌حكومه‌تی هه‌رێم ئابی 2011دا بڕیاری���دا به‌فه‌رمی هێزی پێشمه‌رگه هێنراوه‌ته جه‌له‌وال ،كه‌چی ی "له‌ناو عه‌لوه‌كه‌ی جه‌له‌وال حه‌سریانیان توانای لێپرس���ینهوهو دانان���ی بنكه‌و ده‌كات ئه‌و دۆخه قب���وڵ نه‌كات‌و ئه‌و پێش���مه‌رگه له‌ه���ه‌ردوو ش���ارۆچكه دوو لیوای���هی هێ���زی پێش���مه‌رگه كه س���هعدیهو جه‌ل���ه‌وال جێگی���ر بكرێن ،ك���ردو چوار ده‌وریان گی���را ،دوومانگ ده‌ستگیركردنی كه‌سیان نییه. له‌الی���ه‌ن خۆی���هوه ،به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری له‌ده‌وروب���ه‌ری س���ه‌عدییه‌و جه‌له‌والن ،به‌اڵم تائێس���تا كار به‌و بڕیاره ناكرێت ،به بیجامه‌وه یه‌كتری���ان ده‌گۆڕییه‌وه، ناحی���هی جه‌ل���ه‌وال ئه‌نوه‌ر حوس���ێن ،بچنه ناو ناحیه‌كه‌وه ،بۆ ئهوهی "زوڵم كه‌چی چه‌ند رۆژێ���ك پێش بڕیاره‌ك هی پاش���ان گه‌ڕانه‌وه‌و وتی���ان ئه‌مه كۆتا ب���ۆ ئاوێنه‌ی رونكرده‌وه ب���اری ئه‌منی له‌هاوواڵتی ك���ورد نه‌كرێت‌و هه‌س���ت په‌رله‌مان ،دوو لیوای هێزی پێشمه‌رگه جاره بڕۆین".
تێڕامانێك له‌پۆپه‌ر هیمداد شاهین شه‌پۆلی توندی ده‌ریاكانی رۆح زۆر مه‌زنترن له‌ده‌ریاكانی نوح (مه‌والنای رۆمی) ئهوهی گرنگه باسی بكه‌م ئه‌وه‌یه كه ئیدی پێویسته ته‌فسیری ماددی بۆ دونیا به‌ته‌نها كۆتایی پێ بهێنین‌و ئیدی مرۆڤ جارێكی دی پێویس���تی به ته‌فسیرێكی رۆحان���یو مه‌عنه‌وییه ،ئه‌مه مانای ئهوه نیی���ه كه ته‌فس���یری ماددیمان نه‌بێت، به‌اڵم ده‌بێت ده‌س���تبه‌رداری كۆمه‌ڵێك ته‌س���ه‌وری ماددی بین ،چونكه دواجار ئه‌و بۆچونه ماددیان���ه كۆتایی به كۆی پڕۆژه‌ی مرۆڤبوون ده‌هێنێت ،مرۆڤبوون ب���ه هه‌موو مانایه‌كه‌وه ،ته‌نانه‌ت به مانا ته‌قلیدیه‌كه‌یشی ،ئهوهی جێگای سه‌رنجی من���ه ئه‌و تایبه‌تمه‌ندیه‌ی���ه كه له‌كتێبی (كۆمه‌ڵ���گای ك���راوهو ناحه‌زه‌كان���ی) پۆپه‌ر-دا بونی���ان هه‌یه كه پۆپه‌ر دێت پێم���ان ده‌ڵێت مادیی���هت ده‌یه‌وێت به ته‌نی���او له‌ش���وێنی خۆیهوه ته‌فس���یر‌و خوێندنهوه بۆ هه‌موو دونیا ده‌كات ،وه ره‌خنه له‌س���ێ له‌هه‌ره فه‌یله‌س���وفه به ناوبانگه‌كانی نێو ئه‌م دونیایه ده‌گرێت، كۆمه‌ڵگای كراوه‌‌و ناحه‌زه‌كانی ،یه‌كێكه له‌كتێبه به ناوبه‌نگه‌كانی كارل پۆپه‌ر، له‌گه‌رم���هی جه‌نگی جیهان���ی دووهه‌مدا نوس���راو ب�ڵ�او ب���ۆوه ،واتا له‌س���اڵی 1943دا نوس���راو له‌س���اڵی 1945دا ب�ڵ�او بووه‌ت���هوه ،ئه‌م كتێبه ت���ا بڵێی به‌رگریكردنێك���ی س���ه‌خته له‌ئیراده‌ی ت���اك‌و دونی���ای دیموكراس���یه‌ت وه‌كو سیس���ته‌م‌و ئه‌میش هه‌ڵبه‌ت له‌به‌رامبه‌ر له‌كۆی ئ���هو ده‌س���ته‌واژه مۆدێرنانه‌ی ك���ه ه���ه‌ن ،وه‌ك���و ئ���هو ئایدیۆلۆژیا‌و فه‌لس���ه‌فانه‌ی كه نا دیموكراسن‌و ئیش له‌س���ه‌ر حه‌تمیه‌ت یار‌و دژه تاكه‌كه‌سی ده‌كه‌ن .فه‌زایه‌ك له‌نوسین لهم كتێبه‌دا ئاماده‌یی هه‌یه كه تا ئاس���تێك جیاوازه له‌فه‌زای تێكسته‌كانی پێش خۆی ،یانی ئ���ه‌م كتێبه دێت‌و گه‌وره‌تری���ن دابڕانی مه‌عریف���یو فیكری له‌گ���هڵ كتێبه‌كانی پێش خۆی دروس���ت ده‌كات ،فه‌زایه‌ك لهم كتێب���ه‌دا ئاماده‌یی هه‌یه ،فه‌زایه‌ك كه جه‌نگی جیهانی یه‌كه‌می خس���تۆته ژێ���ر پرس���یاره‌وه‌‌و جه‌نگ���ی جیهان���ی دووهه‌م‌و سه‌رده‌رخس���تنی فاشیزمی به ته‌واوی خس���تبووه مه‌ترس���ییه‌وه ،ئه‌م كتێبه‌ی پۆپه‌ر زیاتر كاركردنه له‌س���ه‌ر به‌گژداچوون���هوهو رێگرتن له‌فاش���یزم، به‌اڵم ئه‌و پێی وایه به‌گژداچوونه‌وی ئه‌م
له‌به‌رامبه‌ر فاشیزم ،به گژداچونه‌وه‌یه‌كی تاكه كه‌س���ی (شه‌خسی)یه ،پۆپه‌ر لهم كتێبه دانس���قه‌یه‌یدا ك���ۆی مۆدێرنه‌ش ده‌خاته ژێ���ر پرس���یاره‌وه ،واتا دێت‌و پنت ب���ه پنتی ئه‌و مه‌یله دوژمنكارانه‌ی نێو دونی���ای فیكری مۆدێ���رن ده‌خاته روو ده‌یاندۆزێته‌وه ،راس���ته كه بابه‌تی س���ه‌ره‌كی ئ���ه‌م كتێب���ه داكۆكیكردنه له‌كۆمه‌ڵ���گای ك���راوهو سیس���ته‌می دیموكراسی ،به‌اڵم ئهوهی گرنگه ئه‌وه‌یه كه پۆپه‌ر دێت‌و له‌ڕێگای هێرشكردنێكی فره الیه‌نه‌و گشتگیر بۆسه‌ر ئه‌و رێبازه فیكری‌‌و فه‌لس���ه‌فیانه‌وه داكۆكییه‌كه‌ی خۆی ده‌كات ،وه ئه‌و پێی وایه مۆدێرنه‌‌و مۆدێرنیزم دوژمنی سه‌رسه‌ختی دونیای دیموكراس���ین ،وه دواج���ار دێت‌و یه‌ك به‌یه‌كه ده‌ست ده‌خاته سه‌ر دوژمنه‌كانی سیسته‌می دیموكراسی‌‌و ئه‌و دوژمانه‌یش زۆر به روونی قسه‌یان له‌سه‌ر ده‌كات كه ئ���هو پێی وایه ه���ه‌ر یه‌كێك له‌ماركس‌و هی���گڵ‌‌و ئه‌فاڵتون دوژمنی سیس���ته‌می دیموكراسین ،تا له‌شوێنێكدا ده‌ڵێت لهو كتێب���ه‌دا :من ره‌خنه له‌خاڵه الوازه‌كانی ماركس ناگ���رم ،چونكه پێموایه هه‌موو كه‌س���ێك ده‌توانێ���ت ره‌خن���ه له‌خاڵه الوازه‌كانی ماركس بگرێت ،من ره‌خنه لهو خااڵنه‌ی ده‌گرم كه ماركس زۆر به توندی جه‌غدی له‌س���ه‌ر كردۆتهوه .پۆپه‌ر پێی وایه كه سێ فیكری دونیای ئێمه ،كت‌و مت س���ێ فیكرن كه مه‌یلێكی ته‌واویان هه‌یه له‌تۆتالیتاریه‌ت ،راس���تیی پۆپه‌ر له‌یه‌ك كاتدا ده‌یه‌وێت هێرش بكاته سه‌ر حه‌تمیه‌تییه‌كه‌ی مارك���س‌و حكومه‌ت‌و مێژووگه‌رایی‌و ده‌وڵه‌تیارییه‌كه‌ی هیگڵو سه‌ركرده‌په‌رس���تیه‌كه‌ی ئه‌فاڵت���ون، ئه‌وی پۆپه‌ر ده‌یه‌وێت له‌س���ه‌ری بدوێت ئێس���تای زه‌مه‌نه‌كه‌ی ئ���هوه ،ئه‌میش له‌ڕێگه‌ی قس���ه‌كردن‌و ته‌فس���ریكردنی رابردووه‌وه ،ئێستای زه‌مه‌نه‌كه‌ی پۆپه‌ر ئه‌و ئێس���تایه‌یه كه فاشیزم به ته‌واوی هه‌راس���انی ك���ردوه‌وه‌‌و خه‌ریك���ه كۆی دونیا له‌شوێنی خۆیهوه ته‌فسیر بكات، خه‌ریكه دونیا ده‌بێته ئه‌و ش���وێنه‌ی كه چیدی جگه له‌مۆدێرنه زمانێكی تر نییه بۆ ئهوهی قس���ه له‌سه‌ر شته‌كان بكات‌و ته‌نانه‌ت ته‌فس���یری به‌ش���ێكی بچوكی دونیا ب���كات ،پێی وایه هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی نازیزم‌و ستالینیزم به شێوه‌یه‌كی به‌رباڵو خزاونه‌ته نێو كۆی سیاسه‌تكردن‌و دونیای كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ،ده‌كرێت ئه‌و مه‌ترس���ییه چه‌ندینجار دووباره ببێت���هوه له‌فۆرمی جیاجیادا ،دواجار به‌رهه‌مهێنانی فاشیزم له‌فۆرمی ناسیۆنالیزم‌و دووباره‌بوونه‌وه‌ی هه‌مان ئ���هو ماجه‌را كوش���نده‌یه‌ی كه
له‌س���هرهتاو كۆتاكانی جه‌نگی جیهان ی دووه���ه‌م روی���دا ،وات���ا ئی���دی له‌بری به‌كارهێنان���ی فاش���یزم ،ناس���ۆنالیزم ب���ه‌كار ده‌هێنێرێت‌و منیش ب���ڕوام وایه هه‌ردووكی���ان واتا(ناش���یزم) ،چونكه دواجار هه‌ردووكیان به‌رهه‌می مۆدێرنه‌ن‌و ده‌رهاویش���ته‌ی هه‌ن���اوی مۆدێرن���ه‌ن، هێرش���ه‌كانی پۆپه‌ر بۆس���ه‌ر كۆی ئه‌و تێزانه‌یه كه هه‌ریه‌ك له‌ئه‌فاڵتون‌و هیگڵو ماركس بڕوایان پێیه‌تی ،به‌ش���ێوه‌یه‌كی زۆر رادیكااڵنه‌یش دێت‌و وه‌اڵمی هه‌ریه‌ك ل���هو تێزان���ه ده‌داته‌وه‌‌و ی���ه‌ك به‌یه‌ك ته‌فس���یری شكارییان بۆ ده‌كات ،پۆپه‌ر ههرچهنده كاریگه‌رێكی گه‌وره‌یه به تێزه گشتگیریه‌كانی ئه‌فاڵتون ،به‌اڵم فه‌لسه‌فه په‌روه‌رده‌یی‌و سیاسیو كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌ی وه‌كو مه‌ترسییه‌كی گهوره بۆ سه‌ر دونیای دیموكراسیه‌ت‌و ئیراده‌ی تاك‌و به‌هاكانی ئ���ازادی‌‌و یه‌كس���انی ته‌ماش���اده‌كات، ئه‌و پێی وایه فه‌لس���ه‌فه سیاس���یه‌كه‌ی ئه‌فاڵتون ئه‌و جۆره‌یه له‌فه‌لس���ه‌فه كه ده‌بێته ه���ۆی به‌رهه‌مهێنانی دونیایه‌كی تۆقی���وو تۆتالیتاران���ه ،وه به‌یه‌كێ���ك له‌مۆته‌كه‌كانی مێژووی بیری سیاس���ی له‌قه‌ڵه‌م���ی ده‌دات ،هه‌روه‌ها پێی وایه ئه‌و جۆره له‌كۆمه‌ڵگا‌و ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی كه فه‌لسه‌فه‌ی سیاس���ی ئه‌فاڵتون داكۆكی لێ ده‌كات مۆدێلێك���ی ته‌واو تۆتالیتار‌و داخ���راوهو ئه‌و كۆمه‌ڵگای���هی كه هه‌یه له‌كۆم���اردا ،جۆرێك���ه له‌كۆمه‌ڵ���گای بێگۆڕان‌و بێ داب���ه‌ش بوو ،به بۆچونی پۆپه‌ر فه‌لسه‌فه سیاسه‌كه‌ی هیگڵ زیاتر خزمه‌تی ئ���هو ده‌س���ه‌اڵته موتڵه‌قه‌یان ك���ردووه ك���ه هه‌بوون���ه ،وه نموونه‌ی ده‌سه‌اڵتی ره‌های پرۆسیا ده‌هێنێته‌وه، دواتر پۆپه‌ر دێت‌و روی قسه‌كانی ده‌كاته كارل ماركس‌و پێی وایه ماركس هه‌ڵگری كۆمه‌ڵێك تی���وره بووه س���ه‌باره‌ت به فه‌لسه‌فه‌ی مێژوو ،له‌پێش هه‌موشیانه‌وه باوه‌ڕبوونی ئه‌م فه‌یله‌س���وفه به‌وه‌ی كه مێژوو یاس���ای حه‌تمی ناوه‌كی هه‌یه كه به‌ڕێوه‌ی ده‌بات‌و ئاراس���ته‌یه‌كی دی به گۆڕانكاریه‌كانی ده‌به‌خش���ێت‌و پێی وایه ماركس هه‌ڵگ���ری كۆمه‌ڵێك تیوره‌ی نا راست بووه ده‌رباره‌ی مێژوو ،ههرچهنده پۆپ���ه‌ر ره‌خن���هی زۆر لێگی���را دوای باڵوبوونه‌وه‌ی كتێبه‌كه‌ی ،به‌اڵم هه‌ست ده‌كرێت ئه‌م كتێب���ه رۆحێكی گه‌وره‌ی دیموكراس‌و مرۆڤدۆستی تێدایه ،رۆحێك كه دێ���ت‌و ش���ه‌پازلله‌یه‌ك له‌كۆی ئه‌و تێز‌و ته‌س���هوره مۆدێرنه‌یه ده‌دات ،وه هه‌وڵدانێك���ه بۆ له‌گۆڕنانی فاش���یه‌ت‌و به‌ربه‌ریه‌ت‌و به‌رهه‌مه ناشیرینه‌كانی تری مۆدێرنه.
