323

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)323‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/4/24‬‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪:‬‬ ‫له‌عێراقدا رێگه‌ نییه‬ ‫‌دیكتاتۆر دروست ببێت‬

‫»» ‪74‬‬

‫کۆنگرەی یەکگرتوو‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫»» ‪4‬‬

‫‪17‬‬ ‫‪512‬‬ ‫»»»»‬

‫مەریوان وریا قانیع‬ ‫کوردو پرۆژە گەورەکان‪:‬‬ ‫پرۆژەی ئێران‬

‫تا ئێستا هیچ كه‌سێك خۆی‌ بۆ پۆستی‌‬ ‫ئه‌مینداریی‌ یه‌كگرتوو نه‌پااڵوتووه‌‬

‫»» ‪12‬‬

‫پەرلەمانی کوردستان‬

‫‪20‬‬

‫»» ‪6‬‬

‫ساڵه‌ كه‌سێك سكرتێرە‬

‫هه‌فته‌ی‌ داهاتوو ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ قایمقام ئاشكرا ده‌كرێت‬

‫عیماد ئه‌حمه‌د‌و دلێر ‌ی سه‌ید مه‌جید وه‌ك شاهید بانگهێشت ده‌كرێن‬ ‫الهوری شێخ جەنگی‪ :‬دژه‌تیرۆر ده‌ست له‌دادگاییكردنه‌ك ‌ه وه‌رنادات‬ ‫لیژن����ه‌ی‌ لێكۆڵینه‌و‌ه له‌گیانله‌ده‌س����تدان ‌ی‬ ‫زانا حه‌مه‌ساڵح‪-‬ی‌ قایمقامی‌ سلێمانی‌ كه‌‬ ‫رۆژانی‌ پش����ووش به‌رده‌وامن له‌كاركردن‪،‬‬ ‫پێش����بینی‌ ده‌كرێت له‌هه‌فته‌ی‌ داهاتوودا‬ ‫ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌یان ئاشكرا بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ له‌س����ه‌ر داوایه‌كی‌‬ ‫یاسایی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ قایمقامی‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر حاكم قادر حه‌مه‌ج����ان‪ ،‬جێگری‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت (عیم����اد ئه‌حمه‌د)‌و‬ ‫كادیری‌ دیاری‌ یه‌كێتی‌ دلێری‌ سه‌ید مه‌جید‬ ‫وه‌ك شاهید بانگهێش����تی‌ دادگا ده‌كرێن‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌و زانیاریانه‌ی‌ كه‌ به‌رپرسی‌‬ ‫دژه‌تیرۆر (الهوری‌ شێخ جه‌نگی‌) ده‌ستی‌‬ ‫له‌كاروب����اری‌ دادگاییكردنه‌ك����ه‌ وه‌رداوه‌‪،‬‬ ‫ناوبراو ئه‌و زانیاریانه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و جه‌خت‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و دۆسیه‌یه‌‬ ‫هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌دژه‌تیرۆره‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ دادوه‌ری‌‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ له‌دۆس����ییه‌ی‌ س����كااڵی‌‬ ‫هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌ قایمقام كه‌ له‌سه‌ر شه‌ش‬ ‫به‌رپرس����ی‌ ئاس����ایش‌و یاس����ایی‌ تۆماری‌‬ ‫ك����ردووه‌‪ ،‬بڕیاری‌ ده‌س����تگیركردنی‌ چه‌ند‬ ‫پاسه‌وانێكی‌ ئاسایشی‌ گشتی‌ ده‌ركردووه‌‬ ‫به‌ تۆمه‌تی‌ هاندان بۆ خۆكوشتن‪.‬‬

‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌‬ ‫به‌ ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ به‌بێ‌ هه‌بوون ‌ی‬ ‫هی����چ په‌یوه‌ندیی����ه‌ك ب����ه‌ دۆس����ییه‌ی‌‬ ‫گیانله‌ده‌س����تدانی‌ قایمقامه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسی‌‬ ‫دژه‌تی����رۆر‪ ،‬الهور ش����ێخ جه‌نگی‌ رۆژی‌‬ ‫‪ 4/19‬س����ه‌ردانی‌ ئاسایش ده‌كات‌و چاوی‌‬ ‫به‌یه‌كێك له‌گیراوه‌كان (حاجی‌ حس����ێنی‌‬ ‫قوله‌ره‌یس����ی) ك����ه‌ گیراوێك����ی‌ گرنگی‌‬ ‫دۆسیه‌كه‌ی‌ قایمقامه‌‪ ،‬ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ئه‌و س����ه‌رچاوه‌ یاس����اییه‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ناوبراو وه‌ك نوێنه‌ری‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ یه‌كێت����ی‌ س����ه‌ردانی‌ حاج����ی‌‬ ‫حس����ێن‪-‬ی‌ ك����ردووه‌‪ .‬له‌په‌یوه‌ندییه‌ك����ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا به‌رپرس����ی‌ دژه‌تی����رۆر‪ ،‬الهوری‌‬ ‫شێخ جه‌نگی‌ ئه‌و هه‌واڵه‌ی‌ به‌ناڕاست دایه‌‬ ‫قه‌ڵه‌م‌و رایگه‌یاند "من رۆژانه‌ س����ه‌ردانی‌‬ ‫ئاس����ایش ده‌كه‌م‪ ،‬له‌و رۆژه‌دا وه‌فدێكی‌‬ ‫یۆنامی‌ له‌وێبوو حاجی‌ حسێن‪-‬ی‌ بینیوه‌‪،‬‬ ‫حادیس����ه‌كه‌ ل����ه‌وێ رویداوه‌‪ ،‬دی����اره‌ كه‌‬ ‫حاجی‌ حسێن‪-‬یان هێناوه‌ته‌ ده‌رێ‌ وتویانه‌‬ ‫ب����ۆالی‌ منیان هێناوه‌‪ ،‬دڵنیابه‌ كه‌ یۆنامی‌‬ ‫چاوی‌ پێی‌ كه‌وتووه‌‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫به‌من����ه‌وه‌ نییه‌‌و ئ����ه‌و دۆس����یه‌یه‌ به‌هیچ‬ ‫جۆرێك په‌یوه‌ندی‌ به‌ ئێمه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫ ‬ ‫هەینی رابردوو تاڵەبانی بەسەردانی قۆپی قەرەداغ پارسەنگی باڵە سەربازییەکەی هاوسەنگ کردەوە‬ ‫»»‪2‬‬

‫ئاوێنه‌ گه‌نده‌ڵییه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ باڵوده‌كاته‌وه‌‬ ‫به‌پێ����ی‌ زنجیره‌ی����ه‌ك دۆكیۆمێنت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬س����ااڵنه‌ پاره‌یه‌كی‬ ‫ئێجگار زۆر بۆ كتێ����ب ته‌رخانده‌كرێت‌و‬ ‫پاره‌یه‌ك����ی زۆری����ش به‌بیان����وی‌ كتێب‬ ‫چاپكردن به‌فی����ڕۆ ده‌درێ����ت‌و لیژنه‌ی‌‬ ‫به‌دواداچونی‌ ناو وه‌زاره‌تیش س����ه‌روی‌‬ ‫خۆیان له‌وبابه‌ته‌ ئاگادارده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ولێ����ر‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫دۆكیۆمێنتانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كەو‌توون‪،‬‬ ‫چه‌ند ساڵێكه‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دوو كۆمپانی����ا به‌ناوی‌ جیۆ پرۆجێكتس‬ ‫بۆ گۆڕین����ی‌ پرۆگرام‌و چاپكردنی كتێب‬ ‫ه����اوكات كۆمپانی����ای ماكمی��ل�ان ب����ۆ‬ ‫چاپكردنی كتێب‪ ،‬گرێبه‌س����تی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌م گرێبه‌س����ته‌ ل����ه‌‪2011‬دا كۆتایی‌‬ ‫هاتووه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌زاره‌تی‌ ناوبراو ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫دووباره‌ گرێبه‌ست له‌گه‌ڵ كۆمپانیای‌ جیۆ‬ ‫پرۆجێكتس نوێبكه‌نه‌وه‌و كۆمپانیاكه‌ش‬

‫ئاماده‌نیی����ه‌ ئه‌و پرۆگرام����ه‌ی‌ هه‌یه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫بیدات����ه‌ وه‌زاره‌ت‌و به‌پێ����ی‌ گرێبه‌س����ت‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ به‌ستۆته‌وه‌ به‌وه‌ی‌ ته‌نها خۆی‌‬ ‫كتێب چاپبكات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ دۆكیۆمێنت����ه‌كان ئه‌و كتێبانه‌ی‌‬ ‫چاپده‌كرێ����ن به‌پێ����ی‌ خواس����ت نین‌و‬ ‫هه‌رج����اره‌ی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كه‌و زی����اد‬ ‫چاپكردن‌و هه‌ڵه‌ی‌ زمانه‌وانی‌‌و كێش����ه‌ی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هاوكات ل����ه‌واده‌و كاتی‌‬ ‫خۆیدا ناگاته‌ كوردس����تان‪ ،‬هه‌ردووكی‬ ‫به‌س����ه‌ر یه‌كه‌وه‌ وایكردووه‌ سااڵنه‌ به‌بێ‌‬ ‫هیچ پاس����اوێك س����ه‌دان هه‌زار كتێب‌و‬ ‫به‌ده‌یان ته‌ن كتێ����ب چاپبكرێت‌و دواتر‬ ‫بس����وتێنرێت‌و له‌ناو ببرێ����ت به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫به‌سه‌رچووه‌و سودی نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و بواره‌دا نزیكه‌ی‌ ‪ 750‬هه‌زار كتێب‬ ‫به‌شێوه‌زاری‌ س����ۆرانی‌ چاپده‌كرێت‌و بۆ‬ ‫ناوچه‌ی‌ بادینان ره‌وانه‌ ده‌كرێت‪ ،‬كه‌چی‬

‫خوێندن ل����ه‌وێ‌ به‌ كرمانج����ی ژوروو‌ه‬ ‫(بادینی‌)‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ كتێب‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ خوێندن (واته‌ مانگی‬ ‫ئه‌یل����ول) بگاته‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫كتێبه‌كان له‌مانگه‌كانی‌ كانونی‌ دووه‌م‌و‬ ‫شوبات‪-‬دا ده‌گه‌یه‌نرێته‌ كوردستان‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ر داوای‌ داواكاری‌ گشتیی‪ ‌،‬ئێستا‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران لیژنه‌یه‌كی تایبه‌تی‬ ‫پێكهێناوه‌ بۆ به‌دواداچونی‌ گه‌نده‌ڵیه‌كانی‌‬ ‫چاپكردن����ی كتێ����ب‌و به‌دواداچونی‌ ئه‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و دوو كۆمپانیایه‌‬ ‫كراوه‌ (جیۆ پرۆجێكت����س‌و كۆمپانیای‌‬ ‫ماكمیالن)‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ئاماده‌نیی����ه‌ هاوكاری����ی‌ ئ����ه‌و لیژنه‌یه‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫له‌الپ����ه‌ڕه‌ ‪18‬دا راپۆرتێك����ی‌ تایب����ه‌ت‬ ‫له‌ئاماده‌كردن����ی‌ س����ه‌رتیپ جه‌وه����ه‌ر‬ ‫بخوێنه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫"موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران ‪ 100‬تا ‪ 250‬هه‌زار زیاد ده‌كرێت"‬

‫لیژن����ه‌ی‌ دارای����ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ عێراق‬ ‫تاووتوێكردن����ی‌ خش����ته‌یه‌كی‌ نوێ���� ‌‬ ‫ی‬ ‫موچ����ه‌ی‌ كۆتای����ی‌ پێهێن����ا له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫لیژنه‌یه‌ك����ی‌ ب����ااڵی‌ په‌یوه‌ندی����داری‌‬ ‫حكوم����ی‌ ك����ه‌ له‌نێ����وان ‪ 100‬تا ‪250‬‬ ‫هه‌زار دین����ار موچه‌ی‌ ئیس����می‌ هه‌ر‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غدا‪ :‬به‌پێ����ی‌ زانیاریه‌كانی‌‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌و لیژن����ه‌ تایبه‌تمه‌نده‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن لیژنه‌ی‌ دارای����ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫راس����پێردرابوون ب����ۆ داڕش����تنی‌‬ ‫خشته‌یه‌كی‌ نوێی‌ موچه‌ بۆ سه‌رجه‌م‬ ‫ی ته‌واو‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ عێراق‪ ،‬كاره‌كان ‌‬ ‫بووه‌‌و گه‌ش����توه‌ته‌ ده‌س����ت لیژنه‌ی‌‬ ‫دارایی‌‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌شی‌ له‌دوا‬

‫كۆبونه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‌و لیژنه‌ی‌ دارای ‌‬ ‫ی‬ ‫دزه‌یانك����ردووه‌‪ ،‬له‌دوا داڕش����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و خش����ته‌یه‌‪ ،‬موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫كه‌رتی‌ گش����تی‌ عێراق ب����ه‌ بڕی‌ ‪100‬‬ ‫ت����ا ‪ 250‬ه����ه‌زار دینار زی����اد ده‌كات‬ ‫به‌پێی‌ ناونیش����انی‌ وه‌زیف����ی‌‌و به‌پێی‌‬ ‫بڕوانامه‌‪ .‬هه‌ندێك له‌م دزه‌كردنانه‌ كه‌‬ ‫له‌هه‌ندێك ئاژانس����ی‌ هه‌واڵی‌ عێراقی‌‬ ‫متمانه‌پێكراودا باڵوكراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌ك����ه‌ن به‌پێی‌ خش����ته‌ی‌ نوێ‪،‬‬ ‫موچه‌ی‌ ئیس����می‌ ده‌رچوی‌ ئاماده‌یی‌‬ ‫ده‌بێته‌ ‪ 300‬هه‌زار دینار‌و به‌كالۆریۆس‬ ‫ده‌بێته‌ ‪ 450‬هه‌زار‌و ماس����ته‌ر به‌ ‪600‬‬ ‫هه‌زار‪ .‬هه‌روه‌ه����ا فه‌رمانبه‌رانی‌ پله‌ی‌‬ ‫"سه‌رۆكی‌ تێبینه‌ران" ده‌بنه‌ ‪ 600‬هه‌زار‪،‬‬

‫یاریده‌ده‌ری‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر ده‌بێته‌ ‪900‬‬ ‫هه‌زار‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌ ملیۆنێك‬ ‫دین����ار‪ .‬ئ����ه‌م زیادكردن����ه‌ی‌ موچه‌ی‌‬ ‫ئیسمی‌ هیچ كارناكاته‌ سه‌ر ده‌رماڵه‌ی‌‬ ‫هاوسه‌ریی‌‌و مناڵ‌و بڕوانامه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك����ی‌ پێش����تردا ب����ۆ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ لیژنه‌ی‌ دارای����ی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ش����ۆڕش حاجی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كردبو‌و‬ ‫كاری‌ ئ����ه‌و لیژن����ه‌ تایبه‌تمه‌ن����ده‌‬ ‫رێككردن����ه‌وه‌ی‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‌و‬ ‫ده‌رماڵه‌كان‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ جیاوازیی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ موچه‌ی‌ نێوان به‌رپرس����ان‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌ران����ه‌‌و پ����اش كۆتاییهاتنی‌‬ ‫راسپارده‌كان‌و راوێژ له‌گه‌ڵ حكومه‌ت‬ ‫ئاراسته‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌كرێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬لەئینتەرنێتەوە‬

‫ریکالم‬

‫تدريب على التغطية االعالمية ورصد العمليات االنتخابية‬

‫تعلن منظمة اليونيسكو عن اقامة دورات تدريبية في الصحافة الحرة في اطار مشروعها «دعم التغطية االعالمية المتقدمة‬ ‫ورصد العمليات االنتخابية» الذي يموله االتحاد االوربي عبر المجموعة االنمائية في االمم المتحدة ‪ ،UNDG‬وستعقد في بغداد‬ ‫وأربيل والبصرة من نيسان الى تموز من العام ‪.2012‬‬ ‫موجز‬ ‫في سياق العملية الديمقراطية والتطبيع السياسي في العراق‪ ،‬تتناول مبادرة منظمة اليونيسكو الحاجة الى مزيد من المؤسسات‬ ‫الموثوقة وتعزيز القدرات الصحفية في تغطية االنتخابات بطريقة مهنية ومستقلة وفي الوقت المناسب‪ .‬وستتولى منظمة‬ ‫اليونيسكو ادارة سلسلة من الدورات التدريبية عبر الجهة المنفذة في العراق‪ ،‬وهي انترنيوز يورب ‪.Internews Europe‬‬ ‫التدريب واألهداف‬ ‫ستتولى منظمة اليونيسكو وانترنيوز يورب عملية اختيار مجموعة في نطاق البلد وإقامة ورش تدريبية بالتوعية العامة تغطي‬ ‫مناطق العراق كلها بهدف‪:‬‬ ‫• تحسين قدرات المحاسبة ونقل االخبار لدى وسائل االعالم العراقية في االنتخابات القادمة؛‬ ‫• ارساء وسائل اعالم اكثر فاعلية وتهيئة بيئة مناسبة الستقالل االعالم؛‬ ‫كما ان الدورات التدريبية الست المذكورة في ادناه ستعقد من نيسان ‪ 2012‬حتى تموز ‪( 2012‬على ان يصار الى تأكيد‬ ‫المواعيد)؛‬ ‫• اقامة زيارات دراسية لصحفيين الى مؤسسات انتخابية وتنظيمية عراقية (هيئة االعالم واالتصاالت)‬ ‫المكان‪ :‬بغداد‬ ‫• نقل تقارير صحفية عن االنتخابات وتقارير عن المؤسسات االنتخابية؛‬ ‫المكان‪ :‬بغداد‪ ،‬اربيل‪ ،‬البصرة‪.‬‬ ‫• دورات تدريبية ميدانية عن قانون االنتخابات لوسائط االعالم؛‬ ‫المكان‪ :‬بغداد‪ ،‬اربيل‪ ،‬البصرة‪.‬‬ ‫• دورات تدريبية لوسائل االعالم في انتاج المواد االنتخابية وصياغة تقارير مبتكرة المحتوى؛‬ ‫المكان‪ :‬بغداد‪ ،‬اربيل‪ ،‬البصرة‪.‬‬ ‫• اقامة ورش تدريبية حول التقارير االنتخابية ذات الحساسية «االجتماعية» لضمان حضور قضايا المرأة والقضايا االجتماعية‬ ‫في التغطية االعالمية لالحداث؛‬ ‫المكان‪ :‬بغداد‪ ،‬اربيل‪ ،‬البصرة‪.‬‬ ‫• اقامة دورات تدريبية في استعمال االعالم البديل في التغطية االعالمية لالنتخابات (شبكة التواصل االجتماعي‪ ،‬االرسال‬ ‫عبر الهاتف الجوال‪ ،‬صحافة االنترنت والمواطن)؛‬ ‫• المكان‪ :‬بغداد‪ ،‬اربيل‪ ،‬البصرة‪.‬‬ ‫المؤهالت والشروط‬ ‫• «يجب» ان يكون المرشحين لهذه الدورات التدريبية حاملين لشهادة جامعية في الصحافة او شهادة متصلة بهذا المجال‬ ‫(مثل اللغات‪ ،‬العلوم االجتماعية‪ ،‬العلوم االنسانية)‪.‬‬ ‫• ينبغي توافر المرشح على خبرة لمدة سنتين على االقل في العمل الصحفي وممارسة فاعلة في قطاع االعالم‪.‬‬ ‫• هذه الدورات التدريبية تقدمها منظمة اليونيسكو في العراق وتنفذها انترنيوز يورب وهي مجانية‪ .‬وينبغي تقديم الوثائق التي‬ ‫تبين الجهة االعالمية التي يعمل فيها المرشح حاليا‪.‬‬ ‫• ستجرى عملية اختيار دقيقة للصحفيين للمشاركة في الدورات التدريبية‪.‬‬ ‫كيفية التقديم‪:‬‬ ‫يرجى التفضل بارسال السيرة الذاتية الى عنوان البريد االلكتروني‪:‬‬ ‫‪ Iraq@internews.eu‬و ‪iraq.ci@unesco.org‬‬ ‫وسيتم االتصال فقط بالذين وقع االختيار عليهم‪.‬‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌گیانله‌ده‌ستدانی‌ قایمقام درێژه‌ی‌ هه‌یه‌‬

