ژماره‌ 317

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)317‬‬ ‫سێشەممە‪2012/3/13‬‬

‫گەڕانەوەی جەنگاوەر‬ ‫دڵشاد گەرمیانی راشکاوانە وتی‬ ‫"من باوەڕم بەجیهادە"‬

‫»» ‪73‬‬

‫ ‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫دیاربەکر‬ ‫سەدەیەکە دەمانکوژن‌و‬ ‫هەر زیندوین‬

‫‪17‬‬ ‫‪512‬‬ ‫»»»»‬

‫ئوتومبیل‬

‫‪1000‬‬

‫دۆالر نرخی بەرزدەبێتەوە‬

‫»» ‪8‬‬

‫تونێلەکە»» ‪14‬‬

‫روناکی ئەوسەری‬ ‫کە سەرۆکی کابینەکان دەگۆڕێن‬ ‫گۆرانیبێژەکانیشیان دەگۆڕێن‬

‫‪%1‬ی دانیشتوان ملیۆنەرن‪ %14 ،‬داهاتی رۆژانەیان بەشیان ناکات‬ ‫به‌پێی‌ ئام���اره‌كان ‪%1‬ی‌ دانیش���توان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ملیۆنه‌رن‌و داهاتیان‬ ‫له‌ملیۆنێك ت���ا ملیارێك دۆالره‌‪%14 ،‬ی‌‬ ‫دانیش���توانیش بێكارن‌و به‌كوله‌مه‌رگی‌‬ ‫ده‌ژی���ن‪ %4 ،‬له‌ژێر هێڵ���ی‌ هه‌ژاریدان‌و‬ ‫‪%51‬یشیان مووچه‌خۆرن كه‌ به‌زه‌حمه‌ت‬ ‫داهاتیان به‌شی‌ ژیانی‌ رۆژانه‌یان ده‌كات‪،‬‬ ‫شاره‌زایه‌كی‌ بواری‌ گه‌شه‌پێدانی‌ مرۆیی‌‬ ‫ئام���اژه‌ به‌مه‌ترس���یی‌ ئ���ه‌م جیاوازییه‌‬ ‫چینایه‌تی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ ده‌كاو ده‌ڵێت‬ ‫"هۆكاره‌كه‌ی‌ ئه‌م سیستە‌مه‌ گه‌نده‌ڵه‌یه‌‬ ‫كه‌ سه‌روه‌ت‌و سامانه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناعادیالن���ه‌و ناش���ه‌فافانه‌ داب���ه‌ش‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬یاریده‌ده‌ری‌ سكرتێری‌‬ ‫گش���تی‌ یه‌كێتی‌ بۆ كاروباری‌ بازرگانی‌‬ ‫"عه‌بدوڵاڵی‌ حاجی‌ سه‌عید" به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رایگه‌یاند ك���ه‌ له‌پارێزگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫زیاتر ل���ه‌ ‪ 1400‬ملیۆن���ه‌ری‌ دۆالر هه‌ن‬ ‫كه‌ س���ه‌رمایه‌كانیان له‌یه‌ك ملیۆن تا‬ ‫‪ 500‬ملیۆن دۆالره‌‪ ،‬به‌اڵم ئاماری‌ وردیان‬ ‫ال نییه‌ بۆ ملیاردێر‌و وتی‌ "كوردس���تان‬ ‫ملیاردێریشی‌ تیایه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا جێگری‌ یه‌كه‌می‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ژووری‌ بازرگان���ی‌ هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئیبراهی���م‬ ‫س���ۆفی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئامارێكی‌ وردیان ال نییه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ملیۆنه‌ره‌كان���ی‌ پارێ���زگای‌ هه‌ولێر‪،‬‬

‫ب���ه‌اڵم وه‌ك ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "ب���ازرگان‬ ‫وه‌ك���و موچه‌خۆر نییه‌ ك���ه‌ موچه‌كه‌ی‌‬ ‫جێگیربێت‌و سااڵنه‌ چه‌ند هه‌زارێك زیاد‬ ‫بكات‪ ،‬به‌ڵكو ج���اری‌ وا هه‌یه‌ زورفێك‬ ‫بۆ ب���ازرگان رێكده‌كه‌وێ���ت پێدەچێت‬ ‫له‌یه‌ك كاردا هێندەی ده‌ ساڵی‌ موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران قازانج بكات"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ شاره‌زا له‌بواری‌ ئابوری‌ "عه‌لی‌‬ ‫حه‌مه‌س���اڵح" له‌كوردس���تاندا ‪%14‬ی‌‬ ‫دانیش���توان بێ���كارن‌و به‌كوله‌مه‌رگ���ی‌‬ ‫ده‌ژین‪%4 ،‬یشیان له‌ژێر هێڵی‌ هه‌ژاریدا‬ ‫ژیان به‌س���ه‌رده‌به‌ن‪ ،‬ناوب���راو ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌شدا هه‌رێمی‌ كوردستان ملیۆنێك‌و‬ ‫‪ 520‬ه���ه‌زار مووچه‌خ���ۆری‌ تیای���ه‌ كه‌‬ ‫زۆربه‌یان به‌زه‌حمه‌ت داهاته‌كه‌یان به‌شی‌‬ ‫ژیانی‌ رۆژانه‌یان ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ سه‌رۆكی‌ مونته‌دای‌ ئابوری‌‬ ‫"محه‌م���ه‌د كه‌ریم" رایگه‌یاند كه‌ داهاتی‌‬ ‫كوردس���تان له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێك كه‌سی‌‬ ‫دیاریكراوه‌وه‌ "ق���ۆرغ" كراوه‌‌و زۆرینه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ لێی‌ بێبه‌ش بووه‌‪.‬‬ ‫شاره‌زای‌ بواری‌ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ مرۆیی‌‪،‬‬ ‫شێركۆ جه‌وده‌ت هۆكاری‌ ئه‌م جیاوازی‌‬ ‫چینایه‌تی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ی‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ‬ ‫"ئه‌و سیسته‌مه‌ گه‌نده‌ڵه‌ی كه‌ سه‌روه‌ت‌و‬ ‫سامانه‌كان له‌كوردستاندا به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناعادیالنه‌و ناشه‌فافانه‌ دابه‌شده‌كات"‪.‬‬ ‫»»‪2‬‬

‫ ‬ ‫چەرمەسەریەکانی ژیان لێناگەڕێت لەتەمەنی پیریشدا ئەم پیرەمێردانە پشویەک بدەن‬

‫ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬جەمال پێنجوێنی‬

‫"په‌رله‌مان ‪ 111‬ئه‌ندامی‌ هه‌یه‬ ‫كه‌چ ‌ی ‪ 110‬كورس ‌ی تیایه‌"‬ ‫هۆڵ���ی‌ دانیش���تنه‌كانی‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆبونه‌وه‌دا (‪ )110‬كورس ‌‬ ‫ژمار‌هی‌ په‌رله‌مانت���اران ‪ 111‬ئه‌ندامه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1992‬ه‌و‌ه تا ئێس���تا هۆڵ ‌‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان نۆژه‌ن نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫كوردس���تانی‌‪ ،‬په‌رله‌مانت���ار س���ۆزانی‬ ‫خاڵ ‌ه ش���ه‌هاب ئه‌و‌ه به‌كێش ‌ه نازانێت‬ ‫ی په‌رله‌مانت���اره‌كان زیاتر‬ ‫كه‌ ژم���اره‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و كورس���یانه‌ی‌ له‌نێو‬ ‫بێت له‌ژماره‌ ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت‬ ‫هۆڵه‌كه‌دان‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك خۆ ‌‬

‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫"سێ‌ ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كورس���ی تایبه‌ت ‌‬ ‫‪ 108‬په‌رله‌مانتاره‌ك ‌هی‌ تر ئاماده‌ش بن‪،‬‬ ‫ئه‌وا كێشه‌ی‌ تێدا نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هۆڵ ‌‬ ‫ی ن���ۆژه‌ن نه‌كردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫كۆبونه‌وەوە‌‪ ،‬سۆزان ده‌ڵێت "به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هۆڵه‌ك ‌ه وه‌كو پێویست نییه‌‌و پێویست ‌‬ ‫ب��� ‌ه نۆژه‌نكردن���ه‌و‌ه هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كورسیه‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ه ك ‌ه ناتوان ‌‬ ‫ب ‌ه ئاسانی‌ تێیدا هه‌ڵسیت‌و دانیشیت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ پێویس���تبوون ‌‬

‫ی‬ ‫ی هۆڵه‌كه‌ش س���ه‌رۆك ‌‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "زۆر‬ ‫ی وت ‌‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫فراكس���یۆن ‌‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌و هۆڵ ‌ه فراوانتر بكرێت‌و‬ ‫ی به‌شێوه‌یه‌ك دابنرێت ك ‌ه‬ ‫كورسیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتار بتوانێت ب ‌ه ئیس���راحه‌ت ‌‬ ‫ی هاتوچۆ ب���كات‪ ،‬چونك��� ‌ه ك ‌ه‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی زۆر ناخۆش��� ‌ه هه‌ڵسی‌‌و‬ ‫تۆ دانیش���ت ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫بڕۆیت ‌ه ده‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌ب���ه‌ر بچوك ‌‬ ‫كورس���یه‌كان ئاس���ان نیی��� ‌ه بڕۆیت��� ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا پێویست ‌ه په‌رله‌مان‬ ‫به‌و شێوه‌یە نه‌بێت"‪.‬؟‬

‫ئیسالمیەکان دەچنە ژێرباری رێساکانی دیموکراسیەت؟ ‪..‬ل‪3‬‬

‫قەشەیەک لەسلێمانی‪ :‬کێشەمان لەگەڵ مسوڵمان نییە ‪..‬ل‪7‬‬

‫"عه‌لی‌ باپیر به‌ته‌ما نییه‬ ‫خۆ ‌ی كاندید بكاته‌و‌ه بۆ ئه‌میریی‌"‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامێك���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئاش���كرایده‌كات‪ ،‬تائێستا‬ ‫ی‬ ‫ی باپی���ری‌ ئه‌می���ر ‌‬ ‫دووج���ار عه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كۆبونه‌وه‌دا پێ ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫راگه‌یان���دوون به‌ته‌ما نه‌ب���ن جارێكیتر‬ ‫خۆی‌ كاندید بكاته‌وه‌ بۆ پۆس���ته‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌اڵم من پێم باش���نییه‌ ئێم ‌ه‬ ‫بچین ‌ه ژێر به‌ندوباوی‌ دیموكراسی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌ "بیالل س���ڵێمان"‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی راگه‌یاند "تائێس���تا دووجار‬ ‫به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ی‬ ‫ی كۆبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫م‪.‬عه‌لی‌ باپی���ر له‌میان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمیدا به‌هه‌موومانی‌ وتوو‌ه چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی كاندید‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نه‌بین جارێكیتر خ���ۆ ‌‬ ‫بكاته‌وه‌ بۆ پۆستی‌ ئه‌میرایه‌تی‌"‪ .‬ناوبراو‬ ‫ك ‌ه ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستانیش��� ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌م‬ ‫ی كۆم���ه‌ڵ‪ ،‬له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫له‌لیس���ت ‌‬ ‫جه‌غتكردن���ه‌وه‌ی‌ م‪.‬عه‌ل���ی‌ باپیره‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫وتی‌ "به‌اڵم من وه‌ك���و خۆم هه‌نگاو ‌‬ ‫له‌مش���ێوه‌یه‌م پ���ێ باش���نییه‌‌و ماده‌م‬ ‫ی‬ ‫له‌توانای���دا هه‌یه‌‌و هی���چ هه‌ڵه‌ی‌ زه‌ق ‌‬ ‫ی بكات‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ی نییه‌ له‌كه‌دار ‌‬ ‫واش��� ‌‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌رك ‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت له‌له‌ئه‌ستۆگرتن ‌‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بیالل س���ڵێمان كه‌ پێشتریش نوێنه‌ر ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ بووه‌ له‌ئێ���ران‪ ،‬جه‌ختیكرده‌و‌ه‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌ بچین ‌ه‬ ‫"م���ه‌رج نییه‌ ئێمه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی دیموكراس��� ‌‬ ‫ی به‌نده‌كان ‌‬ ‫ژێرب���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستاوده‌س���تی‌ به‌رپرسیارێت ‌‬ ‫باس ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌ئیس�ل�امدا تاوه‌كو‬ ‫ی‬ ‫ی ئاش���كرا ‌‬ ‫ی یه‌ك���ه‌م كوف���ر ‌‬ ‫كه‌س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لێ ده‌رنه‌كه‌وێ���ت‪ ،‬له‌به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫النادرێت"‪.‬‬ ‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫‪‌ %1‬ی دانیشتوان ملیۆنه‌رن‪ %14 ،‬بێكارن‌و‬ ‫به‌كوله‌مه‌رگ ‌ی ده‌ژین‪ %4 ،‬له‌ژێر هێڵی‌ هه‌ژاریدان‬ ‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ عیسا خدر‬ ‫رۆژ به‌ڕۆژ جیاوازیی‌ چینایه‌تی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌كوردستاندا گه‌وره‌تر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬شاره‌زایانی‌ بواری‌ ئابوری‌‌و‬ ‫گه‌شه‌پێدانی‌ مرۆیی‌ ئاماژه‌ به‌مه‌ترسی‌‬ ‫ئه‌م جیاوازی‌و نادادپه‌روه‌ریی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێن "گه‌ر‬ ‫به‌زووترین كات خه‌می‌ نه‌خورێت‪،‬‬ ‫كوردستان به‌ره‌و قه‌یرانێكی‌ ترسناك‬ ‫ده‌بات"‪.‬‬ ‫دۆالراواو پۆتیناوه‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ وه‌ك ش���اره‌زای‌ بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌شه‌پێدانی‌ مرۆیی‌‪ ،‬شێركۆ جه‌وده‌ت‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ده‌ستێك هه‌یه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا ك���ه‌ نایه‌ڵێت‬ ‫زانی���اری‌‌و داتاو ئام���ار به‌پێی‌ پێوه‌ره‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان سه‌باره‌ت به‌هه‌ژاری‌‌و‬ ‫جی���اوازی‌ چینایه‌ت���ی‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫بزانرێت‪ ،‬به‌اڵم شاره‌زای‌ بواری‌ ئابوری‌‬ ‫"عه‌ل���ی‌ حه‌مه‌س���اڵح" له‌لێدوانیدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌پێی‌ ئه‌و لێكۆڵینه‌وان ‌هی‌ كردویانه‌‪،‬‬ ‫له‌كوردستاندا ‪%14‬ی‌ دانیشتوان (واته‌‬ ‫‪ 420‬هه‌زار كه‌س) بێكارن‌و به‌كوله‌مه‌رگی‌‬ ‫ژیانی‌ رۆژانه‌یان به‌س���ه‌رده‌به‌ن‪%4 ،‬ی‌‬ ‫دانیشتوانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ (واته‌ ‪60‬‬ ‫هه‌زار كه‌س) له‌ژێ���ر هێڵی‌ هه‌ژاریدان‌و‬ ‫رۆژان ‌ه ‪ 2‬دۆالریش���یان ده‌ستناكه‌وێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ‪%51‬ی‌ دانیش���توانی‌‬ ‫كوردس���تانیش مووچه‌خ���ۆرن (واته‌‬ ‫ملی���ۆن‌و ‪ 520‬هه‌زار كه‌س) كه‌ زۆرب ‌هی‌‬ ‫هه‌ره‌ زۆری���ان به‌زه‌حمه‌ت داهاته‌كه‌یان‬ ‫به‌شی‌ بژێوی‌ ژیانی‌ رۆژانه‌یان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ ئێس���تا‬ ‫له‌ش���اره‌كانی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫جیاوازی���ی‌ گ���ه‌وره‌ له‌ش���وێنی‌‬ ‫نیش���ته‌جێبوونی‌ خاوه‌ن سه‌رمایه‌كان‌و‬ ‫ك���ه‌م ده‌رامه‌ته‌كان���دا ده‌بین���رێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌ گه‌ڕه‌ك���ی‌ فیرعه‌ونه‌كان‌و‬ ‫ڤێالكانی‌ گوندی‌ ئه‌ڵمانی‌ گوزارش���تن‬ ‫بۆ شێوه‌ ژیانێك‌و گه‌ڕه‌كه‌كانی‌ قاالوه‌و‬ ‫ئاوباره‌‌و خه‌باتیش بۆ ش���ێوه‌ ژیانێكی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌هه‌ولێریش���دا خاوه‌ن‬ ‫س���ه‌رمایه‌كان له‌ڤێالكان���ی‌ گون���دی‌‬ ‫ئینگلیزی‌‌و ئیتاڵی‌‌و گه‌ڕه‌كی‌ دۆالراوادا‬ ‫ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن‌و كه‌مده‌رامه‌ته‌كانیش‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كه‌كان���ی‌ ب���اداوه‌‪ ،‬كرێ���كاران‪،‬‬ ‫كوردس���تان‌و پۆتیناوادان‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌و‌هی‌ له‌چوارچێو‌هی‌ ئه‌م جیاوازییه‌دا‬ ‫ته‌نان���ه‌ت قوتابخان ‌هی‌ مندااڵنی‌ خاوه‌ن‬ ‫سه‌رمایه‌كان‌و نه‌خۆشخانه‌و ئوتومبیل‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت ئاوی‌ خواردنه‌وه‌و كاره‌باشیان‬ ‫له‌ه���ی‌ منداڵ���ه‌ ه���ه‌ژار‌و خێزان���ه‌‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ته‌كان جیایه‌‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫مه‌ترسیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م جیاوازییه‌‬ ‫ش���اره‌زا له‌گه‌ش���ه‌پێدانی‌ مرۆی���ی‌‪،‬‬ ‫ش���ێركۆ جه‌وده‌ت به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ هۆكاری‌ ئ���ه‌م جیاوازیه‌ چینایه‌تی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی ‌هی‌ له‌كوردستان به‌گشتی‌‌و‬ ‫له‌سلێمانی‌ به‌تایبه‌تی‌ دروستبووه‌‪" ،‬ئه‌و‬ ‫سیس���ته‌مه‌ گه‌نده‌ڵه‌یه‌ كه‌ س���ه‌روه‌ت‌و‬ ‫سامانه‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ناعادیالنه‌و‬ ‫ناش���ه‌فافانه‌ دابه‌ش ده‌كات"‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌م سیسته‌مه‌ خزمه‌ت به‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ دیاریكراو له‌ده‌س���ه‌اڵتدارو‬ ‫خاوه‌ن س���ه‌رمایه‌ ده‌كات كه‌ كۆنتڕۆڵی‌‬ ‫بازاڕو بزنس‌و وه‌به‌رهێنانیان كردووه‌ بۆ‬ ‫خۆیان‪ ،‬ئه‌مه‌ش سه‌رچاو‌هی‌ جیاوازیی‌‬ ‫داهات‌و بژێوییه‌"‪.‬‬ ‫ج���ه‌وده‌ت ئامــــاژ‌هی‌ ب���ه‌وه‌ كرد‬ ‫ك���ه‌ كوردس���تان ب���ه‌ره‌و قه‌یرانێكی‌‬ ‫گه‌روره‌و مه‌ترسیدار ملده‌نێ‌‪ ،‬نیشان ‌هی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ش‬ ‫رۆژ به‌ڕۆژ زیاتر ده‌رده‌كه‌وێ‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر بێت���وو به‌زووی���ی‌ خه‌می‌ ئه‌م‬ ‫دۆخ���ه‌ نه‌خورێت‪ ،‬ئه‌وه‌ن���د‌هی‌ تر ئه‌م‬ ‫توێژه‌ كه‌مه‌ س���ه‌رمایه‌كه‌یان گه‌وره‌تر‬ ‫ده‌ب���ێ‌‌و له‌به‌رامبه‌ریش���یاندا رێ���ژه‌ی‌‬ ‫بێ���كارو ه���ه‌ژاران زیات���ر ده‌بێت‪ ،‬كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ س���ه‌ره‌نجام پێكدادان‌و نائارامی‌‬ ‫مه‌ترسیداری‌ لێبكه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا س���ه‌رۆكی‌ مونت���ه‌دای‌‬ ‫ئاب���وری‌ كوردس���تان‪ ،‬محه‌مــــــ���ه‌د‬ ‫كه‌ری���م به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یان���د كه‌ هه‌ر‬ ‫واڵتێ���ك له‌دۆخێك���ی‌ دواكه‌وت���ووه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و گه‌ش��� ‌هی‌ ئابوری‌ ب���ڕوات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫داهـــاتیش زۆر ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ئه‌و‬ ‫رونیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر واڵته‌كه‌ بێ‌ یاسا‌و‬ ‫بێدامــــه‌زراوه‌ بێت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ داهاته‌كه‌‬ ‫لــــه‌الی���ه‌ن چینێك���ی‌ دیاریك���راوی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاوه‌ قۆرغ ده‌كرێت‪ ،‬به‌و جۆره‌ش‬ ‫ئه‌و كۆمــــه‌ڵگایه‌ ده‌بێت به‌دوو چینی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌‪ ،‬چینێكیان زۆر ده‌وڵه‌مه‌ند‌و‬ ‫داهـــ���ات زۆر‪ ،‬چینێكی‌ تریش هه‌ژار‌و‬ ‫داهات ك���ه‌م‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "ئێس���تا‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تــــان ب���ه‌و جۆره‌یه‌‪،‬‬ ‫ئابوریه‌كه‌مان گه‌شه‌ ده‌كات‪ ،‬داهاتیش‬ ‫زۆر ب���ووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الی���ه‌ن كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌س���ی‌ دیاریكراوه‌وه‌ داهاته‌كه‌ قۆرغ‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬زۆرین ‌هی‌ كۆمه‌ڵگا لێی‌ بێبه‌ش‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش زیات���ر په‌یوه‌ندی‌ به‌‬ ‫نه‌بوون���ی‌ دام���ه‌زراوه‌‌و ب���ێ‌ یاس���ایی‌‬ ‫واڵته‌كه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌م دۆخ ‌هی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌حاڵه‌تێك���ی‌ مه‌ترس���یدار ناوده‌بات‌و‬ ‫له‌و بڕوایه‌دایه‌ هه‌رێمه‌كه‌ به‌ره‌و هه‌ڵدێر‬ ‫ده‌بات‪ .‬ئه‌و وت���ی‌ "كاتی‌ ئه‌وه‌یه‌ پێش‬ ‫ئ���ه‌و‌هی‌ خه‌ڵك���ی‌ بڵێت ئیتر به‌س���ه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس���انی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ خۆیان بگه‌نه‌‬ ‫ئه‌و بڕوای ‌هی‌ كه‌ چیتر ئه‌م دۆخه‌ قبوڵ‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬

‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ یاسایی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪:‬‬

‫پێویست ناكات سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌سوێندخواردنی‌ جێگره‌كه‌یدا ئاماده‌بێت‬

‫ی یاس���اییه‌و‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێگر ‌‬ ‫ی س���وێند خواردن��� ‌‬ ‫له‌كات��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمدا‪ ،‬پێویست ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێم ئام���اد‌ه بێت‪ ،‬ی���ان ده‌توانێت‬ ‫ئاماده‌ نه‌بێت؟‬ ‫حه‌ی���ده‌ری‌‪ :‬هی���چ پێویس���ت نیی ‌ه‬ ‫ی هه‌رێم ئاماد‌ه بێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خولیش سه‌رۆك ‌‬ ‫ئه‌مجار‌ه له‌كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌رێم ئام���اد‌ه نه‌بوو‪ ،‬وات��� ‌ه ئه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه له‌هه‌ندێ���ك بۆن ‌ه‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ئام���اد‌ه ده‌بێ���ت‌و له‌هه‌ندێ���ك ئاماد‌ه‬ ‫ی یاس���اییه‌و‌ه هیچ‬ ‫نابێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕوو ‌‬

‫کێ هه‌ڵه‌بجه‌ی‬ ‫له‌بیر ماوه‌؟‬ ‫"کێ هه‌ڵه‌بج����ه‌ی له‌‌بیر م����اوه؟" ئه‌مه‌‬ ‫ناونیش����انی وتاری‬ ‫‪)belgique‬یه‌‪ ،‬که ‌یه‌كێکه‌ له‌گه‌وره‌ترین‬ ‫رۆژنامه‌کانی به‌لجیکاو‌به‌زمانی فه‌ڕه‌نسی‬ ‫ده‌رده‌چێ����ت‪ ،‬دوای رۆژێک له‌س����ازدانی‬ ‫کۆنفرانس����ێک له‌په‌رله‌مان����ی ئه‌وروپ����ا‬ ‫له‌سه‌ر دۆزی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬باڵوکرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ کۆنفرانس����ه‌ رۆژی ‪ 3/8‬له‌الیه‌ن‬ ‫کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کوردس����تانه‌وه‌ که‬ ‫‌با‌ره‌گاکه‌ی له‌برۆکس����له‪‌ ،‬به‌پاڵپش����تی‬ ‫ژماره‌یه‌ک له‌ئه‌ندامانی په‌رله‌مانی ئه‌وروپا‬ ‫له‌پارتی ژینگه‌و چه‌پ‪ ،‬سازکرا‪.‬‬ ‫ره‌نگ����ه‌ ناونیش����انی وتاره‌ک����ه‌ی ئه‌و‬ ‫رۆژنامه‌ی����ه‌ بۆ ئ����ه‌و خه‌ڵک����ه‌ی له‌ناو‬ ‫کوردس����تاندا ده‌ژی زۆر سه‌رنجڕاکێش‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌س����ه‌ر ئاستی ده‌ره‌وه‌و‬ ‫له‌نێو نێوه‌نده‌ ره‌س����میه‌کانی ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫وه‌ک په‌رله‌مانی ئه‌وروپاو‌ حکومه‌ته‌کانی‬ ‫یه‌کێت����ی ئه‌وروپا‪ ،‬مه‌س����ه‌له‌یه‌کی زۆر‬ ‫گرنگ‌و بگره‌ مه‌ترسیداریش����ه‪ ،‬چونکه‌‬ ‫تائێس����تا په‌رله‌مانی ئه‌وروپ����ا بڕیاری‬ ‫نه‌داوه‌ که‌ کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌ تاوانی‬ ‫جینۆسایده‌‪.‬‬ ‫به‌مس����اڵه‌وه‌ ‪ 24‬س����اڵ به‌س����ه‌ر‬ ‫کیمیابارانکردنی هه‌ڵه‌بجه‌دا تێپه‌ڕده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا ته‌نها بڕیارێکی (هه‌تیو)‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌م دۆزه‌ گرنگه‌ ده‌رچووه‌ که‌‬ ‫ئه‌ویش حکومه‌تی عێراق به‌ڕه‌سمی دانی‬ ‫به‌تاوانه‌که‌دا ناوه‌ که‌تاوانی جینۆسایده‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر بپرس����ین چاره‌نوس����ی ئه‌م‬ ‫تاوانه له‌س����ه‌ر ئاس����تی میلل����ی چۆنه‌‪،‬‬ ‫ئایا حکومه‌تی عێ����راق داوای لێبوردنی‬ ‫له‌گه‌ل����ی کورد‌ ک����ردووه؟‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫وه‌اڵمه‌که‌ی به‌ نه‌رێ‪-‬یه‪ .‬له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی����ش تائێس����تا هیچ بڕیارێک‬ ‫وه‌ک به‌جینۆسایدناساندنی کیمیابارانی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ئارادا نییه‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و حکومه‌ت‌و کۆمپانیا بیانیانه‌ی چه‌کی‬ ‫کیمیایی����ان به‌ رژێمی پێش����ووی عێراق‬ ‫فرۆشتووه‪ ‌،‬تائێستا پابه‌ند نه‌کراون‌ به‌‬ ‫قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌ی خه‌ڵکی هه‌ڵه‌بجه‌وه‪،‬‬ ‫لێره‌ش����ه‌وه‌ ده‌گه‌ین����ه‌ ئه‌و راس����تییه‌ی ‬ ‫ناونیشانی وتاره‌که‌ی ئه‌و رۆژنامه‌یه‌ که‬ ‫‌ده‌ڵێت "ک����ێ هه‌ڵه‌بجه‌ی له‌‌بیر ماوه؟"‪،‬‬ ‫پڕ به‌پێستی خۆیه‌تی‪.‬‬ ‫نه‌ناس����اندنی دۆس����یه‌ی کیمیابارانی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ له‌الیه‌ن ده‌زگایه‌کی نێو‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫گرنگی وه‌ک په‌‌رله‌مانی ئه‌وروپاو ده‌زگا‬ ‫نێو‌ده‌وڵه‌تیه‌کانی تره‌وه‪ ،‬هه‌میش����ه‌ ئه‌و‬ ‫پرس����یاره‌مان ال دروس����تده‌کات که‌ ئایا‬ ‫هێشتا له‌ناوبردن‌و قڕکردنی گه‌لی کورد‪،‬‬ ‫به‌واتای س����ه‌رله‌نوێ‌ جینۆس����ایدکردنی‬ ‫گه‌لی کورد‪ ،‬ئه‌گه‌رێکی کراوه‌ نییه‌؟ ئه‌مه‌‬ ‫له‌کاتێکدا که‌ هه‌م����ووی چه‌ند مانگێک‬ ‫له‌مه‌وپێش����بوو فڕۆک����ه‌ جه‌نگیه‌کان����ی‬ ‫تورکیا ‪ 36‬هاوواڵتی سڤیلیان له‌شیرناخ‬ ‫کوشت‪ .‬‬ ‫‌کێ به‌رپرس����ه‌ که‌ ئه‌م دۆس����یه‌یه‌ تا‬ ‫ئێس����تا له‌سه‌ر ئاس����تی ناوخۆو له‌سه‌ر‬ ‫ئاس����تی نێوده‌وڵه‌ت����ی نه‌چۆته‌ پێش؟‬ ‫به‌دڵنیایی����ه‌وه‌ په‌رله‌مانی کوردس����تان‌و‬ ‫حکومه‌ت����ی هه‌رێ����م‌و ه����ه‌ر‌دوو حیزبی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار‪.‬‬ ‫له‌کاتێک����دا که‌ کۆنگ����ره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫کوردس����تان کۆنفرانس له‌س����ه‌ر توانای‬ ‫سیاس����ی خۆی‌و ه����اوکاری هاوواڵتیان‬ ‫س����ازده‌کات‪ ،‬به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێ����م به‌بودجه‌یه‌ک����ی خه‌یاڵیی����ه‌وه‌‬ ‫تائێستا له‌ستراتیژیدا هیچ به‌رنامه‌یه‌کی‬ ‫درێژخایه‌نی نییه‌ بۆ ناساندنی هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاس����تی نێوده‌وڵه‌تی‪ .‬ره‌نگه‌ به‌‬ ‫ملیۆنه‌ه����ا دۆالر له‌کاری البه‌ال‌و پرۆژه‌ی‬ ‫شکستدا خه‌رج بکرێت‪ ،‬به‌اڵم سا‌اڵنه‌ بیر‬ ‫نه‌کراوه‌ته‌وه‌ به‌پێی پالنێک بودجه‌یه‌ک‬ ‫بۆ هه‌موو الیه‌نه‌ سیاس����ی‌و یاس����ایی‌و‬ ‫ئینسانیه‌کانی ئه‌م دۆزه‌ دابنرێت‪.‬‬ ‫ل����ه‌م هه‌لومه‌رج���� ‌ه ناوچه‌ی����ی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی����ه‌ هه‌س����تیاره‌دا ک����ه‌‬ ‫رۆژهه‌‌اڵت����ی ناوه‌ڕاس����ت‌و کوردس����تانی‬ ‫پێ����دا تێپه‌ڕده‌بێت‌و چاره‌نوس����ی کورد‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌م����وو ئه‌گه‌رێکدا کراوه‌یه‌‪،‬‬ ‫خه‌مس����اردییه‌کی گه‌وره‌یه‌ ک����ه‌ بڵێین‬ ‫هه‌ڵه‌بجه ته‌نها ئه‌گه‌رێکه‌ له‌پشتمانه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرسیارێتی ئه‌م دۆزه‌ش که‌ تائێستا‬ ‫له‌س����ه‌ر ئاس����تی نێوخۆو نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫به‌هاو قورس����ایی خۆی نیی����ه‌‪ ،‬به‌پله‌ی‬ ‫یه‌که‌م له‌ئه‌ستۆی په‌رله‌مان‌و حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێمدایه‌‪ ،‬که‌تائێس����تا ئیش����کردنیان‬ ‫بۆ هه‌ڵه‌بج����ه‪ ‌،‬له‌ڕۆژێک����ی ماته‌مینیی‬ ‫تێنه‌په‌ڕاندووه‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه هه‌قه‌ هه‌میشه‌‬ ‫بڵێین‪ :‬کێ هه‌ڵه‌بجه‌ی له‌بیر ماوه؟‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی(‪la libre‬‬

‫سلێمانی‬ ‫‪ 1400‬ملیۆنه‌ری‌ تیای ‌ه‬ ‫یاریده‌ده‌ری‌ سكرتێری‌ گشتی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫بۆ كاروب���اری‌ بازرگان���ی‌ "عه‌بدوڵاڵی‌‬ ‫حاجی‌ سه‌عید" به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ئێستا ته‌نها له‌شاری‌ س���لێمانی‌ زیاتر‬ ‫ فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬ ‫له‌‪ 1400‬ملیۆنه‌ر هه‌ن كه‌ سه‌رمایه‌كانیان پیره‌مێردێکی گۆره‌وی فرۆش‬ ‫له‌ملیۆنێك تا ‪ 500‬ملیۆن دۆالره‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم عه‌بدوڵاڵی‌ حاجی‌ سه‌عید ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌و جه‌خت���ی‌ له‌وه‌ش ك���رده‌وه‌ كه‌ ملیۆن���ه‌ری‌ دۆالرم���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫زۆرترین ملیۆنه‌رو خاوه‌ن س���ه‌رمای ‌هی‌ سه‌رمایه‌كانیان له‌یه‌ك ملیۆن دۆالره‌وه‌ ره‌تده‌كات���ه‌وه‌‌و ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات كه‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌هه‌ولێ���ردان‪ ،‬هه‌تا ‪ 500‬ملیۆنه‌ دۆالره‌‪ ،‬به‌اڵم ئاماری‌ "به‌شێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ ئه‌گه‌ر تێبینی‌‬ ‫دواتر س���لێمانی‌‌و پاش���انیش دهۆك‪ ،‬وردم ال نیی ‌ه بۆ ملیاردێر‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێن بك���ه‌ن له‌كوردس���تان ژیان���ی‌ خه‌ڵك‬ ‫ئه‌و ئام���اژ‌هی‌ ب���ه‌وه‌ كرد ك���ه‌ ئه‌مه‌ له‌كوردس���تان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ له‌ڕووی‌ ده‌رامه‌ت���ه‌وه‌ به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ‌‬ ‫س���ااڵنی‌ رابردو باشتر بووه‌"‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌و‌هی‌ ك���ه‌ هه‌ولێر ملیاردێریش هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ به‌پێی‌ لێدوانی‌ "له‌هه‌مانكاتیش���دا ده‌ڵێی���ن جیاوازی‌‬ ‫"پایته‌خته‌‌و دواتریش به‌ش���ێكی‌ زۆری‌‬ ‫كۆمپانیا بیانییه‌ گه‌وره‌كان رویانكردۆته‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاماری‌ سلێمانی‌ "مه‌حمود هه‌یه‌ له‌ڕووی‌ سه‌رمایه‌و شێو‌هی‌ ژیان‌و‬ ‫ئه‌وێ‌‪ ،‬پاشانیش مه‌ركه‌زی‌ حكومه‌ت‌و عوس���مان" ژمار‌هی‌ دانیش���توانی‌ ناو ده‌رامه‌ته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم جیاوازییه‌كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیش له‌هه‌ولێره‌‪ ،‬هه‌تا كۆمپانیا ش���اری‌ س���لێمانی‌ ‪ 704‬هه‌زار كه‌سه‌‌و نیی���ه‌ كه‌ ئێس���تا خه‌ڵكێك���ی‌ هه‌ژاری‌‬ ‫خۆماڵیه‌كانیش له‌چ ش���وێنێك نزیكتر كۆی‌ دانیشتوانی‌ پارێزگای‌ سلێمانیش كه‌مده‌رامه‌تی‌ چه‌وساوه‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بن‪ ،‬بۆ كارئاسانییان له‌وێوه‌ كاره‌كانیان به‌ق���ه‌زاو ناحیه‌كان���ه‌وه‌ ‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 56‬خه‌ڵكی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‌و خاوه‌ن سه‌رمایه‌‌و‬ ‫هه‌زار كه‌سه‌‪ ،‬واته‌ به‌و پێیه‌ بێت ته‌نها كۆشك‌و ته‌الر دروس���تبووه‌‌و بێگومان‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫عه‌بدوڵاڵی‌ حاجی‌ س���ه‌عید وتیشی‌ ‪%1‬ی‌ دانیشتوانه‌ك ‌هی‌ خاوه‌نی‌ زۆرترین ئه‌وانه‌ش له‌س���ه‌ری‌ سه‌ره‌و‌هن‌و ژیانیان‬ ‫له‌ئێمه‌ باشتره‌"‪.‬‬ ‫"له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌ زیاتر ل���ه‌‪ 1400‬سه‌روه‌ت‌و سامان‌و داهاتن‪.‬‬

‫ی‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژن ‌هی‌ یاسایی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬په‌رله‌مانتار شێروان‬ ‫ی‬ ‫حه‌یده‌ری‌ له‌فراكسیۆنی‌ كوردستان ‌‬ ‫"پارتی‌" ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫"هیچ پێویست نیی ‌ه سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ی جێگره‌كه‌یدا ئاماد‌ه‬ ‫له‌سوێندخواردن ‌‬ ‫بێت"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫ شوان محه‌مه‌د‬

‫هه‌ولێر زۆرترین ملیۆنه‌ری‌ تیایه‌‬ ‫جێگ���ری‌ یه‌كه‌می‌ س���ه‌رۆكی‌ ژوور ‌‬ ‫ی‬ ‫بازرگان���ی‌ هه‌ولێر‪ ،‬ئیبراهیم س���ۆفی‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌ "زۆرترین‬ ‫س���ه‌رمایه‌دار له‌شاری‌ هه‌ولێره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پایته‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‌و زۆرترین‬ ‫كۆمپانی���ا‌و پیاوی‌ كار له‌م ش���اره‌ن"‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و وت���ی‌ "هیچ ئامارێكمان نییه‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌هی‌ بزانین چه‌ند كه‌س ملیۆنه‌ر‌و‬ ‫ملیاردێ���ره‌ له‌هه‌ولێر‪ ،‬بۆیه‌ ناتوانم هیچ‬ ‫ژماره‌یه‌ك بده‌م‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ژم���ار‌هی‌ س���ه‌رمایه‌دارو ملیۆنه‌ره‌كانی‌‬ ‫له‌دهۆك‌و سلێمانی‌ زیاتره‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژ‌هی‌ بۆ ئه‌وه‌ش���كرد‬ ‫ك���ه‌ "تائێس���تا له‌عێ���راق‌و هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تانیش ئامارێك���ی‌ وانییه‌ كه‌‬ ‫سه‌روه‌ت‌و س���امانی‌ خاوه‌ن سه‌روه‌ت‌و‬ ‫س���امانه‌كان ئاش���كرا ب���كات‪ ،‬یاخود‬ ‫بزانرێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���ار‌هی‌ ئ���ه‌و جیاوازیی���ه‌ش ك���ه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا به‌دیده‌كرێت‪،‬‬ ‫س���ۆفی‌ وتی‌ "بازرگان وه‌كو موچه‌خۆر‬ ‫نییه‌ كه‌ موچه‌ك ‌هی‌ جێگیربێت‌و سااڵنه‌‬ ‫چه‌ن���د هه‌زارێ���ك زیاد ب���كات‌و هیچ‬ ‫پاش���ه‌كه‌وتێكی‌ بۆ نه‌كرێ���ت‪ ،‬بازرگان‬ ‫وه‌ك���و ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ موچه‌ك ‌هی‌ جێگیر‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو جاری‌ واهه‌ی���ه‌ زورفێك‬ ‫بۆ بازرگان رێ���ك ده‌كه‌وێت پێده‌چێت‬ ‫له‌یه‌ك كاردا هێند‌هی‌ ده‌ ساڵی‌ موچ ‌هی‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ر قازان���ج ب���كات‪ ،‬له‌هه‌موو‬ ‫دنیاش هه‌روایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌کاتێکدایه‌ که‌ هه‌فته‌ی رابردوو‬ ‫مارسیدسێک له‌پێشه‌نگای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫هه‌ولێر به‌ ‪ 66‬ده‌فته‌ر دۆالر فرۆشرا‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬عیسا خدر‬

‫هه‌واڵ‬

‫بڕگه‌‌و مادده‌یه‌ك نیی ‌ه ك ‌ه بڵێت ده‌بێت‬ ‫ی هه‌رێ���م ئاماده‌بێ���ت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ئاساییه‌ ئاماده‌ش نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���تر ك��� ‌ه په‌رله‌م���ان‬ ‫له‌پش���ودابوو ئاماژ‌ه به‌وه‌ك���را له‌گه‌ڵ‬ ‫كاره‌كانیان���دا‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی جێگر ‌‬ ‫"س���وێندخواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم له‌به‌رده‌م په‌رله‌مان" ئه‌وله‌ویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌كان ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم پاش تێپه‌ڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند رۆژێك به‌سه‌ر ده‌ستپێكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫كارو كۆبونه‌وه‌كان���دا تائێس���تا ئه‌و‌ه‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫حه‌یده‌ری‌‪ :‬نازانم‪ ،‬بۆ ئه‌و پرس���یار‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مان له‌من باش���تر‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌زانێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه ئ���ه‌و‌ه له‌وته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی په‌رله‌ماندا ه���ات ك ‌ه بڵێت‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌ئه‌وله‌ویات���ه‌‪ ،‬ئه‌وله‌ویاتی���ش جار ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫بسم الل ‌ه الرحمن الرحیم سب ‌ه ‌‬ ‫ی تریش‬ ‫دانیش���تنمانه‌‪ ،‬دانیش���تنه‌كان ‌‬ ‫هه‌ر ئه‌وله‌ویات حس���اب ده‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی داهاتوو بێت‪ ،‬یان‬ ‫ی هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫دانیش���تن ‌‬ ‫ی ئه‌وی���ش بێ���ت‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫هه‌فت��� ‌ه ‌‬

‫ی نزیكدا‬ ‫ی ده‌كه‌م له‌ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫پێشبین ‌‬ ‫ئه‌و رێوڕه‌سمه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا كاتێك دیاریكراوه‌؟‬ ‫ی‬ ‫حه‌یده‌ری‌‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬هیچ كاتێك دیار ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو نه‌ریتێك له‌خول ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خواردوه‌‌و ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫پێشوو س���وێند ‌‬ ‫ی سوێندخواردن‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه دوا ‌‬ ‫زه‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌ستبه‌كار ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باش��� ‌ه تاچه‌ند پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی س���وێندخواردن ‌‬ ‫له‌كات��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا جێگره‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وێند بخ���وات‪ ،‬وه‌ك���و س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ سه‌رۆك ‌‬ ‫حكومه‌ت‌و جێگره‌ك ‌ه ‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و جێگره‌ك ‌هی‌؟ ئایا ب ‌ه یاس���ا‬ ‫ئه‌م ‌ه رێكبخرێت باشتر نییه‌؟‬ ‫ی‬ ‫حیدری‌‪ :‬سه‌باره‌ت به‌سوێندخواردن ‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌نێو یاساكاندا‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫نیی ‌ه س���وێند بخوات له‌ناو په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئێم ‌ه ی���ه‌ك نه‌ریتم���ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���وودا جێگر ‌‬ ‫ئه‌وی���ش له‌خول��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم له‌په‌رله‌مان سوێند ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫خوارد‌و بوو به‌ نه‌ریت‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫ئیسالمیه‌كان ده‌چن ‌ه ژێرباری‌ رێساكانی‌ دیموكراسیه‌ت؟‬

‫‪3‬‬

‫كاندیده‌كان ‌ی ئه‌مینداری ‌ی یه‌كگرتوو هه‌ریه‌كه‌ ‌ی كێشه‌یه‌كیان هه‌یه‬ ‫ئا‪ :‬یاسین ته‌ها‬

‫ی‬ ‫له‌كاتێكدا ك ‌ه زۆربه‌ی‌ به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌وه‌‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كگرتوو‪ ،‬ستایش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ كاندیدنه‌كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫م‪.‬سه‌اڵحه‌دین ده‌كه‌ن بۆ ئه‌میندارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و حیزبه‌‪ ،‬هه‌ندێك له‌به‌رپرسان ‌‬ ‫ئیسالمی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و بڕیاره‌دا نین‌و‬ ‫له‌ناو یه‌كگرتووشدا گومان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی جێگره‌وه‌ ‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ پاڵێوراوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بنكه‌ ‌‬ ‫ی ره‌زامه‌ندی ‌‬ ‫ناوبراو جێگا ‌‬ ‫یه‌كگرتووبن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پ���اش ‪ 18‬س���اڵ له‌ئیداره‌كردن��� ‌‬ ‫یه‌كگرت���و‌و‪ ،‬م‪.‬س���ه‌اڵحه‌دین محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2012‬دا بڕیار ‌‬ ‫ی ئازار ‌‬ ‫به‌هادین ل���ه‌‪‌ 4‬‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆ كاندیدنه‌كردنه‌وه‌ی‌ بۆ پۆس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و حیزب��� ‌ه له‌كۆنگ���ره‌ ‌‬ ‫یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫شه‌شه‌مدا راگه‌یاند ك ‌ه بڕیار‌ه پاش دوو‬ ‫مانگیتر س���ازبكرێت‪ .‬ه���اوكات له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌رپرس‌و ئۆرگانه‌ فه‌رمییه‌كان ‌‬ ‫یه‌كگرت���وو به‌گرنگییه‌و‌ه ئ���ه‌م بڕیار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌نرخێنن‌و به‌"هه‌نگاوێكی‌ داهێنه‌رانه‌ ‌‬ ‫ده‌ده‌ن ‌ه قه‌ڵه‌م له‌كوردستان"‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ی یه‌كگرت���وو‬ ‫كادر‌و به‌رپرس���ی‌ ب���ااڵ ‌‬ ‫نایشارنه‌وه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و بڕیاره‌دا نین‌و‬ ‫پاساو بۆ ئه‌م بۆچونه‌شیان دێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫م‪.‬حه‌سه‌ن ش���ه‌مێرانی‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرت���وو ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امییه‌‌و له‌گ���ه‌ڵ ئه‌م بڕی���اره‌ ‌‬ ‫ئه‌مینداردا نییه‌ بۆ ئاوێن ‌هی‌ رونكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تكردن‌و گۆڕین���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی حكومیی ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت زیاتر بۆ پۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ك حیزبی‌‌و وتیشی‌ "راست ‌ه بڕیاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی یه‌كگرتوو‬ ‫م‪.‬س���ه‌اڵحه‌دین بۆ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫باش���ه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ ناوخۆی‌ خۆمان وه‌ها‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ی بۆ‬ ‫ش���ه‌مێرانی‌‪ ،‬ب���ه‌وه‌ش پاس���او ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆچونه‌ك ‌هی‌ هێنای���ه‌و‌ه ك ‌ه ئه‌میندار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرت���وو‪ ،‬ئه‌ندازی���ار ‌‬ ‫ئێس���تا ‌‬ ‫ی سه‌رجه‌م باڵ‌و پێكهێنه‌ر‌ه‬ ‫كۆكه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امییه‌‌و‬ ‫ی یه‌كگرتوو ‌‬ ‫جیاجیاكان ‌‬ ‫ی ماوه‌‪ ،‬هه‌ق وای ‌ه وه‌كو‬ ‫ماده‌م تواناش��� ‌‬ ‫ی بپاڵێوێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌موو كاندیدێكیتر خۆ ‌‬ ‫نه‌ك خۆی‌ له‌و مافه‌ بێبه‌ش بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه "حیزبێك ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫یه‌كگرتو ‌‬

‫له‌ئیسالمدا‬ ‫كه‌سی‌ یه‌كه‌م تا‬ ‫ی‬ ‫ی ئاشكرا ‌‬ ‫كوفر ‌‬ ‫لێده‌رنه‌كه‌وێت‬ ‫كاركه‌نار‬ ‫ناكرێت‌و ماده‌م‬ ‫م‪.‬سه‌اڵحه‌دین‌و‬ ‫م‪.‬عه‌لی‌ باپیریش‬ ‫ی زه‌قیان نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ق نییه‌ ئه‌رك ‌‬ ‫به‌رپرسیارێتییان‬ ‫له‌سه‌ر شان‬ ‫بكرێته‌وه‬

‫ی گره‌وه‌كه‌ی‌ برده‌وه‌؟‬ ‫م‪ .‬سه‌اڵحه‌دین به‌چ ‌‬ ‫"جه‌نـــابی‌ ئه‌میندار"‌و "مامۆس���تا‬ ‫ئه‌مین���دار" ئ���ه‌و دوو نازناوه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌س���ه‌ر زاری‌ كادی���ران‌و‬ ‫جه‌م���اوه‌ری‌ یه‌كگرتوو بۆ ئه‌و پیاوه‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 62‬س���اڵه‌یه‌ به‌كارده‌هێنرێت‬ ‫ك���ه‌ ن���اوی‌ س���ه‌اڵحه‌دین محه‌مه‌د‬ ‫به‌هادین���ه‌‌و م���اوه‌ی‌ ‪ 18‬س���اڵه‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ یه‌كه‌م���ی‌ یه‌كگرت���ووی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و پێش���تریش زیاتر له‌‪10‬‬ ‫ساڵ سه‌رپه‌رشتیاری رێكخستنه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ ئیخوان بووه‌‪ .‬ناوبراو‬ ‫كــــ���ه‌ خان���ه‌ی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫ته‌واوك���ردووه‌ (دیبل���ۆم)‪ ،‬هی���چ‬ ‫مه‌هاره‌تێكی‌ به‌رچاوی‌ قسه‌كــردن‌و‬ ‫وتاردان���ی‌ نیی���ه‌‌و كه‌می���ش حه‌زی‌‬

‫به‌ده‌ركــــه‌وتن���ه‌‌و جگ���ه‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫په‌خش���ان‌و به‌رهــــــه‌می‌ ئه‌ده‌بی‌‪،‬‬ ‫هی���چ دان���راو‌و به‌رهه‌مێكــــــــ���ی‌‬ ‫چاپكراویش���ی‌ له‌بواری‌ شه‌ریعه‌ت‌و‬ ‫فیك���ری‌ ئیس�ل�امیدا نیی���ه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫توانیویـــــــه‌ت���ی‌ ئه‌م م���اوه‌ زۆره‌‬ ‫به‌بێ ركابه‌ر ئی���داره‌ی‌ گه‌وره‌ترین‌و‬ ‫رێكخراوتری���ن هێ���زی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫كوردستان بكات‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌وان���ه‌ی‌ له‌نزیك���ه‌وه‌‬ ‫م‪.‬سه‌اڵحه‌دین ده‌ناس���ن باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ناوبراو توانیویه‌تی‌ به‌خۆگرتن‬ ‫له‌ده‌ستخس���تنی‌ ئیمتیازاته‌كان���ی‌‬ ‫خانووی‌ راقی‌‪ ،‬دووباره‌ ژنهێنانه‌وه‌‌و‬ ‫زۆر لێدوان���دان‌و پ���ه‌ره‌دان به‌الیه‌نی‌‬

‫ی نیش���تمانی" خ���اوه‌ن‬ ‫ئیس�ڵ�اح ‌‬ ‫ی ئیسالمییه‌‪ ،‬له‌‪1994/2/6‬دا‬ ‫دیدگایه‌ك ‌‬ ‫ی راگه‌یه‌نراوه‌‌و‬ ‫ی دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫به‌فه‌رم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "برایان��� ‌‬ ‫پێش���تریش وه‌ك ره‌وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫موسوڵمان‪ -‬اخوان المسلمین" له‌سااڵن ‌‬ ‫هه‌شتاكانه‌وه‌ له‌كوردستان كاریكردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئێستا ‌‬ ‫ی ئه‌میندار ‌‬ ‫له‌پاش بڕیاره‌كه‌ ‌‬ ‫یه‌كگرتووشه‌وه‌‪ ،‬مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ ئه‌و‬ ‫ی داناو‌ه بۆ ئه‌وكه‌سه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫حیزبه‌ مه‌رج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌پاڵێوێت بۆ پۆستی‌ ئه‌میندار ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬دوو خ���ول ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب‬ ‫ی بووبێت‪.‬‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی خه‌لی���ل‪ ،‬مه‌ولود باوه‌ م���وراد"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئـــــ���ه‌م پێش���مه‌رجییه‌ش ئاوێنه‌ كه‌وتوون‪ ،‬دیارترین ئه‌وانه‌ش��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی خ���ۆ كاندیدكردنی���ان هه‌یه‌ بۆ هه‌ری���ه‌ك له‌مان ‌ه رێگرییه‌كی���ان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی بۆی���ان هه‌ی��� ‌ه نیاز ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریزم ‌‬ ‫ی كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌میندار بریتین له‌"محه‌مه‌د بۆ جێگرتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پۆس���ت ‌‬ ‫خۆیان كاندی���د بكه‌ن بۆ جێگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫م‪.‬س���ه‌اڵحه‌دین‪ 10 ،‬ب���ۆ ‪ 11‬كه‌س���ن‌و ف���ه‌ره‌ج‪ ،‬محه‌م���ه‌د ره‌وف‪ ،‬ئه‌بوبه‌كر م‪.‬سه‌اڵحه‌دین له‌ناو یه‌كگرتووه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫م‪.‬حه‌س���ه‌ن ش���ه‌مێرانی‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی ده‌س���ت كاروانی‌‪ ،‬د‪.‬محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ ،‬س���ه‌یدا‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیاریانه‌ش��� ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬

‫رۆحی‌‪ ،‬گره‌و له‌زۆربه‌ی‌ به‌رپرس���ان‌و‬ ‫ركاب���ه‌ره‌ گریمانكراوه‌كان���ی‌ ن���او‬ ‫حیزبه‌ك���ه‌ی‌ ببات���ه‌وه‌‌و وێنه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫كاریزم���ی‌ الی‌ زۆرێ���ك له‌ئه‌ندامان‌و‬ ‫الیه‌نگرانی‌ یه‌كگرتوو بۆ خۆی‌ دروست‬ ‫بكات‪ .‬به‌پێ���ی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ش���ی‌‬ ‫دابه‌زێنراوه‌ بۆ جه‌ماوه‌ری‌ یه‌كگرتوو‪،‬‬ ‫م‪.‬س���ه‌اڵحه‌دین‌و كوڕه‌كانی‌ تا ئێستا‬ ‫له‌خانوویه‌ك���ی‌ رووب���ه‌ر ‪ 400‬مه‌تری‌‬ ‫هه‌ولێ���ردا ده‌ژی���ن‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫بژێویشی‌ ته‌نها به‌شێك له‌و موچــه‌ی‌‬ ‫خانه‌نشینییه‌یه‌ ك ‌ه له‌پای‌ ئـه‌ندامێتی‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ كاتی‌ حوكم له‌ ‪-2003‬‬ ‫‪ 2004‬بۆی‌ بڕاوه‌ته‌وه‌‌و ده‌وروبـــــــه‌ری‌‬ ‫‪ 6‬ملیۆن دیناری‌ عێراقییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌رج ‌‬ ‫راگه‌یان���د ل���ه‌و ‪ 10‬كه‌س���ه‌ ‌‬ ‫خۆپااڵوتن ده‌یانگرێته‌وه‌‪" ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫خۆیان ناپاڵێون‌و ئه‌وانه‌ش���ی‌ كاندیدن‬ ‫هاوتاو هاوئاستی‌ یه‌كترن‪ ،‬به‌اڵم كه‌سیان‬ ‫وه‌ك���و م‪.‬س���ه‌اڵحه‌دین كۆده‌نگیی���ان‬

‫ی ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ر نییه‌‌و هه‌ریه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌نگیان هه‌یه‌"‪ .‬هه‌ندێك له‌هه‌ڵسوڕاو‌ه‬ ‫گه‌نجه‌كانی‌ ناو یه‌كگرتووش ك ‌ه پێیان‬ ‫ب���اش نه‌بوو ناوی���ان ل���ه‌م راپۆرته‌دا‬ ‫بنوس���رێت‪ ،‬ئاماژه‌ی���ان به‌وه‌ك���رد ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌وان ‌هی‌ كاندی���دن‪ ،‬یان دوو‬ ‫زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ژنیان هه‌یه‌‌و ئه‌مه‌ش به‌دڵی‌ خوشكان‌و‬ ‫ی فراوانی‌ یه‌كگرتوو نییه‌‪ ،‬یان‬ ‫بنكه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌ش���دارییان له‌حكومه‌ت‌و‬ ‫به‌حوكم��� ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان س���ودمه‌ندبوون له‌هه‌ندێك‬ ‫ئیمتیازات‌و كاریگه‌ریی‌ رۆحییان به‌سه‌ر‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌ ئیسالمییه‌ك ‌هی‌ یه‌كگرتووه‌و‌ه‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌حمود یاس���ین‪ ،‬ك��� ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرتووی‌ زمانحاڵ ‌‬ ‫نوسینی‌ رۆژنام ‌ه ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه‬ ‫ئه‌و حیزبه‌یه‌‪ ،‬ب���ۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌میندارن‪،‬‬ ‫ی پۆست ‌‬ ‫ی كاندید ‌‬ ‫"ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر پێداچون���ه‌و‌ه به‌ژیانی‌ تایب ‌هت‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���ت‌و مامه‌ڵه‌كانی���ان نه‌ك ‌هن‌و‬ ‫نه‌یگ���ۆڕن‪ ،‬ئه‌و‌ه ناتوانن راس���پارده‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بگه‌یه‌ننه‌ ش���وێنی‌ خۆی‌"‪ .‬به‌بۆچون ‌‬ ‫ئه‌م‪" ،‬ناكرێت یه‌كگرتوو بدرێت ‌ه ده‌ست‬ ‫ی ئه‌بێت ‌ه‬ ‫قه‌د‌هر‌و پێویس���ت ‌ه ئه‌و كه‌س ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌میندار نه‌كه‌وتبێته‌ ن���او ئیمتیازات ‌‬ ‫دونیاوه‌"‪.‬‬ ‫ی حیزب ‌ه عه‌لمانی‌‌و‬ ‫ی نزیك��� ‌‬ ‫له‌مێژوو ‌‬ ‫ی كوردس���تاندا‪ ،‬له‌پاش‬ ‫ئیسالمییه‌كان ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه‬ ‫دانیشتنی‌ رابه‌ری‌ كۆچكردوو ‌‬ ‫م‪.‬عوس���مان عه‌بدولعه‌زی���ز ك ‌ه زۆرێك‬ ‫به‌"كاركه‌نارك���ردن" ده‌یده‌ن��� ‌ه قه‌ڵه‌م‪،‬‬ ‫ی یه‌كگرتوو‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجار‌ه ئه‌میندار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆی‌ ده‌س���تبه‌ردار ‌‬ ‫به‌خواس���ت ‌‬ ‫پۆس���ته‌ك ‌هی‌ ببێ���ت‪ .‬بیالل س���لێمان‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ئیسالمی‌‌و ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"م���ن له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دانیم ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫ی‬ ‫بچنه‌ ژێرباری‌ رێس���او ده‌س���توره‌كان ‌‬ ‫دیموكراس���یی ‌هت‌و له‌كاتێك���دا توان���او‬ ‫ی خۆیان هه‌ی ‌ه واز‬ ‫ی جه‌م���اوه‌ر ‌‬ ‫متمانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پۆسته‌كانیان بهێنن"‪ .‬ناوبراو وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م تا كوفر ‌‬ ‫"له‌ئیسالمدا كه‌س��� ‌‬ ‫ی لێده‌رنه‌كه‌وێ���ت كاركه‌ن���ار‬ ‫ئاش���كرا ‌‬ ‫ی‬ ‫ناكرێت‌و ماده‌م م‪.‬سه‌اڵحه‌دین‌و م‪.‬عه‌ل ‌‬ ‫باپیریش هه‌ڵه‌ی‌ زه‌قی���ان نییه‌‪ ،‬هه‌ق‬ ‫نییه‌ ئه‌ركی‌ به‌رپرس���یارێتییان له‌سه‌ر‬ ‫شان بكرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ "جه‌نگاوه‌ر"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ی رابردوو‪ ،‬زه‌نگ ‌‬ ‫سه‌رله‌به‌یانی‌ هه‌ین ‌‬ ‫مۆبایلی‌ یه‌كێك له‌به‌رپرسه‌كان‬ ‫ی خه‌ودای ‌ه‬ ‫كه‌ هێشتا له‌پرخه‌ ‌‬ ‫ده‌زرنگێته‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیكه‌ر‬ ‫له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانییه‌وه‌ پێیده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌زانی‌‪ ،‬وا گه‌یشت ‌ه جێ‌؟"‪ ،‬خاوه‌ن‬ ‫ێ‬ ‫مۆبایله‌كه‌ به‌ده‌م خه‌وه‌وه‌ ده‌پرس ‌‬ ‫"كێ‌؟"‪ ،‬په‌یوه‌ندیكه‌ر ده‌ڵێت "دڵشاد‬ ‫گه‌رمیانی‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ه���اوكات له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌دا‪ ،‬ت���ا دێ‌ ب���ه‌رده‌م‬ ‫ی قه‌ره‌باڵغتر‬ ‫فڕۆكه‌خان���ه‌ی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬خه‌ڵكێك���ی‌ زۆر ك ‌ه هه‌واداری‬ ‫ره‌وت���ه‌ ئیس�ل�امییه‌كانن‪ ،‬هاتوون بۆ‬ ‫به‌خێرهاتنه‌وه‌و پێشوازیكردن له‌یه‌كێك‬ ‫له‌ناس���راوترین "جه‌نگاوه‌ره‌كان"ی���ان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی "مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ك��� ‌ه كات ‌‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌" كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫دواتریش له‌ئه‌مه‌ریكییه‌كان یاخی‌ ببوو‪.‬‬ ‫ی ئه‌ودا‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌گ ‌هڵ‌ ده‌ركه‌وتن‌و بینین ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی ته‌كبیر‌و الله‌‌و اكبر ‌‬ ‫ئیت���ر ده‌نگ ‌‬ ‫ی به‌كره‌جۆ به‌جارێك‬ ‫حه‌شامه‌ته‌‪ ،‬ده‌شت ‌‬ ‫پڕ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پی���اوه‌ ته‌م���ه‌ن ‪ 49‬س���اڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ریش‌و س���مێڵ‌ ته‌نكه‌ كه‌ هاوش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی "ئه‌فه‌ن���ی‌"‬ ‫ئێرانیی���ه‌كان جلوبه‌رگ��� ‌‬ ‫ده‌پۆش���ێ‌‌و له‌گوندێك���ی‌ گه‌رمی���ان‌و‬ ‫ی ماركس���یه‌ت"ه‌و‌ه‬ ‫له‌"ئایدۆلۆژی���ا ‌‬ ‫هاتووه‌ بۆ نێو "عه‌قیده‌ی‌ ئیس�ل�امی‌"‌و‬ ‫سه‌رسه‌ختانه‌ له‌پێناو سه‌رخستنی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫رێگه‌یه‌دا جه‌ن���گاوه‌‌و له‌كۆتایی‌ ده‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میح���وه‌ر ‌‬ ‫‪1990‬دا به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫خورماڵ‌‌و پاشان لێپرسراوێت ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌ له‌ئه‌ستۆ‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫گرت���ووه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌"جیهاد" كردن هیچ ‌‬ ‫ی زۆرێك له‌خه‌ڵكی‌‌و له‌الیه‌نگران‌و‬ ‫تر بیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی ئه‌وس���ا ‌‬ ‫چه‌كداره‌كان��� ‌‬

‫ی ناخاته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و به‌و‌ه‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ناس���راو‌ه ك ‌ه "جیه���اد" ده‌خات ‌ه پێش‬ ‫هه‌م���وو ئه‌ركه‌كانی‌ تر‪ ،‬ه���ه‌ر بۆیه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی دابه‌شكردنی‌ به‌رپرسیارێت ‌‬ ‫له‌نه‌خش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵدا به‌ش ‌‬ ‫عه‌سكه‌ری‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ی نۆ ساڵ له‌ئاواره‌یی‌‪،‬‬ ‫گه‌رمیانی‌ له‌دوا ‌‬ ‫ی كامێراكان‌و‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار هات ‌ه به‌رچاو ‌‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌ك���ی‌ رۆژنامه‌وانی���دا زۆر‬ ‫راشكاوانه‌ خاڵی‌ خست ‌ه سه‌ر گرنگترین‬ ‫پیته‌كان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "باوه‌ڕم به‌جیهاد"ه‌‪،‬‬ ‫ی ئێمه‌یه‌"‪،‬‬ ‫ی به‌ڕێز ‌‬ ‫"مه‌ال كرێكار برایه‌ك ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌ه���ۆی‌ ئه‌مه‌ریكییه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫ده‌ربه‌ده‌ر بووم"‪" ،‬سوپاس��� ‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران ده‌كه‌م كه‌ له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫ی حه‌وانه‌وه‌م بووه‌"‪.‬‬ ‫په‌ناگه‌و جێ ‌‬ ‫ی ده‌زگا‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه زانیاری��� ‌‬ ‫ئه‌منییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌نێوان‬ ‫ی ‪ 2005 -2004‬ئاماژه‌یان بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرد ك ‌ه دڵش���اد گه‌رمیانی‌ له‌تۆڵ ‌ه ‌‬ ‫ی روویكردۆت���ه‌ فه‌لوجه‌و‬ ‫راوه‌دوونان��� ‌‬ ‫چۆت ‌ه نێو چه‌ك���داره‌ توندڕه‌وه‌كانه‌وه‌و‬ ‫ی كردووه‌‌و‬ ‫به‌ش���داری‌ چه‌ندین ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكایی���ه‌كان‬ ‫وه‌ك داواكراوێك��� ‌‬ ‫ناوزه‌ند ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم محه‌مه‌د حه‌كیم‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیم‬ ‫راگه‌یاند "له‌وه‌ته‌ ‌‬ ‫به‌فه‌رمی‌ ئه‌وه‌مان نه‌بیس���تووه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكاییه‌كان بێت"‪.‬‬ ‫داواكراو ‌‬ ‫هه‌روه‌ك رونیكرده‌وه‌ "ئه‌مه‌ریكاییه‌كان‬ ‫ی دواكراوه‌كانی���ان له‌عێ���راق‬ ‫لیس���ت ‌‬ ‫ی مامۆس���تا‬ ‫باڵوده‌كرده‌وه‌‪ ،‬رۆژێك ناو ‌‬ ‫ی تی���ادا نه‌بوو‪ ،‬یان‬ ‫دڵش���اد گه‌رمیان ‌‬ ‫وێن ‌هی‌ له‌هیچ شوێنێكدا نه‌بوو"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ش ك ‌ه‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات جیهادی‌ له‌فه‌لوجه‌و‬ ‫ی تری‌ عێراق كردبێت‪،‬‬ ‫چه‌ند ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "ئه‌و زانیارییان ‌ه‬ ‫محه‌مه‌د حه‌كیم وت��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه له‌فه‌لوج ‌ه‬ ‫ناڕاس���تن‪ ،‬ئه‌و دڵشاده‌ ‌‬

‫به‌ش���دار نه‌بووین له‌و خوێنڕش���تنه‌و‬ ‫ی توندڕه‌وی���ی‌ وه‌اڵمم���ان‬ ‫ب���ه‌كار ‌‬ ‫نه‌دایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌م���وو ئه‌مان���ه‌ش گرنگتر وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫محه‌مه‌د حه‌كیم وتی‌ "پێش���نیاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دڵش���اد گه‌رمیان���ی‌ ب���ۆ رفاندن��� ‌‬ ‫ی كۆمه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌مه‌ریكاییه‌كان له‌سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ره‌تكرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی گه‌رمیان���ی‌ ب���ۆ‬ ‫ی گه‌ڕان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬نه‌قش���به‌ندیه‌كان كه‌وتن ‌ه‬ ‫ی دژ به‌یه‌كیان‬ ‫خۆیان‌و چه‌ندین لێدوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕ ‌‬ ‫ی هه‌ڵدانه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌یس��� ‌‬ ‫نه‌قش���به‌ندیه‌كان له‌هه‌ورامان خس���ت ‌ه‬ ‫روو ك��� ‌ه هه‌ندێكیان ئام���اژه‌ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن دڵش���اد گه‌رمیانی‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ب���ووه‌ له‌تێكدان‌و هه‌ڵدانه‌و‌هی‌ گۆڕ ‌‬ ‫ی ‪.2002‬‬ ‫نه‌قشبه‌ندییه‌كان له‌هاوین ‌‬ ‫مه‌ریوان نه‌قش���به‌ندی‌ ك���ه‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌نه‌وه‌كانی‌ نه‌قش���به‌ندی‌‪ ،‬به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند "ئه‌و كه‌یس��� ‌ه ئێستا زانیار ‌‬ ‫وردت���ری‌ ب���ۆ كۆده‌كرێت���ه‌وه‌و چه‌ند‬ ‫دۆكیۆمێنت���ی‌ ڤیدیۆی���ش هه‌ی���ه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌موچاو تیایدا ده‌ركه‌وتووه‌‪ ،‬من نازانم‬ ‫بوو به‌دڵش���اده‌ سور ناسرابوو‪ ،‬پێشتر دڵشاد گه‌رمیانی‌ تیادایه‌ یان نا"‪.‬‬ ‫نه‌قش���به‌ندی‌ تیش���كی‌ خست ‌ه سه‌ر‬ ‫ی حه‌ماس بوو‪ ،‬پاش���ان بوو‬ ‫چه‌ك���دار ‌‬ ‫ی ك���ه‌ ئه‌گه‌ر ده‌ركه‌وت دڵش���اد‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ئه‌نسار ئیسالم‌و چوو بۆ فه‌لوجه‌"‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه گه‌رمیانی‌ له‌نێ���و ئه‌و ده‌موچاوانه‌دایه‌‪،‬‬ ‫ی دڵش���اد گه‌رمیان ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫خاڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫وایلێك���رد كوردس���تان به‌جێبهێڵێت‪ ،‬ئ���ه‌وا پابه‌ند نابن به‌هیچ رێككه‌وتنێك ‌‬ ‫ی ب���وو ك��� ‌ه له‌پێناو سیاس���ییه‌وه‌و داوای‌ یاس���ای له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و پێش���نیاره‌ ‌‬ ‫ی تۆمار ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی ئه‌میر ‌‬ ‫ئازادكردن ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌قس���ه‌كانی‌ ش���ێخ‬ ‫ی كردبوو‪ .‬كاتێك‬ ‫بۆ سه‌ركردایه‌تییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی عه‌بدولڕه‌حمان ك ‌ه ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی ئازادكردنی‌ عه‌ل ‌‬ ‫ی كردبوو له‌پا ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ری���وان لێدوان ‌‬ ‫ی كردبوو "قس���ه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫باپی���ر‪ ،‬چه‌ند س���ه‌ربازێك ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕفێنن تا ناچاریان بكه‌ن ئه‌میره‌كه‌یان تاكه‌ كه‌سین‌و په‌یوه‌ندییان به‌بنه‌ماڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌قش���به‌ندییه‌وه‌ نییه‌"‪ ،‬مه‌ریوان وت ‌‬ ‫ئازاد بكه‌ن‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د حه‌كیم وت���ی‌ "ئێم ‌ه ئه‌و "دوای‌ ئه‌و لێدوانه‌ كاك عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫ی بۆ ك���ردم‪ ،‬وت���ی‌ من ئه‌و‬ ‫ی ته‌له‌فون��� ‌‬ ‫ی بووین‪ ،‬ئاسای ‌‬ ‫كات ‌ه حیزبێكی‌ جیهاد ‌‬ ‫بوو ئ���ه‌و بڕی���ار‌ه ده‌ربكه‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم لێدوانه‌م به‌و ش���ێوه‌یه‌ نه‌داوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مه‌ده‌نی���ن‪ ،‬ده‌بێت وتوومه‌ مه‌ری���وان هه‌مائاهه‌نگ ‌‬ ‫ئێس���تا حیزبێك ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكایی���ه‌كان مه‌منونم���ان بن ك ‌ه ئێمه‌دا نه‌كردووه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌"كه‌ین‌و به‌ین"ێك ‌‬ ‫سیاسی‌ نێوان‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ به‌ده‌ر نییه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫"عه‌راب"ه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێرانه‌‬

‫ه���ه‌روه‌ك رونیك���رده‌و‌ه ك ‌ه ش���ێخ‬ ‫"له‌په‌یوه‌ندیی��� ‌ه‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم���ان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ته‌له‌فونییه‌ك���ه‌دا دوودڵ نه‌بووه‌ له‌و‌ه ‌‬ ‫دڵشاد گه‌رمیانی‌ بدرێته‌ دادگا پێیوتم‬ ‫ده‌بێت ئه‌و كه‌یسه‌ گه‌ور‌ه بكه‌ین تاوه‌كو‬ ‫ی الهای‌"‪.‬‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫دڵش���اد گه‌رمیان���ی‌ "ك ‌ه كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ناس���راوو كرده‌یه‌‌و تۆڕێ���ك په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئیس�ل�امییه‌ تون���دڕه‌و‌ه‬ ‫ع���ه‌ر‌هب‌و كورده‌كاندا هه‌ی���ه‌‌و كۆمه‌ ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ریه‌تی‌ ت���ا پێگ ‌ه ‌‬ ‫چاو ‌‬ ‫له‌ناوچه‌كان���ی‌ س���لێمانی‌‌و گه‌رمیاندا‬ ‫پێبه‌هێ���ز ب���كات"‪ ،‬گه‌ڕان���ه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫ی س���لێمانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی فڕۆكه‌خانه‌ ‌‬ ‫له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی زۆرێك له‌چاودێرانه‌وه‌ له‌"كه‌ین‌و‬ ‫به‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ نێوان سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫به‌ین"ێك ‌‬ ‫ی به‌ده‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كێت���ی‌‌و پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫كه‌ "عه‌راب"ه‌ك ‌هی‌ كۆمار ‌‬ ‫ئێرانه‌‪.‬‬ ‫ی له‌و‬ ‫مه‌ری���وان نه‌قش���ه‌ندی‌ ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ گرت كه‌ ده‌یه‌وێت له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ سیاس���ییه‌و‌ه توندڕه‌وه‌كان‬ ‫ی "پاراستنی‌ ئه‌و كه‌سان ‌ه‬ ‫بپارێزێت وت ‌‬ ‫ی سیاسییه‌وه‌ كێش ‌ه‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ رێككه‌وتن ‌‬ ‫ده‌نێته‌وه‌‪ ،‬وا باشتره‌ رێگا خۆشبكرێت‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه خۆیان به‌قوربان ‌‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تی‌ توندڕه‌وه‌كان ده‌زانن رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی بگرنه‌ به‌ر"‪.‬‬ ‫یاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێیوای��� ‌ه گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫ی وه‌ك���و‬ ‫كه‌س���ایه‌تیی ‌ه توندڕه‌وه‌كان��� ‌‬ ‫دڵش���اد گه‌رمیان���ی‌‌و مه‌ال س���ه‌لمان‌و‬ ‫ی‬ ‫ته‌نانه‌ت م���ه‌ال كرێكاریش‪ ،‬دوو دیوو ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ‌ه رێگه‌ ده‌درێت‬ ‫هه‌ی���ه‌ "روویه‌ك ‌‬ ‫ك ‌ه تون���دڕه‌وه‌كان بێنه‌و‌ه بۆ واڵته‌كه‌‪،‬‬ ‫ی ئیجابیی ‌ه ئه‌گه‌ر بهێڵرێت‬ ‫ی تر ‌‬ ‫رووه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫ی توندڕه‌و ‌‬ ‫قوربانیانی‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫یاساییان له‌سه‌ر تۆماربكه‌ن‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫له‌ڕێگ��� ‌هی‌ یاس���اوه‌ بیس���ه‌لمێنن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی رێككه‌وتن ‌‬ ‫توندڕه‌و نیین نه‌ك له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌"‪.‬‬

‫دڵشاد گه‌رمیانی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیس�ل�امی كه‌ن���اوی ئاش���كرا نه‌ك���رد‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "هیچ س���ه‌فقه‌یه‌كی‬ ‫سیاس���ی نیی���ه‌ له‌هاتنه‌وه‌ی دڵش���اد‬ ‫گه‌رمیانی���دا جگه‌ له‌بێتاوان���ی بوونی‬ ‫خۆی‌و ئاواره‌بوونی به‌تۆمه‌تی ناڕاست‪،‬‬ ‫مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندیش ك ‌ه ده‌ڵێ به‌ڵگ ‌ه‬ ‫كۆده‌كه‌ینه‌و‌ه له‌سه‌ر تێوه‌گالنی دڵشاد‬ ‫گه‌رمیانی له‌هه‌ڵدانه‌وه‌ی گۆڕی شێخانی‬ ‫نه‌قش���به‌ندی ئه‌گ���ه‌ر نه‌یانتوانی‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئێمه‌ به‌ڵگه‌نامه‌ی ئه‌و دۆس���ێ ئاشكرا‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‌و له‌دادگا س���كااڵی له‌س���ه‌ر‬ ‫تۆمارده‌كه‌ین به‌تۆمه‌تی ناوزڕاندن"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫یه‌كێتی بێ راوێژی په‌رله‌مانتارا ‌ن‬ ‫وه‌زیره‌كان دیاری ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‬

‫به‌پێی زانیاریه‌كانی ئاوێنه‌‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫پرۆسه‌ی ده‌نگدان به‌وه‌زیره‌كانی‬ ‫كابینه‌ی حه‌وته‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌په‌رله‌مانتارانی یه‌كێتی به‌گروپ‬ ‫ده‌نگ به‌هه‌ندێك وه‌زیر نه‌ده‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كه‌یانه‌وه‌‬ ‫ده‌ستنیشانكراون‪ .‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫پارتیش ده‌ڵێت "به‌ش به‌حاڵی خۆم‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تی كابینه‌وه‌ بۆچونم‬ ‫وه‌رگیراوه‌ له‌سه‌ر دانانی ئه‌و وه‌زیره‌ی‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندی‌به‌بواره‌كه‌ی خۆمه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫منداڵێک لەسەر مەزاری شەهیدانی هەڵەبجە‬

‫فۆتۆ‪ :‬میهرەبان سەالم‬

‫له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه "میل ‌ی كاتژمێر"‬ ‫له‌‪3/16‬دا وه‌ستاوه‌‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬

‫‪ 23‬ساڵ‌ به‌سه‌ر ئه‌و رۆژه‌ تووش‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1988‬دا تێده‌په‌ڕ ‌‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫خه‌مناكه‌ ‌‬ ‫ی تیا "شه‌هید" كرا‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ‌‬ ‫وا نه‌وه‌یه‌ك به‌دیار گوێگرتن‬ ‫ی‬ ‫له‌چیرۆكه‌ دڵته‌زێن‌و غه‌مگینه‌كان ‌‬ ‫بابوباپیریانه‌وه‌ گه‌ور‌ه بوون‪ ،‬باوك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫خه‌مناكه‌كان هه‌رگیز یاده‌وه‌ر ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌و رۆژه‌یان له‌به‌رچاو ون ناب ‌‬ ‫ك ‌ه "به‌عسییه‌كان" شه‌ڕه‌نگێزان ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یان كیمیاباران كرد‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی كاتژمێر"ه‌كانیان‬ ‫ی "میل ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هێشتا هه‌ر له‌و سه‌رله‌به‌یانیی ‌ه‬ ‫ی ‪1988/3/16‬دا وه‌ستا‬ ‫دوكه‌اڵوییه‌ ‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئایا هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان ته‌نها خه‌م‌و‬ ‫ی خۆیانه‌وه‌ به‌میرات‬ ‫خه‌فه‌ت له‌دوا ‌‬ ‫به‌جێده‌هێڵن بۆ نه‌وه‌كان؟‬

‫هەنوکە‬

‫كێشه‌ له‌نێوان په‌رله‌مانتاره‌كان‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیدا هه‌یه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادارو نزیك له‌مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌دانانی پشكی یه‌كێتی بۆ وه‌زیره‌كانی‬ ‫كابینه‌ی حه‌وته‌م‪ ،‬سه‌ركردایه‌تی حیزب‬ ‫هیچ پرس‌و رایه‌ك���ی به‌په‌رله‌مانتارانی‬ ‫خۆی نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش نیگه‌رانی‬ ‫الی لیس���تی یه‌كێت���ی له‌فراكس���یۆنی‬ ‫كوردس���تانی دروس���تكردووه‌و‌هه‌فته‌ی‬ ‫رأب���ردوو له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی خۆیان���دا‪،‬‬ ‫زۆرینه‌یان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كۆك بوون‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌بێت رای ئه‌وان وه‌ربگیرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا‬ ‫ده‌نگ به‌هه‌ندێك وه‌زیر ناده‌ن‪ ،‬كه‌ بزانن‬ ‫"شیاو" نین‪ .‬له‌و باره‌یه‌وه‌ په‌رله‌مانتاری‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬ئیسماعیل مه‌حمود وتی "ئێمه‌‬ ‫داوای كۆبوونه‌وه‌م���ان له‌گه‌ڵ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاس���ی كردووه‌و له‌هه‌فته‌ی داهاتوودا‬ ‫ئه‌نجامده‌ده‌رێت‪ ،‬بۆیه‌ تا ئه‌و كاته‌ هیچ‬ ‫لێدوانێك ناده‌م‌و له‌وێ قس���ه‌ی خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتاران‪ :‬داوای‬ ‫كۆبوونه‌وه‌مان كردوو‌ه‬ ‫له‌مه‌كته‌ب سیاسی‌و‬ ‫پێویست ‌ه رامان هه‌بێت‬

‫دكت���ۆر دالوه‌ر عه‌الئه‌دین وه‌كو وه‌زیری‬ ‫خوێندنی بااڵ له‌كابین���ه‌ی حه‌وته‌میش‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‪ ،‬فوئ���اد عه‌ل���ی وته‌بێژی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی خوێندن���ی ب���ااڵ رایگه‌یاند‬ ‫"دكتۆر دالوه‌ر ده‌مێك���ه‌ بڕیاری داوه‌و‬ ‫خ���ۆی یه‌كال كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ چیتر ئه‌و‬ ‫پۆس���ته‌ وه‌رناگرێته‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌‪8‬ی مارس‬ ‫له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌ك���ی ف���راوان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫فه‌رمانبه‌راندا‪ ،‬خواحافیزی كرد‪ ،‬ئێستا‬ ‫گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ واڵتی به‌ریتانیاو چاوه‌ڕێی‬ ‫وه‌زی���ری ن���وێ ده‌كات‪ ،‬تا پڕۆس���ه‌ی‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تكردنی پۆس���ته‌كه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وئه‌ركانه‌ی كه‬ ‫پێویستبوو وه‌كو وه‌زیرێك بیكات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫هه‌مووی له‌كابینه‌ی شه‌شدا راپه‌ڕاندووه‌و‬ ‫جێبه‌جێی كردووه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و وه‌زیرانه‌ی ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كێشه‌ی هێرۆخان‌و په‌رله‌مانتاره‌كان‬ ‫هێرۆخان‪ ،‬ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس���ی‌و‬ ‫ئه‌گه‌رچی به‌شێكی زۆر له‌په‌رله‌مانتاران‌و به‌رپرس���ی مه‌ڵبه‌ندی سلێمانی یه‌كێتی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی پێیان باشبوو نیشتمانی كاندید كراوه‌‪ ،‬دكتۆر (عه‌لی‬

