ژماره‌ 310

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)310‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/1/24‬‬

‫‌دۆسیه‌ی‌ سه‌ر ئاسۆس هه‌رد ‌ی‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح‌و خوشكه‌زاكه‌ی‌ سه‌رله‌نوێ‌‬ ‫راپێچی‌ دادگا ده‌كرێنه‌وه‌‬

‫»» ‪74‬‬

‫شێرپەنجە لەسلێمانی‬

‫‪7000‬‬

‫»» ‪15‬‬

‫توشبوو هەیە‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫‪17‬‬ ‫‪212‬‬ ‫دەداتەوە »»»»‬

‫کرێکار وەاڵمی عەلی باپیر‬ ‫ئەم عەرزی عەزه‌اڵتە چیە دەیکەیت‬ ‫کە (‪ )٦٠٠٠٠‬کەس دەنگی پێداوی‬

‫کامیار سابیر‬ ‫گۆڕان‪ :‬قەیرانی فیکریی‌و‬ ‫چەمانەوەی بۆ ئیسالمییەکان‬

‫»» ‪12‬‬

‫د‪.‬به‌رهه‌م ساڵح‪ :‬هه‌ر سیاسییه‌ك بازرگان ‌ی بكات گه‌نده‌ڵە‌‬ ‫ی هه‌رێم د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫س���اڵح رایگه‌یان���د ئ���ه‌و به‌رپرس��� ‌ه‬ ‫ی بازرگانییه‌و‌ه‬ ‫سیاسییانه‌ی‌ به‌كاروبار ‌‬ ‫خه‌ریك���ن‪ ،‬گه‌نده‌ڵیی���ه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی‬ ‫به‌لێدوانه‌كانی‌ فازڵ میرانیش‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ده‌ڵێ "كه‌ لێ���دوان زۆربوو‬ ‫باشیش ده‌وترێت‌و خراپیش"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬

‫ی حكومه‌ت سه‌باره‌ت‬ ‫تایبه‌تدا س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫به‌و به‌رپرسه‌ سیاس���ییانه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬جه‌ختی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه كرده‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ ئه‌و سیاس���ییانه‌ ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵیی���ه‌‌و وت���ی‌ "ئه‌وانه‌ی خه‌ریكی‬ ‫سیاسه‌تن ده‌بێ بازرگانی‌و مقاوه‌الت بۆ‬ ‫خه‌ڵكی تر به‌جێبێڵن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب��� ‌ه رێگری ب���ۆ كاره‌كان ‌‬

‫د‪.‬به‌رهه‌م له‌الیه‌ن یه‌كێتییه‌وه‌‪ ،‬ناوبراو نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نانبڕاوه‌كان ‌‬ ‫ی گه‌ڕاندن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫رایگه‌یان���د "به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه پێتده‌ڵێم ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵێ‌‪ ،‬گرفته‌كه‌ش وه‌ك هه‌ندێك كه‌س ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬ناوبراو ده‌ڵێت "ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی كردن بێت پێ���ش ده‌س���تبه‌كاربوونم نانب���ڕاو‬ ‫ی ده‌چن ئه‌و‌ه نییه‌ رێگر ‌‬ ‫بۆ ‌‬ ‫ی كراب���وون‪ ،‬من زۆربه‌یان���م گه‌ڕانده‌وه‌‌و‬ ‫له‌من وه‌ك كه‌سێك‪ ،‬به‌ڵكو په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و حوكمڕانییه‌و‌ه بڕوام به‌س���زادان نیی ‌ه له‌سه‌ر ئینتما ‌‬ ‫به‌سیسته‌م ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا سیاسی‌‌و حیزبی‌"‪.‬‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌ حیزب هه‌یمه‌نه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رده‌وامبوون��� ‌‬ ‫ك���ردووه‌‌و توان���ا ‌‬ ‫»»‪4،3‬‬

‫"مه‌ال به‌ختیار له‌كوڕە شه‌هیدێك ده‌دات"‬ ‫ی ناوبراو ئه‌و هه‌واڵ ‌ه ره‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫نوسینگ ‌ه ‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌ك به‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ (مه‌ال به‌ختیار)ی‌ ك����ردووه‌‪ ،‬ئه‌وان الی‌‬ ‫به‌رپرسی‌ ده‌س����ته‌ی‌ كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ خۆیان����ه‌وه‌ داوای‌ راپۆرتی‌ پزیش����كییان‬ ‫سیاس����ی‌ یه‌كێتی‌ (مه‌ال به‌ختیار) رۆژی‌ له‌پێش����مه‌رگه‌ كه‌م ئه‌ندامه‌كه‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫‪ 2012/1/18‬له‌گ����ه‌ڵ پێش����مه‌رگه‌یه‌كی‌ ئه‌ویش ده‌س����تی‌ ك����ردووه‌ به‌جنێودان‌و‬ ‫كه‌م ئه‌ندام كه‌ كوڕی‌ شه‌هیدیشه‌ ده‌بێته‌ له‌ئه‌نجام����دا م����ه‌ال به‌ختی����ار هاتۆت����ه‌‬ ‫ده‌مه‌ قاڵێیان‌و ناوبراو‌و پاس����ه‌وانه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ژووره‌ك����ه‌و په‌الماری‌ یه‌كتریان‬ ‫له‌پێشمه‌رگه‌کە ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم نوسینگه‌ی‌ داوه‌‌و دواتر پاس����ه‌وانه‌كانی‌ ناوبراو ئه‌و‬ ‫ناوبراو ئه‌و هه‌واڵ����ه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ كوڕه‌ شه‌هیده‌یان گرتووه‌‌و مه‌ال به‌ختیار‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ تا ئێستا ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه‌ لێیداوه‌‪ ،‬بەاڵم نوسینگه‌ی‌ مه‌ال به‌ختیار‬ ‫تێك����ڕای‌ ئه‌و زانیاریان����ه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫له‌فه‌رمانده‌یی‌ ده‌ستبه‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ به‌هیچ‬ ‫ئاوێن����ه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌م جۆرێ����ك م����ه‌ال به‌ختیار ده‌س����تدرێژیی‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ كه‌ ناوی‌ رۆسته‌می‌ وه‌ستا نه‌كردۆتەوە‌ سه‌ر ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی‪-‬ی ‌ه به‌مه‌به‌س����تی‌ یارمه‌تی‌ وه‌رگرتن ئاوێنه‌ بۆ به‌داواداچوونی‌ ئه‌م كێش����ه‌یه‌‬ ‫ب����ۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ نه‌خۆش����ییه‌كه‌ی‌ په‌یوه‌ندیك����رد به‌ م����ه‌ال به‌خیتیاره‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌ردانی‌ نوس����ینگه‌ی‌ به‌رپرس���� ‌ی ئه‌وی����ش له‌ڕێ����گای‌ نوس����ینگه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ رایگه‌یاند "رۆس����ته‌می وه‌ستا عه‌لی‌ كه‌‬

‫پێش����مه‌رگه‌ی‌ دوای‌ راپه‌ڕین����ه‌‪ ،‬رۆژی‌‬ ‫چوارشه‌ممه‌ رێكه‌وتی‌ ‪ 2012/1/18‬هات‬ ‫بۆ س����كرتاریه‌ته‌كه‌‪ ،‬سكرتێر به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫رێنماییان����ه‌ ‌ی كه‌ بۆ ه����ه‌ر هاوواڵتی‌ یان‬ ‫هه‌ڤاڵ‌‌و تێكۆشه‌رێكی‌ دێرین كه‌ داواكاری‌‬ ‫هاوكاری‌ بكه‌ن‪ ،‬فه‌رمان����ی‌ پێدراوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌‪ ،‬داوای‌ راپۆرتی‌ لیژنه‌ی‌ پزیش����كی‌‬ ‫له‌رۆسته‌م‪-‬یش كردووه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ بزانرێ‌‬ ‫چیه‌تی‌‌و له‌كوێ‌ چاره‌س����ه‌ری‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫چه‌ند پێویس����تی‌ چاره‌س����ه‌ركردنه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌بێ����ت‪ .‬بۆی����ه‌ داوای‌ ئ����ه‌و راپۆرته‌ی‌‬ ‫لێك����ردووه‌‪ ،‬ناوب����راو ئ����ه‌و راپۆرت����ه‌ی‌‬ ‫پێنه‌بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ س����كرتێره‌كه‌ پێی‌ وتوه‌‬ ‫راپۆرتی‌ پزیش����كی‌ بێنه‌‪ ،‬به‌س����ه‌رچاو‪..‬‬ ‫ناوبراو توڕه‌ده‌بێت‌و ده‌س����ت ده‌كات به‌‬ ‫ئاراسته‌كردنی‌ وشه‌ی‌ ناشیرین‌و ته‌شهیرو‬ ‫ناوزڕاندن‌و به‌رده‌وام ده‌بێت"‪.‬‬

‫له‌درێ����ژه‌ی‌ لێدوانه‌ك����ه‌ی نوس����ینگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوبراودا وتی‌ "له‌و كاته‌دا كه‌ پێشمه‌رگه‌كه‌‬ ‫هه‌ڵده‌چێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوسینگه‌ ده‌ڵێ‌‬ ‫هه‌ڤاڵ‌ گیان هێمن‌و له‌سه‌رخۆ به‌‪ ،‬چیت‬ ‫ده‌وێت؟ ناوبراو زیاتر به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوس����ینگه‌ ده‌ڵ����ێ‌ بیبه‌نه‌‬ ‫ژووری‌ سكرتێر‌و نابێ‌ له‌م راڕه‌وه‌ وابكات‪،‬‬ ‫چۆن ده‌بێ‌ به‌مش����ێوه‌یه‌ ب����ه‌ هات‌وهاوار‬ ‫له‌ناو ب����اره‌گای‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ كه‌‬ ‫مه‌رجه‌عی‌ سه‌ره‌كی‌ هه‌زاران كه‌سوكاری‌‬ ‫شه‌هیدو پێشمه‌رگه‌و تێكۆشه‌ری‌ دێرین‌و‬ ‫هاوواڵتیانی‌ كوردس����تانه‌ وا بكه‌یت‌و رێز‬ ‫له‌كه‌س نه‌گری����ت‪ ،‬ناوبراو جگه‌ له‌وانه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌‪ ،‬ده‌ست به‌رزده‌كاته‌وه‌‌و به‌ ده‌یان‬ ‫جنێوی‌ شه‌خسی‌ ده‌دات‌و به‌رده‌وام ده‌بێ‌‬ ‫له‌سه‌ر جنێوه‌كانی‌"‪.‬‬ ‫»»‪2‬‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫گۆڕان بەنیازە ئەو‬ ‫په‌رله‌مانتارانە البەرێت‬ ‫داوای شوقەیان کردبوو‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌نیازه‌ ‪ 4‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان الببات‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئیمزایان له‌س����ه‌ر ئه‌و یاداش����ته‌‬ ‫كردووه‌ ك����ه‌ به‌ش����ێك له‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫داوایان كردبوو ش����وقه‌كانی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫له‌س����ه‌ر تاپ����ۆ بكرێت ك����ه‌ نرخی‌ هه‌ر‬ ‫شوقه‌یه‌كی‌ به‌نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬ده‌فته‌ر دۆالر‬ ‫مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫سلێمانی‌ ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د ك����ه‌ ل����ه‌م چه‌ند‬ ‫رۆژه‌ی‌ راب����ردوودا رێكخه‌ری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان (نه‌وش����یروان مسته‌فا) ئه‌و چوار‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫په‌رله‌مانت����ارەی‌ بانگ����ردووه‌ بۆ مه‌كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ گۆڕان‌و پێ����ی ڕاگه‌یاندون كه‌‬ ‫له‌كاری‌ په‌رله‌مانتاریی‌ دوور ده‌خرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ كارێكی‌ نه‌ش����یاوتان كردووه‌و‬ ‫گ����ه‌ر له‌به‌رامبه‌ریدا بێده‌ن����گ بین زیان‬ ‫به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و چ����وار په‌رله‌مانتاره‌ی‌ گ����ۆڕان كه‌‬ ‫ئیمزایان له‌س����ه‌ر یاداش����تی‌ داواكردنی‌‬ ‫ش����وقه‌كانی‌ په‌رله‌مان كردب����وو بریتین‬ ‫له‌«كاروان ساڵح‪ ،‬ئیس����ماعیل گه‌اڵڵی‌‪،‬‬ ‫په‌یم����ان عه‌بدولكه‌ری����م‪ ،‬عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫زاخۆیی‌»‪.‬‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫مه‌ال كرێكارو ئیحسانی‌ مه‌ال عه‌ل ‌ی‬ ‫جه‌غت ده‌كه‌نه‌وه‌ عه‌ل ‌ی باپیر پیاو ‌ی ئێرانه‌‬

‫عه‌لی باپیر‬

‫توركه‌كان به‌نهێن ‌ی‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ هاشم ‌ی‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌‬ ‫كاربه‌ده‌س���تێكی‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫توركیا دێت���ه‌ كوردس���تان‌و به‌نهێنی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ تاریق هاش���می‌ كۆده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫نیگه‌ران���ی‌ ئه‌نق���ه‌ره‌ش به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌گه‌وره‌بوون���ی‌ هه‌رچ���ی‌ زیات���ری‌‬ ‫نفوزی‌ ئێران له‌دیاریكردنی‌ ئاڕاس���ته‌ی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ ناوخۆو ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراقدا‬ ‫ده‌رده‌بڕێت‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬رۆژنامه‌ی‌ وه‌ته‌نی‌ كوێتی‌‬ ‫له‌زاری‌ كاربه‌ده‌س���تێكی‌ كوردستانه‌وه‌‬ ‫كه‌ نه‌یویس���تووه‌ ناوی‌ ئاشكرا بكرێت‪،‬‬ ‫هه‌واڵ���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ باڵوك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌ هه‌فته‌ی‌ رابردوو یاریده‌ده‌ری‌‬ ‫وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیا (فه‌ره‌یدون‬ ‫س���ینیرلو) له‌میانه‌ی‌ سه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان به‌نهێنی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫تاریق هاشمی‌ كۆبووه‌ته‌وه‌و ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ئه‌و تۆمه‌تان���ه‌ گفتوگۆیان كردووه‌ كه‌‬ ‫مالكی‌ ده‌یخاته‌ پاڵ‌ ناوبراو‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ك���ه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌ به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ له‌ڕۆڵی‌ ئێران‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ بڕیاردانی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‌و‬ ‫له‌گه‌وره‌تربوون���ی‌ نفوزی‌ ئ���ه‌و واڵته‌‬ ‫له‌دیاریكردنی‌ ئاڕاس���ته‌ی‌ سیاس���ه‌تی‌‬ ‫ناوخ���ۆو ده‌ره‌وه‌ی‌ عێ���راق ده‌ڕوانێت‪،‬‬ ‫وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ناڕازییه‌ له‌وه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫پش���تیوانی‌ له‌ڕژێمی‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌د‬ ‫ده‌كا بۆ دامركاندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و ناڕه‌زاییه‌‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌ی‌ سوریای‌ گرتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێ���راق‌و ئیتیالف���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ قانون‬ ‫ده‌ڵێن "میواندارێتی‌ هاش���می‌ له‌الیه‌ن‬ ‫تاڵه‌بانییه‌وه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆری‌ خایاندو‬ ‫ئیتر وه‌خت���ی‌ ئه‌وه‌ هاتووه‌ هاش���می‌‬ ‫ته‌سلیم به‌به‌غدا بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫له‌وه‌اڵمی‌ ئ����ه‌و نامه‌یه‌ی‌ عه‌ل����ی‌ باپیر‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ مه‌ال كرێكاری‌ كرد‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌م����ه‌ال كرێكارو ئیحس����انی‌ مه‌ال عه‌لی‌‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ عه‌لی‌ باپیری‌‬ ‫ئه‌می����ری‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امی‌ "پیاوی‌‬ ‫ئێرانه‌"‪.‬‬ ‫سلێمانی‌ ئاوێنه‌‪ :‬دوێنێ‌ مه‌ال كرێكاری‌‬ ‫ئه‌می����ری‌ پێش����ووی‌ ئه‌نسارولئیس��ل�ام‬ ‫له‌س����ایتی‌ "دووربی����ن"ه‌وه‌ كه‌ س����ایتی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ خۆیه‌تی‌‪ ،‬به‌نووس����راو وه‌اڵمی‌‬ ‫نامه‌ك����ه‌ی‌ عه‌ل����ی‌ باپی����ری‌ دای����ه‌وه‌‌و‬ ‫رایگه‌یان����د كه‌ "س����وپاس‌و ستایش����ی‬ ‫خوای گەورەم کرد‪ ..‬کە مامۆستا عەلی‬ ‫باپیر هەس����تی برایەت����ی جواڵوە خوای‬ ‫گەورە خستویەتیە دڵیەوە جا لەڕێگای‬ ‫خەوەوە بێت یان ه����ەر ئیلهام بێت کە‬

‫برایەتی لەگەڵ مامۆس����تا کرێکار تازە کە (‪ )٦٠٠٠٠‬کەس دەنگی پێداوی ئاخر‬ ‫بکاتەوە‪ ..‬هەزار سوپاس بۆ خوا لەدڵی وەك هەڵبژاردنەکەی کەمال میراودەلی‌و‬ ‫خۆمدا دوو جار وتم اللە اکبر اللە اکبر‪ ..‬مەسعود بەرزانیە"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها سه‌باره‌ت به‌و قسانه‌ی‌ كه‌ مه‌ال‬ ‫کە هاتمە سەر ناوەڕۆکی نامەکە بینیم‬ ‫مامۆستا عەلی باپیر مامۆستا کرێکاری كرێكار ده‌رباره‌ی‌ عه‌لی‌ باپیرو كۆمه‌ڵی‌‬ ‫پڕ جنێو ک����ردوە‪ ،‬بەاڵم ب����ە ئیحترام‪ ،‬ئیسالمی‌ پێشتر كردوونی‌‪ ،‬ده‌ڵێت "ئەمە‬ ‫لەهەمانکاتدا ئوس����لوبێک لەش����ێوەی قسەی خۆمە لەقیامەتدا بەرپرسم لێی‪،‬‬ ‫خەڵکی ئێرانی ش����یعەی بەکارهێناوە‪ ،‬ئەگەر وای����ە ئەو هەم����وو بەڵگەنامەی‬ ‫زۆر دڵگران بووم"‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌ش����دا عێراق‌و بەعس����ییانە چی بوو لەسەرت‬ ‫كه‌ عه‌لی‌ باپیر له‌نامه‌كه‌یدا نووسیویه‌تی‌ باڵو کرانەوە‪ ،‬یان بۆ لەگەڵ بەعسیەکان‬ ‫ئه‌م����ه‌ چواره‌مجاره‌ نامه‌ بۆ مه‌ال كرێكار زیندانی کرایت؟ ئەی تەلەفزیۆنی پەیام‬ ‫ده‌نوسێت‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئەو هەموو دامەزراندنەک����ەی ئێران نەبوو‪،‬‬ ‫چوار جارەی دەیدەیتەوە بەناوچەوانمدا‪ ،‬لەڕووی ئەندازیارییەوە‪ ،‬پاشان هاوکاری‬ ‫ب����ۆ رازیكردنی‌ خه‌ڵكی‌ دیكه‌ بووه‌ نه‌ك م����اددی‌و مەعن����ەوی بۆ پ����ەروەردەی‬ ‫له‌به‌ر خاتری‌ مه‌ال كرێكار‌و پاشان ده‌ڵێت کادیرەکان����ی راگەیان����دن لەپەیام هەر‬ ‫"ئەم عەرزی عەزه‌اڵت����ە چیە دەیکەیت ئێ����ران نەبوو؟ بێجگە ئێران‌و عێراق کێ‬

‫هاوکاری جەنابت ب����وون؟ ئەوە ئاغای‬ ‫خوسرەو ئابادی ئێرانی نەبوو هاوکاری‬ ‫تەلەفزیۆنەک����ەی ئێوە بوو؟‪ ..‬ش����ێخی‬ ‫سەعدی دەڵێت بێعار دای لەدەریا وتی‬ ‫تەڕ تەڕ نەباشی"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌شه‌وه‌‪ ،‬ئیحسانی‌ كوڕی‌‬ ‫م����ه‌ال عه‌بدولعه‌زیزی‌ رابه‌ری‌ پێش����ووی‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌وه‌اڵمیدا بۆ‬ ‫نامه‌كه‌ی‌ عه‌لی‌ باپیر ده‌ڵێت "ئایا ئێران‬ ‫ك����ه‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ "په‌ی����ام"ی‌ به‌بڕی‌ ‪5‬‬ ‫ملیۆن یۆرۆ بۆ دانایت كارمه‌نده‌كانیشی‌‬ ‫له‌ "س����ه‌داو سیما" مه‌شق پێكردن‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌و ئێرانه‌ رێكخراوێكی‌ خێرییه‌ كه‌ هه‌روا‬ ‫ته‌له‌فزیۆنێ����ك به‌و پ����اره‌ زه‌به‌الحه‌وه‌‬ ‫دابن����ێ‌ كه‌ ئه‌گه‌ر به‌ڕێزت����ان ئه‌جێندای‌‬ ‫ئێران له‌كوردستان نه‌پارێزن!"‪.‬‬

‫ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی ناوه‌ندی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫ئاگادار ده‌كرێنه‌و‌ه كاری‌ نه‌شیاو نه‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫س���كرتاریه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نوس���راوێك ئاڕاس���ته‌ ‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كان���ی‌ ده‌كات‌و ئاگاداری���ان‬ ‫ده‌كات���ه‌و‌ه كـــــ���ه‌ كاری‌ نه‌ش���یاو‬ ‫ی ئــــــه‌نجومه‌نه‌ك ‌ه‬ ‫نه‌كه‌ن‌و ئه‌ندامێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كارنه‌هێنن ب���ۆ له‌كــــــــه‌داركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌عن���ه‌وی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ناوه‌ندی‌‪.‬‬

‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌م ئ���اگادار‬ ‫ی ده‌س���ت‬ ‫كردنه‌وه‌ی���ه‌دا كه‌ كۆپییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬هات���ووه‌ "دوابه‌دوا ‌‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌م���ان له‌الیه‌ن به‌ش���ێك‬ ‫له‌به‌رپرس���ه‌ حیزبی‌‌و حكومیه‌كان ك ‌ه‬ ‫ی نه‌شیاو كراو‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێك گلله‌یی‌‌و كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌ندێك له‌ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نیان‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌ندامێت��� ‌‬ ‫ناوه‌ند ‌‬

‫ی پاسپۆرتی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی "به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌كارهێناوه‌ بۆ ته‌ده‌خولكردن‌و مه‌رام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فڕۆكه‌خان���ه‌‪ ،‬زانك���ۆ‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ خۆی���ان‌و له‌كه‌داركردن��� ‌‬ ‫ی هاتوچ���ۆ‪ ،‬دادگا"‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت چه‌ن���د‬ ‫ی مه‌عن���ه‌وی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌ن پاسه‌وانیش���یان‬ ‫ناوه‌ندی‌"‪.‬‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ك���ه‌ ئام���اژه‌ به‌چه‌ند له‌گ���ه‌ڵ‌ خۆی���ان بردووه‌ت��� ‌ه هه‌ندێك‬ ‫ی دام���وده‌زگاو‌ه ك��� ‌ه ئاگاداركردنه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫داموده‌زگایه‌ك ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌ندامان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ك���ه‌ ئ���ه‌و ج���ۆر‌ه كار‌ه به‌داموده‌زگای‌ "زۆر هه‌س���تیار" ناویان‬ ‫نه‌ش���یاوانه‌یان تیا ئه‌نجام���داو‌ه وه‌ك ده‌بات‪.‬‬

‫"مه‌ال به‌ختیار له‌كوڕە شه‌هیدێك ده‌دات" ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫هه‌روه‌ها نوس���ینگه‌ ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات "له‌و هات‌و ه���اواره‌ی‌ ناوبراو‪،‬‬ ‫هه‌ڤاڵ‌ مه‌ال به‌ختیار له‌هاتنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ژووره‌ك���ه‌ی‌ ب���ۆ كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ك‪،‬‬ ‫ده‌بیس���تێ‌‌و ده‌ڵێ‌ ئ���ه‌وه‌ چییه‌ بۆ وا‬ ‫ده‌كه‌ی���ت؟ رۆس���ته‌م گ���وێ‌ له‌كه‌س‬ ‫ناگرێ‌‌و به‌ده‌م جنێ���ودان به‌ هه‌مووان‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌بێ‌‪ ،‬بۆیه‌ ناچار ده‌ینێرنه‌‬ ‫ژووری‌ س���كرتێر‪ ،‬ب���ۆ هێمنكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاو‌و چا‌و جگ���ه‌ره‌ی‌ بۆ بانگ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫دوات���ر هه‌ردوو س���كرتێره‌كه‌و س���ێ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ (ك���ه‌ چواری���ان كوڕی‌‬ ‫ش���ه‌هیدی‌ س���ه‌نگه‌رن) ده‌ڵێن چۆن‬ ‫جنێو به‌ باوك‌و كه‌س���وكارمان بدات‌و‬ ‫بێكه‌رامه‌ت���ی‌ بكات! چ���ۆن ئه‌و كوڕی‌‬ ‫ش���ه‌هیده‌ ئێم���ه‌ش كوڕی‌ ش���ه‌هیدی‌‬ ‫س���ه‌نگه‌رین‌و لێره‌ خزم���ه‌ت ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫بۆیه‌ یه‌كێك له‌س���كرتێره‌كان له‌ڕێگه‌ی‌‬

‫دادگاوه‌‪ ،‬داوای‌ یاسایی‌ له‌سه‌ر رۆسته‌م‬ ‫تۆمار كرد"‪.‬‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ م���ه‌ال به‌خیت���ار جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ك���ه‌ ناوبراو‬ ‫لێین���ه‌دراوه‌‪" ،‬به‌ڵكو ئه‌و س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫جنێوێكی‌ زۆر‪ ،‬ده‌ستی‌ به‌رزكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ناچاریی‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ده‌ستوه‌ش���اندنی‌‬ ‫بوه‌ستێندرێت‪ ،‬هه‌وڵی‌ ئارامكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ دراوه‌‪ ،‬بۆ راس���تی‌ ئه‌مه‌ش‪،‬‬ ‫ده‌توانن له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و دوو كه‌س���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ هاتبوون پرسیار بكه‌ن‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌س���وكاریه‌وه‌ داوای‌‬ ‫به‌خش���ینی‌ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم س���كااڵكه‌ر‬ ‫س���وره‌ له‌س���ه‌ر داوا یاس���اییه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ رێ���ڕه‌وی‌ یاس���ایی‌ خۆی‌‬ ‫وه‌ربگرێت‪ .‬دوا بڕیاریش بۆ دادگایه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها نوسینگه‌كه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ناوب���راو تا ئێس���تا چه‌ند جارێك‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ زیاد له‌پێویس���ت یارمه‌تی‌‬

‫دراوه‌و ه���اوكاری‌ وه‌رگرتووه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێویس���ت بووبێ‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‪،‬‬ ‫یه‌كێتی‌ بۆی‌ كردووه‌‪ .‬موچه‌كه‌شی‌ وه‌ك‬ ‫كه‌مئه‌ندامانی‌ سه‌نگه‌ر كه‌ وه‌ریده‌گرێ‌‬ ‫له‌س���ه‌روی‌ دوو ملی���ۆن دیناره‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو به‌ر له‌ئه‌نجامدان���ی‌ ئه‌م كاره‌‬ ‫ناڕه‌وایانه‌ی‌ كه‌ ك���ردی‌‪ ،‬ده‌ركه‌وت كه‌‬ ‫پێش���تریش له‌مه‌كته‌بی‌ پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫خزمه‌تی‌ تێكۆشه‌ره‌ دێرینه‌كان‪ ،‬هه‌مان‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ نواندووه‌‪ ،‬له‌ڕابردووش‬ ‫ی سه‌ر‬ ‫له‌چه‌ندین ئۆرگان‌و ش���وێنی‌ تر ‌‬ ‫ب���ه‌ (ی‌‪.‬ن‪.‬ك) وایكردووه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش���ی‌‬ ‫وه‌ك خووی���ه‌ك بۆ وه‌رگرتنی‌ هاوكاری‌‬ ‫زیاتر به‌كارهێناوه‌"‪.‬‬ ‫رۆسته‌م وه‌س���تا عه‌لی‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كه‌مئه‌ن���دام‌و ك���وڕی‌ ش���ه‌هید‪ ،‬ت���ا‬ ‫ئێس���تا له‌فه‌رمانده‌ی���ی‌ زیندانیی���ه‌‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫بڕیاری‌ دادوه‌ر ده‌س���تگیركراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫نوسینگه‌ی‌ به‌رپرسی‌ ده‌ستی‌ كارگێڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫(مه‌ال به‌ختیار) ده‌ڵێن "ناوبراو له‌بنكه‌ی‌‬ ‫پۆلیسی‌ به‌ختیاری‌ س���كااڵی‌ یاسایی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر تۆمارك���راوه‌و ئه‌م س���كااڵیه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ س���كرتاریه‌ته‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌كه‌وێته‌ بواری‌ ئاراس���ته‌كردنی‌‬ ‫وته‌ی‌ ناش���یرین‌و ته‌شهیرو ناوزڕاندن‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌سته‌ی‌ پارێزگاری‌‬ ‫س���كرتاریه‌ته‌كه‌مان سه‌ر به‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ن‌و هه‌مووی���ان له‌ئه‌رك‌و‬ ‫ماف���ی‌ فه‌رمی���ی‌ خۆیان���دا ب���وون‌و‬ ‫ده‌س���تدرێژیه‌كه‌ ئه‌وانیشی‌ گرتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫دیاره‌ ده‌ستدرێژیش بۆ سه‌ر كه‌سانێك‬ ‫له‌فه‌رمانی‌ ره‌س���میدا یاس���ای‌ سزادان‬ ‫سزای‌ قورسی‌ بۆ داناوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت دوای‌‬ ‫لێخۆش���بوونی‌ كه‌سی‌ س���كااڵكه‌ریش‪،‬‬ ‫هه‌ر مافی‌ گش���تیی‌ له‌سه‌ر ده‌مێنێت‌و‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئه‌م س���كااڵیه‌ش ئه‌و‬ ‫رێچكه‌یه‌ وه‌رده‌گرێت"‪.‬‬

‫ل ‌ه ‪ 79‬بڕوانامه‌ ته‌زویره‌ک ‌ه که‌سێکیان ده‌ڵێت ناهه‌قیم به‌رامبه‌ر کراوه‌‬ ‫(ئاک���ۆ عوم���ه‌ر س���ابیر) جێگری‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی خانه‌نش���ین‬ ‫پ���اش باڵوبون���ه‌وه‌ی ناوه‌ک���ه‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بڕوانام���ه‌ س���اخته‌کانی‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی‪ ،‬جه‌خت له‌س���ه‌ر‬

‫ئ���ه‌و‌ه ده‌کات���ه‌وه‌ ک���ه‌ لیژن���ه‌ی‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌ک���ه‌ی وه‌زاره‌تی دارایی‬ ‫ناهه‌قیی���ان به‌رامب���ه‌ر ک���ردووه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو له‌س���ه‌ردانیدا بۆ ئۆفیسی‬ ‫رۆژنامه‌ی ئاوێن ‌ه بڕوانامه‌کی پۆلی‬

‫شه‌ش���ی ئاماده‌ی���ی‌و بڕوانام���ه‌ی‬ ‫به‌کالۆریۆس���ی زانکۆی س���لێمانی‬ ‫بۆ پشتڕاس���تکردنه‌وه‌ی قسه‌کانی‬ ‫دا به‌ئاوێن��� ‌ه وه‌ک له‌خ���واره‌و‌ه‬ ‫باڵوبۆته‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫له‌نێوان مه‌رجه‌كان ‌ی‬ ‫بارزانی‌‌و ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫هیوا جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵتدار له‌هه‌رێم ‌‬ ‫هه‌ردوو حیزب ‌‬ ‫كوردس���تان گله‌یی‌ ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی ب���ۆ كۆبوونه‌و‌ه‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن مه‌رج ‌‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ر خۆیان‪،‬‬ ‫هه‌مان مه‌رجیان بۆ كۆبوونه‌و‌ه له‌به‌غدا‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنگره‌ی‌ نیشتمان ‌‬ ‫ی به‌ستن ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫كه‌ پێشنیازی‌ جه‌الل تاڵه‌بانی سه‌رۆك‬ ‫ی رابردوو‬ ‫كۆم���اری‌ عێراق���ه‌‪ ،‬هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (وه‌ك نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫مه‌س���عود بارزان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌رێم) له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی ئه‌لعه‌ره‌بی���ه‌دا‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كه‌ناڵ��� ‌‬ ‫چه‌ن���د بۆچونێك���ی‌ خس���ته‌ روو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی بارزانی‌ ك���ه‌ هه‌ندێكیان‬ ‫بۆچوونان���ه‌ ‌‬ ‫وه‌ك پێش���مه‌رجیش له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێن‬ ‫بۆ به‌شداریی‌ له‌كۆنگره‌كه‌دا‪ ،‬ده‌قاوده‌ق‬ ‫هه‌ر ئه‌و مه‌رجانه‌ن ك ‌ه ئۆپۆزسیۆن بۆ‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ی پێنجقۆڵ ‌‬ ‫كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌رێم دایناون‪.‬‬ ‫ی به‌راوردێك ده‌كه‌ین‪...‬‬ ‫به‌كورتی ‌‬ ‫ی كۆنگره‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌رئه‌نجام ‌‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ڵێ���ت "مه‌رجم بۆ‬ ‫مه‌س���عود بارزان ‌‬ ‫ی كۆنگره‌ دانه‌ناوه‌‪،‬‬ ‫ش���وێنی‌ به‌س���تن ‌‬ ‫به‌اڵم ده‌بێت دڵنیابی���ن ك ‌ه كۆنگره‌ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌رێن���ی‌ ده‌بێ���ت"‪،‬‬ ‫ده‌رئه‌نجام��� ‌‬ ‫ی شاهۆ سه‌عید‪،‬‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنیش له‌زار ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان ده‌ڵێت‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"نامانه‌وێت كۆبوون���ه‌و‌ه له‌به‌ر خاتر ‌‬ ‫كۆبوونه‌و‌ه بكه‌ی���ن‪ ،‬به‌ڵكو ده‌مانه‌وێت‬ ‫ی‬ ‫كاتێك كۆبوونه‌وه‌مان كرد ده‌رئه‌نجام ‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی س���ه‌ركه‌وتنیه‌و‌ه‬ ‫بارزانی‌ له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر كۆنگر‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ی مسۆگه‌ر بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫رێكخرا سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫من ئاماده‌م به‌ش���داری‌ كۆنگره‌ بكه‌م"‪،‬‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنیش ده‌ڵێت "ناكرێت هه‌ر‬ ‫كۆبوون���ه‌و‌ه بكه‌ین‌و بێین���ه‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫هیچ نه‌كرابێت‪ ،‬پێویس���ته‌ كۆبوونه‌و‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر بخات ‌ه روو"‪.‬‬ ‫ی متمان���ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫ی له‌بار‌ه ‌‬ ‫بارزان��� ‌‬ ‫"به‌داخه‌و‌ه متمان ‌ه ونبووه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ئێستا‬ ‫ی بێمتمانه‌ییدا‬ ‫مامه‌ڵ��� ‌ه له‌گه‌ڵ كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ین"‪ .‬ئۆپۆزسیۆنیش له‌سه‌ر زار ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فاو‌ه ده‌ڵێت "هاوواڵت ‌‬ ‫ی كوردس���تان ب���ێ هیوابوو‌ه‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫له‌كۆبون���ه‌و‌ه درێ���ژ‌ه ب���ێ ئاكامه‌كان‪،‬‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫دانوس���تانی‌ راس���ته‌قین ‌ه پێویست ‌‬ ‫ئیراده‌یه‌كی راسته‌قینه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی ه���ه‌ر ل���ه‌و چاوپێكه‌وتنه‌دا‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫ی بارودۆخ ‌‬ ‫ده‌ڵێت "تێكچوون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راس���ته‌وخۆی‌ ب��� ‌ه ملمالنێ ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫نێ���وان هێزه‌ سیاس���ییه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش ده‌ڵێت "ئیم ‌ه پێویستمان‬ ‫ب���ه‌ كوردس���تانێكه‌ ك ‌ه پێش���مه‌رگه‌‌و‬ ‫ئاسایش‪ ،‬پێشمه‌رگه‌و ئاسایشی هه‌موو‬ ‫خه‌ڵك ب���ن نه‌ك ته‌نها ه���ی یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی‪ .‬ده‌بێ یه‌كگرتوویه‌ك‌و كۆمه‌ڵێك‪،‬‬ ‫گۆڕانخواز‌و كه‌سێكی سه‌ربه‌خۆش بگه‌ن ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی كه‌ ئه‌و پێش���مه‌رگه‌‌و‬ ‫ئاسایش��� ‌ه هی ئه‌وان���ه‌‌و دڵنیا بن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫رۆژێ له‌ڕۆژان بۆ سه‌ركوتكردنی ئه‌وان‬ ‫به‌كار نایه‌ت"‪.‬‬ ‫ی كۆنگره‌و‌ه‬ ‫بارزان���ی‌ له‌ب���ار‌هی‌ دوا ‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌گ���ه‌ر كۆنگر‌ه به‌س���تراو‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وا ب ‌ه راس���ت ‌‬ ‫كاره‌سات ده‌قه‌ومێت"‪ .‬ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ده‌س���ه‌اڵت به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌كات‪ ،‬ئه‌وا زیان به‌ ئاینده‌ ‌‬ ‫چاكسازی ‌‬ ‫ی كوردستان ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫بارزانی‌ له‌بۆچونێك���ی‌ تریدا ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"پێویس���ت ‌ه رێكه‌وتن له‌سه‌ر هاوبه‌شی ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بكرێ���ت"‪ .‬ئۆپۆس���یۆنیش‬ ‫ده‌ڵێت "پێویسته‌ له‌هه‌موو جومگه‌كانی‬ ‫سیستمی سیاسی‪ ،‬له‌هه‌رێم وه‌ك یه‌ك‬ ‫پاكێج س���ه‌رله‌نوێ چاكسازی بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نا‪ ،‬دانانی وه‌زیرێكی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫له‌وه‌زاره‌تێكدا ك ‌ه ده‌س���ه‌اڵتی به‌س���ه‌ر‬ ‫پۆلیس���ی پرس���گه‌و ئاسایش���ی ن���او‬ ‫وه‌زاره‌ته‌ك���ه‌ی خۆیدا نه‌ش���كێ‪ ،‬هیچ‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه ناگ���ۆڕێ‌و كۆتایی به‌و‬ ‫قه‌یران ‌ه سیاس���ییه‌ی ئه‌م���ڕۆی هه‌رێم‬ ‫نا‌هێنێ"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ئ���ه‌و مه‌رجانه‌ ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی ده‌بینێت‌و‬ ‫خۆی‌ ك ‌ه بۆ خه‌ڵك ب ‌ه ره‌وا ‌‬ ‫ده‌شێت ده‌س���ه‌اڵتی‌ به‌سه‌ریدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫با ب���ۆ ناوخۆی‌ هه‌رێمیش ب��� ‌ه ره‌وا ‌‬ ‫ی به‌سه‌ریدا هه‌یه‌‌و‬ ‫ببینێت كه‌ ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی بكات‪ .‬یان ده‌یه‌وێت بڵێت‪:‬‬ ‫جێبه‌جێ��� ‌‬ ‫ی خ���ۆم بۆخۆم‪ ،‬ئ���ه‌و‌هی‌ تۆش‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌خۆم‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫دکتۆر به‌رهه‌م‪ :‬هه‌ر به‌رپرسێكی سیاسی‬ ‫به‌كاروباری بازرگانییه‌وه‌ خه‌ریك بێت‪ ،‬گه‌نده‌ڵییه‬

‫سه‌رۆکی حکومه‌تی هه‌رێم د‪ .‬به‌رهه‌م ساڵح ‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی دوو ساڵ ‌ه‬ ‫د‪ .‬به‌رهه‌م ساڵح ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانه‌‪ ،‬هه‌ندێك كار ‌‬ ‫كردووه‌‌و هه‌ندێكی‌ ماوه‌ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫له‌م دوو ساڵه‌دا رێگریه‌كانی‌ به‌رده‌م‬ ‫ی‬ ‫كاری‌ ئه‌م كابین ‌ه زۆربوون‪ ،‬چ رێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ هه‌رێم‌و چ ملمالنێ ‌‬ ‫بارودۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناو خود ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و بگر‌ه رێگر ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتیش‪ .‬سه‌رۆك ‌‬ ‫له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ تایبه‌ته‌دا جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌م ته‌وه‌رانه‪ ‌،‬له‌سه‌ر ده‌ستوه‌ردان ‌‬ ‫حیزب له‌حكومه‌ت‌و له‌بازاڕ‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ی جۆرێك سیاسی‌ ده‌دوێت‬ ‫ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ده‌ستیان كردووه‌ ب ‌ه بازرگان ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫كردن‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆش ‌‬ ‫قسه‌ له‌سه‌ر سه‌روه‌ت‌و سامان ‌‬ ‫ئه‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌و چه‌ندین ته‌وه‌ره‌ی‌ تر‬ ‫له‌م چاوپێكه‌وتنه‌دا بخوێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی دوو ساڵی رابردودا‬ ‫ئ���ه‌و به‌رنامه‌و پ���ڕۆژ‌ه دیاران���ه‌ چی ‌ه‬ ‫كه‌كردووته‌و چیت پێنه‌كراوه‌؟‬ ‫د‪.‬به‌ره���ه‌م‪ :‬له‌م���اوه‌ی دووس���اڵی‬ ‫كاكردنمدا وه‌كو س���ه‌رۆكی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬ده‌توانم ئاماژ‌ه‬ ‫ب��� ‌ه كۆمه‌ڵێك ده‌س���تكه‌وت‌و پڕۆژه‌ی‬ ‫گرنگ بده‌م كه‌ به‌هاوكاری هه‌ڤاڵه‌كانم‬ ‫ب���ۆ خزمه‌ت���ی خه‌ڵ���ك‌و ئه‌نجامدانی‬ ‫پرۆسه‌ی چاكسازی‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‬ ‫كوردستان‌و هه‌وڵدان بۆ به‌رقه‌راركردنی‬ ‫عه‌دال���ه‌ت به‌ده‌س���تمان هێن���اون یا‬ ‫هه‌نگاومان بۆ ناون‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئاس���ته‌نگ‌و ئاڵۆزی���ی‬ ‫سیاس���ی وه‌زعه‌كه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی دووساڵدا‬ ‫به‌پش���تیوانی جه‌نابی سه‌رۆكی هه‌رێم‌و‬ ‫هه‌ڤاڵه‌كان���م‌و خه‌ڵكان���ی دڵس���ۆز‪،‬‬ ‫به‌شێكی گرنگی به‌رنامه‌ی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫لیستی كوردس���تانیمان جێبه‌جێكرد‪،‬‬ ‫یان خستمان ‌ه بواری جێبه‌جێكردن ك ‌ه‬ ‫بۆ چوار ساڵ پێشكه‌ش كرابوو‪.‬‬ ‫ئاماده‌كردن���ی بودج���ه‌و ناردن���ی‬ ‫بۆ ب���ه‌رده‌م په‌رله‌مانی كوردس���تان‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌تایه‌كی گرنگ بوو ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان بزانن ئه‌و داهاته‌ی‬ ‫دێت ‌ه به‌رده‌ستی حكومه‌ت كه‌ هی ئه‌وانه‌‪،‬‬ ‫به‌چ رێگایه‌ك خه‌رج ده‌كرێت‌و تاچه‌ند‬ ‫خزمه‌تی ویست‌و داواكاری ئه‌وان ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ئاماده‌كردنی بودجه‌یه‌كی هه‌ر‬ ‫نه‌بێت تاڕاده‌یه‌ك شه‌فافه‌وه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫بنه‌م���ای تازه‌مان له‌پێشكه‌ش���كردنی‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌و ره‌چاوكردنی عه‌داله‌ت‌و‬ ‫كوردس���تان‌و‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی‬

‫فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت‬

‫ئاوڕدان���ه‌و‌ه له‌گه‌نجان‌و كه‌س���وكاری‬ ‫شه‌هیدان چه‌سپاند‪ ،‬جگه‌ له‌بایه‌خدان‬ ‫ب��� ‌ه كه‌مئه‌ندام���ان‌و جێبه‌جێكردن���ی‬ ‫به‌رنام���ه‌ی تواناس���ازی‌و هه‌ڵمه‌ت���ی‬ ‫دروس���تكردنی خوێندنگه‌ی هاوچه‌رخ‌و‬ ‫بیمه‌ی بێكاری ب���ۆ ده‌رچووانی زانكۆو‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی پ���اره‌ی حیزب���ه‌كان‌و‬ ‫رێكخس���تنی به‌ماده‌یه‌كی قانونی له‌ناو‬ ‫بودجه‌دا‪.‬‬ ‫جگ��� ‌ه له‌مان���ه‌ش توانیم���ان فائید‌ه‬ ‫له‌سه‌ر س���لفه‌ی عه‌قار‌و كش���توكاڵی‬ ‫هه‌ڵگرین‌و س���لفه‌ی عه‌ق���ار بگه‌یه‌نین ‌ه‬ ‫گونده‌كان���ی كوردس���تان‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫م���ن پێموای���ه‌ به‌رپرس���یاریه‌تییه‌كی‬ ‫ئه‌خالقیم���ان به‌رامب���ه‌ر تێكۆش���ان‌و‬ ‫ماندوبوونی گوندنش���ینان له‌ئه‌ستۆی ‌ه‬ ‫سه‌رباری پێویستی بوژانه‌وه‌ی ئابووری‬ ‫دێهاته‌كانم���ان‪ .‬ق���ه‌رزی بچ���ووك بۆ‬ ‫گه‌نج���ان ت���ا بتوانن كیان���ی ئابووری‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی خۆیان دروس���ت بكه‌ن‌و‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی به‌رهه‌مهێناندا به‌ش���داری‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ه���ه‌روا دابه‌زاندنی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ب���ۆ ناوچ���ه‌كان‌و رووبه‌ڕووبوون���ه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی حیزبی‌و یان هه‌ر نه‌بێ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‪ .‬كردنه‌وه‌ی چوار زانكۆی‬ ‫ن���وێ‌و دانان���ی راگ���ره‌كان به‌ئیعالن‌و‬ ‫مونافه‌س���ه‌‪ ،‬به‌كورت���ی ده‌توانم بڵێم‬ ‫هه‌نگاومان به‌ئاراس���ته‌ی دامه‌زراندنی‬ ‫حكومه‌ت���ی هاوواڵتیب���وون ن���ا‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ده‌س���كه‌وتانه‌ش به‌ته‌نیا هی من نین‪،‬‬ ‫هی لیستی كوردستانی‌و هه‌ڤاڵه‌كانمن‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌به‌ش���ی دووه‌م���ی‬ ‫پرسیاره‌كه‌ش كه‌ چیشمان پێنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫بێ دوودڵی ده‌ڵێم زۆر ش���ت هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫مه‌به‌ستمانبوو ئه‌نجامی بده‌ین‌و بۆمان‬ ‫نه‌چووه‌ سه‌ر‪ ،‬له‌به‌ر دوو هۆ‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵك���ی خۆم���ان‌و‬ ‫واڵته‌كه‌ی خۆمان شایسته‌ی زۆر زیاترن‬ ‫له‌وه‌ی كه‌ كراوه‌‪ ،‬دووه‌میش���یان وه‌ك‬ ‫هه‌م���وو الیه‌ك ده‌زانن خزمه‌تی زیاتری‬ ‫خه‌ڵك به‌ بره‌ودانی زیاتر به‌پرۆس���ه‌ی‬ ‫چاكس���ازی‌و لێدانی به‌رژه‌وه‌ندی ناڕه‌وا‬ ‫تێده‌په‌ڕێ���ت‪ ،‬به‌م هۆی���ه‌وه‌ له‌هه‌ندێ‬ ‫بواردا ئاس���ته‌نگمان بۆ دروس���ت بوو‪،‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌مان���ه‌ش چه‌ندین كێش���ه‌مان‬ ‫هه‌ن س���ااڵنێكه‌ كه‌ڵه‌كه‌ی���ان كردووه‌‌و‬ ‫له‌شه‌وو رۆژێكدا چاره‌سه‌رناكرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئێم ‌ه ده‌س���تمان پێكردو‬ ‫هه‌نگاومان نا‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و كاران���ه‌ی پێمان نه‌كرا‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌ی سه‌جه‌رم موڵك‌و بینای‬ ‫حكوم���ه‌ت ب���وو ك���ه‌ الی حیزبه‌كانه‌‪،‬‬

‫هه‌رچه‌ن���د‌ه لیژنه‌ی تایبه‌تیش���مان بۆ‬ ‫پێكهێن���او دۆس���یه‌یان بۆ ك���رده‌وه‌و‬ ‫تۆماری���ش ك���ران‌و هێندێكی���ان‬ ‫وه‌رگیرانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا نه‌مانتوانی‬ ‫هه‌م���ووی وه‌ربگرین���ه‌وه‌‪ ،‬نه‌مانتوانی‬ ‫قانونی ته‌مویلی ئه‌حزاب ته‌واو بكه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌س���تتێوه‌ردانی حیزبی ناڕه‌وا هێشتا‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێك كایه‌دا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫حكومه‌تی���ش‪،‬‬ ‫به‌یه‌كخس���تنه‌وه‌ی‬ ‫له‌هه‌ندێ كایه‌دا س���ه‌ركه‌وتوو بووین‪،‬‬ ‫بۆ نموون ‌ه قانون���ی وه‌زاره‌تی دارایی‌و‬ ‫هه‌یكه‌له‌كه‌یم���ان یه‌كخس���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌ت���ه‌واوی یه‌كی نه‌گرت���ه‌وه‌‪ ،‬قانونی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی ئاس���ایش‌و ده‌زگای‬ ‫ئاسایشمان نارده‌ په‌رله‌مانی كوردستان‌و‬ ‫په‌س���ه‌ندیش ك���را‪ ،‬به‌اڵم ئاس���ایش‬ ‫تائێستا یه‌كی نه‌گرتۆته‌وه‌‪ .‬هه‌وڵماندا‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌گشتیه‌كان له‌ڕێگه‌ی پێوه‌رو‬ ‫به‌مونافسه‌ دابنێنین‪ ،‬هه‌ندێكیمان كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌مانتوانی هه‌مووی به‌م ئالیه‌ت ‌ه‬ ‫دابنێین‌و رێگری حیزبیمان له‌م رووه‌و‌ه‬ ‫پێ نه‌شكێنرا‪ ،‬پڕۆژه‌ی قانونی زه‌مانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیمان نارد‌ه په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌خرای���ه‌ به‌رنام���ه‌ی كارو تا ئێس���تا‬ ‫په‌سه‌ند نه‌كرا‪.‬‬ ‫دوای دووس���اڵ ك ‌ه دێم���ه‌و‌ه به‌رده‌م‬ ‫خه‌ڵك‌و ویژدانی خۆم‪ ،‬به‌شێكی زۆری‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڵێنانه‌م���ان جێبه‌جێكردو‌ه ك ‌ه‬ ‫پێماندابوون‪ ،‬یان كاره‌كانمان خس���ت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر ئاراس���ته‌ی جێبه‌جێكردن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌رنامه‌ی لیستی كوردستانی‪ ،‬به‌رنامه‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی بوون‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕوونیش‬ ‫ده‌یڵێ���م خزمه‌تكردن���ی خه‌ڵك‌و واڵتی‬ ‫خۆمان ئه‌ركێك ‌ه له‌خاڵێكی دیاریكراودا‬ ‫كۆتایی نای���ه‌ت‌و میلله‌ته‌كه‌ی ئێمه‌ش‬ ‫دڵنیاین پێویستی به‌خزمه‌تی زیاتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ وه‌كو ده‌سكه‌وتێكی گرنگ‬ ‫باس���ی بودج ‌ه ده‌كه‌یت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ‬ ‫الی���ه‌ن پێیان وایه‌ پێش���تر له‌تاریكیدا‬ ‫پاره‌ی كوردستان ده‌دزرا‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫به‌ئاشكرایی ئه‌مه‌ ده‌كرێت‪ ،‬وه‌اڵمی تۆ‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ چییه‌؟‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬من ناڵێم گه‌نده‌ڵی نییه‌‪،‬‬ ‫ی���ان هه‌موویمان بنبڕ ك���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خه‌ڵكی به‌ویژدان ش���اهیدیی ئه‌وه‌مان‬ ‫بۆ ده‌دات ك ‌ه رووبه‌ڕووی بووینه‌ته‌وه‌و‬ ‫له‌هه‌ن���دێ ب���واردا س���ه‌ركه‌وتووین‌و‬ ‫له‌هه‌ندێكیشی هێشتا ماومانه‌‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫ب���اش ده‌زان���ن پێش���تر دامه‌زران���دن‬ ‫چ���ۆن بووه‌‪ ،‬ئه‌م س���اڵیش چۆن بوو‪،‬‬ ‫ئاس���تی خزمه‌تگ���وزاری به‌ب���ه‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ سااڵنی پێش���وو باشتره‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫به‌م بودجه‌یه‌ به‌رنامه‌ی تواناس���ازیمان‬ ‫جێبه‌جێك���ردووه‌‪ ،‬ده‌ی���ان مه‌كته‌ب���ی‬ ‫نموونه‌ییمان له‌سه‌رانسه‌ری كوردستان‬ ‫پ���ێ دروس���ت ك���ردووه‌‪ ،‬موچ���ه‌ی‬ ‫كه‌سوكاری شه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوانمان‬ ‫پێ زی���اد ك���ردووه‌‪ ،‬موچ���ه‌ی تۆڕی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ك���ه‌ پێش���تر ته‌نها ‪30‬‬ ‫هه‌زار ب���ووه‌‪ ،‬كردومانه‌ت ‌ه ‪ 150‬هه‌زار‪،‬‬ ‫موچه‌ی كه‌مئه‌ندامان به‌هه‌مان ش���ێو‌ه‬ ‫زیاد كرا‪ ،‬ك���ه‌ كه‌مترین موچه‌ی ئه‌وان‬ ‫‪ 160‬ه���ه‌زار دیناره‌‪ ،‬پ���ڕۆژه‌ی قه‌رزی‬ ‫بچووك‌و بیمه‌ی بێكاریمان پێ ئه‌نجام‬ ‫داوه‌‪ ،‬ئێس���تا حیزبه‌كان میزانیه‌یه‌كی‬ ‫كه‌مت���ر ل���ه‌وه‌ی ج���اران وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫پاره‌كه‌شمان به‌شێوه‌ی سلف ‌ه داوه‌ ك ‌ه‬ ‫دوای په‌س���ه‌ندكردنی یاسای ته‌مویلی‬ ‫حیزب���ه‌كان ده‌بێ ته‌س���ویه‌ی بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روا ته‌ئكدیش ده‌كه‌مه‌وه‌ كه‌ گرفتێكی‬ ‫گه‌وره‌م���ان له‌بودج���ه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫بودج���ه‌ی ته‌ش���غیلی یه‌كج���ار زۆره‌و‬ ‫به‌ش���ێكی هه‌ره‌ زۆری پاره‌كه‌ ده‌بات‌و‬ ‫پێویس���تی به‌چاره‌س���ه‌رێكی بنه‌ڕه‌تی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پێویست ‌ه الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫به‌ئۆپۆزسیۆنیشه‌وه‌ هاریكاری حكومه‌ت‬ ‫بكه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی بتوانێ���ت بودجه‌ی‬ ‫كارپێكردن كه‌مبكاته‌وه‌و بیخات ‌ه س���ه‌ر‬ ‫بودجه‌ی پڕۆژه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا له‌دۆس���یه‌ی نه‌وتدا‬ ‫توانیتان چی بكه‌ن كه‌ ئێس���تاش الی‬ ‫خه‌ڵك به‌سه‌رچاوه‌ی گه‌نده‌ڵی‌و نادیاری‬ ‫ده‌ناسرێت؟‬ ‫د‪.‬به‌ره���ه‌م‪ :‬له‌بواری گه‌ش���ه‌پێدانی‬ ‫كه‌رت���ی نه‌وت���دا‪ ،‬كابین���ه‌ی پێنجه‌م‬ ‫توانی هه‌ن���گاوی گرنگ بنێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ی په‌ره‌پێدانی زیاتری ئه‌م‬ ‫كه‌رته‌ گۆڕان���كاری گه‌وره‌م���ان كرد‪،‬‬ ‫ده‌توانم بڵێ���م چووینه‌ت���ه‌ قۆناغێكی‬ ‫نوێوه‌و ئێس���تا كوردستانه‌كه‌ی خۆمان‬ ‫له‌سه‌ر نه‌خش���ه‌ی وز‌ه له‌سه‌رانسه‌ری‬ ‫جیهاندا ناوچه‌یه‌كی س���ه‌رنج راكێشه‌و‬

‫كۆمپانیا هه‌ره‌ گه‌وره‌كانی جیهان روویان‬ ‫كردۆت��� ‌ه واڵته‌كه‌مان ب���ۆ وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌كه‌رتی نه‌وت‌و گازدا‪ .‬بڕوانه‌ راپۆرتی‬ ‫راگه‌یاندنه‌ جیهانیه‌كان وه‌كو سی ئێن‬ ‫ئێن‌و فایناش���ال تایمز ك ‌ه وه‌به‌رهێنانی‬ ‫نه‌وت له‌كوردس���تان ب ‌ه س���ه‌ركه‌وتن‌و‬ ‫ده‌رفه‌تی گه‌ور‌ه ده‌ناس���ن‪ .‬كۆڕبه‌ندی‬ ‫ن���ه‌وت‌و گاز له‌هه‌ولێر هێمایه‌كی گرنك‬ ‫بۆ بۆ پێگه‌ی كوردستان له‌مباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌وڵمانداوه‌ سه‌ربه‌خۆیی له‌بواری وزه‌دا‬ ‫وه‌ده‌ست بێنین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی كوردستان‬ ‫له‌م بواره‌دا له‌ژێر قه‌ده‌ری هات‌و نه‌هاتی‬ ‫ده‌وروبه‌ردا نه‌بێت‪ .‬زۆربه‌ی گرێبه‌ست ‌ه‬ ‫نه‌وتیه‌كانیشمان بۆ رای گشتی ئاشكرا‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ ب��� ‌ه پابه‌ندبوون به‌موباده‌ره‌ی‬ ‫ش���ه‌فافیه‌تی نێوده‌وڵه‌تی ئیمزاكراون‪،‬‬ ‫م���ن لێره‌و‌ه ده‌ستخۆش���ی له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروش���تیه‌كان ده‌كه‌م ك ‌ه به‌م‬ ‫سیاسه‌ته‌ توانیمان ژێرخانێكی ئابووری‬ ‫پت���ه‌و بۆ كوردس���تان زام���ن بكه‌ین‌و‬ ‫ده‌رگای بۆ خیارات���ی تر وااڵ كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌دووس���اڵی راب���ردوودا به‌موزایه‌ده‌ی‬ ‫ئاش���كرا به‌رهه‌می نه‌وت فرۆش���راوه‌‌و‬ ‫داهاته‌كه‌ی له‌وه‌زاره‌ت���ی دارایی تۆمار‬ ‫ك���راوه‌‌و ب���ه‌ ئ���اگاداری په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردستان بۆ پڕۆژه‌كان سه‌رف كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌مان كاتیشدا ته‌ئكید ده‌كه‌مه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌بێ به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان‌و دوور له‌بێنه‌وب���ه‌ره‌ی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬زامن���ی به‌كارهێنانی نه‌وت‬ ‫بین ب���ۆ خزمه‌تی خه‌ڵك‌و پاراس���تنی‬ ‫ئه‌منی قه‌ومی كوردستان‌و چاره‌سه‌ری‬ ‫كه‌لێنه‌كان���ی گه‌نده‌ڵ���ی‪ ،‬ناكرێ نه‌وت‬ ‫ببێته‌ ده‌سكه‌الی ملمالنێی سیاسی‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی ئ���ه‌م كابینه‌یه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێزتاندا‪ ،‬كوردستان به‌هه‌لومه‌رجێكی‬ ‫ئاڵ���ۆزدا تێپه‌ڕی‪ ،‬به‌تایه‌تی له‌س���اڵی‬ ‫راب���ردوو زنجیره‌یه‌ك خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ناڕه‌زایی سلێمانی گرته‌وه‌ ك ‌ه چه‌ندین‬ ‫كوژراوو برینداری لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و‌ه‬ ‫به‌رپرس���یارێتی به‌ڕێزت���ان‌و حكومه‌ت‬ ‫نه‌بوو ك��� ‌ه تاوانبارانی ئ���ه‌م رووداوان ‌ه‬ ‫رووب���ه‌ڕووی دادگا بكات���ه‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫نه‌تاتوان���ی‪ ،‬بۆچ���ی هۆكاره‌كه‌یتان بۆ‬ ‫رای گشتی ئاشكرا نه‌كرد یان ده‌ستان‬ ‫له‌كار نه‌كێشایه‌وه‌؟‬

‫‌کۆمه‌ڵگای کوردی‬ ‫گۆڕاوه‌‪ ،‬جاران‬ ‫یه‌کێتیو پارتی‬ ‫‪%90‬ی ده‌نگی‬ ‫خه‌ڵک بوین‪ ،‬له‌دوا‬ ‫هه‌ڵبژاردندا ‪%59‬‬ ‫ده‌نگمان هێنا‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬تۆ خۆت له‌پرسیاره‌كه‌دا‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌یت ك ‌ه كوردس���تان‬ ‫به‌هه‌لومه‌رجێك���ی ئاڵ���ۆزدا تێپه‌ڕی‪،‬‬ ‫بێگوم���ان هه‌لومه‌رج���ی ئاڵۆزی���ش‬ ‫رووداوی نه‌خ���وازراو‌و ئاڵۆزی زیاتری‬ ‫لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬زۆر به‌داخ���ه‌وه‌ش‬ ‫رۆڵه‌كان���ی خۆش���مانی تێ���دا بوون��� ‌ه‬ ‫قوربانی‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌خۆم‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫دووپاتم كردۆته‌وه‌ كه‌ خوێنی گه‌نجێكی‬ ‫كورد خۆپیش���انده‌ر بێت یان پۆلیس‪،‬‬ ‫ب���ۆ من مایه‌ی ئازارێكی قووڵه‌و هه‌موو‬ ‫رێگه‌چاره‌یه‌كمان گرت تا نه‌گاته‌ خوێن‬ ‫رشتن‪ ،‬به‌اڵم سه‌ره‌ڕای ئه‌م هه‌لومه‌رج ‌ه‬ ‫ئاڵۆزه‌ش‪ ،‬هه‌وڵماندا به‌جۆرێك ره‌فتار‬ ‫بكه‌ین ك��� ‌ه دۆخه‌كه‌ ئ���ارام ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی ئاگادار ده‌زانن ك ‌ه ده‌وری من‌و‬ ‫هه‌ڤاڵه‌كانم له‌ڕاگرتنی وه‌زعه‌كه‌و رێگرتن‬ ‫له‌ته‌شه‌نه‌كردنی به‌ئاقاری خراپدا چی‬ ‫بووه‌‪ .‬ره‌نگ ‌ه زیاده‌ڕه‌وی نه‌بێ گه‌ر بڵێم‬ ‫به‌رنامه‌ڕێ���ژی كراب���وو رووباری خوێن‬ ‫بڕژێته‌ ئاش���ی خه‌ڵكی تون���دڕه‌وه‌وه‌‪.‬‬ ‫فه‌رم���ان‌و راس���پارده‌ به‌رده‌وامه‌كانی‬ ‫منیش بۆ هێز‌ه ئه‌منیه‌كان‪ ،‬ش���اهیدن‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م قس���انه‌م ك ‌ه به‌بێ چه‌ك‌و‬ ‫دوور له‌توندوتی���ژی ره‌فتار بكه‌ن‌و ب ‌ه‬

‫‪3‬‬

‫بیریش���ت دێنمه‌وه‌ پتر ل���ه‌‪ 400‬كه‌س ئه‌و کارانه‌ی پێمان نه‌کرا‬ ‫له‌هێ���ز‌ه ئه‌منی���ه‌كان برین���دار بوون‌و‬ ‫ت���ۆ‬ ‫شه‌هیدیش���یان دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك‬ ‫* نه‌مانتوانی قانونی ته‌مویلی‬ ‫دۆخی‬ ‫له‌پرسیاره‌كه‌دا ئاماژه‌ت پێكرد‪،‬‬ ‫ئاڵۆز بوو‪ ،‬ئه‌حزاب ته‌واو بکه‌ین‪.‬‬ ‫سیاسی كوردستان دۆخێكی‬ ‫ئه‌م ‌ه بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه ره‌نگدانه‌وه‌ی * نه‌مانتوان���ی س���ه‌رجه‌م‬ ‫له‌سه‌ر خۆپیشاندانه‌كانیش هه‌بێت‌و ئه‌م موڵک‌و بین���ای حکومه‌ت ک ‌ه‬ ‫رووداو‌ه نه‌خوازراوانه‌شی لێبكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‌ی الی حیزبه‌کان ‌ه وه‌ریبگرینه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ڕووبه‌ڕووكردن���ه‌وه‬ ‫تۆمه‌تبارانی���ش ب���ۆ داداگا‪ ،‬بۆ نموون ‌ه * ده‌س���تێوه‌ردانی حیزب���ی‬ ‫عه‌می���د ئاس���ۆو به‌ش���ێك له‌وان���ه‌ی ن���اڕه‌وا هێش���تا له‌کۆمه‌ڵێک‬ ‫ناوی���ان هاتب���وو چوون���ه‌ به‌رده‬ ‫‌م���ی کایه‌دا به‌ر‌ده‌وامه‌‪.‬‬ ‫دادگا‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێكیان ماون‪ ،‬به‌ڵێ‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌ك ‌ه هی حكومه‌ت‌و ده‌زگا * ئاس���ایش تائێس���تا یه‌کی‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كانیه‌ت���ی كه‌ تۆمه‌تباران نه‌گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫بچنه‌ به‌رده‌م���ی دادگا‪ ،‬هه‌موومان له‬ ‫‌م * هه‌وڵمان���دا به‌ڕێوب���ه‌ر‌ه‬ ‫واڵت��� ‌ه ده‌ژین‌و راس���تیه‌كان ده‌بینین‪،‬‬ ‫له‌ڕێ���گای‬ ‫ب���ه‌اڵم دڵنی���ام رۆژێك دێ���ت ئه‌مه‌ش گش���تییه‌کان‬ ‫دێته‌دی‪ ،‬وته‌كانی وه‌ستا عه‌لی باوكی مونافه‌س���ه‌و‌ه دابنێین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێژوانی جوانه‌مه‌رگ كه‌ جه‌رگی‬ ‫بڕابوو نه‌مانتوانی‌و رێگری حیزبیمان‬ ‫ده‌ك���رێ بكه‌ینه‌ په‌ند ب���ۆ هه‌موومان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی چیت���ر خوێنی رۆڵه‌ی كورد پێنه‌شکێنرا‪.‬‬ ‫به‌ده‌س���تی یه‌كتری نه‌ڕژێت‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫به‌ده‌س���ت له‌كارنه‌كێشانه‌وه‌شم‪ ،‬له‌وان ئه‌و کارانه‌ی کردومانه‌‬ ‫بوو له‌و كاته‌ به‌ راكردن له‌مه‌سئولیه‌ت‬ ‫بكه‌وتایه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬هه‌وڵم���داو‌ه ب��� ‌ه‬ ‫مه‌سئولیه‌ته‌و‌ه به‌رامبه‌ر به‌ به‌رژه‌وه‌ندی * موچه‌ی تۆڕی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫خه‌ڵك‌و واڵت ره‌فتار بكه‌م‌و بوار نه‌ده‌ین‬ ‫رووباری که‌مئه‌ندامانمان زیاد کرد‪.‬‬ ‫مه‌رامی توندڕه‌وكان ب ‌ه ئاژاوه‌‌و‬ ‫* پ���ڕۆژه‌ی ق���ه‌رزی بچوک‌و‬ ‫خوێن كۆتایی بێت‪.‬‬ ‫‌كێتی‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫رۆش���نبیرانی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬میدیاو‬ ‫بیمه‌ی بێکاریمان ئه‌نجامدا‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫نمون‬ ‫(ب���ۆ‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌ك���‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ئام���اژ‌ه ب���ه‌وه‌‬ ‫بایز له‌وتارێكی كوردستانی * ئێستا حیزبه‌کان میزانیه‌یان‬ ‫ئه‌رس���ه‌الن‬ ‫نوێدا) ك���ه‌ به‌رپرس���انی بزووتنه‌وه‌ی له‌جاران که‌متره‌و به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫گۆڕان تۆیان زیاتر له‌هه‌ر كه‌سێكی ناو سلفه‌یه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێتی كردۆته‌ ئامانج‪ ،‬ئایا تۆ‬ ‫پێتوایت‌و‌ه * ژماره‌یه‌ک���ی زۆر له‌وانه‌ی‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵك���ی س���لێمانی‬ ‫ته‌كنۆكرات‌و ركابه‌ریانیت‪ ،‬ئه‌م ‌ه هۆكاری ئۆپۆزسیۆن که‌پێش من نانبڕاو‬ ‫س���ه‌ره‌كی دژایه‌تیكردنی بزووتنه‌وه‌ی کرابوون‪ ،‬گه‌ڕاندمنه‌وه‪.‬‬ ‫گۆڕان بێت ده‌رهه‌ق به‌تۆ؟‬ ‫د‪.‬به‌ره���ه‌م‪ :‬له‌م ش���وێنه‌ی خۆمه‌و‌ه كاره‌كانت دروست بكه‌ن له‌ماوه‌ی دوو‬ ‫هه‌وڵم داو‌ه خزمه‌تی خه‌ڵك‌و پرۆسه‌ی ساڵی رابردوودا؟‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه پێت ده‌ڵێم‬ ‫چاكس���ازی‌و گه‌ش���ه‌پێدانی واڵته‌كه‌م‬ ‫بكه‌م‪ ،‬به‌الش���مه‌و‌ه ئاس���اییه‌ له‌س���ه‌ر به‌ڵێ‪ .‬گرفته‌كه‌ش وه‌كو هه‌ندێك كه‌س‬ ‫كاره‌كانم رووبه‌ڕووی ره‌خنه‌ش ببمه‌وه‌‪ ،‬بۆی ده‌چن ئه‌وه‌ نییه‌ رێگریكردن بێت‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌الماردان���ی شه‌خس���ی ره‌ت له‌من وه‌كو كه‌سێك‪ ،‬به‌ڵكو په‌یوه‌ندی‬ ‫ده‌كه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی له‌ه���ه‌ر الیه‌كه‌و‌ه به‌سیس���تمی سیاس���ی‌و حوكمڕانیه‌و‌ه‬ ‫به‌رامب���ه‌ری م���ن كرابێت‪ ،‬هی���وادارم هه‌بووه‌‪ ،‬كه‌ حیزب هه‌یمه‌نه‌ی به‌سه‌ردا‬ ‫به‌هۆی مه‌وقیعه‌كه‌م���ه‌و‌ه بوبێت نه‌ك ك���ردووه‌‌و توان���ای به‌رده‌وامبوون���ی‬ ‫ش���تی ت���ر‪ ،‬س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ش ك ‌ه نه‌ماوه‌‪ .‬ئێمه‌ش رووبه‌ڕووی بوینه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێی���ت له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ ب���وو‌ه ك ‌ه من له‌هه‌ندێ شوێندا س���ه‌ركه‌توو بووین‪،‬‬ ‫خه‌ڵك���ی س���لێمانیم‌و ته‌كنۆكرات���م‌و له‌هه‌ندێكیش���ی ده‌ڵێم نه‌خێر هێش���تا‬ ‫ركابه‌ریان���م‪ ،‬ئومێد ده‌ك���ه‌م وانه‌بێت‌و ماویه‌تی‌و بۆم���ان نه‌كرا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌موو الیه‌كیش دڵنی���ا ده‌كه‌مه‌وه‌ ك ‌ه گرنگه‌ ئێم ‌ه بنه‌مایه‌كی باش���مان دانا‬ ‫كوردس���تان واڵتێك���ی فراوانه‌و ئه‌ركی بۆ رێكخس���تنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی حیزب‌و‬ ‫خزمه‌تكردنی ئه‌م میلله‌ت ‌ه بایی هه‌موو حكوم���ه‌ت‪ ،‬بودج���ه‌ی حیزبه‌كانم���ان‬ ‫كه‌سێك ده‌كات! سه‌باره‌ت به‌براده‌رانی كه‌مك���رده‌وه‌‪ ،‬دژی پێدان���ی مقاوه‌الت‬ ‫گۆڕانی���ش‪ ،‬گه‌ر ش���تێكی له‌مجۆره‌ش به‌بێ ته‌ن���ده‌رو ده‌ستاوده‌س���تكردنی‬ ‫هه‌بێت ره‌نگ ‌ه كه‌س���انێك به‌كۆنه‌ قینی وه‌س���تاینه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵمان���دا پرۆس���ه‌ی‬ ‫ملمالنێ���ی جاران���ی ن���او یه‌كێتی بیر دامه‌زران���دن‌و تواناس���ازی به‌ب���ێ‬ ‫بكه‌ن���ه‌وه‌و ره‌فتار بك���ه‌ن‪ ،‬له‌ڕابردوو ده‌ستێوه‌ردان‌و ته‌زكیه‌و ته‌زكی ‌ه كاری‬ ‫چه‌ند به‌كه‌ڵكیان هات‪ ،‬ئێس���تاش هه‌ر جێبه‌جێ بكه‌ین‪ .‬تۆ له‌مه‌وه‌ سه‌یر بك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ فریایان ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬ئه‌گینا بۆ ش���تی تر‪ ،‬م���ن له‌ڕۆژانی هه‌ڵمه‌تی‬ ‫بڕواناك���ه‌م هه‌م���وو خه‌ڵك���ی گۆڕان هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی ‪ 7/25‬له‌هه‌ولێ���ر‌و‬ ‫وا س���ه‌یری من بك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئێم ‌ه له‌میانه‌ی راگه‌یاندنی به‌رنامه‌ی لیستی‬ ‫مێژووی خه‌بات‌و تێكۆشانمان‪ ،‬چه‌قۆی كوردس���تانیدا وتم لێدانی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫تانه‌وته‌شه‌ر برین ده‌كاته‌ هه‌ردووالمان‪ .‬ناڕه‌وای كۆمه‌ڵێك ناوه‌ند ئاسان نییه‌و‬ ‫سه‌ره‌ڕای هه‌ڵوێس���تی توندیان له‌سه‌ر لێشماندان‪ ،‬ئه‌وانیش به‌ڕاست‌و به‌چه‌پ‬ ‫خ���ۆم‌و كابینه‌كه‌م���ان‪ ،‬كاردانه‌وه‌مان كه‌وتنه‌ دژایه‌تی كردنمان‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵكی‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌میش ‌ه وتوم ‌ه به‌ویژدان ده‌بینێت ه���ه‌ر نه‌بێ الیه‌كی‬ ‫بوونی ئۆپۆزسیۆن پێویست ‌ه بۆ ژیانی دیواری مۆنۆپۆڵكردنی ده‌سه‌اڵت‌و پاره‌و‬ ‫سیاس���یمان‪ ،‬له‌ده‌س���پێكی كاره‌كانم قووتی خه‌ڵكم���ان رماند‌و جه‌نابی مام‬ ‫ژماره‌یه‌كی زۆری ئه‌وانه‌ی كه‌ پێش من جه‌الل‪-‬یش هاوكارو پشتیوانمان بوو من‬ ‫نانبڕاو كرابوون‪ ،‬گه‌ڕاندمنه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه پێی ده‌زانم‪ ،‬هێشتاش ناڵێم هه‌موویمان‬ ‫بڕوام به‌سزادان نه‌بوو‌ه له‌سه‌ر ئینتیمای جێبه‌جێك���ردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم درزێك���ی‬ ‫گه‌وره‌مان كرده‌ ئه‌م دی���واره‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫سیاسی‌و حیزبی‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای هه‌م���وو ئه‌و ش���تانه‌ی ن���ه‌ك هه‌ر له‌ناو یه‌كێتی‪ ،‬له‌ناو پارتی‌و‬ ‫روویان���دا‪ ،‬پێویس���ت ‌ه په‌یوه‌ن���دی بگره‌ له‌هێندێ الیه‌نی ئۆپۆزس���یۆنیش‬ ‫ئێم���ه‌و گۆڕان ئارام ببێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه توشی ئاسته‌نگ بووینه‌وه‌‪ ،‬من دڵنیام‬ ‫هه‌ماهه‌نگی‌و به‌یه‌كه‌وه‌ كاركردنی هه‌موو ئه‌وانه‌ی زه‌ره‌رمه‌ندبوون‌و مه‌ترس���یمان‬ ‫هێزوالیه‌نه‌كان له‌م هه‌لومه‌رجه‌ تازه‌یه‌دا بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان دروس���تكردووه‌‪،‬‬ ‫مه‌رجی س���ه‌ركه‌وتنمانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌و‌ه دژایه‌تیی���ان كردی���ن‌و ده‌ش���یكه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌بێت ك ‌ه له‌گه‌ڵ ئۆپۆزس���یۆن بگه‌ین ‌ه به‌اڵم به‌ه���اوكاری خه‌ڵك���ی خه‌مخۆر‬ ‫تێگه‌یش���تنێكی هاوب���ه‌ش س���ه‌باره‌ت ته‌حالوف���ی موفس���دین ه���ه‌ر له‌به‌ین‬ ‫به‌مه‌سه‌ل ‌ه چاره‌نووسازه‌كان‪ ،‬پێویسته‌‌و ده‌برێ‪ ،‬ته‌ئكی���دش ده‌كه‌مه‌وه‌ ئێمه‌ش‬ ‫داواده‌ك���ه‌م هه‌مووم���ان دوور له‌زمانی وا ده‌سته‌وه‌س���تان نه‌بووین‌و به‌هه‌موو‬ ‫زبر‌و په‌الماردان‌و به‌زمانی لێكگه‌یشتن‌و توانامانه‌و‌ه به‌رگریمان له‌جێبه‌جێكردنی‬ ‫پێكه‌یش���تن له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی خه‌ڵك‌و به‌رنامه‌ك���ه‌ی لیس���تی كوردس���تانی‌و‬ ‫پرۆسه‌ی سیاسی هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌ین‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵ���ك كرد‪ .‬هێندێكمان‬ ‫بۆ كرا‌و هێندێكیشی ماوه‌‪...‬‬ ‫چونكه‌ قۆناغه‌كه‌ ئه‌مه‌ی ده‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ن���او یه‌كێت���ی هه‌بوون‬ ‫پاشماوه‌‌ی بۆ »» ‪4‬‬ ‫رێگ���ری‌و ئاس���ته‌نگ ب���ۆ راپه‌ڕاندنی‬

‫‪4‬‬ ‫له‌دۆسیه‌ی‌ ده‌ستدرێژیكردنه‌ سه‌ر ئاسۆس هه‌ردی‌‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح‌و خوشكه‌زاكه‌ی‌ سه‌رله‌نوێ‌ راپێچ ‌ی دادگا ده‌كرێنه‌وه‌‬ ‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دادگای‌ تاوانه‌كانی‌ سلێمانی‌ به‌سیفه‌تی‌‬ ‫ته‌میز بڕیاریدا سه‌رله‌نوێ‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌تۆمه‌تباران (عومه‌ر فه‌تاح حسین)‬ ‫كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫(به‌هێز عه‌بدولباقی‌ محه‌مه‌د ئه‌مین)‬ ‫خوشكه‌زای‌ ناوبراو‌و به‌رپرسی‌‬ ‫پاسه‌وانه‌كانی‌‪ ،‬راپێچی‌ به‌رده‌م دادگای‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ بكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوا په‌ره‌سه‌ندنی‌ دۆسیه‌ی‌ دادگاییكردنی‌‬ ‫تۆمه‌تبارانی‌ كێشه‌ی‌ ئاسۆس هه‌ردی‌‬ ‫كارزان فازیل كه‌ یه‌كێكه‌ له‌پارێزه‌ره‌كانی‌‬ ‫ئاس���ۆس ئه‌حمه‌د ه���ه‌ردی‌‪ ،‬به‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "پاش���ئه‌وه‌ی‌ دادوه‌ری‌ دادگای‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ ی���ه‌ك له‌س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫له‌دۆس���یه‌ی‌ تایبه‌ت به‌سكااڵكار ئاسۆس‬ ‫ئه‌حمه‌د هه‌ردی‌‪ ،‬له‌‪ 2011/12/5‬بڕیاریدا‬ ‫به‌ ئازادكردنی‌ تۆمه‌تباران عومه‌ر فه‌تاح‬ ‫حس���ین‌و به‌هێ���ز عه‌بدولباق���ی‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫نه‌بوونی‌ به‌ڵگه‌ی‌ ت���ه‌واو له‌دژیان‪ ،‬دواتر‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك پارێزه‌ره‌كانی‌ ئاسۆس هه‌ردی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دادگای‌ تاوانه‌كانی‌ س���لێمانی‌‬ ‫یه‌ك به‌سیفه‌تی‌ ته‌میزی‌ تانه‌ی‌ یاساییمان‬ ‫ل���ه‌م بڕیاره‌ دا‪ ،‬كه‌ له‌ڕووی‌ یاس���اییه‌وه‌‬ ‫بڕیارێكی‌ نات���ه‌واوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها داواكاری‌‬ ‫گشتیش له‌سلێمانی‌ به‌هه‌مانشێوه‌ تانه‌ی‌‬ ‫له‌م بڕیاره‌ دا له‌‪ 2012/1/3‬دا"‪.‬‬ ‫ناوبراو وتی‌ "پاش���ان دادگای‌ تاوانه‌كانی‌‬ ‫س���لێمانی‌ یه‌كه‌م‪ ،‬له‌‪ 2012/1/9‬بڕیاریدا‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌ی‌ دادگای‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ هه‌ڵوه‌ش���ێنێته‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌ك له‌بڕی���اری‌ ته‌میزی‌ ژم���اره‌ ‪/23‬ت‬ ‫‪ 2012‬هاتووه‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ له‌دۆسیه‌كه‌دا‬ ‫ئامانجه‌ك���ه‌ی‌ خ���ۆی‌ نه‌پێ���كاوه‌‌و ئه‌و‬ ‫دادگای���ه‌ش تێبین���ی‌ كردووه‌ ك���ه‌ وته‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ هه‌ردوو تۆمه‌تباره‌كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫دادوه‌ری‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌وه‌ له‌ئاس���تی‌‬

‫ی تاوانه‌ك ‌ه سه‌ره‌ڕا ‌ی‬ ‫له‌پێش تاوانه‌كه‌‌و دوا ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رێكخراوبووه‌‌و ئه‌م‬ ‫تاوانه‌كه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫كه‌سانه‌ هاوواڵتی‌ ئاسای ‌ی‬ ‫(‪ )35‬كاتژمێردا‬ ‫نیین‪ ،‬له‌ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫‪ 143‬سه‌دو چل‌وس ‌‬ ‫ێ‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان هه‌ر تاوانه‌كه‌شدا‬ ‫له‌سه‌روخۆیانه‌و‌ه‬ ‫چوار تۆمه‌تباره‌كه‌دا‬ ‫فه‌رمانیان پێكراوه‬ ‫ئه‌نجامدراوه‬ ‫پێویستدا نه‌بووه‌‪ ،‬ده‌بوایه‌ لێكۆڵینه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ���دا بكرایه‌ له‌به‌ر رۆش���نایی‌ وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫تۆمه‌تباره‌كان به‌س���یفه‌تی‌ (ش���اهید)‌و‬ ‫به‌ڵگه‌ به‌ده‌ستهاتووه‌كانی‌ تری‌ دۆسیه‌كه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك وت���ه‌ی‌ ئاس���ۆس ئه‌حمه‌د هه‌ردی‌‌و‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندیه‌ ته‌له‌فونیانه‌ی‌ كه‌ له‌نێوان‬ ‫تاوانباراندا له‌ڕۆژی‌ رووداوه‌كه‌دا رویداوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئ���ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ته‌له‌فونییه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌نێوان ژنی‌ تۆمه‌تبار عومه‌ر فه‌تاح‌و‬ ‫سكااڵكار (ئاسۆس هه‌ردی‌) پێش رۆژێك‬ ‫له‌ڕوودانی‌ تاوانه‌كه‌ كراوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌م بڕی���اره‌ی‌ دادگای‌ ته‌میز‪،‬‬ ‫س���ه‌رله‌نوێ‌ ده‌بێت هه‌ریه‌ك تۆمه‌تباران‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح حسین‌و به‌هێز عه‌بدولباقی‌‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌مین‪ ،‬راپێچی‌ به‌رده‌م دادگای‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ بكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫پارێزه‌ره‌كانی‌ ئاسۆس هه‌ردی‌ چییان‬ ‫له‌الئیحه‌ی‌ ته‌میزه‌كه‌دا ده‌رخست‬ ‫پاشئه‌وه‌ی‌ دادوه‌ری‌ دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌ك له‌سلێمانی‌‪ ،‬له‌‪ 2011/12/5‬بڕیاریدا‬

‫به‌ ئازادكردنی‌ تۆمه‌تباران عومه‌ر فه‌تاح‬ ‫حسین‌و به‌هێز عه‌بدولباقی‪ ،‬پارێزه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ۆس هه‌ردی‌ الئیحه‌یه‌كی‌ ته‌میزیان‬ ‫ئاراسته‌ی‌ س���ه‌رۆك‌و ئه‌ندامانی‌ دادگای‌‬ ‫تاوانه‌كانی‌ سلێمانی‌‪ -‬به‌سیفه‌ی‌ ته‌میزی‌‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ كۆمه‌ڵێك زانیاری‌ گرنگی‌ له‌خۆ‬ ‫گرتووه‌ كه‌ تائێس���تا ئ���ه‌و خوێنه‌رانه‌ی‌‬ ‫به‌دوای‌ په‌ره‌سه‌ندنه‌كانی‌ ئه‌م كێشه‌یه‌دا‬ ‫ده‌چن ئاگایان لێ‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و الئیحه‌ی���ه‌دا هات���ووه‌ "بڕی���اری‌‬ ‫ئیفراجكردن���ی‌ تۆمه‌تبار (عومه‌ر فه‌تاح‌و‬ ‫به‌هێ���ز عه‌بدولباقی) له‌كاتێك���دا به‌ڵگه‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ هه‌واڵه‌كردنی‌ هه‌ردوو تۆمه‌تبار‬ ‫بۆ دادگای تایبه‌تمه‌ند بۆ دادگاییكردنیان‬ ‫به‌پێی‌ ماده‌ی‌ (‪ )31/406‬یاسای‌ سزادانی‌‬ ‫عێراقی (ئه‌م یاسایه‌ شروعه‌ به‌كوشتن‪،‬‬ ‫واته‌ هه‌وڵدانه‌ بۆ كوش���تنی‌ كه‌س���ێك)‪،‬‬ ‫له‌به‌ر رۆش���نایی‌ وته‌كان���ی‌ تۆمه‌تباری‌‬ ‫معت���رف ( رزگار جه‌ب���ار ئه‌حمه‌د) كه‌‬ ‫دۆس���یه‌كه‌ی‌ بۆ جیاكراوه‌ته‌وه‌ به‌هه‌مان‬ ‫ماده‌ی‌ یاسایی‌ دادگایی‌ ده‌كرێت"‪.‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هەنوکە‬

‫هه‌روه‌ه���ا له‌الئیح���ه‌ی‌ پارێزه‌ره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ۆس هه‌ردیدا هاتووه‌ كه‌ "هه‌ر چوار‬ ‫تۆمه‌تب���ار (مه‌عروف حه‌س���ه‌ن‪ ،‬رزگار‬ ‫جه‌بار ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬به‌هێ���ز عه‌بدولباقی‌‪،‬‬ ‫رزگار محه‌مه‌د ئه‌مین) له‌پێش تاوانه‌كه‌‌و‬ ‫دوای‌ تاوانه‌كه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )35‬كاتژمێردا‬ ‫‪ 143‬س���ه‌دو چل‌وسێ‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان‬ ‫هه‌ر چوار تۆمه‌تباره‌كه‌دا ئه‌نجامدراوه‌"‪.‬‬ ‫پارێزه‌ره‌كانی‌ ئاسۆس جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش به‌ڵگه‌یه‌كی‌ گرنگی‌‬ ‫تره‌ له‌دۆسیه‌كه‌دا بۆ تۆمه‌تباركردنی‌ هه‌ر‬ ‫پێنج كه‌سه‌كه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ نه‌خشه‌داڕشتنی‌ تاوانه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌الئیحه‌كه‌دا هاتووه‌ "چۆنیه‌تی‌ روودانی‌‬ ‫تاوانه‌ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن تۆمه‌تبارانه‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌خات كه‌ تاوانه‌كه‌ پێشتر نه‌خشه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ كێش���راوه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫تۆمه‌تباران���ه‌ له‌كاتی‌ ده‌وامی‌ ره‌س���میدا‬ ‫ب���وون‌و س���ه‌ربازن‌و له‌ژێ���ر فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫لێپرس���راوه‌كانیان نه‌بێ���ت‪ ،‬ناتوانن هیچ‬ ‫كارێك بكه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌الیه‌كه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌‬ ‫تریش���ه‌وه‌ تۆمه‌تباری‌ یه‌ك���ه‌م (عومه‌ر‬ ‫فه‌تاح حس���ین) به‌رپرس���ی‌ هه‌موویانه‌‌و‬ ‫به‌هێ���ز عه‌بدولباق���ی‪-‬ش به‌رپرس���ی‌‬ ‫پاسه‌وانه‌كانی‌ تۆمه‌تباری‌ یه‌كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ ده‌وری‌ عوم���ه‌ر فه‌تاح‬ ‫له‌تاوانه‌كه‌دا‪ ،‬له‌الئیح���ه‌ی‌ پارێزه‌ره‌كانی‌‬ ‫ئاسۆس���دا هاتووه‌ "تاوانه‌كه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رێكخراوب���ووه‌‌و ئه‌م كه‌س���انه‌‬ ‫هاوواڵتی‌ ئاس���ایی‌ نیی���ن‪ ،‬له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫تاوانه‌كه‌شدا له‌سه‌روخۆیانه‌وه‌ فه‌رمانیان‬ ‫پێك���راوه‌‌و ئه‌مانی���ش جێبه‌جێی���ان‬ ‫كردووه‌"‪.‬‬ ‫له‌م روانگه‌یه‌وه‌ به‌پێ���ی‌ بڕیاری‌ دادگای‌‬ ‫تاوانه‌كانی‌ س���لێمانی‌ به‌سیفه‌تی‌ ته‌میز‪،‬‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌عوم���ه‌ر فه‌ت���اح كارگێڕی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‌و به‌هێ���ز عه‌بدولباقی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫بانگهێش���تی‌ به‌رده‌م دادگای‌ لێكۆڵینه‌و ئاسۆس هەردی دوای هێرشکردنە سەری‬ ‫ده‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬

‫پاشماوە‪ ...‬دکتۆر به‌رهه‌م‪ :‬هه‌ر به‌رپرسێكی سیاسی‪......‬‬ ‫هه‌ر لێره‌وه‌ راش����یده‌گه‌یه‌نم س����ه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌و رێگریانه‌ی باس����م لێوه‌كردن‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌جه‌نابی مام جه‌الل‪ ،‬به‌ش����ێكی زۆری‬ ‫هه‌ڤااڵنیش����م له‌س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫هاوكارو پش����تیوانی جێبه‌جێكردنی ئه‌م‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ ب����وون‪ ،‬ل����ه‌دوا كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تیش كاره‌كان����ی كابینه‌ی‬ ‫شه‌شه‌م‌و به‌نده‌یان به‌باش هه‌ڵسه‌نگاند‪،‬‬ ‫بۆیه‌ سوپاس����ی ئ����ه‌وان‌و هه‌موو الیه‌ك‬ ‫ده‌ك����ه‌م ك����ه‌ هاوكارمان ب����وون‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌ڵویس����ته‌ی ئ����ه‌وان كاریگه‌ری خۆی‬ ‫هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ به‌ئاش����كرایی ده‌ڵێ����م یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی دوو هێزی مه‌زنی خاوه‌ن سه‌روه‌ری‬ ‫گه‌وره‌ن له‌خه‌باتی رزگاریخوازی كورد‌و‬ ‫دامه‌زراندن����ی حكومه‌ت����ی خۆبه‌خ����ۆی‬ ‫كوردستان‌و ده‌ستكه‌وتی زۆر‌و زه‌وه‌ندی‬ ‫تر ب����ۆ گه‌له‌كه‌مان‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌بێ باش‬ ‫بزانی����ن كۆمه‌ڵگا گ����ۆڕاوه‌‪ ،‬جاریجاران‬ ‫یه‌كێت����ی‌و پارتی پێكه‌وه‌ ‪%90‬ی‌ ده‌نگی‬ ‫خه‌ڵ����ك بووی����ن‪ ،‬ل����ه‌دوا هه‌ڵبژاردندا‬ ‫‪ %59‬ده‌نگم����ان هێن����ا‪ .‬حیزب����ی براوه‌‬ ‫له‌هه‌ڵب����ژاردن ئه‌مانه‌ت����ی حوكمڕان����ی‬ ‫پێده‌سپێردێ نه‌ك ته‌فویزی پاوانكردنی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت بۆ خۆی‪ .‬زه‌ره‌مه‌ندی هه‌ره‌‬ ‫گه‌وره‌ ل����ه‌م تێكه‌ڵ‌و پێكه‌ڵیه‌ حكومه‌ت‬ ‫خه‌ڵك‌و حیزبه‌كه‌ش����ه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌نجام‬ ‫هه‌موو خراپه‌كاری حوكمڕانی به‌س����ه‌ر‬ ‫حیزبه‌ك����ه‌دا ده‌ش����كێته‌وه‌‪ .‬بایه‌كێتی‌و‬ ‫پارت����ی لێگه‌ڕێن حكوم����ه‌ت حكومه‌تی‬ ‫راس����ته‌قینه‌ بێت‌و به‌رنامه‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫جێبه‌جێب����كات‪ .‬بۆ ده‌بێت مودیر عامی‬ ‫ش����اره‌وانی یان كاره‌با‪ ،‬یان كشتوكاڵ‬ ‫یه‌كێتی ی����ان پارتی بێ����ت؟ گه‌ر ئێمه‌‬ ‫ده‌س����ت له‌هه‌ندێك شت هه‌ڵگیرن پێش‬ ‫هه‌م����وو كه‌س����ێك خۆمان موس����ته‌فید‬ ‫ده‌بین‪ ،‬س����ه‌رده‌می ئه‌وه‌ به‌س����ه‌رچوو‬ ‫هه‌موو جومگه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی حوكمڕانی‬ ‫به‌ده‌ست حیزبه‌وه‌ بێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫لێگه‌ڕێ����ن حكومه‌ت‪ ،‬حكومه‌تی خه‌ڵك‌و‬ ‫هاوواڵتیان بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬رۆڵ����ی س����ه‌رۆكی هه‌رێ����م‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ چی بوو؟‬ ‫د‪.‬به‌ره����ه‌م‪ :‬به‌ویژدان����ه‌وه‌ ده‌ڵیم كاك‬ ‫مه‌س����عود هاوكار‌و پش����تیوانمان بووه‌‪،‬‬ ‫وه‌كو س����ه‌رۆكی هه‌رێم مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫كردووین‌و له‌كۆمه‌ڵێك وێستگه‌ی گرنگ‬ ‫هه‌ڵوێس����تی جوامێران����ه‌ی نوان����دووه‌و‬ ‫پش����تیوانمان بووه‌‪ .‬له‌دڵه‌وه‌ سوپاسی‬ ‫ده‌ك����ه‌م‪ .‬بۆ هه‌مووم����ان گرنگه‌ پێگه‌ی‬ ‫ده‌ستووری‌و سیاسی‌و مه‌عنه‌وی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ����م رێزلێگیراو بێ����ت‌و هه‌موومان‪،‬‬ ‫به‌ئۆپۆزسیۆنیش����ه‌وه‌‪ ،‬هاریكاری بین‌و‬

‫لێگه‌ڕێی����ن س����ه‌رۆكی هه‌رێ����م بێت بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی سیاس ‌هت‌و به‌رنامه‌كانی‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی چاكسازی‌و دروستكردنی‬ ‫زه‌مینه‌ی كیانێكی پته‌و بۆ واڵته‌كه‌مان‬ ‫هاوكاری بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬یه‌كێك له‌بنه‌ما شارس����تانی‌و‬ ‫شه‌فافه‌كانی حوكمڕانی له‌دنیای ئه‌مڕۆدا‬ ‫راگه‌یاندنی س����ه‌روه‌ت‌و سامانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كاربه‌ده‌س����تان خۆیانه‌وه‌‪ ،‬ئایا ده‌كرێت‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م س����ه‌رو‌هت‌و سامانی خۆی بۆ‬ ‫رای گشتی ئاشكرا بكات؟‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران رێسای‬ ‫ره‌فت����اری فه‌رمانبه‌ران����ی حكومه‌ت����ی‬ ‫په‌سه‌ندكرد كه‌ به‌پێی ئه‌و رێسایه‌ ده‌بێ‬ ‫خاوه‌ن پل����ه‌ تایبه‌تیه‌كان س����ه‌رو‌هت‌و‬ ‫س����امانیان ئاش����كرا بكه‌ن‪ .‬من یه‌كه‌م‬ ‫كه‌س بووم لیستی سه‌ره‌وه‌ت‌و سامانی‬ ‫خۆم به‌ڕه‌سمی خسته‌ به‌رده‌م سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی دادوه‌ری ت����ا ئه‌وكات����ه‌ی‬ ‫ده‌س����ته‌ی نه‌زاهه‌ داده‌مه‌زرێت‌و ده‌ست‬ ‫به‌كاره‌كان����ی ده‌كات‌و تائێس����تا جگ����ه‌‬ ‫له‌جه‌ناب����ی كاك ئ����ازاد به‌رواری����ش ‪10‬‬ ‫وه‌زیر به‌هه‌مان ش����ێوه‌ داهاتی خۆیان‬ ‫له‌ئۆفیسی ده‌ستپاكی داناوه‌‪ .‬له‌به‌غداش‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ لیستی موڵك‌و سامانی‬ ‫خۆم پێشكه‌ش به‌ده‌سته‌ی نه‌زاهه‌ كرد‪،‬‬ ‫هیواداریش����یم له‌داهاتوودا ئه‌مه‌ ببێته‌‬ ‫نه‌ریتێك‌و په‌یڕه‌وی لێبكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ماوه‌یه‌كه‌ س����كرتێری م‪ .‬س‬ ‫پارتی‪ ،‬ف����ازڵ میرانی هێ����رش ده‌كاته‌‬ ‫سه‌ر حكومه‌ت‪ ،‬به‌ڕای تۆ هۆكه‌ی چییه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌م كاته‌دا؟‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬پێویست به‌ ته‌علیق ناكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬لێدوانه‌كانی راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌تۆ‌و حكومه‌ته‌كه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫د‪.‬به‌ره����ه‌م‪ :‬كه‌ ته‌س����ریحات زۆر بوو‪،‬‬ ‫باشیش ده‌گوترێت‌و خراپیش‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬كێش����ه‌ی كۆمپانیاكان����ی‬ ‫ئینته‌رنێ����ت‌و ده‌ره‌نجامه‌كانی له‌وانه‌ش‬ ‫وه‌س����تاندنی رێبه‌ر كویك به‌ئیش����ی تۆ‬ ‫ده‌زانرێت‪ ،‬له‌وباریه‌وه‌ چی ده‌ڵێیت‪ ،‬ئایا‬ ‫وه‌زاره‌تی گواس����تنه‌وه‌ قۆرغ كراوه‌ بۆ‬ ‫نه‌ورۆزتلیكۆم‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر وایه‌ له‌كابینه‌ی‬ ‫پێش����وودا نوێنه‌رایه‌ت����ی یه‌كێت����ی بۆ‬ ‫رازیبوون؟‬ ‫د‪.‬به‌ره����ه‌م‪ :‬یه‌كێك له‌و ش����تانه‌ی دژی‬ ‫وه‌ستاومه‌ته‌وه‌ دژیش����ی ده‌وه‌ستمه‌وه‌‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ی قۆرغكاری بازاڕو تیجاره‌ته‌‪،‬‬ ‫ده‌ب����ێ ئه‌وانه‌ی خه‌ریكی سیاس����ه‌تن‪،‬‬ ‫بازاڕ ب����ۆ ب����ازرگان‌و كۆمپانیاو خه‌ڵك‬ ‫به‌جێبهێڵن‪ ،‬به‌بڕوای من هه‌ر به‌رپرسێكی‬ ‫سیاس����ی به‌كاروب����اری بازرگانیی����ه‌وه‌‬ ‫خه‌ریك بێت‪ ،‬گه‌نده‌ڵیی����ه‌‪ ،‬لیژنه‌یه‌كی‬

‫به‌ئێوه‌ ده‌ڵێم سلێمانی ئه‌مڕۆو سلێمانی‬ ‫دوو س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌راورد بكه‌ن‪ ،‬ئایا‬ ‫وه‌ك����و یه‌كه‌‪ ،‬ك����ه‌الر‪ ،‬هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬رانیه‌و‬ ‫پش����ده‌ر‪ ،‬چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬وه‌كو دوو س����اڵ‬ ‫له‌مه‌وبه‌رن‪ ،‬ی����ان هه‌ڵمه‌تێكی فراوانی‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ده‌بینن‪،‬‬ ‫له‌س����لێمانی كۆمه‌ڵێك پ����ڕۆژه‌ په‌كیان‬ ‫كه‌وتبوو‪ ،‬ده‌ستمان پێكردنه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫كه‌مپی زانكۆی س����لێمانی كه‌ ئێس����تا‬ ‫س����یمایه‌كی شارس����تانی ش����اره‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی ه����ه‌ره‌ زۆری ته‌واوك����راوه‌‪،‬‬ ‫زانكۆكانی هه‌ڵه‌بجه‌و راپه‌ڕین‌و گه‌رمیان‬ ‫كران����ه‌وه‌و بیناكانیش����یان كاریان تێدا‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬پڕۆژه‌ی جوانكردنی سلێمانی‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك وه‌به‌رهێن روویان‬ ‫ل����ه‌م ش����اره‌كردووه‌‪ ،‬س����ه‌دان پڕۆژه‌ی‬ ‫ش����اره‌وانی‌و ته‌ندروس����تی‌و رێگه‌وبان‌و‬ ‫تایبه‌تمان پێكهێنا بۆ پێداچوونه‌وه‌ به‌و ئاوو ئ����اوه‌ڕۆ له‌س����لێمانی‌و ده‌وروبه‌ری‬ ‫گرێبه‌ستانه‌ی به‌ ئیحتیكاری دراون‪ ،‬من له‌جێبه‌جێكردن����دان‪ ،‬ئه‌مانه‌ نیش����انه‌ی‬ ‫وتوومه‌ ده‌بێ بازاڕی كوردستان بۆ هه‌موو ئه‌وه‌ن بایه‌خی پێویس����تمان به‌م شاره‌‬ ‫كۆمپانیاو س����ه‌رمایه‌گوزاران ئازاد بێت‪ ،‬دا‪ .‬ب����ه‌ دابه‌زاندنی ده‌س����ه‌اڵته‌كان بۆ‬ ‫نابێ حكوم ‌هت‌و حیزب ده‌ست له‌چاالكی س����لێمانی‌و ده����ۆك‌و ك����ه‌الر كۆمه‌ڵی‬ ‫ئابووی وه‌ربدات‪ ،‬به‌ڵێ له‌پاڵ یه‌كێتی‌و ئاس����ته‌نگی ئیداریمان راماڵیوه‌ له‌ڕێی‬ ‫پارت����ی كۆمه‌ڵی به‌رژوه‌ن����دی ئابووری خزمه‌تی ئه‌م ناوچانه‌و خه‌ڵكه‌كانیان‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ هه‌ن‌و ده‌یانه‌وێت له‌سه‌ر حسابی ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مه‌ له‌س����ه‌ر حس����ابی هه‌ولێر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵك خۆیان قه‌ڵه‌و بكه‌ن‪ ،‬نه‌بووه‌؟‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌حكومه‌ت‪ ،‬ده‌بێ زه‌مینه‌ی د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬هه‌ولێر پایته‌ختی كوردستانه‌و‬ ‫مونافسه‌ بڕه‌خسێنێت بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵك‬ ‫س����ودمه‌ند ب����ێ‪ ،‬وه‌ك وت����م ئه‌وانه‌ی‬ ‫خه‌ریكی سیاس����ه‌تن ده‌ب����ێ بازرگانی‌و‬ ‫مق����اوه‌الت بۆ خه‌ڵكی ت����ر به‌جێبێڵن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ بواری ئینته‌رنێتیش به‌ڵێ‬ ‫بازاڕی كوردس����تان دابه‌شكرابوو چه‌ند‬ ‫گرێبه‌ستێك به‌شێوه‌ی ئیحتیكاری دراون‬ ‫كه‌ هاوواڵتیان تیایدا زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بن‪ ،‬شایس����ته‌ی بای ‌هخ‌و پێش����كه‌وتنی زیاتر‬ ‫بۆیه‌ هه‌وڵماندا ئه‌و دوو بازاڕیه‌ له‌نێوان له‌مه‌ی ئێس����تایه‌‪ ،‬چونكه‌ گه‌شه‌كردنی‬ ‫هه‌ولێرو س����لێمانی كۆتایی پێبهێنین‪ ،‬هه‌ولێر هێمایه‌ بۆ گه‌ش����ه‌كردنی هه‌موو‬ ‫واتا مه‌رجی حكومه‌ت بۆ هه‌موو الیه‌ك كوردس����تان‪ ،‬به‌كورتی هه‌ولێرو دهۆك‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ ك����ه‌ نابێ ئیحتی����كاری بواری س����لێمانی‌و له‌س����ه‌روی هه‌مووشیانه‌وه‌‬ ‫ئینته‌رنێت بمێنێت‌و هه‌موو ش����اره‌كانی كه‌ركوك بۆ من وه‌كو یه‌كن‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫كوردستانیش وه‌كو یه‌كن‌و ده‌بێ چاالكی بۆش����مان ك����را كه‌رك����وك‌و ناوچ����ه‌‬ ‫ئابووی‌و بازرگانیان تێدا ئازاد بێت‪.‬‬ ‫دابڕێندراوه‌كانیشمان فه‌رامۆش نه‌كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬س����لێمانی پێش����تریش‌و له‌م ئاوێن����ه‌‪ :‬چ����ۆن ده‌ڕوانیت����ه‌ نێچیرڤان‬ ‫دوایی����ه‌ش به‌دۆخێكی تایبه‌ت تێپه‌ڕی‌و بارزان����ی‪ ،‬ئایا به‌كه‌س����ێكی ش����یاوی‬ ‫باس ل����ه‌وه‌ ده‌كرێ����ت له‌چ����او هه‌ولێر داده‌نێی����ت بۆ وه‌رگتنی ئه‌م پۆس����ته‌‪،‬‬ ‫دواكه‌وت����ووه‌‪ ،‬ئای����ا ئێ����وه‌ چیتان بۆ به‌پێ����ی ئه‌زموون����ی ت����ۆ قورس����ترین‬ ‫سلێمانی كرد؟‬ ‫ئاس����ته‌نگ چییه‌ دێته‌ رێ����ی؟ پێتوایه‌‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬س����لێمانی دڵه‌ زیندووه‌كه‌ی له‌م بارودۆخ����ه‌ی پارتی تێدا ده‌ژی كه‌‬ ‫كوردایه‌ت����ی‪ ،‬به‌و پێگه‌ی����ه‌ی له‌مێژووی ملمالنێیه‌ك����ی به‌رچ����او به‌دیده‌كرێت‌و‬ ‫سیاسی كوردستاندا هه‌یه‌تی‪ ،‬به‌و هێزه‌ ئۆپۆزس����یۆنێكی كاراش له‌كوردس����تان‬ ‫زیندووه‌ی له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌ی ئه‌م ش����اره‌ هه‌یه‌‪ ،‬بتوانێ سه‌ركه‌وتوو بێت؟‬ ‫خۆشه‌ویسته‌دا هه‌یه‌‪ ،‬شایسته‌ی هه‌موو د‪.‬به‌ره����ه‌م‪ :‬م����ن‌و نێچیرڤ����ان بارزانی‬ ‫خزمه‌تگ����وزاری‌و ئاوڕلێدانه‌وه‌یه‌كه‌‪ ،‬من هاوڕێین‌و كه‌سایه‌تیه‌كی كاراو كاریگه‌ری‬

‫لەپاڵ یەکێتی‌و پارتی‬ ‫کۆمەڵێک بەرژەوەندی‬ ‫ئابوری گەورە هەن‌و‬ ‫دەیانەوێت لەسەر‬ ‫حسابی بەرژەوەندی‬ ‫خەڵک خۆیان قەڵەو‬ ‫بکەن‬

‫كایه‌ی سیاسی كوردس����تانه‌‌و خاوه‌نی‬ ‫ئه‌زمونیش����ه‌‪ ،‬هی����وای س����ه‌ركه‌وتنی‬ ‫ب����ۆ ده‌خوازم‪ ،‬ك����ه‌ ئێس����تاش ده‌بێته‌‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌ت‪ ،‬پێویسته‌ هاوكاری‬ ‫بین له‌خزمه‌تكردنی خه‌ڵك‌و پرۆس����ه‌ی‬ ‫ئاوه‌دانی‌و چاكسازیدا‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یت ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫به‌شداری حكومه‌ت بكات یان نا؟‬ ‫د‪.‬به‌ره����ه‌م‪ :‬ئومێ����د ده‌كه‌م هه‌ر س����ێ‬ ‫الیه‌ن����ی ئۆپۆزس����یۆن بۆ چاكس����ازی‬ ‫ریشه‌یی‌و چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانه‌كانی‬ ‫ئێس����تا‪ ،‬به‌ش����داری حكوم����ه‌ت بكه‌ن‪،‬‬ ‫قۆناغه‌كه‌ش ئه‌م����ه‌ ده‌خوازێت‪ .‬با بێن‬ ‫له‌ناو حكومه‌ته‌وه‌ داكۆكی له‌چاكسازی‬ ‫بكه‌ن‌و ه����اوكاری ئاراس����ته‌ی خزمه‌تی‬ ‫خه‌ڵك بن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬چ����ۆن ده‌ڕوانیت����ه‌ كێش����ه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كانی به‌غدا‪ ،‬كێشه‌كانی هه‌رێم‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدا‪ ،‬ئایا مه‌ترس����ی ئه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫كورد راپێچی توندوتیژی بكرێت؟‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م‪ :‬ئێستا عێراق له‌ناو قه‌یرانێكی‬ ‫گه‌وره‌دایه‌و دۆخه‌كه‌ش مه‌ترس����یداره‌‪،‬‬ ‫وابیرنه‌كه‌ینه‌وه‌ له‌ده‌ره‌نجامه‌كانی ره‌وشی‬ ‫عێ����راق بێبه‌ری ده‌بی����ن‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی بۆ س����ه‌ر كوردس����تانیش‬ ‫ده‌بێ����ت‪ ،‬من بڕوام وای����ه‌ ئه‌م وه‌زعه‌ی‬ ‫عێ����راق له‌به‌رده‌م هه‌م����وو ئه‌گه‌ره‌كاندا‬

‫یەکەم کەس بووم لیستی سەروەت‌و‬ ‫سامانی خۆمم بە رەسمی خستە‬ ‫بەردەم ئەنجومەنی دادوەری‬

‫كراوه‌یه‌‪ ،‬پێویست ناكات ئێمه‌ بخزێینه‌‬ ‫یاری میح����وه‌رو میحوه‌ربازی‌و ملمالنێی‬ ‫ناوخۆیی‌و ئیقلیمییه‌وه‌‪ .‬به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‬ ‫خۆمان س����ه‌نگی مه‌حه‌ك بێت‪ .‬ئێستا‬ ‫كاتی یه‌كخستنه‌وه‌ی ناوماڵی خۆمانه‌ بۆ‬ ‫پاراستنی ده‌سكه‌وته‌كانمان‌و وه‌دیهێنانی‬ ‫خه‌ونه‌ دێرینیه‌كه‌ی خۆم����ان له‌ئازادی‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌ركێكی هاوبه‌شی‬ ‫هه‌موو الیه‌كه‌ به‌ئۆپۆزسیۆنیش����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌وڵه‌كانمان یه‌كخه‌ین‌و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫راپێچی هیچ ملمالنێیه‌كی ناپێویس����ت‬ ‫نه‌بین‪ ،‬س����ه‌باره‌ت به‌كێشه‌كانیش����مان‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدا له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستوورو‬ ‫به‌رژوه‌ندیه‌كان����ی خۆمان چاوپۆش����ی‬ ‫له‌مافه‌كانم����ان نه‌كه‌ین‪ ،‬ك����ورد ناتوانێ‬ ‫چاره‌نووسی خۆی بداته‌ ده‌ست قه‌ده‌ری‬ ‫ملمالنێی سوننه‌و شیعه‌وه‌‪ ،‬یان بچێته‌وه‌‬ ‫ژێر ركێف����ی حكوم���� ‌هت‌و عه‌قڵیه‌تێكی‬ ‫ناوه‌ندییه‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا باس له‌گێڕانه‌وه‌ی پڕۆژه‌ی‬ ‫ده‌ستووری هه‌رێمی كوردستان ده‌كرێت‬ ‫ب����ۆ په‌رله‌مان‪ ،‬ئایا رای تۆ له‌مباره‌یه‌وه‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫د‪.‬به‌ره����ه‌م‪ :‬ده‌س����توور به‌ڵگه‌نام����ه‌و‬ ‫گرێبه‌ستێكی سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی هه‌ره‌‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬ناكرێت ته‌نها به‌زۆرینه‌ی ئاسایی‬ ‫تێپه‌ڕێنرێت‪ ،‬پێویسته‌ كۆده‌نگیی هه‌ره‌‬ ‫زۆری كۆمه‌ڵگه‌ی كوردس����تانی له‌سه‌ر‬ ‫بێت‌و زامنی یه‌كخستنه‌وه‌ی ماڵی كورد‌و‬ ‫پاراستنی دیموكراس����ی‌و ئازادی بێت‪،‬‬ ‫هه‌ر پێداچوونه‌وه‌و هه‌ڵس����ه‌نگاندێكیش‬ ‫به‌م ئاراس����ته‌یه‌ بكرێت كارێكی باش‌و‬ ‫پێویسته‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پاش ده‌س����ت له‌كاركێش����انه‌وه‌‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م ساڵح‪ ،‬له‌ئاینده‌دا چی ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌كوردس����تان ده‌بێ����ت ی����ان له‌به‌غدا‪،‬‬ ‫به‌رنامه‌ی چییه‌؟‬ ‫د‪.‬به‌ره����ه‌م‪ :‬م����ن درێ����ژه‌ ب����ه‌كاری‬ ‫سیاس����ی خۆم ده‌ده‌م‪ ،‬له‌هه‌ر پۆست‌و‬ ‫پله‌یه‌كیشدابم‪ ،‬هیوادارم خزمه‌تی كێشه‌ی‬ ‫ره‌وای میلله‌ته‌كه‌م بك����ه‌م‌و رێبوارێكی‬ ‫كاروانی گه‌یشتن به‌ ئازادی هه‌تاسه‌ری‬ ‫كوردستان بم‪ ،‬به‌رنامه‌ی من كاركردنه‌ بۆ‬ ‫پاراستنی ده‌سكه‌وته‌ زۆرو زه‌وه‌نده‌كانی‬ ‫رابردوو كه‌ پێویس����ته‌ باشتر جێگیریان‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬هه‌روا گه‌ش����ه‌پێدانی سیستمی‬ ‫سیاس����ی‌و حوكمڕان����ی‌و نوێبوون����ه‌وه‌و‬ ‫چاكسازییه‌‪ ،‬له‌م قۆناغه‌ تازه‌یه‌دا هێزی‬ ‫براوه‌‪ ،‬هێ����زی وه‌اڵمدانه‌وه‌ی ویس����ت‌و‬ ‫داواكاری هاوواڵتیان‌و پێداویس����تیه‌كانی‬ ‫چاكس����ازییه‌‪ ،‬م����ن ئه‌ندام����ی یه‌كێتی‬ ‫نیش����تمانی كوردس����تانم‌و حیزبه‌كه‌شم‬ ‫خاوه‌نی س����ه‌ره‌وه‌ری‌و س����ه‌رمایه‌یه‌كی‬ ‫گ����ه‌وره‌ی كادی����ر‌و خه‌ڵك����ی لێهاتووه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مانه‌ كه‌ره‌س����ته‌ی ه����ه‌ره‌ گرنگی‬ ‫داهێن����ان‌و خه‌باتی ئه‌م س����ه‌رده‌مه‌ن‪،‬‬ ‫مه‌به‌س����تمه‌ به‌ڕابه‌رایه‌تی جه‌نابی مام‬ ‫ج����ه‌الل كار بۆ ئه‌وه‌ بكه‌ی����ن یه‌كێتی‪،‬‬ ‫حیزبی ئاینده‌و گۆڕانكاری بێت‪ ،‬هێزێك‬ ‫بێ����ت وه‌اڵمی ئیس����تحقاقی ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫له‌گۆڕان����كاری‌و نوێبوون����ه‌وه‌ بداته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌كه‌ره‌سته‌و ش����ێوازی پێشوو ناتوانین‬ ‫گره‌وه‌ك����ه‌ به‌رین����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و س����ه‌رده‌مه‌‬ ‫به‌سه‌رچوو حیزب به‌پاره‌ی خه‌ڵك بژی‪،‬‬ ‫هه‌موو پۆست‌و پله‌ حكومیه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای حیزبیبوون دابنێت‪ ،‬ده‌بێ حیزب‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی حكومه‌ته‌وه‌ ئی����داره‌ی واڵت‬ ‫بدات‪ ،‬نه‌ك ده‌س����تی به‌سه‌ردا بگرێت‪،‬‬ ‫پێویس����ته‌ ده‌رگا بۆ توانا‌و ش����اره‌زایی‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ كلیل����ی ئاینده‌ الی‬ ‫ئه‌وانه‌یه‌ كه‌ خزمه‌تی باش����تر ده‌كه‌ن‌و‬ ‫په‌ند له‌مێژوو ئه‌وانیتر وه‌رده‌گرن‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫ئایا "هه‌رێمێكی‌ كوردستان"ی‌ دیك ‌ه داده‌مه‌زرێت؟‬ ‫کوردەکانی سوریا‪ :‬بەڵێ دادەمەزرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سور ‌‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫سوریا‌و ره‌وه‌ند ‌‬ ‫هه‌ینی‌ داهاتوو له‌هه‌ولێر كۆده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی سیاسی‌ ده‌ڵێت "هه‌و ‌ڵ‬ ‫به‌رپرسێك ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ دامه‌زراندنی‌ هه‌رێمێكی‌ هاوشێوه‌ ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌سوریادا‬ ‫ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ی س���وریا رۆژ ب���ه‌ڕۆژ‬ ‫نائارامییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتردان‪ ،‬درێژه‌كێش���ان ‌‬ ‫له‌په‌ره‌گرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ۆڕش‌و نائارامی���ه‌كان پێكهات���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌سه‌ر چه‌ند‬ ‫ی ئه‌و واڵته‌ ‌‬ ‫دانیش���توان ‌‬ ‫جه‌مس���ه‌رێكی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و ئایین���ی‌‌و‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی‌‌و تائیفیدا دابه‌ش���كردووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ك���ورده‌كان ك���ه‌ پێكهاته‌یه‌كی‌ گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وریان ده‌یان���ه‌وێ‌ به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی هێ���زو توان���اكان‌و‬ ‫سه‌ریه‌كخس���تن ‌‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر‬ ‫خۆرێكخس���تنه‌وه‌یان‬ ‫كۆده‌بن���ه‌وه‌‌و كۆنفرانس ده‌به‌س���تن‪،‬‬ ‫عه‌بدولباق���ی‌ یوس���ف ئه‌ندام���ی‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌ به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی س���وریا‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫"‪ 200‬كه‌س له‌ره‌وه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫ی واڵت‌و نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫حیزب ‌ه كوردییه‌كان له‌م كۆنفرانس���ه‌دا‬ ‫به‌ش���دار ده‌بن‪ ،‬ب���ۆ گفتوگ���ۆ كردن‬ ‫ی‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ چۆنیه‌تی‌ هه‌ماهه‌نگ كردن ‌‬ ‫ه���ه‌وڵ‌‌و كۆشش���ه‌كانیان‌و س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی سوریا‌و كارا كردن ‌‬ ‫ی ئه‌مڕۆ ‌‬ ‫به‌ره‌وش ‌‬ ‫رۆڵی‌ كورد له‌شۆڕشی‌ سوریادا"‪.‬‬

‫پێكهات ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫ئایینیه‌كان ‌ی سوریا‬ ‫سوننه‌كان‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ %70‬دانیشتوان پێكده‌هێنن‌و‬ ‫هێ���زی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ناڕه‌زای���ی‌‌و‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كانی‌ س���وریان‪ .‬له‌نێو‬ ‫س���وننه‌كاندا "ئیخ���وان مس���لمین"‬ ‫پێگه‌یه‌ك���ی‌ به‌هێزی‌ هه‌ی���ه‌و له‌الیه‌ن‬ ‫توركیا‌و سعودیه‌و قه‌ته‌ره‌وه‌ پشتیوانی‌‬ ‫ده‌كرێن‌و ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌ سوریاش‬ ‫كه‌ بورهان غه‌لیون سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ "سوپای‌ ئازادی‌ سوریا" كه‌ ریاز‬ ‫ئه‌سعه‌د به‌رپرسیه‌تی‌ زیاتر نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫سوننه‌كان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كورده‌كان‬ ‫گه‌وره‌تری���ن كه‌مین���ه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ن‬ ‫له‌س���وریادا‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪ %15‬دانیشتوان‬ ‫پێكده‌هێنن‪ ،‬قوربانی‌ س���ه‌ره‌كی‌ رژێمه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌كانی‌ سوریان‌و ساكارترین‬ ‫مافه‌كانی‌ مرۆڤی���ان لێزه‌وت كراوه‌ كه‌‬ ‫مافی‌ خوێندن‌و ره‌گه‌زنامه‌یه‌‪ ،‬كورده‌كان‬ ‫به‌مدوایی���ه‌ ئه‌نجومه‌نێكیان پێكهێناوه‌‬ ‫به‌ناوی‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌ كوردی‌‬ ‫س���وریا"وه‌ كه‌ له‌‪ 10‬حی���زب‌و رێكخراو‬ ‫پێكدێت‪.‬‬ ‫مه‌سیحییه‌كان‬ ‫مه‌س���یحییه‌كان (دابه‌ش ده‌بن به‌سه‌ر‬ ‫چه‌ند تائیفه‌یه‌ك���دا)‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪ %10‬ی‬ ‫دانیشتوان پێكده‌هێنن‌و به‌شدارییه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆی���ان له‌ناڕه‌زاییه‌كانی‌ ئێس���تای‌‬ ‫س���وریادا هه‌ی���ه‌‌و له‌هاتنه‌س���ه‌ركاری‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان له‌سوریا ده‌ترسن‪.‬‬ ‫عه‌لەوییەکان‬ ‫عه‌لوییه‌كان كه‌ لقێكی‌ ش���یعه‌گه‌رین‪،‬‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ %10‬دانیش���توانی‌ س���وریا‬ ‫پێكده‌هێن���ن‪ ،‬به‌هێزتری���ن كه‌مایه‌تی‌‌و‬ ‫تائیفه‌ن له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ س���ااڵنێكی‌ زۆره‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌ له‌سوریادا‪،‬‬ ‫پۆس���ته‌ ب���ه‌رزه‌كان‌و دام���وده‌زگا‬ ‫ئه‌منی���ه‌كان‌و جومگه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌‬ ‫ئابوری���ان به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‌و كه‌مت���ر‬ ‫له‌ناڕه‌زاییه‌كاندا به‌شدارن‪.‬‬

‫ی‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ هه‌وڵێك ‌‬ ‫ی له‌سوریادا‬ ‫چڕوپڕ له‌ئارادایه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫هه‌رێمێك���ی‌ هاوش���ێوه‌ ‌‬ ‫كوردس���تان ب���ۆ ك���ورد دابمه‌زرێت‌و‬ ‫ی سوریاش‬ ‫ی نیشتمانی‌ كورد ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌و ئاڕاس���ته‌یه‌دا كار ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫"زیاد له‌هۆكارێك یارمه‌تیده‌رو هانده‌ر‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه كار ب���ۆ دامه‌زراندن ‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان بكه‌ین له‌سوریادا‪،‬‬ ‫هه‌رێمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌م ناوچه‌ كوردنشینه‌كان روبه‌رێك ‌‬ ‫ف���راوان پێكده‌هێن���ن له‌س���وریا ك��� ‌ه‬ ‫ی پارێزگای‌ حه‌س���ه‌كه‌و به‌شێك‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌له‌ب‌و ره‌قا‌و ناوچه‌كان ‌‬ ‫له‌پارێزگا ‌‬ ‫س���ه‌ر س���نووری‌ توركیا پێكده‌هێنن‪،‬‬ ‫ی زۆر‌ه‬ ‫دووه‌م ژم���اره‌ی‌ كورد ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ‪ 3‬ملیۆن كه‌س‬ ‫له‌س���وریادا كه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 22‬كلیۆن دانیش���توان ‌‬ ‫ده‌ب���ن له‌كۆ ‌‬ ‫سوریا"‪.‬‬ ‫یوسف پێداگری‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كرد ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م خواسته‌ ‌‬ ‫پێویست ‌ه توركیا دژایه‌ت ‌‬ ‫ی خزمه‌تكردن‬ ‫كورد نه‌كات‌و به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ك��� ‌ه روانینێكی‌ نوێ ‌‬ ‫به‌ئاش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫بۆ ك���وردو مافه‌كان ‌‬ ‫"ئێستا له‌هه‌ماهه‌نگیداین له‌گه‌ڵ‌ هه‌موو‬ ‫كه‌مایه‌تییه‌كانی‌ وه‌ك دروزو عه‌له‌وی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سوریا ‌‬ ‫مه‌س���یحییه‌كان بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاینده‌دا مافه‌كانمان پارێزراو بێت‪ ،‬له‌و‬ ‫ی‬ ‫چوارچێوه‌یه‌شدا دروشمی‌ دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی ده‌س���توریمان‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ المه‌ركه‌ز ‌‬ ‫به‌رز كردووه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫خۆپیشاندەرێکی سوریا‬

‫سوریا له‌نێوان خامه‌نئی‌‌و ئۆغلودا‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ئێران‌و توركیا دوو جه‌مسه‌ری‌ ته‌واو‬ ‫دژ به‌یه‌كن له‌روانینیاندا بۆ قه‌یرانی‌‬ ‫ئێستای‌ سوریا‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ ئێران‬ ‫پشتیوانی‌ له‌رژێمی‌ سوریا ده‌كات‌و‬ ‫خامه‌نه‌ئی‌ شۆڕشی‌ خه‌ڵك به‌"كاری‌‬ ‫تێكده‌رانه‌و ده‌ستی‌ ده‌ره‌كی‌"‬ ‫ناوده‌بات‪ ،‬توركیا شێلگیرانه‌ كار بۆ‬ ‫روخانی‌ رژێمی‌ به‌شار ئه‌سه‌د ده‌كاو‬ ‫پشت‌و په‌نای‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌‬ ‫سوریا‌و سوپای‌ ئازادی‌ سوریا"ی‌‬ ‫نه‌یاریه‌تی‌‪ ،‬ئۆغلو ده‌ڵێت "روخانی‌‬ ‫ئه‌سه‌د له‌ئانوساتدایه‌و سه‌رده‌می‌‬ ‫هه‌ستانه‌وه‌ی‌ شیعه‌كان كۆتایی‌ هات"‪.‬‬ ‫ئێران دۆستی‌ ‪ 32‬ساڵه‌ی‌ سوریا‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫توندوتۆڵی‌ ‪ 32‬ساڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ سوریادا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ زۆرب���ه‌ی‌ چاودێران‬ ‫پێیانوایه‌ روخان‌و گۆڕینی‌ ئه‌م رژێمه‌ی‌‬ ‫ئێستای‌ سوریا‪ ،‬گه‌وره‌ترین كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر پێگ���ه‌ی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ده‌بێ���ت له‌رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕس���تدا‌و‬ ‫رووداوێك���ی‌ به‌وجۆره‌ ده‌ڕژێته‌ خانه‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ واڵتانێكی‌ وه‌ك سعودیه‌و‬ ‫قه‌ته‌رو توركیا‌و له‌پش���ت ئه‌مانیشه‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاوه‌ كه‌ ملیاره‌ه���ا دۆالریان‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ گۆڕین���ی‌ ئ���ه‌م رژێمه‌‬ ‫سه‌رمایه‌كوزاری‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫سوریا‌و ئێران ماوه‌ی‌ ‪ 32‬ساڵه‌ له‌بڕگه‌‬ ‫مێژووییه‌ هه‌ره‌ گرنگه‌كانی‌ وه‌ك جه‌نگی‌‬ ‫عێراق‌و ئێران‌و جه‌نگی‌ كه‌نداوو روخانی‌‬ ‫سه‌دام‌و روانین بۆ كێشه‌كانی‌ لوبنان‌و‬ ‫فه‌له‌س���تین‌و دژایه‌تیكردنی‌ میحوه‌ری‌‬ ‫س���عودیه‌و میس���ر‌و دژایه‌تیكردن���ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌عیچراقدا‪ ،‬هاوهه‌ڵوێس���ت‌و‬ ‫ته‌با بوون‪.‬‬ ‫چاودێ���ران ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫روخانی‌ رژێمی‌ هاوكێشه‌ سیاسییه‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ به‌جارێك ده‌گۆڕێت‪ ،‬كه‌ زه‌بر‬ ‫وه‌ش���اندنێكی‌ كوش���نده‌ ده‌بێ���ت بۆ‬ ‫حیزبوالی‌ لوبنان‌و گروپ���ه‌ توندڕه‌وه‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانی‌ فه‌له‌س���تین‌و ك���ۆی‌‬ ‫ش���یعه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫س���ه‌ره‌نجام ده‌ش���بێته‌ هۆكاری‌ زیاتر‬ ‫گۆشه‌گیر كردنی‌ ئێران له‌ناوچه‌كه‌دا‌و‬ ‫توان���ای‌ ملمالنێی‌ كردنی‌ ئیس���رائیل‌و‬ ‫س���عودیه‌ی‌ الواز ده‌بێ���ت‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌‬ ‫هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردوو خامه‌نه‌ئی‌ رابه‌ری‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ شۆڕش���ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫س���وریا به‌كارێك���ی‌ ئیمپریالیس���تی‌‌و‬ ‫زایۆنی‌‌و تێكده‌رانه‌ ناوبرد كه‌ خزمه‌ت‬ ‫به‌گه‌النی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست ناكات‪.‬‬

‫داود ئوغلو ‬

‫ی‬ ‫هه‌ڵسانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هات‬ ‫شیعه‌كان كۆتای ‌‬ ‫ك ‌ه ‪ 20‬ساڵ‌ به‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ده‌ستیپێكرد‪ ،‬له‌م‬ ‫ی‬ ‫ساته‌و‌ه هه‌ڵسانه‌وه‌ ‌‬ ‫سوننه‌كان‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‬

‫دروزه‌كان‬ ‫‪ 500‬تا ‪ 700‬هه‌زار دروزی‌ له‌باش���ور ‌‬ ‫ی‬ ‫سوریادا نیشته‌جێن‪ ،‬هه‌فته‌ی‌ رابردوو‬ ‫یه‌كێك له‌سه‌ركرده‌ ناوداره‌كانی‌ دروز‪،‬‬ ‫"وه‌لید جانبوالد‪ :‬ئه‌وانی‌ سه‌رزه‌نشت‬ ‫كرد ك���ه‌ به‌ش���داری‌ له‌دامركاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫دژایه‌تییه‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫توركیا‪ :‬رۆژ رۆژی‌ هه‌ستانه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌التدارانی‌ ئیسالمی‌ ئێستای‌ توركیا‬ ‫شۆڕش���ی‌ ئێستای‌ س���وریادا ده‌كه‌ن‌و‬ ‫سوننه‌كانه‌‬ ‫كار ب���ۆ كاراتر كردن���ی‌ ئیخوانه‌كانی‌‬ ‫پش���تیوانی‌ به‌ش���ار ئه‌س���ه‌دن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "مایه‌ی‌ ش���ه‌رمه‌ ب���ۆ دروزه‌كانی‌ توركیا ش���ێلگیرانه‌ كار ب���ۆ روخانی‌ ده‌ك���ه‌ن له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ والتان���ی‌‬ ‫سوریا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان هه‌میشه‌ له‌ریزی‌ رژێم���ی‌ ئێس���تای‌ س���وریا ده‌كات‪ ،‬عه‌ره‌بیدا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ جڵه‌وی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫چاودێ���ران ه���ۆكار ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌م بگرنه‌ده‌س���ت‪ ،‬كه‌ سوریاش له‌سایه‌ی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ شۆڕشه‌كاندا بوون"‪.‬‬

‫عەلی خامنەئی‬ ‫روخانی‌ رژێمی‌ به‌عس���دا هه‌رچی‌ زیاتر‬ ‫ئاماده‌یه‌ بۆ ئه‌و ئامانجه‌‪.‬‬ ‫وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ توركی���ا "ئه‌حمه‌د‬ ‫داود ئۆغلو" بوژانه‌وه‌ی‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫له‌‪ 30‬ساڵی‌ رابردوودا به‌سه‌ر ‪ 3‬قۆناغدا‬ ‫دابه‌ش ده‌كات‪ :‬قۆناغ���ی‌ یه‌كه‌میان‪،‬‬ ‫له‌گ��� ‌هڵ‌ هه‌ڵگیرس���انی‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ جیهادیی‌‬ ‫له‌ئه‌فغانس���تان ده‌س���تپێده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌درێژه‌كێش���انی‌ جه‌نگ���ی‌ عێ���راق‌و‬ ‫ئێران‌و كشانه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ سۆڤیه‌ت‬ ‫له‌ئه‌فغانستان له‌كۆتایی‌ ده‌یه‌ی‌ ‪1980‬دا‬ ‫كۆتایی‌ دێت‪.‬‬ ‫قۆناغی‌ دووه‌م‪ ،‬به‌دوای‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ س���ۆڤیه‌تدا ده‌س���تپێده‌كات‌و‬ ‫به‌ده‌ركه‌وتن���ی‌ رێكخ���راوی‌ قاعیده‌و‬ ‫هێرش���ه‌كانی‌ ‪11‬ی‌ سێپتێمبه‌ر كۆتایی‌‬ ‫دێت‪.‬‬ ‫قۆناغی‌ س���ێهه‌م‪ ،‬قۆناغی‌ بوژانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێستای‌ ئیسالمییه‌كانیش له‌سایه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫رووداوانه‌دا كه‌ ئێستا واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تی‌ گرتووه‌ته‌وه‌و‬ ‫به‌به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌ ناوده‌برێت‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬ئۆغلو رایگه‌یاند‬ ‫"ئیتر هه‌ڵسانه‌وه‌ی‌ شیعه‌كان كۆتایی‌‬ ‫هات كه‌ ‪ 20‬ساڵ‌ به‌مه‌وبه‌ر ده‌ستیپێكرد‪،‬‬ ‫ی سوننه‌كان‬ ‫له‌م س���اته‌وه‌ هه‌ڵسانه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات باش���ترین نمون���ه‌ش‬ ‫ئه‌و واڵتان���ه‌ن كه‌ ش���ۆڕش‌و به‌هاری‌‬ ‫عه‌ره‌بیی���ان به‌خۆیانه‌وه‌ بینیوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫میسرو مه‌غریب‌و تونس‪ ،‬كه‌ له‌سایه‌ی‌‬ ‫ئاوابوون���ی‌ خ���ۆری‌ دیکتاتۆره‌كاندا‪،‬‬ ‫خۆری‌ ته‌وژمێكی‌ س���ونی‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫دیموكراتی‌ له‌هەڵهاتندایه‌"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫خوێنەرانی بەڕێزی گۆشەی "ژورێک لەئاوێنە"ی بەختیار عەلی ئاگادار دەکەینەوە‬ ‫بەهۆی کاری تایبەتی بەڕێزیانەوە‪ ،‬لەم ژمارەیەدا گۆشەکەی باڵو نابێتەوە‬

‫سلێمانی‌‌و پالن‌و پاڵو‬ ‫شێركۆ جه‌وده‌ت‬ ‫شاره‌زا له‌گه‌شه‌پێدانی‌ مرۆیی‬

‫ئه‌م بابه‌ته‌ په‌یامێكه‌ بۆ هه‌موو دڵس���ۆزانی‌‬ ‫واڵت ب���ه‌ هه‌م���وو جیاوازیه‌كانیان���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ه‌و مامه‌خه‌مانه‌ی‌ كه‌ دڵنی���ام هه‌رچه‌نده‌‬ ‫جیاوازیه‌كانیان له‌یه‌كی���ان دوور بخاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پاراستنی‌ به‌رژوه‌ندیه‌ ستراتیجیه‌كانی‌‬ ‫ژی���ان‌و ئاین���ده‌ی‌ كۆمه‌ڵگاكه‌ی���ان یه‌كیان‬ ‫ده‌خات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌م په‌یامه‌ تایبه‌ت نییه‌ ته‌نها به‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌‪-‬یه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو هه‌وڵێكه‌ بۆ‬ ‫وێناكردنی‌ قۆناغێكی‌ شارستانێتی له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪-‬دا له‌ڕوانگه‌ی‌ ئه‌و هه‌له‌ مێژووی‌‌و‬ ‫ستراتیژیانه‌ی‌ له‌ڕه‌وتی‌ گه‌شه‌پێدانی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌‌و پایته‌ختی‌ رۆش���نبیری‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪-‬دا روویان داوه‌‪.‬‬ ‫وته‌یه‌كی‌ جوان هه‌ی���ه‌ ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر پالن‬ ‫هه‌بێت پاڵویش ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز به‌بێ‌‬ ‫پالن پ�ڵ�او نابێت‪ .‬هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ ش���ارو‬ ‫مه‌ده‌نییه‌ت داده‌مه‌زرێنن بۆ ئه‌وه‌یانه‌ ئاستی‌‬ ‫بژێوی‌‌و مرۆییان گه‌ش���ه‌ پێبده‌ن‌و به‌ پالن‬ ‫پ�ڵ�او ده‌رخواردی‌ تاك ب���ه‌ تاكی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫بده‌ن‌و رۆش���نبیری‌‌و زانس���ت‌و مه‌ده‌نییه‌ت‬ ‫بگه‌یه‌ننه‌ ئاستی‌ شیاوو شازی‌ شارنشین بن‌و‬ ‫دڵنیام كاتێك سلێمان پاشای‌ بابان شاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ دامه‌زراند بۆ هه‌مان مه‌به‌س���ت‬ ‫بوو‪ ،‬بۆیه‌ لێره‌دا جێ���ی‌ خۆیه‌تی‌ له‌خۆمان‬ ‫بپرسین چه‌ند دانیشتوانی‌ ئه‌م شاره‌ هه‌ست‬ ‫به‌ شارنش���ینی‌ ده‌كه‌ن دوای‌ زیاتر له‌بیست‬ ‫س���اڵ حوكمڕانی‌ كوردی‌ هه‌ر له‌دابینكردنی‌‬ ‫خزمه‌تگوزاریه‌كانه‌وه‌ تا پێگه‌یشتنی‌ به‌هاو‬ ‫مافه‌ مرۆییه‌ بااڵكان له‌ناو تاك‌و كۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫تاچه‌ند هاوواڵتیان سودمه‌ندن له‌خێرو بێری‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و پاڵو ده‌خۆن‌و چه‌ن���دی‌ تریان‬ ‫زه‌قه‌ی‌ چاویان دێت؟‬ ‫چه‌ندمان هه‌س���ت به‌ ژیانێكی‌ شارستانی‌‌و‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و رۆشنبیری‌ ده‌كه‌ین‌و چه‌ندمان به‌‬ ‫دڵنیاییه‌وه‌ شارێكی‌ مۆنۆپۆڵكراوی‌ ده‌ستی‌‬ ‫چه‌ند سه‌رمایه‌دارێكی‌ سیاسی‌ ده‌بینین؟‬ ‫چه‌ندمان هه‌س���ت به‌ برپرسیارێتی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌و قه‌یرانه‌ زانستی‌‌و رۆشنبیری‌‌و‬ ‫ئه‌خالق���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیان���ه‌ی‌ ك���ه‌ زۆرێك‬ ‫له‌بڕیار به‌ده‌س���ته‌ خود په‌رس���ته‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫شاره‌ هۆكاری‌ سه‌رهه‌ڵدانیانن؟‬ ‫لێره‌وه‌ ده‌مه‌وێت ئه‌و راستیه‌ روون بكه‌مه‌وه‌و‬ ‫بیگه‌یه‌نم كه‌ شاری‌ س���لێمانی‌ وه‌ك گشت‬ ‫شاره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌ڕه‌وڕه‌وه‌ی‌‬ ‫پرنسیپه‌كانی‌ گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫مرۆیی‌و شارس���تانییه‌ت له‌ڕووی‌ هۆشیاری‌‌و‬ ‫ئه‌ندازیاری‌‌و زانس���تی‌‪...‬و هتد به‌ شێوازێك‬ ‫الیداوه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ر ئێستا یه‌كالو یه‌كڕیز‬ ‫ببینه‌وه‌و پالن دابنێین‪ ،‬ئه‌وا به‌ دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ الی‌ كه‌مه‌وه‌ ده‌ بۆ پانزه‌ س���اڵی‌ تری‌‬ ‫ده‌وێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ داخه‌وه‌ ملمالنێ���ی نێوان زۆرێك‬ ‫له‌لۆبیه‌ سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئابووریه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و ش���اره‌ حه‌یاته‌كه‌‬ ‫گه‌یشتۆته‌ ئاستی‌ زیانبه‌خشین به‌ شاده‌مارو‬ ‫ستراتیجه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی‌ گه‌شه‌سه‌ندنی‌ ئه‌م‬ ‫ش���اره‌‪ ،‬هه‌ر له‌فه‌رامۆشكردنی‌ بونیادناوه‌ی‌‬ ‫ناخ‌و هزرو ده‌روون‌و ره‌فتاری‌ تاكه‌كانه‌وه‌ تا‬ ‫وه‌كو ئه‌و ملمالنێیه‌ سیاسیه‌ نادرووستانه‌ی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت تاكی‌ كوردس���تانی بكه‌نه‌ بووكه‌‬ ‫شووش���ه‌و رۆبۆتی‌ كۆنترۆڵكراوی‌ ده‌س���تی‌‬ ‫زۆرێك له‌وانه‌ی‌ ش���اخ‌و ش���اریان خس���ته‌‬ ‫گیرفانیانه‌وه‌‪ .‬جه‌نگێكی س���اردی ئابووری‬ ‫رانه‌گه‌یه‌نراوی گه‌وره‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌رپا بووه‌ له‌نێوان سه‌رمایه‌داره‌ سیاسیه‌كان‬ ‫یان سیاسیه‌ سه‌رمایه‌داره‌كاندا كه‌ ئاسه‌واری‌‬ ‫له‌جه‌نگی‌ چه‌كداری‌‌و س���ه‌ربازی‌‌و سیاس���ی‌‬ ‫ناوخۆ كه‌متر نابێ‌ گه‌ر زیاتر نه‌بێ‌‪.‬‬ ‫كۆمپانیا زه‌به‌الحه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫شاری‌ سلێمانییان كردۆته‌ گۆڕه‌پانی‌ جه‌نگی‌‬ ‫سه‌رمایه‌گوزاری‌‌و بزنسی‌ نێوانیان‪.‬‬ ‫ره‌وتی‌ قۆرخكاری‌‌و یاریكردن به‌یاسا وه‌اڵمی‌‬ ‫پێ نیی���ه‌ بۆ چه‌نده‌ها پرس���یاری‌ گه‌وره‌و‬ ‫مه‌ترس���یدار له‌س���ه‌ر چاره‌نووس‌و ئاینده‌ی‌‬ ‫ئه‌م جه‌نگه‌ س���ارده‌ ئابوریه‌ رانه‌گه‌یه‌نراوه‌‬ ‫كه‌ سیاسه‌تی‌ له‌پشته‌‌و سیستمی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و ش���اری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ره‌و رووی‌ پرس���یاری‌ جدی‌‌و مه‌ترسیدار‬ ‫كردۆته‌وه‌ كه‌ به‌ داخه‌وه‌ وه‌اڵمیان پێ‌ نییه‌و‬ ‫س���ه‌رقاڵییان به‌جه‌نگی‌ ئابوری‌ په‌رده‌پۆش‬ ‫كراو به‌ یاسا هه‌رێمی‌ كوردستان‌و گۆڕه‌پانی‌‬ ‫جه‌نگه‌كه‌ی‌ كه‌ ش���اری‌ س���لێمانییه‌ له‌بیر‬ ‫بردونه‌ته‌وه‌و پێده‌چێت به‌ ده‌س���تی‌ خۆیان‬ ‫گۆڕس���تانی‌ له‌ناوچوون بۆخۆیان‌و ش���اره‌‬ ‫حه‌یاته‌كه‌ هه‌ڵكه‌نن‌و بێگومان ئاینده‌شیان‬ ‫له‌ئاینده‌ی‌ تانس���ۆچێله‌ری‌ گه‌وره‌ بازرگانی‌‬ ‫تلیاك‌و س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ پێشوی‌ توركیا‌و‬ ‫برلس���كۆنی‌ سه‌رۆكی‌ پێش���وو سێكسبازی‌‬ ‫به‌ناوبانگی‌ ئیتالیاو چه‌ندین سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ ده‌ره‌كی‌‌و ناوخۆیی‌ وه‌ك ئه‌وان‬ ‫گه‌ر خراپتر نه‌بێ‌ باشتر نابێ‪.‬‬ ‫پێموایه‌ ئه‌م راس���تیانه‌ به‌ڵگه‌ نه‌ویس���تن‌و‬ ‫هه‌م���وان تیای���دا ده‌ژین‌و ناخ���ی‌ زۆرمان‬ ‫ده‌س���ووتێنن‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���داو‬ ‫له‌نێوان ده‌یان‌و س���ه‌دان هه‌ڵه‌ی‌ ستراتیجی‌‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌دا بامش���تێك له‌خه‌روارێك‬ ‫بگرین ‪-:‬‬ ‫كوا چاره‌نووسی‌ كۆلێژی‌ فێتێرنه‌ری‌ جاده‌ی‌‬ ‫عه‌واڵ‌و شوقه‌كانی‌ شنیار؟‬ ‫ك���وا چاره‌نووس���ی‌ یاریگای‌ ق���االوه‌ی‌ الی‌‬

‫به‌نزینخانه‌ی‌ مه‌والنا كه‌ به‌ بڕی‌ زیاتر له‌س ‌ێ‬ ‫ملیۆن دۆالر دراوه‌ به‌ كۆمپانیایه‌كی‌ توركی‌‌و‬ ‫ته‌واو نه‌كراوه‌؟‬ ‫ك���وا چاره‌نووس���ی‌ ش���وێنی‌ پاس���ه‌كانی‌‬ ‫مه‌سڵه‌حه‌ی‌ س���لێمانی‌ كه‌ هی‌ حكومه‌ته‌و‬ ‫هه‌روا ماوه‌ته‌وه‌و دراوه‌ به‌ كێ‌؟‬ ‫كوا چاره‌نووس���ی‌ به‌ن���داوی‌ چه‌ق چه‌ق كه‌‬ ‫ب���ڕی‌ دوو ملیار دۆالری‌ ب���ۆ ته‌رخان كراو‬ ‫هه‌ندێكی‌ پاش ته‌واو بوون روخا؟‬ ‫ئایا س���ایلۆكه‌ی‌ س���لێمانی‌ ته‌واو ئه‌بێ‌ یان‬ ‫نا؟‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ‪ 400‬قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌ك���ه‌ ت���ه‌واو‬ ‫ئه‌بێت یان نا؟‬ ‫ك���وا چاره‌نووس���ی‌ كارگه‌ی‌ ش���ه‌كره‌كه‌ی‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و ئامێرو كه‌ل‌و په‌له‌كانی‌ چییان‬ ‫لێهات؟‬ ‫تا ئێس���تا زۆرێك له‌فه‌رمانگه‌ حكومیه‌كان‬ ‫كرێچی���ن‌و زۆرب���ه‌ی‌ خزمه‌تگوزاریه‌كان���ی‌‬ ‫رێگاوب���ان‌و ئ���اوو ئاوه‌ڕۆو‪...‬هتدیان ته‌واو‬ ‫نه‌بووه‌ یان به‌پێی‌ كواڵیتی‌ پێویست نین‪.‬‬ ‫یان ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر هه‌ندێ���ك له‌پڕۆژه‌و‬ ‫كۆمپانی���ا ته‌كنه‌لۆجیه‌كان���ی‌ ئه‌م ش���اره‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان ده‌كرێت‪ ،‬یان چه‌ندین‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ تر كه‌ ئه‌وه‌نده‌ زۆرن نازانیت باسی‌‬ ‫كامیان بكه‌ی���ت‪ .‬هه‌ندێ���ك ده‌ڵێن زۆرێك‬ ‫له‌وان���ه‌ی‌ ئیدیعای‌ دڵس���ۆزییان بۆ ش���اره‌‬ ‫حه‌یاته‌ك���ه‌ ده‌كرد هه‌ر ئه‌وانه‌ن كه‌ ش���اره‌‬ ‫حه‌یاته‌كه‌یان (حه‌په‌لوش) كردووه‌و هێمای‌‬ ‫وه‌جاخكوێری‌ ئه‌م ش���اره‌یان خستۆته‌ روو‬ ‫كه‌ له‌ڕاس���تیدا ئه‌م ش���اره‌ هه‌رگیز وه‌جاخ‬ ‫كوێ���ر نه‌بووه‌و به‌درێژایی مێ���ژوو تا ‪17‬ی‌‬ ‫شوباتی‌ ‪2011‬و رۆژانی‌ دواتر ئه‌م راستیانه‌‬ ‫س���ه‌لمێنراوه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ش ب���ه‌ره‌وڕووی‌ ئه‌و‬ ‫راستیه‌مان ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئێمه‌ له‌قه‌یرانێكی‌‬ ‫مه‌ترسیداری‌ مرۆییدا ده‌ژین‪ ،‬چونكه‌ زۆرێك‬ ‫له‌بڕیاربه‌ده‌سته‌كان‌و سه‌رمایه‌دارو تاكه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاكه‌م���ان له‌به‌ها مرۆیی���ه‌كان الیان‬ ‫داوه‌و تووشی چه‌ندین نه‌خۆشی بوون وه‌ك‬ ‫خودپه‌رستی‌‌و خودپه‌س���ه‌ندی‌‌و لێهاتوویی‬ ‫له‌درۆك���ردن‌و فێلك���ردن‌و خۆخواردنه‌وه‌و‬ ‫خۆله‌ناوبردن‪....‬هت���د ك���ه‌ ئه‌مانه‌ له‌ڕووی‌‬ ‫زانستی‌ گه‌شه‌پێدانی‌ مرۆییه‌وه‌ به‌ هێماكانی‌‬ ‫نه‌خۆش���ی ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‬ ‫داده‌نرێن‌و چاره‌سه‌ره‌كه‌شی یان به‌ دووباره‌‬ ‫بونیادنانه‌وه‌یانه‌ له‌ڕووی‌ مرۆیی‌و زانس���تی‌و‬ ‫ره‌فتاریی���ه‌وه‌‪ ،‬یان ب���ه‌ بونیادنانی‌ نه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ‌و پاراس���تنی‌ ئه‌وه‌ی‌ خێ���ری‌ تێدا ماوه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ���گادا له‌تووش���بوون به‌نه‌خۆش���ی‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ س���ه‌رده‌م‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێت‬ ‫له‌ڕێ���ی ده‌زگاو تیمی پس���پۆڕو زانس���تی‌‌و‬ ‫ش���اره‌زاو به‌ئه‌زموون چاره‌س���ه‌ر بكرێت‌و‬ ‫زانك���ۆكان‌و قوتابخانه‌كان بكرێنه‌ تیمارگای‌‬ ‫مرۆیی‌و په‌روه‌رده‌یی پاشان زانستی‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌وه‌ مه‌ترس���ی ئه‌گ���ه‌ری‌ كارانه‌بوون‌و‬ ‫بایه‌خن���ه‌دان‌و كه‌مته‌رخه‌م���ی‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫تیمارگا مرۆیی‌و زانس���تیه‌كانمان له‌زانكۆ‌و‬ ‫قوتابخانه‌كان ده‌رده‌كه‌وێت‪ .‬له‌م سه‌روبه‌نده‌دا‬ ‫هه‌واڵ���ی‌ مۆڵه‌تنه‌دانی‌ زانكۆی‌ كوردس���تان‬ ‫بۆ زانس���ت‌و ته‌كنه‌لۆجیامان پێگه‌یشت بۆ‬ ‫وه‌رگرتنی‌ فێرخوازان له‌ش���اری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌م زانكۆیه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫لێیان به‌ ئاگابم ده‌یانه‌وێت به‌وپه‌ڕی‌ تواناو‬ ‫ئه‌زموون‌و لێهاتووییانه‌وه‌ بیس���ه‌لمێنن كه‌‬ ‫یه‌كێكن له‌باشترین تیمارگا مرۆیی‌و زانستی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‌و‬ ‫به‌هۆی‌ رێپێنه‌دانی‌ وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵو‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ی‌ زانس���تی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ رێگه‌ی���ان لێگی���راوه‌ به‌بێ‌‬ ‫دیاریكردن���ی‌ هۆكارێك���ی‌ فه‌رم���ی‌‌و روون‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ته‌وه‌ كه‌ به‌ربه‌سته‌كان بخاته‌‬ ‫روو‪ .‬به‌م شێوه‌یه‌ش ئه‌م شاره‌ بێبه‌ش كرا‬ ‫له‌خزمه‌تگوزاریه‌كانی‌ ئه‌م ده‌زگاستراتیجی‌‌و‬ ‫مه‌عریفی‌و زانس���تیه‌ كه‌ هی���وا ‌ی گه‌وره‌ی‌‬ ‫بوژانه‌وه‌ی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێی‌ ئه‌م شاره‌و هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ لێ پێشبینی‌ ده‌كرێت له‌ڕووی‌‬ ‫زانستی‌‌و ته‌كنه‌لۆجیه‌وه‌و هۆكارو به‌رپرس‌و‬ ‫ئاینده‌ش���ی‌ دیارنیی���ه‌ له‌هه‌رێمێك���دا ك���ه‌‬ ‫ده‌یه‌وێت هه‌ولێر بكاته‌ دوبه‌ی‌و سلێمانیش‬ ‫بكاته‌ پایته‌ختی‌ رۆشنبیری‌‪.‬‬ ‫شایه‌نی‌ باس���ه‌ كه‌ ستراتیجی‌ گه‌شه‌پێدان‌و‬ ‫راستكردنه‌وه‌ی‌ ره‌وتی‌ په‌روه‌رده‌و فێركردن‌و‬ ‫بنیادنانه‌وه‌ی‌ مرۆیی له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪-‬دا‬ ‫له‌چه‌ندین دۆكیۆمێنت‌و پالنی‌ په‌سه‌ندكراوو‬ ‫باوه‌ڕپێكراوه‌وه‌ جه‌ختی‌ له‌س���ه‌ر كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫وه‌ك پالنی‌ س���تراتیجی‌ وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌‬ ‫بااڵی‌ كابینه‌ی‌ پێشووی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و ماسته‌ر پالنی‌ شاری‌ سلێمانی‬ ‫كه‌ بڕی���اره‌ تاوه‌ك���و س���اڵی‌ ‪ 2027‬ته‌واو‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌و ماس���ته‌ر پالنه‌ی‌ كه‌ هه‌روه‌ك‬ ‫پالنی‌ س���تراتیجی‌ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌الیه‌ن پس���پۆڕو ش���اره‌زایانی‌ ناوخۆیی‌و‬ ‫جیهان���ی‌‌و به‌هاوكاری‌ زۆرێ���ك له‌ڕێكخراوه‌‬ ‫به‌سه‌رپه‌رش���تی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵتی���ه‌كان‌و‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ فه‌رم���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ هه‌ڵبژێ���راوی‌ پارێزگاو خودی‌‬ ‫پارێزگاری‌ پێشووی‌ س���لێمانی‌‌و حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان داڕێژراون‪.‬‬ ‫پێش���ێلكاری‌ له‌پ�ل�ان‌و س���تراتیژ‬ ‫پێش���ێلكارییه‌كی‌ مه‌زنی‌ ئه‌خالقی‌‌و مرۆییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ نان‌و ژیان‌و زانس���ت‌و‬ ‫ئایین���ده‌ی‌ هاوواڵتیانه‌وه‌ هه‌یه‌ بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫دڵنی���ا بین كه‌ پاڵو ئ���اوا دابین ناكرێت بۆ‬ ‫میلله‌ت‌و هه‌میشه‌ بێ‌ پالنی‌ بێ‌ پاڵوی‌‌و بێ‌‬ ‫كاڵویشی لێده‌وه‌شێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫وته‌بێژی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتوو‪ :‬سیاسه‌تی‌ ئێستا ‌ی یه‌كگرتوو‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ هه‌یه‌ به‌هه‌ڵكشانی‌ ئیسالمیه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫یه‌كگرتوو له‌دوای‌ رووداوه‌كانی‌ زاخۆو‌ه‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانی‌ له‌پێشتر توندتره‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك وای‌ بۆده‌چن كه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫په‌رچه‌كرداره‌‪ ،‬هه‌ندێكی‌ تر ده‌ڵێن ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵوێسته‌یان په‌یوه‌ندیی‌ به‌هه‌ڵكشان ‌‬ ‫ئیسالمیه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌م چاوپێكه‌وتن ‌هی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬سه‌الحه‌دین بابه‌كر وته‌بێژ‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ یه‌كگرتوو ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساز كرد بۆ وه‌اڵمدانه‌و‌ه ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫ئه‌م پرسیارانه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬یه‌كگرتوو رایگه‌یاند به‌شدار ‌‬ ‫ی حكومه‌ت���دا ناكات‪ ،‬د‪.‬سه‌الحه‌دین بابه‌كر‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫له‌كابین��� ‌ه ‌‬ ‫ی زاخۆ‌و دهۆك‬ ‫به‌اڵم پێ���ش روداوه‌كان ‌‬ ‫ی جاران كاره‌كانی‌ به‌ڕێوه‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫ی میانڕه‌وان ‌ه ‌‬ ‫یه‌كگرتوو سیاس���ه‌تێك ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت یه‌كگرت���وو‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬ئایا ئ���ه‌و‌ه په‌رچه‌كردار نیی ‌ه‬ ‫ی هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی میانڕه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫سیاس���ه‌تێك ‌‬ ‫كه‌ به‌شداری‌ ناكه‌ن؟‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌ڵوێست ‌‬ ‫د‪.‬س���ه‌الحه‌دین‪ :‬راس���ت ‌ه ئێم��� ‌ه به‌اڵم ئێس���تا ئیستفاد‌ه ‌‬ ‫ی توندتر‬ ‫ی نه‌كه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو گۆڕان كردووه‌و به‌سیاسه‌تێك ‌‬ ‫بڕیارمانداو‌ه به‌ش���دار ‌‬ ‫ی ئێو‌ه‬ ‫درێ���ژ‌ه بده‌ین ب ‌ه ئۆپۆزس���یۆنبوونمان سیاس���ه‌ت ده‌كات؟ لێكدانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی چییه‌ بۆ ئه‌مه‌؟‬ ‫ی ئه‌دا ‌‬ ‫ی ورد ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان‌و چاودێری��� ‌‬ ‫د‪.‬س���ه‌الحه‌دین‪ :‬ئه‌مان��� ‌ه دوورن‬ ‫حكومه‌تیش ده‌كه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه پێمانوای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ڕاستیه‌وه‌‪ ،‬یه‌كگرتوو هه‌ر له‌وكاته‌و‌ه ‌‬ ‫هیچ ش���تێك نه‌گۆڕاو‌ه هه‌تا شایست ‌ه ‌‬ ‫ی تێدا بكرێت‪ ،‬دروس���تبوو‌ه میانڕه‌و بووه‌‪ ،‬له‌ئێستا‌و‬ ‫ئه‌وه‌بێ���ت ك ‌ه به‌ش���دار ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و داهاتووش���دا هه‌ر میانڕه‌ویش ده‌بێت‪،‬‬ ‫تائێس���تاش سیس���تم ‌‬ ‫ی له‌هه‌رێمدا هه‌روه‌ك���و جاران به‌اڵم ئێم ‌ه ئێس���تا له‌ئۆپۆزس���یۆنین‪،‬‬ ‫ئی���دار ‌‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆنیش ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‌و بیرده‌كرێته‌وه‌‌و كارو كار ‌‬ ‫چاالكیه‌كانی���ش وه‌ك���و جارانه‌‌و هیچ ره‌خن ‌ه بگرێ���ت‌و په‌نج ‌ه بخات ‌ه س���ه‌ر‬ ‫ی نابینرێت‪ ،‬كه‌موكورتی���ه‌كان‪ ،‬له‌هه‌م���وو دنیاش‬ ‫ی جدد ‌‬ ‫ی چاكساز ‌‬ ‫ئاسۆیه‌ك ‌‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆنه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م ‌ه ئه‌رك ‌‬ ‫ئه‌مان���ه‌ش وایانك���ردوو‌ه بڕی���ار ‌‬ ‫ی ده‌چێت‌و‬ ‫ی نه‌بین له‌حكومه‌ت‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت ‌ه به‌ره‌و توندڕه‌و ‌‬ ‫ئه‌وه‌بده‌ین به‌شدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌قام‌و داوا ‌‬ ‫ێ ن���ادات به‌داوا ‌‬ ‫له‌گه‌ڵئه‌وه‌شدا پێمانوای ‌ه ئه‌و حكومه‌ته‌ش گو ‌‬ ‫ی پێشوو‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬به‌چاكس���ازی‌‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ی حكومه‌ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫هه‌ر درێژكراو‌ه ‌‬ ‫ی جاران ك ‌ه هه‌موو‬ ‫ی ئیداره‌ی ‌‬ ‫ی (پارتی‌‌و یه‌كێتی‌) سیس���تم ‌‬ ‫یان حكومه‌ته‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی كوردس���تان پێیوای��� ‌ه ئ���ه‌و‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئێم ‌ه خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی���ه‌‌و هه‌م���ان كارنام ‌ه ‌‬ ‫ی ئیداره‌كردن نایه‌ت‌و‬ ‫ی رابوردوومان بڕیارماندابوو سیستم ‌ه به‌كه‌ڵك ‌‬ ‫له‌كۆنگر‌ه ‌‬ ‫ی سیس���تمێك ‌ه دنیایه‌ك ك���ه‌م‌و كورتی‌‌و‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌م ده‌وره‌ی��� ‌ه ب ‌ه ئۆپۆزس���یۆن ‌‬ ‫ی هێناوه‌ت��� ‌ه به‌رهه‌م‪،‬‬ ‫ی بادینانیش گرف���ت‌و ئه‌زم ‌ه ‌‬ ‫بمێنینه‌وه‌‪ ،‬بێگومان روداو ‌‬ ‫ی تر بیر‬ ‫ی س���ه‌باره‌ت ب��� ‌ه ئێم ‌ه ئ���ه‌وان نایانه‌وێ���ت به‌جۆرێك ‌‬ ‫بارودۆخه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی دیموكراسیه‌ت‌و بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانن س���ورن له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫ئاڵۆزتركرد‪ ،‬بنه‌ماكان ‌‬ ‫ی راده‌ربڕی���ن‌و سیستمه‌‪.‬‬ ‫پێكه‌وه‌ژی���ان‌و ئ���ازاد ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌و سیس���تم‌و ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫ی پرسیاریان له‌سه‌ر‬ ‫هه‌موو ئه‌و شتان ‌ه ‌‬ ‫ی تر مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫دروس���تكردن‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكرد روونتر‌و وایكردوو‌ه ئێو‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئێس���تا‌و ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫باشتر ئه‌وه‌مان بۆ ده‌ركه‌وت ك ‌ه فعله‌ن له‌گه‌ڵ بارودۆخ ‌‬ ‫ی بكه‌ن؟‬ ‫ئه‌و حكومه‌ت��� ‌ه هه‌م���ان درێژكراو‌ه ‌‬ ‫د‪.‬س���ه‌الحه‌دین‪ :‬بێگوم���ان به‌ڵ���ێ‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێشووه‌‌و به‌هه‌مان سیستم ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬

‫سه‌باره‌ت به‌سوتانی‬ ‫باره‌گاکانی‬ ‫ی‬ ‫یه‌کگرتوو‪ ،‬كونسوڵ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا رایگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م كلتوره‌ كلتور ‌‬ ‫رژێمی‌ پێشوو بووه‌‬ ‫ی به‌رپرس ‌ه له‌و‬ ‫چونك ‌ه ده‌س���ه‌اڵت خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌م���ڕۆ هاتۆت ‌ه‬ ‫هه‌م���وو بارودۆخ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی ش���وباته‌و‌ه ك ‌ه خۆپیش���اندان‬ ‫له‌‪‌ 17‬‬ ‫ی پێكرد‪ ،‬ئه‌و كات‬ ‫ی ده‌س���ت ‌‬ ‫له‌سلێمان ‌‬ ‫ی به‌رزكرای���ه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی بنه‌ڕه‌ت��� ‌‬ ‫داواكار ‌‬ ‫ی ب ‌ه بڕیار‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬په‌رله‌مانیش كرد ‌‬ ‫له‌و كاته‌و‌ه هه‌تا ئێستا هیچ یه‌كێك له‌و‬ ‫ێ نه‌بوون‪ ،‬ئه‌و هه‌موو‬ ‫داواكاریان ‌ه جێبه‌ج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاكسازی‌‌و بڕیار‌و راسپاردان ‌ه ‌‬ ‫پڕۆژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌رێت له‌سه‌ر چاكسازی‌‌و نه‌هێشتن ‌‬ ‫ی ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌روه‌كو خ���ۆ ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ��� ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه پێمانوای ‌ه ده‌س���ه‌اڵت ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆی���دا بچێت���ه‌و‌ه له‌م سیس���تم ‌‬ ‫حوكمڕانییه‌دا له‌كوردستان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی روداوه‌كان��� ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بادینان ده‌بینین سیاس���یه‌ت ‌‬ ‫ناوچ ‌ه ‌‬ ‫یه‌كگرت���وو توندت���ر ب���ووه‌‪ ،‬ده‌وترێت‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ب ‌ه هه‌ڵكشان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ئیسالمیه‌كان له‌ناوچه‌كه‌دا؟‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬سه‌الحه‌دین‪ :‬بێگومان وایه‌‪ ،‬به‌هار ‌‬ ‫ی پێكردووه‌‪،‬‬ ‫ی گه‌الن ك ‌ه ده‌س���ت ‌‬ ‫ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫وایكردوو‌ه ئه‌و دیكتاتۆران ‌ه ‌‬ ‫ی ئاگر‌و ئاس���ن‬ ‫ده‌یان س���اڵ ‌ه به‌زه‌بر ‌‬ ‫ی گه‌له‌كانیان ك���ردوو‌ه به‌ر ئه‌م‬ ‫حوكم ‌‬ ‫ی‬ ‫ئازادیی��� ‌ه بكه‌ون‌و چیت���ر خه‌ڵك راز ‌‬ ‫ی تاكڕه‌وان ‌ه حوكم‬ ‫نه‌ب���ن به‌حوكمێك��� ‌‬ ‫بكرێ���ت‪ .‬ئه‌مه‌ش ش���تێك ‌ه بمانه‌وێت‌و‬ ‫ی به‌س���ه‌ر هه‌موو‬ ‫نه‌مانه‌وێت كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫واڵتان��� ‌‬ ‫هه‌م���وو سیس���تم ‌ه حوكمڕانیه‌كانیش‬ ‫ی خۆیاندا‬ ‫پێداچون���ه‌و‌ه ب ‌ه حوكمڕان��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫بكه‌ن‌و له‌نێویشیاندا حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 20‬س���اڵ ‌ه ب ‌ه‬ ‫كوردس���تان ك ‌ه نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كرێت ك ‌ه ئه‌م‬ ‫یه‌ك شێواز حوكمڕان ‌‬ ‫شێواز‌ه كۆمه‌ڵێك گه‌نده‌ڵی‌‌و كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی هێناوه‌ت ‌ه ئاراوه‌‪ ،‬پێویست‬ ‫كه‌موكورت ‌‬ ‫ی پێ���دا بكرێت‌و‬ ‫ده‌كات پێداچون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تاش ئه‌و‌ه بووه‌ت ‌ه داواكارییه‌ك ‌‬ ‫ی كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌نوكه‌ی���ی‌‌و خه‌ڵك��� ‌‬ ‫حیزب‌و الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كان‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵتیش‬ ‫هه‌موو س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫دانی���ان به‌وه‌داناو‌ه ك ‌ه ئه‌م سیس���تم ‌ه‬ ‫ی پێویس���ت ‌ه‬ ‫پ���ڕ‌ه له‌كه‌موكورت��� ‌‬ ‫پێداچون���ه‌و‌ه بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم بۆ نایكه‌ن؟‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و‌ه پرس���یاره‌كه‌یه‌‌و هه‌موو خه‌ڵك ‌‬ ‫ی وه‌اڵمه‌كه‌ی���دا‬ ‫كوردس���تان ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت‪.‬‬ ‫ی بكه‌یت‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر وردتر باس��� ‌‬ ‫ی ئێو‌ه‬ ‫مه‌به‌ستم ئه‌وه‌ی ‌ه ئایا ئه‌و بڕیار‌ه ‌‬ ‫ی به‌وه‌و‌ه نیی ‌ه ك ‌ه ئیسالمیه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌ناوچ ‌هی‌ بادینان له‌هه‌ڵكشانن؟‬ ‫د‪.‬س���ه‌الحه‌دین‪ :‬ئاشكرای ‌ه له‌بادینان‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی‌‌و جه‌م���اوه‌ر ‌‬ ‫دوو حیزب��� ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه پارت ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫یه‌كگرتوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن���ه‌كان ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌رئه‌نجام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باره‌گاكان ‌‬ ‫س���ه‌لماندووه‌‪ ،‬س���وتاندن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی بادینان‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫یه‌كگرت���وو له‌ده‌ڤ���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه هه‌روه‌كو‬ ‫هیچ پاس���اوێك‪ ،‬به‌ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زاتییه‌و‌ه س���وتاندن ‌‬ ‫وتومان ‌ه له‌ڕوو ‌‬ ‫باره‌گاكانم���ان تایبه‌تبوو به‌یه‌كگرتوو‪،‬‬ ‫ی مه‌وزوعیی���ه‌و‌ه تایبه‌ت ‌ه‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ڕوو ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌هه‌موو خه‌ڵك ‌‬

‫ی ناوخۆ بوو‪،‬‬ ‫ی شه‌ڕ ‌‬ ‫ئه‌م كلتور‌ه كلتور ‌‬ ‫ئه‌و كلت���ور‌ه له‌واڵت��� ‌ه دواكه‌وتوه‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و واڵتانه‌ی ‌ه ك ‌ه دیموكراس��� ‌‬ ‫كلتور ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫تێدا نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌كو كونسوڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ باره‌گا ‌‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫رایگه‌یاند له‌كات ‌‬ ‫ی باره‌گاك ‌ه‬ ‫یه‌كگرتوو له‌زاخۆ‪ ،‬له‌به‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یان���د ك��� ‌ه ئه‌م كلت���ور‌ه كلتور ‌‬ ‫ی پێشوو بووه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه هه‌موو‬ ‫رژێم ‌‬ ‫ی مرۆڤ‌و‬ ‫ی دیموكراس���ی‌‌و ماف ‌‬ ‫بنه‌ماكان ‌‬ ‫ی كاركردن‌و یه‌كت���ر قبوڵكردن‬ ‫ئ���ازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باره‌گاكان نیشان ‌ه ‌‬ ‫ی س���وتان ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫سه‌رس���وڕمانیان له‌س���ه‌ر دروستبووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م روداوان ‌ه متمان ‌ه ‌‬ ‫خه‌ڵك به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراس��� ‌‬ ‫كه‌مبۆته‌و‌ه ب ‌ه ئه‌زمون ‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪.‬‬ ‫ی ده‌ك���ه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���بین ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬كۆمه‌ڵ‪ ،‬ب ‌ه یه‌كه‌و‌ه به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫بك���ه‌ن له‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫پارێزگاكان؟‬ ‫د‪.‬س���ه‌الحه‌دین‪ :‬ئ���ه‌و‌ه یه‌كێك ‌ه له‌و‬ ‫ی ك ‌ه له‌پێش���ه‌‪ ،‬ئێم ‌ه خۆمان‬ ‫ئه‌گه‌ران ‌ه ‌‬ ‫ێ ئه‌گه‌رم���ان‬ ‫وه‌ك���و یه‌كگرت���وو س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫دیاریكردوو‌ه بۆ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫پارێ���زگاكان‪ ،‬یان ب ‌ه ته‌نی���ا دابه‌زین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی���ان له‌گ���ه‌ڵ ه���ه‌ردوو الیه‌نه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬یاخود لیس���تێك ‌‬ ‫تر ‌‬ ‫ی دروس���ت ده‌كه‌ین‪ ،‬ئێستاش‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ك ‌ه له‌به‌رده‌ست ‌‬ ‫ێ ئه‌گه‌ر‌ه‬ ‫یه‌كگرتوودایه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و س ‌‬ ‫وه‌رده‌گیرێـت دوای‌ گفتوگۆكردن‪.‬‬ ‫ی كۆم���ه‌ڵ چۆن‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫هه‌ڵده‌س���ه‌نگێنیت ك��� ‌ه ده‌گوترێ���ت‬ ‫ی كۆمه‌ڵ گۆڕاو‌ه ب ‌ه به‌راورد‬ ‫سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچ ‌ه ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پێ���ش روداوه‌كان��� ‌‬ ‫بادینان؟‬ ‫پێمانوای��� ‌ه‬ ‫د‪.‬س���ه‌الحه‌دین‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئێمه‌‌و كۆمه‌ڵ له‌ئاس���تێك ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوكار ‌‬ ‫ی ب���ااڵ ‌‬ ‫زۆرباش���دایه‌‪ ،‬لیژن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬هه‌ردووالش���مان له‌ب���ه‌ر‌ه ‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ب ‌ه یه‌ك���ه‌و‌ه كارده‌كه‌ین‬ ‫ی بادین���ان‌و‬ ‫له‌پێ���ش روداوه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش‬ ‫ی روداوه‌كانی���ش‌و دوا ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیمان باش بووه‌‌و هاوهه‌ڵوێست‬ ‫ی‬ ‫بووین له‌كاروچاالكیه‌كانمان‪ ،‬سیاسه‌ت ‌‬ ‫كۆم���ه‌ڵ ه���ه‌ر ب���ه‌و ش���ێو‌ه ب���ووه‌‌و‬ ‫ئێستاش په‌یوه‌س���تن ب ‌ه هه‌موو خاڵ ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ی ئۆپۆزسیۆن‌و هه‌ر س ‌‬ ‫هاوبه‌ش���ه‌كان ‌‬ ‫المان به‌یه‌كه‌و‌ه بڕیارده‌ده‌ین له‌س���ه‌ر‬ ‫پرس ‌ه چاره‌نوسسازه‌كاندا‪.‬‬

‫ده‌ستوری هه‌رێم له‌نێوان به‌رداشی حیزبه‌كاندا ده‌هاڕدرێت‬

‫زۆربه‌ی حیزبه‌كانی ناو په‌رله‌مان پێیان باشه ده‌ستور بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆ ناو په‌رله‌مان ته‌نیا پارتی نه‌بێت‬ ‫ كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫پڕۆژه‌یاسای ده‌ستوری هه‌رێمی‬ ‫كوردستان كه‌ له‌ساڵی ‪2008‬‬ ‫په‌سه‌ندكرا‌و له‌ساڵی ‪ 2009‬جارێكی تر‬ ‫هه‌موار كرایه‌وه‌و ‪ 7/25‬هه‌مان ساڵی‬ ‫بۆ راپرسی له‌سه‌ری دیاریكرد‪ ،‬كه‌چی‬ ‫به‌هۆی دروستبوونی ئۆپۆزسیۆنێكی‬ ‫به‌هێز‌و وه‌ستانه‌وه‌ دژی ده‌نگدان به‌و‬ ‫پڕۆژه‌یه‌‪ ،‬دواجار راپرسیه‌كه‌ نه‌كرا‌و‬ ‫بۆكاتێكی "گونجاو" دواخرا‪ ،‬له‌وكاته‌وه‌‬ ‫تاكو ئێستا ئه‌م یاسایه‌ نه‌ده‌خرێته‌وه‌‬ ‫به‌ر راپرسی‌و نه‌ده‌شگه‌ڕێنرێته‌وه بۆ‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬تاكه‌موكوڕیه‌كانی دیاری‬ ‫بكرێن‌و ده‌ستكاری بكرێت‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی ‪ ‌60‬په‌رله‌مانتار له‌فراكسیۆنه‌‬ ‫جیاجیاكانه‌وه‌‪ ،‬داوای هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫یاس���ای په‌س���ندكردنی پڕۆژه‌ یاسای‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌وێوه‌‪ ،‬جارێكی تر ده‌ستوور بێننه‌وه‌‬ ‫ن���او په‌رله‌م���ان‌و له‌ڕێگ���ه‌ی لیژنه‌ی‬ ‫پسپۆڕه‌وه جارێكیتر پێداچوونه‌وه‌ به‌‬ ‫پڕۆژه‌ یاساكه‌دا بكرێت‪.‬‬ ‫كاردۆ محه‌مه‌د سه‌رۆكی فراكسیۆنی‬ ‫گۆڕان پێیوایه‌ به‌بێ ده‌ستور ناتوانین‬ ‫قسه‌ له‌سه‌ر س���ه‌روه‌ری یاسا بكه‌ین‌و‬ ‫دیاریكردنی چوارچێوه‌ی ده‌سه‌اڵته‌كان‬ ‫به‌ ده‌س���تور ده‌چه‌س���پێت‪ .‬باس���ی‬ ‫له‌وه‌ش���كرد‪ ،‬كه‌ یاسای په‌سه‌ندكردنی‬ ‫پڕۆژه‌ی ده‌ستوری هه‌رێمی كوردستان‬ ‫كات���ی راپرس���ی بۆدی���اری ك���راوه‌‌و‬ ‫ئه‌نجامن���ه‌دراوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ "ئێس���تا ئه‌م‬ ‫یاس���ایه‌ به‌س���ه‌رچووه‌‌و م���ردووه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك وتیش���ی "ده‌بێ���ت كۆده‌نگی‬

‫یه‌كێتی‪ :‬له‌نێوان‬ ‫گۆڕان‪ :‬ئه‌م‬ ‫كه‌موكوڕی‌و بێ‬ ‫ره‌شنوسه‌ی‬ ‫هه‌ی ‌ه كاریگه‌ریی كه‌موكوڕیدا‪،‬‬ ‫باشترین‬ ‫حیزبی‬ ‫چاره‌سه‌ر‬ ‫به‌سه‌ره‌وه‌یه‌و‬ ‫ده‌بێت نیشتیمانی هێنانه‌وه‌یه‌تی بۆ‬ ‫په‌رله‌مان‬ ‫بێت‬

‫پارتی‪:‬‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‬ ‫كۆی ده‌ستوره‌ك ‌ه‬ ‫بۆ په‌رله‌مان‬ ‫چیرۆكی شیردا‬ ‫بۆ داپیردا‬ ‫دروستده‌كاته‌وه‌‬