‫ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ له‌هه‌فته‌ی‌ داهاتوودا ده‌رده‌چێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دوو هه‌فته‌ به‌سه‌ر گیانله‌ده‌ستدانی‌‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌ (زانا حه‌مه‌ساڵح)‬ ‫دا تێپه‌ڕده‌بێت‪ ،‬تا ئێستا لیژنه‌ی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ند له‌م دۆسیه‌یه‌ به‌رده‌وامه‌‬ ‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌‌و پێشبینی‌ ده‌كرێت‬ ‫هه‌فته‌ی‌ داهاتوو ئه‌نجامه‌كه‌ی‌‬ ‫راگه‌یه‌نرێت‪.‬‬ ‫پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ لیژنه‌ی���ه‌ك له‌نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫(ئه‌نجومه‌ن���ی‌ دادوه‌ری‌‪ ،‬داواكاری‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬دكتۆرێكی‌ پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌‪،‬‬ ‫ئه‌فسه‌رێكی‌ یاس���ایی‌ به‌ پله‌ی‌ عه‌مید)‬ ‫ب���ۆ لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌گیانله‌ده‌س���تدانی‌‬ ‫قایمقام پێكهات‪ ،‬به‌پێی‌ سه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫لیژنه‌كه‌ كارێك���ی‌ زۆر چڕوپڕ ده‌كه‌ن‌و زانا حەمە ساڵح‌و هاوسەرەکەی‬ ‫رۆژانی‌ پشووش س���ه‌رقاڵی‌ كاركردنن‌و‬ ‫پێش���بینی‌ ده‌كرێت هه‌فت���ه‌ی‌ داهاتوو ئیداری‌‌و رۆڵی‌ خراپی‌ میدیاكان‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ل���ه‌و راگه‌یه‌ن���راوه‌دا دادوه‌ران‬ ‫ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ رابگه‌یه‌نرێت‪.‬‬ ‫جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫عیماد ئه‌حمه‌د‌و دلێری‌ سه‌ید مه‌جید ئه‌وان له‌ب���ه‌ره‌ی‌ دژی‌ گه‌نده‌ڵین‪ ،‬داوا‬ ‫ده‌كه‌ن بواری���ان پێبدرێ���ت دادگاكان‬ ‫وه‌ك شاهید بانگ ده‌كرێن‬ ‫پاش گیانله‌ده‌س���تدانی‌‪ ،‬هاوسه‌ری‌ زانا رۆڵ���ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ خۆی���ان ببینین‌و‬ ‫حه‌مه‌ساڵح‪ ،‬ساكار جه‌مال داوای‌ یاسایی‌ به‌رپرس���انی‌ سیاس���ی‌‌و ئیداری‌ ده‌ست‬ ‫دژی‌ حه‌وت به‌رپرس‌و كه‌سانی‌ یاسایی‌ له‌كاروباری‌ دادگا وه‌رنه‌ده‌ن‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫نێو ئاسایشی‌ گش���تی‌ تۆمارده‌كات كه‌ له‌سه‌ر رێڕه‌وی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان دروست‬ ‫دیاترینیان به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایشی‌ گشتی‌ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫(حاكم قادر حه‌مه‌جان)ـه‌‪.‬‬ ‫الهور شێخ جه‌نگی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار ب���ه‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫له‌كوێی‌ ئه‌م دۆسیه‌یه‌دایه‌؟‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ دادوه‌ری‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌‬ ‫له‌دۆسییه‌ی‌ ئه‌و سكااڵیه‌ی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ له‌كاتێكدا س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ به‌‬ ‫قایمقام بڕیاری‌ ده‌س���تگیركردنی‌ چه‌ند ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌ به‌بێ‌ هه‌بوونی‌‬ ‫پاسه‌وانێكی‌ ئاسایشی‌ گشتی‌ ده‌كردووه‌ هی���چ په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ به‌ دۆس���ییه‌ی‌‬ ‫گیانله‌ده‌ستدانی‌ قایمقامه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسی‌‬ ‫به‌ تۆمه‌تی‌ هاندان بۆ خۆكوشتن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ دژه‌تیرۆر (الهور شێخ جه‌نگی‌) رۆژی‌‬ ‫وتی كه‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ قایمقام ئاماژه‌ی‌ ‪ 4/19‬سه‌ردانی‌ ئاسایش ده‌كات‌و چاوی‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ كردووه‌ له‌وكاته‌دا كه‌ له‌الیه‌ن به‌یه‌كێك له‌گیراوه‌كان (حاجی‌ حسێنی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ ئاسایشه‌وه‌ هه‌ڕه‌شه‌ قوله‌ره‌یس���ی) كه‌گیراوێك���ی‌ گرنگ���ی‌‬ ‫له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ كراوه‌‪ ،‬ئه‌و الی‌ خۆیه‌وه‌ دۆسیه‌كه‌ی‌ قایمقامه‌‪ ،‬ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت (عیماد ئه‌و س���ه‌رچاوه‌ یاس���اییه‌ ئام���اژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌حم���ه‌د)‌و دلێ���ری‌ س���ه‌ید مه‌جیدی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ناوبراو وه‌ك نوێنه‌ری‌‬ ‫ئاگادار كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ دادوه‌ری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ هه‌ردووكیان وه‌ك ش���اهید حاجی‌ حسێن‪-‬ی‌ كردووه‌‌و به‌قسه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫گیراوه‌ الهور لێیپرس���یوه‌ كه‌ ئایا ئازار‬ ‫بانگهێشتی‌ به‌رده‌م دادوه‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫دراوه‌‌و پێویس���ته‌ له‌كاتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌دا‬ ‫دادوه‌ران داوا له‌خه‌ڵك‌و گشت الیه‌ك راستییه‌كان بڵێت‪.‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ئاوێنه‌دا به‌رپرس���ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن پشتگیرییان بكه‌ن‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنێك���دا ك���ه‌ دادوه‌ران���ی‌ دژه‌تیرۆر‪ ،‬الهوری‌ ش���ێخ جه‌نگی‌ ئه‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ دادگای‌ تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ی‌ هه‌واڵه‌ی‌ به‌ناڕاست دایه‌ قه‌ڵه‌م‌و رایگه‌یاند‬ ‫ناوچه‌ی‌ س���لێمانی‌ رۆژی‌ ‪ 4/19‬باڵویان "من رۆژانه‌ س���ه‌ردانی‌ ئاسایش ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫كرده‌وه‌‪ ،‬دادوه‌ران ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌و س���ه‌ردانه‌ی‌ من ل���ه‌‪19‬ی‌ مانگدایه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و رێوشوێنانه‌ی‌ ئه‌وان له‌دۆسییه‌ی‌ كه‌ تۆ باس���ی‌ ده‌كه‌یت‪ ،‬س���ه‌ردانێكی‌‬ ‫ده‌س���تگیركردنی‌ قایمقامی‌ س���لێمانی‌ ئاسایی‌ بوو‪ ،‬من له‌گه‌ڵ‌ وه‌ستا حه‌سه‌ن‬ ‫گرتویانه‌ته‌ به‌ر هه‌موویان رێوش���وێنی‌ هه‌ندێك ئیشوكارمان هه‌بوو‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌‬ ‫یاس���ایین‌و به‌پێی‌ یاس���ا به‌ركاره‌كانی‌ به‌دژه‌تیرۆره‌وه‌ هه‌بوو"‪.‬‬ ‫هه‌رێ���م ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی���ان ناوه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو له‌درێژه‌ی‌ لێدوانه‌كه‌یدا وتی‌ "له‌و‬ ‫نیگه‌رانیی‌ خۆی���ان ده‌رده‌بڕن به‌رامبه‌ر رۆژه‌دا وه‌فدێكی‌ یۆنامی‌ له‌وێبوو حاجی‌‬ ‫ده‌س���توه‌ردانی‌ كه‌س���انی‌ سیاس���ی‌‌و حس���ێن‪-‬ی‌ بینیوه‌‪ ،‬حادیس���ه‌كه‌ له‌وێ‬ ‫ریکالم‬

‫كه‌س بۆی‌ نیی ‌ه‬ ‫خۆی‌ له‌م كه‌یس ‌ه‬ ‫هه‌ڵقورتێنێ‌‌و ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت دادگا یه‌كالی ‌‬ ‫بكاته‌وه‬ ‫رویداوه‌‪ ،‬دیاره‌ كه‌ حاجی‌ حس���ێن‪-‬یان‬ ‫هێناوه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ وتویانه‌ بۆالی‌ منیان‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬دڵنیابه‌ كه‌ یۆنامی‌ چاوی‌ پێی‌‬ ‫كه‌وتووه‌‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌منه‌وه‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫الهوری‌ ش���ێخ جه‌نگی‌ جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و زانیاریانه‌ راست‬ ‫نی���ن‌و "من نه‌ بۆ بینینی‌ ئه‌و چووم‪ ،‬نه‌‬ ‫ئه‌وم دیوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ رۆڵ���ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسی‌ دژه‌تیرۆر وتی‌ "بڕیاری‌ كۆتایی‌‬ ‫الی‌ دادگایه‌‌و به‌هیچ شێوه‌یه‌كیش هیچ‬ ‫كه‌س���ێك ته‌ده‌خ���ول ل���ه‌م قه‌زیه‌یه‌دا‬ ‫ناكات‪ ،‬هه‌ركه‌س���ێكیش تێوه‌بگلێت له‌و‬ ‫مه‌وزوع���ه‌‪ ،‬حه‌زده‌كه‌ی���ن دادگا بۆ رای‬ ‫گشتی باڵوی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬له‌و مه‌سه‌له‌یه‌دا‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ پێم���ان خۆش���ه‌ دادگا هیچ‬ ‫شتێك نه‌شارێته‌وه‌‌و به‌ڕاستی‌ چی‌ هه‌یه‌‬ ‫بیڵێت"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ئ���ه‌وان قبوڵی‌‬ ‫ناك���ه‌ن نه‌ خ���ۆی‌‌و نه‌ هیچ كه‌س���ێك‬ ‫له‌دژه‌تی���رۆر ته‌داخول له‌و كێش���ه‌یه‌‌و‬ ‫كاری‌ دادگادا ب���كات‌و ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌و‬ ‫كێش���ه‌یه‌ش هی���چ په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‬ ‫به‌ئێمه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ حاجی‌ حس���ێن‬

‫له‌س���ه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ تیرۆر نه‌گیراوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئێمه‌ له‌و مه‌سه‌له‌یه‌وه‌ تێوه‌بگلێین‪ ،‬هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌ئێم���ه‌وه‌ نییه‌‌و ئه‌وه‌‬ ‫ش���تێكی‌ قانونییه‌‪ ،‬به‌بڕی���اری‌ دادوه‌ر‬ ‫گیراوه‌‪ ،‬خۆی���ان ته‌حقیقی‌ لێده‌كه‌ن با‬ ‫هه‌مووم���ان چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌بكه‌ین ئه‌و‬ ‫ته‌حقیقه‌ كۆتایی‌ پێبێت‌و بۆ رای گشتی‌‬ ‫ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ رونبكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌دۆسییه‌ی‌ قایمقامدا تاڵه‌بانی‌ خاڵی‌‬ ‫كۆتایی‌ بۆ ملمالنێی‌ ناو مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسی‌ داده‌نێت‬ ‫هه‌ین���ی‌ راب���ردوو ‪ ،4/20‬تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ قۆپ���ی‌ قه‌راغ‪-‬ی‌ ك���ردو تا‬ ‫ش���ه‌وێكی‌ دره‌نگ له‌باخه‌كه‌ی‌ مامۆستا‬ ‫جه‌اللی‌ بریكاری‌ وه‌زیری‌ ناوخۆ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫حاك���م قادرو ش���ێخ جه‌عف���ه‌رو چه‌ند‬ ‫لێپرسراوێكی‌ حیزبی‌‌و حكومی‌ مایه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ب���ه‌دوای‌ مه‌رگی‌ ته‌مومژاوی‌‬ ‫قایمقامدا به‌ش���ێك له‌مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫ده‌یانویست مه‌س���ه‌له‌كه‌ به‌كاربهێنن بۆ‬ ‫بێهێزكردنی‌ پێگه‌ی‌ ئه‌و لێپرس���راوانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌دوای‌ ئه‌م سه‌ردانه‌ی‌ تاڵه‌بانیدا‬ ‫بۆ قۆپی‌ ق���ه‌راغ‪ ،‬مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‬ ‫به‌ت���ه‌واوی‌ "كپ" بووه‌‌و كه‌س باس���ی‌‬ ‫كه‌یسه‌كه‌ی‌ قایمقام ناكات‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ رووبه‌ڕووكردنه‌وه‌ی‌ قایمقامی‌‬ ‫س���لێمانی‌ (زانا حه‌مه‌س���اڵح) له‌گه‌ڵ‌‬ ‫دادگا‪ ،‬یه‌كێكبوو له‌و رووداوه‌ گرنگانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌وه‌ جۆرێك‬ ‫له‌ملمالنێ���ی‌ له‌ناو مه‌كته‌ب سیاس���ی‌‬ ‫یه‌كێتیدا دروستكرد‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ به‌شێك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌ب سیاسی‌ كه‌ "هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د لێپرسراوی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫یه‌ك‌و عیماد ئه‌حمه‌د جێگری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و مه‌ال به‌ختی���اری‌ كارگێڕی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاسی‌" پێیانباش نه‌بووه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌یسه‌ به‌وجۆره‌ بجوڵێنرێت‌و قایمقامی‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌وجۆره‌ رووبه‌ڕووی‌ دادگا‬

‫نه‌كرێ���ت‌و راپێچی‌ ئاس���ایش نه‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا هه‌ری���ه‌ك له‌"حاك���م‬ ‫قادر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایش���ی‌ گش���تی‌‌و‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر وه‌زیری‌ پێش���مه‌رگه‌‌و‬ ‫مامۆس���تا ج���ه‌الل بری���كاری‌ وه‌زیری‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬كه‌ ئه‌می���ان ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاس���ی‌ نییه‌‪ "-‬ش���ێلگیرانه‌ داكۆكی‌‬ ‫له‌جواڵندنی‌ ئه‌و دۆسیه‌یه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ كه‌یسێكی‌ گه‌وره‌ی‌ گه‌نده‌ڵییه‌و‬ ‫پێویسته‌ لێپێچینه‌وه‌ی‌ تیا بكرێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م س���ه‌رچاوه‌یه‌ پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ چوون���ی‌ قایمقامدا بۆ‬ ‫دادگا‪ ،‬كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ به‌رده‌م دادگا‬ ‫ده‌گ���رن‌و هێزه‌كان���ی‌ ئاس���ایش دێنه‌‬ ‫ناوه‌وه‌و ناوب���راو ب���ه‌ره‌و به‌ندیخانه‌ی‌‬ ‫ئاسایش ده‌به‌ن‪ ،‬مه‌ال به‌ختیار ته‌له‌فون‬ ‫بۆ تاڵه‌بانی‌ ده‌كات‌و پێیده‌ڵێت "ئاسایش‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌و توندوتیژی‌ به‌رامبه‌ر به‌ زانا‬ ‫به‌كارهێناوه‌و ده‌ستێكی‌ شكاوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بۆ یه‌كه‌مجار تاڵه‌بانی‌ دێته‌ ناو‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌وه‌‌و به‌ته‌له‌فون حاكم قادر‬ ‫ئاگادار ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌دا‬ ‫توندوتی���ژی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌قایمق���ام‬ ‫به‌كارنه‌هێنرێ���ت‪ .‬ئ���ه‌و ئێواره‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫زانا حه‌مه‌ساڵح له‌به‌ندیخانه‌ی‌ ئاسایش‬ ‫گیانله‌ده‌س���تده‌دات‪ ،‬مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌س���لێمانی‌ كۆبوونه‌وه‌ی���ان‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬تاڵه‌بان���ی‌ س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ قس���ه‌ ده‌كاو ده‌ڵێت "كه‌س‬ ‫بۆی‌ نییه‌ خۆی‌ له‌م كه‌یسه‌ هه‌ڵقورتێنێ‌‌و‬ ‫ته‌نها ده‌بێت دادگا یه‌كالیی‌ بكاته‌وه‌"‪،‬‬ ‫له‌كات���ی‌ كۆبوونه‌وه‌ك���ه‌دا ئ���اگادار‬ ‫ده‌كرێنه‌وه‌ كه‌ قایمق���ام له‌به‌ندیخانه‌دا‬ ‫"خ���ۆی‌ كوش���تووه‌"‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌مه‌شیان هه‌ر ده‌بێت دادگا یه‌كالیی‌‬ ‫بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن به‌شێك له‌مه‌كته‌ب سیاسییه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ دراوه‌ كه‌ خۆكوشتنی‌ زانا‬ ‫وه‌ك شكس���تێكی‌ گه‌وره‌ی‌ ده‌زگاكانی‌‬ ‫ئاسایش‌و وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ لێكبدرێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێت به‌رپرس���انی‌ رووب���ه‌ڕووی‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ ببنه‌وه‌‌و له‌هه‌مانكاتیش���دا‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ الوازكردنی‌ پێگه‌ی‌ حاكم‬ ‫قادر‌و ش���ێخ جه‌عفه‌رو مامۆستا جه‌الل‬ ‫به‌كاریبهێنن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك س���ه‌رچاوه‌كه‌‬ ‫روونیك���رده‌وه‌ تاڵه‌بان���ی‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌كاتێك���دا كه‌ لێپرس���راوێكی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫تووشی‌ كێش���ه‌ ده‌بێت‌و پارسه‌نگی‌ الر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ب���ۆ راس���تكردنه‌وه‌ی‌ ده‌چێت‬ ‫سه‌ردانی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌م پێیه‌ش ئێواره‌ی‌‬ ‫هه‌ین���ی‌ رابردوو مام جه‌الل س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ته‌ندروستیش���ی‌ زۆر رێگه‌ی‌‬ ‫پێن���ادات‪ ،‬چ���ووه‌ قۆپ���ی‌ ق���ه‌راغ بۆ‬ ‫باخه‌كه‌ی‌ مامۆس���تا جه‌الل‪-‬ی‌ بریكاری‌‬ ‫وه‌زیری‌ ناوخۆ له‌گه‌ڵ‌ حاكم قادرو شێخ‬ ‫جه‌عفه‌رو چه‌ند لێپرس���راوێك مایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌دوای‌ ئ���ه‌م سه‌ردانه‌ش���دا مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌ به‌ته‌واوی‌ "كپ" بووه‌‌و كه‌س‬ ‫باسی‌ كه‌یسه‌كه‌ی‌ قایمقام ناكات‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوسینگ ‌هی‌ تایبه‌ت ‌ی‬ ‫پارێزگاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬دووباره‌ پل ‌هی‌ به‌رزده‌كرێته‌وه‌‬ ‫ی راب���ردوو‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ س���اڵ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌یاری���ده‌ری‌ تێبین���ه‌ره‌و‌ه پل���ه‌ ‌‬ ‫به‌رزكرای���ه‌و‌ه بۆ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر‪ ،‬ئه‌م‬ ‫س���اڵیش پله‌ك���ه‌ی‌ به‌رزكرایه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی جێبه‌جێكار‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "بۆ‬ ‫ی‬ ‫دووه‌مجار به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نایاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ی نوسینگه‌ ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫پله‌ ‌‬

‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬كارزان جیهان‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خش‪ ،‬به‌رزكرایه‌وه‌و ئێستا پله‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی جێبه‌جێكار"‪.‬‬ ‫بووه‌ت ‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوس���ینه‌گه‌ی‌ تایبه‌ت ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬كارزان جیهان‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫به‌خ���ش له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئاماژ‌هی‌ به‌وه‌دا ك ‌ه ‪ 9‬ساڵ خزمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "به‌اڵم ‪ 9‬س���اڵ ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬وتیش��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫خزمه‌ته‌ك ‌هی‌ من ب ‌ه ‪ 20‬ساڵی‌ هه‌ند ‌‬

‫ك���ه‌س ده‌چێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌موو‬ ‫رۆژێ���ك له‌‪8‬ی‌ به‌یانیی���ه‌وه‌ تا ی‌‪11‬‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌و له‌كاردام"‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫روونكرده‌و‌ه كه‌ هی���چ كاتێك داوای‬ ‫ی‬ ‫پله‌به‌رزكردن���ه‌وه‌ی‌ نه‌كردووه‌و وت ‌‬ ‫"هه‌م���وو پله‌به‌رزكردنه‌وه‌كان���م ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫فه‌رمانی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زی���ران‌و وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و ئابور ‌‬ ‫بووه‌"‪.‬‬

‫ئاوێن ‌ه پێویست ‌ی به‌"موحه‌ریر"ێكه‌‬

‫ی‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌ ئاوێن��� ‌ه پێویس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌كه‌س���ێكه‌ ك��� ‌ه ل���ه‌كار ‌‬ ‫موحه‌ریریدا شاره‌زا بێت‪ ،‬مه‌رج ‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی وه‌رگرتن ‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ خوازیار ‌‬ ‫پۆس���ته‌ن‌‪ ،‬ئه‌زمونی پێشتریان‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێ���ت ل���ه‌كاری‌ داڕش���تن ‌‬ ‫راپۆرت‌و هه‌واڵسازیدا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬

‫ی ئینتیمای‌ سیاس���ییه‌و‌ه‬ ‫له‌ڕوو ‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆو بێالیه‌ن بن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێزان���ه‌ی‌ خوازی���ار ‌‬ ‫ی ئه‌م پۆسته‌ن‪ ،‬ده‌توانن‬ ‫وه‌رگرتن ‌‬ ‫(‪)CV‬یه‌كانی���ان بنێرن بۆ ئه‌م‬ ‫ئه‌درێسه‌‪:‬‬ ‫‪newspaper@awene.com‬‬

‫یان راس���ته‌وخۆ (‪)CV‬یه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌ ‌‬ ‫بگه‌یه‌نن ‌ه نوس���ینگه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌ له‌شه‌قامی‌ سالم‪ ،‬ته‌نیشت‬ ‫ی‬ ‫ی بارزگانی‌‌و پیشه‌س���از ‌‬ ‫ژوور ‌‬ ‫سلێمانی‌‬ ‫ی‬ ‫دوا مۆڵه‌ت بۆ پێشكه‌ش���كردن ‌‬ ‫(‪)CV‬یه‌كان ‪2012/4/15‬ه‌‪.‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫به‌رپرسی‌‬ ‫گۆڕان‬ ‫له‌هه‌ولێر واز‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌هێنێت‬ ‫ی گۆڕان له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫ی بزووتنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌الح م���ه‌زن واز له‌پۆس���ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی له‌نێو‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ده‌هێنێ���ت‌و چاالكییه‌كان ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌دا هه‌ڵده‌په‌سێرێت‪.‬‬ ‫هه‌ولێ���ر ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ب ‌ه‬ ‫ی ملمالنێ‌‌و‬ ‫ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یاند به‌ه���ۆ ‌‬ ‫هاوكارینه‌كردنی���ه‌وه‌‪ ،‬م���اوه‌ی‌ دوو‬ ‫ی‬ ‫ی بزووتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌فته‌ی��� ‌ه به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان له‌هه‌ولێر (س���ه‌الح مه‌زن) واز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌ هێنا‌وه‌و كاره‌كان ‌‬ ‫هه‌ڵپه‌ساردووه‌‪.‬‬ ‫بۆ پشتڕاستكردنه‌وه‌ی‌ هه‌واڵه‌ك ‌ه ئاوێن ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیك���رد به‌ س���ه‌الح مه‌زن‪-‬ـه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناوبراو هه‌واڵه‌كه‌ی پشتڕاس���تكرده‌وه‌و‬ ‫رایگه‌یاند "له‌نێو بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕاندا‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تی پۆس���ته‌كان شتێكی‬ ‫ئاس���اییه‌‌و ره‌نگ ‌ه ب���ۆ قۆناغی داهاتوو‬ ‫كه‌سێكی دیك ‌ه پێویست بێت‪ ،‬من هه‌ر‬ ‫له‌نێو ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌ وه‌ك هه‌ڵسوڕاوێك‬ ‫درێژه‌ به‌كاره‌كانم ده‌ده‌م"‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆكاری‬ ‫س���ــــه‌بـــاره‌ت‬ ‫ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌كه‌ی ك���ه‌ ئاماژ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌و‌ه ده‌كرێت ك��� ‌ه ناوبراو له‌الیه‌ن‬ ‫ی گۆڕانه‌و‌ه له‌كاره‌كانیدا هاوكاریی‬ ‫كادیران ‌‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬وتی "به‌خواستی خۆم ده‌ستم‬ ‫له‌و پۆس���ته‌كه‌م هه‌ڵگرتووه‌‪ ،‬پرۆسه‌ی‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ییكردنی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر به‌رده‌وامیی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫له‌كاتی خۆیدا خۆم‌و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫راگه‌یاندنی زیاتر بده‌ین‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێم من بۆ قۆناغێك پێویست بووم‌و‬ ‫ئه‌ركه‌كانی خ���ۆم به‌زیاده‌و‌ه جێبه‌جێ‬ ‫كردووه‌‪ ،‬بۆ قۆناغی ئایند‌ه هه‌ستمكرد‬ ‫ئه‌ركه‌ك ‌ه كۆمه‌ڵێك پێداویستی ده‌وێت‌و‬ ‫ئه‌و پێداویس���تیانه‌ له‌ئ���ارادا نین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆی���ه‌ش كار‌و چاالكیه‌كان���ی خ���ۆم‬ ‫سڕكرد"‪.‬‬