‫س���ه‌عید)ی سه‌رۆكی ئێس���تای زانكۆی مه‌كته‌ب سیاس���ی خه‌ڵك���ه‌كان دیاری‬ ‫سلێمانییه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ری زۆره‌ ژماره‌یه‌كی ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ته‌ ئێمه‌ رۆڵمان‬ ‫به‌رچاو له‌په‌رله‌مانتارانی یه‌كێتی ده‌نگی هه‌بێت له‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك‬ ‫ب���ۆ ن���ه‌ده‌ن‪ .‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ی یه‌كێتی له‌كابینه‌ی حه‌وته‌م‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌كابینه‌ی‬ ‫ئام���اژه‌ی به‌وه‌ ك���رد‪ ،‬ك��� ‌ه هێرۆخان شه‌شه‌میش پرس‌و رامان پێنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫پێداگیری له‌س���ه‌ر دانانی دكتۆر عه‌لی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ پارتییه‌كان راوێژیان‬ ‫سه‌عید ده‌كات‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا زۆرێك‬ ‫له‌گه‌ڵ كراوه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران به‌و وه‌زیره‌ رازی نین‌و‬ ‫وتیش���ی "چونكه‌ له‌الیه‌نی زانس���تی‌و عومه‌ر نوره‌دین���ی په‌رله‌مانتاری پارتی‬ ‫الیه‌ن���ی حیزبی‌و ئی���داری له‌ئاس���تی له‌فراكس���ۆنی كوردس���تانی له‌ب���اره‌ی‬ ‫پۆس���ته‌كه‌دا نییه‌و پێیانوای���ه‌ ناوبراو راوێژكردن���ی حیزبه‌كه‌ی���ان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ناتوانێ���ت وه‌كو دكتۆر دالوه‌ر چۆك بۆ په‌رله‌مانت���اران وتی "وه‌ك���و عورفێك‌و‬ ‫الیه‌نی یاسایی‪ ،‬سه‌رۆكی راسپێردراوی‬ ‫فشاره‌كان نه‌دات"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌‪ ،‬به‌شێك له‌هه‌ولێریه‌كان كابینه‌‪ ،‬خۆی كه‌س���ه‌كان بۆ پۆسته‌كان‬ ‫نیگه‌ران���ن ل���ه‌وه‌ی كه‌ ئه‌گ���ه‌ر دكتۆر دی���اری ده‌كات‪ ،‬ئه‌وی���ش له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫عه‌لی س���ه‌عید ببێته‌ وه‌زیری خویندنی بنه‌مایه‌ی‪ ،‬كه‌ حكومه‌تێكی توندوتۆڵ‌و‬ ‫ب���ااڵ‪ ،‬كه‌واته‌ هه‌ولێریه‌كان له‌پۆس���تی كارا به‌پێوه‌ری س���ی ڤی دروستبكات‪،‬‬ ‫وه‌زیره‌كان بێبه‌شده‌كرێن‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا بۆی���ه‌ داواكردنی په‌رله‌مانت���ار به‌وه‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌ یه‌كێتیه‌كه‌ وتی "له‌به‌رئه‌وه‌ی ده‌بێ���ت بۆچوون���ی هه‌بێ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و جێگری سه‌رۆكی وه‌زی���ره‌كان‪ ،‬داوایه‌ك���ه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێ���م هه‌ولێرین‪ ،‬جێگری س���ه‌رۆكی عورفه‌"‪.‬‬ ‫حكومه‌تی���ش درا به‌گه‌رمی���ان‪ ،‬بۆی���ه‌ نوره‌دینی وتیشی "سه‌رۆكایه‌تی كابینه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و پۆس���تی خوێندنی بااڵی���ه‌ درایه‌ حه‌وت���ه‌م راوێژیان له‌گ���ه‌ڵ من كردووه‌‬ ‫س���لێمانییه‌كان‌و هێرۆخانیش به‌رپرسی له‌س���ه‌ر ئه‌و وه‌زیره‌ی ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی سلێمانییه‌و‌ ئه‌و ده‌ستنیشانی به‌بواره‌كه‌ی من���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬منیش رای‬ ‫خۆم داوه‌‪ ،‬ئیتر نازانم تا چه‌ند له‌به‌رچاو‬ ‫كردووه‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ۆزان ش���ه‌هاب‪ ،‬س���ه‌رۆكی ده‌گیرێت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر وه‌زیرێكیش دابنرێت‬ ‫فراكس���یۆنی‌ كوردس���تانی‌و جێگ���ری من قبوڵم نه‌بێت‪ ،‬ده‌نگی پێناده‌م"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌و خوێندنی په‌رله‌مانت���اری پارتی‪ ،‬عه‌بدولس���ه‌الم‬ ‫بااڵ باس���ی له‌وه‌كرد‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وان وه‌كو به‌رواری روونیك���رده‌وه‌‪ ،‬كه‌ داواكردنی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی حیزبێ���ك‪ ،‬له‌په‌رله‌مان په‌رله‌مانتار له‌وه‌ی ده‌بێت پێش���وه‌خت‬ ‫كاریان ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی به‌رنامه‌ی را له‌س���ه‌ر دانان���ی وه‌زی���ره‌كان بدات‪،‬‬ ‫كابین���ه‌ی حكومه‌ت كردووه‌و وتی "هه‌ر له‌جێگه‌ی خۆیدا نیی���ه‌و "تێكه‌ڵكردنی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ئێم���ه‌‪ ،‬له‌چه‌ن���د لیژنه‌یه‌ك شته‌كانه‌"‪ ،‬وتیشی "ئه‌ركی په‌رله‌مانتار‬ ‫كاری ك���ردووه‌و به‌دواداچوون���ی هه‌یه‌ دیاره‌‪ ،‬كه‌ دانانی یاساو چاودێریكردنی‬ ‫ب���ۆ كاری وه‌زی���ر‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌كان‌و حكومه‌ته‌‪ ،‬له‌كاتی راگه‌یاندنی كابینه‌ش‪،‬‬ ‫س���ه‌رجه‌م ده‌زگا حكومیی���ه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ په‌رله‌مانت���ار ده‌نگی پێ���ده‌دات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ڕووی هه‌ڵس���ه‌نگاندنه‌وه‌ پێویس���ته‌ رأزی نه‌ب���وو به‌وه‌زیرێ���ك‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫بۆچوون���ی ئێمه‌ی بۆ كه‌س���ه‌كان تێدا ویژدانی خۆی ئاس���وده‌ بكات‌و ده‌نگی‬ ‫بێ���ت"‪ .‬ه���ه‌روه‌ك وتیش���ی "راس���ته‌ پێنه‌دات"‪.‬‬

‫خه‌ڵكی هه‌ولێر چاوه‌ڕێی "موعجیزه‌ن" له‌نێچیرڤان بارزانی‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬

‫ی (كوردی)ماندا‬ ‫له‌وان ‌ه ‌‬ ‫به‌یه‌ك دێڕ هاتووه‌‪:‬‬ ‫ئه‌و شاره‌ی‌ به‌ر‬ ‫كیمیاباران كه‌وت‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫خۆیه‌و‌ه كام شاره‌بوو؟‬ ‫مامۆستاش پێمان‬ ‫ده‌ڵێت هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌و‌ه زیاتر نازانم‬

‫"نێچیرڤان گۆڕانكاری ریشه‌یی له‌نێو‬ ‫داموده‌زگا ئیداریه‌كاندا ده‌كات"‪،‬‬ ‫"نێچیرڤان بره‌وی زیاتر به‌به‌رنامه‌ی‬ ‫تواناسازی ده‌دات"‪" ،‬وه‌زیره‌كانی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی وه‌ك یه‌ك گوێڕایه‌ڵی‬ ‫نێچیرڤانن‪ ،‬بۆیه‌ ئیشوكاره‌كان‬ ‫به‌خێرایی رایی ده‌كرێن"‪" ،‬كێشه‌ی‬ ‫نێوان ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌كات"‪ ،‬كۆی‌ ئه‌و قسانه‌‌و چه‌ندین‬ ‫دیكه‌ش‪ ،‬قسه‌ی‌ رۆژانه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫هه‌ولێرن له‌چاوه‌ڕوانی‌ ده‌ستبه‌كاربوونی‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ وه‌ك سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‪.‬‬

‫ی ش���انز‌ه س���اڵه‌‌و‬ ‫هه‌ژێر عومه‌ر ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی شه‌هید‌و‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌نه‌وه‌كانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ‌‬ ‫ی "ئایا‬ ‫په‌یامنێره‌ك ‌هی‌ ئاوێنه‌ لێیپرس��� ‌‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ راس���پاردنی‌ نێچیرڤان بارزانی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌س���ات‬ ‫ی كاره‬ ‫ده‌زانی���ت یادكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د وه‌ك س���ه‌رۆك‌و جێگری‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌بج‬ ‫ه‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫‌ه‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫س���ااڵن‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ چییه‌ ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‪ ،‬خه‌ڵكی‌ هه‌ولێری‌‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫كردو‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌بج‬ ‫ه‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ڵك‬ ‫ه‬ ‫‌خ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وا‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫یاریكردن‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌ویش‬ ‫سازده‌كرێت؟"‪ ،‬ئه‬ ‫پایته‌ختی‌ كوردس���تان دڵخۆش���ییه‌كی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫شار‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫مندااڵن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫دیك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ش���ێك‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وت‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫دای‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫به‌پله‌یسته‌یشنه‌و‌ه‬ ‫زۆریان پێوه‌ دیاره‌ ب���ۆ ئه‌و كابینه‌یه‌‌و‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ش���ار‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌زان���ن‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كتێب���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫مردوو‬ ‫زۆر‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ڵكێك���‬ ‫"ده‌زان���م كه‌ خه‬ ‫پێیانوای���ه‌ زۆرب���ه‌ی‌ كێش���ه‌كانیان بۆ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫عوس���مان‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫خاو‬ ‫كراوەو‬ ‫كیمیاباران‬ ‫‌‌و‬ ‫‌چی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫نازانم‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫بوو‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ كاول‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌كات‌و ده‌گاته‌ ئه‌و راده‌یه‌ی‌‬ ‫‌زانێت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫شتێكدا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌تاك‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ساڵ‬ ‫‪10‬‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫لێیپرس���یی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌یامنێر‬ ‫بۆچ���ی‌"‪ ،‬په‬ ‫بڵێ���ن "نێچیرڤان بارزان���ی‌ موعجیزه‌ی‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌‌و‬ ‫كراوه‬ ‫كیمیاباران‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫شار‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫روویداو‬ ‫س���اڵێكدا‬ ‫‌چ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی ده‌زانیت‬ ‫ئه‌ ‌‬ ‫پێیه‌ بۆ هه‌ولێر"‪.‬‬ ‫(كوردی)ماندا‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌وان‬ ‫ه‬ ‫"ل‬ ‫‌ڵێ���ت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫خۆ‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌‪3/16‬دا‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌زانم‬ ‫ه‬ ‫"د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫منداڵ‬ ‫ره‌نج هه‌مه‌وه‌ندی كوڕه‌ گه‌نجێكی ته‌مه‌ن‬ ‫ی نازانم"‪.‬‬ ‫ساڵه‌كه‌ی‌ به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫به‌یه‌ك دێڕ هاتووه‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ پرسیا‌ر ‪ 21‬ساڵی دانیشتوی هه‌ولێره‌‌و به‌خه‌نده‌و‬ ‫كیمیاباران‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ب���‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ش���ار‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ڵێت‪:‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫بۆچون‬ ‫‌ژێر‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئه‌و قس���انه‌‬ ‫دڵخۆشییه‌وه‌ چاوه‌ڕوانی‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫خۆی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫حكوم‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌الی���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌وت‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫دیك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان���‬ ‫ه‬ ‫نوێی‬ ‫ی ن���ه‌وه‌‬ ‫زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ له‌الیه‌ن نێچیرڤانه‌وه‌‌و ده‌یوت‬ ‫پێمان‬ ‫مامۆس���تاش‬ ‫‌بوو؟‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ش���ار‬ ‫كام‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ش���ار‬ ‫نازانن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫بێت‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫"كاك نێچیرڤان هاته‌وه‌ كاك نێچیرڤان‪،‬‬ ‫نازانم"‪.‬‬ ‫زیاتر‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌بج‬ ‫ه‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌ڵێت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌تا‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ك���راو‬ ‫كیمیاب���اران‬ ‫ی‬ ‫بۆچ��� ‌‬ ‫ئی���دی هه‌موو ش���ته‌كان ب���اش ده‌بن‪،‬‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫مرۆی‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌پێدان‬ ‫ه‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫بوار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫راهێن‬ ‫‌‌و‬ ‫ساڵه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫چوارد‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫قادر‬ ‫س���انا‬ ‫بێكاری���ی كه‌مده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬دامه‌زراندن‬ ‫‌زۆر‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌یاند‬ ‫ه‬ ‫راگ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌ئاوێن‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫نادر‬ ‫دانا‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌تیی‬ ‫ه‬ ‫‌ڕ‬ ‫ه‬ ‫بن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ش���ت‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫پۆل‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندكار‬ ‫زی���اد ده‌كات‪ ،‬هه‌ولێ���ر گرنگی زیاتری‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌مس���اڵ الیه‌نه‌وه‌ كه‌موكورتی هه‌یه‌ له‌گێڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پێده‌درێت"‪ ،‬ئه‌و گه‌نجه‌ دروس���تكردنی‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌و كاره‌س���ات ‌ه به‌ن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ناتوان���ن به‌ش���داربن له‌یادكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ن���وێ مۆڵه‌ گه‌وره‌كان‌و چه‌ندین تاوه‌رو گوندی‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌پل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ب���اوك‬ ‫‌و‬ ‫ك‬ ‫دای‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫چونك‬ ‫‌و‬ ‫كیمیابارانكردنی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‬ ‫گرانبه‌هاو سه‌رده‌میی‪ ،‬ده‌كرده‌ به‌ڵگه‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫رووداو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌گێڕان‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌م���ن‬ ‫ه‬ ‫‌رخ‬ ‫ه‬ ‫‌مت‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ێك‬ ‫ی هه‌ین���ی‌ ده‌كه‌و ‌‬ ‫رۆژ‌ه ب���ه‌ر رۆژ ‌‬ ‫قسه‌كانی "ئه‌وانه‌ هه‌مووی له‌سه‌رده‌می‬ ‫بۆ‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫حیكای‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌بێ���ت‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫هی���چ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك���‬ ‫پشوه‌"‪.‬‬ ‫كابینه‌ی پێنجدا بوون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫یان‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫بگێڕن���‬ ‫‌كانی���ان‬ ‫ه‬ ‫منداڵ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫زانیاریی‬ ‫‌ند‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫‌نها‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫منداڵ‬ ‫ئه‌و‬ ‫گه‌ش���بینی‌ خه‌ڵك���ی‌ هه‌ولێ���ر بۆ ئه‌م‬ ‫‌درێت‪،‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫نیش���ان‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫‌فزیۆن‬ ‫ه‬ ‫‌ل‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌سات‬ ‫ه‬ ‫كار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌بار‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌زان‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌تای‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫سه‬ ‫ی نێچیرڤان‪،‬‬ ‫كابینه‌ی���ه‌ به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫‌كانیان‬ ‫ه‬ ‫منداڵ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ���‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ترس���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌زار‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‪5000‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌زانم‬ ‫ه‬ ‫"د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وت‬ ‫‌‌و‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫شار‬ ‫ی ناوبراو‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌زمونی‌ رابردو ‌‬ ‫كه‌س له‌م ش���اره‌دا بونه‌ت��� ‌ه قوربانی‌‌و نه‌ترس���ن ئام���اد‌ه نین هیچ ش���تێك ك���ه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ دوو كابینه‌ی‌ كرد‌و‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆر خه‌ڵ���ك ئاوار‌ه بوون‌و بڵێن‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر بته‌وێ‌ منداڵێك توانی‌ پێش���كه‌وتنێكی‌ باش به‌ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ش چۆڵ ب���ووه‌‪ ،‬به‌اڵم نازانم به‌ته‌ندروس���ت پێبگه‌یه‌نی���ت ده‌بێ���ت هه‌ولێ���ر ببه‌خش���ێت‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌ندێك‬ ‫ی وای���ان له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر چی‌‌و بۆچ ‌‬ ‫ی "زانیاری‌ س���ه‌ره‌تایی‌" هه‌بێت له‌س���ه‌ر له‌نوس���ه‌رانی‌ پارتیش به‌گه‌شبینییه‌وه‌‬ ‫تریش‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫هۆكار‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫خۆ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫دوا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫بۆی���‬ ‫‌"‪،‬‬ ‫ه‬ ‫هه‌ڵه‌بج��� ‌ه ك���ردوو‬ ‫ده‌ڕواننه‌ س���ه‌رۆكایه‌تیكردنی‌ نێچیرڤان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫سیست‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫الواز‬ ‫باس���یكرد‬ ‫دانا‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌دا‪،‬‬ ‫ه‬ ‫یاد‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی ‪ 24‬ساڵ‌‬ ‫تێپه‌ڕین ‌‬ ‫بۆ حكومه‌تی‌ داهاتوو‪.‬‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌اڵت‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫حكوم‬ ‫‌‌و‬ ‫‌رده‬ ‫ه‬ ‫‌رو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫بزانێت‬ ‫‌كات‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌ز‬ ‫ه‬ ‫ح‬ ‫سانا‬ ‫‌ئێستاش���دا‬ ‫له‬ ‫سه‌رنوسه‌ری پێش���وی گۆڤاری گواڵن‌و‬

‫ئه‌و هه‌موو گرێبه‌ست ‌ه‬ ‫نه‌وتیان ‌ه لەسەردەمی‬ ‫کابینەکەی نێچیرڤاندا‬ ‫به‌قه‌د راگه‌یاندنی‬ ‫ده‌وڵه‌ت گرنگ بوون‬

‫خه‌ڵك نابێت چاوه‌ڕێی نێچیرڤان كه‌سێكی الواز‬ ‫نییه‌ كه‌ ئه‌ندامێكی‬ ‫"موعجیزه‌" له‌تاك ‌ه‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی رێگری‬ ‫كه‌سێك بكات کە‬ ‫ته‌مه‌نی کابینەکەی ساڵ‌و له‌به‌رده‌م كاره‌كانیدا‬ ‫دروست بكات‬ ‫نیوێك تێپه‌ڕ نه‌كات‬

‫خاوه‌ن بڕوانامه‌ی ماسته‌ر له‌كۆمه‌ڵناسی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬فوئاد س���دیق پێیوایه‌ ئه‌و‬ ‫بۆچونانه‌ی خه‌ڵك سه‌باره‌ت به‌نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌ له‌ئه‌زمونی چه‌ند ساڵی‌ رابردویان‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ ناوبراودا س���ه‌رچاوه‌ی گرتووه‌‌و‬ ‫وتی‌ "گه‌شبینیی خه‌ڵك له‌وه‌وه‌ هاتووه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌و پێش���تر ب���ازاڕی بوژاندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك كونس���وڵخانه‌‌و كۆمپانیای‬ ‫هێنانه‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌گه‌ڵ گرێبه‌سته‌‬ ‫نه‌وتیی���ه‌كان‪ ،‬ئه‌وانه‌ش س���ه‌روه‌تێكی‬ ‫نیش���تمانین نه‌ك بۆ خودی نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‪ ،‬به‌ڵكو به‌ئاینده‌ی واڵت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و هه‌موو گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتیانه‌ به‌قه‌د‬ ‫راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌ت گرنگ بوون"‪.‬‬ ‫فوئاد س���دیق له‌لێدوانه‌كه‌یدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ ئۆپۆزس���یۆنیش‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی باش هاوڕان بۆ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پۆسته‌ به‌نێچیرڤان‌و وتی‌ "نێچیرڤان‬ ‫بارزانی كۆمه‌ڵێك الیه‌نی‌ باش���ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫دیارترینیان گوێگرتن‌و س���ودوه‌رگرتنه‌‬ ‫له‌بیروبۆچونه‌كانی ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬زۆرینه‌ی‬ ‫ئه‌و ره‌خنه‌و ناڕه‌زاییانه‌ی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫به‌دڵێكی فراوانه‌وه‌ وه‌ریده‌گرێت‌و ره‌نگه‌‬ ‫به‌ك���رده‌وه‌ش جێبه‌جێی ب���كات "بۆیه‌‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك���ی زۆر ده‌كرێت نێچیرڤان وا‬

‫سه‌یر بكه‌ین كه‌ ئه‌و قه‌یرانانه‌ی ئێستا نه‌كات‪.‬‬ ‫له‌كوردستاندا هه‌ن سوكتریان ده‌كات"‪ .‬رێبین به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ده‌بێت‬ ‫ناوبراو ب���ه‌دوری‌ ده‌زانێ���ت كه‌ حیزب هه‌م ده‌س���ه‌اڵت‌و هه‌م ئۆپۆزس���یۆنیش‬ ‫بتوانێ���ت رێگری له‌ب���ه‌رده‌م كاری ئه‌و ل���ه‌ڕووی سیاس���ییه‌وه‌ واقعبینانه‌ بن‌و‬ ‫حكومه‌ته‌ی نێچیرڤاندا بكات "نێچیرڤان بزانن ل���ه‌و ماوه‌ كه‌م���ه‌دا حكومه‌تێك‬ ‫بارزان���ی كه‌س���ێكی الواز نیی���ه‌ ك���ه‌ ده‌توانێت چیبكات یان نه‌یكات‪ ،‬وتیشی‬ ‫ئه‌ندامێكی مه‌كته‌بی سیاس���ی رێگری "به‌رزكرن���ه‌وه‌ی ئاس���تی چاوه‌ڕوان���ی‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م كاره‌كانیدا دروس���ت بكات‪ ،‬خه‌ڵك ب���ۆ كابینه‌ی نوێ���ی‌ نێچیرڤان‬ ‫نێچیرڤ���ان حیزبی���ش ئاس���ته‌نگی بۆ بارزان���ی ب���ه‌ڕاده‌ی دروس���تبوونی‬ ‫موعجی���زه‌‪ ،‬پێموای���ه‌ زه‌ره‌رێك���ی‌ زۆر‬ ‫دروست ناكات"‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌پێی‌ سیس���ته‌می‌ هه‌ڵبژاردن له‌كه‌س���ایه‌تی نێچیرڤ���ان بارزان���ی‌و‬ ‫له‌كوردس���تان‌و به‌پێی‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌ كابینه‌ك���ه‌و وه‌زی���ره‌كان‌و ئه‌ندامان���ی‬ ‫ستراتیژی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتیش بێت‪ ،‬ئه‌وا حكومه‌ته‌كه‌ش ده‌دات‪ ،‬چونكه‌ هه‌رچی‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ئه‌م كابینه‌ی���ه‌ی‌ نێچیرڤانیش بكه‌ن ناگه‌نه‌ ئه‌و ئاس���ته‌ی كه‌ تائێستا‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ س���اڵ‌‌و نیوێ���ك ده‌بێ���ت‪ ،‬ده‌زگا راگه‌یاندنه‌كان ده‌یانه‌وێت بۆیان‬ ‫رێبی���ن ره‌س���وڵ نوس���ه‌ر‌و روناكبی���ر دروستبكه‌ن كه‌ ئه‌و حكومه‌ته‌ ده‌توانێت‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی قس���ه‌كانی فوئاد سدیق‪ ،‬موعجیزه‌یه‌ك دروست بكات"‪.‬‬ ‫پێیوانیی���ه‌ له‌سیاس���ه‌تدا "موعجیزه‌" ئه‌و نوس���ه‌ره‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا كه‌‬ ‫هه‌بێت به‌تایبه‌تیش له‌دۆخی سیاس���ی پێش هه‌موو ش���تێك ده‌بێت ته‌ماشای‬ ‫كوردستان كه‌ جۆرێك له‌چه‌قبه‌ستویی كارنامه‌ی ئه‌و حكومه‌ته‌ بكرێت‪ ،‬كاتێك‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ نه‌بوونی متمانه‌ له‌نێوان نێچیرڤان بارزانی ده‌س���تبه‌كار ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت‪ ،‬بۆیه‌ خه‌ڵكیش كارنامه‌كه‌ی ئاش���كرا ده‌كات‌و ئه‌وكات‬ ‫نابێ���ت چاوه‌ڕێی "موعجی���زه‌" له‌تاكه‌ بزانی���ن كارنامه‌كه‌ی چی���ه‌‌و تا چه‌ند‬ ‫كه‌س���ێك ب���كات له‌كابینه‌ی���ه‌ك ك���ه‌ ده‌توانێت جێبه‌جیێ ب���كات له‌واقعدا‪،‬‬ ‫ته‌مه‌نه‌كه‌ی ره‌نگه‌ ساڵ‌و نیوێك تێپه‌ڕ "دور له‌موزایه‌ده‌و موناقه‌سه‌"‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫دیار به‌كر‪ ،‬كۆتای ‌ی ده‌وڵه‌تداری ‌ی تورك‬

‫ ئا‪ :‬بڕوا به‌رزنجی‌‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫كاتێك له‌دیاربه‌كر چاوت به‌و كه‌سه‌‬ ‫چاالكانه‌ ده‌كه‌وێت كه‌ خه‌ونی‌‬ ‫به‌كوردستانی‌ سه‌ربه‌خۆوه‌ ده‌بینن‪،‬‬ ‫دڵنیا ده‌بیت له‌ئازادی‌ كوردو گه‌یشتن‬ ‫به‌ئامانجی‌ له‌مێژینه‌یان‪.‬‬

‫مینی ئۆپۆزسیۆن "‪"2‬‬

‫جه‌ندرمه‌ له‌(چا) ده‌ترسن‬ ‫پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی‌ بگه‌ین���ه‌ (باتم���ان)‪،‬‬ ‫(شارۆچكه‌ی‌ باتمان س���ه‌ر به‌شاره‌دێی‌‬ ‫ئامه‌ده‌و كاتژمێرێك به‌ئوتومبێل له‌وێوه‌‬ ‫دوره‌) له‌س���ه‌ر ش���اڕێكه‌ چه‌ن���د تانك‌و‬ ‫ئوتومبیلی‌ سه‌ربازی‌‌و چه‌ندان كۆماندۆزو‬ ‫جه‌ندرم���ه‌و ج���اش وه‌س���تابوون‪ ،‬دوو‬ ‫كۆپته‌ری���ش به‌س���ه‌رمانه‌وه‌ ده‌نگی‌ ئه‌و‬ ‫نمه‌ بارانه‌یان داپۆش���یبوو كه‌ ده‌باری‌‪.‬‬ ‫ئه‌وان بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی‌ گه‌ریالكانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ له‌وێ‌ نه‌بوون‪ ،‬ته‌نها بۆ دڕاندن‌و‬ ‫هه‌ڵڕش���تنی‌ ئه‌و چه‌ند كیس���ه‌ چایه‌ی‌‬ ‫كورده‌كانی‌ باكور به‌دیاریی‌ له‌كوردستانی‌‬ ‫باش���وره‌وه‌ ده‌یبه‌نه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ر رێگه‌یان‬ ‫گرتبوو‪.‬‬ ‫ فۆتۆ‪ :‬بڕوا به‌رزنجی‬ ‫پیره‌ پیاوێکی کورد له‌ئامه‌د‬ ‫حه‌سه‌ن یه‌ڵماز كایا‪ ،‬ئه‌و پیاوه‌ به‌ته‌مه‌نه‌‬ ‫زیندانی‌ چاالكوانه‌كانی‌ بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫باتمانیه‌ بوو‪ ،‬كه‌سێ‌ كیسه‌ چاكه‌یان بۆ زه‌وی‌ له‌س���ه‌نته‌ری‌ ئه‌و ش���اره‌دا كراوه‌‬ ‫به‌ه���اوكاری‌ خه‌باتكاران���ی‌ ك���ورد هه‌ر‬ ‫هه‌ڵڕش���ت‪ ،‬به‌غه‌مگینییه‌وه‌ هاته‌وه‌ ناو به‌ش���ارێكیتر ب���ۆ س���ه‌ربازو جه‌ندرمه‌و‬ ‫به‌رده‌وامین"‪.‬‬ ‫ئوتومبیله‌ك���ه‌و وتی‌ "ئه‌مان���ه‌ له‌هه‌موو كۆماندۆ توركه‌كان‪ ،‬ئه‌مه‌یش قس���ه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌و رۆژان���ه‌ی‌ ئێمه‌ ل���ه‌وێ‌ بوین‬ ‫شتێك ئه‌ترسن‪ ،‬وا ئه‌زانن گه‌ریالكان ‪ 30‬بایده‌میرت بیرده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كۆنفرانس���ێكی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ ده‌رب���اره‌ی‌‬ ‫ساڵه‌ به‌م سێ‌ كیسه‌ چایه‌ی‌ من شۆڕش ل���ه‌وێ‌‪ ،‬هه‌رك���ه‌س ب���اش وردبێت���ه‌وه‌‬ ‫زمان���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كورد تێدا به‌س���ترا‪،‬‬ ‫ئه‌كه‌ن‪ .‬خۆشیان ئه‌زانن هیچ شتێك به‌م تارمایی‌ ده‌س���ه‌اڵتداری‌ په‌كه‌كه‌و پارته‌‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ره‌تای‌ كۆنفرانس���ه‌كه‌ به‌چه‌ند‬ ‫كوردییه‌كانی‌ ناو توركیا ده‌بینێت‪.‬‬ ‫خاك‌و خه‌ڵكه‌وه‌ نایانبه‌ستێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌قیقه‌ی���ه‌ك وه‌س���تان بۆ ش���ه‌هیدانی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ چه‌ند هاوڕێیه‌كی‌ هاوس���ه‌فه‌ردا‬ ‫كوردو به‌ده‌م س���رودی‌ نیشتیمانی‌ "ئه‌ی‌‬ ‫چوین بۆ بینینی‌ (عه‌بدوڵاڵ ده‌میرتاش)‬ ‫دیاربه‌كر‪ ..‬گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ كوردبوون‌و‬ ‫ره‌قیب"ه‌وه‌ ده‌ستیپێكرد‪.‬‬ ‫كه‌ سه‌رۆكی‌ یه‌كێك له‌چوار شاره‌وانیه‌كانی‌‬ ‫چون به‌ره‌و ئاوه‌دانی‌‬ ‫حه‌س���ه‌ن پاش���ا‪ ،‬ناوچه‌یه‌ك���ی‌ كۆن‌و‬ ‫به‌درێژایی‌ س���ه‌ده‌ی‌ بیس���ته‌م‪ ،‬باكوری‌ ئه‌و شاره‌یه‌‪ ،‬كچێك هاوڕێیه‌تی‌ ده‌كردین‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئه‌و ش���اره‌ی‪ ،‬كه‌ ئێستا بازاڕو‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ رۆژهه‌اڵت‌و باش���وری‌ ناوی‌ (گوڵ گه‌ش) بو ئه‌و پێشتر گه‌ردیال‬ ‫كافی���ه‌و كتێبخان���ه‌ی‌ ك���وردی‌ تێدایه‌و‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ توركیا ده‌كات‪ ،‬بووه‌ به‌شوێنی‌ بووه‌‪ ،‬له‌چۆله‌مێ���رگ بریندار بووه‌و به‌و‬ ‫مێژوی‌ دروستكردنه‌كه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ته‌قین���ه‌وه‌ی‌ بوركانی‌ دژ به‌فاش���یزمی‌ هۆیه‌وه‌ قاچێكی‌ س���ه‌قه‌ت ب���ووه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ناسیۆنالیزمی‌ توركی‌‪ ..‬كورد كه‌وته‌ ناو ئه‌و ده‌ی���وت "ئێم���ه‌ به‌ڕێنمای���ی‌ په‌كه‌كه‌و گۆران���ی‌ ده‌ڵێت‌و له‌ئێستاش���دا ئه‌ندامی‌ (‪ ،)1575-1572‬له‌نێ���و ئه‌و كتێبخانه‌دا‬ ‫بوركانه‌ به‌هه‌موو بوونیه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا س���ه‌رۆك ئاپ���ۆ هاتوینه‌ت���ه‌وه‌و له‌ن���او په‌رله‌مانی‌ توركیایه‌ له‌سه‌ر نوێنه‌رایه‌تی‌ به‌ه���ه‌زاران كتێب���ی‌ به‌زمان���ی‌ توركی‌‌و‬ ‫وه‌ك قه‌قنه‌سێك باڵه‌كانی‌ ده‌ته‌كێنێت‌و ش���اره‌كاندا خه‌بات ده‌كه‌ین‪ ،‬من ئێستا شاری‌ دیاربه‌كر‪ ،‬ئه‌و كه‌سێكی‌ رادیكاڵ‌و كرمانج���ی‌ تێدایه‌‪ ،‬له‌وێ‌ ئێم���ه‌ كتێبی‌‬ ‫دێته‌ ده‌ر‪ .‬دیاربه‌كر كه‌ گه‌وره‌ترین شاری‌ مامۆستایه‌كی‌ خۆبه‌خش���م له‌سه‌نته‌ری‌ كه‌مێك دینداره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ئاهه‌نگی‌ ئه‌و به‌ختیار عه‌لی‌‌و شێرزاد حه‌سه‌ن‌و شێركۆ‬ ‫كورده‌و ن���اوه‌ كوردییه‌كه‌ی‌ (ئامه‌ده‌)ه‌‪( ،‬جگ���ه‌ر خوێن) وانه‌ی‌ زمان���ی‌ كوردی‌ ش���ه‌وه‌دا گۆرانی‌ بۆ میوانه‌ كورده‌كانی‌ بێكه‌س‌و فه‌ره���اد پیرباڵمان به‌كرمانجی‌‬ ‫پارچه‌كانیتری‌ كوردستان وت‪.‬‬ ‫ژورو بینی‌‪.‬‬ ‫كاتێ���ك ده‌چیته‌ ئه‌و ش���اره‌و ده‌گه‌ڕێین ده‌ڵێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫كاتێك له‌وێ‌ ده‌رچوین‪ ،‬چوینه‌ (خانه‌ی‌‬ ‫له‌یه‌ككاتدا هه‌س���ت به‌چونه‌پێش���ه‌وه‌و كاتێ���ك چوین���ه‌ ژوره‌ك���ه‌ی‌ (عه‌بدوڵاڵ‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنێكی‌ ئاوه‌دان���ی‌ ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬ده‌میرت���اش) له‌به‌رامبه‌رم���ان وێنه‌یه‌كی‌ شارستانیه‌تی‌ كورد‪ ،‬پاراستنی‌ مێژوو به‌ی���ت بێ���ژان) ئه‌م خانه‌یه‌ ‪ 300‬س���اڵ‬ ‫له‌هه‌مان كاتیشدا هه‌ست به‌و گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ گه‌وره‌ی‌ خۆی‌‌و مام جه‌الل هه‌بوو‪ ،‬له‌سه‌ر ده‌وڵه‌ت���ی‌ ت���ورك به‌درێژایی‌ س���ه‌ده‌ی‌ پێش ئێستا دروست كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ده‌كه‌یت ب���ه‌ره‌و كوردبوونی‌ ش���اره‌كه‌‪ .‬مێزه‌ك���ه‌ش وێنه‌ی‌ ك���وڕه‌ گه‌ریالكه‌ی‌‌و رابردوو درێخ���ی‌ نه‌كردوه‌ له‌س���ڕینه‌وه‌ به‌شێوازی‌ كۆنی‌ خۆی‌ نوێ‌ كراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫خه‌ڵك‌و رۆژنامه‌نوس‌و سیاس���یه‌كانیش عه‌بدوڵ�ڵ�ا ئۆجه‌الن‪ ،‬الی‌ خ���واره‌وه‌ش كورده‌كان‌و شارستانیه‌ت‌و فه‌رهه‌نگیان‪ ،‬حه‌وش���ه‌كه‌ی‌ پڕك���راوه‌ له‌په‌یك���ه‌ری‌‬ ‫ه���ۆكاری‌ ئه‌مه‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ خه‌بات‌و وێنه‌ی‌ خۆی‌‌و مه‌س���عود بارزانی‌‪ ،‬بێجگه‌ هه‌تا ناوی‌ نابوون توركه‌ ش���اخاویه‌كان‪ ،‬هونه‌رمه‌ندان���ی‌ ك���ورد كه‌ گوزارش���ت‬ ‫قوربانیدانی‌ گه‌وره‌ی‌ كورده‌كان‌و حیزبه‌ له‌و وێنه‌یه‌ی‌ (مسته‌فا كه‌مال ئه‌تاتورك) قس���ه‌كردن‌و خوێن���دن به‌زمانی‌ كوردی‌ له‌"ئازادی‌‌و سته‌م" ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كه‌ به‌یاس���او ده‌س���توری‌ توركیا ده‌بێت سزای‌ توندی‌ یاسایی‌ هه‌بوو‪.‬‬ ‫هه‌ر ل���ه‌وێ‌ گروپێكی‌ هون���ه‌ری‌ هه‌یه‌و‬ ‫سیاسیه‌كانیان له‌پێشه‌وه‌ په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫‌رو‬ ‫ه‬ ‫‌نت‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫‌ندان‬ ‫(عوسمان بایده‌میر) سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ هه‌ڵواس���رێت‪ .‬ده‌میرتاش (‪ )290‬س���اڵ به‌اڵم ئێستا له‌و شاره‌دا چه‬ ‫كه‌س���انی‌ الوك‌و حه‌یرانبێژ هه‌ن‪ ،‬له‌وێ‌‬ ‫دیاربه‌كر له‌ش���ه‌وێكی‌ دره‌نگدا كه‌ ئێمه‌ حوكم���ی‌ زیندانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ده‌نگی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ رۆشنبیری‌‌و فه‌رهه‌نگی‌ كوردی‌ میوان���ه‌كان ده‌به‌نه‌ ناو دنی���ای‌ هونه‌رو‬ ‫میوان���ی‌ ئ���ه‌و بووین‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ئێمه‌ زۆرینه‌ له‌كاتی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ شاره‌وانیه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت‌و به‌هاوكاری‌ فۆلكلۆری‌ راسته‌قینه‌ی‌ كوردییه‌وه‌‪.‬‬ ‫پارت���ه‌ كوردیه‌كان‌و ئه‌ن���دام په‌رله‌مانه‌ هه‌ر میوانێكیش بچێته‌ ئه‌و ش���اره‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ناترسین‪ ،‬س���ه‌ده‌یه‌كه‌ ئه‌مانكوژن‌و هه‌ر له‌زیندان هاتۆته‌ ده‌ر‪.‬‬ ‫زیندوی���ن‪ ،‬ئێمه‌ له‌ناو ئ���ه‌و به‌رخودان‌و ئه‌و به‌قه‌ناعه‌تێكی‌ زۆره‌وه‌ ده‌یوت "ئه‌م كورده‌كان‌و س���ه‌رمایه‌داره‌ ك���ورده‌كان ناكرێ���ت نه‌چێت���ه‌ (قاپ���ی‌ ده‌ر)‪ ،‬لێره‌‬ ‫جه‌م���اوه‌ره‌وه‌ هاتوین بۆی���ه‌ هه‌مو كارو ده‌مه‌‪ ،‬ده‌م���ی‌ كورده‌و به‌ه���ارو ئازادی‌ به‌ڕێوه‌ده‌چن یه‌كێك له‌وانه‌ (س���ه‌نته‌ری‌ پردێك���ی‌ ك���ۆن هه‌یه‌ ك���ه‌ مێژووه‌كه‌ی‌‬ ‫خه‌باتێك ده‌كه‌ین له‌پێناو ش���ارو واڵتی‌ كوردان ده‌بێت له‌ت���ه‌واوی‌ ئه‌و واڵتانه‌ی‌ كلتوری‌ جگه‌رخوێن)ه‌‪.‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ (‪ )1510‬زوو له‌س���ااڵنی‌‬ ‫ئه‌م س���ه‌نته‌ره‌ كتێبخانه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ (‪ )1743-1742‬ن���وێ‌ كراوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئاوی‌‬ ‫كوردی‌ تێدایه‌"‪.‬‬ ‫خۆمان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ده‌وڵه‌ت ته‌نها جه‌ندرمه‌و جاش‌و كاتێ���ك الی‌ ئه‌و هاتینه‌ ده‌ر‪ ،‬نه‌س���رین تێدایه‌ به‌ناوی‌ یه‌كێك له‌ش���ه‌هیده‌كانی‌ دیجله‌ له‌ژێر ئه‌م پ���رده‌وه‌ هه‌ڵده‌قوڵێ‌‪،‬‬ ‫سه‌ربازگه‌كانی‌ به‌ده‌سته‌وه‌ ماوه‌‪ ،‬دڵنیابن ده‌روێ���ش ك���ه‌ چاالكوانێك���ی‌ مه‌ده‌نی‌‌و په‌كه‌كه‌‪ ..‬هۆڵی‌ گ���ه‌وره‌ بۆ كۆنفرانس‌و ئێره‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئاوێكه‌ كه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫سیاسی‌ رۆژئاوای‌ كوردستان (قامیشلۆ) كۆبوون���ه‌وه‌‪ ،‬گروپی‌ موزی���ك‌و هونه‌ری‌ كێش���ه‌و ملمالنێی‌ نێوان توركیاو عێراق‌و‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ پێناهێڵین"‪.‬‬ ‫ب���وو‪ ،‬ده‌یوت لێره‌ كه‌ ئه‌مانده‌بینم دڵنیا ك���وردی‌‪ ،‬مامۆس���تای‌ خۆبه‌خ���ش بۆ س���وریا بووه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر گردێكی‌ به‌رزی‌‬ ‫ده‌بم له‌ئازادی‌ كوردو گه‌یشتن به‌ئامانجی‌ وتنه‌وه‌ی‌ زمانی‌ كوردی‌‪.‬‬ ‫ئێره‌ش زانكۆی‌ دیجله‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫شارێكی‌ سه‌ربازی‌‪،‬‬ ‫مه‌مه‌د ش���اهین‪ ،‬یه‌كێك له‌به‌ڕێوه‌به‌رانی‌ ئه‌م���ه‌ ئام���ه‌د ب���وو‪ ،‬ك���ه‌ رۆژ به‌ڕۆژ‬ ‫له‌مێژینه‌مان‪.‬‬ ‫له‌ناو شارێكی‌ پڕ له‌گه‌ریالدا‬ ‫ئه‌م س���ه‌نته‌ره‌و س���ه‌رۆكی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت���داری‌ ت���ورك پاشه‌كش���ه‌ی‌ تیا‬ ‫رۆژی‌ دواتر له‌ڕێگه‌ماندا به‌ره‌و حه‌س���ه‌ن‬ ‫زمانی‌ ك���وردی‌ له‌دیاربه‌ك���ر وتی‌ "ئه‌م ده‌كات‌و ك���ورده‌كان ب���ه‌ره‌و خه‌ب���ات‌و‬ ‫"ئاڵتان تان" گۆرانی‌ بۆ وتین‬ ‫پاش���او ئامێدی‌ س���ور كه‌ س���ه‌نته‌ری‌‬ ‫ئ���ه‌و ش���اره‌ن‌و كۆنتری���ن ش���وێنه‌وارو ئاڵتان ت���ان‪ ،‬هونه‌رمه‌ندێك���ی‌ گه‌وره‌و سه‌نته‌ره‌و كۆمه‌ڵه‌و ناوه‌نده‌كانی‌ تریشمان به‌رخودان���ی‌ گه‌وره‌ت���ر هه‌ن���گاوی‌ تیا‬ ‫شارس���تانیه‌تی‌ كوردانه‌‪ ،‬به‌سه‌دان دۆنم ناوداری‌ كورده‌كانه‌‪ ،‬كه‌ به‌كوردی‌‌و توركی‌ زۆر رووبه‌ڕووی‌ داخس���تن‌و ئ���ازاردان‌و ده‌نێن‪.‬‬

‫سه‌ده‌یه‌كه‬ ‫ئه‌مانكوژن‌و هه‌ر زیندوین‬

‫مانگرتن له‌ستراسبۆرگ به‌رده‌وامه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬فه‌ره‌نسا‬ ‫له‌شاری‌ ستراسبۆرگی‌ فه‌ره‌نسا‪15 ،‬‬ ‫كورد ده‌ستیان به‌چاالكی‌ مانگرتنی‌ بێ‌‬ ‫واده‌ كردووه‌‌و دروشمه‌كه‌یان "ئازادی‌‬ ‫بۆ ئۆجه‌الن‌و پێگه‌ی‌ سیاسی‌ بۆ‬ ‫كوردستان"ه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌به‌شداربووانی‌‬ ‫ئه‌م چاالكییه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌وان ده‌یانه‌وێ‌ ئه‌وروپا‌و رۆژئاوا‬ ‫بێده‌نگی‌ خۆیان بشكێنن له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پاكتاوكردنی‌ كورد‌و ده‌ڵێت "چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫ئه‌وه‌ له‌بارزانی‌‌و تاڵه‌بانیش ده‌كه‌ین‬ ‫پشتیوانی‌ گه‌له‌كه‌یان بن له‌پارچه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌"‪.‬‬ ‫نیگاری‌ عینایه‌تی‌ كه‌ به‌شداربوویه‌كی‌ ئه‌م‬ ‫چاالكییه‌ له‌‪1‬ی‌ مارسه‌وه‌ ده‌ستیپێكردووه‌‪،‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌ك���دا به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ مه‌به‌س���ت له‌چاالكییه‌كه‌ تیشكخستنه‌‬ ‫س���ه‌ر ئه‌و سیاسه‌تی‌ نكوڵیكردن‌و پاكتاو‬ ‫كردنه‌یه‌ ل���ه‌دژی‌ ك���ورد به‌ڕێوه‌ده‌چێت‬ ‫له‌باكوری‌ كوردستان‌و پارچه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كوردستانیش���دا‪ ،‬ك���ه‌ له‌چه‌ن���د مانگی‌‬ ‫راب���ردوودا زیاتر له‌‪ 9‬ه���ه‌زار چاالكوانی‌‬ ‫سیاسی‌ له‌كوردستانی‌ باكور‪ ،‬له‌نێویاندا ‪4‬‬ ‫هه‌زار منداڵ‌ ده‌ستگیر‌و ئه‌شكه‌نجه‌دراون‌و‬ ‫گۆش���ه‌گیرییه‌كی‌ ته‌واوی���ش خراوه‌ت���ه‌‬

‫‪5‬‬

‫س���ه‌ر عه‌ب���دواڵ ئۆجه‌الن‌و "سیاس���ه‌ت ‌ی‬ ‫قڕكردن‌و له‌نێوبردن‌و ئه‌ش���كه‌نجه‌و ئازار‌و‬ ‫زیندانیكردن���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نامرۆیانه‌"‬ ‫له‌دژی‌ كورد په‌یڕه‌و ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م چاالكییه‌ كه‌ هاوكاته‌ له‌گه‌ڵ‌ مانگرتنی‌‬ ‫‪ 400‬گیراوی‌ سیاسی‌ له‌گرتوخانه‌كانی‌ رژێمی‌‬ ‫تورك‪ ،‬له‌ب���ه‌رده‌م دادگای‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و‬ ‫كۆمیت���ه‌ی‌ رێگری‌ له‌ئه‌ش���كه‌نجه‌ ‪CPT‬‬ ‫له‌ستراسبۆرغ ده‌ستیپێكردووه‌‪ ،‬عینایه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌م شوێنه‌ی‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫چاالكییه‌ك���ه‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ستراسبۆرغ "باره‌گای‌ كۆنسه‌ی‌ ئه‌وروپا‌و‬ ‫دادگای‌ نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌"‌و سیاس���ه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا تیا داده‌ڕێژرێت ئه‌و وتی‌‬ ‫"چاالكییه‌كی‌ ئێمه‌ له‌به‌رده‌م ئه‌م شوێنه‌دا‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌یه‌ تا ك���ورد‌و مافه‌كانی‌ نادیده‌‬ ‫نه‌گی���رێ‌‌و ئه‌وروپا‌و رۆژئ���اوا له‌مه‌ زیاتر‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌قڕك���ردن‌و ئه‌و قه‌تل‌و عامه‌ی‌‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌ك���ورد ده‌كرێت‪ ،‬بێده‌نگ‌و بێ‌‬ ‫هه‌ڵوێست نه‌بن"‪.‬‬ ‫عینایه‌ت���ی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ ك���رد كه‌ ئه‌م‬ ‫چاالكیی���ه‌ی‌ ئه‌وان پش���تگیری‌ كردنێكه‌‬ ‫ل���ه‌و ‪ 400‬زیندانیی���ه‌ی‌ زیات���ر ل���ه‌دوو‬ ‫هه‌فته‌یه‌ له‌كوردستانی‌ باكور مانگرتنیان‬ ‫ده‌س���تپێكردووه‌‌و "تا خواسته‌كانیشیان‬ ‫به‌دیده‌هێنێ���ت له‌س���ه‌ر چاالكییه‌كان���ی‌‬

‫‪ 15‬مانگرتوه‌که‌ی کورد لەستراسبۆرگ‬ ‫خۆیان به‌رده‌وام ده‌بن"‪.‬‬ ‫عینایه‌ت���ی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ ك���رد ئه‌م ‪15‬‬ ‫چاالكوانه‌ی‌ له‌ستراس���بۆرغ ده‌س���تیان‬ ‫به‌مانگرتن كردووه‌‪ ،‬له‌م چركه‌ساته‌و له‌م‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌دا كه‌ كوردی‌ پیا تێده‌په‌ڕێت‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌ن له‌حكومه‌تی‌ كوردستان‬ ‫له‌ڕووی‌ دیبلۆماسییه‌وه‌ ده‌ستیان كراوه‌تر‬ ‫بی‌‌و باس���ی‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ ك���ورد له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تان���ی‌ توركیا‌و ئێران‌و عێراقیش���دا‬ ‫بهێننه‌پێ���ش‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كاربه‌ده‌س���تانی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ده‌توان���ن ده‌نگی‌‬ ‫ناڕه‌زای���ی‌ خۆیان له‌به‌رامب���ه‌ر ئه‌و ئازارو‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌ زۆره‌ی‌ له‌برا‌و خوشكه‌كانیان‬ ‫له‌پارچه‌كان���ی‌ تردا ده‌كرێ���ت هه‌ڵبڕن‌و‬ ‫فشارێكی‌ دیبلۆماسی‌ بخه‌نه‌ سه‌ر واڵتانی‌‬ ‫دراوسێیان"‪.‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ك���ه‌ كاركردن بۆ به‌س���تنی‌‬ ‫كۆنفرانسێكی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ به‌پێویستییه‌كی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ ناوبرد‪ ،‬وتی‌ "ئێم���ه‌ چاوه‌ڕوانی‌‬

‫ئ���ه‌وه‌ له‌به‌ڕێ���زان كاك مه‌س���عود‌و مام‬ ‫جه‌الل ده‌كه‌ین پش���تیوانی‌ گه‌له‌كه‌یان بن‬ ‫له‌پارچه‌كانی‌ دیكه‌دا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێم���ه‌ سوپاس���ی‌ گه‌له‌كه‌مان‬ ‫له‌باشوری‌ كوردستان ده‌كه‌ین كه‌ چاالكی‌‬ ‫ی���ه‌ك ملیۆن ئیمزایان به‌س���ه‌ركه‌وتووانه‌‬ ‫كۆتایی‌ پێهێنا تا بنكه‌ س���ه‌ربازییه‌كانی‌‬ ‫توركیا له‌باش���وری‌ كوردستان نه‌مێنێت‪،‬‬ ‫هیوادارین كورد چییان له‌ده‌ستدێت بیكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ توركیا له‌دژی‌ هه‌موو كورده‌ له‌هه‌ر‬ ‫چوار پارچه‌كه‌ی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫نیگاری‌ عینایه‌تی‌‪ ،‬ك���ه‌ كچێكی‌ كورده‌‌و‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان له‌دایكبووه‌‪،‬‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 3‬ساڵیدا ئاواره‌ی‌ كوردستانی‌‬ ‫باش���ور بووه‌و له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 11‬ساڵیدا وه‌ك‬ ‫په‌نابه‌ر له‌گه‌ڵ‌ خێزانه‌كه‌ی‌ رووكردووه‌ته‌‬ ‫واڵت���ی‌ نه‌رویج‌و له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 20‬ساڵیش���دا‬ ‫بووه‌ته‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ش���اره‌وانی‌‬ ‫ئۆسلۆو ئێستا خوێندكاری‌ زانكۆیه‌‪.‬‬

‫بۆ وێناکردنی دەس���ەاڵتی کوردی‪ ،‬دوو‬ ‫وێنەم���ان له‌پێش���دەمدایە‪ ،‬یاخود وێنەی‬ ‫ئەژدیهایەک���ی یەکس���ەر ک���ە کلکێک���ی‬ ‫درێ���ژ‌و ئەس���تووری هەی���ە‌و له‌درەختی‬ ‫کۆمەڵ���گاوە دەئاڵێت‪ ،‬س���ەری نوێنەری‬ ‫فەرمانڕەوایانی سیاسییە‌و کلکی نوێنەری‬ ‫حیزبە کاتێک گەمارۆی شتەکان دەدات‪.‬‬ ‫یاخود وێنەیەکی ترمان له‌بەردەس���تدایە‪،‬‬ ‫وێنەی ئەختەبوتێک کە سەرێکی گەورە‌و‬ ‫چەندەها پەلی جیاواز‌و درێژی هەیە‪ ،‬ئەم‬ ‫پەالنە درێ���ژ‌و ئۆرگانین‪ ،‬ه���ەر یەکەیان‬ ‫وەزیفەیەکیان هەی���ە‪ ،‬هەمووش پێکەوە‬ ‫دەسەاڵت دروستدەکەن‪.‬‬ ‫ئاخ���ۆ دەس���ەاڵت تەنی���ا ب���ە کلک���ی‬ ‫ئەس���تووری حیزب حوکمدەکات‪ ،‬یان بە‬ ‫چەندەه���ا پەل کە هەر ی���ەک لەو پەالنە‬ ‫کار‌و وەزیفەی سەربەخۆیان وەرگرتووە؟‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا کۆی بۆچوونی سیاسی ئێمە‬ ‫لەس���ەر دوو هەڵەی گ���ەورە دامەزراوە‪،‬‬ ‫یەکەمیان‪« :‬دەسەاڵت‌و حیزب» پێکەوە‬ ‫وەک ئەژدیهای���ەک دەبینێ���ت کە تاقانە‬ ‫هێزی ترسناکی ناو کۆمەڵگا پێکدەهێنن‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬ئەو خورافەتە ترس���ناک‌و هەڵە‌و‬ ‫ئیفلیجک���ەرە باڵودەکاتەوە کە دەزگاکانی‬ ‫تر ه���ەر فەرمانبەرانی حیزب���ت لێبردنە‬ ‫دەرەوە ئیتر ب���ۆ خۆیان دەبن بەدەزگای‬ ‫دیموک���راس‌و کێش���ەیان نامێنێ���ت‌و‬ ‫هارمۆنیی���ەت بەرقەرار دەبێت‪ ،‬بڕواش���ی‬ ‫وایە خ���ودی ئ���ەم دەزگایان���ە له‌ڕووی‬ ‫بونیادییەوە بێگوناه���ن‌و خزمەتگوزارن‌و‬ ‫ه���ەر له‌دەس���تی حی���زب پاکتکردنەوە‬ ‫لەوەدەکەون کەرەس���تەی دەسەاڵت بن‪.‬‬ ‫هەر لەس���ەر ئەم نەزمە ئ���ەو خورافەتە‬ ‫دروس���تبووە ک���ە دەزگای پۆلیس خۆی‬ ‫باشە بەس حیزب خراپیکردوە‪ ،‬ئاسایش‬ ‫باش���ە حی���زب خراپ���ی دەکات‪ ،‬دەزگا‬ ‫دینییەکان دەزگای ئایدۆلۆژیی س���ەر بە‬ ‫ئایدیایەکی دیاریکراو نین‌و حیزب بهێڵێت‬ ‫دەبن بە دەزگای ئیدیال‌و برایەتی‌و تەبایی‬ ‫بە کۆمەڵگادا دەبەخشنەوە‪ ،‬بازرگانەکان‬ ‫هەموو فریشتەن‌و سەرمایەدارەکان هەموو‬ ‫واڵت ئاوەداندەکەن���ەوە ب���ەس تۆزێ���ک‬ ‫دەس���تی حیزب له‌بازاڕ دووربکەوێتەوە‪.‬‬ ‫دکت���ۆرەکان‌و دەزگای تەندروس���تی گەر‬ ‫لێیانگەڕێی���ت‌و حی���زب بهێڵێت نەخۆش‬ ‫خێراتر چاکدەکەنەوە‪.‬‬ ‫دیارە هی���چ گومانێک لەوەدا نییە ئەوەی‬ ‫پێیدەوترێت دەس���تێوەردانی حیزب باری‬ ‫ئ���ەم دەزگایان���ە قورس���دەکات‌و ژیانی‬ ‫تایبەتیان تێکدەدات‪ ،‬قس���ە لەسەر ئەو‬ ‫رەهەندەیان نییە‪ ،‬بەاڵم قس���ە لەس���ەر‬ ‫ئ���ەو خورافەتەیە کە پێ���ی وایە خودی‬ ‫ئەم دەزگایانە بە چوونەدەرەوەی حیزب‬ ‫دەبن بە دەزگا گەلێک لەدەرەوەی گەمەی‬ ‫کۆنترۆڵ‌و دەسەاڵت له‌کۆمەڵگادا‪ .‬حیزب‬ ‫بەشێکە له‌سیستمێکی سەرکوتکەر‪ ،‬رۆحی‬ ‫کۆنترۆڵ‌و مۆنۆپۆڵ‌و سەرکوتکردن تەنیا‬ ‫له‌حیزبدا نییە‪ ،‬بەڵکو له‌کۆی جەس���تەی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و خانەکانیی���ەوە دێتەدەرێ‪.‬‬ ‫«مین���ی ـ���ـ ئۆپۆزس���یۆن» ئەوەیە کە‬ ‫تەواوی رەخنەی سیاسی خۆی له‌حیزبی‬ ‫دەس���ەاڵتدار ی���ان بە گش���تی له‌حیزبدا‬ ‫کورتدەکاتەوە‪.‬‬ ‫دیارە هەقانییەت���ی رەخنە له‌حیزب هیچ‬ ‫ل���ەوە ناگۆڕێت کە ئەم تێگەیش���تنە بۆ‬ ‫پێکهاتی دەسەاڵت‌و جەوهەری دەسەاڵت‬ ‫سەرلەبەری هەڵەیە‪.‬‬ ‫وێناکردن���ی ئەو نوخب���ە حاکمەی ئەمڕۆ‬ ‫وەک بوونەوەرێکی زەبەالحی یەک الق کە‬ ‫تەنیا لەس���ەر قاچێک وەستاوە کە ناوی‬ ‫حیزب���ە‪ ،‬وێنەیەکی دروس���ت نییە‪ .‬ئەو‬ ‫نوخبە حاکمەی ئەمڕۆ بە بەگەڕخس���تنی‬ ‫چەندەها پنت���ی کۆنترۆڵ ئیش���دەکات‪،‬‬ ‫بەجۆرێ���ک کولت���ووری کۆنترۆڵک���ردن‬ ‫وانەیەک نیی���ە کادێرەکانی حیزب لەگەڵ‬ ‫خۆیاندا هەڵیبگرن‌و بڕۆنە ناو دەزگاکان‌و‬ ‫لەوێ فەرمانبەرەکان‌و ئەوانی دی فێربکەن‬ ‫یاخود راس���تەوخۆ ببن بەسەرپشکیان‪.‬‬ ‫ئەمە وێنەیەکی کۆمیدییە کە چەند ساڵە‬ ‫بۆ ئیشکردنی دەس���ەاڵت بێ وردبوونەوە‬ ‫پەخش���دەکرێت‪ .‬ئەم وێنەیەی کە ئێستا‬ ‫دەکێش���رێت وا وێن���ادەکات وەک ئەوەی‬ ‫کولت���ووری چاوەدێ���ری‪ ،‬ئیفلیجک���ردن‪،‬‬ ‫دانەهێن���ان‪ ،‬ملکەچپێکردن‪ ،‬بێدەنگکردن‬ ‫کۆمەڵێک س���یفاتبن فەرمانبەرانی حیزب‬ ‫لەگ���ەڵ خۆیان���دا بیبەن ب���ۆ دەزگاکانی‬ ‫خوێندن‪ ،‬بۆ زانکۆکان‪ ،‬بۆ ناو موئەسەسەی‬ ‫عەس���کەری‪ ،‬بۆ ناو ئاسایش‪ ،‬بۆ پیاوانی‬ ‫ئایین‪ ،‬بۆ بازاڕ‪ .‬گەر ئەم فەرمانبەرانەشمان‬ ‫دەرکرد‪ ،‬یان وتمان باس���ی حیزب مەکەن‬ ‫ئیتر سروش���تی ئەم دەزگایانە دەگۆڕێت‪.‬‬ ‫گوم���ان لەوەدا نییە کە حیزب س���ەرەتا‬ ‫خەڵک���ی ناردۆت���ە دەزگاکان���ەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌م���اوەی ئەو چەند س���اڵەدا ئاڵوگۆڕی‬ ‫ستراکتوری زۆر قووڵ روویداوە‪ ،‬کە تەواو‬

‫روخسار‌و پێکهاتی دەس���ەاڵتی گۆڕیوە‪.‬‬ ‫بەشێکی زۆری ئەوانەی حیزب ناردونی بۆ‬ ‫کایەکانی تر‪ ،‬ئێستا شوێنگەیان له‌دەرەوە‬ ‫چەندین جار له‌ش���وێنگەیان له‌ناو حیزبدا‬ ‫بەهێزت���رە‪ .‬ئ���ەو کاراکتەران���ەی حیزب‬ ‫ناردونی بۆ بازاڕ‪ ،‬ئێس���تا شوێنیان وەک‬ ‫سەرمایەدار له‌بازاڕدا له‌شوێنیان له‌حیزبدا‬ ‫پتەوتر‌و جێگیرترە‪ ،‬لێ���رەوە وەفایان بۆ‬ ‫بازاڕ‌و لۆژیکی قازانج‌و سەرمایەیە نەوەک‬ ‫حیزب‪ ،‬رەخنەگرتن‌و نەگرتن له‌حیزب بۆ‬ ‫ئەم هێزە زەبەالحە نە کاریگەریی ئابوری‬ ‫هەیە‪ ،‬نە دەیانگۆڕێت بۆ فریشتەگەلێکی‬ ‫وەها پارەکانی���ان بگێڕنەوە بۆ کۆمەڵگا‪،‬‬ ‫نە هیچ له‌هێزی ئابووری���ان دەلەقێنێت‪،‬‬ ‫لێ���رەدا رەخنەگرتن له‌حی���زب بۆ ئەمانە‬ ‫بەهایەکی نیی���ە‪ .‬هێش���تنەوەی رەخنە‬ ‫له‌ئاس���تی رەخن���ە له‌حیزب���دا ناتوانێت‬ ‫رۆبچێت���ە ناو س���تراکتوری ئابوورییەوە‪،‬‬ ‫کایەی ئابووری ئێستا کایەیەکی گەورەیە‬ ‫کە رەخنەگرتن له‌حیزب مانای ئەوە نییە‬ ‫ئۆتۆماتیک���ی دژ بە س���تەمی ئابووریش‬ ‫قس���ەتکردوە‪ .‬قس���ەکردن لەسەر خراپ‬ ‫بەکارهێنان���ی بودجە بەش���ێکی بچوکی‬ ‫سیستمی س���تەمی ئابورییە له‌کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ەدا‪ ،‬مینی ئۆپۆزس���یۆن س���نووری‬ ‫رەخنەکانی له‌س���نووری دەستێوەردانی‬ ‫حی���زب له‌بازاڕدا گەم���ارۆدەدات‌و لەویادا‬ ‫دەوەس���تێت‪ ،‬بێئەوەی نزی���ک ببێتەوە‬ ‫ل���ەو هێ���زە گەورەیە کە س���ەربەخۆیی‬ ‫خ���ۆی وەرگرت���ووە‌و میکانیزمی تایبەتی‬ ‫له‌کۆنترۆڵ‌و چەوساندنەوە‌و رووتاندنەوە‌و‬ ‫رەتاندن���دا هەی���ە ک���ە له‌حی���زب فێری‬ ‫نەب���ووە‪ ،‬رەخنە له‌حیزبی���ش چیتر بەر‬ ‫ئەمانە ناکەوێت‌و ئەوان بوونەتە بەشێکی‬ ‫ئۆرگانی بازاڕ‌و له‌حیزب ترازاون‪.‬‬

‫مینی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫جۆرێکە له‌ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫ستایشی دەزگا‬ ‫عەسکەری‌و ئەمنییەکان‬ ‫دەکات‪ ،‬ستایشی‬ ‫مەال‌و دەزگا دینییەکان‬ ‫دەکات‬ ‫ئەو قوتابیانەی حیزب ناردونی بۆ ماستەر‌و‬ ‫دکتۆرا‪ ،‬ئێس���تا هێز‌و سەرمایەی رەمزی‌و‬ ‫پرستیش له‌دەزگای زانکۆەوە وەردەگرن‪.‬‬ ‫چیتر بە حوکمی حیزبیبوون له‌زانکۆدا نین‪،‬‬ ‫کە حیزب له‌زانکۆ بکەینە دەرەوە ئەمانە‬ ‫ناڕۆن‪ ،‬ئێس���تا ئەوانە سەر بەدەزگایەکی‬ ‫دیکەی کۆنترۆڵ‌و ئاراس���تەکردنن‪ .‬رەخنە‬ ‫کاتێک ئەمانە دەگرێتەوە کە قووڵ بێتەوە‬ ‫بو خوێندنەوەی پەیوەندی سیاسی نێوان‬ ‫زانس���ت‌و کۆمەڵ‪ ،‬بۆ دەس���تکاریکردنی‬ ‫سروشتی پرۆسەی خوێندن له‌کوردستان‪،‬‬ ‫بۆ رەخنەگرتن له‌نوشوستییەکانی زانست‪،‬‬ ‫واتە ئەمانە کاتێک دەکەونە مەترسییەوە‬ ‫کە هوش���یارییەکی نوێ بۆ مانای زانست‬ ‫لەدایک بێت ‪.‬‬ ‫لەمان���ەش بترازێ���ت موئەسەس���ەی‬ ‫دینی ئێس���تا یەکێک���ە ل���ه‌دەزگا هەرە‬ ‫ئۆرگانییەکان���ی دەس���ەاڵت‪ ،‬رەخنەگرتن‬ ‫له‌حیزب مانای رەخنەگرتن له‌کار‌و کرداری‬ ‫ئەو دەزگا دینییە زەبەالحە نییە کە رۆژانە‬ ‫ترس‌و تۆقاندن باڵودەکاتەوە‪ .‬لەسەدەی‬ ‫نۆزدەوە تا ئەمڕۆ‪ ،‬هیچ کات دام‌و دەزگای‬ ‫دینی‌و پیاوان���ی ئایین‪ ،‬وەک ئەمڕۆ رۆڵی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و سیاسیان نەبووە‪ ،‬کۆمەڵگا‌و‬ ‫زیهنی گشتی‌و ژیانی تایبەتی مرۆڤەکانیان‬ ‫بەخۆیانەوە سەرقاڵ نەکردوە‪ ،‬هیچ کات بە‬ ‫ئەندازەی ئەمرۆ خورافەت‌و فاڵگرتنەوە‌و‬ ‫دژایەتیکردنی راستەوخۆی زانست‌و هونەر‬ ‫بەوج���ۆرە راس���تەوخۆ‌و ئۆرگانیزەکراوە‬ ‫بەڕێوەنەچ���ووە‪ .‬مین���ی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫بەوەزیفەی خۆی نابینێت لەگەڵ خورافات‌و‬ ‫س���تەمی دینی���دا بچێتە جەنگ���ەوە‪ .‬بە‬ ‫پێچەوانەوە مجامەلەی���دەکات‌و دەیەوێت‬ ‫س���وود لەدەس���ەاڵتی وەربگرێ���ت‪ .‬واتە‬ ‫دەکەوێتەوە هەمان ئ���ەو هەڵە مێژووییە‬ ‫گەورەیەی کە پێش���تر حیزب���ی کوردی‬ ‫له‌سەدەی بیستدا تێیکەوت کە خەباتی بۆ‬ ‫ئازادییە فیک���ری‌و ئەخالقی‌و فەردییەکان‬ ‫له‌خەباتی سیاسی جیاکردەوە‪.‬‬

‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫قه‌شه‌ ‌ی كه‌نیسه‌یه‌ك له‌سلێمانی‌‪ :‬كوشتن ‌ی جێرمایه‌ رووداوێك ‌ی ئاساییه‌‬

‫دوو هه‌زار ساڵه‌ له‌م واڵته‌دا ده‌ژین‌و هیچ كێشه‌یه‌كمان له‌گ ‌هڵ‌ كورد‌و موسوڵماندا نییه‌‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی "ماریوسف‌"‬ ‫ی كه‌نیسه‌ ‌‬ ‫قه‌شه‌ ‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ "ئه‌یمه‌ن عه‌زیز" ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ كوشتنی‌ (جێرمای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سمۆڵ‌) مامۆستای‌ خوێندنگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رووداوێك ‌‬ ‫نمونه‌ی‌ له‌سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫"ئاساییه‌"‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كیش ‌‬ ‫به‌وانه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫قه‌شه‌ (ئه‌یمه‌ن عه‌زیز هورمز)‬

‫ ‬

‫ئێم ‌ه یه‌ك‬ ‫مه‌ترسیمان هه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه موسڵمانان‬ ‫ی‬ ‫له‌جیاوازییه‌كان ‌‬ ‫(كاسۆلیك)‌و‬ ‫(پڕۆتستانت)‬ ‫تێنه‌گه‌ن‬

‫ی رۆژی‌ (‪)1‬ی‌ ئه‌م مانگ ‌ه‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندنگ���ه‌ی‌ میدیا ‌‬ ‫مامۆس���تایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمانی‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی له‌ش���ار ‌‬ ‫نمونه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫(جێرمایه‌ سمۆڵ‌) له‌الیه‌ن خوێندكارێك ‌‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ به‌ن���اوی‌ (به‌یار س���ه‌روه‌ر)‬ ‫كوژراو دواتری���ش خوێندكاره‌ك ‌ه خۆی‬ ‫ی‬ ‫كوشت‪ ،‬ئه‌و رووداوه‌ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ناوخۆی���ی‌‌و ده‌ره‌ك��� ‌‬ ‫ی بۆ كرا‪،‬‬ ‫هێن���ا‌و چه‌ندین لێكدان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌كیان ئه‌و‌ه بوو ك ‌ه نه‌ده‌بوو‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و خوێندكار‌ه هه‌س���تێت به‌كوشتن ‌‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ خ���ۆی‌ ك��� ‌ه به‌ڕه‌گه‌ز‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌سیح ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌‌و س���ه‌ر به‌ئاین ‌‬ ‫پرۆتس���تانته‌‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی‌ دووه‌میش‬ ‫ئه‌وه‌ب���وو ك���ه‌ گوایه‌ ئه‌و مامۆس���تای ‌ه‬ ‫هه‌وڵیداو‌ه خوێندكاره‌ موس���وڵمانه‌كان‬ ‫بهێنێت ‌ه س���ه‌ر ئاینی‌ مه‌سیح بۆی ‌ه ئه‌و‬ ‫له‌مه‌س���یحییه‌كان گه‌یشتون ك ‌ه "درۆ‌و‬ ‫خوێندكاره‌ ئه‌و كاره‌ی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫قه‌ش���ه‌ (ئه‌یم���ه‌ن عه‌زی���ز هورمز) دزی‌ ناك���ه‌ن‌و ئاش���تیخوازن‌و خه‌ڵك‬ ‫ی دوو‬ ‫ی كاسۆلیك ناكوژن"‌و وتی‌ "ئێم��� ‌ه وا نزیكه‌ ‌‬ ‫ی كه‌نیسه‌ی‌ ماریوسف ‌‬ ‫قه‌شه‌ ‌‬ ‫ی هه‌زار س���اڵ ‌ه له‌م واڵت���ه‌دا ده‌ژین هیچ‬ ‫كلدان له‌س���لێمانی‌‪ ،‬له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا جی���اوازی‌ نێوان خۆیان وه‌ك كێشه‌یه‌كمان له‌گ ‌هڵ‌ كورد‌و موسوڵماندا‬ ‫ی‬ ‫ی نیی���ه‌"‪ ،‬ب���ه‌اڵم س���ه‌باره‌ت به‌هاتن ‌‬ ‫(كاس���ۆلیك)‌و (پڕۆتس���تانت)ه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ترس ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه مه‌رجه‌عییمان پرۆتستانته‌كان‌و دروستبون ‌‬ ‫رونكرده‌وه‌و وت ‌‬ ‫ی "به‌نیسبه‌ت ئێمه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬من قه‌ش���ه‌م له‌س���ه‌روی‌ من له‌سه‌ر ئه‌وان‪ ،‬وت ‌‬ ‫(مه‌تران) هه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌روی‌ (مه‌تران)‪ ،‬هاتنیان ن��� ‌ه زۆر باش���ه‌‌و زۆر خراپه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌تریك هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌به‌تری���ك گه‌وره‌تر به‌ڵكو مامناوه‌نده‌"‪ ،‬هه‌روه‌ها وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ته‌ بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پاپا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پرۆتس���تانت "ئ���ه‌و‌ه ئیش��� ‌‬ ‫جه‌ناب ‌‬ ‫باوه‌ڕی���ان مه‌رجه‌عی���ان نیی���ه‌‌و ته‌نها چاودێری‌ ئه‌و كه‌سانه‌ بكات ك ‌ه دێن بۆ‬ ‫قه‌ش���ه‌یان هه‌یه‌‌و ده‌سه‌اڵتیش���ی‌ زۆر كوردستان‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه یه‌ك مه‌ترسیمان‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیه‌و‌ه هه‌ی ‌ه كه‌ موسوڵمانان له‌جیاوازییه‌كان ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬واته‌ هه‌ر كه‌س���ێك ال ‌‬ ‫قس��� ‌ه ده‌كات‌و چاودێریی���ان له‌س���ه‌ر ئێمه‌‌و ئه‌وان تێناگه‌ن‪ ،‬با موس���وڵمان‬ ‫ی خۆیان بخوێننه‌وه‌ كه‌ بزانن پرۆتستانت‬ ‫نییه‌‪ ،‬پرۆتستانت باوه‌ریان به‌پیرۆزی ‌‬ ‫ی بۆ چییه‌؟"‪.‬‬ ‫ی مری���ه‌م نیی���ه‌‌و نوێژ ‌‬ ‫حه‌زره‌ت��� ‌‬ ‫ده‌ربار‌هی‌ ئه‌و‌هی‌ كه‌ ئایا له‌دوای‌ ئه‌و‬ ‫ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی رووداوه‌وه‌ هیچ مه‌ترس���ییه‌ك له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و‌هی‌ ك��� ‌ه هاتن��� ‌‬ ‫ی ئه‌وان دروس���ت نه‌بوه‌‪ ،‬قه‌ش��� ‌ه‬ ‫پرۆتس���تانته‌كان ب���ۆ كوردس���تان تا ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند مه‌ترسی بۆ ئه‌وان دروستكردوه‌‪ ،‬ئه‌یم���ه‌ن وتی‌ "ئێمه‌ وه‌كو مه‌س���یح ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا كه‌ حه‌ز كاس���ۆلیك هیچ مه‌ترسییه‌كمان له‌سه‌ر‬ ‫قه‌ش ‌ه ئه‌یمه‌ن ئاماژه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن موس���وڵمانان له‌جیاوازی‌ نێوان نییه‌"‪ ،‬س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و ده‌نگۆیانه‌ش‬ ‫فۆتۆ‪ :‬پشتیوان (كاسۆلیك‌و پرۆتستانت) تێبگه‌ن به‌و كه‌ ده‌وترێن ره‌نگ��� ‌ه جێرمای ‌ه هاتبێت‬ ‫ی موس���وڵمانان وا بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئاینی‌ مه‌س���یحییه‌ت‬ ‫ی ك ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫مانای���ه‌ ‌‬

‫ی "ناتوانم‬ ‫له‌كوردس���تان‪ ،‬ناوبراو وت��� ‌‬ ‫بڵێم ته‌بش���یریی ‌ه یان نا‪ ،‬چونك ‌ه هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كم���ان به‌یه‌ك���ه‌وه‌ نه‌بوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫نییه‌‌و نایه‌ن بۆ كه‌نیسه‌ش‪ ،‬كه‌نیسه‌كه‌ ‌‬ ‫ی رزگارییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وان له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی كلدان‬ ‫ی ماریوسف ‌‬ ‫قه‌شه‌ی‌ كه‌نیسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاس���ای ‌‬ ‫رووداوی‌ كوش���تنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫وه‌سفكرد‌و وتی‌ "ئه‌و رووداو‌ه ئاساییه‌‌و‬ ‫ده‌ش���ێ له‌هه‌موو واڵتێك���دا رووبدات"‪،‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌گه‌ری‌ دوباره‌بونه‌وه‌ ‌‬ ‫حاڵه‌تی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ش وت���ی‌ "ئێم ‌ه‬ ‫خه‌فه‌ت ده‌خۆین ك ‌ه كه‌سێك ده‌كوژرێ‌‪،‬‬ ‫ی ئاسایشمان‬ ‫به‌اڵم هێمنی‌‌و پاراس���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌الوه‌ گرنگ���ه‌‌و هیواداری���ن ئارام ‌‬ ‫واڵته‌كه‌ به‌رده‌وام بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫قه‌ش���ه‌ ئه‌یمه‌ن له‌م دیداره‌دا داوا ‌‬ ‫له‌موسوڵمان‌و مه‌س���یحییه‌كان كرد ك ‌ه‬ ‫هیچ قس���ه‌یه‌ك له‌س���ه‌ر ئه‌و رووداو‌ه‬ ‫نه‌كه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه هه‌ریه‌ك له‌(جێرمایه‌‌و‬ ‫به‌ی���ار) له‌ژیاندا نه‌م���اون‌و "خوا لێیان‬ ‫ی‬ ‫خۆش بێت‪ ،‬باش���تر وایه‌ ئیتر قسه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌كرێ‌"‪.‬‬ ‫ی جێرمای ‌ه‬ ‫دوای‌ هاتن���ی‌ كه‌س���وكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كاوه‌ ب���ۆ ش���ار ‌‬ ‫له‌واڵت��� ‌‬ ‫ی رایگه‌یاند كه‌ ئه‌وان‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬باوك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كه‌س���وكاری‌ به‌یار خۆشبون‌و رۆژ ‌‬ ‫ی رابردوش جێرمای ‌ه سمۆ ‌ڵ‬ ‫سێشه‌ممه‌ ‌‬ ‫‌سیحیه كاسۆلیك)ه‌كان‬ ‫‌‌‬ ‫ی (مه‬ ‫له‌گۆڕستان ‌‬ ‫به‌خاكس���پێردرا‪ ،‬به‌الم قه‌شه‌ ئه‌یمه‌ن‬ ‫ی رێوڕه‌س���می‌ به‌خاكسپاردنه‌ك ‌ه‬ ‫ئاماده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بووه‌‌و وتی‌ "ته‌نه���ا له‌هۆڵی‌ ته‌الر ‌‬ ‫هونه‌ر ئاماده‌بوم‌و نه‌چوم بۆ گۆڕستان‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئێم��� ‌ه نوێ���ژ له‌س���ه‌ر مردوو‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان نایكه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و‌هی‌ ك ‌ه بۆچی‌ رێگه‌یان‬ ‫ی كاس���ۆلیكه‌كان‬ ‫داو‌ه له‌گۆڕس���تان ‌‬ ‫بینێژن‪ ،‬وتی‌ "چونكه‌ له‌سلێمانی‌ ته‌نها‬ ‫گۆڕستانێكی‌ مه‌سیحییه‌كان هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫له‌وێ‌ به‌خاكسپێردرا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ماریوس���ف ‌‬ ‫ی كه‌نیس��� ‌ه ‌‬ ‫قه‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئاشكرایكرد ك ‌ه‬ ‫كاسۆلیك له‌س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 260‬خێزان ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌س���لێمان ‌‬ ‫مه‌س���یحی‌‌و له‌كه‌ركوك ‪ 1700‬خێزان‌و‬ ‫ی ‪ 11‬ه���ه‌زار خێزان‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ن‌و ئاشكراش���یكرد ك���ه‌ بارودۆخ ‌‬ ‫مه‌س���یحییه‌كان له‌عێراق‌و كوردس���تان‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌كوردس���تان زۆر‬ ‫جی���اواز ‌‬ ‫باش���ن‌و حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمیش گرنگی‬ ‫ی‬ ‫زۆریان پێده‌دات‪ ،‬به‌اڵم له‌عێراق به‌هۆ ‌‬ ‫خراپی‌ ب���اری‌ ئه‌منییه‌وه‌ ژیانیان باش‬ ‫ی زۆریان‬ ‫نییه‌‌و له‌ئێستاش���دا خه‌ڵكێك ‌‬ ‫ی واڵت‪.‬‬ ‫ده‌ڕۆنه‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬

‫بۆ كابینه‌ ‌ی نوێ‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ له‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كاندیده‌كان نزیكبوه‌ته‌وه‌‌و پارتیش یه‌كالی ‌ی نه‌بوه‌ته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫له‌كاندیدكردنی‌ وه‌زیره‌كان ‌‬ ‫نزیكبوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پارتی‌ هێشتا‬ ‫ی‬ ‫یه‌كالیی‌ نه‌بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌وته‌ ‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كیش ره‌نگه‌ له‌كۆتایی‌ ئه‌م‬ ‫ێ رابگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ی نو ‌‬ ‫مانگه‌دا كابینه‌ ‌‬ ‫ئاڵوگۆڕه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���اگادار له‌یه‌كێت ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه ئ���ه‌و لیس���ته‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫كۆسره‌ت ره‌س���وڵ جێگر ‌‬ ‫گش���تییه‌وه‌ له‌میدیاكاندا باڵوكرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫پێشتر كۆسره‌ت به‌ئاگاداری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی بردویه‌ت��� ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و پاشان باڵوكراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ناوه‌ندی ‌‬ ‫ك��� ‌ه تیای���دا (‪ )57‬كاندی���دن بۆ (‪)4‬‬ ‫وه‌زاره‌ت‌و بریكاری‌ وه‌زاره‌ته‌كان‪.‬‬ ‫ی حكومه‌تدا جگ ‌ه‬ ‫ی ئێس���تا ‌‬ ‫له‌كابینه‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت‪7 ،‬‬ ‫له‌پۆس���ت ‌‬ ‫ی كه‌وتو‌ه ئه‌وانیش‬ ‫وه‌زاره‌ت به‌ر یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫(پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬دارای���ی‌‪ ،‬خوێندن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ااڵ‪ ،‬ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬كارو كاروب���ار ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬شه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ش���غال‌و ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌)‪ ،‬به‌وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوێن ‌ه له‌كابینه‌ ‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی (پێش���مه‌رگه‌‌و‬ ‫نوێ���دا وه‌زیران��� ‌‬ ‫دارایی‌‌و شه‌هیدان) له‌پۆس���ته‌كانیاندا‬ ‫ده‌مێنن���ه‌وه‌‪ ،‬بۆ وه‌زاره‌ته‌كانی‌ دیكه‌ش‬ ‫ی ده‌بن‌و‬ ‫كاندیده‌كان خه‌ڵكی‌ س���لێمان ‌‬ ‫تائێس���تاش ئه‌گه‌ره‌كان به‌م شێوه‌یه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌عید س���ه‌رۆكی‌ زانكۆ ‌‬ ‫(د‪.‬عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫س���لێمانی‌ ب���ۆ وه‌زاره‌ت��� ‌‬

