ژماره‌ 318

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)318‬‬ ‫سێشەممە‪2012/3/20‬‬

‫دۆسییەکەی ئاسۆس هەردی‬

‫»» ‪74‬‬

‫دادوه‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ چاره‌نوسی‌ تۆمه‌تبار‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح‪-‬ی‌ دیاری‌ نه‌كردووه‌‬

‫مەریوان وریا قانیع‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫»» ‪ 12‬‬

‫ئیمەیلەکانی‬ ‫بەشار ئەسەد‬

‫‪21‬‬

‫پیرۆزە‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬

‫ی ئازار جەژنی نەتەوایەتی گەلی‬ ‫کورد لەگشت الیەک پیرۆز بێت‬

‫بورهان سه‌عید سۆفی‌‪:‬‬ ‫به‌لیستێكی‌ سه‌ربه‌خۆ به‌شداریی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ پارێزگاكان ده‌كه‌ین‬

‫»» ‪6‬‬

‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬مام جه‌الل شاگردی‌ مه‌ال مسته‌فا بوو‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌دهه‌م‬ ‫بارزان���ی‌ رایگه‌یاند "ج���ه‌الل تاڵه‌بانی‌‬ ‫شاگردی‌ مه‌ال مسته‌فای‌ بارزان بووه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ مه‌سعود بارزانیش ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌سایه‌تییه‌كی هه‌ره‌ به‌هێزه‌و به‌شێك‬ ‫له‌ئاین���ده‌ی ئه‌م گ���ه‌ل‌و نیش���تیمانه‌‬ ‫به‌جه‌نابیه‌وه‌ گرێدراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫تایبه‌ت له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌دهه‌م بارزانی‌‪،‬‬ ‫ئامۆزای س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم (مه‌س���عود‬ ‫بارزان���ی‌) ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫نامه‌یه‌ك���ی‌ تاڵه‌بانی‌ الیه‌ كه‌ به‌ خه‌تی‌‬ ‫خۆی‌ نوسیویه‌تی‌ "من شانازی‌ ده‌كه‌م‬ ‫كه‌ ده‌ ساڵ له‌ژێر رابه‌رایه‌تی‌ جه‌نابتدا‬ ‫وات���ه‌ بارزانی خه‌باتم كردووه‌"‪ .‬ناوبرا‌و‬ ‫ده‌ڵێت "مام جه‌الل خۆی‌ به‌ ش���اگردی‌‬ ‫مه‌ال مسته‌فا بارزانی‌ زانیوه‌"‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌داگرتن���ی‌ وێن���ه‌ی‌ مه‌ال مس���ته‌فاش‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌دهه‌م بارزانی‬ ‫پێیوایه‌ نابێت تۆ وێنه‌ی‌ مامۆستاكه‌ت‬ ‫دابگریت‌و وێن���ه‌ی‌ قوتابیه‌كانی‌ بخه‌یته‌‬ ‫شوێنی‌‌و ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان كردویه‌ت���ی‌ "جێگۆڕكێی‌‬ ‫وێنه‌ك���ه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م���ه‌ داگرتن‌و‬

‫البردن‌و هه‌ڵگرتنی‌ وێنه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ كه‌سایه‌تی‌ مه‌سعود بارزانی‌‪،‬‬ ‫ناوبراو ده‌ڵێت "بوونی سه‌رۆك بارزانی‬ ‫نه‌ك ته‌نه���ا له‌س���ه‌رۆكایه‌تی پارتیدا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كه‌س���ایه‌تییه‌كی ه���ه‌ره‌ به‌هێزو‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كه‌ كۆمه‌ڵێك له‌ئاینده‌ی‬ ‫ئه‌م گه‌ل���ه‌و كوردس���تان به‌جه‌نابیه‌وه‌‬ ‫به‌ندن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ به‌هێزیی‌ پێگه‌ی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌نێچیرڤان بارزانی‌‌و مه‌س���رور بارزانی‌‬ ‫له‌حیزب‌و حكومه‌ت���دا‪ ،‬ئه‌د‌هه‌م بارزانی‌‬ ‫ئاماده‌نییه‌ وەاڵمی‌ پرسیاره‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫بداته‌وه‌‌و ته‌نها ده‌ڵێت تۆ چۆن ئازادی‌‬ ‫له‌پرسیاركردندا‪ ،‬هه‌روه‌ها منیش ئازادم‬ ‫له‌وەاڵمدانه‌وه‌دا‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ هه‌ڵوێس���تی‌ پارتی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ به‌نده‌ به‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌رئه‌نجامی‌ ئه‌و پرۆسه‌یه‌ په‌یوه‌ندیی‌‌و‬ ‫ملمالنێكان دیاریده‌كات‌و ئێس���تا هه‌ر‬ ‫قسه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ بكرێت‬ ‫"شتێكی بێبنه‌ماو پڕوپاگه‌نده‌یه‌"‪.‬‬ ‫»»‪3‬‬

‫فۆت���ۆ‪Flickr :‬‬

‫ ‬ ‫تا ئێستا کێشەی البردنی وێنەکەی مەال مستەفا بارزانی لە پەرلەمانی کوردستان تەواو نەبووە‬

‫"سه‌رپێچیی‌ یاسایی‌‌و پاره‌ به‌فیڕۆدان‬ ‫حاجی‌ ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬هه‌ندێكجار یه‌كێتی‌‬ ‫ه رادەستی ئێران دەکات كه‌ دێن ببن به‌پژاك له‌دیوانی‌ چاودێریی‌ داراییدا هه‌یه‌"‬ ‫ئه‌و گه‌نجان ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ پارتی‌ ژیانی‌ ئازاد‪ ،‬حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌حمه‌دی‌ رایگه‌یاند "په‌یوه‌ندییه‌كانمان‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‌و پارتی نه‌باش نه‌خراپه‌‌و‬ ‫هه‌ندێكج���ار یه‌كێتی‌ ئه‌و گه‌نجه‌ تازانه‌‬ ‫راده‌ستی‌ ئێران ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫بێن ببن به‌گه‌ریالی‌ پژاك‪ ،‬ناوبه‌ناویش‬ ‫له‌سااڵنی‌ رابردوودا گه‌مارۆیان خستۆته‌‬ ‫سه‌ر قه‌ندیل"‪.‬‬ ‫بروكس���ل‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رۆكی‌ پارتی‌‬ ‫ژیان���ی‌ ئ���ازاد‪ ،‬حاج���ی‌ ئه‌حم���ه‌دی‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یاند "ئێس���تا پ���ژاك به‌هێزترین‬ ‫هێزی‌ ئۆپۆزس���یۆنی‌ س���ه‌ر گۆڕه‌پانی‌‬ ‫سیاسی‌ ئێرانه‌‌و هیچ هێزێكی‌ كوردی‌‌و‬ ‫ئێران���ی‌ هێنده‌ی‌ پ���ژاك به‌هێز نییه‌"‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ناوبراو ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌وان‌و هه‌موو هێ���زه‌ كوردییه‌كان‬ ‫ناتوان���ن كۆم���اری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران‬ ‫بڕوخێن���ن‌و ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه‌ ده‌زانین‬ ‫ئێران هه‌رگیز له‌گه‌ڵ پژاك دانانیشێت‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ كورد چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ب���كات‪ ،‬چونك���ه‌ ئێران واڵتێ���ك نییه‌‬

‫له‌دوو میلل���ه‌ت پێكبێت‪ ،‬به‌ڵكو ئێران‬ ‫له‌چه‌ن���د میلله‌تێ���ك پێكهاتووه‌و له‌وه‌‬ ‫ده‌ترسێت مافی‌ یه‌كێكیان بدات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫یوگسالفیای‌ پێشووی‌ لێبێت"‪ .‬سه‌رۆكی‌‬ ‫پارتی‌ ژیان���ی‌ ئازاد ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ له‌مانگی‌ ته‌مموزی‌ س���اڵی‌‬ ‫راب���ردوودا پیالنێكی‌ ئێ���ران توركیا‌و‬ ‫مالیكی‌ له‌س���ه‌ر پ���ژاك‌و گه‌لی‌ كورد‬ ‫هه‌بوو كه‌ ده‌یانویس���ت پژاك‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫وه‌ك پڵنگه‌كانی‌ تامیل لێبكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێك رووب���ه‌ڕووی‌ به‌رگریی‌ به‌هێزی‌‬ ‫گه‌ری�ل�ا بوونه‌وه‌‌و شکس���تیان خوارد‪،‬‬ ‫رێككه‌وتن ده‌ستی‌ پێكرد‌و ده‌ڵێت "هه‌تا‬ ‫شه‌ڕ نه‌بێت به‌قازانجی‌ ئێمه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌رچی‌ هێزێك هه‌مانه‌ له‌ناو گه‌له‌كه‌مان‬ ‫به‌كاری‌ ده‌هێنین‪ .‬پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ گه‌لی‌‬ ‫خۆم���ان ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬س���ازو ئاماده‌یان‬ ‫ده‌كه‌ین بۆ گۆڕانكاریه‌كان"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ فش���اره‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‌و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری‌ لێدان���ی‌ ئێ���ران له‌الی���ه‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‌و ئیس���رائیل‌و ئه‌وروپاوه‌‪،‬‬ ‫حاجی‌ ئه‌حمه‌دی‌ پێیوایه‌ "هه‌تا رژێمی‌‬

‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ لیس���ت ‌‬ ‫ی دیوانی‌ چاودێریی‬ ‫یاداش���تێك له‌باره‌ ‌‬ ‫دارایی‌ پێشكه‌ش ب ‌ه په‌رله‌مان ده‌كات‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات كه‌ سه‌رپێچی ‌‬ ‫به‌و‌ه تۆمه‌تبار ‌‬ ‫یاسایی‌‌و ئیداری‌‌و پاره‌ به‌فیڕۆدان له‌م‬ ‫ده‌زگایه‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬د‪.‬س���ه‌روه‌ر‬ ‫ی یاداشته‌كه‌ی ‌ه‬ ‫عه‌بدولڕه‌حمان كه‌ خاوه‌ن ‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ بڕی���ار وای ‌ه‬ ‫دیوانی‌ چاودێریی‌ دارایی‌ پارێزه‌ری‌ ماڵ‌و‬ ‫ی‬ ‫دارایی‌ گش���تی بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌میانه‌ ‌‬ ‫به‌دواداچون���دا ب���ۆم ده‌ركه‌وتوو‌ه ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگای ‌ه ماوه‌ی‌ س���اڵ‌و نیوێكه‌ یه‌ك ‌‬ ‫گرتوه‌ته‌وه‌ سس���ت‌و پڕ له‌كێش���ه‌یه‌‌و‬ ‫ی پێویستدا نییه‌‪ .‬ناوبراو‬ ‫هیچ له‌ئاس���ت ‌‬ ‫رایگه‌یاند "به‌پێی‌ به‌ڵگ���ه‌كان مانگان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫‪ 3500‬دۆالر بۆ كرێ خانوو ‌‬ ‫دی���وان خه‌رجده‌كرێ���ت‌و ‪ 100‬ملی���ۆن‬ ‫ی‬ ‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد دیناریش خ���ه‌رج كراو‌ه بۆ دابینكردن ‌‬ ‫چاالکییەکی گەریالکانی پژاک دژی ئێران‬ ‫ی ماڵه‌ك���ه‌ی‌‌و ‪ 20‬ملی���ۆن‬ ‫پێداویس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ خه‌رجكراوه‌ بۆ س���ه‌فه‌ر ‌‬ ‫ی دین���ار ‌‬ ‫ئێستای‌ سوریا بمێنێت‪ ،‬ناوێرن ده‌ست له‌ئێستاوه‌ رۆش���تووه‌‪ ،‬ئینجا سه‌ره‌ ‌‬ ‫ی ‪ 100‬ملیۆنیتر‬ ‫كه‌ن���ه‌دا‌و ده‌وروب���ه‌ر ‌‬ ‫بۆ ئێران به‌رن‪ ،‬كه‌ س���وریا رۆش���ت‪ ،‬ئێرانه‌"‪.‬‬ ‫ی هه‌بووه‌‌و سه‌رجه‌م‬ ‫ی جۆراوجۆر ‌‬ ‫خه‌رج ‌‬ ‫حیزبوڵ�ڵ�اش ده‌ڕوات‌و حه‌م���اس هه‌ر‬ ‫»»‪5‬‬

‫ی دیوان خۆیان‬ ‫ئه‌مانه‌ش به‌پێوه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫نایاس���ایی‌‌و به‌فیڕۆدانی‌ دارای ‌‬ ‫تێدایه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬س���ه‌روه‌ر راشیگه‌یاند "سه‌رجه‌م ئه‌و‬ ‫ی دیوانم‬ ‫س���ه‌رپێچی‌‌و كار‌ه نایاساییانه‌ ‌‬ ‫له‌یاداش���ته‌كه‌مدا هاوپێ���چ ك���ردووه‌‌و‬ ‫ی په‌رله‌مان‪ ،‬با‬ ‫داومه‌ت���ه‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫بزانین سه‌رۆكایه‌تی‌ چی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئازاره‌و‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم (هاد ‌‬ ‫دیوانی‌ چاودێریی‌ درای ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ری���م ره‌حمانی‌) ك ‌ه ئه‌م كێش���انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستله‌كاركێش���انه‌ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ خس���تۆته‌ ب���ه‌رده‌م په‌رله‌مان ‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫دانان���ی هادی کەری���م رەحمانی وەک‬ ‫س���ەرۆکی دیوان���ی چاودێ���ری دارایی‬ ‫هەرێ���م اللەی���ەن پارت���ی دیموکراتی‬ ‫کوردس���تانەوە بوەو لەسەر پێشنیاری‬ ‫بارزانی سەرۆکی هەرێمەوە بووە‪.‬‬ ‫هەرچەندە بڕیاریشی بۆ دەرچوە بەاڵم‬ ‫تائێس���تا هەردوو دیوان���ی چاودێری‬ ‫دارای���ی س���لێمانی‌و هەولێ���ر یەکیان‬ ‫نەگرتوەتەوە‪.‬‬

‫هه‌ردوو كۆمپانیای‌ عادل موته‌حیده‌‌و كۆمپانیای‌ به‌ڕێز یه‌كێتی‌ هیچ وه‌زیرێك ناگۆڕێت‬ ‫له‌دوكان هه‌ریه‌كه‌یان سه‌د دۆنمیان وه‌رگرتووه‌‌و پڕۆژەیان تێدانه‌كردووه‌‬

‫ی‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬نزیكه‌ ‌‬ ‫ی به‌ڕێز‌و‬ ‫س���اڵێك ‌ه ه���ه‌ر دوو كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ع���ادل موته‌حیده‌‪ ،‬هه‌ریه‌ك���ه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫‪ 100‬دۆنم زه‌وییان له‌شارۆچكه‌ی‌ دوكان‬ ‫پێ���دراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم تائێس���تا پڕۆژه‌یان‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر دروست نه‌كردوه‌‪ .‬سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێمی���ش لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشت ‌‬

‫ی به‌ وه‌كاله‌ت‪،‬‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ س���لێمان ‌‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ریب ئام���اژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ش���اره‌وان ‌‬ ‫ی یاس���ایی‌"‌و‬ ‫دوكانه‌وه‌ "به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ دروس���تكردنی‌ دوو پ���ڕۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���ته‌جێبوون‪ ،‬دوو پارچ���ه‌ زه‌و ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و دوو كۆمپانیایە دابین كراوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری‌ ده‌س���تبه‌كار‬ ‫نه‌بوونیش���یان وت���ی‌ "ئ���ه‌و زه‌ویان ‌ه‬

‫ی هونه‌رییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫تائێستاش كێش���ه‌ ‌‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌و دوو كۆمپانیایه‌ ده‌س���تبه‌كار‬ ‫نه‌بوون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ری���ب بێئاگایی‌ خۆش��� ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫پیش���اندا له‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫له‌دۆسیه‌ی‌ ئه‌و زه‌ویانه‌ بكۆڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌ چه‌ندجارێ���ك هه‌وڵیدا لێدوان ‌‬ ‫ه���ه‌ردوو كۆمپانیاكه‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌وڵه‌كان بێئه‌نجام بوون‪.‬‬

‫بۆ كابینه‌ی‌ نوێ���ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ زۆر له‌ئارادایه‌ كه‌ یه‌كێتی‌ هیچ‬ ‫كام له‌وه‌زیره‌كان���ی‌ نه‌گۆڕێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كۆده‌نگیی���ه‌ك نییه‌ له‌ن���او مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���یدا له‌سه‌ر كه‌س���انی‌ نوێ‌ كه‌‬ ‫دابنرێن وه‌ك وه‌زیر‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگادار ب���ه‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌هه‌فته‌ی‌ پێشوودا ئه‌گه‌ری‌‬ ‫زۆر له‌ئارادابوو كه‌ یه‌كێتی‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫وه‌زیره‌كان���ی‌ بگۆڕێت‌و كه‌س���انی‌ نوێ‌‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪07504531388 :‬‬

‫له‌جێگای���ان دابنێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم هی���چ‬ ‫كۆده‌نگیی���ه‌ك نیی���ه‌ له‌س���ه‌ر كه‌س‌و‬ ‫پێده‌چێ���ت وه‌زیره‌كان���ی‌ كابینه‌كه‌ی‌‬ ‫دكتۆر به‌ره���ه‌م س���اڵح وه‌ك خۆیان‬ ‫بمێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كرد ك���ه‌ له‌پێش���نیاركردنی‌ ناوی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌دا كه‌ جێگای‌ وه‌زیره‌ كۆنه‌كان‬ ‫بگرنه‌وه‌‪ ،‬زۆرجار ن���اوه‌كان له‌دیدگای‌‬ ‫به‌رژوه‌ندیی‌ كوتله‌كان���ی‌ ناو یه‌كێتی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ كه‌سایه‌تییه‌كانه‌وه‌ پێشنیار‬

‫ده‌كرێ���ت‌و هه‌ر ئه‌م���ه‌ش ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ وه‌زیره‌كان���ی‌ كابینه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح وه‌ك خۆیان بمێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا كه‌ زۆرێك له‌و وه‌زیرانه‌‬ ‫داكۆكییان لێده‌كرێت له‌الیه‌ن ئه‌ندامانی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ به‌ته‌نه���ا باس���ی‌‬ ‫له‌وه‌زیری‌ ته‌ندروستی‌ كرد كه‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫زۆره‌ بگۆڕدرێ���ت‪" ،‬چونكه‌ له‌مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���یدا كه‌س پشتگیری‌ لە د‪.‬تاهیر‬ ‫هەورامی ناكات"‪.‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫ئاوێنه‌ چیرۆكی‌ دزینی‌ قاسه‌كه‌ی‬ ‫‌ كاك نه‌وشیروان‬ ‫‌بازاڕی‌ عه‌سری‌ له‌زاری‌ تۆمه‌تباره‌كانه‌وه‌ ده‌گێڕێته‌وه‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫خۆیانه‌وه‌ چۆنیه‌تی‌ دزینی‌ قاسه‌كه‌‬ ‫ئاشكرا ده‌كه‌ن‌و ئه‌وه‌ش ده‌خه‌نه‌ڕوو‬ ‫"كاتێك قاسه‌كه‌یان بینیوه‌‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫له‌خه‌یاڵی‌ ئه‌وه‌دا نه‌بوون بۆیان ببرێت"‪.‬‬

‫تۆ بڵێی‌ ئه‌م لێبوردنه‌ گشتییه‌ی‌ باسی‌‬ ‫ده‌كه‌ن ئێمه‌ش بگرێته‌وه‌؟‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ئه‌و چه‌ند كه‌سه‌ی‌ تۆمه‌تبارن به‌دزینی‌‬ ‫قاسه‌كه‌ی‌ بازاڕی‌ عه‌سری‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬له‌به‌ره‌به‌یانی‌ ‪17‬ی‌ شوباتی‌‬ ‫ئه‌مساڵ‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار له‌زمانی‌‬

‫ئێواره‌ی‌ ‪16‬ی‌ مانگی‌ دووی‌ ئه‌مساڵ‪ ،‬دوو‬ ‫كه‌س له‌وانه‌ی‌ قاس���ه‌كه‌یان دزیوه‌ رێیان‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ نزیك سه‌رای‌ سلێمانی‌‌و له‌وێ‌‬ ‫چاویان به‌وه‌ ده‌كه‌وێت كه‌ چه‌ند دوكانێكی‌‬ ‫بازاڕی‌ عه‌سری‌ شوێنی‌ ئاڵوگۆڕی‌ دراوی‌‬ ‫بیانییه‌‪ ،‬به‌وت���ه‌ی‌ خۆیان كاتێك به‌یانی‌‬ ‫دێ���ن بۆ كار "كرێكاری‌" كاریان ده‌س���ت‬ ‫ناكه‌وێ���ت‪ ،‬بۆی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ دوو هاوڕێی‌‬ ‫دیكه‌یان���دا له‌نزیك مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌ نانی‌‬ ‫به‌یانی‌ ده‌خۆن "كاتێك نانمان ده‌خوارد‬ ‫بانگی‌ به‌یانی دا" دوای‌ نانخواردن به‌ره‌و‬ ‫بازاڕی‌ عه‌سری‌ به‌ڕێده‌كه‌ون‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫خۆیان ده‌یگێڕنه‌وه‌‪ ،‬پێش���تر "مه‌ی‪-‬ـان‬ ‫خواردۆت���ه‌وه‌و ئاگایان له‌خۆیان نه‌بووه‌‌و‬ ‫به‌بێ‌ پالنی‌ پێش���وه‌خت رۆیش���تون بۆ‬ ‫دزینی‌ قاسه‌كه‌"‪.‬‬ ‫كاتێك ده‌چنه‌ به‌رده‌م بازاڕی‌ عه‌س���ری‌‪،‬‬ ‫‪ 3‬كه‌س���یان به‌ناوه‌كان���ی‌ (ب‪ ،‬ف‪،‬‬ ‫ر) به‌عه‌مودێك���ی‌ ب���ه‌رده‌م بازاڕه‌كه‌دا‬ ‫سه‌رده‌كه‌ون‪ ،‬كه‌سێكیشیان به‌ناوی‌ (س)‬ ‫له‌به‌رده‌م بازاڕه‌كه‌دا پاسه‌وانییان ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وان به‌هۆی‌ سۆنده‌یه‌كه‌وه‌ وه‌ك خۆیان‬ ‫ده‌ڵێن بۆ ناو بازاڕه‌كه‌ داده‌به‌زن "سه‌ره‌تا‬ ‫گه‌ڕاین وتمان بزانین پاسه‌وانی‌ لێ نییه‌‪،‬‬ ‫دیاربوو له‌وێ‌ نه‌بوو‪ ،‬پێش���بینیمان كرد‬ ‫چووبێت بۆ نوێ���ژی‌ به‌یانی‌"‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫پێشتر ده‌چنه‌ دوو دوكانی‌ تری‌ بازاڕه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچیان ده‌س���تگیر نابێت‪ ،‬دواجار‬ ‫ده‌چن���ه‌ دوكانێك���ه‌وه‌‌و قاس���ه‌یه‌كیان‬ ‫به‌رچاو ده‌كه‌وێت‌و هه‌رچۆنێك بێت دوای‌‬ ‫ماندوبوونێكی‌ زۆر رایده‌كێش���نه‌ به‌رده‌م‬ ‫ده‌ڕاب���ه‌ی‌ بازاڕه‌كه‌ "كاتێك گه‌یش���تینه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌م ئ���ه‌و ده‌رگای���ه‌ی‌ بازاڕه‌كه‌ كه‌‬

‫ی‬ ‫دوای شكاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫قاسه‌كه‌‌و بینین ‌‬ ‫سه‌فت ‌ه دۆالر‌و ‪25‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار دیناریی‌‪ ،‬ته‌واو ‌‬ ‫ماندوبوونه‌كه‌یان له‌بیر‬ ‫ده‌چێته‌وه‬

‫به‌رامبه‌ر چایخانه‌ی‌ ش���ه‌عبه‌‪ ،‬ده‌ڕابه‌كه‌‬ ‫قفڵی‌ پێ���وه‌ نه‌ب���وو‪ ،‬بۆیه‌ به‌ئاس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫قاسه‌كه‌مان هێنایه‌ ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ش كه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ بازاڕه‌كه‌‬ ‫پاس���ه‌وانی‌ كردبوو به‌ناوی‌ (س) پێشتر‬ ‫به‌ته‌له‌فون ئاگاداری‌ ده‌كه‌نه‌و‌ه كه‌ بچێت‬ ‫ئوتومبیلێك په‌یدا بكات تا قاسه‌كه‌ی‌ پێ‬ ‫بگوازن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌نزیك كاتژمێر ‪6‬ی‌ به‌یانی‌‬ ‫(س) ده‌چێته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌و ئوتومبیلێكی‌‬ ‫جۆری‌ س���ه‌نی‌ براكه‌ی‌ ده‌هێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ه���ۆی‌ گه‌وره‌ی���ی‌ قاس���ه‌كه‌وه‌ ناتوانن‬ ‫بیخه‌نه‌ ناو ئ���ه‌و ئوتومبیله‌وه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫بیر ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ك���ه‌ ملپێچه‌كانیان‬ ‫وه‌ك حه‌ب���ل به‌كاربهێن���ن‌و س���ه‌رێكی‌‬ ‫به‌قاس���ه‌كه‌وه‌ ببس���تنه‌وه‌‌و س���ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫تریش���ی‌ به‌ئوتومبیله‌كه‌وه‌ ده‌به‌ستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان به‌و كاره‌ زۆر ماندوو ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬

‫كاتێك حاجییه‌ك به‌الیاندا تێپه‌ڕ ده‌بێت‌و‬ ‫س���ه‌المێكی‌ گه‌رمیان لێ���ده‌كات‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫ویس���تی‌ خۆیان زه‌رده‌خه‌ن���ه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫س���ه‌ر لێوه‌كانی���ان‪ ،‬به‌هێمن���ی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫سه‌المه‌كه‌ ده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌و جۆره‌ تا نزیك‬ ‫مزگه‌وتی‌ خانه‌قا به‌هۆی‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌وه‌‬ ‫قاس���ه‌كه‌ راده‌كێش���ن‪ ،‬هه‌ر له‌و ناوه‌دا‌و‬ ‫له‌نزیك���ی‌ مزگه‌وت���ی‌ خانه‌قا قاس���ه‌كه‌‬ ‫له‌گه‌راجێك���ی‌ ئوتومبیل���دا داده‌نێ���ن‪،‬‬ ‫(س) ك���ه‌ ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌ی‌ لێخوڕی���وه‌‬ ‫زانیویه‌تی‌ كه‌ ئ���ه‌و ئۆتۆمبیله‌ به‌كه‌ڵكی‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ قاس���ه‌كه‌ نایه‌‪ ،‬بۆیه‌ ناچار‬ ‫چۆت���ه‌وه‌ ب���ۆ ماڵ���ه‌وه‌ ئوتومبیله‌كه‌ی‌‬ ‫باوك���ی‌ كه‌ "دووته‌نی"یه‌ هێناویه‌تی‌‌و به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ قاسه‌كه‌یان گواستۆته‌وه‌ "كاتێك‬ ‫قاس���ه‌كه‌مان ب���ار ك���رد‪ ،‬نه‌مانده‌زانی‌‬ ‫چه‌نده‌ی‌ پ���اره‌ تیایه‌‪ ،‬ده‌مانوت له‌وانه‌یه‌‬ ‫هه‌ر پاره‌ش���ی‌ تێدا نه‌بێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ له‌ناو‬ ‫خۆمان���دا هه‌ریه‌كه‌م���ان ده‌مان���وت كێ‌‬ ‫ده‌یكڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێكمان وتی‌ من به‌ ‪20‬‬ ‫گه‌اڵ لێیده‌رده‌چ���م‪ ،‬یه‌كێكی‌ تر وتی‌ ‪10‬‬ ‫گه‌اڵم بده‌نێ‌ من هیچم ناوێت"‪.‬‬ ‫پاش���ان ئه‌وان به‌ره‌و گه‌ڕه‌ك���ی‌ هوانه‌ی‌‬ ‫(نزیك س���لێمانی‌) ده‌ڕۆن بۆ ماڵی‌ برای‌‬ ‫یه‌كێكی���ان‪ ،‬كاتێك قاس���ه‌كه‌ داده‌گرن‬ ‫به‌هه‌موویان ده‌كه‌ونه‌ ش���كاندنی‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫هه‌رچه‌ن���د ب���ه‌و كاره‌ زۆر ماندوو ده‌بن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای ش���كاندنی‌ قاسه‌كه‌‌و بینینی‌‬ ‫سه‌فته‌ دۆالر‌و ‪ 25‬هه‌زار دیناریی‌‪ ،‬ته‌واوی‌‬ ‫ماندوبوونه‌كه‌ی���ان له‌بی���ر ده‌چێت���ه‌وه‌‌و‬ ‫دواتر ده‌كه‌ون���ه‌ دابه‌ش���كردنی‌ پاره‌كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ س���ه‌فته‌كان‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫كه‌س���یان باس���یان له‌وه‌ نه‌كرد چه‌ندێك‬ ‫پاره‌یان به‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬وه‌ك یه‌كێكیان وتی‌‬ ‫"وابزانم به‌هه‌م���ووی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 17‬ده‌فته‌ر‬ ‫له‌قاسه‌كه‌دا هه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك یه‌كێ���ك له‌گی���راوه‌كان ئام���اژه‌ی‌‬ ‫پێ���ده‌دا‪ ،‬پ���اش چه‌ن���د رۆژێ���ك ئ���ه‌و‬

‫ئوتومبیل���ه‌ی‌ به‌پاره‌ی‌ قاس���ه‌ دزراوه‌ك ‌ه‬ ‫كڕیب���وی‌‪ ،‬تێكده‌چێ���ت‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌یباته‌‬ ‫الی‌ فیته‌رێ���ك‪ ،‬له‌وێش براده‌رێكی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌بینێ‌ ك���ه‌ هاوڕێیه‌تییه‌ك���ی‌ پته‌ویان‬ ‫هه‌بووه‌‪ ،‬كاتێ���ك براده‌ره‌كه‌ی‌ پاره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ پێ���وه‌ ده‌بین���ێ‌ ده‌كه‌وێته‌ گومان‬ ‫لێی‌‪ ،‬پاش چه‌ند جارێك پرس���یاركردن‪،‬‬ ‫راس���تی‌ رووداوه‌كه‌ی‌ ب���ۆ ده‌گێڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫براده‌ره‌كه‌ش���ی‌ داوای‌ لێ���ده‌كات "ئه‌گه‌ر‬ ‫پاره‌م نه‌ده‌یتێ‌ ئاشكراتان ده‌كه‌م"‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هه‌رچه‌ن���ده‌ چه‌ند جارێك پاره‌مان‬ ‫پێدا‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر هه‌ر ئه‌و چوبووه‌ الی‌‬ ‫پۆلیس‌و ئاشكرای‌ كردین"‪.‬‬ ‫دووان له‌وان���ه‌ی‌ له‌دزین���ی‌ قاس���ه‌كه‌دا‬ ‫ده‌س���تێكی‌ بااڵی���ان هه‌ب���وو‪ ،‬پ���اش‬ ‫چه‌ن���د رۆژێك له‌دزییه‌كه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫رۆیشتنیان بۆ ئه‌وروپا به‌ره‌و قه‌زای‌ زاخۆ‬ ‫ده‌ڕۆن‪ ،‬به‌اڵم پێش ده‌رچونیان‪ ،‬شه‌وێك‬ ‫له‌میوانخانه‌یه‌ك���ی‌ ش���اری‌ زاخۆ له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌كانی‌ ناوخۆوه‌ ده‌س���تگیر ده‌كرێن‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ش هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ ده‌س���تیان‬ ‫له‌‌و دزییه‌دا هه‌بووه‌ ده‌س���تگیر ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئه‌وان كه‌ ژماره‌یان ‪ 6‬كه‌سه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫له‌زیندانی‌ گرتن‌و گواستنه‌وه‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی‌ دادگاییكردن���ن‪ ،‬هه‌رچه‌ند‬ ‫یه‌كێكیان له‌دزیكردنه‌كه‌ په‌شیمان نییه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ب���ه‌ر هه‌ژاری‌ په‌ن���ام بۆ ئه‌و‬ ‫كاره‌ ب���ردووه‌"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان���ی‌ تر ته‌واو‬ ‫په‌ش���یمانن‌و خۆزگه‌ به‌وه‌ ده‌خوازن كه‌‬ ‫هه‌م���وو ئه‌وه‌ی‌ روی���داوه‌ خه‌ونێك بوایه‌‬ ‫نه‌ك راستی‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هێش���تا ئ���ه‌و تۆمه‌تبارانه‌‬ ‫دادگای���ی‌ نه‌ك���راون‪ ،‬ب���ه‌اڵم یه‌كێ���ك‬ ‫له‌تۆمه‌تب���اره‌كان ك���ه‌ خوێندكاریش���ه‌‌و‬ ‫ته‌واو په‌شیمانه‌ له‌و كاره‌ی‌‪ ،‬به‌چاوی‌ پڕ‬ ‫فرمێسكه‌وه‌ به‌ڕۆژنامه‌نوسه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫وت "ت���ۆ بڵێی‌ ئه‌م لێبوردنه‌ گش���تییه‌ی‌‬ ‫باسی‌ ده‌كه‌ن ئێمه‌ش بگرێته‌وه‌؟"‪.‬‬

‫لوتكه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌به‌غدا ‪ 350‬ملیۆن دۆالری‌ تێده‌چێت‬ ‫به‌س���تنی‌ لوتكه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌به‌غدا ك ‌ه‬ ‫هه‌فته‌ی‌ داهاتوو ساز ده‌كرێت‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫چه‌ند س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزیك له‌مالیكی‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق‪ 350 ،‬ملیۆن‬ ‫دۆالری‌ تێده‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ئاژانس���ه‌كان‪ :‬به‌ستنی‌ لوتكه‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ له‌به‌غ���دا ب���ه‌الی‌ زۆرێ���ك‬ ‫له‌چاودێران���ی‌ سیاس���ییه‌وه‌ به‌یه‌كێك‬ ‫له‌گرنگترین رووداوه‌كانی‌ عێراق داده‌نرێت‬ ‫له‌دوای‌ ‪2003‬ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌غدا له‌دوای‌‬ ‫هێرش���ی‌ ئه‌مه‌ریكییه‌كانه‌وه‌ بۆ س���ه‌ر‬ ‫عێ���راق‪ ،‬كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‌ وا گرنگی‌ تیا‬ ‫ئه‌نجام نه‌دراوه‌ كه‌ زۆربه‌ی‌ س���ه‌رۆك‌و‬ ‫پاش���اكانی‌ عه‌ره‌بی‌ تی���ا ئاماده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌ده‌روازه‌ی���ه‌ك ده‌زان���ن بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌ بۆ عێراق‌و‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ عێراقیش ب���ۆ نێو واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌و گۆش���ه‌گیرییه‌ی‌ كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪1990‬ه‌وه‌ خراوه‌ته‌ س���ه‌ر عێراق به‌هۆی‌‬ ‫په‌الماردانی‌ كوه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫چاودێران ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ عێراق‬ ‫له‌م كۆبوونه‌وه‌ی���ه‌دا وه‌ك گه‌مه‌كارێكی‌‬

‫گرنگ���ی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت به‌هۆی‌ ئه‌و رۆڵه‌ سیاسیه‌‬ ‫به‌رچاوه‌ی‌ له‌ئاستی‌ ناوچه‌كه‌و به‌تایبه‌تی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌س���وریا ده‌یگێڕێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ له‌ئاس���تی‌ ئابوریش���دا‬ ‫به‌هۆی‌ سامانی‌ نه‌وته‌وه‌ به‌گه‌مه‌كارێكی‌‬ ‫ستراتیجی‌ داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م چاودێرانه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ل���ه‌ڕووی‌ ئیدارییه‌وه‌ عێراق‬ ‫له‌ڕیزی‌ پێشه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵترین واڵتانی‌‬ ‫دونیادای���ه‌و به‌پێی‌ ریزبه‌ندی‌ لیس���تی‌‬ ‫واڵت���ه‌ گه‌نده‌ڵه‌كانی‌ جیه���ان له‌دوای‌‬ ‫س���ۆماڵه‌وه‌ به‌پله‌ی‌ دووه‌م دێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل���ه‌ڕووی‌ ئه‌منییه‌وه‌ عێ���راق له‌م یه‌ك‬ ‫دوو س���اڵه‌ی‌ راب���ردوودا ئارامییه‌ك���ی‌‬ ‫به‌رچ���اوی‌ به‌خۆی���ه‌وه‌ بینی���وه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش هانده‌ر بووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ لوتكه‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ له‌به‌غدا ببه‌س���ترێت‪ .‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ش رێوشوێنێكی‌ ئه‌منی‌ توند‬ ‫ده‌گیرێته‌ب���ه‌ر كه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪ 100‬هه‌زار سەربازێک لەبازگەیەکی نزیک ئەو شوێنەی ئامادەکراوە بۆ بەستنی لوتکەی عەرەبی‬ ‫له‌هێزه‌ چه‌كداره‌كان‌و ‪ 100‬ملیار دیناری‌‬ ‫ئ���ه‌م رێوش���وێنه‌ ئه‌منیی���ه‌دا‪ ،‬له‌‪26‬ی‌ له‌فڕۆكه‌خان���ه‌ی‌ به‌غ���دا رابگی���رێ‌‌و میوانه‌كان‪ ،‬له‌‪3/29‬دا لوتكه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫بۆ ته‌رخان ده‌كرێت‪.‬‬ ‫وا بڕی���اره‌ له‌چوارچێ���وه‌ی‌ گرتنه‌به‌ری‌ ئ���ه‌م مانگ���ه‌وه‌ گه‌ش���تی‌ فڕۆكه‌وانی‌ ته‌نه���ا ته‌رخ���ان بكرێ���ت ب���ۆ هاتنی‌ ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬

‫"هه‌ندێك رێكخراو ئه‌ندامن له‌لیژنه‌ ‌ی‬ ‫‪illennium Institute‬‬ ‫‪For Languages: American Curriculum‬‬ ‫به‌دواداچونی‌ پێشێلكار ‌ی دژی‌ رۆژنامه‌نوسان‪،‬‬ ‫په‌یمانگای میلینیۆم بۆ فێربوونی زمانی ئینگلیزی‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌كاری‌ رۆژنامه‌نوسییه‌و‌ه نییه‌"‬ ‫ریکالم‬

‫به‌شێوه‌زاری ئه‌مه‌ریكی به‌شێوازێكی مۆدێرن‬

‫خوله‌كان بۆهه‌موو ئاسته‌كان‌و بۆ هه‌موو ته‌مه‌نێكه‬

‫كردنه‌وه‌ی‌ خول ‌ی تایبه‌ت بۆ منااڵن‬ ‫سلێمانی‪ ،‬گه‌ڕه‌كی به‌ختیاری‪ ،‬به‌رامبه‌ر گردی شاری جوان‬

‫‪07707702312‬‬

‫‪www.milac.net‬‬

‫به‌فه‌رمان����ی‌ س����ه‌رۆكی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫(د‪.‬به‌ره����ه‌م س����اڵح) لیژنه‌ی����ه‌ك بۆ‬ ‫به‌دواداچون����ی‌ ئ����ه‌و پێش����ێلكارییانه‌‬ ‫پێكهێن����راوه‌ ك����ه‌ له‌ڕووداوه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫‪17‬ی‌ ش����وباتی‌ ئه‌مس����اڵدا كرای����ه‌‬ ‫سه‌ر رۆژنامه‌نوس����ان‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێك‬ ‫رێكخراو هه‌ی����ه‌ كه‌ تیای����دا ئه‌ندامه‌‌و‬ ‫هی����چ په‌یوه‌ندییه‌كی����ان ب����ه‌كاری‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسییه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندام����ی‌ بۆردی‌‬ ‫س����ه‌نته‌ری‌ میت����رۆ ب����ۆ داكۆك����ی‌‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌نوس����انی‌ كوردستان‪ ،‬ئاوات‬ ‫عه‌لی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ پێكهێنانی‌‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ی‌ به‌كارێكی‌ باش ناوبرد كه‌‬

‫بۆ به‌دواداچونی‌ ئه‌و پێشێلكاریانه‌ی‌ دژ‬ ‫به‌ڕۆژنامه‌نوسان كراوه‌ له‌ڕووداوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪17‬ی‌ ش����وباتی‌ ئه‌مساڵدا‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ئ����ه‌و رونیكرده‌وه‌‪ ،‬تێبینییان له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌ندامه‌كان����ی‌ نێو لیژنه‌كه‌ هه‌یه‌‌و وتی‌‬ ‫"هه‌ندێك رێكخراو له‌لیژنه‌كه‌دا ئه‌ندامن‬ ‫ك����ه‌ هی����چ په‌یوه‌ندییه‌كیان ب����ه‌كاری‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ییه‌وه‌ نیی����ه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫سه‌نته‌ری‌ میترۆ ئه‌ندام نییه‌ تیایدا"‪.‬‬ ‫له‌ڕووداوه‌كه‌ی‌ ‪17‬ی‌ شوباتی‌ ئه‌مساڵدا‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ده‌نگۆی‌ ده‌س����تپێكرنه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆپیش����اندان دژی‌ گه‌نده‌ڵ����ی‪،‬‬ ‫به‌رده‌ركی‌ س����ه‌رای‌ ش����اری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌هێزێكی‌ زۆری‌ چه‌كدار ته‌نرا‌و بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س����ته‌ش رۆژنامه‌نوسان هه‌وڵیاندا‬

‫روماڵی‌ رووداوه‌كه‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ێكی‌ ناوخۆی����ی‌‌و بیان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێویش����یاندا رێكخه‌ری‌ س����ه‌نته‌ری‌‬ ‫میترۆ ب����ۆ داكۆكی‌ له‌ڕۆژنامه‌نوس����ان‬ ‫(ره‌حم����ان غه‌ری����ب) كه‌وتن����ه‌ ب����ه‌ر‬ ‫په‌الماری‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان‌و دواتریش‬ ‫ده‌ستگیركران‪.‬‬ ‫ئ����اوات عه‌ل����ی‌ جه‌ختیك����رده‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫تێبینیه‌كه‌ی‌ ئه‌وان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ نییه‌‬ ‫كه‌ له‌كاتێكدا رێكخه‌ری‌ سه‌نته‌ره‌كه‌یان‬ ‫هێرشكراوه‌ته‌ سه‌ری‌‌و ئه‌وان ئه‌ندام نین‬ ‫له‌لیژنه‌كه‌دا‌و وتی‌ "ته‌نها تێبینی‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌ندێك رێكخراو هه‌یه‌ هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌كاری‌ رۆژنامه‌وانییه‌وه‌‬ ‫نییه‌‌و ئه‌ندامه‌ له‌و لیژنه‌یه‌دا"‪.‬‬

‫گۆڕان بۆ واده‌كات‬ ‫هێمن كه‌ریم‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیكردن‌و پیاده‌كردن���ی‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و حیزب له‌واڵت���ه‌ ته‌قلیدی‌و‬ ‫نیمچ���ه‌ گه‌ش���ه‌كردوه‌كان‪ ،‬تا ئێس���ته‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌وه‌ بۆ خواره‌وه‌ بڕیار ئه‌درێت‪،‬‬ ‫هه‌ر هێش���تا شه‌خس‌و به‌ سیاسیكردنی‬ ‫شه‌خس رۆڵ ئه‌بینێت‪ ،‬بڕیاری جه‌نگ‌و‬ ‫ئاشتی‌و خۆپیش���اندانیش هه‌ر ده‌چێته‌‬ ‫ئه‌م بازنه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمی���ش به‌ده‌رنییه‌ ل���ه‌م ریالیزمه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ پێموایه‌ كه‌ قس���ه‌ له‌س���ه‌ر گۆڕان‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌وا پێش ئ���ه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌بێ���ت س���ه‌یری ئه‌و دونیای���ه‌ بكه‌ین‬ ‫كه‌ كاك نه‌وش���یروان س���ه‌یری ده‌كات‪،‬‬ ‫ده‌شبێت ره‌خنه‌كانیش���مان له‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێبكات‪ ،‬چونكه‌ هیچ سه‌ركرده‌یه‌ك‬ ‫فریش���ته‌ نییه‌‪ .‬ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ش���ی‬ ‫به‌واقیع���ی ده‌یه‌وێت ببێته‌ س���ه‌ركرده‌‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت ش���ه‌ڕی ئه‌وه‌بكات ك���ه‌س به‌‬ ‫موقه‌ده‌س سه‌یری نه‌كات‪.‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ پرس���یار رووب���ه‌ڕووی كاك‬ ‫نه‌وشیروان ده‌كه‌م‌و ده‌ڵێم بۆچی گۆڕان‬ ‫له‌یادی ‪17‬ی‌ شوباتدا بێده‌نگیی هه‌ڵبژارد‬ ‫له‌ڕووداوه‌ گه‌وره‌كانی؟ ئایا بایی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵنه‌ده‌گرت به‌رانبه‌ر سوكایه‌تی كردن‬ ‫به‌ڕۆژنامه‌نوسان بێته‌ ده‌نگ؟ به‌داخه‌وه‌م‬ ‫بۆ خودی كاك نه‌وشیروان‪ ،‬كه‌ ده‌بینم‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندنی به‌م ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ئاراسته‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و ئازاره‌ی بیه‌وێت‬ ‫كاری له‌س���ه‌ر ب���كات وا گه‌وره‌یده‌كات‬ ‫كه‌تێبگه‌ی���ت برینه‌ك���ه‌ له‌قوڵیدای���ه‌‪،‬‬ ‫پێچه‌وانه‌ی ئه‌م���ه‌ش زۆر مه‌ینه‌تبارتره‌‬ ‫كاتێ���ك هاونیش���تیمانیان له‌مانگێگی‬ ‫واخوێناوی���دا لێدان‌و س���وكایه‌تپێكردن‬ ‫به‌رۆك���ی پێگرتوون‪ ،‬كه‌چ���ی میدیای‬ ‫وش���ه‌ هیچ هه‌ڵوێسته‌یه‌كی نه‌بێت وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی هی���چ رووینه‌داوه‌و راس���تنییه‌‪،‬‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ی ئه‌م���ه‌ش كه‌ناڵه‌كان���ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم باسیده‌كه‌ن‌و گۆڕانیش‬ ‫بێده‌نگه‌ له‌مه‌زڵومه‌كه‌و ده‌نگداره‌ له‌هیچ‬ ‫نه‌بووه‌كه‌‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئ���ه‌م ش���ێوازه‌‌و به‌ڕێوه‌بردن���ه‌‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ی عه‌قڵێك���ه‌ جگه‌ له‌هیچ‪،‬‬ ‫هیچیت���ر كۆناكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ئه‌وه‌‬ ‫راس���تده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ ده‌ڵێ���ن "دوای‬ ‫نه‌وش���یروان ته‌نه���ا س���نه‌وبه‌ره‌كان‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌ له‌گرده‌كه‌" ئه‌گه‌ر وابێت پێم‬ ‫ناڵێیت ئه‌زیزم تۆ چیده‌كه‌یت؟‬ ‫كاك نه‌وش���یروان ئه‌م كۆمه‌ڵه‌ پرسیاره‌‬ ‫زۆر ئاس���اییه‌ ك���ه‌ رۆژنامه‌نوس���ێك‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ی ئاوێنه‌وه‌ ئاراسته‌ت ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ مانای وانییه‌ ناتوانم بتبینم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاری رۆژنامه‌نوس هه‌ر ئه‌مه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ناكرێت بۆ پرس���یاری گش���تی وه‌اڵمی‬ ‫تایبه‌تی بدرێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ جوابدانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م پرس���یارانه‌ ته‌نها بۆ هێمن كه‌ریم‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و بۆ ئ���ه‌و گه‌نجانه‌یه‌ كه‌‬ ‫هه‌ردوو هێزی ده‌سه‌اڵت خه‌ریكه‌ رۆحیان‬ ‫ده‌رده‌كات‪ ،‬نه‌ك له‌ب���ه‌ر هه‌ندێك له‌ناو‬ ‫گۆڕاندان كه‌ ته‌نها بیر له‌پاروی چه‌وری‬ ‫خۆیان‌و س���ه‌فه‌ری ئه‌م واڵت‌و ئه‌و واڵت‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬بێ وه‌اڵمیش بێ هه‌ڵوێستی‌و‬ ‫بێمنه‌تییه‌ به‌رانبه‌ر به‌هاونیشتیمانیان‪.‬‬ ‫ئه‌زیزم كه‌س���انێك ه���ه‌ن له‌میدیاكانی‬ ‫وشه‌ بلۆك كراون كه‌ سه‌رای ئازادییان‬ ‫كردب���ووه‌ ده‌رفه‌ت بۆ چاكس���ازی نه‌ك‬ ‫روخانس���ازی‪ ،‬ئه‌و رۆژانه‌ی گه‌نجه‌كانی‬ ‫س���ه‌رای ئازادی ده‌یانوت چاكس���ازی‌و‬ ‫عه‌داله‌ت���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬كه‌ناڵ���ه‌‬ ‫به‌ڕێزه‌كه‌ی جه‌نابتان هه‌موو ش���ه‌وێك‬ ‫نه‌ده‌گ���ۆڕاو النه‌ده‌ب���را له‌س���ه‌ر هی���چ‬ ‫ماڵێ���ك‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌نگی زواڵڵی‬ ‫هاونیشتیمانیان بوو ده‌بینرا‪ ،‬به‌اڵم خێره‌‬ ‫وا له‌پڕ له‌یادی ‪17‬ی شوباتدا دیمانه‌ی‬ ‫كاك مه‌ال به‌ختیار پیش���انده‌درێت‌و به‌و‬ ‫گه‌نجان���ه‌ ده‌ڵێت خۆیان نین؟ خێره‌ وا‬ ‫له‌پڕدا ش���ه‌هیده‌كانی حه‌ڤده‌ی شوبات‬ ‫له‌بیركرا؟ خێره‌و خێر ‪..‬هتد‬ ‫له‌كۆتاییدا پی���اوی جوان ته‌نها ده‌ڵێم‪،‬‬ ‫هه‌موو حیزب‌و هێزێكی سیاسی سیاسه‌ت‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڕوانێت���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی‬ ‫خ���ۆی‪ ،‬لێ���ره‌دا به‌رژه‌وه‌ن���دی تاك‌و‬ ‫گش���تیش هه‌یه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێت هه‌موو‬ ‫هێزێكی سیاسیش ئه‌و راستییه‌ بزانێت‬ ‫كه‌ سیاس���ه‌تی چه‌وتی���ش باجی خۆی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌وانه‌ له‌ده‌س���تدانی‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌یه‌تی‌و نه‌مانی بڕوایه‌ پێی‪.‬‬ ‫‪17‬ی شوبات بزوتنه‌وه‌یه‌كی جه‌ماوه‌ریی‬ ‫ب���وو له‌ئه‌نجام���ی كه‌ڵه‌كه‌بوون���ی‬ ‫ناعه‌داله‌تییه‌ك دروستبوو كه‌ بێده‌نگی‬ ‫له‌ئاستیدا هه‌ڵه‌یه‌كی كوشنده‌یه‌‪.‬‬ ‫‪Hemnkarem18@yahoo.com‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬ده‌ست له‌كارنه‌كێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌نابی‌ سه‌رۆك‪ ،‬زه‌روره‌تێكی هه‌نوكه‌ییه‌‬ ‫مام جه‌الل شاگردی‌ مه‌ال مسته‌فا بوو‬

‫ ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزان ‌‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬

‫فۆتۆ‪ :‬فەیسبوکی ئەدهەم بارزانی‬

‫"ئه‌دهه‌م بارزانی‌" ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتی‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "سه‌رۆك بارزانی‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی هه‌ره‌ به‌هێزه‌و به‌شێك‬ ‫له‌ئاینده‌ی ئه‌م گه‌ل‌و نیشتمان ‌ه‬ ‫به‌جه‌نابیه‌و‌ه گرێدراوه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬گه‌ر‬ ‫ێ‬ ‫بارزانی وازبهێن ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ده‌زانن ئێس���تا به‌ش���ێك له‌سه‌رۆكایه‌تی‌ پارتی‌‪،‬‬ ‫ی حیزب���ه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ب���اس چانسی‌ به‌سه‌رۆك‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك��� ‌ه به‌نیازن ده‌س���ت‬ ‫ی كامیان‬ ‫له‌كاربكێش���نه‌وه‌و س���ه‌رۆك ‌ی هه‌ت���ا بوون ‌‬ ‫هه‌تایی‌ حیزبه‌كانی���ان نه‌بن‪ ،‬به‬ ‫‌نمونل‌و‌ه به‌هێزتره‌‪ :‬نێچیرڤان‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین به‌هادین‌و م���ام جه‌ال‬ ‫ی باپیر‪ ،‬ت���ۆ له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌یت‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫كاكی یان مه‌سرور؟‬ ‫مه‌س���عودیش به‌هه‌مانش���ێو‌ه م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیاریبكرێ‌‌و له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫داهاتوودا ده‌ست له‌سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫بكێشێته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزان���ی‪ :‬وه‌ك ئاماژه‌ت بۆ‬ ‫كرد ك ‌ه هه‌ندێك له‌سكرتێرو به‌رپرسی‬ ‫حیزب���ه‌كان رایانگه‌یان���دووه‌ كه‌ به‌ڵی‬ ‫ئێمه‌ له‌وانه‌یه‌ له‌كۆنگ���ره‌ی داهاتووی‬ ‫حیزبه‌كه‌مان ده‌ست له‌كاربكێشینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر پ���ارت‌و حیزبێكی���ش زروف‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ن���دی خۆی هه‌یه‌‪ .‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌اڵمی پرس���یاره‌كه‌ی ت���ۆش‪ ،‬من‬ ‫پێموای��� ‌ه بوون���ی س���ه‌رۆك بارزان���ی‬ ‫نه‌ك ته‌نه���ا له‌س���ه‌رۆكایه‌تی پارتیدا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كه‌س���ایه‌تییه‌كی ه���ه‌ره‌ به‌هێزو‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كه‌ كۆمه‌ڵێك له‌ئاینده‌ی ئه‌م‬ ‫گه‌له‌و كوردستان به‌جه‌نابیه‌و‌ه به‌ندن‪.‬‬ ‫م���ن پێموایه‌ بوونی له‌س���ه‌ركردایه‌تی‬

‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪:‬‬ ‫به‌داوای لێبوردنه‌و‌ه‬ ‫وه‌اڵمم نییه‌‬ ‫پارتی���داو له‌ب���واری گه‌ش���ه‌پێدان‌و‬ ‫ئاینده‌یه‌كی گه‌ش���تر بۆ كوردستانیش‬ ‫زۆر زه‌رورییه‌‪ .‬هه‌روه‌ها جه‌نابی سه‌رۆك‬ ‫له‌كۆنگره‌ی (‪ )13‬ئ���ه‌و داوایه‌ی كردو‬ ‫وت���ی "ئه‌گه‌ر ئێوه‌ به‌باش���ی بزانن من‬ ‫ده‌توانم ئیتر له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌و له‌مبار‌ه‬ ‫قورسه‌ی به‌رپرس���یاریه‌ته‌ی ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ش���انی منه‌ حه‌زده‌كه‌م نه‌مێنم"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كۆنگره‌دا قبوڵ نه‌ك���را‪ ،‬من پێموای ‌ه‬ ‫له‌كۆنگره‌ی داهاتوشدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر جه‌نابی‬

‫س���ه‌رۆك پێداگیریش بكات بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی نه‌مێنێ���ت‪ ،‬له‌الی���ه‌ن‬ ‫ئه‌ندام���ان‌و الیه‌نگران���ی پارتی قه‌بوڵ‬ ‫ناكرێت‪ ،‬بۆیه‌ ده‌كرێت بڵێین به‌شێكی‬ ‫ئه‌م مانه‌وه‌یه‌ش���ی له‌س���ه‌ر خواست‌و‬ ‫داوای ئه‌ندام‌و الیه‌نگرانی ئه‌و حیزبه‌یه‌و‬ ‫به‌زه‌روره‌تێكی هه‌نوكه‌یی ده‌زانن‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گه‌ربێتو بارزان���ی وازبهێن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارت���ی‌‪ ،‬چانس��� ‌‬ ‫ی كامی���ان به‌هێزتره‌‪:‬‬ ‫به‌س���ه‌رۆك بوون ‌‬ ‫نێچیرڤان یان مه‌سرور؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬ب���ه‌داوای لێبوردنه‌و‌ه‬ ‫تۆ ئ���ازادی هه‌ر پرس���یارێك بكه‌یت‪،‬‬ ‫منیش ئازادم ك ‌ه وه‌اڵمت بده‌مه‌و‌ه یان‬ ‫نا‪ ،‬بۆیه‌ وه‌اڵمم نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باش��� ‌ه مه‌رج ‌ه س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی دیموكراتی‌ كوردستان هه‌ر له‌ناو‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی بارزانیدا قه‌تیس بكرێت؟‬ ‫ماڵ ‌‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬وه‌كو مه‌رج كه‌ مه‌رج‬ ‫بێت‪ ،‬من به‌مه‌رجی نابینم‪ ،‬به‌اڵم بوونی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی پارتی له‌ناو ماڵی بارزاندا‬ ‫په‌یوه‌ست ‌ه به‌كۆمه‌ڵێك قۆناغی مێژوویی‬ ‫ئه‌م پارته‌‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه پارتی خۆی ماڵی‬ ‫بارزان وه‌كو خاڵێكی به‌هێز بۆ خه‌بات‌و‬ ‫سیاسه‌ت‌و پێشبردنی به‌رنامه‌كانی خۆی‬ ‫بزانێت بۆ ئه‌و قۆناغه‌ی ك ‌ه ئێستا ئێم ‌ه‬ ‫تێیدان‪ ،‬له‌داهاتودا له‌وانه‌یه‌ گۆڕانكاری‬ ‫له‌ناو پارتیشدا دروست ببێت‪.‬‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوای ‌ه ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ وه‌ك هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌دهه‌م بارزانی‪ :‬م���ن پێموای ‌ه ده‌بێت‬ ‫هه‌موومان‪ ،‬هه‌موو حیزب‌و الیه‌نه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬نه‌ك ته‌نها یه‌كێتی وه‌ك‬ ‫حیزبێك���ی هاوپه‌یم���ان له‌گه‌ڵ پارتی‪،‬‬ ‫ده‌بێت هاوپه‌یمانی له‌نێوان هه‌موومان‬ ‫دروست ببێت‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ له‌قۆناغێكی‬ ‫هه‌س���تیاردا ده‌ژین‌و له‌هه‌مانكاتدا من‬ ‫پێموای��� ‌ه ئه‌م ‌ه قۆناغێكی گه‌ش���ه‌ بۆ‬ ‫ئاینده‌یه‌ك���ی باش���ترو رونت���ر بۆ ئه‌م‬ ‫میلله‌ت���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ یه‌كگرت���ن‌و یه‌كێتی‌و‬ ‫یه‌كبوون���ی ئێمه‌ گرنگه‌ بۆ گه‌یش���تن‬ ‫به‌قۆناغ���ی دیاركردنی س���تراجییه‌تی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬تا ئه‌وه‌ دووباره‌ نه‌بێته‌و‌ه‬ ‫وه‌ك زۆرج���ار ك ‌ه ك���ورد له‌قۆناغێكی‬ ‫مێ���ژودا توش���ی هه‌ڵ ‌ه ب���ووه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫لێ���ر‌ه ئ���ه‌و س���تراجیی ‌ه دیاربكه‌ین بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و هه‌اڵن���ه‌ دووبار‌ه نه‌بنه‌وه‌و‬ ‫هه‌مومان سنورێك دانێین بۆ به‌رنامه‌و‬ ‫كاره‌كانمان بۆ گه‌یشتن به‌و ئاینده‌یه‌ی‬ ‫كه‌ چاوه‌ڕێمان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬نه‌گه‌یشتم ‌ه وه‌اڵمی ته‌واو‪ ،‬زۆر‬ ‫ی نێوانتان‬ ‫جار ئ���ه‌و هاوپه‌یمانییه‌تی ‌ه ‌‬ ‫گ���رژی تێده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌نمون ‌ه دوای ئه‌و‬

‫جێگۆڕكێیه‌ی به‌وێنه‌ی مسته‌فا بارزانی‬ ‫ك���را له‌په‌رله‌مان‪ ،‬گرژیی���ه‌ك له‌نێوان‬ ‫هه‌ردووالت���ان دروس���تبوو‪ ،‬گه‌نجانی‬ ‫ه���ه‌ردووال له‌فه‌یس���بووك هێرش���یان‬ ‫ده‌كرده‌ س���ه‌ر یه‌ك‪ ،‬ت���ۆش به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌و روداو‌ه قسه‌ت هه‌بوو‪ ,‬ئه‌مه‌ چۆن‬ ‫شیده‌كه‌یته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزانی‪ :‬م���ن پێموایه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫شتێكی زۆر ئاس���ایی‌و سروشتیی ‌ه ك ‌ه‬ ‫مونافه‌س���ه‌ی حیزبایه‌تی‌و سیاس���ه‌ت‬ ‫ده‌كرێت له‌نێوان پارتێك یان دوو پارتدا‬ ‫یان كۆمه‌ڵێك الیه‌نی سیاسی هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێك شت كه‌ ده‌بێته‌ جێگه‌ی‬ ‫نیگه‌ران���ی‌و ره‌خنه‌‪ ،‬هه‌ندێك كرده‌وه‌ن‬ ‫ك ‌ه له‌الی���ه‌ن هه‌ندێ���ك به‌رپرس به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی مه‌شوه‌ره‌ت له‌گه‌ڵ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫خۆیاندا بكه‌ن‌و به‌بێ ئه‌وه‌ی دانوستان‬ ‫له‌گه‌ڵ پارت ‌ه هاوپه‌یمانه‌كانی خۆشیان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬دێن بڕیارێ���ك ده‌ده‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه تۆ ئاماژه‌ی ب���ۆ ده‌كه‌ی من ناڵێم‬ ‫"جێگۆڕك���ێ‌"‪ ،‬من ده‌ڵێ���م "داگرتن"ی‬ ‫وێنه‌ی مس���ته‌فا بارزان���ی‪ ،‬ئیدی ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ی ك ‌ه لێی بوو شوێنێكی فه‌رمی‬ ‫ب���وو‪ ،‬ش���وێنی چ���اوی كامێره‌كانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ التب���رد بۆ گۆش���ه‌یه‌كی دیكه‌‪ ،‬با‬ ‫له‌هه‌مان ژوریشدا بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌شوێنی‬ ‫ی‬ ‫مه‌به‌ست‌و له‌شوێنه‌ فه‌رمیه‌كه‌ی خۆ ‌‬ ‫التبردووه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌ جێگۆڕكێ نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه داگرتنه‌‪ ،‬البردن���ه‌‪ ،‬هه‌ڵگرتنه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه رۆژی دووه‌م یان سێیه‌م بوو دوای‬ ‫وه‌رگرتنی پۆسته‌كه‌ی بۆ سه‌رۆكی نوێی‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬من پێموای ‌ه ئه‌گه‌ر خودی‬ ‫جه‌نابیان له‌گه‌ڵ سه‌ركردایه‌تی خۆی‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ جه‌نابی مام جه‌الل مه‌شوه‌ره‌تی‬ ‫بكردای ‌ه ئه‌م هه‌رایه‌ دروس���ت نه‌ده‌بوو‪،‬‬ ‫ناڵێم مه‌شوه‌ره‌ت له‌گه‌ڵ پارتی‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫جه‌نابی سه‌رۆك‪ ،‬ته‌نها له‌گه‌ڵ خۆیان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا من له‌ڕێگ���ه‌ی ئاوێنه‌وه‌ دان‬ ‫به‌وه‌ش���دا ده‌نێم ك���ه‌ له‌وانه‌ی ‌ه پارتی‬ ‫له‌هه‌ندێك قۆناغدا توشی هه‌ڵ ‌ه ببێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش كه‌ پارتی بیه‌وێت مه‌ال مسته‌فا‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی پارتایه‌تیدا بهێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫م���ن پێموای ‌ه مه‌ال مس���ته‌فا كه‌س���ێك‬ ‫نه‌بوو‌ه ك���ه‌ ئێمه‌ بێین‌و له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫ی بكه‌ین‪ ،‬مێژوو‬ ‫حیزبێك���دا س���نوردار ‌‬ ‫ش���اهیده‌و ئێ���وه‌ی گه‌نجان���ی ت���از‌ه‬ ‫پێگه‌یش���توی ئێس���تای كوردستانیش‬ ‫ده‌زانن ك��� ‌ه ئایدۆلۆژیایه‌ك���ی تایبه‌ت‬ ‫حاكم نه‌بوو له‌س���ه‌ر شۆڕشه‌كانی مه‌ال‬ ‫مس���ته‌فای بارزرانی‪ .‬هه‌موو كۆمه‌اڵنی‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌هه‌م���وو بیروڕاكانیان���ه‌و‌ه‬ ‫له‌ڕووی دین‌و نه‌ته‌وه‌و بیروڕادا هه‌مووی‬ ‫له‌ژێر چه‌تری ئه‌م رێبه‌ره‌ كۆببوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌یه‌ پارت���ی ته‌حه‌كومی‬

‫بەالبردنی وێنەکە ناڵێم "جێگۆڕكێ‌"‬ ‫ده‌ڵێم "داگرتن"ی وێنه‌ی مسته‌فا بارزانییە‬ ‫به‌شۆڕشه‌كانی بارزانی نه‌كردووه‌‪ ،‬به‌پێی‬ ‫فه‌لسه‌فه‌و ئایدۆلۆژیای پارتی كه‌سانێك‬ ‫هاتونه‌ت���ه‌ ریزی خه‌بات���ی بارزانی‪ ،‬نا‬ ‫وانه‌بووه‌‪ ،‬بارزانی خێوه‌تێكی گه‌وره‌بوو‬ ‫بۆ هه‌موو بۆچون‌و ئایدۆلۆژیاكان‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ده‌بێت ئێم���ه‌ی كورد رێز له‌ڕه‌مزه‌كانی‬ ‫خۆم���ان بگرین‪ .‬ئیدی لێره‌ مه‌س���ه‌ل ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه نییه‌ ك ‌ه ئێم ‌ه وێنه‌په‌رس���ت بین‪،‬‬ ‫بابه‌ته‌ك ‌ه كه‌سایه‌تییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ئه‌دهه‌م‬ ‫بارزانی بپرس���ی من پێمخ���ۆش نیی ‌ه‬ ‫وێنه‌ی هیچ كام له‌وان���ه‌ی كه‌ زیندون‬ ‫یان مردون له‌هیچ ده‌زگایه‌كی حكومیدا‬ ‫هه‌بن‪ .‬ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێین���ه‌و‌ه بۆ بابه‌تی‬ ‫وێن��� ‌ه داگرتنه‌ك���ه‌ی په‌رله‌م���ان‪ ،‬من‬ ‫بۆچونه‌كانی م���ام جه‌الل باش ده‌زانم‪،‬‬ ‫نام���ه‌ی خه‌تی ئه‌ویش���م له‌الیه‌ كه‌ بۆ‬ ‫منی نوسیوه‌‪ ،‬من ده‌زانم رای جه‌نابیان‬ ‫چیه‌ به‌رامبه‌ر مه‌ال مس���ته‌فا‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمیش كوڕی ئه‌و مه‌ال مسته‌فایه‌یه‌‪،‬‬ ‫م���ن لێره‌ ده‌ڵێم كه‌ م���ام جه‌الل‪ ،‬مه‌ال‬ ‫مسته‌فای به‌ڕێبه‌ری خۆی زانیوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مام جه‌الل ل���ه‌و نامه‌یه‌ی بۆ‬ ‫تۆی نوسیو‌ه مه‌ال مسته‌فای به‌ڕێبه‌ری‬ ‫خۆی زانیوه‌؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزانی‪ :‬به‌ڵ���ی له‌نامه‌كه‌داو‬ ‫له‌بارزانی���ش كه‌ چوو بۆ س���ه‌ر گۆڕی‬ ‫نه‌مران‪ ،‬له‌په‌رتوكی یاداشته‌كانیش���دا‬ ‫من له‌گه‌ڵیان بووم‌و وێنه‌ش���م گرتوو‌ه‬ ‫ئه‌و كاته‌ی ك ‌ه مام جه‌الل ده‌نوس���ێت‬ ‫"من شانازی ده‌كه‌م كه‌ د‌ه ساڵ له‌ژێر‬ ‫رێبه‌رایه‌ت���ی جه‌نابت خه‌باتم كردووه‌"‪،‬‬ ‫واتا لێ���ره‌دا ئه‌و خۆی به‌ش���اگردێكی‬ ‫مه‌ال مس���ته‌فای بارزانی ده‌زانی‪ ،‬كاك‬ ‫مه‌س���عودیش خ���ۆی به‌ش���اگردێكی‬ ‫مه‌ال مس���ته‌فا ده‌زانی‪ ،‬ل���ه‌و بابه‌ته‌ی‬ ‫په‌رله‌مانیش كه‌ هاته‌پێش‪ ،‬من ئه‌وه‌نده‌م‬ ‫وت���ووه‌و دووباره‌ش���ی ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫چۆن ده‌بێت تۆ وێنه‌ی "ئوس���تاز"ه‌ك ‌ه‬ ‫داگریت‌و الببه‌ی‪ ،‬وێن ‌هی‌ قوتابی بێنیی ‌ه‬ ‫جێگه‌ی‪ .‬به‌داخه‌وه‌ هه‌ندێك بابه‌ت دێن ‌ه‬ ‫پێش له‌وانه‌ی ‌ه مه‌به‌س���تێكی تایبه‌تیش‬ ‫نه‌بێت ته‌نه���ا نه‌بوونی دیدێكی ته‌واو‌ه‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌مه‌س���ه‌له‌كان‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫جێگه‌ی داخه‌‪.‬‬ ‫ی ئێوه‌و‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬با بێینه‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫گۆڕان‪ ،‬هه‌ستناكه‌ن بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی داهاتوودا ركه‌به‌ر ‌‬ ‫له‌قۆناغ ‌‬ ‫پارتی‌ ده‌بێت؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزان���ی‪ :‬م���ن پێموایه‌ هه‌ر‬

‫حیزبێ���ك ك��� ‌ه ده‌رئه‌نجام���ی هه‌بێت‬ ‫ئ���ه‌و‌ه له‌ڕێگه‌ی س���ندوقی ده‌نگدانه‌و‌ه‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬وات ‌ه هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‬ ‫قسه‌كردن له‌س���ه‌ر ئه‌و بابه‌تانه‌ دوای‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و رێژه‌ی ده‌نگ ده‌بێت‪ ،‬ئیدی‬ ‫قسه‌كردن له‌و بابه‌ته‌ شتێكی بێبنه‌ماو‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌یه‌‪ ،‬با ئ���ه‌و‌ه هه‌ڵبگرین بۆ‬ ‫دوای هه‌ڵبژاردن‌و ده‌ركه‌وتنی قه‌باره‌ی‬ ‫هه‌ر الیه‌ك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێتان وانیی ‌ه گۆڕانكاری ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ ‌‬ ‫ی س���وریاو‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌‌و روخان��� ‌‬ ‫هاتنه‌سه‌ركاری‌ ئیخوانه‌كان له‌و واڵته‌دا‬ ‫ی پارتییه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هاوسنووری‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ زیاترت���ان بۆ دروس���تده‌كاو‬ ‫ده‌ڕژێت���ه‌ خان���ه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی���ی‬ ‫ئیسالمییه‌كانه‌وه‌؟‬ ‫ئه‌ده���ه‌م بارزانی‪ :‬ئێم���ه‌ وه‌كو پارتی‬ ‫كێش���ه‌مان له‌گه‌ڵ بیروباوه‌ڕی ئیسالم‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ده‌س���تپێكدا ئ���ه‌م بزاڤ ‌ه‬ ‫بزاڤێك بووه‌ له‌خواناسییه‌وه‌ پێیناوه‌ت ‌ه‬ ‫گۆڕه‌پان���ی خه‌ب���ات‌و كوردایه‌ت���ی‌و‬ ‫نه‌ته‌وایه‌ت���ی به‌رگ���ری ك���ردن‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌خواناس���ییه‌وه‌ پارتی ئ���ه‌م باوه‌ڕ‌ه‬ ‫دینیی���ه‌ی ك ‌ه ده‌ڵێ���ت ده‌بێت به‌رگری‬ ‫له‌هه‌ر سته‌ملێكراوێك بكرێت‪ ،‬پارتیش‬ ‫میلله‌تی خۆی به‌س���ته‌ملێكراو زانیو‌ه‬ ‫بۆی��� ‌ه هاتۆته‌ گۆڕه‌پان���ی خه‌بات‪ .‬من‬ ‫پێموانیی ‌ه ئێمه‌ له‌گ���ه‌ڵ هیچ الیه‌نێك‬ ‫گرفتمان هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی كه‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫ده‌وڵه‌تی عه‌ره‌بی رویداو روش���ده‌دات‪،‬‬ ‫كه‌ چه‌ندین ناوی لێنراوه‌ وه‌ك به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌بی‌و شۆڕشه‌كانی عه‌ره‌بی‌و تاد‪..‬‬ ‫پاش الچونی كۆمه‌ڵێك سه‌ركرده‌ یان‬ ‫س���ه‌رۆكی ئه‌م ده‌وڵه‌تان��� ‌ه ك ‌ه خۆیان‬ ‫به‌ڕاستی به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیكتاتۆریان ‌ه‬ ‫ره‌فتاریان ك���ردووه‌و هه‌ندێكیان دوای‬ ‫(‪ )30‬س���اڵ‌‌و هه‌ندێكیان (‪ )40‬له‌سه‌ر‬ ‫حوك���م مانه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م حاڵه‌ت���ه‌ی ك ‌ه‬ ‫ئێستا هاته‌پێش بۆ ئه‌و ده‌وڵه‌تان ‌ه من‬ ‫پێموای ‌ه ئه‌وه‌ش دوای ماوه‌یه‌ك ره‌نگ ‌ه‬ ‫گۆڕانكاریی به‌س���ه‌ردا بێ���ت‪ ،‬به‌نمون ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی دوای هه‌ڵبژاردنه‌كانی میس���ر‬ ‫هات ‌ه ئ���ارا‪ ،‬به‌هۆی ئه‌و ش���پرزه‌ییه‌ی‬ ‫ك���ه‌ هه‌یه‌ ناتوانێت خزم���ه‌ت به‌واڵت‌و‬ ‫میلله‌ت بكات‪ .‬م���ن پێموای ‌ه ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫به‌تێكڕای���ی‌و دونیاش به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫گه‌ور‌ه له‌گۆڕانكاریدایه‌‪ ،‬به‌ئه‌وروپاشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ش به‌سودی میلله‌تان‬ ‫ته‌واو ده‌بێت‪.‬‬

‫"سه‌ركرده‌ ‌ی كورد خۆی‌ به‌لیره‌ی‌ تورك نافرۆشێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫"عوسمان ئۆجه‌الن" یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫داواكراوانه‌ی‌‪ ،‬كه‌ توركیا خه‌اڵتێكی‌‬ ‫‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 300‬هه‌زار دۆالریی‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ ده‌ستگیركردنیان ته‌رخان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ژیانی‌ من له‌مه‌ترسیدا نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ باوه‌ڕ ناكه‌م سه‌ركرده‌‌و هاواڵتی‌‬ ‫كورد ته‌نازول بۆ پاره‌و پولی‌ توركه‌كان‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و لیس���ته‌ی‌ وه‌زا‌رەتی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫توركی���ا چه‌ن���د رۆژێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر‬ ‫باڵویك���رده‌وه‌‌و ن���اوی‌ ‪ 50‬س���ه‌ركرده‌و‬ ‫فه‌رمان���ده‌ی‌ ناس���راوی‌ په‌كه‌كه‌ی‌ تێدا‬ ‫هات���ووه‌‪ ،‬ه���ه‌ر كه‌س���ێك به‌جۆرێ���ك‬ ‫راپۆرت له‌س���ه‌ر ئه‌وان ب���دات كه‌ ببێته‌‬ ‫هۆی‌ ده‌س���تگیركردنیان‪ ،‬له‌نووسینگه‌ی‌‬ ‫ئه‌ردۆغانی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیرانه‌وه‌ خه‌اڵت‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و لیس���ته‌ بۆ ده‌ستگیركردنی‌‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌س���ه‌ركرده‌ ناس���راوه‌كانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ "موراد قه‌ره‌یالن‌و جه‌میل بایك‌و‬ ‫دۆران كال���كان‌و فه‌همان حس���ێن‌و ره‌زا‬ ‫ئاڵت���ون‌و وزبێر ئای���دارو نۆمان ئۆچار‪،‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ سه‌ركرده‌و فه‌رمانده‌ی‌ بااڵن‬ ‫بڕی‌ ‪ 4‬ملیۆن لیره‌ی‌ توركی وه‌كو خه‌اڵت‬

‫دیاریك���راوه‌‪ .‬وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆی‌ توركیا‬ ‫ناوی‌ "عوس���مان ئۆج���ه‌الن‌و نیزامه‌دین‬ ‫تاش���ی‌" س���ه‌رەڕای‌ جودابوونه‌وه‌شیان‬ ‫له‌په‌كه‌كه‌ له‌لیسته‌كه‌دا هێناوه‌‪.‬‬ ‫عوس���مان ئۆجه‌الن‪ ،‬كه‌ ب���رای‌ عه‌بدواڵ‬ ‫ئۆجه‌النی‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ په‌كه‌كه‌و پێشتر‬ ‫ئه‌ندامی‌ كۆنسه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ بووه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د توركیا ده‌خوازێ‌‬ ‫بزاڤ���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ ك���ورد پاكتاو بكات‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ‪ AKP‬پێش���تر باس���ی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ریی‌ ده‌ك���رد‪ ،‬كه‌چی‌ ئێس���تا‬ ‫به‌عاله‌می‌ ئاشكرا پاره‌ بۆ پاكتاو كردن‌و‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ سه‌ركرده‌كانی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫ته‌رخان ده‌كات‪ ،‬چونكه‌ ده‌زانێت په‌كه‌كه‌‬ ‫هێزێكی‌ سه‌ربازی‌‌و سیاسی‌ گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ ك���رد ك���ه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا‪ ،‬توركیا دێت كه‌سانێكی‌‬ ‫وه‌ك "كه‌مال بورقای‌‌و ئیبراهیم گوجلو"‬ ‫گه‌وره‌ ده‌كا‌و خوازیار‌ه له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫بزاڤی‌ رزگاریخوازی‌ كورد له‌باكور پاكتاو هێ���زه‌ ئیس�ل�امییه‌كان به‌كارده‌هێنن بۆ‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌ردۆغ���ان‌و ‪ AKP‬ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ده‌ستكه‌وتانه‌یان لێبسێننه‌وه‌‬ ‫ئاماده‌ نین كێش���ه‌ی‌ كورد چاره‌س���ه‌ر كه‌ به‌ده‌ستیانهێناوه‌"‪.‬‬ ‫بكه‌ن‌و رقیان له‌هه‌موو كورده‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو وتی‌ "ئۆپۆزیس���یۆن له‌هه‌رێمی‌‬ ‫ئۆجه‌الن ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌وان كوردس���تان به‌گ���ۆڕان‌و كۆم���ه‌ڵ‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت دڵیان به‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و یه‌كگرتووی‌ ئیس�ل�امییه‌وه‌ هه‌ڵه‌ ده‌كات‬ ‫سیس���ته‌می‌ فیدرالی���ش خ���ۆش نییه‌و گه‌ر ه���اوكاری‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ نه‌كاو‬ ‫"ئێستا ده‌یانه‌وێ‌ له‌ڕێگه‌ی‌ ئۆپۆزیسیۆنی‌ له‌ده‌سه‌اڵت دووركه‌ونه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌ ده‌كات‬ ‫ئیسالمییه‌وه‌ شه‌ڕی‌ ئه‌م ئه‌زمونه‌ بكه‌ن‌و گ���ه‌ر ئۆپۆزیس���یۆنێكی‌ تون���دڕه‌و بن‪،‬‬

‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌‌و‬ ‫یه‌كگرتوو هه‌ڵه‌ن‬ ‫ی‬ ‫گه‌ر ئۆپۆزیسیۆنێك ‌‬ ‫توندڕه‌و بن‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆژنامەی لۆمۆند‬

‫ ‬ ‫عوسمان ئۆجه‌الن‬ ‫چونكه‌ كوردستان به‌ره‌وشێكی‌ تایبه‌تیدا وتی‌ "باوه‌ڕ ناكه‌م س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ كورد بدرێت"‪.‬‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‌و ئه‌ركی‌ سه‌رشانی‌ ئه‌وانیشه‌ هه‌بێت ئاماده‌ بێت خۆی‌ به‌پاره‌و لیره‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆی‌ توركیا رایگه‌یاندووه‌‬ ‫عاقاڵن���ه‌‌و لێپرس���راوانه‌ هه‌ڵس���وكه‌وت توركه‌كان بفرۆش���ێ‌‌و ته‌نازول بۆ ئه‌وان ك���ه‌ ئ���ه‌م كاره‌ی‌ ب���ه‌ له‌به‌رچاوگرتنی‌‬ ‫بكات‪ ،‬س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ جدی‌ كاری‌ وای‌ ئه‌زمون���ی‌ س���ه‌ركه‌وتووی‌ ئه‌مه‌ریكا بۆ‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ بن الدن‌و سه‌دام كردووه‌‪،‬‬ ‫ئۆج���ه‌الن جه‌غتی‌ له‌وه‌ش ك���ردووه‌ كه‌ لێناوه‌شێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌س���ت ن���اكات به‌ه���ۆی‌ ته‌رخان وتیش���ی‌ "له‌به‌رئ���ه‌وه‌ دڵنی���ام به‌پێی‌ زانیارییه‌كان ئه‌وانه‌ی‌ له‌م لیسته‌‬ ‫كردنی‌ ئ���ه‌م خه‌اڵت‌و پاره‌ی���ه‌وه‌ ژیانی‌ نه‌س���ه‌ركرده‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ‪ 50‬كه‌س���ییه‌دا داواكراون‪ ،‬ژماره‌یه‌كیان‬ ‫له‌مه‌ترس���یدا بێت‪ ،‬چونك���ه‌ له‌هه‌رێمی‌ نه‌خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تانیش رێگه‌ ناده‌ن له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و ژماره‌یه‌كیشیان‬ ‫كوردستان‌و سه‌ركرده‌كانی‌ دڵنیایه‌‪ ،‬ئه‌و ل���ه‌دژی‌ ئێم���ه‌ كارێكی‌ خ���راپ ئه‌نجام له‌سوریا‌و ئه‌وروپان‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هەنوکە‬

‫دادوه‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ چاره‌نوسی‌ تۆمه‌تبار‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح‪-‬ی‌ له‌كێشه‌ی‌ ئاسۆس هه‌ردی دیاری‌ نه‌كردووه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌دواپه‌ره‌سه‌ندنی‌ دۆسیه‌ی‌‬ ‫ده‌ستدرێژیكردنه‌ سه‌ر ئاسۆس‬ ‫هه‌ردی‌‪ ،‬دادگای‌ تاوانه‌كانی‌ سلێمانی‌‬ ‫یه‌كه‌م به‌سیفه‌تی‌ ته‌میزی‌‌و له‌سه‌ر‬ ‫تانه‌لێدانی‌ داواكاری‌ گشتی‌‪ ،‬بڕیاریدا‬ ‫به‌په‌سه‌ندكردنی‌ بڕیاری‌ دادگای‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ سلێمانی‌ به‌ ئازادكردنی‌‬ ‫تۆمه‌تبار به‌هێز عه‌بدولباقی‌ كه‌‬ ‫خوشــكه‌زای‌ تۆمه‌تـبار عومه‌ر‬ ‫فه‌تاح‪-‬ـه‌‪.‬‬ ‫پ���اش ئ���ه‌وه‌ی‌ دادگای‌ تاوانه‌كان���ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ یه‌ك���ه‌م ل���ه‌‪2012/1/19‬‬ ‫به‌س���یفه‌تی‌ ته‌می���زی‌ له‌س���ه‌ر داوا‌و‬ ‫تانه‌لێدان���ی‌ پارێزه‌ران���ی‌ ئاس���ۆس‬ ‫هه‌ردی‌‪ ،‬بڕیاریدا به‌هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی‌‬ ‫بڕیاری‌ دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫كه‌ عوم���ه‌ر فه‌تاح‌و به‌هێز عه‌بدولباقی‌‬ ‫ئازادكردب���وو‪ ،‬دووباره‌ دادگای‌ ناوبراو‬ ‫داوای‌ كرده‌وه‌ كه‌ رێوشوێنی‌ یاسایی‌‌و‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ زیاتر له‌گ���ه‌ڵ هه‌ردوو‬ ‫تۆمه‌تبار ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫دواب���ه‌دوای‌ ئه‌مه‌‪ ،‬دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی‌ ئ���ه‌و بڕی���اره‌‬ ‫دووباره‌ ه���ه‌ردوو تۆمه‌تباری‌ ناوبراوی‌‬ ‫بانگكردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌‪ 2/15‬پاش‬ ‫تێپه‌ڕبوونی‌ كه‌متر له‌مانگێك به‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌دا‪ ،‬دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫دووب���اره‌ بڕیاری���دا ب���ه‌ ئازادكردنی‌‬ ‫به‌هێ���ز عه‌بدولباقی‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫یاس���ایی‌ ش���اره‌زا كه‌ نه‌یوسیت ناوی‌‬ ‫ئاش���كرابكرێت به‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"جێگه‌ی‌ ئاماژه‌پێدان‌و سه‌رس���وڕمانه‌‬ ‫ك���ه‌ دادگای‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ س���لێمانی‌‬ ‫له‌دوور‌و نزیك بڕیاری‌ نه‌داوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫چاره‌نوسی‌ عومه‌ر فه‌تاح‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌پێ���ی‌ بنه‌ما دادگه‌ریه‌ س���زاییه‌كان‪،‬‬ ‫پێشێلكارییه‌كی‌ زه‌قی‌ ئه‌و یاسایه‌یه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫ئاسۆس هەردی دوای هێرشکردنە سەری‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئام���اژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ كرد كه‌ پێویس���ته‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ لێپێچینه‌وه‌ له‌و سه‌رپێچییه‌‬ ‫بكات‪ .‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ دادگای‌‬ ‫تاوانه‌كان���ی‌ س���لێمانی‌ به‌س���یفه‌تی‌‬ ‫ته‌میزی‌‪ ،‬دركی‌ به‌م هه‌ڵه‌یه‌ی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ ك���ردووه‌‌و له‌ناوه‌رۆكی‌‬ ‫بڕیاره‌كه‌دا ئاگاداری‌ كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ یاس���اییه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌ ئازادكردنی‌‬ ‫به‌هێ���ز عه‌بدولباقی‌ رێگاخۆش���كه‌ره‌‬ ‫ب���ۆ ئازادكردن���ی‌ تۆمه‌تب���ار عومه‌ر‬ ‫فه‌ت���اح‪ ،‬چونك���ه‌ ناوب���راو جگ���ه‌‬

