کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر ،سەردەشت عوسمان
ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()306 سێشەممە 2011/12/27
مالیکی‌و هاشمی
»» 74
ئیسالمییەکانی کوردستان :ده‌سه‌اڵت ی تاكڕەوانه‌وه‌ی تائیفه‌یه‌ك جێی مه‌ترسییه
تاڵەبانی‌و نەوشیروان
»» 6
1تەلەفۆن پەیوەندیەکانیان گەرمدەکاتەوە
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامه‌یه‌ك کۆمپانیای ئاوێنه ده‌ریده‌کات
12 سواڵکه‌ره‌کان»» »»17 10
دزییه‌كی تازه‌ی به‌هۆی سواڵکردنەوە چه‌ندین ماڵ دزییان لێكراوه
تاپۆکردنی زەوی بۆ عەرەب تۆماركردنی زه‌وی به‌ناوی عه‌ره‌به‌وه، نرخی زه‌وی له‌هه‌ولێر فڕاندووه
»» 16
وه‌فدێك ی ئیتالعات‌و سوپا ی پاسداران به‌نهێن ی دێن ه كوردستان
بارزان ی ناچێت بۆ به‌غدا ،مالیكیش نایه‌ت ه هه‌ولێر ی ی چاره‌س���ه‌ركردنی كێشه به‌مه‌به‌ست ی نێوان ش���یعه‌و سوننه ،وه‌فدێكی بااڵ ی ئیتالعات‌و س���وپای پاسداران به‌نهێن دێن ه كوردس���تان‌و به‌جی���ا له‌گه‌ڵ هه‌ر یه‌ك له‌تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌‌و هاش���می-دا كۆده‌بنه‌وه. ی ئاگادار تایبه‌ت ب ه ئاوێنه :سه‌رچاوه‌یه‌ك ی ی هه‌فته به ئاوێن هی راگه‌یاند پاشئه‌و‌ه رابردوو هاش���می گه‌یشت ه كوردستان‌و كێشه‌ی نێوان شیعه‌و سوننه له‌عێراقدا ی ی كۆمار توندب���ووه‌وه ،وه‌فدێكی بااڵ ئیسالمی ئێران به‌سه‌رۆكایه‌تی سه‌ردار ی -ك ه ی ئاغای س���لێمان ی جێگر مه‌جید ی ی س���وپای قودسه‌‌و به‌رپرس به‌رپرس ی دۆس���یه‌ی عێراقه -گه‌یش���تن ه هه‌رێم كوردستان. ی ئاوێن��� ه ئام���اژه ب���ۆ س���ه‌رچاوه‌ك ه ی ئ���ه‌وه‌ده‌كات كه ئه‌م وه‌ف���ده بااڵیه ی ئه‌منی‌‌و سه‌ربازیی ه ئێران كه وه‌فدێك لۆگۆی ئیتاڵعاتی ئێران به‌جیا هه‌ری���ه‌ك له‌تاڵه‌بانی‌‌و بارزانی‌‌و هاشمی ی ك���ردووه له‌و ی په‌له ی ئه‌و دۆخ ه هه‌ستیاره‌ی ه عێ���راق ،مالیك له‌دوا دیداریش���یاندا تاریق هاشمی-یان هێوركردنهوه بینیوه. ی گرتویه‌تیه‌به‌ر به‌رامبه‌ر ك ه ئێستا عێراق پیایدا تێپه‌ڕده‌بێت ،ئه‌و رێوش���وێنانه س���ه‌رچاوه‌ك ه ب���اس ل���هوه ده‌كات وه‌فده الی سهركرده كورده‌كان باسیان هاشمی. ی ئه‌م وه‌فده مه‌به‌س���ت له‌هاتن ی ی ئ���ه‌م وه‌فده ی س���ه‌باره‌ت به‌هه‌وڵ��� ی ئێران لهوه ك���ردووه كه س���ه‌رۆك وه‌زیران
مالیکی
بارزانی
ئێ���ران ،س���ه‌رچاوه‌كه ب���اس ل���هوه ده‌كات ك��� ه وه‌فده‌ك ه له‌گ���هڵ الیه‌ن ه ی عێراقیه‌كان له‌گفتوگۆدایه بۆ سازدان كۆبوونه‌وه‌ی���ه‌ك بۆ س���ه‌رجه‌م الیه‌ن ه
سیاس���یی ه عێراقیه‌كان‌و ب���ۆ ئه‌مه‌ش پێش���نیار كراوه له‌هه‌ولێ���ر كۆبوونهوه ی ره‌تیكردۆته‌و‌ه سازبكرێت ،به‌اڵم مالیك ك ه بچێت ه هه‌ولێر ،بارزانی-ش سه‌باره‌ت
به‌سازكردنی ئه‌م كۆبوونه‌وه‌ی ه له‌به‌غدا، ی له‌س���ه‌ر ئ���هوه كردۆته‌وه ك ه جه‌خت ی ئه‌و ناچێته به‌غدا ،دواتر بۆ س���ازدان ی ی سلێمان ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه پێش���نیار ی���ان ئێران ك���راوه ،به‌اڵم تا ئێس���تا ێ ئه‌و هیچ ئاس���ۆیه‌ك دیارنیی��� ه له‌كو كۆبوونه‌وه‌یەی سازده‌كرێت. ی بۆ ئهوه كرد ئه‌و سه‌رچاوه‌یه ئاماژه كه ئێرانیه‌كان باسیان لهوه كردووه ك ه پێویس���ت ه دۆخی عێراق رێكبخرێته‌وه، ی هاشمی ی دادگاییكردن واز له‌دۆس���ی ه بهێنرێت ،بارزانی ل���هو كۆبوونه‌وانه‌دا ی پێش���انداوه بۆ هه‌موو ئاماده‌یی خۆ ی لهوه ك���ردووه ش���تێك ،به‌اڵم باس��� ی به‌غدا ك���ه ئه‌وان هاش���می راده‌س���ت ناكه‌نه‌وه. ی ئاوێن��� ه ب���اس لهوه س���ه‌رچاوه‌كه ی ی ئێ���ران رۆژ ده‌كات ك��� ه وه‌فده‌ك ه ی تاڵهبانیو دوو ش���ه‌مم ه پاش بینین��� ی هاش���می-یان بارزان���ی ،س���ه‌ردان له‌قه‌اڵچواالن ك���ردووه "ئه‌مه‌ش ته‌نها ی ی هاش���میو سوننه بۆ دڵنه‌واییكردن عێراق ه ك ه ئه‌وان ته‌نها له‌گه‌ڵ شیعه‌دا نین‌و دۆستی سوننه‌شن".
"نابێت كوردستان له‌الیه‌ن هیچ كۆمپانیایه‌ك ی ئینته‌رنێته‌وه پاوانبكرێت" ی پارتی پاوانی ههولێرو دهۆكیان كۆمپانیاكان كردووه ،سلێمانیش نیمچه پاوانێكی یه‌كێتییه
حكوم���هت جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئهوه ده‌كات���هوه ك���ه نابێ���ت له‌م���ه‌ودوا هه‌رێمی كوردس���تان له‌الی���ه‌ن هیچ كۆمپانیایه‌ك���ی په‌یوه‌ندیك���ردن‌و خزمه‌تگوزاری���ی ئینته‌رنێته‌وه پاوان بكرێت ،ئه‌مه له‌كاتێكدایه لهههولێرو ده���ۆك خزمه‌تگوزاری���ی ئینته‌رنێت به‌ت���ه‌واوی له‌الی���ه‌ن كۆمپانیاكان���ی س���ه‌ر به پارتییه‌وه پاوانكراون‌و هیچ بوارێك بۆ كێبڕك���ێ نه‌ماوه‌ته‌وه كه خزمه‌تگ���وزاری ه���ه‌رزان‌و كوالێتی باش پێشكه‌ش به هاوواڵتیان بكه‌ن، له‌س���لێمانیش به‌ه���ۆی داخس���تنی خزمه‌تگوزاریه‌كانی رێبه‌ر كویك-هوه له‌الی���ه‌ن ئیداره‌ی س���لێمانییه‌وه كه س���ه‌ر به كۆمپانیای نه‌ورۆز تلیكۆمی س���ه‌ر به‌پارتییه ،نزیكه‌ی 70هه‌زار به‌شداربوو زه‌ره‌رمه‌ند بوون. تایب���هت به ئاوێنه :س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئ���اگادار ب���ه ئاوێن���هی راگه‌یاند كه س���ه‌رهه‌ڵدانی ئه‌م كێش���ه‌یه له‌وه‌وه س���هرچاوه ده‌گرێت ك���ه كۆمپانیای ماكس نێت كه س���ه‌ر به یه‌كێتی-یه چه‌ند مانگێكه مۆڵه‌تی ئیش���كردنی له‌سه‌رتاس���ه‌ری كوردستان پێدراوه، به‌اڵم له‌هه‌ولێر رێگری لێكراو نه‌هێڵرا خزمه‌تگوزاریه‌كانی پێشكه‌ش بكات، به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌ش ئیداره‌ی س���لێمانی بڕی���اری داخس���تنی رێبه‌ركویك-ی له‌سلێمانی جێبه‌جێكرد. ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه باس لهوه ده‌كات
كه به‌هۆی ئه‌م كێش���ه‌یه‌وه جارێكی تر مه‌س���ه‌له‌ی پاوانكردنی بواره‌كان ی گه‌یان���دن له‌الی���ه‌ن كۆمپانیاكان���ی هه‌ردوو حیزبی ده‌سه‌اڵتداره‌وه كه‌وته به‌ر ره‌خنه‌‌و ناڕه‌زایی هاوواڵتیان. له‌دوا په‌ره‌س���ه‌ندنی ئه‌م كێشه‌یه‌داو له‌كۆبوون���هوهی نێ���وان وه‌زاره‌ت���ی گه‌یاندن‌و س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران ،نه‌توانرا بگه‌نه ئه‌نجامێك، ب���ه‌اڵم س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران���هوه جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئهوه
دهكاتهوه ك���ه پێش���بینی ده‌كرێت ئه‌مڕۆ حكوم���هتو كۆمپانیای ناوبراو بگه‌نه ئه‌نجامێك. لهمبارهیهوه سه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرس له‌ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران ب���ه ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د "له‌مه‌ودوا ناهێڵین هه‌رێمی كوردستان له‌الیه‌ن هیچ كۆمپانیایه‌كی په‌یوه‌ندیك���ردن‌و خزمه‌تگوزاری���ی ئینته‌رنێته‌وه پاوان بكرێت". س���ه‌رچاوه‌كه‌ی حكوم���هت جه‌خت له‌س���ه‌ر ئهوه دهكاتهوه "پاوانكردنی په‌یوه‌ندی���ه‌كان‌و خزمه‌تگوزاری���ی ئینته‌رنێ���ت ل���ه‌زه‌ره‌ری خه‌ڵك���ه، خزمه‌تگوزاریی ئینته‌رنێت له‌م واڵته زۆر گران���ه ،هۆ-كه‌ش���ی هه‌م���ووی پاوانكردنه ،یان ده‌بێت كوردس���تان بكرێته یه‌ك بازاڕی كراوهو كۆمپانیاكان له‌سه‌ر بنه‌مای پێشبڕكێ ده‌بێت ،یان ئه‌م جۆره كێشانه به‌رده‌وام ده‌بن". س���هرچاوه ئاگاداره‌كه‌ی ئاوێنه باس لهوه ده‌كات ،له‌هه‌رێمی كوردستاندا تێكڕای پڕۆژه ستراتیژیه‌كان به‌تایبه‌تی بواری (وه‌به‌رهێنانی نه‌وت‌و كاره‌با‌و پڕۆژه‌كانی كۆمۆنیكه‌یش���ن) له‌الیه‌ن كۆمپانیاكانی سه‌ر به‌هه‌ردوو حیزبی ده‌س���ه‌اڵتداره‌وه قۆرخك���راون ،ئه‌م كێش���انه‌ش به‌رده‌وام ده‌ب���ن تا بوار خۆشده‌كرێت بۆ كۆمپانیاكانی كه‌رتی تایب���هت به‌بێ جیاوازی���ی كێبه‌ركێ بكه‌ن". »»3
ناونیشان :سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش 101شه‌قامی 2سالم خانووی 56ته‌له‌فۆن 2136622 3210501 3210502 :هه‌ولێر ،فولکه‌ی کوران -به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل) 07504531388 :
ئاریافۆن 2560031 :کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات
نرخی 1000دینار
تیراژ 5500 :
2
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
hewalusyaset.awene@gmail.com
بۆچی تاریق هاشمی هات ه کوردستان؟ ئا :ئاوێنه ی سه‌رۆك بڕیاری ده‌ستگیركردنی جێگر كۆماری عێراق (تاریق هاشمی) ملمالنێی نێوان سوننه‌‌و شیعه‌ی ته‌قانده‌وه‌‌و چاودێران پێیانوایه عێراق له‌سه‌ر كه‌ناری شه‌ڕێكی خوێناوی ئه‌هلییه ،كه‌سیش ناتوانێ تا سه‌ر، زه‌مانی تێوه‌نه‌گالنی كورد له‌و شه‌ڕه‌وه بكات. جێگری سه‌رۆك كۆماری عێراق ،هاشمی پاشئه‌وه‌ی ئێواره‌ی 19ی كانونی یه‌كه‌م چه‌ن����د كاتژمێرێك له‌فڕۆكه‌خانه‌ی به‌غدا ده‌ستبه‌س����ه‌ر بوو ،به‌هۆی تاڵه‌بانییه‌وه رێگای پێدرا بێته فڕۆكه‌خانه‌ی سلێمانی. ئ����ه‌م كێش����ه‌یه‌ی هاش����می جارێكی تر به‌توندی ناكۆكیه‌كانی نێوان س����وننهو شیعه‌ی له‌عێراقدا ته‌قانده‌وه. هاشمی چۆن هاته كوردستان س����ه‌رچاوه‌یه‌كی سیاس����ی ئاگادار ب ه ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ماوه‌یه‌ك پێش ئهوهی هاشمی بێته كوردستان ،تاڵه‌بانی وه‌ك سه‌رۆك كۆماری عێراق به‌ڕه‌سمی دوای ك����ردووه كه ناوبراو له‌گه‌ڵ خزیر خزاعی بێته س����لێمانی ،به‌مه‌به‌س����تی سازدانی كۆبوونه‌وه‌ی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار. ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه ئ����اگاداره ئاماژهی بۆ ئهوه كرد كه پێش����ئهوهی كێش����هی
ده‌س����تگیركردنی هاش����می رووب����دات، تاڵه‌بان����ی له‌الی����ه‌ن مالیكیی����هوه دۆكیۆمێنتی پێگه‌یش����تووه كه هاشمی تۆمه‌تب����اره ،جگه ل����هو دۆكیۆمێنتانه نوێنه‌رێكی كورد له‌ده‌زگای ئیستخباراتی حكومه‌تی ناوه‌ندی به تاڵهبانیو بارزانی راگه‌یاندووه كه هاش����می ده‌س����تی له‌و تاوانانه‌دا هه‌یه. ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه باس ل����هوه ده‌كات ك����ه پێده‌چێت هاش����می پێش����وه‌خت زانیاری ئ����هوهی البووبێت ك����ه بڕیاری ده‌س����تگركردنی بۆ ده‌رده‌چێ����ت بۆیه هه‌ڵهاتبێت بۆ كوردستان ،له‌كاتێكدا كه پێش چه‌ند رۆژێك له‌س����ه‌فه‌ره‌كه‌ی بۆ كوردستان ،ژماره‌یه‌ك له‌پاسه‌وانه‌كانی له‌به‌غدا به‌بڕیاری دادگا ده‌ستگیركران. هاشمی ته‌نها دوو رۆژ له‌هه‌ولێر مایهوه له‌یه‌كه‌م رۆژی هه‌ڵهاتنی هاشمی-یه‌وه‌‌و گه‌یشتنی به كوردس����تان ،لێدوانه‌كانی هه‌ردوو سهركرده كورده‌كه (تاڵه‌بانی، بارزان����ی) تا راده‌ی����ه‌ك جیاوازیی پێوه دی����اره ،هه‌رچ����ی تاڵه‌بانییه س����ه‌ره‌تا بێده‌نگی هه‌ڵبژاردو له‌دوا لێدوانیش����یدا ئاماژه‌یه‌ك بۆ ئهوه ده‌كات كه هاش����می ده‌چێته به‌رده‌م دادگا. س����هرچاوه ئاگاداره‌كه‌ی ئاوێنه باس لهوه ده‌كات بهپێچهوانهوه سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم����ی كوردس����تان به‌ڕاس����ته‌وخۆ
له‌لێدوانه‌كانیدا ئاماژهی بۆ ئهوه كردووه ك����ه هه‌رێم هاش����می راده‌س����تی به‌غدا ناكاته‌وه. س����ه‌باره‌ت به‌مان����هوهی هاش����می له‌س����لێمانیو له‌میوانخانه‌كه‌ی تاڵه‌بانی له‌قه‌اڵچ����واالن ،س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه ئام����اژه ب����ۆ ئ����هوه ده‌كات ههرچهنده بارزانی به ئاش����كرا داكۆكی له‌هاش����می ده‌كات ،ب����ه‌اڵم هاش����می ته‌نها دوو رۆژ له‌هه‌ولێر مایه‌وه‌‌و گهڕایهوه بۆ سلێمانی، ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه جه‌خت له‌س����ه‌ر ئهوه دهكاتهوه كه ئێس����تا ههرچی فش����اری ش����یعه‌كانه له‌س����ه‌ر تاڵه‌بانیی����ه ب����ۆ راده‌س����تكردنه‌وه‌ی هاشمی به‌دادگاكانی به‌غدا. عێراق به‌ره‌و شه‌ڕ یان چاره‌سه‌ر ل����ه كۆبوون����هوه ناڕه‌س����مییه‌كاندا س����ه‌ركرده‌‌و لێپرس����راوه ك����ورده‌كان مه‌ترسی خۆیان ناش����ارنه‌وه كه عێراق به‌هه‌لومه‌رجێك����ی ئێج����گار دژوار‌و پڕ مه‌ترس����یدا تێپه‌ڕده‌بێ����ت‌و ئه‌گ����ه‌ری هه‌ڵگیرس����اندنی ش����ه‌ڕ له‌نێوان شیعه‌و سوننه‌دا ئه‌گه‌رێكی زۆر وااڵیه ،هه‌روه‌ها سهركرده كورده‌كان هه‌ست بهوه ده‌كه‌ن كه ئه‌و قورس����اییه‌ی ج����اران هه‌یانبوو له‌چاره‌سه‌ركردنی ئه‌م جۆره كێشانه‌دا، ئێستا وه‌ك جاران نه‌یان ماوه. س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه جه‌خت له‌سه‌ر ئهوه دهكاتهوه كه ناكۆكیه ناوخۆییه‌كان‌و
قه‌یرانه‌كانی حوكم له‌عێراقدا رۆژ به‌ڕۆژ قوڵت����ر ده‌بن����هوه ،ه����اوكات ملمالنێ هه‌رێمایه‌تییه‌كان‌و دابه‌شبوونی ناوچه‌كه بۆ س����ه‌ر دوو ریزبه‌ندی شیعه‌و سوننه، هێنده‌ی تر جۆشی ناكۆكییه‌كان ده‌دات، له‌عێراقدا. ئه‌و س����ه‌رچاوه‌یه پێوایه هه‌لومه‌رجی ناوخۆ به‌ره‌و شه‌ڕ ده‌ڕوات ،به‌اڵم ره‌نگه تا راده‌یه‌ك هه‌ڵگیرساندنی ئه‌و شهڕه یان دواخستنی بۆ ماوه‌یه‌كی تر ،په‌یوه‌ندی هه‌بێ����ت به گه‌مه‌كه‌ره س����ه‌ره‌كییه‌كانی س����ه‌ر عێراق����هوه كه ئهوانی����ش ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا‌و چاره‌نووسی رژێمی سوریایه. ئه‌مه‌ریكا‌و ئێران چۆن ده‌ڕواننه كێشه‌كه؟ به‌پێ����ی هه‌ندێك س����ه‌رچاوه‌ی نزیك له‌تاڵه‌بانیی����هوه ،كۆم����اری ئیس��ل�امی ئێ����ران رای خۆیان له‌س����ه‌ر كێش����هی ئه‌مڕۆی عێراق به تاڵه‌بانی راگه‌یاندووه، به‌پێ����ی ئ����هو زانیاریانه ئێ����ران له‌گه‌ڵ هێوركردن����هوهی بارودۆخه‌كه‌دای����هو ده‌یانه‌وێت له‌م بواره‌ش����دا تاڵه‌بانی رۆڵ ببینێت له‌گه‌یاندن����ی الیه‌نه ناكۆكه‌كانی عێ����راق ،ه����اوكات ده‌وری����ش ببینێت له‌دۆسیه‌كه‌ی تاریق هاشمیدا ،تاڵه‌بانی ئه‌مه‌ی به‌و كه‌سانه‌ش وتووه كه نزیكن له‌خۆیه‌وه. س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێن����ه راڤ����هی ئه‌م هه‌ڵوێس����ته‌ی ئێ����ران ل����ه‌وه‌وه ده‌كات
ئاوێنه‌ی روداوه‌کان
ك����ه ده‌س����ه‌اڵتی ئێس����تای ش����یعه‌كان له‌عێراق باشتره بۆ ئێران تا تێكچوونی بارودۆخه‌كه ،چونكه ئێ����ران به‌ته‌واوی خه‌ریكه ده‌س����ت له‌حكومه‌تی به‌ش����ار ئه‌سه‌د له‌سوریا ده‌شوات‌و ئه‌و پێگه‌یه‌ی ل����هو واڵت����ه‌دا هه‌یبوو ب����ه‌ره‌و ئاوابوون ده‌چێ����ت ،بۆی����ه نایه‌وێ����ت عێراقیش كێشه‌ی تێبكه‌وێت كه له‌ئێستادا زۆربه‌ی جومگه به‌هێزه‌كانی حكومه‌ت به‌ده‌ست شیعه‌وه‌یه له‌واڵتدا. سه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێستی ئه‌مه‌ریكاش، به‌قسه‌ی سهرچاوه ئاگاداره‌كه‌ی ئاوێنه، جێگ����ری س����ه‌رۆكی ئه‌مه‌ری����كا ،جۆرج بای����دن چه‌ند جارێ����ك په‌یوه‌ندیكردووه به س����ه‌ركرده عێراقییه‌كان����هوهو داوای لێك����ردوون ك����ه بارودۆخه‌ك����ه ب����ه‌ره‌و هێمنبوونه‌وه به‌رن ،سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه پێیوای����ه ئه‌مه‌ریكا س����تراتیژی له‌گه‌ڵ س����وننه‌دایه ،به‌اڵم له‌ئه‌مڕۆدا كه هێشتا دۆس����یه‌ی س����وریا یه‌كالیی نه‌بۆته‌وه، هه‌ڵبژاردنی س����ه‌رۆكایه‌تیش له‌ئه‌مه‌ریكا به‌م نزیكانه ئه‌نج����ام ده‌درێت ،ئیداره‌ی ئه‌مه‌ریكا نایه‌وێت عێراق به‌ره‌و پشێوی بڕوات. س����ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه جه‌خت له‌سه‌ر ئهوه دهكاتهوه ،س����ه‌رباری هه‌ڵوێستی هه‌ری����ه‌ك له‌ئێ����ران‌و ئه‌مه‌ری����كا ،به‌اڵم بارودۆخ����ی دژواری عێ����راق‌و ئه‌گ����ه‌ری هه‌ڵگیرس����اندنی ش����ه‌ڕ ئه‌گه‌رێكی وااڵ‌و بههێزه.
به‌ش ی ئێشكگریی نه‌خۆشخانه ی لهههولێرو سلێمان ی 220ملیۆن دینار عه‌ل ی كه‌مال نامێنێت ێ تهرخانكراوه بۆ ئاماده‌كار ی ساڵ ی نو
له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی س���اڵی نوێ-وه به‌ش��� ی ئێش���كگری نه‌خۆش���خانه‌ی عه‌لی كه‌مال نامێنێ���ت ،فه‌رمانگ���هی ته‌ندروس���تی س���لێمانی رایده‌گه‌یه‌ن���ن ك���ه ش���ێوازی كاركردنی نه‌خۆشخانه‌كه ده‌كه‌ن به‌كلینكی راوێژكاریی پزیشكی پسپۆڕ ،به‌ڕێوه‌به‌ری نه‌خۆش���خانه‌كه‌ش ده‌ڵێ���ت ،داخس���تنی به‌ش���ی ئێش���كگرییه‌كه‌ی جێی ناڕه‌زایی هاوواڵتیانه. س���لێمانی ،ئاوێنه :به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی فه‌رمانگه‌ی ته‌ندروستی سلێمانی ،د.رێكه‌وت حه‌مه‌ره‌ش���ید له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێنه رایگه‌یاند كه نه‌خۆش���خانه‌ی عه‌لی كه‌مال داناخرێ ،به‌ڵكو به‌پێی سیسته‌مێكی نوێ ده‌یانه‌وێ نه‌خۆش بچێته نه‌خۆشخانه‌كان، ئاماژهی به‌وه‌ش���دا كه له‌دوای راوێژكردن له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیدا ،ئه‌نجومه‌نی راوێژكاری���ی فه‌رمانگه‌كه‌ی���ان بڕیاریداوه شێوازی كاركردنی نه‌خۆش���خانه‌ی عه‌لی
كه‌مال بگۆڕێت‌و وتی "ئه‌و نه‌خۆش���خانه‌ی ه عیاده‌یه‌كی ش���ه‌عبییه‌‌و 24كاتژمێر كاری تێ���دا ده‌كرێ‌و ته‌نه���ا پزیش���كی موقیم ئه‌قده‌م كاری تێدا ده‌كه‌ن ،به‌اڵم له‌مه‌ودوا تا ئێ���واران ده‌بێت‌و ده‌كرێت���ه كلینیكی راوێژكاری كه پزیش���كی پسپۆڕ له‌هه‌موو به‌شه‌كان تێیدا نه‌خۆش ده‌بینن". به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ته‌ندروستی سلێمانی ئاش���كرایكرد كه ئه‌م بڕیاره‌ش له‌یه‌كه‌مین رۆژی ساڵی نوێ-وه جێبه‌جێ ده‌كرێت. به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری له‌به‌رامبه‌ریش���دا، نه‌خۆشخانه‌ی عه‌لی كه‌مال ،حاجی به‌یان له‌لێدوانێكی���دا ب���ۆ ئاوێن���ه رایگه‌یاند كه به‌شی ئێش���كگری له‌سه‌ره‌تای ئه‌مساڵه‌وه تا ئێس���تا نزیك���هی 90ه���ه‌زار نه‌خۆش س���ه‌ردانی كردووه ،ئه‌و وتی "ئه‌م به‌ش���ه ماوه‌ی 14ساڵه به‌به‌رده‌وامی كار ده‌كات، له‌به‌رئه‌وه داخس���تنی جێ���ی نیگه‌رانی‌‌و ناڕه‌زایی هاوواڵتیانه".
تائێستا په‌یڕه‌و ی نوێی یه‌كێت ی مامۆستایان په‌سه‌ند نه‌كراوه بۆ س����ازكردنی كۆنفرانس����ی لقه‌كانی، یه‌كێت����ی مامۆس����تایانی كوردس����تان چاوه‌ڕێی په‌س����ه‌ندكردنی یاسای ژماره 4ی په‌ی����ڕه‌وی ناوخۆكه‌یه‌تی كه ده‌بێت په‌رله‌مانی كوردستان په‌سه‌ند بكات. هه‌ولێ����ر ،ئاوێنه :ئه‌ندام����ی مه‌كته‌بی سكرتاریه‌تی یه‌كێتی مامۆستایان ،د.نادر نانه‌كه‌لی له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه‌یاند به‌مه‌به‌س����تی س����ازكردنی كۆنفرانس����ی
لقه‌كانی����ان ،پێویس����ته په‌یڕه‌وه‌كه‌یان له‌الی����ه‌ن په‌رله‌مان����ی كوردس����تانه‌و‌ه په‌سه‌ند بكرێت‌و وتی "تائێستا په‌رله‌مان ئه‌و یاس����ایه‌ی په‌سه‌ند نهكردووه ،بۆیه كۆنفرانسی لقه‌كان ئه‌نجام نه‌دراون". جێ����ی ئاماژه‌یه كۆنگ����ره‌ی 12یه‌می یه‌كێت����ی مامۆس����تایانی كوردس����تان له‌س����ه‌ره‌تای مانگی ()10ی ئه‌مس����اڵدا سازكرا.
ئاهه‌نگی جه‌ژنی سه‌ری ساڵ له‌عه‌ینکاوا
فۆتۆ :ئه‌رشیف
ی له‌گه ڵ ی بكرێ���ت ،ئیجرائات���ی یاس���ای ی رایگه‌یاند ك ه بۆ شاری هه‌ولێریش بڕ ی هه‌ولێ���رو س���لێمان له‌پارێزگاكان��� ی ده‌كرێت. ی 220ملیۆن دین���ار تهرخانكراوه 120ملیۆن تهرخانكراوه به‌مه‌به‌س���ت ب���ڕ ی ی له‌و ش���ه‌وه‌دا له‌زۆرب ه به‌و پێیه ی ساڵێ نوێ. ب���ۆ ئاماده‌كاریه‌كانی پێش���وازیكردن ئاماده‌كاریه‌كان ی هۆڵه‌كان���دا هونه‌رمه‌ن���دان ئاهه‌ن���گ ی دیكهوه س���ه‌رۆكی لیژن ه له‌الیه‌ك ی س���اڵی نوێ���ی ()2012و له‌ش���هو ی زۆری���ش ی ئاسایش‌و پۆلیسیش ئه‌من���ی پارێ���زگای س���لێمانی ،زان���ا س���ازده‌كه‌ن‌و خه‌ڵكانێك��� ته‌واوی هێزه‌كان ی حه‌مه‌س���اڵح له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێن ه ئاماده ده‌بن ،لهمبارهیهوه به‌ڕێوه‌به‌ر ی ئاماده‌باشیدا ده‌بن. له‌حاڵه‌ت ی پۆلیسی سلێمانی ،عه‌مید ساالر عه‌بدواڵ س���لێمانی ،ئاوێنه :س���ه‌رچاوه‌یه‌ك رایگه‌یاند كه له‌و شه‌وه‌دا‌و بۆ پاراستن ی له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه رایگه‌یاند ك ه ی كه‌شێك ی هاوواڵتیان‌و به‌ڕێكردن ی ژیان ی س���لێمانی به‌ئاوێن���ه له‌پارێ���زگا ی پۆلیسه‌و‌ه ی پۆلیس‌و ئاس���ایش هۆڵه‌كان له‌الیه‌ن هێزه‌كان ی 100ملیۆن دیناریان ئ���ارام ،هێزه‌كان راگه‌یاند ك��� ه بڕ ی له‌ئاماده‌باش���یدان‌و ئاشكراشیكرد ك ه چاودێری ده‌كرێن‌و داواشی له‌هۆڵه‌كان ی ش���ار ته‌رخانكردوو‌ه بۆ رازاندنه‌وه ی ی نوێ .ل���هو ش���ه‌وه‌دا به‌كارهێنان���ی هه‌موو ئهوه بوو كه ئه‌وانیش چاودێری ئه‌من سلێمانی بۆ پێشوازیكردن له‌ساڵ ی ی هه‌ولێر ،جۆره ته‌قه‌مه‌نیی���ه‌ك قه‌ده‌غه‌یه‌‌و هه‌ر تایبه‌ت به‌خۆیان دابین بكه‌ن بۆئهوه ی پارێ���زگار هه‌روه‌ها جێگر تاهیر عه‌ب���دواڵ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ه كه‌س���ێكیش ب���هو هۆیه‌وه ده‌س���تگیر هیچ حاڵه‌تێكی نه‌خوازراو روو نه‌دات.
ماوه‌ی چل رۆژه رۆژنامه‌نوسێك له‌ئاسایشی گشتی پارتی زیندانییه ئا :ئاوێنه كارزان كه‌ریم ئه‌و رۆژنامه‌نوسه‌ی ماوه‌ی زیاتر له‌چل رۆژه به‌بێ ئاشكراكردنی تۆمه‌ته‌كه‌ی ،خراوه‌ته زیندانی ئاسایشی گشتی لهههولێرو تاكو ئێستا رێگه‌ش به‌كه‌سوكاره‌كه‌ی نه‌دراوه له‌نزیكه‌وه بیبنن‌و به‌باوكیشیان راگه‌یاندووه كه "كوڕه‌كه‌ی ئه‌شكه‌نجه ده‌ده‌ن" ،ئاسایش-یش ده‌ڵێت "ئهوه كارمه‌ندی ئێمه‌یه‌‌و له‌سه‌ر كاری رۆژنامه‌وانی نه‌گیراوه‌‌و هاوسه‌ره‌كه‌شی بینیویه‌تی". باوكی كارزان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه كوڕه‌كه‌ی رۆژنامه‌نوس بووهو كارمه‌ندی فڕۆكه‌خانه‌ش ب����ووه ،ماوه‌ی چل رۆژه ده‌ستگیر كراوهو وتی "سه‌ره‌تا نزیكه‌ی
12رۆژ ون ببوو كه‌سێكی نه‌ناسراو كه خۆی به (ئاراس) ناس����اند به‌ته‌له‌فۆن پێی راگه‌یاندین كه له‌توركیایه‌‌و به‌كاری رۆژنامه‌نوسی رۆشتووه ،چونكه ئاسایش ده‌س����تگیركردنه‌كه‌ی رانه‌گه‌یاندب����وو، به‌اڵم ك����ه به‌دواداچوونمان كرد ،بۆمان ده‌ركه‌وت له‌هه‌ولێر گیراوه". باوك����ی كارزان وتیش����ی "من چووم ب����ۆ زیندان ،ب����ه‌اڵم رێگه‌ی����ان پێنه‌دام بیبینم‌و قسه‌ی ناخۆشیان پێوتم‌و وتیان ئه‌ش����كه‌نجه‌ی ده‌ده‌ین" ،به قسه‌ی مام كه‌ریم ،ته‌نها هاوسه‌ری كوڕه‌كه‌ی جارێك دوورب����ه‌دوور بینیویه‌ت����ی به‌بێ ئهوهی رێگه‌ی قس����ه‌كردنی پێبده‌ن ،سه‌باره‌ت به‌هۆكاری ده‌ستگیركردنی كوڕه‌كه‌شی، باوكی وتی "باس ل����هوه ده‌كه‌ن گوایه بابه‌تی له‌س����ه‌ر فڕۆكه‌خانه نوس����یوه‌و باڵویكردۆته‌وه" ،وتیش����ی "هه‌رچیه‌كی
كردووه با بیده‌نه مه‌حكه‌مه‌‌و تۆمه‌ته‌كه‌ی ئاش����كرا بكه‌ن‌و به‌یاسایی كاری له‌گه‌ڵ بك����ه‌ن ،چۆن ده‌بێ����ت پیاوێك چل رۆژ له‌زیندان بكرێت‌و نه‌زانین بۆ؟". هه‌روه‌ها دایكی كارزان باسی له‌وه‌كرد كه ئه‌و چۆته ب����ه‌رده‌م ماڵی د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د س����اڵح س����ه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‌و سكااڵی له‌گرتنی كوڕه‌ك����هی كردووه ،ب����ه‌اڵم هیچیان بۆ نه‌كردووه‌‌و وتیش����ی "كه‌سێك هات وتی ئهوه الی ئاسایش گیراوه". له‌مباره‌ی����هوه نه‌قی����ب ئاش����تی له‌ڕاگه‌یاندن����ی ئاسایش����ی گش����تی ره‌تیك����ردهوه ك����ه رێگریی����ان كردبێت له‌سه‌ردانیكردنی كه‌س����وكاری كارزان‌و وتی "ئه‌و وه‌كو رۆژنامه‌نوس نه‌گیراوه، به‌ڵكو وه‌كو كارمه‌ندی خۆمان گیراوه، بۆی���� ه ده‌بێت ئهوه جی����ا بكه‌نه‌وه ،ئه‌و
یاس����ایه‌ش ك����ه ده‌ڵێت ده‌بێ����ت له24 س����ه‌عات گرتنه‌كه‌ی ئاشكرا بكرێت ،بۆ هاوواڵتی ئاساییه" ،س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه گوایه له‌س����ه‌ر بابه‌تی رۆژنامه‌وانی گی����راوه ،نه‌قیب ئاش����تی وت����ی "ئه‌مه له‌لێكۆڵین����ه‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت له‌س����ه‌ر چییه". به‌و پێیه‌ی كارزان كه‌ریم ئه‌ندامی كارای سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسانه ،بۆیه جه‌مال حسێن له‌لیژنه‌ی به‌رگری له‌ڕۆژنامه‌نوسان له‌سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسانی كوردستان به‌س����ایتی ئاوێن����هی راگه‌یاندب����وو كه ئه‌وان به‌دواداچونیان كردووه‌‌و ئاسایش وتویه‌تی "له‌س����ه‌ر كاری رۆژنامه‌نوسی نه‌گیراوه". په‌رله‌مانت����اری لیژن����هی یاس����ایی له‌په‌رله‌مانی كوردس����تان ،عه‌ونی به‌زاز به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه به‌پێی یاسا هه‌ر
هه‌واڵ
كه‌س����ێك ده‌س����تگیر بكرێت ،پێویسته له‌م����اوه‌ی 24كاتژمێ����ردا تۆمه‌ته‌كه‌ی ئاشكرا بكرێت‌و كه‌س����ی ده‌ستگیركراو ب����ۆی هه‌یه پارێزه‌ر بگرێت‌و پێویس����ته رێگه به‌سه‌ردانیكردنیش����ی بده‌ن ،بۆیه ئه‌م ده‌ستگیركردنه نایاساییه". هه‌روه‌ه����ا بوره����ان ره‌ش����ید گوڵ����ه په‌رله‌مانت����اری فراكس����یۆنی گ����ۆڕان‌و ئه‌ندام����ی لیژنه‌ی یاس����ایی په‌رله‌مانی كوردس����تان به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند "ئه‌م یاس����ایه بۆ هه‌م����وو خه‌ڵك����ه ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئامر لیوای ئاس����ایش-یش بێت"، ناوبراو ئ����هو جۆره ده‌س����تگیركردنه‌ی به "نایاس����اییه‌كی گهوره" وه‌س����فكردو وت����ی "كه‌س����ی ده‌س����تگیركراو ئه‌گه‌ر سكااڵ بینێته په‌رله‌مان ،ئێمه داواكه‌ی ده‌ده‌ینه داواكاری گش����تیو ئاس����ایش ده‌ده‌ینه دادگا".
ی بۆ به‌رێز سه‌رۆك ی كوردستان په‌رله‌مان
"نامه ی كراوه"
ساڵوێكی گه‌رم
ی ی راگه‌یاندن��� له‌الی���ه‌ن لێپرس���راو س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان���هوه به‌ڕێ���ز (تاریق جه‌وهه‌ر) ئاگاداركراینه‌وه ك ه ی تردا ی چه‌ند میدیایه‌ك له‌گه‌ڵ نوێنه‌ران ئاماده‌ی كۆبوونه‌وه‌ی���ه‌ك بین له‌گه‌ڵ ی ئه‌م به‌ڕێزتدا ،به‌داخه‌وه ئێمه ئاماده كۆبوونه‌وه‌ی ه له‌گ���هڵ به‌ڕێزتدا نابین، ئه‌م���ه‌ش له‌به‌ر كۆمه‌ڵێ���ك هۆكار ك ه گرنگترینیان ئه‌مانه‌ن: ی یه‌كه‌م :ئێمه وه‌ك چه‌ند میدیایه‌ك ئ���ازاد له‌م���اوه‌ی ئ���هو دوو س���اڵه‌دا ی ی چاوپێكه‌وتن چه‌ن���د جارێ���ك داوا رۆژنامه‌وانیمان له‌گه‌ڵدا كردویت ،به‌اڵم به‌ڕێ���زت ره‌تتكردۆته‌وه ،ی���ان ئاماده نه‌بوویت هیچ هاوكارییه‌ك بكه‌یت. دووه‌م :وا دوو س���اڵ به‌س���ه‌ر ئه‌م په‌رله‌مان��� ه نوێیه‌دا تێپ���ه‌ڕی ،به‌اڵم نه‌مانبین���ی به‌هیچ جۆرێ یاس���ایه‌ك رۆژنامه‌نوس���ان ی له‌به‌رژه‌وه‌ندی��� ی له‌په‌رله‌مانه‌وه ده‌ربچێت ،بگره پڕۆژه یاسای ده‌ستكه‌وتنی زانیاری تا ئێستا ی په‌رله‌مان له‌سه‌ر ره‌فه‌ی په‌نجه‌ره‌كان تۆزی لێنیشتووه. ی س���ێهه‌م :تائێس���تا نه‌مانبین��� س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌م���ان‌و په‌رله‌مان ی كراونه‌ت ه سه‌باره‌ت به‌و ده‌ستدرێژیانه ی سه‌ر رۆژنامه‌نوسان هه‌ڵوێستێكی جد ی هه‌بێت‌و بگره چاودێریی جێبه‌جێكردن ی ی رۆژنامه‌نووس���ی ساڵ ی 35 یاس���ا 2007شی نهكردووه. ی په‌رله‌مان سێهه‌م :ئێمه سه‌رۆكایه‌ت ی به‌م ش���ێوه‌یه‌ی ئێستای به‌له‌مپه‌رێك ی به‌رده‌م ئ���هو ده‌زگا گرنگ‌و گ���هوره هه‌ڵبژێردراوه‌ی خه‌ڵ���ك ده‌زانین ،ك ه ی ی ته‌واو نه‌یتوانی���وه چاودێرییه‌ك��� ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران‌و وه‌زاره‌ته‌كان ب���كات‌و هی���چ ده‌ورێكی شایس���ته‌ی نهبووه له‌ڕووداوه نیش���تمانیه‌كاندا ك ه له‌م دوو ساڵه‌دا رویداوه. چ���واره‌م :به‌ڕێزت رۆڵ���ت ههبووه ی په‌رله‌مان لهوهی ك���ه س���ه‌رۆكایه‌ت ی كراوهو ته‌ندروستدا به‌ئاراس���ته‌یه‌ك ن���ه‌ڕوات‌و رێگرییه‌كی گ���هوره كراوه ی له‌ب���ه‌رده‌م ه���ه‌ر گۆڕانكارییه‌ك��� ی پۆزه‌تیڤان���هی هاوچه‌رخ���داو گۆڕین ی په‌رله‌مان���دا ب ه په‌ی���ڕه‌وی ناوخ���ۆ په‌یڕه‌وێكی دیموكراسی تا ئه‌م ده‌زگا ی كوردستان هه‌ڵبژێردراوه‌ی هاوواڵتیان بخاته سه‌ر شا رێگایه‌كی ته‌ندروست‌و ی ببینێت. رۆڵی كارای خۆ ی سه‌رس���وڕمانه بۆ پێنج���ه‌م :مایه ی ی رۆژنامه‌نوس���ان ك��� ه بودجه ئێمه ی په‌رله‌م���ان س���ااڵنه‌ی س���ه‌رۆكایه‌ت ی په‌رله‌مان ناخرێته ب���ه‌رده‌م ئه‌ندامان بۆ گفتوگۆك���ردن‌و موس���اده‌قه‌كردن ی له‌س���ه‌ری ،له‌كاتێك���دا بودج���ه په‌رله‌مان ب��� ه به‌راوردك���ردن له‌گه‌ڵ بودج���هی حكوم���هتو وه‌زاره‌ته‌كان، ده‌بێت شه‌فافترین بودج ه بێت ،به‌اڵم تا ئێستا له‌تاریكیدایه. ی ئێم ه شه‌شه‌م :به‌كوردی‌‌و به‌كورت وا هه‌ستده‌كه‌ین له‌م قۆناغ ه هه‌ستیار‌ه ناوخۆیی‌‌و هه‌رێمایه‌تیه‌ی كوردس���تان ی پیای���دا تێپه‌ڕده‌بێت ،س���ه‌رۆكایه‌ت ی ئه‌م په‌رله‌مانی كوردس���تان نه‌یتوان ی خه‌ڵك ده‌زگا گرن���گ‌و هه‌ڵبژێردراوه به‌شێوه‌یه‌ك ئیداره بكات ك ه له‌ئاست ئه‌و ئه‌رك ه گرنگانه‌دا بێت ك ه كه‌وتۆت ه سه‌ر شانی. ئێمه ئ���ه‌م میدیایانه‌ی خ���واره‌وه، ی به‌گونج���اوو پێویس���تمان نه‌زان��� ل���ه‌م كۆبوونه‌وه‌یه‌دا له‌گ���هڵ به‌ڕێزت ی به‌شداربین ،چونكه پێشتر كۆبوونهوه هاوش���ێوه‌ی ئ���ه‌م كۆبوونه‌وه‌ی��� ه ئه‌نجام���دراوه‌و هه‌م���وو تێبین���یو س���ه‌رنجه‌كانی خۆم���ان راش���كاوان ه ی خس���تۆته‌ڕوو ،به‌اڵم هیچ س���ودێك نهبووه. میدیاكان: رۆژنامه‌ی هاواڵتی رۆژنامه‌ی ئاوێنه گۆڤاری لڤینی 2011/12/23 رێكه‌وت
هه‌نوکه
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
hewalusyaset.awene@gmail.com
هاشمی :دوای هێرشكردنه سه‌ر سوننه سه‌ره ی كورده ئا :یه‌حیا به‌رزنجی جێگری سه‌رۆك كۆماری عێراق (تارق هاشمی) پاش تۆمه‌تباركردنی به تۆمه‌تی "ئیرهاب" له‌الیه‌ن دادگای عێراقیو سه‌رۆك وه‌زیرانه‌وه (نوری مالیكی)" ،له‌میوانداریی" سه‌رۆك کۆماری عێراق ،جه‌الل تاڵه‌بانیدایه. داڵده‌دانی هاشمی له‌ئێستادا بووه‌ته هۆی دروستبوونی پشتگیریی شاره سوننه‌كانی عێراق‌و دژایه‌تیكردنی شاره شیعه‌نشینه‌كان .بۆ زیاتر ئاشنابوون له‌و بارودۆخه ،له‌قه‌اڵچواالن ئه‌م چاوپێكه‌وتنه له‌گه‌ڵ هاشمی ساز كراوه. ئاوێن����ه :دوا ته‌قیمی ت����ۆ بۆ وه‌زع ی خۆت چییه؟ ئایا تاوه‌كو چه‌ند دڵخۆشی به‌وه‌ی ك����ه دادگاش بڕیاره پیاچونه‌وه بكات به بڕیاری گرتنه‌كه‌ت؟ تارق هاش����می :شتی نوێ نییه ،جگه لهوهی كه گفتوگۆ ده‌كرێت له‌نێوان كوتله سیاس����یه‌كان ،بۆ ئهوهی ده‌ربازبین له‌م بارودۆخه دژواره‌و چاره‌سه‌ر ببینینه‌وه بۆ ئه‌و گرفتانه‌ی كه‌وتونه‌ته‌وه ،بۆ ئهوهی بارودۆخ����ی واڵته‌كه‌م����ان روو له‌خراپتر نه‌كات ،هه‌ر له‌و سۆنگه‌یه‌شه‌وه سه‌رۆك كۆم����ار په‌یوه‌ندیه‌كانی چڕ كردووه‌ته‌وه له‌س����ه‌ر ئاس����تی ناوخ����ۆو ده‌ره‌وه‌ش، س����ه‌رۆكی په‌رله‌مانیش دێته سلێمانی‌‌و ره‌نگه هه‌ندێك پێشنیاری پێبێت. له‌كۆتایی ئه‌م كێشمه كێشمه ،پێویسته مافی ت����ه‌واوم پێبدرێت بۆ به‌رگریكردن له‌خۆم‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی ن����اوو ناوبانگم كه خه‌ڵكی عێراق پێی ئاشنابوون ،هه‌روه‌ها بۆ پاسه‌وانه‌كانیش����م پێویسته بێترس‌و به مس����ۆگه‌ركردنی پاس����ه‌وانی بۆیان، راستییه‌كان ئاشكرا بكه‌ن. ئاوێن����ه :له‌ڕاب����ردودا زۆر ج����ار ئه‌و لێدوانه‌مان له‌تۆ بیستووه ،كه پێویسته ی����ه‌ك ده‌زگای دادوه‌ری له‌عێراق����دا هه‌بێت ،ئێس����تا له‌م كه‌یس����هی خۆتدا داوا ده‌كه‌ی كه له‌دادگای كوردس����تان دادگایی بكرێیت؟ ئایا له‌س����ه‌ر هه‌مان بیروڕا ماوی؟ تاری����ق هاش����می :م����ن گۆڕانكاری����م له‌بیروڕاكانم����دا نهك����ردووه ،ئ����هوه مه‌س����ه‌له‌یه‌كی ده‌س����تورییه ،ده‌ستور باس����ی یه‌ك ده‌زگای دادوه‌ری كردووه له‌حكومه‌تی فیدرالیدا ،به‌اڵم دادگاكانی هه‌رێم له‌ڕووی ئیدارییه‌وه په‌یوه‌ندییان ب����ه مه‌رك����ه‌زه‌وه نییه ،ل����هو بارهیهوه ده‌س����توور یه‌ك پێناس����هی دادگاكانی عێراقی كردووه .من ئێستاش پێم باشه
پاشه‌كشێی سوپای ئه‌مه‌ریكی به تاریق هاش����می ده‌س����تی پێكرد ،پاش����ان بۆ سه‌ركرده‌كانی ترو دواتر بۆ هاوپه‌یمانی كوردستانی ده‌گوێزرێته‌وه .له‌سه‌ره‌تاوه ئێمه پشتیوانی خۆمان بۆ مالكی راگه‌یاند، بۆ سه‌ركه‌وتنی حكومه‌ته‌كه‌ی ،به‌اڵم كه هه‌ڵه‌ی كرد پێویسته پێی بڵێت هه‌ڵه‌ت كردووه ،مالیكی قه‌ڵسه به ئۆپۆزسیۆن، له‌به‌رئه‌وه تاوه‌كو ئێس����تا ئۆپۆزسیۆنی به‌هێ����ز له‌عێراق����دا دروس����ت نهبووه، خودی مالیكی ده‌بوو لێیبپرس����رێته‌وه س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه ده‌ره����ه‌ق به‌من كردویه‌ت����ی ،چونكه م����ن نوێنه‌رایه‌تی پێكهاته‌یه‌كی گ����ه‌وره‌ی عێراق ده‌كه‌م، ئینتیباعێكی خراپ ئه‌دات به‌ده‌سته‌وه، كاتێ سه‌ركرده‌یه‌كی سوننه‌كان ده‌ستی هه‌بێ����ت ل����ه‌كاری تیرۆریس����تی ،ئه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌مان چی؟ ده‌بوو مالیكی بیری ل����هوه بكردایه‌ته‌وه ك����ه خه‌ڵكی عێراق چۆن له‌و تۆمه‌تباركردن����ه ده‌ڕوانن كه تاریق هاشمی جێگری سه‌رۆک کۆماری عێراق له‌قه‌اڵچواالن فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د ره‌نگه په‌رچه‌كرداری تایفی لێبكه‌وێته‌وه. لێدوانه‌كانم له‌س����ه‌ر ده‌ست تێوه‌ردانی كه له‌ڕووی ئیداریی����هوه دادگاكان یه‌ك راس����تییه‌كان له‌به‌رده‌م رای گش����تیدا س����ونه‌ی گۆڕی به‌رامبه‌ر به كورد ،ئه‌و ئێران له‌كاروباری عێڕاق‌و هه‌ڵوێس����تم ئیداره‌یان هه‌بێت ،به‌اڵم ،تایبه‌تمه‌ندێتی ئاش����كرا ده‌بن ،ئیحراجییان بۆ دروست هه‌ڵوێس����ته‌ش دڵنی����ام به‌رده‌وامی����ان له‌سه‌ر س����وریا ،له‌پشت وروژاندنی ئه‌و ده‌بێت ،ئه‌م هێرش����هی بۆ س����ه‌رمن به هه‌رێم له‌به‌رچاو بگیرێت .له‌به‌رژه‌وه‌ندی ده‌بێت. ئاوێنه :خۆت ده‌زانی كه كێش����ه‌یه‌كی ئه‌نج����ام گه‌یه‌ن����را ،گوێچكه‌ی خنراوی هه‌موواندای����ه ك����ه دادگاكان له‌یه‌كه‌وه زۆر له‌نێ����وان هه‌رێ����م‌و مه‌ركه‌زدا هه‌یه ،زۆر كه‌س����ی كرده‌وه ب����ۆ پیاچوونه‌وه نزیك بن. ئاوێنه :ئه‌ی كه‌وابوو بۆچی به‌دادگایی ئایا هاتنی تۆش بۆ هه‌رێمی كوردستان له‌س����ه‌ر ك����ۆی په‌یوه‌ندییه‌كانمان .ئه‌و بارگرانییه‌ك نابێت ،له‌ئێس����تادا مالیكی گۆڕانكاریانه‌ش دڵنی����ام كه به‌قازانجی كردنت له مه‌ركه‌ز رازی نیت؟ تاریق هاش����می :ئه‌و دانپیانانه‌ی ئه‌و داوا له‌هه‌رێ����م ده‌كات ئه‌گه‌ر هاش����می ب����را كورده‌كان����م ده‌ش����كێته‌وه‌‌و ب����را خه‌ڵكانه‌ی كه له‌شاشه‌كانی ته‌له‌فزیۆنه‌وه ته‌س����لیم نه‌كه‌نه‌وه كێشه بۆ هه‌رێمیش عه‌ره‌به‌كانی نزیك ئێوه ،ئێستاش باسی ورده‌كارییه‌كانی ناكه‌م. نیش����ان دران ،ئایا بۆ یه‌كه‌مجاره ئهوه دروست ده‌بێت؟ ئاوێنه :له‌لێدوانه‌كانت ئاماژه‌ت بهوه تاریق هاشمی( :به‌پێكه‌نینه‌وه) نازانم بكه‌ن ،ب����ه‌رده‌وام دووب����اره بووه‌ته‌وه‌‌و له‌كۆتاییش����دا ده‌ركه‌وت����ووه ك����ه ئه‌و ئه‌م پرسیاره ده‌گونجێ له‌گه‌ڵ خه‌سڵه‌تی كرد كه دوای ته‌س����فییه‌كردنی سه‌رانی ئیعتیرافاتانه راست نه‌بوون ،ئه‌نجومه‌نی میواندای الی كورد ،له‌گه‌ڵ خوڕه‌وشت‌و سوننه ،نۆره‌ی الیه‌نی تریش دێت ،ئایا دادوه‌ری ره‌زامه‌ند نه‌بوون له‌په‌خشكردنی ته‌قالی����دی خه‌ڵكی كوردس����تان ،دوای هاوپه‌یمانی كوردس����تانیش ئامانجێكه؟ ئه‌و ئیعتیرافاتانه ،سه‌رۆكی عێراق رازی ئهوه "بۆچی سه‌یری په‌رداخه‌كه ده‌كه‌ی ئایا راسته به‌فیتی ده‌وڵه‌تانی دراوسێ نه‌ب����ووه ،ب����ه‌اڵم مالیكی س����وور بووه به نیوه‌یه‌كی به‌تاڵ‌‌و ئ����هو نیوه پڕه‌ی ئه‌م كێشه‌یه‌ی تۆ دروست كراوه؟ تاریق هاش����می :من به‌و تۆنه تایفییه له‌سه‌ر باڵوبونه‌وه‌ی .ئه‌ی چۆن له‌منت نابین����ی" ،بۆچ����ی ئه‌و خۆپیش����اندانه ئه‌وێ ئاماده‌بم له‌به‌ر ده‌م ئه‌و دادگایه‌دا بچوكانه ده‌بینی كه دژی كوردستان بوو ،قس����ه‌م نهك����ردووه ،م����ن وه‌اڵمی ئه‌و كه ده‌ستدرێژی هه‌یه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتی ئه‌و هه‌موو خۆپیشاندانه گه‌ورانه نابینی پرس����اره‌م دای����هوه كه بۆچ����ی بوومه جێبه‌جێكردن بۆ س����ه‌ر ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی ،كه هه‌ڵوێس����تی كوردو سه‌ركرده‌كانیان ئامان����ج ،م����ن وتوم����ه به‌ڕێ����ز مالیكی من نه‌خۆش����ییه‌كه ل����ه‌دادگای عێراقدا به‌رز نرخاند له‌میواندایكردنی هاش����می ئۆپۆزسیۆنی پێخۆش نییه‌‌و منیش له‌و نابین����م وه‌ك ل����هوهی نه‌خۆش����ییه‌كه میوانی ئێمه‌یه ،ئه‌وه‌ش هه‌ڵوێس����تێكی الیه‌دام‌و گوتاره‌كانم دی����اره ،به‌رده‌وام له‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌دایه كه ده‌یه‌وێت ده‌ست مێژوییه ،ئهوه خۆشه‌ویستی سیاسییه ره‌خنه‌م له‌بوونی فه‌س����ادو نایه‌كسانی وه‌ربداته ئیشوكاره‌كانیانه‌وه .من فشاری كورده‌كانه بۆ من ،راسته ئێمه جیاوازی ده‌س����ه‌اڵته‌كه‌ی مالیكی گرتووه ،ئه‌گه‌ر ده‌سه‌اڵت بۆ س����ه‌ر بڕیاری دادوه‌ره‌كان سیاس����یمان هه‌ب����ووه ،ب����ه‌اڵم هه‌رگیز ب����ه‌رده‌وام بێت له‌و سیاس����ه‌ته عێراق كێش����ه‌یه‌ی منه‌وه ب����ووهو باجی وتارو له‌كوردس����تاندا نابین����م ،له‌به‌رئه‌وه با خه‌نجه‌رم����ان له‌پش����ته‌وه لێن����ه‌داون ،له‌ڕووی سیاس����یو ئابوریو ئاوه‌دانی‌‌و هه‌ڵوێسته نیش����تمانییه‌كانمه ده‌یده‌م‌و دادگای كوردس����تان ئ����هوه ببڕێنێته‌وه ب����ه‌رده‌وام له‌گه‌ڵیش����تاندا ئه‌بم تاوه‌كو كۆمه‌اڵیه‌تیشه‌وه به‌ره‌و دواوه ده‌چێت ،پێی س����ه‌ربه‌رزم ،به‌ر له تۆمه‌تباركردنم رۆژێك رۆحه‌كه‌م جه‌س����ته‌م جێدێڵێت .راپۆرته‌كان����ی نه‌ت����هوه یه‌كگرتووه‌كان الیه‌ن����ی دیاری ك����راو په‌یوه‌ندیان پێوه له‌نێوان ئێمهو نه‌یاره‌كانمان. ئاوێنه :ئه‌ی بۆچ����ی ئه‌وان دوو دڵن م����ن له‌ڕاب����ردوو له‌گه‌ڵ ئ����ازاری ئێوه‌‌و ئهوهی س����ه‌لماندووه ،ئێستا عێراقیش ك����ردم ك����ه ل����ه میدیاكان����هوه به‌پێی له‌و بڕیاره كه دادگای كوردستانیش به خه‌ونه‌كانتان����دا ب����ووم ،ههندێ����ك جار له‌خواری هه‌موو پایته‌خته‌كانی دنیاوه‌یه ئاره‌زووی ئه‌وان قس����ه بكه‌م ،به‌اڵم من له‌سه‌ر هه‌ندێك بابه‌ت جیاوازین ،به‌اڵم كه ئهوه تانه‌یه‌كه به‌سه‌ر هه‌موومانه‌وه .رازی نه‌بووم. شێكه له‌دادگاكانی عێراق؟ ئاوێنه :له‌كابینه‌ی پێشودا لێدوانێكت تاری����ق هاش����می :له‌به‌رئ����هوهی ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی كورد زۆر له‌بیروڕاكانی به‌كارهێنان����ی هێ����زو ده‌س����ه‌اڵت دوای
ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی كورد زۆر له‌بیروڕاكانی سوننه‌ی گۆڕی، ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ش دڵنیام كه به‌قازانجی برا كورده‌كانم‌و برا عه‌ره‌به‌كانی نزیك ئێوه ده‌شكێته‌وه
3
هه‌ب����وو له‌س����ه‌ر تاڵه‌بانی ،ك����ه مه‌رج نییه س����ه‌رۆكی عێراق كورد بێت ،ئه‌م واڵت����ه واڵتێكی عه‌ره‌بیی����هو كاتی ئهوه هاتووه كه س����ه‌رۆكه‌كه‌ی عه‌ره‌ب بێت، ئایابه‌تاڵه‌بانی����ت وت ه����ه‌ق وای����ه واز له‌كورسی سه‌رۆكایه‌تی بهێنێ‌‌و دابنیشێ یاداش����ته‌كانی خۆی بنوسێته‌وه ،به‌اڵم ئێس����تا له‌م قه‌یرانه‌دا ئ����هو میوانداری كردویت؟ تاریق هاش����می :م����ن هه‌رگیز وه‌هام نه‌وت����ووه ،مام جه‌الل ئ����هوهی وتووه، من‌و تاڵه‌بانی رێككه‌وتنێك له‌نێوانماندا هه‌بوو ،له‌س����اڵی ،2006تاڵه‌بانی ئهوه ده‌زانێ‌‌و له‌یاداش����ته‌كانیدا ئاماژهی بۆ ده‌كات ،من پێش����نیارم نهك����ردووه كه بچێت یاداش����ته‌كانی بنوسێته‌وه ،خۆی ئه‌و پێش����نیاره‌ی كردووه 4" ،س����اڵی ت����ری س����ه‌رۆكایه‌تی ن����وێ ناكه‌مه‌وه‌‌و ده‌چ����م یاداش����ته‌كانم ده‌نوس����مه‌وه". پێش����ی راگه‌یاندم كه تاریق هاش����می خ����ۆت ئاماده بكه كه ببیته س����ه‌رۆكی كۆمار .راگه‌یاندنه‌كان ئه‌وه‌یان ش����ێواند تاوه‌كو وه‌های لێهات تاڵه‌بانی جارێكی ت����ر رایگه‌یاند كه عێراقییه‌ك نییه جگه له‌تاڵه‌بانی ش����ایه‌نی پۆستی سه‌رۆكی كۆمار بێت. من ئه‌و 4ساڵه‌ی له‌گه ڵ تاڵه‌بانیدا كارم كردووه به گه‌شترین قۆناغه ئیداریه‌كانی خۆمی ده‌زانم .ئه‌و مه‌س����ه‌له‌یه بووه به به‌ش����ێك له‌مێژوو .منی����ش دووباره‌ی لێدوانه‌ك����هی تاڵه‌بانیم ك����ردهوه ،وه‌كو وه‌اڵمدانه‌وه‌یه‌ك����ی براده‌رێك له‌كوتله‌ی هاوپه‌یمانی كوردس����تانی كه وتم وته‌ی تاڵه‌بانی ئه‌وه‌بووه‌‌و من هانی مانه‌وه‌یم كردووه ،له‌به‌ر هۆكاری زۆرو كۆمه‌ڵێك نهێنی ئه‌و قۆناغه مێژوییه كه تاڵه‌بانی ب����ه ته‌واوه‌تی ئاگادارێتی ،ئهوه هه‌رگیز كێبڕكێی پۆستی سه‌رۆكایه‌تی نهبووه، م����ن له 2006پاڵێوراو بووم بۆ ئهوهی ببمه سه‌رۆكی په‌رله‌مان یان سه‌رۆكایه‌تی كۆمار ،كاتێ الیه‌نی ده‌وڵه‌تی یاسا رازی نه‌بوون به پۆستی سه‌رۆكی په‌رله‌مان، ئۆتۆماتیكی ده‌بوومه س����ه‌رۆك كۆمار. من له‌ب����ه‌ر ئهوهی ئه‌و پی����اوه ته‌مه‌نی له‌م����ن گه‌وره‌ت����ره ،وه‌ك ئاره‌زووش����ی هه‌بوو ،م����ن جێگریم قب����ووڵ كرده‌وه كه ئه‌وه‌ش ش����ه‌ره‌فه بۆ من .تاڵه‌بانی ئهوه ده‌نوس����ێته‌وه ،حه‌ز ده‌كه‌م گه‌لی كورد له‌و هه‌ڵوێس����ته ئاگاداربێت ،ئهوه هه‌ڵوێس����تی منه به‌رامبه‌ر ب����ه كورد، نه‌وه‌كو ئ����ه‌وڕۆ بێم ته‌نازولیان بۆ بكه‌م له‌به‌ر ئه‌م كێشه‌یه .هه‌ركه‌س بێت ،ببێته س����ه‌رۆكی عێراق من قبوڵمه ،به‌مه‌رجێ سته‌م له‌كه‌س نه‌كاو دادپه‌روه‌ر بێت.
گه‌نده‌ڵییه‌كی گهورهی ناو وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندن
ی سێكته‌ری گه‌یاندن ده‌كات؟ وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندن یاخود نه‌ورۆز تیلیكۆم؟ كێ كۆنترۆڵ خوێنه‌رانی به‌ڕێز ،ئاوێنه به‌مه‌به‌ستی نه‌هێشتنی پاوا‌نکردنی کۆمپانیاکانی هه‌ردوو حیزبی ده‌سته‌اڵتدار بۆ بواری په‌یوه‌ندیک���ردن ،هه‌روه‌ها له‌ڕوانگه‌ی دابینکردن���ی زه‌مینه‌یه‌ک���ی کێبه‌رکێ له‌نێوان کۆمپانیاکان‌و به‌مه‌به‌س���تی پێشکه‌ش���کردنی خزمه‌تگ���وزاری به نرخێک���ی هه‌رزان‌و ب���ه کوالیتییه‌کی باش ،ئه‌م وتاره باڵوده‌کاته‌وه. ئاوێنه شاره‌زایه‌کی بواری په‌یوه‌ندیکردن
راس���تییه‌كی به‌ڵگه‌نه‌ویس���ته له‌هه‌موو واڵتێك���ی ئ���ه‌م دنیایه‌دا ش���ه‌پۆله‌كانی كارۆموگناتیس���یو فریكوێنس���یه‌كان له‌ئاسمانی واڵت سامانێكی نیشتمانین‌و هیچی وایان كه‌متر نییه له‌س���امانه ژێر زه‌مینییه‌كان ،به‌تایبه‌ت له‌م سه‌رده‌مه‌دا كه په‌یوه‌ندییه‌كانی مۆبایل‌و بواره‌كانی ئینته‌رنێت به‌ش���ێكی به‌رچاوی سامانی واڵت پێكده‌هێنن .هه‌ر ئه‌م راس���تییه‌ش وای كرد ك���ه ده‌وڵه‌تی نوێ���ی عێراق، كۆمس���یۆنێكی تایب���هتو س���ه‌ربه‌خۆ پێكبهێنێت به‌ناوی كۆمسیۆنی گه‌یاندن‌و راگه‌یاندن ( )CMCكه ته‌نیا په‌رله‌مان ده‌توانێ لێپرس���ینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا بكات‌و ئه‌رك���ی به‌ڕێوه‌بردن���ی فریكوێنس���ی له‌سه‌رتاس���ه‌ری عێراقدا سه‌رپه‌رشتی‌و چاودێ���ری ده‌كات ب���ه‌ده‌ر له‌وه‌زاره‌تی گه‌یان���دن .ئ���ه‌م كۆمس���یۆنه‌ی عێراق له‌زیادكردنی ئاش���كرای بواری مۆبایلدا س���اڵی 2007توانی 15ملیار دۆالر بۆ
خه‌زێن���هی ده‌وڵه‌تی عێراق مس���ۆگه‌ر بكات .ئه‌ویش به به‌خشینی مۆڵه‌تی ئه‌و چاالكیانه له‌ڕێی زیادكردنی ئاش���كراوه به سێ كۆمپانیا (ئاسیاسێڵ‌و كۆڕه‌ك‌و زه‌ی���ن) بۆ م���اوه‌ی 15س���اڵ .ئه‌و 15 ملیار دۆالره‌ش به‌شێكی بریتیه له‌كرێی مۆڵه‌ته‌ك���ه ك���ه( 3.75ملی���ار دۆالر) هو باقییه‌كه‌ش���ی مانگان���ه له‌داهات���ی كۆمپانی���اكان وه‌ریده‌گرێ���ت (بریتی���ه %15تا %18ی داهات���ی كۆمپانیاكان). كۆمس���یۆنی ناوبراو له‌ده‌سته‌به‌ركردنی ئه‌م داهاته گهورهی���ه‌دا جگه لهوهی به كرده‌وه كه‌رتی په‌یوه‌ندییه‌كان‌و مۆبایلی پێشخس���توه هی���چ بڕه پاره‌یه‌كیش���ی له‌بودج���هی ده‌وڵه‌ت���ی عێراق س���ه‌رف نه‌كردوه .نهك هه‌ر ئ���هوه ،بگره هه‌لی كاركردنیش���ی ب���ۆ ه���ه‌زاران هاواڵتی دابینكردوه .شیاوی باسه ئه‌و 15ملیار دۆالر داهاته ته‌نی���ا هه‌قی به‌كارهێنانی نزیك���هی 57مێگا هێرت���زه كه به‌پێی رێکكه‌وتننام���ه‌كان دراوه ب���هو س���ێ كۆمپانیای���هو هه‌ریه‌كه‌یان ته‌نیا 18.8 مێ���گای بۆ دیاریك���راوه .واته ده‌وڵه‌تی عێراق له‌به‌خشینی یه‌ك مێگا هێرتز زیاتر له 263ملیۆن دۆالری ده‌ست ده‌كه‌وێت. دیاره %17ی ئه‌و داهاته‌ش(واته نزیكه‌ی 2.5ملیار دۆالر ) به‌ر حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان ده‌كه‌وێت .ئه‌مه به كورتی وه‌زعی مامه‌ڵه‌كردن���ی ده‌وڵه‌تی عێراقه له‌مه‌س���ه‌له‌ی مۆبایل‌و په‌یوه‌ندییه‌كاندا كه‌ئه‌مه‌ریكییه‌كان رۆڵێكی زۆرباش���یان گێ���را له‌دروس���تكردنیدا .ده‌ب���ا بزانین بارودۆخه‌كه له‌هه‌رێمی كوردستاندا چۆن چۆنییه: هه‌رچه‌ن���ده كۆمس���یۆنی گه‌یان���دن‌و
ئه‌م وته‌یه‌ی خوارهوه به‌شێکی چاوپێکه‌وتنێکی وه‌زیری گواستنهوهو گه‌یاندن ه ک ه رۆژی 2011/6/29ل ه سایتی وه‌زاره‌ته‌که‌یان باڵوکراوه‌ته‌وه: ئەو گرێبەس���تانەی ك���ە لەگەڵ ئ���ەم كۆمپانیایەنەدا ك���راون ،بە هۆی ئەو بارودۆخە كێبڵی تیش���كی حەس���ری دراوەتە نەورۆز ك���ە ئەوەیش دەتوانم بڵێم قۆرخكارییە و بە پێچەوانەی دەس���تووری عێراقە ،پێچەوانەی یاس���ای وەبەرهێنانە لە كوردستانیش���دا ،بۆیە دەتوانم بڵێم ئ���ەوە لە داهاتوویەكی نزیكدا چارە دەكرێت. راگه‌یان���دن به‌پێی ده‌س���توری عێراقی كاری به‌ڕێوه‌بردن‌و به‌خش���ینی مۆڵه‌تی فریكوێنسی پێسپێردراوه‌و نوێنه‌ره‌كانی ك���ورد ده‌نگیان بۆ ئه‌و ده‌س���توره داوه كه‌چی وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندنی حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م دان ب���ه‌م بنه‌م���ا ده‌ستوریه‌دا نانێت.
ئاخۆ وه‌زاره‌تی گواس���تنه‌‌و گه‌یاندنی بۆچ���ی وا ده‌كات ،ئایا بۆ پاراس���تنی سه‌روه‌ری‌و ش���كۆی حكومه‌تی هه‌رێمه یاخود له‌به‌ر خاتری كۆمپانیا حیزبییه‌كانه به تایبه‌ت كۆمپانیای نه‌ورۆز تیلیكۆم؟ هاوواڵت���ی به‌ڕێز ئ���هوهی له‌خواره‌وه ده‌یخوێنیته‌وه باسێكی مێژووییه كه به
روون���ی ده‌ری ده‌خات چ���ۆن وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندن له‌الیه‌ن كۆمپانیای نه‌ورۆز تیلیكۆمه‌وه‌كۆنترۆڵكراوه: له‌ساڵی 2005دا كۆمپانیایه‌كی سه‌ر به پارتی دیموكراتی كوردستان دروستكرا به‌ناوی كۆمپانیای نه‌ورۆزتێل كه پشكی كاربه‌ده‌ستێكی گهورهی ئه‌و حیزبه‌شی تێدابوو. هه‌ر ئه‌و ساڵه وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یان���دن به‌ب���ێ ئه‌نجامدان���ی هی���چ زیادكردنێكی ئاشكرا رێككه‌وتننامه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ كۆمپانی���ای نه‌ورۆزتێل دا ئیمزا ك���رد .به‌پێ���ی ئ���هو رێككه‌وتننامه‌یه، هه‌موو ئامێر‌و كه‌ره‌سه‌‌و ژێرخانی بواری گواس���تنه‌وه‌ی پارێزگاكان���ی هه‌ولێ���رو دهۆكی به خۆڕایی خسته‌سه‌ر كۆمپانیای ناوبراو. مه‌به‌س���ت له‌كه‌ره‌س���هو ژێرخان���ی گواس���تنهوه تێكڕای به‌داله‌كانی ش���ار‌و ش���ارۆچكه‌كانی ئ���هو دوو پارێزگای���هو هه‌موو تۆڕه‌كان���ی مایكرۆوه‌یڤ‌و كێبڵی م���س‌و فایبه‌رئۆپتی���ك ده‌گرێته‌وه به‌و تۆڕانه‌ش���هوه كه وه‌زاره‌ت���ی گه‌یاندنی حكومه‌تی عێراق له‌س���ه‌ر قه‌رزی دوه‌لی مانیحه رایكێشاون. كۆمپانیاك���ه م���اوه‌ی دوو س���اڵ زیاتری���ش به‌و جۆره مای���هوه بێئه‌وه‌ی خزمه‌تگوزاریه‌كانی گه‌شه پێبدات .نهك هه‌ر ئ���هوه ،بگره پاره‌ی س���وته‌مه‌نی‌و كرێ���ی بین���اكان‌و ته‌نان���هت موچ���هی كارمه‌نده‌كانیش هه‌ر له‌س���ه‌ر حكومه‌تی هه‌رێم بوو. ئه‌م كۆمپانیایه به غ���ه‌دری دهزانێت پاش ئه‌و هه‌موو ده‌س���تكه‌وته زۆره‌ش دینارێ���ك س���ه‌رف ب���كات له‌ژێرخانی
گه‌یاندن���ی كوردس���تاندا ،به‌ڵكو له‌بری ئهوه ههس���تا به‌ش���ێكی كۆمپانیاكه‌ی فرۆشته‌وه به چه‌ند که‌سێکی ئوردونی‌و فه‌ڵه‌س���تینی كه ناوی ڤ���ی تێله به 80 ملی���ۆن دۆالر‌و قازانجه‌كه‌ش���ی هه‌ر بۆ گیرفانی خۆیان بوو .به‌م فرۆش���تنه‌ش %55ی كۆمپانیاك���ه درا ب���ه كۆمپانیای ڤی تێ���ل‌و ئیتر كۆمپانی���ای نه‌ورۆزتێل له‌واجیه���ه‌دا نه‌ما ،به‌ڵكو ناوه‌كه‌ی گۆڕا بۆ كۆمپانیای ئااڵی نه‌ورۆز تیلیكۆم كه پێكهاتووه له %45بۆ نه‌ورۆزتێل‌و %55 بۆ كۆمپانیای ڤی تێل. ئهوهی جێ باس���ه ئ���ه‌م كۆمپانیایه له‌بانده‌كانی ئینته‌رنێت���دا زیاتر له 120 مێگا هێرتزی بۆته‌رخان كراوه بۆ تۆری ئینته‌رنێتی وایه‌رلێس. هه‌روه‌ه���ا له‌س���ااڵنی 2005و 2006دا هه‌ر له‌الی���ه‌ن کۆمپانیای (ئیگڵ‌و دالیاو که‌سانی ده‌ستڕۆیشتوی ناو پارتییه‌وه) كۆمپانی���ای ئاریاف���ۆن دامه‌زرێن���درا تایبه‌ت ب���ه ته‌له‌فۆنی وایه‌رلێس به‌پێی گرێبه‌س���تێك ك���ه له‌گ���هڵ وه‌زاره‌تی گواستنه‌‌و گه‌یاندن واژۆی كردبوو ده‌بوایه كۆمپانیاك���ه ئ���هو ت���ۆڕه دابمه‌زرێنێ‌و ماوه‌ی پێن���ج س���اڵ كاری پێبكات بۆ خ���ۆی ،پاش���ان تۆڕه‌كه ببێت���هوه به موڵكی وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندن. له‌س���اڵی 2007دا زۆربه‌ی پش���كه‌كانی ئه‌م كۆمپانیایه خرایه س���ه‌ر كۆمپانیای س���ه‌اڵحه‌دین كه كۆمپانیایه‌كی سه‌ر به ده‌زگای وه‌به‌رهێنانی پارتی دیموكراتی كوردس���تانه ،ئه‌میش فرۆش���تیهوه به كۆمپانی���ای نه‌ورۆز تیلیكۆم به بڕی 27 ملیۆن دۆالر....