‫ب���ااڵ‪ ،‬د‪.‬رێك���ه‌وت حه‌مه‌ره‌ش���ید بۆ‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ ،‬مامۆس���تا ئارام ئه‌حمه‌د‬ ‫وه‌زیری‌ ئێستای‌ شه‌هیدان بۆ ئه‌شغال‌و‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‪ ،‬عه‌مید چه‌تۆ س���اڵح‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیس��� ‌‬ ‫ك��� ‌ه پێش���تر به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ش���ه‌هیدان‌و‬ ‫گه‌رمیان بوو بۆ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئه‌نفالكراوان‪ ،‬چونك ‌ه پێشتریش یه‌كێك‬ ‫بوو له‌كاندیدانی‌ ئه‌و وه‌زاره‌ته‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫نه‌رمین عوس���مان به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوه‌ دیموكراتییه‌كان بۆ كاروبار ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌)‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫دوای‌ راس���پاردنی‌ هه‌ریه‌ك له‌سه‌رۆك‌و‬ ‫ی س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت ب���ۆ‬ ‫جێگ���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكهێنان���ی‌ كابینه‌ی‌ نوێ‌‪ ،‬س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و حی���زب‌و الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫دیك���ه‌‌و پاش���انیش ئۆپۆزس���یۆن پێده‌چێت ناوی‌ وه‌زیر‌ه كاندیده‌كانیشیان‬ ‫ی‬ ‫ی هیچ نه‌بێت ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی داواك���ردن‌ لێیان پێبدات بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫بۆ به‌ش���داریكردن له‌كابین���ه‌ی‌ نوێ‌‪ ،‬ئه‌وانی‌ بۆ وه‌ربگرێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���داریكردن ‌‬ ‫له‌كاتی‌ ره‌تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناكات‬ ‫ئۆپۆزسیۆن به‌شدار ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش���دا‪ ،‬داوای���ان لێده‌كر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی یه‌كگرت���و ‌‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫هاوكاریان بن‪.‬‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌اڵحه‌دین بابه‌ك���ر‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن��� ‌ه رایگه‌یاند‬ ‫پارتی‌ یه‌كالیی‌ نه‌بوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی پارتیش ك ‌ه ئ���ه‌وان پێش���تریش رایانگه‌یاندو‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاماده‌كارییه‌كان ‌‬ ‫ی نوێی‌ حكومه‌تدا‬ ‫ی له‌كابینه‌ ‌‬ ‫ی به‌ش���دار ‌‬ ‫ی نوێ‌‪ ،‬چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫بۆ كابینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناكه‌ن‪ ،‬چونك���ه‌ پێیانوای ‌ه درێژكراو‌ه ‌‬ ‫ئ���اگادار‌و چه‌ند ئه‌ندامێك���ی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی شه‌شه‌مه‌‪.‬‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ی���ان راگه‌یاند كه‌ هه‌تا كابینه‌ ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر نێچیرڤان‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌ڵبژاردن‌و كاندیدكردن ‌‬ ‫ئێستا پارت ‌‬ ‫ی هاوكاریكردنیان لێبكات‬ ‫بارزانی‌ داوا ‌‬ ‫وه‌زیره‌كاندا یه‌كالیی‌ نه‌بوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی پارت���ی‌‪ ،‬هه‌ڵوێس���تی‌ ئه‌وان چی‌ ده‌بێت‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ی س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ی رونیك���رده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌رك ‌‬ ‫ی راسپێردراو ‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫حكومه‌ت جگ ‌ه له‌داواكردن له‌ئۆپۆزسیۆن چاودێریكردن���ی‌ كاره‌كانی‌ حكومه‌ته‌‌و‬ ‫ی س���ه‌ردانیدا بۆ الیان‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ به‌شداریكردن له‌حكومه‌ت ئه‌گ���ه‌ر له‌كات ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و داوایه‌ی���ان لێبكات ئه‌وا‬ ‫یاخود هاوكاریكردن���ی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌‪ ،‬بارزان ‌‬

‫شیوعی‌‌و بزوتنه‌وه‌و‬ ‫مه‌سیحی‌و‬ ‫توركمانه‌كان‬ ‫ی‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫له‌كابینه‌ی‌ نوێدا‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‬

‫دواتر قسه‌ی‌ خۆیان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها وته‌بێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬محه‌مه‌د حه‌كیم قسه‌كان ‌‬ ‫ی یه‌كگرتوی‌ پشتڕاس���تكرده‌و‌ه‬ ‫وته‌بێژ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫كه‌ به‌ش���داری‌ كابینه‌ ‌‬ ‫ناكه‌ن‪.‬‬

‫بارزانی���دا ئه‌نجام���داوه‌‌و وه‌ك هه‌موو‬ ‫ی خۆیان بۆ‬ ‫پارت ‌ه توركمانه‌كان پشتگیر ‌‬ ‫ی ده‌ربڕیوه‌‌و ئاشكرایكرد ك ‌ه‬ ‫كابینه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌م كابینه‌ش وا بڕیار‌ه دانیشتنێك ‌‬ ‫دیكه‌ له‌گ ‌هڵ‌ بارزانیدا بكه‌ن‌و داوای‌ دوو‬ ‫ی لێبكه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬

‫ی ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫مه‌سیحییه‌كان به‌شدار ‌‬ ‫شیوعی‌‪ :‬تائێستا قسه‌مان له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫پارت��� ‌ه مه‌س���یحییه‌كانیش كه‌ له‌م‬ ‫نه‌كراوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی كوردستان ك ‌ه له‌م كابینه‌ی���ه‌دا به‌وه‌رگرتن��� ‌‬ ‫حیزبی‌ ش���یوع ‌‬ ‫ی (گواس���تنه‌وه‌‌و گه‌یاندن) به‌ش���دارن‪،‬‬ ‫ی وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫كابینه‌ی���ه‌دا به‌وه‌رگرتن��� ‌‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و الوان به‌ش���داربو‌ه كۆبونه‌وه‌یه‌كی���ان له‌گه‌ڵ���دا ك���راوه‌‌و‬ ‫ی ئه‌وانیش ره‌زامه‌ندن بۆ به‌شداریكردنه‌و‌ه‬ ‫له‌حكومه‌ت���دا‪ ،‬تائێس���تا به‌ڕه‌س���م ‌‬ ‫قسه‌یان له‌گه‌ڵ‌ نه‌كراوه‌ بۆ به‌شداریكردن له‌كابینه‌ی‌ نوێدا‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ د‪ .‬سائیر عه‌بدولئه‌حه‌د‬ ‫له‌كابین ‌هی‌ داهاتوو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی مه‌س���یح ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه ئه‌ندام���ی‌ كۆمیت���ه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی ش���یوعی‌‪ ،‬گۆران كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی حیزب��� ‌‬ ‫ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه ك ‌ه هه‌تا تائێستا نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫حسێن بۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا گفتوگۆیان له‌گه‌ڵدا نه‌كراوه‌ بۆ له‌گه‌ڵدا كردون‌و ئه‌وانیش وه‌كو پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌س���یحییه‌كان بڕیاریانداو‌ه به‌شدار ‌‬ ‫به‌شداریكردن له‌حكومه‌تدا‌و جه‌ختیش ‌‬ ‫ی داواكردندا‪ ،‬بكه‌نه‌وه‌ له‌حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫ك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه له‌حاڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌تێك‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌رگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كۆده‌بێت���ه‌و‌ه‬ ‫كۆمیت��� ‌هی‌ ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ی زیاتریش‪،‬‬ ‫ی تاوتوێكردنی‌ به‌شداریكردن یاخ���ود داواكردنی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی "كێش���ه‌مان نییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ناوب���راو وت ‌‬ ‫یان نه‌كردن له‌حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تێكمان پێبده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫بیكه‌ن به‌دوو وه‌زاره‌ت ئه‌وا باشتره‌"‪.‬‬ ‫توركمان دوو وه‌زاره‌تی‌ ده‌وێت‬ ‫ی حكومه‌تدا‬ ‫له‌كابین��� ‌هی‌ شه‌ش���ه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالمی‌ به‌شدار ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزب��� ‌ه توركمان���ه‌كان به‌وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‬ ‫(بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازی‌) به‌ش���دارن‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‪،‬‬ ‫ی بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی نو ‌‬ ‫له‌حكومه‌تدا‪ ،‬به‌اڵم ب���ۆ كابینه‌ ‌‬ ‫ی رایگه‌یاند كه‌ وه‌ك‬ ‫ش���وان قه‌اڵدزه‌ی ‌‬ ‫داوای‌ دوو وه‌زاره‌ت ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ش���دا به‌وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی توركمان‪ ،‬ش���ێرد ‌ڵ چۆن له‌كابینه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانت���ار ‌‬ ‫ته‌حس���ین له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف به‌ش���دارییان كرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ ئ���ه‌وان تائێس���تا ئه‌مجاره‌ش له‌كابینه‌ی‌ نوێدا به‌شدار ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی���ان له‌گ��� ‌هڵ‌ نێچیرڤان ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫ئایین‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژیا‬

‫سۆلجنیتس���ین ده‌ڵێ "ئه‌گه‌ر له‌كۆتایی‬ ‫دراماكاندا‪ ،‬گه‌وره‌ تاوانبارانی شكسپیر‬ ‫ته‌نیا ته‌رم���ی (‪ )10‬كوژراوێك له‌دوای‬ ‫خۆیان به‌جێدێڵن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ئایدیۆلۆژیایان نیی���ه‌"‪ ..‬ئه‌مه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌ترسییه‌یه‌ كه‌ مێژوو پێمانده‌ڵێ نابێ‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌ئایدیۆلۆژیا غافڵ بین‌و‬ ‫لێیگه‌ڕێین دێوێكی ترسناكی لێده‌ربچێ‬ ‫كه‌ دواتر هه‌موو كۆمه‌ڵگا بپلیشێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫واته‌ ئ���ه‌و كات���ه‌ی ئایدیۆلۆژیا به‌رگی‬ ‫پیرۆزیی له‌به‌رده‌كرێ‌و ده‌كرێ به‌ئایین‌و‬ ‫سه‌رۆك‌و ئایدیۆلۆژیس���ته‌كانیش ده‌بن‬ ‫به‌خوداوه‌ن���دو پێغه‌مبه‌ری سیاس���ی‌و‬ ‫له‌س���ه‌رزه‌میندا به‌هه‌ش���ت‌و دۆزه‌خ بۆ‬ ‫تاكه‌كان���ی كۆمه‌ڵ���گا س���ازده‌كه‌ن‪..‬‬ ‫مێژووی نزیك ئه‌و ده‌رسه‌مان به‌ڕوونی‬ ‫پێده‌ڵ���ێ ك���ه‌ كۆمۆنیزم‌و فاش���یزم‌و‬ ‫نازیزم‌و به‌عس���یزم‪ ،‬ئایدیۆلۆژیا بوون‌و‬ ‫ك���ران به‌ئایی���ن‌و چه‌ندین كاره‌س���ات‌و‬ ‫كوش���تارگه‌ی گه‌وره‌ی مرۆییان له‌دوای‬ ‫خۆیاندا به‌جێهێش���ت‪ .‬ئه‌و شۆڕشانه‌ی‬ ‫ئێستاش له‌ده‌وروبه‌رماندان‪ ،‬سه‌ره‌تای‬ ‫كۆتایی ئه‌و مۆدێل���ه‌ن له‌حوكمڕانێتیی‬ ‫كه‌ ده‌یان ساڵه‌ ئایدیۆلۆژیایان كردۆته‌‬ ‫ئایی���ن‌و كۆمه‌ڵگاكانیان كرده‌ نوێژكه‌رو‬ ‫رۆژووگری بێچاره‌ی ده‌س���ه‌اڵته‌كانیان‪،‬‬ ‫تا س���ه‌ره‌نجام به‌ڕوویان���دا ته‌قینه‌وه‌و‬ ‫ئه‌و س���ه‌رۆكانه‌ی پێشتر ده‌خرانه‌ سه‌ر‬ ‫ش���ان‪ ،‬ئه‌مجاره‌ له‌ژێر پێی راپه‌ڕیواندا‬ ‫بینیماننه‌وه‌‪..‬‬ ‫ئێس���تا هاوكات���ی كۆتاییهاتنی ئه‌م‬ ‫مۆدێله‌ تۆتالیتارییانه‌‪ ،‬خۆمان له‌به‌رده‌م‬ ‫دیمه‌نێك���ی دیك���ه‌ی مه‌ترس���یداردا‬ ‫ده‌بینین���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌وی���ش مۆدێلێكه‌‬ ‫له‌حوكمڕانی���ی ك���ه‌ ئایینی���ان كردۆته‌‬ ‫ئایدیۆلۆژی���او له‌ڕێگ���ه‌ی قۆرخكردنی‬ ‫پیرۆزییه‌كانی ئاس���مان‪-‬ه‌وه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫زه‌مینی���ی ده‌گرنه‌ ده‌س���ت‪ ،‬كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫له‌مه‌ودای دووردا‪ ،‬هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی ئه‌م‬ ‫مۆدێله‌ بۆ سه‌ر كۆمه‌ڵگاو ئازادییه‌كانی‬ ‫له‌وان���ه‌ی پێش���وو زیاتری���ش بێ���ت‪،‬‬ ‫چونكه‌ زه‌مینه‌یه‌ك���ی رۆحی‌و ده‌روونی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی ئاماده‌‪ ،‬كۆمه‌كیان ده‌كات‬ ‫بۆ قایمكردنی ده‌سه‌اڵته‌كانیان‪ .‬ئێستا‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی ئه‌وانه‌ كه‌مینه‌ن كه‌ به‌داخن‬ ‫بۆ رۆیش���تنی ب���ن عه‌ل���ی‌و موباره‌ك‌و‬ ‫قه‌زافی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان���ه‌ش زۆرینه‌ن كه‌‬ ‫ترس���یان له‌ئاین���ده‌ی شۆڕش���ه‌كانیان‬ ‫هه‌ی���ه‌و وا به‌به‌رچاویان���ه‌وه‌ ئایینداره‌‬ ‫س���ه‌ره‌نجامی‬ ‫ئایدیۆلۆژیس���ته‌كان‬ ‫شۆڕش���ه‌كانیان ب���ۆ ن���او مزگه‌ته‌كان‬ ‫ده‌گه‌ڕێنن���ه‌وه‌و ده‌یان���ه‌وێ له‌وێ���وه‌‬ ‫حوكمیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئه‌گه‌ر بپرس���ین ده‌بێ ئێمه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستاندا له‌كوێی ئه‌و دوو‬ ‫مۆدێله‌دا بین كه‌ یه‌كێكیان له‌ئاوابوون‌و‬ ‫ئه‌ویدیكه‌ش���یان له‌خۆرهه‌اڵتندای���ه‌؛‬ ‫پێموایه‌ وه‌اڵمی س���اده‌ی ئه‌م پرسیاره‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ له‌هه‌ردووكیاندا پش���كمان‬ ‫هه‌یه‌؛ هه‌م له‌ناعه‌داله‌تی‌و بێ یاسایی‌و‬ ‫هه‌ژاری���ی‪ ،‬ه���ه‌م له‌گه‌وره‌بوونی هێزه‌‬ ‫ئاینییه‌كان له‌سه‌ر زه‌مینه‌ی ناعه‌داله‌تی‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌ك���ه‌‪ ..‬بۆیه‌ له‌ب���ه‌رده‌م ئه‌م‬ ‫دۆخ���ه‌دا‪ ،‬به‌رپرس���یارێتیی گ���ه‌وره‌و‬ ‫مێژووی���ی به‌پل���ه‌ی یه‌ك���ه‌م ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ئه‌ستۆی هێزه‌كانی ده‌سه‌اڵت‌و دواتریش‬ ‫(گۆڕان) وه‌ك تاكه‌ هێزی نائیس�ل�امیی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬ك���ه‌ یه‌كێت���ی‌و پارتی‬ ‫چاكسازییه‌كی بنه‌ڕه‌تی بكه‌ن‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫وه‌ك واڵتانی ده‌وروبه‌ر‪ ،‬شكستی پرۆژه‌ی‬ ‫هێ���زه‌ نه‌ته‌وه‌یی���ه‌كان‪ ،‬نه‌بنه‌ خۆراكی‬ ‫گه‌وره‌كردن���ی هێزه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‌و‬ ‫كردن���ی واڵت به‌مزگه‌وتێك���ی گه‌وره‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات (بزووتن���ه‌وه‌ی گۆڕان)ی���ش‬ ‫گۆڕانێك���ی به‌رچ���او له‌خوێندن���ه‌وه‌ی‬ ‫خ���ۆی ب���ۆ رووداوه‌كان���ی ناوچه‌ك���ه‌‬ ‫بكات‌و له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و بنه‌مای���ه‌ كار بۆ‬ ‫ریزبه‌ندییه‌كی ت���ازه‌ی هێزه‌كان بكات‌و‬ ‫باز به‌سه‌ر خانه‌به‌ندكردنی (ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن) ب���دات‌و كار بۆ هاندانی‬ ‫هه‌ر هه‌نگاوێكی چاكس���ازیی ده‌سه‌اڵت‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ش هه‌م���ووی بۆئ���ه‌وه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگاكه‌م���ان ه���ه‌م له‌ئایین���ه‌‬ ‫ه���ه‌م‬ ‫به‌ئایدیۆلۆژیاك���راوه‌كان‌و‬ ‫به‌ئایینك���راوه‌كان‬ ‫له‌ئایدیۆلۆژی���ا‬ ‫به‌دووربێت‪ ..‬ئه‌وكاته‌ (سۆلجنیتس���ین‬ ‫وته‌نی) با گه‌وره‌ تاوانباره‌كانمان وه‌ك‬ ‫ئه‌وانه‌ی شكس���پیر‪ ،‬ته‌نیا ته‌رمی چه‌ند‬ ‫كوژراوێك له‌دوای خۆی���ان به‌جێبێڵن‪،‬‬ ‫نه‌ك كوش���تارگه‌ی گه‌وره‌ گ���ه‌وره‌ بۆ‬ ‫ئینسان‌و ئازادییه‌كانی‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫ی نیمچه‌‬ ‫له‌دوای‌ كشانه‌وه‌ی‌ سوپای‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪ ،‬رۆژانه‌‌و به‌شێوه‌ ‌‬ ‫به‌رده‌وام ته‌قینه‌وه‌‌و كوشتار له‌عێراقدا رووده‌دات‪ ،‬به‌اڵم چاودێران پێیانوای ‌ه‬ ‫تائێستا ئه‌نجامده‌رانی‌ ئه‌م ته‌قینه‌وانه‌ نه‌یانتوانیوه‌ سه‌ركه‌وتووبن له‌وه‌ی‌ شه‌ڕی‌‬ ‫تایفی‌ له‌واڵت به‌رپا بكه‌ن وه‌ك ئه‌و ئه‌و پێكداهه‌ڵپژانه‌ خوێناویانه‌ی‌ كه‌ له‌پاش‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ مه‌زاره‌كانی‌ دوو گه‌وره‌ ئیمامی‌ شیعه‌ له‌شارۆچكه‌ی‌ سامه‌ڕا‬ ‫رویاندا‪.‬‬

‫پاش ئه‌وه‌ی‌ به‌هاوكاری‌ په‌رله‌مانتارانی‌ كورد‌و سه‌در‌و فه‌زیله‌‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬یاسای‌ دیوانی‌ چاودێری‌ دارایی‌‌و ده‌سته‌ی‌ نه‌زاهه‌ له‌عێراق‬ ‫په‌سه‌ندكرا‌و دیاریكردنی‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌م دوو ده‌زگا گرنگه‌ به‌په‌رله‌مان‬ ‫سپێردرا‪ ،‬نوری‌ مالیكی‌ له‌رێگای‌ دادگای‌ بااڵی‌ ئیتیحادییه‌وه‌ یاساكه‌ی‌‬ ‫ڤیتۆكرده‌وه‌‌و گه‌ڕاندییه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان چونكه‌ سووره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌و دوو ده‌زگایه‌ دیاریی‌ بكات‪.‬‬

‫نه‌ینه‌وا سكااڵی‌ پێشمه‌رگه‌ ئاراسته‌ ‌ی‬

‫‪UN‬‬

‫ده‌كات‬

‫"ئه‌وانه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ تاوانبار ده‌كه‌ن له‌بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵكی‌ موسڵ نین‌و هه‌ر گوێیان لێ ناگرین"‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‌ ـ ال‪ .‬عێراق‬

‫ئەفسەرێک لەکاتی مەشق پێکردنی پۆلێک لەهێزەکانی پێشمەرگە‬ ‫سه‌ردانی‌ كتوپڕی‌ ئه‌سیل نوجێفییه‌و‌ه‬ ‫بۆالی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌‬ ‫الپه‌ڕه‌یه‌ك���ی‌ ن���وێ له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێ���م‬ ‫راگه‌یه‌نرا‪.‬‬ ‫عه‌بدولڕه‌حی���م ش���ه‌ممه‌ری‌ ك���ه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ ئاس���ایش‌و به‌رگرییه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‪ ‌،‬داوایكردوه‌ به‌نوسراو‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌ره‌فتاره‌كانی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ئاگادار بكرێته‌وه‌ "چونكه‌‬ ‫ره‌نگه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئاگادار نه‌بێت‬ ‫له‌ڕه‌فتاری‌ خراپی‌ سه‌ركرده‌ كورده‌كان‬ ‫له‌ناو پارێ���زگای‌ نه‌ین���ه‌وا"‪ .‬هه‌ر له‌م‬ ‫میانه‌یه‌شدا ئه‌سیل نوجێفی‌ پارێزگاری‌‬ ‫نه‌ینه‌وا رایگه‌یاندووه‌ "هه‌ندێك هاتونه‌ته‌‬ ‫ناو جیهانی‌ سیاس���ه‌ت پێشتر هیچیان‬ ‫لێ نه‌ده‌زانی‌‌و م���ن دژی‌ ئه‌و ده‌نگانه‌م‬ ‫ك���ه‌ داوا ده‌ك���ه‌ن بچین���ه‌ ش���ه‌ڕه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‌ كوردس���تان"‪ .‬نوجێفی‌‬

‫ئه‌مینداری وه‌زاره‌تی پێشمه‌گه‌ی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬جه‌بار یاوه‌ر‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رونك���رده‌وه‌‪ ،‬هه‌ری���ه‌ك له‌وه‌زا‌رەت���ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێم‌و وه‌زاره‌تی به‌رگری‬ ‫له‌سه‌ره‌تای ساڵی (‪ )2010‬رێكه‌وتوون‬ ‫ك���ه‌ هێ���زی هاوبه‌ش���یان له‌ناوچ���ه‌‬ ‫جێناكۆك���ه‌كان هه‌بێت كه‌ پارێزگاكانی‬ ‫دیاله‌‌و كه‌ركوك‌و موس���ڵ ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی���اوه‌ر وتیش���ی‌ "بونی هێزم���ان له‌و‬ ‫ناوچانه‌ به‌پێی رێکكه‌وتنی ره‌سمی بوه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی عێراق‌و ئه‌و رایانه‌ی‌‬ ‫ئێستای هه‌ندێك كوتله‌ی سیاسی یان‬ ‫پێكهاته‌ی عه‌ش���ایری یان كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫كه‌ ده‌ڵێن نابێت پێشمه‌گه‌ له‌و شوێنانه‌‬ ‫بێت‪ ،‬رایه‌كی سیاس���یه‌‪ ،‬ئێمه‌ش كاری‬ ‫حكومی‌و ده‌ستوری ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی ئه‌وه‌ی كه‌ به‌شێك له‌ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگای نه‌ینه‌وا باس‬

‫دڵدار زێباری‪ :‬پێشمەرگە السایی‬ ‫رژێمی پێشوو دەکاتەوە‬ ‫راش���یگه‌یاندووه‌ "وه‌ك���و پارێزگارێك‬ ‫به‌ئه‌ركی‌ خۆمی‌ ده‌زانم له‌گه‌ڵ هه‌موان‬ ‫مامه‌ڵه‌ بكه‌م‪ ،‬سه‌رباری‌ ئه‌وه‌شی‌ ئێمه‌‬ ‫پێداگرین له‌سه‌ر ده‌ستگرتن به‌سنوری‌‬ ‫ئیداریی‌ نه‌ینه‌واوه‌‪ ،‬كورد هه‌ر برامانن‌و‬ ‫هه‌ر وه‌هاش ده‌مێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئه‌م پێش���هاته‌ نوێیانه‌شدا‬

‫له‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن كه‌ پێش���مه‌رگه‌ هه‌وڵی‬ ‫گۆڕین���ی دیموگرافی���ای ئ���ه‌و ناوچ ‌ه‬ ‫دابڕانه‌وه‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتی‌و سه‌رۆكی لیستی‬ ‫برایه‌ت���ی نه‌ین���ه‌وا‪ ،‬خه‌س���ره‌و گۆران‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌و ناوچه‌ دابڕاوانه‌‬ ‫رون‌و ئاش���كرایه‌ كه‌ دیموگرافیه‌كه‌یان‬

‫كوردییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌وان‬ ‫به‌هه‌مان عه‌قڵیه‌ت���ی كۆنه‌وه‌ ده‌ڕوانن ‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌و س���ه‌ره‌رای كوردبونی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌ دابڕاوان���ه‌ ده‌یانه‌وێت هه‌ر له‌ژێر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ئه‌وان بمێننمه‌وه‌"‪ .‬گۆران‬ ‫وتیشی‌ "باڵوبونه‌وه‌ی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌سه‌رخواس���تی خه‌ڵكی ك���وردی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌ دابراوانه‌یه‌‌و ئه‌ركیشی پاراستنی‬ ‫ماڵ‌و گیانی ئ���ه‌و كوردانه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫سوپای‌ عێراقیش له‌و شوێنانه‌دا بونی‬ ‫هه‌یه‌‌و ئه‌مه‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ ئه‌منییه‌"‪.‬‬ ‫گۆران وتیشی‌ "له‌رێگه‌ی ئاوێنه‌وه‌ ده‌ڵێم‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌س���ێكی خه‌ڵكی ئ���ه‌و ناوچه‌‬ ‫دابڕاوانه‌ وتی پێش���مه‌گه‌ر پێشێلكاریی‌‬ ‫ده‌كات ئه‌وه‌ جێی هه‌ڵوه‌س���ته‌ له‌سه‌ر‬ ‫كردن���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌س���انێك ك���ه‌ هه‌ر‬ ‫له‌وش���ێنانه‌ نین‌و له‌موسڵ دانیشتون و‬ ‫ئه‌و جۆره‌ قس���انه‌ ده‌كه‌ن‌و پێشمه‌رگه‌‬ ‫تاوانبار ده‌ك���ه‌ن به‌گۆڕینی‌ دیمۆگرافی‌‬ ‫ئ���ه‌و ناوچان���ه‌ ئ���ه‌وه‌ هه‌رگوێیان لێ‬ ‫ناگرین"‪.‬‬ ‫ئه‌ش���واق كه‌مال كه‌ ئه‌ندامی ئه‌ندامی‬ ‫لیس���تی برایه‌ت���ی نه‌ینه‌وای���ه‌ پێیوایه‌ لێدوانی تێكده‌رانه‌ ده‌ده‌ن"‪ .‬ئه‌ش���واق‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌م گرژیی���ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كه‌مال وتیشی‌ "ئه‌وانه‌ ئێستا به‌شێوه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ "له‌ئێس���تادا هه‌س���ت به‌نزیك جیا جیاو نه‌ش���یاو ب���اس له‌هێزه‌كانی‬ ‫بونه‌وه‌یه‌ك ده‌كرێت له‌نێوان لیس���تی پێشمه‌گه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ الی هه‌موان‬ ‫حه‌دب���او لیس���تی به‌رایه‌تی���دا‪ ،‬بۆیه‌ ئاش���كرایه‌ پێش���مه‌گه‌ له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‬ ‫چه‌ن���د الیه‌نێك���ی توندڕه‌و ه���ه‌ن‪ ،‬كه‌ رۆڵێك���ی كاریگه‌ری هه‌ب���ووه‌و به‌یه‌ك‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی خۆیان ل���ه‌و له‌یه‌كتری چاو به‌بێ ره‌چاوكردنی پێكهاته‌و الیه‌ن‬ ‫نزیكبونه‌وه‌یه‌ نابینن‌و بۆیه‌ به‌ربه‌س���ت كاری پاراس���تنی ئاسایشی ناوچه‌كان‬ ‫له‌به‌رده‌م پرۆس���ه‌كه‌ دروست ده‌كه‌ن‌و بوه‌"‪.‬‬

‫شه‌ممه‌ری‌‪ :‬با نوسراو‬ ‫بكه‌ین بۆ هه‌رێم‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ره‌نگه‌ ئاگادار‬ ‫نه‌بن له‌ره‌فتاری‌ خراپ ‌ی‬ ‫سه‌ركرد‌ه كورده‌كان‬ ‫له‌ناو پارێزگای‌ نه‌ینه‌وا‬

‫په‌یوه‌ندیه‌كان ‌ی هه‌رێم‌و به‌غدا به‌ره‌و گرژی ‌ی زیاتر ده‌ڕوات‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆی‌ ناكۆكی له‌سه‌ر دۆسییه‌ ‌‬ ‫نه‌وته‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غدا به‌ره‌و گرژیی‌ زیاتر ده‌ڕوات‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ كوردیش جه‌غت له‌و‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ناكۆكییه‌كان له‌ده‌ستوری‌‌و‬ ‫ی‬ ‫یاساییه‌و‌ه بونه‌ت ‌ه شه‌ڕی‌ سارد ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌خسی‌‌و به‌م عه‌قڵییه‌ته‌ی‌ ئێستا ‌‬ ‫مالیكی‌‌و ستافه‌كه‌یه‌وه‌ زه‌حمه‌ته‌ به‌ره‌و‬ ‫چاره‌سه‌ر بڕوات‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ ده‌س����تپێكردن ‌ی گه‌ڕان‌و‬ ‫ی نه‌وتدا له‌ناوچ ‌ه جێ‬ ‫پش����كنین به‌دوا ‌‬ ‫ناكۆكه‌كان����ی‌ نزیك كه‌رك����وك‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیایه‌ك����ی‌ به‌ریتانییه‌وه‌‪ ،‬وته‌بێژ ‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ كوردستان‪ ،‬موئه‌یه‌د ته‌یب‪،‬‬ ‫پێش����بینی‌ ده‌كات كه‌ گرف����ت‌و قه‌یران ‌ی‬ ‫نوێ له‌نێوان به‌غدا‌و هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫س����ه‌رهه‌ڵبدات‪ .‬ناوب����راو له‌میان����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی ته‌له‌فۆنیدا‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی ئێمه‌ گرفت‌و‬ ‫رونكرده‌وه‌ سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫قه‌یرانی‌ درێژخایه‌نمان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫نه‌وت هه‌ی ‌ه له‌به‌غدا كه‌چ ‌ی ئێستا هه‌ڕه‌ش ‌ه‬

‫عێراق ‌ی خه‌ون‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫له‌كاتێكدا ترسی‌ ته‌قینه‌وه‌‌و هێرش ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌كداری‌ سه‌رجه‌م شه‌قامه‌كانی‌ به‌غدا‬ ‫پڕ ده‌كات‪ ،‬شه‌قامی‌ موته‌نه‌ببی‌ جمه‌ی‌‬ ‫دێت له‌و رۆشنبیرو خوێنده‌وارانه‌ی‌‬ ‫واڵت كه‌ به‌دوای‌ سه‌رچاوه‌‌و كتێب‌و‬ ‫كه‌ره‌سته‌ی‌ خۆ رۆشنبیركردندا وێڵن‪.‬‬

‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ نه‌ینه‌وا بڕیار‬ ‫ده‌دات سكااڵ له‌هه‌ڵسوكه‌وتی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ بباته‌ به‌رده‌م نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان‌و وته‌بێژی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ش ئه‌م‬ ‫بۆچونانه‌ به‌نایاسایی‌ ده‌داته‌‬ ‫قه‌ڵه‌م‌و به‌رپرسێكی‌ بااڵی‌ پارتیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌و گله‌ییانه‌‬ ‫ده‌كه‌ن خه‌ڵكی‌ موسڵ نین‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫به‌ناوی‌ شاره‌كه‌وه‌ قسه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌میان���ه‌ی‌ دانیش���تنی‌ ژم���اره‌ ‪114‬ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگای‌ نه‌ین���ه‌وادا كه‌‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی‌ پێش���وودا گرێ���درا‪،‬‬ ‫الیه‌نگران���ی‌ دیال���ۆگ له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم‌و‬ ‫نه‌یارانی‌ ئه‌م دیالۆگه‌ بووه‌ ده‌مه‌قاڵه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی���ان‪ .‬نه‌یاران���ی‌ دیالۆگ‪ ،‬هه‌رێم‬ ‫سووربوون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌ناوچه‌كان���ی‌ پارێزگای‌‬ ‫نه‌ینه‌وا به‌نێوده‌وڵه‌تی‌ بكه‌ن‌و په‌نا ببه‌ن‬ ‫ب���ۆ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرت���ووه‌كان تا له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ناوبژیوانیان بكات‪.‬‬ ‫پاش مش���تومڕی‌ زۆریش س���ه‌ره‌نجام‬ ‫دانیش���تنه‌كه‌ بڕیاریدا كه‌ پێشنیازێك‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بكرێت‬ ‫"بۆ راگرتنی‌ زیاده‌رۆییه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كان���ی‌ س���ه‌ر به‌پارێ���زگای‌‬ ‫نه‌ینه‌وا"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریی���ه‌ رۆژنامه‌وانیانه‌ی‌‬ ‫له‌موس���ڵه‌وه‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌م دانیشتنه‌وه‌‬ ‫باڵوكراونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬دڵدار زێب���اری‌‪ ،‬كه‌‬ ‫كوردێكی‌ سه‌ر به‌لیس���تی‌ ئه‌لحه‌دبایه‌‬ ‫به‌ده‌نگ���ی‌ ب���ه‌رز هاواریك���ردووه‌‬ ‫"پێش���مه‌رگه‌ له‌س���نجار‌و به‌عش���یقه‌‌و‬ ‫مه‌خمور یاس���ا پێشێل ده‌كات‪ ،‬ئازادی‌‬ ‫هاوواڵتی���ان به‌رته‌س���ك ده‌كات���ه‌وه‌‌و‬ ‫ناهێڵێت له‌س���ه‌ر زه‌وی‌ خۆیان خانوو‬ ‫بكه‌ن"‪ .‬زێباری‌‪ ،‬باسی‌ له‌وه‌شكردوه‌ كه‌‬ ‫له‌ره‌شنوسی‌ ده‌ستوری‌ هه‌رێمدا ناوچه‌‬ ‫ج���ێ ناكۆكه‌كان به‌خاكی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مدراون‌و ئێس���تاش پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌كرده‌ی���ی‌ سیاس���ه‌تی‌ لكاندنی‌ ئه‌م‬ ‫ناوچان���ه‌ به‌هه‌رێمه‌وه‌ پی���اده‌ ده‌كات‬ ‫"ئه‌م���ه‌ش رێ���ك الس���اییكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ گۆڕین���ی‌ دیمۆگرافییه‌ كه‌‬ ‫رژێمی‌ پێشوو په‌یڕه‌وی‌ ده‌كرد"‪ .‬دڵدار‬ ‫ی تۆمه‌تباركردوه‌‬ ‫زیات���ر پێش���مه‌رگه‌ ‌‬ ‫"پشێوی‌ دروست ده‌كه‌ن‪ ،‬دوژمنایه‌تی‌‬ ‫ده‌خه‌نه‌ نێوان خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫ئه‌م پێشهاته‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌نوێنه‌ران���ی‌ لیس���تی‌ ئه‌لحه‌دبا (‪19‬‬ ‫كورس) له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ موسڵ‬ ‫له‌دانوس���تاندان له‌گه‌ڵ لیستی‌ برایه‌تی‌‬ ‫نه‌ینه‌وای‌ كورد (‪ 11‬كورسی‌)‌و له‌پاش‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫به‌رده‌وامه‌كانی‌ حس����ێن شه‌هرستانیش ‌ی‬ ‫ی‬ ‫چوه‌ته‌سه‌ر كه‌ سه‌رجه‌میان ده‌بنه‌هۆ ‌‬ ‫په‌كخستنی‌ بزاڤی‌ وه‌به‌رهێنان له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان‌و له‌س����ه‌رجه‌م عێراق‌و ترس‌و‬ ‫نیگه‌رانی‌ بۆ كۆمپانیا گه‌وره‌كانی‌ نه‌وت‬ ‫دروس����ت ده‌كه‌ن‪ .‬ناوب����راو رونیكرده‌و‌ه‬ ‫ی نه‌وت‌و گازم����ان نیی ‌ه‬ ‫"ماده‌م یاس����ا ‌‬ ‫مه‌رجه‌عی‌ هه‌موومان ده‌س����تور‌ه كه‌چ ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان به‌خواستی‌ خۆیان راڤه‌ی‌ ماده‌ ‌‬ ‫‪ 112‬ده‌ستور ده‌كه‌ن"‪ .‬موئه‌یه‌د ته‌یب‪،‬‬ ‫رونیشكرده‌و‌ه ئێستا هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫چوته‌ ژێ����ر باری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ رۆژان ‌ه ‪175‬‬ ‫ه����ه‌زار به‌رمیل نه‌وت هه‌ن����ارد‌ه بكات‌و‬ ‫داهاته‌كه‌شی‌ بۆ به‌غدا بڕوات‌و وتی‌ "ئێم ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ كۆنگره‌ی‌ نیش����تمانی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫كه‌ بتوانێت س����نورێك بۆ كێشه‌كانمان‬ ‫ی به‌وه‌ش����كرد‬ ‫دابنێ����ت"‪ .‬ته‌یب ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ولێر ئه‌تروش����ی‌‪ ،‬رونیكرده‌وه‌‪ ،‬ناكۆكییه‌كان‬ ‫‪ 14 ،13‬بڕگه‌ی‌ رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫هه‌ن تایبه‌تن به‌چاره‌س����ه‌ری‌ كێش����ه‌‌و له‌ره‌هه‌ندی‌ یاس����ایی‌‌و ده‌س����تورییه‌و‌ه‬ ‫ی "مالیك ‌ی‬ ‫ی شه‌خسی‌‌و وت ‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان���� ‌ی نه‌وت ب����ه‌اڵم حكومه‌ت ‌ی چوه‌ته‌ بوار ‌‬ ‫ی له‌رێككه‌وتنه‌كان ‌ی‬ ‫ناوه‌ندی����ی‌ ئام����اده‌ نیی���� ‌ه جێبه‌جێیان هیچێك���� ‌ی ئه‌وت����ۆ ‌‬ ‫هه‌ولێ����ر جێبه‌جێ نه‌ك����ردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ی بوه‌ته‌ ه����ۆی‌ بێتاقه‌تكردنی‌ س����ه‌رۆك ‌ی‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫ل����ه‌الی‌ خۆش����ییه‌و‌ه ئه‌ندام���� ‌‬ ‫نه‌وت‌و گاز له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬فه‌رهاد هه‌رێم‌و شه‌ڕێكی‌ سارد له‌نێوان هه‌ردووالدا‬

‫هیچ دانوستان‌و‬ ‫ئاسۆیه‌ك له‌ئارادا نیی ‌ه‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری‌ پرس ‌ه‬ ‫هه‌ڵواسراوه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا‬

‫هه‌یه‌"‪ .‬ئه‌تروشی‌ رونیكرده‌وه‌‪ ،‬شیعه‌كان‬ ‫به‌ڕێككه‌وت بێت یان به‌مه‌به‌س����ت كات ‌ی‬ ‫ی هه‌ندێ����ك بڕگه‌یان له‌ده‌س����توردا‬ ‫خۆ ‌‬ ‫داناوه‌ ك����ه‌ رێك ئێس����تا خزمه‌تی‌ ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫تاكڕه‌وییه‌ی����ان ده‌كات"‪ .‬ناوبراو نمونه‌ ‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ هێنای����ه‌وه‌ ك����ه‌ له‌ده‌س����توردا‬ ‫دان����راوه‌‌و باس له‌و‌ه ده‌كات هه‌میش���� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌ترین لیس����ت‪ ،‬كابین����ه‌ی‌ وه‌زار ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق پێكده‌هێنێت‌و وتی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ عێراق شیعه‌یه‌ هه‌میشه‌ ئه‌وان‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیران ده‌بن‌و تێڕوانینیشیان‬ ‫وای���� ‌ه ئه‌بێت ئ����ه‌وان حوكم����ی‌ كورد‌و‬ ‫س����وننه‌ش بكه‌ن"‪ .‬به‌بۆچونی‌ ناوبراو‪،‬‬ ‫ئێس����تا له‌كوردس����تان دوو بۆچ����وون‬ ‫له‌كوردس����تاندا ده‌رباره‌ی‌ مالیكی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك پێیوای ‌ه له‌م قۆناغه‌دا له‌و باش����تر‬ ‫نیی����ه‌‌و بۆچونێكیتر به‌تاك����ڕه‌و ده‌یدات ‌ه‬ ‫ی نه‌وت‌و‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫قه‌ڵه‌م"‪ .‬ئ����ه‌م ئه‌ندامه‌ ‌‬ ‫گاز رونیشیكرده‌وه‌ كوردستانیش قایل ‌ه‬ ‫به‌وه‌ی‌ هه‌رێمێك ‌ه سه‌ر به‌به‌غدای‌ ناوه‌ند‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌پ����اش جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌و بڕگ ‌ه‬ ‫ی ك ‌ه مافی‌ كورد ده‌سته‌به‌ر‬ ‫ده‌ستوریانه‌ ‌‬ ‫ده‌كات كه‌چ����ی‌ ش����یعه‌كان‌و مالیك����ی‌‌و‬ ‫ی ده‌عوه‌ س����وورن‬ ‫ی له‌حیزب ‌‬ ‫س����تافه‌كه‌ ‌‬

‫ی به‌رله‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و بڕگ ‌ه‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌ستورییان ‌ه جێبه‌جێ بكرێن كوردستان‬ ‫ببێته‌ هه‌رێمێك���� ‌ی ملك ‌هچ‌و گوێڕایه‌ڵ بۆ‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌وان‬ ‫سیاسه‌ته‌كان ‌ی ئه‌و حكومه‌ته‌ ‌‬ ‫ی ده‌ك����ه‌ن‌و ئه‌مه‌ش خاڵ ‌ی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ناكۆكییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫جه‌وهه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ ناكۆكییه‌كانی‌ هه‌رێم‌و به‌غدا ‌‬ ‫ی نه‌وت����دا قوڵت����ر كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ب����وار ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بوونی‌ هیچ ئاسۆیه‌كه‌ بۆ چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ئ����ه‌و كێش����انه‌ی‌ له‌نێوان ه����ه‌ردووالدا‬ ‫ه����ه‌ن به‌جۆرێك له‌ئێس����تادا هیچ جۆر‌ه‬ ‫دانوس����تانێك له‌نێوان هه‌ردووالدا نییه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ ‌ی كێبه‌ركێی‌ ئیمزاكردن ‌ی گرێبه‌ست ‌ی‬ ‫نه‌وتی‌ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫یاسای‌ نه‌وت‌و گاز‬ ‫له‌ئێستادا دوو ره‌شنوسی‌ یاسای‌ نه‌وت‌و‬ ‫گاز له‌ب����ه‌رده‌م په‌رله‌ماندایه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫ی گه‌اڵڵه‌یكردوو‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مانی ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك���� ‌‬ ‫ك ‌ه ‪ 9‬كه‌س بوون‪ ،‬به‌اڵم لیستی‌ ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫ی دووه‌م‬ ‫یاس����ا ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪ .‬ره‌شنوس ‌‬ ‫ی وه‌زیران گه‌اڵڵه‌یكردوو‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���� ‌‬ ‫زۆر جی����اوازه‌ له‌خواس����ته‌كانی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس����تان‌و ب����ه‌م هۆیه‌ش����ه‌و‌ه په‌ك ‌ی‬ ‫كه‌وتووه‌‪.‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م ش����ه‌قامه‌ ك����ه‌ پڕیه‌تی‌‬ ‫له‌ك����ۆگای‌ كتێ����ب‌و چایخان����ه‌‌و كۆف ‌‬ ‫ی‬ ‫نێتی‌ رۆش����نبیری‌ له‌ ‪ 2007‬دا دووچاری‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌‌و وێرانكاریی‌ هات به‌اڵم له‌ ‪2008‬‬ ‫دا نوێكرایه‌وه‌‌و ب����ۆ دووباره‌نه‌بونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و حاڵه‌ته‌ش ئه‌مس����ه‌رو ئه‌وس����ه‌ری‌‬ ‫شه‌قامه‌كه‌ به‌رووی‌ هاتوچۆی‌ ئوتومبیلدا‬ ‫داخراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م شه‌قامه‌ كه‌ له‌ناو جه‌رگه‌ی‌ به‌غدادایه‌‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌كدای����ه‌ ك����ه‌ پێیده‌وترێ����ت‬ ‫قش����ڵه‌‌و مێژووه‌ك����ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌رده‌می‌ عه‌بباسییه‌كان‪ ،‬كه‌ پایته‌ختی‌‬ ‫خه‌الفه‌تیان له‌كوفه‌ی‌ باشوری‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫گواسته‌وه‌ بۆ به‌غدا له‌ناوه‌ڕاستی‌ عێراق‌و‬ ‫له‌س����ه‌ر رۆخ����ی‌ دیجله‌‪ .‬له‌س����ه‌ره‌تای‌‬ ‫دروس����تبونی‌ به‌غدادا ئه‌م ش����ه‌قامه‌ به‌‬ ‫"ده‌رب زاخا" ده‌ناس����را‪ ،‬له‌و كاته‌شه‌وه‌‬ ‫به‌شه‌قامی‌ كتێب ناس����راوه‌و دێرینترین‬ ‫كتێبخانه‌كان����ی‌ پایته‌خت����ی‌ له‌خ����ۆ‬ ‫گرت����ووه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌س����ه‌رده‌می‌ مه‌لیك‬ ‫فه‌یس����ه‌ڵی‌ پادش����ای‌ عێراقدا له‌ ‪1932‬‬ ‫ن����اوی‌ موته‌نه‌ببی‌ لێن����راوه‌ وه‌كو رێز‌و‬ ‫سۆزێك بۆ ئه‌و ش����اعیره‌ عه‌ره‌به‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌سه‌رانسه‌ری‌ واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌ ناسراوه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌م����ی‌ گه‌م����ارۆی‌ ئاب����ووری‌ س����ه‌ر‬ ‫عێراقیشدا له‌سااڵنی‌ ‪ 1990‬به‌دواوه‌ ئه‌م‬ ‫شه‌قامه‌ بووه‌ ش����وێنی‌ به‌یه‌ك گه‌شتنی‌‬ ‫رۆشنبیران‌و نوسه‌ران‌و له‌رۆژانی‌ هه‌ینیدا‬ ‫ه����ه‌زاران كتێ����ب‌و س����ه‌رچاوه‌ی‌ تێ����دا‬ ‫ده‌فرۆشرێت‌و ئه‌م كتێبانه‌ش به‌قه‌راغی‌‬ ‫جاده‌كاندا ریز ده‌كرێن‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ راپۆرتێكی‌ فرانس پرێس‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ی‌ رۆژانی‌ هه‌ینی‌ س����ه‌ردانی‌ ئه‌م‬ ‫ش����ه‌قامه‌ ده‌كه‌ن له‌بری‌ گواس����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌واڵ����ی‌ ته‌قینه‌وه‌‌و كاولكاریی‌ باس����ی‌‬ ‫رۆش����نبیری‌‌و هه‌واڵ����ی‌ نوێ����ی‌ كایه‌ی‌‬ ‫فێ����ركاری‌ ده‌گوازن����ه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬رێبوارێكی‌ ئه‌م ش����ه‌قامه‌‬ ‫له‌پ����ڕدا ده‌س����تیكردوه‌ به‌خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ند به‌یته‌ هۆنراوه‌یه‌ك‌و ئه‌و خه‌ڵكه‌ی‌‬ ‫كه‌ كڕیاری‌ كتێب بوون وازیان له‌سه‌واو‬ ‫مامه‌ڵ����ه‌ی‌ خۆی����ان هێناوه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گوێ له‌م هۆنراوه‌ی����ه‌ بگرن‪ .‬رێبواره‌كه‌‬ ‫ناوی‌ نه‌عی����م ش����ه‌ترییه‌‌و ته‌مه‌نی‌ ‪73‬‬ ‫س����اڵه‌‌و له‌میانه‌ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ شیعردا‬ ‫به‌ده‌م راوه‌ش����اندنی‌ ده‌س����ته‌كانییه‌وه‌‬ ‫هاواریكردوه‌‪ ،‬باش����ترین هاوڕێ كتێبه‌‌و‬ ‫دواتر چوته‌ سه‌ر كورسییه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پش����وو بدات‌و كڕیاره‌كانی����ش دووباره‌‬ ‫سه‌ریان كردوه‌ته‌وه‌ كتێب كڕین‪.‬‬ ‫له‌كاتێكیش����دا خه‌ریكه‌ له‌جیهان خۆری‌‬ ‫كتێبی‌ كاغ����ه‌ز ئاوا ده‌بێت‌و شاش����ه‌ی‌‬ ‫ئه‌له‌كترۆنی‌ جێگای‌ ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬له‌عێراق‬ ‫هێش����تا كتێ����ب‌و س����ه‌رچاوه‌ی‌ كاغه‌ز‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ س����ه‌ره‌كیی‌ رۆش����نبیری‌‌و‬ ‫زانیاری����ن‪ ،‬چونكه‌ جگه‌ له‌نه‌گه‌ش����تنی‌‬ ‫ئه‌و ته‌كنیكه‌ نوێیانه‌ ب����ه‌م واڵته‌‪ ،‬بڕی‌‬ ‫كاره‌بای‌ پێویس����تیش نیی����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ زۆربه‌ی‌ شاره‌كانی‌ عێراق بتوانن‬ ‫كات����ی م����اوه‌ درێژ له‌به‌رده‌م شاش����ه‌دا‬ ‫بمێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ب����و ره‌بیع كه‌ ‪ 40‬س����اڵی‌ ژیانی‌ له‌ناو‬ ‫ئه‌م ش����ه‌قامه‌ ب����ه‌ كتێب فرۆش����تنه‌وه‌‬ ‫به‌س����ه‌ربردووه‌ له‌میان����ه‌ی‌ راپۆرته‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌ی‌ ئێف پیدا جه‌غتی‌ له‌وه‌كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫هیچ هێزێك‌و هیچ ته‌قینه‌وه‌یه‌ك ناتوانێت‬ ‫له‌شه‌قامی‌ موته‌نه‌ببی‌ ده‌ریان په‌ڕێنێت‌و‬ ‫ده‌ڵێت "موته‌نه‌بی‌ ژیانمانه‌‪ ..‬موته‌نه‌بی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌كه‌رمانه‌"‪.‬‬ ‫له‌م شه‌قامه‌ جۆره‌ها كتێب ده‌فرۆشرێت‬ ‫كه‌ ده‌شێت ببنه‌ مایه‌ی‌ په‌روه‌رده‌كردنی‌‬ ‫مرۆڤ هه‌ر له‌كۆمه‌ڵناسی‌‌و په‌روه‌رده‌وه‌‬ ‫تا ده‌گاته‌ مێژوو زانس����ت‌و سیاس����ه‌ت‌و‬ ‫نرخ����ی‌ ه����ه‌ر دانه‌یه‌كیش����یان له‌ ‪250‬‬ ‫دیناره‌وه‌ ده‌س����ت پێ ده‌كات تا ده‌گاته‌‬ ‫س����ه‌دان هه‌زار دینار‌و جگه‌ له‌كتێبیش‬ ‫به‌مدواییانه‌ پڕ بووه‌ له‌ ‪‌CD‬و نه‌خش����ه‌‌و‬ ‫چاویلك����ه‌ی‌ پزیش����كیی‌ له‌گ����ه‌ڵ یاریی‌‬ ‫من����داڵ‪ .‬عه‌بدولره‌حیم س����ه‌عداوی‌ كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ سی‌ ساڵه‌ سه‌ردانی‌ ئه‌م شه‌قامه‌‬ ‫ده‌كات ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی‌ لێره‌ هه‌یه‌ خه‌ونه‌‬ ‫خ����ه‌ون‌و هیچ كات عێ����راق به‌م ئارامی‌‌و‬ ‫رۆشنبیرییه‌ نییه‌"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫پێشانگایەکی ئوتومبیل لەسلێمانی ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫هه‌ر ئوتومبیلێك نزیكه‌ ‌ی ‪ 1000‬دۆالر نرخ ‌ی به‌رزبۆته‌وه‌‬ ‫ئاوێنە هۆکارەکانی گرانبونی ئوتومبیل لەکوردستان دەخاتەڕوو‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫"ئه‌و سه‌یاره‌یه‌ نافرۆشی‌؟"‪ ،‬كه‌م‬ ‫شۆفێر هه‌یه‌‪ ،‬له‌نزیك پێشانگاكانی‌‬ ‫فرۆشتنی‌ ئوتومبیل له‌سلێمانی‌‬ ‫رووبه‌ڕووی‌ ئه‌و پرسیاره‌ نه‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌م ماوه‌یه‌ی‌ رابردوودا‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ر ئوتومبیلێك نزیكه‌ی‌ ‪ 1000‬دۆالر‬ ‫نرخی‌ به‌رزبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ له‌پێشانگاكانی‌‬ ‫فرۆش���تنی‌ ئوتومبی���ل كار ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫تێكچون���ی‌ بار‌ودۆخی‌ ئه‌منی‌ س���وریا‪،‬‬ ‫به‌هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ گرانبوونی‌ نرخی‌‬ ‫ئوتومبیل ده‌زانن‪ .‬ه���ه‌روه‌ك خاوه‌نی‌‬ ‫پێش���انگای‌ رۆیاڵ له‌س���لێمانی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"پێشتر له‌ڕێگای‌ سوریاوه‌ به‌هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫ئوتومبیلمان به‌ده‌س���ت ده‌گه‌یش���ت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا به‌هۆی‌ گۆڕینی‌ رێگاكه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌نزیكه‌ی‌ ‪ 45‬رۆژ ده‌گاته‌ سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌دواداچونه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا فرۆش���ی‌ ئوتومبیل���ه‌‬ ‫كۆریه‌كان له‌هه‌م���وو ئوتومبیله‌كانیتر‬ ‫زیات���ره‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش به‌ه���ۆی‌ هه‌رزانی‌‬ ‫نرخه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك یه‌كێ���ك له‌‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ له‌پێش���انگاكانی‌ ئوتومبیل‬ ‫كارده‌كات ده‌ڵێ���ت "‪ %70‬ب���ۆ ‪%80‬ی‌‬ ‫ئه‌و ئوتومبیالنه‌ی‌ ئێس���تا له‌سلێمانیدا‬ ‫ده‌فرۆشرێ‌ دروستكراوی‌ كۆریان"‪.‬‬ ‫هاتنی‌ ئوتومبیل له‌سێ‌ رێگاوه‌یه‌‬ ‫هاتن���ی‌ ئوتومبی���ل بۆ هه‌رێ���م‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئامانج رۆس���تم‪-‬ی‌ خاوه‌نی‌ پێشانگای‌‬ ‫رۆیاڵ ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‪ ،‬به‌سێ‌ رێگای‌‬

‫له‌سوریاوه‌ ب ‌ه ‪7‬‬ ‫رۆژ ئوتومبیله‌كانمان‬ ‫به‌ده‌ست ده‌گه‌یشت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ك ‌ه‬ ‫رێگاك ‌هی‌ ده‌گۆڕین‬ ‫ی ‪ 45‬رۆژ‬ ‫به‌نزیك ‌ه ‌‬ ‫ده‌گاته‌ هه‌رێم‬ ‫جی���اوازه‌‪ .‬رێگایه‌كی���ان له‌مێرس���ینی‌‬ ‫توركیاوه‌یه‌‪ ،‬به‌شێك له‌‌و ئوتومبیالنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دێن ب���ۆ هه‌رێم‪ ،‬له‌‌و ش���وێنه‌وه‌ دێنه‌‬ ‫س���نوری‌ ئیبراهیم خه‌لیل‪ ،‬به‌شێكیتر‬ ‫له‌ئوتومبیله‌كان به‌س���نوری‌ س���وریادا‬ ‫ده‌برێنه‌ توركیا‌و له‌وێشه‌وه‌ ده‌هێنرێنه‌‬ ‫ناوخاكی‌ هه‌رێم‪ ،‬رێگایه‌كیتر له‌دوبه‌یه‌وه‌‬ ‫ئوتومبیل ده‌برێته‌ ئێران‌و له‌وێش���ه‌وه‌‬ ‫به‌مه‌رزه‌كانی‌ باشماخ‌و حاجی‌ ئۆمه‌راندا‬ ‫دێت���ه‌ ن���او خاك���ی‌ هه‌رێ���م‪ .‬خاوه‌نی‌‬ ‫پێش���انگای‌ رۆیاڵ كه‌ زیاتر ئوتومبیلی‌‬ ‫جۆری‌ ئه‌مه‌ریك���ی‌ وه‌ك جێب‌و تاهۆ‌و‬ ‫فۆرد ده‌فرۆش���ێ‌‪ ،‬باس له‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ وه‌ك خ���ۆی‌ هێنان���ی‌ ئوتومبیلی‌‬ ‫له‌سوریاوه‌ راگرتووه‌‪ ،‬چونكه‌ ماوه‌یه‌ك‬

‫له‌مه‌وب���ه‌ر ‪ 9‬ئوتومبیل���ی‌ له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ خۆیان به‌شۆڕشگێڕی‌ سور ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ناسێنن ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا گیراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وان به‌ خۆیان ده‌ڵێن‬ ‫شۆڕش���گێڕ‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌الی‌ ئێمه‌ دزن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ‪ 9‬ئوتومبیله‌ی‌ ئێمه‌یان گرتبوو‬ ‫به‌ ‪ 20‬هه‌زار دۆالر پێیان داینه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێستا به‌شێك له‌ئوتومبیله‌كانم ناهێنم‬ ‫بۆ كوردس���تان‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر له‌عه‌ممان‬ ‫ده‌یفرۆش���م‪ ،‬بۆیه‌ گرانبوونی‌ ئوتومبیل‬ ‫به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ په‌یوه‌ندیی‌ به‌خراپی‌‬ ‫باری‌ ئه‌منی‌ سوریاوه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫گۆڕینی‌ رێگا‌و گرانبوونی‌ نرخی‌‬ ‫گواستنه‌وه‌‬ ‫خراپ���ی‌ ب���اری‌ ئه‌منی‌ س���وریا‪ ،‬وای‬ ‫له‌زۆرێ���ك له‌خاوه‌ن���ی‌ پێش���انگاكانی‌‬ ‫ئوتومبی���ل ك���ردووه‌ رێ���گای‌ هێنانی‌‬ ‫ئوتومبیل بگۆڕن‪ ،‬خاوه‌نی‌ پیش���انگای‌‬ ‫رۆیاڵ له‌مباره‌یه‌وه‌ ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌نیازن ئه‌و ئوتومبیالنه‌ی‌‬ ‫بۆی���ان دێ���ت‪ ،‬له‌عه‌ممان���ه‌وه‌ بیبه‌نه‌‬ ‫دوبه‌ی‌‌و له‌وێش���ه‌وه‌ بۆ ئێ���ران‌و دواتر‬ ‫بیهێنن���ه‌وه‌ بۆ ناو خاك���ی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "پێش���تر له‌ڕێگای‌ س���وریاوه‌ به‌‬ ‫‪ 7‬رۆژ ئوتومبیله‌كانم���ان به‌ده‌س���ت‬ ‫ده‌گه‌یش���ت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا كه‌ رێگاكه‌ی‌‬ ‫ده‌گۆڕی���ن به‌نزیك���ه‌ی‌ ‪ 45‬رۆژ ده‌گاته‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬دیاره‌ به‌م ج���ۆره‌ش خه‌رجی‌‬ ‫زۆرتر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ گرانتری���ن ئوتومبیلیش كه‌‬ ‫ئێستا له‌كوردستاندا هه‌یه‌ ئامانج وتی‌‬ ‫"گرانترین ئوتومبیل لێگززی‌ یابانییه‌ كه‌‬ ‫نرخی‌ له‌سه‌رو ‪ 100‬هه‌زار دۆالره‌وه‌یه‌"‪.‬‬

‫شۆڕشه‌كانی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر گرانبوونی‌ ئوتومبیل‬ ‫جگه‌ له‌خراپی‌ باری‌ ئه‌منی‌ سوریا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌به‌دواداچونه‌كانی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ركه‌وت‪،‬‬ ‫چه‌ندی���ن ه���ۆكاری‌ تری���ش له‌پش���ت‬ ‫به‌رزبوون���ه‌وه‌ی‌ نرخ���ی‌ ئوتومبیل���ن‪،‬‬ ‫ش���ازاد فه‌رەیدون‪ ،‬كه‌ له‌پێش���انگای‌‬ ‫سلێمانی‌ بۆ كڕین‌و فرۆشتنی‌ ئوتومبیل‬ ‫كار ده‌كات‪ ،‬ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌دا ك���ه‌‬ ‫شۆڕش���ه‌كانی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌هۆكاره‌كان���ی‌ به‌رزبوون���ه‌وه‌ی‌ نرخی‌‬ ‫ئوتومبیل���ە‪ ،‬ئه‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ك���ه‌ "له‌هه‌موو شۆڕش���ێكدا كۆمه‌ڵێك‬ ‫ك���ه‌س ده‌گ���ه‌ن به‌ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬دیاره‌‬ ‫ئه‌وانه‌ش به‌سه‌ر سه‌روه‌تێكدا ده‌كه‌ون‌و‬ ‫به‌ش���ێك له‌سه‌روه‌ته‌كه‌ش���یان ده‌ده‌ن‬ ‫به‌ئوتومبیل" ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ خسته‌ڕوو‬ ‫كه‌ پێش شۆڕشه‌كانی‌ به‌هاری‌ عەره‌بی‌‬ ‫به‌زۆری‌ هه‌ر عێراق ئوتومبیلی‌ ده‌كڕی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا لیبیا‌و تونس‌و میسریش‬ ‫ئوتومبیل���ی‌ زۆر ده‌كڕن "له‌ئێس���تادا‬ ‫چه‌ندین بازرگان هه‌یه‌ ئوتومبیلێكی‌ زۆر‬ ‫به‌ره‌و لیبیا ده‌به‌ن‪ ،‬وه‌ك ده‌ڵێن له‌نرخ‬ ‫هه‌ر ناپرس���ن‪ ،‬ئیتر چ���ۆن ئوتومبیل‬ ‫گران نابێت"‪.‬‬ ‫مان���ه‌وه‌ی‌ ئوتومبیل ب���ۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێ���ك له‌س���نوره‌كانی‌ هه‌رێم به‌هۆی‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغ���ی‌ خاڵ���ه‌ گومرگیه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ ش���ازاد هۆكارێك���ی‌ تری‌‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ی‌ نرخی‌ ئوتومبیله‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ساڵی‌ رابردوودا به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ دارایی���ه‌ی‌ له‌جیهاندا به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكا دروس���ت بوو‪ ،‬وه‌ك شازاد‬

‫لەئێستادا چه‌ندین‬ ‫بازرگان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی زۆر‬ ‫ئوتومبیلێك ‌‬ ‫به‌ره‌و لیبیا ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫وه‌ك ده‌ڵێن له‌نرخ‬ ‫هه‌ر ناپرسن‪ ،‬ئیتر‬ ‫چۆن ئوتومبیل گران‬ ‫نابێت‬ ‫هێمای‌ ب���ۆ ده‌كات بووه‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ندین كۆمپانیای‌ گه‌وره‌ی‌ ئوتومبیل‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی���ان هه‌رزانف���رۆش بكه‌ن‪،‬‬ ‫"ئه‌وه‌ش وایكرد له‌كوردستانیش نرخی‌‬ ‫ئوتومبی���ل دابه‌زێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌ه���ۆی‌ كه‌مبوون���ه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌ك���ه‌‬ ‫نرخی‌ ئوتومبیل له‌جیهانیش���دا به‌ره‌و‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ ده‌ڕوات"‬ ‫ئوتومبیلی‌ كۆری‌ كۆنتڕۆڵی‌ بازاڕی‌‬ ‫كردووه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ هه‌موو جۆره‌ ئوتومبیلێك‬ ‫فرۆشی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك شازاد‬ ‫فه‌ره‌ی���دون باس���ی‌ ده‌كات ئوتومبیله‌‬ ‫كۆریه‌كان به‌ه���ۆی‌ هه‌رزانی‌ نرخیان‌و‬ ‫ده‌ستكه‌وتنی‌ پارچه‌كانیان له‌بازاڕه‌كانی‌‬

‫هه‌رێمدا زۆرترین فرۆشیان هه‌یه‌ "‪%70‬‬ ‫ب���ۆ ‪%80‬ی‌ ئه‌و ئوتومبیالنه‌ی‌ ئێس���تا‬ ‫له‌س���لێمانیدا ده‌فرۆش���رێن له‌ج���ۆری‌‬ ‫كۆری���ن‪ ،‬ئۆتۆمبیلێك���ی‌ یابانی‌ وه‌ك‬ ‫الندك���رۆزه‌ر نرخه‌كه‌ی‌ ‪ 60‬هه‌زار دۆالر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئوتومبیل���ی‌ كیای‌ كۆریش كه‌‬ ‫هه‌مان (مواسه‌فاتی‌) ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ بایی‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 20‬ه���ه‌زار دۆالر ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خه‌ڵك به‌زۆری‌ رو‌و له‌كڕینی‌ ئوتومبیله‌‬ ‫كۆریه‌كان ده‌كات"‪.‬‬ ‫سوێندخواردن گومان دروست ده‌كات‬ ‫ئه‌و بازرگانه‌ ئه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫خاوه‌ن پێشانگاكانی‌ ئوتومبیل خێرێكی‌‬ ‫زۆر بخه‌نه‌ س���ه‌ر نرخی‌ ئوتومبیله‌كان‪،‬‬ ‫ش���ازاد فه‌رەیدون ده‌ڵێت "ئێستا هه‌ر‬ ‫ی تێدا بێت خوا‬ ‫پاره‌ی‌ مه‌عره‌زانه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫نه‌یبڕێ‌‪ ،‬ئێستا وه‌ك جاران نییه‌ خه‌ڵك‬ ‫سوێندێكی‌ زۆر له‌سه‌ر كڕین‌و فرۆشتنی‌‬ ‫ئوتومبیلێ���ك بخ���وات‪ ،‬هه‌ر س���وێند‬ ‫بخۆی‌ كه‌س���ه‌كه‌ گومانێكی‌ بۆ دروست‬ ‫ده‌بێت"‪ .‬ش���ازاد ئه‌وه‌ش���ی‌ خسته‌ڕوو‬ ‫كه‌ هه‌ر ئوتومبیلێ���ك دێته‌ ناو خاكی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ النی‌ كه‌م ‪ 10‬ده‌ست ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌گه‌ر هه‌ر ده‌س���ته‌‌و ‪100‬‬ ‫دۆالریش���ی‌ خێر بخاته‌ سه‌ر‪ ،‬ئه‌و كاته‌‬ ‫‪ 1000‬دۆالر له‌نرخ���ی‌ فه‌رمی‌ كارگه‌كه‌ی‌‬ ‫زیاتر ده‌گاته‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌هه‌م���وو ئ���ه‌و هۆكارانه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫به‌ش���ێك له‌خ���اوه‌ن پێش���انگاكانی‌‬ ‫ئوتومبیل جه‌ختیان له‌س���ه‌ر كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وه‌رزی‌ به‌هاردا ئوتومبیل خواستێكی‌‬ ‫زۆری‌ له‌سه‌ر دروست ده‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكارێكی‌ گرانبوونی‌ نرخه‌‪.‬‬

‫به‌هۆی‌ پااڵوگه‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬ناوچه‌یه‌ك وێران ده‌بێت‬ ‫ ئا‪ :‬عەلی‬ ‫پااڵوگه‌ی تاك‪ ،‬له‌ناوچه‌ی ساڵه‌یی‬ ‫له‌نێوان گونده‌كانی حه‌سار‌و‬ ‫سه‌قزلی‌و داره‌مانی ناوچه‌ی‬ ‫ساڵه‌یی كه‌ركوكه‌وه‌ به‌دوری ‪ 2‬كم‬ ‫له‌هه‌ریه‌كه‌یان‌و ‪ 12‬كم له‌شاری‬ ‫كه‌ركوكه‌وه‌ دووره‌‪ ،‬ئه‌و كۆمپانیایه‌ی‌‬ ‫له‌‌و ناوچه‌یه‌دا كار ده‌كات سه‌ر به‌‬ ‫كه‌رتی تایبه‌ته‌‌و كۆمه‌ڵێك كه‌س‬ ‫پشكیان تێدا هه‌یه‌‪ ،‬به‌رهه‌می‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ ئه‌و پااڵوگه‌یه‌ ‪ 50‬ته‌نكه‌ری‬ ‫‪ 37.000‬لیترییه‌‪ ،‬به‌رهه‌مه‌كانیش‬ ‫بریتین له‌ئه‌سفه‌لت‌و ‪ 3‬جۆر به‌رهه‌می‬ ‫زه‌یتی‪.‬‬ ‫كۆمپانیاكه‌ به‌وه‌ خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌یان‬ ‫رازی‌ كردوه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وێ‌ كار ده‌كه‌ن‪ ،‬كرێكار‌و پاسه‌وانیان‬

‫بۆ داده‌مه‌زرێنن‪ ،‬له‌ئێس���تادا‪ ،‬له‌كۆی‬ ‫‪ 200‬ب���ۆ ‪ 250‬كرێ���كارو كارمه‌ن���د‪،‬‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 50‬كه‌س���یان خه‌ڵك���ی‬ ‫گونده‌كان���ی ده‌وروبه‌ری پااڵوگه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ رێژه‌یان ده‌كاته‌ نزیك ‪.%20‬‬ ‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌ "شوێنی‬ ‫دروس���تكردنی ئه‌‌و پااڵوگه‌یه‌ جێگای‬ ‫كش���توكاڵییه‌‌و ناوچه‌یه‌ك���ی به‌پیت‌و‬ ‫ب���ه‌ به‌رهه‌مه‌"‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌‌و پااڵوگه‌یه‌‬ ‫به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌ پێن���ج پااڵوگه‌ی‌‬ ‫تری���ش له‌ناوچه‌كه‌دای���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ‬ ‫ئ���ه‌وان له‌گه‌وره‌ی���ی‌و به‌رهه‌مهێناندا‬ ‫بچووكت���رن‪ ،‬وه‌ل���ێ‌ له‌به‌رهه‌م���ی‬ ‫دوكه‌ڵ���دا ده‌وڵه‌مه‌ندت���رن‪ .‬مزگێنی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌درێت به‌خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی نزیكی داهاتوودا نیاز هه‌یه‌‬ ‫پااڵوگه‌یه‌ك���ی‌ ت���ری ش���له‌ به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ له‌ناوچه‌كه‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫شایانی باس���ه‌ ئه‌م ناوچه‌یه‌ به‌هۆی‬

‫نایاس���ایی بووه‌ت���ه‌ پ���ااڵوگا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كه‌ پێشبینی‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن "وا بڕوات چه‌ند س���اڵێكی‬ ‫دیك���ه‌ هه‌موو هاوواڵتیان���ی ناوچه‌كه‌‬ ‫له‌به‌رده‌م ماڵه‌كانیان���دا پااڵوگه‌یه‌ك‬ ‫دروست ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫پااڵوگه‌یی‌ (تاك) چوار دۆنم زه‌ویان‬ ‫(عه‌قد ی���ان ته‌ملیك) كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زیات���ر له‌‪ 25‬دۆنم زه‌وی‌ میریش���یان‬ ‫له‌گه‌ڵیدا داگیر كردوه‌‪.‬‬ ‫تائێس���تا یه‌كێك له‌و كرێكارانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ل���ه‌‌و پااڵوگه‌یه‌ كار ده‌كات‪ ،‬توش���ی‌‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ دڵ ب���ووه‌ ك���ه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫س���ه‌قزڵیه‌‪ ،‬به‌اڵم پش���كنینی گشتی‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵك���ی ده‌ڤه‌ره‌كه‌ نه‌ك���راوه‌‪،‬‬ ‫تابزانرێ���ت دوكه‌ڵ���ی ئ���ه‌م هه‌م���وو‬ ‫پااڵوگه‌یه‌ چ كاریگه‌رییه‌كی له‌س���ه‌ر‬ ‫نزیكی له‌كه‌ركوكه‌وه‌و ده‌س���تكه‌وتنی ژیان‌و ته‌ندروستی هاوواڵتیان داناوه‌‪،‬‬ ‫نه‌وت���ی هه‌رزان‪ ،‬زۆرجار به‌ش���ێوه‌ی دانیش���تویه‌كی‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌ ده‌ڵێت‬

‫وا بڕوات چه‌ند‬ ‫ساڵێكی دیكه‌ هه‌موو‬ ‫هاوواڵتیانی ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌م ماڵه‌كانیاندا‬ ‫پااڵوگه‌یه‌ك دروست‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫"ئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵكی هه‌راس���ان كردووه‌‬ ‫بۆن���ی ناخۆش���ی دوكه‌ڵه‌كه‌یه‌ت���ی‪،‬‬ ‫داخوا چ ژه‌هرێ���ك له‌پێكهـاته‌كـه‌یدا‬ ‫بێــت؟"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ وێڕای كاریگ���ه‌ری ئه‌‌و هه‌موو‬ ‫پااڵوگه‌یه‌ له‌سه‌ر ژینگه‌ی ده‌ڤه‌ره‌كه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ "پاش���ه‌ڕۆی‌ ئ���ه‌و به‌رهه‌مه‌ی‌‬ ‫هه‌یان���ه‌ ده‌یخه‌ن���ه‌ ژێ���ر زه‌وییه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری پااڵوگه‌كه‌"‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی گونده‌كانی حه‌ساری گه‌وره‌‪،‬‬ ‫داره‌مان‪ ،‬س���ه‌قزلی‌و ناوچه‌كه‌ له‌‪15‬ی‬ ‫كانوون���ی دووه‌م���ی ئه‌م س���اڵ‪ ،‬دژ‬ ‫به‌پااڵوگ���ه‌ی تاك‪ ،‬خۆپیش���اندانیان‬ ‫ئه‌نجام���داو بۆ ماوه‌ی ی���ه‌ك كاتژمێر‬ ‫رێگای سه‌ره‌كی (كه‌ركوك– شوان)‬ ‫ی���ان داخس���ت‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایه‌ به‌ناوی‌ (ره‌سوڵ) له‌به‌رده‌م‬ ‫خۆپیشاندراندا چووه‌ ژێر باری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ دوو مانگی‌ دیكه‌ (بۆنوبه‌رامه‌ی‌)‬

‫دوكه‌ڵه‌ك���ه‌ نه‌هێڵێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم "دیاره‌‬ ‫زیانه‌كانی دوكه‌ڵه‌كه‌ بۆ سه‌ر مرۆڤ‌و‬ ‫ژینگه‌ ته‌نها له‌بۆنه‌كه‌یدا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌دوكه‌ڵه‌ك���ه‌و ئه‌و پاش���ه‌ڕۆیه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌كرێته‌ ژێر زه‌وی ناوچه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ش���ایانی باس���ه‌ ناوچ���ه‌ی‬ ‫ساڵه‌یی ناوچه‌یه‌كی پڕ دانیشتووانی‬ ‫كش���توكاڵی روته‌نه‌‪ ،‬دارو س���ه‌وزایی‬ ‫كه‌م���ه‌‪ ،‬دوك���ه‌ڵ‌و پاش���ه‌ڕۆكی ئه‌م‬ ‫هه‌موو پااڵوگه‌یه‌ی هه‌ی���ه‌‌و ئه‌وانه‌ی‬ ‫به‌نیازن له‌داهاتوو دروس���تیان بكه‌ن‬ ‫به‌ه���ۆی زۆری قازانج���ه‌وه‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫وێران ده‌كات‌و ژینگه‌ی تێك ده‌دات‌و‬ ‫هاوواڵتیان تووشی جۆره‌ها نه‌خۆشی‬ ‫موزمن ده‌كات‪.‬‬ ‫جگ���ە ل���ەوە وەک دانیش���توییەکی‬ ‫ناوچەک���ە دەڵێ���ت‌ "ب���ه‌چ پێ���وه‌ر‌و‬ ‫یاس���ایه‌ك ئه‌م ناوچه‌ی���ه‌ به‌خه‌ڵك‌و‬ ‫خاكه‌وه‌ وا وێران ده‌كرێت؟"‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫حه‌ب‌و ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر ده‌گاته‌ ناو خوێندنگاكانی‌ هه‌ولێر‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ :‬له‌هه‌ردوو ره‌گه‌ز‌و له‌ناوه‌ندی‌‌و ئاماده‌ی ‌ی حه‌ب ‌ی بێهۆشكه‌ر به‌كارده‌هێنن‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫ی‬ ‫وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی وروژاند كاتێك‬ ‫ی قورس ‌‬ ‫موفاجه‌ئه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند "رێژه‌یه‌ك له‌قوتابیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ناو خوێندنگاكانی‌ هه‌ولێر ماده‌ ‌‬ ‫هۆشب ‌هر‌و سڕكه‌ر به‌كارده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ ئه‌م پارێزگایه‌ش نكۆڵ ‌‬ ‫له‌بوونی‌ ئه‌م حاڵه‌تان ‌ه ناكات‌و‬ ‫ی‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ كراوه‌ی ‌‬ ‫سنووره‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون ‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ :‬پزیشكان ‌‬ ‫ئاشكرایانكرد‬ ‫ی ئاوێنه‌دا چۆن‬ ‫ی پرسیارێك ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی به‌وه‌كردوو‌ه‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ درك ‌‬ ‫ك���ه‌ م���اد‌ه هۆش���به‌ره‌كان له‌الی���ه‌ن‬ ‫ی ئاماده‌ییه‌و‌ه‬ ‫قوتابیان‌و خوێندكاران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر به‌كارده‌هێنرێ���ن؟ وته‌بێژ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت د‪.‬خاڵس ق���ادر‪ ،‬رونیكرده‌و‌ه‬ ‫ی ك��� ‌ه بیس���تومان ‌ه‬ ‫"ئ���ه‌و حاڵه‌تان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر ئه‌وانه‌ن كه‌ له‌الیه‌ن پزیش���كان ‌‬ ‫ده‌روونییه‌وه‌ هه‌ستیان پێكراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌الی‌ ئێم ‌ه چاره‌س���ه‌ری‌ ئالوده‌بووان ‌‬ ‫مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان ده‌كرێت"‪ .‬ناوبراو‬ ‫ی پزیش���كه‌كانه‌و‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ی "له‌ڕێ ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌ب��� ‌‬ ‫ئاش���كرابوو‌ه "به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫بێهۆش���كه‌ر له‌الی���ه‌ن خوێندكارانه‌و‌ه‬ ‫ی وا هه‌بوو‌ه‬ ‫په‌یدابووه‌‌و چه‌ند حاڵه‌تێك ‌‬ ‫له‌خوێندنگاكان‪ ،‬به‌اڵم هیچ ئامارێكمان‬ ‫له‌به‌رده‌س���تدا نییه‌ بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ بزانین‬ ‫ژماره‌یان چه‌نده‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬خاڵس وتیشی‌ "ئه‌و حاڵه‌تان ‌ه له‌نێو‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌هه‌ردوو‬ ‫خوێندنگاكان بوون��� ‌‬ ‫ی ناوه‌ندی‌‌و‬ ‫ره‌گه‌زی‌ نێر‌و مێ‪ ،‬له‌قۆناغ ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه حه‌بی‌ بێهۆش���كه‌ر‬ ‫دواناوه‌ن���د ‌‬ ‫به‌كارده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌مان هه‌ی ‌ه كار ‌‬ ‫وتیشی‌ "به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی هاوواڵتیان‬ ‫زیاتر بۆ هۆشیاركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بكه‌ین به‌تایبه‌تی‌ بۆ خوێندكار‌و الوان‪،‬‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌روه‌ها پێویس���ت ‌ه هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫بتوانین به‌هه‌ماهه‌نگی‌ له‌خوێندنگاكان‬ ‫ی ب�ڵ�او بكه‌ینه‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هۆش���یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئالوده‌ب���وون‌و زیانه‌كان���ی‌ م���ادده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هۆش���به‌ر بۆ كۆمه‌ڵگا‌و تاك بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و حاڵه‌تان ‌ه زیاد نه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ده‌ستكه‌وتن ‌‬ ‫ی چۆنیه‌ت ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫حه‌بانه‌‌و ئایا تاچه‌ن���د قه‌ده‌غه‌كراون؟‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬خاڵس وتی‌ "به‌داخه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و حه‌بان��� ‌ه ئ���ه‌و ش���وێنانه‌یه‌ ك ‌ه‬

‫ی خه‌ون ‌ه بۆی‌ بكرێت ‌ه‬ ‫راس���ته‌وخۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫راس���تی‌‪ ،‬ش���تی‌ وانابێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫ده‌بێـ���ت ئه‌ویش هه‌وڵب���دات‌و ماندوو‬ ‫ی‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ندێكجار ده‌یبیس���تین به‌هۆ ‌‬ ‫بێزاریی���ه‌و‌ه خوێندكاران ئ���ه‌و مادد‌ه‬ ‫هۆشبه‌رانه‌ به‌كارده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ په‌روه‌رد‌ه وتیش ‌‬ ‫ی هیچ سنورێك بهێنم ك ‌ه‬ ‫"نامه‌وێت ناو ‌‬ ‫زۆر مادد‌هی‌ بێهۆش���كه‌ری‌ پێدا دێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم دیاره‌ له‌چ س���نورێك ئه‌و ماددان ‌ه‬ ‫دێت بۆ كوردستان"‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫خوێندكاران حه‌ب‬ ‫به‌كارده‌هێنن تۆ‬ ‫هه‌ستی‌ پێناكه‌یت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ته‌نها ده‌زان ‌‬ ‫حاڵه‌تی‌ ئه‌و كه‌س ‌ه‬ ‫ئاسایی‌ نییه‌‬ ‫م‪.‬جه‌الل هه‌مز‌ه کاکه‌شین‬ ‫ی نایاسایی‌ حه‌ب‌و چاره‌سه‌ر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌فرۆش���ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ ده‌رمانخانه‌ ‌‬ ‫ی له‌و شوێنان ‌ه‬ ‫كۆاڵنه‌كانه‌كان‌و به‌ئاسان ‌‬ ‫ئ���ه‌و حه‌بانه‌یان ده‌س���ت ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫د‪.‬خاڵس وتیشی‌ "بۆ هۆشیاركردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫زیاتر ته‌ركیز ده‌خه‌ینه‌ سه‌ر خوێندنگا‌و‬ ‫زانكۆكان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی ئه‌و حاڵه‌تان���ه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ب���ۆ "چاولێك���ه‌ری‌"‌و جه‌غتیك���رده‌و‌ه‬ ‫"خوێن���دكاران ل���ه‌و ته‌مه‌ن���ه‌دا زیاتر‬ ‫ی ده‌ده‌ن‪ ..‬زیاتر‬ ‫گرنگی‌ به‌چاولێك���ه‌ر ‌‬ ‫ح���ه‌ز له‌وه‌ده‌كه‌ن ش���ت تاقیبكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫ی خۆی���ان بس���ه‌پێنن ك��� ‌ه‬ ‫كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ماددان ‌ه‬ ‫پێیانوای��� ‌ه به‌كارهێنان ‌‬ ‫زیاتر ده‌یانناسێنێت"‪.‬‬ ‫ی لێ ناكه‌ین‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ :‬نكۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الی‌ خۆشییه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشت ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���ر‪ ،‬م‪.‬جه‌الل هه‌مز‌ه‬ ‫په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫كاكه‌شین‪ ،‬ئه‌وه‌ رون ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫حاڵه‌تانه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ده‌ڵێت "تائێس���تا هیچ خوێندنگایه‌ك‪،‬‬ ‫ی‬ ‫یان خوێندكارێك مادد‌ه بێهۆشكه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی ده‌وترێت‬ ‫له‌ده‌س���ت نه‌گیراوه‌‌و ئه‌وه‌ ‌‬ ‫تائێس���تا ته‌نه���ا قس���ه‌یه‌"‪ .‬ناوب���راو‬ ‫ی به‌وه‌ش���كرد ئه‌وان كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئاماژ‌ه ‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌ بنه‌ڕه‌تی‌‌و ده‌رونییان‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه تایبه‌تن به‌سه‌رپه‌رشتیكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه رۆڵ��� ‌‬ ‫رابه‌ران���ی‌ په‌روه‌رده‌ی��� ‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییان هه‌ی��� ‌ه له‌قوتابخانه‌كان‬ ‫ی قوتابی���ان‌و‬ ‫ب���ۆ هۆش���یاركردنه‌و‌ه ‌‬