‫له‌وه‌ی‌ خوش���كه‌زایه‌تی‌‪ ،‬به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵق���ه‌ی‌‬ ‫پاسه‌وانه‌كانیش���یه‌تی‌‌و‬ ‫پێكگه‌یشتنی‌ نێوان عومه‌ر فه‌تاح‌و ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌یه‌ كه‌ ده‌ستدرێژییان كردۆته‌‬ ‫سه‌ر ئاس���ۆس هه‌ری‌‪ .‬سه‌رچاوه‌كه‌ی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ به‌‬ ‫ئازادكرن���ی‌ ئه‌م كه‌س���ه‌‪ ،‬دۆس���یه‌كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر عومه‌ر فه‌تاح سوك ده‌بێت‌و‬ ‫پێده‌چێت ئه‌م���ه‌ كاركردنێك بێت بۆ‬ ‫ی ئه‌ویش‪.‬‬ ‫ئازادكردن ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ له‌كات���ی‌‬ ‫ده‌س���تگیكردنی‌ ئه‌و تۆمه‌تبارانه‌وه‌ تا‬ ‫ئه‌مڕۆ‪ ،‬ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ چه‌ندجارێك‬

‫ویستویه‌تی‌ فش���ار بخاته‌ سه‌ر دادگا‌و‬ ‫داواكاری‌ گش���تی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ نه‌رمیی‌‬ ‫بنوێنن له‌م كێشه‌یه‌دا‪ ،‬ئاوێنه‌ له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا به‌رپرس���انی‌ حیزبی‌‌و حكومی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌ كوردس���تانی‌‪،‬‬ ‫له‌ده‌س���توه‌ردان له‌به‌ڕێوه‌چوون���ی‌‬ ‫دۆس���یه‌كه‌ له‌دادگا‌و داواكاری‌ گشتی‌‌و‬ ‫پۆلیس ئاگادار كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێ���وار‌هی‌ ‪29‬ی‌ ئاب���ی‌ ‪ 2011‬له‌نزیك‬ ‫نوسینگه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫هێرش���كرایه‌ س���ه‌ر ئاس���ۆس هه‌ردی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆمپانیاكه‌‌و به‌س���ه‌ختی‌‬ ‫برینداركرا‌و پاش لێكۆڵینه‌وه‌ ژماره‌یه‌ك‬

‫فۆتۆ‪ :‬زمناکۆ ئیسماعیل‬

‫پاس���ه‌وانی‌ عومه‌ر فه‌ت���اح (ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێتی‌) ده‌ستگیركران‪.‬‬ ‫له‌و ده‌ستدرێژیه‌دا كه‌ به‌كلكه‌ ده‌مانچه‌‬ ‫كرایه‌ سه‌ر ئاس���ۆس هه‌ردی‌‪ ،‬سه‌ری‌‬ ‫به‌درێژیی‌ ‪ 19‬سانتیمه‌تر بریندار بوو‪،‬‬ ‫برینه‌كه‌شی‌ به‌ ‪ 31‬ته‌قه‌ڵ دورایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م هێرش���ه‌ پ���اش ئه‌و ه���ه‌واڵ‌و‬ ‫راپۆرته‌ دێت كه‌ له‌ڕۆژی‌ ‪2011/9/28‬‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌دا باڵوكرایه‌وه‌ له‌ژێر‬ ‫ناونیش���انی‌ "ئه‌و ده‌سته‌یه‌ی‌ داواكاری‌‬ ‫گش���تی‌ كه‌ عوم���ه‌ر فه‌ت���اح‌و دانای‌‬ ‫ئه‌حمه‌د مه‌جیدی‌ دا به‌دادگا‪ ،‬له‌الیه‌ن‬

‫ئازادكردنی‌ به‌هێز‬ ‫ی‬ ‫عه‌بدولباق ‌‬ ‫رێگاخۆشكه‌ر‌ه بۆ‬ ‫ئازادكردنی‌ تۆمه‌تبار‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح‬ ‫وه‌زیری‌ داد‪-‬ه‌وه‌ هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پاش باڵوبوونه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م دوو بابه‌ت ‌ه‬ ‫له‌ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ر هه‌مان رۆژ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫عومه‌ر فه‌تاح ب���ه‌ بێزارییه‌كی‌ زۆره‌وه‌‬ ‫له‌ڕێگای‌ ته‌له‌فونه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ ده‌كات‬ ‫ب���ه‌ ئاس���ۆس ه���ه‌ردی‪ ‌،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌وه‌‪ ،‬پاش تێپه‌ڕبوونی‌‬ ‫زیاتر له‌‪ 24‬كاتژمێ���ر‪ ،‬ئێواره‌ی‌ دوایی‌‬ ‫ده‌ستدرێژیكرایه‌ سه‌ر ئاسۆس هه‌ردی‌‌و‬ ‫پ���اش تێپه‌ڕبوونی‌ چوار رۆژ به‌س���ه‌ر‬ ‫روداوه‌ك���ه‌دا‪ ،‬به‌فه‌رمان���ی‌ تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫ئاس���ایش‌و پۆلی���س تۆمه‌تباره‌كانیان‬ ‫دۆزییه‌وه‌‌و چوار كه‌س ده‌ستگیركران‪.‬‬

‫كوردو شیع ‌ه كێشمه‌كێشیانه‌ له‌سه‌ر په‌نابه‌رێك ‌ی سوننه‌‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم دێت"‬ ‫"شیعه‌كان سه‌یریان له‌لێدوانه‌كان ‌‬

‫ ‬ ‫مالیکی ئەو پیاوە شیعەیەی‪ ،‬کوردو سوننەکان دەیانەوێت دیوارێک لەبەردەم هەڵکشانی دەسەاڵتیدا دروستبکەن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ی‬ ‫ی مانه‌وه‌ی‌ تاریق هاشم ‌‬ ‫درێژه‌كێشان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردستان‪ ،‬رۆژ به‌ڕۆژ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫نێوان به‌غداو هه‌رێم ئاڵۆزو توندتر‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ده‌ڵێت‬ ‫"ناوبراو راده‌ست ناكه‌ینه‌وه‌"‪،‬‬ ‫كاربه‌ده‌ستێكی‌ شیعه‌ش ده‌ڵێت‬ ‫"كوردستان داڵده‌ی‌ پیاوكوژ ده‌دات"‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫ئه‌ندامێك ‌‬ ‫عێراقیش ده‌ڵێت "ئه‌و شه‌ڕه‌قسان ‌ه‬ ‫باش نین"‪.‬‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬بایه‌زید حه‌سه‌ن‬ ‫له‌فراكسیۆن ‌‬

‫فۆتۆ‪AFP :‬‬

‫ی گرنگتری���ش ده‌كات ك ‌ه له‌به‌غداو‌ه په‌نای‌ هێنایه‌ به‌ر كوردستان‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند ك ‌ه بۆ خاڵێك��� ‌‬ ‫ی كوردستانی‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫ی ئ���ه‌م ناكۆكییه‌ی‌ نێوان هه‌ولێرو ئه‌مه‌ش هه‌رێم ‌‬ ‫ی لێ���دوان له‌نێوان ئاگر ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌ه ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���ا‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا به‌غدای‌ بڵێسه‌دارتر كردووه‌ كه‌ ئه‌ویش دوو رێگ���ه‌دا راگرت ك���ه‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی بوو‪،‬‬ ‫ی مه‌سه‌له‌ی‌ نه‌وته‌‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو پێیوای ‌ه هه‌ركامی���ان مای��� ‌هی‌ رووگی���ر ‌‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫په‌ی���دا ب���ووه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی قین‌و‬ ‫ی باش راده‌ستكردنه‌و‌هی‌ ده‌بووه‌ مای ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و شه‌ڕه‌ قسه‌و لێدوانان ‌ه كارێك ‌‬ ‫كوردس���تان ئام���اد‌ه نیی���ه‌ جێگ���ر ‌‬ ‫ی تووڕه‌یی‌ سوننه‌كان به‌رامبه‌ر به‌كوردو‬ ‫سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق "تاریق هاشمی‌" نین‪ ،‬به‌ڵكو پێویسته‌ كێشه‌كان به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪ ،‬راده‌ست نه‌كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌س���تور چاره‌س���ه‌ر بكرێن‪ ،‬ئه‌‌و وت ‌‬ ‫ی به‌غداد بكاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫راده‌س���ت ‌‬ ‫ی تووڕه‌یی‌‌و بێزاری‌ شیعه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ی هاشمیش قه‌زاییه‌‌و مای ‌ه ‌‬ ‫ی بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ب���وو له‌چه‌ند "پێموای ‌ه كێشه‌ك ‌ه ‌‬ ‫دادگای��� ‌‬ ‫ی رایگه‌یاند‬ ‫ی كه‌ بارزان ‌‬ ‫ی هه‌رێم چه‌ند دادگا ده‌توانێ���ت یه‌كالی���ی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫رۆژی‌ رابردودا س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی ده‌بێت به‌شێوه‌ی‬ ‫ی به‌رامبه‌ر به‌مالیکی‌‌و به‌اڵم ئه‌وه‌ی��� ‌ه كورد له‌و كێش���ه‌یه‌و‌ه كێش���ه‌ی‌ هاش���م ‌‬ ‫لێدوانێكی‌ توند ‌‬ ‫"سیاس���ی‌" چاره‌س���ه‌ر بكرێ‌‪ ،‬دكتۆر‬ ‫ی ناوه‌ندی‌ به‌غ���دا راگه‌یاند‪ ،‬تێوه‌گالوه‌"‪.‬‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه له‌عێراقدا‬ ‫ی بایه‌زید ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی كورد ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تێوه‌گالن ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی وا هه‌یه‌ كێشه‌ی‌ دادگا‌و سیاسه‌ت‬ ‫ی رابردوو‪" ،‬تاریق هاشمی‌" جار ‌‬ ‫ی كۆتایی‌ ساڵ ‌‬ ‫یاسا "یاسین مه‌جید" به‌توندی‌ وه‌اڵم ‌‬ ‫ی "ره‌نگ ‌ه الیه‌نێكی‬ ‫ی تێكه‌ ‌ڵ ده‌بن‪ ،‬ئه‌‌و وت ‌‬ ‫ی دیاری‌ سوننه‌كان‌و لیست ‌‬ ‫سه‌ركرده‌ ‌‬ ‫دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫بایه‌زید وێ���ڕای‌ ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه ئاماژ‌ه عێراقی���ه‌‌و جێگ���ری‌ س���ه‌رۆك كۆمار‪ ،‬كێشه‌كه‌ش سیاسی‌ بێت‪ ،‬چونك ‌ه هێشتا‬

‫هه‌ر كاتێك‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫عێراقییه‌ دێت ‌ه‬ ‫كوردستان‌و له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێمدا‬ ‫ی‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪ ،‬بارگرژ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫یاساو‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫دروست ده‌بێت‬ ‫ێ‬ ‫ی نه‌كراو‌ه ت���ا بزانر ‌‬ ‫ی دادگای ‌‬ ‫هاش���م ‌‬ ‫ئاخۆ تاوانباره‌ یاخ���ود تاوانبار نییه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌بێت ئه‌و راس���تییه‌ش بزانین‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه به‌رده‌وام كێش��� ‌ه له‌نێوان هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان‌و حكومه‌تی‌ به‌غدادا هه‌بوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر گرێبه‌ست ‌ه نه‌وتییه‌كان‌و مادده‌ ‌‬ ‫‪‌140‬و دابه‌شكردنی‌ ده‌سه‌اڵته‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی وا هه‌یه‌ كێشه‌كان توندتر ده‌بن‌و‬ ‫جار ‌‬ ‫ی واش هه‌یه‌ خاوتر ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جار ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و‌هی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر كێشه‌ك ‌ه‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ بڕوات‪ ،‬هه‌س���ت ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌ ئاڵۆزتر ده‌بێت‪ ،‬ئه‌ندامه‌كه‌ ‌‬ ‫ی عێ���راق‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی گۆڕان وت ‌‬ ‫له‌فراكسیۆن ‌‬ ‫ی ئیبراهیم‬ ‫ی به‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫نیش���تمان ‌‬

‫ی ده‌ڵێ���ن‪ ،‬پێمان س���ه‌یر‌ه‬ ‫جه‌عف���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌و شێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم لێدوان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫داوه‌‌و داواكارین په‌یڕه‌و ‌‬ ‫عێراق بكه‌ن‌و كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ی كه‌مێك‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬دیار‌ه ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بارودۆخه‌ك ‌ه هێور بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی دكتۆر بایه‌زی���د‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی عێراقیی���ه‌ دێت��� ‌ه‬ ‫س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌رێمدا‬ ‫كوردس���تان‌و له‌گه‌ ‌ڵ سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪ ،‬بارگرژ ‌‬ ‫یاس���او‌ه به‌رامبه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی "له‌كاتێكدا‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬ئه‌‌و وت ‌‬ ‫ی ئه‌و س���ه‌ركردانه‌ش ئاسایی ‌ه ك ‌ه‬ ‫هاتن ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی هه‌رێم په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫سه‌رجه‌م الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كانی‌ عێراقدا‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م هه‌فته‌ی���ه‌و‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫له‌میدیاكانه‌و‌ه هه‌واڵی‌ ئه‌وه‌ باڵوكرایه‌و‌ه‬ ‫ی كوردستان له‌گه‌ ‌ڵ عێراقیی ‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌رێم ‌‬ ‫ی س���تراتیژی‌" راده‌گه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫"رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫له‌و رووه‌شه‌و‌ه ئه‌ندامه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "بۆ رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی عێراق وت ‌‬ ‫نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌رییه‌‌و‬ ‫ستراتیژی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ قسه‌ ‌‬ ‫له‌الیه‌نێكی‌ ره‌سمییه‌و‌ه باس نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫ی یاس���اش ده‌یه‌و ‌‬ ‫لیس���تی‌ ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ كورد له‌ده‌س���ت‬ ‫هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫نه‌دات‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و هاوپه‌یمانێتیی ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وان هه‌م ب���ۆ په‌رله‌مان گرنگه‌‌و هه‌م‬ ‫ی عێراقیشدا هاتوو‌ه كه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌ده‌ستور ‌‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كان له‌حكومه‌تدا به‌ش���دار‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫بن‪ ،‬ئێستاش هه‌ر سێ‌ الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستانی‌‌و هاوپه‌یمان ‌‬ ‫(هاوپه‌یمان ‌‬ ‫نیش���تمانی‌‌و عێراقیی���ه‌) له‌حكومه‌تدا‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫به‌شدارن‪ ،‬ئێستا هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ عێراقییه‌دا هه‌یه‌‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ كوردیشدا كێش ‌ه ‌‬ ‫بێگومان قه‌یرانه‌كه‌ ئاڵۆزتر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای���ه‌ ك��� ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ی نێ���وان ك���ورد‌و ش���یع ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫تێكهه‌ڵكێش���تره‌ ت���ا په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردو س���وننه‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاش���م ‌‬ ‫كورد پێیانوایه‌ جێكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نێوان كوردو‬ ‫له‌كوردس���تان‪ ،‬په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی به‌مدوایی���ه‌ توندوت���ۆ ‌ڵ‬ ‫س���وننه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كردووه‌ ك ‌ه ره‌نگ ‌ه بیان���ه‌وێ‌ له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌یه‌كه‌و‌ه دیوارێك له‌به‌رده‌م‬ ‫ی مالیکیدا‬ ‫هه‌ڵكش���انی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫دروست بكه‌ن‪.‬‬

‫کوردستانی ‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫حاجی‌ ئه‌حمه‌دی‌‪:‬‬

‫ئێستا پژاك گه‌وره‌ترین هێز ‌ی ئۆپۆزسیۆنه‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌تا جاش���ه‌كانیش وتیان ئێم ‌ه شه‌ڕ ‌‬ ‫ی ئێمه‌دا بوو‬ ‫ی شه‌ڕ له‌قازانج ‌‬ ‫راگرتن ‌‬ ‫ی ناكه‌ین‪ ،‬ئینج���ا كه‌ زانییان‬ ‫براكوژی��� ‌‬ ‫هیچیان پێناكرێ���ت‪ ،‬په‌نایان برده‌ به‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبژیوان ‌‬ ‫ی بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫بارزانی‌‌و تاڵه‌بان ‌‬ ‫بكه‌ن‌و شه‌ڕ راگرین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باشه‌ له‌و ش���ه‌ڕه‌دا پژاك چ ‌‬ ‫ی راگرت؟‬ ‫ده‌ستكه‌وت‌و بۆ شه‌ڕ ‌‬ ‫ی ئه‌حم���ه‌دی‌‪ :‬ئێمه‌ ده‌س���تمان‬ ‫حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌شه‌ڕ نه‌كرد تا رایگرین‪ ،‬ئێران شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌پاند به‌س���ه‌رماندا‪ ،‬كه‌ شه‌ڕیش ‌‬ ‫راگ���رت‪ ،‬ئێم���ه‌ش رامان گ���رت‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌زانین ك ‌ه به‌ش���ه‌ڕ ناتوانین كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێران بڕوخێنین‪ .‬سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫پژاك ئه‌وه‌ب���وو هاوپه‌یمانییه‌ك هه‌بوو‬ ‫كه‌ ئه‌و هاوپه‌یمانیه‌مان تێكدا‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ی‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ توركیا‌و ئێران‌و مالیكیش ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ب���وو‪ ،‬چونك���ه‌ به‌رنامه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌بوو ك ‌ه وه‌ك���و پڵنگه‌كانی‌ تامیلمان‬ ‫لێبكه‌ن‪ .‬ئه‌و ده‌م ‌هی‌ كه‌ ئێرانیش شكا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫توركیاش ده‌موده‌ست سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕی‌‪ ،‬توركیا به‌ڕاس���ته‌وخۆ به‌شدار ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫كرد له‌كێشه‌ی‌ لیبیادا‪ .‬به‌ته‌واو ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە توركیا‌و ئێران تێكچوو‪.‬‬ ‫ ‬ ‫حاجی ئەحمەدی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پاش شه‌ڕ راگرتن ئێوه‌ ئێستا‬ ‫ی خه‌باتت���ان راگرت���ووه‌‪ ،‬چ���ی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ئ���ه‌م سیاس���ه‌ته‌ هه‌ڵه‌ی���ه‌وه‌ خزمه‌ت ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە ـ برۆکسل‬ ‫ی داواكاریت���ان چیی���ه‌؟ چ س���ودێكتان‬ ‫ئێران���ی‌ ك���رد‪ ،‬له‌الیه‌ك���ه‌و‌ه رژێم��� ‌‬ ‫ی ده‌ستكه‌وت له‌شه‌ڕ راگرتن؟‬ ‫ی روخاند كه‌ سوننه‌ن‌و دوژمن ‌‬ ‫تاڵیبان ‌‬ ‫ی ئازاد (پژاك)‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێ���ران ب���وو‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌‬ ‫سه‌رس���ه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر بارودۆخی‌ ئێران‌و رێگرتن ‌‬ ‫ی روخاند ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ئێران‌و پژاك‌و په‌یوه‌ندییه‌كانیان له‌گه‌ڵ تریشه‌و‌ه س���ه‌دام ‌‬ ‫ی ب���وو‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ دوژمن ‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتیدا بۆ ئاوێنه‌ ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئێران بووه‌ شێر له‌ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ :‬ئایا تۆ له‌و باوه‌ڕه‌دایت ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‌و به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بارودۆخ ‌‬ ‫ب��� ‌ه هاوپه‌یمانیی‌ ئه‌وروپا‌و ئیس���رائیل‬ ‫ئێران چۆن هه‌ڵده‌سنگێنیت؟‬ ‫ی ئه‌حم���ه‌دی‌‪ :‬هی���چ كاتێ���ك هێرش بكه‌ن ‌ه سه‌ر ئێران؟‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬هه‌تا رژێمی‌ ئێستا ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���ت وه‌ك حاج ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫بارودۆخ ‌‬ ‫ی ئه‌و سوریا بمێنێت‪ ،‬هه‌رگیز له‌ئێران نادرێت‪،‬‬ ‫ئێس���تا ئاڵۆز نه‌بووه‌‪ .‬به‌شی‌ زۆر ‌‬ ‫ئاڵۆزیی���ه‌ش كوردس���تان ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬به‌شار ئه‌سه‌د له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی توركی���ا (ئه‌حمه‌د‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و وه‌زی���ر ‌‬ ‫ئ���ه‌م بارودۆخ���ه‌ ره‌نگدان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی داود ئۆغڵ���ۆ) له‌پرس���یارێكی‌ ئۆغڵۆدا‬ ‫ی س���ه‌رمایه‌دار ‌‬ ‫قه‌یرانه‌ی ‌ه ك��� ‌ه دنیا ‌‬ ‫ی ك ‌ه پێی‌ وتبوو ئه‌ترس���م سوریاش وه‌ك‬ ‫م���اوه‌ی‌ چه‌ن���د س���اڵێك ‌ه دووچ���ار ‌‬ ‫ی جیهانی‌‪ ،‬هه‌ر لیبی���ا لێبكه‌ن‪ ،‬به‌ش���ار پێ���ی وتبوو‪،‬‬ ‫هاتووه‌‪ ،‬س���ه‌رمایه‌دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ی���ه‌ك رۆكێت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫هه‌ش���ت س���اڵ‪ ،‬نۆس���اڵێك دووچار ‌‬ ‫ی ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬ئێمه‌ش سیاس���ه‌ت‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫قه‌یران ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌موو كاتێكیش ئه‌و س���وریا بكرێ���ت‪ ،‬ئێم���ه‌ش هه‌رچ��� ‌‬ ‫قه‌یرانانه‌ی‌ به‌جه‌نگ چاره‌سه‌ركردووه‌‪ ،‬هه‌مان ‌ه به‌سه‌ر ئیس���رائیلدا ده‌یڕێژین‪ .‬ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌زانی���ن نه‌ك پژاك‪،‬‬ ‫ی هه‌رچ���ی‌ هه‌ی ‌ه هه‌موو هێز‌ه كوردیی���ه‌كان كۆببینه‌و‌ه‬ ‫ی حیزبوڵ�ڵ�ای‌ لوبنان��� ‌‬ ‫ی له‌ڕۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫هه‌موو ئه‌و جه‌نگانه‌ش��� ‌‬ ‫ی روونه‌‪ ،‬به‌سه‌ر ئیسرائیلدا ده‌یڕێژێت‪ ،‬ئێرانیش ناتوانی���ن ئێ���ران به‌ش���ه‌ڕ بڕوخێنین‪،‬‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا كردووه‌‪ ،‬هۆكه‌ش ‌‬ ‫ی ئێران‬ ‫ی ئه‌و بارودۆخ ‌ه ئاڵۆزه‌ ‌‬ ‫ی جیه���ان له‌كه‌نداوه‌و‌ه ده‌ستپێده‌كات‪ .‬عێراقیش چاودێر ‌‬ ‫ی زۆری‌ وزه‌ ‌‬ ‫چونك���ه‌ به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پیایدا تێده‌په‌ڕێت‌و ئه‌و فش���اره‌ زۆر‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مجار‌ه ناتوانێت بێالیه‌ن بێت‪ ،‬وات ‌ه رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ل���ه‌م ناوچه‌یه‌دایه‌‪ .‬قه‌یران��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌بێت به‌ئاگر‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌س���ه‌ریه‌تی‌ ده‌كه‌ین‌و بزانین بۆ كو ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاست تێكڕا ‌‬ ‫ی ئاسان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو قه‌یرانێك ‌‬ ‫قه‌یرانێك ‌‬ ‫ی جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌بێت كه‌ له‌س���وریا درا ده‌چێت‪ .‬ئێم��� ‌ه ده‌زانین ئێران هه‌رگیز‬ ‫ی زانیار ‌‬ ‫به‌رف���راوان‌و زۆر قوڵه‌‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌بیش بكه‌ین‪ .‬له‌گ���ه‌ڵ پ���ژاك دانانیش���ێت بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كا خراپه‌‌و حس���اب بۆ گه‌الن ‌‬ ‫من‪ ،‬ب���اری‌ وزه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌یانه‌وێت له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وروپادا له‌به‌ر ئه‌م ‌ه هه‌تا رژێمی‌ ئێستای‌ سوریا كێشه‌ی‌ كورد چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی بمێنێت‪ ،‬ناوێرن ده‌ست بۆ ئێران به‌رن‪ ،‬ئێ���ران واڵتێ���ك نیی ‌ه ل���ه‌دوو میلله‌ت‬ ‫زامن���ی‌ په‌نجا س���اڵی‌ داهاتووی‌ وزه‌ ‌‬ ‫خۆیان بكه‌ن‪ .‬ب���ۆ ئه‌مه‌ش ده‌یانه‌وێت ك ‌ه سوریا رۆشت حیزبوڵاڵش ده‌ڕوات‌و پێكبێت‪ ،‬به‌ڵكو ئێران له‌چه‌ند میلله‌تێك‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌ماس هه‌ر له‌ئێس���تاوه‌ رۆش���تووه‌‪ ،‬پێكهات���وو‌ه ل���ه‌وه‌ ده‌ترس���ێت ماف ‌‬ ‫ده‌ست به‌س���ه‌ر سه‌رچاوه‌ نه‌وتییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێكی���ان بدات‪ ،‬وه‌ك یوگس�ل�افیا ‌‬ ‫ی ئینجا سه‌ر‌هی‌ ئێرانه‌‪.‬‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ناوچه‌ ‌‬ ‫جیهان‌و به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی لێبێت‪ .‬س���ه‌ركه‌وتنی‌ ئێم ‌ه‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ :‬ئایا له‌به‌ر ئه‌م هۆكاره‌ی ‌ه پژاك پێش���وو ‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا بگرن‪ .‬ئه‌وان نه‌خش���ه‌ ‌‬ ‫له‌وه‌دابوو كه‌ ئه‌و پیالنه‌ سێ‌ قوڵیه‌مان‬ ‫ی شه‌ڕی‌ له‌گه‌ڵ ئێران راگرتووه‌؟‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ ك��� ‌ه ناوچه‌ ‌‬ ‫ی تێكش���كاند ك ‌ه له‌سه‌ر كورد زۆر خراپ‬ ‫ی وزه‌وه‌ به‌رفراوان حاج���ی‌ ئه‌حمه‌د‪ :‬هه‌رگی���ز په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫ی به‌وه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا ده‌بێت بپرسین ب���وو‪ .‬ئێم ‌ه هه‌وڵده‌ده‌ین پابه‌ندبین به‌و‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش له‌ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چیبوو‌ه ك ‌ه ش���ه‌ڕ هه‌ڵگیرساوه‌؟ ئاگربه‌سته‌ی‌ رامان گه‌یاندووه‌‪ ،‬كۆمار ‌‬ ‫ی س���ه‌دام ده‌س���تیان هۆ ‌‬ ‫كه‌نداو‪-‬ه‌و‌ه دژ ‌‬ ‫ی ئیسالمیش له‌ئێم ‌ه زیاتر‪.‬‬ ‫ی س���اڵێك زیاتربوو ش���ه‌ڕ له‌ڕۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی كه‌نداو دوا ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫پێكرد‪ ،‬ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی ئێران‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌‌و كۆمار ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ت بوو‪ ،‬كوردستان نه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم ئێران پێشبین ‌‬ ‫هه‌ره‌س���هێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی ئه‌و شه‌ڕتان راگرت‪ ،‬باش ‌ه كۆمار ‌‬ ‫ی س���یناریۆكانی‌ كردب���وو‪ ،‬ده‌یزان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ویستی‌ ئه‌وه‌ پیشانی‌ گه‌الن ‌‬ ‫ی ئێران سیاسه‌تی‌ گۆڕاو‌ه به‌رامبه‌ر كورد‬ ‫ی دۆس���تایه‌تییه‌ی‌ له‌گه‌ڵ توركیا هه‌یه‌ت ‌‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ ب���دات كه‌ هه‌رك���ه‌س دژ ‌‬ ‫ی رۆژێك له‌ڕۆژهه‌اڵت؟‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ بوه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا ئاوا نامێنێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ده‌یزان ‌‬ ‫ی ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬هه‌ندێك نه‌رمی‌ به‌دی‬ ‫ی وه‌ك سه‌دام حسێن ده‌بێت‪ .‬دێت ناكۆكی‌ نێوان ئێران‌و توركیا زۆر حاج ‌‬ ‫چاره‌نووس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم��� ‌ه ك ‌ه حوكم ‌‬ ‫ی سه‌دامیان گه‌ور‌ه ده‌بێت‪ ،‬هه‌ستی‌ به‌وه‌ش كردوو‌ه ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و ده‌م ‌ه هێشتا جێگره‌وه‌ ‌‬ ‫ئام���اد‌ه نه‌كردبوو‪ ،‬هه‌ر بۆی��� ‌ه نه‌یان كه‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گ���ه‌ڵ توركیادا ته‌نها له‌سێداره‌دانیان هه‌بوو‪ ،‬كه‌مكرانه‌وه‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌میش���ه‌یی‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌ترسی ‌‬ ‫ی حوكم ‌‬ ‫ی ك ‌ه جێگره‌وه‌ك ‌ه تاكتیكه‌‪ ،‬چونكه‌ توركیا ده‌ستبه‌ردار ‌‬ ‫روخاند‪ ،‬به‌اڵم دوای��� ‌‬ ‫ئاماده‌ك���را‪ ،‬ئه‌مج���ار‌ه ئه‌مه‌ریكا هه‌ر ئه‌مه‌ریكا‌و ئه‌وروپا نابێت له‌به‌ر ئێران‪ ،‬گرتن‌و س���ه‌ركوتكردن هه‌ر به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫ی له‌مه‌ترس���یدایه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئێران وه‌زع ‌‬ ‫ئه‌م��� ‌ه هه‌ر ب���ۆ كوردی���ش وانییه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫عه‌ره‌ب‌و ئازه‌رییش وایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچوونێ���ك هه‌ی���ه‌ ك ‌ه له‌م‬ ‫رێككه‌وتن ‌هی‌ نێ���وان په‌كه‌كه‌‌و ئێراندا‬ ‫ی تر پ���ژاك كرای���ه‌ تاكتیك‌و‬ ‫جارێك��� ‌‬ ‫ی ده‌ڵێیت‬ ‫ی په‌كه‌ك ‌ه كرایه‌ س���تراتیژ‪ ،‬چ ‌‬ ‫ی ئاس���ایش جا له‌پێش���ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و په‌یوه‌ندیانه‌ ‌‬ ‫ی ب���ه‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫پرسیش��� ‌‬ ‫نه‌كردو س���ه‌دامیان روخاند‪ .‬به‌رامبه‌ر تێكبچێت‪ ،‬ده‌یویس���ت بێ���ت قه‌ندیل له‌مباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫ئه‌م هاتن���ه‌وه‌ ناوه‌وه‌یه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا بۆ بگرێت تا له‌باش���وری‌ كوردستان رێگا حاجی‌ ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬پ���ژاك حیزبێك ‌ه بۆ‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت‪ ،‬با به‌ڕاشكاوان ‌ه‬ ‫ی سوریا‪ ،‬ئێران كوردستان ‌‬ ‫ی بكاته‌وه‌ بۆ یارمه‌تیدان ‌‬ ‫ی جیهان به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬زلهێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسمانی‌‌و پێت بڵیم هه‌تا شه‌ڕ نه‌بێت به‌قازانج ‌‬ ‫ی بووه‌وه‌‪ ،‬ده‌یزانی‌ ك ‌ه ناتوانێ‌ له‌ڕێگا ‌‬ ‫روس���یا‪ ،‬دووچاری‌ مه‌ترسی ‌‬ ‫ی زه‌مینییه‌و‌ه یارمه‌تی‌ سوریا بدات‪ ،‬بۆی ‌ه ئێمه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌رچی‌ هێزێك هه‌مان ‌ه‬ ‫چونكه‌ ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مه‌ری���كا حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌یوست ئه‌و رێگایه‌ بكاته‌وه‌‌و بۆئه‌مه‌ش له‌ن���او گه‌له‌كه‌مان ب���ه‌كاری‌ ده‌هێنین‪.‬‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی بڕوخاندایه‌‪ ،‬زۆربه‌ ‌‬ ‫ئێرانیش��� ‌‬ ‫ی خۆمان ده‌كه‌ین‪ ،‬سازو‬ ‫ی جیهانی‌ ده‌كه‌وته‌ ده‌ست‌و به‌مه‌ش شه‌ڕی‌ ده‌ستپێكرد‪ .‬واشیان دانابوو ك ‌ه په‌روه‌رد‌هی‌ گه‌ل ‌‬ ‫وزه‌ ‌‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌تیدا ل���ه‌دوو رۆژ تا پێنج رۆژ قه‌ندیل بگرن‪ ،‬ئاماده‌ی���ان ده‌كه‌ین بۆ گۆڕانكاریه‌كان‪.‬‬ ‫زۆر ش���ت له‌سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی ئێران نه‌ك‬ ‫ی ئه‌و ئێستا پژاك له‌سه‌رتاسه‌ر ‌‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‌و به‌اڵم پێشبینییان نه‌ده‌كرد توش ‌‬ ‫ده‌گۆڕا‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ زۆر واڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌نها له‌كوردستان هێزی‌ ئۆپۆزسیۆن ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‌و شكس���ته‌ گه‌وره‌ی ‌ه بن‪ ،‬له‌شه‌ش رۆژ ‌‬ ‫جیهان كه‌وتن ‌ه دژایه‌تیكردن ‌‬ ‫ی ت���ر هه‌موویان‬ ‫ی به‌س���ه‌ر گه‌ریالدا یه‌كه‌م���ه‌‪ ،‬هێزه‌كان��� ‌‬ ‫نه‌یانهێشت ئه‌و نه‌خشه‌ی ‌ه سه‌ربگرێت‪ .‬یه‌كه‌م���دا نه‌یانتوان ‌‬ ‫ی الوازن‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئه‌مه‌ری���كا هه‌س���تده‌كات س���ه‌ركه‌ون‪ ،‬چوون له‌ش���اره‌كانی‌ تر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫پێویستی‌ به‌هاوپه‌یمانێتییه‌ك هه‌ی ‌ه بۆ ئێران���ه‌وه‌ هێ���زی‌ تایبه‌تی���ان هێن���ا‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬حاج ‌‬ ‫ێ كاره‌كان‬ ‫ی توركیا‪ ،‬پ���ژاك له‌ئه‌وروپای���ه‌‪ ،‬ك��� ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌م نه‌خشه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكا به‌كۆمه‌كی‌ س���وپا ‌‬ ‫ی ‪ 16‬فه‌رمانده‌یان راده‌په‌ڕێنێت؟‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا خراپ ده‌ستی‌ پێكرد‪ ،‬هه‌ر له‌و شه‌ڕانه‌دا نزیكه‌ ‌‬ ‫ی ك���وژرا‪ ،‬ناچ���ار هه‌ندێ���ك فه‌رمانده‌ی حاج���ی‌ ئه‌حم���ه‌دی‌‪ :‬زۆرج���ار ئ���ه‌و‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ ده‌رفه‌تێك ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش بوو‌ه هۆ ‌‬ ‫ی مۆدێرنه‌‪،‬‬ ‫ی عێ���راق‪ -‬ئێرانیان هێنا‪ ،‬پرسیار‌ه كراوه‌‪ ،‬پژاك هێزێك ‌‬ ‫ی كۆنی‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫باش بدات ب ‌ه ئێران‪ .‬ئه‌مه‌ریكا به‌هۆ ‌‬

‫ی‬ ‫ئێمه‌ داوای‌ كۆنفیدراڵ ‌‬ ‫دیموكراتی‌ بۆ ئێران‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ین‪ .‬كۆنفیدراڵ ‌‬ ‫وات ‌ه ده‌بنه‌ فیدراسیۆن‬

‫ی سوریا بمێنێت‪،‬‬ ‫هه‌تا رژێمی‌ ئێستا ‌‬ ‫هه‌رگیز له‌ئێران نادرێت‬

‫ی‬ ‫هه‌ندێكجار گه‌نج ‌‬ ‫ئێمه‌ ویستویان ‌ه بێن ‌ه‬ ‫ناو پژاك‪ ،‬یەکێتی‬ ‫ی‬ ‫گرتویانه‌‌و راده‌ست ‌‬ ‫ئێرانیان كردونه‌ته‌وه‌‬ ‫حیزبێكم���ان دان���اوه‌ ك���ه‌ سیس���ته‌م‬ ‫ی‬ ‫تیای���دا كارده‌كات‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ حاج��� ‌‬ ‫ی تره‌‪،‬‬ ‫ێ كه‌سێك ‌‬ ‫ئه‌حمه‌دییه‌‪ ،‬س���به‌ین ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ سه‌رۆك له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ی حیزب ناتوانێت‬ ‫سیسته‌مه‌دایه‌‪ .‬سه‌رۆك ‌‬ ‫ی حیزب‪ .‬سیسته‌ممان هه‌ی ‌ه‬ ‫ببێته‌ خوا ‌‬ ‫له‌قه‌ندیل‪ ،‬سیسته‌میش هه‌ی ‌ه له‌ئه‌وروپا‪.‬‬ ‫سیسته‌مه‌كه‌ كارده‌كات‪.‬‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫ی چ��� ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پ���ژاك داوا ‌‬ ‫له‌سیسته‌می‌ ئێراندا؟‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬له‌گه‌ڵ دروستبوون ‌‬ ‫حاج ‌‬ ‫پ���ژاك‪ ،‬ئێم ‌ه سیس���ته‌می‌ فیدراڵیمان‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬حیزبه‌كان���ی‌ تر پاش چه‌ند‬ ‫مانگێك خودموختارییان گۆڕی‌‌و كردیان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫فیدراڵی‌‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه ئێمه‌ سیس���ته‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫فیدراڵی‌ به‌ب���اش نازانین ب���ۆ گه‌الن ‌‬ ‫ئێران‪ ،‬ئه‌و واقیعه‌ دیموگرافیی ‌هی‌ ئێران‬ ‫ی هه‌زار س���اڵه‌‪ ،‬ئێم ‌ه به‌هه‌زاران‬ ‫واقیع ‌‬ ‫كیلۆمه‌ت���ر س���نورمان هه‌ی��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئازه‌ری‌‪ ،‬ئه‌و س���نوران ‌ه كوێن؟ چه‌ندان‬ ‫ش���اری‌ وه‌ك سوڵماز‌و ورمێ‌‌و نه‌غه‌ده‌‌و‬ ‫ی تر هاوبه‌شین تیایدا‪،‬‬ ‫میاندواو ش���ار ‌‬ ‫له‌فیدراڵیدا سنور هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌مه‌ نه‌ك‬ ‫ئێم���ه‌‪ ،‬ئازه‌ری‌‌و فارس���ه‌كانیش زه‌ره‌ر‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ین‌و ده‌بێت به‌ده‌یان س���اڵ شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنفیدراڵ ‌‬ ‫یه‌كت���ر بكه‌ین‪ .‬ئێم ‌ه داوا ‌‬ ‫دیموكرات���ی‌ ب���ۆ ئێ���ران ده‌كه‌ی���ن‪.‬‬ ‫ی واته‌ ده‌بنه‌ فیدراس���یۆن‪،‬‬ ‫كۆنفیدراڵ ‌‬ ‫بۆ نمون���ه‌ ئێم���ه‌ له‌هه‌ندێك ش���وێن‬ ‫كه‌مایه‌تیین‪ ،‬چی‌ بكه‌ین له‌و شوێنانه‌؟‬ ‫بۆی ‌ه كۆنفیدراڵی‌ دیموكراتی‌ باشترین ‌ه‬ ‫بۆ ئێران‪ ،‬بۆ نمون���ه‌ زیاتر له‌ملیۆنێك‬ ‫ك���ورد له‌ئێران هه‌یه‌‪ ،‬چییان لێبكه‌ین؟‬ ‫ی وات���ه‌ هه‌ر‬ ‫ی دیموكرات��� ‌‬ ‫كۆنفیدراڵ��� ‌‬ ‫میلله‌تێك له‌ئێران بژی‌‪ ،‬له‌هه‌ر شوێنێك‬ ‫ی به‌ناسنام ‌هی‌ خۆی‌‌و‬ ‫مافی‌ خۆیه‌تی‌ بژ ‌‬ ‫ی وه‌ك كورد‌و‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫زم���ان‌و فه‌رهه‌نگ ‌‬ ‫ئاز‌هر‌و به‌لوش‌و عه‌ره‌ب‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ هێزه‌كان ‌‬ ‫باشور چۆنه‌؟‬ ‫حاجی‌ ئه‌حم���ه‌دی‌‪ :‬په‌یوه‌ندییه‌كان ن ‌ه‬ ‫باشه‌‌و نه‌خراپه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر خراپ بێت شه‌ڕ‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬خۆش���به‌ختانه‌ شه‌ڕمان نییه‌‪،‬‬ ‫ی ئێمه‌ هه‌مان ‌ه‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌و چاوه‌ڕوانیی ‌ه ‌‬ ‫لێی���ان‪ ،‬له‌ئاس���تی‌ پێویس���تدا نییه‌‪.‬‬ ‫ی ئێمه‌ ویس���تویان ‌ه‬ ‫هه‌ندێكج���ار گه‌نج ‌‬ ‫بێن ‌ه ن���او پ���ژاك‪ ،‬ئ���ه‌وان گرتویانه‌‌و‬ ‫راده‌س���تی‌ ئێرانیان كردونه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫گه‌نجه‌ تازانه‌‪ ،‬نه‌ك گه‌ریال‪ ،‬هه‌ندێكجار‬ ‫ێ‬ ‫ی ئابورییان كردوین‪ ،‬من له‌و ‌‬ ‫گه‌مارۆ ‌‬ ‫بووم یه‌كێتی‌ گه‌مارۆی‌ له‌سه‌ر داناین‪.‬‬ ‫ی ده‌ڵێن ئێو‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬یه‌كێتی‌‌و پارت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بوونه‌ته‌ مایه‌ی‌ سه‌رئێش��� ‌ه بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئێم ‌ه چ���وار ملیۆن‌و نیو‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌ڕێوه‌ده‌به‌ین‪ ،‬پێویس���تمان‬ ‫به‌په‌یوه‌ن���دی‌‌و به‌ڕێوه‌بردنی‌ هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان ئه‌مه‌ له‌به‌رچاو ناگرن‪ ،‬ئێو‌ه چ ‌‬ ‫ده‌ڵێن؟‬ ‫ی ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬من ده‌پرس���م ئه‌گه‌ر‬ ‫حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫پ���ژاك نه‌بێت‪ ،‬ئایا كۆماری‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ئێ���ران حكوم���ی‌ ك���ورد ده‌دات؟ ئایا‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ئێران دۆست ‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫حكومه‌ته‌یه‌ ك ‌ه له‌باش���وری‌ كوردستان‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫ی ئێران‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م واڵت ‌ه ك ‌ه دان���ی‌ به‌فیدراڵیه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ عێراقدا ناوه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬بڕوا بكه‌ن جیاواز ‌‬ ‫حاج ‌‬ ‫ی ئێران‌و‬ ‫له‌نێ���وان كۆم���اری‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫توركیا له‌وه‌دایه‌ كه‌ توركیا راسته‌وخۆ‬ ‫دژایه‌تی���ت ئه‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێران پێچ‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌ورانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بڕوا بكه‌ن ئه‌و شه‌ڕ‌ه ‌‬ ‫له‌قه‌ندی���ل كردیان س���ه‌ر بكه‌وتنایه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمیش���یان له‌بار ده‌برد‪،‬‬ ‫مه‌گه‌ر رۆژئاوا بهاتایه‌ته‌ س���ه‌ر خه‌ت‪.‬‬ ‫توركیاش هه‌روایه‌‌و دژی‌ كورده‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا هیچ باره‌گایه‌كی‌ ره‌سمیتان‬ ‫ی باره‌گایه‌ك‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌ئێران‪ ،‬قس ‌ه له‌بوون ‌‬ ‫ده‌كرێت له‌ورمێ‌‪..‬‬ ‫ی ئه‌حمه‌دی‌‪ :‬راست نییه‌‌و ئه‌سڵ‌و‬ ‫حاج ‌‬ ‫ئه‌ساسی نییه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫تەنهایی‌و تێگەیشتن‬ ‫له‌ڕۆمان���ی گەمەی تۆپە شوش���ەکاندا‪،‬‬ ‫هێرمان هیس���ە دەڵێت «بە دڵنیاییەوە‪،‬‬ ‫دوو نەتەوە‌و دوو زمان‪ ،‬ناتوانن بەهەمان‬ ‫ئەو ئەندازەیەی کە دوو کەس کە س���ەر‬ ‫ب���ەو دوو نەت���ەوە‌و زمان���ەن‪ ،‬بەقووڵی‬ ‫لەیەک���دی تێبگەی���ن‌و پەیوەندی بگرن‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوە نابێتە بەهانە تا دەستبەرداری‬ ‫پەیوەن���دی‌و هەوڵی لەیەکدی گەیش���تن‬ ‫بدەین‪ .‬له‌نێوان هەمان میللەت‌و هەڵگرانی‬ ‫هەمان زمانیش���دا‪ ،‬لەمپەر هەیە کە رێگا‬ ‫ن���ادات تەواو پەیوەن���دی بگرن‌و متمانە‬ ‫بەیەکدی پەیدابکەن‪ .‬وەک لەمپەرەکانی‬ ‫پ���ەروەردە‪ ،‬ئاموزش‪ ،‬توان���ا‌و تاکێتی‪.‬‬ ‫مرۆڤ دەکرێت بڵێ���ت‪ ،‬هەموو مرۆڤێک‬ ‫لەس���ەر زەوی دەتوانێت لەگەڵ هەموو‬ ‫مرۆڤێکی تردا بدوێت‪ .‬دەشتوانێت بڵێت‪،‬‬ ‫لەم س���ەر زەوییە دوو م���رۆڤ بوونیان‬ ‫نییە‪ ،‬ک���ە له‌نێوانیان���دا پەیوەندییەکی‬ ‫قووڵ‌و لەیەکدی گەیش���تنێکی تەواوەتی‬ ‫هەبێت‪ ،‬ک���ە بێگرێ‌و بێکەلێن بێت‪ .‬ئەم‬ ‫دوو بۆچوونەش هەردووکیان بە ئەندازەی‬ ‫یەک راستن»‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ئەوەی ئەو بڕگەیە بخوێنێتەوە‬ ‫دەگات���ە ئەو جێگای���ەی بڵێت لەیەکدی‬ ‫تێگەیشتنی تەواوەتی له‌نێوان مرۆڤەکاندا‬ ‫ئامانجێکە هەرگیز نایەتە دی‪ ،‬بەاڵم ئەوە‬ ‫ب���ەو مانایە نییە مرۆڤ دەس���تبەرداری‬ ‫لەیەک���دی تێگەیش���تنی ک���ەم بێ���ت‪.‬‬ ‫تێگەیشتنی تەواوەتی له‌نێوان دوو مرۆڤدا‬ ‫ئەگەر س���ەر بە نەتەوەیەک یان شارێک‬ ‫یاخود خێزانێکیش بن کاری نەکردەیە‪،‬‬ ‫مرۆڤ هەمیش���ە جێگای داخراوی هەیە‬ ‫کە له‌قس���ە‌و پەیوەندیدا بۆ ئەوانی دی‬ ‫ئاشکرا نابێت‪ .‬لەمڕوەوە مرۆڤ مەحکومە‬ ‫بە تەنهایی‪ ،‬تەنهاییەکی ئەبەدییە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەم تەنهاییە تەنهاییەکی کوش���ندە یان‬ ‫نێگەتیڤ یاخود خنکێنەر نییە‪ ،‬ئەمجۆرە‬ ‫له‌تەنهایی ئەو بەشەیە له‌بوون کە ئێمە‬ ‫دەپارێزێ���ت‪ ...‬ئ���ەو بەش���ە نهێنییەی‬ ‫وجودمان���ە ک���ە زۆرجار بۆ خۆش���مان‬ ‫نهێنی‌و تەلیس���ماوییە‪ .‬وتە ناودارەکەی‬ ‫ئەنشتاین کە دەیگووت «دەمێک یەزدان‬ ‫دونی���ای دروس���تکردوە‪ ،‬گرفت���ی هەرە‬ ‫گەورەی ئەوە نەبووە وا دروستیبکات تا‬ ‫ئێمە تێیبگەین»‪ .‬ئەم وتەیە بۆ زۆربەی‬ ‫ش���تەکانی دیش راس���تە‪ .‬هیچ ش���تێک‬ ‫له‌سروش���ت‌و گەردوندا وادروست نەبووە‬ ‫کە پێشوەخت بیر لەوە کرابێتەوە ئاخۆ‬ ‫لەگەڵ تێگەیش���تنی ئێمەدا دەگونجێن‪،‬‬ ‫هیچ ش���تێک بەجۆرێ���ک بونیادنەنراوە‬ ‫ک���ە هوش���یاری ئێمە له‌هەقی���ان بێت‌و‬ ‫تەواو ئاش���کرایان بکات‪ .‬لێرەدا هەموو‬ ‫شتێکی سروشت هەڵگری ئەو تەلیسمە‬ ‫گەورەیەی���ە‪ ،‬هیچ پرۆس���ەیەکی گەورە‬ ‫یاخود بچوک له‌خەلق���دا وا دانەڕێژراوە‬ ‫کە راستەو راست ئێمە تێیبگەین‪ .‬لەوانە‬ ‫مرۆڤ خۆشی‪ ،‬لەوانە خودی خۆشمان‪.‬‬ ‫لێرەوە ئ���ەو تەنهاییەی م���رۆڤ کە بە‬ ‫هۆی تێنەگەیشتنەوە هەستی پێدەکات‪،‬‬ ‫تەنهاییەکی بزوێن‌و دروستکەرە ‪ ...‬وەک‬ ‫ئەنش���تاین دەڵێت یەزدان کە شتەکانی‬ ‫دروستکردوە خەیاڵی الی ئێمە نەبووە‪،‬‬ ‫بەڵکو خەیاڵی الی گرفتی تر بووە‪ .‬ئەوە‬ ‫خاڵێک���ی زۆر گرنگە ک���ە مرۆڤ بزانێت‬ ‫له‌پرۆسەی خەلقدا‪ ،‬له‌دۆخی دروستکردن‌و‬ ‫داهێن���ان‌و بونیادناندا‪ ،‬خالیق جا ئەگەر‬ ‫یەزدان بێت یا سروش���ت یان مرۆڤێکی‬ ‫ئاس���ایی کە تابلۆیەک دروس���تدەکات‪،‬‬ ‫خەیاڵ���ی الی تێگەیش���تنی ئەوانی دی‬ ‫نیی���ە‪ ...‬له‌پرۆس���ەی خەلق���دا خالیق‬ ‫هەمیش���ە تەنهایی خ���ۆی دەژی‪ ،‬وەک‬ ‫چۆن له‌پرۆسەی تێگەیشتنیشدا ئێمەی‬ ‫بینەر‌و تەماش���اکەر هەمیش���ە تەنهایی‬ ‫خۆم���ان دەژی���ن‪ .‬بەاڵم هی���چ یەک لەم‬ ‫دوو جۆرەتەنهاییە کەپس���ولێکی داخراو‬ ‫نیین‪ ،‬هەردووکیان دوو کەرەس���تەن کە‬ ‫هەر یەک له‌خالیق‌و ئەوەش���ی دەیەوێت‬ ‫له‌خەلق تێبگات‪ ،‬له‌ڕێگایەوە گەورەیی‌و‬ ‫تاقانەی���ی خۆی���ان دەژی���ن‪ ...‬بەب���ێ‬ ‫ئ���ەو تەنهایی���ە‪ ،‬بەبێ ئەو هەس���تە کە‬ ‫هوشیارییەک هەیە بەپێی لۆژیکی خۆی‬ ‫بیردەکاتەوە‌و دەژی‪ ،‬شتێک نامێنێتەوە‬ ‫ن���اوی تایبەتمەن���دی‌و مەزنی بێت‪ .‬گەر‬ ‫گەردون بەپێی س���نووری تێگەیش���تنی‬ ‫ئێمە دروس���تبکرابایە‪ ،‬وا تێکس���تەکەی‬ ‫بنوس���رابایە ئێمە له‌هەموو نهێنییەکانی‬ ‫تێبگەین‪ ،‬وەک ش���انۆگەرییەکی بێتام‌و‬ ‫ناخ���ۆش دەردەک���ەوت‪ .‬بۆئ���ەوەی‬ ‫دونی���ا جوان بێ���ت‪ ،‬دەبێت هەمیش���ە‬ ‫ش���تگەلێکی زۆر بمێنێتەوە تێینەگەین‪.‬‬ ‫لێرەوە س���تاتیکای تێنەگەیش���تن‪ ،‬بە‬ ‫ئەندازەی ستاتیکای تێگەیشتن گرنگە‪.‬‬ ‫دەبێت ش���تێک له‌ت���ۆدا بمێنێتەوە کە‬

‫م���ن تێینەگەم‪ ،‬بۆ ئ���ەوەی تۆ ئازادی‌و‬ ‫تاقانەی���ی‌و ناوازەیی خۆت ون نەکەیت‪.‬‬ ‫دەبێت ش���تێک له‌من���دا بمێنێتەوە‪ ،‬من‬ ‫خ���ۆم تێینەگەم‪ ،‬بۆ ئ���ەوەی من وەک‬ ‫بکەرێک���ی ئەکتی���ڤ له‌دروس���تکردنی‬ ‫هوشیاریی‌و دروستکردنی ئازادیی خۆمدا‬ ‫چاالک بم‪ .‬چونکە ئەو دوو پرۆس���ەیە‪،‬‬ ‫پرۆس���ەی دروس���تکردنی هوش���یاریی‌و‬ ‫ئازادی‪ ،‬تەنیا دوو پرۆسەیەکی گەورەن‬ ‫دەرف���ەت بە م���ن دەدەن له‌پرۆس���ەی‬ ‫خەلقدا بەش���داربم‪ ...‬لێ���رەوە ئەوجۆرە‬ ‫له‌نەزانی���ن‪ ،‬ی���ان ئەوج���ۆرە له‌تەنهایی‬ ‫دوو سزا نین له‌ئاس���مانەوە بەسەرماندا‬ ‫دراب���ن‪ ،‬بەڵک���و دوو مەرج���ی بنەڕەتی‬ ‫مرۆڤبوونمانن‪ ،‬ک���ە هەموو چاالکییەکی‬ ‫مانادار‌و ئینس���انی ئێمە ب���ەو دووانەوە‬ ‫گرێدراوە‪ .‬لێرەدا گرنگە ئاماژە بەوە بدەم‬ ‫کە ئەو بۆچوونەی سەرەوەی ئەنشتاین‬ ‫ب���ەر بۆچوونێکی گرنگی ت���ر دەکەوێت‬ ‫کە بۆچوونێکی الهوت���ی دێرینە‌و بڕوای‬ ‫وایە هەرچی ش���تێک له‌زەوی‌و ئاسماندا‬ ‫هەیە خودا له‌بەر مرۆڤ دروستیکردون‪.‬‬ ‫هەڵب���ەت ک���ە بڕوامان ب���ەوە هێنا کە‬ ‫خالیق له‌ساتی پرۆس���ەی خەلقدا بیری‬ ‫الی سنووری تێگەیشتنی مرۆڤ نەبووە‪،‬‬ ‫ت���ەواوی ئەو تێزە هەرەس���دەهێنێت کە‬ ‫پێی وایە ئەس���تێرەکانی ئاسمان له‌بەر‬ ‫مرۆڤ دەدرەوشێنەوە‌و خۆر له‌بەر ئێمە‬ ‫هەڵدێت‌و بولبول له‌بەر ئێمە دەخوێنێت‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ئێمە ئێس���تا تێدەگەین کە‬ ‫ش���تەکانی دەوروبەرمان‪ ،‬ناخی خۆمان‪،‬‬ ‫کەس���انی نزیکم���ان هەم���وو بەجۆرێک‬ ‫دوورە دەستن کە دەشێت دڵنیابین له‌بەر‬ ‫ئێمە دروس���ت نەکراون‪ ...‬هیچ ش���تێک‬ ‫لەگەردوندا لەبەر ئێمە دروست نەکراوە‪،‬‬ ‫واتە شتەکان هی ئێمە نین‪ ،‬تێگەیشتنی‬ ‫تەواو لێیان کاری نەکردەیە‪ ،‬س���نوورێک‬ ‫هەیە له‌مەعریفەتدا ک���ە نابردرێت‪ ،‬ئەو‬ ‫س���نوورە دیوارەکانی ماڵی تەنهاییمان‬ ‫دیاریدەکات‪ .‬لێ���رەوە زۆر گرنگە مرۆڤ‬ ‫دوو پرەنسیپی گەورەی بوون بپارێزێت‪.‬‬ ‫یەک���ەم ‪ :‬ب���ۆ پەیوەندیگرتن بە دونیای‬ ‫دەرەوەی خۆم���ان‪ ،‬ب���ۆ پەیوەندیگرتن‬ ‫بە گەردون‌و سروش���ت‌و بوون���ەوەران‌و‬ ‫کەس���انی ترەوە تێگەیش���تن‪ ،‬بە مانای‬ ‫تێگەیش���تنێکی بێگرێ‌و بێکەلێن «وەک‬ ‫هیرمان هیسە» دەڵێت‪ ،‬بخەینە ئەوالوە‪.‬‬ ‫مەرجی تێگەیشتنی تەواوەتی مەرجێکی‬ ‫ئەس���تەمە‪ ،‬ک���ە جگە ل���ەوەی جۆرێک‬ ‫له‌تەنهای���ی پاس���یڤ دروس���تدەکات‪،‬‬ ‫دەرەنجام���ی دیک���ەی نیی���ە‪ .‬ب���ەوەدا‬ ‫له‌هەموو شتێک تێناگەین واتە شتەکان‬ ‫لەدەرەوەی ئێمە سەربەخۆیی‌و ماهییەت‌و‬ ‫مافی خۆیان هەیە‪ .‬وەک چۆن کەرامەتی‬ ‫بوونی من لەوەدایە رووت نەبم بۆ هەموو‬ ‫کەس���ێک‌و هەمووان تاسەر ئێسک ناخی‬ ‫من نەبینن‪ ،‬کەرامەتی بوونی ش���تەکانی‬ ‫دیش لەوەدایە نهێنی خۆیان هەڵبگرن‌و‬ ‫رووت نەبن���ەوە‌و هەڵگ���ری بەش���ێک‬ ‫له‌تەلیسم بن‪ .‬پرەنسیپی دووەم ئەوەیە‪:‬‬ ‫کە جوانی‌و گرنگی‌و مەزنی ش���تەکان بە‬ ‫تێگەیش���تنی خۆمانەوە گ���رێ نەدەین‪.‬‬ ‫گەمژەترین مرۆڤ الی من ئەو کەس���ەیە‬ ‫کە لەب���ەردەم تابلۆیەکدا دەوەس���تێت‌و‬ ‫دەڵێت «تێناگ���ەم»‪ ...‬وەک چۆن هیچ‬ ‫نیگارکێشێکی راستەقینە تابلۆ بەتەواوی‬ ‫بۆئەوە دروس���ت ناکات تێیبگەین‪ ،‬هیچ‬ ‫نهێنییەکی دیکەی وجودیش داوا له‌ئێمە‬ ‫ن���اکات تێیبگەین‪ .‬وەک چ���ۆن دەبێت‬ ‫فێربی���ن ل���ەزەت له‌تابلۆی���ەک ببینین‬ ‫بێئەوەی تێیبگەین‪ ،‬بێئ���ەوەی بتوانین‬ ‫نزیکی‌و خۆشەویس���تی خۆم���ان بۆ ئەو‬ ‫تابلۆیە وەربگێرینە سەر چەمکی تیوری‌و‬ ‫عەقڵی موجەڕەد‪ ،‬دەبێت هەندێجار لەگەڵ‬ ‫کێش���ە گەورەکانیش���دا خۆمان بدەینە‬ ‫دەس���ت جوانی تەلیس���مەکان‪ ،‬چونکە‬ ‫پرەنسیپی گەورەی ژیان لەوەدایە چۆن‬ ‫تێگەیش���تن نرخێکی بااڵی هەیە‪ ،‬چۆن‬ ‫مەعریف���ەت ئاوێنەیەکی گرنگی ش���کۆ‌و‬ ‫گ���ەورەی ئینس���انە‪ ،‬بەهەمان ش���ێوە‪،‬‬ ‫نهێنی‌و تەلیس���میش دوو بەش���ی هەرە‬ ‫گەورەی شکۆ‌و گەورەیی شتەکانی ترن‪.‬‬ ‫مرۆڤ له‌ڕێگای تێگەیشتنەوە دەتوانێت‬ ‫له‌ماڵی تەنهایی خ���ۆی بێتە دەر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌ڕێگای تێنەگەیش���تنەوە تێدەگات کە‬ ‫ب���ۆی نییە پێبخاتە هەم���وو جێگایەک‌و‬ ‫ناتوانێت هەموو شتێک بکات بە موڵکی‬ ‫خۆی‪ .‬وەک چۆن مەعریفەت بەش���ێکە‬ ‫له‌گەورەییمان‪ ،‬نەزانینیش ئەو سنوورەیە‬ ‫کە لەمپەرێک لەب���ەردەم غروری مرۆڤدا‬ ‫دادەنێت‪ ،‬تا تێبگات پرۆسەی دۆزینەوە‌و‬ ‫تێگەیشتن‌و خەلق‪ ،‬پرۆسەیەکی ناکۆتا‌و‬ ‫بێسنوور‌و ئەبەدییە‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫بورهان سه‌عید سۆفی‌‪:‬‬

‫به‌لیستێك ‌ی سه‌ربه‌خۆ به‌شداریی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌ی پارێزگاكان ده‌كه‌ین‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامی‌ ده‌سله‌كاركێشاوه‌ ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬بورهان‬ ‫سه‌عید سۆفی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێستادا سه‌رقاڵن بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆ به‌شدار ‌‬ ‫به‌لیستێك ‌‬ ‫ی پارێزگاكان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫بكه‌ن‌و ئاشكراشی‌ ده‌كات ك ‌ه چه‌ند‬ ‫جارێك له‌گه‌ڵ نه‌وشیروان مسته‌فادا‬ ‫كۆبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌چاوپێكه‌وتنێك��� ‌‬ ‫بوره���ان س���ۆف ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت به‌و ده‌نگۆیانه‌ ‌‬ ‫ی نوێیه‌‌و‬ ‫ی حیزبێك ‌‬ ‫به‌نیازی‌ دروستكردن ‌‬ ‫ی به‌هێزه‌ ك ‌ه‬ ‫ئایا ب���ه‌و ئه‌ندازه‌یه‌ پێگه‌ ‌‬ ‫ێ دابمه‌زرێنیت؟ سۆفی‌ له‌و‬ ‫ی نو ‌‬ ‫حیزبێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باوه‌ڕه‌دا نییه‌ ك ‌ه ئێستا زروفی‌ سیاس ‌‬ ‫له‌بار بێت بۆ حیزبی‌ بچوك‪ ،‬چونك ‌ه دوو‬ ‫ی گه‌ور‌ه هه‌ی ‌ه (یه‌كێتی‌‌و پارتی‌)‬ ‫حیزب ‌‬ ‫ی دیكه‌ دروست بكرێت‬ ‫بۆیه‌ هه‌ر شتێك ‌‬ ‫یان ده‌بێته‌ (س���ێبه‌ر‪ ،‬یان پاش���كۆ)‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ئیمكانیه‌ت ‌‬ ‫چونك ‌ه دروستكردن ‌‬ ‫ی ئیقلیم���ی‌‌و‬ ‫ی زۆر‌و پش���تیوان ‌‬ ‫مادی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئێم ‌ه بۆ پێگ ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌وێت‌و وت ‌‬ ‫ناوخۆی ‌‬ ‫جه‌ماوه‌ریی‪ ،‬له‌هه‌ولێر كێشه‌مان نییه‌‪،‬‬ ‫ی رانیه‌‌و هه‌ندێك‬ ‫ده‌توانین بۆ ناوچ���ه‌ ‌‬ ‫ی تری���ش بپه‌ڕین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ش���وێن ‌‬

‫تائێس���تا دیراس���ه‌ی‌ ده‌كه‌ی���ن بزانین‬ ‫له‌گه‌ڵ ئۆپۆزس���یۆن ئیئتیالف بكه‌ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ێ بكه‌ی���ن‌و بزانین زروف ‌‬ ‫یان چ���اوه‌ڕ ‌‬ ‫ی كوردستان چی به‌سه‌ر دێت"‪،‬‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "له‌ئێستادا دروستكردن ‌‬ ‫سۆفی‌ وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزب ئاس���ان نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌لیستێك ‌‬ ‫ساڵێك ‌ه له‌س���ه‌ری‌ رێككه‌وتون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ربه‌خۆ به‌شداری‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫به‌مه‌رجێك "هاوس���ه‌نگ" بێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫پێیوای��� ‌ه له‌ئێس���تادا ناهاوس���ه‌نگی‬ ‫كادی���ری‬ ‫‪10‬‬ ‫‌‌و‬ ‫س���ۆفی‬ ‫بوره���ان‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕون���ی‌ دی���اره‌‌و وت���ی‌ "به‌قه‌ناعه‌ت ‌‬ ‫راب���ردو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫س���اڵ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كێت���‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫دیك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆم زه‌ره‌رمه‌ندی‌ یه‌كه‌م یه‌كێتیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ندامێت‬ ‫ه‬ ‫‌ئ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌س���تیان‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌‪2011/8/10‬‬ ‫له‬ ‫هه‌ولێ���رن‪ ،‬رێككه‌وتن كراوه‌‌و حكومه‌ت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ربار‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫كێش���ای‬ ‫‌ی���ان‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫حیزب‬ ‫ی‬ ‫تێكه‌ڵكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆر به‌ئاشكرای ‌‬ ‫ی ل���ه‌وه‌ نه‌كردۆته‌و‌ه‬ ‫ی ك ‌ه بیر ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناوخۆ دیاره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی شه‌ڕ ‌‬ ‫ئاسه‌وار ‌‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫‌كێت‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ن���او‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ڕێیت‬ ‫ه‬ ‫بگ‬ ‫جارێكیت���ر‬ ‫ی دوو‬ ‫وانییه‌ بۆچی‌ تائێس���تا به‌ته‌واو ‌‬ ‫جه‌ختیكرده‌و‌ه كه‌ ئ���ه‌وان بڕیاریانداو‌ه‬ ‫ئیداره‌ك��� ‌ه تێكه‌ڵ نه‌بۆت���ه‌وه‌؟"‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی وا بێ���ت نه‌گه‌ڕێینه‌وه‌و‬ ‫تاك���و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتیه‌كان ‌‬ ‫ی كه‌ بۆچ ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫‌ش���یان‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كاركێشان‬ ‫ه‬ ‫‌ستل‬ ‫ی ده‬ ‫نام��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێ���ر بونه‌ت���ه‌ قوربان���ی‌؟ وت��� ‌‬ ‫ی شكستی‌ دانیشتنه‌كان ‌‬ ‫سۆفی‌ هۆكار ‌‬ ‫ئاشكرایكرد‬ ‫ناوبراو‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ش���كردوو‬ ‫پێشكه‬ ‫ی "یه‌كه‌میان تائێستاش "رێككه‌وتنه‌كه‌ وا ك���راو‌ه ك ‌ه له‌هه‌ولێر‬ ‫رونكرده‌وه‌‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وت‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌ی���ا‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ڕان‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫ب���ۆ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌وڵ���دراو‬ ‫هه‬ ‫ی مام جه‌الل ته‌وقكراوه‌ له‌الیه‌ن ده‌نگ نه‌كه‌ن‪ ،‬یه‌كێتی‌ بێده‌نگ ده‌بێت‬ ‫جه‌ناب ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ش���‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌و‬ ‫ل‬ ‫‌ال‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫مام‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ناب‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌الی‬ ‫ه‬ ‫"ل‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌تیش یه‌كێت ‌‬ ‫هه‌ندێك كه‌سه‌وه‌ به‌خراپی‌‪ ،‬دووه‌میش ئه‌گه‌ر س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫سیاس‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫‌كت‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ندامان‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫زۆر‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی بێ���ت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه پارتیه‌كانی‌ س���لێمانیش‬ ‫ی وتمان ك��� ‌ه ناعه‌داله‌ت ‌‬ ‫ئ���ه‌و خااڵنه‌ ‌‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫قس���‬ ‫‌‌و‬ ‫دراوه‬ ‫زۆر‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌وڵ���‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی هه‌مان حاڵه‌تیان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی بێته‌وه‌ س���ه‌ر س���ك ‌ه ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌یشتین‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ڕان‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫بۆ‬ ‫كردوین‬ ‫ی ستراتیژیی‬ ‫ی "رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی وتیش ‌‬ ‫ی به‌و مانایه‌ی‌ بێته‌و‌ه بۆ نێو خانو‌ه سۆف ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ئه‌و قه‌ناعه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ی تائێس���تا ته‌نه���ا له‌ئاس���تی‌ وه‌زی���ر‌و‬ ‫ی ده‌ستله‌كاربكێشینه‌وه‌‪ ،‬قوڕه‌كان ك ‌ه مام جه‌الل خۆی‌ باس��� ‌‬ ‫‌س���ت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ���‬ ‫پێ���ش‬ ‫چونك���ه‌‬ ‫به‌رێوه‌به‌ره‌ گش���تیه‌كاندایه‌‌و نه‌هاتۆت ‌ه‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫‌و‬ ‫ا‬ ‫زۆرماند‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌وڵێك‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كاربكێش���ین‬ ‫له‬ ‫ی‬ ‫بوره���ان س���ۆفی‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئ���ه‌و خ���واره‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌بێ���ت گۆڕانكار ‌‬ ‫مام‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫دانیشتین‬ ‫جار‬ ‫پێنج‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫نزیك‬ ‫رێككه‌وتننام��� ‌ه س���تراتیژییه‌دایه‌ ك��� ‌ه له‌پله‌كانی‌ ت���ردا بكرێ���ت‌و پابه‌ند بن‬ ‫ی چه‌ند ب ‌ه رێككه‌وتنه‌كه‌ له‌كاتێكدا ئێس���تاش‬ ‫جه‌الل‪ ،‬به‌اڵم هیچ ئه‌نجامێكی‌ نه‌بوو"‪ .‬یه‌كێت���ی‌ له‌گ ‌هڵ‌ پارتی‌ م���اوه‌ ‌‬

‫چۆن كار ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌بـــــــاره‌ت ب���ه‌و‌هی‌ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستله‌كاركێش���انه‌و‌هی‌‪ ،‬ئای���ا پارت ‌‬ ‫ت���ا چه‌ند هه‌وڵی���داو‌ه بچیت ‌ه ناویان؟‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی "بڕوا ناكه‌م پارت ‌‬ ‫ی وت ‌‬ ‫بورهان سۆف ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت هه‌وڵب���دات‪ ،‬چونكه‌ خۆی���ان‌و هه‌موو‬ ‫ی دوو ئیداره‌ی ‌‬ ‫هه‌ست به‌ بوون ‌‬ ‫ی وا ناكه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی خه‌ڵك ده‌زانن ش���ت ‌‬ ‫له‌به‌رێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‌و فه‌رمانگه‌كان��� ‌‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه ئ���ه‌وان حه‌ز بك���ه‌ن له‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫حكومه‌تدا"‪.‬‬ ‫ی ئاسایی‌"‪.‬‬ ‫ی دابنیشم وه‌ك هاواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام���ه‌ ده‌سله‌كاركێش���اوه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه بورهان س���ه‌عید سۆف ‌‬ ‫ی به‌و پێی ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه له‌گ���ه‌ ‌ڵ جێگ���ر ‌‬ ‫ی گۆڕاندا هه‌ر ماوه‌‪ ،‬نزیكایه‌ت��� ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی گشتی‌‪ ،‬كۆسره‌ت‬ ‫ی ئاماژه‌ی‌ پێدا‪ ،‬ئه‌وان یه‌كه‌می‌ س���كرتێر ‌‬ ‫چونك���ه‌ وه‌كخۆ ‌‬ ‫دۆست‌و هاوسه‌نگه‌ر بوون‌و مێژویه‌كیان ره‌سوڵ‌‌و ئاخۆ ئێس���تا كۆسره‌ت ئه‌و‬ ‫ی له‌ناو یه‌كێتی‌و هه‌ولێردا‬ ‫پێكه‌وه‌ هه‌ب���ووه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌كاتی‌ ئه‌ندام پێگ ‌ه به‌هێزه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و وه‌زیریش���دا ئ���ه‌و ماوه‌‪ ،‬ناوبراو وتی‌ "ده‌توانم بڵێم چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫س���اڵێك ‌ه كاك كۆسره‌ت له‌نێو یه‌كێت ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ی‌ له‌گه‌ڵیاندا نه‌پچراندوه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌روه‌كو ن���او جێگر بێت‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و ده‌نگۆیان ‌هی‌ كه‌ له‌الیه‌ن نیش���تمان ‌‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬نه‌وشیروان چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر پله‌یه‌ك���ت هه‌یه‌ وه‌كو‬ ‫رێكخه‌ری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی جێگر‪ ،‬ده‌بێت ده‌سه‌التیش���ت هه‌بێت‪،‬‬ ‫مسته‌فاوه‌ بانگهێش���تكراو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێ���زگاكان به‌اڵم كه‌ ده‌س���ه‌اڵتت نه‌ب���وو‪ ،‬پێگ ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫له‌كات��� ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بكات‪ ،‬جه‌ماوه‌ریش���ت له‌ده‌ست ده‌ڕوات‌و كه‌م‬ ‫ی "به‌رێ���ز كاك ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫بورهان س���ۆفی‌ وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وش���یروان بانگی‌ ك���ردوم‌و زۆرجاری سۆفی‌ وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر تۆ له‌ناوه‌ند ‌‬ ‫ی بڕیار بویت‌و هیچت بۆ خه‌ڵك پێنه‌كرا‪،‬‬ ‫تریش له‌گه‌ڵی‌ دانیشتوم‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌م���وو ش���تێكمان ئه‌و‌ه خه‌ڵك پێتده‌ڵێت ك ‌ه ده‌س���ه‌اڵتت‬ ‫گش���تی‌ باس��� ‌‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و ش���وێنه‌ت گرتووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ك���ردوه‌"‪ ،‬ده‌رب���اره‌ی‌ سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێموایه‌ كاك كۆسره‌ت ئه‌و ده‌سه‌اڵت ‌ه ‌‬ ‫ی "كات��� ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی���ش وت��� ‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن بڕیاری‌ خۆمان ده‌ده‌ین ك ‌ه نییه‌ له‌نێو یه‌كێتی‌"‪.‬‬

‫كاك كۆسره‌ت‬ ‫وه‌ك جێگری‌ سكرتێر ده‌سه‌اڵتی‌ نییه‬

‫ی مام‬ ‫تائێستاش جه‌ناب ‌‬ ‫جه‌الل له‌الیه‌ن هه‌ندێك‬ ‫كه‌سه‌وه‌ به‌خراپی‬ ‫تەوقکراوە‬

‫بایكۆتكردن الی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫به‌بێ مه‌نهه‌ج به‌ڕێوه‌ ده‌چێت‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫هه‌ندێك له‌چاودێران پێیانوایه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بایكۆتكردنی به‌رده‌وامی حیزبه‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌كان له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ پیشه‌ییه‌كان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫مه‌راسیمه‌كانیش‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫سیسته‌می سیاسی به‌ ئاراسته‌ی‬ ‫چاكسازی ببه‌ن‌و هه‌ندێكجاریش بوونه‌ته‌‬ ‫رێگه‌خۆشكه‌ر بۆ تێپه‌ڕاندنی بڕیارو‬ ‫ویسته‌كانی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش ده‌ڵێت "بایكۆتكردنه‌كان‬ ‫هه‌ق بوون‪ ،‬به‌اڵم‌هه‌ندێكیان هه‌ڵه‌‬ ‫له‌میكانزمه‌كه‌یدا هه‌بووه‌"‪.‬‬

‫هه‌ندێكجار‬ ‫بایكۆتكردن‬ ‫بایكۆتكردنه‌كان بۆت ‌ه جۆرێكه‌ له‌ناڕه‌زایی‬ ‫له‌دوای دروستبوونی بزوتنه‌وه‌ی گۆران‪ ،‬هۆی ئه‌وه‌ی ساحه‌ك ‌ه ده‌ربڕین‌و‬ ‫كه‌ بووه‌ هۆی دروس����تبوونی به‌ره‌یه‬ ‫‌كی بۆ ده‌سه‌اڵت چۆڵبكرێت‌ شتێكی تاز‌ه نییه‌‬ ‫ت����ازه‌ی ئۆپۆزس����یۆن له‌گۆڕه‌پان����ی‬

‫ئایا ئۆپۆزسیۆن پشتی کردە خۆپیشاندەران؟‬

‫فۆتۆ‪ :‬فەریق هەڵەبجەیی‬

‫سیاسی‪ ،‬هه‌ڵبژاردنی‌ قوتابی‌و سه‌ندیكا‌و‬ ‫رێكخراوه‌ پیش����ه‌ییه‌كانی ت����ر‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌شێكیش له‌پرۆس����ه‌ی داڕشتنی یاسا‌و‬ ‫بڕیاردان له‌س����ه‌ری‪ ،‬به‌بێ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫به‌ڕێوه‌ چ����ووه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش‪ ،‬دوای ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬كه‌ الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫رایانگه‌یاندووه‪ ،‬بایكۆتی ئه‌و هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫ده‌نگدان له‌سه‌ر یاساكان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫تاری����ق محه‌مه‌د جامب����از په‌رله‌مانتاری‬ ‫خولی دووه‌می په‌رله‌مانی كوردس����تان‬ ‫وه‌ك����و چاودێرێكی سیاس����ی پێیوایه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ل����ه‌دوای دروس����تبوونی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانه‌وه‌‪ ،‬ئۆپۆزس����یۆنێكی راسته‌قینه‌‬ ‫سه‌ری هه‌ڵداوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت‬ ‫بۆته‌ س����ه‌نگه‌ری دژ به‌یه‌ك‪ ،‬وتیش����ی‬ ‫"له‌هه‌موو دونیا ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت‬ ‫ته‌واوك����ه‌ری یه‌كت����رن‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی‬ ‫ه����ه‌ردووال به‌یه‌كه‌وه‌ چاودێری حكومه‌ت‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌بێ����ت له‌په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌رده‌وامدا بن‌و بایكۆتكردن چاره‌س����ه‌ر‬ ‫نیی����ه‌‌و زۆر ج����ار گرفت����ه‌كان زیات����ر‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫جامب����از باس����ی له‌وه‌ش����كرد‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫ده‌بێ����ت ده‌س����ه‌اڵت ب����ه‌ س����نگێكی‬ ‫فراوان����ه‌وه‌ بۆچوونه‌كانی ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫وه‌ربگ����رن‌و له‌گه‌ڵی����ان له‌په‌یوه‌ندیدا بن‬ ‫"پێویس����ته‌ الیه‌نه‌ سیاس����یه‌كانیش له‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌داب����ن‌و بایكۆت����ی یه‌كت����ری‬ ‫نه‌ك����ه‌ن‪ ،‬چونك����ه‌ پچڕان له‌پڕۆس����ه‌ی‬ ‫چاكسازیدا دروستده‌كات"‪.‬‬

‫عه‌لی كه‌ری����م چاالكوانی بواری كۆمه‌ڵی بورهان ره‌ش����ید گوڵ����ه‌ په‌رله‌مانتاری‬ ‫مه‌ده‌ن����ی جه‌ختله‌وه‌ده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ فراكس����یۆنی گ����ۆڕان له‌په‌رله‌مان����ی‬ ‫بایكۆتك����ردن كارێكی ره‌وای����ه‌‌و جۆره‌ كوردستان‪ ،‬نه‌یشارده‌وه‌‪ ،‬كه‌ میكانزمی‬ ‫كارتێكی فشاری ئۆپۆزسیۆنه‌ به‌رامبه‌ر هه‌ندێ����ك له‌بایكۆتكردن����ه‌كان هه‌ڵ����ه‌ی‬ ‫به‌ده‌س����ه‌اڵت‪ .‬وتیش����ی "هه‌ندێكج����ار تێ����دا بووه‌و "نامه‌نهه‌جیی����ه‌ك هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫بایكۆتكردنه‌كان����ی ئۆپۆزس����یۆن بۆته‌ ب����ه‌اڵم له‌بنه‌ڕه‌تدا هه‌ق بووه‌"وتیش����ی‬ ‫هۆی ئه‌وه‌ی س����احه‌كه‌ بۆ ده‌س����ه‌اڵت "له‌بایكۆتكردنی دانیشته‌نه‌كانی په‌رله‌مان‬ ‫چۆڵبكرێت‌و ویس����تی ده‌س����ه‌اڵت زیاتر له‌ساڵی رابردوو‪ ،‬دواتر گه‌ڕانه‌وه‌مان بۆ‬ ‫بس����ه‌پێت‪ ،‬بۆی����ه‌ نابێ����ت بایكۆتكردن ناو په‌رله‌مان‪ ،‬به‌ دیوێكدا ش����تێكی زۆر‬ ‫ته‌نی����ا بڕیارێكی كوتوپ����ڕ‌و كاتی بێت‪ ،‬ب����اش نه‌بوو‪ ،‬كه‌ نامانتوانی ده‌س����ه‌اڵت‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت پێش����تر به‌ رای گش����تی‌و ناچار بكه‌ین پاشگه‌زبێته‌وه‌ له‌بڕیاردانی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتیش رابه‌گه‌یه‌نرێ����ت كه‌ بۆچی تاك الیه‌نه‌‌و به‌بێ داواكاری ئه‌نجامماندا‪،‬‬ ‫بایكۆتی ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ ش����ێوازی ب����ه‌اڵم ال‌یه‌ن����ی باش����ه‌ی هه‌ب����وو‪ ،‬كه‌‬ ‫تر به‌رده‌وامی پێبده‌ن"‪.‬‬ ‫به‌خه‌ڵكم����ان وت‪ ،‬ناعه‌داله‌ت����ی هه‌یه‌‌و‬ ‫به‌بۆچوون����ی عه‌لی كه‌ری����م‪ ،‬مه‌رج نیی ‌ه رای گش����تیمان وش����یاركرده‌وه‌ به‌وه‌ی‬ ‫هه‌رچ����ی ئۆپۆزس����یۆن بایكۆتی كرد‌و كه‌ په‌رله‌مان سس����ته‌‌و به‌ ئیراده‌ی دوو‬ ‫بانگه‌شه‌ی بۆ كرد‪ ،‬ئیتر ره‌وایی هه‌بێت‪ ،‬حیزبه‌كه‌ هه‌ڵده‌سوڕێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "چۆن ده‌بێ����ت له‌كۆنگره‌یه‌ك‪ ،‬به‌ڕای ئه‌و په‌رله‌مانت����اره‌‪ ،‬بایكۆتكردن‬ ‫یان له‌یاس����ایه‌ك‪ ،‬ی����ان له‌هه‌ڵبژاردنێك جۆرێكه‌ له‌ناڕه‌زایی ده‌ربڕین‌و ش����تێكی‬ ‫هه‌ر له‌سه‌رتاوه‌ به‌شداری بكات‪ ،‬خه‌ڵك‌و ت����ازه‌ نیی����ه‌‪ ،‬له‌ده‌س����توره‌كانی واڵتان‬ ‫نوێن����ه‌ر دی����اری بكه‌ی‪ ،‬كه‌چ����ی له‌دوا هه‌یه‌‌و مافێكی یاس����ایی‌و سیاس����ییه‌‪،‬‬ ‫قۆن����اغ‪ ،‬كه‌ زان����ی س����ه‌رناكه‌وێت ئیتر له‌كوردس����تانیش ئۆپۆزس����یۆن ب����ه‌‬ ‫بڕی����اری بایكۆتكردن ب����دات‪ ،‬هه‌روه‌ك ئاراس����ته‌یه‌كی ب����اش ئه‌نجامی����داوه‌و‬ ‫وتیش����ی "هه‌ندێ����ك له‌مه‌س����ه‌له‌كان كردویه‌تیی����ه‌ كه‌لتورێك‪ ،‬ده‌وری هه‌بووه‌‬ ‫به‌رپرس����یاریه‌تییه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر له‌كات‌و له‌به‌رزكردن����ه‌وه‌ی ئاس����تی هۆش����یاری‬ ‫ش����وێنی خۆی به‌كار نه‌ه����ات‪ ،‬ده‌بێته‌ خه‌ڵك‪ ‌.‬وتیش����ی "مه‌رج نیی����ه‌ هه‌موو‬ ‫به‌شێك له‌ڕاكردن له‌به‌رپرسیاریه‌تییه‌كه‌"‪ .‬بایكۆتكردنێ����ك به‌رده‌وام����ی پێبدرێت‪،‬‬ ‫زۆرجار به‌ش����داربوون له‌پڕۆس����ه‌كه‌ به‌ به‌اڵم هه‌میش����ه‌ به‌ر ل����ه‌و بڕیاره‌ ده‌بێت‬ ‫به‌رنامه‌ی باش����تر‌و هه‌ڵوێس����تی باشتر‪ ،‬دراس����ه‌ هه‌بێت‌و به‌رنام����ه‌ی به‌دیلیش‬ ‫دابنرێت"‪.‬‬ ‫زۆر ئیجابییتره‌ له‌بایكۆتكردنه‌كه‌‪.‬‬