‫نیش���تمانی س���ه‌رجه‌م پێكهاته‌كان���ی وتیش���ی "بۆیه ئێم���ه‌ داوامانكردووه‌ راپرسی؟ ئه‌وان نه ‌ده‌یده‌نه‌ راپرسی‌و‬ ‫له‌سه‌ر بێت‌و نابێت كاریگه‌ری سیاسی‌و ئه‌م یاس���ایه‌ هه‌م���وار بكرێته‌وه‌‪ ،‬نه‌ك نه‌ده‌شیگه‌ڕێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و ‪ 60‬په‌رله‌مانت���اره‌ی ن���او‬ ‫حیزبی له‌س���ه‌ر بێت‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێت ده‌س���تووره‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌ستووره‌كه‌‬ ‫هه‌مواربكرێت���ه‌وه‌و به‌تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی نابێت هه‌مواربكرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ره‌شنوسه‌‌و په‌رله‌مان‪ ،‬زۆربه‌ی كوتله‌ س���یاییه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان به‌ش���ێوازو شوناس���ی هێش���تا به‌ ته‌واوی په‌س���ه‌ندنه‌كراوه‌‪ ،‬واژۆیان كردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هیچ یه‌كێك‬ ‫سیسته‌مه‌كه‌یه‌‌و پێویسته‌ سیسته‌مێكی به‌ڵك���و له‌ڕێی هه‌مواركردنی یاس���ای له‌په‌رله‌مانتاران���ی پارت���ی واژۆی���ان‬ ‫پڕۆژه‌ی ده‌س���تور‪ ،‬جارێكی تر داوای نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانی بێت"‪.‬‬ ‫ئاس���ۆكه‌ریم په‌رله‌مانت���اری پارتی‬ ‫گ���ۆران ئ���ازاد په‌رله‌مانت���اری گه‌ڕاندن���ه‌وه‌ی ده‌س���توره‌كه‌ ده‌كه‌ین‌و‬ ‫یه‌كێتی له‌فراكس���یۆنی كوردس���تانی‌ له‌ڕێگ���ه‌ی لیژنه‌ی تایبه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬بڕگه‌ له‌فراكسیۆنی كوردستانی‪ ،‬نه‌یشارده‌وه‌‪،‬‬ ‫روونیكرده‌وه‌‪ ،‬كه‌ یاسای په‌سه‌ندكردنی به‌ڕگه‌ی گفتوگۆی له‌سه‌ر بكرێت‌و ئه‌گه‌ر كه‌ هیچ په‌رله‌مانتارێكی پارتی‪ ،‬واژۆی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایه‌ نه‌كردووه‌‌و‬ ‫پڕۆژه‌ ده‌س���تور له‌م���اوه‌ی رابردوودا‪ ،‬پێویست بوو ده‌سكاری بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی یه‌كێتی ده‌ڵێت وتی ئه‌م���ه‌ داوایه‌ك���ه‌‌و ده‌كرێت رای‬ ‫تاكو ئێستا ‪ 3‬جار هه‌مواركراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫له‌ڕووی زه‌مه‌نییه‌وه‌ ‪ 3‬ساڵی به‌سه‌ردا "دۆخی هه‌رێمی كوردس���تان ‪ 3‬ساڵه‌ كۆمه‌ڵێ���ك په‌رله‌مانتار له‌گه‌ڵی نه‌بن‌و‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‌و به‌س���ه‌رچووه‪ ‌،‬فه‌لسه‌فه‌ی به‌بێ ده‌ستور تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و كۆمه‌ڵێك له‌گه‌ڵی بن‪ .‬له‌باره‌ی گرفتی‬ ‫قانونی���ش وای���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ یاس���ا دوای ده‌س���تووره‌ ئه‌وه‌نده‌ باشه‌‌و گوێ له‌و هاتنه‌وه‌ی ده‌س���تور بۆ په‌رله‌مان وتی‬ ‫تێپه‌ڕبوون���ی زه‌مه‌نێ���ك به‌س���ه‌ریدا‪ ،‬ده‌نگانه‌ ناگرن‪ ،‬كه‌ داوای پێداچوونه‌وه‌ی "ئه‌م داوایه‌ی ئ���ه‌وان وه‌كو ئه‌وه‌ وایه‌‬ ‫ده‌كرێت داوای هه‌م���واری بكه‌ینه‌وه‌ ‪ ،‬بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌ی بۆ تا ئێس���تا نایده‌نه‌ بیده‌نه‌ ده‌ست قه‌ده‌ر‪ ،‬چونكه‌ دیارییان‬

‫نه‌كردووه‌‪ ،‬كه‌ كه‌موكوڕیه‌كه‌ له‌كوێدایه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌بوایه‌ به‌ خاڵ دیاری بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌پڕۆژه‌ یاسای ‪ 60‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌‪ ،‬له‌‬ ‫باره‌ی پێكهێنانی لیژنه‌كه‌‪ ،‬داواده‌كه‌ن‌و‬ ‫پس���پۆڕ بن‌و‌ به‌ ئیجماع بێت‪ .‬به‌ڕای‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی پارتی‪ ،‬ئه‌مه‌ كێش���ه‌‬ ‫دروستده‌كاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێت دیاری‬ ‫بكه‌ن كوێی ئه‌م ده‌س���توره‌ پێویسته‌‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه كاری له‌سه‌ر بكاته‌وه‌‪ .‬خۆ‬ ‫ئه‌م ده‌ستووره‌ به‌یه‌ك رۆژ دانه‌نراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌خاڵ���ی یه‌كه‌می م���اده‌ی یه‌كه‌می‬ ‫‌یاس���ای هه‌موارك���راوی ره‌شنوس���ی‬ ‫ده‌ستوری هه‌رێمی كوردستان له‌ساڵی‬ ‫‪ ‌،2009‬ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات‪ ،‬كه‌ دوای‬ ‫ره‌زامه‌ندی رێژه‌ی دوو له‌س���ه‌ر سێی‬ ‫په‌رله‌مانتاران‪ ،‬پێویس���ته‌ بخرێته‌ به‌ر‬ ‫راپرسییه‌كی گشتی‪.‬‬ ‫ئاسۆ كه‌ریم ده‌لێت "ئه‌وه‌ په‌رله‌مان‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ده‌س���توور داده‌نێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ میلله‌ته‌ ده‌ستور داده‌نێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫خه‌ڵكه‌ بڕیاری له‌سه‌ر ده‌دات‪ ،‬كه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌س���توره‌ به‌كه‌ڵك دێت ی���ا نا‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌وه‌ی ل���ه‌ڕووی سیاس���یه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویستی به‌سازانی سیاسییه‌وه‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ده‌كرێت له‌كۆبوونه‌وه‌ی پێنج قۆڵیه‌كه‌‬ ‫باس بكرێت"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی یه‌كێتی‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬یه‌كالنه‌كردنه‌وه‌ی ده‌س���توری‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‪ ،‬ك���ۆی ئه‌زمونی‬ ‫دیموكراتی‌و س���ه‌روه‌ری یاس���ا‌و مافی‬ ‫م���رۆڤ‪ ،‬له‌ب���ه‌رده‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌دان‌و‬ ‫له‌هه‌ر ئه‌گه‌رێكداو له‌غیابی ده‌س���توردا‬ ‫دكتاتۆریه‌ت زاڵ ببێت وتیشی "ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌مانه‌ دروش���مه‌‌و ته‌نیا به‌ده‌س���تور‬ ‫ده‌توانی���ن زامن���ی چه‌س���پاندنی ئه‌و‬ ‫دروشمانه‌ بكه‌ین"‪.‬‬

‫ئه‌حزابی زاواو‬ ‫خه‌زوره‌كان ‌ی‬ ‫كوردستان‬ ‫ له‌م كوردس���تانه‌ ئه‌گه‌ر زاوایه‌ك یان‬‫خه‌زورێكی‌ ده‌س���ه‌اڵتدارت نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫نابیت ب���ه‌ هیچ‪ ،‬ه���ه‌ر ‪ 5‬پارته‌ بااڵكه‌‬ ‫زاواو خ���ه‌زوره‌كان به‌ڕێ���وه‌ی ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌تاڵه‌بانی كه‌ خ���ه‌زوری به‌جێی‬ ‫هێشت ده‌س���ه‌اڵتی بۆ زاواو مناڵه‌كانی‬ ‫گواس���ترایه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕێگ���ه‌ی خه‌زورته‌وه‌‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ببیت به‌ سه‌ره‌ك وه‌زیران‪ ،‬یان‬ ‫ببیت به‌ وه‌زیری ده‌ره‌وه‪ ،‬یان كه‌س���ی‬ ‫دووه‌م���ی پ���ارت وه‌ك كاك���ه‌ محه‌مه‌د‬ ‫تۆفی���ق ره‌حیم‪ ،‬یان س���ه‌رۆك كوتله‌ی‬ ‫په‌رله‌مان وه‌ك یه‌كگرتووی ئیس�ل�امی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬یان وته‌بێژی حیزب وه‌ك‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی‪ ،‬حیزبه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫بۆیه‌ گه‌شه‌یان نه‌كردوو‌ه زاواو خه‌زوری‬ ‫فه‌عال‌و خۆشه‌ویستیان نه‌بووه‌! ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ته‌وێت حیزبی گه‌وره‌ دروست بكه‌یت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ زاواو خ���ه‌زوری باش دیاری‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬ ‫ نالی���ا‪ 6 :‬هه‌زار مریش���كی گوندی‬‫چناره‌ی ده‌ربه‌ندیخان له‌ترسی رێوییه‌ك‬ ‫مردوون‪ .‬نازانم ئه‌دی ئێمه‌ كو له‌ترسی‬ ‫ئه‌م سه‌دان مه‌سئوله‌ قڕمان تێ ناكه‌وێت!‬ ‫له‌داخی ئه‌م هه‌موو مناڵی مه‌س���ئول‌و‬ ‫زاواو خه‌زوره‌ زراومان ناته‌قێت‪..‬‬ ‫ تاك���و ‪ 3‬الیه‌نی ئۆپۆزس���یۆنی ناو‬‫په‌رله‌مانی كوردس���تان ره‌شنووس���یان‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كانی عێراق‬ ‫ئاماده‌ كرد‪ ،‬تاڵه‌بان���ی هه‌موو عێراقی‬ ‫له‌هۆڵێک كۆكرده‌وه‌‪ ،‬سیاسه‌ت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫تاڵه‌بانی ده‌یكات‪ ،‬حه‌كایه‌تیش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ده‌یهۆنێته‌وه‌‪ ،‬تا ئه‌م پڕۆژه‌‬ ‫ده‌نووس���ێت ئه‌و تێر ده‌بێت‌و ده‌س���ت‬ ‫هه‌ڵده‌گرێت‪.‬‬ ‫ "بڕی���اره‌ به‌منزیكان���ه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬‫ئیس�ل�امی كۆنگره‌ ببه‌س���تێت‪ ،‬به‌پێی‬ ‫زانیارییه‌كانی‌ خه‌ندان‪ ،‬له‌و كۆنگره‌یه‌دا‬ ‫گۆڕانكاری ریشه‌یی له‌مه‌كته‌بی سیاسیو‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ دێته‌ ئ���اراوه‌"‪ .‬به‌ ‪13‬‬ ‫كۆنگ���ره‌ ئ���ال عه‌بدولعه‌زی���ز له‌حیزب‬ ‫نه‌جوڵێنران‪ ،‬ب���ه‌ ‪ 36‬كۆنگره‌ی تریش‬ ‫ده‌س���تیان لێ نادرێت‪ ،‬ت���ا حیزب بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌ نه‌گواسترێته‌وه‌‪ ،‬قه‌ت‬ ‫به‌ كۆنگره‌ زیندوو نابێته‌وه‌ ‪.‬‬ ‫ "ئه‌م���ڕۆ ‪15‬ی كانون���ی دووه‌م���ی‬‫‪ ،2011‬كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی كوردس���تان‬ ‫له‌ی���ه‌ك كاتدا دوو كۆبونه‌وه‌ی جیاوازی‬ ‫ئه‌نجامدا‪ ،‬یه‌كه‌میان له‌گه‌ڵ (بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی) له‌شاری‬ ‫س���لێمانی‌و دووه‌میان له‌گ���ه‌ڵ (پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان"‪ .‬شانده‌ گه‌وره‌كه‌‬ ‫ب���ۆ الی كاك نێچیرڤ���ان‌و بچوكه‌كه‌ش‬ ‫بۆ الی كاك���ه‌ موع���اره‌زه‌ی بێ پاره‌و‬ ‫گیرفان‪ ،‬ئۆپۆزس���یۆنێك ئه‌مه‌ كرداری‬ ‫بێت هه‌ر باش���تره‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ قاوغه‌‬ ‫ئه‌س���ڵییه‌كه‌ی خۆی���ان‪ ،‬كۆمه‌ڵ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌یه‌كگرت���وو گۆڕان جی���ا بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌رو ئۆپۆزس���یۆنی شه‌قام‬ ‫به‌ینیان عه‌رزو ئاس���مانه‌‪ ،‬ئه‌م حیزبانه‌‬ ‫ح���ه‌زی ده‌س���ه‌اڵت كردویانییه‌ت���ی به‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن نه‌ك جوڕه‌ی سكی ئیمه‌‪.‬‬ ‫ "سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‌و سكرتێری‌‬‫گشتی یه‌كێتی نیش���تمانی كوردستان‬ ‫ج���ه‌الل تاڵه‌بانی‪ ،‬له‌واڵت���ی ئه‌ڵمانیاوه‌‬ ‫نامه‌یه‌كی ئاراسته‌ی‌ مه‌كته‌بی راگه‌یاندنی‬ ‫ینك كرد بۆ راگرتنی شه‌ڕی‌ راگه‌یاندنی‬ ‫دژ به‌ گۆڕان"‪ ،‬تاڵه‌بانی ده‌زانێت كات‌و‬ ‫ش���وێنی شه‌ڕ ئاماده‌ بكات‪ ،‬راگه‌یاندنی‬ ‫كاڵفام سه‌ر له‌نه‌خشه‌ی ئه‌و ده‌رناكات‪،‬‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنێك هه‌میش���ه‌ له‌ته‌نگان���ه‌‬ ‫فریای بكه‌وێت‌و كورس���ی وه‌فادارانه‌ی‬ ‫بۆ بپارێزێت چ پێویست ده‌كات وه‌اڵمی‬ ‫بدرێته‌وه‌!‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬به‌پێ���ی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬‫سیاسی‌ بااڵ‪ ،‬له‌ترسی‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی���ه‌كان‪ .‬پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان به‌نیازه‌ تادوای‌ ‪17‬ی‌ شوباتی‌‬ ‫داهاتو سه‌رۆكایه‌تی‌ حكومه‌ت له‌یه‌كێتی‌‬ ‫وه‌رنه‌گرێت���ه‌وه"‪ ،‬مع���اره‌زه‌ی كۆن���ه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتیش هه‌قی وایه‌ تا دوای ئه‌و‬ ‫مێژووه‌ باس له‌داواكانی خه‌ڵك نه‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان پێش ده‌سه‌اڵت په‌الماری‬ ‫خۆپیشاندانیان دا‪ ،‬په‌المار هه‌ر یه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌ وش���ه‌ بێت یان به‌ فیشه‌ك‪ ،‬فیشه‌ك‬ ‫دوای ئه‌وه‌ ته‌قێنرا خۆپیش���انده‌ران به‌‬ ‫ئاژاوه‌چی ناسێنران‪.‬‬ ‫ هاواڵت���ی‪ :‬نەوش���یروان مس���تەفا‪:‬‬‫دەبێ���ت دەس���ەاڵتداران تەحەمول���ی‬ ‫لێپرس���ینەوەی خەڵک بکەن‪ .‬راس���ته‌‬ ‫به‌اڵم ئۆپۆزسیۆنیش ده‌بێت ته‌قه‌بولی‬ ‫رای جی���اواز بكات‌و بێته‌ ناو جه‌ماوه‌ر‪،‬‬ ‫له‌قوله‌ی قافه‌وه‌ بڕیار نادرێت‪ ،‬میلله‌ت‬ ‫برسییه‌تی نه‌ك ئێوه‌‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫وه‌زیری‌ كاروباری‌ پارێزگاكان ئاشكرایكرد كه‌ بودجه‌‌و پاره‌ی‌ ته‌رخانكراو بۆ‬ ‫په‌ره‌پێدانی‌ هه‌رێمه‌كان دووقات زیادكراوه‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران رازی ‌‬ ‫ی‬ ‫بووه‌ بودجه‌ی‌ پترۆدۆالری‌ ئه‌و پارێزگایانه‌ی‌ كه‌ نه‌وتیان هه‌یه‌‪ ،‬نیوه‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫بكرێت به‌ وه‌به‌رهێنان‌و نیوه‌كه‌یتریشی‌ بۆ به‌كاربردن"‪ .‬هه‌روه‌ها ئاشكرایكرد‬ ‫بودجه‌ی‌ پارێزگاكان له‌ ‪ 2.7‬ملیارده‌وه‌ دوو قات كراوه‌ته‌وه‌‌و به‌مه‌ش‬ ‫پارێزگاكان هه‌لی‌ زیاتریان له‌به‌رده‌مدا ده‌بێت‪.‬‬

‫به‌پێی‌ زانیارییه‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان‪ ،‬نوری‌ مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫به‌مدواییانه‌ سه‌دان كه‌سی‌ له‌قه‌زای‌ توه‌یریجه‌وه‌ هێناوه‌ بۆ به‌غدا بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌كو پاسه‌وانی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌ دایانبمه‌زرێنێت‪ .‬ئه‌م سه‌رچاوانه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه‌ مالیكی‌ ئه‌م هاوشاریانه‌ی‌ خۆی‌ په‌یوه‌ستكردووه‌ به‌‬ ‫لیوای‌ ‪‌56‬و ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێكه‌ به‌ئاراسته‌ی‌ به‌كارهێنانی‌ سوپا بۆ ئامانجی‌‬ ‫تایبه‌تی‌‪ ،‬چونكه‌ توه‌یریج شاری‌ مالیكی‌ خۆیه‌تی‌‪.‬‬

‫كوردستان له‌به‌رده‌م بازدانێكی‌ ئابووری‌ گه‌وره‌دایه‌‬ ‫ئه‌مساڵ رۆژان ‌ه ‪ 419‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت به‌رهه‌مدێت‌و كۆمپانیا زه‌به‌الحه‌كان به‌ره‌و هه‌رێم ده‌كشێن‬

‫هه‌زار به‌رمیل له‌مس���اڵدا‪ .‬هه‌روه‌ها باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كات له‌بودج���ه‌ی‌ ‪2012‬دا‬ ‫زیادبونی‌ داهاتی‌ نه‌وتی‌ كوردس���تانیش‬ ‫له‌به‌رچاوگی���راوه‌ هه‌نارده‌كردن���ی‌ ‪175‬‬ ‫هه‌زار به‌رمیل نه‌وت له‌ڕۆژێكدا بۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان تۆماركراوه‌‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫راپۆرتێكی‌ " ‪ ،Iraq Oil Report‬راپۆرتی‌‬ ‫نه‌وتی‌ عێراق" ئاشكرایده‌كات‪ ،‬هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان وه‌رزێكی‌ وه‌به‌رهێنانی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ نه‌وت به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا به‌تایبه‌ت پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ كۆمپانیا زه‌به‌الح‌و به‌ناوبانگه‌كانی‌‬ ‫وه‌كو ئیكسۆن مۆبیل روویان كردوه‌ته‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان له‌كه‌رتی‌ نه‌وتی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌دا‪.‬‬ ‫گره‌وكردن له‌سه‌ر تواناكانی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌م راپۆرته‌ی‌ راپۆرت���ی‌ نه‌وتی‌ عێراق ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كات له‌ئێس���تادا‬ ‫كۆمپانی���ای‌ جه‌ن���ه‌ل ئینه‌رجی‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌گه‌وره‌ترین ئه‌و الیه‌نانه‌یه‌ كه‌ له‌كه‌رتی‌‬ ‫نه‌وتدا كارده‌كه‌ن له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌م كۆمپانیایه‌ش ده‌رگای‌ به‌ڕووی‌‬ ‫قۆناغێك���ی‌ نوێی‌ وه‌به‌رهێنان���ی‌ نه‌وتدا‬ ‫كردوه‌ت���ه‌وه‌ له‌كوردس���تان‪ .‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫به‌پێی‌ راپۆرتی‌ ئه‌م ده‌س���ته‌ پس���پۆڕه‌‪،‬‬ ‫چیتر كاتی‌ ئه‌وه‌ به‌سه‌رچووه‌ كوردستان‬ ‫به‌دوای‌ كۆمپانیادا بگه‌ڕێت بۆ پشكنین‌و‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ نه‌وت‌و له‌م���ه‌ودوا هه‌رێمه‌كه‌‬ ‫پێ ده‌نێته‌ قۆناغێكی‌ نوێی‌ ده‌س���كه‌وت‌و‬ ‫ده‌ست به‌سه‌ردا گرتنی‌ نه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها راپۆرته‌كه‌ كه‌ له‌وێبسایتی‌ ئه‌م‬ ‫گروپ���ه‌ باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات كه‌ كۆمپانیایه‌كی‌ توركی‪ -‬به‌ریتانی‌‬ ‫ئاس���ت ناوه‌ند خۆی‌ پڕچه‌ك كردووه‌ به‌‬ ‫فه‌ندێك���ی‌ كڕین ك���ه‌ گوژمه‌كه‌ی‌ ده‌گاته‌‬ ‫ملیاردێك‌و ‪ 900‬ملیۆن دۆالری‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫"ئه‌م���ه‌ش گره‌وكردن���ه‌ له‌س���ه‌ر توانای‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان بۆ زاڵبوون به‌سه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵێك ته‌حه‌دا‌و درێ���ژه‌دان به‌ڕه‌وتی‌‬ ‫گه‌ش���ه‌كردن كه‌ پڕیه‌ت���ی‌ له‌چه‌مانه‌وه‌‌و‬ ‫له‌مپه‌ر"‪ .‬هه‌روه‌ها به‌بۆچونی‌ ئه‌م گروپه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م فه‌نده‌ی‌ كۆمپانیا هاوبه‌شه‌ توركی‌‌و‬ ‫به‌ریتانییه‌كه‌ وه‌به‌رهێنانی‌ پێش���وه‌ختی‌‬ ‫ئه‌م كۆمپانیای���ه‌ له‌كه‌رتی‌ نه‌وت ده‌كاته‌‬ ‫موڵكایه‌تییه‌كی‌ گ���ه‌وره‌‪ .‬تۆنی‌ هاوه‌ردی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ كۆمپانیا هاوبه‌شه‌كه‌ كه‌ پێشتر‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كۆمپانیای‌ بتریش بترۆلیۆمی‌‬ ‫به‌رتیانی‌ بووه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "بۆ ئێمه‌ نرخه‌كه‌‬ ‫زۆر باش���ه‌‪ ،‬ئه‌وان ‪ %80‬ئسوڵی‌ كوالێتی‌‬ ‫به‌رزمان پێده‌ده‌ن له‌یه‌كێك له‌گه‌وره‌ترین‬ ‫پارێزگاكانی‌ نه‌وت كه‌ ده‌س���ت ده‌دات بۆ‬ ‫وه‌به‌رهێنان"‪.‬‬ ‫رۆژانه‌ ملیۆنێك به‌رمیل‬ ‫به‌پێی‌ راپۆرته‌ك���ه‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان له‌نه‌وتی‌ كوردس���تاندا هه‌روا‬ ‫‪Iraq Oil Report‬‬

‫نه‌وتی‌ ناوچه‌ كێشه‌ له‌سه‌ره‌كان‬ ‫به‌ش���ێكیتری‌ راپۆرته‌ك���ه‌ی‌‬ ‫‪ Report‬ته‌رخانكراوه‌ بۆ پرسی‌ ده‌رهێنانی‌‬ ‫نه‌وت له‌ناوچه‌ كێش���ه‌ له‌سه‌ره‌كان‌و باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات پ���اش ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌مانگی‌‬ ‫تش���رینی‌ دووه‌می‌ ساڵی‌ رابردوودا ‪2011‬‬ ‫كۆمپانیای‌ ئیكس���ۆن مۆبیل له‌ش���ه‌ش‬ ‫كێڵگه‌ی‌ نه‌وتی‌ كوردستاندا وه‌به‌رهێنانی‌‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬وه‌به‌رهێنه‌رانی‌ نه‌وت حه‌ماسیان‬ ‫زیادیكرد بۆ ئه‌وه‌ی‌ رووبكه‌نه‌ كوردستان‬ ‫بۆ وه‌به‌رهێنان‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌شی‌ ئیكسۆن‬ ‫مۆبیل له‌باش���وری‌ عێراقیش گرێبه‌ستی‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬گرێبه‌س���ت كردن���ی‌‬ ‫له‌كوردستان زیاتر له‌قوماركردنێك ده‌چوو‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێداگیریی‌ به‌غدا له‌سه‌ر‬ ‫ره‌تكردن���ه‌وه‌ی‌ گرێبه‌س���ته‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫زۆر ناخایه‌نێ���ت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا به‌بۆچونی‌‬ ‫گروپی‌ نه‌وتی‌ عێراقی‌‪ ،‬هاتنی‌ ئیكس���ۆن‬ ‫مۆبیل بۆ گرێبه‌س���ت كردن له‌كوردستان‬ ‫ته‌نها متمانه‌ی‌ به‌م ناوچه‌یه‌ پشتڕاس���ت‬ ‫نه‌كرده‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكه‌ پێویستیی‌ وه‌به‌رهێنانی‌‬ ‫زیاتری‌ له‌م ناوچه‌یه‌ س���ه‌لماند‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر گه‌وره‌تری���ن كۆمپانیای‌‬ ‫قازانجك���ه‌ری‌ وه‌ك���و ئیس���كۆن مۆبیل‬ ‫له‌كوردس���تاندا وه‌به‌رهێنان بكات‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫به‌س���ه‌ بۆ هاندان���ی‌ كۆمپانیاكانیتر كه‌‬ ‫په‌له‌بكه‌ن له‌وه‌به‌رهێنان له‌كوردس���تان"‪.‬‬ ‫راپۆرته‌كه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات به‌دوای‌‬ ‫ئیكس���ۆن مۆبیل���دا چاوه‌ڕوانده‌كرێ���ت‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ ش���یفرۆن‪ ،‬كونكوفیلیبس‪،‬‬ ‫وئینی‪ ،‬وتوتال‪ ،‬وگازبروم‪ ،‬وتی ئێن كی‬ ‫بترش بترولیوم‪ ،‬تباو‪ ،‬لوك اویل‪ ،‬كنوك‪،‬‬ ‫روو بكه‌نه‌ كوردستان‪.‬‬ ‫‪Iraq Oil‬‬

‫کرێکارێک لەکاتی کارکردندا لەیەکێک لەکێڵگەنەوتییەکانی کوردستان‬ ‫بێ كێش���ه‌‌و بێ گرفت نییه‌‪ ،‬تاهه‌نووكه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م له‌كێشمه‌كێش���دایه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی‌ ناوه‌ند ك���ه‌ پێیوایه‌‬ ‫ته‌نه���ا ئه‌و ده‌توانێت گرێبه‌س���تی‌ نه‌وت‬ ‫ئیم���زا بكات‌و گرێبه‌س���ته‌كانی‌ هه‌رێم به‌‬ ‫ناشه‌رعی‌ ده‌زانێت‌و ده‌ڵێت "سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫گرێبه‌سته‌ نه‌وتییه‌كانی‌ كوردستان پشت‬ ‫به‌ئاسۆكانی‌ هاوكارییه‌كی‌ نا دڵنیای‌ نێوان‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ به‌غدا‌و هه‌ولێر ده‌به‌ستێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌م ناكۆكی‌‌و به‌ربه‌ستانه‌ش‬ ‫راپۆرته‌ك���ه‌ ئه‌وه‌ بیر دێنێته‌وه‌ كه‌ هه‌رێم‬ ‫ئامانجی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ خۆی‌ داناوه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 5‬س���اڵدا به‌رهه‌مهێنانی‌ خۆی‌ بگه‌یه‌نێته‌‬ ‫رۆژانه‌ یه‌ك ملی���ۆن به‌رمیل‪ ،‬تا كۆتایی‌‬ ‫ئه‌مس���اڵیش به‌ڕێگاوه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ زیاتر‬ ‫ل���ه‌‪ 310‬ه���ه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت به‌رهه‌م‬ ‫بهێنێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش زۆر زیاتره‌ له‌و ‪ 180‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیله‌ی‌ كه‌ ئێستا به‌رهه‌مدێت‪ .‬به‌پێی‌ بۆ خورماڵ���ه‌ی‌ هه‌ولێر یان فیش���خابور‬ ‫راپۆرتێك���ی‌ نوێی‌ كۆمپانیای‌ ویس���ترین له‌ده���ۆك بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌وێ���وه‌ هه‌نارده‌ی‌‬ ‫زاگرۆس���ی‌ كه‌نه‌دی‌‪ ،‬توان���ای‌ به‌رهه‌می‌ توركیا بكرێت‪.‬‬ ‫نه‌وتی‌ كوردستان له‌ئێستادا رۆژانه‌ ‪254‬‬ ‫هه‌زار به‌رمیله‌‌و له‌كۆتایی‌ ئه‌مساڵیش���دا‬ ‫گرێبه‌ستی‌ كۆمپانیاكان‬ ‫ده‌گاته‌ ‪ 419‬هه‌زار به‌رمیل له‌‪ 7‬كێڵگه‌ی‌ به‌پێی‌ ئه‌م راپۆرت���ه‌ كۆمپانیای‌ جینی‪،‬‬ ‫جیاجیا‪ .‬هه‌ر به‌پێی‌ راپۆرتی‌ ئه‌م گروپه‌ به‌ته‌مای���ه‌ پش���كی‌ خ���ۆی‌ له‌نه‌وت���ی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ جینیل ئینه‌رجی‌ ده‌س���تێكی‌ كوردس���تان له‌ڕێژه‌ی‌ ‪ %20‬به‌رز بكاته‌وه‌‬ ‫ب���ااڵی‌ ده‌بێت له‌م ب���واره‌دا‌و گه‌وره‌ترین بۆ ‪ %80‬ئه‌ویش له‌ڕێگای‌ كڕینی‌ پش���كی‌‬ ‫پرۆژه‌ش���ی‌ تائێس���تا له‌ته‌ق ته‌قدایه‌ كه‌ دوو كۆمپانی���اوه‌ كه‌ یه‌كێكیان پش���كی‌‬ ‫رۆژان���ه‌ ‪ 75‬ه���ه‌زار به‌رمی���ل به‌رهه‌می‌ كۆمپانیای‌ لونگفوردی‌ كه‌نه‌دییه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫هه‌یه‌‌و نه‌وته‌كه‌ی‌ له‌ناوخۆ ده‌فرۆشرێت‌و ‪ 68‬ملی���ۆن دۆالر كه‌ ‪ 26‬ملیۆن دۆالری‌‬ ‫به‌شاحینه‌ی‌ بارهه‌ڵگریش ده‌گوازرێته‌وه‌ ده‌ڕوات بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و كڕینی‌‬

‫ی‬ ‫"هه‌رێم ئامانج ‌‬ ‫ی بۆ خۆی‌ داناو‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 5‬ساڵدا‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫بگه‌یه‌نێت ‌ه رۆژانه‌ یه‌ك‬ ‫ملیۆن به‌رمیل"‬

‫‪%20‬ی‌ پش���كی‌ كۆمپانی���ای‌ بیت ئۆیڵ ‌ی‬ ‫تورك���ی‌ به‌رانبه‌ر ‪ 26‬ملی���ۆن دۆالر كه‌‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ ‪%20‬ی‌ بۆ هه‌رێ���م ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا كۆمپانیای‌ جینیل پش���كێكی‌‬ ‫بچوكی‌ هه‌یه‌ له‌كێڵگ���ه‌ی‌ نه‌وتی‌ تاوكی‌‬ ‫كه‌ كۆمپانیای‌ دی‌ ئێ���ن ئۆ‪-‬ی‌ نه‌رویجی‌‬ ‫به‌ڕێ���وه‌ی‌ ده‌ب���ات‌و تێك���ڕای‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ده‌گاته‌ ‪ 70‬هه‌زار به‌رمیل له‌ڕۆژێكدا‌و هیوا‬ ‫وایه‌ بگاته‌ ‪ 100‬هه‌زار به‌رمیل له‌مساڵدا‪.‬‬ ‫كێشه‌كانی‌ به‌غدا‌و هه‌رێم‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌و پێشبڕكێیه‌شی‌ كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫نه‌وتی‌ كوردس���تان هه‌یه‌‪ ،‬هۆكارێكیتری‌‬ ‫سس���تی‌ به‌ره‌وپێش���چوونی‌ ن���ه‌وت‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان مه‌سه‌له‌ی‌ كرێی‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كانه‌‪ .‬راپۆرته‌كه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات نوری‌ مالیكی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫له‌كانون���ی‌ دووه‌م���ی‌ ‪ 2011‬رێككه‌وتووه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ كورس���تان‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح ك���ه‌ كوردس���تان رۆژانه‌‬ ‫‪ 100‬ه���ه‌زار به‌رمی���ل ن���ه‌وت هه‌ن���ارده‌‬ ‫ب���كات‌و ‪%50‬ی‌ داهاتی‌ ئه‌م هه‌نارده‌یه‌ش‬ ‫به‌كاربهێنێت بۆ پاداش���تی‌ كۆمپانیاكان‌و‬ ‫ئه‌ویتریش���ی‌ ب���ۆ خه‌زێن���ه‌ی‌ ناوه‌ند تا‬ ‫له‌وێوه‌ ‪ %17‬بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنیدا گرفت‌و كێشه‌ دروست‬ ‫ب���ووه‌‪ .‬پش���ت ئه‌س���تور به‌زیادبوونی‌‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ نه‌وتی‌ كوردس���تانیش عێراق‬ ‫به‌ته‌مای���ه‌ به‌رهه‌م���ی‌ نه‌وت���ی‌ خ���ۆی‌‬ ‫له‌داهات���وودا بگه‌یه‌نێت���ه‌ ‪ 3‬ملیۆن‌و ‪500‬‬

‫‪Iraq Oil Report‬‬

‫ئ���ه‌م گروپ���ه‌ تایبه‌تمه‌ن���دن له‌هه‌واڵ‌و‬ ‫راپۆرتی‌ نه‌وت‌و سیاس���ه‌ت‌و ئاسایش���ی‌‬ ‫عێراق‪ .‬تۆڕێك په‌یامنێر‌و ش���یكه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫رۆژنامه‌وانی‌ تایبه‌تمه‌ندی‌ هه‌یه‌ له‌عێراق‌و‬ ‫ئه‌رك���ی‌ ئه‌مان���ه‌ زیات���ر خوێندن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاینده‌ی���ه‌‌و چه‌ندی���ن س���اڵ ئه‌زمونیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌كاروباری‌ عێراق‪ .‬س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫زانیاری‌و هه‌واڵی‌ ئه‌م گروپه‌ش به‌رپرسه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ن���ه‌وت‌و‬ ‫كه‌رته‌كانی‌ وزه‌یه‌ له‌گه‌ڵ بزنس���مانه‌كانی‌‬ ‫بواری‌ وزه‌‌و به‌رپرسانیتری‌ په‌یوه‌ندیدار‪.‬‬

‫"چاره‌نوس ‌ی عێراق له‌چنگی‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌رده‌چێت"‬ ‫له‌بری‌ ئه‌و‌هی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫نمونه‌یه‌كی‌ گه‌ش ‌‬ ‫دیموكراسییه‌ت بێت‬ ‫زیاتر به‌الی‌ خۆدزینه‌و‌ه‬ ‫له‌دیموكراسییه‌تدا‬ ‫ده‌ڕوات‬ ‫مانۆڕێکی سەربازی سوپای عێراق لەیادی دامەزراندنی سوپادا‬ ‫ه���اوكات له‌گه‌ڵ په‌ره‌س���ه‌ندنی‌ قه‌یرانه‌ كۆس���پ بۆ ش���ه‌ڕه‌نگێزییه‌كانی‌ ئێران‌و‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و ئه‌منییه‌كانی‌ عێراق‪ ،‬جێگری‌ به‌هه‌شتێكی‌‌وه‌به‌رهێنان له‌بواری‌ نه‌وتدا‬ ‫جێگری‌ پرۆگرامی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست پرۆگرامی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست له‌گروپی‌ بۆ كۆمپانیا جیهانییه‌كان‪ .‬هه‌روه‌ها باس‬ ‫قه‌یران���ه‌ نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌كان‪( ،‬ی���وس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ئه‌مه‌ریكا گ���ره‌وی‌ كردوه‌‬ ‫له‌گروپی‌ قه‌یرانه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‪،‬‬ ‫هیلته‌رم���ان) له‌ڕێگای‌ ‌وتارێك���ه‌وه‌ كه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ دوای‌ رووخانی‌ به‌عس‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت هه‌موو خه‌ونه‌كانی‌‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ میدیا عه‌ره‌ب���ی‌‌و بیانییه‌كان ‌وه‌كو پولی‌ دۆمینه‌‌واڵته‌ دیكتاتۆره‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌باره‌ی‌ عێراق ‌ی نوێوه‌‬ ‫باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬رونیده‌كاته‌وه‌ ئامانجه‌كانی‌ دراوس���ێیی‌ بڕوخێ���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫به‌باچوون‌و ئاینده‌ی‌ عێراق كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌گرتنی‌ عێراق دروس���تكردنی‌ باش نه‌خوێندنه‌وه‌ی‌ دابه‌ش���بوونه‌كانی‌‬ ‫ده‌ست هێزه‌ تایفییه‌كان‌و له‌چنگی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تێك���ی‌ نوێ ب���ووه‌ له‌پاش رژێمی‌ ئ���ه‌م‌واڵته‌‌و ن���ا ش���اره‌زایی‌ ده‌رباره‌ی‌‬ ‫‌واشنتۆن ده‌رچووه‌‪.‬‬ ‫به‌عس كه‌ دۆستی‌ ئه‌مه‌ریكابێت‌و ببێته‌ رۆش���نبیرییه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ری���كا هی���چ‬

‫له‌و ئامانجان���ه‌ی‌ له‌گرتنی‌ عێراق چنگ‬ ‫نه‌كه‌وت‪ .‬ن���ه‌ك هه‌ر ئ���ه‌وه‌ هیلته‌رمان‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌خات���ه‌ڕوو ك���ه‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫بۆش���اییه‌كی‌ ئه‌منی‌‌و ئیداریی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫به‌جێهێش���تووه‌ كه‌ میلیش���یاكان پڕیان‬ ‫كردوه‌ت���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و سیاس���یانه‌ی‌‬ ‫کە له‌تاراوگ���ه‌وه‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‌و هیچیان‬ ‫جێگای‌ متمانه‌ی‌ گه‌لی‌ عێراق نین‪ .‬ئه‌م‬ ‫به‌رپرسه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌ ئه‌وه‌ش ئاشكرا‬ ‫ده‌كات ن���ه‌ك عێ���راق نه‌بوه‌ته‌ ركابه‌ری‌‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬به‌ڵك���ه‌ بوه‌ته‌ هاوهه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫سیاسه‌ته‌كانی‌ ئه‌م‌واڵته‌‌و له‌بری‌ ئه‌وه‌شی‌‬ ‫ببێته‌‌واڵتێكی‌ دۆستی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬دوژمنی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا قوربی‌ زیاتره‌ له‌حكومه‌ته‌كه‌یدا‪.‬‬ ‫له‌ب���ری‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ نمونه‌یه‌كی‌ گه‌ش���ی‌‬

‫دیموكراس���ییه‌ت بێ���ت‪ ،‬زیات���ر به‌الی‌‬ ‫خۆدزینه‌وه‌ له‌دیموكراسییه‌تدا ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا شیكه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌كاروباری‌ به‌رگری‌‌و ئاسایش‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ی‌ ناشیوناڵ جۆرناڵی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪،‬‬ ‫جیمس كیتفلید رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌مه‌ریكا‬ ‫به‌پاساوی‌ ئه‌وه‌ی‌ عێراق بكاته‌ هاوبه‌ش‌و‬ ‫دۆستی‌ س���تراتیژیی‌ خۆی‌ له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‌ عێراقی‌ گرت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌وتی‌ یه‌ده‌گی‌ خۆی‌ به‌كاربهێنێت‬ ‫بۆ كۆمه‌ككردنی‌ ئۆقره‌یی‌ بازاڕی‌ نه‌وتی‌‬ ‫جیهانی‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ له‌م ئامانجانه‌ به‌دی‌‬ ‫نه‌هاتن‪ .‬ناوبراو ب���اس له‌وه‌ش ده‌كات‪،‬‬ ‫ئێس���تا عێ���راق دژی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا كارده‌كات‌و پش���تیوانی‌‬ ‫له‌دوژمنانی‌‌واڵته‌ یه‌كگرتووه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌الی‌ خۆش���یه‌وه‌ ئه‌نتۆنی‌ كوردسمانی‌‬ ‫شاره‌زا له‌كاروباری‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌سه‌نته‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ ستراتیژییه‌كانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌واشنتۆن پشتیوانیی‌ له‌م‬ ‫بۆچونه‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "له‌بری‌ دۆست‪،‬‬ ‫عێراقی‌ نوێ بووه‌ت���ه‌ له‌مپه‌ر له‌به‌رده‌م‬ ‫ئه‌مه‌ریكا"‪.‬‬ ‫سه‌رجه‌م ئه‌م چاودێرانه‌ش ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ئێس���تا عێ���راق به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫خواس���ته‌كانی‌ ئه‌مه‌ری���كاوه‌‪ ،‬ره‌فت���ار‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌بێته‌ هۆی‌ ئیس���تیفزازكردنی‌‬ ‫پالنه‌كان���ی‌‌واش���نتۆن‌و ئه‌م���ه‌ش رێك‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ئ���ه‌و پالنانه‌یه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ب���ه‌ر له‌گرتنی‌ عێراق دایناب���و‌و بۆ ئه‌م‬ ‫‌واڵته‌"‪ .‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫عیزه‌ت شابه‌نده‌ر‬

‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ عێراق‬

‫جارێكیان له‌ڕێگای‌ كه‌ناڵێكی‌ ئاسمانییه‌وه‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌ هیچ دین‌و‬ ‫ئه‌خالقێكی‌ نییه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ئێستا یه‌كێكه‌‬ ‫له‌داكۆكیكاره‌ سه‌رسه‌خته‌كانی‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫ئه‌م حیزبه‌ كه‌ به‌حیزبی‌ سه‌رۆك وه‌زیران‌و‬ ‫حیزبی‌ فرمانڕه‌وای‌ عێراق ده‌درێته‌ قه‌ڵه‌م‪.‬‬ ‫عی���زه‌ت حاج���ی‌ حه‌س���ه‌ن ش���ابه‌نده‌ر‪،‬‬ ‫له‌دایكب���وی‌ ‪ 1950‬عێراقه‌‌و س���اڵی‌ ‪1977‬‬ ‫كۆلێ���ژی‌ ئاداب به‌ش���ی‌ زمان���ی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫زانس���ته‌ ئیس�ل�امییه‌كانی‌ له‌به‌غ���دا‬ ‫ته‌واوكردووه‌‪ .‬ناوبراو‪ ،‬سه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌‬ ‫دێری���ن‌و ناس���راوی‌ به‌غدایه‌ ك���ه‌ به‌زۆری‌‬ ‫له‌به‌ری‌ كه‌ڕاده‌ی‌ رۆژهه‌اڵت نیشته‌جێبوون‌و‬ ‫به‌ه���ۆی‌ دژایه‌تیكردنی‌ رژێمی‌ پێش���ووی‌‬ ‫به‌عسیش���ه‌وه‌ ژماره‌یه‌ك���ی‌ به‌رچاوی���ان‬ ‫دووچاری‌ سه‌ركوتكاری‌ هاتوون‪ .‬شابه‌نده‌ر‬ ‫كه‌ برای���ه‌ك‌و زاوایه‌كی‌ له‌س���ێداره‌دراوه‌‌و‬ ‫خوشكه‌كه‌ش���ی‌ ماوه‌ی���ه‌ك زیندانی‌ بووه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و سیاسه‌تمه‌دارانه‌ی‌ كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫به‌لێدوان���ه‌ تونده‌كان���ی‌ ده‌ناس���رێته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ندێكجاری���ش له‌الی���ه‌ن ن���وری‌ مالیكی‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ه‌وه‌ ب���ۆ نوێنه‌رایه‌تی‌‌و‬ ‫دانوستانی‌ تایبه‌ت راده‌سپێردرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ عی���زه‌ت ش���ابه‌نده‌ری‌ كردوه‌ته‌‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ جێ���گای‌ مش���تومڕ‪ ،‬گۆڕینی‌‬ ‫سه‌نگه‌ری‌ پشتیوانی‌ سیاسییه‌‌و له‌كاتێكدا‬ ‫له‌خولی‌ پێشوو داكۆكیكاری‌ سیاسه‌ته‌كانی‌‬ ‫لیستی‌ ئه‌لعێراقیه‌بووه‌‌و خۆی‌ به‌نماینده‌ی‌‬ ‫"بزاڤی‌ نیش���تمانی‌" ده‌دای���ه‌ قه‌ڵه‌م‪ ،‬له‌م‬ ‫خول���ه‌ی‌ په‌رله‌مان���دا بایدای���ه‌وه‌ ب���ه‌الی‌‬ ‫لیس���ته‌كه‌ی‌ نوری‌ مالیك���ی‌‌و تایفییه‌كانی‌‬ ‫ش���یعه‌‌و ئێس���تا ئه‌رك���ی‌ دژایه‌تیكردنی‌‬ ‫لیس���تی‌ ئه‌لعێراقیه‌‌و سیمبوله‌كانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ش���ان گرتووه‌‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌م هه‌ڵوێس���ت‬ ‫گۆڕینه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬ش���ابه‌نده‌ر له‌میان���ه‌ی‌‬ ‫دیدارێكی‌ رۆژنامه‌وانیدا ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات‬ ‫هی���چ كارێك���ی‌ جێ���گای‌ سه‌رس���وڕمانی‌‬ ‫نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬چونك���ه‌ هاوپه‌یمانێت���ی‌ ئه‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌یاد عه‌ل�ل�اوی‌ ته‌نها ب���ۆ كاتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بووه‌‌و ده‌ڵێت "منیش تاقانه‌‬ ‫نیم كه‌ له‌عه‌ل�ل�اوی‌ جیابووبمه‌وه‌‪ ..‬ده‌یان‬ ‫كه‌س ریزه‌كان���ی‌ لیس���تی‌ ئه‌لعێراقیه‌یان‬ ‫به‌جێهێشتوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كێشه‌ی‌ ئه‌و له‌گه‌ڵ عه‌لالوی‌ ئه‌وه‌بووه‌ كه‌‬ ‫هه‌ستی‌ كردووه‌ زیاتر شه‌ڕی‌ پۆستی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌یه‌وێت ببێته‌ سه‌رۆك وه‌زیران‌و‬ ‫به‌م���ه‌ش له‌خ���ه‌ون‌و هیوای‌ ئ���ه‌و هێزانه‌‬ ‫دووركه‌وتوه‌ته‌وه‌ ك���ه‌ له‌پێناو ئامانجیتردا‬ ‫پشتیوانیی‌ لیسته‌كه‌یان كردووه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو كه‌ قس���ه‌كه‌ر‌و دیپلۆماتێكی‌ لێزانه‌‪،‬‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ له‌كۆتایی‌‬ ‫سااڵنی‌ شه‌سته‌كانه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی‌ به‌كاری‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌وه‌ كردبێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا پێنج‬ ‫جاری���ش له‌الی���ه‌ن ده‌زگا ئه‌منییه‌كان���ی‌‬ ‫به‌عس���ه‌وه‌ ده‌س���تگیركراوه‌‌و دووجاریش‬ ‫راده‌س���تی‌ دادگای‌ ش���ۆڕش كراوه‌‪ ،‬له‌اڵم‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 1982‬ده‌رفه‌ت���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ‬ ‫رێككه‌وتووه‌ بگاته‌ واڵتی‌ كوه‌یت‌و له‌وێشه‌وه‌‬ ‫بۆ تاراوگه‌‌و ت���ا رووخانی‌ به‌عس له‌ ‪2003‬‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ عێراق‪.‬‬ ‫ش���ابه‌نده‌ر كه‌ به‌ش���یعه‌یه‌كی‌ ه���ه‌واداری‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌ناس���را‪ 10 ،‬رۆژ پاش كه‌وتنی‌‬ ‫بته‌ك���ه‌ی‌ س���ه‌دام گه‌ش���توه‌ته‌وه‌ به‌غدا‌و‬ ‫یه‌كڕاس���ت دامه‌زراندنی‌ ره‌وتێكی‌ ئیسالمی‌‬ ‫لیبراڵ���ی‌ راگه‌یان���د‪ .‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌‬ ‫‪ 2005‬دا وه‌ك���و نوێنه‌رێكی‌ ش���اری‌ به‌غدا‬ ‫هه‌ڵبژێردراوه‌‌و له‌لیژنه‌ی‌ ریشه‌كێش���كردنی‌‬ ‫به‌عسیش���دا ب���ووه‌ به‌ئه‌ن���دام‌و چاالكیی‬ ‫به‌رچاویش���ی‌ هه‌ب���ووه‌ له‌ده‌ركردن���ی‌ ئه‌و‬ ‫یاسایانه‌ی‌ به‌ره‌نگاری‌ ئاسه‌واری‌ به‌عسیزم‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌‪ .‬ش���ابه‌نده‌ر ئێس���تا له‌س���ه‌ر‬ ‫لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران���ه‌‌و به‌رگریكارێكی‌ سه‌رس���ه‌ختی‌‬ ‫سیاس���ه‌ته‌كانی‌ مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ پۆس���ته‌كه‌ی‌ په‌رله‌مانت���اره‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆرجار وه‌كو سیاس���ییه‌كی‌ نزیك‌و‬ ‫راوێژكاری‌ مالیكی‌ ئام���اژه‌ی‌ بۆ ده‌كرێت‌و‬ ‫له‌نێوانگرییه‌كان���ی‌ ئه‌مدوایی���ه‌ی‌ عێ���راق‬ ‫له‌نێوان رژێمی‌ به‌عسی‌ سوریا‌و ئۆپۆزسیۆنی‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌ش���دا نوێنه‌ری‌ تایبه‌تی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران بووه‌‪.‬‬ ‫عیزه‌ت شابه‌نده‌ر كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ نیمچه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام له‌میدیاكان���دا ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪،‬‬ ‫زیات���ر له‌به‌یروت���ی‌ پایته‌خت���ی‌ لوبن���ان‬ ‫داده‌نیشێت‌و له‌ئێستاشدا زۆربه‌ی‌ لێدوان‌و‬ ‫په‌رچه‌كرداره‌كانی‌ لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‌و‬ ‫مالیكی‌ به‌رانبه‌ر لیستی‌ ئه‌لعێراقیه‌‌و واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ له‌مه‌وه‌ ده‌رده‌چێت‪ ،‬به‌مدواییانه‌ش‬ ‫هه‌ڵمه‌تێكی‌ شه‌خس���یی‌ كرده‌ سه‌ر ئه‌یاد‬ ‫عه‌لالوی‌‌و به‌م���ه‌ش س���ه‌رجه‌م كارنامه‌ی‌‬ ‫پێش���ووی‌ خۆی‌ له‌ناو لیستی‌ ئه‌لعێراقیه‌دا‬ ‫سفر كرده‌وه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬ ‫زیاتر له‌هه‌زار‬ ‫كۆمپانیا ‌ی بیان ‌ی‬ ‫له‌هه‌رێمدان‬

‫ فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬ ‫پرۆژەی سایە سیتی لەسلێمانی‬

‫كێشه‌ی دوو كۆمپانیا‌پڕۆژه‌یه‌كی نیشته‌جێبوون راده‌گرێت‬ ‫ ئا‪ :‬شاخه‌وان مه‌حمود‬ ‫پڕۆژه‌ی نیشته‌جێبوونی (سای ‌ه ستی)‬ ‫نزیكه‌ی حه‌وت مانگه‌ كاره‌كانی‬ ‫راگیراوه‌و كۆمپانیای جێبه‌جێكاریش‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی بۆ خه‌رج نه‌كردنی پاره‌‬ ‫له‌الیه‌ن وه‌به‌رهێنه‌ره‌كه‌وه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كه‌ش ده‌ڵێت "یاسا‬ ‫سه‌روه‌ره‌و تادادگا بڕیاری خۆی نه‌دات‬ ‫لێدوان ناده‌ین"‪.‬‬ ‫كۆمپانی���ای‌ (‪ )FIP‬ك���ه‌ كۆمپانیایه‌كی‬ ‫ئه‌ڵمانیه‌‌و له‌بواری دروس���تكردنی بیناو‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی نیش���ته‌جێبووندا كار ده‌كات‪،‬‬ ‫رۆژی ‪ 2010/8/23‬گرێبه‌ستێكیان له‌گه‌ڵ‬ ‫(كۆمپانیای نه‌ب���ه‌ز)دا واژۆ كردووه‌ بۆ‬ ‫دروس���تكردنی (‪ )70‬خان���و له‌پڕۆژه‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێبوونی (س���ایه‌ س���تی) كه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ناوچه‌ی قوله‌ره‌یس���ی شاری‬ ‫سلێمانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری رێگه‌پێ���دراوی كۆمپانیای‬ ‫(‪ )FIP‬خه‌ڵه‌ف ئیس���ماعیل باسی له‌وه‌‬ ‫ك���رد كه‌ له‌پاش گرێبه‌س���ته‌كه‌ چه‌ندین‬ ‫كه‌لوپه‌لی ئی���ش‌و كرێكاریان بردووته‌وه‌‬ ‫سه‌ر پڕۆژه‌كه‌‪" ،‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ به‌بڕی‬ ‫(‪ )400‬هه‌زار دۆالر ئامێرو پێداویستیمان‬ ‫برده‌ س���ه‌ر پڕۆژه‌كه‌و ئ���ه‌وه‌ش وایكرد‬ ‫كه‌كۆمپانی���ا نه‌ب���ه‌ز رۆژی ‪2010/10/9‬‬ ‫گرێبه‌س���تی دووه‌ممان له‌گه‌ڵ بكه‌ن بۆ‬ ‫دروستكردنی (‪ )78‬خانوی تر"‪.‬‬ ‫خه‌ڵه‌ف باس���ی له‌وه‌ كرد‪ ،‬به‌و كارانه‌ی‬ ‫كردویانه‌ نزیكه‌ی (‪)%60-55‬ی پڕۆژه‌كه‌‬ ‫ته‌واو بووه‌‌و ل���ه‌(‪ )70‬خانوی یه‌كه‌مدا‪،‬‬

‫هه‌م���وو خانوه‌كانی���ان كاش���ی دیوارو‬ ‫كاره‌با‌و ئ���اوه‌ڕۆو ئاویان ت���ه‌واو بووه‌و‬ ‫هه‌ندێك خانوش له‌بغ‌و گه‌چ‌و س���یاجی‬ ‫حه‌وشه‌یش���یان ته‌واو كردووه‌‪ .‬هاوكات‬ ‫له‌(‪ )78‬خان���وی دووه‌مدا‪ )56( ،‬خانو‬ ‫سه‌قفی تێكراوه‌و (‪ )22‬خانوش هه‌یكه‌لی‬ ‫ته‌واو بووه‌و ئاماده‌یه‌ بۆ سه‌قف‪.‬‬ ‫به‌پێی هه‌ردوو گرێبه‌سته‌كه‌‪ ،‬كۆمپانیای‬ ‫(‪ ) FIP‬ئه‌ركی دروس���تكردنی خانوه‌كان‬ ‫له‌ئه‌ستۆ ده‌گرێت‌و كۆمپانیای نه‌به‌زیش‬ ‫پاره‌ی ته‌رخانكراویان بۆ خه‌رج ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌وت���ه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی (‪)FIP‬‬ ‫به‌چه‌ن���د جارێ���ك‌و به‌بچڕ بچ���ڕ ته‌نیا‬ ‫(‪ )940,000‬دۆالریان بۆ دروس���تكردنی‬ ‫هه‌م���وو خانوه‌كان وه‌رگرتووه‌‪ ،‬هێش���تا‬ ‫پاره‌یه‌ك���ی زۆری ئ���ه‌و خانوانه‌ی���ان‬ ‫نه‌دراوه‌تێ‌و پاره‌ی ئیش���ی زیاده‌ش���یان‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵه‌ف وت���ی "كاتێك ده‌س���تمان كرد‬ ‫به‌ئیش���كردن له‌و پڕۆژه‌یه‌دا‪ ،‬هه‌ندێ كار‬ ‫زیادی كرد كه‌ له‌گرێبه‌ست‌و نه‌خشه‌كاندا‬ ‫نه‌بوون‪ ،‬وه‌كو زیادكردنی قوڵی بناغه‌ی‬ ‫خانوه‌كان‌و ش���یش بۆ سه‌قف‌و هه‌ندێ‬ ‫كۆنكرێتی حه‌وش���ه‌‌و چه‌ند كارێكی تر‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئه‌و كاران���ه‌ش پاره‌یه‌ك���ی زۆرمان‬ ‫خه‌رجك���رد‪ ،‬كه‌چ���ی نایانه‌وێ���ت ئ���ه‌و‬ ‫پارانه‌مان بۆ بگه‌ڕێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌خت ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئیشه‌ زیادانه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر داوای ئه‌ندازیاران���ی كۆمپانیای‬ ‫نه‌به‌ز بووه‌و به‌پاڵپشتی بڕگه‌كانی (‪،12‬‬ ‫‪)13‬ی هه‌ردوو گرێبه‌س���ته‌كه‌‪ ،‬كه‌ تیایدا‬ ‫هات���ووه‌ "ئه‌گه‌ر الیه‌ن���ی یه‌كه‌م‌و دووه‌م‬ ‫هه‌ر كارێكی���ان زیادكرد ی���ان كه‌مكرد‬

‫كه‌س ناتوانێت ئیش‬ ‫له‌و به‌شه‌ی پڕۆژه‌كه‌دا‬ ‫بكات تا دادگا یه‌كالیی‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‌و بڕیاری‬ ‫كۆتایی ده‌دات‬ ‫له‌نه‌خشه‌و مواس���ه‌فاتی ده‌رخسته‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وا به‌بێ قازان���ج قه‌ره‌بوو ده‌كرێنه‌وه‌‌و‬ ‫ب���ڕی تێچ���ووی زی���اد كردنه‌ك���ه‌ یان‬ ‫كه‌مكردنه‌كه‌ وه‌رده‌گرنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و به‌ڵگانه‌ی ده‌س���ت رۆژنامه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬له‌ئه‌نجامی به‌دواداچوونی‬ ‫سێ لیژنه‌ی پسپۆڕی دادگای سلێمانی‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ كۆمپانیا (‪ ) FIP‬به‌بڕی‬ ‫نزیك���ه‌ی (‪ )250‬ه���ه‌زار دۆالر كاری‬ ‫زیاده‌ی بۆ سه‌رجه‌م خانوه‌كان كردووه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كۆمپانیای (‪)FIP‬‬ ‫كاری زیاده‌ بۆ سه‌رو (‪ )300‬هه‌زار دۆالر‬ ‫ده‌خه‌مڵێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و (‪ )148‬خانوه‌ی ك���ه‌ كۆمپانیای‌‬

‫(‪ )FIP‬ئه‌رك���ی دروس���تكردنی له‌خۆی‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬كۆمپانیای نه‌به‌ز فرۆشتویه‌تی‪.‬‬ ‫ه���اوكات به‌گوێره‌ی گرێبه‌س���تی نێوان‬ ‫هاوواڵت���ی‌و وه‌به‌رهێن���ه‌ری پڕۆژه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫هاوواڵتی له‌كاتی گرێبه‌ستكردندا (‪)%20‬‬ ‫تێچوی خانوه‌و دوای س���ه‌قف (‪‌)%20‬و‬ ‫پاش ته‌واوبوونی خاوەنە‌كه‌شی (‪،)%20‬‬ ‫ده‌داته‌ كۆمپانیای نه‌به‌ز‪ ،‬ئه‌وه‌ی تریش‬ ‫به‌قیستی پێنج ساڵ‪.‬‬ ‫ئه‌و خانوانه‌ی (‪ )FIP‬دروس���تیكردون‪،‬‬ ‫چوار تایپ���ه‌‌و به‌پێ���ی ریزبه‌ندیی تایپ‬ ‫به‌تای���پ نرخ���ی زۆرتره‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ته‌نیا‬ ‫نرخ���ی تایپ���ی دووه‌م بۆ ئ���ه‌و (‪)148‬‬ ‫خانوه‌ دابنرێت كه‌ هاوواڵتی كڕیویه‌تی‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا به‌پێی چه‌ند گرێبه‌س���تێ بۆ هه‌ر‬ ‫خانویه‌ك نزیكه‌ی بڕی (‪ )12.650‬دۆالر‬ ‫دراوه‌ت���ه‌ كۆمپانیا نه‌ب���ه‌ز‪ ،‬به‌وه‌ش ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایه‌ ته‌نیا بۆ وه‌رگرتنی پێشینه‌ی‬ ‫یه‌كه‌م نزیكه‌ی یه‌ك ملیۆن‌و (‪)872,200‬‬ ‫دۆالری���ان وه‌رگرتووه‌‪ .‬له‌كاتێكدا هه‌ندێ‬ ‫خانو به‌پاره‌ی فرۆشراون‌و نرخه‌كه‌شیان‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك كه‌متر بووه‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات بۆ ئ���ه‌و (‪ )126‬خانوه‌ش كه‌‬ ‫س���ه‌قفی تێكراوه‌‪ ،‬هه‌ر هاوواڵتییه‌ك بۆ‬ ‫پێش���ینه‌ی دووه‌م نزیكه‌ی (‪)12.650‬‬ ‫دۆالری داوه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وه‌ش نزیكه‌ی یه‌ك‬ ‫ملیۆن‌و (‪ )593,900‬دۆالر ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌وه‌ش كۆمپانیای نه‌به‌ز نزیكه‌ی س���ێ‬ ‫ملیۆن‌و (‪ )466,100‬دۆالری له‌هاوواڵتیان‬ ‫وه‌رگرتووه‌‌و ته‌نها (‪ )940‬هه‌زار دۆالری‬ ‫داوه‌ته‌ كۆمپانیای (‪.) FIP‬‬ ‫خه‌ڵه‌ف ده‌ڵێت "ك���ێ زه‌ره‌رمه‌ندی ئه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ی���ه‌؟ هاوواڵتی كه‌ پاره‌ی داوه‌و‬

‫ح���ه‌وت مانگه‌ پڕۆژه‌كه‌ وه‌س���تاوه‌‪ ،‬یان‬ ‫كۆمپانیای ‪ FIP‬كه‌ زیاتر له‌س���ێ ملیۆن‬ ‫دۆالری خ���ه‌رج ك���ردووه‌و ته‌نیا (‪)940‬‬ ‫ه���ه‌زار دۆالری وه‌رگرتووه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ی���ان‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌ر كه‌ نزیكه‌ی س���ێ ملیۆن‌و‬ ‫پێنج س���ه‌د ه���ه‌زار دۆرالی وه‌رگرتووه‌‬ ‫له‌هاوواڵتی���ان‌و پاره‌ خ���ه‌رج ناكات بۆ‬ ‫ته‌واو بوونی پڕۆژه‌كه‌؟"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت وته‌كان���ی به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك���ه‌ی‬ ‫(‪ ،)FIP‬ئاوێن���ه‌ په‌یوه‌ن���دی ك���رد‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری رێگه‌پێدراوی كۆمپانیای‬ ‫نه‌به‌ز‪ ،‬وریا حه‌س���ه‌ن ش���ێخ مسته‌فا‪-‬‬ ‫وه‌‪ ،‬ئه‌و ته‌نها وتی‌ "ئێمه‌ كێش���ه‌كه‌مان‬ ‫له‌دادگایه‌و یاسا سه‌روه‌ره‌‪ ،‬تاوه‌كو دادگا‬ ‫بڕیاری كۆتایی خۆی ن���ه‌دات‪ ،‬ناتوانین‬ ‫لێدوان بده‌ین"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی راگرتن���ی ئ���ه‌و پڕۆژه‌ی���ه‌‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی كێشه‌ی نێوان ئه‌و دوو‬ ‫كۆمپانیایه‌‪ ،‬فه‌رمان غه‌ریب به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گشتی وه‌به‌رهێنانی سلێمانی به‌وه‌كاله‌ت‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌دا كه‌ پڕۆژه‌ی (س���ایه‌‬ ‫س���یتی) نزیكه‌ی حه‌وت مانگه‌ كاركردن‬ ‫تیایدا راگی���راوه‌و كێش���ه‌یه‌ك له‌نێوان‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌ری پڕۆژه‌ك���ه‌و به‌ڵێنده‌ری‬ ‫جێبه‌جێ���كاردا رووی���داوه‌ ك���ه‌ بووه‌ته‌‬ ‫هۆی به‌رزكردن���ه‌وه‌ی داوایه‌ك له‌دادگای‬ ‫سلێمانی‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاش���كرای كرد ك���ه‌ به‌هۆی ئه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌وه‌ دادگا بڕیاری راگرتنی ئیشی‬ ‫له‌و به‌ش���ه‌ی پڕۆژه‌ك���ه‌دا داوه‌‪" ،‬كه‌س‬ ‫ناتوانێت ئیش له‌و به‌ش���ه‌ی پڕۆژه‌كه‌دا‬ ‫ب���كات ت���ا دادگا یه‌كالی���ی ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫بڕیاری كۆتایی ده‌دات"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی بازرگان���ی‌‌و پیشه‌س���ازی ‌‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی كۆمپانیا‬ ‫هه‌رێم رایگه‌یان���د ك ‌ه ژمار‌ه ‌‬ ‫بیانیی���ه‌كان له‌هه‌رێم���دا زیاتر له‌هه‌زار‬ ‫كۆمپانیان‌و زیات���ر ل ‌ه ‪ 700‬كۆمپانیاش‬ ‫له‌مانه‌ توركین‪.‬‬ ‫ی رۆژنامه‌وانیدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌لێدوانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫میدیاكان س���ینان چه‌له‌ب���ی‌‪ ،‬وه‌زیر ‌‬ ‫ی هه‌رێم رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانی���ا تۆماركراوه‌كان��� ‌‬ ‫ژم���ار‌ه ‌‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫‪ 12‬ه���ه‌زار كۆمپانیان ك��� ‌ه هه‌زار‌و ‪200‬‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیای���ان بیانی���ن‌و ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌رێمه‌و‌ه هاتوون‪ ،‬له‌م ژماره‌یه‌ش ‪740‬‬ ‫ی توركیان ك ‌ه‬ ‫كۆمپانیایان سه‌ر به‌واڵت ‌‬ ‫ی پیشه‌سازی‌‌و ئابوویدا‬ ‫ی جیاجیا ‌‬ ‫له‌كه‌رت ‌‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن‪ .‬ناوبراو‪ ،‬راش���یگه‌یاندو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئاڵووێركراو له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی پار‌ه ‌‬ ‫قه‌بار‌ه ‌‬ ‫كوردس���تان له‌نێ���وان ‪ 2009‬ـ ‪2011‬‬ ‫گه‌شتوه‌ت ‌ه ‪ 5‬ملیارد دۆالر‪.‬‬

‫لیره‌‌و تمه‌ن هاڕ‌ه‬ ‫ده‌كه‌نه‌ خواره‌وه‌‬

‫گه‌م���ارۆ‬ ‫گوش���ار‌و‬ ‫به‌ه���ۆی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان���ه‌وه‌ به‌ه���ای‌ لی���ره‌ی‌‬ ‫س���وری‌‌و تمه‌ن���ی‌ ئێران���ی‌ به‌ڕێژه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رچاو هاتوه‌ته‌وه‌ خواره‌وه‌‌و چاودێرانیش‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌م حاڵه‌ته‌ كاریگه‌ریی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئابووری‌ عێ���راق‪ ،‬چونكه‌ جگه‌‬ ‫له‌دراوسێیه‌تی‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیی‌ بازرگانی‌ زۆر‬ ‫له‌نێوانیاندایه‌‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬ناوه‌نده‌كان ‌ی دارایی‌ جیهان‬ ‫ئاشكرایانكرد كه‌ لیره‌ی‌ سوری‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كانی‌ س���اڵی‌ راب���ردوودا‬ ‫رێژه‌ی‌ ‪ %51‬به‌های‌ خۆی‌ له‌ده‌س���تداوه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك كه‌ به‌های‌ دۆالرێكی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‬ ‫گه‌ش���توه‌ته‌ ‪ 71‬لیره‌ی‌ سوری‌‪ .‬جێگای‌‬ ‫ئاماژه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ س���ااڵنی‌ ‪2011 -2006‬‬ ‫واڵتی‌ س���وریا توانیویه‌ت���ی‌ پارێزگاریی‌‬ ‫له‌به‌ه���ای‌ لی���ره‌ ب���كات‌و له‌نرخێك���ی‌‬ ‫جێگی���ردا بیهێڵێت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كانی‌ ناوخۆی‌ ئه‌و واڵته‌‌و‬ ‫گه‌مارۆ نێو ده‌وڵه‌تییه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌های‌‬ ‫ئه‌م پاره‌یه‌ زیاتر له‌نیوه‌ دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌واڵتی‌ ئێرانیش به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫به‌های‌ تمه‌ن به‌ڕێژه‌ی‌ به‌رچاو كه‌میكردووه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌گات���ه‌ ده‌وروب���ه‌ری‌ ‪ %41‬به‌های‌‬ ‫پێش���ووی‌ خۆی‌‪ .‬چاودێران هۆكاری‌ ئه‌م‬ ‫دابه‌زینه‌ی‌ به‌های‌ تمه‌نیش ده‌گێڕنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و گوشار‌و گه‌مارۆ ئابووریانه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئێران هه‌یه‌‌و ئه‌گه‌ریش ئه‌وروپا گه‌مارۆی‌‬ ‫نه‌وت بخاته‌ سه‌ر ئێران‪ ،‬ئه‌وا هه‌اڵوسانی‌‬ ‫زیاتری‌ نرخ‌و دابه‌زین���ی‌ زیاتری‌ به‌های‌‬ ‫تمه‌ن له‌و واڵت���ه‌دا روو ده‌دات‪ .‬به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌و خواس���ته‌ زۆره‌شی‌ له‌س���ه‌ر دراوی‌‬ ‫قورس دروس���ت بووه‌ له‌واڵتانی‌ سوریا‌و‬ ‫ئێران ژماره‌یه‌ك بازرگان ‌ی عێراقی‌ دراوی‌‬ ‫بیانی‌ به‌رێژه‌‌و بڕی‌ زۆر ئاودیوی‌ س���نور‬ ‫مه‌تر رێ����گا داوای (‪ )500‬دیناربكه‌ن‌و ده‌كه‌ن‌و ئه‌مه‌ش كاریگه‌ریی‌ زۆری‌ هه‌یه‌‬ ‫ی نرخی‌ دراو ی‌‬ ‫به‌بیان����وی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ (‪ )50‬دینارییان له‌س���ه‌ر هه‌ڵبه‌ز‌و دابه‌ز ‌‬ ‫ده‌س����ت ناكه‌وێ����ت"‪ .‬س����ه‌باره‌ت به‌‌و بیانی‌ له‌عێراق‪ .‬‬ ‫پاس����اوه‌ی‌ ش����ۆفێرانیش ك����ه‌ ده‌ڵێن‬ ‫نرخی‌ گاز‌و به‌نزی����ن به‌رزبۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هاوواڵتییه‌ وتی‌ "كێشه‌ی من نییه‌ باجی‌‬ ‫ش����تێك بده‌م كه‌په‌یوه‌ندیی به‌منه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬گرانبوونی‌ س����وته‌مه‌نی‌ كێشه‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌و ش����وفێرانه‌‪ ،‬پێویستیش����ه‌‬ ‫هه‌ر خۆیان چاره‌س����ه‌ری‌ بكه‌ن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هاوواڵتی‌ ببێته‌ سوته‌مه‌نی‌ گرانبوونی‌‬ ‫شتێك كه‌ په‌یوندیی‌ پێوه‌ی‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫���ی‬ ‫�‬ ‫ الی‌ خۆیش����یه‌وه‌ به‌رپرس����ی لق‬ ‫راپۆرتێك��� ‌ی ئه‌مه‌ریك ‌ی ئاش���كرایده‌كات‬ ‫���كاران‪،‬‬ ‫گه‌رمیان����ی‌ س����ه‌ندیكای‌ كرێ�‬ ‫ه���ۆكار ‌ی داگیركردن��� ‌ی عێ���راق له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫ئ‬ ‫ئه‌حم����ه‌د حه‌م����ه‌ س����اڵح‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو‌ه نه‌وت ب���ووه‌‌و هۆكار ‌ی ئه‌و‬ ‫شۆفێرانیان‬ ‫نه‌شارده‌وه‌ كه‌ پشتگیریی‌‬ ‫گه‌م���ارۆ ئابووریی���ه‌ درێژخایه‌نه‌ش��� ‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌مای‬ ‫ه‬ ‫بن‬ ‫ك����ردووه‌ له‌س����ه‌ر ئ����ه‌و‬ ‫له‌س���ااڵن ‌ی نه‌وه‌ددا خرای ‌ه سه‌ر ئه‌م واڵت ‌ه‬ ‫‌ست‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫دینارییان‬ ‫شۆفێران پاره‌ی‌ ‪50‬‬ ‫ترس��� ‌ی ئه‌مه‌ریكا بوو‌ه له‌وه‌ ‌ی س���ه‌دام‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫كار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫كردن‬ ‫ناكه‌وێت‪ ،‬بۆ رای����ی‌‬ ‫له‌پ���اره‌ ‌ی ن���ه‌وت‌و كۆمه‌ك��� ‌ی رێكخراو‌ه‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫���ۆفێر‬ ‫�‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ئه‌و وتی‌ "دوای‌ ئه‬ ‫توندڕه‌و‌و نه‌یاره‌كان ‌ی ئه‌مه‌ریكا بكات‪.‬‬ ‫وتیان‬ ‫���یی‬ ‫�‬ ‫‌كیان نوس‬ ‫هاتن داواكارییه‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬ئه‌م راپۆرت ‌ه ك ‌ه گۆڤار ‌ی فۆرین‬ ‫���ت‬ ‫�‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫كوێ‬ ‫���چ‬ ‫�‬ ‫‌هی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‪ 50‬دیناریم����ان‬ ‫پۆلیس ‌ی باڵویكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاشكرایده‌كات‬ ‫‌الریش‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌بانك‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌نان‬ ‫ناكه‌وێ����ت ته‬ ‫ن���ه‌وت ته‌وه‌ره‌یه‌ك��� ‌ی س���ه‌ره‌ك ‌ی ب���وو‌ه‬ ‫دینار‪،‬‬ ‫‪500‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫بك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫نرخ‬ ‫داوایان كرد‬ ‫له‌گفتوگۆكان ‌ی تایبه‌ت به‌هێرشكردن ‌ه سه‌ر‬ ‫‌مان‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫داواكاری‬ ‫���تگیریی‬ ‫�‬ ‫پش‬ ‫ئێمه‌یش‬ ‫عێراق له‌س���ااڵن ‌ی ‪ .2003 -2002‬هه‌روه‌ها‬ ‫‌ ‬ ‫ه‬ ‫بكرێت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫سلێمان‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫كرد‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌م راپۆرت ‌ه تیشك ده‌خات ‌ه سه‌ر ئه‌وه‌ش ‌ی‬ ‫���ت‬ ‫�‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫بڕیار‬ ‫���ار‪،‬‬ ‫�‬ ‫‪ 500‬دین‬ ‫ك ‌ه یه‌ده‌گ ‌ی نه‌وت ‌ی عێراق رۆڵ ‌ی به‌رچاو ‌ی‬ ‫‌الر‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌زا‬ ‫ه‬ ‫ق‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫قایمقام‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌"‪،‬‬ ‫ه‬ ‫قایمقام‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌دیاریكردن ‌ی نرخ ‌ی نه‌وت له‌بازاڕ‌و‬ ‫بێ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاوێن‬ ‫بۆ‬ ‫‌لێداونێكدا‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫نور‬ ‫جه‌الل‬ ‫بۆرس ‌ه جیهانییه‌كان‪ ،‬چونك ‌ه بڕوا وه‌های ‌ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫نرخ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌رزبوون‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫خۆی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ئاگای‬ ‫ئه‌م واڵت��� ‌ه ‪ 143‬ملی���ارد به‌رمیل نه‌وت ‌ی‬ ‫‌ربڕی‪.‬‬ ‫ده‬ ‫یه‌ده‌گی هه‌بێت‪.‬‬

‫له‌كه‌الر بێ ره‌زامه‌ند ‌ی قایمقام‪ ،‬كرێ پاس به‌رزده‌كرێته‌وه‌‬

‫گەراجی ناوخۆیی کەالر فۆتۆ‪ :‬کاوە گەرمیانی‬ ‫وه‌رده‌گی����رێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ك����ه‌الر بۆ (‪)4‬‬ ‫ ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‬ ‫هاوواڵتیان����ی‌ قه‌زای‌ ك����ه‌الر‪ ،‬جه‌خت خوله‌ك رێگا (‪ )500‬دینار وه‌رده‌گیرێ‌‪،‬‬ ‫‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌وه‌ ئه‌و وتی‌ "له‌كه‌الر هه‌ر كه‌س به‌ئاره‌زوی‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ كرێی‌‬ ‫ب����ۆ دووهه‌مین ج����اره‌ ش����ۆفێره‌كان خۆی كرێ به‌رزده‌كاته‌وه‌و حكومه‌تیش‬ ‫نه‌فه‌ری‌ سه‌رجه‌م هێڵه‌كانی‌ پاسی‌‬ ‫ناوخۆی كه‌الر له‌(‪ 400‬بۆ ‪ 500‬دینار)‪ ،‬كرێی هاتوچ����ۆ به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌‌و "هیچ لێپرسینه‌وه‌ی‌ ناكات‪ ،‬هۆكه‌شی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫فه‌رمانگه‌كان هه‌ماهه‌نگییان به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫هاوواڵتیان ناڕه‌زایی‌ ده‌رده‌بڕن‌و ئاماژه‌ لێپرسینه‌وه‌كیشیان له‌گه‌ڵ ناكرێ‌"‪.‬‬ ‫مه‌حمه‌د عه‌لی هاوواڵتییه‌كی‌ دانشیتوی‌ نیی����ه‌"‪ ،‬ناوبراو جه‌خت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ بوونه‌ته‌ سوته‌مه‌نی‌‬ ‫كه‌الره‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌شاری‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان بوونه‌ته‌ سوته‌مه‌نی‌‬ ‫ده‌ستی‌ حكومه‌ت‌و شۆفێره‌كان‪،‬‬ ‫قایمقامی‌ قه‌زای‌ كه‌الریش بێ ئاگایی‌ سلێمانی‌ رێگای‌ ناوخۆیی هه‌یه‌ نزیكه‌ی‌ ده‌س����تی‌ حكوم����ه‌ت‌و ش����ۆفێره‌كان‪،‬‬ ‫(‪ )30‬خوله‌ك����ه‌و (‪ )500‬دینار له‌نه‌فه‌ر ئه‌و وت����ی‌ "ش����ۆفێره‌كان پێش چه‌ند‬ ‫خۆی له‌و كاره‌ ده‌رده‌بڕێت‪.‬‬

‫مانگێ����ك به‌بیانوی‌ گرانی����ی به‌نزین‌و‬ ‫سوته‌مه‌نییه‌وه‌ كرێیان له‌‪ 250‬دیناره‌و‬ ‫كرد ب����ه‌ (‪ )400‬دینار كه‌ گوایه‌ كاتیی‬ ‫ده‌بێ����ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌بری ئ����ه‌وه‌ی‌ كرێ‬ ‫دابه‌زێنن‪ ،‬كه‌چی‌ به‌رزیانكرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����یروان ئه‌حم����ه‌دی‌ ش����وفێریش‪،‬‬ ‫ب����ه‌م ش����ێوه‌یه‌ داكۆك����ی له‌خ����ۆی‌و‬ ‫هاوپیشه‌كانی كردو ئه‌وه‌ی‌ روونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ داواكاریه‌كانیان خستۆته‌ به‌رده‌ست‬ ‫س����ه‌ندیكای‌ كرێ����كاران‪ ،‬ئه‌وانی����ش‬ ‫پش����تگیرییان كردون ل����ه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫(‪ )50‬دیناری����ان ده‌س����ت نه‌ك����ه‌وت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وا ك����رێ به‌رزبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"حه‌قی‌ خۆمانه‌‪ ،‬چونكه‌ نرخی‌ هه‌موو‬ ‫ش����تێك به‌رزبۆته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ مافی‬ ‫خۆمانه‌ داوای زیادكردنی كرێ بكه‌ین‬ ‫ی����ان حكوم����ه‌ت رێ����گا چاره‌یه‌كمان‬ ‫بۆبدۆزێته‌وه‌" ‪.‬‬ ‫ناوب����راو رونیك����ردووه‌ ك����ه‌ ئ����ه‌وان‬ ‫ده‌ستپێشخه‌رنین بۆ گرانیی‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌‬ ‫بازاڕ گران بووه‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌وان نییه‌‪،‬‬ ‫وتیشی "حكومه‌ت خۆی ده‌ستپێشخه‌ره‌‬ ‫له‌گرانیی‌ بازاڕ‪ ،‬هیچ ره‌وا نییه‌ واڵتێك‬ ‫له‌س����ه‌ر ده‌ریایه‌ك س����وته‌مه‌نی‌ بێت‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ كێشه‌ی‌ سوته‌مه‌نی‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫جه‌الل كه‌ریم‪-‬ی����ش وه‌ك هاوواڵتیه‌كی‌‬ ‫ت����ری‌ ناوچه‌ك����ه‌ گله‌ی����ی ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ش����ۆفێران هه‌بوو ك����ه‌ بۆ یه‌ك كیلۆ‬ ‫مه‌تر رێ����گا (‪ )500‬دینار وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "من نازانم ئه‌وه‌ چ ویژدانێكه‌‬ ‫ب����ۆ ش����ۆفێره‌كان كه‌ بۆ ی����ه‌ك كیلۆ‬

‫ئابووری‌ له‌پشت‬ ‫روخاندن ‌ی‬ ‫به‌عسه‌و‌ه بووه‌‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫"ئه‌وانه‌ی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندییان دراو‌ه‬ ‫هه‌ر به‌دژی‌ ریفۆرم ‌ی خوێندن ده‌مێننه‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫محه‌مه‌د ق���ادر‪ ،‬خوێندكاری قۆناغی‬ ‫چ���واره‌م له‌كۆلیژی ئه‌ندازیاری زانكۆی‬ ‫س���ه‌الحه‌دین خۆش���حاڵی خ���ۆی به‬ ‫چاكسازییه‌كانی خوێندنی بااڵ ده‌ربڕی‌و‬ ‫وت���ی "ئ���ه‌م ریفۆرمه‌ س���ه‌روه‌ری بۆ‬ ‫خوێندكار گێڕایه‌وه‌و له‌ئاراسته‌كردنێكی‬ ‫مێگه‌لیان ‌ه گۆڕی بۆ ئاراس���ته‌كردنێكی‬ ‫تاك‌و خاوه‌ن بڕیار"‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌الیه‌نه‌ دیار‌و راسته‌وخۆكان‬ ‫له‌ڕیفۆرمی خوێندنی بااڵدا مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫(فیدباك)ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه له‌ڕێگه‌ی فۆڕمێكه‌و‌ه‬ ‫خوێندكاران‌و قوتابیان مامۆستاكانیان‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنن‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش گله‌یی الی‬ ‫هه‌ندێك مامۆستا دروستكردووه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫نابێت قوتابی مامۆستا هه‌ڵبسه‌نگێنێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌كه‌ون ‌ه ژێر كاریگه‌ری عاتفی‪،‬‬ ‫نه‌ك زانس���تی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و خوێندكاره‌ی‬ ‫كۆلی���ژی ئه‌ندازی���اری ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی‬ ‫فۆڕم���ی فیدب���اك بخوێنێت���ه‌وه بۆی‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت كه‌ پرس���یاره‌كان زۆر‬ ‫زانستییانه‌ داڕێژراوه‌و هه‌ڵسه‌نگاندنه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌مه‌ الیه‌نه‌یه‌‪ ،‬ده‌كرێت مامۆس���تایه‌ك‬ ‫له‌ڕووی هه‌ڵس���وكه‌وته‌و‌ه ده‌نگی ئه‌رێ‬ ‫نه‌هێن���ێ‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ڕووی میت���ۆده‌و‌ه‬ ‫ده‌نگێكی باش بهێنێ"‪.‬‬ ‫ئارال كاكل‪ ،‬قوتابی زانكۆی جیهانی‬ ‫ئه‌هلی‪ ،‬به‌شی یاسا‪ ،‬له‌باره‌ی ریفۆرمی‬ ‫خوێندنی ب���ااڵ‌و پێگ���ه‌ی قوتابی له‌م‬ ‫‌یه‬ ‫ریفۆرم ‌ه وتی "كۆمه‌ڵێك كێش���ه‌ هه ‌‌‬ ‫ده‌بێت چاره‌س���ه‌ر بكرێ���ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ریفۆڕمه‌ك��� ‌ه بتوانێت به‌ ته‌ندروس���تی‬ ‫ئامانجه‌كان���ی خۆی بپێك���ی‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫تائێس���تا ل���ه‌ڕووه‌ ش���كلیه‌كه‌یه‌و‌ه‬

‫ئه‌گه‌ر دامان‬ ‫نامه‌زرێنن بۆچ ‌ی‬ ‫فۆڕم ‌ی بێكاری ‌ی‬ ‫نامانگرێته‌وه‌؟‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ خوێندن‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك ده‌رچووی‌ په‌یمانگا ‌‬ ‫مامۆستایان داوای‌ شمولكردنیان‬ ‫ی بێكاری‌‌و ره‌خنه‌ له‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن به‌فۆرم ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ده‌گرن ك ‌ه ‪ 12‬ساڵی‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ فێربوونی‌ پیشه‌ی‌ مامۆستایه‌ت ‌‬ ‫ی ئێستا بێكار‬ ‫ته‌رخانكردووه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یمانگا كه‌ به‌ئیمزا ‌‬ ‫ئه‌م ده‌رچوانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 25‬كه‌سیان یاداش���تێكیان ئاراسته‌ ‌‬ ‫ئاوێن��� ‌ه ك���ردووه‌‪ ،‬رونیده‌كه‌نه‌و‌ه پاش‬ ‫ئه‌و‌هی‌ له‌دامه‌زران���دن بێبه‌ش كراون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫ێ س���ه‌ردانی‌ یه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫كات��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ ده‌ك���ه‌ن ب���ۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی بێكاری���ی‌‪ ،‬ئه‌وانی���ش پێیان‬ ‫فۆرم��� ‌‬ ‫ده‌ڵێن ئ���ه‌م فۆڕم ‌ه ئێ���و‌ه ناگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌رچووه‌كانی‌ په‌یمانگا ئاماژ‌ه به‌وه‌ش‬ ‫ی ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫ده‌كه‌ن "چاودێری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پێمان وتراو‌ه كه‌ ف���ۆڕم به‌ده‌رچووان ‌‬ ‫په‌یمان���گای‌ مامۆس���تایان نه‌ده‌ی���ن‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه داده‌مه‌زرێن‪ .‬ئێم���ه‌ له‌نێوان‬ ‫ئ���ه‌م دوو فه‌رمانگه‌ی���ه‌ی‌ حكومه‌ت���دا‬ ‫ی‬ ‫(لیژن���ه‌ی‌ دامه‌زران���دن‌و چاودێ���ر ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌) له‌هاتوچۆدای���ن‌و ت���ا‬ ‫ئێستا كه‌س���یان وه‌اڵمێكی‌ دروستمان‬ ‫ی په‌یمانگا‬ ‫ناده‌ن���ه‌وه‌"‪ .‬ده‌رچووه‌كان��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌م���ان‪،‬‬ ‫داوا له‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌و‬ ‫وه‌زی���ران‪ ،‬وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ده‌كه‌ن ئاوڕێك‬ ‫كاروب���ار ‌‬ ‫ی یان‬ ‫له‌دۆخه‌كه‌ی���ان بده‌نه‌و‌ه ب���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بێكارییان‬ ‫دایانمه‌زرێن���ن یان فۆڕم��� ‌‬ ‫ی كه‌م���ه‌وه‌ وه‌كو‬ ‫ێ ت���ا ب���ه‌ال ‌‬ ‫بده‌ن��� ‌‬ ‫ده‌رچووانی‌ تری‌ بێ���كار بێبه‌ش نه‌بین‬ ‫ی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫له‌و مینحه‌ی ‌ه ‌‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫جه‌نابی‌ وه‌زیر‪..‬‬ ‫سه‌میرشێخ مه‌موندی‌‬

‫خوێندنی‌ بااڵ له‌هه‌رێم‬

‫ی‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تاندا ‪ 11‬زانكۆ ‌‬ ‫حكومی‌ هه‌یه‌ ك ‌ه به‌سه‌ر ‪ 106‬كۆلێژدا‬ ‫دابه‌ش بوون‪ 23 .‬په‌یمانگاش هه‌ن‬ ‫كه‌ به‌ س����ه‌ر ‪ 182‬به‌ش����دا دابه‌ش‬ ‫بوون‪ .‬به‌پێی‌ ئاماره‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫ی ‪2011‬‬ ‫خوێندنی‌ بااڵ تا كۆتاییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆس����تایانی‌ زانك����ۆ له‌هه‌رێم���� ‌‬ ‫كوردس����تاندا ژماره‌ی����ان ‪ 5‬هه‌زار‌و‬ ‫ی‬ ‫‪ 242‬مامۆس����تا ب����ووه‌‪ .‬ژم����اره‌ ‌‬ ‫خوێندكارانی‌ زانكۆ حكومییه‌كانیش‬ ‫ده‌گاته‌ ‪ 91‬هه‌زار‌و ‪ 514‬خوێندكار‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رانبه‌ریش����دا ‪ 12‬زانكۆی‌ ئه‌هل ‌‬ ‫له‌كوردس����تاندا هه‌یه‌ ك ‌ه ‪ 11‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ 85‬خوێندكاریان هه‌یه‌‪.‬‬

‫قوتابیان‌و به‌رپرسانی وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی بااڵ‪ ،‬ئه‌كادیمیسته‌كانی‬ ‫خوێندنی بااڵ جه‌خت له‌وه‌ده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه سه‌رجه‌م ته‌وه‌ره‌كانی پڕۆسه‌ی‬ ‫ریفۆرمی وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌ی زانستی‪ ،‬له‌ناوه‌ڕۆكدا‬ ‫خوێندكارو قوتابیانی كردۆت ‌ه چه‌قی‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ك ‌ه دواجار ئه‌نجامی هه‌ر ته‌ورێك‬ ‫له‌قازانجی خوێندكاران ته‌واو ده‌بێت‪.‬‬

‫ ‬ ‫ی بااڵ گۆڕانكارییه‌كانی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ بۆ خوێندكاران شیده‌كاته‌وه‬ ‫وه‌زیری‌ خوێندن ‌‬

‫ده‌كرێت‬ ‫مامۆستایه‌ك له‌ڕووی‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وته‌و‌ه‬ ‫ده‌نگی ئه‌رێ‬ ‫نه‌هێنێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕووی میتۆده‌و‌ه‬ ‫ده‌نگێكی باش بهێنێ‬ ‫باش رۆش���تووه‌‌و ل���ه‌ڕووی پراكتیكی‬ ‫ماویه‌تی"‪.‬‬ ‫ئ���ارال كاكل كێش���ه‌كانی ب���ه‌رده‌م‬ ‫پرۆس���ه‌ی ریفۆرمی به‌و‌ه دیاریكرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫زۆربوونی مادده‌كانی میتۆدی خوێندن‪،‬‬ ‫وا له‌مامۆس���تاكان ده‌كات‪ ،‬نه‌توان���ن‬