‫ی دایك‌و باوكی‌ قوتابیان‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بۆ هه‌ر حاڵه‌تێكی‌ له‌مشێوه‌یه‌‪ .‬م‪.‬جه‌الل‬ ‫ی "حاڵه‌تێكه‌ باسی لێوه‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫وتیش ‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاره‌كانیش تێبینیی���ان‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم تائێس���تا به‌دیاریكراو ‌‬ ‫ش���تێك نه‌هاتۆت��� ‌ه به‌رده‌س���تی‌ ئێم ‌ه‬ ‫تاكو بزانین چ هه‌نگاوێك پێویس���ت ‌ه بۆ‬ ‫ی نیی ‌ه‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌"‪ .‬ناوبراو الر ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی "كار ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ ‌‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ئ���ه‌و حاڵه‌تان ‌ه ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه بۆچی‌؟‬ ‫ی "سنوره‌كان تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫كاكه‌شین وت ‌‬ ‫بۆ بازرگان���ه‌كان كراونه‌ته‌و‌ه كه‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ش ئیس���تغالل بكرێت‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫له‌میدی���اكان ده‌بینی���ن ك��� ‌ه چ���ۆن‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ركردن‌و ده‌س���تگیركردن ‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌كرێت له‌الیه‌ن حكومه‌ت‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ئه‌و بازرگانانه‌ ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫مادد‌ه هۆشبه‌ره‌كان ده‌كه‌ن"‪ .‬هه‌روه‌ها‬

‫دیاره‌ له‌چ سنورێكه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ماددانه‌ دێت بۆ كوردستان‬

‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ بكات به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫قوتاب ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروست ك ‌ه ئه‌وه‌ش كاری‌ سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی قوتابخانه‌كان‌و‬ ‫ئێمه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫مامۆستایه‌كان رۆڵی‌ سه‌ره‌كییان هه‌یه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫پێویست ‌ه هه‌موو الیه‌ك رۆڵی‌ سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و حاڵه‌تانه‌"‪،‬‬ ‫ببینن له‌نه‌هێش���تن ‌‬ ‫به‌اڵم پێیوای���ه‌ ئه‌و‌ه ته‌نها به‌په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ناكرێ���ت‌و جه‌غتیكرده‌وه‌ "نه‌هێش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و حاڵه‌تانه‌ ته‌نها به‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتی‌ په‌روه‌رد‌ه ناكرێت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫راسته‌وخۆ له‌نێو قوتابیانن‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب ‌هر‌و‬ ‫ی‬ ‫یاری���ده‌د‌هر‌و مامۆس���تاكان‌و راب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌یی���ن‌و ده‌بێت ئ���ه‌وان رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌كییان هه‌بێت له‌چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ئه‌و حاڵه‌تانه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئای���ا ه���ۆكار ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی "هه‌ندێك گه‌نج‌و خوێندكار ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ئێس���تا وا هه‌س���ت ده‌كه‌ن ك���ه‌ ئێم ‌ه‬ ‫خوێندنم���ان ته‌واوكردووه‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫دامه‌زراوین‌و بوینه‌ت���ه‌ خاوه‌ن خێزان‌و‬ ‫ئوتومبێل‌و خانو‌و وه‌زیفه‌ی‌ باش���مان‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و خه‌موژان��� ‌هی‌ ئ���ه‌وان‬ ‫باس���ی‌ ده‌كه‌ن زۆرب ‌هی‌ ه���ه‌ر زۆرمان‬ ‫ی‬ ‫پێی���دا تێپه‌ڕی���ون"‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌ جۆر ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی تووش��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و خوێندكارانه‌ش��� ‌‬ ‫حاڵه‌ته‌ بوون م‪.‬جه‌الل وتی‌ "به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ده‌بیس���تین هه‌ندێك له‌و كه‌سانه‌ ك ‌هم‌و‬ ‫كورتیی���ان هه‌یه‌‌و خه‌م‌و ژانیان هه‌یه‌‪..‬‬ ‫راس���ت ‌ه مومكین ‌ه كێش ‌ه هه‌بێت‪ ،‬راست ‌ه‬ ‫موكین ‌ه حكومه‌تیش به‌رنام ‌هی‌ هه‌بێت‬ ‫بۆ زیاتر بایه‌خ���دان ب ‌ه گه‌نجان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ته‌واوكرد‬ ‫ناكرێت گه‌نج ك���ه‌ خوێندن ‌‬

‫چاره‌سه‌ر چییه‌؟‬ ‫ی چاره‌سه‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌بار‌هی‌ هه‌نگاوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ���ر ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه‌ هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫ی قوتابخان���ه‌كان ده‌كه‌ی���ن‌و‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ده‌رگاش���مان وااڵكردووه‌ بۆ هه‌موو ئه‌و‬ ‫ی رۆڵیان هه‌ی ‌ه‬ ‫س���ه‌نت ‌هر‌و رێكخراوان���ه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ كۆڕ‌و س���یمینار ك���ه‌ تایبه‌ت بێت‬ ‫ی ئه‌و حاڵه‌تانه‌‌و هه‌ر‬ ‫به‌چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫هۆش���یارییه‌كی‌ تر كه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی خوێندكار بێت"‪.‬‬ ‫گشتی‌‌و به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ناتوانین نكۆڵ ‌‬ ‫كاكه‌شین وتیش��� ‌‬ ‫له‌و‌ه بكه‌ین كه‌ ئه‌و حاڵه‌تان ‌ه نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشمان ‌‬ ‫ی سه‌رشان ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و به‌ ئه‌رك ‌‬ ‫ده‌زانین بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌"‪.‬‬ ‫ی زانی���اری‌ مامۆس���تایان‌و‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاران له‌هه‌بوون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیارێك ‌‬ ‫حاڵه‌تان���ه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی‌ ك���ه‌ نه‌یویس���ت ناو ‌‬ ‫ی "ئ���ه‌و حاڵه‌تان ‌ه‬ ‫باڵوبكرێت���ه‌و‌ه وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا زۆر باو بووه‌‌و ئه‌گ���ه‌ر رێگر ‌‬ ‫لێنه‌كرێ���ت‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه ببێت��� ‌ه دیارده‌‌و‬ ‫دواتری���ش نه‌توانرێت كۆنتڕۆڵ بكرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك ‌ه ئێس���تا ل���ه‌‌و خوێندنگایان ‌ه ‌‬ ‫كه‌ ده‌وامی‌ ئێواران���ن حاڵه‌ته‌ك ‌ه زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ده‌بینرێت"‪ .‬ئه‌و سه‌رپه‌رشتیار‌ه وتیش ‌‬ ‫"به‌ڕێوه‌به‌ر هه‌یه‌ ده‌زانێت ئه‌و حاڵه‌تان ‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌یویستوه‌ ئه‌و‌ه بگه‌ینێت ‌ه‬ ‫ی بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ت‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی ناوی‌ خوێندنگاكه‌ نه‌زڕێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫مامۆس���تایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بابه‌ته‌ك ‌ه نه‌یویست ‌‬ ‫له‌به‌ر هه‌س���تیار ‌‬ ‫ن���اوی‌ باڵوبكرێته‌و‌ه وت���ی‌ "خوێندكار‬ ‫ی لێكه‌وتوو‌ه‬ ‫هه‌ب���وو‌ه له‌نێو پۆلدا خه‌و ‌‬ ‫ی به‌كارهێنانی‌ مادده‌ی‌ هۆشبه‌ر‪،‬‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی حه‌ب به‌كارده‌هێنن‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێناكه‌یت‪ ،‬ته‌نها ده‌زان ‌‬ ‫تۆ هه‌س���ت ‌‬ ‫حاڵه‌ت���ی‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ ئاس���ایی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه زۆرج���ار خوێندكاره‌كه‌م ناردۆت ‌ه‬ ‫ی پۆل"‪.‬‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬

‫"یه‌كێتی‌ مامۆستایان فێڵ له‌مامۆستایان ده‌كات"‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫به‌پێی‌ راسپارده‌‌و بڕیاره‌كانی‌ دوا‬ ‫كۆنگره‌ی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێتی‌ له‌و رێكخراوه‌ ده‌بێته‌‬ ‫ئاره‌زوومه‌ندانه‌‪ ،‬كه‌چی‌ زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌‬ ‫زۆری‌ مامۆستایانیش هه‌ر له‌ڕیزی‌‬ ‫ئه‌م رێكخراوه‌دا ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پێشتر ره‌خنه‌یان لێده‌گرت‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫مامۆستاش پاساو بۆ مانه‌وه‌یان‬ ‫ده‌هێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫زمناكۆ عه‌زیز‪ ،‬مامۆستای‌ بنه‌ڕه‌تیی ‌ه‬ ‫له‌خوێندنگایه‌ك���ی‌ نزی���ك له‌ش���اری‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد به‌ر له‌وه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و باس��� ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایان كۆنگ���ره‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ببه‌س���تێت هه‌م���وو رۆژێك له‌ناو‬ ‫مامۆس���تایانی‌ خوێندنگاكه‌م���ان باس‬ ‫هه‌ر باسی‌ ئه‌وه‌بوو كه‌ به‌زۆر كراونه‌ته‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان‌و هیچ‬ ‫خواستی‌ خۆیانی‌ له‌سه‌ر نییه‌‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫كه‌ فۆرمی‌ ناونوس���ینی‌ ئاره‌زوومه‌ندانه‌‬ ‫گه‌شته‌ خوێندنگاكه‌مان‪ ،‬له‌كۆی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 50‬مامۆس���تای‌ ه���ه‌ردوو ده‌وامه‌كه‌یان‬ ‫ته‌نها‪ 1 ،‬بۆ ‪ 2‬مامۆس���تا ئاماده‌نه‌بوون‬ ‫ناوی‌ خۆیان بنوسن‌و ده‌ڵێت "به‌ڕاستی‌‬ ‫ناهه‌ق���ی ئه‌وان���ه‌ نییه‌ ئه‌ڵێ���ن كاری‌‬ ‫مامۆس���تا هه‌ر بووه‌ به‌بۆڵه‌بۆڵ كردن‪،‬‬ ‫فه‌رموو ئه‌گ���ه‌ر ئه‌م رێكخراوه‌تان به‌دڵ‬ ‫نییه‌‪ ،‬بایكۆتی‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ كارنامه‌ی‌ پێش���وی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬ئه‌ندامبوون له‌و رێكخراوه‌‬ ‫هیچ خواستی‌ مامۆستای‌ تێدا نه‌بووه‌‌و‬ ‫ئابوونه‌ له‌موچ���ه‌ی‌ مانگانه‌یان بڕاوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا مامۆستایان ئه‌توانن نه‌بنه‌‬ ‫ئه‌ندام‪ ،‬كه‌چ���ی‌ ژماره‌یه‌ك���ی‌ كه‌میان‬

‫بیكه‌نه‌ ‪ 3‬ه���ه‌زار دینار ك���ه‌ زیاتر بۆ‬ ‫خه‌رجی‌ رێكخراوه‌كه‌‌و هه‌ندێك یارمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆستایان به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫م‪.‬كارزان ره‌ش���ید‪ ،‬ك���ه‌ له‌گه‌رمیان‬ ‫مامۆستایه‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌شارده‌وه‌ كه‌ ته‌نیا‬ ‫له‌به‌ر ناس���نامه‌كه‌ بوه‌ته‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌و‬ ‫رێكخ���راوه‌‌و وتی‌ "تائێس���تا وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ هی���چ ناس���نامه‌یه‌كی‌ ب���ۆ‬ ‫مامۆس���تایان دروس���ت نه‌ك���ردووه‌ تا‬ ‫وه‌كو مامۆستا بناس���رێنه‌وه‌"‪ .‬ناوبراو‬ ‫وتیش���ی "به‌ ناچاری بومه‌ته‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌و رێكخراوه‌‌و ئه‌گه‌ر وه‌زاره‌تی‌ خۆمان‬ ‫(په‌روه‌رده‌) ناس���نامه‌مان بۆ دروست‬ ‫ب���كات ئ���ه‌وه‌ نابین���ه‌ ئه‌ندام���ی‌ هیچ‬ ‫رێكخراوێك"‪.‬‬ ‫ل���ه‌الی‌ خۆش���یه‌وه‌ به‌رپرس���ی لقی‬ ‫گه‌رمیان���ی‌ یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫كوردس���تان م‪.‬دارا حه‌می���د ئام���اژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ك���رد "ئه‌ن���دام ب���وون به‌پێ���ی‬ ‫ئابونه‌ی���ه‌‪ ،‬ج���اران ئ���ه‌م ئابوونه‌ی���ه‌‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌ له‌لیس���تی‌ موچ���ه‌ ده‌بڕا‪،‬‬ ‫م‪.‬س���ه‌ركه‌وت ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد هه‌م���وو مامۆس���تایه‌ك به‌بێ ویس���تی‌‬ ‫"یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان فێڵ له‌مامۆستا خۆی موچه‌كه‌ی‌ لێده‌بڕا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر نه‌ب���ن ب���ه‌ ئه‌ن���دام‌و ئاره‌زوومه‌ندانه‌ی���ه‌ لیس���ته‌كه‌ ده‌چێته‌‬ ‫ناس���نامه‌یان نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌مامۆس���تا به‌رده‌س���تی‌ ئه‌وجا ده‌بێته‌ ئه‌ندام یان‬ ‫نابینرێن"‪ .‬هه‌روه‌ها وتیش���ی "تا ئێستا نابێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ئ���اره‌زووی‌ خۆیه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و رێكخراوه‌ هیچ ش���ه‌رعێتێكی‌ نییه‌‪ ،‬ده‌رب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ ك���ه‌ زۆرێ���ك‬ ‫چونكه‌ تا ئێس���تا كۆنفرانس���ی خۆی له‌مامۆستایان زیاتر له‌پێشوتر ده‌بێت به‌‬ ‫نه‌به‌س���تووه‌و شه‌رعیه‌تی‌ ئه‌وه‌یان نییه‌ ئه‌ندامی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ئابونه‌ له‌مامۆس���تا وه‌ربگ���رن ئه‌ویش پێشتر ره‌خنه‌یان له‌میكانیزمی‌ به‌ئه‌ندام‬ ‫بوون هه‌ب���ووه‌‪ ،‬وتی‌ "ئه‌م���ه‌ به‌ڵگه‌یه‌‬ ‫پێچه‌وانه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا یه‌كێتی‌ مامۆستایان نزیكه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‬ ‫‪ 120‬هه‌زار ئه‌ندامی‌ هه‌یه‌‌و مانگانه‌ بڕی‌ كاری‌ ك���ردووه‌ بۆی���ان‪ ،‬ب���ه‌ ده‌م‬ ‫‪ 750‬دینار ئابوونه‌ له‌هه‌ر مامۆستایه‌ك داخوازییه‌كانیانه‌وه‌ چووه‌‪ ،‬به‌شداربووه‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌و به‌پێی‌ لێدوانی‌ به‌رپرسانی‌ له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كانیان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌م رێكخراوه‌ش به‌نی���ازن له‌داهاتوودا مامۆستا روو له‌یه‌كێتییه‌كه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫ی بێبه‌شكردن‬ ‫له‌ترس ‌‬ ‫له‌ئیمتیازات‬ ‫مامۆستایان ده‌بن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام‌و واز له‌یه‌كێت ‌‬ ‫مامۆستایان ناهێنن‬ ‫کۆمه‌ڵێک مامۆستا له‌کاتی گرتبونه‌وه‌ له‌به‌رده‌م په‌روه‌رده‌ی گشتی گه‌رمیان‬ ‫ئه‌ندامێت���ی‌ خۆیان له‌و رێكخراوه‌ بلۆك ك���ه‌ له‌بانكدایه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان‬ ‫كردووه‌‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌ پرسیاری‌ ئاوێنه‌شدا به‌گوێره‌ی پێویس���ت س���ه‌رفی ناكات‬ ‫ژماره‌ی���ه‌ك له‌مامۆس���تایانی‌ س���نوری‌ ب���ۆ خزمه‌تی‌ مامۆس���تایان‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫گه‌رمی���ان كه‌ پێش���تر ره‌خن���ه‌ی‌ زۆر مامۆس���تایان به‌ئاره‌زوومه‌ندان���ه‌ ببن‬ ‫له‌م ده‌ڤ���ه‌ره‌ له‌یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان به‌ئه‌ن���دام‪ ،‬كاریگه‌ری���ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌ك���ه‌ن ئه‌گه‌ر داهاته‌ هه‌یه‌ كه‌ به‌ناوی‌ مامۆستایانه‌وه‌‬ ‫هه‌ر مامۆس���تایه‌ك ئه‌ندام���ی‌ یه‌كێتی‌ وه‌ری‌ ده‌گ���رن"‪ .‬ناوب���راو‪ ،‬رونیكرده‌وه‌‬ ‫مامۆستایان نه‌بێت‪ ،‬بێبه‌ش ده‌بێت له‌و مامۆستایانیان به‌و شێوه‌یه‌ ترساندووه‌‬ ‫ئیمتیازاتانه‌ی‌ كه‌ به‌مامۆستا ده‌درێت‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر نه‌بن به‌ ئه‌ن���دام بێبه‌ش‬ ‫جه‌ختیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كه‌نه‌وه‌ له‌ترسی ده‌بن له‌هه‌موو ئه‌و ئیمتازات‌و مافانه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئمتیازاتانه‌ی���ه‌ زیاتر مامۆس���تا كه‌ به‌مامۆس���تایان ده‌درێت‪ ،‬له‌و رووه‌و‬ ‫وتیشی"مامۆس���تایان ده‌ترس���ن ك���ه‌‬ ‫به‌په‌رۆشه‌و روو له‌و رێكخراوه‌ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫م‪.‬س���ه‌ركه‌وت كه‌ری���م ك���ه‌ ئه‌ندامی له‌دواڕۆژدا ش���وێنی‌ نیش���ته‌جێبوونیان‬ ‫لق���ی گه‌رمیانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانه‌ ب���ه‌ر نه‌كه‌وێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ به‌په‌رۆش���ه‌وه‌‬ ‫ی له‌یه‌كێتی‌ مامۆستایاندا ده‌بنه‌ ئه‌ندام"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد "ئه‌و ژماره‌ حسابیه‌ ‌‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫‪9‬‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫موته‌بیقه‌كان‬ ‫كێشه‌مان بۆ‬ ‫دروست ده‌كه‌ن‬ ‫سه‌ریاس سه‌مین‬ ‫به‌ڕێز عه‌باس‬

‫هه‌موو ساڵێك‌و به‌دیاریكراویش له‌مانگ ‌ی‬ ‫شوبات تا نیس����ان‪ ،‬ئه‌و خوێندكارانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌رچ����ووی‌ كۆلێژه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌ت����ی‌‌و كۆلێژه‌كان����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ن‬ ‫س����ه‌ردانی‌ قوتابخان����ه‌ بنه‌ڕه‌ت����ی‌‌و‬ ‫ئاماده‌ییه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ به‌كرده‌یی‌‬ ‫(پراكتیك����ی‌) ئه‌زموونی‌ مامۆس����تایه‌تی‌‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن‪ ،‬تائێره‌ گرفتمان نییه‌ گه‌ر‬ ‫ئه‌و ته‌تبیقات����ه‌ وه‌كو خۆی‌ وه‌ربگیرێت‌و‬ ‫ئامانج����ی‌ خ����ۆی‌ بپكێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫پێویس����تییه‌كی‌ حه‌تمیه‌ سه‌رجه‌م به‌ش‌و‬ ‫كۆلێژه‌كانی‌ دیكه‌ش ئه‌وانه‌ی‌ پێویستیان‬ ‫به‌ته‌تبی����ق‌و بابه‌ت����ی‌ پراكتیك����ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ هه‌س����تمان پێكردووه‌‬ ‫زۆرج����ار ئ����ه‌م موته‌بیقان����ه‌ نه‌ئامانجی‌‬ ‫خۆیان ده‌زانن‌و نه‌ ده‌شزانن چی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫بۆچ����ی‌ ده‌چن‌و له‌فه‌لس����ه‌فه‌‌و حیكمه‌تی‌‬ ‫ته‌تبیقه‌كه‌یان تێناگ ‌هن‌و تێنه‌گه‌یه‌نراون‪.‬‬ ‫ئه‌م موته‌بیقانه‌ زۆرجار گرفتی‌ گه‌وره‌ بۆ‬ ‫ئه‌و خوێندنگایه‌ به‌ جێده‌هێڵن كه‌ڕوویان‬ ‫تێكردوه‌و ته‌تبیقیان تێداكردووه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن میوانن‌و ده‌بێت وه‌كو‬ ‫میوان س����ه‌یر بكرێن نه‌ك وه‌كو كه‌سێك‬ ‫كه‌ ده‌بێت له‌ژێر چاودێریدابێت!‬ ‫له‌و گرفتانه‌‪ ،‬هه‌ندێك له‌موته‌بیقه‌كان‬ ‫واده‌زان����ن ب����ۆ تاقیگه‌ نێ����ردراون نه‌ك‬ ‫بۆخوێندن����گا‪ ،‬واتا چۆنی����ان بوێت‪ ،‬به‌و‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ وان����ه‌كان ده‌ڵێن����ه‌وه‌و خۆیان‬ ‫له‌هه‌م����ووان پ����ێ‌ ش����اره‌زاتره‌و تیۆرو‬ ‫رێگاكانی‌ وانه‌وتن����ه‌وه‌ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ بۆ‬ ‫زۆرێكیان ش����تێكی‌ زیاده‌و رێس����ایه‌كی‌‬ ‫بێ‌ كه‌ڵكه‌و به‌ویس����ت‌و ئاره‌زووی‌ خۆیان‬ ‫رێگ����ه‌ی‌ وانه‌ وتن����ه‌وه‌ هه‌ڵده‌بژێرن‪ .‬له‌و‬ ‫رۆژانه‌ی‌ پێش����وودا یه‌ك له‌و موته‌بیقانه‌‬ ‫پێ����ی‌ وتم‪ :‬مامۆس����تا توڕه‌ب����وون رۆڵی‌‬ ‫فێرخوازه‌كان����دا‬ ‫له‌هێوركردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌؟! وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ‪ 4‬س����اڵی‌ خوێندنی‌‬ ‫كۆلێژه‌كه‌ی‌ ته‌نها بۆ پیاسه‌كردن‌و كات‬ ‫به‌سه‌ربردن دانرابێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌سایه‌ی‌‬ ‫بوونی‌ ئه‌و ژماره‌ زۆره‌ی‌ كتێب‌و ده‌رفه‌تی‌‬ ‫خوێندن����ه‌وه‌‪ ،‬رێگه‌یه‌ك����ی‌ گونج����اوی‌‬ ‫وانه‌وتنه‌وه‌ نازان����ن‌و فێری‌ ئه‌وه‌ نه‌بوون‬ ‫چاوسووركردنه‌وه‌و توڕه‌بوون باشتره‌ یان‬ ‫توڕه‌ نه‌بوون!‬ ‫هه‌روه‌ه����ا پێدانی‌ نم����ره‌ به‌ئاره‌زووی‌‬ ‫خۆیان به‌ فێرخوازان به‌تایبه‌تی‌ له‌كاتی‌‬ ‫كۆتا رۆژی‌ ده‌وامی����ان‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ دڵی‌‬ ‫فێرخوازه‌كان خۆش‌و له‌خۆیانیان رازیی‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬وه‌كو شیرینی‌ نمره‌ ده‌به‌خشنه‌وه‌‪،‬‬ ‫بێ‌ ئاگا له‌وه‌ی‌ ئ����ه‌وان له‌ژێر چاودێری‌‌و‬ ‫ئه‌زموندان‌و پێویس����ته‌ هه‌رچ����ی‌ تواناو‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كانی����ان‬ ‫لێهاتوویی����ه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ بیزان����ن‌و بیخه‌نه‌ گ����ه‌ڕ‪ ،‬نه‌زانی‌و‬ ‫نه‌ش����اره‌زاییان له‌چۆنێت����ی‌ دانانی‌ نمره‌‬ ‫یه‌كێك����ی‌ تری‌ ئ����ه‌و گرفتانه‌یه‌ كه‌ دوای‌‬ ‫رۆیش����تنیان‌و گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ مامۆس����تای‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ دروست ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان‬ ‫وه‌ك����و به‌خش����یش‌و س����ه‌ده‌قه‌ له‌نمره‌‬ ‫ده‌ڕوانن‌و خۆیان به‌خاوه‌ن ‌ی ده‌زانن نه‌ك‬ ‫فێرخواز‪ .‬زۆرینه‌ی����ان له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و دوو‬ ‫مانگ����ه‌ خۆیان بۆ ته‌نه����ا رۆژێك ئاماده‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ئه‌وی����ش رۆژی موش����اهه‌ده‌یه‌‬ ‫كه‌ مامۆس����تاكانیان سه‌ردانیان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌فێرخوازه‌كان ده‌ڵێن ته‌نها ئه‌مڕۆ عاقڵ‌و‬ ‫بێده‌نگب����ن هیچم لێت����ان ناوێت‪،‬چونكه‌‬ ‫مامۆستاكه‌م دێت!‬ ‫هه‌ندێكیش����یان خۆیان‌و كه‌پڵه‌كانیان‬ ‫ی����ه‌ك خوێندنگا هه‌ڵده‌بژێن‌و س����ه‌رقاڵی‌‬ ‫گۆڕینه‌وه‌ی‌ هه‌ست‌و سۆز ده‌بێته‌ كاریان‌و‬ ‫ئیدی‌ پیش����ه‌ راسته‌قینه‌كه‌ی‌ خۆیان بیر‬ ‫ده‌چێته‌وه‌ كه‌ پ����ه‌روه‌رده‌و فێركردنه‌‪ ،‬چ‬ ‫جای‌ ئ����ه‌وان مامۆس����تایه‌كی‌ ئه‌زمونین‌و‬ ‫نمره‌ له‌س����ه‌ر ره‌فتارو گوفتارو ته‌نانه‌ت‬ ‫جل‌و به‌رگیش����یان داده‌نرێ����ت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ ئه‌و دوو مانگه‌دا مامۆس����تای‌‬ ‫سه‌رپه‌رش����تی پس����پۆڕی‌‌و كارگێڕییان‬ ‫ته‌نه����ا جارێك س����ه‌ردانی‌ موته‌بیقه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات‌و به‌س‪ .‬پرسیاره‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫به‌ ته‌نها جارێك هه‌ڵس����ه‌نگاندن‪ ،‬ئاستی‌‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ بۆ خۆی‌‬ ‫له‌ژێر ئه‌زمون‌و چاودێریدایه‌؟‬ ‫ئیدی‌ با له‌وه‌گه‌ڕێی����ن كه‌ خوێندنگه‌‬ ‫هه‌یه‌ زیاد ل����ه‌‪ 50‬موته‌بیقی‌ وه‌رگرتووه‌و‬ ‫‪15‬و ‪ 20‬و ئه‌وان����ه‌ زۆر به‌ش����تێكی‌‬ ‫ئاس����ایی‌‌و نۆرم����اڵ س����ه‌یر ده‌كرێ����ت!‬ ‫زۆری����ان له‌هه‌فته‌یه‌كدا ته‌نها ‪ 3‬به‌ش����ه‌‬ ‫وان����ه‌ی‌ به‌رده‌كه‌وێت‌و ئه‌م����ه‌ش به‌پێی‌‬ ‫پێوه‌ره‌ زانیس����تی‌‌و په‌روه‌رده‌ییه‌كان زۆر‬ ‫نادروسته‌و ناگونجێت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمەاڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫رێكخراوێك‪ ،‬ژنان‬ ‫هیچ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و نه‌خۆشخانه‌‌و‬ ‫‌نییه ژنێك بگرنه‌ خۆیان‌‬ ‫فێر ‌ی کاری ده‌ستی ‌ی ده‌كات رێكخراوێك ئاماده ‌‌‬ ‫ئا‪ :‬كورد‌ه عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ی ئادار ك ‌ه ده‌كات ‌ه رۆژێك‬ ‫ی ‪‌7‬‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان‪ ،‬ژنێك ‌‬ ‫پێش رۆژی‌ جیهان ‌‬ ‫عه‌ره‌ب خرای ‌ه سه‌رشه‌قامه‌كان‌و‬ ‫هیچ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و نه‌خۆشخانه‌‌و‬ ‫رێكخراوێك ئاماده‌نه‌بوون بیگرن ‌ه‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬

‫ژنان له‌کاتی فێربوونی درومانیدا ‬ ‫کورده‌‬

‫فۆتۆ‪:‬‬

‫ئا‪ :‬كورده‌‬ ‫ی‬ ‫نیان فر‌ه خۆشحاڵ ‌ه به‌به‌شداربوون ‌‬ ‫ی دروماندا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌خولێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵیدا چوه‌ت ‌ه ژیان ‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نێك ‌‬ ‫هاوسه‌رییه‌وه‌‌و نه‌یانهێشتوه‌ خوێندن‬ ‫ته‌واو بكات‪ ،‬بۆی ‌ه به‌گه‌شبینییه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڕوانێته‌ ئه‌م پیشه‌یه‌ی‌‪.‬‬ ‫نی���ان محه‌م���ه‌د یه‌كێكب���وو‬ ‫ی درومان ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ش���داربووانی‌ خول��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌الی���ه‌ن رێكخراوێكی‌ كوردییه‌و‌ه به‌ب ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر كراوه‌ت���ه‌وه‌‌و تائێس���تاش‬ ‫ی‬ ‫ی كچان‌و ژنانیان فێر ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی ده‌ستیی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫پیش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوی‌ پێگه‌یان���دن‌و په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمانی‌‪ ،‬تایبه‌ت ‌ه به‌ڕاهێنان ‌‬ ‫كااڵ ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌هه‌ن���دێ‌ پیش���ه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫(سه‌رتاش���ین‌و زه‌ڕه‌نگ���ه‌ری‌‌و چنین‌و‬ ‫رستن‌و درومان‌و چه‌ندین خولیتر)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م رێكخراو‌ه تایبه‌ت ‌ه به‌پیشه‌ی‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ت بۆ هه‌ردوو ره‌گ���ه‌ز كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫س���اڵێك ‌ه كراوه‌ته‌وه‌‌و له‌و ماوه‌یه‌ش���دا‬ ‫‪ 30‬خولیان كردوه‌ت���ه‌وه‌‌و زیاتر له‌‪700‬‬ ‫فێرخواز سودمه‌ند بوون‪.‬‬ ‫ی رێكخ���راوی‌ پێگه‌یاندن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی كااڵی‌ نیشتمانی‌‪ ،‬كامه‌ران‬ ‫په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫ی دیكه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها خاتو به‌یان یه‌كێك ‌‬ ‫ی‬ ‫عومه‌ر له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند خ���ۆش بۆ خۆیان دابی���ن بكه‌ن‌و وت ‌‬ ‫ی خوله‌كه‌‌و فێرخوازان‬ ‫ی له‌مامۆس���تایان ‌‬ ‫ی كردویانه‌ته‌و‌ه "بۆی ‌ه هات���وم بۆ ئه‌م خوالن ‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه سه‌رجه‌م ئه‌و خوالنه‌ ‌‬ ‫ی دروستكردنی‌ گوڵ‌و چنین‌و چه‌ند‬ ‫ێ مامۆس���تاو‌ه ده‌وترێنه‌و‌ه شانبه‌شانی‌ پیاو هه‌وڵبده‌م‪ ،‬چونك ‌ه وا فێر ‌‬ ‫له‌الیه‌ن س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬باس ‌‬ ‫ی ده‌ست ‌‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫ی كارێك ‌‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ی خۆش���تر‌ه ئافره‌تیش خاوه‌ن ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ك ‌ه شاره‌زاییان هه‌یه‌ له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌كرد ك ‌ه ئه‌م رێكخراو‌ه ش���وێنێك ‌‬ ‫ی بێت"‪.‬‬ ‫ی ده‌س���ت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش خوله‌كان خۆ ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆستایانی‌ خوله‌كه‌ش ئاماژ‌ه به‌و‌ه گرنگ ‌ه بۆ ژن���ان به‌تایبه‌تی���ش ژنان ‌‬ ‫بێبه‌رامبه‌رن‪.‬‬ ‫ی ماڵه‌و‌ه كه‌ فێری‌ پیشه‌یه‌ك ببن‪.‬‬ ‫نی���ان محه‌م���ه‌د یه‌كێ���ك ب���وو ده‌كه‌ن كه‌ زۆربه‌ی‌ ئ���ه‌و فێرخوازانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ناوبراو جه‌ختیكرده‌و‌ه ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی پیشه‌ك ‌ه بوون‪.‬‬ ‫ی درومان ك ‌ه هاتوون بۆ خوله‌كه‌‪ ،‬فێر ‌‬ ‫له‌به‌ش���داربووانی‌ خول��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوالنه‌و‌ه توانیویان ‌ه چه‌ند كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی یه‌كێكه‌ له‌مامۆس���تایان ‌‬ ‫ی دوان���ز‌ه س���اڵیدا چوه‌ت ‌ه ئاراس عه‌ل ‌‬ ‫له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی���ش چاره‌س���ه‌ر بك���ه‌ن‌و‬ ‫ژیان���ی‌ هاوس���ه‌رییه‌وه‌‌و له‌ماڵ���ه‌وه‌ش خولی‌ درومان‌و ئاشكرایكرد ك ‌ه ‪‌ %90‬‬ ‫ی‬ ‫ی وا هه‌ب���وو‌ه وتویه‌ت ‌‬ ‫ی "خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی هاتونه‌ته‌ رێكخراوه‌ك ‌ه وت��� ‌‬ ‫نه‌یانهێش���توو‌ه خوێندن ته‌واو بكات‪ ،‬ئه‌و فێرخوازانه‌ ‌‬ ‫ی درومان‪ ،‬زۆربه‌یان فێربوون‌و كه‌س���وكارم پێیوت���وم ئیت���ر پاره‌ت‬ ‫ی ئ���ه‌م خول ‌ه بۆ خول ‌‬ ‫بۆیه‌ كاتێك بیس���تویه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م كاران ‌ه‬ ‫جه‌ختیش���یكرده‌و‌ه ك��� ‌ه له‌ئێس���تادا پێناده‌م بۆی ‌ه هاتووه‌ فێر ‌‬ ‫هه‌یه‌ بڕیاریداو‌ه بڕوات بۆ خوله‌كه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌سه‌رچاوه‌ی‌ بژێو ‌‬ ‫ی بووه‌و كردویه‌ت ‌‬ ‫ی ئافره‌تیان تێدای ‌ه ده‌توانێت به‌فێربوون ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه مه‌به‌ست ‌‬ ‫ئه‌و ژنه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی خۆی پێ خۆی‌"‪.‬‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫ی ئه‌و پیش���ه‌یه‌‪ ،‬بژێو ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌و خول ‌ه ئه‌وه‌یه‌ فێر ‌‬ ‫له‌ڕۆیشتن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ باس���ی‌ له‌هه‌ند ‌‬ ‫پیشه‌ك ‌ه ببێت‌و دواتر دوكانێك دابنێت‌و په‌یدا بكات‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و كه‌موك���وڕی‌ رێكخراوه‌ك���ه‌ ك���رد ك ‌ه‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫ناوب���راو س���ودێك ‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ وت���ی‌ "ك��� ‌ه خوێندنه‌كه‌م‬ ‫ی زیاتریان بۆ‬ ‫ی باس���كرد ك���ه‌ زۆرجار ژنان‌و پێویس���ت ‌ه حكومه‌ت كار ‌‬ ‫ی پیش���ه‌یه‌كم بم خوالنه‌ ‌‬ ‫ته‌واو نه‌كرد‪ ،‬با فێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بینایه‌ك ‌‬ ‫ی له‌ماڵه‌وه‌ن ب���كات له‌وانه‌ش "نه‌بوون��� ‌‬ ‫كچان به‌تایبه‌ت���ی‌ ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫باشتره‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی بێ���زار ده‌بن له‌ماڵ���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌نا بۆ باش‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌وڵدان بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا كه‌ژاڵ ئازاد ك��� ‌ه یه‌كێك ‌‬ ‫ی بچوك‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و خوالن ‌ه ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌م رێكخراو‌ه بكرێت��� ‌ه پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی خول��� ‌‬ ‫دیكه‌ب���وو له‌به‌ش���داربووان ‌‬ ‫ی س���ودی‌ زیات���ری‌ لێوه‌ربگرێ‌‪،‬‬ ‫دروم���ان‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ خس���ته‌ڕوو كه‌ ژیان ئاشناییه‌ك په‌یدا ده‌كه‌ن به‌و پیشه‌یه‌‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫زۆر قورس بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر ژن‌و پیاو هه‌م گۆڕانكارییه‌كی‌ ژینگه‌ییش ‌ه بۆ ئه‌و چونكه‌ ئه‌م كاران ‌ه ده‌ستین‌و پێویستیان‬ ‫ی زیاتر هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌ په‌ره‌سه‌ندن ‌‬ ‫ی ژنانه‌‪.‬‬ ‫پێكه‌و‌ه هه‌وڵن���ه‌ده‌ن‪ ،‬ناتوانن ژیانێك ‌‬

‫كه‌ خوێندنه‌كه‌م‬ ‫ته‌واو نه‌كرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫با فێر ‌‬ ‫پیشه‌یه‌كم بم‬ ‫باشتره‌‬

‫‪%90‬ی‌ فێرخوازان‬ ‫فێری‌ پیشه‌كان‬ ‫بوون‌و بژێوی‬ ‫ژیانیانی پێدابین‬ ‫ده‌که‌ن‬

‫(ش‪ .‬ن) ئ���ه‌و ئه‌فره‌ت ‌ه ته‌مه‌ن ‪55‬‬ ‫ی‬ ‫ساڵه‌ی ك ‌ه رۆژێك به‌ر له‌ڕۆژی‌ جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژنان له‌الیه‌ن رێكخراوی‌ گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫مه‌ده‌نیی���ه‌و‌ه خرایه‌ر س���ه‌ر ش���ه‌قام‪،‬‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوه‌كه‌‌و نه‌خۆش���خانه‌ی‌ س���ۆز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دواداچون ‌‬ ‫ده‌روونی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی دژ به‌ئافره‌تانیش هه‌ریه‌كه‌‌و‬ ‫توندوتیژ ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك لێدوان له‌سه‌ر ئه‌و كه‌یس ‌ه‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی س���اڵێكه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌م ژن ‌ه م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌ن��� ‌‬ ‫ی گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫رێكخ���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سۆز ‌‬ ‫(‪ )CDO‬براوه‌ت ‌ه نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌روون���ی‌ ك��� ‌ه تایبه‌ت ‌ه ب���ه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی درێژخایه‌نی���ان‬ ‫ی ده‌روون��� ‌‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫(ش) به‌ڕه‌گ���ه‌ز عه‌ره‌ب���ه‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ده‌یگێڕێته‌و‌ه‬ ‫ی عێراقه‌‪ ،‬وه‌كخۆ ‌‬ ‫باشور ‌‬ ‫ی‬ ‫چوه‌ت ‌ه ژیانی‌ هاوس���ه‌رییه‌وه‌‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنج منداڵه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌ تێكچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���اری ده‌روونیی���ه‌و‌ه هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی جیابوه‌ته‌وه‌‌و ئه‌وی���ش كه‌وتوه‌ت ‌ه‬ ‫لێ ‌‬ ‫ی چه‌ند ساڵێك‬ ‫سه‌رشه‌قامه‌كان‌و ماوه‌ ‌‬ ‫له‌كۆاڵنه‌كاندا ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ساڵه‌‌و‬ ‫ی ته‌مه‌ن س��� ‌‬ ‫رۆش���نا كچێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناسیوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫له‌دووره‌وه‌ ئه‌م ژنه‌ ‌‬ ‫به‌وه‌دا ك ‌ه چه‌ند جارێك (ش)ی‌ بینیو‌ه‬ ‫كاتێ���ك خه‌ڵك گاڵته‌‌و س���وكایه‌تییان‬ ‫پێكردووه‌‪ ،‬رۆشنا ده‌ڵێت "یاخوا كه‌س‬ ‫ی نه‌قه‌ومێت‪ ،‬داماو‌ه‬ ‫وه‌ك ئه‌و ژنه‌ لێ��� ‌‬ ‫زۆر بێكه‌سه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ژن ‌ه ك ‌ه پێش���تر له‌نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی ده‌روون���ی‌ ب���ووه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫س���ۆز ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬ئه‌فرام محه‌مه‌د حه‌س���ه‌ن پسپۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش���یی ‌ه ده‌روونییه‌كان بۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی زیاتر له‌س���اڵێك‌و‬ ‫رونكرده‌وه‌‪ ،‬ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نۆ مانگ له‌نه‌خۆش���خانه‌كه‌یاندا به‌هۆ ‌‬ ‫ی شیزۆفرینیاو‌ه‬ ‫ی به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫توش���بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون ‌‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‌و س���ه‌ره‌تا ب���ار ‌‬ ‫زۆر خ���راپ ب���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ورده‌ ورد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون ‌‬ ‫هه‌وڵیان له‌گه‌ڵ داو‌ه تا بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنتڕۆڵ ‌‬ ‫جێگیر بوه‌ته‌وه‌‌و به‌باش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬پاشان لیژنه‌ ‌‬ ‫بارودۆخی‌ خۆ ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان ك ‌ه پێكهاتوون له‌‪7‬‬ ‫ئه‌ن���دام‪ ،‬بریاڕیان���داو‌ه (ش) بدرێت ‌ه‬ ‫ده‌ست رێكخراو ‌‬ ‫ی (‪ )CDO‬كه‌ پێشتر‬ ‫ناردویان ‌ه بۆ نه‌خۆش���خانه‌كه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان‬ ‫به‌پێی‌ سیس���تم ‌‬

‫نه‌خۆشخانه‌‪ :‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ژن ‌ه باری‌ ده‌روون ‌‬ ‫باش بووه‌‌و ده‌بێت‬ ‫المان نه‌مێنێ‌‬ ‫ی دژ‬ ‫توندوتیژ ‌‬ ‫به‌ئافره‌تان‪ :‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌یسه‌ په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫به‌ئێمه‌وه‌ نییه‌‬ ‫ی ‪:CDO‬‬ ‫رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫وتمان با له‌‪‌ 8‬‬ ‫مارسدا ئه‌و‬ ‫ژنه‌ نه‌خرێت ‌ه‬ ‫سه‌رشه‌قام‬ ‫ ‬ ‫د‪.‬ئه‌فرام‪ :‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رازی نین هیچ نه‌خۆشێكی‌ نه‌خۆشخانه‌كه‌مان بخه‌ن ‌ه سه‌رشه‌قام‬ ‫ه���ه‌ر الیه‌نێ���ك نه‌خۆش���ێك ببات��� ‌ه‬ ‫ی به‌رپرسیار ده‌بێت‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كه‌‪ ،‬خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی‌ پ���اش جێگیربوون ‌‬ ‫بارودۆخی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬ئه‌ف���رام رونیك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه دوا ‌‬ ‫ی رێكخراوه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خۆیان‌و‬ ‫ئاماده‌بوون بیگرنه‌وه‌ ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌وته‌ ‌‬ ‫شوێنێك ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی هاوشێو‌هی‌ ئه‌و ژنه‌یان‬ ‫چه‌ند كه‌یسێك ‌‬ ‫ی ده‌روونیی���ان جێگیره‌و‬ ‫الی ‌ه ك��� ‌ه بار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ت ‌ه ش���وێنێك به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌یان بگرێت ‌ه ئه‌س���تۆ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی هیچ ش���وێنێك بۆ‬ ‫ی نه‌بوون��� ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬

‫ی ئه‌و كه‌سانه‌‪ ،‬له‌نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫له‌خۆگرتن ‌‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌خس���تن ‌ه سه‌رشه‌قام ‌‬ ‫ی "به‌هیچ‬ ‫ئ���ه‌و ژن���ه‌‪ ،‬د‪.‬ئه‌ف���رام وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك رازی‌نین هیچ نه‌خۆشێك ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌مان بخه‌ن ‌ه سه‌رشه‌قام‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌نێ���ك وه‌رگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ب��� ‌‬ ‫ی خۆی‌"‪.‬‬ ‫نه‌خات ‌ه ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نیش‬ ‫ی گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫رێكخراو ‌‬ ‫ی دیك ‌ه باس له‌و كه‌یس ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی دیكه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ له‌الیه‌ن رێكخراوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ری گرتووه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی مه‌ده‌ن���ی‬ ‫رێكخ���راوی‌ گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫(‪ ،)CDO‬عه‌ت���ا محه‌مه‌د له‌لێدوانێكدا‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫ب���ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند ك ‌ه ئه‌و كه‌یس��� ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخ���راوی‌ (‪)PAW‬ه‌و‌ه براو‌ه‬ ‫بۆ نه‌خۆشخان ‌ه نه‌ك ئه‌وان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫ی بۆ رێكخ���راوی‌ ناوبراو‬ ‫وه‌ك ه���اوكار ‌‬ ‫ئاماده‌بوون بگرین ‌ه ئه‌س���تۆی‌ خۆیان‌و‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی خۆیانه‌و‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن توێژه‌ر ‌‬ ‫سه‌ردانیان كردو‌ه له‌نه‌خۆشخانه‌‌و پاشان‬ ‫ی كردنه‌ته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ك ‌ه ئاگادار ‌‬ ‫ی ده‌روونییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ جێگیربوونی‌ بار ‌‬ ‫پێویسته‌ (ش) له‌وێ‌ نه‌مێنێت‌و ئه‌وان‬ ‫بیگرنه‌و‌ه خۆیان‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا وت���ی‌ "ئێمه‌ش ش���وێنی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌مان نیی���ه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه داوام���ان‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌ كرد نوس���راوێك بكه‌ن‬

‫ی‬ ‫ی دژ ‌‬ ‫ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ توندوتیژ ‌‬ ‫ژن���ان‪ ،‬دواتریش ئه‌وان رازیبوون‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی���ه‌ به‌ئێمه‌یان وت‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌وان ئوتومبیلیان نیی���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫داوایانك���رد ئێم ‌ه بۆیان ببه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫بۆم���ان گه‌یان���دون‪ ،‬وات��� ‌ه ئێم ‌ه له‌م‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌دا ته‌نه���ا وه‌ك گه‌یه‌نه‌رێك‬ ‫بووی���ن‌و ته‌نه���ا ئوتومبیله‌كه‌مان ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشه‌ی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌و‌ه گه‌یاندۆت ‌ه‬ ‫ی دژ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ توندوتی���ژ ‌‬ ‫به‌ئافره‌تان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو وتیشی‌ "دواتر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ناوب���راو پێیڕاگه‌یاندین ك ‌ه ناتوانن ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌یس ‌ه الیان بمێنێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ ‌‬

‫"حكومه‌ت ته‌والێتێك‬ ‫له‌ناوبازاڕ ب ‌ه ژنان ره‌وا نابینێ‌"‬ ‫ئه‌وان باری‌ ده‌روونی‌ ته‌واو نییه‌"‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا محه‌م���ه‌د رونك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌هی‌ رێكخراوه‌كه‌ی���ان تایبه‌ت ‌ه‬ ‫ی یاس���ایی‌ ب���ۆ ئافره‌تان‪،‬‬ ‫به‌ڕاوێژكار ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆی���ه‌ ناتوانن (ش) بگرن ‌ه ئه‌س���تۆ ‌‬ ‫ی مانه‌وه‌ی���ان ئ���ه‌و‬ ‫خۆی���ان‌و ش���وێن ‌‬ ‫جۆر‌ه كه‌یس���انه‌ نییه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه داوایان‬ ‫ی توندوتیژی‌ دژ به‌ژنان‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫كردوو‌ه ك ‌ه ئه‌و كه‌یس ‌ه له‌خۆبگرن تاكو‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكی‌ بۆ ده‌دۆزن���ه‌وه‌‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"پێموتن با هه‌ر هی���چ نه‌بێت له‌ڕۆژ ‌‬ ‫ی مارسدا نه‌خرێت ‌ه سه‌رشه‌قام‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪‌8‬‬ ‫ئه‌وان س���وربوون له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌كه‌یان نه‌مێنێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ به‌دواداچون��� ‌‬ ‫توندوتی���ژی‌ دژ به‌ئافره‌تانی���ش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ك ‌ه ئه‌و كه‌یس��� ‌ه هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ به‌وان���ه‌و‌ه نیی���ه‌‪،‬‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ موق���ه‌ده‌م س���ه‌ركه‌وت‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ناوبراو‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ ئه‌و شه‌ڵته‌رانه‌ ‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫هه‌یانه‌ تایبه‌تن به‌و ئافره‌تان ‌هی‌ هه‌ڕه‌ش ‌ه‬ ‫ی ژیانیان‬ ‫له‌سه‌ر ژیانیان هه‌یه‌‌و له‌ترس ‌‬ ‫ی الی‌ ئ���ه‌وان ده‌كرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك ئه‌و ژنه‌‪ ،‬ش���وێن ‌‬ ‫ب���ۆ حاڵه‌ت ‌‬ ‫مانه‌وه‌یان نییه‌‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كیشی‬ ‫به‌وانه‌وه‌ نیی���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وان تایبه‌تن‬ ‫به‌كه‌یسه‌كانی‌ توندوتیژی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫موق���ه‌ده‌م س���ه‌ركه‌وت ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌یاندن ‌‬ ‫به‌وه‌دا ك��� ‌ه ئه‌و ژن���ه‌ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وان‪ ،‬له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌و‌ه بۆ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دواداچونیانه‌و‌ه ئ���اگادار ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫ی كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێكخراوی‌ (‪‌ )CDO‬‬ ‫ئه‌وانی���ش پێیانوتون ك ‌ه با هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫ی توندوتیژی‌ بێت تا‬ ‫الی‌ به‌ڕێوه‌به‌رات��� ‌‬ ‫كێشه‌كه‌ی‌ بۆ چاره‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌وه‌بوو ش���ه‌وێك ال ‌‬ ‫رووه‌وه‌ وت��� ‌‬ ‫ئێم���ه‌ بوو دواتر حه‌وت ش���ه‌وی‌ دیك ‌ه‬ ‫ی بوو‪،‬‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫له‌شه‌ڵته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرس ‌‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫پاشان به‌ڕه‌س���م ‌‬ ‫ی رێكخراوه‌كه‌مان‬ ‫ی ژنان��� ‌‬ ‫ئه‌و پڕۆژانه‌ ‌‬ ‫ك���رده‌وه‌‌و ئه‌وانیش وتبوی���ان بۆمان‬ ‫ی‬ ‫ره‌وان ‌ه بكه‌نه‌وه‌‌و خۆمان چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ رونیكرده‌وه‌ كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫داوای‌ رێكخراوه‌كه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان ژنه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ رێكخراوه‌ك ‌ه گواس���توه‌ته‌وه‌‌و وت ‌‬ ‫"پاش���ان ك ‌ه بردویان ‌ه ب���ۆ ئه‌وێ‌ لێیان‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون ‌‬ ‫وه‌رنه‌گرتون‪ ،‬ئه‌و ژنه‌ش بار ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر خ���راپ ب���ووه‌‌و هی���چ كۆنتڕۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌راس���انكردن ‌‬ ‫نه‌ب���ووه‌‌و بوه‌ته‌ هۆ ‌‬ ‫ی له‌شه‌ڵته‌ره‌كه‌ی‌ ئێمه‌ش‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫بوون"‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و ژنه‌ له‌ب���ه‌ر بێش���وێنیی‌‪ ،‬براوه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون���ی‌ له‌نه‌خۆش���خان ‌ه ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫فێركاری‌ سلێمانی‌‪.‬‬

‫"حكومه‌ت چه‌ند ژنی وه‌ک من ده‌کات ‌ه قوربانی ئاگر؟"‬ ‫ی بێوه‌اڵم���ت له‌نێو لێنه‌دات���ه‌و‌ه ناچارم خۆم بس���وتێنم‪،‬‬ ‫ده‌ی���ان پرس���یار ‌‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫ی ئاخ���ۆ حکومه‌ت چه‌ن���د ژنی وه‌ک من‬ ‫چـــــاوانی���دا ده‌خوێنده‌وه‌‪ ،‬به‌چاوێك ‌‬ ‫پڕ فرمێس���كه‌وه‌ وت���ی "چه‌ند جارێك ‌ه ده‌کات ‌ه قوربانی ئاگر؟"‪.‬‬ ‫ی هه‌وڵیدا‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫ی له‌ناحیه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ژن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئامین ‌ه له‌جێهێشتن ‌‬ ‫فریاده‌ڕه‌س��� ‌‬ ‫داوا لــــــــه‌كه‌س���وكاره‌كه‌م ده‌كه‌م تا‬ ‫خۆی‌ بسوتێنێ‌‌و دواتریش له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫هاوكــــــ���اری داراییم بكه‌ن‌و بمبه‌ن بۆ ژیان‪ ،‬نیزام ش���ه‌بیبه‌ كاتێك له‌به‌یان ‌‬ ‫هاوواڵتییه‌كه‌وه‌ په‌شیمان كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی راب���ردودا ویس���تویه‌ت ‌‬ ‫ش���ه‌ممه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌یانكرد"‪.‬‬ ‫ئێستاش په‌شیمان نیی ‌ه له‌كاره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ژن��� ‌ه باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد ك ‌ه بۆ بچێت بۆ س���ه‌ر كاره‌كه‌ی‌‪ ،‬بینیویه‌ت ‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ئاوڕم‬ ‫ی به‌ش���ێك‬ ‫ی س���وتاندن ‌‬ ‫ی ژنێك خه‌ریك ‌‬ ‫رزگارب���وون له‌ژی���ان‌و ماڵئاوای��� ‌‬ ‫لێنه‌داته‌وه‌‪ ،‬ناچارم خۆم بسوتێنم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ له‌ماڵه‌كه‌یه‌ت���ی‌‌و كاتێ���ك ه���ۆكار ‌‬ ‫له‌نه‌هامه‌تی‌‌و چه‌رمه‌سه‌ریی‌‪ ،‬په‌نا ‌‬ ‫ی خانوه‌كه‌ی‌ لێپرسیوه‌‪ ،‬ئامین ‌ه‬ ‫ی خۆی سوتاندن ‌‬ ‫ی خۆڕزگاكردن ب���ردوو‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی رابردوو ژنێك له‌ناحیه‌ ‌‬ ‫ش���ه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ر به‌گه‌رمی���ان‪ ،‬به‌ه���ۆی بس���وتێنێ‌و وتی‌ "ناچارب���ووم هه‌وڵی پێیوت���و‌ه ك ‌ه به‌هۆی هه‌ژاری‌‌و نه‌بوون ‌‬ ‫رزگار ‌‬ ‫ی خانوه‌كه‌یه‌و‌ه هه‌وڵی‬ ‫ی خۆس���وتاندن بده‌م‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌موو كرێی مانگان���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ژارییه‌و‌ه هه‌وڵیدا خۆی‌‌و خانوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی داوه‌‪.‬‬ ‫ی خۆی‌و خانوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بسوتێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن هاوواڵتییه‌كه‌و‌ه دراوسێكانم به‌ده‌ست منه‌و‌ه ماندوبوون‪ ،‬سوتاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و هاوواڵتیی��� ‌ه ره‌خن��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ر رۆژێكم مردنێكمه‌"‪.‬‬ ‫ژیانی‌ له‌مردن رزگار كرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان گرت ك ‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌ڕێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وتاندن ‌‬ ‫دوای‌‬ ‫ی‬ ‫ئامین ‌ه ساڵح ئه‌و ژنه‌ی ‌ه كه‌ له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ژنه‌ی���ان نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی لــــه‌ماڵه‌ك ‌هی‌‪ ،‬ئامین ‌ه هه‌وڵیدا خۆش ‌‬ ‫ی رزگاری‌ ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ش���اكه‌لی ناحی��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌دروش���مه‌كانیاندا هه‌میش���ه‌ ب���اس‬ ‫ی هه‌وڵی بسوتێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی به‌شێك له‌ماڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫س���وتاندن ‌‬ ‫ی ناحیه‌ك���ه‌و‌ه رزگاركرا "كه‌س���م نییه‌و له‌داكۆكیكردن له‌ژنان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی خۆی دا‪ ،‬ئ���ه‌و‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫س���وتاندن ‌‬ ‫ناحی���ه‌ی‌ رزگاری‌ له‌گه‌رمیان یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی كه‌س���وكاره‌كه‌م به‌خێوم ناكه‌ن‪ ،‬پاره‌م‬ ‫به‌وه‌كرد كه‌ له‌ناچاریدا هه‌وڵیداوه‌ خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌نفال‬ ‫ی به‌ر ش���ااڵو ‌‬ ‫ی دارایی الواز نیی ‌ه كرێ خان���وو بده‌م‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ش ل���ه‌و ناوچان���ه‌ ‌‬ ‫بس���وتێنێ‪ ،‬چونكه‌ بار ‌‬ ‫ی به‌عس���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بووه‌و ئه‌و موچه‌یه‌ش ك ‌ه وه‌ریده‌گرێت نه‌خۆشم‌و خه‌ڵك له‌ڕێی خودا ده‌مبه‌ن كه‌وت���ووه‌ له‌الیه‌ن رژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێدا له‌ئێستاش���دا زۆرتری���ن كه‌س���وكار ‌‬ ‫بۆ نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ژیانه‌ من ‌‬ ‫به‌شی ناكات‪.‬‬ ‫ئامین��� ‌ه ك��� ‌ه له‌تاو خ��� ‌هم‌و خه‌فه‌ت بم!‪ ..‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر حكوم���ه‌ت ئاوڕم قوربانیانی‌ ئه‌نفالی‌ تێدا نیشته‌جێیه‌‪.‬‬

‫كه‌سم نییه‌و‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌م‬ ‫به‌خێوم ناكه‌ن‪،‬‬ ‫پاره‌م نیی ‌ه كرێ‬ ‫خانوو بده‌م‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ش نه‌خۆشم‌و‬ ‫خه‌ڵك له‌ڕێی‬ ‫خودا ده‌مبه‌ن بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‬

‫‪11‬‬

‫ ‬ ‫ئه‌و ژنه‌ی له‌گه‌رمیان ویستی خۆی بسوتێنێ‬

‫فۆتۆ‪ :‬کاوه‌‬

‫ ‬ ‫بازاڕی سلێمانی‪ ،‬شوێنێک بێ ته‌والێتی ژنان‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ێ‬ ‫نه‌بوونی‌ ته‌والێت له‌بازاڕو هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫له‌شوێنه‌ گشتیه‌كان‪ ،‬گرفت ‌‬ ‫بۆ ژنان دروستكردووه‌‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫له‌ژنه‌ ده‌ستفرۆش‌و ده‌ستگێڕه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی مزگه‌وت ‌‬ ‫داوا ده‌كه‌ن ته‌والێته‌كان ‌‬ ‫گه‌وره‌یان بۆ چاكبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان داواكارن ته‌والێت ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫گشتی‌ له‌ناوبازاڕدا هه‌بێ گه‌ر ب ‌ه‬ ‫ێ كێشه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫پاره‌ش ب ‌‬ ‫ی له‌به‌ر ژنان‌و‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ناوبازاڕه‌كان ‌‬ ‫كچان به‌رناك���ه‌ون‪ ،‬ب���ه‌ تایبه‌تی‌ له‌م‬ ‫ی‬ ‫وه‌رزه‌دا به‌په‌رۆش���ه‌و‌ه رۆژان ‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫ی كوردیی‌‌و‬ ‫ب���ازاڕ ده‌ك���ه‌ن ت���ا جل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداویستیه‌كانیان بكڕن‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ ‌‬ ‫ژنان له‌وه‌نیگه‌ران���ن ك ‌ه گه‌ر كارێكیان‬ ‫هه‌بێ‌‌و بیانه‌وێ���ت بچنه‌ ته‌والێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستیان ناكه‌وێت‪ .‬نه‌جیب ‌ه محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌كره‌ ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 52‬ساڵ ك ‌ه نه‌خۆشی ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ س���ه‌ردان ‌‬ ‫هه‌یه‌و ه���ه‌ر زووزوو ده‌ب ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد ك ‌ه‬ ‫ته‌والێت ب���كات‪ ،‬باس��� ‌‬ ‫"چه‌ندانج���ار هاتووم بۆ ب���ازاڕو پێش‬ ‫ی هه‌موو پێداویس���تیه‌كانم ته‌واو‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بك���ه‌م به‌په‌له‌ تاكس���یم گرت���ووه‌و بۆ‬ ‫میزكردنێك گه‌شتوومه‌ته‌و‌ه ماڵه‌وه‌" ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی رۆشت به‌وه‌ ‌‬ ‫زیاتر له‌سه‌ر قس���ه‌كان ‌‬ ‫ك ‌ه "زۆرجار ره‌نگه‌ پیاوان هه‌ست به‌و‌ه‬ ‫نه‌كه‌ن كه‌ ژنانیش میزده‌كه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كاتێك په‌نا ده‌به‌یته‌ به‌ر مزگه‌وتێك بۆ‬ ‫ی رزگارت بێ‌‪ ،‬هه‌موو ته‌ماش���ات‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ میزك���ردن زۆر‬ ‫عه‌یب ‌ه بێ‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دیار‌ه نه‌بوونی‌ ته‌والێت گه‌ر بۆ ژنان ‌‬ ‫رێبوار هێن���د‌ه زه‌حم ‌هت‌و ناخۆش بێ‌‪،‬‬ ‫ده‌ب���ێ‌ بۆ ئ���ه‌و ژنانه‌ چه‌ن���د‌ه قورس‬ ‫ی بازاڕدا‬ ‫ێ ك ‌ه هه‌ر له‌گ���ه‌ڵ كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ب‌‬ ‫وه‌ك پیاوه‌كان ده‌س���ت به‌كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خۆرئاوابوون���دا بارگه‌و بنه‌یان‬ ‫ده‌پێچن���ه‌وه‌و ده‌چنه‌و‌ه ماڵه‌وه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫تاڕاده‌ی���ه‌ك چ���اوو روو كراوه‌ت���رن‌و‬ ‫ی‬ ‫ئازایانه‌ت���ر ده‌چنه‌ ئ���ه‌و مزگه‌وتان ‌ه ‌‬ ‫ك���ه‌ پیاوانی���ش س���ه‌ردانیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫مین���ا عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬ئه‌و ژن���ه‌ ده‌موچاوو‬ ‫ماندوو‌ه سه‌رپۆش به‌سه‌ر‌ه بوو به‌دیار‬ ‫فه‌رد‌ه كوزه‌ڵه‌و نێرگزه‌كانیه‌و‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی بازاڕدا كزۆڵ ‌ه ‌‬ ‫پرده‌كه‌و له‌ناوجه‌رگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردب���وو‪ .‬ئ���ه‌و زۆر غه‌مبارانه‌ باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆی‌ كرد ك ‌ه ش���ه‌ش منداڵ ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌وتوو‌ه به‌س���ه‌ردا‌و ماو‌ه ‌‬ ‫هه‌تی���و ‌‬ ‫حه‌وت ساڵ ‌ه به‌وكاره‌ ده‌یانژێنێت‌و زۆر‬ ‫نیگه‌رانب���وو له‌پیاوه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫پیاوه‌كان���ی‌ ناوبازاڕی���ش‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫"پیاوه‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت ناتوانن بچوكترین‬ ‫مافم���ان بده‌نێ‌‌و بێزارم���ان ده‌كه‌ن ب ‌ه‬ ‫ده‌ركردن‌و شت فڕێدانمان‪ ،‬یان بیرێك‬ ‫له‌و‌ه بكه‌نه‌وه‌ ئێم���ه‌ش مرۆڤین‌و وه‌ك‬ ‫ئه‌وان پێویستمان ب ‌ه چوونه‌ ته‌والێت‌و‬ ‫ده‌س���تنوێژگرتن ‌ه ت���ا مزگه‌وتێك یان‬ ‫ش���وێنێكی‌ تایبه‌تمان ب���ۆ بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و نیگه‌ران ‌ه له‌پیاوان���ی‌ ناوبازاڕیش‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك���ه‌ كاتێ���ك ده‌چ���ن له‌مزگه‌وت ‌‬ ‫پیاوان���دا ده‌س���تنوێژ بگرن‌و ده‌س���ت‬ ‫به‌ئاو بگه‌یه‌نن‪ ،‬پی���اوه‌كان نه‌ختێ‌ ب ‌ه‬ ‫ی س���ه‌یره‌وه‌ ته‌ماشایان ده‌كه‌ن‬ ‫چاوێك ‌‬ ‫"ئه‌وان وا ده‌زانن ئێم ‌ه بێشه‌رمین بۆی ‌ه‬ ‫ده‌ڕۆین���ه‌ ناو مزگه‌تی‌ پی���اوان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ێ بچین ده‌نا‬ ‫نازانن ك ‌ه مه‌جبورین‌و ده‌ب ‌‬

‫كاتێك په‌نا‬ ‫ده‌به‌یته‌ به‌ر‬ ‫مزگه‌وتێك بۆ‬ ‫ی رزگارت بێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌موو ته‌ماشات‬ ‫ده‌كه‌ن وه‌ك‬ ‫ی میزكردن‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆر عه‌یب ‌ه بێ‬

‫خۆم���ان راناگرین"‪ .‬ئ���ه‌و حاجیه‌ پیر‌ه‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 85‬س���اڵه‌‪ ،‬ه���ه‌ر له‌نزیك ژن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستفرۆشه‌كانه‌و‌ه ده‌سته‌یه‌ك زه‌رف ‌‬ ‫ی به‌ده‌سته‌و‌ه بوو‪ ،‬ك ‌ه به‌ئاسته‌م‬ ‫عه‌الگه‌ ‌‬ ‫ی ده‌هات "عه‌الگه‌یه‌كم لێناكڕن؟"‬ ‫نوز‌ه ‌‬ ‫ی ژنه‌كان بوو ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و زۆر به‌توندی‌ دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بازاڕ شت ده‌فرۆشن یان ئه‌و ژنان ‌ه ‌‬ ‫دێنه‌ ناوب���ازاڕو وت���ی‌ "ئاخرزه‌مانه‌‪..‬‬ ‫ئاخر چۆن ژن ده‌بێ‌ شت بفرۆشێ‌‪ ،‬بۆ‬ ‫كه‌س���وكاریان به‌خێویان ناكه‌ن"‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی زۆر به‌چاوێكی‌ كه‌م ته‌ماش���ا‬ ‫ژنه‌كان ‌‬ ‫ده‌ك���ردو وتی‌ "هێنده‌ بێش���ه‌رمن دێن ‌ه‬ ‫ی پی���اوان‌و له‌وێوه‌ ده‌چن‬ ‫ن���او مزگه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ته‌والێت‪ ،‬ئاخر ئه‌م ‌ه خواش قه‌بوڵ ‌‬ ‫ی به‌قاڵ‬ ‫ناكات"‪ .‬به‌اڵم ئیبراهیم عارف‪‌ -‬‬ ‫ی كه‌ڵه‌گه‌ت بوو‪،‬‬ ‫ی ره‌شتاڵ ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه كوڕێك ‌‬ ‫ی بۆ ناوبازاڕ زۆر‬ ‫ی ژنان ‌‬ ‫كاری‌ ژنان‌و هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاسایی‌ زانی‌‌و سه‌باره‌ت به‌ نه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "هه‌قوایه‌ ش���اره‌وان ‌‬ ‫ته‌والێتیش وت ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی‬ ‫ی تایبه‌تدا ته‌والێت ‌‬ ‫له‌چه‌ندین جێگ���ه‌ ‌‬ ‫ژنان دروس���ت ب���كات‪ ،‬چونكه‌ زۆرجار‬ ‫مزگه‌وته‌كان هێنده‌ قه‌ره‌باڵغن ژنه‌كان‬ ‫شه‌رم ده‌كه‌ن بچنه‌ ئه‌وێ‌"‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌ب���ازاڕو س���وپه‌رماركێت ‌ه‬ ‫ی تێدای���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گ���ه‌وره‌كان ته‌والێت��� ‌‬ ‫له‌سه‌ر ش���ه‌قامه‌كان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫نابینرێن‪ .‬چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر له‌سه‌ر‬ ‫ی یانه‌یه‌ك‬ ‫ی مه‌وله‌و ‌‬ ‫ش���ه‌قامی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی "ت���ه‌وار" ك ‌ه‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫كرایه‌وه‌ به‌ن���او ‌‬ ‫ی كوردستانه‌و‌ه‬ ‫ی ژنان ‌‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخراو ‌‬ ‫ی ده‌كراو ژنان ده‌چوون چا‪-‬و‬ ‫سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ی‬ ‫قاوه‌یان تێدا ده‌خوارده‌وه‌و ته‌والێتیش ‌‬ ‫تێدا ب���وو‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر قه‌بوڵنه‌كردنی‌‌و‬ ‫ی پیاو‪ ،‬ه���ه‌ر زوو ئه‌و یانه‌ی ‌ه‬ ‫توانجدان ‌‬ ‫ی فرۆش���تنی‌ جلوبه‌رگ‌و‬ ‫كرای ‌ه ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداویستی‌ ناوماڵ‪ .‬شه‌رمن محه‌مه‌د ‌‬ ‫ته‌مه‌د ‪ 23‬ساڵ‪ ،‬ماو‌هی‌ چه‌ند ساڵێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌و ش���وێنه‌دا كارده‌كات‪ ،‬ئه‌و ئاماژه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌وه‌دا كاتێك ئ���ه‌و ته‌والێتانه‌ له‌ژێر‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ئه‌و یانه‌ی���ه‌دا وه‌ك ته‌والێت ‌‬ ‫دروس���تكراون‪ ،‬كه‌موكورتیی���ان تێدا‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬چونكه‌ زێرابی���ان ده‌رنه‌چووه‌‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه ئێس���تا دایانخس���توون‌و وه‌ك‬ ‫ی "ته‌نها‬ ‫مه‌خزه‌ن به‌كاریان ده‌هێنن‌و وت ‌‬ ‫یه‌ك ته‌والێتمان هه‌یه‌و هی‌ خۆمان ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ژنین لێره‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم��� ‌ه ‪ 8‬كارمه‌ند ‌‬ ‫ی ك ‌ه نه‌خۆشن‬ ‫هه‌ندێكجاریش ئه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫یان كچی‌ منداڵیان پێیه‌‌و پێویستیانه‌‪،‬‬ ‫رێگه‌یان پێده‌ده‌ین‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی بۆمان جێده‌هێڵن‌و ئێمه‌ش‬ ‫به‌ پیس��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌ب ‌‬ ‫ی ش���اره‌وان ‌‬ ‫ی كارمه‌ند ‌‬ ‫له‌جیات ‌‬ ‫ی بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پاك ‌‬ ‫ی‬ ‫كاس���ۆ م���ۆڵ بازاڕێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌و چه‌ند ته‌والێتێك ‌‬ ‫ناوجه‌رگه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫تێدای���ه‌و ب��� ‌ه ‪ 250‬دینار هه‌ركه‌س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ بچێت‪ ،‬به‌اڵم شوعل ‌ه محه‌مه‌د‪‌ -‬‬ ‫ده‌توان ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "ئاخر‬ ‫توێ���ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا بازاڕێكه‌‪ ،‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتی‌ پیاس���ه‌كردندا‌و له‌سه‌ر رێیه‌ك ‌‬ ‫گش���تی‌ كچێ���ك پێویس���تی‌ پێیبوو‪،‬‬ ‫ێ ئه‌گه‌ر‬ ‫ێ چه‌ن���د ته‌والێتێ���ك هه‌ب ‌‬ ‫ناب ‌‬ ‫ێ گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ده‌س���ت‬ ‫ب��� ‌ه پاره‌ش ب ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌وێ‌"‪ .‬د‪.‬كریستین سكار‪ ،‬مامۆستا ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫یاری���ده‌ده‌ره‌ له‌ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌والێت ‌‬ ‫ی ئۆس���لۆ‪ ،‬نه‌بوون ‌‬ ‫له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ژنان���ی‌ ب���ه‌ كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كولتوور ‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و دواكه‌وتووی��� ‌‬ ‫ی "هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫وه‌س���ف كردو وت��� ‌‬ ‫ی وردو زۆر شاراوه‌یه‌و ره‌نگ ‌ه‬ ‫كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بایه‌خیش‬ ‫بۆ زۆر كه‌س ه���ه‌ر جێگه‌ ‌‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كێش ‌ه فه‌لسه‌فیه‌ قووڵ‌و‬ ‫گه‌وره‌كان ب ‌ه نرخترو گرنگتره‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئیدی‌ ژنه‌ رۆژنامه‌نووس���ه‌كان ناتوانن‬ ‫كاری‌ داهێنه‌ران��� ‌ه له‌ن���او بازاڕدا بكه‌ن‬ ‫ی جه‌س���ته‌ییه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌توانن له‌ڕوو ‌‬ ‫ی مرۆڤیش هه‌میش ‌ه‬ ‫مورتاح بن پاشه‌ڕۆ ‌‬ ‫زۆر بێزاركه‌رو ئازار به‌خش ‌ه بۆیه‌ نه‌ ئه‌و‬ ‫ژنان���ه‌و ن ‌ه ژنانی‌ تریش ناتوانن خۆیان‬ ‫ی‬ ‫رابگرن"‪ .‬ئه‌و بۆ پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی باس���ی‌ وه‌زیر ‌‬ ‫قس���ه‌كان ‌‬ ‫نه‌رویج���ی‌ ك���رد‪ ،‬ك��� ‌ه له‌یه‌ك���ه‌م‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێكردنی‌ كاری���دا‪ ،‬كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌نووس��� ‌ه ژنه‌كاندا كردو‬ ‫ی ك���ردوون ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫رێنوێن��� ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تیان‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���رد‪ ،‬گه‌ر ه���ه‌ر ته‌والێتێكی���ان بین ‌‬ ‫به‌كاربهێن���ن‪ ،‬چونكه‌ "ره‌نگ��� ‌ه دواتر‬ ‫ده‌ستتان نه‌كه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمەاڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫رێكخراوێك‪ ،‬ژنان‬ ‫هیچ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و نه‌خۆشخانه‌‌و‬ ‫‌نییه ژنێك بگرنه‌ خۆیان‌‬ ‫فێر ‌ی کاری ده‌ستی ‌ی ده‌كات رێكخراوێك ئاماده ‌‌‬ ‫ئا‪ :‬كورد‌ه عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ی ئادار ك ‌ه ده‌كات ‌ه رۆژێك‬ ‫ی ‪‌7‬‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان‪ ،‬ژنێك ‌‬ ‫پێش رۆژی‌ جیهان ‌‬ ‫عه‌ره‌ب خرای ‌ه سه‌رشه‌قامه‌كان‌و‬ ‫هیچ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و نه‌خۆشخانه‌‌و‬ ‫رێكخراوێك ئاماده‌نه‌بوون بیگرن ‌ه‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬

‫ژنان له‌کاتی فێربوونی درومانیدا ‬ ‫کورده‌‬

‫فۆتۆ‪:‬‬

‫ئا‪ :‬كورده‌‬ ‫ی‬ ‫نیان فر‌ه خۆشحاڵ ‌ه به‌به‌شداربوون ‌‬ ‫ی دروماندا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌خولێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵیدا چوه‌ت ‌ه ژیان ‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نێك ‌‬ ‫هاوسه‌رییه‌وه‌‌و نه‌یانهێشتوه‌ خوێندن‬ ‫ته‌واو بكات‪ ،‬بۆی ‌ه به‌گه‌شبینییه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڕوانێته‌ ئه‌م پیشه‌یه‌ی‌‪.‬‬ ‫نی���ان محه‌م���ه‌د یه‌كێكب���وو‬ ‫ی درومان ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ش���داربووانی‌ خول��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌الی���ه‌ن رێكخراوێكی‌ كوردییه‌و‌ه به‌ب ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر كراوه‌ت���ه‌وه‌‌و تائێس���تاش‬ ‫ی‬ ‫ی كچان‌و ژنانیان فێر ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی ده‌ستیی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫پیش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوی‌ پێگه‌یان���دن‌و په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمانی‌‪ ،‬تایبه‌ت ‌ه به‌ڕاهێنان ‌‬ ‫كااڵ ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌هه‌ن���دێ‌ پیش���ه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫(سه‌رتاش���ین‌و زه‌ڕه‌نگ���ه‌ری‌‌و چنین‌و‬ ‫رستن‌و درومان‌و چه‌ندین خولیتر)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م رێكخراو‌ه تایبه‌ت ‌ه به‌پیشه‌ی‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ت بۆ هه‌ردوو ره‌گ���ه‌ز كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫س���اڵێك ‌ه كراوه‌ته‌وه‌‌و له‌و ماوه‌یه‌ش���دا‬ ‫‪ 30‬خولیان كردوه‌ت���ه‌وه‌‌و زیاتر له‌‪700‬‬ ‫فێرخواز سودمه‌ند بوون‪.‬‬ ‫ی رێكخ���راوی‌ پێگه‌یاندن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی كااڵی‌ نیشتمانی‌‪ ،‬كامه‌ران‬ ‫په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫ی دیكه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها خاتو به‌یان یه‌كێك ‌‬ ‫ی‬ ‫عومه‌ر له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند خ���ۆش بۆ خۆیان دابی���ن بكه‌ن‌و وت ‌‬ ‫ی خوله‌كه‌‌و فێرخوازان‬ ‫ی له‌مامۆس���تایان ‌‬ ‫ی كردویانه‌ته‌و‌ه "بۆی ‌ه هات���وم بۆ ئه‌م خوالن ‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه سه‌رجه‌م ئه‌و خوالنه‌ ‌‬ ‫ی دروستكردنی‌ گوڵ‌و چنین‌و چه‌ند‬ ‫ێ مامۆس���تاو‌ه ده‌وترێنه‌و‌ه شانبه‌شانی‌ پیاو هه‌وڵبده‌م‪ ،‬چونك ‌ه وا فێر ‌‬ ‫له‌الیه‌ن س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬باس ‌‬ ‫ی ده‌ست ‌‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫ی كارێك ‌‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ی خۆش���تر‌ه ئافره‌تیش خاوه‌ن ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ك ‌ه شاره‌زاییان هه‌یه‌ له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌كرد ك ‌ه ئه‌م رێكخراو‌ه ش���وێنێك ‌‬ ‫ی بێت"‪.‬‬ ‫ی ده‌س���ت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش خوله‌كان خۆ ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆستایانی‌ خوله‌كه‌ش ئاماژ‌ه به‌و‌ه گرنگ ‌ه بۆ ژن���ان به‌تایبه‌تی���ش ژنان ‌‬ ‫بێبه‌رامبه‌رن‪.‬‬ ‫ی ماڵه‌و‌ه كه‌ فێری‌ پیشه‌یه‌ك ببن‪.‬‬ ‫نی���ان محه‌م���ه‌د یه‌كێ���ك ب���وو ده‌كه‌ن كه‌ زۆربه‌ی‌ ئ���ه‌و فێرخوازانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ناوبراو جه‌ختیكرده‌و‌ه ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی پیشه‌ك ‌ه بوون‪.‬‬ ‫ی درومان ك ‌ه هاتوون بۆ خوله‌كه‌‪ ،‬فێر ‌‬ ‫له‌به‌ش���داربووانی‌ خول��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوالنه‌و‌ه توانیویان ‌ه چه‌ند كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی یه‌كێكه‌ له‌مامۆس���تایان ‌‬ ‫ی دوان���ز‌ه س���اڵیدا چوه‌ت ‌ه ئاراس عه‌ل ‌‬ ‫له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی���ش چاره‌س���ه‌ر بك���ه‌ن‌و‬ ‫ژیان���ی‌ هاوس���ه‌رییه‌وه‌‌و له‌ماڵ���ه‌وه‌ش خولی‌ درومان‌و ئاشكرایكرد ك ‌ه ‪‌ %90‬‬ ‫ی‬ ‫ی وا هه‌ب���وو‌ه وتویه‌ت ‌‬ ‫ی "خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی هاتونه‌ته‌ رێكخراوه‌ك ‌ه وت��� ‌‬ ‫نه‌یانهێش���توو‌ه خوێندن ته‌واو بكات‪ ،‬ئه‌و فێرخوازانه‌ ‌‬ ‫ی درومان‪ ،‬زۆربه‌یان فێربوون‌و كه‌س���وكارم پێیوت���وم ئیت���ر پاره‌ت‬ ‫ی ئ���ه‌م خول ‌ه بۆ خول ‌‬ ‫بۆیه‌ كاتێك بیس���تویه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م كاران ‌ه‬ ‫جه‌ختیش���یكرده‌و‌ه ك��� ‌ه له‌ئێس���تادا پێناده‌م بۆی ‌ه هاتووه‌ فێر ‌‬ ‫هه‌یه‌ بڕیاریداو‌ه بڕوات بۆ خوله‌كه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌سه‌رچاوه‌ی‌ بژێو ‌‬ ‫ی بووه‌و كردویه‌ت ‌‬ ‫ی ئافره‌تیان تێدای ‌ه ده‌توانێت به‌فێربوون ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه مه‌به‌ست ‌‬ ‫ئه‌و ژنه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی خۆی پێ خۆی‌"‪.‬‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫ی ئه‌و پیش���ه‌یه‌‪ ،‬بژێو ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌و خول ‌ه ئه‌وه‌یه‌ فێر ‌‬ ‫له‌ڕۆیشتن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ باس���ی‌ له‌هه‌ند ‌‬ ‫پیشه‌ك ‌ه ببێت‌و دواتر دوكانێك دابنێت‌و په‌یدا بكات‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و كه‌موك���وڕی‌ رێكخراوه‌ك���ه‌ ك���رد ك ‌ه‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫ناوب���راو س���ودێك ‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ وت���ی‌ "ك��� ‌ه خوێندنه‌كه‌م‬ ‫ی زیاتریان بۆ‬ ‫ی باس���كرد ك���ه‌ زۆرجار ژنان‌و پێویس���ت ‌ه حكومه‌ت كار ‌‬ ‫ی پیش���ه‌یه‌كم بم خوالنه‌ ‌‬ ‫ته‌واو نه‌كرد‪ ،‬با فێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بینایه‌ك ‌‬ ‫ی له‌ماڵه‌وه‌ن ب���كات له‌وانه‌ش "نه‌بوون��� ‌‬ ‫كچان به‌تایبه‌ت���ی‌ ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫باشتره‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی بێ���زار ده‌بن له‌ماڵ���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ په‌نا بۆ باش‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌وڵدان بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا كه‌ژاڵ ئازاد ك��� ‌ه یه‌كێك ‌‬ ‫ی بچوك‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و خوالن ‌ه ده‌ب���ه‌ن‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌م رێكخراو‌ه بكرێت��� ‌ه پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی خول��� ‌‬ ‫دیكه‌ب���وو له‌به‌ش���داربووان ‌‬ ‫ی س���ودی‌ زیات���ری‌ لێوه‌ربگرێ‌‪،‬‬ ‫دروم���ان‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ خس���ته‌ڕوو كه‌ ژیان ئاشناییه‌ك په‌یدا ده‌كه‌ن به‌و پیشه‌یه‌‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫زۆر قورس بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر ژن‌و پیاو هه‌م گۆڕانكارییه‌كی‌ ژینگه‌ییش ‌ه بۆ ئه‌و چونكه‌ ئه‌م كاران ‌ه ده‌ستین‌و پێویستیان‬ ‫ی زیاتر هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌ په‌ره‌سه‌ندن ‌‬ ‫ی ژنانه‌‪.‬‬ ‫پێكه‌و‌ه هه‌وڵن���ه‌ده‌ن‪ ،‬ناتوانن ژیانێك ‌‬

‫كه‌ خوێندنه‌كه‌م‬ ‫ته‌واو نه‌كرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫با فێر ‌‬ ‫پیشه‌یه‌كم بم‬ ‫باشتره‌‬