‫‪ ICG‬داوا ‌ی‬ ‫نێوانگری‌ ‪‌UN‬و‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ده‌كات‬ ‫بۆ به‌غدا‌و هه‌رێم‬ ‫گروپ���ی‌ قه‌یران���ه‌ نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌دات له‌بار‌هی‌ مه‌ترسییه‌كان ‌‬ ‫هوشیار ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشمه‌كێش���ی‌ ئه‌مدوایی���ه‌ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‌و به‌غدا‌و داوای‌ نێوانگری ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‌و نه‌ته‌و‌ه‬ ‫واڵت ‌ه یه‌كگرتووه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان ده‌كات بۆ كۆكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ردوال له‌سه‌ر مێزی‌ گفتوگۆكان‪.‬‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬له‌دوا راپۆرت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ قه‌یرانه‌كان���ی‌ ئه‌مدوایی���ه‌ ‌‬ ‫عێراق���ه‌و‌ه گروپ���ی‌ قه‌یران��� ‌ه نێ���و‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تیی���ه‌كان ك���ه‌ باره‌گاك���ه‌ ‌‬ ‫ی پایته‌خت���ی‌ به‌لجیكای��� ‌ه‬ ‫له‌برۆكس���ل ‌‬ ‫ی "عێراق‌و ك���ورده‌كان ـ‬ ‫به‌ناونیش���ان ‌‬ ‫گره‌وه‌ گه‌وره‌كانی‌ گه‌مه‌ی‌ نه‌وت‌و گاز"‬ ‫ی‬ ‫جه‌غت له‌و‌ه ده‌كات���ه‌و‌ه ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫ی وای‌ وه‌رگرتووه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌مدوایی ‌ه ره‌وتێك ‌‬ ‫ی پێشتر دوور‬ ‫چاره‌سه‌ر له‌هه‌موو كاتێك ‌‬ ‫ده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی���وس هیڵته‌رم���ان ك��� ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫پرۆگرام ‌‬ ‫گروپه‌یه‌ جه‌غ���ت له‌و‌ه ده‌كاته‌وه‌ "كات‬ ‫ی تاكڕه‌وان ‌ه‬ ‫ی ده‌ڕوات‌و ره‌فتار ‌‬ ‫به‌خێرای ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان به‌ره‌و هه‌ره‌س ده‌بات"‪.‬‬ ‫راپۆرتی‌ ئ���ه‌م گروپ���ه‌ نێوده‌وڵه‌تیی ‌ه‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات ك���ورد‌و به‌غدا‬ ‫ی ناخۆش���یان‬ ‫‪ 90‬س���اڵ پێكه‌وه‌ژیان��� ‌‬ ‫به‌ڕێكردووه‌‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫‪3‬‬

‫عه‌دنان موفتی‌‪ :‬له‌عێراقدا رێگ ‌ه نیی ‌ه دیكتاتۆر دروست ببێت‬ ‫ ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬عه‌دنان موفت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌تدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫له‌سه‌ر ملمالنێكانی‌ نێوان مالیكی‌و‬ ‫بارزانی‌ ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌ره‌تا به‌وه‌ ده‌ستپێده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ئایا ملمالنێی‌ نێوان س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی عێ���راق چ���ۆن‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‪ :‬له‌ڕاستیدا ئه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫مانگێكه‌ دۆخی سیاس���ی به‌قۆناغێكی‬ ‫مه‌ترس���یداردا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫ته‌نه���ا له‌ئاڵۆزبوون���ی په‌یوه‌ندیه‌كانی‬ ‫هه‌رێ���م‌و حكومه‌تی فی���دراڵ‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ئه‌گه‌ره‌كان���ی ناوچه‌كه‌ ك���ه‌ ره‌نگه‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی گه‌وره‌ بێننه‌ پێشه‌وه‌‪،‬‬ ‫دوای به‌ه���اری عه‌ره‌ب���ی ك���ه‌ چه‌ند‬ ‫واڵتێكی گرته‌وه‌‌و ئێس���تاش له‌سوریا‬ ‫ره‌نگدان���ه‌وه‌ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬راس���ته‌ ئ���ه‌و‬ ‫شۆڕشانه‌ دژی دكتاتۆریه‌ت‌و بۆ ئازادی‬ ‫بوون‪ ،‬به‌اڵم س���یمایه‌كی مه‌ترسیداری‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی هێن���اوه‌ ئه‌ویش گرژییه‌‬ ‫له‌نێوان س���وننه‌‌و ش���یعه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌س���وریا‪ ،‬میلله‌تی س���وریا له‌الیه‌ك‬ ‫رووب���ه‌ڕووی رژێمێك���ی دیكتات���ۆری‬ ‫بوونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی دیكه‌ ده‌س���تی‬ ‫ده‌ره‌كی رۆژ به‌ڕۆژ له‌مه‌سه‌له‌كانی ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا زیاد ده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌تی توركیاو‬ ‫واڵتانی دیكه‌ش‪ ،‬ناكرێت ناكۆكیه‌كانی‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو ئێرانی���ش دوربخه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ هه‌موی���ان كاریگه‌رییان هه‌یه‌‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ی سیاس���ی عێراق���دا كه‌‬ ‫واڵتێك���ه‌ ل���ه‌دوای جه‌نگ���ی جیهانی‬ ‫یه‌كه‌مه‌وه‌ تا روخانی رژێم‪ ،‬یه‌كه‌مجاره‌‬ ‫له‌دكتاتۆریه‌ته‌وه‌ گۆڕاوه‌ بۆ سیستمێكی‬ ‫فره‌ حیزبی‌و دیموك���رات‪ ،‬به‌اڵم به‌بێ‬ ‫روش���نبیرییه‌كی ته‌واو بۆ دامه‌زراندنی‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ دیموكراتیه‌ كه‌ فیدرالیه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌بینی ئه‌و دیموكراتیه‌ته‌ ش���تی‬ ‫تایبه‌تی له‌گه‌ڵ خۆی هێناوه‌‪ ،‬هێش���تا‬ ‫ش���ته‌ ناخۆشه‌كانی پێش���وی عێراقی‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆی هێناوه‌ وه‌ك تایفه‌گه‌ری‌و‬ ‫ناكۆكیه‌كان���ی نێوان هه‌رێ���م‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چ���ی ناتوانین بڵیین حكومه‌تی‬ ‫فیدراڵی عێراق ئه‌ركی ئه‌و سیاس���ه‌ته‌‬ ‫ره‌گه‌زپه‌رس���تییه‌ی له‌ئه‌س���تۆدایه‌ كه‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر گه‌لی كوردس���تان كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و رۆشنبیرییه‌ی كه‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫هه‌میشه‌ له‌به‌غدا هه‌یبووه‌‪ ،‬تائێستاش‬ ‫له‌الیه‌ن زۆرینه‌وه‌ ئ���ه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌‬

‫پێش ده‌وڵه‌تی‬ ‫کوردی‪ ،‬چۆن‬ ‫کورد له‌م قه‌یران ‌ه‬ ‫رزگاربێت‌و نه‌بێت ‌ه‬ ‫قوربانی‬ ‫عه‌دنان موفتی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بڕۆین���ه‌وه‌ ناو تایبه‌تمه‌ندیه‌كان‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی ده‌نگمان بۆ ده‌س���توردا‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ستوره‌ رێگه‌مان پێ نیشانده‌دات‬ ‫س���یمای ئ���ه‌و ده‌وڵه‌ت���ه‌ دیموكراتی‬ ‫فیدرال���ه‌ چی���ه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی داوه‌ته‌‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‌و ده‌سه‌اڵتیش���ی‬ ‫داوه‌ت���ه‌ حكومه‌تی فی���دراڵ‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ده‌سه‌اڵت تایبه‌ته‌ بۆ هه‌رێم‌و هه‌ندێكی‬ ‫تایبه‌ته‌ بۆ حكومه‌تی فیدراڵ‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ده‌سه‌اڵتیش هاوبه‌شه‌‪ ،‬ئه‌و هاوبه‌شه‌ش‬ ‫وایك���ردووه‌ بۆچونی جی���اواز هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌ نه‌وت‌و غازدا‬ ‫كه‌ مه‌سه‌له‌یه‌كی زۆر گرنگه‌و هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫بۆچون���ی خۆی هه‌یه‌ له‌تێگه‌یش���تنی‬ ‫ئ���ه‌و مادان���ه‌ی كه‌ باس له‌و س���امانه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و وایلێك���ردووه‌ ناكۆكیه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وبابه‌ت���ه‌ زیادبێ���ت‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ دابڕاوه‌كان كه‌ به‌ماده‌ی ‪140‬‬ ‫چاره‌سه‌ره‌كه‌یان دیاری‌ كراوه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫جێبه‌ج���ێ نه‌كراوه‌‪ .‬له‌و ش���وێنانه‌ش‬ ‫گرژی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رك���ی‌ ئێمه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ب���ه‌ دیالۆگ‬ ‫كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر بكرێن‪ ،‬پێش‬ ‫هه‌موو ش���تێك له‌ن���او خۆماندا یه‌ك‬ ‫سیاسه‌تمان هه‌بێت‌و دووبۆچون‌و سێ‬ ‫بۆچون نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌چه‌ند شتێك‬ ‫ده‌كرێت كه‌ له‌ناو خۆماندا به‌ڕاشكاوی‌‬ ‫مه‌سه‌له‌كان باس بكه‌ین‪ ،‬هه‌وڵ بده‌ین‬ ‫ی���ه‌ك هه‌ڵوه‌س���تمان هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ب���ه‌وه‌وه‌ به‌نده‌ كه‌ سیاس���ه‌ته‌كانمان‬ ‫روون‌و ش���ه‌فاف بێت ل���ه‌ڕووی نه‌وت‌و‬ ‫غازیش���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ڕووی ئابوری‌و‬ ‫هه‌موو په‌یوه‌ندیه‌كانیشه‌وه‌‪ .‬پێویسته‌‬

‫له‌گه‌ڵ یه‌كتری دابنیش���ین‪ ،‬نه‌ك ته‌نها‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی‪ ،‬به‌ڵكو به‌ئیسالمیه‌كان‌و‬ ‫گۆڕان‪-‬یش���ه‌وه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ میلله‌تیش‬ ‫به‌ش���ه‌فافیه‌ت لێمان تێبگات‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ناكۆكیش هه‌بێت هه‌ر لێمان تێبگات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌س���تده‌كه‌ی جیاوازییه‌ك‬ ‫له‌بیروبۆچوندا هه‌یه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ بارزانی‬ ‫ده‌ڵێ���ت مالیكی ب���ه‌ره‌و دیكتاتۆریه‌ت‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬ب���ه‌اڵم تاڵه‌بان���ی ده‌ڵێ���ت‬ ‫ل���ه‌و باوه‌ڕه‌دانی���م‪ ،‬تۆ ئه‌م���ه‌ چۆن‬ ‫شیده‌كه‌یته‌وه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‪ :‬خۆی ئاس���اییه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی وش���ه‌ له‌ده‌ربڕین مانای‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌ جی���اوازی هه‌یه‌‬ ‫له‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‪ .‬ره‌نگ���ه‌ جی���اوازی‬ ‫له‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن هه‌بێ���ت له‌ج���ۆری‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���ه‌ كێی���ه‌ به‌رامبه‌ره‌ك���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنێت‪ ،‬به‌اڵم پێم وانییه‌ ئه‌و‬ ‫جیاوازیه‌ جه‌وهه‌ریی بێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫جارێ تۆ بڵێی دیكتاتۆره‌ یان دیكتاتۆر‬ ‫نیی���ه‌ ش���تێكی زۆر گ���ه‌وره‌ ناگۆڕێت‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌ڕای شه‌خسی‬ ‫خ���ۆم له‌عێراقدا رێگ���ه‌ نییه‌ دیكتاتۆر‬ ‫دروس���ت ببێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌س���ێكیش‬ ‫هه‌بێت حه‌زی بوونه‌ دیكتاتۆری هه‌بێت‬ ‫له‌ڕێگه‌ی ده‌ستوره‌وه‌ بێت ئه‌وه‌ رێگه‌ی‬ ‫پێنادرێت‪ ،‬له‌ڕێ���ی زۆرینه‌و كه‌مینه‌وه‌‬ ‫مه‌جال���ی پێنادرێت‪ ،‬واقع���ی میلله‌تی‬ ‫عێ���راق كه‌ س���ێ به‌ش���ی س���ه‌ره‌كی‬ ‫جی���اوازن‌و هی���چ به‌ش���ێك ناتوانێت‬ ‫كۆنترۆڵی دوو به‌شه‌كه‌ی دیكه‌ بكات‌و‬ ‫رێگه‌ نییه‌ ببێت���ه‌ دیكتاتۆر‪ .‬له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و په‌یوه‌ندیانه‌ی كه‌ عێراق هه‌یه‌تی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا رێگه‌ به‌دروس���تبوونی‬

‫دیكتاتۆریه‌ت نادرێت‪ .‬جیهان هه‌مووی‬ ‫دژی دیكتاتۆریه‌ت���ه‌‪ ،‬به‌هاری عه‌ره‌بی‬ ‫ئه‌وه‌ ئاشكرایه‌ دژی دیكتاتۆریه‌ته‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بارزانی‌ ده‌ڵێت ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ رای خه‌ڵك���ی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫مه‌به‌س���ت لێی راگه‌یاندن���ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردیی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وایه‌ ئایا ئیش���مان‬ ‫كردووه‌ بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌؟‬ ‫عه‌دنان موفت���ی‪ :‬هه‌ر كاتێك ئه‌گه‌ر‬ ‫جی���اوازی هه‌بوو نه‌مانتوان���ی بگه‌ینه‌‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫بكه‌ن‪ ،‬سود له‌مێژوی گه‌لی كوردستان‬ ‫وه‌ربگ���رن‪ ،‬ئه‌و مێ���ژووه‌ چه‌ند وانه‌و‬ ‫په‌ندێكم���ان فێ���رده‌كات‪ .‬بۆیه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌هه‌موو كاتێك زیاتر پێویسته‌ له‌سه‌ر‬ ‫سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد كه‌ مێژووی‬ ‫له‌به‌ر چاوبێت‌و نه‌بێته‌ به‌شێك له‌هیچ‬ ‫میحوه‌رێكی‌ سیاس���ی‌ ك���ه‌ ئه‌زمونی‬ ‫ك���ۆن دووباره‌ بكات���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫كوردی هه‌م���وو پارچ���ه‌كان واقعیانه‌‬ ‫ته‌ماشای ئاینده‌ی خۆیان بكه‌ن‌و رێگه‌‬ ‫نه‌ده‌ن ببنه‌ یاری به‌ده‌ستی ئه‌م‌و ئه‌و‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بێت رێ���ز له‌تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫هه‌موو به‌شه‌كان بگیرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم من نه‌گه‌یشتمه‌ وه‌اڵمی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئایا ئاماده‌باش���یی كراوه‌ بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردی؟‬ ‫عه‌دنان موفتی‪ :‬جارێ پێش هه‌موو‬ ‫ش���تێك ئه‌وه‌یه‌ تۆ له‌م قه‌یرانه‌ چۆن‬ ‫رزگارتبێت‌و نه‌بیت���ه‌ قوربانیی‪ ،‬چۆن‬ ‫كێش���ه‌كان له‌گ���ه‌ڵ به‌غدا چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێت‪ ،‬تۆ گه‌مارۆ دراویت له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر سیاس���ه‌تێك هه‌یه‌و‬ ‫بڕیارێك هه‌یه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی كورد ببێته‌‬ ‫كی���ان‪ ،‬ده‌بێت لێ���ی تێبگه‌ین‪ ،‬كه‌س‬ ‫نییه‌ ئه‌مڕۆ كورد بێت خه‌باتی كردبێت‬ ‫چاوه‌ڕوان نه‌كات كه‌ كوردستان رۆژێك‬ ‫له‌ڕۆژان ده‌وڵه‌ت‌و كیانی هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ پێداویس���تی خۆی هه‌یه‌ له‌ڕووی‬ ‫بابه‌تی‌و خودیی كه‌ هیچ كامیان وه‌كو‬

‫جاران كێ ده‌یوێرا ره‌خن ‌ه‬ ‫له‌مام جه‌الل یان‬ ‫كاك مه‌سعود بگرێت‬

‫ده‌رئه‌نجام ده‌بێت بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ رای پێویس���ت له‌بار نین‪ ،‬جگ���ه‌ له‌وه‌ش‬ ‫خه‌ڵك‪ ،‬یان له‌ڕێی په‌رله‌مانه‌وه‌ باسی پابه‌ندین به‌ده‌ستوری عێراق‪ ،‬ده‌نگمان‬ ‫لێوه‌ بكرێت‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر گۆڕانكارییه‌كی بۆی داوه‌‪ ،‬به‌ڵی راسته‌ ئه‌گه‌ر بێت‌و ئه‌و‬ ‫گه‌وره‌بێ���ت هه‌ڵبژاردنێك���ی ت���ازه‌ ده‌ستوره‌ جێبه‌جێ نه‌كرێت‌و الیه‌نه‌كانی‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌و ه���ه‌ر جیاوازییه‌ك هه‌یه‌ دیكه‌ی عێراقی پێی���ه‌وه‌ پابه‌ند نه‌بن‬ ‫حیزبه‌ سیاس���یه‌كان به‌رنامه‌ی خۆیان ئه‌وكات كوردیش بڕیاری خۆی ده‌دات‪،‬‬ ‫ته‌رح ده‌ك���ه‌ن‌و جارێكی دیكه‌ میلله‌ت به‌اڵم ئێمه‌ ئه‌مڕۆ هێزی گه‌وره‌مان له‌و‬ ‫ده‌ن���گ بدات له‌س���ه‌ر ئه‌ساس���ی ئه‌و ده‌سكه‌وتانه‌یه‌ كه‌ له‌ده‌ستوری عێراقدا‬ ‫به‌رنامه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم م���ن پێموانییه‌ له‌و بۆ هه‌رێمی كوردس���تان دابین كراون‪،‬‬ ‫قۆناغ���ه‌دا خیالفاته‌كه‌ ئ���ه‌وه‌ بێت كه‌ ده‌بێت ئه‌وه‌ بپارێزین‌و پێشی بخه‌ین‪،‬‬ ‫بڵێن رای خه‌ڵ���ك وه‌ربگرین‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت كیان دروس���ت‬ ‫ئێس���تا ئه‌ركه‌كه‌ وایه‌ هێزی سیاس���ی بكه‌ین ش���ه‌ڕمان پێناكرێ���ت‌و هێزمان‬ ‫كوردی‌و س���ه‌ركرده‌ سیاسیه‌كان زۆر نیی���ه‌‪ ،‬هه‌رده‌بێت ئ���ه‌و واقیعه‌ی كه‌‬ ‫به‌وریاییه‌وه‌ ته‌ماش���ای مه‌س���ه‌له‌كان له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���تدا هه‌یه‌ له‌به‌ر‬

‫چ���او بگرین‪ ،‬هه‌وڵ بده‌ی���ن به‌دیالۆگ‬ ‫خه‌ڵكان���ی دیك���ه‌ تێبگه‌یه‌نی���ن ك��� ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردی ل���ه‌دژی ئه‌وان نییه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌وه‌ ده‌بێت كه‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌موو الیه‌ك باشبێت‪ .‬تا زروفی‬ ‫وادێت���ه‌ پێش كه‌ قه‌ناع���ه‌ت به‌هه‌موو‬ ‫الی���ه‌ك بكه‌ی���ن‪ .‬هه‌روه‌ه���ا جه‌نابی‬ ‫بارزانی���ش خۆ نه‌یوتووه‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌مانگی ئازاردا باسی‌ ئه‌وه‌ی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێت س���ه‌ركه‌وتن هه‌ر‬ ‫له‌م‌مانگه‌دا بێت‪ ،‬ش���تێكی له‌و بابه‌ته‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬وه‌كو ده‌وڵه‌ت‌و كیان كه‌س به‌و‬ ‫سه‌راحه‌ته‌ باسی نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئ���ه‌و بارگرژییه‌ی نێوان‬ ‫مالیك���ی‌و بارزان���ی‪ ،‬هه‌س���ت ناكه‌ی‬ ‫له‌نێوان ئه‌م دوو كه‌سه‌دا حه‌سر بووه‌؟‬ ‫ئایا ئه‌مه‌ مه‌ترسیی نابێت؟‬ ‫عه‌دن���ان موفتی‪ :‬خۆی مه‌س���ه‌له‌ی‬ ‫كه‌س���ایه‌تی ده‌وری هه‌ی���ه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫له‌ئه‌وروپاش���دا س���ه‌یر ده‌ك���ه‌ی ئه‌و‬ ‫حیزبه‌ی ده‌یباته‌وه‌ ی���ان ده‌یدۆڕێنێت‬ ‫كه‌س���ی یه‌كه‌می حیزبه‌كه‌ یان ده‌بێته‌‬ ‫ره‌مزێك یان وازده‌هێنێ���ت‪ .‬بێگومان‬ ‫كاریگه‌ری ئه‌و تاكه‌ كه‌س���ه‌ له‌واڵتانی‬ ‫وه‌كو كوردستان‌و رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫زیات���ره‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ���ت ره‌چاوی ئه‌وه‌‬ ‫بكرێت كه‌ به‌دیالۆگ ئه‌و شته‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ناكرێت ت���ۆ هه‌موو‬ ‫شته‌كان به‌یه‌كه‌وه‌ ببه‌ستیته‌وه‌‪ .‬راسته‌‬ ‫ناكۆك���ی ده‌بێت‌و ره‌خن���ه‌ش ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ش���تێكی ئاساییه‌ له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫تێگه‌یشتنمان له‌دیموكراتیه‌ت‪ .‬جاران‬ ‫كێ ده‌یوێرا ره‌خنه‌ له‌مام جه‌الل یان كاك‬ ‫مه‌س���عود بگرێت‪ ،‬ئێستا له‌ناوخۆماندا‬ ‫رۆژان���ه‌ مانش���ێت‌و ته‌له‌فزیۆن���ه‌كان‬ ‫ره‌خن���ه‌ ده‌گرن‌و ئۆپۆزس���یۆن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ ره‌خنه‌ ده‌گرن‌و جارجار‬ ‫له‌ڕه‌خن���ه‌ش تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬به‌اڵم واقعی‬ ‫تازه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ قبوڵ ده‌كرێت‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫باوه‌ڕمان نه‌بوو كه‌ بگه‌ینه‌ ئه‌و رۆژه‌ی‬ ‫كه‌ قبوڵی���ش بكرێت‪ .‬ئه‌و ناكۆكیانه‌ی‬ ‫كه‌ له‌نێوان دوو س���ه‌ركرده‌ش هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت له‌الیه‌نی شه‌خس���ی ده‌ربچێت‌و‬ ‫له‌سنوری ره‌خنه‌گرتن نه‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌گ���ه‌ڵ ره‌خنه‌گرتنی���ش‬ ‫ئاماده‌بی���ن ب���ۆ دیال���ۆگ‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫چاره‌نوسی میلله‌تێكمان له‌سه‌ر شانه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م به‌رامب���ه‌ر به‌گه‌لی‬ ‫كوردستان مه‌س���ئولیه‌تی هه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ش بگرێت له‌جێ���ی خۆیه‌تی‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا ده‌بێت ئاماده‌بێت‬ ‫بۆدیالۆگ‪ ،‬بۆچاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كان‬ ‫ئه‌گه‌ر رێگه‌یه‌ك هه‌یه‌‪.‬‬