با چه‌مچه‌ماڵ نه‌بێت ه قوربان ی 140و كه‌ركوك! له‌تیف عه‌زیز خه‌سره‌و بۆ ئ���هوهی چه‌مچه‌ماڵ نه‌بێت���ه قوربان ی ماددهی 140و كه‌ركوك ،باسێكی گرنگه‌و پێویستی به وروژاندن‌و له‌سه‌ر وه‌ستان‌و قس���ه له‌سه‌ر كردن هه‌یه .با ئێمه نه‌بینه قوربانی ماددهی 140و چاره‌نوسی شاری كه‌ركوك .ئه‌گه‌ر به‌رپرس‌و سه‌ركرده‌كانی كورد له‌به‌رامبه‌ر 140و كه‌ركوك راستگۆن‌و به هه‌ڵویس���تن ،با هه‌ر ئێستا له‌به‌غداد بكش���ێنه‌وه‌و هه‌تا كه‌ركوك نه‌گه‌ڕێنه‌وه ب���ۆ باوه‌ش���ی كوردس���تان‌و نه‌چن���هوه به‌غداد .كه ئه‌م هه‌ڵوێس���ته‌تان نه‌بێت، ئێمه‌ش ده‌كه‌وینه گومانه‌وه‌و ده‌ڵێین كوا هه‌ڵویست؟ به‌ڕاس���تی مایه‌ی سه‌رس���وڕمانه لهم عێراقه‌دا ته‌نها كورد خۆی به‌س���تۆته‌وه به ده‌س���توره‌و جه‌خت له‌جێبه‌جێكردنی ده‌كات���هوه ،كه‌چی دوای ش���ه‌ش س���اڵ له‌په‌س���ه‌ندكردنی ،تائێس���تا زۆرێ���ك له‌بڕگ���هو مادده‌كانی نه‌چونه‌ت���ه بواری جێبه‌جێكردن���هوه .پرس���یار ئه‌وه‌یه ئایا عه‌ره‌به‌كان به‌جیاوازیی بۆچونی سیاسیو ئاین���یو مه‌زهه‌بییان���هوه باوه‌ڕی���ان به جێبه‌جێكردنی ئه‌و ده‌ستوره هه‌یه ،یاخود ته‌نها له‌میدیاكانه‌وه باس���ی ده‌كه‌ن؟ ئایا له‌گه‌ڵ جێبه‌جێكردنی ماده‌ی ()140دان؟ بێگومانم برا عه‌ره‌به چاو ره‌شه‌كان به سوننه‌و شیعه‌وه دژی ماددهی ()140نو داوای هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌كه‌ن ،هۆشیاری ده‌ده‌نه كوردو عه‌ره‌ب‌و واڵتانی ناوچه‌كه ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌م ماده‌یه جێبه‌جێ بكرێت، ئه‌وا ناخۆش���یو به‌اڵو كاره‌س���ات‌و شهڕو ئاژاوه دروس���ت ده‌بێت .ئه‌ی ئیتر بۆچی به‌رپ���رس‌و نوێنه‌ره‌كانم���ان موزایه‌ده‌ی سیاسی به‌سه‌ر ئێمه‌ی هه‌ژارو قوڕبه‌سه‌ردا ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێن ئێوه له‌س���نوری ماددهی 140دان؟ پاشان ده‌ڵێن چه‌مچه‌ماڵیه‌كان ئێ���وه‌ش بۆ خۆتان چ���اوه‌ڕێ بن‌و بزانن چیتان به‌سه‌ردادێت. چه‌مچه‌م���اڵ له‌هیچ ك���ون‌و قوژبنێكی م���ادده‌ی ()140دا نییه ،ئی���دی بۆچی س���ه‌نته‌ری كێش���ه‌كانی په‌یوه‌ست به‌و ماددهی���ه بێ���ت؟ بۆچی ده‌بێ���ت تا ئه‌و مادده‌یه جێبه‌ج���ێ ده‌كرێت ،چه‌مچه‌ماڵ ه���ه‌ر له‌چاوه‌ڕوانی���دا بێ���ت‌و خه‌مه‌كانی كه‌ڵه‌ك���ه بن‌و داخوازییه‌كان���ی جێبه‌جێ نه‌كرێت؟ س���ه‌ره‌كیترین داواكاری دانیش���توانی چه‌مچه‌ماڵ له‌ئێستادا كردنی قه‌زاكه‌یه به ئیداره‌یه‌ك ی سه‌ربه‌خۆ ،هاوشێوه‌ی زۆرێك
بۆچی ده‌بێت تا ئه‌و مادده‌یه جێبه‌جێ ده‌كرێت، چه‌مچه‌ماڵ هه‌ر له‌چاوه‌ڕوانیدا بێت‌و خه‌مه‌كانی كه‌ڵه‌كه بن‌و داخوازییه‌كانی جێبه‌جێ نه‌كرێت؟ له‌قه‌زاكانی دیكه‌ی كوردس���تان ،كه‌چی هه‌ر ده‌ستی ده‌س���تی به‌خه‌ڵكی هه‌ژار ی چه‌مچه‌م���اڵ ده‌كه‌ن ،گوای���ه چه‌مچه‌ماڵ له‌س���نوری م���ادده‌ی ()140دای���ه ،بۆیه ناكرێت���ه ئیداره‌یه‌كی س���ه‌ربه‌خۆ؟ به‌اڵم پرس���یار ئهوهی���ه كه‌الریش له‌س���نوری ماددهی ( )140دای���هو خاوه‌نی ئیداره‌ی س���هربهخۆو زانكۆشن .بۆچی ئیداره‌یه‌ك به چه‌مچه‌ماڵ ره‌وا نابینن؟ بۆچی رێزێك بۆ كه‌س���وكاری شه‌هیدو ئه‌نفال دانانێن؟ كه ئ���او نه‌بوو بیخۆم���هوه چی له()140 بكه‌م؟ ده‌به‌یه‌ك ن���ه‌وت‌و به‌نزین نه‌بێت، چی له‌كه‌ركوك بكه‌م؟ باشه گریمان ماددهی ( )140جێبه‌جێ بوو ،ئایا دیس���انه‌وه كێش���هو گرفته‌كان روومان تێناكه‌نه‌وه؟ دیس���انه‌وه كێشه‌ی بودجه‌و راپه‌ڕاندنی ئیش‌و كاری یه‌خه‌مان ناگرن���هوه؟ چی گره‌نتی���ه‌ك هه‌یه چۆن چه‌مچه‌ماڵ له‌الی���ه‌ن حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تانهوه فه‌رامۆشكراوه ،دیسانه‌وه له‌الیه‌ن ئیداره‌ی كه‌ركوكیشه‌وه فه‌رامۆش نه‌كرێت؟ چ���ۆن چه‌مچه‌م���اڵ بووه‌ت���ه قوربانی سیاس���ه‌تی حیزب���ه‌كان‌و ده‌س���تكه‌الی خه‌ڵكانی نابه‌رپرس‌و به‌رپرسی گه‌نده‌ڵ، ئاوه‌هاش ده‌كرێته قوربانی ماددهی ()140 و كه‌ركوكی "قودس‌و دڵی كوردس���تان". جێی خۆیه‌تی خه‌ڵكی ئه‌م شاره سودمه‌ند بێ���ت لهو نه‌وت‌و غ���ازه زۆره‌ی هه‌یه‌تی، چیتری���ش چاوه‌ڕێ���ی مادده‌یه‌كی قه‌زاو قه‌ده‌ر نه‌كات .گرنگیشه حكومه‌تی هه‌رێم ئاوڕێ���ك له‌چه‌مچه‌ماڵ بداته‌وه‌و داخوازی دانیش���توانه‌كه‌ی به‌هه‌ن���د وه‌ربگرێ���ت‌و جێبه‌جێیان بكات.