‫قادر عه‌زیز‬ ‫داوای‌ لێبوردن‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌ی‌ شه‌هید‬ ‫قادر مسته‌فا ده‌كات‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنه‌كانم له‌به‌رنامه‌ی‌ (رووداوو‬ ‫مێژوو)ی‌ كه‌ناڵی‌ نالیا‪ ،‬كۆمه‌ڵێك پرسیار‬ ‫له‌س���ه‌ر رووداوه‌كانی‌ رابردوو ئاراس���ته‌م‬ ‫كرا كه‌ دیاربوو چه‌واشه‌كارییه‌كی‌ زۆریان‬ ‫تێداب���وو‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌رچه‌نده‌ م���ن به‌هیچ‬ ‫جۆرێك خوازی���اری‌ وروژاندنی‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫بابه‌تان���ه‌ نه‌بووم‪ ،‬به‌اڵم بۆ ده‌رخس���تنی‌‬ ‫راس���تی‌ رووداوه‌كان‌و وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و تۆمه‌ت���ه‌ هه‌ڵبه‌س���تراوانه‌‪ ،‬نه‌ده‌كرا‬ ‫وه‌اڵم نه‌ده‌م���ه‌وه‌‌و ته‌نان���ه‌ت نه‌چمه‌ ناو‬ ‫ورده‌كاریه‌كانیش���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ دیاره‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ندێ‌ كه‌س‌و الیه‌نی‌ نیگ���ه‌ران كردووه‌‬ ‫كه‌ هیچ كاتێك نه‌مویس���تووه‌ ئه‌و كه‌س‌و‬ ‫الیه‌نانه‌م ل���ێ‌ نیگه‌ران بن‪ ،‬به‌ تایبه‌تیش‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ ش���ه‌هیدی‌ س���ه‌ركرده‌ (قادر‬ ‫مس���ته‌فا) كه‌ هه‌میش���ه‌ به‌ كه‌س‌و كار‌و‬ ‫نزیكی‌ خۆمم زانیوون‪.‬‬ ‫دی���اره‌ له‌كاتی‌ ئ���ه‌و رووداوه‌ی‌ كه‌ كاك‬ ‫(قادر مس���ته‌فا)ی‌ تێدا شه‌هید كرا‪ ،‬من‬ ‫له‌كوردس���تان نه‌بووم‪ ،‬قسه‌كانیشم زیاتر‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ ئه‌و هاوڕێیانه‌ی‌ خۆمان بوون‬ ‫كه‌ له‌ڕووداوه‌كه‌دا به‌شدارییان كردبوو‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫مه‌رج نییه‌ ئه‌و قسانه‌ هه‌ر هه‌مووی‌ راست‌و‬ ‫دروس���ت بن‪ ،‬چونكه‌ له‌كاتی‌ رووداوێكی‌‬ ‫وادا ه���ه‌ر الیه‌نه‌ بۆ پاس���ا‌وهێنانه‌وه‌ بۆ‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬په‌نا بۆ چه‌ندین قس���ه‌ی‌‬ ‫له‌م جۆره‌ ده‌بات‪ ،‬بۆیه‌ لێره‌دا به‌پێویستم‬ ‫زانی‌ له‌به‌رامبه‌ر گله‌ی���ی‌‌و نیگه‌رانیه‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌و بنه‌ماڵ���ه‌ به‌ڕێ���زه‌دا‪ ،‬زۆر داوای‌‬ ‫لێبوردنیان لێبكه‌م‪ ،‬چونكه‌ شه‌هیدبوونی‌‬ ‫كاك (ق���ادر مس���ته‌فا) زه‌ره‌ر‌و زیانێكی‌‬ ‫گه‌وره‌بوو بۆ هه‌موومان‪ ،‬به‌تایبه‌تیش بۆ‬ ‫گه‌لی‌ كورد‌و خه‌باته‌كه‌ی‌ كه‌ ئه‌و رۆڵێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ له‌هه‌ڵگیرس���اندنی‌ شۆڕشه‌كه‌دا‬ ‫گێڕا‪ .‬واش ده‌زان���م كه‌ ئێمه‌مانان ئه‌ركی‌‬ ‫سه‌رشانمانه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ بۆمان ده‌كرێ‌ رێز‬ ‫بۆ بنه‌ماڵه‌ی‌ شه‌هیده‌ نه‌مره‌كان دابنێین‪،‬‬ ‫نه‌ك خوانه‌خواسته‌ كارێك بكه‌ین كه‌ دڵی‌‬ ‫ئه‌وانمان ل���ێ‌ بڕه‌نجێت‪ .‬له‌كۆتاییدا ده‌بێ‌‬ ‫زۆر سوپاسی‌ رۆژنامه‌ی‌ (ئاوێنه‌)ی‌ ئازیز‌و‬ ‫ماندوبوونی‌ رۆژنامه‌ نووسه‌ دڵسۆزه‌كانی‌‬ ‫بكه‌م كه‌ گه‌یش���تنمان به‌م ئه‌نجامه‌ دوای‌‬ ‫به‌دواداچوونێك���ی‌ خه‌مخۆران���ه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫هات بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كه‌ به‌م‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ كه‌ دیاره‌ ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش ئه‌رك‌و‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تی‌ رۆژنامه‌یه‌كی‌ سه‌نگینی‌‬ ‫وه‌ك (ئاوێنه‌)ی‌ خۆشه‌ویسته‌‪.‬‬ ‫قادر عەزیز‬ ‫سكرتێری‌ حیزبی‌ ئاینده‌ی‌ كوردستان‬ ‫‪2012/3/17‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و به‌ربه‌ستانەی‌ رێگربوون له‌به‌رده‌م به‌ستنی‌ كۆنگره‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫له‌به‌غدای‌ پایته‌ختی‌ عێراق‪ ،‬چاره‌سه‌ر كراون‌و بڕیاریشه‌ له‌سه‌ره‌تای‌ هه‌فته‌ی‌‬ ‫داهاتوه‌وه‌ به‌ره‌تای‌ شانده‌ عه‌ره‌بییه‌كان بگه‌نه‌ به‌غدای‌ پایته‌خت‪ .‬هاوكات‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م رووداوه‌شدا عێراق‌و كوه‌یت به‌ره‌و هه‌نگاوی‌ كرداریی‌ ده‌ڕۆن‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ گرفته‌ له‌مێژینه‌كانی‌ نێوانیان كه‌ رێگا خۆ ده‌كات بۆ‬ ‫ده‌رهێنانی‌ عێراق له‌به‌ندی‌ حه‌وته‌می‌ ‪.UN‬‬

‫"دوای‌ لوتك ‌هی‌ عه‌ره‌بی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌غدا‌و هه‌ولێر خراپتر ده‌بێت"‬ ‫ئا‪ :‬یاسین ته‌ها‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ی‌ بارزانی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫سه‌رقاڵی‌ وه‌رگرتنی‌ خه‌اڵتی‌ ئاشتی‌‌و‬ ‫به‌خێرهێنانی‌ میوانه‌ بیانییه‌كانی‌ بوو‪،‬‬ ‫له‌به‌غدا یاریده‌ده‌رێكی‌ نوری‌ مالیكی‌‬ ‫له‌رێگای‌ كۆنگره‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌وانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌توندی‌ هێرشی‌ كرده‌سه‌ری‌‌و‬ ‫به‌موجامه‌له‌كردنی‌ تورك‌و عه‌ره‌ب‬ ‫له‌سه‌ر حسابی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌ نیشتمانی‌‬ ‫عێراق تۆمه‌تباریكرد‪.‬‬

‫ئه‌م یاریده‌ده‌ره‌ی‌ مالیكی‌ كه‌ پێش���تر بارزانی‌ پیاو ‌‬ ‫ی‬ ‫راوێژكاری‌ راگه‌یاندنی‌ سه‌رۆك وه‌زیران ده‌وڵه‌ته‌و زۆر‬ ‫بوه‌‌و ئێس���تا وه‌كو ئه‌ندامی‌‬ ‫لیس���ت‌رانی‌ ده‌سكه‌وتی‌ به‌رچاوی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ا له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‬ ‫كارده‌كات‌و رۆڵی‌ وته‌بێژی‌ ئه‌م لیس���ت‬ ‫‌جیده‌‌وه‌ پێشكه‌شی‌ گه‌له‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌بینێ���ت‪ ،‬ن���اوی‌ یاس���ین مه‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ ئۆپۆزس���یۆنی پێشوی‌ كردووه‌‪ ..‬بارزانی‌‬ ‫رژێمی‌ به‌عس���دا به‌شێك له‌ژیانی‌ خۆ‬ ‫كوردس���تانی‌ كه‌سێكی‌ قسه‌ رون‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر خاك���ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫به‌سه‌ر بردووه‬ ‫لێدوان‌‪.‬ی‌ جیاجی���ای‌ ژماره‌یه‌ك خه‌باتگێڕه‌‌و قابیلی‌‬ ‫به‌پێ���ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ كورد له‌به‌غدا بۆ ئاوێنه‌‪ ،‬تانه‌لێدان نییه‌‬

‫ده‌ركه‌وتن���ی‌ مه‌جید‌و هێرش���ه‌كانی‌ بۆ‬ ‫سه‌ر خودی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و كارنامه‌ی‌‬ ‫پێشووی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ سارده‌دایه‌ كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ له‌نێوان هه‌ولێری‌ پایته‌ختی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و خ���ودی‌ س���ه‌رۆك بارزانی‌‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ به‌غ���دا‌و شه‌خس���ی‌ نوری‌‬ ‫مالیكیدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌قسه‌ی‌ یاسین مه‌جید‪ ،‬پاساوهێنانه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزان���ی‌ ب���ۆ راده‌س���تنه‌كردنی‌ تاریق‬ ‫هاشمی‌ به‌دادگاكانی‌ به‌غدا‪ ،‬په‌یامێكی‌‬ ‫ناڕاس���ته‌وخۆیه‌ بۆ توركی���ا‌و واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ كه‌ "بارزانی‌ پارێزه‌ری‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫س���وننه‌یه‌ له‌به‌رانبه‌ر ش���یعه‌"‪ .‬ناوبراو‬ ‫له‌كۆنگ���ره‌ رۆژنامه‌وانییه‌كه‌ی���دا له‌مه‌‬ ‫زیاتر رۆش���ت‌و گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ ‪31‬ی ئابی‌‬ ‫‪ 1996‬ك���ه‌ پارتی‌ به‌ه���اوكاری‌ رژێمی‌‬ ‫پێش���وو چوه‌ ناو هه‌ولێر‌و پرسیاریكرد‬ ‫"چ���ۆن ئه‌خالق���ی‌ كوردان���ه‌ رێگه‌یدا‬ ‫به‌بارزانی‌ س���وپا‌و موخاب���ه‌رات بباته‌‬ ‫هه‌ولێر‌و ‪ 700‬ـ ‪ 900‬كه‌سی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌‬ ‫ئه‌وكات ده‌ستگیر بكه‌ن كه‌ تائێستاش‬ ‫بێسه‌روشوێنن"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌شواق جاف‪ ،‬كه‌ په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫پارتییه‌ له‌به‌غدا‪ ،‬شه‌ڕه‌كه‌ ده‌به‌ستێته‌وه‌‬ ‫به‌شه‌خسی‌ یاس���ین مه‌جید‌و مالیكی‌‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌وه‌‌و ده‌ڵێت "بارزانی‌‬

‫پی���اوی‌ ده‌وڵه‌ت���ه‌و ئه‌وی���ش پیاوێك ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و بارزانی‌ زۆر ده‌س���كه‌وتی‌‬ ‫به‌رچاوی‌ پێشكه‌شی‌ گه‌له‌كه‌ی‌ كردووه‌"‪.‬‬ ‫به‌قسه‌ی‌ جاف "بارزانی‌ كه‌سێكی‌ قسه‌‬ ‫رون‌و خه‌باتگێ���ڕه‌‌و قابیل���ی‌ تانه‌لێدان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌پاش هه‌ڵبژاردن���ه‌ په‌رله‌مانییه‌كه‌ی‌‬ ‫ئازاری‌ ‪2010‬وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌یاد عه‌لالوی‌ سه‌رۆكی‌ لیستی‌‬ ‫ئه‌لعێراقیه‌ (‪ 91‬كورس���ی‌) دا باش���تر‬ ‫ب���ووه‌ تا مالیكی‌ س���ه‌رۆكی‌ لیس���تی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ا‪ ،‬له‌پاش خۆدزینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردن���ی‌‬ ‫مالیكیش���ه‌وه‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌كان���ی‌ هه‌ولێ���ر‪ ،‬جۆرێك‬ ‫له‌س���اردی‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫بارزانی‌ هه‌ستی‌ پێكراوه‌‪.‬‬ ‫فه‌رهاد ئه‌تروش���ی‌ كه‌ په‌رله‌مانتارێكی‌‬ ‫ك���ورده‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێن���ه‌ران‪،‬‬ ‫رونیده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬مالیك���ی‌‌و حیزب���ی‌‬ ‫ده‌عوه‌ گومانی‌ ئه‌وه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬بارزانی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ واڵتانی‌ بیانی‌‌و ئیقلیمی‌ كار بۆ‬ ‫كاركه‌ناركردن���ی‌ مالیكی‌ بكه‌ن‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هێش���تا ئه‌زموونی‌ الدان���ی‌ جه‌عفه‌ری‌‬ ‫به‌هۆی‌ ڤیتۆی‌ كورده‌وه‌ ‪ 5‬ساڵی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫نه‌ڕۆش���تووه‌‌و له‌ناو حیزب���ی‌ ده‌عوه‌دا‬ ‫هه‌میش���ه‌ ت���رس له‌دووباره‌كردنه‌وه‌ی‌‬

‫هه‌یه‌"‪ .‬ئه‌تروش���ی‌ كه‌ س���ه‌ر به‌پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستانه‌ وتیشی‌ "سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم نیگه‌ران���ی‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌مالیكی‌ كه‌‬ ‫خ���ۆی‌ له‌رێككه‌وتننامه‌كان���ی‌ هه‌ولێر‬ ‫ده‌دزێته‌وه‌‌و جگه‌ له‌م���ه‌ش خوازیاری‌‬ ‫حوكمی‌ مه‌ركه‌زییه‌ته‌"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكیش���دا كه‌ په‌یوه‌ندیی‌ بارزانی‌‌و‬ ‫مالیكی‌ ساردی‌‌و ش���ه‌ڕه‌ لێدوانی‌ زیاتر‬ ‫به‌خۆی���ه‌وه‌ ده‌بینێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ن���دی‌‌و‬ ‫هه‌واڵپرسینی‌ یه‌كتر له‌نێوان تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫مالیكی���دا ئاس���ایی‌‌و هه‌روه‌كو جارانه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ راپۆرت���ی‌ هه‌ندێ���ك ناوه‌ندی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكیش‪ ،‬ئێران خاڵی‌‬ ‫كۆكه‌ره‌وه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‌و مالیكییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بارزانی‌ وه‌كو تاڵه‌بانی‌ گوشاری‌ ئێرانی‌‬ ‫له‌سه‌ر نییه‌‪.‬‬ ‫مه‌حم���ا خه‌لی���ل‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌ندام���ی‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ كوردس���تانه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "تاقه‌‬ ‫رێگرییه‌ك له‌به‌رده‌م حوكمی‌ تاكڕه‌ویدا‬ ‫له‌عێ���راق هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانه‌ بۆیه‌‬ ‫مالیكی‌‌و لیس���تی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا دژی‌‬ ‫ده‌وه‌ستنه‌وه‌"‪ .‬مه‌حما خه‌لیل‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌ كوردستانیش���ه‌‌و‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ئاوێنه‌دا رونیكرده‌وه‌‬ ‫قسه‌كانی‌ یاس���ین مه‌جید‪ ،‬زیاده‌رۆیی‌‬ ‫زۆری‌ تێدابوه‌‌و كاریگه‌ریی‌ خراپیش���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ ه���ه‌ردووال‬ ‫ده‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد‪،‬‬ ‫"به‌بۆچون���ی‌ من له‌پ���اش ته‌واوبوونی‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌‬ ‫لوتك���ه‌ی‌ عه‌ره‌ب��� ‌‬ ‫به‌غدا‌و هه‌ولێر گرژیی‌ زیاتر به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ده‌بینێت"‪ .‬له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ ئه‌مه‌شه‌وه‌‬ ‫خه‌لی���ل وت���ی‌ "هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫گه‌وره‌ترین له‌مپه‌ری‌ به‌رده‌م سیاسه‌تی‌‬ ‫مه‌ركه‌زییه‌ت���ی‌ مالیكیی���ه‌و ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫حكومه‌ت كێشه‌ی‌ ئاماده‌كاری‌ لوتكه‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌بیی‌ نه‌ما ئه‌وه‌ كێشه‌ی‌ زیاتری‌ بۆ‬ ‫ده‌خولقێنێت"‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ له‌كۆتای���ی‌ ئه‌م مانگه‌دا (ئازار)‬ ‫لوتكه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌ش���اری‌ به‌غدا ساز‬ ‫بكرێت‪ ،‬له‌پێناو زه‌مینه‌ سازكردنیش بۆ‬ ‫ئه‌م لوتكه‌ی���ه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ مالیكی‌‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ متمانه‌پێكردنی‌ عه‌ره‌به‌كاندایه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ ره‌وش���ی‌ سیاس���ی‌‌و ئاسایشی‌‬ ‫عێراق سه‌قامگیره‌‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ لیس���تی‌ هاوپه‌یمان���ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬موئه‌یه‌د ته‌یب‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫ناكۆكییه‌كان ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ جیاوازیی‌‬ ‫راڤه‌كردنی‌ ده‌س���تور‌و مانه‌وه‌ی‌ كێشه‌‬ ‫هه‌ڵپه‌س���ێردراوه‌كانی‌ نێ���وان به‌غدا‌و‬

‫راپۆرته‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاسمانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هیچ چه‌شنه‌ چاودێرییه‌كی‌ فڕۆكه‌ی‌ له‌سه‌ر نییه‌ له‌پاش كشانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سوپای‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬ئه‌گه‌ر زۆر هه‌یه‌ ئێران ئاسمانی‌ ئه‌م واڵته‌ به‌كاربهێنێت‬ ‫بۆ كۆمه‌ككردنی‌ رژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌د‪ .‬هه‌روه‌ها ترسی‌ ئه‌وه‌ش هه‌یه‌ ئیسرائیل‬ ‫له‌رێگای‌ ئه‌م ئاسمانه‌وه‌ سیخوڕی‌ بكات به‌سه‌ر ئێرانه‌وه‌ به‌مه‌ش ده‌بێته‌‬ ‫گۆڕه‌پانی‌ كێبه‌ركێ‪.‬‬

‫خوێندنگا‬ ‫ئاسنینه‌كان‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫وه‌زیر ‌ی پێشووی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ عێراق‪،‬‬ ‫گرێبه‌ستی‌ دروستكردن ‌ی سه‌دان‬ ‫قوتابخانه‌ ‌ی سه‌فه‌ری ‌ی به‌ئاسن‌و پالستیك‬ ‫ئیمزاكرد بۆ ئه‌وه‌ی‌ چاره‌سه‌ر ‌ی قه‌یران ‌ی‬ ‫قه‌ره‌باڵغیی‌ ناو پۆله‌كان بكات له‌شار ‌ی‬ ‫به‌غدا‪ ،‬كه‌چ ‌ی ئێستا گرێبه‌ست ‌ی‬ ‫دروستكردن ‌ی ئه‌م خوێندنگایان ‌ه بوه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌كێك له‌گه‌وره‌ترین دۆسییه‌كان ‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ عێراق‪.‬‬

‫ناکۆکییەکانی بەغداو هەرێم لەشەڕە قسەی شەهرستانی‌و حکومەتی هەرێمەوە‬ ‫پۆرترێت‪ :‬عەلی مەندەالوی‬ ‫دەگوازرێتەوە بۆ کێشمەکێشی بارزانی‌و مالیکی‬

‫چۆن ئه‌خالقی‌ كوردانه‌ رێگه‌یدا‬ ‫به‌بارزانی‌ ل ‌ه ‪31‬ی ئابدا سوپا‌و‬ ‫موخابه‌رات بباته‌ هه‌ولێر‌و ‪ 700‬ـ ‪900‬‬ ‫كه‌سی‌ ئۆپۆزسیۆن بێسه‌روشوێن بكه‌ن‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬به‌بێ چاره‌س���ه‌ر‌و له‌میانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رونكردنه‌وه‌یه‌كدا بۆ ئاوێنه‌ ئاشكرایكرد‪،‬‬ ‫له‌رۆژان���ی‌ داهات���وودا ك���ه‌ كۆمپانیا‬ ‫به‌ریتانیی���ه‌كان دێن���ه‌ ناوچه‌ كێش���ه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌كان بۆ گه‌ڕان به‌دوای‌ نه‌وتدا بۆ‬ ‫حكومه‌تی‌ به‌غدا‪ ،‬ئه‌وه‌ كێش���ه‌ی‌ نێوان‬ ‫هه‌ردووال قووڵتر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ هێرشه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ر بارزانی‌‪ ،‬عه‌بدولكه‌ری���م لعێبی‌‬ ‫وه‌زیری‌ نه‌وتی‌ عێراق‪ ،‬هه‌ڵپه‌س���اردنی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ كۆمپانیای‌ ئیكسۆن مۆبیلی‬ ‫له‌كوردستان وه‌كو مژده‌‌و سه‌ركه‌وتنێك‬ ‫بۆ خۆیان راگه‌یاند‪ .‬وته‌بێژی‌ هاوپه‌یمانی‌‬

‫كوردستانیش ده‌ڵێت "ئه‌وان به‌الیانه‌و‌ه‬ ‫ئاس���اییه‌ ترس‌و نیگه‌رانی‌ له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان له‌واڵتدا دروس���ت بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌پێن���او ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌رێم هه‌ن���گاو بۆ‬ ‫پێشه‌وه‌ نه‌نێت"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم مه‌حما خه‌لیل رایه‌كیتری‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م حكومه‌تەی‌ ئێستا له‌سه‌ر‬ ‫كاره‌ له‌به‌غدا له‌س���ه‌ر دروس���تكردنی‌‬ ‫قه‌یران ده‌ژی‌‌و به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌نگاوی‌‬ ‫كرداریی‌ پ���ێ نانرێت ب���ۆ چاككردنی‌‬ ‫بارودۆخ هه‌میش���ه‌ دوژمنی‌ وه‌همی‌ بۆ‬ ‫خۆی‌ دروست ده‌كات‌و گه‌النی‌ عێراقی‌‬ ‫پێوه‌ سه‌رقاڵ ده‌كات"‪.‬‬

‫"ئێران له‌عێراقه‌وه‌ رۆژی ‪ 30‬تەن چه‌ك ده‌گوازێته‌وه‌ بۆ سوریا"‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و ئیمه‌یله‌ تایبه‌تانه‌ی‌‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د كه‌ ده‌ست‬ ‫نه‌یاره‌كانی‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬ئێران له‌رێگای‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ هه‌موو جۆره‌ هاوكاری‌و‬ ‫فریاگوزارییه‌كی‌ پێویست پێشكه‌ش‬ ‫به‌رژێمی‌ سوریا كردوه‌‌و به‌پێی‌ هه‌ندێك‬ ‫راپۆرتی‌ ئه‌مه‌ریكیش ئێستا ئێران‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 30‬ته‌ن چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‌‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ سوریا ده‌كات له‌رێگای‌‬ ‫عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و ئیمه‌یل���ه‌ تایبه‌تان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ار ئه‌س���ه‌دی‌ س���ه‌رۆكی‌ سوریا‬ ‫ك���ه‌ چاالكوانه‌كان���ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ب���ۆ چاپه‌مه‌نییه‌كان���ی‌ به‌ریتانیای���ان‬ ‫ئاش���كراكردووه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ قه‌یرانی‌‬ ‫س���وریادا حكومه‌تی‌ عێراق به‌بێده‌نگی‌‬ ‫چوه‌ته‌ به‌ره‌ی‌ ئێرانه‌وه‌ بۆ پش���تیوانی‌‬ ‫رژێم���ی‌ به‌عس له‌س���وریا‪ .‬ئ���ه‌م نامه‌‬ ‫ئه‌له‌كترۆنیانه‌ ئه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كه‌ن‬ ‫ئێران له‌ڕێگای‌ عێراقه‌وه‌ تۆڕی‌ كاره‌با‌و‬ ‫یارمه‌تی‌ س���ه‌ربازی‌‌و كۆمه‌كی‌ ئابووری‌‬ ‫پێش���كه‌ش به‌س���وریا ك���ردوه‌‌و گفتی‌‬ ‫ئه‌وه‌شیداوه‌ به‌سوریا كه‌ ‪ 12‬هه‌زار‌و ‪500‬‬ ‫یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبوونی‌ قازانج نه‌ویست‬ ‫له‌شاری‌ دیمه‌شق دروست بكات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م نامان���ه‌ی‌ به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د كه‌‬

‫ژماره‌یان ده‌گاته‌ ‪ 3‬هه‌زار نامه‌ له‌نێوان‬ ‫مانگ���ی‌ حوزه‌یرانی‌ رابردوو (‪)2011/6‬‬ ‫ت���ا مانگی‌ ش���وباتی‌ ‪ ،2012‬نێردراون‌و‬ ‫زیاتری���ش گفتوگ���ۆی‌ نێوان به‌ش���ار‬ ‫ئه‌س���ه‌دو ژنه‌ك���ه‌ی‌‌و یاریده‌ده‌ره‌كانی‌‬ ‫بووه‌ له‌باره‌ی‌ چۆنییه‌تی‌ رزگاربوون له‌و‬ ‫قه‌یران���ه‌ی‌ كه‌ تێی‌ كه‌وتوون‪ .‬له‌یه‌كێك‬ ‫له‌و نام���ه‌ ئه‌له‌كترۆنییان���ه‌دا ئه‌نجامی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ك ئاماژه‌ی‌ پێك���راوه‌ كه‌‬ ‫ئێ���ران‌و س���وریا رێككه‌وت���وون رێگای‌‬ ‫وش���كانی‌ نێوانیان پ���ه‌ره‌ پێ بده‌ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌پاڵ گواس���تنه‌وه‌ی‌ ئاسمانیدا‬ ‫بتوان���ن كارێك ب���ۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌مارۆ ئابوورییه‌كان بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ورده‌كاری‌ ئ���ه‌م نام���ه‌‬ ‫ئه‌له‌كترۆنیان���ه‌ی‌ ئه‌س���ه‌د‪ ،‬عێ���راق‬ ‫ش���اده‌ماری‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ نێ���وان‬ ‫ئێ���ران‌و س���وریا بووه‌‌و ب���اس له‌وه‌ش‬ ‫ك���راوه‌ جگه‌ له‌ج���اده‌ی‌ قیرتاو كار بۆ‬ ‫ئه‌وه‌‌ بكرێت له‌باكوری‌ عێراقه‌وه‌ سوریا‬ ‫به‌هێڵ���ی‌ ش���ه‌مه‌نده‌فه‌ر ببه‌س���رێته‌وه‌‬ ‫به‌ئێرانه‌وه‌‪ .‬به‌پێی‌ كۆمێنتی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫ده‌یل���ی‌ ته‌له‌گرافی‌ به‌ریتانیش له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆی‌ ئه‌م نامانه‌ س���ه‌رجه‌م په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫بازرگان���ی‌‌و س���تراتیژییه‌كانی‌ ئێران‌و‬ ‫س���وریا پێویس���تی‌ به‌هاوكاری‌ عێراق گۆڕینه‌وه‌ی‌ ئه‌س���ه‌ددا ئاش���كرابوون‪،‬‬ ‫هه‌بووه‌‌و عێراقیش به‌بێده‌نگ پشتیوانی‌ عه‌ل���ی‌ خامنه‌ی���ی‌ رابه‌ری‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫ئێرانی‌ گه‌ش���توه‌ته‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ كه‌‬ ‫رژێمی‌ به‌شار ئه‌سه‌دی‌ هه‌ڵبژاردووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ فه‌رمیانه‌ی‌ له‌نامه‌ ئاسایشی‌ ئێران په‌یوه‌سته‌ به‌مانه‌وه‌ی‌‬

‫كاتێك به‌ریتانییه‌كان‬ ‫له‌باشوری‌ عێراقدابوون‬ ‫ی‬ ‫بار‌ه كاكه‌ڵه‌ك‌و شوت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێرانییان ده‌پشكن ‌‬ ‫ی تێدابوو‪ ،‬ئاخۆ‬ ‫رۆكێت ‌‬ ‫ئێستا كه‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫بەریتانیا كشاونه‌ته‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت چی‌ بنێرێت ‌ه‬ ‫ناو عێراقه‌وه‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫یەکێک لەقوربانیانی خۆپیشاندانەکانی سوریا‬ ‫رژێمی‌ ئه‌سه‌د‌و كارناس���ێكی‌ ئێرانیش له‌ئێس���تادا عێراق هیچ رادار‌و ئامێرێكی‌‬ ‫له‌زانكۆی‌ سانت ئه‌ندروز ده‌ڵێت "راسته‌ چاودێریی‌ پێشكه‌وتووی‌ ئاسمانیی‌ نییه‌‬ ‫بڕیاره‌ك���ه‌ی‌ خامنه‌یی‌ س���تراتیژییه‌ بۆ ناتوانرێ���ت به‌یه‌کجاریی‌ ب���ه‌ر بگیرێت‬ ‫ئێران به‌اڵم هه‌ڵه‌كردنیش له‌م بڕیارانه‌دا له‌ئاودیوكردنی‌ چ���ه‌ك له‌رێگای‌ فڕۆكه‌‬ ‫واریده‌"‪ .‬هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا واڵته‌ ئێرانییه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا به‌فه‌رمی‌ له‌الی‌ خۆشییه‌وه‌ رۆژنامه‌نوسی‌ ناوداری‌‬ ‫عێراقی‌ تۆمه‌تباركردووه‌ به‌وه‌ی‌ چاوپۆشی‌ عێراقی‌‪ ،‬س���ه‌رمه‌د ئه‌لتائ���ی‌ له‌رێگای‌‬ ‫ده‌كات له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌ باره‌ چه‌ك بۆ وتارێكه‌وه‌ ك���ه‌ له‌رۆژنام���ه‌ی‌ ئه‌لمه‌دا‬ ‫س���وریا له‌رێ���گای‌ فڕۆكه‌خانه‌كانیه‌وه‌‌و باڵویكردۆت���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ ئاش���كرا ده‌كات‬ ‫ئه‌مه‌ش���ی‌ به‌پێش���ێلكاریی‌ بڕی���اری‌ كاتێك به‌ریتانیه‌كان له‌به‌سرەبوون یه‌ك‬ ‫‪ 1747‬نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرت���ووه‌كان داناوه‌ به‌یه‌كی‌ باره‌ ئێرانییه‌كانیان ده‌پشكنی‌‌و‬ ‫ك���ه‌ هه‌نارده‌كردن���ی‌ چه‌ك���ی‌ ئێرانی‌ ج���اری‌ وا هه‌بووه‌ س���اروخ‌و رۆكێتیان‬ ‫قه‌ده‌غ���ه‌ ده‌كات‪ .‬به‌پێی‌ زانیاری‌ میدیا له‌ن���او ب���اره‌ كاڵه‌ك‌و ش���وتی‌ ئێرانیدا‬ ‫به‌ناوبانگه‌كانی‌ ئه‌مه‌ری���كاش له‌رێگای‌ دۆزیوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌لتائی‌ ده‌پرسێت "ئێستا‬ ‫فڕۆك���ه‌وه‌ ئێ���ران رۆژان���ه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 30‬كه‌ ئه‌مه‌ریكاو به‌ریتانیا له‌عێراق نه‌ماون‌و‬ ‫ته‌ن چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‌ ده‌گوازێته‌وه‌ بۆ سیس���تمێكی‌ پشكنین‌و چاودێریی‌ باش‬ ‫س���وریا‪ ،‬به‌اڵم ژماره‌ی���ه‌ك په‌رله‌مانتار له‌به‌رده‌س���تدا نییه‌‪ ،‬ئاخ���ۆ ئێران چی‌‬ ‫رونیانكردوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌نارده‌ بكات‌و چی‌ بنێرێت؟"‪.‬‬

‫ئ���ه‌و ده‌م���ه‌ی‌ خوزێر خوزاع���ی‌ جێگر ‌ی‬ ‫ئێس���تای‌ س���ه‌رۆك كۆمار س���ه‌ركرده‌ ‌ی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌باڵه‌كان��� ‌ی حیزب���ی‌ ده‌عوه‌‪،‬‬ ‫وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ عێراق بوو‪ ،‬بڕ ‌ی ‪300‬‬ ‫ملی���ارد دیناری‌ بودج���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ ‌ی‬ ‫ته‌رخانك���رد ب���ۆ دروس���تكردن ‌ی ‪200‬‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ س���ه‌فه‌ری‌ كه‌ به‌قوتابخانه‌ ‌ی‬ ‫هه‌یكه‌ل ئاس���نین ده‌ناسران‪ .‬ناوبراو ئه‌م‬ ‫گرێبه‌س���ته‌ی‌ كرده‌ ده‌سكه‌وت‌و چاالكی ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌ك���ه‌ی‌ له‌پێن���او كه‌مكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫قه‌ره‌باڵغی���ی‌‌و چاره‌س���ه‌ری‌ قه‌یران��� ‌ی‬ ‫په‌روه‌رد‌ه له‌واڵت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا لیژنه‌كان ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌‌و نه‌زاهه‌ ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی نوێنه‌ران‬ ‫ئاشكرایانكردووه‌‪ ،‬گرێبه‌ستی‌ دروستكردن ‌ی‬ ‫ئه‌و قوتابخانانه‌ گوماناویترین گرێبه‌ستن‌و‬ ‫هۆكارێك ب���وون ب���ۆ به‌فیڕۆدانی‌ پاره‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ ئ���ه‌م لیژنان��� ‌ه ئه‌وه‌ش���یان‬ ‫ئاش���كراكردووه‌ ئه‌و كۆمپانیا ئێرانییه‌ ‌ی‬ ‫گرێبه‌سته‌كه‌ی‌ ئیمزاكردوو‌ه به‌هیچ مه‌رج‌و‬ ‫به‌ندوباوێك ‌ی گرێبه‌س���ته‌كه‌و‌ه په‌یوه‌ست‬ ‫نه‌بووه‌‌و ئێس���تاش زۆربه‌ی‌ قوتابخانه‌كان‬ ‫به‌ته‌واو نه‌كراوی‌ به‌جێهێڵراون‪.‬‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ خوزاع ‌ی كه‌ س���ه‌ر به‌حیزب ‌ی‬ ‫ده‌عوه‌ی ‌ه ببێته‌ جێگری‌ س���ه‌رۆك كۆمار‌و‬ ‫له‌پاش ده‌ستبه‌كاربوونیش ‌ی چه‌ندین جار‬ ‫هه‌وڵ���دراو‌ه له‌ناو په‌رله‌م���ان‌و له‌ده‌زگا ‌ی‬ ‫نه‌زاه��� ‌ه دۆس���ییه‌ی‌ ئ���ه‌م قوتابخان��� ‌ه‬ ‫س���ه‌فه‌رییانه‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆ ‌ی‬ ‫پێداگری���ی‌‌و به‌رگریی‌ لیس���تی‌ ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫یاس���او حكومه‌ته‌وه‌ له‌ناوب���راو هیچ له‌م‬ ‫هه‌واڵنه‌ سه‌ركه‌وتوو نه‌بوون‪ .‬به‌شی‌ زۆر ‌ی‬ ‫ئه‌و زانیاریانه‌ش ‌ی له‌مباره‌یه‌وه‌ ئاشكرابوون‬ ‫له‌رێ���گای‌ لیس���ت ‌ی ئه‌لعێراقی���ه‌وه‌ بوو‌ه‬ ‫ك ‌ه ئێستا پۆس���تی‌ وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌ ‌ی‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‌و به‌ئاس���ان ‌ی ده‌س���ت ‌ی‬ ‫به‌زانیاری���ی‌‌و دۆس���ییه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت��� ‌ی‬ ‫ناوب���راودا ده‌گات‪ .‬به‌پێ���ی‌ لێدوان��� ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ لیژنه‌ی‌ نه‌زاهه‌‪ ،‬كێش���ه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م قوتابخانان ‌ه له‌وه‌دایه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌یان ك ‌ه‬ ‫دروستكراون ئاس���نه‌كانیان رزیو‌و كۆنن‌و‬ ‫گومان���ی‌ ئه‌وه‌ی���ان لێ ده‌كرێ���ت بكه‌ون‬ ‫به‌س���ه‌ر منااڵندا‌و له‌م حاڵه‌ته‌شدا ده‌بن ‌ه‬ ‫هۆی‌ دروس���تكردن ‌ی كاره‌ساتێك ‌ی مرۆی ‌ی‬ ‫گه‌وره‌‪ .‬ئه‌و كۆمپانیایه‌ش ‌ی كه‌ گرێبه‌ست ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا ك���راوه‌ ئێرانیی���ه‌‌و گومان له‌و‌ه‬ ‫ده‌كرێت خوزاع ‌ی به‌پاساو ‌ی سیاسی‌‌و بۆ‬ ‫رازیكردنی‌ دڵ ‌ی ئێران ئه‌م گرێبه‌س���ته‌ ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا ئیمزا كردبێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ناوبراو‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ كاركردنی���دا وه‌ك���و وه‌زیر ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ گرێبه‌ست‌و كاره‌كان ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ له‌رێگای‌ كۆمپانیا ئێرانییه‌كانه‌و‌ه‬ ‫رایی‌ ده‌كرد به‌تایبه‌ت چاپكردنی‌ كتێب‌و‬ ‫ئاماده‌كردن ‌ی پرۆگرامه‌كان‪.‬‬ ‫پشكنه‌ری‌ گش���تیی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫موزه‌ف���ه‌ر س���ه‌عدون‪ ،‬له‌لێدوانێك���دا بۆ‬ ‫میدیاكا‪ ،‬رونیكردوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ ئه‌وان ال ‌ی‬ ‫خۆیان���ه‌وه‌ كۆمپانیا ‌ی جێبه‌جێكار ‌ی ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌ی‌ خس���تۆته‌ ناو لیستی‌ ڕه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫جگ ‌ه له‌مه‌ش توانیویان��� ‌ه بڕ ‌ی ‪ 4‬ملیارد‬ ‫دین���اری‌ عێراقیش���ی‌ ل���ێ وه‌ربگیرنه‌و‌ه‬ ‫له‌كۆی‌ ‪ 50‬ملیارد دینار س���ولفه‌یه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫بۆ دروستكردن ‌ی ‪ 200‬قوتابخانه‌ی‌ ئاسنین‬ ‫وه‌ریگرتبوو‪ .‬به‌قس���ه‌ی‌ ناوبراو هۆكار ‌ی‬ ‫په‌ككه‌وتنی‌ ئه‌م پرۆژه‌یه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كۆمپانیا ئێرانییه‌ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ‪ 18‬كۆمپانیای‌ ناوخۆی ‌ی عێراقی ‌ی‬ ‫پل��� ‌ه یه‌ك���دا كه‌وتوه‌ته‌ كێش���ه‌وه‌‌و ئه‌م‬ ‫كێشه‌یه‌ش بوه‌ته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌توانرێت‬ ‫قوتابخان���ه‌كان وه‌كو پێویس���ت‌و له‌كات ‌ی‬ ‫خۆیاندا جێبه‌جێ بكرێن‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ كێشمه‌كێشه‌ سیاسییه‌كانیشه‌و‌ه‬ ‫پ���ێ ناچێت لێكۆڵینه‌وه‌ له‌م دۆس���ییه‌ی ‌ه‬ ‫بگاته‌ هیچ ئه‌نجامێك چونك ‌ه په‌یوه‌ندی ‌ی‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌ئێران‌و خوزاعی‌‌و حیزبی‌ ده‌عوه‌‌و‬ ‫به‌پاساو ‌ی ئه‌وه‌ش���ی‌ كه‌ ئه‌م زانیارییان ‌ه‬ ‫بۆ لێدان ‌ی شكۆی‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌یه‌ هه‌موو‬ ‫جارێك چاره‌نووس ‌ی شكسته‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫تێچوون ‌ی سه‌یران ‪ %200‬تا ‪ %500‬به‌رزده‌بێته‌وه‌‬

‫خواستێك ‌ی گوماناو ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر دۆالر هه‌یه‌‬

‫له‌قه‌شقۆڵی‌ ده‌شت‌و ده‌ریش حیجز كراوه‌‬ ‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‪ ،‬دوكان‬ ‫ی سه‌یران‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ نزیكبوونه‌و‌هی‌ وه‌رز ‌‬ ‫بۆنه‌ی‌ نه‌ورۆز‪ ،‬كرێی‌ كابینه‌‌و كه‌پر‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ گه‌شتیاریه‌كان‪ ،‬الن ‌‬ ‫له‌ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌م ‪ %100‬زیادی‌ كردووه‌‪ ،‬له‌زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ ‌‬ ‫گوند‌ه گه‌شتیاریه‌كان ‌‬ ‫دوكان‌و قه‌شقۆڵی‪-‬ش‪ ،‬له‌و رێژەیه‌ش‬ ‫ی‬ ‫زۆر زیاتره‌و ده‌گات ‌ه ‪ ،%500‬ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌شتوگوزاریش له‌چه‌ند وشه‌یه‌ك ‌‬ ‫"بازاڕ ئازاده‌" زیاتر‪ ،‬شتێكی‌ تری‌ نیی ‌ه‬ ‫بۆ وتن‪.‬‬ ‫كرێی‌ یه‌ك رۆژی‌ كه‌پرێك‬ ‫‪ 120‬هه‌زار دیناره‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌شتیار ‌‬ ‫ی دوكان‌و زۆن ‌‬ ‫س���ه‌یرانگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوكان‪ ،‬زه‌وی‌‌و زار ‌‬ ‫له‌ق���ه‌زا ‌‬ ‫ی داگیرك���ردووه‌‪،‬‬ ‫(‪4‬ت���ا ‪ )5‬گون���د ‌‬ ‫ی گوندنش���ینه‌كان "ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌م���وو ناوچه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ب���اری‌ موڵكیه‌ت ‌‬ ‫ش���ێواندووه‌"‪ .‬له‌ئێستادا له‌و ناوچانه‌دا‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی گه‌شتیاری ‌‬ ‫ی ‪ 36‬پرۆژه‌ ‌‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 200‬‬ ‫ی ئه‌و پڕۆژان���ه‌ش نزیك ‌ه ‌‬ ‫له‌كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كابینه‌یه‌و ‪1000‬یش���ی‌ كه‌پ���ره‌‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی كابین ‌ه‬ ‫ی ئاوێنه‌‪ ،‬كرێ ‌‬ ‫به‌دواداچونه‌كان ‌‬ ‫ی دوایی له‌‪200‬‬ ‫ی نه‌ورۆز‌و رۆژان ‌‬ ‫بۆ شه‌و ‌‬ ‫دۆالره‌و‌ه ت���ا ‪ 500‬دۆالر رۆیش���تووه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌ك رۆژ ‌‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ شوێنیش���دا كرێ ‌‬ ‫كه‌پرێك گه‌یشتۆت ‌ه ‪ 120‬هه‌زار دینار‪.‬‬ ‫له‌دوكان هه‌موو كابینه‌‌و‬ ‫كه‌پره‌كان گیراون‬ ‫ی‬ ‫زۆرێ���ك له‌هاوواڵتیان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی زۆریان بۆ چونه‌ س���ه‌یران‬ ‫حه‌زێك��� ‌‬ ‫ی ناوچ ‌ه‬ ‫ی كرێ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌ر گران ‌‬ ‫گه‌ش���تیاریه‌كان‪ ،‬س���ه‌یرانكردنیان لێ‬ ‫ح���ه‌رام كراوه‌‪ ،‬ه���ه‌ژار ئه‌حم���ه‌د ك ‌ه‬ ‫ی شاری‌ سلێمانییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫دانیشتویه‌ك ‌‬ ‫ی باس���ی‌ ده‌كات زۆر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌‪ ،‬وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ی به‌چونه‌ده‌ره‌وه‌و سه‌یرانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێ���ت توان���ای ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫نیی��� ‌ه پاره‌یه‌كی‌ زۆر بدات ‌ه ش���وێنێك ‌‬ ‫ی "هه‌رگی���ز‬ ‫گه‌ش���تیاری‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫له‌توانامدا نیی���ه‌‪ ،‬بۆ چه‌ند كاتژمێرێك‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ده‌م به‌كرێ ‌‬ ‫ی خه‌یاڵی��� ‌‬ ‫پاره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫كه‌پرێك‪ ،‬وه‌ك وتراوه‌ (هه‌مووش���تێك‬ ‫به‌خوێ‌‌و خوێش به‌مانا) زۆر پێویست ‌ه‬ ‫حكومه‌ت له‌كاتێك���ی‌ وه‌هادا ته‌داخول‬ ‫ی‬ ‫ب���كات‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‌ه ئیس���تغاللكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئازاد"‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫خه‌ڵكییه‌‪ ،‬ن���ه‌ك بازاڕ ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌ هه‌موو كابینه‌‌و‬ ‫به‌دواداچونه‌كان ‌‬ ‫ی ناوچ ‌هی‌ دوكان‬ ‫كه‌پره‌ گه‌شتیاریه‌كان ‌‬ ‫ی ن���ه‌ورۆز دراوه‌ت���ه‌ كرێ‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ رۆژان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باوان ‌‬ ‫ی پ���رۆژه‌ ‌‬ ‫له‌مباره‌یه‌و‌ه خاوه‌ن ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە ـ ئەرشیف‬ ‫ ‬ ‫دیمەنێکی یەکێک لەسەیرانگاکانی کوردستان لەوەرزی بەهاردا‬ ‫بڕیاردراوه‌ پاره‌ی‌ كاره‌با‌و باجیان‬ ‫ی باوان "جه‌می���ل ئه‌حمه‌د"‬ ‫گه‌شتیاری‌‪ ،‬جه‌میل ئه‌حمه‌د باس له‌و‌ه گه‌ش���تیار ‌‬ ‫له‌سه‌ر كه‌م بكرێته‌وه‌‬ ‫ی هاوواڵتیان بۆ كابینه‌‌و‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆ نه‌ورۆز هه‌موو كابینه‌كانیان خواس���ت ‌‬ ‫هه‌رله‌مباره‌یه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كاروباری‌‬ ‫ی نه‌ورۆزدا‪،‬‬ ‫ێ "هی���چ كابینه‌یه‌كمان كه‌پ���ر به‌تایبه‌تی‌ له‌ڕۆژان��� ‌‬ ‫گی���راون به‌كر ‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌‬ ‫گه‌ش����تیاریی‌‬ ‫ی نرخه‌كانه‌‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كیی‌ به‌رز ‌‬ ‫نه‌ماوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫گش����توگوزاری‌ س����لێمانی‌‪ ،‬مس����ته‌فا‬ ‫ی "ئه‌م��� ‌ه یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫به‌مج���ۆر‌ه ئ���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌ت���ه‌وه‌ ب���ۆ وه‌ك ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫حه‌مه‌ ره‌حیم جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ی گرانیی نرخ"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی له‌هۆكاره‌كان��� ‌‬ ‫هاوواڵتی���ان ده‌ش���ت‌و د‌هر‌و ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ك����ه‌ تائێس����تا نه‌یانتوانی����وه‌ نرخ بۆ‬ ‫ی كرد ك ‌ه گرانیی‬ ‫ناوچ���ه‌ ته‌لبه‌نده‌كانه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش وه‌ك جه‌میل باسی‌ ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ناوچه‌ گه‌شتیارییه‌كان دیاری‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ی كاره‌با‌و باجی‌ حكومی‌ وایكردوو‌ه‬ ‫ی پاره‌ ‌‬ ‫ی دوكان‪ ،‬به‌ناو ‌‬ ‫ی دانیشتو ‌‬ ‫هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌وه‌شی‌ بۆ ئه‌وه‌ گه‌ڕانده‌وه‌‪،‬‬ ‫ی شوێن ‌ه کوشتیاریه‌كان به‌رزبن‪،‬‬ ‫هێم���ن ده‌ڵێت "ئه‌و ش���وێنانه‌ش هه‌ر كه‌ نرخ ‌‬ ‫كه‌ به‌زۆری‌ ل����ه‌وه‌رزی‌ به‌هار‌و هاویندا‬ ‫ی "ئه‌مساڵ زیاتر له‌‪ 5‬ملیۆن‬ ‫ی دوكان خۆی‌ ده‌كات"‪ .‬ئه‌و وتیش ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫شوێنه‌ گه‌شتیاریه‌كان ئیشیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی ناوچه‌كه‌‪ ،‬دینار پاره‌ی‌ كاره‌بام���ان داوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی تر ‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ هاوواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌وه‌رزه‌كانی‌ تر تاڕاده‌یه‌كی‌‬ ‫ی قس���ه‌كه‌ی‌ هێمن ده‌سه‌لمێنێ‌‪ ،‬حكومه‌ت بۆمان هه‌رزان بكات‌و له‌باج‌و‬ ‫راست ‌‬ ‫زۆر بێ‌ ئیش����ن‪ ،‬له‌كاتێك����دا پاره‌ی‌‬ ‫ئه‌و هاوواڵتی���ه‌ ده‌ڵێ���ت "هه‌فته‌یه‌ك ‌ه رسوماته‌كان داش���كاندنمان بۆ بكات‪،‬‬ ‫كاره‌با‌و باج‌و كرێكار‌و زۆر پێداویستی‌‬ ‫چووم الی‌ غاباته‌ك ‌ه ش���وێنم بۆخۆم‌و ئێم���ه‌ش ئاماده‌ی���ن ك���رێ كابینه‌كان‬ ‫تریش ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ی زه‌ردم ه���ه‌رزان بكه‌ی���ن"‪ .‬هه‌رله‌مباره‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی خ���ه‌زوورم گرتووه‌‌و په‌ت ‌‬ ‫ماڵ ‌‬ ‫ئ����ه‌و باس����ی‌ ل����ه‌وه‌ش ك����رد ك����ه‌‬ ‫ی باش‬ ‫ی ت���ر كه‌ پێ ‌‬ ‫خ���اوه‌ن پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌شوێنه‌كه‌ داوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زی����ران بڕیاری����داوه‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بوو ناوی‌ بهێنرێ‌‪ ،‬باسی‌ له‌هۆكارێك ‌‬ ‫پاره‌ی‌ كاره‌با‌و باجیان له‌س����ه‌ر كه‌م‬ ‫ی كابینه‌‌و كه‌پر كرد‌و‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫ت���ری‌ به‌رز ‌‬ ‫چه‌ند مانگێكی‌ كه‌م میوان‌و داهات‬ ‫بكات����ه‌وه‌ "هه‌ركاتێ����ك ئ����ه‌و بڕیاره‌‬ ‫ی گه‌شتوگوزار له‌م واڵت ‌ه زۆر‬ ‫ی "وه‌رز ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه‬ ‫چووه‌ ب����واری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی شوێنی‌ سه‌یرانكردن‪ ،‬وایكردوو‌ه كورته‌‌و ئێم ‌ه به‌درێژایی س���اڵ پار‌ه ‌‬ ‫گران ‌‬ ‫كاته‌ ئێم����ه‌ش ده‌توانین قس����ه‌یه‌ك‬ ‫به‌ش���ێك له‌هاوواڵتیان ئه‌و بۆچونه‌یان كرێكار‌و پاره‌ی‌ كاره‌با‌و مه‌سره‌فه‌كانمان‬ ‫ی گه‌ش���تیارییه‌كان به‌ده‌س���ت خ���اوه‌ن له‌ب����اره‌ی‌ نرخه‌كانیان����ه‌وه‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی دروس���ت بێ���ت‪ ،‬ك��� ‌ه "ئیتر له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها چه‌ند مانگێك ‌‬ ‫ل���ه‌ال ‌‬ ‫ی هه‌روه‌ه����ا به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ كاروب����اری‌‬ ‫سه‌یرانكردنیش له‌شوێنی‌ باش هه‌ر بۆ كه‌م داهات‌و میوانمان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫پرۆژه‌كان���ه‌و حكومه‌ت نرخ��� ‌‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه گه‌ش����تیاری‌ به‌رزبون����ه‌وه‌ی‌ نرخ����ی‬ ‫ی‬ ‫نرخ‪ ،‬به‌ویست ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌مه‌ند‌و به‌رپرسانه‌"‪ .‬وه‌ك‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫ی كابینه‌‌و كه‌پره‌كانی‌ له‌بۆنه‌یه‌كی‌ وه‌كو‬ ‫خاوه‌ن كابینه‌‌و كه‌پره‌كان ‌ه‬ ‫ی ئه‌مس���اڵ‬ ‫هاوواڵتییه‌ك وتی‌ "تۆ بڵێ ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش كرد ك��� ‌ه فه‌رمانگه‌ ‌‬ ‫باس��� ‌‬ ‫ی نه‌ورۆزدا به‌ حاڵه‌تێكی‌ ئاسایی‌ زانی‌‌و‬ ‫ی ت���ازه‌‌و ده‌وڵه‌مه‌ند‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ فه‌رمانگه‌ی‌ گه‌ش���تیار ‌‬ ‫له‌ب���ه‌ر ته‌لبه‌ند ‌‬ ‫ی دوكان ئه‌ركی‌ چاودێریكردن ‌‬ ‫ی گه‌شتیاری ‌‬ ‫ێ س���ه‌یران دوكان‪ ،‬نی���گار مه‌جید له‌لێدوانێكدا بۆ مه‌رج��� ‌ه یاس���ایی‌و ته‌ندروس���تیی‌و وتی‌ "له‌هه‌موو دنیادا وایه‌‪ ،‬له‌بۆنه‌كاندا‬ ‫به‌رپرس���ان‪ ،‬رێم���ان هه‌ب ‌‬ ‫ی مۆڵه‌ت‌و نرخی‌ شوێن‪ ،‬له‌ناوچه‌ گه‌شتیاریه‌كاندا‬ ‫بكه‌ین؟"‪.‬‬ ‫ئاوێن��� ‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ تائێس���تا گه‌شتیارییه‌كانه‌ له‌گه‌ڵ پێدان ‌‬ ‫به‌رزده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫ی پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ی خاوه‌ن‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫به‌بڕوا ‌‬ ‫ی كابین���ه‌‌و كه‌پر‌و خزمه‌تگوزاریی ‌ه دابینكردنی‌ پێداویستی پرۆژه‌كان‪.‬‬

‫تۆ بڵێی له‌به‌ر ته‌لبه‌ند‬ ‫ی سه‌یرانمان‬ ‫رێگا ‌‬ ‫هه‌بێ‌؟‬

‫"یه‌ك كیلۆ پۆست له‌كوردستانه‌و‌ه بۆ ئه‌مه‌ریكا ‪ 12‬هه‌زار‌و‬ ‫بۆ ئه‌وروپا ‪ 10‬هه‌زار‌و بۆ واڵتانی‌ عه‌ره‌بیش ‪ 8‬هه‌زار دینارە"‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا ‪ 12‬هه‌زار‌و ب���ۆ ئه‌وروپا ‪10‬‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫هه‌زار‌و بۆ واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌‪-‬ش ته‌نها ‪8‬‬ ‫هه‌زار دینار وه‌رده‌گرین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسی‌ نوسینگه‌كانی‌ پۆسته‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ئه‌و‬ ‫ناوشار له‌هه‌ولێر‪ ،‬بژار سه‌باح شێر‌ه‬ ‫ی له‌ده‌ره‌و‌ه ده‌نێردرێنه‌و‌ه‬ ‫كه‌ل‌و په‌النه‌ ‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكدا‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو‬ ‫ی‬ ‫"له‌هاتن‪ ،‬تا ده‌گاته‌و‌ه ناونیش���انه‌كه‌ ‌‬ ‫كه‌ به‌كه‌مترین نرخ كه‌ل‌و په‌ل بۆ‬ ‫ی هاتن كێش��� ‌ه‬ ‫هه‌موو واڵتانی‌ جیهان ده‌نێرن‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌خۆڕاییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كات ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ راس���ته‌وخۆ ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬له‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌ستمان ناگات"‪.‬‬ ‫نزیكدا (پۆست كۆد) ده‌كه‌نه‌وه‌‌و به‌و‬ ‫ی زۆری‌ كێشه‌كانیان ناوبراو ئه‌و‌ه زیاتر روونده‌كاته‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ به‌شێك ‌‬ ‫"كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ شتمان بۆ دێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ڕێگای‌ به‌غداو‌ه بێت‪ ،‬چونكه‌ تائێستا‬ ‫ی پۆسته‌ی‌ هه‌ولێر‪ ،‬كوردستان نه‌بۆته‌ واڵتێكی‌ سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫به‌رپرسی‌ نوسینگه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و رونده‌كاته‌و‌ه ك���ه‌ به‌نرخێكی‌ زۆر بۆی��� ‌ه هه‌ندێج���ار دوای‌ مانگێك كه‌ل‌و‬ ‫كه‌م‌و له‌ماوه‌یه‌كی‌ نزیكدا ده‌توانن كه‌ل‌و په‌ل به‌ ده‌ستی‌ ئێمه‌ گه‌یشتووه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دنیا شێره‌‪ ،‬باس له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫په‌ل‌و پێچراو بۆ هه‌م���وو واڵتان ‌‬ ‫ی هه‌ولێر دره‌نگ گه‌یشتنی‌ كه‌ل‌و په‌له‌كان‪ ،‬كه‌متر‬ ‫ی فڕۆكه‌خانه‌ ‌‬ ‫بنێرن له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫ی كه‌ل‌و په‌لیان له‌ده‌ره‌وه‌ بۆ دێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب���ۆ ئ���وردون‪ ،‬له‌وێش���ه‌و‌ه به‌گوێره‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و واڵت ‌ه بۆ ناردن��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ وتی‌"رۆژان ‌ه ‪ 200‬بۆ‬ ‫ی ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ناونیش���انه‌كه‌ ‌‬ ‫ی هه‌فته‌یه‌كدا ك ‌هل‌و ‪ 400‬كیلۆ ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌كه‌ین ك ‌ه‬ ‫ده‌كرێت‪" ،‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی مه‌به‌ست"‪ .‬رۆژ هه‌یه‌ له‌ته‌نێك تێیپه‌ڕاندووه‌"‪.‬‬ ‫په‌له‌كان ده‌گه‌ن به‌شوێن ‌‬ ‫ی سه‌باره‌ت به‌ش���ت ‌ه قه‌ده‌غه‌كراوه‌كانیش‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌نرخه‌كانی‌ ناردنیش وت ‌‬ ‫ی "ته‌نها ناتوانین زێڕ‌و پاره‌ بنێرین‬ ‫"نرخه‌كان جی���اوازن‪ ،‬ی���ه‌ك كیلۆ بۆ وت ‌‬

‫به‌رپرسی‌ نوسینگه‌كان ‌ی‬ ‫پۆسته‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌كه‌مترین نرخ ك ‌هل‌و‬ ‫په‌ل بۆ واڵتان ده‌نێرین‬ ‫ب���ۆ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێو‌ه نابێ���ت‬ ‫ی‬ ‫بۆش���مان بێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‌ه یاسایه‌ك ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌‌و ناكرێ���ت زێ���ڕ‌و پار‌ه‬ ‫بنێردرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ه���ۆكار ‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ به‌ش���ێك ‌‬ ‫دروستبوونی‌ كێشه‌كانیان ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی (پۆس���ت ك���ۆد)‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫بۆ نه‌بوون ‌‬ ‫زۆرج���ار كه‌ل‌و په‌ل ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه بۆیان‬

‫ی‬ ‫هات���وه‌ ك���ه‌ ته‌نه���ا ن���اوی‌ گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی گه‌ڕانێكی‌ زۆر‬ ‫له‌سه‌ر نوس���راوه‌ "دوا ‌‬ ‫نه‌توانراوه‌ ئه‌و كه‌سه‌ بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ناچار بووین كه‌ل‌و په‌له‌ك ‌ه بگه‌ڕێنینه‌و‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و واڵت ‌هی‌ لێیهاتووه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ ئاشكرا كرد‪ ،‬كه‌ئێستا‬ ‫گرێبه‌ست له‌گه‌ڵ كۆمپانیایه‌ك كراوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی (پۆس���ت كۆد) له‌ش���ار ‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ولێر دابنێت‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا ده‌ست‬ ‫به‌كاره‌كه‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌كانیان���ه‌و‌ه توانیویان ‌ه خزمه‌تێك ‌‬ ‫ب���اش ب���ه‌ هاوواڵتیان بك���ه‌ن‌و نمون ‌ه‬ ‫به‌مۆڵه‌ت���ی‌ ش���وفێری‌‌و س���اڵنام ‌ه‬ ‫ده‌هێنێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ نوس���ینگه‌یه‌كیان‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌‌و توانیویانه‌ خزمه‌تێكی‌ زۆر‬ ‫ی هاتوچۆ‬ ‫ب ‌ه شوفێران‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی "ته‌نها هه‌زار دینار بۆ‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ئه‌و وت ‌‬ ‫پول وه‌رده‌گیرا‌و ئه‌و رۆژی‌ به‌ده‌ستمان‬ ‫ده‌گه‌یش���ت‪ ،‬هه‌مان رۆژ ده‌مانگه‌یاند‌ه‬ ‫هاوواڵتیه‌كه‌"‪.‬‬ ‫بژار‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌خات ‌ه روو كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫ی‬ ‫ی باش���ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫هاوكارییه‌ك��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی غه‌رامه‌ ‌‬ ‫هاتوچۆ ده‌كه‌ن "پس���وڵه‌ ‌‬ ‫ئوتومبێل ده‌به‌ینه‌وه‌ بۆ هاوواڵتیان"‪.‬‬ ‫ی داهاتووی نوسینگه‌كه‌یان‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كار ‌‬ ‫ی "له‌به‌رنامه‌ماندای��� ‌ه‬ ‫ش���ێر‌ه وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا له‌نه‌خۆشخانه‌كان ‌‬ ‫له‌دای���ك ب���وون‌و كۆچك���ردووان‬ ‫نوس���ینگه‌یه‌ك بكه‌ینه‌وه‌‌و ئێس���تاش‬ ‫گه‌یشتوینه‌ كۆتایی‌ كاره‌كانمان"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و هاوواڵتیانه‌ش ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر گله‌ی ‌‬ ‫زۆرجار پۆس���ت ده‌نێرن بۆ كه‌ركوك‌و‬ ‫به‌غدا‪ ،‬دواتریش هی���چ وه‌اڵمێكیان بۆ‬ ‫ی‬ ‫نایه‌ت���ه‌وه‌ به‌تایبه‌تی‌ بۆ گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆمارك���راو ‌‬ ‫هاوس���ه‌رگیری‌ وێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ناس���نامه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئای���ا هۆكاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه بۆچ���ی‌؟ به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆس���ته‌ی‌ ناوشار وت ‌‬ ‫نوسینگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫"كێش���ه‌ك ‌ه له‌الی���ه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫پۆس���تی‌ كه‌ركوك‌و به‌غدای���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان پێیانوای ‌ه ئه‌و مه‌وزوعان ‌ه ته‌زویر ‌‬ ‫ی‬ ‫تێدا هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئێستا هیچ پۆستێك ‌‬ ‫له‌وشێوه‌ی ‌ه نانێرین بۆ به‌غدا‌و كه‌ركوك‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و‌ه بۆ هیچ پارێزگایه‌ك قبوڵ‬ ‫ناكه‌ن"‪.‬‬

‫بانك���ی‌ ناوه‌ندی���ی‌ عێ���راق نیگه‌رانی‌‌و‬ ‫ی خۆی‌ پیشاندا له‌و رێژ‌ه‬ ‫سه‌رس���وڕمان ‌‬ ‫ی خواست كه‌ له‌سه‌ر دۆالر هه‌یه‌‌و‬ ‫زۆره‌ ‌‬ ‫داوا له‌الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان ده‌كات‬ ‫ی عێراق بكه‌ن‬ ‫چاودێری‌ الیه‌نی‌ ئابوور ‌‬ ‫ی ئه‌م خواس���ت ‌ه‬ ‫ی هۆكار ‌‬ ‫بۆ دیاریكردن ‌‬ ‫زۆره‌ له‌سه‌ر دۆالر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ بانك ‌‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬جێگر ‌‬ ‫ناوه‌ندی���ی‌‪ ،‬موزهی���ر محه‌مه‌د س���اڵح‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ته‌له‌فۆنیدا رونیكرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وا هه‌یه‌ خواست له‌سه‌ر دراو ‌‬ ‫"مانگ ‌‬ ‫ی ده‌گات ‌ه ‪ 6‬ملیارد دۆالر له‌مانگێكدا‬ ‫بیان ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی ئابوور ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ سروشت ‌‬ ‫ناگونجێت كه‌ به‌زۆری‌ به‌كاربه‌ره‌‌و زیاتر‬ ‫ی قورس ده‌چێت‪.‬‬ ‫له‌هێرش بۆسه‌ر دراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوب���راو رونیكرده‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ بانك ‌‬ ‫ی خۆیه‌وه‌ كۆت‌و به‌ند له‌سه‌ر‬ ‫ناوه‌ندی‌ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دراو داده‌نێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئازاد ‌‬ ‫ئاڵوێر ‌‬ ‫بازاڕ رێگر‌ه ل���ه‌و‌هی‌ له‌مپه‌ر له‌به‌رده‌م‬ ‫ی دراو دابنرێت‪.‬‬ ‫ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ی دڵنیا‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫موزهیر س���اڵح‪ ،‬خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ته‌زویر‬ ‫ی دراو ‌‬ ‫ی ك ‌ه رێژه‌ ‌‬ ‫كرده‌و‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی عێراقدا به‌و ئه‌ندازه‌ی ‌ه نیی ‌ه‬ ‫له‌ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ك ‌ه جێ���گای‌ مه‌ترس���ی‌ بێ���ت‌و له‌ژێر‬ ‫ی‬ ‫كۆنترۆڵدای���ه‌‌و ده‌ڵێت "ئ���ه‌و فیئه‌یه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 10‬هه‌زار‬ ‫ی تێداكراو‌ه فیئ���ه‌ ‌‬ ‫ته‌زوی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫دیناریی���ه‌و ته‌زویره‌كه‌ش به‌ئاس���ان ‌‬ ‫ده‌ناسرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ند ‌‬ ‫ی بانك��� ‌‬ ‫ی پارێ���زگار ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی ‪11‬‬ ‫ی ‪ 2011‬بڕ ‌‬ ‫ئاش���كرایكرد به‌درێژای ‌‬ ‫هه‌زار كاغه‌زی‌ نه‌قدی‌ ئاشكرا كراوه‌ ك ‌ه‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی له‌بازرگانان ‌‬ ‫ته‌زویربوون‌و داوا ‌‬ ‫ی زۆردا‬ ‫كرد له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ پار‌ه ‌‬ ‫وریابن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫له‌الی‌ خۆش���یه‌و‌ه بڕی���ارده‌ر ‌‬ ‫ی عێ���راق‪ ،‬مه‌حما‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئاب���وور ‌‬ ‫خه‌لیل رونیكردوه‌ت���ه‌و‌ه له‌یه‌ك مانگدا‬ ‫ی ‪ 2‬ملی���ارد دۆالر براوه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌وروب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق‌و ئه‌گه‌ر چونه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫دراو به‌م رێژه‌ی���ه‌ به‌رده‌وام بێت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دینار ‌‬ ‫مه‌ترس���یی‌ له‌س���ه‌ر به‌ه���ا ‌‬ ‫ی دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫عێراقی ‌‬

‫كورد رازییه‌ به‌سر‌ه‬ ‫ببێته‌ پایته‌خت ‌ی‬ ‫ئابووری‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئابوور ‌‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌ران ئاشكرایده‌كات‪ ،‬الیه‌نی‌ كوردی ‌‬ ‫ی به‌س���ره‌ی‌ دووه‌م‬ ‫رازین به‌وه‌ی‌ ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���اری‌ عێراق به‌پایته‌خت���ی‌ ئابوور ‌‬ ‫عێراق رابگه‌یه‌نرێت‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬عه‌بدولحس���ێن عه‌بتان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫له‌لیژن���ه‌ی‌ ئاب���وور ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د‬ ‫نوێن���ه‌ران‪ ،‬به‌میدیاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ورد به‌ده‌نگه‌وه‌هاتن ‌‬ ‫به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردن ‌‬ ‫زۆریان هه‌ب���وو‌ه بۆ پ���رۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌س���ر‌ه به‌پایته‌ختی‌ ئابوور ‌‬ ‫ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‪ .‬ناوب���راو رونیكرده‌و‌ه لیس���ت ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌)‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫ی (ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫هاوواڵت ‌‬ ‫ی ئاماده‌كردوو‌ه بۆ ده‌نگدان‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ران به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫له‌ناو ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اری‌ به‌سره‌ به‌پایته‌خت ‌‬ ‫راگه‌یاندن ‌‬ ‫ئابووری‌ عێراق‪ .‬ئه‌م پرۆژه‌ی ‌ه تائێس���تا‬ ‫ی ب���ۆ كۆكراوه‌ت���ه‌و‌ه له‌ناو‬ ‫‪ 100‬ئیمزا ‌‬ ‫په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫پێشتریش س���ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬سه‌ید عه‌ممار حه‌كیم داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد كرد كه‌ پشتیوان ‌‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی به‌پایته‌ختكردنی‌ به‌س���ر‌ه‬ ‫له‌پ���رۆژ‌ه ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی داهات ‌‬ ‫بكه‌ن‪" ،‬چونك��� ‌ه ‪‌ %70‬‬ ‫له‌م پارێزگایه‌وه‌ دابین ده‌كرێت"‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫سكرتێری‌ كۆمه‌ڵه‌ ‌ی خوێندكاران‪ :‬كێشه‌كانمان له‌سه‌ره‌وه‌بووه‌‬ ‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی خوێندكاران‪،‬‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫سكرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌غت له‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه "ئه‌گه‌رچ ‌‬ ‫له‌سه‌ره‌و‌ه كێشه‌یان هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی فراوانیان‬ ‫له‌خواره‌و‌ه جه‌ماوه‌رێك ‌‬ ‫هه‌یه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ی‬ ‫ی جیاواز له‌یه‌كێت ‌‬ ‫به‌شێواز ‌‬ ‫قوتابیان كار ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێت "بۆمان‬ ‫ی‬ ‫ی كۆ ‌‬ ‫ده‌ركه‌وتوو‌ه خوێندکاران دژ ‌‬ ‫ی خوێندن نین"‪.‬‬ ‫ی سیستم ‌‬ ‫گشتی ‌‬ ‫ی خوێندكاران‬ ‫كێشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاوێن���ه‌دا‪ ،‬س���كرتێر ‌‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی خوێندكاران‪ ،‬س���ه‌رتیپ‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫نوێ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫عه‌ل���ی‌‪ ،‬رونیك���رده‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی ك ‌ه له‌ن���او رێكخراوه‌كه‌یاندا‬ ‫كێش���انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رویانداوه‌‪ ،‬هێشتا خۆیان به‌رێكخراوێك ‌‬ ‫خاوه‌ن جه‌ماوه‌ر‌و سه‌رتاسه‌ری‌ ده‌زانن‌و‬ ‫ی ئێس���تا له‌ناو‬ ‫ی "ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی گۆڕانن پێشتر له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫كاریانك���ردووه‌‪ ،‬ل���ه‌و جیابونه‌وه‌ی���ه‌دا‬ ‫ئێمه‌ش پشكمان به‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌م‬ ‫نزیكان ‌ه هیچ هه‌ڵبژاردنێك نه‌كراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی رێكخراوه‌كان‬ ‫هه‌تا سه‌نگ‌و قورس���ای ‌‬ ‫دەر بكه‌وێت‌و له‌دوا هه‌ڵبژاردنیشدا ئێم ‌ه‬ ‫زۆرینه‌بووین‌و تائێستاش هه‌ر كار به‌و‌ه‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ی ره‌تكرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ناوبراو ئه‌و بۆچون���ه‌ ‌‬ ‫ی پارتی‌‬ ‫پێیوای��� ‌ه یه‌كێت���ی‌ قوتابیان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستیان گرتبێت به‌س���ه‌ر بڕیاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫فیدراس���یۆندا‌و رایگه‌یان���د "بڕیاره‌كان ‌‬ ‫فیدراس���یۆن به‌زۆرین��� ‌ه ده‌درێ‌‌و هیچ‬ ‫ی‬ ‫بڕیارێ���ك ن���ه‌دراو‌ه ك��� ‌ه به‌پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی كاركردن ‌‬ ‫خواس���ت‌و ئاڕاس���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫بێت"‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌بێده‌نگ ‌‬ ‫ی ده‌وام‬ ‫خوێندكارانیش به‌رانبه‌ر راگرتن ‌‬ ‫ی له‌زۆرێك‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫له‌بۆن ‌ه حیزبییه‌كان��� ‌‬ ‫ی زانكۆی���ی‌‌و‬ ‫ی خوێندن��� ‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌‪ ،‬س���ه‌رتیپ عه‌لی‌‪ ،‬باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قوتابیان‌و كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫له‌وه‌ك���رد‪ ،‬یه‌كێت ‌‬ ‫ی جیاوازن‌و‬ ‫خوێن���دكاران دوو رێكخراو ‌‬ ‫ی جیاوازیش كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌دوو ئاڕاسته‌ ‌‬ ‫ی پێویس���ت بێ���ت بۆ‬ ‫ل���ه‌و ش���وێنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێن���دكاران هاوكار ‌‬ ‫خزمه‌تكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كت���ر ده‌ك���ه‌ن‪" ،‬ب���ه‌اڵم كۆمه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫خوێندكاران به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وامدا نیی��� ‌ه له‌ناوه‌نده‌كان ‌‬ ‫راگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌نێك ‌‬ ‫خوێندندا له‌ب���ه‌ر خواس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حاڵه‌ته‌كان��� ‌‬ ‫دیاریك���راو"‪ .‬له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی "له‌و كاته‌دا س���كرتێر‬ ‫پاریش���ه‌و‌ه وت ‌‬

‫ی‬ ‫ی ره‌سم ‌‬ ‫نه‌بوم‌و ئاگادار نیم هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی چی‬ ‫ی خوێندكاران به‌دیاریكراو ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌شدا‬ ‫ی پرسیارێك ‌‬ ‫بوه‌"‪ .‬له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی ئه‌وان له‌هێرشكردن ‌ه‬ ‫ی هه‌ڵوێست ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی بااڵ ك ‌ه زۆرجار‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫سه‌ر وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی پ���ێ تۆمه‌تب���ار ده‌كرێت؟‬ ‫قوتابیان��� ‌‬ ‫ی خوێن���دكاران‬ ‫ی كۆمه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫جه‌غتیكرده‌وه‌‪" ،‬ئێمه‌‌و به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی دیك���ه‌ش به‌ئیجابییه‌و‌ه‬ ‫رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی بااڵ‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫له‌كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی ه���ه‌ر جۆر‌ه‬ ‫ده‌ڕوانی���ن‪ ،‬بۆی ‌ه ئیدانه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ر‬ ‫توندوتیژییه‌ك ده‌كه‌ی���ن‌و ئیدانه‌ ‌‬ ‫جۆر‌ه خۆپیش���اندانێكیش ده‌كه‌ین ك ‌ه‬ ‫ی بێت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ سیاس ‌‬ ‫ی كۆن‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و شه‌رعیه‌ت ‌‬ ‫ی چه‌ن���د س���اڵێك ‌ه هه‌ڵبژاردن‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫ی خوێندن���دا نه‌ك���راوه‌‪،‬‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كان��� ‌‬ ‫ی خوێن���دكاران‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫كه‌چ��� ‌‬ ‫ی خوێندكاران ده‌زانێت‪،‬‬ ‫ی به‌نوێنه‌ر ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه‬ ‫له‌مباره‌یه‌شه‌وه‌‪ ،‬س���كرتێر ‌‬

‫له‌گه‌ ‌ڵ راگرتن ‌ی ده‌وام ‌ی‬ ‫خوێندندا نین له‌به‌ر‬ ‫خواست ‌ی الیه‌نێك ‌ی‬ ‫دیاریكراو‬

‫ی خۆیان ده‌ترسن؟‬ ‫ی راسته‌قینه‌ ‌‬ ‫قه‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندكاران‪ ،‬باس��� ‌‬ ‫به‌اڵم س���كرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌كرد‪ ،‬دواخس���تن‌و دوانه‌خس���تن ‌‬ ‫ی به‌هی���چ‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "له‌دوا ‌‬ ‫رێكخراوێك���ه‌و‌ه نیی���ه‌‌و وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌وت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه له‌مانگ��� ‌‬ ‫كۆنگ���ره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ )2011‬ئه‌نجاممانداو‌ه تیمێك ‌‬ ‫(یانزه‌ ‌‬ ‫ێ هاتوینه‌ت ‌ه سكرتاریه‌ت‌و ئێستا هیچ‬ ‫نو ‌‬ ‫كێش���ه‌‌و گرفتێكمان نییه‌‌و ئاماده‌ین بۆ‬

‫ی بپاڵێوێت بۆی ‌ه‬ ‫كه‌س نه‌بوو خۆ ‌‬ ‫ی خوێندكاران دانرام‬ ‫به‌سكرتێر ‌‬ ‫جه‌غ���ت ده‌كات���ه‌و‌ه "ئێم��� ‌ه له‌گ���ه‌ ‌ڵ‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنی���ن‌و ب���ۆ ئه‌و‬ ‫ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫مه‌به‌سته‌ش پڕۆژ‌ه یاس���ایه‌كمان هه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه نوێنه‌ر له‌هه‌ر الیه‌نێك ده‌رده‌چێت با‬ ‫ێ‬ ‫ی له‌گه‌ڵدا بكر ‌‬ ‫وه‌كو (نوێنه‌ر) مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی له‌الیه‌نێك ‌‬ ‫نه‌ك وه‌كو نزیك ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫دیاریكراوه‌وه‌"‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندكاران هۆكار ‌‬ ‫ده‌وترێت كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی خوێندكاران‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫دواخس���تن ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد‪،‬‬ ‫بوون‪ ،‬سه‌رتیپ عه‌لی‌‪ ،‬باس ‌‬ ‫چه‌ن���د رێكخراوێ���ك‌و به‌دیاریكراویش‬ ‫ی بادیناندا هه‌ندێك‬ ‫ی روداوه‌كان��� ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫رێكخراو پێیان ب���اش نه‌بوو هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكرێت‌و هه‌تا ئێس���تاش یاسایه‌ك نیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬بۆی ‌ه له‌دوا كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌ك��� ‌‬ ‫فیدراس���یۆندا ك��� ‌ه له‌مانگ��� ‌‬ ‫ئه‌مس���اڵدا كرا‪ ،‬زۆرترین رێكخراوه‌كان‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫بڕیاریان���دا به‌دواخس���تن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ن���ه‌ك خوێندكاران به‌ته‌نه���ا‪ .‬له‌هه‌ند ‌‬ ‫ناوه‌ندیش���ه‌و‌ه ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كرێت ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی قوتابیان له‌به‌رئه‌و‌ه ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪،‬‬ ‫نیشانداو‌ه بۆ دواخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندكاران كێش���ه‌ ‌‬ ‫چونك ‌ه كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوه‌یی���ان هه‌ی���ه‌‌و له‌ده‌ركه‌وتن ‌‬

‫ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬به‌اڵم دواخستن ‌‬ ‫ی قوتابیانه‌و‌ه‬ ‫ی به‌ئێمه‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫فیدراس���یۆن‌و په‌رله‌م���ان‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫ی بااڵ‬ ‫ی په‌روه‌رده‌‌و خوێندن ‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫ی خۆیدا نه‌هاتونه‌ت ‌ه پێشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی خوێندكاران ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ناڕه‌زای ‌‬ ‫كرانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‬ ‫ی راب���ردودا زۆرتری���ن‬ ‫ل���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆپیش���اندان له‌س���لێمانی ك���را دژ ‌‬ ‫ی خوێندن‪ .‬س���ه‌رتیپ‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫سیس���ته‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ل���ی‌‪ ،‬وه‌كو به‌رپرس���ی رێكخراوێك ‌‬ ‫ی خوێندكارانیش له‌م ش���ار‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌كی ‌‬ ‫ی ئه‌م خۆپیشاندانان ‌ه ده‌گێڕێته‌و‌ه‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ی رون‌و ئاش���كرای ‌ه‬ ‫ی "ش���تێك ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی���دا بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌س���ایه‌ ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫ی جموجوڵ ‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و رێكخراوه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆو‌ه ده‌بینێ‌‌و له‌س���ه‌ر سیس���ته‌م ‌‬ ‫ی ب���ۆ كرا‪،‬‬ ‫نوێ���ش ك��� ‌ه خۆپیش���اندان ‌‬ ‫ی مه‌ده‌نین"‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ خۆپیش���اندان ‌‬ ‫ناوبراو رونیش���یكرده‌و‌ه له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌و‬ ‫ی كردوویان ‌ه بۆیان ده‌ركه‌وتوو‌ه‬ ‫دیالۆگانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"خوێندكاران له‌گه‌ ‌ڵ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ ‌‬

‫هه‌م���وو سیس���متی‌ خوێن���دن نه‌بون‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و له‌گه‌ ‌ڵ گۆڕین���ی‌ چه‌ند خاڵێك‬ ‫ی سروشتییه‌"‪.‬‬ ‫بوون‪ ،‬ئه‌مه‌ش حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی بۆچ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫رێكخراوه‌كه‌ی���ان رون نیی��� ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان چونك ‌ه له‌الیه‌ك له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندندان‌و له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫سیسته‌م ‌‬ ‫ی خوێن���دكاران‬ ‫دیكه‌ش���ه‌و‌ه پش���تگیر ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد‬ ‫ی باس ‌‬ ‫ده‌كه‌ن؟ سه‌رتیپ عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناڕاز ‌‬ ‫ی خوێندكاران ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ نوێنه‌ران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆبوینه‌ته‌وه‌‌و بۆمان ده‌ركه‌وتو‌ه كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رجه‌م ‌‬ ‫خوێندكار له‌گه‌ ‌ڵ گۆڕین ‌‬ ‫سیس���ته‌مه‌ك ‌ه نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی دیاریكراوه‌‪،‬‬ ‫ی چه‌ن���د خاڵێك��� ‌‬ ‫گۆڕین ‌‬ ‫بۆ پرسیاره‌كه‌ش���ت ئه‌م���ه‌ش بۆ ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو تێگه‌یش���تن ‌‬ ‫ناڕۆش���ن ‌‬ ‫ی‬ ‫واقیعه‌كه‌ی ‌ه وه‌كو خۆی‌‌و ئه‌مه‌ی ‌ه ئه‌رك ‌‬ ‫ی خوێندكاریی‬ ‫ی رێكخراوێك ‌‬ ‫راسته‌قینه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه پردێ���ك بێت له‌نێ���وان خوێندكار‌و‬ ‫ی ئه‌وان‬ ‫ده‌سه‌اڵتداران‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌وه‌ره‌ ‌‬ ‫به‌شداربون له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان���دا‪ ،‬كه‌چ���ی‌ داكۆك ‌‬ ‫له‌خۆپیش���اندانیش ده‌ك���ه‌ن‌و له‌گ���ه‌ ‌ڵ‬ ‫ی خۆپیش���انده‌راندا ده‌ڕۆن؟‬ ‫داواكار ‌‬ ‫ی خوێندكاران جه‌غتیكرده‌و‌ه‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫ی به‌وه‌و‌ه‬ ‫"ئێم��� ‌ه وه‌كو كۆمه‌ڵ ‌ه ش���اناز ‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ك ‌ه له‌یه‌كه‌مین ئه‌و رێكخراوان ‌ه‬ ‫ی گۆڕانكاریمان كردوه‌‬ ‫بوی���ن ك��� ‌ه داوا ‌‬ ‫ی خوێندندا‪ ،‬به‌اڵم سه‌باره‌ت‬ ‫له‌سیسته‌م ‌‬ ‫ی ئێستا خوێندكار ناڕازییه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫به‌وه‌ ‌‬ ‫ی سیس���ته‌مه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی به‌كۆ ‌‬ ‫وتم په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌و (‪ )30‬نمره‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ال ‌‬ ‫ی مه‌حسوبیه‌ت‌و‬ ‫مامۆستایه‌‌و ره‌نگ ‌ه الیه‌ن ‌‬ ‫مه‌نسوبیه‌ت رۆ ‌ڵ ببینێ‌‪ ،‬چونك ‌ه ئێستا‬ ‫ی‬ ‫ی خوێن���دكار‌و كه‌م ‌‬ ‫ی زۆربون��� ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی زانك���ۆ‌و حكومی‌‌و‬ ‫ی وه‌رگرتن ‌‬ ‫توان���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌هلییه‌كان (یه‌ك پۆینت) چاره‌نوس ‌‬ ‫خوێندكار ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬بۆی ‌ه خوێندكار‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ك ‌ه نمره‌ك ‌ه له‌سه‌ر ئه‌ساس ‌‬ ‫ترس ‌‬ ‫ی دابنرێ‌"‪.‬‬ ‫نزیكی‌‌و خزمایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و پرسیاره‌ ‌‬ ‫له‌كۆتاییش���دا له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی له‌كاتێك���دا حیزبه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫بۆچ��� ‌‬ ‫ی سۆسیال دیموكرات ده‌زانێت‬ ‫به‌حیزبێك ‌‬ ‫ی خوێندكاران به‌ته‌زكیی ‌ه‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرا نه‌ك كێبه‌ركێ‪ ،‬ده‌ڵێت "خۆم‬ ‫ی یاسا‌و ك ‌ه خۆشم‬ ‫خوێندكارم له‌كۆلێج ‌‬ ‫پااڵوت بۆ ئه‌و پۆس���ت ‌ه كه‌سی تر نه‌بوو‬ ‫ی‬ ‫ی بپاڵێ���وێ‌‪ ،‬راس���ت ‌ه ئۆرگانه‌كان ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی متمانه‌ی���ان به‌من هه‌بوو‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ت���ر ‌‬ ‫ی خوێندكاران‌و‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ببم ‌ه سكرتێر ‌‬ ‫سەرتیپ عەلی‬ ‫ی سروشتییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش حاڵه‌تێك ‌‬