‫ئه‌دایه‌ك���ی باش بكه‌ن‌و بپرژێن ‌ه س���ه‌ر‬ ‫سیمینارگێڕان‪ ،‬وتیش���ی "نابێت ئه‌و‌ه‬ ‫له‌بیر بكه‌ی���ن‪ ،‬ك��� ‌ه كه‌لتورێك هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی نابێت قوتابی مامۆس���تای باش‬ ‫دیاری ب���كات‌و ئه‌و خۆی س���ه‌نته‌ره‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ی من ته‌له‌به‌م‪ ،‬هه‌ر ئه‌وا بووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌م ریفۆرمه‌ هه‌رسكردنی ئاسان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی خوێندنی ب���ااڵ‪ ،‬كتێبێكی‬ ‫‪ 306‬الپه‌ڕه‌ی���ی له‌چاپداوه‌‌و نه‌خش��� ‌ه‬ ‫رێ���گای ریفۆرم���ی خوێندن���ی ب���ااڵ‌و‬ ‫گش���ت ته‌وه‌ره‌كان���ی تێدا خش���تۆت ‌ه‬ ‫روو‪ ،‬له‌هه‌مانكات���دا نامیلكه‌یه‌ك���ی‬ ‫‪ 16‬الپه‌ڕه‌ی���ی چاپك���ردوه‌‌و به‌س���ه‌ر‬ ‫قوتابی���ان‌و خوێندكاران���ی زانكۆكانی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان دابه‌شده‌كات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫تیایدا پڕۆفیس���ۆر دالوه‌ر عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫وه‌زی���ری خوێندنی ب���ااڵو توێژینه‌وه‌ی‬ ‫زانستی ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كات‪ ،‬كه‌ چه‌قی‬ ‫بیركردنه‌وه‌كانی ریف���ۆرم بریتیی بوو‌ه‬ ‫له‌پاراس���تنی ماف‌و ئاینده‌ی قوتابیان‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك ده‌ش���ڵێت "ئاش���نابوونی‬ ‫قوتابی���ان به‌م ریفۆرمه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش��� ‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت‬

‫كه‌ به‌دیدێك���ی ره‌خنه‌گرانه‌ لێیبڕوانن‌و‬ ‫به‌شداری چاالكانه‌ی تێدا بكه‌ن"‪.‬‬ ‫دكت���ۆر س���ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حم���ان‬ ‫مامۆس���تای زانك���ۆو په‌رله‌مانت���ارو‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی خوێندنی بااڵ پێیوایه‪،‬‬ ‫پێویس���تبوو هه‌ڵمه‌تی وشیاركردنه‌وه‌و‬ ‫كۆڕ‌و س���یمیناری زۆری ب���ۆ بكرێت‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی مامۆس���تا‌و قوتابیان زیاتر‬ ‫ئاشنای بن‪ ،‬وتیشی "پڕۆسه‌كه‌ سودێكی‬ ‫گه‌وره‌ی بۆ ئاستی به‌ زانكۆكان ده‌بێت‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ی به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی زانستی‬ ‫مامۆس���تا‌و خوێن���دكاران‪ ،‬دواڕۆژێكی‬ ‫گه‌ش ده‌بینم"‪.‬‬ ‫دكتۆر سه‌روه‌ر ئاماژه‌ی به‌وشكرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ی دژی چاکسازیه‌كانی وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی بااڵن‪ ،‬دوو جۆرن "هه‌ندێكیان‬ ‫له‌ب���ه‌د حاڵیبوونیان���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ ده‌كرێت‬ ‫باش���تر تێبگه‌یه‌نرێن‪ ،‬هه‌ندێكیش���یان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیی���ان دراوه‌‌و ئه‌وان���ه‌ هه‌ر‬ ‫به‌دژ ده‌مێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پڕۆس���ه‌ی‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‬ ‫چاكسازییه‌كانی خوێندنی بااڵ‪ ،‬گۆڕینی‬ ‫به‌رپرس���انی به‌ش‌و كۆلیژ‌و س���ه‌رۆكی‬

‫زانكۆكان له‌ڕێگه‌ی كێبڕكێ‌و پێدانی سی‬ ‫ڤی ده‌بێت‪ ،‬ك��� ‌ه به‌ڕای هه‌ندێك كه‌س‬ ‫ئه‌م ‌ه باشترین میكانیزمی كۆتاییهێنان ‌ه‬ ‫ب ‌ه ده‌ستوه‌ردانی رێكخراو‌ه حیزبییه‌كان‬ ‫له‌كاروباری زانكۆ‌و خوێنكاران‪.‬‬ ‫دكتۆر ئامانج عه‌بدواڵ سه‌عید‪ ،‬راوێژكار‬ ‫بۆ كاروباری خوێندنی بااڵ له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی ب���ااڵ وتی "ئه‌گ���ه‌ر به‌وردی‬ ‫له‌ته‌وه‌ره‌كان���ی ریفۆرمی خوێندنی بااڵ‬ ‫بكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬بۆم���ان ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬كه‬ ‫‌به‌شێكیان راسته‌وخۆ ته‌عامول له‌گه‌ڵ‬ ‫قوتاب���ی ده‌كات‌و ده‌یكات ‌ه س���ه‌نته‌ری‬ ‫گۆڕانكاریی���ه‌كان‪ ،‬به‌شێكیش���یان‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجامدا ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ قوتابی‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و راوێ���ژكاره‌ی خوێندن���ی بااڵ‪،‬‬ ‫باسی له‌وه‌كرد‪ ،‬ك ‌ه مه‌سه‌له‌ی ریفۆڕمی‬ ‫خوێندنی بااڵ‪ ،‬ش���تێكی ئاس���ان نیی ‌ه‬ ‫ت���ا ب���ه‌ س���اڵێك ئه‌نجام���ی كۆتایی‬ ‫وه‌ربگیرێ���ت‌و وتیش���ی "مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه‬ ‫هه‌ر خوێن���دن نییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و گۆڕینی‬ ‫كه‌لتورێك���ی قوڵ��� ‌ه له‌خوێندنی بااڵدا‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر له‌ئێس���تادا كه‌موكوڕی‬ ‫له‌پراكتیكدا هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و‌ه دیراس���ه‌مان‬ ‫ك���ردوو‌ه ئاماده‌كاریمان بۆ گش���تیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌وه‌ی ئێستا دام ‌هز‌راندنی‬ ‫نه‌خش��� ‌ه رێگا‌و چه‌ند هه‌نگاوێكه له‌و‬ ‫نه‌خشه‌یه‌ی كه‌ پڕۆسه‌یه‌كی دورو درێژ‌و‬ ‫كات‌و له‌خۆبورده‌یی ده‌وێت "‪.‬‬

‫مامۆستایان ‌ی ئۆپۆزسیۆن ‪ 17‬ره‌خن ‌ه‬ ‫له‌ڕه‌وشی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵ ده‌گرن‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ خوێندن‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆستایان ‌‬ ‫هه‌ر سێ لیسته‌كه‌ ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن (سه‌رده‌م‪ ،‬یه‌كگرتو‌و‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ) له‌ڕێگای‌ یاداشتێكه‌و‌ه‬ ‫سه‌رنجی‌ الیه‌نه‌ به‌رپرسه‌كان بۆ‬ ‫ی‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ له‌سنور ‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ راده‌كێشن‌و رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫ێ‬ ‫ی سه‌رشانی‌ هه‌ر س ‌‬ ‫"به‌ئه‌رك ‌‬ ‫ی مامۆستایانی‌ (یه‌كگرتوو‪-‬‬ ‫لیست ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ‪ -‬سه‌رده‌م)مان زانیی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆستایان ‌‬ ‫ی زۆرینه‌ی ‌‬ ‫متمان ‌ه ‌‬ ‫ی چه‌مچه‌ماڵمان‬ ‫سنوری‌ په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬به‌به‌ڵگه‌و ده‌ست‬ ‫بخه‌ین ‌ه سه‌ر به‌شێك له‌كه‌م‌و‬ ‫ی سنوری‌ په‌روه‌رده‌كه‌مان"‪.‬‬ ‫كورتیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م لیس���تانه‌ له‌ڕیزبه‌ندیكردن��� ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ قه‌زاكه‌یاندا‬ ‫گرفته‌كان��� ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك خاڵیان نوس���یوه‌ ك ‌ه به‌م‬ ‫شێوه‌ی‌ خواره‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫ی حیزب (لق‌و‬ ‫ی ده‌س���ت ‌‬ ‫‪ .1‬كاریگه‌ر ‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ند) له‌سه‌ر په‌روه‌رده‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫ی دیارو به‌چاو‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫‪ .2‬ك���ه‌م ئه‌زموونی‌ به‌ش���ێك ‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو یاریده‌ده‌ری‌ قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگه‌كان‪.‬‬ ‫ی تاز‌ه‬ ‫ی هه‌ندێ له‌مامۆستا ‌‬ ‫‪ .3‬كردن ‌‬ ‫دامه‌زراو‌ه ب ‌ه به‌ڕێوه‌به‌رو یاریده‌ده‌ر ك ‌ه‬ ‫ی مامۆستاییان ل ‌ه‬ ‫هه‌ندێكیان ئه‌زموون ‌‬ ‫‪ 20‬رۆژ تێپه‌ڕی‌ نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .4‬نادادپ���ه‌روه‌ری‌ له‌گواس���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫مامۆستایان‌و ناڕێكی‌ له‌دابه‌شكردنیان‬ ‫به‌س���ه‌ر قوتابخانه‌و خوێندنگه‌كاندا ك ‌ه‬ ‫ی كردۆت ‌ه سه‌ر به‌ش ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی زۆربه‌ی‌ مامۆستایان‪.‬‬ ‫وانه‌ ‌‬ ‫ی وه‌رزش‬ ‫ی هه‌ندێك مامۆستا ‌‬ ‫‪ .5‬كردن ‌‬

‫به‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو یاریده‌ده‌ر كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ی‬ ‫دژ ده‌وس���تێته‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ یاس���اكان ‌‬ ‫سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌یی‌ نوێدا‪.‬‬ ‫‪ .6‬ده‌رچوان���دن‌و كه‌واندنی‌ هه‌ندێك‬ ‫خوێن���دكاری‌ ده‌ره‌ك���ی‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫ی هه‌ندێ���ك قوتابخان���ه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫خوێندنگه‌و‌ه كه‌ به‌ڕێزیشتان ئاگادارن‌و‬ ‫ی په‌روه‌رده‌یی‌ شایسته‌ی بۆ‬ ‫س���زایه‌ك ‌‬ ‫ده‌رنه‌چووه‌‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی یاریده‌ده‌ر بۆ هه‌ند ‌‬ ‫‪ .7‬زیادكردن��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ل ‌ه قوتابخان���ه‌و خوێندنگ���ه‌كان به‌ب ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ قوتاب���ی‌‌و خوێندكاران‬ ‫ی یاسایی‌‪.‬‬ ‫گه‌یشتبێت ‌ه ئاست ‌‬ ‫‪ .8‬هه‌ستنه‌كردنی‌ سه‌رپه‌رشتیاران ب ‌ه‬ ‫به‌رپرس���یارێتی‌ به‌رامبه‌ر مامۆستایان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫ی یاساكان ‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ نه‌كردن ‌‬ ‫ی نوێ‪.‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ی ‌‬ ‫ی به‌ش���ه‌ وانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫‪ .9‬نه‌وتنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رو یاری���ده‌ده‌ر ل ‌ه قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگه‌كاندا‪.‬‬ ‫‪ .10‬ده‌س���تدرێژیكردن‌و ته‌قه‌ك���ردن‬ ‫له‌هه‌ندێ���ك قوتابخان���ه‌و خوێندنگه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ێ لێكوڵینه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫تێپه‌ڕبوون���ی‌ به‌ب��� ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كاركردن��� ‌‬ ‫به‌می���زاج‬ ‫‪.11‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌ باخچه‌كان له‌دانان ‌‬ ‫مامۆستایانی‌ باخچه‌كان‪.‬‬ ‫ی كارمه‌ندانی‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫‪ .12‬سس���ت ‌‬ ‫ی ئه‌ركه‌كانیدا‪.‬‬ ‫له‌ڕاپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ .13‬نادادپه‌روه‌ریی‌ له‌دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫كارگ���وزارو پاس���ه‌وانه‌كان به‌س���ه‌ر‬ ‫قوتابخان���ه‌و خوێندنگه‌كاندا كه‌ئه‌مه‌ش‬ ‫وایك���ردووه‌ له‌هه‌ندێ���ك قوتابخان���ه‌و‬ ‫خوێندنگ���ه‌دا قوتاب���ی‌‌و خوێن���دكار‬ ‫ی‬ ‫به‌كاربهێنرێ���ت ب���ۆ پ���اك كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫قوتابخانه‌و خوێندنگه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .14‬هه‌ندێ���ك ل��� ‌ه كارگ���وزارو‬

‫‪9‬‬

‫ی چه‌مچه‌ماڵ ‬ ‫خوێندكاری‌ یه‌كێك له‌قوتابخانه‌كان ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬بارام سوبحی‬

‫ی وه‌زاره‌یش���یان‬ ‫پاسه‌وانه‌كانی قوتابخانه‌و خوێندنگه‌كان ك ‌ه هه‌ندێكیان فه‌رمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌كاتی‌ خۆیدا به‌میزاج ‌‬ ‫خۆیان ده‌وام ناك���ه‌ن‌و گرتنی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫حیزبی‌‌و شه‌خسی‌ بێبه‌شكراون‪.‬‬ ‫دیكه‌ به‌كرێ‌ له‌جێگه‌كانیان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .17‬هه‌ندێ���ك له‌فه‌رمانبه‌ران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ .15‬ئاش���كرانه‌كردنی‌ ئه‌نجام��� ‌‬ ‫یاری���ده‌ده‌ره‌كان په‌روه‌رده‌ی‌ چه‌مچه‌م���اڵ له‌یه‌ك كاتدا‬ ‫تاقیكردن���ه‌و‌هی‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ش رێگه‌خۆش���كه‌ره‌ ب���ۆ دوو پۆس���ت به‌ڕێوه‌ده‌ب���ه‌ن له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌دا ك ‌ه ئه‌مه‌ش پێش���ێلكردن ‌‬ ‫ی حیزبی‌‌و شه‌خسی‌‪.‬‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���اكانی‌ سیس���ته‌می‌ په‌روه‌رده‌ی ‌‬ ‫‪ .16‬س���ودمه‌ند نه‌بوونی‌ به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی مامۆستایان له‌دابه‌شكردنی‌ زه‌ویدا نوێیه‌‪.‬‬ ‫زۆر ‌‬

‫جه‌ناب���ی‌ وه‌زی���ری‌ په‌روه‌رده‌ له‌س���ایه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێزتان���ه‌وه‌ نه‌مان���دی گۆڕانكارییه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆ له‌بواری‌ په‌روه‌رده‌‌و فێركردن بكرێت‬ ‫كه‌ ش���یاوی‌ پێداهه‌ڵگوتن بێت‪ ،‬نه‌ماندی‬ ‫ئه‌و سیس���ته‌مه‌ی‌ كه‌ وه‌كو ته‌ماته‌‌و برنج‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵته‌وه‌ هاورده‌كرا هه‌نگاوێك‬ ‫به‌ره‌وپێش���ه‌وه‌ بنێت‪ ،‬نه‌مان���دی بڕیاره‌‬ ‫گرنگه‌كانی‌ كۆنگر‌هی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ س���اڵی‌‬ ‫‪ 2007‬به‌تایبه‌ت له‌بواری‌ دانانی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌و‬ ‫یاریده‌ده‌ری‌ قوتابخانه‌كان جێبه‌جێبكرێت‪،‬‬ ‫نه‌ماندی كۆتای���ی‌ به‌وه‌بهێنرێ���ت له‌بری‌‬ ‫دانانی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌و یاریده‌ری‌ قوتابخانه‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن حیزبه‌وه‌ بكه‌وێته‌ ژێرده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌كان‌و كه‌س���انی‌‬ ‫ش���یاو بخرێنه‌ ئه‌و شوێنه‌ ش���یاوانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاخ���ر جه‌ناب���ی‌ وه‌زی���ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫ده‌كرێ���ت جه‌نابت ناوی‌ چه‌ند به‌ڕێوه‌به‌ر‌و‬ ‫یاریده‌ده‌رێك���ی‌ قوتابخانه‌كانم پێ بڵێیت‬ ‫كه‌ س���ه‌ر به‌ هه‌ردوو حیزب��� ‌ی فه‌رمانڕه‌وا‬ ‫نه‌بن‌و له‌الیه‌ن كۆمیته‌و رێكخراوه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫حیزبانه‌وه‌ دانه‌نراب���ن جگه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌ر‌و‬ ‫یاری���ده‌ده‌ری‌ قوتابخانه‌كان���ی‌ الدێكان؟‬ ‫نه‌مان���دی له‌نوس���راوه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫ی ن���اوی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌گش���تییه‌كان له‌ب���ر ‌‬ ‫قوتابی‌‌و خوێندكار‪ ،‬قوتابخانه‌‌و خوێندنگا‬ ‫یه‌ك وش���ه‌ به‌كاربێ���ت‪ ،‬نه‌ماندی كۆتایی‌‬ ‫به‌ته‌خشان‌و په‌خش���ان پێكردنی‌ داهاتی‌‬ ‫فرۆش���گای‌ قوتابخانه‌كانه‌وه‌ بهێنرێت كه‌‬ ‫كه‌س نازانێت چی‌ به‌س���ه‌ردێت! نه‌ماندی‬ ‫كۆتایی‌ به‌نوسینی‌ مانشێته‌ ناشیرینه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ر دیواری‌ قوتابخانه‌كانه‌وه‌ بهێنرێت‪،‬‬ ‫نه‌مان���دی كۆتای���ی‌ ب���ه‌وه‌ بهێنرێ���ت كه‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌ی���ه‌ك ده‌ی���ان به‌رده‌س���ت‬ ‫هه‌بێ���ت‌و له‌قوتابخانه‌كیتریش یه‌ك دانه‌‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬نه‌ماندی كۆتای���ی‌ به‌وه‌بهێنرێت‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌دان قوتابخانه‌ ده‌یان پسپۆڕی‌‬ ‫زیاد‌هی‌ وه‌كو بیركاری‌‌و ئینگلیزی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌ی���ان قوتابخان���ه‌ش بێ‌ مامۆس���تابن‬ ‫ل���ه‌و پس���پۆڕیانه‌‪ ،‬نه‌مان���دی كۆتای���ی‌‬ ‫به‌گواستنه‌وه‌ی‌ مامۆستایان بێت له‌سه‌ره‌تا‌و‬ ‫ناوه‌ڕاستی‌ ده‌وامی‌ فه‌رمی‌ ساڵی‌ خوێندن‪،‬‬ ‫نه‌ماندی كۆتایی‌ به‌واسیته‌و واسته‌كاری‌‌و‬ ‫خ���زم خزمێنه‌‌و خزمایه‌ت���ی‌‌و خێاڵیه‌تی‌‌و‬ ‫حیزبایه‌ت���ی‌ بهێنرێ���ت له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌یه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫مامۆس���تایان‬ ‫بۆقوتابخانه‌یه‌كیت���ر‪ ..‬له‌گه‌ڕه‌كێك���ه‌وه‌‬ ‫بۆگه‌ڕه‌كێكیترو له‌شارێكه‌وه‌ بۆشارێكیتر‪،‬‬ ‫نه‌ماندی كۆتایی‌ بهێنرێت به‌كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئابون���ه‌ی‌ حیزبی‌ له‌ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن‪،‬‬ ‫ئاخ���ر چه‌ند مانگێكه‌ به‌ڕێزێ���ك كراوه‌ته‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ په‌روه‌رد‌هی‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ كاتی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌نوسراوه‌كان‬ ‫ده‌نوس���رێت (به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫به‌وه‌كاله‌ت)‪ .‬من نازان���م كه‌س بیری‌ له‌و‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌ هه‌ڵه‌یه‌ نه‌كردۆته‌وه‌ یان ئه‌م‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌ هه‌ڵه‌ نییه‌‌و حیزب كه‌سێكی‌‬ ‫داناوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫نه‌هاتۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ڕێز‌هی‌ ئێس���تاش‬ ‫وه‌كیل���ی‌ ئ���ه‌وه‌؟ به‌هه‌رحاڵ ك���ه‌س له‌و‬ ‫مه‌ته‌ڵه‌ تێناگات جگه‌ له‌خۆتان‪ ،‬نه‌ماندی‬ ‫وه‌كو ناوچه‌كانیتری‌ عێراق رۆژانی‌ شه‌ممه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش له‌قوتابخانه‌كان‬ ‫بكرێت���ه‌ پش���وو‪ ،‬به‌اڵم بینیم���ان رۆژانی‌‬ ‫ش���ه‌ممه‌ بۆ كه‌س���ه‌ خاوه‌ن پله‌به‌رزه‌كان‬ ‫كرایه‌ پش���وو‪ ،‬نه‌ماندی ئه‌و مافه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫ه���ه‌زاران مامۆس���تایه‌ بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫چه‌ندین س���اڵه‌ به‌ده‌س���ت گرفتی‌ هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫مووچه‌كانیان���ه‌وه‌ ده‌ناڵێن���ن‪ ،‬كه‌س���یش‬ ‫ئاوڕی���ان لێناداته‌وه‌‪ ،‬نه‌ماندی س���ه‌رجه‌م‬ ‫قوتابخانه‌كان‌و په‌روه‌رده‌كان به‌سیسته‌می‌‬ ‫ئه‌لیكترۆنی‌ به‌یه‌كه‌وه‌ ببه‌س���ترێنه‌وه‌ كه‌‬ ‫س���اده‌ترین پێداویس���تی‌ ئه‌م سه‌ده‌یه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئاخر من س���ه‌رم سوڕماوه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌موو كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ به‌ن���اوی‌ راوێژكار‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیار مووچ���ه‌ ل���ه‌م وه‌زاره‌ته‌‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬كه‌چی‌ هیچ به‌رهه‌مێكیش���یان‬ ‫نییه‌‌و نه‌بووه‌‌و نابێ���ت‪ ،‬نه‌ماندی كۆتایی‌‬ ‫بهێنرێت به‌و‌هی‌ په‌رتووكه‌كان له‌كاتی‌ خۆی‌‬ ‫بگاته‌ ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن‪ ،‬تائێستا كه‌وا‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ كۆتایی‌‬ ‫وه‌رزی‌ یه‌كه‌مین‪ ،‬ده‌یان‌و سه‌دان قوتابخانه‌‬ ‫به‌ده‌س���ت بێ‌ په‌رتوكیی���ه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‪،‬‬ ‫نه‌ماندی كۆتایی‌ بهێنرێت به‌وسیس���ته‌مه‌‬ ‫س���ه‌ربازییه‌ی‌ ك���ه‌ له‌قوتابخان���ه‌كان‬ ‫په‌یڕه‌وده‌كرێ���ت ب���ه‌و‌هی‌ ك���ه‌ هه‌م���وو‬ ‫به‌یانیان قوتابیان له‌گۆڕه‌پانی‌ قوتابخانه‌‬ ‫ریزده‌كرێن‪ ،‬نه‌ماندی كۆتایی‌ به‌وه‌بهێنرێت‬ ‫كه‌ سه‌رپه‌رش���تیاران له‌س���اڵێكدا ‪ 3‬جار‬ ‫به‌ئاره‌زووی‌ خۆیان سه‌ردانی‌ مامۆستایان‬ ‫بكه‌ن‌و له‌كۆتاییش���دا هه‌ر به‌ئ���اره‌زووی‌‬ ‫خۆیان نمره‌ی‌ هه‌ڵسه‌نگاندنیان بۆدابنێن‪،‬‬ ‫ئاخر له‌و سه‌ده‌ی‌ بیست و یه‌كه‌مینه‌ كه‌ی‌‬ ‫باوی‌ ئه‌وه‌ ماوه‌ سه‌رپه‌رشتیاران سه‌ردانی‌‬ ‫مامۆس���تایان بك ‌هن‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندنیان‬ ‫بۆبكه‌ن؟ ئاخر وه‌اڵمم بده‌نه‌وه‌ ده‌یان ساڵه‌‬ ‫مامۆستایان هه‌ڵده‌سه‌نگێندرێن‌و هه‌زاران‬ ‫دۆالر ب���ۆ هاتوچۆی‌ سه‌رپه‌رش���تیاره‌كان‬ ‫به‌فیڕۆده‌درێت چ به‌رهه‌مێكی‌ هه‌بووه‌؟‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫ژنانی‌ سواڵكه‌ر منداڵه‌كانیان‌و‬ ‫سڕو نیو‌ه رووت ده‌كه‌ن بۆ پاره‌ په‌یدا كردن‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ی‬ ‫ی سواڵكه‌ره‌كان گه‌رچ ‌‬ ‫منداڵ ‌‬ ‫دایكیان له‌ئامێزی‌ گرتوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب ‌ه زستان سه‌رما هه‌ڵیانده‌له‌رزێنێ‌‌و‬ ‫له‌گه‌رمای‌ هاوینشیدا شۆسته‌و‬ ‫ی خه‌وو‬ ‫شه‌قامه‌كان ده‌كه‌ن ‌ه شوێن ‌‬ ‫حه‌واندنه‌وه‌یان‪ ،‬تا پاره‌یان پێ‌ په‌یدا‬ ‫بكه‌ن‪ .‬جاروباریش ئه‌و دایك‌و مندااڵن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌خرێن ‌ه زیندانه‌وه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی تێدا بێت‬ ‫ی منداڵه‌كان ‌‬ ‫هیچ گوناهێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێنه‌ تۆمه‌تبار به‌و پێیه‌ش له‌ساڵ ‌‬ ‫‪ 145 ،2011‬ژن له‌سه‌ر سواڵكردن‬ ‫ده‌ستگیر كراون ك ‌ه زۆربه‌یان منداڵیان‬ ‫له‌گه‌ڵدا بووه‌‪.‬‬ ‫ی زس���تاندا‬ ‫له‌م س���ه‌رماو س���ۆڵه‌یه‌ ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 17‬س���اڵ‪ ،‬كوڕ‌ه ساڵ ‌ه‬ ‫ژنێك ‌‬ ‫وه‌خته‌ك���ه‌ی‌ گرتب���وو به‌ س���نگیه‌وه‌و‬ ‫ی له‌به‌رده‌میدا دانابوو‪،‬‬ ‫ی به‌تاڵ ‌‬ ‫كارتۆنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر كه‌س به‌الیدا ده‌ڕۆشت‪ ،‬پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بۆ ده‌خس���ت ‌ه ناو ئه‌و‬ ‫دیاری‌ ك���راو ‌‬ ‫كارتۆنه‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌س���رین جه‌واد ئه‌و ژن ‌ه ئه‌س���مه‌ر‌ه‬ ‫گه‌نج ‌ه جلوبه‌رگ ره‌نگاوڕه‌نگ ‌ه بوو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی ب ‌ه باوه‌شیه‌و‌ه‬ ‫ێ مانگانه‌كه‌ ‌‬ ‫منداڵ ‌ه س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازاڕدا خه‌ریك ‌‬ ‫گرتبوو‪ ،‬له‌ناو جه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ی خودا بۆ‬ ‫ه���اوارو پاڕانه‌و‌ه بوو "له‌ڕاه ‌‬ ‫ئه‌و منداڵ��� ‌ه به‌س���ته‌زمان ‌ه خێرێكمان‬ ‫پێبك���ه‌ن‪ ،‬هه‌تیووه‌و هیچ ش���تێكمان‬ ‫ی پێنج منداڵ ‌ه‬ ‫نیی���ه‌" ئه‌م ژن ‌ه خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی س���یازد‌ه‬ ‫ك��� ‌ه گه‌وره‌كه‌ی���ان كچێك ‌‬ ‫س���ااڵنه‌و ه���ه‌ر‌ه بچوكه‌كه‌ش���ی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫بوو ك ‌ه به‌باوه‌ش���یه‌و‌ه بوو‪ .‬ئه‌و باس ‌‬ ‫ێ یان چوار‬ ‫له‌وه‌كرد رۆژان ‌ه خۆی‌‌و س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی دێن ‌ه ناوبازاڕو منداڵه‌كان ‌‬ ‫منداڵ ‌‬ ‫ی بنێش���ت یان‬ ‫ی بچوك ‌‬ ‫ی كارتۆنێك ‌‬ ‫یه‌ك ‌‬ ‫كلینێكس���یان ده‌دات ‌ه ده‌س���ت‌و به‌ناو‬ ‫ب���ازاڕدا باڵویان ده‌كات���ه‌و‌ه تا ده‌مه‌و‬ ‫ئێ���وار‌ه ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ الی‌ دایكی���ان‌و‬ ‫پاره‌كه‌یان كۆمه‌ڵ ‌ه ده‌كه‌ن‌و به‌ره‌و ماڵ ‌ه‬ ‫ی قاالو‌ه‬ ‫ی ش���وقه‌كان ‌‬ ‫هه‌ژارانه‌كه‌یان ال ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ رێ‌‪ .‬ئه‌م ژن ‌ه باس��� ‌‬

‫ ‬ ‫سواڵکه‌رێک له‌گه‌ڵ منداڵه‌کانی له‌بازاڕی سلێمانی‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه ژیانیان زۆر سه‌خت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بووه‌‪ ،‬مێرده‌كه‌ی‌ كار ‌‬ ‫پڕ ناخۆش��� ‌‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬ئه‌م ژن ‌ه ب ‌ه س���واڵكردن ب ‌ه‬ ‫ی دابین‬ ‫منداڵه‌كانیه‌و‌ه بژێ���وی‌ ژیانیان ‌‬ ‫كردووه‌‪ .‬نه‌سرین زۆر ب ‌ه نیگه‌رانییه‌و‌ه‬ ‫وتی‌ "له‌ڕاس���تیدا زۆر ناخۆش���ه‌ مرۆڤ‬ ‫ی‬ ‫س���واڵبكات‪ ،‬چونك ‌ه ئێم ‌ه چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی خه‌ڵكین‪ ،‬گه‌ر رۆژ ‌‬ ‫ره‌حمه‌تی‌ ده‌ست ‌‬ ‫پاره‌م���ان نه‌ده‌ن���ێ‌‪ ،‬نیمان��� ‌ه بیخۆین‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ش ناخۆش���تر ئه‌وه‌ی ‌ه منداڵه‌كانم‬ ‫ێ س���ه‌روبه‌رو چاونه‌ترس ده‌رچوون‪،‬‬ ‫ب‌‬ ‫چونك���ه‌ رۆژانه‌ پاره‌ی‌ خۆی���ان په‌یدا‬ ‫ی‬ ‫ی وا هه‌ی���ه‌ له‌من��� ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ج���ار ‌‬ ‫ده‌ش���ارنه‌وه‌‌و نایده‌ن ‌ه ده‌س���تم"‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبازاڕ ‌‬ ‫ی ئه‌و سات ‌ه ناخۆشانه‌ ‌‬ ‫باس ‌‬ ‫كرد‪ ،‬ك��� ‌ه خه‌ڵك هه‌ی��� ‌ه زۆر بێ رێز‌و‬ ‫ێ "پیاو هه‌ی ‌ه‬ ‫قێزه‌ونان ‌ه لێی���ان ده‌ڕوان ‌‬ ‫ی بۆ داناوم‪ ،‬ده‌جار‬ ‫ك ‌ه ‪ 250‬دینارییه‌ك ‌‬ ‫ی وتم ته‌مه‌ن درێژ نه‌بیت وه‌كو ئه‌و‬ ‫پێ ‌‬ ‫منداڵ���ه‌ت ره‌ق كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه‬ ‫ی بكه‌م"‪.‬‬ ‫مێرده‌ك���ه‌م كار نه‌كات من چ ‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ تر له‌و ژنان��� ‌ه منداڵه‌كه‌یان‬ ‫نی���و‌ه رووت ده‌كه‌نه‌و له‌س���ه‌ر پارچ ‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫قوماش���ێك له‌به‌رده‌میاندا دایده‌نێن‪ ،‬تا‬ ‫ی خه‌ڵك بجوڵێنن‌و زیاتر‬ ‫هه‌ست‌و سۆز ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫خێری���ان پێبكه‌ن‪ .‬نه‌بیل ‌ه عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌شت ساڵ ‌ه خه‌ریك ‌‬ ‫‪ 23‬ساڵ ماوه‌ ‌‬ ‫س���واڵكردنه‌‪ ،‬ئه‌ویش وه‌ك نه‌س���رین‬ ‫ی س���واڵ‬ ‫له‌ب���ه‌ر كارنه‌كردنی‌ مێرده‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و تا ئێوار‌ه چه‌ند ش���وینێك‬ ‫ی "به‌یانیان‬ ‫ده‌گۆڕێت‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه وت ‌‬ ‫ی س���لێمانییه‌و‌ه قه‌ره‌باڵغ ‌ه‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫بۆیه‌ كچ��� ‌ه ته‌مه‌ن چوار س���ااڵنه‌كه‌م‬ ‫ی هه‌ڵده‌ده‌مه‌و‌ه‬ ‫ده‌به‌م��� ‌ه ئه‌وێ‌و س���ك ‌‬ ‫ی گه‌رم سوتاوه‌و‬ ‫ی ب ‌ه ئاو ‌‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه منداڵ ‌‬ ‫ی چرچ بووه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫به‌ش���ێكی‌ پێسته‌ك ‌ه ‌‬ ‫خوێن���دكاره‌كان زۆر به‌زه‌یی���ان پیایدا‬ ‫ی بۆ داده‌نێن‪ .‬ئێوارانیش‬ ‫دێته‌وه‌و پاره‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌یبه‌م��� ‌ه ش���ه‌قامی‌ ئ���ۆرزدی‌‌و له‌و ‌‬ ‫ی ده‌خه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫ب ‌ه هه‌مان ش���ێو‌ه پاڵ��� ‌‬ ‫ئیتر ئێواره‌ ره‌نگه‌ دووس���ه‌د یان سه‌د‬ ‫هه‌زارم ده‌ست بكه‌وێت تا ده‌گه‌ڕێمه‌و‌ه‬ ‫ی پێنج كچ‌و‬ ‫ماڵ���ه‌وه‌"‪ .‬نه‌بیله‌ خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ باوك ‌‬ ‫ی���ه‌ك كوڕه‌‪ ،‬كوڕه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جێدێڵێت له‌ماڵ���ه‌وه‌و خۆی‌‌و كچه‌كان ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد ئه‌و‬ ‫س���واڵده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و باس ‌‬

‫ی تر‬ ‫ی نه‌بات‪ ،‬یه‌كێك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م كچه‌ ‌‬ ‫رۆژه‌ ‌‬ ‫ی به‌ له‌فاف ده‌پێچێت‌و‬ ‫ی سه‌ر ‌‬ ‫له‌كچه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌خات‌و سواڵ ‌‬ ‫ب ‌ه هه‌مان شێوه‌ پاڵ ‌‬ ‫پێوه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���ت ‌‬ ‫س���واڵكردن له‌ناو ژنان���دا به‌رچاوتر‌ه‬ ‫ی س���واڵده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ئه‌و پیاوان ‌ه ‌‬ ‫له‌ڕێژه‌ ‌‬ ‫چونك��� ‌ه پیاوان له‌ماڵه‌و‌ه داده‌نیش���ن‌و‬ ‫ئه‌رك‌و بژێ���وی‌ په‌یداك���ردن ده‌خه‌ن ‌ه‬ ‫ی ژنه‌كانی���ان یان به‌ش���ێك‬ ‫ئه‌س���تۆ ‌‬ ‫ی س���واڵده‌كه‌ن بێ مێردن‪.‬‬ ‫ل���ه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی له‌زیندانی‌ گرتن‌و‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و ئام���ار‌ه ‌‬ ‫گواستنه‌و‌ه ده‌س���ت ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2011‬دا ‪ 145‬ژن به‌ه���ۆ ‌‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫س���واڵكردنه‌و‌ه ب ‌ه منداڵه‌كانیانه‌وه‌ یان‬ ‫ێ منداڵ خراونه‌ت���ه‌ زیندانه‌وه‌و دواتر‬ ‫ب‌‬ ‫به‌ كه‌فاله‌ت ئازاد كراون یان حوكمیان‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ه‌ردا دراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژم���ار‌ه ‌‬ ‫ئ���ه‌و پیاوانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر س���واڵكردن‬ ‫ده‌ستگیركراون ته‌نها ‪ 18‬كه‌س بوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی توێژه‌ر ‌‬ ‫جوان ره‌شید‪‌ -‬‬ ‫ی بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ی‌ ژنان گێڕایه‌و‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌الیه‌ك���ه‌و‌ه له‌ن���او خێزانه‌كاندا‬ ‫ی تر خۆیان‬ ‫ده‌چه‌وسێنرێنه‌وه‌و له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی منداڵه‌كانیان‌و‬ ‫ده‌بن ‌ه چه‌وسێنه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌میش��� ‌ه ئازاریان ده‌ده‌ن س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی خۆش���یان له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵگاو‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫توندوتیژیی���ان به‌رامب���ه‌ر ده‌كرێت‌و ب ‌ه‬ ‫ی ن���زم‌و س���ووكایه‌تییه‌و‌ه لێیان‬ ‫چاو ‌‬ ‫ده‌ڕوانن‪ .‬هه‌مووان رۆژانه‌ ئه‌و دیمه‌نان ‌ه‬ ‫ده‌بینین‌و داخۆ هیچ یه‌كێك له‌و رێبواران ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌دا نه‌بن ئه‌و منداڵ ‌ه‬ ‫ێ له‌خه‌م ‌‬ ‫هه‌ب ‌‬ ‫بێنازانه‌ ك ‌ه نیوه‌ی‌ له‌شیان ده‌ركه‌تووه‌‌و‬ ‫پارچ ‌ه به‌تانییه‌كیشیان پێو‌ه نیی ‌ه چۆن‬ ‫ی سواڵیان پێو‌ه ده‌كرێت؟‬ ‫ده‌ژین‌و بۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان بزانن شروب ‌‬ ‫ێ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بۆچی‌ ب ‌‬ ‫خه‌وی���ان ده‌درێت���ێ‌و س���ڕده‌كرێن تا‬ ‫ی ناوبازاڕ‌و‬ ‫ئاستی‌ ئاگانه‌بوون له‌ژاوه‌ژاو ‌‬ ‫ی له‌ده‌وروبه‌ریان‬ ‫هه‌موو ئ���ه‌و ش���تانه‌ ‌‬ ‫رووده‌ده‌ن؟ ئ��� ‌هی‌ تۆ بڵێ���ی‌ رێكخراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌ن ‌‬ ‫مرۆڤدۆس���ته‌كان‌و كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م كێشه‌یه‌دا‬ ‫ی چاره‌سه‌رێك ‌‬ ‫له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫بن؟‬

‫کۆمەاڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫چیرۆكه‌كه‌ی‌ مــــام كه‌ریم‬

‫"به‌ شۆڕبوونه‌وه‌ به‌تاشه‌به‌رده‌كه‌ ‌ی مه‌زاری‬ ‫شێخ وسو‪-‬دا‪ ،‬خوا منداڵێك ‌ی دامێ‌"‬

‫ئا‪ :‬كورده‌ عبدالكریم‬ ‫هه‌ركاتێ‌ روبكه‌یته‌ خه‌ڵوه‌تگه‌ی‌ پیران‬ ‫له‌سلێمانی‌ به‌ر توێژێكی‌ بێگوناهی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌كه‌وی‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ به‌سه‌د‬ ‫چه‌رمه‌سه‌ری‌ منداڵه‌كانیان به‌خێو‬ ‫كردووه‌‌و ئێستاش كه‌ پیربوون‬ ‫له‌به‌ری‌ نه‌وه‌كانیان نه‌خواردووه‌‌و له‌و‬ ‫شوێنه‌ی‌ ناوی‌ خه‌ڵوه‌تگه‌ی‌ پیرانه‌‬ ‫گرد بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و پیاوان���ه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌ ‪87‬‬ ‫ساڵی‌ تێپه‌ڕاندووه‌‪ ،‬به‌رده‌وام ژیان به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ویس���تی‌ ئه‌و بووه‌‌و خۆی‌‬ ‫وته‌نی‌ "‪ 87‬س���اڵم به‌كول���ه‌ مه‌رگی‌‬ ‫به‌ڕێكرد"‪.‬‬ ‫به‌بینین���ی‌ مام كه‌ریم‪ ،‬هه‌ر س���ه‌ره‌تا‬ ‫ئه‌و پرس���یاره‌ت لێده‌كات "تۆ ئه‌زانی‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر چۆن له‌دای���ك بووه‌‪ ،‬پاش‬ ‫گێڕان���ه‌وه‌ی‌ چیرۆك���ی‌ له‌دایكبوونی‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر‪ ،‬ئینجا مام كه‌ریم ده‌ست به‌‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ ژیانی‌ خۆی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌ره‌تا له‌وێوه‌ ده‌ستی‌ پێكرد‬ ‫كه‌ چۆن خوش���ك‌و براكان���ی‌ به‌خێو‬ ‫كردوه‌‪" ،‬من كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ باوكم بووم‪،‬‬ ‫هه‌م���وو ئه‌رك���ی‌ ئه‌و خێزان���ه‌ كه‌وته‌‬ ‫سه‌رشانم‪ ،‬هێواش هێواش هه‌موویانم‬ ‫گه‌وره‌ كرد‪ ،‬هه‌موویان ش���ویان كردوو‬ ‫ژنیان هێنا ب���ه‌س خۆم مامه‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫پاش مردنی‌ باوك���م بڕیارمدا ژن بێنم‬ ‫هه‌رچه‌ند ته‌مه‌نم له‌‪ 40‬ساڵ زیاتر بوو‪،‬‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ ژنم هێنا‪ ،‬ئافره‌تێكی‌ جوان‬ ‫بوو به‌ قیسمه‌تم‪ ،‬ئیتر رۆژانه‌ بۆ بژێوی‌‬ ‫خۆم‌و خێزانه‌كه‌م چه‌ندین كاری‌ وه‌ك‬ ‫دروێن���ه‌و حه‌ماڵی‌‌و كرێكاریم كردووه‌‪،‬‬ ‫پاش چه‌ند س���اڵێك بووین به‌خاوه‌نی‌‬ ‫س���ێ‌ كوڕ‪ ،‬به‌اڵم هێن���ده‌ی‌ پێنه‌چوو‬ ‫یه‌كێك له‌منداڵه‌كان���م به‌ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێك توش���ی‌ نه‌خۆش���ی‌ بوو مرد‪،‬‬ ‫پاش چه‌ند مانگێك منداڵێكی‌ تریشم‬ ‫توش���ی‌ نه‌خۆش���ی‌ ب���وو‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ ئه‌وی‌ ترم به‌و نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫م���رد‪ ،‬ئیت���ر خێزانه‌ك���ه‌م له‌خه‌فه‌تی‌‬ ‫منداڵ���ه‌كان خه‌ریك بوو ش���ێت بێت‪،‬‬

‫ ‬ ‫مام که‌ریم له‌خه‌ڵوه‌تگه‌ی پیری له‌سلێمانی‬ ‫رۆژێك له‌كرێكاری‌ هاتمه‌وه‌ سه‌یرم كرد‬ ‫ژنه‌كه‌م ئه‌گری‌‪ ،‬وتم ئه‌وه‌ بۆ ئه‌گریت‪،‬‬ ‫وتی‌ ئه‌م منداڵه‌ی‌ تریشمان نه‌خۆشه‌‪،‬‬ ‫پێی‌ وتم بۆناچی‌ دوعایه‌كی‌ بۆ بكه‌ی‌‬ ‫به‌ڵكو خوا شیفای بدا‪ ،‬له‌سه‌ر قسه‌ی‌‬ ‫ئه‌و چ���وم دوعام كرد الی‌ ش���ێخ بۆ‬ ‫منداڵه‌كه‌مان‪ ،‬خوا ئه‌وجاره‌ ش���یفای‌‬ ‫منداڵه‌كه‌م���ی دا‪ ،‬ئیتر هه‌رس���ێكمان‬ ‫له‌خانویه‌ك���ی‌ كرێدا ژیانمان به‌س���ه‌ر‬

‫فۆتۆ‪ :‬کورده‌‬

‫جه‌ڵده‌ لێیداوه‌و مردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا‬ ‫برد"‪.‬‬ ‫لێوه‌كانی‌ مام كه‌ریم ده‌له‌رزین كاتێك كوڕه‌كه‌م مه‌مك���ی‌ دایكه‌كه‌ی‌ ئه‌مژی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و دیمه‌ن���ه‌ ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬ژنه‌كه‌ی‌ ئیتر م���ن‌و كوڕه‌كه‌م بێكه‌س ماینه‌وه‌‌و‬ ‫بێكه‌س له‌كاتی‌ شیرپێدانی‌ كوڕه‌كه‌یدا ماڵ وێران بووین‪ ،‬ئیتر رۆژانه‌ كوڕه‌كه‌م‬ ‫جه‌ڵت���ه‌ی‌ ده‌ماخ لێی���داوه‌‌و مردووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ خۆم ئه‌برد بۆ ئیش دوای‌ چه‌ن‬ ‫وتیش���ی‌ "رۆژێ���ك له‌ئیش ب���ووم كه‌ مانگێ���ك له‌مردنی‌ ژنه‌ك���ه‌م ئه‌وتاقه‌‬ ‫گه‌ڕامه‌وه‌ سه‌یرم كرد ژنه‌كه‌م كه‌وتووه‌‪ ،‬كوڕه‌شم توش���ی‌ نه‌خۆشی‌ بوو مرد"‪.‬‬ ‫ی گێڕانه‌وه‌ی‌ مه‌رگی‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كی‌‬ ‫مه‌مكی‌ له‌ده‌م���ی‌ كوڕه‌كه‌مدابوو‪ ،‬لێ ‌‬ ‫نزیك بوومه‌وه‌ س���ه‌یرم ك���رد ژنه‌كه‌م خێزانه‌ ‪ 4‬كه‌س���ییه‌كه‌ی‌ مام كه‌ریم بۆ‬

‫ئه‌و ئاسان نه‌بوو‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ جارجاره‌‬ ‫فرمێسكه‌كانی‌ ریش���ه‌ سپیه‌كه‌ی‌ ته‌ڕ‬ ‫ده‌كردو ب���ۆ ماوه‌یه‌ك بێده‌نگ ده‌بوو‪،‬‬ ‫نه‌بره‌ی‌ ده‌نگی‌ به‌ ته‌واوه‌تی‌ گۆڕاو به‌‬ ‫ی "ئه‌و كاته‌ زانیم‬ ‫حه‌ماس���ه‌تێكه‌وه‌ وت ‌‬ ‫ج���ه‌رگ چه‌ند ئازاره‌ك���ه‌ی‌ نه‌بڕاوه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌ڵێم خۆزگه‌ ده‌ كوڕم هه‌بوایه‌و‬ ‫بمردایه‌ به‌س ژنه‌كه‌م نه‌مردایه‌‪ ،‬ژنه‌كه‌م‬ ‫زۆر رێكوپێ���ك بوو هه‌تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫ژنێكم نه‌بینیوه‌ وه‌ك ئه‌و بێت"‪.‬‬ ‫مام كه‌ریم س���ێ‌ ساڵ به‌ زگورتێتی‌‬ ‫به‌ڕێ���ده‌كات‌و ئ���ه‌و رۆژان���ه‌ی‌ له‌كار‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬خۆی‌ وته‌نی‌ بۆ "ماڵێكی‌‬ ‫چۆڵ‌‌و ه���ۆڵ‌"‪ ،‬هاوڕێیه‌كی‌ ژنێكی‌ بۆ‬ ‫ئه‌دۆزێت���ه‌وه‌ كه‌ ‪ 6‬منداڵ���ی‌ هه‌تیوی‌‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ "هه‌رهه‌موویان���م‬ ‫گه‌وره‌كرد‪ ،‬وه‌ك مناڵی‌ خۆم س���ه‌یرم‬ ‫ئه‌ك���ردن‪ ،‬كوڕێك���م كه‌ گ���ه‌وره‌ بوو‪،‬‬ ‫بووه‌ پێش���مه‌رگه‌‌و یه‌ك دوو موچه‌ی‌‬ ‫وه‌رگ���رت‌و له‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆ كوژرا‪،‬‬ ‫كچه‌كانیشم دا به‌شوو‪ ،‬ژنم بۆكوڕه‌كه‌ی‌‬ ‫تریش���م هێن���ا‪ ،‬به‌اڵم داخ���ی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌كچه‌كان���م قه‌د له‌دڵ ده‌رناچێت تازه‌‬ ‫شوی‌ كردبوو مێرده‌كه‌ی‌ به‌حادیسه‌ی‌‬ ‫سه‌یاره‌ مرد‪ ،‬كه‌سوكاری‌ پیاوه‌كه‌شی‌‬ ‫هه‌ردوو منداڵه‌كه‌یان لێسه‌نده‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫كچه‌كه‌م له‌خه‌فه‌تی‌ مناڵه‌كانی‌ ش���ێت‬ ‫بوو‪ ،‬ئیتر من‌و ئه‌و كچه‌ش���ێته‌و ماڵی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌م له‌خانوویه‌ك���ی‌ بێ تاپۆ كه‌‬ ‫تازه‌ كڕیبووم ده‌ژیاین‪ ،‬دوای‌ ماوه‌یه‌ك‬ ‫كوڕه‌ك���ه‌ به‌دزیی���ه‌وه‌ خانوه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫فرۆشت‌و من‌و ئه‌و كچه‌ بێالنه‌ ماینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیتر خوش���كه‌كانی‌ ئه‌و كچه‌یان برده‌‬ ‫ماڵ���ی‌ خۆیان‌و منی���ش هاتمه‌ خانه‌ی‌‬ ‫به‌سااڵچوان"‪.‬‬ ‫م���ام كه‌ری���م به‌حه‌س���ره‌ته‌وه‌یه‌‬ ‫منداڵه‌كانی‌ ببینێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬ ‫ئه‌وی‌ له‌بیر نه‌ماوه‌ "ئێستا لێره‌ ئه‌ژیم‌و‬ ‫كه‌س���ێك له‌مناڵه‌كان سه‌ردانم ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا ته‌مه‌نای‌ ده‌كه‌م مردنه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاواتێك���ی‌ ترم ئه‌وه‌یه‌ پێش‬ ‫مردنم بچمه‌ س���ه‌رقه‌بری‌ ژنی‌ یه‌كه‌مم‬ ‫ك���ه‌ كه‌س���م له‌دنی���ادا له‌و خۆش���تر‬ ‫نه‌ویستوه‌"‪.‬‬

‫خێزانێك له‌هه‌ولێر بۆ دۆزینه‌وه‌ی بکوژی باوکیان دۆسێکانی رابردوو هه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1997‬به‌رپرسێكی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫كوشتنی‌ ئامۆزایه‌كی‌‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫پۆلیسه‌وه‌ ده‌ستگیرده‌كرێت‌و‬ ‫دواتر به‌بێ‌ هیچ فه‌رمانێكی‌‬ ‫دادوه‌ر له‌به‌ندیخانه‌ی‌ "مه‌حه‌ته‌"‬ ‫به‌چاوبه‌ستراوی‌ ده‌هێنرێته‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫پاشان له‌قه‌برستانی‌ شێخ ئه‌حمه‌د‬ ‫مه‌یته‌كه‌ی‌ ده‌دۆزرێته‌وه‌‪.‬‬

‫دادوه‌ر نه‌بووه‌ ك���ه‌ براكه‌ی‌ بكوژرێت‪،‬‬ ‫ی���ان له‌به‌ندیخانه‌ بهێنرێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ به‌ ت���ه‌واوی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ نه‌كراوه‌‌و به‌پێی‌ ئ���ه‌و به‌ڵگه‌‌و‬ ‫دۆكۆمێنتانه‌ی‌ له‌الی‌ ئێمه‌‌و پۆلیس���ی‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ تاوان هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت ئێستاش‬ ‫"محه‌مه‌د شه‌بقه‌"ی‌ برام له‌به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫مه‌حه‌ته‌ بێت‪ ،‬چونك���ه‌ ناوبراو له‌دادگا‬ ‫دانی‌ به‌كوشتنی‌ ئه‌و كوژراوه‌دا نه‌ناوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ هیچ شتێكیشی‌ له‌سه‌ر ئیسپات بووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ دادوه‌ر نه‌ بڕیاری‌ ئازادبوونی‌ داوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ بڕیاری‌ كوش���تن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و شوێنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌ی‌ براكه‌می‌ به‌ند كردبوو‪ ،‬به‌‬ ‫ئاگاداری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئه‌وكاتی‌ پۆلیسی‌‬ ‫هه‌ولێ���ر "ع‪ ،‬ف"‌و به‌رپرس���ی‌ حیزبی‌‬ ‫"س‪ .‬س"‌و رائید "س‪ .‬أ" كه‌ ئه‌فسه‌ری‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ نه‌هێش���تنی‌ تاوان بووه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ندیخانه‌ی‌ مه‌حه‌ت���ه‌ به‌ په‌ڕۆیه‌كی‌‬ ‫ره‌ش چاوی���ان به‌س���تووه‌و دواتری���ش‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ند پۆلیس���ێك‌و ئه‌و كه‌سه‌ی‌‬ ‫براكه‌می به‌ كوشتنی‌ براكه‌ی تۆمه‌تبار‬ ‫كردبوو‪ ،‬له‌گه‌ڵ دوو كه‌سی‌ تر ره‌وانه‌ی‌‬ ‫مه‌عسكه‌ری‌ ده‌كه‌ن‌و زیاتر له‌‪ 70‬گولله‌ی‌‬ ‫پێ���وه‌ ده‌نێ���ن‌و ده‌یك���وژن‌و دواتریش‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌ له‌قه‌برستانی‌ شێخ ئه‌حمه‌د‬ ‫فڕێده‌ده‌ن‌و ئێمه‌ش هیچ ئاگادارییه‌كمان‬ ‫نه‌بوو كه‌ ك���وژراوه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫براك���ه‌م له‌زاخۆ بمایه‌ته‌وه‌‪ ،‬نه‌ده‌كوژرا‪،‬‬ ‫هه‌ر هێنرایه‌وه‌ هه‌ولێر‪ ،‬پاش ماوه‌یه‌ك‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ كوشتییان"‪.‬‬

‫ئامر سریه‌كه‌ی‌ پارتی‌ "محه‌مه‌د‬ ‫شه‌بقه‌" چۆن كوژرا؟‬ ‫محه‌مه‌د شاكر ناس���راو به‌ "محه‌مه‌د‬ ‫شه‌بقه‌" ئامر سریه‌ی‌ یه‌كێك له‌فه‌وجه‌كانی‌‬ ‫پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان بووه‌‪،‬‬ ‫له‌چیای س���ه‌قه‌ر له‌زاخۆ‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئامۆزایه‌كی‌ به‌ناوی‌ (ن‪ .‬أ) ده‌كوژرێت‌و‬ ‫به‌ كوش���تنی‌ ئه‌و تۆمه‌تب���ار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫دواتر له‌ ‪ 1997/9/10‬ده‌ستگیرده‌كرێت‌و‬ ‫ده‌هێنرێت���ه‌وه‌ ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫پۆلیسی‌ نه‌هێش���تنی‌ تاوان‪ ،‬بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫مانگێگ‌و پێنج رۆژ له‌به‌ندیخانه‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ (مه‌حم���ود محه‌مه‌د)‬ ‫كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ كوژراوه‌كه‌ ده‌ڵێت "به‌بێ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ باوك���م تۆمه‌ته‌كه‌ی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫بس���ه‌پێت‌و دان ب���ه‌وه‌دا بنێت كه‌ ئه‌و‬ ‫بك���وژی‌ ئامۆزاكه‌یه‌ت���ی‌‪ ،‬ش���ه‌وێك به‌‬ ‫ی مه‌حه‌ته‌‬ ‫چاوبه‌س���تراوی‌ له‌به‌ندیخانه‌ ‌‬ ‫كوڕی‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌‪ :‬دووشه‌ممه‌‬ ‫ده‌هێنرێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‌و ته‌س���لیم به‌ ئه‌و‬ ‫له‌مه‌حه‌ته‌ سه‌ردانی‌ باوكم كرد‬ ‫كه‌س���ه‌ی‌ ده‌ك���ه‌ن كه‌ س���كااڵی‌ تۆمار‬ ‫كوڕه‌گ���ه‌وره‌ی‌ محه‌م���ه‌د ش���ه‌بقه‌‬ ‫كردووه‌‌و به‌ به‌رچاوی‌ پۆلیسه‌وه‌ ئه‌وانیش‬ ‫له‌مه‌عسكه‌ر ده‌یكوژن‌و دواتر ته‌رمه‌كه‌ی‌ "مه‌حمود" ك���ه‌ ئه‌و كات ته‌مه‌نی‌ ته‌نها‬ ‫ب ‌ه ده‌ستبه‌ستراوی‌ له‌قه‌برستانی‌ شێخ ‪ 8‬س���ااڵن بووه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ دایكی‌ رۆژی‌‬ ‫دووش���ه‌مم ‌ه له‌به‌ندیخان���ه‌ی‌ مه‌حه‌ته‌‬ ‫ئه‌حمه‌د فڕیێ ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌ردانی‌ باوكی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌و كات‬ ‫براكه‌م له‌به‌ندیخانه‌ هێنرایه‌ ده‌ره‌وه‌و باوكی‌ داوای‌ كردووه‌ له‌سه‌ردانی‌ رۆژی‌‬ ‫پێنج ش���ه‌ممه‌ باوكی‌ بێته‌ الی‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كوژرا‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ش���اكر‪ ،‬ب���رای‌ "محه‌مه‌د بیریك���ردووه‌‌و ح���ه‌ز ده‌كات بیبینێت‪،‬‬ ‫ش���ه‌بقه‌" ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات براكه‌ی‌ ب���ه‌اڵم كه‌ رۆژی‌ پێنج ش���ه‌ممه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌به‌ندیخانه‌ ده‌رهێنراوه‌‌و هیچ بڕیارێكی‌ باپی���ر‪-‬ی‌ رۆیش���تووه‌ ب���ۆ س���ه‌ردانی‌‬

‫ی نه‌هێشتنی‌ تاوانم برد‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫دواتر بیستم كه‌ كوشتویانه‌"‪ .‬ئه‌حمه‌د‬ ‫وتیش���ی‌ "دواتر س���كااڵمان تۆماركرد‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و ناوانه‌‌و تاكو ئێستا ته‌نها‬ ‫ئیفاده‌یان وه‌رگیراوه‌‪ ،‬ئامۆزاكه‌ش���م به‌‬ ‫مادده‌ی‌ ‪ 406‬تۆمه‌تبار بوو‪ ،‬به‌اڵم دوای‌‬ ‫‪ 4‬مانگ ئ���ازاد كرا له‌كاتێكدا ش���اهید‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌و براكه‌مانی‌ كوشتووه‌"‪.‬‬

‫دیمه‌نی قه‌اڵی هه‌ولێر له‌قه‌یسه‌رییه‌که‌وه‌ ‬ ‫باوكی‌‪ ،‬پێیان وتووه‌ "محه‌مه‌د شه‌بقه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌حه‌ته‌ نه‌ماوه‌‌و گواس���تراوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ نه‌هێشتنی‌ تاوان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫چووین بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ نه‌هێش���تنی‌‬ ‫تاوان‪ ،‬به‌اڵم له‌وێش نه‌بوو"‪.‬‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 70‬گولله‌ی‌ پێوه‌ نرابوو‬ ‫ئه‌حمه‌د شاكر‪-‬ی‌ برای‌ محه‌مه‌د‪ ،‬باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات دوای‌ چه‌ند رۆژێك زانییان‬ ‫براكه‌یان كوژراوه‌‌و ته‌رمه‌كه‌یان بردووه‌‬ ‫بۆ په‌یمانگای‌ پزیشكی‌ دادوه‌ریی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زیاتر له‌"‪"70‬ی‌ گولل���ه‌ی‌ پێوه‌ نرابوو‪،‬‬ ‫هه‌موو گیانی‌ گولله‌ بوو‪" ،‬ئامۆزاكه‌مان‬ ‫خ���ۆی‌ باس���ی ئه‌وه‌یكردب���وو كه‌ ‪75‬‬ ‫فیش���ه‌كی‌ پێ���وه‌ ناوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌‬ ‫له‌الی‌ باس���كردبوو هاته‌ دادگا‌و بوو به‌‬ ‫شاهید كه‌ (ن) خۆی‌ ئه‌و قسه‌یه‌ی‌ له‌ال‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر نامرۆڤانه‌‬ ‫براكه‌میان گولله‌ڕێژ كردبوو‪ ،‬ئایا ئه‌گه‌ر‬ ‫دادگاش بڕی���اری‌ له‌س���ێداره‌دان‪ ،‬یان‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫كوشتنی‌ كه‌س���ێك بدات‪ ،‬به‌مشێوه‌ی ‌ه پۆلیسی‌ ئه‌وس���ا‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌ڕائید‬ ‫(س) كه‌ ئه‌فس���ه‌ری‌ دۆس���ێكه‌ بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌كوژرێت؟"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها سكااڵش���مان له‌ (ن) كردووه‌‬ ‫كه‌ ئامۆزای‌ باوكه‌‪ ،‬ئه‌و كوڕه‌ له‌درێژه‌ی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌ داوایان‬ ‫قس���ه‌كانیدا باس له‌وه‌ده‌كات‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫له‌سه‌ر كێ‌ تۆماركردووه‌؟‬ ‫مه‌حم���ودی‌ كوڕه‌گ���ه‌ور‌هی‌ محه‌مه‌د ئێس���تا مافه‌كه‌یان وه‌رنه‌گرتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫شه‌بقه‌‪ ،‬كه‌ ئێس���تا ته‌مه‌نی‌ ‪ 23‬ساڵه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ "ئه‌وانه‌ هێشتا ده‌سه‌اڵتدارن‌و‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات كه‌ داوای‌ له‌سه‌ر له‌ناو حكومه‌ت ده‌ستیان ده‌ڕوات‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ نوسیوه‌ ده‌ستیان له‌كوشتنی‌ ته‌نها دادگامان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫باوكی‌ هه‌بووه‌‌و ئه‌و كات به‌رپرسبوون‌و‬ ‫كێ‌ كوشتنه‌كه‌ی‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌ی‌‬ ‫باوكیان راده‌س���تی‌ ئه‌و كه‌سه‌ كردووه‌‬ ‫ئاشكرا كرد؟‬ ‫ی له‌سه‌ر باوكی‌ تۆماركردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌ سكااڵ ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د ش���اكر‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌و په‌ڕاوانه‌ی‌ ده‌س���ت ئێمه‌‬ ‫كه‌وت���ووه‌ باوكم نه‌ دانی‌ ب���ه‌ تاوانه‌كه‌ له‌مانگی‌ ‪8‬ی‌ ساڵی‌ ‪" ، 2010‬ح‪ .‬ی" ئه‌و‬ ‫ناوه‌‌و نه‌ ئیفاده‌ی‌ ته‌واو داوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ كات���ه‌ی‌ براكه‌م كوژرا كاتب بووه‌‪ ،‬هاته‌‬ ‫بڕیاری‌ له‌سه‌ر تاوانه‌كه‌ بدرێت‌و حوكمی‌ ماڵمان‌و باسی‌ چۆنیه‌تی‌ بردنی‌ "محه‌مه‌د‬ ‫كوشتن‪ ،‬یان تاوانبار به‌كوشتنی‌ له‌سه‌ر ش���ه‌بقه‌"ی‌ كردووه‌‌و پێیڕاگه‌یاندین "به‌‬ ‫بده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌مش���ێوه‌ بكوژرێت‪ ،‬پارچه‌ كاغه‌زێكی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌‬ ‫س���كااڵم له‌س���ه‌ر "به‌ڕێوبه‌ری‌ ئه‌وسای‌ ئه‌وكات‪ ،‬ش���ه‌و چ���ووم له‌به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ تاوان‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ڕێوبه‌ری‌ مه‌حه‌ت���ه‌ محه‌مه‌دم هێنایه‌ ده‌ره‌وه‌‌و بۆ‬

‫به‌رپرسه‌كان له‌ئیفاده‌كه‌یاندا‬ ‫چیان وتوه‌؟‬ ‫كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ "محه‌مه‌د شه‌بقه‌" باسی‌‬ ‫له‌ئیفاده‌ی‌ به‌رپرسه‌كان كرد كه‌ وتویانه‌‬ ‫ب���ه‌ فه‌رمانی‌ لیژن���ه‌ی‌ ئه‌منی‌ ئه‌و كات‬ ‫ك���ه‌ پێكهاتبوو ل���ه‌ "ف‪ .‬ز‪ ،‬ف‪.‬ه‪ ،‬م‪.‬‬ ‫س‪ ،‬ت‪ .‬ك‪ ،‬م‪ .‬ف‪ ،‬ج‪ .‬م" باوكمی���ان‬ ‫كوشتووه‌‪ ،‬كاتێ‌ پرس���یارمان كردووه‌‬ ‫ئای���ا هیچ نوس���راوێك هه‌یه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫ئ���ه‌و بڕیاره‌یان دابێ���ت‪ ،‬وتویانه‌ ته‌نها‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ زاره‌كی‌ پێمان وتراوه‌ كه‌‬ ‫"ئه‌مه‌ش له‌هیچ واڵتێكی‌ دنیادا ش���تی‌‬ ‫وا ناكرێت"‪ .‬ئه‌و وتیش���ی‌ "له‌و مافه‌ی‬ ‫خۆمان خۆشنابین‪ ،‬داوای‌ ئه‌وه‌ده‌كه‌ین‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫پارتی‌ كاك نێچیرڤان‪ ،‬ئه‌و مافه‌مان بۆ‬ ‫وه‌ربگرن‪ ،‬چونكه‌ باوكم ئامر س���ریه‌ی‌‬ ‫پارت���ی‌ ب���ووه‌‌و ئه‌وان خۆی���ان ده‌بێت‬ ‫خاوه‌نی‌ قه‌زیه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ بن‌و مافه‌كه‌مان‬ ‫بۆ وه‌ربگرنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دۆسیه‌ی‌ محه‌مه‌د شه‌بق ‌ه بڕیاری‌‬ ‫كوشتنی‌ تێدایه‌؟‬ ‫ئه‌حمه‌د‪-‬ی‌ ب���رای‌ محه‌مه‌د‪ ،‬جه‌ختی‬ ‫له‌وه‌كرده‌وه‌ كه‌ س���ه‌رجه‌م دۆس���یه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ براكه‌ی���ان وه‌رگرتووه‌‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ دادوه‌ر‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ سه‌ره‌تا‬ ‫نكۆڵییان له‌وه‌ده‌كرد كه‌ دۆس���یه‌كه‌ی‌‬ ‫مابێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر دۆس���یه‌كه‌مان‬ ‫وه‌رگ���رت كه‌ زیاتر ل���ه‌‪ 6‬جار به‌ داوای‌‬ ‫فه‌رم���ی‌ پارێزه‌ره‌كه‌مان داوای‌ كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫س���ه‌یرمان كرد ده‌رك���ه‌وت كه‌ "ده‌بێت‬ ‫تائێس���تا براكه‌مان له‌به‌ندیخانه‌ بێت‌و‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ بكرێ���ت‌و هیچ‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ ‌‬

‫‪11‬‬

‫ی ده‌بوو تائێستا‬ ‫باوكم ئامر سریه‌ ‌‬ ‫براكه‌مان له‌به‌ندیخانه‌‬ ‫پارتی‌ بووه‌‌و‬ ‫بێت‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان خۆیان‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬هیچ‬ ‫ده‌بێت خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیارێكی‌ كوشتن‌و‬ ‫قه‌زیه‌كه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫بن‌و مافه‌كه‌مان بۆ گولله‌بارانكردنی‌ تێدا‬ ‫نه‌بوو‬ ‫وه‌ربگرنه‌وه‌‬ ‫بڕیارێكی‌ كوشتن‌و گولله‌بارانكردنی‌ تێدا شتێكی‌ پێوتن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا "هیچیان‬ ‫نه‌كردووه‌‌و بانگیان نه‌كردینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نه‌بوو"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌دی���ش وت���ی "چه‌ن���د جارێك‬ ‫"خۆ محه‌مه‌د شه‌بقه‌‪ ،‬قه‌زافی‌ نه‌بوو" له‌ڕێگه‌ی‌ پارێزه‌ره‌وه‌ نوس���راومان داوه‌‬ ‫برای‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌ به‌ نیگه‌رانییه‌وه‌ به‌ مه‌كته‌بی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ڵێت "باش���ه‌ ش���ێخ زان���ا‪ ،‬چه‌ندین خوێنی‌ براكه‌م به‌خۆڕایی‌ نه‌ڕوات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌سی‌ كوشت له‌هه‌ولێر‪ ،‬خۆ نه‌یانداوه‌ تائێس���تا هیچیان بۆ نه‌كردوین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌ست خه‌ڵك بیكوژن! باشه‌ خۆ برای‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ براكه‌می���ان به‌ كوش���تن دا‪،‬‬ ‫من قه‌زاف���ی‌ نه‌بوو‪ ،‬دایانه‌وه‌ ده‌س���ت براكه‌میان ته‌س���لیمی‌ ده‌ستی‌ سكااڵكار‬ ‫فیته‌رێك بیكوژێ���ت كه‌ (ن)ـه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كرد‪ ،‬كه‌س���انی‌ به‌رپرس‌و خاوه‌ن پله‌‌و‬ ‫ب���رای‌ م���ن ئامۆزاكه‌می‌ كوش���تبێت‪ ،‬پایه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ مافی‌ كه‌س���ی‌ فه‌قیر هه‌ر‬ ‫ده‌س���تی‌ ئامۆزاكه‌م خۆش بێت‪ ،‬به‌اڵم خوراوه‌"‪ .‬له‌كۆتایی قسه‌كانیدا ئه‌حمه‌د‬ ‫وه‌ره‌ ئیس���پات بكه‌ له‌سه‌ر براكه‌م ئه‌و وت���ی‌ "داوام���ان له‌چه‌ندی���ن به‌رپرس‬ ‫كات بیبه‌ مه‌عسكه‌ر‌و ‪ 70‬گولله‌ی‌ پێوه‌ ك���ردووه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هاوكارم���ان بن‌و‬ ‫خوێنی‌ براكه‌م به‌فی���ڕۆ نه‌ڕوات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بنێ‌"‪.‬‬ ‫تا ئێس���تا هیچ به‌رپرسێك پشتگیریی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ یاداشتیان به‌ كێ‌ داوه‌؟ نه‌كردوین"‪.‬‬ ‫راب���ه‌ر محه‌مه‌د كه‌ ئ���ه‌و كات ته‌نها‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 6‬ساڵ بووه‌‌و ئێستا بووه‌ته‌ ‪ 21‬ئه‌وانه‌ی‌ ناویان هاتووه‌ له‌م راپۆرته‌دا‬ ‫چی‌ ده‌ڵێن؟‬ ‫ساڵ‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌ له‌پرسه‌دا به‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و سكااڵیه‌ی‌ كه‌ بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫گریانه‌وه‌ ده‌س���تی‌ نێچیرڤان بارزانی‌‪-‬م‬ ‫ماچكردو نوس���راوێكم پێیدا بۆ ئه‌وه‌ی‌ محه‌م���ه‌د ش���ه‌بقه‌ تۆماریان ك���ردووه‌‬ ‫حه‌ق���ی‌ باوكم بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ چه‌ند له‌س���ه‌ر ئه‌و چوار به‌رپرس���ه‌ی‌ ناویان‬ ‫رۆژێ���ك بانگی‌ ماممیان ك���رد‌و هه‌موو هاتووه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و به‌رپرس���انه‌ (س‪.‬‬

‫س) كه‌ ئه‌و كات جێگری‌ ناوچه‌ی‌ هێزی‌‬ ‫ناوخۆی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ ب���ۆ ئه‌وه‌كرد كه‌ "ئه‌و‬ ‫كات چه‌ندین به‌رپرس���ی‌ تر له‌و شاره‌‬ ‫هه‌بووه‌‌و ئه‌ویش ته‌نها جێگری‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫هێزی‌ ناوخۆ بووه‌"‪ ،‬وتیشی‌ "تائێستاش‬ ‫له‌الیه‌ن دادگاوه‌ بانگهێش���ت نه‌كراوم‪،‬‬ ‫هه‌ركاتێكیش بانگهێشت بكرێم ئاماده‌م‬ ‫ئیفاده‌ی‌ خۆم بده‌م‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ر یاس���ا‬ ‫ملم له‌مو باریكتره‌‪ ،‬هه‌ركاتێك دادگاش‬ ‫داوام ب���كات ئام���اده‌م بچم���ه‌ به‌رده‌م‬ ‫دادوه‌ر‌و ئیفاده‌ی‌ خۆم بده‌م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫مه‌وزوعه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ منه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ پێش���ووی‌ پۆلیس���ی‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬كه‌ ئێس���تا خانه‌نش���ین بووه‌‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات ئ���ه‌و كات ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیس بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و مه‌وزوعه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ شه‌خسی‌‬ ‫نه‌ب���ووه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێ���ت ئه‌و كێش���ه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت"‪،‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ قه‌زیه‌كه‌ شه‌خسی‌‬ ‫نه‌بووه‌‌و هه‌ر كه‌سێكی‌ تر له‌شوێنی‌ من‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر بوایه‌ هه‌مان شت بوو‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ئێس���تاش قه‌زیه‌كه‌ له‌الی‌ به‌رپرسانه‌وه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌‬ ‫ل���ه‌دادگا س���كااڵیان تۆمارك���ردووه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ره‌ك���ه‌ وت���ی‌ "تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫بانگ نه‌كراوم‌و به‌ فه‌رمی‌ س���كااڵ نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هیچ زانیاری���م نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫منیش له‌خه‌ڵكم بیس���توه‌و ئێس���تاش‬ ‫ئی���ش ب���ۆ ئه‌وه‌ده‌كرێت چاره‌س���ه‌ری‌‬ ‫قه‌زیه‌ك���ه‌ بك���ه‌ن"‪ .‬له‌الی‌ خۆش���یه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئێس���تای‌ پۆلیسی‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫عه‌مید عه‌بدولخالق ته‌لعه‌ت له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رووداوه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و كێشه‌یه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌من���ه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و كات من‬ ‫له‌س���لكی‌ پۆلیس نه‌بووم‌و كێشه‌كه‌ش‬ ‫له‌سااڵنی‌ پێشوو بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ منه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر سكااڵیان كردبێت‬ ‫یاخود نه‌یان كردبێت"‪.‬‬

‫ ‬ ‫مه‌رقه‌دی (شێخ وسو ره‌حمان) له‌شاخی سه‌فین‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬شه‌قاڵوه‌‬ ‫خه‌نده‌ لێوه‌كانی دا گرتبوو‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫قسه‌ی بۆ نه‌ده‌كرا‪ ،‬له‌نزاكردن‬ ‫به‌رده‌وام بوو‪ ،‬سوپاسی‌ خودای‌ ده‌كرد‬ ‫كه‌ دوعاكه‌ی‌ گیرابووه‌‪ ،‬دوای چه‌ند‬ ‫ساڵ منداڵ نه‌بوون‌و تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫چه‌ندین پزیشك‌و داوو ده‌رمان‪،‬‬ ‫به‌قسه‌ی خۆی ته‌نها به‌سێ جار‬ ‫شۆڕبوونه‌وه‌ به‌تاشه‌ به‌ردێكدا‪ ،‬خوا‬ ‫منداڵێكی داوه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌سه‌رهاتی‬ ‫(نه‌سرین عه‌لی)ه‌‪ ،‬نه‌سرین ئافره‌تێكی‬ ‫بااڵ مه‌مناوه‌ندی گه‌نم ره‌نگه‌‪ ،‬ته‌مه‌نی‬ ‫‪ 33‬ساڵه‌‪ ،‬ئه‌و ژن ‌ه چیرۆكی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ تاشه‌ به‌رده‌كه‌ی شێخ وسو‬ ‫ره‌حمان ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت "شه‌ش‬ ‫ساڵه‌ شوم كردووه‌و منداڵم نه‌ده‌بوو‪،‬‬ ‫چه‌ندین پزیشك گه‌ڕابووم دواتر‬ ‫سه‌ردانی ئه‌و مه‌زاره‌م كردو سێ جار‬ ‫به‌ به‌رده‌كه‌دا خۆم شۆڕ كرده‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫گه‌ڕامه‌وه‌ خێرێكیشم كرد‪ ،‬ئه‌وه‌بوو‬ ‫خودا منداڵێكی دامێ"‪.‬‬

‫ره‌نگه‌ به‌هێزیی‬ ‫باوه‌ڕبوون‬ ‫به‌كارێكی ئاوا‬ ‫ببێت ‌ه هۆی‬ ‫جواڵنی ره‌حم‌و‬ ‫هێلكه‌دانی ئه‌و‬ ‫ئافره‌ته‌و ببێت ‌ه‬ ‫هۆکارێک بۆ منداڵ‬ ‫بوون‬

‫ئه‌ش���كه‌وتی ش���ێخ وس���و ره‌حمان‬ ‫(مار ره‌به‌ن بۆیه‌) مه‌زارێكی هاوبه‌شی‬ ‫مسوڵمان‌و مه‌سیحیه‌كانی شارۆچكه‌ی‬ ‫ش���ه‌قاڵوه‌یه‌‪ ،‬به‌دوری په‌نجا كیلۆمه‌تر‬ ‫كه‌وتۆت��� ‌ه باكوری رۆژهه‌اڵتی ش���اری‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬له‌بن���اری چیای س���ه‌فین‪،‬‬ ‫سااڵنێكیش ‌ه به‌شێكی زۆری مسوڵمان‌و ك��� ‌ه رووی تێده‌كه‌ن وه‌ك���و نه‌ریتێك‬ ‫مه‌س���یحیه‌كانی كوردستان‌و ده‌ره‌وه‌ش ئافره‌تانی نه‌زۆك به‌هاوكاری كه‌سانی‬ ‫رووی تێده‌كه‌ن‌و به‌ش���وێنێكی پیرۆزی تر‪ ،‬سێجار له‌سه‌ر س���ك‌و سه‌ر به‌ره‌و‬ ‫ژێر به‌س���ه‌ر به‌رده‌كه‌دا ده‌خلیسكێن‪،‬‬ ‫ده‌بینن‪.‬‬ ‫ئه‌و شوێنه‌واره‌ وێڕای ئه‌وه‌ی یه‌كالیی واته‌ به‌دیوی س���ك له‌س���ه‌ر به‌رده‌ك ‌ه‬ ‫نه‌بۆت���ه‌و‌ه كه‌ ه���ی مس���وڵمانه‌كان ‌ه به‌ره‌و خوارده‌كرێنه‌وه‌ پاشان ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫یان مه‌س���یحیه‌كان‪ ،‬به‌اڵم س���ااڵنێكی دوعاك���ردن بۆ ئه‌وه‌ی خ���وا منداڵیان‬ ‫زۆره‌ مس���وڵمان‌و مه‌س���یحیه‌كانی ئه‌و بداتی‌و وه‌جاخیان كوێر نه‌بێت‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ناوچه‌یه‌و ناوچه‌كانی تری كوردس���تان جگه‌ له‌چه‌ندین چیرۆكی دیكه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌و بۆچونه‌دا‌و به‌بڕوا ‌‬ ‫ب���ۆ به‌جێهێنان���ی ئه‌رك��� ‌ه دینیه‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێكی تریش ب���ۆ داواكردنی منداڵ زۆر پزیشك‪ ،‬منداڵ‌ بوون مه‌سه‌له‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌و شه‌خسه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌ردوو زانس���تییه‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌خوا‪ ،‬روی تێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ال ‌‬ ‫ئاینزاك ‌ه به‌شوێنێكی پیرۆز ده‌بینرێت‪ ،‬نییه‌ كه‌ خه‌ڵ���ك روی تێده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م��� ‌ه جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی هه‌ڵكه‌وت���ه‌ی زۆربه‌ی���ان ئه‌وه‌ ناش���ارنه‌وه‌ كه‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫جوگرافی‌و كۆنی شوێنه‌واره‌كه‌و دیمه‌ن ‌ه ئه‌و كه‌سه‌ له‌ڕووی‌ نه‌فسییه‌وه‌ هه‌ست‬ ‫سروش���تیه‌كانی وایلێك���ردوو‌ه ببێت��� ‌ه ب ‌ه ئارام���ی‌ بكات كاتێك روده‌كات ‌ه ئه‌و‬ ‫ی جێگایانه‌‪ .‬له‌و ناوچه‌ی ‌ه مه‌رج نییه‌ ك ‌ه‬ ‫جێگه‌یه‌كی گه‌ش���تیاری‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ ‌‬ ‫ی روی تێده‌كه‌ن‪ .‬هه‌م���وو ئافره‌تێك روو بكات ‌ه مه‌زاره‌ك ‌ه‬ ‫ژن���ان ب���ۆ نه‌زۆك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌نها بۆ منداڵ‌ بوون‪ ،‬به‌ڵكو به‌شوێنێك ‌‬ ‫له‌كۆنه‌وه‌ چه‌ندین شه‌خس‌و پیاوچاك ‌‬ ‫ی پی���رۆز ناوده‌برێ���ت‪ ،‬تیایاندایه‌ ك ‌ه بۆ‬ ‫ی مه‌زاریان هه‌بووه‌‌و ب ‌ه پێی‌ باوه‌ڕ ‌‬ ‫ئاین ‌‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌شی‌ هه‌ریه‌كه‌و شتێكی‌ له‌خۆ گه‌شت روویان كردوه‌ته‌ شوێنه‌كه‌‪.‬‬ ‫شادان ئیسماعیل كچێكی ‪ 19‬سااڵنه‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌قالوه‌ منداڵ ‌‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬ئه‌و شێخ ‌ه ‌‬ ‫خه‌ڵك���ی هه‌ولێره‌‪ ،‬ئ���ه‌و رۆژ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌خۆ گرتووه‌‪.‬‬ ‫مه‌زاره‌ هاوبه‌ش���ه‌ك ‌ه له‌ئه‌شكه‌وتێك ماڵ���ه‌وه‌ی هاتبوون بۆ س���ه‌ردانی ئه‌و‬ ‫پێكهاتووه‌ ك ‌ه ش���وێنه‌واری جێده‌ستی مه‌زاره‌‪ ،‬ش���ادان زۆر سه‌رسام بوو ب ‌ه‬ ‫مرۆڤ���ی له‌تاش���یندا پێ���وه‌ دی���اره‌‪ ،‬شوێنه‌كه‌و وتی‌ "خه‌ڵكی زۆر سه‌ردانی‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌ك ‌ه له‌چه‌ند به‌ش���ێك پێك ئه‌و ش���وێنه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬خ���ۆی جگه‌ له‌و‬ ‫هاتووه‌و ده‌روازه‌ی كه‌وانه‌یی له‌قس���ڵ‌و قسه‌و باس���انه‌ی كه‌ خه‌ڵكی ده‌رباره‌ی‬ ‫گه‌چ بۆكراوه‌‪ ،‬پێشتر رێگه‌ی سه‌ركه‌وتن ده‌كه‌ن‪ ،‬سروش���تی ش���وێنه‌كه‌ش زۆر‬ ‫بۆ ئه‌شكه‌وته‌ك ‌ه مه‌ترسیدار بوو‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رنج راكێش���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئێمه‌ زوو زوو‬ ‫ئێستا ش���وێنه‌ مه‌ترسیداره‌كان به‌به‌رد بۆگه‌شت رووی تێده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫كه‌مه‌ربه‌ند كراوه‌و مه‌ترس���ی نه‌ماوه‌‪ ،‬س���ه‌ختی ش���وێنه‌كه‌‪ ،‬هه‌موو جارێك‬ ‫له‌ن���اوه‌وه‌ی ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌دا لێ���ژ‌ه ناتوانین بگه‌ینه‌ ئه‌شكه‌وته‌كه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه مه‌سه‌له‌ی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫به‌ردێك به‌ درێژه‌یی ‪398‬س���م‌و به‌پانی‬ ‫نزیكه‌ی مه‌ترو نیوێ���ك هه‌ڵكه‌وتووه‌‪ ،‬نه‌زۆكی ش���ادان ب ‌ه پێكه‌نینه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ن���د پارچ ‌ه دی���وار‌و كونێك ده‌گێڕایه‌و‌ه ك ‌ه س���اڵی رابردوو له‌گه‌ڵ‬ ‫ك ‌ه رووبه‌ره‌كه‌ی له‌نی���و مه‌تر كه‌متر‌ه كچ ‌ه مامه‌كان���ی وێڕای ئه‌وه‌ی ك ‌ه هیچ‬ ‫له‌ناو ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌دا هه‌ن‪ ،‬ئێستا ئه‌و كامه‌یان ش���ویان نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫تاشه‌ به‌رد‌ه له‌الیه‌ن هه‌ندێك له‌خه‌ڵكی بۆ خۆش���ی خۆیان‪ ،‬به‌تاشه‌ به‌رده‌كه‌دا‬ ‫به‌به‌ردێكی پیرۆز ناوده‌برێت‌و به‌ده‌یان خۆیان ش���ۆڕكردۆته‌وه‌و ده‌یوت "ئێم ‌ه‬ ‫ژن رووی تێده‌ك���ه‌ن‌و به‌ڵكو له‌ڕێیه‌و‌ه پێش شوكردن خۆمان شۆڕكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫خودا منداڵێكی���ان بداتی‪ ،‬ئه‌و ژنانه‌ی كه‌واته‌ منداڵمانبوونمان مسۆگه‌ره‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬نزار گزالی‬

‫مسوڵمانه‌كان پێیان وایه‌ سه‌رده‌می‬ ‫كۆن ئه‌و ئه‌ش���كه‌وته‌ شوێنی پیاوێكی‬ ‫ئیمان���دار ب���ووه‌و هه‌ندێ���ك ده‌ڵی���ن‬ ‫س���ه‌حابه‌یه‌ك به‌ناوی (وسو ره‌حمان)‬ ‫له‌و ش���وێن ‌ه خواپه‌رس���تی ك���ردوه‌و‬ ‫دوای مردنی هه‌ر ل���ه‌وێ نێژراو‌ه بۆی ‌ه‬ ‫ناون���راو‌ه (ش���ێخ وس���و ره‌حمان)‪،‬‬ ‫مه‌سیحیه‌كانیش پێیان وایه‌ له‌سه‌ده‌ی‬ ‫سێهه‌مدا قه‌ش���ه‌یه‌ك به‌ناوی (ره‌به‌ن‬ ‫بێ���ری) بۆماوه‌ی زیاتر له‌حه‌فتا س���اڵ‬ ‫ل���ه‌و جێگه‌یه‌دا خواپه‌رس���تی كردوه‌و‬ ‫ل���ه‌و ئه‌ش���كه‌وته‌دا له‌خه‌ڵوه‌تدا بووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكی دیكه‌ش ده‌ڵێن دوای حه‌زره‌تی‬ ‫مه‌س���یح‌و له‌ناوبردنی مه‌س���یحیه‌كان‬ ‫هه‌ڵمه‌ت���ی له‌ناوبردن���ی پیاوانی ئاینی‬ ‫مه‌سیحی ده‌ستی پێكردووه‌‪ ،‬پیاوێكی‬ ‫مه‌س���یحیش به‌ناوی (ره‌به‌ن بیا) له‌و‬ ‫شوێن ‌ه خۆی حه‌شارداوه‌و خواپه‌رستی‬ ‫كردووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه مه‌سیحیه‌كان ناویان ناو‌ه‬ ‫(مار ره‌به‌ن بۆیه‌) هه‌موو س���اڵێكیش‬ ‫دوو هه‌فته‌ دوای جه‌ژنی قیامه‌ زۆربه‌ی‬ ‫مه‌س���یحیه‌كانی عێ���راق‌و كوردس���تان‬ ‫سه‌ردانی ئه‌م مه‌زار‌ه ده‌كه‌ن‌و یادی مار‬ ‫ره‌به‌ن بۆیه‌ به‌رز راده‌گرن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌نێوان مس���وڵمانه‌كاندا‬ ‫چیرۆك���ی س���ه‌یر‌و به‌س���ه‌رهاتی زۆر‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وش���وێن ‌ه باس ده‌كرێت‌و‬ ‫زۆرینه‌یان س���ه‌باره‌ت ب ‌ه منداڵ بوونن‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا مه‌سیحیه‌كان زۆرجار‬ ‫بۆ له‌خواپاڕان���ه‌وه‌و ئه‌نجامدانی چه‌ند‬ ‫كه‌ش���ێكی ئاین���ی رووی تێده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫س���ه‌میره‌ گورگی‪ ،‬ژنێكی مه‌س���یحی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 51‬س���اڵه‌ی خه‌ڵكی موس���ڵه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و رۆژ‌ه له‌گه‌ڵ دوو له‌كچه‌كانی رویان‬ ‫كردبوو‌ه ئه‌و مه‌زاره‌و له‌وێ ده‌یوت "الی‬ ‫ی مه‌سیحی ئه‌و شوێنه‌ پیرۆزییه‌كی‬ ‫ئێمه‌ ‌‬ ‫تایبه‌تی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ زۆرج���ار دێین‬ ‫له‌خوا ده‌پاڕێینه‌وه‌ له‌و دۆخه‌ی ئێستا‪،‬‬ ‫ك ‌ه ماڵی كوڕێكم له‌به‌رتله‌یه‌‪ ،‬له‌كێشه‌و‬ ‫ئاژاو‌ه بپارێزرێت" ئه‌و باس���ی له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كرد "له‌كۆنه‌و‌ه ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر یه‌كێك‬ ‫داوایه‌ك���ی هه‌بوو با ئه‌و ش���وێنه‌ پاك‬ ‫بكاته‌و‌ه بۆیه‌ ئێم ‌ه به‌گه‌سك شوێنه‌ك ‌ه‬ ‫پاك ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێكیش���مان نوێژ‬ ‫ده‌كه‌ین‌و مۆم داده‌گیرسێنین"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌و‌ه شڤان نامق توێژه‌ری‬ ‫ده‌رونی س���ه‌باره‌ت به‌م ش���وێن ‌ه وتی‬ ‫"هه‌ن���دێ حاڵه‌تی ده‌روون���ی هه‌ی ‌ه وا‬ ‫له‌م���رۆڤ ده‌كات كه‌ په‌ن���ا بۆ هه‌موو‬ ‫ش���تێك ببات‪ ،‬ره‌نگ ‌ه زۆرجار ئه‌و په‌نا‬ ‫بۆبردنه‌ به‌خواستی خۆشی نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه ده‌وروبه‌ری زۆر باسی‬ ‫شوێنه‌ك ‌ه ده‌كه‌ن بۆی ‌ه ده‌ڵێت با تاقی‬ ‫بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو خودا مرازم حاس���ڵ‬ ‫ی دیكه‌ ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫بكات" وتیشی "هه‌ندێك ‌‬ ‫ژێر كاریگ���ه‌ری (كۆنه‌س���ت) ئه‌ویش‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ژێر كاریگه‌ری ده‌وروبه‌ریانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌نمون��� ‌ه زۆرین���ه‌ی ده‌وربه‌ره‌كه‌ی���ان‬ ‫باوه‌ڕی���ان به‌م جۆره‌ ش���تانه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌ویش ئه‌و باوه‌ڕه‌ی الدروست ده‌بێت‌و‬ ‫چه‌ند باوه‌ڕه‌ك���ه‌ی زیاتر بێت ئه‌گه‌ری‬ ‫چاكبوون���ه‌وه‌ی زیات���ره‌‪ ،‬ره‌نگه‌ هۆی‬ ‫منداڵ نه‌بوونی ئه‌و جۆر‌ه ئافره‌تانه‌ش‬ ‫له‌باوه‌ڕبه‌خۆنه‌ب���وون‪ ،‬ی���ان ت���رس‌و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێ‌و تاد‪ ...‬سه‌رچاوه‌ی گرتبێت‪،‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه به‌هێ���زی باوه‌ڕبوونی به‌كارێكی‬ ‫ئ���اوا ببێته‌ ه���ۆی جواڵن���ی ره‌حمی‌و‬ ‫هێلكه‌دانی جوڵ ‌ه بكات‪ ،‬به‌مش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌وكاته‌ منداڵیش���ی ببێت‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌ڵێم‬ ‫بابه‌ته‌ك ‌ه په‌یوه‌ندی به‌ڕاده‌ی قه‌ناعه‌تی‬ ‫كه‌سه‌كه‌یه‌ به‌شوێنه‌كه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫ژنانی‌ سواڵكه‌ر منداڵه‌كانیان‌و‬ ‫سڕو نیو‌ه رووت ده‌كه‌ن بۆ پاره‌ په‌یدا كردن‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ی‬ ‫ی سواڵكه‌ره‌كان گه‌رچ ‌‬ ‫منداڵ ‌‬ ‫دایكیان له‌ئامێزی‌ گرتوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب ‌ه زستان سه‌رما هه‌ڵیانده‌له‌رزێنێ‌‌و‬ ‫له‌گه‌رمای‌ هاوینشیدا شۆسته‌و‬ ‫ی خه‌وو‬ ‫شه‌قامه‌كان ده‌كه‌ن ‌ه شوێن ‌‬ ‫حه‌واندنه‌وه‌یان‪ ،‬تا پاره‌یان پێ‌ په‌یدا‬ ‫بكه‌ن‪ .‬جاروباریش ئه‌و دایك‌و مندااڵن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌خرێن ‌ه زیندانه‌وه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی تێدا بێت‬ ‫ی منداڵه‌كان ‌‬ ‫هیچ گوناهێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێنه‌ تۆمه‌تبار به‌و پێیه‌ش له‌ساڵ ‌‬ ‫‪ 145 ،2011‬ژن له‌سه‌ر سواڵكردن‬ ‫ده‌ستگیر كراون ك ‌ه زۆربه‌یان منداڵیان‬ ‫له‌گه‌ڵدا بووه‌‪.‬‬ ‫ی زس���تاندا‬ ‫له‌م س���ه‌رماو س���ۆڵه‌یه‌ ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 17‬س���اڵ‪ ،‬كوڕ‌ه ساڵ ‌ه‬ ‫ژنێك ‌‬ ‫وه‌خته‌ك���ه‌ی‌ گرتب���وو به‌ س���نگیه‌وه‌و‬ ‫ی له‌به‌رده‌میدا دانابوو‪،‬‬ ‫ی به‌تاڵ ‌‬ ‫كارتۆنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر كه‌س به‌الیدا ده‌ڕۆشت‪ ،‬پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بۆ ده‌خس���ت ‌ه ناو ئه‌و‬ ‫دیاری‌ ك���راو ‌‬ ‫كارتۆنه‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌س���رین جه‌واد ئه‌و ژن ‌ه ئه‌س���مه‌ر‌ه‬ ‫گه‌نج ‌ه جلوبه‌رگ ره‌نگاوڕه‌نگ ‌ه بوو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی ب ‌ه باوه‌شیه‌و‌ه‬ ‫ێ مانگانه‌كه‌ ‌‬ ‫منداڵ ‌ه س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازاڕدا خه‌ریك ‌‬ ‫گرتبوو‪ ،‬له‌ناو جه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ی خودا بۆ‬ ‫ه���اوارو پاڕانه‌و‌ه بوو "له‌ڕاه ‌‬ ‫ئه‌و منداڵ��� ‌ه به‌س���ته‌زمان ‌ه خێرێكمان‬ ‫پێبك���ه‌ن‪ ،‬هه‌تیووه‌و هیچ ش���تێكمان‬ ‫ی پێنج منداڵ ‌ه‬ ‫نیی���ه‌" ئه‌م ژن ‌ه خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی س���یازد‌ه‬ ‫ك��� ‌ه گه‌وره‌كه‌ی���ان كچێك ‌‬ ‫س���ااڵنه‌و ه���ه‌ر‌ه بچوكه‌كه‌ش���ی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫بوو ك ‌ه به‌باوه‌ش���یه‌و‌ه بوو‪ .‬ئه‌و باس ‌‬ ‫ێ یان چوار‬ ‫له‌وه‌كرد رۆژان ‌ه خۆی‌‌و س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی دێن ‌ه ناوبازاڕو منداڵه‌كان ‌‬ ‫منداڵ ‌‬ ‫ی بنێش���ت یان‬ ‫ی بچوك ‌‬ ‫ی كارتۆنێك ‌‬ ‫یه‌ك ‌‬ ‫كلینێكس���یان ده‌دات ‌ه ده‌س���ت‌و به‌ناو‬ ‫ب���ازاڕدا باڵویان ده‌كات���ه‌و‌ه تا ده‌مه‌و‬ ‫ئێ���وار‌ه ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ الی‌ دایكی���ان‌و‬ ‫پاره‌كه‌یان كۆمه‌ڵ ‌ه ده‌كه‌ن‌و به‌ره‌و ماڵ ‌ه‬ ‫ی قاالو‌ه‬ ‫ی ش���وقه‌كان ‌‬ ‫هه‌ژارانه‌كه‌یان ال ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ رێ‌‪ .‬ئه‌م ژن ‌ه باس��� ‌‬

‫ ‬ ‫سواڵکه‌رێک له‌گه‌ڵ منداڵه‌کانی له‌بازاڕی سلێمانی‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه ژیانیان زۆر سه‌خت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بووه‌‪ ،‬مێرده‌كه‌ی‌ كار ‌‬ ‫پڕ ناخۆش��� ‌‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬ئه‌م ژن ‌ه ب ‌ه س���واڵكردن ب ‌ه‬ ‫ی دابین‬ ‫منداڵه‌كانیه‌و‌ه بژێ���وی‌ ژیانیان ‌‬ ‫كردووه‌‪ .‬نه‌سرین زۆر ب ‌ه نیگه‌رانییه‌و‌ه‬ ‫وتی‌ "له‌ڕاس���تیدا زۆر ناخۆش���ه‌ مرۆڤ‬ ‫ی‬ ‫س���واڵبكات‪ ،‬چونك ‌ه ئێم ‌ه چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی خه‌ڵكین‪ ،‬گه‌ر رۆژ ‌‬ ‫ره‌حمه‌تی‌ ده‌ست ‌‬ ‫پاره‌م���ان نه‌ده‌ن���ێ‌‪ ،‬نیمان��� ‌ه بیخۆین‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ش ناخۆش���تر ئه‌وه‌ی ‌ه منداڵه‌كانم‬ ‫ێ س���ه‌روبه‌رو چاونه‌ترس ده‌رچوون‪،‬‬ ‫ب‌‬ ‫چونك���ه‌ رۆژانه‌ پاره‌ی‌ خۆی���ان په‌یدا‬ ‫ی‬ ‫ی وا هه‌ی���ه‌ له‌من��� ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ج���ار ‌‬ ‫ده‌ش���ارنه‌وه‌‌و نایده‌ن ‌ه ده‌س���تم"‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبازاڕ ‌‬ ‫ی ئه‌و سات ‌ه ناخۆشانه‌ ‌‬ ‫باس ‌‬ ‫كرد‪ ،‬ك��� ‌ه خه‌ڵك هه‌ی��� ‌ه زۆر بێ رێز‌و‬ ‫ێ "پیاو هه‌ی ‌ه‬ ‫قێزه‌ونان ‌ه لێی���ان ده‌ڕوان ‌‬ ‫ی بۆ داناوم‪ ،‬ده‌جار‬ ‫ك ‌ه ‪ 250‬دینارییه‌ك ‌‬ ‫ی وتم ته‌مه‌ن درێژ نه‌بیت وه‌كو ئه‌و‬ ‫پێ ‌‬ ‫منداڵ���ه‌ت ره‌ق كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه‬ ‫ی بكه‌م"‪.‬‬ ‫مێرده‌ك���ه‌م كار نه‌كات من چ ‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ تر له‌و ژنان��� ‌ه منداڵه‌كه‌یان‬ ‫نی���و‌ه رووت ده‌كه‌نه‌و له‌س���ه‌ر پارچ ‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫قوماش���ێك له‌به‌رده‌میاندا دایده‌نێن‪ ،‬تا‬ ‫ی خه‌ڵك بجوڵێنن‌و زیاتر‬ ‫هه‌ست‌و سۆز ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫خێری���ان پێبكه‌ن‪ .‬نه‌بیل ‌ه عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌شت ساڵ ‌ه خه‌ریك ‌‬ ‫‪ 23‬ساڵ ماوه‌ ‌‬ ‫س���واڵكردنه‌‪ ،‬ئه‌ویش وه‌ك نه‌س���رین‬ ‫ی س���واڵ‬ ‫له‌ب���ه‌ر كارنه‌كردنی‌ مێرده‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و تا ئێوار‌ه چه‌ند ش���وینێك‬ ‫ی "به‌یانیان‬ ‫ده‌گۆڕێت‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه وت ‌‬ ‫ی س���لێمانییه‌و‌ه قه‌ره‌باڵغ ‌ه‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫بۆیه‌ كچ��� ‌ه ته‌مه‌ن چوار س���ااڵنه‌كه‌م‬ ‫ی هه‌ڵده‌ده‌مه‌و‌ه‬ ‫ده‌به‌م��� ‌ه ئه‌وێ‌و س���ك ‌‬ ‫ی گه‌رم سوتاوه‌و‬ ‫ی ب ‌ه ئاو ‌‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه منداڵ ‌‬ ‫ی چرچ بووه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫به‌ش���ێكی‌ پێسته‌ك ‌ه ‌‬ ‫خوێن���دكاره‌كان زۆر به‌زه‌یی���ان پیایدا‬ ‫ی بۆ داده‌نێن‪ .‬ئێوارانیش‬ ‫دێته‌وه‌و پاره‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌یبه‌م��� ‌ه ش���ه‌قامی‌ ئ���ۆرزدی‌‌و له‌و ‌‬ ‫ی ده‌خه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫ب ‌ه هه‌مان ش���ێو‌ه پاڵ��� ‌‬ ‫ئیتر ئێواره‌ ره‌نگه‌ دووس���ه‌د یان سه‌د‬ ‫هه‌زارم ده‌ست بكه‌وێت تا ده‌گه‌ڕێمه‌و‌ه‬ ‫ی پێنج كچ‌و‬ ‫ماڵ���ه‌وه‌"‪ .‬نه‌بیله‌ خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ باوك ‌‬ ‫ی���ه‌ك كوڕه‌‪ ،‬كوڕه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جێدێڵێت له‌ماڵ���ه‌وه‌و خۆی‌‌و كچه‌كان ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد ئه‌و‬ ‫س���واڵده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و باس ‌‬

‫ی تر‬ ‫ی نه‌بات‪ ،‬یه‌كێك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م كچه‌ ‌‬ ‫رۆژه‌ ‌‬ ‫ی به‌ له‌فاف ده‌پێچێت‌و‬ ‫ی سه‌ر ‌‬ ‫له‌كچه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌خات‌و سواڵ ‌‬ ‫ب ‌ه هه‌مان شێوه‌ پاڵ ‌‬ ‫پێوه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���ت ‌‬ ‫س���واڵكردن له‌ناو ژنان���دا به‌رچاوتر‌ه‬ ‫ی س���واڵده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ئه‌و پیاوان ‌ه ‌‬ ‫له‌ڕێژه‌ ‌‬ ‫چونك��� ‌ه پیاوان له‌ماڵه‌و‌ه داده‌نیش���ن‌و‬ ‫ئه‌رك‌و بژێ���وی‌ په‌یداك���ردن ده‌خه‌ن ‌ه‬ ‫ی ژنه‌كانی���ان یان به‌ش���ێك‬ ‫ئه‌س���تۆ ‌‬ ‫ی س���واڵده‌كه‌ن بێ مێردن‪.‬‬ ‫ل���ه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی له‌زیندانی‌ گرتن‌و‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و ئام���ار‌ه ‌‬ ‫گواستنه‌و‌ه ده‌س���ت ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2011‬دا ‪ 145‬ژن به‌ه���ۆ ‌‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫س���واڵكردنه‌و‌ه ب ‌ه منداڵه‌كانیانه‌وه‌ یان‬ ‫ێ منداڵ خراونه‌ت���ه‌ زیندانه‌وه‌و دواتر‬ ‫ب‌‬ ‫به‌ كه‌فاله‌ت ئازاد كراون یان حوكمیان‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ه‌ردا دراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژم���ار‌ه ‌‬ ‫ئ���ه‌و پیاوانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر س���واڵكردن‬ ‫ده‌ستگیركراون ته‌نها ‪ 18‬كه‌س بوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی توێژه‌ر ‌‬ ‫جوان ره‌شید‪‌ -‬‬ ‫ی بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ی‌ ژنان گێڕایه‌و‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌الیه‌ك���ه‌و‌ه له‌ن���او خێزانه‌كاندا‬ ‫ی تر خۆیان‬ ‫ده‌چه‌وسێنرێنه‌وه‌و له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی منداڵه‌كانیان‌و‬ ‫ده‌بن ‌ه چه‌وسێنه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌میش��� ‌ه ئازاریان ده‌ده‌ن س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی خۆش���یان له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵگاو‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫توندوتیژیی���ان به‌رامب���ه‌ر ده‌كرێت‌و ب ‌ه‬ ‫ی ن���زم‌و س���ووكایه‌تییه‌و‌ه لێیان‬ ‫چاو ‌‬ ‫ده‌ڕوانن‪ .‬هه‌مووان رۆژانه‌ ئه‌و دیمه‌نان ‌ه‬ ‫ده‌بینین‌و داخۆ هیچ یه‌كێك له‌و رێبواران ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌دا نه‌بن ئه‌و منداڵ ‌ه‬ ‫ێ له‌خه‌م ‌‬ ‫هه‌ب ‌‬ ‫بێنازانه‌ ك ‌ه نیوه‌ی‌ له‌شیان ده‌ركه‌تووه‌‌و‬ ‫پارچ ‌ه به‌تانییه‌كیشیان پێو‌ه نیی ‌ه چۆن‬ ‫ی سواڵیان پێو‌ه ده‌كرێت؟‬ ‫ده‌ژین‌و بۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان بزانن شروب ‌‬ ‫ێ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بۆچی‌ ب ‌‬ ‫خه‌وی���ان ده‌درێت���ێ‌و س���ڕده‌كرێن تا‬ ‫ی ناوبازاڕ‌و‬ ‫ئاستی‌ ئاگانه‌بوون له‌ژاوه‌ژاو ‌‬ ‫ی له‌ده‌وروبه‌ریان‬ ‫هه‌موو ئ���ه‌و ش���تانه‌ ‌‬ ‫رووده‌ده‌ن؟ ئ��� ‌هی‌ تۆ بڵێ���ی‌ رێكخراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌ن ‌‬ ‫مرۆڤدۆس���ته‌كان‌و كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م كێشه‌یه‌دا‬ ‫ی چاره‌سه‌رێك ‌‬ ‫له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫بن؟‬

‫کۆمەاڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫چیرۆكه‌كه‌ی‌ مــــام كه‌ریم‬

‫"به‌ شۆڕبوونه‌وه‌ به‌تاشه‌به‌رده‌كه‌ ‌ی مه‌زاری‬ ‫شێخ وسو‪-‬دا‪ ،‬خوا منداڵێك ‌ی دامێ‌"‬

‫ئا‪ :‬كورده‌ عبدالكریم‬ ‫هه‌ركاتێ‌ روبكه‌یته‌ خه‌ڵوه‌تگه‌ی‌ پیران‬ ‫له‌سلێمانی‌ به‌ر توێژێكی‌ بێگوناهی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌كه‌وی‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ به‌سه‌د‬ ‫چه‌رمه‌سه‌ری‌ منداڵه‌كانیان به‌خێو‬ ‫كردووه‌‌و ئێستاش كه‌ پیربوون‬ ‫له‌به‌ری‌ نه‌وه‌كانیان نه‌خواردووه‌‌و له‌و‬ ‫شوێنه‌ی‌ ناوی‌ خه‌ڵوه‌تگه‌ی‌ پیرانه‌‬ ‫گرد بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و پیاوان���ه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌ ‪87‬‬ ‫ساڵی‌ تێپه‌ڕاندووه‌‪ ،‬به‌رده‌وام ژیان به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ویس���تی‌ ئه‌و بووه‌‌و خۆی‌‬ ‫وته‌نی‌ "‪ 87‬س���اڵم به‌كول���ه‌ مه‌رگی‌‬ ‫به‌ڕێكرد"‪.‬‬ ‫به‌بینین���ی‌ مام كه‌ریم‪ ،‬هه‌ر س���ه‌ره‌تا‬ ‫ئه‌و پرس���یاره‌ت لێده‌كات "تۆ ئه‌زانی‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر چۆن له‌دای���ك بووه‌‪ ،‬پاش‬ ‫گێڕان���ه‌وه‌ی‌ چیرۆك���ی‌ له‌دایكبوونی‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر‪ ،‬ئینجا مام كه‌ریم ده‌ست به‌‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ ژیانی‌ خۆی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌ره‌تا له‌وێوه‌ ده‌ستی‌ پێكرد‬ ‫كه‌ چۆن خوش���ك‌و براكان���ی‌ به‌خێو‬ ‫كردوه‌‪" ،‬من كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ باوكم بووم‪،‬‬ ‫هه‌م���وو ئه‌رك���ی‌ ئه‌و خێزان���ه‌ كه‌وته‌‬ ‫سه‌رشانم‪ ،‬هێواش هێواش هه‌موویانم‬ ‫گه‌وره‌ كرد‪ ،‬هه‌موویان ش���ویان كردوو‬ ‫ژنیان هێنا ب���ه‌س خۆم مامه‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫پاش مردنی‌ باوك���م بڕیارمدا ژن بێنم‬ ‫هه‌رچه‌ند ته‌مه‌نم له‌‪ 40‬ساڵ زیاتر بوو‪،‬‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ ژنم هێنا‪ ،‬ئافره‌تێكی‌ جوان‬ ‫بوو به‌ قیسمه‌تم‪ ،‬ئیتر رۆژانه‌ بۆ بژێوی‌‬ ‫خۆم‌و خێزانه‌كه‌م چه‌ندین كاری‌ وه‌ك‬ ‫دروێن���ه‌و حه‌ماڵی‌‌و كرێكاریم كردووه‌‪،‬‬ ‫پاش چه‌ند س���اڵێك بووین به‌خاوه‌نی‌‬ ‫س���ێ‌ كوڕ‪ ،‬به‌اڵم هێن���ده‌ی‌ پێنه‌چوو‬ ‫یه‌كێك له‌منداڵه‌كان���م به‌ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێك توش���ی‌ نه‌خۆش���ی‌ بوو مرد‪،‬‬ ‫پاش چه‌ند مانگێك منداڵێكی‌ تریشم‬ ‫توش���ی‌ نه‌خۆش���ی‌ ب���وو‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ ئه‌وی‌ ترم به‌و نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫م���رد‪ ،‬ئیت���ر خێزانه‌ك���ه‌م له‌خه‌فه‌تی‌‬ ‫منداڵ���ه‌كان خه‌ریك بوو ش���ێت بێت‪،‬‬

‫ ‬ ‫مام که‌ریم له‌خه‌ڵوه‌تگه‌ی پیری له‌سلێمانی‬ ‫رۆژێك له‌كرێكاری‌ هاتمه‌وه‌ سه‌یرم كرد‬ ‫ژنه‌كه‌م ئه‌گری‌‪ ،‬وتم ئه‌وه‌ بۆ ئه‌گریت‪،‬‬ ‫وتی‌ ئه‌م منداڵه‌ی‌ تریشمان نه‌خۆشه‌‪،‬‬ ‫پێی‌ وتم بۆناچی‌ دوعایه‌كی‌ بۆ بكه‌ی‌‬ ‫به‌ڵكو خوا شیفای بدا‪ ،‬له‌سه‌ر قسه‌ی‌‬ ‫ئه‌و چ���وم دوعام كرد الی‌ ش���ێخ بۆ‬ ‫منداڵه‌كه‌مان‪ ،‬خوا ئه‌وجاره‌ ش���یفای‌‬ ‫منداڵه‌كه‌م���ی دا‪ ،‬ئیتر هه‌رس���ێكمان‬ ‫له‌خانویه‌ك���ی‌ كرێدا ژیانمان به‌س���ه‌ر‬

‫فۆتۆ‪ :‬کورده‌‬

‫جه‌ڵده‌ لێیداوه‌و مردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا‬ ‫برد"‪.‬‬ ‫لێوه‌كانی‌ مام كه‌ریم ده‌له‌رزین كاتێك كوڕه‌كه‌م مه‌مك���ی‌ دایكه‌كه‌ی‌ ئه‌مژی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و دیمه‌ن���ه‌ ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬ژنه‌كه‌ی‌ ئیتر م���ن‌و كوڕه‌كه‌م بێكه‌س ماینه‌وه‌‌و‬ ‫بێكه‌س له‌كاتی‌ شیرپێدانی‌ كوڕه‌كه‌یدا ماڵ وێران بووین‪ ،‬ئیتر رۆژانه‌ كوڕه‌كه‌م‬ ‫جه‌ڵت���ه‌ی‌ ده‌ماخ لێی���داوه‌‌و مردووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ خۆم ئه‌برد بۆ ئیش دوای‌ چه‌ن‬ ‫وتیش���ی‌ "رۆژێ���ك له‌ئیش ب���ووم كه‌ مانگێ���ك له‌مردنی‌ ژنه‌ك���ه‌م ئه‌وتاقه‌‬ ‫گه‌ڕامه‌وه‌ سه‌یرم كرد ژنه‌كه‌م كه‌وتووه‌‪ ،‬كوڕه‌شم توش���ی‌ نه‌خۆشی‌ بوو مرد"‪.‬‬ ‫ی گێڕانه‌وه‌ی‌ مه‌رگی‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كی‌‬ ‫مه‌مكی‌ له‌ده‌م���ی‌ كوڕه‌كه‌مدابوو‪ ،‬لێ ‌‬ ‫نزیك بوومه‌وه‌ س���ه‌یرم ك���رد ژنه‌كه‌م خێزانه‌ ‪ 4‬كه‌س���ییه‌كه‌ی‌ مام كه‌ریم بۆ‬

‫ئه‌و ئاسان نه‌بوو‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ جارجاره‌‬ ‫فرمێسكه‌كانی‌ ریش���ه‌ سپیه‌كه‌ی‌ ته‌ڕ‬ ‫ده‌كردو ب���ۆ ماوه‌یه‌ك بێده‌نگ ده‌بوو‪،‬‬ ‫نه‌بره‌ی‌ ده‌نگی‌ به‌ ته‌واوه‌تی‌ گۆڕاو به‌‬ ‫ی "ئه‌و كاته‌ زانیم‬ ‫حه‌ماس���ه‌تێكه‌وه‌ وت ‌‬ ‫ج���ه‌رگ چه‌ند ئازاره‌ك���ه‌ی‌ نه‌بڕاوه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌ڵێم خۆزگه‌ ده‌ كوڕم هه‌بوایه‌و‬ ‫بمردایه‌ به‌س ژنه‌كه‌م نه‌مردایه‌‪ ،‬ژنه‌كه‌م‬ ‫زۆر رێكوپێ���ك بوو هه‌تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫ژنێكم نه‌بینیوه‌ وه‌ك ئه‌و بێت"‪.‬‬ ‫مام كه‌ریم س���ێ‌ ساڵ به‌ زگورتێتی‌‬ ‫به‌ڕێ���ده‌كات‌و ئ���ه‌و رۆژان���ه‌ی‌ له‌كار‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬خۆی‌ وته‌نی‌ بۆ "ماڵێكی‌‬ ‫چۆڵ‌‌و ه���ۆڵ‌"‪ ،‬هاوڕێیه‌كی‌ ژنێكی‌ بۆ‬ ‫ئه‌دۆزێت���ه‌وه‌ كه‌ ‪ 6‬منداڵ���ی‌ هه‌تیوی‌‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ "هه‌رهه‌موویان���م‬ ‫گه‌وره‌كرد‪ ،‬وه‌ك مناڵی‌ خۆم س���ه‌یرم‬ ‫ئه‌ك���ردن‪ ،‬كوڕێك���م كه‌ گ���ه‌وره‌ بوو‪،‬‬ ‫بووه‌ پێش���مه‌رگه‌‌و یه‌ك دوو موچه‌ی‌‬ ‫وه‌رگ���رت‌و له‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆ كوژرا‪،‬‬ ‫كچه‌كانیشم دا به‌شوو‪ ،‬ژنم بۆكوڕه‌كه‌ی‌‬ ‫تریش���م هێن���ا‪ ،‬به‌اڵم داخ���ی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌كچه‌كان���م قه‌د له‌دڵ ده‌رناچێت تازه‌‬ ‫شوی‌ كردبوو مێرده‌كه‌ی‌ به‌حادیسه‌ی‌‬ ‫سه‌یاره‌ مرد‪ ،‬كه‌سوكاری‌ پیاوه‌كه‌شی‌‬ ‫هه‌ردوو منداڵه‌كه‌یان لێسه‌نده‌وه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫كچه‌كه‌م له‌خه‌فه‌تی‌ مناڵه‌كانی‌ ش���ێت‬ ‫بوو‪ ،‬ئیتر من‌و ئه‌و كچه‌ش���ێته‌و ماڵی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌م له‌خانوویه‌ك���ی‌ بێ تاپۆ كه‌‬ ‫تازه‌ كڕیبووم ده‌ژیاین‪ ،‬دوای‌ ماوه‌یه‌ك‬ ‫كوڕه‌ك���ه‌ به‌دزیی���ه‌وه‌ خانوه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫فرۆشت‌و من‌و ئه‌و كچه‌ بێالنه‌ ماینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیتر خوش���كه‌كانی‌ ئه‌و كچه‌یان برده‌‬ ‫ماڵ���ی‌ خۆیان‌و منی���ش هاتمه‌ خانه‌ی‌‬ ‫به‌سااڵچوان"‪.‬‬ ‫م���ام كه‌ری���م به‌حه‌س���ره‌ته‌وه‌یه‌‬ ‫منداڵه‌كانی‌ ببینێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬ ‫ئه‌وی‌ له‌بیر نه‌ماوه‌ "ئێستا لێره‌ ئه‌ژیم‌و‬ ‫كه‌س���ێك له‌مناڵه‌كان سه‌ردانم ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا ته‌مه‌نای‌ ده‌كه‌م مردنه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاواتێك���ی‌ ترم ئه‌وه‌یه‌ پێش‬ ‫مردنم بچمه‌ س���ه‌رقه‌بری‌ ژنی‌ یه‌كه‌مم‬ ‫ك���ه‌ كه‌س���م له‌دنی���ادا له‌و خۆش���تر‬ ‫نه‌ویستوه‌"‪.‬‬

‫خێزانێك له‌هه‌ولێر بۆ دۆزینه‌وه‌ی بکوژی باوکیان دۆسێکانی رابردوو هه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1997‬به‌رپرسێكی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫كوشتنی‌ ئامۆزایه‌كی‌‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫پۆلیسه‌وه‌ ده‌ستگیرده‌كرێت‌و‬ ‫دواتر به‌بێ‌ هیچ فه‌رمانێكی‌‬ ‫دادوه‌ر له‌به‌ندیخانه‌ی‌ "مه‌حه‌ته‌"‬ ‫به‌چاوبه‌ستراوی‌ ده‌هێنرێته‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫پاشان له‌قه‌برستانی‌ شێخ ئه‌حمه‌د‬ ‫مه‌یته‌كه‌ی‌ ده‌دۆزرێته‌وه‌‪.‬‬

‫دادوه‌ر نه‌بووه‌ ك���ه‌ براكه‌ی‌ بكوژرێت‪،‬‬ ‫ی���ان له‌به‌ندیخانه‌ بهێنرێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ به‌ ت���ه‌واوی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ نه‌كراوه‌‌و به‌پێی‌ ئ���ه‌و به‌ڵگه‌‌و‬ ‫دۆكۆمێنتانه‌ی‌ له‌الی‌ ئێمه‌‌و پۆلیس���ی‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ تاوان هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت ئێستاش‬ ‫"محه‌مه‌د شه‌بقه‌"ی‌ برام له‌به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫مه‌حه‌ته‌ بێت‪ ،‬چونك���ه‌ ناوبراو له‌دادگا‬ ‫دانی‌ به‌كوشتنی‌ ئه‌و كوژراوه‌دا نه‌ناوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ هیچ شتێكیشی‌ له‌سه‌ر ئیسپات بووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ دادوه‌ر نه‌ بڕیاری‌ ئازادبوونی‌ داوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ بڕیاری‌ كوش���تن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و شوێنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌ی‌ براكه‌می‌ به‌ند كردبوو‪ ،‬به‌‬ ‫ئاگاداری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئه‌وكاتی‌ پۆلیسی‌‬ ‫هه‌ولێ���ر "ع‪ ،‬ف"‌و به‌رپرس���ی‌ حیزبی‌‬ ‫"س‪ .‬س"‌و رائید "س‪ .‬أ" كه‌ ئه‌فسه‌ری‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ نه‌هێش���تنی‌ تاوان بووه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ندیخانه‌ی‌ مه‌حه‌ت���ه‌ به‌ په‌ڕۆیه‌كی‌‬ ‫ره‌ش چاوی���ان به‌س���تووه‌و دواتری���ش‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ند پۆلیس���ێك‌و ئه‌و كه‌سه‌ی‌‬ ‫براكه‌می به‌ كوشتنی‌ براكه‌ی تۆمه‌تبار‬ ‫كردبوو‪ ،‬له‌گه‌ڵ دوو كه‌سی‌ تر ره‌وانه‌ی‌‬ ‫مه‌عسكه‌ری‌ ده‌كه‌ن‌و زیاتر له‌‪ 70‬گولله‌ی‌‬ ‫پێ���وه‌ ده‌نێ���ن‌و ده‌یك���وژن‌و دواتریش‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌ له‌قه‌برستانی‌ شێخ ئه‌حمه‌د‬ ‫فڕێده‌ده‌ن‌و ئێمه‌ش هیچ ئاگادارییه‌كمان‬ ‫نه‌بوو كه‌ ك���وژراوه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫براك���ه‌م له‌زاخۆ بمایه‌ته‌وه‌‪ ،‬نه‌ده‌كوژرا‪،‬‬ ‫هه‌ر هێنرایه‌وه‌ هه‌ولێر‪ ،‬پاش ماوه‌یه‌ك‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ كوشتییان"‪.‬‬

‫ئامر سریه‌كه‌ی‌ پارتی‌ "محه‌مه‌د‬ ‫شه‌بقه‌" چۆن كوژرا؟‬ ‫محه‌مه‌د شاكر ناس���راو به‌ "محه‌مه‌د‬ ‫شه‌بقه‌" ئامر سریه‌ی‌ یه‌كێك له‌فه‌وجه‌كانی‌‬ ‫پارت���ی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان بووه‌‪،‬‬ ‫له‌چیای س���ه‌قه‌ر له‌زاخۆ‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئامۆزایه‌كی‌ به‌ناوی‌ (ن‪ .‬أ) ده‌كوژرێت‌و‬ ‫به‌ كوش���تنی‌ ئه‌و تۆمه‌تب���ار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫دواتر له‌ ‪ 1997/9/10‬ده‌ستگیرده‌كرێت‌و‬ ‫ده‌هێنرێت���ه‌وه‌ ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫پۆلیسی‌ نه‌هێش���تنی‌ تاوان‪ ،‬بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫مانگێگ‌و پێنج رۆژ له‌به‌ندیخانه‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ (مه‌حم���ود محه‌مه‌د)‬ ‫كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ كوژراوه‌كه‌ ده‌ڵێت "به‌بێ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ باوك���م تۆمه‌ته‌كه‌ی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫بس���ه‌پێت‌و دان ب���ه‌وه‌دا بنێت كه‌ ئه‌و‬ ‫بك���وژی‌ ئامۆزاكه‌یه‌ت���ی‌‪ ،‬ش���ه‌وێك به‌‬ ‫ی مه‌حه‌ته‌‬ ‫چاوبه‌س���تراوی‌ له‌به‌ندیخانه‌ ‌‬ ‫كوڕی‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌‪ :‬دووشه‌ممه‌‬ ‫ده‌هێنرێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‌و ته‌س���لیم به‌ ئه‌و‬ ‫له‌مه‌حه‌ته‌ سه‌ردانی‌ باوكم كرد‬ ‫كه‌س���ه‌ی‌ ده‌ك���ه‌ن كه‌ س���كااڵی‌ تۆمار‬ ‫كوڕه‌گ���ه‌وره‌ی‌ محه‌م���ه‌د ش���ه‌بقه‌‬ ‫كردووه‌‌و به‌ به‌رچاوی‌ پۆلیسه‌وه‌ ئه‌وانیش‬ ‫له‌مه‌عسكه‌ر ده‌یكوژن‌و دواتر ته‌رمه‌كه‌ی‌ "مه‌حمود" ك���ه‌ ئه‌و كات ته‌مه‌نی‌ ته‌نها‬ ‫ب ‌ه ده‌ستبه‌ستراوی‌ له‌قه‌برستانی‌ شێخ ‪ 8‬س���ااڵن بووه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ دایكی‌ رۆژی‌‬ ‫دووش���ه‌مم ‌ه له‌به‌ندیخان���ه‌ی‌ مه‌حه‌ته‌‬ ‫ئه‌حمه‌د فڕیێ ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌ردانی‌ باوكی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌و كات‬ ‫براكه‌م له‌به‌ندیخانه‌ هێنرایه‌ ده‌ره‌وه‌و باوكی‌ داوای‌ كردووه‌ له‌سه‌ردانی‌ رۆژی‌‬ ‫پێنج ش���ه‌ممه‌ باوكی‌ بێته‌ الی‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كوژرا‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ش���اكر‪ ،‬ب���رای‌ "محه‌مه‌د بیریك���ردووه‌‌و ح���ه‌ز ده‌كات بیبینێت‪،‬‬ ‫ش���ه‌بقه‌" ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات براكه‌ی‌ ب���ه‌اڵم كه‌ رۆژی‌ پێنج ش���ه‌ممه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌به‌ندیخانه‌ ده‌رهێنراوه‌‌و هیچ بڕیارێكی‌ باپی���ر‪-‬ی‌ رۆیش���تووه‌ ب���ۆ س���ه‌ردانی‌‬

‫ی نه‌هێشتنی‌ تاوانم برد‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫دواتر بیستم كه‌ كوشتویانه‌"‪ .‬ئه‌حمه‌د‬ ‫وتیش���ی‌ "دواتر س���كااڵمان تۆماركرد‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و ناوانه‌‌و تاكو ئێستا ته‌نها‬ ‫ئیفاده‌یان وه‌رگیراوه‌‪ ،‬ئامۆزاكه‌ش���م به‌‬ ‫مادده‌ی‌ ‪ 406‬تۆمه‌تبار بوو‪ ،‬به‌اڵم دوای‌‬ ‫‪ 4‬مانگ ئ���ازاد كرا له‌كاتێكدا ش���اهید‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌و براكه‌مانی‌ كوشتووه‌"‪.‬‬

‫دیمه‌نی قه‌اڵی هه‌ولێر له‌قه‌یسه‌رییه‌که‌وه‌ ‬ ‫باوكی‌‪ ،‬پێیان وتووه‌ "محه‌مه‌د شه‌بقه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌حه‌ته‌ نه‌ماوه‌‌و گواس���تراوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ نه‌هێشتنی‌ تاوان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫چووین بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ نه‌هێش���تنی‌‬ ‫تاوان‪ ،‬به‌اڵم له‌وێش نه‌بوو"‪.‬‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 70‬گولله‌ی‌ پێوه‌ نرابوو‬ ‫ئه‌حمه‌د شاكر‪-‬ی‌ برای‌ محه‌مه‌د‪ ،‬باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات دوای‌ چه‌ند رۆژێك زانییان‬ ‫براكه‌یان كوژراوه‌‌و ته‌رمه‌كه‌یان بردووه‌‬ ‫بۆ په‌یمانگای‌ پزیشكی‌ دادوه‌ریی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زیاتر له‌"‪"70‬ی‌ گولل���ه‌ی‌ پێوه‌ نرابوو‪،‬‬ ‫هه‌موو گیانی‌ گولله‌ بوو‪" ،‬ئامۆزاكه‌مان‬ ‫خ���ۆی‌ باس���ی ئه‌وه‌یكردب���وو كه‌ ‪75‬‬ ‫فیش���ه‌كی‌ پێ���وه‌ ناوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌‬ ‫له‌الی‌ باس���كردبوو هاته‌ دادگا‌و بوو به‌‬ ‫شاهید كه‌ (ن) خۆی‌ ئه‌و قسه‌یه‌ی‌ له‌ال‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر نامرۆڤانه‌‬ ‫براكه‌میان گولله‌ڕێژ كردبوو‪ ،‬ئایا ئه‌گه‌ر‬ ‫دادگاش بڕی���اری‌ له‌س���ێداره‌دان‪ ،‬یان‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫كوشتنی‌ كه‌س���ێك بدات‪ ،‬به‌مشێوه‌ی ‌ه پۆلیسی‌ ئه‌وس���ا‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌ڕائید‬ ‫(س) كه‌ ئه‌فس���ه‌ری‌ دۆس���ێكه‌ بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌كوژرێت؟"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها سكااڵش���مان له‌ (ن) كردووه‌‬ ‫كه‌ ئامۆزای‌ باوكه‌‪ ،‬ئه‌و كوڕه‌ له‌درێژه‌ی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌ داوایان‬ ‫قس���ه‌كانیدا باس له‌وه‌ده‌كات‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫له‌سه‌ر كێ‌ تۆماركردووه‌؟‬ ‫مه‌حم���ودی‌ كوڕه‌گ���ه‌ور‌هی‌ محه‌مه‌د ئێس���تا مافه‌كه‌یان وه‌رنه‌گرتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫شه‌بقه‌‪ ،‬كه‌ ئێس���تا ته‌مه‌نی‌ ‪ 23‬ساڵه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ "ئه‌وانه‌ هێشتا ده‌سه‌اڵتدارن‌و‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات كه‌ داوای‌ له‌سه‌ر له‌ناو حكومه‌ت ده‌ستیان ده‌ڕوات‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ نوسیوه‌ ده‌ستیان له‌كوشتنی‌ ته‌نها دادگامان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫باوكی‌ هه‌بووه‌‌و ئه‌و كات به‌رپرسبوون‌و‬ ‫كێ‌ كوشتنه‌كه‌ی‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌ی‌‬ ‫باوكیان راده‌س���تی‌ ئه‌و كه‌سه‌ كردووه‌‬ ‫ئاشكرا كرد؟‬ ‫ی له‌سه‌ر باوكی‌ تۆماركردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌ سكااڵ ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د ش���اكر‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌و په‌ڕاوانه‌ی‌ ده‌س���ت ئێمه‌‬ ‫كه‌وت���ووه‌ باوكم نه‌ دانی‌ ب���ه‌ تاوانه‌كه‌ له‌مانگی‌ ‪8‬ی‌ ساڵی‌ ‪" ، 2010‬ح‪ .‬ی" ئه‌و‬ ‫ناوه‌‌و نه‌ ئیفاده‌ی‌ ته‌واو داوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ كات���ه‌ی‌ براكه‌م كوژرا كاتب بووه‌‪ ،‬هاته‌‬ ‫بڕیاری‌ له‌سه‌ر تاوانه‌كه‌ بدرێت‌و حوكمی‌ ماڵمان‌و باسی‌ چۆنیه‌تی‌ بردنی‌ "محه‌مه‌د‬ ‫كوشتن‪ ،‬یان تاوانبار به‌كوشتنی‌ له‌سه‌ر ش���ه‌بقه‌"ی‌ كردووه‌‌و پێیڕاگه‌یاندین "به‌‬ ‫بده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌مش���ێوه‌ بكوژرێت‪ ،‬پارچه‌ كاغه‌زێكی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌‬ ‫س���كااڵم له‌س���ه‌ر "به‌ڕێوبه‌ری‌ ئه‌وسای‌ ئه‌وكات‪ ،‬ش���ه‌و چ���ووم له‌به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ تاوان‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ڕێوبه‌ری‌ مه‌حه‌ت���ه‌ محه‌مه‌دم هێنایه‌ ده‌ره‌وه‌‌و بۆ‬

‫به‌رپرسه‌كان له‌ئیفاده‌كه‌یاندا‬ ‫چیان وتوه‌؟‬ ‫كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ "محه‌مه‌د شه‌بقه‌" باسی‌‬ ‫له‌ئیفاده‌ی‌ به‌رپرسه‌كان كرد كه‌ وتویانه‌‬ ‫ب���ه‌ فه‌رمانی‌ لیژن���ه‌ی‌ ئه‌منی‌ ئه‌و كات‬ ‫ك���ه‌ پێكهاتبوو ل���ه‌ "ف‪ .‬ز‪ ،‬ف‪.‬ه‪ ،‬م‪.‬‬ ‫س‪ ،‬ت‪ .‬ك‪ ،‬م‪ .‬ف‪ ،‬ج‪ .‬م" باوكمی���ان‬ ‫كوشتووه‌‪ ،‬كاتێ‌ پرس���یارمان كردووه‌‬ ‫ئای���ا هیچ نوس���راوێك هه‌یه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫ئ���ه‌و بڕیاره‌یان دابێ���ت‪ ،‬وتویانه‌ ته‌نها‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ زاره‌كی‌ پێمان وتراوه‌ كه‌‬ ‫"ئه‌مه‌ش له‌هیچ واڵتێكی‌ دنیادا ش���تی‌‬ ‫وا ناكرێت"‪ .‬ئه‌و وتیش���ی‌ "له‌و مافه‌ی‬ ‫خۆمان خۆشنابین‪ ،‬داوای‌ ئه‌وه‌ده‌كه‌ین‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫پارتی‌ كاك نێچیرڤان‪ ،‬ئه‌و مافه‌مان بۆ‬ ‫وه‌ربگرن‪ ،‬چونكه‌ باوكم ئامر س���ریه‌ی‌‬ ‫پارت���ی‌ ب���ووه‌‌و ئه‌وان خۆی���ان ده‌بێت‬ ‫خاوه‌نی‌ قه‌زیه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ بن‌و مافه‌كه‌مان‬ ‫بۆ وه‌ربگرنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دۆسیه‌ی‌ محه‌مه‌د شه‌بق ‌ه بڕیاری‌‬ ‫كوشتنی‌ تێدایه‌؟‬ ‫ئه‌حمه‌د‪-‬ی‌ ب���رای‌ محه‌مه‌د‪ ،‬جه‌ختی‬ ‫له‌وه‌كرده‌وه‌ كه‌ س���ه‌رجه‌م دۆس���یه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ براكه‌ی���ان وه‌رگرتووه‌‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ دادوه‌ر‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ سه‌ره‌تا‬ ‫نكۆڵییان له‌وه‌ده‌كرد كه‌ دۆس���یه‌كه‌ی‌‬ ‫مابێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر دۆس���یه‌كه‌مان‬ ‫وه‌رگ���رت كه‌ زیاتر ل���ه‌‪ 6‬جار به‌ داوای‌‬ ‫فه‌رم���ی‌ پارێزه‌ره‌كه‌مان داوای‌ كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫س���ه‌یرمان كرد ده‌رك���ه‌وت كه‌ "ده‌بێت‬ ‫تائێس���تا براكه‌مان له‌به‌ندیخانه‌ بێت‌و‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ بكرێ���ت‌و هیچ‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ ‌‬

‫‪11‬‬

‫ی ده‌بوو تائێستا‬ ‫باوكم ئامر سریه‌ ‌‬ ‫براكه‌مان له‌به‌ندیخانه‌‬ ‫پارتی‌ بووه‌‌و‬ ‫بێت‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان خۆیان‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬هیچ‬ ‫ده‌بێت خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕیارێكی‌ كوشتن‌و‬ ‫قه‌زیه‌كه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫بن‌و مافه‌كه‌مان بۆ گولله‌بارانكردنی‌ تێدا‬ ‫نه‌بوو‬ ‫وه‌ربگرنه‌وه‌‬ ‫بڕیارێكی‌ كوشتن‌و گولله‌بارانكردنی‌ تێدا شتێكی‌ پێوتن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا "هیچیان‬ ‫نه‌كردووه‌‌و بانگیان نه‌كردینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نه‌بوو"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌دی���ش وت���ی "چه‌ن���د جارێك‬ ‫"خۆ محه‌مه‌د شه‌بقه‌‪ ،‬قه‌زافی‌ نه‌بوو" له‌ڕێگه‌ی‌ پارێزه‌ره‌وه‌ نوس���راومان داوه‌‬ ‫برای‌ محه‌مه‌د شه‌بقه‌ به‌ نیگه‌رانییه‌وه‌ به‌ مه‌كته‌بی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ڵێت "باش���ه‌ ش���ێخ زان���ا‪ ،‬چه‌ندین خوێنی‌ براكه‌م به‌خۆڕایی‌ نه‌ڕوات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌سی‌ كوشت له‌هه‌ولێر‪ ،‬خۆ نه‌یانداوه‌ تائێس���تا هیچیان بۆ نه‌كردوین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌ست خه‌ڵك بیكوژن! باشه‌ خۆ برای‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ براكه‌می���ان به‌ كوش���تن دا‪،‬‬ ‫من قه‌زاف���ی‌ نه‌بوو‪ ،‬دایانه‌وه‌ ده‌س���ت براكه‌میان ته‌س���لیمی‌ ده‌ستی‌ سكااڵكار‬ ‫فیته‌رێك بیكوژێ���ت كه‌ (ن)ـه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كرد‪ ،‬كه‌س���انی‌ به‌رپرس‌و خاوه‌ن پله‌‌و‬ ‫ب���رای‌ م���ن ئامۆزاكه‌می‌ كوش���تبێت‪ ،‬پایه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ مافی‌ كه‌س���ی‌ فه‌قیر هه‌ر‬ ‫ده‌س���تی‌ ئامۆزاكه‌م خۆش بێت‪ ،‬به‌اڵم خوراوه‌"‪ .‬له‌كۆتایی قسه‌كانیدا ئه‌حمه‌د‬ ‫وه‌ره‌ ئیس���پات بكه‌ له‌سه‌ر براكه‌م ئه‌و وت���ی‌ "داوام���ان له‌چه‌ندی���ن به‌رپرس‬ ‫كات بیبه‌ مه‌عسكه‌ر‌و ‪ 70‬گولله‌ی‌ پێوه‌ ك���ردووه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هاوكارم���ان بن‌و‬ ‫خوێنی‌ براكه‌م به‌فی���ڕۆ نه‌ڕوات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بنێ‌"‪.‬‬ ‫تا ئێس���تا هیچ به‌رپرسێك پشتگیریی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ یاداشتیان به‌ كێ‌ داوه‌؟ نه‌كردوین"‪.‬‬ ‫راب���ه‌ر محه‌مه‌د كه‌ ئ���ه‌و كات ته‌نها‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 6‬ساڵ بووه‌‌و ئێستا بووه‌ته‌ ‪ 21‬ئه‌وانه‌ی‌ ناویان هاتووه‌ له‌م راپۆرته‌دا‬ ‫چی‌ ده‌ڵێن؟‬ ‫ساڵ‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌ له‌پرسه‌دا به‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و سكااڵیه‌ی‌ كه‌ بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫گریانه‌وه‌ ده‌س���تی‌ نێچیرڤان بارزانی‌‪-‬م‬ ‫ماچكردو نوس���راوێكم پێیدا بۆ ئه‌وه‌ی‌ محه‌م���ه‌د ش���ه‌بقه‌ تۆماریان ك���ردووه‌‬ ‫حه‌ق���ی‌ باوكم بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ چه‌ند له‌س���ه‌ر ئه‌و چوار به‌رپرس���ه‌ی‌ ناویان‬ ‫رۆژێ���ك بانگی‌ ماممیان ك���رد‌و هه‌موو هاتووه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و به‌رپرس���انه‌ (س‪.‬‬

‫س) كه‌ ئه‌و كات جێگری‌ ناوچه‌ی‌ هێزی‌‬ ‫ناوخۆی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ ب���ۆ ئه‌وه‌كرد كه‌ "ئه‌و‬ ‫كات چه‌ندین به‌رپرس���ی‌ تر له‌و شاره‌‬ ‫هه‌بووه‌‌و ئه‌ویش ته‌نها جێگری‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫هێزی‌ ناوخۆ بووه‌"‪ ،‬وتیشی‌ "تائێستاش‬ ‫له‌الیه‌ن دادگاوه‌ بانگهێش���ت نه‌كراوم‪،‬‬ ‫هه‌ركاتێكیش بانگهێشت بكرێم ئاماده‌م‬ ‫ئیفاده‌ی‌ خۆم بده‌م‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ر یاس���ا‬ ‫ملم له‌مو باریكتره‌‪ ،‬هه‌ركاتێك دادگاش‬ ‫داوام ب���كات ئام���اده‌م بچم���ه‌ به‌رده‌م‬ ‫دادوه‌ر‌و ئیفاده‌ی‌ خۆم بده‌م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫مه‌وزوعه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ منه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ پێش���ووی‌ پۆلیس���ی‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬كه‌ ئێس���تا خانه‌نش���ین بووه‌‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات ئ���ه‌و كات ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیس بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و مه‌وزوعه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ شه‌خسی‌‬ ‫نه‌ب���ووه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێ���ت ئه‌و كێش���ه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت"‪،‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ قه‌زیه‌كه‌ شه‌خسی‌‬ ‫نه‌بووه‌‌و هه‌ر كه‌سێكی‌ تر له‌شوێنی‌ من‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر بوایه‌ هه‌مان شت بوو‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ئێس���تاش قه‌زیه‌كه‌ له‌الی‌ به‌رپرسانه‌وه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌‬ ‫ل���ه‌دادگا س���كااڵیان تۆمارك���ردووه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ره‌ك���ه‌ وت���ی‌ "تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫بانگ نه‌كراوم‌و به‌ فه‌رمی‌ س���كااڵ نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هیچ زانیاری���م نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫منیش له‌خه‌ڵكم بیس���توه‌و ئێس���تاش‬ ‫ئی���ش ب���ۆ ئه‌وه‌ده‌كرێت چاره‌س���ه‌ری‌‬ ‫قه‌زیه‌ك���ه‌ بك���ه‌ن"‪ .‬له‌الی‌ خۆش���یه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئێس���تای‌ پۆلیسی‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫عه‌مید عه‌بدولخالق ته‌لعه‌ت له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رووداوه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و كێشه‌یه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌من���ه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و كات من‬ ‫له‌س���لكی‌ پۆلیس نه‌بووم‌و كێشه‌كه‌ش‬ ‫له‌سااڵنی‌ پێشوو بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ منه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر سكااڵیان كردبێت‬ ‫یاخود نه‌یان كردبێت"‪.‬‬

‫ ‬ ‫مه‌رقه‌دی (شێخ وسو ره‌حمان) له‌شاخی سه‌فین‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬شه‌قاڵوه‌‬ ‫خه‌نده‌ لێوه‌كانی دا گرتبوو‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫قسه‌ی بۆ نه‌ده‌كرا‪ ،‬له‌نزاكردن‬ ‫به‌رده‌وام بوو‪ ،‬سوپاسی‌ خودای‌ ده‌كرد‬ ‫كه‌ دوعاكه‌ی‌ گیرابووه‌‪ ،‬دوای چه‌ند‬ ‫ساڵ منداڵ نه‌بوون‌و تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫چه‌ندین پزیشك‌و داوو ده‌رمان‪،‬‬ ‫به‌قسه‌ی خۆی ته‌نها به‌سێ جار‬ ‫شۆڕبوونه‌وه‌ به‌تاشه‌ به‌ردێكدا‪ ،‬خوا‬ ‫منداڵێكی داوه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌سه‌رهاتی‬ ‫(نه‌سرین عه‌لی)ه‌‪ ،‬نه‌سرین ئافره‌تێكی‬ ‫بااڵ مه‌مناوه‌ندی گه‌نم ره‌نگه‌‪ ،‬ته‌مه‌نی‬ ‫‪ 33‬ساڵه‌‪ ،‬ئه‌و ژن ‌ه چیرۆكی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ تاشه‌ به‌رده‌كه‌ی شێخ وسو‬ ‫ره‌حمان ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت "شه‌ش‬ ‫ساڵه‌ شوم كردووه‌و منداڵم نه‌ده‌بوو‪،‬‬ ‫چه‌ندین پزیشك گه‌ڕابووم دواتر‬ ‫سه‌ردانی ئه‌و مه‌زاره‌م كردو سێ جار‬ ‫به‌ به‌رده‌كه‌دا خۆم شۆڕ كرده‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫گه‌ڕامه‌وه‌ خێرێكیشم كرد‪ ،‬ئه‌وه‌بوو‬ ‫خودا منداڵێكی دامێ"‪.‬‬

‫ره‌نگه‌ به‌هێزیی‬ ‫باوه‌ڕبوون‬ ‫به‌كارێكی ئاوا‬ ‫ببێت ‌ه هۆی‬ ‫جواڵنی ره‌حم‌و‬ ‫هێلكه‌دانی ئه‌و‬ ‫ئافره‌ته‌و ببێت ‌ه‬ ‫هۆکارێک بۆ منداڵ‬ ‫بوون‬

‫ئه‌ش���كه‌وتی ش���ێخ وس���و ره‌حمان‬ ‫(مار ره‌به‌ن بۆیه‌) مه‌زارێكی هاوبه‌شی‬ ‫مسوڵمان‌و مه‌سیحیه‌كانی شارۆچكه‌ی‬ ‫ش���ه‌قاڵوه‌یه‌‪ ،‬به‌دوری په‌نجا كیلۆمه‌تر‬ ‫كه‌وتۆت��� ‌ه باكوری رۆژهه‌اڵتی ش���اری‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬له‌بن���اری چیای س���ه‌فین‪،‬‬ ‫سااڵنێكیش ‌ه به‌شێكی زۆری مسوڵمان‌و ك��� ‌ه رووی تێده‌كه‌ن وه‌ك���و نه‌ریتێك‬ ‫مه‌س���یحیه‌كانی كوردستان‌و ده‌ره‌وه‌ش ئافره‌تانی نه‌زۆك به‌هاوكاری كه‌سانی‬ ‫رووی تێده‌كه‌ن‌و به‌ش���وێنێكی پیرۆزی تر‪ ،‬سێجار له‌سه‌ر س���ك‌و سه‌ر به‌ره‌و‬ ‫ژێر به‌س���ه‌ر به‌رده‌كه‌دا ده‌خلیسكێن‪،‬‬ ‫ده‌بینن‪.‬‬ ‫ئه‌و شوێنه‌واره‌ وێڕای ئه‌وه‌ی یه‌كالیی واته‌ به‌دیوی س���ك له‌س���ه‌ر به‌رده‌ك ‌ه‬ ‫نه‌بۆت���ه‌و‌ه كه‌ ه���ی مس���وڵمانه‌كان ‌ه به‌ره‌و خوارده‌كرێنه‌وه‌ پاشان ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫یان مه‌س���یحیه‌كان‪ ،‬به‌اڵم س���ااڵنێكی دوعاك���ردن بۆ ئه‌وه‌ی خ���وا منداڵیان‬ ‫زۆره‌ مس���وڵمان‌و مه‌س���یحیه‌كانی ئه‌و بداتی‌و وه‌جاخیان كوێر نه‌بێت‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ناوچه‌یه‌و ناوچه‌كانی تری كوردس���تان جگه‌ له‌چه‌ندین چیرۆكی دیكه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌و بۆچونه‌دا‌و به‌بڕوا ‌‬ ‫ب���ۆ به‌جێهێنان���ی ئه‌رك��� ‌ه دینیه‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێكی تریش ب���ۆ داواكردنی منداڵ زۆر پزیشك‪ ،‬منداڵ‌ بوون مه‌سه‌له‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌و شه‌خسه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌ردوو زانس���تییه‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌خوا‪ ،‬روی تێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ال ‌‬ ‫ئاینزاك ‌ه به‌شوێنێكی پیرۆز ده‌بینرێت‪ ،‬نییه‌ كه‌ خه‌ڵ���ك روی تێده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م��� ‌ه جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی هه‌ڵكه‌وت���ه‌ی زۆربه‌ی���ان ئه‌وه‌ ناش���ارنه‌وه‌ كه‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫جوگرافی‌و كۆنی شوێنه‌واره‌كه‌و دیمه‌ن ‌ه ئه‌و كه‌سه‌ له‌ڕووی‌ نه‌فسییه‌وه‌ هه‌ست‬ ‫سروش���تیه‌كانی وایلێك���ردوو‌ه ببێت��� ‌ه ب ‌ه ئارام���ی‌ بكات كاتێك روده‌كات ‌ه ئه‌و‬ ‫ی جێگایانه‌‪ .‬له‌و ناوچه‌ی ‌ه مه‌رج نییه‌ ك ‌ه‬ ‫جێگه‌یه‌كی گه‌ش���تیاری‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ ‌‬ ‫ی روی تێده‌كه‌ن‪ .‬هه‌م���وو ئافره‌تێك روو بكات ‌ه مه‌زاره‌ك ‌ه‬ ‫ژن���ان ب���ۆ نه‌زۆك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌نها بۆ منداڵ‌ بوون‪ ،‬به‌ڵكو به‌شوێنێك ‌‬ ‫له‌كۆنه‌وه‌ چه‌ندین شه‌خس‌و پیاوچاك ‌‬ ‫ی پی���رۆز ناوده‌برێ���ت‪ ،‬تیایاندایه‌ ك ‌ه بۆ‬ ‫ی مه‌زاریان هه‌بووه‌‌و ب ‌ه پێی‌ باوه‌ڕ ‌‬ ‫ئاین ‌‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌شی‌ هه‌ریه‌كه‌و شتێكی‌ له‌خۆ گه‌شت روویان كردوه‌ته‌ شوێنه‌كه‌‪.‬‬ ‫شادان ئیسماعیل كچێكی ‪ 19‬سااڵنه‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌قالوه‌ منداڵ ‌‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬ئه‌و شێخ ‌ه ‌‬ ‫خه‌ڵك���ی هه‌ولێره‌‪ ،‬ئ���ه‌و رۆژ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌خۆ گرتووه‌‪.‬‬ ‫مه‌زاره‌ هاوبه‌ش���ه‌ك ‌ه له‌ئه‌شكه‌وتێك ماڵ���ه‌وه‌ی هاتبوون بۆ س���ه‌ردانی ئه‌و‬ ‫پێكهاتووه‌ ك ‌ه ش���وێنه‌واری جێده‌ستی مه‌زاره‌‪ ،‬ش���ادان زۆر سه‌رسام بوو ب ‌ه‬ ‫مرۆڤ���ی له‌تاش���یندا پێ���وه‌ دی���اره‌‪ ،‬شوێنه‌كه‌و وتی‌ "خه‌ڵكی زۆر سه‌ردانی‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌ك ‌ه له‌چه‌ند به‌ش���ێك پێك ئه‌و ش���وێنه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬خ���ۆی جگه‌ له‌و‬ ‫هاتووه‌و ده‌روازه‌ی كه‌وانه‌یی له‌قس���ڵ‌و قسه‌و باس���انه‌ی كه‌ خه‌ڵكی ده‌رباره‌ی‬ ‫گه‌چ بۆكراوه‌‪ ،‬پێشتر رێگه‌ی سه‌ركه‌وتن ده‌كه‌ن‪ ،‬سروش���تی ش���وێنه‌كه‌ش زۆر‬ ‫بۆ ئه‌شكه‌وته‌ك ‌ه مه‌ترسیدار بوو‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رنج راكێش���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئێمه‌ زوو زوو‬ ‫ئێستا ش���وێنه‌ مه‌ترسیداره‌كان به‌به‌رد بۆگه‌شت رووی تێده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫كه‌مه‌ربه‌ند كراوه‌و مه‌ترس���ی نه‌ماوه‌‪ ،‬س���ه‌ختی ش���وێنه‌كه‌‪ ،‬هه‌موو جارێك‬ ‫له‌ن���اوه‌وه‌ی ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌دا لێ���ژ‌ه ناتوانین بگه‌ینه‌ ئه‌شكه‌وته‌كه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه مه‌سه‌له‌ی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫به‌ردێك به‌ درێژه‌یی ‪398‬س���م‌و به‌پانی‬ ‫نزیكه‌ی مه‌ترو نیوێ���ك هه‌ڵكه‌وتووه‌‪ ،‬نه‌زۆكی ش���ادان ب ‌ه پێكه‌نینه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ن���د پارچ ‌ه دی���وار‌و كونێك ده‌گێڕایه‌و‌ه ك ‌ه س���اڵی رابردوو له‌گه‌ڵ‬ ‫ك ‌ه رووبه‌ره‌كه‌ی له‌نی���و مه‌تر كه‌متر‌ه كچ ‌ه مامه‌كان���ی وێڕای ئه‌وه‌ی ك ‌ه هیچ‬ ‫له‌ناو ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌دا هه‌ن‪ ،‬ئێستا ئه‌و كامه‌یان ش���ویان نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫تاشه‌ به‌رد‌ه له‌الیه‌ن هه‌ندێك له‌خه‌ڵكی بۆ خۆش���ی خۆیان‪ ،‬به‌تاشه‌ به‌رده‌كه‌دا‬ ‫به‌به‌ردێكی پیرۆز ناوده‌برێت‌و به‌ده‌یان خۆیان ش���ۆڕكردۆته‌وه‌و ده‌یوت "ئێم ‌ه‬ ‫ژن رووی تێده‌ك���ه‌ن‌و به‌ڵكو له‌ڕێیه‌و‌ه پێش شوكردن خۆمان شۆڕكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫خودا منداڵێكی���ان بداتی‪ ،‬ئه‌و ژنانه‌ی كه‌واته‌ منداڵمانبوونمان مسۆگه‌ره‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬نزار گزالی‬

‫مسوڵمانه‌كان پێیان وایه‌ سه‌رده‌می‬ ‫كۆن ئه‌و ئه‌ش���كه‌وته‌ شوێنی پیاوێكی‬ ‫ئیمان���دار ب���ووه‌و هه‌ندێ���ك ده‌ڵی���ن‬ ‫س���ه‌حابه‌یه‌ك به‌ناوی (وسو ره‌حمان)‬ ‫له‌و ش���وێن ‌ه خواپه‌رس���تی ك���ردوه‌و‬ ‫دوای مردنی هه‌ر ل���ه‌وێ نێژراو‌ه بۆی ‌ه‬ ‫ناون���راو‌ه (ش���ێخ وس���و ره‌حمان)‪،‬‬ ‫مه‌سیحیه‌كانیش پێیان وایه‌ له‌سه‌ده‌ی‬ ‫سێهه‌مدا قه‌ش���ه‌یه‌ك به‌ناوی (ره‌به‌ن‬ ‫بێ���ری) بۆماوه‌ی زیاتر له‌حه‌فتا س���اڵ‬ ‫ل���ه‌و جێگه‌یه‌دا خواپه‌رس���تی كردوه‌و‬ ‫ل���ه‌و ئه‌ش���كه‌وته‌دا له‌خه‌ڵوه‌تدا بووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكی دیكه‌ش ده‌ڵێن دوای حه‌زره‌تی‬ ‫مه‌س���یح‌و له‌ناوبردنی مه‌س���یحیه‌كان‬ ‫هه‌ڵمه‌ت���ی له‌ناوبردن���ی پیاوانی ئاینی‬ ‫مه‌سیحی ده‌ستی پێكردووه‌‪ ،‬پیاوێكی‬ ‫مه‌س���یحیش به‌ناوی (ره‌به‌ن بیا) له‌و‬ ‫شوێن ‌ه خۆی حه‌شارداوه‌و خواپه‌رستی‬ ‫كردووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه مه‌سیحیه‌كان ناویان ناو‌ه‬ ‫(مار ره‌به‌ن بۆیه‌) هه‌موو س���اڵێكیش‬ ‫دوو هه‌فته‌ دوای جه‌ژنی قیامه‌ زۆربه‌ی‬ ‫مه‌س���یحیه‌كانی عێ���راق‌و كوردس���تان‬ ‫سه‌ردانی ئه‌م مه‌زار‌ه ده‌كه‌ن‌و یادی مار‬ ‫ره‌به‌ن بۆیه‌ به‌رز راده‌گرن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌نێوان مس���وڵمانه‌كاندا‬ ‫چیرۆك���ی س���ه‌یر‌و به‌س���ه‌رهاتی زۆر‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وش���وێن ‌ه باس ده‌كرێت‌و‬ ‫زۆرینه‌یان س���ه‌باره‌ت ب ‌ه منداڵ بوونن‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا مه‌سیحیه‌كان زۆرجار‬ ‫بۆ له‌خواپاڕان���ه‌وه‌و ئه‌نجامدانی چه‌ند‬ ‫كه‌ش���ێكی ئاین���ی رووی تێده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫س���ه‌میره‌ گورگی‪ ،‬ژنێكی مه‌س���یحی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 51‬س���اڵه‌ی خه‌ڵكی موس���ڵه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و رۆژ‌ه له‌گه‌ڵ دوو له‌كچه‌كانی رویان‬ ‫كردبوو‌ه ئه‌و مه‌زاره‌و له‌وێ ده‌یوت "الی‬ ‫ی مه‌سیحی ئه‌و شوێنه‌ پیرۆزییه‌كی‬ ‫ئێمه‌ ‌‬ ‫تایبه‌تی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئێمه‌ زۆرج���ار دێین‬ ‫له‌خوا ده‌پاڕێینه‌وه‌ له‌و دۆخه‌ی ئێستا‪،‬‬ ‫ك ‌ه ماڵی كوڕێكم له‌به‌رتله‌یه‌‪ ،‬له‌كێشه‌و‬ ‫ئاژاو‌ه بپارێزرێت" ئه‌و باس���ی له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كرد "له‌كۆنه‌و‌ه ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر یه‌كێك‬ ‫داوایه‌ك���ی هه‌بوو با ئه‌و ش���وێنه‌ پاك‬ ‫بكاته‌و‌ه بۆیه‌ ئێم ‌ه به‌گه‌سك شوێنه‌ك ‌ه‬ ‫پاك ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێكیش���مان نوێژ‬ ‫ده‌كه‌ین‌و مۆم داده‌گیرسێنین"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌و‌ه شڤان نامق توێژه‌ری‬ ‫ده‌رونی س���ه‌باره‌ت به‌م ش���وێن ‌ه وتی‬ ‫"هه‌ن���دێ حاڵه‌تی ده‌روون���ی هه‌ی ‌ه وا‬ ‫له‌م���رۆڤ ده‌كات كه‌ په‌ن���ا بۆ هه‌موو‬ ‫ش���تێك ببات‪ ،‬ره‌نگ ‌ه زۆرجار ئه‌و په‌نا‬ ‫بۆبردنه‌ به‌خواستی خۆشی نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه ده‌وروبه‌ری زۆر باسی‬ ‫شوێنه‌ك ‌ه ده‌كه‌ن بۆی ‌ه ده‌ڵێت با تاقی‬ ‫بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو خودا مرازم حاس���ڵ‬ ‫ی دیكه‌ ده‌كه‌ون ‌ه‬ ‫بكات" وتیشی "هه‌ندێك ‌‬ ‫ژێر كاریگ���ه‌ری (كۆنه‌س���ت) ئه‌ویش‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ ژێر كاریگه‌ری ده‌وروبه‌ریانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌نمون��� ‌ه زۆرین���ه‌ی ده‌وربه‌ره‌كه‌ی���ان‬ ‫باوه‌ڕی���ان به‌م جۆره‌ ش���تانه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌ویش ئه‌و باوه‌ڕه‌ی الدروست ده‌بێت‌و‬ ‫چه‌ند باوه‌ڕه‌ك���ه‌ی زیاتر بێت ئه‌گه‌ری‬ ‫چاكبوون���ه‌وه‌ی زیات���ره‌‪ ،‬ره‌نگه‌ هۆی‬ ‫منداڵ نه‌بوونی ئه‌و جۆر‌ه ئافره‌تانه‌ش‬ ‫له‌باوه‌ڕبه‌خۆنه‌ب���وون‪ ،‬ی���ان ت���رس‌و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێ‌و تاد‪ ...‬سه‌رچاوه‌ی گرتبێت‪،‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه به‌هێ���زی باوه‌ڕبوونی به‌كارێكی‬ ‫ئ���اوا ببێته‌ ه���ۆی جواڵن���ی ره‌حمی‌و‬ ‫هێلكه‌دانی جوڵ ‌ه بكات‪ ،‬به‌مش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌وكاته‌ منداڵیش���ی ببێت‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌ڵێم‬ ‫بابه‌ته‌ك ‌ه په‌یوه‌ندی به‌ڕاده‌ی قه‌ناعه‌تی‬ ‫كه‌سه‌كه‌یه‌ به‌شوێنه‌كه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫گۆڕان‪ :‬قەیرانی فیکریی‌و چەمانەوەی بۆ ئیسالمییەکان‬ ‫کامیار سابیر‬

‫کۆمەڵگا وەک لەش‬ ‫(‪)١‬‬ ‫کۆمەڵگا دیاردەیەکی ئاڵۆزە‪ ،‬تێگەیشتنی‬ ‫پێویستی بە بیرکردنەوەیکی ئاڵۆز هەیە‪،‬‬ ‫بیرکردنەوەیەک بتوانێت دەرکەوتە فرەجۆر‌و‬ ‫ف���رەھۆکار‌و فرەئاراس���تە جیاوازەکان���ی‬ ‫دیاردەکانی ن���او ئەو کۆمەڵگایە ببینێت‌و‬ ‫بتوانێ���ت ناویانبنێ���ت‌و لێکیانبدات���ەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم مێژووی بیرکردن���ەوە له‌کۆمەڵگا‌و‬ ‫هەوڵ���دان بۆ تێگەیش���تن له‌دیاردەکانی‪،‬‬ ‫پڕە له‌پەنابردن بۆ دروستکردنی هەندێک‬ ‫وێن���ەی س���ادە‌و گش���تگیر‌و زۆرجاریش‬ ‫ترس���ناک‪ .‬ئ���ەم وێنان���ە دیمەنێکی زۆر‬ ‫گش���تی کۆمەڵگا نیشانئەدەن‌و لەڕێی ئەو‬ ‫دیمەنە گشتیەشەوە دەیانەوێت کۆمەڵگا‬ ‫لێکبدەنەوە‪ .‬ه���ەر وێنەیەکیش لەو وێنە‬ ‫گش���تییانە هەوڵئەدات ئەو دەرکەوتانەی‬ ‫کۆمەڵگا بەرجەستەبکات‌و نیشانبدات کە‬ ‫بەگرنگ���ی دەزانێت‌و پێیوای���ە "جەوهەر"‬ ‫یان "هەقیق���ەت"ی گریمانکراوی کۆمەڵگا‬ ‫دەردەخات‪.‬‬ ‫ئەو وێنانەی بۆ کۆمەڵگاش دروستدەکرێن‬ ‫فرەجۆرن‪ ،‬من لێرەدا دوو کۆمەڵە وێنەی‬ ‫س���ەرەکییان لەیەک���دی جیادەکەمەوە‪:‬‬ ‫وێنەی کۆمەڵگا وەک ئۆرگانێکی زیندوو‪،‬‬ ‫لەگ���ەڵ وێن���ەی کۆمەڵ���گا وەک ئامێر‪.‬‬ ‫لێرەدا تەنها باس له‌وێنەی کۆمەڵگا وەک‬ ‫ئۆرگانێکی زیندوو دەکەم‪ .‬وێنەی ئۆرگانی‬ ‫کۆمەڵگا وێنەی نیشاندانی کۆمەڵگایە وەک‬ ‫ئۆرگانێکی زیندوو کە هەموو بەش���ەکانی‬ ‫له‌پەیوەندییەک���ی پت���ەو‌و هاوئاهەنگدان‬ ‫لەگ���ەڵ یەکدا‪ ،‬ب���ۆ نموون���ە‪ ،‬چواندنی‬ ‫کۆمەڵگا بە لەشی ئینسان‪ .‬ئەم چواندنەی‬ ‫کۆمەڵگا بە لەشی ئینس���ان مێژوویەکی‬ ‫کۆنی هەیە‪ ،‬رەنگە ئەفالتوون یەکەم کەس‬ ‫بێت ئ���ەم کارەی ئەنجامدابێت‪ .‬چواندنی‬ ‫کۆمەڵ���گا بە ش���ارەمێروله‌و بە هەنگدان‬ ‫دیس���انەوە چواندنێک���ی ئۆرگانی ترە کە‬ ‫زۆرجار بەکاردەھێنرێت‪ .‬هەر لەم ئاس���تە‬ ‫ئۆرگانییەدا هەندێ���ک زانای کۆمەاڵیەتی‬ ‫ت���ر وێنەیەک���ی تری کۆمەڵگا دەکێش���ن‬ ‫ک���ە لەس���ەر هاوئاهەنگ���ی‌و هاریکاری‌و‬ ‫پشتبەس���تن بەیەک دروستنابێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەس���ەر ملمالن���ێ‌و فێ���ڵ‌و ئەنانی���ەت‌و‬ ‫پەالمار‌و جەنگ‌و کوش���تن دروستدەبێت‪.‬‬ ‫فەیلەس���وفی ئینگلی���زی تۆم���اس ھۆبز‬ ‫یەکێک���ە لەو کەس���انەی وێنەی کۆمەڵگا‬ ‫وەک جەنگەڵێک���ی پڕ دڕندە دەکێش���ێت‬ ‫کە بەش���ەکانی لەجەنگێک���ی توندوتیژ‌و‬ ‫بەردەوام���دان لەگەڵ یەکدا‪ .‬له‌س���ەدەی‬ ‫بیستەمیشدا نوس���ەری ئینگلیزی جۆرج‬ ‫ئۆرویڵ له‌ڕۆمانە بەناوبانگەکەیدا "باخچەی‬ ‫ئ���اژەاڵن"‪ ،‬دیس���انەوە کۆمەڵگا لەس���ەر‬ ‫وێنەی دونیای ئ���اژەاڵن دادەڕێژێت‪ .‬ئەم‬ ‫وێنە ئۆرگانییە بۆ کۆمەڵگا لەس���ەر سێ‬ ‫گریمانە دروس���تبووە‪ .‬یەکەم‪ :‬گریمانەی‬ ‫پشتبەس���تنی ناوەکی بەشە جیاوازەکانی‬ ‫کۆمەڵ���گا بەیەکت���ری‪ ،‬وەکچ���ۆن بەش‌و‬ ‫ئۆرگانە جیاوازەکانی لەش له‌کارکردنیاندا‬ ‫پشت بەیەک دەبەس���تن‪ ،‬له‌کۆمەڵگاشدا‬ ‫هەمان دۆخ لەئارادای���ە‪ .‬بۆ نموونە چۆن‬ ‫دەس���ت پێویس���تی بە چ���اوە بۆئەوەی‬ ‫بتوانێت ئەو شتانەی دەیەوێت بیانگرێت‌و‬ ‫بەکاریانبهێنێ���ت‪ ،‬بدۆزێت���ەوە‪ ،‬یان چۆن‬ ‫پێیەکان پێویستیان بە دەستە بۆ البردنی‬ ‫هەندێک رێگر لەبەردەم جوڵەی خۆیاندا‪،‬‬ ‫بەش���ەکانی کۆمەڵگاش بەهەمانش���ێوە‬ ‫پێویس���تیان بەیەک���ە‪ .‬پشتبەس���تنی‬ ‫بەش‌و ئەندامەکان���ی کۆمەڵگا بەیەکتری‬ ‫لەوێوەدێت ک���ە هەریەکێک لەو ئەندامانە‬ ‫ئەرکێک���ی تایبەت���ی جێبەجێ���دەکات‪،‬‬ ‫بەاڵم هاوکات هەریەکێکیش���یان بەشدارە‬ ‫له‌پاراستن‌و گەشەدان بە کۆمەڵگادا وەک‬ ‫گشتێک‪ .‬بۆ نموونە لەلەشدا چاو‌و دەست‌و‬ ‫پێ‌و پش���ت‪ ،‬هەریەکە ئەرکێکی تایبەتی‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم هەریەکێکیان بەشێوەی خۆی‬ ‫بەشدارە له‌پاراستنی لەشی ئینساندا وەک‬ ‫گشتێک‪.‬‬ ‫دووه���ەم‪ :‬وێنەی کۆمەڵ���گا وەک لەش‪،‬‬ ‫جگە له‌نیشاندانی پشتبەستنی بەشەکان‬ ‫بەیەکتری‪ ،‬دەیەوێت ئەوەش نیش���انبدات‬ ‫کە بەشە جیاوازەکان له‌دۆخی گونجاندان‬ ‫لەگەڵ یەک���دا‪ ،‬واتە ئەمیان دژ بەویتریان‬ ‫نییە‪ .‬بۆ نموونە وەکچۆن دەس���ت دژ بە‬ ‫چاو نیی���ە‪ ،‬ئاواش ئەمبەش���ی کۆمەڵگا‬ ‫دژ بەویت���ری نیی���ە‪ .‬س���ێهەم‪ :‬چواندنی‬ ‫کۆمەڵ���گا بەل���ەش پێداگرتنە لەس���ەر‬ ‫بوونی یەک گش���تی گ���ەورەی یەکگرتو‌و‬

‫هاوئاهەن���گ‪ ،‬وەکچۆن لەش���ی ئینس���ان‬ ‫کورتناکرێت���ە بۆ ئەم یان ئ���ەو ئەندامی‬ ‫لەش بەتەنه���ا‪ ،‬کۆمەڵگاش کورتنابێتەوە‬ ‫بۆ ئەم یان ئەو بەشی بەتەنها‪ .‬بەکورتی‬ ‫کۆمەڵگا گش���تێکی هاوئاهەنگ‌و گونجا‌وو‬ ‫پشتبەیەکدی بەستووە‪ .‬تەواو وەک چۆن‬ ‫ھیچ ئەندامێکی لەش���ی ئینسان ناتوانێت‬ ‫بەتەنه���ا هەبێ���ت‌و بژی‪ ،‬بەهەمانش���ێوە‬ ‫لەش���ەکەش ناتوانێت بەبێ ئەندامەکانی‬ ‫بژی‪ .‬له‌کۆمەڵگاش���دا بەهەمانشێوە هەم‬ ‫گش���تێتی کۆمەڵگاک���ە وەک یەکەیەکی‬ ‫گەورە‌و ه���ەم هەریەکێک له‌بەش���ەکانی‬ ‫ئەو کۆمەڵگایە بەتەنها‪ ،‬پێویس���تییەکی‬ ‫گەورەیان بەیەکتری هەیە‪.‬‬ ‫وێناکردن���ی کۆمەڵ���گا وەک ئۆرگانێکی‬ ‫زیندوو بەگش���تی‌و وەک لەش بەتایبەتی‪،‬‬ ‫گەرچ���ی دەش���ێت هاریکارمانبێ���ت بۆ‬ ‫تێگەیش���تن له‌هەندێک پێدراوی گش���تی‬ ‫کۆمەڵگا‌و هەندێک رەهەندی تایبەتی ژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتیم���ان بۆ روونبکات���ەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هاوکات لەپشتی ئەم وێنە ئۆرگانییەوە بۆ‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬کۆمەڵێک مەترسی گەورە هەن‬ ‫کە من لێ���رەدا باس له‌هەرە گرنگەکانیان‬ ‫دەکەم‪.‬‬ ‫وێناکردن���ی کۆمەڵگا وەک لەش لەس���ەر‬ ‫دابەش���کردنێکی هەرەم���ی کۆمەڵ���گا‬ ‫دروس���تبووە‪ ،‬وەکچۆن له‌لەشدا سەر یان‬ ‫دڵ له‌ئەندامەکان���ی تری لەش بەگرنگتر‌و‬ ‫بەسەرەکیتر دەزانرێن‪ ،‬ئاواش له‌کۆمەڵگادا‬ ‫هەندێک گروپ‌و کەس���ایەتی بە گرنگتر‌و‬ ‫بەهادارتر‌و بەنرخت���ر دادەنرێن لەوانیتر‪.‬‬ ‫زۆرجار لەپش���تی وێنەی کۆمەڵگاوە وەک‬ ‫لەش‪ ،‬پشتگوێخستنی بیرۆکەی یەکسانی‌و‬ ‫هاومافی ئەندامانی کۆمەڵگا لەگەڵیەکدا‪،‬‬ ‫ئامادەیە‪.‬‬ ‫وێن���ەی کۆمەڵگا وەک ل���ەش‪ ،‬بیرۆکەی‬ ‫قوربانی���دان دەکات ب���ە بیرۆکەیەک���ی‬ ‫بنەڕەتی بۆ پاراستنی گشتێتی لەشەکە‪.‬‬ ‫وەکچۆن لەش���ێک کە نەخۆشدەکەوێت‌و‬ ‫رووب���ەڕووی مەترس���ی دەبێت���ەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫پاراستنی لەشەکە‪ ،‬بۆ نموونە‪ ،‬دەستێک‬ ‫یان قاچێک دەبڕدرێتەوە‪ ،‬بەهەمانش���ێوە‬ ‫وێن���ەی کۆمەڵ���گا وەک ل���ەش‪ ،‬هەمان‬ ‫میکانیزم‌و هەم���ان داواکاری دەخاتەوە‪.‬‬ ‫لێرەشدا کاتێک کۆمەڵگا نەخۆشدەکەوێت‪،‬‬ ‫بۆچاکبوونەوەی‪ ،‬قوربانی بەهەندێک بەش‬ ‫له‌بەشەکانی ئەدات‪ .‬بەدرێژایی مێژوویەکی‬ ‫درێژی���ش ئەوەی قوربانیپێ���دراوە کەس‌و‬ ‫ھێزە ه���ەژار‌و نەدارەکانی کۆمەڵگا بوون‪.‬‬ ‫بۆی���ە لەکوێدا وێن���ەی کۆمەڵ���گا وەک‬ ‫لەش���ێکی یەکگرتوو ئامادەب���وو‪ ،‬لەوێدا‬ ‫گوتاری قوربانیدان ئامادەیە‪.‬‬ ‫بیرۆکەیەکی تر کە لەپش���تی وێناکردنی‬ ‫کۆمەڵگاوە وەک لەش ئامادەیە‪ ،‬بیرۆکەی‬ ‫مردنە‪ ،‬ئەم بیرۆکەی���ە دەڵێت مادامەکی‬ ‫ل���ەش ش���تێکه‌ له‌س���اتێکی دیاریکراودا‬ ‫دەمرێ���ت‪ ،‬بۆی���ە دەش���ێت کۆمەڵگاش‬ ‫له‌س���اتێکی دیارکراودا نەمێنێت‌و بمرێت‪،‬‬ ‫لەبەریەکهەڵوەش���ێتەوە‪" ،‬جەوه���ەر"ی‬ ‫خ���ۆی ونب���کات‪ ،‬خەڵکانێ���ک پەیداببن‬ ‫ب���ە بی���ر‌و بۆچوونەکانی���ان کۆمەڵ���گا‬ ‫له‌م���ردن نزیکبخەنەوە‪ .‬بۆی���ە کۆمەڵگا‪،‬‬ ‫بۆ خۆپاراس���تن له‌مردن‪ ،‬لەس���ەرێکەوە‬ ‫پێویس���تی بە خەون���ی یۆتۆپی هەیە کە‬ ‫ئەبەدیبوونی کۆمەڵگا بسەلمێنێت‪ ،‬وەک‬ ‫له‌دین‌و ئایدیۆلۆژیا گەورەکاندا ئامادەیە‪،‬‬ ‫لەسەرێکی دیکەوە‪ ،‬پێ لەسەر پێداویستی‬ ‫بەگژاچوون���ەوەی هەموو ئەوانە دابگیرێت‬ ‫کە لەهەوڵی نەخۆشخس���تن‌و کوش���تنی‬ ‫کۆمەڵ���گادان‪ .‬واتە چواندن���ی کۆمەڵگا‬ ‫بەلەش‪ ،‬هەم پێویس���تی بە ئایدیۆلۆژیای‬ ‫گەورە هەیە‪ ،‬هەم پێویستی بە کۆمەڵێک‬ ‫دوژمن هەیە بەگژیاندا بچێتەوە‪.‬‬ ‫دواهەمین مەترس���ی چواندن���ی کۆمەڵگا‬ ‫بەلەش‪ ،‬له‌کێشانی ئەو وێنە گشتییەدایە‬ ‫کە دەیکێش���ێت‪ .‬ل���ەم وێنەیه‌دا کۆمەڵگا‬ ‫بریتی نیی���ە له‌کۆبوون���ەوەی کۆمەڵێک‬ ‫خەڵک���ی جی���اواز ل���ه‌کات‌و ش���وێنێکی‬ ‫دیاریکراودا بەیەکەوە‪ ،‬بەڵکو گش���تێکی‬ ‫لێکچووە ک���ە هەمووان هەم���ان خەون‌و‬ ‫هەم���ان لێکدانەوە‌و هەم���ان چاوەڕوانی‌و‬ ‫هەم���ان ش���ێوازی بیکردن���ەوە‌و هەمان‬ ‫هەڵس���وکەوت‌و هەمان پراکتیکیان هەیە‪.‬‬ ‫ئەم گش���تە گەورە‌و یەکگرتووە خاوەنی‬ ‫یەک کولتور‌و یەک سیس���تمی ئەخالقی‌و‬ ‫یەک دین‌و ی���ەک عەقڵیەتە‪ .‬ئاش���کرایە‬ ‫له‌پشتی ئەم ئایدیۆلۆژیای یەکبوونەوە چ‬ ‫ئەزموونێکی تۆتالیتاریانە ئامادەیە‪.‬‬

‫زۆر ئەستەمە ئاستی هۆشیاریی‌و ئاگایی‬ ‫سیاس���یی‌و کولتووری���ی‌و کۆمەاڵیەتیی‬ ‫کادیران���ی یەکێت���ی‌و گ���ۆڕان (جگ���ە‬ ‫لەوان���ەی یەکێتی نەب���وون) لێک جودا‬ ‫بکرێنەوە‪ .‬ئەم سەرگەردانییەش بووەتە‬ ‫هۆکاری سەرەکیی ئەوەی گۆڕان له‌باری‬ ‫فیکرییەوە زۆر وێران بێ‌و ئەجێندایەکی‬ ‫نەب���ێ ب���ۆ هۆش���یارکردنەوەی کادیرو‬ ‫ئەندامەکانی خۆیشی‪ ،‬سەرەنجام سەدان‬ ‫کادیرو هەزاران ئەندامی کۆنی یەکێتی کە‬ ‫ئێس���تا گۆڕانن‪ ،‬نەک گەشەی فیکرییان‬ ‫نەکردووە‪ ،‬بەڵکو بۆ دواوە گەڕاونەتەوە‪.‬‬ ‫هەروەک منەوەری س���کۆتالندیی داوود‬ ‫هی���وم ‪ David Hume‬پێیوایە‪ ،‬پیاوی‬ ‫خاوەن حیکمەت بیروباوەڕی بە بەڵگەو‬ ‫فیکرەوە ش���ەتەک دەدات‪ .‬کادیرەکانی‬ ‫گۆڕان وەک هێزێکی ئۆپۆزسیۆن لەهەموو‬ ‫کەس زیاتر پێویس���تییان بە گەش���ەی‬ ‫فیکریی‌و سیاس���یی‌و کولتووریی هەیە‌و‬ ‫خۆیانی پێوە ش���ەتەک بدەن بۆ ئەوەی‬ ‫حیکمەتی کادیربوون‌و ئۆپۆزسیۆنبوونی‬ ‫خۆیان بۆ چڤاک روونبکەنەوە‪ .‬لەهەمان‬ ‫کاتیشدا ئەو موجامەله‌ زیاد لەسنوورەی‬ ‫بۆ ئیس�ل�امییەکانی دەکات‪ ،‬وردە وردە‬ ‫ئاکامەکانی دەردەکەوێ‌و زیان لەگۆڕان‬ ‫دەدات‪.‬‬ ‫بەدیدی ئەم وتارە‪ ،‬فاکتەرەکانی قەیرانی‬ ‫فیکریی گۆڕان ئەمانەن‪:‬‬ ‫* نەخوێندنەوە‪ :‬فاکتەری س���ەرەکیی‬ ‫ئەم کڵۆڵیە فیکرییە بۆ نەخوێندنەوەی‬ ‫(کتێب‌و دەقی گرینگ‌و زانیاریی نوێ)‪،‬‬ ‫ب���ۆ فێرنەبوونی مەعریفەی سیاس���یی‌و‬ ‫کولتووریی نوێ‪ ،‬بۆ خۆماندوونەکردن‌و‬ ‫تەوەزەلی���ی‌و هەس���تنەکردن ب���ە‬ ‫گرینگیی گەش���ەی فیکریی‌و کولتووریی‬ ‫دەگەڕێت���ەوە‪ .‬دی���ارە مەبەس���ت ئەوە‬ ‫نییە ک���ە زۆرب���ەی کادیرەکانی گۆڕان‬ ‫رۆڵی رۆش���نبیر ببینن‪ ،‬بەڵکو مەبەست‬ ‫ئەوەیە مرۆڤ کاتێ لەگەڵ بەشێکی زۆر‬ ‫له‌کادیرە بێتواناکان���ی گۆڕاندا گفتوگۆ‬ ‫دەکات‪ ،‬زوو بێ���زار دەب���ێ له‌داماویی‌و‬ ‫هەژاریی فیکریی���ان‪ ،‬جگە له‌گێڕانەوەی‬ ‫کۆمەڵی چیرۆک‌و ئەفس���انەی ش���اخ‌و‬ ‫دروشمی سیاس���یی‌و عاتیفیانە‌و رەخنە‬ ‫له‌حیزب (زیاتر له‌یەکێتیش)‪ ،‬ش���تێکی‬ ‫تر نازانن‪.‬‬ ‫*فەش���ەلهێنان له‌دابەزاندن���ی ئاگایی‬ ‫فیکریی‌و کولتووریی‌و سیاس���یی بۆ ناو‬ ‫کۆمەڵگ���ە‪ :‬فەیلەس���ووفی ئەمێریکیی‬ ‫ئ���االن بل���ووم ‪ Alan Bloom‬پێیوایە‪،‬‬ ‫زۆردارو دیکتات���ۆری بەتوانا ئەوە نییە‬ ‫کە هێز دژی خەڵک بەکاربهێنێ‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەوەیە کە ئاگایی له‌کۆمەڵگەدا الدەبات‌و‬ ‫زۆرین���ەی خەڵک بیر له‌ئاڵتەرناتیڤی تر‬