»» 19
4
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
hewalusyaset.awene@gmail.com
هەنوکە
ی "مالیكیو هاشمی" له‌دیدی ئیسالمیه‌كانی كوردستانهوه: كێش ه
ده‌سه‌اڵت ی تاكڕەوانه‌وه ی تائیفه‌یه‌ك جێی مه‌ترسییه ئا :ئاوێنە مالیكیو هاشمی ،دوو كه‌سایه‌تی‌‌و دوو ره‌مزی دیاری شیعه‌و ی سوننه‌كانن ،هه‌ربۆیه كێشه‌ی ئێستا نێوان ئه‌مان ،زیاتر لهوهی وه‌ك كێشه‌ی دوو پۆستی ئیداریو دوو فراكسیۆنی جیاوازی په‌رله‌مان سه‌یر بكرێت ،وه‌ك كێشهو ملمالنێی نێوان دوو مه‌زهه‌ب‌و دوو تائیفه‌ی جودا ی لێیده‌ڕوانرێت .هێزه ئیسالمییه‌كان كوردستان (یه‌كگرتوو ،كۆمه‌ڵ‌‌و ی بزوتنه‌وه) ك ه هێزگه‌لێكن نوێنه‌رایه‌ت ئایینزای سوننه ده‌كه‌ن ،له‌م راپۆرته‌ی ئاوێنه‌دا "حوكمڕانی تاك ه مه‌زهه‌ب‌و تائیفه‌یه‌ك به‌سه‌ر عێراقدا" به‌مه‌ترسی ده‌زانن. یه‌كگرتووی ئیسالمی ی په‌رله‌مانت����اری س����ه‌ر به‌یه‌كگرتوو ئیس��ل�امی له‌په‌رله‌مانی كوردس����تان "سه‌میر س����ه‌لیم" به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ی ك ه له‌دیدی ئهوانهوه ئه‌م كێش����ه‌یه نێ����وان مالیك����یو هاش����می ،یه‌كێك ه ی له‌ده‌رهاویش����ته‌كانی كش����انهوه ی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق ،ئه‌و وت ی "پێشتر بوونی هێزه س����ه‌ربازیه‌كان ئه‌مه‌ریكا دۆخه‌ك����هی راگرتبوو ،به‌اڵم به‌ده‌رچوونی ئه‌وان له‌م هاوكێش����ه‌یه، ئه‌م ته‌نگه‌ژه‌و كێشان ه سه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن، ئه‌م ه جگه‌ل����هوهی په‌یوه‌ندی ده‌ره‌كی ی نێ����وان پێكهاته عێراقیی����ه‌كان‌و رۆڵ ی ی ناوچه‌ك����ه‌ش ئ����ه‌م دۆخه واڵتان���� ههرچی زیاتر ئاڵۆز كردووه". ی ئ����ه‌م په‌رله‌مانت����اره‌ی یه‌كگرت����وو ئیسالمی نیگه‌رانی خۆی به‌رامبه‌ر بهوه ی ی ك ه له‌ئه‌نجامی په‌ره‌س����ه‌ندن ده‌ربڕ ئه‌م ملمالنێیانه‌دا تائیفه‌یه‌ك تاكڕه‌وان ه ده‌س����ه‌اڵت بگرێته ده‌ست ك ه ئه‌ویش ش����یعه‌كانن ،ئه‌و وت����ی "یه‌كێك له‌و مه‌ترسیانه‌ی مرۆڤ هه‌ستی پێده‌كات، ئهوهی����ه س����ه‌رهه‌ڵدانی ئ����ه‌م حاڵه‌ت ه تائیفیی����هی له‌عێراق����دا دروس����تبووه سه‌ربكێشێت بۆ شتی قوڵتر‌و خراپتر، ی مالیكی س����ه‌ره‌نجام ئه‌م سیاس����ه‌ته س����وننه‌كان ب����ه‌ره‌و ته‌همیش����كردن ده‌بات". ی هیچ كام وتیش����ی "ئێمه الیه‌نگیری���� له‌مالیكی‌‌و هاش����می ناكه‌ی����ن ،به‌اڵم ی ی تۆمه‌تباركردن به‌دڵنیایی دۆس����یه ی پاڵنه‌ری سیاس����ی له‌پشته‌‌و هاش����م ده‌بێ����ت به‌ش����ێوه‌یه‌كی سیاس����یش چاره‌سه‌ر بكرێت". ی جه‌غتكردنه‌وه‌ی له‌سه‌ر ناوبراو وێڕا
کۆمەڵ: ی ئه‌مڕۆ هاشم ره‌مزێكه‌‌و چاك نیی ه ی به‌و شێوازه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵدا بكرێت یەکگرتوو: ی ئه‌م سیاسه‌ته ی سه‌ره‌نجام مالیك سوننه‌كان به‌ره‌و ته‌همیشكردن ده‌بات بزوتنەوە: ی كورد ده‌بێت رۆڵ هێوركردنهوه ببینێت ی ئ����هوهی كه ده‌بێ����ت كورد ب����ه‌ورد بارودۆخه‌ك����ه بخوێنێت����هوهو هه‌م����وو هێلكه‌كانی نه‌خاته س����ه‌به‌ته‌یه‌كه‌وه‌‌و به‌ی����ه‌ك دیدگاوه مامه‌ڵ����ه له‌گه‌ڵ ئه‌م ی مه‌سه‌له‌یه‌دا بكا‌و ئه‌وان وه‌ك هێزێك ی ی لهچوارچێوهی هاوكێشه ئیس��ل�ام كوردی����دا له‌ئی����راده‌و ریزبه‌ندی كورد ی ده‌رناچ����ن ،وتیش����ی "تێكچوون���� هاوسه‌نگی نێوان پێكهاته‌كانی عێراق‌و الوازبوون����ی س����وننه‌كان ،كێش���� ه بۆ كورد دروس����ت ده‌كاو زیانی لێده‌كات، پێویس����ته كورد به‌هه‌موو ش����ێوه‌یه‌ك ی ئه‌و هاوس����ه‌نگیی ه هه‌وڵی راگرتن���� بدات". كۆمه‌ڵی ئیسالمی ی وته‌بێ����ژو ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس���� كۆمه‌ڵی ئیس��ل�امی "محه‌مه‌د حه‌كیم"، به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د ك����ه ده‌بێ����ت ی هاشمی‌‌و جیاوازی له‌نێوان دۆس����یه پاس����ه‌وانه‌كانی بكرێ ،ئه‌و وتی "ئێم ه ی ی قه‌زائ ناتوانین هه‌روه‌ك مه‌سه‌له‌یه‌ك
سەربازێکی عێراقی ،کەنیسەیەک لەجەژنی کریسمسدا دەپارێزێت لەبەغدا
ی ئه‌م كێش����هی ه بكه‌ین ،به‌ڵكو سه‌یر تێكه‌ڵ ب����ووه به‌باره سیاس����یه‌كه‌ی، ئه‌م ه جگه ل����هوهی ته‌وقیته‌كه‌ی زۆر ی خراپه كه هاوكاته له‌گه‌ڵ كش����انهوه هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق". ی ناوب����راو ئاماژهی بهوه كرد ك ه له‌دوا ی ی سه‌دامه‌وه ،مه‌سه‌له روخانی رژێم س����وننه بوون‌و ش����یعه ب����وون‌و كورد ی چه‌س����پاو بوون ب����ووه به‌دیارده‌یه‌ك ی له‌گۆڕه‌پان����ی سیاس����یو كۆمه‌اڵیه‌ت عێراقداو هه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێكیش بێت ه سه‌ر ده‌س����ه‌اڵت ،ده‌بێت ره‌چاوی ئه‌و ێ ره‌نگییه بكات ،ئ����هو وتی "هه‌ر س���� ێ ببێته تاك ه تائیف����هو الیه‌نێك بی����هو ی حوكمڕانی عێ����راق ،ئه‌وا ده‌بێته جێ ی مه‌ترسی ،ته‌نانه‌ت ئه‌مه له‌به‌رژه‌وه‌ند ێ ئه‌و تائیفه‌یه‌ش����دا نییه ك����ه ده‌یه‌و تاكڕه‌وانه ده‌سه‌اڵت بگرێته ده‌ست". وتیش����ی "نابێ����ت عێ����راق ته‌س����لیم به‌تائیفه‌یه‌ك ی����ان مه‌زهه‌بێك بكرێت،
به‌ڵكو ده‌بێ����ت هه‌م����وو پێكهاته‌كان وه‌ك كۆمه‌ڵ����ی به‌هه‌موو ش����ێوه‌یه‌ك پشتگیری لێده‌كه‌ین". به‌شدار بن له‌به‌ڕێوه‌بردنی عێراقدا". ناوب����راو ئام����اژه‌ی ب����هوه ك����رد ك ه ی زیاتر بۆ گوش����ارهێنان ب����ۆ هاش����م بزوتنهوهی ئیسالمی الوازكردن����ی س����وننهو به‌هێزبوون���� ی ی سیاسی بزوتنه‌وه ی مه‌كته‌ب ی ئه‌ندام ی ی "شوان قه‌اڵدزێی" به‌ئاوێنه ش����یعه‌كانه‌و وت����ی "ئێم���� ه له‌گ����ه ڵ ئیسالم دوورخس����تنه‌وه‌و له‌قاڵبدان����ی هی����چ راگه‌یان����د كه ئهوهی ئێس����تا له‌عێراق تائیفه‌یه‌ك����دا نی����ن ،ئه‌مڕۆ هاش����م ی یه‌كتر ی عه‌قڵیه‌ت ی ده‌گوزه‌رێ ،زاڵبوون ره‌مزێك����هو چ����اك نییه به‌و ش����ێواز‌ه قبوڵ نه‌كردن‌و یه‌كتر نه‌خوێندنه‌وه‌یه، ی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكرێ����ت ،پێمانوای ه كه هه‌ریه‌كه‌و هه‌وڵی الوازكردنی ئه‌وان حكومه‌ت����ی عێراق����ی به‌ش����ێوه‌یه‌ك ی ی "ئێستا به‌ڕێژه‌یه‌ك ی تر ده‌ده‌ن ،ئه‌و وت ی له‌گه‌ڵ دۆس����یه لێزانان���� ه مامه‌ڵه ی ره‌ها ده‌سه‌اڵت له‌ده‌ستی شیعه‌كاندایه، هاش����میو موتڵه‌گیشدا نه‌كرد‌و په‌له ی ی هه‌ڵكش����انی ده‌س����ه‌اڵتی له‌مه زیاتر كرد". مالیكیو شیعه‌كان ،كارێكی باش نییه، حه‌كیم رۆڵی كورد ی ی له‌م مه‌سه‌له‌یه‌دا چونكه یه‌كالییبوونه‌وه‌ی ده‌س����ه‌اڵت به"باش" نرخاند ،كه تا ئێس����تا باش ی ره‌ها ب����ۆ ه����ه‌ر ك����هسو تائیفه‌یه‌ك هێن����اوهو ده‌یه‌وێ رۆڵ����ی میانگیری‌‌و س����ه‌ره‌نجام به‌ره‌و ئیستبدادمان ده‌با‌و ی هاوسه‌نگی نێوان پێكهاته‌كان راگرتن ی ی واڵت وه‌ك س����ه‌رده‌می دیكتاتۆره‌كه ی لێدێت". عێ����راق ،ئه‌و وت����ی "هه‌وڵێك هه‌یه بۆ پێشوو ی لهوه چاره‌س����ه‌ركردنی ئه‌م كێشه‌یه‌‌و ئێم ه له‌به‌رامبه‌ریش����دا ناوبراو جه‌خت
فۆتۆ:
daylife
ی ك����ردهوه ك ه هه‌ر كه‌س����ێك ل����ه‌كار نایاس����اییو "تی����رۆر"هوه تێ����وه گال، ی له‌گه ڵ پێویس����ته ئیجرائاتی یاس����ای ی "هه‌ر كه‌سێك ئه‌گه‌ر بكرێت ،ئه‌و وت تێوه‌گال له‌كاری تیرۆر‌و خوێنڕشتنه‌وه، ی ده‌زانین ،هه‌روه‌ك ئێمه به‌تاوان����كار ێ چۆن هه‌ر كه‌سێك ك ه زوڵمی لێبكر ئێم����ه پش����تگیری لێده‌كه‌ی����ن ،ئێم ه پێمانوای����ه ك����ه ده‌بێ����ت دادگایه‌كی ی سه‌ربه‌خۆو عادیالنه‌و بێالیه‌ن دۆسیه ی بكاته‌وه". هاشمی یه‌كالی سه‌باره‌ت به‌هاشمی‌‌و رۆڵی كوردیش، ی ی كه‌سایه‌تییه‌ك ئه‌و وتی "راست ه هاشم س����وننه‌یه ،به‌اڵم هه‌ر ئه‌ویش بوو ك ه ی رایگه‌یان����د نابێ����ت س����ه‌رۆك كۆمار ی عێراق كورد بێت ،كه ئه‌مه به‌ڕاس����ت روانینێكی ش����ۆڤێنیانه‌یه ،ئێس����تا بۆ ی نه‌خات ه ناو ئه‌م كورد وا چاك����ه خۆ ی كێشه‌یه‌وه ،به‌ڵكو ده‌بێت زیاتر رۆڵ هێوركردنهوه ببینێت".
ی رووداوه‌كانی بادینان ی لێكۆڵینهوه سه‌باره‌ت به‌ئه‌نجامی لیژن ه
یه‌كگرتووی ئیسالمی :شه‌فافیه‌ت‌و راستگۆیی‌‌و جورئه‌تی پێوه دیار نییه ئا :نزار گزالی ،هه‌ولێر سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان "محه‌مه‌د ره‌ئوف" له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا تیشك ده‌خاته سه‌ر ئه‌نجامی لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ی رووداوه‌كانی بادینان‌و ده‌ڵێت "ده‌بێت له‌جیانی لیژنه ،ئیجرائات بكرێت". ئاوێنه :به‌گش���تی چ���ۆن راپۆرته‌كه هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟ محه‌مه‌د ره‌ئوف :له‌ڕووی ره‌سمییه‌وه، ئه‌مڕۆ كۆبونه‌وه‌ی مه‌كته‌بی سیاس���ی هه‌بوو ،منیش له‌به‌شێكی كۆبونه‌وه‌كان به‌شدار بووم‌و راوسه‌رنجی خۆمم داوهو له‌وه‌اڵمی ره‌س���می مه‌كته‌بی سیاسی ده‌رده‌چێت‌و ده‌بێته وه‌اڵمی یه‌كگرتوو هه‌م���ووی .وه‌اڵمێكی درێژ له‌س���ه‌ر بڕگه بڕگه‌ی راپۆرته‌كه ئاماده‌كراوه، س���ه‌باره‌ت به‌ڕای تایبه‌تی خۆش���م، راپۆرته‌ك���ه به‌دڵی ئێمه نهبووهو زۆر به‌قوه‌تیش���ی نابینین ،وابزانم هه‌وڵی داوه ئهوهی س���ه‌ره‌تا كه له‌هه‌فته‌ی یه‌كه‌م‌و له‌چه‌ن���د كاتژمێری یه‌كه‌مدا گوێم���ان لێب���وو له‌خوێندن���هوهی
روداوه‌كان���ی بادینان ،ئهوه س���ه‌دا ()80ی ه���ه‌ر ئهوهی���هو وه‌كو خۆی هاتۆت���هوه ،به‌اڵم به‌هه‌ڵس���انگاندن‌و ده‌رئه‌نج���ام‌و تێڕوانین���ی لیژنه‌ك���ه، ئه‌مه‌ش بێئومێدی الی ئێمه دروست ده‌كات ،ئه‌و لیژنه‌یه ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ندی به روداوه‌كانی زاخۆوه هه‌بێت ،ئهوه شتێكی ئاس���اییه‌و قسه‌مان له‌سه‌ری نیی���ه ،ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر په‌یوه‌ندی به ئێمه‌وه هه‌بێت ،ده‌بێت له‌جیانی لیژنه ئیجرائات بكرێ���ت ،ئیجرائاتی خێرا، چونكه دیاره كێ ئه‌و ئیشه‌ی كردوه، له‌الیه‌ك���ی تره‌وه ئێم���ه رۆژی یه‌كه‌م رامانگه‌یان���د ك���ه دوو ش���ت له‌زاخۆ رویداوه ،هه‌ردووك���ی كاره (فعل)ه، دووهه‌مه‌كه كه س���وتاندنی باره‌گه‌ی ئێمه‌یه ،كاردانه‌وه (رد الفعل) نییه، ئێمه هه‌رگی���ز س���وتاندنی باره‌گای خۆمان ب���ه كاردان���هوه وه‌رناگرین، له‌به‌رئ���هوهی داڕش���تنی نه‌خش���ه، له‌پالن ،له‌به‌رنامه ،له‌س���تراتیژیه‌تی یه‌كگرتوو وه‌كو هه‌رنه‌بووه ،ئێستاش نیی���هو له‌ئاینده‌ش���دا نابێ���ت ك���ه یه‌كگرتوو ش���تی وابكات .ههرچهنده راپۆرته‌ك���ه خ���ۆی پاراس���توه ك���ه بڵێ���ت یه‌كگرتوو وه‌ك���و حیزب یان
ناوهێنانی پارتی لەراپۆرتەکەدا تۆزێك ئینسافی به‌قه‌زیه‌ك ه داوه ،چونك ه چاوه‌ڕێ نه‌ده‌كرا ناوی پارتی بهێنرێت
س���ه‌ركردایه‌تی كردویه‌تی ،ئاماژهی كردووه كه كه‌س���انی یه‌كگرتووش���ی تیایه ،به‌اڵم ئێمه له‌وشتانه ناترسین، ئه‌گه‌ر كه‌سی ئێمه له‌ناو زاخۆ ده‌ستی له‌سوتاندندا ههبووه ،ئاماده‌ین ئه‌وان دادگایی بكه‌ن‌و ئێمه‌ش لێپیچینه‌وه‌ی
له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین. ئاوێنه :به‌اڵم له‌ڕاپۆرته‌كه‌دا راگه‌یاندن‌و كه‌سانی ئێوه تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن.. محه‌م���ه‌د ره‌ئ���وف :خۆی وش���هی ته‌حری���زی داوه‌ته پاڵ ئێمه ،له‌ڕووی یاساییو دادگاییه‌وه نه به‌ڵێ بۆ ئه‌و ته‌حری���زه ده‌كه‌ین‌و ن���ه قه‌ناعه‌تیش به‌ش���تی واده‌كه‌ین ،ته‌حریز قورستره له‌و بڕگه‌یه‌ی داویه‌تی���ه پاڵ پارتی، به‌س���اده‌تر تۆمه‌ته‌ك���ه دراوه‌ته پاڵ پارتی ،به‌كه‌مته‌رخه‌می دراوه‌ته پاڵ پارتی .له‌ڕووی قانونیش���هوه وشه‌ی ته‌حری���ز قورس���تره له‌كه‌مته‌رخه‌می (ته‌قس���یر) .ته‌نانه‌ت ئهوهندهی كه ناوی پارتی هات���ووه ،له‌ڕاپۆرته‌كەدا تۆزێك ئینس���اف به‌قه‌زیه‌كه دراوه، چونكه چاوه‌ڕێ نه‌ده‌كرا ناوی پارتی بخرێته ئه‌وێ ،پێشبینی ده‌كرا له‌بری پارتی ،بگوترێت داموده‌زگای حكومی، ب���ه‌اڵم ناوهێنانی پارت���ی پێده‌چێت‌و پێشبینی ده‌كه‌ین لێپێچینه‌وه له‌سه‌ر ئاستی به‌رپرسانی پارتی لهوه دهڤهره بكه‌ن. ئاوێنه :تۆ ده‌ڵێیت ئینسافێك هه‌یه، به‌اڵم له‌ڕاپۆرته‌كه‌دا ده‌ڵێت هه‌وادارانی پارتی ،نه‌وت���راوه ئه‌ندامان ،هه‌روه‌ها
نه‌وت���راوه كه كاره‌كه به‌ش���ێوه‌یه‌كی رێكخراو كراوه.. محه‌م���ه‌د ره‌ئ���وف :بێگوم���ان ئهوه یه‌كێكه له‌كه‌موكوڕیه‌كانی راپۆرته‌كه، به‌ڕاس���تی ده‌توانم بڵێم شه‌فافیه‌ت‌و راس���تگۆیی‌و جورئه‌تێك���ی باش���ی پێ���وه دیار نیی���ه ،ده‌بوای���ه جدیتر ئ���هو مه‌س���ه‌له‌یه‌یان بگوتبای���ه، هه‌واداران یه‌عن���ی چی؟ له‌و دهڤهره ی���ان پارتی هه‌ی���ه ،یان هی���چ نییه به‌نیسبه‌ت پارتیه‌وه هه‌وادار‌و ئه‌ندام‌و هه‌موو ش���تێك وه‌ك یه‌ك���ه ،ئینجا له‌ڕاپۆرته‌كه‌دا بازاڕی تێدا س���وتاوه‌و كه‌وتۆته س���ه‌رئێمه ،ب���ه‌اڵم بازاڕی هاوواڵتیان ده‌سوتێ هه‌وادارانی پارتی دێنه س���ه‌ر باره‌گاكان���ی ئێمه ،هه‌ر لێ���ره راپۆرته‌كه خۆی به‌ته‌واوی ئه‌م دووش���ته‌ی له‌یه‌كتری جیاكردۆته‌وه، نه‌یوتووه ئه‌وانه‌ی دوكانیان س���وتاوه یان مه‌یخانه‌یان سوتاوه چونه‌ته سه‌ر باره‌گای یه‌كگرتوو ،ده‌ڵێت خه‌ڵكه‌كه ماڵی سوتاوه ،به‌اڵم هه‌وادارانی پارتی چونه‌ته سه‌ر یه‌كگرتوو .ئه‌مه خۆیان كه‌یسه‌كه‌یان جیا كردۆته‌وه ،كه‌واته ئه‌مه كرداره ،ن���ه‌ك یه‌كێكیان كردار بێت‌و ئهوهی دیكه‌ی كاردانه‌وه بێت .محه‌مه‌د ره‌ئوف
کوردستانی
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
kurdistany.awene@gmail.com
هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی ئێران به‌ڕێوه‌یه..
"حیزبه كوردییه‌كان نه ئاماده‌ن نه هه‌ڵوێستێكی هاوبه‌شیان ههیهو نه داهێنان" ئا :ئاوێنه وابڕیاره هه‌ڵبژاردنی سه‌رتاسه‌ری ئێران ئه‌نجامبدرێت ،ئه‌م هه‌ڵبژاردن ه كه له‌هه‌لومه‌رجێكی پڕ له‌گۆڕانكاریی ناوچه‌یی‌‌و ناوخۆیی ئه‌و واڵته‌دا ئه‌نجامده‌درێ جێی بایه‌خی هه‌موو ناوه‌نده سیاسییه‌كانی جیهان‌و ناوچه‌كه‌و ئێرانیشه ،چاودێرێكی سیاسی كورد له‌م راپۆرته‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "بایكۆت‌و ته‌حریمكردنی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه هه‌ڵوێستێكی تا بڵێی پاسیڤ‌و كالسیكه".
مادیحی ئه‌حمه‌دی
مادیح���ی ئه‌حمه‌دی چاودێری سیاس���یو چاالكوانی سیاس���ی كورستانی رۆژهه‌اڵت س���ه‌باره‌ت به‌گرنگ���یو بایه‌خی نۆهه‌مین خولی هه‌ڵبژاردنی مه‌جلیس���ی ش���ورای ئیس�ل�امی ئێران ئاماژه بهوه ده‌كات كه ئ���ه‌م رووداوه زی���اد له‌بایه‌خێكی هه‌یه، ب���هو پێیه‌ی یه‌كه‌می���ن هه‌ڵبژاردنی پاش هه‌ڵبژاردن���ی خولی ده‌هه‌مینی س���ه‌رۆك كۆماریی���ه له‌ئێ���ران ،ك���ه ناڕه‌زاییه‌كی گ���ه‌وره‌ی لێكه‌وته‌وه كاتێ���ك ئه‌حمه‌دی نه‌ژاد زۆرینه‌ی ده‌نگ���ه‌كان‌و هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكایه‌تی برده‌وه .ئه‌و وتی "ده‌كرێ بڵێین ئه‌م هه‌ڵبژاردنه له‌مێژووی 32ساڵی راب���ردوودا گرنگتری���ن هه‌ڵبژاردنی ئێران داده‌نرێ���ت ،ته‌نان���هت خامه‌نه‌ئی رابه‌ری كۆماری ئیسالمی نیگه‌رانی‌‌و ترسی خۆی به‌رامب���ه‌ر به‌م هه‌ڵبژاردن���ه ده‌ربڕیوه كه نابێت زیان له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی كۆماری ئیس�ل�امی بدات ،وه‌زی���ری ئیتیالعاتیش ژنێک بەبەردەم پۆستەرێکی وەزارەتی ناوخۆی ئێراندا تێدەپەڕێت هه‌مان نیگه‌رانی ده‌ربڕیوه". ی كه هه‌ڵوێس���تێكی هاوبه‌ش���یان كه پێویس���ته كورد هه‌ڵوێس���تی جیاوازو مادی���ح ئام���اژه‌ی ب���هوه كرد ك���ه ئه‌م ئ���هوه هه‌ڵبژاردن���ه له‌س���ایه‌ی گۆڕانكارییه‌كی هه‌بێ‌‌و به‌قورس���اییه‌كه‌وه دابه‌زن كه كار تایبه‌ت به‌خ���ۆی هه‌بێت ،ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر گه‌وره‌دا ئه‌نجامده‌درێت كه كۆی ناوچه‌ی بكاته س���ه‌ر پێگه‌ی ك���ورد له‌ڕۆژهه‌اڵتی ته‌حریمیش���ی ده‌كات ده‌ب���ێ دیاریب���كاو ێ ملمالنێی پێناس���هی خ���ۆی هه‌بێ ،ن���ه‌ك ئهوهی رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تی گرتووه‌ت���هوه ،كوردس���تان ،به‌حوكمی هه‌ند ئه‌مه‌ش گرنگ���ی هه‌ڵبژاردنه‌ك���هی زیاتر ناڕه‌وا كه كه‌وتووه‌ته نێوانیانه‌وه ،هاوكات بكه‌وێت���ه ژێر كاریگه‌ری ئۆپۆزیس���یۆنی ك���ردووه ،به‌تایبه‌ت���ی له‌و دۆخ���هی كه هه‌ر كام له‌حیزبه‌كانیش بۆ خۆیان ناتوانن سه‌راسه‌رییه‌وه ،چونكه ئه‌وان كێشه‌كه‌یان له‌ئێران كێش���هی ئازادی‌‌و دیموكراسییه، س���وریای هاوپه‌یمانی ئێرانی تێكه‌وتووه .كار له‌سه‌ر ئه‌م هه‌ڵبژاردنه بكه‌ن". ئه‌و وتی "گه‌ربێتوو رژێمی به‌شار ئه‌سه‌د مادی���ح ئاماژهی ب���هوه كرد ك���ه الیه‌نه ب���ه‌اڵم ك���ورد له‌ئێراندا جگه له‌كێش���هی له‌م���اوه‌ی ئ���ه‌م دوو مانگ���ه‌دا بڕوخێت ،كوردیی���ه‌كان گ���ه‌ر بایك���ۆت‌و ته‌حریمی ئازادی‌‌و دیموكراس���ی ،كێش���هو گرفتی واڵتان���ی رۆژئاوا ئێران تووش���ی كێش���ه هه‌ڵب���ژاردن بك���ه‌ن ی���ان بهپێچهوانهوه نه‌ته‌وه‌یشی هه‌یه. بكه‌ن‌و كه‌ڵك له‌فه‌زای هه‌ڵبژاردن وه‌ربگرن به‌ش���داری بكه‌ن ،ده‌بێ���ت روونكردنه‌وه‌‌و مادی���ح وت���ی "پێموایه ك���ه هه‌ڵبژاردن بۆ زیاتر گوشارخستنه سه‌ر رژێمی ئێران هه‌ڵوێس���تی روون‌و راش���كاوانه‌ی خۆیان مافێك���ی خه‌ڵك���هو بایك���ۆت‌و ته‌حری���م به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك كه ئه‌گه‌ری زۆره قه‌یرانێكی هه‌بێت .ئه‌و وتی "به‌حوكمی فه‌زایه‌ك كه كردن زه‌وتكردنی ئ���ه‌م مافه‌یه له‌خه‌ڵك، سیاسی قوڵ دروستبكات ،كه ئه‌مجاره‌یان له‌ئێراندا دروستبووه به‌تایبه‌تی كه جه‌بهه‌ی به‌پێی ئ���هو ته‌حریمانه‌ش كه له‌ڕابردوودا كۆنتڕۆڵ كردنی زه‌حمه‌ت بێت". مش���اره‌كه‌ت له‌ناوخ���ۆو ئۆپۆزیس���یۆنی كورد به‌رامب���ه‌ر به‌هه‌ڵبژاردن كردویه‌تی، س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێس���تی الیه‌ن���ه سه‌راس���ه‌ریش لهدهرهوه هه‌ر له‌ئێستاوه ته‌حریم هه‌ڵوێس���تێكی تا بڵێی پاسیڤ‌و كوردییه‌كانی رۆژهه‌اڵتیش له‌م رووداوه‌دا ،باس له‌بایكۆت‌و ته‌حریم ده‌كه‌ن ،به‌بڕوای كالسیكه". مادیح جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئهوه كرده‌وه كه من ئۆپۆزیس���یۆنی كوردی���ش له‌كۆتاییدا ئ���هو ئام���اژه‌ی بهوه ك���رد كه راس���ته حیزبه كوردس���تانییه‌كان له‌نائاماده‌یه‌گی دوای ئه‌م هه‌ڵوێس���ته‌ی ئه‌وان ده‌كه‌وێ‌‌و له‌فه‌زای سیاس���ی ئێراندا ده‌رگا به‌ڕووی هه‌موو گه‌مه‌یه‌كی دیموكراسیدا داخراوه‌و ته‌واودان س���ه‌بارەت به‌م هه‌ڵبژاردنه .ئه‌و ته‌حریم هه‌ڵده‌بژێرێ". وتی "تا ئێس���تاش ئه‌وان نه‌گه‌یشتونه‌ته ناوبراو جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه ئازادییه‌كی رێژهی���ی وه‌ك توركیا بوونی
حیزبەکانی رۆژهەاڵت تووش ی بنبه‌ستێك ی سیاس ی گهوره بوون
نییه ت���ا كورد له‌كوردس���تانی رۆژهه‌اڵت ئه‌زمون���ی DTPو BDPدووب���اره بكات���هوهو ته‌نها رێگه ك���ه ده‌مێنێته‌وه ته‌حریم���ه ،به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیش���دا ئه‌مه پاس���او نیی���ه ب���ۆ پاس���یڤی‌‌و نه‌بوونی ئیراده‌یه‌كی شێلگیرو داهێنه‌رانه‌ی حیزبه كوردییه‌كانی رۆژهه‌اڵت به‌تایبه‌تی له‌دوای ئه‌و گۆڕانكارییه گه‌ورانه‌ی له‌م س���ااڵنه‌ی دوایی���دا به‌س���ه‌ر جیهان‌و ناوچه‌كه‌ش���دا هاتووه .ئ���هو وتی "حیزبه‌كانی رۆژهه‌اڵت زۆر ورد نه‌چوونه‌ت���ه ئه‌م بابه‌تانه‌وه‌و زۆر ورد تاوتوێیان نهك���ردووه ،ئه‌م حیزبانه دوای ئ���هوه نه‌كه‌وتوون ك���ه رێگه‌چاره‌ی جۆراوجۆر بهێننه گۆڕێ‌و له‌بنبه‌س���تێكی سیاس���یدا ماونه‌ت���هوهو هی���چ داهێنان‌و پڕۆژه‌یه‌كی سیاس���ییان نه‌ب���ووه ،دوای كۆتایهاتنی ش���ه‌ڕی چه‌كداری���ی ،ئه‌مان تووش���ی بنبه‌س���تێكی سیاس���ی گهوره بوون". "مه‌جلیس���ی ش���ورای ئیس�ل�امی" ك���ه په‌رله‌مان‌و ده‌سه‌اڵتی یاسادانانه له‌ئێران، ل���ه 290ئه‌ندام پێك���دێ‌‌و وابڕیاره دوای ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن���هی ل���ه2012دا ده‌كرێ ژماره‌ی ئه‌ندامه‌كانی ببێت به 310ئه‌ندام، زۆربه‌ی كاندیدای پارێزگاگانی كوردستان (س���نه)و ئازه‌ربایجانی رۆژئاوا (ورمێ)و كرمانش���ان‌و عیالم ك���وردن ،ههرچهنده هه‌ردوو دیموكراته‌كه‌‌و كۆمه‌ڵه‌كان جگه له كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان كه بایكۆتی هه‌ڵبژاردنه‌كانی كردوه ،تا ئێستا هه‌ڵوێس���تیان به‌ره‌س���می رانه‌گه‌یانراوه، به‌اڵم پێشبینی ده‌كرێ كه ئه‌م هه‌ڵبژاردنه بایكۆت‌و ته‌حریم بكه‌ن.
"له‌هه‌مبه‌ر پرسی ده‌وڵه‌تی كوردیدا،گوتاری نوخبه سیاسییه‌كه ناروونە" ئا :کامەران محەمەد
دكتۆر شێركۆ كرمانج مامۆستای زانكۆو لێكۆڵه‌ر له پرسی كورد ،له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ئاماژه بهوه ده‌کات که به‌هاری عه‌ره‌بی‌و گۆڕینی نه‌خش���هی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت ،كه خۆرئاوا باسی ده‌كات، له بنه‌ڕه‌ت���دا ڕه‌چاوی هیچ س���ودێكی نهك���ردووه بۆ دروس���تبوونی ده‌وڵه‌تی كوردی. دكتۆر ش���ێركۆ ده‌ڵێت "له‌هه‌ردووكیان زیات���ر گۆڕینی نه‌خش���هی سیاس���یو نه‌خش���هی گۆڕینی هێزه سیاسییه‌كانی ناو ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌یه ،به‌اڵم ده‌كرێت كورد كار بۆ ئهوه بكات سوودی لێببینێت". له‌ب���اره‌ی پارچه‌پارچه بوون���ی عێراق به‌س���ه‌ر هه‌رێم���ه‌كان ،دكتۆر ش���ێركۆ ئام���اژه بۆ ئ���هوه ده‌كات ك���ه مێژووی دابه‌ش���بوونه‌كه ،دهگهڕێت���هوه ب���ۆ س���ه‌رده‌مانێكی زووترو پێ���ش به‌هاری عه‌ره‌بی‌و پ���ڕۆژه‌ی زلهێزه‌كانی ڕۆژئاوا، چونكه عێراق خۆی ڕاسته جوگرافیایه‌كی یه‌كگرت���ووی ههبووه ،به‌اڵم هه‌میش���ه جۆرێك دابه‌شه‌بوونی به‌خۆیه‌وه دیوه ،چ وه‌كو نه‌ته‌وه ،چ دابه‌شبوونی مه‌زهه‌بی بێت .هه‌روه‌ها وتی "ده‌كرێت كورد له‌م پڕۆژانه جێگه‌ی خ���ۆی بكاتهوهو وه‌كو گۆڕینی نه‌خش���هی سیاسیو جوگرافی كاری بۆ بكات". ئه‌و ئاماژه به‌ناڕون���ی گوتاری نوخبەی سیاس���ی ك���وردی ب���ۆ دامەزراندن���ی ده‌وڵه‌تی كوردس���تانی ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ده‌بێت گوتاره‌كه روونتر بێـت ،نوخبه سیاس���ییه‌كه تاكو ئێس���تا له‌ڕس���ته‌ی <ده‌وڵه‌ت���ی كوردی مافێک���ی ڕه‌وایه< تێپ���ه‌ڕی نهك���ردووهو ه���ه‌ر ئه‌م���هی
دووباره‌كردۆت���هوهو تاڕاده‌یه‌ك���ی زۆر گوتارێكی ش���ه‌رمنانه‌ی هه‌ی���ە .به‌اڵم نوخبەی ڕۆشنبیری کورد به‌گڕوتینێكی زیاتره‌وه له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه وه‌ستاوه. ئه‌م���ه‌ش ئەوەندە په‌یوه‌ندی به به‌هاری عه‌ره‌بییه‌وه نیە ،به‌ڵكو س���ه‌ربه‌خۆیی باشوری سودان‌و سه‌ربه‌خۆیی كۆسۆڤۆ، فاكته‌ری گهورهی ئه‌م گڕوتینه‌ی گوتاری نوخبه ڕۆشنبیره‌كه‌ی كوردییه". به‌ه���اری عه‌ره‌ب���ی ،ك���ه خه‌ڵكانێ���ك پێیانوای���ه ش���ه‌ڕی ناعه‌داله‌تیی���هو له‌ئه‌نجامی سیاس���ه‌تی داپلۆسێنه‌رانه‌ی ده‌س���ه‌اڵتدارانه‌وه هاتۆت���ه كای���هوه، كوردیش وه‌كو به‌ش���ێك ل���هو خه‌ڵكه مه‌زڵومه‌ی ئ���ه‌وێ ڕاپه‌ڕیوه نهك وه‌كو هه‌ستێكی ناسیۆنالیستی .دكتۆر شێركۆ كرمانج له‌و بارهیهوه پێیوایه كه بزوتنه‌وه سیاسییه‌كه‌ی كوردستانی سوریا ،به‌سه‌ر دوو ته‌ی���اری سیاس���ی داب���ه‌ش بووه. یه‌كێکیان په‌كه‌كه‌و ئه‌ویتریشیان چه‌ند حیزبێك���ی تری ده‌س���ته‌مۆی یهكێتیو پارتین .هه‌ر دوو ته‌یارەکە تاكو ئێس���تا بڕیارێك���ی روونیان نه‌داوه له‌پڕۆس���هی دژایه‌تیكردنیی ڕژێمی س���وریا ،چونكه ترسیان لهوه هه‌یه كه ئه‌و سەرهەڵدانەی له 17ش���وبات له‌هه‌رێمی كوردس���تان روویدا ،دیس���ان ڕووبداته‌وه .به‌گشتیش ك���ۆی بزوتنه‌وه‌كه‌ی س���وریا ،له‌الیه‌ن ئیسالمییه‌كانه‌وه پێشه‌وایه‌تی ده‌كرێـت، ئه‌مه‌ش ڕه‌هه‌ندی زیاتر له‌خۆی ده‌گرێت‌و وه‌ك���و میس���رو تونس نابێ���ت ،چونكه ئێ���ران‌و توركیاو ئیس���رائیل هەموویان ڕاس���ته‌وخۆ له‌ناو ئه‌و هاوكێشه‌یه‌دان‌و هەوڵی پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه بااڵكانی خۆیان له‌س���وریا ده‌ده‌ن بەمانەوە یان لەناوچوونی ئەس���ەد .هه‌روه‌ها وتیشی
دكتۆر شێركۆ كرمانج "س���ێ ئه‌گه‌ر بۆ س���وریا هه‌یه ،یه‌كیان س���وریا به‌و هێزه‌‌ی هه‌یه‌ت���ی ،ته‌واوی ناڕه‌یه‌زایه‌تیی���ه‌كان له‌ناو ببات‌و بببێته واڵتێك���ی داخ���راو وه‌ك كۆریای باكور، یان ببێت به‌شەڕو پێکدانان وەک ئەوەی لەلیبی���ا ڕویداو درێژببێت���ەوەو بکەوێتە ژێر ئەگ���ەری له‌توپه‌ت ب���وون له‌نێوان هێ���زه تائیفیی���ه‌كان‌و نەتەوەیی���ەکان. ئه‌گه‌رێكی دیک���ە ئەوەیە ،کە ته‌مه‌ننای ناكه‌م ،س���ەرکەوتن‌و بااڵده‌س���تی هێزە ئیس�ل�امییه‌كانه ،ئه‌مه‌ش بۆ ئیسرائیل جێگه‌ی قه‌بوڵکردن نییه .بێجگە لەمە، هاتنی ئیس�ل�امییەکان كێشمه‌كێش���ی نێوان شیعه‌و سوننه زیندوو دەکاتەوە‌و ئەگەری تێوەگالنی ئێران‌و توركیاش���ی هەی���ە ،چونکە هه‌ر یه‌ك���هو الیه‌نێكیان ده‌وێ���ت‌و له‌ئه‌نجام���دا ئاگری ش���ه‌ڕە مه‌زهه‌بییه‌كه بۆ هه‌م���وو ده‌وڵه‌ته‌كانی ده‌وروبه‌ر ده‌گرێتەوە".
دكتۆر ش���ێركۆ ڕه‌تیده‌كاته‌وه كه تاكی كوردی ئینتم���ای ب���ۆ واڵت الواز‌بێت‌و ده‌ڵێت ههس���تی تاكی كوردی ،پێشتر ههس���تێك ب���ووه له‌به‌رامب���ه‌ر واڵتانی داگیرك���هرو بەش���ێک بووه له‌پرس���ی ناسیۆنالیست ،به‌اڵم ئه‌و ناڕه‌زایه‌تییه‌ی ئێستا له‌ده‌سه‌اڵتی پارتیو یه‌كێتی هه‌یه، له‌س���ه‌ر بنه‌مای ماف‌و ئه‌ركه ،ئه‌مه‌ش كۆڵه‌که‌ی هه‌ستی هاواڵتیبوونه‌و خه‌ڵك داوای گه‌ڕانه‌وه‌ی پرنسیپی ماف و ئه‌رك ده‌كات ،ئه‌م���ه‌ش "الوازبوونی ههس���تی نه‌ته‌وایه‌تی‌و ئینتمابوون بۆ واڵت نییه، به‌ڵك���و الوازبوونی باوه‌ڕه به‌ده‌س���ه‌اڵت لەبەرئ���ەوەی عه‌داله‌ت���ی ئیجتماع���ی فەراهەم نەکراوەو السه‌نگییەک هەیە لە تەرازوی ئه‌رك‌و ماف‌و نایەکسانییەکیش هەیە له‌نێوان تاكه‌كان لەس���ەر بنەمای خزمزمێنەو حیزبحیزبێنە". دكتۆر ش���ێركۆ كرمانج ڕه‌تیكرده‌وه كه یهكێتیو پارتی یه‌كسان بن به‌ده‌وڵه‌تی كوردی‌و پێیوابوو الچونی هێزێك هێزێكی تر دێنێته ئارا ،به‌اڵم ڕه‌نگه ئاراسته‌كان بگۆڕدرێت‌و ده‌ش���ێت به‌ره‌و باش���تریش بچێ���ت .وتیش���ی "كێش���ه‌كه له‌وەدایه تێڕوانینی هێزه‌كان له‌به‌رامبه‌ر یه‌كتری تێروانینێكی ته‌ندروست نییه ،ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت هێزه‌كانی تر له ناو پڕۆس���هی سیاس���ی جێگه نه‌كات���هوه .هاوکاتیش ئۆپۆزس���یۆن هه‌ڵپه‌ی ده‌س���ه‌اڵتیه‌تی‌و هه‌وڵ���ی س���ڕینه‌وه‌ی پارت���یو یه‌كێتی ده‌دات .ئه‌م���ه هه‌ڵه‌یه‌ك���ی گهورهی���ه، چونك���ه ئۆپۆزس���یۆن ك���ه ئیدیع���ای گۆڕانكاری له‌سیسته‌م ده‌كات‌و خاوه‌نی گوتاری پڕۆس���هی چاكسازییه ،ده‌بێـت پشووفراوان بێت‌و بۆ پڕۆسه‌ی چاكسازی به‌رنامه‌ی درێژخایه‌نی هەبێت".
5
به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت
ئازادی تۆ
کێش���ەی ئازادیی بەرلەوەی کێشەیەکی سیاس���ی یان ئەخالقی بێت ،کێشەیەکی فەلسەفییە .هەر کۆمەڵگایەک پرسیاری فەلس���ەفی گ���ەورە ل���ە خ���ۆی نەکات ناتوانێت پرسیاری سیاسی گەورەش لە خۆی بکات .لێرەوە الوازیی سیاس���ەت لە دونیای ئێمەدا ڕیش���ە قووڵەکەی لە الوازیی بیرکردنەوەی فەلس���ەفیماندایە. لە هەر جێگایەک بیرکردنەوەی فەلسەفی نەبوو ،ئەستەمە قسە لە ئازادی بکەین... چونکە ئ���ازادی هیچ نییە لە تێڕامانێکی فەلس���ەفی مرۆڤ ل���ە بوون���ی خۆیو تێڕامانێکی فەلسەفی کۆمەڵگا لە مانای خۆی .بۆیە هەم���وو دابڕانێکی قووڵ لە فەلسەفە دابڕانێکی قووڵیشە لە ئازادی، وە دابڕانێکی قووڵیشە لە سیاسەت وەک چاالکییەک کە کار لەس���ەر کێشەی بە پراکتیککردنی ئ���ازادی دەکات .لێرەوە گەڕان���ەوەی ب���ەردەوام بۆ فەلس���ەفەی ئازادی ،مەرجی س���ەرەکی ئیشکردنە بۆ خودی ئازادی. ل���ە تێگەیش���تنی تەقلیدیدا فەلس���ەفە تەنی���ا کەرەس���تەیەکی بیرکردنەوەی���ە لە ئازادی ،واتە لە ڕێگای فەلس���ەفەوە پەیوەندی ئازادی بە ش���تەکانی دییەوە دەخوێنین���ەوە .ب���ۆ نمونە ل���ە دونیای کالسیکدا کە باس لە ئازادی دەکرێت ،لە ڕێگای چەمکەکانی دییەوە باسدەکرێت. گەر من ئیرادەم ئازاد بوو کەواتە ئازادم. لە زۆربەی تێکس���تە گرنگە دێرینەکاندا کێشەی ئازادی وەک کێشەیەکی پابەند بە ئیرادە س���ەیردەکرێت .ئاخۆ ئیرادەی م���ن هێزێکی س���ەربەخۆیە ،خ���ودکارە یاخود شتێکە ملکەچی عەقڵ‌و بڕیارەکان یان ملکەچ���ی کاریگەریی ئەوانی دییە. لە کۆندا «بۆس���ویە» وەاڵمێکی ڕۆشنی ئەم پرس���یارەی داوەت���ەوە« .چەند لە نێو خۆم���دا بۆ ئ���ەو هۆکارانە دەگەڕێم کە ب���ۆ کار پاڵنەر‌و هاندەرم���ن ،زیاتر هەس���تدەکەم جگ���ە لە ئی���رادەی خۆم هۆکارێکیان نییە .لە بەرئەوە هەستێکی ڕوونم بە ئ���ازادی خۆم هەی���ە ...ئەوە وام لێدەکات هەس���تبکەم لەسەر وێنەی خودا‌و ئیدیالی ئەو دروستکراوم» .گەر خودا جگە ل���ە ئیرادەی خۆی بزوێنێکی تری نەبێت ،کەواتە چونکە خودا مرۆڤی لەس���ەر وێنەی خۆی دروستکردۆتەوە، مرۆڤیش وەک ئەو بوونەوەرێکە ئازادە‌و ئیرادەش ئیرادەی خۆیەتی. گەر بەم پێیە بێت ئەوا ئازادی ش���تێکە ش���یاوی پێوانەکردنە ،دەکرێت قەوارەی بکێش���رێت ،قسە لە زۆرو کەمی بکرێت. واتە نرخێکی قابیلی دەست لێدانە ،مرۆڤ دەتوانێت بوون‌و نەبوونی بس���ەلمێنێت. بزانێت کەی ئازادە‌و کەی ئازاد نییە. بەاڵم هەندێک فەیلەسوفی تر بۆچوونێکی تریان هەیە .لە هەموویان گرنگتر‌و ڕوونتر لە ڕوانینە دژەکەدا «کارل یاسبەرزە». یاس���بەرز ب���اوەڕی وای���ە کە ئ���ازادی پێناسەناکرێت ،شتێک نییە لەدەرەوەی من بێت‌و من بچم لە جیهانی دیاردەکاندا‌و لەواقیعی مادییدا بەدەس���تیبهێنم ،خۆی دەڵێ���ت «مرۆڤ لە ناو خۆیدا ش���تێک دەدۆزێتەوە کە لە هیچ جێگایەکی دیکەی دونیادا نایدۆزێتەوە .شتێکی نەناسراوە، نەس���ەلەمێنراو ،ش���تێک ناگیرێت ،وەک مەتریال دەس���تی لێ نادرێت ،شتێک لە هەموو پشکنینێکی زانس���تی هەڵدێت. شتێکە ناوی ئازادییە». ئەم شتە نەگیراو‌و پێناسە نەکراوە ،تەنیا ڕێگایەکە دەش���ێت م���رۆڤ بەرەو خۆی پیابڕوات .ئازادی ئەوە نییە کە دەچین لە کەسێکی تر وەریدەگرین ،بەڵکو ئازادی گرێدراوی پرسیاری بەردەوامە لە خودی ئازادی ،هەروەخت مرۆڤ نەیویست ئازاد بێت ئازاد نیی���ە ،بەاڵم دیارە بە ئازادی خۆی «ئازاد نییە» .ئازادی لە ڕوانگەی یاس���بەرزەوە لە بەرئەوە هەیە ،چونکە مرۆڤ دەیەوێت هەبێت ،وە مرۆڤ بوونی ب���ەوەوە گرێدراوە کە ئ���ازادی هەبێت، واتە ئ���ازادی نی���ازی مرۆڤ���ە ،نەوەک ش���تێکی دەرەکی بێت ،ش���تێکی دانراو بێت ،خەاڵتێک بێت ببەخش���رێت .وەک تەواوی وجودییەکانی دی یاس���بەرزیش، ڕۆڵی بڕیار لە دروس���تکردنی مرۆڤدا بە گرنگ دەبینێت .ئ���ازادی توانای مرۆڤە لەس���ەر بڕیاردان ،یاخود هەوڵی مرۆڤە بۆ بڕیاردان ...ئازادی لێرەدا یاس���ایەک نییە هەندێک مافی من بپارێزێت ،بەڵکو تیشکێکە ناوەوەی من ڕووناکدەکاتەوە. بەبێ ئ���ازادی م���رۆڤ ناتوانێت خودی خۆی بناس���ێت ...ئەوەی کە پێیدەڵێین ئازادی هیچ نییە جگە لە بایەخی مرۆڤ بە خۆی ،بە ڕۆشنکردنەوەی بۆ ناوەوەی
خۆی. هیچ ش���تێک ل���ەدەرەوە یارمەتی مرۆڤ ن���ادات بۆ ئەوەی ئ���ازاد بێت ،مرۆڤ لە دەرەوە هێزێ���ک نیی���ە غەم���ی بخوات، هێرمان هێس���ە ،گەلێک جوان تەعبیری لەو بێکەس���ییەی مرۆڤ کردوە لەس���ەر زەوی ،ئ���ەو ل���ە یەکێک ل���ە نامەکانیدا دەنوس���ێت «ژیان بێمانای���ە ،دڵرەقە، گەمژەیە ،ب���ەاڵم قەشەنگیش���ە" .ژیان گاڵتە بە مرۆڤ ناکات «چونکێ بۆئەوەی گاڵتەبکات پێویس���تی بە ڕۆح دەبێت»، هێن���د هەیە خۆی چەند بە کرمۆکەیەکی بچوک���ەوە خەریکدەکات ،هێندەش خۆی بە مرۆڤەوە سەرقاڵدەکات .ئەوەی مرۆڤ وەک ئاوێنەیەکی ترس���ناکی سروش���ت دەبینرێ���ت ،یاخود وەک دەس���تکردی مەزاج���ی سروش���ت س���ەیردەکرێت، هەڵەیەکی گەورەیە ...مرۆڤ خۆی خۆی دروس���تدەکات ،چونکە خ���ۆی زۆر پێ بایەخدار‌و گرنگە».
ئازادی لێرەدا یاسایەک نییە هەندێک مافی من بپارێزێت ،بەڵکو تیشکێکە ناوەوەی من ڕووناکدەکاتەوە م���رۆڤ بوونەورێکە ک���ە «خۆی خۆی دروس���تدەکات» ،بۆئەوەی خۆی خۆی دروس���تبکات پێویس���تی ب���ە ئ���ازادی هەیە .ئ���ازادی کەرەس���تەی مرۆڤە بۆ دروس���تکردنی خودی خۆی ،دیارییەک نییە پێیببەخش���رێت ،بەڵکو ئامڕازێکە کە خۆی دروس���تیدەکات ،گەر خۆش���ی دروستی نەکات ،هیچ کەس بۆی دروست ناکات .تەنیا لە ڕێگای بایەخدانیشەوە بە ئازادی دەتوانێت بایەخ بە خودی خۆی بدات .بەوەدا سروشت‌و ئەودیو سروشت بایەخێکی گرنگتر بە ئێمە نادەن جیاواز بێت لە بایەخدانیان بە مێش���وولەیەک، بەوەدا وەک هێرمان هێسە لە جێگایەکی تری نامەکانیدا دەڵێ���ت «مرۆڤ خۆی لە خۆی���دا نرخێکی بااڵی هەڵنەگرتووە، بەڵک���و وەک ئەگ���ەر ،وەک ڕێگا بەرەو ڕۆح ئ���ەو نرخەی پێیە» .لێرەوە مرۆڤ ناچارە بۆ ئەوەی ئەگەرەکانی ناو بوونی خۆی ڕۆش���نبکاتەوە ،ئازاد بێت .ئازادی بەپل���ەی یەکەم تیش���کەکەی دەبێت بۆ ناوەوە بڕوات ،بۆ رۆشنکردنەوەی ئەگەرە گەورەکانی ناو مرۆڤ بێت ،دەبێت وەک ش���تێک سەیربکرێت کە بەبێ ئەو مرۆڤ بوون���ی نییە .مرۆڤ تەنیا بوونەوەرە کە دەتوانێت بەو چەشنە بایەخ بە خۆی بدات، لەدروستکردنی خودی خۆیدا ئیشبکات، هەس���تبکات بوونەوەرێک���ی نوقس���انە، ش���تێکە دەکرێت خ���ۆی تەواوبکات... خۆی ئەو شەبەقانە پڕبکاتەوە کە خودا‌و سروشت پڕیان نەکردۆتەوە بۆی .لێرەوە ئازادی تاکە هۆیەتی ،ئەو ئیرادەیەیە کە ناپێورێت ،ناسەلمێنرێت ،چونکە هەموو ش���تێکی پێوراو‌و پێناس���ەکراو شتێکی کۆتای���ە ،لە کاتێکدا ئ���ازادی ڕەهەندی ئەو ئەگ���ەرە ناکۆتایانەیە کە لەبەردەم ژیان���ی ئێمەدای���ە .ئ���ازادی هەمیش���ە دەبێ���ت ل���ە پرۆس���ەی خەلق���دا بێت، وات���ە لە پرۆس���ەی فراوانکردنی ئەگەرە نادیارەکان���ی ژیانماندا بێت .مرۆڤ گەر زانی ئازادە ل���ەوە دەکەوێت ئازاد بێت، ئازادی کاتێک مانای هەیە کە هەمیش���ە لەب���ەردەم مەترس���یدا بێت ،هەمیش���ە ئاگادار بێت کە جەبرێکی دەرەکی گەورە هەی���ە دەیوەس���تێنێت .م���رۆڤ بەڕای یاسبەرز بۆیە دەیەوێت ئازادبێت ،چونکە دەیەوێت خۆی بێت ،بەاڵم ئەوەی خۆی نەبێت ،ئ���ەوەی بکەوێت ،ئ���ەوەی بەر بەربەستە گەورەکان بکەوێت ئەگەرێکی هەمیش���ەییە .وات���ە «نوشوس���تی» بەشێکی گرنگی ئەزموونی مرۆڤە لەسەر زەوی ...بەاڵم الی یاس���بەرز نوشوستی هێزێک���ی پۆزەتیڤە ،چونکە هەمیش���ەو هەمیشە ئیرادەی ئازادی دەخاتەوە کار، داینەمۆکەی دەخاتەوە گەڕ. »»19
6
تایبه‌ت
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
ته‌نگژه‌كانی عێراق ،تاڵهبانیو نه‌وشیروان مسته‌فا له‌یه‌ك نزیك دهخاتهوه
"په‌یامی ئاساییكردنه‌و‌هی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوانیانه به‌شێوه‌یه‌كی یه‌كجاره‌كی" ئا :پشتیوان جه‌مال په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنییه‌كانی نێوان تاڵهبانیو نه‌وشیروان مسته‌فا له‌كۆتایی هه‌فته‌ی رابردودا ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی گهورهی به‌دوای خۆیدا هێنا‌و زۆربه‌ی بۆچونه‌كانیش جه‌خت لهوه ده‌كه‌نه‌وه كه ئه‌و په‌یوه‌ندییانه كاریگه‌ری باشیان ده‌بێت هه‌م له‌چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانه‌كانی ئێستای عێراق‌و نێوان هه‌م له‌نێوان (یهكێتیو گۆڕان)یشدا. پاش���نیوه‌ڕۆی ( )12/21ده‌نگ���ۆی گفتوگۆیه‌ك���ی ته‌له‌فۆن���ی له‌نێ���وان (تاڵه‌بانی س���ه‌رۆك كۆم���اری عێراق‌و سكرتێری گش���تی یهكێتیو نه‌وشیروان مسته‌فا رێكخه‌ری گشتی فۆتۆ :حه‌مه عومه‌ر ،ئه‌رشیف بزوتنهوهی گۆڕان) باڵوبۆوه كه سه‌ره‌تا تاڵهبانیو نه‌وشیروان هیچ كه‌س‌و ته‌نانه‌ت راگه‌یاندنكارانیش ی كورددا دابی���ن بكرێت ،ئه‌وه‌ش خۆی له‌خۆی���دا بی���روڕا گۆڕینه‌وه‌یه‌‌و عێراق له‌دووڕیانێكدای���ه یان مانه‌وه‌یه بڕوایان نه‌ده‌كرد ،به‌اڵم دوای تێپه‌ڕینی ماڵ��� چه‌ن���د كاتژمێرێك ئ���هو ده‌نگۆیه بووه ئاماژه‌یه‌ك ه بۆ هه‌نگاوی باشتر كه ره‌نگه ئ���ه‌وه‌ش كارێكی باش���ه ،چونكه له‌م لهچوارچێوهی حوكمی مه‌ركه‌زی یاخود راستی‌‌و دوباره په‌یوه‌ندییه‌كی دیكه‌شی له‌ئاینده‌دا بنرێ بۆ ئاس���اییكردنه‌وه‌ی كاته‌دا سه‌ركرده‌كانی هه‌رێم پێویستیان هه‌بونی المه‌ركه‌زی .باس���ی له‌وه‌شكرد به‌لێكتێگه‌یش���تنی زۆرت���ر هه‌ی���ه ،كه ئ���هو ته‌نگژه‌یه‌ی له‌عێراقدایه قوڵتر په‌یوه‌ندییه‌كان". به‌دوای خۆیدا هێنا. ئه‌سه‌س���ه‌رد رونیك���ردهوه ك���ه ئه‌و ده‌رباره‌ی یه‌كتربینینی نێوان تاڵهبانیو بۆته‌وه‌‌و به‌شێكیشی هه‌رێمی كوردستانی سه‌رسوڕمانی هاواڵتیان‌و چاودێرانی سیاس���ی ب���ۆ ئ���هو په‌یوه‌ندیی���ه په‌یوه‌ندیی���ه ته‌له‌فۆنیانه له‌ئاس���تێكی نه‌وشیروانیش ،فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد وتی گرتوه‌ته‌وه‌‌و ئه‌مه‌ش پێویستی به‌له‌یه‌كتر ته‌له‌فۆنییان���هی نێ���وان تاڵه‌بان���یو گه‌وره‌دایه ،چونكه ئه‌و دوو سه‌ركرده‌ی ه "هێشتا دیار نییه كه یه‌ك ده‌بینن یان نزیكبونه‌وه‌ی سه‌ركرده‌كانی كورد هه‌یه نه‌وشیروان له‌وه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه كه‌س���ایه‌تی یه‌كه‌من له‌س���ه‌ر ئاس���تی نا ،ب���ه‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌ك���ه ره‌نگه رێگا بۆ ئه‌و بارودۆخه. ناوب���راو جه‌ختیك���ردهوه ك���ه ئه‌و ك���ه دوای راگه‌یاندن���ی بزوتن���هوهی حیزبه‌كانی���ان ،بۆی���ه ئاماژه‌كان���ی خۆش بكات بۆ په‌یوه‌ندی زیاتر". دروس���تبون‌و گه‌وره‌بوون���ی قه‌یرانه قه‌یرانانه فرسه‌تێكی هێناوه‌ته كایه‌وه بۆ گۆڕان له‌الیه‌ن نه‌وش���یروان مسته‌فاوه ئ���هو په‌یوه‌ندییان���ه‌ش ناكرێ���ت وه‌كو ل���ه ( )2009چه‌ندین گرف���ت‌و ناكۆكی په‌یوه‌ندییه‌كی ئاس���ایی س���ه‌یر بكرێ ،سیاسییه‌كان له‌عێراقدا رۆژ له‌دوای رۆژ باشكردنه‌وه‌ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه خراپه‌ی له‌م���اوه‌ی رابردودا له‌نێوان س���ه‌ركرده له‌نێوان ئه‌و دوو الیه‌نه دروستبوو ،بۆیه سیاسییه‌كاندا ههبووهو كه‌مكردنه‌وه‌ی هه‌رگیز پێش���بینی په‌یوه‌ندییه‌كی له‌و ئه‌و ته‌ش���ه‌نوجه شه‌خسییه‌ی لهماوهی شێوه‌یه نه‌ده‌كرا. راب���ردودا به‌رامبه‌ر یه‌كت���ر هه‌یانبووه‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری سه‌نته‌ری لێكۆڵینه‌وه‌ی دروس���تكردنی ه���ۆكاری تێگه‌یش���تن ستراتیژی كوردستان ،فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد له‌نێوانیاندا. به‌و پێی���هی ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تی ره‌نگ���ه له‌هه‌فت���هی راب���ردودا هیچ یه‌كێتیشه ئاش���كرایكرد كه سێ مانگ روداوێ���ك هێن���ده‌ی ئ���هو په‌یوه‌ندییه له‌مه‌وبه‌ر له‌كۆبونه‌وه‌ی سه‌ركردایه‌تیدا تاڵه‌بان���ی س���كرتێری ئ���هو حیزب���ه ،به‌ڵكو په‌یامێكه بۆ ئاس���اییكردنه‌وه‌ی زیاتر پهره ده‌س���ێنێت‌و بۆچونه‌كانیش ته‌له‌فۆنییه‌ی نێوان تاڵهبانیو نه‌وشیروان پێشنیاری كردوه كه ده‌بێت كار بكه‌ن په‌یوه‌ندییه‌كان���ی نێ���وان ه���ه‌ردووال كۆكن له‌س���ه‌ر ئهوهی كه ئه‌و قه‌یرانانه به‌الی خه‌ڵكه‌وه گرنگ نه‌بووبێت ،به‌اڵم په‌یوه‌ندیی���ه ته‌له‌فۆنییه‌كانی ئه‌و دوو نوس���هرو رۆژنامه‌نوس ،عارف قوربانی بۆ باشكردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان له‌گه‌ڵ به‌شێوه‌یه‌كی ته‌واو‌و یه‌كجاره‌كی. ئه‌و حاڵه‌ته به‌نیش���انه‌ی ناته‌ندروستی سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ری بارودۆخی عێراق سه‌ركرده‌یه‌ی پێویست كردبێت. بزوتنهوهی گۆڕان .ناوبراو وتی "پێموایه مامۆس���تای زانس���ته سیاسییه‌كان ،په‌یوه‌ندی هێزه سیاس���ییه‌كانی كورد ئه‌م���ه‌ش ده‌چێت���ه چوارچێ���وه‌ی ئه‌و له‌س���ه‌ر ئه‌و په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنیانه، بڕیاره‌وه‌‌و هه‌روه‌ه���ا له‌م هه‌لومه‌رجه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری س���ه‌نته‌ری لێكۆڵینه‌وه‌ی یوس���ف محه‌مه‌د س���ادق رونیكردهوه ناوده‌ب���ات ك���ه په‌یوه‌ن���دی ته‌له‌فۆنی ئێس���تای عێراقیش���دا كه ته‌نگژه‌یه‌كی ستراتیژی كوردس���تان رونیكردهوه كه ك���ه قه‌یرانی ئێس���تای عێراق ئاس���ان له‌نێ���وان س���ه‌ركرده‌ی یه‌كه‌م���ی دوو زۆر گ���هوره س���ه‌ریهه‌ڵداوه پێویس���ت ئه‌گ���ه‌ر ئه‌و په‌یوه‌ندییان���ه ،په‌یوه‌ندی نیی���هو ده‌ره‌نجامی گه‌وره‌ش���ی ده‌بێت حیزبدا هه‌اڵیه‌كی گهوره دروست بكات‌و ب���هوه ده‌كات كه زۆرترین ته‌بایی له‌نێو به‌م كێش���ه‌یه‌ی ئێستاش���هوه نه‌بێت ،له‌س���ه‌ر داهات���وی واڵت ،چونك���ه هه‌رچ���ی میدیایه به‌خۆیه‌وه س���ه‌رقاڵ
پارتی :ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌مان بهالوه باشه
ی حاڵه‌ت ت ناته‌ندروس ئهوهیه كه ئه‌و په‌یوه‌ندیی ه ته‌له‌فۆنییه ببێت ه هه‌اڵیه‌كی گهوره له‌میدیاكان‌و ناو خه‌ڵكدا
بكات‌و وتی "ئهوه نیش���انه‌یه له‌س���ه‌ر ئهوهی كه په‌یوه‌ندییه‌كی ناته‌ندروست له‌نێ���وان س���ه‌ركرده‌كاندا هه‌ب���ووه، چونك���ه تاڵه‌بانی په‌یوه‌ن���دی له‌گه‌ڵ زۆربه‌ی س���ه‌ركرده‌كانی عێراقدا هه‌یه، ب���ه‌اڵم ب���ۆ ناكرێت په‌یوه‌ن���دی له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌یه‌كی ئۆپۆزس���یۆنی كوردیدا هه‌بێت كه پێشتریش هه‌ر له‌حیزبه‌كه‌ی خۆیدا بووه؟". قوربانی ئام���اژه‌ی ب���ه‌وه‌دا كه به‌و پێی���هی له‌ئێس���تادا كه‌ش���وهه‌وایه‌كی نوێ���ی سیاس���ی له‌عێراق���دا هاتوه‌ته ئ���اراوه‌‌و له‌هه‌مانكاتیش���دا هه‌وڵ هه‌یه بۆ ئهوهی ئه‌و دوو س���ه‌ركرده‌یه چیتر ته‌شه‌نوج نه‌مێنێ له‌نێوانیاندا ،بۆیه ئه‌و ی په‌یوه‌ندی هۆكارانه وایانكرد تاڵه‌بان به‌نه‌وشیروان مسته‌فاوه بكات‌و هه‌وڵیش بدات ك���ه په‌یوه‌ندییه‌كی له‌گه‌ڵ گۆڕان ئاس���ایی بكاتهوهو راوێژ له‌گه‌ڵ یه‌كتر بكه‌ن. به‌و پێی���هی یه‌كێتی رێككه‌وتننامه‌ی س���تراتیژی له‌گه‌ڵ پارتیدا هه‌یه ،به‌اڵم یاری���ده‌ده‌ری به‌رپرس���ی راگه‌یاندن���ی س���ه‌ركردایه‌تی پارت���ی له‌س���لێمانی، ره‌ئوف ره‌باتی ئاش���كرایكرد كه ئه‌وان ئه‌و په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنییانه‌یان بهالوه باش���ه ،بۆئ���هوهی ببێت��� ه هه‌وڵێك بۆ یه‌كخستنه‌وه‌ی نێوماڵی كورد.
ره‌بات���ی جه‌ختیك���ردهوه ك���ه ئه‌و په‌یوه‌ندیی���ه ته‌له‌فۆنییانه هۆكاره‌كه ی دهگهڕێت���هوه بۆئهوهی كه پڕۆس���هی سیاسیو دیموكراسی له‌عێراق به‌گشتی كه‌وتوه‌ته قه‌یرانه‌‌وه‌‌و ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر هه‌رێمی كوردس���تان ده‌بێت، بۆیه تاڵه‌بانی ویس���تویه‌تی پرس‌و رای نه‌وش���یروان مس���ته‌فا وه‌ك���و هێزێكی ئۆپۆزسیۆن وه‌ربگرێ. ناوبراو وتی "پێموایه ئه‌و په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فۆنییانه له‌س���ه‌ر ئاستی پڕۆسه‌ی سیاس���یو حیزبیش گرنگ���ه ،چونكه ده‌توانێت یهكێتیو گۆڕان زیاتر له‌یه‌ك نزیك بكاته‌وه". له‌دوای دروس���تبونی ئۆپۆزس���یۆن له‌كوردس���تاندا زۆرجار گله‌ی���ی ئهوه ده‌ك���را ك���ه به‌بیان���وی (زۆرین���هو كه‌مینه) مافی ئۆپۆزس���یۆن ده‌خورێ، به‌اڵم به‌بۆچونی مامۆس���تای به‌ش���ی راگه‌یان���دن له‌زانك���ۆی س���لێمانی ،د. هه‌ڤ���اڵ ئه‌بوبه‌كر قه‌یرانه‌كانی ئێس���تا ده‌ریخس���ت ئۆپۆزسیۆن ئه‌و هێزه نییه كه ده‌وترا "بیركردنه‌وه‌‌و پالن"ی نییه، به‌ڵكو ئ���هوه ئۆپۆزس���یۆنه له‌قه‌یرانه چاره‌نووسس���ازه‌كاندا ده‌توانێ���ت زۆر دۆس���یه‌ی ئاڵ���ۆز یه‌كالی���ی بكاتهوهو وتی "ده‌توانین بڵێین له‌مه‌ودوا زۆرینه ب���اوی نهماوه ،چونك���ه كه‌مینه‌كانیش چركه‌ساتی س���ه‌ركه‌وتنیان بۆ دروست ده‌بێت‌و ده‌توانن به‌باشی رۆڵی خۆیان بگێڕن". د .هه‌ڤاڵ ئاماژهی به‌وه‌دا كه ده‌بێت په‌یوه‌ندیی���ه دووقۆڵیی���ه‌كان جێ���ی په‌یوه‌ندییه سیاس���ییه‌كان نه‌گرنه‌وه، به‌ڵكو ستراتیژ‌و په‌یوه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و به‌رژه‌وه‌ندییه بااڵكانی خه‌ڵك له‌پێشه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌كانه‌‌و نابێت س���ه‌ركرده‌كانیش له‌بارودۆخه‌كاندا تێڕوانینی رقاویانه‌یان هه‌بێ���ت "ل���ه‌م بارودۆخه‌ی ئێس���تای عێراقدا نابێت س���ه‌ركرده‌كانی هه‌رێمی كوردس���تان داب���ڕاو بن له‌هه‌ڵوێس���تی یه‌كت���ری ،چونكه له‌ڕاب���ردودا زۆرجار كورد ئ���ه‌م كاره‌ی كردووه‌‌و كه‌س���انی دیكه‌ی په‌راوێزخستووه ،به‌اڵم ده‌ركه‌وت كه ئ���هوه باش نییه‌‌و پێویس���ته كورد هه‌موو تواناكان���ی بخاته‌گه‌ڕ بۆئهوهی بڕیارێكی ش���یاو بدات بۆ ده‌ربازبوونی له‌قه‌یرانه‌كان".
پارتیو یه‌كگرتوو له‌سلێمان ی "دراوسێ ی سیاسین"
له‌ڕووداوه‌كانی17شوباتدا پێكهوه پاسه‌وانییان ده‌گرت ،ئێستا ته‌نها ساڵوكردنیان هه‌یه ئا :ئاسۆ سه‌راوی ی ی رووداوه‌كانی ناوچه له‌گه‌ڵ ئهوه ی خسته نێوان بادینان گرژییه‌ك ی دیموكرات، ی ئیسالمیو پارت یه‌كگرتو به‌اڵم له‌ئێستادا ئه‌و دوو حیزب ه ی دوو باره‌گایان به‌ته‌نیشت له‌سلێمان یه‌كتریه‌وه‌‌و ههیهو وه‌ك خۆیان ی ده‌كه‌ن ،ئه‌وان "دراوسێن‌و باس ی هیچ گرفتێكیان نییه" .به‌رپرس ی یه‌كگرتوش ی مه‌ڵبه‌ند پاسه‌وانه‌كان ده‌ڵێت "ههرچهنده رووداوه‌كانی 17 شوباتدا پێكهوه پاسه‌وانیمان ده‌گرت، به‌اڵم له‌ئێستادا ته‌نها ساڵوكردنمان هه‌یه". ی ی ئیسالم ی یه‌كگرتو ی یه‌ك مه‌ڵبه‌ند ی زانكۆو ی س���لێمان كوردس���تان‌و لق��� ی ی یه‌كێت��� ی رێكخ���راو په‌یمانگاكان��� ی ی دیموكرات ی س���ه‌ر به‌پارت��� قوتابیان ی ده‌كه‌ون ه ی سلێمان كوردس���تان له‌شار ی یه‌كگرتن‌و به‌ته‌نیش���ت خ���وار فولكه ی چه‌ند یه‌كتری���ن ،هه‌رچه‌ن���ده م���اوه ی ی رووداوه‌كان��� هه‌فته‌یه‌ك��� ه به‌ه���ۆ ی له‌نێوان ی بادینان���هوه گ���رژ ناوچ���ه ئ���هو دوو پارته‌دا دروس���تبووه ،به‌اڵم ی ه���هردوو باره‌گاكه ،رۆژان ه ئه‌ندامه‌كان ساڵوكردن له‌نێوانیاندا گه‌رمه‌‌و تائێستا گرفت له‌نێوانیاندا رووینه‌داوه. ی ی یه‌كگرتوو ی یه‌ك ی مه‌ڵبه‌ند كارگێڕ ی ئیسالمی ،ماجید موشیر ئه‌و باره‌گایه ی "سیاسییان" پێناس ه ی به‌دراوسێ پارت ده‌كات‌و روونیدهكاتهوه ك ه ئه‌وان به‌یه‌ك ی هه‌موو پارتییه‌كان ناكه‌ن چاو س���ه‌یر ی له‌بادینان ی پارت��� "ئه‌گ���ه‌ر ئه‌ندامێك ی خراپه‌ی���ه‌ك به‌رامب���ه‌ر باره‌گایه‌ك��� ئێم ه بكات ،خ���ۆ ناكرێت ئێمه‌ش لێره ی هه‌ڵوێس���تمان به‌رامب���ه‌ر پارتییه‌كان
رێکخراوه‌که‌ی پارتی :نێوانمان زۆر ئاساییه‌و ته‌نانه‌ت رۆژانه كه ئێم ه میوانمان زۆر ده‌بێت ئۆتۆمبیله‌كانمان ی له‌به‌رده‌م باره‌گاك ه ئه‌وان راده‌گرین فۆتۆ :ئاسۆ باره‌گای رێکخراوی قوتابیانی پارتیو باره‌گای یه‌کگرتووی ئیسالمی به ته‌نیشت یه‌که‌وه ی بگۆڕێت ،بهپێچهوانهوه تائێستا سلێمان ی ته‌نیش���تمان له‌گ���هڵ ئ���هو باره‌گایه بچوكترین گرفتمان نهبووه". ی به‌وه‌ك���رد ك ه جگ ه ناوب���راو ئاماژه ی ی روداوه‌كان له‌و باره‌گایه‌یان ،ل���ه‌دوا ی ی دیكه 17شوباتیش���هوه باره‌گایه‌ك ی ی مه‌كته‌ب ی له‌ته‌نیشت نوسینگه پارت سیاس���ییان ب���وو له‌س���لێمانی ،به‌اڵم له‌هه‌م���وو ئ���هو رووداوان���ه‌دا ،وه‌ك ی خۆیان ی باره‌گاكان��� چ���ۆن چاودێ���ر ی ئه‌و ك���ردوه به‌و ج���ۆره‌ش چاودێ���ر ی پارتیان ك���ردوه .هه‌روه‌ها باره‌گای���ه ی ی حیزب وتی "هه‌ڵكوتان ه س���ه‌ر باره‌گا ی ی هه‌ر الیه‌نێك بێ���ت له‌كلتور جا ه��� یه‌كگرتودا بوونی نییه".
ی ئه‌و ئ���هو به‌رپرس���هی یه‌کگرت���وو ب���ۆ ته‌نسیقێكیان له‌گه‌ڵ پاسه‌وانه‌كان ی پارتی���دا نهبووه ،به‌اڵم هیچ ی جهختیكردهوه باره‌گایه ی قسه‌كانیش سه‌لماندن ی گرفتێكی���ش له‌نێوانیان���دا رووینه‌داوه‌‌و ی له‌ڕۆژێ���ك دوا ك��� ه ئ���هو چاالكییه ی بادین���ان له‌ب���ه‌رده‌م رۆژان ه س�ڵ�اویان له‌گه ڵ یه‌كتر ههبووهو رووداوه‌كان��� ی ی دوا ی له‌وه‌شكرد ك ه له‌ڕوداوه‌كان ی باس مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ی���ان كردویان��� ه ب���ه‌ڕوو ی ی پارتی���دا 17ش���وباتدا (ك ه ئه‌و كات ه باره‌گایه‌ك ش���هقامهكهو باره‌گاك���ه ی سیاسیان ی له‌ته‌نیش���ت مه‌كته‌ب ی "چاالكییه‌كه‌م���ان پارت نه‌یانك���ردوهو وت��� ی بووه له‌ناو كۆاڵنه‌كه‌دا) زۆر شه‌و پێكهوه خس���ت ه ناو كۆاڵنه‌كه‌وه ،نهك كه‌سێك ی "ته‌نانه‌ت ناح���ه‌ز به‌هه‌ردوو الم���ان بیه‌وێت ،له‌و پاس���ه‌وانییان گرتوه‌‌و وت��� ی خۆمان برد‌ه ی خاڵ���ه پاس���ه‌وانییه‌كان ی پارت رێگایه‌و‌ه زی���ان به‌باره‌گاك���ه ی ئه‌وانیش ،وتمان با ئه‌ودیو باره‌گاكه بگه‌یه‌نێ". ی زیان نه‌بن". ی ئێمه‌دا توش ی له‌په‌نا ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���هوه به‌رپرس��� ی ی باره‌گاكه ی پاس���ه‌وانه‌كان به‌رپرس ی ئه‌و مه‌ڵبه‌نده‌ی یه‌كگرتوو، پاسه‌وانه‌كان ی به‌وه‌ش���كرد ك ه ه���ه‌رده‌وان ئه‌حمه‌د ئاش���كرایكرد ك ه یه‌كگرت���وو ئام���اژه ی خۆشیاندا ی باره‌گاكه ی دواییدا ههرچهنده هیچ له‌چونه‌س���ه‌ربان له‌م روودان���ه
ی ئه‌وه‌یان كردوه ك ه ئه‌ندامه‌كانیان حساب ی پارتیدا نه‌وه‌س���تن ی باره‌گاكه به‌ڕوو ی ئێم ه ی باره‌گاك���ه ی ئ���هوه "به‌ه���ۆ ی به‌رزت���ره ،هه‌موو كاتێ���ك به‌براده‌ران خۆمانم���ان وتو‌ه ك ه چون ه س���ه‌ربان، ی ی باره‌گاكه ئاگایان لهوه بێت ب���ه‌ڕو پارتیدا نه‌وه‌ستن". هه‌روه‌ه���ا خالی���د ق���ادر وه‌ك ی یه‌كگرتوو ی باره‌گاك���ه پاس���ه‌وانێك ی زۆر ی ه���اوكار جه‌ختده‌كاته‌و‌ه لهوه ی ئ���ه‌وان‌و پارتیدا‌و له‌نێ���وان باره‌گاكه ده‌ڵێ���ت "جگ ه له‌س�ڵ�اوكردن ،زۆرجار ی ی باره‌گاكه ی ئۆتۆمبیله‌كان پاس���ه‌وان ئه‌وانیش ده‌كه‌ین". ی ی باره‌گاكه ی ئه‌ندامان به‌هه‌مانشێوه
ی ی باره‌گاك���ه یه‌كگرت���وو ،ئه‌ندامان��� ی ی ده‌كه‌ن ك ه سه‌ره‌ڕا پارتیش ئاشكرا ی گرژییه‌ك له‌نێوان حیزبه‌كه‌یان‌و ئهوه یه‌كگرت���وودا دروس���تبوه ،ب���ه‌اڵم له‌و رۆژه‌و‌ه هیچ گرفتێ���ك له‌نێوان ئه‌وان‌و ی یه‌كگرتوو ی ئه‌و باره‌گایه ئه‌ندامه‌كان��� دروس���ت نه‌ب���ووهو هی���چ كاتێكی���ش هه‌ستیان به‌مه‌ترسی نه‌كردوه. ی ی زانك���ۆو په‌یمانگاكان ی لق كارگێڕ ی كوردستان، ی قوتابیان ی یه‌كێت سلێمان ی راگه‌یاند ك ه محه‌مه‌د عومه‌ر به‌ئاوێن ه ی پیشه‌یی سه‌ر ئه‌وان وه‌ك رێكخراوێك ی یه‌كگرتوش به‌پارتی���نو باره‌گاك��� ه ی كه‌م حیزبییه ،هه‌ر بۆی ه تێكه‌اڵوییه‌ك له‌نێویاندا هه‌یه .ئ���هو جه‌خت له‌وه‌ش ی ی ئه‌مدوایه دهكاتهوه ك��� ه رووداوه‌كان ی ی بادینان له‌الی���ه‌ن حیزبه‌كه ناوچ���ه ئه‌وه‌و‌ه ئه‌نجام نه‌دراوه‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ی بكردایه ،خۆ رێنمایه‌ك ی ئ���هوه پارت ی ئێمه‌ش ئاگام له‌خۆمان ده‌هات بۆ ئهوه بێ���ت ،به‌پێچه‌وان���هوه ئێم���ه رۆژان���ه ی خۆمانكردو هه‌ستمان ی ده‌وام به‌ئاسای به‌هیچ مه‌ترسییه‌كیش نه‌كردوه". ی ی قوتابیان ی ئه‌و لقه ی تر كارگێرێك پارتی ،حه‌س���ه‌ن مه‌حمود ئاماژه بهوه ده‌كات ك ه ئه‌وان تائێس���تا ههس���تیان ی ی نه‌كردوه ،بۆ پش���تگیر به‌مه‌ترس��� ی ی دوا ی رونیده‌كاته‌و‌ه ك ه رۆژ قسه‌كه‌ش ی بادین���ان له‌باره‌گاكه‌یاندا رووداوه‌كه چاالكیه‌كیان هه‌بوو كردوشیانه .حه‌سه‌ن باس له‌ئاس���اییبوونی هه‌ڵس���وكه‌وتیان ی یه‌كگرتوودا‌و ده‌كات له‌گه‌ڵ باره‌گاكه ده‌ڵێت "به‌ینمان زۆر ئاساییه‌و ته‌نانه‌ت رۆژان ه ك ه ئێم��� ه میوانمان زۆر ده‌بێت ی ئۆتۆمبیله‌كانم���ان له‌به‌رده‌م باره‌گاكه ئه‌وان راده‌گرین ،بهپێچهوانهوه هه‌ندێجار ی ئه‌وانیش له‌به‌رده‌م ی میوان ئۆتۆمبیل��� ی ئێم ه ده‌وه‌ستێ". باره‌گاكه
عێراق
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
Iraq.awene@gmail.com نوێنه‌رایه‌تی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له‌عێراق ،جه‌ختیان لهوه كردوه‌ته‌وه كه له‌ساڵی ئاینده‌دا سه‌رجه‌م هه‌وڵه‌كانیان ده‌خه‌نه‌گه‌ڕ بۆ ده‌رچوونی عێراق له‌ژێر به‌ندی حه‌وته‌می نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان كه له‌بواره‌كانی ئابووری‌‌و یاساییدا جموجوڵی عێراقی سنورداركردووه .هه‌ر له‌م میانه‌یه‌شدا ژماره‌یه‌ك ئۆرگان‌و ناوه‌ندی نێوده‌وڵه‌تی ستایشی ئه‌و به‌ره‌وپێشچونانه ده‌كه‌ن كه به‌مدواییه له‌دۆسییه‌ی عێراق‌و كوه‌یتدا هاتوه‌ته ئاراوه.