‫ئه‌و مامۆستایانه‌ی‌ چه‌قۆیان لێدرا ده‌گوازرێنه‌وه‌‬

‫"شێوازی‌ گواستنه‌وه‌كه‌م وه‌كو سزا وایه‌‌و داوای‌ پێداچونه‌وه‌ ده‌كه‌م"‬ ‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬ ‫ی لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫ی لیژنه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ر راسپاردە ‌‬ ‫ی له‌ئاماده‌یی‌‬ ‫ئه‌و مامۆستایانه‌ ‌‬ ‫ی شه‌هید‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌ ‌‬ ‫بااڵمبۆ ‌‬ ‫خوێندكارێكه‌و‌ه به‌چه‌قۆ هێرش‬ ‫ی‬ ‫كرای ‌ه سه‌ریان‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندنگاكه‌‌و یاریده‌ده‌رێكیتر ‌‬ ‫ی ده‌گوازرێنه‌وه‌‌و‬ ‫هاوكار ‌‬ ‫یاریده‌ده‌رێكیشیان ئه‌م بڕیار‌ه‬ ‫به‌سته‌ملێكردن ده‌دات ‌ه قه‌ڵه‌م‪.‬‬ ‫ی ل���� ‌ه ‪ 2011/11/4‬دا‬ ‫پ����اش ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج����ه‌ ‌‬ ‫ی بااڵمب����ۆ ‌‬ ‫له‌ئاماده‌ی���� ‌‬ ‫ش����ه‌هید‪ ،‬خوێندكارێ����ك به‌چه‌ق����ۆ‬ ‫ی‬ ‫هێرش����یكرد‌ه س����ه‌ر دوو یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی ك����ردن‪،‬‬ ‫ئاماده‌ییه‌ك����ه‌‌و برین����دار ‌‬ ‫ی ئاماده‌ییه‌ك ‌ه‬ ‫ئی����داره‌‌و مامۆس����تایان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌مپینێكه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌رێت ‌‬ ‫له‌رێ����گا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌ی����ان به‌هۆكار ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی البردن ‌‬ ‫كێشه‌ك ‌ه تۆمه‌تباركرد‌و داوا ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج ‌ه (م‪.‬‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫حه‌س����ه‌ن نوری‌) یان ك����رد‪ .‬به‌رانبه‌ر‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫به‌م ره‌فتاره‌شیان وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌خشین‌و گواستنه‌و‌ه ده‌سته‌ ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی خوێندنگاك���� ‌ه ده‌دات‌و‬ ‫كارگێڕی���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س����نور ‌‬ ‫س����ه‌رجه‌م مامۆس����تایان ‌‬ ‫ی وه‌ها‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫س����لێمانیش له‌ئاكام���� ‌‬ ‫كردارێك ئاگادار ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی وه‌زاره‌ت‪ ،‬له‌س����ه‌ر‬ ‫ئ����ه‌م بڕی����اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێكۆڵین����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی لیژن����ه‌ ‌‬ ‫پێش����نیاز ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و له‌پاش‬ ‫ی گش����ت ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی یاسایی‬ ‫ی له‌الیه‌ن دیوان ‌‬ ‫په‌سه‌ندكردن ‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌و‌ه دراوه‌‪.‬‬ ‫ی ك���� ‌ه‬ ‫ه����اوكات له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌س����ڵكردن له‌خوێندن���� ‌‬ ‫س����زا ‌‬ ‫ئه‌مس����اڵ (‪ 2011‬ـ ‪ )2012‬دواتری����ش‬

‫هه‌ر مامۆستایه‌ك‬ ‫ی‬ ‫چاالكی نایاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوه‌وه‌و ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫خوێندنگا ئه‌نجام‬ ‫بدات‪ ،‬به‌رپرسیار‬ ‫ده‌بێت‬ ‫ی ب����ۆ قوتابخانه‌یه‌كیتر‬ ‫گواس����تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌دات به‌س����ه‌ر خوێندكار (ه‪ .‬ت) دا‬ ‫ی كردوه‌ت ‌ه س����ه‌ر‬ ‫ك ‌ه به‌چه‌قۆ هێرش���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر‪ .‬بڕی����ار ‌‬ ‫یاریده‌ده‌ران���� ‌‬ ‫ی ئاماده‌ییه‌كه‌‌و‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫به‌خش����ین ‌‬ ‫ی له‌كاره‌كه‌یان‬ ‫ه����ه‌ردوو یاریده‌ده‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ گواس����تنه‌وه‌یان ب����ۆ‬ ‫خوێندنگایه‌كیت����ر‪ .‬هه‌روه‌ه����ا لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌دات ‌ه سه‌رجه‌م مامۆستایان ‌‬ ‫هوشیار ‌‬

‫لیژنەی لێکۆڵینەوە لەکێشەکە فۆتۆ‪AKnews :‬‬

‫ی په‌روه‌رده‌ی����ان كردبو‌و‪،‬‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫سنور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیژنه‌ك ‌ه ده‌ڵێ����ت "هۆكار ‌‬ ‫ی راپۆرت���� ‌‬ ‫ی نایاسای ‌‬ ‫ك ‌ه "هیچ جۆر‌ه چاالكییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رده‌‌و رووداوه‌ك ‌ه په‌یوه‌ن����دی به‌به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫نه‌گونجاو له‌گه‌ڵ سیستم ‌‬ ‫ی پۆله‌كانه‌و‌ه‬ ‫فێركردن ئه‌نجام نه‌درێ����ت له‌ناوه‌وه‌و پ����ه‌روه‌رده‌و قه‌ره‌باڵغ���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روودان ‌‬ ‫ی نییه‌‌و ئه‌م���� ‌ه نه‌بوه‌ته‌ه����ۆ ‌‬ ‫ی خوێندن����گا"‪ .‬هه‌ڕه‌ش���� ‌ه ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی وابكه‌ن كێشه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كات ئه‌گ����ه‌ر كار ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌شدا م‪ .‬سۆران‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ئه‌و‌ه "به‌رپرسیار ده‌بن"‪.‬‬ ‫ی هێرش‬ ‫ی محه‌مه‌د ره‌ش����ید ك ‌ه دووچار ‌‬ ‫ی مامۆس����تاكان ‌‬ ‫ی كه‌مپین���� ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم���� ‌‬ ‫ی البردنی‌ بوه‌ت����ه‌و‌ه له‌الی����ه‌ن خوێندكاره‌كه‌وه‌‌و‬ ‫ی بااڵمبۆشدا ك ‌ه داوا ‌‬ ‫ئاماده‌ی ‌‬

‫ی‬ ‫له‌هه‌م����ان خوێندن����گا یاری����ده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌‪ ،‬رونیك����رده‌و‌ه به‌ر له‌وه‌ ‌‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌ی ئ����ه‌م لیژنه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئه‌نجامه‌كه‌ ‌‬ ‫رابگه‌یه‌نرێت به‌زاره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "من له‌رێگا ‌‬ ‫ئاگاداركراوه‌ت����ه‌وه‌‌و وت ‌‬ ‫ی پێداچون����ه‌وه‌م‬ ‫نوس����راوێكه‌و‌ه داوا ‌‬ ‫ی ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫كردوو‌ه به‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ی من ك���� ‌ه بۆ لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫چونك���� ‌ه بێتاوان ‌‬ ‫سه‌لماو‌ه له‌بڕیاره‌كاندا تۆمار نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ی "خوێندكاره‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌م مامۆستای ‌ه وتیش ‌‬ ‫ی خۆیدا‌و له‌و‬ ‫ی ناو‌ه به‌تاوانباری���� ‌‬ ‫دان���� ‌‬ ‫هێرش����ه‌دا من هیچ خه‌تایه‌كم نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی لیژنه‌ك ‌ه باسیان نه‌كردووه‌"‪.‬‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫هه‌روه‌ه����ا م‪ .‬س����ۆران نیگ����ه‌ران بوو‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی گواس����تنه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌بڕی����ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ل����ه‌كار ‌‬ ‫بااڵمب����ۆ‌و به‌خش����ین ‌‬ ‫ی پار‬ ‫ی "من س����اڵ ‌‬ ‫یاری����ده‌ده‌ری‌‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نایاب����م وه‌رگرت����ووه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫پل����ه‌ ‌‬ ‫ئه‌مس����اڵ ده‌به‌خش����رێم‌و داوا ده‌كرێت‬ ‫ی شاره‌زا بخرێت ‌ه جێگام‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشوو ‌‬ ‫نه‌گونجاو‌ه له‌گه‌ڵ كارنامه‌ ‌‬ ‫من‌و وه‌كو س����زادان وای����ه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی نایابم‬ ‫ی پار من پله‌ ‌‬ ‫ی "چۆن ساڵ ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێس����تا بڕیار ‌‬ ‫وه‌رگرت����ووه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫گواستنه‌وه‌م ده‌درێت؟"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن ‌ه چه‌ندجارێك هه‌وڵیدا په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ����ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ب����كات به‌به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫نه‌گه‌شتن ‌ه ئه‌نجام‪ ،‬به‌اڵم سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ناوبراو بۆ‬ ‫به‌رپ����رس له‌پ����ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی رونك����رده‌و‌ه بڕی����اره‌كان‬ ‫ئاوێن����ه‌ ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌و لیژنه‌یه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ك ‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌ك ‌ه پێكهێنراون‪ ،‬نه‌ك په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م سه‌رچاوه‌یه‌ش‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ .‬به‌قسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"به‌ڕێوه‌به‌ر‌و هه‌ردوو یاریده‌ده‌ر داوا ‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌یان كردوو‌ه بۆ ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫له‌رێگای‌ نوسراوه‌وه‌"‪ .‬‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫‪9‬‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫قەیرانی پەروەردە‬ ‫ رێـنـوار‬ ‫خوێندکاری قۆناغی ‪١٢‬‬ ‫ئ���ەوەی ئێس���تا لەخوێندنگاکان���ی‬ ‫ش���ارو ش���ارۆچەکەکانی کوردستاندا‬ ‫دەگوزەرێ���ت کارەس���اتێکی تراژیدی‬ ‫پەروەردەییە‪ .‬مرۆڤ کاتێک تەماشای‬ ‫ئەم نەوەیە دەکات‌و لێیان رادەمێنێت‪،‬‬ ‫غەمگینییەک���ی ق���ورس دایدەگرێت‌و‬ ‫توشی رەشبینییەکی گەورە دەبێت بۆ‬ ‫ئایندەی ئەم کۆمەڵگایە‪ .‬ئەم سیستمی‬ ‫خوێن���دن‌و بەڕێوەچوون���ی پرۆس���ەی‬ ‫فێرکردن���ەی ئێس���تا خوێندگاکان���ی‬ ‫هەرێم���ی پێ���دا تێپەڕدەبێ���ت‪ ،‬جگە‬ ‫لەقەیرانێک���ی پەروەردەیی هیچی تری‬ ‫لێ ناخوێندرێتەوە‪.‬گەر ئەم پرۆس���ەیە‬ ‫بەم ش���ێوەیەی ئێس���تا بەردەوام بێت‬ ‫ی ب���ێ ئینتیما بەرامبەر‬ ‫ئ���ەوا نەوەیەک ‌‬ ‫بە ژیان‌و نیش���تیمان‌و ئەویتر‌و تەنانەت‬ ‫خودی خۆیش���ی بەڕێوەیە‪ .‬نەوەیەکی‬ ‫نابەرپرس���یار‌و بێب���اک‪ .‬نەوەیەک کە‬ ‫نەک لەژیانی ئێستایدا بەدوای وەاڵمی‬ ‫هی���چ پرس���یارێکی گ���ەورەو وجودیدا‬ ‫ناگەڕێت‪.‬بەڵکو هیواو ئاواتە گەورەکانی‬ ‫لەچوارچێوەی چەند بابەتێکی س���ادەو‬ ‫کەم بەهادا دەخولێتەوە‪.‬‬ ‫لەدوای خێزان‪ ،‬بەپلەی یەک‪ ،‬مامۆستا‬ ‫رێژەیەکی زۆری بەرپرس���یاریەتی ئەم‬ ‫دۆخەی دەکەوێتە ئەس���تۆ‪ .‬بەوەی کە‬ ‫زۆرێ���ک لەسەرپەرش���تیارانی خێزانی‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە هۆشیارییەکی ئەوتۆی‬ ‫نییە لەچۆنییەت���ی پێگەیاندنی منداڵ‌و‬ ‫گەنجەکانی���ان‪ ،‬ئەرکێک���ی قورس���تر‬ ‫دەکەوێتە س���ەر پرۆسەی پەروەردە بۆ‬ ‫پێگەیاندنی فێرخوازەکان بەشێوەیەکی‬ ‫تەندروست‌و مۆدێرن‪.‬‬ ‫لەسیس���تمی پ���ەروەردەدا ئ���ەوەی‬ ‫ک���ە بەرکەوتنێک���ی راس���تەوخۆو‬ ‫کاریگەرییەکی زۆری لەسەر خوێدنکار‬ ‫هەی���ە‪ ،‬مامۆستایە‪.‬مامۆس���تای باش‬ ‫لەسیستمی خراپیشدا دەتوانێت نەوەی‬ ‫باش پێبگەیەنێت‪ .‬بەپێچەوانەش���ەوە‪،‬‬ ‫لەسیستمی زۆر باشیشدا گەر مامۆستا‬ ‫خراپبێ���ت‪ ،‬ئەگ���ەری پ���ەروەردەو‬ ‫فێرکردنێکی باش کەمە‪.‬‬ ‫لەئێس���تادا گ���ەر بەگش���تی بڕوانینە‬ ‫مامۆس���تاکانی خوێندنگاکانی هەرێم‪،‬‬ ‫دەبینی���ن زۆرێ���ک لەمامۆس���تاکان‬ ‫لەئاستێکی مەعریفی نزمدان‪ .‬زۆرێکیان‬ ‫ناتوانن خۆیان بگونجێنن لەگەڵ حەزو‬ ‫ئارەزووەکان���ی نەوەی نوێ���دا‪ .‬لەزۆر‬ ‫ساتیش���دا بەتوندوتی���ژی وەاڵمی هەر‬ ‫پێشهاتێک دەدەنەوە گەر بەدڵی خۆیان‬ ‫نەبێت‪.‬هەرچەن���دە وەزارەتی پەروەردە‬ ‫توندوتیژی جەستەیی قەدەغەکردووە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم م���ن نابین���م چاودێ���ری بکات‬ ‫ئای���ا توندوتی���ژی بەرەوام���ە یاخود‬ ‫نا‪.‬چونکە من تا ئێس���تا لەناوەندەکانی‬ ‫خوێندن���دا حاڵەت���ی زۆری توندوتیژی‬ ‫جەس���تەیی دەبینم‪ .‬سەرەڕای ئەمەش‬ ‫زۆرێک لەمامۆس���تاکان پەن���ا دەبەنە‬ ‫ب���ەر توندوتی���ژی دەروون���ی بەرامبەر‬ ‫ب���ە خوێن���دکار‪ .‬ک���ە ئ���ەم جۆرەیان‬ ‫کاریگەریەکانی زێدەتر‌و قوڵترو پەنهانتر‬ ‫دەبێت‪ .‬کاتێکیش خوێندکار توندوتیژی‬ ‫جەس���تەیی یاخود دەروونی بەرامبەر‬ ‫دەکرێت‪ ،‬هی���چ بەرچاوڕوونییەکی نییە‬ ‫رووبکاتە کوێ‪.‬‬ ‫بێگوم���ان دەبێ���ت ئ���ەو ج���ۆرە‬ ‫مامۆستایانەشمان لەیادبێت کە هەمیشە‬ ‫بەبەرپرسیارێتی‌و هۆشیارییەوە مامەڵە‬ ‫لەگەڵ خوێندکاراندا دەکەن‌و ئومێدێکن‬ ‫لەب���واری پەروەردەدا‪.‬ب���ەاڵم ج���ۆری‬ ‫ئەم مامۆس���تایانە کەمن‌و دەبێت هیوا‬ ‫بخوازی���ن رێژەکەی���ان بەرزببێت���ەوە‪،‬‬ ‫هەرچەن���دە بەهیواخواس���تن نابێ���ت‌و‬ ‫دەبێت کاری جددی بۆ بکرێت‪.‬‬ ‫دەبێت بەرپرس���انی بواری پەروەردەی‬ ‫هەرێ���م باش لەمەترس���ی ئەم دۆخەی‬ ‫ئێستای پەروەردە تێبگەن‌و چارەسەری‬ ‫گونجاوی بۆ بدۆزنەوە بەراوێژی کەسانی‬ ‫پسپۆڕی تایبەتمەندو بیرمەند لەبواری‬ ‫پەروەردەدا‪.‬بەبۆچوون���ی م���ن یەکێک‬ ‫لەگرنگتری���ن کارەکان چاودێریکردنی‬ ‫هەڵسوکەوت‌و ش���ێوازی وانەوتنەوەی‬ ‫خاڵێک���ی‬ ‫مامۆس���تاکانە‪.‬هەروەها‬ ‫تری گرن���گ ئەوەیە ک���ە تەنها بڕیارو‬ ‫سیس���تمەکان تی���ۆری نەبن‌و لەس���ەر‬ ‫کاغ���ەز بێنە دەرەوەو پراکتیزە بکرێن‌و‬ ‫چاودێری سیس���تەمەکە بکرێت‪ ،‬نەک‬ ‫وەک ئێستا کە سیستمێکی تاڕادەیەک‬ ‫باش هەیە‪ ،‬بەاڵم بەش���ێکی زۆری یان‬ ‫جێبەج���ێ ناکرێت‪ ،‬یاخ���ود بە ناڕێکی‬ ‫جێبەجێ دەکرێت‪.‬ئەمەش پێویس���تی‬ ‫بەچاودێریکردنێکی چڕی ناوەندەکانی‬ ‫خوێندن‌ هەیە‪.‬‬

‫‪Renwar8@hotmail.com‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمەاڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫ژنێك له‌گه‌ڵ دۆسته‌كه‌یدا‬ ‫مێرده‌كه‌ی كوشت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫شه‌وی‌ ‪ 2/19‬له‌یه‌كێك‬ ‫له‌شارۆچكه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫كوڕێك كه‌ دۆستی‌ ژنێك بوو‪ ،‬مێردی‌‬ ‫ژنه‌كه‌ی خنكاند‪ .‬پاش تێپه‌ڕبوونی‌‬ ‫چه‌ند كاتژمێرێك‪ ،‬سه‌ره‌تا ژنه‌كه‌‌و‬ ‫دواتر دۆسته‌كه‌ی‌ خۆیان راده‌ستی‌‬ ‫پۆلیس كرد‪ ،‬ئێستا هه‌ردووكیان‬ ‫له‌زینداندان‪.‬‬ ‫كیژانی‌ ته‌مه‌ن ‪ 31‬س���اڵ خاوه‌نی‌ س ‌‬ ‫ێ‬ ‫كوڕو كچێكه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ ‪ 14‬س���اڵه‌ شووی‌‬ ‫كردووه‌ به‌پیاوێ���ك كه‌ به‌پێی‌ وته‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ "ژیانی‌ لێكردووه‌ به‌دۆزه‌خ"‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫‪ 3‬ساڵ به‌ر له‌ئێستا كوڕێك ده‌ناسێت‌و‬ ‫ده‌بێته‌ خۆشه‌ویس���تی‌‪ .‬بۆ رزگاربوون‬ ‫له‌سته‌می‌ مێرده‌كه‌ی‌‪ ،‬دۆسته‌كه‌ی‌ بڕیار‬ ‫ده‌دات مێرده‌كه‌ی‌ بۆ بكوژێت‪.‬‬ ‫كی���ژان وه‌ك ژنێك���ی‌ ش���پرزه‌و ب���ێ‌‬ ‫ئ���ارام هه‌وڵی‌ ده‌دا له‌و م���اوه‌ كه‌مه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ی‌ البوو‪ ،‬میلی‌‬ ‫كاتژمێر بوه‌ستێنێ‌‌و هه‌موو ژیانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌و نیو كاژێره‌دا باس بكات‪ ،‬تا پاساوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بهێنێته‌وه‌ كه‌ س���ته‌م‌و "ره‌فتاری‌‬ ‫نامرۆییان���ه‌ی‌ مێرده‌ك���ه‌م‪ ،‬وایكرد به‌و‬ ‫ده‌رده‌ بچێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ س���ه‌ره‌تای‌ ژیانی‌‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌خێرایی‌ باسی‌ منداڵی‌ خۆی‌ كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌خێزانێكی‌ هه‌ژاری‌ كه‌مده‌رامه‌ت بووه‌‪،‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر زه‌لیلی‌ باوكیان ك���ه‌ له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رجێگاكه‌وتووه‌‪ ،‬دایكی‌ به‌ده‌ستێكی‌‬ ‫گ���ۆج‌و به‌دووگیانی‌ قاچاخچێتی‌ نه‌وتی‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ت���ا بژێوی‌ ژی���ان بۆ حه‌وت‬ ‫خوشك‌و برایه‌ك دابین بكات‪.‬‬ ‫كیژان به‌مناڵی‌ له‌قوتابخانه‌ ده‌رهێنراوه‌‪،‬‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 17‬س���اڵیدا گه‌وره‌ به‌بچوكی‌‬ ‫پێكراوه‌‪ ،‬به‌و نی���ازه‌ی‌ ماڵی‌ خه‌زورانی‌‬ ‫له‌ب���ری‌ ئه‌م‪ ،‬ئه‌و ده‌مه‌ی‌ ك���ه‌ براكه‌ی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ ده‌بێت كچێك���ی‌ بده‌نێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك باسی‌ ده‌كات كاتێك براكه‌ی‌ گه‌وره‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بێكه‌س‌و بێ‌ پشت‌و‬ ‫په‌ناب���وون‌و زۆربه‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌یان‬ ‫ئه‌نف���ال ب���ووه‌‪ ،‬زوڵمی���ان لێكردوون‌و‬ ‫كچه‌كه‌شیان نه‌داوه‌ به‌براكه‌یان‪.‬‬ ‫ئه‌و زۆر به‌حه‌س���ره‌ته‌وه‌ باسی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ش���ه‌وی‌ بوكێنی‌ كرد‪ ،‬ك���ه‌ مێرده‌كه‌ی‌‬ ‫لێی���داوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ پێی‌ واب���و‌وه‌ "گه‌ر‬ ‫یه‌كه‌م شه‌و ژنه‌كه‌ت چاوترسێن نه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫زاڵ نابیت به‌سه‌ریدا‌و به‌قسه‌ت ناكات"‪.‬‬ ‫ئیدی‌ له‌وكاته‌وه‌ لێدانی‌ كردۆته‌ پیشه‌و‬ ‫هه‌ر كاتێكیش تۆرابێ���ت‌و چووبێته‌وه‌‬ ‫ماڵ���ی‌ باوكی‌ ئازاری‌ ئه‌وانیش���ی‌ داوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ كیژانیش بۆ قس���ه‌كه‌ی‌ باسی‌‬ ‫له‌وه‌ك���رد له‌یه‌كێك ل���ه‌و رۆژانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ت���ۆراوه‌‌و ئه‌و چووه‌ به‌ش���وێنیدا‪ ،‬ماڵه‌‬ ‫باوك���ی‌ وتوویانه‌ ناتده‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"په‌الم���اری‌ باوكم���ی‌ داو ناوچه‌وان���ی‌‬ ‫شكاند‪ ،‬دایكم ده‌ستی‌ گرت‪ ،‬ده‌ستیكرد‬ ‫به‌لێدان���ی‌ ئه‌وی���ش‪ ،‬براك���ه‌م بچ���وك‬ ‫بوو پالیس���ێكی‌ به‌ده‌س���ته‌وه‌ بوو‪ ،‬به‌‬ ‫پالیسه‌كه‌ گۆش���تی‌ ال مه‌مكی‌ ئه‌ویشی‌‬ ‫پچڕی‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ وه‌حشی‌ بوو"‪.‬‬ ‫ئیتر له‌و كاته‌وه‌ كیژان ماڵه‌ باوكیشی‌‬ ‫لێده‌بێته‌ دۆزه‌خ‌و نایانه‌وێت بۆ جارێكیش‬ ‫بیگرنه‌وه‌ خۆیان‪ ،‬تا تووشی‌ ئه‌شكه‌نجه‌‬ ‫نه‌بن له‌الیه‌ن زاواكه‌یانه‌وه‌‪ .‬كێشه‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌و ژنه‌ ته‌نها به‌وه‌ ت���ه‌واو نابێت كه‌‬ ‫چه‌ندجارێك لێدان بخوات‌و سووكایه‌تی‌‬ ‫پێبكرێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و وه‌ك كۆچه‌رییه‌ك‬ ‫هه‌ر رۆژه‌ له‌گون���دو دێیه‌ك دایده‌نێت‌و‬ ‫دووری‌ ده‌خات���ه‌وه‌ له‌ش���ارۆچكه‌كه‌‌و‬ ‫له‌وێش له‌به‌رچاوی‌ خه‌ڵكدا سوكایه‌تی‌‬ ‫پێده‌كات‪" ،‬چه‌ندانج���ار به‌هه‌مان داری‌‬ ‫گوێدرێژه‌كه‌ لێی���ده‌دام‌و به‌قژ به‌كۆاڵندا‬ ‫رایده‌كێش���ام‪ ،‬ب���ه‌اڵم ماڵی‌ باوكیش���م‬ ‫نه‌یانده‌وێ���را وه‌رمبگرن���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫چاوترس���ێنی‌ كردبوون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش‬ ‫نه‌یانده‌گرتمه‌ خۆیان‪ ،‬تا س���اڵی‌ ‪2004‬‬ ‫كه‌ ئیتر هه‌س���تم كرد رێكخراوی‌ ژنان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هانام بۆ بردن"‪ .‬ئه‌م ژنه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 8‬ساڵه‌ به‌ڕێكخراوو په‌ناگه‌كانی‌ ژنانه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬هه‌ر ج���اره‌و به‌بیانوویه‌ك‌و‬ ‫رێككه‌وتنێك دراوه‌ت���ه‌وه‌ به‌مێرده‌كه‌ی‌‬ ‫"ب���ه‌و هه‌م���وو زوڵم���ه‌ی‌ لێمده‌ك���را‪،‬‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ ژنان كه‌ پیاوان به‌دوژمنیان‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬به‌پڕكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌ڵێننامه‌ی‌‬ ‫ماددی‌‌و مه‌عنه‌وی‌ ده‌یاندامه‌وه‌ ده‌س���ت‬ ‫مێرده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم هی���چ په‌یمانێكی‌ بۆ‬ ‫ێ نه‌ده‌كرد‪ ،‬هه‌موو‬ ‫رۆژێكیش جێبه‌ج��� ‌‬ ‫داواكاریه‌كه‌ی‌ من ئه‌وه‌بوو رێگه‌ی‌ سۆزم‬ ‫لێنه‌گرێت‌و سه‌ردانی‌ ماڵه‌ باوكم بكه‌م‪،‬‬ ‫چیتر له‌به‌رچاوی‌ خه‌ڵك‌و له‌ناو كۆاڵندا‬ ‫قژم رانه‌كێشێ‌‌و سوووكایه‌تیم پێنه‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ن���ه‌ك ئه‌وان���ه‌ی‌ جێبه‌جێنه‌كرد‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ر ئه‌وكاته‌ی‌ رێكخراوێكی‌ ژنان‬ ‫منیان نارده‌وه‌ الی‌ مێرده‌كه‌م‪ ،‬به‌كێبڵی‌‬ ‫ی دام‌و گه‌ڕه‌كی‌ به‌س���ه‌ردا‬ ‫كاره‌با لێ��� ‌‬

‫رژاندم"‪.‬‬ ‫كیژان ل���ه‌ڕووی‌ ده‌روونیی���ه‌وه‌ هێند‌ه‬ ‫مان���دووه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ن���دێ‌ له‌قس���ه‌كانی‌‬ ‫ده‌بزڕكان���دو تێكه‌ڵ���ی‌ ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌بیری‌ نه‌ده‌چ���وه‌وه‌ ره‌فتاری‌‬ ‫خراپ‌و ره‌زیلیی‌ مێرده‌كه‌ی‌ بووه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫باسی‌ ده‌كات ته‌نانه‌ت "له‌چله‌ی‌ هاویندا‬ ‫بۆ په‌رداخێك ئ���او كوێراییم داهاتبوو‬ ‫سه‌هۆڵی‌ نه‌ده‌كڕی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م ژنه‌ یه‌ك یه‌ك ناوی‌ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫ژنانی‌ ده‌هێنا‪ ،‬ك���ه‌ په‌نای‌ بۆ بردوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچیان كێشه‌كه‌یان نه‌گه‌یاندۆته‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر‌و نه‌یانتوانی���وه‌ ته‌اڵقی‌ بۆ‬ ‫وه‌ربگرن‪ .‬ته‌نان���ه‌ت رێكخراوێكی‌ ژنان‬ ‫پێی���ان وتووه‌ "كێش���ه‌كه‌ی‌ تۆ مه‌گه‌ر‬ ‫به‌س خودا چاره‌سه‌ری‌ بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌مه‌ كیژان ده‌س���تده‌كات به‌گریان‬ ‫ی گه‌نج له‌الی���ه‌ن هاوڕه‌گه‌زو‬ ‫ك���ه‌ ژنێك ‌‬ ‫داكۆكیكاره‌كان���ی‌ خۆی���ه‌وه‌ به‌وجۆره‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ بك���رێ‌‌و ده‌ڵێت "پێش���تر من‬ ‫كه‌یس���ی‌ خۆی���ان ب���ووم‌و چه‌ندانجار‬ ‫له‌په‌ناگه‌كه‌یان���دا ماومه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ وا‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ كردم‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وان‬ ‫له‌ژیانی‌ من ئ���اگادار بوون كه‌ دووجار‬ ‫نه‌وتم ك���ردووه‌ به‌خۆمداو دراوس���ێ‌‌و‬ ‫منداڵه‌كانم ش���قارته‌كه‌یان له‌ده‌س���ت‬ ‫فڕاندووم خۆم نه‌سووتاندووه‌"‪.‬‬ ‫ژیانی‌ كیژان به‌ئازارو ئه‌شكه‌نجه‌و سه‌ر‬ ‫ش���كاندن ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬تا س���ێ‌‬ ‫س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر په‌یوه‌ندی‌ به‌الیه‌نێكی‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌ ده‌كات‌و س���ه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫حیزبی‌ ده‌بێت‪ ،‬له‌و رێگه‌یه‌شه‌وه‌ وه‌زعی‌‬ ‫مادییان باش���تر ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ جارێكی‌‬ ‫تر ماڵ ده‌گوێزن���ه‌وه‌‪ ،‬كیژان له‌گه‌ڕه‌كه‌‬ ‫تازه‌كه‌یان���دا كوڕێك ده‌ناس���ێ‌‪ ،‬پاش‬ ‫ماوه‌یه‌ك ئه‌و كوڕه‌ كه‌ شه‌ش ساڵ له‌م‬ ‫بچوكتره‌‪ ،‬ده‌بێته‌ خۆشه‌ویس���تی‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ مێرده‌كه‌م‬ ‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد‬ ‫ ‬ ‫خ���ۆش نه‌ویس���تووه‌ ئه‌و ك���وڕه‌م زۆر مزگەوتێک لەکاتی نوێژی بەکۆمەڵدا‬ ‫خۆش ویس���ت‪ ،‬هه‌موو ش���تێك بووه‌‬ ‫له‌ژیانی‌ مندا‪ ،‬چونكه‌ منی‌ له‌نه‌بوونه‌وه‌‬ ‫زیندوو كرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئیدی‌ له‌و كاته‌وه‌ رۆژبه‌ڕۆژ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫كیژان‌و ئه‌و كوڕه‌ گه‌رمتر ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ توندوتۆڵیان‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬هه‌موو پێداویس���تیه‌كانی‌ بۆ‬ ‫دابی���ن ك���ردووه‌و ل���ه‌ڕووی‌ مادییه‌وه‌‬ ‫هاوكاری‌ زۆری‌ كردووه‌‪ .‬كیژان رۆژبه‌ڕۆژ‬ ‫زیات���ر له‌مێرده‌ك���ه‌ی‌ بێزارده‌بێ���ت تا‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف چی‌ ده‌ڵێت؟‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ئافره‌تان په‌سه‌ند كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌یه‌‌و هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم نابێت پێشنوێژی‌‬ ‫شه‌وێك دۆسته‌كه‌ی‌ ئاگاداری‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ دانانی‌ ئیمام‌و خه‌تیبه‌كان‬ ‫به‌وته‌ی‌ ناوب����راو هه‌ندێ له‌زانایانی‌‬ ‫بۆ پیاوان بكه‌ن‪.‬‬ ‫كه‌ مێرده‌كه‌ی‌ بۆ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫ب����ۆ وت����اردان له‌مزگه‌وته‌كاندا وه‌ك‬ ‫دیكه‌ی‌ سه‌رده‌م به‌په‌سه‌ندیان زانیوه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ئافره‌تانی‌ خوێندكار‌و‬ ‫ئه‌ركێكی‌ ئیداریی‌ س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ئافره‌ت پێشنوێژی‌ بۆ پیاوان بكات‌و‬ ‫"له‌ڕوی‌ شه‌رعه‌وه‌ جائیز نییه‌"‬ ‫ده‌رچووی‌ به‌شه‌كانی‌ خوێندنی‌‬ ‫ئه‌وق����اف‌و كاروب����اری‌ ئاینیی����ه‌‪،‬‬ ‫ب����ۆ بۆچونه‌كه‌ش����یان فه‌رموده‌یه‌كی‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌هۆكاره‌ شه‌رعییه‌كانی‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن توانای‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف‬ ‫وتاردانی‌ هه‌ینیان هه‌یه‌‪ ،‬له‌الی‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ریان (د‪.‬خ) كردوه‌ته‌ به‌ڵگه‌‬ ‫پێش����كه‌ش بكات‌و له‌پێ����ش پیاوه‌وه‌ ب����كات‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت بیه‌وێ����ت نوێژی‌ رێگه‌ ن����ه‌دان به‌ئافره‌ت����ان بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ته‌نها الیه‌نه‌‬ ‫به‌ن����اوی‌ (ام الورقه‌) كه‌ رێگه‌ی‌ داوه‌‬ ‫خۆشیانه‌وه‌ ژماره‌یه‌ك شاره‌زای‌ ئه‌و نوێ����ژ‌و ئیمامه‌ت ب����كات‪ ،‬ته‌نها بۆی‌ هه‌ینیش بكات باش����تر وایه‌ له‌ماڵه‌وه‌ وه‌كو مامۆس����تای‌ پیاوانی‌ ئاینی‌ وتار‬ ‫ش����ه‌رعییه‌كه‌ وایك����ردوه‌ نه‌هێڵرێت‬ ‫ئافره‌ت پێشنوێژی‌ بۆ پیاوان بكات‪،‬‬ ‫بواره‌ رونیده‌كه‌نه‌وه‌ به‌هۆی‌ رێگریی‌‬ ‫هه‌یه‌ ل����ه‌دوای‌ پی����اوه‌وه‌ نوێژ بكات‪ ،‬بیكات‌و نه‌چێته‌ مزگه‌وت‪ ،‬ئه‌گه‌ر چوه‌ پێش����كه‌ش بكات له‌رۆژانی‌ هه‌ینیدا‪،‬‬ ‫ئافره‌تان ببنه‌ ئیمام‌و وتار پێشكه‌ش‬ ‫به‌اڵم وه‌ك د‪ .‬به‌شیر ده‌ڵێت "كاتێك‬ ‫به‌اڵم بۆی‌ هه‌یه‌ له‌كۆڕ‌و س����یمیناردا مزگه‌وتیش باش����تر وای����ه‌ بچێته‌ ئه‌و ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ بااڵی‌ فه‌توا له‌یه‌كێتی‌‬ ‫شه‌رعییه‌وه‌ ناكرێت ئافره‌ت بێته‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌فه‌رموده‌كه‌ ورد ده‌بیته‌وه‌ پێغه‌مبه‌ر‬ ‫وتاربێژی‌ رۆژانی‌ هه‌ینی‌‪.‬‬ ‫وت����ار پێش����كه‌ش ب����كات"‪ .‬ناوبراو شوێنانه‌ی‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌خۆیان‪ ،‬له‌و زانایانی‌ ئاینی‌ ئیس��ل�امی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫(د‪.‬خ) رێگ����ه‌ی‌ داوه‌ ب����ه‌ (دایك����ی‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا كه‌ ته‌نانه‌ت ئافره‌ت روه‌ش����ه‌وه‌ نمونه‌ی‌ به‌فه‌رموده‌یه‌كی‌ د‪ .‬ئه‌حمه‌د ش����افیعی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫وه‌ره‌ق����ه‌) ك����ه‌ له‌ماڵه‌ك����ه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫"هیچ زانا‌و مه‌زهه‌بێك رێگه‌ی‌‬ ‫بۆی‌ نیی����ه‌ له‌خوتب����ه‌ی‌ هه‌ینیدا كه‌ پێغه‌مب����ه‌ر (د‪.‬خ) بێ����ت هێنایه‌وه‌‌و ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌ له‌ڕوی‌ شه‌رعه‌وه‌‬ ‫"توانامان هه‌یه‬ ‫پێش����نوێژی‌ بكات بۆ ئافره‌تان‪ ،‬نه‌ك‬ ‫نه‌داوه‌ ئافره‌ت ببێته‌ پێشنوێژ"‬ ‫ته‌نه����ا ئافره‌تیش����ی‌ تیا بێ����ت‪ ،‬وتار وت����ی‌ "پێغه‌مب����ه‌ر فه‌رمویه‌تی‌ (رێ به‌شێكی‌ زۆری‌ زانایانی‌ موسڵمان كۆكن‬ ‫‌ وتار پێشكه‌ش بكه‌ین"‬ ‫بۆ پیاوان‪ ،‬بۆیه‌ له‌و روانگه‌یه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیژن����ه‌ی‌ ئه‌وق����اف‌و‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ س����ااڵنی‌ رابردودا به‌ش����ی‌ پێش����كه‌ش بكات‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ له‌به‌شی‌ له‌ئافره‌تان مه‌گرن بێنه‌ مزگه‌وت‪ ،‬به‌اڵم له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ده‌نگی‌ ئافره‌ت‌و‬ ‫هه‌ندێك له‌زانای����ان رێگه‌یان داوه‌ كه‌‬ ‫كاروب����اری‌ ئاین����ی‌ له‌په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫خوێندنی‌ زانستی‌ ئیسالمی‌ له‌كۆلێجی‌ خوێندنی‌ زانستی‌ ئیسالمیشدا نابێت ئه‌گه‌ر له‌ماڵه‌وه‌ نوێژ بكه‌ن باشتره‌)‪ ،‬جوڵه‌ی‌ له‌كاتی‌ پێشكه‌شكردنی‌ وتاری‌‬ ‫ئافره‌تان له‌ماڵی‌ خۆیاندا پێشنوێژی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬د‪ .‬به‌شیر خه‌لیل حه‌داد‬ ‫زانس����ته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كان����ی‌ زانكۆی‌ خوێندكاران����ی‌ ئافره‌ت بچنه‌ به‌ش����ی‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و تێكه‌اڵوییه‌ی‌ دروس����ت هه‌ینیدا ره‌نگه‌ ببێته‌ هۆی‌ وروژاندنی‌‬ ‫بۆ ئافره‌تان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك����دا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫هه‌ستی‌ پیاوان‌و سه‌رنجیان رابكێشێت‪،‬‬ ‫ئه‌و واباس له‌كوشتنی‌ مێرده‌كه‌ی‌ ده‌كات س����لێمانی‌ كراوه‌ته‌وه‌ بۆ پێگه‌یاندنی‌ وتاردانه‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم رێگریشی‌ لێنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌پاڵ‌ رێگرتن له‌پێش����نوێژیكردنی‌‬ ‫به‌درێژایی‌ مێژوی‌ ئیس��ل�ام نه‌بینراوه‌‬ ‫"ئه‌و ش���ه‌وه‌ مێرده‌كه‌م زۆری‌ مه‌شروب پس����پۆرانی‌ ئاین����ی‌ ك����ه‌ خوێندكاری‌‬ ‫حس����ێن حه‌س����ه‌ن ك����ه‌ خاوه‌ن����ی‌ بۆیه‌ ئه‌و كاره‌یان له‌ئافره‌تان قه‌ده‌غه‌‬ ‫ئافره‌ت بۆ پیاوان‪ ،‬به‌اڵم د‪ .‬به‌ش����یر‬ ‫ئافره‌ت����ان پێش����نوێژیان بۆ پیاوان‬ ‫خواردبووه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ دوازده‌ی‌ شه‌و كه‌ ئافره‌تیشیان تێدایه‌‪.‬‬ ‫بڕونامه‌ی‌ ماسته‌ره‌ له‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و كردوه‌‪.‬‬ ‫"هه‌رچه‌نده‌ ئافره‌تان توانایان‬ ‫خه‌لیل ئاش����كرایكرد كه‌ ئافره‌ت بۆی‌‬ ‫كردبێ����ت‪ ،‬یاخود وت����اری‌ هه‌ینییان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫���دكار‬ ‫�‬ ‫خوێن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫په‌روین غه‌ف����ور‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ قس����ه‌ی‌ ئ����ه‌و كچه‌‬ ‫زانس����تی‌ ئیس��ل�امیدا رونیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ناتوانن پێشنوێژی‌‬ ‫كاره‌ب���ا بڕا دۆس���ته‌كه‌م هاته‌ ماڵمان‌و‬ ‫هه‌یه‌ ببێته‌ مامۆس����تای‌ پی����او واته‌‬ ‫پێشكه‌ش����كردبێت‌و وتی‌ "هیچ زانا‌و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئیسالمیی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫زانست‬ ‫سفره‌كه‌ی‌ خس���ته‌ سه‌رده‌می‌ تا گیانی‌ قۆناغی‌ س����ێیه‌می‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئاف����ره‌ت له‌ش����وێنی‌ خۆیاندا خوێندكاره‌ كه‌ وتی‌ "ئافره‌ت بۆی‌ نییه‌‬ ‫پیاوان بكه‌ن"‬ ‫وان����ه‌ بڵێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫مه‌زهه‌بێكی����ش رێگه‌ی����ان نه‌داوه‌ به‌و‬ ‫ده‌رچ���وو‪ ،‬ئه‌و كات من هه‌موو له‌ش���م بۆ ئاوێن����ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌وان‬ ‫مامۆس����تای‌ به‌ش����ی‌ خوێندن����ی‌ بن‌و پیاویان له‌گه‌ڵدا نه‌بێت ئاس����اییه‌ له‌وت����اری‌ هه‌ینی‌ ئافره‌تانیش����دا وتار‬ ‫وانه‌یه‌ شه‌ریع ‌هت‌و ته‌فسیری‌ قورئان‬ ‫كاره‌"‪.‬‬ ‫ده‌له‌رزی‌‪ ،‬دۆسته‌كه‌م زۆر دڵخۆش بوو له‌ڕوی‌ "توانا‌و ئه‌دا"وه‌ ده‌توانن وه‌ك زانستی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌كۆلێجی‌ زانسته‌ ئاف����ره‌ت پێش����نوێژی ب����ۆ ئافره‌تان پێشكه‌ش بكات"‪ ،‬د‪ .‬ئه‌حمه‌د شافعی‌‬ ‫یاخ����ود هه‌ر زانس����تێكی‌ دیكه‌ بێت‪،‬‬ ‫د‪ .‬به‌ش����یر كه‌ دكتۆراكه‌ی‌ له‌هزری‌‬ ‫رونیك����رده‌وه‌ كه‌ ئاف����ره‌ت بۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ ئیدی‌ رزگارمان ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم پیاوان ببنه‌ ئیمام‌و وتار پێش����كه‌ش مرۆڤایه‌تییه‌كانی‌ زانكۆی‌ س����لێمانی‌‪ ،‬بكات‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئاف����ره‌ت هه‌بوه‌ له‌مزگه‌وتدا‬ ‫ئیسالمیدایه‌ جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌و مامۆس����تایه‌ی‌ به‌شی‌ خوێندنی‌ له‌وتاری‌ هه‌ینیدا ك����ه‌ ته‌نها ئافره‌تی‌‬ ‫هه‌ردوای‌ دوو كاتژمێر خۆم راده‌س���تی‌ بك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ش����ه‌رع رێگ����ه‌ نادات‌و حسێن حه‌سه‌ن بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌زانایان قه‌ده‌غه‌یان كردوه‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌ندێكی‌ وانه‌ی‌ وتۆته‌وه‌‌و به‌هه‌زاره‌ها پیاویش‬ ‫پۆلیس كرد‌و الی‌ ئه‌وانیش دانم به‌وه‌دانا وتی‌ "له‌ئاینی‌ ئیس��ل�امدا جائیز نییه‌ كه‌ ئافره‌ت نابێت پێش����نوێژی‌ پیاوان ئیسالمی‌ جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ هه‌رچه‌نده‌ تێدا ئام����اده‌ بێت‪ ،‬وتار پێش����كه‌ش‬ ‫كه‌ خۆم كوشتوومه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئاف����ره‌ت له‌ڕۆژان����ی‌ هه‌ینیدا وتار بكات‌و وتاری‌ رۆژانی‌ هه‌ینی‌ پێشكه‌ش خوێندكارانی‌ ئافره‌ت توانای‌ زانستییان بكات‪.‬‬ ‫ئافره‌ت پێش����نوێژی‌ بۆ ئافره‌تانیش دیك����ه‌ له‌زانای����ان ئ����ه‌و كاره‌یان بۆ له‌وانه‌یدا دانیشتون‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن دادوه‌ره‌ك���ه‌وه‌ ئیهانه‌ كرام‪،‬‬ ‫دۆسته‌كه‌م خۆی‌ دا به‌ده‌سته‌وه‌و دانی‌‬ ‫به‌تاوانه‌كه‌دا نا"‪.‬‬ ‫كیژان ماڵه‌ خ���ه‌زووری‌‌و ماڵه‌ باوكی‌‬ ‫به‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كیی‌ ئه‌و كاره‌ساته‌‬ ‫ده‌زانێ‌‌و ده‌ڵێت "كه‌ مێرده‌كه‌م ئازاری‌‬ ‫ده‌دام ده‌چووم���ه‌وه‌ ماڵه‌ باوكم‪ ،‬باوكم‬ ‫كاڵش���ینكۆفی‌ ده‌خسته‌ س���ه‌ر سه‌رم‪،‬‬ ‫ئێس���تا حكومه‌ت‌و الیه‌نه‌ به‌رپرسه‌كان له‌دواڕۆژدا تاكێكی‌ سه‌رشۆڕو خۆفرۆش له‌كاتێكدا كچه‌كان زۆربه‌یان مێرمنداڵ‌و‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا به‌رچاو‬ ‫سارا قادر‬ ‫ك���ه‌ هه‌ڵبگیرێم‌و له‌وێ‌ نه‌ب���م‪ ،‬چوارده‌‬ ‫باس له‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬كه‌ ئه‌وان ئیجرائاتیان ده‌رچ���ن؟ تۆ بڵێی‌ حكومه‌ت ئه‌مانه‌ به‌ جوان���ن‌و ره‌نگه‌ له‌ڕووی‌ سێكس���ییه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌وێت‌و به‌ پله‌ی‌ یه‌كه‌م "مندااڵن"ن‬ ‫ساڵه‌ هاوارده‌كه‌م‌و داوای‌ ته‌اڵق ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬چونك���ه‌ به‌پێ���ی‌ ئامارێكی‌ ن���ه‌وه‌ی‌ دواڕۆژی‌ خۆی‌ بزانێت؟ ئه‌گه‌ر ئیس���تغالل بكرێ���ن‪ ،‬كه‌ ئه‌م���ه‌ ژیانی‌‬ ‫ناهێڵن ته‌اڵق���م بدات"‪ .‬كیژان به‌وپه‌ڕی‌ كێ‌ هه‌یه‌ رۆژانه‌ دیمه‌نی‌ منداڵه‌برسی‌‌و كه‌ باج���ی‌ ه���ه‌ژاری‌ ده‌ده‌ن‌و پاره‌یان‬ ‫فه‌رمی‌ كه‌ ده‌س���ت ئاوێن���ه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬به‌ڵێ‌‪ ،‬له‌وه‌ ناترسێت كه‌ ئه‌مانه‌ تاكێكی‌ مندااڵنێكی‌ سه‌رش���ه‌قام بێت تۆ بڵێی‌‬ ‫ته‌حه‌داوه‌ له‌ناو زیندان���دا هاوارده‌كات نیوه‌ڕووت‌و قژهه‌ڵبڕزكاوه‌كانی‌ ناوبازاڕ پێپه‌یدا ده‌كرێت‪ ،‬یاخود له‌ژێر ماسكی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2011‬دا ‪145‬ژن كه‌ زۆربه‌یان هێنده‌ ده‌رون نه‌خۆش‌و الواز ده‌رچن به‌ جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزو بۆنه‌كانی‌ تر گرنگییه‌كی‌‬ ‫هه‌ژاریدا پاره‌یان پێ‌ په‌یدا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫"ته‌نها به‌ جه‌س���ته‌ زیندانی���م‌و به‌ دڵ بۆ ساتێك راینه‌چڵه‌كێنێ‌‌و ویژدانی‌‬ ‫مناڵیان له‌گه‌ڵدا بووه‌ ده‌ستگیر كراون‪ ،‬پاره‌ چه‌ندین گروپی‌ تونده‌ڕو بیانكڕن‌و له‌ژیانی‌ ئه‌واندا هه‌بێت‌و چی‌ الی‌ ئه‌وان‬ ‫ئه‌م مندااڵنه‌ به‌ شێوازی‌ جودا نمایشێكی‌‬ ‫نه‌جوڵێنێت‪ .‬داخۆ ئه‌م مندااڵنه‌‪،‬‬ ‫ئازادم"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ته‌نها ‪ 18‬پیاو له‌س���ه‌ر ببن���ه‌ مش���ه‌خۆرێكی‌ سه‌رس���ه‌خت بۆ به‌ج���ێ بهێڵێت؟ جگه‌ له‌ئازارێك كه‌ به‌‬ ‫درۆزنانه‌یان پێده‌كرێت‪ ،‬هه‌ر له‌وكاته‌ی‌ خه‌ویان ده‌درێتێ‌‌و له‌سه‌ره‌تای ژیانیانه‌وه‌ كه‌ ‪ 250‬دینار وه‌ربگرن‪ ،‬یان پارچه‌یه‌ك‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌موو ئه‌م چیرۆكه‌ به‌بێ‌ بوونی‌ رۆژانی‌ نه‌ورۆز چۆن بگوزه‌رێنن؟‬ ‫س���واڵكردن ده‌س���تگیركراون‪ .‬ئایا كام میلله‌ت؟ ئایا رێكخراوه‌ مرۆڤدۆسته‌كان‌و گریانێكی‌ شاراوه‌ی‌ ناخیان ده‌ریببڕن‌و‬ ‫ك���ه‌ كۆرپه‌یه‌كی‌ س���اوان‌و له‌ئامێزدان‪ ،‬له‌الی���ه‌ن باوانیانه‌وه‌ فێڵیان لێده‌كرێت‪ .‬له‌و شتومه‌كانه‌ی‌ پێیانه‌ لێیان بكڕیت‪.‬‬ ‫قس���ه‌ی‌ مێرده‌ك���ه‌ی‌ كیژان���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫الیه‌ن بی���ری‌ له‌وه‌كرده‌وه‌ كه‌ ئه‌م ژنانه‌ رێكخراوه‌كانی‌ ژن���ان بیرله‌وه‌ناكه‌نه‌وه‌ ته‌نها ئاواتیان له‌و رۆژه‌دا ئه‌وه‌بێت كه‌‬ ‫ئێس���تا له‌ژێر خاكدایه‌و نازانرێت داخۆ به‌ه���ۆی‌ بارودۆخ���ی‌ خراپی‌ ئابووری‌‌و دایكیان بۆ جواڵندنی‌ ویژدانی‌ رێبواران‌و هه‌رچی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ن كه‌ تازه‌ سه‌رپێ‌ هه‌موو ئه‌م دیمه‌نه‌ پ���ڕ ئازارانه‌ رۆژانه‌‬ ‫بۆ سواڵده‌كه‌ن‌و ئه‌م منااڵنه‌ بۆ سواڵیان زۆرب���ه‌ی‌ كات ئ���ه‌م مندااڵن���ه‌ به‌كرێ‌ زیاتر خه‌ڵك له‌ش���وێنه‌ گش���تی‌‌و سه‌ر‬ ‫ئه‌م قس���انه‌ تا چه‌ند راس���تن‪ ،‬یاخود ئه‌و ره‌وشه‌ نائارامه‌ی‌ كوردستانی‌ پێدا ب���ێ‌ گوێدان���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌رگیز كه‌وت���وون‌و ه���ه‌ر له‌دووس���اڵییه‌و‌ه تا دووباره‌ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ سه‌یره‌‬ ‫پێوه‌ ده‌كرێت؟ ئه‌ی‌ كولتووری‌ به‌زه‌یی ده‌گیرێن كاتێك ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ ماڵه‌وه‌ شه‌قامه‌كان كۆببێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش بڕێكی‌‬ ‫تا چه‌ن���د ئ���ه‌م به‌س���ه‌رهاتانه‌ ره‌واو تێپه‌ڕی‌‪ ،‬س���ااڵنێكی‌ زۆر كوردس���تان سه‌رشه‌قام‌و شۆسته‌ سارده‌كان شوێنی‌ ته‌مه‌ن س���یازده‌و چوارده‌ ساڵ له‌گه‌ڵ كه‌س خۆی‌ به‌ خاوه‌نیان نازانێت‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫پێداهاتنه‌وه‌و خۆ به‌قوربانی‌ زانینی‌ ئه‌م ده‌بێ���ت پاره‌یان پێبێ���ت‪ ،‬گه‌ر رۆژێك زیات���ر پاره‌یان ده‌س���ت بكه‌وێت به‌بێ‌‬ ‫پاساون بۆ ده‌س���تدرێژیكردن بۆ ژیانی‌ مۆڵگه‌ی‌ س���واڵكردن‌و نه‌هامه‌تی‌ بوو‪ ،‬ئه‌وان نین‪ ،‬س���واڵیان پێوه‌ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و دایكه‌كانیاندا دێنه‌ ناوبازاڕو به‌ بیانووی‌ له‌كاتێكدای���ه‌ چه‌ندین رێكخراوی‌ ژنان‌و‬ ‫منااڵن���ه‌ له‌ناخه‌وه‌ وێرانیان ناكات‌و ئایا ئه‌و پاره‌یه‌ به‌ سواڵكردن په‌یدا نه‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ هیچ خۆش���ییه‌ك له‌منداڵییان‬ ‫ئه‌و كات زۆرتر ژنان‌و پیاوان س���واڵیان مندااڵنه‌ بێئاگا ل���ه‌وه‌ی‌ له‌ده‌وروبه‌ریان پاكه‌تێك بنێش���ت یان كلینێكس���ه‌وه‌ منااڵن به‌ناو داكۆكیكاری مافی‌ ئه‌وانه‌ن‪،‬‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‌و كوشتنی‌؟‬ ‫ئه‌مانه‌ چاوه‌ڕوان���ی ئه‌وه‌یان لێناكرێت ت���ۆ بڵێی‌ په‌نا ببنه‌ ب���ه‌ر چ رێگه‌یه‌ك‪ ،‬ببینن‪.‬‬ ‫ده‌كردو من���ااڵن نه‌كرابوون���ه‌ قوربانی‌ چی‌ ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬زۆربه‌ی‌ جار ش���روبی‌ ه���اواری‌ هه‌ژاری‌ ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌پاڕێنه‌وه‌ به‌اڵم له‌هیچ كونجێكدا نابینرێن‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫تێبینی‌‪ :‬كیژان ناوێكی‌ خوازراوه‌‪.‬‬

‫بۆچی‌ ئافره‌تان نابێت ببنه‌ ئیمام‌و خه‌تیب؟‬ ‫خوێندكاری‌ ئافره‌تمان هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی وتار هه‌یه‌‬ ‫توانایان بۆ پێشكه‌شكردن ‌‬

‫په‌شیمان نیم‌و‬ ‫خۆشه‌ویستی ‌ی‬ ‫دۆسته‌كه‌م‪،‬‬ ‫منداڵه‌كانیشمی‬ ‫له‌بیر بردمه‌وه‌‬

‫ی شه‌رعه‌و‌ه‬ ‫له‌ڕو ‌‬ ‫ده‌نگی‌ ئافره‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫جوڵه‌ی‌ له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتار ‌‬ ‫پێشكه‌شكردن ‌‬ ‫هه‌ینیدا‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وروژاندن ‌‬ ‫ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫هه‌ستی‌ پیاوان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و كاره‌یان‬ ‫له‌ئافره‌تان قه‌ده‌غ ‌ه‬ ‫كردوه‌‬

‫سه‌رشه‌قام‌و نه‌ورۆزی‌ مندااڵنی‌ سواڵكه‌ر‬

‫ئایا كام الیه‌ن بیری‌ له‌وه‌كرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌م ژنان ‌ه بۆ سواڵده‌كه‌ن‌و ئه‌م مندااڵن ‌ه‬ ‫بۆ سواڵیان پێو‌ه ده‌كرێت؟‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫‪11‬‬

‫نه‌زه‌ند به‌گیخانی‌‪ :‬رۆشنبیران‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ ته‌حه‌ددای ستراکتۆر‌ه‬ ‫ئاینی‌و سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان بکه‌ن‬ ‫ئا ‪:‬سارا قادر‬ ‫ساڵی رابردوو له‌زانکۆی سلێمانی‬ ‫سه‌نته‌رێکی نوێی خوێندن کرایه‌و‌ه‬ ‫ب ‌ه ناوی سه‌نته‌ری خوێندنی جێند‌هر‌و‬ ‫توندوتیژی‪ .‬ئه‌م سه‌نته‌ر‌ه ب ‌ه‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ری نه‌زه‌ند به‌گیخانی‬ ‫له‌زانکۆی بریستلی به‌ریتانی ده‌ستی‬ ‫پێکرد‌و یه‌که‌مین فه‌ندی له‌الیه‌ن‬ ‫بریتیش کاونسله‌و‌ه بۆ دابینکرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌رباره‌ی ئه‌م سه‌نته‌ره‌‌و مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫جێند‌هر‌و به‌ستنه‌و‌هی‌ ئه‌م چه‌مكه‌ ب ‌ه‬ ‫ناوه‌نده‌ زانستییه‌كانی‌ كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیست‌و داکۆکیکاری مافی ژنان‪،‬‬ ‫نه‌زه‌ند به‌گیخانی‌ بۆ ئاوێنه‌ ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌نته‌ری خوێندنی جێند‌هر‌و‬ ‫توندوتیژی له‌کوردس���تان به‌ هاوکاری‬ ‫سه‌نته‌رێکی هاوشێو‌ه له‌زانکۆی بریستڵ‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ .‬ده‌توانن به‌ کورتی باس���ی‬ ‫ی سه‌نته‌رەکەمان‬ ‫مێژووی‌ دروس���تبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ بکەی���ت‌‪ ،‬ئامانج له‌دروس���تكردن ‌‬ ‫چیبوو؟‬ ‫ی توێژین���ه‌وه‌ی‬ ‫نه‌زه‌ن���د‪ :‬س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌زانك���ۆ ‌‬ ‫جێن���ده‌رو توندوتی���ژ ‌‬ ‫برس���تڵ له‌‪ 1990‬له‌الی���ه‌ن دوو خانمی‬ ‫بەریتانییەوە دامه‌زراوه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه سه‌ره‌تا‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك پرۆژه‌یه‌كی توێژینه‌و‌ه له‌به‌ش��� ‌‬ ‫خوێندن���ی‌ زانس���ت ‌ه كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪-‬‬ ‫سیاس���یه‌كان دام���ه‌زرا‪ .‬ئامان���ج‬ ‫لەدروس���تکردنی ئەمجۆرە سەنتەرانە‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ئەوەیە کە ئه‌و كارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ژن���ان ده‌یك���ه‌ن بهێندرێت���ه‌ ئاس���ت ‌‬ ‫گوتار‪ .‬هه‌روه‌کو ئاش���کرای ‌ه رێكخراو‌و‬ ‫ی ژنان راس���ته‌وخۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫بزوتنه‌وه‌كان ‌‬ ‫قوربانیانی ئه‌و توندوتیژیه‌ جێنده‌ریان ‌ه‬ ‫ی���ان توندوتیژیه‌کان���ی ن���او خێ���زان‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی���دان‌و مامه‌ڵ���ه‌ی رۆژانه‌یان‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌م ب���واره‌‪ ،‬وات ‌ه ئه‌وان‬ ‫كاری‌ مه‌یدان���ی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬س���ه‌نته‌رێکی‬ ‫ئه‌کادیم���ی تایب���ه‌ت ب��� ‌ه توندوتیژی‌و‬ ‫جێن���ده‌ر ده‌توانێت ئه‌م کاران ‌ه بهێنێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زانی���ن‌‪ ،‬ئەم���ەش له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ئاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانس���تی‌و به‌ به‌كارهێنان ‌‬ ‫میتۆدی‌ جی���اواز (میت���ۆدی‌ جۆری‌‌و‬ ‫که‌مم���ی) کاره‌کان هه‌ڵس���ه‌نگێنرێن‌و‬ ‫بهێندرێنه‌ ئاس���تی گوتار‌و زانیاری‌‌و به‬ ‫به‌ڵگه‌ی پت ‌هو‌و هه‌ڵهێنجراو له‌مه‌یدانه‌ک ‌ه‬ ‫بخرێنه‌ به‌رده‌م ده‌سه‌اڵتی بڕیارده‌ر بۆ‬ ‫گۆڕینی سیاسه‌ت‌و چاکسازیی‪ .‬که‌وات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ستنه‌و‌ه ‌‬ ‫ئامانجی دروستكردنه‌که‌ ‌‬ ‫ی تیۆری‌‌و پراكتیكییه‌ به‌یه‌كه‌وه‪.‬‬ ‫الیه‌ن ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌م تێڕوانین ‌ه گشتیی ‌ه‬ ‫بگوازینه‌وه‌ بۆ كوردس���تان‪ ،‬باشه‌ گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هه‌موو هه‌وڵ ‌ه هه‌ی ‌ه بۆ مه‌سه‌له‌كان ‌‬ ‫ژن���ان‪ ،‬بۆچی رێ���ژ‌هی‌ توندوتیژی‌ هه‌ر‬ ‫له‌به‌رزبوونه‌وه‌دایه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئاست ‌‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬توندوتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشتی‌ گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی به‌ شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫جیهان ‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر باس���ی كوردس���تان‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬هۆکار زۆرن‪ ،‬هه‌ر له‌دابونه‌ریت‌و‬ ‫پراكتیك��� ‌ه ئاینییه‌كان���ه‌و‌ه بگ���ر‌ه تا‬ ‫کولت���وری سیاس���ی‌و نه‌ش���اره‌زایی‬ ‫له‌به‌کارهێنان���ی ته‌کنۆلۆژی���ای نوێ‌و‬ ‫پیاده‌کردنی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئه‌مانه‌ هیچیان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی دابینکردنی مافی مرۆڤ‌و‬ ‫یه‌کس���انی‌و دادوه‌ری���ی کۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫نین‪ .‬ک ‌ه یه‌کس���انی‌و دادوه‌ری نه‌بوو‪،‬‬ ‫ماف پێش���ێل ده‌کرێت‌و به‌ریه‌ککه‌وتن‌و‬ ‫توندوتی���ژی گه‌ش��� ‌ه ده‌س���ێنن‪ .‬داب‌و‬ ‫نه‌ری���ت (ترادیس���یۆن) رۆڵ���ی زۆرەو‬ ‫دوو ه���ۆکاری زۆر گرنگی���ش هه‌ن ک ‌ه‬ ‫وا ده‌ک���ه‌ن له‌کوردس���تان دابونەریت‬ ‫لەبره‌ودابێ���ت‪ :‬یه‌ک���ه‌م مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫ناس���یۆنالی کورد‌و دووه‌م ئیس�ل�امی‬ ‫سیاس���ییه‌‪ .‬ئه‌مان���ه‌ هه‌ردووکیان ژن‬ ‫به‌کارده‌هێنن وه‌کو چه‌قی ئایدیۆلۆژیای‬ ‫خۆیان‌و ترادیس���یۆن‌و رۆڵه‌جێنده‌ری‌و‬ ‫باوه‌کان���ی ژن له‌ن���او کۆمه‌ڵگ ‌ه په‌ر‌ه‬ ‫پێده‌ده‌ن‌و وه‌کو ناسنامه‌ ده‌یانناسێنن‪،‬‬ ‫له‌م رێگه‌یه‌و‌ه پارێ���زگاری له‌مانه‌وه‌ی‬ ‫خۆیان ده‌ک���ه‌ن‪ .‬گومانی تێدا نییه‌‌ ک ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ هۆی ناسیۆنالیزم‌و به‌ سیاسه‌تكردن ‌‬ ‫ئاینی‌ ئیسالم یاریكردنێك هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو ئه‌و به‌هایانه‌ی ك ‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی مرۆڤ‌و‬ ‫پێشخس���تنی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراس���یه‌ت نین‪ .‬ئه‌مڕۆ به‌ گشت ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه بۆ ئاین‪ ،‬ئاین نه‌ك‬ ‫ته‌نها وه‌ك ده‌قێك كه‌ په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫تاك‌و خ���ودا رێکبخ���ات‪ ،‬به‌ڵكو وه‌كو‬ ‫ئایدیۆلۆژیایه‌ک���ی سیاس���یی توندڕه‌و‬ ‫ک��� ‌ه ده‌یه‌وێت ژیانم���ان رێكبخات‪ .‬ئه‌و‬

‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ ئاین‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ئایدیۆلۆژیایه‌کی‬ ‫سیاسیی‬

‫نه‌زه‌ند به‌گیخانی‪:‬‬ ‫ئه‌کادیمیستێکی چاالکه‌ له‌بواری‬ ‫جێند‌هر‌و له‌زانکۆی بریستڵ خاوه‌نی‬ ‫پۆستی لێکۆڵه‌ری بااڵیه‌‪.‬‬ ‫سه‌رنووسه‌ری مانگنامه‌ی لومۆند‬ ‫دیپلۆماتیکی کوردییه‪‌.‬‬ ‫تا ئێستا پێنج دیوانی ب ‌ه زمانی‬ ‫کوردی‌و دیوانێکیشی ب ‌ه زمانی‬ ‫ئینگلیزی باڵوکردۆته‌وه‪ ،‬شیعره‌کانی‬ ‫وه‌رگێڕدراونه‌ت ‌ه سه‌ر زمانی عه‌ره‌بی‪،‬‬ ‫ئه‌ڵمانی‪ ،‬ئینگلیزی‌و فه‌ڕه‌نسی‌و‬ ‫فارسی‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌رجه‌م ئه‌ندامانی‬ ‫خه‌اڵتی فێمینه‌ن‪-‬ی فه‌ڕه‌نسی ئه‌م‬ ‫ساڵ وه‌کو شاعیری ساڵی ‪2012‬‬ ‫هه‌ڵبژێردراو چه‌ندین خه‌اڵتی تری‬ ‫پێدراوه‌‪.‬‬ ‫ش حوكمی‌ كردوو‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ی‌ لێرە ‌‬ ‫له‌شه‌ڕی پارتیزانیی ناو چیاکانه‌و‌ه هاتۆت ‌ه‬ ‫ی پێویستی‬ ‫ناو ش���اره‌کان‌و هۆش���یاری ‌‬ ‫نه‌بووه‌ ده‌رب���اره‌ی‌ چه‌مکه‌کانی وه‌کو‬ ‫ی جێنده‌ری‌‪.‬‬ ‫مافه‌کانی مرۆڤ‌‌و یه‌كسان ‌‬ ‫ی وه‌ك���و جێنده‌رو‬ ‫ته‌نانه‌ت وش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌پشتیه‌وه‌یه‌تی‌ زۆر‬ ‫ئه‌و كۆنس���ێپته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ هه‌ڵ��� ‌ه لێكدراوه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناتێگه‌یش���تن دروست بووه‌‌و وای‬ ‫ی‬ ‫ی فشار ‌‬ ‫له‌سیاسه‌تمه‌دار كردوو‌ه له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی جێنده‌ر‬ ‫ی ئاینییه‌وه‌ وش ‌ه ‌‬ ‫مامۆستایان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌قی‌ یاسا‌و تێكس���ت ‌ه ره‌سمیه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێ���م ده‌ربهێنن‪ .‬هه‌م���وو ئه‌مانه‌ش‬ ‫به‌ڵگ���ه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ هۆش���یاریی‬ ‫پێویس���ت ده‌رب���اره‌ی مه‌س���ه‌له‌کانی‬ ‫جێنده‌ر له‌سه‌ر ئاستی‌ ده‌سه‌اڵتدا نییه‌‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه هۆش���یاریش نه‌بوو ئه‌وه‌ یه‌كسان ‌‬ ‫جێنده‌ری‌ زۆر كه‌م له‌کار‌و ستراتیژیه‌تدا‬ ‫ره‌نگده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬به‌اڵم ره‌نگه‌ ئه‌م ‌ه الوازییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی‌ ژنانی تێدا بێت به‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌ماو‌هی‌ بیس���ت ساڵدا نه‌یاتوانیو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هێز بن له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫فش���ارێك ‌‬ ‫سیاسی؟‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬له‌کوردستان که‌موکوڕی زۆرن‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئاس���تی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫که‌موکوڕ ‌‬ ‫یاس���ادانان‌و جێبه‌جێكردن‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ی مه‌ده‌نیش‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی‌ كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫ب ‌ه زه‌قی ب���ه‌دی ده‌کرێن‪ .‬تۆ باس���ی‬ ‫رێکخراوه‌کانی ژنانت کرد‪ ،‬که‌ به‌شێکی‬ ‫گرنگی کۆمه‌ڵگ���ه‌ی مه‌ده‌نین هه‌روه‌کو‬ ‫میدی���ا‌و گروپه‌کان���ی ماف���ی مرۆڤ‪،‬‬ ‫ئه‌مان��� ‌ه هیچ کامیان وه‌کو پێویس���ت‬ ‫پرۆفیش���نااڵن ‌ه كار ناكه‌ن‪ .‬هه‌موو ئه‌م‬ ‫الیه‌نان��� ‌ه ك���ه‌ ده‌س���تیان به‌کارکردن‬

‫كردوو‌ه بنه‌مایه‌کی پت���ه‌و‌و مۆدێلێکی‬ ‫تایبه‌تیان نه‌بووه‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مه‌ مانای‬ ‫وانیی���ه‌‌ ک��� ‌ه کاری ب���اش نه‌ک���راوه‌‪.‬‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی ژن���ان كارده‌ك���ه‌ن بۆ‬ ‫ی مه‌سه‌له‌كان‌و چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫وروژاندن ‌‬ ‫کێش���ه‌کان‪ ،‬ب���ه‌اڵم واقیعه‌ك���ه‌‌و‬ ‫پێویس���تیه‌كان زۆر زیات���رن‪ .‬خاڵێکی‬ ‫گرنگ ک ‌ه پێویسته‌ هه‌ڵوه‌سته‌ی له‌سه‌ر‬ ‫بکرێ ئه‌وه‌ی ‌ه که‌ ك���ەم له‌چاالكوانانی‬ ‫ی‬ ‫ب���واری جێنده‌ر توانیویان���ە تەجاوز ‌‬ ‫ی بكەن‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئەقڵیەتی پیاوس���االر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه ب���ۆ الوازیی پاش���خان ‌‬ ‫فیك���ری‌ ک��� ‌ه س���ه‌نته‌رێکی ئه‌کادیمی‬ ‫وه‌ک���و (‪ )Think tank‬ده‌توانێ بره‌وی‬ ‫پێبدات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات��� ‌ه ئه‌ته‌وێ���ت بڵێیت‬ ‫ی‬ ‫ی شوناس��� ‌‬ ‫ی ژنان خاوه‌ن ‌‬ ‫رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫خۆیان نین؟‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬ت���اك له‌کۆمه‌ڵگ���ه‌ی ئێم ‌ه‬ ‫ی شوناس���ی‌ خۆی‌ نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫له‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌دا م���رۆڤ ئازاد نییه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ به‌ زانین‌و په‌روه‌رده‌یه‌کی دروست‬ ‫ئازاد ده‌بین ك ‌ه ده‌توانێ ده‌سه‌اڵتێكمان‬ ‫ی‬ ‫پێببه‌خشێت تا له‌ڕێگه‌یه‌و‌ه رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و ئاینی‌‌و کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی رۆش���نبیر‬ ‫ببین���ه‌وه‌‪ .‬به‌ڕای من چین ‌‬ ‫ی نییه‌‌‌و‬ ‫له‌كوردستان ده‌س���ه‌اڵتی‌ زانین ‌‬ ‫نه‌یتوانی���و‌ه ته‌ح���ه‌ددای س���تراکتۆر‌ه‬ ‫ئاینی‌و سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان بکات‪.‬‬ ‫واته‌ رۆشنبیر چ ژن چ پیاو نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫ببن ‌ه هێزێكی‌ کارا‌و یه‌كگرتوو تا فشار‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫دروس���ت بکه‌ن‌و رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئاینی‌ ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌نته‌ری‌ جێنده‌رتان‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچ ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ كردۆته‌وه‌؟‬ ‫ته‌نها له‌زانكۆ ‌‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬ئه‌م‌ پرۆژه‌ی��� ‌ە به‌ هاوکاریی‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌تێکی بەریتان���ی بۆ په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی (‪ )DFID‬خراوه‌ت ‌ه گه‌ڕ‪.‬‬ ‫کاتێ له‌زانکۆی بریستڵه‌وه‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫پێوه‌کرا‌و پرۆژه‌که‌ هات ‌ه الی من‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی كورد بیرم ل���ە واڵتەکەی خۆم‬ ‫ژنێك ‌‬ ‫ک���ردەوە‌و پرۆژه‌ک���ه‌م پێش���نیار کرد‬ ‫بۆ زانکۆی س���لێمانی‌و ب��� ‌ه هاوکاری‌و‬ ‫بەتەنگەوەهاتنی وه‌‌زیری خوێندنی بااڵ‬ ‫به‌ڕێز دالوه‌ر عه‌الئه‌دین‌و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ی س���لێمانی‌و س���ه‌رۆکی به‌شی‬ ‫زانكۆ ‌‬ ‫کۆمه‌ڵناس���ی س���ه‌نته‌ره‌که‌ کرایه‌وه‌‌‪.‬‬ ‫ئەم س���ەنتەرە لە هەلومەرجی ئێستای‬ ‫کوردس���تاندا هەنگاوێکی زۆر گرنگە‌و‬ ‫کاری هه‌ر‌ه سەرەکیش���ی داخڵکردنی‬ ‫کۆرسێکی تایبه‌ت به‌ جێنده‌ر بووە بۆ‬ ‫ناو مه‌نهه‌جی‌ خوێندن به‌ ئامانجی ئه‌وه‌ی‬ ‫گه‌نجه‌کان���ی زانک���ۆ‪ ،‬له‌جیاتی ئه‌وه‌ی‬ ‫بکه‌ون ‌ه ژێر کاریگه‌ریی گوتاری ئاینی‌و‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕێگای زانس���تییه‌و‌ه‬ ‫له‌کۆنس���ێپتی جێنده‌ر تێبگه‌ن‌و بتوانن‬ ‫له‌گوت���ار‌و کاری توێژینه‌وه‌یان به‌کاری‬ ‫بهێنن‪ .‬ئ���ه‌م پرۆژه‌یه‌ له‌كۆتایی‌ مانگی‬ ‫مارت���ی ‪ 2012‬کۆتای���ی پێدێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌نته‌ره‌ك ‌ه به‌رده‌وام ده‌بێ‌و هه‌وڵده‌دات‬ ‫بۆ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ مه‌نهه‌ج���ی‌ خوێندن‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌ڕووی‌ میتۆدۆلۆژییه‌وه‌‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمەاڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫ژنێك له‌گه‌ڵ دۆسته‌كه‌یدا‬ ‫مێرده‌كه‌ی كوشت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫شه‌وی‌ ‪ 2/19‬له‌یه‌كێك‬ ‫له‌شارۆچكه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫كوڕێك كه‌ دۆستی‌ ژنێك بوو‪ ،‬مێردی‌‬ ‫ژنه‌كه‌ی خنكاند‪ .‬پاش تێپه‌ڕبوونی‌‬ ‫چه‌ند كاتژمێرێك‪ ،‬سه‌ره‌تا ژنه‌كه‌‌و‬ ‫دواتر دۆسته‌كه‌ی‌ خۆیان راده‌ستی‌‬ ‫پۆلیس كرد‪ ،‬ئێستا هه‌ردووكیان‬ ‫له‌زینداندان‪.‬‬ ‫كیژانی‌ ته‌مه‌ن ‪ 31‬س���اڵ خاوه‌نی‌ س ‌‬ ‫ێ‬ ‫كوڕو كچێكه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ ‪ 14‬س���اڵه‌ شووی‌‬ ‫كردووه‌ به‌پیاوێ���ك كه‌ به‌پێی‌ وته‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ "ژیانی‌ لێكردووه‌ به‌دۆزه‌خ"‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫‪ 3‬ساڵ به‌ر له‌ئێستا كوڕێك ده‌ناسێت‌و‬ ‫ده‌بێته‌ خۆشه‌ویس���تی‌‪ .‬بۆ رزگاربوون‬ ‫له‌سته‌می‌ مێرده‌كه‌ی‌‪ ،‬دۆسته‌كه‌ی‌ بڕیار‬ ‫ده‌دات مێرده‌كه‌ی‌ بۆ بكوژێت‪.‬‬ ‫كی���ژان وه‌ك ژنێك���ی‌ ش���پرزه‌و ب���ێ‌‬ ‫ئ���ارام هه‌وڵی‌ ده‌دا له‌و م���اوه‌ كه‌مه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ی‌ البوو‪ ،‬میلی‌‬ ‫كاتژمێر بوه‌ستێنێ‌‌و هه‌موو ژیانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌و نیو كاژێره‌دا باس بكات‪ ،‬تا پاساوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بهێنێته‌وه‌ كه‌ س���ته‌م‌و "ره‌فتاری‌‬ ‫نامرۆییان���ه‌ی‌ مێرده‌ك���ه‌م‪ ،‬وایكرد به‌و‬ ‫ده‌رده‌ بچێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ س���ه‌ره‌تای‌ ژیانی‌‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌خێرایی‌ باسی‌ منداڵی‌ خۆی‌ كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌خێزانێكی‌ هه‌ژاری‌ كه‌مده‌رامه‌ت بووه‌‪،‬‬ ‫له‌ب���ه‌ر زه‌لیلی‌ باوكیان ك���ه‌ له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫له‌سه‌رجێگاكه‌وتووه‌‪ ،‬دایكی‌ به‌ده‌ستێكی‌‬ ‫گ���ۆج‌و به‌دووگیانی‌ قاچاخچێتی‌ نه‌وتی‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ت���ا بژێوی‌ ژی���ان بۆ حه‌وت‬ ‫خوشك‌و برایه‌ك دابین بكات‪.‬‬ ‫كیژان به‌مناڵی‌ له‌قوتابخانه‌ ده‌رهێنراوه‌‪،‬‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 17‬س���اڵیدا گه‌وره‌ به‌بچوكی‌‬ ‫پێكراوه‌‪ ،‬به‌و نی���ازه‌ی‌ ماڵی‌ خه‌زورانی‌‬ ‫له‌ب���ری‌ ئه‌م‪ ،‬ئه‌و ده‌مه‌ی‌ ك���ه‌ براكه‌ی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ ده‌بێت كچێك���ی‌ بده‌نێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك باسی‌ ده‌كات كاتێك براكه‌ی‌ گه‌وره‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بێكه‌س‌و بێ‌ پشت‌و‬ ‫په‌ناب���وون‌و زۆربه‌ی‌ كه‌س���وكاره‌كه‌یان‬ ‫ئه‌نف���ال ب���ووه‌‪ ،‬زوڵمی���ان لێكردوون‌و‬ ‫كچه‌كه‌شیان نه‌داوه‌ به‌براكه‌یان‪.‬‬ ‫ئه‌و زۆر به‌حه‌س���ره‌ته‌وه‌ باسی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ش���ه‌وی‌ بوكێنی‌ كرد‪ ،‬ك���ه‌ مێرده‌كه‌ی‌‬ ‫لێی���داوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ پێی‌ واب���و‌وه‌ "گه‌ر‬ ‫یه‌كه‌م شه‌و ژنه‌كه‌ت چاوترسێن نه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫زاڵ نابیت به‌سه‌ریدا‌و به‌قسه‌ت ناكات"‪.‬‬ ‫ئیدی‌ له‌وكاته‌وه‌ لێدانی‌ كردۆته‌ پیشه‌و‬ ‫هه‌ر كاتێكیش تۆرابێ���ت‌و چووبێته‌وه‌‬ ‫ماڵ���ی‌ باوكی‌ ئازاری‌ ئه‌وانیش���ی‌ داوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ كیژانیش بۆ قس���ه‌كه‌ی‌ باسی‌‬ ‫له‌وه‌ك���رد له‌یه‌كێك ل���ه‌و رۆژانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ت���ۆراوه‌‌و ئه‌و چووه‌ به‌ش���وێنیدا‪ ،‬ماڵه‌‬ ‫باوك���ی‌ وتوویانه‌ ناتده‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"په‌الم���اری‌ باوكم���ی‌ داو ناوچه‌وان���ی‌‬ ‫شكاند‪ ،‬دایكم ده‌ستی‌ گرت‪ ،‬ده‌ستیكرد‬ ‫به‌لێدان���ی‌ ئه‌وی���ش‪ ،‬براك���ه‌م بچ���وك‬ ‫بوو پالیس���ێكی‌ به‌ده‌س���ته‌وه‌ بوو‪ ،‬به‌‬ ‫پالیسه‌كه‌ گۆش���تی‌ ال مه‌مكی‌ ئه‌ویشی‌‬ ‫پچڕی‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ وه‌حشی‌ بوو"‪.‬‬ ‫ئیتر له‌و كاته‌وه‌ كیژان ماڵه‌ باوكیشی‌‬ ‫لێده‌بێته‌ دۆزه‌خ‌و نایانه‌وێت بۆ جارێكیش‬ ‫بیگرنه‌وه‌ خۆیان‪ ،‬تا تووشی‌ ئه‌شكه‌نجه‌‬ ‫نه‌بن له‌الیه‌ن زاواكه‌یانه‌وه‌‪ .‬كێشه‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌و ژنه‌ ته‌نها به‌وه‌ ت���ه‌واو نابێت كه‌‬ ‫چه‌ندجارێك لێدان بخوات‌و سووكایه‌تی‌‬ ‫پێبكرێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و وه‌ك كۆچه‌رییه‌ك‬ ‫هه‌ر رۆژه‌ له‌گون���دو دێیه‌ك دایده‌نێت‌و‬ ‫دووری‌ ده‌خات���ه‌وه‌ له‌ش���ارۆچكه‌كه‌‌و‬ ‫له‌وێش له‌به‌رچاوی‌ خه‌ڵكدا سوكایه‌تی‌‬ ‫پێده‌كات‪" ،‬چه‌ندانج���ار به‌هه‌مان داری‌‬ ‫گوێدرێژه‌كه‌ لێی���ده‌دام‌و به‌قژ به‌كۆاڵندا‬ ‫رایده‌كێش���ام‪ ،‬ب���ه‌اڵم ماڵی‌ باوكیش���م‬ ‫نه‌یانده‌وێ���را وه‌رمبگرن���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫چاوترس���ێنی‌ كردبوون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش‬ ‫نه‌یانده‌گرتمه‌ خۆیان‪ ،‬تا س���اڵی‌ ‪2004‬‬ ‫كه‌ ئیتر هه‌س���تم كرد رێكخراوی‌ ژنان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هانام بۆ بردن"‪ .‬ئه‌م ژنه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 8‬ساڵه‌ به‌ڕێكخراوو په‌ناگه‌كانی‌ ژنانه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت‪ ،‬هه‌ر ج���اره‌و به‌بیانوویه‌ك‌و‬ ‫رێككه‌وتنێك دراوه‌ت���ه‌وه‌ به‌مێرده‌كه‌ی‌‬ ‫"ب���ه‌و هه‌م���وو زوڵم���ه‌ی‌ لێمده‌ك���را‪،‬‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ ژنان كه‌ پیاوان به‌دوژمنیان‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬به‌پڕكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌ڵێننامه‌ی‌‬ ‫ماددی‌‌و مه‌عنه‌وی‌ ده‌یاندامه‌وه‌ ده‌س���ت‬ ‫مێرده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم هی���چ په‌یمانێكی‌ بۆ‬ ‫ێ نه‌ده‌كرد‪ ،‬هه‌موو‬ ‫رۆژێكیش جێبه‌ج��� ‌‬ ‫داواكاریه‌كه‌ی‌ من ئه‌وه‌بوو رێگه‌ی‌ سۆزم‬ ‫لێنه‌گرێت‌و سه‌ردانی‌ ماڵه‌ باوكم بكه‌م‪،‬‬ ‫چیتر له‌به‌رچاوی‌ خه‌ڵك‌و له‌ناو كۆاڵندا‬ ‫قژم رانه‌كێشێ‌‌و سوووكایه‌تیم پێنه‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ن���ه‌ك ئه‌وان���ه‌ی‌ جێبه‌جێنه‌كرد‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ر ئه‌وكاته‌ی‌ رێكخراوێكی‌ ژنان‬ ‫منیان نارده‌وه‌ الی‌ مێرده‌كه‌م‪ ،‬به‌كێبڵی‌‬ ‫ی دام‌و گه‌ڕه‌كی‌ به‌س���ه‌ردا‬ ‫كاره‌با لێ��� ‌‬