‫ناکەنەوە‪ .‬رژێمی س���ەدام‌و دەس���ەاڵتی‬ ‫کوردییش هەوڵیان���دا ئەم ئاگاییە نەک‬ ‫کەم بکەن���ەوە‪ ،‬بەڵکو لەب���اری بەرن‪.‬‬ ‫ئەوە نەبوو دەس���ەاڵت بۆ شەرعیەتدان‬ ‫ب���ە گەندەڵیی‪ ،‬بیانووی بۆ کوش���تنی‬ ‫مندااڵن‌و الوانی کوردستان دەهێنایەوە؟‬ ‫ب���ەاڵم گەڕاندنەوەی ئەم ئاگاییە بۆ ناو‬ ‫ریزی خەڵک‪ ،‬چەند ئیشی ئۆپۆزسیۆنە‬ ‫بەگش���تیی‪ ،‬زیاتریش ئیشی ئەو کادیرو‬ ‫رۆش���نبیرانەیە ک���ە ل���ەدەوری گۆڕان‬ ‫کۆبوونەتەوە‪ .‬ئاگای���ی کۆمەڵگە بەس‬ ‫بە دروش���می چاکسس���ازیی‌و چاالکی‬ ‫سیاسیی‌و شانازیی بە سەروەرییەکانی‬

‫گۆڕان له‌قەیرانێکی‬ ‫فیکریی قووڵدایە‪،‬‬ ‫لەماوەی چەندین‬ ‫ساڵی رابردوودا‪ ،‬ئەم‬ ‫بزوتنەوەیە له‌ناوخۆیدا‬ ‫"دە" قەڵەمی دانسقەی‬ ‫بەرهەم نەهێناوە‬ ‫ش���اخەوە نابێ‪ ،‬بەڵکو ب���ە مۆبەاڵیزی‬ ‫فیکریی‌و کولتووریی دەبێ‪.‬‬ ‫* حەماس وەک تەوەرەی سەرەکیی‪:‬‬ ‫گۆڕان ناتوانێ تاس���ەر لەسەر تەوەرەی‬ ‫حەماس‌و کەفوکوڵ‌و بێزاریی خەڵک لەدژی‬ ‫دەسەاڵت‌و گەندەڵییەکانی‪ ،‬بە حەماسی‬ ‫چاکسس���ازیی‌و ب���ە دامودەزگاییکردن‬ ‫درێ���ژە بە بزوتنەوەک���ەی بدات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەزەخیرەی فیک���ر رێکخراوەکەی تەیار‬ ‫نەکات‪ .‬بە بەراوردێ���ک لەنێوان الیەنە‬ ‫ئیسالمییەکان‌و گۆڕاندا‪ ،‬بە ئاشکرا دیارە‬ ‫گرووپە ئیس�ل�امییەکان چ���ۆن لەڕووی‬ ‫فیکرییەوە(بەخوێندن���ەوەی کتێب���ە‬ ‫مەزهەبییەکان‌و کۆڕو سیمیناری حیزبیی‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ی چوونەتە ن���او خەڵکەوە)‬ ‫گەش���ەی سیاس���یی‌و ئایدیۆلۆژی���ی‌و‬ ‫کولتووری���ی بەڕێکخراوەکانیان دەدەن‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریش���دا زۆرینەی کادیرەکانی‬ ‫گۆڕان ه���ەر ئەو زانیاریی���ە کۆنانەیان‬ ‫پێیە کە لەسەردەمی شاخ‌و یەکێتییەوە‬ ‫له‌ئەندێش���ەیاندا م���اوە‪ .‬بچووکتری���ن‬ ‫کارگوزاری���ی ئەو رۆش���نبیرو کەس���ە‬ ‫ئەکادیمییانەی بە گۆڕانیشەوە پەیوەست‬ ‫بوون‪ ،‬لەسەر زۆرینەی کادیرانی گۆڕان‬

‫نابینرێ‪.‬‬ ‫*غیاب���ی ئایدیۆلۆژی���ای رێکخراوەیی‪:‬‬ ‫غاندی بۆچوونێکی دانس���قەی لەبارەی‬ ‫فیکری ئینس���انەوە هەی���ە‪ ،‬ئەو دەڵێ‬ ‫"م���رۆڤ هیچ نییە جگ���ە له‌دەرەنجامی‬ ‫بیرکردنەوەکان���ی"‪ ،‬گ���ۆڕان بەبیانووی‬ ‫دژایەتی���ی ئایدیۆلۆژیاو س���ێنتراڵیزم‌و‬ ‫سیس���تمی حیزب���ی س���تالینیی‪ ،‬خۆی‬ ‫لەهەموو ئایدیایەک داش���ۆریوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەک���ردەوە وا نیی���ە‪ .‬ئەگەر بپرس���ین‬ ‫دەرەنجام���ی بیرکردن���ەوەی زۆرینەی‬ ‫کادیرەکانی گۆڕان چییە؟ گومانی تێدا‬ ‫نییە شتێکی ئەوتۆمان دەست ناکەوێ‪.‬‬ ‫حیزبێ���ک ئەگ���ەر بەم لەش���کرە زۆرە‬ ‫له‌کادیری بێ فیکرەوە بیر لەدەسەاڵتی‬ ‫سیاس���یی بکات���ەوە‪ ،‬جیاوازیی لەگەڵ‬ ‫یەکێتی‌و پارتییدا چی دەبێ؟ هەر ئەم‬ ‫بێ فیکریی‌و بێ س���تراتیژییەی گۆڕانە‬ ‫وایک���ردووە ک���ە ئیس�ل�امییەکان بەڕە‬ ‫لەژێر پێی گۆڕاندا رابکێشن‌و هەژموونی‬ ‫سیاسیی‌و کولتووریی خۆیان بەتەواویی‬ ‫بە خۆپیش���اندانەکانی کوردس���تانەوە‬ ‫بنێن‪.‬‬ ‫*هەڵە سیاس���ییەکانی گ���ۆڕان‪ :‬ئەو‬ ‫رێککەوتنە سیاس���ییەی گۆڕان لەگەڵ‬ ‫ئیس�ل�امییەکاندا ک���ردی‪ ،‬وردە وردە‬ ‫ئیسالمییەکان بەرەکەی دەخۆن‪ .‬گۆڕان‬ ‫هێلکەکان���ی ن���او تەنیا س���ەبەتەکەی‬ ‫خۆیش���ی خس���تە ن���او س���ەبەتەی‬ ‫ئیس�ل�امییەکانەوە‪ .‬کار گەیش���تووە‬ ‫بەش���وێنێک لەس���ەر هەندێ پرس���ی‬ ‫کولتووری���ی‌و کۆمەاڵیەتی���ی‪ ،‬کادیرانی‬ ‫گۆڕان‌و ئیسالمییەکان جیاوازییان نییە‪.‬‬ ‫ناکرێ بیست ساڵە ئیسالمییە ئیخوانیی‌و‬ ‫س���ەلەفییەکانی کوردستان کەم تا زۆر‬ ‫ش���ەریکی دەس���ەاڵتی سیاسیی بوونە‪،‬‬ ‫بەش���داربوونە له‌ش���ەڕو ماڵوێرانی���ی‌و‬ ‫گەندەڵیی سیاس���یی‌و ئیدارییدا‪ ،‬یاخود‬ ‫له‌باش���ترین دۆخ���دا ئۆپۆزس���یۆنێکی‬ ‫ئەوەندە شەرمن‌و ترسنۆک بوونە بەبێ‬ ‫پرس���ی حیزبەکانی دەسەاڵت ئاویشیان‬ ‫نه‌ده‌خواردەوە‪ ،‬کەچی ئێس���تا بەهۆی‬ ‫دروس���تبوونی گۆڕان���ەوە بەرهەم���ی‬ ‫ناڕەزاییەکان���ی خەڵک���ی کوردس���تان‬ ‫یەک لەدوای ی���ەک دەچننەوە‪ .‬ئەوەتا‬ ‫ئیسالمییەکان بەئاشکرا دەڵێن‪ ،‬کێرڤی‬ ‫گ���ۆڕان روو لەخوارەو کێرڤی ئەوان روو‬ ‫لەسەرە‪.‬‬ ‫*له‌ڕووداوەکانی بادینان‌و سیناریۆکانی‬ ‫پارتیی ب���ۆ س���وتاندنی مەیخانەکان‌و‬ ‫بارەگاکان���دا‪ ،‬گ���ۆڕان بەتەواویی بووە‬ ‫پاشکۆی هێزە ئیسالمییەکان‌و تەنانەت‬ ‫بەدێڕێكی ئاش���کرا ئیدانەی سوتاندنی‬ ‫مەساجخانە‌و ش���وێنەکانی مەیفرۆشیی‬ ‫نەک���رد‪ .‬ئ���ەم موحافەزەکاری���ی‌و‬ ‫بێدەربەس���تییەی گ���ۆڕان له‌ئاس���ت‬ ‫مەس���ەلەی ئازادیی بۆ مەیخواردنەوە‌و‬ ‫شوێنی مەساجەکان‪ ،‬هیچ جیاوازییەک‬ ‫لەنێوان فەندەمێتالیستە ئیسالمییەکان‌و‬ ‫گۆڕاندا ناهێڵێتەوە‪ .‬بەدڵنیاییەوە ئێستا‬

‫بۆ سەرکردایەتی گۆڕانیش روونبووەتەوە‪،‬‬ ‫کە هاوسەنگەریی لەگەڵ ئیسالمییەکاندا‬ ‫بەزەرەری گ���ۆڕان‌و بەقازانجی گرووپە‬ ‫ئیسالمییەکان شکایەوە‪ .‬بەشێکی زۆری‬ ‫ئەم پاشەکش���ێیەش بۆ نەبوونی فیکرو‬ ‫کارنەکردن لەسەر فیکر دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫*سوودوەرنەگرتن لەکەشی سیاسیی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی کوردس���تان‪ :‬لەخەباتی‬ ‫په‌رلەمانیی‌و دیموکراس���ییدا ناکرێ هەر‬ ‫دژایەتیی دەس���ەاڵتی سیاسیی‌و حیزبی‬ ‫دەس���ەاڵتدار‌و کابین���ەی حکومەتێ���ک‬ ‫بکرێ‪ .‬گۆڕان ئێستایش���ی لەگەڵدا بێ‪،‬‬ ‫دەتوانێ بەش���ێکی زۆر لەو جەماوەرەی‬ ‫ئیسالمییەکان ش���انازیی پێوە دەکەن‬ ‫ب���ەالی خۆیدا رابکێش���ێ‪ ،‬ب���ەاڵم بەو‬ ‫مەرج���ەی جورئ���ەت ب���کات رەخن���ە‬ ‫له‌میتۆدی فیکریی ئیس�ل�امییەکان‌و ئەو‬ ‫ئاڵتەرناتیڤە ناواقیعییەی ئیسالمییەکانی‬ ‫کوردس���تان بیری لێدەکەنەوە‪ ،‬بگرێ‪.‬‬ ‫حکومەت���ی ئیس�ل�امیی‌و ئیم���ارەی‬ ‫ئیس�ل�امیی‌و تەنانەت ئۆپۆزس���یۆنێکی‬ ‫بەهێزیش له‌ئیسالمییەکان بۆ کوردستان‬ ‫ئەگەرێکی زۆر دوورە‪ ،‬گۆڕان دەبێ کار‬ ‫لەس���ەر ئەوە بکات‪ ،‬بەهاری عەرەبیی‬ ‫ئەگەر خێرێکی بۆ ئیس�ل�امی ئیخوانی‬ ‫عەرەبیی تێدابێ‪ ،‬بۆ ئیسالمی ئیخوانیی‬ ‫(بەڤێرژنە کوردییەکەی) تێیدا نابێ‪.‬‬ ‫* شەرمنۆکیی له‌سێکیوالریزمبووندا‪:‬‬ ‫گۆڕان ئەگەر وەک حیزبێکی س���ێکیۆالر‬ ‫خۆی دەناس���ێنێ‪ ،‬دەبێ چاوش���ارکێ‬ ‫لەگەڵ ئیس�ل�امی سیاس���ییدا نەکات‌و‬ ‫داکۆکیی له‌نەهج���ی عەلمانییبوونەکەی‬ ‫ب���کات‪ .‬دەب���ێ روون���ی بکات���ەوە کە‬ ‫عەلمانییب���وون دژایەتی���ی ئیس�ل�ام‌و‬ ‫مسوڵمانانی کوردستان نییە‪ ،‬پێویستە‬ ‫سیاس���ەتەکان‌و س���تراتیژی فیکریی‌و‬ ‫بەرنام���ەی خ���ۆی رۆش���نتر بکاتەوە‪.‬‬ ‫ئەمانەش بە کەس���انی خ���اوەن فیکر‬ ‫دەکرێ‪ ،‬بەکادیری ش���ارەزاو پسپۆڕی‬ ‫بابەتە کولتوورییەکان دەکرێ‪ .‬ئەمە بە‬ ‫خوێندنەوەی ق���ووڵ‌و خۆتەرخانکردنی‬ ‫دەی���ان‌و س���ەدان کادیر دەک���رێ‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ەوەی ئینێرژیی فیکری���ی بخەنە ناو‬ ‫رێکخراوەکەیانەوە‪.‬‬ ‫* متبوون���ی فیکری���ی‌و قەیران���ی‬ ‫رێکخراوەیی‪ :‬گۆڕان له‌قەیرانێکی فیکریی‬ ‫قووڵدای���ە‪ ،‬لەم���اوەی چەندین س���اڵی‬ ‫رابردوودا‪ ،‬ئ���ەم بزوتنەوەیە له‌ناوخۆیدا‬ ‫"دە" قەڵەم���ی دانس���قەی بەره���ەم‬ ‫نەهێناوە‪ ،‬بەڵکو لەدەرەوەی بزوتنەوەکە‬ ‫ئیسترادی کردوون‪ .‬بەهەموو کادیرەکانی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ئەو کادیرانەی تەماحی سیاسیی‬ ‫زۆر گەورەیش���یان هەیەو زۆرینەیان بیر‬ ‫له‌ئەندام په‌رلەمانیی‌و پۆستی سیاسیی‬ ‫گ���ەورە دەکەنەوە‪ ،‬بەئەن���دازەی چوار‬ ‫نووس���ەر‌و رۆش���نبیری جدیی تێکست‌و‬ ‫دەقی فیکریی‌و سیاسیی‌و کولتوورییان‬ ‫نەخوێندووەت���ەوە ت���ا دەگات بەوەی‬ ‫چییان نووسیبێ؟‬ ‫»»‪19‬‬

‫خه‌ونی‌ حوشتر‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‬

‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫"ئه‌مشه‌و چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ مه‌ال كرێكارت‬ ‫بین���ی‌؟" ئه‌مه‌ ئه‌و پرس���یاره‌یه‌ زۆرێك‬ ‫له‌گه‌نج���ان رووبه‌ڕوو ی���ان له‌ڕێی‌ تۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بووكه‌وه‌ ئاراسته‌مان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ مه‌ال كرێكار‬ ‫له‌كه‌ناڵ���ی‌ ئێن ئاڕ تی‌‪ ،‬قس���ه‌و باس���ی‌‬ ‫زۆری‌ ب���ه‌دوای‌ خۆیدا هێن���ا‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫زۆرێك له‌خه‌ڵ���ك‌و به‌تایبه‌ت گه‌نجان به‌‬ ‫په‌رۆش���ه‌وه‌ باس له‌قسه‌كانی‌ ئه‌م پیاوه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش دروس���ت ده‌رئه‌نجامی‌‬ ‫نیگه‌رانیی‌ گه‌نجانه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‬ ‫ئێستای‌ كوردی‌‪ ،‬به‌اڵم بێ شك سه‌رباری‌‬ ‫دروستی‌ س���ه‌رجه‌م قس���ه‌كانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ كوردی‌‌و شكس���تی‌ سیاسی‌‬ ‫هێزه‌ عه‌لمانی���ه‌كان چ له‌كوردس���تان‌و‬ ‫چ له‌به‌غ���دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم دیوێك���ی‌ تری‌ ئه‌م‬ ‫چاوپێكه‌وتن���ه‌ش هه‌ی���ه‌ كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫قسه‌ی‌ له‌سه‌ر بكه‌م‌و هه‌ست ده‌كه‌م كه‌م‬ ‫كه‌س ده‌یه‌وێت خۆی‌ له‌قه‌ره‌ی‌ ئه‌م دیوه‌‬ ‫نه‌وتراوه‌ بدات‪.‬‬ ‫گومانم له‌وه‌ نییه‌ زۆرێك له‌و قس���انه‌ی‌‬ ‫مه‌ال كرێكار له‌س���ه‌ر ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌‬ ‫راس���ته‌‌و ئیش���كال له‌وه‌دا نیی���ه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫زمان���ه‌ ره‌خنه‌یی ‌ه له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ كوردی‌‬ ‫ئێس���تا بووه‌ته‌ دیارده‌یه‌ك س���اده‌ترین‬ ‫هاوواڵتی‌ ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌ ده‌توانێت به‌ چه‌ند‬ ‫جومله‌یه‌ك ره‌خنه‌ی‌ لێ بگرێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ ئه‌م ده‌ڤ���ه‌ره‌ ده‌یكه‌ن‌و‬ ‫ه���ۆكار‌و ئه‌نجامه‌كان���ی‌ دروس���تبوونی‌‬

‫ئه‌م دۆخه‌ی‌ دروس���ت بووه‌ پێویس���تی‌‬ ‫به‌كه‌س���ێك نه‌ماوه‌ بۆ كه‌شفكردن‌و قس ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر كردن‪ ،‬به‌اڵم خیتابی‌ مه‌ال كرێكار‬ ‫سه‌رنجڕاكێشه‌ له‌به‌ر سێ هۆكار‪:‬‬

‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫به‌دوای‌ به‌دیلێكدا‬ ‫ده‌گه‌ڕێت بۆی ‌ه‬ ‫گوێبیستی‌ پیاوێك‬ ‫ده‌بێت ك ‌ه بڕوای‌ ب ‌ه‬ ‫خوێنڕشتن هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫گه‌یشتن ب ‌ه خه‌ونه‌كانی‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬ناش���اردرێته‌وه‌ م���ه‌ال كرێكار‬ ‫خیتابێكی‌ روون‌و بێ گرێ‌و گۆڵی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫رێك‌و ره‌وان دان به‌ وش���ه‌كاندا ده‌نێت‌و‬ ‫پێش���تریش كاری‌ مه‌الیه‌ت���ی‌ كردووه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانیش ئه‌وه‌نده‌ی‌ گوێی‌ بۆ‬ ‫مه‌ال راهاتووه‌ ئه‌وه‌نده‌ به‌ موفره‌ده‌كانی‌‬ ‫رۆشنبیرێك سه‌رسام نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬م���ه‌ال كرێ���كار ل���ه‌دووره‌وه‌‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و جۆره‌ له‌یاسا‌و رێسایه‌ی‌‬

‫كوردس���تان قسه‌ ده‌كات‌و ره‌نگه‌ زۆرێك‬ ‫له‌و قس���انه‌ی‌ مه‌ال كرێ���كار ده‌یانكات‌و‬ ‫ناوی‌ شه‌خسه‌كان دێنێت‌و جارجارێكێش‬ ‫جنێوێك���ی‌ مزری���ش ده‌دات‪ ،‬ره‌نگه‌ به‌‬ ‫خه‌ڵكان���ی‌ وه‌ك ئێم���ه‌ نه‌كرێت‌و زۆرێك‬ ‫له‌نوسه‌ران‌و رۆش���نبیرانی‌ ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م جۆره‌ له‌سه‌راحه‌تی‌ قسه‌كردن‬ ‫باجه‌كه‌ی���ان داوه‌‪ ،‬چ به‌ كوش���تن چ به‌‬ ‫ئیهانه‌كردن یان النی‌ كه‌م به‌ ماندووكردن‬ ‫به‌ڕێگه‌ی‌ دادگاوه‌‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬م���ه‌ال كرێ���كار ئیس�ل�ام به‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌كان ده‌زانێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫الی‌ من هه‌ڵگری‌ ئیش���كاله‌‪ ،‬ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ی‌ گه‌نجان���ی‌ ئێم���ه‌ به‌ره‌و‬ ‫ئیس�ل�امی‌ سیاس���ی‌‌و به‌دیلی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كان‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ب���ڕوای‌ م���ن به‌دیل���ی‌ ئیس�ل�امی‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌‬ ‫جگه‌ له‌دووباره‌بوونه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ زیاتر‬ ‫چیتر نییه‌‪.‬‬ ‫چ كاره‌س���اتێكی‌ گه‌وره‌یه‌ له‌سه‌رده‌می‬ ‫كران���ه‌وه‌‌و ته‌كنه‌لۆژی���ا گه‌وره‌كان���دا‪،‬‬ ‫ئێمه‌ دڵی‌ خۆم���ان به‌دیار گفتوگۆیه‌كی‌‬ ‫پیاوێكی‌ س���ه‌له‌فییه‌وه‌ خ���ۆش بكه‌ین‪،‬‬ ‫كه‌ رابردووی‌ زۆر خوێناوی‌‌و ناش���رینتره‌‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌ سیاس���ییه‌كانی‌ ئێس���تای‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ هه‌نگاونانی‌‬ ‫گه‌نجان���ی‌ ئێمه‌یه‌ به‌ره‌و س���ه‌رده‌مێكی‌‬ ‫تاریكت���ر له‌ئێس���تا كه‌ پیاوێ���ك ببێته‌‬ ‫ده‌مڕاس���تی‌ گه‌نجانمان‪ ،‬ك���ه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌دی���ار كۆمپیوته‌ره‌كانیانه‌وه‌ الی‌ خۆی‌‬ ‫به‌دوای‌ زاس���ت‌و فكر‌و كتێبه‌ گه‌وره‌كاندا‬ ‫بگه‌ڕێن‪ ،‬خۆش���حاڵ بن به‌وه‌ی‌ كه‌ مه‌ال‬ ‫كرێكار ب���ه‌ چه‌ند جومله‌ی���ه‌ك ره‌خنه‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌ بگرێت‌و خۆشی‌ به‌‬

‫به‌دیلی‌ دۆخه‌كه‌ بزانێت‪.‬‬ ‫سه‌یره‌ پیاوێك بڵێت جاحز‪ ،‬هیگڵ وه‌ك‬ ‫م���زراح ده‌خولێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م قس���ه‌یه‌ی‌‬ ‫هه‌روا به‌ئاسانی‌ به‌س���ه‌رماندا تێپه‌ڕێت‪.‬‬ ‫پیاوێ���ك له‌ناوجه‌رگ���ه‌ی‌ خۆرئ���اوا‌و‬ ‫له‌پش���تی‌ كۆمپیوته‌ره‌كه‌ی���ه‌وه‌ ب���ڕوای‌‬ ‫به‌ خوالن���ه‌وه‌ی‌ بیرمه‌ن���ده‌كان هه‌بێت‬ ‫ئه‌مه‌ چ دی���د‌و تێڕوانینێكه‌ مه‌ال كرێكار‬ ‫پێمان���ی‌ ده‌رده‌بڕێت‪ .‬پیاوێك به‌ هه‌موو‬ ‫دید‌و تێڕوانینی‌ رۆش���نی‌ خ���ۆی‌‪ ،‬بڕوای‌‬ ‫به‌ دروستبوونه‌وه‌ی‌ خه‌الفه‌تی‌ ئیسالمی‌‬ ‫هه‌بێت له‌ساڵی‌ ‪‌2024‬و ئاماده‌بێت خوێنی‌‬ ‫بۆ بدات‪ ،‬ده‌بێت هه‌ڵگری‌ چ ئاینده‌یه‌كی‌‬ ‫تاریك بێت ب���ۆ گه‌نجه‌كانمان؟ پیاوێك‬ ‫له‌واڵتێكی‌ عه‌لمانییه‌وه‌ بڵێت عه‌لمانیه‌ت‬ ‫كوفره‌‪ ،‬ده‌بێت چ دۆزه‌خێك له‌مێشكیدا‬ ‫هه‌بێت‌و سبه‌ینێمان چۆن بسوتێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م پیاوه‌ ده‌یڵێت كه‌ گوێی لێ‬ ‫بگرین ئه‌و چركه‌ساته‌یه‌ كه‌ خه‌ڵك به‌دوای‌‬ ‫ده‌نگی‌ تردا ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬به‌اڵم كاره‌س���اته‌‬ ‫ئاینده‌ی‌ ئێمه‌ ئ���ه‌و خه‌ونه‌بێت كه‌ مه‌ال‬ ‫كرێكار ده‌یه‌وێت‪ .‬كاره‌ساته‌ ئاینده‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫بكه‌وێته‌ ده‌ست سیاسه‌تمه‌دارگه‌لێكه‌وه‌‬ ‫كه‌ چ���وون مه‌ال كرێكار بی���ر بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫من ده‌زانم كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ له‌ئێستادا‬ ‫ب���ه‌دوای‌ به‌دیلێك���دا ده‌گه‌ڕێ���ت بۆی���ه‌‬ ‫گوێبیستی‌ پیاوێك ده‌بێت كه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫بڕوای‌ به‌ خوێنڕش���تن هه‌یه‌ بۆ گه‌یشتن‬ ‫ب���ه‌ خه‌ونه‌كانی‌‪ .‬گه‌یش���تن به‌ دۆخێك‬ ‫كه‌ گه‌نجه‌كان ئام���اده‌ بن خوێن بده‌ن‪،‬‬ ‫دووباربوون���ه‌وه‌ی‌ مێ���ژووه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بیه‌وێت خه‌الفه‌تێكی‌ ئیس�ل�امی‌ دروست‬ ‫ب���كات‌و خوێنیش بدات له‌پێناویدا‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌دروس���تكردنی‌ جه‌هه‌ننه‌م له‌م ده‌ڤه‌ره‌‬ ‫هیچی‌ تر به‌رهه‌م ناهێنێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫گۆڕینی كه‌سه‌كان یان گۆڕینی سیستمی سیاسی؟‬ ‫عه‌تا قه‌ره‌داخی‬ ‫یه‌كێك له‌خاسێته‌كانی كۆمه‌ڵكه‌ی‌ نه‌ریتی‬ ‫یان سیس���تم هه‌ره‌می ئه‌وه‌یه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫پشت به‌ تاكه‌ كه‌س ده‌به‌ستێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكارێكی س���ه‌ره‌كییه‌ كه‌ ل���ه‌م جۆره‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یان���ه‌دا ب���ه‌رده‌وام زه‌مینه‌یه‌ك‬ ‫هه‌بێ���ت ب���ۆ دروس���تكردنی كاریزمای‬ ‫ده‌س���تكرد نه‌ك كاریزمای سروش���تی‪.‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ش كاریزمای ده‌س���تكرد ئه‌و‬ ‫كه‌س���ێته‌یه‌ ك���ه‌ زه‌مین���ه‌ی‌ ب���وون به‌‬ ‫دیكتات���ۆری هه‌ی���ه‌‪ .‬ئ���ه‌م ه���ۆكاره‌ش‬ ‫وایكردووه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ رۆژهه‌اڵتی‌و نه‌ریتی‌و‬ ‫دواكه‌وتووه‌كاندا گه‌ل یان جه‌ماوه‌ غائیب‬ ‫بێت‌و سه‌ركرده‌ی دیكتاتۆر یان به‌الیه‌نی‬ ‫كه‌مه‌وه‌ تاكڕه‌و دروست ببێت‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیش وه‌كو كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫په‌راوێزی رۆژهه‌اڵت زیاتر له‌كۆمه‌ڵگه‌كانی‬ ‫تر به‌م خاس���ێته‌ نادروس���ته‌ ئالوده‌یه‌و‬ ‫ب���ه‌رده‌وام مه‌ی���ل‌و ئاره‌زووی���ه‌ك الی‬ ‫جه‌م���اوه‌ر هه‌یه‌ بۆ پیرۆز دروس���تكردن‬ ‫یان به‌ پیرۆزس���ه‌یركردنی ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌دا جێگه‌و پێگه‌یه‌كیان‬ ‫بۆ دروس���ت ده‌بێت‪ .‬له‌مێ���ژووی‌ كورددا‬ ‫ده‌یان ناو وه‌كو ره‌مز س���ه‌یر ده‌كرێن كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ڕووی راستی‌و له‌ڕوانگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێشكه‌ش���یان كردووه‌ سه‌یر بكرێن‪،‬‬ ‫ئه‌وا زۆربه‌ی���ان ئه‌و جێگ���ه‌و پێگه‌یه‌ی‬ ‫كه‌ پێیان���دراوه‌ لێیان ده‌س���ندرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك ك���ه‌ یه‌كێ���ك له‌كۆنترین‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان���ی ناوچه‌ك���ه‌ بێ���ت‌و له‌ڕووی‬ ‫ژماره‌شه‌وه‌ یه‌كێك له‌نه‌ته‌وه‌ گه‌وره‌كانی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ش بێ���ت‪ ،‬كه‌چ���ی له‌هه‌موو‬ ‫مێ���ژووی خۆی���دا قۆناغێك���ی مێژوویی‬ ‫نه‌بێت كه‌ ئه‌م س���اده‌ترین ئاماده‌بوونی‬ ‫تێدا نواندبێت‪ ،‬پێویس���ه‌ ئ���ه‌م مێژووه‌‬ ‫به‌ چاوێك���ی ره‌خنه‌گرانه‌تره‌وه‌ س���ه‌یر‬ ‫بكرێ���ت‌و پێویستیش���ه‌ له‌س���ه‌ر خودی‬ ‫ئه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌و له‌س���ه‌ر به‌ ره‌مزبوونی‬ ‫زۆرێك له‌و ناوان���ه‌و كۆی رووداوه‌كانیش‬ ‫په‌یوه‌س���ت به‌ خودی ئ���ه‌م پێكهاته‌یه‌‬ ‫ئاخاوتنی جیدی بكرێت‪.‬‬ ‫ئایا له‌مێژووی‌ كورددا رۆڵی تاكه‌كه‌س���ی‬ ‫س���ه‌ركرده‌ یان كاریزم���ی چه‌ندێ بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م كه‌سێت‌و سه‌ركردانه‌ شتێكیان‬ ‫پێشكه‌ش���ی مێژووی‌ كورد كردووه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌و ش���ته‌ چییه‌؟ ئای���ا رۆڵ‌و كاریگه‌ری‬ ‫جه‌م���اوه‌ری خه‌ڵ���ك چییه‌و ئ���ه‌م چی‬ ‫پێش���كه‌ش ك���ردووه‌؟ به‌هه‌رحاڵ له‌هه‌ر‬ ‫كوێوه‌ ده‌ست پێبكه‌ین‌و هه‌رچه‌ند باسی‬ ‫رۆڵی گرنگ‌و تواناو لێهاتوویی كورد وه‌كو‬ ‫نه‌ته‌وه‌و وه‌كو جه‌ماوه‌رو وه‌كو سه‌ركرده‌و‬ ‫ره‌مزه‌كانی بكه‌ین‪ ،‬س���ه‌رئه‌نجام ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌یبینین ك���ه‌ تاكو ئێس���تا كورد‬ ‫وه‌كو نه‌ته‌وه‌و كۆمه‌ڵگه‌و كوردس���تانیش‬ ‫وه‌كو نیش���تیمان له‌په‌راوێزی‌ مێژوودایه‌و‬ ‫كورد له‌س���ه‌ر جوگرافیای شارستانێتی‌و‬ ‫ئاماده‌بوون���ی مرۆیی غائی���ب‌و نادیاره‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ كورته‌ی‌ ئاماده‌بوونی‬ ‫ئێمه‌ بێت له‌مێژوودا ئایا تاكه‌كه‌س���ه‌كان‬ ‫ت���ا چ ئاس���تێك ده‌توان���ن ده‌ور ببینن‬ ‫له‌دروستكردنی گۆڕانكاریدا؟‬

‫له‌ڕووی راستییه‌و‌ه‬ ‫حیزب ئامراز‌ه بۆ‬ ‫گه‌یشتن ب ‌ه ئامانجێك‪،‬‬ ‫كه‌چی لێر‌ه حیزب‬ ‫ده‌بێت به‌ ئامانج‌و‬ ‫حكوم ‌هت‌و كۆمه‌ڵگه‌ش‬ ‫به‌ گشتی وه‌ها سه‌یر‬ ‫ده‌كرێن ك ‌ه ئامرازن‬ ‫له‌پێناوی پاراستن‌و‬ ‫په‌ره‌پێدانی حیزبدا‬ ‫بۆ زیاتر رووناكی خستنه‌ سه‌ر وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌‪ ،‬من ده‌مه‌وێت له‌سه‌ر رووداوێكی‬ ‫ئێستا بدوێم‪ .‬له‌م چه‌ند رۆژه‌دا ده‌نگۆی‬ ‫گۆڕینی س���ه‌رۆكی حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‬ ‫له‌كوردس���تان ب���اس ده‌كرێ���ت‪ .‬چه‌ند‬ ‫رۆژێكیشه‌ له‌به‌شێك له‌ڕاگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌‬ ‫گوێبیس���تی ئ���ه‌وه‌ ده‌بین ك���ه‌ گۆڕینی‬ ‫پۆس���تی س���ه‌رۆكی حكومه‌ت له‌دكتۆر‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵحه‌وه‌ بۆ نێچیرڤان بارزانی‬ ‫گۆڕانی گ���ه‌وره‌ له‌گه‌ڵ خۆیدا ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫گوێمان له‌ده‌نگی سه‌رشه‌قامیش بووه‌ ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ كه‌ دكتۆر به‌رهه‌م بوو به‌ سه‌رۆكی‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكێكی زۆر ئه‌وسا پێیان‬ ‫واب���وو دكت���ۆر به‌ره���ه‌م ده‌توانێت زۆر‬ ‫گۆڕانی گه‌وره‌ بكات‪ .‬ئێستاش خه‌ڵكێكی‬ ‫زۆر باس���ی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك���ه‌ نێچیرڤان‬ ‫بارزانی ده‌توانێت گۆڕانی گه‌وره‌ ئه‌نجام‬ ‫بدات‪ .‬من له‌پێش سوێندخواردنی دكتۆر‬ ‫به‌رهه‌م‌و كابینه‌كه‌ی نوس���یم گۆڕانكاری‬ ‫له‌سایه‌ی سیس���تمیكی سیاسی‌و ئیداری‬ ‫ل���ه‌م ج���ۆره‌ی‌ كوردس���تاندا كارێك���ی‬ ‫مه‌حاڵ���ه‌و نوسیبووش���م ئه‌گ���ه‌ر دكتۆر‬ ‫به‌رهه‌م به‌ لۆجیك���ی عه‌قڵ بیربكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت ناكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێش���بینی ئه‌وه‌م كردبوو ك���ه‌ ناتوانێت‬ ‫شتێك بكات شایانی باس بێت‪ .‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫هه‌روه‌هاش ده‌رچوو‪ .‬ئێستا راگه‌یاندنی‬ ‫پارتی به‌جۆرێك باس���ی هاتنی نێچرڤان‬ ‫بارزان���ی ده‌كات وه‌كو ئه‌وه‌ی عه‌س���ای‬ ‫س���یحری پیبێت‌و بتوانێ���ت له‌كورتترین‬ ‫كات���دا هه‌موو ش���تێك بگۆڕێ���ت‪ .‬ئێمه‌‬ ‫سه‌رده‌می حكومه‌تی پێشتری نێچیرڤان‬ ‫بارزانیشمان له‌بیره‌ كه‌ هیچ ده‌سه‌اڵتێكی‬ ‫نه‌بوو له‌س���نووری س���ه‌وزی ئه‌وس���اداو‬ ‫له‌ڕاستیش���دا من وه‌كو هاوواڵتیه‌ك له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌دا هه‌س���تم نه‌كردووه‌ شتێك هه‌یه‌‬ ‫له‌م رووبه‌ره‌ی ئه‌م�ل�ادا ناوی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان بێت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌بوو ده‌س���ه‌اڵتی حیزبیی یه‌كێتی بووه‌‬ ‫كه‌ بێگومان بۆ ئه‌مجاره‌شیان بڕواناكه‌م‬

‫حكومه‌تی پارتی هیچ ده‌سه‌اڵتێكی به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م رووبه‌ره‌ی‌ ئه‌مالدا بش���كێت‪ ،‬كه‌وات ‌ه‬ ‫دیس���ان ئه‌وه‌ جۆرێكه‌ له‌خۆ فریودان كه‌‬ ‫پێم���ان وابێت بۆ ناوچه‌ی‌ س���ه‌وزو مۆر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی نێچیرڤان بارزانی له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح باشتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫دی���اره‌ هۆكاری ئه‌مه‌ش نه‌ په‌یوه‌ندی به‌‬ ‫كه‌سێتی به‌رهه‌م س���اڵح‌و نه‌ به‌كه‌سێتی‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانیی���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫په‌یوه‌ن���دی ب���ه‌ سیس���تمی سیاس���ی‌و‬ ‫ئی���داری‌و عه‌قڵ���ی كوردیی���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ڕووی سیاس���یه‌وه‌ ئه‌و سیس���تمه‌ی‌‬ ‫له‌كوردستاندا هه‌یه‌ له‌گه‌وهه‌ردا سیستمی‬ ‫تاكه‌ حیزبییه‌ له‌ڕووی عه‌قڵی بااڵده‌ستی‬ ‫حیزبایه‌تیی���ه‌وه‌‪ .‬به‌ مانایه‌كی تر عه‌قڵی‬ ‫حیزب���ی له‌كوردس���تاندا عه‌قڵی حیزبی‬ ‫ش���مولییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ تا چه‌ندێ ئه‌م‬ ‫حیزبانه‌ توانیوویانه‌ سیاسه‌ت‌و ستراتیژی‬ ‫حیزبی ش���مولی پیاده‌ بك���ه‌ن ئه‌وه‌یان‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كه‌ تا ئه‌ندازه‌یه‌ك په‌یوه‌ندی‬ ‫ب���ه‌ بونیادی الوازی خ���ودی حیزبه‌كان‌و‬ ‫ئاس���تی جه‌ماوه‌ریبوونی���ان‌و جیاوازی‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌و ناویان���دا هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گینا‬ ‫هه‌ركام له‌م حیزبانه‌ی‌ ئێمه‌ له‌گه‌وهه‌ردا‬ ‫حیزب���ی ش���مولین‌و ئه‌گ���ه‌ر زه‌مین���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌یان بۆ بڕه‌خسێت‪ ،‬ئه‌وا تا ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫راده‌و به‌ باشترین شوناس‌و موماره‌سه‌ی‌‬ ‫حیزبی ش���مولییه‌وه‌ ده‌رده‌ك���ه‌ون‪ .‬ئه‌م‬ ‫سروش���ته‌ حیزبیه‌ی له‌كوردستاندا هه‌یه‌‬ ‫وایك���ردووه‌ كه‌ حیزب خ���ۆی به‌ به‌دیلی‬ ‫هه‌م���وو كۆمه‌ڵگ���ه‌ بزانێ���ت‪ ،‬كه‌ ئه‌مش‬ ‫رێگای پێداوه‌ هه‌موو جومگه‌كانی ژیانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسی‌و ئابووری‌و ئیداری‬ ‫داگی���ر بكات‪ .‬ه���ه‌ر لێره‌ی���ه‌ كه‌ حیزب‬ ‫ئی���داره‌ی واڵت ده‌كات‌و ئ���ه‌وه‌ی‌ ن���اوی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ بێجگه‌ له‌سێبه‌ری حیزب هیچی‬ ‫تر نییه‌‪ .‬واته‌ لێ���ره‌وه‌ له‌بری حكومه‌ت‬ ‫حیزب واڵت به‌ڕێوه‌ده‌بات‪ .‬ئه‌م حاڵه‌ته‌ش‬ ‫وایكردووه‌ كه‌ له‌كوردستاندا به‌ ته‌واوه‌تی‬ ‫حیزب بااڵده‌س���ت‌و حكومه‌تیش پاسیڤ‬ ‫كراوبێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ش���ێوازی تێكه‌اڵوبوون���ه‌و‬ ‫بااڵده‌س���تبوونه‌ی‌ حیزب وایكردووه‌ كه‌‬ ‫جۆرێك له‌سیس���تمی سیاس���ی‌و ئیداری‬ ‫دروست ببێت كه‌ له‌ڕوانگه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫حیزبه‌وه‌ س���ه‌یری هه‌موو ش���تێ بكات‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا ل���ه‌ڕووی راس���تییه‌وه‌ حیزب‬ ‫ئامرازه‌ بۆ گه‌یشتن به‌ ئامانجێك‪ ،‬كه‌چی‬ ‫لێره‌ حیزب ده‌بێت به‌ ئامانج‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ش به‌ گشتی وه‌ها سه‌یر ده‌كرێن‬ ‫كه‌ ئامرازن له‌پێناوی پاراستن‌و په‌ره‌پێدانی‬ ‫حیزبدا‪ ،‬حیزبیش له‌كوردستاندا ئامرازه‌‬ ‫له‌پێن���اوی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی ئه‌ڵقه‌ی‌‬ ‫داخراوی سه‌ركردایه‌تی حیزبداو ئه‌ڵقه‌ی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی حیزبیش ئامرازن له‌پێناوی‌‬ ‫پاراستن‌و گه‌وره‌كردن‌و پیرۆزكردنی تاكه‌‬ ‫سه‌ركرده‌كاندا‪ .‬ئه‌م ستراتیژو میكانیزمه‌‬ ‫ئاوه‌ژووه‌ی‌ ك ‌ه له‌كوردستاندا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌مان‬ ‫شێوازی‌ سیستمی حیزبه‌ شمولیه‌كانه‌ كه‌‬ ‫هه‌رده‌م كاریان كردووه‌ بۆ به‌ ئامانجكردنی‬ ‫حی���زب‌و بۆ به‌ كاریزماكردنی س���ه‌رۆك‌و‬ ‫س���كرتێر‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ش له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬

‫كوردیدا له‌س���ه‌ر بنه‌مای پاس���یڤكردنی‬ ‫خه‌ڵك ی���ان كۆمه‌ڵگه‌و حكومه‌ت ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئێس���تا له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان���ی یه‌كێت���ی‬ ‫نیشتیمانی كوردستانه‌وه‌ باسی ئه‌و كاره‌‬ ‫زۆر گرنگان���ه‌ ده‌كرێت كه‌ دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫كردوونی‪ .‬وه‌كو ئه‌وه‌ی‌ دكتۆر به‌رهه‌م به‌‬ ‫عه‌سا سیحرییه‌كه‌ی‌ دنیای گۆڕیبێت‌و ئه‌و‬ ‫س���ه‌ده‌ها هه‌زار خه‌ڵكه‌ی‌ كه‌ له‌م واڵته‌دا‬ ‫به‌ دڵس���ۆزی ئه‌وان هه‌موو شت ده‌كرێت‬ ‫س���فری دوای فاریزه‌ش نه‌بن‪ .‬من دڵنیام‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تاكو ئێس���تا باری كوردس���تانی‬ ‫راگرتووه‌ دڵسۆزی به‌شه‌كانی خواره‌وه‌ی‌‬ ‫كومه‌ڵگه‌یه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ كه‌رته‌‬ ‫به‌رفراوانه‌كانی خوێندن‌و ته‌ندروس���تی‌و‬ ‫ئاسایش‌و خزمه‌تگوزراییه‌كاندا كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك ئ���ه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ ئیفلیج���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌كوردستاندا به‌ فه‌رزكردنی به‌رپرسانی‬ ‫نه‌ش���اره‌زاو گه‌ن���ده‌ڵ‌و كۆنه‌ به‌عس���ی‌و‬ ‫پاشكۆی به‌رپرس ئه‌و رووبه‌ره‌ فراوانه‌ی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری خ���واره‌وه‌ی‌ دووچاری غوبن‌و‬ ‫بێئومێدی كردووه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك گوتم���ان راگه‌یاندنی پارتیش‬ ‫به‌جۆرێك باسی هاتنی نێچیرڤان بارزانی‬ ‫ده‌كات وه‌ك���و ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌هه‌فته‌یه‌ك���دا‬ ‫هه‌موو بارودۆخی ئیداری پڕ له‌شكست‌و‬ ‫پڕ له‌گه‌نده‌ڵی كوردستان بگۆڕێت‌و وه‌كو‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پارتی خۆیشی به‌شی شێری له‌و‬ ‫سیستمه‌ ئیداری‌و سیاسیه‌ پڕ له‌ته‌نگه‌ژه‌یه‌‬ ‫به‌رنه‌كه‌وێ���ت‪ .‬بێگومان هه‌ردوو حاڵه‌تی‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ی‌ یه‌كێتی‌و پارتی بۆ سه‌رۆك‬ ‫حكومه‌ته‌كانیان سه‌رباری ئه‌وه‌ی‌ جۆرێك‬ ‫له‌ملمالنێ س���ه‌خته‌كه‌ی‌ نێوان یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی نیش���ان ده‌دات‪ ،‬دیسان تێڕوانینی‬ ‫هه‌ردوو الش بۆ ئاستی الوازی هوشیاری‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌دا نیش���ان ده‌دات كه‌‬ ‫چۆن ئه‌وانیش وه‌كو به‌شێك له‌نوسه‌رانی‬ ‫ئێمه‌ بێئاگایی جه‌ماوه‌ریان ئیس���تیغالل‬ ‫كردووه‌ بۆ بانگه‌ش���ه‌كردن ب���ۆ پێگه‌ی‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫بێگومان ئه‌وه‌ راستییه‌كی ره‌ت نه‌كراوه‌یه‌‬ ‫كه‌ گۆڕینی كه‌س���ه‌كان له‌كوردس���تاندا‬ ‫ده‌ورو كاریگه‌رییه‌ك���ی ئه‌وت���ۆی نابێت‬ ‫ئه‌گه‌ر گۆڕانكاری له‌گه‌وهه‌ری سیس���تمه‌‬ ‫سیاس���ی‌و ئیدارییه‌كه‌دا ئه‌نجام نه‌درێت‪.‬‬ ‫گۆڕانكاری���ش له‌سیس���تمی سیاس���ی‌و‬ ‫ئیداری كوردستاندا روونادات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫هاوكێشه‌ ئاوه‌ژووه‌ی كه‌ له‌پێشتر باسمان‬ ‫ك���رد نه‌گۆڕێت‪ ،‬واته‌ هه‌تا هاوكێش���ه‌كه‌‬ ‫وای لێنه‌یه‌ت كه‌ حیزب ببێت به‌ ئامراز‬ ‫له‌پێناوی‌ حكومه‌ت‌و كۆمه‌ڵگه‌دا‪ .‬بێگومان‬ ‫ئه‌وه‌ش نابێت هه‌ت���ا حیزب له‌حكومه‌ت‬ ‫جی���ا نه‌كرێته‌وه‌‪ .‬دی���اره‌ جیاكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫حیزبی���ش له‌حكوم���ه‌ت مان���ای ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت حی���زب ده‌س���تبه‌رداری زۆرێك‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی بێت‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫رۆڵی ده‌بێت ل���ه‌وه‌دا كه‌ حیزبی كوردی‬ ‫زۆر له‌وه‌ی‌ ئێستای الوازترو بێجه‌ماوه‌رتر‬ ‫ب���كات‪ .‬بێگوم���ان ئه‌مه‌ش له‌ئێس���تای‬ ‫كوردستاندا چاوه‌ڕوان نه‌كراوه‌‪.‬‬

‫»»‪19‬‬

‫كابینه‌ ‌ی حه‌ڤده‌هه‌م‬ ‫عه‌بدولكه‌ریم هه‌ڵه‌دنی‬ ‫خه‌ڵك چاوه‌ڕێی چی‌ ده‌كه‌ن؟ ئایا گۆڕین ‌ی‬ ‫كابین���ه‌كان‌و گۆڕین���ی ده‌موچ���اوه‌كان‌و‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كان له‌هه‌لومه‌رجه‌كه‌ ئه‌گۆڕێت؟‬ ‫ئایا حكومه‌تی ئه‌ل���ف له‌حكومه‌تی ب‪-‬و‬ ‫حكومه‌تی جی���م له‌حكومه‌تی دال ته‌واو‬ ‫جیاوازن؟ به‌ڕاستی هه‌موو حكومه‌ته‌كان‌و‬ ‫هه‌موو كابینه‌كان ده‌رهاویش���ته‌ی‌ هه‌مان‬ ‫كولتوری سیاسی‌و هه‌مان كایه‌ی سیاسی‌و‬ ‫هه‌مان دنیابینی سیاس���ی‌و هه‌مان هێزه‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی ئه‌زمونی شكس���تخواردوو‬ ‫نه‌بوون؟‬ ‫حكومه‌ت���ی كاراو وه‌زاره‌تی به‌تواناو‬ ‫فه‌رمانگه‌ی خزمه‌تگوزار له‌كوێوه‌ به‌رهه‌م‬ ‫دێ���ن؟ گه‌نده‌ڵ���ی‌ له‌كوێوه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گرێ���ت؟ چ���ۆن كۆتایی پێ���ی دێت؟‬ ‫دادپه‌روه‌ری چۆن داده‌مه‌زرێت؟‬ ‫ئه‌بێت بپرس���ین كێن ئه‌وانه‌ی ئه‌چنه‌ ناو‬ ‫بازنه‌كانی ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌؟ كێن ده‌س���ت‬ ‫به‌سه‌ر تۆڕه‌كانی ده‌سه‌اڵتدا ئه‌گرن؟ ئایا‬ ‫كاراكته‌ری خاوه‌ن فه‌زیله‌ت‌و چاكه‌ن؟ ئایا‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان له‌گ���ه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫گش���تیدا ناكۆكه‌‪ ،‬یان به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندی���ی گش���تیدا‬ ‫یه‌كده‌گرێته‌وه‌؟ ئایا سیسته‌می سیاسی‌و‬ ‫پرۆس���ه‌ی سیاس���ه‌تكردن له‌كوردستاندا‬ ‫رێگه‌ ئه‌دات كه‌س���انی خاوه‌ن فه‌زیله‌ت‌و‬ ‫چاك���ه‌ له‌ن���او تۆڕه‌كان���ی ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫توێژه‌كانی سه‌ره‌وه‌ی بڕیارداندا جێگه‌یان‬ ‫بێته‌وه‌؟ هه‌موومان ئه‌و راستییه‌ ئه‌زانین‬ ‫خودی پرۆسه‌ی چونه‌پێشه‌وه‌و گه‌یشتن‬ ‫به‌ پایه‌كانی ده‌س���ه‌اڵت له‌كوردس���تاندا‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێ���ك میكانیزمی س���ایكۆلۆجی‬ ‫ئاڵۆزو پێچاوپێچدا تێئه‌په‌ڕێت‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫هه‌موو فه‌زیل���ه‌ت‌و چاكه‌ی���ه‌ك له‌بكه‌رو‬

‫كاراكته‌ره‌كان���ی ئه‌س���تێنیته‌وه‌‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫ئاس���ته‌ی كادرێكی سیاسی تاكو ده‌ستی‬ ‫به‌ ش���وێنگه‌یه‌كی سیاس���ی ئ���ه‌گات‪ ،‬یا‬ ‫كه‌مێك له‌ده‌س���ه‌اڵت نزی���ك ئه‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ته‌واوی هێزو پ���رۆژه‌ی لێئه‌بڕێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی بۆ ئه‌مێنێته‌وه‌ شوێن‌و كورسی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی بپارێزێت‌و په‌راوێز نه‌كرێت‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێس���تێك كه‌ خودی ئ���ه‌و كادرانه‌و‬ ‫خه‌ڵك به‌گشتی باجه‌كه‌ی ئه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا پیش���ه‌ی سیاس���ه‌تكردن‬ ‫له‌كوردس���تاندا ئ���ه‌و په‌ناگا نیش���مانی‌و‬ ‫ئه‌خالق���ی‌و ئینس���انیه‌ی نه‌م���اوه‌ مانا‬ ‫به‌خه‌ب���ات‌و تیكۆش���ان‌و ماندوبوون���ی‬ ‫تێكۆش���ه‌ران‌و خ���ودی سیاس���یه‌كانیش‬ ‫ببه‌خشێت‪ ،‬هه‌میشه‌ له‌هه‌ره‌می‌ سه‌ره‌وه‌ی‬ ‫كاری سیاسیدا له‌كوردستاندا ده‌سه‌اڵتی‬ ‫تاكڕه‌وان���ه‌ی س���ته‌مكار خ���ۆی گی���ڤ‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬سته‌مكارێك هه‌موو شته‌كانی‬ ‫له‌خۆیدا كۆكردۆته‌وه‌و ئیعتبارێكی وه‌های‬ ‫بۆ كه‌س���انی دیكه‌ نه‌هێشتۆته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌میشه‌ په‌نابردن بۆ سه‌رو‌هت‌و سامان‌و‬ ‫مس���ۆگه‌ركردنی ژیانێكی خۆشگوزه‌ران‪،‬‬ ‫دواهه‌ن���گاوی كاراكت���ه‌ره‌ سیاس���ی‌و‬ ‫خه‌باتگێڕه‌كان بووه‌‪ ،‬دوای نائومێدبوون‬ ‫له‌به‌هره‌مه‌ندبوون‌و مانابه‌خش���ین به‌ڕۆڵی‬ ‫نیشتمانپه‌روه‌رانه‌یان له‌ناو میلله‌ته‌كه‌یاندا‪،‬‬ ‫واته‌ دوای له‌ده‌س���تچوونی ئه‌و سه‌رمایه‌‬ ‫ره‌م���زی‌و مه‌عنه‌وی���ه‌ی ك���ه‌ به‌خه‌بات‌و‬ ‫ماندوبوون به‌ده‌ستی هێناوه‌‪ ،‬ناچاركراوه‌‬ ‫رێگه‌یه‌ك بگرێته‌به‌ر به‌دوای س���ه‌رمایه‌ی‬ ‫مادیدا وێڵ بیت‌و شتێك بۆ مسۆگه‌ركردنی‬ ‫ژیانێكی ئارام به‌ده‌ست بێنیت‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫كه‌ زۆر له‌سه‌ركرده‌و سیاسییه‌كانی كورد‬ ‫له‌خێزانی هه‌ژارو مامناوه‌ندییه‌وه‌ هاتون‪،‬‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ كه‌ سته‌مكاریی كورد به‌رهه‌می‬ ‫هێناوه‌ به‌درێژایی مێژوی سیاس���ی كورد‬

‫گه‌وره‌ترین هه‌ڕه‌شه‌ بووه‌ بۆ سه‌ر كایه‌ی‬ ‫سیاس���ی‌و ئه‌خالق���ی سیاس���ی‌و رۆحی‬ ‫نیش���تمانپه‌روه‌رێتی‌و بۆسه‌ر كه‌سایه‌تی‌و‬ ‫كاراكته‌ره‌كانی ناوی‪.‬‬ ‫كایه‌ی سیاسی كورد به‌رده‌وام كاراكته‌ری‬ ‫سیاس���ی دووڕوو هه‌لپه‌رس���تی هێناوه‌ته‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌‪ ،‬جۆرێك له‌كاراكته‌ر كه‌ توانای‬ ‫له‌كاركردندا سنوردار بووه‌‪ ،‬له‌كۆنترۆڵكردنی‬ ‫غه‌ری���زه‌ ئیس���تیهالكیه‌كانیدا الوازبووه‌‪،‬‬ ‫واته‌ به‌له‌ده‌س���تدانی س���ه‌رمایه‌ ره‌مزی‌و‬ ‫مه‌عنه‌ویه‌كه‌ی غه‌ریزه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كانی‬ ‫جواڵون‪ ،‬بووه‌ به‌ بوونه‌وه‌رێك سه‌رچاوه‌ی‬ ‫نه‌هامه‌ت���ی‌و گه‌نده‌ڵی‌و كاره‌س���اته‌كان‬ ‫بووه‌‪ ،‬هێزی راگری كولتوری سیاس���ی‬ ‫نادیموكراسیانه‌و دوژمنی ئازادیش بووه‌‪.‬‬ ‫تیكۆشه‌رو خه‌باتگێڕی كورد كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫خۆنه‌ویس���ت‌و له‌خۆبوردوو به‌رهه‌مهێنی‬ ‫جوامێری���ی بووه‌‪ ،‬به‌ ده‌س���تدرێژیه‌كانی‬ ‫سته‌مكار بۆس���ه‌ر ئه‌و به‌هایانه‌ی باوه‌ڕی‬ ‫پێی ب���ووه‌‪ ،‬حورمه‌ت بۆ سیاس���یبوون‌و‬ ‫تێكۆشه‌ربوون‌و مرۆڤ بوونی نه‌ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ته‌مكاری كورد هه‌میشه‌ خۆی به‌ته‌نیا‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی خێ���رو خۆش���ی زانی���وه‌‪،‬‬ ‫خۆی به‌پش���تیوانی هه‌ژاران‌و لێقه‌وماوان‬ ‫زانیوه‌‪ ،‬خ���ۆی به‌ریفۆرمخوازو دادپه‌روه‌ر‬ ‫ناساندووه‌‪ ،‬خۆی به‌سه‌رچاوه‌ی ئاشتی‌و‬ ‫ئارام���ی له‌قه‌ڵه‌م���داوه‌‪ ،‬داوایك���ردووه‌‬ ‫س���وپاس‌و ستایش���ی بكه‌ن پیرۆز لێی‬ ‫بڕوانن‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌رخۆی س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫هه‌موو كاره‌س���ات‌و نه‌هامه‌تیه‌كان بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ س���ته‌مكاری مۆركێكی دیاری‬ ‫ناو كایه‌ی سیاس���ی بووه‌ له‌كوردستاندا‪،‬‬ ‫س���ته‌مكاری ك���ورد بك���وژی رۆح���ی‬ ‫نیشتمانپه‌روه‌ری بووه‌‪ ،‬خۆی سه‌رچاوه‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و گه‌نده‌ڵكردنی تاك‌و گروپه‌كان‬ ‫بووه‌‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی به‌رده‌وام بووه‌ بۆ سه‌ر‬

‫دروستبوونی كه‌سایه‌تی تاكه‌كان‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫گرتنه‌ده‌ستی ده‌سه‌اڵتیش���دا سه‌روه‌ت‌و‬ ‫س���امانی واڵتی نابه‌رپرس���انه‌ به‌هه‌ده‌ر‬ ‫بردووه‌‪ ،‬بواری بۆ گه‌ش���ه‌پێدانی ئابوری‬ ‫نه‌ڕه‌خس���اندووه‌‪ ،‬ده‌رفه‌تی به‌ به‌شداری‬ ‫سیاس���ی ئازادانه‌ نه‌داوه‌‪ ،‬س���ته‌مكاری‬ ‫كورد بێ لێپرس���ینه‌وه‌‪ ،‬بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫رای خه‌ڵك‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌ چاره‌نوسسازه‌كان بڕیاری داوه‌و‬ ‫به‌ره‌و تاك���ڕه‌وی‌و دیكتاتۆریه‌ت هه‌نگاوی‬ ‫ناوه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی كوردی جۆرێ���ك له‌كولتورو‬ ‫له‌كه‌ش���ی سیاس���ی‌و له‌دام���وده‌زگای‬ ‫خوڵقان���دووه‌‪ ،‬ك���ه‌ ك���ه‌س نه‌توانێ���ت‬ ‫تیای���دا فه‌زیل���ه‌ت نیش���انبدات‪ ،‬ك���ه‌س‬ ‫توان���ای بڕیاردان���ی نه‌بێت‪ ،‬پاراس���تنی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی خه‌ڵك زه‌حمه‌ت بێت‪،‬‬ ‫داموده‌زگاكانی ده‌سه‌اڵتی كوردی ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫بێتوانای���ی له‌ڕاپه‌راندنی كاروباری خه‌ڵك‬ ‫نیش���انداوه‌‪ ،‬ئه‌قڵیه‌تێكی س���ته‌مكارانه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ی بردووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌سه‌اڵته‌كه‌ش���ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی ناس���ه‌قامگیرو له‌رزۆك‌‌و‬ ‫شلۆق بووه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتێكی‌ بێ به‌هره‌و بێ‬ ‫به‌رهه‌م بووه‌‪.‬‬ ‫جێهیش���تنی ئه‌م دۆخه‌ پڕ له‌سته‌مكاریه‌‬ ‫كارێكی ئاسان نییه‌‪ ،‬هاندانی نوێژه‌بارانه‌و‬ ‫پش���تیوانیكردن له‌خۆپیش���اندانی‌ ئ���ه‌و‬ ‫خوێندكاران���ه‌ی نمره‌كانی���ان زۆر الوازه‌و‬ ‫ئه‌یانه‌وێت بچنه‌ زانكۆ‪ ،‬پش���تیوانیكردن‬ ‫له‌ناڕه‌زای���ی ئه‌و گه‌نجان���ه‌ی ده‌یانه‌وێت‬ ‫بێ به‌ره���ه‌م موچه‌یان هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ره‌و‬ ‫س���ته‌مكاری زیاترمان ئه‌ب���ات‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫گۆڕین���ی كابین���ه‌كان‌و ده‌موچ���اوه‌كان‌و‬ ‫كاراكت���ه‌ره‌كان ناتوان���ن كێش���ه‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بك���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی ئه‌كرێ���ت‬ ‫چاره‌سه‌ربێت‪.....‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫‪13‬‬

‫رۆشنبیر‌و گرفتی خودپێناسی‬ ‫ئاراس فەتاح‬ ‫س���ەدەی بیس���تەم تەنه���ا س���ەدەی‬ ‫ئایدیۆلۆژی���او جەن���گ نەب���وو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫سەدەی رۆشنبیرانیش بوو‪ .‬سەدەیەک‬ ‫بوو پ���ڕ له‌دەس���تکاریکردنی پێناس‌و‬ ‫وەزیفەکانی رۆشنبیر‪ .‬گرنگترین پێناسی‬ ‫رۆش���نبیریش بریتیبوو لەوەی سارتەر‬ ‫کاتێک رۆشنبیر بەو کەسە دەناسێنێت‬ ‫کە “خۆی لەو ش���تانە هەڵدەقورتێنێت‬ ‫ک���ە کاری ئ���ەو نیی���ە”‪ ،‬ب���ۆ نموونە‬ ‫له‌سیاسەت‪ .‬الی فوکۆش باس له‌کۆتایی‬ ‫وەزیفەکانی “رۆش���نبیری گەردوونی”‌و‬ ‫س���ەرهەڵدانی چەمک���ی “رۆش���نبیری‬ ‫تایبەتمەن���د”ی دەکرێ���ت‪ ،‬وات���ە ئەو‬ ‫رۆشنبیرەی کە لەناو کایە جیاجیاکانی‬ ‫کۆمەڵ���گادا وەک���و "جەنگاوەرێک���ی‬ ‫لۆکالی” خەباتدەکات‌و لەگەڵ دەسەاڵتدا‬ ‫لەشەڕدایە‪ .‬دوانموونەش���مان بریتییە‬ ‫له‌بانگەش���ەکەی لیۆتارد ب���ۆ "مەرگی‬ ‫رۆشنبیر”و بەستنەوەشی بەو دڵەڕاوکێ‬ ‫ئەپس���تمۆلۆژییەوە کە پۆس���تمۆدێرنە‬ ‫بەرهەمیهێنا‪ .‬ئەم چەشنە بانگەشەیەش‬ ‫له‌کۆتاییەکان���ی س���ەدەی بیس���تەمدا‬ ‫بەرفراوانتر دەبێت‌و دەگات بە قۆناغێک‬ ‫کە باس له‌"کۆتایی ئایدیۆلۆژییەکان”‌و‬ ‫تەنانەت "کۆتایی مێژوو”ش دەکات‪.‬‬ ‫ب���ۆ یەکمینج���ار له‌مێ���ژوودا چەمکی‬ ‫رۆشنبیر وەکو کەس���ێکی بەرپرسیار‪،‬‬ ‫لەس���اتی پرۆس���ەی دادگاییکردن���ی‬ ‫"درایفوس”ـ���ەوە س���ەرهەڵدەدات‪.‬‬ ‫لەدوای هەڵوێس���تەکەی ئێمیل زۆالوە‬ ‫بەرامب���ەر بەم نادادپەروەرییە‪ ،‬مۆدێلی‬ ‫رۆش���نبیری هەڵوێستوەرگر لەدایکبوو؛‬ ‫ئ���ەو رۆش���نبیرەی کە ه���ەر خەریکی‬ ‫ش���تە فیک���ری‌و هون���ەری‌و ئەدەبییە‬ ‫نەمرەکان نییە‪ ،‬بەڵکو لەچرکەساتێکی‬ ‫مەترس���یداردا خ���ۆی بە بەرپرس���یار‬ ‫دەزانێ���ت بەرامب���ەر ب���ە رووداوە‬ ‫گرنگەکان���ی ناو کۆمەڵگا‪ .‬ئاش���کرایە‬ ‫کە پاش ئەزموونی هەڵوێستوەرگرتنی‬ ‫نووس���ەران‌و ئەکادیمییەکان���ی ئ���ەو‬ ‫سەردەمە بەرامبەر بە دادگاییکردنەکەی‬ ‫درایفوس‪ ،‬رۆش���نبیران بارگاویکران بە‬ ‫هەندێک خەس���ڵەت‌و وەزیفە کە مەرج‬ ‫نیی���ە هەم���وو رۆش���نبیرێک بیەوێت‬ ‫هەڵگریبێ���ت‪ .‬لەهەمانکات���دا هەندێک‬ ‫رۆش���نبیر خۆیان ب���ە هەندێک پێناس‬ ‫بارگاویکردووە کە م���ەرج نییە هەموو‬ ‫رۆش���نبیرێک هەڵگری بێت‪( ،‬له‌وێنەی‬ ‫بێالیەنیب���وون‪ ،‬رەخنەگ���ری ئایی���ن‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ا‪ ،‬پارێ���زەری هەقیق���ەت‪،‬‬ ‫تێکدەر‪ ،‬ت���ا دەگاتە داکۆکیکەر له‌بەها‬ ‫گەردوونی‌و مافە ئینس���انی‌و پرنسیپە‬ ‫دیموکراس���ییەکان‪ ،‬چونکی راس���تیی‬ ‫ئەوەیە ک���ە ئێمە چەندە رۆش���نبیری‬ ‫رەخنەییمان له‌مێژوودا هەیە‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫رۆش���نبیرمان هەی���ە ک���ە سیس���تەم‬ ‫دەپارێزێ���ت‌و هەندێ خەس���ڵەتی تری‬ ‫هەیە کە دوورن لەو پێناس���ە باوانەی‬ ‫کە بۆ رۆش���نبیری چ���ەپ‌و رەخنەیی‌و‬ ‫رۆشنگەر دەکرێت‪.‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی گش���تی رۆش���نبیرانی‬ ‫رەخنەگ���ر هەمیش���ە مەس���افەیەکی‬ ‫رەخنەیی لەنێوان خۆیان‌و دەس���ەاڵتدا‬ ‫دەهێڵن���ەوە‪ .‬وات���ە نایانەوێت ببن بە‬ ‫بەش���ێک له‌سیس���تەم یا وابەستەیبن‪.‬‬ ‫بەهەم���ان ش���ێوەش ئەوان دەش���ێت‬ ‫کەس���انێک بن ک���ە خۆی���ان له‌هەموو‬ ‫ئایدیۆلۆژیای���ەک دوورەپەرێزدەگ���رن‌و‬ ‫نایانەوێت هەڵگری "هۆش���مەندییەکی‬ ‫هەڵە” بن‪ .‬ئەوان لەکاتی سەرهەڵدانی‬ ‫مەترسیشدا بۆسەر کۆمەڵگاو ئازادی‌و‬ ‫ماف���ی ت���اک‌و گروپ���ەکان دەنگی���ان‬ ‫بەرزدەکەنەوەو لەناو رووبەری گشتیشدا‬ ‫بەشداردەبن له‌بەرگرییکردن له‌پرنسیپە‬ ‫دیموکراتییەکان‪ .‬هەندێکیش رایان وایە‬ ‫رۆشنبیر ئەو کەس���ەیە کە وازناهێنێت‬ ‫له‌بیرکردنەوە‌و قسەکردن‪ .‬بەمانایەکی‬ ‫تر شوناس���ی رۆش���نبیر راس���تەوخۆ‬ ‫وابەستەی ئەو رۆڵەیە کە خۆی بە خۆی‬ ‫داوە‪ ،‬کە ئەویش نوس���ین‌و قسەکردنە‬ ‫لەن���او رووب���ەری گش���تیدا‪ .‬بێگومان‬ ‫سەرهەڵدانی رۆش���نبیر تەنها پابەندی‬ ‫س���ەرهەڵدانی مۆدێلێک���ی نوێی ئیش‬ ‫نییە لەناو سیستەمی سەرمایەدارییدا‪،‬‬ ‫بەڵک���و وەک���و هابەرم���اس دەڵێ���ت‬ ‫دەرئەنجامی گۆڕان���ی بونیادیی خودی‬ ‫مەجالی گشتیش���ە‪ .‬واتە لەس���ەدەی‬ ‫ه���ەژدەوە ئایدیۆلۆژیا سیاس���ییەکان‬ ‫س���ەرهەڵدەدەن‌و رۆشنبیرانیش لەگەڵ‬ ‫شۆڕش���ی بۆرژوازیدا دەب���ن بە بیریار‌و‬ ‫قسەکەر‪.‬‬ ‫رۆش���نبیران خۆیان ب���ە "دیل”ی هیچ‬ ‫ئایدیۆلۆژیای���ەک نابین���ن‪ .‬ئەوان تەنها‬

‫ئەس���یری کارەکانی خۆیانن‌و بەرپرسی‬ ‫بیروبۆچوونەکانیان���ن‌و دەش���توانن‬ ‫پەش���یمانببنەوە‪.‬‬ ‫له‌هەندێکی���ان‬ ‫رۆشنبیربوون نە پیشەیەکی دیاریکراوی‬ ‫کۆمەاڵیەتییەو نە چینێکی کۆمەاڵیەتیشە‬ ‫ک���ە ش���وێنگەی تایبەت���ی له‌ئابووری‬ ‫نەتەوەییدا هەبێت‪ .‬بۆچوونێکی تریش‬ ‫دەڵێت رۆشنبیر تەنها خۆی دەتوانێت‬ ‫پێناس���ی خۆی ب���کات‪ .‬وات���ە هەموو‬ ‫پێناس���ێکی رۆش���نبیر خودپێناسیی‬ ‫رۆش���نبیرانە ب���ۆ ش���وێنگەو رۆڵ‌و‬ ‫بوونی خۆیان‪ .‬ئەم خودپێناس���ییەش‬ ‫له‌یەکێکەوە بۆ ئەویتر‌و له‌گروپێکەوە بۆ‬ ‫ئەویتر جیاوازە‌و هەندێجاریش ناتەبایە‪.‬‬ ‫ئ���ەم رۆڵ‌و س���ەرمایە رەم���زی‌و پایە‬ ‫مانەوییەش کە رۆشنبیر هەیەتی کەس‬ ‫بە دیاریی پێینەبەخشیوە‪ .‬کاتێک باس‬ ‫له‌ڕۆش���نبیر دەکرێت‪ ،‬باس له‌توێژێکی‬ ‫دیاریک���راوی کۆمەاڵیەت���ی دەکرێ���ت‬ ‫کە رۆڵ���ی گرنگ���ی له‌داهێنانی فیکر‌و‬ ‫ئەدەب‌و هونەر‌و دروستکردنی رووداودا‬ ‫هەی���ە‪ ،‬باس له‌گروپێک���ی کۆمەاڵیەتی‬ ‫دەکرێ���ت کە له‌جەوه���ەردا وەکو کارل‬ ‫مانهای���م دەڵێت‪ ،‬هیچ ش���وێنگەیەکی‬ ‫تایبەت���ی چینایەتیی���ان نییەو لەڕووی‬ ‫کۆمەاڵیەتیش���ەوە لەن���او رووب���ەری‬ ‫کۆمەڵگادا توێژێکی ناتۆکمەن‪ .‬مانهایم‬ ‫ب���ڕوای وایە کە رۆش���نبیران له‌ڕێگای‬ ‫داب���ڕان‌و دروس���تکردنی مەس���افەوە‬ ‫کاراکتەری خۆیان دەستنیش���اندەکەن‪.‬‬ ‫ئەو‪ ،‬رۆش���نبیران بە گروپێک دادەنێت‬ ‫کە لەڕووی فیکرییەوە له‌دڵەڕاوکێیەکی‬ ‫هەمیشەییدان‌و لەڕووی کۆمەاڵیەتیشەوە‬ ‫ناش���ێلگیرن‪ .‬هەرچ���ی پەیوەندی بە‬ ‫سیاسەتیشەوە هەیە‪ ،‬ئەوە رۆشنبیران‬ ‫کاندیدێکن کە پش���تیان پێنابەسترێت‌و‬ ‫مەترس���ی "الدان”‌و "خیانەت”ی���ان‬ ‫لێدەکرێت‪ .‬رۆش���نبیران وەک کەسانی‬ ‫رۆش���نگەر‌و مۆرالیس���ت دژەب���ەرەی‬ ‫کەسانی ئایدیۆلۆژیست‌و خاوەن بیروڕای‬ ‫پۆاڵیینی حیزبین‪.‬‬ ‫رۆش���نبیران له‌کۆمەڵگایەک���ەوە ب���ۆ‬ ‫کۆمەڵگایەکی ت���ر جیاواز وێنادەکرێن‌و‬ ‫دەنرخێندرێ���ن‪ ،‬ب���ۆ نموون���ە تاوەکو‬ ‫س���ااڵنی دوای جەنگ���ی جیهان���ی‬ ‫دووەم زاراوەی رۆش���نبیر له‌واڵتێک���ی‬ ‫وەک���و ئەڵمانی���ادا هەڵگری س���یفاتی‬ ‫نێگەتی���ڤ بوو‪ .‬کاتێک ب���ە یەکێکیان‬ ‫دەگ���وت "رۆش���نبیر” ئەوە ل���ه‌ڕۆڵ‌و‬ ‫بەهای کۆمەاڵیەتیی���ان کەمدەکردەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم بێبەهاکردنەی رۆش���نبیر پابەند‬ ‫ب���وو ب���ەو کولت���ووری دژبەفیک���رەی‬ ‫ک���ە نازیی���ەکان دایانهێنا‌و ئێس���تاش‬ ‫زۆرێک له‌سیاس���ەتمەدارانی دیکتاتۆر‌و‬ ‫نیمچەدیکتاتۆر الس���اییدەکەنەوە‪ .‬ئەم‬ ‫کولت���وورە فەزایەک���ی بەرهەمهێنا کە‬ ‫فیک���ر‌و بیرکردن���ەوەی هومانیس���تی‌و‬ ‫رۆشنگەریی ببێتە جێگای گاڵتەجاڕیی‬ ‫ئایدۆلۆژیا توندڕەوەکان‪.‬‬ ‫له‌سەردەمی بەعسدا چەندین رۆشنبیرمان‬ ‫هەب���وو ک���ە توان���ای بەرهەمهێنان���ی‬ ‫ئەکادیم���ی‌و زانس���تییانەیان له‌زانکۆ‌و‬ ‫دەزگاکانی تردا هەب���وو‪ ،‬بەاڵم ئەمانە‬ ‫لەوچرکەس���اتەوەی وەکو هێزگەلێکی‬ ‫ئەکادیمی بێدەنگیی هەڵدەبژێرن‪ ،‬دەبن‬ ‫بە بەشێک له‌دووبارەبەرهەمهێنانەوەی‬ ‫سیس���تەم‌و ناتوان���ن هی���چ رۆڵێک���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئەخالقی���ی بگێڕن‪ .‬ئەم‬ ‫فۆرمە له‌ڕۆش���نبیران لەناو کۆمەڵگای‬ ‫کوردیش���دا بەش���ێوەیەکی زۆر دی���ار‬ ‫ئامادەیە‪ .‬رۆش���نبیرانێک کە پاداشتی‬ ‫بێدەنگیی���ان بەرامب���ەر ب���ە س���تەم‌و‬ ‫ناعەدالەتی���ی کۆمەاڵیەت���ی بریتیی���ە‬ ‫له‌وەرگرتن���ی پلەوپای���ەی گەورە لەناو‬ ‫دەزگا رۆش���نبیرییەکانی سیس���تەمی‬ ‫حیزبۆکراتی کوردیدا‪ .‬بێگومان رۆشنبیری‬ ‫رەخنەیی نە ئەو کەس���ەیە کە درەنگ‬ ‫دێتەقس���ەو نە ئەو کەسەشە کە تەنها‬ ‫له‌کاتی رووداوەکاندا خۆیدەفرش���ێت‌و‬ ‫بازاڕی فیکریی بۆ خۆی دروستدەکات‪.‬‬ ‫رۆش���نبیران ئ���ازادن له‌بیروبۆچوون‌و‬ ‫هەڵوێس���ت‌و وێناکردن���ی فۆرم���ی‬ ‫رۆش���نبیربوونی خۆیان���دا‪ ،‬بەاڵم ئازاد‬ ‫نین له‌وەدا کە بێدەنگبوونی خۆیانمان‬ ‫وەک مەس���افەوەرگرتن له‌ڕووداوەکان‬ ‫پێبفرۆشنەوەو هەڵوێستوەرنەگرتنیش‬ ‫ب���ە دابڕان���ی فیک���ری نمایش���بکەن‪،‬‬ ‫چونکی گەر ئۆپۆزیس���یۆنی سیاسیی‬ ‫راستەقینە دەسەاڵتێکی دەزگایی بێت‬ ‫بۆ چاودێریکردنی سیاسەت‌و حکومەت‪،‬‬ ‫ئەوا رۆشنبیران دەسەاڵتێکی نادەزگایی‬ ‫تاکگەرای فیکرین ب���ۆ چاودێریکردنی‬ ‫رەخنەگرانەی کۆی دەسەاڵت‌و سیستەمی‬ ‫سیاسی‌و فیکری‌و بەهاکانی‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیرورا‬

‫ك ‌ێ له‌خه‌م ‌ی فه‌رمانبه‌ر‌ه كورده‌كانی كه‌ركوكدایه‌؟‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫ئه‌ندازیار جه‌مال محه‌مه‌د شكور‬

‫‪Innsbruck‬‬

‫زۆر رۆژان‪ ،‬غه‌ریبانه ماڵه بچکۆله‌که‌مان‬ ‫جێده‌هێڵ���م‪ .‬له‌باخچه‌ک���ه‌‌دا له‌س���ه‌رخۆ‬ ‫به‌فره‌که ده‌ش���ێلم‪ .‬پاش���ان له‌پرده‌که‬ ‫ده‌په‌ڕم���ه‌وه‪ .‬ده‌ڵێ���ی په‌ڕیومه‌ت���ه نێو‬ ‫خه‌ونێکه‌وه‪ .‬له‌ڕه‌نگی س���ه‌وزی ئاوه‌که‬ ‫ده‌نواڕم که له‌چیاکان���ه‌وه دێت‪ ،‬ره‌نگی‬ ‫س���یراوانی رۆژانی مناڵیم یاد ئه‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش چاوه‌ڕوانیه‌ک له‌جاده‌كه ده‌په‌ڕمه‌وه‪،‬‬ ‫خۆم ده‌خزێنمه نێو بازاڕه کۆنه‌که‌وه‪ .‬بیر‬ ‫له‌وه ده‌که‌مه‌وه که ئێره شوێنی من نییه‪.‬‬ ‫من له‌هه‌ر ک���وێ بم‪ ،‬خه‌ڵکی پێم ده‌ڵێن‬ ‫ک���ه‌ی ده‌گه‌ڕێیته‌وه‪ .‬ته‌نان���ه‌ت کاتێک‬ ‫له‌ماڵی خۆمانیش بووم‪ .‬من خۆم نازانم‬ ‫ئه‌و ش���وێنه کوێیه ک���ه له‌هه‌ر کوێیه‌ک‬ ‫بم ده‌بێ بۆی بگه‌ڕێمه‌وه‪ .‬بێ ش���وێنی‪،‬‬ ‫شوێنی منه یان سه‌رتاپا ئه‌م گه‌ردوونه‬ ‫شوێنی منه‪ ،‬له‌گه‌ڵ خۆما بیرئه‌که‌مه‌وه‪.‬‬ ‫س���ااڵنێکه له‌نێوان جێگربوون‌و جواڵندا‬ ‫جۆالنێم���ه‪ ،‬به جۆرێک شوناس���ێکی بێ‬ ‫ئۆق���ره‌م بۆ دروس���تبووه‪ ،‬ک���ه به‌ته‌نها‬ ‫بێ���ره‌دا ده‌ڕۆم‪ ،‬خ���ۆم وه‌ه���ا ده‌بین���م‬ ‫له‌چیرۆک���ی ب���ازاڕی عه‌ره‌بانی جیمس‬ ‫جویس���دام‪ .‬ناتوانم له‌به‌فری شاخه‌کان‬ ‫رانه‌مێن���م‪ .‬هه‌رچه‌ندێک هه‌وڵ بده‌م هه‌ر‬ ‫چ���اوم ده‌که‌وێته س���ه‌ر خاچێک‪ .‬ده‌بێ‬ ‫ش���ارێک له‌دونیادا هه‌بێت ته‌نها شوێنی‬ ‫مرۆڤ بێت‪ ،‬به‌اڵم که وه‌ها بیرئه‌که‌مه‌وه‬ ‫سۆلجنس���تینم بیرده‌که‌وێت���ه‌وه‪ .‬زه‌نگی‬ ‫کلێس���اکان‌و بانگی مزگه‌‌وته‌کان پێمان‬ ‫ده‌ڵێن به ته‌نیش���ت ئه‌م دونیا کاتیه‌وه‬ ‫دونیایه‌ک���ی هه‌تا هه‌تای���ی هه‌یه‪ .‬چۆن‬ ‫م���رۆڤ ده‌توانێ ببێته به‌ش���ێک له‌هه‌تا‬ ‫هه‌تای���ی‪ .‬ئه‌مه خواس���تێکی س���ه‌خته‪،‬‬ ‫به‌اڵم مرۆڤ نابێت ده‌ستبه‌رداری ببێت‪.‬‬ ‫بوونه به‌شێک له‌هه‌تا هه‌تایی بنه‌مایه‌كی‬ ‫ئه‌خالق���ی به که‌ڵک بۆ مرۆڤ دائه‌ڕێژێ‪.‬‬ ‫ئایا مرۆڤ چۆن به‌شێکه له‌هه‌تا هه‌تایی‪،‬‬ ‫ئه‌وه له‌سه‌ر باوه‌ڕی ئه‌و وه‌ستاوه‪ .‬دیاره‬ ‫مه‌رج نییه‪ ،‬مرۆڤ ئاینیایه به‌شێک بێت‬ ‫له‌هه‌تا هه‌تایی‪ .‬یه‌کێ���ک له‌قه‌یرانه‌کانی‬ ‫ئاین���داران ئه‌وه‌ی���ه که ئاین���دارن به‌بێ‬ ‫تێڕامان‪ .‬بۆیه ئاین ده‌بێت کردارێکی بێ‬ ‫ناوه‌رۆک‪.‬‬ ‫ئێره ناوچه‌یه‌که که مۆدێرنه به ئاسانی‬ ‫پێی نه‌گه‌یش���تووه‪ .‬گ���ه‌ر ناپۆلیۆن ئه‌و‬ ‫که‌سه‌بوو له‌هه‌موان زیاتر بیری مۆدێرنه‌ی‬ ‫گش���تی به ئه‌وروپادا باڵوکرده‌وه‪ ،‬ئه‌‌وا‬ ‫ئێره ئ���ه‌و جێگایه‌یه ک���ه ناپۆلیۆن تیا‬ ‫شکاوه‪ .‬ڤییه‌نا ئه‌و شاره‌یه که کۆنگره‌ی‬ ‫ڤییه‌نای تیا به‌س���ترا ب���ۆ به‌ربه‌ره‌کانی‬ ‫مۆدێرن���ه‌و دیموکراس���ی‌و نه‌ته‌وه‌گه‌ری‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ واڵتانی که‌نداوی فارس (عه‌ره‌بی)‬ ‫هه‌وڵیان ب���ۆ یه‌کبوونیان هاوش���ێوه‌ی‬ ‫هه‌مان هه‌وڵه‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م الوازی مۆدێرنه‌ی���ه لێره که ئه‌م‬ ‫واڵت���ه‌ی کردوه‌ته جێگایه‌كی پڕ له‌کینه‪.‬‬ ‫نه‌مس���ا ئه‌و واڵته‌یه که زۆر ترین خه‌ڵک‬ ‫ده‌نگ ب���ه پارت���ه ره‌گه‌زپه‌رس���ته‌كان‬ ‫ئ���ه‌دات‪ .‬گ���ه‌ر له‌واڵتانی ت���ری رۆژئاوا‬ ‫ی���ه‌ک پارتی ره‌گه‌‌ز په‌رس���ت هه‌یه لێره‬ ‫له‌یه‌کێ���ک زیاترن‌و له‌هه‌موو ش���وێنێکی‬ ‫ت���ر زیاتر ده‌نگ ده‌هێنن‪ .‬خه‌ڵكی ده‌ڵێن‬ ‫خه‌ت���ای چیا س���ه‌خته‌کانه ک���ه بوه‌ته‬ ‫رێگرێک له‌به‌رده‌م گه‌ش���ه‌دا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‬ ‫به‌هانه‌یه‌کی پوچه‪.‬‬ ‫ده‌مه‌وێ نه‌ڕۆمه سه‌ر به‌فره‌که‪ .‬من ئه‌و‬ ‫گه‌‌رمیانییه‌م که له‌هه‌موو ته‌مه‌نما ته‌نها‬ ‫به‌فرم له‌دوور‌ه‌وه به س���ه‌ر شاخه‌کانه‌وه‬ ‫بینیوه‪.‬‬ ‫ئه‌م ش���اره که پایته‌خت���ی حکومه‌تی‬ ‫فیدڕاڵی تیرۆڵه‪ ،‬ناوچه‌یه‌كه له‌ناوجه‌رگه‌ی‬ ‫چیاکانی ئه‌ل���پ‪ ،‬که له‌هه‌موو ئه‌وروپاوه‬ ‫رووی تێئه‌که‌ن بۆ خلیس���کانێی س���ه‌ر‬ ‫به‌فر‪ ،‬به‌اڵم که من به ئێره‌دا ئه‌ڕۆم‪ ،‬هیچ‬ ‫ره‌گێکم له‌مێژوودا نییه‪ .‬من سروشتێکی‬ ‫گیایی���م هه‌یه‪ ،‬ره‌گی ک���ورت‌و مانه‌وه‌ی‬ ‫کورت‌و رۆنه‌چوون به خاکدا‪ .‬دۆلۆز ئه‌م‬ ‫ش���ێوازه ناوئه‌نێت رایزۆم‪ ،‬که چاپته‌ری‬ ‫یه‌که‌می کتێبی هه‌زار بانه‪.‬‬ ‫ک���ه ده‌گه‌م���ه ناوه‌ندی ش���ار به‌الی‬ ‫س���ه‌قفی زێڕندا تێئه‌په‌ڕم‪ ،‬مێژووه‌که‌ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ س���ه‌ده‌ی پانزه‪ .‬ده‌ڵێن‬ ‫ئیمپراتۆری رۆمانی ماکس���یمیالن هێنده‬ ‫حه‌زی له‌م ش���اره‌بووه گۆڕێکی بۆخۆی‬ ‫تیا دروستکردووه‪ .‬شێوازێکی سه‌یره بۆ‬ ‫حه‌زلێکردن‪ .‬گۆڕێک بۆ خۆشه‌‌ویس���تی‬ ‫ک���ه ده‌که‌وێت���ه س���ه‌ر حه‌ز‌و ئ���اره‌زوو‬ ‫خۆشه‌ویس���تی مرۆڤ هه‌‌رزوو س���ه‌ری‬ ‫لێئه‌شێوێت‪ .‬پێویس���ته هه‌‌ندێک الکان‪،‬‬ ‫بڕێک ژیژاک بخوێنێته‌وه‪ ،‬به‌اڵم سه‌رقاڵی‬ ‫بوار نادات‪.‬‬ ‫به شه‌قامه‌‌که‌دا دائه‌خزێم‪ ،‬مه‌به‌‌ستمه‬

‫بچم���ه کتێبخانه‌ی زانک���ۆ‪ ،‬له‌وێ پاش‬ ‫کاتژمێرێ تر‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌ندریاسدا ده‌چین‬ ‫بۆ خواردنه‌وه‌ی قاوه‌یه‌ک‪ .‬ده‌رباره‌ی زۆر‬ ‫ش���ت ئه‌‌دوێین‪ .‬ئه‌و له‌کۆلێژی فه‌لسه‌فه‬ ‫خه‌ریک���ی ئه‌نجامدان���ی پ���رۆژه‌ی پاش‬ ‫دکتۆراکه‌یه‌تی له‌س���ه‌ر په‌نابه‌ران‪ .‬قسه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر فه‌یله‌سوفه پۆس���تمۆدرێنه‌کان‬ ‫ده‌که‌ی���ن‪ .‬بی���روڕا ده‌رباره‌ی رانس���ێر‪،‬‬ ‫نێگرێ‪ ،‬شانتاڵ‪ ،‬ئه‌گامبین وه ئه‌وانی تر‬ ‫ده‌گۆڕێنه‌وه‪ .‬ئه‌و داوه‌تیکردم بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌کالسی ماس���ته‌‌رنامه‌که‌یان ده‌رباره‌ی‬ ‫ئاش���تی وان���ه ده‌رب���اره‌ی رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت بده‌م���ه‌وه‪ .‬له‌ڕۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت ئاش���تی ته‌نها پرۆس���ه‌یه‪،‬‬ ‫هه‌رگیز واقیع نییه‪.‬‬ ‫چونه کتێبخانه بۆ خۆی ئه‌‌زموونێکی‬ ‫خۆشی به‌خشه‪ .‬به ئه‌سپایی به نێو ره‌فه‬ ‫پڕ له‌کتێبه‌کاندا ده‌ڕۆیت له‌ناونیشانه‌کان‬ ‫ده‌ڕوانی‪ .‬هه‌میش���ه کتێبێک ده‌بینیته‌وه‬ ‫ک���ه ئ���اره‌زوو ئه‌ک���ه‌ی بیخوێنیت���ه‌وه‪،‬‬ ‫یه‌كێك���ی تر هێنده پێی سه‌رس���امی که‬ ‫حه‌زده‌که‌ی خۆت نوس���ه‌ره‌که‌ی بوایه‌ی‪.‬‬ ‫کتێب هه‌میشه بانگهێشتت ئه‌کات‪ ،‬هه‌تا‬ ‫کاتی زیاتر له‌گه‌ڵدا به‌سه‌ربه‌ریت زانیاری‬ ‫زیاترت پێئه‌به‌خش���ێت‪ .‬پیاسه‌کردن به‬ ‫نێو کتێبخان���ه‌دا وه‌ك یاریک���ردن وایه‬ ‫له‌گه‌ڵ بی���ری مرۆڤ���دا‪ .‬چه‌ندێک ئازار‌و‬ ‫ش���ه‌ونخونی‌و بیرکردن���ه‌وه‌و هه‌وڵ���ی‬ ‫به‌رده‌وام درابێت بۆئه‌وه‌ی ئه‌م زانیاریانه‬ ‫لێره‌دا که‌ڵه‌که‌بن‪.‬‬