یه‌ك رۆژ له‌پاش چونه‌ده‌ره‌وه‌ی سه‌ربازه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‌و چه‌ند رۆژێك له‌پاش راگه‌یاندنی كۆشكی سپی له‌باره‌ی "دیموكراتیبونی رژێم ی ئێستای حوكمی عێراق" ،ته‌نگه‌ژه‌یه‌كی سیاسیی گهوره روویكرده عێراق كه خه‌ریكبوو بارودۆخ بگێڕێته‌وه بۆ جه‌نگی تایفی 2006ـ .2008 چاودێرانی سیاسییش پێیانوایه به‌هۆی ملمالنێی ئیقلیمییه‌وه چاوه‌ڕێی قه‌یرانی توندتر ده‌كرێت.
گومان‌و دردۆنگی باڵ به‌سه‌ر ناوچ هی سه‌وزدا ده‌كێشێت ئاوێنه هه‌ندێك له‌ئه‌نجامه‌كانی لێكۆڵینهوه له‌ته‌قینه‌وه‌ك هی په‌رله‌مان ئاشكرا ده‌كات ئا :یاسین ته‌ها چه‌ند رۆژێك پاش ته‌قینه‌وه‌كه‌ی په‌رله‌مان ،رووداو‌و پێشهاته نه‌رێیه‌كانی عێراق وه‌كو ده‌نكه‌كانی ته‌زبیحی بچڕا‌و به‌سه‌ر یه‌كدا كه‌وتن. ههرچهنده دوو لیژنه كه یه‌كێكیان هه‌واڵگری‌و ئه‌ویتر په‌رله‌مانییه ،نزیكه‌ی مانگێكه لێكۆڵینهوه له‌م ته‌قینه‌وه‌یه ده‌كه‌ن ،به‌اڵم تائێستا ئه‌نجامی ئه‌م لێكۆڵینه‌وانه به‌فه‌رمی ئاشكرا نه‌كراون .ئاوێنه له‌ڕێگای سه‌رچاوه‌یه‌كی تایبه‌ته‌وه له‌به‌غدا هه‌ندێك ورده‌كاریی ئه‌م لێكۆڵینه‌وانه بۆ خوێنه‌رانی ده‌خاته‌ڕوو. ته‌قینه‌وه‌ك���هی نزیك له‌بینای په‌رله‌مانی عێ���راق ( ،)2011/11/28كه دردۆنگی‌‌و گومانی خس���ته نێوان گهوره به‌رپرسانی عێ���راق ،له‌س���ه‌روبه‌ندی كش���انهوهی هێزه‌كان���ی ئه‌مه‌ری���كا له‌عێراقدا روویدا. ی سه‌رچاوه‌یه‌ك ی به‌شدار‌و ئاگادار له‌دۆسیی ه لێكۆڵینه‌وه‌كان���ی ته‌قینه‌وه‌ك���هی نزیك په‌رله‌مانی عێ���راق ،له‌ڕێگای ته‌له‌فۆنه‌وه ب���ۆ ئاوێن���هی رونك���ردهوه "ههرچهنده قوربانی‌و زیانه‌كانی ئه‌م ته‌قینه‌وه‌یه زۆر كه‌مت���ره له‌س���ه‌رجه‌م ته‌قینه‌وه‌كانیتری عێراق ( 5كوژراو‌و بریندار) ،به‌اڵم ترس‌و تۆقێك���ی زۆری له‌نێوه‌ن���دی سیاس���یدا دروس���تكردوه ،چونكه له‌م���اوه‌ی چوار ساڵدا له‌هه‌ستیارترین قایمترین ناوچه‌ی عێراقدا له‌ڕووی ئه‌منیی���هوه روویداوه". سه‌باره‌ت به‌ئامانجی ئه‌م ته‌قینه‌وه‌یه‌ش سه‌رچاوه‌كه ئاماژهی به‌وه‌كرد "مه‌به‌ست له‌ته‌قینه‌وه‌ك���ه ئه‌وه‌ن���ده‌ی تۆماركردنی پێش���ێلكردنێكی ئه‌من���ی نه‌وعی بووه، پ���ێ ناچێت به‌دیاریكراوی به‌رپرس���ێكی دیاریكراوی كردبێته ئامانج". به‌دوای ته‌قینه‌وه‌كه‌دا ئوسامه نوجێفی، سه‌رۆكی په‌رله‌مان له‌میانه‌ی كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانی���دا رایگه‌یان���د ،تیرۆركردنی ئه‌و ئامانج ب���ووه له‌ته‌قینه‌وه‌كه ،كه‌چی فه‌رمانده‌ی���ی چاالكییه‌كان���ی به‌غ���داو س���ه‌رۆكایه‌تی وه‌زی���ران دوات���ر وه‌اڵمی ئ���ه‌م بانگه‌ش���هی نوجێفیی���ان دایه‌وه‌‌و جه‌ختیانك���ردهوه ئامانج���ی مالیك���ی بووه .هه‌روه‌ه���ا رایانگه‌یاند ته‌قینه‌وه‌كه ئاماده‌كرابوو بۆ ئه‌و رۆژه‌ی كه بڕیاربووه مالیكی بچێته هۆڵی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران بۆ خستنه‌ڕوی ئه‌نجامی سه‌ردانه‌كه‌ی بۆ ئه‌مه‌ری���كا .ئه‌م س���ه‌رچاوه‌یه كه له‌به‌ر هه‌ستیاریی دۆس���ییه‌كه به‌باشی نه‌زانی ناوی باڵوبكرێته‌وه ،ئه‌وه‌شی ئاشكراكرد جیاوازیی ئه‌م ته‌قینه‌وه‌یه له‌زۆربه‌ی ئه‌و ته‌قینه‌وانه‌یتر ك���ه له‌عێراقدا روویانداوه
ی ئه‌و ته‌قینه‌وانه هاشم ی پێ تۆمهتباره ی په‌رله‌مان نییه ئهوه
منداڵێکی عێراقی لەکاتی بینینی بکوژی باوکیدا ئهوهی���ه ك���ه به‌ئوتومبیلێكی ناس���راو ئه‌نجامدراوه ك���ه له‌جۆری دۆچی مۆدێل 2007ی ره‌ن���گ ره‌ش ب���ووه .هه‌روه‌ه���ا له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی هاتوچ���ۆی به‌غ���دا
كه قایمترین ناوچ���هی عێراقی كردوه‌ت ه ئامانج ،به‌اڵم به‌هۆی گرژییه سیاسییه‌كانی ئه‌م دواییه‌وه ئاشكراكردنی ئه‌نجامی ئه‌م لیژنه‌یه دواخراوه بۆ كاتێكی نادیار.
تۆماره‌‌و دۆس���ییه‌ی ههیهو چه‌ند كڕین‌و فرۆش���تنی پێوه‌كراوه سه‌رجه‌میش���یان تۆماركراون‌و ئه‌م ته‌قینه‌وه‌یه به‌ئوتومبیلی نه‌ناسراو‌و بێ ئه‌وه‌لیات نه‌كراوه .هه‌روه‌ها له‌میانه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌دا ئهوه ئاشكرابووه كه ئه‌نجامده‌رانی ئه‌م ته‌قینه‌وه‌یه س���ێ ئه‌گه‌ری���ان داناوه ب���ۆ ته‌قاندنه‌وه‌ی ئه‌و ئوتومبیله بۆ ئ���هوهی ئه‌گه‌ر یه‌كێكیان س���ه‌ری نه‌گرت ،به‌ئه‌گ���ه‌ری دووه‌م یان س���ێیه‌م ئه‌نجامی بده‌ن‌و جهختیكردهوه "ئه‌وانه‌ی ئ���هو ته‌قینه‌وه‌یان ئه‌نجامداوه زۆر ش���ارهزاو پس���پۆڕبوون له‌كاروباری س���ه‌ربازیی‌‌و مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گ���هڵ ته‌قه‌مه‌نی‌‌و خه‌ڵكی ساده نه‌بوون". له‌پ���اش ته‌قینه‌وه‌كه‌ی نزی���ك له‌بینای ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران ،ده‌زگای هه‌واڵگریی س���ه‌ربازیی‌‌و ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران ،دوو لیژنه‌ی���ان پێكهێن���ا بۆ ئاش���كراكردنی ورده‌كارییه‌كانی ئه‌م پێش���هاته ئه‌منییه
س���هرچاوه تایبه‌ته‌كه‌ی ئاوێنه ،جه‌غت ی له‌وه‌شكرده‌وه ئه‌م ته‌قینه‌وه‌یه خۆكوژیی نه‌ب���ووه ،به‌ڵك���و له‌رێ���گای كۆنترۆڵی دووره‌وه (مۆبایل) ئه‌نجامدراوه‌‌و جیاواز له‌ته‌قینه‌وه‌كانیتری���ش تائێس���تا هی���چ الیه‌نێك به‌رپرسیارێتی خۆی له‌ئه‌نجامدانی رانه‌گه‌یاندووه .له‌پاش ته‌قینه‌وه‌كه‌شه‌وه كه‌شێكی بێ متمانه‌یی گهوره باڵی به‌سه‌ر به‌رپرسانی نیشته‌جێی ناوچه‌ی سه‌وزی به‌غدا (ناوچه‌ی نێوده‌وڵه‌تی) كێش���اوهو ژماره‌ی���ه‌ك به‌رپ���رس‌و په‌رله‌مانت���اری كوردی نیشته‌جێ‌و شایه‌تحاڵ له‌ناوچه‌ی س���ه‌وزی به‌غ���دا له‌په‌یوه‌ندیی جیاجیادا ئه‌وه‌یان به‌ئاوێنه راگه‌یاند كه پشكنین‌و باڵوبونه‌وه‌ی تانك‌و یه‌كه‌ی س���ه‌ربازیی ل���ه‌م ناوچه‌ی���ه له‌هه‌م���وو كات زیاتری كردووه‌‌و له‌پاش ئه‌و رووداوه‌وه سه‌رجه‌م به‌رپرس���انی نیش���ته‌جێی ئه‌م ناوچه‌یه ملكه‌چكراون به‌پش���كنینی پاس���ه‌وان‌و
پاراستنی ئاسایشی ناوچ ه ی سه‌وز سپێردراوه به‌هێزێك ی كورد ی ناو سوپا ی عێراق ك ه زۆر وریا‌و جێگ هی متمانه‌ن
ئوتومبیله‌كانی���ان‌و گومان له‌پاس���ه‌وان ی س���ه‌رجه‌م به‌رپرس���ان ده‌كرێ���ت .ئه‌م س���ه‌رچاوه‌یه رونیكردهوه ئێس���تا جگه له‌فه‌رمان���ده‌ی چاالكییه‌كان���ی به‌غ���دا، پاراس���تنی ناوچه‌ی س���ه‌وز به‌هێزێكی كوردی ناو سوپای عێراق سپێردراوه كه زۆر وریا‌و جێ���گای متمانه‌ن .ههرچهنده له‌ناوه‌ندی ئیعالمی‌‌و سیاسیدا واباڵوه كه پاسه‌وانه‌كانی تاریق هاشمی له‌دۆسییه‌ی ته‌قینه‌وه‌ك���هی په‌رله‌مان���دا تۆمه‌تبارن. به‌مدواییان���ه‌ش ههندێ���ك دزه‌كردن���ی ئیعالمی باس لهوه ده‌كه‌ن پاس���ه‌وانێكی نوجێف���ی تۆمه‌تب���اره به‌ئه‌نجامدان���ی ئ���ه‌م ته‌قینه‌وه‌ی���ه ،ب���ه‌اڵم س���هرچاوه به‌رپرسه‌كه‌ی ئاوێنه جهختیكردهوه "هیچ كه‌س تۆمه‌تبار نهك���راوه له‌ته‌قینه‌وه‌ی په‌رله‌مان‌و دۆس���ییه‌ی هاش���می له‌سه‌ر ته‌قین���هوهو رووداوی ئه‌من���ی ت���ره كه دورو نزیك په‌یوه‌ن���دی به‌ته‌قینه‌وه‌كه‌ی په‌رله‌مانه‌وه نییه". بۆچون���ی جی���اواز له‌س���ه‌ر ش���ێوازی ته‌قینه‌وه‌ك���هی نزی���ك له‌په‌رله‌م���ان له‌ئارادایه ك���ه ك���وژران‌و برینداربوونی پێن���ج كه‌س���ی لێكه‌وت���هوه له‌نێویاندا، وته‌بێ���ژی هاوپه‌یمان���ی كوردس���تان، موئه‌ی���ه‌د ته‌یب بریندار ب���وو ،هه‌ندێك پێیانوایه لهدهرهوهی ناوچه‌ی سه‌وزه‌وه ئه‌نجامدراوه ،ب���ه‌اڵم هه‌ندێكیتر جه‌خت ل���هوه ده‌كه‌ن���هوه له‌ناوخ���ۆی ناوچه‌ی
سه‌وز كراوه .سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه باس ی له‌وه‌ك���رد له‌میان���هی لێكۆڵینه‌وه‌كان���دا ده‌ركه‌وت���ووه ك���ه ئ���هو ئوتومبیله هه‌ر له‌ناوچه‌ی س���ه‌وزدا ته‌قه‌مه‌نی رێژكراوه‌‌و ئه‌و ته‌قه‌مه‌نی‌‌و ماددانه‌شی به‌كارهاتوون تێیدا لۆكاڵین‌و "هێنده هه‌یه كه‌سی زۆر ش���اره‌زا ئه‌نجامی داوه" .ته‌قینه‌وه‌كه‌ش به بۆمبی هه‌ڵواس���راو یان ئوتومبیلی به TNTچێنراو ،ئه‌نجامدراوه. به‌پێی ههندێ���ك زانیات���ری هه‌واڵگریی كه پێش���كه‌ش به‌لیژنه‌ك���هی په‌رله‌مان كراوه ،قه‌باره‌ی ته‌قه‌مه‌نی ناو ئوتومبیله ته‌قێنراوه‌ك���ه 20كیلۆگرام بووهو به‌هۆی ئه‌وه‌ش���ی له‌مه‌وادی لۆكاڵی دروستكراوه ئامێ���ره ته‌كنه‌لۆژییه‌كان���ی پش���كنین ناتوانێت ئاشكرایان بكات‌و سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه وتی"له‌به‌ر هه‌ستیاری ئه‌م دۆسییه رێگ���ه نادرێت جارێ���ك ورده‌كارییه‌كانی به‌فه‌رمی رابگه‌یه‌نرێت".
ناوچه‌ی سه‌وز
ناوێكی باڵوه بۆ 10كم 2له‌ناوه‌ڕاستی به‌غدا كه جاران به‌كه‌ڕاده مه‌ریه‌م ده‌ناسرا .ئێستا ئه‌م ناوچه‌یه سه‌ره‌كیترین بنكه‌و باره‌گاكانی حكومه‌ت‌و په‌رله‌مانی عێراق‌و سه‌رۆكایه‌تی كۆمار‌و باڵیۆزخانه‌‌و رێكخراوه بیانییه‌كان له‌خۆده‌گرێت. چونه‌ژوره‌وه‌ی ئه‌م ناوچه‌یه‌ش كه به‌دیواری چیمه‌نتۆ ته‌نراوه ،به‌چه‌ندین رێوشوێنی ئه‌منیدا تێپه‌ڕده‌بێت له‌وانه‌ش پشكنینی ئه‌له‌كترۆنی‌‌و ده‌ستیی‌‌و به‌كارهێنانی سۆناری پشكنینی ته‌قه‌مه‌نی‌‌و سه‌گی پۆلیسی راهێنراو بۆ پشكنین .جگه له‌وانه‌شی كه باجی فه‌رمییان پێیه رێگه به‌هیچ كه‌سێك نادرێت بچێته ئه‌م ناوچه‌یه، به‌اڵم 2011 /11/28له‌ڕێگای ئوتومبیلێكه‌وه ئاسایشی ئه‌م ناوچه‌یه كرایه ئامانج .
نوجێفی :كورد هاشمی به‌كارناهێنن بۆ سازشكردن له‌سه‌ر 140 شیعه‌كان هه‌ڵمه‌تێكی چڕوپڕ له‌دژی هه‌رێم راده‌گه‌یه‌نن به‌هۆی په‌نادانی هاشمییه‌وه ئا :ئاوێن ه
ی پارێزگاری نه‌ینه‌وا ،ئه‌سیل نوجێف رایگه‌یاند "قه‌ناعه‌تمان وای ه كورد ی لهوه هوشیارترن میوانداری ی هاشمی به‌كاربهێنن بۆ سازشكردن ی 140و ئه‌لعێراقیه له‌سه‌ر ماد‌ه ناوچه جێناكۆكه‌كان" .شیعه‌كانیش به‌چه‌ندین شێواز هێرشده‌كه‌ن ه سه‌ر هه‌رێم به‌هۆی په‌نادانی تاریق هاشمییه‌وه. ی تاریق هاشمی، له‌پاش میوانداریكردن ی ی س���ه‌رۆك كۆم���ار له‌هه‌رێم جێگ���ر ی كوردستان له‌كاتێكدا له‌الیه‌ن دادگایه‌ك ی بۆ ده‌ركراوه، ی گرتن به‌غداو‌ه فه‌رمان ی هه‌ندێك له‌په‌رله‌مانتاران‌و بۆچونه‌كان ی ی كوردس���تان خوازیار ن���او هه‌رێم��� ی هه‌رێم س���ود ئ���ه‌وه‌ن س���ه‌ركرده‌كان ی له‌م دۆخ ه ببینن بۆ چاره‌س���ه‌ركردن ی نێوان كوردو پرس ه هه‌ڵواس���راوه‌كان ی س���ونن ه له‌عێ���راق ،به‌تایبه‌ت عه‌ره‌ب ی 140و ناوچ ه كێش ه ی ماد‌ه دۆس���یی ه ی ئه‌لعێراقی ه له‌س���ه‌ره‌كان ك ه لیس���ت ی نه‌ینه‌وا، بااڵده‌س���ت ه تێیدا .پارێزگار ی ی س���ه‌رۆك ی ك ه برا ئه‌س���یل نوجێف ی په‌رله‌مان ئوسام ه نوجێفیی ه ئێس���تا
ی ئه‌لحه‌یاتدا ی رۆژنام��� ه له‌دیمانه‌یه‌ك��� ی ئه‌وه‌مان هه‌ی ه ك ه رایگه‌یاند "متمان ه سهركرده كورده‌كان لهوه هوشیارترن ی ئاوه‌ها بچوك بقۆزنه‌و‌ه ك ه ده‌رفه‌تێك ی ی وتیش بۆ سازش���كردنمان" .نوجێف ی ی راس���ته‌قین ه هه‌ی ه له‌هه‌ره‌س "ترس ی عێراق‌و براكانیشمان ی سیاس پرۆس ه ی كوردس���تان ئ���هوه ده‌زانن‌و له‌هه‌رێم له‌وه‌ش گه‌یش���توون ئه‌گه‌ر پرۆسه‌ك ه دابڕوخێ���ت ئ���هوه به‌س���ه‌ر هه‌موواندا ی ی نه‌ینه‌وا وتیش ده‌كه‌وێت" .پارێزگار "ئه‌گه‌ر ئێم ه له‌گه‌ڵ كورده‌كان له‌یه‌كتر ی نزیك ببینه‌و‌ه ئهوه ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی ی ی عێراق باش���ه ،به‌اڵم له‌رێگا گش���ت ی دۆخ ه تایبه‌ته‌كانه‌و‌ه ئیس���تیغاللكردن نه‌بێت". ی 2009 ی ئاماژهی��� ه له‌ش���وبات جێ���گا ی ی ئه‌نجومه‌ن تائێس���تا ك ه هه‌ڵبژاردن��� ی ی برایه‌ت پارێ���زگاكان كراوه ،لیس���ت ی نه‌ین���ه‌وا ( 12كورس���ی) بایكۆت��� ی ی پارێزگا ی ئه‌نجومه‌ن دانیش���تنه‌كان ی ی حه‌دبا ی كردووه ك ه لیس���ت موس���ڵ ی به‌سه‌ریدا زاڵ ه ( 19كورسی). نوجێف ی راش���یگه‌یاندوو‌ه راست ه ئێستا نوجێف هیچ نزیكبونه‌وه‌‌و دانوستانێك له‌نێوان ی نه‌ینه‌وادا نییه ،به‌اڵم ئه‌وان‌و برایه‌ت��� ی په‌یوه‌ندیی���ان له‌گه‌ڵ س���ه‌ركردایه‌ت
کشانەوەی ئەمەریکا لەعێراق
ی ئهوانهوه هه‌رێم باشه‌‌و ئه‌توانن له‌ڕێگا مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن. ی له‌الیه‌كیت���رهوه له‌پاش په‌ن���ا هێنان ی كوردس���تان، ی بۆ هه‌رێم ی مالیك نور ی س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و هه‌ریه‌ك له‌مالیك ی ی س���ه‌رۆك ئیبراهی���م جه‌عف���ه‌ر ی ی ش���یعه ،داوا ی نیش���تمان هاوبه‌ندی راده‌س���تكردنه‌وه‌یان ك���رد به‌به‌غ���داو ی ی یاساییو ده‌ستوری ئه‌مه‌شیان به‌ئه‌رك ی ی كوردستان دایه‌قه‌ڵه‌م .مالیك هه‌رێم ی رۆژنامه‌وانیدا ی كۆنگره‌یه‌ك��� له‌میان ه ی ئه‌وه‌یكرد "ئه‌گ���ه‌ر تاریق هه‌ڕه‌ش��� ه
ی له‌كوردس���تانه‌و‌ه هه‌ڵبێ���ت هاش���م ب���ۆ ده‌وڵه‌تێكیت���ر ئ���هوه كێش���هو گرف���ت ده‌خولقێت" .ه���اوكات له‌گه‌ڵ ی ئه‌مه‌ش���دا له‌پارێزگا شیعه‌نشینه‌كان ی ی گهوره ی عێراق ،هه‌ڵمه‌تێك باش���ور ی كوردس���تان ی كوردو هه‌رێم دژایه‌ت��� ی ی په‌نادان��� ده‌س���تیپێكردو‌ه به‌ه���ۆ هاش���مییه‌و‌ه له‌كوردس���تان .ل���ه‌م ی حل��� ه (بابل) میانه‌ی���ه‌دا له‌پارێزگا ی ی پارێزگاك ه به‌شداری هه‌ندێك به‌رپرس ی خۆپیشاندانێكیان كرد ك ه به‌الفیته‌یه‌ك ی خۆپیش���اندانه‌ك ه گهوره له‌پێش���هوه
ی نوسرابوو "بارزانی‌‌و هاشمی‌‌و دوو ڕو ی���ه‌ك دراون" .جگ ه له‌م���ه‌ش چه‌ند ی رۆژێك ه له‌ماڵپه‌ڕ‌ه عێراقیی ه شیعه‌كان ی ی ئینته‌رنێ���ت هه‌ڵمه‌تێك س���ه‌ر تۆڕ ی له‌الیه‌ن ی هاشم ی په‌نادان گهوره له‌دژ ی كوردستانهوه به‌رده‌وامه .له‌م هه‌رێم ی یاسا ی عێراق ی تۆڕ میانه‌یه‌دا ماڵپه‌ڕ ی ی مالیك ی نور ك ه نزیك ه له‌لیس���ته‌ك ه ی ی كوردستان ی یاسا) هه‌رێم (ده‌وڵه‌ت ی بهوه تۆمه‌تباركردو‌ه ك ه بوه‌ت ه النك ه ی ی تیرۆریستی‌‌و جه‌خت پالندانان بۆ كار ی له‌هه‌رێمه‌و‌ه له‌وه‌كردوه‌ته‌و‌ه ك ه هاشم ی تهقینهوهو تێك���دان بۆ به‌غدا پالن��� داده‌نێ���ت .هه‌روه‌ه���ا ههندێ���ك په‌یج ی فه‌یسبوك ی كۆمه‌اڵیه‌ت له‌س���ه‌ر تۆڕ ی كراونه‌ته‌و‌ه ك ه داوا له‌س���ه‌ركرده‌كان ی ش���یع ه ده‌كه‌ن چ���او به‌هاوپه‌یمانێت له‌گه‌ڵ ك���ورد بخش���ێننه‌وه .هاوكات ی به‌درییه‌كان له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا س���ایت ی ی رێكخراو ك ه الیه‌نگران‌و هه‌ڵسوڕاوان ی ی س���ه‌ربازی ی ش���یع ه (باڵ��� ب���ه‌در ی ئیسالمی) ی بااڵ ی ئه‌نجومه‌ن پێش���و ی ی ده‌كه‌ن ،تاریق هاشم سه‌رپه‌رش���تی ی داوه‌ت��� ه قه‌ڵه‌م ك ه ی قوربان به‌به‌ران��� ی ئه‌لعێراقیه‌و كورد ب���ۆ سازش���كردن ی ی كه‌ركوك‌و گاز ی نه‌وت ده‌س���كه‌وتن موسڵ به‌كاریده‌هێنن.
پرۆفایل
7
ده‌قدوق
ئا :الپه‌ڕه‌ی عێراق
له‌ساڵی 2007دا ،وه‌كو نێچیرێكی گهورهی حیزبوڵاڵ‌و ئێران له‌عێراقدا هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ده‌ستگیریان كرد، كه‌چی له‌كاتی كشانه‌وه‌یاندا به‌گفتی دادگاییكردنی راده‌ستی حكومه‌تی عێراقیان كرده‌وه كه هێزه شیعه‌كانی دۆستی ئێران بااڵده‌ستن به‌سه‌ریدا. عه‌ل���ی موس���ا ده‌ق���دوق ،دوا گیراوی الی س���وپای ئه‌مه‌ری���كا ب���وو كه به‌ر له‌جێهێش���تنی خاكی عێراق ،راده‌ستی حكومه‌ت���ی عێراقیان ك���ردهوه .ناوبراو س���ه‌ركرده‌‌و چاالكوانێكی گریمانكراوی حیزبوڵاڵی لوبنان���هو تۆمهتباره به‌وه‌ی كه له‌ساڵی 2007دا ده‌ستی هه‌بووبێت له رفاندن‌و دواتریش كوشتنی 5سه‌ربازی ئه‌مه‌ریكی���دا له‌نزیك ش���اری كه‌ربه‌ال. ده‌ق���دوق له‌س���اڵی 2006دا هاتوه‌ت���ه عێراق‌و پاش س���اڵێك‌و له‌پرۆس���ه‌یه‌كی سه‌ربازیی هاوبه‌شی عێراقی ـ ئه‌مه‌ریكیدا له‌باش���وری عێ���راق ده‌س���تگیر كراوه. له‌ده‌می ده‌ستگیركردنیش���یدا به‌رپرسه س���ه‌ربازییه ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان ئه‌وه‌یان راگه‌یان���د كه ئ���هو هاتووه ب���ۆ ئهوهی مه‌ش���ق به‌میلیشیاكانی ش���یعه بكات‌و خاڵی په‌یوه‌ندیی نێوان فه‌یله‌قی قودسی ئێرانی‌‌و چه‌كداره توندڕه‌وه ش���یعه‌كانی عێراقه .لهماوهی ئه‌م چوار ساڵه‌شدا كه عه‌لی موس���ا ده‌قدوق له‌زیندانی سوپای ئه‌مه‌ریكادا ب���ووه ،عێ���راق‌و ئه‌مه‌ریكا گفتوگۆیه‌ك���ی چڕیانك���ردوه له‌س���ه‌ر ئه‌گه‌ره‌كان���ی دادگاییكردن���ی ده‌قدوق‌و به‌قس���هی وته‌بێژی كۆشكی سپی ،جای كارنی ،یه‌كێ���ك له‌ئه‌گه‌ره‌كان ئه‌وه‌بووه ك���ه راده‌س���تی دادگایه‌كی س���ه‌ربازیی بكرێت‌و س���ه‌ره‌نجام هاتونه‌ته سه‌ر ئه‌و بڕوایه‌ی كه بدرێته ده‌س���ت حكومه‌تی عێراق بۆ ئهوهی سزای دادگه‌رانه‌ی خۆی وه‌رگرێ���ت‌و "به‌دڵنیایی���هوه ئه‌مه‌ریكا‌و عێراق له‌په‌یوه‌ندی���ی گۆڕینه‌وه‌دا ده‌بن لهمبارهیهوه". ه���اوكات له‌گ���هڵ راده‌س���تكردنه‌وه‌ی ده‌قدوقیشدا به‌عێراق سهرچاوه ئه‌منییه ئاگاداره‌كان ئاشكرایانكرد كه ئه‌مه‌ریكا نیگه‌رانی���ی زۆری هه‌ی���ه ش���یعه‌بوونی ده‌ق���دوق ،ببێته هۆی ئهوهی حكومه‌تی ئێس���تای عێراق چاوپۆش���یی لێ بكات به‌تایبه‌ت ك���ه ناوبراو س���ه‌ركرده‌یه‌كی مه‌یدانی حیزبوڵاڵی هاوپه‌یمانی حیزبی ده‌عوه‌‌و ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئیس�ل�امییه. هه‌رچ���ی حكومه‌ت���ی عێراقیش���ه ئه‌م گی���راوه‌ی به‌میراتێك���ی قورس���ی داگیركاری���ی ئه‌مه‌ری���كا داوه‌ته قه‌ڵه‌م، چونك���ه به‌هه‌رجۆرێك مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكات ئه‌بێته‌هۆی ئیحراجی بۆی ،چونكه له‌الیه‌ك عێراق له‌ژێر گوشاری ئێراندایه ب���ۆ ئازادكردن���یو له‌هه‌مان كاتیش���دا له‌ژێر گوش���اری ئه‌مه‌ریكا‌و رای گشتی عێراقدای���ه ب���ۆ س���زادان‌و به‌ندكردنی. چه‌ن���د كاتژمێرێك���ی كه‌می���ش له‌پاش راده‌ستكردنه‌وه‌ی ده‌قدوق جه‌واد شهێلی له‌ڕه‌وتی س���ه‌در جه‌خت���ی له‌وه‌كرده‌وه نابێ���ت ناوبراو له‌س���ه‌ر به‌ئامانجكردنی سوپای ئه‌مه‌ریكا دادگایی بكرێت چونكه "ئه‌و س���وپایه له‌عێراق داگیركه‌ربوون". شهێلی دانی به‌وه‌شدا نا له‌داهاتوویه‌كی نزیكدا دۆس���ییه‌ی ده‌قدوق كێشه‌یه‌كی گ���هوره له‌نێ���وان لوبن���ان‌و عێ���راق ده‌خولقێنێ‌و وتیشی "ئێمه الریمان نییه ئه‌گه‌ر س���ه‌ربازی عێراقیی كوش���تبێت دادگایی بكرێت". چه‌ن���د س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگاداریتریش ئه‌وه‌یان بۆ ئاژانس���ه‌كان ئاشكراكردووه كه ده‌قدوق له‌ژێر چاودێریی لیژنه‌یه‌كی تایبه‌تدایه كه خودی نوری مالیكی خۆی سه‌رپه‌رشتی ده‌كات .له‌الی خۆشیانه‌وه به‌رپرس���ه قه‌زاییه‌كانی عێراق‌و وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی قه‌زا عه‌بدولستار به‌یره‌قدار ئه‌وه‌یان ئاشكراكردووه .ناوبراو له‌یه‌كێك له‌گرتوخانه‌كان���ی وه‌زاره‌تی داد ـ دایه، به‌اڵم له‌الی���ه‌ن لیژنه‌یه‌ك���ی تایبه‌ته‌وه سه‌رپه‌رشتی ده‌كرێت ،هه‌روه‌ها ناوبراو ئ���هو كه‌س���ایه‌تییه س���ه‌ر به‌گۆب���هنو ناس���راوه‌ش نییه كه میدیاكان باس���ی ده‌ك���هنو وه‌ك���و هه‌م���وو گیراوێكیتری الی ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان وه‌زاره‌ت���ی داد وه‌ریگرتووه . بڕیاریشه ناوبراو له‌سه‌ر هاتنه ناو عێراق به‌پاسپۆرتی س���اخته دادگایی بكرێت‌و دواتریش تۆمه‌تی كوش���تنی ئاراس���ته بكرێت ،به‌اڵم زۆرێ���ك به‌گومانن له‌مه‌و چاوه‌ڕوانی داهاتوو ده‌كه‌ن .
8
aburi.awene@gmail.com
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
ئابووری
ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانیو پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە
شه‌ڕ ی ئابوریی پارتیو یه‌كێت ی ده‌ستیپێكرد
شه‌ڕه‌كه له هه‌ردوو كۆمپانیای نه‌ورۆز‌و فانۆسدا توندبووه‌وه
ئا :ئاسۆ سه‌راوی
هه‌ر چه‌نده هه‌ر دوو كۆمپانیا ی بواری په‌یوه‌ندیكردن ،نه‌ورۆزتیلیكۆم‌و فانۆس تیلیكۆم رایده‌گه‌یه‌نن ،كه سه‌ربه‌خۆن‌و سه‌ربه هه‌ردوو حیزبه ده‌سه‌اڵتداره‌كه‌ی هه‌رێم نین ،به‌اڵم وه‌ستانی هێڵێكی ئه‌نته‌رنێتی كۆمپانیای نه‌ورۆزتلیكۆم (رێبه‌ر كویك) له‌سلێمانی‌‌و هه‌ڕه‌شه‌كردنی وه‌ستانی هێڵی فانۆس تیلیكۆم لهههولێرو دهۆك، دووباره زه‌نگی شه‌ڕێكی ئابوری تری له‌نێوان ئه‌و دوو حیزبه‌دا لێدرا ،له‌م شه‌ڕه‌شدا زه‌ره‌مه‌ندی یه‌كه‌م هاواڵتیانی به‌شداربووی هه‌ردوو هێڵه‌كه ده‌بن.
ی ئیش گه‌ر له‌سلێمان بكه‌یت ،پێت ده‌ڵێن سه‌ر به یه‌كێتیت‌و ئه‌گه‌ر له‌هه‌ولێریش ئیش بكه‌یت ب ه پارتیت ده‌زانن
زۆرێ����ك له‌ئاماژه‌كان ئهوه ده‌رده‌خەن كه س����یمای دوو ئیداره‌یی هێش����تا به‌رۆك ی ئه‌م ده‌س����ه‌اڵته كوردیی����هی به‌رنه‌داوه، به‌جۆرێ����ك وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری كۆمپانیای فانۆس تیلیكۆم ،هیوا رووف ده‌ڵێت "گه‌ر له س����لێمانی ئیش بكه‌ی����ت ،پێت ده‌ڵێن س����ه‌ر به یه‌كێتیت‌و ئه‌گه‌ر له‌هه‌ولێریش ئیش بكه‌یت به پارتیت ده‌زانن ،له‌كاتێكدا ئێم����ه وه‌ك كۆمپانیاك����هی خۆمان كه له سلێمانین‌و نه كۆمپانیاكه‌مان هی حیزبه‌‌و نه كه‌سێكی حیزبیش خاوه‌نیه‌تی". به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری لقی س����لێمانی كۆمپانیای ن����ه‌ورۆز تیلیك����ۆم ش����ه‌وكه‌ت عیزه‌تیش ك����ه له‌ئێس����تادا هێڵێك����ی ئه‌نته‌رنێتی كۆمپانیاكه‌ی����ان به‌ن����اوی رێبه‌ركوی����ك به‌پاس����اوی نه‌بوونی مۆڵه‌ت له‌سلێمانی راگیراوه ،ره‌تیده‌كاته‌وه كه خاوه‌ندارێتی كۆمپانیاكه‌ی����ان پارت����ی بێ����ت‌و ده‌ڵێت "پارتی خاوه‌نی ن����ه‌ورۆز تیلیكۆم نییه، به‌اڵم ره‌نگه له خاوه‌ندرێتی كۆمپانیاكه‌دا كه‌سانی حیزبی هه‌بن". كۆمپانیای فانۆس تیلیكۆم ،له ده‌رنجامی یه‌كگرتنی ه����ه‌ر دوو كۆمپانی����ای میدیا تیلیكۆم له‌س����لێمانیو ئاریافۆنی هه‌ولێر دروس����تكراوه ،به‌پێی ئ����هو زانیارییانه‌ی به‌ده‌ستهاتون له‌سه‌ره‌تادا میدیا تیلیكۆم به‌ش����ێكی هی یه‌كێتی بووهو ئاریافۆنیش به‌شێكی پارتی تێدا بووه ،به‌اڵم له‌دوای یه‌كگرتنی����ان‌و بوونی����ان به‌كۆمپانی����ای فانۆس تیلیكۆم ئه‌و دوو حیزبه ،به‌فه‌رمی
ده‌س����تیان له‌خاوه‌ندرێت����ی كۆمپانیاك����ه هه‌ڵگرت����وه .به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری كۆمپانی����ای فان����ۆس تیلیكۆم ،هیوا ره‌وف ههرچهنده دان به‌وه‌دا ده‌نێ كه له‌س����ه‌ره‌تادا میدیا تیلیكۆمیان دروس����ت كردوه ،كۆمپانیای نۆكان����ی یه‌كێت����ی خاوه‌ن����ی به‌ش����ێكی بووه ،به‌اڵم ل����ه‌دوای یه‌كگرتنیان له‌گه‌ڵ ئاریافۆن ،كۆمپانیای نۆكان به‌ش����ه‌كه‌ی خۆیان فرۆشتوه .هه‌ر بۆیه ره‌تیده‌كاته‌وه ك����ه كۆمپانیاكه‌ی����ان له‌ئێس����تادا هی����چ په‌یوندییه‌ك����ی به یه‌كێتیی����هوه هه‌بێت، خاوه‌ندارێت����ی كۆمپانیاك����ه‌ش بۆ خۆیو هه‌ریه‌ك له فاروق مه‌ال مس����ه‌فا‌و عومه‌ر حس����ێن‌و كه‌س����ێك به‌ن����اوی كام����ه‌ران دهگهڕێنێتهوه. هه‌ر چه‌نده به‌ڕێوه‌به‌ری فانۆس تیلیكۆم به ته‌واوەتی ره‌تیده‌كاته‌وه كه له‌ئێستادا هی����چ په‌یوندییه‌كی����ان ب����ه یه‌كێتییه‌وه هه‌بێ����ت ،به‌اڵم له‌كات����ی بوونی گرژییه‌ك له‌نێوان پارتیو یه‌كێتیدا ،ئیشكردنی ئه‌م كۆمپانیایه‌ش له‌ناوچه‌كانی ههولێرو دهۆك به‌ته‌واوه‌تی ده‌كه‌وێته مه‌ترسییه‌وه ،هه‌ر وه‌ك چۆن له‌چه‌ند رۆژی رابردوودا گرفتێك بۆ هێڵێكی ئه‌نته‌رنێتی كۆمپانیای نه‌ورۆز له‌سلێمانی دروس����ت بوو به‌هه‌مانشێوه، ده‌نگۆی ئ����ه‌وه‌ش هاته‌ئاراوه كه ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ش هه‌یه گرفت بۆ فانۆس لهههولێرو دهۆك دروس����ت بێ����ت ،له‌ئێس����تادا به كردار ئه‌و گرفته دروس����ت بووه ،ئه‌وه‌ش به‌وجۆره‌ی����ه ك����ه كۆمپانی����ای فان����ۆس
هێڵێكی ئه‌نته‌رنێتی هه‌یه به‌ناوی ماكس نێت ،له‌ئێستادا لهههولێرو دهۆك گرفت ی ئیشكردنی بۆ دروست بووه .هیوا رووف ئهوه ناشارێته‌وه كه ده مانگێك له‌مه‌وبه‌ر داوای مۆڵه‌ت����ی كاركردنی����ان ب����ۆ ئ����هو هێڵ����هی ئه‌نته‌رنێته‌یان كردوه‌‌و وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندنیش مۆڵه‌تی پێداون، به‌اڵم له‌ئێستادا به نوسراوێكی تری هه‌مان وه‌زاره‌ت مۆڵه‌ته‌كه‌یان راگیراوه .له‌باره‌ی هۆكاری راگرتنه‌كه‌ی هیوا وتی "هه‌رچه‌ند ئێمه الی حكومه‌تی عێراقی بۆ 7پارێزگا كه ههولێرو دهۆكیش����ی تێدایه ،مۆڵه‌تی كاركرنمان وه‌رگرتوه ،به‌اڵم وتمان به‌الی حكومه‌تی هه‌رێمیش مۆڵه‌ته‌كه په‌س����ه‌ند بكرێت ئهوه بوو په‌س����ه‌ندیان كرد ،به‌اڵم له پاش 10مانگ وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندن مۆڵه‌ته‌كه‌ی راگرتوین .ئێمه هیچ هۆكارێك نابینین بۆ ئه‌و راوه‌س����تاندنه، هه‌ربۆیه له‌ئێس����تادا به‌دواداچون بۆ ئه‌و كێشه‌یه ده‌كه‌ین". وه‌ستاندنی هێڵی ئه‌نته‌رنێتی رێبه‌ركویكی س����ه‌ر به‌كۆمپانی����ای ن����ه‌ورۆز تیلیكۆم له‌س����لێمانی به‌پاس����اوی نه‌بونی مۆڵه‌تی كاركرن ،ئه‌و ده‌نگۆیه‌ی هێنایه‌ئاراوه كه ئه‌و وه‌ستانه به‌فشاری كۆمپانیای فانۆس بووه .هۆكاره‌كه‌شی ئه‌وه‌بوو كه لهههولێرو ده����ۆك گرفت ب����ۆ كۆمپانی����ای فانۆس دروست بووە به‌تایبه‌ت باس له راگرتنی مۆڵه‌تی ئه‌نته‌رنێتی ماكس نێت ده‌كرێت، ب����ه‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری فان����ۆس هیوا رووف به‌هه‌مووشێوه‌یه‌ك ئهوه ره‌تده‌كاته‌وه كه به‌فش����اری ئه‌وان رێبه‌ركویك وه‌ستابێت. ئ����هو رایده‌گه‌یه‌ن����ێ كه ب����ه دوور‌ونزیك په‌یوه‌ندییان به‌و كێشه‌یه‌وه نییه ،ده‌ڵێت بینای فانۆس تیلیکۆم لەسلێمانی فۆتۆ :ئاسۆ سەراوی "من به‌دوای گرفت‌و كێشه‌ی كۆمپانیاكه‌ی دیناره بۆ 6مانگ به‌بێ به‌رامبه‌ره ،دوای هه‌م����وو به‌ڵگه‌كانی كاركردنی����ان ناردوه خۆمادا ده‌چم ،به‌اڵم به‌هیچ جۆرێك كارم ئه‌وه‌ش بۆ 5گێگا مانگی 25هه‌زار دینار بۆ پارێزگای س����لێمانی ،به‌اڵم تائێستاش به‌سه‌ر ئیش����كردنی خه‌ڵكی تره‌وه نییه ،له به‌ش����داربوو وه‌رده‌گی����رێ ،هه‌رچه‌ند نهتوانراوه ده‌ست به‌كاركردن بكه‌نه‌وه. رێبه‌ركویكیش به‌هیچ جۆرێك به‌ده‌س����تی ناتوانم ئێس����تا ژماره‌ی به‌ش����داربوانمان سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگاداریش ئهوهی بۆ ئاوێنه ئێمه نه‌وستاوه ،چونكه ئێمه له‌كێبڕكێی ئاشكرا بكه‌م ،به‌اڵم هێنده زۆره له‌سه‌روو روونك����ردهوه كه هه‌موو ئ����هو گرفتانه‌ی دادگه‌ر ناترسین". پێش����بینیه‌كانی خۆمانه‌وه‌ی����ه" .ب����ه‌اڵم له‌هه‌ولێ����رو دهۆك بۆ فانۆس دروس����ت له‌ب����اره‌ی به‌ش����داربوانی هێڵ����ه به‌ڕێوه‌به‌ری لقی سلێمانی نه‌ورۆز تیلیكۆم ده‌كرێت‌و به‌هه‌مانش����ێوه ئه‌و گرفتانه‌ش ئه‌نته‌رنێته‌كه‌یان كه ناوی (ماكس نێته) ش����ه‌وكه‌ت عیزه‌ت ژماره‌ی به‌شداربوانیان كه له س����لێمانی ب����ۆ ن����ه‌ورۆز تیلیكۆم هیوا رووف به ش����انازییه‌كی زۆره‌وه باس ئاش����كرا ده‌كات‌و باس ل����هوه ده‌كات ك ه دروست ده‌كرێت ،ده‌ستی سیاسییه‌كانی له زۆریی به‌شداربونیان ده‌كات به‌جۆرێك ته‌نه����ا له پارێزگای س����لێمانی 70بۆ 80له‌پشته‌وه‌یه .ئه‌و سه‌رچاوه‌ی ه وتی "ئه‌مه له‌سه‌روو پێش����بینیه‌كانی خۆیانه‌وه بوو هه‌زار به‌ش����داربویان هه‌یه .ئه‌و س����ه‌ری ش����ه‌ڕێكی تازه‌ی یه‌كێت����یو پارتییه له ده‌ڵێت "ئه‌و هێڵه‌ی ئێمه كه به 99هه‌زار له‌وه‌ش س����وڕماوه له‌كاتێك����دا مۆڵه‌ت‌و رێگای كۆمپانیاكانه‌وه ده‌كرێت".
هۆكاره‌كان ی بهرزبونهوه ی دۆالر ئاشكرا ده‌كرێت
لهماوهی یانزه مانگدا ده‌ستگیراوه به‌سه‌ر 155ت���هنو 666كیل���ۆ م���اده‌ی خراپ‌و ماوه‌به‌سه‌رچوودا".
ی رایانگه‌یاند ی دارای ی بوار ش���اره‌زایان ی خواس���ت له‌س���ه‌ر ك��� ه بهرزبونهوه ی ئه‌مه‌ریكا‌و قه‌یران ه دۆالر‌و كش���انهوه ی سیاسییه‌كان ،له‌پش���ت بهرزبونهوه ی ب���ووه له‌عێراق‌و ئێس���تا نرخه‌ك��� ه ی زۆر ل���ه‌دۆالر ل���ه‌م واڵتهوه به‌ش���ێك ئاودیوی سوریا‌و ئێران ده‌كرێت. ی عێراق، ی ناوه‌ندی ئاژانس���ه‌كان :بانك ی ی ئه‌م دوایی ه ئاشكرایكرد بهرزبونهوه ی ی عێراق ی دۆالر به‌رامب���ه‌ر دینار نرخ ی ی پێش���بینییه‌كان ی سنور لهدهرهوه ی ی ئه‌مه‌ش��� ئه‌وان���هوه ب���ووهو هۆكار ی ی "ئێس���تا بازرگان گێڕایه‌و‌ه بۆ ئهوه ی نێوانگ���ر ده‌بینێ���ت ی رۆڵ��� عێراق��� له‌مامه‌ڵ ه بازرگانییه‌كاندا له‌م ناوچه‌ی ه ی ئاژاوه‌‌و ناسه‌قامگیرییه‌كانه‌وه". به‌هۆ ی ی به‌وه‌شكردو‌ه توانا ئه‌م بانك ه ئاماژه ی دینار بكات ی له‌نرخ هه‌ی��� ه پارێزگاری ی ی خس���تنه‌ڕوو به‌رانبه‌ر دۆالر له‌ڕێگا ی زۆری ئه‌م دراوه بیانییه‌وه. بڕێك ی ی بانك ی خۆش���ییهوه راوێ���ژكار له‌ال ی عێ���راق ،موزهی���ر محه‌مه‌د ناوه‌ندی��� ی ی 40رۆژ ساڵح ئاش���كرایكرد "لهماوه ی بێ وێن ه له‌سه‌ر رابردوودا خواس���تێك دۆالر هه‌ب���وه‌‌و ج���اران رۆژان ه له‌نێوان ی 160ـ 180ملی���ۆن دۆالر ئاڵووێ���ر پێ كراوه له‌عێ���راق ،به‌اڵم به‌مدواییان ه ی وه‌ه���ا ههبووه گه‌یش���توه‌ت ه 500 رۆژ ی س���وریا‌و ملیۆن دۆالر ،چونك ه ئاودیو ی رۆژئاوایان ئێران ده‌كرێت ك ه گه‌مارۆ ی ی دارای لهسهره" .هه‌ندێك شاره‌زایتر ی دۆالر ده‌به‌ستنه‌و‌ه ی بهرزبونهوه هۆكار ی ئه‌مه‌ری���كا ی هێزه‌كان��� به‌كش���انهوه ی ی گرنگ له‌عێراق ك��� ه س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ی دۆالر بوون له‌م واڵته ،جگ ه دابینكردن ی ی هاواڵتیان ی زۆر له‌م���ه‌ش رێژه‌یه‌ك��� ی ی زۆری���ان حه‌واڵ ه عێ���راق دۆالرێك��� ی ی دراوس���ێ كردووه ب���ۆ كڕین واڵتان ی ی نائارامییه‌كان زهویو ش���وقق ه به‌هۆ ئه‌م دوایی هی عێراقه‌وه. ی6 ی ماوه ی عێراق ی ئاماژهی ه دینار جیگا ی ی نه‌وت‌و سیاسه‌ت ی نارده‌ن ساڵ ه به‌هۆ ی نه‌ختینه‌ییه‌و‌ه جۆرێك له‌سه‌قامگیری به‌رانب���ه‌ر دۆالر بهخۆوه بینیوه ،به‌اڵم ی ی رێژهی به‌مدواییان��� ه به‌رزبونه‌وه‌یه‌ك یه‌ك س���اڵ بێ���ت ،ب���ه‌اڵم 3مانگی زیاتر بهخۆوه بینی. به‌س���ه‌رداچوو بێت ،ئه‌وا ناهێڵین بێته ناو بازاڕه‌كانی هه‌رێمه‌وه.
هه‌ر ماده‌یه‌ك دوو به‌رواری له‌سه‌ر بێت ره‌تده‌كرێته‌وه به‌ده‌ر له‌و تیمانه‌ی چاودێری ته‌ندروستی، ه���ه‌روه‌ك فاروق س���اڵح باس���ی ده‌كات چه‌ندین تیمی وه‌ك قایمقامیه‌تی سلێمانی‌‌و سامانی دروستی ئاژه‌ڵ‌و ئاسایشی ئابوریی هه‌یه ك���ه رۆژانه ئه‌وانیش ده‌ستبه‌س���ه‌ر خ���ۆراك‌و كه‌لوپه‌ل���ی ماوه‌به‌س���ه‌رچوودا ده‌گرن .به‌بڕوای ئه‌و به‌رپرسه‌ی چاودێری ته‌ندروستی به‌هه‌موو ئه‌و تیمانه‌وه ،سااڵنه نزیه‌كی بایی 2ملیۆن دۆالر خوارده‌مه‌نی‌‌و كه‌لوپه‌ل���ی ماوه‌به‌س���ه‌رچوو له‌ناو ده‌بن "ئه‌مه‌ش زیانێكی گ���ه‌وره‌ی ئابورییه ،كه سااڵنه نزیكه‌ی بایی 2ملیۆن دۆالر ماده‌ی خراپ‌و ماوه‌به‌سه‌رچوو له‌ناوبه‌رین". تیمه‌كانی ته‌ندروس���تی چاودێری هه‌روه‌ك فاروق س���اڵح روونیدهكاتهوه ته‌نها له‌ناو شاری سلێمانیدا نین ،به‌ڵكو له‌سه‌ر خاڵه س���نورییه‌كانیش بنكه‌یان هه‌یه "له‌هه‌موو خاڵه‌سنورییه فه‌رمییه‌كانی وه‌ك باشماخ، په‌روێزخ���ان ،شوش���مێ بنه‌كه‌مان هه‌یه، جگه‌له‌وه له بانی مه‌قانیش هه‌ر خواردنێك بێت ئێمه پش���كنینی بۆ ده‌كه‌ین ،چونكه بڕوامانوای���ه چاودێ���ری ته‌ندروس���تی له‌ناوچه‌كان���ی ژێر ده‌س���ه‌اڵتی حكومه‌تی ناوه‌ندی وه‌كو پێویس���ت چ���االك نین". سه‌بارت به چۆنێتی پشكنینی ئه‌و مادانه‌ش ك���ه دێنه ناو هه‌رێمه‌وه ،ئه‌و روونیكرده‌وه كه هه‌ر ماده‌یه‌ك دوو به‌رواری له‌سه‌ر بێت یاخود به‌ده‌س���ت به‌رواره‌ك���هی لێبێته‌وه ئ���ه‌وا ره‌تیده‌كه‌نه‌وه ،جگه‌له‌وه هه‌موو ئه‌و كااڵیان���هی له س���نوره‌كانه‌وه دێن ،داوای نوس���راوی كارگ��� هی به‌رهه‌مێنانه‌كه‌یان‌و وه‌زاره‌ت���ی ته‌ندروس���تی ئ���هو واڵت���هی لێده‌كرێ���ت ،به‌ده‌رل���هوه ئه‌گ���ه‌ر ج���ۆره خوارده‌مه‌نییه‌ك م���اوه‌ی به‌كارهێنانه‌كه‌ی
%60ی كاره‌كانیان به‌هاوكاری هاواڵتیان به‌ڕێوه‌ده‌چێت له‌باره‌ی ئ���ه‌وه‌ش كه س���ه‌ره‌ڕای ئهوهی له خاڵ���ه س���نوره‌ییه‌كاندا لێپێچینه‌وه‌ی تون���د ده‌ك���ه‌ن ،كه‌چی له‌ناو ش���اره‌كاندا خواردمه‌نییه‌ك���ی زۆری ماوه به‌س���ه‌رچوو هه‌ی���ه ،ناوب���راو ه���ۆكاری ئ���هوهی ب���ۆ ناهۆش���یاری ههندێ���ك له‌دوكان���دار‌و بازرگانه‌كان گه‌ڕانده‌وه ،به‌وه‌ی له‌كاتێكدا پێویس���تیان به بڕێكی دیاریكراو له‌جۆره خوارده‌مه‌نی���ه‌ك هه‌یه ،كه‌چ���ی رێژیه‌كی زۆری لێده‌بن بۆ فرۆشگاكانیان" ،دیاره كه ماوه‌یه‌ك���ی زۆر مایهوه ئه‌و كاته ماوه‌كه‌ی به‌س���ه‌ر ده‌چێ���ت" .ئه‌و به ش���انازییه‌كی زۆریشه‌وه باسی له‌به‌رزبونه‌وه‌ی هۆشیاریی هاواڵتی���ان ده‌كات ل���ه چاودێریكردن���ی خواردمه‌ن���ی به‌س���ه‌رچوودا ،به‌جۆرێ���ك %60ی كاره‌كانیان به‌ه���اوكاری هاواڵتیان به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت .لێپرس���راو ی تیمه‌كانی چاودێری ته‌ندروستی پارێزگای سلێمانی، فاروق س���اڵح ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه هه‌م���وو ئه‌و مادانه‌ی ده‌س���ت ی به‌س���ه‌ردا ده‌گرن ،نایس���وتێنن ،به‌ڵكو به هاوكاری شاره‌وانی س���لێمانی دوای ته‌له‌ف كردنی ژێرگڵی ده‌خه‌ن .ئه‌وه‌ش���ی نه‌شارده‌وه كه سه‌ره‌ڕای ده‌ستبه‌س���ه‌راگرتنی كه‌لوپه‌لی ماوه‌به‌س���ه‌رچوو ئ���ه‌وان غه‌رام���هی ئه‌و بازرگانان���ه‌ش ده‌كه‌ن ك���ه خوارده‌مه‌نی‌‌و كااڵی ماوه‌به‌س���ه‌رچوو ده‌فرۆش���ن. غه‌رامه‌كانیش ل���ه نێوان 15تا 500هه‌زار دینار دایه‌‌و به‌پێی جۆری سه‌رپێچییه‌كه‌ش غه‌رامه كردنه‌كه ده‌گۆڕێت .ئه‌و وتیش���ی "هه‌ر له‌م���اوه‌ی یانزه‌مانگی رابروودا 814 ش���وێنی جۆراجۆر غه‌رامه ك���راون‌و 107 دوكان‌و ش���وێنی بازرگانیش بۆ ماوه‌یه‌ك داخراون".
"له‌سلێمانی ،سااڵنه بایی 2ملیۆن دۆالر ماده‌ی ماوه‌به‌سه‌رچوو له‌ناو ده‌برێ"
فۆتۆ :ئاسۆ سەراوی فاروق ساڵح لێپرسراوی تیمه‌كانی چاودێری ته‌ندروستی پارێزگای سلێمانی ئا :ئاسۆ سه‌روای پارێزگای س���لێمانی ،فاروق ساڵح ره‌شید 98ت���هنو 46كیلۆ بووه .ف���اروق ده‌ڵێت راده‌گه‌یه‌ن���ێ نزیه‌كه‌ی 50تیمی چاودێری "جێگه‌ی پرس���یاره له‌كاتێك���دا زۆرترین لهماوهی 11مانگدا تیمه‌كانی چاودێری ته‌ندروس���تی ههیهو كاری س���ه‌ره‌كی ئه‌و قسه له‌س���ه‌ر نه‌هێنانی یاخود نه‌فرۆشتنی ته‌ندروستی سلێمانی ،ده‌ستیان به‌سه‌ر تیمانه‌ش ده‌ستگرتن به‌سه‌ر خوارده‌مه‌نی ماده‌ی ماوه‌به‌س���ه‌رچوو ده‌كرێت ،كه‌چی خ���راپ‌و م���اوه به‌س���ه‌رچوودایه .به‌پێی وه‌ك ده‌بینین رێژهی ده‌ستبه‌س���ه‌راگرتن زیاتر له 155ته‌ن خواردن‌و كه‌لوپه‌لی ماوه‌به‌سه‌رچوودا گرتوه .لێپرسراوی زانیارییه‌كان���ی ئ���هو لێپرس���راوه ،ل���هو به به‌راوورد به س���اڵی پێش���و زۆر زیادی ئه‌و تیمانه رایده‌گه‌یه‌نێ كه جگه له‌وانه سنوره‌ی ئه‌وان كاری تێدا ده‌كه‌ن زیاتر له كردوه ،ئه‌مه مایه‌ی سه‌رسوڕمانه". تیمه‌كانی قایمقامیه‌ت‌و سامانی دروستی 5هه‌زار‌و 700فرۆشگا‌و شوێنی فرۆشتنی زۆرترین ئه‌و مادانه‌ی له ماوه‌ی 11مانگی ئاژه‌ڵیش رۆژانه ده‌ست به‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك خوارده‌مه‌نی هه‌یه ،لهماوهی یانزه مانگی راب���روودا له‌الی���ه‌ن تیمه‌كان���ی چاودێری رابرووش���دا تیمه‌كانیان ده‌ستیان به‌سه‌ر ته‌ندروستییه‌وه ده‌ستیان به‌سه‌ردا گیراوه ماده‌‌و خۆراكی به‌سه‌رچودا ده‌گرن .ئه‌و ده‌ڵێت "پێشبینی ده‌كه‌م به‌هه‌موومان، 155ته‌ن‌و 666كلیۆ ماده‌‌و خوارده‌مه‌نی له‌ج���ۆری خوارده‌مه‌نیی���ه‌كان ب���ووه كه سااڵنه نزیك هی بایی 2ملیۆن دۆالر به‌س���ه‌رچوودا گرت���وه .ئه‌مه‌ش هه‌ر وه‌ك بریتیی���ه له 104ت���هنو 585كیلۆ ،دوای ماده‌ی به‌سه‌رچوو له‌ناوبه‌رین". ئ���هو ئاماژهی ب���ۆ ده‌كات رێژه‌یه‌كی زۆره ئه‌وی���ش 30ت���هنو 200لیتر ل���ه جۆری به‌ب���ه‌راورد به‌س���ااڵنی راب���ردوو ،چونكه خواردن���هوه بووه ،پاش���ان 20ته‌ن‌و881 له‌س���اڵی رابروودا ده‌س���تگرتن به‌س���ه‌ر کیل���ۆ ده‌رمان���ی جوانكاری���یو كه‌لوپه‌لی رێژه‌كه له‌ساڵی رابردوو زیاتره له‌س���نوری پارێزگای س���لێمانی ،هه‌روه‌ك خواردن‌و كه‌لوپه‌لی ماوه‌به‌سه‌رچوودا 88جوار‌وج���ۆر بووه .ئه‌و به‌رپرس���ه ده‌ڵێت لێپرسراوی تیمه‌كانی چاودێری ته‌ندروستی ته‌ن‌و 670کیلۆ بووه ،له ساڵی 2009شدا "به‌م جۆره ته‌نها له‌ناو ش���اری سلێمانیدا
"بێكاران ی عێراق له‌دوو ملیۆن زیاترن"
ی ی كۆمه‌اڵیه‌تی ی كارو كاروب���ار لیژن��� ه ی ی عێراق ئاشكرایكرد ژماره په‌رله‌مان ی واڵت له‌نێ���وان 1ـ 2ملیۆن بێكاران��� ی ی ره‌خن ه له‌نه‌بوون كه‌س���دان‌و به‌توند ی دانیشتوان ده‌گرێت ی ژماره داتا‌و ئامار له‌عێ���راق‌و رایده‌گه‌یه‌نێ���ت "ئه‌وروپ���ا ی ده‌كات‌و ی خ���ۆ ی دارودره‌خت ئام���ار ی ی كۆدی���ان هه‌ی��� ه كه‌چ دره‌خته‌كان��� ی ی دانیشتوانه‌ك ه ی له‌ئامار عێراق ئاگا نییه". ی ئ���ه‌م لیژنه‌ی��� ه ئاوێن���ه :ئه‌ندامان��� به‌غدای���ان ی به‌چاپه‌مه‌نییه‌كان��� ی راگه‌یان���دوو‌ه ك��� ه به‌نی���ازن ئه‌زمون ی ئه‌ڵمانیا‌و س���وید په‌یڕه‌و هه‌ردوو واڵت ی ی موچ���هو ده‌رماڵ ه بك���ه‌ن له‌ب���وار ی ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی" .ل���ه‌ال چاودی���ر ی لیژنه‌ك ه یونادم خۆشییه‌و‌ه س���ه‌رۆك یوس���ف كه‌نا ،ره‌خن ه له‌وه‌ده‌گرێت ك ه ی ی دانیش���توان ی خه‌مڵێنراو له‌ئام���ار ی پالندانان‌و عێراق له‌نێوان وه‌زاره‌ته‌كان ی 300هه‌زار كه‌س بازرگانی���دا جیاوازی هه‌یه. ی ی وه‌زاره‌ت ی فه‌رمی��� ی ئام���ار به‌پێ��� ی بێكاران له‌واڵتدا ی عێراق ،ژماره كار 936هه‌زار كه‌س���ه ،به‌اڵم كه‌نا ده‌ڵێت "ژماره‌كه له‌دوو ملیۆن زیاتره".
خوێندن
9
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
xwenden.awene@gmail.com
ته‌خته‌ره‌ش
پالندانان ،بوونی سه‌رپێچی له‌تواناسازی ی وه‌زاره‌ته‌كان ره‌تده‌كاته‌وه ی بااڵ به‌ڕێز :وه‌زیری خوێندن بكات" تۆمار سكااڵ با ه ی ه ه ی ه خن ه ر س ه رك ه "ه با نائومێد هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
ئا :عیسا خدر
ی به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی په‌ره‌پێدان ی پالندانان ،ئاماژه مرۆیی له‌وه‌زاره‌ت ی بۆ ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه وه‌رگیراون له‌پرۆس هی تواناسازی، به‌پێی بنه‌ماكانی وه‌رگرتن بووهو چه‌ند مه‌رجێكیش دیاریكراو‌ه بۆ كێبركێ ،هه‌ر كه‌سێك ره‌خنه‌ی ههیهو پێیوایه غه‌دری لێكراوه‌‌و كه‌سێك شیاو نهبووهو وه‌رگیراوه ده‌توانێت ی راگه‌یاندنی ناوه‌كان راسته‌وخۆ دوا ی پالندانان سكااڵ تۆمار له‌وه‌زاره‌ت بكات. ی وه‌زاره‌ت���ی پالندان���ان له‌پ���رۆژه ی یه‌كه‌م 300 ی ب���ۆ قۆناغ��� تواناس���از ی ی له‌وه‌زاره‌ته‌كانی حكومه‌ت فه‌رمانبه‌ر ی ی كوردس���تان ن���ارد‌ه دهرهوه هه‌رێم ی ی به‌ده‌س���تهێنان واڵت ب���ه مه‌به‌س���ت ی بڕوانام هی ماست هرو دكتۆرا .له‌قۆناغ ی ی پرۆس���ه‌كه‌ش له‌الیه‌ن لێژنه دووه‌م ی ب���ااڵی تواناس���ازی له‌س���ه‌رۆكایه‌ت ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران هه‌زار كورس���ی تر ی س���ه‌رجه‌م ته‌رخانكرا بۆ فه‌رمانبه‌ران ی وه‌زاره‌ته‌كان���ی حكومه‌ت���ی هه‌رێم��� كوردس���تان .له‌به‌رامب���ه‌ر پرۆژه‌ك��� ه ی عه‌بدول���ڕه‌زاق محه‌م���ه‌د ،به‌رێوه‌به‌ر ی گشتی په‌ره‌پێدانی مرۆیی له‌وه‌زاره‌ت ی ی تواناس���از ی "پرۆژه پالندان���ان وت ی یه‌كێك���ه له‌پ���رۆژه س���تراتیجییه‌كان ی كوردس���تان ك ه حكومه‌ت���ی هه‌رێم��� مه‌به‌س���ت لێ���ی بریتیی���ه له‌ناردن��� ه ی ده‌ره‌وه‌ی فه‌رمانبه‌ران���ی حكومه‌ت��� ی هه‌رێم���ی كوردس���تان ،ب���ۆ خوێندن ماس���ت هرو دكتۆرا له‌بوار‌ه جیاجیاكاندا ی زیاتر پێشخستنی زانست‌و به‌مه‌به‌ست ی حكومه‌ت". ئه‌دا ی له‌ب���اره‌ی مه‌رج ه س���ه‌ره‌كییه‌كان ی ی گش���ت وه‌رگرتنی���ش به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ی مرۆیی ،ئاماژهی بۆ ئه‌وه‌كرد په‌ره‌پێدان ی ی سه‌ره‌ك ی پرۆسه‌ك ه دوو مه‌رج خود ی هه‌ی ه كه یه‌كه‌می���ان ده‌بێت كارمه‌ند ی حكومه‌ت بێت‌و له‌ساڵێك زیاتر خزمه‌ت هه‌بێ���ت .مه‌رجی دووه‌میش ئهوهی ه ك ه ی ئه‌و داواییه‌ی فه‌رمانبه‌ره‌ك ه پێشكه‌ش
هه‌ندێك ی له‌كارمه‌ندان ی حكومه‌ت له‌سلك ی ئه‌منیدان‌و به‌ماف خۆیانمان زانیوه له‌تواناسازیدا بنێردرێنه دهرهوه عه‌بدولڕه‌زاق محه‌مه‌د ده‌كات ده‌بێت پسپۆڕییه‌كه‌ی داواكراو بێ���ت‌و له‌گ���هڵ پس���پۆرییه‌كه‌ی یه‌ك ی بگرێتهوه ،وات ه ئه‌و وه‌زاره‌ت ه پێویست ی ی بێ���ت‌و بڕوانام���ه به‌پس���پۆرییه‌كه ی هه‌بێ���ت .عه‌بدولڕه‌زاق به‌كالۆریۆس��� ی وتیشی "هه‌ر كه‌سێك ئه‌و دوو مه‌رجه تێ���دا نه‌بێت ناتوانێت داوا پێش���كه‌ش بكات‌و وه‌رناگیرێت ،ئه‌گه‌ر هه‌ر كه‌سێك ی ئه‌و دوو بزانێت حاڵه‌تێكی پێچه‌وانه مه‌رجه بووه ،ده‌توانێت س���كااڵ تۆمار بكات". ی ل���هو ه���ه‌زار كورس���ییه‌ی قۆناغ ی بۆ وه‌زاره‌ته‌كان ی تواناس���از دووه‌م ی ی به‌ر وه‌زاره‌ت ی كورس زۆرترین رێژه ی پ���ه‌روه‌رده كه‌وت���ووه ،به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ی مرۆیی���ش له‌به‌رامبه‌ردا په‌ره‌پێدان��� ی ی بڕوانامه ده‌ڵێ���ت "زۆرترین رێ���ژه ی په‌روه‌رده‌یه، به‌كالۆریۆس له‌وه‌زاره‌ت بۆی ه زۆرترین رێژهی كورس���ییه‌كانیان به‌ركه‌وتووه".
ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تی په‌ره‌پێدان مرۆی���ی ،ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش���ده‌كات ك ه ئه‌وان ته‌نها ته‌ركیزیان نه‌خستۆته سه‌ر ی سه‌نته‌ری شار ،بۆی ه 5نمره بۆ ئه‌وانه له‌قه‌زاكان نیش���ته‌جێن‌و 10نمره‌ش بۆ ئه‌وان���هی له‌ناحی���ه‌كان تهرخانكراوه، بۆئهوهی خه‌ڵكانێكیش بنێرینه دهرهوه له‌ق���هزاو ناحی���ه‌كان ،كێبركێكانی���ش ی خزمه‌ت، بریتی���ن ل ه "ته‌مه‌ن ،س���اڵ ی ی زمانی ئینگلیزی ،شوێن توانس���تن ی یه‌كه‌می شه‌هید ،ك ه كاركردن ،كه‌س ی ئه‌وانه‌ش نمره‌یان له‌س���ه‌ره ،كۆنمره ی بڕوانام���هی به‌كالۆری���ۆس 25نمره لهسهره". ئ���هو بهڕێوهبهره باس ل���ه‌وه‌ده‌كات ی سه‌ره‌تا ویس���تویان ه له‌س���ه‌ر بنه‌ما ی وه‌زاره‌ت ی فه‌رمانبه‌ران��� ژم���اره كورسییه‌كان دابه‌شبكه‌ن ،به‌اڵم دواتر ئه‌وه‌یان ره‌تكردۆته‌وه ،چونكه "بۆمان ده‌رك���ه‌وت ههندێ���ك له‌وه‌زاره‌ت���ه‌كان
زۆرێ���ك له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانی���ان ب���ێ ی بڕوانام���ه‌ن ،ب��� ه نمون���ه‌ش وه‌زاره‌ت ی تر ش���اره‌وانی‌‌و چه‌ن���د وه‌زاره‌تێك��� ی به‌كالۆریۆسـیان كه‌مه ،بۆی ه بڕوانامه بڕوانام��� هی به‌كالۆریۆس���مان كرد ب ه ی سه‌ره‌كی". مه‌رجێك ی له‌به‌رامبه‌ر چۆنیه‌تی دابه‌ش���كردن ی وه‌زاره‌ته‌كانیش ،عه‌بدولڕه‌زاق كورس ی هه‌ولێر، ێ پارێزگا وتی "بۆ هه‌ر س��� دهۆك ،س���لێمانیو ئیداره‌ی گه‌رمیان، له‌س���ه‌ر بنه‌مای ژماره‌ی دانیش���توان كورسیس���ه‌كان دیاری ده‌كرێن ،بۆ ئه‌و ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده، 220كورس���ی ه ی وه‌زاره‌ت 64 33كورس���ی بۆ دیوان بۆ هه‌ولێر 71بۆ سلێمانی 43 ،دهۆك، ی گه‌رمیان 9كورسی ،دواتریش ئیداره داوام���ان كرد گش���تاندنێك بۆ هه‌موو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانیان بكه‌ن". ی ك ه س���ه‌باره‌ت ب���هو وه‌زاره‌تان��� ه ی كاره‌كانی���ان ته‌واوب���ووه ،به‌ڕێوه‌به‌ر ی ی "وه‌زاره‌ت ی وت��� په‌ره‌پێدان���ی مرۆی ناوخۆ 70كورس���ییان ههبووهو ئێستا ناوه‌كان هاتووهو ت���ه‌واو بووه ،ئه‌گه‌ر ی راگه‌یاندنی ناوه‌كان هه‌ر كه‌سێك دوا ی ی لێكراوه ،بۆی هه‌ی ه دوا ی غه‌در زان راگه‌یاندنی ناوه‌كان سكااڵ تۆمار بكات ی وه‌زاره‌ت به ئۆنالی���ن له‌وێب س���ایت ی (mopـ ،)krg.orgدوای راگه‌یاندن��� ی 10رۆژ ده‌رفه‌تیان ناوه‌كان ب���ۆ ماوه هه‌یه". ی عه‌بدول���ڕه‌زاق محه‌م���ه‌د وتیش��� ی فۆڕمه‌كان "دواكات بۆ وه‌رگرتن���هوه ی پالندانانـیش 2012/1/10له‌وه‌زاره‌ت��� ی لێژنه‌یه‌ك���ی بااڵم���ان دان���اوهو چێك زانیارییه‌كان ده‌كه‌ن‌و دواتریش ناوه‌كان باڵوده‌كه‌ینه‌وه". له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���هو وه‌زاره‌تان هی ك ه فۆڕم ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان نانێرن‌و ی فه‌رمانب���ه‌ران ئه‌و ی كه‌م��� به‌ش���ێك ی فۆڕمانه‌یان به‌ده‌ست ده‌گات‌و ئه‌وانه زیاتر له‌به‌ڕێوه‌ب هرو به‌رپرسه‌كان نزیكن ره‌وان ه ده‌كرێن‌و فۆرمه‌كانیان پێده‌درێت. ی ی مرۆی ی په‌ره‌پێدان به‌ڕێوه‌به‌ری گشت ی "ده‌بێت س���ه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌ران وت��� ی وه‌رگرت���نو فۆڕمه‌ك��� ه له‌چۆنیه‌ت��� زانیاریی���ان پێبدرێ���ت‌و نابێ���ت هیچ
جیاوازییه‌ك بكرێت ،هه‌ر فه‌رمانبه‌رێك ی پێنه‌گه‌یشتوو‌ه گله‌یی ههیهو فۆڕمه‌كه ده‌توانێت سه‌ردانی ئێم ه بكات". ی ك��� ه ده‌گوترێت س���ه‌باره‌ت ب���هوه حی���زب ته‌داخول���ی كاره‌كان���ی ئێوه ی ده‌كات‌و چه‌ند كه‌سێك له‌الیه‌ن ده‌زگا ی دهرهوه زانیارییو پاراس���تن ره‌وانه ك���راون‌و وه‌رگی���راون؟ عه‌بدولڕه‌زاق، ی جه‌ختیله‌وه‌ك���ردهوه ئ���ه‌م پ���رۆژه تواناس���ازیی ه بۆ س���ه‌رجه‌م كارمه‌ند‌و ی ی حكومه‌ت ی داموده‌زگاكان فه‌رمانبه‌ران ی هه‌رێم���ی كوردس���تانه ،چ له‌س���لك ئاس���ایش بێ���ت ،یان هون���ه‌ر ،یاخود وه‌رزش���یو هت���د ،ه���ه‌ر كارمه‌ندێك ی ی هه‌رێم ی حكومه‌ت��� له‌كارمه‌نده‌كان��� كوردس���تان ك��� ه موچ��� هی له‌س���ه‌ر ی هه‌رێم بێت ،ده‌توانێت داوا حكومه‌ت��� پێشكه‌ش بكات له‌هه‌ر شوێنێك بێت. ی راسته‌وخۆمان ی "ئێم ه مامه‌ڵ ه وتیش ی به‌ناوی ئاس���ایش‌و زانیارییو ئاژانس پاراس���تن نهكردووه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك، ی مامه‌ڵه‌مان ك���ردووه له‌گه‌ڵ كارمه‌ند ی حكوم���هت، حكوم���هت ،كارمه‌ندان��� ئهوانی���ش به‌ش���ێكیان په‌یوه‌س���تن ی ئه‌وانه‌ش ی ئهمنییهوه ،له‌زمن به‌ده‌زگا هه‌یه لهچوارچێوهی كاریان له‌حكومه‌ت ی ئه‌وانیشمان ی ئه‌منین‌و به‌ماف له‌سلك زانیوه كه به‌شداربن له‌پرۆسه‌كه". ی هه‌روه‌ها س���ه‌باره‌ت به‌و لیس���تانه له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ته‌كان���هوه بۆی���ان ی یه‌ده‌گ ده‌نێردرێ���ت ،ك���ه ئایا ن���او ی ده‌نێردێت ئه‌گه‌ر هات‌و یه‌كێك مه‌رج ی دابنرێت؟ ی تێدانه‌بوو له‌شوێن وه‌رگرتن ی "ته‌نها ئه‌و ناوو ئه‌و بهڕێوهبهره وت��� فۆرمانه‌مان بۆ دێت ك ه دیاریكراو ،هیچ ی یه‌ده‌گێك نایه‌ت ،چونكه ئه‌گه‌ر داوا یه‌ده‌گه‌كانیش بكه‌ین فۆرمه‌كان یه‌كجار زۆر ده‌بن". ی عه‌بدول���ڕه‌زاق محه‌م���ه‌د وتیش��� ی 40بۆ 50 "له‌قۆناغی یه‌ك���ه‌م نزیكه ی ك ه س���كااڵكان خه‌ڵكێ���ك كردب���وو له‌پرۆس���ه‌كه نه‌گه‌یش���تبوون ،ب���ه‌اڵم س���كااڵی تری���ش هه‌بوو ت���ه‌واو بوو، وه‌زاره‌ته‌كه‌م���ان لێ ئ���اگادار كردهوهو ئه‌و كه‌سانه‌مان دانا له‌شوێنی هه‌ندێك كه‌سیتر".