‫رژاندم"‪.‬‬ ‫كیژان ل���ه‌ڕووی‌ ده‌روونیی���ه‌وه‌ هێند‌ه‬ ‫مان���دووه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ن���دێ‌ له‌قس���ه‌كانی‌‬ ‫ده‌بزڕكان���دو تێكه‌ڵ���ی‌ ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌بیری‌ نه‌ده‌چ���وه‌وه‌ ره‌فتاری‌‬ ‫خراپ‌و ره‌زیلیی‌ مێرده‌كه‌ی‌ بووه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫باسی‌ ده‌كات ته‌نانه‌ت "له‌چله‌ی‌ هاویندا‬ ‫بۆ په‌رداخێك ئ���او كوێراییم داهاتبوو‬ ‫سه‌هۆڵی‌ نه‌ده‌كڕی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م ژنه‌ یه‌ك یه‌ك ناوی‌ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫ژنانی‌ ده‌هێنا‪ ،‬ك���ه‌ په‌نای‌ بۆ بردوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچیان كێشه‌كه‌یان نه‌گه‌یاندۆته‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر‌و نه‌یانتوانی���وه‌ ته‌اڵقی‌ بۆ‬ ‫وه‌ربگرن‪ .‬ته‌نان���ه‌ت رێكخراوێكی‌ ژنان‬ ‫پێی���ان وتووه‌ "كێش���ه‌كه‌ی‌ تۆ مه‌گه‌ر‬ ‫به‌س خودا چاره‌سه‌ری‌ بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌مه‌ كیژان ده‌س���تده‌كات به‌گریان‬ ‫ی گه‌نج له‌الی���ه‌ن هاوڕه‌گه‌زو‬ ‫ك���ه‌ ژنێك ‌‬ ‫داكۆكیكاره‌كان���ی‌ خۆی���ه‌وه‌ به‌وجۆره‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ بك���رێ‌‌و ده‌ڵێت "پێش���تر من‬ ‫كه‌یس���ی‌ خۆی���ان ب���ووم‌و چه‌ندانجار‬ ‫له‌په‌ناگه‌كه‌یان���دا ماومه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ وا‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ كردم‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وان‬ ‫له‌ژیانی‌ من ئ���اگادار بوون كه‌ دووجار‬ ‫نه‌وتم ك���ردووه‌ به‌خۆمداو دراوس���ێ‌‌و‬ ‫منداڵه‌كانم ش���قارته‌كه‌یان له‌ده‌س���ت‬ ‫فڕاندووم خۆم نه‌سووتاندووه‌"‪.‬‬ ‫ژیانی‌ كیژان به‌ئازارو ئه‌شكه‌نجه‌و سه‌ر‬ ‫ش���كاندن ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬تا س���ێ‌‬ ‫س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر په‌یوه‌ندی‌ به‌الیه‌نێكی‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌ ده‌كات‌و س���ه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫حیزبی‌ ده‌بێت‪ ،‬له‌و رێگه‌یه‌شه‌وه‌ وه‌زعی‌‬ ‫مادییان باش���تر ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ جارێكی‌‬ ‫تر ماڵ ده‌گوێزن���ه‌وه‌‪ ،‬كیژان له‌گه‌ڕه‌كه‌‬ ‫تازه‌كه‌یان���دا كوڕێك ده‌ناس���ێ‌‪ ،‬پاش‬ ‫ماوه‌یه‌ك ئه‌و كوڕه‌ كه‌ شه‌ش ساڵ له‌م‬ ‫بچوكتره‌‪ ،‬ده‌بێته‌ خۆشه‌ویس���تی‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ مێرده‌كه‌م‬ ‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد‬ ‫ ‬ ‫خ���ۆش نه‌ویس���تووه‌ ئه‌و ك���وڕه‌م زۆر مزگەوتێک لەکاتی نوێژی بەکۆمەڵدا‬ ‫خۆش ویس���ت‪ ،‬هه‌موو ش���تێك بووه‌‬ ‫له‌ژیانی‌ مندا‪ ،‬چونكه‌ منی‌ له‌نه‌بوونه‌وه‌‬ ‫زیندوو كرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئیدی‌ له‌و كاته‌وه‌ رۆژبه‌ڕۆژ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫كیژان‌و ئه‌و كوڕه‌ گه‌رمتر ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ توندوتۆڵیان‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬هه‌موو پێداویس���تیه‌كانی‌ بۆ‬ ‫دابی���ن ك���ردووه‌و ل���ه‌ڕووی‌ مادییه‌وه‌‬ ‫هاوكاری‌ زۆری‌ كردووه‌‪ .‬كیژان رۆژبه‌ڕۆژ‬ ‫زیات���ر له‌مێرده‌ك���ه‌ی‌ بێزارده‌بێ���ت تا‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف چی‌ ده‌ڵێت؟‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ئافره‌تان په‌سه‌ند كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌یه‌‌و هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم نابێت پێشنوێژی‌‬ ‫شه‌وێك دۆسته‌كه‌ی‌ ئاگاداری‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ دانانی‌ ئیمام‌و خه‌تیبه‌كان‬ ‫به‌وته‌ی‌ ناوب����راو هه‌ندێ له‌زانایانی‌‬ ‫بۆ پیاوان بكه‌ن‪.‬‬ ‫كه‌ مێرده‌كه‌ی‌ بۆ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫ب����ۆ وت����اردان له‌مزگه‌وته‌كاندا وه‌ك‬ ‫دیكه‌ی‌ سه‌رده‌م به‌په‌سه‌ندیان زانیوه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ئافره‌تانی‌ خوێندكار‌و‬ ‫ئه‌ركێكی‌ ئیداریی‌ س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ئافره‌ت پێشنوێژی‌ بۆ پیاوان بكات‌و‬ ‫"له‌ڕوی‌ شه‌رعه‌وه‌ جائیز نییه‌"‬ ‫ده‌رچووی‌ به‌شه‌كانی‌ خوێندنی‌‬ ‫ئه‌وق����اف‌و كاروب����اری‌ ئاینیی����ه‌‪،‬‬ ‫ب����ۆ بۆچونه‌كه‌ش����یان فه‌رموده‌یه‌كی‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌هۆكاره‌ شه‌رعییه‌كانی‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن توانای‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف‬ ‫وتاردانی‌ هه‌ینیان هه‌یه‌‪ ،‬له‌الی‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ریان (د‪.‬خ) كردوه‌ته‌ به‌ڵگه‌‬ ‫پێش����كه‌ش بكات‌و له‌پێ����ش پیاوه‌وه‌ ب����كات‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت بیه‌وێ����ت نوێژی‌ رێگه‌ ن����ه‌دان به‌ئافره‌ت����ان بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ته‌نها الیه‌نه‌‬ ‫به‌ن����اوی‌ (ام الورقه‌) كه‌ رێگه‌ی‌ داوه‌‬ ‫خۆشیانه‌وه‌ ژماره‌یه‌ك شاره‌زای‌ ئه‌و نوێ����ژ‌و ئیمامه‌ت ب����كات‪ ،‬ته‌نها بۆی‌ هه‌ینیش بكات باش����تر وایه‌ له‌ماڵه‌وه‌ وه‌كو مامۆس����تای‌ پیاوانی‌ ئاینی‌ وتار‬ ‫ش����ه‌رعییه‌كه‌ وایك����ردوه‌ نه‌هێڵرێت‬ ‫ئافره‌ت پێشنوێژی‌ بۆ پیاوان بكات‪،‬‬ ‫بواره‌ رونیده‌كه‌نه‌وه‌ به‌هۆی‌ رێگریی‌‬ ‫هه‌یه‌ ل����ه‌دوای‌ پی����اوه‌وه‌ نوێژ بكات‪ ،‬بیكات‌و نه‌چێته‌ مزگه‌وت‪ ،‬ئه‌گه‌ر چوه‌ پێش����كه‌ش بكات له‌رۆژانی‌ هه‌ینیدا‪،‬‬ ‫ئافره‌تان ببنه‌ ئیمام‌و وتار پێشكه‌ش‬ ‫به‌اڵم وه‌ك د‪ .‬به‌شیر ده‌ڵێت "كاتێك‬ ‫به‌اڵم بۆی‌ هه‌یه‌ له‌كۆڕ‌و س����یمیناردا مزگه‌وتیش باش����تر وای����ه‌ بچێته‌ ئه‌و ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ بااڵی‌ فه‌توا له‌یه‌كێتی‌‬ ‫شه‌رعییه‌وه‌ ناكرێت ئافره‌ت بێته‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌فه‌رموده‌كه‌ ورد ده‌بیته‌وه‌ پێغه‌مبه‌ر‬ ‫وتاربێژی‌ رۆژانی‌ هه‌ینی‌‪.‬‬ ‫وت����ار پێش����كه‌ش ب����كات"‪ .‬ناوبراو شوێنانه‌ی‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌خۆیان‪ ،‬له‌و زانایانی‌ ئاینی‌ ئیس��ل�امی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫(د‪.‬خ) رێگ����ه‌ی‌ داوه‌ ب����ه‌ (دایك����ی‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا كه‌ ته‌نانه‌ت ئافره‌ت روه‌ش����ه‌وه‌ نمونه‌ی‌ به‌فه‌رموده‌یه‌كی‌ د‪ .‬ئه‌حمه‌د ش����افیعی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫وه‌ره‌ق����ه‌) ك����ه‌ له‌ماڵه‌ك����ه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫"هیچ زانا‌و مه‌زهه‌بێك رێگه‌ی‌‬ ‫بۆی‌ نیی����ه‌ له‌خوتب����ه‌ی‌ هه‌ینیدا كه‌ پێغه‌مب����ه‌ر (د‪.‬خ) بێ����ت هێنایه‌وه‌‌و ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌ له‌ڕوی‌ شه‌رعه‌وه‌‬ ‫"توانامان هه‌یه‬ ‫پێش����نوێژی‌ بكات بۆ ئافره‌تان‪ ،‬نه‌ك‬ ‫نه‌داوه‌ ئافره‌ت ببێته‌ پێشنوێژ"‬ ‫ته‌نه����ا ئافره‌تیش����ی‌ تیا بێ����ت‪ ،‬وتار وت����ی‌ "پێغه‌مب����ه‌ر فه‌رمویه‌تی‌ (رێ به‌شێكی‌ زۆری‌ زانایانی‌ موسڵمان كۆكن‬ ‫‌ وتار پێشكه‌ش بكه‌ین"‬ ‫بۆ پیاوان‪ ،‬بۆیه‌ له‌و روانگه‌یه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیژن����ه‌ی‌ ئه‌وق����اف‌و‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ س����ااڵنی‌ رابردودا به‌ش����ی‌ پێش����كه‌ش بكات‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ له‌به‌شی‌ له‌ئافره‌تان مه‌گرن بێنه‌ مزگه‌وت‪ ،‬به‌اڵم له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ده‌نگی‌ ئافره‌ت‌و‬ ‫هه‌ندێك له‌زانای����ان رێگه‌یان داوه‌ كه‌‬ ‫كاروب����اری‌ ئاین����ی‌ له‌په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫خوێندنی‌ زانستی‌ ئیسالمی‌ له‌كۆلێجی‌ خوێندنی‌ زانستی‌ ئیسالمیشدا نابێت ئه‌گه‌ر له‌ماڵه‌وه‌ نوێژ بكه‌ن باشتره‌)‪ ،‬جوڵه‌ی‌ له‌كاتی‌ پێشكه‌شكردنی‌ وتاری‌‬ ‫ئافره‌تان له‌ماڵی‌ خۆیاندا پێشنوێژی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬د‪ .‬به‌شیر خه‌لیل حه‌داد‬ ‫زانس����ته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كان����ی‌ زانكۆی‌ خوێندكاران����ی‌ ئافره‌ت بچنه‌ به‌ش����ی‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ئه‌و تێكه‌اڵوییه‌ی‌ دروس����ت هه‌ینیدا ره‌نگه‌ ببێته‌ هۆی‌ وروژاندنی‌‬ ‫بۆ ئافره‌تان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك����دا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫هه‌ستی‌ پیاوان‌و سه‌رنجیان رابكێشێت‪،‬‬ ‫ئه‌و واباس له‌كوشتنی‌ مێرده‌كه‌ی‌ ده‌كات س����لێمانی‌ كراوه‌ته‌وه‌ بۆ پێگه‌یاندنی‌ وتاردانه‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم رێگریشی‌ لێنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌پاڵ‌ رێگرتن له‌پێش����نوێژیكردنی‌‬ ‫به‌درێژایی‌ مێژوی‌ ئیس��ل�ام نه‌بینراوه‌‬ ‫"ئه‌و ش���ه‌وه‌ مێرده‌كه‌م زۆری‌ مه‌شروب پس����پۆرانی‌ ئاین����ی‌ ك����ه‌ خوێندكاری‌‬ ‫حس����ێن حه‌س����ه‌ن ك����ه‌ خاوه‌ن����ی‌ بۆیه‌ ئه‌و كاره‌یان له‌ئافره‌تان قه‌ده‌غه‌‬ ‫ئافره‌ت بۆ پیاوان‪ ،‬به‌اڵم د‪ .‬به‌ش����یر‬ ‫ئافره‌ت����ان پێش����نوێژیان بۆ پیاوان‬ ‫خواردبووه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ دوازده‌ی‌ شه‌و كه‌ ئافره‌تیشیان تێدایه‌‪.‬‬ ‫بڕونامه‌ی‌ ماسته‌ره‌ له‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و كردوه‌‪.‬‬ ‫"هه‌رچه‌نده‌ ئافره‌تان توانایان‬ ‫خه‌لیل ئاش����كرایكرد كه‌ ئافره‌ت بۆی‌‬ ‫كردبێ����ت‪ ،‬یاخود وت����اری‌ هه‌ینییان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫���دكار‬ ‫�‬ ‫خوێن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫په‌روین غه‌ف����ور‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ قس����ه‌ی‌ ئ����ه‌و كچه‌‬ ‫زانس����تی‌ ئیس��ل�امیدا رونیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ناتوانن پێشنوێژی‌‬ ‫كاره‌ب���ا بڕا دۆس���ته‌كه‌م هاته‌ ماڵمان‌و‬ ‫هه‌یه‌ ببێته‌ مامۆس����تای‌ پی����او واته‌‬ ‫پێشكه‌ش����كردبێت‌و وتی‌ "هیچ زانا‌و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئیسالمیی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫زانست‬ ‫سفره‌كه‌ی‌ خس���ته‌ سه‌رده‌می‌ تا گیانی‌ قۆناغی‌ س����ێیه‌می‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئاف����ره‌ت له‌ش����وێنی‌ خۆیاندا خوێندكاره‌ كه‌ وتی‌ "ئافره‌ت بۆی‌ نییه‌‬ ‫پیاوان بكه‌ن"‬ ‫وان����ه‌ بڵێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫مه‌زهه‌بێكی����ش رێگه‌ی����ان نه‌داوه‌ به‌و‬ ‫ده‌رچ���وو‪ ،‬ئه‌و كات من هه‌موو له‌ش���م بۆ ئاوێن����ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌وان‬ ‫مامۆس����تای‌ به‌ش����ی‌ خوێندن����ی‌ بن‌و پیاویان له‌گه‌ڵدا نه‌بێت ئاس����اییه‌ له‌وت����اری‌ هه‌ینی‌ ئافره‌تانیش����دا وتار‬ ‫وانه‌یه‌ شه‌ریع ‌هت‌و ته‌فسیری‌ قورئان‬ ‫كاره‌"‪.‬‬ ‫ده‌له‌رزی‌‪ ،‬دۆسته‌كه‌م زۆر دڵخۆش بوو له‌ڕوی‌ "توانا‌و ئه‌دا"وه‌ ده‌توانن وه‌ك زانستی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌كۆلێجی‌ زانسته‌ ئاف����ره‌ت پێش����نوێژی ب����ۆ ئافره‌تان پێشكه‌ش بكات"‪ ،‬د‪ .‬ئه‌حمه‌د شافعی‌‬ ‫یاخ����ود هه‌ر زانس����تێكی‌ دیكه‌ بێت‪،‬‬ ‫د‪ .‬به‌ش����یر كه‌ دكتۆراكه‌ی‌ له‌هزری‌‬ ‫رونیك����رده‌وه‌ كه‌ ئاف����ره‌ت بۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ ئیدی‌ رزگارمان ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم پیاوان ببنه‌ ئیمام‌و وتار پێش����كه‌ش مرۆڤایه‌تییه‌كانی‌ زانكۆی‌ س����لێمانی‌‪ ،‬بكات‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئاف����ره‌ت هه‌بوه‌ له‌مزگه‌وتدا‬ ‫ئیسالمیدایه‌ جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌و مامۆس����تایه‌ی‌ به‌شی‌ خوێندنی‌ له‌وتاری‌ هه‌ینیدا ك����ه‌ ته‌نها ئافره‌تی‌‬ ‫هه‌ردوای‌ دوو كاتژمێر خۆم راده‌س���تی‌ بك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ش����ه‌رع رێگ����ه‌ نادات‌و حسێن حه‌سه‌ن بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌زانایان قه‌ده‌غه‌یان كردوه‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌ندێكی‌ وانه‌ی‌ وتۆته‌وه‌‌و به‌هه‌زاره‌ها پیاویش‬ ‫پۆلیس كرد‌و الی‌ ئه‌وانیش دانم به‌وه‌دانا وتی‌ "له‌ئاینی‌ ئیس��ل�امدا جائیز نییه‌ كه‌ ئافره‌ت نابێت پێش����نوێژی‌ پیاوان ئیسالمی‌ جه‌ختیكرده‌وه‌ كه‌ هه‌رچه‌نده‌ تێدا ئام����اده‌ بێت‪ ،‬وتار پێش����كه‌ش‬ ‫كه‌ خۆم كوشتوومه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئاف����ره‌ت له‌ڕۆژان����ی‌ هه‌ینیدا وتار بكات‌و وتاری‌ رۆژانی‌ هه‌ینی‌ پێشكه‌ش خوێندكارانی‌ ئافره‌ت توانای‌ زانستییان بكات‪.‬‬ ‫ئافره‌ت پێش����نوێژی‌ بۆ ئافره‌تانیش دیك����ه‌ له‌زانای����ان ئ����ه‌و كاره‌یان بۆ له‌وانه‌یدا دانیشتون‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن دادوه‌ره‌ك���ه‌وه‌ ئیهانه‌ كرام‪،‬‬ ‫دۆسته‌كه‌م خۆی‌ دا به‌ده‌سته‌وه‌و دانی‌‬ ‫به‌تاوانه‌كه‌دا نا"‪.‬‬ ‫كیژان ماڵه‌ خ���ه‌زووری‌‌و ماڵه‌ باوكی‌‬ ‫به‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كیی‌ ئه‌و كاره‌ساته‌‬ ‫ده‌زانێ‌‌و ده‌ڵێت "كه‌ مێرده‌كه‌م ئازاری‌‬ ‫ده‌دام ده‌چووم���ه‌وه‌ ماڵه‌ باوكم‪ ،‬باوكم‬ ‫كاڵش���ینكۆفی‌ ده‌خسته‌ س���ه‌ر سه‌رم‪،‬‬ ‫ئێس���تا حكومه‌ت‌و الیه‌نه‌ به‌رپرسه‌كان له‌دواڕۆژدا تاكێكی‌ سه‌رشۆڕو خۆفرۆش له‌كاتێكدا كچه‌كان زۆربه‌یان مێرمنداڵ‌و‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا به‌رچاو‬ ‫سارا قادر‬ ‫ك���ه‌ هه‌ڵبگیرێم‌و له‌وێ‌ نه‌ب���م‪ ،‬چوارده‌‬ ‫باس له‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬كه‌ ئه‌وان ئیجرائاتیان ده‌رچ���ن؟ تۆ بڵێی‌ حكومه‌ت ئه‌مانه‌ به‌ جوان���ن‌و ره‌نگه‌ له‌ڕووی‌ سێكس���ییه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌وێت‌و به‌ پله‌ی‌ یه‌كه‌م "مندااڵن"ن‬ ‫ساڵه‌ هاوارده‌كه‌م‌و داوای‌ ته‌اڵق ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬چونك���ه‌ به‌پێ���ی‌ ئامارێكی‌ ن���ه‌وه‌ی‌ دواڕۆژی‌ خۆی‌ بزانێت؟ ئه‌گه‌ر ئیس���تغالل بكرێ���ن‪ ،‬كه‌ ئه‌م���ه‌ ژیانی‌‬ ‫ناهێڵن ته‌اڵق���م بدات"‪ .‬كیژان به‌وپه‌ڕی‌ كێ‌ هه‌یه‌ رۆژانه‌ دیمه‌نی‌ منداڵه‌برسی‌‌و كه‌ باج���ی‌ ه���ه‌ژاری‌ ده‌ده‌ن‌و پاره‌یان‬ ‫فه‌رمی‌ كه‌ ده‌س���ت ئاوێن���ه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬به‌ڵێ‌‪ ،‬له‌وه‌ ناترسێت كه‌ ئه‌مانه‌ تاكێكی‌ مندااڵنێكی‌ سه‌رش���ه‌قام بێت تۆ بڵێی‌‬ ‫ته‌حه‌داوه‌ له‌ناو زیندان���دا هاوارده‌كات نیوه‌ڕووت‌و قژهه‌ڵبڕزكاوه‌كانی‌ ناوبازاڕ پێپه‌یدا ده‌كرێت‪ ،‬یاخود له‌ژێر ماسكی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2011‬دا ‪145‬ژن كه‌ زۆربه‌یان هێنده‌ ده‌رون نه‌خۆش‌و الواز ده‌رچن به‌ جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزو بۆنه‌كانی‌ تر گرنگییه‌كی‌‬ ‫هه‌ژاریدا پاره‌یان پێ‌ په‌یدا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫"ته‌نها به‌ جه‌س���ته‌ زیندانی���م‌و به‌ دڵ بۆ ساتێك راینه‌چڵه‌كێنێ‌‌و ویژدانی‌‬ ‫مناڵیان له‌گه‌ڵدا بووه‌ ده‌ستگیر كراون‪ ،‬پاره‌ چه‌ندین گروپی‌ تونده‌ڕو بیانكڕن‌و له‌ژیانی‌ ئه‌واندا هه‌بێت‌و چی‌ الی‌ ئه‌وان‬ ‫ئه‌م مندااڵنه‌ به‌ شێوازی‌ جودا نمایشێكی‌‬ ‫نه‌جوڵێنێت‪ .‬داخۆ ئه‌م مندااڵنه‌‪،‬‬ ‫ئازادم"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ته‌نها ‪ 18‬پیاو له‌س���ه‌ر ببن���ه‌ مش���ه‌خۆرێكی‌ سه‌رس���ه‌خت بۆ به‌ج���ێ بهێڵێت؟ جگه‌ له‌ئازارێك كه‌ به‌‬ ‫درۆزنانه‌یان پێده‌كرێت‪ ،‬هه‌ر له‌وكاته‌ی‌ خه‌ویان ده‌درێتێ‌‌و له‌سه‌ره‌تای ژیانیانه‌وه‌ كه‌ ‪ 250‬دینار وه‌ربگرن‪ ،‬یان پارچه‌یه‌ك‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌موو ئه‌م چیرۆكه‌ به‌بێ‌ بوونی‌ رۆژانی‌ نه‌ورۆز چۆن بگوزه‌رێنن؟‬ ‫س���واڵكردن ده‌س���تگیركراون‪ .‬ئایا كام میلله‌ت؟ ئایا رێكخراوه‌ مرۆڤدۆسته‌كان‌و گریانێكی‌ شاراوه‌ی‌ ناخیان ده‌ریببڕن‌و‬ ‫ك���ه‌ كۆرپه‌یه‌كی‌ س���اوان‌و له‌ئامێزدان‪ ،‬له‌الی���ه‌ن باوانیانه‌وه‌ فێڵیان لێده‌كرێت‪ .‬له‌و شتومه‌كانه‌ی‌ پێیانه‌ لێیان بكڕیت‪.‬‬ ‫قس���ه‌ی‌ مێرده‌ك���ه‌ی‌ كیژان���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫الیه‌ن بی���ری‌ له‌وه‌كرده‌وه‌ كه‌ ئه‌م ژنانه‌ رێكخراوه‌كانی‌ ژن���ان بیرله‌وه‌ناكه‌نه‌وه‌ ته‌نها ئاواتیان له‌و رۆژه‌دا ئه‌وه‌بێت كه‌‬ ‫ئێس���تا له‌ژێر خاكدایه‌و نازانرێت داخۆ به‌ه���ۆی‌ بارودۆخ���ی‌ خراپی‌ ئابووری‌‌و دایكیان بۆ جواڵندنی‌ ویژدانی‌ رێبواران‌و هه‌رچی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ن كه‌ تازه‌ سه‌رپێ‌ هه‌موو ئه‌م دیمه‌نه‌ پ���ڕ ئازارانه‌ رۆژانه‌‬ ‫بۆ سواڵده‌كه‌ن‌و ئه‌م منااڵنه‌ بۆ سواڵیان زۆرب���ه‌ی‌ كات ئ���ه‌م مندااڵن���ه‌ به‌كرێ‌ زیاتر خه‌ڵك له‌ش���وێنه‌ گش���تی‌‌و سه‌ر‬ ‫ئه‌م قس���انه‌ تا چه‌ند راس���تن‪ ،‬یاخود ئه‌و ره‌وشه‌ نائارامه‌ی‌ كوردستانی‌ پێدا ب���ێ‌ گوێدان���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌رگیز كه‌وت���وون‌و ه���ه‌ر له‌دووس���اڵییه‌و‌ه تا دووباره‌ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ سه‌یره‌‬ ‫پێوه‌ ده‌كرێت؟ ئه‌ی‌ كولتووری‌ به‌زه‌یی ده‌گیرێن كاتێك ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ ماڵه‌وه‌ شه‌قامه‌كان كۆببێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش بڕێكی‌‬ ‫تا چه‌ن���د ئ���ه‌م به‌س���ه‌رهاتانه‌ ره‌واو تێپه‌ڕی‌‪ ،‬س���ااڵنێكی‌ زۆر كوردس���تان سه‌رشه‌قام‌و شۆسته‌ سارده‌كان شوێنی‌ ته‌مه‌ن س���یازده‌و چوارده‌ ساڵ له‌گه‌ڵ كه‌س خۆی‌ به‌ خاوه‌نیان نازانێت‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫پێداهاتنه‌وه‌و خۆ به‌قوربانی‌ زانینی‌ ئه‌م ده‌بێ���ت پاره‌یان پێبێ���ت‪ ،‬گه‌ر رۆژێك زیات���ر پاره‌یان ده‌س���ت بكه‌وێت به‌بێ‌‬ ‫پاساون بۆ ده‌س���تدرێژیكردن بۆ ژیانی‌ مۆڵگه‌ی‌ س���واڵكردن‌و نه‌هامه‌تی‌ بوو‪ ،‬ئه‌وان نین‪ ،‬س���واڵیان پێوه‌ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و دایكه‌كانیاندا دێنه‌ ناوبازاڕو به‌ بیانووی‌ له‌كاتێكدای���ه‌ چه‌ندین رێكخراوی‌ ژنان‌و‬ ‫منااڵن���ه‌ له‌ناخه‌وه‌ وێرانیان ناكات‌و ئایا ئه‌و پاره‌یه‌ به‌ سواڵكردن په‌یدا نه‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ هیچ خۆش���ییه‌ك له‌منداڵییان‬ ‫ئه‌و كات زۆرتر ژنان‌و پیاوان س���واڵیان مندااڵنه‌ بێئاگا ل���ه‌وه‌ی‌ له‌ده‌وروبه‌ریان پاكه‌تێك بنێش���ت یان كلینێكس���ه‌وه‌ منااڵن به‌ناو داكۆكیكاری مافی‌ ئه‌وانه‌ن‪،‬‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‌و كوشتنی‌؟‬ ‫ئه‌مانه‌ چاوه‌ڕوان���ی ئه‌وه‌یان لێناكرێت ت���ۆ بڵێی‌ په‌نا ببنه‌ ب���ه‌ر چ رێگه‌یه‌ك‪ ،‬ببینن‪.‬‬ ‫ده‌كردو من���ااڵن نه‌كرابوون���ه‌ قوربانی‌ چی‌ ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬زۆربه‌ی‌ جار ش���روبی‌ ه���اواری‌ هه‌ژاری‌ ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌پاڕێنه‌وه‌ به‌اڵم له‌هیچ كونجێكدا نابینرێن‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫تێبینی‌‪ :‬كیژان ناوێكی‌ خوازراوه‌‪.‬‬

‫بۆچی‌ ئافره‌تان نابێت ببنه‌ ئیمام‌و خه‌تیب؟‬ ‫خوێندكاری‌ ئافره‌تمان هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی وتار هه‌یه‌‬ ‫توانایان بۆ پێشكه‌شكردن ‌‬

‫په‌شیمان نیم‌و‬ ‫خۆشه‌ویستی ‌ی‬ ‫دۆسته‌كه‌م‪،‬‬ ‫منداڵه‌كانیشمی‬ ‫له‌بیر بردمه‌وه‌‬

‫ی شه‌رعه‌و‌ه‬ ‫له‌ڕو ‌‬ ‫ده‌نگی‌ ئافره‌ت‌و‬ ‫ی‬ ‫جوڵه‌ی‌ له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتار ‌‬ ‫پێشكه‌شكردن ‌‬ ‫هه‌ینیدا‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وروژاندن ‌‬ ‫ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫هه‌ستی‌ پیاوان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و كاره‌یان‬ ‫له‌ئافره‌تان قه‌ده‌غ ‌ه‬ ‫كردوه‌‬

‫سه‌رشه‌قام‌و نه‌ورۆزی‌ مندااڵنی‌ سواڵكه‌ر‬

‫ئایا كام الیه‌ن بیری‌ له‌وه‌كرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌م ژنان ‌ه بۆ سواڵده‌كه‌ن‌و ئه‌م مندااڵن ‌ه‬ ‫بۆ سواڵیان پێو‌ه ده‌كرێت؟‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫‪11‬‬

‫نه‌زه‌ند به‌گیخانی‌‪ :‬رۆشنبیران‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ ته‌حه‌ددای ستراکتۆر‌ه‬ ‫ئاینی‌و سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان بکه‌ن‬ ‫ئا ‪:‬سارا قادر‬ ‫ساڵی رابردوو له‌زانکۆی سلێمانی‬ ‫سه‌نته‌رێکی نوێی خوێندن کرایه‌و‌ه‬ ‫ب ‌ه ناوی سه‌نته‌ری خوێندنی جێند‌هر‌و‬ ‫توندوتیژی‪ .‬ئه‌م سه‌نته‌ر‌ه ب ‌ه‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ری نه‌زه‌ند به‌گیخانی‬ ‫له‌زانکۆی بریستلی به‌ریتانی ده‌ستی‬ ‫پێکرد‌و یه‌که‌مین فه‌ندی له‌الیه‌ن‬ ‫بریتیش کاونسله‌و‌ه بۆ دابینکرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌رباره‌ی ئه‌م سه‌نته‌ره‌‌و مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫جێند‌هر‌و به‌ستنه‌و‌هی‌ ئه‌م چه‌مكه‌ ب ‌ه‬ ‫ناوه‌نده‌ زانستییه‌كانی‌ كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیست‌و داکۆکیکاری مافی ژنان‪،‬‬ ‫نه‌زه‌ند به‌گیخانی‌ بۆ ئاوێنه‌ ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌نته‌ری خوێندنی جێند‌هر‌و‬ ‫توندوتیژی له‌کوردس���تان به‌ هاوکاری‬ ‫سه‌نته‌رێکی هاوشێو‌ه له‌زانکۆی بریستڵ‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ .‬ده‌توانن به‌ کورتی باس���ی‬ ‫ی سه‌نته‌رەکەمان‬ ‫مێژووی‌ دروس���تبوون ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ بکەی���ت‌‪ ،‬ئامانج له‌دروس���تكردن ‌‬ ‫چیبوو؟‬ ‫ی توێژین���ه‌وه‌ی‬ ‫نه‌زه‌ن���د‪ :‬س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌زانك���ۆ ‌‬ ‫جێن���ده‌رو توندوتی���ژ ‌‬ ‫برس���تڵ له‌‪ 1990‬له‌الی���ه‌ن دوو خانمی‬ ‫بەریتانییەوە دامه‌زراوه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه سه‌ره‌تا‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك پرۆژه‌یه‌كی توێژینه‌و‌ه له‌به‌ش��� ‌‬ ‫خوێندن���ی‌ زانس���ت ‌ه كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪-‬‬ ‫سیاس���یه‌كان دام���ه‌زرا‪ .‬ئامان���ج‬ ‫لەدروس���تکردنی ئەمجۆرە سەنتەرانە‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ئەوەیە کە ئه‌و كارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ژن���ان ده‌یك���ه‌ن بهێندرێت���ه‌ ئاس���ت ‌‬ ‫گوتار‪ .‬هه‌روه‌کو ئاش���کرای ‌ه رێكخراو‌و‬ ‫ی ژنان راس���ته‌وخۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫بزوتنه‌وه‌كان ‌‬ ‫قوربانیانی ئه‌و توندوتیژیه‌ جێنده‌ریان ‌ه‬ ‫ی���ان توندوتیژیه‌کان���ی ن���او خێ���زان‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی���دان‌و مامه‌ڵ���ه‌ی رۆژانه‌یان‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌م ب���واره‌‪ ،‬وات ‌ه ئه‌وان‬ ‫كاری‌ مه‌یدان���ی‌ ده‌كه‌ن‪ .‬س���ه‌نته‌رێکی‬ ‫ئه‌کادیم���ی تایب���ه‌ت ب��� ‌ه توندوتیژی‌و‬ ‫جێن���ده‌ر ده‌توانێت ئه‌م کاران ‌ه بهێنێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زانی���ن‌‪ ،‬ئەم���ەش له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ئاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانس���تی‌و به‌ به‌كارهێنان ‌‬ ‫میتۆدی‌ جی���اواز (میت���ۆدی‌ جۆری‌‌و‬ ‫که‌مم���ی) کاره‌کان هه‌ڵس���ه‌نگێنرێن‌و‬ ‫بهێندرێنه‌ ئاس���تی گوتار‌و زانیاری‌‌و به‬ ‫به‌ڵگه‌ی پت ‌هو‌و هه‌ڵهێنجراو له‌مه‌یدانه‌ک ‌ه‬ ‫بخرێنه‌ به‌رده‌م ده‌سه‌اڵتی بڕیارده‌ر بۆ‬ ‫گۆڕینی سیاسه‌ت‌و چاکسازیی‪ .‬که‌وات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ستنه‌و‌ه ‌‬ ‫ئامانجی دروستكردنه‌که‌ ‌‬ ‫ی تیۆری‌‌و پراكتیكییه‌ به‌یه‌كه‌وه‪.‬‬ ‫الیه‌ن ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌م تێڕوانین ‌ه گشتیی ‌ه‬ ‫بگوازینه‌وه‌ بۆ كوردس���تان‪ ،‬باشه‌ گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هه‌موو هه‌وڵ ‌ه هه‌ی ‌ه بۆ مه‌سه‌له‌كان ‌‬ ‫ژن���ان‪ ،‬بۆچی رێ���ژ‌هی‌ توندوتیژی‌ هه‌ر‬ ‫له‌به‌رزبوونه‌وه‌دایه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئاست ‌‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬توندوتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشتی‌ گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی به‌ شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫جیهان ‌‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر باس���ی كوردس���تان‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬هۆکار زۆرن‪ ،‬هه‌ر له‌دابونه‌ریت‌و‬ ‫پراكتیك��� ‌ه ئاینییه‌كان���ه‌و‌ه بگ���ر‌ه تا‬ ‫کولت���وری سیاس���ی‌و نه‌ش���اره‌زایی‬ ‫له‌به‌کارهێنان���ی ته‌کنۆلۆژی���ای نوێ‌و‬ ‫پیاده‌کردنی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئه‌مانه‌ هیچیان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی دابینکردنی مافی مرۆڤ‌و‬ ‫یه‌کس���انی‌و دادوه‌ری���ی کۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫نین‪ .‬ک ‌ه یه‌کس���انی‌و دادوه‌ری نه‌بوو‪،‬‬ ‫ماف پێش���ێل ده‌کرێت‌و به‌ریه‌ککه‌وتن‌و‬ ‫توندوتی���ژی گه‌ش��� ‌ه ده‌س���ێنن‪ .‬داب‌و‬ ‫نه‌ری���ت (ترادیس���یۆن) رۆڵ���ی زۆرەو‬ ‫دوو ه���ۆکاری زۆر گرنگی���ش هه‌ن ک ‌ه‬ ‫وا ده‌ک���ه‌ن له‌کوردس���تان دابونەریت‬ ‫لەبره‌ودابێ���ت‪ :‬یه‌ک���ه‌م مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫ناس���یۆنالی کورد‌و دووه‌م ئیس�ل�امی‬ ‫سیاس���ییه‌‪ .‬ئه‌مان���ه‌ هه‌ردووکیان ژن‬ ‫به‌کارده‌هێنن وه‌کو چه‌قی ئایدیۆلۆژیای‬ ‫خۆیان‌و ترادیس���یۆن‌و رۆڵه‌جێنده‌ری‌و‬ ‫باوه‌کان���ی ژن له‌ن���او کۆمه‌ڵگ ‌ه په‌ر‌ه‬ ‫پێده‌ده‌ن‌و وه‌کو ناسنامه‌ ده‌یانناسێنن‪،‬‬ ‫له‌م رێگه‌یه‌و‌ه پارێ���زگاری له‌مانه‌وه‌ی‬ ‫خۆیان ده‌ک���ه‌ن‪ .‬گومانی تێدا نییه‌‌ ک ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ هۆی ناسیۆنالیزم‌و به‌ سیاسه‌تكردن ‌‬ ‫ئاینی‌ ئیسالم یاریكردنێك هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو ئه‌و به‌هایانه‌ی ك ‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی مرۆڤ‌و‬ ‫پێشخس���تنی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراس���یه‌ت نین‪ .‬ئه‌مڕۆ به‌ گشت ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه بۆ ئاین‪ ،‬ئاین نه‌ك‬ ‫ته‌نها وه‌ك ده‌قێك كه‌ په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫تاك‌و خ���ودا رێکبخ���ات‪ ،‬به‌ڵكو وه‌كو‬ ‫ئایدیۆلۆژیایه‌ک���ی سیاس���یی توندڕه‌و‬ ‫ک��� ‌ه ده‌یه‌وێت ژیانم���ان رێكبخات‪ .‬ئه‌و‬

‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ ئاین‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ئایدیۆلۆژیایه‌کی‬ ‫سیاسیی‬

‫نه‌زه‌ند به‌گیخانی‪:‬‬ ‫ئه‌کادیمیستێکی چاالکه‌ له‌بواری‬ ‫جێند‌هر‌و له‌زانکۆی بریستڵ خاوه‌نی‬ ‫پۆستی لێکۆڵه‌ری بااڵیه‌‪.‬‬ ‫سه‌رنووسه‌ری مانگنامه‌ی لومۆند‬ ‫دیپلۆماتیکی کوردییه‪‌.‬‬ ‫تا ئێستا پێنج دیوانی ب ‌ه زمانی‬ ‫کوردی‌و دیوانێکیشی ب ‌ه زمانی‬ ‫ئینگلیزی باڵوکردۆته‌وه‪ ،‬شیعره‌کانی‬ ‫وه‌رگێڕدراونه‌ت ‌ه سه‌ر زمانی عه‌ره‌بی‪،‬‬ ‫ئه‌ڵمانی‪ ،‬ئینگلیزی‌و فه‌ڕه‌نسی‌و‬ ‫فارسی‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌رجه‌م ئه‌ندامانی‬ ‫خه‌اڵتی فێمینه‌ن‪-‬ی فه‌ڕه‌نسی ئه‌م‬ ‫ساڵ وه‌کو شاعیری ساڵی ‪2012‬‬ ‫هه‌ڵبژێردراو چه‌ندین خه‌اڵتی تری‬ ‫پێدراوه‌‪.‬‬ ‫ش حوكمی‌ كردوو‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ی‌ لێرە ‌‬ ‫له‌شه‌ڕی پارتیزانیی ناو چیاکانه‌و‌ه هاتۆت ‌ه‬ ‫ی پێویستی‬ ‫ناو ش���اره‌کان‌و هۆش���یاری ‌‬ ‫نه‌بووه‌ ده‌رب���اره‌ی‌ چه‌مکه‌کانی وه‌کو‬ ‫ی جێنده‌ری‌‪.‬‬ ‫مافه‌کانی مرۆڤ‌‌و یه‌كسان ‌‬ ‫ی وه‌ك���و جێنده‌رو‬ ‫ته‌نانه‌ت وش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌پشتیه‌وه‌یه‌تی‌ زۆر‬ ‫ئه‌و كۆنس���ێپته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ هه‌ڵ��� ‌ه لێكدراوه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناتێگه‌یش���تن دروست بووه‌‌و وای‬ ‫ی‬ ‫ی فشار ‌‬ ‫له‌سیاسه‌تمه‌دار كردوو‌ه له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی جێنده‌ر‬ ‫ی ئاینییه‌وه‌ وش ‌ه ‌‬ ‫مامۆستایان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌قی‌ یاسا‌و تێكس���ت ‌ه ره‌سمیه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێ���م ده‌ربهێنن‪ .‬هه‌م���وو ئه‌مانه‌ش‬ ‫به‌ڵگ���ه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ هۆش���یاریی‬ ‫پێویس���ت ده‌رب���اره‌ی مه‌س���ه‌له‌کانی‬ ‫جێنده‌ر له‌سه‌ر ئاستی‌ ده‌سه‌اڵتدا نییه‌‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه هۆش���یاریش نه‌بوو ئه‌وه‌ یه‌كسان ‌‬ ‫جێنده‌ری‌ زۆر كه‌م له‌کار‌و ستراتیژیه‌تدا‬ ‫ره‌نگده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬به‌اڵم ره‌نگه‌ ئه‌م ‌ه الوازییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی‌ ژنانی تێدا بێت به‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌ماو‌هی‌ بیس���ت ساڵدا نه‌یاتوانیو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هێز بن له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫فش���ارێك ‌‬ ‫سیاسی؟‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬له‌کوردستان که‌موکوڕی زۆرن‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئاس���تی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫که‌موکوڕ ‌‬ ‫یاس���ادانان‌و جێبه‌جێكردن‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ی مه‌ده‌نیش‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی‌ كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫ب ‌ه زه‌قی ب���ه‌دی ده‌کرێن‪ .‬تۆ باس���ی‬ ‫رێکخراوه‌کانی ژنانت کرد‪ ،‬که‌ به‌شێکی‬ ‫گرنگی کۆمه‌ڵگ���ه‌ی مه‌ده‌نین هه‌روه‌کو‬ ‫میدی���ا‌و گروپه‌کان���ی ماف���ی مرۆڤ‪،‬‬ ‫ئه‌مان��� ‌ه هیچ کامیان وه‌کو پێویس���ت‬ ‫پرۆفیش���نااڵن ‌ه كار ناكه‌ن‪ .‬هه‌موو ئه‌م‬ ‫الیه‌نان��� ‌ه ك���ه‌ ده‌س���تیان به‌کارکردن‬

‫كردوو‌ه بنه‌مایه‌کی پت���ه‌و‌و مۆدێلێکی‬ ‫تایبه‌تیان نه‌بووه‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مه‌ مانای‬ ‫وانیی���ه‌‌ ک��� ‌ه کاری ب���اش نه‌ک���راوه‌‪.‬‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی ژن���ان كارده‌ك���ه‌ن بۆ‬ ‫ی مه‌سه‌له‌كان‌و چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫وروژاندن ‌‬ ‫کێش���ه‌کان‪ ،‬ب���ه‌اڵم واقیعه‌ك���ه‌‌و‬ ‫پێویس���تیه‌كان زۆر زیات���رن‪ .‬خاڵێکی‬ ‫گرنگ ک ‌ه پێویسته‌ هه‌ڵوه‌سته‌ی له‌سه‌ر‬ ‫بکرێ ئه‌وه‌ی ‌ه که‌ ك���ەم له‌چاالكوانانی‬ ‫ی‬ ‫ب���واری جێنده‌ر توانیویان���ە تەجاوز ‌‬ ‫ی بكەن‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئەقڵیەتی پیاوس���االر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه ب���ۆ الوازیی پاش���خان ‌‬ ‫فیك���ری‌ ک��� ‌ه س���ه‌نته‌رێکی ئه‌کادیمی‬ ‫وه‌ک���و (‪ )Think tank‬ده‌توانێ بره‌وی‬ ‫پێبدات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات��� ‌ه ئه‌ته‌وێ���ت بڵێیت‬ ‫ی‬ ‫ی شوناس��� ‌‬ ‫ی ژنان خاوه‌ن ‌‬ ‫رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫خۆیان نین؟‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬ت���اك له‌کۆمه‌ڵگ���ه‌ی ئێم ‌ه‬ ‫ی شوناس���ی‌ خۆی‌ نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫له‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌دا م���رۆڤ ئازاد نییه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ به‌ زانین‌و په‌روه‌رده‌یه‌کی دروست‬ ‫ئازاد ده‌بین ك ‌ه ده‌توانێ ده‌سه‌اڵتێكمان‬ ‫ی‬ ‫پێببه‌خشێت تا له‌ڕێگه‌یه‌و‌ه رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و ئاینی‌‌و کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی رۆش���نبیر‬ ‫ببین���ه‌وه‌‪ .‬به‌ڕای من چین ‌‬ ‫ی نییه‌‌‌و‬ ‫له‌كوردستان ده‌س���ه‌اڵتی‌ زانین ‌‬ ‫نه‌یتوانی���و‌ه ته‌ح���ه‌ددای س���تراکتۆر‌ه‬ ‫ئاینی‌و سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان بکات‪.‬‬ ‫واته‌ رۆشنبیر چ ژن چ پیاو نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫ببن ‌ه هێزێكی‌ کارا‌و یه‌كگرتوو تا فشار‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫دروس���ت بکه‌ن‌و رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئاینی‌ ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌نته‌ری‌ جێنده‌رتان‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچ ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ كردۆته‌وه‌؟‬ ‫ته‌نها له‌زانكۆ ‌‬ ‫نه‌زه‌ند‪ :‬ئه‌م‌ پرۆژه‌ی��� ‌ە به‌ هاوکاریی‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌تێکی بەریتان���ی بۆ په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی (‪ )DFID‬خراوه‌ت ‌ه گه‌ڕ‪.‬‬ ‫کاتێ له‌زانکۆی بریستڵه‌وه‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫پێوه‌کرا‌و پرۆژه‌که‌ هات ‌ه الی من‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی كورد بیرم ل���ە واڵتەکەی خۆم‬ ‫ژنێك ‌‬ ‫ک���ردەوە‌و پرۆژه‌ک���ه‌م پێش���نیار کرد‬ ‫بۆ زانکۆی س���لێمانی‌و ب��� ‌ه هاوکاری‌و‬ ‫بەتەنگەوەهاتنی وه‌‌زیری خوێندنی بااڵ‬ ‫به‌ڕێز دالوه‌ر عه‌الئه‌دین‌و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ی س���لێمانی‌و س���ه‌رۆکی به‌شی‬ ‫زانكۆ ‌‬ ‫کۆمه‌ڵناس���ی س���ه‌نته‌ره‌که‌ کرایه‌وه‌‌‪.‬‬ ‫ئەم س���ەنتەرە لە هەلومەرجی ئێستای‬ ‫کوردس���تاندا هەنگاوێکی زۆر گرنگە‌و‬ ‫کاری هه‌ر‌ه سەرەکیش���ی داخڵکردنی‬ ‫کۆرسێکی تایبه‌ت به‌ جێنده‌ر بووە بۆ‬ ‫ناو مه‌نهه‌جی‌ خوێندن به‌ ئامانجی ئه‌وه‌ی‬ ‫گه‌نجه‌کان���ی زانک���ۆ‪ ،‬له‌جیاتی ئه‌وه‌ی‬ ‫بکه‌ون ‌ه ژێر کاریگه‌ریی گوتاری ئاینی‌و‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕێگای زانس���تییه‌و‌ه‬ ‫له‌کۆنس���ێپتی جێنده‌ر تێبگه‌ن‌و بتوانن‬ ‫له‌گوت���ار‌و کاری توێژینه‌وه‌یان به‌کاری‬ ‫بهێنن‪ .‬ئ���ه‌م پرۆژه‌یه‌ له‌كۆتایی‌ مانگی‬ ‫مارت���ی ‪ 2012‬کۆتای���ی پێدێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌نته‌ره‌ك ‌ه به‌رده‌وام ده‌بێ‌و هه‌وڵده‌دات‬ ‫بۆ گه‌ش���ه‌پێدانی‌ مه‌نهه‌ج���ی‌ خوێندن‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌ڕووی‌ میتۆدۆلۆژییه‌وه‌‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئیمەیلەکانی بەشار ئەسەد‬ ‫هەفتەی راب���ردوو هەواڵی "هاککردن"‌و‬ ‫دزینی ئیمەیلەکانی بەش���ار ئەس���ەدی‬ ‫س���ەرۆکی س���وریا‌و ژنه‌ک���ەی له‌میدیا‬ ‫جیهانییەکان���دا باڵوبووەوە‪ .‬س���ەرەتا‬ ‫رۆژنامەی گاردیانی لەندەنی هەواڵەکە‌و‬ ‫بەش���ێک له‌ئیمەیلەکان���ی چ���اپ‌و‬ ‫باڵوک���ردەوە‪ ،‬بەدوای ئەویش���دا میدیا‬ ‫جیهانی‌و عەره‌بییەکان بەشێکی گرنگی‬ ‫ئەو ئیمەیالنەیان باڵوکردەوە‌و سەرنج‌و‬ ‫تێڕوانینی تایبەتیان لەس���ەر نووسی‪.‬‬ ‫ژمارەی ئەو ئیمەیالنەی بەش���ار ئەسەد‬ ‫کە دزراون‌و باڵوکراونەتەوە س���ێ هەزار‬ ‫ئیمەیلە‪ ،‬لەئێس���تادا هەندێکیان لەسەر‬ ‫الپ���ەڕە ئەلیکترۆنییەکان���ی رۆژنامەی‬ ‫گاردیان دانراون‪.‬‬ ‫بێگومان ئەمە یەکەمج���ار نییە نهێنی‬ ‫پادش���ا‌و س���ەرۆکەکانی ناوچەک���ە‬ ‫ئاشکرادەبێت‌و خەڵک لەژیانی تایبەت‌و‬ ‫سەرقاڵبوونی رۆژانەیان ئاگاداردەبنەوە‪.‬‬ ‫له‌چەند ساڵی رابردوودا چەندان رووداوی‬ ‫ل���ەم جۆرە روویاندا‪ ،‬بەاڵم بەش���ێوەی‬ ‫جیاواز‪ .‬بۆ نموونە یەکێک له‌ش���ەبیهە‬ ‫هەاڵتووەکانی عودەی کوڕەکەی سەدام‬ ‫حوس���ەین‪ ،‬کتێبێکی لەس���ەر عودەی‬ ‫کوڕی سەدام نووسی‌و هەندێک له‌نهێنییە‬ ‫تایبەتەکان���ی ژیان���ی ع���ودەی خۆی‌و‬ ‫ژیانی ئەو دەس���تە‌و تاقمە ئاش���کرکرد‬ ‫کە له‌س���ەدام‌و عودەی���ەوە نزیکبوون‪.‬‬ ‫لەسەر هەمان هێڵ عەال بەشیر‪ ،‬دکتۆرە‬ ‫تایبەتەکەی سەدام حوسەین‪ ،‬کتێبێکی‬ ‫گرنگی لەسەر ژیانی سەدام حوسەین‌و‬ ‫ژیانی خێزانەکەی باڵوکردەوە‪ .‬بەش���یر‬ ‫ک���ە لەنزیکەوە ئ���اگای له‌کەین‌و بەین‌و‬ ‫شێوازی ژیان‌و چۆنیەتی هەڵسوکەوتی‬ ‫هەڵقەناوەکیی���ە هەرەداخراوەک���ەی‬ ‫دەس���ەاڵت بوو له‌عێراقدا‪ ،‬لەم کتێبەدا‬ ‫چەندان رووداوی سەیر‌و سەرسوڕهێنەر‬ ‫دەگێڕێتەوە‪ .‬لەباسی ئاهەنگ‌و رابواردن‌و‬ ‫کەیف‌و س���ەفاکانیانەوە‪ ،‬بۆ باسی رق‌و‬ ‫ئێرەیی‌و دژایەتیی���ە ناوەکییەکانی ناو‬ ‫خێزانەکە‪.‬‬ ‫لەدوای بەهاری عەرەبیشەوە ژمارەیەکی‬ ‫زۆر نووس���ین‌و دۆکیۆمێن���ت‌و زانیاری‬ ‫زۆر لەسەر ش���ێوەژیان‌و هەڵسوکەوتی‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی ناوچەکە ئاش���کرابوو‪.‬‬ ‫لەس���ەر هەم���ان هێڵی عەال بەش���یر‌و‬ ‫شەبیهەکەی عودەی‪ ،‬چەندان کەسانی‬ ‫نزیک له‌بن عەلی‌و موبارەک‌و قەزافییەوە‬ ‫کەوتوونەت���ە نووس���ینەوەی بەش���ێک‬ ‫لەوشتانەی بەچاوی خۆیان بینیویانە‌و‬ ‫له‌نزیک���ەوە ئەزموونی���ان ک���ردووە‪.‬‬ ‫بەجۆرێک له‌ئێستادا شێواز یان ژانرێکی‬ ‫نوێ له‌نووسین دروستبووە کە دەکرێت‬ ‫ناوی بنێین "ژیانی ناوەکی" یان "ژیانی‬ ‫تایبەت���ی دەس���ەاڵت"‪ .‬ئاش���کرابوونی‬ ‫ئیمەیلەکانی بەشار ئەسەد‌و ژنەکەشی‪،‬‬ ‫هەڵقەیەکی نوێ زیادئەکەن بۆ ئەم لقە‬ ‫تازەیەی نووسین‪ .‬بێگومان ئاشکرابوونی‬ ‫ئیمەیلەکانی ئەسەد‌و ژنەکەی دواهەمین‬ ‫هەڵقە نابێت له‌مێژووی س���ەرهەڵدان‌و‬ ‫گەش���ەکردنی ئ���ەم تەرزە نووس���ینە‬ ‫تازەیەدا‪‌ ،‬س���ااڵنی داهات���وو نموونەی‬ ‫زیاتر‌و زیاتری ئەمجۆرە نووسینانەمان‬ ‫نیش���نائەدات‪ ،‬بەتایبەتی له‌پەیوەندیدا‬ ‫ب���ە بوونی ئ���ەو هەم���وو ناڕەزایەتی‌و‬ ‫توڕەبوونە قوواڵنەوە کە الی میللەتانی‬ ‫ناوچەک���ە بەرامبەر بە دەس���ەاڵتداران‬ ‫دروس���تبووە‪ .‬ئەم ش���ێوازە له‌نووسین‬ ‫زیات���ر لەو ش���وێنانەدا گەش���ەدەکات‬ ‫ک���ە پەردەیەکی تاریک بەس���ەر ژیانی‬ ‫دەس���ەاڵتداراندا دراوە‌و تاقە وێنەیەک‬ ‫دەس���ەاڵتداران بۆخۆیانی دروستبکەن‪،‬‬ ‫ئەو ژیانە گشتییە پڕ درۆیەیە کە گوایە‬ ‫هەموو توان���ا‌و وزەی خۆیان تیایدا بۆ‬ ‫خزمەتی میلل���ەت‌و نیش���تیمانەکەیان‬ ‫تەرخانکردووە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئیمەیلەکانی بەش���ار ئەس���ەد‌و‬ ‫ژنەک���ەی نیش���انیئەدەن‪ ،‬ن���ەک تەنها‬ ‫ژیانێکی نابەرپرس���یار‌و سوڵتانییانەیە‪،‬‬ ‫بەڵک���و گاڵتەجاڕییەکی گەورەش���ە بە‬ ‫ئ���ازار‌و خواس���ت‌و داواکارییەکانی ئەو‬ ‫کۆمەڵگای���ەی حوکمیدەک���ەن‪ .‬یەکێک‬ ‫له‌ئیمەیلەکان���ی بەش���ار ئەس���ەد کە‬ ‫له‌ڕۆژی ‪٥‬ی مانگی ش���وباتی ئەمساڵدا‬ ‫نووس���یویەتی‪ ،‬نیش���انیئەدات چ���ۆن‬ ‫کاتێک هێزە س���ەربازییەکانی بەش���ار‬ ‫ئەسەد گەڕەکی بابی عامریان لەشاری‬ ‫حوم���س بۆمباراندەکرد‌و س���ەدان ژن‌و‬ ‫مناڵ‌و پی���ر‌و پەککەوتەیان بەدیارچاوی‬

‫هەموو دونیاوە دەکوشت‪ ،‬ئەسەد خۆی‬ ‫خەریکی ناردنی تێکستی گۆرانیبیێژێکی‬ ‫ئەمه‌ریکی‌و خودی گۆرانییەکەیەتی بۆ‬ ‫ژنەکەی لەڕێگای ئیمەل���ەوە‪ .‬هەندێک‬ ‫له‌ئیمەلەکان���ی ت���ر نیش���انیئەدەن‬ ‫لەکاتێکدا سوریا له‌خوێندا نووقمبووە‌و‬ ‫دونی���ای دەرەوە‪ ،‬جگ���ە له‌ڕوس���یا‌و‬ ‫چی���ن‌و ئێ���ران‪ ،‬ب���اس له‌بەربەریەت‌و‬ ‫نائینس���انیەتی رژێمەک���ە دەک���ەن‌و‬ ‫ژم���ارەی کوژراوانی خۆپیش���اندانەکان‬ ‫بۆ زیاد ل���ه‌‪ ٨٠٠٠‬ک���ەس بەرزبۆتەوە‪،‬‬ ‫ژنەکەی ئەسەد وەک له‌دونیایەکی تردا‬ ‫بژی‪ ،‬نامەیەک بۆ دۆس���تێکی لوبنانی‬ ‫دەوڵەمەندی دەنێرێت‌و داوای لێدەکات‬ ‫بەشی دووهەمی رۆمانی هاری پۆتەری‬ ‫بۆبنێرێ���ت‪ .‬هاوکات ژنەکەی ئەس���ەد‬ ‫نامە بۆ یەکێک له‌کۆگا بەناوبانگەکانی‬ ‫لەندەن دەنووس���ێت داوای کورس���ی‌و‬ ‫قەنەفەی تازەدەکات بە نرخی هەزارەها‬ ‫دۆالر‪ .‬ئەمە جگە له‌سەرفکردنی هەزاران‬ ‫دۆالری دیکە لەهەم���ان رۆژدا له‌کڕینی‬ ‫زێڕ‌و زیو‌و پەردە‌و مۆمی گەورە‌و تابلۆی‬ ‫هونەریدا‪ .‬ژنەکەی ئەسەد له‌ئیمەیلێکی‬ ‫دیکەدا جارێکی ت���ر داوای کڕینی زێڕ‌و‬ ‫زیوی ت���ر دەکات‪ ،‬ب���ەاڵم ئەمجارەیان‬ ‫له‌پاریس‌و دوای داوکەشی لەبیرناچێت‬ ‫کە بنووسێت‪" :‬خەمی ئێمەتان نەبێت‪،‬‬ ‫ئێمە وەزعمان باشە"‪.‬‬ ‫هەندێ���ک له‌ئیمەیلەکان���ی ت���ر ئ���ەوە‬ ‫دەردەخەن چۆن بەشار ئەسەد گاڵتەی‬ ‫بەداواکاری کۆمەڵگای س���وری دێت بۆ‬ ‫ریفۆرم‌و چاکس���ازیکردن‌و چۆن هەموو‬ ‫ئ���ەو داواکارییان���ە‌و ئ���ەو بەڵێنانەی‬ ‫خۆش���ی بە چاکس���ازیکردن ئەیدات بە‬ ‫"قس���ەی قۆڕ" ئەداتە قەڵەم‪ .‬له‌وەاڵمی‬ ‫ئیمەیلێک���ی ژنەکەیدا کە بۆ بەش���اری‬ ‫نووس���یوە‌و پێیڕاگەیاندووە کاتژمێری‬ ‫پێنجی ئێ���وارە کارەکانی تەواودەبێت‪،‬‬ ‫بەش���ار ئەس���ەد ئەنووس���ێت‪" :‬ئەوە‬ ‫باش���ترین چاکس���ازییەکە هەر واڵتێک‬ ‫بیەوێ���ت پیادەیب���کات‪ ،‬چاکس���ازی‬ ‫ئەوەی کە ت���ۆ دەتوانیت بە من بڵێیت‬ ‫له‌کوێیت‪ .‬له‌سوریادا لەجیاتی ئەو یاسا‬ ‫بێنرخ‌و بێمانایانەی باس له‌فرەحیزبی‌و‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمان‌و چاکس���ازیکردن‬ ‫له‌میدیادا دەکەن‪ ،‬ئەم چاکسازییەی تۆ‬ ‫پیادەدەکەین"‪ .‬ژنەکەی لەوەاڵمدا ناوی‬ ‫هەندێک سایتی ئەلکترۆنی بۆ دەنێرێت‬ ‫کە ئەو "چاکەت‌و پاڵتۆیانە دەفرۆش���ن‬ ‫کە گولله‌نایانبڕێت"‪.‬‬ ‫بەش���ار ئەس���ەد رێ���ک ل���ەو کاتەدا‬ ‫ک���ە واڵتەک���ەی دەس���ووتێت‌و هێ���زە‬ ‫چەکدارەکان���ی بێڕەحمان���ە خەڵ���ک‬ ‫دەکوژن‪ ،‬لەڕێگای ئینتەرنێتەوە گۆرانی‌و‬ ‫مۆس���یقای ئەمه‌ریک���ی دەکڕێت‌و ئەو‬ ‫کتێبەش داوادەکات ک���ە باس له‌ژیانی‬ ‫خاوەن���ی کۆمپانی���ای کۆمپیوت���ەری‬ ‫ئەپڵ‪ ،‬س���تیڤ جۆبس‪ ،‬دەکات‪ .‬جگە‬ ‫لەم���ە‪ ،‬ئیمەیل���ەکان نیش���انیئەدەن‬ ‫چۆن بەشار ئەس���ەد هاریکاری ئێرانی‬ ‫بەدەستگەیشتووە بۆ س���ەرکوتکردنی‬ ‫خۆپیش���اندانەکان‌و چ���ۆن ئێرانیەکان‬ ‫فەرمای���ش‌و پێش���نیاریان بۆ ئەس���ەد‬ ‫کردوە‌و فێریانکردووە خۆپیشاندانەکان‬ ‫دابمرکێنێت���ەوە‪ .‬ئەم���ەش ش���تێکی‬ ‫س���ەیر نیی���ە‪ ،‬ئایەتواڵکان���ی ئێ���ران‬ ‫ئەزموونێکی گەورەیان لەسەرکوتکردنی‬ ‫ناڕەزایەتییەکانی خەڵکی ئێراندا هەیە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ئ���ەم ئیمەیالنە‌و ئ���ەوەی ئەو‬ ‫ئەدەبیات���ە تازەی���ە لەس���ەر ژیان���ی‬ ‫دەسەاڵتدارانی ناوچەکە‌و لەسەر خێزان‌و‬ ‫هەڵق���ە داخراوەکەیان نیش���انئەدات‪،‬‬ ‫ش���تێکی گرنگە‪ .‬ئ���ەم ئەدەبیاتە جگە‬ ‫له‌دەرخستنی نەبوونی النی هەرە کەمی‬ ‫هەستکردن بە بەرپرسیارییەت لەالیەن‬ ‫دەسەاڵتدارانەوە بەرامبەر بە کۆمەڵگا‪،‬‬ ‫هاوکات ئەو راس���تییەمان نیشانئەدات‬ ‫ک���ە دەس���ەاڵتدارنی ئ���ەم ناوچەی���ە‬ ‫هی���چ پەیوەندییەکیان ب���ەو دونیایەوە‬ ‫نەماوە ک���ە حوکمڕانی دەک���ەن‪ .‬ئەم‬ ‫دەس���ەاڵتدارانە دونیایەکیان بۆخۆیان‬ ‫دروس���تکردووە ل���ەدەرەوەی ژیان���ی‬ ‫واقیع���ی کۆمەڵگاکانیاندا‪ ،‬هیچش���تێک‬ ‫نایانبەس���تێتەوە ب���ەو دونیای���ەوە کە‬ ‫حوکم���ی دەکەن‪ ،‬مەگ���ەر ئەوە نەبێت‬ ‫هەموویان بە رێک���ەوت خەڵکی هەمان‬ ‫ناوچەن‪ .‬ئەمەش وادەکات دەس���ەاڵت‬ ‫لەم ناوچەیەدا وەک لەعنەتێکی گەورە‌و‬ ‫ترسناک وێنابکرێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫راپه‌ڕین‌و فاشیزم‬ ‫ده‌رفه‌تێكی زێڕین‪ ،‬به‌اڵم‪..‬‬ ‫مه‌ریوان عه‌لی‬ ‫سه‌رنوسه‌ری گۆڤاری رۆشنگه‌ری‬ ‫له‌مێ����ژووی نوێ����دا‪ ،‬مانگ����ی ئازاری‬ ‫نه‌وه‌د‌و یه‌ك بۆ گه‌لی كورد به‌گشتی‌و‬ ‫كوردس����تانی باش����ور به‌تایبه‌ت����ی‬ ‫ده‌رفه‌تێك����ی زێڕینی ك����ه‌م هه‌ڵكه‌وت‬ ‫بووه‌‪ ،‬ده‌رفه‌تێ����ك ده‌كرا لێوه‌ی كۆی‬ ‫ئ����ه‌و برینان����ه‌ی نه‌بوون����ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی خوڵقاندویه‌تی ساڕێژ بكرێن‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت راپه‌ڕین به‌ ئامانجی بونیادنانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫رزگارب����وون ب����وو له‌جه‌ور‌و س����ته‌می‬ ‫به‌عس‪ ،‬راپه‌ڕینی گه‌لی كورد له‌باشوری‬ ‫كوردستان بۆ ئه‌وه‌ نه‌بوو سیسته‌مێكی‬ ‫سیاس����ی بگۆڕێ����ت به‌سیس����ته‌مێكی‬ ‫سیاس����ی دی‪ ،‬به‌ڵكو ك����ۆی راپه‌ڕین‬ ‫له‌پێناوی مانه‌وه‌ی میلله‌تێكدا بوو كه‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی جینۆس����ایدی له‌سه‌ر بوو‪،‬‬ ‫ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی كوردبوون‪ ،‬راپه‌ڕین‬ ‫هه‌س����تانێكی جه‌ماوه‌ری گه‌وره‌بوو كه‌‬ ‫پێكه‌وه‌ بڕیاردرا دژ به‌ به‌عس راپه‌ڕن‪،‬‬ ‫راپه‌ڕی����ن داوایه‌ك����ی ریفۆرمخوازان����ه‌‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ڵته‌كاندنی ئه‌و بنه‌ما‬ ‫سه‌ره‌كیانه‌ی ده‌س����ه‌اڵتی به‌عس بوو‪،‬‬ ‫ك����ه‌ خوازیاربوو گه‌لی ك����ورد خۆی‌و‬ ‫مێژووه‌كه‌ی مه‌سخ بكات‪.‬‬ ‫هه‌ڵب����ه‌ت هه‌م����وو ئه‌و وه‌س����فانه‌ بۆ‬ ‫راپه‌ڕین راس����ت‌و دروس����ته‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ده‌كرێ����ت بوترێت راپه‌ڕی����ن ده‌روازه‌ی‬ ‫بینینی دونیایه‌كی نوێ بوو‪ ،‬دونیایه‌ك‬ ‫ك����ه‌ به‌عس له‌گه‌لی ك����وردی مه‌حروم‬ ‫كردبوو‪ ،‬یاخ����ود ده‌توانی����ن راپه‌ڕین‬ ‫ب����ه‌ ژیاندن����ه‌وه‌ی میلله‌تێكی مردووی‬ ‫ناوبه‌ری����ن‪ ،‬هه‌روه‌ك ده‌ش����ێت بڵێین‬ ‫راپه‌ڕین بریتیبوو له‌دانانی سنورێك بۆ‬ ‫قه‌تڵ‌و عام����ی میلله‌تێكی بێ خاوه‌ن‪،‬‬ ‫له‌ڕاس����تیدا هه‌روایشه‌‪ ،‬راپه‌ڕین كۆتای‬ ‫هێنان بوو به‌و ده‌س����ته‌ س����ته‌مكاره‌ی‬ ‫ژیانی مرۆڤ����ی كوردی ال بێ ئه‌همیه‌ت‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫تائێره‌ ده‌توانین بڵێین راپه‌ڕین له‌پێناو‬ ‫ژیاندن����ه‌وه‌ی ش����اده‌ماره‌ مردووه‌كانی‬

‫ئه‌و ئازارانه‌ی ب ‌ه‬ ‫جه‌سته‌ی كورده‌وه‌ن‬ ‫باجی خه‌باته‌ له‌پێناو‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫شوناس‌و ماف‌و ئازادی‬ ‫میلله‌ته‌كه‌ماندا بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و په‌یام‌و‬ ‫ئه‌رك‌و كرداره‌ی ده‌بوو راپه‌ڕین ئه‌نجامی‬ ‫بدای����ه‌‌و نه‌یكردووه‌‪ ،‬چی ب����ووه‌؟ ئایا‬ ‫ئه‌وه‌ به‌س����بوو میلله‌ته‌كه‌مان له‌چنگی‬ ‫به‌ع����س ده‌رب����از بێت؟ ئای����ا راپه‌ڕین‬ ‫ته‌نها ب����ۆ وه‌ده‌رنانی به‌عس بوو؟ زۆر‬ ‫پرسیاری تر كه‌ به‌ بڕوای من ده‌كه‌ونه‌‬ ‫خان����ه‌ی بیركردنه‌وه‌یه‌ك����ی ئه‌خالقی‌و‬ ‫مانه‌وه‌ له‌ژیاندا‪ ،‬ن����ه‌ك بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫سیاسی‌و س����تراتیژی له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ی میراتی راپه‌ڕینیان بۆ خۆیان‬ ‫چنییه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌جه‌وهه‌ردا كۆمه‌ڵێك‬ ‫پرسیاری س����تراتیژی‌و سیاسی گرنگ‬ ‫هه‌ن كه‌ هه‌نووكه‌ وه‌اڵم نه‌دراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌‪ :‬ئایا راپه‌ڕین بۆ نه‌بووه‌ هه‌وێنی‬ ‫دامه‌زراندن����ی ده‌وڵه‌ت����ی ك����وردی؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ش بزانین له‌م س����ه‌ده‌یه‌دا‬ ‫ئ����ه‌و میلله‌تان����ه‌ی ده‌وڵه‌تی����ان نییه‌‬ ‫ش����وناس‌و بوون‌و مانه‌وه‌یان له‌به‌رده‌م‬ ‫خه‌ته‌رێكی گه‌وره‌دای����ه‌! ئایا راپه‌ڕین‬

‫بۆ كۆتایی به‌ مۆدیلی ده‌سه‌اڵتدارێتی‬ ‫فاش����یزمانه‌ی به‌عس نه‌هێنا؟ به‌عس‬ ‫به‌هه‌موو ئه‌و دڕه‌نده‌یی‌و سته‌مكاریه‌ی‬ ‫به‌رامب����ه‌ر ك����ورد به‌رنامه‌ڕێژ ئاس����ا‬ ‫ئه‌نجام����ی ده‌دا‪ ،‬راپه‌ڕین بۆ نه‌یتوانی‬ ‫شوناس����ی كوردب����وون‌و هاوواڵت����ی‬ ‫ب����وون‌و م����اف‌و ئازادیه‌ گش����تیه‌كان‬ ‫بخاته‌ چوارچێوه‌یه‌ك����ی دامه‌زراوه‌یی‌و‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆ؟ له‌كاتێكدا ئه‌و ئازارانه‌ی‬ ‫به‌ جه‌سته‌ی كورده‌وه‌ن باجی خه‌باته‌‬ ‫له‌پێن����او به‌ده‌س����تهێنانی ش����وناس‌و‬ ‫ماف‌و ئ����ازادی‪ ..‬واته‌ كۆی ئه‌و ئازار‌و‬ ‫كوش����تاره‌ی به‌س����ه‌ر میلله‌ته‌كه‌ماندا‬ ‫هاتووه‌ ل����ه‌و فه‌له‌كه‌دا ده‌س����وڕێته‌وه‌‬ ‫كه‌ فه‌له‌كی ش����وناس‌و ماف‌و ئازادییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ركات ئه‌م چه‌مكانه‌ له‌ڕووی یاسایی‌و‬ ‫ده‌س����توری‌و دامه‌زراوه‌ییه‌وه‌ نه‌خرێته‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ك����ی دیاریكراو‪ ،‬ئه‌وا كۆی‬ ‫ئه‌و ده‌س����ه‌اڵته‌ی له‌دوای راپه‌ڕینه‌وه‌‬ ‫دێته‌ سه‌ر حوكم‪ ،‬ده‌كه‌وێته‌ ژێر گومان‌و‬ ‫لێكچویی له‌گ ‌هڵ‌ ده‌س����ه‌اڵتی به‌عسدا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك پرسیاری ئه‌وه‌ی بۆ راپه‌ڕین‬ ‫نه‌یتوانی سنورێك بۆ هه‌ژموونی حیزبه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتداره‌كان دابنێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پێ����ش راپه‌ڕین كێش����ه‌ی س����ه‌ره‌كی‬ ‫میلله‌ته‌كه‌م����ان هه‌ژموونی به‌عس بوو‬ ‫به‌سه‌ر كۆی ژیاندا‪.‬‬ ‫راپه‌ڕین ده‌رفه‌تێك بوو له‌ده‌رئه‌نجامی‬ ‫كۆمه‌ڵێك هه‌ڵه‌ی س����تراتیژی حیزبی‬ ‫به‌عس����ه‌وه‌ س����ه‌رچاوه‌ی گ����رت‪ ،‬واته‌‬ ‫به‌عس له‌هه‌شتاكان‌و نه‌وه‌كانی سه‌ده‌ی‬ ‫رابردوودا كۆمه‌ڵێك هه‌ڵه‌ی ستراتیژی‬ ‫سیاسی‌و س����ه‌ربازی‌و ئابوری گه‌وره‌ی‬ ‫ئه‌نجام����دا كه‌ س����ه‌رئه‌نجام له‌‪2003‬دا‬ ‫چی����دی ئ����ه‌م سیس����ته‌مه‌ له‌رزۆكه‌ی‬ ‫به‌ع����س نه‌یتوانی له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌ڵه‌‬ ‫گه‌ورانه‌ی ئه‌نجامی داوه‌ خۆی رابگرێت‌و‬ ‫كه‌وت‪ ،‬له‌ڕاستیدا ئه‌و هه‌ڵه‌ گه‌ورانه‌ی‬ ‫به‌عس زیاتر له‌مغام����ه‌ره‌ ده‌چوو‪ ،‬له‌و‬ ‫مغامه‌ره‌یه‌دا به‌عس كه‌وت‪ ،‬به‌ كه‌وتنی‬ ‫به‌عس ده‌رفه‌تێكی زێڕین بۆ گه‌لی كورد‬ ‫هاته‌ ئاراوه‌ تا بتوانێت چوارچێوه‌یه‌كی‬ ‫به‌هێز وه‌ك شورا ئاسا بۆ كوردستان‬

‫بینا بكات‪ ،‬چوارچێوه‌یه‌ك له‌ش����كڵی‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ی كوردیدا‪ ،‬كه‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫ن����اوه‌وه‌ی كوردس����تان پش����تیوانی‬ ‫لێبكرێ����ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م پرس����ه‌ نه‌بووه‌‬ ‫خه‌می حیزبه‌ كوردیه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ی بووه‌‬ ‫خه‌می ئه‌وان‪ ،‬كۆكردنه‌وه‌ی غه‌نیمه‌ی‬ ‫راپه‌ڕین‌و سامان‌و ده‌سه‌اڵت‌و الوازكردنی‬ ‫كه‌س����ایه‌تی هاوواڵتیان����ی كوردب����وو‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ����ك هاوواڵتی به‌ب����ێ ئینتما بۆ‬ ‫یه‌كێ����ك له‌دوو حیزبه‌ س����ه‌ره‌كیه‌كه‌ی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬وه‌ك پۆڕی خوراوی لێ‬ ‫به‌سه‌رده‌هات‪.‬‬ ‫هه‌ڵب����ه‌ت به‌عس ب����ه‌راورد ناكرێت به‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی كوردی‪ ،‬به‌اڵم دوای راپه‌ڕین‬ ‫ئه‌وه‌ی ئاشكرابوو‪ ،‬له‌ڕۆحی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كوردیدا فاش����یزم حوكم ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ئاش����كرابوو ش����ه‌ڕی براكان‌و ش����ه‌ڕی‬ ‫س����امان كۆكردنه‌وه‌ی‌و دابه‌ش����كردنی‬ ‫كوردستان‌و بێ خه‌میی به‌رامبه‌ر پرسه‌‬ ‫گ����ه‌وره‌كان‪ ،‬ل����ه‌وه‌وه‌ نه‌هاتووه‌ ئه‌قڵ‬ ‫غائیبه‌‌و كورد ئه‌زموونی ده‌سه‌اڵتدارێتی‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌و خه‌ونه‌وه‌ هاتووه‌ كه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی كورد وه‌ك به‌عس ئاسا‬ ‫ته‌ماشای پێكهاته‌ی كۆمه‌ڵگای كوردی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬خه‌می ئه‌وان‌و ته‌ماش����اكردنی‌‬ ‫ئه‌وان هه‌روه‌ك خ ‌هم‌و ته‌ماش����اكردنی‬ ‫به‌ع����س بوو‪ ،‬به‌وه‌ی چۆن س����ه‌رجه‌م‬ ‫جومگ����ه‌ س����ه‌ره‌كیه‌كانی كۆمه‌ڵگای‬ ‫كوردی ب����ه‌ مرۆڤ‌و س����امان‌و بینین‌و‬ ‫زه‌وی‌و ئاس����مانه‌وه‌‪ ..‬مۆنۆپۆڵ بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌ڕاس����تیدا ئه‌م����ه‌ ئ����ه‌و "به‌اڵم"ـه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ ل����ه‌دوای راپه‌ڕینه‌وه‌ به‌ ش����وێن‬ ‫ده‌رفه‌تێكدا ده‌گه‌ڕێت ته‌نانه‌ت هێنده‌ی‬ ‫نوكه‌ ده‌رزیه‌ك‪ ،‬ت����ا راپه‌ڕینێكی نوێ‬ ‫به‌رپاب����كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم چونك����ه‌ جومگه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیه‌كانی ده‌س����ه‌اڵتی ك����وردی‬ ‫هی����چ جیاوازییه‌ك����ی له‌گ����ه‌ڵ جومگه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیه‌كانی ده‌س����ه‌اڵتی به‌عسدا‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌بێت چ����اوه‌ڕێ بین‪،‬‬ ‫به‌ڵك����ه‌ ئه‌مه‌ریكا جارێك����ی تر به‌غدا‬ ‫داگیربكاته‌وه‌‌و گۆمی مه‌نگی سیاسی‌و‬ ‫س����ه‌رجه‌م كارت����ه‌كان به‌س����ه‌ر یه‌كدا‬ ‫قڵپبكاته‌وه‌‪.‬‬

‫چوار كارتی به‌هێزی جینۆساید‬ ‫له‌ده‌ستێكی بێهێزدا!‬

‫كوردستان‌و ئه‌وه‌ش ده‌مانخاته‌ به‌رده‌م‬ ‫ئه‌و راس���تییه‌ی كه‌ چوار كارتی به‌هێز‬ ‫عه‌تا كه‌ریم‬ ‫له‌ده‌س���تێكی بێهێزدایه‌‪ ،‬كه‌چی زمانی‬ ‫‪atakarem@yahoo.com‬‬ ‫قس���ه‌كردنی سیاس���یانه‌ی كورد هه‌ر‬ ‫كڕوزان���ه‌وه‌‌و پاڕانه‌وه‌‌و نمایش���كردنی‬ ‫مه‌زڵومیه‌ته‌‌و ئه‌و زمانه‌ش له‌س���اڵیادی‬ ‫گه‌لی ك���ورد له‌عێراقدا نه‌هامه‌تی زۆری ده‌ربه‌ده‌رك���ردن‌و كوش���تنی ك���ورد‌ه تاوانه‌كان ده‌بیسترێن‪.‬‬ ‫به‌س���ه‌رداهات به‌تایبه‌ت له‌س���ه‌رده‌می فه‌یلیی���ه‌كان‌و بێسه‌روش���وێنكردنی‬ ‫رژێمی به‌عس���دا كه‌ س���ه‌دام حس���ێن بارزانییه‌كان)ی به‌تاوانی (جینۆساید)‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی ده‌كرد‌و كوردیش له‌دوای ناس���اند‪ ،‬ئ���ه‌و ناس���اندنه‌ش له‌ڕووی‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ س���ه‌ركورتكه‌ره‌ چوار یاس���اییه‌وه‌ هه‌م چوار كارتی به‌هێزی‬ ‫كارتی جینۆسایدی به‌میرات بۆ مایه‌وه‌‌و قانوونین له‌ده‌س���تی كورددا له‌عێراق‪،‬‬ ‫هه‌می���ش ئیعترافێكی بایه‌خ���داره‌ كه‌‬ ‫كارته‌كانیش له‌ده‌ستێكی بێهێزدان‪.‬‬ ‫ك���ورد له‌چێوه‌ی عێراقێك���ی عه‌ره‌بیدا ده‌وڵه‌تی عێ���راق له‌به‌رامبه‌ر كومه‌ڵێك‬ ‫به‌پل���ه‌ی یه‌ك���ه‌م له‌س���ه‌ر جیاوازیی تاوانكاری دژبه‌كورددا راده‌گرێت‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی له‌الی���ه‌ن به‌عس���ه‌وه‌ نزیك���ه‌ی چوار س���اڵ به‌س���ه‌ر بڕیاری‬ ‫ده‌چه‌وسێندرایه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ كورد قوربانیی به‌جینۆساید ناساندنی ئه‌م دۆسێیانه‌ی‬ ‫راس���یزم ب���وو! هه‌روه‌ك كێش���ه‌یه‌كی كوردا تێده‌په‌ڕێت كه‌ له‌زه‌مه‌نی عێراقی‬ ‫تری���ش لكان���دن‌و داگیركردن���ی خاك نوێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا ئ���ه‌و ده‌رفه‌ته‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬دواتری���ش له‌هه‌موو قۆناغه‌كاندا یاساییه‌ له‌چوارچێوه‌ی بڕیارێكی ئاسایی‬ ‫ك���ورد له‌چ���او عه‌ره‌بی بااڵده‌س���تدا زیات���ر نه‌جوڵێنراوه‌‌و س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫هاوواڵتی پله‌دوو ب���ووه‌‌و هه‌موو ماف‌و كورد له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ئازادییه‌كیش���ی زه‌وتكراوبووه‌‪ .‬هه‌موو فش���ار بخاته‌ س���ه‌ر ده‌وڵه‌ت���ی عێراق‬ ‫ئه‌وان���ه‌و زۆریتری���ش هۆكارب���وون بۆ كه‌ گه‌ره‌نتی به‌رپرس���یارانه‌ بدات هه‌م‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتنی ده‌س���ه‌اڵته‌كانی عێراق‌و ب���ۆ قه‌ره‌بووكردن���ه‌وه‌‌و هه‌می���ش بۆ‬ ‫دووباره‌نه‌كردنه‌وه‌ی جینۆساید‪.‬‬ ‫كورد‪.‬‬ ‫راپه‌ڕینی ئاداری ‪‌1991‬و پرۆسه‌ی ئازادی س���ه‌ركردایه‌تی كورد له‌ڕووی قانونی‌و‬ ‫عێراقی ‪ ،2003‬دوو قۆناغی جیاوازبوون هه‌وڵه‌كانی به‌جینۆس���اید ناس���اندندا‬ ‫بۆ ك���وردی عێراق‌و ل���ه‌دوای ئه‌و دوو رۆڵ���ی خۆی گێ���ڕا‌و ت���ه‌واوی به‌ڵگه‌و‬ ‫زه‌مه‌ن���ه‌وه‌ ورده‌كاریی تاوانكارییه‌كانی دۆكیۆمێنته‌كان���ی س���ه‌لماندنی ئ���ه‌و‬ ‫دژبه‌كورد ئاش���كرابوون‌و النیكه‌م چه‌ند تاوانانه‌ی بۆ دادگا ده‌سته‌به‌ركرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئه‌ركی دوای ئه‌وه‌دا خه‌مسارده‌‪.‬‬ ‫دۆسێیه‌كی به‌جینۆساید ناسێنران‪.‬‬ ‫دادگای ب���ااڵی تاوانه‌كانی عێراق دوای ئه‌م به‌ریرس���یارێتیه‌ به‌پل���ه‌ی یه‌كه‌م ئه‌م كارته‌ به‌هێزانه‌ی چوار دۆس���یه‌ی‬ ‫چه‌ندین دانیش���تن‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌دۆسێی ده‌كه‌وێت���ه‌ ئه‌س���تۆی س���ه‌رۆكایه‌تی جینۆس���اید كه‌م نین كه‌ له‌ده‌س���تێكی‬ ‫(ئه‌نفالی كورد‪ ،‬كیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬هه‌رێ���م ئه‌وجا په‌رله‌م���ان‌و حكومه‌تی سیاس���ی به‌هێزدابن كه‌ هه‌م له‌س���ه‌ر‬