17
چینیش له‌كه‌ركوك هه‌اڵت به‌گه‌نجێتیش من له‌چه‌پایه‌تیدا مهیلمبهالی ماویزمه‌و‌ه بوو ،ئێستاش پڕۆژه ئابورییه‌ك���هی به عه‌قاڵن���ی ده‌زانم بۆ مرۆڤایه‌تی ،نیمچ���ه ماویه‌تیه‌كه‌ی من وه‌ك ماویه‌تیه‌ك���هی مام ج���ه‌الل نیی ه به‌پی���ری كاڵوی مارینز له‌س���ه‌ر كه‌م، وه‌ك ئهوهی عادل عه‌بدولمه‌هدیش نیی ه عه‌مام ه له‌سه‌ر نێم ،وه‌ك ئهوهی كاك ه نه‌وش���یروانی نیو لیبراڵیش نیی ه حاشا له‌ڕابردووه‌كه‌ی بكه‌م. به‌ڕێزان ..چین كه چووه ئه‌فریقا ب ه شایه‌تی دوژمنه‌كانی پێش دۆسته‌كانی له‌خێ���رو بێ���رو ئاوه‌دان���ی زیاتری پێ نه‌ب���وو بۆی���ان ،به‌ن���او ئاگرباران���دا س���ه‌ربڕین‌و جینۆس���ایددا كاری خۆی له‌ئاوه‌دانكردن���هوه ك���ردو ده‌س���تی له‌سیاس���ه‌تی واڵتان وه‌رنه‌دا ،به‌اڵم ك ه هات ه كه‌ركوك خ���ۆی نه‌گرت‌و هه‌اڵت، بزان���ن چۆن ،پارس���اڵ ك ه س���ه‌ردانی كه‌ركوك���م ك���رد له‌خ���وار باره‌گاكه‌ی حیزبی ش���یوعییه‌و‌ه ئااڵیه‌كی س���ورم بین���ی ،وامزانی ئه‌م���ه‌ش كلكێكی ئه‌و پارته‌یه ،كه‌چی سه‌یرم كرد ئهوه ئااڵی كۆماری چینی میلییه‌و سوق مه‌ركه‌زی ش���اره‌كه‌یان ئ���اوه‌دان كردۆتهوه پاش چه‌ن���د ده‌ی ه له‌وێران���ی ،له‌دڵی خۆمدا وتم م���ادام چینیی���ه‌كان هات���ن ئیتر كه‌ركوك ت���ه‌واو ،وه‌لێ پاش ماوه‌یه‌ك ن ه ئااڵی س���وور ماو نه سوق مه‌ركه‌زی چینییه‌كان ،بنه‌و بارگه‌یان پێچایه‌وه‌و هه‌اڵتن ،قوڕ به‌سه‌رت كه‌ركوك چینێك به‌رگه‌ی سیرالیۆن‌و سودان بگرێت له‌تۆ هه‌ڵێت ئه‌بێت وه‌زعت چۆن بێت؟ ئێستا به ته‌مای كێ ئاوه‌دانت بكاته‌وه!. س���تیڤان ش���ه‌مزینی" :لەکۆنگرەداهەوڵی البردنی س���ەالحەدین بەهادین دەدرێ���ت ،س���ەالحەدین بەهادی���ن ئامادەکاری���ی دەکات ت���ا ببێتەوە بە ئەمین���داری یەکگرت���وو" ،كۆنگ���ره‌ی یه‌كگرت���ووش دێت ،س���به‌ینێش وه‌ك دوێن���ێ ده‌بێت ،كاك س���ه‌الحه‌دین بێ ره‌قیب له‌كۆنگ���ره وه‌ك هه‌مووانی دی ب���ۆی ده‌رده‌چێ���ت ،ئ���ه‌م گفتوگۆیان ه زیاده‌ی���هو هی���چ ل���ه‌م كۆمه‌ڵگای��� ه ناگۆڕێت ،له‌ش���اخ داوای توڕدانی ئه‌و كلتوره‌م���ان كرد ،كه‌چ���ی هه‌نووكه‌ش به‌و ده‌رده‌یه ،ب ه شاباش���ی ده‌سه‌اڵت‌و مه‌عاره‌زه‌كه‌ت!. ی به‌رپرسه‌كان، سبه‌ی" :كه‌سوكار پۆسته‌كانی حكومه‌تیان داگیركردووه - له‌نێو ئه‌و ناوانه‌شدا ژماره‌یه‌ک به‌رپرسی بااڵی ک���وردی تێدایه؛ وه‌ك هۆش���یار زێب���اری ،ک ه ده‌کاته خاڵی مه‌س���عود بارزانی سه‌رۆکی هه‌رێم‌و عه‌بدولـله‌تیف ره‌ش���ید ،وه‌زیری پێش���وی سهرچاوه ئاویی���ه‌کان ،ك��� ه ئاوه‌ڵ���زاوای جه‌الل تاڵه‌بانی س���ه‌رۆک کۆم���اری عێراقه. ه���اوكات نێچیرڤان بارزان���ی ،جێگری س���ه‌رۆکی پارتی وه‌ك برازای مه‌سعود بارزانیو قوب���اد تاڵه‌بانی ،وه‌ك کوڕی جه‌الل تاڵه‌بان���یو نوێنه‌ری حکومه‌تی هه‌رێمی کوردس���تان له‌ئه‌مه‌ریکا باسی لێوه‌كراوه" پێم وایه س���به‌ی له‌بیری چووه كاك محه‌مه‌د تۆفیق-یش زاوای كاك نه‌وش���یروان وه‌زیری پێش���ووی كوردس���تان‌و عێراق‌و وته‌بێژو كه‌س���ی دووه‌می ئێستا گۆڕانیش مه‌شمول ه به‌و كه‌س���وكارانه ،ئهوه باسی پله بااڵكانی دیكه‌ی خزمانی كاك نه‌وشیروان ناكه‌م، باسی به‌شداری كوڕه‌كه‌ی له‌كۆبوونه‌و‌ه گرنگه‌كانی پارته‌كه‌ی ناكه‌م ك ه ئاماده ده‌كرێن بۆ دوا رۆژ ،برا لهم كوردستان ه به‌ده‌سه‌اڵت‌و ئۆپۆزسیۆنه‌وه كۆمه‌ڵێك بنه‌ماڵ��� ه هه‌ڵم���ان ده‌س���وڕێنن ،ئیتر هه‌ندێك گاس���ن له‌چاوی خۆیان نابینن ده‌رزی له‌چاوی به‌رامبه‌ریان ده‌ردێنن. ل���ه‌م كوردس���تان ه حیزبێ���ك نیی همامهڵ���هی دروس���ت له‌گ���هڵ نه‌یارانی خۆی���دا ب���كات ،كه‌چی هه‌موو س���ه‌ر الپ���ه‌ڕه‌ی رۆژنامه‌كانیان رازێنراوه‌ته‌و‌ه به وته‌كانی ڤۆڵتێر ،كه له‌گه‌ڵیدا بوویت نیعمه‌تی چاوپێكه‌وتنی راگه‌یاندنه‌كانی‌و پیاهه‌ڵ���دان ده‌تكه‌ن��� ه نووس��� هر‌و رۆشنبیر‌و سیاس���ه‌تمه‌دار‌و چاالكڤان‌و س���ه‌ربه‌خۆخواز‌و هه‌زار‌و ی���ه‌ك نازناو، له‌كاتێكدا مرۆڤه ئ���ازاده‌كان ئه‌وانه‌ی پاش���كۆ‌و كۆیله‌نین‌و ب ه عه‌قڵی خۆیان بیرده‌كه‌ن���هوه په‌راوێ���ز ده‌خرێن ،لهم نیشتمان ه حیزب مرۆڤی ئازاد په‌روه‌رد‌ه ناكات ته‌نه���ا كۆیله‌كان نه‌بێت ،حیزب ئ���ازادی بۆ خۆی ده‌وێت ،به‌اڵم ئازادی به كه‌س ن���ادات ،بۆی ه ب���اوه‌ڕ ناكه‌م مرۆڤه ئازاده‌كان له‌زیندانی حیزبه‌كاندا
18
وه‌رزش
) )300یەکشه‌مم ه 2011/11/15
کریستیانۆ‌و هه‌ڵبژارده‌كه‌ی له‌مان‌و نه‌ماندان یارییه‌كانی گه‌ڕانه‌وه‌ی پاشكۆی پااڵوتنه‌كان: سێشه‌ممه2011/11/15 ، كاتژمێر 10:5ی شهو كرواتیا × توركیا كاتژمێر 10:15ی شهو
مۆنتینیگرۆ × چیك كاتژمێر 10:45ی شهو ئیرله‌ندا × ئیتۆنیا كاتژمێر 12ی شهو پورتوگال × بۆسنه‌‌و هێرسك ی پێش���كه‌ش كردو توانییان به‌دوو گۆڵ بێ به‌رامبه‌ر یارییه‌ك ه ببه‌نه‌وه .هه‌روه‌ها ی ی ئیرله‌ن���داش ،كه له‌یار هه‌ڵب���ژارده ی ب���ێ به‌رامبه‌ر چون���دا به‌چ���وار گۆڵ ی ئیستۆنیای برده‌وه ،ئه‌م له‌هه‌ڵبژارده ی روبه‌ڕوی ئه‌م ی خ���ۆ ج���اره له‌یاریگا هه‌ڵبژارده‌یه ده‌بێته‌وه. ی چ���ون، ی یارییه‌كان��� به‌ئه‌نجام��� ی ی چیك‌و ئیرله‌ندا هه‌نگاوێك ههڵبژارده ی 2012بڕیوه‌‌و باش���یان ب���ۆ ی���ۆرۆ ی رێگه‌كه‌ی���ان بڕی���وه ،ته‌نیا ه���ه‌وراز ی هه‌ردوو ی ماوه ،چاره‌نوس��� لێژیه‌كه ههڵبژارده دیاری ده‌كات.
پیپی‌و رۆناڵدۆ لەراهێنانەکانی هەڵبژاردەی پرتوگالدا ی ی یۆرۆ ی پورتوگال ش���ه‌ڕ ههڵبژارده ی چی���كو 2012ده‌كات‌و هه‌ڵب���ژارده ی پاڵه‌وانێتییه‌كه‌دا ئیرله‌نداش به‌هه‌وراز سه‌ركه‌وتون‌و ته‌نیا هه‌وڵی دابه‌زینه‌و‌ه
به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت ،ك ه بڕی���اره جامه‌ك ه ده‌ده‌ن. راپۆرت ،گ���ۆران فارس :ئه‌مڕۆ س���ێ به‌هاوبه‌شی له‌واڵتی پۆڵه‌ندا‌و ئۆكرانیا ی ی پورتوگال ی به‌ڕێوه‌بچێ���ت .ههڵبژارده ش���ه‌مم ه یارییه‌كان���ی گه‌ڕان���هوه ی 2012ناس���راو به(به‌ڕازیل���ی ئه‌وروپ���ا)، ی یۆرۆ پاش���كۆی پااڵوتنه‌كان
ی له‌یاریگای له‌یاریگای خۆیدا ،روبه‌ڕو ههڵبژاردهی بۆسنه‌‌و هێرسك ده‌بێته‌وه. ی بۆس���ن ه ی چووندا ك ه له‌واڵت له‌ی���ار ی پورتوگال به‌ڕێوه‌چ���وو ،هه‌ڵب���ژارده ی بۆس���نه‌‌و هێرس���ك ،به‌اڵم بوه میوان ی لهو كریس���تیانۆ رۆناڵ���دۆ‌و هاوڕێكان ی به‌رچاو یارییه‌دا نه‌یانتوانی ئه‌نجامێك به‌ده‌س���تبهێنن‌و یارییه‌كه به‌یه‌كسانی‌‌و ی هات. به‌بێ گۆڵ كۆتای ی ی ئ���ه‌م یاریی��� ه له‌به‌رئ���هوه ب���راوه ی 2012 ئه‌مشه‌و ،س���ه‌ركه‌وتن بۆ یۆرۆ ی مسۆگه‌ر ده‌كات ،به‌اڵم به‌رامبه‌ربوون ئیجابی لهم یارییه‌دا سودی بۆ بۆسنه‌‌و هێرس���ك ده‌بێت‌و ئه‌گه‌ر ئه‌م ه روبدات، ی ی پاش���كۆ ی یارییه‌كانی چوون ی لهم ئه‌نجام كریس���تیانۆ‌و پورتوگال ماڵئاوای پااڵوتنه‌كان: پاڵه‌وانێتییه ده‌كه‌ن. ی بۆسنه‌‌و هێرسك 0ـ 0پورتوگال ی ت���ردا ،هه‌ڵب���ژارده له‌یارییه‌ك��� ی توركیا 0ـ 3كرواتیا چی���ك ده‌بێت��� ه میوانی هه‌ڵب���ژارده ی ئه‌م چیك 2ـ 0مۆنتینیگرۆ مۆنتینیگ���رۆ .له‌ی���اری چوون��� قۆناغه‌دا ،چیكیه‌كان ئاستێكی باشیان ئیستۆنیا 0ـ 4ئیرله‌ندا
ئه‌رژه‌نتین له‌هه‌وڵ ی ئاشتكردنه‌و‌ه ی هانده‌ره‌كانیدایه ی ی ئه‌رژه‌نتی���ن به‌برینێك هه‌ڵب���ژارده قوڵ���هوه روبه‌ڕوی كۆڵۆمبیا ده‌بێته‌وه‌‌و ی له‌یاری لوتكه‌ش���دا چیلل���یو پاراگوا روبه‌ڕوی یه‌كتر ده‌بنه‌وه. راپ���ۆرت ،ئاوێنه :ئه‌مڕۆ سێش���ه‌ممه، ی ی نه‌ته‌وه‌كان ی تری پااڵوتن جه‌وله‌یه‌ك ی ی باشور بۆ گه‌شتن به‌جام ئه‌مه‌ریكا ی 2014ی به‌ڕازیل به‌ڕێوه‌ده‌چێت. جیهان ی ئه‌رژه‌نتین ،ك ه تائێس���تا ههڵبژارده ی له‌پااڵوتنه‌كاندا نه‌یتوانیو‌ه هانده‌ره‌كان ی ئه‌نجام��� ه رازی ب���كات‌و به‌ه���ۆ ی خراپه‌كانی���هوه هان���دهرو رۆژنامه‌كان ی له‌خۆی توڕه‌ك���ردووه ،ئه‌م واڵته‌كه ی جاره‌‌و له‌جه‌وله‌ی چواره‌مدا له‌ده‌ره‌وه ی خاكی خ���ۆی روبه‌ڕوی هه‌ڵب���ژارده كۆڵۆمبیا ده‌بێته‌وه.