‫‪%90‬ی‌ فێرخوازان‬ ‫فێری‌ پیشه‌كان‬ ‫بوون‌و بژێوی‬ ‫ژیانیانی پێدابین‬ ‫ده‌که‌ن‬

‫(ش‪ .‬ن) ئ���ه‌و ئه‌فره‌ت ‌ه ته‌مه‌ن ‪55‬‬ ‫ی‬ ‫ساڵه‌ی ك ‌ه رۆژێك به‌ر له‌ڕۆژی‌ جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژنان له‌الیه‌ن رێكخراوی‌ گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫مه‌ده‌نیی���ه‌و‌ه خرایه‌ر س���ه‌ر ش���ه‌قام‪،‬‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوه‌كه‌‌و نه‌خۆش���خانه‌ی‌ س���ۆز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دواداچون ‌‬ ‫ده‌روونی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی دژ به‌ئافره‌تانیش هه‌ریه‌كه‌‌و‬ ‫توندوتیژ ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك لێدوان له‌سه‌ر ئه‌و كه‌یس ‌ه‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ی س���اڵێكه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌م ژن ‌ه م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌ن��� ‌‬ ‫ی گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫رێكخ���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سۆز ‌‬ ‫(‪ )CDO‬براوه‌ت ‌ه نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌روون���ی‌ ك��� ‌ه تایبه‌ت ‌ه ب���ه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی درێژخایه‌نی���ان‬ ‫ی ده‌روون��� ‌‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫(ش) به‌ڕه‌گ���ه‌ز عه‌ره‌ب���ه‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ده‌یگێڕێته‌و‌ه‬ ‫ی عێراقه‌‪ ،‬وه‌كخۆ ‌‬ ‫باشور ‌‬ ‫ی‬ ‫چوه‌ت ‌ه ژیانی‌ هاوس���ه‌رییه‌وه‌‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنج منداڵه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌ تێكچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���اری ده‌روونیی���ه‌و‌ه هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی جیابوه‌ته‌وه‌‌و ئه‌وی���ش كه‌وتوه‌ت ‌ه‬ ‫لێ ‌‬ ‫ی چه‌ند ساڵێك‬ ‫سه‌رشه‌قامه‌كان‌و ماوه‌ ‌‬ ‫له‌كۆاڵنه‌كاندا ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ساڵه‌‌و‬ ‫ی ته‌مه‌ن س��� ‌‬ ‫رۆش���نا كچێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناسیوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫له‌دووره‌وه‌ ئه‌م ژنه‌ ‌‬ ‫به‌وه‌دا ك ‌ه چه‌ند جارێك (ش)ی‌ بینیو‌ه‬ ‫كاتێ���ك خه‌ڵك گاڵته‌‌و س���وكایه‌تییان‬ ‫پێكردووه‌‪ ،‬رۆشنا ده‌ڵێت "یاخوا كه‌س‬ ‫ی نه‌قه‌ومێت‪ ،‬داماو‌ه‬ ‫وه‌ك ئه‌و ژنه‌ لێ��� ‌‬ ‫زۆر بێكه‌سه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ژن ‌ه ك ‌ه پێش���تر له‌نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی ده‌روون���ی‌ ب���ووه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫س���ۆز ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬ئه‌فرام محه‌مه‌د حه‌س���ه‌ن پسپۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆش���یی ‌ه ده‌روونییه‌كان بۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی زیاتر له‌س���اڵێك‌و‬ ‫رونكرده‌وه‌‪ ،‬ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نۆ مانگ له‌نه‌خۆش���خانه‌كه‌یاندا به‌هۆ ‌‬ ‫ی شیزۆفرینیاو‌ه‬ ‫ی به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫توش���بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون ‌‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‌و س���ه‌ره‌تا ب���ار ‌‬ ‫زۆر خ���راپ ب���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ورده‌ ورد‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون ‌‬ ‫هه‌وڵیان له‌گه‌ڵ داو‌ه تا بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنتڕۆڵ ‌‬ ‫جێگیر بوه‌ته‌وه‌‌و به‌باش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬پاشان لیژنه‌ ‌‬ ‫بارودۆخی‌ خۆ ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان ك ‌ه پێكهاتوون له‌‪7‬‬ ‫ئه‌ن���دام‪ ،‬بریاڕیان���داو‌ه (ش) بدرێت ‌ه‬ ‫ده‌ست رێكخراو ‌‬ ‫ی (‪ )CDO‬كه‌ پێشتر‬ ‫ناردویان ‌ه بۆ نه‌خۆش���خانه‌كه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان‬ ‫به‌پێی‌ سیس���تم ‌‬

‫نه‌خۆشخانه‌‪ :‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ژن ‌ه باری‌ ده‌روون ‌‬ ‫باش بووه‌‌و ده‌بێت‬ ‫المان نه‌مێنێ‌‬ ‫ی دژ‬ ‫توندوتیژ ‌‬ ‫به‌ئافره‌تان‪ :‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌یسه‌ په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫به‌ئێمه‌وه‌ نییه‌‬ ‫ی ‪:CDO‬‬ ‫رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫وتمان با له‌‪‌ 8‬‬ ‫مارسدا ئه‌و‬ ‫ژنه‌ نه‌خرێت ‌ه‬ ‫سه‌رشه‌قام‬ ‫ ‬ ‫د‪.‬ئه‌فرام‪ :‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رازی نین هیچ نه‌خۆشێكی‌ نه‌خۆشخانه‌كه‌مان بخه‌ن ‌ه سه‌رشه‌قام‬ ‫ه���ه‌ر الیه‌نێ���ك نه‌خۆش���ێك ببات��� ‌ه‬ ‫ی به‌رپرسیار ده‌بێت‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كه‌‪ ،‬خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی‌ پ���اش جێگیربوون ‌‬ ‫بارودۆخی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬ئه‌ف���رام رونیك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه دوا ‌‬ ‫ی رێكخراوه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خۆیان‌و‬ ‫ئاماده‌بوون بیگرنه‌وه‌ ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌وته‌ ‌‬ ‫شوێنێك ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی هاوشێو‌هی‌ ئه‌و ژنه‌یان‬ ‫چه‌ند كه‌یسێك ‌‬ ‫ی ده‌روونیی���ان جێگیره‌و‬ ‫الی ‌ه ك��� ‌ه بار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ت ‌ه ش���وێنێك به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌یان بگرێت ‌ه ئه‌س���تۆ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی هیچ ش���وێنێك بۆ‬ ‫ی نه‌بوون��� ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬

‫ی ئه‌و كه‌سانه‌‪ ،‬له‌نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫له‌خۆگرتن ‌‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌خس���تن ‌ه سه‌رشه‌قام ‌‬ ‫ی "به‌هیچ‬ ‫ئ���ه‌و ژن���ه‌‪ ،‬د‪.‬ئه‌ف���رام وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك رازی‌نین هیچ نه‌خۆشێك ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كه‌مان بخه‌ن ‌ه سه‌رشه‌قام‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌نێ���ك وه‌رگرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ب��� ‌‬ ‫ی خۆی‌"‪.‬‬ ‫نه‌خات ‌ه ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نیش‬ ‫ی گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫رێكخراو ‌‬ ‫ی دیك ‌ه باس له‌و كه‌یس ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی دیكه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ له‌الیه‌ن رێكخراوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ری گرتووه‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی مه‌ده‌ن���ی‬ ‫رێكخ���راوی‌ گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫(‪ ،)CDO‬عه‌ت���ا محه‌مه‌د له‌لێدوانێكدا‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫ب���ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند ك ‌ه ئه‌و كه‌یس��� ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخ���راوی‌ (‪)PAW‬ه‌و‌ه براو‌ه‬ ‫بۆ نه‌خۆشخان ‌ه نه‌ك ئه‌وان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫ی بۆ رێكخ���راوی‌ ناوبراو‬ ‫وه‌ك ه���اوكار ‌‬ ‫ئاماده‌بوون بگرین ‌ه ئه‌س���تۆی‌ خۆیان‌و‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی خۆیانه‌و‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن توێژه‌ر ‌‬ ‫سه‌ردانیان كردو‌ه له‌نه‌خۆشخانه‌‌و پاشان‬ ‫ی كردنه‌ته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ك ‌ه ئاگادار ‌‬ ‫ی ده‌روونییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ جێگیربوونی‌ بار ‌‬ ‫پێویسته‌ (ش) له‌وێ‌ نه‌مێنێت‌و ئه‌وان‬ ‫بیگرنه‌و‌ه خۆیان‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا وت���ی‌ "ئێمه‌ش ش���وێنی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌مان نیی���ه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه داوام���ان‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌ كرد نوس���راوێك بكه‌ن‬

‫ی‬ ‫ی دژ ‌‬ ‫ب���ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ توندوتیژ ‌‬ ‫ژن���ان‪ ،‬دواتریش ئه‌وان رازیبوون‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی���ه‌ به‌ئێمه‌یان وت‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌وان ئوتومبیلیان نیی���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫داوایانك���رد ئێم ‌ه بۆیان ببه‌ین‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫بۆم���ان گه‌یان���دون‪ ،‬وات��� ‌ه ئێم ‌ه له‌م‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌دا ته‌نه���ا وه‌ك گه‌یه‌نه‌رێك‬ ‫بووی���ن‌و ته‌نه���ا ئوتومبیله‌كه‌مان ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشه‌ی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌و‌ه گه‌یاندۆت ‌ه‬ ‫ی دژ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ توندوتی���ژ ‌‬ ‫به‌ئافره‌تان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو وتیشی‌ "دواتر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ناوب���راو پێیڕاگه‌یاندین ك ‌ه ناتوانن ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌یس ‌ه الیان بمێنێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ ‌‬

‫"حكومه‌ت ته‌والێتێك‬ ‫له‌ناوبازاڕ ب ‌ه ژنان ره‌وا نابینێ‌"‬ ‫ئه‌وان باری‌ ده‌روونی‌ ته‌واو نییه‌"‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا محه‌م���ه‌د رونك���رده‌و‌ه ك��� ‌ه‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌هی‌ رێكخراوه‌كه‌ی���ان تایبه‌ت ‌ه‬ ‫ی یاس���ایی‌ ب���ۆ ئافره‌تان‪،‬‬ ‫به‌ڕاوێژكار ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆی���ه‌ ناتوانن (ش) بگرن ‌ه ئه‌س���تۆ ‌‬ ‫ی مانه‌وه‌ی���ان ئ���ه‌و‬ ‫خۆی���ان‌و ش���وێن ‌‬ ‫جۆر‌ه كه‌یس���انه‌ نییه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه داوایان‬ ‫ی توندوتیژی‌ دژ به‌ژنان‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫كردوو‌ه ك ‌ه ئه‌و كه‌یس ‌ه له‌خۆبگرن تاكو‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكی‌ بۆ ده‌دۆزن���ه‌وه‌‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"پێموتن با هه‌ر هی���چ نه‌بێت له‌ڕۆژ ‌‬ ‫ی مارسدا نه‌خرێت ‌ه سه‌رشه‌قام‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫‪‌8‬‬ ‫ئه‌وان س���وربوون له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌كه‌یان نه‌مێنێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ به‌دواداچون��� ‌‬ ‫توندوتی���ژی‌ دژ به‌ئافره‌تانی���ش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ك ‌ه ئه‌و كه‌یس��� ‌ه هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ به‌وان���ه‌و‌ه نیی���ه‌‪،‬‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ موق���ه‌ده‌م س���ه‌ركه‌وت‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ناوبراو‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ ئه‌و شه‌ڵته‌رانه‌ ‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫هه‌یانه‌ تایبه‌تن به‌و ئافره‌تان ‌هی‌ هه‌ڕه‌ش ‌ه‬ ‫ی ژیانیان‬ ‫له‌سه‌ر ژیانیان هه‌یه‌‌و له‌ترس ‌‬ ‫ی الی‌ ئ���ه‌وان ده‌كرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك ئه‌و ژنه‌‪ ،‬ش���وێن ‌‬ ‫ب���ۆ حاڵه‌ت ‌‬ ‫مانه‌وه‌یان نییه‌‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كیشی‬ ‫به‌وانه‌وه‌ نیی���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وان تایبه‌تن‬ ‫به‌كه‌یسه‌كانی‌ توندوتیژی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫موق���ه‌ده‌م س���ه‌ركه‌وت ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌یاندن ‌‬ ‫به‌وه‌دا ك��� ‌ه ئه‌و ژن���ه‌ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وان‪ ،‬له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌و‌ه بۆ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دواداچونیانه‌و‌ه ئ���اگادار ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫ی كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێكخراوی‌ (‪‌ )CDO‬‬ ‫ئه‌وانی���ش پێیانوتون ك ‌ه با هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫ی توندوتیژی‌ بێت تا‬ ‫الی‌ به‌ڕێوه‌به‌رات��� ‌‬ ‫كێشه‌كه‌ی‌ بۆ چاره‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌وه‌بوو ش���ه‌وێك ال ‌‬ ‫رووه‌وه‌ وت��� ‌‬ ‫ئێم���ه‌ بوو دواتر حه‌وت ش���ه‌وی‌ دیك ‌ه‬ ‫ی بوو‪،‬‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫له‌شه‌ڵته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرس ‌‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫پاشان به‌ڕه‌س���م ‌‬ ‫ی رێكخراوه‌كه‌مان‬ ‫ی ژنان��� ‌‬ ‫ئه‌و پڕۆژانه‌ ‌‬ ‫ك���رده‌وه‌‌و ئه‌وانیش وتبوی���ان بۆمان‬ ‫ی‬ ‫ره‌وان ‌ه بكه‌نه‌وه‌‌و خۆمان چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ رونیكرده‌وه‌ كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫داوای‌ رێكخراوه‌كه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان ژنه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ رێكخراوه‌ك ‌ه گواس���توه‌ته‌وه‌‌و وت ‌‬ ‫"پاش���ان ك ‌ه بردویان ‌ه ب���ۆ ئه‌وێ‌ لێیان‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون ‌‬ ‫وه‌رنه‌گرتون‪ ،‬ئه‌و ژنه‌ش بار ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر خ���راپ ب���ووه‌‌و هی���چ كۆنتڕۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌راس���انكردن ‌‬ ‫نه‌ب���ووه‌‌و بوه‌ته‌ هۆ ‌‬ ‫ی له‌شه‌ڵته‌ره‌كه‌ی‌ ئێمه‌ش‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫بوون"‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و ژنه‌ له‌ب���ه‌ر بێش���وێنیی‌‪ ،‬براوه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روون���ی‌ له‌نه‌خۆش���خان ‌ه ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫فێركاری‌ سلێمانی‌‪.‬‬

‫"حكومه‌ت چه‌ند ژنی وه‌ک من ده‌کات ‌ه قوربانی ئاگر؟"‬ ‫ی بێوه‌اڵم���ت له‌نێو لێنه‌دات���ه‌و‌ه ناچارم خۆم بس���وتێنم‪،‬‬ ‫ده‌ی���ان پرس���یار ‌‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫ی ئاخ���ۆ حکومه‌ت چه‌ن���د ژنی وه‌ک من‬ ‫چـــــاوانی���دا ده‌خوێنده‌وه‌‪ ،‬به‌چاوێك ‌‬ ‫پڕ فرمێس���كه‌وه‌ وت���ی "چه‌ند جارێك ‌ه ده‌کات ‌ه قوربانی ئاگر؟"‪.‬‬ ‫ی هه‌وڵیدا‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫ی له‌ناحیه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ژن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئامین ‌ه له‌جێهێشتن ‌‬ ‫فریاده‌ڕه‌س��� ‌‬ ‫داوا لــــــــه‌كه‌س���وكاره‌كه‌م ده‌كه‌م تا‬ ‫خۆی‌ بسوتێنێ‌‌و دواتریش له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫هاوكــــــ���اری داراییم بكه‌ن‌و بمبه‌ن بۆ ژیان‪ ،‬نیزام ش���ه‌بیبه‌ كاتێك له‌به‌یان ‌‬ ‫هاوواڵتییه‌كه‌وه‌ په‌شیمان كرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی راب���ردودا ویس���تویه‌ت ‌‬ ‫ش���ه‌ممه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌یانكرد"‪.‬‬ ‫ئێستاش په‌شیمان نیی ‌ه له‌كاره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ژن��� ‌ه باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد ك ‌ه بۆ بچێت بۆ س���ه‌ر كاره‌كه‌ی‌‪ ،‬بینیویه‌ت ‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ئاوڕم‬ ‫ی به‌ش���ێك‬ ‫ی س���وتاندن ‌‬ ‫ی ژنێك خه‌ریك ‌‬ ‫رزگارب���وون له‌ژی���ان‌و ماڵئاوای��� ‌‬ ‫لێنه‌داته‌وه‌‪ ،‬ناچارم خۆم بسوتێنم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ له‌ماڵه‌كه‌یه‌ت���ی‌‌و كاتێ���ك ه���ۆكار ‌‬ ‫له‌نه‌هامه‌تی‌‌و چه‌رمه‌سه‌ریی‌‪ ،‬په‌نا ‌‬ ‫ی خانوه‌كه‌ی‌ لێپرسیوه‌‪ ،‬ئامین ‌ه‬ ‫ی خۆی سوتاندن ‌‬ ‫ی خۆڕزگاكردن ب���ردوو‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی رابردوو ژنێك له‌ناحیه‌ ‌‬ ‫ش���ه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ر به‌گه‌رمی���ان‪ ،‬به‌ه���ۆی بس���وتێنێ‌و وتی‌ "ناچارب���ووم هه‌وڵی پێیوت���و‌ه ك ‌ه به‌هۆی هه‌ژاری‌‌و نه‌بوون ‌‬ ‫رزگار ‌‬ ‫ی خانوه‌كه‌یه‌و‌ه هه‌وڵی‬ ‫ی خۆس���وتاندن بده‌م‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌موو كرێی مانگان���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ژارییه‌و‌ه هه‌وڵیدا خۆی‌‌و خانوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی داوه‌‪.‬‬ ‫ی خۆی‌و خانوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بسوتێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن هاوواڵتییه‌كه‌و‌ه دراوسێكانم به‌ده‌ست منه‌و‌ه ماندوبوون‪ ،‬سوتاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و هاوواڵتیی��� ‌ه ره‌خن��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ر رۆژێكم مردنێكمه‌"‪.‬‬ ‫ژیانی‌ له‌مردن رزگار كرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان گرت ك ‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌ڕێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وتاندن ‌‬ ‫دوای‌‬ ‫ی‬ ‫ئامین ‌ه ساڵح ئه‌و ژنه‌ی ‌ه كه‌ له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ژنه‌ی���ان نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی لــــه‌ماڵه‌ك ‌هی‌‪ ،‬ئامین ‌ه هه‌وڵیدا خۆش ‌‬ ‫ی رزگاری‌ ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ش���اكه‌لی ناحی��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌دروش���مه‌كانیاندا هه‌میش���ه‌ ب���اس‬ ‫ی هه‌وڵی بسوتێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی به‌شێك له‌ماڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫س���وتاندن ‌‬ ‫ی ناحیه‌ك���ه‌و‌ه رزگاركرا "كه‌س���م نییه‌و له‌داكۆكیكردن له‌ژنان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی خۆی دا‪ ،‬ئ���ه‌و‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫س���وتاندن ‌‬ ‫ناحی���ه‌ی‌ رزگاری‌ له‌گه‌رمیان یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی كه‌س���وكاره‌كه‌م به‌خێوم ناكه‌ن‪ ،‬پاره‌م‬ ‫به‌وه‌كرد كه‌ له‌ناچاریدا هه‌وڵیداوه‌ خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌نفال‬ ‫ی به‌ر ش���ااڵو ‌‬ ‫ی دارایی الواز نیی ‌ه كرێ خان���وو بده‌م‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ش ل���ه‌و ناوچان���ه‌ ‌‬ ‫بس���وتێنێ‪ ،‬چونكه‌ بار ‌‬ ‫ی به‌عس���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بووه‌و ئه‌و موچه‌یه‌ش ك ‌ه وه‌ریده‌گرێت نه‌خۆشم‌و خه‌ڵك له‌ڕێی خودا ده‌مبه‌ن كه‌وت���ووه‌ له‌الیه‌ن رژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێدا له‌ئێستاش���دا زۆرتری���ن كه‌س���وكار ‌‬ ‫بۆ نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ژیانه‌ من ‌‬ ‫به‌شی ناكات‪.‬‬ ‫ئامین��� ‌ه ك��� ‌ه له‌تاو خ��� ‌هم‌و خه‌فه‌ت بم!‪ ..‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر حكوم���ه‌ت ئاوڕم قوربانیانی‌ ئه‌نفالی‌ تێدا نیشته‌جێیه‌‪.‬‬

‫كه‌سم نییه‌و‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌م‬ ‫به‌خێوم ناكه‌ن‪،‬‬ ‫پاره‌م نیی ‌ه كرێ‬ ‫خانوو بده‌م‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ش نه‌خۆشم‌و‬ ‫خه‌ڵك له‌ڕێی‬ ‫خودا ده‌مبه‌ن بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‬

‫‪11‬‬

‫ ‬ ‫ئه‌و ژنه‌ی له‌گه‌رمیان ویستی خۆی بسوتێنێ‬

‫فۆتۆ‪ :‬کاوه‌‬

‫ ‬ ‫بازاڕی سلێمانی‪ ،‬شوێنێک بێ ته‌والێتی ژنان‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫ێ‬ ‫نه‌بوونی‌ ته‌والێت له‌بازاڕو هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫له‌شوێنه‌ گشتیه‌كان‪ ،‬گرفت ‌‬ ‫بۆ ژنان دروستكردووه‌‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫له‌ژنه‌ ده‌ستفرۆش‌و ده‌ستگێڕه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی مزگه‌وت ‌‬ ‫داوا ده‌كه‌ن ته‌والێته‌كان ‌‬ ‫گه‌وره‌یان بۆ چاكبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان داواكارن ته‌والێت ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫گشتی‌ له‌ناوبازاڕدا هه‌بێ گه‌ر ب ‌ه‬ ‫ێ كێشه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫پاره‌ش ب ‌‬ ‫ی له‌به‌ر ژنان‌و‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ناوبازاڕه‌كان ‌‬ ‫كچان به‌رناك���ه‌ون‪ ،‬ب���ه‌ تایبه‌تی‌ له‌م‬ ‫ی‬ ‫وه‌رزه‌دا به‌په‌رۆش���ه‌و‌ه رۆژان ‌ه سه‌ردان ‌‬ ‫ی كوردیی‌‌و‬ ‫ب���ازاڕ ده‌ك���ه‌ن ت���ا جل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداویستیه‌كانیان بكڕن‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ ‌‬ ‫ژنان له‌وه‌نیگه‌ران���ن ك ‌ه گه‌ر كارێكیان‬ ‫هه‌بێ‌‌و بیانه‌وێ���ت بچنه‌ ته‌والێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستیان ناكه‌وێت‪ .‬نه‌جیب ‌ه محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌كره‌ ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 52‬ساڵ ك ‌ه نه‌خۆشی ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ س���ه‌ردان ‌‬ ‫هه‌یه‌و ه���ه‌ر زووزوو ده‌ب ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد ك ‌ه‬ ‫ته‌والێت ب���كات‪ ،‬باس��� ‌‬ ‫"چه‌ندانج���ار هاتووم بۆ ب���ازاڕو پێش‬ ‫ی هه‌موو پێداویس���تیه‌كانم ته‌واو‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بك���ه‌م به‌په‌له‌ تاكس���یم گرت���ووه‌و بۆ‬ ‫میزكردنێك گه‌شتوومه‌ته‌و‌ه ماڵه‌وه‌" ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی رۆشت به‌وه‌ ‌‬ ‫زیاتر له‌سه‌ر قس���ه‌كان ‌‬ ‫ك ‌ه "زۆرجار ره‌نگه‌ پیاوان هه‌ست به‌و‌ه‬ ‫نه‌كه‌ن كه‌ ژنانیش میزده‌كه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كاتێك په‌نا ده‌به‌یته‌ به‌ر مزگه‌وتێك بۆ‬ ‫ی رزگارت بێ‌‪ ،‬هه‌موو ته‌ماش���ات‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ میزك���ردن زۆر‬ ‫عه‌یب ‌ه بێ‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دیار‌ه نه‌بوونی‌ ته‌والێت گه‌ر بۆ ژنان ‌‬ ‫رێبوار هێن���د‌ه زه‌حم ‌هت‌و ناخۆش بێ‌‪،‬‬ ‫ده‌ب���ێ‌ بۆ ئ���ه‌و ژنانه‌ چه‌ن���د‌ه قورس‬ ‫ی بازاڕدا‬ ‫ێ ك ‌ه هه‌ر له‌گ���ه‌ڵ كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ب‌‬ ‫وه‌ك پیاوه‌كان ده‌س���ت به‌كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خۆرئاوابوون���دا بارگه‌و بنه‌یان‬ ‫ده‌پێچن���ه‌وه‌و ده‌چنه‌و‌ه ماڵه‌وه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫تاڕاده‌ی���ه‌ك چ���اوو روو كراوه‌ت���رن‌و‬ ‫ی‬ ‫ئازایانه‌ت���ر ده‌چنه‌ ئ���ه‌و مزگه‌وتان ‌ه ‌‬ ‫ك���ه‌ پیاوانی���ش س���ه‌ردانیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫مین���ا عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬ئه‌و ژن���ه‌ ده‌موچاوو‬ ‫ماندوو‌ه سه‌رپۆش به‌سه‌ر‌ه بوو به‌دیار‬ ‫فه‌رد‌ه كوزه‌ڵه‌و نێرگزه‌كانیه‌و‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی بازاڕدا كزۆڵ ‌ه ‌‬ ‫پرده‌كه‌و له‌ناوجه‌رگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردب���وو‪ .‬ئ���ه‌و زۆر غه‌مبارانه‌ باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆی‌ كرد ك ‌ه ش���ه‌ش منداڵ ‌‬ ‫ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌وتوو‌ه به‌س���ه‌ردا‌و ماو‌ه ‌‬ ‫هه‌تی���و ‌‬ ‫حه‌وت ساڵ ‌ه به‌وكاره‌ ده‌یانژێنێت‌و زۆر‬ ‫نیگه‌رانب���وو له‌پیاوه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫پیاوه‌كان���ی‌ ناوبازاڕی���ش‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫"پیاوه‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت ناتوانن بچوكترین‬ ‫مافم���ان بده‌نێ‌‌و بێزارم���ان ده‌كه‌ن ب ‌ه‬ ‫ده‌ركردن‌و شت فڕێدانمان‪ ،‬یان بیرێك‬ ‫له‌و‌ه بكه‌نه‌وه‌ ئێم���ه‌ش مرۆڤین‌و وه‌ك‬ ‫ئه‌وان پێویستمان ب ‌ه چوونه‌ ته‌والێت‌و‬ ‫ده‌س���تنوێژگرتن ‌ه ت���ا مزگه‌وتێك یان‬ ‫ش���وێنێكی‌ تایبه‌تمان ب���ۆ بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و نیگه‌ران ‌ه له‌پیاوان���ی‌ ناوبازاڕیش‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك���ه‌ كاتێ���ك ده‌چ���ن له‌مزگه‌وت ‌‬ ‫پیاوان���دا ده‌س���تنوێژ بگرن‌و ده‌س���ت‬ ‫به‌ئاو بگه‌یه‌نن‪ ،‬پی���اوه‌كان نه‌ختێ‌ ب ‌ه‬ ‫ی س���ه‌یره‌وه‌ ته‌ماشایان ده‌كه‌ن‬ ‫چاوێك ‌‬ ‫"ئه‌وان وا ده‌زانن ئێم ‌ه بێشه‌رمین بۆی ‌ه‬ ‫ده‌ڕۆین���ه‌ ناو مزگه‌تی‌ پی���اوان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ێ بچین ده‌نا‬ ‫نازانن ك ‌ه مه‌جبورین‌و ده‌ب ‌‬

‫كاتێك په‌نا‬ ‫ده‌به‌یته‌ به‌ر‬ ‫مزگه‌وتێك بۆ‬ ‫ی رزگارت بێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌موو ته‌ماشات‬ ‫ده‌كه‌ن وه‌ك‬ ‫ی میزكردن‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆر عه‌یب ‌ه بێ‬

‫خۆم���ان راناگرین"‪ .‬ئ���ه‌و حاجیه‌ پیر‌ه‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 85‬س���اڵه‌‪ ،‬ه���ه‌ر له‌نزیك ژن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستفرۆشه‌كانه‌و‌ه ده‌سته‌یه‌ك زه‌رف ‌‬ ‫ی به‌ده‌سته‌و‌ه بوو‪ ،‬ك ‌ه به‌ئاسته‌م‬ ‫عه‌الگه‌ ‌‬ ‫ی ده‌هات "عه‌الگه‌یه‌كم لێناكڕن؟"‬ ‫نوز‌ه ‌‬ ‫ی ژنه‌كان بوو ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و زۆر به‌توندی‌ دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بازاڕ شت ده‌فرۆشن یان ئه‌و ژنان ‌ه ‌‬ ‫دێنه‌ ناوب���ازاڕو وت���ی‌ "ئاخرزه‌مانه‌‪..‬‬ ‫ئاخر چۆن ژن ده‌بێ‌ شت بفرۆشێ‌‪ ،‬بۆ‬ ‫كه‌س���وكاریان به‌خێویان ناكه‌ن"‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی زۆر به‌چاوێكی‌ كه‌م ته‌ماش���ا‬ ‫ژنه‌كان ‌‬ ‫ده‌ك���ردو وتی‌ "هێنده‌ بێش���ه‌رمن دێن ‌ه‬ ‫ی پی���اوان‌و له‌وێوه‌ ده‌چن‬ ‫ن���او مزگه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ته‌والێت‪ ،‬ئاخر ئه‌م ‌ه خواش قه‌بوڵ ‌‬ ‫ی به‌قاڵ‬ ‫ناكات"‪ .‬به‌اڵم ئیبراهیم عارف‪‌ -‬‬ ‫ی كه‌ڵه‌گه‌ت بوو‪،‬‬ ‫ی ره‌شتاڵ ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه كوڕێك ‌‬ ‫ی بۆ ناوبازاڕ زۆر‬ ‫ی ژنان ‌‬ ‫كاری‌ ژنان‌و هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاسایی‌ زانی‌‌و سه‌باره‌ت به‌ نه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "هه‌قوایه‌ ش���اره‌وان ‌‬ ‫ته‌والێتیش وت ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی‬ ‫ی تایبه‌تدا ته‌والێت ‌‬ ‫له‌چه‌ندین جێگ���ه‌ ‌‬ ‫ژنان دروس���ت ب���كات‪ ،‬چونكه‌ زۆرجار‬ ‫مزگه‌وته‌كان هێنده‌ قه‌ره‌باڵغن ژنه‌كان‬ ‫شه‌رم ده‌كه‌ن بچنه‌ ئه‌وێ‌"‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌ب���ازاڕو س���وپه‌رماركێت ‌ه‬ ‫ی تێدای���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گ���ه‌وره‌كان ته‌والێت��� ‌‬ ‫له‌سه‌ر ش���ه‌قامه‌كان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫نابینرێن‪ .‬چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر له‌سه‌ر‬ ‫ی یانه‌یه‌ك‬ ‫ی مه‌وله‌و ‌‬ ‫ش���ه‌قامی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی "ت���ه‌وار" ك ‌ه‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫كرایه‌وه‌ به‌ن���او ‌‬ ‫ی كوردستانه‌و‌ه‬ ‫ی ژنان ‌‬ ‫له‌الیه‌ن رێكخراو ‌‬ ‫ی ده‌كراو ژنان ده‌چوون چا‪-‬و‬ ‫سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ی‬ ‫قاوه‌یان تێدا ده‌خوارده‌وه‌و ته‌والێتیش ‌‬ ‫تێدا ب���وو‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر قه‌بوڵنه‌كردنی‌‌و‬ ‫ی پیاو‪ ،‬ه���ه‌ر زوو ئه‌و یانه‌ی ‌ه‬ ‫توانجدان ‌‬ ‫ی فرۆش���تنی‌ جلوبه‌رگ‌و‬ ‫كرای ‌ه ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداویستی‌ ناوماڵ‪ .‬شه‌رمن محه‌مه‌د ‌‬ ‫ته‌مه‌د ‪ 23‬ساڵ‪ ،‬ماو‌هی‌ چه‌ند ساڵێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌و ش���وێنه‌دا كارده‌كات‪ ،‬ئه‌و ئاماژه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌وه‌دا كاتێك ئ���ه‌و ته‌والێتانه‌ له‌ژێر‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ئه‌و یانه‌ی���ه‌دا وه‌ك ته‌والێت ‌‬ ‫دروس���تكراون‪ ،‬كه‌موكورتیی���ان تێدا‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬چونكه‌ زێرابی���ان ده‌رنه‌چووه‌‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه ئێس���تا دایانخس���توون‌و وه‌ك‬ ‫ی "ته‌نها‬ ‫مه‌خزه‌ن به‌كاریان ده‌هێنن‌و وت ‌‬ ‫یه‌ك ته‌والێتمان هه‌یه‌و هی‌ خۆمان ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ژنین لێره‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم��� ‌ه ‪ 8‬كارمه‌ند ‌‬ ‫ی ك ‌ه نه‌خۆشن‬ ‫هه‌ندێكجاریش ئه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫یان كچی‌ منداڵیان پێیه‌‌و پێویستیانه‌‪،‬‬ ‫رێگه‌یان پێده‌ده‌ین‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی بۆمان جێده‌هێڵن‌و ئێمه‌ش‬ ‫به‌ پیس��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌ب ‌‬ ‫ی ش���اره‌وان ‌‬ ‫ی كارمه‌ند ‌‬ ‫له‌جیات ‌‬ ‫ی بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پاك ‌‬ ‫ی‬ ‫كاس���ۆ م���ۆڵ بازاڕێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌و چه‌ند ته‌والێتێك ‌‬ ‫ناوجه‌رگه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫تێدای���ه‌و ب��� ‌ه ‪ 250‬دینار هه‌ركه‌س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ بچێت‪ ،‬به‌اڵم شوعل ‌ه محه‌مه‌د‪‌ -‬‬ ‫ده‌توان ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "ئاخر‬ ‫توێ���ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا بازاڕێكه‌‪ ،‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتی‌ پیاس���ه‌كردندا‌و له‌سه‌ر رێیه‌ك ‌‬ ‫گش���تی‌ كچێ���ك پێویس���تی‌ پێیبوو‪،‬‬ ‫ێ ئه‌گه‌ر‬ ‫ێ چه‌ن���د ته‌والێتێ���ك هه‌ب ‌‬ ‫ناب ‌‬ ‫ێ گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ده‌س���ت‬ ‫ب��� ‌ه پاره‌ش ب ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌وێ‌"‪ .‬د‪.‬كریستین سكار‪ ،‬مامۆستا ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫یاری���ده‌ده‌ره‌ له‌ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌والێت ‌‬ ‫ی ئۆس���لۆ‪ ،‬نه‌بوون ‌‬ ‫له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ژنان���ی‌ ب���ه‌ كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كولتوور ‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و دواكه‌وتووی��� ‌‬ ‫ی "هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫وه‌س���ف كردو وت��� ‌‬ ‫ی وردو زۆر شاراوه‌یه‌و ره‌نگ ‌ه‬ ‫كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بایه‌خیش‬ ‫بۆ زۆر كه‌س ه���ه‌ر جێگه‌ ‌‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كێش ‌ه فه‌لسه‌فیه‌ قووڵ‌و‬ ‫گه‌وره‌كان ب ‌ه نرخترو گرنگتره‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئیدی‌ ژنه‌ رۆژنامه‌نووس���ه‌كان ناتوانن‬ ‫كاری‌ داهێنه‌ران��� ‌ه له‌ن���او بازاڕدا بكه‌ن‬ ‫ی جه‌س���ته‌ییه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌توانن له‌ڕوو ‌‬ ‫ی مرۆڤیش هه‌میش ‌ه‬ ‫مورتاح بن پاشه‌ڕۆ ‌‬ ‫زۆر بێزاركه‌رو ئازار به‌خش ‌ه بۆیه‌ نه‌ ئه‌و‬ ‫ژنان���ه‌و ن ‌ه ژنانی‌ تریش ناتوانن خۆیان‬ ‫ی‬ ‫رابگرن"‪ .‬ئه‌و بۆ پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی باس���ی‌ وه‌زیر ‌‬ ‫قس���ه‌كان ‌‬ ‫نه‌رویج���ی‌ ك���رد‪ ،‬ك��� ‌ه له‌یه‌ك���ه‌م‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێكردنی‌ كاری���دا‪ ،‬كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌نووس��� ‌ه ژنه‌كاندا كردو‬ ‫ی ك���ردوون ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫رێنوێن��� ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تیان‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���رد‪ ،‬گه‌ر ه���ه‌ر ته‌والێتێكی���ان بین ‌‬ ‫به‌كاربهێن���ن‪ ،‬چونكه‌ "ره‌نگ��� ‌ه دواتر‬ ‫ده‌ستتان نه‌كه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫له‌باره‌ی‌ "تارمایی‌ سه‌له‌فیه‌كان"ه‌وه‌‬ ‫یاسین ته‌ها‬

‫دیکتاتۆریەت‌و کولتور‬ ‫یەکێ���ک له‌عادەت���ە خراپەکانی ناوەندی‬ ‫رۆش���نبیری ئێمە‪ ،‬لێکدان���ەوەی دیاردە‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتیەکان���ە لەڕێ���گای‬ ‫گەڕان���ەوە بۆ کولت���ورەوە‪ .‬الی هەندێک‬ ‫نوس���ەر دەس���تەواژەی کولتور بووە بە‬ ‫ئامرازێکی سیحری بۆ لێکدانەوەی هەموو‬ ‫ش���تێک‪ ،‬له‌س���تەمگەری سیاسییەوە بۆ‬ ‫پاش���کەوتنی ئابوری‌و توندڕەوی دینی‌و‬ ‫نەبوونی ماف‌و بەرتەسکی سنوورەکانی‬ ‫ئ���ازادی‪ .‬ئەمج���ۆرە بیرکردنەوەیە تەنها‬ ‫بەوەوە ناوەس���تێت ئەم ھێزە سیحرییە‬ ‫بە کولت���ور ببەخش���ێت‪ ،‬بەڵکو س���ڵ‬ ‫لەوەش ناکاتەوە هەمان ئەو گشتگیرییە‬ ‫ترس���ناکانە دووبارەبکات���ەوە کە چەند‬ ‫س���ەدەیەک لەمەوبەر رۆژهەاڵتناسەکان‬ ‫بۆ خوێندنەوەی کۆمەڵگاکانی دەرەوەی‬ ‫خۆرئاوا بەکاریاندەھێنا‪ .‬لەم ئاستەش���دا‬ ‫س���ڵ لەوە ناکەنەوە ب���اس له‌"کولتوری‬ ‫خۆرهەاڵت" بکەن‌و بەسەرچاوەی زۆرێک‬ ‫له‌قەیرانەکان���ی بزان���ن‪ .‬رۆژهەاڵتێک کە‬ ‫زی���اد له‌ملیارێک ئینس���انی تێدادەژی‌و‬ ‫بەسەر سەدان کۆمەڵگا‌و هەزاران گروپی‬ ‫ئەتنی‌و دینی‌و فەرهەنگی دابەش���بووە‪،‬‬ ‫هەریەکێکیشیان بەدەیان‌و سەدان کێشەی‬ ‫جیاوازەوە گیرۆدەیە‌و بە دەیان‌و سەدان‬ ‫خەونی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی جیاوازیان‬ ‫هەیە‪ .‬ئەم ش���ێوازە له‌نوسین تەنها ھێما‬ ‫بۆ تەس���کبینییەکی فیک���ری‌و میتۆدی‬ ‫ن���اکات‪ ،‬بەڵکو ھێما ب���ۆ تەمبەڵییەکی‬ ‫فیکری گەورەش دەکات‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەخاڵ���ە باش���ەکانی زانس���تە‬ ‫سیاس���یەکانی س���ێ دەی���ەی رابردوو‪،‬‬ ‫له‌خوێندن���ەوە‌و لێکدانەوەیان���دا ب���ۆ‬ ‫دیاردە سیاس���ییەکانی ناوچەکەی ئێمە‪،‬‬ ‫وازھێنانە ل���ەم لێکدان���ەوە کولتورییە‪.‬‬ ‫بەتایبەتی وازھێنانە لەوەی س���ەرجەمی‬ ‫کێش���ە‌و گرفت‌و قەیرانە سیاسییەکان بە‬ ‫کولتور بەگشتی‌و بە دین بەتایبەتییەوە‬ ‫گرێب���دەن‌و ئ���ەوان بکەنە س���ەرچاوەی‬ ‫ئ���ەو قەیرانانە‪ .‬زانس���تە سیاس���یەکان‬ ‫بۆ نموون���ە نەبوونی دیموکراس���یەتیان‬ ‫لەم بەش���ەی دونیادا چیت���ر نەدایە پاڵ‬ ‫نەگونجانی کولتوری ئەم ناوچەیە لەگەڵ‬ ‫دیموکراسییەتدا‪ ،‬یان رقی گریمانکراوی‬ ‫کولتوری ئەم ناوچەیە له‌دیموکراسییەت‪،‬‬ ‫ی���ان نەگونجانی دین‌و دیموکراس���ییەت‬ ‫بەیەکەوە‪ ،‬یان بەستنەوەی بە بونیادێکی‬ ‫گریمانک���راوەوە بۆ عەقڵ���ی خەڵک لەم‬ ‫ناوچەیەدا‪ .‬بەپێچەوان���ەوە زۆربەی ئەو‬ ‫لێکۆڵینەوە زانس���تییانە لەو ناوچەیەدا‬ ‫کران نیش���انیاندا خەڵکی ئەم ناوچەیە‬ ‫دیموکراس���ییەت ب���ە ئامرازێکی گرنگ‌و‬ ‫س���ەرەکی چارەس���ەکردنی بڕێکی زۆر‬ ‫له‌کێش���ەکانیان دەزانن‪ ،‬بێ���زارن لەوەی‬ ‫حوکمڕانەکانیان دەیان ساڵ له‌دەسەاڵتدا‬ ‫دەمێنن���ەوە‌و ب���ەزۆر نەبێ���ت ناگۆڕێن‌و‬ ‫لەدوای خۆش���یانەوە بەنیازن دەسەاڵت‬ ‫بۆ ک���وڕەکان‌و براکان‌و دۆس���تەکانیان‬ ‫بەجێبهێڵ���ن‪ .‬هەروەه���ا لێکۆڵین���ەوەی‬ ‫مەیدانی نیش���انیدا خەڵک بەشێوەیەکی‬ ‫پاسیڤ دەسەاڵتە س���تەمگەرەکان لەم‬ ‫ناوچەی���ەدا قبووڵناکەن‪ ،‬ی���ان حەزیان‬ ‫له‌س���تەمگەریی نیی���ە وەک بڕێک���ی‬ ‫زۆر له‌کولتورگ���ەراکان پێماندەڵێ���ن‪.‬‬ ‫هەروەها لێکۆڵینەوەی تر نیش���انیدا ئەو‬ ‫دەس���ەاڵتانە نەک تەنها دەیان دەزگای‬ ‫ئەمنی‌و س���ەربازی ئاشکرا‌و نهێنییان بۆ‬ ‫ترس���اندن‌و بێدەنگکردن‌و چاودێریکردن‌و‬ ‫کۆنترۆڵکردن���ی خەڵ���ک‌و کۆمەڵ���گا‬ ‫دروس���تکردوە‪ ،‬بەڵکو راستەوخۆ هەموو‬ ‫س���ەرچاوەکانی بژێو‌و کار‌و گەشەکردنی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و پیشەییان کۆنترۆڵکردوە‌و‬ ‫لەم رێگایەوە سیستمە دیکاتۆریەکانیان‬ ‫س���ەروەر کردووە‪ .‬وات���ە لەباتی کولتور‬ ‫ھۆکاری دیکەیان دۆزییەوە‪.‬‬ ‫له‌ماوەی ساڵی رابردوودا ئەو ناوچەیەی‬ ‫گوای���ە میللەتەکانی وەک "مێگەل" وان‌و‬ ‫"ج���ەھل"‌و "گەمژەی���ی" لەن���او عەقڵ‌و‬ ‫بیرکردنەوەیان���دا ک���ەڕووی ک���ردووە‪،‬‬ ‫بە ملیۆنەها ئینس���انی ت���وڕە‌و ناڕازیی‬ ‫بردە سەرش���ەقامەکان‌و چەندان رژێمی‬ ‫دیکتاتۆری روخاند کە دەیان ساڵە خەریکی‬ ‫بەھێزکردن���ی کۆڵەک���ە چەپێنەرەکانی‬ ‫حوکمڕان���ی خۆیانن‪ .‬ئ���ەوەی بینیمان‬ ‫ن���ەک هەموو لێکدانەوەیەک���ی کولتوری‬ ‫کۆمەڵگاکانی ئەم ناوچەیەی فڕێدایە ناو‬ ‫تەنه‌کەی خۆڵەوە‪ ،‬بەڵکو نیشانیشیداین‬ ‫چ وزەیەکی سیاس���ی گ���ەورە لەهەناوی‬ ‫ئینس���ان‌و کۆمەڵگاکانی ئەم ناوچەیەدا‬

‫بیروڕا‬

‫ئامادەیە‪ .‬وزەیەک توانای ژێرەوژوورکردنی‬ ‫ئەو رژێمە دیکتاتۆرییانەی هەبوو‪ .‬شتێک‬ ‫کە ش���وێنی س���ەرنجە له‌ڕاپەڕینەکانی‬ ‫ناوچەکەدا هەڵوێس���تی لەش���کر‌و ھێزە‬ ‫س���ەربازییەکانە‪ .‬ئەوەی کە گشتگیرییە‬ ‫کولتوریە سادەکان پێیاندەوتین ئەوەیە‬ ‫ک���ە ئەم رژێمان���ە ھێزێکی س���ەربازی‌و‬ ‫پۆلیسی گەورەیان دروستکردوە ئامادەن‬ ‫تا سەر ش���ەڕ بۆ ئاغا دیکتاتۆرەکانیان‬ ‫بکەن‪ .‬ئ���ەم ھێزانە هەڵگ���ری کولتوری‬ ‫گوێڕایەڵی���ن‌و "رەگ‌و ریش���ەکان"ی‬ ‫ئ���ەم گوێڕایەڵیی���ەش گوای���ە لەناو ئەو‬ ‫"کولت���وری گوێڕایەڵی"یە گەورەدایە کە‬ ‫بەش���ێکی گەورەی کولتوری ناوچەکەیە‪.‬‬ ‫بەکورتی ئەم شێوە تێڕوانینانە بە چەند‬ ‫دێڕێکی سادە دیاردەیەکی ئاڵۆزی وەک‬ ‫هەڵوێستی لەش���کر‌و ھێزە چەکدارەکانی‬ ‫بەو شێوەیە لێکئەدایەوە‌و لەم ھێزانەشدا‬ ‫جگە له‌دەزگای سەرکوتکردن‌و کوشتنی‬ ‫ناڕەزایی‪ ،‬ھیچی تریان تێدا نەدەبینی‪.‬‬ ‫جارێکی تر زانس���تە سیاس���یەکان لەم‬ ‫ئاس���تەدا ش���تی گرنگم���ان پێدەڵێن‌و‬ ‫ئەوەمان نیشانئەدەن چۆن ئەرک‌و توانا‌و‬ ‫بیرکردنەوەی لەشکر‌و ھێزە سەربازیەکانی‬ ‫دونی���ای عەرەب له‌دەیەکان���ی رابردوودا‬ ‫گۆڕانی گەورەی���ان بەس���ەردا هاتووە‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە بڕێک���ی زۆری ئ���ەم ھێ���زە‬ ‫سەربازیانە له‌سااڵنی پەنجا‌و شەستەکان‌و‬ ‫حەفتاکاندا دروستکران‪ .‬زۆربەی ئەوانەی‬ ‫دواتری���ش ب���وون ب���ە س���ەرۆکی واڵتە‬ ‫عەرەبییەکان س���ەرەتا لەناو لەش���کردا‬ ‫دەس���تبەکاربوون‪ ،‬له‌عەب���دول ناس���ر‌و‬ ‫س���ادات‌و حوس���نی موبارەکەوە بیگرە‪،‬‬ ‫ب���ۆ بن عەل���ی‌و حافز ئەس���ەد‪ .‬ئەمانە‬ ‫هەندێکیان بە کودەتای سەربازی هاتنە‬ ‫سەر حوکم‌و هەندێکیتریان بەھۆی ھێزی‬ ‫سەربازییەوە توانیان ناحەز‌و هاوڕێکانی‬ ‫دوێنێیان لەناوببەن‪ .‬دەزگا سەربازیەکان‬ ‫لەالی���ەن ئ���ەم دەس���ەاڵتدارانەوە وەک‬ ‫دەزگای سیاس���ی بەکاردەھێن���ران‌و‬ ‫ئەوەی حیزبە سیاس���یەکەی س���ەرۆک‬ ‫ئەنجامیئ���ەدا‪ ،‬ئەبوای���ە لەش���کریش‬ ‫ئەنجامیب���دات‪ .‬ئ���ەم ھێزە س���ەربازییە‬ ‫هەموو ناحەزەکانی س���ەرۆک‌و بەرپرسە‬ ‫سیاس���ییەکانیان بێدەن���گ‌و لەناوب���رد‪.‬‬ ‫ئەمە وایک���رد تێڕوانینێک بۆ ئەم ھێزانە‬ ‫دروستببێت کە ئەم ھێزانە کورتبکاتەوە‬ ‫بۆ ئامرازێک���ی گوێڕایەڵی ژێردەس���تی‬ ‫دەس���ەاڵتداران‪ ،‬ب���ەاڵم راپەڕینەکان���ی‬ ‫تونس‌و میسر نیشانیانداین کە ئەم تێزە‬ ‫هەڵەیە‪ .‬لەو دوو واڵتەدا بینیمان س���وپا‬ ‫ئامادەنەبوو رۆڵی ئەو ئامرازە گوێڕایەڵە‬ ‫ببینێت کە حوکمڕانەکان چاوەڕێیبوون‪.‬‬ ‫له‌لیبیا‌و یەمەنیش���دا ھێزە سەربازیەکان‬ ‫دابەش���بوون‪ ،‬هەندێکی���ان بەرگریی���ان‬ ‫له‌دەسەاڵتداران کرد‌و هەندێکیان چوونە‬ ‫پاڵ ئۆپۆزسیۆن‌و هەندێکی تریان بێالیەن‬ ‫مانەوە‌و هەندێکیان وازیانهێنا‌و چوونەوە‬ ‫ماڵەکانی خۆیان‪.‬‬ ‫ئەم گۆڕان���ە لەکوێوە ه���ات؟ ئەوانەی‬ ‫پەن���ا بۆ لێکدانەوەی کولتوری دەبەن نە‬ ‫دەتوانن ئەم گۆڕانە ببینن‪ ،‬بیش���یبینن‬ ‫ناتوانن تەفس���یری بکەن‪ .‬خۆش���حااڵنە‬ ‫جارێک���ی ت���ر زانس���تە سیاس���یەکان‬ ‫وەاڵمی ئەم پرس���یارەمان بۆ ئەدەنەوە‪.‬‬ ‫زانایەک���ی سیاس���ی دوو ھۆکار بۆ ئەم‬ ‫گۆڕان���ە له‌هەڵوێس���تی لەش���کر‌و ھێزە‬ ‫س���ەربازیەکاندا دەستنیش���اندەکات‪.‬‬ ‫یەکەمیان‪ :‬گۆڕانی پێکهاتی کۆمەاڵیەتی‬ ‫لەشکر‌و ھێزە سەربازیەکانە‪ .‬دووهەمیان‪:‬‬ ‫ئاستی بە دەزگاییبوون‌و بە میهەنیبوونی‬ ‫ئ���ەو ھێزانەی���ە‪ .‬لەیەکەمیان���دا ب���اس‬ ‫له‌دروس���تبوونی بۆشاییەکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫گ���ەورە دەکرێ���ت لەنێ���وان پێکهات���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی لەش���کر‌و دەس���ەاڵتداراندا‪،‬‬ ‫وات���ە لەکاتێک���دا دەس���ەاڵتدارانی واڵت‬ ‫بوونەتە ملیارلێردەکانی واڵت‪ ،‬س���ەرباز‌و‬ ‫ئەفس���ەرەکانی ناو لەش���کر س���ەر بە‬ ‫پێکهات���ە هەژارەکەی ن���او کۆمەڵگان‪.‬‬ ‫ئەمەش وایک���ردوە دوور له‌دەس���ەاڵت‌و‬ ‫نزیک بەخەڵکب���ن‪ .‬له‌دووهەمیاندا باس‬ ‫له‌بەپیش���ەییبوون‌و میهەنبوونی لەشکر‬ ‫دەکرێت کە وایکردووە لەش���کر چیتر بە‬ ‫زەوق‌و ویستی حوکمڕانان نەجوڵێتەوە‌و‬ ‫چیتر تەنها ئامرازێک نەبینێت بە دەستی‬ ‫حوکمڕانان���ەوە‪ .‬ئەم ج���ۆرە لێکدانەوە‌و‬ ‫بینینان���ە رزگارماندەکات لەوەی حوکمی‬ ‫ئەخالقی‌و سیاسی گشتگیر بەسەر ھێز‌و‬ ‫دەزگاکاندا بدەین‪.‬‬

‫ه���اوكات له‌گ���ه‌ڵ رووخان���ی‌ رژێم���ه‌‬ ‫دیكتاتۆره‌كان���ی‌ واڵتان���ی‌ به‌ه���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌‪ ،‬هێزگه‌لێك���ی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫ئاین���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ ن���وێ خه‌ریكه‌‬ ‫له‌شانۆی‌ سیاس���ی‌ نوێی‌ ئه‌م واڵتانه‌‌و‬ ‫له‌جیهان���ی‌ ئیس�ل�امدا ده‌رده‌ك���ه‌ون‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و ره‌وتانه‌ش���ی‌ كه‌ پێش���تر‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك شاراوه‌ بووه‌‌و ئێستا به‌هۆی‌‬ ‫باه���ۆزی‌ گۆڕانكارییه‌كان���ه‌وه‌ خه‌ریكه‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬ره‌وتی‌ س���ه‌له‌فییه‌ كه‌‬ ‫به‌مدواییانه‌ به‌شێكی‌ به‌رچاویان شوێنی‌‬ ‫كاری‌ خۆی���ان له‌ن���او مزگه‌وته‌كانه‌وه‌‬ ‫گواسته‌وه‌ بۆ مه‌یدانه‌كانی‌ ئازادی‌‌و ناو‬ ‫هۆڵه‌كانی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ بانگه‌وازی‌ س���ه‌له‌فیه‌كان‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردوودا به‌وه‌ ناس���راوه‌ كه‌‬ ‫ناڕێكخ���راو‌و ناحیزب���ی ب���ووه‌‌و (ئه‌بو‬ ‫مه‌سولیم ئاریانی) ش وه‌كو بانگخوازێكی‌‬ ‫سه‌له‌فی‌ له‌هه‌ولێر له‌میانه‌ی‌ راپۆرتێكی‌‬ ‫پێش���وی‌ ئاوێنه‌دا (ژماره‌ ‪ 361‬له‌‪6‬ی‌‬ ‫ئ���ازاری‌ ‪ )2012‬جه‌غت���ی‌ لێده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ ب���ه‌و مانایه‌ نایه‌ت كه‌ ئه‌م‬ ‫دی���دو تێڕوانینه‌ بۆ هه‌تا هه‌تا بایكۆتی‌‬ ‫سیاسه‌ت بكه‌ن‌و له‌كایه‌ی‌ حوكمڕانییه‌وه‌‬ ‫دووربن‪ ،‬چونكه‌ هه‌م به‌شداری‌ سیاسی‌‌و‬ ‫حوكمڕانی‌ له‌ش���ه‌ریعه‌تی‌ ئیس�ل�امیدا‬ ‫له‌نه‌گ���ۆڕه‌كان (ثواب������ت) نیی���ه‌‌و هه‌م‬ ‫به‌مدواییانه‌ش چه‌ندین سیمبولی‌ دیاری‌‬ ‫س���ه‌له‌فی‌ له‌میسرو لیبیا‌و تونس گۆمی‌‬ ‫بێده‌نگی سیاس���ی خۆیان ش���ڵه‌قاند‌و‬ ‫له‌میس���ر جگه‌ له‌به‌شداریی‌ هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫حیزبی‌ سیاسیش���یان به‌ن���اوی‌ "نوری‌‬ ‫سه‌له‌فی‌" دامه‌زراند‪ ،‬له‌كاتێكدا پێشتر‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌ڕێبه‌ران���ی‌ س���ه‌له‌فیه‌ت‪،‬‬ ‫بنه‌مای‌ كاری‌ حیزبایه‌تییان به‌ئه‌تواری‌‬ ‫شه‌یتان‌و موشریكه‌كان ده‌شوبهاند‪.‬‬ ‫راس���ته‌ خولیا‌و شوناسی‌ س���ه‌ره‌كیی‌‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌ت‪ ،‬كاركردن���ه‌ له‌نێو ده‌ق‌و‬ ‫راڤه‌ ش���ه‌رعییه‌كان‌و ئامانجی سه‌ره‌كی‌‬ ‫راگه‌یه‌نراویش���یان "پاكژكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بیروب���اوه‌ڕی‌ خه‌ڵ���ك‌و گێڕانه‌وه‌یه‌تی‌‬ ‫بۆس���ه‌ر عه‌قی���ده‌ی‌ پێش���ین"‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ئه‌زمونه‌كان���ی‌ مێ���ژوو پێم���ان ده‌ڵێن‬ ‫له‌جومگ���ه‌ گرنگه‌كان���ی‌ گۆڕانكاری���دا‬ ‫س���ه‌رنما‌و الیه‌نگران���ی‌ ئ���ه‌م ره‌وت���ه‌‬ ‫نه‌یانتوانی���وه‌ له‌په‌راوێ���زدا بمێننه‌وه‌‌و‬ ‫له‌ژێ���ر گوش���اری‌ بارودۆخیش���دا بێت‬ ‫ناچارب���وون تێكه‌ڵ به‌كاری‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫حوكمڕانی‌ ببن‪ .‬له‌م میانه‌یه‌شدا جێگای‌‬ ‫خۆیه‌تی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ بكه‌ین كاتێك كه‌‬ ‫پاشاگه‌ردانی‌‌و داگیركاری‌ مه‌غۆل واڵتی‌‬ ‫شامی‌ گرته‌وه‌‪ ،‬ئیبن ته‌یمیه‌ی‌ حه‌ڕانی‌‬ ‫(شیخ اال‌س�ل�ام) كه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌ره‌كیی‌ ئیلهامی‌ سه‌له‌فیه‌ته‌‪ ،‬به‌خۆی‌‬ ‫به‌ش���داریی‌ جه‌نگ‌و به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی‌‬ ‫سوپای‌ مه‌غۆلی‌ كردووه‌‌و جارێكیشیان‬ ‫له‌شاندی‌ دانوس���تاندا له‌گه‌ڵ سه‌رانی‌‬ ‫مه‌غۆل به‌شداربووه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ناوبراو‬ ‫بیرمه‌ند‌و ش���ه‌رعزان ب���ووه‌‌و كاری‌ ئه‌و‬ ‫زیاتر فه‌ت���وادان‌و بانگه‌وازكردن بووه‌‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ش یه‌كێ���ك له‌به‌رهه‌مه‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌كان���ی‌ خۆش���ی‌ به‌ن���اوی‌‬ ‫(السیاسه‌ الشرعیه‌) بۆ تیۆریزه‌كردنی‌‬ ‫كاری‌ سیاسی‌ ته‌رخانكردوه‌‪ .‬له‌مێژووی‌‬ ‫نزیكش���یدا هاوپه‌یمانێت���ی‌ محه‌مه‌د بن‬ ‫عه‌بدولوه‌هاب���ی‌ نوێك���ه‌ره‌وه‌ی‌ بی���ری‌‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌ت‌و میره‌كانی‌ ئال س���عود‪،‬‬ ‫شانشینی‌ عه‌ره‌بس���تانی‌ سعودیه‌ی‌ لێ‬ ‫به‌رهه‌مهات كه‌ ئێس���تا وێ���ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین به‌رهه‌مهێنه‌ری‌ نه‌وت‌و وزه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌مڕاستی‌ واڵتانی‌ كه‌نداو‌و ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫قسه‌ڕۆش���توی‌ جیهان���ی‌ ئیس�ل�ام‌و‬ ‫عه‌ره‌بیشه‌‌و به‌فه‌رمی‌‌و له‌ده‌ستوره‌كه‌یدا‬ ‫پابه‌نده‌ به‌ هێڵه‌ گشتیه‌كانی‌ بانگه‌وازی‌‬ ‫سه‌له‌فییه‌وه‌‪.‬‬ ‫خوێندنه‌وه‌‌و تێڕامان له‌بیری‌ سه‌له‌فیه‌ت‬ ‫له‌بیركردن���ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك چاالكوان‌و‬ ‫بانگخوازی‌ ئه‌م ره‌وته‌وه‌ له‌كوردستان‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كوردستانیش نامانگه‌یه‌نێته‌‬ ‫راستی‌‌و پێموانییه‌ ته‌اڵقی‌ سه‌له‌فیه‌كان‌و‬ ‫سیاس���ه‌ت س���ێ به‌س���ێ بێت‪ ..‬جگه‌‬ ‫له‌س���عودیه‌ واڵتی‌ میس���رو كوه‌یتیش‬ ‫باشترین به‌ڵگه‌ی‌ واقیعی‌ به‌رده‌ستمانن‬ ‫كه‌ ئێستا س���ه‌له‌فییه‌كان له‌یه‌كه‌میاندا‬ ‫چاره‌ك���ی‌ كورس���ییه‌كانی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫هه‌یه‌‌و له‌دووه‌میشیاندا خاوه‌ن كاراترین‌و‬

‫سه‌له‌فیه‌كان جگ ‌ه‬ ‫له‌بواری‌ عه‌قیده‌و‬ ‫بیروباوه‌ڕ‌و هه‌ندێك‬ ‫ئیجتیهادی‌ فیقهی‌‪،‬‬ ‫ناتوانن له‌سه‌ر یه‌ك‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ سیاسی‌‬ ‫كۆك‌و یه‌كده‌نگ بن‬ ‫قسه‌ رۆش���تووترین په‌رله‌مانتاره‌كانن‪.‬‬ ‫له‌م سۆنگه‌یه‌ش���ه‌وه‌ ده‌كرێ���ت وه‌كو‬ ‫تێڕوانینی‌ به‌ش���ێك له‌س���ه‌له‌فییه‌كان‬ ‫ته‌ماشای‌ تێڕوانینه‌كانی‌ ئه‌و بانگخوازه‌ی‌‬ ‫س���ه‌له‌فییه‌ی‌ هه‌ولێر‌و هاوبیره‌كانیتری‌‬ ‫له‌سلێمانی‌‌و كه‌ركوك بكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ كه‌ س���ه‌له‌فیه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ئۆرگانیی‌‌و رێكخراوه‌یی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ گرێیان ن���ادات‪ ،‬جگه‌ له‌بواری‌‬ ‫عه‌قیده‌و بیروباوه‌ڕ‌و هه‌ندێك ئیجتیهادی‌‬ ‫فیقهی‌‪ ،‬ناتوانن له‌سه‌ر یه‌ك هه‌ڵوێستی‌‬ ‫سیاس���ی‌ كۆك‌و یه‌كده‌نگ بن‌و ناكرێت‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ی‌ به‌ش���ێكیان له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫پرس���ێكی‌ گۆڕاوو فره‌ ره‌هه‌ندی‌ وه‌كو‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و خۆپیشاندانه‌وه‌‬ ‫بگش���تێنرێت به‌س���ه‌ر هه‌موویان���دا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ت���ا له‌كاتێك���دا ك���ه‌ به‌ش���ێكی‌‬ ‫به‌رچاو له‌بیرمه‌ندانی‌ س���ه‌له‌فی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دژایه‌تیكردن‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ ریش���ه‌یی‌‬ ‫دیموكراس���یه‌تدان به‌و پاس���اوه‌ی‌ كه‌‬ ‫نامۆیه‌ به‌ئیس�ل�ام‌و پێش���تر پێغه‌مبه‌ر‬ ‫(درودی‌ خوای‌ لێبێت)‌و هاوه‌اڵنی‌ كاریان‬ ‫پێنه‌كردووه‌‪ ،‬به‌ش���ێكیتریان به‌تاوانی‌‬ ‫نازانن كه‌ڵك له‌م سیستمه‌ وه‌ربگیرێت بۆ‬

‫به‌دیهێنانی‌ ئامانجه‌كانیان‪ .‬له‌م بواره‌دا‬ ‫شێخ محه‌مه‌د ساڵح ئه‌لعوسه‌یمین‪ ،‬كه‌‬ ‫الی‌ س���ه‌له‌فییه‌كان‪ ،‬به‌ئیبن ته‌یمییه‌ی‌‬ ‫بچ���وك ناوده‌برێ���ت‪ ،‬له‌فه‌توایه‌كی���دا‬ ‫جه‌ختده‌كاته‌وه‌ "ده‌نگ���دان به‌كاندیده‌‬ ‫چ���اك‌و راس���اڵه‌كان‌و به‌ش���داریكردن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌كان ئه‌ركێكی‌ ئاینییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "پێویسته‌ ده‌نگ به‌وانه‌‬ ‫بده‌ین ك���ه‌ چاكه‌یان تێ���دا ده‌بینین"‪.‬‬ ‫دواتریش پرسیاری‌ ئه‌وه‌ ده‌كات "ئه‌گه‌ر‬ ‫خه‌ڵكی‌ چاك خه‌مس���اردییان كرد كێ‬ ‫جێگایان ده‌گرێت���ه‌وه‌؟ خه‌ڵكی‌ خراپ‪،‬‬ ‫یان ئ���ه‌و خه‌ڵك���ه‌ نێگه‌تیڤه‌ی‌ نه‌چاك‬ ‫نه‌خراپ���ن؟‪ ..‬پێویس���ته‌ ئێم���ه‌ ده‌نگ‬ ‫به‌چاكه‌كان بده‌ی���ن"‪ .‬ناوبراو‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خاته‌ڕوو گه‌ر په‌رله‌مان له‌ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌م خه‌ڵكی‌ باشیش���ی‌ تێدابێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌كه‌ڵك دێن‌و وه‌اڵمی‌ ئه‌و هه‌ڵس���وڕاو‌و‬ ‫رێبه‌ره‌ س���ه‌له‌فیانه‌ش ده‌دات���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫رێگا ناده‌ن كه‌س به‌ش���داریی‌ ده‌نگدان‬ ‫ب���كات‌و ده‌ڵێت "باش���ه‌كان ب���ۆ ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌چنه‌ په‌رله‌م���ان خراپه‌كانیش چاك‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬نه‌ك بۆئه‌وه‌ی‌ سایه‌‌و سێبه‌ریان‬ ‫زیادبكه‌ن‌و گه‌ر جارێكیش شكستیانهێنا‬ ‫ئه‌وه‌ دووه‌مجار هه‌ر سه‌ر ده‌كه‌ون"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌كاتێكدا له‌بیری‌ سه‌له‌فیه‌تدا‬ ‫به‌هه‌موو جۆرێك خۆپیشاندان‌و كوده‌تا‬ ‫یاساغه‌‌و به‌ بیدعه‌ی‌ سه‌رده‌م گوزارشتی‌‬ ‫لێده‌كرێت‪ ،‬ئێس���تا ده‌بینی���ن كه‌ناڵ‌و‬ ‫په‌ی���ج‌و بانگخوازه‌ س���ه‌له‌فیه‌كان هیچ‬ ‫ده‌رفه‌تێك به‌فیڕۆ ناده‌ن بۆ پشتیوانی‌‬ ‫شۆڕشی‌ خه‌ڵكی‌ سوریا‌و ته‌نانه‌ت له‌ناو‬ ‫كه‌عبه‌ی‌ پیرۆزیش���دا نوێژ‌و قنوتیان بۆ‬ ‫ساز ده‌كه‌ن‌و به‌م كاره‌شیان به‌كرده‌یی‌‬ ‫ده‌یسه‌لمێنن له‌گه‌ڵ هه‌موو هه‌لومه‌رج‌و‬ ‫بارودۆخێكدا ده‌ش���ێت فیقهی‌ سیاسی‌‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ سه‌له‌فیه‌كان‬ ‫ل���ه‌ڕووی‌ تیۆریی���ه‌وه‌ ده‌رگای‌ ئ���ه‌م‬ ‫واقیعبینه‌یی‌ فیقهی‌ سیاسی‌ داده‌خ ‌هن‌و‬ ‫دان ب���ه‌وه‌دا نانێ���ن ك���ه‌ تێڕوانییان‬ ‫گۆڕیبێ���ت‌و ه���ه‌ر له‌س���ه‌ر بایكۆت���ی‌‬ ‫حیزبایه‌تی‌‌و خۆپیش���اندان‌و به‌شداریی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‌و هه‌وڵدان ب���ۆ حوكمڕانی‌‬ ‫سوورن‪.‬‬

‫ئه‌و رۆژه‌ ‌ی جلی‌ كوردی‌ تیادا پۆشرا‬ ‫عه‌بدولقادر ساڵح‬ ‫له‌ڕۆژی‌ هه‌ش���تی‌ مارس���دا له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫زۆری‌ فه‌رمانگ���ه‌‌و داموده‌زگاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و قوتابخانه‌كاندا جلوبه‌رگی‌‬ ‫ك���وردی‌ پۆش���را‌و ده‌نگۆی‌ جی���اوازی‌‬ ‫لێكه‌وت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ش به‌حاڵ���ی‌ خۆم به‌‬ ‫نوس���راوێكی‌ ره‌س���می‌ ئه‌وه‌م به‌رچاو‬ ‫نه‌كه‌وتب���وو كه‌ پۆش���ینی‌ جلوبه‌رگی‌‬ ‫كوردی‌ له‌و رۆژه‌دا بڕیارێكی‌ ره‌س���می‌‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌رچۆنێك بێت له‌و رۆژه‌دا‬ ‫كه‌م تازۆر له‌فه‌رمانگه‌كاندا پۆشینی‌ جلی‌‬ ‫كوردی‌ به‌رچاو ده‌كه‌وت‌و خه‌ڵكی‌ وه‌ك‬ ‫جه‌ژن س���ه‌یریان ده‌كرد‌و به‌ بۆنه‌یه‌كی‌‬ ‫تایبه‌ت‌و تازه‌ ده‌هاته‌ پێشچاو‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گرنگ���ه‌ لێره‌دا هه‌ڵوێس���ته‌ی‌ له‌باره‌وه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ئایا به‌ڕاس���ت پۆشینی‌‬ ‫جلوبه‌رگ���ی‌ ك���وردی‌ له‌فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تدا(جگه‌ له‌قوتابخانه‌‌و په‌یمانگا‌و‬ ‫زانكۆكان) كارێك���ی‌ قه‌ده‌غه‌كراو بووه‌‬ ‫پێش���تر‪‌،‬وا ئێس���تا رۆژی‌ تایبه‌تی‌ بۆ‬ ‫ته‌رخ���ان ده‌كرێت‌و رێگه‌ی‌ پێده‌درێت؟‬ ‫گه‌ر وانییه‌ بۆ ده‌بێت رۆژێكی‌ له‌ساڵدا‬ ‫بۆ ته‌رخان بكرێ���ت‌و ته‌نها له‌و رۆژه‌دا‬ ‫كارمه‌ندان جلوبه‌رگی‌ كوردی‌ بپۆشن؟‬ ‫گ���ه‌ر ه���ه‌ر بڕیاری���ش درا رۆژێكی‌ بۆ‬ ‫ته‌رخان بكرێت‪ ،‬بۆچی‌ رۆژی‌ ‪8‬ی‌ مارس‬ ‫ته‌رخ���ان كرا بۆ ئ���ه‌م كاره‌ له‌كاتێكدا‬ ‫رۆژی‌ جیهان���ی‌ ژنان بوو؟ ئایا نه‌ده‌كرا‬ ‫رۆژێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ بۆ دیاری بكرێت‬ ‫تا جیاوازبێ���ت‌و تێكه‌ڵ نه‌كرێت له‌گه‌ڵ‬ ‫بۆن���ه‌‌و یادێكی‌ دیكه‌؟ ئای���ا بڕیاره‌كه‌‬ ‫موله‌زه‌م بوو به‌و ش���ێوه‌یه‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫به‌رپ���رس س���زای‌ ئ���ه‌و كارمه‌ندانه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بده‌ن كه‌ جلوبه‌رگی‌ كوردییان‬ ‫نه‌پۆش���یبوو له‌و رۆژه‌دا یان ئیختیاری‌‬ ‫ب���ووه‌؟ ئای���ا به‌پۆش���ینی‌ جلوبه‌رگی‌‬ ‫كوردی‌ له‌یه‌ك رۆژی‌ س���اڵدا هه‌س���تی‌‬ ‫نه‌ته‌وایه‌ت���ی‌ زیندوو ده‌كاته‌وه‌ گه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌س���ته‌ مردبێت؟ ئه‌مان���ه‌‌و چه‌ندین‬ ‫پرسیاری‌ دیكه‌ ده‌رباره‌ی‌ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫یه‌خه‌م���ان ده‌گرێت‌و ده‌مانخاته‌ به‌رده‌م‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كردنه‌وه‌‪..‬‬ ‫به‌بڕوای‌ من وروژاندنی‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌‬ ‫له‌م چه‌ش���نه‌ پێش باس���كردن له‌هه‌ر‬ ‫ئاس���ه‌وارێكی‌ جۆراوج���ۆری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫زه‌مینه‌ی‌ واقیع‪ ،‬ئه‌وا ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌‬ ‫ده‌خاته‌ ژێر پرس���یاره‌وه‌ كه‌ سه‌رقاڵی‌‬ ‫چ بابه‌تێك ب���ووه‌‌و خه‌ڵكی‌ به‌چییه‌وه‌‬

‫ئایا‌پۆشین ‌‬ ‫ی‬ ‫جلوبه‌رگی‌ كوردی‌‬ ‫له‌یه‌ك رۆژی‌ ساڵدا‬ ‫هه‌ستی‌ نه‌ته‌وایه‌تی‌‬ ‫زیندوو ده‌كاته‌وه‌ گه‌ر‬ ‫ئه‌و هه‌سته‌ مردبێت؟‬

‫سه‌رقاڵ كردووه‌‪ ،‬جلوبه‌رگی‌ كوردی‌ كه‌‬ ‫سیما‌و وێنه‌ی‌ هاوواڵتی كوردییه‌ له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ حكومه‌تی‌ كوردیدا ئه‌وه‌نده‌‬ ‫بێ‌ ناز‌و نه‌ناس���راو بووه‌ كه‌ حكومه‌ت‬ ‫ناچ���ار ب���ووه‌ له‌س���اڵێكدا رۆژێكی‌ بۆ‬ ‫ته‌رخان بكات‪ ،‬ئایا ناكرێت ئه‌و پرسیاره‌‬ ‫له‌خۆمان بكه‌ین‌و بزانین به‌ڕاس���ت له‌م‬ ‫هه‌رێمه‌دا پۆش���ینی‌ جلوبه‌رگی‌ كوردی‌‬ ‫له‌الیه‌ن كارمه‌ندان���ی‌ فه‌رمانگه‌كانه‌وه‌‬ ‫كارێكی‌ قه‌ده‌غه‌كراو بووه‌؟ گه‌ر وانییه‌‬ ‫ئیتر چ پێویس���ت ده‌كات به‌وه‌ی‌ رۆژی‌‬ ‫بۆ ته‌رخان بكرێت‪ ..‬كه‌واته‌ پێویس���ته‌‬ ‫به‌دوای‌ ئ���ه‌وه‌دا بگه‌ڕێین ك���ه‌ بۆچی‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ری‌ ئ���ه‌م واڵت���ه‌ جلوبه‌رگی‌‬ ‫كوردی‌ ناپۆش���ن؟ ئایا ئ���ه‌م حاڵه‌ته‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌ رووبه‌ڕووی‌ ئیحراجی‌‬ ‫ناكاته‌وه‌‪ ،‬كاتێك ده‌چیته‌ فه‌رمانگه‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ گه‌ر زمانه‌ كوردیه‌كه‌ وه‌ال‬ ‫بخه‌ین‪ ،‬ئه‌وا هه‌رگیز نازانین كارمه‌ندی‌‬ ‫نێو فه‌رمانگه‌كانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ كوردن‌و‬ ‫خاوه‌نی‌ جلوبه‌رگی‌ ره‌سه‌نی‌ خۆیانن‪ ،‬من‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌دا نیم كه‌ هاوواڵتیانی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ ناچار بكرێن جگه‌ له‌جلوبه‌رگی‌‬ ‫كوردی‌ ش���تی‌ دیكه‌ نه‌پۆش���ن‪ ،‬به‌الم‬ ‫له‌راس���تیدا تایبه‌ت كردن���ی‌ رۆژێكیش‬ ‫بۆ پۆش���ینی‌ جلوبه‌رگی‌ كوردی‌ خۆی‌‬ ‫له‌خۆیدا كوشتنی‌ جلوبه‌رگی‌ كوردییه‌‌و‬ ‫گه‌وره‌ترین ئیحراجبوونه‌ بۆ ده‌سه‌اڵتی‌‬

‫كوردی‌ ك���ه‌ ده‌یه‌وێت ل���ه‌م رێگه‌یه‌وه‌‬ ‫هه‌ستی‌ كوردپه‌روه‌ری‌ زیندوو بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫من سه‌یرم له‌وه‌ دێت به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌ك���ی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ژماره‌یه‌ك له‌كارمه‌نده‌كانی‌‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌دا جلوبه‌رگ���ی‌ كوردیی���ان‬ ‫نه‌پۆشیبوو هه‌موویانی‌ (غیاب) دابوو‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتبووی‌ ئه‌وانه‌ شایسته‌ی‌ ئه‌و‬ ‫س���زایه‌ن‪ ،‬چونكه‌ رێ���ز له‌جلوبه‌رگێك‬ ‫ناگرن كه‌ ئازادی‌ ئه‌مڕۆمان له‌به‌ره‌نجامی‌‬ ‫كوردو جلوبه‌رگه‌كه‌ی���ه‌وه‌ به‌دیهاتووه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ئه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ جگ ‌ه له‌و‬ ‫رۆژه‌‪ ،‬له‌وه‌ناچێت هه‌رگیز به‌ خه‌یاڵیدا‬ ‫هاتبێ���ت كه‌ رۆژێ���ك ب���ه‌ جلوبه‌رگی‌‬ ‫كوردییه‌وه‌ ده‌وام بكات! هه‌روه‌ها چۆن‬ ‫ده‌بێت جلوبه‌رگی‌ كوردی‌ به‌وه‌ ناشیرین‬ ‫بكه‌ین كه‌ س���زای‌ كارمه‌ندی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بده‌ین‪ ،‬له‌كاتێكدا پۆش���ینی‌ جلوبه‌رگی‌‬ ‫كوردی‌ نه‌به‌یاسا رێكخراوه‌‌و نه‌سزایه‌كی‌‬ ‫كارگێڕیش���ی‌ بۆ دان���راوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ئه‌م‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه كه‌ ده‌یه‌وێت به‌م ش���ێوه‌یه‌‬ ‫كوردایه‌تی‌ به‌سه‌ر خه‌ڵكی‌ هه‌ژاری‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ بكات‪ ،‬دێت یاس���ا پێش���ێل‬ ‫ده‌كات (ال جریمه‌و ال عقوبه‌ إال بالنص)‬ ‫رێگه‌ به‌خۆی‌ ده‌دات له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یاس���ا‬ ‫سزای‌ ئیداری‌ كارمه‌ندانی‌ بدات كه‌ هیچ‬ ‫بنه‌مایه‌كی‌ یاس���ایی‌ بۆ ئه‌و س���زادانه‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫من لێ���ره‌وه‌ رووده‌كه‌مه‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌‌و پێیانده‌ڵێم كه‌ پۆش���ینی‌‬ ‫جلوبه‌رگی‌ ك���وردی‌ گ���ه‌ر ده‌تانه‌وێت‬ ‫ته‌نها بۆ (عرض االزیا‌ء) بێت‪ ،‬ئه‌وا زۆر‬ ‫ئاساییه‌ وه‌ك ئه‌م جاره‌ روویدا‪ ،‬رۆژێكی‌‬ ‫له‌ساڵدا بۆ ته‌رخان بكه‌ن‌و به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫ئ���ه‌و رۆژه‌ ده‌بێت���ه‌ رۆژی‌ وێنه‌گرتن‌و‬ ‫سه‌فا‌و سه‌یران‌و دووركه‌وتنه‌وه‌ له‌كاری‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ له‌الیه‌ن كارمه‌ندانه‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫هیچ خزمه‌ت به‌خه‌ڵكی‌ واڵت‌و جلوبه‌رگی‌‬ ‫كوردی‌ ن���اكات‪ .‬گه‌ر مه‌به‌ستیش���تان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پارێزگاری‌ له‌نه‌ریت‌و سیمای‌‬ ‫كوردبوونی‌ خۆمان بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت‬ ‫میكانیزم‌و ئالیه‌تی‌ دیكه‌ بگیرێته‌ به‌ر‪،‬‬ ‫هاندان‌و ده‌ستخۆش���ی‌ هه‌بێت‌و كارێك‬ ‫بكرێ���ت كه‌ كارمه‌ند خ���ۆی‌ حه‌ز بكات‬ ‫ئه‌و جلوبه‌رگه‌ بپۆشێت نه‌ك به‌فه‌رمانی‌‬ ‫ئیداری‌ یان به‌زۆر یا بۆ خۆده‌رخستن‌و‬ ‫گه‌رمكردنی‌ باس‌و خواس���ی‌ جلوبه‌رگ‌و‬ ‫مۆدیالتی‌ جلی‌ كوردی‌‌و زۆر شتی‌ دیكه‌ کچێک بەبەرگی کوردییەوە‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬ ‫بپۆشرێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )317‬سێشه‌ممە‌ ‪2012/3/6‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫مافه‌كانی‌ مرۆڤ‌و دامه‌زراوه‌ی دادوه‌ری‬ ‫د‪.‬ته‌ها عومه‌ر ره‌شید‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ جاڕنام���ه‌ی‌ مافه‌كانی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌الی���ه‌ن كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ گش���تی‌ نه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان���ه‌وه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌گرنگت���رن‬ ‫هه‌وڵه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ رابردوو‬ ‫له‌بواری‌ پاراس���تنی‌ مافه‌كان���ی‌ مرۆڤدا‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌‌و هه‌موو راگه‌یان���دن‌و رێككه‌وتنامه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان���ی دواتری ئه‌م بواره‌‪ ،‬بۆ‬ ‫پابه‌ندكردن���ی ده‌وڵه‌تانن‪ ،‬به‌ پاراس���تنی‬ ‫مافه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی مرۆڤ���ه‌وه‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌م وتاره‌دا باس���ی ده‌كه‌ین‪ ،‬س���ه‌رنجێكه‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ هه‌ڵس���وكه‌وتی‌ دام���ه‌زراوه‌ی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ بۆ پاراس���تنی مافه‌كانی مرۆڤ‌و‬ ‫به‌دیهێنانی دادپه‌روه‌ری‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ دامه‌زراوه‌ی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫له‌دوو الوه‌ كێشه‌ی‌ چه‌سپاندنی‌ دادوه‌ریی‌‬ ‫بۆ دروستده‌بێت‪ ،‬یه‌كه‌میان له‌چه‌سپاندنی‌‬ ‫ئه‌و یاس���ایانه‌ی‌ ناكۆكن له‌گه‌ڵ‌ مافه‌كانی‌‬ ‫مرۆڤدا‪ ،‬دووه‌میشیان له‌چه‌سپاندنی‌ یاسا‬ ‫به‌ ش���ێوه‌یه‌كی‌ هه‌ڵه‌‪ ،‬ك���ه‌ نادادپه‌روه‌ی‌‬ ‫لێبكه‌وێت���ه‌وه‌‪ .‬پابه‌ن���دی ب���ه‌ بنه‌م���ا‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی مافه‌كانی مرۆڤ‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌ت به‌ گشتی‌و دادگاكان به‌ تایبه‌تی‪،‬‬ ‫دوو بۆچوون���ی س���ه‌ره‌كی لێكه‌وتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌میان وایده‌بینێ‪ ،‬پێویس���ته‌ ده‌قێكی‬ ‫ده‌س���توری هه‌بێت تا ئه‌و پابه‌ندیه‌ بكاته‌‬ ‫ئ���ه‌رك له‌س���ه‌ر ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫بۆچوون���ی دووه‌م ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬پابه‌ندی به‌و‬ ‫بنه‌مایانه‌وه‌‌و جێبه‌جێكردنیان‪ ،‬پێویستی‬ ‫ب���ه‌ ره‌وای���ی پێدان���ی ده‌س���توری نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و بنه‌مایانه‌ له‌ڕیزبه‌ندی یاساییدا‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ سه‌رووی ده‌ستوریش‪ ،‬كه‌ بریتین‬ ‫له‌ڕێككه‌وتنام���ه‌ی نێوده‌وڵه‌ت���ی ‪.‬بۆی���ه‌‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌موو دامه‌زراوه‌كانی ده‌وڵه‌ت‬ ‫پێیان���ه‌وه‌ پابه‌ندب���ن‪ ،‬ب���ه‌ پێچه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان به‌ گوێره‌ی ته‌رخانی خۆیان‬ ‫به‌رپرس���یارێتی نێوده‌وڵه‌تی بۆ ده‌وڵه‌ت‬ ‫دروس���تده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ بابه‌تی‌ پاراستنی‌‬ ‫مافه‌كانی‌ مرۆڤ راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‌ به‌‬