‫هێشتا سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌‪ ،‬به‌یاننامەیە‌كی‬ ‫ره‌سمی ده‌رنه‌كردووه‌‌‬ ‫كه‌ فشارێك بێت بۆ‬ ‫سه‌ر ده‌وڵه‌تی عێراقی‬ ‫دوای به‌عس كه‌ مافی‬ ‫قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌‌و‬ ‫گه‌ره‌نتی‬ ‫دووباره‌نه‌بوونه‌وه‌ی‬ ‫جینۆسایدكردنی‬ ‫له‌به‌غدا وه‌رگرێت‬

‫ئاستی ناوخۆ‌و هه‌میش له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی كاری بۆ بكرێت‪ ،‬النیكه‌م‬ ‫جینۆس���ایدی ك���ورد به‌نێوده‌وڵه‌ت���ی‬ ‫بكرێت‪ ،‬ره‌نگه‌ بوترێت كۆڕو س���یمینار‬ ‫كراب���ن‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌و دۆس���ێیانه‌ كۆڕ‌و‬ ‫سیمینار چین؟‪.‬‬ ‫هێش���تا ده‌س���ه‌اڵتی یه‌ك���ه‌م ل���ه‌م‬ ‫هه‌رێم���ه‌دا كه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫به‌یاننامه‌یەكی ره‌س���می ده‌رنه‌كردووه‌‌و‬ ‫له‌ئه‌رشیفه‌كه‌شیدا نییه‌ كه‌ فشارێك بێت‬ ‫بۆ سه‌ر ده‌وڵه‌تی عێراقی دوای به‌عس‬ ‫كه‌ مافی قه‌ره‌بووكردن���ه‌وه‌‌و گه‌ره‌نتی‬ ‫دووباره‌نه‌بوونه‌وه‌ی جینۆس���ایدكردنی‬ ‫له‌به‌غدا وه‌رگرێت بۆی���ه‌ كارتی به‌هێز‬ ‫له‌ده‌س���تی بێهێزدایه‌ كه‌ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م چ���وار كارت���ه‌ به‌هێ���زه‌ ه���ه‌ر‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی عێراقدایه‌‌و هیچ به‌یان‌و‬ ‫نام���ه‌‌و هه‌نگاوێك���ی ره‌س���می به‌مۆرو‬ ‫ئیم���زای ره‌س���می هه‌رێم ئاراس���ته‌ی‬ ‫ئ���ه‌و واڵتان���ه‌ بكرێت ك���ه‌ له‌ڕێی ‪208‬‬ ‫كۆمپانیاوه‌ كیمیایی���ان به‌عێراق داوه‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و واڵتانه‌شی كه‌ به‌ملیاره‌ها‬ ‫دۆالریان به‌عێراق دا‌و له‌قڕكردنی كورددا‬ ‫به‌كارهێنرا‪ .‬س���ه‌رباری ئه‌وه‌ش زۆرێك‬ ‫ل���ه‌و واڵتان���ه‌ ئێس���تا نوێنه‌رایه‌تییان‬ ‫له‌هه‌ولێردا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دوور نیی���ه‌ ئ���ه‌م خه‌مس���اردییه‌‬ ‫كارته‌گرنگه‌كانی كورد بس���وتێنێت به‌و‬ ‫پێیه‌ی ماوه‌یه‌كی زۆر به‌سه‌ر ده‌ركردنی‬ ‫بڕیاره‌كاندا ده‌رچووه‌‌و س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫كوردیش هیچی ئه‌و ت���ۆی نه‌كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ چاره‌نوس���ی كارته‌ به‌هێزه‌كان‬ ‫به‌س���ووتاوی له‌ئه‌رش���یفی مێ���ژوودا‬ ‫دابنرێت‌و به‌بێده‌نگیی بسپێردرێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممە‌ ‪2012/3/20‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫حكومه‌تی‌ به‌ڕێكردنی‌ یه‌كتری‌‬ ‫د‪.‬رێدار محه‌مه‌د ئه‌مین‬

‫زۆرج���ار مه‌ردووم ناچ���ار ده‌بێت وه‌ك‬ ‫ده‌ربڕینێكی‌ خه‌م‌و خه‌فه‌ت ‌ه په‌نگخواردوو‬ ‫قه‌تیس���ماوه‌كانی‌ ناو سینه‌ی‌‪ ،‬په‌نا بۆ‬ ‫نوس���ینێك ببات نه‌ پس���پۆڕییه‌تی‌‌و نه‌‬ ‫كاری‌ ئه‌وه‌! ئاخر هه‌ركاتێك سیاسه‌ت‬ ‫خ���واردن‌و خه‌و‪ ،‬هه‌ناس���ه‌و پش���وو‪،‬‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و ژیان‪ ،‬رابردوو ئێس���تاو‬ ‫داهات���ووت داگیربكات‪ ،‬چ���ۆن نایه‌یته‌‬ ‫گۆ؟ چۆن ئیتر بێده‌نگ بیت؟ بێده‌نگی‌‬ ‫م���رۆڤ له‌م س���اتانه‌دا قبوڵكردنی‌ ئه‌و‬ ‫به‌گه‌مژه‌ك���ردن‌و زه‌لیلكردنه‌ی���ه‌ كه‌وا‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێت په‌یتا په‌یتا بیكاته‌‬ ‫به‌رگی‌ هه‌میشه‌یی ئه‌م میلله‌ته‌‪..‬‬ ‫ئه‌م هه‌س���ته‌ پڕ ئازارانه‌ ب���وون وایان‬ ‫لێكردم له‌س���ه‌ر حكومه‌تێك بنوسم كه‌‬ ‫هه‌ر ساوایه‌‌و گه‌وره‌ نابێت‪ ،‬ساویلكه‌یه‌و‬ ‫ئاقڵ نابێت‪ ،‬بێ ئه‌زموونه‌‌و گوێ له‌كه‌س‬ ‫ناگرێت! ته‌نها یه‌ك عوزر بۆ ساوایه‌تی‌‌و‬ ‫ساویلكه‌یی‌و بێئه‌زموونی‌ ئه‌م حكومه‌ته‌‬ ‫ئه‌ویه‌ كه‌ پێ���ی بڵێین بیركۆڵ‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێم���ه‌ی‌ پزیش���ك ب���ه‌وه‌ ده‌زانین كه‌‬ ‫منداڵێ���ك بیركۆڵ���ه‌ كاتێ���ك ته‌مه‌نی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌قڵ‌و ژیری‌ له‌دواوه‌یه‌!‬ ‫هه‌ر زۆر به‌س���اده‌یی ب���ه‌ دایك‌و باوكی‌‬ ‫ده‌ڵێین‪ :‬منداڵه‌كه‌تان گه‌وره‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌قڵی‌ هه‌ر به‌قه‌ده‌ر مناڵێكی‌ ش���ه‌ش‬ ‫حه‌وت مانگانه‌‪.‬‬ ‫خوا نه‌كات پاش بیست ساڵ ئه‌زموونی‌‬ ‫حكومه‌ت پێمان وابێت س���اوایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بیركۆڵی���ش بێت خوا ن���ه‌كات رێژه‌ی‌‬ ‫‪ %75‬تێپ���ه‌ڕكات‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌وكات���ه‌‬ ‫ده‌بێت خانه‌نش���ین بكرێ���ت‌و به‌كه‌ڵكی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن نایه‌ت‪..‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌و حكومه‌ت���ه‌ ده‌یبینین‪،‬‬ ‫پینه‌كردن���ی‌ دوو حكومه‌ت���ی‌ دوو‬

‫حكومه‌ت ئه‌وه‌ی ‌ه پالن‬ ‫ی‬ ‫دابنێت‌و به‌رنامه‌ڕێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ ،‬نه‌ك رۆژ دوا ‌‬ ‫رۆژ گرفت دروستبكات‌و‬ ‫ژیان ئاڵۆزتر بكات‬ ‫پارێزگایه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تاش ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫پین���ه‌كان م���اون‪ ،‬چونكه‌ به‌ده‌س���تی‌‬ ‫كه‌س���انێكی‌ كارامه‌ نه‌ك���راون‪ ،‬بۆیه‌ش‬ ‫ده‌بینین هیچ بنه‌مایه‌كی‌ حكومه‌تی تێدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬حكوم���ه‌ت ئه‌وه‌یه‌ پالن دابنێت‌و‬ ‫به‌رنامه‌ڕێژی‌ بكات‪ ،‬نه‌ك رۆژ دوای‌ رۆژ‬ ‫گرفت دروستبكات‌و ژیان ئاڵۆزتر بكات‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ كوردی‌ ده‌یه‌وێت هاوشێوه‌ی‌‬ ‫دوب���ه‌ی‌ باڵه‌خان���ه‌ به‌رزبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نازانێت هاوش���انی‌ ئه‌مه‌ ئه‌قڵ بچووك‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬خۆی‌ توانای‌ زانستی‌ ئیفلیج‬ ‫بووه‌و به‌رنامه‌ی‌ تواناس���ازی‌ داده‌نێت‪،‬‬ ‫كارگه‌كانی‌ خۆی‌ ده‌فرۆشێت‪ ،‬مه‌سینه‌‬ ‫هاورده‌ ده‌كات‪ ،‬جوتیار ئه‌كاته‌ پۆلیس‌و‬ ‫س���ه‌رباز‌و ته‌مات���ه‌ ه���اورده‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ته‌ندروس���تی‌‌و به‌رگه‌گرتن‬ ‫هۆش���یار ‌‬ ‫له‌ش���ێرپه‌نجه‌و نه‌خۆش���یه‌كانی‌ ت���ر‬

‫باڵوده‌كات���ه‌وه‌و ده‌رم���ان‌و خواردن���ی‌‬ ‫به‌سه‌رچوو هاورده‌ ده‌كات‪ ،‬دارو دره‌خت‬ ‫ده‌چێنێت‌و رۆژانه‌ ه���ه‌زاران ئوتومبیل‬ ‫ه���اورده‌ ده‌كات‌و ش���ار پڕدووك���ه‌ڵ‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌م هه‌اڵنه‌ی‌ حكومه‌ت ده‌یكات‬ ‫منداڵێكی‌ ته‌مه‌ن هه‌ش���ت سااڵن دركی‌‬ ‫پێده‌كات‪ ،‬چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوڕێیه‌ك���م باس���ی‌ زۆری‌ ئوتومبیل‌و‬ ‫جه‌نجاڵی‌ شارمان ده‌كرد‪ ،‬كوڕه‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 11‬ساڵه‌كه‌م هاته‌ گۆو وتی‌‪ :‬باوكه‌ من‬ ‫له‌گه‌ڵ راهی‌ برام (‪ 8‬س���ااڵنه‌)بڕیارمان‬ ‫داوه‌ ك���ه‌ گه‌وره‌ بووی���ن میترۆیه‌ك بۆ‬ ‫هه‌ولێر درووس���تبكه‌ین‪ ،‬وتم بۆ بیرتان‬ ‫له‌مه‌ ك���رده‌وه‌؟ ئه‌و وتی‌‪ :‬ئ���ه‌و رۆژه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مامۆس���تا توركه‌كه‌مان باس���ی‬ ‫جه‌نجاڵی‌ شارمان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و شانازی‌‬ ‫به‌ هه‌بوونی‌ میترۆ ده‌كرد له‌واڵته‌كه‌یان‌و‬ ‫ئێمه‌ش بێده‌نگ بووین!‪.‬‬ ‫خه‌ڵك له‌مێژه‌ له‌كوردستان گه‌یشتۆته‌‬ ‫ئه‌و ب���اوه‌ڕه‌ی‌ ك���ه‌وا ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ به‌ڕێوه‌ب���ردن نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ به‌ڕێكردن���ی‌ یه‌كتریی���ه‌‪..‬‬ ‫له‌كاتێك���دا هه‌رحیزب���ه‌و حكومه‌ت���ی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌ب���وو‪ ،‬جاران ‪ 4‬س���اڵ حیزب‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی‌ خۆی‌ به‌ڕێده‌كرد‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫به‌ حوكم���ی‌ پینه‌كردنه‌كه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕواڵی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ته‌س���ك بۆت���ه‌وه‌و ده‌بێت‬ ‫دووساڵ جارێك بگۆڕدرێت‌و هه‌رجاره‌ی‌‬ ‫یه‌كێكی���ان له‌ب���ه‌ری‌ ب���كات‪ ،‬نه‌وه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ ببێته‌ ش���ه‌ڕو له‌و نێوه‌نده‌دا‬ ‫بدڕێ���ت! ش���ه‌ڕواڵه‌كه‌ش وا دروواوه‌‬ ‫ك���ه‌وا به‌س به‌ب���ه‌ری‌ ئ���ه‌وان ده‌كات‌و‬ ‫جێی كه‌س���ی‌ تیانابێته‌وه‌‪ ،‬ئاخر كه‌س‬ ‫گ���ۆره‌وی‌‌و ده‌رپێی‌ خوتب���ه‌ی‌ ناوێت‌و‬ ‫به‌شه‌ڕواڵ له‌سه‌ری‌ حیساب بێت‪..‬‬ ‫زۆرج���ار باس ل���ه‌وه‌ ده‌ك���رێ گۆڕانی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت هیچ مانایه‌ك‌و ئه‌رزش���ێكی‌‬

‫نییه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌مان ش���ێوه‌و هه‌مان‬ ‫رووخس���ار دووباره‌ببنه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕاس���تیدا‬ ‫دووباره‌بوون���ه‌وه‌ی‌ رووخس���ار جێگای‌‬ ‫گله‌ی���ی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كات���ی‌ هه‌بوونی‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌م���وو كه‌موكوڕی���ه‌دا‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫كه‌سێك چی‌ پێ بكرێت كه‌وا به‌درێژایی‬ ‫چوارساڵ پێی نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫حكوم���ه‌ت له‌دیدی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتیدا‬ ‫وه‌ك كااڵی���ه‌ك س���ه‌یرده‌كرێت‪ ،‬دوو‬ ‫س���اڵ جارێك وه‌كو برا به‌شی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ب���ه‌ زه‌حمه‌تی���ش ته‌س���لیمی‌ یه‌كتری‌‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬مه‌گه‌ر له‌و كاتانه‌دا نه‌بێت‬ ‫كه‌ كااڵكه‌ قه‌ڵب‌و ره‌زاگران‌و پڕكێشه‌یه‌!‬ ‫له‌مه‌ش كاره‌ساتتر ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م وه‌زیره‌‬ ‫به‌ڕێزانه‌ش دووس���اڵ جارێك ده‌گۆڕێن‪،‬‬ ‫هه‌ر وه‌زیرێك دێت‌و به‌رنامه‌ی‌ دووساڵ‬ ‫داده‌نێت‪ ،‬هێشتا به‌رنامه‌كه‌ی‌ نیوه‌چڵه‌‬ ‫ی���ان خه‌ریك���ه‌ ب���ه‌ره‌و ت���ه‌واو بوون‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬وه‌زیرێكی‌ تر دێت‌و كاره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌س���فر ده‌دات‌و له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ ده‌ست‬ ‫پێده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌ش ئێمه‌‬ ‫له‌بازنه‌یه‌كی‌ سفریدا ده‌سوڕێینه‌وه‌‪ ،‬ئای‌‬ ‫چه‌ند بیركۆڵین‪..‬‬ ‫هه‌ردوو حیزبی‌ ده‌س���ه‌اڵتیش درك به‌م‬ ‫راستییه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم باكیان پێی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و وه‌زاره‌تانه‌ی‌ په‌یوه‌ندییان به‌‬ ‫هێزو ده‌س���ه‌اڵت‌و ئابووری‌ ئه‌وانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك خۆیان ده‌یانهێڵنه‌وه‌ (ناوخۆ‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬دارایی‪ ،‬سامانی‌ سروشتی‌)‬ ‫ئه‌وانه‌شی‌ په‌یوه‌ندییان به‌ پێشكه‌وتن‪،‬‬ ‫زانس���ت‌و گه‌ش���ه‌كردنه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‬ ‫(ته‌ندرووس���تی‌‪ ،‬په‌روه‌رده‌‪ ،‬خوێندنی‌‬ ‫بااڵ‪ ،‬رۆش���نبیری‌‪ ،‬گواستنه‌وه‌) ده‌بێت‬ ‫بگۆڕدرێ���ن! جا ره‌نگ���ه‌ ئێوه‌و ئێمه‌ش‬ ‫س���ه‌رمان له‌و حكومه‌ته‌ ده‌رنه‌چێت كه‌‬ ‫چۆن بیرده‌كاته‌وه‌‪ :‬بیركۆڵه‌ یان فشۆڵه‌‬ ‫یان‪...‬؟‬

‫ئافرەتان ‌ی رێکخراوەکانی‌ حکومی‌‪ ،‬حیزبی‌‪ ،‬مەدەنی‌‪،‬‬ ‫تائێستاش لەژێر بیرو عەقڵ ‌ی پیاودا کاردەکەن‬ ‫شانۆ جاف ـ ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫لەهەرێمی‌ کوردستاندا چەندین رێکخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫مەدەنی‌‌و حیزب���ی‌‌و حکومی‌ هەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تائێس���تا نەیانتوانیوە بەپێی‌ پێویست‬ ‫بەتەن���گ کێش���ەکانی‌ ئافرەتانەوەبن‪.‬‬ ‫هۆکاری ئەمەش ئەوەیە‪ ،‬كه‌ کارکردنیان‬ ‫لەچوارچێوەی‌ بازنەیەکدا سنورداربووە‌و‬ ‫بڕیاردانیان لەژێر عەق���ڵ‌و بیری‌ پیاودا‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬لەکاتێک���دا کۆمەڵگ���ەی‌ ئێمە‬ ‫کۆمەڵگەیەک���ی‌ پی���او س���االرییە‪ ،‬ئەو‬ ‫پیاوانەش پەروەردەی‌ ئەم کۆمەڵگه‌یەن‬ ‫ک���ە حوک���م دەک���ەن له‌سیاس���ەتی‌‬ ‫حی���زب‌و حکومەت‪ .‬ئ���ەو رێکخراوانەی‌‬ ‫وابەس���تەن بەحیزبێکی‌ سیاس���ییەوە‪،‬‬ ‫وەک ئێکسس���وارێک وان بۆ جوانکردنی‌‬ ‫حیزب لەالیەن حیزب‌و بەرپرس���انەوە‪،‬‬ ‫نەیانتوانیوە بەئازادان���ەو بیری‌ خۆیان‬ ‫کارەکان بکەن‌و هه‌میش���ه‌ دەستەمۆی‌‬ ‫حیزب���ن‌و ئەوەندەی‌ ب���ۆ کۆکردنەوەی‌‬ ‫ئەن���دام‌و قایمکردنی‌ پێگ���ەی‌ حیزبی‌‌و‬ ‫خزمەتکردنی���ان ب���ۆ حی���زب لەڕێگەی‌‬ ‫رێکخراوەکەیان���ەوە ه���ەوڵ دەدەن‪،‬‬ ‫ئەوەندە بەتەن���گ موعاناتی‌ ئافرەتان‌و‬ ‫چارەسەرکردنی‌ کێشە کۆمەاڵیەتیەکانی‌‬ ‫ئافرەتانەوە نین‪ .‬ئەمەش هیچ خزمەتێک‬ ‫بەتوێژی‌ ئافرەت���ان ناکات‌و نابێته‌ هۆی‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی توندوتیژیەکان‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫چ���ۆن تائێس���تا لەپ���اڵ ئ���ەو هەموو‬ ‫رێکخراوان���ەدا ک���ە هەیە‪ ،‬ژن کوش���تن‬ ‫ه���ەر بەردەوامەو لەهەن���دێ ناوچەش‬ ‫روولەزیادبووی���ه‌؟‪ .‬رێکخراوەکان���ی‌‬ ‫ژنانم���ان ئ���ەم ش���ێوەیه‌ی‌ کارکردنیان‬ ‫خزمەتک���ردن نییە بەئاف���رەت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫خزمەتکردنە بەسیاسەت‌و حیزبیبوون‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەی‌ لەس���ەرو ئەوانەوە پیاوێک‬ ‫هەیە کە بەرپرس���ی‌ حیزبەکەیەتی‌‌و بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ حیزبەکەی‌ ئاراستەی‌‬ ‫کاری‌ بۆ دیاری���دەکات‪ ،‬بەکورتیەکەی‌‌و‬ ‫بەکوردیەک���ەی‌ بەعەق���ڵ‌و بی���ری‌ پیاو‬ ‫کاردەکات‪ ،‬بەبی���رو موعان���ات‌و عەقڵ‌و‬ ‫لۆژیک���ی‌ ئافرەتانەی‌ خ���ۆی‌ کارناکات‌و‬ ‫بڕی���ار نادات‪ .‬ده‌ره‌نجام���ی ئەم کارەش‬ ‫لەقازانج���ی‌ نەهێش���تنی‌ توندوتی���ژی‌‌و‬ ‫چارەس���ەریەکانی‌ کێش���ەی‌ ئافرەت���ان‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی به‌رگ���ری له‌مافی ژنان‬ ‫بۆئەوەی‌ لەس���ێبەری‌ حیزب‌و سێبەری‌‬ ‫پیاو دەربچن‪ ،‬دەبێت پێش هەمووشتێ‬ ‫بەئی���رادەی‌ بیری‌ خۆی���ان بڕیاربدەن‪،‬‬ ‫خۆیان ئازادکەن لەبڕی���ارو کارکردنیان‬ ‫ئەوجا هەوڵ بدەن بۆ ئازادی‌و یەکسانی‌‌و‬

‫گەش���تن بەمافی‌ ئافرەت���ان بەڕۆحێک ‌ی‬ ‫مرۆڤانەو بەموعاناتی‌ ئافرەتانەوە هەوڵ‌و‬ ‫بڕیارو کارەکانی���ان ئەنجام بدەن‪ ،‬بەبێ‬ ‫جیاوازی‌ حیزبی‌‌و ئاینی‌‌و ناوچەگەرێتی‌‪.‬‬ ‫چیت���ر بەحیزبیک���ردن‌و بازرگانیکردنی‌‬ ‫کاری‌ رێکخراوەیی‌ ئافرەتان بۆ مەبەستی‌‬ ‫خزمەتکردن بەئاراس���تەی‌ حیزبی‌ نەبێ‪،‬‬ ‫بەڵکو بۆخزمەتکردنی‌ پێگەی‌ ئافرەتان‌و‬ ‫کێش���ە‌و نەهامەتیەکانی���ان چارەس���ەر‬ ‫بکەن‪ ،‬کارک���ردن بخرێتە قاڵبێک لەژێر‬ ‫بی���رو رای‌ موعانات���ی‌ ئافرەتانە بێت‪.‬‬ ‫تاخودی‌ خۆم���ان ئازاد نەکەین ناتوانین‬ ‫ئ���ازادی‌ بۆ بەرامبەرەکانمان بەدەس���ت‬ ‫بێنی���ن‪ ،‬بەس باچیدی‌ لەژێر س���ێبەری‌‬ ‫پی���اوو پیاو س���االری‌ بێین���ە دەرەوەو‬ ‫بتوانی���ن ئیرادەم���ان بەهێزکەی���ن‌و‬ ‫خاوەن���ی‌ بڕی���ارو رەئی‌ خۆم���ان بین‪،‬‬ ‫پەرژینی‌ پیاوساالری‌ بەبڕیاری‌ پیاوێکی‌‬ ‫پەروەردەی‌ ناو کۆمەڵگای‌ پیاوس���االری‌‬ ‫کۆتایی‌ نایە‪ ،‬ئەمەش شۆڕش���ی‌ دەوێ‪،‬‬ ‫شۆڕشی‌ ئافرەتانە‌و بەبیرێکی‌ ئازادانەو‬ ‫ئازایان���ە بەرەنگاربوونەوە وەس���تان دژ‬ ‫بەتوندوتیژیەکان���ی‌ ئافرەتان‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەیەکدەنگی‌‌و یەک هەڵوێس���تی‌ هەموو‬ ‫رێکخراوەکان���ی‌ ئافرەتان بەبێ جیاوازی‌‬ ‫ئامانجی‌ کارکردنیان یەک ئاراستە بێ بۆ‬ ‫خزمەتکردنی‌ ئافرەتان‌و بەدەستهێنانی‌‬ ‫ماف‌و ئازادیەکان‌و چارەسەری‌ کێشەکانی‌‬

‫کۆمەاڵیەت���ی‌‌و دەرون���ی‌‌و جەس���تەی ‌ی‬ ‫ک���ە دەکریت بەرامب���ەر ئافرەتان لەناو‬ ‫کۆمەڵگادا بەداخەوەم لەکۆمەڵگای‌ ئێمە‬ ‫تائێستاش ئافرەتان لەسەر خوشەویستی‌‬ ‫دەکوژرێن‪ ،‬لەکاتێکدا ئافرەتێک کوڕێکی‌‬ ‫خۆش دەوێ‌و پەیوەندییەکی‌ س���ۆزداری‌‬ ‫دەکەوێت���ە بەینی���ان ک���ە خێزانەکەی‌‬ ‫پێی‌ دەزانن‪ ،‬یەکس���ەر بڕیاری‌ کوشتن‬ ‫لەس���ەر کچە دەدرێ‪ ،‬ئەمە نمونەیەکە‬ ‫چەندەه���ا ج���ار رووی���داوە لەڕابردوو‬ ‫لەئێستاش���دا بەردەوامە لەکاتێکدا وەک‬ ‫ئ���ەوە وایە لەگەڵ خۆی���دا بووبێ‪ ،‬ئەی‌‬ ‫بۆ ب���ە کوڕەکە تەنانەت هییچیش ناڵێن‬ ‫هەمووشتەکان بەتایبەت شەرف‌و ناموس‬ ‫دەبەس���تنەوە بەجەس���تەی‌ ئاف���رەت‪،‬‬ ‫ئێم���ە لەگ���ەڵ ئەوەنین ک���ە بڵێین بۆ‬ ‫کوڕەکە ناکوژرێ‪ ،‬مەبەس���تم هەیە لێرە‬ ‫ئەسڵەن لەگەڵ کوشتن‌و لێسەندنەوەی‌‬ ‫رۆحی‌ م���رۆڤ نیم بەدەس���تی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫لەپاڵ ئەم هەموو کوش���تن‌و بەدەرنان‌و‬ ‫س���ەرگەردانی‌ ئافرەتان بڕۆن س���ەیری‌‬ ‫س���ەنتەری‌ داڵدەدان���ی‌ ئافرەتان بکەن‬ ‫ئ���ەو هەموو ئافرەت���ە لەوێیە هەریه‌کەو‬ ‫بەکێش���ەیەک پەن���ای‌ بردووەتە ئەوێ‬ ‫بۆئەوەی‌ نەکوژرێ‪ ،‬لەبەرئەوەی‌ براکەی‌‬ ‫یاخود باوکی‌ یامێردەکەی‌ هەڕەش���ەی‌‬ ‫کوش���تنی‌ لێکردووە یاخود ئەو هەموو‬ ‫کێشانەی‌ نێوان ژن‌و مێرد کە ئافرەتان‬

‫رووی���ان کردووەت���ە ئەو س���ەنتەرانەو‬ ‫منداڵەکانی���ان بێنازب���وون لەئەنجامی‌‬ ‫کێش���ەی‌ نێوان دایک‌و باوکیان کە بەبێ‬ ‫ئ���ەوەی‌ جیاببنه‌وه‌‪ ،‬ه���ەروا ماوەتەوە‬ ‫لەوس���ەنتەرانە‪ .‬ئەی‌ ئاخۆ ئیش���ی‌ ئەم‬ ‫رێکخراوە رەمزیان���ە چین‪ ،‬کە له‌هەوڵی‌‬ ‫چارەس���ەرکردنی‌ ئەو کێش���انەدا نین‌و‬ ‫دەڵێن ئێمە کاردەکەین بۆئافرەتان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەڕاستی‌ کارەکانتان سنوردارەو لەئاست‬ ‫ئەو زۆرییه‌ی رێکخراوو کێشەکاندا نییە‪.‬‬ ‫ئەبێ لەو بازنەی‌ کارکردنە بێنە دەرەوە‪،‬‬ ‫بتوانن کێش���ەکان بەشێوازێکی‌ مەدەنی‌‬ ‫حەل بکرێت نەک بەعەشایەری‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئەمە دەرگایەکی‌ دیکە دەکاتەوە لەسەر‬ ‫کوشتنی‌ ژنان‪ ،‬لەبەرئەوەی‌ لەکۆمەڵگای‌‬ ‫ئێم���ە‪ ،‬باوک‌و ب���را خ���ۆی‌ بەحەقداری‌‬ ‫خوش���ک دەزانێ‪ ،‬ئ���ەو بڕیار لەس���ەر‬ ‫ژیانی‌ دەدا ک���ە ژیانی‌ چۆن هەڵبژێرێ‪،‬‬ ‫چۆن بڕیار ب���دات چی‌ بکات‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫ئافرەتەکە بیەوێت خۆی‌ خاوەنی‌ بڕیاری‌‬ ‫خۆی‌ بێت‪ ،‬توندوتیژی‌ بەرامبەر دەکرێ‌و‬ ‫ئەوحەقەی‌ لێدەسەنرێتەوە‪ ..‬کێشەکان‬ ‫لێرەوە سەرچاوە دەگرێ‌و تەشەنە دەکا‪،‬‬ ‫من لێ���رەدا ئەمە بەئەرکی‌ رێکخراوەکان‬ ‫دەزان���م کە رۆش���نبیری‌ لەڕێگەی‌ کۆڕو‬ ‫دەورات‌و راگەیاندن���ەوە کاربک���ەن ب���ۆ‬ ‫گۆڕینی‌ ئەم ش���ێوازە بیرکردنەوەیه‌‪ ،‬با‬ ‫چیدی‌ سەرکوتی‌ ئافرەتانمان نەکرێت‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫کۆمەڵکوژیی‌و بێالیەنیی‬ ‫ئاراس فەتاح‬ ‫له‌دونی���ای جەنگ���دا بێالیەنیی دۆخێکی‬ ‫نامۆیە‪ .‬جەنگ بێالیەنی���ی قبوڵناکات‪.‬‬ ‫لەم دونیا ش���ەڕانگیزەدا دەبێت س���ەر‬ ‫ب���ە الیەنێ���ک بی���ت‪ ،‬دەبێ���ت لەپێناو‬ ‫الیەنێکدا بکوژی���ت‌و بکوژرێیت‪ .‬هەموو‬ ‫ئەوانەی چەکیان بەدەس���تە س���ەر بە‬ ‫الیەنێکن‌و لەپێناو الیەنێکیشدا دەکوژن‌و‬ ‫دەکوژرێ���ن‪ .‬س���ەرەڕای ئ���ەم واقیع���ە‬ ‫گش���تگەرایەی جەنگ‪ ،‬تەنه���ا بوونێکی‬ ‫بێالیەن هەبێ���ت قوربانییەکانی جەنگە‪.‬‬ ‫له‌دونی���ای جەن���گ‌و کۆمەڵکوژیدا تەنها‬ ‫کوژراوە مەدەنیی���ەکان‌و دەربازبووەکان‬ ‫سەر بە ھیچ الیەنێک نین‪ .‬قوربانییەکانی‬ ‫ئەنفال‌و هەڵەبجەش سەر بە ھیچ الیەنێک‬ ‫نەبوون‪ ،‬بەڵکو خەڵکی بێچەک‌و مەدەنی‬ ‫ب���وون؛ منداڵ‪ ،‬ژن‪ ،‬پی���او‪ ،‬گەنج‌و پیر‪،‬‬ ‫نەخۆش‌و کەنەفتەکانی ناو ش���ارۆچکە‌و‬ ‫گوندەکان بوون‪.‬‬ ‫بێگومان له‌تێڕوانینی بکەرانی تاوانەکاندا‬ ‫کۆکردن���ەوە‌و ناردن���ی ئ���ەم گروپ���ە‬ ‫له‌خەڵک���ی مەدەنی بۆ ش���وێنی نادیار‌و‬ ‫پاش���ان گۆڕونکردنیان‪ ،‬یاخود کوشتنی‬ ‫بەکۆمەڵیان‪ ،‬پابەندی ئەوە نییە کە سەر‬ ‫بەالیەنێکن‪ ،‬چونکە لەجەوهەردا خەڵکە‬ ‫مەدەنییەک���ە خ���ودی خۆی���ان الیەنن‌و‬ ‫ئ���ەو ئامانجەن کە دەبێ���ت لەناوببرێن‪.‬‬ ‫بەمانایەکی تر س���تراتیژی پرۆس���ەکە‪،‬‬ ‫کۆکردن���ەوە‌و لەناوبردن���ی ئەم گروپەیە‬ ‫له‌ئینس���ان ک���ە ھێ���زە تۆتالیتێرەکان‬ ‫دەیانکەن بە ئامانج‪.‬‬ ‫گەورە نازی ئەڵمانی «ھیتلەر» لەکاتی‬ ‫بڕیاردانی لەناوبردنی جووەکانی ئەڵمانیا‌و‬ ‫ئەوروپ���ادا دەڵێ���ت‪" :‬ئێم���ە رووبەڕوی‬ ‫پرسیارێک بوینەوە‪ :‬چۆن هەڵسوکەوت‬ ‫لەگ���ەڵ ژن���ان‌و مندااڵن���دا بکەین؟ من‬ ‫بڕیارمدا لێرەش���دا چارەس���ەرێکی زۆر‬ ‫روون بدۆزین���ەوە‪ .‬من خ���ۆم ئەوەم بە‬ ‫رەوا نەدەزانی کە پی���اوان لەناوبەرین‪،‬‬ ‫بیانکوژی���ن ی���ان بەکوش���تیانبدەین‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم رێگەبدەی���ن منداڵەکانیان وەکو‬ ‫تۆڵەس���ێنەر له‌کوڕەکانم���ان‌و منداڵ���ی‬ ‫منداڵەکانم���ان گەورەبب���ن‪ .‬بۆیە دەبایە‬ ‫ئەو بڕیارە قورسە بدرێت‪ ،‬ئەم نەتەوەیە‬ ‫لەس���ەر رووی زەوی بس���ڕینەوە‪ ".‬ئەم‬ ‫لۆژیکە ش���ەڕانگیزە لۆژیکی هەموو ھێزە‬ ‫تۆتالیتارەکانی سەدەی بیستەم بوو کە‬ ‫ک���ردەی کۆمەڵکوژییان وەکو مۆدێلێکی‬ ‫رێگاچارەی سیاس���یی داھێنا‪ .‬نابینایی‬ ‫له‌ئاست بێالیەنیی مەدەنییەکاندا‪ ،‬با ئەو‬ ‫کەس���انە خەڵکانی بێچەک‌و منداڵ‌و ژن‌و‬ ‫پیر‌و پەککەوتەش بن‪ ،‬ئەو چاویلکەیەیە‬ ‫ک���ە ئایدیۆلۆژییە تۆتالیتێرەکان دونیای‬ ‫پێدەبین���ن‪ .‬له‌دونی���ای تۆتالیتاریزمدا‬ ‫کۆمەڵگا رووبەری جەنگە‌و له‌جەنگیشدا‬ ‫دوو بەرە هەیە‪ ،‬یەکەمیان دوژمنە‌و ئەوی‬ ‫تریشیان دۆست‪ .‬جەنگ بۆ بەعسیزمیش‪،‬‬ ‫وەکو سیس���تەمێکی تۆتالیتێ���ر‪ ،‬تەنها‬ ‫مانای کوش���تن‌و لەناوبردنی دۆژمنەکانی‬ ‫نەبوو‪ ،‬بەڵکو جەنگ ئەو فەزایە بوو کە‬ ‫بەردەوام "دوژمن"‌و "دۆس���ت"ی لەیەکتر‬ ‫جیادەک���ردەوە‌و زەمین���ەی لەناوبردن‌و‬ ‫وێرانکردنیان���ی خۆش���دەکرد‪ .‬هەر ئەم‬ ‫دۆخەش���ە وادەکات کە ئێمە لەو واقیعە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ییە بگەی���ن کە‬ ‫بەعس دروس���تیکردبوو‪ ،‬واقیعی جەنگی‬ ‫بەردەوام‌و بەرهەمھێنانی دۆخی نائاسایی‬ ‫بەردەوام‪ .‬بەشێوەیەکی گشتی دەتوانین‬ ‫بڵێین ک���ە ئامانجی س���ەرەکیی هەموو‬ ‫س���تراتیژێکی کۆمەڵکوژی لەجەوهەردا‬ ‫لەناوبردن���ی خەڵک���ی مەدەنیی���ە نەک‬ ‫چەکبەدەست‌و پارتیزانەکانی ئەو گەلە‪.‬‬ ‫عەلی حەسەن مەجیدیش له‌‪١٥‬ی نیسانی‬ ‫‪١٩٨٨‬دا دەڵێت‪" :‬لەمڕۆوە دروشمەکانمان‬ ‫دەبێت بریتیبن له‌لەناوبردن‪ ،‬وێرانکردن‌و‬ ‫تێکشکان‪".‬‬ ‫لۆژیک���ی مەدەنی‌و عەقاڵنی���ی بە ئێمە‬ ‫دەڵێت خەڵکی مەدەن���ی نابێت ببن بە‬ ‫بەرەیەک له‌جەنگ‌و ئامانجی سەربازییدا‪.‬‬ ‫له‌ئایدیۆلۆژی���ا تۆتالیتێرەکان���دا ئ���ەم‬ ‫لۆژیکە تەواو بەپێچەوانەوە ئیشدەکات‪.‬‬ ‫له‌تێگەشتنی ئەم ئایدیۆلۆژیایەدا شتێک‬ ‫نییە بەن���اوی مەدەنییەوە؛ ئەوەی هەیە‬ ‫بریتییە له‌ئامانجی جیاجیای سەربازی‌و‬ ‫پ���ڕۆژەی تایبەتی لەناوبردن‌و چەش���نی‬ ‫رێکخس���تن‌و پیادەکردن���ی‪ .‬کاتێک ئەو‬ ‫خەڵک���ە کۆدەکرێنەوە بۆئ���ەوە نییە بۆ‬ ‫ش���وێنێکی ت���ر ببرێن کە س���ەالمەتتر‌و‬ ‫باش���ترە لەوەی خۆیان‪ ،‬ئ���ەم خەڵکە‬ ‫تاوانبارن بەبێ ئەوەی بزانن تاوانەکەیان‬ ‫بەتەواوەتیی چییە‪ .‬کە سزاش���دەدرێن‪،‬‬ ‫وەحش���ەتناکترین س���زایان بەس���ەردا‬ ‫تاقیدەکرێتەوە‪ ،‬لەوێنەی گازبارانکردن‪.‬‬ ‫ج���ووەکان دەب���ران ب���ۆ حەمامکردن‌و‬ ‫لەب���ری ئ���او گازبارانی���ان دەک���ردن‪.‬‬

‫له‌کوردستانیش���دا یەکەمج���ار ب���وو کە‬ ‫له‌فڕۆکەکانەوە چەش���نە بۆمبێک بەسەر‬ ‫خەڵکی مەدەنی���دا فڕێبدرێت کە گڕدار‌و‬ ‫پارچەدار نەبێت‪ ،‬بەڵکو بۆمبەکان تەنها‬ ‫دوکەڵ بن‪ ،‬بۆنبۆگ���ەن بن‪ ،‬رەنگ زەد‌و‬ ‫سپی بن‪ .‬لەسەردەمی نازییەکاندا یەکێک‬ ‫له‌بەرپرس���ەکانی گازخانەکان «دکتۆر‬ ‫بێ���ک» له‌ڕاپۆرتێکی���دا دەنووس���ێت‪:‬‬ ‫"لێکۆڵینەوەکان ئەوەیان بۆدەرخس���تم‬ ‫ک���ە چەش���نی بەکارھێنان���ی گازەک���ە‬ ‫دروس���تنەبووە‪ ،‬چونک���ی لەبری ئەوەی‬ ‫مردنێک���ی ئ���ارام‌و خێرا دروس���تبکات‪،‬‬ ‫بووەتە ھۆکاری خنکان���دن‌و دواکەوتنی‬ ‫مردنی بەندییەکان"‪ .‬ئەمە تاکە خەمێکە‬ ‫کە بکوژێکی کۆمەڵکوژیی هەیبێت؛ خەمی‬ ‫چەشنی کاریگەریی «‪»effectiveness‬‬ ‫کردەی کوشتنە‪ .‬عەلی حەسەن مەجید‬ ‫ئەم خەمەش���ی نەبوو‪ ،‬ئ���ەو دەیگوت‪:‬‬ ‫"هەموویان بە غازی کیمیاوی دەکوژم…‬ ‫ئەوەن���دە گازی کیمیایی���ان بەس���ەردا‬ ‫دەکەم کە ئوتۆمبیلەکانی خوداش فریای‬ ‫گوستنەوەیان نەکەوێت"‪.‬‬ ‫پرۆسەی ئەنفال‌و کیمیابارانی هەڵەبجە‪،‬‬ ‫پرۆسەی کوش���تنی نەوەکانی بەشێکی‬ ‫گەورەی کۆمەڵ���گای ئێمەیە‪ ،‬هەوڵدانە‬ ‫بۆ نەھێش���تنی یادەوەرییان‌و لەناوبردنی‬ ‫وەچەکانیان بۆئەوەی نەبن بە گرفت بۆ‬ ‫نەوەکانی داهاتووی تاوانکاران‌و "تۆڵە"یان‬ ‫لێنەس���ەننەوە‪ .‬خەڵکی کورد بەگشتی‌و‬ ‫هەڵەبجەی���ی‌و دەربازبووان���ی ئەنف���ال‬ ‫بەتایبەت���ی تاوەکو ئەم���ڕۆ چاوەروانی‬ ‫رێزگرتنی شایستەن له‌قوربانییەکانیان‌و‬ ‫وەرگرتن���ەوەی الن���ی کەم���ی "تۆڵەی‬ ‫یاسایی" له‌بکوژەکانیان‪ .‬هەربۆیە یەکێک‬ ‫له‌رەهەن���دە گرنگەکانی گەڕانەوەی رێز‌و‬ ‫ماف بۆ قوربانییان مان���ای گەڕانەوەی‬ ‫بێالیەنیبوونیان���ە لەجیهان���دا ل���ه‌ڕووی‬ ‫سیاسی‌و ئایدیۆلۆژییەوە‪ .‬لێیانگەڕێین‌و‬ ‫وەکو خۆی���ان قبوڵی���ان بکەین‌و وەکو‬ ‫خۆیان رێزیان لێبگرین؛ ئەوان شەھیدی‬ ‫ھیچ الیەنێکی سیاسی نین‌و ھیچ ھێزێکیش‬ ‫نییە قەرەبووی کوشتنیان بکاتەوە‪ .‬هەموو‬ ‫بەحیزبیک���ردن‌و بەئایدیۆلۆژیکردنێک���ی‬ ‫هەڵەبجە‌و ئەنفال‌و کردنیان بە کەرەسە‌و‬ ‫پروپاگەندەی سیاسیی‪ ،‬مانای شێواندنی‬ ‫وێنە ئینسانییەکانی خودی قوربانییان‌و‬ ‫گەمەکردن���ە ب���ە ژان���ی دەربازبووان‌و‬ ‫خراپبەکارھێنانیانە لەڕووی میدیاییەوە‪.‬‬ ‫هەربۆیە من وایدەبینم لەجەوهەردا ئەوە‬ ‫وەزیفەی الیەن���ی تاوانکارە کە رەهەند‌و‬ ‫مانایەک���ی سیاس���یی‌و ئایدیۆل���ۆژی بە‬ ‫کوش���تنی مندااڵن‌و ژن���ان دەدات‪ ،‬نەک‬ ‫الیەنە سیاس���ییەکانی بەرەی قوربانیی‪.‬‬ ‫قوربانیانی ئەنف���ال‌و هەڵەبجە مردووی‬ ‫ئاسایی نین‪ ،‬بەڵکو کوژراوی کردەیەکی‬ ‫دڕندانەی ناوێ���زەی مێژوویین‌و رێگەمان‬ ‫پێن���ادەن بکرێ���ن ب���ە حیکایەتی یەک‬ ‫حیزب ی���ان دووان‪ .‬حیکایەتی ئەنفال‌و‬ ‫هەڵەبج���ە بۆئەوە نیی���ە حیکایەتەکانی‬ ‫تر بش���ارێتەوە‪ .‬حیکایەتی کۆمەڵکوژی‬ ‫چیرۆکی هەم���وو مرۆڤایەتییە‪ .‬چیرۆکی‬ ‫هەڵەبج���ە‌و ئەنفال‪ ،‬چیرۆکێکە کە کەس‬ ‫ناتوانێ���ت بەناوی���ەوە داوەری ب���کات‌و‬ ‫کەس���یش بۆی نییە بەناویەوە لەکەسی‬ ‫تر خۆشببێت‪ .‬هەڵەبجە‌و ئەنفالیش وەکو‬ ‫ھۆلۆکۆست شایانی لێخۆشبوون نین‪.‬‬ ‫ئێمە ناتوانین بە یادکردنەوەی مردووانەی‬ ‫حیزبی���ی رێ���گا له‌دووبارەبوون���ەوەی‬ ‫هەڵەبج���ە‌و ئەنفال بگری���ن‪ ،‬بەڵکو تاکە‬ ‫رێگایەک بریتییە له‌تێگەشتن له‌ڕەهەندە‬ ‫قوڵەکانی ئەم تاوانە‌و کردنێتی بە بەشێک‬ ‫له‌ھۆش���مەندی نەتەوەیی‌و ئینسانیمان‪.‬‬ ‫ئێمە ئەزموونێکمان لەگەڵ کۆمەڵکوژیدا‬ ‫ک���رد‌و قۆناغێک���ی ترسناکیش���مان‬ ‫له‌وەحشەت بڕی‪ .‬ئەم ئەزموونە پێویستی‬ ‫بەوە نیی���ە بە مردووی���ی یادبکرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەم قۆناغە پێویس���تی بەوە نییە بەبێ‬ ‫رازیبوونی دەربازبووانی له‌یادەوەریماندا‬ ‫ئامادەبکرێت���ەوە‪ ،‬پێویس���تی بەوە نییە‬ ‫پرس���ەی ساردوس���ڕی ب���ۆ بگێڕدرێت‪.‬‬ ‫ئەوەی ئێمە‌و نەوەی داهاتوو پێویستمانە‬ ‫تاقیکردنەوەیەک���ی ت���رە له‌ئاس���تی‬ ‫بیرکردن���ەوەدا؛ تاقیکردنەوەی تێڕامان‌و‬ ‫تێگەش���تنە ل���ەو پرۆس���ە مێژوویی���ە‌و‬ ‫کردنێت���ی بە بابەت���ی بەخۆداچوونەوە‌و‬ ‫بەرپرسیارێتی‌و بە ھوشیارییەکی مەدەنی‬ ‫کە ژیان دروس���تبکات‌و رێزی لێبگرێت‪.‬‬ ‫ئەمە سەرەتایەکە بۆ رێگاگرتن له‌هەموو‬ ‫چەش���نە دووبارەبوونەوەیەک���ی ت���ری‬ ‫کولتوور‌و کردەی کۆمەڵکوژیی له‌مێژوودا‬ ‫بە دەستی دەسەاڵتی بێگانە بێت یان ھی‬ ‫خۆمان‪( .‬ئێلی ڤیزل) نووسەری ئەمریکی‬ ‫دەربازبووی ھۆلۆکۆس���ت ب���ە نەوەکانی‬ ‫داهاتوو دەڵێت‪" :‬ئێستا بەدەست ئێوەیە‪،‬‬ ‫ئێمەش ل���ەوەدا یارمەتیتان دەدەین کە‬ ‫رابردووی ئێمە نەبێتە دواڕۆژی ئێوە"‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫وەستاویی ئایین‌و گەشەی زانست‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ته‌نها بێزاریی به‌س نییه‬ ‫له‌‌به‌رامبه‌ر ئه‌و دۆخه‌ی له‌کوردس���تاندا‬ ‫له‌ڕووی سیاسی‌و ئابوری‌و کۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬بێزاریی���ه‌ک هه‌ی���ه‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت له‌نێ���وان چین���ی الوان���دا‪.‬‬ ‫له‌دونیادا په‌یوه‌ندی الوان له‌گه‌ڵ بێزاریدا‬ ‫ناس���راوه‪ ،‬به‌اڵم بێزاری���ی یان تووڕه‌یی‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ته‌نها له‌ناو الواندا نییه‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بێزاریی الوان ره‌گی له‌هاتنیان بۆ‬ ‫دونیا‌و هه‌وڵیان بۆ جێکردنه‌وه‌ی خۆیانه‬ ‫له‌دونیایه‌کدا که ئاماده‌نییه جێگایان بۆ‬ ‫بکاته‌وه‪ ،‬ئه‌وا له‌کوردس���تان به هه‌ڵه‌دا‬ ‫ئه‌چین ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و بێزارییه‌ی که هه‌یه‬ ‫ب���ه بێزاری���ی الوان ناوبنێی���ن‪ .‬ره‌واتر‬ ‫وه‌هایه ناوی بنێین بێزاریی کۆمه‌اڵیه‌تی‪.‬‬ ‫وش���ه‌ی بێزاریی گه‌ر له‌یه‌كی بترازێنین‬ ‫مانای نه‌بوونی زار ئ���ه‌دا‪ ،‬یان نه‌بوونی‬ ‫زم���ان‪ .‬بێزاری���ی نه‌بوون���ی توانایه بۆ‬ ‫په‌یوه‌ندیکردن له‌ڕێگای زمانه‌وه‪ .‬دیاره‬ ‫نه‌بوونی توان���ا ره‌نگه ته‌نها مانای ئه‌وه‬ ‫‌نه‌بێ���ت ته‌نها ئه‌و که‌س���انه بێزارن که‬ ‫ناتوانن خواس���تیان له‌ڕێ���گای زمانه‌وه‬ ‫ده‌ربڕن‪ .‬به‌ڵکو له‌هه‌مانکاتدا مانای ئه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ���ت که ده‌ربڕین���ی زمانی هیچ‬ ‫نرخ‌و رۆڵ‌و به‌هایه‌کی نییه‪.‬‬ ‫بێزاریی به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر هاتوو بێزارییه‌كی‬ ‫گش���تی بوو‪ ،‬ئ���ه‌وا نابێ���ت له‌ڕوانگه‌ی‬ ‫ده‌روونناس���ی ی���ان تاکه‌که‌‌س���ییه‌وه‬ ‫ته‌ماش���ایکه‌ین‪ .‬بێزاریی گشتی هه‌میشه‬ ‫دیاریده‌یه‌كی سیاس���یه‪ ،‬که له‌دۆخێکی‬ ‫تایبه‌ت���دا دێته ئ���اراوه به‌رامبه‌ر که‌ش‌و‬ ‫هه‌وایه‌کی سیاس���ی تایب���ه‌ت‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫ئه‌و بێزارییه‌ی که هه‌یه له‌کوردس���تان‪،‬‬ ‫پێش هه‌موو ش���تێکی ت���ر بێزارییه‌كی‬ ‫سیاس���یه‪ .‬که ده‌ڵێین بێزاریی سیاسی‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستمان له‌‌وه‌یه که بێزارییه به‌رامبه‌ر‬ ‫دۆخێک���ی سیاس���ی‌و ته‌نه���ا له‌ڕێگای‬ ‫گۆڕانی سیاسییه‌وه چاره‌‌‌سه‌ر ده‌‌‌کرێت‪.‬‬ ‫گۆڕانی سیاس���ی یانی گۆڕانی شێوازی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی یان به‌ڕێوه‌چوونی کۆمه‌ڵگا‌و‬ ‫داهاته‌کانی‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی زیاتر من مه‌به‌س���تمه له‌‌م‬ ‫س���تونه‌دا ئه‌وه‌ی���ه ک���ه بێزاریی وه‌ک‬ ‫وه‌اڵمێک‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر دۆخێکی سیاس���ی‬ ‫تایبه‌تدا به‌ته‌نه���ا به‌س نییه‪ .‬ناتوانرێت‬ ‫ته‌نها له‌ڕێگای بێزاریی���ه‌وه گۆڕانکاریی‬ ‫بێته‌دی‪ .‬ئه‌وه‌ی ئاش���کرایه که بێزاریی‬ ‫په‌رچه‌ک���رداره‪ ،‬له‌میان���ه‌ی به‌رده‌وامیدا‬ ‫ده‌بێت���ه جۆرێ���ک له‌دونیابین���ی ک���ه‬ ‫لەڕاستیدا نه‌بینی دونیایه‪ .‬بێزاریی یان‬ ‫توڕه‌یی‪ ،‬یان���ی نه‌بوونی هیوا‪ ،‬نه‌بوونی‬ ‫پێگ���ه‪ ،‬نه‌بوون���ی ده‌رف���ه‌ت‪ ،‬نه‌بوونی‬ ‫ئامراز بۆ گه‌ش���تن به ئامانج‪ .‬که‌س���ی‬ ‫بێ���زار وه‌ها هه‌س���تده‌كات ک���ه هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه هه‌‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌نها بۆ ئه‌و نییه‪.‬‬ ‫که‌واته له‌هه‌ناوی بێزارییدا هه‌‌ستکردنێک‬ ‫هه‌ی���ه به‌پێگ���ه‌ی خ���ود له‌کۆمه‌ڵگادا‪،‬‬ ‫له‌نێ���و سیس���ته‌می سیاس���یدا‪ .‬کاتێک‬ ‫که‌س���ێک له‌دۆخێکی وه‌ها روو له‌دونیا‬ ‫ئه‌کات هه‌س���ت ده‌كات ک���ه جوداکاری‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ئه‌كرێ���ت‪ ،‬په‌راوێزئه‌خرێت‪،‬‬ ‫به‌هێن���د وه‌رناگیرێت‪ ،‬به‌هان���ه له‌دوای‬ ‫به‌هانه بۆ هه‌وڵ‌و خ���ه‌ون‌و ئامانجه‌کانی‬ ‫ده‌هێنرێته‌وه‪ .‬لێ���ره‌دا حکومه‌ت ده‌بێته‬ ‫ئه‌و ده‌زگا بنه‌ڕه‌تیه‌‌ی که رۆڵی سه‌ره‌کی‬ ‫هه‌یه له‌به‌رهه‌مهێنانی بێزاریدا‪ .‬حکومه‌ت‬ ‫وه‌ک ئام���رازی به‌ڕێوه‌بردن���ی کۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫کاتێ���ک بڕێک���ی زۆری ئه‌ندامه‌کان���ی‬ ‫کۆمه‌ڵ���گا بێزار‌و ت���وڕه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وا یانی‬ ‫ش���ێوازی حکومکردن له‌‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا‪،‬‬ ‫س���ه‌قه‌تانه به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ .‬ئایا ئه‌مه‬ ‫به‌ئاگای���ی رووئ���ه‌دات ی���ان له‌ئه‌نجامی‬ ‫ته‌سکبینی‌و ترس‌و بێئاگایی‪.‬‬ ‫چ جۆره حکومه‌تێک بێزاریی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫دێنێته ئ���اراوه‪ :‬حکومه‌تێک که خاتری‬ ‫که‌مینه‌ی���ه‌ك له‌س���ه‌رووی به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫گشتییه‌وه ده‌بینێت‪ ،‬وه‌ک جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫دان���ی پیادان���ا له‌چاوپێکه‌وتنه‌که‌ی���دا‪.‬‬ ‫حکومه‌تێ���ک که داهاتی گش���ت ده‌بات‬ ‫ب���ۆ گیرفانی تایب���ه‌ت‪ ،‬وه‌ک له‌دیارده‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی���دا رۆژان���ه به‌ڕێوه‌ئه‌چێ���ت‪.‬‬ ‫حکومه‌تێک ک���ه ده‌رگاکان���ی داخراوه‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر هه‌ر که‌س���ێکدا ک���ه بۆنی‬ ‫جودایی لێبێت‪ .‬حکومه‌تێک که داخراوه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر کۆمه‌ڵگادا وه‌ک س���ه‌رده‌می‬ ‫س���ه‌ده ناوه‌ندیه‌کان���ی ئه‌وروپا‪ ،‬که به‬ ‫س���ه‌ده تاریکه‌كان ناس���راوه‪ ،‬کۆمه‌ڵێک‬ ‫ده‌موچاو دێ���ن‌و ده‌ڕۆن‌و دێنه‌وه‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕاس���تیدا بێزاری���ی ته‌نه���ا له‌دیارده‬ ‫گ���ه‌وره‌کان نیی���ه‪ .‬بیرل���ه‌‌وه بکه‌ره‌وه‬ ‫الوێکی���ت له‌چینی هه‌ژاران له‌ش���ارێکی‬ ‫کوردستان‪ ،‬هه‌موو ته‌مه‌نت کاربکه‌یت به‬

‫بیرورا‬

‫له‌گه‌ڵ تووڕه‌ییدا‬ ‫پێویستمان به حیکمه‌ت‌و‬ ‫هێمنی هه‌یه‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫له‌داهاتوودا درێژه به‬ ‫تووڕه‌یی نه‌ده‌ینه‌وه‬ ‫ئه‌رکێکی سه‌خته‬ ‫شێوازێکی شه‌ریفانه به‌ش ناکا بۆئه‌وه‌ی‬ ‫ببیته خاوه‌ن چوار دیوار‌و س���ه‌ربانێک‪.‬‬ ‫گه‌رچی هه‌تا بێت س���امان‌و س���ه‌روه‌ت‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگادا زۆرده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ زۆرینه‬ ‫هه‌تابێت سه‌خت ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ڕوانگه‌یه‌كی تره‌وه‪ ،‬بێزاریی کۆمه‌ڵگای‬ ‫ک���وردی ره‌گێک���ی میتافیزیک���ی هه‌یه‬ ‫که ده‌توانین ده‌س���ته‌واژه وێبه‌ریه‌كه‌ی‬ ‫ب���ۆ به‌كاربهێنی���ن‪Entzauberung ،‬‬ ‫پووچبوون���ه‌وه ی���ان پوکان���ه‌وه‪ .‬الی‬ ‫زۆرینه‌ی خه‌ڵكی پرس���ێکی میتافیزیکی‬ ‫هه‌یه‪ ،‬ئه‌مه‌ب���وو حکومه‌تی کوردی‪ .‬که‬ ‫یانی؛ ئه‌مه‌بوو ده‌رئه‌نجامی ئازار‌و قات‌و‬ ‫قڕی‌و کیمیاباران‪ ،‬ئه‌مه‌بوو ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫ک���وردی‪ .‬له‌هه‌ناوی ئ���ه‌م نائومێدیانه‌دا‬ ‫کۆمه‌ڵێک به‌های ئه‌خالقی‌و کۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫سیاسی گرنگ ده‌پوکێنه‌وه‪ .‬لێره‌دا ره‌گی‬ ‫ئه‌و دۆخه هه‌یه که له‌کوردس���تان هه‌تا‬ ‫بێت باڵوده‌بێته‌وه‪ ،‬ئه‌ویش ناشرینبوونی‬ ‫سیاسه‌ت‌و سیاسییە‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌‌به‌رامبه‌ر دۆخێکی وه‌هادا ته‌نها‬ ‫بێزاریی وه‌اڵمێکی هه‌ڵه‌یه‪ .‬بێزاریی یان‬ ‫تووڕه‌یی الی ئه‌رستۆ تالیس له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫حیکمه‌تدا دانراوه‪ .‬ب���ه‌م پێیه تووڕه‌یی‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ی حیکمه‌ت���ه‪ .‬هێنانه‌ئ���ارای‬ ‫دۆخێک���ی ن���وێ پێش هه‌موو ش���تێک‬ ‫پێویس���تی به حیکمه‌ته‪ .‬حیکمه‌ت یانی‬ ‫هه‌بوونی توانا بۆ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ی ک���ه له‌ئارادایه به ش���ێوه‌یه‌کی‬ ‫هێمن‌و هاوس���ه‌نگ که بتوانێت سه‌رجه‌م‬ ‫ره‌هه‌نده‌کان���ی ببینێت ب���ه‌دوای وه‌اڵمی‬ ‫گش���ت ره‌هه‌نده‌کانیدا بگه‌ڕێت‪ ،‬چونکه‬ ‫یه‌کێ���ک له‌مه‌ترس���یه‌کانی تووڕه‌ی���ی‬ ‫س���اده‌كردنه‌وه‌و کۆکردنه‌وه‌ی سه‌رجه‌م‬ ‫هۆکاری کێش���ه‌کانه له‌هۆکارێکدا‪ .‬دیاره‬ ‫تووڕه‌یی پێویستی به‌وه‌یه که له‌ئاڵۆزیی‬ ‫هه‌ڵبێ���ت‪ ،‬تووڕه‌ی���ی پێویس���تی ب���ه‌‬ ‫ئامانجکراوێک���ی روونه که تووڕه‌ییه‌که‌ی‬ ‫ئاراس���ته بكرێت‪ .‬ئ���ه‌م کورتکردنه‌وه‌یه‬ ‫جۆرێ���ک له‌هه‌ڵه تێگه‌یش���تن‌و نابینایی‬ ‫دێنێت���ه ئ���اراوه‪ .‬مه‌ترس���ییه‌کی تری‬ ‫تووڕه‌یی ئه‌وه‌یه ک���ه وه‌ها ده‌زانێت به‬ ‫الچوونی که‌‌سێک‪ ،‬به الچوونی الیه‌ک ئه‌وا‬ ‫قه‌یرانه‌کان چاره‌‌‌س���ه‌ر ده‌بن‪ .‬تووڕه‌یی‬ ‫له‌ناخی که‌س���ی تووڕه‌دا دۆخێک دێنێته‬ ‫ئاراوه که به‌دوای چار‌‌ه‌سه‌ردا ده‌گه‌ڕێت‪.‬‬ ‫که‌سی تووڕه هه‌میشه بڕوای وه‌هایه که‬ ‫چاره‌سه‌ر ئاس���انه‪ ،‬ئه‌مه له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫ده‌بێت���ه مای���ه‌ی تووڕه‌ییه‌ك���ی زیاتر‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نجامدا تووڕه‌یی میکانیزمێک دێنێته‬ ‫ئ���اراوه که خ���ۆی به‌رده‌وامی به خۆی‬ ‫ئه‌دات‪ ،‬له‌هه‌موو ش���تێک‌و دیارده‌یه‌كدا‬ ‫به‌هانه بۆ تووڕه‌بوونه‌که‌ی ده‌بینێت‪.‬‬ ‫تووڕه خۆی وه‌ک که‌س���ێکی بێ به‌ری‌و‬ ‫قوربانی ده‌بینێ���ت‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا هه‌تا‬ ‫تووڕه‌ی���ی درێژه بکێش���ێت زیاتر باوه‌ڕ‬ ‫ب���ه تۆڵه‌کردنه‌وه زیات���ر ده‌بێت‪ .‬ئه‌مه‬ ‫له‌میانه‌ی پرۆسه‌ی سیاسیدا هه‌تا بڵێی‬ ‫ترسناکه‪ .‬تۆڵه‌که‌ره‌وه‌ پاش ئه‌نجامدانی‬ ‫تۆڵه‌که‌ی رووبه‌ڕووی دونیایه‌ک ده‌بێته‌وه‬ ‫که ئاماده‌نییه بۆی‪ ،‬بۆیه مه‌ترسیی ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ی���ه هه‌مان دونی���ا دووباره‌کاته‌وه که‬ ‫له‌‌وه‌وپێش تیایدا ژیاوه‪ .‬به تایبه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫بێتوو چه‌مکی هابیتۆس له‌به‌رچاوبگرین‪.‬‬ ‫هابیت���ۆس بریتییه له‌‌و به‌ه���او نه‌رێت‌و‬ ‫خووانه‌ی که که‌س���ێک له‌میانه‌ی ژیانیدا‬ ‫به ئاگایی‌و بێئاگایی ده‌یکاته به‌ش���ێکی‬ ‫ناوه‌کی له‌دونیابینی‌و دیدی خۆی‪.‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی گۆڕان بێت���ه ئاراوه‪ ،‬تووڕه‌یی‬ ‫پێویسته‪ ،‬به‌اڵم تووڕه‌یی نابێته هۆکارێک‬ ‫ب���ۆ هێنانه‌ئ���ارای دونیایه‌کی باش���تر‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ته‌نها وه‌ك هانده‌رێک‪ ،‬پاڵنه‌رێک‬ ‫کارده‌کات‪ .‬بۆی���ه له‌گ���ه‌ڵ تووڕه‌یی���دا‬ ‫پێویستمان به حیکمه‌ت‌و هێمنی هه‌یه‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی له‌داهاتوودا درێژه به تووڕه‌یی‬ ‫نه‌ده‌ینه‌وه‪ .‬ئه‌رکێکی سه‌خته‪.‬‬

‫کامیار سابیر‬

‫زانست له‌تێرمۆنۆڵۆجییە التیینییەکەوە‬ ‫ب����ە واتای زانین (مەعریفە) دێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مەعریفەی زانس����ت لەگ����ەڵ مەعریفەی‬ ‫فەلسەفییدا لەو ش����وێنەدا جیاوازن کە‬ ‫زانست بە سیستماتیک‌و تاقیکردنەوەو‬ ‫دۆزینەوەی تیۆریی نوێ گەشە دەکات‪.‬‬ ‫دوو لقی زانست‪ ،‬زانس����تی بایۆلۆژیی‌و‬ ‫پەیدابوون����ی ژی����ان‪ ،‬لەگەڵ زانس����تی‬ ‫گەردوونناس����یی‌و فیزی����ای کوانت����ەم‬ ‫گەش����ەیەکی زۆر خێرای����ان ک����ردووە‪.‬‬ ‫تیۆرییەکانی����ان‪ ،‬ب����ە ه����ەزاران فاکت‌و‬ ‫بەڵگ����ەی زانس����تیی‌و تاقیکردن����ەوەو‬ ‫بەچاو بینین س����ەلێمێنراون‪ .‬هێش����تا‬ ‫ئایین له‌هەن����دێ واڵت‌و کۆمەڵگەدا مل‬ ‫بە حەقیقەتی زانستیی‌و دیتێرمینیزمی له‌ئەستێرەکانی ترەوە بەهۆی نەیزەک‌و‬ ‫(حەتمی����ەت) زانس����تیی ن����ادات‪ .‬ئەم کوەیزارەکان‌و تەنە ئاس����مانییەکانەوە‬ ‫فەناتیکبوون‌و رەتکردنەوەو دداننەنانە پەڕیبێت����ە س����ەر زەوی����ی‪ ،‬گومانێ����ک‬ ‫ب����ە حەقیقەت����ی زانس����تدا لەالی����ەن ب����ۆ پەرەس����ەندنی ژی����ان ناهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫ئایین����ەوە‪ ،‬له‌واڵتانی رۆژئ����اوادا کەمتر کات����ێ لەس����ەرەتادا زەوی����ی تۆپەڵێ‬ ‫دەبینرێ‪ ،‬کەچیی له‌واڵتانی رۆژهەاڵتی ئاگر بووەو پاش س����ەتان ملیۆن ساڵ‬ ‫ناوین����دا تەواوی زانکۆ‌و ئینس����تیتیوتە کە س����اردبووەتەوەو ئ����او‌و پۆڵێمەری‬ ‫زانس����تییەکان‪ ،‬لەمەغ����زاو ناوەڕۆک����ی ئۆرگانیی دروس����ت ب����وون‪ ،‬ئیتر ژیانی‬ ‫توێژینەوە زانستییەکان داماڵراون‪.‬‬ ‫سەرەتایی زیندەوەرە ئاوییەکان دەستی‬ ‫بهێنینەوە‪،‬‬ ‫ئەگ����ەر چەند نموونەی����ەک‬ ‫پێکردووە‌و پەرەسەندن بەسەتان ملیۆن‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫ژیا‬ ‫���ەندنی‬ ‫نکۆڵییک����ردن لەپەرەس�‬ ‫ساڵ بەدوایدا هاتووە‪ .‬لێرەدا دینییەکان‬ ‫لەالیەن‬ ‫���دەوەرەکان‬ ‫رووەک����ەکان‌و زین�‬ ‫بەشوێن ئەوەوەن کە زانست دەستکاریی‬ ‫نییە‪،‬‬ ‫گێلکردن‬ ‫���ک‬ ‫�‬ ‫خەڵ‬ ‫ئایینەوە‪ ،‬هەر‬ ‫کاری خ����ودا دەکات‪ .‬ئ����ەم دیدانە نەک‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫زانس‬ ‫کە‬ ‫گەورەیە‬ ‫درۆیەکی‬ ‫بەڵکو‬ ‫دیدێک����ی پاوانخوازییە‪ ،‬ک����ە خودا بۆ‬ ‫���ەندن‬ ‫�‬ ‫پەرەس‬ ‫بگونجێن‪.‬‬ ‫دەتوانن‬ ‫ئایین‬ ‫دنیای بچووکی دین قۆرغ دەکەن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫���ە‪،‬‬ ‫�‬ ‫بەڵگ‬ ‫���ەوە‪،‬‬ ‫�‬ ‫توێژین‬ ‫���ت‪،‬‬ ‫�‬ ‫فاک‬ ‫ب����ە‬ ‫تۆتالیتاریزمێک����ی س����ەرپانکردنەوەی‬ ‫���ماوەی‬ ‫�‬ ‫پاش‬ ‫‌و‬ ‫ە‬ ‫���ەو‬ ‫�‬ ‫تاقیکردن‬ ‫���ە‪،‬‬ ‫�‬ ‫نموون‬ ‫لەپش����تەوەیە ک����ە بەن����اوی خ����وداوە‬ ‫بەبەردبووەکانەوە تەواو س����ەلمێنراوە‪ .‬هەم����وو تاوانێ����ک دژی ئەوانە دەکرێ‬ ‫ئەوە زانستە بەبەڵگەوە دەیسەلمێنێ وەک ک����ە دین����دارەکان بە کوف����ری دەزانن‪.‬‬ ‫تازەترین دۆزینەوە ئەوەی دەرخستووە‪ ،‬راستییەکەی دین دەبێ بگەڕێتەوە سەر‬ ‫پاش����ماوەی بەبەردبووەکان����ی ژیان بۆ کرۆکی پەیامە س����ەرەتاییەکانی خۆی‬ ‫نزیکەی ‪ 3.4‬بیلیۆن ساڵ دەگەڕێتەوە ک����ە کاری رۆحانیی بووە‌و باشتریش����ە‬ ‫کە بە ‪ stromatolites‬س����ترۆماتەاڵیت دی����ن لەگ����ەڵ زانس����ت‌و تەکنەلۆژیادا‬ ‫ناس����راوە‪ ،‬لەکاتێک����دا تەمەنی زەویی بگونجێنرێ‪ ،‬نەک بەپێچەوانەوە‪.‬‬ ‫نزیکەی ‪ 4.5‬بیلیۆن ساڵە‪ .‬له‌بنەڕەتدا‬ ‫گرفتی ئایین‌و زانس����ت‪ ،‬تۆخکردنەوەی‬ ‫گەردوونناسیی‌و فیزیای کوانتەم‪:‬‬ ‫سنوورە جیاوازەکانە‪ ،‬کە بە ئینگلیزیی زۆرب����ەی ئایینەکان دەڵێ����ن ئافرێنەر‪،‬‬ ‫پێ����ی دەگوت����رێ (‪ demarcation‬زەویی لەچەند شەو‌و رۆژێکدا دروستکرد‌و‬ ‫‪ .)problem‬ئێستا ئیتر بۆ مرۆڤێک کە ژیانی خستەوە‪ .‬ئێستا زانستی فیزیای‬ ‫فەزیڵەی زانس����ت بدا بەسەر فەزیڵەی مۆدێ����رن‌و کوانت����ەم بەتایبەتیی‪ ،‬زۆر‬ ‫زیهنیی پێش����وەختدا‪ ،‬بەبەڵگەو فاکتی بەوردیی ب����ۆ بنجوبنەوان����ی گەردوون‬ ‫زانس����تییەوە س����ەلمێنراوە‪ ،‬ئایی����ن‌و دەگەڕێنەوە کە نزیکەی ‪ 13.7‬بیلیۆن‬ ‫زانس����ت بەیەکەوە هەڵناک����ەن‌و دەبێ ساڵە‪ .‬ئەم رێژەیە گۆترەو درۆی زانست‌و‬ ‫سنوورەکانیان جیا بکرێنەوە‪.‬‬ ‫زان����اکان نییە‪ ،‬بەڵکو ب����ە دەیان هەزار‬ ‫مشتومڕو‬ ‫بە‬ ‫تیۆریی پەرەس����ەندن بۆیە‬ ‫تاقییکردن����ەوەی فیزیای����ی‌و کیمیایی‌و‬ ‫چونکە‬ ‫ناسەلمێنرێ‪،‬‬ ‫ئیعجازاتی ئایینیی‬ ‫ماتماتیکیی بەو ئاکامانە گەیش����توون‪.‬‬ ‫تاقیکردنەوەی‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫زانستی‬ ‫وەک میتۆدی‬ ‫تەنان����ەت لەیەک تاقیکردنەوەش����دا تا‬ ‫���تیی‬ ‫�‬ ‫زانس‬ ‫فاکتی‬ ‫بەڵگەو‬ ‫بێش����وومارو‬ ‫هەنووکە فیزی����ای کوانتەم نەکەوتووە‌و‬ ‫لەئاوی‬ ‫���ەر‬ ‫�‬ ‫ئەگ‬ ‫���ان‬ ‫�‬ ‫ژی‬ ‫���ەلمێنراوە‪.‬‬ ‫س�‬ ‫ساڵ بە ساڵ لەعەقڵی گەردوون‌و مۆخی‬ ‫یان‬ ‫پێکردبێ‪،‬‬ ‫���تی‬ ‫�‬ ‫دەس‬ ‫���ەوە‬ ‫�‬ ‫دەریاکان‬ ‫گەردوون نزیکتر دەبێتەوە‪.‬‬

‫ئایا بەڕاستیی خودای‬ ‫مەغزی گەردوون‪،‬‬ ‫بەراورد بەو خودایەی‬ ‫له‌کتێبە دینییەکاندا‬ ‫هەیە‪ ،‬خودایەکی زۆر‬ ‫جیاواز نییە؟‬

‫کاتێک مرۆڤ ئەگەر بیەوێ شتێ له‌فیزیاو‬ ‫گ����ەردوون بزانێ‪ ،‬هەر زوو تێدەگات کە‬ ‫گەردوونەکەی ئێم����ە له‌بیلیۆن بیلیۆن‬ ‫ئەستێرە پێکهاتووە‪ .‬گەردوونەکەشمان‬ ‫یەک دانە گەردوونە له‌تریلیۆن تریلیۆن‬ ‫گەردوون����ی تر‪ ،‬ژم����ارەی گەردوونەکان‬ ‫ب����ە میت����ۆدی زانس����تیی‌و ئەگەرەکانی‬ ‫کوانتەم بە(دە توان پێنجسەت) ‪10500‬‬ ‫گ����ەردوون دەقەبڵێنرێن‪ .‬ئایا لەو ژمارە‬ ‫زۆرەدا کە عەقڵی مرۆڤ رادەوەس����تێ‬ ‫له‌ئاس����تیدا‪ ،‬لەو نزیک����ەی ‪ ١٤‬بیلیۆن‬ ‫س����اڵەی گەردووندا‪ ،‬لەو نزیکەی ‪4.5‬‬ ‫بیلی����ۆن س����اڵەی زەویی����دا‪ ،‬دەچێ بە‬ ‫عەقڵی زانس����تدا کە ریوایەتەکانی دین‬ ‫بپەژرێنێ؟ لەکاتێک����دا بەتاقیکردنەوە‬ ‫س����ەلمێنراوە کە مرۆڤی ژیر تەمەنیان‬ ‫زۆر نییەو هەمووی بەسەریەکەوە چەند‬ ‫دەیان هەزار ساڵێک دەبێ مرۆڤی ژییر‬ ‫هەیە‌و بەگەش����ەکردنی دەی����ان ملیۆن‬ ‫ساڵیش بەهەنووکە گەیشتووە ؟‬ ‫هی����چ ئایین����ێ ناتوان����ی ب����ە میتۆد‌و‬ ‫دێتێرمینیزمی زانستیی ئەوە بسەلمێنێ‪،‬‬ ‫گەردوون چۆن دروس����ت ب����ووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زانس����ت پەی بە نهێنییەکانی سروشت‌و‬ ‫یاس����اکانی سروش����ت دەبات‪ .‬له‌هەموو‬ ‫کتێبە ئاسمانییەکاندا تەنیا باسی یەک‬ ‫خۆر دەکرێ؟ خۆرێک بەچاوی ئاسایی‬ ‫رووت‪ ،‬دەیان هەزار ساڵ لەمەوبەر مرۆڤە‬ ‫کۆنەکان بەس ئەویان بینیوە‪ .‬لەکاتێکدا‬ ‫ملیۆن����ان خ����ۆری جی����اواز‪ ،‬گەورەتر‌و‬ ‫بچووکتر‪ ،‬گەرمتر‌و ساردتر له‌خۆرەکەی‬ ‫ئێمە هەن‪ .‬کاتێک میکانیکی کوانتەم‌و‬ ‫بی����ردۆزی رێژەی����ی گش����تیی پێکەوە‬ ‫دەگەنە ئەو حەقیقەت����ەی کات‌و فەزا‪،‬‬ ‫دوورایی����ن‌و س����ەرەتا‌و کۆتاییان هەیە‌و‬ ‫ماددەو وزە دەیانپێچننەوە‪ ،‬بەواتایەکی‬ ‫ت����ر له‌بینگ بانگ (تەقینەوە گەورەکە)‬ ‫بەوالوەتر ش����تێک نامێنی بەناوی کات‌و‬ ‫فەزا‪ .‬ئەمانە بەعەقڵی زۆرینەی مرۆڤی‬ ‫ئاس����اییدا ناچێ‪ ،‬بەاڵم بە هاوکێش����ەی‬ ‫فیزیای����ی‌و ماتماتیکیی س����ەلمێنراون‪.‬‬ ‫لێرەدا ئەو پرسیارە دێتە پێشەوە‪ ،‬باشتر‬ ‫نییە ئایین خۆی خەریک نەکات بەکاری‬ ‫زانس����تەوە‌و لێکدانەوە ب����ە موعجیزەوە‬ ‫ن����ەکات‌و خەریک����ی کارە رۆحانی����ی‌و‬ ‫ئەخالقییەکانی خۆی بێ‪ .‬باش����تر نییە‬ ‫ئایین خۆی بگونجێنی لەگەڵ زانستدا‌و‬ ‫ملهوڕیی بەرامبەری نەکات‪.‬‬ ‫له‌هەرێمی کوردستان‌و واڵتانی هاوشێوە‬ ‫له‌کولت����ووری ئێم����ە‪ ،‬ه����ەر کاتێ����ک‬ ‫توان����را دەس����تی ئایی����ن له‌زانکۆکان‌و‬ ‫ئینس����تیتیوتەکان‌و لێکۆڵینەوەکان����دا‬ ‫بکێش����رێتە دواوەو ببرێت����ەوە ب����ۆ ناو‬ ‫ش����وێنی پەرس����تگاکان‌و پێوەندیی����ە‬ ‫تایبەتییەکانی نێوان خوداوەندو مرۆڤ‪،‬‬ ‫ئەوسا پێش����کەوتن‌و گەشەی زانستیی‌و‬ ‫کولتووری����ی روودەدەن‪ .‬هەن����دێ مەال‌و‬ ‫دین����داری تون����دڕه‌و ه����ەن‪ ،‬بەن����اوی‬ ‫بەرگرییک����ردن له‌خ����ودا‌و حەقانییەتی‬ ‫خودای ئایینەکەی خۆیانەوە‪ ،‬ئامادەن‬

‫هەزاران گۆمی خوێن بۆ کافرو زەندیق‌و‬ ‫بێب����ڕواکان بس����ازێنن‪ .‬لەکاتێکدا ئەو‬ ‫خودایەی ئەوان خۆیانی بۆ فیدا دەکەن‪،‬‬ ‫خودای ن����او کتێبە ئایینیی����ەکان‪ ،‬زۆر‬ ‫بچووکە لەچاو ئەو خودایەی کە بڕیارە‬ ‫له‌پش����ت دروستکردنی گەردوونەوە بێ‪.‬‬ ‫بەهەموو ئایینەکانی مێژووی مرۆڤایەتیی‬ ‫بەئەن����دازەی ئەریس����تۆ له‌گ����ەردوون‬ ‫تێگەیش����تنیان نەب����ووە‪ ،‬وێڕای ئەوەی‬ ‫ئەریستۆ بۆخۆیشی وەک فەیلەسووفێک‬ ‫هەڵەی زۆر زەق����ی کردووە‌و دوو هەزار‬ ‫س����اڵیش بۆچوون����ە فەلس����ەفییەکانی‬ ‫لەب����ەردەم زانس����تدا رێگربوون����ە‪.‬‬ ‫بەهەم����وو کتێبە ئاس����مانییەکان یەک‬ ‫لەس����ەر تریلیۆنی ئ����ەو زانییارییانەی‬ ‫نیوتن‌و ئاینش����تاین‌و فەینمان‌و ستیڤن‬ ‫هۆوکینگ‪....‬تاد بە مرۆڤایەتییان داوە‪،‬‬ ‫زانیارییان لەس����ەر گەردوون‌و یاساکانی‬ ‫سروشت‪ ،‬تێدا نییە‪.‬‬ ‫ئایا دەکرێ کاهین‌و قەش����ەو مەالکان‪،‬‬ ‫ب����ەو باکگراون����دە کەم����ە لەزانیاری����ی‬ ‫(ئەوی����ش زۆربەی ناکۆک) خۆیان وەک‬ ‫وەکیلی خودا لەس����ەر زەویی بناسێنن؟‬ ‫ئایا بەڕاستیی خودای مەغزی گەردوون‪،‬‬ ‫بەراورد بەو خودایەی له‌کتێبە دینییەکاندا‬ ‫هەی����ە‪ ،‬خودایەکی زۆر جی����اواز نییە؟‬ ‫کاتێ زانس����ت دەڵ����ێ له‌زۆربەی کتێبە‬ ‫دینییەکاندا سووکایەتیی بەخودا کراوە‪،‬‬ ‫ئەمە بەمانای کوفر نییە‪ ،‬ئەمە بەواتای‬ ‫ئەوە دێت خودا بە بوون‌و نەبوون‪ ،‬زۆر‬ ‫ل����ەوە گەورەترە کە ئایینەکانی مێژووی‬ ‫مرۆڤایەتیی قسەیان لەسەر کردووە‪.‬‬ ‫زانایان����ی ئایینیی هەم����وو ئایینەکان‪،‬‬ ‫گرینگە گوێ له‌زانست بگرن‪ ،‬کە ڤێرژنی‬ ‫جیاواز بۆ ژیان‌و سروشت هەیە‪ .‬زانست‬ ‫ب����ڕوای وایە زۆرین����ەی پێغەمبەرەکانی‬ ‫خ����ودا بەن����اوی خ����وداوە قس����ەیان‬ ‫کردووە‌و ب����ۆ بەرژەوەندی����ی تایبەتیی‬ ‫خۆی����ان‌و قەوم����ەکان‌و ناوچەکانی����ان‪،‬‬ ‫چیرۆکی ئایینییان داتاش����یوە‪ .‬هەندێ‬ ‫له‌پیاوانی ئایینیی ئەو هەموو داکۆکییە‬ ‫له‌خودا دەکەن‪ ،‬ئایا له‌ڕاس����تییدا خودا‬ ‫پێویستی بەوان هەیە بەو زانیارییانەی‬ ‫له‌کتێب����ە ئاس����مانییەکانەوە هەیان����ە‬ ‫داکۆکی����ی له‌مەغزی گ����ەردوون‌و ژیان‬ ‫بک����ەن؟ بەدرێژایی مێ����ژووی هەزاران‬ ‫س����اڵەش‪ ،‬هەر کۆمەڵگەی����ەک کاهین‌و‬ ‫قەش����ەو مەالو هاوجۆرەکانیان چەرخی‬ ‫رۆژگاری����ان بەدەس����تەوە گرتبێ‪ ،‬ئەو‬ ‫کۆمەڵگەی����ە پاشەکش����ەی ک����ردووەو‬ ‫لەکاروانی شارس����تانییەتی مرۆڤایەتیی‬ ‫بەجێماوە‪ .‬ئەگەر پێشکەوتنە زانستیی‌و‬ ‫تەکنەلۆژییەکان����ی رۆژئ����اواو‌و ژاپۆن‌و‬ ‫کۆری����او چایینە(چین)‪..‬ت����اد له‌ژیانی‬ ‫واڵت����ە ئیس��ل�امییەکان‌و ئەفریکییەکان‬ ‫دەربکەی����ت‪ ،‬چەندی����ن ه����ەزار س����اڵ‬ ‫دەگەڕێیین����ە دواوە‪ .‬ئەمەش جیاوازیی‬ ‫نێوان زانس����ت‌و ئایینە لەی����ەک بواری‬ ‫س����ادەدا کە زانس����ت چەن����د رۆڵێکی‬ ‫گەورەی لەگەشەی ژیاندا هەیە‪.‬‬