ی ئه‌رجه‌نتی���ن ل���ه‌م یاری���ه‌دا هه‌وڵ��� ده‌ربازبوون لهو قه‌یران ه ئاڵۆزه ده‌دات ی ی كه‌وت���ووهو لیۆنێل میس��� ك���ه تێ ی هه‌ڵبژارده‌ك���ه‌ش ،پاش ئه‌س���تێره به‌رامبه‌ربوونی هه‌ڵبژارده‌كه‌ی به‌گۆڵێك ی له‌گه‌ڵ ههڵبژاردهی بۆلیڤیا له‌جه‌وله ی ی واڵته‌كه سێیه‌مدا ،به‌ڵێنی به‌هانده‌ران ده‌دات ،ك��� ه لهم یارییه‌دا س���ه‌ركه‌وتن به‌ده‌س���تبهێنن ،له‌گ���هڵ ئ���هوهی دان ی كۆڵۆمبیاش���دا ی ههڵبژارده به‌به‌هێز ده‌نێت. له‌ی���اری لوتكه‌ی ئه‌م جه‌وله‌یه‌ش���دا، ی ی له‌یاری���گا ی چیلل��� هه‌ڵب���ژارده ی ی هه‌ڵب���ژارده خۆی���دا ،میوان���دار ی پاراگوای ده‌بێته‌وه .چیلله‌كان له‌یار ی گه‌وره‌ترین دۆڕاندن پێشوودا توش���
بانگه‌واز ی ژماره()129
هات���نو به‌چ���وار گۆڵی ب���ێ به‌رامبه‌ر ی دۆڕان .به‌اڵم ی ئۆرۆگوا به‌هه‌ڵبژارده ی ی به‌ئه‌نجام ی پاراگوای توان ههڵبژارده دوو گۆڵ به‌رامبه‌ر به‌گۆڵێك له‌ئیكوادۆر ببه‌نه‌وه.
ی جه‌وله‌ی چواره‌م: یارییه‌كان رۆژی سێشه‌ممه2011/11/15 ، ی شهو كاتژمێر 12 كۆڵۆمبیا × ئه‌رژه‌نتین ئیكوادۆر × پیرۆ چوار شه‌ممه2011/11/16 ، كاتژمێر 2:30ی به‌ره‌به‌یان ی × پاراگوای چیلل ی 4ی به‌ره‌به‌یان كاتژمێر ڤه‌نزوێال × بۆلیڤیا
ستافی راهێنان‌و یاریکەرانی هەڵبژاردەی ئەرژەنتین
بانگه‌واز ی ژماره()149
ریکالم
ریکالم
ژماره22250: رێكه‌وت2011/11/3:
ژماره22189: رێكه‌وت2011/11/3:
سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بۆ جاری سێیه‌م ئاگاداری گشت كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران ده‌كات كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان هه‌یه .كه‌مكردنه‌وه‌ی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /گه‌یاندنی پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزرای بۆ گه‌ش���ێك له‌گه‌ڕه‌كی ()5ی زه‌رگه‌ته/ به‌شی سه‌ره‌وه به‌كۆدیmsp.0129 هه‌ركه‌س ئاره‌زووی به‌شداری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/2سه‌ردانی بینای سه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی سه‌رۆكایه‌تی ش���اره‌وانی سلێمانی له‌شه‌قامی سالم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌ش���ی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌ستی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامبه‌ر به()15.000پانزه هه‌زار دینار كه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌س���تۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. -1وه‌رگرتن���ی ته‌نده‌ر له‌رۆژی 2011/11/2تا رۆژی 2011/11/17هه‌تا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنج ش���ه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. -2دوا مۆڵ���هت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/21كاتژمێر 10ی س���ه‌رله‌به‌یانی پێویس���ته ئ���هو كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌نده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌شكردنی ته‌نده‌ر واژوو ب���كات له‌س���ه‌ر فۆرمی تایب���هت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچه‌وان���هوه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئ���هو كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. -3رۆژی كردنه‌وه‌و ئاشكراكردنی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/21كاتژمێر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ.
س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی ئاگاداری گشت كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران ده‌كات كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان هه‌ی���ه .كه‌مكردن���هوهی نهێن���ی هه‌یه بۆ كاری /كۆنكرێ���ت كردنی كۆاڵنی ژم���اره 53 ،52 ،51له‌گه‌ڕه‌كی س���ه‌رچنار ژماره 121 به‌كۆدیmsp.0153 هه‌ركه‌س ئاره‌زووی به‌شداری كردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/2سه‌ردانی بینای سه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی سه‌رۆكایه‌تی ش���اره‌وانی سلێمانی له‌شه‌قامی س���الم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌شی پالندانان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌ستی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامبه‌ر به()15.000پانزه هه‌زار دینار كه ناگه‌رێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌س���تۆی ئه‌و كه‌سه‌ی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. .1وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر له‌رۆژی 2011/11/2تا رۆژی 2011/11/17هه‌تا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنج ش���ه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. .2دوا مۆڵ���هت ب���ۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/21كاتژمێر 10ی س���ه‌رله‌به‌یانی پێویس���ته ئه‌و كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌نده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو سندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌شكردنی ته‌نده‌ر واژوو ب���كات له‌س���ه‌ر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر ب���ه پێچه‌وانه‌وه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئ���هو كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. .3رۆژی كردنه‌وه‌و ئاشكراكردنی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/21كاتژمێر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ.
مه‌رجه‌كانی به‌شداری كردن -1سه‌رجه‌م كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شدار بكه‌ن. -2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. -3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. -4ئه‌گه‌ر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاسایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. -5بارمته‌ی یاسایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )3.500.000سێ ملیۆن‌و پێنج سه‌د هه‌زار دینار پێشكه‌شی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خطاب ضمان ئه‌گه‌ر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. -6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. -7پێویس���ته له‌س���ه‌ر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌سپێردرێت(جدول تقدم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. -8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوس���خه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌ش���ی ده‌كات پێویس���ته نوس���خه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. -9پێویس���ته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پش���تگیری ئه‌ستۆ پاكی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 -10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. -11پێویس���ته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌س���ت نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پش���تگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه س���ه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات ،به‌پشتگیری‌‌و مۆركردنی الیه‌نی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات سه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی بهپێچهوانهوه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. -12پێویسته داواكاریه‌كانی هاتوو لهسهرهوه وه‌ك(هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌ویه‌ی به‌ریوه‌به‌ری رێپێ���دراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێن���ه‌ر ئه‌گه‌ر هه‌بوو ،هه‌وێی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باجی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. -13مه‌رجه له‌س���ه‌ر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری س���پێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخس���تنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. -14هه‌ر كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌رێك كه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویس���ته به نوس���راوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. -15مه‌رجه له‌سه‌ر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری له %20بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به‌جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخستنه‌كه به هه‌مان نرخی ناو ده‌رخستنه‌كه بێجگه له‌برگه نێكان وه‌پێدانی ماوه‌ی پێویست بۆ ته‌واوكردنی ئه‌و رێژه زیاده.
مه‌رجه‌كانی به‌شداری كردن .1س���ه‌رجه‌م كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌ران كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردن���ی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێن���ده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. .2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. .3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. .4ئه‌گه‌ر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پشوی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پشووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاسایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. .5بارمته‌ی یاسایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )10.000.000ده ملیۆن دینار پێشكه‌شی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خطاب ضمان ئه‌گه‌ر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. .6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. .7پێویس���ته له‌س���ه‌ر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌سپێردرێت(جدول تقدم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. .8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوس���خه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌ش���ی ده‌كات پێویس���ته نوس���خه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. .9پێویس���ته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پش���تگیری ئه‌ستۆ پاكی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 .10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. .11پێویس���ته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌س���ت نیشان بكات به‌نوس���راوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه سه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات ،به‌پشتگیری‌‌و مۆركردنی الیه‌نی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات سه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی بهپێچهوانهوه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. .12پێویسته داواكاریه‌كانی هاتوو لهسهرهوه وه‌ك(هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌ویه‌ی به‌ریوه‌به‌ری رێپێ���دراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادن���وس بۆ نوێنه‌ر ئه‌گه‌ر هه‌بوو ،هه‌وێی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باجی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گ هڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. .13مه‌رجه له‌س���ه‌ر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری س���پێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخس���تنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. .14هه‌ر كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌رێك كه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویس���ته به نوسراوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. .15ده‌رخسته به‌نرخه‌وه ده‌درێته كۆمپانیا وه پێویسته كۆمپانیا له‌كاتی پێشكه‌شكردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر گوژمه جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه به‌رێژه‌ی +یان – واته سهرو كه‌شف یان ژێر كه‌شف پێشكه‌ش بكات.
ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
تۆرێ: هاوسه‌ره‌كه‌م وت ی به‌رشه‌لۆنه جێبێڵه ی یایا تۆرێ باس له‌به‌جێهێش���تنی یانه به‌رشه‌لۆن ه ده‌كات‌و هۆكاری یه‌كه‌میش ی ده‌گه‌ڕێنێته‌وه ،ك ه ب���ۆ هاوس���ه‌ره‌ك ه داوای لێكردووه به‌رشه‌لۆن ه جێبێڵێت. ی ی كۆتدیڤوار ئاژانس���ه‌كان :یایا تۆرێ ی یان هی به‌رش���ه‌لۆنه‌‌و یاریزانی پێش���و ی مانچسته‌ر س���یتی ئینگلیزی، ئێستا ی به‌جێهێش���تنی یان ه باس له‌هۆكاره‌كان كه‌ته‌لۆنیه‌كه ده‌كات‌و ئاش���كرایكردوو‌ه ی یه‌كه‌م ی هۆكار ك ه كه‌س��� ه نزیكه‌كان ی به‌رشه‌لۆنه. بوون بۆ به‌جێهێشتن ی لهم باره‌یه‌و‌ه ت���ۆرێ ده‌ڵێت "بڕیارێك زۆر قورس���ه كاتێك یان هی به‌رشه‌لۆن ه به‌جێده‌هێڵی���ت ،كاتێ���ك ده‌ڵێیت ك ه ی باش���ترین من ده‌مه‌وێت به‌رش���ه‌لۆنه ی ی شێت یان هی جیهان به‌جێبێڵم توش��� ده‌بی���ت ،له‌كاتێكدا ك ه ئێم ه پێش���تر ی مێژووییم���ان له‌گه‌ڵیدا ش���ه‌ش نازناو به‌ده‌ستهێنا ،ئه‌بێت دوای ئه‌مه چیمان ی ی من به‌ده‌ركه‌وتن بوێت؟ به‌اڵم ب���ه‌ڕا ی یاریزان ه الوه‌كان پێویستبوو بۆ ئهوه بڕیاری به‌جێهێشتنی به‌رشه‌لۆنه بده‌یت، به‌تایبه‌ت ك ه من ته‌مه‌نم 28ساڵ بوو، هه‌روه‌ها ك���ه‌م یاریكردن به‌دڵنییاییه‌و‌ه ی هه‌بوو بۆ من". ی سلب كاریگه‌ر ت���ۆرێ به‌رده‌وام ده‌بێ���ت‌و ده‌ڵێت "من هه‌رده‌م پێموابوو‌ه ك��� ه قورس ده‌بێت ی تری بێجگه به‌رش���ه‌لۆن ه له‌یانه‌یه‌ك��� ی بكه‌یت ،به‌تایبه‌ت ك ه به‌رش���ه‌لۆن ه یار ه���ه‌ر له‌منداڵییه‌و‌ه یان���هی خه‌ونه‌كانم ی رۆش���تنی كۆتایم بوو ،ب���ه‌اڵم بڕیار پ���اش گفتوگۆكردنم له‌گه‌ڵ هاوس��� هر‌و كه‌س ه نزیكه‌كانم بوو ،كه پێیان وتم ك ه گه‌شتن به‌و ته‌مه‌نه‌‌و كه‌م یاریكردن لهو یانه‌یه پێویست ده‌كات به‌جێیبهێڵیت".