‫دامه‌زراو‌هی‌ دادوه‌ر ‌ی‬ ‫به‌ته‌واوی‌ كه‌وتۆت ‌ه‬ ‫ژێر بار ‌ی چه‌سپاندن ‌ی‬ ‫یاسا بێ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫قسه‌یه‌كی‌ هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫نادادپه‌روه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫یاسایان ‌هی‌ جێبه‌جێیان‬ ‫ده‌كات‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ فه‌رمیه‌كانی‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نا پابه‌ندی‌ به‌و پاراستنه‌ش به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫یاساییان له‌سه‌ر دروستده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی دۆزی دادپ���ه‌روه‌ری زۆر‬ ‫له‌وه‌ فراوانتر‌و پڕ كێش���ه‌تره‌ دامه‌زراوه‌ی‬ ‫دادوه‌ریمان به‌ كێشه‌كانی ئێستایه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫گه‌یاندنی به‌ ئاستێكی باش‪ ،‬ده‌ستیبداتێ‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌رچۆنێك بێت‪ ،‬به‌ هێندی ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌س���ه‌اڵتێكی دادوه‌ریی���ه‌‪ ،‬هێندێكی‬ ‫گرنگی ئه‌ركه‌كه‌ی له‌ئه‌ستۆیه‌‪ ،‬كه‌ ناكرێت‬ ‫فه‌رامۆش بكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌واقعدا ده‌بینرێ���ت‪ ،‬دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌ته‌واوی‌‬ ‫كه‌وتۆت���ه‌ ژێر باری‌ چه‌س���پاندنی‌ یاس���ا‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی‌ قس���ه‌یه‌كی‌ هه‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫نادادپه‌روه‌ری‌ ئه‌و یاسایانه‌ی‌ جێبه‌جێیان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬یان هه‌ڵوێس���تێك له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆچی یاس���ا وه‌ك خۆی جێبه‌جێناكرێت؟‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌دوو الوه‌ مه‌ترس���یداره‌‪ ،‬له‌الیه‌ك‬ ‫دووب���اره‌ به‌رهه‌مهێن���ه‌ره‌وه‌ی‌ هه‌مان ئه‌و‬ ‫سته‌مكاریه‌یه‌‪ ،‬كه‌ په‌رله‌مان یان حكومه‌ت‬ ‫ده‌یكات‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌ بێده‌نگبوونی‬

‫دامه‌زراوه‌كه‌یه‌ له‌ئاست ئه‌و پێشێلكاریانه‌ ‌ی‬ ‫به‌رامب���ه‌ر مافه‌كان���ی‌ مرۆڤ‪ ،‬ب���ه‌ هۆی‌‬ ‫یاساوه‌‪ ،‬ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ پێویس���ته‌ له‌ویژدان���ی‌ دادوه‌ردا‬ ‫زیندوو بێت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و یاس���ایانه‌ی‌‬ ‫رۆژانه‌ ده‌یانسه‌پێنێت‪ ،‬مه‌رج نییه‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ بن‪ .‬له‌مه‌ش زیاتر پێویس���ته‌‬ ‫رۆش���نبیریی‌ مافی‌ م���رۆڤ‌و دادپه‌روه‌ی‌‬ ‫دادوه‌ر له‌و ئاسته‌دا بێت‪ ،‬بتوانێت یاسای‌‬ ‫دادپه‌روه‌ر‌و یاسای‌ سته‌مكار له‌یه‌كتر جیا‬ ‫بكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌م رۆش���نبیرییه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫به‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ س���ه‌رچاوه‌كانی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫م���رۆڤ‌و تێگه‌یش���تن له‌س���ه‌ره‌تاكانی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی‌ یاسا‌و سیاسه‌ت‌و دادپه‌روەیی‌‬ ‫په‌یداده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ ب���ه‌ ئه‌زموونی‌‬ ‫كاركردن���ی‌ دادوه‌ره‌وه‌ په‌یوه‌س���ت نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر وات���ای‌ س���اده‌ی‌ ئ���ه‌م بۆچوونه‌‬ ‫ده‌رخستنی‌ ئه‌رك‌و خولیای‌ خودی‌ دادوه‌ر‬ ‫بێت به‌رامب���ه‌ر دادپه‌روه‌ری‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ركی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س���تۆی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫دادوه‌ری‌‪ ،‬وه‌ك داموده‌زگایه‌كی‌ فه‌رمی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌ركی‌ به‌دیهێنانی‌ دادپه‌روه‌ری‌ له‌ئه‌ستۆیه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێ���ت ئه‌وه‌ بڵێین كه‌ نابێت دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ به‌ نائاگای���ی بكه‌وێته‌ ژێر باری‌‬ ‫چه‌سپاندنی‌ یاسای‌ س���ته‌مكار‪ ،‬به‌شێكی‌‬ ‫خۆبه‌دوورگرتنی���ش له‌م���ه‌‪ ،‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ دروس���تكردنی‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ چه‌ند‬ ‫الیه‌نه‌ له‌نێوان ده‌س���ه‌اڵته‌ گش���تیه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم‌و دام���ه‌زراوه‌ یاس���اییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫تایبه‌تی‌ زانكۆكان‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫ناڕاسته‌وخۆش به‌ دامه‌زراوه‌كانی كۆمه‌ڵی‬ ‫مه‌ده‌نییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆ دامه‌زراوه‌ی‌ دادوه‌ری‌ له‌هه‌رێمدا‬ ‫پێویسته‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای كرانه‌وه‌ به‌ڕووی میدیا‌و‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نیدا‪ ،‬ده‌ستكردنه‌ به‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫خۆناس���ین وه‌ك ده‌س���ه‌اڵتێكی فه‌رمی‌و‬ ‫خۆڕێكخستنه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ هه‌ردوو ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫یاسادانان‌و یاساجێبه‌جێكردن(حكومه‌ت)‪.‬‬ ‫بابه‌ت���ی‌ خۆڕێكخس���تنه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫دادوه‌ری‌‪ ،‬جگ���ه‌ له‌یاس���ای ده‌س���ه‌اڵتی‌‬

‫دادوه‌ری‌ هه‌رێ���م هی���چ هه‌وڵێكی‌ تری‌ بۆ‬ ‫نه‌دراوه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌تی‌ له‌ناو خودی‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫دادوه‌رییه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ سه‌ره‌كیشی‌‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ دروستكردووه‌ بریتیه‌ له‌وه‌ی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫تا ئێس���تاش ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ری‌ له‌ژێر‬ ‫كاریگه‌ری‌ بیركردن���ه‌وه‌ی‌ پابه‌ندییه‌تی‌ به‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‪ .‬مه‌به‌ستمان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫ده‌رچوونی‌ یاس���ای ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫به‌س نییه‌ بۆ سه‌ربه‌خۆبوونی‌ دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫دادوه‌ری‌‪ ،‬به‌ڵك���و پێویس���تی‌ ب���ه‌ بوونی‌‬ ‫ئیراده‌یه‌ك���ی‌ ناو خودی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ش‬ ‫هه‌ی���ه‌ ب���ۆ جێبه‌جێبوونی‌ یاس���اكه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫ئیراده‌یه‌ش ده‌بێت به‌ ش���ێوه‌ی‌ ئیراده‌ی‌‬ ‫ده‌س���ته‌جه‌معی‌ دادوه‌ران بێت���ه‌ مه‌یدانی‌‬ ‫ملمالنێ���ی‌ دامه‌زراوه‌یی‪ ،‬ن���ه‌ك به‌ هه‌وڵی‌‬ ‫تاكه‌كه‌س���ان‌و په‌رت په‌رت‪ .‬به‌و واتایه‌ی‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌ كارێك ‌ی دامه‌زراوه‌یی هه‌یه‌‬ ‫نه‌ك به‌ته‌نها ره‌خنه‌كاری‌‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای ئه‌و راس���تییه‌ی‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫دادوه‌ری‪ ،‬یه‌كێك له‌مه‌رجه‌ بنه‌ڕه‌تیه‌كانی‬ ‫دادپه‌روه‌رییه‌ له‌چه‌سپاندنی یاسادا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌په‌یوه‌ندی دامه‌زراوه‌ی دادوه‌ری‬ ‫ب���ه‌ ه���ه‌ردوو ده‌س���ه‌اڵتی یاس���ادانان‌و‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌ به‌ پێویس���ت ده‌زانرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ له‌باری هه‌ژموونیان‬ ‫به‌ س���ه‌ر دادوه‌رییه‌وه‌ بكرێته‌ رێكخستنی‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‪ ،‬ك���ه‌ خ���ۆی له‌دیاریكردنی‬ ‫سنوری هه‌رسێ‌ ده‌سه‌اڵته‌كه‌دا ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ ئ���ه‌رك‌و م���اف‌و ته‌رخانی���ان‪ ،‬ب���ه‌‬ ‫له‌به‌رچاوگرتن���ی سروش���تی هه‌ركامیان‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ به‌رخوردی ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ه���ه‌ردوو دامه‌زراوه‌ك���ه‌ی تردا‪،‬‬ ‫بریتیبێ���ت له‌بابه‌ت���ی دادپ���ه‌روه‌ری‌و‬ ‫س���ه‌روه‌ری یاسا‪ ،‬پێویس���ته‌ دامه‌زراوه‌ی‬ ‫دادوه‌ری به‌رگربێ���ت له‌هه‌ژموونی هه‌ردوو‬ ‫دامه‌زراوه‌كه‌ی تر بۆ ناو كایه‌‌و میكانیزمی‬ ‫دادگه‌ری‪ ،‬لۆجیكی ئه‌م بۆچوونه‌ له‌وه‌دایه‌‪،‬‬ ‫به‌رخوردی دادپه‌روه‌ری هه‌میشه‌ ره‌واتره‌‬ ‫له‌هه‌ژموون���ی ده‌ستتێخس���تن له‌كاروباری‬ ‫دادگه‌ری‪.‬‬

‫له‌نێوان كوشتنی مامۆستاو خۆكوژیی خوێندكاردا‬ ‫فایه‌ق سه‌عید‬ ‫كوش���تنی مامۆس���تایه‌كی ئه‌مه‌ریكی‌و‬ ‫خۆكوژی���ی خوێندكارێ���ك دوا كاری‬ ‫كاره‌س���ات ئامێ���ز نییه‌ ل���ه‌م هه‌رێمه‌ی‬ ‫ئێمه‌دا‪ .‬پێش���تر ئێم���ه‌ چه‌ندین كرده‌ی‬ ‫خۆكوژیم���ان دی���وه‌ ك���ه‌ نه‌وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌و نه‌حكومه‌ت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی���ان تێدا نه‌ك���ردووه‌‪ .‬له‌م‬ ‫روانگه‌یه‌وه‌و له‌به‌ر رۆش���نایی الوازترین‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پ���ه‌روه‌رده‌ ل���ه‌م هه‌رێمه‌دا‬ ‫جورئه‌تی ئه‌وه‌ ده‌كه‌م كه‌ بڵێم وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ نه‌تواناو لیاقه‌تی لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یه‌و نه‌زانیاری راستیش���مان پێده‌ڵێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی كه‌سانی دیكه‌ شرۆڤه‌ی بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌وه‌ بگ���وزه‌رێ له‌دوای راپه‌ڕینه‌وه‌ هیچ‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی زانس���تی له‌كوش���تنی‬ ‫هیچ خوێندكارێك نه‌كراوه‌ تاوه‌كو ئێستا‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫له‌به‌ر رۆشنایی نه‌بوونی زانیاری دروستدا‬ ‫هیچ كه‌سێك ناتوانێت هۆكاره‌كانی ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ به‌ته‌واوی ش���رۆڤه‌ ب���كات‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی من لێره‌دا ده‌ینوس���م‪ ،‬هه‌وڵدانه‌‬ ‫بۆ روونكردنه‌وه‌ی هه‌ندێك له‌هۆكاره‌كانی‬ ‫كرده‌ی كوشتن‌و خۆكوژیی كه‌ به‌ڕای من‬ ‫ده‌كرێ له‌م رووداوه‌ نزیكمان بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچوون���ی دوركهای���م په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫به‌هێ���ز له‌نێوان خۆكوژی���ی‌و كۆمه‌ڵگادا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬ئالێره‌دا دوركهای���م هۆكاره‌كانی‬ ‫خۆكوژی���ی له‌خودی كۆمه‌ڵ���گادا (نه‌ك‬ ‫تاكه‌ك���ه‌س) به‌رجه‌س���ته‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیكه‌ تاچه‌ن���د تاكه‌كان‬ ‫ده‌توان���ن له‌ن���او كۆمه‌ڵ���گادا خۆی���ان‬ ‫بگونجێنن‌و پێوه‌ره‌كانی ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫قبوڵ بكه‌ن یا نا‪ ،‬ئه‌مه‌یان رۆڵێكی گرنگ‬ ‫له‌پرس���ی خۆكوژیی���دا ده‌بینێت‪ .‬به‌ڕای‬ ‫دوركهایم له‌پشت هه‌موو خۆكوژییه‌كه‌وه‌‬ ‫فاكته‌رێك���ی شه‌خس���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و فاكت���ه‌ره‌ له‌ناو ك���ه‌ش‌و هه‌وایه‌كی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیدا فۆڕم ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ب���ۆ ش���یكردنه‌وه‌ی ه���ه‌ر كرده‌یه‌ك���ی‬ ‫خۆكوژیی���ش كۆمه‌ڵێ���ك ه���ۆكاری زۆر‬ ‫شه‌خس���ی رۆڵ���ی گرن���گ ده‌بین���ن كه‌‬ ‫ده‌بێ توێ���ژه‌ری ده‌رونناس له‌ناو قه‌واره‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌دا بیانبینێته‌وه‌‪ .‬نه‌بوونی‬ ‫زانیارییه‌ك���ی ته‌واو له‌ب���اره‌ی قه‌واره‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی (به‌یار سه‌الم)ـه‌وه‌‪ ،‬ئاستی‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندنی كۆگنه‌تیڤانه‌ی ئه‌و‪ ،‬ئاستی‬ ‫گوزه‌ران‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‪..‬‬ ‫هتد توێژه‌ر ده‌به‌ستێته‌وه‌‪ .‬له‌ڕاستیشدا‬ ‫ئ���ه‌و زانیاریان���ه‌ی له‌تۆڕی فه‌یس���بوك‬ ‫باڵوكراونه‌ت���ه‌وه‌ ده‌توانێ���ت هه‌ندێ���ك‬ ‫كارئاسانی بۆ توێژه‌ر بكات‪ ،‬به‌اڵم به‌ش‬ ‫به‌حاڵی خ���ۆم ناتوانم وه‌كو دۆكیومێنت‬ ‫پشتیان پێ ببه‌ستم‪.‬‬ ‫ش���تێكی زۆر روون ئه‌وه‌یه‌ به‌یار كوڕی‬ ‫ماڵه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندێكی ناو بازنه‌ی یه‌كه‌می‬

‫ده‌س���ه‌اڵتی كوردییه‌‪ ،‬كه‌ به‌ده‌مانچه‌و‌ه‬ ‫ده‌توان���ێ بچێت���ه‌ ن���او قوتابخانه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی���ه‌وه‌‪ .‬ده‌س���ه‌اڵتی كوردیش‬ ‫به‌ش���ێكی زۆری ته‌مه‌ن���ی خۆی‪ ،‬پێش‌و‬ ‫پ���اش راپه‌ڕین له‌كوش���تن‌و توندوتیژیدا‬ ‫به‌س���ه‌ر بردووه‌و مۆركی ده‌س���ه‌اڵتێكی‬ ‫ته‌ندروس���تی پێوه‌ نییه‌‪ .‬ئه‌م مۆركه‌ش‬ ‫بمانه‌وێ یا نا كاریگه‌ری خۆی به‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌موو ئه‌و كه‌س���انه‌ جێدێڵێ به‌تایبه‌ت‬ ‫ه���ه‌رزه‌كاران‌و كه‌س���انی ن���او بازنه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ئه‌و مندااڵنه‌ی ده‌وروبه‌ره‌كه‌یان خه‌ریكی‬ ‫كاری توندوتی���ژی‌و كوش���تنن‪ ،‬ئی���دی‬ ‫توندوتیژی به‌رامبه‌ر به‌كه‌سه‌ خراپه‌كان‪،‬‬ ‫تیرۆریس���ته‌كان‪ ،‬سه‌ربازه‌كان‪ ،‬یا كه‌سه‌‬ ‫نیش���تیمانپه‌روه‌رو نه‌ی���اره‌كان‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫زیات���ر له‌منداڵه‌كان���ی دیك���ه‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ كرده‌ی خۆكوژیی‌و كوشتن‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن‪ .‬بازنه‌ی ده‌سه‌اڵت‌و منداڵی‬ ‫ناو ئه‌م بازنه‌یه‌ش ده‌چنه‌ ئه‌م خانه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی سویدی كه‌ له‌ماوه‌ی ‪30‬‬ ‫س���اڵدا له‌باره‌ی كه‌سایه‌تی خۆكوژه‌كان‬ ‫كراوه‌ ده‌مانگه‌یه‌نێته‌ هه‌مان ده‌رئه‌نجام‪.‬‬ ‫منداڵنی ئه‌م بازنه‌یه‌ له‌دوای راپه‌ڕینه‌وه‌‬ ‫خۆیان به‌فیرعه‌ون ده‌زان���ن‌و به‌الیانه‌وه‌‬ ‫ئاس���اییه‌ ئازاری كه‌س���انی دیكه‌ بده‌ن‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت بیانكوژن‪ .‬ئێمه‌ تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫چه‌ندی���ن حاڵه‌تی ل���ه‌و بابه‌ته‌مان دیوه‌‬ ‫كه‌ چۆن منداڵی ئه‌ندامانی هه‌ره‌ به‌رزی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی ده‌س���تدرێژییان كردۆته‌‬ ‫سه‌ر پۆلیسه‌كانی هاتوچۆو كارمه‌ندانی‬ ‫ته‌ندروستی‌و‪..‬هتد‌و كه‌رامه‌تی خه‌ڵكیان‬ ‫ش���كاندووه‌‪ .‬ئێم���ه‌ هه‌م���ان ره‌فتارمان‬ ‫له‌كوڕی به‌رپرس���ه‌ گه‌وره‌كانی عێراقی‬ ‫پێش���وو‪ ،‬لیبی���ا‪ ،‬س���وریا‪...‬هتد بینی‌و‬ ‫له‌ب���ه‌ر هه‌مان هۆكاریش هه‌میش���ه‌ ئه‌و‬ ‫كوڕانه‌ له‌هه‌مانكاتدا ببوونه‌ مه‌ترس���ی‌و‬ ‫قوربانی‪.‬‬ ‫دوركهای���م وه‌ك���و یه‌كه‌مین ك���ه‌س كه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی زۆر به‌رفراوان‌و ئه‌كادیمی‬ ‫كرده‌ی خۆكوژیی ش���یكردۆته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫بۆ س���ێ ج���ۆری س���ه‌ره‌كی خۆكوژیی‬ ‫ده‌كات كه‌ یه‌كێكیان بریتییه‌ له‌خۆكوژیی‬ ‫خۆویستانه‌‪ .‬ئه‌م جۆره‌ خۆكوژیانه‌ له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ك���دا روو ده‌ده‌ن كه‌ تاك زۆر‬ ‫له‌خودی كۆمه‌ڵگاكه‌ به‌هێزتره‌و نۆرمه‌كانی‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ڵگای���ه‌ كاریگه‌رییه‌كی ئه‌وتۆی‬ ‫به‌سه‌ر تاكه‌كانه‌وه‌ نییه‌‪ .‬ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫سه‌ربه‌م گروپه‌ن كه‌سانێكن خاوه‌نی هیچ‬ ‫جۆره‌ تۆڕێكی په‌یوه‌ن���دی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫نین‌و له‌كۆمه‌ڵ دابڕاون‪ .‬بۆیه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫پابه‌ند نابن به‌و ن���ۆرم‌و پێوه‌رانه‌وه‌ كه‌‬ ‫ه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ دایناوه‌‪ .‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫دی ئه‌م كه‌سانه‌ وه‌كو تاكه‌كه‌س خۆیان‬ ‫ده‌بینن���ه‌وه‌و ئه‌م���ه‌ش كاری راك���ردن‬ ‫له‌ده‌س���ت به‌هاو گرفت���ه‌ هه‌مه‌جۆره‌كان‬ ‫ئاس���انتر ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌م تاكانه‌ خۆیان‬

‫هه‌ردوو كه‌سی‬ ‫كوژراو‌قوربانیی‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیەن ك ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتی كوردی‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 20‬ساڵی‬ ‫رابردوودا دروستی‬ ‫كردووه‌‬

‫به‌نۆرمی هیچ جۆره‌ گروپێكی تریشه‌و‌ه‬ ‫نابه‌س���تنه‌وه‌‪ .‬به‌واتایه‌ك���ی دیكه‌ ئه‌م‬ ‫تاكان���ه‌ به‌پێویس���تی نازان���ن خۆی���ان‬ ‫به‌پرنسیپی مۆراڵ‌و به‌ها كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی‬ ‫ئه‌و گروپانه‌وه‌ ببه‌ستنه‌وه‌‪ .‬به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫دیكه‌ "من"ی تاك خۆی له‌ده‌ست "من"ی‬ ‫كۆ یا كۆله‌كتیڤ رزگار كردووه‌و له‌الیان‬ ‫روون���ه‌ كه‌ هی���چ گروپێك ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫به‌س���ه‌ریانه‌وه‌ نیی���ه‌و خۆی���ان بڕیاری‬ ‫خۆی���ان ده‌ده‌ن‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی م���ن ده‌یبینم‬ ‫گه‌نجه‌كانی ناو بازنه‌ی ده‌س���ه‌اڵت زیاتر‬ ‫له‌خه‌سڵه‌تێكیان تێدایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بچنه‌‬ ‫خانه‌ی ئه‌و گروپه‌ی سه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ روونه‌ كوش���تنی مامۆستاكه‌‬ ‫پالن بۆداڕێ���ژراو بووه‌ به‌وه‌ی پێش���تر‬ ‫نه‌خش���ه‌ی بۆ كێش���راوه‌و ده‌مانچه‌ی بۆ‬ ‫په‌یداك���راوه‌و هێنراوه‌ته‌ پۆله‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫قس���ه‌ی یه‌كێ���ك له‌خوێندكاره‌كانی���ش‬ ‫به‌ڕاس���ت وه‌ربگرین‪ ،‬ئه‌وه‌ سه‌رله‌به‌یانی‬ ‫ئ���ه‌و رۆژه‌ بكوژه‌ك���ه‌ وتویه‌تی‪ :‬ئه‌مڕۆ‬ ‫كارێ���ك ده‌كه‌م دڵ���ی هه‌مووتان خۆش‬ ‫ده‌كه‌م‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌ده‌روونناسیدا به‌په‌یامی‬ ‫م���ه‌رگ ناوزه‌د ده‌كرێت كه‌ پێش كرده‌ی‬ ‫خۆكوژیی ده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم زۆر ئه‌سته‌مه‌‬ ‫م���ن په‌ی به‌وه‌ ببه‌م ك���ه‌ خۆكوژ پالنی‬ ‫بۆ كوشتنی خۆشی داڕشتبێت‪ .‬زۆرجار‬ ‫كه‌سی خۆكوژ ئه‌و پالنه‌ داناڕێژێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫توشی حاڵه‌تی شۆك ده‌بێ‌و هاوسه‌نگیی‬ ‫ده‌روون���ی ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ئ���ه‌و كاره‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌وه‌ی واملێده‌كات زیاتر بڕوام‬ ‫به‌مه‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ زۆرجار دیمه‌نی‬ ‫خوێنڕش���تن‌و كوش���تن (خۆینی رژاوی‬ ‫مامۆستاكه‌) هاوسه‌نگی ده‌روونی منداڵ‌و‬ ‫هه‌رزه‌كار به‌ته‌واوی تێكده‌دات‪ .‬له‌الیه‌كی‬ ‫دیك���ه‌وه‌ هیچ په‌یامێكی ل���ه‌و بابه‌ته‌ش‬ ‫له‌الیه‌ن خۆكوژه‌وه‌ به‌ئێمه‌ نه‌گه‌یشتووه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ئه‌گه‌ر به‌یار خۆی نه‌كوشتایه‌‬ ‫مرۆڤ ده‌یتوانی زۆر ش���ت بڵێت‪ ،‬به‌اڵم‬

‫به‌كوشتنی خۆی ئه‌ركی توێژه‌ر یه‌كجار‬ ‫قورس ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌كرێ چه‌ندین هۆكاری جیدی هه‌بن بۆ‬ ‫ئه‌م رووداوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌بێ لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫قس���ه‌ی هاوپۆل���ه‌كان‌و په‌یوه‌ن���دی‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی هه‌ردوو خوێندكارو مامۆستا‪،‬‬ ‫ئه‌س���ته‌مه‌ راس���تی بپێكیت‪ .‬ده‌ش���ێت‬ ‫هۆكاره‌كانیش په‌یوه‌ندییان به‌ش���تێكی‬ ‫ت���ه‌واو جی���اوازه‌وه‌ هه‌بێت ل���ه‌وه‌ی من‬ ‫خستومه‌ته‌ڕوو‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ی شاره‌زای‬ ‫گه‌شه‌س���ه‌ندنی مه‌عریف���ی منداڵن بێت‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌زانێت كه‌ من���داڵ له‌و ته‌مه‌نه‌دا‬ ‫جیهانبینییه‌ك���ی زۆر س���ه‌یری هه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌زۆر جه‌مس���ه‌ردا له‌گه‌ڵ زانس���ته‌كان‌و‬ ‫جیهانبینی ئێمه‌ یه‌كناگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی من زیات���ر بی���ری لێده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ده‌كرێت گرفتێ���ك له‌نێوان‬ ‫ئه‌م دوو كه‌سه‌دا هه‌بووبێت‪ .‬مه‌رج نییه‌‬ ‫ئه‌و گرفته‌ ناكۆكییه‌ك���ی فیزیكی بێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌بێت ناكۆكی ده‌روونی بێت‪ .‬بۆ‬ ‫نموونه‌ كارێك ك���ه‌ خوێندكاره‌كه‌ له‌ژێر‬ ‫كاریگ���ه‌ری مامۆس���تاكه‌یدا كردبێتی‌و‬ ‫دواتر به‌هۆی فش���اری ده‌وروبه‌ره‌وه‌ لێی‬ ‫په‌ش���یمانبووبێته‌وه‌‪ .‬م���ن ج���ۆری ئه‌و‬ ‫كاره‌ نازان���م‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌لێكۆڵینه‌وه‌كانی‬ ‫س���ه‌ر خۆكوژیی ئ���ه‌م فاكت���ه‌ره‌ رۆڵ‬ ‫ده‌بینێ���ت‪ .‬ج���ۆری كاردان���ه‌وه‌ی‬ ‫خوێندكاریش په‌یوه‌ندی به‌زۆر فاكته‌ری‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌ هه‌یه‌و له‌وه‌ش س���ه‌یرتر‬ ‫هه‌ندێك له‌فاكته‌ره‌كان له‌ناكاو دروس���ت‬ ‫ده‌بن‪ .‬بۆ نموونه‌ خوێندكارێكی هه‌ژار یا‬ ‫خوێندكارێكی واڵته‌ ئیسكه‌نده‌نافیه‌كان‬ ‫زۆر ئاس���ته‌مه‌ په‌نا بباته‌ به‌ر كوشتنی‬ ‫به‌رامب���ه‌ر تا ئه‌و خوێن���دكاره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و له‌خانه‌واده‌ی فه‌رمانڕه‌وایه‌‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌یاده‌وه‌ری ئه‌و منداڵ���ه‌دا كه‌ڵه‌كه‌بووه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كوش���تن كارێكی ئاس���اییه‌‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش گوناهی ئ���ه‌وی تێدا نییه‌‪ .‬نابێ‬ ‫ئه‌وه‌ش���مان له‌بیر بچێت هه‌رزه‌كاره‌كان‬ ‫زۆر به‌ئاسانی ده‌چنه‌ ژێر كاریگه‌رییه‌وه‌و‬ ‫ب���اری ده‌روونییان به‌ئاس���انی له‌نێوان‬ ‫ش���ه‌وو رۆژێكدا له‌نێوان دوو جه‌مسه‌ردا‬ ‫هاتوچۆ ده‌كات‪.‬‬ ‫لێره‌دا ده‌بێ ئه‌وه‌ش یاداش���ت بكه‌م كه‌‬ ‫من هه‌ردوو كه‌س���ی ك���وژراو به‌قوربانی‬ ‫ئ���ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ ده‌زانم كه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی كوردی له‌ماوه‌ی ‪ 20‬ساڵی‬ ‫رابردوودا دروس���تی كردووه‌‪ .‬الیه‌نێكی‬ ‫گرینگ���ی دیك���ه‌ بریتیه‌ له‌پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫كه‌ له‌ئه‌س���تۆی حكوم���ه‌ت‌و وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌‪ .‬ئه‌م حكوم ‌هت‌و وه‌زاره‌ته‌ش‬ ‫له‌م���اوه‌ی ه���ه‌ر ح���ه‌وت كابینه‌ك���ه‌دا‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ بۆ یه‌كجاریش لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك‬ ‫بكات‌و گرفتی هه‌راس���انكردن‌و كوشتن‌و‬ ‫خۆكوژیی خوێندكاره‌كان‌و مامۆستاكان‬ ‫بكاته‌ خه‌می خۆی‪.‬‬ ‫‪faiekk@hotmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫دروشمی گه‌ور‌ه‬ ‫به‌اڵم بێ ده‌ستکه‌وت‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫ئازادی ئه‌م وش����ه‌ ترسناکه‪ ‌،‬که‌ له‌سه‌ر‬ ‫گالیسکه‌ی تۆفان دانیشتووه‌‪ ،‬داینه‌مۆی‬ ‫سه‌ره‌کی هه‌موو شۆڕشه‌کانه‪..‬‬ ‫ئه‌لبرت کامۆ‬ ‫به‌ش����ێکی زۆری مێژووی سیاس����ی به‌و‬ ‫دروشمه‌ هه‌مه‌گیر‌و گش����تیانه‌ ئه‌بزوێت‬ ‫ک����ه‌ مانایه‌ک����ی گش����تی‌و گه‌ورهه‌ییان‬ ‫هه‌یه‌‌و به‌ جۆرێک ئه‌فس����ونی گوێگرانی‬ ‫ئه‌که‌ن که‌ ئاماده‌ ئه‌بن هه‌موو ش����تێک‬ ‫له‌پێناوی����دا بک����ه‌ن‪ .‬دروش����می گه‌وره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێ ناوه‌ڕۆک یان راستر بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫گه‌مه‌ی سیاسه‌ت بتوانێت به‌دی بهێنێت‬ ‫یان النیکه‌م نه‌خشه‌یه‌کی بۆ به‌دیهێنانی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬هه‌میش����ه‌ سه‌ردێڕی زۆرێک له‌و‬ ‫مژدان����ه‌ی بکه‌رانی سیاس����ی‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانیش بووه‌ که‌‬ ‫قابیلی ته‌رجومه‌ نییه‌ بۆ هیچ ش����تێکی‬ ‫کۆنکرێتی‪ .‬خه‌بات له‌پێن����اوی ئازادی‌و‬ ‫یه‌کس����انی‌و دادپه‌روه‌ریدا‪ ،‬س����ه‌ردێڕی‬ ‫زوربه‌ی ش����ۆڕش‌و ته‌نانه‌ت زوربه‌ی ئه‌و‬ ‫هێز‌و گروپ����ه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیان����ه‌ بووه‌ که‌‬ ‫ویس����تویانه‌ له‌ڕێگه‌ی ئه‌م دروشمانه‌وه‌‬ ‫زۆرتری����ن خه‌ڵ����ک ل����ه‌ده‌وری خۆی����ان‬ ‫کۆبکه‌نه‌وه‌‌و ته‌ی����اری بکه‌ن دژی هه‌موو‬ ‫ئ����ه‌و هێ����ز‌و گروپان����ه‌ی که‌ ب����ه‌ بڕوای‬ ‫ئه‌وان رێگری س����ه‌ره‌کی به‌دیهێنانی ئه‌و‬ ‫مافانه‌ن‪ .‬که‌م ش����ۆڕش (ئه‌گه‌ر نه‌ڵێین‬ ‫هیچ شۆڕشێک نییه‌) که‌ به‌شێکی گه‌وره‌‬ ‫له‌ڕه‌وایه‌تی‌و راستی خۆیه‌وه‌ له‌م دروشمه‌‬ ‫گه‌ورانه‌وه‌ وه‌رنه‌گرتبێت‪ .‬ش����ۆڕش چیه‌‬ ‫جگ����ه‌ له‌هه‌وڵی ب����ه‌رده‌وام بۆ وتنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و دروش����مه‌ گه‌وره‌‌و پ����ڕ ئاهه‌نگانه‌ی‬ ‫توانایه‌کی گه‌وره‌ی ئه‌فسونکردنیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌لبرت کا‌مۆ راس����تی ئه‌کرد که‌ ئه‌یوت‬ ‫"شۆڕش له‌س����ه‌رزه‌مینی دروشمه‌کانه‌وه‌‬ ‫دێت‪ ،‬شۆڕش به‌ش����ێوه‌یه‌کی دیاریکراو‬ ‫بریتییه‌ له‌لێدانی دروشم بۆ ناو ئه‌زمونی‬ ‫مێژوویی"‪ .‬شۆڕش بریتییه‌ له‌شکڵدان به‌‬ ‫دنیا له‌ژێر رۆشنایی دروشمه‌کاندا‪ .‬شۆڕش‬ ‫بریتییه‌ له‌ته‌یارک����ردن‪ ،‬ئاماده‌کردن بۆ‬ ‫ش����ه‌هیدبوون‌و قوربانیدان له‌پێناوی ئه‌و‬ ‫ئازادیه‌دا که‌ بانگه‌شه‌ی بۆ ئه‌کات‪.‬‬ ‫به‌اڵم س����ه‌یر ئه‌وه‌یه‌ چه‌ند دروشمه‌کان‬ ‫گه‌وره‌ت����ر بن‪ ،‬مانا‌کان����ی ناڕونتر ئه‌بن‪.‬‬ ‫شۆڕش����ه‌کان روو ئه‌ده‌ن‪ ،‬سه‌ر ئه‌که‌ون‌و‬ ‫هه‌ندێکج����ار حوکمڕانیی����ش به‌ده‌س����ت‬ ‫دێنن‪ ،‬به‌اڵم بێ ئه‌وه‌ی ئه‌و دروش����مانه‌‬ ‫بێن����ه‌ دی که‌ س����ه‌رده‌مێکی زۆر خه‌ڵک‬ ‫ئاماده‌ ب����ووه‌ له‌پێناویدا قوربانی بدات‌و‬ ‫داوێتیش����ی‪ .‬دروشمی ئازادی‌و یه‌کسانی‬ ‫وه‌ک دروشمێکی موجه‌ڕه‌د ئه‌مێنێته‌وه‌‌و‬ ‫که‌س هه‌ست به‌ بوونی ناکات‪ .‬ئازادی‌و‬ ‫یه‌کس����انی‌و دروش����مه‌کانی شۆڕش هه‌ر‬ ‫له‌س����ه‌ردێڕدا ئه‌مێنه‌وه‌‌و ش����ۆڕنابنه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ خ����واره‌وه‌‪ .‬وات����ه‌ له‌دروش����مێک‌و‬ ‫خه‌یاڵێک����ه‌وه‌ که‌ چ����اوه‌ڕوان ئه‌کرێت‪،‬‬ ‫نابێت به‌ هه‌قیقه‌تێکی کۆنکرێتی هه‌ستی‬ ‫پێ بکرێت‪ .‬له‌ئازادی‌و یه‌کس����انی مرۆڤ‬ ‫وه‌ک چه‌مکێکی ئه‌بس����تراکته‌وه‪ ‌،‬نابێت‬ ‫به‌ ئازادی‌و یه‌کس����انی ب����ۆ مرۆڤ وه‌ک‬ ‫بوونه‌وه‌رێکی دیار‌و هه‌ستپێکراو‪ .‬شۆڕش‬ ‫دروشمی ئازادی‌و یه‌کس����انی بۆ مرۆڤ‬ ‫به‌رز ئه‌کاته‌وه‌‪ ،‬نه‌ک بۆ مرۆڤه‌کان‪.‬‬ ‫بێ ه����وده‌ نییه‌ زوربه‌ی شۆڕش����ه‌کان‬ ‫پاش س����ه‌رکه‌وتن رووب����ه‌ڕووی چه‌ندان‬ ‫پرس����یار‌و گرفتی دیاریک����راو ئه‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫که‌وا له‌خه‌ڵکی ئ����ه‌کات پاش ماوه‌یه‌ک‬ ‫گومانێکی گه‌وره‌ی لێبکه‌ن‪ ،‬هه‌مان ئه‌و‬ ‫خه‌ڵک����ه‌ی ئاماده‌بوون پێ����ش ماوه‌یه‌ک‬ ‫له‌پێن����اوی شۆڕش����دا بم����رن‪ ،‬ئه‌بن����ه‌‬ ‫ره‌خنه‌گرێکی گ����ه‌وره‌ی هه‌موو بکه‌رانی‬ ‫ش����ۆڕش‌و هیچ بڕوایان به‌ راس����تگۆیی‌و‬ ‫مژده‌کانی����ان نامێنێ����ت‪ .‬دروش����مه‌کان‬ ‫له‌دروش����مدا ئه‌مێننه‌وه‌‌و که‌س هه‌س����ت‬ ‫به‌ بوون‌و ئاماده‌ییان ن����اکات‪ .‬بکه‌رانی‬ ‫ش����ۆڕش به‌ خیانه‌تکردن له‌ئامانجه‌کان‬ ‫تۆمه‌تبار ئه‌کرێن‌و ئه‌که‌ونه‌ به‌ر ناڕه‌زایی‬ ‫خه‌ڵک‪ .‬هیچ له‌دروش����مه‌کانی ش����ۆڕش‬ ‫نامێنێته‌وه‌‌و له‌خه‌یاڵ����ی خه‌ڵکیدا ته‌نها‬ ‫وه‌ک تارمایی س����ه‌رده‌مێک ئه‌مێنێته‌وه‌‬ ‫که‌ خیانه‌تی لێکراوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ر شۆڕش رووبه‌ڕووی ئه‌م دۆخه‌‬ ‫نابێت����ه‌وه‌‌و بڕێک����ی زۆری هه‌م����وو ئه‌و‬ ‫بزووتن����ه‌وه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیانه‌ش ئه‌گرێته‌وه‌‬ ‫که‌ به‌ن����اوی به‌رگریک����ردن له‌گروپ یان‬ ‫پیش����ه‌یه‌کی دیاریکراوه‌وه‌ کار ئه‌که‌ن‌و‬ ‫داوای مافه‌کان����ی ئ����ه‌و گ����روپ ی����ان‬

‫پیشه‌یه‌ ئه‌که‌ن‪ .‬تێکۆشان‌و خه‌بات له‌م‬ ‫بزووتنه‌وانه‌شدا له‌سه‌ر دێڕه‌ گشتیه‌کاندا‬ ‫ئه‌مێنێته‌وه‌و زۆر به‌ که‌می شۆڕئه‌بێته‌وه‌‬ ‫بۆ خواره‌وه‌‪ .‬کاری زۆرێک له‌م رێکخراوانه‌‬ ‫بریت����ی ئه‌بێ����ت له‌ته‌یارکردن����ی هێ����ز‌و‬ ‫تواناکانی خۆیان بۆ کۆمه‌ڵێک دروش����م‌و‬ ‫داوای گ����ه‌وره‌‪ ،‬به‌بێ بیرکردنه‌وه‌ له‌وه‌ی‬ ‫ک����ه‌ قه‌بوڵکردنی داواکان خۆی له‌خۆیدا‬ ‫گرن����گ نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵک����و کاری زه‌حمه‌ت‬ ‫وه‌رگێڕانیه‌تی بۆ واقعێکی هه‌س����تپێکراو‬ ‫له‌الی����ه‌ن ئه‌و که‌س����انه‌ که‌ ئ����ه‌و داوا‌و‬ ‫دروش����مانه‌ بۆ ئه‌وان‌و له‌پێن����او ئه‌واندا‬ ‫به‌رز کراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫غه‌رقبوون له‌شت ‌ه‬ ‫گه‌وره‌کاندا‪ ،‬بێ‬ ‫وردبوونه‌وه‌ له‌شت ‌ه‬ ‫بچوکه‌کان‌و گه‌یاندنی‬ ‫به‌ هه‌موو پنت‌و‬ ‫خاڵێکی ورد‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫په‌راوێزخراو‪ ،‬هیچ‬ ‫مانایه‌کی نابێت‌و‬ ‫هه‌رگیزیش له‌به‌دیهاتنی‬ ‫داواکاریه‌ گه‌وره‌کانی‬ ‫نزیک نابێته‌وه‌‬ ‫له‌مڕۆژان����ه‌دا ک����ه‌ ی����ادی ‪8‬ی م����ارس‬ ‫کرای����ه‌وه‌ ئه‌توانین بزووتن����ه‌وه‌ی ژنان‬ ‫وه‌ک نمونه‌ی����ه‌ک بهێنین����ه‌وه‪ .‬زۆرێ����ک‬ ‫له‌ڕێکخراوه‌کانی ژن����ان ئه‌رک‌و ئامانجی‬ ‫س����ه‌ره‌کی خۆیان ب����ه‌ ئازادکردنی ژن‌و‬ ‫یه‌کسانکردنی مافه‌کانیان له‌گه‌ڵ پیاواندا‬ ‫ئه‌زان����ن‪ ،‬زۆرج����ار وا له‌ن����او داواکاریه‌‬ ‫گه‌وره‌کان����دا ون ئه‌بن که‌ بیریان ئه‌چێت‬ ‫کاری گرنگ‌و زه‌حم����ه‌ت ته‌رجومه‌بوونی‬ ‫ئ����ه‌و هه‌وڵه‌یه‌ بۆ واقعێک����ی کۆنکرێتی‪.‬‬ ‫بڕێکی زۆری ئ����ه‌م رێکخراوانه‌ له‌زوربه‌ی‬ ‫شوێنه‌ جیهانیه‌کاندا مافی ژنان به‌ گشتی‬ ‫ئه‌که‌نه‌ س����ه‌ر دێڕی ئامانجه‌کانیان‪ ،‬له‌م‬ ‫پێناوه‌شدا فش����اری جۆراوجۆر ئه‌که‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌م ناوه‌دا له‌و ئینسانه‌ هه‌قیقیانه‌‬ ‫غافڵ ئه‌ب����ن که‌ زۆر نزیکتر‌و ئاس����انتر‬ ‫ئه‌بینرێ����ن‌و هیچ هه‌س����ت ب����ه‌ گۆڕان‌و‬ ‫بوون����ی رێکخ����راو‌و پش����تگیری ناکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی راپۆرتێک که‌ له‌ژماره‌ی پێش����وی‬ ‫ئاوێن����ه‌دا باڵوکراب����ۆوه‌‪ ،‬چه‌ن����دان ژنی‬ ‫ئیش����که‌ر که‌ به‌ ره‌نجی خۆیان له‌بازاڕدا‬ ‫که‌ل‌و په‌ل‌و سه‌وزه‌ بۆ دابینکردنی ژیانی‬ ‫خۆیان ئه‌فرۆش����ن‪ ،‬به‌ رۆژنامه‌نوسه‌که‌ی‬ ‫ئاوێنه‌ی����ان وتبوو "ب����ه‌وان چی که‌ ‪8‬ی‬ ‫مارس����ه‌" وتبویان "به‌وان چی که‌ چه‌ند‬ ‫رێکخراوی ژنان‌و ژنه‌ په‌رله‌مانتار هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫بۆ ئ����ه‌وان مافی ژن دروش����می گه‌وره‌‌و‬ ‫گۆڕینی یاسای ناو په‌رله‌مان‌و قسه‌ی ناو‬ ‫کۆڕ‌و سیمیناره‌کان نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌و شته‌‬ ‫بچوک‪ ،‬به‌اڵم گه‌ورانه‌یه‌ که‌ راس����ته‌وخۆ‬ ‫په‌یوه‌ن����دی به‌ جیهانی تایبه‌تی خۆیه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌ڕاست له‌یادی ‪8‬ی مارسدا کۆڕ‌و‬ ‫س����یمینار گرتن‌و خه‌اڵت دابه‌ش����کردن‬ ‫باشه‌‪ ،‬یان ئه‌نجامدانی شتێکی کۆنکرێتی‬ ‫(ئه‌گه‌رچی بچوک‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌ ناوه‌ڕۆک‬ ‫گ����ه‌وره‌‌و پڕ کاریگه‌ری) ب����ۆ ئه‌م جۆره‌‬ ‫که‌س����انه‌ (داواکاری ئه‌وانه‌ دابینکردنی‬ ‫جێگه‌یه‌ک بوو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی که‌لوپه‌لی تیا‬ ‫بفرۆشن)‪ .‬ئایا بێ دواندنی ئه‌م که‌سانه‌‪،‬‬ ‫بێ نزیکبوونه‌وه‌ لێی����ان‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی به‌‬ ‫واقعی هه‌س����ت به‌ گۆڕان‌و پش����تگیری‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬قس����ه‌کردن له‌هه‌وڵ‌و خه‌بات بۆ‬ ‫یه‌کس����انی‌و ئازادی مانای ئه‌بێت؟ ئایا‬ ‫خه‌ب����ات‌و هه‌وڵ‌و ده‌س����تکه‌وتێک مانای‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬گه‌ر ئه‌و هێز‌و که‌س����انه‌ هه‌ستی‬ ‫پێنه‌که‌ن‌و به‌ چاوی خۆیان نه‌یبینین؟‬ ‫غه‌رقب����وون له‌ش����ته‌ گه‌وره‌کان����دا‪ ،‬بێ‬ ‫وردبوونه‌وه‌ له‌شته‌ بچوکه‌کان‌و گه‌یاندنی‬ ‫به‌ هه‌موو پنت‌و خاڵێکی ورد‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫په‌راوێزخ����راو‪ ،‬هیچ مانایه‌ک����ی نابێت‌و‬ ‫هه‌رگیزی����ش له‌به‌دیهاتن����ی داواکاری����ه‌‬ ‫گه‌وره‌کانی نزیک نابێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیرورا‬

‫روناكیی ئه‌وسه‌ری تونێله‌كه‌‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫سه‌اڵحه‌دین به‌هادین ده‌ستی له‌کارکێشایه‌وه‌‪..‬‬

‫ئایا بڵقه‌که کون بوو؟‬ ‫بڕی���اری ئه‌مینداری یه‌کگرت���وو بۆ خۆ‬ ‫کاندیدنه‌کردن���ه‌وه‪ ،‬گه‌رچ���ی ره‌نگ���ه‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک هۆکار‌و ئامانج‌و مه‌به‌‌س���تی‬ ‫تایبه‌ت‌و جیاواز له‌پشتیه‌وه بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ک رووداوێکی سیاسی ده‌گمه‌ن‌و که‌م‬ ‫نموونه‪ ،‬شایس���ته‌ی قسه‌ له‌سه‌رکردن‌و‬ ‫تێڕامان���ه‪ .‬دی���اره له‌مێژووی سیاس���ی‬ ‫ک���ورد‪-‬دا ئه‌م���ه تاک���ه نموون���ه نییه‪،‬‬ ‫وه‌ک ئاگادارکرام���ه‌وه پێش���تر به‌هادین‬ ‫نوری به‌م کاره هه‌س���تاوه‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر‬ ‫کۆمه‌ڵێک هۆکار‪ ،‬ره‌نگه ئه‌و کاریگه‌‌ریه‌ی‬ ‫نه‌بووبێت‪ .‬دیاره من لێره‌‌‌دا مه‌به‌‌س���تم‬ ‫نرخاندن‌و بێنرخکردن���ی هیچ هه‌وڵێکی‬ ‫تاکه‌که‌‌سی نییه‌‪ .‬ئه‌مه الیه‌نێکی تاریکی‬ ‫ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی جه‌نابی کاک‬ ‫سه‌الحه‌‌دین وازی هێناوه ئیتر که‌سێکی‬ ‫ده‌گم���ه‌ن‌و مه‌زنه‪ ،‬نه‌خێ���ر‪ ،‬به‌ڕێزی به‬ ‫کارێ���ک هه‌س���تاوه که زۆر ئاس���اییه‪،‬‬ ‫ده‌بێت هه‌وڵبدرێت بکرێته نه‌ریت‪ ،‬نه‌ک‬ ‫رێگایه‌كی تر بۆ مه‌زنێتی‪ :‬مه‌ترسی ئه‌م‬ ‫دیارده لێ���ره‌دا ئه‌وه‌یه که ئه‌م رووداوه‬ ‫به‌ڕێزی بکاته یه‌كێک له‌و ش���تانه‌ی که‬ ‫ئه‌‌مڕۆ له‌ناو خیتابی سیاس���ی کوردیدا‬ ‫س���اویلکانه ده‌وترێته‌وه؛ وه‌ک مه‌رجه‌ع‬ ‫ی���ان رابه‌ری رۆحی‪ ،‬چونک���ه له‌بارێکی‬ ‫وه‌ه���ادا قه‌یرانه‌که قووڵت���ر ده‌بێته‌وه‪.‬‬ ‫رابه‌ری رۆحی ده‌‌‌بێته ئه‌و ده‌سه‌اڵتداره‌ی‬ ‫که ناتوانی به‌رپرسیکه‌یت‪ ،‬که قه‌یرانێکی‬ ‫ئه‌خالقی قووڵ له‌گه‌ڵ خۆیدا ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫دیاره ده‌بێ ئاماژه ب���ه‌وه‌ش بکه‌ین که‬ ‫دیاریده‌ی خ���ۆ کاندیدنه‌کردن ئه‌وه‌نییه‌‬ ‫که به‌ڕێزیان دایانهێنابێت‪ ،‬به‌ڵکو خه‌ونی‬ ‫له‌مێژینه‌ی هه‌موو هاوواڵتییه‌کی به‌ئاگای‬ ‫کوردستانه‪.‬‬ ‫بابێینه سه‌ر الیه‌نه پۆزه‌تیفه‌کانی ئه‌م‬ ‫دیاریده‌ی���ه‪ .‬دیاریده‌ی خۆکاندیدنه‌کردن‬ ‫مان���ای پچڕانێ���ک ده‌به‌خش���ێت له‌گه‌ڵ‬ ‫کۆمه‌ڵێ���ک نه‌رێتی سیاس���ی له‌عه‌قڵی‬ ‫سیاس���ی کوردیدا‪ ،‬که به‌گشتی نه‌رێتی‬ ‫س���ه‌رده‌می خێڵه‌ک���ی ی���ان فیوداڵن‪.‬‬ ‫مه‌به‌‌ستمان له‌نه‌رێتی فیوداڵ چیه؟ پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بێینه سه‌ر قسه‌کردن له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫دیارده‌ی���ه‪ ،‬ئێمه ناتوانین لێره‌دا قس���ه‬ ‫له‌س���ه‌ر دونیای فراوانی فیوداڵ بکه‌ین‪،‬‬ ‫چونکه هێنده ئاڵۆز‌و فراوانه به چه‌ندین‬ ‫کتێ���ب باس ناکرێت که فه‌یله‌س���وفان‌و‬ ‫چه‌م���ک‌و دیارده‌‌و رووداوو سیس���ته‌می‬ ‫خۆی هه‌یه (له‌ڕاستیدا خوێندنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ئاگایان���ه بۆ گه‌ش���ه‌ی بی���ری رۆژئاوا‬ ‫پێویسته‪ ،‬چونکه په‌یوه‌ندی‌و تێگه‌یشتنی‬ ‫رۆش���نبیری کوردی به بیری رۆژئاواوه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ک���ی ئاینیانه‌ی���ه)‪ .‬ئ���ه‌‌وه‌ی‬ ‫ئێم���ه لێره‌دا وه‌ریده‌گری���ن ته‌نها چه‌ند‬ ‫چه‌مکێکه؛ له‌پێناوی هێڵکارییه‌كی روون‬ ‫بۆ دیارده‌که‪ .‬یه‌که‌م چه‌مک پێوه‌ره‪ .‬ئایا‬ ‫پێوه‌ر چیه بۆ ده‌سه‌اڵتداری باش؟ کاتێک‬ ‫ئه‌م پرس���یاره له‌چوارچێوه‌ی سه‌رده‌می‬ ‫فیوداڵدا ئه‌که‌ین‪ ،‬ئه‌وا پێوه‌ر که‌سه‌که‌یه‪،‬‬ ‫به‌اڵم به شێوه‌یه‌کی تایبه‌ت‪ .‬سیسته‌می‬ ‫فیوداڵ خه‌س���ڵه‌تی سه‌ره‌کی ئه‌وه‌یه که‬ ‫کۆمه‌ڵگا‪ ،‬بۆ هه‌تاهه‌تایه‪ ،‬دابه‌ش ده‌بووه‬ ‫به‌سه‌ر دارا‌و نه‌داردا‪ .‬به‌م پێیه‪ ،‬داراکانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا بۆ هێش���تنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫له‌ژێر س���ایه‌ی پاش���ادا سیس���ته‌مێک‬ ‫ده‌هێننه ئاراوه که نه‌داراکان هه‌میش���ه‬ ‫به ن���ه‌دار بمێنن���ه‌وه‪ .‬له‌هه‌ن���اوی ئه‌م‬ ‫چوارچێوه‌یه‌دا که‌سی حاکم‪ ،‬شایسته‌ی‬ ‫حوکم���ه‪ ،‬چونکه ئه‌و‪ ،‬ئه‌و که‌س���ه‌یه‪.‬‬ ‫به‌و مانایه پێوه‌ر لێ���ره‌دا ئه‌وه‌نییه‌ که‬ ‫کار‌و هه‌ڵس���وکه‌‌وتی که‌سی ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫چۆنه‪ ،‬به‌ڵکو پێوه‌ر که‌س���ایه‌تی ئه‌وه‪.‬‬ ‫له‌میان���ه‌ی پێگه‌یاندنیان بۆ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫پاشاکان به خوێندنی تایبه‌تدا ده‌ڕۆشتن‬ ‫بۆ راهاتن بۆ حوکمکردن به‌م ش���ێوه‌یه‪.‬‬ ‫بۆ نموونه مامۆس���تای لویس���ی شانزه‬ ‫مۆری���و بوو‪ ،‬که هه‌میش���ه له‌وانه‌کانیدا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ب���ۆ دووپاتده‌ك���رده‌وه که ئه‌و‬ ‫هه‌میش���ه ره‌وای���ه‪ .‬که‌وات���ه ره‌وایه‌تی‬ ‫له‌ئه‌ودایه‪ ،‬هه‌رش���تێک ئه‌و پێی هه‌ستێ‬ ‫ره‌وایه‪ ،‬ره‌وای���ی یانی ئه‌و‪ .‬لێره‌وه هیچ‬ ‫مانایه‌ک بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن‌و لێپرسینه‌وه‌‌و‬ ‫ره‌‌‌خنه‌ نامێنێت‪ ،‬چونکه مانای ر‌‌ه‌وایه‌تی‬ ‫جیانه‌كراوه‌یه له‌ئاره‌زووی ده‌س���ه‌اڵتدار‪.‬‬ ‫ئه‌م سیس���ته‌مه هه‌میشه ره‌وایه‪ ،‬دیاره‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی ره‌گێک بۆ سیس���ته‌مه‌که‌ی‬ ‫داڕێ���ژێ‪ ،‬پاش���اکان ره‌‌‌وایه‌ت���ی خۆیان‬ ‫ده‌گه‌ڕان���ده‌وه بۆ خودا‪ .‬لێ���ره‌دا مافی‬ ‫ئیالهی پاش���ا هاته ئ���اراوه‪ .‬له‌هه‌موو‬

‫ئه‌مانه‌وه ده‌توانین چه‌مکی هه‌میش���ه‌یی‬ ‫هه‌ڵێنجێنین؛ که‌س���ی ده‌س���ه‌اڵتدار بۆ‬ ‫هه‌میش���ه‪ ،‬وه‌ك خودا ماف���ی پێداوه‪،‬‬ ‫ده‌بێت به ده‌س���ه‌اڵتدار بمێنێته‌وه‌و هه‌ر‬ ‫کار‌و کردارێک پێی هه‌ڵده‌ستێ‪ ،‬هه‌میشه‬ ‫ره‌وایه‪.‬‬ ‫جێگیربوون‌و ره‌وابوونی ئه‌م پرۆسه‌یه‬ ‫پاشا‌و ده‌وڵه‌ت ده‌کاته یه‌ك‪ :‬هه‌موومان‬ ‫ده‌زانین ‌لویسی چوارده وتی‪ :‬ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌منم ‪ .L>État, c>est moi‬دیاره‬ ‫ئێمه وه‌ك میتۆد لێره‌دا سود له‌دیارده‌که‬ ‫ده‌بینین‪ ،‬چونکه ده‌وڵه‌ت لێره‌دا بوونی‬ ‫نییه‌‪ .‬له‌کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا ئه‌م دیارده‌ی‬ ‫هه‌میش���ه‌ییه‪ :‬هه‌میش���ه ره‌وا‪ ،‬هه‌میشه‬ ‫گونجاو بۆ رابه‌ر‪ ،‬له‌سه‌رکردایه‌تی حیزبدا‬ ‫ره‌نگی داوه‌ته‌وه‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌‌ر ئه‌مه‌دا له‌بیری مۆدرێندا‪،‬‬ ‫له‌ڕۆژئ���اوا بی���ری خه‌ڵك س���ه‌ریهه‌ڵدا‪،‬‬ ‫له‌ڕێ���گای دیموکراس���ییه‌وه‪ ،‬وه‌ك‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬بیری خه‌ڵک‬ ‫دژ به بی���ری هه‌میش���ه‌ییه‪ .‬خه‌ڵک به‬ ‫پێچه‌وانه‌ی خوداوه‪ ،‬بوونه‌وه‌رێکی دیار‌و‬ ‫ئام���اده‌‌و خاوه‌ن داخوازیی���ه‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫کاتێک خه‌ڵك ده‌بێته س���ه‌رچاوه‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫خه‌ڵک پێویستیه‌کانیان‪ ،‬ئاره‌زوه‌كانیان‪،‬‬ ‫داواکاریه‌کانیان به‌رده‌وام ده‌گۆڕێت‪ .‬بۆیه‬ ‫هه‌رگیز تاکه که‌س���ێک ناتوانێت ببێته‬ ‫دابینکه‌ر‌و نوێنه‌ری هه‌موو خه‌ڵک‪ .‬بۆیه‬ ‫بی���ری کاتێکی دیاریک���راو هاته ئاراوه‪.‬‬ ‫من چه‌مکی کات���ی به‌رامبه‌ر به چه‌مکی‬ ‫هه‌میش���ه‌یی به‌کارده‌ب���ه‌‌م‪ .‬کاتی مانای‬ ‫ئه‌وه‌یه ک���ه ئه‌وه که‌س نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫کرداره‌کانیه‌‌تی که ده‌بێته س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫ره‌وایه‌ت���ی‪ .‬ک���رداره‌کان که هه‌میش���ه‬ ‫له‌بیرۆکه‌یه‌ک���ه‌وه س���ه‌رچاوه‌ئه‌گرن‪،‬‬ ‫له‌ڕێگای ده‌زگاکانه‌وه له‌میانه‌ی کاتدا به‬ ‫ئه‌نجام ده‌گه‌یه‌نرێن‪ .‬به‌م پێیه که‌س���ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدار ده‌رفه‌تێک���ی هه‌ی���ه‪ ،‬که‬ ‫هه‌میش���ه کاتێکی دیاریکراوه‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ده‌خوازێت ئه‌نجامیدا فه‌‌راهه‌می‬ ‫کات‪ .‬لێ���ره‌دا گرنگ���ی کات���ی له‌وه‌دایه‬ ‫ک���ه ده‌زگای ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬ی���ان حیزب‪،‬‬ ‫ده‌زگایه‌كی گش���تییه‪ ،‬که که‌س���ێک بۆ‬ ‫کاتێک���ی دیاریکراو ماف���ی به‌کاربردنی‬ ‫پێئه‌درێت هه‌ت���ا به‌کاریبه‌رێت‪ .‬چه‌مکی‬ ‫کات���ی دیاریکراو گرنگیه‌ك���ه‌ی له‌وه‌دایه‬ ‫که که‌س���ی خ���اوه‌ن ده‌س���ه‌اڵت له‌وه‬ ‫ده‌پارێزێ���ت ک���ه خ���ۆی ب���ه خاوه‌نی‬ ‫ده‌زگاکه بزانێت‪ .‬له‌دۆخی هه‌میش���ه‌ییدا‬ ‫که‌س���ی خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت خۆی له‌ده‌زگا‬ ‫بۆ جیاناکرێته‌وه‪.‬‬ ‫دیاره له‌هه‌مانکاتدا ئ���ه‌م وازهێنانه‌ی‬ ‫ئه‌مین���داری یه‌کگرت���وو کونێک ئه‌کاته‬ ‫ئه‌و بڵق���ه‌ی که ئێم���ه وه‌ك وێنایه‌کی‬ ‫تیوری بۆ لێکدانه‌وه‌ی دونیای که‌س���ی‬ ‫یه‌که‌می حیزبی ک���وردی به‌کارمان برد‪.‬‬ ‫ئای���ا بڵقه‌که کون ده‌بێ���ت یان کونێکی‬ ‫تێئه‌بێت‌و پاش���ان په‌نچ���ه‌ری ئه‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه پرس���یارێکه ده‌بێت بۆ وه‌اڵمه‌که‌ی‬ ‫تۆزێک چاوه‌ڕێبین‪.‬‬ ‫ئ���ه‌‌وه‌ی لێ���ره‌دا پێویس���ته بوترێت‬ ‫ئه‌وه‌یه که یه‌كگرتوو بۆئه‌وه‌ی کاره‌که‌ی‬ ‫کاریگه‌ری هه‌بێت له‌س���ه‌ر سیس���ته‌می‬ ‫سیاس���ی ک���وردی‪ ،‬ده‌ب���ێ رووداوه‌که‬ ‫له‌په‌یڕه‌وی ناوخۆی خۆیدا بچه‌سپێنێت‪.‬‬ ‫ب���ۆ نموون���ه ده‌بێ���ت ئیتر له‌م���ه‌ودوا‬ ‫ئه‌مین���داری یه‌کگرت���وو بۆ ی���ه‌ک یان‬ ‫دوو ده‌وره‌ی هه‌ڵب���ژاردن ئه‌مینداربێت‌و‬ ‫پاش���ان مافی ئه‌میندارێت���ی نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌گینا ئه‌گ���ه‌ر وه‌ک رووداوێکی هه‌تیو‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‪ ،‬ئ���ه‌وا هێن���ده کاریگه‌ری‬ ‫نابێ���ت‪ .‬دیاره لێ���ره‌دا گرنگی دیارده‌ی‬ ‫دووباره‌بوون���ه‌وه دێت‪ ،‬له‌سیس���ته‌می‬ ‫سیاس���یدا‪ .‬دووباره‌كردن���ه‌وه دی���ارده‬ ‫ده‌سه‌پێنێت‪ ،‬ره‌گی دائه‌کوتێت‪ ،‬ده‌یکاته‬ ‫نه‌رێ���ت‪ .‬دووباره‌کردنه‌وه ته‌نها له‌ڕێگای‬ ‫یاس���اوه ده‌بێت‪ ،‬ک���ه دووباره‌کردنه‌وه‬ ‫ئه‌کاته رووداوێکی رۆژانه که نه‌ک ته‌نها‬ ‫له‌س���اته‌‌وه‌ختی روودانی���دا رووئه‌دات‪،‬‬ ‫به‌ڵکو هه‌میشه له‌ئاگایی سیاسیدا دێته‬ ‫ئاراوه‪.‬‬ ‫به هیواین له‌ڕێگاکان���ی تره‌وه‪ ،‬وه‌ک‬ ‫بی���ره‌وه‌ری‌و بیرکردن���ه‌وه‌‌و چاالک���ی‬ ‫رۆش���نبیری سیاس���ی‌و وااڵکردن���ی‬ ‫ئه‌زموونه‌وه‪ ،‬ئه‌مینداری یه‌كگرتوو بوونی‬ ‫خۆی له‌پانتایی گشتیدا بپارێزێت‪ .‬وه‌ک‬ ‫هه‌ر سیاسه‌تمه‌دارێکی سه‌رده‌میانه‌ی به‬ ‫توانا‪.‬‬

‫سه‌رۆكی كابینه‌كان‬ ‫ده‌گۆڕێت‌و‬ ‫له‌گه‌ڵیشیاندا كۆی‬ ‫ستافی گۆرانیبێژ‌و‬ ‫ئه‌كته‌ر‌و قه‌ڵه‌م‬ ‫به‌ده‌سته‌كان‬ ‫ئه‌گۆڕێن ته‌نها‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌برمان هه‌بێت‌و‬ ‫تاریكی ئه‌م تونێله‬ ‫‌بێزارمان نه‌كات‪،‬‬ ‫ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫داوای شۆفێرێكی‬ ‫گه‌نجتر‌و‬ ‫شه‌مه‌نده‌فه‌رێكی‬ ‫تیژڕه‌وتر نه‌كه‌ین‬

‫سالڤۆ ژیژاك‬ ‫هێمن قه‌ره‌داغی‬

‫‪srwsh@hotmail.com‬‬

‫نزیك���ه‌ی س���اڵێك له‌مه‌وب���ه‌ر‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌كدا له‌سه‌ر ئیشكالیه‌ته‌كانی‬ ‫مه‌عریف���ه‌ی مرۆی���ی‌و‌ ئ���ه‌و كێش���ه‌‬ ‫قواڵنه‌ی مرۆڤی مۆدێرن به‌ده‌ستییه‌وه‌‬ ‫گیریخ���واردووه‌ له‌‌گه‌ڵ برای نوس���ه‌ر‌و‬ ‫روناكبی���ر كاك (به‌ختی���ار عه‌لی)دا‪،‬‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێ���ك بۆچوونی فه‌یله‌س���وفی‬ ‫سلۆڤینی (س�ل�اڤۆ ژیژاك) ئاشنابووم‬ ‫كه‌ بۆمن ش���ایانی له‌س���ه‌ر وه‌س���تان‬ ‫ب���وون‪ ،‬دوات���ر هه‌وڵم���دا له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫خه‌ریكی خوێندنه‌وه‌‌و تێڕامانی هه‌ندێك‬ ‫له‌ئایدیا‌و بۆچونه‌كانی ئه‌م فه‌یله‌سوفه‌‬ ‫ب���م‪ ،‬بێگوم���ان دونی���ای ع���ه‌ره‌ب تا‬ ‫ئێس���تاش زۆر كه‌م ئیشی له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫فه‌یله‌س���وفه‌ كردووه‌‪ ،‬بۆیه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كان زۆر ده‌گمه‌ن بوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌خۆش���به‌ختییه‌وه‌ ئه‌م فه‌یله‌س���وفه‌‬ ‫به‌ڕه‌گ���ه‌ز ئه‌وروپیی���ه‪ ‌،‬ئینگلیزییه‌كی‬ ‫تا ئاس���تێك جوان‌و كۆمیدی ده‌زانێت‬ ‫ك���ه‌ واده‌كات خوێنه‌ره‌كان���ی له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ئه‌م زمانه‌وه‌ ئاش���نای ئایدیاكانی بن‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ كتێبه‌كانیدا خاوه‌نی بڕێكی زۆر‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتن���ی نایابه‌ كه‌ له‌ش���وێنه‌‬ ‫جیاوازه‌كانی دونی���ادا ئه‌نجامی داون‪.‬‬ ‫گرنگی ئه‌م فه‌یله‌س���وفه‌ بۆ من ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ خ���ۆی زین���دووه‌‌و له‌چركه‌س���اتی‬ ‫ئیش���كالیه‌ته‌كانی قۆناغه‌كه‌دا ده‌ژی‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك چۆن گرنگییه‌كی تری ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ب���اوه‌ڕی به‌كۆمۆنیزمێ���ك هه‌یه‌ كه‌‬ ‫وه‌زیفه‌ی پێشكه‌ش���كردنی وه‌اڵم نییه‌‪،‬‬ ‫یاخود به‌خشینی موژده‌ به‌سیسته‌مێكی‬ ‫كۆمۆنیزمی‪ ،‬به‌ڵكو الی ئه‌م كۆمۆنیزم‬ ‫ده‌شێت كه‌ره‌سته‌ی ده‌ستنیشانكردنی‬ ‫كێش���ه‌ قوڵه‌كان���ی كه‌پیتاڵیزمی نوێ‬ ‫بێ���ت‪ ،‬به‌پل���ه‌ی ی���ه‌ك كه‌ره‌س���ته‌ی‬ ‫ره‌خنه‌كردنی سیسته‌م بێت نه‌ك خۆی‬ ‫سیسته‌م پێشكه‌ش���بكات وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫ماركس كردی‌و له‌ڕوس���یادا به‌ترۆپكی‬ ‫ناش���رینییه‌كانی خۆی گه‌یشت‪ ،‬خودی‬ ‫ئه‌م بانگه‌ش���ه‌یه‌ی ژیژاك له‌ناو رۆحی‬ ‫كه‌پیتاڵیزم���ی رۆژئاوایی���دا ب���ۆ ئ���ه‌و‬ ‫ش���ته‌ی له‌وێ به‌ ش���ه‌یتانه‌ س���وره‌كه‌‬ ‫ده‌ناس���را (كۆمۆنیزم) جێی تێڕامان‌و‬ ‫له‌سه‌روه‌س���تانه‌‪( .‬س�ل�اڤۆ ژی���ژاك)‬ ‫فه‌یله‌س���وفێك پ���ڕ له‌نوكت���ه‌ی قوڵ‌و‬ ‫نمونه‌ی سه‌رنجڕاكێش‪ ،‬پڕله‌دڵه‌ڕاوكێ‌و‬ ‫جواڵندنی ده‌س���ت‌و ده‌موچاو س���ڕینی‬ ‫بێش���ومار‪ ،‬فه‌یله‌س���وفێك بڕێك���ی‬ ‫ب���اش له‌ئه‌نارشیس���تێكی پۆزه‌تیفی‌و‬

‫مه‌عریفه‌یه‌ك���ی قوڵ���ی له‌ناوخۆی���دا‬ ‫هه‌ڵگرت���ووه‌ كه‌ بیانكاته‌ كه‌ره‌س���ته‌ی‬ ‫پرسیاری جدی‌و گه‌وره‌ له‌كه‌پیتاڵیزم‌‪.‬‬ ‫بێگومان بۆچونه‌كان���ی ژیژاك بۆ ئه‌وه‌‬ ‫نین ئێمه‌ هاوڕا بین له‌گه‌ڵی یان ناكۆك‪،‬‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ نین كه‌ ئێمه‌ بیانكه‌ینه‌ ویردی‬ ‫س���ه‌رزمان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و كێشانه‌ی ئه‌و‬ ‫قسه‌ی له‌سه‌رده‌كات س���ه‌ر به‌ واقیعی‬ ‫پێگه‌یش���تووی كه‌پیتاڵیزمه‌ له‌ڕۆژئاوا‪،‬‬ ‫واقیعێك گه‌ر به‌ هه‌ژدیهایه‌كی گڕداری‬ ‫بش���وبهێنین ئه‌وا ئێمه‌ له‌كلكه‌كه‌یداین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئیش���ی گ���ه‌وره‌ی‌ رۆش���نبیر‬ ‫ته‌وزیفكردنه‌وه‌ی ئه‌م ته‌رز‌ه فه‌لسه‌فییه‌‬ ‫تازانه‌یه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك كه‌ فه‌زای خۆی‬ ‫پێ بخوێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬بیكاته‌ چاویلكه‌یه‌ك‬ ‫ت���ا له‌گۆش���ه‌نیگایه‌كه‌وه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌ئیش���كالیه‌ته‌كانی پ���ێ بخوێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫چاویلكه‌ی���ه‌ك م���ه‌رج نیی���ه‌ هه‌م���وو‬ ‫دیمه‌نه‌كانیمان قبوڵبێت‪ ،‬به‌اڵم شتێك‬ ‫یارمه‌تیم���ان ده‌دات تا گه‌وره‌تر‌و قوڵتر‬ ‫له‌كێش���ه‌كانمان بڕوانین‪ .‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫له‌داهاتوودا ژی���ژاك به‌فراوانی دێته‌ ناو‬ ‫كلتوره‌كان���ی رۆژهه‌اڵت���ه‌وه‌‪ ،‬دێته‌ ناو‬ ‫گفتوگۆكانی دونیاوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌بڕوای‬ ‫م���ن له‌ب���ه‌ر دوو ه���ۆكاره‪ :‬یه‌كه‌م ئه‌و‬ ‫فه‌یله‌سوفی تێڕامانه‌ له‌شته‌ بچووكه‌كان‬ ‫تا له‌ڕێگه‌یانه‌وه‌ پرسیاری گه‌وره‌ بكات‬ ‫(ب���ۆ نموونه‌ ئ���ه‌و له‌ڕێگ���ه‌ی دیزاینی‬ ‫ته‌والێته‌كان���ی دونی���اوه‌ هه‌وڵ���ده‌دات‬ ‫كه‌ش���فی جێده‌س���تی ئایدۆلۆژیا نه‌ك‬ ‫ته‌نها له‌س���ه‌ر مرۆڤه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو له‌سه‌ر‬ ‫شێوه‌‌و ش���كڵی ئه‌و شتانه‌ش بكات كه‌‬ ‫ئێمه‌ ته‌نها وه‌ك شت به‌كاریانده‌هێنین‪،‬‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌م له‌ش���وێنێكی تردا ش���تێك‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌مه‌ بنوس���م)‪ .‬دووه‌م هۆكار‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ژیژاك به‌پرس���یاری بچووك‬ ‫رازی نابێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن به‌ وه‌اڵمه‌‬ ‫بچووكه‌كانی���ش رازی نابێت‌ (بۆنموونه‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ڕه‌خنه‌كان���ی ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌‬ ‫سیس���ته‌مه‌كان ئه‌وكاته‌ی رووبه‌ڕووی‬ ‫كێش���ه‌یه‌ك ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬یان رووبه‌ڕووی‬ ‫خۆپیش���اندانێك ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫خه‌ڵك���ی پس���پۆڕ ده‌هێن���ن‌و ده‌ڵێ���ن‬ ‫وه‌رن هه‌ریه‌كه‌تان پێم���ان بڵێن چۆن‬ ‫چاره‌س���ه‌ری ئه‌م كێشه‌یه‌ بكه‌ین‪ ،‬واته‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ بیریان الی ئه‌و شته‌یه‌ كه‌‬ ‫پێیده‌وترێت چاره‌س���ه‌ر‪ ،‬له‌كاتێكدا الی‬ ‫ژیژاك ئه‌م كێشه‌ بچووكانه‌ ده‌رئه‌نجامی‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك كێش���ه‌ی گه‌وره‌ت���رن‬

‫له‌سیس���ته‌مه‌كه‌دا‪ ،‬كۆمه‌ڵێك كێشه‌ كه‌‬ ‫چیتر چاره‌س���ه‌ری بچووك قبوڵناكات‪،‬‬ ‫چیتر پێویس���تی به‌وه‌ هه‌یه‌ پرسیاری‬ ‫گه‌وره‌ت���ر‌و گه‌وره‌ت���ری لێبكه‌ی���ت تا‬ ‫ده‌گه‌یته‌ س���یمای برینه‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌‪،‬‬ ‫تا ده‌گه‌یته‌ ش���وێنێك ته‌واو هه‌ست به‌‬ ‫بێوه‌اڵمی ده‌كه‌یت‪ ،‬تاده‌گه‌یته‌ شوێنێك‬ ‫هه‌ست به‌ قه‌یرانه‌ گه‌وره‌كه‌ ده‌كه‌یت)‪.‬‬ ‫لێره‌دا هه‌وڵده‌ده‌م یه‌كێك له‌بۆچونه‌كانی‬ ‫روونبكه‌م���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر كه‌پیتاڵی���زم‌و‬ ‫سیس���ته‌می س���ه‌رمایه‌داری رۆژئ���اوا‪،‬‬ ‫دواتر بیبه‌س���تمه‌وه‌ به‌ ئیشكالیه‌تێكی‬ ‫هه‌نووكه‌ی���ی ك���ه‌ كوردس���تانی پێدا‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌چاوپێكه‌وتنه‌كانیدا كه‌‬ ‫گاردیانی به‌ریتانی له‌گه‌ڵیدا سازیكردووه‌‬ ‫قسه‌له‌سه‌ر ئیشكالیه‌ته‌كانی كه‌پیتاڵیزم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌سیس���ته‌مێك وه‌سفیده‌كات‬ ‫وه‌هم���ی ئ���ه‌وه‌ی داوه‌ به‌دونی���ا ك���ه‌‬ ‫دواسیسته‌مه‌‌و دواچانسی مرۆڤایه‌تییه‌‬ ‫بۆ ژیان‪ ،‬كه‌پیتاڵیزم ئه‌و وه‌همه‌یه‌ وای‬ ‫له‌ئێمه‌ كردووه‌‌ چیتر به‌دوای به‌دیلی تر‌و‬ ‫شێوه‌ سیسته‌می تردا نه‌گه‌ڕێین‪ ،‬بازاڕی‬ ‫ئازاد‌و دیموكراس���یه‌ت‌و ته‌كنه‌لۆژیاش‬ ‫فه‌زایه‌ك���ی وای���ان دروس���تكردووه‌ كه‌‬ ‫نه‌توانین بی���ر له‌گۆڕین���ی بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫خودی ئه‌م ته‌سلیمبوونه‌ به‌یه‌ك مۆدێلی‬ ‫دیاریكراو ب���ه‌اڵ گه‌وره‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫مه‌حاڵه‌ ژیان هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی پێبێت كه‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌داری ده‌یكات‪ ،‬كه‌ یاریكردن‬ ‫به‌ ب���ازاڕ‌و به‌ش���ت كردنی ئینس���انی‬ ‫لێبكه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬ناكرێ���ت چیت���ر دونیا‬ ‫چاو له‌ئاس���تی ئه‌و هه‌م���وو جیاوازییه‌‬ ‫چینایه‌تیی���ه‌ گه‌وره‌ی���ه‌ دابخ���ات كه‌‬ ‫كه‌پیتاڵیزم له‌جیهاندا دروستیكردووه‌‪.‬‬ ‫به‌بڕوای ئه‌و پێده‌چێ���ت له‌دوو ده‌یه‌ی‬ ‫داهات���ودا گۆڕانكاری گ���ه‌وره‌ ببینین‪،‬‬ ‫گۆڕانكاری زۆر له‌وه‌ گه‌وره‌تر كه‌ هێزه‌‬ ‫ناڕازییه‌كانی رۆژئاوا له‌(واڵ س���تریتدا)‬ ‫هاواری���ان بۆ ده‌كرد‪ ،‬چونك���ه‌‌ زۆر به‌‬ ‫ساده‌یی ش���ته‌كان ناتوانن به‌بێ گۆڕان‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌ك ش���ێوه‌‌و یه‌ك سیسته‌می‬ ‫دیاریك���راو ب���ه‌رده‌وام ب���ن‪ .‬بێگومان‬ ‫پرسیاره‌كه‌ هه‌رگیز ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫چ چاره‌س���ه‌رێك یان چ جێگره‌وه‌یه‌ك‬ ‫(بدی���ل) پێشكه‌ش���ده‌كه‌ین‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌م پرس���یاره‌ الی ژیژاك نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌پله‌‌‌ی یه‌ك فه‌یله‌سوفی پرسیاره‌‬ ‫(به‌وشێوه‌یه‌ی پێویسته‌ بكرێت)‪ ،‬بۆیه‌‬