"ته‌كنه‌لۆژیا ی ناو زانكۆكان خوێندكاران سه‌رقاڵتر ده‌كات" ئا :ئاوێنه توێژه‌رێكی به‌ریتانی ئهوه ده‌خاته‌ڕوو ی ئامێری ته‌كنیكی‌‌و كه زیادبوون ته‌كنه‌لۆژییه‌كان له‌ناو زانكۆكاندا ی زیاتر بۆ فێرخوازان دروست سه‌رقاڵ ده‌كات‌و ده‌پرسێت :كۆمپیوته‌ر ی زۆری بۆ گه‌ڕاندوینه‌ته‌وه، كاتێك ئێمه چۆن سوود له‌و كات ه وه‌رده‌گرین؟ ی ئ���ه‌م توێژه‌ره ئینگلیزیی��� ه ك ه ناو جونس���ان ولفه ،ئهوه بیرده‌هێنێته‌و‌ه ی ك��� ه ج���اران س���تافی فه‌رمانبه‌ران��� ی ی یه‌كێك له‌زانكۆكان به‌شی فه‌لسه‌فه ی هاوینیان به‌ریتانیا س���ه‌راپای پش���و ی مامۆستاكاندا ی به‌رهه‌م له‌نوسینه‌و‌ه به‌س���ه‌ر ده‌ب���رد ،كاتێكی���ش ب���ۆ ی كۆمپیوته‌ریان یه‌كه‌مج���ار ئامێرێك��� په‌یداكردوو‌ه شاگه‌ش���كه‌بوون‌و ده‌ڵێت ی به‌ش���ه‌ك ه دوو "ه���ه‌ر مامۆس���تایه‌ك ی هه‌ب���وو به‌كاریبهێنێت، كاتژمێ���ر بۆ دواتر هه‌ر مامۆس���تایه‌ك بوو به‌خاوه‌ن ی زیاتری بۆ خوێندكاران دروست كردووه ی نوێ سه‌رقاڵ كۆمپیوت���ه‌ری خۆیو ب���ه‌رده‌وام ئه‌م ته‌كنیك كۆمپیوته‌ران��� ه نوێكراونه‌ته‌وه‌‌و ده‌ڵێت ی "ئ���ه‌م ته‌كنه‌لۆژیای��� ه مه‌زاجی مرۆڤ وایانك���ردووه خه‌ڵ���ك زیاتر ههس���ت كاره‌ك���هی خۆی پێ ڕائه‌په‌ڕاند‌و توان تێك���ده‌دات" .ول���ف ،ئهوه په‌س���ه‌ند به‌ئارام���یو خۆش���گوزه‌رانی بك���ه‌ن ،ئیش���ی هه‌موو رۆژه‌ك ه ب ه دوو كاتژمێر ی ی ب���كات ،كاتژمێره‌كانیت���ر به‌ته‌مه‌ڵ��� ی مامۆستا ی به‌اڵم له‌گه‌ڵ جۆن ئادامز ناكات كه ئێس���تا ته‌كنه‌لۆژیا كارێك ی زانكۆی له‌نده‌ن له‌س���ه‌ر ئهوه كۆك ه ك ه داده‌نیش���ت .خ���اوه‌ن كارگه‌كه‌ش زۆر ی گ���ه‌ڕان به‌ڕه‌ف ه وه‌هایكردوو‌ه له‌بر ی كتێبخانه‌كان���دا م���رۆڤ به‌ئاس���انی‌‌و داهێن���راوه‌كان كاریگه‌ریی نێگه‌تیڤیان كاریگه‌ر ده‌بێت به‌مه‌‌و ده‌بێت ه هانده‌ر ی بوێ���ت دێت��� ه هه‌ی���هو نمون���ه‌ش ب���هوه دێنن���هوه بۆ ئهوهی ك ه ده‌س���تكاریی س���ه‌رجه‌م به‌كلیكێ���ك هه‌رچ��� ی كارگه‌ك ه بكات‌و به‌مه‌ش ی كاتێك قایشی س���ه‌المه‌تی داهێنرا بۆ ئامێره‌كانیتر به‌رده‌س���تیو ده‌ڵێت "چۆن له‌كۆتای ی كارگه‌ك��� هی چه‌ن���د ق���ات ی به‌رهه‌م��� ی ئوتومبیل���ه‌كان ،خه‌ڵ���ك ته‌حه‌ممول ی س���ارددا مرۆڤایه‌ت س���ااڵنی ش���ه‌ڕ ی ی كرده‌وه .جونس���انیش به‌هه‌مانشێوه ی زیاتریان گرته‌ئه‌ستۆ له‌كات به‌دوای "هودنه‌ی ئاش���تی"دا ده‌گه‌ڕا ،مه‌ترسی ماركس ئاماژه ب���هوه ده‌كات ئه‌و كات ه ی لێخوڕیندا. ی " هودن ه ده‌بێت ئێس���تا به‌ره‌نگاری ی كردووه ی ته‌كنه‌لۆژی���ا فه‌راهه‌م ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ش بیرده‌هێنێته‌و‌ه زۆره ی له‌و ته‌كنه‌لۆژی���ا" ببێتهوه ك��� ه خۆ ی ی بۆمان ،ئێمه به‌سه‌رقاڵیتره‌وه به‌سه‌ر ی خ���ۆی كارل مارك���س ،تێبین كات��� ه زۆره‌دا ده‌بینێته‌و‌ه كه بۆ مرۆڤ كات ی ده‌به‌ین. ی ك���ردووهو باس��� ره‌خس���اوه ،به‌اڵم ئه‌م كات ه زۆره چۆن وه‌ه���ا حاڵه‌تێك ناوب���راو پێش���نیازی ئ���هوه ده‌كات ی ی شۆڕش��� له‌وه‌ك���ردووه له‌س���ه‌ره‌تا به‌كارده‌هێنین؟ ی زانكۆكان سود له‌وكاته زۆره جونسان ولف ،ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌و‌ه پیشه‌س���ازیدا له‌به‌ریتانیا ،گه‌نجێك ك ه سه‌رۆك ی له‌یه‌كێ���ك له‌كارگه‌كان���دا كاری ده‌كرد وه‌رگرن كه بۆ مامۆستایان‌و فێرخوازان كه داهێنراوه نوێیه‌كان كات‌و پاره‌یه‌ك ی كرد ك ه پاش���ه‌كه‌وت بووهو ده‌ڵێ���ت "ده‌كرێت ی ئ���هو ئامێ���ره زۆری���ان گێڕاوه‌ت���هوه ب���ۆ م���رۆڤ‌و ده‌س���تكاری
ی وه‌ها بكه‌ن ك ه سه‌رۆكی زانكۆكان كار پێش���تر ده‌رفه‌ت نهبووه بیكه‌ن ،وه‌ك ی ئهوهی دڵنیابن لهوهی هه‌موو تاكێك ی ی ده‌روازه‌كان ی زانكۆ شاره‌زا به‌شه‌كان سه‌المه‌تین له‌ناو بینای كۆلێژ". ی ئهوه دواتر جوناسان ولف ،پرسیار ده‌كات من وه‌ك���و ئه‌كادیمییه‌ك چۆن سوود له‌و كات‌و چركانه وه‌رگرم كه بۆم ی ماوهتهوه له‌ده‌ره‌نجامی گه‌ڕان به‌دوا ی كتێب‌و سهرچاوه له‌ناو ئه‌رشیف‌و ره‌ف ه كتێبخان���ه‌كان؟ دواتر وه‌اڵم ده‌داته‌وه‌‌و ی ده‌ڵێت "من خۆشبه‌ختم لهوهی زۆربه كاته‌كانم له‌قووڵبونه‌وه‌دا خه‌رج ده‌كه‌م ی نام ه ب���ه‌اڵم هه‌میش���ه له‌س���ه‌ره‌تا ئه‌له‌كترۆنییه‌كانمدا ده‌نووس���م :ببوره دره‌نگ وه‌اڵم���م دایته‌وه ،ل���ه‌م چه‌ند ی پێشوودا زۆر سه‌رقاڵ بووم". رۆژه
داهێنراوه نوێیه‌كان ی كات‌و پاره‌یه‌ك زۆریان گێڕاوه‌ته‌و‌ه بۆ مرۆڤ ،به‌اڵم ی كاریگه‌ری نێگه‌تیڤیشیان هه‌یه
نه‌بین
ی ماسته‌ر خوازیارێكی خوێندن ی ی خوێندن له‌خوێندن له‌هه‌موو دونیا ماف ب���ااڵ ،مافێكی مس���ۆگ هرو ئاس���اییه، ی كوردس���تان ئه‌م ماف ه به‌اڵم له‌هه‌رێم به‌چه‌ندین كۆت‌و به‌ند سنورداركراو‌ه ك ه ی زۆر ی توێژێك بوه‌ت ه هۆی بێبه‌شكردن ی خواستی ئه‌وه‌یان هه‌ی ه درێژه له‌وانه به‌خوێن���دن ب���ده‌ن‌و خه‌ون���ی چه‌ندین س���اڵه‌یان به‌دی بهێنن .له‌م میانه‌یه‌دا ی ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر وه‌زاره‌تی خوێندن ی ی له‌خوێندن ب���ااڵ ن���اوی وه‌رگیراوان��� ماس���ته‌ر راگه‌یاند له‌زانكۆی سلێمانی، ی ی ئه‌نجامه‌كان به‌اڵم له‌گ���هڵ راگه‌یاندن ی وه‌رگرتن���دا زۆرێك وه‌كو من تووش��� نائومێ���دیو بێهیوای���ی زۆر بوونه‌وه، چونكه له‌كاتێكدا هه‌م���وو مه‌رجه‌كانم تێدایه‌‌و نمره‌‌و تاقیكردنه‌وه‌ی ئینگلیزیم ی خوێندنم پێ ت���ه‌واوه ،كه‌چی ماف��� نه‌درا ،پاس���اوی بێبه‌ش بووكردنیش���م ی كورسی خوێندنه". ته‌نها "نه‌مان ی ی وه‌زیر ..بۆ كه‌س���ێك به‌ڕێز جه‌ناب ی وه‌ك���و ئێمه‌مان���ان ك���ه له‌ڕه‌گ���ه‌ز ی مێینه‌ین‌و لهدهرهوهی سه‌نته‌ری شار سلێمانی نیش���ته‌جێین ،به‌شداریكردن‌و ی ده‌رچ���وون له‌خوله‌كان���ی زمان��� ی ی تاقیكردنه‌و‌ه ئینگلی���زی‌‌و ئه‌نجامدان ئینگلیزی‌‌و كۆمپیوت���ه‌ر زۆر زه‌حمه‌ت ی پێویس���ت ی زۆر ب���ووهو قوربانیدان ی شار‌و مانه‌وه‌ی له‌شار بووهو هاتوچۆ پێویس���ت ب���ووه ،ئه‌گ���ه‌ر به‌پێی ئه‌م ئه‌نجامه‌بێت‌و ئه‌مساڵ بێبه‌ش بكرێین، ئهوه ده‌بێ ساڵێكیتر له‌سفره‌و‌ه ده‌ست پێ بكه‌ینه‌وه ئه‌م���ه‌ش زۆر زه‌حم هتو بگره مه‌حاڵیش���ه ،چونك��� ه هاتوچۆ‌و ی له‌ناو ی ده‌وام‌و مانه‌وه به‌جێهێش���تن ی كچان شار پێویسته‌‌و ئه‌مه‌ش به‌ئێمه ناكرێت. له‌م���ه‌ش گرنگت���ر ئێم���ه ناتوانین ی ی خوێندن وه‌كو پێویس���ت له‌ده‌رفه‌ت ی ی به‌ش���داربین وه‌كو ره‌گه‌ز تواناساز مێین���ه ،چونك��� ه س���ه‌فه‌ركردنمان بۆ ی دهرهوه گ���رێ‌و گۆڵ‌و كێش���هی زۆر تێدایه‌‌و هه‌م���وو هیوایه‌كمان له‌س���ه‌ر ی كوردس���تان، ی خوێندنه له‌ناوخۆ هه‌ل ئه‌گه‌ر پاش ئه‌و هه‌موو هه‌وڵه‌ش���ی بۆ ئه‌م خوێندن ه ناوخۆییه داومانه ،بێبه‌ش بكرێین ئهوه به‌مانای بێبه‌شكردنی ههتا ی بااڵ ،پێشم ی ئێمه‌یه له‌خوێندن هه‌تای ی به‌ڕێزت بێت وه‌كو وانیی ه ئه‌مه خواست ی ی ته‌كنۆكرات‌و ناسراو به‌دۆست وه‌زیرێك ی خوێن���دكاران‌و الیه‌نگری ره‌خس���اندن ی وه‌كو یه‌ك بۆ هه‌موان ،هه‌روه‌ها هه‌ل پێش���مان وانیی��� ه له‌گ���هڵ به‌رنام��� ه ی ی شه‌ش���ه‌م ی كابینه راگه‌یه‌نراوه‌كان حكومه‌تی هه‌رێمیش���دا یه‌ك بگرێتهوه ی هه‌ل ه له‌ب���ه‌رده‌م ك��� ه "ره‌خس���اندن ی ره‌گه‌زی مێینه". پێشكه‌وتن ی ی وه‌زی���ر ..م���ن به‌تێكڕا جه‌ناب��� ی 6زانس���تی ك ه ی 85ل ه پۆل نم���ره ی زۆر ی زانس���ت بۆ ئه‌وكاته‌و بۆ به‌ش��� به‌رزبووه له‌كۆلێژی یاس���ا وه‌رگیراوم، لهماوهی هه‌ر 4س���اڵی خوێندنیشمدا ی ی به‌ش���ه‌ك ه ی یه‌كه‌م ل ه 10خوێندكار ی چواره‌م نه‌هاتومه‌ت ه خۆم بووم‌و له‌پله خوارهوه .ئێس���تاش هه‌موو مه‌رجێكم ی كۆلێژم ()81 تێدایه‌‌و نمر‌هی چوار ساڵ هو ،به‌هۆی په‌رۆشیشمه‌وه بۆ خوێندن ی ی فه‌رمانگه‌ك ه ی مه‌رج چومه‌ت ه ژێربار ی بێ مووچ ه خۆم ،بۆ وه‌رگرتنی مۆڵه‌ت ی درێژه به‌خوێندن ته‌نها به‌هیوای ئهوه ی بده‌م ،به‌اڵم بێبه‌ش���كراوم به‌پاس���او نه‌مانی كورسی خوێندن‌و ئه‌مه‌ش هیچ ی تێدا خه‌ت���او كه‌مته‌رخه‌مییه‌كی ئێمه ی بااڵ ك ه هه‌ر نییه‌‌و وه‌زاره‌تی خوێندن ئه‌رك ئه‌كێش���ێت‌و ك���ۆرس دهكاتهوه ب���ۆ وه‌رگیراوه‌كانیت���رو مامۆس���تاو پێداویس���تیتریان بۆ دابین ده‌كات ،زۆر ئاسایی ه كورسی خوێندنیش زیاد بكات‌و ی رێگ هی به‌ش���داریكردنمان له‌خوێندن بااڵ پ���ێ بدات‌و ئه‌مه هی���چ بارگرانی‌‌و ی ناڕه‌حه‌تییه‌ك���ی زیاتر ب���ۆ وه‌زاره‌ت ی ی بااڵ دروس���ت ناكات‌و كێش ه خوێندن ئێمه‌ش چاره‌سه‌ر ده‌كات. ی زۆره ئه‌م یاداشت ه ـ تێبینی ماوه‌یه‌ك ی ئه‌له‌كترۆنیی���هوه له‌ڕێ���گای پۆس���ت ی ئاراس���ته‌ی به‌ڕێز وه‌زی���ری خوێندن ب���ااڵ ك���راوه‌‌و به‌ه���ۆی نه‌بوونی هیچ ی لێره وه‌اڵمێكیشه‌و‌ه به‌پێویس���تم زان ی ی ئ���هوه ی بكه‌م���هوه به‌هیوا ب�ڵ�او بكه‌وێت ه به‌رچاوی به‌ڕێزیان.
10
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
komelayety.awene@gmail.com
کۆمه‌اڵیه‌تی
کۆمەاڵیه‌تی
11
komelayety.awene@gmail.com
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
نانسی عه‌جره‌م ب ه 17ده‌فته‌ر دۆالر هاتووهو كۆنسێرته‌كه‌شی ته‌واو نه‌كرد كێشه‌كان ی ژنان له‌كوێی خه‌م ی ژن ه په‌رله‌مانتاره‌كاندان
له‌هه‌ولێر په‌المار ی نانسی عه‌جره‌میان داوه ئا :دیڤان سامان
ی خه‌ڵك له‌سه‌ر ی په‌الماردان به‌هۆ ی عه‌جره‌م سته‌یجه‌كه ،نانس ی به‌جێهێشتووه‌‌و به‌ره‌و كۆنسێرته‌كه فرۆكه‌خان ه هه‌ڵهاتووه ،دوو كاتژمێر ی قس ه له‌فرۆكه‌خان ه ماوهتهوه بێئه‌و‌ه له‌گه ڵ هیچ كه‌سێكدا بكات.
چه‌ند مناڵێک قوربانی ده‌ستی سواڵکردنی دایکیان
فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د
دزییه‌ك ی تازه‌ی سواڵکه‌ره‌کان ئا :یه‌حیا به‌رزنجی ماوه‌یه‌كه هه‌ندێك له‌و ژنه قه‌ره‌جانه‌ی خه‌ریكی سواڵ كردنن ،شێوه‌یه‌ك له دزیكردنی تازه‌یان هێناوه‌ته‌ئاراوه‌‌و له‌ژێر داواكردنی پاره‌ی خێردا ،دزی له مااڵن ده‌ك هنو به‌و هۆكاره‌شه‌وه چه‌ندین ماڵ له‌سلێمانی دزییان لێكراوه. له‌ناو شاری سلێمانی قه‌ره‌جێكی زۆر ده‌بینی كه خه‌ریكی سواڵكردنن ،هه‌یانه وه‌ك����و گروپ گه‌ڕه‌كێك ب����ه ته‌واوه‌تی ده‌پشكنن‌و داوای پاره ده‌كه‌ن ،هه‌شیانه ئێستا له شه‌قام ه قه‌ره‌باڵغه‌كان داوا له شۆفێره‌كان ده‌كه‌ن .كۆمه‌ڵێكی تریان به فاڵ‌‌و جادوگه‌ری����یو به‌ختگرتنه‌وه س����ه‌رقاڵن ،هه‌ندێكیش خه‌ریكی كاری له‌شفرۆشتنن .ئه‌و قه‌ره‌جانه‌ی رابردوو به ده‌هۆڵ‌‌و زوڕن����او ئاهه‌نگ گێڕانه‌وه خه‌ریكب����وون ،ئه‌وان����هی خه‌ریك����ی دروس����تكردنی ئیشی ده‌س����ت بوون، ئێس����تا كه‌م تر بونه‌ته‌وه .ههرچهنده هێشتا قه‌ره‌جه ره‌س����ه‌نه‌كان له‌كاری خۆی����ان به‌رده‌وامن .م����ام عومه‌ر كه ریش����ه‌كانی سپی بووه یه‌كێكه له‌وانه، ئه‌و زۆر نیگه‌رانه به‌و دۆخه‌ی قه‌ره‌جی تێكه‌وت����ووهو گله‌ییش ل����ه حكومه‌تی هه‌رێم ده‌كات‌و ده‌ڵێت "كه‌س ئاوڕمان لێناداته‌وه ،یه‌ك دنیا ش����تی ناشیرین ش����وێن ئێمه خراوه ك����ه زۆربه‌ی وه‌ها نیی����ه ،ی����ه‌ك دنیا ع����ه‌ره‌ب‌و خه‌ڵكی ناوچه‌كانی ت����ر تێكه‌ڵ به ئێمه بوون، ئه‌وان����هی دزی ده‌كه‌ن ق����ه‌ره‌ج نین‌و خه‌ڵكی ترن" .س����ه‌باره‌ت به پیشه‌ی دێرینی قه‌ره‌جه‌كان مام عومه‌ر ده‌ڵێت "منیش له‌گ هڵ ئه‌وه‌دام كه ئه‌و كارانه‌ی رابردوو ره‌واجی نهماوه ،كێ پاڵوپاڵێوی ێ سه‌به‌ته‌و شتی كورده‌واریی ده‌وێت ،ك به‌كاردێنێ����ت ،ك����ێ ئاهه‌نگه‌كانی به ده‌هۆڵ‌‌و زوڕنا ده‌كات". زۆربه‌ی قه‌ره‌جه‌كان دووركه‌وتونه‌ته‌وه له‌و كارانه‌ی پێی ناوداربوون ،له ئێستادا زۆرێكیان رویان كردووه‌ته سواڵكردن، له‌نێو ئه‌وانه‌ش����دا كه س����واڵ ده‌كه‌ن، باندی دزیی����ان تیاده‌ركه‌وتووه‌‌و له‌زۆر شوێنی سلێمانی ئه‌و شێوه دزییانه‌یان دووباره بونه‌ته‌وه كه له‌یه‌ك ده‌چن. زۆرب����هی ئه‌و هاواڵتییان����هی دزییان لێكراوه له‌ی����ه‌ك بۆچووندا كۆده‌بنه‌وه "ش����اری س����لێمانی بووه ب����ه چاوگی ق����ه‌ره‌ج‌و س����واڵكه‌ری جۆراوجۆر ،نه پۆلیسی له‌ناوبردنی تاوان ،نه ئاسایش، كه‌س خۆی به به‌رپرسیاری ئه‌و هه‌موو سواڵكه‌ره نازانێت ،پێیانوایه سلێمانی به‌ڕه‌اڵكراوه ،هه‌روه‌ها پێشیانوایه ئه‌و قه‌ره‌جانه‌ی كه دزی ده‌كه‌ن ،له‌شێوه‌ی بان����د دان‌و به‌ته‌نها نی����ن ،ته‌نانه‌ت له ژێر س����ایه‌ی س����واڵكردن‌و خێردا ئه‌و كاره ده‌كه‌ن كه هاواڵتی ئاسایی جگه له س����ۆزێك ناتوانێت ئ����هو گومانه‌یان لێبكات". چیمه‌نی ته‌مه‌ن 24ساڵ هێشتا ترسی ئه‌و رۆژه له دڵ‌وده‌رونیا نه‌ڕه‌ویوه‌ته‌وه، ئ����هو ده‌ڵێت "به‌ته‌نه����ا له‌ماڵه‌وه بووم ئه‌وه‌نده‌م زانی ژنێكی قه‌ره‌ج به‌س����ه‌ر
باشه بۆ ناپرسن كه‌س ئاوڕمان لێناداته‌وه ،یه‌ك له‌م شاره‌دا ئه‌و دنیا شتی ناشیرین هه‌موو قه‌ر‌هج‌و سواڵکه‌ره چییه؟ شوێن قه‌ره‌جه‌کان خراوه كه زۆربه‌ی زۆر رووداوی خراپتر له‌دزیکردن وه‌ها نییه، دنیایه‌ک عه‌ره‌ب‌و ده‌كه‌وێته‌وه خه‌ڵكی ناوچه‌كانی ئه‌گه‌ر به‌ر تر تێكه‌ڵ به ئێمه به‌و دیارده‌یه بوون نه‌گیرێت س����ه‌رمه‌وه‌یه ،وتی پاره‌م بده‌رێ ،وتم پاره‌م پێنییه ب����ڕۆ دهرهوه ،په‌الماری مل����ی دام‌و كه‌وتم����ه س����ه‌ر ئه‌رزه‌كه‌و ملوانكه‌ك����هی ملم����ی هه‌ڵپڕچكاند‌و به په‌ل����ه رایك����رده دهرهوه" .چیمه‌ن كه تازه شووی كردووه وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "كاتی ئه‌و روداوه ل����ه ماڵی خه‌زوری بووه ،بۆ ئ����هوهی به ته‌نها له‌ماڵه‌كه‌ی خ����ۆی نه‌بێت ،تاوه‌كو هاوس����ه‌ره‌كه‌ی ل����ه كاره‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه" .وتیش����ی "ش����ه‌اڵ هه‌ر به‌ته‌نه����ا بومایه ،نه‌وه‌كو ئه‌و روداوه‌م به‌س����ه‌ردا هات كه وه‌خت ب����وو بمخنكێنێ����ت" .چیمه‌ن هێش����تا جێ په‌نج����هو چڕنوقی ئ����هو قه‌ره‌جه به ال ملییه‌وه م����اوه ،وێڕای تێپه‌ڕینی 3رۆژ به‌س����ه‌ر روداوه‌كه ،س����ه‌باره‌ت ب����هوهی بۆچی له‌و ماڵ����ه‌ش به ته‌نها ب����ووه ،ئ����هو وتی "خه‌س����ووم چووه ئه‌و ب����ازاڕه بچوك����هی گه‌ڕه‌كه‌كه‌مان، من به ته‌نها له ماڵ����هوه مابووم‌و پاڵ كه‌وتبووم ،ئه‌وه‌نده‌م نه‌زانی كه‌س����ێك به‌سه‌ر س����ه‌رمه‌وه‌یه‌و ئهوهندهی نه‌برد به‌هێ����زو رق‌و كین����هوه په‌الماری����دام، ئه‌گه‌ر پڕكێش����یم نه‌كردایه‌و به‌رپه‌چم نه‌دایه‌ته‌وه ده‌یخنكاندم ،ئێستاش له‌و په‌الماردانه ده‌ترسم". س����ه‌فین ك����ه خاوه‌ن����ی دوكانێكی چاككردن����هوهی كۆمپیوت����ه‌ره وه‌ك كاره‌ك����هی تاوه‌كو دره‌نگانی ش����هو له دوكانه‌كه‌ی ده‌مێنێته‌وه ،سه‌باره‌ت به‌و روداوه‌ی كه جاری دووه‌مه به‌سه‌ر ماڵی باوكیدا هاتووهو ئه‌مجاره هاوسه‌ره‌كه‌ی بووه‌ته قوربانی ،ده‌ڵێت "ئه‌و قه‌ره‌جانه هه‌م����وو ش����تێ ده‌كه‌ن ،ل����ه نه‌بوونی لێپرسینه‌وه ،ئه‌وانه ئازادن هه‌رچییه‌ك بكه‌ن ،له‌ژێر ساباتی خێر‌و نه‌داریدا ئه‌و كاره ده‌كه‌ن‌و كه‌س گومانیان لێناكات، ل����ه ش����وقه‌كانی كارێزه‌وه‌وش����ك به‌م روداوه‌ی ماڵی ئێم����هوه ئهوه پێنجه‌م
روداوه ،جگه لهوهی جارێكیتر به‌سه‌ر ماڵی باوكمدا هه‌م����ان روداو رویداوه، به‌اڵم باوكم به‌خه‌به‌ر هاتووهو ژنه‌كه به بیانوی داوای پاره‌ی خێر خۆی قوتار كردووه". ئه‌و هاواڵتیی����ه پییوایه ك����ه كاری پۆلی����س‌و ده‌زگای ئه‌منیی����ه‌كان ته‌نها ئهوه نییه به‌ده‌وری شاردا بسوڕێنه‌وه، ئیت����ر ناو كۆاڵن‌و كوچه‌كانی ش����ار به الوه بخ����ه‌ن ،ده‌ش����ڵێت "ئ����هو هێزانه ماندوده‌ب����ن ،به‌اڵم گرنگ����ه رێگری له هۆكاره‌كان����ی روونه‌دان����ی رووداوێ����ك بگیرێت" .ئه‌و به‌كه‌مێ����ك هه‌ڵچونه‌وه ده‌ڵێت "باش����ه بۆ ناپرسن ئه‌م هه‌موو قه‌ره‌جه چییه له‌م شاره؟ ئه‌م هه‌موو س����واڵكه‌ره؟ ئ����هی چاوه‌ڕوان����ی چی ده‌كه‌ی����ت؟ زۆر رووداوی خراپتری����ش ده‌كه‌وێته‌وه ئه‌گ����ه‌ر به‌ر به‌و دیارده‌یه نه‌گیرێت" .ئه‌و بۆ په‌یامنێره‌كه‌ی ئاوێنه كه شه‌وی روداوه‌كه له دوكانی ناوبراو بووه نمونه‌یه‌ك دێنێته‌وه‌و ده‌ڵێت "له‌و گه‌نجانه‌ی ده‌وه‌س����تن جامی ئوتومبێل پاك ده‌كه‌نه‌وه ،جارێك له‌وێوه رۆشتم ه����ه‌زار دینارم پێدا ،له‌و س����ه‌ره‌وه كه هاتمه‌وه پاكی كردهوهو هیچم پێنه‌دا، ههندێ قوڕاوی كرد به‌جامی سه‌یاره‌كه، ئهوه كاری من نییه وه‌كو هاواڵتی كابرا بگرم یان به‌رشه‌قی بده‌م ،له‌خۆڕا توشی كێشه ده‌بیت ،ئهوه كاری حكومه‌ته كه نه‌هێڵێت خه‌ڵك له‌و فلكانه بوه‌ستێت‌و ئه‌و شێوه كارانه بكه‌ن". هاواڵتییه‌كی تر له گه‌ڕه‌كی به‌كره‌جۆ چیرۆكێكی له‌سه‌ر سواڵكه‌رێك هه‌بوو كه ویس����تویه‌تی دزیی لێبكات ،زریان محه‌م����ه‌د ده‌ڵێ����ت "ئه‌و س����واڵكه‌رانه به‌ده‌رفه‌تی ده‌زانن كه ده‌رگای ماڵه‌كه كراوه بێت ،بێ له‌ده‌رگا دان خۆی پیا ده‌كات ،ئه‌گه‌ر كه‌س����ی لێب����وو داوای خێرده‌كه‌ن ،ئه‌گه‌ر به ته‌نها بێت ،ئه‌و
كه‌سه په‌الماری ئه‌ده‌ن‌و دزی ده‌كه‌ن". ئه‌و به پێكه‌نینێكه‌وه باس لهوه ده‌كات كه س����ه‌عات 7ی به‌یانی ژنێكی قه‌ره‌ج "گێره"ی به‌ماڵه‌كه‌یاندا كردووه ،تاوه‌كو دایكی له خه‌و به‌خه‌ب����ه‌ر هاتووه ،كه لێیپرس����یوه ت����ۆ لێره چ����ی ده‌كه‌ی؟ وتویه‌تی "خێرێكم پێبكه‌ن" .وتیش����ی "ئه‌گه‌ر وه‌ك����و گه‌نجێك لێیبده‌ی دوور نییه تۆمه‌تباریشت نه‌كات ،ره‌نگه بڵێ ته‌عدای ش����ه‌ره‌فی لێك����ردووم ،له‌به‌ر ئهوه ئه‌وانه بۆیان لواوه ،نازانی چییان به‌رامبه‌ر بكه‌یت". له‌الی خۆیهوه به‌رپرسێكی پۆلیسی كه‌رتێك����ی گه‌ڕه‌كه‌كان ك����ه بۆی نییه لێ����دوان ب����ۆ رۆژنامه‌نوس����ان ب����دات س����ه‌باره‌ت به‌كه‌یس����ی قه‌ره‌ج����ه‌كان وت����ی "له‌كه‌رته‌ك����هی ئێم����ه چه‌ن����د قه‌ره‌جێك به‌دزییه‌وه گیراون‌و ره‌وانه‌ی ته‌س����فیراتمان كردوون ،پێویسته به‌ر ل����هو دیارده‌یه بگیرێ����ت ،ده‌نا رێژهی تاوان زیاد ده‌كات". ئه‌و به‌رپرس����هی پۆلی����س ئه‌وه‌ش ناش����ارێته‌وه ك����ه هاواڵتیانی����ش كه‌مته‌رخه‌من ل����ه روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی ئه‌و روداوانه كه ناچن س����كااڵ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه تۆمار بكه‌ن ،یاخود روداوه‌كه ل����ه ده‌زگا ئه‌منییه‌كان ده‌ش����ارنه‌وه. وتیشی "دوو ژنی قه‌ره‌جمان ده‌ستگیر كرد گوایه دزییان كردووه ،به‌اڵم كاتێ بانگی ئه‌و خه‌ڵكه ده‌كه‌ی كه پێش����تر س����كااڵیان كردووه بێ����ن تاوانباره‌كه ببینن ،بزانن ئه‌و كه‌سه دزی له‌وانیش كردووه ،كه‌س نایه‌ت ،خۆ پۆلیس����یش ناتوانێت كه‌سێك ماڵه‌و ماڵ بگێڕێت، به‌داخه‌وه هوشیاریی یاساییمان نییه". په‌یامنێره‌ك����هی ئاوێنه ل����ه دوكانی س����ه‌فین بووه بۆ كارێكی كۆمپیوته‌رو ئه‌و روداوه رویداوه ،چۆن ناوبراو توڕه ده‌بێت‌و به ته‌واوه‌تی ش����پرزه ده‌بێت. ب����ه‌ده‌م دوكان داخس����تنهوه قس����هی كردووه "ئێس����تا ده‌چمه ئه‌و خێمانه‌ی ماڵه قه‌ره‌ج����ه‌كان ،هه‌مووی تێكوپێك ئه‌ده‌م" .وتیشی "ژنه‌كه‌م سكی هه‌یه، ك����ێ ده‌ڵێت زیان به منداڵه‌كه‌ش����مان نه‌گه‌یش����تووه" .پ����اش س����ه‌عاتێك گهڕایهوه ،به‌اڵم ئه‌و كێشه‌یه‌ی توشیان هاتووه به‌رده‌وام قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كرد، سه‌فین وتی "وام لێهاتووه هه‌ر قه‌ره‌ج ببینم به‌ر شه‌قی بده‌م" .ئه‌و به‌رده‌وام بوو له وردودرشتی ئه‌و روداوه‌ی به‌سه‌ر خێزانه‌كه‌ی����دا هاتووهو وتی "ئه‌مانه له شێوه‌ی باندن ،كوڕی گه‌ڕه‌ك بینیویانه ته‌كس����ییه‌ك چاوه‌ڕێی كردووه ،دوای ئهوهی له‌ماڵی ئێمه هاتۆته‌ده‌ر سواری ته‌كسییه‌كه بووهو رایكردووه" .هه‌روه‌ها وتیش����ی " ژنه‌كه‌م هه‌ستی كردووه كه جانتایه‌كی پێبووه كه جلی تری تیایه، ك����ه تاوانه‌ك����ه به ئه‌نج����ام ده‌گه‌یه‌نن جلوبه‌رگه‌كه‌ی����ان ده‌گۆڕن" .س����ه‌فین هه‌رچه‌ن����ده توڕه‌یه كه ئ����هوه دووه‌م ج����اره روداوی به‌و ش����ێوه‌یه روبه‌ڕوی خێزانه‌كه‌ی ده‌بێت����هوه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش ناش����ارێته‌وه كه له‌نێو ئه‌و كه‌سانه‌ی س����واڵیش ده‌كه‌ن ،خه‌ڵكی تێدایه گه‌ر موس����ته‌هه‌قیش نه‌بێت ،زیانی بۆ هیچ كه‌سێك نییه.
ی تایب���هت به‌ئاوێن ه س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ی ئه‌وه‌ن���ده بێزار‌و راگه‌یان���د "نانس��� نیگ���ه‌ران ب���وو كۆنسێرته‌كه‌ش���ی ته‌واو نهك���رد ،چونك��� ه زۆر بێزاربوو ی ئاماده‌بووان ،بۆی ه له‌هه‌ڵس‌و كه‌وت��� ی نه‌دا ده‌گری���او له‌فرۆكه‌خانه‌ش رێگه ی بچێت ه ژوره‌كه‌ی". ستافه‌كه‌ش ی ی روداوه‌ك���ه س���ه‌باره‌ت به‌ك���ۆ ی عه‌ج���ره‌م، ئاهه‌نگه‌ك��� هی نانس��� ی كۆنسێرته‌ك ه ئه‌حمه‌د سه‌رپه‌رشتیار روان���دوزی ،ب���ه ئاوێن��� هی راگه‌یان���د "نانسی له‌خۆش���ییان ده‌گریا ،چونك ه ی زۆر خۆشحاڵبوو ك ه هه‌وادارێكی زۆر له‌كوردستان هه‌یه". ی هه‌ندێك زانیاریی ،هونه‌رمه‌ند به‌پێ ی 17ده‌فته‌ر "نانس���ی عه‌جره‌م" به‌بڕ ی ئ���هو دۆالر هات���ووه ب���ۆ س���ازكردن ئاهه‌نگ ه ك ه 12كاتژمێر له‌كوردس���تان ی ی دروستبوون بمێنێته‌وه ،به‌اڵم به‌هۆ ی ی پێشكه‌ش���كردن كێش���ه له‌كات��� ی كۆنسێرته‌كه‌یدا ،نهیتوانیوه تا كۆتای ی وتن به‌رده‌وام بێت ،بۆی ه هه‌ر له‌گۆران ی هه‌مان رۆژ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و ل ه سه‌عات 3 ی جێهێشتوو رۆیشته‌و‌ه بۆ شه‌و هه‌ولێر لوبنان. ی ی گه‌الكسا ی 12/22له‌هۆڵ ش���هو ی ی عین���كاوه ،كۆمپانیا له‌ش���ارۆچكه ی ب���ۆ هونه‌رمه‌ند " "clueكۆنس���ێرتێك ی عه‌ج���ره‌م" س���ازكرد ،به‌اڵم "نانس��� ی ی كێشهو پشێوی ی دروس���تبوون به‌هۆ ی ن���او هۆڵه‌ك���ه "نانس���ی" هۆڵه‌ك���ه ی ی بۆ ی ئه‌و كاته جێهێش���ت‌و نه‌یتوان ی بكات‌و به‌رده‌وام تهرخانكراوه ت���ه‌واو بێت له‌گۆرانی وتن. ی ی بلیت ب���ۆ كۆنس���ێرته‌كه نرخ��� ی له‌ریزی پێش���هوه ب ه 5سه‌د نانس���
ی ئه‌وی���ش ی دوا دۆالر ب���ووهو له‌ری���ز 4س���ه‌د دۆالر‌و ریزه‌كان���ی تریش 250 ی دۆالر ب���ووه ،كه‌متری���ن نرخیش بڕ ی 75دۆالر ب���ووه ك ه زۆرینه‌یان زگورت ی كرا له‌م ب���وون ،به‌اڵم ئ���هوهی تێبین ی خێزانه‌كان كه‌مبوو كۆنسێرته‌دا ژماره ی بۆ كۆنسێرته‌كه‌‌و به‌شی زۆرینه زگورت ی ب���وون .كۆنس���ێرته‌كه له‌كاتژمێر 10 ی بۆ ی پێكرد ،ده‌بوو نانس شه‌و ده‌ست ی بڵێت ،به‌اڵم ی 45خوله‌ك گۆران ماوه ی بڵێت. ی ته‌نها 30خوله‌ك گۆران توان ی كۆنس���ێرته‌ك ه خه‌ڵكێكی زۆر له‌كات له‌نێو هۆڵه‌ك ه ئاماده‌ب���وو ،به‌اڵم هه‌ر ی ی هاتنی "نانس���ی" به‌هۆ له‌س���ه‌ره‌تا ی وێنه‌گرتن���هوه له‌الیه‌ن ئه‌و كه‌س���انه ی هۆڵه‌كه‌ی���ان ی ئه‌منیه‌ت��� پاراس���تن ی له‌ئه‌س���تۆ گرتبوو پش���ێویی‌‌و ئاڵۆز ی ی ئهوه دروستبوو ك ه ئه‌مه‌ش بووه هۆ ی راس���ته‌وخۆ هۆڵه‌ك ه جێبهێڵت‌و نانس له‌ده‌ست خه‌ڵك رابكات‌و بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ فڕۆكه‌خانه. ی ته‌مه‌ن س���امان كه‌ریم ،گه‌نجێك��� 22س���اڵ بوو ،ئه‌و ب��� ه نیگه‌رانیه‌و‌ه ی هاتبوون بۆ ی "به‌داخه‌وه ،ئه‌وان ه وت��� ی كۆنسێرت‌و هۆڵه‌كه ،خۆیان پاراستن ی بوون ه هۆكاری دروس���تبوونی ئاڵۆزی ن���او هۆڵه‌ك���ه ،چونكه خۆی���ان زیاتر تامه‌زرۆی وێنه‌گرتن بوون". ی "پاس���ه‌وانه‌كان ئه‌و گه‌نجه وتیش��� ی ی روو هۆكارب���وون ،خه‌ڵك هه‌م���وو له‌س���ه‌ر ش���انۆ كردو رێگه‌ی���ان نه‌دا كۆنسێرته‌ك ه ته‌واو بێت". هۆگ���ر خه‌لی���ل ،یه‌كێ���ك ب���وو ی كۆنس���ێرته‌كه ،ئه‌و له‌ئاماده‌بووان��� ی پاس���ه‌وانه‌كان، س���ه‌ره‌ڕای كێش���ه ی ی گۆرانیبێژیش ب ه هۆكارێك كریستاڵ ت���ری دروس���ت بوونی ئه‌و پش���ێویی ه ی ئهوهی كچ ه هونه‌رمه‌ند دهزانێت "دوا ی "كریستال" ،چووه سه‌ر شانۆ‌و سی د خۆی دای ه "نانسی" خه‌ڵك زیاتر رویان ی ی كه‌م له‌سه‌ر ش���انۆ كردووه‌‌و به‌هۆ ی ی شانۆكه‌‌و سه‌رقاڵ ی پاراس���تن ستاف ی خۆیان، ئهوانی���ش ب���ه وێنه‌گرتن��� بارودۆخه‌ك ه خراپ ب���ووهو نهتوانراوه ی هۆڵه‌ك ه بكه‌ن ،بۆی ه "نانسی" كۆنترۆڵ
ی وێنه‌ی كوردستان پێناشیرین كرا، مه‌عقوول نیی ه خه‌ڵك وه‌ها ره‌فتار بكات ی له‌کاتی گۆران وتن ،یه‌كێك ده‌ستی ده‌خست ه ی سه‌ر ملی وێنه ی ده‌گرت ،یه‌كێك تر له‌ته‌نیشتیه‌و‌ه ده‌وه‌ستا ،بۆی ه ی ی گۆران نه‌یده‌توان ی بڵێت‌و به‌ناچار رایكرد
نانسی عه‌جره‌م
ی رایكردووه‌‌و نهیتوانیوه له‌س���ه‌ر گۆران وتن‌و ش���انۆ بمێنێت���هوه" .ئه‌و گه‌نج ه ی ی "ده‌ب���وو ئ���هو كۆمپانیای ه وتیش��� ی هێناوه ،حس���اب بۆ ئه‌و گۆرانیبێژه ی هۆڵه‌ك ه ئه‌وه‌ش بكات ك��� ه كۆنترۆڵ ی ی ئه‌منی‌‌و دروست نه‌بوون بكات له‌ڕوو پش���ێویی‌‌و نائارام���ی ،چونك ه پێموای ه ئه‌و هونه‌رمه‌ن���ده له‌ژیانی نایه‌ته‌و‌ه بۆ ی ی كوردستان كوردستان ،هه‌روه‌ها وێنه پێناشیرین كرا ،مه‌عقوول نیی ه خه‌ڵك
وه‌ها ره‌فتار بكات". ئامانج ره‌س���وڵ ،له‌ڕیزی پێش���هوه دانیش���تبوو له‌گه‌ڵ چوار هاوڕێی تری، وه‌ك ئ���هو ده‌ڵێ���ت "نانس���ی ،هه‌ر ب ه ی راكردن رۆیش���تووه ،چونك ه به‌ته‌واو بێزاربووه به‌ده‌ست وێنه‌گرتنه‌وه ،هه‌ر ی ی وتن ،یه‌كێك ده‌س���ت له‌ن���او گۆران ی وێنه‌ی ده‌گرت ده‌خس���ت ه س���ه‌ر مل یه‌كێكی تر له‌ته‌نیش���تیهوه ده‌وه‌ستاو ی ی ده‌گ���رت ،بۆی���ه نه‌یده‌توان وێن���ه
ی بڵێ���ت‌و به‌ناچ���اری رایكرد گۆران��� له‌كۆنسێرته‌كه". ی داخ ه ئ���هو گه‌نج ه وتیش���ی "جێگا ی به‌مشێو‌ه پێش���وازی له‌هونه‌رمه‌ندان ی وای���ان به‌م ی بكرێ���ت ،كارێك بیان��� ی نه‌گه‌ڕێته‌و‌ه هونه‌رمه‌ند‌ه كرد به ژیان بۆ كوردستان". س���ه‌رچاوه‌یه‌كیش ئ���هوهی به‌ئاوێن ه ی ی نانس��� راگه‌یان���د "دوای ئ���هوه كۆنس���ێرته‌ك ه جێده‌هێڵێ���ت ،كچ��� ه هونه‌رمه‌ند كریستال-یش بۆ فڕۆكه‌خان ه ده‌چێت ،بۆ ئهوهی له‌و نیگه‌ران نه‌بێت‌و ی ئه‌و به‌هۆكار نه‌زانێت ،چونكه به‌شێك ی نانس���ی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ توڕه‌بوونه‌كه كریستال كه چۆت ه سه‌ر شانۆ". ئه‌و سهرچاوه وتیش���ی "له‌به‌رنامه‌‌و پرۆگرامدا نهبووه ك ه كریس���تال بچێت ه ی دی خۆی بدات ب ه س���ه‌ر شانۆ‌و س��� ی ئاگادارنه‌بوو‌ه نانسی ،هه‌روه‌ها نانس ی ی كچ���ه هونه‌رمه‌ندێ���ك له‌كات لهوه گۆرانی وتن دێت ه سه‌ر شانۆ ،بۆی ه له‌م كرداره توڕه ب���ووهو دواتریش خه‌ڵك زیاتر به‌ره‌و شانۆكه رۆیشتن‌و نه‌توانرا ێ خه‌ڵك بكرێت". كۆنترۆڵ ی ی "به‌ش���ێكی زۆر هه‌روه‌ها وتیش��� ی هاتب���وون ته‌نها بۆ وێنه‌گرتن ئه‌وانه هاتبوون‌و ب���ۆ گوێگرتن له‌گۆرانییه‌كان نه‌هاتبوون ،بۆی���ه فیك ه لێدان‌و ده‌نگ ه ی ی زۆر هه‌بوو نه‌ده‌توانرا به‌ته‌واو ده‌نگ گوێ له‌گۆرانییه‌كان بگریت". له‌به‌رامبه‌ریش���دا كچ��� ه هونه‌رمه‌ند "كریستال" ئه‌و هه‌وااڵن ه ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌و قس���ان ه به هیچ شێوه‌یه‌ك راس���ت نین‌و من بانگهێش���ت كراوم‌و ی ل��� ه م���ن نیگ���ه‌ران نهبووهو نانس��� ی ی خۆم‌و نانس��� دواتری���ش وێنه‌كان��� باڵوده‌كه‌مه‌وه". ی ی به بڕ ی ئایا نانس سه‌باره‌ت بهوه ی 14ده‌فته‌ر دۆالر هاتووه بۆ سازكردن ی ی كۆمپانیای كۆنس���ێرته‌كه؟ پاریزه‌ر " clueئ���اراز برادۆس���تی" ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌و بڕه پاره‌یه زۆره‌‌و دوور‌ه له‌ڕاس���تی ،چونك ه "به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ی هونه‌رمه‌ندێك ناكرێ���ت ب���ۆ هێنان��� ی 14ده‌فته‌ر دۆالر س���ه‌رفبكه‌یت، ب���ڕ
ی ئ���هو كۆمپانیایه چه‌ند ئ���هی قازانج ده‌بێت؟". ی clue پارێ���زه‌ری كۆمپانیای��� ی ی گرێبه‌س���ت ئاماده نه‌ب���وو چۆنیه‌ت كۆمپانیاو نانس���ی ،ئاش���كرا بكات ك ه ی چه‌ندی پاره پێ���دراوه له‌به‌رانبه‌ر بڕ ی ئه‌م ی 22 ی كه شه‌و ئه‌و كۆنس���ێرت ه ی عینكاو‌ه سازیكرد. مانگ ه له‌شارۆچك ه ی "ناكرێت بڕی ئه‌و برادۆستی وتیش��� پاره‌یه ئاش���كرا بكه‌ی���ن ،چونكه ئهوه ی ب��� ه كۆمپانی���اوه هه‌یه ك ه په‌یوه‌ند ی له‌گه‌ڵكردووه ،به‌اڵم به‌چه‌ند گرێبه‌ست ئه‌و بڕه پاران هی ده‌وترێت زۆر زۆر لهوه كه‌متره". ی له‌باره‌ی ئ���هوهی ده‌گوترێت ئهوه هاتبوو "نانس���ی عه‌ج���ره‌م" نهبووهو هونه‌رمه‌ندێكی تر بووه ،پارێزه‌ر ئاراز، ده‌ڵێت "بهالمهوه س���ه‌یره ده‌ڵێن ئهوه ی چۆن قبوڵ ی نهبووه ،دواتر نانس نانس ی ئه‌و ده‌كات كه‌سێكی تر بێت‌و به ناو ی ی بڵێت؟ به‌دڵنیایی ده‌ڵێم خۆ گۆران بوو". له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���هوهی چه‌ن���د كه‌س به‌شدارییان له‌كۆنس���ێرته‌ك ه كردووه‌‌و ی ئه‌م كۆنس���ێرته چه‌ند بووه؟ داهات��� ی ی clueئاراز وت ی كۆمپانیا پارێ���زه‌ر ی "له‌نێوان 1200بۆ 1500كه‌س ئاماده كۆنسێرته‌ك ه بوون ،به‌اڵم تائێستا ئه‌و ی حس���ابه‌مان نهكردووه كه داهاته‌كه چه‌ند بووه". ی رواندوزی، هاوكات ئه‌حمه‌د سوبح به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كۆمپانی���ا ره‌وان���دوز‌و ی ی نانس سه‌رپه‌رشتیاری كۆنسێرته‌ك ه ی ئهمنییهوه ك���ردووه ،ئاماژه ل���ه‌ڕوو بۆ ئه‌وه‌ده‌كات هیچ كێش���ه‌یه‌كی ئه‌وتۆ ی نه‌ب���ووه ك��� ه ببێته ه���ۆی بێزاربوون ی روویدا هونه‌رمه‌ند نانسی ،به‌اڵم ئهوه ی كۆنس���ێرته‌كه بوو ،ئه‌ویش له‌كۆتای ی "زۆری خه‌ڵك ب���ۆ وێنه‌گرتن به‌ه���ۆ روویدا ،به‌اڵم ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه نیگه‌ران نهبووه". ی وتیش���ی "بڕیاره ئه‌حمه‌د رواندوز ی 3جارێكی تر نانسی بگه‌ڕێته‌و‌ه له‌مانگ بۆ كوردس���تان‌و كۆنسێرتێكی تر بكات له‌ڕێگای كۆمپانیایه‌كی لوبنانییه‌وه".
پیاوان له‌دادگاكان ی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم ژن ی دووه‌م‌و سێهه‌م ده‌هێنن ئا :عیسا خدر به‌پێی ئامارێك كه وێنه‌یه‌كی ده‌ست ئاوێنه كه‌وتووه له 6مانگی یه‌كه‌می ساڵی 2011له‌شاری هه‌ولێر 7هه‌زار‌و 352كه‌س هاوسه‌رگیرییان كردووه، هه‌روه‌ها 903حاڵه‌تی جیابونه‌وه‌ش "ته‌اڵق" تۆماركراوه .هه‌ر له‌و ئاماره‌ی كه ده‌ست ئاوێنه كه‌وتووه ئاماژه به هۆكاری جیابونه‌وه‌كان كراوه ،كه 15 بۆ 20ئافره‌ت به‌هۆی نه‌گونجان له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كانیان ته‌اڵقدراون .هه‌روه‌ها 20بۆ 25ئافره‌تیتر به‌هۆی جیاوازی ته‌مه‌ن ته‌اڵقدراون 25 ،بۆ 30ئافره‌تی تریش به هۆكاری نه‌زۆكی له‌الیه‌ن پیاوه‌كانیانه‌وه ته‌اڵقدراون‌و 30بۆ 35ئافره‌تیش تریش به‌هۆی خیانه‌تی زه‌وجی ته‌اڵقدراون. ه���ه‌ر له‌و ئاماره‌دا هات���ووه كه 35بۆ 40ئافره‌ت به‌ه���ۆی نه‌بوونی ماڵی جیا له‌الی���ه‌ن پیاوه‌كانیانه‌وه ته‌اڵقدراون40 ، ب���ۆ 45ئافره‌تی تری���ش به‌هۆی ئهوهی پیاوه‌كانیان ژنی دووه‌میان هێناوه داوای ته‌اڵقیان كردووه‌‌و دواتریش ته‌اڵقدراون. هه‌روه‌ها 45بۆ 50ئافره‌تی تریش به‌هۆی ته‌كنه‌لۆجیای سه‌رده‌م "مۆبایل" له‌الیه‌ن هاوس���ه‌ره‌كانیان ته‌اڵق���دراون .به‌هۆی تووش���بوونی یه‌كێك له‌هاوسه‌ره‌كان -50 55ئاف���ره‌ت ته‌اڵق���دراون ،هه‌روه‌ها 55 ب���ۆ 60ئافره‌ت���ی تر به‌هۆی ه���ۆكاری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ته‌اڵقدراون .به‌هۆی خراپی باری ئابوریی 60بۆ 65ئافره‌ت له‌الیه‌ن هاوس���ه‌ره‌كانیان ته‌اڵقدراون‌و 65بۆ 70 ئافره‌تی تر به‌هۆكاری ئاینی ته‌اڵقدراون. هه‌روه‌ه���ا زۆرتری���ن رێژهی ت���ه‌اڵق له‌و ئاماره‌ی ده‌س���ت ئاوێنه كه‌وتووه دیاری نهك���راوه ،ته‌نها ئاماژه بۆ ئه‌وه‌كراوه كه 70بۆ 75ئافره‌ت لهماوهی ئه‌و 6مانگه‌دا به‌هۆكاری تر ته‌اڵقدراون.
چه‌ند ئه‌ندام په‌رله‌مانێکی ژن له‌کاتی ده‌نگدانی پڕۆژه‌یه‌کدا هه‌روه‌ها به‌پێی ئامارێكی تر له‌ش���ار ی ده���ۆك 5ه���ه‌زار‌و 592ك���ه‌س ژیانی هاوس���ه‌رییان پێكهێن���اوه ك���ه زۆرترین رێژه‌ش له‌سه‌نته‌ری شاری دهۆك بووه. رێ���ژه‌ی ته‌اڵق له‌ش���اری دهۆك بۆ 6 مانگ���ی یه‌كه‌م���ی س���اڵی 2011بریتی ب���ووه له 273حاڵه‌ت كه زۆرترین رێژهی ته‌اڵق له‌سه‌نته‌ری شاری دهۆك بووه كه بریتیی���ه له 124حاڵه‌ت���ی جیابوونه‌وه‌‌و له‌پله‌ی دووه‌میش شارۆچكه‌ی زاخۆ دێت كه 82حاڵه‌تی جیابونه‌وه تۆماركراوه. به‌پێی یاسای ژماره ()8ی ساڵی 2001 كه له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان ده‌رچووه، ئه‌گه‌ر پیاوێك هاوسه‌ره‌كه‌ی ته‌اڵقبدات‌و دادگا ب���ۆی ده‌ركه‌وت ك���ه پیاوه‌كه به زوڵ���م ته‌اڵقی���داوهو ب���هو ته‌اڵقدانه‌ش هاوس���ه‌ره‌كه‌ی زه‌ره‌رمه‌ند كردووه ،ئهوه له‌و ب���اره‌دا دادگا له‌س���ه‌ر داوای ژنه‌كه حوكمێكی ئه‌وتۆ به‌سه‌ر مێرده‌دا ده‌دات كه له‌گه‌ڵ باری دارایی‌‌و گوزه‌ران‌و پله‌ی زوڵمه‌كه‌یدا بگونجێت‌و سه‌رجه‌م زیانه‌كان ده‌خه‌مڵێندرێت به مه‌رجێك س���ه‌ره‌ڕای ماف���ه چه‌س���پاوه‌كانی دیك���هی ژنه‌كه بژێویش���ی له‌م���اوه‌ی دوو س���اڵ كه‌متر
فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د
نه‌بێت‌و له 3ساڵیش تێنه‌په‌ڕێت به‌سه‌ر پیاوه‌كه ده‌سه‌پێنێت. یه‌كێك له‌ویاسایانه‌ی كه له‌به‌رژه‌وه‌ندی ژناندای���هو گۆڕانكاری به‌س���ه‌رداهاتووه یاسای باری كه‌س���ێتییه .به‌پێی یاسای ژماره 8ی ساڵی 2001هه‌مواركراو ،ئه‌گه‌ر پیاوێك بیه‌وێت ژنه‌كه‌ی ته‌اڵقبدات‌و دادگا بزانێت پیاوه‌كه‌ی ده‌یه‌وێت به‌زۆر ژنه‌كه‌ی ته‌اڵقبدات ،دادگا له‌س���ه‌ریه‌تی قه‌ره‌بوی ژنه‌كه بكات���هوه به م���ادی‌‌و مه‌عنه‌وی، به‌اڵم تائێستا زۆر به ده‌گمه‌ن ئه‌و یاسایه چۆته ب���واری جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و ده‌بێت حكومه‌ت بودجه‌ی بۆ دابنێت‌و وه‌زاره‌تی كارو كاروباری كۆمه‌اڵیه‌تی سه‌رپه‌رشتی بكات .ب���ه‌اڵم رۆژان���ه ده‌بێنین چه‌ندین ئافره‌ت ته‌اڵقده‌درێت به‌هۆی فره‌ژنی كه به‌یاس���ا قه‌ده‌غه‌كراوه ،كه‌چی ژماره‌یه‌ك له‌و پیاوانه له‌ش���اره‌كانی تر ژنی دووه‌م ده‌هێنن‌و ژنی یه‌كه‌م ته‌اڵق ده‌ده‌ن. به‌رێوه‌ب���ه‌ری گش���تی نه‌هێش���تنی توندوتیژی دژی ژنان ،ئاماژه به كه‌یسێك ده‌كات له‌هه‌ولێ���ر ژنێك هاوس���ه‌ره‌كه‌ی ژنێكی تری هێناوه ،ئه‌و ژنه له‌گه‌ڵ چوار منداڵی ئێستا له‌ماڵی ك هسو كاری ژیان
به‌س���ه‌ر ده‌بات ،چونكه پیاوه‌كه شوێنی دانیشتنی خۆش���ی له‌و ژنه شاردۆته‌وه‌‌و ئێس���تا نازانێت له‌كوێ نیشته‌جێیه ،ئه‌و ژنه له‌الی���ه‌ن پیاوه‌كه‌ی زوڵمی لێكراوه، به‌اڵم تائێستا هیچ مافێكی بۆ ده‌ستبه‌ر نه‌كراوه". ك���ورده عومه‌ر وتیش���ی "زۆرجار ئه‌و پیاوه موڵك‌و ماڵی له‌س���ه‌ر كه‌سه‌كانی خۆی تاپۆ ده‌كات‌و له‌دادگا ده‌ڵێت هیچم نییه ،ئه‌و كاته‌ش 25بۆ 30هه‌زار دینار بۆ ئه‌و ئافره‌ته وه‌ك نه‌فه‌قه داده‌نرێت ،ئایا ئهوه به‌شی چی ده‌كات؟ واته به‌گوێره‌ی موچه‌ك���هی ،به‌و بڕه پاره‌یه‌ش نه ژنه‌كه ده‌توانێ���ت پێی بژیت ن���ه مناڵه‌كانیش، به‌چه‌ندان كێسی ترمان الیه كه پیاوه‌كان ش���وێنی نیش���ته‌جێبونی دیار نییه ،بۆ ئهوهی نه‌فقی ژن‌و منداڵه‌كه‌ی بدات". س���ه‌باره‌ت به‌بوونی یاسای ژماره 8و جێبه‌جێكردن���ی به‌رێوه‌ب���ه‌ری گش���تی نه‌هێش���تنی توندوتی���ژی دژی ژنان وتی "چه‌ند گرنگه یاساكه ته‌عدیل بكرێتهوه، ئه‌وه‌ن���ده‌ش گرنگه چاودێری یاس���اكه بكرێت بۆ ئهوهی بزانرێت تاچه‌ند ده‌چێته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه". كورده عومه‌ر وتیش���ی "ده‌بێت سااڵنه حكومه‌ت���ی هه‌رێم بودج���ه دابین بكات‌و وه‌زاره‌ت���ی كار پاره‌ك���ه دی���اری بكات، هه‌روه‌ها په‌رله‌مان چ���ۆن چاودێری ئه‌و یاسایه ده‌كات". ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ی نه‌هێشتنی توندوتیژی دژی ژن���ان ،ئاماژهی به مامۆس���تایه‌كی ئاین���ی كرد ك���ه دوو ب���رای ژنه‌كانیان ته‌اڵقداوه ،به‌اڵم تائێستا "نه‌فه‌قه‌ی ژن‌و مناڵه‌كانیان نادات". په‌رله‌مانت���ار هاژه س���لێمان ،جێگری س���ه‌رۆكی لێژنه‌ی مافی ئافره‌تان‌و ژنان له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ،ئام���اژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات له‌دادگاكان كار به‌و یاس���ایه كراوه ،به‌پێی یاس���اكه ئ���هو نه‌فه‌قه‌ی پێیده‌درێ���ت جی���اوازه ل���هوهی كه ئه‌و
زه‌ره‌ر‌و زیانه‌ی به‌ر ئافره‌ته‌كه كه‌وتووه، كه ئه‌گه‌ر ئ���هو ئافره‌ته به زوڵم له‌الیه‌ن پیاوه‌كه‌ی ته‌اڵق���دراوه ده‌بێت بۆ ماوه‌ی دوو س���اڵ به‌پێی باروگوزه‌رانی ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی پێده‌درێت كه له‌الیه‌ن لێژنه‌یه‌كی تایبه‌تیی���هوه بۆی دیاری ده‌كرێت ،به‌اڵم له‌گه‌ڵئه‌وه‌ش���دا هاژه ده‌ڵێت "به‌اڵم ئه‌و كاتانه‌ی كه له‌دادگاكان كار به یاس���اكه ناكرێت ،یان سووك ده‌كرێت ،ئه‌و كه‌م‌و كورتییه‌كه له‌الیه‌ن دادوه‌ره‌كه‌یه".
ی مامۆستایه‌ك ئاینی‌هه‌یه دوو ی ژنه‌كانیان برا ته‌اڵقداوه ،به‌اڵم ی تائێستا نه‌فه‌ق ه ژن‌و مناڵه‌كانیا ن نه‌داوه له‌ب���اره‌ی ئه‌و پیاوان���هی له‌دادگاكانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ���م ژن���ی دووه‌م ماره‌بڕ ی ده‌ك���هنو تائێس���تاش ئ���هو حاڵه‌تان���ه به‌رده‌وامه‌‌و تاچه‌ن���د لێپێچینه‌وه كراوه، جێگری سه‌رۆكی لێژنه‌ی مافی ئافره‌تان‌و ژن���ان له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان وتی "به‌ڕاس���تی جێگای داخه تائێس���تا ئه‌و حاڵه‌تان���ه به‌رده‌وامه ،قس���ه‌مان له‌گه‌ڵ وه‌زی���ری داد كردووه ،ب���ۆ ئهوهی رێ‌و شوێنی یاس���ایی بگرنه‌به‌ر به‌رانبه‌ر ئه‌و
پیاوانه‌ی پێش���ێڵی یاس���ا ده‌كه‌ن ،بۆیه ده‌بێت په‌رله‌مانیش چاودێر بێت به‌سه‌ر ئه‌و یاس���ایانه‌ی ده‌ریده‌كات كه تاچه‌ند له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه جێبه‌جێ ده‌كرێت". به‌پێ���ی یاس���ای باری كه‌س���ێتی ئه‌و ئافره‌تانه‌ی جیاده‌بنه‌وه له‌هاوسه‌ره‌كانیان س���ندوقێكی هاوكارییان بۆ تهرخانكراوه ك��� ه له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت���ی كاروكاروباری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی سه‌رپه‌رش���تیو چاودێری ده‌كرا ،به‌اڵم تائێس���تا ئه‌و س���ندوقه‌ی هاوكاری بۆ ئ���هو ئافره‌تانه دانه‌نراوه تا بتوان���ن هاوكاری ئه‌و ئافره‌تانه بكه‌ن كه له‌هاوسه‌ره‌كانیان جیاده‌بنه‌وه .سه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری جێبه‌جێنه‌كردنیش���ی هاژه سلێمان وتی "یاسای باری كه‌سێـتی كه له‌ساڵی 2008هه‌موار كرا ،زۆر به روونی هاتووه كه ده‌بێت حكومه‌ت س���ندوقێك دابنێت بۆ ئهوهی هاوكاری ئه‌و ئافره‌تانه بكه‌ن كه جیاده‌بنه‌وه ،به‌اڵم تاكو ئێستا ئه‌و سندقه پێكنه‌هێنراوه". ه���اژه وتیش���ی "قس���ه‌مان له‌گ���هڵ وه‌زی���ری كارو وه‌زی���ری دارایی كردووه، له‌به‌رانبه‌ریش���دا وه‌زیری كاری وتی ئێمه ئه‌و ژنان���ه هاوكاری ده‌كه‌ی���ن له‌ڕێگه‌ی تۆڕی چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی". ئامین���ه محه‌م���ه‌د ،ئافره‌تێكی ته‌مه‌ن سی‌‌و دوو ساڵه‌‌و ماوه‌ی 8مانگه له‌الیه‌ن هاوسه‌ره‌كه‌ی ته‌اڵقدراوه به‌هۆی هێنانی ژنی دووه‌م ،ئه‌و ئافره‌ته وتی "له‌دادگای قه‌زای مه‌خمور پیاوه‌كه‌م ژنی دووه‌هه‌می ماره‌بڕی‌‌و گواس���تییه‌وه ،دواتریش ئێمه پش���تگوێ خس���توو به‌ناچاری‌‌و به‌زۆری ته‌اڵقیدام". سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئایا پیاوه‌كه نه‌فه‌قه‌ی ئێوه ده‌دات‌و سودمه‌ند بوون له‌سندوقی هاوكاریی؟ ئامینه وتی "تائێستا شوێنی نیشته‌جێی هاوسه‌ره‌كه‌م دیار نییه‌‌و یه‌ك دیناری پێنه‌داوم كه خاوه‌نی دوو منداڵم له‌الی ماڵ���ه براكانم ده‌ژیم ،حكومه‌تیش هیچ هاوكارییه‌كی نه‌كردووم".
ئا :سارا قادر ی ی په‌رله‌مانتار دوو ساڵ به‌سه‌ر كار ی شه‌شه‌مدا تێده‌په‌ڕێت‌و كابینه ژماره‌یه‌ك ژنی به‌رچاو له‌په‌رله‌مان‌و ی لیژنه‌كانیدا ده‌بینرێن ،بۆ زانین ی ی چه‌ند ساڵ ئهوهی ك ه لهماوه رابردودا ئه‌و ژنانه تاوه‌كو چه‌ند ی ی چاره‌سه‌ربوون به به‌رژه‌وه‌ند كێشه‌كانی ژناندا كاریان كردووه، ی ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌مان له‌گ هڵ ئه‌ندام ی په‌رله‌مانی كوردستان له‌سه‌ر لیست گۆڕان په‌یمان عیزه‌دین سازداوه. ی رابردوودا ی دوو ساڵ ئاوێنه :لهماوه ی ی ژنان��� وه‌ك په‌رله‌م���ان‌و به‌تایبه‌ت��� په‌رله‌مانتار چیتان بۆ ژن كردووه؟ ی ی كار په‌یمان عیزه‌دین :ب���ۆ ئهوه ی ی په‌رله‌مان‌و به‌تایبه‌ت 2ساڵی رابردو ی په‌رله‌مانتاران هه‌ڵس���ه‌نگێنین ل ه ژنان ی كاركردنیان بۆ ژنان ،ئه‌بێت روانگ���ه ی په‌رله‌مانیدا ی كارو ئه‌رك ل ه چوارچێوه قس���هی له‌س���ه‌ر بكه‌ین ك ه خ���ۆی ل ه ی ده‌رچواندن���ی یاس���او چاودێریكردن جێبه‌جێكردنی���دا ده‌بینێت���هوه ل���ه‌م ی تا ئێس���تا كراوه بواره‌ش���دا ئ���هوه ی ی یاس���ای به‌ره‌نگاربونه‌وه ده‌ركردن��� ی خێزانییه ك ه له‌و یاس���ایه‌دا توندوتیژ به‌ش���ێك ل���ه مافه‌كان���ی ژن���ان ب���ۆ ده‌س���ته‌به‌ر كراوه بۆداكۆكیكردن له‌و ی روبه‌ڕوی دهبێتهوه. توندوتیژییان ه ی حیزبی نه‌بۆت ه ئاوێنه :ئایا جیاوازی ی ك���ه نه‌توان���ن پێكهوه ی ئ���هوه هۆ ی هاوبه‌ش پێش���كه‌ش بكه‌ن‌و پ���رۆژه له‌په‌رله‌مان تێیپه‌ڕێنن؟ په‌یم���ان عیزه‌دی���ن :م���ن بڕواموای ه ی پ���رۆژه‌ی تایبه‌ت ب ه ئاماده‌نه‌كردن��� ی ژنان په‌یوه‌ندی ب ه جیاوازی ئاراسته ی سیاس���ییهوه نیه ئهوهندهی په‌یوه‌ند ی بابه‌ته‌ك���هوه هه‌ی��� ه ك ه ب���ه كرۆك��� ی مه‌س���ه‌ل هی ژنان���ه ،به‌ش���ێكی زۆر ی ژنان په‌رله‌مانتار‌ه ژنه‌كان مه‌س���ه‌له نه‌یهێناونه‌ته په‌رله‌مان‌و ره‌نگ ه رۆژێك له رۆژان كاریان له‌س���ه‌ر ئه‌و پرس��� ه ی نه‌كردبێت ،یان گرنگییه‌كانیان له‌بوار ت���ردا بووبێ ،به‌دیوێكی تریش���داو له‌و ی ی كه كاركردن له‌س���ه‌ر مه‌سه‌له روو‌ه ی ی كار ی كۆمه‌اڵیه‌ت ژن���ان‌و عه‌داله‌ت��� هه‌م���وو په‌رله‌مانتارانه ،پرس���ی ژنان یه‌كێك نی ه له‌پرس���ه سه‌رباس���ه‌كان، ی ئه‌گه‌ر نا زۆر بابه‌تی تر هه‌یه سه‌ربار جیاوازی ئاراس���ت ه سیاسیه‌كان ئیراد‌ه هه‌ی ه بۆ كارله‌س���ه‌ر كردن���ی ،به‌نمون ه یاسای رێكخس���تنی خۆپیشاندان یان ی ی رێكخراوه ناحكومیه‌كان ،زۆربه كار فراكس���یۆن ه جیاوازه‌كان پش���تیوانیان لێكرد ،لێ���ره‌دا مه‌به‌س���ت ئهوهی ه ك ه ی ی ژن���ان بابه‌تێك ی مه‌س���ه‌له خ���ود جێ���ی بای���ه‌خ نی ه ج���ا له‌الی���ه‌ن ژن ه ی په‌رله‌مانتاره‌كان���هوه بێ���ت یان كۆ ئه‌ندامانی په‌رله‌مان . ئاوێنه :كێش���هی گ���هوره له‌به‌رده‌م ی هاوچه‌رخدا ی كۆمه‌ڵه یاسایه‌ك ده‌ركردن بۆ ژن چیی بووه له‌په‌رله‌مان؟ په‌یمان عیزه‌دین :من نازانم مه‌به‌ست ل���هو كۆمه‌ڵه یاس���ای ه چی���هو كامان ه ی زۆرتر ل ه هاوچ���ه‌رخ ب���وون ،ئ���هوه ی زۆرو تا راده‌یه‌ك په‌رله‌مان گفتوگ���ۆ ی توندی له‌سه‌ر كرابێت یاسای وه‌زاره‌ت ی جێنده‌ر ی بوو كه وش���ه رۆش���نبیر ی دروس���تكرد ت���ا ی زۆر مش���تومڕێك ئاستی گێڕانه‌وه‌ی یاساكه بۆ په‌رله‌مان كه دواتر وش���ه‌كه به پێناس���ه‌یه‌كه‌و‌ه ی ده‌ركرا ،راس���ته ئه‌و یاس���ای ه قسه زۆری له‌س���ه‌ر كرا ،به‌اڵم من پێموانی ه ی ی توندی به كرۆك كه یاساك ه په‌یوه‌ند ی ژنانهوه هه‌بوبێت. مه‌سه‌له ی گۆڕانیش له‌م ئاوێنه :ده‌ڵێ���ن ژنان دوو س���اڵه‌دا هیچیان پێنه‌بووه بۆ ژن، له‌و بارهیهوه چی ده‌ڵێیت؟ په‌یمان عیزه‌دین :سه‌ره‌تا حه‌زئه‌كه‌م ی ئه‌و راستییه بزانین ك ه پێشكه‌شكردن پ���رۆژه‌ی تایب���هت به ژنان ب��� ه ته‌نیا كاری ژنان���ی فراكس���یۆنه‌كان نی ه هه‌ر ی په‌رله‌مانتار‌ه ی تایبه‌تمه‌ندكردن بۆخۆ ژنه‌كان ب ه پرۆژه‌كانی ژنانهوه به‌شێك ه ی ی هه‌ی ه له‌س���ه‌ر بنه‌ما له‌و جیاكارییه ی گۆڕان ره‌گه‌ز ،بۆیه من وه‌ك فراكسیۆن ی ی له‌س���ه‌ر ئه‌كه‌م ،فراكسیۆن قس���ه ی تر ل ه گۆڕانیش وه‌ك فراكس���یۆنه‌كان ی كۆمه‌ڵگادای ه ی زاڵ ژێر كاریگه‌ریی بیر
په‌یمان عیزه‌دین
فراكسیۆنی گۆڕانیش وه‌ك فراكسیۆنه‌كانی تر له‌ژێر كاریگه‌ریی بیری زاڵی كۆمه‌ڵگادایه كه ژن‌و مافه‌كانی ژن له‌بابه‌ته الوه‌كییه‌كاندا حساب ئه‌كات تا لێدان ی رۆژنامه‌نوسێك بمانهه‌ژێنێ‌‌و لێدانی ژنێك بزه بخاته سه‌ر لێومان ،مه‌سه‌له‌ی ژنان له‌په‌رله‌مان‌و ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان به موجامه‌له ئه‌مێنێته‌وه
ی ژن ل��� ه بابه‌ت��� ه ك��� ه ژن‌و مافه‌كان��� الوه‌كییه‌كاندا حساب ئه‌كات ،ههرچهنده ی هه‌بوو بۆ فراكسیۆنی گۆڕان پرۆژیه‌ك ی ی كابانی ماڵ ،به‌اڵم به‌ڕا هاوكاریكردن من ئهوه به‌س نی ه بۆ كاركردن له‌سه‌ر ی گرنگی له‌م شێوه‌یه ،كاتێك پرس���ێك ی ئێمه ئه‌توانین بڵێن كار له‌سه‌ر مافه‌كان ژنان ئه‌كرێت كه ره‌وت ه سیاس���ییه‌كان لێدان���ی ژن‌و لێدانی رۆژنامه‌نوس وه‌ك یه‌ك سه‌یر بك هنو هه‌مان كاردانه‌وه‌یان ی هه‌بێت ل ه به‌رامبه‌ریدا ،به‌اڵم تا لێدان ی رۆژنامه‌نوس���ێك بمانهه‌ژێن���ێو لێدان ی ژنێك بزه بخات ه سه‌ر لێومان ،مه‌سه‌له ژنان له په‌رله‌مان‌و ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان ب ه موجامه‌له ئه‌مێنێته‌وه.
CMYK
10
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
komelayety.awene@gmail.com
کۆمه‌اڵیه‌تی
کۆمەاڵیه‌تی
11
komelayety.awene@gmail.com
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
نانسی عه‌جره‌م ب ه 17ده‌فته‌ر دۆالر هاتووهو كۆنسێرته‌كه‌شی ته‌واو نه‌كرد كێشه‌كان ی ژنان له‌كوێی خه‌م ی ژن ه په‌رله‌مانتاره‌كاندان
له‌هه‌ولێر په‌المار ی نانسی عه‌جره‌میان داوه ئا :دیڤان سامان
ی خه‌ڵك له‌سه‌ر ی په‌الماردان به‌هۆ ی عه‌جره‌م سته‌یجه‌كه ،نانس ی به‌جێهێشتووه‌‌و به‌ره‌و كۆنسێرته‌كه فرۆكه‌خان ه هه‌ڵهاتووه ،دوو كاتژمێر ی قس ه له‌فرۆكه‌خان ه ماوهتهوه بێئه‌و‌ه له‌گه ڵ هیچ كه‌سێكدا بكات.