‫وه‌زاره‌ت ‌ی دارایی‌ به‌نوسراو ‌ی نهێنی‌‪ ،‬وه‌ك سلف ‌ه‬ ‫پار‌ه بۆ ‪ 12‬رێكخراوی‌ ناحكوم ‌ی نزیك له‌یه‌كێتی‌‌و پارت ‌ی خه‌رج ده‌كات‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫به‌پێی‌ نوسراوێكی‌ نهێنی‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایی‌‌و ئابوری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫چه‌ندین بڕه‌ پاره‌ی‌ جیاواز وه‌ك‬ ‫سلفه‌ له‌جیاتی‌ مینحه‌ بۆ ‪12‬‬ ‫رێكخراوی‌ ناحكومی‌ خه‌رج ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ په‌رله‌مانتارێكی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫دارایی‌‌و كاروباری‌ ئابوری‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌و نوسراوه‌ "نایاساییه‌"‬ ‫وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ داراییش جه‌خت‬ ‫له‌یاساییبوونی‌ نوسراوه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێت "تا په‌سه‌ندكرنی‌‬ ‫بودجه‌‪ ،‬ده‌كرێت به‌شێوازی‌ سلفه‌ پاره‌‬ ‫بدرێته‌ ئه‌و رێكخراوانه‌"‪.‬‬ ‫نهێنیی‌ ناو نوسراوه‌ نهێنییه‌كه‌‬ ‫له‌نوس���راوه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‌‌و‬ ‫ئابوریدا كه‌ واژۆی‌ بایز سه‌عید محه‌مه‌د‬ ‫وه‌زی���ری‌ دارایی‌‌و ئاب���وری‌ پێوه‌یه‌‌و به‌‬ ‫ژماره‌ ‪ 107‬ل���ه‌‪ 2012/3/12‬ده‌رچووه‌‌و‬ ‫كۆپییه‌كی‌ له‌الی‌ ئاوێنه‌ پارێزراوه‌‪ ،‬باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌س���ه‌ر ره‌زامه‌ندیی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ب���ڕه‌ پاره‌ی‌ جی���اواز ب���ۆ ‪ 12‬كۆمه‌ڵه‌‌و‬ ‫رێكخ���راوی‌ ناحكوم���ی‌ خ���ه‌رج بكرێت‬ ‫به‌شێوازی‌ "س���لفه‌ له‌جیاتی‌ مینحه‌" بۆ‬ ‫مانگه‌كان���ی‌ كانونی‌ دووه‌م‌و ش���وبات‪،‬‬ ‫واته‌ هه‌ردوو مانگی‌ یه‌ك‌و دووی‌ س���اڵی‌ ‬ ‫‪.2012‬‬ ‫زۆرترین پاره‌ی‌ ناو نوس���راوه‌كه‌‪ ،‬بڕی‌‬ ‫‪ 500‬ملی���ۆن دیناره‌ كه‌ ب���ۆ رێكخراوی‌‬ ‫منداڵپارێ���زی‌ كوردس���تان ب���ۆ مانگی‌‬

‫ش���وباتی‌ ‪ 2012‬دی���اری‌ ك���راوه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئه‌وی���ش ‪ 200‬ملیۆن دین���ار بۆ ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫چاپ‌و په‌خش���ی‌ س���ه‌رده‌م بۆ هه‌ردوو‬ ‫مانگی‌ ی���ه‌ك‌و دوو دیاری‌ ك���راوه‌‌و ‪80‬‬ ‫ملیۆن دیناریش بۆ كۆمه‌ڵه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫كه‌مئه‌ندامبووه‌كانی‌ سه‌نگه‌ر‌و ‪ 60‬ملیۆن‬ ‫دیناری���ش ب���ۆ كۆمه‌ڵه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫دێرینه‌كانی‌ كوردس���تان ته‌نها بۆ مانگی‌‬ ‫شوبات دیاری‌ كراوه‌‌و ئه‌وانی‌ تریش به‌م‬ ‫جۆره‌ن‪ 50 ،‬ملیۆن دینار بۆ ئینستیوتی‌‬ ‫كه‌له‌پ���وری‌ كورد‌و ‪ 40‬ملی���ۆن دینار بۆ‬ ‫بنكه‌ی‌ ژین‌و ‪ 6‬ملیۆن دینار كه‌نیس���ه‌ی‌‬ ‫(االقبات االسد‌وكس)‪ 3 ،‬ملیۆن دینار بۆ‬ ‫كه‌نیسه‌ی‌ كۆیه‌‌و هه‌رمۆته‌‪ 2 ،‬ملیۆن‌و ‪400‬‬ ‫هه‌زار دیناریش بۆ كه‌نیس���ه‌ی‌ ئینجیلی‌‬ ‫ئازاد‪ 7 ،‬ملی���ۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار دیناریش‬ ‫بۆ كه‌نیسه‌ی‌ ماریوسف‪14 ،‬ملیۆن دینار‬ ‫ به‌ڵگه‌نامه‌که‌‬ ‫بۆ ته‌كی���ه‌ی‌ تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬كه‌مترین بڕه‌‬ ‫پاره‌ی‌ ناو نوسراوه‌كه‌ش ‪ 1‬ملیۆن‌و ‪500‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌ كه‌ ب���ۆ دایه‌نگه‌ی‌ راهبات "هه‌تا بودجه‌ی‌ ‪ 2012‬په‌س���ه‌ند نه‌كرێ‌‪ ،‬ناكات‪ ،‬پێم سه‌یره‌ كه‌ باسی‌ ‪ 500‬ملیۆن‬ ‫جگ��� ‌ه له‌موچ���ه‌‪ ،‬نابێت پ���اره‌ به‌ناوی‌ دینار له‌نوسراوه‌كه‌دا هاتووه‌"‪.‬‬ ‫دیاركراوه‌‪.‬‬ ‫په‌یمان ئه‌وه‌ش ده‌خات���ه‌ڕوو كه‌ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌‌و مینحه‌وه‌ بۆ هیچ الیه‌نێك خه‌رج‬ ‫نوس���راوه‌ به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ هه‌ردوو‬ ‫"تابودجه‌ په‌سه‌ند نه‌كرێ‌‪ ،‬چۆن پاره‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رپێچییه‌كی‌ تری‌ ئه‌و نوس���راوه‌‪ ،‬حیزبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كه‌ی‌ كوردستان هیچ‬ ‫خه‌رج ده‌كرێت؟"‬ ‫به‌بڕوای‌ په‌یمان عیزه‌دین له‌فراكسیۆنی‌ به‌بۆچونی‌ ناوبراو‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و پارانه‌ ئیعتبارێك بۆ یاسا‌و په‌رله‌مان دانانێن‪،‬‬ ‫گ���ۆڕان‪ ،‬ئه‌و نوس���راوه‌ یه‌كێكه‌ له‌هه‌ره‌ به‌پێ���ی‌ پڕۆپۆزه‌ڵی‌ ئیش ن���ه‌دراوه‌ به‌و وه‌ك ئ���ه‌و وتی‌ "كه‌ی‌ ویس���تیان له‌ژێر‬ ‫نوسراوه‌ نایاساییه‌كان‪ ،‬وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت كۆمه‌ڵ���ه‌‌و رێكخراوانه‌ "ئه‌مه‌ش گرفته‌"‪ ،‬ناوی‌ جۆراوجۆردا پاره‌ بۆ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ ده‌چێته‌ بواری‌ به‌هه‌ده‌ردانی‌ سامانی‌ چونك���ه‌ وه‌ك ئ���ه‌و روونیده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬نزیك خۆیان خه‌رج ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫گش���تییه‌وه‌"‪ .‬ئه‌م ئه‌ندام���ه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ به‌پێ���ی‌ یاس���ای كار‌وب���اری‌ رێكخراوه‌‬ ‫هۆی‌ چییه‌ نوسراوه‌كه‌ به‌نهێنیی‌‬ ‫دارایی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ناحكومیه‌كان‪ ،‬پێدانی‌ پاره‌ به‌ شێوازی‌‬ ‫كراوه‌؟!‬ ‫به‌پێی‌ یاسا‪ ،‬جگه‌ له‌خه‌رجكردنی‌ موچه‌‪ ،‬مینحه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌ پڕۆپۆزه‌ڵ‌و ئیش‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ فركس���یۆنی‌ گۆڕان‬ ‫هه‌تا بودجه‌ په‌سه‌ند ده‌كرێت نابێت هیچ ده‌درێ���ت‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌و وتی‌ "ئ���ه‌و بڕه‌‬ ‫جۆره‌ پاره‌یه‌ك خه‌رج بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ پاره‌یه‌ش له‌چه‌ند ملیۆن دینارێك تێپه‌ڕ سه‌رسوڕمانی‌ خۆشی‌ پیش���اندا له‌وه‌ی‌‬

‫"ئه‌گه‌ر ئه‌و پاره‌ی���ه‌ له‌‌و چوارچێوه‌یه‌دا‬ ‫بێت‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ ئیجرائات ‌ی‬ ‫موحاسیبی‌‌و وردبینی‌ بۆ كرابێت‌و وه‌ك‬ ‫سلفه‌ پێیان بدرێت ئه‌وه‌ شتێكی‌ ئاساییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وه‌ش بوبێت دیاره‌‬ ‫نایاس���اییه‌‌و ده‌بێ���ت به‌دواداچون���ی‌ بۆ‬ ‫بكرێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫زۆرترین پار‌ه ‌‬ ‫ناو نوسراوه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی ‪ 500‬ملیۆن‬ ‫بڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫دینار‌ه رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫منداڵپارێز ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان بۆ مانگ ‌‬ ‫شوبات دیاریكراوه‌‬

‫نوسراوه‌كه‌ به‌نهێنی‌ كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پرسی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر نوس���راوه‌كه‌ ش���تێكی‌ نایاسای ‌ی‬ ‫تێدا نییه‌‪ ،‬بۆ به‌نهێنیی‌ ده‌كرێت؟"‪.‬‬ ‫ه���اوكات په‌رله‌مانتار عومه‌ر س���دیق‬ ‫هه‌ورامی‌ له‌فراكس���یۆنی‌ كوردس���تانی‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ سه‌رس���وڕمانی‌ خ���ۆی‌‬ ‫پیش���اندا له‌نهێنیی‌ نوس���راوه‌كه‌‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر نوسراوه‌كه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ یاسادا‬ ‫كراوه‌‪ ،‬چ پێویس���تی‌ به‌وه‌ی���ه‌ به‌نهێنیی‌‬ ‫ده‌ربچێت"‪ .‬‬ ‫هه‌ورام���ی‌ ئ���ه‌وه‌ش ده‌خات���ه‌ڕوو كه‌‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ ساڵی‌ رابردوودا نزیكه‌ی‌ ‪250‬‬ ‫ملیار دینار بۆ ئ���ه‌و كۆمه‌ڵه‌‌و رێكخراوه‌‬ ‫ناحكومیانه‌ دیاری كراوه‌‪ ،‬ئه‌و وتیش���ی‌‬

‫تابودجه‌ په‌سه‌ند ده‌كرێت‪ ،‬به‌ سلفه‌‬ ‫پاره‌یان ده‌درێتێ‌‬ ‫هه‌ر له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ بڕیارده‌ری‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫دارای���ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬دلێر‬ ‫مه‌حمود ئه‌وه‌ رونده‌كات���ه‌وه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫بودجه‌ په‌س���ه‌ند نه‌كرێت‪ ،‬به‌پێی‌ یاسا‬ ‫ده‌كرێت ‪ 1‬له‌س���ه‌ر ‪12‬ی‌ بودجه‌كه‌ بۆ‬ ‫كاری‌ پێویس���ت خه‌رج بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"به‌م جۆره‌ حاڵه‌تێكی‌ ئاس���اییه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫س���لفه‌ بۆ به‌ڕێكردن���ی‌ كاره‌كانیان پاره‌‬ ‫بدرێته‌ ئه‌و رێكخراوانه‌"‪.‬‬ ‫له‌الی‌ خۆی���ه‌وه‌ وته‌بێ���ژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و ئاب���وری‌‪ ،‬دلێر ت���ارق ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ خه‌رجكردنی‌ پاره‌‬ ‫به‌ش���ێوازی‌ س���لفه‌ له‌جیاتی‌ مینحه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌و كۆمه‌ڵ���ه‌‌و رێكخراوان���ه‌ هه‌تا ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ بودجه‌ په‌سه‌ند ده‌كرێت‪ ،‬شتێكی‌‬ ‫یاس���اییه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌ركاتێك بودجه‌‬ ‫په‌س���ه‌ندكرا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ پێیان‬ ‫دراب���وو وه‌ك س���لفه‌ زیادب���وو‪ ،‬لێیان‬ ‫وه‌رده‌گیرێته‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر كه‌میش بوو هی‌‬ ‫تریان پێده‌درێت"‪ .‬سه‌باره‌ت به‌ هۆكاری‌‬ ‫نهێنیی‌ نوس���راوه‌كه‌ش وتی‌ "سروشتی‌‬ ‫كاره‌ك���ه‌ وه‌های���ه‌‪ ،‬ن���ه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ‬ ‫كارێكی‌ نایاسایی‌ كراوه‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هەنوکە‬

‫تا ئێستا هیچ كه‌سێك خۆ ‌ی بۆ پۆست ‌ی ئه‌مینداری ‌ی یه‌كگرتوو نه‌پااڵوتووه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌كاتێكدا وا بڕیاره‌ مانگی‌ داهاتوو‬ ‫كۆنگره‌ی‌ یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كوردستان ببه‌سترێت‪ ،‬وته‌بێژی‌‬ ‫یه‌كگرتوو ده‌ڵێت "له‌دوا كۆبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تییاندا هیچ‬ ‫كه‌سێك باسی‌ له‌وه‌ نه‌كردووه‌‬ ‫خۆی‌ ده‌پاڵێوێت"‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگاداریش ده‌ڵێت "كۆنگره‌ باڵی‌‬ ‫موحافزه‌كار‌و مه‌الكان‌و ئه‌هلی‌ ده‌عوه‌‬ ‫له‌ناو یه‌كگرتوو ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر به‌هێزتر‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ س����ه‌الحه‌دین به‌هادین‬ ‫ئه‌مینداری����ی‌ گش����تی‌ یه‌كگرت����ووی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ كوردس����تان رایگه‌یاند كه‌‬ ‫له‌كۆنگ����ره‌ی‌ داهات����وودا خ����ۆی‌ بۆ‬ ‫پۆستی‌ ئه‌مینداریی‌ كاندید ناكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫پرسیاری‌ س����ه‌ره‌كی‌ بووه‌ به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫كێ‌ ئه‌مینداری����ی‌ داهاتووی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫ده‌بێت؟ سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ ناوی‌ چه‌ند‬ ‫كه‌س����ایه‌تییه‌ك ده‌هێنرێ����ت ب����ۆ ئه‌و‬ ‫پۆسته‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ لێدوانی‌ وته‌بێژی‌‬ ‫مه‌كته‌یی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌‬ ‫"س����ه‌الحه‌دین بابه‌كر" تا ئێستا كه‌س‬ ‫خۆی‌ بۆ ئه‌و پۆسته‌ نه‌پااڵوتووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ڕۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "له‌دوا‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كگرتوودا هیچ كه‌سێك باسی‌ له‌وه‌‬ ‫نه‌كردووه‌ كه‌ خۆی‌ ده‌پاڵێوێت"‪.‬‬ ‫زۆرێ����ك له‌چاودێران����ی‌ نزی����ك‬ ‫له‌یه‌كگرتووی‌ ئیس��ل�امی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن ك����ه‌ "هادی‌ عه‌ل����ی‌" ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاس����ی‌ به‌هێزترین كه‌سه‌‬ ‫بۆ وه‌رگرتنی‌ ئه‌و پۆسته‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م كه‌س بوو له‌ن����او یه‌كگرتوودا‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ قسه‌ی‌ كردو هه‌ڵوێستی‌‬ ‫خۆی‌ راگه‌یاند‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ی‌‪ ،‬ناوبراویان سه‌ركۆنه‌ كرد‌و‬

‫وتیان ش����تی‌ وا چۆن ده‌ڵێیت‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ س����ه‌الحه‌دین به‌هادین‬ ‫خ����ۆی‌ وتی‌ "خ����ۆم ناپاڵێوم����ه‌وه‌"‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ كه‌وتنه‌‬ ‫پیاهه‌ڵدان‌و ستایشكردنی‌‪.‬‬ ‫ئای����ا دوای‌ ده‌س����ت له‌ئه‌مینداری����ی‌‬ ‫كێشانه‌وه‌ یه‌كگرتوو پۆستێكی‌ دیكه‌‬ ‫بۆ م‪.‬سه‌الحه‌دین به‌هادین داده‌تاشێت؟‬ ‫وته‌بێژی‌ مه‌كته‌یی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتووی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرس����یاره‌دا‬ ‫ی ده‌س����ت له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫وتی‌ "دوا ‌‬ ‫هیچ پۆس����تێك وه‌رناگرێت‌و بۆ خۆی‌‬ ‫وه‌ك كه‌سایه‌تییه‌ك داده‌نیشێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نزیك له‌یه‌كگرتوو ‌‬ ‫به‌اڵم سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ ئام����اژه‌ ب����ه‌و‌ه ده‌كات كه‌‬ ‫"زۆرب����ه‌ی‌ یه‌كگرتوو پێیانناخۆش����ه‌‬ ‫م‪.‬س����ه‌الحه‌دین وازده‌هێنێ‌‪ ،‬ئه‌میش‬ ‫ی واقیعه‌وه‌‌و به‌ڕاست‬ ‫كه‌وتووه‌ته‌ ئه‌مر ‌‬ ‫واز ده‌هێنێ����ت‪ ،‬چاره‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی����ه‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ تری‌ بده‌نێ‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوبراو پێگه‌یه‌كی‌ به‌هێزی‌ هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫یه‌كگرتوودا"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا كه‌ عه‌بدوڵاڵ رێشاوی‌‬ ‫كه‌ پێش����تر یه‌كێكبووه‌ له‌و گه‌نجانه‌ی‌‬ ‫ره‌وتی‌ گه‌ش����ه‌یان له‌ن����او یه‌كگرتوودا‬ ‫دامه‌زران����د‪ ،‬له‌په‌یجه‌ك����ه‌ی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫له‌فه‌یس����بووكدا بانگه‌ش����ه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ كه‌س����ایه‌تییه‌كی‌ "بادینی‌"‬ ‫ببێته‌ ئه‌مینداری داهاتووی‌ یه‌كگرتووی‌‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬ئه‌و له‌لێدوانێكیدا به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ ئه‌م بانگه‌شه‌یه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی زۆره‌وه‌ پشتگیریی‌ لێكراوه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكێك ‌‬ ‫هۆكاری‌ ئه‌م بانگه‌شه‌یه‌شی‌ گه‌ڕانده‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ "یه‌كگرتووی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫تاكه‌ حی����زب‌و رێكخ����راوه‌ له‌بادیناندا‬ ‫كه‌ بتوانێ����ت كێبڕكێ����ی‌ پارتی‌ بكاو‬ ‫پێگه‌یه‌ك����ی‌ به‌هێزی‌ هه‌بێ����ت‪ ،‬بوونی‌‬ ‫بادینیی����ه‌ك به‌ئه‌مین����دار ل����ه‌ڕووی‌‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌وه‌ نف����وزی‌ یه‌كگرتوو له‌و‬ ‫ناوچان����ه‌دا به‌هێزت����ر ده‌كاو ئه‌مه‌ش‬ ‫بیرۆكه‌و كارێكی‌ نوێیه‌ له‌كوردستاندا‬

‫مامۆستا سەالحەدین‬ ‫ی ده‌ست‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاركێشانه‌وه‌ ‌‬ ‫هیچ پۆستێك‬ ‫ی‬ ‫وه‌رناگرێت‌و بۆ خۆ ‌‬ ‫وه‌ك كه‌سایه‌تییه‌ك‬ ‫داده‌نیشێت‬

‫گه‌ر یه‌كگرتوو په‌یڕه‌وی‌ بكات"‪.‬‬ ‫هاوكات گۆڤاری‌ لڤین‪-‬یش لیس����تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵوكردووه‌ت����ه‌وه‌ ك����ه‌ چه‌ن����د ناوێك‬ ‫له‌خۆده‌گرێ����ت‌و پێیوای����ه‌ ئه‌مان����ه‌‬ ‫شایس����ته‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببن����ه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ داهاتووی‌‬ ‫یه‌كگرت����وو‪ ،‬س����ه‌باره‌ت به‌م لیس����ته‌‬ ‫كه‌ ره‌نگ����ه‌ یه‌كه‌مجاربێ����ت رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤارێ����ك كارێكی‌ به‌وج����ۆره‌ بكات‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌ پرسیاری‌ له‌وته‌بێژی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كگرتوو كرد كه‌ سه‌رنجیان‬ ‫له‌س����ه‌ری‌ چییه‌؟ ناوب����راو ته‌نها وتی‌‬

‫ ‬ ‫سەالحەدین بەهائەدین فۆتۆ‪ :‬یەحیا‬

‫"هیچ قسه‌یه‌كم نییه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كگرتووی‌ ئیس��ل�امی‌ كوردس����تان‬ ‫كه‌ له‌س����اڵی‌ ‪1994‬ه‌وه‌ دام����ه‌زراوه‌و‬ ‫له‌وكات����ه‌وه‌ م‪.‬س����ه‌الحه‌دین به‌هادین‬ ‫ئه‌مینداریه‌ت����ی‌‪ ،‬حیزبێك����ی‌ گرنگ����ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ سه‌ر گۆڕه‌پانی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫به‌الی‌ زۆرێك له‌چاودێرانه‌وه‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫داهاتووی‌ یه‌كگرتوو جێی‌ بایه‌خپێدانه‌‪،‬‬ ‫ئای����ا كۆنگره‌ یه‌كگرت����وو زیاتر به‌ره‌و‬ ‫كرانه‌وه‌ یان داخران ده‌بات؟‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ نزی����ك له‌یه‌كگرت����وو‬ ‫زۆر گه‌ش����بین نییه‌ ب����ه‌وه‌ی‌ كۆنگره‌‬

‫لۆگۆی ئامادەکراو بۆ کۆنگرەی شەشەمی یەکگرتوو‬

‫یه‌كگرت����وو ب����ه‌ره‌و كران����ه‌وه‌ ببات‪،‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئێستا تێكه‌ڵی‌‌و پێكه‌ڵییه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ له‌نێوان "ده‌عوه‌و سیاسه‌ت"دا‬ ‫له‌ناو یه‌كگرتوودا به‌دیده‌كرێت‪ ،‬وێڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م ده‌عوه‌و "مه‌ال"یانه‌ی‌ دێن‬ ‫ش����رۆڤه‌و راڤه‌ی‌ ئایی����ن‌و بنه‌ماكانی‌‬ ‫خواناس����ی‌ ده‌كه‌ن له‌ئاستێكی‌ فكریی‬ ‫به‌رزادا نی����ن راگه‌یاندنی‌ یه‌كگرتووش‬ ‫به‌ده‌ست چه‌ندین كێشه‌وه‌ گیرۆده‌یه‌‌و‬ ‫ئاستی‌ الی‌ بینه‌ران دابه‌زیوه‌‌و توانای‌‬ ‫كێبڕكێ����ی‌ كه‌ن����اڵ‌و راگه‌یاندنه‌كانی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ نیی����ه‌‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌كه‌ وتی‌‬