‫وه‌همی چاکسازیی‬ ‫رێنوار نەجم‬ ‫بونیادێک خۆی فش���ه‌ڵ‌و داڕماوبێت‪،‬‬ ‫پینه‌و په‌ڕۆکردنی که‌ڵکی نییه‌‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌دروشمه‌کانی شۆڕشی‬ ‫خوێندکارانی فه‌ره‌نسا ‪1968‬‬ ‫ل���ه‌م چه‌ن���د س���اڵه‌ی راب���ردووداو‬ ‫دوای دروس���تبوونی ئۆپۆزس���یۆنی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‪ ،‬وردتری���ش ل���ه‌دوای‬ ‫خۆپیش���اندانه‌کانی ش���وبات‌و ئایارو‬ ‫نیس���انی س���اڵی راب���ردووه‌وه‌‪ ،‬دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی کاربه‌ده‌س���تانی ئه‌م هه‌رێمه‌و‬ ‫حیزبه‌ فه‌رمانڕه‌واکان چیدی نه‌یانتوانی‬ ‫ئێمه‌و خۆشیان هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێنن‪ ،‬دانیان‬ ‫ن���ا به‌بوونی گه‌نده‌ڵی‌و نایه‌کس���انی‌و‬ ‫س���ه‌روهر‌نه‌بوونی یاس���او کۆمه‌ڵێ���ک‬ ‫کێش���ه‌و گرفت���ی ت���ر له‌ئه‌زموون���ی‬ ‫حکومڕانی هه‌رێمی کوردستاندا‪ .‬له‌دوای‬ ‫ئه‌و دانپیانانه‌دا ئ���ه‌وه‌ی له‌گۆڕه‌پانی‬ ‫سیاس���یدا باس ده‌کرێت‌و ب���ه‌رده‌وام‬ ‫له‌زاری سیاس���ی‌و ناسیاس���ییه‌کانه‌وه‌‬ ‫دێته‌ ده‌رێ‌و له‌میدیاکاندا ده‌وترێته‌وه‌و‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌کاندا ده‌کرێت به‌دروشم‌‬ ‫"چاکس���ازی‌"یه‪ .‬ئۆپۆزسیۆن گوتاری‬ ‫خۆی ل���ه‌وه‌دا چڕکردوه‌ته‌وه‌ که‌ داوای‬ ‫چاکس���ازی ده‌کات‌و ده‌س���ه‌اڵتیش که‌‬ ‫یارییه‌کی جوان به‌کات ده‌کات (ره‌نگه‌‬ ‫له‌کۆتایی���دا س���ه‌رنه‌که‌وێت!) به‌ڵێنی‬ ‫چاکسازی ده‌دات‪( ..‬هیچ ال‌یه‌نێکیشیان‬ ‫متمانه‌ به‌ئه‌ویدی ناکات!)‪.‬‬

‫که‌ به‌شێوه‌یه‌ک وێنا‌کراوه‌ له‌خه‌یاڵماندا پوچ���ه‌و له‌وه‌همێک زیات���ر هیچی تر‬ ‫به‌ئه‌نجامدان���ی‌و ته‌واوبوون���ی هه‌رێمی نییه‌‌‌‪ ..‬به‌ڵێ ئه‌م سیس���تم‌و ش���ێوازو‬ ‫کوردس���تانمان بۆ ده‌کات به‌هه‌رێمێکی رۆحیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنه‌ی ئێستا حوکمی‬ ‫ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ی پێده‌کرێ���ت‪ ،‬ده‌مێکه‌‬ ‫عه‌یاره‌ بیست‌و چوار!‪.‬‬ ‫چه‌مکی "چاکسازیی" له‌دۆخی ئاساییدا م���ردووه‌و بۆنیش���ی ک���ردووه‌و ده‌بێ‬ ‫له‌کاتێکدا به‌کاردێت که‌ شتێک یاخود هه‌رچ���ی زووه‌ بش���اردرێته‌وه‌ تا زیاتر‬ ‫بارودۆخێک چه‌ند ک���ه‌م‌و کورتییه‌کی بێزارو وه‌ڕسمان نه‌کات‪ .‬ئه‌و وێنه‌یه‌ی‬ ‫هه‌بێت‌و تۆ بتوانیت به‌چه‌ند ئالیه‌تێک‌و دوای ئه‌نجامدان���ی "چاکس���ازیی" بۆ‬ ‫به‌میکانیزمێک���ی گونجاو ئ���ه‌و که‌م‌و ئێمه‌یان خوڵقاندووه‌‪ ،‬وێنه‌یه‌کی ته‌واو‬ ‫کورتیانه‌ نه‌هێڵیت‌و باش���تری بکه‌یت‪ ،‬درۆزنانه‌ی���ه‌‪ .‬چاکس���ازی به‌و ش���ێوه‌‬ ‫ریشه‌ییه‌ شتێکی نامومکینه‌‪.‬‬ ‫یاخود بیگه‌ڕێنیته‌وه‌ دۆخی ئاسایی‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا هه‌م���ووان به‌ته‌مان ئه‌م هه‌موو باس���کردنی چاکسازییه‌ش‬ ‫به‌ "چاکس���ازیی" (داماو!) ئه‌م هه‌موو به‌ب���ڕوای م���ن ته‌نه���ا له‌پێن���او‬ ‫که‌لێنه‌ گ���ه‌وره‌ گه‌وره‌یه‌ پڕبکه‌نه‌وه‌‪ ..‬خۆدزینه‌وه‌دا‌یه‌ له‌بابه‌ته‌ بنه‌ڕه‌تییه‌که‌‪،‬‬ ‫نیازی���ان وای���ه‌ "چاکس���ازیی" ئ���ه‌و که‌ گۆڕینی سه‌رله‌به‌ری سیستم‌و زۆرێک‬ ‫هه‌م���وو دزه‌ موحته‌ره‌مان���ه‌ بخات���ه‌ له‌که‌سایه‌تییه‌کانه که‌ بوون به‌خۆره‌یه‌ک‬ ‫ب���ه‌رده‌م دادگایه‌کی ش���ه‌رمن‪ ..‬هه‌ر به‌سه‌ر سیستم‌و حکومه‌ته‌که‌وه‌‌‪.‬‬ ‫"چاکسازیی"ش ئیتر ته‌داخولی حیزب ل���ه‌م هه‌رێم���ه‌دا ئه‌وه‌نده‌ ئاریش���ه‌ی‬ ‫بۆ س���ه‌ر هه‌موو کایه‌ی���ه‌ک‌و ته‌نانه‌ش که‌ڵه‌که‌بووی چه‌ندین ساڵه‌ کۆبوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ کێشه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاسی‌و‬ ‫ژیانی تایبه‌تیشمان نه‌هێڵێت!‪.‬‬ ‫ئه‌زی���زان‪ ..‬ئای���ا که‌س هه‌ی���ه‌ قژ بۆ هۆش���یاری تاک وجودی���ان هه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫مردووی���ه‌ک دابهێنێ���ت؟! یاخ���ود چاره‌سه‌ر پێویس���تمان به‌پرۆسه‌یه‌کی‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ریی جوانکاری بۆ مردوویه‌ک وردو درێژخای���ه‌ن‌و حه‌کیمان���ه‌ هه‌یه‪.‬‬ ‫ب���ۆ ده‌ربازبوون له‌م هه‌م���وو قه‌یرانه‪‌‌،‬‬ ‫بکات؟!‬ ‫که‌س له‌ئێمه‌ دارێکی وشک ئاو ده‌دات‌و زه‌حمه‌ت���ه کلیل���ه‌کان‌ ته‌نه���ا له‌الی‬ ‫سه‌به‌ته‌ش بۆ میوه‌کانی حازر بکات؟ ‌سیاس���ییه‌کان‌و س���ه‌رۆکه‌کان‌بێ���ت‪.‬‬ ‫یاخود به‌ته‌مابێت له‌ژێر سێبه‌ره‌که‌یدا ئەو پرۆسه‌ی چاکس���ازییەی کە باس‬ ‫دەکرێت‌و ئەگ���ەر الیەنەکان هەموویان‬ ‫بحه‌سێته‌وه‌؟‬ ‫ئاخۆ ده‌بێ ئه‌و چاکسازییه‌ چی بێت ک ‌ه به‌بۆچونی من باس���کردنی چاکسازی‌ لەس���ەر ئەنجامدانی رێکبکەون‪ ،‬النی‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ هه‌مووان باسی ده‌که‌ن؟ له‌م سیستمه‌ی ئێس���تای کوردستاندا که‌می‌خه‌ونه‌کانیشمان بۆ ئاینده‌ی ئه‌م‬ ‫ده‌بێ مه‌به‌ست له‌و چاکسازییه‌ چی بێت رێک به‌و ش���ێوه‌یه‌ وایه‌و پرۆسه‌یه‌کی کۆمه‌ڵگاو ئه‌م هه‌رێمه‌ ناهێنێته‌دی‪.‬‬

‫هه‌مووان به‌ته‌مان ب ‌ه‬ ‫"چاکسازیی" (داماو!)‬ ‫ئه‌م هه‌موو که‌لێن ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫پڕبکه‌نه‌وه‌‪ ..‬نیازیان‬ ‫وای ‌ه "چاکسازیی"‬ ‫ئه‌و هه‌موو دز‌ه‬ ‫موحته‌ره‌مانه‌ بخات ‌ه‬ ‫به‌رده‌م دادگایه‌کی‬ ‫شه‌رمن‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫سه‌یركردنی‌ فیلمی‌ سێكس ‌ی‬ ‫گرفتی‌ ته‌ندروستی‌ له‌دوایه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ توێژینه‌وه‌كان (قه‌ڵه‌وی‌)‬ ‫به‌هۆكارێك بۆ گرفته‌ سێكسییه‌كان‬ ‫ناوده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ چه‌ند‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نوێی‌ زانستی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌هێز‬ ‫له‌نێوان ته‌ماشاكردنی‌ گرته‌ی‌ ڤیدیۆیی‌‬ ‫سێكسی‌‌و گرفته‌ سێكسییه‌كاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌و رووه‌وه‌ پزیشكه‌كان دوپاتی‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‬ ‫راسته‌‪.‬‬

‫بانيژه‬

‫د‪ .‬ره‌وشت ره‌شید‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشیه‌ ده‌رونیه‌كان‬

‫وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ته‌ندروستی‌ یه‌كه‌مه‌‬

‫به‌ئاسانی‌ ئه‌گه‌ری‌ گرفته‌ سێكسییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك (خێرایی‌ ده‌رهاویشتن‌و نه‌بوونی‌‬ ‫ئاره‌زوی‌ س���ێكس‌و ره‌پ نه‌بوون) زیاد‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و پزیشكه‌ جه‌ختیكردۆته‌وه‌‬ ‫كه‌ س���ه‌یركردنی‌ ئه‌و گرته‌ ڤیدیۆییانه‌‬ ‫وا له‌گه‌نج���ان ده‌كات ئ���اره‌زوی‌‬ ‫سێكسكردنیان له‌گه‌ڵ ره‌گه‌زی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ال ك���ه‌م ببێته‌وه‌و س���ود له‌سێكس���ی‌‬ ‫ئه‌لكترۆنی‌ وه‌ربگرن‪ ،‬ته‌نانه‌ت نه‌بونی‌‬ ‫س���ۆزیش له‌نێ���وان ه���ه‌ردوو ره‌گه‌ز‬ ‫ناهێڵێت‪.‬‬ ‫د‪.‬كارفۆریستا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكردوه‌ كه‌‬ ‫سه‌یركردنی‌ زۆری‌ ئه‌و گرته‌ ڤیدیۆییانه‌‬ ‫ئالوده‌بون له‌سه‌ر تاك دروست ده‌كات‬ ‫وه‌ك چۆن (جگه‌ره‌ ی���ان خواردنه‌وه‌‬ ‫كحولیی���ه‌كان) دروس���تی‌ ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ زانس���تی گرفته‌‬ ‫د‪(.‬كاروفۆریس���تا) رونیكردۆته‌وه‌ ك ‌ه سێكس���ییه‌كان له‌ئه‌نجام���ی‌ ناڕێكی‌‬ ‫ئه‌و گرتانه‌ له‌ڕێی‌ ئینته‌رنێت‌و مۆبایل‌و له‌هۆرمۆنی‌ (دۆپامین) كه‌ هۆرمۆنێكه‌‬ ‫س���یدی‌ ده‌س���ت گه‌نجان ده‌كه‌وێت‌و مێشك ده‌یڕێژێت‪ ،‬رووده‌دات‪.‬‬

‫ی‬ ‫سه‌یركردنی‌ زۆر ‌‬ ‫پزیش���كێكی‌ ب���واری‌ كۆئه‌ندامی‌‬ ‫میزو ئه‌و گرته‌ ڤیدیۆییان ‌ه‬ ‫می���زەڕۆ (كارۆ فۆریس���تا) له‌زانكۆی‌‬ ‫(پ���ادۆ) رایگه‌یان���دوه‌ ك���ه‌‬ ‫‌(‪‌)%70‬و ئالوده‌بون له‌سه‌ر تاك‬ ‫ی‌ ئه‌و گه‌نجانه‌ی‌ س���ه‌ردانی‌ پزیشك‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ده‌ك���ه‌ن‌و به‌ده‌س���ت دروست ده‌كات‬ ‫گرفت���ه‌ سێكس���ییه‌كانه‌وه‌ ده‌ناڵێن���ن‬ ‫ئاماژه‌ی���ان به‌وه‌ك���ردوه‌ كه‌ س���ه‌یری‌‬ ‫گرت��� ‌ه ڤیدیۆییه‌كان ده‌ك��� ‌هن‌و چێژی‌‬ ‫لێوه‌رده‌گرن‪.‬‬

‫فستق بۆ دڵ باشه‌ "دروستكردنی‌ مندا ‌ڵ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ منداڵدان له‌زیادبووندایه‌"‬

‫لێكوڵینه‌وه‌ نوێیه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئاشكرایان كردوه‌ كه‌ خواردنی‌ فستق‬ ‫یارمه‌تی‌ به‌هێزكردنی‌ مولوله‌كانی‌‬ ‫خوێن ده‌دات‌و ئه‌گه‌ری‌ توشبون‬ ‫به‌نه‌خۆشییه‌كانی‌ دڵ كه‌مده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫زاناكان له‌زانكۆی‌ ویالیه‌تی‌ (بنسیلڤان)‌و‬ ‫س����ه‌نته‌ری‌ توێژین����ه‌وه‌ی‌ خۆراك����ی‌ ب����ۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ كش����توكاڵیییه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫رایانگه‌یان����دوه‌ ك����ه‌ الیه‌ن����ی‌ باش����یی‌‬ ‫فس����تق ئه‌وه‌ی����ه‌ مادده‌كان����ی‌ ریش����اڵ‌و‬ ‫(ئه‌لفیتوس����تیرۆڵ)ی‌ تێدای����ه‌‪ ،‬ئاماژه‌یان‬ ‫به‌وه‌ش����كردوه‌ كه‌ ‪%90‬ی‌ ئه‌و چه‌ورییه‌ی‌‬ ‫له‌فس����تقدا هه‌یه‌ چه‌ورییه‌كی‌ به‌س����وده‌و‬ ‫ده‌بێته‌ه����ۆی‌ دابه‌زین����ی‌ كولیس����تڕۆڵی‌‬ ‫زیانبه‌خش‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش فس����تق یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و خۆراكانه‌ی‌ كه‌ بڕێك����ی‌ زۆر ڤیتامین‬ ‫(‪‌) B1‬و مه‌گنسیۆم‌و پۆتاسیۆم‌و گۆگردو‬ ‫ڤیتامین (‪)B‬ی‌ تێدایه‌‪ .‬هه‌روه‌ها پزیشكه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی����ه‌كان رونی����ان كردۆته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ كێش����یان زۆره‌و هه‌وڵی‌‬ ‫دابه‌زینی كێش ده‌ده‌ن باشتر وایه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌خواردنه‌كانیان فس����تق بێ����ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خۆراكێك����ی‌ به‌هێزه‌ ب����ۆ دابه‌زینی‌ كێش‌و‬ ‫یارمه‌تی‌ تواندنه‌وه‌ی‌ چه‌وری‌ له‌ش ده‌دات‪،‬‬ ‫س����ودێكی‌ دیكه‌ش����ی‌ ئه‌وه‌یه‌ ترشه‌ڵۆكی‌‬ ‫گ����ه‌ده‌ ناهێڵێت‌و ماس����ولكه‌كانی‌ دیواری‌‬ ‫گ����ه‌ده‌ به‌هێ����ز ده‌كات‌و ناهێڵێت خواردن‬ ‫له‌گه‌ده‌وه‌ بگه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ بۆری‌ خواردن‪.‬‬ ‫هەروەه����ا خواردنی‌ فس����تق ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫زیادبوونی‌ شیر بۆ دایكانی‌ شیرده‌ر‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئا‪ :‬كورده‌ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫دروستكردنی‌ منداڵ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫منداڵدانی‌ ژنان‪ ،‬له‌كوردستان‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‌و شاره‌زایانی‌ بواری‌‬ ‫پزیشكیش هۆكاره‌كه‌ی‌ بۆ گوێنه‌دانی‌‬ ‫ژنان‌و كچان به‌هه‌وكردنی‌ كۆئه‌ندامی‌‬ ‫زاوزێ له‌پێش‌و دوای‌ ژیانی‌‬ ‫هاوسه‌ریی‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬تاب����ان عه‌زی����ز كه‌س����نه‌زان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ هه‌ندێجار به‌هۆی‌ چه‌ند هۆكارێكه‌وه‌‬ ‫منداڵ له‌چه‌ند شوێنێكی‌ وه‌ك (بۆری‌‬

‫منداڵ����دان كه‌ زۆرترین باوه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر‬ ‫هێلكه‌دان‪ ،‬ده‌رچه‌ی‌ منداڵدان‪ ،‬بۆشایی‌‬ ‫سك) دروس����ت ده‌بێت‪ ،‬نیشانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و حاڵه‌ته‌شی‌ ئاشكراكرد كه‌ بریتییه‌‬ ‫له‌دواكه‌وتنی‌ سوڕی‌ مانگانه‌و سكپڕی‌‬ ‫وه‌ك (دڵ تێك����ه‌ڵ هاتن‌و رش����انه‌وه‌‌و‬ ‫سه‌رگێژ خواردن‌و گۆڕانكاری‌ له‌پله‌ی‌‬ ‫گه‌رم����ی‌ ل����ه‌ش‌و ئازاری‌ س����ك له‌الی‌‬ ‫راس����ت‌و چه‌پ) ته‌نان����ه‌ت هه‌ندێجار‬ ‫ئازاره‌ك����ه‌ گومان����ی‌ ریخۆڵه‌كوێ����ره‌ی‌‬ ‫لێده‌كرێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش بوونی‌ چه‌ند‬ ‫قه‌تره‌یه‌كی‌ خوێن ل����ه‌ ده‌می‌ ژنه‌كه‌و‬ ‫چه‌ندین نیش����انه‌ی‌ دیكه‌ كه‌ تا چوار‬ ‫هه‌فته‌ی‌ سكپڕی‌ كه‌سه‌كه‌ نیشانه‌كانی‌‬

‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كه‌س����نه‌زانی‌ ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌كرد ك ‌ه‬ ‫هۆكاری‌ ئ����ه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫چه‌ند هۆكارێك له‌وان����ه‌ (هه‌وكردنی‌‬ ‫درێژخایه‌ن����ی‌ كۆئه‌ندام����ی‌ زاوزێ‌‪،‬‬ ‫دانان����ی‌ له‌وله‌ب ب����ۆ ماوه‌یه‌كی‌ زۆرو‬ ‫پشتگوێخس����تنی‌‌و س����ه‌رداننه‌كردنی‌‬ ‫پزیش����ك له‌هه‌وكردنی‌ ئ����ه‌و له‌وله‌به‌و‬ ‫نه‌مانی‌ له‌ش����وێنی‌ خ����ۆی‌)‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫سێكسكردن له‌گه‌ڵ‌ چه‌ند كه‌سێك كه‌‬ ‫پاشان ده‌بێته‌ هه‌وكردنی‌ درێژخایه‌ن‪،‬‬ ‫یان كه‌سه‌كه‌ پێشتر توشی‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫س����كپڕییه‌ بوبێت‪ ،‬یاخ����ود هه‌ندێجار‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌م حاڵه‌ته‌ نه‌زانراوه‌‪.‬‬

‫س����ه‌باره‌ت به‌ده‌ستنیش����انكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ����ه‌م ج����ۆری‌ س����كپڕییه‌‪ ،‬د‪ .‬تابان‬ ‫رونیكرده‌وه‌ كه‌ وه‌كو هه‌ر سكپڕییه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ پێویسته‌ پش����كنینی‌ له‌خوێن‌و‬ ‫می����ز بكرێ����ت‌و س����ۆنه‌ركردنیش زۆر‬ ‫پێویس����ته‌‪ ،‬ناوبراو ئاش����كرایكرد كه‌‬ ‫له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌م سكپڕییه‌دا دوو‬ ‫رێگه‌ هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كه‌می����ان به‌كارهێنانی‌‬ ‫ده‌رمان ئه‌گه‌ر كیس����ی‌ س����كپڕییه‌كه‌‬ ‫نه‌ته‌قیبێ����ت‪ ،‬دووه‌میش����یان ب����ه‌‬ ‫(نه‌ش����ته‌رگه‌ری‌) ئه‌گه‌ر هاتوو كیسی‌‬ ‫سكپڕییه‌كه‌ ته‌قیبێت له‌م حاڵه‌ته‌شدا‬ ‫پێویس����ته‌ به‌زوتری����ن كات بكرێ����ت‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر چاره‌س����ه‌ر نه‌كرێت‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ زۆری‌ هه‌یه‌ ببێته‌هۆی‌ مردنی‌‬ ‫دایكه‌كه‌‪.‬‬ ‫كه‌س����نه‌زانی‌ جه‌ختیك����رده‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫دروس����تبونی‌ من����داڵ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫منداڵدان له‌كوردستان له‌زیادبوندایه‌‌و‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ گوێنه‌دان‬ ‫به‌بونی‌ هه‌وكردن له‌كۆئه‌ندامی‌ زاوزی‌‬ ‫له‌پێ����ش چون����ه‌ ژیانی‌ هاوس����ه‌ری‌‌و‬ ‫دانان����ی‌ له‌وله‌ب ب����ۆ ماوه‌یه‌كی‌ زۆرو‬ ‫نه‌مانی‌ له‌ش����وێنی‌ خ����ۆی‌‌و هه‌وكردن‬ ‫بۆیه‌ به‌باش����ی‌ زانی‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫له‌ول����ه‌ب داده‌نێن هه‌ر ش����ه‌ش مانگ‬ ‫جارێك سه‌ردانی‌ پزیشك بك ‌هن‌و هه‌ر‬ ‫هه‌وكردنێكیان هه‌بوو زوو چاره‌سه‌ری‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫ئامۆژگار ‌ی بۆ دوركه‌وتنه‌و‌ه له‌ئازاری‌ پشت‬

‫به‌پێی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان ‪%80‬ی‌ خه‌ڵك‬ ‫به‌هه‌موو ته‌مه‌نه‌كانه‌وه‌ توشی‌ ئازار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌شی‌ خواره‌وه‌ی‌ پشت ده‌بن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ‪%50‬ی‌ خه‌ڵكی‌ ته‌مه‌ن سه‌رو‬ ‫‪ 65‬ساڵ توشی‌ ئازارێكی‌ درێژخایه‌نی‌‬ ‫به‌شی‌ خواره‌وه‌ی‌ پشت ده‌بن‪،‬‬ ‫به‌گشتی‌ دوو هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ دروستبونی‌ ئازاری‌ به‌شی‌‬ ‫خواره‌وه‌ی‌ پشت‪-:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ئازاری‌ ماسولكه‌كان‪:‬‬ ‫ئه‌م ئازاره‌ به‌هۆی‌ په‌ستانێك بۆ سه‌ر‬ ‫ماسولكه‌كان‌و بڕبڕی‌ پشت له‌ئه‌نجامی‌‬ ‫هه‌ڵگرتنی‌ ش����تێكی‌ قورس دروس����ت‬ ‫ده‌بێ����ت‌و هۆكارێكی‌ س����ه‌ره‌كییه‌ بۆ‬ ‫ئازاری‌ به‌شی‌ خواره‌وه‌ی‌ پشت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ده‌ماره‌كان‪:‬‬ ‫ئه‌م ئ����ازاره‌ش به‌هۆی‌ په‌س����تان بۆ‬ ‫س����ه‌ر ره‌گی‌ ده‌ماره‌كان‌و دڕكه‌ په‌تك‬ ‫دروست ده‌بێت‪ ،‬ئه‌م جۆره‌یان به‌هۆی‌‬ ‫چوونه‌ ته‌مه‌نه‌وه‌ رووده‌دات‪.‬‬ ‫چه‌ند ئامۆژگاری����ه‌ك بۆدوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌ئازاری‌ پشت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬جوڵه‌ی‌ ته‌ندروست‪ :‬پێویسته‌‬ ‫ئ����ه‌و جواڵن����ه‌ی‌ رۆژان����ه‌ ده‌یكه‌ی����ن‬ ‫ی ته‌ندروست بێت‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌ك ‌‬ ‫له‌ئاس����تی‌ س����متت بێت‌و سه‌رت رێك‬ ‫دوه‌م‪ :‬دانیش����تن به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ بێت بۆ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌ندروست به‌تایبه‌تی‌ له‌سه‌ر كورسی‌‌و س����ێیه‌م‪ :‬نوستن له‌سه‌ر پشت‌و الكان‬ ‫كاركردن له‌سه‌ر كۆمپیوته‌ر‪ ،‬پێویسته‌ (راس����ت یان چ����ه‌پ) دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫پشتت راس����ت بێت‌و نه‌یچه‌مێنیته‌وه‌ له‌نوستن له‌سه‌ر سك‪.‬‬ ‫بۆ س����ه‌ر كیبۆرده‌كه‌‌و هه‌ردوو قاچت چواره‌م‪ :‬هه‌وڵ����ده‌ له‌كاتی‌ چه‌مانه‌وه‌‬ ‫ی بخه‌یته‌ س����ه‌ر قاچه‌كانت‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر زه‌وی‌ بێت‌و ئاستی‌ ئه‌ژنۆكانت قورس���� ‌‬

‫نه‌ك له‌سه‌ر پشتت‪ ،‬ئه‌ویش له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫نوشتانه‌وه‌ی‌ ئه‌ژنۆكانت‪.‬‬ ‫پێنج����ه‌م‪ :‬هه‌ڵگرتنی‌ ش����تی‌ قورس‬ ‫ته‌ندروس����ت‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌وی����ش به‌چه‌مان����ه‌وه‌ی‌ ئه‌ژنۆكان‌و‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ماس����ولكه‌كانی‌ قاچت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا هه‌وڵنه‌ده‌یت له‌پڕ ش����تی‌‬

‫‪15‬‬

‫ق����ورس هه‌ڵگری‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌هێواش����ی‌‬ ‫هه‌ڵیبگریت‪.‬‬ ‫شه‌ش����ه‌م‪ :‬وه‌رزش‌و راهێنانك����ردن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ وه‌رزش ده‌بێت����ه‌ ه����ۆی‌‬ ‫به‌هێزبوونی‌ ماس����ولكه‌كانی‌ پش����ت‌و‬ ‫س����ك‌و بڕب����ڕه‌ی‌ پش����ت‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌دانیشتنی‌ زۆر‪ ،‬باشتر‬

‫وایه‌ نێوان كاتژمێره‌كان هه‌س����تیت‌و‬ ‫هه‌موو له‌شت بجوڵێنیت‪.‬‬ ‫حه‌وت����ه‌م‪ :‬نوس����تن له‌س����ه‌ر جێگه‌ی‌‬ ‫نیمچه‌ ره‌ق‪ ،‬نه‌ك ره‌قی‌ ته‌واو‪.‬‬ ‫هه‌شته‌م‪ :‬له‌پێكردنی‌ پێاڵوی‌ ته‌خت‌و‬ ‫به‌هێز له‌كاتی‌ وه‌رزشكردن‌و رێكردنی‌‬ ‫زۆر‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر ره‌خنه‌گرێك سه‌یری‌ ئه‌م مانشێته‌ ‌ی‬ ‫سه‌ره‌وه‌ بكات‪ ،‬ره‌نگه‌ بڵێت شتی‌ وا نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌رگی����ز وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس����تی‌ یه‌كه‌م‬ ‫نه‌بووه‌و هه‌میش����ه‌ دونیای����ه‌ك گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌ تێدا هه‌بووه‌‪ .‬به‌دیوێكی‌ تریش‬ ‫ره‌نگه‌ یه‌كێك له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ بڵێـت ئۆخه‌ی‌ ئه‌و‌ه نه‌مردم‌و‬ ‫جارێكیان بیس����تم كه‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫یه‌كه‌مه‌‪ .‬م����ن به‌ كاك����ه‌ی‌ ره‌خنه‌گرو به‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌ هێژاكه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫به‌ خوێنه‌رانی‌ خۆشه‌ویستیش ده‌ڵێم هیچ‬ ‫خۆتان مش����ه‌وه‌ش‌و سه‌خڵه‌ت مه‌كه‌ن‌و با‬ ‫ئه‌م مانشێته‌ توشی‌ حه‌په‌سانتان نه‌كات‪،‬‬ ‫به‌ڵ����ێ‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس����تی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان به‌پێ����ی‌ راپۆرتی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ چاكس����ازیی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان له‌ڕیزی‌ پێشه‌وه‌یه‌‌و پێشه‌نگه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌خزمه‌ت‌و له‌پاكیی‌‌و له‌یه‌كس����انی‌‌و‬ ‫له‌خه‌مخۆریی‌ نا‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌نده‌ڵیی‌‪.‬‬ ‫به‌ڵ����ێ‌ راپۆرت����ی‌ لیژن����ه‌ی‌ چاكس����ازی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ����م ئه‌وه‌ی‌ خس����تۆته‌‬ ‫روو ك����ه‌ خراپتری����ن وه‌زاره‌ت‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندورستییه‌‌و باس له‌دونیایه‌ك گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ناڕێكی‌ ن����او وه‌زاره‌ته‌ك����ه‌ ده‌كات‪ .‬ئینجا‬ ‫ئه‌گه‌ر حكوم����ه‌ت‌و س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫خۆیان باس����ی‌ ئه‌و گه‌نده‌ڵییه‌ بكه‌ن ئه‌ی‌‬ ‫ده‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ب����اس نه‌كراوه‌ چه‌ند‌و چۆن‬ ‫بێت؟!‬ ‫كه‌س����ێك س����ه‌ردانی‌ نه‌خۆش����خانه‌‌و‬ ‫ده‌رمانخانه‌و تاقیگه‌و بازاڕی‌ پزیش����كیی‌‌و‬ ‫س����ه‌نته‌ره‌كانی‌ چاره‌س����ه‌ریی‌‌و كایه‌كانی‌‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ ته‌ندروس����تیی‌ ب����كات‌و گوێ‌‬ ‫له‌گله‌ی����ی‌ هاوواڵتی����ان‌و كارمه‌ن����دان‌و‬ ‫پزیش����كان‌و رۆژنامه‌ن����وس‌و ره‌خنه‌گران‬ ‫بگرێت‪ ،‬تێده‌گات كه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕاپۆرته‌كه‌دا‬ ‫هاتوو‌ه دڵۆپێكه‌ له‌ڕوبارێك‌و سیس����ته‌می‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان یه‌كێكه‌‬ ‫له‌سیس����ته‌مه‌ ه����ه‌ره‌ ناڕێ����ك‌و گه‌نده‌ڵ‌و‬ ‫دواكه‌وتووه‌كانی‌ دونیا‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم كاتێ����ك س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ����م‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت دێن وه‌ك����و چاودێرێك‌و وه‌كو‬ ‫دادوه‌رێ����ك ئه‌م راس����تیانه‌ ده‌خه‌نه‌ روو‪،‬‬ ‫پرس����یارێكی‌ زۆر س����اده‌ دێ����ت به‌ هزری‌‬ ‫هه‌موو كه‌س����ێكدا ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كێ‌ له‌م‬ ‫هه‌موو ناعه‌داله‌تی‌‌و گه‌نده‌ڵییه‌ به‌رپرسه‌‌و‬ ‫ئ����ه‌م بارودۆخه‌ بۆ گه‌یش����ته‌ ئه‌مڕۆو ئایا‬ ‫خودی‌ ده‌س����ه‌اڵت ده‌كه‌وێت����ه‌ كوێی‌ ئه‌م‬ ‫هاوكێشه‌یه‌وه‌؟‬ ‫من پێموایه‌ به‌رپرسی‌ یه‌كه‌م له‌م گه‌نده‌ڵییه‌‬ ‫هه‌ردوو هێزه‌ سیاس����یه‌ بااڵده‌س����ته‌كه‌ی‌‬ ‫كوردس����تان‌و ده‌س����ه‌اڵت خۆیه‌تی‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫ب����وون داروب����ه‌ردی‌ واڵتیان به‌س����ه‌ر دوو‬ ‫ره‌نگدا دابه‌شكردو حیزبایه‌تییان برده‌ ناو‬ ‫سه‌رجه‌م كایه‌كانی‌ ژیانی‌ ئێمه‌‪ .‬ئه‌وان بوون‬ ‫وایانكرد س����ه‌رجه‌م پۆست‌و پایه‌ ئیداری‌‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاریه‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای‌ حیزبی‌‬ ‫بدرێن به‌ خه‌ڵك‌و له‌به‌رپرس����ی‌ یه‌كه‌یه‌كی‌‬ ‫بچوك����ی‌ ن����او نه‌خۆش����خانه‌یه‌ك بگره‌ تا‬ ‫سه‌رجه‌م پۆسته‌ هه‌س����تیارو گرنگه‌كانی‌‬ ‫كای����ه‌ی‌ ته‌ندروس����تی‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫حیزبی‌ دابه‌ش بكرێ����ن‌و وه‌كو مینحه‌یه‌ك‬ ‫له‌حیزبه‌وه‌ بدرێن به‌خه‌ڵكانێك كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫شایه‌نی‌ ئه‌و پۆس����ته‌ نه‌بووبن‪ .‬له‌سایه‌ی‌‬ ‫ئه‌م به‌حیزبیكرنه‌ش����ه‌وه‌ چاو له‌دونیایه‌ك‬ ‫گه‌نده‌ڵ����ی‌‌و ناعه‌داله‌تی‌‌و دونیایه‌ك تاوانی‌‬ ‫زاته‌حیزبیه‌كانی‌ نێو كایه‌كانی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫پۆش����را‪ .‬ئی����دی‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ نزی����ك بوون‬ ‫له‌حیزب‌و ده‌سه‌اڵت له‌ڕێگه‌ی‌ بازرگانیكردن‬ ‫به‌ ته‌ندروس����تی‌‌و گیانی‌ خه‌ڵك بوون به‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندو پایه‌داری‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌م واڵته‌‌و‬ ‫كه‌سیش نه‌بوو پێیان بڵێت بۆ‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ كاتێ����ك ده‌س����ه‌اڵت دێ����ت گله‌یی‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس����تی‌ ده‌كات‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌بیرنه‌چێت كه‌ خۆی‌ به‌رهه‌مهێن‌و‬ ‫داهێن����ه‌ری‌ گه‌نده‌ڵیه‌كان����ی‌ نێ����و ئ����ه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ته‌یه‌‪ .‬خۆی‌ به‌رپرسی‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ گه‌نده‌ڵ‌و نادروس����ته‌یه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ش‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ یه‌كه‌می‌ چاكسازی‌‌و گۆڕین‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س����تۆی‌ خودی‌ ده‌سه‌اڵت به‌‬ ‫سه‌رجه‌م سه‌رۆكایه‌تیه‌كانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ راپۆتی����ش له‌س����ه‌ر ئه‌م‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌ ره‌نگه‌ سه‌ره‌تاییترین‌و ساده‌ترین‬ ‫هه‌نگاو بێ����ت بۆ پیاچوون����ه‌وه‌ به‌هه‌موو‬ ‫ئه‌و تاوانان����ه‌و س����زادانی‌ ئه‌نجامده‌رانی‌‌و‬ ‫هه‌وڵدان بۆ دووباره‌نه‌بوونه‌وه‌یان‌و گۆڕینی‌‬ ‫تێكڕای‌ سیس����ته‌می‌ سه‌قه‌تی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫له‌كوردستان‪.‬‬ ‫ئێستاش چاككردنی‌ ئه‌م بارودۆخه‌ ته‌نها‬ ‫به‌وه‌ نابێت بڵێن فاڵن كه‌س گه‌نده‌ڵ بوو‬ ‫ته‌واو‪ ،‬له‌وه‌ودوا چاك����ی‌ ده‌كه‌ین‪ .‬ده‌بێت‬ ‫هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌م ئه‌وه‌ بێت به‌پێی‌ یاس����ا‬ ‫س����زای‌ هه‌موو ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ بدرێت كه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنی‌ ئه‌م دۆخه‌ بوون‌و س����ه‌رجه‌م‬ ‫فایله‌ كۆنه‌كانیش بهێنرێنه‌ ده‌ره‌وه‌و لیژنه‌ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یان بۆ دروست بكرێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫نه‌ورۆز له‌نێوان رابردوو ئێستادا‬

‫لۆکاڵ‬

‫ی‬ ‫ده‌بێت په‌یكه‌ر بۆ باوە‌گه‌وره‌ ‌‬ ‫زوحاك دروست بكه‌ین‪ ،‬نه‌ك كاوه‌‬

‫ ‬ ‫دیمەنێکی یادی نەورۆز لەسااڵنی پێشوو لەسلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬خالید عومه‌ر‬ ‫"وا نه‌ورۆزه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مام‪ ،‬ئه‌مساڵیش‬ ‫ده‌هۆڵژه‌نی‌‌و سه‌رچۆپیكێشیتان‬ ‫بۆده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ سه‌ده‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬پیاوێكی‌‬ ‫ریش سپی‌‌و خوێنده‌واری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫نه‌ریتی ئاگركردنه‌وه‌و یادكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌ژنێكی‌ "كۆنی‌ كورد"ی‌ داهێنا‪،‬‬ ‫له‌وكاته‌وه‌ تا ئێستا‪ ،‬یادكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌ورۆز له‌"شێوه‌"‌و "ناوه‌ڕۆك"یشدا‬ ‫گۆڕاوه‌‪.‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ دنیا‬ ‫گۆڕاوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م‬ ‫كۆاڵنه‌ی‌ ئێمه‌دا نه‌ورۆز‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر له‌به‌رگه‌كه‌ ‌‬ ‫نه‌ورۆزی‌ ئه‌وساو ئێستا‬ ‫پیره‌مێرد له‌گێڕانه‌وه‌ی‌ منداڵی‌ خۆیدا‪ ،‬جاراندا یاد ده‌كرێته‌وه‌‬

‫ن���ه‌ورۆز به‌جیا ده‌كاته‌ وێس���تگه‌یه‌ك‌و‬ ‫یاده‌وه‌ریه‌كان���ی‌ بردن���ی‌ "قڕان���ی‌‬ ‫حه‌مه‌شایی‌"‌و "نه‌بات" بۆ مامۆستاكه‌ی‌‌و‬ ‫نوسینه‌وه‌ی‌ "نه‌ورۆزنامه‌"‪ ،‬وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌ڕێوڕه‌س���می‌ نه‌ورۆز ب���اس ده‌كات‪،‬‬ ‫پاش گه‌ڕانه‌وه‌ش���ی‌ له‌ئه‌س���ته‌مبوڵ‪،‬‬ ‫ی نه‌ورۆز ده‌كاته‌وه‌و وه‌ك‬ ‫س���ااڵنه‌ ئاگر ‌‬ ‫وه‌س���یه‌تێكیش ناوی‌ "خودا"ده‌كات به‌‬ ‫گژ "كوڕگه‌لی‌ زانس���تی‌"دا ك���ه‌ دوای‌‬

‫مردن���ی‌‪ ،‬له‌گردی‌ یاره‌ س���ااڵنه‌ ئاگر ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ورۆز له‌ژوور س���ه‌ری‌ هه‌ڵگیرسێنن‪.‬‬ ‫هه‌ردی‌ به‌هادین (كامێرامان‪ 33‬ساڵ)‬ ‫كه‌ به‌بنه‌چه‌ خه‌ڵكی‌ سلێمانین‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كلتوری‌ شارو خێزانه‌كه‌یدا بۆ نه‌ورۆز‬ ‫به‌ ئه‌و گه‌یش���تووه‌‪ ،‬جگه‌ له‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاگ���ر‪ ،‬هه‌ندێك رێوڕه‌س���م‌و خواردنی‌‬ ‫ك���ورده‌واری‌ تایبه‌ت به‌و یاده‌ش���ه‌ كه‌‬

‫‪ 60‬كارمه‌ندی‌ ئه‌وقاف‪ :‬ده‌وام‬ ‫ده‌كه‌ین‌و موچه‌مان بۆ خه‌رج ناكرێت‬ ‫به‌ناونیش���انی‌ فه‌رمان���ی‌ وه‌زاری‌‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫تیایدا هات���ووه‌ "ئاماژه‌ به‌نوس���راوی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارای���ی‌‌و ئاب���وری‌ ژماره‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك كارمه‌ندی‌ گرێبه‌ستی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف له‌سنوری‌ ئه‌وقافی‌ (‪ 18682‬ل���ه‌‪ )2011/10/4‬كه‌ تایبه‌ته‌‬ ‫به‌ نوێكردنه‌وه‌ی‌ گرێبه‌س���تی‌ (‪)487‬‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬بانگه‌شه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئیمام‌و خادم له‌سه‌ر میالكی‌ وه‌زاره‌تمان‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ساڵی‌ رابردودا ده‌وامیان‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئه‌وقافی‌ (سلێمانی‌‌و‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم موچه‌یان پێنه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫گه‌رمیان‌و شاره‌زورو راپه‌ڕین) بڕیارماندا‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش سكااڵیان‬ ‫له‌سه‌ر نوێكردنه‌وه‌ی‌ گرێبه‌سته‌كانیان‬ ‫ئاراسته‌ی‌ الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫له‌ب���ه‌رواری‌ (‪ )2011/1/1‬تاك���و‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫(‪.)2011/12/31‬‬ ‫له‌س���كااڵیه‌كدا كه‌ ئاراسته‌ی‌ قایمقامی‌ ئ���ه‌و كۆمه‌ڵ���ه‌ كارمه‌ن���ده‌ وێن���ه‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵیان كردووه‌‪ ،‬ئه‌و كارمه‌ندانه‌ سكااڵكه‌یان ئاراس���ته‌ی‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌‪:‬‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێكه‌ لیژن���ه‌ی‌ ئه‌وق���اف‌و كاروب���اری‌ ئاینی‌‬ ‫ب���ه‌ گرێبه‌س���ت له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬دیوان���ی‌‬ ‫ئه‌وقاف���ی‌ گه‌رمی���ان ده‌وام ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬چاودێ���ری‌ دارایی‌‪ ،‬سه‌رپه‌رش���تیاری‌‬ ‫به‌اڵم له‌سه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌ (‪)2011‬ه‌وه‌ ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان ك���ردووه‌‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ده‌وامیان ك���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم س���كااڵكه‌یاندا قایمقامی‌ چه‌مچه‌ماڵ‪،‬‬ ‫موچه‌یان بۆ خه‌رج نه‌كراوه‌‪ .‬به‌گوێره‌ی‌ به‌نوسراوی‌ ژماره‌ (‪ 341‬له‌‪)2012/1/18‬‬ ‫ئه‌و س���كااڵیه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وام ك���ه‌ ئاراس���ته‌ی‌ كاروباری‌ یاس���ایی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ئه‌وقافی���ان ئیداره‌ی‌ گه‌رمیانی‌ كردووه‌‪ ،‬داواده‌كات‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬له‌كۆتایی‌ س���اڵدا پێیوتون له‌وباره‌یه‌وه‌ بڕیارێك بده‌ن‪.‬‬ ‫ی ئه‌وقافی‌‬ ‫"ئێوه‌ له‌لیستی‌ ‪ 63‬كه‌سدان‌و موچه‌تان الی‌ خۆش���یه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬رێبوار مس���ته‌فا به‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫بۆ خه‌رج نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌ س���كااڵكه‌دا راگه‌یاند كه‌ ئ���ه‌و كارمه‌ندانه‌ بوونیان‬ ‫رونكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك بۆ راس���تی‌‌و نییه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ته‌واویان كردووه‌‪،‬‬ ‫دروس���تی‌ ئه‌و وته‌یه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ وتیشی "كارمه‌ندمان نییه‌ كه‌ موچه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ وه‌زاره‌تی���ان ك���ردووه‌‪ ،‬وه‌رنه‌گرتبێت"‪.‬‬ ‫ل���ه‌وه‌زاره‌ت پێی���ان راگه‌یان���دون كه‌ ده‌رباره‌ی‌ ئ���ه‌و كارمه‌ندانه‌ی‌ ده‌وامیان‬ ‫"به‌فه‌رمان���ی‌ وه‌زاری‌ ژم���اره‌ ‪ 6450‬ك���ردووه‌و موچه‌ی���ان وه‌رنه‌گرت���ووه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌‪ ،2011/10/12‬ت���ه‌واوی‌ موچ���ه‌ی‌ وه‌زیری‌ ئه‌وقاف‪ ،‬كامیلی‌ حاجی‌ عه‌لی‌‬ ‫ئه‌مساڵتان بۆ خه‌رجكراوه‌"‪ .‬له‌كۆتایی‌ ب���ه‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك���ه‌ لیژنه‌یان‬ ‫سكااڵكه‌ش���دا داواده‌ك���ه‌ن لیژنه‌یه‌كی‌ ناردوو چاوه‌ڕوانن تا راپۆرتی‌ لیژنه‌كه‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ دروس���ت بكرێ���ت ب���ۆ ئاش���كرا بكرێت "لیژنه‌یه‌كمان ناردووه‌‬ ‫"پێداچونه‌وه‌و وردبینی‌ كردن له‌ته‌واوی‌ بۆ س���لێمانی‌‌و گه‌رمی���ان‌و ناوچه‌كانی‌‬ ‫حس���ابات‌و پڕۆژه‌و ئه‌‌و موچه‌خۆرانه‌ی‌ دیكه‌‪ ،‬جارێ ده‌رنه‌كه‌وتووه‌ كه‌ ئه‌وانه‌‬ ‫ده‌وامیان كردووه‌ ی���ان نا‪ .‬با لیژنه‌كه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ناوبراو"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ نوس���راوی‌ ژم���اره‌ (‪ )6450‬راپۆرته‌كه‌ی‌ خۆی پێش���كه‌ش بكات‪،‬‬ ‫ی كامیلی‌ ئه‌گ���ه‌ر وابێ���ت خۆمان لێپرس���ینه‌وه‌‬ ‫له‌(‪ )2011/10/12‬ك���ه‌ واژۆ ‌‬ ‫حاجی‌ عه‌لی‌ وه‌زیری‌ ئه‌وقافی‌ پێوه‌یه‌‪ ،‬ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫"سه‌مه‌نی‌"ه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئه‌م خواردنه‌ش‬ ‫ب���ه‌ گرنگ���ی‌‌و خۆش���حاڵییه‌وه‌ ب���اس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات كه‌ "تا ئێس���تاش هه‌ندێك‬ ‫له‌قه‌دیمیه‌كانی‌ كۆاڵنه‌كه‌مان س���ه‌مه‌نی‌‬ ‫لێده‌نێ���ن‌و له‌نێو ه���اوڕێ دێرینه‌كانی‌‬ ‫خۆیان���دا دابه‌ش���ی‌ ده‌ك���ه‌ن"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌تێڕوانین���ی‌ گه‌نجێك���ی‌ وه‌ك یادگار‬ ‫مس���ته‌فا (كارمه‌ن���دی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫‪ 28‬ساڵ)‪ ،‬گۆڕانی‌ بارودۆخی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫زیاتر كار له‌چۆنیه‌تی‌ نه‌ورۆزی‌ ئێس���تا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬نه‌ورۆزیش ل���ه‌الی‌ ئه‌و "ته‌نیا‬ ‫ئاگره‌كه‌ی‌ به‌بێ‌ ناوه‌رۆكی‌ جاران ماوه‌و‬ ‫له‌پیاس���ه‌یه‌كی‌ ئێواره‌ی‌ سه‌هۆڵه‌كه‌دا‬ ‫كورت بۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پاڵه‌وانی‌ نه‌ورۆز‪ ،‬له‌نێوان راستی‌‌و‬ ‫شێواندندا‬ ‫كاوه‌و زوحاك‪ ،‬ئه‌و پاڵه‌وان‌و زۆرداره‌ن‬ ‫كه‌ هه‌میشه‌ له‌ته‌ك نه‌ورۆزدا ناوده‌برێن‪،‬‬ ‫حیكایه‌تی‌ چه‌كوش‌و ماره‌كان‪ ،‬هاته‌ ناو‬ ‫هۆنراوه‌و چیرۆكه‌كانه‌وه‌‪ ،‬دواتر مندااڵن‌و‬ ‫فولك���ه‌كان‌و هتد‪ ..‬به‌ ن���اوی‌ كاوه‌وه‌‬ ‫ناونران‌و زوحاكیش بووه‌ ناوی خوازراوی‌‬ ‫سته‌مكاران‪ ،‬هه‌ر ئه‌م لێكدانه‌وه‌و مێژووه‌‬

‫كه‌ یه‌كه‌مین ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ "ماد"یان‬ ‫دروستكردووه‌‪ ،‬چونكه‌ "باوكی‌ زوحاك‬ ‫(ك���ه‌ی‌ خوس���ره‌و) ن���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫(دیاكۆ) بووه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م باوه‌ گه‌وره‌یه‌یان‬ ‫‪ 700‬ساڵ پێش زایین یه‌كه‌مین ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ به‌ ناوی‌ ماد دامه‌زراندووه‌و بووته‌‬ ‫پادش���ای‌"‪ ،‬د‪.‬كه‌یوان ئاوه‌ژووبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌م بابه‌ته‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و كاته‌ی‌‬ ‫كه‌ "فیرده‌وس���ی‌‪ ،‬مێژووی‌ ش���ا‪-‬كانی‌‬ ‫ئێران���ی‌ نوس���یوته‌وه‌و تیای���دا كاوه‌ی‌‬ ‫وه‌ك كه‌سێكی‌ شۆڕش���گێڕ ناساندووه‌‬ ‫كه‌ خه‌ڵك���ی‌ دژی‌ ش���ا‪-‬یه‌ك به‌ناوی‌‬ ‫زوح���اك هان���ده‌وه‌و دوای‌ خه‌باتێك‪،‬‬ ‫زوحاكی‌ روخان���دووه‌‪ ،‬له‌كۆتاییش���دا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی‌ داوه‌ته‌ ده‌ست كه‌سێك‬ ‫ی فه‌ره‌ی���دون"‪ .‬بۆیه‌ د‪.‬كه‌یوان‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ده‌گات���ه‌ ئه‌و بڕوایه‌ی‌ كه‌ بڵێت "ده‌بێت‬ ‫په‌یكه‌ر بۆ باوه‌گه‌وره‌ی‌ زوحاك دروست‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬نه‌ك كاوه‌"‪.‬‬

‫بووته‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ وه‌ك كاوان عه‌لی‌‬ ‫(‪ 38‬س���اڵ) باسیده‌كات‪" ،‬له‌منداڵیداو‬ ‫ی نه‌ورۆزدا‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫له‌نمایشی‌ ش���انۆی ‌‬ ‫خوێندكاره‌كاندا له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ كێ‌‬ ‫رۆڵی‌ كاوه‌ ببینێت‪ ،‬ده‌بوو به‌ش���ه‌ڕ"‪،‬‬ ‫وه‌ك كاوان ده‌یگێڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫خوێندكاریی‌ ئ���ه‌ودا‪ ،‬رۆڵبینینی‌ كاوه‌‬ ‫وه‌ك ئیمتیازێ���ك "زۆرج���ار ده‌درای���ه‌‬ ‫قوتابی���ه‌ زیره‌كه‌كان"‪ ،‬ب���ه‌م هۆیه‌وه‌‬ ‫له‌ئێستادا چه‌ندین كه‌سی‌ وه‌ك كاروان‬ ‫توشی‌ شۆك ده‌بن ئه‌گه‌ر پێیان بوترێت‬ ‫"كاوه‌ فارس���ه‌و هی���چ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫به‌ ك���ورده‌وه‌ نییه‌"‪ ،‬ب���ه‌اڵم د‪.‬كه‌یوان‬ ‫ئازاد ئه‌نوه‌ر‪ ،‬ك���ه‌ هه‌ڵگری‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دكتۆرایه‌ له‌مێژوودا‪ ،‬ئ���ه‌م ده‌ربڕینه‌ی‌‬ ‫پێ‌ راستییه‌و دوور "له‌كاریگه‌ری‌ سۆزو‬ ‫شێواندنی‌ مێژوو" ئه‌وه‌ به‌یانده‌كات كه‌‬ ‫"زوحاك كوڕی‌ (كه‌ی‌ ئه‌خسار)ه‌ كه‌ الی‌‬ ‫ئێمه‌ به‌(كه‌ی‌ خوس���ره‌و) ناوده‌برێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێش���تر له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ وتراوه‌‬ ‫ئه‌فسانه‌یه‌و له‌الیه‌ن (فیرده‌وس)ییه‌وه‌ چۆن‌و بۆچی‌ یادی‌ نه‌ورۆز بكه‌ینه‌وه‌؟‬ ‫ئه‌و مێژووه‌ شێوێنراوه‌"‪ ،‬به‌م شێوه‌یه‌و ئه‌گه‌ر پێش���تر پرسیار له‌سه‌ر شێوازی‌‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئه‌م مامۆس���تایه‌ی‌ یادكردن���ه‌وه‌ی‌ نه‌ورۆز بوبێت‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫مێژوو‪ ،‬زوحاك نه‌وه‌ی‌ ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌یه‌ وه‌ك ی���ادگار مس���ته‌فا بووه‌ت���ه‌ جێی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد ـ ئەرشیف‬ ‫س���ه‌رنجی‌ "ناوه‌رۆك���ی‌ نه‌ورۆزی���ش‬ ‫گرنگه‌"‪ ،‬به‌تێگه‌یشتنی‌ ش���اره‌زایه‌كی‌‬ ‫وه‌ك د‪.‬كه‌ی���وان‪ ،‬به‌وپێی���ه‌ی‌ ك���ه‌‬ ‫یه‌كه‌می���ن رۆژی‌ وه‌رزی‌ به‌ه���ار‪،‬‬ ‫س���اڵیادی‌ دامه‌زراندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ماده‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ "پێویس���ته‌ ئێم���ه‌ وه‌ك میلله‌تی‌‬ ‫كورد‪ ،‬وه‌ك س���ه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ كوردی‌‌و‬ ‫دامه‌زراندنی‌ یه‌كه‌مین ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫ی���ادی‌ ن���ه‌ورۆز بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ن���ه‌ك ئه‌و‬ ‫چیرۆكه‌ ئه‌فس���انه‌ییه‌ی‌ له‌ڕابروودا بۆ‬ ‫نه‌ورۆز دروستكراوه‌"‪ ،‬بۆ یادكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ن���ه‌ورۆز‪ ،‬كاروان عه‌لی‌ له‌واڵتی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫شوێنی‌ نیشته‌جێبوونیه‌وه‌ "به‌ریتانیا"‪،‬‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ كوردس���تان‌و قاتێك جلی‌‬ ‫ك���وردی‌ تایبه‌ت بۆ ئ���ه‌م یاده‌ كڕیوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م جل���ه‌ كوردیی���ه‌ش بووه‌ته‌ خاڵی‌‬ ‫هاوبه‌شی‌ نێوان ئه‌وو یادگارو هه‌ردی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ردی‌ له‌وه‌ زیاتر به‌وه‌ خۆشحاڵه‌‬ ‫كه‌ دڵنیایه‌ ئه‌مس���اڵیش "ماڵی‌ سه‌بری‌‬ ‫خان"ی‌ دراوس���ێیان س���ه‌مه‌نی‪-‬یان بۆ‬ ‫ده‌نێ���رن‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌رچه‌ن���ده‌ دنیا گ���ۆڕاوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م‬ ‫كۆاڵنه‌ی‌ ئێمه‌دا نه‌ورۆز هه‌ر له‌به‌رگه‌كه‌ی‌‬ ‫جاراندا یاد ده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫ئیدار‌هی‌ هه‌ڵه‌بج ‌ه یان شاره‌زوور؟‬ ‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫ساڵی‌ پێشوو له‌یادی‌ كیمیابارانكردن ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م بڕیاریدا ئیداره‌ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ سه‌ربه‌خۆ بكرێت‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫ئه‌مساڵ له‌هه‌مان به‌رواردا بڕیاره‌كه‌ی‌‬ ‫گۆڕی‌ بۆ ئیداره‌ی‌ شاره‌زوور‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫گله‌یی‌‌و گازنده‌ی‌ به‌شێك له‌هاوواڵتیانی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا هێنا‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئایا هه‌ڵه‌بج ‌ه شایان ‌‬ ‫ئه‌و بڕی���اره‌ی‌ د‪.‬به‌رهه‌م‪ ،‬ژم���اره‌ی‌ ئه‬ ‫س���اڵ‌و ئه‌وه‌ نه‌بوو بكرێت ‌ه‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ زیات���ر ك���رد كه‌ ئه‌م‬ ‫كردبوو‪،‬‬ ‫بایكۆت���ی‌ ی���ادی‌ هه‌ڵه‌بجه‬ ‫‌ی���انی‌ ته‌مه‌ن پارێزگا؟‬ ‫س���ۆران عوم���ه‌ر وه‌ك گه‌نجیك‬ ‫‪ 29‬س���اڵی‌ دانیش���توی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬باسی‌‬ ‫له‌وه‌ ك���رد كه‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ گوێبیس���ت ‌ی‬ ‫بڕیاری‌ به‌ئیداره‌كردنی‌ ش���اره‌زوور بووه‌‪،‬‬ ‫راس���ته‌وخۆی‌ خۆی‌ گه‌یاندۆت���ه‌ ناو ئه‌و‬ ‫كه‌س���ان ‌هی‌ ك���ه‌ ل���ه‌‪3/16‬ی‌ ئه‌مس���اڵدا‬ ‫بایكۆت���ی‌ یاده‌كه‌یان ك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"دیاره‌ خه‌ڵك���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌یان له‌ال گرنگ‬ ‫نییه‌‪ ،‬تاكه‌ ش���تێك كه‌ گرنگی‌ پێده‌ده‌ن‬ ‫به‌ڵێنه‌ ئاوه‌ژووه‌كانی‌ خۆیانه‌"‪.‬‬ ‫خالی���د عه‌لی‌‪-‬ی���ش وه‌ك گه‌نجیكی‌ تری‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬ل���ه‌و بڕوایه‌دایه‌ ئ���ه‌و بڕیاره‌‬ ‫هه‌وڵێكه‌ بۆ بچ���وك كردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫"پێش���بینی‌ ده‌كه‌م كه‌س���ێكیش بكه‌نه‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ ئیداره‌ك���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ دووربێ���ت‬ ‫له‌خه‌ڵك‌و ت���ه‌واو گوێڕایه‌ڵی‌ حیزب بێت‪،‬‬ ‫نه‌ك خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫حه‌میده‌ جه‌مال‪-‬ی���ش وه‌ك چاالكوانێكی‌‬ ‫رێكخراوه‌ی���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬جه‌خ���ت‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌و بڕی���اره‌ جگه‌‬ ‫له‌بچوكردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬ش���تێكی‌ تر‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ئایا هه‌ڵه‌بجه‌ ش���ایانی‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌بوو بكرێته‌ پارێزگا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ناتوانن‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بۆ پێش���ه‌وه‌ به‌رن‪ ،‬تكا‬ ‫ئه‌كه‌ین لێمان گه‌ڕێن با ش���ارێكی‌ ته‌ریك‬ ‫بین‌و بۆخۆمان ناوی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ بپارێزین"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌یه‌وه‌ ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫پارێزگای‌ س���لێمانی‌‪ ،‬حه‌س���ه‌ن ش���ێخ‬ ‫عه‌بدوڵاڵ باس���ی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬شتێكی‌ یاس���ایی‌ نییه‌‌و وتی‌‬ ‫"به‌پێی‌ یاس���ای‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكانی‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ ،1959‬هه‌بوونی‌ ئیداره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ره‌ت كراوه‌ته‌وه‌و له‌هیچ ماده‌یه‌كیش باسی‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌"‪ .‬ئه‌و ئه‌وه‌ش���ی‌ خسته‌ڕوو‬ ‫كه‌ له‌یاس���ای‌ ژماره‌ ‪3‬ی‌ س���اڵی‌ ‪‌2009‬و‬ ‫له‌یاسای‌ ئیداره‌كانی‌ كوردستاندا‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫جۆرێك باسی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ ئیداره‌كانی‌‬ ‫تی���ادا نییه‌ "م���ن پێم س���ه‌یره‌ موژده‌ی‌‬ ‫وه‌ها به‌خه‌ڵكی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌ده‌ن"‪ .‬ناوبراو‬ ‫باسی‌ له‌وه‌شكرد كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران‌و س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت‌و مالیكی‌‬ ‫كۆبوونه‌ته‌وه‌‌و واژۆی‌ ‪ 22‬هه‌زار هاوواڵتی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یان به‌مه‌به‌ستی‌ به‌ پارێزگاكردنی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ كۆكردۆته‌وه‌‪" ،‬ب���ه‌اڵم تاوه‌كو‬ ‫ئێس���تا بێده‌نگ ب���وون"‪ ،‬ئه‌و وتیش���ی‌‬ ‫"له‌ماوه‌ی‌ یه‌ك س���اڵدا س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫یه‌ك واژۆی‌ بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ كردووه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫بۆ شاره‌زووره‌ نه‌وه‌ك هه‌ڵه‌بجه‌"‪.‬‬ ‫بۆ به‌دواداچونی‌ زیاتر‪ ،‬ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ قایمقام���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ گۆران ئه‌دهه‌م‪-‬‬ ‫ه‌وه‌ كرد‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌موو ش���تێك ته‌واو‬ ‫بووه‌‪ ،‬ته‌نها كه‌س���ێك ماوه‌ بۆ به‌رپرسی‌‬ ‫ ‬ ‫مەزاری شەهیدانی کیمیابارانی هەڵەبجە‬ ‫ئیداره‌كه‌ دیاری‌ بكرێت"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە ـ ئەرشیف‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫خولی‌ ئیسپانی‌‪ ..‬به‌رشه‌لۆنه‌ ده‌ستبه‌رداری‌ خوله‌كه‌ نابێت‬ ‫سبه‌ی‌ یانه‌ی‌ به‌رشه‌لۆنه‌ له‌یاری‌ كامپ به‌ئاس���انیش ده‌س���تبه‌رداری‌ نازناوی‌‬ ‫نۆ میوان���داری‌ یانه‌ی‌ غه‌رناته‌ ده‌كات‌و خوله‌كه‌ نابێت‪.‬‬ ‫شه‌وی‌ چوار ش���ه‌ممه‌ش ریاڵ مه‌درید شه‌وی‌ چوارشه‌ممه‌ش‪ ،‬چه‌ند یارییه‌كی‌‬ ‫تری‌ خوله‌كه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چن‪ .‬له‌به‌هێزترین‬ ‫ده‌بێته‌ میوانی‌ یانه‌ی‌ ڤیاڕیاڵ‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬گۆران فارس‪ :‬ئه‌مڕۆو رۆژانی‌ یاری���دا‪ ،‬یان���ه‌ی‌ ئه‌تله‌تیك���ۆ مه‌درید‬ ‫داهاتوو‪ ،‬سه‌رجه‌م یارییه‌كانی‌ هه‌فته‌ی‌ له‌یاریگای‌ فیسنتی‌ كالدیرۆن روبه‌ڕوی‌‬ ‫‪29‬ی‌ خول���ی‌ پل���ه‌ یه‌ك���ی‌ تۆپی‌ پێی‌ یان���ه‌ی‌ ئه‌تله‌تی���ك بیلباوی‌ باس���كی‌‬ ‫ئیسپانیا به‌ڕێوه‌ده‌چن‪ .‬ئه‌مشه‌و یانه‌ی‌ ده‌بێته‌وه‌‪ .‬یانه‌ی‌ ڤاالنس���یای‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ی له‌یارییه‌كی‌ پله‌ی‌ س���ێیه‌می‌ خوله‌ك���ه‌ میوانداری‌‬ ‫به‌رش���ه‌لۆنه‌ی‌ كه‌ته‌لۆن��� ‌‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك ئاس���اندا‌و له‌یاریگای‌ كامپ یانه‌ی‌ ریاڵ زه‌ره‌گۆزه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ن���ۆی‌ تایب���ه‌ت به‌خ���ۆی‌‪ ،‬میوانداری‌ یانه‌ی‌ ریاڵ مه‌دریدیش‪ ،‬كه‌ له‌هه‌فته‌ی‌‬ ‫یانه‌ی‌ غه‌رناته‌ ده‌كات‪ .‬له‌ئێستادا ئه‌م رابردوودا‪ ،‬دوو خاڵی‌ گرنگی‌ له‌ده‌ستدا‌و‬ ‫یانه‌ كه‌ته‌لۆنی���ه‌ توانیویه‌تی‌ جیاوازی‌ له‌یاریگای‌ خۆی‌ به‌گۆڵێك له‌گه‌ڵ یانه‌ی‌‬ ‫ی له‌گ���ه‌ڵ ری���اڵ مه‌دریدی‌ ماالگه‌ به‌رامبه‌ر ب���وو‪ ،‬له‌م هه‌فته‌یه‌دا‬ ‫خاڵه‌كان��� ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ پل���ه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ خوله‌ک‌ له‌‪ 10‬له‌یاریگای‌ مادری���گال ده‌بێته‌ میوانی‌‬ ‫خاڵ���ه‌وه‌ ب���ۆ ‪ 8‬خاڵ ك���ه‌م بكاته‌وه‌‌و یان���ه‌ی‌ ڤیاڕیاڵ‪ ،‬كه‌ ئ���ه‌م له‌هه‌فته‌ی‌‬ ‫به‌نیاز نییه‌ له‌پاش���ماوه‌ی‌ یارییه‌كانی‌ پێش���ودا به‌تاك���ه‌ گۆڵێ���ك به‌یانه‌ی‌‬ ‫خوله‌كه‌دا هیچ خاڵێك له‌ده‌س���تبدات‌و لیڤانتی‌ دۆڕا‪.‬‬

‫هه‌فته‌ ‌ی (‪)29‬ی‌ خول ‌ی ئیسپانیا‪:‬‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/3/20 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10‬ی‌ شه‌و‬ ‫ئۆساسۆنا × خیتافی‌‬ ‫كاتژمێر ‪11‬ی‌ شه‌و‬

‫به‌رشه‌لۆنه‌ × غه‌رناته‌‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2012/3/21 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10‬ی‌ شه‌و‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید × ئه‌تله‌تیك‬

‫بیلباو‬ ‫ریاڵ سۆسیداد × لیڤانت ‌‬ ‫ی‬ ‫ڤاالنسیا × ریاڵ زه‌ره‌گۆزه‌‬ ‫خیخۆن × ریاڵ مایۆركا‬

‫خول ‌ی ئینگلیزی‌‪ ..‬مان سیت ‌ی ‪ VS‬چێڵسی‌‬ ‫هه‌فته‌ ‌ی (‪)29‬ی‌ خول ‌ی ئینگلته‌را‪:‬‬ ‫ی سیتی‌‬ ‫فولهام ‪0‬ـ‪ 3‬سوانز ‌‬ ‫ویگان ‪1‬ـ‪ 1‬وێست برۆمیچ‬ ‫وڵفرهامپتۆن ‪0‬ـ‪ 5‬مان یونایتد‬ ‫نیوكاسڵ ‪1‬ـ‪ 0‬نۆریچ سیتی‌‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2012/3/21 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 10:45‬‬

‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 11‬‬ ‫ئیڤه‌رتۆن × ئارسناڵ‬ ‫كوینز پارك رینجه‌رز × لیڤه‌رپوڵ‬

‫ی ئینگلیزی‌ ده‌كات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫یان ‌هی‌ چێڵس��� ‌‬ ‫ئ���ه‌م به‌پێچه‌وانه‌ی‌ س���یتییه‌وه‌‪ ،‬پاش‬ ‫ی راهێنه‌ر‌و‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی‌ فیالس بواس ‌‬ ‫ی یانه‌ك ‌ه‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پۆستی‌ راهێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماتیۆ ‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن د ‌‬ ‫ی كات ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئیتاڵییه‌وه‌‪ ،‬ئاستێكی‌ به‌رزی‌ پێشكه‌ش‬

‫كردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هێ���زدا‪ ،‬یانه‌ ‌‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫له‌یارییه‌ك��� ‌‬ ‫ی یاریگای‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ئارس���ناڵ له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئیڤه‌رتۆن ده‌بێته‌وه‌‌و‬ ‫ی یان��� ‌ه ‌‬ ‫روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫یان���ه‌ی‌ لیڤه‌رپوڵیش ده‌بێت��� ‌ه میوان ‌‬ ‫یانه‌ی‌ كوینز پارك رینجه‌رز‪.‬‬

‫هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ك‬

‫كاتژمێر ‪12‬ی‌ شه‌و‬ ‫ڤیاڕیاڵ × ریاڵ مه‌درید‬ ‫پێنجشه‌ممه‌‪2012/3/22 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10‬ی‌ شه‌و‬

‫ریاڵ بیتیس × ئیسپانیۆڵ‬ ‫سانتاندێر × سیڤیلیه‌‬ ‫كاتژمێر ‪12‬ی‌ شه‌و‬ ‫ماالگه‌ × رایۆ ڤالیكانۆ‬

‫ئاكۆ عارف‬ ‫موماره‌سەكردنی‌ وه‌رزش له‌جیهاندا ئێستا‬ ‫ته‌نیا له‌پێكهێنان ‌ی تیپ‌و دروس���تكردن ‌ی‬ ‫یاریگا‌و بوونی‌ یاریزاندا خۆی‌ نابینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌و‌ه سه‌ره‌تایه‌و ئه‌مڕۆ جیهان به‌و‬ ‫هه‌موو پێشكه‌وتن‌و خێراییه‌وه‌ وه‌رزشێك‬ ‫ده‌خوازێت كه ‌له‌س���ه‌ر بناغ���ه‌ ‌ی پالن‌و‬ ‫تاكتیك‌و ته‌كنیك‪ ،‬له‌سه‌ر تواناو رێنمای ‌ی‬ ‫كه‌سانی‌ ش���اره‌زاو پسپۆر‌و به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫زانس���تی‌‌و به‌عه‌قڵیه‌تێك���ی‌ كامڵ‌و له‌ژێر‬ ‫چاودێرییه‌كی‌ وردی‌ چاودێرانی‌ شاره‌زاو‬ ‫كه‌سان ‌ی لێزان دابێت‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی له‌كاروان��� ‌ی یارییه‌كان‬ ‫دانه‌برێین‌و تیپه‌كانمان له‌زۆربه‌ ‌ی كاته‌كاندا‬ ‫به‌ش���یان دۆران نه‌بێ���ت‌و ئاینده‌ش���مان‬ ‫لێ���ڵ‌و ته‌ماوی‌ نه‌بێت پێویس���ت ‌ه ته‌واو ‌ی‬ ‫ئه‌و یاس���ایانه‌ ‌ی كه‌وه‌رزش���ێك ‌ی به‌هێز‬ ‫به‌رهه‌م ده‌هێنێت بخه‌ین���ه‌ چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانست ‌ی‬ ‫له‌پێناو پێگه‌یشتندا رێگاكان بگرینه‌به‌ر‪.‬‬ ‫جیهان��� ‌ی وه‌رزش ف���ره‌ ره‌هه‌ن���د‌و فر‌ه‬ ‫جه‌مس���ه‌ره‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و پالن‌و فكرانه‌ ‌ی‬ ‫ك ‌ه ئه‌م���رۆ له‌واڵتان���ی‌ پێش���كه‌وتوودا‬ ‫كار ‌ی له‌س���ه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬دروس���تكردن‌و‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ فێرگه‌كان��� ‌ی تۆپی‌ پێیه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه له‌ته‌واوی‌ جه‌مس���ه‌ره‌كانه‌وه‌ دواجار‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌‌و خزمه‌تی‌ ئ���ه‌و تیپانه‌دا‬ ‫ده‌شكێته‌وه‌ ك ‌ه به‌وكار‌ه هه‌ستاون بۆ ئه‌م ‌ه‬ ‫نمونه‌ گه‌لێكی‌ زۆرمان له‌به‌رده‌ستدایه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌و تیپانه‌ی‌ به‌هره‌مه‌ندان له‌فێره‌گه‌كان ‌ی‬ ‫تۆپی‌ پێدا پ���ه‌روه‌رده‌ ده‌كه‌ن توانیویان ‌ه‬ ‫له‌و رێگه‌یه‌و‌ه به‌تیرێك چه‌ند نیشانه‌یه‌ك‬ ‫بشكێنن‪ ،‬ئه‌م كاره‌ پالنێك ‌ی دوورمه‌ودا ‌ی‬ ‫چاكه‌‌و بۆ ئه‌مڕۆی‌ یانه‌كان یاخود له‌پێناو‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی‌ نیشتمانیدا به‌هێنده‌ ‌ی تۆپ‌و‬ ‫یاریگا گرنگ‌و پڕبایه‌خه‌‪.‬‬

‫ی × چێڵسی‌‬ ‫مان سیت ‌‬ ‫تۆتنهام × ستوك سیتی‌‬

‫یان���ه‌ی‌ یۆڤانت���ۆس له‌یاری���گای‌ خۆی‌‬ ‫میوان���داری‌ یان���ه‌ی‌ ئه‌ی‌ س���ی‌ میالن‬ ‫ده‌كات‌و ناپۆلیش روبه‌ڕوی‌ یانه‌ی‌ سێنا‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مشه‌و‌و سبه‌ی‌ شه‌و‬ ‫یارییه‌كانی‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ قۆناغی‌ پێش‬ ‫كۆتایی‌ جامی‌ ئیتاڵیا ئه‌نجام ده‌درێن‪.‬‬ ‫یان���ه‌ی‌ ئه‌ی‌ س���ی‌ میالن ك���ه‌ له‌یاری‌‬ ‫چووندا‌و له‌یاریگای‌ سانسیرۆ به‌دوو گۆڵ‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌گۆڵێك به‌یانه‌ی‌ یۆڤانتۆس‬ ‫دۆڕا‪ ،‬ئ���ه‌م جاره‌ له‌ی���اری‌ گه‌ڕانه‌وه‌دا‌و‬ ‫له‌یاری���گای‌ ئۆڵۆمپیك���ۆ دی‌ تۆرین���ۆ‬ ‫ده‌بێته‌ میوانی‌ یانه‌ی‌ یۆڤانتۆس‪.‬‬ ‫ئه‌م دوو یانه‌یه‌ له‌م وه‌رزه‌دا ئاس���تێكی‌‬ ‫به‌رزیان پێش���كه‌ش ك���ردووه‌‌و له‌جام‌و‬ ‫خول���ی‌ ئیتاڵیادا كێبڕكێ���ی‌ بردنەوه‌ی‌‬ ‫نازناوه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ له‌خولی‌ ئیتاڵیاش‬ ‫پله‌ی‌ یه‌ك��� ‌هم‌و دووه‌م���ی‌ خوله‌كه‌یان‬ ‫گرتووه‌‪.‬‬ ‫له‌یارییه‌ك���ی‌ ت���ری‌ هه‌م���ان قۆناغدا‪،‬‬ ‫یان���ه‌ی‌ ناپۆلی‌ له‌یاریگای‌ س���ان پاولۆ‬ ‫روبه‌ڕوی‌ یانه‌ی‌ سێنا ده‌بێته‌وه‌‪ .‬له‌یاری‌‬ ‫چووندا‪ ،‬كه‌ له‌یاریگای‌ ئه‌رتیمیۆ فرانكی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌چ���وو‪ ،‬یانه‌ی‌ س���ێنا له‌به‌رده‌م‬ ‫هانده‌رنی‌ خۆیدا توان���ی‌ به‌به‌دوو گۆڵ‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌گۆڵێك یارییه‌كه‌ بباته‌وه‌‪.‬‬

‫یاری‌ گه‌ڕانه‌و‌هی‌ قۆناغی‌ پێش كۆتایی‌‪:‬‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/3/20 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 10:45‬‬ ‫یۆڤانتۆس × میالن‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2012/3/21 ،‬‬ ‫ی شه‌و‬ ‫كاتژمێر ‪‌ 10:45‬‬ ‫ی × سێنا‬ ‫ناپۆل ‌‬

‫جامی‌ یه‌كێت ‌ی ئاسیا‪ ..‬هه‌ولێر له‌یاریگای‌ خۆیدا میوانه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌خێرای ‌ی هه‌ڵوه‌س���ته‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫یان��� ‌ه گه‌وره‌كانی‌ ئه‌وروپ���ادا بكه‌ین ئه‌و‬ ‫راس���تیه‌ زیات���ر پشتراس���ت ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وان خاڵ���ی‌ س���ه‌ره‌كییان ته‌نیا‬ ‫له‌پێكهاته‌ ‌ی تیپ‌و بونی‌ یاریگاو راهێنه‌ردا‬ ‫كۆنه‌كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو سه‌رمایه‌و پاشخان ‌ی‬ ‫فك���ر ‌ی هه‌موو ئه‌وان���ه‌ ‌ی رۆژێك له‌رۆژان‬ ‫به‌كایه‌و‌ه په‌یوه‌ست بوون‪ ،‬وه‌ك چاودێر‌و‬ ‫قس���ه‌كه‌ر‌و یارمه‌تیده‌ر هت���د‪ ،‬له‌جوڵه‌و‬ ‫چاالكییه‌كانیاندا سود ‌ی لێ ده‌بیندرێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاندن به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫راگه‌یاندنی‌ بینراو‌و خوێندراو به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫تایبه‌ت كۆمه‌كی‌ یانه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و خاڵه‌ی‌ كه‌ زۆر پێویس���ته‌ له‌سه‌ر ‌ی‬ ‫بووه‌س���تین‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ یان كۆكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ش���اره‌زایان ‌ه له‌ده‌ور ‌ی كایه‌كه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ه���ه‌ر هه‌ڵبژارده‌یه‌ك���ی‌ جیهان���ی‌‌و هه‌ر‬ ‫یانه‌یه‌ك���ی‌ گ���ه‌وره‌ عه‌قڵێك ی���ان زیاتر‬ ‫له‌عه‌قڵێك‌و ش���اره‌زایه‌ك ‌ی له‌پشته‌‪ ،‬خۆ‬ ‫ئێمه‌ له‌كوردستاندا به‌ده‌ر له‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫له‌پۆسته‌كاندان‪ ،‬كه‌سانێكمان هه‌ن (گه‌ر‬ ‫به‌زمانی‌ خۆش���یان بێت) ش���اره‌زاییه‌ك ‌ی‬ ‫باش���یان له‌وه‌رزش���دا هه‌ی���ه‌و ده‌توانن‬ ‫خوێندنه‌وه‌ ب���ۆ رووداوه‌كانی‌ جیهانیش‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئ���ه‌وان جگ���ه‌ له‌زمان ‌ی‬ ‫قس���ه‌كردن‪ ،‬س���ه‌رمایه‌ی‌ كاركردنی���ان‬ ‫چاالكه‌‪ ،‬با ئه‌وانیش بێنه‌ پێشەو‌ه بزانین‬ ‫چیان پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌پێناو ‌ی ئه‌وه‌ی‌ وه‌رزشێك ‌ی ته‌ندروست‬ ‫بكه‌ی���ن‌و كایه‌ك ‌ه هه‌میش���ه‌ زین���دو‌و پڕ‬ ‫جوڵ���ه‌‌و چاالك ‌ی بێت ده‌بێ���ت كاركردن‬ ‫له‌سه‌ر ته‌واو ‌ی جه‌مس���ه‌ره‌كانی‌ وه‌رزش‬ ‫به‌پ�ل�ان بێت‌و هیچ كه‌لێن‌و بۆش���اییه‌ك‬ ‫به‌جێنه‌هێڵین‪ ،‬ده‌بێت بۆ ئاینده‌‌و دوارۆژ‬ ‫كاربكه‌ی���ن خ���ۆ ئه‌گه‌ر ئه‌مرۆ خش���تی‌‬ ‫یه‌كه‌ممان به‌خواری‌ دانا ئه‌و‌ه تا ئاسمان‬ ‫دیواره‌كه‌ به‌خوار ‌ی به‌رزده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌راوردێك له‌نێوان‬ ‫میسی‌‌و رۆناڵدۆ‬ ‫له‌سێ ئاستدا‬ ‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‌‬

‫ی ئیتاڵیا‪..‬‬ ‫جام ‌‬ ‫میالن روبه‌ڕو ‌ی یۆڤانتۆس ده‌بێته‌وه‌‬

‫ی‬ ‫ی خول ‌‬ ‫ی ‪‌ 29‬‬ ‫ی هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی لوتك���ه‌ ‌‬ ‫له‌یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مانچس���ته‌ر س���یت ‌‬ ‫ئینگلته‌را‪ ،‬یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چێڵس��� ‌‬ ‫ئینگلی���زی‌ میوانداری‌ یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ده‌كات‌و ئارس���ناڵیش روبه‌ڕو ‌‬ ‫ئیڤه‌رتۆن ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یارییه‌كان ‌‬ ‫راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬له‌درێژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نایابی‌ تۆپی‌ پێ ‌‬ ‫ی ‪29‬ی‌ خول ‌‬ ‫هه‌فته‌ ‌‬ ‫ئینگلته‌را‪ ،‬س���به‌ی‌ چوار شه‌ممه‌‪ ،‬دوا‬ ‫ی هه‌فته‌ك ‌ه ئه‌نجام ده‌درێن‪.‬‬ ‫چوار ی���ار ‌‬ ‫ی لوتك���ه‌ی‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌ش���دا‪،‬‬ ‫له‌یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی مانچس���ته‌ر س���یت ‌‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���تیه‌وه‌‌و دۆڕاندن��� ‌‬ ‫دابه‌زین��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫له‌هه‌فته‌ی‌ پێش���ودا‪ ،‬پل��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خوله‌ك���ه‌ی‌ له‌ده‌س���تدا‪ ،‬له‌یاری���گا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت به‌خ���ۆی‌‪ ،‬میواندار ‌‬ ‫ئیتحاد ‌‬

‫‪17‬‬

‫یان���ه‌ی‌ هه‌ولێ���ر له‌یاریگای‌ فرانس���ۆ‬ ‫هه‌ریری‌ روبه‌ڕوی‌ یانه‌ی‌ عروبه‌ی‌ یه‌مه‌نی‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‌و یان���ه‌ی‌ زه‌وراش میوانداری‌‬ ‫یانه‌ی‌ ته‌اللی‌ یه‌مه‌نی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مڕۆ سێش���ه‌ممه‌‪،‬‬ ‫یارییه‌كانی‌ جه‌ول���ه‌ی‌ دووه‌می‌ قۆناغی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كان���ی‌ جام���ی‌ یه‌كێتی‌ ئاس���یا‬ ‫ئه‌نج���ام ده‌درێن‪ .‬له‌كۆمه‌ڵه‌ی‌ دووه‌مدا‪،‬‬ ‫یانه‌ی‌ هه‌ولێ���ر كه‌ ده‌بوو ببێته‌ میوانی‌‬ ‫یانه‌ی‌ عروب���ه‌ی‌ یه‌مه‌نی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫خراپ���ی‌ ب���اری‌ ئه‌من���ی‌ ئ���ه‌و واڵته‌وه‌‬ ‫بڕی���اردرا یارییه‌ك���ه‌ بگوازرێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌م���ه‌ن‪ .‬یان���ه‌ی‌ هه‌ولێریش‬ ‫داوای‌ كرد یارییه‌كه‌ له‌یاریگای‌ فرانسۆ‬ ‫هه‌ریری‌ به‌ڕێوه‌بچێ���ت‪ ،‬یه‌كێتی‌ تۆپی‌‬ ‫پێی‌ ئاسیا‌و یانه‌ی‌ عروبه‌ش داواكه‌یان‬