‫كاتێك ده‌چێته‌ واڵ س���تریت هه‌مووان‬ ‫لێیده‌پرسن رێگه‌مان نیشانبده‌ چیبكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌اڵمی ئه‌و زۆر به‌ساده‌یی ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ م���ن هی���چ چاره‌س���ه‌رێكم النییه‌‪،‬‬ ‫وه‌زیفه‌ی گه‌وره‌ی من ئه‌وه‌یه‌ وابكه‌م به‌‬ ‫پرس���یاره‌ جدی‌و قوڵه‌كان ئێوه‌ هه‌ست‬ ‫به‌ناته‌واوی شته‌كان بكه‌ن‪ ،‬خودی ئه‌م‬ ‫ناڕه‌زاییه‌ی ئێس���تا دروستبووه‌‪ ،‬خودی‬ ‫ئه‌م هۆشیارییه‌ی ئێس���تا دروستبووه‌‬ ‫كرۆك���ی ئیش���ی منه‌ (ل���ه‌م وه‌اڵمه‌ی‬ ‫ژیژاكدا ره‌هه‌ندێكی قوڵی مه‌عریفی هه‌یه‌‬ ‫كه‌ هه‌وڵده‌ده‌م له‌بابه‌تێكدا به‌ناونیشانی‬ ‫پرسیاری بێ وه‌اڵم له‌سه‌ری بووه‌ستم)‪.‬‬ ‫دواتر له‌هه‌مان چاوپێكه‌وتندا ناوه‌ڕۆكی‬ ‫ئایدیاك���ه‌ی خ���ۆی ب���ه‌م ده‌ربڕین���ه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت (ده‌ڵێن راس���ته‌ ئێمه‌ له‌ناو‬ ‫تونێلێكدای���ن‌و پێویس���ته‌ ده‌رچین له‌م‬ ‫تاریكییه‌‪ ،‬هێشتا هیواتان به‌چاره‌سه‌ری‬ ‫بچ���ووك‌و خاو خلیچك هه‌ی���ه‌‪ ،‬پێمان‬ ‫ده‌ڵێ���ن هێش���تا هیوا م���اوه‌ بۆئه‌وه‌ی‬ ‫شته‌كان چاك بكرێن‌و چاكسازی بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تا له‌وسه‌ری تونێله‌كه‌وه‌ هیوایه‌ك‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌وسه‌ری تونێله‌كه‌وه‌ روناكییه‌ك‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬من ناڵێم ئێم���ه‌ ئه‌گه‌ر بگۆڕێین‬ ‫به‌ره‌و باش���تر ده‌چین‪ ،‬من بانگه‌شه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ناكه‌م‌ به‌ئایدیاكانم به‌ره‌و باشترتان‬ ‫ده‌به‌م‪ ،‬به‌اڵم من ده‌ڵێم ده‌بێت شته‌كان‬ ‫بگۆڕدرێ���ن‪ ،‬هه‌روه‌ك چ���ۆن به‌رده‌وام‬ ‫گه‌ش���بین نیم به‌وه‌ی روناكی ئه‌وسه‌ری‬ ‫تونێلكه‌ تیشكی رۆژ بێت‪ ،‬چونكه‌ گه‌ر‬ ‫له‌من بپرس���یت ئ���ه‌وا پێتده‌ڵێم ئه‌وه‌‬ ‫تیش���كی ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێكی تره‌ به‌ره‌و‬ ‫روومان دێت‪ ،‬ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێك دێت‌و‬ ‫پڕاوپڕ خۆیمان پیاده‌كێشێت) ئایدیاكه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ گۆڕان له‌سیس���ته‌مێكه‌وه‌ بۆ‬ ‫سیسته‌مێكی تر حه‌تمیه‌تێكی مێژووییه‌‬ ‫گه‌ر قبوڵی نه‌كه‌ین ئه‌وا به‌ سه‌رنشینی‬ ‫ئه‌و شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌ ده‌چین كه‌ چاوه‌ڕوانی‬ ‫پیاكێش���انه‌ گه‌وره‌كه‌یه‌‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاستی‬ ‫تونێلێك���دا زۆر به‌خاوی چاوی بڕیوه‌ته‌‬ ‫رووناكییه‌ك���ی وه‌همی كه ‌له‌وس���ه‌ری‬ ‫تونێله‌ك���ه‌وه‌ دیاره‌‪ ،‬بێئاگا له‌وه‌ی ئه‌وه‌‬ ‫هیچ نییه‌ جگه‌ له‌ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێكی تر‬ ‫كه‌ چیتر ناتوانێت چاوه‌ڕێی وه‌همه‌كانی‬ ‫گۆڕان‌ بێت‪ ،‬ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێكه‌‌و پڕاوپڕ‬ ‫خۆیده‌دات ب���ه‌ ئێمه‌دا‪ .‬ل���ه‌م دۆخه‌دا‬ ‫هه‌موو پێش���بینییه‌ك بێمانایه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫یاریكردنێك���ی ئایدۆل���ۆژی به‌ چه‌مكی‬ ‫گۆڕان‌و چه‌مكی چاكس���ازی بێمانایه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ی���ان بڕیارده‌ده‌ی���ن به‌قوڵی‌و به‌‬ ‫راس���تی به‌ره‌وڕووی ئه‌م گۆڕانه‌ بچین‪،‬‬ ‫ی���ان ئه‌وه‌ت���ا ده‌بێ���ت له‌ناوه‌ڕاس���تی‬ ‫تونێله‌ك���ه‌دا خۆم���ان بۆ پیاكێش���انی‬ ‫س���ه‌خت ئاماده‌بكه‌ی���ن‪ .‬له‌ه���ه‌ردوو‬ ‫دۆخه‌كه‌شدا ئێمه‌ به‌ویستی خۆمان یان‬ ‫به‌بێ ویس���تی خۆمان به‌ره‌و گۆڕانێك‬ ‫ده‌چین‪ ،‬چونكه‌ زۆر به‌ساده‌یی شته‌كان‬ ‫ناتوانن وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌ن به‌رده‌وام‬ ‫بن‪.‬‬ ‫هه‌نوك���ه‌ به‌جۆرێ���ك له‌ج���ۆره‌كان‬ ‫كوردستان له‌ناو تونێلێكی له‌م جۆره‌دایه‌‪،‬‬ ‫له‌ناوتاریكییه‌كدا زۆر به‌سستی هه‌نگاو‬ ‫ده‌نێت‪ ،‬درۆی گه‌روره‌ گه‌وره‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫روناكی ئه‌وسه‌ری تونێلكه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێیوایه‌ گه‌ر ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ره‌كه‌ به‌خاوی‬ ‫بڕوات ی���ان به‌ به‌خێرای���ی هه‌رده‌گاته‌‬ ‫ئه‌وسه‌ر‪ ،‬گه‌ر شوفێره‌كه‌ پیاوێكی پیری‬ ‫خه‌ڵه‌فاو بێت یان گه‌نجێكی پڕله‌خه‌ون‬ ‫هه‌رده‌گه‌ین���ه‌ ئه‌و رۆژی رووناكه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫پیاوه‌ خڵه‌فاوه‌كانی سیاس���ه‌ت س���ات‬ ‫له‌دوای سات خاوتر ئه‌م تونێله‌ده‌بڕن‪،‬‬ ‫به‌بێ وچان خه‌ریكی گێڕانه‌وه‌ی شیعر‌و‬ ‫شانامه‌ن له‌سه‌ر رووناكیه‌كه‌ی ئه‌وسه‌ر‪،‬‬ ‫خه‌ریك���ی هه‌ڵكردنی مۆم���ی درۆزن‌و‬ ‫س���وره‌ییای قوڕن تا زیاتر‌و زیاتر له‌م‬ ‫تونێل���ه‌دا بمانهێڵن���ه‌وه‌‪ ،‬گۆرانیبێژی‬ ‫ده‌نگ ناس���از‌و ئه‌كته‌ری ب���ێ هونه‌ر‌و‬ ‫قه‌ڵه‌م به‌ده‌ستی بێ تفاقمان بۆده‌هێنن‬ ‫ت���ا كه‌مێ���ك زیاتر بێهۆش���مان بكه‌ن‪،‬‬ ‫پیاوێكیشیان داناوه‌ تاو نا تاوێك دێت‌و‬ ‫به‌خشیشێك ده‌خاته‌ سه‌ر موچه‌كانمان‪،‬‬ ‫ش���یرینییه‌ك ب���ۆ جه‌ژنانه‌كانمان زیاد‬ ‫ده‌كات‪ ،‬سه‌رۆكی كابینه‌كان ده‌گۆڕێت‌و‬ ‫له‌گه‌ڵیش���یاندا كۆی ستافی گۆرانیبێژ‌و‬ ‫ئه‌كته‌ر‌و قه‌ڵه‌م به‌ده‌س���ته‌كان ئه‌گۆڕێن‬ ‫ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی س���ه‌برمان هه‌بێت‌و‬ ‫تاریكی ئه‌م تونێل���ه ‌بێزارمان نه‌كات‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا له‌به‌رئه‌وه‌ی داوای ش���ۆفێرێكی‬ ‫گه‌نجت���ر‌و ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێك تیژڕه‌وتر‬ ‫نه‌كه‌ین‪ ...‬ئ���ه‌و هه‌موو ئه‌مانه‌ ده‌كات‌و‬ ‫نازانێت ئ���ه‌و روناكییه‌ی له‌وس���ه‌ره‌وه‌‬ ‫دی���اره‌ ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێكی ت���ره‌ ك���ه‌‬ ‫شۆفێرێكی گه‌نجی ده‌ماخدار تیژڕه‌وانه‌‬ ‫لێیده‌خوڕێت‌و چیتر چ���اوه‌ڕێ‌ ناكات‪،‬‬ ‫شه‌مه‌نده‌فه‌رێك جه‌رگبڕانه‌ به‌ره‌و ئێمه‌‬ ‫دێت‪ ،‬شه‌مه‌نده‌فه‌رێك چیتر باوه‌ڕی به‌‬ ‫درۆی سیاس���ی‌و حیكایه‌تی نیشتیمان‬ ‫نه‌ماوه‌‌‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫"ده‌كرێت نه‌خۆشی‌ به‌ردی‌ گورچیله‌ به‌ده‌رمانیش چاره‌سه‌ر بكرێ‌"‬ ‫پزیشكی‌ پسپۆڕی‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌‬ ‫گورچیله‌و میزه‌ڕۆ‪ ،‬سه‌رمه‌د خالید‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ ده‌كرێت ده‌رمان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ نه‌خۆشی‌ به‌ردی‌‬ ‫گورچیله‌ به‌كاربهێنرێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاشكرایكرد كه‌ زانیاری‌ ته‌واویان‬ ‫له‌سه‌ر ده‌رمانی‌ كورده‌واری‌ نییه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشییه‌‪.‬‬

‫گورچیله‌و بۆری می���ز جێگیر ده‌بێت‪،‬‬ ‫كه‌متر له‌میزه‌ڵدان‪ ،‬جه‌ختیش���یكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌تا ئێستا هۆكاره‌كانی‌ دروستبوونی‌‬ ‫به‌ت���ه‌واوی نه‌زانراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌و رووه‌وه‌‬ ‫چه‌ن���د بیردۆزێك هه‌ی���ه‌‌و باوترینیان‬ ‫خه‌س���تبوونه‌وه‌ی كانزاكان���ی ناو میزه‌‬ ‫كه‌ ده‌گاته‌ ئاس���تێكی به‌رزو كریستاڵ‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫د‪.‬س���ه‌رمه‌د باس���ی‌ له‌هۆكاره‌كان���ی‌‬ ‫زیادبوون���ی‌ ب���ه‌ردی‌ گورچیل���ه‌ ك���رد‬ ‫ك���ه‌ به‌ه���ۆی‌ كه‌مخواردن���ه‌وه‌ی ئاو‌و‬ ‫ش���له‌مه‌نییه‌كان‌و خواردن���ی زی���اده‌‬ ‫پڕۆتینی‌و زیادكردنی خوێ‌و زیادبوونی‬ ‫كێش���ی م���رۆڤ‌و نیش���ته‌جێبوون له‌و‬

‫ناوچانه‌ی‌ ك���ه‌ پله‌ی گه‌رم���ا تیایاندا‬ ‫به‌رزه‌ یان ناوچه‌ شاخاوییه‌كان ده‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها زیاد به‌ركه‌وتنی تیشكی خۆر‬ ‫به‌تایبه‌تی ل���ه‌وه‌رزی هاوین���دا‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وان���ه‌ش كردنی‌ چه‌ن���د كارێك وه‌ك‬ ‫چێش���تلێنه‌ر‌و نان���ه‌وا له‌ته‌مه‌نی‌ (‪40‬‬ ‫– ‪ )60‬س���اڵی‌‪ .‬ناوبراو نیش���انه‌كانی‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌ی‌ ئاشكراكرد كه‌ هه‌ندێجار‬ ‫هی���ج نیش���انه‌یه‌ك ده‌رناكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دیارترین نیشانه‌كانی بریتین له‌(ئازار‪،‬‬ ‫س���وربوونی میز (خوێن)‪ ،‬گیرانی میز‪،‬‬ ‫هه‌ندێجاریش رشانه‌وه‌‌و به‌رزبوونه‌وه‌ی‬ ‫پله‌ی گه‌رمی له‌ش)‪.‬‬ ‫د‪ .‬سه‌رمه‌د ئه‌وه‌ی‌ خسته‌ڕوو كه‌ به‌پێی‌‬

‫نیشانه‌كانی‌و پش���كنینی كلینیكییه‌و‌ه‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌ ده‌ستنیش���ان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ ش���یكاری میز‌و‬ ‫پشكنین به‌ئامێری سۆنه‌ر‌و تیشكه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێجاریش بۆ ئه‌و به‌ردانه‌ی نابینرێن‪،‬‬ ‫ده‌توانرێت سود له‌ئامێری (‪)CT-scan‬‬ ‫وه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ش‪،‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا ك���ه‌ به‌پێی‬ ‫قه‌باره‌‌و شوێنی جێگیربوونی به‌رده‌كه‌‌و‬ ‫ویس���تی نه‌خ���ۆش‪ ،‬چاره‌س���ه‌ره‌كان‬ ‫ده‌گۆڕێ���ت له‌وان���ه‌ (چاره‌س���ه‌ری‬ ‫پارێ���زگاری وه‌ك خواردن���ه‌وه‌ی ئاو‌و‬ ‫شله‌مه‌نی زۆر‪ ،‬كه‌مخواردنی پرۆتینی‌و‬

‫خ���وێ‪ ،‬زیادبوونی جوڵ���ه‌ی نه‌خۆش‪،‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ده‌رمانی‪ ،‬چاره‌س���ه‌ری‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری جگه‌ له‌ش���كاندنی به‌رد‬ ‫به‌ئامێ���ری (‪‌)ESWL‬و به‌كارهێنان���ی‬ ‫هه‌ناو بینین (نازور)‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا رونیكرده‌وه‌ ك���ه‌ ده‌رمانیش‬ ‫رێگه‌یه‌ك���ی‌ دیكه‌ی‌ چاره‌س���ه‌ره‌‌و رێگر‬ ‫ده‌بێت له‌دروس���تبوونی ب���ه‌رد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ده‌رمانه‌ كورده‌واریه‌كان‬ ‫وت���ی‌ "زانیاری ته‌واومان له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫ده‌رمانان���ه‌ نییه‌‌و توێژنه‌وه‌ی زانس���تی‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌كراوه‌‌و رێ���ژه‌ی وه‌رگرتنی‬ ‫ئ���ه‌و ج���ۆره‌ ده‌رمانان���ه‌ش به‌ته‌واوی‬ ‫نازانرێت"‪.‬‬

‫به‌كارهێنان ‌ی دژه‌خۆر له‌هه‌موو وه‌رزێكدا پێویسته‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ بۆ ته‌ندروستی پێست‬ ‫پێویست ‌ه له‌سه‌رجه‌م وه‌رزه‌كانی‬ ‫ساڵدا كرێمی دژه‌خۆر به‌كاربهێنین‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆربه‌ی خه‌ڵكی ته‌نها له‌وه‌رزی‬ ‫هاویندا سودی لێوه‌رده‌گرن‪ .‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی به‌ره‌و وه‌رزی گه‌رما ده‌چین‌و‬ ‫ئێوه‌ش بیر له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌مه‌ودوا كرێمی دژه‌خۆر به‌كاربهێنن‪،‬‬ ‫ێ زانیاریتان سه‌باره‌ت‬ ‫ێ هه‌ند ‌‬ ‫بۆی ‌ه ده‌ب ‌‬ ‫به‌م جۆر‌ه كرێمه‌ هه‌بێت به‌ر له‌وه‌ی‬ ‫ده‌ست به‌به‌كارهێنانی بكه‌ن‪.‬‬

‫ڤیتامین ‪ D‬ئه‌گه‌ری‌ توشبوون‬ ‫به‌نه‌خۆشی‌ كه‌مده‌كاته‌وه‌‬ ‫توێژینه‌وه‌‌و پزیشكه‌كان هه‌میشه‌‬ ‫ئاماژه‌یان به‌گرنگی بوونی ئه‌م ڤیتامینه‌‬ ‫كردووه‌ له‌له‌شدا‪ ،‬هه‌روه‌ها نه‌بو‌ون‌و‬ ‫رێژه‌ی كه‌می له‌له‌شدا زیانی زۆری‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كێشه‌كه‌ له‌وه‌دایه‌ ‪ 53‬له‌سه‌دی ژنان‌و‬ ‫‪ 41‬له‌سه‌دی پیاوان به‌شێكی كه‌میان‬ ‫هه‌یه‌ له‌م ڤیتامینه‌‪ .‬دروستكردنی ئه‌م‬ ‫ڤیتامینه‌ به‌شێوه‌ی سروشتی بریتییه‌‬ ‫له‌به‌ركه‌وتنی تیشكی خۆر له‌له‌شمان‬ ‫كه‌ ئه‌و چه‌ورییه‌ی ژێر پێست ده‌كات‬ ‫به‌ڤیتامین ‪.D‬‬ ‫بوونی رێژه‌یه‌كی زۆر‪...‬‬ ‫به‌رگری���ی زیات���ر له‌ڤای���رۆس‪ :‬زانكۆی‬ ‫پزیش���كی(ر یاچ) ده‌ریخستووه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی رێژه‌ی ئه‌م ڤیتامینه‌ له‌له‌شیاندا‬ ‫زۆره‌‪ ،‬كه‌متر تو‌وش���ی نه‌خۆش���ی ده‌بن‬ ‫كه‌ ڤایرۆس دروس���تی ده‌كات وه‌ك له‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ رێژه‌كه‌یان كه‌متره‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئ���ه‌م ڤیتامینه‌ وا له‌خڕۆكه‌ س���پییه‌كان‬

‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫"سیاسەت پزیشکییە‬ ‫له‌ئاستێکی بەرزتردا"‬

‫ئا‪ :‬نازه‌نین عوسمان‬

‫د‪.‬سه‌رمه‌د له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫باس���ی‌ له‌مێژوی دروس���تبوونی به‌ردی‌‬ ‫گورچیل���ه‌ كرد ك���ه‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌ كۆن���ه‌كان به‌تایبه‌ت���ی‬ ‫مۆمیاكراوی فیرعه‌ونییه‌كان كه‌ به‌ردی‌‬ ‫‪ 15‬ملیم له‌گورچیله‌ به‌ئامێری تیش���ك‬ ‫دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م به‌رده‌ ته‌نێكی ره‌قه‌‌و‬ ‫پێكهاتووه‌ له‌كۆبوونه‌وه‌ی كریس���تاڵ‌و‬ ‫بنچینه‌ ماده‌كه‌ی (‪ )matrix‬جیابوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌می���ز ئ���ه‌وه‌ش به‌ه���ۆی كاریگه‌ری‬ ‫چه‌ن���د فاكته‌رێ���ك ك���ه‌ ده‌بێته‌هۆی‬ ‫پێكه‌وه‌لكاندن‌و نیش���تن‌و گه‌وره‌بوونی‬ ‫به‌ردی‌ گورچیل���ه‌‪ ،‬به‌پێی قه‌باره‌ به‌رد‬ ‫ل���ه‌(‪ )5 -4.5‬ملیم زیاتر بێت به‌ به‌رد‬ ‫ده‌ژمێردرێت‪.‬‬ ‫ناوبراو ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ جۆره‌كانی‌‬ ‫به‌رد ل���ه‌ڕووی‌ پێكهاته‌وه‌ زۆرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گرنگترینی���ان ده‌كرێت ب���ه‌ دوو جۆری‬ ‫سه‌ره‌كییه‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان پێكهاته‌ی به‌ردی‌‬ ‫كالیس���یومی (‪ )%75‬كه‌ گرنگترینیان‬ ‫كالیس���یۆم ئۆگزاله‌ی���ه‌ت‪ ،‬كالیس���یوم‬ ‫فۆس���فه‌یت‪ ،‬تێكه‌ڵه‌ی كالیس���یۆمییه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها جۆره‌كه‌ی‌ دیكه‌ش پێكهاته‌ی‬ ‫به‌ردی‌ ناكالیسیۆمییه‌ كه‌ گرنگترینیان‬ ‫یۆریك ئه‌سید‪ ،‬س���تروڤیت‪ ،‬سیستین‪،‬‬ ‫زانس���ین (‪ ،)xanthine‬جگه‌ له‌چه‌ند‬ ‫ده‌رمانێك كه‌ به‌ردی‌ گورچیله‌ دروست‬ ‫ده‌كات (‪.)indinavir‬‬ ‫ئ���ه‌م پزیش���كه‌ ئاش���كرایكرد كه‌ ئه‌م‬ ‫به‌رده‌ ئه‌گه‌ری جێگیربوونی له‌گش���ت‬ ‫شوێنه‌كانی گورچیله‌‌و میزه‌ڕۆدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ب���ه‌زۆری له‌به‌ش���ی خ���واره‌وی‬

‫نه‌شته‌ر‬

‫‪15‬‬

‫ده‌كات پرۆتینێكی تایبه‌ت دروست بكه‌ن‬ ‫بۆ له‌ناوبردنی نه‌خۆشییه‌كه‌‪.‬‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی كه‌متر‪ :‬ڤیتامین ‪ D‬مه‌ترسی‬ ‫تو‌ش���بوون ب���ه‌ ش���ێرپه‌نجه‌ی س���نگ‌و‬ ‫سییه‌كان‌ كه‌مده‌كاته‌وه‌ كه‌ هه‌ڵده‌سێت‬ ‫به‌ رێكخستنی گه‌ش���ه‌كردنی خانه‌كانی‬ ‫له‌ش له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر گرێیه‌ك ویس���تی‬ ‫گه‌شه‌ بكات خۆراكی لێده‌بڕێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌و خانانه‌ی ده‌بنه‌ شێرپه‌نجه‌ له‌ناویان‬ ‫ده‌بات‪.‬‬ ‫بوونی رێژه‌یه‌كی كه‌م‪:‬‬ ‫نه‌خۆشی دڵ‪ :‬بوونی رێژه‌یه‌كی كه‌می ئه‌م‬ ‫ڤیتامینه‌ ده‌بێته‌ هۆی ته‌س���ككردنه‌وه‌ی‬ ‫خوێنبه‌ره‌كانی دڵ كه‌ ئه‌مه‌ش فش���اری‬ ‫خوێن ده‌كه‌نه‌ سه‌ر دڵ‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی ش���ه‌كره‌‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی ڤیتامین‬ ‫‪ D‬هانی دروستبوونی ئه‌نسۆلین ده‌دات‪،‬‬ ‫شتێكی سه‌رس���وڕهێنه‌ر نییه‌ كه‌ كه‌می‬ ‫ئه‌م ڤیتامینه‌ به‌س���تراوه‌ ب ‌ه نه‌خۆش���ی‬ ‫شه‌كره‌وه‌‪.‬‬

‫مه‌به‌س���ت له‌به‌كارهێنان���ی كرێم���ی‬ ‫دژه‌خ���ۆر رێگه‌گرتن ‌ه له‌وه‌ی تیش���كی‬ ‫سه‌رو وه‌نه‌وشه‌یی به‌ر پێست بكه‌وێت‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه ئه‌م تیش���كه‌ ره‌نگی پێس���ت‬ ‫تێكده‌دات‪ ،‬چرچ���ی ده‌كات‌و ئه‌گه‌ری‬ ‫توشبوونی به‌شێرپه‌نجه‌ی پێست زیاد‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫راده‌ی رێگه‌گرتنی هه‌ر كرێمێكی دژه‌خۆر‬ ‫به‌پێوان���ی (‪SPF: Sun Protection‬‬ ‫‪)Factor‬ی مادده‌ی دژه‌خۆری كرێمه‌ك ‌ه‬ ‫دی���اری ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌مج���ۆر ‌ه (‪SPF‬‬ ‫ی ‪ )15‬مان���ای وای��� ‌ه كرێمه‌ك ‌ه ‪%94‬ی‬ ‫تیش���كی س���ه‌رو وه‌نه‌وش���ه‌یی بلۆك‬ ‫ده‌كات‌و ناهێڵێت به‌ر پێست بكه‌وێت‪،‬‬ ‫(‪SPF‬ی ‪ )30‬وات��� ‌ه ب���ه‌ راده‌ی ‪%97‬‬ ‫رێگری لێ���ده‌كات‪SPF( ،‬ی ‪ )45‬وات ‌ه‬ ‫‪ %98‬رێگ���ه‌ی لێده‌گ���رێ‌‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئێستا كرێم هاتوه‌ كه‌ بانگه‌شه‌ی ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات (‪SPF‬ه‌كه‌ی ‪‌100‬و زیاتر بێت)‪،‬‬ ‫به‌اڵم پس���پۆڕان ده‌ڵێن هه‌ر ‪SPF‬ێكی‬ ‫س���ه‌رو ‪ 45‬راده‌یه‌كی ئه‌وتۆی به‌رگری‬ ‫زیاد ناكات‌و هیچ دژه‌خۆرێك نیی ‌ه ‪%100‬‬ ‫رێگا له‌و تیشك ‌ه زیانبه‌خش ‌ه بگرێت‪.‬‬ ‫ت بزانن تیشكی سه‌رو وه‌نه‌وشه‌یی‬ ‫ده‌بێ ‌‬ ‫دوو ج���ۆره‌‪‌A :‬و ‪ ،B‬جۆری ‪ B‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫ه���ۆی س���وتانه‌وه‌ی روكاری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫پێس���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی ج���ۆری ‪ A‬كار‬ ‫له‌به‌رگ��� ‌ه قوڵه‌كانی پێس���ت ده‌كات‌و‬ ‫چرچی پێست دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ماده‌ی دژه‌خۆره‌ك ‌ه ته‌نها رێگا له‌جۆری‬ ‫‪ B‬ده‌گرێت‌و كارێكی ئه‌وتۆی به‌س���ه‌ر‬ ‫ج���ۆری ‪ A‬یه‌و‌ه نیی���ه‌‪ ،‬مه‌گه‌ر جۆر‌ه‬ ‫مادده‌یه‌كی تری وه‌ك ئۆكسیدی زینك‬ ‫یان پیرۆكس���یدی تیتانی���ۆم یان هه‌ر‬ ‫به‌رگێكی به‌رگریكاری كیمیایی تری بۆ ب���كات‪ ،‬به‌ڵكو بیرێكیش له‌و‌ه بكه‌ره‌و‌ه هه‌ڵبژێری ك ‌ه له‌ئ���اودا ناتوێنه‌وه‌‌و ئاو‬ ‫زیاد كرابێت‪.‬‬ ‫ێ نیو‬ ‫ك��� ‌ه ئایا ل���ه‌و ماددانه‌ش���ی تێدای ‌ه ك ‌ه نایانش���واته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ب��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌كڕیت‪،‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌خ���ۆر‬ ‫ه‬ ‫دژ‬ ‫بۆیه‌ كاتێك‬ ‫ی‬ ‫رێگری تیش���كی س���ه‌رو وه‌نه‌وشه‌یی كاتژمێر به‌ر له‌چونه‌ ده‌ره‌وه‌ له‌پێست ‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‪SPF‬‬ ‫‌رزێتی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫الی‬ ‫‌یاڵت‬ ‫هه‌ر خه‬ ‫بده‌یت‌و هه‌مو دوو كاتژمێرێك دوزبار‌ه‬ ‫له‌جۆری ‪ A‬ده‌كه‌ن؟‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫ئاس���ود‬ ‫‪45‬‬ ‫ی‬ ‫‪SPF‬‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫‌كر‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫نه‌بێت‌و‬ ‫جگ ‌ه له‌م ‌ه باش���تر وای ‌ه ل���ه‌و كرێمان ‌ه لێی بده‌یته‌وه‌‪.‬‬

‫مه‌به‌ست له‌به‌كارهێنانی كرێمی دژه‌خۆر‬ ‫رێگه‌گرتن ‌ه له‌وه‌ی تیشكی سه‌رو‬ ‫وه‌نه‌وشه‌یی به‌ر پێست بكه‌وێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌م تیشكه‌ ره‌نگی پێست تێكده‌دات‬

‫سیستمی تەندروستی کوردستان نەخۆش‌و‬ ‫هاوواڵت���ی وەک���و بوونەوەرێک���ی نام���ۆ‬ ‫تەماش���ا‌و مامەڵە دەکات‪ .‬لەس���ەر ئاستی‬ ‫تاکەکەس‪ ،‬سیس���تمەکە هێندەی نەخۆش‬ ‫وەک���و نەخۆش���یی پێناس‌و بانگهێش���ت‬ ‫دەکات‪ ،‬هێن���دە وەکو مرۆڤگەلێکی خاوەن‬ ‫ن���او‌و پێگە‌و رێز مامەڵەناکات‪ .‬سیس���تمی‬ ‫تەندروستی کوردس���تان نازانێ مام خدر‌و‬ ‫پورە خەجێ کێن‌و تەنها دەزانێت کە ئەویان‬ ‫نەخۆشی دڵی هەیە‌و ئەمی تریان شەکرە‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستێکی بااڵتریش‪ ،‬ئەوەی بزربێت‌و‬ ‫له‌هاوکێش���ەکانی سیاس���ەتی تەندروستی‬ ‫ش���وێنی نەبێ���ت‌و نەبینرێ���ت‪ ،‬کۆمەڵگا‌و‬ ‫کێش���ە تەندروس���تیەکانیەتی‪ .‬ش���ێوازی‬ ‫دەستنیش���انکردنی بودجەی تەندروس���تی‬ ‫نموونەیەک���ی زەق���ی ئ���ەم نامۆبوون���ەی‬ ‫سیس���تمەکەیە بەو کۆمەڵگا‌و کۆنتێکستە‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ەی تێیدا چاالک���ە‪ .‬بودجەی‬ ‫تەندروس���تی ئەوەندەی گرنگ���ی بە دار‌و‬ ‫دیواری نەخۆش���خانە‌و بنکەی تەندروستی‬ ‫دەدات‪ ،‬ئەوەن���دە پێداویس���تی‌و کێش���ە‬ ‫تەندروس���تیەکانی کۆمەڵ���گا لەپێش چاو‬ ‫ناگرێت‌و خۆی پێیانەوە ماندوو ناکات‪.‬‬ ‫خولیۆ فرێنک‪ ،‬راگری کۆلێژی تەندروستیی‬ ‫کۆمەڵ���ی زانک���ۆی هارڤ���ەردە‪ .‬ئ���ەو‬ ‫له‌نەوەدەکاندا وەزیری تەندروستی مەکسیک‬ ‫ب���وو‌ شۆڕش���ێکی ئەوتۆی له‌سیس���تمی‬ ‫تەندروس���تی ئەو واڵت���ەدا بەرپاکردن کە‬ ‫ناوبانگێک���ی جیهانی فراوان���ی بۆ بردەوە‪.‬‬ ‫فرێن���ک پەیوەن���دی هاوواڵت���ی‌و نەخۆش‬ ‫له‌الیەک‌و سیس���تمی تەندروستی له‌الکەی‬ ‫ترەوە لەم دەرکەوتانەی خوارەوە توێریزە‬ ‫دەکات‪ .‬وەکو هاونیشتیمانییەک‪ ،‬نەخۆش‬ ‫بوونەوەرێک���ی خاوەن مافە‪ .‬گەیش���تن بە‬ ‫خزمەتی تەندروستی پێکهاتێکی سەرەکی‬ ‫لیستی ئەو مافە سەرەتاییانەیە کە هەموو‬ ‫مرۆڤێک دەبێت لێی بەهەرەمەند بێت‪ .‬لەم‬ ‫تێگەیش���تنەدا‪ ،‬خزمەتی تەندروستی خێر‌و‬ ‫س���ەدەقەیەک نییە حکومەت یا دەسەاڵتی‬ ‫سیاس���ی وەکو منەتێک بیبەخش���ێتەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو مافێکی بنەڕەتیی مرۆڤە‪.‬‬ ‫وەکو نەخۆش‪ ،‬هاوواڵتی س���ەرچاوەیەکی‬ ‫س���ەرەکی داهاتی تەندروس���تییە‪ .‬ئەگەر‬ ‫نەخۆشەکە راس���تەوخۆ له‌گیرفانی خۆی‪،‬‬ ‫یاخ���ود ناڕاس���تەوخۆ له‌داهات���ی نەوت‌و‬ ‫س���ەرچاوە سروش���تیەکانەوە خەرجی���ی‬ ‫له‌خزمەتی تەندروستیدا بکات‪ ،‬بستێک لەو‬ ‫راس���تیە ناگۆڕێت کە هاوواڵتی سەرچاوەی‬ ‫هەم���وو ئ���ەو داهاتەیە کە بۆ سیس���تمی‬ ‫تەندروس���تی مەس���رەف دەکرێ���ت‪ .‬ئەوە‬ ‫ئەگەر ددان بەو گریمانەیە بنێین کە داهاتە‬ ‫سروشتەیه‌کان له‌بنەڕەتدا موڵکی هاوواڵتی‌و‬ ‫هاونیشتیمانیان خۆیانن‪.‬‬ ‫له‌س���نووری خێزاندا‪ ،‬هاوواڵتی سەرچاوەی‬ ‫دروس���تکردن‌و بەرهەمهێنانی هێزی مرۆییە‬ ‫بۆ سیس���تمی تەندروس���تی‪ .‬خێ���زان لەم‬ ‫تێگەیش���تنەدا کارگ���ەی دروس���تکردنی‬ ‫سەرچاوەی مرۆییە بۆ سیستمەکە‌و هەرچی‬ ‫پزیشک‌و کارمەندی تەندروستی هەیە له‌ناو‬ ‫کۆمەڵگا خۆیەوە سەرچاوەدەگرن‪.‬‬ ‫وەکو بەکاربەرێکی خزمەتی تەندروس���تی‪،‬‬ ‫هاوواڵت���ی‌و نەخۆش‪ ،‬ش���ایانی کۆمەڵێک‬ ‫مافی رێزگرتن‌و دڵ راگرتن‌و گەرەنتی کردنی‬ ‫ئاس���وودەیین‪ .‬خزمەتی تەندروستی‪ ،‬وەکو‬ ‫هەر کااڵیەکی تر‪ ،‬بۆ ئەوە بەرهەمدەهێنرێت‬ ‫ک���ە بەکاربهێنرێ���ت‪ .‬نائاس���ودەگەی‬ ‫بەکارب���ەری ئەو کااڵیە‪ ،‬کواڵیتی‌و باش���ی‬ ‫کااڵک���ە دەخاتە ژێر پرس���یاری گەورەوە‌و‬ ‫کۆی سیس���تمی بەرهەمهێنانی کااڵکە (کە‬ ‫لەم نموونەیەدا سیس���تمی تەندروس���تیە)‬ ‫له‌ناوەوە دەگەنێنێت‪ .‬له‌کۆتایش���دا‪ ،‬وەکو‬ ‫نەخۆشێکی گوێڕایەڵ‌و تاکێکی تەندروست‪،‬‬ ‫هاوواڵت���ی بەش���دارییەکی کارا دەکات‬ ‫له‌کۆنترۆڵکردن‌و بەبەرست دانان له‌بەردەم‬ ‫باڵوبوونەوە‌و تەش���ەنەکردنی نەخۆش���ی‌و‬ ‫قەیران���ی تەندروس���تی‪ .‬له‌دەرکەوتێک���ی‬ ‫راستەوخۆتری ئەم بەش���دارییە‪ ،‬هاوواڵتی‬ ‫له‌ڕێی چارەسەرکردنی هەندێک نەخۆشیی‌و‬ ‫وردە دەردی رۆژان���ەوە‪ ،‬رۆڵ���ی نیمچ���ە‬ ‫سیستمێکی تەندروستی گەڕۆک دەبینێت‪.‬‬ ‫ی���ا ب���ە دیوەک���ەی ت���ردا‪ ،‬هاوواڵتییەک‬ ‫ک���ە هەڵس���وکەوتی زەرەرمەن���د دەکات‪،‬‬ ‫سەرچاوەی مەترسییە نەک تەنها بۆ خودی‬ ‫خۆی‪ ،‬بەڵکو بۆ تەواوی کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫کۆمەڵگا‌و هاوواڵت���ی پێکهاتێکی بونیادیی‬ ‫سیستمی تەندروس���تین‪ .‬درکنەکردن بەو‬ ‫پێ���دراوە بنەڕەتیی���ەی هەر سیس���تمێکی‬ ‫تەندروستی سەرکەوتوو کە بریتیە له‌دانانی‬ ‫هاوواڵتی له‌چەقی سیس���تمەکە‪ ،‬دۆخێکی‬ ‫هاوش���ێوە‌و چەش���نی ئەوەی کوردستانی‬ ‫لێ س���ەوز دەبێ���ت‪ .‬رۆدۆل���ف ڤیرچاوی‬ ‫باوکی نەخۆش���یزانیی له‌س���ەدەی نۆزدەدا‬ ‫وتوویەت���ی "سیاس���ەت هی���چ نییە جگە‬ ‫له‌پزیش���کیی له‌ئاستێکی بەرزتردا"‪ .‬ئەگەر‬ ‫ڤیرچاو راس���تبکات‪ ،‬دەش���ێت بنەماکانی‬ ‫دیموکراس���ییەکی تۆکمە له‌کوردس���تاندا‬ ‫له‌سیس���تمی تەندروستیەوە دەستپێبکات‪.‬‬ ‫گەڕاندن���ەوەی هاوواڵت���ی بۆ س���ەنتەری‬ ‫سیس���تمەکە‪ ،‬هەنگاوی یەکەمی ئەو رێگا‬ ‫دوورەیە‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫حه‌وت ‌ی مانگ له‌سلێمانی زه‌ماوه‌ند نه‌كرا‪..‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫حه‌وتی‌ سێی‌ ئه‌م ساڵ‪ ،‬كه‌ ساڵڕۆژی‌‬ ‫ی سلێمانی‌ بوو‪ ،‬بۆ زۆرێك‬ ‫راپه‌ڕین ‌‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ ئه‌و شاره‌ رۆژێكی‌ جیاواز‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬چونكه‌ جگه‌ له‌چه‌ند شوێنێكی‌‬ ‫حیزبی‌ نه‌بێت‪ ،‬یادكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و رۆژه‌‬ ‫به‌سیمای‌ ئه‌و شاره‌وه‌ نه‌بینرا‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ به‌دوادچوونه‌كان����ی‌ ئاوێن����ه‌‪،‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌كێت����ی‌‌و له‌چه‌ند‬ ‫كۆمیته‌یه‌ك����ی‌ ئ����ه‌و حیزب����ه‌‪ ،‬له‌هیچ‬ ‫شوێنێكی‌ شاری‌ سلێمانی‌ یادی‌ راپه‌ڕین‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ ئاش����كرا نه‌كرای����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ وه‌ك هه‌ندێ‌ له‌ڕۆشنبیران‬ ‫باس����ی‌ ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ب����ۆ به‌حیزبیكردنی‌‬ ‫ئ����ه‌و بۆنه‌ی����ه‌‌و نه‌هاتن����ه‌دی‌ زۆرێ����ك‬ ‫له‌ئامانجه‌كانی‌ راپه‌ڕین ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر رێگه‌بدرای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 17‬‬ ‫یاد ‌‬ ‫شوبات به‌ئازادان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬یاد ‌‬ ‫راپه‌ڕینیش‬ ‫ی‬ ‫گه‌رموگوڕییه‌ك ‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینی‌‬

‫كاڵبوونه‌وه‌ی‌ پیرۆزیه‌كانی‌ راپه‌ڕین‬ ‫به‌رته‌س����ككردنه‌وه‌ی‌ ئازادی����ه‌كان‌و‬ ‫نه‌بوونی‌ مافی‌ ئازادانه‌ی‌ خۆپیشاندان‌و‬ ‫پێشلكردنی‌ ئاشكرای‌ مافه‌كانی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ سه‌الح س����دیق‪-‬ی‌ مامۆستا ئه‌و رۆژه‌ له‌زهنی‌ تاكی‌ كوردیدا به‌ره‌و‬ ‫له‌زانك����ۆی‌ س����ه‌اڵحه‌دین‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌‌و كاڵبوون����ه‌وه‌ ده‌چێت‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌‬ ‫هۆكاره‌كانه‌ی‌ ك����ه‌ بووته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ وه‌ك ئ����ه‌و روونیده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌‬ ‫له‌مساڵدا یادی‌ راپه‌ڕین ب ‌ه گه‌رموگوڕی‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌دای‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫نه‌كرێت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ك����وردی‌ له‌ناوچه‌ك����ه‌دا‪ ،‬بووه‌ت����ه‌‬ ‫له‌ئێستادا هه‌تنه‌ سه‌رشه‌قام به‌ئازادانه‌ نمونه‌یه‌ك����ی‌ به‌رچ����او له‌گه‌نده‌ڵی����دا‪،‬‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ قه‌ده‌غه‌ك����راوه‌‪ ،‬به‌ جۆرێك جگه‌له‌وه‌ وه‌ك س����ه‌الح سدیق ده‌ڵێت‬ ‫وه‌ك ئ����ه‌و ده‌ڵێت "خه‌ڵك����ی‌ له‌هه‌موو "خه‌ڵكیی‌ راپه‌ڕینی‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫جۆره‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌ك ترسێنراوه‌‪ ،‬جگه‌ ئازادی‌ كرد‪ ،‬كه‌چی‌ له‌ئێس����تادا ئازادی‌‬ ‫له‌كۆبوون����ه‌وه‌ ته‌قلیده‌یه‌كانی‌ به‌رده‌م هاتن����ه‌ سه‌رش����ه‌قامی‌ ل����ێ قه‌ده‌غ���� ‌ه‬ ‫باره‌گا حیزبیه‌كانی‌ ده‌س����ه‌اڵت نه‌بێت‪ ،‬ده‌كرێ����ت‪ ،‬ئه‌وهه‌موو پێش����لكاریانه‌ی‌‬ ‫هه‌موو جۆره‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‌ جه‌ماوه‌ی‌ به‌رامبه‌ر به‌چی����ن‌و توێژه‌ جیاجیاكانی‌‬ ‫تر مه‌ترس����یی‌ به‌دواوه‌ی����ه‌‌و له‌خه‌ڵكی‌ كۆمه‌ڵگا ده‌كرێت‪ ،‬هه‌موو ئه‌وانه‌ بوونه‌‬ ‫ه����ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ راپه‌ڕین له‌الی‌ به‌ش����ێك‬ ‫قه‌ده‌غه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستای‌ زانكۆ ئه‌وه‌ ناشارێته‌وه‌ له‌خه‌ڵكی����ی‌ گرنگ����ی‌ خ����ۆی‌ نه‌مێنێ‌‪،‬‬ ‫كه‌ س����اڵ له‌دوای‌ س����اڵ‪ ،‬پیرۆزیه‌كانی‌ ئه‌مه‌ش جێگ ‌هی‌ داخه‌"‪.‬‬

‫بۆ چاره‌س����ه‌ری‌ كێشه‌ هه‌نوكه‌ییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵكی‌‪ ،‬حی����زب دێت بۆ راكێش����انی‌‬ ‫سۆزی‌ خه‌ڵكیی‌‪ ،‬له‌یادێكی‌ نیشتمانیدا‬ ‫ب����اس له‌قارمه‌نێتیه‌كانی‌ خۆی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش گه‌ر بۆ زه‌مه‌نێك باشبووبێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا بۆ ئه‌مڕۆ‌و بۆ زۆرێك له‌خه‌ڵكیی‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت چینی‌ الوان‪ ،‬مایه‌ی‌ بێزارییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ئێستادا خه‌ڵكیی‌ پێداویستی‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێك شتی‌ نوێ‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هۆكارێك����ی‌ ت����ری‌ به‌گه‌رموگ����وڕی‌‬ ‫تێنه‌په‌ڕینی‌ ئه‌و یاده‌‪ ،‬به‌بۆچونی‌ د‪.‬ئاكۆ‬ ‫بۆ ده‌رنجامه‌كانی‌ راپه‌ڕین ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌بڕوای‌ ئه‌و‪ ،‬تائێس����تاش به‌شێك‬ ‫له‌ئامانجه‌كانی‌ راپه‌ڕین به‌دی‌ نه‌هاتووه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌ڵێ����ت "خه‌ڵ����ك راپه‌ڕینی‌ بۆ‬ ‫ژیانێك����ی‌ ش����ه‌ره‌فمه‌ندانه‌‌و به‌دیهاتنی‌‬ ‫ئازادیه‌كان����ی‌ ك����رد‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌ختێك‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌بینێ‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌مڕۆ‪،‬‬ ‫ئیتر چ����ۆن به‌گه‌رموگوڕیی����ه‌وه‌ یادی‌‬ ‫راپه‌ڕی����ن بكاته‌وه‌؟ زۆرێك له‌خه‌ڵكیش‬ ‫بێزاربووه‌ له‌‌و یادكردنه‌وه‌ ته‌قلیدیانه‌ی‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬کوردستان سااڵنه‌ بۆ راپه‌ڕین ده‌كرێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ ‬ ‫شه‌قامی سالم له‌سلێمانی‬ ‫گه‌ر س����ه‌یری‌ هه‌ن����دێ‌ واڵت بكه‌ین بۆ‬ ‫ی رۆژی‌ ئازادیی����ان‪ ،‬به‌جۆره‌ها ش����ێواز‬ ‫ئ����ه‌م مامۆس����تایه‌ی‌ زانك����ۆی‌ ساڵی‌ بكردایه‌ خاڵێكی‌ وه‌رچه‌رخان بۆ ئه‌و بڕوایه‌ كه‌ بڵێن خۆزگایه‌ راپه‌ڕین ‌‬ ‫س����ه‌الحه‌دین‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌روو‪ ،‬كه‌ كۆمه‌ڵێك گۆڕانكاری‌ ریشه‌یی‌ چاكسازیی‌ نه‌كرای����ه‌‪ ،‬كه‌ من هه‌رگی����ز له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌رنه‌ڤاڵی‌ گرنگ س����از ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر یادكرن����ه‌وه‌ به‌ته‌نه����ا له‌پێناو‬ ‫به‌ش����ێكی‌ تر له‌و هۆكارانه‌ی‌ وایكردوه‌ له‌هه‌رێمدا‪" ،‬كه‌چی‌ ئه‌مس����اڵیش وه‌ك ده‌سته‌واژه‌یه‌دا نیم"‪.‬‬ ‫یادكردن����ه‌وه‌دا بێت‪ ،‬ه����ه‌ر به‌وجۆره‌ی‌‬ ‫یادی‌ راپه‌ڕین به‌سارد‌وسڕی‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬سااڵنی‌ رابردوو به‌شێوه‌یه‌كی‌ ته‌قلیدی‌‬ ‫ئێستا ده‌بێت كه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌بۆنه‌یه‌كی‌ نیشتمانییه‌وه‌ ده‌كرێته‌‬ ‫ئه‌و واقعه‌ سیاس����یه‌یه‌ كه‌ له‌ئێس����تادا ئه‌و یاده‌ی‌ كرده‌وه‌"‪ ،‬ئه‌و روونیده‌كاته‌‬ ‫هۆكارێك����ی‌ ت����ری‌ به‌سارد‌وس����ڕی‌‬ ‫بۆنه‌یه‌كی‌ حیزب ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌رێمدا بوونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وتیش����ی‌ كه‌ هه‌ر ئ����ه‌وه‌ش بووه‌ته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هۆكارێك����ی‌ ت����ری‌ به‌سارد‌وس����ڕی‌ ته‌په‌ڕین����ی‌ ئ����ه‌و بۆنه‌ نیش����تمانییه‌‪،‬‬ ‫"ئه‌گه‌ر رێگه‌بدرایه‌ یادی‌ ‪17‬ی‌ شوبات خه‌ڵكی����ش ئه‌و ی����اده‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ی یادی‌ راپه‌ڕینی‌ وه‌ك����و د‪.‬ئاكۆ ده‌یخات����ه‌ڕوو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌‬ ‫به‌ئازادانه‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬یادی‌ راپه‌ڕینیش گه‌رموگوڕ نه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌شێك تێپه‌ڕینی‌ ‪ 21‬س����اڵه‌ ‌‬ ‫له‌خه‌ڵكیی‌ له‌س����اڵی‌ رابردوودا له‌دژی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‪ ،‬وه‌ك د‪.‬ئاكۆ حه‌مه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ له‌ئێس����تادا خواست‌و‬ ‫گه‌رموگوڕییه‌كی‌ به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینی‌"‪.‬‬ ‫ی زانسته‌ سیاسیه‌كانی‌ دواكاری����ی‌ خه‌ڵكیی‌ گ����ۆڕاوه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ خۆپیشاندانیان كردووه‌‪ ،‬كه‌ریم‪ ،‬مامۆستا ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر چاكسازییه‌كی‌ ریشه‌یی نه‌كرێت‪ ،‬زانك����ۆی‌ س����لێمانی‌ ده‌یخات����ه‌ڕوو‪" ،‬جاران خه‌ڵكیی‌ زۆر گرنگی‌ به‌ مه‌سه‌له‌‬ ‫یادی‌ راپه‌ڕین نه‌كرایه‌ خاڵی‌‬ ‫وه‌ك نه‌ك����راوه‌‪ ،‬چ����ۆن چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌ به‌حیزبیكردنی‌ ئه‌و بۆنه‌ نیشتمانییه‌یه‌‪ ،‬نه‌ته‌وایه‌تیه‌كان ده‌دا‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ئه‌و‬ ‫وه‌رچه‌رخان بۆ چاكسازیی‌‬ ‫مافن����اس پش����تیوان حه‌ح����ه‌ ره‌زا‪ ،‬له‌خه‌ڵكی‌ ده‌كرێت خۆش����حاڵیی‌ خۆی‌ ئه‌و روونیده‌كاته‌وه‌ كه‌ به‌درێژایی‌ سااڵنی‌ قۆناغه‌ تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵتی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫وه‌ك چاالكوانێك����ی‌ ب����واری‌ مافه‌كانی‌ ده‌ربڕێ‌ بۆ رۆژێك كه‌ ئه‌و ده‌س����ه‌اڵت ‌ه رابردوو ده‌س����ه‌اڵتی‌ كوردی‌ ئه‌و یاده‌ی‌ حكوم����ه‌ت‌و بودجه‌ی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ ده‌بوو هاته‌ س����ه‌ر حكوم‪ ،‬كاره‌سات له‌وه‌دایه‌ له‌پرۆسه‌یه‌كی‌ نیشتمانییه‌‌وه‌ گۆڕیوه‌ بۆ وایك����ردووه‌ خواس����تی‌ خه‌ڵكیی‌ زیاتر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌ یادی‌ راپه‌ڕینی‌ ئه‌م ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ هه‌ندێ‌ خه‌ڵكی‌ گه‌یاندۆته‌ پرۆسه‌یه‌كی‌ حیزبی‌‪" ،‬له‌جیاتی‌ هه‌وڵدان له‌خزمه‌تگوزایه‌كاندا چڕببێته‌وه‌"‪.‬‬

‫دوا ‌ی ساڵێك‌و ‪ 6‬مانگ له‌بڕیاری ده‌ستگیركردنیان‪،‬‬ ‫تائێستا هیچ تۆمه‌تبارێكی ئه‌نفال ده‌ستگیرنه‌كراوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫زیاتر له‌ساڵێك‌و شه‌ش مانگه‌ فه‌رمانی‬ ‫راده‌ستكردنی تۆمه‌تبارانی ئه‌نفال‬ ‫ی‬ ‫(جاش‌و موسته‌شار) له‌دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫بااڵی تاوانه‌كانی عێراقه‌و‌ه ئاڕاسته‌ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی دادوه‌ری‌ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫كار له‌سه‌ر ئه‌و دۆسیه‌یه‌ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسی رێكخراوی كوردۆسایدیش‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت "حكومه‌ت ئه‌و دۆسیه‌یه‌ ‌‬ ‫پشتگوێ خستووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ خراپی لێده‌كه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیاریه‌كان���ی ئاوێنه‌‪ ،‬پاش‬ ‫ئه‌وه‌ی ئ���ه‌و بڕیاره‌ ده‌گات ‌ه ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ی‬ ‫دادوه‌ری‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌وانیش ئاڕاس���ته‌ ‌‬ ‫دادگاكان���ی تێهه‌ڵچوونه‌وه‌یان كردووه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌مانش���ێو‌ه ئاڕاس���ت ‌هی‌ دادگا ‌‬ ‫تێهه‌ڵچونه‌وه‌ی‌ گه‌رمیانیش كراوه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫ئاڕاست ‌هی‌ دادگاكانی لێكۆڵینه‌وه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش وه‌اڵمی���ان داوه‌ته‌وه‌و وتویان ‌ه‬ ‫"تاوه‌كو پس���وڵه‌ی‌ ده‌س���تگیركردنی‬ ‫هه‌موو تۆمه‌تبارانی ئه‌و لیست ‌ه نه‌یه‌ت‪،‬‬ ‫ناتوانن كار به‌و نوسراو‌ه بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر به‌پێ���ی زانیاریه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه دادگای‌ لێكۆڵینه‌و‌ه داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ستگیركردنه‌كانی له‌دادگا ‌‬ ‫پسوڵ ‌ه ‌‬ ‫ی گه‌رمی���ان كردووه‌‪،‬‬ ‫تێهه‌ڵچوون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫دادگای‌ تێهه‌ڵچوون���ه‌وه‌ش نوس���راوی‬ ‫به‌رزكردووه‌ت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫دادوه‌ری‌‌و ئه‌وانیش ئه‌و نوس���راوه‌یان‬ ‫ی وه‌زاره‌تی‌ داد كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫تائێستا وه‌اڵم نه‌دراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی خۆی���ه‌و‌ه به‌رپرس���ی رێكخراوی‬ ‫ال ‌‬ ‫چاودێری كوردۆساید (چاك)‪ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫مه‌جی���د رایگه‌یاند‪ ،‬ك��� ‌ه له‌مانگی ‪8‬ی‬ ‫‪2010‬و‌ه بڕی���اری ده‌س���تگیركردنی‬ ‫ج���اش‌و موسته‌ش���اره‌كان ده‌رچووه‌و‬ ‫گه‌یش���تووه‌ت ‌ه هه‌ری���ه‌ك له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ی ناوخ���ۆ‌و‬ ‫وه‌زی���ران‌و وه‌زاره‌ته‌كان��� ‌‬ ‫كاروباری ش���ه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوه‌كان‌و‬ ‫دادگاكانی كوردستان‪" ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه‬ ‫تائێستا كاری پێنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرس���ی ئه‌و رێكخراوه‌ وتیش��� ‌‬ ‫"لیستی تۆمه‌تبارانی ئه‌نفال‌و جینۆساید‬ ‫الی رێكخراوه‌كه‌م���ان زیات���ر ل���ه‌‪360‬‬ ‫كه‌سه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و لیسته‌ی‌ دادگای‌ بااڵی‬ ‫تاوانه‌كانی عێراق ره‌وان ‌هی‌ كوردستانی‬

‫دادگای کفری‬

‫ی‬ ‫با دۆسی ‌ه ‌‬ ‫ده‌ستگیركردنی‬ ‫جاش‌و‬ ‫موسته‌شاره‌كان‬ ‫دیزه‌به‌ده‌رخۆن ‌ه‬ ‫نه‌كرێت‬ ‫ك���ردووه‌‪ 258 ،‬كه‌س���ه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ش���دا ده‌چین‪ ،‬داواش���مان‬ ‫به‌دوا ‌‬ ‫كردووه‌ حیزبه‌ سیاس���یه‌كان ده‌س���ت‬ ‫وه‌رنه‌ده‌ن ‌ه ئه‌و دۆس���یه‌یه‌و تۆمه‌تباران‬ ‫نه‌گرن��� ‌ه خۆیان‌و راده‌س���تی دادگایان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رن���ا ئ���ه‌وا ره‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫خراپی به‌دواو‌ه دێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدا حكومه‌ت���ی هه‌رێم داوا ‌‬

‫ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه پێویس���ت ‌ه واڵتانی‬ ‫ئه‌وروپا دۆس���یه‌ی ئه‌نفال به‌جینۆساید‬ ‫بناس���ێنن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ئه‌حمه‌د مه‌جید‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ پێ���ده‌كات "خۆش���ی‌ وه‌كو‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ت كار له‌دۆسیه‌ی‌ تۆمه‌تباران ‌‬ ‫ئه‌نفالدا ناكات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی كوردۆساید وتیش ‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ئه‌و دۆسیه‌ی ‌ه پشتگوێ‬ ‫بخات‪ ،‬وه‌ك ده‌زانین پشتگوێ خراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا كاردان���ه‌وه‌ی‌ خراپی ده‌بێت‪ ،‬هه‌م‬ ‫له‌الی���ه‌ن رێكخراوه‌كان���ی په‌یوه‌س���ت‬ ‫ی‬ ‫به‌و بابه‌ته‌‌و هه‌م له‌الیه‌ن كه‌س���وكار ‌‬ ‫ئه‌نفاله‌كانیش���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه داواكاری���ن‬ ‫دیزه‌به‌ده‌رخۆنه‌ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه هه‌مان بابه‌ت‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی گشتی‌ گه‌رمیان‪،‬‬ ‫ی داواكار ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ ‌‬ ‫نزار حه‌س���ه‌ن ده‌ڵێت "ك��� ‌ه بڕیاره‌ك ‌ه‬ ‫گه‌یش���ت ‌ه ده‌س���تمان‪ ،‬ده‌س���تبه‌جێ‬ ‫دوو نوس���راومان ك���رد ب���ۆ ه���ه‌ردوو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی پۆلیس‌و ئاسایش���ی‬ ‫گه‌رمی���ان‪ ،‬ئه‌وانیش نوس���راوه‌كه‌یان‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫ره‌وانه‌ی دادوه‌ر ‌‬ ‫ی ناوی ئه‌و داواكراوانه‌ی تێدا بوو‬ ‫ته‌واو ‌‬ ‫ی ب���ااڵی تاوانه‌كانی عێراق‬ ‫ك���ه‌ دادگا ‌‬ ‫داوای‌ كردبوون"‪.‬‬ ‫نزار حه‌س���ه‌ن باس له‌وه‌ش���ده‌كات‬ ‫ی لێكۆڵین���ه‌وه‌ وه‌ك���و‬ ‫ك���ه‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫لێپێچینه‌وه‌یه‌ك���ی یاس���ایی داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانی گرتن���ی هه‌ریه‌ك له‌و ناوانه‌ ‌‬ ‫ده‌كردوه‌‪" ،‬چونكه‌ بۆ هه‌ر تۆمه‌تبارێك‬ ‫ده‌بێت فه‌رمانی گرتنه‌ك ‌هی‌ له‌گه‌ڵدابێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و فه‌رمان���ی گرتنان���ه‌ش الی ئێم ‌ه‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬بۆی���ه‌ داوامان له‌وه‌زاره‌تی دادو‬ ‫ی گشتی كرد ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی داواكار ‌‬ ‫ئه‌و فه‌رمانی گرتنانه‌مان بۆ بنێرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا بۆمان نه‌نێردراوه‌‪ ،‬ئیتر نازانم‬ ‫ئه‌و فه‌رمانی گرتنان��� ‌ه هه‌ر له‌به‌غداو‌ه‬ ‫نه‌هاتوو‌ه یان هات���ووه‌و له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫دادوه‌رییه‌و‌ه نه‌گه‌یشتووه‌ته‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫داد"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ پۆلیس���ی گه‌رمی���ان‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫محه‌م���ه‌د فایه‌ق‪-‬ی���ش راده‌گه‌یه‌ن��� ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر دادگا داوای���ان لێ ب���كات بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی تۆمه‌تب���اران‪ ،‬كار ‌‬ ‫ده‌س���تگیركردن ‌‬ ‫خۆی���ان ئه‌نجامده‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"هه‌ر كه‌س���ێك بێت له‌سنوری‌ ئیداره‌ ‌‬ ‫گه‌رمیان ده‌س���تگیری ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫هیچ نوسراوێكمان بۆ نه‌هاتوو‌ه تاكار ‌‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌ین"‪.‬‬

‫گه‌نده‌ڵیه‌كان ‌ی‬ ‫كتێبخانه‌ی‌ ره‌واندز ئاشكرا ده‌كرێن‬ ‫ی‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د راب ‌‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫ی له‌زار ‌‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیاریانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌زا ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رێكی‌ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ره‌واندزه‌وه‌ دراوه‌ به‌ئاوێنه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫كتێبخانه‌یه‌دا چه‌ندین گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫پێشێلكاری‌ یاسایی له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌یه‌وه‌ ئه‌نجامدراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك ‌ه ره‌تیده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌الیه‌ن ئه‌وه‌و‌ه كاری‌ نایاسای ‌‬ ‫كرابێت‪.‬‬ ‫واژۆكردن به‌ناوی‌ فه‌رمانبه‌رانه‌و‌ه‬ ‫فه‌رمانبه‌رێكی‌ ئ���ه‌و كتێبخانه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئاشكرا بكرێت‪ ،‬ئاماژ‌ه ‌‬ ‫نه‌یویست ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌دا ك���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌یان به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گواستنه‌و‌ه ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رێكه‌وه‌ داواكار ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫به‌رزكردۆت���ه‌وه‌‌و ه���ه‌ر به‌ن���او ‌‬ ‫ێ‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌ش���ه‌و‌ه واژۆی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌ر‌ه ئ���اگای له‌و‬ ‫ی‬ ‫داواكاری ‌ه بێت "ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌ره‌ ناو ‌‬ ‫(ئا‪ ،‬ع)ه‌و ناونیش���انه‌ك ‌هی‌ نوس���ه‌ر‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كتێبخان���ه‌"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خس���ته‌ڕوو ك���ه‌ چه‌ن���د وه‌س���ڵێك ‌‬ ‫ی فه‌رمانبه‌رانه‌و‌ه واژۆ‬ ‫خه‌رجیش به‌ناو ‌‬ ‫كراو‌ه بۆ كڕینی‌ چه‌ند پێداویستییه‌ك‪،‬‬ ‫"به‌بێ ئه‌و‌هی‌ ئه‌و فه‌رمانبه‌ران ‌ه ئاگایان‬ ‫له‌و واژۆو خه‌رجییان ‌ه بێت"‪.‬‬

‫ ‬ ‫کتێبخانه‌ی گشتی ره‌واندز‬ ‫ی‬ ‫ی "جگه‌له‌و‌ه ‌‬ ‫یه‌كێك له‌فه‌رمانبه‌ران وت ‌‬ ‫ك���ه‌ ئێم ‌ه ئیف���اد ناكرێین‌و ناش���زانین‬ ‫ی‬ ‫ی كتێبخان ‌ه چه‌ن���ده‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫میزانی��� ‌ه ‌‬ ‫ی جار كاتێك‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا زۆربه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ده‌چوو بۆ وه‌رگرتنی‌ موچه‌‪،‬‬ ‫كرێی هاتوچۆی‌ له‌ئێمه‌ وه‌رده‌گرته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌شكرد‬ ‫ئه‌و‌ه فه‌رمانبه‌ره‌ باس��� ‌‬ ‫ی ش���ه‌ش‬ ‫ك���ه‌ زانی���اری‌ هه‌یه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ی كتێبخانه‌كه‌و‌ه‬ ‫ملیۆن دینارێك به‌ناو ‌‬ ‫ی جگ ‌ه‬ ‫ی "كه‌چ ‌‬ ‫وه‌رگی���راوه‌‪ ،‬ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ی بچ���وك‌و‬ ‫له‌دروس���تكردنی‌ ژوورێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند پێداویس���تییه‌ك ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫بچوك‪ ،‬كه‌س نازانێت ئه‌و پاره‌یه‌ چۆن‌و‬ ‫به‌چ شێوه‌یه‌ك خه‌رجكراوه‌"‪.‬‬ ‫ی لیژن���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫دروس���تكردن ‌‬ ‫ی فه‌رمانبه‌ران‪،‬‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌كان له‌سه‌ر گله‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫لیژنه‌ی���ه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كتێبخان���ه‌كان دروس���تكراوه‌و رۆژ ‌‬ ‫‪2‬ی‌ شوبات س���ه‌ردانی‌ كتێبخانه‌كه‌یان‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ئه‌نجام ‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ .‬ب���ۆ زانین��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ به‌رپرس ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌‪ ،‬ئاوێن ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‪،‬‬ ‫ی ده‌وروب���ه‌ر ‌‬ ‫كتێبخانه‌كان��� ‌‬ ‫ئه‌حم���ه‌د عه‌زیز‪-‬وه‌ كرد ك��� ‌ه هاوكات‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و لیژنه‌یه‌ش���ه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی خۆمان‬ ‫"ئێم��� ‌ه وه‌كو لیژن���ه‌ كاره‌كان ‌‬ ‫ته‌واو ك���ردووه‌و كردومانه‌ته‌ راپۆرت‌و‬ ‫ی رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫داومانه‌ت���ه‌ وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وان‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی‌ ئه‌نجامه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌كه‌ین‌و چاوه‌ڕوانیش ده‌كه‌م له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و پێشێلكاریان ‌ه ئیجرائات بكرێت"‪.‬‬

‫جیاوازیكردن له‌نێوان فه‌رمانبه‌راندا‬ ‫ی مۆڵ���ه‌ت‬ ‫جیاوازیك���ردن له‌پێدان��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫به‌فه‌رمانب���ه‌ران‪ ،‬به‌ب���ڕوای‌ هه‌ن���د ‌‬ ‫ی ئه‌و كتێبخانه‌ی ‌ه یه‌كێكی‌ تر‌ه‬ ‫فه‌رمانبه‌ر ‌‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵیه‌كانی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌یان‪ ،‬له‌م‬ ‫رووه‌و‌ه فه‌رمانبه‌رێ���ك وتی‌" فه‌رمانبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫هه‌بووه‌ بۆ كورترین مۆڵه‌ت نوس���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ به‌رزكردۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ كوڕه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه ل���ه‌‪ 2006/5/22‬دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫خۆ ‌‬ ‫بۆماو‌هی‌ ساڵێك زیاتر كه‌س نه‌یبینیو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه له‌كتێبخان ‌ه ده‌وام ب���كات‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی شه‌و‪،‬‬ ‫ئ ‌ه س���اڵه‌ش كردی‌ به‌پاسه‌وان ‌‬ ‫ی دوای‌ نیوه‌ڕۆیان‬ ‫ئێس���تاش له‌ش���ه‌فت ‌‬ ‫ده‌وام ده‌كات‌و له‌وێش وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫مامه‌ڵه‌ ده‌كات"‪ .‬چه‌ند فه‌رمانبه‌رێك ‌‬ ‫"ره‌نگ ‌ه وازبهێنم"‬ ‫ی‬ ‫تر‪ ،‬ئه‌وه‌یان خس���ته‌ڕوو ك ‌ه میزانیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌الی‌ خۆش���یه‌و‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كتێبخانه‌كه‌ی���ان‪ ،‬تائێس���تا ل���ه‌ال ‌‬ ‫كه‌سیان ئاشكرا نییه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌موو كتێبخانه‌ك���ه‌‪ ،‬س���اڵح محه‌م���ه‌د‬ ‫ی ره‌تیده‌كات���ه‌و‌ه ك��� ‌ه له‌كاره‌كانی���دا‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌ك میزانیه‌ی‌ تایبه‌ت به‌خۆ ‌‬ ‫ێ ك ‌ه‬ ‫ی كرابێت‪ ،‬راش���یده‌گه‌یه‌ن ‌‬ ‫ی پێداویستیه‌كانی‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬

‫ئێمه‌ ئیفاد‬ ‫ناكرێین‌و ناشزانین‬ ‫میزانی ‌هی‌ كتێبخان ‌ه‬ ‫چه‌نده‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ناوی‌ هی���چ فه‌رمانبه‌رێك���ه‌وه‌ دوا ‌‬ ‫ی "ئه‌و‬ ‫ی نه‌ك���ردووه‌و وت ‌‬ ‫گواس���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گواس���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ر‌ه خۆ ‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬نه‌ك من بۆ دروس���تكردبێت"‪.‬‬ ‫ی جیاوازیكردن له‌پێدانی‌ مۆڵه‌ت‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی "به‌بێ جیاوازی‌‌و‬ ‫به‌فه‌رمانبه‌رانیش وت ‌‬ ‫ی هه‌موویان���م‬ ‫به‌ی���ه‌ك چ���او س���ه‌یر ‌‬ ‫كردووه‌و یارمه‌تی‌ هه‌مووش���یانم داوه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش���ی‌ ره‌تك���رده‌و‌ه كه‌ ئه‌و‬ ‫ی كتێبخانه‌و‌ه‬ ‫ی به‌ن���او ‌‬ ‫هی���چ پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫وه‌رگرتبێت "تا ئێستا هیچ نه‌سریه‌یه‌كم‬ ‫نه‌ب���ووه‌و یه‌ك جاری���ش نه‌بێت پاره‌م‬ ‫له‌فه‌رمانبه‌ران وه‌رنه‌گرتۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫بۆ كرێی ته‌كسی‌ بووه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كوڕه‌كه‌شیه‌و‌ه وت ‌‬ ‫ی ده‌وام ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"كوڕه‌ك���ه‌م وه‌ك ه���ه‌ر فه‌رمانبه‌رێك ‌‬ ‫ی خۆی‌ كردووه‌"‪.‬‬ ‫ی ده‌وام ‌‬ ‫دیك ‌ه به‌باشی ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش���كرد ك ‌ه ئه‌و‬ ‫له‌كۆتاییدا باس��� ‌‬ ‫ی ئه‌و چۆت ‌ه‬ ‫لیژنه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر داواكار ‌‬ ‫ی "له‌كاره‌ك ‌ه بێزارو‬ ‫كتێبخانه‌كه‌و وتیش ‌‬ ‫ماندووبووم‪ ،‬ره‌نگ ‌ه واز بهێنم"‪.‬‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪17‬‬

‫خولی‌ یانه‌ پاڵه‌وانه‌كان‪ ..‬چوار یان ‌هی‌ تر له‌ماڵئاوایی‌ كردندان مسته‌ر‬ ‫هاتریك ‌ی‬ ‫لیۆنێل مێسی‌‬ ‫ی ئینته‌رمی�ل�ان‌و بای���ه‌ر میونخ‬ ‫یان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆڵه‌كردن���ه‌وه‌ ده‌ده‌ن‌و یانه‌ ‌‬ ‫هەو‌ڵ��� ‌‬ ‫ی به‌ئاگر ده‌كات‌و‬ ‫ری���اڵ مه‌دریدیش یار ‌‬ ‫چێڵسیش له‌مه‌رگ نزیك ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬گ���ۆران فارس‪ :‬ئه‌مش���ه‌و‌و‬ ‫ی‬ ‫س���به‌ی‌ ش���ه‌و یارییه‌كانی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی یان ‌ه‬ ‫ی شانزه‌ی‌ خول ‌‬ ‫ی قۆناغ ‌‬ ‫پاشماوه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وروپا ئه‌نجام ده‌درێن‪،‬‬ ‫پاڵه‌وانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ر ماڵئاوای ‌‬ ‫ك��� ‌ه تیایدا چوار یانه‌ ‌‬ ‫ی تر‬ ‫له‌جامه‌ك���ه‌ ده‌ك���ه‌ن‌و چواره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی چاره‌كی‌ كۆتایی‌‪.‬‬ ‫ده‌گه‌نه‌ قۆناغ ‌‬ ‫ی بایه‌ر میونخی‌ ئه‌ڵمانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌مشه‌و یانه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م قۆناغه‌دا‬ ‫ی چوون��� ‌‬ ‫كه‌ له‌ی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێ به‌رامبه‌ر له‌سه‌ر ده‌ست ‌‬ ‫به‌گۆڵێك ‌‬ ‫ی شكستهات‪،‬‬ ‫ی توش ‌‬ ‫ی سویسر ‌‬ ‫یان ‌هی‌ بازل ‌‬ ‫ی ئه‌لیانز‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌دا‌و له‌یاریگا ‌‬ ‫له‌ی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌رینای‌ تایبه‌ت به‌خ���ۆی‌‪ ،‬میواندار ‌‬ ‫یان ‌هی‌ بازل ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئینته‌رمیالن ‌‬ ‫ی ت���ردا‪ ،‬یانه‌ ‌‬ ‫له‌یارییه‌ك ‌‬ ‫ئیتاڵی‌ كه‌ ئه‌م وه‌رزه‌ له‌سه‌رجه‌م خول‌و‬ ‫جامه‌كان���دا له‌خراپترین ئاس���تیدایه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی میات���زا روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی جۆزیپ ‌‬ ‫له‌یاری���گا ‌‬ ‫ی فه‌ڕه‌نسی‌ ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی مارسیلیا ‌‬ ‫یان ‌ه ‌‬ ‫ی چوون���دا به‌گۆڵێكی‌ بێ‬ ‫ك��� ‌ه له‌ی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رامبه‌ر یان ‌ه فه‌ڕه‌نسیه‌كه‌ سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی چوارش���ه‌ممه‌ش‪ ،‬دوا دوو یار ‌‬ ‫سبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫قۆناغه‌ك���ه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬یان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌یاریگا ‌‬ ‫ریاڵ مه‌دری���دی‌ ئیس���پان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫س���انتیاگۆ بێرنابیۆ میوان���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫سسكا مۆسكۆی‌ روسی‌ ده‌كات‪ .‬له‌یار ‌‬ ‫چووندا‪ ،‬ریاڵ مه‌درید نه‌یتوانی‌ یارییه‌ك ‌ه‬ ‫بباته‌وه‌‌و به‌گۆڵێك بۆ هه‌ردووال یه‌كسان‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌ی���اری‌ لوتكه‌ش���دا‪ ،‬یانه‌ی‌ چێڵس��� ‌‬ ‫ئینگلی���زی‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌ی���اری‌ چوون���دا‬ ‫ی ق���ورس‌و به‌س���ێ گۆڵ‬ ‫به‌ئه‌نجامێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌یانه‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌گۆڵێك یارییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دۆڕان���د‪ ،‬له‌ی���ار ‌‬ ‫ناپۆل���ی‌ ئیتاڵ��� ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌دا‌و له‌یاریگای‌ ستامفۆرد بریدج‬ ‫میوانداری‌ ئه‌م یانه‌ ئیتاڵییه‌ ده‌كات‪.‬‬

‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‬

‫یاری‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ قۆناغی‌ ‪:16‬‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/3/13 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫بایه‌ر میونخ × بازل‬ ‫ئینته‌رمیالن × مارسیلیا‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2012/3/14 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫ریاڵ مه‌رید × سسكا مۆسكۆ‬ ‫چێڵسی‌ × ناپۆلی‌‬

‫خولی‌ ئه‌وروپا‪ ..‬یانه‌ ئینگلیزیه‌كان باریان الره‌‬ ‫ی مان‌و نه‌مان‬ ‫دوو مانچسته‌ره‌ك ‌ه شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن‌و یان ‌ه ئیس���پانیه‌كانیش نیو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫رێگای���ان بڕی���وه‌‌و یان��� ‌ه تاقانه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ئیتاڵیاش بێنازه‌‪.‬‬ ‫ی پێنجشه‌ممه‌‪،‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ش���ه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رجه‌م یارییه‌كان���ی‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وروپا ئه‌نجام‬ ‫ی خول ‌‬ ‫ی شانزه‌ ‌‬ ‫قۆناغ ‌‬ ‫ی یانه‌كان‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬ك ‌ه تیایدا چاره‌نوس ‌‬ ‫ی���ه‌كال ده‌بێت���ه‌وه‌‌و ‪ 8‬یان��� ‌ه ده‌گه‌ن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆتایی‌‌و ‪ 8‬یانه‌كه‌ ‌‬ ‫قۆناغ���ی‌ چاره‌ك ‌‬ ‫تر ماڵئاوایی‌ له‌خوله‌كه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م خوله‌ش���دا‪،‬‬ ‫له‌ی���اری‌ لوتك���ه‌ ‌‬ ‫ی ئینگلیزی‌‪،‬‬ ‫ی مانچسته‌ر یونایتد ‌‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌یاریگای‌ سان مامیس ده‌بێت ‌ه میوان ‌‬ ‫ی ئه‌تله‌تیك بیلباوی‌ ئیس���پانی‌‪.‬‬ ‫یان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بیلباو ئاستێك ‌‬ ‫ی چووندا یان ‌ه ‌‬ ‫له‌یار ‌‬ ‫ی پێشكه‌ش كرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕوان نه‌كراو ‌‬ ‫توانی‌ له‌یاریگای‌ ئۆڵد ترافۆرد به‌س���ێ‬ ‫گ���ۆڵ به‌رامبه‌ر به‌گۆڵێك له‌ش���ه‌یتان ‌ه‬ ‫سوره‌كه‌ بباته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی مانچس���ته‌ر‬ ‫له‌یارییه‌ك���ی‌ تردا‪ ،‬یان ‌ه ‌‬ ‫ی ئینگلیزی‌‪ ،‬ك ‌ه له‌یاری‌ چووندا‬ ‫س���یت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌گۆڵێك���ی‌ ب���ێ به‌رامب���ه‌ر به‌یانه‌ ‌‬ ‫ی دۆڕا‪،‬‬ ‫ی پورتوگال ‌‬ ‫سپۆرتینگ لشبۆنه‌ ‌‬

‫یاری‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ قۆناغی‌ ‪:16‬‬ ‫ی‬ ‫‪2012/3/15‬ا‌و له‌یاریگا ‌‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌د‬ ‫‌یار ‌‬ ‫جاره‌ه ل‬ ‫ئه‌م‬ ‫‌ممهه‌‪،‬‬ ‫پێنجش‬ ‫‌و یان���ه‌ پورتوگالیه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‌ڕوه‌‬ ‫ئیتح���اد ‪9‬روب‬ ‫ی‌هش‬ ‫كاتژمێر‬ ‫‌بێتهه‌وه‬ ‫‌‪ .‬بیلباو × مان یونایتد‬ ‫‌تیك‬ ‫ئدهه‌تل‬ ‫ی چووندا‬ ‫‌مار له‌یار ‌‬ ‫‌كان‪،‬‬ ‫ئیس���پانیهه‬ ‫ئۆد‌ههی‌‬ ‫یان‬ ‫‌لكه‬ ‫‌نیزی‌ × ئ‬ ‫‌ش���اند‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫خۆیان وه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ش���ت ‌‬ ‫ڤاالنسیا‬ ‫ئایندهۆڤن ×‬ ‫لیگ ئاس���انتره‌‪.‬‬ ‫ستانده‌ركاریان‬ ‫‌ڕانه‌وه‌دا‬ ‫له‌یار‬ ‫هانۆڤی‌ه‌رگه×‬ ‫ی‬ ‫ی یاریگا ‌‬ ‫ی‌ لشه‌ده‌وه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ڤاالنس���یا‬ ‫یان ‌هی‌‬ ‫كاتژمێر ‪11:05‬‬ ‫ی‬ ‫ئایندهۆڤن ‌‬ ‫‌تیكۆ‌‬ ‫یان��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی مه‌درید‬ ‫‌ڕوئی‌ه‌تله‬ ‫روب���ه×‬ ‫بیشكتاش‬ ‫ی چووندا‬ ‫تفینت‌وی‌ه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌یار ‌‬ ‫‌ندی‌×ده‌بێته‬ ‫هۆڵه‬ ‫شاڵكه‌‬ ‫‌رامبه‌ر به‌دوو گۆڵ‬ ‫‌چوار×گۆڵ به‬ ‫مانی‌ به‬ ‫توان‬ ‫لشبۆنه‌‬ ‫سیتی‌‬ ‫ی‬ ‫خاركێڤ‌وه‌‪ .‬هه‌رچ ‌‬ ‫‌ك��� ‌ه بباته‬ ‫له‌یانه‌ هۆڵه‬ ‫‌ندیه×‬ ‫ئۆڵیمپیاكۆس‬ ‫ی ئه‌تله‌تیكۆ مه‌دریدیش ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫ی یار ‌‬ ‫ی بیشكتاشی‌ تورك ‌‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌یاری‌ چووندا‌و له‌یاریگای‌ فیسنت ‌‬ ‫كالدیرۆن به‌سێ گۆڵ به‌رامبه‌ر به‌گۆڵێك‬ ‫له‌بیشكتاشی‌ برده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی یان��� ‌ه تاقانه‌ك ‌هی‌ ئیتاڵیاش‪،‬‬ ‫ئۆده‌نیز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوون���دا ب���ه‌دوو گۆڵ ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌ی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫بێ به‌رامبه‌ر له‌س���ه‌ر ده‌س���ت ‌‬ ‫ی شكستهات‪ ،‬ئه‌م جار‌ه‬ ‫ئه‌لكه‌مار توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌دا‌و له‌یاریگای‌ فیریۆل ‌‬ ‫له‌یار ‌‬ ‫میوانداری‌ یانه‌ هۆڵه‌ندیه‌ك ‌ه ده‌كات‪.‬‬

‫لیژنه‌ی تیپه‌میللیه‌كان یان لیژنه‌ی تیپه‌خه‌وتوه‌كان؟!‬ ‫هه‌وراز كاوه‌‬

‫كاپیلۆ په‌شیمان ‌ه به‌هێلكه‌ هێرش‬ ‫له‌نه‌كڕینی‌ میسی‌ ده‌كرێته‌ سه‌ر‬ ‫فابیۆ كاپیلۆ ئاشكرایی‌ ده‌كات كه‌ زۆر ریاڵ مه‌درید‬

‫په‌شیمانه‌ له‌وه‌ی‌ هه‌ڵی‌ كڕینی‌ لیۆنێل‬ ‫میسی‌ هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم گرێبه‌ستی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیمزا نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬رۆژنام���ه‌ی‌ زه‌ س���ه‌نی‌‬ ‫به‌ریتان���ی‌ ئاش���كرایكردووه‌ كه‌ فابیۆ‬ ‫كاپیل���ۆی‌ ئیتاڵی‌ راهێنه‌ری‌ پێش���وی‌‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی‌ ئینگلت���ه‌را رایگه‌یاندووه‌‬ ‫كه‌ زۆر په‌ش���یمانه‌ له‌وه‌ی‌ گرێبه‌ستی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ لیۆنێل میسی‌ ئه‌رجه‌نتینی‌ ئیمزا‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬ئه‌و كات���ه‌ی‌ كه‌ راهێنه‌ری‌‬ ‫یانه‌ی‌ یۆڤانتۆسی‌ ئیتاڵی‌ بووه‌‪.‬‬ ‫كاپیلۆ رونی‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و كاته‌ی‌‬ ‫میس���ی‌ ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 16‬س���اڵ ب���ووه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ گرێبه‌س���تی‌ له‌گه‌ڵ ئیمزا‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌ر نرخی‌ گرێبه‌سته‌كه‌‬ ‫كێش���ه‌یان بۆ دروست بووه‌‌و كه‌ دواتر‬ ‫گرێبه‌سته‌كه‌ی‌ ئه‌نجام نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫كاپیل���ۆ ده‌ڵێ���ت "دوات���ر هه‌وڵماندا‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ خواستن گرێبه‌ستی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ببه‌س���تین‪ ،‬به‌اڵم ریكاردی‌ راهێنه‌ری‌‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ به‌رش���ه‌لۆنه‌ ل���ه‌و كاته‌دا‬ ‫رازیی‌ نه‌بوو‪ ،‬كه‌ به‌ڕاستی‌ شه‌رمه‌زارییه‌‬ ‫نه‌متوانی‌ میسی‌ بكڕۆم"‪.‬‬

‫هانده‌رانی‌ یانه‌ی‌ ری���اڵ بیتیس دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی���اری‌ یانه‌كه‌ی���ان به‌هێلك���ه‌ هێرش‬ ‫ده‌كه‌نه‌ سه‌ر شاندی‌ تۆپی‌ پێی‌ یانه‌ی‌‬ ‫ریاڵ مه‌درید‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬پاش ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌فته‌ی‌‬ ‫‪27‬ی‌ خولی‌ پله‌ یه‌كی‌ ئیسپانیا یانه‌ی‌‬ ‫ری���اڵ مه‌درید ب���ووه‌ میوان���ی‌ یانه‌ی‌‬ ‫ریاڵ بیتیس‌و به‌س���ێ گ���ۆڵ به‌رامبه‌ر‬ ‫ب���ه‌دوو گۆڵ یارییه‌كه‌ی‌ ب���رده‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌خوله‌كه‌كان���ی‌ كۆتای���ی‌ یارییه‌كه‌دا‬ ‫لێدانێكی‌ سزا بۆ یانه‌ی‌ بیتیس دروست‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم ناوبژیوان هه‌ژماری‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌م سته‌مه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك هانده‌رانی‌‬ ‫یانه‌ی‌ بیتیس ئاماژه‌ی���ان پێكردووه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ كۆتایی‌ هاتنی‌ یارییه‌كه‌‌و له‌كاتی‌‬ ‫گه‌ش���تنی‌ ش���اندی‌ تۆپی‌ پێ���ی‌ ریاڵ‬ ‫مه‌درید بۆ ئوتێل‪ ،‬روبه‌ڕوی‌ هێرش���ی‌‬ ‫هانده‌ران���ی‌ یانه‌ی‌ بیتی���س ده‌بنه‌وه‌‌و‬ ‫پاسه‌كه‌یان به‌ر هێلكه‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئه‌م كاره‌ی‌ هانده‌رانی‌ یانه‌ی‌ بیتیس بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ گوایه‌ یانه‌كه‌یان‬ ‫ی لێكراوه‌‌و له‌الیه‌ن ناوبژیوانه‌وه‌‬ ‫سته‌م ‌‬ ‫لێدانێكی‌ سزایان بۆ هه‌ژمار نه‌كراوه‌‪.‬‬

‫له‌هاوینی‌ ساڵی‌ (‪ )2006‬به‌ئاماده‌بوونی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م س���ه‌رۆكی‌ تیپه‌ میللیه‌كان‬ ‫له‌هۆل���ی‌ ڕۆش���نبیری چه‌مچه‌م���اڵ‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ لیژنه‌ی تیپ���ه‌ میللیه‌كان‬ ‫كرا‌و ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌كه‌ دیاریكران ئه‌مه‌‬ ‫كورته‌یه‌ك بوو له‌س���ه‌ر دروس���تبوونی‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ وه‌رزش���ی تیپ���ه‌ میللیه‌كانی‌‬ ‫شاری‌ چه‌مچه‌ماڵ بابه‌ته‌كه‌ی‌ من لێره‌وه‌‬ ‫ده‌ست پێ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ من له‌س���ه‌ره‌تای‌ دروست بونی‌‬ ‫لیژنه‌ك���ه‌وه‌ تێبینیم ك���ردووه‌ ئه‌مانه‌ی‌‬ ‫الی‌ خواره‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌س���ااڵنی‌ (‪)1970‬‬ ‫ت���ا س���ااڵنی‌ (‪ )1990‬كۆمه‌ڵه‌ وه‌رزش‬ ‫كارێكی‌ باش توانیان بزافی‌ وه‌رزش���ی‌‬ ‫ش���اره‌كه‌ په‌ره‌پێبده‌ن‌و پێش���ی‌ بخه‌ن‬ ‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ بهێڵن وه‌رزش���ی‌ ش���اری‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ بكه‌وێت‪.‬‬ ‫پاشان دوای دروست بوونی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫خۆماڵ���ی بزاف���ی‌ وه‌رزش به‌عاقارێكی‌‬ ‫دیكه‌ له‌جیهان‌و كوردستان رۆیی‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫له‌سه‌رجه‌م شاره‌كانی‌ كوردستان لیژنه‌ی‬ ‫تیپه‌ میللیه‌كان بۆ به‌ڕێوه‌بردنی‌ وه‌رزش‬ ‫له‌ش���اره‌كان دروست بوو‪ ،‬دیاره‌ شاری‬ ‫چه‌مچه‌ماڵیش له‌و لیژنه‌یه‌ به‌ده‌رنه‌بوو‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )2006‬به‌ئاما‌ده‌بونی‌ نوێنه‌ری‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ ئۆڵمپی‌ ش���اری‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫كه‌ركوك هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌كه‌‬ ‫ئه‌نجام���درا‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ كۆمه‌ڵ���ه‌‬ ‫وه‌رزش���كارێكی‌ خ���اوه‌ن ئه‌زموون بۆ‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ لیژنه‌ی‌ تیپه‌ میللیه‌كانی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ ده‌رچوون‌و دواتر كاروبارێكی‌‬ ‫زۆرباشیان ئه‌نجامدا‪ ،‬بۆ گردبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫تیپه‌ میللیه‌كانی‌ شاره‌كه‌‌و دیاریكردنی‌‬ ‫ئ���ه‌و تیپانه‌ی‌ پله‌ ی���ه‌ك‌و دوون‪ ،‬دواتر‬ ‫چه‌ند كۆبون���ه‌وه‌ی‌ لیژنه‌و س���ه‌رۆكی‌‬ ‫تیپ���ه‌كان به‌ڕێوه‌چ���وو ‌چه‌ند س���ێته‌‬ ‫فانیله‌یه‌ك به‌سه‌ر تیپه‌كان دابه‌شكران‪،‬‬