‫"پێش����بینی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌م كه‌ كۆنگر‌ه‬ ‫باڵی‌ موحافزه‌كار‌و م����ه‌الكان‌و ئه‌هلی‌‬ ‫ده‌عوه‌ له‌ناو یه‌كگرتوودا ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر‬ ‫به‌هێزتر ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌اڵم وته‌بێ����ژی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌‬ ‫یه‌كگرت����وو "س����ه‌الحه‌دین بابه‌ك����ر"‬ ‫به‌تون����دی‌ ئ����ه‌وه‌ ره‌تده‌كات����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫یه‌كگرتوو ب����اڵ باڵێنی‌ تیابێ‌‌و ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ش ده‌كات ك����ه‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫جیاكردن����ه‌وه‌ی‌ "ده‌عوه‌"و سیاس����ه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌ له‌كۆنگره‌دا به‌ده‌نگدان یه‌كالیی‌‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬

‫سەبارەت بەکەیسی ئازادکردنی تۆمەتبارەکەی کیمیابارانکردنی هەڵەبجە‬

‫حاکم ئاسۆ‪ :‬دەبێت حاكم به‌كرو گۆران ئه‌دهه‌م داوای‌ لێبوردن بكه‌ن‬

‫ ‬ ‫گۆران ئەدهەم‌و سەرۆکی شارەوانی هەڵەبجەو حاکم ئاسۆ لەکۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا لەمۆنۆمێنتەکەی هەڵەبجە‬ ‫ئا‪ :‬زریان محەمەد‬

‫قوربانییەکی شەهیدانی هەڵەبجە‬ ‫لەبەردەم مۆنیمێنتەکەدا‬

‫رۆژی‌ ‪ 2012/4/16‬به‌پێی‌ بڕیارێكی‌‬ ‫ناوه‌ند‪ ،‬دادگا یه‌كێك له‌تۆمه‌تباران ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌یسی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ به‌ناوی‌ (محمود‬ ‫بیالل فه‌ره‌ج) ئازاد كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫زانایه‌كی‌ بواری‌ چه‌كی‌ كیمیاوی‌‬ ‫عێراقه‌و به‌وته‌ی‌ پارێزه‌رانی‌ كه‌یسی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ له‌دادگای‌ بااڵی‌ تاوانه‌كانی‌‬ ‫عێراق دانی‌ ناوه‌ به‌تاوانباری‌‬ ‫خۆیداو له‌كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا‬ ‫به‌شداری‌ كردووه‌‪ ،‬ئازادكردنی‌ ناوبراو‬ ‫كه‌سوكاری‌ قوربانیانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌‬ ‫نیگه‌ران كرد‪ ،‬حاكم "ئاسۆ محه‌مه‌د‬ ‫سۆفی‌" دادوه‌ر له‌كه‌یسی‌ هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫ئه‌وكه‌سه‌ی‌ كه‌ بڕیاری‌ ئازاد كردنی‌‬ ‫تۆمه‌تبارەکە‌ی‌ داوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "چه‌ندین‬ ‫جار په‌یوه‌ندیم به‌پارێزه‌ران‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ شه‌هیدانه‌وه‌ كردووه‌و‬ ‫به‌نوسراو ئاگادارم كردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌بێ‌ وه‌اڵم ماونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵ����ه‌ی‌ قوربانیانی‌‬ ‫كیمیابارانی‌ هه‌ڵبج����ه‌ به‌یاننامه‌یه‌كی‌‬ ‫وه‌ك ناڕه‌زای����ی‌ ده‌ربڕی����ن به‌رامب����ه‌ر‬ ‫ب����ه‌و كاره‌ ده‌ربڕی‌‪ ،‬گ����ۆران ئه‌دهه‌م‬ ‫پارێ����زه‌ری‌ كه‌یس����ی‌ هه‌ڵه‌بج����ه‌و‬ ‫قایمقامی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا‬ ‫له‌مۆنیمێنت����ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫"ئێم����ه‌ چه‌ندین جار له‌گ����ه‌ڵ هاوریی‌‬

‫پاریزه‌رم به‌كر حه‌مه‌ سدیق سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌غدام����ان كردوه‌ ب����ه‌اڵم كه‌س له‌وی‌‬ ‫نه‌بوه‌ وه‌اڵمم����ان بات����ه‌وه‌و هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌ئیم����ه‌ توانیومانه‌ بۆ هه‌ر كاروباریك‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ست بوبیت به‌م دۆسیه‌یه‌وه‌‬ ‫كاری‌ له‌سه‌ر بكه‌ین بۆیه‌ ئیمه‌ ئه‌بیت‬ ‫ئه‌وه‌مان ب����ۆ روون ببیته‌و بۆ ئاگادار‬ ‫نه‌كراوینه‌ته‌وه‌ ل����ه‌م قه‌زیه‌یه‌ تاوه‌كو‬ ‫كارمان له‌سه‌ر بكردایه‌"‪.‬‬ ‫به‌اڵم حاكم ئاس����ۆ محه‌مه‌د س����ۆفی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ دادگای‌ یه‌كه‌م ل����ه‌دادگای‌‬ ‫بااڵی‌ تاوانه‌كانی‌ عیچراق س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌كه‌یس����ی‌ راپه‌ڕینی‌ ‪‌1991‬و بارزان‌و‬ ‫ل����ه‌ ‪ 2004‬ت����ا ‪ 2007‬وه‌ك����و دادوه‌ری‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌كه‌یس����ی‌ ئه‌نفال كاری‌‬ ‫كردووه‌‌و دواتر بووه‌ته‌ ئه‌ندامی‌ دادگای‌‬ ‫دووه‌م له‌كه‌یسی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ ئه‌و داوای‌ به‌جینۆس����اید‬ ‫ناس����اندنی‌ كه‌یسی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ كردووه‌‌و‬ ‫خۆش����ی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌ عه‌لی‌ حه‌س����ه‌ن‬ ‫مه‌جیدی‌ نوس����یوه‌ كه‌ له‌س����ێداره‌درا‬ ‫له‌كاتێك����دا دادوه‌ری‌ تر هه‌بوو داوای‌‬ ‫ئازادكردن����ی‌ ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كورده‌‬ ‫فه‌یلییه‌كانی����ش كرا به‌جینۆس����اید‌و‬ ‫ده‌ستی‌ منی‌ تیایه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ئ����ازاد كردن����ی‌ ئ����ه‌م‬ ‫تۆمه‌تب����اره‌ش وت����ی‌ "بڕیاره‌ك����ه‌ له‌‬ ‫‪ 2011/6/6‬بڕیاری‌ ئازادكردنی‌ مه‌حمود‬ ‫ده‌رچوو‪ ،‬ئه‌گه‌ر داواكاری‌ تری‌ له‌سه‌ر‬

‫حاكم ده‌بێت ب ‌ه‬ ‫شه‌فافیه‌ت كار‬ ‫بكات نه‌وه‌ك ب ‌ه‬ ‫عاتیفه‌و سۆز بۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ناكری له‌به‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌یم هه‌له‌ك ‌ه‬ ‫بقۆزمه‌وه‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬دوو تا سێ‌ كه‌س له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ش����ه‌هیدان هاتبوون‪ ،‬ئاگاداربوون كه‌‬ ‫ئ����ه‌و تۆمه‌تباره‌ ئازاد كراوه‌‌و حوجه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ب����ووه‌ له‌دواهه‌مین دانیش����تندا‬ ‫وتویانه‌ كه‌ ئه‌و تۆمه‌تباره‌ له‌كه‌یس����ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ داواك����راوه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌حكه‌مه‌‬ ‫كه‌ بڕیاری‌ له‌كه‌یس����ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ داوه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێ����ك ئه‌گ����ه‌ر داواكاری‌ ت����ری‌‬ ‫له‌س����ه‌ر نه‌بێت‪ ،‬ده‌رب����اره‌ی‌ مه‌حمود‬

‫فۆتۆ‪ :‬میهرەبان سەالم‬ ‫ف����ه‌ره‌ج‪ ،‬جگ����ه‌ له‌تۆمه‌تب����ار عه‌بد‬ ‫حه‌س����ه‌ن مه‌جید ئه‌مری‌ ئازادكردنی‌‬ ‫بۆ ده‌رچوو‪ ،‬هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌هه‌مانكات����دا بڕیاری‌‬ ‫له‌سێداره‌دانی‌ هه‌بووه‌ كه‌ ئه‌ندام بووم‬ ‫له‌و كه‌یسه‌شدا‪ ،‬هه‌تا ئێستا بڕیاره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌س����ێداره‌دانی‌ بۆ نه‌كراوه‌‪ .‬چه‌ندین‬ ‫جار په‌یوه‌ندیم به‌پاریزه‌ران و وه‌زاره‌ت‬ ‫شه‌هیدان به‌نوسراو ئاگادار كردۆته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم به‌ بی وه‌الم ماونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوبارو ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ حاكم‬ ‫ده‌بیت به‌ شه‌فافیه‌ت كار بكات نه‌وه‌ك‬ ‫به‌ عاتیفه‌و س����ۆز بۆی����ه‌ ناكری له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌یم هه‌له‌كه‌ بقۆزمه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌وه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ ئازاد كردنی‌‬ ‫ئه‌و تۆمه‌تیاره‌ كێش����ه‌ی‌ بۆ دروس����ت‬ ‫كردبیچت‌و وتی‌ "كێش����ه‌ی‌ بۆ دروست‬ ‫نه‌كردووم‪ ،‬چونكه‌ پیاوێكی‌ یاساییم‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ ‪ 6/6‬بڕیاری‌ ئازادكردنه‌كه‌م‬ ‫بۆ ده‌ركرد‪ ،‬بڕگه‌ی����ه‌ك هه‌یه‌ كه‌ هیچ‬ ‫تۆمه‌تبارێ����ك ئ����ازاد ناكرێ����ت ئه‌گه‌ر‬ ‫فه‌رمان����ی‌ ده‌س����تگیركردنی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫نه‌بێ����ت‪ .‬دوای‌ ئه‌وه‌ چ����ووه‌ هه‌یئه‌ی‌‬ ‫ته‌ممیزی‌‌و هه‌ڵه‌یه‌كی‌ ماددی‌ هه‌بووه‌‬ ‫له‌ق����ه‌راری‌ ته‌می����زی‌ ده‌ڵێت له‌ ‪7/8‬‬ ‫ئازادكراوه‌ كه‌ ئ����ه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌ چونكه‌‬ ‫ئه‌و به‌رواره‌ به‌ر رۆژی‌ هه‌ینی‌ ده‌كه‌وێ‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ داواكاری‌‬ ‫گش����تی‌ ئه‌و داواكاریی����ه‌ی‌ له‌ ‪7/12‬‬

‫بینی����وه‌‌و ‪ 9‬حاكمن‌و ‪5‬ی����ان كوردن‪،‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندیم به‌به‌غدادوه‌‬ ‫كرد‌و وتیان ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ ماددییه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ نابێ����ت هه‌یئ����ه‌ی‌ ته‌میزی‌‬ ‫بڕیاری‌ خۆی‌ ده‌ربكات پێش ته‌دقیقی‌‬ ‫بینینی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ داواكاری‌ گشتی‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‪ 7/8‬نه‌بووه‌‪ 7/14 ،‬بووه‌"‬ ‫وتیش����ی‌ "باش����ه‌ كه‌ فه‌رمانی‌ گرتنی‌‬ ‫ب����ۆ ده‌رچ����وو‪ ،‬بۆچی‌ پارێ����زه‌ره‌كان‬ ‫موتابه‌عه‌ی����ان نه‌ك����ردووه‌‪ ،‬دادگا‬ ‫یه‌كس����ه‌ر بڕی����اری‌ ئ����ازاد كردن����ی‌‬ ‫ب����ۆ ده‌رنه‌ك����ردووه‌ ل����ه‌‪ 2011/6/‬تا‬ ‫‪ 42012/16‬ئه‌مان له‌زیندان بوون‪ ،‬بۆ‬ ‫له‌ك كاته‌دا پاریچزه‌ره‌كانیان نه‌چوون‬ ‫به‌دوای‌ كێشه‌كه‌داو رێوشوێنی‌ یاسایی‌‬ ‫بگرنه‌به‌ر"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "بۆچ����ی‌ پارێ����زه‌ره‌كان‬ ‫موتابه‌عه‌یان نه‌ك����رد؟ كه‌ په‌یوه‌ندیم‬ ‫به‌گۆران ئه‌ده ‌هم‌و به‌كر حه‌مه‌س����دیق‬ ‫كرد وه‌كو پارێزه‌ر له‌كه‌یسی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‌و‬ ‫ئه‌نف����ال له‌ ‪ 1/4‬په‌یوه‌ندیم پێوه‌كردن‬ ‫كه‌ ئ����ه‌و تۆمه‌تباره‌ ئ����ازاد ده‌كرێت‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌ ‪ 1/4‬په‌یوه‌ندی����م به‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫شه‌هیدانیش����ه‌وه‌ كرد‌و له‌ ‪ 1/2‬ده‌ستم‬ ‫له‌كاركردن هه‌ڵگ����رت‪ ،‬گۆران ئه‌دهه‌م‬ ‫ده‌ڵێت ئیجرائاتم كردووه‌ له‌ ‪ 9/16‬بۆ‬ ‫موتابه‌عه‌ی‌ ئ����ه‌و ئیجرائاته‌ی‌ نه‌كرد‌و‬ ‫ته‌س����لیمی‌ منی‌ نه‌ك����رد؟ یان ده‌ڵێت‬ ‫داوایان پێشكه‌ش����كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ ئیشوكاری‌ خۆم‬ ‫ك����ردووه‌‌و كه‌مته‌رخه‌می‌ له‌پارێزه‌رانی‌‬ ‫كه‌یسه‌كانی‌ كورد هه‌بووه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ش����ه‌هیدان‌و ئه‌نفالك����راوه‌كان چونكه‌‬ ‫ده‌بوو به‌دواداچونیان بۆ بكردایه‌"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیاره‌شدا كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێستا داوای‌ تر له‌سه‌ر ئه‌و تۆمه‌تباره‌‬ ‫تۆمار بكرێ‌ ده‌ستگیر ده‌كرێته‌وه‌؟‬ ‫ناوبراو وتی‌ "به‌ڵێ ده‌ستگیر ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫ته‌نه����ا ب����ۆ هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نف����ال نه‌ك‬ ‫راپه‌رین‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌بری‌ پاداشت‬ ‫كردن كردیانم به‌پیاوێكی‌ خراپ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من وه‌كو ئه‌ركێكی‌ نیش����مانی‌ ئیش����م‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س����ه‌ له‌سه‌ر كه‌یسی‌‬ ‫راپه‌رین هیچی‌ له‌سه‌ر نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫له‌كۆتایشدا وتی "ده‌بێت حاكم به‌كرو‬ ‫ئه‌دهه‌م گ����ۆران داوای‌ لێبوردن بكه‌ن‬ ‫له‌میدیاكان كه‌ كه‌مته‌رخه‌می‌ نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌گینا داوا تۆمار ده‌كه‌م‬ ‫چونكه‌ ته‌شهیریان كردووه‌ كه‌ وتویانه‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌میم هه‌یه‌"‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫كورده‌كانی‌ سوریا بۆچ ‌ی بێده‌نگن؟‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە ـ نیۆرك تایمز‬ ‫كورده‌كانی‌ سوریا به‌درێژایی‌ سااڵنی‌‬ ‫حوكمڕانی‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ ئه‌سه‌د‪ ،‬به‌ینیان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ده‌وڵه‌تی‌ ناوه‌ندیدا خۆش‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم نزیكه‌ی‌ ساڵێكه‌ له‌و‬ ‫وه‌خته‌وه‌ی‌ نائارامیه‌كانی‌ سوریا‬ ‫ده‌ستیپێكردووه‌‪ ،‬ئه‌وان ده‌ستی‌‬ ‫خۆیان له‌ئاگری‌ ناكۆكییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت پاراستووه‌‪.‬‬ ‫كــورده‌كــ����ان لـه‌س����اڵی‌ راب����ردوودا‬ ‫ن����ه‌ له‌ڕێپێوانه‌كانی‌ الیه‌نگرانی‌ به‌ش����ار‬ ‫ئه‌س����ه‌دو ن����ه‌ له‌خۆپیش����اندانه‌كانی‌‬ ‫نه‌یاره‌كانی����دا به‌ش����دارییه‌كی‌ ئه‌وتۆیان‬ ‫نه‌ك����ردووه‌و رۆڵ����ی‌ ته‌ماش����اچییان‬ ‫بینیوه‌‪ .‬ته‌ماش����اكه‌رێك كه‌ چاوه‌ڕوانه‌‬ ‫تا بااڵده‌س����تی‌ یه‌كێك له‌دوو الیه‌نه‌كه‌ی‌‬ ‫ملمالنێكه‌ ببین����ێ‌‌و به‌دوای‌ ئه‌وه‌دا ئیتر‬ ‫س����ه‌نگه‌ر له‌وی‌ تریان بگرێ����ت‪ .‬دیاره‌‬ ‫به‌شار ئه‌س����ه‌دیش زۆر ژیرانه‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئ����ه‌م دۆخه‌دا كردووه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫كه‌ كورده‌كانی‌ له‌ته‌واوی‌ نائارامییه‌كان‬ ‫دوورخس����تووه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌س����ه‌د به‌باشیی‌‬ ‫ده‌زانێت راوه‌ستانی‌ كورده‌كان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئۆپۆزیسیۆندا چ مانایه‌كی‌ بۆ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ ب����ه‌دواوه‌ ده‌بێت‪ .‬ئه‌و هاوكات‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ نائارامییه‌كانی‌‬ ‫س����وریادا ده‌ستی‌ دۆس����تایه‌تی‌ رووه‌و‬ ‫ك����ورده‌كان درێ����ژ ك����ردووه‌‌و جه‌غتی‌‬ ‫له‌وه‌ش كردووه‌ته‌وه‌ كه‌ هه‌زاران كوردی‌‬ ‫بێ‌ ره‌گه‌زنامه‌ی‌ نیشته‌جێی‌ ئه‌م واڵته‌‪،‬‬ ‫ماف����ی‌ هاوواڵتییبوونی����ان پێده‌درێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ ئه‌سه‌د‬ ‫بۆ ماوه‌ی نیو س����ه‌ده‌‪ ،‬چ له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ حافز ئه‌سه‌دو چ له‌ڕۆژگاری‌‬ ‫به‌شاری‌ كوڕیدا‪ ،‬ئاماده‌ی‌ به‌خشینی‌ ئه‌م‬ ‫ئیمتیازه‌ به‌كورد نه‌بوون‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ ته‌نه����ا ئیمتیازوه‌رگرتن‬ ‫له‌ده‌وڵه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ نه‌بوو كه‌ كورده‌كانی‌‬ ‫له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌ دوور خسته‌وه‌‪ .‬هۆكارێكی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ دووركه‌وتنه‌وه‌یان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ پێكهاته‌ی‌ ئۆپۆزس����یۆن له‌س����وریا‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ س����ه‌ره‌كی‌ له‌ئیخوان‬ ‫موسلمین‌و ناسیۆنالیس����ته‌ عه‌ره‌به‌كان‬ ‫پێكدێن‌و هاوس����ۆزییان له‌گ����ه‌ڵ‌ ماف‌و‬ ‫خواسته‌كانی‌ كوردا نییه‌‪ ،‬كورده‌كانیش‬ ‫له‌مێژه‌ پێداگری‌ له‌س����ه‌ر خواس����تێكی‌‬ ‫گرنگی‌ خۆیان ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫خۆی����ان ناوچه‌كانی‌ خۆیان به‌ش����ێوه‌ی‌‬ ‫ئۆتۆنۆمی‌ به‌ڕێوه‌ببه‌ن‪.‬‬ ‫جۆناس����ان ران����دل ك����ه‌ ناس����راوترین‬ ‫نوس����ه‌ره‌ ده‌رباره‌ی‌ هه‌لومه‌رجی‌ كورد‬ ‫كتێبێكی‌ نووسیوه‌‌و تیایدا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات "ك����ورد گه‌وره‌ترین نه‌ته‌وه‌ن تا‬

‫ی‬ ‫كورده‌كان لەساڵ ‌‬ ‫رابردوودا‬ ‫ی‬ ‫نه‌ له‌ڕێپێوانه‌كان ‌‬ ‫ی به‌شار‬ ‫الیه‌نگران ‌‬ ‫ئه‌سه‌دو‬ ‫ی‬ ‫نه‌ له‌خۆپیشاندانه‌كان ‌‬ ‫نه‌یاره‌كانیدا‬ ‫به‌شدارییه‌كی‌ ئه‌وتۆیان‬ ‫نه‌كردووه‌‬ ‫ئێس����تا خاوه‌نی‌ ده‌وڵه‌تی‌ خۆیان نین"‪،‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ڕۆڵی‌ كورده‌كانی‌ س����وریا‬ ‫له‌گۆڕانكارییه‌كانی‌ ئ����ه‌م چه‌ند مانگه‌ی‌‬ ‫دواییدا ده‌ڵێت "كورده‌كانی‌ سوریا به‌دیار‬ ‫ئه‌م سه‌ماو هه‌ڵپه‌ڕكێیه‌وه‌ دانیشتوون"‪.‬‬ ‫وێ����ڕای‌ ئ����ه‌وه‌ش هن����ری‌ جاكس����ۆن‬ ‫له‌س����ه‌نته‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ سیاس����ه‌تی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ له‌له‌ن����ده‌ن جه‌خ����ت ل����ه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "ك����ورده‌كان كه‌مینه‌یه‌كی‌‬ ‫یه‌كالك����ه‌ره‌وه‌ن له‌س����وریادا‪ .‬كۆمه‌كی‌‬ ‫ئ����ه‌وان ده‌توانێت ئۆپۆزس����یۆن خێراتر‬ ‫به‌ئامانجه‌كانیان بگه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫كورده‌كانی‌ س����وریا كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪%10‬ی‌‬ ‫دانیشتوانی‌ سوریا پێكده‌هێنن له‌به‌رده‌م‬ ‫دووڕیانێك����دان‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م گۆڕانكاریانه‌‬ ‫ببێت����ه‌ هۆی‌ هێنانه‌خواره‌وه‌ی‌ ئه‌س����ه‌د‬ ‫له‌س����ه‌ر كورسی‌ ده‌س����ه‌اڵت‪ ،‬ئه‌و رۆڵه‌‬ ‫ته‌ماش����اچییه‌ی‌ ك����ه‌ ئ����ه‌وان بینویانه‌‬ ‫به‌زیانی‌ ئ����ه‌وان ته‌واو ده‌بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كورده‌كان ترس����ی‌ ئه‌وه‌یان����ه‌ گه‌ربێتوو‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی����ش بێت����ه‌ س����ه‌ركار ك����ه‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌كانی‌ ئیخوان به‌ڕێوه‌ی‌ ببه‌ن‬ ‫ئ����ه‌وا له‌ده‌وڵه‌تی‌ ئێس����تا زیاتر بازنه‌ی‌‬ ‫چاالكییه‌كانی����ان ته‌نگت����ر ده‌كات����ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ك����ورده‌كان نایانه‌وێ����ت به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌خ����وازراوو نه‌زانراو بچنه‌ گه‌مه‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ تی����ا بدۆڕێن‪ .‬ئ����ه‌م هه‌ڵوێس����ته‌‬ ‫خۆپارێ����زه‌ی‌ كورده‌كان تۆزقاڵێك جێی‌‬