ههڵبژارده ی عێراق‌و یه‌ك خاڵ ی مێژوویی ههڵبژاردهی عێراق پێویس���تی به‌ته‌نیا ی یه‌ك خ���اڵ هه‌یه ،بۆ ئ���هوهی قۆناغ ی ی پااڵوتن���ه‌كان ببڕێت‌و خۆ س���ێیه‌م ی به‌ڕازیل نزیك بكاته‌وه. له‌مۆندیال ی ئاژانسه‌كان :ئه‌مڕۆ سێ شه‌ممه ،جه‌وله ی نه‌ته‌وه‌كانی ئاسیا، پێنجه‌می پااڵوتن ی بۆ گه‌ش���تن به‌دوایارییه‌كانی مۆندیال به‌ڕازیل ئه‌نجام ده‌درێن .لهم جه‌وله‌یه‌دا ی ی یاریگا ههڵبژاردهی عێراق له‌ده‌ره‌وه ی ئوردن ی هه‌ڵب���ژارده خۆی���دا روبه‌ڕو ی عێراق چوار ده‌بێت���هوه .هه‌ڵب���ژارده ی ی���اری ئه‌نجام���داوه ،ك���ه توانیویه‌ت ی س���ێ ی���اری‌‌و دۆڕاندنێك، به‌بردنه‌وه ی ی دووه‌م 9خ���اڵ كۆبكات���هوهو پل���ه ی یه‌كه‌م به‌ده‌س���تبهێنێت‌و دوو كۆمه‌ڵه ی ب���دات ،ك ه ته‌نیا ی ماوه ئه‌نجام ی���ار ی ی به‌یه‌ك خاڵ هه‌ی ه بۆ ئهوه پێویس���ت ی به‌ش���ێوه‌یه‌كی فه‌رمی بگات��� ه قۆناغ كۆتایی پااڵوتنه‌كان. ی ی ئ���وردن 12خاڵ به‌اڵم هه‌ڵب���ژارده ی ی له‌هه‌ڵبژارده هه‌ی���هو یاری چونیش��� ی ی قۆناغ عێ���راق ب���رده‌وه‌‌و به‌فه‌رم��� سێیه‌می پااڵوتنه‌كانی بڕیوه. له‌كۆمه‌ڵ���هی سێیه‌میش���دا ،ه���ه‌ردوو ی ژاپۆن‌و ئۆزباكسان به‌یه‌كه‌م‌و ههڵبژارده ی كۆمه‌ڵه‌كه‌یان س���ه‌ركه‌وتون بۆ دووه‌م قۆناغی داهات���ووی پااڵوتنه‌كان‌و ئه‌مڕۆ ل���ه‌دوو یاری جیاوازدا‌و ب���ه‌دوای یه‌كدا ی باكور‌و ی هه‌ڵبژارده‌كانی كۆریا روبه‌ڕو تاجكستان ده‌بنه‌وه. ی گرنگترین ی���اری جه‌ول��� هی پێنجه‌م پااڵوتنه‌كان: سێشه‌ممه2011/11/15 ، ی سه‌رله‌به‌یانی كاتژمێر 10 كۆریای باكور × ژاپۆن كاتژمێر 2ی پاش نیوه‌ڕۆ تایله‌ند × ئوسترالیا كاتژمێر 3ی پاش نیوه‌ڕۆ ئه‌نده‌نوسیا × ئێران كاتژمێر 3:30ی پاش نیوه‌ڕۆ ی باشور لوبنان × كۆریا ی شهو كاتژمێر 7 ئوردن × عێراق.
ریکالم
) )300سێشه‌مم ه 2011/11/15
19
بانگه‌واز ی ژماره()151
ژماره22251 : رێكه‌وت2011/11/3 :
ژماره22252 : رێكه‌وت2011/11/3 :
سوپاسنامه
سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی ئاگاداری كۆمپانیا پله ()4-3-2-1كان ده‌كات كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیان هه‌یه .كه‌مكردنه‌وه‌ی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /كۆنكرێتكردنی هه‌ندێ له‌كۆاڵنه‌كان‌و ش���ه‌قامه‌كان ی گه‌ڕه‌كی كانی با ژماره 318له‌جیاكراوه‌كانی 44ی قه‌ره‌تۆغان /قۆناغی دووه‌م به‌كۆدی
س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی ئاگاداری كۆمپانیا پله ()3-2-1كان ده‌كات كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیان هه‌یه .كه‌مكردن���هوهی نهێنی هه‌یه بۆ كاری /كۆنكرێت ش���ه‌قامه‌كانی زۆنی E له‌گه‌ڕه‌كی هه‌واری شار به‌كۆدی msp.0155 هه‌ركه‌س ئاره‌زووی به‌ش���داریكردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/2سه‌ردانی بینای سه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی له‌شه‌قامی س���الم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌شی پالندان���ان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌س���تی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامب���ه‌ر به()15.000پانزه هه‌زار دینار كه ناگه‌رێت���هوه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌س���تۆی ئه‌و كه‌س���هی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. .1وه‌رگرتن���ی ته‌ن���ده‌ر له‌رۆژی 2011/11/2ت���ا رۆژی 2011/11/17هه‌ت���ا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنجشه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. .2دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/21كاتژمێر 10ی سه‌رله‌به‌یانی پێویسته ئ���هو كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌ن���ده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌شكردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات له‌سه‌ر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچه‌وانه‌وه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. .3رۆژی كردن���هوهو ئاش���كراكردنی ته‌ن���ده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/21كاتژمێ���ر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ.
ی ی جۆری ی ده‌سته‌ی پێوانه‌سازی‌‌و كۆنتڕۆڵ س���وپاس‌و پێزانینی خۆمان ئاڕاست ه ی ی به‌شی هاورده له‌هه‌ولێر‌و سلێمانی كه له‌خۆبووردوانه له‌ڕۆژ ده‌كه‌ین به‌تایبه‌ت ی هه‌رێم ،ئه‌و ش���ه‌مم ه ،11/4ك ه رۆژی پش���وو بوو بۆ س���ه‌رجه‌م فه‌رمانگه‌كان ی ی فه‌رمییان كرد .هیوا به‌ڕێزان���ه بۆ ئهوهی كاری هاواڵتیان دوانه‌كه‌وێ ،ده‌وام سه‌ركه‌وتنیان بۆ ده‌خوازین.
بانگه‌واز ی ژماره()150
msp.0154
هه‌ركه‌س ئاره‌زووی به‌ش���داریكردنی هه‌یه له‌رۆژی ( )2011/11/2سه‌ردانی بینای سه‌رۆكایه‌تیمان بكات له‌ته‌الری نوێی س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی له‌شه‌قامی س���الم به‌رده‌م پردی خه‌سره‌و خاڵ به‌شی پالندان���ان /نهۆمی پێنجه‌م به‌مه‌به‌س���تی وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر به‌رامب���ه‌ر به()15.000پانزه هه‌زار دینار كه ناگه‌ڕێت���هوه بۆ خاوه‌نه‌كه‌ی ،كرێی باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریه ده‌كه‌وێته ئه‌س���تۆی ئه‌و كه‌س���هی كه ته‌نده‌ره‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت. .1وه‌رگرتن���ی ته‌ن���ده‌ر له‌رۆژی 2011/11/2ت���ا رۆژی 2011/11/17هه‌ت���ا ()11ی پێش نیوه‌رۆ جگه له‌رۆژانی پێنجشه‌ممه كاتژمێر ()10ی پێش نیوه‌رۆ. .2دوا مۆڵه‌ت بۆ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر رۆژی دووشه‌ممه 2011/11/21كاتژمێر 10ی سه‌رله‌به‌یانی پێویسته ئ���هو كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌رانه‌ی ته‌ن���ده‌ر ده‌هێننه‌وه له‌هۆڵی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر له‌نهۆمی زه‌مینی بیكاته ناو س���ندوقی تایبه‌ت به‌پێشكه‌شكردنی ته‌نده‌ر واژوو بكات له‌سه‌ر فۆرمی تایبه‌ت به گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به پێچه‌وانه‌وه كه صندوقه‌كه داخرا دوای ئه‌و كاته هیچ ته‌نده‌رێك وه‌رناگیرێت. .3رۆژی كردن���هوهو ئاش���كراكردنی ته‌ن���ده‌ر رۆژی دووش���ه‌ممه 2011/11/21كاتژمێ���ر ()10.30ی پێشنیوه‌رۆ.
مه‌رجه‌كانی به‌شداری كردن .1س���ه‌رجه‌م كۆمپانیا پل���ه ( )4-3-2-1كه ناس���نامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. .2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. .3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. .4ئه‌گه‌ر رۆژی كردنه‌وه ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاسایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. .5بارمته‌ی یاسایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )50.000.000په‌نجا ملیۆن دینار پێشكه‌ش���ی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خطاب ضمان ئه‌گه‌ر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. .6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. .7پێویس���ته له‌س���ه‌ر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانی���ا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌س���پێردرێت(جدول تق���دم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. .8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوسخه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌شی ده‌كات پێویسته نوسخه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. .9پێویس���ته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پش���تگیری ئه‌س���تۆ پاك���ی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 .10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گه‌ڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. .11پێویسته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌ست نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه سه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت ی پێشكه‌ش بكات، له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆ به‌پش���تگیری‌‌و مۆركردنی الیه‌نی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی ش���اره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات س���ه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی بهپێچهوانهوه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. .12پێویس���ته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌س���ه‌ره‌وه وه‌ك(هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌وی���هی به‌ریوه‌به‌ری رێپێدراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێنه‌ر ئه‌گ���ه‌ر هه‌بوو ،هه‌وێ���ی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باج���ی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپ���ی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. .13مه‌رجه له‌سه‌ر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخس���تنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. .14ئه‌و كۆمپانیایه‌ی به‌ش���داری ده‌كات پێویس���ته كاری هاوش���ێوه‌ی (كۆنكرێتی) پێشكه‌ش بكات كه پێشتر جێبه‌جێی كردووه. .15ه���ه‌ر كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌رێك ك���ه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌ك ه ده‌كات ،پێویس���ته به نوسراوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. .16ده‌رخس���ته به‌نرخه‌وه ده‌درێته كۆمپانیا وه پێویس���ته كۆمپانیا له‌كاتی پێشكه‌شكردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر گوژمه جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه به‌رێژه‌ی +یان – واته سهرو كه‌شف یان ژێر كه‌شف پێشكه‌ش بكات.