‫قبوڵ كرد‪ .‬به‌مه‌ش ئه‌مڕۆ كاتژمێر ‪‌ 4‬‬ ‫ی‬ ‫پاش نیوه‌ڕۆ‪ ،‬یانه‌ی‌ هه‌ولێر له‌یاریگای‌‬ ‫فرانسۆ هه‌ریری‌ روبه‌ڕوی‌ یانه‌ی‌ عروبه‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌جه‌ول���ه‌ی‌ یه‌كه‌مدا‪ ،‬یان���ه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫له‌یاریگای‌ فرانس���ۆ هه‌ریری‌ میوانداری‌‬ ‫یانه‌ی‌ كازم���ه‌ی‌ كوه‌یتی‌ ك���رد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوو خاڵی‌ گرنگی‌ له‌ده‌ستدا‌و به‌گۆڵێك‬ ‫له‌گه‌ڵ یانه‌ كوه‌یتییه‌كه‌ به‌رامبه‌ر بوو‪.‬‬ ‫له‌یارییه‌ك���ی‌ تردا‪ ،‬هه‌ر ئه‌م���ڕۆ یانه‌ی‌‬ ‫زه‌ورای‌ عێراق���ی‌ میوان���داری‌ یان���ه‌ی‌‬ ‫ته‌اللی‌ یه‌مه‌نی‌ ده‌كات‪ .‬یانه‌ی‌ كازمه‌ی‌‬ ‫كوه‌یتیش روبه‌ڕوی‌ یانه‌ی‌ ئیست بنگالی‌‬ ‫هن���دی‌ ده‌بێت���ه‌وه‌‌و یان���ه‌ی‌ ئیتحادی‌‬ ‫س���وریش به‌رامبه‌ر یانه‌ی‌ قادس���یه‌ی‌‬ ‫كوه‌یتی‌ یاری‌ ده‌كات‪.‬‬

‫بێرباتۆف‬ ‫واز له‌شه‌یتانه‌كان ده‌هێنێت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ دیمیتار بێرباتۆف ‌‬ ‫ی‬ ‫هێرشبه‌ری‌ یانه‌ی‌ مانچسته‌ر یونایتد‪،‬‬ ‫له‌كۆتای���ی‌ ئ���ه‌م وه‌رزه‌دا یانه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫به‌جێده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی‌ یانه‌ی‌‬ ‫مانچس���ته‌ر یونایت���دی‌ ئینگلی���زی‌‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ ب���ه‌و گرێبه‌س���ته‌ی‌ ك���ه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دیمیتار بێرباتۆفی‌ هێرشبه‌ری‌‬ ‫بولگاری‌ یانه‌ك���ه‌ی‌ هه‌یه‌تی‌‌و ئاماده‌یه‌‬

‫بۆ وه‌رزێك���ی‌ تر گرێبه‌س���ته‌كه‌ نوێ‬ ‫بكات���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵی���دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئیمیل‬ ‫دانش���یفی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كاره‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫یاریزانه‌ ئاش���كرایكردووه‌‪ ،‬كه‌ كۆتایی‌‬ ‫ئه‌م وه‌رزه‌ بێرباتۆف یانه‌ی‌ ش���ه‌یتانه‌‬ ‫سوره‌كان به‌جێده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناوبراو ده‌ڵێت "سێ جار‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌لێكس فێرگسۆنی‌ راهێنه‌ری‌‬ ‫یانه‌ك���ه‌ كۆبوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌یه‌وێت‬

‫بناغه‌یه‌كی‌ پته‌‌و بۆ س���ێ چوار ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهاتووی‌ یانه‌كه‌ دابنێت‪ ،‬بێرباتۆفیش‬ ‫ی كه‌ بناغه‌ی‌‬ ‫یه‌كێك نییه‌ له‌و یاریزانه‌ ‌‬ ‫یانه‌كه‌یان پێ دروست ده‌كات"‪.‬‬ ‫بێرباتۆف���ی‌ گۆڵ���كاری‌ مێژووی���ی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ بۆلگاریا ب���ه‌‪ 48‬گۆڵ‪،‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2008‬دا له‌یانه‌ی‌ تۆتنهامه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌مانچس���ته‌ر یونایتده‌وه‌‬ ‫كرد‪.‬‬

‫هه‌دوو ئه‌ستێره‌ ئه‌فس���وناویه‌كه‌ی‌ ریال‬ ‫مه‌درید‌و به‌رش���ه‌لۆنه‌ له‌ڕوی‌ خێراییه‌وه‌‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك���ی‌ زۆر تی���ژڕه‌ون‪ ،‬وه‌ل���ێ‬ ‫جوداییان له‌وه‌دای���ه‌ رۆناڵدۆ به‌بێ تۆپ‬ ‫خێراتره‌ له‌میس���ی‌‪ .‬به‌اڵم لیۆنێل خاوه‌ن‬ ‫خێرایه‌كی‌ زیات���ره‌ به‌تۆپ���ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫ئ���ه‌م دوو یاریزانه‌ به‌تۆپه‌وه‌ ده‌ڕۆن تۆپ‬ ‫له‌به‌رپێی‌ میس���یدایه‌‌و به‌تۆپه‌وه‌ ده‌ڕوات‬ ‫ب���ه‌ره‌و ڕوی‌ یاریزانانی‌ دژبه‌ری‌ به‌رده‌وام‬ ‫پێویس���ته‌ له‌س���ه‌ر یاریزان���ی‌ هه‌ڵگری‌‬ ‫ت���ۆپ به‌گورج���ی‌ تۆپه‌ك���ه‌ بداته‌پێش‪،‬‬ ‫ل���ه‌م حاڵه‌ته‌دا ئ���ه‌و یاریزانه‌ی‌ كه‌ تۆپی‬ ‫له‌به‌رپێدای���ه‌‪ ،‬به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫له‌خێراییه‌كه‌ی‌ دێنێته‌ خواره‌وه‌‪ .‬هه‌رچی‌‬ ‫رۆناڵدۆی‌ پرتوگالییه‌ یاریزانێكی‌ ئێجگار‬ ‫تیژڕه‌وه‌‪ ،‬خاوه‌ن خێراییه‌كی‌ له‌ڕاده‌به‌ده‌ره‌‬ ‫به‌چه‌ش���نێك ده‌توانێ���ت ‪ 119‬كیلۆمه‌تر‬ ‫له‌كاتژمێرێك���دا ببڕێ���ت‪ ،‬له‌به‌رانب���ه‌ردا‬ ‫میس���ی‌ ده‌توانێ���ت ‪ 95‬كیلۆمه‌تر ببڕێت‬ ‫له‌كاتژمێرێكدا‪ .‬ئه‌م به‌هه‌ڵمه‌تیه‌ یارمه‌تی‌‬ ‫رۆناڵ���دۆ ده‌دات تاوه‌كو بتوانێك به‌پێش‬ ‫به‌رگریكاره‌كان بكه‌وێت‌و به‌سانایی‌ بدات‬ ‫به‌الیاندا وه‌ك گڤه‌ی‌ ب���ا‪ .‬به‌راوردكردنی‌‬ ‫خێرایی‌‌و به‌گوڕی‌ نێوان ئه‌م دوو س���تاره‌‬ ‫ده‌مانگه‌یەنێ���ت ب���ه‌و ده‌رئه‌نجامه‌ی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌روی‌ خێراییه‌وه‌ ئه‌ستێره‌كه‌ی‌ پرتوگال‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ناوچه‌ی‌ س���زا زیاتر جێگای‌‬ ‫مه‌ترس���یه‌ وه‌ك له‌س���ۆپه‌رمانه‌كه‌ی‌‬ ‫تانگۆ بۆ س���ه‌ر تیپی‌ دژب���ه‌ر‌و ده‌توانێت‬ ‫زیاتر س���ود ل���ه‌م به‌هره‌مه‌ندیه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫وه‌رده‌گرێ���ت له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ه���ه‌ژ ده‌یارده‌‬ ‫بۆدانه‌ پێشی‌ به‌رگریكاران‪ .‬وه‌لێ لیۆنێل‬ ‫میس���ی‌ له‌ناوچه‌ی‌ س���زادا زیاتر جێگای‌‬ ‫ترس‌و دوودڵی‌ تیپی‌ به‌رانبه‌ره‌‪ ،‬چون ئه‌و‬ ‫خێراییه‌ی‌ ناوبراو بۆ چونه‌ ناوه‌وه‌ی‌ دڵی‌‬ ‫به‌رگری‌‌و گه‌یشتنی‌ به‌ناوچه‌ی‌ سزا كارێك‬ ‫ده‌كات به‌ڕاده‌یه‌كی‌ به‌رچاو نزیك ببێته‌وه‌‬ ‫له‌ده‌روازه‌ی‌ گۆڵی‌ دژبه‌ره‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫نیشاندانی‌ ئاستبڵندی‌ به‌كۆمه‌ڵ‪:‬‬ ‫میسی‌ زیاتر ده‌توانێت به‌شێوازی‌ به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫یاریبكات وه‌ك له‌رۆناڵدۆ‪ ،‬چون شێوازی‌‬ ‫یاریكردنی‌ یانه‌ی‌ به‌رش���ه‌لۆنه‌ كاركردنه‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ‪ .‬كه‌مت���ر ده‌بینرێت ئه‌م یانه‌یه‌‬ ‫گرنگی‌ به‌كارامه‌ی‌‌و توانای‌ تاكه‌كه‌س���ی‌‬ ‫بدات‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌م هۆكاره‌یش���ه‌ واده‌كات‬ ‫میس���ی‌ بتوانێت له‌گه‌ڵ شێوه‌یاریكردنی‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ���دا س���ه‌ركه‌وتوبێت‪ ،‬ده‌گوترێت‬ ‫"میس���ی‌ به‌هاوبه‌ش���ی‌ (جه‌ماعی) یاری‌‬ ‫ده‌كات‌و رۆناڵدۆش یاریزانێكی‌ خۆویسته‌‌و‬ ‫جۆرێك له‌بڤ���ار‌و خۆپه‌رس���تی‌ تێدایه‌‌و‬ ‫كه‌متر هاوبه‌شی‌ تیپه‌كه‌ی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی���ه‌ك له‌تایبه‌تمه‌ندی���ه‌ گه‌وهه‌ریه‌كان���ی‌‬ ‫به‌رش���ه‌لۆنه‌ هێش���تنه‌وه‌ی‌ تۆپه‌ له‌الی‌‬ ‫یاریزان���ان بۆماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر ك���ه ‌بوه‌‬ ‫به‌خاڵی‌ به‌هێزو نهێنی‌ س���ه‌ركه‌وتنه‌كانی‌‬ ‫به‌رش���ه‌لۆنه‌‪ ،‬كه‌ تاماوه‌یه‌كی‌ درێژ تۆپ‬ ‫له‌الی‌ خۆیان ده‌هێڵن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕیاڵ‬ ‫مه‌درید ئ���ه‌م دیارده‌یه‌ ب���ه‌دی‌ ناكه‌ین‪،‬‬ ‫ئاخر یانه‌ی‌ مێره‌نگی‌ به‌رده‌وام له‌هه‌وڵی‌‬ ‫ئه‌وه‌دابوه‌ به‌ماوه‌یه‌كی‌ كورت‌و خێرا بگات‬ ‫به‌س���ه‌ر ده‌روازه‌ی‌ گۆڵی‌ تیپ���ی‌ دژیار‪،‬‬ ‫كه‌متر تۆپ له‌پێی‌ یاریزاناندا ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌م پێودانگه‌ ده‌گه‌ین ب���ه‌و ئه‌نجامه‌ی‌‬ ‫میسی‌ یاریزانێكی‌ رێكخراوتره‌ له‌شێوازی‌‬ ‫په‌یڕه‌ویك���ردن‌و هاوئاهه‌نگی‌ به‌كۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫به‌اڵم (رۆناڵدۆ) زیاتر له‌ئاستی‌ هونه‌ری‌‬ ‫تاكایه‌تیدا ئاست بڵندتره‌‪.‬‬ ‫كارامه‌ی���ی‌ تاكه‌كه‌س���ی‌ ی���ه‌ك له‌خاڵه‌‬ ‫جه‌وهه‌ریانه‌ی‌ كه‌ میسی‌ تێدا سه‌ركه‌وتوتره‌‬ ‫له‌رۆناڵدۆ كارامه‌ی‌ نه‌رمونیانیه‌ به‌حوكمی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خاوه‌نی‌ ق���ه‌د‌و بااڵیه‌كی‌ كورت‌و‬ ‫الش���ه‌یه‌كی‌ چكۆله‌ی���ه‌‪ ،‬زۆر به‌س���انایی‌‬ ‫ده‌توانێ���ت له‌مابه‌ین���ی‌ به‌رگریكاران���ی‌‬ ‫دژبه‌ره‌وه‌ تێپه‌ڕبێت‌و زۆرئاسان ئاراسته‌ی‌‬ ‫هێرش���ه‌كه‌ی‌ ده‌گۆڕێت له‌چه‌په‌وه‌ بۆ الی‌‬ ‫راس���ت‌و به‌ئاس���انی‌ ده‌چێته‌وه‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫س���زای‌ تیپی‌ نه‌یار‪ .‬هه‌رچی‌ رۆناڵدۆشه‌‬ ‫ئه‌م تواناییه‌ی‌ نییه‌ به‌ه���ۆی‌ پێكهاته‌ی‌‬ ‫جه‌س���ته‌یه‌وه‌‪ ،‬كه‌ خاوه‌ن له‌ش‌و الرێكی‌‬ ‫پت���ه‌وه‌ بۆی���ه‌ رۆناڵ���دۆ زیاتر پش���ت‬ ‫به‌توانای‌‌و هێزی‌ جه‌سته‌یی‌ ده‌به‌ستێت‪،‬‬ ‫وه‌لێ گرنگیه‌كی‌ دیكه‌ی‌ رۆناڵدۆ ناكرێت‬ ‫به‌نادی���ده‌ وه‌ربیگیرێ���ت ك���ه‌ له‌رێگای‌‬ ‫وه‌ش���اندن‌و هاویش���تنی‌ تۆپی‌ به‌هێزه‌وه‌‬ ‫چ���ۆن قه‌ره‌بوی‌ ئ���ه‌م ك���ه‌م حزوریه‌ی‌‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی‌ س���زادا ده‌كات���ه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫نابێت ئه‌و خاڵ���ه‌ له‌یادبكه‌ین هه‌ردووك‬ ‫توانایه‌كی‌ به‌رزی‌ هونه‌رییان هه‌یه‌ له‌ڕووی‌‬ ‫نمایش���ی‌ داهێنانكاری‌‌و چه‌واش���ه‌كردن‌و‬ ‫به‌الڕێدابردن���ی‌ به‌رگریكاران���ی‌ به‌راب���ه‌ر‬ ‫له‌رێگای‌ جووڵه‌ی‌ هونه‌ریه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫رۆناڵدۆ زیاتر گرنگ���ی‌ به‌الیه‌نی‌ هونه‌ری‌‬ ‫تاكه‌كس���ی‌ ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم میس���ی‌ زیاتر‬ ‫له‌ڕێگای‌ سه‌رلێش���ێواندن‌و شپرزه‌كردنی‌‬ ‫به‌رگریكاران���ی‌ دژب���ه‌ره‌وه‌ ئاس���ته‌‬ ‫هونه‌ریه‌ك ‌هی‌ به‌گه‌ڕده‌خات‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫بیرو ڕا‬

‫)‪ )318‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/3/20‬‬

‫تێگه‌یشتن له‌پرسی كورد‬ ‫د‪.‬ماریانا خارۆنتاكی*‬ ‫وه‌رگێڕانی‌‪ :‬ئاراس‬ ‫وه‌س���تانه‌وه‌ی واڵتان���ی هه‌رێم���ی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی ل���ه‌دژی ماف���ی ك���ورد‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی كوردیدا‪ ،‬كرۆكی‬ ‫پرس���ی كورد پێكده‌هێنێت‪ .‬خواستی‬ ‫كورد بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌و داواكردنی دان‬ ‫نان به‌ ماف���ه‌ سیاس���ی‌و كولتووری‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیان له‌عێراق‌و توركیاو‬ ‫س���وریاو ئێ���ران‪ ،‬كێش���ه‌ی ك���وردی‬ ‫كردووه‌ته‌ پرسێكی نێوده‌وڵه‌تی‪.‬‬ ‫بێگومان پرسی كورد كۆمه‌ڵێك كێشه‌و‬ ‫گرفت‌و ئاڵ���ۆزی له‌ناوچه‌كه‌ هێناوه‌ته‌‬ ‫ئارا‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ هۆی مامه‌ڵه‌ی جیاوازی‬ ‫ئ���ه‌و واڵتانه‌ی ك���وردی تێ���دا ده‌ژین‬ ‫له‌گه‌ڵ پرس���ه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش هۆكاری‬ ‫ئاڵۆزبوون���ی بارودۆخی ناوچه‌كه‌ بووه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌هه‌شتاكان‌و نه‌وه‌ده‌كانه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌ هۆی ده‌س���تێوه‌ردانی هه‌رێمی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‪.‬‬ ‫واڵتانی هه‌رێمی‪ ،‬هه‌میش���ه‌ مه‌ترسی‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان هه‌بووه‌ كه‌ پێدانی هه‌رجۆره‌‬ ‫ئۆتۆنۆمییه‌ك ب���ه‌ كورد دواجار به‌ره‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆبوونی كوردان سه‌رده‌كێشێ‌و‬ ‫س���ه‌ره‌نجام ئ���ه‌و واڵتان���ه‌ تووش���ی‬ ‫دابه‌ش���بوون ده‌بن‪ .‬بۆی���ه‌ به‌بیانووی‬ ‫پاراس���تنی یه‌كێت���ی خاكه‌كه‌ی���ان‌و‬ ‫رێگه‌گرتن له‌ته‌ش���ه‌نه‌نه‌كردنی پرسی‬ ‫كورد‪ ،‬هه‌ڵسوكه‌وتیان كردووه‌‪ .‬دیاره‌‬ ‫ئه‌رگۆمێنتی پرسی كورد له‌داواكردنی‬ ‫ماف���ه‌ دیموكراتیه‌كانیان س���ه‌ره‌نجام‬ ‫ئه‌و پرسه‌ش���ی هێناوه‌ته‌ ئ���اراوه‌ كه‌‬ ‫ئای���ا ك���ورد هه‌قه‌ ماف���ی ئۆتۆنۆمی‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆییان پێ بدرێت‌و ئیدی كێشه‌‬ ‫سیاسییه‌كه‌ به‌ ش���ێوه‌یه‌كی بنه‌ڕه‌تی‬ ‫چاره‌س���ه‌رببێت‪ .‬به‌مه‌ش پرسی كورد‬ ‫بووه‌ته‌ گرێكوێره‌یه‌ك‌و له‌وه‌ ده‌رچووه‌‬ ‫ته‌نها یه‌ك كێشه‌ بێت‪.‬‬ ‫له‌دوای كێش���ه‌ی فه‌له‌س���تین‪ ،‬پرسی‬ ‫ك���ورد دووه‌مین گه‌وره‌ترین كێش���ه‌یه‌‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاس���تدا‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫كێش���ه‌كه‌ ته‌نها په‌یوه‌س���ت نییه‌ به‌‬ ‫كورده‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و لینكێكی هه‌رێمی‌و‬

‫نێوده‌وڵه‌تیش���ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م دووانه‌یی ‌ه‬ ‫له‌كێش���ه‌كه‌دا بووه‌ت���ه‌ ه���ۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌الی���ه‌ك كورد داوای مافه‌ سیاس���ی‌و‬ ‫كولتووری‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیان بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی دیك���ه‌وه‌ ئ���ه‌م داواكاریانه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك ده‌رهاویش���ته‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫سیاسه‌تی هه‌رێمی‌و نێوده‌وڵه‌تیدا به‌جێ‬ ‫ده‌هێڵێت‪ .‬ل���ه‌م رووه‌وه‌ ده‌كرێ كورد‬ ‫وه‌كو س���ه‌نته‌ری سیاسه‌تی هه‌رێمی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی ببینین كه‌ هه‌م كاریگه‌ری‬ ‫هه‌رێمی‌و نێوده‌وڵه‌تی به‌سه‌ر كورده‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هه‌میش كورد كاریگه‌ری به‌سه‌ر‬ ‫سیاس���ه‌تی هه‌رێمی‌و نێوده‌وڵه‌تییه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ل���ه‌م رووه‌وه‌ ده‌كرێ نموونه‌ به‌‬ ‫كه‌یس���ی په‌یوه‌ندییه‌كان���ی ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫كوردی عێراق بێنینه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌توركیا داواكاریه‌كان���ی كورد ئه‌مڕۆ‬ ‫گه‌یش���تووه‌نه‌ته‌ ئاس���تی داواكردن���ی‬ ‫ئۆتۆنۆمی له‌چوارچێ���وه‌ی كۆمارێكی‬ ‫دیموكراتی توركی به‌پێی ده‌ستوورێكی‬ ‫نوێ‪ ،‬نیگه‌رانیی توركیا له‌پاراس���تنی‬ ‫یه‌كپارچه‌ی���ی‌و ئاسایش���ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫یان ئه‌وه‌ی پێیده‌گوترێت "ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫یه‌كگرتوو" كرۆك‌و جه‌وهه‌ری كێشه‌ی‬ ‫كورد له‌توركیا پێكده‌هێنێت‪ .‬هه‌رچی‬ ‫كورده‌كانی ئێرانیش���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ پرس���ی‬ ‫كوردو مافه‌كانیان له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه‌‬ ‫په‌راوێزو پش���تگوێ خراوه‌ به‌ بیانووی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌موو ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ی له‌ئێران‬ ‫ده‌ژین موزاییكێكی هاوبه‌شیان هه‌یه‌و‬ ‫هه‌مووی���ان ئێرانین‌و ره‌گ‌و ریش���ه‌یان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ فارسه‌كان‪ .‬له‌سوریاش‬ ‫ك���ورده‌كان به‌م دواییان���ه‌ داواكانیان‬ ‫به‌رزكردووه‌ته‌وه‌ بۆ ئۆتۆنۆمی‪.‬‬ ‫تا ئێستا پرس���ی كورد ته‌نها له‌عێراق‬ ‫به‌ره‌وپێش���ه‌وه‌ هه‌نگاوده‌ن���ێ ئه‌ویش‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ ك���ه‌ تاك���ه‌ نموونه‌ی‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌بردنی ك���ورده‌ له‌ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ .‬دی���اره‌ به‌هێزب���وون‌و‬ ‫جێگیركردن���ی پێگ���ه‌ی حكومه‌ت���ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬مه‌رج���ی س���ه‌ره‌كی‬ ‫چاره‌س���ه‌ربوونی بنه‌ڕه‌ت���ی كێش���ه‌ی‬ ‫كورده‌ له‌عێراق‪.‬‬

‫پێده‌چێ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێشه‌ی كورد‬ ‫به‌ندبێت به‌سیاسه‌تی‬ ‫(دیموكراتیكردنی‬ ‫ناوچه‌كه‌)‬ ‫به‌سه‌رنجدان له‌چاالكبوون‌و گه‌شه‌كردنی‬ ‫رۆڵی ئێ���ران له‌ناوچه‌ك���ه‌و له‌رزۆكی‬ ‫بارۆدۆخه‌كه‌و هه‌وڵه‌كانی سیاس���ه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی توركیا بۆ به‌هێزكردنی پێگه‌ی‬ ‫خ���ۆی له‌ناوچه‌كه‌داو درێژه‌كێش���انی‬ ‫قه‌یران���ی س���وریاو ئ���ه‌و ریفۆرمانه‌ی‬ ‫له‌الی���ه‌ن پارت���ی دادوگه‌ش���ه‌پێدانی‬ ‫توركیا‪ AKP‬پێش���نیازكراون‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌و هۆكارانه‌ وا ده‌كه‌ن پرس���ی كورد‬ ‫ه���ه‌ر گه‌رموگ���وڕ‌و ب���ه‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا كاریگه‌ری نیش���انه‌كان‌و‬ ‫سیندرۆمی "سیڤه‌ر" له‌سه‌ر پێكهێنانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ه‌كان له‌ئه‌نجام���ی له‌به‌ریه‌ك‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی ئیمپراتۆریه‌ت���ی‬ ‫عوسمانی‪ ،‬نیگه‌رانییه‌كی زۆری له‌الی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی توركیا دروس���ت ك���ردووه‌‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ پرس���ی كوردا‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌له‌به‌ریه‌ك هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی‬ ‫ناوچه‌كه‌ ده‌ترسێت‪.‬‬ ‫چاالكیی���ه‌ توون���دو رادیكالییه‌كان���ی‬ ‫پارت���ی كرێكارانی كوردس���تان ‪PKK‬‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر سیاس���ه‌تی توركیا به‌رامبه‌ر‬ ‫كورد‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا روانینی توركیا‬ ‫بۆ پرس���ی كورد ل���ه‌و روانگه‌یه‌ی كه‌‬ ‫ته‌نها بریتییه‌ له‌كێشه‌ی په‌كه‌كه‌‪ -‬كه‌‌و‬ ‫ده‌بێ به‌ رێگه‌ی سه‌ربازی له‌ناوببرێت‪،‬‬ ‫بووه‌ته‌ رێگر له‌به‌رده‌م چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫پرسی كورد به‌شێوازێكی دیپلوماسی‌و‬ ‫ئاشتییانه‌‪.‬‬

‫ئێستا كورده‌كان له‌هه‌موو پارچه‌كانی‬ ‫كوردستان به‌ش���ێوازێكی ئاشتییانه‌و‬ ‫دیموكراتیانه‌ داوای مافه‌كانیان ده‌كه‌ن‬ ‫جگ���ه‌ له‌په‌كه‌ك���ه‌و پ���ژاك نه‌بێت كه‌‬ ‫به‌رده‌وام���ن له‌خه‌بات���ی چه‌كداری‪ .‬به‌‬ ‫سه‌رنجدان له‌ڕه‌وشی ئاڵۆزی ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫چاره‌نووسی پرسی كورد كه‌ پێویستی‬ ‫به‌ چاره‌س���ه‌رێكی دیموكراتیانه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ن���ده‌ ب���ه‌ ئه‌نجام���ی گۆڕان���كاری‌و‬ ‫پێش���هاته‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی تا‬ ‫ئێستا چ له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه‌ چ له‌الیه‌ن‬ ‫واڵتانی ناوچه‌كه‌ وه‌ك پێویست ئاوڕی‬ ‫لێنه‌دراوه‌ته‌وه‌و بایه‌خ���ی پێنه‌داروه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكیش���دا هه‌ر‬ ‫به‌هۆكارێكی ناس���ه‌قامگیری ناوچه‌كه‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌تا كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌و واڵتان���ی ناوچه‌ك���ه‌‬ ‫چاره‌سه‌رێك بۆ كێشه‌ی كورد نه‌دۆزنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاڵۆزیه‌كان���ی ناوچه‌ك���ه‌ كۆتاییان پێ‬ ‫نای���ه‌ت‪ .‬ل���ه‌م رووه‌وه‌ پێده‌چێ ته‌نها‬ ‫هێزه‌ نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌كان بتوانن رۆڵی‬ ‫ناوبژی بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی پرسه‌كه‌‬ ‫ببین���ن‌و پێده‌چ���ێ چاره‌س���ه‌ركردنی‬ ‫كێش���ه‌ی كورد به‌ندبێت به‌سیاسه‌تی‬ ‫(دیموكراتیكردن���ی ناوچه‌كه‌) له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو پێكهێنان���ی هاوپه‌یمانێتی‬ ‫ت���ازه‌ له‌نێ���وان یه‌كێت���ی ئه‌وروپ���او‬ ‫واڵتان���ی ناوچه‌كه‌ كه‌ رێزگرتن له‌مافی‬ ‫كه‌مین���ه‌كان‌و مافی م���رۆڤ داواكاری‬ ‫یه‌كێتی ئه‌وروپایه‌‪.‬‬ ‫كورد ده‌ب���ێ تێڕوانی���ن‌و بۆچوونێكی‬ ‫روون‌و ئاش���كرایان ب���ۆ داواكاریی���ه‌‬ ‫س���تراتیجییه‌كانیان هه‌بێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هاوهه‌ڵوێس���تی‌و به‌هێزبوونی یه‌كێتی‬ ‫نێ���وان ك���ورد‪ ،‬خاڵێكی له‌پێش���ینه‌و‬ ‫گرنگی یارمه‌تیده‌ره‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێشه‌ی كورد‪.‬‬ ‫*ماریانا خارۆنتاكی دكتۆرای‬ ‫له‌به‌شی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌ئه‌نستیوتی توێژینه‌وه‌كانی‬ ‫عه‌ره‌ب‌و ئیسالم له‌زانكۆی ئیكزیته‌ر‬ ‫له‌به‌ریتانیا به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬نووسه‌ری‬ ‫كتێبی (كورد‌و سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا)‪.‬‬

‫دیوانی چاودێریی داریی له‌په‌راوێزی‬ ‫راپۆرتی لیژن ‌ه چاكسازییه‌كه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێمدا‬ ‫هاوڕێ جه‌مال‬ ‫پاش نزیك���ه‌ی ‪ 11‬مانگ له‌پێكهێنانی‪،‬‬ ‫دواج���ار ئ���ه‌و لیژنه‌ی���ه‌ی ك���ه‌ ب���ۆ‬ ‫به‌دواداچوونی پڕۆژ‌ه چاكس���ازییه‌كه‌ی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم پێكهێنرابوو‪ ،‬راپۆرتێكی‬ ‫دورودرێژی گه‌اڵڵ ‌ه كردو له‌‪2012/3/12‬‬ ‫خستی ‌ه به‌رده‌م رای گشتی‌و ده‌زگاكانی‬ ‫راگه‌یاندن‪.‬‬ ‫لیژنه‌ك ‌ه له‌ڕاپۆرته‌كه‌یدا ئاماژه‌ی بۆ زۆر‬ ‫بوار كردوو‌ه ك��� ‌ه ده‌كرێت هه‌ندێكیان‬ ‫وه‌ك ئاش���كراكردنی كه‌موكوڕییه‌كان‌و‬ ‫هه‌ندێكی تریان وه‌ك ده‌رخستنی چه‌ند‬ ‫دۆسیه‌یه‌كی گه‌نده‌ڵی‌‌و به‌شێكی تریان‬ ‫وه‌ك پێشنیار بۆ زیاتر چاالككردنی ئه‌و‬ ‫ده‌زگایانه‌ لێیبڕوانی���ن ك ‌ه له‌ناوه‌رۆكی‬ ‫راپۆرته‌كه‌دا به‌داموده‌زگا چاودێرییه‌كان‬ ‫ناسراون‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و ده‌زگایانه‌ی ك��� ‌ه لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫ئاماژه‌ی پێكردووه‌‪ ،‬دیوانی چاودێریی‬ ‫دارایی���ه‌‪ ،‬وه‌ك له‌ڕاپۆرته‌ك���ه‌دا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫ش���ایه‌تی ئه‌وه‌ی بۆ ئه‌م ده‌زگایه‌ داو‌ه‬ ‫ك ‌ه كاری باش���ی ك���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫پێویس���ت كار به‌ئه‌نجامی كاره‌كانیان‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌بۆچوونی لیژنه‌كه‌ش ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ بووه‌ت��� ‌ه هۆی ئ���ه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫ده‌زگایه‌ له‌كاره‌كانی ساردبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫لیژنه‌كه‌ سێ رێكاری دیاریكردووه‌ وه‌ك‬ ‫رێگه‌چاره‌ی���ه‌ك ب���ۆ ئه‌كتیڤكردنی ئه‌م‬ ‫ده‌زگایه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬هه‌رچی زووتری یه‌كخستنه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫دیوانه‌یه‌ ل���ه‌ڕووی كردارییه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌بۆچوونی لیژنه‌كه‌ هێشتا سیمای دوو‬ ‫ئیداره‌یی به‌م ده‌زگایه‌و‌ه دیاره‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬پێكهێنان���ی ئه‌نجومه‌نی چاودێریی‬ ‫دارای���ی ك���ه‌ به‌رزتری���ن ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫چاودێریی ‌ه له‌ناو ئه‌م ده‌زگایه‌و به‌شێكی‬ ‫زۆری ئه‌رك‌و كاره‌كان���ی ئه‌م ده‌زگای ‌ه‬ ‫راده‌په‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬پێكهێن���ان‌و ده‌س���ت به‌كاربوونی‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ وردبینیه‌كان له‌هه‌رس���ێك‬ ‫پارێزگاكه‌ی هه‌رێم‪.‬‬

‫ئه‌و رێكارانه‌ی لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫ئاماژه‌ی پێداون ئه‌گه‌ر‬ ‫كاریشیان له‌سه‌ر‬ ‫بكرێت ده‌بن ‌ه بڵقی‬ ‫سه‌رئاو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی تێبینیی���ه‌ راپۆرته‌ك ‌ه‬ ‫هی���چ ئاماژه‌یه‌ك���ی نه‌ك���ردوو‌ه ب���ه‌و‬ ‫هۆكاره‌ ده‌ره‌كیان���ه‌ی ك ‌ه په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌په‌كخستنی ئه‌م ده‌زگایه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌بۆچوونی من كاریگه‌ری ئه‌م هۆكاران ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر زیاتر نه‌بن ئ���ه‌وا كه‌متر نیین‬ ‫ل���ه‌و هۆكارانه‌ی ك��� ‌ه لیژنه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی‬ ‫پێك���ردوون‪ ،‬نه‌ك هه‌ر ئه‌م���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌بێ ره‌چاوكردنی ئه‌م هۆكارانه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌و رێكارانه‌ی لیژنه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی پێداون‬ ‫ئه‌گه‌ر كاریش���یان له‌سه‌ر بكرێت ده‌بن ‌ه‬ ‫بڵقی سه‌رئاو‪.‬‬ ‫گرنگترین ئه‌و هۆكارانه‌ش كه‌ ده‌كرێت‬ ‫ئاماژه‌ی���ان پێبكه‌ی���ن‌و ل���ه‌م خااڵنه‌دا‬ ‫كورتیان بكه‌ینه‌وه‌ بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬یه‌خس���یربوونی حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫داموده‌زگاكانی به‌ده‌ستی حیزبه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش بووه‌ته‌ هۆی ئه‌وه‌ی به‌ش���ێكی‬ ‫زۆری ئه‌و كه‌سانه‌ی ك ‌ه له‌ڕاپۆرته‌كانی‬ ‫چاودێری���ی دارای���ی له‌گه‌نده‌ڵ���ی‌و‬ ‫به‌هه‌ده‌ردان���ی س���امانی گش���تییه‌و‌ه‬ ‫تێ���وه‌گالون وه‌ك به‌رزه‌كی بانان بۆی‬ ‫ده‌ربچن‪.‬‬ ‫‪ -2‬پش���تگیرینه‌كردنی داموده‌زگاكانی‬

‫حكوم���ه‌ت‌و مامه‌ڵه‌ك���ردن‌و وێناكردنی‬ ‫دیوان���ی چاودێری���ی دارای���ی وه‌ك‬ ‫ده‌زگایه‌كی پۆلیس���ی ك���ه‌ ته‌نها كاری‬ ‫بریتیی��� ‌ه له‌س���زادانی فه‌رمانبه‌ران���ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و ره‌وانه‌كردنیان بۆ دادگا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پێموای ‌ه ئ���ه‌م وێناكردنه‌‪ ،‬وێناكردنێكی‬ ‫ناڕاس���ته‌و بچوك كردن���ه‌وه‌ی مه‌هام‌و‬ ‫ئه‌رك���ی دیوان���ی چاودێ���ری دارایی ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه خ���ۆی له‌نه‌هێش���تنی گه‌نده‌ڵی‌و‬ ‫چاكس���ازیدا ده‌بینێته‌و‌ه له‌سیسته‌می‬ ‫حوكمڕانیدا‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئ���ه‌م ده‌زگایه‌ ئه‌گه‌رچ���ی له‌ڕووی‬ ‫په‌یك���ه‌ری رێكخس���تنه‌و‌ه س���ه‌ر‬ ‫به‌په‌رله‌مان���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك تێبین���ی‬ ‫ده‌كرێت خودی په‌رله‌مان بووه‌ت ‌ه هۆی‬ ‫دروستكردنی به‌ش���ێك له‌و كه‌لێنانه‌ی‬ ‫ك���ه‌ لیژنه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی پێ���داوون‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆنمون ‌ه س���ه‌رۆكی ئێس���تای دیوانی‬ ‫چاودێ���ری دارایی ل���ه‌‪2010/11/1‬ه‌و‌ه‬ ‫له‌هۆڵ���ی په‌رله‌م���ان س���وێندی‬ ‫یاس���ایی خواردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌تا تا‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرت ‌ه ‪-‬وات ‌ه پاش‬ ‫ساڵێك‌و چوار مانگ‪ -‬ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه به‌ئه‌نجومه‌ن���ی چاودێری���ی بااڵ‬ ‫ناویهات���ووه‌‪ ،‬له‌الی���ه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان���ه‌وه‌ پێكنه‌هێن���راوه‌‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر كه‌مته‌رخه‌می س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان نه‌بێت له‌ئاست خه‌مخۆری بۆ‬ ‫ئه‌كتیڤكردنی ئه‌م ده‌زگایه‌و نه‌هێشتنی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫چ���ی ده‌گه‌یه‌نێت؟ لیژنه‌ك��� ‌ه به‌خۆی‬ ‫بزانێ���ت یان ن���ا‪ ،‬به‌مه‌به‌س���ت بووبێ‬ ‫یان بێ مه‌به‌س���ت ئاماژه‌نه‌كردنی به‌م‬ ‫خاڵه‌و نه‌خس���تنه‌ به‌رپرسیارێتی ئه‌م‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مییه‌ له‌ئه‌ستۆی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬نیش���انه‌ی پرسیار له‌سه‌ر‬ ‫خودی راپۆرته‌كه‌ دروستده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -4‬خاڵێك���ی ت���ری گرنگ ك���ه‌ به‌الی‬ ‫منه‌وه‌ پێویس���ت بوو لیژنه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی‬ ‫پێبكردایه‌‪ ،‬پۆستی س���ه‌رۆكی دیوانی‬ ‫چاودێری داراییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دیوانی چاودێری دارایی له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌زگایه‌ك���ی چاودێرییه‌ به‌س���ه‌ر كار‌ه‬

‫دارای���ی‌و یاس���ایی‌و ئیدارییه‌كان���ی‬ ‫فه‌رمانگه‌كان���ی حكومه‌ت���ه‌وه‌ زۆر‬ ‫گرنگه‌ پێش هه‌م���وو فه‌رمانبه‌ره‌كانی‬ ‫سه‌رۆكه‌كه‌ی بێالیه‌نانه‌و دوور له‌هه‌موو‬ ‫پێودانگێكی مه‌حسوبی ‌هت‌و مه‌نسوبیه‌ت‌و‬ ‫حیزبی‌و سیاس���یان ‌ه مامەڵه‌بكات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫لێره‌ش���ه‌وه‌یه‌ ك ‌ه له‌خۆڕا ئه‌م ده‌زگای ‌ه‬ ‫نه‌خراوه‌ته‌ س���ه‌ر میالك���ی په‌رله‌مان‬ ‫ه���ه‌روه‌ك له‌م���ادده‌ی (‪)3‬ی یاس���ای‬ ‫ژم���ار‌ه (‪)2‬ی س���اڵی ‪2008‬ی دیوانی‬ ‫چاودێری داراییدا ئام���اژه‌ی پێكراوه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه په‌رله‌م���ان تاكه‌ دامه‌زراوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه نوێنه‌رایه‌ت���ی زۆرین���ه‌ی ره‌های‬ ‫كۆمه‌ڵگ��� ‌ه ده‌كات به‌ت���ه‌واوی ئایدیاو‬ ‫ئینتم���ای سیاس���ی‌و مه‌زهه‌ب���ی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی���ه‌وه‌‪ ،‬به‌واتایه‌ك���ی ت���ر ئه‌م‬ ‫دیوانه‌ پێشئه‌وه‌ی ده‌زگایه‌كی چاودێری‬ ‫بێ���ت دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی نیش���تمانییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ پێویسته‌ ئه‌و به‌ڕێزه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ كاندید ده‌كرێت بۆ گرتن ‌ه‬ ‫ده‌س���تی پۆس���تی س���ه‌رۆكی دیوانی‬ ‫چاودێری���ی دارایی پێویس���ت ده‌كات‬ ‫النیك���ه‌م ده‌نگی زۆرین���ه‌ی ئه‌ندامانی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان مسۆگه‌ر بكات‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت پێویس���ت ‌ه په‌رله‌مان له‌رێگه‌ی‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌كی ئازادان ‌ه‬ ‫ئه‌م پۆسته‌ رابگه‌یه‌نێت بۆ ئه‌وه‌ی زیاد‬ ‫له‌كه‌سێك خۆی بپاڵێوێت‌و بچێت ‌ه ناو‬ ‫ركابه‌رییه‌وه‌ بۆ وه‌رگرتنی ئه‌م پۆسته‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌و‌ه پێموای��� ‌ه راپۆرت���ی لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫زیات���ر ئامانجه‌كان���ی ده‌پێ���كا ئه‌گه‌ر‬ ‫بێت‌و پێشنیاری بكردای ‌ه ك ‌ه په‌رله‌مان‬ ‫س���ه‌رۆكێكی ن���وێ ب���ه‌و مه‌رجانه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ره‌و‌ه ئاماژه‌مان پێ���دان بۆ ئه‌م‬ ‫ده‌زگایه‌ هه‌ڵبژێرێت‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا هیوادارم لیژنه‌ك ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫ئ���ه‌و تێبینیان���ه‌ی له‌م چه‌ن���د دێڕه‌دا‬ ‫ئاماژه‌م���ان بۆك���ردوون له‌به‌رچاویان‬ ‫بگرێت‌و میكانیزمی عه‌مه‌لی دیاریبكه‌ن‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی له‌و پالن ‌ه س���تراتیژه‌دا ك ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ك لیژنه‌ك ‌ه له‌كۆتایی راپۆرته‌كه‌یدا‬ ‫ئام���اژه‌ی ب���ۆ ك���ردووه‌و بڕیاریانداو‌ه‬ ‫له‌ماوه‌یه‌كی نزیكدا رایبگه‌یه‌نن‪.‬‬

‫سه‌اڵحه‌دین به‌هادینیش‬ ‫‪ 30‬ساڵه‌كه‌ی ته‌واو كرد‬ ‫عه‌لی مه‌حمود محه‌مه‌د‬ ‫ له‌ساڵی ‪2000‬ه‌و‌ه كار له‌گه‌ڵ ماڵپه‌ڕ‌ه‬‫ك���وردی‌و عه‌ره‌بیه‌كان���دا ده‌ك���ه‌م‪ ،‬بۆ‬ ‫یه‌كه‌مج���ار له‌ژیانم له‌ماڵپ���ه‌ڕی ئاوێن ‌ه‬ ‫به‌ش���ی بی���روڕا پێم وت���را بابه‌ته‌كه‌ت‬ ‫درێژه‌ باڵو ناكرێته‌وه‌و كورتی بكه‌ره‌وه‌!‬ ‫بۆ رۆژنام��� ‌ه ده‌وترا كاغه‌زه‌و ش���وێن‬ ‫نابێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ی بۆ سایت ئه‌مه‌ ناوبنێین‬ ‫چی؟‬ ‫ ل���ه‌م كوردس���تانه‌ حی���زب ته‌نه���ا‬‫راگه‌یاندنه‌كانی خۆیان نا‪ ،‬به‌ڵكو زۆربه‌ی‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی دیكه‌ی به‌ناو ئه‌هلیش���یان‬ ‫داگیرك���ردووه‌‪ ،‬خه‌تمائیلی له‌قاڵبدان‌و‬ ‫تێكدانیان له‌هه‌م���وو جێگایه‌ك هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی دژی ئازادین بۆی ‌ه رێگا ب ‌ه‬ ‫بیری ئازاد‌و كه‌ناڵی س���ه‌ربه‌خۆ ناده‌ن‬ ‫قس ‌ه بكات‌و ره‌خنه‌یان لێبگرێت‪ ،‬حیزبی‬ ‫كوردی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئازادیه‌كان به‌پێی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خۆی ده‌كات‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ئ���ازادی ده‌كات به‌ قوربان���ی حیزب‪،‬‬ ‫له‌كۆتاییش���دا حیزب ده‌چێت ‌ه خزمه‌تی‬ ‫منداڵ‌و گیرفانی به‌رپرسان‪.‬‬ ‫ كاك عه‌دن���ان عوس���مان په‌ی���ڕه‌وو‬‫پرۆگرامی بۆ په‌رله‌مان نووسیوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫مانگی پێش���وش س���میناری له‌س���ه‌ر‬ ‫په‌رله‌م���ان‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‬ ‫له‌میوانخان���ه‌ی چوارچرا گێ���ڕا‪ ،‬نازانم‬ ‫ئه‌م په‌یڕه‌وه‌ی بۆ ئه‌م په‌رله‌مانه‌ی ‌ه یان‬ ‫بۆ په‌رله‌مانی دوای هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌بیری مابێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه كاك‬ ‫عه‌دنان زاكی���ر‌هی‌ الواز‌ه نازانێ دوێنێ‬ ‫چ���ی خ���واردووه‌ نه‌ك وت���ووه‌! ئه‌رێ‬ ‫به‌ راس���ت كاك نه‌وش���یروان ره‌خنه‌ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاره‌كانی گرت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ فه‌ردی پرۆژ‌ه پێش���كه‌ش ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌چی ئێستا سایتی سبه‌ی ریكالم بۆ‬ ‫په‌یڕه‌وو پڕۆگرامه‌ك���ه‌ی كاك عه‌دنان‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫ له‌س���اڵی ‪ 1982‬ب���ۆ ‪ 2012‬جه‌نابی‬‫مامۆس���تا س���ه‌اڵحه‌دین به‌هادی���ن‬ ‫سه‌رۆكی حیزبی یه‌كگرتووی ئیسالمی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬تا هه‌نوك��� ‌ه ‪ 5‬كۆنگر‌ه‬ ‫ب��� ‌ه چه‌پڵه‌لێدان تاجی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ناوه‌ته‌ سه‌ری‌‪ ،‬ئێستا پاشئه‌وه‌ی جامی‬ ‫چاوه‌ڕوانی هاوڕێكانی پڕ بوو‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی جێگاكه‌یان ك���رد هه‌موو‬ ‫دڵیان ته‌قی‪ ،‬ئاخر ناخۆش��� ‌ه ‪ 30‬ساڵ‬ ‫جێگیر بیت‌و چاوه‌ڕوانی ته‌رفیعات بیت‪،‬‬ ‫ئێستا به‌ڕێزی وازهێنانه‌كه‌ی به‌م گه‌ل ‌ه‬ ‫به‌س���ه‌زمان ‌ه به‌ داهێنان ده‌فرۆش���ێت‌و‬ ‫فێڵیش له‌مێژوو ده‌كات‪ ،‬له‌و رۆژه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌ی داوه‌‪ ،‬ماشێنی راگه‌یاندنی‬ ‫حیزبه‌كه‌ی دیكتاتۆرئاساكان له‌خزمه‌تی‬ ‫ستایش���كردنی خراوه‌ته‌ كار‪ ،‬س���ه‌دان‬ ‫نوس���ینی بێ ماناو چاوپێكه‌وتنی بێ‬ ‫وات���ای باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬ئێ مامۆس���تا‬ ‫گیان خۆ كاك مه‌س���عود‌و مام جه‌الل‪-‬‬ ‫یش به‌قه‌د تۆ له‌سه‌ر كورسی مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا جیاوازیت له‌وه‌دایه‌ تۆ زیره‌كان ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی الفاوه‌ك���ه‌ت نه‌ك���رد ك ‌ه‬ ‫خه‌ریكه‌ ئه‌وان ببات‪.‬‬ ‫ ئاوێنه‌‪ /‬ئیحس���ان مه‌ال فوئاد "كه‌س‬‫نازانێ���ت داهاتی‌ بی���ر‌ه نه‌وتی گوندی‬ ‫ی بۆ كێیه‌"‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫حه‌س���یره‌‪-‬ی‌ كفر ‌‬ ‫كه‌س���انه‌ی ‌ه هه‌ریه‌كه‌ی پااڵوگه‌یه‌كیان‬ ‫له‌به‌رده‌م ماڵه‌كه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬له‌الیه‌كه‌و‌ه‬ ‫نه‌وته‌ك��� ‌ه ت���ااڵن ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫دیكه‌وه‌ ب��� ‌ه دوكه‌ڵ���ی پااڵوگه‌كانیان‬ ‫كوردس���تان وێران ده‌كه‌ن‌و خه‌ڵكه‌كه‌ی‬ ‫تووشی سه‌ره‌تان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ سبه‌ی "له‌ش���ارۆچكه‌ی سه‌روچاوه‌ی‬‫س���ه‌ر به‌ق���ه‌زای رانی���ه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك‬ ‫عه‌ش���یره‌تێك ده‌ست به‌س���ه‌ر (‪)25‬‬ ‫دۆنم زه‌ویدا ده‌گرێت كه ‌شوێنی باخی‬ ‫گشتی‌و سه‌وزاییه‌و گروپێكیش ماوه‌ی‬ ‫(‪ )72‬س���ه‌عات ده‌ده‌ن���ه‌ حكومه‌ت بۆ‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌یان‌و هه‌ڕه‌شه‌ی په‌نا بردن ‌ه‬ ‫به‌ر دادگا ده‌كه‌ن"‪ .‬ئه‌و ئاغا به‌سه‌زمان ‌ه‬ ‫‪ 25‬دۆن���م داگیر ده‌كات س���كااڵ تۆمار‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌ی ئه‌وانه‌ی ه���ه‌زاران دۆنم‬ ‫قوتده‌ده‌ن بۆ قسه‌یان له‌گه‌ڵ ناكه‌ن!‪ ،‬بۆ‬ ‫زه‌وی له‌كوردستان بۆ ئاغای به‌سه‌زمان‬ ‫ماوه‌ له‌به‌ر تااڵنی به‌رپرسان!‪.‬‬ ‫ ملمالنێ���ی ئام���ۆزاكان بزوتن���ه‌وه‌ی‬‫ئیسالمی له‌تده‌كات"‪ ،‬براكان دروستیان‬ ‫ك���رد‪ ،‬ئامۆزاكانیش ب���ا كه‌رتی بكه‌ن‪،‬‬ ‫نانێكیان لێی خواردوو‌ه بشیان كوژێت‬ ‫واز له‌كه‌وڵه‌كه‌ی ناهێنن‪.‬‬ ‫ مه‌س���رور بارزانی‌‪ :‬ده‌بێ���ت خۆمان‬‫بۆ خراپترین س���یناریۆ ئامادەبكەین"‪،‬‬ ‫خه‌متان نه‌بێت ئێو‌ه له‌ئه‌نفال‌و هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫هیچتان لێ نه‌ه���ات‪ ،‬قه‌ت به‌ره‌ورووی‬ ‫سیناریۆی خراپ نابنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ "تاڵه‌بان���ی‌ مانه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركرده‌كان‬‫ی ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫تا دواهه‌ناس���ه‌ له‌سه‌ره‌و‌ه ‌‬

‫مرۆڤ كه‌ ده‌چێت ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ئاست‬ ‫وێرانی شاره‌كه‌و ئازاری‬ ‫بێكه‌سی برینداره‌كانیدا‬ ‫هه‌ست ب ‌ه رق به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌م ده‌سه‌اڵت ‌ه ‪21‬‬ ‫ساڵییه‌ گه‌نده‌ڵه‌ی‬ ‫كوردستان ده‌كات‬

‫به‌خراپ ده‌زانێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دای ‌ه كات‬ ‫یان دوو خول دابنرێت‌و دواتر بگۆڕدرێن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌نیاز‌ه ئه‌و پێش���نیاره‌ش له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی حیزبه‌كه‌یدا بخاته‌ڕوو"‪ ،‬بایی‬ ‫داهاتوو ‌‬ ‫كۆنگره‌یه‌ك���ی تری نه‌م���اوه‌‪ ،‬ئه‌مجار‬ ‫چاكس���ازی راده‌گه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫كورس���ی به‌جێبهێڵێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه ش���ه‌قی‬ ‫پیری‌و رۆژگاره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ "س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار له‌كۆمه‌ڵ ‌‬‫ی‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬ب ‌ه سایتی‌ هاواڵت ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خلیسكان ‌‬ ‫ی رووداو ‌‬ ‫راگه‌یاند دوابه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باپیر له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫ئوتومبیله‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫پێنجوین دوو مانگ له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬له‌چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی راب���ردوودا ئه‌می���ر ‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب ‌ه جۆر ‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئۆتۆمبیله‌كان��� ‌‬ ‫مۆدێ���ل ن���وێ گۆڕی���وه‌"‪ ،‬نوێن���ه‌ری‬ ‫گ���ه‌ل له‌خزانی ئوتومبێل ده‌ترس���ێت‬ ‫بخلیس���كێت‪ ،‬به‌اڵم له‌خزانی سیاسه‌ت‬ ‫ناپرسێت‪ ،‬ئه‌و سااڵنه‌ ژنی تاز‌ه بهێنێت‪،‬‬ ‫ئوتومبی���ل گۆڕین بۆ ئ���ه‌و هیچی تێ‬ ‫ناچێت‪ ،‬نه‌گبه‌تی ئ���ه‌م گه‌ل ‌ه له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌م عه‌نتیكانه‌و‌ه سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫" سۆزانی خاڵە شەھاب‪ :‬چیتر خاتری‬ ‫حکومەت ناگرین"‪ ،‬دیاره‌ به‌ نیازی واز‬ ‫له‌وێنه‌كێشان بهێنیت‪.‬‬ ‫ مرۆڤ ك ‌ه ده‌چێت ‌ه هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ئاست‬‫وێران���ی ش���اره‌كه‌و ئازاری بێكه‌س���ی‬ ‫برینداره‌كانیدا هه‌س���ت به‌ رق به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵت ‌ه ‪ 21‬ساڵییه‌ گه‌نده‌ڵه‌ی‬ ‫كوردستان ده‌كات‪ ،‬به‌ڕاستی شه‌رمه‌ بۆ‬ ‫كه‌سانێك خۆیان به‌ حاكمی ئه‌م واڵت ‌ه‬ ‫بناس���ێنن هه‌ڵه‌بجه‌ ك ‌ه یه‌كه‌م ش���اری‬ ‫قوربانی چه‌ك���ی كیمیاوییه‌ له‌جیهان‪،‬‬ ‫كه‌چی نه‌یانتوانیبێت نه‌خۆشخانه‌یه‌ك بۆ‬ ‫برینداره‌كانی دابین بكه‌ن‪ ،‬گه‌لۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫الم سه‌یره‌ ئه‌وه‌بوو خه‌تی ئینته‌رنێتی‬ ‫رێبه‌ر له‌هه‌ڵه‌بج ‌ه ده‌ی���ان به‌رامبه‌ر ب ‌ه‬ ‫هه‌ولێ���ر به‌هێزتر ب���وو‪ ،‬هاوكات نرخی‬ ‫ده‌رم���ان له‌ده‌رمانخانه‌كان���ی ‪%300‬‬ ‫هه‌رزانتر ب���وو‪ ،‬كه‌وات ‌ه ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ش���اری وێران ‌ه بێت‪ ،‬هه‌ولێ���ر بووه‌ت ‌ه‬ ‫مۆڵگای قۆڵبڕه‌كان‪ ،‬شاری تااڵنچییان‪.‬‬ ‫ كوردستانی نوێ "سه‌رۆك مام جه‌الل‬‫وتارێك���ی له‌مه‌راس���یمی بیره‌وه‌ری���ی‬ ‫بۆردومانكردن���ی هه‌ڵه‌بج��� ‌ه به‌چه‌كی‬ ‫كیمیایی پێشكه‌شكرد ك ‌ه له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌رانی عێ���راق به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬تیایدا‬ ‫د‪.‬له‌تیف ره‌شید راوێژكاری پێشكه‌وتووی‬ ‫سه‌رۆك كۆمار به‌نوێنه‌رایه‌تی سه‌رۆك‬ ‫مام ج���ه‌الل وتاره‌ك���ه‌ی خوێنده‌وه‌"‪،‬‬ ‫مام��� ‌ه بۆ زاواكانی خه‌زووری به‌وه‌فایه‌‪،‬‬ ‫رۆژێ وه‌زی���ر‪ ،‬رۆژی دوایی راوێژكاری‬ ‫پێش���كه‌وتوو‪ ،‬ئه‌وی تری���ش باڵیۆزی‬ ‫سه‌رمایه‌گوزاری له‌چینی سه‌رمایه‌داری‪،‬‬ ‫مام��� ‌ه ج���اران له‌خۆش���ی دیموكراتی‬ ‫جدیده‌ چینی خۆش ده‌وایست‪ ،‬ئێستا‬ ‫له‌عه‌زره‌ت���ی قازانجی س���ه‌رمایه‌كه‌ی‬ ‫ده‌یپه‌رستێت!‪.‬‬ ‫ هاوواڵت���ی‪ :‬بۆ یه‌كه‌مج���ار له‌هه‌رێم ‌ه‬‫ی‬ ‫ئارامه‌ك���ه‌ی‌ عێ���راق دیندارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریك���ی‌ ب ‌ه ده‌س���تی‌ عه‌لمانییه‌ك ‌‬ ‫ك���ورد ده‌كوژرێ���ت"‪ ،‬ئه‌م ‌ه مانش���ێتی‬ ‫رۆژنام��� ‌ه س���كۆالره‌كه‌مان بێ���ت هه‌ر‬ ‫چاك���ه‌ س���ه‌له‌فییه‌كان نام���ان خۆن‪،‬‬ ‫وامزانی حه‌بیب بۆرقیب ‌ه ئه‌و دینداره‌ی‬ ‫كوش���تووه‌ نه‌ك منداڵێكی ‪ 18‬سااڵنه‌‪،‬‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ سكۆالریزمێك به‌ قوربانی‌و‬ ‫تێكۆشانی سه‌دان ساڵ ‌ه چه‌سپاوه‌‪ ،‬الی‬ ‫ئه‌مان ‌ه رسوا ده‌كرێت!‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )318‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/3/20‬‬

‫لۆتیەکانی حیزب‬

‫هاوڕێ چۆمانی‬ ‫کۆلێژی یاسا‪/‬زانکۆی کۆێە‬

‫لەجوانیەکانی دیموکراتی تۆ سەربەس���تی‬ ‫لەخس���تەڕووی فکرەو داھینانەکانت تەنها‬ ‫لەوکات���ە رێگریت لێدەکرێ���ت کاتێک ئەو‬ ‫س���نورانە دەبەزێن���ی ک���ە کۆی گش���تی‬ ‫هەڵوەستەی لەسەر دەکەن بێگومان ئەمەش‬ ‫بنەمایەک���ی نەگونجاو نی���ە بەرامبەر بەو‬ ‫باشییانەی دیموکراتی پێمانی دەبەخشێت‪،‬‬ ‫هەڵبەتە گەر باسی حیزبی کوردی بکەین‬ ‫ناکرێ���ت دیموکرات���ی لەیادبکەین چونکە‬ ‫دروش���مێکی بنچینەیی حیزب���ی کوردیەو‬ ‫حیزبی کوردی بەوە دەناس���رێتەوە ئەمە‬ ‫ل���ەڕووە نەزەرییەکەی ب���ەاڵم ئەرزی‌واقیع‬ ‫رێ���ک پێچەوانەیەت���ی‪ ،‬ئەگەرتەنه���ا بۆ‬ ‫چەند ساتێکیش چاوپێخش���اندنەوەیەکی‬ ‫خێرا لەحیزبی ک���وردی بکەیت ئەوەت بۆ‬ ‫روون دەبێتەوە ئ���ەو حیزبانە یەکەم جار‬ ‫درۆیەک���ی گەورە لەگەڵ خۆی���ان‌و دووەم‬ ‫لەگەڵ الیەنگرانی‌و پەیڕەوانیان دواجاریش‬ ‫نمونەیەکی ناشیرین پێشکەش بە ئەزموونی‬ ‫ژیانی سیاسی دەکەن‪.‬‬ ‫باس لەهەموو خاس���یەتە ناش���یرینەکانی‬ ‫حیزبی ک���وردی ناکەم تەنه���ا ئاماژەیەک‬ ‫بۆ لۆتی حیزبی ک���وردی دەکەم ‪ ،‬دڵنیام‬ ‫هەمووت���ان لەوش���ەی (لۆت���ی) دەگەن‌و‬ ‫دەزان���ن ب���ۆ چ کەس���انێک بەکاردێ���ت‪،‬‬ ‫بەکورت���ی لۆت���ی ب���وون جۆرێک���ە لەو‬ ‫هەڵس���وکەوتە نەخوازراوانەی کەس���انێک‬ ‫دەیکەن بەرامبەر کەس���انی ت���ر‌و دەبێتە‬ ‫ھۆی نیگەران���ی‌و ئەنجامیش دەبێتە قبوڵ‬ ‫نەکردن���ی‌و کاردانەوەیەکی لێدەکەوێتەوە‪،‬‬ ‫ه���ەروەک چ���ۆن مورتەزەق���ەی قەزافی‌و‬ ‫ش���ەبیحەی بەش���ار هەیە ناکرێت حاش���ا‬ ‫لەوەبکرێت حیزب���ی کوردیش بێبەش نیە‬ ‫ل���ەو کارەکتەرانە‪ ،‬رۆژنی���ە نەبینین یان‬ ‫نەبیستین لۆتیەکانی حیزب چۆن مێژووی‬ ‫جوانی نیش���تیمانی چەوس���اوەی کوردی‬ ‫دەفرۆش���ن بە س���امانێکی پووچ‌و دەنگی‬ ‫زواڵڵ���ی ئازادیخوازو نیش���تیمانپەروەرانی‬ ‫ئەم نیشتیمانە دەپوکێننەوەو ناو‌وناتۆرەی‬ ‫ناشیرین دەبەخش���نەوە بەوانەی کە هەر‬ ‫رەنگ‌و دەنگێکی جیاوازیان هەیە‪.‬‬ ‫ت���ۆڕە کۆمەاڵیەتیەکان���ی ئەنتەرنێ���ت‬ ‫دیارترین مەیدانەکانی لۆتییەکانی حیزب‌و‬ ‫ئەوان لەرێگای ئەوێ���وە توانیویانە رووی‬ ‫راس���تەقینەی حیزبەکانی���ان دەرخ���ەن‬ ‫جگەلەوەش شەقام‌و بازاڕو زانکۆ‌و ناوەندە‬ ‫دینیەکانیش بێ بەش���نین لەنمایش کردنی‬ ‫ئەتوارەکانی حیزب‪.‬‬ ‫لەوپەڕی حیزب���ی نەتەوەیی‌و چەپ بگرە‬ ‫ت���ا دەگاتە حیزب���ە ئاینیەکانی ئێمە لێی‬ ‫بەدەرنین لەبوون���ی لۆتی بەاڵم بە رێژەی‬ ‫جیاواز‌و کەم‌و زۆری پێگەو قەبارەیان‪.‬‬ ‫ئەگەر تا س���ااڵنی پێ���ش راپەرین حیزبی‬ ‫کوردی خاوەنی لۆت���ی نەبووە ئەوە نەک‬ ‫لەبەرئ���ەوەی ب���ڕوای پێنەب���ووە بەڵکو‬ ‫بارودۆخ‌و چرکەس���اتی سیاسی رێگربووە‌و‬ ‫بە ن���اوی کۆکردن���ەوەی هەموومان برای‬ ‫یەکتری���ن‌و کوردس���تان رزگار دەکەی���ن‌‬ ‫وەلەگەڵ ئەوەش���دا مێژووی حیزبی کورد‬ ‫بێبەش���نیە لەرەتکردنەوەی ئەوانی دیکە‌و‬ ‫ئەنفالکردن���ی یەکت���ر نمونەکانیش ‌وەکو‬ ‫رۆژی روون���اک دیارن‌و پێویس���ت بە ناو‬ ‫ھێنانیان ناکات‪ .‬لەدوای راپەڕین لەجیاتی‬ ‫ئەوەی هاریکاری یەکتربکەن‌و س���ەرقاڵی‬ ‫دامەزراندن���ی ئەساس���ی حکومەتێک���ی‬ ‫بەھێزبن بووە ھۆی هەڵگیرساندنی شەڕی‬ ‫نەگریس���ی ناوخۆ کە دەستێکی زۆری ئەو‬ ‫لۆتیان���ەی تێیداب���و‌وە ئاگرەکەیان خۆش‬ ‫ک���ردووە‪ ،‬وە لەحاڵی حازری���ش ئەمڕۆی‬

‫رەوشی سیاس���ی حیزبایەتی لەکوردستان‬ ‫لۆتیەکان چاالکترین رۆڵی س���ەر ش���انۆی‬ ‫سیاس���ی دەبینن‌و بە رادەی���ەک بوونەتە‬ ‫کارەکتەری سەرەکی‪ ،‬ئەوان قسە دەکەن‌و‬ ‫‌وەاڵم دەدەنەوە‌و بڕیار لەچارەنووسی من‌و‬ ‫تۆ‌و کۆمەڵگا دەدەن‪.‬‬ ‫دەبێت پرس���یاری زۆر گ���ەورە بکەین ئایا‬ ‫بۆچی حی���زب درۆ لەگەڵ دروش���مەکانی‬ ‫دەکات؟‬ ‫ئایا حیزبی کوردی بەو ش���ێوازە کارکردنە‬ ‫سیاس���یەی دەتوانێت مۆدیلێکی جیاوازتر‬ ‫لەس���ەدام‌و قەزافی‌و ئەس���ەدو موبارەک‌و‬ ‫زەین بن عابدەین ‪...‬ھتد پێشکەش بکات‌و‬ ‫تا هەتایە رەگی خۆی قایم بکات؟‬ ‫ئایا حیزب���ی کوردی جگ���ە لەلۆتیەکانی‬ ‫ناتوانێت توێژێکی تر ئاڕاستەبکات‌و ‌وەکو‬ ‫خۆیان دەڵێ���ن سیاس���ەتی حکیمانەیان‬ ‫فڕێبدەنە دەرەوە؟‬ ‫وەئ���ەوەش بپرس���ین ئایا بیرت���ان لەوە‬ ‫کردۆت���ەوە‌واز لەلۆتی���ەکان بهێنن‌و چیتر‬ ‫نەیانکەن���ە کااڵی خۆت���ان‌و پەروەردەیان‬ ‫بکەن بە رێگایەکی ساغلەم‌و تەندروست؟‬ ‫واڵمی ئەو پرس���یارانەو دەیان پرس���یاری‬ ‫تر تەنها کەس���ی یەکەمی حیزب دەتوانێت‌‬ ‫وەاڵمیان بداتەوە‪.‬‬ ‫ب���ەردەوام بوون���ی لۆتییەکان���ی حی���زب‬ ‫ب���ۆ پەرچدانەوەی کەس���انی خەمخۆری‌و‬ ‫کوش���تنیان بەهەر رێگای���ەک هەموومان‬ ‫دەخاتە ب���ەردەم پرس���یارو لێپیچنەوەی‬ ‫مێژووەیی پێش هەمووش���یان بڕیاردەری‬ ‫نیزامی سیاسی ئەو‌و اڵتەو‌و لەخوارەوەش‬ ‫ه���ەر تاکێ���ک لەئێمە چونک���ە نابێت بێ‬ ‫دەنگبی���ن دەرح���ەق ئ���ەو دەنگانەی کە‬ ‫بەنوێژی نیوەڕۆ هاواردەکەن (تەنها ئێمە‌و‬ ‫بەس)‪ ،‬کۆمەڵ���گا بەهەموو رەگەکانیەوە‌و‬ ‫بوونی کێبڕکێیەکی ش���ەریفانە گەیش���تنە‬ ‫بە ھیواگەورەکەی شاریستانیە مەزنەکان‪،‬‬ ‫ئەوەی ئێمە بی���ری لێدەکەینەوە‌و ئەوەی‬ ‫حیزب دەی���ەوەی نف���وس‌و پێگەی خۆی‬ ‫پێبەھێزبکات دووش���تی جی���اوازن چونکە‬ ‫تاکی کورد تێنووی بەس���ەربردنی ژیانێکی‬ ‫سیاس���ی بەختەوەر‌و دەستاودەستکردنی‬ ‫دەس���تەاڵت بە ئاشتی‌و حیزبیش خەریکی‬ ‫مۆنۆپێلکردن���ی جومگەکان���ی کۆمەڵگا‌و‬ ‫خۆسەپاندنێکە لەسەرووی خەیاڵەوە‪.‬‬ ‫کاری هەرتاکێکی ئێمەیە بۆ بەرزکردنەوەی‬ ‫توانای ھۆش���یاری سیاسی خۆمان تا لەو‬ ‫بۆش���ایەیەی خامۆش بوون���ی رزگاربین‌و‬ ‫لەبەرامبەر ئ���ەو س���تایلە حیزبیە لۆتیدا‬ ‫بێین���ە‌ وەاڵم‌و لەمەودوا رێگ���ەی نەدەین‬ ‫حیزب لەڕێ���گای لۆتیەکانی���ەوە کەلتورو‬ ‫فەرهەنگی ئێمە تێکبشکێنێت ‪.‬‬ ‫دەبێت ئ���ەوەش بڵێین گوناھێکی گەورەیە‬ ‫گەنج‌و الوانی ئەو‌واڵتە مێش���ک‌و ئاوەزیان‬ ‫بش���ۆرێتەوە‌و ‌وانەیەک���ی فاشیس���تیان‬ ‫پێبدرێ���ت‌و بکرێن���ە س���ووتەمەنی ب���ۆ‬ ‫لەناوبردنی هەمان کەسی ناو کۆمەڵگاکەی‬ ‫تەنها لەپێناو چەند کەسێکی کەمو بچوک‬ ‫بەاڵم خاوەن پارەوس���امانی بێ ش���ومار‌و‬ ‫بیرکردنەوەیەکی ناشیاو‌و مانەوەیان لەسەر‬ ‫کورسی‌و بەهەدەردانی داهاتی نەدارەکان‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ماوەتەوە بڵێی���ن حیزبی کوردی‬ ‫زۆر گرینگ���ە ئەو پەیام���ە قبوڵ بکەن کە‬ ‫پێیان بڵێت ئەو جۆرە لەرێکخستن‌و کاری‬ ‫حیزبایەت���ی مۆدیلێک���ی کۆنە‌و لەئێس���تا‬ ‫شایس���تەی قبوڵکردن نیە چونکە حیزبی‬ ‫بەعس ئیشتراکی عەرەبی عێراق‌و سوری‌و‬ ‫حیزب���ی‌وەتەن���ی میس���ری‌و کۆنگ���رەی‬ ‫‌وەتەنی یەمەنی‌و ش���وعیەکانی س���ۆڤیەت‬ ‫بەس���ەرۆکایەتی س���تالین ب���ەم ش���ێوە‬ ‫کارکردن���ە گەیش���تنە ئەنجامێکی خراپ‌و‬ ‫چوونە زبڵدانی مێژوو‪.‬‬

‫پیرۆزبایی‬ ‫پیرۆزبایی لەهاوکارمان‬ ‫(ئەژی کەمال) دەکەین‬ ‫بەبۆنەی لەدایک بونی‬ ‫جگەرگۆشەکەیانەوە‪،‬‬ ‫هیوادارین بەنازی دایەو‬ ‫بابە گەورەبێت‪.‬‬ ‫ستافی ئاوێنە‬

‫باڵوکراوەی نوێ‬

‫كۆمپانیای‌ (ماس) ‌ی جیهان ‌ی بۆ وه‌به‌رهێنان روونكردنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫له‌رۆژی‌ دووشه‌مم ‌ه ‪ 2012/4/16‬له‌هۆڵ ‌ی كۆنفرانسه‌كان له‌وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫له‌ئوتێل الله‌زار‪ -‬سلێمانی‌‪ ،‬كۆمپانیاكه‌مان هه‌ڵده‌ستێت دارایی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌رم ‌‬ ‫ی ب ‌ه گۆڕینی‌ وزه‌ ‌‬ ‫ب ‌ه كۆنفرانس���ێكی‌ زانست ‌‬ ‫باڵوه‌پێك���راو له‌ویس���تگه‌یه‌كی‌ (‪ 1000‬میگاوات) بۆ ‌ئابوورییه‌وه‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی (‪ 475‬میگاواگ) ب ‌ه بێ‌ سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خاوێنه‌(‪ )CDM‬به‌پێ ‌‬ ‫ی گه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫گرێبه‌ستی‌ كیتۆ‪.‬‬ ‫پێخۆش���حاڵ ئه‌بین ب ‌ه ئاماده‌بونتان وه‌گوێگرتنمان‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ر راوبۆچون‌و پێشنیارو ره‌خنه‌یه‌ك له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫چاكسازی‌ ئه‌م پرۆژه‌یه‌‪.‬‬

‫ی بكه‌ن ب ‌ه‬ ‫بۆ زانیاری‌ زیاتر ده‌توانن په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌‪:‬‬ ‫‪ 4406266‬ـ ‪ 750‬ـ ‪00964‬‬ ‫‪ 6701568‬ـ ‪ 770‬ـ ‪00964‬‬ ‫‪ 2314631‬ـ ‪ 770‬ـ ‪00964‬‬ ‫یان ئیمه‌یلی‪:‬‬

‫‌(‪)ahmed.rozhbaiany@mass-global.com‬‬

‫ونبون‪:‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگان���ی‌ ونب���وه‌ به‌ناوی‌ (حس���ین محه‌مه‌د كه‌ریم)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ ژوری‌ بازرگانی‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ره‌زا فه‌ره‌ج سالح) هه‌ركه‌سێك‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ ژوری‌ بازرگانی‌‪.‬‬ ‫* مۆله‌تی‌ كاركردنی‌ بازرگانی‌ خانوبه‌ره‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (نوس���ینگه‌ی‌ كیهان)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ نوسینگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*پسوڵه‌یه‌كی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ س���لێمانی‌ ونبوه‌‪ ،‬ژماره‌(‪)328787‬‬ ‫له‌‪ 2011/8/2‬به‌ناوی‌ كۆمپانیای‌ ره‌ئوف عه‌بدوڵاڵ سه‌عید‪ .‬هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌‬ ‫بیگه‌رێنێته‌وه‌ نوسینگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫چاپخانەی ئاوێنە‬ ‫چاپکردنی‪:‬‬

‫کتێب‪ ،‬گۆڤار‬ ‫رۆژنامه‌‪ ،‬نامیلکه‬

‫‪07701471518‬‬ ‫‪)053(3210501‬‬ ‫‪)053(3210502‬‬

‫‪19‬‬

‫ێ ش���ه‌مم ‌ه‬ ‫له‌ژم���اره‌ (‪)317‬ی‌ س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2012/2/7‬الپ���ه‌ره‌ یه‌ك��� ‌‬ ‫رۆژنامه‌كه‌ت���ان (ئاوێن���ه‌) بابه‌تێك‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ %19‬‬ ‫ب ‌ه ناونیش���انی‌ (له‌سلێمان ‌‬ ‫ی فه‌رمانبه‌ران داده‌شكێنرێت‬ ‫مووچه‌ ‌‬ ‫ی خانه‌نش���ینی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ مووچ��� ‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ‪ )%7‬باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م بابه‌ت��� ‌ه وه‌ك‬ ‫س���ه‌رچاو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن ‌ه ئاماژ‌هی‌ پێك���ردوو‌ه ژوور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ئابوور ‌‬ ‫گۆڕانه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بوای ‌ه ئاوێن ‌ه وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دواداچوون ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وان��� ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌م بابه‌ت���ه‌ كردب���ا‌و را ‌‬ ‫ی دارایی‌ له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ت ‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫وه‌رگرتبایه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌زانین بۆ‬ ‫بۆی��� ‌ه ب���ه‌ پێویس���ت ‌‬ ‫ی ئاوێن���ه‌‌و‬ ‫خوێنه‌ران���ی‌ رۆژنام���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م فه‌رمانبه‌ران��� ‌‬ ‫كوردس���تان ئ���ه‌م روونكردنه‌وه‌ی��� ‌ه‬ ‫بخه‌ین ‌ه روو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مووچ���ه‌ ‌‬ ‫ی ‪‌ %19‬‬ ‫بڕین���ی‌ رێ���ژه‌ ‌‬ ‫ی خانه‌نشینی‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانبه‌ران بۆ مووچ ‌ه ‌‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی راست ‌‬ ‫هیچ بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌نی���ا ‪ %7‬داده‌ش���كێنرێت‪ ،‬رێژه‌ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫‪ %12‬پاڵپش���ت ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪،‬‬ ‫حس���ابی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارای ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ده‌چێته‌ حس���ابێكه‌و‌ه بۆ‬ ‫خانه‌نشینان‪ ،‬فه‌رمانبه‌ران له‌هه‌ولێر‌و‬ ‫ێ جیاوازی‌ ب ‌ه‬ ‫سلێمانی‌‌و دهۆك به‌ب ‌‬ ‫ی ‪ %7‬له‌مووچه‌یان ده‌بڕدرێت‬ ‫رێ���ژه‌ ‌‬ ‫ێ نه‌ب���ڕدراوه‌‪،‬‬ ‫ی ل��� ‌‬ ‫كه‌س���یش ‪‌ %19‬‬ ‫ی حكومه‌ت ‌ه‬ ‫به‌ڵكو ‪%12‬ـه‌كه‌ پاڵپشت ‌‬ ‫ی دارایی ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر حس���ابی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫نه‌ك فه‌رمانبه‌ران‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫نێچیرڤان‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌ قورس ‪www.‬‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬ ‫‪w‬‬

‫‪w‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪awene.com‬‬

‫چاودێرێك‬ ‫ی ته‌واو جیاواز‬ ‫له‌كابین��� ‌هی‌ حه‌وته‌مدا نێچیرڤان بارزان���ی‌ رووبه‌ڕووی‌ دۆخێك ‌‬ ‫ی پێنجه‌م ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه هه‌ر هه‌ستكردن به‌م دۆخ ‌ه جیاواز‌ه بێت‬ ‫له‌كابینه‌ ‌‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆندا‬ ‫ی ئه‌م هێزانه‌ ‌‬ ‫ی جۆاڵ لێكردبێت له‌به‌ین ‌‬ ‫ی وه‌ك مه‌كۆ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و ‌‬ ‫به‌مجۆر‌ه بێت‌و بچێت‪.‬‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫ی پێنجه‌مدا نه‌ئۆپۆزیس���یۆنێك ‌‬ ‫نێچیرڤان باش ده‌زانێت له‌كاتی‌ كابینه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 25‬كورس���ی‌ په‌رله‌مان بێ���ت‌و نه‌كۆمه‌ڵ‌‌و‬ ‫گۆڕان له‌ئ���ارادا بوو ك ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امیش به‌مجۆره‌ ن���اڕازی‌‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ حكومه‌ت بوون‌و‬ ‫یه‌كگرتوو ‌‬ ‫ی ناوچه‌ك���ه‌ش وه‌ك ئێس���تا ب���ه‌م گۆڕانكاریی��� ‌ه هه‌ژێنه‌رانه‌دا‬ ‫نه‌بارودۆخ��� ‌‬ ‫ی ئه‌مڕۆ‬ ‫ی ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌ی‌ عێراقیش وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫تێده‌په‌ڕی���ن‌و نه‌ملمالنێكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌خه‌نه‌ به‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫واب���وون‪ .‬هه‌موو ئه‌مان ‌ه نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫قورس���ه‌وه‌‪ ،‬تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك كه‌ ره‌نگ ‌ه چاره‌نوس‌و پاش���ه‌ڕۆژ ‌‬ ‫ئه‌ویشی‌ پێوه‌ به‌سترا بێت‪.‬‬ ‫ی حه‌وته‌مدا‪ ،‬پێده‌نێت ‌ه روبه‌رێكه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی كابینه‌ ‌‬ ‫ئێس���تا ئه‌و له‌گه‌ ‌ڵ پێكهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌م���وو الیه‌كه‌وه‌ ب ‌ه می���ن چێنراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ نێچیرڤ���ان بۆ پێكهێنان ‌‬ ‫ی نواند به‌رامبه‌ر به‌گ���ۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتوو‪،‬‬ ‫ی نه‌رم ‌‬ ‫ی ئه‌وپه‌ڕ ‌‬ ‫كابینه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵوێستی سه‌رسه‌ختانه‌ی‌ ئه‌وان بۆوه‌‪ ،‬هاوكات زۆر باش‬ ‫ی رووبه‌ڕوو ‌‬ ‫كه‌چ ‌‬ ‫ی "هاوپه‌یمان ‌ه ستراتیجی یه‌ك ‌هی‌ پارتیشه‌ ك ‌ه ده‌ڵێن "ئیتر‬ ‫ی له‌و ده‌نگانه‌ ‌‬ ‫گوێ ‌‬ ‫له‌مه‌ودوا ره‌حم به‌حكومه‌ت ناكه‌ین"‪ ،‬ته‌نانه‌ت ره‌نگه‌ له‌ناو خودی‌ پارتیش���دا‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵكانێك هه‌بن ك ‌ه زۆر "كه‌یف"یان به‌نێچیرڤان‌و حكومه‌ت‌و س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ئه‌م ئه‌زمونه‌ی‌ ئه‌و نه‌یه‌ت‪.‬‬ ‫ی حه‌وته‌م قورس���تر ده‌كات ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی نێچیرڤ���ان‌و كابینه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌هی‌ ئه‌رك ‌‬ ‫ی له‌هه‌لومه‌رجێكدا ك ‌ه‬ ‫ی له‌به‌رده‌ستدایه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ئیش���ی‌ زۆرو كاتێكی‌ كه‌م ‌‬ ‫ی ناوخۆو ده‌ره‌وه‌شدا‬ ‫ی ئه‌م یه‌ك دوو س���اڵه‌ی‌ رابردوو‪ ،‬له‌ئاس���ت ‌‬ ‫رووداوه‌كان ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫هه‌موو هاوكێش��� ‌ه سیاسیه‌كانی‌ به‌جارێك ئاڵۆزكاندووه‌‪ ،‬ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫به‌غداو هه‌ولێر به‌تایبه‌تی‌ له‌س���ه‌ر گرێبه‌س���ت ‌ه نه‌وتیی���ه‌كان تا دێ‌ توندتر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت "گه‌نده‌ڵی‌ ب���وو‌ه به‌كلتورێكی‌ ره‌گداكوتاو"‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئابوری‌‌و سیاس ‌‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫حیزب ‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌كان زۆربه‌ی‌ جومگ ‌ه سه‌ره‌كیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ئێمه‌یان كۆنتڕۆ ‌ڵ كردووه‌‪ ،‬رۆژ به‌ڕۆژی���ش ناعه‌داله‌ت ‌‬ ‫ی ئومێدیش به‌دیناك���رێ‌ بۆ كۆتاییهێنان‬ ‫خه‌ڵكی‌ گه‌وره‌تر ده‌كاو تروس���كای ‌‬ ‫ی "ئاسایش‌و پێشمه‌رگه‌و دارایی‌"‪.‬‬ ‫به‌دوو ئیداره‌یی‌‌و یه‌كخستنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مجاره‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م كابین ‌ه نوێیه‌و ئه‌زمون ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش‪ ،‬سه‌ركه‌وتن‌و شكست ‌‬ ‫وێڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند مانگ ‌‬ ‫ی گۆڕانكاریی‌‌و ره‌وت���ی‌ رووداوه‌كان ‌‬ ‫نێچیرڤ���ان له‌ژێر ره‌حمه‌ت ‌‬ ‫ێ بارودۆخه‌كه‌ به‌ره‌و‬ ‫ی كوردس���تان‌و عێراق‌و ناوچه‌كه‌ش���دایه‌‪ ،‬تا د ‌‬ ‫داهاتوو ‌‬ ‫ی زیاتر ده‌چێ‌‪ ،‬هه‌لومه‌رجه‌ك ‌ه ب ‌ه به‌راورد به‌چوار س���اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫گۆڕانكاری ‌‬ ‫ی كابینه‌ی‌ پێنجه‌می‌ تیا پێكهێنا‪ ،‬ته‌واو گۆڕاوه‌‪ ،‬ئیتر ئه‌و‬ ‫ك ‌ه نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫ناتوانێت به‌و ئامڕاز‌ه كۆنان ‌هی‌ ئه‌وسا‪ ،‬حكومه‌تی‌ ئێستا به‌ڕێو‌ه ببات‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئه‌و له‌به‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌ قورسدایه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه گرنگترین پرسیار‬ ‫ی بكات ئه‌وه‌ بێت‪ :‬له‌م‬ ‫له‌م تاقیكردنه‌و‌ه قورسه‌دا ك ‌ه زۆرجار نێچیرڤان له‌خۆ ‌‬ ‫دۆخ ‌ه ئاڵۆزكاوه‌دا باشترین كارێك كه‌ ئه‌و بیكات چییه‌؟‬ ‫ی ئاسانی‌ بۆ ئه‌م پرسیار‌ه قورسه‌ بۆ نادۆزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بێگومان وا زوو وه‌اڵمێك ‌‬

‫ریکالم‬