‫خۆپیشاندەرێک ئااڵی کوردستان‌و‬ ‫شۆڕشی سوریای هەڵگرتوە‬ ‫سه‌رس����وڕمان نییه‌‪ ،‬چونكه‌ مێژوویه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پڕ له‌س����ه‌ركوتكاری‌‪ ،‬ئه‌وانی‌ له‌توركیا‌و‬ ‫عێراق‌و سوریا گه‌لێك خۆپارێز كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕابردوودا ئه‌وان ته‌نانه‌ت له‌قسه‌كردن‬ ‫به‌زمانی‌ خۆیان له‌م واڵتانه‌دا ده‌ترسان‌و‬ ‫له‌ناوچه‌ شاخاوییه‌كانی‌ خۆیاندا ژیانێكی‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ئارامیان ئه‌زم����ون نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫دی����اره‌ هه‌لومه‌رجی‌ كورد له‌ناوچه‌ی‌ پڕ‬ ‫له‌نه‌وتی‌ باكوری‌ عێ����راق دوای‌ روخانی‌‬ ‫سه‌دام حسێن روو له‌باشییه‌‪.‬‬ ‫مێژووی‌ به‌خراپ مامه‌ڵه‌كردنی‌ س����وریا‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كورد‪ ،‬مێژوویه‌كی‌ درێژی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم رووداوی‌ هه‌ره‌ دیار ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫س����اڵی‌ ‪ ،1962‬كاتێك ‪ 120‬هه‌زار كورد‬ ‫له‌ڕه‌زگه‌نامه‌ بێبه‌ش����كران ب����ه‌و پێیه‌ی‌‬ ‫له‌س����وریادا له‌دایكنه‌ب����وون‪ ،‬ئه‌مڕۆ ئه‌م‬ ‫ژماره‌یه‌ زۆر له‌وه‌ زیات����ره‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ‪ 120‬هه‌زاره‌ی‌ ‪ 1962‬ئێستا منداڵ‌‌و‬ ‫نه‌وه‌ش����یان ئێج����گار زۆر ب����ووه‌ به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مافی‌ هاوواڵتییبوونیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫س����اڵی‌ ‪1973‬ش رژێمی‌ س����وریا كه‌وته‌‬ ‫دروستكردنی‌ "پش����تێنه‌یه‌كی‌ عه‌ره‌بی‌"‬ ‫له‌باكوری‌ ئه‌و واڵته‌‌و ده‌ستیگرت به‌سه‌ر‬ ‫زه‌وی‌‌وزاری‌ كورددا به‌درێژایی‌ ‪ 180‬میلی‌‬ ‫ئه‌و پش����تێنه‌یه‌‌و دابه‌ش����ی‌ كرد به‌سه‌ر‬ ‫عه‌ره‌به‌كاندا‪.‬‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2004‬دوای‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ شه‌ڕ‌و‬ ‫پێكدادان����ی‌ نێوان ك����وردو عه‌ره‌به‌كان‬

‫به‌ه����ۆی‌ یارییه‌ك����ی‌ تۆپ����ی‌ پێ����و‌ه‬ ‫له‌ش����ارۆچكه‌ی‌ غه‌ج����ه‌ر له‌قامش����لی‌‪،‬‬ ‫هێزه‌كان����ی‌ ئه‌من����ی‌ س����وری ته‌قه‌یان‬ ‫له‌ك����ورده‌كان ك����ردو به‌النیكه‌مه‌وه‌ ‪30‬‬ ‫كه‌س����یان لێكوش����تن‌و ‪ 160‬كه‌سیشیان‬ ‫لێبریندار كردن‌و به‌س����ه‌دان كه‌سیشیان‬ ‫لێگرتن‪ ،‬له‌تۆڵه‌ی‌ س����وتاندنی‌ باره‌گای‌‬ ‫حیزبی‌ به‌ع����س‌و ش����كاندنی‌ په‌یكه‌ری‌‬ ‫حافز ئه‌سه‌د له‌شارۆچكه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫س����ه‌ڕه‌رای‌ قه‌ده‌غه‌كردنی‌ قس����ه‌كردن‌و‬ ‫خوێندن به‌زمانی‌ كوردی‌‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆریش جه‌ژنی‌ سه‌ر ساڵی‌ نوێی‌ كوردی‌‬ ‫"نه‌ورۆز"یان لێقه‌ده‌غه‌ كرابوو‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ نائارامی‌‌و‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كاندا‪ ،‬له‌نیس����انی‌ ساڵی‌‬ ‫رابردوودا به‌شار ئه‌سه‌د وه‌ك هه‌وڵێك بۆ‬ ‫رازیكردنی‌ ك����ورد به‌ڵێنی‌ دا ره‌گه‌زنامه‌‬ ‫بۆ ‪ 200‬هه‌زار كورد ببه‌خش����ێت‪ .‬ساڵی‌‬ ‫‪ 2011‬كورده‌كان وه‌ك ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌سیاسه‌ته‌كانی‌ رژێمی‌ به‌شار‬ ‫ئه‌سه‌د ده‌س����تیان به‌خۆپیشاندان كرد‪.‬‬ ‫ئه‌وكات هیچ كه‌س����ێك پێشبینی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌ده‌كرد كه‌ ئه‌م جموجۆڵه‌ی‌ كورده‌كان‬ ‫س����ه‌ره‌نجام ناڕه‌زایی‌ چه‌ند ش����ارێكی‌‬ ‫وه‌ك حمس����ی‌ لێبكه‌وێت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌وكات‬ ‫به‌ش����ار ئه‌س����ه‌د گومانی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌كرد‬ ‫ك����ه‌ ئه‌مه‌ ته‌نها ناڕه‌زای����ی‌ كورده‌كانه‌و‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنیشی‌ ئاسانه‌‪.‬‬ ‫جوگان بایجیك به‌ڕێوه‌به‌ری‌ س����ه‌نته‌ری‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����ت بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫س����تراتیجی‌ له‌زانكۆی‌ زیرف له‌ش����اری‌‬ ‫غازی‌ عه‌نت����اب‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫كورده‌كان ئێستا به‌سه‌ر چه‌ند حیزبێكدا‬ ‫په‌رت‌و باڵو بوون‌و بێگومان كۆبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان له‌پشت حیزبێكه‌وه‌ كارێكی‌ ئاسان‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌و باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات هه‌روه‌ك‬ ‫چۆن ئه‌نجومه‌نی‌ نیش����تمانی‌ س����وریا‬ ‫له‌الیه‌ن توركیاوه‌ پش����تگیری‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌ش به‌شێك له‌كورده‌كانی‌‬ ‫سوریا له‌الیه‌ن مه‌سعود بارزانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌ پشتیوانی‌ ده‌كرێن‬ ‫كه‌ له‌ژێر چه‌تری‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌‬ ‫ك����ورد"دا كۆبوونه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬له‌الیه‌ك����ی‌‬ ‫دیكه‌شه‌وه‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‬ ‫رۆڵێكی‌ كارا له‌ناو كورده‌كانی‌ سوریادا‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬كه‌ هێزێكی‌ رێكخراوی‌ چه‌كداری‌‬ ‫تۆكمه‌و راهێنراوه‌‌و له‌ڕابردووشدا له‌الیه‌ن‬ ‫سوریاوه‌ پشتیگیرییان لێكراوه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نووسی‌ توركی‌ "سه‌ردار ئه‌لیه‌ماج"‬ ‫كه‌ پس����پۆڕه‌ له‌كاروباری‌ كورددا ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات په‌كه‌كه‌ وه‌ك پاڵپش����تێك‬ ‫وایه‌ بۆ ئه‌سه‌د له‌ناوچه‌ كوردنشینه‌كانی‌‬ ‫س����وریادا‪" ،‬ئه‌س����ه‌د ده‌یه‌وێ‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫به‌كاربهێن����ێ‌ ب����ۆ كۆنتڕۆڵكردن����ی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌"‪.‬‬

‫کۆبونەوەی بارزانی لەگەڵ عەبدواڵ گولی سەرۆک کۆماری تورکیا ‬

‫‪:BDP‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫فۆتۆ‪:‬‬

‫‪daylife‬‬

‫بارزانی‌ نوێنه‌ر ‌ی كورد ‌ی توركیا‌و ئێران‌و سوریا نییه‌‬

‫ی ‪ BDP‬پارتی‌ ئاشتی‌‌و‬ ‫هاوس���ه‌رۆك ‌‬ ‫دیموكراتی‌ كورد له‌توركیا "سه‌الحه‌دین‬ ‫ی‬ ‫ده‌میرت���اش" رایگه‌یاند ك���ه‌ بارزان ‌‬ ‫ناتوانێت نوێنه‌رایه‌تی‌ كوردی‌ توركیا‌و‬ ‫ئێران‌و سوریا بكا‌و كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وان هه‌بێت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ واڵتان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو توركیا ده‌یانه‌وێت بارزان ‌‬ ‫ی هه‌م���وو كوردو له‌و‬ ‫بكه‌نه‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫رێگه‌یه‌شه‌وه‌ كێشه‌ی‌ كورد له‌توركیا‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌میرت���اش ئ���ه‌م لێدوان���ه‌ ‌‬ ‫ی گه‌یشتنی‌ بارزانیدا بۆ‬ ‫له‌سه‌روه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌س���ته‌نبوڵ‪ ،‬به‌رۆژنامه‌ی‌ رادیكال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ماوه‌ ‌‬ ‫توركی‌ راگه‌یان���د‪ ،‬بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫دوو رۆژ مانه‌وه‌ی���دا له‌توركیا‪ ،‬چاو ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه كه‌وت‌و‬ ‫به‌گه‌ور‌ه به‌رپرسان ‌‬

‫ی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ت���ه‌وه‌ره‌ س���ه‌ره‌كیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆكانیشیان مه‌س���ه‌له‌ی‌ پارت ‌‬ ‫كرێكارانی‌ كوردستان‪ PKK‬بوو‪.‬‬ ‫ی ‪ BDP‬س���ه‌الحه‌دین‬ ‫هاوس���ه‌رۆك ‌‬ ‫ده‌میرتاش‪ ،‬كه‌ پارته‌كه‌یان گه‌وره‌ترین‬ ‫پارتی‌ یاسایی‌‌و رێگه‌پێدراوی‌ كورد‌ه‬ ‫ی ‪ 35‬كورس���یی ‌ه‬ ‫له‌توركی���او خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵته‌دا‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕۆڵ���ی‌ بارزانی‌ له‌چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌ی‌ كورددا به‌ڕۆژنامه‌ی‌ رادیكال ‌‬ ‫راگه‌یان���د ك��� ‌ه "ئه‌مه‌ری���كاو توركیا‬ ‫ی‬ ‫ده‌یانه‌وێت بارزانی‌ بكه‌نه‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌م���وو كوردو ل���ه‌و رێگه‌یه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫ی كورد له‌توركیا چاره‌س���ه‌ر‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رچه‌ن���ده‌ بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكێكی‌ گرنگه‌و باشه‌‌و زۆر شت ‌‬ ‫باشی‌ بۆ هه‌رێمه‌كه‌ی‌ خۆی‌ كردووه‌‌و‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌ كوردییه‌كانیش خوازیارن‬ ‫په‌یوه‌ندییان له‌گ���ه‌ ‌ڵ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ی‬ ‫ئه‌و كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر سه‌ر كورد ‌‬ ‫س���وریا‌و توركیا‌و ئێران نییه‌‌و هێز‌و‬ ‫ی نیی ‌ه پرسی‌ كورد‬ ‫توانای‌ ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌توركیا چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی‌ توركیا ئه‌و له‌چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫پرسی‌ كورددا وه‌ك نوێنه‌ری‌ خۆیان‬ ‫نابینـن‪.‬‬ ‫بارزان���ی‌ ناتوانێ���ت په‌كه‌ك���ه‌ رازی‌‬ ‫ی‬ ‫ب���كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌ت ‌‬ ‫توركیا جدی‌ بێت له‌گفتوگۆكردنیدا‪،‬‬ ‫بارزانی‌ ده‌توانێت ناوبژیوانی‌ له‌نێوان‬ ‫هه‌ردووالیاندا بكات"‪.‬‬ ‫ده‌میرتاش وتیشی‌ "بارزانی‌ ناتوانێت‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك ئۆجه‌الن به‌فه‌رمان‌و لێدوانه‌كان ‌‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ له‌س���ه‌ر په‌كه‌ك ‌ه هه‌بێ‌‌و‬ ‫چه‌كیان پێدابنێ���ت‪ ،‬من باوه‌ڕم وای ‌ه‬ ‫كه‌ بارزانی‌ هه‌میشه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورد‬ ‫له‌به‌رچاوده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم باوه‌ڕ ناكه‌م‬ ‫ی نه‌ته‌وه‌یی‌ كورددا كه‌وا‬ ‫له‌كۆنفرانس ‌‬

‫ی‬ ‫بڕیاره‌ به‌منزیكان ‌ه ببه‌س���ترێت داوا ‌‬ ‫چه‌كدانان له‌په‌كه‌ك ‌ه بكات"‪.‬‬ ‫دواب���ه‌دوای‌ باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ی ده‌میرت���اش‪BDP ،‬‬ ‫لێدوان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندنێك���ی‌ باڵوكرده‌وه‌‌و جه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌ كرده‌وه‌ ك ‌ه مه‌به‌س���تی‌ لێدوان ‌‬ ‫هاوس���ه‌رۆكه‌كه‌یان ئه‌وه‌ ب���وو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ توركیا گه‌ر بیه‌وێت پرس ‌‬ ‫كورد چاره‌س���ه‌ر بكات ئ���ه‌وا ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌كته‌ره‌ راس���ته‌قینه‌كان ‌‬ ‫ئه‌م پرسه‌وه‌ چاره‌سه‌ر بكرێن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها راگه‌یاندنه‌ك���ه‌ ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ رۆژنام���ه‌ی‌ رادی���كال وا‬ ‫گوزارش���تی‌ له‌بابه‌ته‌كه‌ ك���ردووه‌ ك ‌ه‬ ‫ی له‌م قس���انه‌ی‌ ده‌میرتاش���دا‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫كراوه‌ت ‌ه نیشانه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڵوێستێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وج���ۆر‌ه له‌ئارادا نه‌ب���ووه‌‌و به‌هۆ ‌‬ ‫ی قسه‌كان‬ ‫ش���رۆڤه‌كردنه‌و‌ه مه‌به‌ست ‌‬ ‫"گۆڕاوه‌"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫سەبارەت بە کێشەی‬ ‫تەقدیسکردنی سیاسەت «‪»2‬‬ ‫بەشی ‪2‬‬ ‫وەک س���ەرەتا دەمەوێت هەندێک لەسەر‬ ‫کێش���ەی پەیوەندی کایەی رۆش���نبیریی‬ ‫بەسیاسییەوە بدوێم‪ .‬له‌دووبارەکردنەوەی‬ ‫ئ���ەو راس���تییەوە دەس���تپێدەکەم ک���ە‬ ‫یەکێ���ک له‌کارەس���اتەکانی رۆش���نبیریی‬ ‫ئێم���ە‪ ،‬تێکەاڵوبوون���ی ئ���ەودوو کایەیە‬ ‫بەیەکت���ر‪ .‬ئ���ەم تێکەڵبوون���ە س���ەرەتا‬ ‫لەتێکەاڵوبوونی کاراکتەری رۆش���نبیرەوە‬ ‫بە کاراکتەری سیاس���ی دەس���تیپێکرد‪،‬‬ ‫دواتر له‌تواندنەوەی کایەی رۆش���نبیریی‬ ‫لەکایەی سیاسیدا کۆتایی هات‪ .‬بۆئەوەی‬ ‫له‌دەستنیش���انکردنەکەمدا وردبم دەبێت‬ ‫بڵێم کەسی سیاسی‪ ،‬بەراورد بەڕۆشنبیر‬ ‫ئەو کەس���ە نییە کە له‌حیزب یان دەزگا‬ ‫سیاس���ییەکانی ت���ردا کاردەکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کەسێکە بە کۆمەڵێک سیفاتی دیاریکراو‪.‬‬ ‫لێرەدا هەوڵدەدەم بە جۆرێکی سەرەتایی‬ ‫هەوڵی جیاکردنەوەی سیاسی له‌ڕۆشنبیر‬ ‫بەگشتی بدەم‪ .‬ئەوجیاوازییەش له‌هەندێک‬ ‫خاڵدا کۆدەکەمەوە‪.‬‬ ‫‪ .1‬سیاس���ی ئەو کەس���ەیە کە تەنیا ئەو‬ ‫پرسیارانە لەخۆی دەکات کە پەیوەندی بە‬ ‫سیاسەتەوە هەیە‪ ،‬وە زۆربەی کات تەنیا‬ ‫ئەو پرسیارانەش دەکات کە پەیوەندییان‬ ‫بە سروشتی دەسەاڵتی سیاسی‌و ملمالنێی‬ ‫سیاس���یەوە لەس���ەردەمی خۆیدا هەیە‪،‬‬ ‫بەجۆرێ���ک زۆرج���ار جگە له‌سیاس���ەتی‬ ‫رۆژانەی ناو ژینگەی نزیکی خۆی خولیای‬ ‫تری نامێنێ���ت‪ .‬لێرەدا جی���اوازی نێوان‬ ‫رۆش���نبیر‌و سیاسی لەوەدایە کە رۆشنبیر‬ ‫پرس���یارەکان‌و خولی���ا س���ەرەکییەکانی‬ ‫له‌کایەکان���ی ت���ردا س���ەرهەڵدەدەن‪.‬‬ ‫له‌بواری ترەوە دێن‪ ،‬واتە الی رۆش���نبیر‬ ‫وەزیف���ە ئەخالقییەک���ەی وای لێ���دەکات‬ ‫له‌کاتی پێویس���تدا لەس���ەر سیاس���ەت‬ ‫هەڵوێس���تی هەبێ���ت‪ ،‬ن���ەوەک وەزیفە‬ ‫مەعریفییەک���ەی‪ .‬ه���ەر کات الی مرۆڤ‬ ‫وەزیفە مەعریفییەکەی بووە وەزیفەیەکی‬ ‫سیاس���ی‌و وەزیفە ئەخالقییەکەشی هەر‬ ‫سیاسی بوو‪ ،‬ئەوکات لەبەردەم کەسێکی‬ ‫سیاسی یان رۆش���نبیرێکی سیاسیداین‪،‬‬ ‫رۆشنبیر لەسیاسەتی رۆژانە قسەدەکات‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دەزانێ���ت قورس���ایی بوونی وەک‬ ‫رۆش���نبیر لەسیاس���ەتەوە نایەت‪ ،‬هێزە‬ ‫رەمزییەکەی لەوەدا نییە کە له‌سیاسەتەوە‬ ‫وەریدەگرێ���ت‪ .‬ئەوەی بەرەو سیاس���ەت‬ ‫پاڵ���ی پێوەدەنێ���ت‪ ،‬پەیوەس���تبوونە‬ ‫ئاخالقییەکانییەت���ی بە ژیانەوە‪ .‬دەزانێت‬ ‫گ���ەر هونەرمەندێ���ک تابلۆیەک���ی خراپ‬ ‫بکێشێت‪ ،‬کەس ناکوژێت‪ ،‬گەر شاعیرێک‬ ‫شیعرێکی خراپ بنوسێت‪ ،‬کەس تووشی‬ ‫هی���چ نەهامەتیی���ەک ناکات‪ ،‬ب���ەاڵم کە‬ ‫سیاس���ییەک هەڵ���ەدەکات چارەنوس���ی‬ ‫چەندان ه���ەزار دەخاتە مەترس���ییەوە‪.‬‬ ‫رۆش���نبیر نەلەبەرئەوەی سیاس���ەتی بۆ‬ ‫گرنگە هەڵوێس���تی سیاسی وەردەگرێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و لەبەرئ���ەوەی مرۆڤی ب���ۆ گرنگە‬ ‫باس له‌سیاس���ەت دەکات‪ .‬ئەو الیەنگری‬ ‫هێزێکی سیاسی نییە‪ ،‬بەڵکو لەبەرئەوەی‬ ‫لەهەندێک چرکەس���اتدا یەکێ���ک له‌هێزە‬ ‫سیاسیەکان خۆی وەک رەمزی بەدبەختی‌و‬ ‫س���تەم‌و زۆرداری دەناس���ێنێت‪ ،‬لێرەوە‬ ‫دژایەت���ی ئەو هێزە دەبێت���ە وەزیفەیەکی‬ ‫ئەخالق���ی ل���ەالی‪ .‬ئ���ەوە ئەخالق���ە وا‬ ‫له‌ڕۆش���نبیر دەکات دژ بەدیکتاتۆرێک یان‬ ‫حیزبێکی س���تەمکار بێتە مەیدان‪ .‬بۆیە‬ ‫دەکرێت بڵێین‪ ،‬رۆش���نبیر لەسیاس���ەتدا‬ ‫دوژمن���ی هەیە‪ ،‬ب���ەاڵم دۆس���تی نییە‪.‬‬ ‫ئەوە سیاس���ییە کە دەبێت هەم دۆستی‬ ‫هەبێ���ت‌و ه���ەم دوژمن‪ ،‬بەاڵم رۆش���نبیر‬ ‫وەک کەس���ێک کە خودی دەس���ەاڵتی بۆ‬ ‫گرنگ نییە‪ ،‬کە نایەوێت پلەوپایەدار بێت‪،‬‬ ‫پێویستییەکی بەدۆس���تایەتی نییە‪ ،‬ئەو‬ ‫تەنها رەخنەکردن‌و بەرەنگاربوونەوەی ئەو‬ ‫هێزانەی بۆ گرنگە کە هەڕەشە له‌ئازادی‌و‬ ‫ژی���ان دەک���ەن‪ .‬لێ���رەوە وردەکاری ناو‬ ‫کایەی سیاسەت شتێک نییە رۆشنبیر بۆ‬ ‫خۆی رابکێشێت‪ ،‬بەڵکو ئەو چاوی تەنها‬ ‫لەس���ەر ئازادی مرۆڤ‌و چارەنوس���ێتی‪،‬‬ ‫ئ���ەوەش دەیجوڵێنێ���ت‌و دەیبزوێنێ���ت‪.‬‬ ‫دەزانێت مرۆڤ جگە لەوەی بوونەوەرێکی‬ ‫سیاس���ییە‪ ،‬بوونەوەرێکی زانس���تخواز‌و‬ ‫هونەرخ���واز‌و تێڕامانچیش���ە‪ .‬رۆش���نبیر‬ ‫بازن���ادات بەس���ەر سیاس���ەتدا‪ ،‬یاخود‬ ‫ئینکاری بکات ی���ان رەتیبکاتەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەوە سیاسییەکانن کە رەهەندەکانی تری‬ ‫بیرکردنەوە‌و تێڕامانیان بۆ گرنگ نییە‌و بە‬ ‫لووتبەرزییەوە سەیری چاالکییەکانی تری‬ ‫مرۆڤ دەکەن‪ .‬بە کورتی رۆش���نبیر هەر‬ ‫کات لەگەڵ هەڵوێستی سیاسیدا بەجۆرێک‬