مه‌رجه‌كانی به‌شداری كردن .1سه‌رجه‌م كۆمپانیا پله ( )3-2-1كه ناسنامه‌ی پۆلێنكردنی وه‌زاره‌تی پالندانانیان‌و یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران یان هه‌یه ده‌توانن به‌شداری بكه‌ن. .2لیژنه‌ی كردنه‌وه‌و سپاردنی پرۆژه‌كان پابه‌ند نیه به كه‌مترین نرخه‌وه. .3هیچ ته‌نده‌رێك له‌دوای كاتی دیاری كراو وه‌رناگیرێته‌وه. .4ئه‌گه‌ر رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر به‌ر پش���وی فه‌رمی كه‌وت ئه‌وا رۆژی دوای پش���ووی فه‌رمی له‌كاتی ده‌وامی ئاسایی دا ته‌نده‌ره‌كه ئه‌كرێته‌وه له‌هه‌مان كات‌و شوێندا. .5بارمته‌ی یاسایی له‌كاتی گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر پێویسته له‌بانقێكی حكومی بری ( )70.000.000حه‌فتا ملیۆن دینار پێشكه‌ش���ی ده‌كات به‌چه‌كی په‌سه‌ندكراو یان خطاب ضمان ئه‌گه‌ر نا ته‌نده‌ره‌كه‌ی فه‌رامۆش ده‌كرێت ،پاشان ئهوهی كاره‌كه‌ی پێده سپێردرێت بارمته‌ی یاسایی پێده‌كرێت به بری له%5ی بڕی تێچوی پرۆژه‌كه پێش واژۆ كردنی گرێبه‌ست. .6پێویسته به‌ڵێنده‌ر ناونیشان‌و وێنه‌یه‌ك له‌پێناسی ئه‌ندازیاری به‌ڵێنده‌ر هاوپێچ بكات. .7پێویس���ته له‌س���ه‌ر كۆمپانیا یان به‌ڵێنده‌ر له‌كات‌و گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا(جدول تقدم العمل) بهێنێت وه پێویس���ته كۆمپانی���ا یان به‌ڵێنده‌ر كه كاره‌كه‌ی پێده‌س���پێردرێت(جدول تق���دم العمل)به پرۆگرامی ( )pirmaveraپرۆژه‌كه پێشكه‌ش بكات. .8له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی نوسخه‌ی اصلی ئه‌و ته‌نده‌ره‌ی به‌ڵێنده‌ر یان كۆمپانیا پێشكه‌شی ده‌كات پێویسته نوسخه‌ی كۆپیش بگه‌رێنێته‌وه. .9پێویس���ته هه‌ر كۆمپانیایه‌ك كه داوای ته‌نده‌ر ده‌كات پش���تگیری ئه‌س���تۆ پاك���ی باجی ده‌رامه‌ت پێشكه‌ش بكات پێش وه‌رگرتنی ته‌نده‌ر بۆ ساڵی .2011 .10پابه‌ندبوون به‌رێنمایی بۆ هه‌موو به‌ڵێنده‌ره‌كانی پرۆژه‌كان كه هاوپێچه له‌گ هڵ ته‌نده‌ره‌كه‌دا. .11پێویسته كۆمپانیا نوێنه‌ری خۆی ده‌ست نیشان بكات به‌نوسراوی فه‌رمی وه به پشتگیری كلێشه‌ی كۆمپانیا وه ته‌نها ئه‌و نوێنه‌ره بۆی هه‌یه سه‌ردانی شاره‌وانی بكات بۆ كاروباری پرۆژه‌كه ،وه ئاماده‌بێت له‌رۆژی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ردا ،پێویسته نوێنه‌ری ناوبراو ناونیشانی به‌ریدی ته‌واوی خۆی پێشكه‌ش بكات، به‌پش���تگیری‌‌و مۆركردنی الیه‌نی په‌یوه‌ندی دار (موختار) به‌گوێره‌ی فۆرمی زانیاری ئاماده‌كراو له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تیمان(به‌ش���ی پالندانان)وه له‌كاتی گۆرینی ناونیشانیدا ده‌ست به‌جێ ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی ش���اره‌وانی سلێمانی /پالندانان بكات س���ه‌باره‌ت به ناونیشانه تازه‌كه‌ی بهپێچهوانهوه به‌رپرسیار ده‌بێت به‌رامبه‌ر یاسا. .12پێویس���ته داواكاریه‌كانی هاتوو له‌س���ه‌ره‌وه وه‌ك(هه‌ویه‌ی پۆلینكردنی كۆمپانیا ،هه‌ویه‌ی یه‌كێتی به‌ڵێنده‌ران،هه‌وی���هی به‌ریوه‌به‌ری رێپێدراو ،هه‌ویه‌و نوس���راوی ته‌خویل‌و به‌ڵێننامه‌ی دادنوس بۆ نوێنه‌ر ئه‌گ���ه‌ر هه‌بوو ،هه‌وێ���ی ئه‌ندازیاری كۆمپانیا ،ئه‌س���تۆپاكی باج���ی ده‌رامه‌ت،س���ه‌رجه‌میان به وێنه‌ی ره‌نگاوره‌نگ(كۆپ���ی مله‌وه‌ن) له‌ناو زه‌رفێك وه‌ك به‌ش���ێك له‌ته‌نده‌ره‌كه له‌گه‌ڵ گه‌رانه‌وه‌ی ته‌نده‌ره‌كه‌دا پێشكه‌ش بكرێت. .13مه‌رجه له‌سه‌ر به‌ڵێنده‌ر هه‌تا بری سپێردراوی ته‌نده‌ر كه ئاماده‌بێت به جێبه‌جێكردنی برگه‌كانی ناو ده‌رخس���تنه‌كه وه‌هه‌ر برگه‌یه‌كی نوێ كه پێویست بێت وه‌به پێدانی هیچ نرخێكی ناو ته‌نده‌ره‌كه بێجگه له‌نرخی نوێ بۆ برگه نوێكان. .14ه���ه‌ر كۆمپانیاو به‌ڵێنده‌رێك ك���ه‌داوای لێبوردن له‌جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه ده‌كات ،پێویس���ته به نوسراوێك داوای لێبوردنه‌كه‌ی پێشكه‌شی لیژنه‌ی كردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی سلێمانی بكات. .15ده‌رخس���ته به‌نرخه‌وه ده‌درێته كۆمپانیا وه پێویس���ته كۆمپانیا له‌كاتی پێشكه‌شكردنه‌وه‌ی ته‌نده‌ر گوژمه جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه به‌رێژه‌ی +یان – واته سهرو كه‌شف یان ژێر كه‌شف پێشكه‌ش بكات. .16ئه‌و كۆمپانیایه‌ی به‌شداری ئه‌كات لهم ته‌نده‌ره‌دا پێویسته به‌نوسراوی فه‌رمی پشتگیری بهێنێت كه كاری هاوشێوه‌ی كردووه له‌بواری (كۆنكرێت كردن) كه بڕی تێچووی پرۆژه‌كه له ( )1000.000.000یه‌ك ملیار دینار كه‌متر نه‌بێت له‌الیه‌ن ئبه‌و به‌رێوه‌به‌رایه‌تی یان ئه‌و الیه‌نه‌ی كاره‌كه‌ی بۆ جێبه‌جێكردووه. ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
ئه‌ندازیار عه‌بدولكه‌ریم فاتح عوسمان جێگری سه‌رۆكی شاره‌وانی سلێمانی
له‌کوشتنی ئینسانەوە بۆ کوشتنی زەمەن ...پاشماوه لەمەش بترازێت هەرکاتێک دەس���ەاڵتی کوردی لەن���اوەوە بوو بە دەس���ەاڵتێکی ش���ەرعی کە رێز بۆ ئااڵی کوردس���تان بە مانا دیموکراتی‌و دەستورییەکەی دابنێت، ئ���ەوکات دەتوانین باس له‌ش���ەڕی ئااڵش له‌کەرکوک‌و خانەقین‌و جەلەوال‌و شەنگار‌و ش���وێنەکانی تر بکەین .هەرکاتێک ئااڵی کوردس���تان بوو بە پارێ���زەری مافەکانی ئینس���ان بەبێجیاوازی���ی له‌کوردس���تاندا، ئەوکات ئ���ەو ئااڵیە دەتوانێ���ت له‌هەمو‌و ش���وێنەکانی تر ببێت���ە دابینکەری مافی ئەتن���یو ئایینی‌و زمانیی دانیش���وانی ئەو ناوچان���ەی کە تاوەکو ئەم���ڕۆ نایانەوێت لەژێ���ر ئ���ااڵی کوردس���تاندا بژی���ن .هەر کاتێک دەس���ەاڵتدارێتی کوردی توانی بە بێجیاوازی���ی زەمانەتی ژی���ان‌و کەرامەت‌و ئاساییشی راستەقینەی ئینسانەکان بکات، ئ���ەوکات دەتوانین قەناع���ەت بە عەرەب‌و تورکمان‌و کەمەنەتەوەیی‌و ئایینییەکانی تر بکەین کە کوردستان واڵتی ئەوانە‌و وەکو هاونیش���تیمانییەک دەتوانن خزمەتی ئەو ئااڵیە بکەن .بە هەمانشێوە کەی توانیمان مافی یەزیدییەکان‌و فەیلییەکان دابین بکەین ئەوکات مەترسی ئەوە نامێنێت کە پرسی کوردب���وون یان نەبوونی���ان بوروژێنرێت. یەزیدیی���ەکان‌و فەیلیی���ەکان تاوەکو ئەو شوێنە کوردن کە مافەکانیان له‌ژێر ئااڵی کوردس���تاندا پارێزرا‌و بێت ،ئەگینا هەموو ئەگەرەکانی بوونیان بە گروپی سەربەخۆ لەن���اوەوە‌و دەرەوەی کوردس���تاندا لەبەر دەس���تدایە .بێگومان کوردبوونی یەزیدی‌و فەیلیەکان هێندەی پرسێکی کۆمەاڵیەتییە هێندە پرس���ی ئایینی‌و ئەتنی نییە .ئەوە بەسیاسییبوونی پرسەکەیانە کە یەزیدی‌و فەیلیی���ەکان له‌کۆمەڵ���گای کوردس���تان جیادەکات���ەوە‌و دەبێ���ت ب���ە پرس���ێکی س���ەربەخۆ .ئێمە ناتوانی���ن کوردبوون‌و دڵس���ۆزیی ئەم دوو گرووپ���ە بە پێوەری پارتیبوونیان یان یەکێتییبوونیان بپێوین، بەڵک���و ب���ە هاونیش���تیمانیبوونیان لەنا‌و کوردس���تان‌و لەژێر دەس���ەاڵتدارێتییەکی دیموکراس���ییدا .هەمان پێوەر بۆ عەرەب‌و تورکمان‌و کەم���ە نەتەوەیی‌و ئایینیەکانی تریش راس���تە .ئ���ەوان دەتوان���ن ببن بە
هاونیش���تمانیییەکی هاوماف‌و یەکس���ان، ب���ەاڵم ناتوانن ببن بە کورد .لێرەش���ەوە کێش���ەی بنەڕەتی مەس���ەلەی ئااڵ نییە، هێن���دەی کێش���ەی هاونیش���تیمانیبوونە له‌ماف‌و له‌چەش���نی هەڵبژاردنی ژیاندا بە شێوەیەکی ئازاد‌و دیموکراسییانە. ئێم���ە وایدەبینین ئەم گەم���ەی ئااڵیە زۆر ل���ەوە ئاش���کراترە ک���ە نەتوانرێ���ت بخوێندرێتەوە .دەسەاڵتی هەردوو حیزبەکە هێندە ل���ەڕووی نەتەوەییەوە لەرزۆکە کە ناچارە دەس���ت بە ئااڵی کوردس���تانەوە بگرێ���ت بۆ ئ���ەوەی لەن���اوەوە بەچۆکدا نەکەوێ���ت .له‌کولت���ووری سیاس���یدا ئەم گەمە سیاس���ییە نوێ نییە ،بەاڵم ئەوەی نوێیە ئەوەیە تۆ بچووکترین مەرکەزییەتی دەسەاڵتت لەنا‌و کوردستان خۆیدا نەبێت، بڕیاری سەرۆکەکان‌و س���ەرۆکایەتییەکان جێبەجێنەکرێ���ن ،کەچ���ی داوای دەوڵەت بکەیت ،کەمترین نێوکۆیی‌و هاوئاهەنگی‌و یەکانگیریی سیاس���یو هی���چ بنەمایەکی پتەوی ئابووری نەتەوەییت بینانەکردبێت، کەچی باس له‌جیابوون���ەوە بکەیت ،هیچ گوتار‌و سیاس���ەتێکی نەتەوەییت نەبێت، کەچی کورد بۆ شەڕێکی نەتەوەیی گەورە ئامادەبکەی���ت .لەمەش س���ەیرتر ئەوەیە له‌کوردس���تاندا دەس���ەاڵتدارێتییەکمان هەیە ب���ە دەس���تووری حی���زب‌و بەدوور لەهەر هەس���تێکی نەتەوەیی‌و ئینس���انی خۆپیش���اندەرانی گوللەباران کرد کاتێک بە ئاشتی‌و بە ئااڵی کوردستانەوە چوونە سەرجادە‌و داوای مافی هاونیشتیمانیبوون‌و ئازادیو یەکسانییان دەکرد؛ کەچی هەمان ئەم دەس���ەاڵتدارێتییە سڵ لەوە ناکاتەوە داوا له‌هەمان ئەو هاونیشتمانیانە بکات کە تەقەی لێکردن‌و کوشتنی‌و برینداریکردن‌و ئەشکەنجەیدان ،بۆ ئەو سەرۆک‌و حیزبانە، ش���ەڕی ع���ەرەب‌و تورک‌و ف���ارس بکەن. دەوڵ���ەت بە کۆمەڵگایەکی پ���ڕ هیوا‌و پڕ ئیرادە‌و پڕ باوەڕ دروس���تدەکرێت ،نەک بە هێزگەلێک سڵ لەوەنەکەنەوە فیشەک بەو کۆمەڵگایەوە بنێن کە بەڕێوەیدەبەن. س���ەرەڕای ئەو ئەگەرانەی له‌سەرەوەدا باسمانکردن ،کۆمەڵگای کوردستان بەهۆی سیاسەتی ناعەقاڵنی حیزبیو دەستەگەریی‌و