چه‌ند مناڵێک قوربانی ده‌ستی سواڵکردنی دایکیان
فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د
دزییه‌ك ی تازه‌ی سواڵکه‌ره‌کان ئا :یه‌حیا به‌رزنجی ماوه‌یه‌كه هه‌ندێك له‌و ژنه قه‌ره‌جانه‌ی خه‌ریكی سواڵ كردنن ،شێوه‌یه‌ك له دزیكردنی تازه‌یان هێناوه‌ته‌ئاراوه‌‌و له‌ژێر داواكردنی پاره‌ی خێردا ،دزی له مااڵن ده‌ك هنو به‌و هۆكاره‌شه‌وه چه‌ندین ماڵ له‌سلێمانی دزییان لێكراوه. له‌ناو شاری سلێمانی قه‌ره‌جێكی زۆر ده‌بینی كه خه‌ریكی سواڵكردنن ،هه‌یانه وه‌ك����و گروپ گه‌ڕه‌كێك ب����ه ته‌واوه‌تی ده‌پشكنن‌و داوای پاره ده‌كه‌ن ،هه‌شیانه ئێستا له شه‌قام ه قه‌ره‌باڵغه‌كان داوا له شۆفێره‌كان ده‌كه‌ن .كۆمه‌ڵێكی تریان به فاڵ‌‌و جادوگه‌ری����یو به‌ختگرتنه‌وه س����ه‌رقاڵن ،هه‌ندێكیش خه‌ریكی كاری له‌شفرۆشتنن .ئه‌و قه‌ره‌جانه‌ی رابردوو به ده‌هۆڵ‌‌و زوڕن����او ئاهه‌نگ گێڕانه‌وه خه‌ریكب����وون ،ئه‌وان����هی خه‌ریك����ی دروس����تكردنی ئیشی ده‌س����ت بوون، ئێس����تا كه‌م تر بونه‌ته‌وه .ههرچهنده هێشتا قه‌ره‌جه ره‌س����ه‌نه‌كان له‌كاری خۆی����ان به‌رده‌وامن .م����ام عومه‌ر كه ریش����ه‌كانی سپی بووه یه‌كێكه له‌وانه، ئه‌و زۆر نیگه‌رانه به‌و دۆخه‌ی قه‌ره‌جی تێكه‌وت����ووهو گله‌ییش ل����ه حكومه‌تی هه‌رێم ده‌كات‌و ده‌ڵێت "كه‌س ئاوڕمان لێناداته‌وه ،یه‌ك دنیا ش����تی ناشیرین ش����وێن ئێمه خراوه ك����ه زۆربه‌ی وه‌ها نیی����ه ،ی����ه‌ك دنیا ع����ه‌ره‌ب‌و خه‌ڵكی ناوچه‌كانی ت����ر تێكه‌ڵ به ئێمه بوون، ئه‌وان����هی دزی ده‌كه‌ن ق����ه‌ره‌ج نین‌و خه‌ڵكی ترن" .س����ه‌باره‌ت به پیشه‌ی دێرینی قه‌ره‌جه‌كان مام عومه‌ر ده‌ڵێت "منیش له‌گ هڵ ئه‌وه‌دام كه ئه‌و كارانه‌ی رابردوو ره‌واجی نهماوه ،كێ پاڵوپاڵێوی ێ سه‌به‌ته‌و شتی كورده‌واریی ده‌وێت ،ك به‌كاردێنێ����ت ،ك����ێ ئاهه‌نگه‌كانی به ده‌هۆڵ‌‌و زوڕنا ده‌كات". زۆربه‌ی قه‌ره‌جه‌كان دووركه‌وتونه‌ته‌وه له‌و كارانه‌ی پێی ناوداربوون ،له ئێستادا زۆرێكیان رویان كردووه‌ته سواڵكردن، له‌نێو ئه‌وانه‌ش����دا كه س����واڵ ده‌كه‌ن، باندی دزیی����ان تیاده‌ركه‌وتووه‌‌و له‌زۆر شوێنی سلێمانی ئه‌و شێوه دزییانه‌یان دووباره بونه‌ته‌وه كه له‌یه‌ك ده‌چن. زۆرب����هی ئه‌و هاواڵتییان����هی دزییان لێكراوه له‌ی����ه‌ك بۆچووندا كۆده‌بنه‌وه "ش����اری س����لێمانی بووه ب����ه چاوگی ق����ه‌ره‌ج‌و س����واڵكه‌ری جۆراوجۆر ،نه پۆلیسی له‌ناوبردنی تاوان ،نه ئاسایش، كه‌س خۆی به به‌رپرسیاری ئه‌و هه‌موو سواڵكه‌ره نازانێت ،پێیانوایه سلێمانی به‌ڕه‌اڵكراوه ،هه‌روه‌ها پێشیانوایه ئه‌و قه‌ره‌جانه‌ی كه دزی ده‌كه‌ن ،له‌شێوه‌ی بان����د دان‌و به‌ته‌نها نی����ن ،ته‌نانه‌ت له ژێر س����ایه‌ی س����واڵكردن‌و خێردا ئه‌و كاره ده‌كه‌ن كه هاواڵتی ئاسایی جگه له س����ۆزێك ناتوانێت ئ����هو گومانه‌یان لێبكات". چیمه‌نی ته‌مه‌ن 24ساڵ هێشتا ترسی ئه‌و رۆژه له دڵ‌وده‌رونیا نه‌ڕه‌ویوه‌ته‌وه، ئ����هو ده‌ڵێت "به‌ته‌نه����ا له‌ماڵه‌وه بووم ئه‌وه‌نده‌م زانی ژنێكی قه‌ره‌ج به‌س����ه‌ر
باشه بۆ ناپرسن كه‌س ئاوڕمان لێناداته‌وه ،یه‌ك له‌م شاره‌دا ئه‌و دنیا شتی ناشیرین هه‌موو قه‌ر‌هج‌و سواڵکه‌ره چییه؟ شوێن قه‌ره‌جه‌کان خراوه كه زۆربه‌ی زۆر رووداوی خراپتر له‌دزیکردن وه‌ها نییه، دنیایه‌ک عه‌ره‌ب‌و ده‌كه‌وێته‌وه خه‌ڵكی ناوچه‌كانی ئه‌گه‌ر به‌ر تر تێكه‌ڵ به ئێمه به‌و دیارده‌یه بوون نه‌گیرێت س����ه‌رمه‌وه‌یه ،وتی پاره‌م بده‌رێ ،وتم پاره‌م پێنییه ب����ڕۆ دهرهوه ،په‌الماری مل����ی دام‌و كه‌وتم����ه س����ه‌ر ئه‌رزه‌كه‌و ملوانكه‌ك����هی ملم����ی هه‌ڵپڕچكاند‌و به په‌ل����ه رایك����رده دهرهوه" .چیمه‌ن كه تازه شووی كردووه وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "كاتی ئه‌و روداوه ل����ه ماڵی خه‌زوری بووه ،بۆ ئ����هوهی به ته‌نها له‌ماڵه‌كه‌ی خ����ۆی نه‌بێت ،تاوه‌كو هاوس����ه‌ره‌كه‌ی ل����ه كاره‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه" .وتیش����ی "ش����ه‌اڵ هه‌ر به‌ته‌نه����ا بومایه ،نه‌وه‌كو ئه‌و روداوه‌م به‌س����ه‌ردا هات كه وه‌خت ب����وو بمخنكێنێ����ت" .چیمه‌ن هێش����تا جێ په‌نج����هو چڕنوقی ئ����هو قه‌ره‌جه به ال ملییه‌وه م����اوه ،وێڕای تێپه‌ڕینی 3رۆژ به‌س����ه‌ر روداوه‌كه ،س����ه‌باره‌ت ب����هوهی بۆچی له‌و ماڵ����ه‌ش به ته‌نها ب����ووه ،ئ����هو وتی "خه‌س����ووم چووه ئه‌و ب����ازاڕه بچوك����هی گه‌ڕه‌كه‌كه‌مان، من به ته‌نها له ماڵ����هوه مابووم‌و پاڵ كه‌وتبووم ،ئه‌وه‌نده‌م نه‌زانی كه‌س����ێك به‌سه‌ر س����ه‌رمه‌وه‌یه‌و ئهوهندهی نه‌برد به‌هێ����زو رق‌و كین����هوه په‌الماری����دام، ئه‌گه‌ر پڕكێش����یم نه‌كردایه‌و به‌رپه‌چم نه‌دایه‌ته‌وه ده‌یخنكاندم ،ئێستاش له‌و په‌الماردانه ده‌ترسم". س����ه‌فین ك����ه خاوه‌ن����ی دوكانێكی چاككردن����هوهی كۆمپیوت����ه‌ره وه‌ك كاره‌ك����هی تاوه‌كو دره‌نگانی ش����هو له دوكانه‌كه‌ی ده‌مێنێته‌وه ،سه‌باره‌ت به‌و روداوه‌ی كه جاری دووه‌مه به‌سه‌ر ماڵی باوكیدا هاتووهو ئه‌مجاره هاوسه‌ره‌كه‌ی بووه‌ته قوربانی ،ده‌ڵێت "ئه‌و قه‌ره‌جانه هه‌م����وو ش����تێ ده‌كه‌ن ،ل����ه نه‌بوونی لێپرسینه‌وه ،ئه‌وانه ئازادن هه‌رچییه‌ك بكه‌ن ،له‌ژێر ساباتی خێر‌و نه‌داریدا ئه‌و كاره ده‌كه‌ن‌و كه‌س گومانیان لێناكات، ل����ه ش����وقه‌كانی كارێزه‌وه‌وش����ك به‌م روداوه‌ی ماڵی ئێم����هوه ئهوه پێنجه‌م
روداوه ،جگه لهوهی جارێكیتر به‌سه‌ر ماڵی باوكمدا هه‌م����ان روداو رویداوه، به‌اڵم باوكم به‌خه‌به‌ر هاتووهو ژنه‌كه به بیانوی داوای پاره‌ی خێر خۆی قوتار كردووه". ئه‌و هاواڵتیی����ه پییوایه ك����ه كاری پۆلی����س‌و ده‌زگای ئه‌منیی����ه‌كان ته‌نها ئهوه نییه به‌ده‌وری شاردا بسوڕێنه‌وه، ئیت����ر ناو كۆاڵن‌و كوچه‌كانی ش����ار به الوه بخ����ه‌ن ،ده‌ش����ڵێت "ئ����هو هێزانه ماندوده‌ب����ن ،به‌اڵم گرنگ����ه رێگری له هۆكاره‌كان����ی روونه‌دان����ی رووداوێ����ك بگیرێت" .ئه‌و به‌كه‌مێ����ك هه‌ڵچونه‌وه ده‌ڵێت "باش����ه بۆ ناپرسن ئه‌م هه‌موو قه‌ره‌جه چییه له‌م شاره؟ ئه‌م هه‌موو س����واڵكه‌ره؟ ئ����هی چاوه‌ڕوان����ی چی ده‌كه‌ی����ت؟ زۆر رووداوی خراپتری����ش ده‌كه‌وێته‌وه ئه‌گ����ه‌ر به‌ر به‌و دیارده‌یه نه‌گیرێت" .ئه‌و بۆ په‌یامنێره‌كه‌ی ئاوێنه كه شه‌وی روداوه‌كه له دوكانی ناوبراو بووه نمونه‌یه‌ك دێنێته‌وه‌و ده‌ڵێت "له‌و گه‌نجانه‌ی ده‌وه‌س����تن جامی ئوتومبێل پاك ده‌كه‌نه‌وه ،جارێك له‌وێوه رۆشتم ه����ه‌زار دینارم پێدا ،له‌و س����ه‌ره‌وه كه هاتمه‌وه پاكی كردهوهو هیچم پێنه‌دا، ههندێ قوڕاوی كرد به‌جامی سه‌یاره‌كه، ئهوه كاری من نییه وه‌كو هاواڵتی كابرا بگرم یان به‌رشه‌قی بده‌م ،له‌خۆڕا توشی كێشه ده‌بیت ،ئهوه كاری حكومه‌ته كه نه‌هێڵێت خه‌ڵك له‌و فلكانه بوه‌ستێت‌و ئه‌و شێوه كارانه بكه‌ن". هاواڵتییه‌كی تر له گه‌ڕه‌كی به‌كره‌جۆ چیرۆكێكی له‌سه‌ر سواڵكه‌رێك هه‌بوو كه ویس����تویه‌تی دزیی لێبكات ،زریان محه‌م����ه‌د ده‌ڵێ����ت "ئه‌و س����واڵكه‌رانه به‌ده‌رفه‌تی ده‌زانن كه ده‌رگای ماڵه‌كه كراوه بێت ،بێ له‌ده‌رگا دان خۆی پیا ده‌كات ،ئه‌گه‌ر كه‌س����ی لێب����وو داوای خێرده‌كه‌ن ،ئه‌گه‌ر به ته‌نها بێت ،ئه‌و
كه‌سه په‌الماری ئه‌ده‌ن‌و دزی ده‌كه‌ن". ئه‌و به پێكه‌نینێكه‌وه باس لهوه ده‌كات كه س����ه‌عات 7ی به‌یانی ژنێكی قه‌ره‌ج "گێره"ی به‌ماڵه‌كه‌یاندا كردووه ،تاوه‌كو دایكی له خه‌و به‌خه‌ب����ه‌ر هاتووه ،كه لێیپرس����یوه ت����ۆ لێره چ����ی ده‌كه‌ی؟ وتویه‌تی "خێرێكم پێبكه‌ن" .وتیش����ی "ئه‌گه‌ر وه‌ك����و گه‌نجێك لێیبده‌ی دوور نییه تۆمه‌تباریشت نه‌كات ،ره‌نگه بڵێ ته‌عدای ش����ه‌ره‌فی لێك����ردووم ،له‌به‌ر ئهوه ئه‌وانه بۆیان لواوه ،نازانی چییان به‌رامبه‌ر بكه‌یت". له‌الی خۆیهوه به‌رپرسێكی پۆلیسی كه‌رتێك����ی گه‌ڕه‌كه‌كان ك����ه بۆی نییه لێ����دوان ب����ۆ رۆژنامه‌نوس����ان ب����دات س����ه‌باره‌ت به‌كه‌یس����ی قه‌ره‌ج����ه‌كان وت����ی "له‌كه‌رته‌ك����هی ئێم����ه چه‌ن����د قه‌ره‌جێك به‌دزییه‌وه گیراون‌و ره‌وانه‌ی ته‌س����فیراتمان كردوون ،پێویسته به‌ر ل����هو دیارده‌یه بگیرێ����ت ،ده‌نا رێژهی تاوان زیاد ده‌كات". ئه‌و به‌رپرس����هی پۆلی����س ئه‌وه‌ش ناش����ارێته‌وه ك����ه هاواڵتیانی����ش كه‌مته‌رخه‌من ل����ه روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی ئه‌و روداوانه كه ناچن س����كااڵ له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه تۆمار بكه‌ن ،یاخود روداوه‌كه ل����ه ده‌زگا ئه‌منییه‌كان ده‌ش����ارنه‌وه. وتیشی "دوو ژنی قه‌ره‌جمان ده‌ستگیر كرد گوایه دزییان كردووه ،به‌اڵم كاتێ بانگی ئه‌و خه‌ڵكه ده‌كه‌ی كه پێش����تر س����كااڵیان كردووه بێ����ن تاوانباره‌كه ببینن ،بزانن ئه‌و كه‌سه دزی له‌وانیش كردووه ،كه‌س نایه‌ت ،خۆ پۆلیس����یش ناتوانێت كه‌سێك ماڵه‌و ماڵ بگێڕێت، به‌داخه‌وه هوشیاریی یاساییمان نییه". په‌یامنێره‌ك����هی ئاوێنه ل����ه دوكانی س����ه‌فین بووه بۆ كارێكی كۆمپیوته‌رو ئه‌و روداوه رویداوه ،چۆن ناوبراو توڕه ده‌بێت‌و به ته‌واوه‌تی ش����پرزه ده‌بێت. ب����ه‌ده‌م دوكان داخس����تنهوه قس����هی كردووه "ئێس����تا ده‌چمه ئه‌و خێمانه‌ی ماڵه قه‌ره‌ج����ه‌كان ،هه‌مووی تێكوپێك ئه‌ده‌م" .وتیشی "ژنه‌كه‌م سكی هه‌یه، ك����ێ ده‌ڵێت زیان به منداڵه‌كه‌ش����مان نه‌گه‌یش����تووه" .پ����اش س����ه‌عاتێك گهڕایهوه ،به‌اڵم ئه‌و كێشه‌یه‌ی توشیان هاتووه به‌رده‌وام قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كرد، سه‌فین وتی "وام لێهاتووه هه‌ر قه‌ره‌ج ببینم به‌ر شه‌قی بده‌م" .ئه‌و به‌رده‌وام بوو له وردودرشتی ئه‌و روداوه‌ی به‌سه‌ر خێزانه‌كه‌ی����دا هاتووهو وتی "ئه‌مانه له شێوه‌ی باندن ،كوڕی گه‌ڕه‌ك بینیویانه ته‌كس����ییه‌ك چاوه‌ڕێی كردووه ،دوای ئهوهی له‌ماڵی ئێمه هاتۆته‌ده‌ر سواری ته‌كسییه‌كه بووهو رایكردووه" .هه‌روه‌ها وتیش����ی " ژنه‌كه‌م هه‌ستی كردووه كه جانتایه‌كی پێبووه كه جلی تری تیایه، ك����ه تاوانه‌ك����ه به ئه‌نج����ام ده‌گه‌یه‌نن جلوبه‌رگه‌كه‌ی����ان ده‌گۆڕن" .س����ه‌فین هه‌رچه‌ن����ده توڕه‌یه كه ئ����هوه دووه‌م ج����اره روداوی به‌و ش����ێوه‌یه روبه‌ڕوی خێزانه‌كه‌ی ده‌بێت����هوه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش ناش����ارێته‌وه كه له‌نێو ئه‌و كه‌سانه‌ی س����واڵیش ده‌كه‌ن ،خه‌ڵكی تێدایه گه‌ر موس����ته‌هه‌قیش نه‌بێت ،زیانی بۆ هیچ كه‌سێك نییه.
ی تایب���هت به‌ئاوێن ه س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ی ئه‌وه‌ن���ده بێزار‌و راگه‌یان���د "نانس��� نیگ���ه‌ران ب���وو كۆنسێرته‌كه‌ش���ی ته‌واو نهك���رد ،چونك��� ه زۆر بێزاربوو ی ئاماده‌بووان ،بۆی ه له‌هه‌ڵس‌و كه‌وت��� ی نه‌دا ده‌گری���او له‌فرۆكه‌خانه‌ش رێگه ی بچێت ه ژوره‌كه‌ی". ستافه‌كه‌ش ی ی روداوه‌ك���ه س���ه‌باره‌ت به‌ك���ۆ ی عه‌ج���ره‌م، ئاهه‌نگه‌ك��� هی نانس��� ی كۆنسێرته‌ك ه ئه‌حمه‌د سه‌رپه‌رشتیار روان���دوزی ،ب���ه ئاوێن��� هی راگه‌یان���د "نانسی له‌خۆش���ییان ده‌گریا ،چونك ه ی زۆر خۆشحاڵبوو ك ه هه‌وادارێكی زۆر له‌كوردستان هه‌یه". ی هه‌ندێك زانیاریی ،هونه‌رمه‌ند به‌پێ ی 17ده‌فته‌ر "نانس���ی عه‌جره‌م" به‌بڕ ی ئ���هو دۆالر هات���ووه ب���ۆ س���ازكردن ئاهه‌نگ ه ك ه 12كاتژمێر له‌كوردس���تان ی ی دروستبوون بمێنێته‌وه ،به‌اڵم به‌هۆ ی ی پێشكه‌ش���كردن كێش���ه له‌كات��� ی كۆنسێرته‌كه‌یدا ،نهیتوانیوه تا كۆتای ی وتن به‌رده‌وام بێت ،بۆی ه هه‌ر له‌گۆران ی هه‌مان رۆژ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و ل ه سه‌عات 3 ی جێهێشتوو رۆیشته‌و‌ه بۆ شه‌و هه‌ولێر لوبنان. ی ی گه‌الكسا ی 12/22له‌هۆڵ ش���هو ی ی عین���كاوه ،كۆمپانیا له‌ش���ارۆچكه ی ب���ۆ هونه‌رمه‌ند " "clueكۆنس���ێرتێك ی عه‌ج���ره‌م" س���ازكرد ،به‌اڵم "نانس��� ی ی كێشهو پشێوی ی دروس���تبوون به‌هۆ ی ن���او هۆڵه‌ك���ه "نانس���ی" هۆڵه‌ك���ه ی ی بۆ ی ئه‌و كاته جێهێش���ت‌و نه‌یتوان ی بكات‌و به‌رده‌وام تهرخانكراوه ت���ه‌واو بێت له‌گۆرانی وتن. ی ی بلیت ب���ۆ كۆنس���ێرته‌كه نرخ��� ی له‌ریزی پێش���هوه ب ه 5سه‌د نانس���
ی ئه‌وی���ش ی دوا دۆالر ب���ووهو له‌ری���ز 4س���ه‌د دۆالر‌و ریزه‌كان���ی تریش 250 ی دۆالر ب���ووه ،كه‌متری���ن نرخیش بڕ ی 75دۆالر ب���ووه ك ه زۆرینه‌یان زگورت ی كرا له‌م ب���وون ،به‌اڵم ئ���هوهی تێبین ی خێزانه‌كان كه‌مبوو كۆنسێرته‌دا ژماره ی بۆ كۆنسێرته‌كه‌‌و به‌شی زۆرینه زگورت ی ب���وون .كۆنس���ێرته‌كه له‌كاتژمێر 10 ی بۆ ی پێكرد ،ده‌بوو نانس شه‌و ده‌ست ی بڵێت ،به‌اڵم ی 45خوله‌ك گۆران ماوه ی بڵێت. ی ته‌نها 30خوله‌ك گۆران توان ی كۆنس���ێرته‌ك ه خه‌ڵكێكی زۆر له‌كات له‌نێو هۆڵه‌ك ه ئاماده‌ب���وو ،به‌اڵم هه‌ر ی ی هاتنی "نانس���ی" به‌هۆ له‌س���ه‌ره‌تا ی وێنه‌گرتن���هوه له‌الیه‌ن ئه‌و كه‌س���انه ی هۆڵه‌كه‌ی���ان ی ئه‌منیه‌ت��� پاراس���تن ی له‌ئه‌س���تۆ گرتبوو پش���ێویی‌‌و ئاڵۆز ی ی ئهوه دروستبوو ك ه ئه‌مه‌ش بووه هۆ ی راس���ته‌وخۆ هۆڵه‌ك ه جێبهێڵت‌و نانس له‌ده‌ست خه‌ڵك رابكات‌و بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ فڕۆكه‌خانه. ی ته‌مه‌ن س���امان كه‌ریم ،گه‌نجێك��� 22س���اڵ بوو ،ئه‌و ب��� ه نیگه‌رانیه‌و‌ه ی هاتبوون بۆ ی "به‌داخه‌وه ،ئه‌وان ه وت��� ی كۆنسێرت‌و هۆڵه‌كه ،خۆیان پاراستن ی بوون ه هۆكاری دروس���تبوونی ئاڵۆزی ن���او هۆڵه‌ك���ه ،چونكه خۆی���ان زیاتر تامه‌زرۆی وێنه‌گرتن بوون". ی "پاس���ه‌وانه‌كان ئه‌و گه‌نجه وتیش��� ی ی روو هۆكارب���وون ،خه‌ڵك هه‌م���وو له‌س���ه‌ر ش���انۆ كردو رێگه‌ی���ان نه‌دا كۆنسێرته‌ك ه ته‌واو بێت". هۆگ���ر خه‌لی���ل ،یه‌كێ���ك ب���وو ی كۆنس���ێرته‌كه ،ئه‌و له‌ئاماده‌بووان��� ی پاس���ه‌وانه‌كان، س���ه‌ره‌ڕای كێش���ه ی ی گۆرانیبێژیش ب ه هۆكارێك كریستاڵ ت���ری دروس���ت بوونی ئه‌و پش���ێویی ه ی ئهوهی كچ ه هونه‌رمه‌ند دهزانێت "دوا ی "كریستال" ،چووه سه‌ر شانۆ‌و سی د خۆی دای ه "نانسی" خه‌ڵك زیاتر رویان ی ی كه‌م له‌سه‌ر ش���انۆ كردووه‌‌و به‌هۆ ی ی شانۆكه‌‌و سه‌رقاڵ ی پاراس���تن ستاف ی خۆیان، ئهوانی���ش ب���ه وێنه‌گرتن��� بارودۆخه‌ك ه خراپ ب���ووهو نهتوانراوه ی هۆڵه‌ك ه بكه‌ن ،بۆی ه "نانسی" كۆنترۆڵ
ی وێنه‌ی كوردستان پێناشیرین كرا، مه‌عقوول نیی ه خه‌ڵك وه‌ها ره‌فتار بكات ی له‌کاتی گۆران وتن ،یه‌كێك ده‌ستی ده‌خست ه ی سه‌ر ملی وێنه ی ده‌گرت ،یه‌كێك تر له‌ته‌نیشتیه‌و‌ه ده‌وه‌ستا ،بۆی ه ی ی گۆران نه‌یده‌توان ی بڵێت‌و به‌ناچار رایكرد
نانسی عه‌جره‌م
ی رایكردووه‌‌و نهیتوانیوه له‌س���ه‌ر گۆران وتن‌و ش���انۆ بمێنێت���هوه" .ئه‌و گه‌نج ه ی ی "ده‌ب���وو ئ���هو كۆمپانیای ه وتیش��� ی هێناوه ،حس���اب بۆ ئه‌و گۆرانیبێژه ی هۆڵه‌ك ه ئه‌وه‌ش بكات ك��� ه كۆنترۆڵ ی ی ئه‌منی‌‌و دروست نه‌بوون بكات له‌ڕوو پش���ێویی‌‌و نائارام���ی ،چونك ه پێموای ه ئه‌و هونه‌رمه‌ن���ده له‌ژیانی نایه‌ته‌و‌ه بۆ ی ی كوردستان كوردستان ،هه‌روه‌ها وێنه پێناشیرین كرا ،مه‌عقوول نیی ه خه‌ڵك
وه‌ها ره‌فتار بكات". ئامانج ره‌س���وڵ ،له‌ڕیزی پێش���هوه دانیش���تبوو له‌گه‌ڵ چوار هاوڕێی تری، وه‌ك ئ���هو ده‌ڵێ���ت "نانس���ی ،هه‌ر ب ه ی راكردن رۆیش���تووه ،چونك ه به‌ته‌واو بێزاربووه به‌ده‌ست وێنه‌گرتنه‌وه ،هه‌ر ی ی وتن ،یه‌كێك ده‌س���ت له‌ن���او گۆران ی وێنه‌ی ده‌گرت ده‌خس���ت ه س���ه‌ر مل یه‌كێكی تر له‌ته‌نیش���تیهوه ده‌وه‌ستاو ی ی ده‌گ���رت ،بۆی���ه نه‌یده‌توان وێن���ه
ی بڵێ���ت‌و به‌ناچ���اری رایكرد گۆران��� له‌كۆنسێرته‌كه". ی داخ ه ئ���هو گه‌نج ه وتیش���ی "جێگا ی به‌مشێو‌ه پێش���وازی له‌هونه‌رمه‌ندان ی وای���ان به‌م ی بكرێ���ت ،كارێك بیان��� ی نه‌گه‌ڕێته‌و‌ه هونه‌رمه‌ند‌ه كرد به ژیان بۆ كوردستان". س���ه‌رچاوه‌یه‌كیش ئ���هوهی به‌ئاوێن ه ی ی نانس��� راگه‌یان���د "دوای ئ���هوه كۆنس���ێرته‌ك ه جێده‌هێڵێ���ت ،كچ��� ه هونه‌رمه‌ند كریستال-یش بۆ فڕۆكه‌خان ه ده‌چێت ،بۆ ئهوهی له‌و نیگه‌ران نه‌بێت‌و ی ئه‌و به‌هۆكار نه‌زانێت ،چونكه به‌شێك ی نانس���ی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ توڕه‌بوونه‌كه كریستال كه چۆت ه سه‌ر شانۆ". ئه‌و سهرچاوه وتیش���ی "له‌به‌رنامه‌‌و پرۆگرامدا نهبووه ك ه كریس���تال بچێت ه ی دی خۆی بدات ب ه س���ه‌ر شانۆ‌و س��� ی ئاگادارنه‌بوو‌ه نانسی ،هه‌روه‌ها نانس ی ی كچ���ه هونه‌رمه‌ندێ���ك له‌كات لهوه گۆرانی وتن دێت ه سه‌ر شانۆ ،بۆی ه له‌م كرداره توڕه ب���ووهو دواتریش خه‌ڵك زیاتر به‌ره‌و شانۆكه رۆیشتن‌و نه‌توانرا ێ خه‌ڵك بكرێت". كۆنترۆڵ ی ی "به‌ش���ێكی زۆر هه‌روه‌ها وتیش��� ی هاتب���وون ته‌نها بۆ وێنه‌گرتن ئه‌وانه هاتبوون‌و ب���ۆ گوێگرتن له‌گۆرانییه‌كان نه‌هاتبوون ،بۆی���ه فیك ه لێدان‌و ده‌نگ ه ی ی زۆر هه‌بوو نه‌ده‌توانرا به‌ته‌واو ده‌نگ گوێ له‌گۆرانییه‌كان بگریت". له‌به‌رامبه‌ریش���دا كچ��� ه هونه‌رمه‌ند "كریستال" ئه‌و هه‌وااڵن ه ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌و قس���ان ه به هیچ شێوه‌یه‌ك راس���ت نین‌و من بانگهێش���ت كراوم‌و ی ل��� ه م���ن نیگ���ه‌ران نهبووهو نانس��� ی ی خۆم‌و نانس��� دواتری���ش وێنه‌كان��� باڵوده‌كه‌مه‌وه". ی ی به بڕ ی ئایا نانس سه‌باره‌ت بهوه ی 14ده‌فته‌ر دۆالر هاتووه بۆ سازكردن ی ی كۆمپانیای كۆنس���ێرته‌كه؟ پاریزه‌ر " clueئ���اراز برادۆس���تی" ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌و بڕه پاره‌یه زۆره‌‌و دوور‌ه له‌ڕاس���تی ،چونك ه "به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ی هونه‌رمه‌ندێك ناكرێ���ت ب���ۆ هێنان��� ی 14ده‌فته‌ر دۆالر س���ه‌رفبكه‌یت، ب���ڕ
ی ئ���هو كۆمپانیایه چه‌ند ئ���هی قازانج ده‌بێت؟". ی clue پارێ���زه‌ری كۆمپانیای��� ی ی گرێبه‌س���ت ئاماده نه‌ب���وو چۆنیه‌ت كۆمپانیاو نانس���ی ،ئاش���كرا بكات ك ه ی چه‌ندی پاره پێ���دراوه له‌به‌رانبه‌ر بڕ ی ئه‌م ی 22 ی كه شه‌و ئه‌و كۆنس���ێرت ه ی عینكاو‌ه سازیكرد. مانگ ه له‌شارۆچك ه ی "ناكرێت بڕی ئه‌و برادۆستی وتیش��� پاره‌یه ئاش���كرا بكه‌ی���ن ،چونكه ئهوه ی ب��� ه كۆمپانی���اوه هه‌یه ك ه په‌یوه‌ند ی له‌گه‌ڵكردووه ،به‌اڵم به‌چه‌ند گرێبه‌ست ئه‌و بڕه پاران هی ده‌وترێت زۆر زۆر لهوه كه‌متره". ی له‌باره‌ی ئ���هوهی ده‌گوترێت ئهوه هاتبوو "نانس���ی عه‌ج���ره‌م" نهبووهو هونه‌رمه‌ندێكی تر بووه ،پارێزه‌ر ئاراز، ده‌ڵێت "بهالمهوه س���ه‌یره ده‌ڵێن ئهوه ی چۆن قبوڵ ی نهبووه ،دواتر نانس نانس ی ئه‌و ده‌كات كه‌سێكی تر بێت‌و به ناو ی ی بڵێت؟ به‌دڵنیایی ده‌ڵێم خۆ گۆران بوو". له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���هوهی چه‌ن���د كه‌س به‌شدارییان له‌كۆنس���ێرته‌ك ه كردووه‌‌و ی ئه‌م كۆنس���ێرته چه‌ند بووه؟ داهات��� ی ی clueئاراز وت ی كۆمپانیا پارێ���زه‌ر ی "له‌نێوان 1200بۆ 1500كه‌س ئاماده كۆنسێرته‌ك ه بوون ،به‌اڵم تائێستا ئه‌و ی حس���ابه‌مان نهكردووه كه داهاته‌كه چه‌ند بووه". ی رواندوزی، هاوكات ئه‌حمه‌د سوبح به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كۆمپانی���ا ره‌وان���دوز‌و ی ی نانس سه‌رپه‌رشتیاری كۆنسێرته‌ك ه ی ئهمنییهوه ك���ردووه ،ئاماژه ل���ه‌ڕوو بۆ ئه‌وه‌ده‌كات هیچ كێش���ه‌یه‌كی ئه‌وتۆ ی نه‌ب���ووه ك��� ه ببێته ه���ۆی بێزاربوون ی روویدا هونه‌رمه‌ند نانسی ،به‌اڵم ئهوه ی كۆنس���ێرته‌كه بوو ،ئه‌ویش له‌كۆتای ی "زۆری خه‌ڵك ب���ۆ وێنه‌گرتن به‌ه���ۆ روویدا ،به‌اڵم ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه نیگه‌ران نهبووه". ی وتیش���ی "بڕیاره ئه‌حمه‌د رواندوز ی 3جارێكی تر نانسی بگه‌ڕێته‌و‌ه له‌مانگ بۆ كوردس���تان‌و كۆنسێرتێكی تر بكات له‌ڕێگای كۆمپانیایه‌كی لوبنانییه‌وه".
پیاوان له‌دادگاكان ی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم ژن ی دووه‌م‌و سێهه‌م ده‌هێنن ئا :عیسا خدر به‌پێی ئامارێك كه وێنه‌یه‌كی ده‌ست ئاوێنه كه‌وتووه له 6مانگی یه‌كه‌می ساڵی 2011له‌شاری هه‌ولێر 7هه‌زار‌و 352كه‌س هاوسه‌رگیرییان كردووه، هه‌روه‌ها 903حاڵه‌تی جیابونه‌وه‌ش "ته‌اڵق" تۆماركراوه .هه‌ر له‌و ئاماره‌ی كه ده‌ست ئاوێنه كه‌وتووه ئاماژه به هۆكاری جیابونه‌وه‌كان كراوه ،كه 15 بۆ 20ئافره‌ت به‌هۆی نه‌گونجان له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كانیان ته‌اڵقدراون .هه‌روه‌ها 20بۆ 25ئافره‌تیتر به‌هۆی جیاوازی ته‌مه‌ن ته‌اڵقدراون 25 ،بۆ 30ئافره‌تی تریش به هۆكاری نه‌زۆكی له‌الیه‌ن پیاوه‌كانیانه‌وه ته‌اڵقدراون‌و 30بۆ 35ئافره‌تیش تریش به‌هۆی خیانه‌تی زه‌وجی ته‌اڵقدراون. ه���ه‌ر له‌و ئاماره‌دا هات���ووه كه 35بۆ 40ئافره‌ت به‌ه���ۆی نه‌بوونی ماڵی جیا له‌الی���ه‌ن پیاوه‌كانیانه‌وه ته‌اڵقدراون40 ، ب���ۆ 45ئافره‌تی تری���ش به‌هۆی ئهوهی پیاوه‌كانیان ژنی دووه‌میان هێناوه داوای ته‌اڵقیان كردووه‌‌و دواتریش ته‌اڵقدراون. هه‌روه‌ها 45بۆ 50ئافره‌تی تریش به‌هۆی ته‌كنه‌لۆجیای سه‌رده‌م "مۆبایل" له‌الیه‌ن هاوس���ه‌ره‌كانیان ته‌اڵق���دراون .به‌هۆی تووش���بوونی یه‌كێك له‌هاوسه‌ره‌كان -50 55ئاف���ره‌ت ته‌اڵق���دراون ،هه‌روه‌ها 55 ب���ۆ 60ئافره‌ت���ی تر به‌هۆی ه���ۆكاری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ته‌اڵقدراون .به‌هۆی خراپی باری ئابوریی 60بۆ 65ئافره‌ت له‌الیه‌ن هاوس���ه‌ره‌كانیان ته‌اڵقدراون‌و 65بۆ 70 ئافره‌تی تر به‌هۆكاری ئاینی ته‌اڵقدراون. هه‌روه‌ه���ا زۆرتری���ن رێژهی ت���ه‌اڵق له‌و ئاماره‌ی ده‌س���ت ئاوێنه كه‌وتووه دیاری نهك���راوه ،ته‌نها ئاماژه بۆ ئه‌وه‌كراوه كه 70بۆ 75ئافره‌ت لهماوهی ئه‌و 6مانگه‌دا به‌هۆكاری تر ته‌اڵقدراون.
چه‌ند ئه‌ندام په‌رله‌مانێکی ژن له‌کاتی ده‌نگدانی پڕۆژه‌یه‌کدا هه‌روه‌ها به‌پێی ئامارێكی تر له‌ش���ار ی ده���ۆك 5ه���ه‌زار‌و 592ك���ه‌س ژیانی هاوس���ه‌رییان پێكهێن���اوه ك���ه زۆرترین رێژه‌ش له‌سه‌نته‌ری شاری دهۆك بووه. رێ���ژه‌ی ته‌اڵق له‌ش���اری دهۆك بۆ 6 مانگ���ی یه‌كه‌م���ی س���اڵی 2011بریتی ب���ووه له 273حاڵه‌ت كه زۆرترین رێژهی ته‌اڵق له‌سه‌نته‌ری شاری دهۆك بووه كه بریتیی���ه له 124حاڵه‌ت���ی جیابوونه‌وه‌‌و له‌پله‌ی دووه‌میش شارۆچكه‌ی زاخۆ دێت كه 82حاڵه‌تی جیابونه‌وه تۆماركراوه. به‌پێی یاسای ژماره ()8ی ساڵی 2001 كه له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان ده‌رچووه، ئه‌گه‌ر پیاوێك هاوسه‌ره‌كه‌ی ته‌اڵقبدات‌و دادگا ب���ۆی ده‌ركه‌وت ك���ه پیاوه‌كه به زوڵ���م ته‌اڵقی���داوهو ب���هو ته‌اڵقدانه‌ش هاوس���ه‌ره‌كه‌ی زه‌ره‌رمه‌ند كردووه ،ئهوه له‌و ب���اره‌دا دادگا له‌س���ه‌ر داوای ژنه‌كه حوكمێكی ئه‌وتۆ به‌سه‌ر مێرده‌دا ده‌دات كه له‌گه‌ڵ باری دارایی‌‌و گوزه‌ران‌و پله‌ی زوڵمه‌كه‌یدا بگونجێت‌و سه‌رجه‌م زیانه‌كان ده‌خه‌مڵێندرێت به مه‌رجێك س���ه‌ره‌ڕای ماف���ه چه‌س���پاوه‌كانی دیك���هی ژنه‌كه بژێویش���ی له‌م���اوه‌ی دوو س���اڵ كه‌متر
فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د
نه‌بێت‌و له 3ساڵیش تێنه‌په‌ڕێت به‌سه‌ر پیاوه‌كه ده‌سه‌پێنێت. یه‌كێك له‌ویاسایانه‌ی كه له‌به‌رژه‌وه‌ندی ژناندای���هو گۆڕانكاری به‌س���ه‌رداهاتووه یاسای باری كه‌س���ێتییه .به‌پێی یاسای ژماره 8ی ساڵی 2001هه‌مواركراو ،ئه‌گه‌ر پیاوێك بیه‌وێت ژنه‌كه‌ی ته‌اڵقبدات‌و دادگا بزانێت پیاوه‌كه‌ی ده‌یه‌وێت به‌زۆر ژنه‌كه‌ی ته‌اڵقبدات ،دادگا له‌س���ه‌ریه‌تی قه‌ره‌بوی ژنه‌كه بكات���هوه به م���ادی‌‌و مه‌عنه‌وی، به‌اڵم تائێستا زۆر به ده‌گمه‌ن ئه‌و یاسایه چۆته ب���واری جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و ده‌بێت حكومه‌ت بودجه‌ی بۆ دابنێت‌و وه‌زاره‌تی كارو كاروباری كۆمه‌اڵیه‌تی سه‌رپه‌رشتی بكات .ب���ه‌اڵم رۆژان���ه ده‌بێنین چه‌ندین ئافره‌ت ته‌اڵقده‌درێت به‌هۆی فره‌ژنی كه به‌یاس���ا قه‌ده‌غه‌كراوه ،كه‌چی ژماره‌یه‌ك له‌و پیاوانه له‌ش���اره‌كانی تر ژنی دووه‌م ده‌هێنن‌و ژنی یه‌كه‌م ته‌اڵق ده‌ده‌ن. به‌رێوه‌ب���ه‌ری گش���تی نه‌هێش���تنی توندوتیژی دژی ژنان ،ئاماژه به كه‌یسێك ده‌كات له‌هه‌ولێ���ر ژنێك هاوس���ه‌ره‌كه‌ی ژنێكی تری هێناوه ،ئه‌و ژنه له‌گه‌ڵ چوار منداڵی ئێستا له‌ماڵی ك هسو كاری ژیان
به‌س���ه‌ر ده‌بات ،چونكه پیاوه‌كه شوێنی دانیشتنی خۆش���ی له‌و ژنه شاردۆته‌وه‌‌و ئێس���تا نازانێت له‌كوێ نیشته‌جێیه ،ئه‌و ژنه له‌الی���ه‌ن پیاوه‌كه‌ی زوڵمی لێكراوه، به‌اڵم تائێستا هیچ مافێكی بۆ ده‌ستبه‌ر نه‌كراوه". ك���ورده عومه‌ر وتیش���ی "زۆرجار ئه‌و پیاوه موڵك‌و ماڵی له‌س���ه‌ر كه‌سه‌كانی خۆی تاپۆ ده‌كات‌و له‌دادگا ده‌ڵێت هیچم نییه ،ئه‌و كاته‌ش 25بۆ 30هه‌زار دینار بۆ ئه‌و ئافره‌ته وه‌ك نه‌فه‌قه داده‌نرێت ،ئایا ئهوه به‌شی چی ده‌كات؟ واته به‌گوێره‌ی موچه‌ك���هی ،به‌و بڕه پاره‌یه‌ش نه ژنه‌كه ده‌توانێ���ت پێی بژیت ن���ه مناڵه‌كانیش، به‌چه‌ندان كێسی ترمان الیه كه پیاوه‌كان ش���وێنی نیش���ته‌جێبونی دیار نییه ،بۆ ئهوهی نه‌فقی ژن‌و منداڵه‌كه‌ی بدات". س���ه‌باره‌ت به‌بوونی یاسای ژماره 8و جێبه‌جێكردن���ی به‌رێوه‌ب���ه‌ری گش���تی نه‌هێش���تنی توندوتی���ژی دژی ژنان وتی "چه‌ند گرنگه یاساكه ته‌عدیل بكرێتهوه، ئه‌وه‌ن���ده‌ش گرنگه چاودێری یاس���اكه بكرێت بۆ ئهوهی بزانرێت تاچه‌ند ده‌چێته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه". كورده عومه‌ر وتیش���ی "ده‌بێت سااڵنه حكومه‌ت���ی هه‌رێم بودج���ه دابین بكات‌و وه‌زاره‌ت���ی كار پاره‌ك���ه دی���اری بكات، هه‌روه‌ها په‌رله‌مان چ���ۆن چاودێری ئه‌و یاسایه ده‌كات". ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ی نه‌هێشتنی توندوتیژی دژی ژن���ان ،ئاماژهی به مامۆس���تایه‌كی ئاین���ی كرد ك���ه دوو ب���رای ژنه‌كانیان ته‌اڵقداوه ،به‌اڵم تائێستا "نه‌فه‌قه‌ی ژن‌و مناڵه‌كانیان نادات". په‌رله‌مانت���ار هاژه س���لێمان ،جێگری س���ه‌رۆكی لێژنه‌ی مافی ئافره‌تان‌و ژنان له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ،ئام���اژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات له‌دادگاكان كار به‌و یاس���ایه كراوه ،به‌پێی یاس���اكه ئ���هو نه‌فه‌قه‌ی پێیده‌درێ���ت جی���اوازه ل���هوهی كه ئه‌و
زه‌ره‌ر‌و زیانه‌ی به‌ر ئافره‌ته‌كه كه‌وتووه، كه ئه‌گه‌ر ئ���هو ئافره‌ته به زوڵم له‌الیه‌ن پیاوه‌كه‌ی ته‌اڵق���دراوه ده‌بێت بۆ ماوه‌ی دوو س���اڵ به‌پێی باروگوزه‌رانی ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ی پێده‌درێت كه له‌الیه‌ن لێژنه‌یه‌كی تایبه‌تیی���هوه بۆی دیاری ده‌كرێت ،به‌اڵم له‌گه‌ڵئه‌وه‌ش���دا هاژه ده‌ڵێت "به‌اڵم ئه‌و كاتانه‌ی كه له‌دادگاكان كار به یاس���اكه ناكرێت ،یان سووك ده‌كرێت ،ئه‌و كه‌م‌و كورتییه‌كه له‌الیه‌ن دادوه‌ره‌كه‌یه".
ی مامۆستایه‌ك ئاینی‌هه‌یه دوو ی ژنه‌كانیان برا ته‌اڵقداوه ،به‌اڵم ی تائێستا نه‌فه‌ق ه ژن‌و مناڵه‌كانیا ن نه‌داوه له‌ب���اره‌ی ئه‌و پیاوان���هی له‌دادگاكانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێ���م ژن���ی دووه‌م ماره‌بڕ ی ده‌ك���هنو تائێس���تاش ئ���هو حاڵه‌تان���ه به‌رده‌وامه‌‌و تاچه‌ن���د لێپێچینه‌وه كراوه، جێگری سه‌رۆكی لێژنه‌ی مافی ئافره‌تان‌و ژن���ان له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان وتی "به‌ڕاس���تی جێگای داخه تائێس���تا ئه‌و حاڵه‌تان���ه به‌رده‌وامه ،قس���ه‌مان له‌گه‌ڵ وه‌زی���ری داد كردووه ،ب���ۆ ئهوهی رێ‌و شوێنی یاس���ایی بگرنه‌به‌ر به‌رانبه‌ر ئه‌و
پیاوانه‌ی پێش���ێڵی یاس���ا ده‌كه‌ن ،بۆیه ده‌بێت په‌رله‌مانیش چاودێر بێت به‌سه‌ر ئه‌و یاس���ایانه‌ی ده‌ریده‌كات كه تاچه‌ند له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه جێبه‌جێ ده‌كرێت". به‌پێ���ی یاس���ای باری كه‌س���ێتی ئه‌و ئافره‌تانه‌ی جیاده‌بنه‌وه له‌هاوسه‌ره‌كانیان س���ندوقێكی هاوكارییان بۆ تهرخانكراوه ك��� ه له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت���ی كاروكاروباری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی سه‌رپه‌رش���تیو چاودێری ده‌كرا ،به‌اڵم تائێس���تا ئه‌و س���ندوقه‌ی هاوكاری بۆ ئ���هو ئافره‌تانه دانه‌نراوه تا بتوان���ن هاوكاری ئه‌و ئافره‌تانه بكه‌ن كه له‌هاوسه‌ره‌كانیان جیاده‌بنه‌وه .سه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری جێبه‌جێنه‌كردنیش���ی هاژه سلێمان وتی "یاسای باری كه‌سێـتی كه له‌ساڵی 2008هه‌موار كرا ،زۆر به روونی هاتووه كه ده‌بێت حكومه‌ت س���ندوقێك دابنێت بۆ ئهوهی هاوكاری ئه‌و ئافره‌تانه بكه‌ن كه جیاده‌بنه‌وه ،به‌اڵم تاكو ئێستا ئه‌و سندقه پێكنه‌هێنراوه". ه���اژه وتیش���ی "قس���ه‌مان له‌گ���هڵ وه‌زی���ری كارو وه‌زی���ری دارایی كردووه، له‌به‌رانبه‌ریش���دا وه‌زیری كاری وتی ئێمه ئه‌و ژنان���ه هاوكاری ده‌كه‌ی���ن له‌ڕێگه‌ی تۆڕی چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی". ئامین���ه محه‌م���ه‌د ،ئافره‌تێكی ته‌مه‌ن سی‌‌و دوو ساڵه‌‌و ماوه‌ی 8مانگه له‌الیه‌ن هاوسه‌ره‌كه‌ی ته‌اڵقدراوه به‌هۆی هێنانی ژنی دووه‌م ،ئه‌و ئافره‌ته وتی "له‌دادگای قه‌زای مه‌خمور پیاوه‌كه‌م ژنی دووه‌هه‌می ماره‌بڕی‌‌و گواس���تییه‌وه ،دواتریش ئێمه پش���تگوێ خس���توو به‌ناچاری‌‌و به‌زۆری ته‌اڵقیدام". سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئایا پیاوه‌كه نه‌فه‌قه‌ی ئێوه ده‌دات‌و سودمه‌ند بوون له‌سندوقی هاوكاریی؟ ئامینه وتی "تائێستا شوێنی نیشته‌جێی هاوسه‌ره‌كه‌م دیار نییه‌‌و یه‌ك دیناری پێنه‌داوم كه خاوه‌نی دوو منداڵم له‌الی ماڵ���ه براكانم ده‌ژیم ،حكومه‌تیش هیچ هاوكارییه‌كی نه‌كردووم".
ئا :سارا قادر ی ی په‌رله‌مانتار دوو ساڵ به‌سه‌ر كار ی شه‌شه‌مدا تێده‌په‌ڕێت‌و كابینه ژماره‌یه‌ك ژنی به‌رچاو له‌په‌رله‌مان‌و ی لیژنه‌كانیدا ده‌بینرێن ،بۆ زانین ی ی چه‌ند ساڵ ئهوهی ك ه لهماوه رابردودا ئه‌و ژنانه تاوه‌كو چه‌ند ی ی چاره‌سه‌ربوون به به‌رژه‌وه‌ند كێشه‌كانی ژناندا كاریان كردووه، ی ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌مان له‌گ هڵ ئه‌ندام ی په‌رله‌مانی كوردستان له‌سه‌ر لیست گۆڕان په‌یمان عیزه‌دین سازداوه. ی رابردوودا ی دوو ساڵ ئاوێنه :لهماوه ی ی ژنان��� وه‌ك په‌رله‌م���ان‌و به‌تایبه‌ت��� په‌رله‌مانتار چیتان بۆ ژن كردووه؟ ی ی كار په‌یمان عیزه‌دین :ب���ۆ ئهوه ی ی په‌رله‌مان‌و به‌تایبه‌ت 2ساڵی رابردو ی په‌رله‌مانتاران هه‌ڵس���ه‌نگێنین ل ه ژنان ی كاركردنیان بۆ ژنان ،ئه‌بێت روانگ���ه ی په‌رله‌مانیدا ی كارو ئه‌رك ل ه چوارچێوه قس���هی له‌س���ه‌ر بكه‌ین ك ه خ���ۆی ل ه ی ده‌رچواندن���ی یاس���او چاودێریكردن جێبه‌جێكردنی���دا ده‌بینێت���هوه ل���ه‌م ی تا ئێس���تا كراوه بواره‌ش���دا ئ���هوه ی ی یاس���ای به‌ره‌نگاربونه‌وه ده‌ركردن��� ی خێزانییه ك ه له‌و یاس���ایه‌دا توندوتیژ به‌ش���ێك ل���ه مافه‌كان���ی ژن���ان ب���ۆ ده‌س���ته‌به‌ر كراوه بۆداكۆكیكردن له‌و ی روبه‌ڕوی دهبێتهوه. توندوتیژییان ه ی حیزبی نه‌بۆت ه ئاوێنه :ئایا جیاوازی ی ك���ه نه‌توان���ن پێكهوه ی ئ���هوه هۆ ی هاوبه‌ش پێش���كه‌ش بكه‌ن‌و پ���رۆژه له‌په‌رله‌مان تێیپه‌ڕێنن؟ په‌یم���ان عیزه‌دی���ن :م���ن بڕواموای ه ی پ���رۆژه‌ی تایبه‌ت ب ه ئاماده‌نه‌كردن��� ی ژنان په‌یوه‌ندی ب ه جیاوازی ئاراسته ی سیاس���ییهوه نیه ئهوهندهی په‌یوه‌ند ی بابه‌ته‌ك���هوه هه‌ی��� ه ك ه ب���ه كرۆك��� ی مه‌س���ه‌ل هی ژنان���ه ،به‌ش���ێكی زۆر ی ژنان په‌رله‌مانتار‌ه ژنه‌كان مه‌س���ه‌له نه‌یهێناونه‌ته په‌رله‌مان‌و ره‌نگ ه رۆژێك له رۆژان كاریان له‌س���ه‌ر ئه‌و پرس��� ه ی نه‌كردبێت ،یان گرنگییه‌كانیان له‌بوار ت���ردا بووبێ ،به‌دیوێكی تریش���داو له‌و ی ی كه كاركردن له‌س���ه‌ر مه‌سه‌له روو‌ه ی ی كار ی كۆمه‌اڵیه‌ت ژن���ان‌و عه‌داله‌ت��� هه‌م���وو په‌رله‌مانتارانه ،پرس���ی ژنان یه‌كێك نی ه له‌پرس���ه سه‌رباس���ه‌كان، ی ئه‌گه‌ر نا زۆر بابه‌تی تر هه‌یه سه‌ربار جیاوازی ئاراس���ت ه سیاسیه‌كان ئیراد‌ه هه‌ی ه بۆ كارله‌س���ه‌ر كردن���ی ،به‌نمون ه یاسای رێكخس���تنی خۆپیشاندان یان ی ی رێكخراوه ناحكومیه‌كان ،زۆربه كار فراكس���یۆن ه جیاوازه‌كان پش���تیوانیان لێكرد ،لێ���ره‌دا مه‌به‌س���ت ئهوهی ه ك ه ی ی ژن���ان بابه‌تێك ی مه‌س���ه‌له خ���ود جێ���ی بای���ه‌خ نی ه ج���ا له‌الی���ه‌ن ژن ه ی په‌رله‌مانتاره‌كان���هوه بێ���ت یان كۆ ئه‌ندامانی په‌رله‌مان . ئاوێنه :كێش���هی گ���هوره له‌به‌رده‌م ی هاوچه‌رخدا ی كۆمه‌ڵه یاسایه‌ك ده‌ركردن بۆ ژن چیی بووه له‌په‌رله‌مان؟ په‌یمان عیزه‌دین :من نازانم مه‌به‌ست ل���هو كۆمه‌ڵه یاس���ای ه چی���هو كامان ه ی زۆرتر ل ه هاوچ���ه‌رخ ب���وون ،ئ���هوه ی زۆرو تا راده‌یه‌ك په‌رله‌مان گفتوگ���ۆ ی توندی له‌سه‌ر كرابێت یاسای وه‌زاره‌ت ی جێنده‌ر ی بوو كه وش���ه رۆش���نبیر ی دروس���تكرد ت���ا ی زۆر مش���تومڕێك ئاستی گێڕانه‌وه‌ی یاساكه بۆ په‌رله‌مان كه دواتر وش���ه‌كه به پێناس���ه‌یه‌كه‌و‌ه ی ده‌ركرا ،راس���ته ئه‌و یاس���ای ه قسه زۆری له‌س���ه‌ر كرا ،به‌اڵم من پێموانی ه ی ی توندی به كرۆك كه یاساك ه په‌یوه‌ند ی ژنانهوه هه‌بوبێت. مه‌سه‌له ی گۆڕانیش له‌م ئاوێنه :ده‌ڵێ���ن ژنان دوو س���اڵه‌دا هیچیان پێنه‌بووه بۆ ژن، له‌و بارهیهوه چی ده‌ڵێیت؟ په‌یمان عیزه‌دین :سه‌ره‌تا حه‌زئه‌كه‌م ی ئه‌و راستییه بزانین ك ه پێشكه‌شكردن پ���رۆژه‌ی تایب���هت به ژنان ب��� ه ته‌نیا كاری ژنان���ی فراكس���یۆنه‌كان نی ه هه‌ر ی په‌رله‌مانتار‌ه ی تایبه‌تمه‌ندكردن بۆخۆ ژنه‌كان ب ه پرۆژه‌كانی ژنانهوه به‌شێك ه ی ی هه‌ی ه له‌س���ه‌ر بنه‌ما له‌و جیاكارییه ی گۆڕان ره‌گه‌ز ،بۆیه من وه‌ك فراكسیۆن ی ی له‌س���ه‌ر ئه‌كه‌م ،فراكسیۆن قس���ه ی تر ل ه گۆڕانیش وه‌ك فراكس���یۆنه‌كان ی كۆمه‌ڵگادای ه ی زاڵ ژێر كاریگه‌ریی بیر
په‌یمان عیزه‌دین
فراكسیۆنی گۆڕانیش وه‌ك فراكسیۆنه‌كانی تر له‌ژێر كاریگه‌ریی بیری زاڵی كۆمه‌ڵگادایه كه ژن‌و مافه‌كانی ژن له‌بابه‌ته الوه‌كییه‌كاندا حساب ئه‌كات تا لێدان ی رۆژنامه‌نوسێك بمانهه‌ژێنێ‌‌و لێدانی ژنێك بزه بخاته سه‌ر لێومان ،مه‌سه‌له‌ی ژنان له‌په‌رله‌مان‌و ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان به موجامه‌له ئه‌مێنێته‌وه
ی ژن ل��� ه بابه‌ت��� ه ك��� ه ژن‌و مافه‌كان��� الوه‌كییه‌كاندا حساب ئه‌كات ،ههرچهنده ی هه‌بوو بۆ فراكسیۆنی گۆڕان پرۆژیه‌ك ی ی كابانی ماڵ ،به‌اڵم به‌ڕا هاوكاریكردن من ئهوه به‌س نی ه بۆ كاركردن له‌سه‌ر ی گرنگی له‌م شێوه‌یه ،كاتێك پرس���ێك ی ئێمه ئه‌توانین بڵێن كار له‌سه‌ر مافه‌كان ژنان ئه‌كرێت كه ره‌وت ه سیاس���ییه‌كان لێدان���ی ژن‌و لێدانی رۆژنامه‌نوس وه‌ك یه‌ك سه‌یر بك هنو هه‌مان كاردانه‌وه‌یان ی هه‌بێت ل ه به‌رامبه‌ریدا ،به‌اڵم تا لێدان ی رۆژنامه‌نوس���ێك بمانهه‌ژێن���ێو لێدان ی ژنێك بزه بخات ه سه‌ر لێومان ،مه‌سه‌له ژنان له په‌رله‌مان‌و ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان ب ه موجامه‌له ئه‌مێنێته‌وه.
CMYK
12
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
birura.awene@gmail.com
كاڵفامی سیاسی ...دۆگمای دینی هێمن قه‌ره‌داغی
سەردەمی ئیسالمییەکان
بەشی سێهەم
یەکێ����ک ل����ەو دروش����مە س����ەرەکی‌و بنەڕەتییانەی ھێزە جیاوازەکانی ئیسالمی سیاسی هەڵیانگرتوە دروشمی "ئیسالم چارەس����ەرە" .هەم ھێزە توندڕەوەکان‌و هەم ھێ����زە میان����ڕەوەکان خێوەتێکیان لەناو ئەم دروشمەدا هەڵداوە .ئەگەرچی تەمەنی ئەم دروش����مە هەش����تا ساڵێک دەبێت ،بەاڵم تا ئەم ساتەی ئێستاشمان ئەم دروشمە جگە لە قسەیەکی گشتی‌و جگە ل����ە رس����تەیەکی خاڵ����ی لە هەر ناوەرۆکێک����ی سیاس����یو کۆمەاڵیەتی‌و ئابوری کۆنکریت ش����تێکی دیکە نییە. "ئیس��ل�ام چارەس����ەرە" دروشمێک نییە تەرجەم����ە کرابێ����ت ب����ۆ دونیابین����یو مۆدێلێک����ی تایبەت لە تێگەیش����تن بۆ دەس����ەاڵت‌و چۆنیەت����ی مامەڵەکردنی، ب����ۆ بەرنامەیەکی تایبەت����ی حوکمڕانی، ب����ۆ ش����ێوازێکی تایبەتی رێکخس����تن‌و بەڕێوەبردن����ی دەوڵەت ،بۆ داڕش����تنی پەیوەن����دی نێوان دەوڵ����ەت‌و کۆمەڵگا‌و بۆ ڕێکخس����تنی پەیوەن����دی نێوان ھێزە کۆمەاڵیەتییە جیاوازەکان لەگەڵ یەکدا‌و لەناو یەک کۆمەڵگادا .هەروەها دیدێکە تەرجەمەنەکراوە بۆ چۆنیەتی تێگەیشتن لەتاکەک����ەس وەک تاکەک����ەس‌و وەک هاواڵتی ،لەماف‌و ئەرک‌و ئازادییەکانی، لەچۆنیەتی ڕێکخستن‌و بەدەمەوەچوونی خواس����ت‌و ویس����ت‌و حەزەکانی .لەباتی ئەمانە ئەوەی هەیە ڕس����تەیەکی گشتی خاڵی‌و پڕ بۆش����اییە کە بۆ قس����ەکردن لەس����ەر هەم����وو کێش����ەیەک‌و هەموو بابەتێک بەکاردەھێنرێت. ب����ە مانایەکی دیکە ئ����ەوەی ھێزی بەم دروش����مە داوە ئەوە نییە ئیسالمییەکان ناوەرۆکێک����ی سیاس����یو کۆمەاڵیەتی‌و دەزگایی‌و یاس����اییو کولتوری تایبەتیان بەم دروشمە بەخشیبێت ،یان بە عەمەلی نیشانیاندابێت چۆن بۆچارەسەری فاڵن یان فیسار کێشەی سیاسیو کۆمەاڵیەتی ئەو ئیس��ل�امەی ئەوان بەچارەس����ەری دەزانن چ����ۆن کاردەکات ،بەپێچەوانەوە مێژووی ئەم دروشمە مێژووی خاڵیبوون‌و بێناوەرۆکبوون‌و بێوەاڵمیەتی لەبەرامبەر کێش����ەو تەح����ەدا واقیعییەکاندا .ھێزی ئەم دروشمە لە بەرنامە واقیعییەکانیدا نییە ،چونکە وەک وتم هەر لەسەرەتاوە ھی����چ بەرنامەیەکی واقیع����ی پێنەبووە‌و پێنیی����ە ،بەڵک����و لەس����ەر فەش����ەل‌و کورتھێنانی ئەو پرۆژانە دروس����تبووە ک����ە لەگەڵیاندا ناکۆکبووە .دروش����می "ئیس��ل�ام چارەس����ەرە" لەبەرامب����ەر فەش����ەلی ئەو دەوڵەتانەدا بەرزکرایەوە کە ب����ە دەوڵەتی عەلمان����یو چەپگەرا‌و سۆسیالیستی ناودەبران .بێگومان ئەم فەشەلە فەش����ەلێکی واقیعی‌و مێژوویی‌و کۆمەاڵیەت����ی ڕاس����تەقینەیە ،ئەم����ە ڕاس����تییەکە هەموومان دەیزانین ،بەاڵم ئەوەی ئەم دروشمە دەیەوێت پێمانبڵێت ئەوەیە گوایە ھۆکاری ئەو فەشەلە ئەوەیە کە ئەو دەوڵەتانە لە ئیس��ل�ام الیانداوە، کە ئیس��ل�ام بنەمای حوکمڕانییەکانیان نییە .بێگومان ئەم لێکدانەوە س����ادە‌و ساکار‌و بێناوەرۆکەی فەشەلی دەوڵەت‌و نوخبە دەس����ەاڵتدارەکانی دونیای دوای کۆڵۆنیالیزم لێکدانەوەیەکی ناڕاس����ت‌و دۆگمایی����ە .بەس����تنەوەی فەش����ەلی مێژووی����یو نەتەوەی����یو چینایەت����یو نێودەوڵەتی ئەزموون����ە عەلمانییەکان‌و دابیننەکردن����ی الن����ی هەرەکەم����ی دادپەروەری‌و دروس����تنەکردنی هاواڵتی یەکس����ان‌و خاوەن ماف ،بەو دروش����مە سادەیەوە گوایە ئیسالم پیادەنەکراوە، ئیس��ل�امێک وەک وتم تا ئێستاش ھیچ ھێزێکی ئیسالمی نەیتوانیوە تەرجەمەی بکات ب����ۆ بەرنامەیەکی کۆنکریت ،تەنها دەالل����ەت ل����ە تەمەڵییەک����ی فیکری‌و سیاسیو فەرهەنگی گەورەناکات ،بەڵکو ھێما بۆ بەدحاڵیبوون‌و س����ەردەرنەکردن لە دونی����ای ئەم����ڕۆ‌و لە ئاڵ����ۆزی‌و لە گەشەکردنە گەورەکانی فیکری سیاسیو کۆمەاڵیەتی‌و فەرهەنگ����ی لە دەرەوەی مەرجەعە ئیسالمییەکەی ئەم ھێزانەدا، دەکات. بەمانایەکی دیکە ئەم دروشمە دەتوانێت کار لەسەر س����ایکۆلۆژیا‌و ویژدانی دینی ئینس����انی ئێمە بکات ،ب����ەاڵم ناتوانێت کار لەس����ەر تەح����ەدا‌و کێش����ەو گرفتە
بیروڕا
گەورەکانی دونیای ئێمە بکات .یەکێک لە دەرەنجامە هەرە ترس����ناکەکانی ئەم دروش����مە ئەوەیە کە بەش����ێکی زۆری ئەزموون����ە گ����ەورە‌و گرنگەکانی دونیا، بەش����ێکی گەورەی فیک����رو لێکدانەوە‌و زانیارییو کولتوری مرۆڤایەتی ،دەکاتە دوژمنی ئیسالم .کە دەگوترێت "ئیسالم چارەسەرە" دیوی ئەودیوی ئەم قسەیە ئەوەیە کە نەھێڵین تووش����ی "غەزووی کولت����وری!!!" ببینی����ن ،خۆرئ����اواو شارستانییەتەکانی تر بکەینە دەرەوە، زانس����تەکان‌و میتۆدەکان‌و زانیارییەکان بە ئیس��ل�امی بکەین .ئەم ستراتیژەش لە بەدرێژایی س����ی س����اڵی ڕابردو ئەو ناوچەیەی ئێمەی تێدادەژین بە عەمەلی خستۆتە ژێر دەستی نوخبەیەکی دینی کۆنەپارێ����زەوە کە ب����ە لۆژیکی فەتوا‌و حەاڵڵ‌و حەرامی دینی ڕووبەڕووی کێشە گەورەکان����ی ئەمڕۆ دەبن����ەوە .هاوکات ئەم دروش����مە س����ەرچاوەی ئەو ترسە گەورەیەی����ە لەدونیای ئێم����ەدا "لەویتر" دروستبووە ،ترس لە شارستانیەتی تر، لە کولتوری تر ،لە فیکری تر ،لە زانیاریی تر ،لە ئینس����انی تر لە دینی تر ھتد... بەکورتی ترس لەهەموو ئەوش����تانە کە ئەم ھێزان����ە لەژێر ناوی "تەغریب" ،یان "غەرەبزەدەیی����دا" کورتیانکردۆتەوە .لە ئەنجامی ئەمەشدا ئەم ھێزانە گوتارێکی نەرجس����یو داخراوی����ان س����ەبارەت بە ش����وناس ھێناوەتەکایەوە‌و بەرگریکردن لەم شوناسە گریمانکراوەشیان خستۆتە ش����وێنی بیرکردنەوە لە کێش����ە گەورە‌و ڕاس����تەقینەکانی کۆمەڵگا ،کە کێشەی چۆنیەتی دروس����تکردنی سیس����تمێکی دیموکراس����یو کێش����ەی چۆنیەت����ی گەش����ەکردنی ئاب����وری‌و کۆمەاڵیەتی‌و کێش����ەی چۆنیەت����ی گەورەکردن����ی ڕووبەرەکانی ئازادی سیاس����یو ئازادی ویژدان‌و ئازادی بیرکردنەوە‌و ڕادەربڕینە. هاوکات کێشەی چۆنیەتی دروستکردنی ئارامی‌و ھێمن����ی کۆمەاڵیەتی‌و چۆنیەتی گەش����ەدانە ب����ە ڕۆح����ی هاری����کاری کۆمەاڵیەتی‌و دروستکردنی هاواڵتی خاوەن ماف‌و خاوەنڕێزە ،لەباتی گەش����ەدان بە دابەش����کردنی تائیفی‌و دینی‌و مەزهەبی لەڕێ����گای بەرزکردنەوەی دروش����مێکی خاڵی‌و بەتاڵ‌و بێناوەرۆکەوە. بە کورتی دروشمی "ئیسالم چارەسەرە"، دروشمێکی ئایدیۆلۆژی بەتاڵە ،مەبەستی س����ەرەکی لەبەرزکردنەوەی دۆزینەوەی چارەس����ەری مێژووی����یو شارس����تانی نیی����ە بۆ کێش����ەو گرفتە گ����ەورەکان، بەڵکو کارکردنە لەس����ەر سایکۆلۆژیای تاکەکەس����یو دەس����تەجەمعی بەشێکی زۆری کۆمەڵگاکانی ئەو ناوچەیە‌و جۆش‌و خرۆشدانیان بە قازانجی سیاسی خۆیان. زۆربەی ھێزە ئیسالمییەکان ئەم دروشمە بەش����ێوەیەکی عاتیفی بەکاردەھێنن بۆ فشارخستنە سەر خەڵک بۆئەوەی دەنگ بەوان بدەن .بەبۆچوونی من س����یحری ئەم دروش����مە کاتێک بەتاڵدەبێتەوە کە ئیسالمییەکان حوکمڕانی بگرنەدەست، ڕووب����ەڕووی مەس����ەلەی دواکەوتن����ی ئابوریو کۆمەاڵیەتی‌و سیاس����ی ببنەوە، ڕوویان بە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکاندا بتەقێتەوە ،ناچاربن بەرنامەیان هەبێت بۆ ڕێکخستنی پەیوەندییە سیاسییەکان لەن����او کۆمەڵ����گادا ،بەرنامەیان هەبێت ب����ۆ چارەس����ەرکردنی هەژاری����ی، نەخوێندەواریی ،ئاستی نزمی خوێندن‌و پەروەردە .نیشانیبدەن لەگەڵ مەسەلەی یەکسانیدان ،یەکسانی نێر لەگەڵ مێدا‌و یەکسانی دیندار لەگەڵ بێدیندا. خاڵ����ی پۆزەتیڤ لە دۆخ����ی ئەمڕۆکەی ناوچەکەدا ئەوەیە کە ئیسالمی جیاوازی تێدای����ە ،ل����ە ئیس��ل�امی خومەینی‌و بن الدن����ەوە ب����ۆ ئیس��ل�امی ئ����ەردۆگان‌و سوفییەکانی میس����رو نەھزەی تونسی. لە ئیس��ل�امی موسڵمانە س����ادەکانەوە کە دی����ن وەک ئامرازێک بۆ هاودەردی‌و هاریکاری‌و مش����وورخواردنی ئینس����انی دەبین����ن ،بۆئ����ەو دین����ە تەکفیرییەی توندڕەوانێ����ک دروس����تدەکات لەبات����ی خوداوەند حوکمبدەن .دروشمی "ئیسالم چارەس����ەرە" باز بەس����ەر ئەم ڕاستییە کۆمەاڵیەتییە سادانەشدا ئەدات‌و ئیسالم وەک گش����تێکی هارمۆن����یو لێکچ����وو پێشنیار دەکات .ئەمەش ڕوویەکی تری بەتاڵی ئەم دروشمەیە.
srwsh@hotmail.com
ب����ه‌اڵی گهوره ئه‌وه‌نیی����ه مرۆڤ نه‌فام بێ����ت ،به‌ڵكو ئهوهیه ك����ه بیه‌وێت به‌م نه‌فامیی����ه دونیا به‌ڕێوه‌ببات ،ئهوهی له بادینان روویدا قه‌باره‌ی ئه‌و نه‌فامییه‌ی پیش����انداین كه ده‌یه‌وێت دونیای ئێمه به‌ڕێوه‌به‌رێ����ت ،قوڵی����یو فراوانی ئه‌و كاڵفامییه‌ی پیش����انداین كه سیاس����هت ل����ه‌م هه‌رێم����ه‌دا خاوه‌نییه‌تی .بێگومان هه‌ڵه‌یه‌كی خراپ ده‌كه‌ین گه‌ر بپرس����ین ده‌سه‌اڵتی كوردی بۆ واده‌كات ،چونكه ئه‌م پرسیاره له‌دوای حهڤدهی شوباتهوه هیچ مانایه‌ك����ی نییه ،چیت����ر مومكین نییه به‌ش����ێوه‌یه‌كی لۆژیكی پرسیار له ده‌س����ه‌اڵتی كوردی بكرێ����ت‌و چاوه‌ڕێی وه‌اڵم����ی لۆژیكیش بی����ن ،دواجار ئه‌م ده‌س����ه‌اڵته له‌ودیو خه‌ته‌كه‌وه‌یه .به‌اڵم ئهوهی جێی تێڕامان‌و له‌س����ه‌ر وه‌ستانه الی م����ن ،ئ����هو مه‌خلوق����ه س����ه‌یره‌یه كه ئه‌م ده‌س����ه‌اڵته له‌دونی����ای ئێمه‌دا دروس����تیكردووه ،كاراكته‌رێك به‌بڕوای من تا ئه‌ندازه‌یه‌كی زۆر له‌مێژووی دوور‌و نزیكدا تازه‌و عه‌نتیكه‌یه. ده‌گمه‌ن����ن ئ����هو هێزانه‌ی له‌مێ����ژوودا توانیویان����ه له‌ی����ه‌ك چركه‌س����اتی دیاریكراودا دی����ن به‌كاربێنن بۆ لێدانی نه‌یارانی دین‌و شوێنكه‌وتوانی ،مومكین نییه هێزێك هه‌بێت له‌مێژوودا قودره‌تی دروس����تكردنی مرۆڤی هێن����د گه‌مژه‌ی هه‌بێت كه به‌یه‌ك ش����وعله‌‌و به‌یه‌ك گڕ نه‌یارانی خودا‌و ش����وێنكه‌وتوانی خودا به‌یه‌ك����هوه بس����وتێنێت (ئه‌گه‌رچی من له‌بنه‌م����اوه ب����اوه‌ڕم ب����ه‌م پۆلێنكارییه دۆگمایه نییه) ،دیارده‌یه‌كی ته‌واو تازه‌یه هێزێك هه‌بێت هێنده خاوه‌نی قودره‌تی دۆگماكردن بێت مرۆڤی له‌م شێوه‌یه بێ پرسیار دروس����تبكات ،هێنده قودره‌تی به‌غۆلكردنی ئینسانی هه‌بێت كه له‌یه‌ك رۆژدا‌و له‌ی����ه‌ك ش����اردا‌و به‌یه‌ك گروپ مه‌یخانه‌‌و قورئان به‌یه‌كه‌وه بسوتێنێت. بۆم����ن ت����ه‌واو دیارده‌یه‌ك����ی تازه‌ی����ه، دیارده‌ی����ه‌ك پێمانده‌ڵێت سیاس����هت چ دڕنده‌یه‌كی ترسناكی لێدروستكردووین، مرۆڤی ئێم����هی كردووه به چ لێبوكێكی بێ پرس����یار‌و بێ حورم����هت به‌رامبه‌ر ژیان .به‌اڵم ناس����ۆره‌كه ته‌نه����ا لێره‌دا ته‌واو نابێت ،به‌ڵكو ئیش����كالی گه‌وره‌تر
ئهوهیه ئه‌م ده‌س����ه‌اڵته هێنده بێگومان ه له‌نه‌فام����یو گێل����ی ئ����هو مه‌خلوق����هی دروستیكردووه ،چاوه‌ڕێده‌كات باوه‌ڕیش ب����ه س����یناریۆ بێماناكان����ی بكه‌ی����ن، كۆمه‌ڵێك به‌ناو خوێن����ده‌وار ده‌هێنێته س����ه‌ر تیڤییه‌كان‌و رووپه‌ڕی رۆژنامه‌كان تا درۆی گهورهو بێ هونه‌رمان بۆ بكه‌ن، له‌ڕاستیدا ئه‌مانه مەكینه‌ی حه‌قیقی ئه‌م به‌غۆلكردنه‌ن ،كه ئیش����یان ئهوهیه ئه‌و ده‌س����ه‌اڵته بێخه‌م بێت لهوهی ئینسانی كوردی له غۆله‌كه‌ی ئهوانهوه نابێت به مرۆڤێكی بیركه‌ره‌وه. ئ����هوهی ده‌بێ����ت به‌پله‌ی ی����ه‌ك جێی
ئەوە جێی نیگه‌رانی گه‌وره‌نییه ك ه بارهگاو دوكان‌و شوێنی گه‌شتیاریی كاڵفامان ه ده‌سوتێنرێت ،به‌ڵكو ئهوهیه ئه‌م ده‌سه‌اڵت ه ئینسانی كورد هێند ب ه نه‌فام‌و غۆل دهزانێت كه درۆ‌و سیناریۆی له‌م شێوه‌یه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كات نیگه‌ران����ی گه‌وره‌بێ����ت ئه‌وه‌نیی����ه كه بارهگاو دوكان‌و ش����وێنی گه‌ش����تیاریی كاڵفامانه ده‌سوتێنرێت ،به‌ڵكو نیگه‌رانی گهوره ئهوهیه ئه‌م ده‌س����ه‌اڵته ئینسانی كورد هێند به نه‌فام‌و غۆل دهزانێت كه درۆ‌و سیناریۆی له‌م شێوه‌یه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كات. به‌شێكی تری ئیش����كالیه‌ته‌كه به‌بڕوای من په‌یوه‌س����ته به‌و ره‌هه‌نده دۆگمایه‌ی
لهوه تێبگات كه سیاس����ه‌تكردن له‌پاڵ ره‌ش����ماڵی ئاییندا چه‌ند مه‌ترسیداره، نهك ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی تۆ وه‌ك هێزێكی سیاس����ی پیرۆزییه‌كان����ی ئایین بۆخۆت به‌كارده‌هێنێ����ت ،به‌ڵكو مه‌ترس����یداره ل����هوهی به‌ن����اوی خ����ودی ئایین����هوه ده‌س����وتێنرێیت .ك����ۆی ئیش����كالیه‌ته دینییه‌كان ده‌هێنرێته ناو ماڵه‌كه‌ی تۆوه. ده‌كرێ����ت تۆ سیاس����ییه‌كی دینداربیت، ده‌كرێت سیاس����یه‌كی مرۆڤدۆست بیت، به‌اڵم مه‌ترسیداره تۆ دیندارێكی سیاسی بی����ت ،مومكی����ن نییه مرۆڤدۆس����تێكی سیاس����ی بی����ت .له‌ناو هۆش����یاری ئه‌و مرۆڤان����هی مه‌یخان����هو باره‌گاكان����ی یه‌كگرتووی����ان س����وتاند هه‌مان دۆگمی ئاین����ی ئاماده‌یه كه خ����ودی یه‌كگرتوو كردویه‌تییه كه‌ره‌سته‌ی سیاسه‌تكردن‌و په‌روه‌رده‌كردن����ی ئه‌ندامان����ی خ����ۆی، كۆی ئ����هو دوالیزمه‌‌و گ����رێ كلتوریانه ئاماده‌یه ك����ه ئه‌م هێ����زه دینییانه بێ ده‌س����تكاریكردن جیهانبین����ی خۆیانی له‌سه‌ر بونیاد ده‌نێن ،كێشه‌كه ئه‌وه‌نییه تۆ ب����اوه‌ڕت به س����تایلێكی دیاریكراوی ژیان نه‌بێت ،باوه‌ڕت بهوه نه‌بێت خه‌ڵكی مه‌ی بخۆنه‌وه یان مه‌ی بفرۆشن ،به‌ڵكو كێش����هی گهوره ئهوهیه كه له‌هۆشیاری دین����ی تۆدا ئه‌و قه‌ناعه‌ته ئاماده نه‌بێت كه مرۆڤه‌كانی دونیا ئازادن لهوهی به‌چ جۆره س����تایلێك ده‌ژین ،خۆیان مه‌ست ده‌كه‌ن ی����ان ده‌بن����ه خوداپه‌روه‌رێكی گ����هوره ،دواجار ش����ه‌یتان چییه جگه له‌سیمبولی ئازادییه‌كی ئه‌به‌دی كه‌خودا داویه‌تی به ئینسان ،كێشه له‌وه‌دا نییه ئێم����ه ژیان����ی ئه‌هریمه‌نم����ان پێ قبوڵ نه‌بێت ،ئهوه مافی دینداریی تۆیه ،به‌اڵم كێش����هی گهوره له‌وێدای����ه كه له‌كلتور‌و باكگراوه‌ندی دینی تۆدا شوێنێك نه‌بێت بۆ ئازادی ئه‌هریمه‌ن. هه‌م����وو ئه‌مانه مان����ای وانییه هێزێكی سیاس����ی دینی ئه‌م دۆخ����هی بادینانی هێنایه كایه‌وه ،چونكه ئهوهی ئاگاداری حه‌رفێك له‌فكر‌و سیاسه‌ت بێت دهزانێت ئه‌م����ه س����یناریۆیه‌كی ب����ێ هون����ه‌ری ده‌س����ه‌اڵت بوو ،ب����ه‌اڵم ئ����ه‌م روداوانه زه‌نگێكی����ش ب����وون بۆ ترس����ناكی ئه‌و فه‌زایه‌ی كلتوری ده‌ستلێنه‌دراوی دینی له‌هه‌ناوی خۆیدا هه‌ڵیگرتووه ،به‌تایبه‌ت كاتێك ئه‌م كلتوره ده‌بێته باكگراوە‌ندی هۆشیارییه‌كی سیاسی.