‫تێکەڵبوو‪ ،‬بە شێوەیەک له‌سیاسەتەوە ئااڵ‬ ‫ریشە راس���تەقینە‌و کایە راستەقینەکەی‬ ‫خۆی له‌بیربکات‪ ،‬لەوە دەکەوێت رۆشنبیر‬ ‫بێت‪ ...‬کەوای لێه���ات وەزیفە ئەخالقی‌و‬ ‫مەعریفییەک���ەی تێکەڵک���رد‪ ،‬کە تەواوی‬ ‫ئیش���ی مەعریفی خۆی خس���تە خزمەت‬ ‫وەزیفە ئەخالقییەکەیەوە‪ ،‬کە پرسیارێکی‬ ‫نەما سەر بە کایەیەکی تر بێت‪ ،‬کە نەیتوانی‬ ‫لەوەسوەسەی براوەو دۆڕاو‪ ،‬سەرکەوتوو‌‬ ‫ژێرکەوت���وو له‌سیاس���تدا دەرچێ���ت‪،‬‬ ‫کەوای لێهات تەنیا خەریکی ش���یکردن‌و‬ ‫راڤەکردنی سیاسی بێت‪ ،‬له‌کایەی سیاسی‬ ‫بەوالوە جێگایەکی نەما‪ ،‬واتە له‌ش���وێنی‬ ‫بنەڕەتی خ���ۆی دوورکەوتۆت���ەوە‌و لەوە‬ ‫کەوت���ووە چاالکوانی ن���او کایەیەکی تر‬ ‫بێت‪ ...‬بەکورتی پەیوەس���تی رۆش���نبیر‬ ‫ب���ە سیاس���ەتەوە کورتخای���ەن‪ ،‬تێپەڕ‪،‬‬ ‫نابەردەوامە‪ .‬هەتا رۆشنبیر گەر بشچێتە‬ ‫ناو حیزبەوە‪ ،‬ئ���ەو ئینتیمایەی الوەکی‪،‬‬ ‫پل���ه‌دوو دەمێنێت���ەوە‪ .‬جی���اوازی نێوان‬ ‫رۆشنبیریی‌و سیاس���ی جیاوازی کایەیە‪،‬‬ ‫جیاوازی شوێنی کارە‪ ،‬جیاوازی پرسیارە‪،‬‬ ‫جی���اوازی خولیایە‪ ...‬هەر رۆش���نبیرێک‬ ‫باز بەس���ەر ئ���ەم جیاوازیان���ەدا بدات‌و‬ ‫لەسەرحیس���ابی کایەی خ���ۆی بکەوێتە‬ ‫تەقدیسی سیاس���ەت‪ ،‬دەستنیشانکردنی‬ ‫ئ���ەم جیاوازیانە‌و پاراس���تنیان ناو بنێت‬ ‫فۆبیا له‌سیاس���ەت‪ ،‬ئەوە ب���ە بڕوای من‬ ‫هێ���دی هێ���دی لەکایە رۆش���نبیرییەکان‬ ‫دووردەکەوێتەوە‪ ،‬بۆ ئ���ەوەی یان ببێتە‬ ‫سیاسی یان رۆشنبیرێکی سیاسی رووت‪،‬‬ ‫یاخود راڤەکارێکی رۆژنامەوانی ناو کایەی‬ ‫سیاسەت‪.‬‬

‫له‌دونیای ئێمەدا کایەی‬ ‫سیاسی‪ ،‬کایەیەکی‬ ‫نەخۆشە‪ ،‬نەخۆشییە‬ ‫هەر کوشندەکەشی‬ ‫دابڕانێتی لەتەواوی کایە‬ ‫فیکری‌و‬ ‫مەعریفییەکانی تر‬ ‫‪ .2‬له‌دونی���ای ئێمەدا کایەی سیاس���ی‪،‬‬ ‫کایەیەک���ی نەخۆش���ە‪ .‬نەخۆش���ییە هەر‬ ‫کوشندەکەش���ی دابڕانێتی لەتەواوی کایە‬ ‫فیک���ری‌و مەعریفییەکان���ی ت���ر‪ .‬مرۆڤ‬ ‫بۆئەوەی ببێت بە سیاس���ی پێویستی بە‬ ‫هیچ ج���ۆرە ش���ارەزاییەکی ئەوتۆ نییە‪،‬‬ ‫لێرە هەر کەس بزانێت س���ەروەرییەکانی‬ ‫دەس���ەاڵت یان گەندەڵییەکانی بژمێرێت‬ ‫بووە بە سیاسی‪ .‬هەر کەس بزانێت چۆن‬ ‫لەگەڵ دەسەاڵت دەبێت یاخود چۆن دەبێتە‬ ‫نەیاری دەوڵەت‪ ،‬دەش���بێتە سیاس���ی‪...‬‬ ‫لەس���ەردەمەکانی پێش���وودا‪ ،‬سیاسەت‬ ‫هەمیش���ە بۆ ریشەی فەلس���ەفی دەگەڕا‪،‬‬ ‫پەیوەندی تیورەی سیاسی بە فەلسەفەو‬ ‫ئابووری‌و کۆمەڵناس���ی‌و دەرونناسییەوە‬ ‫پەیوەندییەک���ی ق���ووڵ ب���وو‪ .‬الیەنیکەم‬ ‫رۆش���نبیرە سیاس���ییەکان خاڵی نەبوون‬ ‫لەخولیای فەلس���ەفی‪ .‬سیاسەت هەمیشە‬ ‫بەش���ێک بوو له‌جیهانبینییەکی گەورەتر‪،‬‬ ‫هەڵوێستی سیاس���ی تەنیا پابەندی ئەو‬ ‫کێش���ە رۆژانە‌و گرفتە تاکتیکی‌و رووداوە‬ ‫تێپەڕان���ە نەب���وو کە لەم ئان‌و س���اتەدا‬ ‫سەر هەڵدەدەن‪ ،‬بەڵکو هەمیشە بەشێک‬ ‫ب���وو له‌سیس���تمێکی تیوری���ی گەورەتر‪.‬‬ ‫لێ���رەدا دەبێ���ت جیاوازیبکەی���ن له‌نێوان‬ ‫جیاکردن���ەوەی سیاس���ەت له‌ئایدۆلۆژیا‌و‬ ‫جیاکردن���ەوەی له‌کای���ە فەلس���ەفی‌و‬ ‫هونەریی‌و مەعریفییەکانی تر‪ .‬نەخۆش���ی‬ ‫هەرە س���ەرەکی کایەی سیاس���ی لەوەدا‬ ‫بەڕوونی دەبینرێ���ت کە هەوڵی بۆ دابڕان‬ ‫له‌ئایدۆلۆژی���ا تۆتالیت���ارەکان تەواو بەوە‬ ‫ش���کاوەتەوە‪ ،‬ببێت���ە دی���اردەی دابڕانی‬ ‫تەواو له‌کایە فەلس���ەفی‌و مەعریفییەکان‪.‬‬ ‫خۆدزینەوە له‌ئایدۆلۆژیا بەوە تەواو بووە‬ ‫ببێتە خۆدزینەوە لەفیکر‪ .‬لێرەوە ئەوەی‬ ‫تەنیا سەرەنج رادەکێشێت‪ ،‬هێڵە پانەکانی‬ ‫سیاس���ەتە‪ ،‬بۆ نمونە له‌ئێس���تای واڵتی‬ ‫ئێمەدا قسەکردن لەسەر سیاسەت‪ ،‬بۆتە‬ ‫قس���ەکردنی بەردەوام‌و دووبارە دەربارەی‬ ‫کێشەکانی ناو لوتکەی هەرەمی سیاسی‪.‬‬

‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪ 20‬ساڵ ‌ه كه‌سێك سكرتێری‌ په‌رله‌مان ‌ی كوردستانه‌‬

‫"ده‌بوو سكرتێری‌ په‌رله‌مان خۆی‌ وازی‌ له‌پۆسته‌كه‌ بهێنایه‌‪ ،‬چونكه‌ ته‌مه‌نی‌ زۆره‌و پێویستی به‌ پشووه‌"‬ ‫یه‌كێـتی‌‪ :‬پێویسته‌ ئه‌و پۆسته‌ به‌و‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫شێوه‌یه‌ نه‌مێنێت‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "سكرتێری‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫پۆست ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪ ،‬د‪ .‬دانا سه‌عید‬ ‫له‌سه‌ر لیست ‌‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵه‌ دراو‌ه‬ ‫كوردستان" ماوه‌ ‌‬ ‫س���ۆفی‌ رونیكرده‌و‌ه كه‌ گفتوگۆ هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ (فرسه‌ت ئه‌حمه‌د)‌و تائێستاش‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫ی په‌یڕه‌و ‌‬ ‫بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬به‌شێك‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و پێویس���ت ‌ه له‌و كاته‌ش���دا‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران مانه‌وه‌ی‌ له‌و‬ ‫پۆستی‌ سكرتێری‌ په‌رله‌مان به‌و شێو‌ه‬ ‫پۆسته‌دا بۆ "شاره‌زایی‌‌و لێهاتویی‌"‬ ‫ی‬ ‫نه‌مێنێت‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ت ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫فرسه‌ت ده‌گێڕنه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێك ‌‬ ‫په‌رله‌مان چه‌ن���د جێگرێكی‌ هه‌بێت ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش ده‌ڵێت "كه‌سان ‌‬ ‫به‌پێی‌ ده‌نگ���ه‌كان بێته‌ خواره‌وه‌‌و به‌و‬ ‫ی‬ ‫شاره‌زا‌و پسپۆڕو گه‌نج هه‌ ‌ن جێ ‌‬ ‫ی فراكسیۆنه‌كان‬ ‫شێوه‌ی ‌ه ده‌كرێت زۆربه‌ ‌‬ ‫بگرنه‌وه‌"‪ ،‬سكرتێری‌ په‌رله‌مانیش‬ ‫به‌شداربن له‌سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ هه‌تا ئێستا هیچ‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبراو‪ ،‬كاری‌ س���كرتێر ‌‬ ‫به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫شتێك نه‌بووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ده‌ست‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌كرێ���ت هه‌ر كه‌س���ێك ‌‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی‌ بكێشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی په‌رله‌مانیش‬ ‫ئیداریی بیكات‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫ی نه‌بێ���ت "هه‌رچه‌ن���د‌ه كاك فرس���ه‌ت فرسه‌ت ئه‌حمه‌د‬ ‫ی س���تراتیژی ‌‬ ‫ی رێككه‌وتن��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی یاس���ایی‌و په‌رله‌مانت���اره‌‌و‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت (پارتی‌‌و كه‌س���ێك ‌‬ ‫ه���ه‌ردوو حیزب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌ك ‌هی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم س���كرتاریه‌ت ‌‬ ‫یه‌كێتی‌) دوو ساڵ جارێك پۆسته‌كان ‌‬ ‫ی كارگێڕییه‌‌و‬ ‫ی حكوم���ه‌ت‌و جێگره‌ك��� ‌هی‌‪ ،‬په‌رله‌م���ان زیاتر كارێك��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئ���ه‌رك‌و رۆڵه‌كان ‌‬ ‫ی كه‌متر په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و جێگره‌كه‌ ‌‬ ‫ئاڵوگۆڕیان پێده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا په‌رله‌مانه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "ده‌كرێت سه‌رۆك ‌‬ ‫سۆفی‌‪ ،‬وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سكرتێر ‌‬ ‫ئه‌و ئاڵوگۆڕكردن ‌ه پۆس���ت ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان جێگری‌ دووه‌م‌و س���ێیه‌می‬ ‫په‌رله‌مانی‌ نه‌گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌بێت ك ‌ه ئۆپۆزس���یۆنیش به‌شداربن‪،‬‬ ‫ێ جێگ���ر هه‌بێ���ت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شاره‌زایی‌‌و پیشه‌ی ‌‬ ‫پارتی‌‪ :‬به‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌و كات دوو جێگر به‌ر ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵه‌ ماوه‌ته‌و‌ه‬ ‫له‌كاره‌كه‌ ‌‬ ‫وته‌بێژی‌ فراكس���یۆنی‌ كوردستانی‌‪ ،‬بكه‌وێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و كات ‌ه كاره‌كان دابه‌ش‬ ‫ی س���كرتێریش‬ ‫ی پارتییه‌‪ ،‬ده‌كرێت جێگره‌كان رۆڵ ‌‬ ‫ئاسۆ كه‌ریم كه‌ له‌سه‌ر لیست ‌‬ ‫ی ده‌بینن"‪.‬‬ ‫پێیوایه‌ هۆكاری‌ مانه‌و‌هی‌ س���كرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رزنج���ی‌ رونیكرده‌و‌ه ك��� ‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان پۆس���ت ‌‬ ‫ی شاره‌زاو په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ی "پیش���ه‌یی‌‌و یاس���ایی‌" كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ :‬كه‌سێك ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان دان���راوه‌‌و بون ‌‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫لێهاتووه‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌لومه‌رج���ی‌ نێ���و‬ ‫ی‬ ‫ی س���كرتێری‌ په‌رله‌مانیش‪ ،‬پۆس���تێك ‌‬ ‫ی فراكس���یۆنی‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستاندا ده‌كات‌و كه‌متر‬ ‫ی "زۆرجار كاك فرس���ه‌ت‬ ‫ی ك ‌ه سێیه‌م گرنگ���ه‌‌و وت ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌‪ ،‬د‪ .‬سه‌باح به‌رزنج ‌‬ ‫"حیزبیبوونی‌" پێوه‌ دیاره‌‌و توانیویه‌ت ‌‬ ‫ی بوون‌و‬ ‫ی ده‌ربڕی���و‌ه زۆر قانون ‌‬ ‫ی كه‌ را ‌‬ ‫ی هێزی‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌‪ ،‬به‌هه‌مان شێو‌ه ‌‬ ‫ی به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫بۆ هه‌ندێ پرس ‌‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ی فراكس���یۆنی‌ كوردس���تانی‌‪ ،‬زۆرجاری���ش كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌بێت‌و وته‌بێژ ‌‬ ‫یاس���اییانه‌‌و شاره‌زا رای‌ خۆ ‌‬ ‫ی شاره‌زایی‌‌و پسپۆرییه‌وه‌‪ ،‬كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی قه‌ناعه‌ت به‌سه‌رجه‌م پێیوایه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫توانیویه‌تیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫ی وتیشی‌ "په‌یڕه‌و ‌‬ ‫به‌رزنج ‌‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵ ‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مان ماوه‌ ‌‬ ‫ی "هه‌ر س���كرتێر ‌‬ ‫الیه‌نه‌كان بهێنێ���ت‪ ،‬ناوبراو وت ‌‬ ‫ی له‌و پۆس���ته‌یدا ماوه‌ته‌وه‌‌و نه‌گۆڕاوه‌‌و په‌رله‌مان بۆ ئه‌م سه‌رده‌م ‌ه ناگونجێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش���ه‌ وایكردو‌ه پارت���ی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێویسته‌ هه‌موار بكرێته‌وه‌‌و پۆسته‌كان ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی "هه‌ستده‌كه‌م سكرتێر ‌‬ ‫ی كۆك بن‪ ،‬ئێس���تاش وت ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بینیوه‌‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانیش گۆڕانكارییان‬ ‫ی په‌رله‌مان زۆر پرس‌و كوردس���تان رۆڵ���ی‌ باش��� ‌‬ ‫ده‌بینین سه‌رۆك ‌‬ ‫ی س���ه‌ركه‌وتوو بوو‌ه ل���ه‌كاره‌كان‪ ،‬بۆی ‌ه به‌سه‌ر دابێت ك ‌ه دوو جێگر‌و سكرتێرێك‬ ‫را به‌سكرتێری‌ په‌رله‌مان ده‌كات به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌نگ ‌‬ ‫ی ریزبه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌ردوو هه‌بێت باشتره‌ به‌پێ ‌‬ ‫تائێستاش جێگای‌ ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫ئه‌و شاره‌زایی ‌ه زۆره‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌تی‌"‪.‬‬ ‫لیسته‌كان بێت"‪.‬‬ ‫حیزبی‌ ده‌سه‌اڵتداره‌"‪.‬‬

‫سكرتێر ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان‪ :‬چاوه‌ڕێم‬ ‫كاته‌كه‌م‌ ته‌واوبێت‌و‬ ‫بچمه‌وه‌ ماڵه‌وه‌‌‬

‫گۆڕان‪ :‬پۆسته‌كان‬ ‫هیچ كاریگه‌رییان نییه‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆن ‌‬ ‫كاردۆ محه‌م���ه‌د كه‌ فراكس���یۆنه‌كه‌یان‬ ‫گه‌وره‌ترین فراكس���یۆنی ئۆپۆزسیۆنن‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مواركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه له‌كات ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان���دا‬ ‫په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان له‌سه‌ر پۆسته‌كان ‌‬ ‫تێبینیه‌كان ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاركردن‌و پێكهات ‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر ش���ێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‌و چۆنیه‌تی‌ به‌شداریكردن ‌‬ ‫فراكس���یۆنه‌كان‌و بواره‌كانی‌ دیكه‌ ك ‌ه‬ ‫ی هه‌مواركردنه‌وه‌یدا‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت له‌كات��� ‌‬ ‫ی ناوخۆ چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌دا كه‌ سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی په‌رله‌م���ان خاوه‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س���كرتێر ‌‬ ‫ئه‌زمونه‌‌و كه‌س���ێكی‌ یاس���اییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی چاك‬ ‫ی دامه‌زراوه‌ی ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر سیستم‌و كار ‌‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬پۆسته‌كان هیچ كاریگه‌رییان‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫یه‌كگرتوو‪ :‬سكرتێری‌ په‌رله‌مان زۆر‬ ‫ی خۆی كردوو‌ه‬ ‫ی كار ‌‬ ‫كه‌م موماره‌سه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌و بۆچونانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ فراكس���یۆنی‌ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬حه‌مه‌سه‌عید حه‌مه‌عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس���یۆنه‌كه‌یان دووه‌م فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌‪ ،‬ئاماژ‌هی‌ به‌وه‌دا كه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان س���كرتێر‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ ئاگاداركردن ‌‬ ‫ی ئه‌ندامه‌كان ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانتاران‌و ناونوس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كات���ی‌ گفتوگ���ۆ‌و ئاماده‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنوس���ه‌كان‌و چه‌ن���د ده‌س���ه‌اڵتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناوب���راو ره‌خن��� ‌ه ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان گرت‌و‬ ‫له‌كاره‌كانی‌ سكرتێر ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫وتی‌ "تائێس���تا س���كرتێر ‌‬ ‫ی ب���ه‌كار نه‌هێناوه‌‌و‬ ‫ئ���ه‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫نه‌یكردوه‌‌و زۆر كه‌م موماره‌سه‌ ‌‬ ‫ی "چۆن‬ ‫خۆی كردوه‌"‪ ،‬هه‌روه‌ها وتیش ‌‬ ‫ی ‪1992‬ه‌و‌ه تائێس���تا‬ ‫ده‌كرێت له‌س���اڵ ‌‬ ‫س���كرتێر یه‌ك كه‌س بێت؟ له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫نه‌ده‌ب���وو وابێت‪ ،‬چونكه‌ له‌پرۆس��� ‌ه ‌‬ ‫دیموكراس���یدا ده‌بێت ئاڵوگۆڕ بكرێت‬ ‫له‌پۆسته‌كاندا"‪.‬‬

‫ده‌رب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌وترێت‬ ‫ی شاره‌زایی‌‌و‬ ‫ی په‌رله‌مان به‌هۆ ‌‬ ‫سكرتێر ‌‬ ‫ی ب���ۆ ئه‌و‬ ‫یاس���اییبونه‌و‌ه توانیویه‌ت��� ‌‬ ‫ماو‌ه زۆره‌ له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌ بمێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ فراكسیۆنی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫ده‌ڵێت "باش��� ‌ه ئه‌وه‌ راس���ت ‌ه بوترێت‬ ‫له‌هه‌م���وو كوردس���تان یه‌ك كه‌س���ی‬ ‫ش���اره‌زا‌و لێهاتوو هه‌ی���ه‌؟! له‌كاتێكدا‬ ‫چه‌ندین كه‌س���ی ش���اره‌زا‌و پس���پۆر‌و‬ ‫پرۆفیش���ناڵ‌و لێهاتوو هه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫له‌كاك فرس���ه‌ت باش���تر نه‌بن هیچ ‌‬ ‫واشیان له‌و كه‌متر نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه حه‌مه‌سه‌عید ده‌گاته‌ ئه‌و راده‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه بڵێت "پێویس���ت بوو س���كرتێر ‌‬ ‫ی له‌پۆس���ته‌ك ‌ه‬ ‫ی واز ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان خ���ۆ ‌‬ ‫ی ته‌مه‌نه‌و‌ه‬ ‫بهێنایه‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌م له‌رو ‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌‌و هه‌م پشویه‌كیش���ی‌ بدایه‌ بۆ‬ ‫ی كه‌س���انی‌ تریش ئه‌و پۆس���ت ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌ربگ���رن‪ ،‬چونكه‌ مه‌رج نیی ‌ه هه‌ر ئه‌و‬ ‫خاوه‌ن ئه‌زمون‌و شاره‌زا بێت"‪.‬‬ ‫سكرتێری‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪:‬‬ ‫ی‬ ‫هیچ هۆكارێك نه‌بووه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌ستله‌كاربكێشمه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا س���كرتێری‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬فرس���ه‌ت ئه‌حم���ه‌د ك ‌ه‬ ‫ی له‌و پۆسته‌دای ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر لیس���تی‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه خۆ ‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ خۆی‌‌و ئه‌و كاران ‌ه‬ ‫ناكات ك ‌ه كردویه‌تی‌‌و رونیش���یكرده‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌ڕێككه‌وتن���ی‌ نێ���وان پارت���ی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‪-‬دا له‌سه‌ر ئه‌و‌ه رێككه‌وتون ك ‌ه‬ ‫سه‌رۆك‌و جێگری‌ په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‬ ‫ئاڵوگۆڕیان پێبكرێت‌و باس له‌سكرتێر‬ ‫ی ‪ 20‬س���اڵه‌ له‌و‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ماوه‌ ‌‬ ‫پۆسته‌دا ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ به‌نی���از نیی��� ‌ه‬ ‫ده‌ست له‌پۆس���ته‌ك ‌هی‌ بكێش���ێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫یاخود داوایكردوو‌ه واز له‌پۆس���ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی "نه‌خێر‬ ‫بهێنێت؟ فرسه‌ت ئه‌حمه‌د وت ‌‬ ‫داوام نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌م‬ ‫كاته‌كه‌م ت���ه‌واو بێت ك ‌ه كاته‌كه‌ش���م‬ ‫ت���ه‌واو ب���وو ده‌چمه‌و‌ه ماڵ���ه‌وه‌‌و هیچ‬ ‫ی‬ ‫هۆكارێكیش���م نه‌دۆزیوه‌ته‌و‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ستله‌كاربكێشمه‌وه‌"‪.‬‬

‫كاردانه‌وه‌كانی‌ چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ مالیكی‌‪...‬‬