خێزانیی���ەوە لەبەردەم چەن���د ئەگەرێکی تردای���ە .یەکێک لەو ئەگەرانە بەهێزبوونی هۆش���مەندییەکی نوێیە ک���ە دیدێکی تری بۆ کوردبوون‌و بۆ ژیانی دیموکراس���ییانە هەبێ���ت ،بەتایب���ەت پاش تێکش���کاندنی توندوتیژانەی ناڕەزاییە کۆمەاڵیەتییەکانی مانگی ش���وبات .ئ���ەو هۆش���مەندییەش بیرۆک���ەی "بەهەرێمکردن���ی" پارێزگاکانی کوردستانە .بێگومان له‌ڕووی سۆسیۆلۆژی‌و کولتووری‌و سیاسییەوە ئەگەرێکی کراوەیە ک���ە گروپگەلێ���ک دروس���تببن‌و داوای بەهەرێمبوونی پارێزگاکانی کوردستانیش بک���ەن .س���ەرەتاکانی ئ���ەم تەوژم���ە له‌دروس���تبووندایە‌و لەماوەی پێشووش���دا له‌ڕێ���گای ت���ۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان���ەوە هەندێک دەرکەوتی خۆی بەرجەس���تەکرد. گەاڵڵەب���وون‌و گەورەبوونی ئ���ەم ئەگەرە پابەندی ئ���ەو مەرکەزییەتە تاکالیەنانەی پارتییە کە بەسەر کۆی پرۆسەی سیاسیدا له‌کوردس���تان س���ەپاندوویەتی .ئەمەش له‌وابەس���تەیی‌و تەس���لیبوونی ت���ەواوی یەکێتیدا بۆ ئیرادەی شەخس���ی تاڵەبانی‌و لەوێش���ەوە دەس���ەاڵتی تاکانەی بارزانیو عەشیرەتەکەی له‌چوارچێوەی رێککەوتنی س���تراتیژیدا بەرجەس���تە دەبێ���ت .هەر دووس���اڵ جارێک جێگۆڕکێ بە س���ەرۆکی حکومەت‌و پۆس���تە وەزارییەکان ،شتێکی تر نییە جگە له‌بێڕێزییەکی گەورە بەرامبەر بە دیموکراسییەت‌و ئیرادەی گەل. بێگوم���ان پرۆس���ەی بەهێزبوون���ی "هۆشمەندیی ناوچەیی" دەشێت له‌ناوچەی بادینانیشدا بە فۆرمی تر گرۆببێت‌و خۆی بەرجەس���تەبکات .بۆ نموونە بەهێزبوونی ئەو دەنگان���ەی کە دیالێکت���ی کرمانجی باکوور دەکەن بە زمانی خوێندن‌و رەسمی، ش���تێکی تر نییە جگە له‌ئەگەرێکی تر بۆ "دابڕان���ی کولتووری" ئ���ەو گروپانەی کە نایانەوێت بە زمانی س���تانداردی ئێستای باش���ووری کوردس���تان بدوێن‌و بخوێنن‌و بنووسن. ناسیۆنالیزمی حیزبییانەی کوردی بووەتە ناسیۆنالیزمی ئااڵیەکی بێ نەتەوە بە مانا سیاسییەکەی‌و ناسیۆنالیزمی دەسەاڵتێک کە نە سیاسەت‌و نە ئامرازێکی راستەقینەی
دروستکردنی نەتەوەی هەیە‌و نەدەشیەوێت بەش���ێوەیەکی دیموکراسی دروستیبکات. پارچەپارچەبوونی کۆمەڵگای کوردستانو لێکترازان���ی ماڵەک���ەی‌و ونبوونی چەمکی هاونیش���تیمانیبوون لەژێر فەرمانڕەوایەتی س���وڵتانییەتی لۆکاڵ���ی حیزبییدا پرس‌و گرفت���ی س���ەرەکی ئێس���تای کۆمەڵگای ئێمەن .ه���ەر گوتارێکی نوێ���ی ئەم دوو حیزبە ک���ە له‌دەرەوەی چارەس���ەرکردنی ئەم کێش���ە جەوهەرییانەدا بێت ،دەچێتە خانەی گوتارێکی درۆزنانە‌و بەهەڵەدابردنی ئینسان‌و کۆمەڵگای ئێمە. وێرانبوونی کولتووری گفتوگۆ لەم دۆخە ئاڵۆزەی کوردستاندا ئەوەی بوون���ی نەم���اوە ئی���رادەی گفتوگۆیەکی راستەقینەیە بە ئاراستەی چارەسەکردنی کێش���ەو ملمالنێ���کان .ئ���ەوەی ئامادەیە س���تراتیژی گەیاندن���ی زەرەر‌و زیان���ی زیاترە بە الیەن���ی بەرامبەر .لەم دۆخەدا ملمالنێکان رێگایەک نین بۆ تازەبوونەوە‌و گەش���ەکردن ،بەڵکو ئام���رازی گەیاندنی زۆتری���ن زەرەر‌و زیانی سیاس���یو مادی‌و مەعنەوی���ن بەیەکت���ری .پیادەکردنی ئەم سیاسەتە واتە بیرنەکردنەوە له‌دەرەنجامە دوورخای���ەن‌و وێرانکەرەکان���ی ئەم جۆرە ستراتیژەی مامەڵەکردنی ملمالنێکاندا .ئەم جۆرە بیرکردن���ەوە‌و مامەڵەکردنە ئاکاری دەس���ەاڵتدارێتییەکە کە ن���ەک ناتوانێت دەوڵەت���ی تایبەت بەخۆی دروس���تبکات، بەڵ���ک‌و ناش���توانێت الن���ی هەرەکەم���ی ئاش���تیو ئارامی کۆمەاڵیەتیو لەوێشەوە ئاس���تی هەرە کەمی یەکێتییەکی ناوەکی فەراهەمبکات. ئێم���ە رامانوای���ە چەن���دە پرس���ی مانەوەی کوردس���تان له‌عێراقدا بە پرسی دیموکراس���ییەتەوە بەن���دە ،هێن���دەش پرس���ی پارچەپارچەنەبوونی کوردستانو لێکنەترازانی ماڵی کورد‌و دابەش���نەبوونی زیات���ری ب���ە پرس���ی چارەس���ەرکردنی عەقاڵن���یو ئاش���تییانەی ملمالنێ���کان‌و بەدیموکراس���یکردنی سیستەمی سیاسیو بەرقەراری���ی عەدالەت���ی کۆمەاڵیەت���یو پاراستنی ئازادییەکانمانەوە بەندە.
ی رێكار /سلێمانی جه‌الل كه‌ریم ـ كۆمپانیا
ئاگاداری
ی ی تۆمارگای بار ی (هاوڕێ فه‌تاح مارف) ،داوایه‌كی له‌س���ه‌ر راس���تگر هاواڵت ی شاره‌زوور، ی به‌رای ی تۆماركردووه له‌دادگا ی كاره‌كه ی وارماوا /وێڕا شارس���تان ی ده‌كات له (شوشه) بۆ (ره‌یان) .هه‌ركه‌س ی كچه‌كه ی گۆڕینی ناو تێیدا داوا ی ئ���ه‌م دادگایه بكات ،بهپێچهوانهوه ی 10رۆژدا س���ه‌ردان ی هه‌ی ه با لهماوه الر ی یاسا. ی خۆی به‌رده‌وام ده‌بێت به‌پێ دادگا له‌سه‌ر دادبین
ونبون ی توفیق عه‌باس) ی بازرگانی ونب���وه به‌ناوی(ئه‌ژ ی ژور * ناس���نامه‌یه‌ك ی بازرگانی. هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگهرێنێتهوه ژور ی ونبو‌ه به‌ناوی(س���االر ده‌رویش ره‌زا) ی بازرگان ی ژور * ناس���نامه‌یه‌ك ی بازرگانی. هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگهرێنێتهوه ژور ی بازرگانی ونبو‌ه به‌ناوی(خدر عه‌بدوڵاڵ) هه‌ركه‌سێك ی ژور * ناسنامه‌یه‌ك ی بازرگانی. دۆزییه‌و‌ه بیگهرێنێتهوه ژور ی ونبو‌ه به‌ناوی(جه‌الل عه‌بدوڵاڵ محه‌مه‌د) ی بازرگان ی ژور * ناسنامه‌یه‌ك ی بازرگانی. هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگهرێنێتهوه ژور * ناس���نامه‌یه‌كی(اتحاد الصناعات العراق������ی -معمل الخدمات الصناعی ه عامه)ونبو‌ه به‌ناوی(بێس���تون ج���ه‌الل ئه‌مین) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه بیگهرێنێتهوه نوسینگ هی ئاوێنه.
پێشوازیکردن لەدوا وێنەی قەزافی ...پاشماوه هەڵەیەکی گەورەی���ە وامەزندە بکەین کە ئەم توندوتیژییە تەنها لەئیس�ل�ام‌و مێ���ژووی ئیس�ل�امەوە س���ەرچاوەی هەڵگرتووە ،ئەمە تەفس���یرێکی کاڵ‌و کرچەو بێمانایە ،بەاڵم لەهەمانکاتیشدا لەودی���و کاڵ‌و کرچێتییەوە ترس���ێکی گەورە لەنەس���تی دەس���ەاڵتی کوردیدا خۆی مەاڵس���داوە ،بەوەی ڤێالکانیان‌و س���امانیان بەرامبەر هەمان چارەنوس ببن���ەوە .دی���وی دووهەم���ی ئ���ەم ئیدانەکردن���ی بێبەزەیی���ە بەرامب���ەر قەزاف���ی ،لەڕەمزەکانی دەس���ەاڵتەوە جیاوازە لەئیدانەکردنی رۆش���نبیران بۆ هەمان کردە ،ئەوان لەترس���ی هەمان چارەن���وس‌و رۆش���نبیرانیش لەخەمی گەورەیان بۆ ماناکانی ئازادی .بەدیوێکی ت���ردا گ���ەر رەهەندێکی ئیس�ل�امەوی لەبەهاری عەرەبیدا گەمەی خۆی بکات، ئەوا مافی خۆیەتی مادامەکی بەشدارە لەجەنگ���دا ل���ەدژی دیکتاتۆری���ەت‌و مادامەک���ی وەک لەتون���س رووی���دا لەگەمی دیموکراس���یدا‌و لەچوارچێوەی دیموکراس���یدا تەعبیر لەخۆی دەکات. ملمالنێکانی دوای رووخانی گەندەڵی‌و دیس���پۆت نابن بەپ���ۆزش بۆ مانەوەی دیسپۆت خۆی. وێن���ەی کوڕەکانی قەزاف���ی الی ئێمە لەوکات���ەدا دووب���ارە دەبێت���ەوە ک���ە کوڕی س���ەرکردەو س���ەرۆکەکان وەک (س���ەیف ئیس�ل�ام‌و موعتەس���ەم) هەریەک���ەو هێزیکی لەژێردەس���تدایەو لەژێرناوێکدا هاوواڵتی���ان بەناوی دژە تیرۆر دەفڕێن���نو تۆمەتباری دەکەن‌و لەس���ەروو هەموو دادگاو یاسایەکەوە مامەڵەدەک���ەن .بەداخەوە ئەم وێنەیە لەئەزمون���ی کوردی���دا خ���ۆی دووبارە دەکاتەوەو لەداهاتووشدا ئەم دەزگایە توڕەی���ی خەڵک بۆخ���ۆی دەپچڕێت، کاتێک پەیمانەکانی چاکسازی‌و قسەی بریقەدار ناتوانن رێگربن لەبەرامبەر ئەو توڕەییە ،ئیدی تەقینەوەی خەڵک لەو س���اتەدا بەرەوڕووی ئ���ەو دەزگا بەناو ئەمنیانەی بنەماڵەی���ە .دیکتاتۆرەکان مردنی���ان وەک خۆیان ناش���رینە ،هەر چ���ۆن لەگەڵ خۆش���یاندا ناش���رینی بەرهەمدێنن‌و ناشرینی چارەنوسیانە... لیبیەکان لەحەڤدەی ش���وباتی ساڵی پار دەستیان بەخۆپیشاندانی ئاشتیانە کرد ،بەاڵم دەزگاکانی بنەماڵەی قەزافی
خەڵکی���ان ناچار ک���رد پەنابەرنە بەر چەک .لەحەڤدەی شوباتی ساڵی پاردا هێزی زێرەڤانیەکەی پارتی کە بەنیازی دەست شکاندنی سلێمانی لەدەرەوەی شار خۆی بۆ هێرش ئامادەکردبوو ،گەر ئ���ەو هێزە بەو هەڵەیە هەس���تایە ئەوا خۆپیشاندان دەبووە بەرەنگاربونەوەی چەکداری نێوان س���لێمانیو زێرەڤانی، هەموو کەسێک بەناچاری پەنای دەبردە بەر کاڵشینکۆفی نێو دۆاڵبەکەی ،ئیدی ئەوان دەبوون���ە وێنەکان���ی قەزافی‌و ئێم���ەش وێن���ەی شۆڕش���گێڕەکانی میسراتە ،بەداخەوە ئەم ئەگەرە هێشتا سێبەرەکانی خۆی درێژدەکاتەوە .ئەمە خۆش���بەختانە رووینەداو لەس���نووری خۆپیشاندانەکانی سەرادا وەستایەوە، بەاڵم ئەمە مانای ئەوە نییە چیرۆکەکە کۆتایی هاتووە ،مادامەکی هێزێکی تری دەمامک بەس���ەر جارێکیتر بەچەکەوە ئەو خۆپیش���اندانە س���ەرکوتدەکەن‌و لەدواییدا ئۆپۆزیس���یۆنەکانیش لەگەڵ پەیمانەکان���ی چاکس���ازیدا تائەم���ڕۆ خەڵ���ک هێمندەکەن���ەوە .ئەم���ەش هی���چ لەو هەقیقەت���ە کەمناکاتەوە کە وێنەکانی بنەماڵە دەس���ەاڵتدارەکان‌و سەرکردەکان لەم دەڤەردا یەک لەدوای ی���ەک لەناودەچن ،خەڵکیش نایانەوێت تەماشاکارێک بن‌و بەبەهانەی دوژمنانی دەرەوە هەڵبخەڵەتێ���ن .بەداخ���ەوە دووبنەماڵە لەکوردستاندا لەدابەشکردنی هێزەکان���ی ئاس���ایش‌و دژەتی���رۆردا، هیزێکی گەورەیان لەبەردەس���تدایە کە نازانین بەچ تواناو حیکمەتێک ئەم دوو دەزگایە بەخش���راون بەکوڕەکانی ئەم دوو بنەماڵەیە ،بۆچی هەن .لەبەرئەوە پەرلەم���ان بێمانای���ە ک���ە دەزگای دژەتیرۆری ژێردەستی بنەماڵە بتوانێت تورەکە بکات بەس���ەر هەر هاوواڵتی‌و رۆژنامەنوس‌و ئەکتیڤیستێکدا .مادامەکی قاس���ەکە لەبەردەس���تی بنەماڵەدایە‌و هێزەک���ەش لەبندەس���تی خۆیانە گەر ه���ەر گۆڕانکاریی���ەک دەس���تپێبکات، دەبێت ل���ەو دووانەوە دەس���تپێبکات، لەقاسە‌و هێز ،دەبێت قاسە بگەڕێتەوە بۆ حکومەتی راستەقینە‌و هێز-یش بۆ دەزگا رەس���میەکان نەک بنەماڵە .بەم شێوەیە رێگردەبین لەدووبارەبوونەوەی وێنەکانی قەزافی لەنێومانداو کەسیش بەو ناشرینیە ناکوژرێت...