‫ئایا ئێره ده‌بێته‬ ‫ماڵی من‪ .‬وه‌ک چۆن‬ ‫به‌هه‌شت جێگایه‌كی‬ ‫ونه‪ .‬ماڵیش بۆ من‬ ‫جێگایه‌كی ونه‪ .‬ماڵی‬ ‫من‪ ،‬وه‌ك بیریاری‬ ‫مسوڵمانی گه‌وره‪،‬‬ ‫ئیبن تیمیه ده‌ڵێ‬ ‫له‌که‌لله‌سه‌رمایه‬ ‫شاره‌کان وه‌ك ئافره‌ت وان‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫ش���ێوازی خۆی هه‌ی���ه‪ ،‬وه‌ک چۆن هه‌ر‬ ‫ئافره‌تێک به ش���ێوازێکی تایبه‌تی خۆی‬ ‫دڵخۆش‌و دڵته‌نگ ده‌بێت‪ ،‬ش���اره‌کانیش‬ ‫وه‌هان‪ .‬وه‌ک چۆن پیاو هه‌رگیز ناتوانێ‬ ‫ب���ه ت���ه‌‌واوی به ئاف���ره‌ت ئاش���نابێت‬ ‫شاره‌کانیش به هه‌مان شێوه وه‌هان‪.‬‬ ‫له‌شوێنی جێهێشتنی جانتا‌و پاڵتۆکاندا‬ ‫ژن���ی به س���ه‌رپۆش به تیل���ه‌ی چاوی‬ ‫ده‌مپش���کنێ‪ .‬ره‌نگ���ه گومان���ی هه‌بێت‬ ‫له‌‌وه‌ی که منیش مسوڵمان بم‪ .‬رواڵه‌تی‬ ‫له‌ت���ورک ئه‌چێ���ت‪ ،‬ره‌نگ���ه کوردبێت‪.‬‬ ‫خه‌ریکه‌ ب���ه‌ده‌ردی هێمن���ی موکریانی‬ ‫په‌شیمانم ئه‌کاته‌وه‪.‬‬ ‫ئێ���ره گه‌رچی گ���ه‌وره نیی���ه‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مێژوویه‌ك���ی کۆنی هه‌یه‪ .‬ئ���ه‌م مێژووه‬ ‫له‌ن���او‌و ش���ێواز‌و خیتابی ئه‌م ش���اره‌دا‬ ‫ره‌نگ���ی داوه‌ت���ه‌وه‪ .‬یه‌کێ���ک ل���ه‌و‬ ‫مۆنیومێنته گرنگانه‌ی ئه‌م شاره یاریگای‬ ‫خلیساکانێی سه‌ر به‌فره‪ ،‬که له‌الیه‌ن ژنه‬ ‫ئارکیتێکچه‌ری عێراق���ی به‌ناوبانگ زها‬ ‫حه‌دیده‌وه ئه‌ندازه‌ی کێش���راوه‪ .‬شوێنی‬ ‫بازدانه‌که به گردێکی به‌رزه‌وه که به‌سه‌ر‬ ‫سه‌رتاپا ش���اردا ده‌ڕوانێ که یه‌که‌م جار‬ ‫له‌به‌یانیه‌ك���ی ته‌ماوی���دا چووم���ه ئه‌‌وێ‬ ‫وه‌هات هه‌س���تده‌کرد له‌نی���و ته‌متوماندا‬ ‫ده‌فڕیت‪.‬‬ ‫ئای���ا ئێ���ره ده‌بێته ماڵ���ی من‪ .‬وه‌ک‬ ‫چۆن به‌هه‌ش���ت جێگایه‌كی ونه‪ .‬ماڵیش‬ ‫بۆ م���ن جێگایه‌كی ونه‪ .‬ماڵی من‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بیریاری مس���وڵمانی گه‌وره‪ ،‬ئیبن تیمیه‬ ‫ده‌ڵ���ێ له‌که‌لله‌س���ه‌رمایه‪ .‬ئه‌م ش���اره‬ ‫له‌من���دا برینێک���ی تر دروس���ت ده‌کات‬ ‫وه‌ك چۆن رۆش���تنی من هێڵی باریک به‬ ‫روومه‌تی���ا ده‌هێنێ‪ ،‬به‌اڵم ئێره خۆش���ه‬ ‫ب���ۆ بیرکردنه‌وه‪ ،‬بۆ روانین‪ ،‬بۆ تێڕامان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌مانکاتدا ئامرازی ئازاری زۆره‪.‬‬ ‫من رق���م له‌زمانی ئه‌ڵمانیی���ه‪ .‬که‌لتوری‬ ‫ئه‌ڵمان���ی که‌لتورێکی نه‌خۆش���ه‪ .‬بۆیه‌‬ ‫قس���ه‌كردن به زمانی ئه‌‌ڵمانی هیچ نییه‬ ‫جگه له‌جۆرێک له‌نه‌خۆشی‪.‬‬

‫دوای پرۆس���ه‌ی ئازادی عێ���راق‪ ،‬ده‌بوو‬ ‫یه‌كێك له‌كاره‌ بنچینه‌ی���ی‌و گرنگه‌كانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی كوردی له‌ش���اری كه‌ركوك‪،‬‬ ‫دامه‌زراندنی فه‌رمانب���ه‌ری كورد بوایه‌‪،‬‬ ‫ی���ان النیك���ه‌م راژه‌ی فه‌رمانبه‌رانی بۆ‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌كان بگوازایه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌و پێیه‌ی‌‬ ‫سااڵنێكی دورو درێژ‪ ،‬كوردی كه‌ركوك له‌و‬ ‫مافه‌ س���اده‌یه‌ی‌ خۆیان بێبه‌شكرابوون‪.‬‬ ‫لێره‌دا باس���ی نه‌ته‌وه‌كانی ت���ر ناكه‌م‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وه‌ی له‌كه‌رك���وك ژیابێ‪ ،‬یان‬ ‫خه‌ڵكی كه‌ركوك بێ‪ ،‬ده‌زانێ ئه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫كورد بوو‪ ،‬كه‌ بڤه‌بوو دابمه‌زرێن‪ .‬له‌نێوان‬ ‫ئێمه‌و ئه‌واندا‪ ،‬جیاوازیی به‌رچاو هه‌بوو‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ سیاس���ییه‌كان ناویان‬ ‫ناوه‌ ته‌واف���وق‪ ،‬زوڵمێكی تره‌ له‌كوردی‬ ‫كه‌ركوك ده‌ك���رێ‪ ،‬چونك���ه‌ به‌درێژایی‬ ‫حوكمڕانی رژێمه‌ ی���ه‌ك له‌دوا یه‌كه‌كانی‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌هه‌وڵی تواندنه‌وه‌ی كورددا بوون‬ ‫له‌ناو بۆته‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌كی تردا‪ .‬بۆیه‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌ركه‌ گرنگه‌ زیاتر كه‌وته‌ ئه‌س���تۆی ئه‌و‬ ‫فه‌رمانگانه‌‪ ،‬كه‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانیان كورد‬ ‫بوون‪ .‬به‌دڵنیاییشه‌وه‌ ئاستی هۆشیاری‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌و لێهاتوویی ه���ه‌ر یه‌كێكیان‪،‬‬ ‫له‌وی دیك���ه‌ جیاوازبوو‪ .‬به‌ش���ێك له‌و‬ ‫فه‌رمانگه‌یان���ه‌ی‌ ك���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانیان‬ ‫غه‌یره‌ كورد بوون‪ ،‬دووباره‌ دامه‌زراندنی‬ ‫كورد یان گواس���تنه‌وه‌ی راژه‌یان یاساغ‬ ‫كردبوو‪ ،‬نمونه‌ش په‌روه‌رده‌ی كه‌ركوك‪،‬‬ ‫كۆمپانیای نه‌وت‌و پۆس���ته‌و گه‌یاندن…‬ ‫هتد بوو‪.‬‬ ‫له‌س���ااڵنی رابردوودا رێژه‌كان گرنگی‬ ‫پێنه‌ده‌درا‪ ،‬تاكو س���اڵی (‪ )2008‬له‌سه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری فه‌رمانگه‌كان ده‌وه‌س���تا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا ئ���ه‌و زوڵمه‌ س���ه‌رله‌نوێ‬ ‫دووب���اره‌ ده‌بێته‌وه‌‪ .‬ب���ۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌یه‌ك رێژه‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك زیاتر‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌و رێژه‌یه‌ وه‌كو خۆی ده‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنی رێژه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان‪ ،‬له‌دامه‌زراندندا ده‌بێ یه‌كسان‬ ‫بن‪.‬‬

‫لێ���ره‌دا مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌مافی‬ ‫فه‌رمانبه‌ری كوردو نه‌ته‌وه‌كانی دیكه‌دا‪،‬‬ ‫جیاوازییه‌ك���ی به‌رچ���او ده‌بینرێت‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه‌ له‌فه‌رمانگه‌یه‌كی كه‌ركوكدا‪ ،‬پێنج‬ ‫فه‌رمانبه‌ر به‌هۆی به‌ڵگه‌نامه‌ی ساخته‌وه‌‬ ‫ده‌رك���ران‌و درانه‌ دادگا‪ ،‬ك���ه‌ چواریان‬ ‫ك���ورد بوون‌و ئ���ه‌وی دیكه‌ی���ان غه‌یره‌‬ ‫كورد‪ ،‬كه‌چی‌ كێش���ه‌ی‌ غه‌یره‌ كورده‌كه‌‬ ‫چاره‌سه‌ركراو وه‌ك به‌رزه‌كی بانان بۆی‬ ‫ده‌رچ���وو‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێك���دا ئه‌وان وه‌ك‬

‫لێره‌وه‌ پێشنیار ده‌كه‌م‬ ‫نوسینگه‌یه‌ك بۆ‬ ‫به‌دواداچونی كێشه‌و‬ ‫موعاناتی فه‌رمانگه‌كانی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬به‌بێ‬ ‫جیاوازی بكرێته‌وه‌و‬ ‫مۆركی حیزبایه‌تی پێو‌ه‬ ‫نه‌بێت‬

‫كورد له‌ناوه‌ندو له‌كه‌رك���وك نوێنه‌ریان‬ ‫نییه‌‪ ،‬وه‌كو ئێمه‌ش سه‌نگ‌و قورساییان‬ ‫نییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش رۆڵی به‌رپرسه‌كانی ئه‌وان‬ ‫ده‌رده‌خ���ات‪ ،‬كه‌ س���ه‌رباری ئه‌وه‌ی‌ زۆر‬ ‫كه‌من‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وان���ه‌ی ئێمه‌دا به‌راورد‬ ‫ناكرێن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وان ب���ۆ میلله‌ته‌كه‌ی‬ ‫خۆیان‪ ،‬له‌ئێمه‌ یه‌كگرتووترو دڵسۆزتر‌و‬ ‫په‌رۆشترن‪ .‬ئه‌م كێشه‌یه‌ خۆم له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫ئاگاداریم‪ ،‬بۆیه‌ حه‌زمكرد وه‌ك نمونه‌یه‌ك‬ ‫له‌ك���ۆی‌ چه‌ندین نمونه‌ی‌ تر بیخه‌مه‌ڕوو‪.‬‬ ‫لێره‌دا نامه‌وێ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك به‌رگری‬ ‫له‌كه‌س���انی گه‌نده‌ڵ بكه‌م‌و پاكانه‌یان بۆ‬

‫بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم بۆ جیاوازی هه‌بێت له‌نێوان‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ری ك���وردو نه‌ته‌وه‌كانی تر‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌رده‌می پێشوودا‬ ‫هه‌بوو‪.‬‬ ‫به‌حوكم���ی ئ���ه‌وه‌ی‌ زیاتر ئ���اگاداری‬ ‫كه‌ركوك���م‪ ،‬بۆی���ه‌ نمون���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی ئێمه‌‌و ئه‌وان له‌ش���اری‬ ‫كه‌رك���وك ده‌هێنم���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ دڵنی���ام‬ ‫له‌شوێنه‌كانی تریش هه‌روایه‌‪.‬‬ ‫دی���اره‌ دوای پرۆس���ه‌‪ ،‬كێش���ه‌ی‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌كان ل���ه‌ڕووی بودج���ه‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و‪...‬هتد‪ ،‬زۆر له‌ئێس���تا زیاتر‬ ‫بوو‪ .‬ئه‌و سااڵنه‌ی رابردوو وه‌زعی ئه‌منی‬ ‫زۆر دژوار ب���وو‪ ،‬له‌تی���رۆرو ته‌قین���ه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو فه‌رمانب���ه‌ره‌ ك���ورده‌كان‬ ‫زۆرتری���ن قوربانیان���دا‪ ،‬ئه‌وانه‌ی تریش‬ ‫به‌ڕێكه‌وت ماون‪ .‬ئه‌وكاته‌ وه‌كو ئێس���تا‬ ‫رێگاكه‌ پان نه‌ب���وو‪ ،‬خه‌ڵكی ئینتیهازی‬ ‫بێنه‌ پێشه‌وه‌و سنگ ده‌رپه‌ڕێنن‪.‬‬ ‫نمونه‌یه‌كی تر له‌س���ه‌ر ئه‌وان‌و ئێمه‌‪،‬‬ ‫چه‌ن���د به‌ڕێوه‌به‌رێك ب���ێ ئه‌وه‌ی پرس‬ ‫به‌ئیداره‌ی كه‌ركوك بكرێ‪ ،‬له‌ناوه‌نده‌وه‌‬ ‫الدراون‌و ده‌ركراون‪ ،‬ئێس���تا هه‌ندێكیان‬ ‫ته‌نان���ه‌ت موچه‌ش���یان نیی���ه‌و ك���ه‌س‬ ‫ئاوڕیان لێناداته‌وه‌و كه‌س���یش به‌ده‌نگی‬ ‫كێشه‌كانیانه‌وه‌ ناچێت‪ .‬به‌شێكی دیكه‌یان‬ ‫به‌به‌رده‌وام���ی لێ���ره‌و ل���ه‌وێ دژایه‌تی‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬به‌ پاس���اوی جیاجیا كۆسپ‌و‬ ‫ته‌گه‌ره‌ی���ان بۆ دروس���ت ده‌كرێت‪ ،‬بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ الیه‌نێك خۆی بكات به‌ خاوه‌نیان‌و‬ ‫پش���تیوانییان لێ بك���ه‌ن‪ ،‬نامه‌وێ ناوی‬ ‫كه‌س بهێن���م‌و كێش���ه‌كانیان جیاوازن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌وان ده‌ناس���م كه‌ تا‬ ‫سه‌ر ئێسقان گه‌نده‌ڵه‌و به‌شێكیان پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كاریان بكه‌وێته‌ لێژی‌و ده‌ربكرێن‬ ‫بۆیان چاره‌س���ه‌ر كردوون‪ ،‬كه‌ براده‌رانی‬ ‫خۆشمان تاڕاده‌یه‌ك هاوكاریان كردوون‌و‬ ‫به‌شێكیان ده‌ركران‌و درانه‌ دادگا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ه���ه‌ر به‌هه‌وڵی به‌رپرس���ه‌كانی خۆیان‌و‬ ‫كۆشش���ی براده‌ران���ی خۆم���ان‪ ،‬بۆیان‬ ‫چاره‌س���ه‌ركراو دیزه‌ به‌ده‌رخۆنه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تاش به‌ش���ێكیان كراون به‌كوێخاو‬ ‫درێ���ژه‌ ب���ه‌ گه‌نده‌ڵیه‌كانی���ان ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌به‌رچ���اوی ئی���داره‌و ئه‌نجومه‌ن���ه‌وه‌‬ ‫له‌كاركردن به‌رده‌وامن‪.‬‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی دیك���ه‌‪ ،‬گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‬

‫فه‌رمانب���ه‌ره‌ ده‌رك���راوه‌ سیاس���یه‌كانی‬ ‫ك���ورده‌‪ ،‬ئه‌مانی���ش به‌هه‌مان ش���ێوه‌‬ ‫له‌ئیمتیازاته‌كان بێبه‌ش���ن‌و كه‌س نییه‌‬ ‫ب���ه‌ هانایان���ه‌وه‌ بچێ���ت‌و خه‌میان لێ‬ ‫بخ���وات‪ .‬چه‌ندجارێك به‌رچاوم كه‌وتووه‌‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌كان خه‌مه‌كانیان خستۆته‌ڕوو‪،‬‬ ‫ده‌نگی ناڕه‌زاییان به‌رزكردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌كخۆی بێ چاره‌س���ه‌ركردن ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی‌ یه‌ك هه‌نگاو بچێته‌ پێشه‌وه‌!‬ ‫له‌كاتێك���دا نوێن���ه‌رو كاربه‌ده‌س���تانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك���ی كه‌ركوك ك���ه‌ له‌په‌نجه‌ی‬ ‫یه‌ك ده‌ست تێپه‌ڕ نابێ‪ ،‬له‌وردو درشتی‬ ‫كاره‌كانی ئه‌م ش���اره‌ ئاگادارن‌و ئاماده‌ن‬ ‫خه‌ڵكی خۆیان ببینن‌و كێش���ه‌كانیان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪ ،‬له‌و پێناوه‌شدا لیژنه‌ی‬ ‫تایبه‌تیان پێكهێناوه‌‪ ،‬كه‌ الی خۆشمان‬ ‫به‌ پێچه‌وانه‌ك���ه‌ی كارده‌كرێت‌و یه‌كتری‬ ‫ناشیرین ده‌كرێ‪.‬‬ ‫زۆر گران���ه‌ ده‌ن���گ‌و كێش���ه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌م ش���اره‌و خه‌ڵكه‌ك���ه‌ی بگه‌یه‌نیت‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ری ب���ۆ بكه‌ی���ت‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری خۆمان له‌پێ���ش ده‌رگای‬ ‫به‌رپرسه‌كانمان ده‌وه‌ستێ‌و رێی پێناده‌ن‬ ‫بۆ ته‌نه���ا دیدارێك ب���ۆ به‌دواداچوونی‬ ‫كێش���ه‌ی‌ هاوواڵتی���ان بچن���ه‌ ژووره‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم الیه‌نه‌كانی تر ب���ێ دیاریكردنی‬ ‫هی���چ واده‌ی پێش���وه‌خت له‌گه‌ڵی���ان‬ ‫داده‌نیش���ن‌و گفتوگۆ ده‌كه‌ن‌و ده‌رگایان‬ ‫بۆ كراوه‌یه‌‪ .‬له‌ماوه‌ی رابردووشدا زۆرجار‬ ‫كێشه‌كانمان بۆ خس���توونه‌ته‌ڕوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاره‌سه‌ر كه‌م بووه‌و كارئاسانییه‌كانیش‬ ‫له‌ئاستی پێویس���تدا نه‌بوون‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫خۆشمان یه‌كده‌ست نه‌بووین‌و یه‌كترمان‬ ‫نه‌خوێندوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ پێشنیار ده‌كه‌م نوسینگه‌یه‌ك‬ ‫ب���ۆ به‌دواداچون���ی كێش���ه‌و موعاناتی‬ ‫فه‌رمانگه‌كانی كه‌ركوك‪ ،‬به‌بێ جیاوازی‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌و مۆركی حیزبایه‌ت���ی پێوه‌‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك���ی كه‌ركوك‬ ‫له‌جیاتی ئه‌وه‌ی رووبكه‌نه‌ بنكه‌‌و باره‌گا‬ ‫حیزبیه‌كان‪ ،‬رووبكه‌نه‌ ئه‌و سه‌نته‌ره‌‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ سه‌ردانی زۆر له‌فه‌مانگه‌كانم‬ ‫ك���رد‪ ،‬هه‌م���ان كێش���ه‌ له‌فه‌رمانگه‌كان‬ ‫دووباره‌ ده‌بێته‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ به‌پێویستمزانی‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی بیخه‌مه‌ به‌رچاوی‬ ‫دڵسۆزانی شاره‌كه‌م‪.‬‬

‫کوردستان‪ ،‬نیشتیمانی دڵڕەقی شاعیران‬ ‫بۆ دڵشکانی هاوڕێی شاعیر دالوەر قەرەداغی‬ ‫مەریوان هەڵەبجەیی‬

‫مێژووی کۆچکردنی شاعیران‌و نوسەرانی‬ ‫کورد‪ ،‬مێژوویەکی زۆر دوورودرێژو دێرینە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەرچاوترینی ئ���ەو مێژووە لەدوو‬ ‫س���ەدە لەمەوپێشەوە دەس���تپێدەکات‪.‬‬ ‫بەتایبەتیش لەنیوەی دووەمی س���ەدەی‬ ‫بیستەوە تا ئەمڕۆ رێژەی ئەو کۆچکردنە‬ ‫ب���ەردەوام لەزیادبوون���دا ب���ووە‪ .‬لێرەدا‬ ‫نامەوێ���ت ل���ەڕووی مێژوویی���ەوە باس‬ ‫لەکۆچکرنی شاعیران‌و نوسەرانی کوردو‬ ‫قۆناغەکان‌و هۆکارەکانی ئەو کۆچکردنە‬ ‫بکەم‪ ،‬بەڵکو تەنیا دەمەوێت ئاماژەیەکی‬ ‫کورت بدەم بەو دۆخەی ئەم بیست‌و یەک‬ ‫س���اڵەی کۆچکردنی نوس���ەران‌و ئەهلی‬ ‫قەڵەمی کوردستان بۆ تاراوگە‪ .‬لەدیارترین‬ ‫شاعیرو رۆشنگەرانی قۆناغەکانی پێشوو‬ ‫دەتوانین ئام���اژە بەکۆچکردنی مەوالنا‬ ‫خالیدی ش���ارەزووری‪ ،‬نالی‪ ،‬پیرەمێردو‬ ‫چەند کەس���ایەتییەکی تر بدەین‪ .‬خاڵی‬ ‫هاوبەشی کۆچکردنی زۆربەی ئەو شاعیرو‬ ‫نوس���ەرانە راس���تەوخۆو ناڕاس���تەوخۆ‬ ‫پەیوەندی بە دۆخی خراپی فەرمانڕەوایی‬ ‫ئەوکاتەو ئەو ژینگەیەی کە تیایدا ژیاون‬ ‫هەبووە‪ .‬ئەوەی دەمەوێ لێرەدا بەکورتی‬ ‫باس���ی بک���ەم‪ ،‬ش���ااڵوی کۆچکردن���ی‬ ‫شاعیران‌و نوسەران‌و ئەهلی قەڵەمە لەم‬ ‫بیس���ت‌و یەک س���اڵەی پاش راپەڕیندا‪.‬‬ ‫لەڕۆژگارێکدا شۆڕشگێڕەکان بانگەشەی‬ ‫ئایندەیەکی گەش���اوەو پرش���نگداریان‬ ‫دەک���ردو خەونی گەورەیان هەبوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی لەواقیعداو لەماوەی ئەو بیس���ت‌و‬ ‫ی���ەک س���اڵەدا دیم���ان‪ ،‬دۆزەخێک بوو‬ ‫کە تەنیا برس���ێتی‌و شەڕو دوژمنایەتی‌و‬ ‫کینەی بەرهەمهێنا‪ .‬دۆخێک دروس���تبوو‬ ‫ک���ە ژمارەیەک���ی زۆر لەتاکەکان���ی ئەم‬ ‫کۆمەڵگەیە دەس���تبەرداری هەمووشتێک‬ ‫دەبوون بۆئەوەی بەهەر جۆرێک بووە ئەم‬ ‫واڵتە بەجێبهێڵن‪ .‬ئەو کۆچەی لەدەیەی‬ ‫شەس���ت‌و دەی���ەی حەفتای س���ەدەی‬ ‫پێش���ووەوە دەس���تیپێکردبوو دواتریش‬ ‫بەهۆی هەڵگیرس���انی ش���ەڕی هەش���ت‬

‫ساڵەی نێوان‌عێراق‪ -‬ئێران‌و کیمیاباران‌و‬ ‫ئەنفالکردن���ی ک���وردەوە زیات���ر پەرەی‬ ‫س���ەندو هەر بەوهۆیەش���ەوە بەردەوام‬ ‫رێژەی کۆچکردنی ش���اعیران‌و نوسەران‬ ‫لەزیادبووندابووە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ راپەڕینی‬ ‫ساڵی ‪١٩٩١‬داو نەمانی دەسەاڵتی بەعس‬ ‫لەکوردس���تاندا‪ ،‬هیوایەکی زۆر گەڕایەوە‬ ‫ب���ۆ خەڵ���ک‪ ،‬هیوایەک ب���ەوەی لەگەڵ‬ ‫نەمانی بەعس‌و نەمانی سانسۆردا هەموو‬ ‫بەها مرۆییەکان بگەڕێتەوە بۆ نوسەران‌و‬ ‫روناکبیران‌و بەچاوی رێزەوە س���ەیریان‬ ‫بکرێ���ت‪ ،‬بەاڵم پێچەوانەی ئەوەمان دی‌و‬ ‫لەگەڵ دروس���تبوونی ش���ەڕی ناوخۆدا‬ ‫بەش���کردنی ژمارەیەک���ی زۆر لەئەهلی‬ ‫قەڵەم بەسەر هەردوو حیزبی شەڕکەردا‪،‬‬ ‫هەم���وو خەون���ە جوانەکان���ی لەگۆڕناو‬ ‫جارێکیت���ر ش���ەپۆلی کۆچکردنی ئەهلی‬ ‫قەڵەم بەش���ێوەیەکی زۆر زیاد دەستی‬ ‫پێک���ردەوە کە رێژەک���ەی زۆر زیاتربوو‬ ‫لەوەی حەفتاکان‌و هەش���تاکان هەبووە‪.‬‬ ‫ئەمجارەیان جی���اواز لەهەموو جارەکانی‬ ‫تر‪ ،‬هەڵهاتن بوو لەدەس���ەاڵتی کوردی‪.‬‬ ‫هەریەک لەبەختیار عەلی‪ ،‬مەریوان وریا‬ ‫قانع‪ ،‬دالوەر قەرەداغی‪ ،‬هیواقادر‪ ،‬گۆران‬ ‫باباعەلی‪ ،‬کاروان کاکەسور‪ ،‬فاروق هۆمەر‪،‬‬ ‫ئارام کاکەی فالح‪ ،‬رێبوار حەمەڕەحیم‪،‬‬ ‫یوس���ف عزەین‪ ...‬دەیان کەسی تر کە‬ ‫لەبوارەکان���ی رۆژنامەنوس���ی‌و میدیادا‬ ‫کاریان دەکرد‪ ،‬کوردستانیان بەجێهێشت‌و‬ ‫رووی���ان لەخۆرئاوا کرد‪ .‬لەدوای س���اڵی‬ ‫‪٢٠٠٣‬وەو لەگ���ەڵ روخان���ی دەس���ەاڵتی‬ ‫بەعس لەعێراقداو نەمانی مەترسی لەسەر‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تان‌و بەرقەراربوونی‬ ‫ئاسایشی زیاتر لەکوردستانداو وەرگرتنی‬ ‫بوجەیەک���ی زۆر لەحکومەت���ی ئێ���راق‪.‬‬ ‫هەروەه���ا بانگەش���ەیەکی زۆر لەالیەن‬ ‫دەس���ەاڵتی سیاسی کوردس���تانەوە بۆ‬ ‫بانگێش���تکردنەوەی نوخب���ەی ک���ورد‬ ‫لەدەرەوەی کوردس���تان بۆ هاتنەوەیان‬ ‫بۆ ناو کوردستان‪ ،‬جارێکی تر هیوایەکی‬

‫ئێرە واڵتی بێڕێزیکردنی‬ ‫ئەهلی قەڵەمە‬ ‫بەدەستی ئەهلی‬ ‫قەڵەم‪ .‬لێرە ئەوە‬ ‫نوسەرە بەرپرسەکانن‬ ‫زیاتر دڵی شاعیرو‬ ‫نوسەران دەشکێنن‪.‬‬ ‫زۆرجار دڵڕەقی‬ ‫ژمارەیەک لەئەوان‬ ‫چەندان بەرابەر زیاترە‬ ‫لەدڵڕەقی سیاسییەکان‬ ‫تر گەڕایەوە بۆهێنان���ەوەی نوخبەکانی‬ ‫دەرەوەی واڵت‌و خزمەتکردنیان بۆئەوەی‬ ‫ئەوانی���ش بتوان���ن لەڕێگای پس���پۆڕی‬ ‫خۆیانەوە خزم���ەت بەواڵتەکەیان بکەن‪.‬‬ ‫بەهەمانش���ێوە ئەوانەشی کە لەناوەوەی‬ ‫کوردس���تانن بایەخیان پێبدرێت‌و فەزای‬ ‫کارکردنیان بۆ بڕەخسێت‪ ،‬بەاڵم زۆر زوو‬ ‫دەرکەوت ئەو بانگەش���انە هیچ نەبوون‬ ‫جگ���ە لەدرۆیەکی گ���ەورە‪ ،‬چونکە نەک‬ ‫هەرنەیانتوانی‌و نەیانویس���ت نوسەران‌و‬ ‫ئەهل���ی قەڵەمی دەرەوەی کوردس���تان‬ ‫بهێننەوە بۆن���اوەوە‪ ،‬بەڵکو ژمارەیەکی‬ ‫یەکجار زۆریشیان ئاوارەی واڵتانی رۆژئاوا‬ ‫کردو ئەوانەش���ی ماونەتەوەو نەیانتوانی‬ ‫ک���ۆچ بک���ەن‪ ،‬زۆربەیان بەدڵش���کاوی‬ ‫ماونەت���ەوە‪ .‬دالوەر قەرەداغی‌و جەمال‬ ‫غەمب���ارو عەت���ا محەم���ەدو یوس���ف‬ ‫عزەدین‌و رێب���وار حەمەڕەحیم‌و چەندین‬ ‫قەڵەمی باش���تر لەو دۆخەداو لەسااڵنی‬ ‫پاش ش���ەڕی ناوخ���ۆدا کوردس���تانیان‬

‫بەجێهێش���ت‪ .‬لەماوەی ئەو سااڵنەش���دا‬ ‫هەرکاتێک نوس���ەرێک بەوپەڕی تەوازع‌و‬ ‫لەخۆبردویی���ەوە گەڕابێت���ەوە بۆئەوەی‬ ‫خزمەتی واڵتەکەی بکات‪ ،‬پەراوێز خراوەو‬ ‫هی���چ رێزێکی لێ نەگیراوە‪ .‬بەش���ێوازی‬ ‫جۆراوج���ۆرو بەش���ێوەی ناڕاس���تەوخۆ‬ ‫ئازاریانداوەو دڵیان شکاندووە‪ .‬هۆکاری‬ ‫ئەم نوسینەم‪ ،‬دڵشکانی هاوڕێی شاعیرو‬ ‫وەرگێ���ڕ کاک دالوەر قەرەداغی‪-‬ی���ە‪.‬‬ ‫ئەم شاعیرە هەس���ت ناسک‌و ئازیزە کە‬ ‫رۆڵێکی گرنگ‌و بەرچاوی لەشیعری پاش‬ ‫راپەڕینەوە تائەمڕۆ هەبوەو هەیە‪ ،‬ماوەی‬ ‫ساڵێک زیاتر دەبوو کە لەواڵتی سویدەوە‬ ‫گەڕابوی���ەوە ب���ۆ کوردس���تان بۆئەوەی‬ ‫بۆهەمیشە لێرە بمێنێتەوەو لەبواری خۆیدا‬ ‫خزمەت بکات‪ ،‬بەاڵم زۆر بەداخەوە نەک‬ ‫هەر کاربەدەستانی سیاسی‌و ئیداری واڵت‬ ‫هیچ بایەخێکیان بەو ش���اعیرو وەرگێڕە‬ ‫باش���ە نەدا‪ ،‬بەڵکو نوس���ەران‌و ئەهلی‬ ‫قەڵەم (ئەوانەی ک���ە دەزگاو ناوەندن‌و‬ ‫رێکخراوەکانی���ان لەبەردەس���تدایە) زۆر‬ ‫زیاتر خەمساردو دڵڕەقبوون لەبەرامبەر‬ ‫ئەو ش���اعیرەداو زۆربەڕونی پەراوێزیان‬ ‫خست‪ .‬ئەو ش���اعیرو وەرگێڕەی ئەتوانم‬ ‫بڵێم لەزۆربەی ئەوانەی کە دەزگاکانیان‬ ‫بەدەس���تەوەیەو ی���اری بەپارەدەک���ەن‬ ‫رۆش���نبیرترو بەتواناترە‪ .‬بەڵگەش���م بۆ‬ ‫ئەو قسەیە شیعرە جوانەکانی‌و بەرهەمە‬ ‫وەرگێڕدراوەکانیه‌ت���ی‪ .‬زیاتر لەس���اڵێک‬ ‫مانەوە لەواڵتێکدا کە س���ااڵنە ملیۆنەها‬ ‫دین���ار بەن���اوی رۆش���نبیرییەوە خەرج‬ ‫دەکرێ���ت‌و لەهی���چ دەزگایەکیدا جێگات‬ ‫نەبێتەوەو نەتوانیت کارێک لەپەراوێزیشدا‬ ‫پەیدابکەیت‪ .‬زۆرس���ەیرە! ئەم نمونەیەو‬ ‫چەندی���ن نمون���ەی ت���ر لەم���اوەی ئەم‬ ‫چەند س���اڵەدا ئ���ەوە نیش���اندەدات کە‬ ‫تەنیا ماس���تاوچی‌و قەزەمەکان جێگایان‬ ‫دەبێت���ەوەو لەهەم���وو زەمەنێک‌و لەهەر‬ ‫س���ەردەمەو لەگەڵ هەموو دەوڵەتەکاندا‬ ‫تێکەڵ دەبن‌و خۆی���ان دەگونجێنن‪ .‬نا‪..‬‬ ‫شاعیرە بێدەنگە ئازیزەکەمان‪ ..‬تۆ لەناو‬ ‫ئەمان���ەدا جێگات نابێت���ەوە‪ ،‬نە زمانی‬ ‫ئەوان دەزانی‪ ،‬ن���ە ئەتوانی وەک ئەوان‬ ‫بیت‌و وەک ئەوان بیربکەیتەوە‪... .‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەندروستی‬

‫زیاتر له‌حه‌وت هه‌زار توشبوو ‌ی شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫سه‌ردانی‌ نه‌خۆشخان ‌ه ‌ی (هیوا)یان كردووه‌‬ ‫ ئا‪ :‬كورده‌ عه‌بدولكه‌ریم‬

‫ی‬ ‫ی ئاماری‌ فه‌رمانگ ‌هی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬رێژه‌ی‌ ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫له‌(‪ )2006‬تاكو كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جۆره‌كانی‌ نه‌خۆش ‌‬ ‫رابردو به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫شێرپه‌نجه‌و‌ه سه‌ردانی‌ نه‌خۆشخان ‌ه ‌‬ ‫(هیوا)یان كردووه‌‪ ،‬گه‌یشتۆته‌ زیاتر‬ ‫له‌حه‌وت هه‌زار نه‌خۆش‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمانگ ‌ه ‌‬ ‫ی ئامار ‌‬ ‫ی به‌ش��� ‌‬ ‫به‌رپرس ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬یاس���ین‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه جگ ‌ه‬ ‫ش���ه‌هاب به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی س���لیمانی‌‌و‬ ‫ی پارێزگا ‌‬ ‫له‌دانیش���توان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌توش���بووان ‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌ری‌‪ ،‬هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ێرپه‌نج ‌ه له‌ناوه‌ڕاست ‌‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���خان ‌ه ‌‬ ‫عێراقی���ش س���ه‌ردان ‌‬ ‫ناوبراویان كردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌شكرد ك ‌ه له‌ساڵ ‌‬ ‫یاسین ئاماژ‌ه ‌‬ ‫راب���ردودا (‪ )201‬ك���ه‌س گیانی���ان‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‌و ئاشكراشیكرد كه‌ رێژ‌ه ‌‬ ‫مردن له‌و ژماره‌ی ‌ه زۆر زیاتره‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫خه‌ڵكانێك ه���ه‌ن له‌ماڵ���ه‌و‌ه گیانیان‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ستده‌ده‌ن‌و ئه‌مه‌ش له‌نه‌خۆشخان ‌ه ‌‬ ‫هیوا تۆمار ناكرێن‪ ،‬یاس���ین ش���ه‌هاب‬ ‫ی ئاماره‌كان‪،‬‬ ‫ی كرده‌و‌ه ك ‌ه به‌پێ ‌‬ ‫جه‌خت ‌‬ ‫ی ش���ێرپه‌نج ‌ه س���اڵ به‌ساڵ‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‪.‬‬ ‫ی ش���ێرپه‌نج ‌ه‬ ‫ی ئاماژه‌ی ‌ه نه‌خۆش��� ‌‬ ‫جێ ‌‬ ‫ی جیهانیی���ه‌‌و‬ ‫ی ب���او ‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ك ‌‬ ‫ی لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫له‌زیادبووندای���ه‌‪ ،‬به‌پێ��� ‌‬ ‫زانس���تییه‌كانیش چه‌ن���د هۆكارێ���ك‬

‫ی‬ ‫ی جگه‌ره‌كێش���ان‪ ،‬هه‌روه‌ها پیس���بوون ‌‬ ‫ی قوتو‌و گۆش���ت ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كه‌‪ ،‬ئاماده‌كراو‌و خۆراك ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ دروس���تبوون ‌‬ ‫ی سورو خواردنه‌و‌ه گازیی‌و كحولیه‌كان‌و ژینگ��� ‌ه وه‌ك (ئاووه���ه‌واو ته‌پوتۆزو‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫له‌وان���ه‌‪ :‬خ���ۆراك‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬

‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی ئوتومبی���ل) هۆكارێك ‌‬ ‫دوكه‌ڵ��� ‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌‪ 90‬بۆ ‪‌ %95‬ی هۆكاری‌ به‌رزبوونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫پاڵه‌ په‌ستۆ ‌ی خوێن (زه‌خت) نه‌زانراوه‌‬ ‫ گرێی رژێنی سه‌ر گورچیله‌کان‪.‬‬‫ نه‌خۆشی زگماکی دڵ‪.‬‬‫ هه‌ندێ����ك جۆر ده‌رمان‪ ،‬حه‌بی دژی‬‫سکپڕبوون‌و‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ ده‌رمانه‌ وزه‌به‌خش����ه‌ نایاساییه‌کان‬‫وه‌ک کۆکایین‌و‪...‬هتد‪.‬‬

‫پاڵه‌په‌ستۆی خوێن بریتییه‌‬ ‫له‌په‌ستانێك كه‌ ده‌خرێته‌ سه‌ر‬ ‫بۆرییه‌کانی خوێن له‌الیه‌ن خوێنه‌وه‌و‬ ‫ده‌توانرێت پاڵه‌په‌ستۆی خوێن‬ ‫بپێورێت به‌ پێوانی بڕی ئه‌و‬ ‫خوێنه‌ی که‌ دڵ پاڵیده‌دات له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و به‌رگرییه‌ی له‌ناو خوێنبه‌ره‌کانی‬ ‫"لوله‌کانی" خوێن هه‌یه‌ له‌دژی‬ ‫هاتوچۆی خوێن‪.‬‬ ‫کاتێ����ك لوله‌کان����ی خوێن ته‌س����ک‬ ‫ده‌بن����ه‌وه‌‪ ،‬خوێن باش هاتوچۆ ناکات‬ ‫له‌ناو لوله‌کانی خوێن‪ ،‬بۆیه‌ به‌رگریی‬ ‫له‌دژی هاتوچۆی خوێن زیاد ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌و هۆیه‌ش����ه‌وه‌ دڵ هه‌ڵده‌س����تێت‬ ‫ب����ه‌ زیاتر پاڵدانی خوێ����ن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫خوێن بگات ب����ه‌ ئه‌ندامه‌کانی له‌ش‪،‬‬ ‫له‌و کاته‌ش����دا پاڵه‌په‌س����تۆی خوێن‬ ‫به‌رزده‌بێته‌وه‪.‬‬ ‫پاڵه‌په‌س����تۆی ئاسایی خوێن بریتییه‌‬ ‫ل����ه‌‪ 120/80‬مل����م جی����وه‌‪ ،‬هه‌رچ����ی‬ ‫پاڵه‌په‌ستۆی به‌رزی خوێنه‌ ‌ بریتییه‌‬ ‫له‌پاڵه‌په‌س����تۆیه‌کی ‪ 140/90‬ی����ان‬ ‫به‌رزتر‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها پزیشك ده‌توانێت‬ ‫پێت بڵێت که‌ تۆ پاڵه‌په‌ستۆی خوێنت‬ ‫به‌رزه‌‪.‬‬ ‫نیشانه‌کانی به‌رزیی‬ ‫پاڵه‌په‌ستۆی خوێن‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ پاڵه‌په‌ستۆی‬ ‫خوێنیان به‌رزه‌ "زه‌ختیان هه‌یه‌"‪ ،‬هیچ‬ ‫نیشانه‌یه‌کی ئه‌وتۆیان نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫پێوانه‌که‌ی����ان زۆر به‌رزیش ببێته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش����دا ژماره‌یه‌کی که‌م له‌و‬ ‫که‌سانه‌ی که‌ پاڵه‌په‌ستۆی خوێنیان‬ ‫ب����ه‌رزه‌ له‌قۆناغ����ه‌ س����ه‌ره‌تاییه‌کانی‬ ‫به‌رزی پاڵه‌په‌س����تۆی خوێن له‌وانه‌یه‌‬ ‫هه‌ست به‌ (ژانه‌س����ه‌ر‪ ،‬سه‌رسوڕان‪،‬‬ ‫له‌هۆشچوون‪ ،‬خوێن به‌ربوون له‌لووت)‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م نیش����انانه‌ رووناده‌ن‬ ‫تاک����و پێوانه‌ی پاڵه‌په‌س����تۆی خوێن‬ ‫زۆر زۆر ب����ه‌رز نه‌بێته‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ به‌باش‬ ‫ده‌زانرێت دوای ته‌مه‌نی ‪ 18‬س����اڵیی‪،‬‬ ‫هه‌ردوو س����اڵ جارێك پا‌ڵه‌په‌ستۆی‬ ‫خوێن بپێورێت بۆ ئ����ه‌وه‌ی ئاگاداری‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ی پاڵه‌په‌س����تۆی خوێن‬ ‫بین‪.‬‬ ‫هۆکاره‌کانی به‌رزبوونه‌وه‌ی‬ ‫پاڵه‌په‌ستۆی خوێن‬ ‫له‌س����ه‌دا ‪ 90‬ب����ۆ ‪95‬ی ه����ۆکاری‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ی پاڵه‌په‌س����تۆی خوێن‬ ‫له‌که‌سانی پێگه‌یشتوو نا‌دیاره‌ "که‌س‬ ‫نازانێت!"‪ ،‬به‌م جۆره‌ به‌رزبوونه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌وترێ����ت "به‌رزی����ی پاڵه‌په‌س����تۆی‬ ‫س����ه‌ره‌تایی یا یه‌که‌می"‪ .‬ئه‌م جۆره‌‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ی����ه‌ له‌وانه‌ی����ه‌ رووبدات‬ ‫له‌ماوه‌ی چه‌ندین ساڵدا‪.‬‬ ‫له‌و سه‌دا ‪ 5‬بۆ ‪10‬یه‌ی که‌ ماوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هۆکارێکی دیاریکراوی����ان هه‌یه‌‪ .‬به‌م‬ ‫جۆره‌ی به‌رزبوونه‌وه‌ی پاڵه‌په‌س����تۆی‬ ‫خوێن ده‌وترێت "به‌رزی پاڵه‌په‌ستۆی‬ ‫دووه‌می"‪ .‬ئه‌م جۆره‌ به‌رزبونه‌وه‌یه‌ش‌‬ ‫له‌ناکاو رووده‌دات‌و زۆر به‌رزده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌گشتی هۆکاره‌کان بریتین له‌؛‬ ‫‪ -‬کێشه‌ی گورچیله‌کان‪.‬‬

‫هۆکاره‌ مه‌ترسیداره‌کانی‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ی پاڵه‌په‌ستۆی خوێن‬ ‫ ته‌مه‌ن‌و به‌س����ااڵچوون؛ مه‌ترس����ی‬‫به‌رزبوونه‌وه‌ی پاڵه‌په‌س����تۆی خوێن‬ ‫زی����اد ده‌بێ����ت له‌گ����ه‌ڵ زیادبوون����ی‬ ‫ته‌مه‌ن‪.‬‬ ‫ نه‌ت����ه‌وه‌‌و نه‌ژاد؛ ره‌ش پێس����ته‌کان‬‫زیاتر له‌مه‌ترسیدان‪.‬‬ ‫ مێژووی خێزانی؛ یه‌کێک له‌ئه‌ندامانی‬‫خێزان پاڵه‌په‌ستۆی خوێنی به‌رزبێت‪،‬‬ ‫ئه‌وانیتریش له‌مه‌ترسیدان‪.‬‬ ‫ قه‌ڵه‌ویی‪.‬‬‫ ناچاالکی‌و که‌میی جووڵه‌‪.‬‬‫ جگه‌ره‌کێشان‪.‬‬‫ زۆر خواردنی سوێریی‌و خوێ‪.‬‬‫ زۆر خواردنه‌وه‌ی کحول‪.‬‬‫ فشاری ده‌روونی‪.‬‬‫ نه‌خۆش����ی درێژخایه‌ن؛ ش����ه‌کره‌‪،‬‬‫نه‌خۆشی گورچیله‌‪.‬‬ ‫ به‌رزی کۆلیستڕۆڵ‪.‬‬‫هه‌رچه‌نده‌ که‌سانی پێگه‌یشتوو زیاتر‬ ‫تووش����ی به‌رزی پاڵه‌په‌ستۆی خوێن‬ ‫ده‌ب����ن‪ ،‬به‌اڵم ده‌کرێ����ت له‌مندااڵنیش‬ ‫به‌دی بکرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌و مندااڵنه‌ی‬ ‫کێشه‌ی گورچیله‌و دڵیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری به‌رزی پاڵه‌په‌ستۆی خوێن‬ ‫بریتییه‌ له‌ده‌رمان‪ ،‬به‌اڵم پارێزیش زۆر‬ ‫گرنگه‌ بۆ کۆنتڕۆڵکردنی پاڵه‌په‌ستۆی‬ ‫خوێن‪.‬‬ ‫پارێ����ز‌و گۆڕانکاری����ی له‌ژیان����ی‬ ‫رۆژان����ه‌‪ ،‬یارمه‌ت����ی کۆنتڕۆڵکردن����ی‬ ‫پاڵه‌په‌س����تۆی خوێ����ن ده‌دات‌و رێگا‬ ‫ده‌گرێ����ت له‌به‌رزبوون����ه‌وه‌ی‪ ،‬پارێز‌و‬ ‫گۆڕانکاریه‌کان به‌گشتی بریتین له‌؛‬ ‫ خواردن����ی خۆراک����ی ته‌ندروس����ت؛‬‫که‌مکردنه‌وه‌ی چ����ه‌وری‪ ،‬زیادکردنی‬ ‫سه‌وزه‌‌و میوه‌‌و دانه‌وێڵه‌ی ته‌واو‪.‬‬ ‫ که‌مکردنه‌وه‌ی خوێ له‌خواردن‪.‬‬‫ راگرتن����ی کێ����ش له‌ئاس����تێکی‬‫ته‌ندروستدا‪ ،‬کێشی زیاد دابه‌زێنه‪.‬‬ ‫ زیادکردنی چاالکی‌و جووڵه‌کردن‪.‬‬‫ وازهێنان له‌جگه‌ره‌کێشان‪.‬‬‫‪ -‬که‌مکردنه‌وه‌ی خواردنه‌وه‌ی کحول‪.‬‬

‫شوتی رێگه‌ له‌دروستبوونی‬ ‫به‌ردی گورچیل ‌ه ده‌گرێت‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی نویێ زانایان‬ ‫ده‌ریخستوه‌ كه‌ میوه‌ی شوتی رێگه‌‬ ‫له‌دروستبوونی به‌ردی گورچیله‌‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ش���وتی س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ده‌وڵه‌مه‌ند‌ه‬ ‫له‌ڤیتامی���ن ‪C‬و م���ادده‌ كانزاییه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌و ڤیتامینه‌كانی دیكه‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫شوتی‌ ‪%90‬ی‌ ئاوه‌و ‪%10‬ی‌ شه‌كره‌‪.‬‬ ‫یه‌ك ك���وپ ئاوی ش���وتی له‌‪%3.24‬‬ ‫ڤیتامی���ن ‪ C‬پیكهات���ووه‌‌و ج���ۆره‌‬ ‫مادده‌یه‌ك���ی تێدایه‌ ك���ه‌ ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی توش���بوون به‌ هه‌موو‬ ‫ج���ۆره‌ ش���ێرپه‌نجه‌كان ب���ه‌ تایبه‌ت‬ ‫“پرۆستات‪ ،‬سییه‌كان‌و گه‌ده"‌‪.‬‬ ‫زانایان جه‌ختیان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ش���وتی له‌ڕێژه‌یه‌كی باش ڤیتامین‬

‫‪B1،B2 ، B6‬و پۆتاسیۆم پێكهاتووه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی دابه‌زاندنی پاڵه‌په‌ستۆی‬ ‫خوێن‌و رێگه‌ له‌دروس���تبوونی به‌ردی‬ ‫گورچیله‌ ده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌ وته‌ی توێژه‌ران‪ ،‬شوتی ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫به‌هێزبوونی سیسته‌می به‌رگری له‌ش‌و‬ ‫رێگه‌ش له‌تووشبوون به‌هه‌وكردنه‌كان‬ ‫ده‌گرێت‌و بۆ ده‌رمان���ی رۆماتیزم زۆر‬ ‫سوودمه‌ندو كاریگه‌ره‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها توێژین���ه‌وه‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن كه‌ ت���ۆوی‌ ش���وتی‌ یارمه‌تی‌‬ ‫له‌ناوبردنی‌ كرم ده‌دات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌س���وده‌ بۆ ئه‌وكه‌س���انه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ به‌رزیی‌ پاڵه‌ په‌س���تۆی‌ خوێنیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ یارمه‌تی‌ نه‌هێش���تنی‌‬ ‫ئه‌و خوێ‌انه‌ ده‌دات كه‌ له‌له‌ش���دا كۆ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫بانيژه‬

‫‪15‬‬

‫د‪ .‬ره‌وشت ره‌شید‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشی ‌ه ده‌رونیه‌كان‬

‫حیزب‌و سه‌ندیكا ‌ی‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروستی‬ ‫‌له‌ماوه‌ی‌ رابردوودا كۆنگره‌ی‌ س���ه‌ندیكا ‌ی‬ ‫كارمه‌ندان���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ ئه‌نجام���درا‪.‬‬ ‫له‌كۆنگره‌ك���ه‌دا ئه‌و ئه‌ندامانه‌ی‌ كه‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌ یه‌كێتی‌و پارت���ی‌ نه‌بوون به‌رامبه‌ر به‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك گه‌نده‌ڵی‌و ناته‌بایی‌ نێو كۆنگره‌كه‌‬ ‫ناره‌زاییان پیشانداو له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ گوێیان‬ ‫لێنه‌گیرا كۆنگره‌كه‌یان به‌جێهێشتو پارتی‌و ‬ ‫یه‌كێتیش به‌بێ‌ گوێدانه‌ ناره‌زایی‌و هاواری‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ خۆیان كۆنگره‌كه‌یان‬ ‫به‌ڕێكردو پۆس���ت‌و پایه‌كانی‌ سه‌ندیكای‌‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروستیان وه‌كو برا له‌نێوان‬ ‫خۆیان به‌ش كرد‪.‬‬ ‫كه‌سێك سه‌یری‌ روداوه‌كانی‌ ئه‌م دواییه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان‌و ناڕه‌زایی‌ ش���ه‌قام‌و سوێندو ‬ ‫په‌یمانه‌كانی‌ هه‌ردوو حیزبی‌ ده‌س���ه‌اڵتدار‬ ‫ب���كات‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ خه‌یاڵ دابێت‬ ‫كه‌ ره‌نگه‌ یه‌كێتـی‌و پارتی‌ چاویان به‌هه‌ندێ‌‬ ‫بابه‌ت خشاندبێته‌وه‌و هه‌ندێك گۆڕانكاریان‬ ‫له‌عه‌قڵیه‌ت���ی‌ به‌رێوه‌ب���ردن‌و حوكمڕانێتی‌‬ ‫خۆی���ان ئه‌نجام دابێ���ت‌و‌ بریاریان دابێـت‬ ‫موراجه‌عه‌یه‌ك���ی‌ ئه‌و هه‌م���وو گه‌نده‌ڵی‌و ‬ ‫ناعه‌داله‌تیه‌ بكه‌ن كه‌ خۆیان چه‌ندین جار‬ ‫دانیان پیاداناوه‌و وه‌عدی‌ گۆڕینیان داوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كۆنگره‌ی‌ س���ه‌ندیكای‌ كارمه‌ندانی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌و چه‌ندین رووداوی‌ هاوشێوه‌ ‬ ‫پێمان ده‌ڵێ���ن پێناچێت یه‌كێتی‌و پارتی‌‬ ‫ب���ه‌م نزیكانه‌ ئه‌م عه‌قڵیه‌ت���ی‌ پاوانكاریه‬ ‫‌وازلێبێن���ن‌و زه‌حمه‌ته‌ بتوانن ئاوا زوو ئه‌م‬ ‫شێوازی‌ هه‌ڵبژاردن‌و به‌رێوه‌بردنه‌ بگۆڕن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ دونیا باوه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫س���ه‌ندیكاكان رێكخ���راوی‌ جه‌ماوه‌ری���ن‌و ‬ ‫حی���زب‌و ده‌س���ه‌اڵت كه‌متری���ن رۆڵ‌و ‬ ‫شوێنده‌س���تیان له‌نێویدا هه‌یه‌‪ .‬له‌هه‌موو‬ ‫واڵتێكی‌ دیموكراتدا س���ه‌ندیكا ئۆرگانێكه‌‬ ‫بۆ چاودێریكردنی‌ گه‌نده‌ڵی‌و ناعه‌داله‌تی‌و ‬ ‫ئی���ش ده‌كات ب���ۆ داكۆكیك���ردن لەمافی‌‬ ‫خه‌ڵكانێك كه‌ ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ غه‌دریان‬ ‫لێبكرێت ی���ان مافیان بخورێ���ت‪ .‬كه‌چی‌‬ ‫له‌كوردستان هاوكێشه‌كه‌ سه‌راوژێر بۆته‌وه‌و‬ ‫س���ه‌ندیكا بووه‌ به‌ یه‌كێك له‌ كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫حیزبی‌ ده‌سه‌اڵتدارو به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان‬ ‫مافی‌ ئه‌ندامانی‌ پێشێل ده‌كات‪.‬‬ ‫ل���ه‌ دوواكه‌وتوتری���ن ش���وێنی‌ دونیاش‪،‬‬ ‫بواری‌ ته‌ندروس���تی‌و پزیش���كیی‌ بوارێكی‌‬ ‫ت���ه‌واو خزمه‌تگوزای���ی‌و س���ه‌ربه‌خۆیه‌و‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك نه‌كراوه‌ به‌ گۆڕه‌پانێك‬ ‫بۆ یه‌كالیی‌ كردن���ه‌وه‌ی‌ كێبركێ‌و ته‌ماحه‌‬ ‫سیاسیه‌كان‪ .‬له‌هیچ شوێنێكی‌ دونیا نه‌بووه‌‬ ‫پۆستو پایه‌ ته‌ندروستیه‌كانو ه‌كو مه‌نحه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی بدرێن به‌ ئه‌ندامان���ی‌ حیزب‌و‪،‬‬ ‫س���ه‌ندیكاو ئۆرگان���ه‌ خزمه‌تگوزاریه‌كان‬ ‫بكرێن به‌ مۆڵگه‌ی‌ كۆبوونه‌وه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫حیزب‌و دوورخس���تنه‌وه‌و به‌په‌راوێزكردنی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ناحیزبی‌‪ .‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ ت���ا ئێس���تاش له‌كوردس���تانی‌‬ ‫(دیموك���رات) دا پۆس���تی‌ به‌رێوه‌بردن‌و ‬ ‫كارگێ���ری‌ نه‌خۆش���خانه‌و فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌و س���ه‌ندیكاو ئۆرگان���ه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌م بواره‌ له‌الیه‌ن هه‌ردوو‬ ‫حیزبی‌ ده‌س���ه‌اڵتدار قۆرخ كراون‌و ناهێڵن‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ به‌توانا ئه‌گه‌ر حیزبی‌ نه‌بێت له‌م‬ ‫پۆستانه‌ خزمه‌تی‌ خه‌ڵك بكات‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا پرس���یارێك دێ���ت ب���ه‌ هزرمان‪:‬‬ ‫ت���ۆ بڵێ���ی‌ یه‌كێتی‌و پارت���ی‌ بۆچی‌ ئه‌م‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ گه‌وره‌یه‌ له‌سه‌ر بردنه‌وه‌ی‌ پۆستی‌‬ ‫به‌رێوه‌بردن���ی‌ س���ه‌ندیكایه‌ك بكه‌ن؟ ئایا‬ ‫س���ه‌ندیكای‌ كارمه‌ندان���ی‌ ته‌ندروس���تی‬ ‫‌وه‌زاره‌تی‌ نه‌وت ی���ان ناوخۆ یان داراییه؟‬ ‫ئایا سه‌ندیكای‌ كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروستی‌ چ‬ ‫ئیمتیازێ���ك‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كی‌ ئاوا گه‌وره‌ی‌‬ ‫تیایه‌ كه‌وا بكات یه‌كێتی‌و پارتی‌ ش���ه‌ری‌‬ ‫ش���ه‌رعی‌و ناشه‌رعی‌ بۆ بردنه‌وه‌ی‌ بكه‌ن؟‬ ‫ئای���ا یه‌كێتی‌و پارتی‌ ئه‌ونده‌ خزمه‌تكاری‌‬ ‫میلل���ه‌ت‌و خه‌مخ���ۆری‌ كاری‌ جه‌ماوه‌ری‌و ‬ ‫دیموكراتیخ���وازن كه‌و ایان لێبكات ش���ه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ر بردنه‌وه‌ی‌ پۆس���تی‌ به‌رێوه‌بردنی‌‬ ‫سه‌ندیكا جه‌ماوه‌ریه‌كان بكه‌ن؟‬ ‫له‌راس���تیدا نه‌س���ه‌ندیكاكان تائێس���تا‬ ‫توانیویان���ه‌ ئۆرگان���ی‌ خزمه‌تگ���وزارو‬ ‫داكۆكیكار بن له‌مافی‌ ئه‌ندامان‌و خه‌ڵك‪،‬‬ ‫نه‌ یه‌كێت���ی‌و پارتیش ئه‌وه‌نده‌ خه‌مخۆرو ‬ ‫دیموكراتیخوازن خه‌می‌ ئه‌وه‌یان بێت ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌ندیكا نه‌كه‌وێته‌ ده‌س���تێكی‌ ئه‌مینی‌‬ ‫وه‌ك هی‌ ئه‌وان ئه‌وا مافی‌ خه‌ڵك پێش���ێل‬ ‫ده‌كرێ‌و كاری‌ جه‌م���اوه‌ری‌و دیموكراتی‌‬ ‫په‌كی‌ ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫هه‌م���وو چیرۆكه‌ك���ه‌ ئه‌وه‌یه‌ س���ه‌ندیكای‌‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروس���تیش وه‌ك سه‌رجه‌م‬ ‫ئۆرگانه‌ به‌ناو جه‌ماوه‌ریه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫واڵته‌ بووه‌ به‌ باره‌گایه‌ك بۆ جێكردنه‌وه‌و‬ ‫رازیكردنی‌ ئه‌ندامان���ی‌ حیزبی‌و یه‌كالیی‌‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ پالنه‌ سیاس���یه‌كانی‌ یه‌كێتی‌و ‬ ‫پارتی‌و فری‌ به‌سه‌ر خزمه‌ت‌و پاراستنی‌‬ ‫مافی‌ خه‌ڵكه‌وه‌ نی���ه‌و گه‌مه‌یه‌كی‌ تره‌ كه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ سیاس���ی‌ له‌م واڵته‌ به‌ ئیراده‌و‬ ‫ویستی‌ جه‌ماوه‌ری‌ كوردستانه‌وه‌ ده‌یكات‪ .‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫ده‌رمانه‌ هۆشبه‌ره‌كان به‌ڕه‌زامه‌ندی ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانی‌ ته‌ندروستی‌‌و دارایی‌ هێنراونه‌ته‌ مه‌رز ‌ی باشماخ‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫بازرگانێكی‌ ئێرانی‌ ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫بۆ هێنانی‌ (‪ )100‬ته‌ن ده‌رمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫به‌ناوی‌ ده‌رمانی‌ مرۆیی‌‪ ،‬دواتریش‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ داوای‌ له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ كردووه‌ بۆ ره‌زامه‌ندی‌‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌كی‌ حه‌وت كه‌سیش له‌وه‌زاره‌ت‬ ‫ره‌زامه‌ندییان داوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شێكی‌‬ ‫زۆری‌ ده‌رمانه‌كان بریتین له‌حه‌بی‌‬ ‫بێهۆشكه‌ر (ترامادۆل‌و دیفۆنۆ سالیت)‬ ‫كه‌ ‪ 33‬ته‌ن له‌و ده‌رمانه‌ داخڵكراوه‌‌و‬ ‫‪ 67‬ته‌ن‪-‬ه‌كه‌ی‌ تر له‌مه‌رزی‌ باشماخ‬ ‫ده‌ست به‌سه‌ر داگیرا‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و نوسراوانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وتوون‪ ،‬له‌ساڵی‌ رابردودا لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫‪ 7‬كه‌س���ی‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫ره‌زامه‌ندییان له‌سه‌ر هێنانی‌ ده‌رمانه‌كان‬ ‫داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم تائێس���تا رون نه‌بۆته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئ���ه‌و بازرگانه‌ لیس���تی‌ هاوپێچی‌‬ ‫داواكارییه‌ك���ه‌ی‌ بردووه‌ ب���ۆ لیژنه‌كه‌‪،‬‬ ‫یاخود ته‌نها ناوی‌ ئه‌و حه‌ب‌و ده‌رمانی‌‬ ‫تری‌ له‌شوێنی‌ ئه‌و حه‌به‌ بێهۆشكه‌رانه‌‬ ‫نوس���یوه‌‪ ،‬چونكه‌ س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌كه‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌مانكات���دا به‌ڕێوه‌به‌ری‌ هێنان‌و‬ ‫دابه‌شكردنی‌ ده‌رمانیش���ه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬به‌اڵم ئام���اده‌ نییه‌ هیچ‬ ‫لێدوانێك بدات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و نوس���راوانه‌ی‌ له‌به‌رده‌ست‬ ‫ئاوێن���ه‌ دان‪ ،‬كه‌س���ێك به‌ن���اوی‌ (ع‪‌.‬‬ ‫ا ‪.‬ح‪ .‬م) ك���ه‌ له‌گ ‌هڵ‌ ئ���ه‌و بازرگانه‌دا‬ ‫كاری‌ ك���ردووه‌‪ ،‬ل���ه‌ڕۆژی‌ ‪2011/8/15‬‬ ‫داواكارییه‌ك���ی‌ پێش���كه‌ش به‌وه‌زیری‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ كردووه‌ ك���ه‌ ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر هێنانی‌ (‪ )67‬ت���ه‌ن ده‌رمان‬ ‫بده‌ن له‌مه‌رزی‌ باش���ماخ داخڵ بكرێت‬

‫ی‬ ‫بازرگانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێران ‌‬ ‫ته‌زویرچ ‌‬ ‫ی‬ ‫فێڵ له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروستی‌‌و دارای ‌‬ ‫ده‌كات‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ ترانزێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌شكردووه‌ كه‌ به‌فه‌رمانی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و ئابوری���ش ل���ه‌‪2011/5/16‬‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی‌ هێنان���ی‌ ب���ڕی‌ ‪ 100‬ته‌ن‬ ‫ده‌رمانی‌ مرۆیشیان هه‌یه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ئاماژه‌ به‌ راو سه‌رنجی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گشتی‌ ته‌ندروستی‌ س���لێمانی‌ كردووه‌‬ ‫بۆ هێنانی‌ ده‌رمانی‌ مرۆیی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫ترانزێ���ت له‌م���ه‌رزی‌ باش���ماخ به‌باجی‌‬ ‫گومرگ���ی‌‌و ناردن���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم له‌مه‌رزی‌ (س���ه‌یران به‌ن) له‌ژێر‬ ‫چاودێریی‌ ته‌ندروستی‌‌و گومرگ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا نازانرێ‌ كه‌ ئایا ئه‌و ده‌رمانانه‌‬ ‫مادده‌ی‌ (هۆشبه‌ر) بوون یان نا؟‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌كۆتایی‌ داواكارییه‌كه‌شدا‬ ‫هاتووه‌ "داواكارین له‌به‌ڕێزتان ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫بفه‌رم���وون به‌پێدان���ی‌ نوس���راوێكی‌‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ (ترانزێت) بۆ‬ ‫بری���كاری‌ وه‌زاره‌تی‌ دارای���ی‌‌و ئابوری‌‬

‫ ‬ ‫كاروان كانه‌بی‬ ‫(س���لێمانی‌)"‪ ،‬ب���ه‌اڵم س���ه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند ك���ه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایی‌‌و ئابوریدا نییه‌ ره‌زامه‌ندی‌ له‌سه‌ر‬ ‫هێنانی‌ ده‌رمان بدات‌و نوس���راویش بۆ‬ ‫بری���كاری‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ ئاڕاس���ته‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌داواكارییه‌كه‌دا ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێك���راوه‌‌و ره‌زامه‌ن���دی‌ لیژنه‌ك���ه‌ش‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ بریكاری‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و‬ ‫ئابوری‌ (سلێمانی‌) كراوه‌‪" ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر رێی‌ تێناچێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هێنانی‌ ده‌رمان‌و پێداویس���تی‌ پزیشكی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستییه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌"‪ .‬هه‌ر له‌داواكارییه‌كه‌دا به‌شێوه‌ی‌‬ ‫"تێبین���ی‌" ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ كراوه‌ كه‌‬ ‫"له‌و ‪ 100‬ته‌نه‌ بڕی‌ ‪ 33‬ته‌ن به‌شێوه‌ی‌‬ ‫یاسایی‌ رۆیشتوه‌‌و ‪ 67‬ته‌نیش ماوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ دوو نوس���راوی‌ تر كه‌ ده‌ست‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وت���ووه‌ ژماره‌ی‌ نوس���راوی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬عیسا‬

‫ره‌زامه‌ندی���ی لیژنه‌ك���ه‌‌و نوس���راوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ ،‬د‪.‬جه‌میل عه‌لی‌ به‌هه‌مان‬ ‫ژم���اره‌ وات���ه‌ (‪ )10426‬ده‌رچوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ره‌زامه‌ندییه‌ك���ه‌ش ل���ه‌‪2011/8/17‬‬ ‫ده‌رچووه‌ ب���ۆ داخڵكردنی‌ ده‌رمانه‌كان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫له‌‪ 2011/8/18‬ده‌رچووه‌‌و گش���تاندنی‌‬ ‫چه‌ند نوسراوێكی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫عێراقه‌ ك���ه‌ ره‌وان���ه‌ی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ هه‌ولێ���ر‌و س���لێمانی‌‌و‬ ‫دهۆك كراوه‌‪ ،‬هی���چ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌‬ ‫نوسراوه‌كه‌ی‌ تره‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫نوس���راوی‌ لیژنه‌ (‪ )7‬كه‌س���یه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ ك���ه‌ تایبه‌تن‬ ‫به‌هێن���ان‌و دابه‌ش���كردنی‌ ده‌رم���ان‬ ‫ره‌زامه‌ندیی���ان داوه‌ به‌هێنان���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ده‌رمانه‌ هۆشبه‌رانه‌ له‌مه‌رزی‌ باشماخ‪،‬‬ ‫ئه‌و نوس���راوه‌ش ئاراس���ته‌ی‌ بریكاری‌‬

‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و ئابوری‌ (س���لێمانی‌)‬ ‫كراوه‌‌و نوس���راوه‌كه‌ واژۆی‌ هه‌ر حه‌وت‬ ‫ئه‌ندامی‌ له‌سه‌ر كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و زانیاریانه‌ی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬دوای‌ ئاش���كرابوون‌و‬ ‫حه‌ب���ه‌‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتنی‌‬ ‫بێهۆش���كه‌ره‌كان‪ ،‬ئ���ه‌و لیژن���ه‌ (‪)7‬‬ ‫كه‌س���ییه‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اوه‌ته‌وه‌‌و لیژنه‌یه‌ك���ی‌ ت���ر‬ ‫پێكهێن���راوه‌‌و لێكۆڵین���ه‌وه‌ش له‌گه‌ڵ‬ ‫لیژنه‌كه‌دا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ په‌یوه‌ندیكرد به‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌ ‪ 7‬كه‌س���یه‌كه‌ (د‪.‬مه‌عاز ش���یت)‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ورده‌كاری‌ زیاتر وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناوبراو ئاماده‌نه‌بوو هیچ لێدوانێك‬ ‫بدات‪ ،‬ته‌نه���ا وتی‌ "له‌الی���ه‌ن جه‌نابی‌‬ ‫وه‌زیر رێنماییمان ب���ۆ هاتوو‌ه كه‌ هیچ‬ ‫لێدوانێك له‌و باره‌وه‌ نه‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتووه‌‪ ،‬ئه‌و بازرگانه‌ ئێرانیه‌ كه‌ ناوی‌‬ ‫"ئه‌حمه‌د سوری"یه‌ به‌رپرسی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫له‌پش���ته‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ نه‌توانراوه‌‬ ‫تائێستا ده‌ستگیر بكرێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ ژماره‌ی‌ دوو نوسراوه‌كه‌‪،‬‬ ‫د‪.‬ئارام رۆس���ته‌م راوێژكاری‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ بۆ كاورباری‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫دوو نوس���راوه‌ هه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ كارمه‌ندی‌‬ ‫هات���وو ده‌رچوو نه‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌وا جێگای‌‬ ‫"گومانه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر رێگه‌پێدانی‌ ده‌رمانه‌كانیش‪،‬‬ ‫راوێ���ژكاری‌ وه‌زیری‌ ته‌ندروس���تی‌ وتی‌‬ ‫"من له‌‪ 2011/5/12‬هاتوم بۆ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و لیژنه‌یه‌ك هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوات���ر لیژنه‌یه‌كی‌ تر دان���را‪ ،‬له‌دانان‌و‬ ‫گۆڕینی‌ ئه‌و لیژنانه‌ش پرسم پێنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئاگاداری‌ هیچ نیم"‪.‬‬ ‫ناوبراو نایش���ارێته‌وه‌ كه‌ پێویس���ته‌‬

‫بۆ دانان���ی‌ ئه‌و جۆره‌ لیژنانه‌ پرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێبكرێت‌و ئ���اگادار بێت‪ ،‬چونكه‌ خۆی‌‬ ‫راوێ���ژكاری‌ وه‌زیری‌ ته‌ندروس���تییه‌ بۆ‬ ‫كاروباری‌ ته‌ندروستی‌‪ ،‬بۆیه‌ "باشتر بوو‬ ‫ئاگاداربم‌و پرسم پێبكرابوایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و‬ ‫بابه‌ته‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ئاگادار نیم‌و‬ ‫ته‌نها له‌میدیاكان بیستومه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌تی‌ ئاشكرابوونی‌‬ ‫ئه‌و مادده‌ هۆشبه‌رانه‌‪ ،‬هاوواڵتی‌ كاروان‬ ‫كانه‌بی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ ئاشكراكرد كه‌‬ ‫ئه‌و زانیاری‌ داوه‌ته‌ ئاسایش‌و پۆلیس‌و‬ ‫دادگاش���ی‌ لێ ئاگاداركردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‌و لیژنه‌كه‌م‬ ‫له‌وه‌ ئ���اگادار كرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و ‪ 67‬ته‌ن‬ ‫ده‌رمان���ه‌ حه‌بی‌ بێهۆش���كه‌ری‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گوێی���ان پێن���ه‌دام‌و ناچار بووم‬ ‫دادگا‌و ئاسایش ئاگادار بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ چۆن زانیویه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫بازرگانه‌ ده‌رمانی‌ هۆش���به‌ری‌ هێناوه‌‪،‬‬ ‫كاروان كانه‌ب���ی‌‪ ،‬ك���ه‌ خاوه‌نی‌ كۆگای‌‬ ‫قه‌ندی���ل‪-‬ه‌ ب���ۆ ده‌رمان‌و پێداویس���تی‌‬ ‫پزیش���كی‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ ب���ۆ ئه‌وه‌كرد ئه‌و‬ ‫بازرگان���ه‌ی‌ ك���ه‌ ئه‌و ح���ه‌ب‌و ده‌رمانه‌‬ ‫هۆشبه‌رانه‌ی‌ هێناوه‌ كه‌ ناوی‌ "ئه‌حمه‌د‬ ‫س���وری"یه‌ ناوی‌ كۆمپانیاك���ه‌ی‌ منی‌‬ ‫ته‌زویرك���رد ب���ۆ هێنان���ی‌ ئ���ه‌و حه‌به‌‬ ‫بێهۆش���كه‌رانه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر ئاشكرابوو‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌شه‌وه‌ بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 10‬رۆژ من‬ ‫گیرام‌و به‌كه‌فاله‌تی‌ ‪ 15‬ملیۆن ئازادكرام‪،‬‬ ‫كاروان وتیشی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‌و ئه‌و بازرگانه‌ به‌بێ‌ هۆكار‬ ‫منیان ده‌ستگیركردو تۆمه‌تی‌ ته‌زویرچی‌‌و‬ ‫بازرگان به‌ مادده‌ی‌ هۆشبه‌ریان خسته‌‬ ‫پاڵم‪ ،‬به‌رده‌وام ب���ه‌دوای‌ ئه‌و بابه‌ته‌وه‌‬ ‫بووم‌و تاكو ئاش���كرام كرد‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫س���كااڵم له‌س���ه‌ر بازرگان���ه‌ ئێرانیه‌كه‌‬ ‫نوسیوه‌و له‌سه‌ر وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫لیژنه‌كه‌ش سكااڵ تۆمارده‌كه‌م"‪.‬‬

‫گوندنشینێكی داقوق‪ :‬سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی قه‌زاك ‌ه فه‌رمانبه‌رانی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم‌و په‌رله‌مان له‌كڕین ‌ی‬ ‫‌كات‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫پارتی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئێم‬ ‫‌تی‬ ‫ه‬ ‫دژای‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كێتیی‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫خانوو شوقه‌ سودمه‌ند ده‌بن‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫ئا‪ :‬عیسا‬

‫ی‬ ‫ی چه‌ند هاوواڵتییه‌كی قه‌زا ‌‬ ‫به‌وته‌ ‌‬ ‫داقوق‪ ،‬له‌پاش رووخاندنی رژێمی‬ ‫به‌عس‪ ،‬له‌ناوچه‌كه‌یاندا "پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی به‌به‌رده‌وام سه‌رقاڵی‬ ‫ملمالنێی حیزبین‌و به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كانیان له‌بیركردووه‌"‬ ‫سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی قه‌زای‌ داقوق‪-‬‬ ‫یش ئه‌و قسان ‌ه ره‌ت ده‌كاته‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وه‌ قسه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك كه‌س‪،‬‬ ‫ك ‌ه زیاده‌ڕه‌وییان كردووه‌‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫لێپێچینه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ كردون"‪.‬‬ ‫ته‌حس���ین یاس���ین یه‌كێك��� ‌ه ل���ه‌و‬ ‫گوندنش���ینان ‌ه ك��� ‌ه ب���اس له‌ملمالنێی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی ده‌كات‌و ده‌ڵێت "پێنج‬ ‫ساڵ پێش ئێستا پارتی هات گونده‌كه‌ی‬ ‫ئێمه‌ ناولێنا گواڵن‪ ،‬یه‌كێتیش ناویلێنا‬ ‫تازه‌دێ‪ ،‬پێنج ساڵه‌ نه‌توانراوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ناوی گونده‌ك���ه‌ رێكبكه‌ون‪ ،‬ئه‌ی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ی حیزبی‌ نییه‌"‬ ‫ملمالنێ ‌‬ ‫ئه‌و هاوواڵتیی ‌ه باس له‌وه‌شده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌واندا كۆمه‌ڵێك‬ ‫پارتی‌ له‌ناوچه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫زه‌وی‌ دابه‌شكردووه‌‪ ،‬یه‌كێتیش به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ چه‌ند دۆنمێكی تری دابه‌شكرد‪،‬‬ ‫ی "كه‌چی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫ق���ه‌زای‌ داقوق ك ‌ه یه‌كێتیی���ه‌‪ ،‬هاتوو‌ه‬ ‫ی داگیر‬ ‫ی ئێمه‌ی‌ پارت ‌‬ ‫ته‌نها زه‌ویه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆی���ه‌ پێویس���ته‌ پارتی‌ له‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بێده‌ن���گ نه‌بێ‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئێم ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫پارتیبوونه‌وه‌ بیانومان پێده‌گیرێ‌"‪.‬‬ ‫گوندی س���نور‪ ،‬ك ‌ه هاوسنور‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫گوندی كول���ی ته‌په‌‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫چه‌ن���د خانوویه‌ك���ی بۆ ئ���ه‌و گوند‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���تكردن ‌‬ ‫دروس���تكرد‪ ،‬له‌باره‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و خانوانه‌ ئه‌و گوندنش���ین ‌ه ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن���ی ق���ه‌زا ‌‬ ‫داقوق چ���وو‌ه خانووی ل���ه‌و گونده‌و‌ه‬ ‫ی گونده‌ك���ه‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫هێناو‌ه له‌س���نور ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���تیكردووه‌ له‌كاتێكدا گونده‌كه‌ ‌‬ ‫ئێمه‌ س���ه‌ر به‌ قه‌زای‌ داقوق ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫پارێزگای‌ كه‌ركوك‪ ،‬ئایا ئه‌و‌ه زیاده‌ڕۆیی‬ ‫نییه‌؟"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن���ی ق���ه‌زا ‌‬

‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تییه‌كان ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫(هه‌رێم‌و په‌رله‌مان) سودمه‌ند بوون‬ ‫له‌كڕینی‌ خانوو شوقه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ ئاسایی‌ بێئومێد كردووه‌‌و‬ ‫ی یاساناسێكیش ئه‌و‌ه‬ ‫به‌بۆچون ‌‬ ‫جۆرێكه‌ له‌"نادادپه‌روه‌ری‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫گوندی کولی ته‌په‌ له‌قه‌زای داقوق‬

‫سه‌رۆكی‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی قه‌زا ‌‬ ‫داقوق‪ :‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫زیاده‌ڕۆییان‬ ‫كردووه‌و پارتیش‬ ‫پشتگیرییان ناكات‬ ‫داق���وق ئه‌میر خواكه‌ره‌م ئه‌و قس���ه‌ی ‌ه‬ ‫ره‌تده‌كات���ه‌وه‌و ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه كێش���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���انه‌دا هه‌بوو‌ه ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و كه‌س���ه‌ یه‌كێتی چ���وار خانووی‬ ‫بۆ دروس���ت كردو فرۆشتی‌‪ ،‬ده‌یویست‬

‫هه‌ش���ت پارچ ‌ه زه‌وی تر داگیربكات‌و‬ ‫دواتر بوو‌ه پارتی"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هاوواڵتییه‌كی دیكه‌ی‌ گونده‌كه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی روونكرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫هاش���م محه‌مه‌د ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سااڵنی‌ حه‌فتادا به‌عس ئه‌و زه‌ویان ‌ه ‌‬ ‫ی به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئه‌وان���ی‌ داگیركردو داوێت ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���ی‌ به‌ره‌گ���ه‌ز عه‌ره‌ب‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ی نه‌مانی به‌ع���س عه‌ره‌به‌كان‬ ‫"ل���ه‌دوا ‌‬ ‫به‌جێیانهێش���ت‌و پارتی‌و یه‌كێتی هاتن‬ ‫دابه‌ش���یانكردو تانكییه‌كی ئاویش���یان‬ ‫بۆ دروس���تكردین‪ ،‬كه‌چی س���ه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی قه‌زاك ‌ه له‌بری ئه‌نجامدانی‬ ‫خزمه‌تگوزاری‪ ،‬هاتووه‌ ده‌یڕوخێنێت"‪.‬‬ ‫هاش���م ئه‌وه‌ش ب���ه‌دوور نازانێ‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ئه‌و زه‌ویانه‌یان ملمالنێیه‌ك ‌‬ ‫تری‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ بێت‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌زا ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی "س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫داق���وق یه‌كێتییه‌و ئێم���ه‌ش پارتین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫جگه‌له‌و‌ه له‌م ناوچه‌ی���دا ملمالنێیه‌ك ‌‬ ‫زۆر له‌نێ���وان پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪-‬یدا هه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ر به‌ هۆی ئه‌و شه‌ڕه‌ حیزبایه‌تییه‌ی‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌و پارتی پۆستی قایمقام‬ ‫درایه‌ كه‌سێكی عه‌ره‌ب"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ی داقوق‪ ،‬ئه‌می���ر خواكه‌ره‌م ب ‌ه‬ ‫ق���ه‌زا ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان‬

‫ی راگه‌یان���د كه‌ ئه‌و كه‌س���ان ‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫سه‌رپێچی یاس���اییان كردووه‌‪ ،‬بیرێكی‬ ‫ئیرت���وازی ب���ۆ گونده‌كه‌ی���ان ك���راو‌ه‬ ‫شه‌ش س���اڵ ‌ه گازه‌كه‌ی‌ ده‌فرۆشن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ێ بیر ‌‬ ‫وت���ی‌ "دواتر به‌زیاده‌ڕۆیی س��� ‌‬ ‫ئیرت���وازی‌و حه‌وزی ماس���ییان له‌نێو‬ ‫ئه‌و زه‌وییان��� ‌ه دروس���تكردووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ر ماڵێ���ك ‪ 500‬مه‌تر زه‌وی پێدراوه‌و‬ ‫سنورمان بۆیان دیاریكردووه‌ ك ‌ه نابێت‬ ‫ته‌جاوزی بكه‌ن‪ ،‬كه‌چی ئه‌وان رۆشتوون‬ ‫دیواریان له‌سه‌ركردووه‌"‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش كه‌ ئه‌و‌ه ملمالن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێت‪ ،‬م‪.‬ئه‌میر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ێ بنه‌ما ناوبردو‬ ‫ی تۆمه‌تی‌ ب ‌‬ ‫به‌دروستكردن ‌‬ ‫ی "ئه‌وان���ه‌ زیاده‌ڕه‌ویتانكردووه‌‌و‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ئێمه‌ش لێپێچینه‌وه‌مان كردووه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌ده‌س���تدانی پۆس���تی‬ ‫له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫قایمقام���ی له‌نێوان یه‌كێت���ی‌و پارتیدا‬ ‫له‌س���ااڵنی راب���وردوودا‪ ،‬م‪.‬ئه‌میر وتی‬ ‫"ئ���ه‌و پۆس���ته‌ به‌هه‌ڵب���ژاردن بووه‌و‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ هه‌ڵ���ه‌ی یه‌كێت���ی‌و پارتی‌و‬ ‫عه‌ره‌ب‌و توركمانیشی تێدابێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫نه‌خوێنده‌وارو بێ بڕوانامه‌یه‌ك كراوه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫قایمقام‪ ،‬ئه‌م دۆسێیه‌م داوه‌ت ‌ه دادگا ‌‬ ‫نه‌زاهه‌ش"‪.‬‬

‫ی ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌وت���ووه‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌ران��� ‌‬ ‫دیوانی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم سودمه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 5‬هه‌زار دۆالر‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫بوون به‌بڕ ‌‬ ‫ی زیاتریان‬ ‫گشتی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان بڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێ���دراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی رابردوو‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫په‌رله‌مانیش له‌بودجه‌ ‌‬ ‫ی زیادكردوو‌ه‬ ‫ی ‪ 22‬ملی���ار دین���ار ‌‬ ‫بڕ ‌‬ ‫بۆ كردنه‌وه‌ی‌ نوس���ینگه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫سودمه‌ندبوونی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا یاساناس���ێك ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"ناكرێت به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه نادادپه‌روه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌بێت له‌نێوان فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌دیوان ‌‬ ‫هه‌رێ���م ك ‌ه نه‌یویس���ت ناوی‌ ئاش���كرا‬ ‫ی راگه‌یاند "س���ه‌رجه‌م‬ ‫بكرێت به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم بڕ ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫‪ 5‬ه���ه‌زار دۆالریان ب���ۆ خه‌رجكراوه‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی���ش ل���ه‌‌و ب���ڕه‌ پاره‌ی ‌ه‬ ‫زیاتریان پێدراوه‌‌و خانویان بۆ كڕدراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌شێوه‌ی‌ س���لفه‌‪ ،‬مانگان ‌ه بڕێك‬ ‫پار‌ه له‌موچه‌كانی���ان ده‌گێڕدرێته‌وه‌"‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی "گشت فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ وتیش ‌‬ ‫ی هه‌رێم س���ودمه‌ندبوون‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هیچ یه‌كێ���ك له‌فه‌رمانبه‌ران له‌‪ 5‬هه‌زار‬ ‫دۆالر كه‌متریان وه‌رنه‌گرتووه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ رونیك���رده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ل���ه‌م س���ودمه‌ندبونه‌دا فه‌رمانب���ه‌ران‬ ‫خۆی���ان خانویان دۆزیوه‌ت���ه‌وه‌‌و دواتر‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه پێكهێنراوه‌ س���ه‌یر ‌‬ ‫ئه‌و لیژنه‌ی ‌ه ‌‬ ‫خانوه‌كه‌ی���ان ك���ردووه‌و دواتری���ش‬ ‫پاره‌كه‌یان ب���ه‌ فه‌رمانبه‌ره‌كه‌ داوه‌ بۆ‬ ‫ی خانوه‌ك ‌ه بكڕن‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی "لیژنه‌ی���ه‌ك پێكهێن���را ب���ۆ‬ ‫وتیش��� ‌‬

‫یاساناسێك‪ :‬ئه‌م ‌ه‬ ‫نادادپه‌روه‌ریی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه جیاواز ‌‬ ‫بكرێـت له‌نێوان‬ ‫فه‌رمانبه‌راندا‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌و خانوانه‌ ‌‬ ‫سه‌رفكردن‌و سه‌یركردن ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران كڕیویانه‌‌و زیاتر له‌ساڵێك ‌ه‬ ‫هه‌م���وو فه‌رمانبه‌ران س���ودمه‌ندبوون‌و‬ ‫مانگان���ه‌ش بڕێكی‌ ك���ه‌م له‌موچه‌یان‬ ‫ده‌گێڕدرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر له‌س���اڵی‌ راب���ردودا بودجه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تان له‌الی���ه‌ن‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان ل���ه‌‪ 50‬ملیار‬ ‫دیناره‌و‌ه زیادك���را بۆ ‪ 72‬ملیار دینار‪،‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ په‌رله‌مانتار كاروان ساڵح‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ بودجه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان ته‌رخانك���راوه‌ به‌پاس���او ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وه‌ب���وو كه‌ فه‌رمانبه‌ران��� ‌‬ ‫سودمه‌ند بن‌و یه‌ك ‌هی‌ نیشته‌جێبوونیان‬ ‫بۆ دروست بكرێت‪ ،‬یان به‌شێوه‌یه‌كی‌ تر‬ ‫ی "پێویست ‌ه‬ ‫سودمه‌ند بن‪ .‬كاروان وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌نێ���وان فه‌رمانبه‌ران��� ‌‬ ‫جیاوازی��� ‌‬ ‫حكوم���ه‌ت نه‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر وابێت‬ ‫ده‌بێ���ت هه‌موو وه‌زاره‌ته‌كان به‌ش���ێك‬ ‫ی‬ ‫بودجه‌یان بۆ ته‌رخانبكرێت بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانیان سودمه‌ند بن"‪.‬‬ ‫ی كوردستان‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ك��� ‌ه نه‌یویس���ت ناوی‌ ئاش���كرا بكرێت‬ ‫ی راگه‌یان���د ك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش ئێستا‪ ،‬یاداش���تێكیان ئاراسته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان كردو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك فه‌رمانبه‌ران���ی‌ په‌رله‌مان یه‌كه‌ ‌‬ ‫نیشته‌جێبوون‪... ،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫مۆرینیۆ ریاڵ مه‌درید به‌جێده‌هێڵێت‬

‫چاڤی‌‪،‬‬ ‫مۆزارت ‌ی یانه‌ ‌ی‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌‬

‫به‌پێی‌ رۆژنامه‌یه‌كی‌ ئیس���پانی‌ خۆس���ێ‬ ‫مۆرینیۆ تاكۆتایی‌ ئه‌م وه‌رزه‌ له‌گه‌ڵ ریاڵ‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێ���ت‌و له‌هاوینی‌ داهاتوودا‬ ‫یانه‌كه‌ به‌جده‌هێدێڵێت‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئیسپانی‌‬ ‫ئاش���كرایكردووه‌ كه‌ خۆس���ێ مۆرینیۆی‌‬ ‫راهێن���ه‌ری‌ پورتوگال���ی‌ یان���ه‌ی‌ ری���اڵ‬ ‫مه‌دریدی‌ ئیسپانی‌ له‌هاوینی‌ داهاتوودا‪،‬‬ ‫وات له‌دولی‌ كۆتای���ی‌ هاتنی‌ ئه‌م وه‌رزه‌‬ ‫یانه‌ی‌ مه‌له‌كی‌ به‌جێده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ رونیكردووه‌ته‌وه‌ كارمه‌ندێك‬ ‫له‌ب���وری‌ راگه‌یاندن���دا‪ ،‬ك���ه‌ به‌لۆپێ���ز‬ ‫ناوده‌برێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ته‌له‌فۆنی‌‬ ‫زۆر نهێن���ی‌ پێوه‌كراوه‌‌و كه‌س���ه‌كه‌ پێی‌‬ ‫راگه‌یان���دووه‌‌و دوپاتیكردووه‌ت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫مۆرینی���ۆ رای‌ خ���ۆی‌ له‌س���ه‌ر مانه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌یانه‌كه‌دا گۆڕیوه‌‌و سوره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫یانه‌كه‌ی‌ به‌جێبهێڵێت‪.‬‬ ‫لۆپێز ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك���ردووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌و ش���ته‌ی‌ مۆرینیۆی‌ بێزاركردووه‌ ئه‌و‬ ‫روداوانه‌ ب���ووه‌‪ ،‬كه‌ له‌ژووری‌ خۆگۆڕینی‌‬ ‫یاریزانان���ی‌ ری���اڵ مه‌دری���د دوای‌ یاری‌‬ ‫چونی‌ كالس���یكۆی‌ جامی‌ شای‌ ئیسپانیا‬ ‫له‌نێ���وان مۆرینی���ۆ‌و چه‌ن���د یاریزانێكی‌‬ ‫یانه‌ك���ه‌دا رویداوه‌‪ ،‬كه‌ به‌پێ���ی‌ رۆژنامه‌‬ ‫ئیس���پانیه‌كان ئه‌و یاریزانانه‌ ره‌خنه‌یان‬ ‫له‌ش���ێوه‌ی‌ یاریكردنی‌ مۆرینیۆ گرتووه‌‬ ‫له‌كالسیكۆدا‪ .‬له‌به‌رئه‌مه‌ش ئه‌م راهێنه‌ره‌‬ ‫پورتوگالیه‌ وه‌ك لۆپێز باس���ی‌ كردووه‌‬ ‫به‌رگ���ه‌ی‌ ئ���ه‌م روداوان���ه‌ی‌ نه‌گرتووه‌‌و‬ ‫بڕیاری‌ به‌جێهێشتنی‌ یانه‌كه‌ی‌ داوه‌‪.‬‬

‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‌‬

‫جامی‌ ئیتاڵیا‪ ..‬به‌هێزه‌كان رووبه‌ڕووی‌ یه‌ك ده‌بنه‌وه‌‬ ‫ی یۆڤانتۆس‬ ‫ی ئیتاڵیا‪ ،‬یان���ه‌ ‌‬ ‫له‌جام��� ‌‬ ‫روب���ه‌ڕوی‌ رۆم���ا ده‌بێت���ه‌وه‌‌و میالن‌و‬ ‫ی جیادا‌و‬ ‫ئینته‌رمیالنی���ش له‌دوو ی���ار ‌‬ ‫ی یانه‌كانی‌ الزیۆ‌و‬ ‫ی یه‌كدا روبه‌ڕو ‌‬ ‫به‌دوا ‌‬ ‫ناپۆلی‌ ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬رۆژه‌كان���ی‌ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌ی���ه‌‪ ،‬یارییه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئیتاڵیا‬ ‫ی یانه‌كان ‌‬ ‫چاره‌كی‌ كۆتایی‌ جام ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪ ،‬ك ‌ه یان��� ‌ه به‌هێزه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌ به‌گژیه‌كدا ده‌چن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م یارییدا‪ ،‬یان ‌هی‌ یۆڤانتۆس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ریزبه‌ند ‌‬ ‫ی پل���ه‌ی‌ یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی ئۆڵۆمپیكۆ‬ ‫ی ئیتاڵی���ا‪ ،‬له‌یاریگا ‌‬ ‫خول ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت به‌خۆی‌ روبه‌ڕو ‌‬ ‫دی‌ تۆرینۆ ‌‬ ‫ی رۆما ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫یان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫ی ت���ردا‪ ،‬یانه‌ی‌ ئه‌ ‌‬ ‫له‌یارییه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئیتاڵیا‌و‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫میالنی‌ پاڵه‌وانی‌ وه‌رز ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ تا ئێستای‌ پله‌ی‌ دووه‌می‌ ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی سانسیرۆ میواندار ‌‬ ‫وه‌رزه‌‪ ،‬له‌یاریگا ‌‬ ‫ی‬ ‫یانه‌ی‌ الزیۆ ده‌كات‪ .‬هه‌روه‌ها له‌یاریگا ‌‬ ‫ی ناپۆلی‌‪،‬‬ ‫ی تایبه‌ت به‌یان ‌ه ‌‬ ‫سان پاوڵۆ ‌‬ ‫ی ئینته‌رمیالن‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ئه‌م یانه‌ی ‌ه روبه‌ڕو ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫یارییه‌كانی‌ قۆناغی‌ چاره‌كی‌ كۆتایی‌‪:‬‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/1/24 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫یۆڤانتۆس × رۆما‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2012/1/25 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪7:30‬ی‌ شه‌و‬ ‫چیڤۆ ڤیرۆنا × سێنا‬

‫كاتژمێر ‪10:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫ناپۆلی‌ × ئینته‌رمیالن‬ ‫پێنجشه‌ممه‌‪2012/1/26 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫میالن × الزیۆ‬

‫جامی‌ پیشه‌گه‌ره‌كانی‌ ئینگلته‌را‪..‬‬

‫مانچسته‌ر سیت ‌ی له‌بۆسه‌ ‌ی لیڤه‌رپوڵدایه‌‬

‫ی ئیسپانیا‪..‬‬ ‫جام ‌‬

‫كالسیكۆی ماڵئاوایی‌‬ ‫ی‬ ‫سبه‌ی‌ كالسیكۆی‌ گه‌ڕانه‌وه‌‪ ،‬ماڵئاوای ‌‬ ‫له‌یه‌كێك له‌یانه‌ به‌هێزه‌كانی‌ ئیس���پانیا‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ده‌كات‌و ڤاالنس���یاش روب���ه‌ڕو ‌‬ ‫لیڤانتی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫راپۆرت‪ ،‬گۆران فارس‪ :‬ئه‌مڕۆ‌و س���به‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫ی گه‌ڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫ش���ه‌و یارییه‌كان ‌‬ ‫ی ئیسپانیا‬ ‫ی شا ‌‬ ‫ی جام ‌‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫چاره‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چ���ن‪ .‬له‌به‌هێزترین یار ‌‬ ‫قۆناغه‌ش���دا ی���اری‌ كالس���یكۆیه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كامپ نۆ له‌نێ���وان یانه‌ ‌‬ ‫له‌یاری���گا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌ی‌ كه‌ته‌لۆنی‌‌و ریاڵ مه‌درید ‌‬ ‫مه‌له‌كیدا ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫ی سانتیاگۆ‬ ‫ی چوندا‪ ،‬ك ‌ه له‌یاریگا ‌‬ ‫له‌یار ‌‬ ‫ی ریاڵ مه‌درید‬ ‫ی تایبه‌ت به‌یانه‌ ‌‬ ‫بێرنابیۆ ‌‬ ‫ی به‌دوو‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬به‌رش���ه‌لۆنه‌ توان ‌‬ ‫گ���ۆڵ به‌رامب���ه‌ر به‌گۆڵێ���ك یارییه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بباته‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌ش به‌رشه‌لۆنه‌ هه‌نگاوێك ‌‬ ‫ی بۆ قۆناغی‌ داهاتوو بڕیوه‌‌و ریاڵ‬ ‫باش ‌‬ ‫مه‌درید پێویس���ه‌ به‌جیاوازی‌ دوو گۆڵ‬ ‫یارییه‌كه‌ بباته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‌ سه‌ركه‌وتن‬ ‫ی داهاتوو مس���ۆگه‌ر بكات‪،‬‬ ‫ب���ۆ قۆناغ ‌‬ ‫ی ‪2‬ـ‪ 1‬یارییه‌ك ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ك ‌ه به‌ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ی زیادكراو‬ ‫ده‌بێ���ت‌و په‌نا ب���ۆ تایم��� ‌‬

‫‪17‬‬

‫ده‌برێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ردا‪ ،‬یانه‌ ‌‬ ‫ی به‌هێ���ز ‌‬ ‫له‌یارییه‌ك��� ‌‬ ‫ڤاالنس���یا‪ ،‬ك ‌ه له‌یاری‌ چون���دا به‌چوار‬ ‫ی‬ ‫گۆڵ به‌رامب���ه‌ر به‌گۆڵێ���ك یاریه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫برده‌وه‌‪ ،‬له‌یاری‌ گه‌ڕانه‌وه‌دا‌و به‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یاریگای‌ خۆیدا به‌رامبه‌ر یانه‌ی‌ لیڤانت ‌‬ ‫ی ریاڵ مایۆركاش‬ ‫یاری‌ ده‌كات‌و یان���ه‌ ‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ ئه‌تله‌تیك بیلباو ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫یاری‌ چون ‌ی قۆناغی‌ چاره‌ك ‌ی كۆتایی‌‪:‬‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/1/24 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 11‬‬ ‫میراندیس × ئیسپانیۆڵ‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2012/1/25،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 10‬‬ ‫ریاڵ مایۆركا × ئه‌تله‌تیك بیلباو‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 12‬‬ ‫به‌رشه‌لۆن ‌ه × ریاڵ مایۆركا‬ ‫پێنجشه‌ممه‌‪2012/1/26 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 11:30‬‬ ‫لیڤانتی‌ × ڤاالنسیا‬

‫ی‬ ‫ی نیوه‌ ‌‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫یاریه‌كان����ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتای����ی‌ جامی‌ یانه‌ پیش����ه‌گه‌ره‌كان ‌‬ ‫ئینگلته‌را به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫یانه‌ی‌ مانچسته‌ر س����یتی‌ ك ‌ه له‌یار ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫چوندا‌و له‌یاری����گای‌ ئیتیحاد ‌‬ ‫به‌خۆی‌ به‌گۆڵێكی‌ ستیڤن جیرارد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌لێدانی‌ سزا تۆماریكرد‪ ،‬به‌لیڤه‌رپوڵ‬ ‫ی‬ ‫دۆڕا‪ ،‬له‌یاری‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌دا‌و له‌یاریگا ‌‬ ‫ئه‌نفیڵد جارێكی‌ تر روبه‌ڕوی‌ لیڤه‌رپوڵ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م یارییه‌ دوا تاقیكردنه‌وه‌ی‌ س����یت ‌‬ ‫ی ئینگلته‌را‪ ،‬پاش‬ ‫ده‌بێت له‌جامه‌كان���� ‌‬ ‫ی یه‌كێت����ی‌ ئینگلته‌را‌و‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌جام ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌قۆناغی‌ س����ێیه‌مدا له‌س����ه‌ر ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫مانچس����ته‌ر یونایتد كرای����ه‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫پاڵه‌وانێتییه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌یارییه‌ك����ی‌ ت����ری‌ قۆناغ����ی‌ نیوه‌ ‌‬ ‫كۆتای����ی‌ جامی‌ یانه‌ پیش����ه‌گه‌ره‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌یاریگای‌ خۆ ‌‬ ‫یانه‌ی‌ كاردیف سیت ‌‬ ‫میون����داری‌ یان����ه‌ی‌ كریس����تاڵ پااڵس‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك����ه‌ له‌یاری‌ چون����دا‪ ،‬پااڵس‬ ‫ی به‌گۆڵێكی‌ بێ به‌رامبه‌ر یارییه‌ك ‌ه‬ ‫توان ‌‬ ‫بباته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی جامه‌كه‌‪:‬‬ ‫یارییه‌كانی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/1/24 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 10:45‬‬ ‫كاردیف سیتی‌ × كریستاڵ پااڵس‬ ‫ی جارێك����ی‌ ت����ر روب����ه‌ڕو ‌‬ ‫ی له‌یاری‌ چون����دا‪ ،‬یانه‌ ‌‬ ‫پ����اش دۆڕان ‌‬ ‫ی لیڤه‌رپ����وڵ چوارشه‌ممه‌‪2012/1/25 ،‬‬ ‫ی ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫مانچسته‌ر س����یتی‌ له‌یاری‌ گه‌ڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 10:45‬‬ ‫جامی‌ یانه‌ پیش����ه‌گه‌ره‌كانی‌ ئینگلته‌را راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مشه‌و‌و سبه‌ ‌‬ ‫ی شه‌‌و لیڤه‌رپوڵ × مانچسته‌ر سیتی‌‬

‫گوفتاری‌ نییه‌‪ ،‬ره‌فتاری‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌میدیاوه‌‬ ‫ده‌رناكه‌وێ����ت‪ ،‬له‌گۆڕه‌پان����دا س����ینگ‬ ‫ده‌رده‌په‌ڕێنێت‪ ،‬هێرشێك نا بینیته‌وه‌‬ ‫ئه‌م به‌شداری‌ تێدا نه‌كرد بێت‪ ،‬گۆڵی‌‬ ‫كه‌می‌ تۆماركردووه‌‪ ،‬كه‌چی‌ زۆرترینی‌‬ ‫سازاندووه‌‪ ،‬مۆسیقاره‌ وه‌ك (مۆزارت)‪،‬‬ ‫جه‌ن����گاوه‌ره‌ وه‌ك (ئه‌س����كه‌نده‌ری‌‬ ‫مه‌كدۆنی‌)‪ ،‬ئارام‌و ن����ه‌رم‌و نیانه‌‌ وه‌ك‬ ‫(غاندی‌)‪ ،‬ب����ه‌ژن‌و بااڵیه‌ك����ی‌ به‌رزی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬وه‌لێ‌ ئیراده‌یه‌كی‌ بڵندی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌مه‌ خه‌سڵه‌ته‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌‬ ‫ناس����ینه‌وه‌ی‌ (چاڤی‌ هێرناندز) بێت‪،‬‬ ‫ئه‌م پیاهه‌ڵدانه‌ ڕژاندنی‌ مه‌ره‌كه‌ب نییه‌‬ ‫له‌سه‌ر كاغه‌ز‪ ،‬ئه‌و ناوانه‌ی‌ له‌سه‌ره‌وه‌‬ ‫ئام����اژه‌م پێدان هه‌ریه‌كه‌‌و له‌بواره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی����دا بااڵده‌س����تییان نیش����انداوه‌‌و‬ ‫مێژوو قودره‌ت����ی‌ له‌یادكردنیانی‌ نییه‌!‬ ‫(غاندی‌) به‌فه‌لسه‌فه‌ی‌ ناتوندوتیژی‌‪،‬‬ ‫(ئه‌س����كه‌نده‌ری‌ مه‌قدۆنی‌) به‌جه‌نگ‌و‬ ‫داگی����ركاری‌‌و (م����ۆزارت) به‌توانای‌‬ ‫ئه‌فسوناوی‌ له‌بواری‌ میوزیكدا‪ .‬ئه‌میش‬ ‫له‌تۆپ����ی‌ پێدا ئ����ه‌م هه‌ق����ه‌ی‌ پێڕه‌وا‬ ‫ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫(چاڤ����ی‌) ئ����ه‌و ده‌نگ����ه‌ زواڵڵه‌یه‌ كه‌‬ ‫گوێ����ی‌ زۆربه‌مان ناوه‌ك����ه‌ ژنه‌فتووه‌‌و‬ ‫ی وه‌رزشدۆست وێنه‌ی‌ ڕوخساری‌‬ ‫چاو ‌‬ ‫گرتووه‌‪ ،‬توان����ای‌ سه‌رس����وڕهێنه‌ری‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كه‌ دژبه‌ر‌و ڕكابه‌ره‌ ئه‌زه‌لی‌‌و‬ ‫ئه‌به‌دیه‌كه‌یشی‌ هه‌ست‌و سۆزیان بۆی‌‬ ‫ده‌جوڵێت‪ ،‬به‌چاوی‌ خۆمان بینیومانه‌‬ ‫له‌یاری����گای‌ مه‌دری����دا به‌چه‌پڵه‌ڕێزان‬ ‫پێش����وازی‌ لێكراوه‌ له‌الیه‌ن هه‌وادارانی‌‬ ‫مه‌دریده‌وه‌‪ .‬ئه‌م ئه‌س����تێره‌ زۆر دیار‌و‬ ‫كاریگه‌ره‌ی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌ (ئیسپانیا)‌و‬ ‫یان����ه‌ی‌ (به‌رش����ه‌لۆنه‌) ده‌س����تێكی‌‬ ‫ب����ااڵی‌ هه‌ی����ه‌ له‌به‌ره‌وپێش����بردنی‌‬ ‫ئاس����تی‌ تیپه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌رده‌وام له‌پشتی‌‬ ‫زۆرێك له‌هێرش����ه‌كانه‌وه‌یه‌‌و توانایه‌كی‌‬ ‫به‌رزی‌ هه‌یه‌ له‌ڕاگرتنی‌ هاوس����ه‌نگی‌‪،‬‬ ‫هه‌ركاتێ����ك جۆرێ����ك له‌ناڕێك����ی‌ یان‬ ‫په‌رشووباڵوی‌ درووس����ت بووبێت ئه‌م‬ ‫ئه‌س����تێره‌ كارتێك����ه‌ره‌ی‌ (بلوگرانه‌)‬ ‫ڕۆڵێكی‌ مه‌زنی‌ گێڕاوه‌ له‌پێناو دووباره‌‬ ‫ڕاگرتن����ه‌وه‌ی‌ تیپه‌ك����ه‌ی‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫مامه‌ڵ����ه‌ له‌گه‌ڵ یاریزانان����ی‌ هاوه‌ڵیدا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ش����ێوه‌ یاریكردنی‌‬ ‫به‌رش����ه‌لۆنه‌ له‌ڕیت����م‌و ڕیچكه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫النه‌دات‪ ،‬ئاخر كارێكی‌ فره‌ س����ه‌خت‌و‬ ‫زه‌حمه‌ت����ه‌ بتوانیت هاوس����ه‌نگی‌ تیپ‬ ‫ڕابگریت‪ ،‬به‌چه‌ش����نێك جارێك چاڤی‌‬ ‫ـ ئینێستا‌و كه‌ڕه‌تێك چاڤی‌ ـ میسی‌‌و‬ ‫جارێكی‌ دی‌ چاڤی‌ ـ ڤیا‪ ،‬واتا به‌رده‌وامه‌‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌ك����ردن له‌بازنه‌یه‌كی‌ فراواندا‪،‬‬ ‫پاشان یه‌كێك له‌تایبه‌تمه‌ندییه‌ ناوازه‌‌و‬ ‫ده‌گمه‌نه‌كان����ی‌ ئ����ه‌م یاریزانه‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 32‬س����اڵه‌ بریتیه‌ له‌س����ه‌ركه‌وتوویی‌‬ ‫له‌گه‌یاندنی‌ تۆپدا‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك ‪%95‬ی‌‬ ‫تۆپه‌كانی‌ به‌سه‌ركه‌وتوویی‌ ده‌گه‌ێنێت‬ ‫به‌یاریزانانی‌ هاوڕێی‌‪.‬‬ ‫گرنگییه‌ك����ی‌ دیكه‌ی‌ چاڤ����ی‌ له‌ڕووی‌‬ ‫ته‌كتیكیه‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ له‌یاری����گادا‬ ‫چ����وار ڕۆڵ����ی‌ پێده‌س����پێردرێت ك����ه‌‬ ‫ئه‌ركه‌ك����ه‌ی‌ له‌س����ه‌رجه‌م یاریزانان����ی‌‬ ‫بالوگران����ا س����ه‌ختتره‌‪ ،‬ب����ۆ نموون����ه‌‬ ‫له‌ناوچ����ه‌ی‌ جێگیرب����وون كۆمه‌ك����ی‌‬ ‫(سێرجیۆ بوسكێس) بكات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌یاریزانان����ی‌‬ ‫له‌پاشه‌كش����ه‌كردن‬ ‫تیپ����ی‌ دژب����ه‌ر‪ ،‬له‌گه‌ڵ دابه‌ش����كردنی‌‬ ‫تۆپه‌كان����ه‌ له‌نێوه‌ن����دی‌ یاری����گا‌و‬ ‫بیناكردن����ی‌ هێرش����ه‌كانه‌‪ ،‬دواهه‌مین‬ ‫ئه‌ركیشی‌ گۆڵسازانه‌‌و ده‌بێت له‌پشت‬ ‫هێرش����ه‌كانه‌وه‌ بێ����ت‪ ،‬به‌جۆرێ����ك‬ ‫دواگه‌یه‌ن����ه‌ره‌ ده‌بێت بڕێكی‌ زۆری‌ ئه‌و‬ ‫تۆپانه‌ی‌ گۆڵی‌ پێ ده‌هێنرێت له‌ڕێگای‌‬ ‫ئ����ه‌م یاریزانه‌وه‌ بگوازرێت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌و چوار ئه‌ركه‌ گرنگه‌یه‌ كه‌ خراوه‌ته‌‬ ‫س����ه‌ری‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌به‌رپرسیارێتییه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌ستێت به‌ئه‌نجامدانی‌ ئه‌م کلیلی‬ ‫ئه‌ركانه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م ئه‌س����تێره‌ دانس����قه‌یه‌ ب����ووه‌‬ ‫به‌كلیلی‌ هه‌م����وو ده‌رگا داخراوه‌كان‪،‬‬ ‫ئاخر هه‌ر به‌بێ‌ هۆ له‌س����ێ‌ باش����ترین‬ ‫یاریزانی‌ جیهاندا ده‌ستنیشان ناكرێت‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر هه‌گبه‌كه‌ی‌ لێوانلێ����و نه‌بێت‬ ‫له‌تایبه‌تمه‌ندیه‌تی‌ جۆراوجۆر‪.‬‬ ‫به‌هه‌رحاڵ نووسین ده‌رباره‌ی‌ (چاڤی‌)‬ ‫پێویس����تی‌ به‌ڕووبه‌رێك����ی‌ زۆر فراوان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونك����ه‌ هاتنه‌گ����ۆ ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ئه‌م س����ه‌ربازه‌ ونه‌ پێویستی‌ به‌زیاد‬ ‫ڕاوه‌س����تانه‌ له‌س����ه‌ر لێهاتووی����ی‌‌و‬ ‫ئه‌فسوناوی‌ ئه‌م ئه‌ستێره‌ لێوه‌شاوه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ره‌نگاڵه‌‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪201٢/١/24‬‬

‫کاوڕ‬

‫ی ژنهێنانێك‬ ‫ماره‌ی ‌‬ ‫‪ 26‬ملیۆن دۆالر‬

‫ماوه‌یه‌كی‌ باش��� ‌ه بۆ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌‌و‬ ‫قۆس���تنه‌وه‌ ‌ی هه‌ل���ه‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫خۆت‪ ،‬له‌ڕوو ‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیش���ه‌و‌ه هه‌ست‬ ‫به‌ ئازادیه‌كی‌ زیاتر ده‌كه‌ی‌‪ ،‬پێنجشه‌مم ‌ه‬ ‫رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌هوتێل��� ‌ه راقیه‌كان��� ‌‬ ‫ی پایته‌خت���ی‌ س���ودان‪،‬‬ ‫خه‌رتوم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكی‌ چاد‪ ،‬ئیدریس دیبی‌ كچێك ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆك هۆزێكی‌ گه‌وره‌ی‌ دارفۆر ‌‬ ‫ی ‪ 25‬ملیۆن دۆالر بۆ‬ ‫ماره‌ك���رد به‌ بڕ ‌‬ ‫ی كچه‌كه‌و یه‌ك ملیۆن دۆالریش‬ ‫باوك ‌‬ ‫ی بوكێ‌‪ .‬له‌و مه‌راس���یمه‌دا‬ ‫بۆ ئاڵتون ‌‬ ‫ی س���ودان‬ ‫ی كچه‌كه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫وه‌كیل ‌‬ ‫(عومه‌ر به‌ش���یر) ب���ووه‌‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫له‌الی���ه‌ن ژن ‌ه كۆنه‌كه‌ی���ه‌و‌ه ده‌یه‌وێت‬ ‫ته‌گه‌ره‌ بخاته‌ ئه‌و هاوسه‌رگیرییه‌وه‌‪.‬‬

‫گا‬ ‫له‌ناخ���ی‌ خۆت���ا هه‌ندێك ته‌قین���ه‌وه‌ روو‬ ‫ئه‌دات‪ ،‬ره‌نگه‌ بگاته‌ ئاس���تی‌ بڕیاری‌ لێك‬ ‫جیابونه‌وه‌ش‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌تۆدایه‌ كه‌ شته‌كان‬ ‫له‌گۆشه‌نیگای‌ جیاوه‌ ده‌بینی‌‪ ،‬یه‌كشه‌ممه‌‬ ‫رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ئه‌وه‌ی ‌ه وه‌فا‬

‫ل���ه‌ڕووی‌ ئاب���وری‌‌و كاره‌كانیش���ته‌و‌ه‬ ‫پێش���كه‌وتنێك ‌ی باش به‌ڕێوه‌یه‌‪ ،‬هه‌ند ‌ێ‬ ‫ه���اوڕێ‌ كاریگه‌ریی���ان هه‌ی���ه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫بڕیاره‌كانت���ه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌فه‌رێك ‌ی دوور دێت ‌ه‬ ‫رێگات‪ ،‬چوارشه‌ممه‌ رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫ی ‪ 89‬س���ا ‌ڵ‬ ‫ی به‌ریتان��� ‌‬ ‫پیاوێك��� ‌‬ ‫ی ‪ 70‬س���اڵی‌ رابردودا هه‌موو‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك چه‌پكێ‌ گوڵی‌ پێش���كه‌ش‬ ‫به‌هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ كردووه‌‪ .‬له‌و ده‌مه‌ش‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هاوس���ه‌رگیریان كردووه‌ له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 3000‬چه‌پك ‌ه گوڵ ‌‬ ‫‪ 1942‬نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫داوه‌ت ‌ه هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬ئ���ه‌و پیاو‌ه‬ ‫ی‬ ‫وتویه‌ت���ی‌ كه‌ ئ���ه‌و رۆمانس���یه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫ی سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫تیایدا بوو‌ه نهێن ‌‬ ‫هاوس���ه‌رییان ب���وو‌ه ك��� ‌ه ‪ 19‬هه‌زار‬ ‫ی تێ چووه‌‪.‬‬ ‫جونه‌یهی‌ ئیسترلین ‌‬

‫قرژاڵ‬ ‫له‌شت ‌ێ په‌ش���یمان ده‌بیته‌وه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئیختی���ار ‌ی تر دێنه‌ پێ���ش‪ ،‬به‌اڵم ئاگات‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی���ان بێ���ت‪ ،‬كۆمه‌ك ‌ی هه‌ند ‌ێ‬ ‫كه‌س ده‌كه‌ ‌ی بۆ سه‌ركه‌وتن ‌ی پرۆژه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌ رۆژ ‌ی به‌ختته‌‪.‬‬

‫شێر‬ ‫هه‌ن���دێ‌ وتووێ���ژ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ ‌ی‬ ‫خۆش���ت ده‌وێت دروست ده‌بێت‪ ،‬كاتێك ‌ی‬ ‫باش��� ‌ه بۆ زیاتر له‌یه‌كت���ر نزیك بونه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ خۆت دڵخ���ۆش بكه‌ی‌‪ ،‬هه‌ین ‌ی‬ ‫رۆژ ‌ی به‌ختته‌‪.‬‬

‫کیم کاردیشان هه‌ڵبژێردرا‬

‫له‌میسر ئاگادار نه‌بی‬ ‫گورچیله‌یه‌كت ئه‌دزن‬

‫كیم كاردیشانی‌ ئه‌مه‌ریك ‌ی ك ‌ه نمایش ‌ی جلوبه‌رگ ده‌كات‪ ،‬بۆ ساڵ ‌ی ‪ 2012‬هه‌ڵبژێردراو‌ه‬ ‫به‌جوانترین خانم به‌هۆی‌ جوان ‌ی سمتییه‌وه‌‪ .‬به‌و هۆكاره‌شه‌وه‌ ئه‌و خانمه‌ بڕیاریداوه‌‪،‬‬ ‫ب ‌ه ‪ 5‬ملیۆن دۆالر ته‌ئمینیان بكات‪.‬‬

‫ژنێكی‌ میس���ری‌ پیاوه‌ك��� ‌هی‌ تاوانبار‬ ‫ی لێبردووه‌‪،‬‬ ‫كردووه‌ كه‌ گورچیله‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ چه‌ند هاوڕێیه‌كیدا‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌ك بێهۆشیان كردووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی زانیاری���ه‌كان پیاوه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫گورچیله‌ك���ه‌ی‌ فرۆش���توو‌ه ب��� ‌ه ‪12‬‬ ‫ی میس���ری‌‪ ،‬ئه‌و ژنه‌ش‬ ‫هه‌زار جونه‌یه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 29‬س���اڵه‌ ئێستا داوا ‌‬ ‫ك ‌ه ته‌مه‌ن ‌‬ ‫گورچیله‌ك ‌هی‌ ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی ب���اش‬ ‫ی كاركردن��� ‌‬ ‫فرس���ـــه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دێت��� ‌ه رێگ���ه‌ت‪ ،‬پێویس���تـ ‌ه گرنگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌ ته‌ندروس���تیت ب���د‌هی‌‪ ،‬ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫س���ۆزدارییه‌وه‌‪ ،‬هیچ ئاس���ۆیه‌ك نییه‌‪،‬‬ ‫شه‌مم ‌ه رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی ت���ازه‌ به‌رێوه‌یه‌ ك���ه‌ دوور‌ه‬ ‫رۆژێك��� ‌‬ ‫له‌هه‌م���وو فش���ارو به‌ربه‌س���تێك‪ ،‬له‌م‬ ‫ی‬ ‫ی سۆزدار ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ماوه‌یه‌دا ده‌توان ‌‬ ‫یان هاوڕێیانه‌ ببه‌س���تی‌‪ ،‬سێش���ه‌مم ‌ه‬ ‫رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫ی میسی‌ ده‌فرۆشرێت‬ ‫مۆخ ‌‬

‫ی‬ ‫سه‌گێكی‌ به‌ریتان ‌‬ ‫‪ 1500‬قات جلی‌ هه‌یه‌‬

‫دوپشک‬ ‫ئ���ه‌م هه‌فته‌ی���ه‌ دوور بك���ه‌وه‌ له‌ه���ه‌ر‬ ‫ریس���كێك ك ‌ه له‌كاره‌كانت���دا به‌ئه‌نجام ‌ی‬ ‫بگه‌یه‌نیت‪ ،‬ئاگاشت له‌بار ‌ی ته‌ندروستیت‬ ‫بێ���ت‪ ،‬هاوڕێیه‌كی‌ كۆنی���ش ئه‌بینیته‌وه‌‪،‬‬ ‫دووشه‌ممه‌ رۆژ ‌ی به‌ختته‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ئ���ه‌م هه‌فته‌ی ‌ه دڵخۆش ده‌بی���ت‪ ،‬له‌براو‬ ‫خوشكه‌كانیش���ت زیاتر نزیك ئه‌بیته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ند ‌ێ ش���تی‌ له‌ن���اكاو دێن ‌ه بێش‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بینینه‌وه‌ی‌ یارێك كه‌ رۆژگارێك خۆش���ت‬ ‫ویستووه‌‪ ،‬هه‌ینی‌ رۆژ ‌ی به‌ختته‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫هه‌ڵدان���ه‌وه‌ی‌ الپه‌ڕه‌كان���ی‌ راب���ردوو‬ ‫بریندارییه‌ك���ه‌ت زیات���ر ده‌كات‪ ،‬ب���اس‬ ‫له‌خۆشه‌ویست ‌ی نو ‌ێ مه‌كه‌‪ ،‬متمانه‌ش به‌و‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ مه‌كه‌‪ ،‬پێنجش���ه‌مم ‌ه رۆژ ‌ی‬ ‫به‌ختته‌‪.‬‬

‫دكتۆرێكی‌ ناودار (بیته‌ر میندندورب)‬ ‫رایگه‌یاندووه‌ ك����ه‌ ئاره‌زوومه‌نده‌ بۆ‬ ‫كڕینی‌ مۆخ����ی‌ مێش����كی‌ یاریزانی‌‬ ‫به‌ناوبان����گ "میسس����ی‌"‪ ،‬ب����ۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش یه‌ك ملیۆن‌و نیو لیره‌ی‌‬ ‫دیاری‌ ك����ردووه‌‪ .‬ئه‌و پزیش����كه‌ كه‌‬ ‫دیراسه‌ له‌س����ه‌ر چۆنێتی‌ كاركردنی‌‬

‫ده‌ماخ����ی‌ ئینس����ان ده‌كات‪ ،‬ب����ۆی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌ ته‌نها مێش����كی‌ میسی‬ ‫بۆ ئه‌و دیراس����ه‌یه‌ی‌ ئ����ه‌و گونجاو‬ ‫بێت‪ .‬وتوش����یه‌تی‌ میس����ی‌ له‌چه‌ند‬ ‫س����انیه‌یه‌كی‌ كه‌مدا بڕی����ار ئه‌دات‌و‬ ‫پاس ئه‌دا‌و ش����وت لێئه‌داو گۆڵیش‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫ی منداڵێك‬ ‫ماچكردنی‌ ده‌ست ‌‬ ‫یان قاچی‌ هه‌یفا‬

‫ی‬ ‫ی به‌ریتانیا به‌ناو ‌‬ ‫ی نیشته‌جێ ‌‬ ‫سه‌گێك ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆك���ی‌‪ ،‬ب���ه‌ نازدارترین س���ه‌گ ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنێك ‌‬ ‫ی به‌هێند ‌‬ ‫هاتووه‌‪ ،‬خاوه‌نه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌ریتانیایی‌ جل‌و به‌رگی‌ بۆ كڕیوه‌‪.‬‬ ‫ی دوو‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه ئه‌و س���ه‌گه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫س���اڵه‌‌و ‪ 1500‬قات جل��� ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش گرانبه‌هاتری���ن خ���واردن‬ ‫ده‌خوات‌و له‌مانگ كه‌شدا چه‌ند جارێك‬ ‫ی جوانكاری‌‪.‬‬ ‫ده‌برێت ‌ه ساڵۆن ‌‬

‫سكااڵی‌ له‌خۆی‌ كردووه‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستگیر ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بكه‌ن‬

‫سه‌عیدی‌ كه‌لله‌ڕه‌ق‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه بڕیار ‌‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ دادگا ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵه‌كان ‌‬ ‫داوه‌ ك���ه‌ به‌خێوكردن��� ‌‬ ‫ی منداڵه‌كان‪ ،‬باوكه‌كه‌یان‬ ‫بدات ‌ه دایك ‌‬ ‫ی‬ ‫توشی‌ هیستریا بووه‌‌و دوو نارنجۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵداوه‌ته‌ ماڵه‌ خه‌زورانی‌‪ ،‬له‌هه‌ڵدان ‌‬ ‫نارنجۆك���ی‌ س���ێهه‌مدا ب���ووه‌‌و دادگا‬ ‫له‌بڕیاره‌ك���ه‌ی‌ په‌ش���یمان بووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی كردووه‌‌و‬ ‫ئه‌م پیاوه‌ ك ‌ه له‌لیبیا كار ‌‬ ‫ی جیا بووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌ه له‌ژنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و روداوه‌ هه‌ڵه‌ش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫جارێكیتر بڕیاری‌ دادگا له‌زه‌ره‌ری‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاری‌ دایه‌وه‌‪.‬‬

‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و هه‌موو شیوه‌نه‌‪،‬‬ ‫سزاش ده‌درێن‬ ‫ی له‌كاتی‌ كۆچی‌ (كین‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی باكوور‬ ‫جونگ ئیلی‌) سه‌رۆكی‌ كوریا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه ش���ین‌و شه‌پۆڕێك ‌‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی له‌ئێستادا‬ ‫بێوێنه‌یان بۆ گێڕا‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ س���ه‌ربازگه‌‪ ،‬چه‌ندین مانگ‬ ‫كاركردنیان بۆ خه‌ڵك زیاد‌ه كردووه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌ ل���ه‌و رۆژه‌دا‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ه���ۆكار ‌‬ ‫ماته‌می���ان نه‌گێ���ڕاوه‌‪ .‬ئه‌وانه‌ش له‌و‬ ‫سه‌ربازگان ‌ه به‌و‌ه تۆمه‌تبار كراون ك ‌ه‬ ‫هاوبه‌شی‌ مه‌راسیمه‌كه‌یان نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫یاخود كه‌ به‌شداربوون‌و نه‌گریاون‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌س���ت ب��� ‌ه پێگه‌ی‌ خ���ۆت ده‌كه‌ی‌ له‌و‬ ‫ش���وێنه‌ی‌ كاری‌ تیا ده‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫چاالك���ی‌ زیاترت پێده‌به‌خش���ێت‪ ،‬ته‌نها‬ ‫پشتیش ب ‌ه به‌خت مه‌به‌سته‌‪ ،‬چوارشه‌مم ‌ه‬ ‫رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی كاركردنی‌ باش‌و نهێنیت‬ ‫فرس���ه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دێت��� ‌ه ب���ه‌رده‌م‪ ،‬ب���ه‌اڵم ب���ا به‌نهێن ‌‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬كار‌ه كه‌ڵه‌ك���ه‌ بووه‌كانت‬ ‫ی‬ ‫یه‌كالی���ی‌ بكه‌ره‌وه‌‪ ،‬دووش���ه‌ممه‌ رۆژ ‌‬ ‫به‌ختته‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی بێ���ژه‌ری‌ به‌ناوبانگ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫میس���ری‌ (عه‌مرو ئه‌دی���ب) ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ی واڵتی‌ مه‌غریب‪،‬‬ ‫گرت له‌و سیستم ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ كه‌ كۆمه‌ڵێ���ك خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی عه‌هد ‌‬ ‫ی وه‌ل ‌‬ ‫به‌ته‌مه‌ن ده‌س���ت ‌‬

‫ی ‪ 8‬سااڵنه‌‪.‬‬ ‫واڵته‌ ماچ ده‌كه‌ن كه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫مه‌غریبی���ه‌كان بۆ تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫وێن���ه‌ی‌ ئه‌دیبی���ان باڵوكردووه‌ته‌و‌ه‬ ‫له‌ب���ه‌ر پێی‌ هه‌یف���ا وه‌هبیدا‪ ،‬كاتێك‬ ‫سه‌ماده‌كا‌و گۆرانی‌ ده‌ڵێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی ب��� ‌ه ه���ۆ ‌‬ ‫هاوواڵتییه‌ك���ی‌ میس���ر ‌‬ ‫خراپبوونی‌ باری‌ داراییه‌وه‌‪ ،‬رویكردۆت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌رخۆ ‌‬ ‫ی پۆلیس‌و سكااڵ ‌‬ ‫بنكه‌یه‌ك ‌‬ ‫تۆمار كردووه‌‪ ،‬ئه‌م رووداو‌ه دوای‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫هات���وو‌ه كه‌ ل���ه‌و كۆمپانیایه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردووه‌ ده‌ركراوه‌‌و ئوتومبیلێكیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مانگان ‌ه هێن���اوه‌‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ب ‌ه قیس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌مانی‌ كاره‌ك ‌هی‌‪ ،‬كۆمپانیاك ‌ه فشار ‌‬ ‫ی سه‌یاره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫خستۆته‌س���ه‌ر بۆ پار‌ه ‌‬ ‫ی له‌به‌رده‌ست‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه هیچ رێگایه‌ك ‌‬ ‫ی تۆمار‬ ‫نه‌ماوه‌ ك ‌ه س���كااڵ له‌سه‌ر خۆ ‌‬ ‫ی بچێته‌ زیندانه‌وه‌‪.‬‬ ‫بكات‪ ،‬به‌و هیوایه‌ ‌‬

‫ی ‪ 16‬سه‌عات سه‌ماكردن‬ ‫دوا ‌‬ ‫چوو ‌ه گینسه‌وه‌‬ ‫ی س���ه‌ماكردن‬ ‫ب���ۆ دواجار راهێنه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫(كریس���تۆڤه‌ر لۆرانس) كه‌ له‌واڵت ‌‬ ‫ی نیش���ته‌جێیه‌‪ ،‬توانی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫دوب ‌ه ‌‬ ‫ی ئیمارات ‪16‬‬ ‫ی مۆڵ��� ‌‬ ‫ی ڤیدیۆ ‌‬ ‫ئیقاع ‌‬ ‫س���ه‌عات ب ‌ه به‌رده‌وامی‌ سه‌ما بكات‪،‬‬ ‫به‌وه‌ش ژمار‌هی‌ پێوانه‌یی‌ شكاندووه‌‌و‬ ‫ی ناوداری‌ گینیس‪.‬‬ ‫چووه‌ته‌ كتێب ‌‬

‫ریکالم‬

‫گۆرین ‌ی ناوی‌ كۆمپانیا‬

‫)‪ )310‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/1/24‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫له‌س���ه‌ر داوای‌ هاواڵت ‌ی (خه‌بات ساڵح یه‌حیا‌ زه‌نگه‌نه‌) كه‌ داواكار‌ه به‌ گۆرینی‌ ناو ‌ی‬ ‫كۆمپانیا ‌ی (خه‌بات) بۆ (كاسیحه‌ ‌ی ئه‌ڵغام) بۆ سه‌ر ناوی‌ كارگه‌ی‌ (خه‌بات زه‌نگه‌نه‌)‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ (كاسیحه‌ی‌ مین‪/‬پرۆژه‌ ‌ی بچوك)كه‌ ئامێره‌كانی‌ تۆماره‌ له‌المان ب ‌ه‬ ‫ژماره‌ (‪/139‬ئامێر ‪ )2005‬له‌به‌رواری‌ (‪ )2005/7/13‬تكایه‌ له‌ڕۆژنامه‌كه‌تاندا بۆ یه‌ك‬ ‫جار باڵوی‌ بكه‌ن���ه‌و‌ه له‌دوا ‌ی ده‌رچون ‌ی بۆ ماوه‌ ‌ی ‪ 15‬رۆژ‪ ،‬هه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێك الر ‌ی‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌گۆرینی‌ ناو ‌ی ئه‌م كارگه‌ی���ه‌ ئاگادارمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه ناچار ده‌بین‬ ‫كار ‌ی یاسای ‌ی بۆ ئه‌نجام بده‌ین ‪0‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‪...‬‬ ‫دادنوسی‌ سلێمانی‪2/‬‬ ‫سۆران یادگار ره‌شید‬ ‫‪2012/1/22‬‬

‫پیرۆزبایی‬

‫به‌ناوی س���تافی ئاوێنه‌و‌ه پیرۆزبایی خۆمان ئاڕاسته‌ی س���تافی کارامان (بارام‬ ‫س���وبحی) ده‌که‌ین‪ ،‬به‌بۆنه‌ی گۆڕینه‌وه‌ی ئه‌ڵقه‌ی له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ر‌ه ئازیزه‌که‌یدا‬ ‫هیوادارین ژیانێکی هێمن‌و ئارام به‌سه‌ر به‌رن‪.‬‬ ‫ستافی ئاوێنه‌‬

‫فه‌رمانبه‌ران ‌ی سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێم‌و په‌رله‌مان‪ ...‬پاشماو‌ه‬ ‫ی���ان پاره‌یان ب���ۆ خه‌رجبكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا له‌چاوه‌ڕوان���ی‌ ئ���ه‌وه‌دان ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌یان بۆ خه‌رجبكرێت‪ ،‬یان شوقه‌یان‬ ‫پێبدرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ هه‌وڵی���دا رای‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان وه‌ربگ���رێ‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌سكرتێری‌ په‌رله‌مان‪ ،‬فرسه‌ت ئه‌حمه‌د‌و‬ ‫راوێژكاری‌ راگه‌یاندن ‌ی سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫تاریق جه‌وه���ه‌ر‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬ئاماژه‌ی���ان به‌وه‌كرد كه‌ ته‌نها‬ ‫ده‌زانن شتێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ له‌ئارادا بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم زانیاری‌ ته‌واویان نییه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌‬ ‫فرس���ه‌ت ئه‌حمه‌د وتی‌ "هی���چ زانیاریه‌كم‬ ‫له‌و باره‌وه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ له‌الیه‌ن سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا فه‌رمانبه‌رانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌س���ه‌رجه‌م وه‌زاره‌ته‌كان نیگه‌رانن‬ ‫ل���ه‌و بڕیاره‌‌و جه‌خت ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫س���ێ‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ (هه‌رێم‪ ،‬په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫حكومه‌ت) جیاوازی‌ له‌نێوان فه‌رمانبه‌راندا‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س���امیه‌ محه‌مه‌د كه‌ پیشه‌ی‌ كارگوزاره‌‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌وه‌زاره‌ت���ه‌كان‌و زیاتر له‌‪20‬‬ ‫خاڵی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬نیگه‌رانیی‌ خۆی‌ له‌و بڕیاره‌‬ ‫نیش���اندا‌و وتی‌ "بۆیه‌ خه‌ڵك دێته‌ س���ه‌ر‬ ‫ش���ه‌قام‌و داوای‌ م���اف‌و یه‌كس���انی‌ له‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ ده‌كات‪."..‬‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ محه‌م���ه‌د عه‌بدواڵ كه‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كی‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌ب���ا ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ك���ه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ر س���ێ‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫جیاوازییه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌ی‌ مانای‌ چییه‌ باسی‌‬ ‫چاكسازی‌‌و باش���تركردنی‌ باری‌ گوزه‌رانی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران ده‌كه‌ن‌و وتی‌ "فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫سه‌ر به‌خۆیان سودمه‌ند بن‌و فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫تر په‌راوێز بخرێن"‪.‬‬

‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ پڕۆژه‌ خانوی‌ بۆ فه‌رمانبه‌ران ‌ی‬ ‫كڕی���وه‌‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تانیش به‌ش���ێك له‌بودج���ه‌ی‌‬ ‫س���ااڵنه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ ب���ۆ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫ته‌رخانكردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���ودمه‌ند بن‪،‬‬ ‫وته‌بێژی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫كاوه‌ مه‌حمود بێئاگایی‌ خۆی‌ نیش���انداو‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "زانیاریم له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم پارێزه‌ر‌و یاس���اناس حس���امه‌دین‬ ‫سه‌رداری‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ نابێت جیاوازیی‌ له‌نێوان فه‌رمانبه‌راندا‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێویستی‌ زانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان یاسایه‌كی‌ تایبه‌ت ده‌ربكات بۆ‬ ‫س���ه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌ران به‌ب���ێ‌ جیاوازی‌‌و‬ ‫وت���ی‌ "ده‌بێت جیاوازی���ی‌ نه‌بێت له‌نێوان‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم یان‬ ‫په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێی‌ ساڵی‌‬ ‫خزمه‌ت‌و بڕوانامه‌ بێت"‪.‬‬ ‫سه‌رداری‌ وتیشی‌ "هه‌ر سێ‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫به‌ب���ێ‌ جی���اوازی‌ ب���ۆ هه‌م���وو خه‌ڵكه‌‌و‬ ‫به‌ده‌نگ���ی‌ كۆی‌ خه‌ڵك دام���ه‌زراون‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ناكرێت فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌ خۆت س���ودمه‌ند‬ ‫ب���ن ب���ه‌زه‌وی‌‪ ،‬خان���وو‪ ،‬ش���وقه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ دام‌و ده‌زگاكانی‌ تر فه‌رامۆش‬ ‫بكرێن‪ ،‬ده‌بێت به‌یه‌ك چاو سه‌یری‌ هه‌موو‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران بكرێ���ت به‌بێ‌ جی���اوازی‌"‪،‬‬ ‫ناوب���راو ئاش���كرایكرد ك���ه‌ ئ���ه‌و بڕیاره‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ كاریگ���ه‌ری‌ خراپی ده‌بێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ فه‌رمانبه‌ر هه‌ی���ه‌ خزمه‌تی‌ زۆری‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا س���ودمه‌ند نه‌بووه‌‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا فه‌رمانبه‌رێ���ك خزمه‌تی‌‬ ‫س���اڵێك بێت‌و به‌ "واس���ته‌‌و خزمایه‌تی‌"‬ ‫دامه‌زرابێ���ت له‌و س���ێ‌ س���ه‌رۆكایه‌تییه‌‪،‬‬ ‫دواتریش سودمه‌ند بێت به‌ خانو‪ ،‬زه‌وی‌‪،‬‬ ‫شوقه‌‌و ئه‌وه‌ش جۆرێكه‌ له‌نادادپه‌روه‌ری‌‪.‬‬

‫کوردستان‪ ،‬نیشتیمانی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫بەقەول���ی بەختیار عەلی‪ ،‬ئەمانە بەس‬ ‫ئەوکاتە کەسی تریان قبوڵە کە ببێتە‬ ‫ژێردەستەیان‌و پێیان بڵێت ئێوە گەورەو‬ ‫مامۆستاو هەموو شتێکمانن‪ .‬بەداخەوە‬ ‫ئەم جۆرە لەنوس���ەرو ئەهلی قەڵەم تا‬ ‫ئەوجێگایەی کە دەسەاڵتیان هەبووەو‬ ‫توانیویان���ە بێڕەحمت���رو خراپتربوون‬ ‫لەسیاس���ییەکانی ئەم واڵت���ە‪ .‬ئەوانە‬ ‫دڵی دەیان ئازاد س���وبحی‌و عوس���مان‬ ‫ش���ەیدا‪-‬یان ش���کاندووە‪ .‬ئەوانە عەتا‬ ‫محەمەد‪-‬یان بەهەموو چیرۆک‌و رۆمانە‬ ‫جوانەکانیەوە زویرک���رد‪ .‬ئەو تائێرەی‬ ‫بەجێهێش���ت دوور لەبوارەکەی خۆی‌و‬ ‫لەڕۆژنامەیەکی سیاسی‪ -‬کۆمەاڵیەتیدا‬ ‫هەڵەچن���ی دەک���رد‪ .‬ئ���ەو روناکبیرو‬ ‫نوسەرو بەرپرس���ی دەزگا کولتوریانە‬ ‫چیرۆک���ە جوانەکان���ی عەتاو ش���یعرە‬ ‫جوانەکانی دالوەر‪-‬یان نەدی‪ .‬هەروەک‬ ‫چۆن شیعرە جوانەکانی ئازاد سوبحی‪-‬‬ ‫ی���ان نەدی‪ .‬ئێرە واڵت���ی بێڕێزیکردنی‬ ‫ئەهلی قەڵەمە بەدەستی ئەهلی قەڵەم‪.‬‬ ‫لێرە ئەوە نوسەرە بەرپرسەکانن زیاتر‬ ‫دڵی ش���اعیرو نوس���ەران دەشکێنن‪.‬‬ ‫زۆرج���ار دڵڕەقی ژمارەی���ەک لەئەوان‬ ‫چەن���دان بەراب���ەر زیات���رە لەدڵڕەقی‬ ‫سیاسییەکان‪.‬‬ ‫هاوڕێی ئازیز‪ ..‬شاعیرە تەنیاو هێمن‌و‬ ‫هەس���ت ناسک‌و بەهەڵوێس���تەکەمان‪،‬‬ ‫رۆژگارێ���ک یەکێ���ک بووی���ت‬ ‫لەدامەزرێنەران���ی دەزگای س���ەردەم‪.‬‬ ‫نازانم بۆ لەم گەڕانەوه‌یەتداو لەماوەی‬

‫ئەم ساڵەدا جێگات نەبویەوە لەناویاندا!‬ ‫چۆن دڵیان ه���ات‌و بانگیان نەکردیت‬ ‫جارێکیتر کاربکەیتەوە لەگەڵیان؟! خۆ‬ ‫پارەیەکی باش���یان هەی���ەو بودجەیان‬ ‫نەب���ڕاوەو هاوڕێ���ی کۆن‪-‬ی���ت‌و کوڕی‬ ‫شارەکەشیت! زیاد لەسەدو چل کەس‬ ‫ل���ەوێ کاردەکەن‌و موچ���ە وەردەگرن‪،‬‬ ‫ئایا ت���ۆ لەوێ‌و لەناو ئەو لەش���کرەدا‬ ‫جێ���گات نەدەبوی���ەوە؟! زوی���ر مەبە‬ ‫تۆ کە خۆتیت گەورەت���رو جوانتریت‪.‬‬ ‫هەمیشەش هەروەک خۆت بمێنەرەوە‪.‬‬ ‫ئێرە نیش���تیمانی دڵڕەقییە‪ .‬دەڵڕەقی‬ ‫شاعیرو نوسەران بەرامبەر بە هاوکارو‬ ‫هاوقەڵەمەکانیان‪ .‬ئەوە ئەو میراتەیە کە‬ ‫مەوالنای پێ قبوڵ نەکراو دەربەدەری‬ ‫کرد‪ .‬ئێس���تاش تۆو هاوشێوەی تۆیان‬ ‫پ���ێ قبوڵ ناکرێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئەوەش کە‬ ‫مەوالنای نەمرک���ردو ئەوانی لەبیرکرد‪،‬‬ ‫ل���ەم رۆژگارەدا دووب���ارە دەبێتەوە‪..‬‬ ‫تۆ لەهەرکوێ بیت ش���یعرەکانت لەناو‬ ‫دڵماندای���ەو لەگەڵمان���دا دەژی‪ .‬جگە‬ ‫لەن���ەوەی خۆت چەندین ن���ەوە پاش‬ ‫خۆت شیعرەکانت بەعیشقێکی زۆرەوە‬ ‫دەخوێننەوەو لەگەڵیدا دەژین‪ .‬ئەمەیە‬ ‫ئەوەی کە نەمریی دروست دەکات‪ .‬تۆ‬ ‫تازە رەوتی رێگای خۆتت گرتوەو کەس‬ ‫ناتوانێت شەمەندەنەفەری پڕداهێنانت‬ ‫رابگرێ���ت‪ .‬ش���اعیرەکان ب���ێ واڵت‌و‬ ‫سەرزەمینن‪ .‬لەهەرکوێبن سەرزەمین‌و‬ ‫واڵتی���ان ئەوێی���ە‪ .‬لەناودڵی خوێنەری‬ ‫شیعرەکانیان‪.‬‬

‫رونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایشی كه‌ركوكه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی ئ���ه‌و راپورت���ه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌ڕۆژنام���ه‌ی ئاوێن���ه‌ ژم���اره‌ (‪)309‬‬ ‫ل���ه‌(‪ )2012/1/17‬باڵوكراوت���ه‌وه‌ ب���ه‌‬ ‫ناونیش���انی (رفاندنی گه‌نجێكی عه‌ره‌ب‬ ‫له‌الیه‌ن ئاسایشی پارتییه‌وه‌) به‌ باشمان‬ ‫زانی ئه‌م رونكردنه‌وه‌یه‌ بده‌ین‪.‬‬ ‫‪ -1‬س���ه‌ره‌تا دڵگرانی���ن ب���ه‌وه‌ی ك���ه‌‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌یه‌ك���ی كوردی‌و به‌زمانی كوردی‬ ‫له‌جیاتی وش���ه‌ی ده‌ستگیركردن كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌ركی ئاسایشه‌ بۆ پاراستنی سه‌روماڵی‬ ‫هاوواڵتی���ان‪ ،‬وش���ه‌ی رفان���دن ب���ه‌كار‬ ‫هات���ووه‌ كه‌ ئه‌م ده‌س���ته‌واژه‌یه‌ له‌هه‌موو‬ ‫دنی���ادا ده‌درێت���ه‌ پاڵ ئه‌و بان���دو تاقمه‌‬ ‫تیروریس���تیانه‌ی كه‌ ئ���ه‌و كارانه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫بۆ تێكدان���ی ئارامی هاوواڵتی���ان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دیاره‌ ئه‌و ناونیش���انه‌ راس���ته‌ به‌ كوردی‬ ‫نوسراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ نه‌فه‌سێكی به‌عسیانه‌و‬ ‫شۆڤێنیانه‌ نوسراوه‌ كه‌ ئه‌و ده‌سته‌واژانه‌‬ ‫ته‌نها ئه‌نجومه‌نی به‌ ناو سیاسی عه‌ره‌بی‌و‬ ‫نه‌یاران���ی ك���وردو دوژمنان���ی ئارام���ی‬ ‫له‌عێ���راق دوای روخانی س���ه‌دام له‌دژی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایش به‌كاری ده‌هێنن‪،‬‬ ‫چونكه‌ چاویان به‌كاروچاالكی ئاس���ایش‬ ‫له‌ناوچه‌ دابڕاوه‌كان هه‌ڵنایه‌ت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ده‌رب���اری گرتنی (كه‌م���ال قه‌دوری)‬ ‫له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان كه‌ ش���ێوازی‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی ده‌س���تگیركردنه‌كه‌ی‬ ‫به‌جۆرێك باس كراوه‌ كه‌ كه‌مال قه‌دوری‬ ‫ك���وڕی خانه‌وه‌ده‌یه‌كی ئه‌نف���ال كراوبێت‬ ‫یان كه‌سوكاری شه‌هیدێك بێت به‌جۆرێك‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌كه‌ باس به‌س���ه‌رهاته‌كه‌ی كراوه‌‬ ‫كه‌ مرۆڤ گریان���ی دێت‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫ده‌مانه‌وێ���ت س���ه‌ره‌تا باس له‌ش���ێوازی‬ ‫گرتنه‌كه‌ی بكه‌ین‪ ،‬دواتر باس له‌كه‌سایه‌تی‬ ‫كه‌م���ال ق���ه‌دوری‌و خێزانه‌ك���ه‌ی بكه‌ین‪،‬‬ ‫هه‌رچی ده‌رباره‌ی گرتنی ناوبراوه‌ هه‌موو‬ ‫رێكاره‌ یاس���اییه‌كانی بۆك���راوه‌ ئه‌ویش‬ ‫له‌دوای ئه‌وه‌ی كه‌ تیرۆریس���تێك له‌ڕۆژی‬ ‫(‪ )2012/1/9‬هێرش���ی كرده‌ سه‌ر چه‌ند‬ ‫كارمه‌ندێكی ئاسایش���مان‌و ش���ه‌هیدیانی‬ ‫كرد‪ ،‬دواتر خۆشی له‌الیه‌ن كارمه‌نده‌كانی‬ ‫ئێمه‌وه‌ كوژرا‪ ،‬ده‌ركه‌وت ئه‌و تیرۆریسته‌ی‬ ‫كوژراوه‌ ناسنامه‌یه‌كی ئه‌فسه‌ری ساخته‌ی‬ ‫پێی���ه‌و نفوس‌و كارتی زانی���اری ته‌زویره‌‬ ‫به‌ناوی (ع‪ .‬س‪ .‬ح) له‌دوای ئه‌و روداوه‌و‬ ‫بۆ ناس���ینه‌وه‌ی ناوی راس���ته‌قینه‌ی ئه‌و‬

‫ك���وژراوه‌و ئه‌ندامانی ت���ری گروپه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی وه‌رگیرا كه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫تیرۆریسته‌ كوژراوه‌ ده‌ناسن بانگ بكرێن‌و‬ ‫لێپێچینه‌وه‌یان له‌گ���ه‌ڵ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌و رێگایه‌وه‌ ناوی راس���تی ئه‌و كوژراوه‌و‬ ‫بانده‌ك���ه‌ی بناس���رێت‪ ،‬بۆ ئ���ه‌و كاره‌ش‬ ‫ره‌زامه‌ندیی وه‌رگیرا له‌به‌ڕێز لیوا (تورهان‬ ‫عبدالرحمان) به‌رپرس���ی س���ه‌نته‌ری دژه‌‬ ‫تی���رۆرو جێگ���ری فه‌رمانده‌ی پۆلیس���ی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌ویش له‌الی خۆیه‌وه‌ ئاگاداری‬ ‫موق���ه‌ده‌م (وس���ام) به‌ڕێوه‌به‌ری بنكه‌ی‬ ‫پۆلیسی عه‌داله‌ی كردو به‌وه‌ی هه‌ر كه‌سێك‬ ‫جێگای گومانه‌ بانگ بكرێت‌و لێپێچینه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌ڕووی یاس���اییه‌وه‌‬ ‫دوای باڵوكردن���ه‌وه‌ی وێن���ه‌ی كوژراوه‌كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن یه‌كێك له‌س���ه‌رچاوه‌كانی خۆمان‬ ‫ئاگاداركراینه‌وه‌ كه‌ ئه‌و كه‌سه‌ كوژراوه‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كه‌س���ێك بینی���وه‌ ك���ه‌ خاوه‌ن‬ ‫مولیده‌یه‌ له‌گه‌ره‌ك���ی (واحید حزیران)ی‬ ‫ش���اری كه‌ركوك به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی ناوه‌كه‌ی‬ ‫بهێنێت له‌دوای ده‌ستنیشانكردنی هێنرایه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان به‌مه‌به‌ستی لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌و كه‌س���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی پرس���یاری ئه‌وه‌ی‬ ‫لێبكرێت كه‌ ئه‌و كوژراوه‌ ده‌ناس���ێت یان‬ ‫نا‪ ،‬ده‌ركه‌وت ئه‌و كه‌س���ه‌ی كه‌ هێناومانه‌‬ ‫بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ ن���اوی (كه‌مال قه‌دوری)‬ ‫ی���ه‌ كه‌ لێره‌وه‌ ده‌مانه‌وێت پێناس���ه‌یه‌كی‬ ‫خان���ه‌واده‌ی كه‌مال ق���ه‌دوری بكه‌ین بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی بزانن ك���ه‌ رۆژنامه‌كه‌تان چیرۆكی‬ ‫چ بنه‌ماڵه‌یه‌كی خوێنم���ژ له‌ڕۆژنامه‌یه‌كی‬ ‫كوردی‌و به‌زمانی كوردی باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌مال قه‌دوری ده‌كاته‌ برای تیرۆریس���ت‬ ‫(ابراهی���م قه‌دوری) كه‌ ناوبراو له‌س���اڵی‬ ‫رابردوو ده‌ستگیركرا به‌(عبوه‌ی الصیقه‌)‬ ‫كه‌ له‌گه‌ڵ گروپی (عصام ئه‌س������ود) كاری‬ ‫كردووه‌ كه‌ له‌س���اڵ (‪ )2009‬كارمه‌ندێكی‬ ‫تری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمانیان ش���ه‌هید كردو‬ ‫ئێس���تا به‌ند‪-‬ه‌ له‌به‌ندیخان���ه‌ی كه‌ركوك‬ ‫ب���ۆ راس���تی زانیاریه‌كه‌ ده‌توان���ن تاكید‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌مه‌ كه‌م���ال قه‌دوری ده‌كاته‌ كوڕه‌‬ ‫مامی تیرۆریس���ت (سه‌عه‌د جاسم جراد)‬ ‫كه‌ ته‌واوی ده‌زگا ئه‌منییه‌كان‌و ئه‌فسه‌رانی‬ ‫ئ���ه‌و ده‌زگایان���ه‌ی ش���اری كه‌ركوك ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ ده‌ناسن‌و ده‌زانن كه‌ چ تاوانبارێكی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌و ده‌س���تی هه‌ی���ه‌ له‌ده‌ی���ان‬

‫رۆشنبیر‌و گرفتی ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ل���ەدوای شۆڕش���ی ‪٦٨‬وە وەزیف���ەو‬ ‫ماناکانی رۆش���نبیر جارێکی تر گۆڕانی‬ ‫قووڵی���ان بەس���ەرداهات‪ .‬قۆناغ���ی‬ ‫دەمڕاس���تێتی ی���ان ئاڤانت���گاردی‬ ‫کۆتاییپێهات‪ .‬لەم سەردەمەماندا چیدی‬ ‫رۆشنبیر ئەو خودە گەردوونگەرایە نییە‬ ‫کە تەنها شتەکانمان بۆ تەفسیربکات‌و‬ ‫لەپش���ت ئایدیاکاندا نائامادەیی خۆی‬ ‫پۆزش���بکات‪ ،‬بەهەمان���ڕادەش ئ���ەو‬ ‫پێغەمب���ەرە نیی���ە کە بەن���اوی کۆی‬ ‫کۆمەڵ���گاوە قس���ەبکات‪ .‬رۆش���نبیر‬ ‫له‌چرکەساتە مێژووییە گرنگەکاندا ئەو‬ ‫کەس���ەیە کە یان وەکو تاکێک دەچێتە‬ ‫سەر ش���ەقام‌و لەناو رووبەری گشتیدا‬ ‫بەشداریی دۆزینەوەی رێچارە بۆ پرسە‬ ‫هەنووکەیی‌و جەوهەرییەکانی کۆمەڵگا‬ ‫دەکات‪ ،‬یانی���ش دەبێ���ت بە بەش���ێک‬ ‫له‌سیس���تەم‌و لەبری ئەوەی پارێزەری‬

‫ونبوون‬

‫*فۆڕمێک����ی خ����ۆراک به‌ن����اوی (کاو‌ه‬ ‫حه‌مه‌ف����ه‌ره‌ج) ونب����ووه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س����ێک‬ ‫دۆزیی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ نوس����ینگه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(حمید حس����ێن س����وره‌)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌‌ ب����ۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(به‌ختی����ار فت����اح علی‌)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌‌ ب����ۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(محم����د ق����ادر محم����د احم����د)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(مح����ی‌ الدی����ن كری����م صال������ح)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(ش����وان جم����ال محمد)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌‌ ب����ۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(ف����رج مح����ی‌ الدی����ن تۆفی����ق)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(باب����ان عم����ر حس����ێن)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌‌ ب����ۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(حس����ێن احم����د همزه‌)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌‌ ب����ۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(محم����د حیكم����ه‌ت مصطف������ی‌)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبووه‌‬ ‫به‌ناوی‌(محم����د قادر ره‌ش����ید)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێت����ه‌وه‌‌ ب����ۆ ژوری‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*مۆڵه‌تێكی‌ كارگه‌ی‌ پالس����یكی‌ (‪)PVC‬‬ ‫به‌ناو ‌ی (به‌ڵێن نصرالدین حویجه‌) ونبووه‌‬ ‫هه‌ر ك����ه‌س دۆزی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌ بۆ‬ ‫كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫كابینه‌ی‌ حه‌ڤده‌هه‌م‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫ماف���ە گەردونییەکان بێ���ت‪ ،‬دەبێت بە‬ ‫پارێزەری گەردوونیی دەسەاڵت‪ .‬فوکۆ‬ ‫گوتەنی چیدی کۆمەڵگا پێویستی بەوە‬ ‫نییە پێیبگوترێت چەوسانەوە هەیە یان‬ ‫چییە؟‪ ،‬چونکی خەڵک له‌ڕۆش���نبیران‬ ‫باش���تر هەس���تیپێدەکەن‌و دەزان���ن‪.‬‬ ‫ئەوەی له‌چرکەساتە یەکالکەرەوەکاندا‬ ‫پێویستە‪ ،‬بریتییە له‌کارکردنی بەردەوام‬ ‫لەس���ەر ئیش���کالییەتەکانی کای���ەی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و فۆرمەکان���ی کارکردن���ی‌و‬ ‫ستراتیژی مانەوەی‪ .‬ئەمەش له‌واڵتێکی‬ ‫وەکو کوردس���تاندا هەڵەیەکی گەورەیە‬ ‫کاتێک "چەمکی دەس���ەاڵت” له‌پارتی‌و‬ ‫یەکێتی���دا کورتبکەین���ەوەو بڵێی���ن‬ ‫ئەوان تازە وەکو پادش���ا رووتەکانیان‬ ‫لێهاتووە‪ ،‬بۆیە چیدی پێویس���تمان بە‬ ‫نووسین‌و قس���ەکردن‌و رووتکردنەوەی‬ ‫زیاتریان نییە!‬

‫گۆڕینی تێڕوانی���ن‌و جیهانبینیمانه‌ بۆ‬ ‫كولتورو به‌های سیاس���ی‌و بۆ ماناكانی‬ ‫ئازادی‌و دیموكراس���ی‪ ،‬موماره‌س���ه‌ی‬ ‫ئازادانه‌و دیموكراسیانه‌ ئه‌توانێت وه‌اڵمی‬ ‫راست به‌كێشه‌كان‌و ئاڵۆزیه‌كان بداته‌وه‌‪.‬‬ ‫پێویسته‌ ئیتر له‌كوردستاندا سیاسه‌ت‬ ‫به‌و ئاراسته‌یه‌دا كاربكات مرۆڤی كورد‬ ‫ئازادی‌و س���ه‌ربه‌خۆیی بۆ بگه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ن���ی ئیراده‌و بڕی���اری خۆی بێت‪،‬‬ ‫پێویسته‌ نه‌ریت‌و هه‌ڵسوكه‌وته‌ باوه‌كان‬ ‫به‌جۆرێك ریفۆرمیان تێدابكرێت له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌هاكان���ی ئ���ازادی‌و رێزگرتنی مرۆڤی‬ ‫كورد له‌خ���ۆی یه‌ك بگرێته‌وه‌‪ ،‬له‌بواری‬ ‫ئابوری���دا مرۆڤ���ی كورد له‌كه‌س���ێكی‬ ‫ئیس���تیهالكی نێگه‌تیڤ���ه‌وه‌ بگۆڕێت بۆ‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ به‌رهه‌مهێن‌و داهێنه‌ر‪،‬‬ ‫مرۆڤێكی پشت به‌خۆبه‌ستوو له‌جیاتی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی بۆ هه‌م���وو ش���تێك په‌نا بۆ‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌رێت‪ ،‬خۆی كێشه‌كانی خۆی‬ ‫چاره‌سه‌ر بكات‪ .‬ئه‌بێت ئیتر مرۆڤێكی‬ ‫دیكه‌ی كورد له‌دای���ك ببێت‪ ،‬مرۆڤێك‬ ‫ته‌واو ئازادو س���ه‌ربه‌خۆ‪ ،‬چونكه‌ ته‌نیا‬ ‫ئازادی (مه‌ناعه‌) له‌سیسته‌م‌و كۆمه‌ڵگادا‬

‫کادیرو سیاسییەکانی گۆڕاندا‪ ،‬بەهۆی‬ ‫گەشەنەکردنیانەوەیە لەباری فیکرییەوە‬ ‫بەدی دەکرێ‪.‬‬ ‫*پۆپۆلیزمی گۆڕان‪ :‬ئەم بزوتنەوەیە‬ ‫کە ئێس���تا بە حیزب ب���ووە‪ ،‬خاوەنی‬ ‫ئایدێنتییەک���ی فیکری���ی‌و کولتووریی‌و‬ ‫سیاس���یی رۆشن نییە‪ .‬کار بەم جۆرە‬ ‫بڕوات س���ەرەنجام پۆپۆلیزم س���ەری‬ ‫گۆڕان دەخوات‪ ...‬ناکرێ گۆڕان لەیەک‬ ‫کاتدا نوێنەری هەموو چین‌و توێژەکان‌و‬ ‫هەم���وو ئایدیا جی���اوازەکان بێ‪ .‬ئەو‬ ‫قسە نەستەقانە سەری یەکێتی خوارد‪،‬‬ ‫خەریکە ئەم عیللەتە لەسەری گۆڕانیش‬ ‫بدات‪ ،‬حی���زب وەک پارتیی‌و یەکگرتو‌و‬ ‫کۆم���ەڵ‌و کۆمۆنیس���تی کرێکاریی‌و‪...‬‬ ‫تاد دەب���ێ‪ ،‬شوناس���ێکی دیاریکراوی‬ ‫سیاس���یی‌و کولتوورییان هەیە‪ .‬گۆڕان‬ ‫هیچ���ی نیی���ە‪ ،‬بەپێچەوان���ەوە گۆڕان‬ ‫دەبێ جیهانبینیی‌و روانگەی سیاسیی‌و‬ ‫کولتووری���ی خ���ۆی رۆش���ن بکاتەوەو‬ ‫واز لەپۆپۆلیزمەک���ەی م���ام جەالل���ی‬ ‫حەفت���اکان‌و هەش���تاکان بێنێ‪ ،‬وەک‬ ‫حیزبێکی مۆدێرن لەناو نەوەیەکی نوێ‌و‬ ‫زۆرینەی چینی مامناوەند‌و سەردەمێکی‬ ‫نوێدا کار بکات‪.‬‬

‫گۆڕینی كه‌سه‌كان یان گۆڕینی‬ ‫سیستمی سیاسی؟‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫گۆڕان‪ :‬قەیرانی فیکریی‌و‬ ‫چەمانەوەی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫* بوون���ی تەنگژەی رابەریی‌و کادیری‬ ‫بەتوانا‪ :‬لەهەر رێکخراوێکی سیاسییدا‪،‬‬ ‫ئەگەر تەنگ���ژەی رابەرایەتیی‌و کادیری‬ ‫بەتوانا‪ ،‬لەڕووی فیکریی‌و سیاس���یی‌و‬ ‫ئیدارییەوە هەبوو‪ ،‬ئەو رێکخراوە تووشی‬ ‫خاوبوون���ەوە‪ ،‬لێبوون���ەوە‌و وەرگەڕان‬ ‫له‌شاڕێی خۆی دەبێ‪ .‬ئەوە کادیرە‪ ،‬کە‬ ‫رووانگە‌و وەزیفەو ستراتیژییەت دروست‬ ‫دەکات‪ ،‬دوات���ر کاریان پ���ێ دەکات‌و‬ ‫مۆتیڤەکانیش���یان بەکاردەهێن���ێ بۆ‬ ‫گەش���ەکردنی رێکخراوەکەی‌و قرتاندنی‬ ‫کەموکوڕییەکانی‪.‬‬ ‫ب���ە دی���دی ئەرس���تۆ "م���رۆڤ‬ ‫بەسروشتیی گیانەوەرێکی سیاسییە"‪،‬‬ ‫ئ���ەم گیان���ەوەرە سیاس���ییانە ئەگەر‬ ‫لەڕێکخراوێکی سیاس���ییدا کۆببنەوە‪،‬‬ ‫س���ەرەڕای جیاوازیی بۆچوونەکانیان‪،‬‬ ‫پێویس���تیان بە هەزاران کادیر‌و رابەری‬ ‫پسپۆڕ‌و ش���ارەزاو خاوەن فیکر هەیە‪.‬‬ ‫یاخ���ود وەک ئەفالتون (پلۆتۆ) دەڵێ‬ ‫"جڤ���اک له‌داروب���ەرد پێکنەهات���ووە‪،‬‬ ‫بەڵکو له‌مرۆڤ دروس���ت ب���ووە‪ ،‬لەو‬ ‫تاکانەی کارێکتەری ئەوەیان هەیە کە‬ ‫ئاراس���تەی کۆمەڵ بگ���ۆڕن"‪ .‬نەبوونی‬ ‫ئەو کارێکتەرە س���ەرەکییە له‌زۆربەی‬

‫كرده‌وه‌ی تیرۆریستی وه‌كو ته‌قاندنه‌وه‌ی‬ ‫ئۆتۆمبیل‌و كوشتن‌و دانانی بۆمبی چێنراو‬ ‫ناوبراویش به‌هه‌مان ش���ێوه‌ ئێستا به‌ند‪-‬ه‌‬ ‫له‌ته‌س���فیراتی كه‌ركوك‪ ،‬ده‌توانن بپرسن‬ ‫س���زاش دراوه‌‪ ،‬جگه‌ له‌مه‌ س���ێ به‌ش���ی‬ ‫ئه‌ندامانی ئه‌م خێزانه‌ كه‌ خه‌ڵكی گوندی‬ ‫(روبێزه‌)ن له‌ناوچه‌ی ره‌ش���ادو فه‌رمانی‬ ‫ده‌س���تگیركردنیان هه‌ی���ه‌ له‌الیه‌ن ده‌زگا‬ ‫ئه‌منییه‌كانه‌وه‌ كه‌ خودی گونده‌كه‌ جێگای‬ ‫حه‌ش���اردانی چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‌و چاالكی‬ ‫تیرۆریستیه‌و هه‌ندێك جاریش حه‌شاردانی‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌یه‌ كه‌ له‌ناو شاری كه‌ركوك‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری ده‌ڕفێنرێن‪.‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ ده‌س���تگیركردنی كه‌مال‬ ‫ق���ه‌دوری‪ ،‬به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌ ل���ه‌دوای‬ ‫ده‌س���تگیركردنی ئاگاداری لیوا (تورهان‬ ‫عبدالرحم���ان) كرایه‌وه‌ دوات���ر له‌ڕێگای‬ ‫كه‌م���ال ق���ه‌دوری توانرا ده‌ستنیش���انی‬ ‫وێنه‌ی كوژراوه‌كه‌ بكات‌و ناوی راس���تی‌و‬ ‫جێ���گای نیش���ته‌جێبونی ك���ه‌ جێ���گای‬ ‫خۆیه‌تی بۆ ئه‌م بابه‌ته‌ سوپاسی بكه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌ره‌ب���اره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ لێ���ی درابێت یان‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌ درابێت‪ ،‬دووره‌ له‌ڕاستیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وای���ه‌ با یه‌ك راپۆرتی پزیش���كی‬ ‫بخاته‌ روو‪ ،‬ئێمه‌ ته‌واوی ئه‌و س���یناریۆیه‌‬ ‫ده‌زانی���ن كه‌ له‌الیه‌ن (عبدالرحمان مونشد‬ ‫العاص������ی)و ئه‌ندامانی ت���ری ئه‌نجومه‌نی‬ ‫سیاس���ی عه‌ره‌ب���ی رێكخ���راوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ه���ه‌م عبدالرحمان‌و ه���ه‌م ئه‌ندامانی تری‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ ئێمه‌ وه‌كو باڵی سیاس���ی‬ ‫نه‌قشبه‌ندیه‌كان ده‌یانناسین‌و ده‌زانین كه‌‬ ‫فه‌رمانیان پێ كراوه‌ وه‌كو هه‌میش���ه‌ ئه‌و‬ ‫جۆره‌ لێدوانانه‌ بده‌ن‪ ،‬چونكه‌ تا ئێس���تا‬ ‫ئه‌نجومه‌نی سیاسی عه‌ره‌بی ئیدانه‌ی یه‌ك‬ ‫كرده‌وه‌ی تیرۆریستییان له‌شاری كه‌ركوك‬ ‫نه‌ك���ردووه‌ كه‌ ده‌یان هاوواڵتی س���ڤیل‌و‬ ‫كارمه‌ندو ئه‌فس���ه‌رانی ده‌زگا ئه‌منییه‌كان‬ ‫ش���ه‌هیدو بریندار ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌ك تیروریست ده‌س���تگیربكرێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌ڕێگای باڵوك���راوه‌و میدیاكانه‌وه‌ هه‌رای‬ ‫گه‌وره‌ دروست ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ -4‬ده‌ب���وو رۆژنام���ه‌ی ئاوێن���ه‌ وه‌ك���و‬ ‫ئه‌ركی میدی���اكار ئه‌گه‌ر لێی بزانن ده‌بوو‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا لێدوانی‌ ئێمه‌شیان وه‌رگرتایه‌‬ ‫بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی بابه‌تی كه‌مال قه‌دوری‌و‬ ‫عبدالرحمان مونشد العاصی‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫گومانیش���ی تێ���دا نییه‌ هه‌تا ده‌س���تی‬ ‫حی���زب له‌حكوم���ه‌ت دوور نه‌خرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌س س���ه‌رۆكی حكومه‌ت بێت یان‬ ‫وه‌زیر بێت جیاوازییه‌كی ئه‌وتۆی نابێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ كه‌ به‌بێ بڕینی ده‌س���تی حیزب‬ ‫له‌حكومه‌ت‪ ،‬مانای وایه‌ حیزب حكومه‌ت‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌ب���ات‪ ،‬هه‌تا حیزبیش حكومه‌ت‬ ‫به‌ڕێوه‌ببات‪ ،‬مانای وایه‌ سه‌رۆك وه‌زیرو‬ ‫وه‌زیره‌كانیش جێبه‌جێك���ه‌ری به‌رنامه‌و‬ ‫فه‌رمانه‌كان���ی حی���زب‌و به‌دیهێن���ه‌ری‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی حیزبن‪ .‬ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫جیاوازییه‌ك���ی بچووك هه‌بێ���ت له‌نێوان‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌م ساڵح‌و نێچیرڤان بارزانیدا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بێت كه‌ نێچبرڤ���ان بارزانی له‌نێو‬ ‫حیزبه‌كه‌یدا نفوزو ده‌س���ه‌اڵتی له‌دكتۆر‬ ‫به‌ره���ه‌م زیاتر بێت له‌ن���او حیزبه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وه‌ش ئه‌گه‌ر ل���ه‌ڕووی روانین بۆ‬ ‫سیستمه‌ ئیداری‌و سیاسی‌و حیزبیه‌كه‌ی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ سه‌یری بكه‌ین‪ ،‬بایه‌خێكی‬

‫دروست ئه‌كات‪ ،‬ته‌نیا ئازادی ئه‌توانێت‬ ‫رێگه‌ له‌زێده‌ڕه‌ویه‌كانی ده‌سه‌اڵت بگرێت‪،‬‬ ‫ته‌نیا له‌سایه‌ی ئازادیدا مرۆڤ ئه‌توانێت‬ ‫داهێنه‌ر بێت‪ ،‬له‌كه‌ش���وهه‌وای ئازادیدا‬ ‫مرۆڤ هه‌س���ت به‌به‌ش���داری سیاسی‌و‬ ‫به‌ش���داری له‌بوونیادنان���ه‌وه‌ی ژی���ان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگادا ئه‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ ئازادییه‌ حه‌زی‬ ‫مرۆڤ بۆ یه‌كس���انی‌و ب���ۆ دادپه‌روه‌ری‬ ‫ئه‌جوڵێنێ‪ ،‬ئه‌وه‌ ئازادییه‌ هه‌لومه‌رجێك‬ ‫ئه‌ڕه‌خسێنێ كۆمه‌ڵگا هێنده‌ به‌هێزبێت‬ ‫له‌جیاتی به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی كاریزماكان‌و‬ ‫بته‌كان‌و هێنانه‌ پێش���ه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫كاراكته‌ری سیاسی به‌رده‌وام‪ ،‬كۆمه‌ڵگا‬ ‫هه‌میش���ه‌ سیاسی نوێ‌و س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫نوێ‌و سیسته‌می نوێ به‌رهه‌م بهێنێت‪،‬‬ ‫كه‌ بێگومان به‌م ئه‌قڵیه‌ته‌ راوه‌ستاوه‌ی‬ ‫ئیمڕۆ ده‌س���ه‌اڵتدارانی ك���ورد پێوه‌ی‬ ‫گی���رۆده‌ن تا كابینه‌ی حه‌ڤده‌هه‌مینیش‬ ‫ئه‌گه‌ر (ئه‌گه‌ری دیكه‌ س���ه‌رهه‌ڵنه‌دات)‬ ‫هی���چ كابینه‌یه‌ك‌و هی���چ كاراكته‌رێكی‬ ‫سیاس���ی ناتوانێ���ت كێش���ه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگای كوردی‌و خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫چاره‌سه‌ربكات‪.‬‬

‫ئه‌وتۆی نییه‌‪ .‬كه‌واته‌ گۆڕینی كه‌سه‌كان‬ ‫ناتوانێت گۆڕانكاریی له‌به‌رچاو دروس���ت‬ ‫ب���كات‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌توانی���ن بڵێ���ن هه‌تا‬ ‫گۆڕانكاری له‌سیستمی سیاسی‌و ئیداری‬ ‫كوردستاندا نه‌كرێت‪ ،‬گۆڕینی كه‌سه‌كان‬ ‫جگه‌ له‌ڕووكه‌ش‌و درێژه‌دان به‌و بارودۆخه‌‬ ‫هه‌اڵیس���اوه‌ی‌ ك���ه‌ كوردس���تان له‌ڕووی‬ ‫سیاس���ی‌و ئیداریه‌وه‌ پێوه‌ی‌ ده‌ناڵێنێت‬ ‫هیچی ت���ر نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر به‌ڕاس���تی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی كوردی مه‌به‌ستی گۆڕانكارییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌بێ���ت گۆڕانكاریی له‌سیس���تمی‬ ‫سیاس���ی‌و ئیداری پڕ قه‌یراناوی‌ ئێستای‬ ‫كوردیدا بكات ب���ه‌ جۆرێك كه‌ هه‌ر هیچ‬ ‫نه‌بێت سیس���تمێكی وه‌ها بێت بۆ ئه‌وه‌‬ ‫بشێت له‌س���ه‌رده‌می ئێستادا كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردی ب���ه‌ ش���ێوه‌یه‌ك به‌ڕێوه‌ببات كه‌‬ ‫مرۆڤی كورد هه‌ست بكات هاوواڵتی ئه‌م‬ ‫واڵته‌یه‌و ئه‌و سیستمه‌ی به‌ڕێوه‌ی‌ ده‌بات‬ ‫به‌ زۆر خۆی نه‌سه‌پاندوو‌ه به‌سه‌ریدا‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین‪ :‬یه‌حیا به‌رزنجی‬

‫شوان حەمە‬

‫‪c‬‬

‫‪www.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬ ‫‪w‬‬

‫‪w‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪awene.com‬‬

‫ئاودیوکردنی‬ ‫پارەی کوردستان‌!‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه ـ‌ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫کڕین���ی کۆمپانیاو هوتێل‌‌و بەنزینخانەو س���وپەرمارکێت‌و چێش���تخانەو‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی بارهەڵگر‌و پاس‌و تەکس���ی‪ ،‬له‌واڵتانی ناوچەکەو ر‌وس���یاو‬ ‫ئەوروپاو ئەمریکا‪ ،‬له‌لیستی یەکەمی ئەو کێبڕکێ مارەسۆنیەدان‪ ،‬بەشێک‬ ‫له‌بەرپرسە حیزبی‌و ئیداریەکانی کوردستان هەوڵی بۆ دەدەن‪.‬‬ ‫له‌ن���او کڕیارەکاندا ئەندامی مەکتەبی سیاس���ی‌و قایمق���ام‌و بەڕێوەبەرو‬ ‫کادیری حیزبی‌و بێژەری تی ڤی‌و کۆنە موستەشاری تێدایە‪.‬‬ ‫بەشی زۆری ئەو کڕیارانە سااڵنە چەندین گەشت بۆ دەرەوەی کوردستان‬ ‫دەکەن‪ .‬بەش���ێکی تریان کەس���انی نزیکی خۆیان بۆ ئەو کارانە دیاری‬ ‫ک���ردووە‪ .‬ئەوان لەگەڵ کۆمپانی���اکان‌و خەڵک���ی باوەڕپێکراوی خۆیان‬ ‫راوێژ دەکەن بۆ دۆزینەوەو وەگەڕخس���تنی پ���ڕۆژەی ئابوری‪ .‬له‌زۆربەی‬ ‫حاڵەتەکاندا پڕۆژەکە بە ناوی کەس���ێکی دانیش���توی واڵتی دووەمەوە‬ ‫تۆمار دەکرێت‪ .‬بۆ نمونە بەرپرس���ی گەورەی حیزبی هەیە تەنیا له‌یەک‬ ‫شاری واڵتێکی ئەوروپیدا چەندین پڕۆژەی جۆراوجۆری بەناوی کەسانی‬ ‫ترەوە وەگەڕخستووە‪.‬‬ ‫ئاودیوکردنی پارەی کوردس���تان له‌چەندین رێگەوە ئەنجام دەدرێت‪ .‬بۆ‬ ‫نمونە له‌ڕێگەی بانکەکانی کوردس���تان‌‌و بانکەکانی واڵتانی دراوس���ێوە‪.‬‬ ‫ی���ان دزەپێکردنی له‌ڕێگەی پۆس���ت‌و ئۆتۆمبێل‌و فڕۆکەوە بە ش���ێوەی‬ ‫دراو (کاش)‪ ،‬یان تەس���لیمکردنی پارە له‌کوردستان‌و وەرگرتنی پارەکە‬ ‫له‌واڵتی دووەم‌و چەندین رێگەی تر!‬ ‫بەش���ێک لەو کەس���ایەتییە حیزبی‌و ئیداریانەی تا ئەم���ڕۆ رەگەزنامەی‬ ‫واڵتێکی تریان نییە‪ ،‬ه���ەوڵ دەدەن له‌ڕێگەی پڕۆژەکانیانەوە‪ ،‬بەکەڵک‬ ‫وەرگرتن له‌یاسا ئەوروپیەکان‪ ،‬مۆڵەتی نیشتەجێبوون (ئیقامە) وەربگرن‪،‬‬ ‫بەو ئومێ���دەی له‌داهات���وودا مۆڵەتی نیش���تەجێبوونەکەیان بگۆڕن بۆ‬ ‫رەگەزنامە‪ .‬له‌راس���تیدا هەر ئێستا چەندین کەس مۆڵەتی نیشتەجێبوون‬ ‫(دوو س���اڵ تا حەوت س���اڵ)یان له‌چەند واڵتێکی ئەوروپی وەرگرتووە‪.‬‬ ‫سەودای بەدەس���تهێنانی رەگەزنامەی واڵتێکی ئەوروپی‪ ،‬ئەو پڕۆژانەش‬ ‫دەگرێتەوە ک���ە کۆمپانیا ئەوروپیەکان له‌کوردس���تان ئەنجامی دەدەن‪.‬‬ ‫واتە خاوەنی گرێبەس���تەکە بەڵێن له‌کۆمپانیا ئەوروپیەکە وەردەگرێت‪،‬‬ ‫مۆڵەتی نێش���تەجێبوون (ئیقامە)ی ئەو واڵتەی بۆ دەستەبەر بکات کە‬ ‫کۆمپانیاکەی لێوە هاتووە‪.‬‬ ‫بە روونی دیارە‪ ،‬ئەو توێژە کۆمەاڵیەتییە دیاریکراوەی راستەخۆ له‌دۆخی‬ ‫گەندەڵی کوردس���تاندا س���ودمەند بوون‪ ،‬زیاتر له‌دوو س���اڵە سەرقاڵی‬ ‫خۆڕێکخس���تنەوەی موڵ���ک‌و س���امان‌و داهاتەکانیان���ن‪ .‬پێدەچێت ئەو‬ ‫پارەدارانە هەس���تیان بە نزیکبونەوەی رۆژی لێپرسینەوە کردبێت! هەر‬ ‫بۆیە سەرگەرمی داڕشتنەوەی نەخشەی دواڕۆژی خۆیان‌و خێزانەکانیانن‬ ‫له‌دەرەوەی کوردستان‪ .‬تا هەرکات رەوشی دادوەری لەم هەرێمەی ئێمەدا‬ ‫گەیش���تە ئاستی لێپرسینەوە! ئەوان وەک بەرزەکی بانان بۆی دەربچن‌و‬ ‫رووبکەنە هەواری ئامادەکراوی نوێ له‌ئەوروپا!‪.‬‬

‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