‫بڕیاردرا دوو خولی‌ به‌په‌له‌ بۆ تیپه‌كان چاره‌سه‌نه‌ركردنی‌ كێشه‌كان‪ ،‬وه‌رزشی‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌‌و كردن���ه‌وه‌ی‌ یاریگایه‌كیش شاره‌كه‌ به‌ره‌ودواوه‌ ده‌بات كه‌ بۆماوه‌ی‬ ‫یه‌كێك���ی‌ تر ب���وو له‌كاره‌كانیان‪ ،‬به‌اڵم (‪ )10‬مانگ���ه‌ س���ه‌رجه‌م تیپه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌مانه‌ كرا دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ ئۆڵمپی‌ ش���اره‌كه‌ یارییان ئه‌نجام نه‌داوه‌‌و به‌بێ‬ ‫س���لێمانی‌‌و كه‌ركوك‌و س���ه‌رجه‌م دام‌و خول‌و یاریگا ماونه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌یش‬ ‫ده‌زگا حكومی‌‌و ناحكومیه‌كان بڕیاریاندا زه‌ره‌رێك���ی‌ زۆر ده‌گه‌یه‌نێت���ه‌ یان���ه‌ی‌‬ ‫بوو پشتگیری ئه‌م لیژنه‌یه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ وه‌رزش���ی چه‌مچه‌ماڵ‌و وه‌رزش���كاران‪،‬‬ ‫ئه‌و برایانه‌ ده‌یانكرد له‌س���ه‌ر گیرفانی‌ ڕۆژانه‌ش سه‌رۆكی‌ تیپه‌كان داواده‌كه‌ن‬ ‫خۆیان ب���وو‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ گردبوونه‌وه‌ی‌ خولی پله‌ یه‌كه‌كان ده‌ست پێبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌رزش‌و وه‌رزش���كاران‌و پابه‌ندبوون���ی‌ وه‌اڵم���ی‌ لیژنه‌كه‌ش ئه‌مڕۆ نا س���به‌یه‌‌و‬ ‫یاریزانان به‌تیپه‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬زۆر له‌برایانی‌ چاوه‌ڕوانی‌ وه‌اڵمی‌ حكومه‌ت ده‌كه‌ن تا‬ ‫به‌ڕاستی‌ پشتگیری‌ خۆیان بۆ لیژنه‌كه‌و‬ ‫لیژنه‌كه‌ وازیان له‌پۆسته‌كه‌یان هێنا‪.‬‬ ‫ئه‌ویش دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ه���ه‌ردوو لیژنه‌ی‌ هاوكاریان نیش���انبده‌ن ت���ا ئه‌مانیش‬ ‫ئۆڵمپی‌ س���لێمانی‌‌و كه‌ركوك هاوكاری بتوانن كاره‌كانیان ئه‌نجام بده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م لیژنه‌یه‌یان نه‌ده‌كرد‪ ،‬له‌گه‌ڵ ده‌زگا ئه‌وه‌ی‌ له‌ئێس���تادا زۆر گرنگه‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫حكومی‌‌و حیزبی���ه‌كان هاوكاریه‌كانیان تیپه‌ میللیه‌كان بیكات ئه‌وه‌یه‌ یان داوا‬ ‫وه‌كو پێویس���ت نه‌بوو‪ ،‬زۆر له‌خوله‌كان له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان بكات‬ ‫توش���ی‌ ش���ه‌ڕو ئاژاوه‌ده‌ب���ون‪ ،‬به‌بێ یاریگای‌ یانه‌ی‌ وه‌رزشی‌ چه‌مچه‌ماڵیان‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت لێپرس���ینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ پێبداته‌وه‌‪ ،‬یاخود یاریگایه‌كی‌ گه‌وره‌یان‬ ‫ئاژاوه‌گێڕه‌كان���دا ب���كات‪ ،‬ته‌نانه‌ت كار بۆ دروس���ت بكات‪ ،‬به‌ئامانجی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌یش���ته‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ندامان���ی‌ لیژنه‌كه‌ جارێكی‌ كه‌ س���ه‌رجه‌م وه‌رزش���كارانی‌‬ ‫له‌الی���ان وه‌رزش���كارانه‌وه‌ به‌چ���ه‌ك شاری‌ چه‌مچه‌ماڵ له‌ده‌وری‌ یاریگایه‌ك‬ ‫ده‌س���تدرێژیان كرایه‌ سه‌ر‪ ،‬بۆیه‌ دوای كۆببن���ه‌وه‌‪ ،‬یاخ���ود لیژنه‌ك���ه‌ داوا‬ ‫وازهێنان���ی‌ چوار ئه‌ن���دام له‌كۆی پێنج له‌حكوم���ه‌ت ب���كات زوو ئ���ه‌و یاریگا‬ ‫ئه‌ن���دام‪ ،‬بڕی���اردار لیژنه‌یه‌ك���ی‌ دیکە (تارتانه‌)یان بۆ چاك بكات‪ ،‬كه‌ هێشتا‬ ‫یاری‌ تێدا نه‌ك���راوه‌ له‌الیه‌ن كۆمپانیای‌‬ ‫دروست بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌ش كرا‪ ،‬به‌اڵم له‌كاری یه‌كه‌م وه‌به‌رهێن���ه‌وه‌ دروس���تكراوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫باشترنه‌بوو به‌بێ هاوكاری كاره‌كانیان لیژنه‌ك���ه‌ش بڕیاریانداوه‌ ت���ا یاریگاكه‌‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬دووب���اره‌ ئه‌مانیش توش���ی‌ چ���اك نه‌كرێت وه‌ری‌ نه‌گ���رن گه‌ر ئه‌و‬ ‫گرفت بوونه‌وه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی‌ حكوم ‌هت‌و یاریگای���ه‌ش بۆ لیژنه‌ك���ه‌ ته‌واو بكرێت‬ ‫ده‌زگا حیزبیه‌كان لێپرس���ینه‌وه‌ ئه‌نجام ڕه‌نگه‌ ت���ا ئه‌ندازه‌یه‌ك كه‌مێك لیژنه‌كه‌‬ ‫بده‌ن‪ ،‬بۆی���ه‌ ناچار لیژنه‌ك���ه‌ بڕیاریدا له‌نه‌بوونی‌ كه‌می‌ ده‌رامه‌ت ڕزگاربكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رجه‌م خول‌و كاره‌ وه‌رزشیه‌كانیان له‌كۆتایدا كاتی‌ ئ���ه‌وه‌ هاتووه‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫به‌هه‌ڵواس���راوی بهێڵن���ه‌وه‌‪ ،‬تاوه‌ك���و ئۆڵمپی‌‌و یه‌كێتی‌ تۆپی‌ پێی‌ كوردستان‬ ‫حكوم��� ‌هت‌و ده‌زگا حیزبی���ه‌كان هاوكاری‌ لیژنه‌ی‌ تیپه‌ میللیه‌كانی‌ شاری‌‬ ‫كێشه‌كانیان بۆ چاره‌سه‌رده‌كه‌ن‪ ،‬یاخود چه‌مچه‌ماڵ بك���ه‌ن‪ ،‬به‌ئامانجی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جارێكی‌ كه‌ تووانه‌كانی‌ الوانی‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫پشتگیریان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا ده‌بێ���ت هه‌ڵوه‌س���ته‌یه‌ك بكه‌وێت���ه‌وه‌ كار ب���ۆ خزم���ه‌ت كردنی‌‬ ‫بكه‌ی���ن‌و بڵێ���ن پش���تگیری نه‌كردن‌و وه‌رزشی‌ كوردستان‪.‬‬

‫‌‬ ‫زۆربه‌م���ان ئاره‌زوومه‌ندی‌ تۆپی‌ پێین‪،‬‬ ‫كه‌م تا زۆر گوێبیستی‌ زاراوه‌ی‌ هاتریك‬ ‫یان س���وپه‌ر هاتریك بووی���ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌یارییه‌ك���ی‌ تۆپ���ی‌ پێ���دا یاریزانێك‬ ‫له‌یه‌ك یاریدا سێ یان چوار گۆڵ تۆمار‬ ‫بكات‪ ،‬به‌زوویی‌ بێژه‌ره‌ وه‌رزش���ییه‌كان‬ ‫ده‌س���ته‌واژه‌ی‌ هاتری���ك یان س���وپه‌ر‬ ‫هاتریك ده‌ده‌ن به‌گوێماندا‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پرس���یار ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گ���ه‌ر هاتو‬ ‫یاریزانێ���ك به‌ته‌نه���ا توان���ی‌ ‪ 5‬یان ‪6‬‬ ‫گ���ۆڵ تۆمارب���كات‪ ،‬ئه‌و ن���اوه‌ چییه‌‬ ‫ب���ه‌كاری ده‌هێنین بۆ ئ���ه‌و حاڵه‌ته‌؟‬ ‫وه‌ك بینیمان له‌یاری‌ (به‌رش���ه‌لۆنه‌ ×‬ ‫بای���ه‌ر لێڤه‌ركوزن) ڕووی���دا‪ ،‬ئه‌وه‌بوو‬ ‫(لیۆنێ���ل میس���ی‌) توان���ی‌ به‌ته‌نیا ‪5‬‬ ‫گۆڵ تۆمار ب���كات‪ ،‬ئه‌و كاته‌ هه‌مومان‬ ‫نقه‌مان له‌خۆمان بڕی‌‌و زوبان له‌زارماندا‬ ‫نه‌ده‌گه‌ڕا‌و نه‌مانده‌زانی‌ ئه‌و ناوه‌ چییه‌‬ ‫داتاشراوه‌ بۆ یاریزانێك كه‌ به‌ته‌نێ ئه‌و‬ ‫ژماره‌ گۆڵ���ه‌ تۆمار ده‌كات‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م گرێكوێره‌یه‌ له‌ڕۆژانی‌‬ ‫پێش���وودا تائه‌ندازه‌ی���ه‌ك س���ه‌خت‌و‬ ‫ئاڵۆزب���وو‪ ،‬چ���وون له‌دوی‌ ئ���ه‌و ناوه‌‬ ‫داتاش���راوه‌ نه‌گه‌ڕاین كه‌ بۆ پێنج گۆڵ‬ ‫ده‌ستنیشانكراوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ به‌پێویستم‬ ‫زانی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م س���توونه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌می���ش بێ���ت كورته‌ی���ه‌ك له‌باره‌ی‌‬ ‫هاتریك‌و س���وپه‌ر هاتری���ك‌و ئه‌و ناوه‌‬ ‫نوێیه‌ی‌ سه‌روو چوار گۆڵ بخه‌مه‌ڕوو‪.‬‬ ‫هاتری���ك (‪ )hat-trick‬زاراوه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ئینگلیزییه‌‪ ،‬له‌به‌رابه‌ریدا نه‌زاراوه‌یه‌كی‌‬ ‫ك���وردی‌و عه‌ره‌ب���ی‌‌و فارس���یم چنگ‬ ‫نه‌ك���ه‌وت‪ ،‬تاوه‌كو له‌جێ���گای‌ زاراوه‌ی‌‬ ‫هاتریك ده‌ستنیش���انی‌ بكه‌م‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ناچارب���ووم ده‌س���ته‌واژه‌ی‌ هاتری���ك‬ ‫به‌كاربهێنم‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا ئه‌م زاراوه‌یه‌ هه‌رالیه‌ك بتوانیبایه‌‬ ‫له‌یاری‌ (كریكێت) س���ێ خاڵی‌ له‌سه‌ر‬ ‫یه‌كی‌ به‌ده‌س���ت بهێنای��� ‌ه پێی‌ ده‌وترا‬ ‫هاتریكی‌ كرد‪ ،‬پاش���ان گوازرایه‌وه‌ بۆ‬ ‫نێو یاری‌ پێش���بڕكێی‌ ئه‌سپ سواری‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌س���پ س���وارێك له‌پێش���بڕكێی‌‬ ‫ئه‌سپ سواریدا س���ێ جار له‌سه‌ریه‌ك‬ ‫بیتوانیبا پله‌ی‌ یه‌كه‌م به‌ده‌س���تبهێنێت‬ ‫پێ���ی‌ ده‌گوت���را هاتریك���ی‌ تۆماركرد‪،‬‬ ‫پاشانیش گوازرایه‌وه‌ نێو یاری‌ (هۆكی‌‬ ‫س���ه‌ر س���ه‌هۆڵ) هه‌ر یاریزانێك سێ‬ ‫گۆڵ���ی‌ تۆم���ار بكردای���ه‌ له‌یارییه‌كدا‬ ‫به‌هاتریك بۆی‌ هه‌ژمارده‌كرا‪ ،‬پاشانیش‬ ‫گوازرایه‌وه‌ نێو یاری‌ (به‌س���یۆڵ) له‌م‬ ‫یارییه‌شدا سێ خاڵ به‌ده‌ست بهێنرایه‌‬ ‫هه‌مان ناویان به‌س���ه‌ریدا ده‌س���ه‌پاند‪،‬‬ ‫دواج���ار ئه‌م زاراوه‌یه‌ هاته‌ نێو دونیای‌‬ ‫تۆپی‌ پێوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م زاراوه‌یه‌ له‌نێو وه‌رزشه‌‬ ‫جۆربه‌جۆره‌كان���دا دره‌نگانێگ هێنرایه‌‬ ‫نێو تۆپ���ی‌ پێوه‌‪ ،‬وه‌لێ ل���ه‌م بواره‌دا‬ ‫باش���تر له‌یارییه‌كانی‌ دیكه‌ گه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫پێدرا‪ ،‬هه‌ر به‌م زاراوه‌یه‌ نه‌وه‌س���تان‌و‬ ‫توانییان ناو بۆ چ���وار گۆڵ بدۆزنه‌وه‌‬ ‫له‌تۆپی پ���ێ‪ ،‬یاریزانێ���ك له‌یارییه‌كدا‬ ‫بتوانێت چ���وار گۆڵ تۆمار بكات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫پێیی‌ ده‌وترێ���ت (س���وپه‌ر هاتریك)‬ ‫دواتر بۆ یاریزانێكی���ش كه‌ پێنج گۆڵ‬ ‫بهاوێژێته‌ ت���ۆڕی‌ تیپی‌ دژبه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫پێی‌ ده‌گوترێت (مسته‌ر هاتریك)‪.‬‬ ‫به‌كورت���ی‌ بێ���ژه‌ر‌و هه‌واڵگه‌یه‌ن���ه‌ر‌و‬ ‫نووسه‌ری‌ وه‌رزشی‌ نه‌یانتوانی‌ له‌دووی‌‬ ‫ن���اوی‌ ڕاس���ته‌قینه‌ی‌ پێن���ج گۆڵ���ی‌‬ ‫(میس���ی‌) دا بگه‌ڕێن‪ ،‬چون یه‌كڕاست‬ ‫ه���ه‌واڵ‌و زانیاریی���ه‌كان له‌ماڵپ���ه‌ڕه‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كان���ه‌وه‌ ده‌كه‌ی���ن به‌كوردی‌‌و‬ ‫به‌بێ هه‌وڵ‌و ته‌قه‌ال‌و ماندووبوونی‌ زۆر‬ ‫ده‌مانه‌وێ���ت وه‌ك حازخۆرێك تیكه‌كه‌‬ ‫بكه‌ن به‌ده‌ممانه‌وه‌‪ ،‬ئاخر هه‌روا خۆمان‬ ‫ڕاهێناوه‌‪ ،‬له‌ب���ری‌ ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ به‌دوای‌‬ ‫زانیاریی���ه‌كان بگه‌ڕێی���ن‪ ،‬زانیاریه‌كان‬ ‫به‌دوای‌ ئێمه‌دا ده‌گه‌ڕێن‪ ،‬به‌و مانایه‌ی‌‬ ‫جۆرێك له‌كه‌مته‌رخه‌می‌‌و سستی‌ به‌دی‬ ‫ده‌كرێت له‌هه‌وڵداندا‪.‬‬ ‫به‌هیوام ئه‌م ستایڵەی‌ كاركردن كۆتایی‌‬ ‫پێ‌ بێت‪ ،‬كه‌ نه‌توانین گۆش���ه‌ی‌ نوێتر‬ ‫ببینی���ن‌و هه‌مو‌و هۆش‌و گۆش���ێكمان‬ ‫له‌الی‌ میدی���ای‌ عه‌ره‌بی‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بڕیاریش���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ زانیاریم���ان‬ ‫میدیای‌ عه‌ره‌بی بێت‪ ،‬با كه‌مێك خۆمان‬ ‫ماندووتر بكه‌ین‌و زیاتر بگه‌ڕێین‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫بتوانین تائه‌ندازه‌یه‌كی‌ ئه‌گه‌ر كه‌میش‬ ‫بێت تینوێت���ی‌ هه‌وادارانی‌ وه‌رزش���ی‌‬ ‫بشكێنین‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ره‌نگاڵه‌‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ بێ سیمبوڵ‬

‫ی بارزانی‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وێنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ عه‌زیز ره‌ئووف‬

‫بارزانی‬

‫ی‬ ‫ی مس���ته‌فا بارزان��� ‌‬ ‫ی وێن��� ‌ه ‌‬ ‫البردن��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان جۆرێك‬ ‫ی هۆڵ��� ‌‬ ‫له‌ژوورێك��� ‌‬ ‫ی خۆی���دا هێنا ك ‌ه‬ ‫ی به‌دوا ‌‬ ‫له‌مش���تومڕ ‌‬ ‫ی قس���ه‌كردن‌و له‌س���ه‌ر وه‌ستانه‌‪.‬‬ ‫مای ‌ه ‌‬ ‫ی وێنه‌یه‌ك ده‌كرێ وه‌ك رووداوێك‬ ‫جوڵ ‌ه ‌‬ ‫ی بكه‌ین‪ ،‬چونك��� ‌ه پاش ئه‌م‬ ‫ته‌ماش���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ال ‌‬ ‫كرده‌وه‌ی��� ‌ه جۆرێ���ك له‌نیگه‌رانی ‌‬ ‫ی دروس���ت ده‌كات‪.‬‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫هێزێك��� ‌‬ ‫ی م���ن ئ���ه‌م جوڵه‌ی��� ‌ه‬ ‫به‌ته‌س���ه‌ور ‌‬ ‫ی كوێرانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی به‌الیه‌نگرییه‌ك ‌‬ ‫نه‌پێویست ‌‬ ‫ی كوێرانه‌ت���ر‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫نه‌دژایه‌تییه‌ك��� ‌‬ ‫ی به‌هه‌ڵوێس���ت ‌ه له‌سه‌ركردنه‌‪.‬‬ ‫پێویست ‌‬ ‫ی له‌م جوڵه‌یه‌دا ده‌یبینین‬ ‫هه‌موو ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌سێ خاڵ به‌ده‌ر نییه‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌سته‌كان ‌‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬له‌ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راب���ردووه‌و‌ه ئیتر شۆڕش��� ‌‬ ‫س���ه‌د‌ه ‌‬ ‫ی داب���ه‌ش ده‌بێت به‌س���ه‌ر دوو‬ ‫كورد ‌‬ ‫ی جه‌اللی‌‌و مه‌الیی‌‪ .‬له‌م‬ ‫به‌ره‌دا‪ :‬ب���ه‌ر‌ه ‌‬ ‫ی ناتوانی���ن باس‬ ‫چركه‌س���اته‌و‌ه ئی���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ی���ن‪ .‬دوا ‌‬ ‫ی ره‌مز ‌‬ ‫له‌س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ی م���ام ج���ه‌الل‌و‬ ‫ی باڵ��� ‌‬ ‫جیابوون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د له‌مه‌ال مس���ته‌فا ‌‬ ‫بارزان‪ ،‬ئیتر ناتوانین قس ‌ه له‌سه‌ر یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫وێنه‌و ی���ه‌ك حیزب‌و ی���ه‌ك كاریزما ‌‬ ‫ی بكه‌ی���ن‪ .‬ئ���ه‌م دووله‌تبوون ‌ه‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی حه‌فتاكان‌و‬ ‫په‌ره‌ده‌ستێنێت تا سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی ره‌نجده‌ران‪.‬‬ ‫ی كۆمه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫دروس���تبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌ه ش���بازله‌یه‌ك ‌‬ ‫دروس���تبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫گه‌وره‌ی��� ‌ه له‌بناگوێ��� ‌‬ ‫موق���ه‌دده‌س‪ ،‬چونك��� ‌ه گه‌نجه‌كان له‌م‬ ‫ی ترو‬ ‫رێكخراو‌ه نوێیه‌دا به‌هه‌ناس���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ت���ر كاریان ده‌كرد ك ‌ه‬ ‫بیركرده‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫ی موقه‌دده‌س���كردن ‌‬ ‫پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه له‌به‌رده‌م شۆڕش���ێكدا‬ ‫بوو‪ .‬ئید ‌‬ ‫ی تێ���دا مرد‪.‬‬ ‫بووی���ن ك��� ‌ه س���یمبوڵ ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی باڵ ‌‬ ‫جیابوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ره‌نجده‌ران هیچ‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫دروستبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بووبێتن هه‌وڵێك بوون بۆ كوش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫موقه‌دده‌س‌و تاكسه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی���دا (هه‌رچه‌ن���د‌ه فراوانبوون��� ‌‬ ‫ی مام جه‌الل له‌ناو یه‌كێتیدا‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی ناو حیزبه‌كه‌)‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بوو به‌س���یمبوڵ ‌‬ ‫به‌ر له‌هه‌رش���ت ئێم ‌ه خۆمان له‌به‌رده‌م‬ ‫ی تێدا‬ ‫شۆڕش���ێكدا ده‌بینین یه‌ك وێن ‌ه ‌‬ ‫غائیبه‌‪.‬‬ ‫ی راپه‌ڕین هه‌موو هه‌وڵێك‬ ‫دووه‌م‪ :‬دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانی‌‪ .‬پارت ‌‬ ‫درا ب���ۆ به‌حیزبیكردن ‌‬

‫دوای‌ راپه‌ڕین‬ ‫ئێمه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫نه‌وه‌یه‌كداین‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌پشت ‌‬ ‫كۆمپیوته‌ره‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫ی گرنگ‬ ‫ی ال ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نییه‌ باوك ‌‬ ‫ره‌مزییه‌‬

‫ی‬ ‫ی ك ‌ه بارزان ‌‬ ‫ی له‌و‌ه ‌‬ ‫ی بین ‌‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫رۆڵێك ‌‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌یی���ه‌وه‌)‬ ‫(له‌س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی حیزب‌و له‌پاڵ‬ ‫بكات به‌س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م پیاوه‌دا په‌ر‌ه ‌‬ ‫ی خه‌بات ‌‬ ‫رابردوو ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت دا‪.‬‬ ‫به‌گه‌نده‌ڵی‌‌و قۆرخكردن ‌‬ ‫ی له‌بیست‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی تر نه‌وه‌كان ‌‬ ‫به‌مانایه‌ك ‌‬ ‫ی رابردوودا هیچی نوێیان نه‌بوو‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی مه‌ال‬ ‫پێمانببه‌خش���ن جگ ‌ه له‌وێنه‌كان ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین چركه‌ساتێك ‌ه‬ ‫مس���ته‌فا‪ .‬دوا ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی م���ه‌ال مس���ته‌فا ‌‬ ‫خۆر ‌‬ ‫ی شۆڕش‬ ‫ئاوا ده‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه مژده‌كان ‌‬ ‫ی شۆڕش���دا یه‌كسان‬ ‫له‌گه‌ڵ كرده‌وه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1993‬كاتێك ته‌رم ‌‬ ‫نه‌بوون‪ .‬س���اڵ ‌‬ ‫مه‌ال مس���ته‌فا دێننه‌و‌ه بۆ كوردستان‪،‬‬ ‫ی یه‌كێتیم‬ ‫ی الفیته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موڵك ‌‬ ‫ی لێینوس���رابوو‪ :‬بارزان ‌‬ ‫بین��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو كورد‌ه نه‌ك حیزبێك‪ ،‬به‌اڵم دوا ‌‬

‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی ناوخۆو بچوككردنه‌و‌ه ‌‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫له‌ناو یه‌ك حیزبداو ناشرینیه‌كان ‌‬ ‫ی كرد‬ ‫ی رابردوودا‪ ،‬كارێك ‌‬ ‫له‌بیست ساڵ ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی كێش��� ‌ه نه‌بێ���ت ال ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بارزانی‌‌و وێنه‌كان بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬ئۆپۆزس���یۆن ‌‬ ‫ی كوشنده‌ی ‌ه له‌لێدان له‌سیمبوڵ‬ ‫گورزێك ‌‬ ‫ی گۆڕان هیچ‬ ‫ی كوردیدا‪ .‬ال ‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫رابردووی���ه‌ك گرنگ نیی���ه‌و هه‌ر گۆڕان‬ ‫ی ك���رد‌ه راب���ردوو كار‬ ‫ی پش���ت ‌‬ ‫بۆخۆ ‌‬ ‫ی كوردی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئێس���تا ‌‬ ‫ی رابردوودا‬ ‫ی س���یبموڵ ‌‬ ‫ده‌كات‌و له‌غیاب ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ژی‌‪ .‬دوو هێز‌ه ئیس�ل�امیه‌ك ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫الیان پیرۆز‌ه سیمبول ‌ه ئاینیه‌كان ‌ه نه‌ك‬ ‫ی تر‪.‬‬ ‫مه‌ال مس���ته‌فا یان هه‌ر سه‌رۆكێك ‌‬ ‫لێ���ره‌و‌ه ئێم ‌ه خۆمان له‌ب���ه‌رده‌م ئه‌م‬ ‫هێز‌ه سیاس���یی ‌ه نوێیانه‌دا ده‌بینینه‌و‌ه‬ ‫ی بابه‌ت نیی ‌ه الی���ان وێنه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی شۆڕش‬ ‫ی س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی وێن ‌ه ‌‬ ‫چجا ‌‬ ‫له‌ڕابردوودا‪ .‬هێز‌ه نوێیه‌كان به‌ئاش���كرا‬ ‫ی‬ ‫ی س���ور‌ه خوێن ‌‬ ‫ی هیڵ ‌‬ ‫ده‌ڵێن ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پارتی‌‪،‬‬ ‫ی سوریش ال ‌‬ ‫هاوواڵتیانه‌و هێڵ ‌‬ ‫بارزانی‌‌و رابردووه‌كه‌یه‌تی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوو‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو ناكۆكن ك��� ‌ه بارزان ‌‬ ‫بۆچوون��� ‌‬ ‫بێكه‌س ده‌هێڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هێزه‌كانی���ش دوا ‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫راپه‌ڕین ئێم ‌ه له‌ب���ه‌رده‌م نه‌وه‌یه‌كداین‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپیوته‌ره‌كه‌یه‌و‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه له‌پشت ‌‬ ‫ی ره‌مزییه‌‪.‬‬ ‫ی گرن���گ نیی��� ‌ه باوك��� ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی تر ده‌س���ت ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش هێن���د‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی وێنه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی جوڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان هیچ كاردانه‌وه‌یه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫ی گه‌نجان‌و شه‌قامدا دروستناكات‬ ‫ئاست ‌‬ ‫ی پارتی‌‪.‬‬ ‫ی كوڕه‌كان ‌‬ ‫جگ��� ‌ه له‌بۆڵه‌بۆڵ��� ‌‬ ‫ی كاریگه‌رت���ر ئه‌وه‌بوو ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌مووش��� ‌‬ ‫ی نێ���وان‬ ‫ی س���تراتیژ ‌‬ ‫رێككه‌وتننام��� ‌ه ‌‬ ‫ی س���یمبوڵ‌و‬ ‫ی نه‌یتوان ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارت ‌‬ ‫كاریزم���ا بگه‌ڕێنێت���ه‌و‌ه ب���ۆ بارزانی‌‪.‬‬ ‫ی ته‌نیا ده‌بینین ك ‌ه‬ ‫لێره‌و‌ه پارتییه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ‌ه بۆئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی كاریزم���ی‌‪ ،‬نه‌گۆڕان‌و‬ ‫بكات��� ‌ه باوكێك ‌‬ ‫ی كوردی‌‪.‬‬ ‫ئیسالمیه‌كان‌و نه‌شه‌قام ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ده‌زانم ك ‌ه هێزێك ده‌یه‌وێت‬ ‫ی كورد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌رۆكێك بكات ‌ه باوك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باوك ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌زانم ك ‌ه دروستكردن ‌‬ ‫ی له‌ناو ئه‌م هه‌م���وو هه‌وڵ ‌ه بۆ‬ ‫ره‌مزی��� ‌‬ ‫ی موقه‌دده‌س زۆر‬ ‫ی س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫كوشتن ‌‬ ‫دره‌نگه‌‪.‬‬ ‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫رێکخراوی "الرسا"و ئاهەنگی رێزلێنان‬ ‫ساڵح محەمەد ئەمین‬

‫ب���ە بۆن���ەی کارەس���اتی کیمیابارانی‬ ‫هەڵەبجەوە‪ ،‬س���ەعات "س���ێ"ی رۆژی‬ ‫‪" ،٢٠١٢/٣/٧‬رێکخراوی الرسا بۆ مافی‬ ‫مرۆڤ له‌عێراق"‪ ،‬له‌هۆڵی کۆشکی هونەر‬ ‫له‌س���لێمانی‪ ،‬ئاهەنگێکی رێزلێنانی بۆ‬ ‫چەند چاالکوانێکی بواری مافی مرۆڤ‌و‬ ‫ئەنفال‌و کەسایەتی هەڵه‌بجەو گەرمیان‌و‬ ‫س���لێمانی‌و نوێنەرێک���ی پارێ���زگاری‬ ‫هەولێر رێکخس���ت‪ ،‬نوسەری ئەم چەند‬ ‫دێڕەش یەکێک له‌بانگکراوان بوو‪ .‬هەر‬ ‫له‌دەس���تپێکردنی ئاهەنگەکەوە چەند‬ ‫شتێک سەرنجی راکێشام‪ ،‬کە نەدەبوو‬ ‫رێکخراوێک���ی مافی مرۆڤ له‌ئاس���تی‬ ‫عێراقدا بەسەریدا تێپەڕ بوایە‪.‬‬ ‫‪ -١‬بەدەس���تپێکردنی ئاهەنگەک���ە‬ ‫هەستمکرد له‌کۆبوونەوەیەکی حیزبیدابم‬ ‫وەک ل���ەو ب���وارەی ک���ە بۆنەکەی بۆ‬ ‫رێکخراوە‪ .‬ئ���ەوەش بێگومان له‌هەڵەی‬ ‫رێکخراوەک���ەوە هات���ووە ن���ەک هیچ‬ ‫حیزبێک‪ .‬ئەوان (رێکخراوەکە) دەبوای ‌ه‬ ‫بیانزانیبای ‌ه کە له‌کوردس���تاندا چەندین‬ ‫رێکخراو‌و کۆمەڵەی مافی مرۆڤ هەیەو‬ ‫له‌بوارەکەی ئەوان���دا کاریان کردووە‌و‬ ‫بەردەوامیش���ن‪ ،‬بۆی���ە باش���تر وابوو‬ ‫ئ���ەو هاوئاهەنگییەی لەگ���ەڵ دەزگای‬ ‫رۆش���نبیری س���ەرکردایەتی حیزبێکدا‬ ‫ی���ان چەن���د حیزبێک���دا کردبوویان‪،‬‬ ‫لەگەڵ یەکێک ی���ان چەند رێکخراوێکی‬

‫هاوشێوەی خۆیاندا بیانکردایە‪ .‬خۆ گەر‬ ‫لەگەڵ "مەکتەب���ی مافی مرۆڤ"ەکانی‬ ‫حیزبەکانیش���دا بوای���ە بەهەرحاڵ‪ .‬من‬ ‫له‌دامەزراندنی ئ���ەوان ئاگادار نیم‪ ،‬کە‬ ‫بەدڵنیاییەوە لەدوای ساڵی ‪٢٠٠٣‬وەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەکوردس���تاندا‪ ،‬کاتێک هێش���تا‬ ‫س���وپای عێ���راق دەرنەپەڕێنراب���وو‪،‬‬ ‫له‌چل‌و سێیەمین ساڵیادی دەرچوونی‬ ‫"جاڕنامەی جیهانی ماف���ی مرۆڤ"دا‪،‬‬ ‫ل���ه‌‪١٩٩١/١٢/١٠‬دا‪ ،‬رێکخراوێک���ی‬ ‫سەرتاس���ەری بەناوی "رێکخراوی مافی‬ ‫مرۆڤ لەکوردستان" دامەزرا‌و کۆنگرەی‬ ‫دامەزراندنەکەش���ی له‌هۆڵ���ی میدیای‬ ‫هەولێر بەست‪ ،‬ئێستاش گەر بەناویش‬ ‫بێت هەر ماوە‪ .‬سەرۆکی رێکخراوەکەش‬ ‫"کاک جەم���ال عەب���دول" یەکێک بوو‬ ‫له‌بانگکراوان‪ ،‬وەک هەر ناوێکی تریش‬ ‫ژمارەی تەلەفۆنەکەی لەپاڵ ناوەکەیدا‬ ‫نووس���رابوو‪ .‬دەکرا بۆ ئەو مەبەس���تە‬ ‫په‌ێوەن���دی پێوە بکرای���ە‪ ،‬بەاڵم نەک‬ ‫بۆ ئەوە‪ ،‬بەڵکو ب���ۆ دیاریکردنی رۆژ‌و‬ ‫سەعات‌و شوێنی ئاهەنگەکەش ئاگادار‬ ‫نەکرابوو‪ ،‬بۆیە کە ن���اوی خوێنرایەوە‬ ‫لەوێ نەبوو‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ئەوان (رێکخراوی الرس���ا) لەبری‬ ‫ئەوەی ک���ە خۆی���ان په‌یوەندییان بە‬ ‫هەر ی���ەک لەوانەوە بکردایە تا زانیاری‬ ‫تەواوی���ان له‌کەس���ەکان خۆیان���ەوە‌و‬

‫ج���ۆری چاالکییەکانی���ان وەربگرتایە‌و‬ ‫نەکەوتنایەتە هەڵەی گەورەی واوە کە‬ ‫دواڕۆژ‪ ،‬هەم لەسەر خۆیان‌و هەم له‌سەر‬ ‫بانگکراوەکانی���ش بکەوتایە‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫من برادەرێکی خۆم کە کاری راس���تبێ‬ ‫ناوە پێش���نیارکراوەکانی بواری مافی‬ ‫مرۆڤی پێوتم‪ ،‬پێم راگەیاند هەموویان‬ ‫له‌جێی خۆیاندان من نەبێ‪ ،‬تکام لێکرد‬ ‫ناوەک���ەی من بس���ڕێتەوە‪ ،‬بەاڵم قایل‬ ‫نەب���وو‪ .‬ئەویش رەنگە رەشنووس���ێک‬ ‫دابنێ‪ ،‬بەو حسابەی خۆیان په‌یوەندی‬ ‫بە کەس���ەکانەوە دەکەن‪ ،‬بەاڵم نەیان‬ ‫کردب���وو‪ ،‬دوای په‌یوەندیکردنم بە کاک‬ ‫"جەم���ال عەب���دول"ەوە له‌په‌یوەندی‬ ‫نەکردنەکەیان دڵنیابووم‪.‬‬ ‫‪ -٣‬چ له‌لیس���تەکەیانداو چ‬ ‫له‌خوێندنەوەی ناوەکان���دا "رێکخراوی‬ ‫مافی مرۆڤ له‌کوردستان" واتە "منظمە‬ ‫حقوق االنس������ان فی کوردستان"یان بە‬ ‫"کۆمەڵەی مافی مرۆڤ له‌کوردس���تان"‬ ‫وات���ە "جمعی���ە حقوق االنس���ان فی‬ ‫کوردستان" باس دەکرد‪ ،‬کە من شتێکم‬ ‫بەو ناوەوە بەر گوێ نەکەوتووە‪.‬‬ ‫‪ -٤‬م���ن بۆ خۆم له‌مانگی تش���رینی‬ ‫دووەم���ی س���اڵی ‪٢٠٠٧‬ەوە‪ ،‬بەه���ۆی‬ ‫نەخۆشیمەوە‪ ،‬دەست لەکارکێشانەوەی‬ ‫خۆمم پێشکەش بە سەرۆکی رێکخراو‌و‬ ‫بۆردی س���ەرەکی رێکخراوەکە کردووە‪،‬‬ ‫لەو کاتەش���ەوە هیچ په‌یوەندییەکم‪ ،‬نە‬ ‫لەگەڵ ئەو رێکخ���راوەو نە لەگەڵ هیچ‬ ‫رێکخراوێک���ی تری بواری مافی مرۆڤ‌و‬ ‫بوارەکانی ت���ردا نەم���اوە‪ ،‬کەچی کە‬ ‫ناوەکەم خوێندرایەوە وەک ئەندامێکی‬ ‫خۆیان وتەنی (کۆمەڵەی مافی مرۆڤ‬

‫بەدەستپێکردنی‬ ‫ئاهەنگەکە‬ ‫هەستمکرد‬ ‫له‌کۆبوونەوەیەکی‬ ‫حیزبیدابم وەک‬ ‫لەو بوارەی کە‬ ‫بۆنەکەی بۆ‬ ‫رێکخراوە‬

‫له‌کوردستان!) خوێنرایەوە‪ .‬‬ ‫بەهۆی ئەو هەاڵنەی س���ەرەوە‪ ،‬ئەم‬ ‫روونکردنەوەیەم بە پێویس���ت زانی‪...‬‬ ‫لەگەڵ رێزی زۆرمدا بۆ هەر چاالکییەکی‬ ‫ل���ەو ج���ۆرە‪ ،‬بەمەرجێ���ک هەریەکەو‬ ‫له‌بوارەکەی خۆیدا خۆی ببینێتەوە‪ .‬‬

‫"من"‌و ئه‌وه‌ ‌ی ده‌نگم پێدا‬ ‫ته‌ها ئه‌حمه‌د‬

‫‪tahaahmads@yahoo.com‬‬

‫"ویستمان بگۆڕێین‪ ،‬به‌اڵم تووشی‌ هه‌ر‬ ‫هه‌مان شت بووینه‌وه‌"‬ ‫"هایدگه‌ر"‬ ‫ی ئ���ه‌م بابه‌ته‌دا‬ ‫ی نوس���ین ‌‬ ‫له‌گه‌رم��� ‌ه ‌‬ ‫بووم‪ ،‬ده‌مویست بڵێم‪ ،‬ئه‌و ئیمتیازات‌و‬ ‫ی‬ ‫جی���اوازی‌‌و ن���ا دادپه‌روه‌ریی��� ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ی كوردستاندا به‌د ‌‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ‌ه‬ ‫ی ده‌نگ ‌‬ ‫ی له‌به‌ره‌نجام ‌‬ ‫هه‌م���وو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م هه‌رێم���ه‌و‌ه پێ ‌‬ ‫ره‌ش���وڕوته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌شاره‌زایانه‌و‬ ‫گه‌یشتون ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب��� ‌ه ناهۆش���یارانه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫ده‌نگ ده‌ده‌ن ب ‌ه الیه‌ن ‌ه سیاس���ییه‌كان‪،‬‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ئه‌وانی���ش له‌گ���ه‌ڵ به‌جێگه‌یاندن ‌‬ ‫ی هه‌رده‌بێت بیك���ه‌ن‪ ،‬زیاتر‬ ‫ئه‌ركان��� ‌ه ‌‬ ‫ی س���ودمه‌ند بوون‪،‬‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌نگ ‌‬ ‫ی ئه‌و پله‌و پۆستان ‌ه ‌‬ ‫له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ده‌ستیان هێناوه‌‪ ،‬به‌ئاشكراو‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی زیادكردنی‌ ‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫زۆرجاریش به‌نهێن��� ‌‬ ‫ئیمتیازات‌و پاره‌یان كردووه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ب���ێ هه‌ڵوێس���تییه‌‪ ،‬م���ن‌و‬ ‫ی وه‌ك منی���ان گه‌یاندۆت��� ‌ه‬ ‫هه‌زاران��� ‌‬ ‫نائومێ���دی‌‪ ،‬به‌جۆرێك گه‌یش���تم ‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی پێویس���ت ‌ه وه‌ك ده‌نگێك��� ‌‬ ‫ب���اوه‌ڕ‌ه ‌‬ ‫ی ماف بۆ خه‌ڵكی‌‌و‬ ‫ناڕازی‌‌و گێڕان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫وه‌ك هه‌س���تكردن به‌به‌رپرس���یارێتی‌ ‬ ‫ی نوێ‌و مه‌دنیانه‌وه‌‪ ،‬مانگرتن‬ ‫له‌ڕێگایه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫له‌ده‌نگدان رابگه‌یه‌ن���م‌و له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی بكه‌م‬ ‫نوس���ینه‌و‌ه داوا له‌هه‌موو خه‌ڵك ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‬ ‫له‌م���ه‌ودوا بایكۆت��� ‌‬ ‫بكه‌ن‌و ده‌نگ ن���ه‌ده‌ن ب ‌ه هیچ الیه‌نێك‬ ‫ی‬ ‫ب ‌ه ئۆپۆزسیۆنیش���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌تا ئه‌وكات ‌ه ‌‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كان به‌رله‌هه‌مووش���تێك‌و‬ ‫پێ���ش هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‪ ،‬ب��� ‌ه بڕیارێك‬ ‫ی ب���ه‌م هه‌موو ن���ا عه‌داله‌تی‌‌و‬ ‫كۆتای��� ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه تائێس���تا هه‌بوو‌ه‬ ‫جیاوازیی��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌هێنن‪.‬‬ ‫ی ئه‌م بابه‌ته‌دا‬ ‫ی نوسین ‌‬ ‫له‌ساته‌وه‌خت ‌‬ ‫ب���ووم‪ ،‬ئه‌و نامه‌ی���ه‌م به‌رگوێكه‌وت ك ‌ه‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫ی بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫رێخ���ه‌ر ‌‬ ‫ی خۆیانیكرد‬ ‫ی فراكس���یۆنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئاراست ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاپۆكردن��� ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب��� ‌ه داوا ‌‬ ‫ی تر‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان‌و گه‌لێك خاڵ ‌‬ ‫شوقه‌كان ‌‬ ‫ی گێڕایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م نامه‌ی ‌ه ش���تێك هیوا ‌‬ ‫ی لێنه‌كردم‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌م���ه‌ش ه���ه‌ر وا ‌‬ ‫پاشگه‌ز ببمه‌وه‌ له‌نوسینی‌ بابه‌ته‌كه‌م‪.‬‬ ‫چونك ‌ه ئ���ه‌و جیاوازیی‌‌و ناعه‌داله‌تیی ‌ه‬ ‫ی ب���ه‌م رۆژگار‌ه وه‌ك ده‌نگده‌رێك‬ ‫زۆر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌یبین���م‪ ،‬پێموای ‌ه بێده‌نگب���وون لێ ‌‬ ‫نزمترین ئاستی‌ هۆشیارییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌نگده‌ر ‌‬ ‫مه‌بس���تم له‌"من" تاك��� ‌‬ ‫ی خۆم‪،‬‬ ‫ك���ورده‌‪ ،‬ن���ه‌ك به‌ته‌نها زات��� ‌‬ ‫ی ناو ئه‌م نوس���ینه‌ش‬ ‫كاره‌كته‌ره‌كان��� ‌‬ ‫هه‌م���وو ئه‌وانه‌ن ك ‌ه وه‌ك من له‌ناو ئه‌م‬ ‫جیاوازیی ‌ه ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫هی���چ عه‌قاڵنیه‌تێك له‌وه‌دا نابینم ك ‌ه‬ ‫"من" ده‌نگ بده‌م ب ‌ه "تۆ"‪ ،‬به‌اڵم تۆش‬ ‫ی‬ ‫ی من هایالیڤ بژیت‪ ،‬سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫به‌ده‌نگ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌خۆش���گوزه‌رانیه‌كه‌ت‪ ،‬ئاگر‬ ‫له‌بازاڕ به‌ربده‌یت به‌ش���ێوه‌یه‌ك نه‌توانم‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسای ‌‬ ‫ی بۆ به‌رم‌و به‌ژیانێك ‌‬ ‫ده‌س���ت ‌‬ ‫ژیان بگوزه‌رێنم‪.‬‬ ‫"م���ن" ك ‌ه له‌گ���ه‌ڵ "ت���ۆ"دا ده‌چم ‌ه‬ ‫س���ۆپه‌رماركێتێك‪ ،‬ك ‌ه دڵنیام ئه‌ویش‬ ‫ی "من" دروس���تكراو‌ه‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌پار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌م���ه‌و‌ه به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی���ان به‌الیه‌ن��� ‌‬ ‫ی تێدای���ه‌‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه م���ن ته‌نها‬ ‫ئێ���و‌ه ‌‬ ‫ی خوارده‌مه‌نیه‌كان���دا ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫له‌نهۆم ‌‬ ‫ش���تبكڕم ك ‌ه پێویست به‌سه‌لله‌یه‌كیش‬ ‫ن���ه‌كات بیگ���رم به‌ده‌س���تمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی گرانت���ر‬ ‫"ت���ۆ" له‌س���ۆپه‌رماركێتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداویستیه‌كانت له‌هه‌رچوار نهۆمه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بكڕی���ت‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك ن���ه‌ك ی���ه‌ك‬ ‫عه‌ره‌بان���ه‌‪ ،‬بگر‌ه چه‌ن���د عه‌ره‌بانه‌یه‌ك‬ ‫ی خۆت���ا‬ ‫وه‌ك ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ر ب���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌یار‌ه ‌‬ ‫رابكێشیت‌و بخه‌یت ‌ه سندوق ‌‬ ‫خۆت‌و خێزانه‌كه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێده‌وتری���ت به‌ناو ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه مێگه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هه‌شته‌و‌ه "من" له‌خانوو ‌‬ ‫خۆشیه‌كان ‌‬ ‫كرێدا بژیم‌و ب ‌ه فه‌الكه‌ت ئه‌گه‌ر بشتوانم‬ ‫ی پل ‌ه بااڵ‌و‬ ‫ی ب���ده‌م‪ ،‬به‌اڵم "تۆ" ‌‬ ‫كرێك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مان له‌دوو خانودا ژیانێك ‌‬ ‫ی ته‌نها یه‌ك‬ ‫فیرعه‌ونیان ‌ه بژیت ك ‌ه نرخ ‌‬ ‫ڤێالیان ‪ 30‬ده‌فت���ه‌ر دۆالره‌‪ .‬من ته‌نها‬ ‫یه‌ك هۆده‌م ده‌س���تنه‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم تۆ‬ ‫چه‌ندان هۆد‌ه به‌به‌تاڵی‌‌و س���ادو س���ڕ‬ ‫ی ده‌ش���مریت‬ ‫ی تا ئه‌و كات ‌ه ‌‬ ‫به‌جێبهێڵ ‌‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه رێت نه‌كه‌وێت��� ‌ه هه‌ندێك له‌و‬ ‫هۆده‌ به‌تااڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نج ‌‬ ‫ی بۆخوای ‌ه "من"ێك ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه كوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانكۆ‪ ،‬نه‌توانم بژێو ‌‬ ‫ی ده‌رچوو ‌‬ ‫بێكار ‌‬ ‫ی باوكم‬ ‫رۆژان���ه‌م په‌یدابكه‌م‌و ه���اوكار ‌‬ ‫ی نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫ی كاركردن��� ‌‬ ‫بكه‌م ك��� ‌ه توانا ‌‬ ‫ی ئه‌هلی‌‌و‬ ‫ی "تۆ" له‌زانكۆ ‌‬ ‫به‌اڵم كوڕه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وروپاو ئه‌مه‌ریكا خوێندن‬ ‫له‌واڵتان��� ‌‬ ‫ته‌واو بكات‪.‬‬

‫ی‬ ‫"من"ێ���ك ك ‌ه توان���ام نیی ‌ه خه‌رج ‌‬ ‫ته‌نها ی���ه‌ك ژن هێنان په‌ی���دا بكه‌م‪،‬‬ ‫نه‌ك به‌خێوكردنیش���ی‌‪ ،‬به‌اڵم "تۆ" ك ‌ه‬ ‫ی ب���ووه‌‪ ،‬له‌تواناتدابێت‬ ‫خوا لێ���ت راز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژیانێك ‌‬ ‫دوو ژن بهێنی���ت‌و خه‌رج��� ‌‬ ‫ی دوو م���اڵ‌و من���داڵ‬ ‫پڕله‌ڕه‌فاهییه‌ت��� ‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆبگری‌‪.‬‬ ‫ی له‌وه‌دای��� ‌ه "من"ێك‬ ‫ی ك��� ‌ه ‌‬ ‫ژیرێت��� ‌‬ ‫ی چه‌ندین س���اڵه‌م له‌حیزبێكدا‬ ‫خزمه‌ت ‌‬ ‫كه‌"ت���ۆ"ش وه‌ك م���ن ئه‌ندامبیت تیایا‬ ‫ی‬ ‫موچه‌كه‌م ببڕیی‌‪ ،‬به‌اڵم "تۆ" به‌ده‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قیام���ه‌ت مووچ ‌ه ‌‬ ‫م���ن ت���ا قام��� ‌‬ ‫ی بۆ خۆت‌و‬ ‫ی ئه‌ندام په‌رله‌مان ‌‬ ‫خانه‌نشین ‌‬ ‫حه‌وت پشتیشت ببڕیته‌وه‌؟‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی به‌كوێ ‌‬ ‫ئه‌بێت ئ���ه‌و "من"‌ه دڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگدان ‌ه خۆش���بێت ك ‌ه به‌ڕاكێش���ان ‌‬ ‫ی س���ه‌یاره‌یه‌ك ب ‌ه‬ ‫ی كوله‌مه‌رگ ‌‬ ‫ژیانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌رزو قۆڵ��� ‌ه بكڕێت‪ ،‬له‌كاتێكدا "تۆ" ‌‬ ‫ده‌نگپێ���دراو ن���ه‌ك س���ه‌یار‌ه بۆخۆت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكو بۆ خێزان‌و كوڕه‌كانیشت به‌پار‌ه ‌‬ ‫ی بكڕی‌‪.‬‬ ‫حازر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌رزو س���لف ‌ه ‌‬ ‫"من"ێك ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫خان���وو یان چه‌ن���د پێداویس���تییه‌ك ‌‬ ‫ی وه‌ریده‌گرم‬ ‫ناوم���اڵ له‌و مووچ ‌ه كه‌م ‌ه ‌‬ ‫ته‌نها "‪ "150‬هه‌زار دینارم بۆ بمێنێته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی گرانییه‌دا خه‌رج ‌‬ ‫تاكو له‌م سه‌رده‌م ‌ه ‌‬ ‫ی پ���ێ به‌ڕێبكه‌م‪،‬‬ ‫ی دوورو درێژ ‌‬ ‫مانگ��� ‌‬ ‫بڕواناك���ه‌م بته‌وێت هه‌رگی���ز بیر له‌و‌ه‬ ‫بكه‌یت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه ده‌بێ���ت ئه‌و كه‌س��� ‌ه‬ ‫ی مۆدێرن���ه‌دا له‌ژێر چ‬ ‫ل���ه‌م س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی ده‌رونیدا ژیان به‌سه‌ر‬ ‫پاڵه‌په‌ستۆیه‌ك ‌‬ ‫به‌رێت‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌كیتره‌و‌ه هاوڕێباز‌و‬ ‫ی‬ ‫هاوش���انه‌كه‌م له‌حیزبدا ك��� ‌ه به‌ده‌نگ ‌‬ ‫ی حكومییه‌و‌ه‬ ‫من چۆت ‌ه پله‌و پۆس���تێك ‌‬ ‫ی ده‌كرێت له‌ناوچ ‌ه‬ ‫ت���از‌ه به‌دۆن���م زه‌و ‌‬ ‫ی ڤێالو‬ ‫گه‌شتیاریه‌كاندا بۆ دروستكردن ‌‬ ‫باخ‪ ،‬تا له‌به‌هاراندا بیكات ‌ه هاوینه‌هه‌وار‌و‬ ‫ی پش���و‌ه مانگانه‌ییه‌كانیدا تیایدا‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫بحه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌م دۆخ ‌ه نادادپه‌روه‌رانه‌ی ‌ه‬ ‫قبوڵكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پله‌ب���ااڵكان‌و فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫له‌موچ��� ‌ه ‌‬ ‫ئاساییدا له‌ئێستاو له‌داهاتوشدا به‌تایبه‌ت‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆنه‌و‌ه‬ ‫له‌الی���ه‌ن الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌ش��� ‌ه به‌ناوچه‌وان ‌‬ ‫گه‌وره‌ترین خاڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حوكمڕان���ی‌‌و سیس���تم ‌‬ ‫پرۆس��� ‌ه ‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تیی���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا‬ ‫كه‌س��� ‌ه زیندوو به‌ئاگاكان��� ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نیانه‌‌و ب ‌ه‬ ‫ی ناڕه‌زایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌نگدان‪ ،‬ئه‌م خاڵ ‌ه ره‌ش ‌ه‬ ‫بایكۆتكردن ‌‬ ‫ی سیستم ‌ه سیاسیه‌ك ‌ه‬ ‫بكوژێننه‌وه‌‌و كۆ ‌‬ ‫ل���ه‌م قه‌یران��� ‌ه قوڵ��� ‌ه به‌ئاگابێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك ‌ه پێده‌چێت سیس���تمه‌ك ‌ه له‌گوێ ‌‬ ‫ی خه‌ون‌و‬ ‫گادا خه‌وتبێت‌و له‌به‌ر خۆشی ‌‬ ‫خه‌یاڵه‌كان���ی‌‪ ،‬به‌نیازنه‌بێت به‌م زووان ‌ه‬ ‫به‌خه‌به‌ربێته‌وه‌‪ .‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش��� ‌ه وایك���ردوو‌ه رۆژان ‌ه‬ ‫ی ببین‬ ‫ی ناڕاز ‌‬ ‫ی چه‌ندین خه‌ڵك ‌‬ ‫گوێبیست ‌‬ ‫ی خۆمان ده‌بڕینه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه ده‌ڵێن‪ ،‬په‌نج ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌نگداندا‪،‬‬ ‫جارێكیتر بیكه‌ین به‌مره‌كه‌ب ‌‬ ‫ی ئه‌م وته‌ی ‌ه زۆر‌ه ك ‌ه رۆژان ‌ه‬ ‫هاوش���ێو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رگوێم���ان ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه حاڵ ‌‬ ‫ی خه‌ڵكیی ‌ه‬ ‫ی ئه‌و چین��� ‌ه زۆر‌ه ‌‬ ‫رۆژان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه بێده‌ره‌تان���ن‌و رۆژ ب���ه‌ڕۆژ گران ‌‬ ‫بازاڕ كه‌رامه‌تیان لێده‌سه‌نێته‌وه‌‌و ئه‌یدا‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ش���ته‌كان ‌‬ ‫ی فڕۆك ‌ه ‌‬ ‫ی باڵ ‌‬ ‫به‌ده‌م با ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ن���او هه‌ڵبژێ���ردراو ‌‬ ‫به‌رپرس���ان ‌‬ ‫واڵته‌كه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی "تا‬ ‫له‌كۆتایی���دا گه‌یش���تم ‌ه ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی زیاد بێت‪،‬‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ی هۆش���یار ‌‬ ‫ئاست ‌‬ ‫ی فری���ودان نوێش دێت ‌ه‬ ‫رێگه‌و ش���ێواز ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا"‪،‬‬ ‫ئ���اراو‌ه بۆ به‌مێگه‌لكردن��� ‌‬ ‫چونك ‌ه ئه‌گه‌ر به‌راوردێك بكه‌ین له‌نێوان‬ ‫ی ده‌ره‌به‌گ‌و‬ ‫ئه‌م سه‌رده‌مه‌و س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی ناوه‌رۆكه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی جاراندا له‌ڕوو ‌‬ ‫ئاغاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫م���ن وه‌ك خۆم هیچ جیاوازییه‌ك به‌د ‌‬ ‫ناكه‌م‪.‬‬ ‫ی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ش‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ر ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫وه‌ك ئێس���تا به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌م���وو ژیان ‌‬ ‫ره‌ن���ج‌و ماندوبوون��� ‌‬ ‫ی ئاغاو‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ده‌كرد‌ه توره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی بپرسێت‬ ‫ێ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ره‌به‌گه‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی ئه‌وكاته‌ش به‌منه‌ت‌و‬ ‫ب���ۆ؟ ده‌ره‌به‌گان ‌‬ ‫ی خۆیان هه‌ندێكیان پێده‌دانه‌و‌ه‬ ‫له‌پیاوه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بژین‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌پێناو ئه‌و‌ه ‌‬ ‫تاكو پێ ‌‬ ‫بتوانێت به‌رده‌وامبێت له‌به‌رهه‌مهێنان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تاش هه‌ر ئه‌و خه‌ڵك��� ‌ه له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی خێرو‬ ‫ی ده‌نگدانه‌و‌ه هه‌رچ ‌‬ ‫سندوقه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ده‌یبه‌خشێت ‌ه‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫بێرو ره‌نج ‌‬ ‫ی ئه‌م س���ه‌رده‌مه‌و‬ ‫ئاغاو ده‌ره‌به‌گه‌كان ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ئه‌وانی���ش به‌من���ه‌ت‌و خێ���ر ‌‬ ‫ی مه‌م���ره‌و مه‌ژییان‬ ‫ی ژیانێك ‌‬ ‫هێن���د‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پێده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ته‌نها له‌پێناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ببن ‌ه قه‌ڵغانێك بۆ پاراس���تن ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خۆیان‪ ،‬نه‌ك له‌به‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و خه‌ڵك ‌ه‬ ‫خات���ر به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان ‌‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ته‌‪ .‬‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )317‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/13‬‬

‫مینی ئۆپۆزسیۆن "‪ ..."2‬پاشماوه‌‬ ‫جگ���ە لەوەش ئەفس���ەرو پلەدارەکانی‬ ‫ناو موئەسەسەی عەسکەری‌و ئاسایش‬ ‫گەرچی پەیوەندییان بەسەرانی حیزبەوە‬ ‫ئۆرگانی ترە‪ ،‬بەاڵم ئەوانیش شوێنیان‬ ‫له‌ناو ئەو دەزگایانەدا جێگایەکی وەهای‬ ‫داونەت���ێ ک���ە پلەوپای���ەی حیزبییان‬ ‫نرخێکی ئەوت���ۆی نیی���ە‪ .‬چەندانێک‬ ‫لەوانە خاوەنی هێزێکی چەکدار‌و دارایی‬ ‫وەهان حیزب بەردەوام لێیاندەترسێت‌و‬ ‫له‌هەموو ساتێکدا هەم توانای ترازانیان‬ ‫له‌حیزب‌و ه���ەم توانای ترازانیش���یان‬ ‫له‌دەزگا سەربازییەکە هەیە‪ .‬خودی ئەم‬ ‫موئەسەسە سەربازییە له‌کوردستان بە‬ ‫رۆحێکی دژە کۆمەڵگا‌و ئەنتی سۆسیال‬ ‫پەروەردەب���ووە‪ ،‬زیهنییەتی تەس���ک‌و‬ ‫نادیموکراس زاڵە بەس���ەر عەقڵییەتی‬ ‫گش���تیدا‪ ،‬رەخنەگرت���ن له‌حیزب گەر‬ ‫دانەبەزێت ب���ۆ رەخنەی راس���تەوخۆ‬ ‫ل���ەم دەزگا س���ەرکوتکەرانە‌و هەر لەو‬ ‫عمومییەتە بێمانای���ەدا بمێنێتەوە کە‬ ‫«هەموو ش���تەکان باشن بەس حیزب‬ ‫خراپە»‪ ،‬هەم ئەم دەزگا ترس���ناکانە‬ ‫له‌ڕەخنە دەپارێزێت‪ ،‬هەم سەرانی ئەم‬ ‫دەزگایان���ە له‌کولت���ووری خۆیاندا پتر‬ ‫دەچەقێنێت‪.‬‬ ‫بەکورتی جاران رەخنەگرتن له‌حیزب‌و‬ ‫رەخنەگرتن له‌دەس���ەاڵت دوو زاراوەی‬ ‫زۆر له‌یەک���دی نزی���ک ب���وون‪ ،‬ه���ەر‬ ‫وەخت بمانگووتبای���ە رەخنە له‌حیزب‬ ‫دەگرین له‌هەمانکات���دا مانای ئەوەبوو‬ ‫رەخن���ە له‌دەس���ەاڵتیش دەگرین‪ ،‬بە‬ ‫پێچەوانەشەوە‪ ،‬بەاڵم ئەمڕۆ دەسەاڵت‬ ‫له‌تۆڕێک���ی دەیانجار گەورەتر‌و ئاڵۆزتر‬ ‫له‌حی���زب دروس���تبووە‪ ،‬دەس���ەاڵت‬ ‫فۆرمێک���ی ئەختەبوتی هەیە‪ ،‬له‌هەموو‬ ‫پنتێکدا جۆرە کولتوورێکی تایبەت بە‬ ‫خۆی‌و جۆرە ترادس���یۆنێکی کۆنترۆڵ‌و‬ ‫س���زا دادەمەزرێنێت کە هیچ یەک لەو‬ ‫فۆرمانە له‌هەناوی حیزبەوە دەرناچن‪.‬‬ ‫مین���ی ئۆپۆزس���یۆن ئەوجۆرەی���ە‬ ‫له‌زیهنییەتی سیاس���ی کە توانای نییە‬ ‫له‌ڕەخنەگرتن له‌حیزبەوە بگوازێتەوە بۆ‬ ‫رەخنەگرتن لەدەسەاڵت‪ ،‬چونکە چیتر‬ ‫رەخنەگرتن له‌حیزب مانای رەخنەگرتن‬ ‫نیی���ە له‌ت���ۆڕی گەورەی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫میکانیزمەکانی‪ ،‬لەو پەلکوتانە گەورە‌و‬ ‫ئەختەبوتیی���ەی‪ ،‬ل���ەو دابەش���بوونە‬ ‫ناوەکییەی‪ ،‬له‌ترازانی فۆرم‌و شێوەکانی‬ ‫له‌یەکت���ر‪ .‬له‌ڕاس���تیدا له‌ئێس���تادا‬

‫رەخنەگرت���ن له‌حی���زب جگ���ە لەوەی‬ ‫له‌رووی مەعریفیی���ەوە بووە بە جۆرە‬ ‫ئینشانوسینێکی کلێشەیی‌و چاالکییەکی‬ ‫زیهن���ی مردوو‪ ،‬له‌ڕووی سیاسیش���ەوە‬ ‫بووە بە چەکێکی ناکاریگەر کە ئازاری‬ ‫ب���ۆ کەس نیی���ە‪ .‬نەک ه���ەر ئەوەش‬ ‫بووە بە پەردەیەکی ئەستوور دەدرێت‬ ‫بەس���ەر هەم���وو رەهەندە ترس���ناک‌و‬ ‫کوش���ندەکانی دیک���ەی دەس���ەاڵتدا‌و‬ ‫جۆرە ئۆپۆزس���یۆنێکی بێ فیکر‌و بێ‬ ‫خەیاڵ‌و مردووی دروس���تکردوە‪ ،‬کە بە‬ ‫رەخنەگرتن له‌حیزب هەم ویژدانی خۆی‬ ‫ئاس���وودە دەکات‌و هەم غروری خۆی‬ ‫تێردەکات بێئەوەی هیچی کردبێت‪.‬‬ ‫مین���ی ئۆپۆزس���یۆن جۆرێک���ە‬ ‫له‌ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬ستایش���ی دەزگا‬ ‫عەس���کەری‌و ئەمنیی���ەکان دەکات‪،‬‬ ‫ستایش���ی م���ەال‌و دەزگا دینیی���ەکان‬ ‫دەکات‪ ،‬خوێندنەوەیەکی بۆ سروشتی‬ ‫س���ەرمایە نیی���ە بەوجۆرەی ئێس���تا‬ ‫دەجوڵێ���ت‌و کاردەکات‌و نوخبەیەک���ی‬ ‫گەورەی س���ەرمایەداری بەرهەمهێناوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ هیچ میکانیزمێکی راستەقینەی‬ ‫کپک���ردن‌و خنکان���دن‌و بێدەنگکردندا‬ ‫جەنگ���ی راس���تەقینەی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەردەوام تووش���ی ئ���ەو وەهمە بووە‪،‬‬ ‫ک���ە رەخنە له‌حی���زب ئەوپەڕی فیکر‌و‬ ‫ئەوپەری ئۆپۆزسیۆن بوونە‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫ئەمجۆرە له‌ئۆپۆزسیۆن هیچ نییە جگە‬ ‫له‌خۆشاردنەوە‌و خۆدزینەوە له‌بوون بە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫دەس���ەاڵت چیتر ئ���ەو ئەژدیهایە نییە‬ ‫کە ی���ەک دەم‌و یەک کلک���ی هەبێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و ئەختەبوتێک���ی فرەدەس���ت‌و‬ ‫فرەمژۆک���ە‪ .‬چیتر له‌س���ەرۆک‌و حیزب‬ ‫پێک نەهات���ووە‪ ،‬بەڵکو له‌نوخبەیەکی‬ ‫ئەرس���تۆکراتی گ���ەورە لەس���ەرەوە‌و‬ ‫هەزاران باڵ له‌خوارەوە دروس���تبووە‪.‬‬ ‫مینی ئۆپۆزسیۆن رەخنە لەو جانەوەرە‬ ‫یەک دەمە دەگرێ���ت کە مردوە‌و خۆی‬ ‫له‌ڕەخنەگرتن لەو ئەختەبوتە ترسناکە‬ ‫تازەیە دەپارێزێت‪ .‬حیزب وەک ئەژدیها‬ ‫مردوە‌و تەنیا وەک باڵێک له‌باڵەکانی ئەم‬ ‫ئەختەبوتە تازەیە ئیشدەکات‪ ...‬لێرەوە‬ ‫رەخنەگرتنی بەردەوام له‌جانەوەرێکی‬ ‫مردوو‪ ،‬جگە ل���ەوەی خودی رەخنەگر‬ ‫دەخات���ە دۆخێک���ی کۆمیدییەوە‪ ،‬هیچ‬ ‫سوودێکی تری نییە‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫ونبوون‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ونب���و‌ه به‌ن���اوی‌ (له‌تی���ف صابر‬ ‫ئیبراهیم) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬

‫به‌پێی‌ ئه‌و داوایه‌ی‌ ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێش���كه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه له‌الیه‌ن (حه‌س���ه‌ن مامه‌ ئه‌حمه‌د عوس���مان)‬ ‫ی‬ ‫ی تۆماركردنی‌ ئه‌و ئامێرانه‌ ‌‬ ‫ی به‌رد) داوا ‌‬ ‫ی (حه‌س���ه‌ن مامه‌ ئه‌حمه‌د عوس���مان بۆ هارین ‌‬ ‫له‌(‪ )2012/2/22‬خاوه‌نی‌ كارگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میكانیك ‌‬ ‫ی په‌یڕه‌وی‌ ئامێر ‌‬ ‫ی ك���راوه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ك���ردووه‌ كه‌ له‌(ش���ارباژێر‪ -‬مۆكه‌به‌) دانراون‌و ئامێره‌كانیان له‌خواره‌و‌ه دیار ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ‌ه داده‌ن ‌‬ ‫ی به‌ په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌ن ‌‬ ‫ژماره‌(‪ )65‬س���اڵی‌ (‪ )1952‬باڵوی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ر كه‌س���ێ‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ماو‌هی‌ (‪ )15‬پانز‌ه رۆژ س���ه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه ناوی‌ داواكاره‌و‌ه تۆمار ده‌كرێت‌و بروانامه‌ ‌‬ ‫پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ێ ژماره‌‪ /‬ئیرانی‌‪ /2012‬كاره‌بایی‌‬ ‫‪-1‬ئامێری‌ هه‌زاز‪ /‬ب ‌‬ ‫ێ ژماره‌‪ /‬ئیرانی‌‪ / 2012‬كاره‌بایی‌‬ ‫‪ -2‬ئامێری‌ هیاشه‌‪ /‬ب ‌‬ ‫ی ‪ /2012‬كاره‌بایی‌‬ ‫ێ ژماره‌‪ /‬ئیران ‌‬ ‫ی مواد‪ /‬ب ‌‬ ‫‪-3‬غربیل ئیرانی‌ بۆ بێژانه‌وه‌و شۆردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ ژماره‌‪ /‬ئیرانی‌‪ / 2012‬كاره‌بایی‌‬ ‫‪ -4‬ئامێری‌ كسانه‌‪ /‬ب ‌‬ ‫ێ ژماره‌‪ /‬ئیرانی‌‪ /2012 /‬كاره‌بایی‌‬ ‫ی مواد‪ /‬ب ‌‬ ‫‪ -5‬حه‌وت كۆنفایر بۆ گواستنه‌وه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ونبو‌ه به‌ناوی‌ (ب���ه‌رزان عه‌بدواڵ‬ ‫ره‌ش���ید) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌و‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (جه‌الل‬ ‫پیشه‌سازی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی قادر) هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫باق ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬

‫ی ‪1/‬‬ ‫دادنوس‪ /‬دادنوسی‌ سلێمان ‌‬ ‫فاروق كالن شه‌ریف‬ ‫ریکالم‬

‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (كاروان ره‌ئوف‬ ‫ونب���و‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ونبوه‌ به‌ناوی‌ (كامه‌ران یاس���ین‬ ‫ره‌حی���م) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫*‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫بازرگان���ی‌و پیشه‌س���از ‌‬ ‫ی (س���ه‌روه‌ت عوس���مان‬ ‫به‌ن���او ‌‬ ‫محه‌مه‌د) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه ژور ‌‬

‫روونکردنەوەیەک لە(پەروین بابەکر)ەوه‬ ‫س���ەبارەت بەو راپۆرت���ە هەواڵەی کە ‪ - ١‬م���ن بەهیچ ش���ێوەیەک نە داوای‬ ‫لەالپ���ەڕە دووی رۆژنام���ەی ئاوێن���ە پۆس���تم کردووەو نە(سی ڤی) خۆشم‬ ‫ژم���ارە (‪)٣١٦‬ی رۆژی ‪ ٢٠12/٣/٦‬بۆ بەڕێز مەکتەبی سیاس���ی یان هیچ‬ ‫باڵوکراوەتەوە دەرب���ارەی پاڵێوراوانی الیەنێکی دیکەی پەیوەندیدار ناردووە‪.‬‬ ‫یەکێتی بۆ پۆستە وەزاریەکان كه گوایە ‪ - ٢‬لێ���رەدا وێ���ڕای ئەوەی ناڕاس���تی‬ ‫ی زانیاریەکەت���ان ب���ۆ رای گش���تی‬ ‫من كاندید كرابم بۆ وەرگرتنی‌ پۆست ‌‬ ‫ی یان س���ی ڤیم ناردبێ رادەگەیەنم‪ ،‬دووپاتیشی دەکەمەوە کە‬ ‫وەزی���ری‌ دارای ‌‬ ‫بۆ ئەو مەبەسته‪ ,‬ئەم روونکردنەوه‌یە من هەر ش���وێن‌و جێگایەک بۆخزمەتی‬ ‫میللەتەکەم‌و یەکێتی باش بێت‪ ،‬لەوێدا‬ ‫بەپێویست دەزانم‪:‬‬

‫درێ���ژە بەخزمەت‌و تێکۆش���انی خۆم‬ ‫دەدەم‌و لەئێستاشدا ش���انازی دەکەم‬ ‫ک���ە لەبوارێکی گرنگ���ی خزمەتکردندا‬ ‫لەگ���ەڵ کۆمەڵێک هەڤ���اڵ‌و هاوکاری‬ ‫تێکۆشەرمدا بەئەوپەڕی سەربەرزییەوە‬ ‫درێ���ژە بەو ئ���ەرک‌و فەرمانانە دەدەم‬ ‫کە لەکۆنگرەی س���ێی یەکێتیدا وەکو‬ ‫ئەندام���ی س���ەرکردایەتی رووبەڕووم‬ ‫کراونەتەوە‪.‬‬

‫‪ - ٣‬ب���ەش بەحاڵی خۆم وەزیری یان‬ ‫هه‌ر پله‌و پۆس���تێكی‌ تر بەخزمەتکاری‬ ‫بۆ میللەتەکەم تێدەگەم‌و هەرکاتێکیش‬ ‫داوای هەرکارێ���ک بک���ەم بەب���ێ هیچ‬ ‫دوودڵیی���ەک بەر لەخەڵک���ی تر خۆم‬ ‫باسی دەکەم‪.‬‬ ‫ی ل���ەو ج���ۆره دوره‬ ‫بۆی���ه هەواڵێک��� ‌‬ ‫له‌ڕاستییەوه‌‪.‬‬ ‫لەگەڵ رێزمدا‪...‬‬ ‫ریکالم‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫گه‌شبینیی‌ له‌خولی‌ نوێی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫ هیوا جه‌مال‬

‫‪w‬‬

‫‪w‬‬

‫‪www.‬‬

‫‪awene.com‬‬

‫چاالكبوونی‌ په‌رله‌مان هیچ نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانتاره‌كانی‌ چاالك نه‌بن‌و له‌ناویشیاندا‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان ئازا‌و ئازادتر نه‌بێت له‌وه‌ی‌ هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رس���ه‌الن بایز‪ ،‬سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬بۆماوه‌ی‌ چه‌ند مانگێك پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پۆس���ته‌كه‌ی‌ وه‌ربگرێت (واته‌ له‌وكاته‌دا كه‌ جێگری‌ سه‌رۆك بوو) له‌چه‌ند‬ ‫وتارێكدا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كاتێك بووه‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان به‌شێوازێكی‌ جیا له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ كه‌مال كه‌ركوكی‌ س���ه‌رۆك بووه‪ ‌،‬مامه‌ڵه‌ له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كاندا ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌چه‌ند چاوپێكه‌وتنێكیشدا له‌م دواییانه‌دا چه‌ند جارێك ئه‌وه‌ی‌ دوپاتكردووه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫له‌وتاری‌ كردنه‌وه‌ی‌ خولی‌ نوێی‌ په‌رله‌مانیشدا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ ئه‌م خوله‌ی‌ ئه‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات جیاواز ده‌بێت له‌وەی‌ پێشوو‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ش���دا له‌هه‌ندێ‌ بۆنه‌دا چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی‌ فراكسیۆنی‌ كوردستانیی‌‬ ‫به‌تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌ندامانی‌ یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌مان ئاماژه‌یان داوه‌ كه‌‬ ‫په‌رله‌م���ان ل���ه‌م خوله‌یدا چاالكتر ده‌بێ���ت‌و گرنگیی‌ به‌هه‌ندێك یاس���ا ده‌دات كه‌‬ ‫ئه‌وله‌ویه‌تیان هه‌یه‌‪ ،‬دوایین ئاماژه‌یش له‌الیه‌ن ساالر مه‌حمود‪ ،‬ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌یه‌كێتی‌ بوو‪ ،‬كه‌ له‌دانیش���تنی‌ گفتوگۆی‌ كراوه‌ی‌ تایبه‌ت به‌یاس���ای‌‬ ‫مافی‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌ زانیاری‪ ‌،‬ئاماژه‌یدا به‌وه‌ی‌ په‌رله‌م���ان له‌مه‌ودوا وه‌ك خولی‌‬ ‫پێشوو نابێت‪.‬‬ ‫ئه‌م گه‌ش���بینییه‌ی‌ كه‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و هه‌ندێ���ك له‌په‌رله‌مانتاران بۆ خولی‌‬ ‫له‌مه‌ودوای‌ په‌رله‌مان دروستیان كردووه‌‪ ،‬چۆن له‌گوتاره‌وه‌ ده‌بێته‌ واقیع؟ ده‌كرێت‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ئه‌و گه‌ش���بینییه‌ بكاته‌ كردار؟ وه‌ك خۆی���ان ده‌ڵێن "كردار‬ ‫ش���ه‌رته‌"‪ .‬له‌خولی‌ پێش���ووی‌ په‌رله‌ماندا هه‌م په‌رله‌مانتاران‌و هه‌میش الیه‌نه‌كان‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت هاوواڵتیانیش كۆكبوون له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ په‌رله‌م���ان ناچاالك بووه‌‌و‬ ‫ژێرده‌س���ته‌ی‌ حیزب بووه‌‪ ،‬له‌پاڵ ئه‌وه‌شدا یاسا ده‌رچووه‌‌و بڕیار دراوه‌‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و هه‌ندێك له‌وه‌زیره‌كانیشی‌ بانگهێشتی‌ په‌رله‌مان كراون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یاساكان بوونه‌ هۆی‌ بێیاسایی‌‌و جگه‌ له‌كاردانه‌وه‌ی‌ خراپ‌و دروستكردنی‌ پشێویی‌‪،‬‬ ‫چیدی‌ لێپه‌یدا نه‌بووه‌‪ ،‬بانگهێش���ته‌كانیش جگه‌ له‌لێكردنه‌وه‌ی‌ تۆمه‌ته‌كان‌و متمانه‌‬ ‫به‌خش���ینه‌وه‌ به‌چه‌پڵه‌ڕێزان به‌سه‌رۆك‌و وه‌زیره‌كانی‌ حكومه‌ت‪ ،‬چیدییان لێبه‌رهه‌م‬ ‫نه‌هاتوون‪.‬‬ ‫ده‌كرێت له‌م خوله‌دا چۆن س���ود له‌و گه‌شبینییه‌ وه‌ربگیرێت؟ رۆشنایی‌ ئه‌و مانگی‌‬ ‫گه‌ش���بینییه‌‪ ،‬له‌متمانه‌دان به‌كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌ته‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬واته‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ده‌یه‌وێت خولێكی‌ جیاواز له‌خولی‌ پێشوو به‌ڕێوه‌به‌رێت‪ ،‬ئه‌وا با‬ ‫له‌دانیشتنی‌ متمانه‌دان به‌كابینه‌ی‌ نوێ‌ ئه‌وه‌مان بۆ بسه‌لمێنێت‪.‬‬ ‫چۆن ده‌توانین هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ ئه‌وه‌ بكه‌ین؟ به‌پێی‌ نه‌ریته‌ په‌رله‌مانییه‌كانی‌ دنیا‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ چۆن متمانه‌ به‌كابینه‌یه‌كی‌ وه‌زاری‌ ده‌درێت ئاوا س���ه‌رۆكی‌ ئه‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان ئه‌و نه‌ریته‌ په‌یڕه‌و بكات‪.‬‬ ‫ده‌كرێت سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان وه‌ك په‌رله‌مانتار‌و سه‌رۆك ئازایه‌تی‌‌و ئازادیی‌ خۆی‌ تاو‬ ‫بدات‌و وه‌ك س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان (سه‌رۆكی‌ هه‌موو په‌رله‌مانتاران)‪ ،‬كه‌‬ ‫پشته‌وانه‌ی‌ په‌رله‌مانیی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌ویژدانه‌وه‌ ئه‌و دانیشتنه‌ به‌ڕێوه‌به‌رێت‪ ..‬بێالیه‌نانه‌‬ ‫له‌كابینه‌ حكومییه‌كه‌ بڕوانێت‪ ،‬به‌پێی‌ یاسا‌و رێنماییه‌كانی‌ په‌رله‌مان له‌كاتی‌ خۆیدا‬ ‫سیڤی‌ وه‌زیره‌كان بداته‌ په‌رله‌مانتاران نه‌ك وه‌ك خولی‌ پێشوو پێش ده‌سپێكردنی‌‬ ‫دانیش���تن‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌دانیشتنی‌ متمانه‌داندا‪ ،‬كه‌ش���ێكی‌ ئازاد بڕه‌خسێنێت‌و دوور‬ ‫له‌هه‌یمه‌ن���ه‌ی‌ حیزبیی‌‪ ،‬رێگه‌ ب���دات په‌رله‌مانتاران به‌ئازادی���ی‌ بڕیار له‌وه‌زیره‌كان‬ ‫بده‌ن‪.‬‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ خولی‌ پێشوی‌ په‌رله‌مان گومانی‌ زۆری‌ بۆ دروستكردوین له‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫په‌رله‌مانه‌ی‌ ئێستا بتوانێت چاالك بێت‌و ئازا‌و ئازاد بێت‪ ،‬به‌اڵم پێشوه‌خت بڕیاریش‬ ‫له‌گه‌شبینییه‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ نوێ‌ ناده‌ین‌و ناخوازین وه‌ك پێشوو بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ سه‌نگی‌‬ ‫مه‌حه‌كه‌‌و ئیدیی‌ روناكیی‌ گه‌شبینییه‌كه‌ ده‌توانێت په‌ره‌بسێنێت‪ .‬چاوه‌ڕێ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫كه‌متر له‌مانگێكی‌ ماوه‌ بڕیار له‌ئه‌دای‌ سه‌رۆكی‌ نوێی‌ په‌رله‌مانی‌ پێ بدرێت‪ ،‬بۆدوای‌‬ ‫دانیشتنی‌ متمانه‌ به‌خشین به‌كابینه‌ی‌ نوێش‪ ،‬قسه‌ی‌ دیكه‌ ده‌بێت‪.‬‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪ ŵźƧ ƱŚƯŠƧŠųźƳ‬‬ ‫‪ ƽşƺǀƳŠŝ‬‬

‫‪şƹŠǀƿŹřŻƺƐţŠƯżų ƱŚƯŠƷŠŝ‬‬

‫‪ Šŝ ŚƸƳŠţ ŚŤƀǀÈ ŗ‬‬

‫‪ ŚŤƀǀÈ ŗ ŢƿÈ ŵ ŠųźƳ ƹŠŝ şƹŠƬÈǀÈ ſŚǀſŚŗ Šƫ šŠƧŠǀƿÈ ƺƳ ŠƬÈǀÈ Ʒ‬‬ ‫‪È‬‬ ‫ ‪ ƩŠƏŠƫ ŹŚƴƿŵ‬‬ ‫‪ ŚƸƳŠţ ƾųźƳ Šŝ @ƹŠƴǀÈŝ ŢſşŵŠŝ ƽƺƳ ƾƨ‬‬ ‫‪ǀÈ ƬÈǀÈ Ʒ‬‬ ‫‪È‬‬ ‫ ‪ ŹŠŞƯřŹŠŞǀÈ ŝ ƾƀƳLJÈ Śŝ ŹŚƴƿŵ‬‬ ‫@ ‪şƹŠŤƿÈ źƏşŵ ŽŚưƫÈŠŗ ƹ ƱŚŬƳŠƏ ƹ ŶƿŠŨƿźŧ ƾƳŚƧŠƬÈǀÈ Ʒ ŚƸƳŠţ ŠųźƳ ƭŠŗ‬‬

‫ ‪şŹŚƴƿŵ‬‬

‫‪ ƪÈ ǀÈ ſŚǀſŚŗ ƾƬÈ ǀÈ Ʒ‬‬ ‫‪ŹŚƴƿŵ Šŝ‬‬

‫ریکالم‬