دین����هوه ك����ه تاهه‌نوك����ه‌ش له‌كلتوری ئێمه‌دا به‌بێده‌نگی نوستووه ،په‌یوه‌ست ه به‌و دۆگمه دینییانه‌وه كه هۆش����یاریی ئینس����انی ئێم����هی داگیرك����ردووهو تا هه‌نووك����ه ئیش����كردنی ره‌خنه‌یی قوڵی له‌سه‌ر نه‌كراوه .من ده‌زانم له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����تدا به‌ده‌س����ه‌اڵتی كوردیشه‌وه ب����ه‌رده‌وام ئ����ه‌م توندڕه‌ویی����ه دینییه به‌كارهات����ووه ب����ۆ ئامانجی سیاس����ی، ئهوهی له ئیسالمی سیاسیش زیاتر ئه‌م ره‌هه‌نده دۆگمای����هی دینی به‌كارهێناوه ده‌س����ه‌اڵته به‌ناو سێكۆالریس����ته‌كانی ئ����ه‌م دونیایه بوون ،ئ����هوهی له‌بادینان روی����دا له‌به‌كارهێنانی دۆگم����ای دینی ب����ۆ ئامانجێك����ی سیاس����ی ،كلت����وری ده‌س����ه‌اڵته‌كانی موب����اره‌ك‌و بن عه‌لی‌و ئه‌س����ەد بوو ،ئ����هوهی چه‌ندین س����اڵ به‌وه‌همی شه‌ڕی ئیسالمییه‌كان‌و قیبتییه مه‌سیحییه‌كان فه‌رمانڕوایی میسری كرد موباره‌ك بوو ،ئی����دی ئه‌مه گه‌مه‌یه‌كی ناشیرین‌و بێتامه‌‌و زه‌مه‌نی به‌سه‌رچووه، ب����ه‌اڵم هه‌موو ئه‌مانه مان����ای وانییه كه ئێم����ه له‌تێڕوانینماندا بۆ ئایین خاوه‌نی كێش����ه‌یه‌كی فكری ق����وڵ نیین ،ئهوهی كه روویدا پێیوتین ئه‌گه‌ر دۆگمی دینی خوێندن����هوهی ره‌خنه‌ی����یو تی����ۆری بۆ نه‌كه‌ین ده‌بێته كه‌ره‌س����ته‌ی سوتاندنی دونیا ،ده‌بێته كه‌ره‌س����ته‌ی نه‌فامییه‌كی قووڵ كه نازانێت كێ‌و كوێ ده‌سوتێنێت، به‌تایبه‌ت له‌دوای هاتنه‌سه‌رشانۆی هێزه دینییه‌كان له‌ڕۆژهه‌اڵتدا ئیشی گهورهی فكر ئهوهی����ه به‌به‌رده‌وامی خوێندنه‌وه‌ی ره‌خنه‌یی بۆ ئه‌م دۆگمه دینییانه بكات، ئاین له كه‌ره‌سته‌ی فه‌توادان‌و كوشتن‌و سوتاندنه‌وه بهێنێته ناو كایه‌ی تێڕامان‌و لێكۆڵینه‌وه‌‌و تیوره‌وه. دواج����ار ئه‌م رووداوانه گ����ه‌ر په‌یامێكی راس����ته‌قینه‌یان هه‌بێ����ت ئ����ه‌وا ئهوهیه ك����ه ئایین پش����كۆیه‌كە كاتێك تێكه‌ڵی سیاس����هت ده‌كرێت دونیا ده‌سوتێنێت، گه‌رمی‌و تیش����كی ئایین ته‌نها ئه‌وكاته ج����وان‌و مان����اداره ك����ه م����رۆڤ وه‌ك كائینێكی وجودی لێی راده‌مێنێت ،به‌اڵم كاتێك ده‌بێته كه‌ره‌سته‌ی سیاسه‌ت ئه‌وا ده‌بێت به‌س����ه‌دان شوعله بۆ سوتاندنی یه‌كتری ،چیتر له‌وه‌ده‌كه‌وێت گه‌ردوونی بێت‌و رۆح����ی گه‌ردوونی به‌رهه‌مبێنێت. له‌دوای روداوه‌كان����ی بادینانه‌وه ده‌بێت یه‌كگرت����ووی ئیس��ل�امی كوردس����تان له‌وه‌تێبگات كه سیاسه‌تكردن به‌ئایینه‌وه له‌هه‌ناوی خۆیدا كێشه‌ی گهوره گهورهی هه‌ڵگرت����ووه ،چیتر یه‌كگرت����وو ده‌بێت تێبینی :ئەم وتارە 12/5نوسراوە
ئه‌م ده‌نگه ئاشنای ه نه‌به‌ز گۆران
دوو جۆرده‌ن���گ به‌ڕوونی ده‌رده‌كه‌ون، ی هه‌ڕه‌شه‌كردن ی ناڕه‌زایه‌تی‌‌و ده‌نگ ده‌نگ له‌ناڕه‌زایه‌ت���ی ،له‌ته‌نیش���ت ئه‌م دوو ی ده‌بیستین، ید ی ده‌نگ ده‌نگه‌وه سێبه‌ر ی ی س���تایش‌و په‌الماردان‌و راز ك ه ده‌نگ ی ب���وون‌و ترس���ه .پێش دروس���تبوون ئۆپۆزسیۆن ده‌نگه ناڕه‌زایه‌تییه‌كان یان له‌ناو ناخی كه‌س���ه‌كاندا كه‌نگڵی ده‌دا ی چه‌ند رۆشنبیرێك‌و ێ ال یان لێره‌و له‌و رۆژنامه‌نووسێك به‌یان ده‌كرا ،له‌یه‌كه‌م ی ئۆپۆزسیۆنه‌و‌ه ی دروستبوون چركه‌سات ی ی خۆ ئه‌و ده‌نگ ه ناڕازیی��� ه له‌ماڵه‌كه ی نه‌خشان ك ه هاته‌ده‌ره‌و وێنه‌یه‌كی د ئه‌ویش ئۆپۆزس���یۆن بوو ،ره‌نگه ئه‌م ی ده‌نگه ئۆپۆزس���یۆن نه‌بوایه جۆرێك ی دی خۆی ده‌رخس���تایه كه زۆر ش���ت ی ی هه‌ردوو حزب بگۆڕیایه ،به‌اڵم شانس ده‌سه‌اڵت ئه‌وه‌بوو هێزێك دروست بوو ی یان بڵێین ئه‌و ی هه‌ڵم���ژ ئه‌و ده‌نگه ی كه‌سه‌كاندا بوو ل ه ناڕه‌زایه‌تی هی له‌ناخ ێ وێزگه‌ی جیاوازدا خۆی ته‌حقیقكرد‌و س ی پێوه دیاربوو، جۆرێ���ك له‌نه‌رمه‌ده‌نگ به‌اڵم بۆخۆی زه‌نگێك بوو بۆ گوێیه‌كان ی ناڕه‌زایه‌تی له‌ناخه‌وه دێته‌ده‌رو كه ئید هه‌رجاره‌و به‌فۆرمێك خۆی ده‌نوێنیت. ی ی یه‌كه‌مدا ئۆپۆزسیۆن توان له‌وێستگه ی ئه‌و ببێت ه ئه‌و خوانه‌ی به‌شێكی زۆر ی ی خوانه‌كه ده‌نگ ه ناره‌زایه‌تیی ه له‌ده‌ور خۆی كۆبكاته‌وه ،ئه‌م وێس���تگه‌یه بۆ ی كورد یه‌كه‌مین ی حكومڕان س���ه‌رده‌م ی بوو ی ناڕه‌زایه‌ت وێستگه‌ی گواستنه‌وه ی دی. له‌ماڵی حیزبهوه بۆشوێنێك
له‌دووهه‌مین وێستگ هی خۆیدا ئه‌و ده‌نگ ه ی ی س���ندوقه‌كان ی روبه‌ڕو ی د جارێك��� ده‌نگدان بوویه‌وه ،وێس���تگ هی یه‌كه‌م ئه‌گ���ه‌ر یه‌ك���ه‌م وێس���تگه‌بوبێت ب���ۆ ی ده‌رخس���تنی ناڕه‌زایه‌ت���ی وێس���تگه ی ئه‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌و دووهه‌م دوپاتكردنه‌وه جێگیركردنی‌‌و په‌شیمان نه‌بوه‌نه‌و‌ه بوو. زۆرێكمان پێمانواب���وو ناڕه‌زایه‌تیه‌كان ی ێ ده‌كه‌ن‌و دوورنیه بااڵنس��� جێگوڕك ئ���هو ده‌نگ ه دابه‌زێت ،كه‌چی له‌دووهه‌م ی به‌هه‌زاران ید ی خۆیدا جارێك وێستگه ی وتین نه‌خێر ئه‌مجاره‌ش ی پێ ناڕه‌زایه‌ت ی خۆم خ���ۆم ده‌ره‌خ���ه‌م‌و جێگیركردن ی هێ���رش‌و ده‌چه‌س���پێنم ،ئه‌گه‌رچ��� ی زۆرم روبه‌ڕو هه‌ڕه‌ش���هو ترس‌و كڕین ی ده‌نگی من دهبێتهوه ،به‌اڵم ناڕه‌زایه‌ت ی به‌م جۆره كارانه به‌كۆتانایه‌ت .خاڵێك ی ئه‌و ده‌نگ ه ناڕازیی ه ئهوهیه ،ن ه جوان ی ی به‌چه‌ك هه‌یه بۆبه‌ده‌ستهێنان باوه‌ڕ ی به‌فێڵ گۆڕانێكی ریش���ه‌یی ،نه‌باوه‌ڕ هه‌ی ه له‌سه‌ر س���ندوقه‌كانی ده‌نگدان، ی ن���ه مان���دووش ده‌بێ���ت له‌وخه‌ونه ی خۆی���هوه. خس���تویه‌تی ه ن���او ناخ��� ی ی ده‌ریده‌خ���ات ئومێدێك ئه‌م ه بۆخۆ ی زۆر هه‌ی���ه له‌م س���ه‌رده‌مه‌دا له‌ڕێگ ه بااڵكردن���ی ئه‌م ده‌نگ���هوه ئاڵوگۆرێك ی روبدات. له‌ژی���ان‌و فه‌رمان ره‌وایه‌ت��� كاتێك ده‌س���ه‌اڵت‌و فه‌رمانده‌یی حیزب ی ل���ه‌م مه‌مله‌كه‌ت��� ه نه‌یتوان���ی دیدێك ی ی بۆ ئه‌وده‌نگه هه‌بێت‌و چه‌كه‌كان باش ی ی بریتیبوون له‌چه‌كی سته‌مكار ده‌ست دژ به‌وده‌نگ��� ه په‌رچه‌كردار دروس���ت
خاڵێكی جوانی ئه‌و ده‌نگه ناڕازییان ە ی ئهوهیه ،ن ه باوه‌ڕ به‌چه‌ك هه‌ی ه ی بۆبه‌ده‌ستهێنان گۆڕانێكی ریشه‌یی، نه‌باوه‌ڕی به‌فێڵ هه‌ی ه ی له‌سه‌ر سندوقه‌كان ده‌نگدان ب���وو ،په‌رچه‌كرداره‌ك���ه‌ش ورده‌ورد‌ه ی گه‌یشته ئاس���تی دۆخێك له‌وێستگه ی خۆپیش���اندان س���ێهه‌مدا به‌وێن���ه ی ده‌رخست ،خۆپیش���اندانێك ك ه خۆ ده‌یه‌ویس���ت هه‌مووش���تێك به‌ره‌و ئه‌و جیهانه ببات خ���ۆی ده‌یه‌وێت ،ده‌نگ ه ی هه‌ڕه‌ش���ه‌ئامێزه‌كه‌ش گهڕایهوه دۆخ ی جارانی خۆیو به‌خه‌ونه سته‌مكارانه‌كه خۆیهوه روبه‌ڕوی ئ���هو دۆخ ه بویه‌وه. ی له‌وێس���تگ هی چواره‌مدا له‌وانه‌یه ئید به‌وجۆره نه‌بێت پێش���وتر بینیومانه،
ی چواره‌م بێت ه پێش ی وێستگ ه به‌رله‌وه باشترێك ه خوێندنه‌وه‌یه‌كی ته‌ندروست بۆ ئه‌و ده‌نگه بكرێت‌و ده‌سه‌اڵت‌و حیزب ی ید ی بیرله‌خۆیان ،بیر له‌ش���تێك له‌بر بكه‌نه‌وه له‌خۆیان گه‌وره‌تر. ده‌نگ���ی هه‌ڕه‌ش���ه‌ش به‌ش���ێك ی حیزب���ی ك���ورد، ب���ووه له‌كلت���وور ی حیزبهوه هه‌رله‌سه‌ره‌تای دروستبوون ی هه‌ڕه‌ش ه له‌دوژمن‌و هه‌ڕه‌ش ه له‌ناوخۆ ی حیزب‌و تاق ه ده‌نگێك بوه‌ت ه سروشت ی پارتیو یه‌كێتی پێی بناسینه‌و‌ه ده‌نگ هه‌ڕه‌ش���ه‌كردنه ،له‌وانه‌ی��� ه بۆ دۆخێك ی هه‌بێت ،به‌اڵم ئه‌م جۆره ده‌نگ ه مانا ی گش���تێنراو ی ناڕه‌زایه‌ت ی ده‌نگ��� ئید ی سه‌ركردایه‌تی ئه‌و گه‌یشت ه ناوماڵه‌كان ی دوو حیزبه ،هه‌ڕه‌ش���ه هی���چ مانایه‌ك ی نامێنی���ت‌و چاكس���ازی‌‌و دروش���م دیموكراسیش بۆئه‌وان مانای نامێنیت. ی تاقه مانایه‌ك جێهێشتنی كورسییه‌كان ی ژیانیان بمێنیته‌وه، ده‌سه‌اڵته بۆئهوه گ���ه‌ر ئ���هو دوو حیزب��� ه تێگه‌یش���تن ی ناڕه‌زایه‌ت���یو دووركه‌وتنه‌و‌ه له‌ده‌نگ ی له‌هه‌ڕه‌شه‌و ستایشكه‌ران‌و تۆقێنه‌ران ی خۆی���ان ده‌مكوت ك���رد ،له‌وانه‌ی ه ال ی ی تره‌وه ده‌س���تكار بتوانرێت به‌دیدێك ی ئه‌و دنیا پیس ه بكرێت حیزب دروست ی تریش���دا كردوه .ئه‌گ���ه‌ر به‌دیوه‌ك ه خۆی���ان ده‌رخس���ت‌و دوورنه‌كه‌وتنه‌و‌ه ی خۆی���ان ،ئه‌وا ده‌بێت له‌سروش���ته‌كه چاوه‌ڕێی ئ���هوه بكرێت ناڕه‌زایه‌تیه‌كان ی ب���ه‌رز تا بێت گه‌وره‌تر وه‌ك ده‌نگێك ی ده‌بن‌و ده‌گاته ئاستێك ئه‌و به‌هه‌شت ه كۆمه‌ڵێك بۆ خۆیانیان دروس���تكردوه، ی ی ك��� ه ئاوات بكرێت��� ه ئ���هو دۆزه‌خه بۆناخوازن .بۆی ه هه‌رچۆن ئێم ه ده‌رك ی ئ���هو ده‌نگ���ه ده‌كه‌ین به‌ئاش���نایه‌ت ی ئه‌شێت ده‌س���ه‌اڵتیش كه‌مێك گوێكان خۆی پاكبكاته‌وه‌و ده‌ركی پێبكات.
بیروڕا
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
birura.awene@gmail.com
رۆشنبیر ی ئاڕاسته‌كراو‌و بوده‌ڵه سیاس ی قین له‌دڵ‌و چه‌نه‌باز عه‌بدولموته‌ڵیب عه‌بدواڵ بێگومان قس���ه‌كردن ل ه دوو كایه‌‌و دوو ی جی���اوازو هه‌ندێجار ناكۆك‌و دژ وێنه ی هه‌ر ته‌نها قسه‌كردن نیی ه ل ه به‌یه‌كتر ی ته‌عبیركردن‌و دوو ناوكۆیی‌‌و دوو زمان دوو دید‌و ش���ێوه داڕش���تن ...به‌ڵكو ی قسه‌كردنه ل ه دوو شێوه بیركردنه‌وه ی جیاواز. جیاوازو خه‌ون ی ی به‌رهه‌م فیكر به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���ت ێ م���رۆڤ‌و مرۆڤایه‌تییه ،بۆی��� ه نامه‌و ی ی فیك���ری ئه‌ده‌ب���یو فیكر له‌ب���اره سیاس���ی به‌و ش���ێوه به‌رته‌سكه قس ه ی دیكه‌ش بكه‌م ،وه‌ك چۆن به‌دیوه‌كه ی وێنه‌ی رۆش���نبیر‌و ێ ل ه باره نام���هو ی دووب���اره بچمه‌و‌ه وێن���هی سیاس��� س���ه‌ر بیروڕاكانی س���ارت هرو گرامشی‌‌و ی رۆشنبیر ئه‌وانیدیكه .ئه‌مڕۆ مانا‌و رۆڵ ی له كلیككردنێكدا ده‌كرێته‌وه .رۆشنبیر سه‌رده‌می سارته‌ر به‌س���ه‌رچوو ،ئیتر ی ئه‌و كه‌س���ه نیی ه ك ه رۆش���نبیر چید ی كۆمه‌ڵگه بكات، بتوان���ێ رابه‌رایه‌ت��� ئیتر رۆش���نبیر چیدی ئه‌و كه‌سه نیی ه ی دابدات ...وه‌ك چۆن په‌ند‌و ئامۆژگار ی هه‌ر ته‌نها ئ���هو بوونه‌وه‌ر‌ه سیاس��� ی ئۆڕگانیی���ه نییه ،كه له‌پێناس���ه‌كان ی ده‌دۆزێت���هوه. گرامش���ییهوه خ���ۆ ی ئه‌مڕۆ رۆش���نبیر كاری به‌رهه‌مهێنان كای���هی رۆش���نبیریی‌‌و ئیبداعه ،ئه‌مڕۆ ی ی دیكه ئینته‌رنێت‌و میدیا‌و كه‌ناڵه‌كان ی زانیاری به ته‌واوی ش���وێنی رۆشنبیر ئۆڕگان���یو رۆش���نبیری په‌ندی���ار‌و ی رابه‌ریی���ان گرتۆت���هوه. رۆش���نبیر ی رۆشنبیریی‌‌و ده‌شێ له‌نێوان ده‌سه‌اڵت ی دوو پرس‌و دوو ی سیاس��� ده‌س���ه‌اڵت دنیابینی جیاواز بخه‌ینه‌ڕوو ،یه‌كه‌میان ی ره‌خن���هو به‌دواداچ���وون‌و له‌ڕێگ��� ه ی نمایان هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی به‌رده‌وام خۆ ی په‌یڕه‌و‌و ده‌كات .دووه‌می���ان له‌میان پرۆگرامێكی دیاریكراودا خۆی دووباره به‌رجه‌ست ه دهكاتهوه .ب ه مانایه‌كی دیك ه ی ی رۆش���نبیر له‌نێو جێگیرنه‌بوون پرس كایه رۆشنبیرییه‌كاندا خۆی داده‌هێنێ‌‌و ی ی كایه ی له جێگیربوون ی سیاس پرس سیاسی درێژه به‌خۆی ده‌دات. ی به‌رده‌وامیی���هت ب ه كه‌وات��� ه ئ���هوه رۆش���نبیر ده‌دا ،ره‌خن���هو گوم���ان‌و
ی ی بوون��� جێگیرنه‌بوون���ه ،ئ���هوه ی س���ه‌ربه‌خۆ‌و رۆش���نبیر وه‌ك بوونێك ی كای ه ئازاد ده‌س���ه‌لمێنێ به‌رهه‌مهێنان ی جیاوازه‌كانی رۆشنبیرییه! به‌اڵم بوون ێ له تیژبینی‌‌و خه‌ماڵندن‌و ی ده‌ش سیاس ی سیاسییانه‌دا هه‌ڵبگرینه‌وه ،ئیتر یار ی ك��� ه ده‌كه‌وێت ه نێوان ئه‌و پێكدادانه ی ئ���هو دوو بوونه ،راس���ته‌وخۆ له‌ڕوو ی ی له‌الی هك‌و له‌ڕوو داهێنان‌و رۆشنبیری ی له‌ڕووییه‌كی دیكهوه ئاسایش‌و كارگێڕ ی كه‌ڵه‌كه‌بووه‌و‌ه په‌یوه‌ندی ب ه بارودۆخ ی س���ه‌ركه‌وتنه‌كان هه‌یه .هه‌ڵبه‌ت ه كۆ ب ه كرانهوهو دیالۆگ‌و ش���ه‌فافییه‌ته‌و‌ه ی دابه‌زینه‌كان به‌نده ،وه‌ك چۆن ك���ۆ به داخران‌و ش���ێوه‌كانی گه‌نده‌لییه‌و‌ه ی ك���راوه‌دا ده‌لك���ێ .ل���ه كۆمه‌ڵگ���ه ی رۆشنبیر وه‌ك چاودێرێك به‌ر ژینگه ی جۆراوجۆر سیاسی ده‌كه‌وێ‌‌و ره‌خن ه ی كایه سیاسییه‌كان ده‌كات‌و ئاڕاس���ته لهوێشهوه دیالۆگ دێت ه ئاراوه ،به‌اڵم ل ه ی ی داخراودا هه‌میشه سیاس كۆمه‌ڵگه ی ی ئاڕاسته‌كردن‌و ده‌سته‌مۆكردن له‌هه‌وڵ رۆشنبیردایه‌‌و لهوێشهوه ب ه بنبه‌ستبوون ده‌گات. یه‌كێك���ی دیك��� ه ل��� ه جیاوازیی��� ه ی ی سیاسیو كایه ی كای ه بنه‌ڕه‌تییه‌كان ی رۆشنبیر ی ئهوهیه ،ك ه كه‌س رۆشنبیری ی كاتێ���ك ل ه هه‌وڵ���ی به‌ده‌س���تهێنان ی ده‌بینێـته‌وه، ده‌سه‌اڵتی سیاسیدا خۆ ئه‌و كات ه له رۆشنبیر ،وه‌ك ئهوهی ك ه ی ئازاد‌و سه‌ربه‌خۆیه ده‌كه‌وێت‌و كه‌سێك ی (جگ��� ه ل ه ی دیك ه ده‌ش���ێ ناوێك��� ی كه‌س���ی ئازاد) رۆش���نبیر -ب��� ه مانا بخه‌ین ه پاڵ ،به‌و مانایه‌ش پێویس���ت ه هه‌میش��� ه رۆش���نبیر مه‌جالێ���ك یان ی خۆیو ماوه‌یه‌ك له‌نێ���وان خه‌ونه‌كان ی سیاسییدا بهێڵێته‌وه ،تاكو خه‌ونه‌كان ی پراكتیز‌ه ی خ���ۆ بتوان���ێ ئازادییه‌كان بكات. ی داهێنه‌ر ب���ه بڕوای م���ن رۆش���نبیر پێویست ه هه‌میش ه پارێزگاری له‌و ماوه‌ی ه ێ سیاس���ییه‌كان بكات‌و هه‌رگێز نه‌هێل ی ی یارییه‌كانیانه‌و‌ه ئه‌و ئازادییه له‌ڕێگه ی بشێوێنن! چونك ه رۆش���نبیر له‌ڕێگه پاریزگارك���ردن له‌و ماوه‌ی ه ده‌توانێ ب ه ی رابگه‌یه‌نێت ،هه‌ر ئازادی ره‌خنه‌كان��� لهوێشهوه رووه‌كانی حه‌قیقه‌ت روونتر
به‌رجه‌سته بكات ،چونكه وه‌ك ده‌زانین ی ب ه ی جگه له ئازاد ی رۆش���نبیری هێز شتێكی دیكهوه پشتبه‌ست نییه .ئیتر ی هیچ ی رۆش���نبیر ی كایه له‌به‌ر ئهوه ی ی ئه‌وه‌دا نیی ه ش���وێن كاتێك ل ه هه‌وڵ ی ی بگرێتهوه ،بۆی ه كه‌س كایه‌ی سیاس رۆش���نبیر هه‌رگیز ل ه كای��� ه (ئازادی/ رۆش���نبیری)یه‌كه‌ی خ���ۆی دانابه‌زێ‌‌و ی نقوم ناكات. ی سیاس خۆی ل ه بازنه ی ی ئ���هوهی ده‌ش���ێ لهباره ب���ه كورت ی وێن���هی رۆش���نبیره‌و‌ه زێت���ر جه‌خت ی ی كای��� ه لێبكه‌م���هوه به‌رهه‌مهێنان���
پێویست ه هه‌میش ه رۆشنبیر مه‌جالێك یان ماوه‌یه‌ك له‌نێوان ی خۆیو خه‌ونه‌كان ی سیاسییدا خه‌ونه‌كان ێ بهێڵێته‌وه ،تاكو بتوان ی ی خۆ ئازادییه‌كان پراكتیز‌ه بكات ی رۆش���نبیریی‌‌و ئیبداعیی���ه ،ئ���هوه ێ له‌باره‌ی وێن هی سیاس���ییهوه ده‌ش��� ی ی لێبكه‌مه‌وه تیژبینی‌‌و گۆڕین جه‌خت��� ی دامه‌زراویی���ه ،هه‌ر ل ه واقی���ع‌و كرده ی دامه‌زراویشه‌وه ده‌شێ قس ه ل ه كرده ی سیاسیو سیاسی رۆشنبیر رۆشنبیر بكه‌ین .له‌و خاڵه‌وه ده‌شێ راسته‌وخۆ رۆشنبیر دیالۆگ له‌گه‌ڵ سیاسی بكات ی ناوبراو) (ب ه پارێزگاریكردن ل ه ماوه ی دامه‌زراوه‌كانه‌وه راس���ته‌وخۆ له‌ڕێگه ێ به‌س���ه‌ر سیاس���ییه‌وه‌‌و چاوێك ب���
وه‌ك راڤه‌كارێ���ك بچێته نێ���و ده‌زگا‌و یارییه‌كانیی���هوه ،ب���هو مانای���ه‌ش ی ئه‌و كه‌سه‌ی ه ك ه ی سیاس��� رۆشنبیر ی ئاش���كراو روونه، خاوه‌ن���ی گوتارێك ی دیك���ه‌ش سیاس���ییه‌ك به‌دیوه‌ك���ه ی روون‌و ش���ه‌فاف ی گوتارێك هه‌ڵگ���ر ی رۆشنبیر‌و بێت ،ب ه مانا به‌رفراوانه‌كه رۆش���نبیریی ،رۆش���نبیره (هه‌ڵبه‌ت ه ب���ه مانا گرامش���ییه‌كه‌ی) .وه‌ك چۆن ی هه‌موو رۆشنبیرێكیش سیاسییه به‌پێ ی ی كه سه‌ر به كای ه ئه‌و رۆش���نبیرییه سیاس���ییه ،به‌اڵم دووباره پێویس���ت ه ی ی سیاس ی رۆشنبیر‌و به‌خشش به‌خشش لێكجیا بكه‌ینه‌وه. ی له پرسی رۆشنبیرییدا به‌دوای ئاسۆیه‌ك ێ س���نوور ل��� ه ئازادییدا به‌رفراوانتر‌و ب ده‌گه‌ڕێین ،یان ب���ه مانایه‌كی دیكه ل ه ی كرانهوهو ژی���ان ده‌گه‌ڕێین له‌وپ���ه‌ڕ ی ی سیاس دره‌وش���انه‌وه‌دا .به‌اڵم پرس سنوورداركردن‌و ده‌سته‌مۆكردنی ژیان ه ی ی ئایدیۆلۆژی‌‌و به‌رژه‌وه‌ند ی دید به‌پێ ی ی پرسێك ی رۆش���نبیری تایبه‌ت .پرس ئاوێته‌یه‌‌و ل ه زه‌مه‌ندا درێژ دهبێتهوه ب ه ی ناوكۆیی���هوه به‌نده‌‌و ب ه خه‌ونه‌و‌ه خۆ ی ی سیاس سه‌رقاڵ ده‌كات ،به‌اڵم پرس ی ل ه لێكدانه‌وه‌ی به‌ش���ێكی دیار‌و خۆ ی راگه‌یه‌نراودا ده‌بینێته‌وه‌‌و ب ه شێوه‌یه‌ك ی رووه‌كی‌‌و بینراوو راسته‌وخۆ رووبه‌ڕوو ی شته‌كان ده‌وه‌س���تێ‌‌و هه‌میش ه به‌پێ ی ل ه ئێس���تادا كار به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان��� ی ی دیاریكراودا خۆ ده‌كات‌و ل ه واقعێك ده‌نوێنێ .هه‌ڵبه‌ت ه ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ر ئه‌و بنه‌مایان ه به ش���ێوه‌یه‌كی راس���ته‌وخۆ قسه ل ه سیاس هتو سیاسیی ،رۆشنبیر‌و ی بكه‌ین ،بێگومان ده‌كه‌وین ه رۆشنبیری ی ی جیاوازو ناونان نێ���وان چه‌ندان وێن ه ی ی رۆش���نبیر‌و كه‌س جیاواز ل ه كه‌س��� ی به‌كرێگی���راو سیاس���ی :رۆش���نبیر ئاڕاسته‌كراو‌و بوده‌ڵه‌‌و ...پێچه‌وانه‌كه‌ی، ی درۆزن‌و قین له‌دڵ‌و له‌به‌رانبه‌ر سیاس چه‌نه‌ب���از‌و ...پێچه‌وانه‌ك���هی ،ی���ان ی رۆش���نبیریی پڕ ل���ه داهێنان‌و كایه ی ی كه‌مخوێن ....كای ه ی رۆشنبیری كایه ی سیاسی پڕ ل ه جوله‌‌و شه‌فاف‌و هه‌ڵگر ی جیاواز ،له‌به‌رانبه‌ر جیاوازی‌‌و گفتوگۆ ی داخراو‌و س���ته‌مكار‌و ی سیاس��� كایه داپڵۆسێنه‌ر‌و گه‌نده‌ڵ.
گۆڕان له‌كوێ ی ڕووداوكاندایه؟ عه‌زیز ره‌ئوف
Azizrauf75@yahoo.com
ی ت���ر بكه‌ین. ئه‌وی له بادینان ڕوویدا ئه‌گه‌ر به‌دیوێكدا گروپ‌و دی���د‌و تێڕوانین ی ئیس�ل�امیی‌‌و ئه‌گه‌ر قسه له‌سه‌ر ئۆپۆزسیۆن بكه‌ین لێدان بێت له یه‌كگرتوو ی ئه‌وا س���ێ هێزمان له‌به‌رده‌مدایه ،دوو زیادبوونی الیه‌نگرانی ئه‌م پارت ه ل ه زێد ی تردا هێزی ئیسالمیو بزوتنهوهی گۆڕان ك ه ی هه‌رێم ،ئه‌وا ب ه دیوه‌كه سه‌رۆك ی ی تا ئێس���تا دید‌و تێڕوانینی بۆچۆنێك لێدان ه ل ه ئۆپۆزس���یۆنبوون‌و مامه‌ڵه ی ده‌سه‌اڵت ڕوون نیه. ی لهدهرهوهی ده‌سه‌اڵت .ئهوه سیاس ل��� ه بادینان ڕوویدا ئه‌گ���ه‌ر به‌دیوێكدا ی ی زیادبوون���ی الیه‌نگران هه‌زمنه‌كردن ی تردا یه‌كگرت���وو بێت ،ئه‌وا به‌دیوه‌ك ه هه‌زمنه‌كردنی ده‌سه‌اڵت ه ب ه ئۆپۆزسیۆن ی كه ل ه دووساڵی ڕابردوودا گه‌مه‌كه‌رێك ی ساحه‌كه‌ن. سه‌رسه‌خت ی ی من له‌م جۆره ل ه سوتان بێشك ترس بارهگاو هاوس���ۆزیم ب���ۆ یه‌كگرتوو له‌و ی ڕوانگه‌ی���هوه نه‌بوو كه من سیاس���هت یه‌كگرت���ووم پ���ێ قبوڵ���ه ،نه‌خێر من هه‌رگیز خۆش���حاڵ نیم ب ه ده‌سه‌اڵتێك كه ئایین حوكمی بكات ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش ی ده‌زانم هێزێ���ك هه‌بێت ئه‌مڕۆ باره‌گا یه‌كگرت���وو بس���وتێنێت ب���ه‌م هه‌موو ی ی زۆر به‌سانای الیه‌نگره‌وه ،ئه‌وا سبه ی منیش بس���وتێنێت. ێ ماڵه‌كه ده‌توان ی من له‌م هێزه له‌و ڕوانگه‌یه‌وه‌ی ه به‌رگر ی له‌و هێزه‌ش ك ه ئێم ه ده‌بی���ت به‌رگر بكه‌ی���ن ك���ه النیك���ه‌م وه‌ك خۆم���ان بیرناكه‌نه‌وه. ی با واز ل���هوه بێنین ك��� ه ڕووداوه‌كان ی له‌ن���او هێزه‌كان���ی ئۆپۆزس���یۆندا ی یه‌كه‌م ده‌س���ه‌اڵت بادین���ان به پله ی به‌رپرس���یاره‌‌و واز ل ه بزوتنهوهی گۆڕان ڕادیكاڵترینیان بوو، ئه‌و دهڤهره لێ ی ئه‌م دوایی ه جۆرێك ڕه‌خن ه له ده‌س���ه‌اڵتیش بێنین ،چونك ه به‌اڵم ڕووداوه‌كان ی حهڤدهی شوباتهوه ده‌سه‌اڵت پرس���یاری ال وروژاندین ك ه ئه‌م هێزه له دوا ل���هوه ده‌رچووه ڕه‌خن���هی لێ بگرین ،به‌رامب���ه‌ر ب ه پارتی ب���ۆ وا بێده‌نگه؟ ی ترو ئهوه چ س���حرێك ه بچوكتری���ن ڕووداو به‌ڵك���و ده‌بێت باس ل��� ه هێزێك
ی بۆ ده‌بێت ال گۆڕان به‌رهه‌م ساڵح سوێنده‌كه‌ی كه‌وتبێت، ی به‌اڵم سه‌رۆك ی هه‌رێم سوێنده‌كه نه‌كه‌وتبێت؟ ئه‌م شهڕه لۆكاڵییه چییه گۆڕان ده‌یكات؟
ی ی یه‌كێت ی ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵت له‌ناوچ���ه ی گۆڕان ب���ه‌رز دهكاتهوه ،به‌اڵم ده‌نگ ی بادینان به‌رامب���ه‌ر ب��� ه ڕووداوه‌كان��� جگه ل��� ه به‌یاننامه‌یه‌كی ك���رچ‌و كاڵ، ی هیچ هه‌ڵوێس���تێكمان له‌م هێزه نه‌بین به‌رامبه‌ر به پارتی. من دڵنی���ام ئه‌و ڕووداوان���هی بادینان ی ی یه‌كێت ی ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵت له‌ناوچ���ه ڕوویبدای��� ه ئ���ه‌وا گۆڕان ڕاس���ته‌وخۆ ی به‌رپرس���یار یهكێتیو خودی تاڵه‌بان ده‌كرد ،به‌اڵم هه‌موو ده‌زانین له بادینان ی حكوم���هت نیه‌‌و نه‌بوون���ی باره‌گاكان گۆڕان له‌و دهڤهره ده‌یس���ه‌لمێنێت ك ه ی بۆ لێدان حكوم���هت بوونی نیه ،كه‌چ ی ی حكومه‌ت كه یه‌كێت ل ه خودی سه‌رۆك سه‌رۆكایه‌تی ده‌كات ،ڕاسته‌وخۆ گۆڕان ل���ه به‌یاننامه‌كه‌یدا حكوم���هت تاوانبار ی ی پارت ده‌كات‌و به حه‌رفێكیش باس��� ناكات. ی لێره‌وه گ���ۆڕان وه‌ك به‌هێزترین هێز ئۆپۆزس���یۆن س���ه‌ركه‌وتوو نه‌ب���وو ل ه یه‌كخستنی ئۆپۆزسیۆن له كوردستان. ئه‌م هه‌ڵوێست ه ناڕۆشنه‌ی به‌رامبه‌ر ب ه ی ی تر ی لێده‌كات ك ه هێزه‌كان پارتی وا ئۆپۆزسیۆن س���ڵ ل ه گۆڕان بكه‌نه‌وه‌‌و سیقه به‌م هێزه نهك هنو له‌گه‌ڵیا نه‌ڕۆن. ی ئه‌م هه‌موو باره‌گای ه له بادینان سوتان ی ك��� ه هه‌موو ده‌زانی���ن یه‌كگرتوو باج ی ی ده‌دات‌و هه‌ڵوێست ئۆپۆزس���یۆنبوون ی كرچ‌و گۆڕان ته‌نها ب��� ه به‌یاننامه‌یه‌ك ی ی به‌ر‌ه كاڵ كۆم���ه‌ك ب��� ه به‌هێزبوون ئۆپۆزسیۆن ناكات له كوردستان. م���ن تێناگ���ه‌م بۆ ده‌بێ���ت الی گۆڕان ی كه‌وتبێت، به‌رهه‌م س���اڵح سوێنده‌كه ی ی هه‌رێم س���وێنده‌ك ه به‌اڵم س���ه‌رۆك نه‌كه‌وتبێت؟ ئه‌م شهڕه لۆكاڵیی ه چیی ه ی گۆڕان ده‌یكات؟ له‌كاتێكدا س���ه‌رۆك هه‌رێم ب ه ده‌نگی خه‌ڵك هه‌ڵبژێردراوه‌‌و له‌به‌رده‌م پارله‌مان سوێندی خواردوو‌ه
ك���ه كه‌رامه‌تی خه‌ڵ���ك بپارێزێت‌و ل ه ی حهڤدهی ش���وباتدا پارته‌ك هی خوێن ی ی له‌و ش���اره ڕژاند ك ه به شار خه‌ڵك گۆڕان ناس���راوه ،بۆ ده‌بێ���ت به‌رهه‌م س���اڵح س���وێنده‌ك هی كه‌وتبێت ،به‌اڵم ی نه‌كه‌وتبێت؟ ئه‌م بارزانی سوێنده‌ك ه ش���هڕه شه‌خس���یه‌ی گۆڕان به‌رامبه‌ر ی نوان���دن به‌رامبه‌ر ب���ه یهكێتیو نه‌رم ی ی جێگه‌ی تێڕامانه‌‌و ده‌س���ت ب ه پارت ده‌بێت ل ه بچوككردن���هوهی ئه‌م هێزه ی به‌وه‌ی ك ه ده‌یه‌وێ���ت میراتی یه‌كێت ی ی ل ه سنور بخوات‌و سه‌رجه‌م شه‌ڕه‌كان قه‌ڵه‌مڕه‌وی یه‌كێتی پهره پێ بدات. ی ئێس���تا وه‌كو خیتاب ئۆپۆزسیۆنێك ی له‌ئارادایه‌‌و ده‌رك���ه‌وت ك ه ئیس�ل�ام ئیس�ل�امییه‌كان له زیاد ل ه ش���وێنێك ده‌توان���ن گه‌ش���ه بك���ه‌ن ،له‌كاتێكدا ی بزوتنهوهی گۆڕان سه‌رجه‌م هێزی خۆ ی س���لێمانی چ���ڕ كردۆته‌وه‌‌و له‌ناوچه ی ئه‌مه‌ش بزوتنه‌وه‌ك��� ه ده‌كات ه هێزێك ت���ه‌واو لۆكاڵ���ی .گ���ۆڕان ته‌نها ئیش ی له‌س���ه‌ر ئ���هو بۆمبان���ه ده‌كات ك ه ی ده‌یته‌قێنێت .ئه‌م���ه‌ش ته‌واو خ���ۆ خه‌ڵك بێتاق���هت ده‌كات ل���هو یاریی ه ی ئه‌م هێ���زه ده‌یانكات. سیاس���ییانه ڕووداوه‌كانی بادینان باش���ترین بۆمب ی له‌س���ه‌ر بكات، بوو بۆ گۆڕان ك ه كار ی ئه‌م هێزه به‌رامبه‌ر ب ه به‌اڵم بێده‌نگ��� ی (ك ه بێش���ك ڕووداوه‌ك���هو بكه‌ره‌كان ی هه‌رێمه‌كه‌ن) جۆرێك ل ه ده‌سه‌اڵتداران ی الی خه‌ڵك دروست كردووه. پرسیار ی گۆڕان ببێتهوه ب ه باش���ترین بۆ ئهوه ی سیاس���ی ئۆپۆزسیۆن ،ده‌بێت بكه‌ر ی ی خۆ كێش هی خه‌ڵك‌و هێزه‌كان ب ه ه بزانێ���ت ،بێده‌نگ ب���وون به‌رامبه‌ر ب ه ی تردا هێزێك‌و شه‌ڕكردن له‌گه‌ڵ هێزێك خه‌ڵك له‌م هێزه نوێی ه بێئومێد ده‌كات. كاره‌س���ات ه خه‌ڵك هه‌م ل ه ده‌س���ه‌اڵت بێئومێد بێت‌و هه‌م له ئۆپۆزسیۆنیش.
13
دەوڵەتێک بەدوای نەتەوەیەکدا دەگەڕێت ئاراس فەتاح لە گفتوگ���ۆی بابەتی ناس���یۆنالیزمدا دەکرێت سەرنجی دۆخێکی سەیر بدەین، ئەویش ئەوەیە کە پرۆژەی ناسیۆنالیزم بەراورد بە گەورەی���ی کاریگەرییەکەی لەس���ەر مێژووی مرۆڤایەت���ی ،خاوەنی ترادیس���یۆنێکی درێژ نییە .س���ەرەڕای بوونی کۆنس���ێپتی فەلس���ەفی لەسەر نەت���ەوە بەمان���ا سیاس���ییەکەی الی ھێردەر‌و کانت‌و فیش���تە‌و ھیگل ،بەاڵم الی ھی���چ کامیان پێناس���ێکی ڕوون بۆ چەمکی نەتەوە نادۆزینەوە .بۆیە ئاسان نییە باس لە فەلس���ەفەیەکی دیاریکراو بۆ ناسیۆنالیزم بکەین الی ئەم بیریارانە (بێنێ���دک ئەندەرس���ۆن) دەڵێ���ت، جێگای سەرس���وڕمانە کە دەس���ەاڵتی سیاس���ی دیاردەیەکی گ���ەورەی وەکو ناس���یۆنالیزم ھێندە هەژار بێت لەڕووی فەلسەفییەوە. گەر سەدەی هەژدە سەدەی کۆسمۆپۆلیتی بێت ،ئەوا س���ەدەی ن���ۆزدە دەبێت بە سەدەی ناسیۆنالیزم .لەدوای شۆڕشی فەرەنسییەوە ناس���یۆنالیزم‌و دەوڵەتی نەتەوەیی دەبێت بە مۆدێلێک کە گەالنی ئەوروپی الس���اییدەکەنەوە‌و دەیانەوێت مانا قووڵەکان‌و ئەو ھێزە ڕزگاریخوازەی لەم بزوتنەوەدایە لە نووس���ینەکانیاندا بە فۆرم���ی جیا تاووت���وێ بکەن .لەم چرکەس���اتەوە نەتەوە دەبێت بە ناوکی مێ���ژوو‌و دەوڵەتی نەوتەوەییش دەبێت بە بزوێنەری .چەمک���ی ڕزگاریخوازیی لە ناس���یۆنالیزمدا چەمکێک���ی ئاڵۆز‌و خودناکۆک���ە .دژایەتیکردن���ی چەمکە گەردونگەراییەکانی شۆڕشی فەرەنسی دەبێت بە بابەتی مش���تومڕی سیاسیو فەلس���ەفی .لەالی���ەن بیریاران���ەوە هەوڵدەدرێ���ت مان���ا ڕزگاریخوازەکەی ناس���یۆنالیزم لەوێ���دا بدۆزرێت���ەوە ک���ە دەکەوێتە نێ���وان ڕۆش���نگەریی‌و شۆڕش .بەمانایەکی تر گەر نەتوانرێت جیه���ان ڕزگاربکرێ���ت ،دەتوانرێ���ت نەت���ەوە ڕزگاربکرێ���ت .ل���ەم دیدەوە نەتەوە دەتوانێت ببێ���ت بە بۆتەیەکی ئینسانیی کە ڕزگاریی بەرهەمبھێنێت، ب���ەاڵم ل���ەڕووە لۆکاڵ���یو جوگرافییە س���نووردارەکەی ک���ە ل���ە دەوڵەت���ی نەتەوەییدا بەرجەس���تەدەبێت ،نەک لە ئاس���تە جیهان���یو گەردونگەراییەکەی ک���ە بیرۆکەی کۆس���مۆپۆلیزم بۆ کۆی مرۆڤایەت���ی بانگەش���ەیدەکات .ب���ەم چەش���نە نەت���ەوە وەک���و ”ھێزێک���ی کۆبەندی���ی“ دەبێت بە چارەس���ەر بۆ کێش���ەی فەلس���ەفەی ئازادی لەنێوان مرۆڤایەتی‌و تاکدا. لەڕاستیدا کێشەی ناس���یۆنالیزم تەنها لەوێدا نییە کە دەیەوێت خۆی داببڕێت‌و هاوتاییەک لەنێوان س���نووری جیهانی ژیان���ی نەت���ەوەو س���نووری جیهانی سیاس���یی دەوڵەتدا بدۆزێت���ەوە ،یان بەمانایەکی ت���ر یەکانگیرییەک لەنێوان نەت���ەوەو دەوڵەتدا دروس���تبکات .ئەم کێشەیە تەنها لەوێدا گرفتاوی نییە کە کەم دەوڵەت هەیە ئێستا لەسەر ڕووی ئەم زەمینە کە یەک نەتەوەی تێدا بژی، بەڵک���و لەوێدایە کە ئ���ەو دەوڵەتانەی دروس���تبوون سەرەتا بێ نەتەوە بوون‌و پاش���ان چەمکی نەت���ەوەی تایبەت بە خۆی���ان دروس���تدەکەن .ئەم���ە تەنها س���ەلماندنی ئەو قس���ەیەی (گیلنەر) نیی���ە ک���ە دەڵێ���ت دەوڵ���ەت نەتەوە دروس���تدەکات ن���ەک بەپێچەوان���ەوە. ئەم پرۆس���ەیە لە جیهانی سەرهەڵدانی دەوڵەت���ی نەتەوەیی ک���ە ئەوروپایە‌و ئێس���تاش س���نووری دەوڵەتیی تیایدا ھێمنان���ە دەردەکەوێت ،پرۆس���ەیەکی زۆر خوێن���اوی بوو .س���نووری نێوان دەوڵەتەنەتەوەیی���ەکان کە ئێس���تا بە تۆخی دەیبینین کاتی خۆی بە خوێنی سوور کێشراوە. یەکێک لە قوربانییەکانی ئەم پرۆس���ە جەنگاوەرانەش ئەو کەمینە نەتەوەییانە بوو کە شانسی ئەوەیان نەبوو دەوڵەتی تایبەت بە خۆیان دروستبکەن .لەدوای جەنگ���ی جیهانی یەکەم���ەوە دیاردەی "کەمین���ە" س���ەرهەڵدەدات‌و دەبێت���ە کێشە‌و سەرئێشەی گەورە بۆ دەوڵەتە فرەنەوەییەکان .ئەم کێشەیەش تاوەکو ئەمڕۆ ن���ە لە س���ەنگی کەمبووەتەوە‌و نە ڕەنگیش���ی کاڵبوەتەوە .دیارە ئەم کێشەیە تەنها کێشەی دەوڵەتە نوێکانی جیهانی س���ێ نییە ،بەڵکو لەسەرەتاوە
کێشەی ناوەکی دەوڵەتە ئەوروپییەکان ب���وو و ناکۆکییەکانی هەندێکیش���یان تاوەکو ئەمڕۆش بەردەوامە. لە کۆتایی س���ەدەی بیستەوە دیاردەی داڕوخانی پ���رۆژەی دەوڵەتی نەتەوەیی س���ەرهەڵدەدات‌و دەوڵ���ەت وەک���و جەس���تەیەکی ئی���داری الواز لە نێوەند دەمێنێتەوە ،بەاڵم مانا‌و بەهاکانی خۆی لەڕووی ئایدیۆل���ۆژی‌و ئەخالقییەوە لە جوگرافیاک���ەی خۆی لەدەس���تدەدات‌و کۆمەڵگا تیایدا دابەش���دەبێت بەس���ەر چەندین کانتۆناتی لۆکاڵی‌و ئایینزایی‌و تایف���یو ئەتنی���ی .ئەندەنوس���یا، ئەفغانس���تان‌و س���ۆماڵیا‌و ھت���د ،ل���ە ئێستاشدا عێراق نموونەی گەورەی ئەم پرۆسەی داوەشانەی دەوڵەتی نەتەوەیی پۆست کۆلۆنیالین. دەوڵەتی عێراق مۆدێلێکە لەو دەوڵەتانەی ناو سیستەمی نێودەوڵەتی کە دەوڵەت تیایدا خاوەن���ی نەتەوەی خۆی نەبوو. عێ���راق دەوڵەتێک���ی بێ نەت���ەوە بوو و تا ئەم���ڕۆش ب���ەدوای نەتەوەیەکدا دەگەڕێت بۆ ئەم پێکهاتە دەوڵەتییەی. ئ���ەم دەوڵەت���ە لە س���ەردەمی مەلیک فەیس���ەڵەوە گیرۆدەی ناش���یلگیرێتیی نەتەوەییە ،واتە دەیەوێت لەم مۆزاییکە ئەتنی‌و ئایینزاییەی عێراق نەتەوەیەک دروس���تبکات .ھیچ یەکێک لە حکومەتە ی���ەک لەدوای یەکەکان���ی ئەم دەوڵەتە نەیتوانی ئ���ەم هەوی���رە نەتەوەییە وا بش���ێلێت تاوەکو ببێت بە نانی هەموو گروپەکانی ناو ئ���ەم دەوڵەتە‌و ڕازییان بکات .تاکە سیس���تەمێکی سیاس���یی کە توانی پ���رۆژەی عێراقیبوون لەڕووە ئایدیۆلۆژییەکەی‌و لە ڕووە ئیدارییەکەی پیادەب���کات ب���کات بەعس���یزم ب���وو. بەعس���یزم س���ەرکەوتووترین پڕۆژەی دروس���تکردنی نەتەوە بوو لە عێراقدا. ئەم نەتەوەی���ەی بەعس بەرهەمیھێنا، دەرئەنجام���ی هاڕینێک���ی گ���ەورەی هەم���وو ئ���ەو گروپە ئەتن���یو ئایینزا‌و ئایدیۆلۆژییان���ە ب���وو لەن���او پرۆژەی بەعس���یبووندا .بەعس ئ���ەو خەیمەیە بوو کە بە توندوتیژترین ش���ێوە هەموو گروپەکان���ی ناو ئ���ەم دەوڵەتەی تیادا کۆکرایەوە .بەعس پڕۆژەی کوش���تنی پلورالی���زم بوو؛ بە س���ڕینەوەی هەموو شوناس���ە ئەتنی‌و ئایینی‌و ئایینزانیی‌و لۆکالی���یو ناوچەییەکان توانی وێنایەک بە دەوڵەتی عێراق ببەخش���ێت کە ھیچ حکومەتێک���ی پێش خۆی نەیتوانی بەم کارە هەڵسێت .هاوتەریب بەم پرۆسەی دیسپلینکردن‌و کۆنترۆڵکردنەی شوێن‌و زەمەنی ت���اک‌و گروپەکان هەڵس���ا بە دروس���تکردنی چەمکێک���ی ئایدیۆلۆژی نوێ���ی عێراقیب���وون .لەم سیاس���ەتە کولتوورییەشیدا س���ەرکەوتنی گەورەی بەدەس���تھێنا .دانان���ی ڕاڤەکردن���ی نوێ بۆ مێژوو و دۆزین���ەوەو داھێنانی ڕووداو بۆ ئەم گەلەی بەعس‌و هەوڵدان بۆ دروس���تکردنی هاوتایی���ەک لەنێوان عەرەبیبوون‌و ئیس�ل�امیبووندا پاش���ان دۆزینەوەی بەردەوامێتییەک بۆ مێژووی عێراقی پێش عەرەبی ئیسالمیو مێژووی نوێی عێ���راق ،یەکێک بوو ل���ە پرۆژە ئەدەبی‌و فیکری‌و مێژووییە گەورەکانی بەعس کە بە شێوەیەکی سیستەماتیکی کاری بۆدەک���رد .س���ڕینەوەی هەموو جیاوازییەکانی ن���او کۆمەڵگای عێراق‌و لەناوبردنی ئۆپۆزس���یۆن‌و کۆمەڵکوژی ک���وردان‌و وش���ککردنی ھۆڕەکان‌و ڕاوەدوونانی هەموو کەس���ێک کە دژ بە پرۆژەی بەعس���یزم بوو ،بووە ھۆکاری دروس���تکردنی کۆمەڵگایەکی نموونەیی بۆ ناس���یۆنالیزمی عەرەب���ی عێراقیو تەنانەت پرۆژەی مۆدێرنە‌و پێش���کەوتن لە جیهانی سێ. ل���ەدوای کەوتنی دەوڵەتی بەعس���ەوە دەوڵەتی عێراق دووبارە بەدوای نەتەوەدا دەگەڕێت .هەر یەکە لە گروپەکان وێنای جیاوازو ناکۆکی لەسەر فۆرمی دەوڵەت‌و چەشنی سیستەمە سیاسییەکەی هەیە. پاش کشانەوەی ھێزەکانی ئەمەریکاش ملمالنێی توندوتیژی ئایینزایی‌و ئەتنی نێوان سوننە‌و ش���یعە‌و عەرەب‌و کوردو تورکمان ،ملمالنێ لەنێوان ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�امیزم‌و عەرەبی���زم‌و ئەتنیزم���ی گروپ���ەکان ھێ���دی ھێ���دی جێ���گا بە قبوڵکردنی فۆرماڵییان���ەی حکومڕانی تەوافوق���ی چەن���د س���اڵی ڕاب���ردوو چۆڵدەکات. »»19
14
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
"ئیسالم لهماوهی دورودرێژی حکومکردنیدا ته‌نها جارێکیش خه‌لیفه‌ی له‌ڕێگای هه‌ڵبژاردنه‌وه دانه‌ناوه"
ده‌ینوسێت
چیم دی: تێڕامان له‌ڕۆژانی کوردستان ئه‌و ئێواره‌یه که شاری مینوخم به‌جێهێشت ههتا بڵێی دڵته‌نگ بووم .فڕۆکه‌خانه‌که نزیکه‌ی نی���و کاتژمێر دووربوو ،به‌اڵم له هه‌مانکاتدا به خشکه‌یی کڵپه‌ی خۆشیه‌ک ده‌روونی ئه‌‌ته‌نیم .سه‌رله‌به‌یانی ئه‌و شه‌و ده‌گه‌شتمه سلێمانی .ئه‌م پێکه‌وه‌بوونه‌ی خۆشی‌و ناخۆشی خه‌س���ڵه‌تی بنه‌ڕه‌تی ژیانی غوربه‌ته. له‌م زنجیره نوسینه‌دا هه‌وڵ ئه‌ده‌م به دیدێکی تێڕامانانه‌وه وه‌اڵمی ئه‌و پرسیاره گشتییه بده‌مه‌وه :چیم دی؟ پرسیاره‌که ش���ێوازێکی ئاڵۆزی هه‌یه .ئهوه منم له خۆم ده‌پرس���م ،که من چیم دی ،وه له هه‌مانکات���دا ،ئهوه منم که ده‌مه‌وێت ئه‌و چیه-ی که بینیوم���ه بیگێڕمه‌وه .لێره‌دا وه‌ك ده‌بینن من له چه‌قی ئه‌م پرۆسه‌ی بینی���نو گێڕانه‌وه‌ی���ه‌‌دام .ل���ه هه‌ناوی ئه‌مه‌دا پرۆس���ه‌یه‌کی ده‌س���ه‌اڵتخوازانه به‌ڕێوه‌ده‌چێت؛ که بوون به بینه‌ره ،بینه‌ر ده‌بینێت ،که‌وات���ه ئهوهی که ده‌یبینێت ده‌بێته بابه‌ت بۆی( .ئه‌مه ئه‌و جیاوازییه گه‌‌وره‌یه‌ی���ه که له نێ���وان پێگه‌ی پیاوو ژن���دا له کۆمه‌ڵ���گای رۆژهه‌اڵتیدا هه‌یه: پیاو ده‌بینێ���ت‌و ژن بینراوه .ئه‌مه‌ش له ئه‌نجامدا مایه‌ی ئاکتیڤ‌و پاس���یڤبوونه. ئهوهی مای���هی تێڕامان���ه کاتێک ئایین ژن ده‌كات���ه بینراوو پی���او به بینه‌ر ،له هه‌مانکات���دا ژن ده‌ش���ارێته‌وه ،که‌واته لێره‌دا پرۆس���هی بینین حوکم ده‌كرێت، کاتێک ژن‌و پی���او رۆڵی بین���راو بینه‌ر ده‌بین���ن ئه‌وا له هه‌مانکات���دا ده‌بێ ئەو پرۆسه‌یه رێکبخرێت). کاتێ���ک من به‌رامبه‌ر ب���ه ئهوانی تر ماف به خۆم ئ���ه‌ده‌م ئهوهی که بینیم‌و له هه‌مانکاتدا ئهوهی بینیومه وه‌ریگێرمه س���ه‌ر زمان‌و بیگێڕمه‌وه ،له هه‌مانکاتدا مانای ئهوهیه که من توانای بینینم هه‌یه، من ش���ته‌کانم به جۆرێکی ت���ر بینیوه، یان من ده‌رفه‌ت���ی بینینی نه‌بینراوم بۆ هه‌ڵکه‌وتووه .دیاره ئه‌م پرۆسه‌یه له نیو شوێن‌و کاتدا فه‌راهه‌م ده‌بێت. ئ���هو جێگایه‌ی که م���ن ماف به خۆم ئ���ه‌ده‌م ک���ه بینیوم���ه ،کوردس���تانه. کوردس���تانه واڵت���ی منه ،ب���ه‌اڵم پانزه س���اڵی راب���ووردوو م���ن دوور له ئه‌وێ ژیاوم .ئای���ا ئه‌م دابڕان���هی من توانای زیاترم پێئه‌به‌خشی بۆ بینین ،بینین له دیدێکی به‌راوردکاریی���هوه ،بینین وه‌ک که‌س���ێکی تر ،ی���ان له راس���تیا توانای بینین���م الواز ده‌کات .ب���هوهی ره‌نگ���ه لێکدانه‌وه‌‌م بۆئهوهی ده‌یبینم له جێگای خۆیدا نه‌بێت. ئه‌مان���ه هه‌موو پێکه‌وه بینین‌و توانای گێڕان���هوهی بینین ئه‌که‌ن���ه کارێکی پڕ ل���ه دڵه‌راوکێ .ل���ه هه‌مانکاتدا جۆرێک له به‌رپرس���یارێتی دێننه ئ���اراوه ،ئه‌م به‌رپرس���یارێتییه چه‌ندین ئاستی هه‌یه. به‌رپرس وه‌ك بینه‌رێک ،وه‌ک که‌س���ێکی خاوه‌ن ئه‌خالق( .دیاره ئه‌خالق الی من بریتییه له هه‌بوونی ئاگایی بۆ دانپیانان به هه‌ڵه‌بوونی خوددا؛ ئه‌و که‌س���هی که ناتوانێ���ت بڵێ���ت من هه‌ڵ���ه‌م ناتوانێت خاوه‌نی ئه‌خ�ل�اق بێت) .دی���اره بینین ته‌نها بریتی نیه لهوهی که چی به‌رچاوت ده‌که‌‌وێت ،یان چی سه‌رنجت راده‌كێشێت یان چی ده‌بینی ،به‌ڵکو بینین بریتییه له هه‌موو ئه‌وانه‌و زیاتریش .بۆئهوهی ببینی ده‌بێ توانای پێکه‌وه گرێدانی دیمه‌نه‌کانت هه‌بێت له کات���ی تێپه‌ربوونیاندا ،ده‌بێ ببیته کامێرا ،توانای ئه‌وه‌ت هه‌بێ ههندێ دیمه‌ن بوه‌س���تێنی .ئه‌و ساته‌‌وه‌ختانه‌ی ک���ه کرۆکی س���اته‌وه‌خته‌کانی ترن ،که ده‌بنه بنه‌مایه‌كی بۆ تێگه‌یش���تن لهوهی ههتا ئه‌و ساته‌وه‌خته گوزەراوه‌و ئهوهی به دوای���دا دێت .ل���ه هه‌مانکاتدا ده‌بێ هه‌بوو ئه‌و ههس���ته‌کانی تر به‌کاربهێنێت بۆ ئهوهی بتوانێ به‌باشی ببینێت .دیاره لێ���ره‌دا باوه‌ڕ یان ئایده‌لۆژیا زۆر گرنگه. کهسی باوه‌ڕدار ناتوانێت دونیا به گشت الیه‌نی ببینێت ،به هه‌مانش���ێوه کهسی ئایده‌لۆژیست ،چونکه باوه‌ڕو ئایده‌لۆژیا هه‌میشه شێوازێکن بۆ له قاڵبدانی دونیا. بینراوی له قاڵبدراو بینراوێکی سه‌قه‌ته. کاتێک ده‌بیته گێڕه‌ڕه‌وه‌ی ئهوهی که بینیوت���ه که‌واته زم���ان به‌کارده‌هێنێت، لێره‌دا قه‌یرانی بینراوو نوسراو رووئه‌دات. وه‌رگێڕانی بینراو بۆ نوس���راو له میانه‌ی توانی زمان‌و دیدی ئایده‌لۆژی‌و دونیابینی که‌س���ه‌که‌وه‌یه .ئهوهی به‌ڵگه‌نه‌ویس���ته
birura.awene@gmail.com
بیرورا
ئهوهیه که که‌س���ێک نیه بتوانێت به‌بێ هیچ کاریگه‌رییه‌كی ده‌ره‌کی بیرکاته‌وه، په‌یوه‌ندی بکات ی���ان ته‌نانه‌ت ببینێت. م���رۆڤ بوونه‌وه‌رێک���ی داب���ڕاو نیه له دونی���ا ،به‌ڵکو له رێگای بینین‌و خه‌یاڵ‌و زمانیه‌وه ل���ه په‌یوه‌ن���دیو کاریگه‌ری‌و کاریگه‌ریتێکردنه له گه‌ڵ دونیادا .دیاره ئه‌م پرۆسه‌یه الی هه‌ریه‌که‌و به جۆرێک به‌ڕێوه‌ده‌چێت .جۆری باوه‌ڕمان شێوازی بینینم���ان س���نوردارو ف���راوان ئه‌کات. باوه‌ڕه داخ���راوه‌کان توان���ای بینینمان دائه‌خات‌و ،ب���اوه‌ڕه ک���راوه‌كان توانای بینینمان ئه‌کاته‌وه. ئ���هوهی لێ���ره‌دا ده‌وترێ���ت مێ���ژوو نی���ه ،ئه‌زم���وون نیه ،به‌ڵک���و هه‌وڵێکه ب���ۆ تێڕامان له س���ه‌ر ش���ت‌و دیارده‌و رووداوه‌کان له دیدێکی تاکه‌که‌س���ییهوه. له پێن���اوی بونیادنانی رایه‌ک ،هه‌وڵدان بۆ راڤه‌کردنێکی قووڵتر. ئه‌و میتۆده‌ی هه‌ڵئه‌بژڕیم بریتی نیه له نوس���ینه‌وه‌ی یاده‌وه‌ری ،یان گێڕانه‌وه‌ی سه‌ربورده ،یان نوس���ینه‌وه‌ی یادگاری، به‌ڵکو زیاتر تێڕامانه له په‌یوه‌ندییه‌کان. په‌یوه‌ندی مرۆڤی کوردو شته‌کان ،وه‌ك خانوو ،ئۆتۆمبی���ل ،جلوبه‌رگ .هه‌روه‌ها جۆرێ���ک ل���ه پۆرترێتی که‌س���ه‌کان .له هه‌مانکاتدا رووداوه‌کان. ئ���هو رۆژان���هی م���ن له کوردس���تان ب���ووم ،رۆژانێکی ئاس���ایی نه‌بوو .ئه‌مه ده‌کرێ ه���هردوو پۆزه‌تیڤ‌و نێگه‌تیڤیش بێت ،به‌اڵم قس���ه‌کردن له س���ه‌ریان ،له کات���ی روودان���ی رووداوه‌کان���دا جودایه له‌وه‌ێ که پاش���ان لێی���ان رامێنێت .من
شه‌ڕی ناوخۆ که نه‌بووه‌ته ساته‌وه‌ختێک ئێمه بتوانین تیایا پرسیاری گهوره به‌رامبه‌ر خۆمان بکه‌ین له‌م رووداوانه‌وه ب���ه دوای ئه‌و چه‌مک‌و دیدانه‌دا ئه‌گه‌رێم که ئه‌توانێت کۆمه‌ڵگاو سیاسه‌ت‌و حوکمکردن له دونیای ئێمه‌دا ده‌وڵه‌مه‌‌ن���دکات .س���اته‌وه‌ختی قه‌یران س���اتە‌‌وه‌ختی به‌رهه‌مهێنانی بیرو ده‌قی مه‌‌زنه ،ل���ه مێژووی رۆژئ���اوادا ههرچی ده‌ق���ی کالس���یک هه‌ی���ه ل���ه رۆژگاری نه‌هامه‌تی���ا هاتوه‌ته دونی���اوه ،هه‌ر له سپینۆزاوه ههتا هۆبز .به‌هاری رابووردوو رۆژگاری درزتێکه‌وتنی دونیای سیاسه‌تی ئێمه‌بوو .درزێک بۆئهوهی پانتاییه‌کی تر بکاته‌وه به س���ه‌ر ئ���هو دونیا داخراوه‌ی سیاس���ه‌تی ئێمه ،که هی���چ نیه جگه له پاشماوه‌ی شهڕه یه‌كترکوژه‌کان .ئهوهی س���ه‌یره ئه‌مڕۆ هه‌موو شه‌ڕ ئه‌که‌ن باسی ش���ه‌ڕی براکوژی بکه‌ن ،به‌اڵم هه‌موو به شانازییه‌وه درێژه به به‌هاو دونیابینیه‌کانی ئه‌‌ده‌ن .بڕوانه‌ب���وون به یه‌کتر ،نه‌بوونی توان���ا بۆ کەوتنه کێبڕکێ���وه له پێناوی گه‌ش���هی دیموکراس���یدا ،وه‌الخس���تنی نه‌ت���هوه ،حکومه‌ت ،کۆمه‌ڵ���گا له پێناو به‌ش���ه‌ڕنه‌هاتندا هه‌موو سیما ناشیرین‌و زیانبه‌خشه‌کانی دونیای شه‌ڕی ناوخۆیه. دیاره بۆخۆی شه‌ڕی ناوخۆ که نه‌بووه‌ته ساته‌وه‌ختێک ئێمه بتوانین تیایا پرسیاری گهوره به‌رامبه‌ر خۆمان بکه‌ین .ئێمه که به ئاسانی ئه‌توانین رووی تفه‌نگه‌کانمان بکه‌ینه یه‌کتر هه‌رگی���ز نه‌مانتوانیوه به ئاسانی رووی ده‌ممان بکه‌ینه یه‌كتر. ک���ه گه‌ش���تمه فڕۆکه‌خانه ل���ه ریزدا وه‌ستام ،که ئاوڕم دایه‌وه به‌ختیار عه‌لی‌و ئاراس فه‌‌تاح-م بینی .بۆیه له س���تونی داهاتوودا باس���ی رۆڵی رۆشنبیری کورد ئه‌که‌م ،بابه‌تێک که من تێزێکی نوێم که س���ه‌ر هێناوه‌ته ئاراوه ،به‌شێکی له دوا ژماره‌ی گۆڤاری که‌‌وانه‌دا باڵوبوه‌ته‌وه .
ئا :نزار گزالی ،هه‌ولێر نوسه‌ر‌و روناكبیر جه‌بار جه‌مال غه‌ریب بڕیاری دابوو له سیاسه‌ت نه‌دوێ ،به‌اڵم بابه‌ته هه‌ستیاره‌كان ئێمهو ئه‌وی ناچاركرد له‌ڕووی فیكرو كه‌لتورییه‌وه روداوه‌كان بخوێنینه‌وه. ئێمه دیالۆگیكی كلتوریمان كردوه، ده‌شی گه‌ڵێك پرسیاری هه‌نوكه‌یی تێدا وه‌اڵمدرابێته‌وه كه به‌ناچاری زۆرینه‌یان سیاسین ،هیوادارین ئه‌وه‌ش ببێته هۆكارێك بۆ هێنانه‌وه‌ی بۆ نێو مه‌یدانه‌كه ،له‌بیروڕاكانیشیه‌وه تێبینی ده‌كرێت كه چه‌ند پێویسته روناكبیران راشكاوانه له بابه‌ته هه‌نوكه‌ییه‌كان بدوێن ،دیمانه‌كه‌ش به‌م شێوه‌یه ده‌ست پێده‌كات: ئاوێن����ه :ئ����هوهی به‌دیده‌كرێ����ت له‌كۆمه‌ڵ����گای كوردی����دا رۆژ ب����ه‌ڕۆژ تون����دڕه‌وی له‌هه‌ڵكش����اندایه ،دوا رووداویش هه‌ڵكوتانه س����ه‌ر سه‌نته‌ری مه‌س����اج‌و دوكانی مه‌یفرۆش����ه‌كان بوو له‌زاخۆ .چۆن ئه‌م رووداوه بخوێنینه‌وه، ئایا هه‌ر له سیاسه‌تدا بۆ بگه‌ڕێین ،یان ش����ۆڕبینه‌وه بۆ ئه‌و دۆخ����هی كۆمه‌ڵگا تیایدا ده‌ژی؟ جه‌بار جه‌مال :تا ئه‌مڕۆ په‌یامه‌كانی توندوتیژی زوتر ده‌گه‌ن ،وه‌اڵمه‌كانیشیان زووت����ر ده‌گه‌ڕێته‌وه ،ئ����ه‌وه‌ش دیارتین سیفاتی كومه‌ڵگه‌ی سه‌ره‌تاییه .راسته داهێنان����ه‌كان له‌ب����ه‌ر ده‌س����تی مرۆڤی كوردیدان ،گه‌ش����هی رواڵه‌تی به‌س����ه‌ر كۆمه‌ڵگ����هی كوریدا هات����وه ،به‌اڵم ئه‌و ئینسانه فه‌رامۆشكراوه ئه‌مڕۆ له‌وپه‌ڕی هه‌ژاریی فیكری‌و رۆحیدا ده‌ژی. ئاوێن����ه :قس����ه‌كانت ئه‌وه‌ده‌گه‌یه‌نن كه كۆمه‌ڵگ����هی كوردی ،كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی شێواوه؟ جه‌ب����ار جه‌م����ال :به‌داخ����هوه ئ����هو كۆمه‌ڵگه‌یه ته‌ندروس����ت نیه .ناتوانێت ببێته خاوه‌نی خۆی .پانتایه‌كی كراوه‌یه بۆ هه‌ركه‌سێك وێرانی‌و پارچه پارچه‌ی بكات یان بیكاته پاڵه‌وانی هه‌رگه‌مه‌یه‌ك. راس����ته هێزه سیاس����ییه‌كان شه‌قیان له‌كه‌رامه‌ت����ی ك����ورد هه‌ڵ����داو خه‌ونی یه‌كپارچه‌یی‌و یه‌ك نه‌ته‌وه‌ییان ده‌توانم بڵێم بۆ هه‌میش����ه له‌ناوبرد .سه‌رده‌می به‌ع����س باكوری كوردس����تان یه‌كپارچه بوو ،به‌اڵم سه‌رده‌می ده‌سه‌اڵتی كوردی دوپارچه ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌بێت .ئه‌و هێزه سیاسس����یانه گه‌نجی كوردی����ان هاندا بۆ به‌تاڵكردن����هوهی رق‌و توڕه‌ییه‌كه‌ی به‌رانب����ه‌ر هاواڵتییه‌كان����ی خۆی .رقی شارێك به‌رامبه‌ر شارێك بره‌وی پێدرا. ئه‌وه‌ش نهك گه‌ش����ه‌كردنی كۆمه‌ڵگه‌ی دواخس����ت ،به‌ڵك����و له‌ناخ����هوه وێرانی كردو هۆكارێكی مه‌عنه‌وی نه‌ما له‌ژیاندا باوه‌ڕی پێبێت‌و بۆی تێبكۆشێت. ئاوێن����ه :ده‌ته‌وێ����ت بڵێی����ت حیزبه
كوردیی����ه‌كان متمان����هی كۆمه‌ڵگه‌یان له‌ده‌ستداوه؟ جه‌بار جه‌مال :ئه‌و پرسیاره رێگه‌كه‌ی ب����ۆ كورت كردمه‌وه .به‌ڵ����ێ به پارتیو یه‌كێت����یو ش����یوعی هه‌موی����ان له فكر به‌تاڵ بوونه‌وه .ئه‌و حیزبانه به داخه‌وه عه‌لمانیشن بیروباوه‌ڕی ماهیه‌تی بوونی خۆی����ان به به‌رژه‌وه‌ن����دی زۆر بێ به‌ها گۆڕییه‌وه .ش����ه‌هیده‌كانیان له‌كۆمپانیاو بودجه كرده‌وه پاره .سااڵنی تێكۆشانیان ب����ه پله‌ی وه‌زی����رو ئه‌ن����دام په‌رله‌مان‌و پله‌كانی دیكه گۆڕییه‌وه .ئه‌گه‌ر نوسین‌و فیكرو قه‌ڵه‌م به‌های ماوه ،من له‌ڕێگه‌ی ئاوێن����هوه پارت����یو یه‌كێتی ئ����اگادار ده‌كه‌مه‌وه كه ئه‌مڕۆ له‌وپه‌ڕی ئیفالسی فریدا ده‌ژین .ئه‌ندامه هه‌ره نزیكه‌كانیان پاڵه‌وانه‌كانی س����ه‌ركردایه‌تیان ناتوانن
ئه‌گه‌ر سه‌ركردایه‌تی ئه‌و دووحیزبه بزانن فه‌زای ده‌وروبه‌ریان چه‌ند به توڕه‌یی ته‌ندراوه ئه‌مڕۆ پێش به‌یانی وازیان له ده‌سه‌اڵت ده‌هێنا له‌س����ه‌ر هی����چ پرس����ێكی گرن����گ یان رۆژان����ه قه‌ناع����هت به‌خۆی����ان كه‌ن ك ه خاوه‌نی بنكه‌یه‌كی جه‌ماوه‌رین .یه‌كه‌م كاریش����یان بۆ گێڕان����هوهی ئیعتبار بۆ خۆیان‌و مێژوه‌كه‌یان به به‌نه‌عله‌تكردنی هه‌م����وو ئ����هو گه‌نده‌ڵكارییانه ده‌كرێت كه له‌م����اوه‌ی ده‌س����ه‌اڵتیان كردویانه، له‌گه‌ڵ گێرانه‌وه‌ی هه‌موو ئه‌و سه‌روه‌ت‌و سه‌مانه‌ی بردویانه. ئاوێنه :ئه‌گه‌ر بوارم بده‌ی ،په‌یوه‌ندی ئ����هو ش����تانه به‌وهه‌رای����هی بادینانه‌وه چیه؟ جه‌بار جه‌مال :ئهوه رۆحی بابه‌ته‌كه‌یه. دروس����تكردنی كۆمه‌ڵگه‌ی توڕه .ئه‌گه‌ر س����ه‌ركردایه‌تی ئه‌و دووحیزب����ه بزانن فه‌زای ده‌وروبه‌ری����ان چه‌ند به توڕه‌یی ته‌ن����دراوه ئه‌مڕۆ پێ����ش به‌یانی وازیان ل����ه ده‌س����ه‌اڵت ده‌هێن����او مافه‌كان����ی خه‌ڵكیان ده‌گه‌ڕانده‌وه ،ده‌هاتن دانیان به‌هه‌ڵه‌كانیاندا ده‌ناو داوایان له خه‌ڵكی رۆش����نبیر‌و خ����اوه‌ن فیك����ر ده‌كرد بۆ
راستكردنه‌وه‌یان یارمه‌تیان ده‌ن ،چونكه پێموایه ئه‌گه‌ر بوێری هه‌بێت كاتی ئهوه ماوه یارییه‌كه راستكه‌ینه‌وه. ئاوێن����ه :كه‌وات����ه ب����ه‌ڕای ت����ۆ ئه‌و توندوتیژیی����هی بادین����ان په‌یوه‌ن����دی به‌حیزب����ه ئیس��ل�امییه‌كان به‌تایبه‌ت����ی یه‌كگرتوی ئیسالمییه‌وه نیه؟ جه‌ب����ار جه‌مال :ب����ا له‌یه‌كتری حاڵی بین .من باس����ی ئه‌و توڕه‌یی ه گش����تییه ده‌كه‌م كه كوردستانی گرتۆته‌وه ،ده‌شێ رۆژێ له‌ڕۆژان به‌ره‌و جه‌هلیشی به‌رێت. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا من ئهوه ناشارمه‌وه كه به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ دروستبونی حیزبی ئیسالمیدا نیم ،باهه‌رچی میسر، تونس ،لیبیاو سوریاش هه‌یه‌ده‌نگی بۆ بده‌ن .ئهوه مانای ئ����هوه نیه من دژی حیزبی ئیسالمی كوردیم ،نا ،به‌ڵكو دژی مۆدێلێكم كه ده‌ست به‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتدا گرێ ،واته كاتێك بیروباوه‌ڕو عه‌قیده‌یه‌ك ده‌س����ت به‌س����ه‌ر ده‌س����ه‌اڵتدا ده‌گرێ بێگومان هه‌وڵده‌دات س����ه‌رتاپای ژیان بكاته یه‌ك ره‌نگ .حیزبه ئیسالمییه‌كان نه‌یانش����اردۆته‌وه كه بێنه س����ه‌رحوكم شه‌ریعه‌ت جێبه‌جێ ده‌كه‌ن .شه‌ریعه‌ت مانای بڕینی ده‌س����تی كه‌سێك كه دزی كردبێ ،ئیدی له‌وكاته‌دا ههرچی فیكرو كتێب كه بۆ ئیسالحی ئینسان نوسراوه ده‌توانی بیخه‌یته ئاوده‌س����ته‌وه .ژنێك تێوه‌گالبێت ده‌بێ����ت جلدكاری بكرێت، له‌گه‌ڵ سه‌دان ورده‌كاریی دیكه. ئاوێنه :لێره‌دا دوو شت هه‌یه :یه‌كه‌م كۆمه‌ڵگ����هی ك����وردی ئیس��ل�ام بووهو دوكانی مه‌ی فرۆشتنیشی هه‌ر تێدابووه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش ئیسالمییه‌كان ده‌ڵێن ئێم����ه باوه‌ڕم����ان به‌دیموكراتی هه‌یه، مه‌به‌ستم هه‌ڵبژاردنه؟ جه‌ب����ار جه‌مال :راس����ته كۆمه‌ڵگه‌ی ك����وردی كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی موس����ڵمانه‌و، تا س����ه‌ر ئیسقانیش موس����ڵمان بووه، تامه‌یخان����هو مه‌لهاكان����ی توركیاو ماڵه له‌شفرۆش����ه‌كانی ت����اران‌و نهێنیه‌كانی شێخه فێعلچیه‌كانی س����عودیه‌‌و كه‌نداو نه‌بین����ی نازان����ی ك����ورد به‌عه‌لمان����یو ئیسالمییه‌وه چه‌ند موسڵمان‌و خاوێن‌و ب����اوه‌ڕدارن .كۆمه‌ڵگ����هی كوردی پێش ئهوهی ئیسالمی سیاسی ده‌ره‌وه‌و ناوهوه هه‌ڵیته‌كێن����ی ،له‌ناو قورئ����ان‌و خودادا توابۆوه ،مۆسڵمانبوون ئینتمایه‌كی زاتی بو به‌خالق ،ده‌یان ماڵه شێخ‌و سۆفی‌و ئیمانداری به‌ناوبان����گ‌و یه‌ڵدڵ هه‌بوون كچه‌كانیان سفور بوون‌و كوڕه‌كانیان له تافێك����ی ته‌مه‌نیان له‌مه‌ی نزیك بونه‌وه به‌بێ ئهوهی كه‌س ده‌ستی گومرابوون‌و له‌دی����ن ده‌رچونی����ان بۆ درێ����ژ كردبن. له‌س����ییه‌كانی س����ه‌ده‌ی رابردو نهك له شاره‌كان له‌شارۆچكه دوره‌ده‌سته‌كانی وه‌ك كۆیه‌‌و قه‌اڵدزی‌و شه‌قاڵوه‌و تاد.... كه دانیش����توه‌كانیانی له‌س����ه‌دا نه‌وه‌د نوێژكه‌ر بوون‌و دوكانی مه‌ی فرۆش����ی هه‌ب����ووه ،ش����اره‌كه‌ش وێ����ران‌و كافر‌و
جه‌بار جه‌مال غه‌ریب
ئه‌مڕۆ یهكێتیو پارتی ته‌نها وه‌كو ره‌مزو مێژوو ماون، وه‌ك ده‌سه‌اڵتی ئیداریو تاڕاده‌یه‌ك یاسایی سه‌رچاوه‌ی پاره ،ده‌نا جڵه‌وی ده‌سه‌اڵت له‌ده‌ست ئه‌واندا نییه
بێ دین نه‌ب����ووهو چونكه زاناكانی ئه‌و كاته باوه‌ڕیان ب����هوه هه‌بوه كه ئیمان له‌وشتانه رۆژانانه زۆر به‌رزتره .ئه‌وه‌تا فه‌رهه‌نگی شیعری ش����اعێره كۆنه‌كان ك����ه هه‌م����وو ته‌مه‌نی����ان له‌مزگ����ه‌وت‌و خواپه‌رس����تی س����ه‌رفكرد پڕه له‌وشه‌ی م����هی خواردنه‌وه‌و س����ه‌رخۆش بوون‌و یار‌و عه‌شقبازی .تاكه هۆكاری ساده‌ش ئه‌وه‌بوو ئ����ه‌وكات ئیمان له‌ناوه‌وه بوو، به‌اڵم ئه‌م����ڕۆ ئیمان نه‌م����اوهو ئیدعای ئیمان ماوه...
»» 19
تاریق هاشمی یان تاریق ره‌مه‌زان؟ ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف
«نوری مالیكی» س���ه‌ره‌ك وه‌زیرانی عێراق به بێ ئهوهی به خۆی بزانێت ك ه سه‌ره‌ك وه‌زیری واڵتێكی فره‌مه‌زهه‌ب‌و نه‌ت���هوهو ئه‌تنیك���ی جی���اوازو نیمچه دیموكراس���ییه ،دوور ل���ه ئه‌ته‌كێت���ی دیموكراس���یه‌ت‌و نزیك له حكومه‌تێكی فاش���یو تۆتالیتێ���ر هات���ه ئاخاوتن‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی ده‌س���تپێكرد به‌رانبه‌ر به لیس���ته جیاوازه‌كان‌و سوننیه‌كان‌و حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م ،به‌وه‌ی به‌ش���دار ده‌بن له تاوانه‌كانی «تاریق هاش���می» ئه‌گ���ه‌ر راده‌س���تی ناوه‌ن���دی نه‌كه‌ن، له‌كاتێكدا ده‌بوو مالیكی ئه‌م كه‌یسه‌ی بگه‌ڕاندایه‌ته‌وه بۆ په‌رله‌مان‌و ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ریی تا رێره‌وی خۆی وه‌ربگرتایه. مالیك���ی ئ���ه‌وه‌ش ئه‌زانێ���ت ل���ه سیس���تمی دیموكراس���یدا تۆمه‌تب���ار ئه‌گ���ه‌ر هاواڵتییه‌كی ئاس���اییش بێت نهك جێگری سه‌رۆك كۆمار ،پێویسته تۆمه‌ته‌كه‌ی به‌س���ه‌ردا س���اغ بێته‌وه‌و به‌ڵگ���ه‌كان بس���ه‌لمێ به‌س���ه‌ریدا ل���ه تۆمه‌تباره‌وه بۆ تاوانبار ،ئه‌وجا ده‌بێت ئیدان���ه بكرێ���ت‌و دادگا حوكمی خۆی بدا .ئه‌مه‌ش له پێش���دا دوور له چاوی میدیاكان تا دۆسیه‌كان جێگای خۆیان
ئه‌گرن .لێ دوور له باس���ی حه‌سانه‌ی دیبلۆماس���یو رێوش���وێنی یاسایی بۆ كه‌یسه‌كه‌ی «تاریق هاشمی» كه په‌نای بۆ كوردس���تان ب���ردووه ،خێرا مالیكی ماكینه‌یه‌ك���ی ئیعالمی خس���تۆته‌گه‌ڕ دژ به هاش���میو ده‌یه‌وێت كوردس���تان بگلێنێ له‌و جه‌نگه نه‌خوازراوه تائیفی‌و مه‌زهه‌بیی���هی س���وننهو ش���یعه ك���ه سه‌ره‌تاكه‌ی دیاره‌و ده‌ستی پێكردووه‌و كۆتاییه‌ك���هی نادیار ،ك���ه ره‌نگه تاقه جه‌نگ بێ���ت مالیكی بكاته پاڵه‌وانێكی دیكتاتۆرو تاكره‌و ،یان بیكاته دۆڕاوترین كاراكته‌ری ده‌ره‌وه‌ی پرۆسه‌ی سیاسی عێ���راق .له الیه‌كی دیكهوه ئه‌م جه‌نگه په‌یوه‌ن���دی ب���ه ملمالن���ێ كۆنه‌كه‌ی (ئێ���ران -ئه‌مه‌ریكا)وه هه‌ی���هو عێراق ئه‌بێته پانتایی رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌كه. بۆیه به‌و لێدوانه‌ی مالیكی ئه‌گه‌رچی لیستی عێراقییه‌ی له‌خۆی ته‌واو دردۆنگ ك���ردو حكومه‌ته‌كه‌ی خس���ته حاڵه‌تی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌و لێسه‌ندنه‌وه‌ی متمانه له په‌رله‌مان ،هه‌مانكات خوازیاریش���ه بڵێ مادام «تاریق هاشمی» ده‌ستی له ته‌قین���هوهو توندوتیژییه‌كاندا ههبووهو ئێس���تا له هه‌رێمی كوردستانه ،كه‌واته
هه‌رێمیش تۆمهتباره به نائارامییه‌كانی عێراق‌و ته‌قینه‌وه‌كانی به‌غدا ،كه ئه‌م ه ب���ه‌ڕای چاودێ���ران خراپترین لۆجیكی هه‌ر دیكتاتۆرێكه ك���ه به‌بێ گه‌ڕانه‌وه بۆ ده‌س���ه‌اڵتی قه‌زائی بڕی���اره‌كان له گیرفان‌و عه‌قڵ���ی خۆیاندا ده‌رده‌هێنن‌و ئه‌یفرۆش���نه‌وه ب���ه خه‌ڵ���ك‌و كاری پێده‌كه‌ن.