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :شوان محه‌مه‌د جێگری سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین :یه‌حیا به‌رزنجی
سان
سه‌خاوه‌تی سه‌رۆك
c
.
e
n
e
w
a
.
Awene
w
www.
awene.com
ل���ه‌م دونیا جه‌نجاڵ‌و پڕگۆڕانكارییه‌ی ناوچه‌ك���ه‌دا كه هه‌ر مانگێك‌و رژێمێك قڵپ ده‌بێته‌وه ،تا ئێس���تا سه‌رۆكی هه‌رێم به‌لۆژیكی شه‌ڕی سارد كار له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵێك كێش���هی هه‌نووكه‌یی ئه‌م هه‌رێمه‌دا ده‌كات ،له‌پێش هه‌مووشیانه‌وه مه‌سه‌له‌یه‌كی ئاسانی وه‌ك راده‌س���تكردنی به‌رپرسی لقی چواری حیزبه‌كه‌ی له‌س���لێمانی بۆ به‌رده‌م دادگا كه به تۆمه‌ت���ی ده‌ركردنی بڕیار بۆ ته‌قه‌كردن له‌خۆپیشانده‌ران كه له‌الیه‌ن دادوه‌ره‌وه بڕیاری ده‌ستگركردنی بۆ ده‌رچووه. دوو مانگ له‌مه‌وبه‌ر س���ه‌رۆكی هه‌رێم به ئیمزای خۆی كۆمه‌ڵێك بڕیاری وه‌ك س���ه‌ره‌تایه‌ك بۆ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی گفتوگۆكانی نێوان خۆیان‌و ئۆپۆزسیۆن ده‌رك���رد ،له‌پێش هه‌مووش���یانه‌وه راده‌س���تكردنی ئه‌و كه‌س���انه‌ی ته‌قه‌یان له‌خۆپیش���انده‌رانی 17ی ش���وبات‌و رۆژانی دوایی كردبوو ،ئێستا هێزه‌كانی ناوخۆ له‌سلێمانی به‌دوای س���ۆراخی ئه‌و چوار تۆمه‌تباره‌دا ده‌گه‌ڕێن كه لهو كێش���ه‌یه‌وه گالون ،ش���وێن پێی س���یانیان هه‌ڵگیراوه ،به‌اڵم چواره‌میان كه له‌حیزبه‌كه‌ی سه‌رۆكه كه‌س نازانێت له‌كوێ حه‌شار دراوه. س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م زۆر مه‌به‌س���تی ب���وو له‌بڕیاره‌كه‌یدا له‌ت���ه‌ك ته‌قه‌كه‌ران له‌خۆپیشانده‌ران ،ئه‌و كه‌سانه‌ش راده‌ستی دادگابكرێن كه هانی خه‌ڵكیان داوه بۆ خۆپیش���اندان‌و ئه‌نجامدانی كاری توندوتیژیی ،ههرچهنده ئه‌م هاوكێشه‌یه ناهاوسه‌نگییه‌كی گه‌وره‌ی تێدایه ،چونكه ئه‌و كه‌سه‌ی هوتافی داوه ،پارسه‌نگ كراوه له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌س���هی ته‌قه‌ی كردووه ،كه‌چی سه‌رباری ئه‌وه‌ش خه‌ڵكی كوردستان پێشوازی كرد لهو بڕیارانه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم‌و به‌هه‌نگاوێكی باشیان ناوزه‌د كرد ،به‌اڵم پرس���یار له‌وه‌دایه كه چۆن سه‌رۆكی هه‌رێم له‌بڕیاره‌كه‌یدا هوتافده‌رو ته‌قه‌كه‌ری به‌رامبه‌ر كرد ،بریا له‌ده‌ستگیركردنیش���دا هه‌مان كاری بكردایه‌‌و وه‌ك چۆن برایمی كاكه ئه‌حه ده‌س���تگیكرا‌و فاروق ره‌فیق چه‌ندان جار چووه به‌رده‌م دادگا ،سه‌خاوه‌تی پێشانبدایه‌و كادیری حیزبه‌كه‌ی خۆشی راده‌ستی دادگا بكردایه. پارت���یو س���ه‌رۆك گومانیان ده‌ك���رد كه ره‌نگ���ه دادگاو بگره ده‌س���ه‌اڵتی جێبه‌جێكردنیش له‌س���لێمانی كه هێزه‌كانی ناوخۆیه ،ته‌نها كار بۆئهوه بكه‌ن كه كادیره‌كه‌ی پارتی ده‌ستگیربكه‌ن‌و پارتی بكرێته ئامانج ،چونكه به‌پێوه‌ری ئه‌وان ته‌قه‌كاران ده‌ره‌ئه‌نجامه‌‌و هۆكاره‌كه‌ی ئه‌و خه‌ڵكه‌یه كه خۆپیش���اندانی كردووهو هاتوونه‌ته س���ه‌ر لق ،باش���ه ئه‌وا ئه‌و خه‌ڵكه گیران‌و چونه به‌رده‌م دادگا ،ئه‌ی جه‌نابی سه‌رۆك كادیره‌ی حیزبه‌كه‌ی تۆ بۆ ناچێت؟. پارت���ی وه‌ك حیزبێكی حكوم���ڕان‌و به‌رپرس ده‌بوای���ه هه‌ركاتێك كادیرێكی كێش���ه‌یه‌كی یاس���ایی له‌س���ه‌ر بوایه ،یه‌كڕاس���ت كاره‌كه‌ی لهو پۆس���ته‌دا هه‌ڵپه‌ساردایه ،به‌اڵم پارتی له‌بری ئهوهی كاری به‌رپرسی لقه‌كه‌ی له‌سلێمانی هه‌ڵپه‌سێرێت ،به‌رزیكرده‌وه‌‌و كردی به‌ئه‌ندامی مه‌كته‌بی رێكخستن. رۆژانه‌و بۆ ماوه‌ی 62رۆژ ،ژماره‌یه‌كی به‌رچاو له‌خه‌ڵكی سلێمانیو گه‌رمیان‌و ش���ارۆچكه‌كانی تر ده‌ڕژانه سه‌ر ش���ه‌قامه‌كان‌و داوای چاكسازی‌‌و به‌دادگایی گه‌یاندنی ئه‌و كه‌س���انه‌یان ده‌ركرد كه ته‌قه‌یان له‌خۆپیشانده‌ران كرد ،به‌اڵم ی رێز له‌داواكاریه‌كانی هه‌زاران خه‌ڵكی خۆپیش���انده‌ری پارتی له‌بری ئ���هوه ئه‌م ده‌ڤه‌ره بگرێت ،به‌رپرسی لقه‌كه‌ی له‌س���لێمانی به‌رزكرده‌وه‌‌و پۆستێكی به‌رزت���ری پێدا ،ئه‌مه‌ش هاوس���ه‌نگی راگرتنێكی تری س���ه‌رۆكی هه‌رێم بوو له‌نێوان داواكاری خه‌ڵك‌و داواكاریی حیزبه‌كه‌یدا!. له‌كوردس���تان ده‌مێك س���اڵه حاكمه‌كان‌و هاوواڵتی له‌ت���ای دوو ته‌رازووی نا هاوس���ه‌نگدان ،له‌ڕووی سیاسیو ئابووریو یاساییه‌وه حاكمه‌كان له‌بورجێكی به‌رزه‌وه ده‌ڕواننه هاوواڵتیان له‌خواره ،جا ئه‌گه‌ر س���ه‌رۆكی هه‌رێم ده‌یه‌وێت س���ه‌ره‌تایه‌ك بۆ ناهاوسه‌نگیی ئه‌م هاوكێش���ه‌یه له‌كوردستاندا دانێت ،هه‌ق بوو س���ه‌خاوه‌تی بنواندایه‌‌و له‌یه‌كه‌م رۆژی ده‌رچوون���ی بڕیاره‌كانی خۆیهوه به‌رپرسی پارته‌كه‌ی راده‌ستی دادگا بكردایه.
m
o
ه له‌ئه‌وروپا نوێنه‌ری ئاوێن شوان حه‌مه نه‌رویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
w
w ریکالم
®BlackBerry şźŤƯŹŠƏ ƱŚƯşƹŠƳƺŝŒƧ
ƲƿźŤƿÈ ƺƳ şƹŠƬÈǀÈ ſŚǀſŚŗ Šƫ BlackBerry® őźƯŠŗ Ê šŚƧşŶƴǀŝřŵ Œŝ ŢƳŶƳŚƿŠƏ ƽƹƺţƹŠƨƄǀÈ ŧ ƾƳŚƧŠǀƿŹřŻƺƐţŠƯżų ƹŠƐƿÈ ŹÊ ƲƿźŤƳŚſŚŗ Šŝ ŢƳŚŤƀƿƹŠƃŒųƹ ƽÈ ŹÊ ƹŚƷ Šƫ Ţǀŝ źŤƨƿżƳ Śţ ƹ ƱŚƧŠǀǀţŠƿLJÈ ŠƯŒƧ şŹÊ Œţƹ šŚƋ ƾƿŹřŻƺƐţŠƯżų Šƫ űźƳ ƲƿźŤƯŠƧ ƱŵŹŚƳ ƾƿŹřŻƺƐţŠƯżų ƹřźǀÈ ųƹ ƭřƹşŵŹŠŝ ƾŤǀÈ ƳŹŠŤƴǀŗ ƾƿŹřŻƺƐţŠƯżų ŒƿŶǀƓ ƹ ƦƿŻŒƯ ƹŠƴƿÈ ƹ ƾƴţźƏŹşƹƹ
BlackBerry® Bold™ 9780 smartphone
® ƱŹřŶƿŶƳşƺƿŠŧ ƾƳŚƧŒƏŒƫ ƹ ƱŚƧşƹŚƳ ƹ ƱŚƧŠǀƳŚƏŹŻŚŝ şŶƳřźŝ Research In Motion®ƹ RIM®ƹ BlackBerry ƹ ƱŚƧşƺţźƐƧŠƿ ŠţŠƿLjƿƹ Šƫ ƱƹřźƴǀÈ ƷŹŚƧŠŝ ƱŚƿ ƹ ƱƹřźƧŹŚƯŒţ ƹƺƯŠƷ Research In Motion LimitedŠŝ ƲƿÈ źƴƳşŵřŵ Èƹ Research In Motion Limited ƽŚǀƳŚŨƯŒƧ Šƫ ƦǀÈ ţŠƫÈŒƯ ƾǀÈ ŧ Šŝ ŢƿÈ źƴǀÈ ƷşŵŹŚƧŠŝ ƹ ƱŚƸǀū ƽŹŠſŚţŹŠſ Šƫ źţ ƾƳŚţLJ
ریکالم