كۆمه‌ڵگای نوێی عێراقی هه‌رگیز قبوڵی سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی فاشیزمی نوێ ناكات‌و هێزو الیه‌نه عێراقیو كوردستانییه‌كانیش گرنگه به وردیی رێگری بكه‌ن ب���ه‌اڵم كۆمه‌ڵ���گای نوێ���ی عێراقی هه‌رگی���ز قبوڵ���ی س���ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی فاش���یزمی نوێ ناكات‌و هێ���زو الیه‌نه عێراق���یو كوردس���تانییه‌كانیش گرنگه
به وردی���ی رێگری بكه‌ن ل���هو مه‌یل‌و تۆن���ه فیرعه‌ونیی���هی ك���ه ده‌یه‌وێت كولتوری مانه‌وه‌ی ئه‌به‌دی بۆ ده‌سه‌اڵت درێژه‌پێب���دات‌و ده‌س���تاو ده‌س���تی ده‌سه‌اڵتیش بخاته الوه. لێره‌وه گرنگه پرس���ێك بوروژێنین، ئایا ئه‌گه‌ر پرس���ه‌كه بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی سه‌روه‌ریی یاساو بنه‌ما ده‌ستورییه‌كانی عێراق‌و س���ه‌ربه‌خۆبوونی دادگایه ،ئه‌ی بۆچی مالیكیو حیزبه‌كه‌ی كاتی خۆی كاریان نه‌كرد بۆ داواكردنه‌وه‌ی «تاریق ره‌م���ه‌زان»ی فڕۆكه‌وان���ی تاوانبار به كیمیاباران���ی هه‌ڵه‌بج���ه؟ كه ماوه‌یه‌ك ل���ه گرتوخانه‌كانی هه‌رێم���دا به‌ندبوو دواتر ئازادیش���كراو لیس���تی ده‌وڵه‌تی یاس���او ش���یعه‌كان له گ���وڵ كاڵتریان پێن���ه‌وت ،ئاخ���ۆ تاوانه‌ك���هی تاریق هاش���می كه هێشتا س���اغنه‌بۆته‌وه به س���ه‌ریداو له‌بازنه‌ی تۆمه‌تباركردنێكی سیناریۆ ئامێزدایه ،گه‌وره‌یه یان تاوانه فیعلییه‌كه‌ی «تاری���ق ره‌مه‌زان»و هاو كوفه‌كانیان له 1988/3/16؟ ئاخۆ بۆ یه‌كجار مالیكی هه‌ڕه‌شه‌ی له‌و بكه‌رانه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال كردووه كه هه‌ڵهاتوون بۆ واڵتانی دراوسێ یان هه‌ر له به‌غدان‌و پۆس���ت دوای پۆس���ت وه‌ریده‌گرن له په‌ن���ای مالیكیدا ،یان هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی ئێس���تای مالیك���ی ع���ه‌ره‌ب وته‌نی بۆ خۆشه‌ویستی عه‌لی نییه ئهوهندهی بۆ رقباراندنه به‌س���ه‌ر عومه‌ردا( ،ال لحب علی بل لبغض عمر).
تەندروستی
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
زیاتر له %17ی ئافره‌تان‌و %6ی پیاوان توشی شه‌قیقه ده‌بن ئا :كورده عه‌بدولكه‌ریم ژانه السهره (شقیقه) جۆرێكی سه‌رئێشه‌یه كه توشی مرۆڤ ده‌بێت‌و زۆرجار پێش رودانی ئازاره‌كه چه‌ند نیشانه‌یه‌كی وه‌ك (پێشچاو سپی بوون ،ره‌شكه‌وپێشكه ،مێرووله‌كردنی قاچ‌و پێیه‌كان) ،هه‌روه‌ها له‌وانه‌یه هێڵنج‌و رشانه‌وه‌شی له‌گه‌ڵ بێت ،یان زۆر هه‌ستیاری بۆ رووناكی‌و ده‌نگ، هه‌روه‌ها (ژانه السهره) له‌وانه‌یه بۆ چه‌ند كاتژمێرێك یان چه‌ند رۆژێك بخایه‌نێت. ههرچهنده تاكو ئێستا چاكبوونه‌وه نییه بۆ ئه‌م نه‌خۆشییه ،به‌اڵم چاره‌سه‌ر هه‌یه بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی ئازار‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی چه‌ند جاره‌ی نۆره‌كان. نیشانه‌كانی: نۆره‌ی ژانی السهره ،هه‌ندێك یا هه‌موو له‌م نیشانانه‌ی له‌گه‌ڵدایه: ژانه‌س���ه‌رێكی پل���ه مامناوه‌ندی بۆتوند ،زیاتر له‌یه‌ك الی س���ه‌ر ده‌بێت، به‌اڵم ده‌كرێت له‌هه‌ردوو الی س���ه‌ریش بێت. لێدانی ده‌ماری سه‌ر وه‌ك (ههستكردنبهلێدان���ی دڵ وایه ،ب���ه‌اڵم لێدانه‌كه له‌ده‌وروبه‌ری كه‌لله‌ی سه‌رن). -ژانه‌كه به‌جواڵن���هوهو كاركردن زیاد
ده‌بێت. هێڵنج هاتنه‌وه له‌وانه‌یه رشانهوهشیلهگهڵ بێت. هه‌ستیاری بۆ ده‌نگ‌و روناكی. ئه‌گ���ه‌ر چاره‌س���ه‌ر وه‌رنه‌گیرێ���تلهوانهی���ه درێ���ژه بكێش���ێت له ()4 كاتژمێ���ر ب���ۆ ( )72كاتژمێر ،هه‌موو ژان���ه الس���ه‌ره‌یه‌ك وه‌ك ی���ه‌ك نییه، له‌یه‌كێكه‌وه بۆ یه‌كێكی تر جیاوازه. ژانی السهره له‌مندااڵن: به‌ش���ێوه‌یه‌كی نموونه‌یی ژانی السهره ده‌ست پێده‌كات له‌ته‌مه‌نی منداڵی – هه‌رزه‌كاری – پێگه‌یش���توویی ،له‌گه‌ڵ به‌سااڵچوون ،نۆره‌كان له‌ڕوی توندی‌و ژماره‌وه كه‌م ده‌بنه‌وه. ژانی السهره له‌مندااڵن كه‌م ده‌خایه‌نێت، به‌اڵم ئازاره‌كه زۆر بێزاركه‌ره‌‌و له‌وانه‌شه هێڵنج‌و رشانه‌وه‌‌و سه‌رسوڕان‌و زۆربونی هه‌ستیاری بۆ رووناكی له‌گه‌ڵ بێت ،بۆ چاره‌سه‌ریش ،پێویس���ت به‌سه‌ردانی پزیشك ده‌كات. هۆیه‌كانی: ههرچهنده هۆیه‌كانی دروستبوونی زۆر روون نین ،به‌اڵم زۆرێك له‌لێكۆڵه‌ره‌وان هۆیه‌ك���هی ده‌گه‌ڕێنن���هوه بۆ كێش���ه له‌بواری مێشك‌و ده‌ماری. ئ���هو هۆكاران���هی ژان���ی الس���ه‌ره ده‌وروژێنن:
گۆڕانی هۆڕمۆنی له له‌شدا. هه‌ندێك خۆراك وه‌ك كحول ،په‌نیر،چوكلێ���ت ،كافایین ،زۆرێك له‌خۆراكی هه‌ڵگیراوی ناو قوت���و ،ئه‌م خۆراكانه هۆكاری ورژاندنی ژانی السه‌ره‌ن. فشاری ده‌رونی ،زۆرو خۆماندوكردنلهكار و كاسبی. هه‌ستیاری به‌شه‌وق‌و روناكی. گۆڕانكاری له‌ش���ێوازی نوستن ،كهمنوستن یان زۆر نوستن. گۆڕانكاری له‌ژینگه ،له‌كه‌ش���وهه‌وا،وه‌رزش ..هتد. هه‌ندێك جۆری ده‌رمان.هۆكاری مه‌ترسیدار بۆ توشبون به‌ژانی السهره. مێژووی خێزانی :یه‌كێك لهئهندامانیخێزان ژانی السه‌ره‌ی هه‌بێت ،ئهوانی تریش له‌مه‌ترسی توشبوندان. ره‌گ���ه‌زی مێ :ژانی الس���ه‌ره زیاترلهئافرهتان رووده‌دات ،س���ێ هێنده‌ی پیاوان ،هه‌روه‌ها م���اوه‌ی دووگیانیش هه‌ندێكجار له‌هه‌ندێك ئافره‌تدا هۆكاری مه‌ترسیداره. كه‌ی سه‌ردانی پزیشك بكرێت؟ ژانی السهره كێشه‌یه‌كی درێژ خایه‌نه، به‌اڵم زۆربه‌ی جار ده‌ستنیشان ناكرێت‌و چاره‌س���ه‌ریش ناكرێت ،بۆی���ه ئه‌گه‌ر كه‌سێك ههس���تیكرد به‌نیش���انه‌كانی ژانی لهسهره ،ئه‌وا پێویسته سه‌ردانی پزیشك بكات.
وه‌ك پزیشكان ئاماژهی پێده‌كه‌ن ی به‌هێزبوونی كۆئه‌ندامی به‌رگر له‌ش پێویسته ،به‌تایبه‌تیش ی زۆر ی زستاندا ك ه خه‌ڵك له‌وه‌رز ی توشی ئه‌نفلۆنزاو نه‌خۆشییه‌كان كۆئه‌ندامی هه‌ناسه ده‌بن .هه‌روه‌ها ی به‌هێزبوونی كۆئه‌ندامی به‌رگر ی له‌شیش په‌یوه‌ندی هه‌یه به به‌هێز ی تاك .بۆ ی رۆژان ه ی ژیان خوه‌كان نمونه ده‌بینین كه‌سێك له‌وه‌رزێكدا چه‌ند جارێك توشی په‌تایه‌ك ده‌بێت، به‌اڵم كه‌سێكی تر كه‌متر توشی په‌تا ده‌بێت ،ئه‌مه‌ش ئهوه ده‌گه‌یه‌نێت ك ه ی به‌رگری له‌شی ههندێ كه‌س له‌ئاست ڤایرۆس بههێزه به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ ی تر. كه‌سان ی ی بوار ی ش���اره‌زایان ی زۆرب��� ه ب���ه‌ڕا ێ خۆراك‌و خواردنه‌و‌ه ی هه‌ند ته‌ندروست ی ل���ه‌ش كه‌مده‌كه‌ن���هوهو زیاتر به‌رگر ی ده‌كه‌ن���هوه. ی نه‌خۆش��� روب���ه‌ڕو ی ی به‌رگر ی كۆئه‌ندام شاره‌زایان له‌بوار ێ له‌ش ئاماژه‌یان به‌وه‌كردو‌ه ك ه هه‌ند ێ له‌ڕێگه‌یانه‌و‌ه رێگا هه‌ی��� ه ده‌توان���ر ی له‌ش بههێزه یان الواز؟ ێ به‌رگر بزانر رێگه‌كانیش بریتین له: ی شیرینی زۆر ده‌خۆن‌و ئاو ئه‌و كه‌سان ه ی توێژینه‌وه‌یه‌ك كه‌م ده‌خۆنه‌وه :به‌پێ
خواردن ی هه‌نار دوورت دهخاتهوه له‌سكچوون
به‌پێ���ی توێژینه‌وه‌یه‌ك ك���ه رۆژنامه ی (دایلی مایل)ی به‌ریتانی باڵویكردۆته‌وه كه رۆژانه خواردنی بڕێك له‌هه‌نار یارمه‌تی دره‌نگ پیربوونی (ترشی ناوكی) ده‌دات، به‌پێ���ی ئ���هو توێژینه‌وه‌یه كه له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵه كه‌س���ێك بۆماوه‌ی دوو س���اڵ ئه‌نجامدرا ده‌ركه‌وت���وه كه گیراوه‌یه‌كی هه‌ناری���ان خ���واردوه‌‌و گیراوه‌ك���ه‌ش پێكهاتوه له‌توێكڵ‌و ده‌نكه‌كانی ،پاشان ته‌ماشای چاالكییه كیمیاییه‌كانی له‌شیان كراوه ده‌ركه‌وتوه كه ئه‌و كه‌سانه‌ی ئه‌و
گیراوانه‌یان خواردوه رێژهی گرفته‌كان ی خانه‌كان���ی مێش���ك‌و ماس���ولكه‌كانی جگ���هرو گورچیله‌یان ته‌نانه‌ت پیربوونی پێستیش���یان جیاوازییه‌ك���ی به‌رچاویان به‌خۆی���هوه بینی���وه به‌ب���ه‌راورد له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌س���انه‌ی هه‌ناری���ان نه‌خواردوه، جگه ل���ه‌وه‌ش هه‌ن���ار ه���ه‌ر له‌كۆنه‌وه بهوه ناسراوه كه سودێكی زۆری ههیهو بڕێكی زۆر ڤیتامین ( )A, C, Dئاسن‌و دژه‌ئۆكسانی تێدایه. هه‌روه‌ه���ا چه‌ن���د توێژینه‌وه‌یه‌كی دیكه كه به‌مدواییانه ئه‌نجامدراوه ده‌ركه‌وتوه خواردن���ی هه‌نار یارمه‌تی چاره‌س���ه‌ری چه‌ندین نه‌خۆش���ی ده‌دات به‌تایبه‌تیش یارمه‌ت���ی له‌ناوبردن���ی ئ���هو به‌كتریایه ده‌دات كه ده‌بێته‌هۆی سكچون‌و سودێكی دیكه‌ش���ی به‌هێزكردنی ماس���ولكه‌كانی دڵ‌و میزكردن���ی زۆرو توانه‌وه‌ی به‌ردی گورچیله‌و دابه‌زاندنی تای به‌رزی له‌ش‌و زوو هه‌رسكردنی خواردنه.
خۆپاراستن: ئه‌گه‌ر ده‌رمان وه‌ربگریت یا وه‌رنه‌گریت، گۆڕانكاری له ژیانی رۆژانه‌دا گرنگه: خ���ۆ دوورگرت���ن له‌ه���ۆكارهوروژێنهرهكان. وه‌رزش���كردنێكی رێكوپێ���ك (بهاڵمنهك له‌كاتی توش���بون به‌نۆره‌ی ژانی السهره) ،وه‌رزشێكی رێكوپێك ده‌بێته
ه���ۆی كه‌مكردنه‌وی فش���اری ده‌رونی به‌م���ه‌ش مه‌ترس���ی ن���ۆره‌كان ك���ه‌م دهبێتهوه. بڕێكی باش بنوو.له‌كاتی تووش���بوون به ژانی السهره، ماسولكه‌كانت بش���ێله‌‌و بساوێننه‌وه. ئه‌گه‌ر ك���را بڕۆ بۆ جێگه‌یه‌كی تاریك‌و بێده‌نگ.
ی (the American ك��� ه له‌ڕۆژنام��� ه )journal of clinical nutrition ی ( )100گرام باڵوكراوه‌ته‌و‌ه خواردن��� ی ده‌كات له‌خڕۆك��� ه له‌ش���ه‌كر رێگ���ر ی به‌كتریا ئه‌وه‌ش سپییه‌كان بۆ كوشتن پێنج كاتژمێر دوای نانخواردن. ی ئ���او ك���ه‌م ده‌خۆن���هوه: ئه‌وان��� ه ی ی رزگاربوون ی ئاو یارمه‌ت خواردن���هوه له‌ش ده‌دات له‌ژه‌هراوی بوون. ی كێش ی كێ���ش :زیادبوون زیادبوون��� ی گرف���ت له‌مرۆڤ���دا ده‌بێت��� ه ه���ۆ ی هۆرمۆنات‌و هه‌وكردن، له‌هاوسه‌نگبوون
ی ی به‌رگر ی كۆئه‌ندام پاشان سستبوون له‌ش. ی لوتیان ی به‌به‌رده‌وام��� ئه‌و كه‌س���ان ه ی ی وشكبوون وشك ده‌بێت :له‌گه‌ڵ ئهوه لوت بێزارت ده‌كات ،له‌هه‌مانكاتیش���دا ی میكرۆب، ش���وێنێك ه بۆ كۆبوون���هوه چونك��� ه كاتێك ناو لوت ت���ه‌ڕ ده‌بێت ی ی به‌هێز ده‌بێ���ت بۆ دژ به‌رگرییه‌ك��� ی ی ناوهوه ئه‌نفلۆنزا ،ئه‌و روپۆش ه ته‌ڕ‌ه لوت ده‌بێت ه زیندانێك بۆ ڤایرۆس ،بۆی ه ی لوتیان وش���ك ده‌بێت ئه‌و كه‌س���ان ه ی شێدار. هه‌وڵبده‌ن بچن ه شوێنێك
كه‌می خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروستییه‌كان هۆكاری مردنی هه‌زاران توشبوی شه‌كره‌ن
لێكۆڵینهوه پزیشكیه نوێیه‌كان ی به‌ریتانیا ئاشكرایان كردووه كه به‌هۆی كه‌می خزمه‌تگوزارییه پزیشكییه‌كان‌و نه‌بوونی چاودێری
د .ره‌وشت ره‌شید پسپۆڕی نه‌خۆشیه ده‌رونیه‌كان
ببوره خانم... دووگیان نه‌بوویت
ئاو خواردنه‌وه‌ی كه‌م به‌رگری كه‌مده‌كاته‌وه
هه‌نار یه‌كێكه له‌و میوانه‌ی كه سودێكی زۆری هه‌یه بۆ ته‌ندروستی له‌ش ،جگه لهوهی كه پارێزه‌رێكی باشیشه بۆ نه‌خۆشییه‌كانی دڵ‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی هیالكبوونی كۆئه‌ندامی هه‌ناسه‌و باشكردنی ژیانی سێكسی كه به‌پێی ههندێ توێژینه‌وه‌ش رۆڵی حه‌بی (ڤیاگرا) ده‌بینێت.
15
باش بۆ پێداچونه‌وه به‌باری ته‌ندروستی كه‌سه‌كان ،سااڵن ه هه‌زاران توشبوی نه‌خۆشی شه‌كره گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن.
هه‌روه‌ه���ا توێژین���ه‌وه‌كان ئاماژه‌یان بهوه كردووه كه س���ااڵنه زیاتر له 24 هه‌زار كه‌سی توش���بوی نه‌خۆشییه‌كه به‌ه���ۆی كه‌م���ی خزمه‌تگوزاریی���ه ته‌ندروس���تییه‌كانه‌وه گیان له‌ده‌س���ت ده‌ده‌ن ،توێژینه‌وه‌كه رونیكردۆته‌وه كه به‌باشكردنی ئاس���تی خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروس���تیه‌كان ده‌توانرێت س���ااڵنه ه���ه‌زاران كه‌س كه به‌هۆی نه‌خۆش���ی شه‌كره‌وه گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن ،رزگار بكرێن. له‌الیه‌ك���ی ت���رهوه لێكۆڵێنه‌وه‌ك���ه ده‌ریخس���توه ك���ه ژنان���ی توش���بوو به‌نه‌خۆش���ی ش���ه‌كره 9ج���ار زیاتر له‌ژنان���ی ئاس���ایی ئه‌گ���ه‌ری مردنی پێشوه‌ختیان هه‌یه ،چونكه نه‌خۆشی ش���ه‌كره ده‌بێته ه���ۆی جه‌ڵده‌ی دڵ‌و نه‌خۆش���ییه‌كانی گورچیل���هو چه‌ندین نه‌خۆش���ی درێژخایه‌نی دیك���ه .هه‌ر هه‌مان توێژینه‌وه ئام���اژه‌ی به‌وه‌داوه ك���ه رۆتینی ژیان���ی ناته‌ندروس���ت‌و قه‌ڵه‌وی���یو نه‌كردن���ی وه‌رزش‌و وه‌رنه‌گرتنی ده‌رمانه‌كانی نه‌خۆشییه‌كه به‌ش���ێوه‌یه‌كی رێك ،هۆكارن بۆ گیان له‌ده‌ستدانی پێش���وه‌خت به‌نه‌خۆشی شه‌كره.
چه‌ن���د رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر له‌ش���اری هه‌ولێر ئافره‌تێكی قه‌ڵه‌و ده‌ڕوات بۆ نه‌خۆشخانه‌ی له‌دایكبوون‌و به‌پزیشكه‌كه ده‌ڵێت "ئازارێكی زۆرم هه‌ی���هو واده‌ی منداڵبوونم���ه". پزیش���كه‌كه‌ش دوای پش���كنین ،داوای سۆنه‌رو پشكنینی تاقیگه‌یی پێشووتر له نه‌خۆشه‌كه ده‌كات بۆئهوهی دڵنیابێت كه دووگیان���هو بزانێت واده‌ی دووگیانییه‌كه‌ی چه‌نده ،به‌اڵم نه‌خۆشه‌كه ده‌ڵێت سۆنه‌رو پش���كنینه‌كانم له‌ماڵه‌وه به‌جێهێش���توه. كاتێكیش ده‌یانه‌وێت بینێرن بۆ س���ۆنه‌ری نه‌خۆش���خانه ده‌بینن پزیش���كی س���ۆنه‌ر له‌وێ نیه چونكه له س���ه‌عات 1ی نیوه‌رۆ تا 9ش���هو س���ۆنه‌ر ل���ه نه‌خۆش���خانه‌ی له‌دایكبوون ناكرێت .له‌م به‌ینه‌شدا ژنه‌كه هه‌ر ه���اوار ده‌كات‌و ده‌ڵێت فریام كه‌ون . بۆیه پزیش���كه‌كه به‌مه‌به‌ستی یارمه‌تیدان نه‌خۆشه‌كه ده‌نێرێت بۆ ژووری له‌دایكبوون بۆئهوهی له‌وێ پشكنینی زیاتری بۆبكرێت‌و ئه‌گه‌ر پێویستی به ش���تێك هه‌بێت بۆی بك���ه‌ن .ل���ه‌وێ ئامێرێك ده‌خه‌نه س���ه‌ر سكی نه‌خۆش���ه‌كه بۆئهوهی لێدانی دڵی كۆرپه‌ڵه‌كه بدۆزن���هوه ،له‌به‌ر هه‌رهۆیه‌ك بێت ده‌گه‌نه ئ���هو ده‌ره‌نجامه‌ی كه به‌ڵێ گوێیان له لێدانی دڵی منداڵه‌كه‌یه. له‌بواری پزیش���كیی ئافره‌تان یاس���ایه‌ك هه‌یه ده‌ڵێ���ت ئه‌گه‌ر ژنێ���ك دوو منداڵی به نه‌شته‌رگه‌ری بوو ده‌بێت ئه‌وانیتریشی به‌نه‌ش���ته‌رگه‌ری ببێ���ت .بۆیه كه ده‌بینن ژنه‌كه ش���وێنی چوار نه‌ش���ته‌رگه‌ری تری پێشینه به‌س���كیه‌وه‌یه‌تی ،یه‌كسه‌ر بڕیار ده‌ده‌ن كه نه‌ش���ته‌رگه‌ری بۆ بكه‌ن ،به‌اڵم كه ده‌یكه‌ن���هوه ده‌بینن هیچ كۆرپه‌ڵه‌یه‌ك له‌سكی ژنه‌كه‌دا نیه‌‌و دوای گه‌ڕانێكی زۆر نه منداڵ‌و نه وێاڵش‌و نه هیچ ئاماژه‌یه‌كی دووگیانی نادۆزنه‌وه ،بۆی ه دایده‌خه‌نه‌وه‌و به‌ژنه‌ك���ه ده‌ڵێن ببوره خان���م ..دووگیان نه‌بوویت !.به‌اڵم كه‌س���وكاری نه‌خۆشه‌كه داوای منداڵه وه‌همیه‌ك���ه ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێن منداڵه‌كه‌مان دزراوه. له‌ڕاستیدا له‌زانستی پزیشكیی حاڵه‌تێكمان هه‌ی���ه پێیده‌ڵێ���ن دووگیانی���ی درۆزنانه ( . )Pseudo cysisل���ه‌م حاڵه‌ت���ه‌دا ئافره‌ته‌كه زۆربه‌ی نیشانه‌كانی دووگیانی ده‌بێت ته‌نانه‌ت سكیش���ی گه‌وره‌ده‌بێت‌و ئازای منداڵبوونیشی ده‌بێت ،به‌اڵم هه‌موو ئه‌مانه نیش���انه‌ی ده‌روونین‌و له‌ڕاس���تیدا هی���چ كۆرپه‌ڵه‌یه‌ك له‌س���كی ژنه‌كه نیه. واپێده‌چێت ئه‌م ژنه‌ی باس���مان كرد ئه‌م حاڵه‌ته‌ی هه‌بووبێت‌و به‌شێكی كه‌مته‌رخه‌می ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی خانه‌واده‌ی نه‌خۆشه‌كه كه كه‌س���ێكی ش���ارهزاو زیره‌كیان له‌گه‌ڵ نه‌خۆش���ه‌كه نه‌ناردووه بۆ نه‌خۆش���خانه‌و كاتێكی���ش ره‌زامه‌ندی نه‌ش���ته‌رگه‌رییان پیش���انداوه ئاماژه‌یان بهوه نهكردووه كه ئ���ه‌م ئافره‌ته دووگیان نی���ه یان النیكه‌م دڵنیا نین لهوهی كه دووگیان بێت. به‌اڵم كه‌مته‌رخه‌می‌‌و نه‌زانینی خانه‌واده‌ی نه‌خۆشه‌كه بیانوو نین بۆئهوهی ئاماژه به كه‌مته‌رخه‌می به‌شێك له‌پزیشكان‌و ناڕێكی سیس���ته‌می ته‌ندروس���ت ی نه‌كه‌ین‌و چه‌ند پرسیارێكی جیدی نه‌كه‌ین. سه‌ره‌تا چۆن ده‌بێت پسپۆرانی ئافره‌تان‌و له‌دایكبوون ش���اره‌زای دیارده‌یه‌كی وه‌ها نه‌ب���نو چۆن ده‌بێ���ت حاڵه‌تێكی وه‌هایان به‌س���ه‌ردا تێپه‌ڕێت؟ ئایا هه‌ر ئافره‌تێكی س���ك گ���هوره چ���وو بۆنه‌خۆش���خانه‌ی له‌دایكب���وون‌و وت���ی دووگیان���م‌و ئازارم هه‌یه ،ده‌بێت بیده‌نه به‌ر نه‌ش���ته‌ر‌و سكی بكه‌ن���هوه؟ ئای���ا هیچ پێوه‌رێ���ك نیه بۆ جیاكردنه‌وه‌ی كه‌س���انی دووگیان؟ ئه‌گه‌ر هه‌یه بۆ به‌كارنه‌هێنراوه؟ یه‌كێك له گله‌ییه‌كانی پزیشكان ئهوهیه كه س���ه‌ریان زۆرقاڵ بووهو هه‌ر ئه‌و رۆژه 16 نه‌ش���ته‌رگه‌ری منداڵبوونیان ئه‌نجامداوه. لێره‌دا پرسیارێكی تر ئهوهیه چۆن ده‌بێت س���تافێك لهماوهی چه‌ند س���ه‌عاتێكدا له یه‌ك هۆڵی نه‌شته‌رگه‌ری 16نه‌شته‌رگه‌ری ئه‌نجام بدات؟ بێگومان ئه‌م س���تافه له‌م حاڵه‌ته‌دا تووش���ی هیالكب���وون‌و نه‌مانی ته‌ركیز ده‌بێـ���ت‌و دوور نیه چه‌ندین هه‌ڵه ئه‌نجام ب���دات كه ئه‌مه‌ی باس���مان كرد یه‌كێكیانه .پرس���یارێكی تر ئهوهیه چۆن ده‌بێت نه‌خۆش���خانه‌یه‌ك ی گهورهو گرنگی وه‌ك نه‌خۆش���خانه‌ی مندااڵن‌و له‌دایكبوون له‌سه‌عات 1ی نیوه‌رۆ تا 9ی شه‌و سۆنه‌رو پزیشكی ئێش���كگری س���ۆنه‌ری نه‌بێت؟ كاره‌ساتێكی گهوره نیه له‌هه‌زاره‌ی سێیه‌م‌و له‌واڵتێ���ك كه الفی پێش���كه‌وتن لێده‌دات له‌نه‌خۆشخانه‌ی له‌دایكبوونی پایته‌خته‌كه‌ی له1ی نیوه‌رۆ تا 9ی شه‌و سۆنه‌ر نه‌بێت؟ ئه‌م چیرۆكه پێمانده‌ڵێت كه سیس���ته‌می ته‌ندروس���تی له‌هه‌رێمی كوردس���تان له‌چ هه‌ژاریی‌‌و ئاڵۆزیی‌‌و فه‌وزایه‌كی كوش���نده ده‌ژی‌‌و دووباره‌بوونه‌وه‌ی ئ���ه‌م رووداوانه متمانه‌ی خه‌ڵك به پزیشكان‌و به داموده‌زگا ته‌ندروس���تییه كوردییه‌كان كه‌مترو كه‌متر ده‌كات.
16
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
Lokall.awene@gmail.com
لۆکاڵ
تۆماركردن ی زه‌وی به‌ناوی عه‌ره‌به‌وه ،نرخ ی زه‌وی له‌هه‌ولێر فڕاندووه ئا :نزار گزالی ،هه‌ولێر به‌هۆی رێگه‌دان به‌تۆماركردنی زهویو خانوبه‌ره به‌ناوی خه‌ڵكی عه‌ره‌ب ،له‌شاری هه‌ولێر نرخی زهویو خانوبه‌ره به‌ره‌و هه‌ڵكشان چووه .خاوه‌ن كۆمپانیایه‌كی زهویو زاریش باس لهوه ده‌كات كه نرخه‌ك ه گه‌یشتۆته ئه‌ندازه‌یه‌ك له‌به‌شێكی زۆری واڵتانی دراوسێشدا ئه‌و به‌رزبونه‌وه‌یه‌ی بهخۆوه نه‌بینیوه. ی خاوه‌ن نوس���ینگه‌‌و ی قس��� ه به‌پێ كۆمپانی���اكان كاتێك زه‌وی���ی یاخود ی خانوی���ه‌ك ده‌كرێت به‌ناوی كه‌س���ێك (عه‌ره‌ب)هوه پێویس���ت ه ئه‌و كه‌س��� ه (پزیش���ك ی���ان ئه‌ندازی���ار ی���ان ی هه‌بێت ،به‌اڵم ی ب���ه‌رز) بڕوانامه‌یه‌ك ی ب���ۆ ده‌ك���ه‌ن وه‌ك ئ���ه‌وان ئام���اژه ی ی���ان له‌ئێس���تادا تۆماركردن���ی زه‌و ی هاواڵتیانی عه‌ره‌ب خانوو بۆ زۆرب���ه ده‌كرێت. "س���ه‌یره واس���یته‌‌و به‌رتی���ل له‌كوردس���تانیش هه‌بێ���ت" .ئ���هوه ده‌ستپێكی قس���ه‌كانی (نه‌دا)یه .ئه‌و، ژن���ه عه‌ره‌بێك���ی ته‌مه‌ن 48س���اڵهو خه‌ڵكی به‌غدایه‌‌و زیاتر ل ه ( )3س���اڵ ه ی له‌گ���هڵ منداڵه‌كانی هاتوه‌ت ه ش���ار هه‌ولێ���ر ،هاوسه‌ره‌كه‌ش���ی له‌به‌غ���دا خه‌ریكی بازرگانییه. ی جار عه‌ره‌به‌كان ده‌ڵێن وه‌ك زۆربه ی ناس���ه‌قامگیری‌و مه‌ترس���ی كه به‌هۆ ئه‌من���ی به‌غ���دا روده‌كه‌ن��� ه هه‌رێمی كوردستان ،هاتنی ئه‌و ژنه‌ش هه‌ر به‌و ی هۆی���هوه بووهو له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌كه ب���ۆ پاراس���تنی ژیان���ی منداڵه‌كانیان ی هه‌ولێ���رو له‌گه‌ڵ رویانكردۆت ه ش���ار ی هاتنیشیان له‌گه‌ره‌كی ( )94خانویه‌ك ( )100مه‌تریی���ان كڕیوه ،لهماوهی ئه‌و ی ( )3ساڵه‌شدا هه‌وڵیداو‌ه بیكات به‌ناو ی نه‌كراوه ،چونك ه خۆیهوه ،به‌اڵم ب���ۆ الیه‌ن ه په‌یوه‌ندیداره‌كان پێیانوتو‌ه ك ه ته‌نها عه‌ره‌بی (ئه‌ندازیار و پزیش���ك و خاوه‌ن بڕوانامه‌ی به‌رز ده‌توانن خانوو به‌ناوی خۆیان���هوه تۆمار بكه‌ن) ،بۆی ه له‌و كاته‌وه رۆش���تۆت ه دادگاو خاوه‌نی
خانوه‌ك���ه وه‌كاله‌تی ب���ۆ كردوه‌ته‌وه‌‌و ده‌ڵێت "له‌ئێس���تادا ته‌نه���ا وه‌كاله‌تی خانوه‌كه‌م هه‌یه". ی به‌وه‌دا ك���ه له‌دوو ن���ه‌دا ئام���اژه ی راب���ردودا له‌ڕێگ���هی ژن��� ه مانگ��� عه‌ره‌بێك���ی ناس���راویانه‌و‌ه ژم���اره ته‌له‌فۆن���ی پارێزه‌رێكی پێ���دراوه ك ه رۆژێ���ك به‌ڕێكه‌وت له‌گ���هڵ ئه‌و ژنه‌دا ی كردووه، باسی تۆماركردنی خانوه‌كه ی ژنه‌ك���ه‌ش وتویه‌تی ب ه "پ���اره" تاپۆ كردوه ،به‌اڵم كاتێك نه‌دا پێیوتوه "ن ه پزیشكی‌‌و ن ه ئه‌ندازیار" ،ناسراوه‌كه‌یان به‌پێكه‌نینه‌وه وتویه‌تی "پاره ده‌تكات ه پزیش���ك‌و ئه‌ندازی���ار و مامۆس���تای زانك���ۆش ،ئهوه نیه ( )4هه‌زار دۆالرم فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د داوه‌ت��� ه پارێز‌هر‌و خانوه‌ك���هی كردوه دیمه‌نێک له‌بازاڕی‌شاری هه‌ولێر به‌ناومه‌وه" ،بۆی ه نه‌دا به‌سه‌رسوڕمانه‌و‌ه ی "س���ه‌یره له‌هه‌رێمی كوردستانیش زه‌وی له‌هه‌ولێر گه‌یشتۆت ه ئه‌ندازه‌یه‌ك كوردس���تان دوای چه‌ند ساڵێك وه‌كو له‌عێراقدا‌و هه‌م���وو هاواڵتییه‌ك له‌هه‌ر وت له‌به‌ش���ێكی زۆری واڵتانی دراوس���ێش ئه‌وان���هی موس���ڵ داوای فیدراڵ���ی ش���ارێك بێت مافی به‌ناوكردنی هه‌یه، بهپاره ئه‌و كاران ه بكرێت". جه‌خیتیشیكرده‌وه كه رێوشوێنانه‌كانیان ئ���هو به‌رزیی���هی به‌خ���ۆوه نه‌بینیوه‌‌و ده‌كه‌ن". پارێزه‌رێ���ك كه ئام���اده نه‌بوو ناوی بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ت ه ته‌نها بۆ لێكۆڵینهوه ی ئه‌و به‌رزبونه‌وه‌یه‌ش هۆكاری سه‌ره‌ك ی خانوو ی ك ه ژماره‌یه‌كی ئاش���كرا بكرێت به‌ئاوێن���هی راگه‌یاند له‌الیه‌نی ئه‌منییه‌‌و ئه‌و كه‌س ه دهگهڕێنێتهوه بۆ ئهوه ی ده‌ك���رێ به‌ناویه‌و‌ه ده‌بێت زۆر له‌خه‌ڵك���ی ع���ه‌ره‌ب رویانكردۆت ه "من بۆی ه ناوم ئاش���كرا ناكه‌م ،چونك ه ی���ان زه‌و ههولێرو خانوو ده‌كڕن ،نه‌بونی (بانك) به‌یانی ته‌نها بۆ رۆتینیات ره‌نگه چه‌ند ناس���راو بێت له‌الیه‌ن كه‌سێك ،نه‌وه‌ك ی���ش وایك���ردوه خه‌ڵك پ���اره له‌ماڵ الیه‌نێك���ی په‌یوه‌ندی���دار لێپێچینه‌وه‌م كه‌سه‌ك ه "تیرۆریست" بێت. س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی ك ه ده‌وترێ چه‌ند دانه‌نێ���ت‌و زه‌وی بكڕێت ،جگه له‌وه‌ش له‌گه‌ڵ بك���هنو ناوی ئ���هو پارێزه‌رانم ی بۆ لێ داوا بك���ه‌ن وه‌ك ئهوهی كه ئه‌وان پارێزه‌رێ���ك به‌رامبه‌ر ( )4هه‌زار دۆالر ی زهویو خانوو قازانجی باش كڕین ل���هو بابه‌ته ئاگادار نی���ن ،بۆ ئه‌مه‌ش خانو به‌ناوی ه���ه‌ر عه‌ره‌بێك ده‌كه‌ن، خه‌ڵك تێدایه. ی كێش���ه‌كه‌ی م���ن ده‌ڵێم با بڕۆنه تاپۆی ( )1و ( )2پارێزگاری هه‌ولێر وتی "پێویسته هه‌ر ی "ئهوه ی وت س���ورچ گه‌وره‌ت���ر ك���ردوهو هه‌ندێكیش ده‌ڵێن ی هه‌ولێر ،ئ���ه‌وكات به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و حاڵه‌تی ئ���اوا هه‌بێت ،ئێم���هو دادگاو به‌ناوك���ردن له‌الی���ه‌ن عه‌ره‌به‌كانه‌و‌ه دوو تاپۆی��� ه كه زۆرج���ار دژی ئه‌وه‌ن داواكاری گش���تی لێ ئاگادار بكرێتهوه مافێك���ی ده‌س���تورییه ،ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ئه‌و پارێزه‌ران ه بهپاره ئاس���انكاری بۆ ت���ا لێپێچینه‌وه‌نه‌یان له‌گ���هڵ بكه‌ین، بێتوو كاری پێبكرێت ئهوه گه‌وره‌ترین هاواڵت���ی عه‌ره‌ب ده‌ك���ه‌ن ،ئهوه باش چونك ه ئ���هوه مافێكی ده‌س���تورییه‌‌و كێش���هی لێده‌كه‌وێت���هوهو یه‌ك پارچ ه ده‌زان���ن كامان���ه‌ن ئ���هو پارێزه‌رانه‌ی به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك نابێت ئ���هو كاره زه‌وی له‌هه‌ولێ���ر ده‌س���تناكه‌وێت‌و بونه‌ت ه بازرگان���ی تۆماركردنی خانوو بهپاره بكرێ���ت‌و له‌هیچ كه‌س���ێكیش مه‌قبول نیه". عه‌ره‌ب���ه‌كان هه‌مووی تاپ���ۆ ده‌كه‌ن" .به‌ناوی عه‌ره‌به‌كان". هه‌ر س���ه‌باره‌ت ب ه به‌ناوكردنی خانو ئه‌و پارێزه‌ره وتیشی "به‌ڵێ بڕی ()4 ناوبراو وتیشی "مه‌ترسییه‌كی گه‌وره‌تر ئاوێنه سه‌ردانی چه‌ندین نوسینگه‌ی له‌هه‌ولێ���ر ئهوهی ه كه له‌ئێس���تادا هیچ هه‌زار دۆالر هه‌ندێكجار كه‌متریش له‌كه‌س ه له‌الی���ه‌ن هاواڵتیان���ی ع���ه‌ره‌ب و ئه‌و فرۆش���تنی خانوبه‌ره‌ی كرد ،به‌شێكی موسڵمانێك ناتوانێت له‌عه‌نكاوه خانو عه‌ره‌به‌ك��� ه وه‌رده‌گ���رن‌و له‌به‌رامبه‌ردا پارێزه‌رانه‌ی بهپاره ئه‌و كاره ده‌كه‌ن، زۆری���ان ئ���هو قس���ه‌یه‌ی (نه‌دا)ی���ان یان زه‌وی به‌ن���اوی خۆی بكات ،به‌اڵم ره‌زامه‌ندی لیژنه‌ی پارێزگای هه‌ولێر و س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌ڕاگه‌یاندنی ئاسایشی ی تۆمارگه‌ی هه‌ولێر به‌ئاوێن���هی راگه‌یاند ك ه ئه‌وان پشتڕاس���ت ده‌ك���رده‌وه‌و ده‌یان���وت بۆ عه‌ره‌بێكی مه‌س���یحی ئه‌گه‌ر له‌هه‌ر ئاسایش بۆ به‌رێوه‌به‌رایه‌ت "پارێزه‌ر هه‌یه بهپاره خانو بۆ عه‌ره‌ب شوێنێكی عێراق هاتبێت ئاساییه ،بۆی ه خانوبه‌ره دێنن‌و خانوه‌ك ه به‌ناوی كه‌س ه ته‌نها ره‌زامه‌ندی ده‌ده‌ن به‌و هاواڵتیی ه عه‌ره‌بانه‌ی دانیشتووی شاری هه‌ولێرن‌و له‌دورترین گه‌ڕه‌كی عه‌ن���كاوه به‌ناوی عه‌ره‌به‌كه تۆمار ده‌كرێت". تاپۆ ده‌كات". لهمبارهیهوه نه‌وزاد هادی پارێزگاری خاوه‌نی بڕوانامه‌ی به‌رز یان پسپۆڕێكی هه‌روه‌ها حاجی نه‌جمه‌دین سورچی ()108ی عه‌ن���كاوه پارچ��� ه زه‌ویه‌كی خاوه‌نی كۆمپانیای (به‌یداخ) بۆ عه‌قارات ( )250مه‌تری گه‌یشتۆت ه ( )250هه‌زار هه‌ولێ���ر به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د ك��� ه تایبه‌تی���ان هه‌یه له‌بوارێك���ی گرنگدا‌و رونیك���ردهوه ك��� ه نرخ���ی خانوبه‌ره‌و دۆالر ،به‌م شێوه‌ی ه بێت مه‌سیحیه‌كانی به‌ناوكردنی خانو هه‌قێكی ده‌ستوریی ه له‌شاری هه‌ولێریش خزمه‌ت ده‌كه‌ن.
له‌به‌رامبه‌ر ره‌زامه‌ندی لیژنه‌ی پارێزگای ههولێرو ئاسایش بڕی ( )4هه‌زار دۆالر هه‌ندێكجار كه‌متریش له‌كه‌سه عه‌ره‌به‌ك ه وه‌رده‌گرن
نرخی زه‌وی نرخی زه‌وی له‌چه‌ند گه‌ڕه‌كێكی شاری هه‌ولێر كه له‌الیه‌ن كۆمپانیای (به‌یداخ)هوه خراوه‌ته‌ڕوو: * 200مه‌تر زه‌وی له‌گه‌ڕه‌كی نازناز ( )175هه‌زار دۆالر. * 200مه‌ت���ر زه‌وی ل��� ه گه‌ڕه‌ك���ی به‌ختیاری ( )180هه‌زار دۆالر * 200مه‌ت���ر زه‌وی له‌گه‌ڕه‌كی ()32 پارك ( )135هه‌زار دۆالر * 250مه‌تر زه‌وی له‌گه‌ڕه‌كی ()108 عه‌نكاو‌ه ( )250هه‌زار دۆالر * 1مه‌ت���ر زه‌وی له‌گه‌ره‌كی وه‌زیران ( )1200دۆالر * 250مه‌ت���ر له‌گه‌ره‌ك���ی ()8 حه‌سارۆك ( )70هه‌زار دۆالر * 250مه‌تر له‌گه‌ركی هه‌ولێری نوێ ( )75هه‌زار دۆالر * 300مه‌تر زه‌وی له‌گه‌ره‌كی هه‌ولێری نوێ ( )120هه‌زار دۆالر * 200مه‌تر زه‌وی له‌گه‌ره‌كی كورانی نوێ ك ه تائیس���تا ته‌نها كارته ()90 هه‌زار دۆالر * 200گه‌ركی س���ێ به‌ردان ك ه 5كم له‌هه‌ولێر دور‌ه ( )50دۆالر نرخی زه‌وی بازرگانی * 1مه‌تر زه‌وی سه‌ر رێگه‌ی شۆڕش ()4500دۆالر. * 1مه‌ت���ر زه‌وی ل���ه جاده‌ی ()60 مه‌تری ( )5هه‌زار دۆالر. * 1مه‌تر زه‌وی ل��� ه جاده‌ی ()100 مه‌تری ( )3هه‌زار دۆالر. * 1مه‌تر زه‌وی ل ه رێگه‌ی سێتاقان ( )8500دۆالر. س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاس���ایش وتی "ئه‌و مامه‌اڵنه‌ی ك ه به‌پ���اره ده‌كرێن كارێك ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ڕێنماییه‌كان���ه ،ئه‌گ���ه‌ر هاواڵتیان س���ه‌باره‌ت به‌و كه‌س���انه‌ی ئه‌و كاره ده‌ك���ه‌ن زانیارییمان پێبده‌ن ئه‌نجامده‌ران���ی تووش���ی لێپێچینه‌وه‌ی یاسایی ده‌بن".
"كه‌س نازانێت داهات ی یانه ی شه‌قامی "مشه‌ما ی ئازار"ه‌كه ی سلێمانی به‌ته‌واونه‌كراو ی جێهێڵراوه وه‌رزشی شێروان ه بۆ كوێ ده‌ڕوات" ئا :ئاوێنه ی به‌هۆی كێشه‌ی (دیزاین) له‌شه‌قامێك ی ناوچه‌ی پیشه‌سازی سلێمان ی له‌ئێستادا كاری قیرتاوكردن شه‌قامه‌كه وه‌ستێنراوه‌‌و له‌گه ڵ ی ته‌واونه‌بونیشی به‌وته‌ی ئه‌ندازیار سه‌رپه‌رشتیاری كۆمپانیاكه "ئه‌گه‌ر ی كێشه‌كان چاره‌سه‌ر نه‌كرێن ،مه‌ترس رۆچونی لێده‌كرێت". ی ئه‌و شه‌قامه ده‌كه‌وێت ه پشت ناوچه ی پڕۆژه‌ك���ه ل ه پیشه‌س���ازییه‌‌و م���اوه 2010/10/28ده‌ستیپێكراوه‌‌و پێویست ی س���اڵێكدا ته‌واو بكرێت، بووه لهماوه به‌اڵم به‌هۆی چه‌ند كێشه‌یه‌كه‌وه ته‌واو نه‌كراوه. ی رێگاوبان���ی ش���اره‌زا ئه‌ندازیارێك��� ی سه‌باره‌ت به‌و كێشانه‌ی له‌دروستكردن ئه‌و شه‌قامه‌دای ه له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ه ی س���تاندارد هه‌ر رونیكردهوه ك ه به‌پێ ی قی���ر له‌چه‌ن���د قۆناغێك ش���ه‌قامێك پێكدێ���ت له‌وان ه (تێكردنی تێكه‌ڵه ك ه ی دورو درێژ ده‌كوترێـته‌وه‌و بۆ ماوه‌یه‌ك ده‌په‌سترێته‌وه تا ته‌واو ئاماده ده‌بێت، دوات���ر قیری یه‌كه‌م كه له (12س���م) پێكدێ���ت‌و پاش كوتان���هوه ده‌بێت ب ه (10س���م) ،پاش���انیش قیری دووه‌م‌و كۆتای���ی ك ه له (8س���م) پێكهاتووه‌ۆ پاش كوتانه‌وه ده‌بێت ب ه (5سم). ی ئه‌ندازیاره‌كه ،ئه‌و ب���ه‌اڵم به‌وت���ه ی ئێستا كراوه له‌و شه‌قام ه چه‌ند قیره كێش���ه‌یه‌كی تێدای ه له‌وان��� ه "له‌چه‌ند ی جی���اوازی ش���هقامهكهو ش���وێنێك ی یه‌ك���ه‌م ی زۆر ،قی���ر به‌ڕووب���ه‌ر هه‌ڵكه‌ندراوه‌ت���هوهو دواتر به‌كۆنكرێت پڕ كراوه‌ته‌وه ئه‌م���ه‌ش مانای ئهوهی ه ی ئه‌و ش���ه‌قام ه له‌قۆناغی تێكهڵهو قیر یه‌كه‌مدا شكس���تی هێناوه‌و شه‌قامه‌ك ه رۆ ده‌چێت ". ی س���تاندارده‌كان ئه‌گه‌ر بۆی���ه به‌پێ ش���ه‌قامێك ئه‌وه‌ن���ده هه‌ڵبكه‌ندرێت،
ئا :كاوه گه‌رمیانی
فۆتۆ :ئاوێن ه به‌شێک له‌شه‌قامه‌که ی كش���توكاڵییه ،بۆی ه ی هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌‌و ناوچه‌كه له‌جۆر ده‌بێت س���ه‌ر له‌به‌ر ی ی ئه‌مس���اڵدا‌و له‌كات ی به‌هار ی یه‌كه‌م له‌وه‌رز تێكه‌ڵه بكرێت���هوه ئینجا قیر ی زۆردا كێش���ه‌كانیان ی بارانێك ی بارینێك بكرێتهوه" .ئه‌ندازیار‌ه شاره‌زاكه وتیش ی "ئهوهی ئێستا ده‌كرێت قیری كۆتاییه ،بۆ ده‌ركه‌وتوه‌‌و وتی "له‌گه‌ڵ شاره‌وان ی ی دانیش���تین‌و رێككه‌وتین له‌سه‌ر ئهوه ئه‌مه‌ش بۆ رووپۆشكردنی خراپییه‌كان ی كه قیره‌كه‌ی تێكچوو‌ه ئه‌و ش���ه‌قامه‌یه‌و زوو بێت یان دره‌نگ ئه‌و ش���وێنان ه ی مه‌ترێك‌و هه‌ڵبكه‌ندرێت���هوه به‌قوڵ��� ئه‌م قیره نوێیه‌ش تێكده‌چێت". ی ئ���هو بیست‌و سانیمه‌تر تێكهڵهو جه‌مودمان ی قیرتاوكردن��� ته‌واونه‌بون��� ش���ه‌قام ه ك ه فش���ارێكی زۆره لهسهره تێك���ردووهو پاش���ان 20س���انتیمه‌تر ی وای له‌هاواڵتیان كردووه هاواڵتیان بڵێن كۆنكرێتمان كردوه‌ته‌وه‌‌و پاشان قیر ی ته‌به‌قی دوه‌می ده‌كه‌ین". ی سلێمان ی ئازاره‌كه "شه‌قامی مشه‌ما ی ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���هوه ئه‌ندازی���ار به‌ته‌واونه‌كراوی جێهێڵراوه". ی ی پڕۆژه‌ك ه له‌شاره‌وان سه‌رپه‌رش���تیار سلێمانی ،شێركۆ ئه‌حمه‌د له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ه ئاش���كرایكرد ك ه كێش���ه‌ك ه ی له‌دیزاینی ش���ه‌قامه‌كه‌دایه‌‌و فش���ار زۆریش���ی له‌س���ه‌ره ،بۆی��� ه ل���ه‌م ی قۆناغ���ه‌دا به‌جێیانهێش���توه بۆئهوه كه‌موكوڕییه‌كانی به‌ته‌واوی ده‌ربكه‌وێ‌و ی "ش���ه‌قامه‌كه له‌س���ه‌ره‌تادا هیچ وت��� ی ی نه‌بوو ،به‌اڵم به‌هۆی هه‌بون كێشه‌یه‌ك ی ژێره‌وه‌‌و شۆس���ته‌كاندا قیرتاوكردن���ی ش���ه‌قامه‌كه له‌الیه‌ن ئاو له‌به‌ش��� ی (میرك���ۆ)وه ئه‌نج���ام كێش���ه‌كان دروس���تبون ،بۆی ه كه‌مێك كۆمپانی���ا ی ده‌وێ ،ئه‌مساڵیش به‌به‌راورد ده‌درێ���ت .لهمبارهیهوه كه‌ریم محه‌مه‌د وه‌ستان ی راب���ردوو باش���تره". ی پڕۆژه‌كانی كۆمپانیاك ه له‌گ���ه ڵ س���اڵ سه‌رپه‌رشتیاران ی هه‌روه‌ها وتیشی "ئه‌گه‌ر بزانین ئه‌مسا ڵ ی سه‌ره‌ك ی راگه‌یاند ك ه كێشه به‌ئاوێنه ی تێكناچێت ره‌نگه ئه‌و شوێنانه‌ی ماون ئه‌و شه‌قامه له(دیزاین)ه‌كه‌یدایه‌‌و وت ی ی ش���ه‌قامه‌ك ه به‌كۆنكرێت چاره‌سه‌ری بكه‌ین‌و كێشه "ئه‌گه‌ر به‌ش���ی ژێره‌و‌ه ی نابێت". ی رۆچون چاره‌س���ه‌ر نه‌كرێت مه‌ترس ناوبراو ره‌تیكرده‌و‌ه ك ه ئه‌و شه‌قامه بۆ لێده‌ك���رێ ،چونك ه هه‌موو ش���ه‌قامێك ی هه‌بێت ،به‌اڵم ی رۆچون ی باش نه‌بێت پێویس���ت ه داهاتوو كێشه ئه‌گه‌ر ژێره‌كه ی ێ دیزاینێك پێش���بینیكرد س���ه‌رله‌نو جارێكیتر دیزاینی بۆ بكرێتهوه". ی بۆ دروست بكه‌نه‌وه. ی تازه ی ب���ه‌وه‌دا ك ه زه‌و ناوب���راو ئاماژه
ی "ئه‌و شه‌قام ه مه‌ترس رۆچونی لێده‌كرێت"
ده‌ركردنی وه‌رزشوانانی كۆنگفۆ له‌شوێنه‌كه‌یان له‌قه‌زای كه‌الر‌و ی راهێنه‌ره‌كه‌شیان دورخستنه‌وه ی شێروانهوه، له‌الیه‌ن یان هی وه‌رزش ی كێشه‌ی گهورهی له‌نێوان یاریزانان ئه‌و یانه‌یه‌‌و به‌رپرسی یانه‌كه‌دا دروستكردووه. ی ی ب���وار ژماره‌ی���ه‌ك وه‌رزش���وانان ی كیك بۆكس���ێنگ (كۆنگف���ۆ) له‌قه‌زا كه‌الر ئام���اژه بهوه ده‌كه‌ن ك ه له‌الیه‌ن ی وه‌رزشی شێروانهوه ی یان ه به‌رپرسێك ی وه‌رزش‌و الوان ده‌ركراون‌و له‌ناو بینا كه‌س���انی دیكه خراونه‌ت ه جێگه‌كه‌یان. ی ده‌كه‌ن ك ه نازانن هه‌روه‌ها ئاش���كرا "داهات"ی یانه‌كه‌یان بۆ كوێ ده‌ڕوات. جێگری یانه‌ی شێروانیش ئه‌و تۆمه‌تان ه ره‌تده‌كاته‌وه. ئ���هو وه‌رزش���وانانه جه‌خ���ت لهوه ی كوردستان‌و ده‌كه‌نه‌وه ك ه له‌سه‌ر ئاست عێراقدا چه‌ندین خه‌اڵتی جۆراوجۆریان ی داراییه‌و‌ه پێبه‌خش���راوه ،به‌اڵم له‌ڕوو ی وه‌رزش���ی ش���ێروان ه تائێس���تا یانه هاوكاری نه‌كردوون. جێگری راهێنه‌ری كیك بۆكس���ێنگ، س���ه‌باح كه‌ریم بۆ ئاوێنه‌ی رونكرده‌و‌ه ی ی بینا ك ه زۆرجار له‌الیه‌ن پاس���ه‌وان وه‌رزش‌و الوان له‌كه‌الر رێگرییان لێكراوه ی كۆنگفۆ له‌بیناك���ه‌دا بكه‌ن‌و ك ه ی���ار ی وتی "زۆرج���ار ده‌پاڕاینه‌و‌ه بۆ ئهوه پاس���ه‌وانه‌ك ه ده‌رگاكه‌م���ان لێبكاته‌و‌ه ی كۆنگفۆ بكه‌ین ك ه به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه یار چه‌ندینجار ده‌مه‌قاڵ��� ه له‌نێوان ئێمهو پاسه‌وانه‌كه‌دا دروستبووه". ی ی 16س���اڵ ه له‌بوار ناوب���راو ماوه ی ی ده‌كات‌و ئام���اژه كۆنگف���ۆدا ی���ار ی به‌وه‌ك���رد كه تائێس���تا له‌الیه‌ن یان ه وه‌رزشی شێروانهوه هاوكاری نه‌كراون ی ئه‌و كه‌س���یش نازانێ���ت "داه���ات" ی یانه‌یه بۆ كوێ ده‌ڕوات‌و وتی"ئه‌وان ه
ئه‌و یاریزانانه تێیاندای ه پارتیو گۆڕان‌و یه‌كگرتوون
به‌رپرسن له‌یانه‌یه‌دا ده‌زانن ئه‌و داهات ه ی بۆ كوێ ده‌ڕوات ،له‌كاتێكدا من زۆربه یارییه‌كانم به‌ن���اوی یانه‌كه‌و‌ه كردووه، به‌اڵم تائێس���تا دادو بێدادم���هو نازانم ئه‌و داهات ه بۆ ك���وێ ده‌ڕوات كه یه‌ك دیناریشم وه‌رنه‌گرتووه". سه‌باح رونیكردوو‌ه كه راهێنه‌ره‌كه‌یان چه‌ندین ساڵه له‌بواری كۆنگفۆ خزمه‌ت ده‌كات ،ب���ه‌اڵم یانه‌كه‌ی���ان گرنگ���ی پێن���ه‌داوه‌‌و وت���ی "ئ���هو یانه‌یه هیچ ی بۆ راهێنه‌ره‌كه نهبووه". وه‌فایه‌ك ئه‌و وه‌رزش���وان ه ره‌خن ه له‌یانه‌كه‌یان گ���رت ك ه له‌كاتێكدا به‌ن���اوی ئهوانهوه یارییان كردووه ،ب���ه‌اڵم ئه‌وان رۆژێك ی له‌ڕۆژان س���ه‌ردانیان نهك���ردون‌و وت "یه‌كه‌مج���ار 54یاری���زان بووی���ن، ی وایلێكردوین به‌اڵم ئێس���تا بێ بینای��� یاریزانه‌كانمان ببن ه 15یاریزان". ی ی یار جگ��� ه له‌جێگ���ری راهێن���ه‌ر كۆنگفۆ ،یاریزانه‌كانیش���یان ره‌خنه‌یان له‌یانه‌ك���ه هه‌ی���ه .س���ه‌ركه‌وت كه‌ریم ی ی كۆنگفۆیه‌‌و به‌وته ی یار وه‌رزشوانێك ی وه‌رزش‌و الوان له‌كه‌الر ی له‌بین���ا خۆ ی ی یان���ه "ده‌رك���راوه"و به‌رپرس���ێك ش���ێروانه‌ش بوه‌ت���ه رێگ���ر له‌به‌رده‌م یاریكردنیدا‌و نه‌یانهێشتوو‌ه له‌و بینایه‌دا پهره به‌یاریكردن بدات. ناوبراو وت���ی "ههرچهنده ئه‌و بینای ه بۆ وه‌رزش���كردن دروس���تكراوه ،به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێم��� ه حیزبی نین‌و وه‌ك ئه‌وان ناتوانین په‌یوست بین به‌مه‌ڵبه‌ند‌و كۆمیته‌كانه‌وه بۆیه ده‌ركراین". ی كی���ك الی خۆیش���یه‌و‌ه راهێن���ه‌ر
بۆكس���ێنگ ،وریا عه‌ل���ی له‌لێدوانێكدا ی راگه‌یاند كه ههتا ئێس���تا به‌ئاوێن��� ه هۆكارێكی روون‌و ئاشكرایان پێنه‌وتون ی تابزانن له‌س���ه‌ر چی ده‌ركراون له‌یانه ش���ێروانهو ئاماژهی به‌وه‌ش���دا كه ئه‌و ی (وه‌رزش‌و بینایه‌ی پێیانداون جێگه ی ی گه‌رمیان)هو هی���چ په‌یوه‌ند الوان��� ی وه‌رزش���ی ش���ێروانه‌وه نییه‌‌و به‌یان ه ی "ئێمه بیس���ت س���اڵ ه خزمه‌ت وت��� به‌شێروانه ده‌كه‌ین ،به‌اڵم تائێستا هیچ ی جێگایه‌كمان نهبووهو هیچ هاوكارییه‌ك ماددی‌‌و مه‌عنه‌ویشمان نهبووه". ی ك���ردهوه كه بۆ ناوب���راو جه‌خت��� ی هه‌موو پاڵه‌وانێتییه‌ك له‌س���ه‌ر ئاست كوردس���تان‌و عێراق له‌حیسابی خۆیان ی "ئێس���تا به‌ش���دارییان ك���ردووهو وت ی كێشه‌كه‌مان خس���تۆته به‌رده‌م ئیدار ی گه‌رمی���ان ،هه‌رچه‌ن���ده به‌نوس���راو ی ی ده‌س���ته فه‌رمی���ش ئاراس���ته ی ش���ێروان ه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی یان���ه كراوه ،به‌اڵم تائێس���تا هیچ واڵمێكیان پێنه‌داوینه‌ته‌وه". ی یانه‌ی وه‌رزش���ی هه‌روه‌ه���ا جێگر ش���ێروانه ،ئازاد حه‌می���د ره‌تیكرده‌و‌ه ی كی���ك ی ب���وار ئ���هو وه‌رزش���وانان ه بۆكس���ێنگ له‌و بینای���ه‌دا ده‌ركرابن‌و ی "هیچ وه‌رزش���وانێك له‌و بینایه‌دا وت ده‌رنه‌كراوه". ی ئ���هو ی دورخس���تنهوه ده‌رب���اره ی یانه‌ی وه‌رزش���ی راهێنه‌ره ،س���ه‌رۆك ی ش���ێروانه ،عه‌لی محه‌م���ه‌د به‌ئاوێنه راگه‌یان���د كه له‌ڕاهێنه‌ره‌ك���ه ناڕازین، چونكه ویس���تویه‌تی پۆس���ته‌كه‌ی بۆ ی خ���ۆی به‌كار به‌رژه‌وه‌ن���دی تایبه‌ت��� بهێنێت .هه‌روه‌ها وتیشی "ئه‌و یاریزانان ه تێیاندایه پارتیو گۆڕان‌و یه‌كگرتوون". ی یانه‌كه‌شیان ،محه‌مه‌د ی داهات ده‌رباره ی هه‌ی ه ل ه ی "هه‌ر كه‌س���ێك گومان��� وت ی ی پاره ی خه‌رجكردن داهات‌و چۆنێت��� ی ێ س���ه‌ردان یانه‌كه‌م���ان ،ئه‌وا ده‌توان ی به‌ش���ی ژمێریاریمان ب���كات ،تا بۆ رونبێته‌وه پاره‌ی یانه‌ك ه چی لێدێت".
17
تایبه‌ت
) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
"به‌شێك له‌ته‌قینه‌وه‌كان بۆ كه‌مته‌رخه‌می به‌رپرسان ده‌گه‌ڕێته‌وه"
ده‌ڵێی سێوێكن كراونه‌ت ه دوو كهرتهوه
ئا :محه‌مه‌د شوانی ی بااڵی پۆلیسی كه‌ركوك به‌رپرسێك رایده‌گه‌یه‌نێت به‌شێك له ته‌قینه‌وه‌كان بۆ كه‌مته‌رخه‌می به‌رپرسان ی شاره‌كه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه .پارێزگار پێیوای ه كشانه‌وه‌ی سوپای ئه‌مریكا كه‌لێنی بۆ هێزه ئه‌منییه‌كانی كه‌ركوك ی پارێزگار دروستكردوه ،به‌اڵم جێگر راشكاوانه ئه‌و خێزانه عه‌ره‌بان ه تۆمه‌تبار ده‌كات كه ئاوار‌هی كه‌ركوك بون .پارله‌مانتارێكی عێراقیش هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "عه‌سابه‌ی تاوانبار ی ی سیاس هه‌یه ،سود له‌بارودۆخ هه‌ڵچوی عێراق ده‌یبینین". ی ی كش���انهوهی هێزه‌كان دواب���ه‌دوا ی ی ئه‌مریكا ل ه عێ���راق ،دۆخ س���وپا ئه‌من���یو سیاس���ی عێراق به‌گش���تیو ی كه‌رك���وك به‌تایبه‌ت���ی رووه‌و ش���ار ئاڵۆزب���وون رۆیش���ت ،به‌جۆرێ���ك ی كارو ك���ردهوه خۆك���وژی‌‌و زنجی���ره ی ل ه زیادبوون كرد. ته‌قین���ه‌وه‌كان روو ی ی قه‌زاو ناحیه‌كان به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس كه‌رك���وك ،عه‌مید س���ه‌رحه‌د قادر ،ب ه فۆتۆ :ئاوێنه ،ئه‌رشیف ی راگه‌یان���د "ماوه‌یه‌ك ه گروپ ه چه‌ند تیمێکی ئاگر کوژێنه‌وه له‌کاتی کوژانه‌وه‌ی ئاگرێکی ته‌قینه‌وه‌یه‌ک له‌که‌رکوک ئاوێن���ه ی ئه‌نجامدانی تیرۆریس���تیه‌كان له‌ڕێگه ئۆتۆمبێله‌كانیان به‌باش���ی بپش���كنن ساڵی رابردوودا زیاتر ل ه هه‌شت هه‌زار ده‌ته‌قێنرێت���هوه ،ك���ێ كه‌مته‌رخه‌مه: تهقینهوهو رفاندن‌و ته‌قاندنه‌وه‌ی ماڵی ب���ۆ ئهوهی تیرۆرس���تان زه‌فه‌ریان پێ خێزانی عه‌ره‌بی ناوه‌ڕاس���ت‌و باشووری پۆلیس ،بازگ���ه‌كان ی���ان هاواڵتیان، به‌رپرس���انی شاری كه‌ركوك ،له‌هه‌وڵی عیراق هاتوونه‌ت ه كه‌ركوك‌و تائێستاش عه‌مید سه‌رحه‌د وتی "پۆلیس له‌هه‌موو نه‌به‌ن". نانه‌وه‌ی ئاژاوه‌ن له‌ن���او پێكهاته‌كانی ماڵێكدا نییه بۆ ئهوهی رێگر بێـت له‌و ی نه‌گه‌ڕێنراونه‌ته‌وه. له‌الی���ه‌ن خۆی���هوه عوم���ه‌ر جبور شاری كه‌ركوكدا". ی "ئه‌و خێزانان ه بۆمبانه". كه‌ركوكلی ،وتیش��� ی په‌رله‌مانتاری عێ���راق ،له‌كۆنگره‌یه‌ك ی كه‌ركوك ،د .نه‌جمه‌دین پارێ���زگار ی ده‌رباره‌ی پێكهات��� هی ئه‌و بۆمبان ه ی به‌نایاسایی هاتوون‌و ئێستا نیشته‌جێی رۆژنامه‌وانیدا ئاماژهی به‌وه‌دا "عه‌سابه ی رۆژنامه‌وانیدا عومه‌ر كه‌ریم ،له لێدوانێك ی ل��� ه كه‌ركوك ده‌ته‌قێنرێن���هوه ،عه‌مید ی كه‌ركوكن‌و بوون به‌به‌شێك له‌تێكچوون تاوانب���ار هه‌ی���ه ،پیاوانی ده‌س���ه‌اڵت ی ئه‌مریكا رایگه‌یاند "كشانه‌وه‌ی سوپا ی س���ه‌رحه‌د ده‌ڵێت ئه‌و بۆمبان ه بریتین ی ش���اره‌كه" .ئاماژه ی ئه‌من دادوه‌ری له كه‌ركوكدا ده‌كه‌ن ه ئامانج‌و بارودۆخ كه‌لێن���ی دروس���تكردوه ،چونك��� ه ی به‌وه‌شدا "پێویست ه ئارامی بۆ كه‌ركوك ل ه گولله هاوه‌نێك یاخود بۆرییه‌ك ك ه له‌ناوی���ان ده‌به‌ن ،س���ود له‌بارودۆخ ی ئ���ه‌وان خاوه‌نی توان���او ته‌كنه‌لۆژیان بگه‌ڕێت���هوه ،ب���ۆ ئهوهی س���ه‌رجه‌م له‌ناوی���دا بارود ی���ان هه‌ندێك مادده‌ی سیاسی هه‌ڵچوی عێراق ده‌یبینین". ی چاودێرییدا". پێشكه‌وتوو بوون له‌بوار ی تێدایه" .س���ه‌باره‌ت به‌و س���ی فۆر ی پۆلی���س ،ئام���اژه نه‌ته‌وه‌كان به‌ئارامی بژین". به‌رپرس���ه‌كه ی زۆرێك ل ه ی "كه‌ركوك ئامانج وتیش��� ی ده‌كات كه‌س���ان هی ئه‌و بۆمبانه دروستده‌كه‌ن، عه‌مید س���ه‌رحه‌د ،ئاشكرا ب���ه‌وه‌ده‌كات ئ���هو ته‌قینه‌وان��� ه تیرۆریستانه". ی ل��� ه چه‌ن���د رۆژی پێش���ودا توانیویان ه ده‌یوت "كۆمه‌ڵێك ئه‌فسه‌ری (ته‌سنیع ی نه‌كردون‌و نه‌بون ه هۆ ده‌سته‌وه‌ستان ی ی ك���ردهوه توندوتیژییه‌كان زۆرینه ی هێزه‌كانیان .راشیده‌گه‌یه‌نێت كه‌سێك ده‌ستگیربكه‌ن ،ك ه ب ه "گهوره عه‌سكه‌ری) كۆن هه‌ی ه له‌دروستكردنی په‌شۆكان ی ی كه‌ركوك ،خۆ ماوه‌ی رابردوی شار ی بۆمبدا هاوكاری تیرۆریس���تان ده‌كه‌ن‌و ی ده‌بات‌و تۆمه‌تبار ی ئه‌و تیرۆریس���ت" ناو ی ل ه هه‌وڵی راوه‌دونان به‌به‌رده‌وام له ته‌قاندنه‌وه‌ی بۆمبی چێندراو ،بۆمبی ی "ده‌س���تی به‌خوێن���ی هه‌ندێكی���ش له‌و بۆمبان��� ه لهدهرهوهی ی ده‌كات ب���هوه چه‌كداران���ه‌ن ك ه ده‌یانه‌وێت ره‌وش��� لكێنراو ب���ه ئۆتۆمبێلی به‌رپرس���ان‌و ی واڵتهوه ده‌هێنرێت". ی "ئێم ه هاواڵتیانی عێراق سور بووه" .لهباره ی كه‌ركوك تێكبده‌ن .وتیش ئه‌من هاواڵتیانی شاری كه‌ركوكدا ده‌بینیه‌وه. ی دوایین ئه‌و زانیارییان هی ب ه به‌گوێره ی ی ده‌س���تگیر كردنه‌كه‌ی ،وت وه‌كو پۆلیسی قه‌زاو ناحیه‌كان‌و سوپای ش���وێن دیارترینی ئ���هو كارانه‌ش بریتی بوون عێراق ،به‌رده‌وامین له‌هه‌ڵمه‌تی گه‌ڕان‌و "له ش���اری موسڵه‌و‌ه هاتبوو بۆ قه‌زای عه‌مید س���ه‌رحه‌د گه‌یشتوه ،له‌ئێستادا ی ل���ه بۆمبرێژكردن���ی ماڵی س���ه‌رۆك پش���كنین‌و راوه‌دونانی تیرۆرستان ل ه حه‌ویجه‌و له‌ماڵێكدا خۆی حه‌شاردابوو" ،تیرۆرس���تان ل���ه ش���اخی حه‌مری���ن ی ی لیست بهرهی توركمانی‌‌و پارله‌مانتار ی مه‌شقن‌و خۆیان ئاماده‌ده‌كه‌ن سه‌رجه‌م قه‌زاو ناحیه‌كانی كه‌ركوكدا" .ناس���نامه‌یه‌كی س���اخته‌ی پ���ێ بوو ،سه‌رقاڵ ئه‌لعێراقیه ل ه كه‌ركوك ئه‌رشه‌د ساڵحی‌و ی بۆ ئه‌نجامدانی كاره تیرۆریستیه‌كانیان"، ی خۆش���به‌ختانه توانیمان ده‌س���تگیر ی پارێزگا ی تره‌وه جێگ���ر له‌الیه‌ك ی توركمانی ئه‌نجوومه‌نی ئه‌ندامی گروپ ی ی ده‌ستگیركردن ئه‌م زانیارییانه‌ش دوا كه‌رك���وك ،عیرف���ان كه‌ركوكل���ی ،بكه‌ین". پارێ���زگای كه‌ركوك عه‌ل���ی مه‌هدی، ی لێدوانه‌كه‌یدا بۆ ئاوێنه ،یانزه ك���ه‌س له‌ئه‌ندامانی ئه‌و گروپان ه ل ه درێ���ژه رایده‌گه‌یه‌نێت به‌ش���ێك ل���هو خێزان ه رفاندنی پزیش���كانی ش���اری كه‌ركوك ی هاتوونه‌ت��� ه عه‌می���د س���ه‌رحه‌د باس ل���ه‌وه‌ده‌كات بووه". عه‌ره‌ب��� ه كۆچكردوان���ه به‌هه‌م���وو نه‌ته‌وه‌كانی���هوه ،هه‌روه‌ها ی ق���هزاو به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پۆلیس��� ی ژماره‌ی���ه‌ك خه‌ڵك���ی به‌رپرس���یان ی بارودۆخ ی زۆره ل ه كه‌ركوك ،هۆكاری "تێكچوون بۆمبرێژكردن���ی ماڵ���ی داده‌وه‌رێ���ك ،كه‌رك���وك ،ك���ه س���ااڵنێك ی ی كه‌رك���وك ،له‌ڕێگ���ه ی ئه‌منیدا كارده‌كات ،به‌ش���ێك ئه‌منی ش���اره‌كه‌ن" ،چونك���ه "به‌پێی ده‌ستگیركردووه ك ه ده‌ستیان ل ه "كاره ناحییه‌كان��� دانانی بۆمب���ی چێندراو بۆ دادوه‌رێكی س���لك ی ئاوێن���هوه داوا له هاواڵتیانی ش���اری ی ل��� ه ته‌قین���ه‌وه‌كان ده‌گێڕێت���هوه بۆ دانپێدانانه‌كان���ی ئه‌و گروپ‌و كه‌س��� ه تیرۆرس���تیه‌كاندا ههبووه" ،وتیش��� دیكه ،تیرۆركردنی دادوه‌رێك له‌ڕێگه ی ی كه ده‌ستگیركراون ،له‌و "له‌چه‌ند ڕۆژی داهاتودا له‌كۆنگره‌یه‌كی كه‌رك���وك ده‌كات ب ه پێدان���ی زانیار بۆمبی لكێنراو ب���ه ئۆتۆمبێله‌كه‌یه‌وه" .كه‌مته‌رخه‌می خودی به‌رپرس���ان" .بۆ جۆراوجۆرانه ی پۆلی���س‌و ده‌زگا ئه‌منیه‌كان ی وته‌كانیش���ی ده‌ڵێت "هه‌ر كۆچكردوان هنو له‌خواروو ناوه‌ڕاس���تی رۆژنامه‌وانی���دا هه‌ر هه‌مویان ئاش���كرا هاوكاری عه‌مید س���ه‌رحه‌د ل���هو بڕوایه‌دا گروپ ه به‌ڵگاندن��� ی "تیرۆریستان نه‌توانن بكه‌ن ،بۆ ئهوه ده‌كه‌ین". چه‌ك���داره‌كان له‌ڕێگه‌ی ئ���هو كارانه‌و‌ه به‌رپرسێك یاخود دادوه‌رێك ژماره‌یه‌ك عێراقه‌وه هاتوون". ی ل��� ه وه‌اڵم���ی ئه‌وه‌ش���دا ،ك���ه ئایا زه‌فه‌ر ب ه هاواڵتیانی بێ دیفاعی شار ی كۆچ‌و به‌پێی ئام���اری فه‌رمانگ���ه پاسه‌وانی هه‌یه ،پێویسته پێش ئهوهی "خه‌ریك ه مه‌رامه‌كانیان ده‌هێننه‌دی". ی س���ێ ئ���هو بۆمبان���هی ك ه له‌ن���او كه‌ركوكدا كه‌ركوك ببه‌ن". ی ك���ه ده‌ربچن ب���ۆ س���ه‌ر كاره‌كانیان ،كۆچبه‌ران���ی كه‌ركوك لهماوه ی پۆلیس��� ئ���ه‌م به‌رپرس��� ه بااڵیه
كۆمه‌ڵێك ئه‌فسه‌ری (ته‌سنیع عه‌سكه‌ری) كۆن هه‌ی ه له‌دروستكردنی بۆمبدا هاوكاری تیرۆریستان ده‌كه‌ن‌و هه‌ندێكیش له‌و بۆمبانه لهدهرهوهی واڵتهوه ده‌هێنرێت
جه‌نابی هه‌ڤاڵ مام جه‌الل ئاگاداری ئه‌م ناهه‌قییه‌ی؟ فه‌الح مسته‌فا سدیق*
ی رۆژ زووی ی له‌به‌ره‌به‌یانێك��� ی ( ،)2010/11/6س���ێ ئۆتۆمبێل��� بۆمبڕێژكراو له‌ب���ه‌رده‌م ماڵی من‌و دوو ی ی له‌گه‌ڕه‌ك ی یه‌كێت ی دیكه به‌رپرس��� ی ش���اری كه‌ركوك له‌نزیك ش���ۆریجه ی كرێ���كاران ته‌قێنرایه‌وه ،ل ه مه‌یدان��� ئاكامی ئه‌و په‌الماره تیرۆریس���تیانه‌دا نزیك��� هی س���ی ك���ه‌س برینداربوون‌و خۆشبه‌ختانه هیچ هاواڵتییه‌ك شه‌هید نه‌بوو. ه���ه‌ر به‌ه���ۆی ئ���هو ته‌قینه‌وانه‌وه، خانوه‌ك���ه‌م روخ���او زیاتر ل���ه ()120 ی ی نزی���ك به‌هه‌ر س���ێ ش���وێن ماڵ��� ته‌قین���ه‌وه‌كان زیانی���ان به‌رك���ه‌وت. ی له‌هه‌م���ان رۆژی رووداوه‌كه‌دا له‌ڕێگ ه ی ی سیاسیو لێپرسراو ئه‌ندامی مه‌كته‌ب ی ی نیشتیمان ی كه‌ركوكی یه‌كێت مه‌ڵبه‌ند كوردس���تان كاك ره‌فع���هت عه‌بدواڵ، ئاگاداركرای���ن كه هه‌ڤ���اڵ مام جه‌الل ی هه‌م���وو ئه‌و ی چاككردن���هوه بڕی���ار خانوان هی دا ك ه زیانیان به‌ركه‌وتبوو.
ی ی مه‌كته‌ب ی ئ���هوهی لیژنه‌یه‌ك��� دوا ی ی گش���تی س���ه‌ردان دارای���یو ئیداره گه‌ڕه‌كه‌كه‌ی���ان ك���ردو زیانه‌كانی���ان ی خه‌ماڵند ،ده‌س���ت ب��� ه چاككردنه‌وه خانوه‌كان كرا ،ب���ه‌اڵم ئهوهی به‌ر ئه‌و ی من چاككردنه‌وه‌ی ه نه‌كه‌وت ،خانوه‌كه بوو ،ك ه زۆرترین زیانی به‌ركه‌وتبوو؟! ی ئه‌ندامانی به‌ڕێزانی لیژنه‌كه‌ش، به‌وته ی ئهوهی كۆتایی س���اڵهو بودج ه به‌هۆ نهماوه خانوه‌ك���ه‌م چاك نه‌كراوه‌یه‌وه، ی ت���از‌ه ه���ات‌و وا به‌ره‌و ی س���اڵ كه‌چ كۆتای���ش ده‌ڕوات ،به‌اڵم خانوه‌ك ه هه‌ر چاك نه‌كرایه‌وه. ی ئه‌و به‌ن���ده‌ش ب���ۆ به‌دواداچون��� بابه‌ته ،له‌وكاته‌و‌ه تائێس���تا به‌رده‌وام ل���ه هه‌وڵدان���دا بووم‌و رانه‌وه‌س���تاوم. جگه‌له‌خۆم هه‌ریه‌ك ه له به‌ڕێزان :كاك ی كه‌ركوك، ره‌فعه‌ت لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ند ی سه‌ركردایه‌تی‌‌و وه‌ستا ره‌سوڵ ئه‌ندام ی مه‌ڵبه‌ن���دی چه‌مچه‌ماڵ، لێپرس���راو ی كاك مه‌ردان چاوش���ین ل��� ه مه‌كته‌ب
ی ئه‌م ی چاره‌سه‌ركردن رێكخستن ،هه‌وڵ ی هه‌ر چاره‌سه‌ر كێشه‌یه‌یان داوه ،كه‌چ نه‌كراوه. ی له‌وكات���هوه تائێس���تا له‌به‌رئ���هوه ی ی ماس���ته‌رم‌و ل���ه دهرهوه خوێندكار ی واڵت ل ه بواری یاسادا ده‌خوێنم ،توانا چاكردنه‌وه‌ی خانوه‌كه‌مم نییه .پێموای ه ی ئۆتۆمبێل ته‌نها ه���ۆكاری بۆ ئ���هوه له‌به‌رده‌م ماڵه‌كه‌مدا بته‌قێنرێته‌و‌ه ئهوه ی ی یهكێتیو به‌ڕێوه‌به‌ر بووه كه ئه‌ندام ناحی هی شوان بووم. ی گش���تیو به‌ڕێز جه‌نابی س���كرتێر ی عێراق ،داوای پۆست‌و سه‌رۆك كۆمار پل���هو پای���هت لێناكه‌م ،ته‌نه���ا داوام ی ی دانیشتوی شار ئهوهیه وه‌كو كوردێك كه‌رك���وك ئاوڕ له‌م داوای���ه‌م بده‌نه‌وه‌و كۆتای���ی به‌م ناهه‌قی��� ه بهێنن ،چونك ه ی جێگه‌ی پرس���یاره ك ه به‌ن���ده كادر ی بووم، ی حكوم یهكێتیو به‌رپرس���ێك ی ی ئاوارته كراوم ل���هو یارمه‌تی ه كه‌چ ی خانوه‌كان جه‌ناب���ت بۆ چاكردن���هوه ته‌رخانتان كردبوو. ئ���هو مااڵن���هی دیك��� ه ك��� ه زیانیان به‌رك���ه‌وت‌و بۆیان قه‌ره‌ب���وو كرایه‌وه، ی الیه‌نه‌كانی دیكه‌ن هه‌ندێكیان ئه‌ندام وه‌كو پارتیو گۆڕان‌و ئیس�ل�امییه‌كان‌و ی تێدایه، ته‌نانه‌ت بهرهی توركمانیش���
ی بۆ ته‌نها هۆكار ئهوهی ئۆتۆمبێل له‌به‌رده‌م ماڵه‌كه‌مدا بته‌قێنرێته‌و‌ه ئهوه بووه ك ه ئه‌ندامی یهكێتیو ی به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه شوان بووم ی ی به‌دبه‌ختی كادر كه‌چی ته‌نها من��� یه‌كێتی ،خانوه‌كه‌م چاك نه‌كراوه‌ته‌وه. ی ئهوه ماوه زۆره هه‌ڤاڵی به‌ڕێز ...دوا ی ل ه به‌دواداچون ناچ���ار بووم له‌ڕێگه ی رۆژنامه‌كانه‌وه‌و ب���ۆ ئاگاداركردنه‌وه به‌ڕێزتان ،ئ���ه‌م نامه‌یه‌ت ب���ۆ بنێرم.
داوات لێده‌ك���ه‌م ئه‌گ���ه‌ر وه‌ك���و ی مامه‌ڵه‌م له‌گه‌ڵ به‌رپرس���ێكی حكوم ناك���ه‌ن ،حس���ابی هاواڵتییه‌كی كوردم ی ی هاواڵتییه‌ك بۆ بكه‌ن ،ئه‌گه‌ر حس���اب كوردیشم بۆ ناكرێت ،ئه‌وه‌م بۆ ئه‌ژمار بكه‌ن ك ه كه‌سوكاری شه‌هیدین .ئه‌گه‌ر وه‌كو كه‌س���وكاری شه‌هیدیش مامه‌ڵه‌م له‌گ���هڵ ناكه‌ن ،ته‌نه���ا وه‌كو مرۆڤێك مامه‌ڵ���ه‌م له‌گه‌ڵ بكه‌ن ،چونك ه كاتێك ی ی به‌رده‌كه‌وێ���ت ،ماف مرۆڤێ���ك زیان ی وه‌كو ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی قه‌ره‌بوو خۆیه‌ت ی ی بۆ كه‌س���ێك وه‌ربگرێ���ت ،به‌تایبه‌ت ی ئه‌و حیزبه‌دا وه‌ك���و من ك ه له‌پێن���او وام ل���ێ به‌س���ه‌رهات ك��� ه به‌ڕێزت���ان ی ده‌كه‌یت .ل ه رابردودشدا س���ه‌رۆكایه‌ت یه‌كێتی بهوه ناس���راوه ،ك ه هه‌رده‌م ل ه ی ی الیه‌نگرانی خۆیو كه‌سوكار خزمه‌ت ی ش���اری كه‌ركوك ش���ه‌هیدان‌و خه‌ڵك بووه. هی���وام ئهوهی���ه ه���ه‌رده‌م ش���ادو س���ه‌ركه‌وتوو بن ،ته‌م���ه‌ن درێژبن بۆ خزمه‌تی یهكێتیو كوردو كوردس���تان‌و عێراق. ی ی پێشوی ناحیه * به‌ڕێوه‌به‌ر شوان .ئێستاش به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌م ی چه‌مچه‌ماڵ له قایمقامیه‌تی قه‌زا
ئایا س���وتاندنه‌كان ئه‌م جاره‌ش پاشرێككهوتنی سیاس���ییه‌كان شاباشه‌كه‌ی ب���ه گیرفانی گه‌ل‌و له‌س���ه‌ر حیس���ابی گیرفانی ئێمه ده‌كرێت؟ له‌سه‌ر بودجه‌ی هه‌رێم���ی كوردس���تان دابینئه‌كرێت كه قووتی ئێمه‌ی هه‌ژارانه‌‌و به‌ش���ه نه‌وتی هاواڵتیان���ه؟ ئه‌م رێككه‌وتن���ه به موو جیاوازی نییه له س���وڵحی ژن به‌رامبه‌ر به خوێن ،بۆیه له ئێس���تاوه پێشنیار ده‌كه‌م ئه‌و الیه‌ن‌و كه‌س���انه‌ی گالونه‌ته س���وتاندنه‌كانه‌وه ،ئیتر ئه‌و ش���وێنانه ب���اره‌گا بن یان ب���اڕ ،گازینۆ بن یاخود شوێنی مه‌ساج ،تاوانبار كه‌س بێت یان رێكخراو یاخود حیزب ،ئه‌وا پێویس���ته له گیرفانی خۆیان س���زای تاوا‌نه‌كه‌یان بدرێ���ت ،ههرچهنده ده‌زانی���ن ئه‌وانه‌ی گیرفانیش���یان هه‌ر له بودجه‌ی به‌ش���ه قوتی ئێمه براوه. مامۆس���تا غه‌نی ئه‌ندامی پارلهمانیكوردس���تانی له‌س���ه‌ر لیس���تی پارتی دیموكراتی كوردستان وێڕای هاوسۆزی بۆ برایانی یه‌كگرت���وو له كۆبوونه‌وه‌ی برایان���ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوو له ش���اری هه‌ولێ���ر له‌گه‌ڵ رۆش���نبیران‌و چاالكڤان���ان داوای ل���ه حكومه‌ت كرد داوای لێب���وردن له یه‌كگرت���وو بكات. توخ���وا گه‌ل���ۆ حكوم���هت باره‌گاكانی یه‌كگرتووی���ان س���وتاند ی���ان پیاوانی حیزب ،ئیتر حكومه‌ت به چ شه‌رعێكی مامۆس���تا به‌شیر داوای لێبوردن بكات، مامۆس���تا ئه‌م هه‌موو دڵ���ه به‌تۆ رازی ناكرێت. خه‌ندان :هه‌ڤاڵ مام جه‌الل "گه‌ش���هبهسیاس���ه‌تی به‌ره‌و خانووه قوڕه‌كان‌و چوونه ناو جه‌ماوه‌ر بدرێت" .له جیاتی خانووه قوڕه‌كان یه‌كێتی كرایه حیزبی ئه‌هلی فیرعه‌وناوا ،داوا له گورگ ئه‌كات خێر به مه‌ڕ ب���كات ،كاتی هه‌ڵبژاردنه‌‌و پێویستان به ده‌نگه‌كانیانه. كاروان س���اڵح ئه‌ندامی فراكسیۆنیگ���ۆڕان له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان، به‌هاواڵتی وت "تائێس���تا كه‌یسی تاریق ره‌مه‌زان ئاشكرانه‌كراوه ،وه‌ختی خۆی لیژنه‌ی بۆ دروس���تكرا له‌په‌رله‌مان ،ئه‌و لیژنه‌یه به‌دواداچونی كردو ئه‌نجامه‌كه‌ی له‌س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان بزر بوون". كاك كاروان له كوێستان خانی هاوڕێت بپرس���ه ،ئه‌وكاته‌ی په‌رله‌مانتاری مامی بوو ل���ه پارله‌مان ب���ه گه‌رمی داكۆكی له ئازادكردن���ی تاریق ره‌مه‌زان ده‌كرد، ده‌ترس���م دۆس���ییه‌كه هه‌ر له گیرفانی ئه‌ودابێت بزر نه‌بووبێت. ئاس���ۆ ئه‌ڵمانی ئه‌ندام���ی یهدهگیمهكتهبی سیاسی یهكێتیو لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ندی هه‌ولێری یه‌كێتی نیشتیمانی كوردس���تان له‌میانه‌ی چاوپێكه‌وتنێكدا له‌گ���هڵ رۆژنامه‌ی هاواڵتی وه‌كو یه‌كه‌م به‌رپرس���ی ئه‌و حیزبه ب���ۆ یه‌كه‌م جار وه‌اڵمی پرسیاری یه‌كێتی دوای تاڵه‌بانی ده‌دات���هوهو ده‌ڵێت بۆ دوای مام جه‌الل به‌رنامه‌ی خۆیان هه‌یه" .جه‌الل تاڵه‌بانی ته‌مه‌نی نوحی نییه‌‌و خۆتان بۆ ش���ین‌و شه‌پۆڕی دوا مه‌رگی ئاماده بكه‌ن ،قوڕ به‌س���ه‌ر ئه‌و یه‌كێتییه‌ی تاڵه‌بانی خوا حافیزی لێ���ده‌كات ،تاڵه‌بان���ی نه‌بێت ئ���ه‌م س���ه‌ركردایه‌تییه خ���وا پێداوه‌ی ین���ك كه‌س رایناگرێ���ت ،بۆیه به‌س له ئێوه ده‌قه‌ومێت ،ت���ا نه‌مرێت قیمه‌تی نازانرێت. ی له‌وه‌شكرد نوری حه‌مه‌عه‌لی باس "كۆبوونه‌وه‌كه‌ی س���ه‌ركردایه‌تی پارتی (هه‌ینی)ش درێژه‌ی ده‌بێت‌و مه‌رجیش نییه سه‌رجه‌م ئه‌ندامانی سه‌ركردایه‌تی پارتی دیموكراتی كوردستان ،ئاماده‌ی كۆبوونه‌وه‌ك���ه بب���ن" .به‌ش���دار ب���نو نه‌ب���ن وه‌ك یه‌ك وایه ك���ێ گوێیان لێ ده‌گرێت ،ئایا پرس‌و رایان پێده‌كرێت؟! بارزان���ی 30000ئینتح���اری بارزان���یو 13س���ه‌ركردایه‌تی له خێزانه‌كه‌ی خۆی هه‌بێت چ پێویس���تی به سه‌ركردایه‌تی ده‌بێت!. هه‌فت���هی داهات���وو م���ام جهاللوكاك نه‌وش���یروان دووجار به ته‌له‌فۆن قس���ه‌یان كردووه .ترسم له په‌یوه‌ندی ئیمه‌ی���ل‌و پاڵتاك‌و س���كایب‌و تویته‌ر‌و فه‌یسبووكیش هه‌یه .كاك كۆسره‌تیش داوای هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ گۆڕاندا ده‌كات ل���ه هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان.ده تێكه‌ڵی بكه‌نه‌وه كۆتایی به سیناریۆكه بهێنن، ده‌ڵێی سێوێكن كراونه‌ته دوو كهرتهوه، ته‌نها باشن بۆ یه‌كگرتنه‌وه.
18
وه‌رزش
) )306سێشەمم ە 2011/12/27
د ی ماریا داوا ی زیادكردن ی موچه‌ك ه ی ده‌كات
ئه‌برامۆڤیچ چێڵسی نوێ دهكاتهوه
خاوه‌ن���ی یانه‌ی چێڵس���ی ئینگلیزی، ب���ۆ كڕینی یاری���زان له‌گواس���تنهوه ی زس���تانه‌‌و هاوینه‌دا ،ب���ڕی 150ملیۆن پاوه‌ند ده‌خاته به‌رده‌ستی به‌رپرسانی یانه‌كه‌ی. ئاژانس���ه‌كان :رۆژنام���هی زه‌س���ه‌نی به‌ریتان���ی ئاش���كرایكردووه كه رۆمان ئه‌برامۆڤیچ���ی روس���ی خاوه‌نی یانه‌ی چێڵس���ی ئینگلیزی ،بڕی 150ملیۆن
پاوه‌ندی خستووه‌ته به‌رده‌ست فیالس بواسی راهێنه‌ری پورتوگالی یانه‌كه‌ی، بۆ ئهوهی له‌گواس���تنه‌وه‌ی زس���تانه‌‌و هاوینه‌ی یاریزانان���دا چه‌ند یاریزانێك بكڕێت‌و یانه‌كه‌ی پێ نوێ بكاته‌وه. رۆژنامه‌ی ناوبراو رونیكردووه‌ته‌وه ،كه ب���واس ده‌یه‌وێت له‌و پاره‌یه 50ملیۆن پاوه‌ندی بۆ كڕینی ئیدیس���ۆن كاڤانی ئۆرۆگوای���ی یاریزانی یان���هی ناپۆلی
خه‌رج بكات‌و به 30ملیۆن پاوه‌ندیش، مارك هامسیكی كاپتنی یانه‌ی ناپۆلی بكڕێت. هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌م راهێن���ه‌ره به‌نیازه، 20ملی���ۆن پاوه‌ن���د ببه‌خش���ێته یانه‌ی یۆڤانتۆس���ی ئیتاڵ���ی به‌رامبه‌ر ده‌س���تبه‌رداربونی له‌میلۆس كراسیچی س���ڕبی یانه‌كه‌ی‌‌و به 7ملیۆنیش گاری كاهیلی به‌رگری���كاری یانه‌ی بۆڵتۆن‌و
سۆڵدادۆ له‌چاوه‌ڕوانیدایه
دی ماریای یاریزانی یانه‌ی ریاڵ مه‌درید ده‌یه‌وێت گۆڕانكاری له‌گرێبه‌س���ته‌كه‌یدا ب���كات‌و داوای زیادكردن���ی موچه‌ك���هی له‌یانه‌ی مه‌له‌كی ده‌كات. ئاژانسه‌كان :رۆژنامه‌ی ماركای ئیسپانی باڵویكردووه‌ته‌وه ،كه ئه‌نخیل دی ماریای ئه‌رجه‌نتینی یاریزانی یانه‌ی ریاڵ مه‌درید، ده‌یه‌وێت له‌پش���وی زستانه‌دا گۆڕانكاری له‌گرێبه‌س���ته‌كه‌یدا بكات‌و به‌نیازی زیاد كردنی موچه‌كه‌یه‌تی. رۆژنامه‌ك���ه رونیكردووه‌ت���هوه ،كه دی ماریا سااڵنه بڕی 1,8ملیۆن یۆرۆ وه‌م موچه له‌یانه‌ی مه‌له‌كی وه‌رده‌گرێت ،كه ئه‌مه‌ش بڕه پاره‌یه‌كی كه‌مه به‌تێڕوانین له‌چ���او یاریزانه‌كانی تری ئ���هو یانه‌یه.
س���ه‌رچاوه‌ی ناوبراو ئاشكرایكردووه ك ه ئه‌م یاریزانه ئه‌رجه‌نتینییه‌كه به‌رپرسانی یانه‌ك���هی له‌زیادكردن���ی موچه‌ك���هی ئاگادار كردووه‌ته‌وه ،به‌اڵم تائێستا هیچ رێكه‌وتنێك له‌م بارهیهوه له‌ئارادا نییه. له‌گه‌ڵ ئ���هوهی دی ماری���ا توانیویه‌تی جێگ���هی خ���ۆی له‌پێگ���هی س���ه‌ره‌كی یانه‌كه‌ی���دا بكاته‌وه ،ب���ه‌اڵم موچه‌كه‌ی له‌زۆربه‌ی یاریزانه یه‌ده‌كه‌كانی یانه‌كه‌ی وه‌ك ریكاردۆ كاكا‌و كه‌ریم بنزیمه كه‌متره. دی ماریای ته‌مه‌ن 23س���اڵ ،له‌هاوینی 2010وه په‌یوه‌ن���دی به‌ڕی���اڵ مه‌دریده‌وه كردووه ،به‌رامبه‌ر به 25ملیۆن یۆرۆ ،كه به‌خش���رایه یانه‌ی به‌نفیكای پورتوگالی پێشوی.
گالیانی :ته‌نیا تێڤێز‌و به‌س
ی ی ئه ی یانه ی س���ه‌رۆك گالیانی جێگر سی میالن ئاشكرایكردووه ،كه ئه‌گه‌ر گرێبه‌س���ت له‌گه‌ڵ تێڤێز ئیمزا نه‌كه‌ن، ی ناكڕێت. ئه‌وا یاریزانی تر بۆ یانه‌ك ه ی ئاژانسه‌كان :ئه‌دریانۆ گالیانی جێگر ی ی ئیتاڵ��� ی یان���هی میالن��� س���ه‌رۆك ی دوپاتیكردووه‌ته‌ك ه ك ه له‌گواستنه‌وه ی ی كڕین ی یاریزانان���دا هه‌وڵ زس���تانه ی كارل���ۆس تێڤێ���زی ئه‌رجه‌نتین��� ی ی مانچس���ته‌ر سیت ی یانه هێرش���به‌ر ی به‌وه‌ش كردووه ئه‌گه‌ر ده‌دات‌و ئاماژه گرێبه‌س���ت له‌گه‌ڵ تێڤێز ئیمزا نه‌كات، ی ئه‌وا هیچ یاریزانێكی تر ناهێنێت ه ریز یانه‌كه‌یه‌وه. ی ی رۆژنامه‌نوس���یدا گالیان له‌لێدوانێك ی ده‌ڵێ���ت "ئه‌گ���ه‌ر له‌گواس���تنهوه ی زستانه‌دا سه‌ركه‌وتوو نه‌بوین له‌كڕین تێڤێ���ز ،پێموانییه گرێبه‌س���ت له‌گه‌ڵ هیچ هێرش���به‌رێكی تردا ئیمزا بكه‌ین، ی ئه‌م ئه‌رجه‌نتینیی ه له‌ئێستادا بۆ كڕین هه‌ڵده‌س���تین به‌گفتوگۆك���ردن له‌گه‌ڵ ی مانچسته‌ر سیتی، ی یانه به‌رپرس���ان هیچ ش���تێكی گرنگ نییه له‌ئێس���تادا ی له‌باره‌ی گرێبه‌سته‌كه‌و‌ه بیڵێم ،ئهوه كه ش���یاوی وتن ه یان تێڤێز یان هیچ یاریزانێكی تر". گالیان���ی ب���ه‌رده‌وام ده‌بێ���ت‌و ده‌ڵێت ی ماددیی���هوه گرێبه‌س���ته‌ك ه "ل���ه‌ڕو ق���ورس‌و گرانه ،به‌اڵم ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ین ی تێڤێز بكه‌ین ه دیاری جه‌ژنه‌كانی سه‌ر س���اڵ بۆ س���ه‌رجه‌م هانده‌رانی میالن له‌جیهاندا ،ئاماده‌ین كاسانۆس بخه‌ین ه ی ی ئاره‌زوو گرێبه‌سته‌كه‌و‌ه ئه‌گه‌ر خۆ لێبێت".
بۆ ئه‌وانه‌ی تۆپی پێ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن
رۆبه‌رتۆ س���ۆڵدادۆی یاریزان���ی یانه ی ڤاالنسیا ،چاوه‌ڕوان ده‌كات له‌الیه‌ن دیل بۆسكی راهێنه‌ره‌وه بانگهێشتی ریزه‌كانی ئیسپانیا بكرێت. ئاژانس���ه‌كان :رۆبه‌رت���ۆ س���ۆڵدادۆی هێرشبه‌ری یانه‌ی شه‌مشه‌مه‌كوێره‌كانی ئیس���پانیا رایگه‌یاندووه ،كه چاوه‌ڕوان چێنه‌ر عه‌بدول قادر ده‌كان بۆ به‌شداریكردن له‌دوایارییه‌كانی جامی نه‌ته‌وه‌كانی ئه‌وروپا 2012له‌الیه‌ن شه‌ڕ بوو له‌یاریگای سلێمانی؟ به‌بڕوای راهێنه‌ری ئیسپانیاوه بانگهێشت بكرێت، من ئهوه كێشه نیه ،گرنگ ئهوهیه چی كه بڕیاره پاڵه‌وانێتییه‌ك ه به‌هاوبه‌ش���ی ه و ه س���یی ه ك ی ه���ۆكار ه ب ی ن���د ه یو ه پ زۆرباشن". ی سان ه ك و ن ه ك ه د بكه‌ین بۆ ئهوهی ئ����ه‌م روداوه دوباره له‌ه���هردوو واڵت���ی ئۆكرانی���او پۆڵه‌ندا بێت. ه ه ه ك ، ه ك���ردوو ه و ه ب ی ه ئاماژ س���ۆڵدادۆ نه‌بێته‌وه ،ئه‌گه‌ر ش����ه‌ڕ ل����ه یاریه‌كدا به‌ڕێوه‌بچێت. ن ه م ه ت ی سۆڵدادۆ ، ه پێیانوای چاودێران ی بۆس���ك دیل ڵ ه گ��� ه ل ی راهێنان��� ی كار رویدا كه ژماره‌ی هان����ده‌ران كه‌مبوو، ی ئاس��� ی ه رۆژنام ب���ۆ لێدوانێكی���دا له ی گۆڵ 11 دا ه رز ه و م ه ل��� ه ك س���اڵ، 26 و ه ل ، ه ك���ردوو ه ن ئیس���پانیا ی ر ه راهێن��� ئه‌ی چۆن خۆمان ئاماده‌بكه‌ین بۆ ئه‌و ی پێشو ی ر ه هێرشب ی سۆڵدادۆ ، ی ئیسپان داڤید ی ه جێگ ، ه تۆماركردوو ی ه ك ه یان بۆ ی ڕیز ه ل و بووه ساڵ 15 ی ن ه م ه ت ی ه و ه كات یاریان����هی یاری����گا پڕده‌بێته‌وه .ئه‌گه‌ر یانه‌ی ریاڵ مه‌درید ده‌ڵێت "ئێس���تا من تازه‌پێگه‌ش���تووه‌كانی ئه‌و یانه‌یه بووه ،ڤییا له‌هه‌ڵب���ژارده‌ی ماتادۆر بگرێتهوه ،هیچم����ان نهك����رد ب����ۆ بنبڕكردنی ئه‌م له‌باشترین ئاستی خۆمدام ،كه ئه‌مه‌ش كه ئه‌وكات دیل بۆسكی راهێنه‌ری یانه‌ی كه به‌هۆی ئه‌نجامدانی نه‌شته‌رگه‌رییه‌وه ئاژاوه‌یه ،كێش����ه‌كان ئه‌وكات ده‌س����ت بۆ بونم له‌یانه‌ی ڤاالنس���یا ده‌گه‌ڕێته‌وه ،مه‌له‌كی بوو ،به‌دوریشی زانیی تائێستا بۆ م���اوه‌ی پێن���ج مان���گ له‌یاریگاكان پێده‌كه‌ن. به‌ش���ی هونه‌ری یانه‌ك���ه‌م متمانه‌م پێ بانگهێشتنه‌كردنی بۆ ریزه‌كانی ئیسپانیا دورده‌كه‌وێته‌وه. هی����وادارم یه‌كێت����ی تۆپ����ی پ����ێو كاربه‌ده‌ستان چه‌ند رێگایه‌ك بگرنه‌به‌ر ت����ا روداوه‌ك����هی ی����اری ش����ێروانهو س����لێمانی دوباره نه‌بێت����هوه .ئهوهی له‌س����ه‌ر ئێمه پێویس����ته خستنه‌ڕوی چه‌ن����د چاره‌س����ه‌رێكه‌و كاركردنی����ش له‌ئێوه‌وه‌یه. سه‌ره‌تا پێویسته بڵێم كاتێك ده‌چویته یاری����گاوه هیچ كه‌س����ێك نه‌ب����وو لێت بپرس����ێت بۆ كوێ ده‌چی����ت یان چیت پێی����ه؟ ده‌كرا كه‌س����ێك ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی یاری����گا بوه‌س����تایه‌و رێگ����ری له‌بردنه ناوه‌وه‌ی هه‌موو ش����تێكی نامۆ بگرتایه بۆ یاریگا. هه‌روه‌ه����ا هه‌ڵه‌ی����ه‌ك له‌دانیش����تنی هانده‌ران����دا ده‌بین����م ،ب����ا ژم����اره‌ی هانده‌رانی����ش كه‌مبێت به‌اڵم باش����نیه هه‌مویان پێكهوه دابنیشن ،ده‌كرێت ئه‌و ستانده‌ی ناوه‌ڕاست كه‌نزیكه له‌ده‌رگای چون����ه‌ژوره‌وه بۆ ن����او چیمه‌نی یاریگا هیچ كه‌س����ێكی لێدانه‌نیشێت ،ئه‌وكاته ده‌توانین له‌سه‌ره‌تای هاتنه ژوره‌وه‌وه هانده‌ران دابه‌ش بكه‌یت ،له‌الیه‌ك تیپی میوان‌و له‌الكه‌ی تریش خاوه‌ن یاریگا، ئه‌م����ه‌ش واده‌كات دورب����ن له‌یه‌كه‌وه‌و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك كێشه رونه‌دات. ئه‌وانه‌ی سه‌ره‌وه به‌ته‌نیا چاره‌سه‌رنین به‌ڵكو پێویس����تمان به برایانی پۆلیس یان چاالكی����ه مه‌ده‌نی����ه‌كان هه‌یه بۆ كۆنترۆڵكردن����ی هان����ده‌ران ،من بینیم له له‌كاتی یاری����ه‌كادا زۆربه‌ی ئه‌و برا به‌ڕێزان����ه له‌ناو یاریگا ده‌س����وڕانه‌وه، له‌راس����تیدا ئهوه ش����وێنی كاركردنی ئه‌وان نیه ،به‌ڵكو پێوسته ئه‌وان له‌ناو هانده‌رانداب����نو له‌نزیكه‌وه چاودێرییان بك���� هنو ه����ه‌ر كه‌س����ێك ش����تێكی گرت����ه هانده‌ران����ی تر یان ن����او یاریگا ده‌ستنیش����انی بك����هنو ئ����هو هانده‌ره س����زابده‌ن ،نهك وه‌كو ئ����هوهی رویدا كاتێك شه‌ره‌كه ده‌ستی پێكرد چه‌ندین گۆتزه‌ی یاریزان����ی یانه‌ی دۆرتمۆند ،بكه‌ن. بۆكس وه‌ش����ێنراو ده‌به بارانكرا ئه‌وان گرێبه‌ست له‌گه‌ڵ چیڤۆ ئیمزا بكات. له‌راپرس���یه‌كه‌ی رۆژنام���هی ماركادا ،پێیوای����ه هه‌موو یاریزانێ����ك ئاره‌زوو له‌لێدوانێكی����دا ب����ۆ رۆژنامه‌ی بیڵدی به‌توڕه‌یی‌و لێدان چونه ناو هانده‌رانه‌وه‌‌و له%71ی هانده‌رانی یانه‌ی ریاڵ كڕینی ده‌كات له‌ریاڵ یان به‌رش����ه‌لۆنه یاری ئه‌ڵمانی گۆتزه ده‌ڵێت "خه‌ونی هه‌موو بۆشیان كۆنترۆڵ نه‌كرا. كریس���تیان چیڤۆ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌و ته‌نیا ب����كات‌و خولی ئیس����پانیش له‌خولی كه‌س����ێكه یاریكردن له‌ئیسپانیا ،ئیتر له‌كۆتایدا شتێكیش به‌بیری هانده‌رانی له%29ی هانده‌ران ده‌یانه‌وێت گرێبه‌ست ئینگلیزی به‌باشتر دهزانێت. له‌ریاڵ مه‌درید بێت یان به‌رشه‌لۆنه" .خۆم����ان دێنمه‌وه كه هاندانی تیپه‌كه‌ت "من ڵێت ه د و ت بێ ه د وام ه رد ه ب ه گۆتز ی یاریزان ئاژانسه‌كان :ماریۆ گۆتزه‌ی به‌هێرشكردنه سه‌ر به‌رامبه‌ر نابێت ،تۆ له‌گه‌ڵ ئه‌م رۆمانییه ببه‌سترێت. ی یار ���پانیا � ئیس ی خول ه ل ه ��� � باش پێم ی دۆرتمۆند له‌الیه‌كی تره‌وه خافێر زانێتی كاپتنی ده‌ركه‌وتووی یانه‌ی بروسیا هاتویت بۆ یاریگا تا ببیته پشتوپه‌نای یانه‌ی ئینته‌رمیالن پێیوایه رۆش���تنی ئه‌ڵمان����ی رایگه‌یاندووه ك����ه هه‌موو بكه‌م‌و له‌خولی ئینگلیزی به‌باش����تری یانه‌ك����هت ب����ۆ بردن����هوه ،له‌كات����ی چیڤۆ له‌یانه‌كه‌ی دۆڕاندنێكی گه‌وره‌یه یاریزانێك ئ����اره‌زوو ده‌كات له‌یه‌كێك ده‌بین����م ،تۆپ����ی پێ����ی ئیس����پانیا دۆڕاندنیشدا پیرۆزبایی له‌به‌رامبه‌ره‌كه‌ت ب���ۆ ئینت���هرو له‌لێدوانێكی���دا له‌گه‌ڵ له‌دوو یانه زلهێزه‌كه‌ی ئیسپانیا یاری هاوش����ێوه‌ی ئهوهیه كه له‌واڵته‌كه‌ی بكه ،ئه‌گ����ه‌ر به‌نیازی كاری تریت ئه‌وا كۆرێرێ دیال س���یرای ئیتاڵی ده‌ڵێت بكات ،كه ریاڵ مه‌درید‌و به‌رشه‌لۆنه‌ن .خۆم����دا هه‌ی����ه ،خه‌ون����ی هه‌م����وو یاریگاكانمان هه‌رچۆڵبن باش����تره وه‌ك "چیڤۆ یاریزانێكی زۆر باشه ،پێموایه ئه‌م لێدوانه‌ی گۆتزه له‌كاتێكدایه كه یاریزانێكیش����ه یاریكردن له‌ئیسپانیا ،ل����هوهی ئاژاوه‌گێڕو كه‌س����انی خراپی رۆش���تنی كاریگ���ه‌ری زۆر ده‌بێت بۆ زۆرب����هی یانه به‌هێزه‌كان����ی ئه‌وروپا كه یانه‌ی به‌هێزی هاوش����ێوه‌ی ریاڵ‌و تیابێ����ت (له‌گ����هڵ رێزم ب����ۆ ئه‌وانه‌ی ده‌یانه‌وێت گرێبه‌س����تی له‌گه‌ڵ ئیمزا به‌رشه‌ی تێدایه". یانه‌كه‌مان". هانده‌ری راسته‌قینه‌ن).
گۆتزه :خولی ئیسپان ی هانده‌ران ی ریاڵ چیڤۆیان ناوێت له‌ئینگلیز ی باشتره زۆرب���هی هانده‌ران���ی ری���اڵ مه‌درید نایانه‌وێ���ت كریس���تیان چیڤ���ۆ بێته یانه‌كه‌یانه‌وه‌‌و خافێر زانێتیش ده‌ڵێت "فرۆشتنی چیڤۆ دۆڕاندنێكی گه‌وره‌یه بۆ ئینته‌رمیالن. ئاژانسه‌كان :پاش ئهوهی ده‌نگۆی ئهوه باڵوبوی���هوه ،كه یان���هی ریاڵ مه‌درید گرێبه‌س���ت له‌گه‌ڵ كریستیان چیڤۆی به‌رگریكاری یانه‌ی ئینته‌رمیالنی ئیتاڵی ئیمزا ده‌كات ،له‌م بارهیهوه رۆژنامه‌ی ماركای ئیسپانی راپرسییه‌كی له‌سه‌ر ئ���ه‌م یاریزانه رۆمانیی���ه ئه‌نجامداوه، ك���ه تیایدا زۆرب���هی هانده‌رانی یانه‌ی مه‌له‌ك���ی ئاره‌زز ناك���ه‌ن ریاڵ مه‌درید
هه‌ڵب���ژارده‌ی ئینگلت���ه‌را په‌لكێش���ی ریزه‌كانی بكات. پیالنه‌كان���ی بواس بۆ گواس���تنه‌وه‌ی هاوین���ه‌ش ،كڕین���ی مۆتینی���ۆی ئه‌ستێره‌ی یانه‌ی پۆرتۆی پورتوگالیه، ئه‌مه‌ش پاش ئهوهی س���ه‌رۆكی پۆرتۆ ره‌تیكردبوی���هوه له‌گواس���تنه‌وه‌ی زستانه‌دا ده‌س���تبه‌رداری ئه‌م یاریزانه بێت.
ریکالم
19 گه‌نده‌ڵییه‌كی گهورهی ناو وه‌زاره‌تی ...پاشماوه ) )306سێشه‌مم ه 2011/12/27
ی كار هه‌ل
ریکالم
ی ی لوبنان ی جیهان���ی زانیار كۆمپانیا ی رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ك��� ه پێویس���ت ی كارمه‌ند هه‌یه. به‌دامه‌زراندن ێ وه‌ك یه‌كه. ی نێرو م -چانس ی مانگان ه +عموله. -ب ه موچه ئه‌وكه‌سه‌ی ئاره‌زوومه‌ند‌ه ی بكات ب ه ژماره په‌یوه‌ند مۆبایلی)07501460294(:
پرسه‌نامه
له‌الیه‌ن س���تاف‌و ده‌س���ته‌ی گش���تی ئاوێنه‌وه پرس���هو سه‌ره‌خۆشی خۆمان ئاڕاسته‌ی وه‌به‌رهێنی کۆمپانیاکه‌مان (محێدین که‌ریم)ده‌که‌ین به‌بۆنه‌ی کۆچی دوایی پورزای به‌ڕێزییه‌وه ،هیوادارین ئه‌مه دوا ناخۆشی بنه‌ماڵه‌که‌یان بێت. ستاف‌و ده‌سته‌ی گشتی ئاوێنه
ئازادی تۆ ...پاشماوه بەاڵم ئەم ئازادیی���ە نابێتە ئازادی گەر لە دونی���ادا پراکس���یس نەکرێت .ئازادی دۆخێکی پاس���یڤ‌و دەرون���ی یان باتینی نییە ،بەڵک���و کردارێکی مرۆڤانەیە‌و تەنیا لەگەڵ ئەوانی دیدا تەماشادەکرێت .مرۆڤ ب���ۆ ئەوەی ئازادی خۆی بژی ،هەمیش���ە ب���ەر یەکێکی دی دەکەوێ���ت کە ئەویش دەیەوێت ئازادی خۆی بژی .هەر یەکەمان دەمانەوێت هەموو ئەو ئەگەرە ناوەکییانەی هەڵمانگرتووە بیسەلمێنین ،بەاڵم مەترسی ئەوەی ئازادی من بەر ئازادی تۆ بکەوێت هەمیش���ە ئەگەرێکی گەورەیە ...لێرەدایە جەوهەری ئ���ازادی پت���ر ڕووندەبێتەوە، م���رۆڤ ناتوانێ���ت بەتەنیا ئ���ازاد بێت، ئازادی من بە تەنی���ا کاتێک مانای هەیە
کە لە پەیوەندیدا بەویدییەوە مانای خۆی وەربگرێت ،گەر لەس���ەر فەرامۆش���کرنی ئازادی ئەویدی ب���وو دەبێت بە تێکدەری ئازادی .لێرەوەیە یاسبەرزیش لە ئاستێکی دیک���ەو بەڕێگایەکی دیک���ەدا دەگاتەوە هەمان ڕس���تەی مارکس ،کاتێک دەڵێت مرۆڤێک کە ئەوی���دی دیلدەکات ناتوانێت خۆی ئازاد بێت .بەاڵم ئەوەی الی مارکس ل���ە فۆرمێک���ی سیاس���یو کۆمەاڵیەتیدا دادەڕێژرێ���ت ،الی یاس���بەرز ش���ێوەی هەقیقەتێکی ئەنتۆلۆژی وەردەگرێت. مەرجی یەکەم بۆ ئ���ازادی من ئەوەیە کە ئ���ازادی بێت لەگەڵ ت���ۆدا .لێرەوەیە ئازادی فەردیی ،ئازادی تاکوتەنها ،ئازادی کەسێکی گۆش���ەگیر‌و بێپەیوەندی بوونی
ونبوون
ئ���هو 27ملیۆن دۆالره‌ش له‌كیس���ه ی ی بازرگان * ناسنامه‌یه‌كی ژور ی ونبو‌ه كۆمپانی���ا ئوردونییه‌ك���ه ده‌رچ���وو حسین) عوس���مان ی (ئه‌ریڤان به‌ناو (كۆمپانی���ای ڤ���ی تێ���ل) .ب���ه‌م جۆره ه و ه ڕێنێت ه بیگ ه و ه دۆزیی سێك هه‌ركه ئاریافۆن بوو به موڵكی نه‌ورۆز تیلیكۆم‌و . ی بازرگان ی ژور به‌ن���اوی بارزگان���ی (رێبه‌ركویك)و كاری ی بازرگان��� ی ژور ی ك ه ی ه ناس���نام * پێده‌كات .وه‌زاره‌ت نهك داوای تۆڕه‌كه‌ی ونبو‌ه به‌ن���اوی (دی���اری عبدالعزیز ئاریافۆنی نهك���ردهوه بۆ حكومه‌ت به‌ڵكو محه‌مه‌د عه‌لی) هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه زۆرب���هی فریكوێنس���ییه‌كانی بانده‌كانی 1900 ،800و 450مێگا هێرتزی بۆ ته‌رخان ی بازرگانی. بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ی ونبو‌ه كرد به خۆڕایی .فریكوێنس���ی ئه‌م باندانه ی بازرگان * ناسنامه‌یه‌كی ژور به‌ناوی (ئیس���ماعیل سه‌عید مارف) كۆمسیۆنی گه‌یاندن‌و راگه‌یاندن له‌عێراقدا هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه داوێتی به زیاتر له‌چوار كۆمپانیا (اتصالنا، كلم���ات ،فان���وس)ITPC ،و به ملیۆنه‌ها ی بازرگانی. ژور ی ونبو‌ه دین���اری لێوه‌رگرتون حه‌ق���ی مۆڵه‌ته‌كه‌و ی بازرگان * ناسنامه‌یه‌كی ژور به‌ناوی (س���ه‌الحه‌دین حه‌مه كه‌ریم ههندێ ل���هو كۆمپانیایانه مانگانه %34ی ده‌رویش ولی) هه‌ركه‌سێك دۆزییهوه داهاته‌كانی���ان ده‌ده‌ن ب���ه كۆمس���یۆن‌و پاره‌ك���ه‌ش ده‌چێته خه‌زین���هی ده‌وڵه‌تی ی بازرگانی. بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور عێراقه‌وه ته‌نان���هت كۆمپانیای ()ITPC واته كۆمپانیای گه‌یاندن‌و پۆس���ته‌ی سه‌ر به وه‌زاره‌تی گه‌یاندنی عێراقی ،وه‌ك هه‌مو كۆمپانیاكانی تری سه‌ر به كه‌رتی تایبه‌ت 15مێگا هێرتزی له‌م بانده پێ دراوه. به‌م جۆره گه‌ر سه‌رنج بده‌ینه كۆمپانیای نه‌ورۆز تیلیكۆم زیاتر له 250مێگا هێرتزی له‌الیه‌ن س���تافی ئاوێنه‌وه پرس���هو بۆ ته‌رخان كراوه بۆ ته‌له‌فونی وایه‌رلێس‌و سه‌ره‌خۆش���ی خۆمان ئاڕاس���ته‌ی ئینته‌رنێ���ت‌و وای ماك���س ب���ه بێئ���ه‌وی هاوکارم���ان (که‌ری���م محه‌م���ه‌د) هی���چ راگه‌یه‌نرابێت که چه‌ن���د درابێت به ده‌که‌ین به‌ه���ۆی کۆچی دوایی برای وه‌زاره‌ت���ی گه‌یاندنی هه‌رێ���م‌و خه‌زێنه‌ی به‌ڕێزیی���هوه ،هیواداری���ن ئه‌مه دوا حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان. كۆمپانیای نه‌ورۆز تیلیكۆم به‌وه‌ش���هوه ناخۆشی بنه‌ماڵه‌که‌یان بێت. ستافی ئاوێنه ناوه‌س���تێت ،به‌ڵكو به‌هیچ جۆریك رێگه نادات ب���هو كۆمپانیایانه‌ی ك���ه مۆڵه‌تی راكێش���انی هێڵ���ی فایبه‌ری���ان هه‌یه چ له‌هه‌رێمی كوردستان یان له‌گه‌ڵ وه‌زارتی ئیتیس���ااڵتی حكومه‌ت���ی مه‌ركه‌زی كاری راكیش���انی كێب���ڵ بك���ه‌ن له‌پارێزگاكانی ههولێرو دهۆك. هه‌روه‌ه���ا ئه‌م كۆمپانیای���ه به جۆرێك نییە ...بە پێچەوان���ەوە ئازادی من ،بەر كۆنترۆڵی وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندنی لەوەی دەست بە ئەزموون‌و خۆتاقیکردنەوە بکات ،بەر ل���ەوەی ئەگەرەکانی ناوخۆی بخاتەگەڕ ،لەس���ەر دانپیان���ان بە ئازادی ئەوی���دی دروس���تبووە .وات���ە مەرج���ی هەرە س���ەرەکی پراکتیزەکردنی ئازادی، گرێدراوی پەیوەندی «م���نو تۆ»یە یان وەک یاس���بەرز دەڵێت «ئێمە تەنیا بەو ئاوێن����ه :ئ����هی ب����ۆ بڕگ����هی دوه‌م كه ئەندازەی���ە دەبینە خۆم���ان ،کە ئەویدی ئیس��ل�امییه‌كان باوه‌ڕیان ب����ه دیموكراتی‌و دەبێت بە خۆی». هه‌ڵبژاردن هه‌یه؟ کە ئەویدیدا لەبەردەم دەرگا کردنەوەی جه‌بار جه‌مال :ئیس��ل�ام واناڵێ‌و ئیسالم خۆم کە من بۆ رێگای���ە تاکە خ���ۆی بێت لهماوهی دورودرێژی حوكمكردنی بۆ ته‌نها کە ئەو بۆ ڕێگایەک تاکە چۆن ب���م ،وەک جارێكیش له رێگه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه خه‌لیفه من بۆ زەمینەس���ازی ئەوەیە بێت، خۆی دانه‌نراوه‌و هه‌رگیز له‌ده‌وڵه‌ته ئیسالمییه‌كاندا بم. خۆم تا بکات په‌رله‌مان نهبووه ،راسته ئیسالم باوه‌ڕی به (شورا) هه‌یه له‌نێوان خودی موسڵمانه‌كان یان باش����تره س����ه‌ركرده‌كانیان ،ش����وراش ریکالم مۆدێلێكی راوێژكردنه جێگه‌ی باس����ی ئێمه نیه ،ب����ه‌اڵم دیموكراتی ده‌س����ته‌واژه‌یه‌كی رۆژئاواییه ،مۆدێلێكی حوكمكردنی سه‌رده‌می مۆدێرنه‌یه .ده‌ش����ێ یه‌كێك بێت له‌مۆدێلی حوكمكردنانه‌ی ئیسالمییه‌كان له ئه‌وروپاو رۆژئاوایان وه‌رگرتوه ،به‌اڵم ده‌بێ به وردی ئهوه ئاش����كرا بكه‌ن‌و ورده‌كاریی كاریگه‌ری رۆژئ����اوا له‌س����ه‌ر حیزبه‌كانی����ان‌و ج����ۆری ئیس��ل�ام بونه‌كه‌یان رونكه‌نه‌وه .تائێستاش ئهوه گه‌وره‌ترین كێش����هی فیكری‌و كلتوری كۆمه‌ڵگه‌یه كه ئیس��ل�امییه‌كان‌و به‌تایبه‌ت رێبه‌ره‌كانی����ان ب����ۆ كۆمه‌ڵگه‌یان دروس����ت كردوه .ئه‌ویش ئهوهیه ،الیه‌نێكی گهورهی ئه‌ده‌بیاتیان ته‌رخانكردوه بۆ س����وككردنی رۆژئ����اواو مۆدێل����ی ژیان ل����ه‌وێ ،له‌هه‌موو شتێكدا ئه‌وان سوك‌و بێ كه‌رام هتو كافرن، جله‌كانی����ان بۆگه‌ن����هو خواردنیان حه‌رامه‌و په‌یوه‌ندییه‌كانیان قیزه‌ون����هو ئه‌وروپا الی ئه‌وان سه‌رچاوه‌ی فه‌س����ادو بێئه‌خاڵقییه، به‌بارێكی دیكه‌دا مۆدێلی ژیانی رۆژئاوایی، داهێنان‌و به‌رهه‌مه‌كانیان س����ه‌رتاپای ژیانی كۆمه‌ڵگ����ه ئیس��ل�امییه‌كانی ته‌نیوه .هه‌ر له‌وده‌رمان����هی پی����اوه ئاینی����ه‌كان له‌كاتی نه‌خۆشیدا به‌كاری ده‌هێنن ،له‌هۆكاره‌كانی گواس����تنه‌وه‌و په‌یوه‌ندی ،له‌و سیس����تمه‌ی مه‌راسیمی حه‌ج‌و عومره‌ی پێ ده‌گوازرێته‌وه هه‌ر هه‌موو به‌رهه‌می رۆژئاوای (بێ ئه‌خالق) رێی���هوه به‌ش���داربوو هه‌موو بیس���ت ه .مه‌س����ه‌له‌كه ئهوهیه كام رێڕه‌و یان كام وچواری مانگێك لیستێكی پێده‌گات ،كۆمه‌ڵه زانای����ه واز له‌و دوفاقییه ده‌هێنن‌و دووه‌می���ان نرخ���ی پاكێجه‌كان���ه كه به‌و په‌ڕی جورئ هتو ئازایه‌تییه‌وه ئه‌و هه‌ڵه گه‌وره‌یه راست ده‌كه‌نه‌وه‌و هاوار ده‌كه‌ن كه به‌ش���داربوو پاره‌ی مانگان���ه ده‌دات هه‌موو گه‌ردون ماڵێك����ی گه‌وره‌یه‌و هه‌موو ب���ۆ به‌ده‌س���تكه‌وتنی خزمه‌تگوزاریی ئینس����انه‌كان هه‌وڵی پاراس����تنی ده‌ده‌ن، بێبه‌رامب���ه‌ر بۆ هه‌ر مانگێك و هه‌موو به‌كارهێنانێكی زیاده داده‌ش���كێنرێت له‌دوای ته‌واوبوونی خزمه‌تگوزارییه بێ به‌رامبه‌ره‌كان. هه‌روه‌ه���ا دوو ج���ۆر له‌ڕێگ���هی پڕكردن���هوه هه‌ی���ه ل���ه‌م هێاڵن���ه‌دا لەئێستاش���دا دەتوانین بڵێین کۆمەڵگای یه‌كه‌میان له‌ڕێگه‌ی ئاسیاسێڵه‌وه‌و ئه‌م ئاسانكاریانه ته‌نها پێشكه‌شده‌كرێت به عێ���راق لەب���ەردەم تاقیکردنەوەیەک���ی كۆمپانی���اكان‌و دامه‌زراوه‌كانی ئاره‌زوو زەبروزەنگاوی یەکترناسینی گروپەکاندایە ده‌كه‌ن هێڵه‌كانیان پڕبكه‌نه‌وه له‌ڕێگه‌ی بۆ خۆیان‌و بۆ ھێزی خۆیان .ئەم کۆمەڵگایە، كڕینی بااڵنس له‌الیه‌ن ئاسیاسێڵه‌وه‌و کۆمەڵ���گای دوای جەنگ���ە .گروپەکان���ی خۆیان���دا کۆمەڵ���گای دوای جەنگی���ش کە پێش���تر به‌س���ه‌ركارمه‌نده‌كانی دابه‌ش���ی بكه‌ن به‌پێی پێویستیه‌كان‌و سیستەمێکی تۆتالیتاری حوکمی کردبێت‌و ئاره‌زووی خ���اوه‌ن كار ،به‌اڵم رێگه‌ی ھیچ ئەزموونێکی سیاسیی پلورالی نەبێت، دووه‌م پڕكردنه‌وه‌ی بااڵنسه له‌ڕێگه‌ی هەوڵدەدەن یەکترتاقیبکەنەوە ،ھێزی یەکتر بناسن‌و س���ەنگی یەکتر کێش���بکەن .ئەو كارته‌كانی پڕكردنه‌وه‌ی بااڵنس. کۆمەڵگایانەی بە ئەزموونی تۆتالیتاریزمدا
پرسه‌نامه
ئاسیاسێڵ "هێڵی دامه‌زراوه‌كان"
دێنێت ه ئاراو ه بۆ كۆمپانیاو دامه‌زراوه‌كان كانونی یه‌كه‌م���ی -2011كۆمپانیای ئاسیاسێڵ "هێڵی دامه‌زراوه‌كان" دێنێته ئاراوه بۆ كۆمپانیاو دامه‌زراوه‌كان وه‌ك خزمه‌تگوزارییه‌كی نوێ. "هێڵ���ی دام���ه‌زراوه‌كان" په‌یوه‌ندی بێبه‌رامبه‌ر دابینده‌كات كه‌ده‌گاته 2000 ده‌قیق���ه له‌مانگێك���دا له‌گه‌ڵ نرخێكی داش���كاوی په‌یوه‌ندیك���ردن له‌نێوان كارمه‌نده‌كاندا ك���ه ده‌گاته ته‌نها نیو دینار بۆ چركه‌یه‌ك كه پاشه‌كه‌وتێكی زۆری تێدای���ه ب���ۆ كۆمپانی���اكان‌و كارمه‌نده‌كانیان. ئاسیاس���ێڵ دوو ج���ۆر هێ���ڵ دابین���ده‌كات ،یه‌كه‌می���ان هێڵ���ی پۆس���تپه‌یده ك���ه ڕێخۆش���ده‌كات بۆ كۆمپانیاكان كاره‌كانیان به‌شێوه‌یه‌كی رێكوپێ���ك‌و كاریگ���ه‌ر به‌ڕێوه‌بب���ه‌ن، هه‌روه‌ه���ا ئ���ازادی په‌یوه‌ندیك���ردن ده‌به‌خش���ێت بێئه‌وه‌ی پێویستیان به پڕكردنه‌وه‌ی بااڵن���س هه‌بێت ،هه‌موو مانگێ���ك پس���وڵه‌یه‌كیان پێده‌گات، ب���ه‌اڵم هێڵه‌كانی تر پێ���ی ده‌وترێت هێڵی (تێكه‌ڵ) كه جۆره هێڵێكی زۆر تایبه‌ت���هو به تایبه‌ت ب���ۆ به‌دیهێنانی پێداویس���تیه‌كانی كۆمپانیاكان دیزاین ك���راوه ،تا كۆنترۆڵی خه‌رجیی بكه‌ن‌و كه‌متری بكه‌نه‌وه ،ئ���ه‌م هێڵه ئازادت ده‌كات له‌نێ���وان به‌كارهێنان���ی هێڵی پریپه‌ی���د له‌گه‌ڵ س���ودبینین له نرخه داشكاوه‌كانی هێڵی پۆستپه‌ید. ل���ه‌م باره‌ی���هوه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری جێبه‌جێكاری ئاسیاس���ێڵ دكتۆر دیار ئه‌حم���ه‌د وتی "ئه‌م هێڵه باش���ترین‌و كاریگه‌رترین خزمه‌تگوزاریی گه‌یاندن پێشكه‌ش���ده‌كات كه كاریگه‌ری هه‌یه بۆ داشكاندنی نرخی په‌یوه‌ندییه‌كان‌و زیادكردنی كاریگه‌ریی به‌رهه‌مهێنان بۆ كه‌رتی تایبه‌ت‌و گشتی".
هه‌روه‌ه���ا رایگه‌یاند ك���ه ئه‌م هێڵ ه تایبه‌ت���ه ب���ه كۆنترۆڵكردنی بودجه‌و خه‌رجیی كۆمپانیاو ن���ه‌رم ونیانی بۆ هه‌ڵبژاردن له‌نێوان نرخه‌كان‌و پاكێجه جۆراوجۆره‌كان ،هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌یدا ب���هوهی ئ���ه‌م ئۆف���ه‌ره كراوه‌ی���ه بۆ هه‌موو كۆمپانیاو دامه‌زراوه حكومی‌و تایبه‌ته‌كان. سه‌باره‌ت به جۆره‌كانی به‌شداربوون ل���ه‌م هێڵه‌دا دوو جۆر به‌ش���داریكردن هه‌یه ك���ه یه‌كه‌میان به‌ش���داریكردنی ته‌نهای���ه له‌حس���ابی دامه‌زراوه‌كاندا كه له‌و رێگه‌ی���هوه كارمه‌ند ده‌توانێت پاره‌ی پس���وڵه‌ی هێڵه‌كه بدات ،به‌اڵم جۆره‌كه‌ی تر پش���ت ده‌به‌س���تێ به به‌ش���داربوونی به‌كۆمه‌ڵ له‌حس���ابی دامه‌زراوه‌كان���داو دامه‌زراوه‌ك���ه خۆی نرخی پسوڵه‌ی كارمه‌نده‌كانی ده‌دات. دوو جۆر ن���رخ هه‌یه ل���ه‌م هێڵه‌دا یه‌كه‌می���ان نرخ���ی ئاس���اییه كه بۆ هێڵ���ی پۆس���تپه‌ید دان���راوه ،كه له‌و
حكومه‌تی هه‌رێمی كردوه كه ناهێلێت ب ه هیچ جۆرێك وه‌زاره‌ت هیچ مۆڵه‌تێكی كارا بدات به كۆمپانیاكانی پارێزگای سلێمانی ته‌نان���هت ناهه‌قییه‌كه ب���ه راده‌یه‌كه كه پ���اش ئهوهی وه‌زاره‌ت مۆڵه‌تی یاس���ایی ده‌رده‌كات ب���ۆ كۆمپانیاكان به بڕوبیانوی جیا جیاوه هه‌ڵیانده‌وه‌ش���ێنێته‌وه جا چ له‌ڕێی ده‌زگا ئاسایش���ییه‌كانه‌وه بێت یان له‌ڕێی وه‌زاره‌تی گه‌یاندنه‌وه. ب���ۆ وێن���ه له‌س���اڵی 2011وه‌زارت���ی گه‌یاندن زۆربه‌ی مۆڵه‌ته‌كانی ئینته‌رنێتی هه‌ڵوه‌ش���انده‌وه ب���ه ناوی ئ���هوهی كه گوای���ه ده‌بێ���ت ئیت���ر له‌م���ه‌وال ره‌س���م ب���ده‌ن .بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش س���ه‌رجه‌م كۆمپانیاكانی ئینته‌رنێتی ئاگادار كرده‌وه ك���ه مۆڵه‌ته‌كانیان ت���ه‌واو بك���هنو بڕه پاره‌ی ره‌س���می مۆڵه‌ته‌كانی���ان بده‌ن به حكومه‌ت ئه‌گینا مۆڵه‌ت‌و ش���ه‌پۆله‌كانیان لێده‌س���ه‌نرێته‌وه به‌م جۆره به‌شێكی زۆر له‌كۆمپانیاكانی ئینته‌رنێت مۆڵه‌ته‌كانیان لێسه‌نداریه‌وه. ئ���هوهی س���ه‌یره كۆمپانی���ای نه‌ورۆز تیلیكۆمی���ش ب���ه‌ر ئ���ه‌م هه‌ڵمه‌ت���ی لێس���ه‌ندنه‌وه‌یه كه‌وت‌و زیاتر له 120مێگا هێرتزی له‌بان���دی ئینته‌رنێتی جۆراوجۆر لێسه‌ندرایه‌وه. هاواڵتی به‌ڕێز :ره‌نگه بپرسیت‌و بڵێیت خێره وا ئه‌م جاره وه‌زاره‌ت زه‌بر‌و زه‌نگی په‌یدا كردۆته‌وه‌‌و ده‌سه‌اڵتی خوی به‌سه‌ر كۆمپانیای نه‌ورۆز تیلیكۆمیشدا سه‌پاند؟ له‌ڕاس���تیدا ئه‌مه دیسانه‌وه هه‌نگاوێكی فێاڵوی تری كۆمپانی���ای نه‌ورۆز تیلیكۆم بوو بۆ ئهوهی هه‌مو كۆمپانیاكانی تر له‌كار بخات‌و خۆشی پاره‌ی ئه‌و چه‌ند سااڵنه‌ی پیش���وو نه‌دات كه فریكوێنس���یه‌كانی بۆ قۆرخ كرابو ،له‌هه‌مان كاتیش���دا شه‌ریكه ئه‌رده‌نییه‌كه‌ی (واته كۆمپانیای ڤی تێل) ده‌ربكات‌و بێ به‌شی بكات .چونكه هه‌مان خاوه‌نه حیزبییه‌كان���ی كۆمپانیای نه‌ورۆز
تیلیكۆم جارێكی تر به‌ناوی كۆمپانیایه‌كی نوێوه كه ناونرابو ریجنال نێتوۆرك داوای مۆڵه‌تیان له‌وه‌زاره‌تی گواستنه‌‌و گه‌یاندنی هه‌رێمی كوردس���تان كردو ته‌نانه‌ت پێش ئه‌وی كۆمپانیاك���ه دابمه‌زرێنن‌و مۆڵه‌تیان بدرێت���ێ ،تۆڕی وای ماكس���یان له‌س���ه‌ر تاوه‌ره‌كان���ی نه‌ورۆز تیلیك���ۆم دامه‌زراند له‌هه‌ر س���ێ پارێزگاكانی كوردس���تاندا‌و ئێس���تا له‌ڕۆژنامه‌كاندا به‌بێ ئهوهی ناوی كۆمپانیاكه‌ی���ان ئاش���كرا بك���ه‌ن به‌ناوی تیجاری (های)هوه ریكالمی بۆ ده‌كه‌ن. دیاره ئه‌م هه‌نگاوه نه سه‌رۆكی حكومه‌تی نیگ���ه‌ران ك���ردووه ل���ه‌م كاره‌ی وه‌زیری گواستنهوهو گه‌یاندنی هه‌رێم كه له‌جیاتی ئ���هوهی ریجناڵ نیتوۆرك بخاته لیس���تی ره‌شه‌وه له‌فرس���ه‌تێك دهگهڕێت مۆڵه‌تی كاركردن���ی بداتێ .بۆی���ه پارێزگاره‌كانی س���لێمانیو ههولێرو دهۆك مافی خۆیانه بپرس���ن ئامێره‌كان���ی (ئینته‌رنێتی های) له‌سه‌ر چ فریكوێنسییه‌ك كار ده‌كه‌ن‌و ئایا مۆڵه‌تی یاس���اییان هه‌یه له‌وه‌زار‌هت‌و كێ خاوه‌نیه‌تی؟ هه‌روه‌ه���ا جێی خۆیه‌ت���ی هاوواڵتیان‌و س���ه‌رۆكی حكومه‌ت���ی هه‌رێمی���ش بزانن وه‌زاره‌تی گواستنهوهو گه‌یاندنی حكومه‌تی هه‌رێم كه له‌ژێر ناوی س���ه‌روه‌ری هه‌رێمدا هیچ حس���ابێك بۆ كۆمسیۆنی راگه‌یاندن‌و گه‌یاندن���ی عێراقی ناكات‌و ئه‌م كاره‌كه به رواڵه‌ت به نیشتمانی‌و كوردایه‌تی له قه‌ڵه‌م ده‌دات ،ئاخۆ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی چ كه‌س���ێك ل���وت ده‌ژه‌نێت���ه كاره‌كانی كۆمس���یۆنی گه‌یان���دن‌و راگه‌یان���دن .به‌ڕاس���تی ب���ۆ كوردایه‌تی‌و خه‌زێنه‌ی حكومه‌تی هه‌رێمه، یاخود ب���ۆ گیرفانی كۆمپانیاكانی حیزب‌و نه‌ورۆز تیلیكۆم ئه‌م كاره ده‌كات؟ تێبینی :تێکڕای ئه‌و دۆکیومێنتانه‌ی که په‌یوه‌ندییان هه‌یه به‌م وتاره‌وه ،الی ئاوێنه پارێزراوه.
"ئیسالم لهماوهی دورودرێژی ...پاشماوه ئه‌وه‌ت����ا رۆژئ����اوا دوای ئهوهی خ����ۆی له خورافه‌و موعجی����زه رزگار ده‌كات‌و پیاوانی دینی ده‌نێرێته كه‌نیس����ه‌كان ،زانست دێته مه‌یدان‌و هه‌وڵی چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان گهورهو قوڵه‌كان����ی مرۆڤ ده‌دات‌و تائه‌مڕۆ گه‌وره‌ترین سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ست هێناوه. ئاوێن����ه :ده‌گه‌رێم����هوه بۆ مه‌س����ه‌له‌ی توندوتیژی‌و ده‌پرس����م بۆ ئه‌م توندڕه‌وییه زیات����ر ل����ه فۆرم����ی ئیس��ل�امیدا خ����ۆی ده‌رده‌خات؟ ئایا ئیسالمی سیاسی ده‌وری هه‌یه له‌گه‌شه‌كردنی ئه‌م دیارده‌یه‌دا؟ جه‌بار جه‌م����ال :ببورن م����ن بابه‌ته‌كه‌م بۆ ش����تێكی قوڵتر برد ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر باسی سوتانی بارهگاو توندوتیژی بادینان بكه‌م، من پارتی به به‌رپرسی یه‌كه‌م ده‌زانم .له‌وێ جه‌ماوه‌ر جه‌ماوه‌ری پارتییه‌و ده‌سه‌اڵتیش ه����ه‌ر هی ئهوه .ئ����هوه جگه ل����ه‌وه‌ش كه ئیسالمییه‌كانی ناو پارتی به‌ڕاستی توندن. هه‌موو هه‌ڕه‌شه تونده‌كانی دژی مه‌یفرۆشی له‌وهه‌لێ����رو زاخۆ‌و ش����وێنه‌كانی دیكه مه‌ال پارتیی����ه‌كان كردویانه .ب����ه‌اڵم له كۆتاییدا ئهوه فیكری ئیس��ل�امی سیاس����ییه هه‌موو شتێك ده‌س����وتێنی ،جا ئه‌وفیكره چ له‌ناو یه‌كگرتو بێت یان پارتی .ئه‌مڕۆ فه‌زایه‌كی جیهانی هه‌ی����ه له به‌رژه‌وه‌ندی ئیس��ل�امی سیاسی ،دوای ش����هڕه قورسه‌كانی قاعیده ئه‌مه‌ریكا پێویستی به ئیسالمێكی سیاسی هه‌یه كه ده‌رده‌سه‌ری بۆئه‌و دروست نه‌كات. ئیدی نه‌ته‌وه‌كانی ژێرده‌س����ته‌ی چه‌ند ساڵ ب����ۆ دواوه دهگهڕێنێتهوه ئهوه بۆ ئه‌مه‌ریكا گرنگی نیه. دره‌ن����گ ی����ان زوو یه‌كگرت����وو پارت����ی پێكدێنه‌وه‌و زه‌ره‌ره‌كانی یه‌كگرتو قه‌ره‌بوو ده‌كرێت����هوه ،ب����ه‌اڵم جه‌س����ته‌ی كۆمه‌ڵگه قه‌ره‌ب����وو ناكرێت����هوه ،ئ����ازادی تاكه‌كه‌س قه‌ره‌ب����وو ناكرێ����ت .س����وتاندنی دوكانی مه‌یفرۆش����ی هه‌رش����تێك كه ده‌شێ حه‌رام بێ����ت تازه بوو ب����ه مۆدێڵ ،له‌س����اده‌ترین په‌ش����ێویدا ئ����هو ش����وێنانه ده‌كه‌ونه به‌ر هه‌ڕه‌شه‌و سوتاندن .من بهالمهوه گرنگ نیه چه‌ند كه‌س مه‌ی ده‌خواته‌وه‌و چه‌ند كه‌س مه‌ساج ده‌كات ئهوهی بهالمهوه گرنگه تازه ته‌عه‌داكردن له‌مافی تاكه كه‌س مافه هه‌ره
ساده‌كان بۆته مۆدێل. ئاوێن����ه :ته‌دی����ون (به‌ئیس��ل�ام ب����وون وه‌ك مه‌س����ه‌له‌یه‌كی نه‌رێت����ی) ل����ه هه‌رێم له‌هه‌ڵكش����اندایه ،ئایا ئه‌مه مه‌ترسی هه‌یه بۆ س����ه‌ر كۆمه‌ڵگای ك����وردی؟ ئایا ئه‌مه زه‌مینه‌یه‌ك����ی گونجاو مس����ۆگه‌ر ناكات كه س����به‌ی ئیس��ل�امییه‌كان حوكمی كۆمه‌ڵگا بكه‌ن؟ جه‌بار جه‌م����ال :كورد ئه‌مڕۆ كێش����هی زۆر قورسی هه‌یه .كێش����ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی له‌بارێكی هێج����گار ئاڵۆزدان .ئ����هوهی له بادین����ان رویدا ته‌نه����ا ب����ۆ به‌الڕێدابردنی س����ه‌رنجی ك����ورده .ئه‌نجامه‌كه‌ی چی بوو، بره‌ودان به توندوتیژی‌و به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی ئازادی تاكه‌كه‌س .به‌ڵێ مه‌ترسیداره ئه‌مڕۆ جڵه‌وی كۆمه‌ڵگه له‌ده‌ست ئه‌وكه‌سانه دایه كه چاره‌نوسی له به‌رنامه‌یاندا نیه .ده‌سه‌اڵتی كورد ش����ه‌ڕێكی قورس����ی ك����رد به‌رانبه‌ر رۆش����نبیران ،به‌رانبه‌ر به‌فیكرو روناكبیرو، تێش����یدا س����ه‌ركه‌وت .ئه‌وه‌تا ده‌س����ه‌اڵتی كۆمه‌ڵگ����هی ته‌س����لیم به‌نه‌ریتخوازتری����ن گروپی كۆمه‌ڵگه ك����ردوه .ئه‌مڕۆ یهكێتیو پارتی ته‌نها وه‌كو ره‌مزو مێژو ماون ،وه‌ك ده‌س����ه‌اڵتی ئیداریو تاڕاده‌یه‌ك یاس����ایی س����ه‌رچاوه‌ی پاره ده‌نا جڵه‌وی ده‌س����ه‌اڵت له‌ده‌س����ت ئه‌واندا نیه .ئه‌وان له‌به‌ر ههندێ به‌رژه‌وه‌ندی زۆر بچوك ،روناكبیری كوردیان سزادا ،فه‌رامۆشیان كردو بچوكیان كردهوهو رۆڵی����ان نه‌دایه ،بۆیه بواری فكری بۆ دین‌و خورافه‌و س����یحرو ج����ادو به‌جێما به‌هه‌موو شێوه‌كانی ،ئه‌مڕۆ كه‌سێك به‌میزه حوشتر شێرپه‌نجه چاكده‌كاته‌وه ئه‌و له پێشه‌وه‌یه، ئه‌و كۆمه‌ڵگه به‌ڕێوه ده‌بات. ئاوێنه :ئه‌نجامی هه‌م����وو ئه‌وانه ده‌بێت به‌چی؟ جه‌ب����ار جه‌مال :ئاس����انه ،س����ه‌ره‌تای ته‌مه‌نمان شۆڕشه‌كان بردیان .دواتر قه‌تڵ‌و ع����ام‌و ئه‌نف����ال ،دواتر ش����ه‌ڕی براكوژی‌و شه‌ڕی حیزبایه‌تی ،ئه‌و ده‌ساڵه‌ی داهاتوش بۆ حیزب����ه ئیس��ل�امییه‌كان ده‌بێت ،به‌اڵم ده‌بێت كه‌سێك س����ی ساڵی دیكه‌ش بژیت تا رۆیش����تنی ئه‌وانیش ده‌بین����ێ ،به‌اڵم چ رۆیشتنێك به‌ناو ده‌ریای خوێندا.
دەوڵەتێک بەدوای نەتەوەیەکدا ...پاشماوه تێپەڕدەبن ،ھیچ تاقیکردنەوەیەکیان لەگەڵ خۆیاندا نییە ،چونکی تاکە تاقیکردنەوەیەک کە ئەم چەش���نە کۆمەڵگایانە هەیانبێت، تەنها بەردخورد ب���ووە لەگەڵ دەوڵەتێکی پۆلیس���یی‌و ھیچی تر .ئێستاش کۆمەڵگای عێراقی لە قۆناغێکی نوێی تاقیکردنەوەی خۆیدایە .بەشێوەیەکی گشتی ئەمەی ئێستا لە عێراقدا ڕوودەدات کردەیەکی سیاس���یی توندوتیژانەی پرۆس���ەی بەکۆمەڵگابوونی نوێی قۆناغی "پۆس���ت ـ بەعس���یزم“ـە. دیارە کۆمەڵگای کوردس���تان بە قۆناغێکی
خوێن���اوی تێپەڕبوو کە ش���ەڕی ناوخۆیی دەرئەنجامی بوو و ڕێککەوتنی ستراتیژیی بەرهەمەکەی بوو ،بەاڵم کۆمەڵگای عەرەبی عێراق���ی ئەم ئەزموون���ەی وەکو ئەگەرێک لەبەردەمدایە .ئەمەش مانای داوەش���انی دامودەزگایی‌و هەڵوەشاندنەوەی سیاسیی دەگەیەنێت .سیاسەتمەدارانی کوردیش کە بکەرێکی کارا‌و ئەندازیاری بونیادنانی ئەم مۆدێلە دەوڵەتییە نوێی���ەی عێراق بوون، لەم پرۆس���ەیەدا تەماش���اکەر نین ،بەڵکو بەشێکی ئەم کێشەیەن.
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :شوان محه‌مه‌د جێگری سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین :یه‌حیا به‌رزنجی
تابۆكانیان له‌هه‌موو شوێنێكدا هه‌ن یه‌حیا به‌رزنجی
www.
awene.com
ی هه‌ر كێش���هو ی هه‌رێم دروس���تبووه ،له‌س���ه‌رهه‌ڵدان ی حكومه‌ت��� له‌وه‌ت��� ه ی ئ���ه‌م هه‌رێم ه بووه ،ئیتر ی ئاس���ای گۆبه‌ندێك���دا ،تاك ه زه‌ره‌رمه‌ند هاوواڵت ی ئابوریو ی الیه‌ن ه سیاس���یه‌كان بوبێت ،یان كێش ه كێشه‌كان ش���ه‌ڕو شۆڕ ی حیزبێك كۆمه‌اڵیه‌ت���یو ته‌ندروس���تیو تاوه‌كو دوای���ی .رۆژێ���ك نه‌مانبین ی ی به‌رپرسێك زه‌ره‌رمه‌ندبێت ،كلیل‌و قوف ڵ ل ه باره‌گایه‌كیان بدرێت ،نه‌مانبین ی ببن ی ئابور ی ته‌نگه‌ژه‌یه‌ك ی كوڕه‌كانیان ئیفالس بكه‌ن‌و توش سیاسیو كوڕ له‌كاتێكدا زۆربه‌یان بوون ب ه بازرگان! ی ئه‌م واڵته‌بوو ك ه ی ساده ی خه‌ڵك ی ناوخۆ ،کە قوربان ی شه‌ڕ له‌س���ه‌ر وه‌خت ی گه‌نجیان دا ی ئه‌و پارت ه به‌شه‌ڕهاتوان ه هه‌زاران كوڕ ی باق‌و بریق ب ه دروشم ی ی ئه‌و قوربانیانه‌دا بێت ،ئه‌وان كوڕ ێ نه‌بینرا لەڕیز ی به‌رپرس به‌كوشت .كوڕ ی ی خۆیان له‌هارڤ���اردو زانكۆ ناوداره‌كان خه‌ڵكیان دا به‌كوش���ت‌و منداڵه‌كان ی كۆمه‌اڵیه‌تیش���هوه ه���ه‌ر ئه‌وان بوون ،وازیان ی دنیا ده‌یانخوێند .له‌ڕوو تر ی دووه‌میان ك���رده مودیلێك ك ه له‌وانه‌و‌ه ی ژن له‌ژنه‌كانی���ان هێنا‌و هێنانه‌و‌ه ئێستا گواستراوه‌ته‌وه بۆ رۆشنبیران‌و چین‌و توێژه‌كانی تریش. ی كۆمپانیاو ی پاوانخواز ی قوربان ی ئاسای له‌مه‌سه‌ل ه ئابورییه‌كانیش هه‌ر هاوواڵت ی نا ی ئه‌و حیزبان ه بوون ،ئه‌و بازاڕ ی گوێڕایه‌ڵ ئه‌و بازرگانانه‌ش بووه ك ه كوڕ ێ نه‌هێڵنه‌وه، ی كێبڕك ی بۆ رۆح ی كردووه ك ه بچوكترین تروسكای ئازاد‌ه وه‌ها ی موشته‌ریدایه. كه ته‌نها ئه‌و رێگه‌یه‌ش له‌قازانج ی ئاسیاس���ێڵ‌‌و كۆڕه‌ك تلیكۆم ی س���اڵ ه بۆ كۆمپانیا له‌كوردس���تان ساڵه‌ها ی ی كه‌سان ی مۆبایل قۆرخ كراوه ،ك ه هه‌ردوكیان سه‌رچاوه‌ك ه ی كردن په‌یوه‌ند ی ناوخۆیین .له‌ڕابردوودا ێ بازرگان ی پارتیو یهكێتیو هه‌ند ده‌ستڕۆیش���توو ی په‌یوه‌ندیكردن ه یه‌كیان گرته‌وه ،به‌ش���داربووه‌كانیان تاوه‌ك���و ئه‌م دوو هێڵ ی هه‌رێم رۆژێك ی حكومه‌ت ێ ئ���هوه ی مادیی���ان به‌ركه‌وت ،به‌ب چه‌ندی���ن زیان ی ئه‌و دوو كۆمپانیای ه یه‌كیان ی ئه‌وان به‌ده‌نگ بێت .سه‌یربوو حیزبه‌كان له‌ماف ی ی شاره‌كان ی هاوواڵتیان ی ته‌له‌فۆن ه ك ه زۆرب ه ی ئه‌و دوو هێڵ گرتبۆوه ،كه‌چ ی خۆی���ان ،یه‌كیان نه‌گرته‌وه .تاوه‌كو ئێس���تاش ی كردووه‌ت ه كرێچ هه‌رێم��� ی پارتیو ی په‌یوه‌ندییه‌كان ی ئاسیاو كۆڕه‌ك به‌یه‌كه‌وه ،هاوشێو‌ه به‌س���تنهوه ی ی سارد ی هه‌ر ئاریش���ه‌یه‌كدا ش���ه‌ڕ ی دروس���تبوون ی وایه ،له‌ئه‌گه‌ر یه‌كێت نێوانیان ده‌ست پێده‌كاته‌وه. ی ژێر ی ههولێرو دهۆك ی ئه‌م بۆچوونه ،ببین ه له‌پارێزگا بۆ راس���ت‌و دروس���ت ی ی ئاسیا بكه‌وێت ه كار ،سه‌رۆك ی پارتی ،رێگه‌یان نه‌دا ئینته‌رنێته‌ك ه ده‌سه‌اڵت ی ی به‌پارێزگاره‌و‌ه كردووه‌‌و به‌بیانو ی وه‌زیران ك ه یه‌كێتییه ،په‌یوه‌ند ئه‌نجومه‌ن ی پارتیان داخست (رێبه‌ر كویك). ی ئه‌نته‌رنێت نه‌بوون ،ئه‌نته‌رنێته‌ك ه مۆڵه‌ت ی ئه‌و هه‌موو به‌شداربووه .مه‌هزه‌له‌ی ه ی خه‌ڵك‌و رێز گرتن ئیتر بێگوێدان ه هه‌ست ی نه‌بوو (ئه‌نته‌رنێته‌ك ه هات) ی حكومه‌ت لهههولێرو دهۆك ده‌سه‌اڵت س���ه‌رۆك ی داخست! بكاته‌وه ،له‌داخا رێبه‌ركویكی له‌سلێمان ی ده‌سه‌اڵت به‌ماف‌و ی لێپه‌یدا ببێت ،ئه‌و دوو پارت ه ی داهات له‌م هه‌رێم ه ئهوه ی گهوره هه‌یه، ی كۆمپانیایه‌ك��� ی زانیی���وه ،هه‌رچ ی خۆیان ی تایبه‌ت��� موڵك ی له‌پش���ته‌وه‌یه ،ره‌نگ ه به‌ده‌گمه‌ن ی سه‌ر به‌حیزب ی سێبه‌ر ی كه‌س��� بێدوودڵ ی ی پاره‌دار ئه‌م كڵۆڵیی ه نه‌یگرتبنه‌وه ،ههرچهنده ئه‌وانه‌ش هاوش���ێوه خه‌ڵك هاوواڵتی ئاسایی ،سه‌رمایه‌داری ده‌ستی دوون. ی ی هه‌موو بازرگانیو سه‌رمایه‌گوزارییه‌كن ،خاوه‌ن ئه‌م دوو حیزب ه س���هرچاوه ی ئه‌وان هه‌یه ،له‌س���ه‌ر ی ئه‌م واڵت���ه‌ن ،له‌هه‌موو ش���وێنێكدا تابۆ س���امان ی منداڵه‌كانم���ان بۆ قوتابخانه‌‌و ی قس���ه‌كردنماندا ،لەچوون نانخ���واردن‌و كات ی هه‌ر هاوواڵتییه‌كدا ،له‌خه‌ودا ،له‌ش���اییو شین‌و له‌گه‌مه‌و یاریدا، دامه‌زراندن ی ناوماڵ‌‌و له‌مزگه‌وت‌و ی گڵۆپه‌كان ی كوژانه‌و‌ه له‌ناو بازاڕو زانكۆكان‌و له‌كات��� ته‌نانه‌ت له‌ناو تەوالێته‌كانیشدا.
m
ریکالم
o
ه له‌ئه‌وروپا نوێنه‌ری ئاوێن شوان حه‌مه نه‌رویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
c
.
e
n
e
w
a
.
w
Awene w
w ریکالم