‫ئۆپۆزسیۆن‌‪ :‬له‌كێشه‌كانی‌ هه‌رێم‌و به‌غداد زۆر نهێنی‌ هه‌ن كه‌ ته‌نها پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ئاگادارن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ی‬ ‫به‌شێك له‌هێزه‌ سیاسییه‌كان ‌‬ ‫كوردستان پێیانوایه‌ كه‌ پاشه‌كشه‌یه‌ك‬ ‫به‌قسه‌كانی‌ مالیكییه‌وه‌ دیار بوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌‌و هه‌ندێك ‌‬ ‫دیكه‌ش جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه‌ ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیكردنی‌ هێزه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫ی جیاواز بێت‬ ‫به‌مالیكییه‌وه‌ بۆ ده‌ربڕین ‌‬ ‫ی كوردی‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌فت��� ‌هی‌ راب���ردوو‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌ چاوپێكه‌وتنێكی‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی عێراق‪ ،‬نور ‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ازدا‌و تیایدا باس���ی‌ له‌ته‌نگژه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مدوایی ‌هی‌ نێ���وان هه‌رێم‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ندی���ی‌ كردبوو‪ ،‬مالیك���ی‌ وتبوو ‌‬ ‫ی‬ ‫"هه‌ندێك له‌هێز‌ه سیاسییه‌كانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان په‌یوه‌ندییان پێوه‌كردوین‌و‬ ‫ی‬ ‫ناڕازی‌ بوون له‌لێدوانه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "له‌هه‌رێم ‌‬ ‫بارزان���ی‌"‪ ،‬هه‌روه‌ها وتبو ‌‬ ‫ی ن���ه‌وت‬ ‫كوردس���تان بردن��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی چه‌ند كه‌س‌و مافیایه‌ك‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫به‌فیڕۆ ده‌چێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و چاوپێكه‌وتن��� ‌ه ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا هێنا له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی هێزه‌ سیاس���ییه‌كان‪ ،‬وته‌بێژ ‌‬ ‫ئاست ‌‬ ‫پارت���ی‌ پێیوای���ه‌ ك��� ‌ه "پاشه‌كش��� ‌ه‬ ‫مالیكییه‌وه‌"دی���اره‌‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌قس���ه‌كان ‌‬ ‫یه‌كێتی���ش ئام���اژ‌ه ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ره‌نگ ‌ه هێزه‌ سیاسییه‌كان په‌یوه‌ندییان‬ ‫ی‬ ‫پێوه‌كردبێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫گرفت���ه‌كان نه‌ك ل���ه‌دژی‌ لێدوانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬به‌بۆچونی‌ شاره‌زایه‌ك ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���یش "له‌چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌ هه‌ڵپه‌س���ێردراوه‌كاندا مالیك ‌‬ ‫خه‌تای‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫وته‌بێژی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌ له‌سلێمانی‌‪ ،‬عه‌بدولوه‌هاب عه‌ل ‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند ك ‌ه‬

‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬محه‌م���ه‌د حه‌كیم‬ ‫ی خۆی‬ ‫مالیكی‌ قسه‌كانی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كردووه‌‌و ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ "به‌هۆ ‌‬ ‫ی نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫ی جه‌نابی‌ س���ه‌رۆك بارزانی‌‌و‬ ‫لێدوانه‌كان ‌‬ ‫به‌غ���داد نهێنییه‌ كه‌ جگ���ه‌ له‌پارتی‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ سه‌دری‌‌و س���ووننه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ره‌نگه‌ زۆرب���ه‌ی‌ هێزه‌كان ‌‬ ‫كه‌وتوه‌ت ‌ه ژێر فشاره‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ئاشكرا‬ ‫ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‌و هێز‌ه سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ به‌قس���ه‌كانییه‌و‌ه دی���اره‌‪،‬‬ ‫دیكه‌ش ئاگاداری‌ نه‌بن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ته‌نان���ه‌ت كوتله‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ناوبراو رایوایه‌ ك��� ‌ه مالیكی‌ ده‌یه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نزیكبونه‌وه‌دان بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫عێراق له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫به‌قسه‌كانی‌ "ش���ه‌قامی‌ كوردی‌ دابه‌ش‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ هاوپه‌یمانی‌ كوردستانی‌ دانیشتن‬ ‫ی‬ ‫ب���كات" له‌و‌هی‌ ك���ه‌ هه‌ندێ���ك هێز ‌‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی په‌یوه‌ندیی���ان پێوه‌كردبێت‌و‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫ی پارت���ی‌ داوا‬ ‫ب���ه‌اڵم وته‌بێژه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی "ته‌س���ه‌ور ناكه‌ی���ن به‌ئاش���كرا‬ ‫وت��� ‌‬ ‫له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌ كورد ده‌كات‬ ‫هێ���زه‌ كوردییه‌كان وتبێتی���ان ناڕازین‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌مه‌ودوا بڕوای‌ زیاتر به‌به‌ڵێنه‌كان ‌‬ ‫له‌هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌ بارزان���ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ك���ه‌ن هه‌ت���ا كرداره‌كان ‌‬ ‫مالیك��� ‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه له‌به‌غ���داد كۆبونه‌و‌ه كرابێت ك ‌ه‬ ‫نه‌بینن‪.‬‬ ‫قسه نه‌كراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ش ‌‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌ه ستراتیژییه‌كه‌ ‌‬ ‫بۆچون ‌‬ ‫له‌كوردس���تانیش ك���ه‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫پارتی���ش ك ‌ه یه‌كێتییه‌‪ ،‬ئام���اژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫وتویه‌ت���ی‌ ده‌مانه‌وێ‌ ده‌س���ته‌یه‌ك بۆ‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن ك���ه‌ ره‌نگ��� ‌ه ئ���ه‌و الیانه‌نه‌ ‌‬ ‫ی گفتوگۆكردن له‌گه‌ڵ‌ به‌غداد پێكبهێنرێ‬ ‫ی گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان به‌مالیكییه‌و‌ه كردوو‌ه بۆ عێ���راق"‪ ،‬چونك���ه‌ ئۆباڵ ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ی ‌ه ك ‌ه با تاك ‌ه كه‌سێك‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردی‌ كێشه‌كان بێت یاخود چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌كان له‌ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ی عێراقه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك ئارێز بڕیاره‌كان نه‌دات"‪.‬‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫جیاوازی‌ بۆچون بێت له‌سه‌ر راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی بواری‌ سیاس���یش ك ‌ه‬ ‫ش���اره‌زایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ره‌نگه‌ له‌مه‌س���ه‌له‌یه‌ك ‌‬ ‫عه‌بدواڵ وت ‌‬ ‫ی كوردی‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی ئاش���كرا ب���كات بۆ‬ ‫ی نه‌یویس���ت ناو ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌تی‌ كورد ‌‬ ‫ی وه‌كو دروس���تكردن ‌‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫له‌مباره‌یه‌و‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ت‬ ‫ی ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌و‌ه ك ‌ه هێشتا زۆر ش ‌‬ ‫ی له‌ناو هێ���زه‌ سیاس���ییه‌كاندا بۆچون ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ئارێز عه‌بدواڵ ب���ۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی ماب���وون مالیك���ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌دا‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ هه‌ندێك كێش���ه‌ی‌ نێوان جیاواز هه‌بوبێ���ت‌و ئه‌وه‌ش حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی نه‌كردبون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و شاره‌زای ‌ه‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غداد هی‌ پێش مالیكین‌و له‌م ئاس���اییه‌‪ ،‬یاخ���ود په‌یوه‌ندییان پێو‌ه باس ‌‬ ‫ی گرفته‌كان وتی‌ "كێشه‌ هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كانی‌ نێوان‬ ‫ی چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ش���دا هه‌ندێك لێكتێنه‌گه‌یشتن كردبێت بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی خه‌تا ‌‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غ���داد هیچ ‌‬ ‫دروستبوو له‌نێوان هه‌رێم‌و به‌غداد‪ ،‬دیار‌ه بكرێت له‌چوارچێوه‌ی‌ ده‌ستوردا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر بێت���وو مالیك ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌ندامه‌ك ‌هی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌و هۆیه‌ش���ه‌و‌ه مالیكیش كاردانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ له‌ده‌س���توردا‬ ‫ی كران‪ ،‬جه‌ختیكرده‌و‌ه ك ‌ه ره‌نگ���ه‌ له‌هه‌ندێك هه‌موو ئه‌و ش���تان ‌ه ‌‬ ‫هه‌بوو بۆ ئه‌و قسان ‌هی‌ به‌رامبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكات ئه‌وا له‌زه‌ره‌ر ‌‬ ‫ی مه‌سه‌له‌ش���دا مالیك���ی‌ له‌س���ه‌ر هه‌ق هاتوو‌ه جێبه‌جێ ‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ش ئاس���ایی ‌ه ك ‌ه له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی كورد ده‌شكێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی كه‌ ئه‌و لێ ‌‬ ‫ی ته‌نگ���ژه‌دا ره‌خنه‌گرتن‌و بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ش���تانه‌ ‌‬ ‫دروس���تبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی ب���وار ‌‬ ‫ش���اره‌زاك ‌ه ‌‬ ‫هێرش���كردن هه‌بێ���ت به‌تایبه‌تیش ك ‌ه له‌س���ه‌ر هه‌قه‌‪ ،‬زۆر بچوكت���رن له‌چاو‬ ‫ی ك ‌ه چاره‌س���ه‌ركردنیان جه‌ختیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ مالیك���ی‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌م���ڕۆ له‌عێراقدا ئ���ازادی‌ راگه‌یاندن‌و ئ���ه‌و گرفتانه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌دوو روه‌وه‌ موخالیف��� ‌ه ئه‌وی���ش‬ ‫ی حكومه‌تی‌ عێراقه‌‪.‬‬ ‫له‌ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ده‌ربڕین‌و دیموكراسی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی ناوه‌كان���ه‌ ب���ۆ‬ ‫به‌اڵم هێزه‌ سیاسیی ‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌كان پێشكه‌ش���نه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو پێیوانیی ‌ه ك���ه‌ هیچ هێزێك ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ به‌رگ���ری‌‌و ناوخ���ۆ‪،‬‬ ‫ی په‌یوه‌ن���دی به‌مالیكیی���ه‌و‌ه رایده‌گه‌یه‌نن ك ‌ه زۆر مه‌س���ه‌له‌ی‌ نهێن ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی ‪140‬ی‌ ده‌ستوریش‬ ‫ی له‌نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌نددا هه‌ن كه‌ جگ ‌ه سه‌باره‌ت به‌مادد‌ه ‌‬ ‫كردبێ���ت كه‌ بڵێ���ن دژی‌ قس���ه‌كان ‌‬ ‫ی "ئ���ه‌و‌ه هی���چ په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌‬ ‫ی دیك ‌ه وت��� ‌‬ ‫ی هیچ هێزێك ‌‬ ‫ی له‌پارتی‌‌و یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی هه‌رێمین ل ‌ه "جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬ ‫ی مالیکی‬ ‫ی به‌مالیكییه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫ی نین‪ ،‬ل���ه‌و روه‌و‌ه وته‌بێژ ‌‬ ‫ی ئ���اگادار ‌‬ ‫ی ‪‌140‬و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ده‌س���تور ‌‬ ‫مادده‌ ‌‬

‫چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌‬ ‫هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كانی‌‬ ‫نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غداد خه‌تای‌‬ ‫مالیكی‌ نییه‬

‫‪AFP‬‬

‫لیژنه‌‌و‬ ‫حوشتر‬

‫‪23‬‬

‫ئینگلیز ده‌ڵێن "حوش���تر له‌ئه‌ساس���دا‬ ‫ئه‌سپ بووه‌‪ ،‬به‌اڵم دیزاینه‌كه‌ی به‌لیژن ‌ه‬ ‫س���پێردرا‪ ،‬بۆیه‌ ئاوا سه‌قه‌تیان كرد"‪..‬‬ ‫جا ئه‌گه‌ر له‌حاڵه‌تی بوونی یه‌ك لیژنه‌دا‬ ‫ئ���ه‌م به‌رهه‌م ‌ه كه‌وتبێت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ بۆ‬ ‫كه‌یس���ی گیانله‌ده‌س���تدانی قایمقامی‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬چاوه‌ڕێی چی بین ك ‌ه زیاد‬ ‫له‌لیژنه‌یه‌ك���ی بۆ پێكهێن���راوه‌‪ .‬هه‌قم‬ ‫به‌وه‌ نیی��� ‌ه ئ���ه‌و رووداوه‌ له‌بنه‌چه‌و‌ه‬ ‫چۆن دروس���تبوو بۆ به‌وجۆره‌ كه‌وته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه قایمقام له‌ناو ژوورێكی ئاسایش���دا‬ ‫گیانله‌ده‌ستبدات‪ ،‬به‌ڵكو مه‌به‌ستم ‌ه بڵێم‬ ‫ك ‌ه دروس���تكردنی ئه‌و هه‌موو لیژنه‌یه‌‪،‬‬ ‫جگ��� ‌ه له‌ته‌عبیركردن ل���ه‌و قه‌یرانه‌ی‬ ‫سیستمی حوكمڕانیمان دووچاریی بووه‌‪،‬‬ ‫هیچی دیك ‌ه نییه‌‪ .‬ئه‌گینا له‌هه‌ر واڵتێكی‬ ‫دیكه‌ بووای���ه‌‌و النیكه‌م���ی بنه‌ماكانی‬ ‫ده‌وڵه‌تداریی‌و دامه‌زراوه‌یی تێدابووایه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی ده‌بوو چه‌ند به‌رپرس���ێكی‬ ‫په‌یوه‌ندار له‌س���ه‌ر شاشه‌ی تیڤییه‌كان‬ ‫ببینین ك��� ‌ه ده‌ستله‌كارده‌كێش���نه‌وه‌‪،‬‬ ‫لێده‌گه‌ڕان یاس���ا كاری خ���ۆی بكات‌و‬ ‫راس���تییه‌كان به‌پاكك���راوی بخات��� ‌ه‬ ‫به‌رده‌می رایگش���تی‪ ،‬یانیش ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫لیژنه‌یه‌كی لێكۆڵین���ه‌وه‌ی به‌هێزی بۆ‬ ‫پێكده‌هێن���را ك ‌ه ئه‌ویش هه‌ر له‌س���ه‌ر‬ ‫دینگه‌كانی هۆڵی دادگاكان وه‌ستابێت‌و‬ ‫ئه‌وانی دیك ‌ه ته‌نیا بۆ دوورخستنه‌وه‌ی‬ ‫كه‌یس���ه‌ك ‌ه ده‌بوو له‌گوشاره‌ البه‌الكان‌و‬ ‫به‌س‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا له‌واڵت���ی ئێم���ه‌‪،‬‬ ‫بێمتمانه‌ییه‌ك���ی ئه‌وت���ۆ به‌لیژنه‌كانی‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه هه‌یه‌ كه‌ گومانی ئه‌و‌ه بكرێ‬ ‫لیژنه‌كان بۆ گه‌یش���تن ب���ه‌ ئه‌نجامێك‬ ‫پێكناهێنرێن‪ ،‬به‌ڵكو ب���ۆ تێبزركردنی‬ ‫ئه‌و ئه‌نجام ‌ه ده‌بێ ك ‌ه پێش���تر هه‌موو‬ ‫ره‌هه‌نده‌كان���ی رووداوه‌ك��� ‌ه ئاماژه‌یان‬ ‫بۆك���ردووه‌‪ .‬ئ���ه‌م بێمتمانه‌ییه‌ش هه‌ر‬ ‫له‌خۆڕا دروست نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ئه‌نجامی‬ ‫بێئه‌نجامیی ئه‌و هه‌م���وو لیژنانه‌ن ك ‌ه‬ ‫له‌ڕێگه‌یانه‌وه‌ چه‌ندین كێشه‌ی گه‌وره‌ی‬ ‫له‌ده‌ست قه‌زا دوورخستۆته‌وه‌‌و دواتریش‬ ‫ب���ۆ بیرچوونه‌وه‌ به‌مانگ‌و س���اڵه‌كانی‬ ‫س���پاردوون‪ .‬ده‌ب���ا بزانی���ن چه‌ندین‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬چه‌ند لیژن���ه‌‪ ،‬ئه‌نجامێكی بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێناوین ك ‌ه دڵی راستیی ئاوی‬ ‫لێ بخواته‌وه‌؟‪ ..‬یان بێ ئه‌نجام بووه‌‪،‬‬ ‫یانیش عاجباتییه‌كی وای لێكه‌وتۆته‌و‌ه‬ ‫ك���ه‌ خواخوامان ب���ووه‌‪ ،‬قوڕه‌كه‌ی بۆ‬ ‫دۆخ���ی پێش ش���ێالنی بگه‌ڕێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه كاتێ ئه‌و‌ه ده‌ڵێین‪ ،‬كه‌ تا ئێستا‬ ‫كه‌سمان نازانین لیژنه‌ی سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫هه‌رێم بۆ كه‌یس���ی تاوانبارانی ئه‌نفال‬ ‫له‌ج���اش‌و موسته‌ش���اره‌كان‪ ،‬ی���ان‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ كه‌یس���ی فایلداره‌كان به‌چی‬ ‫گه‌یش���تن؟‪ ..‬ئه‌ی لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫له‌سووتانی كۆگای ده‌رمان له‌سلێمانی‬ ‫چی ب���ۆ ئاش���كراكردین؟‪ ..‬ی���ان ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌ی بۆ س���ووتانی (ئوتێل سۆما)‬ ‫پێكهات‪ ،‬كوا ئه‌نجام‌و به‌رپرس���یارانی‬ ‫رووداوه‌ك���ه‌؟‪ ..‬جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ له‌ه���ه‌ر‬ ‫كه‌یس���ێكدا ئه‌گه‌ر پێش���وه‌خت شانی‬ ‫به‌رپرس���ێك تیایدا ئ���ارداوی بووبێت‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌نجام له‌ودیو تونێلی لیژنه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫جه‌نابی به‌رپرس به‌پاك‌و ته‌میزی لێی‬ ‫هاتۆته‌ده‌ر!!‪ ..‬سه‌ربار‌و بنبار‪ ،‬ده‌ردی‬ ‫دووئیداره‌ییه‌كه‌ش هێنده‌ی دیك ‌ه قوڕی‬ ‫ئ���ه‌و لیژنان���ه‌ی خه‌س���تتركردۆته‌وه‌‪..‬‬ ‫وه‌كچ���ۆن یه‌كێت���ی بۆی نه‌ب���وو بڕیار‬ ‫له‌پێكهێنانی لیژنه‌ بۆ كه‌یسی تیرۆركردنی‬ ‫(سه‌رده‌شت عوسمان) بدات‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی حكومه‌تیشی به‌ده‌سته‌و‌ه‬ ‫بوو‪ ،‬ئێس���تاش پارت���ی ناتوانێ بڕیار‬ ‫له‌پێكهێنانی لیژن ‌ه بۆ كه‌یسی قایمقامی‬ ‫س���لێمانی بدات‪ ،‬ئه‌گه‌رچی س���ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت له‌خۆشیه‌تی!‪..‬‬ ‫ئیتر چ���ار چیی���ه‌‌و كێ ق���ه‌زاوه‌ت‬ ‫له‌كێش���ه‌كانمان بكات؟‪ ..‬مه‌گه‌ر نابێ‬ ‫س���ه‌ره‌نجام ه���ه‌ر كار ب���ۆ كردنه‌وه‌ی‬ ‫كه‌له‌پچه‌ك���ه‌ی ده‌س���تی دادگا بكه‌ین‌و‬ ‫ئ���ازادی بكه‌ین ت���ا بێالیه‌نانه‌ بكه‌وێت ‌ه‬ ‫نێوانمان���ه‌وه‌‪ .‬بۆئ���ه‌وه‌ی چیتر كات‌و‬ ‫پ���اره‌‌و ژم���اره‌ی بڕیاره‌كان ب���ۆ لیژن ‌ه‬ ‫ب���ێ ئه‌نجام���ه‌كان به‌خ���ه‌رج نه‌درێن‪،‬‬ ‫ت���ا ئه‌س���په‌كانی راس���تیی وه‌كخۆیان‬ ‫به‌جوانی���ی ببینی���ن‪ ،‬ن���ه‌ك به‌وێنه‌ی‬ ‫حوش���تر راس���تییه‌ك ‌ه س���ه‌قه‌تبكرێ‌و‬ ‫كه‌سمان نه‌یناسینه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/17‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫كۆی‌ گشتی هه‌نارده‌ی‌ نه‌وتی‌ عێراق له‌مانگی‌ رابردوودا (ئازار) گه‌شتوه‌ته‌‬ ‫‪ 71.8‬ملیۆن به‌رمیل‌و پاره‌ی‌ داهاتی‌ ئه‌م هه‌نارده‌یه‌ش ‪ 8‬ملیارد‌و ‪ 472‬ملیۆن‬ ‫دۆالره‌‌و ئه‌مه‌ش یارمه‌تی‌ دابینكردنی‌ داهاتێكی‌ باش ده‌دات بۆ بودجه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫‪ 2012‬كه‌ ده‌گاته‌ ‪ 100‬ملیارد دۆالر‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ نه‌وت‪ ،‬ئه‌م رێژه‌ به‌رهه‌مه‌ یه‌كه‌مین رێژه‌یه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪1989‬وه‌ تائێستا‪.‬‬

‫عێراق پله‌ی‌ یه‌كه‌می‌ داگیركرد له‌تۆماركردنی‌ تاوان‌و هه‌ڕه‌شه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‌و به‌دواشیدا سۆماڵ‌و فلیپین‌و سریالنكا هاتن‪ .‬به‌پێی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ پارێزگاری له‌ڕۆژنامه‌نوسان ئه‌م واڵته‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ شكستیانهێناوه‌‬ ‫له‌سزادانی‌ ئه‌وانه‌ی‌ تاوانیان ئه‌نجامداوه‌ به‌رانبه‌ر رۆژنامه‌نوسان‪ .‬به‌پێی‌ دوا‬ ‫ئامار له‌ماوه‌ی‌ ‪ 10‬ساڵی‌ رابردوودا ده‌وروبه‌ری‌ ‪ 39‬رۆژنامه‌نوس كوژراون‬ ‫بێئه‌وه‌ی‌ بكوژی‌ ئه‌م رۆژنامه‌نووسانه‌ بدرێنه‌ دادگا‪.‬‬

‫گه‌نده‌ڵی‌و بێسه‌روبه‌ر ‌ی له‌كۆبون ‌ی خۆراك ئاشكرا ده‌كرێت‬

‫ی خۆراك‪ ،‬له‌دابینكردنی‌ كۆبونی‌ خۆراكدا هه‌بووه‌"‬ ‫ی خۆراكی‌ به‌سه‌رچوو‪ ،‬جیاوازی‌ نرخ‌و ونكردن ‌‬ ‫"پاره‌الدان‪ ،‬كڕین ‌‬

‫ته‌نها له‌یه‌ك ساڵدا‬ ‫ی ‪ 866‬ملیۆن‌و ‪345‬‬ ‫بڕ ‌‬ ‫هه‌زار جیاوازی ‌ی له‌نرخ ‌ی‬ ‫كڕین ‌ی زه‌یت‌و رۆن ‌ی‬ ‫به‌ستوودا هه‌بووه‌‬

‫ملیارده‌ها دۆالر بۆ كۆبونی‌ خۆراك‌و بنه‌بڕكردنی‌ هه‌ژاری‌ ته‌رخانده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ژیانی‌ خه‌ڵكی‌ عێراق هه‌روه‌ك خۆیه‌تی‌‬ ‫ ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬

‫ی دیوان ‌ی‬ ‫به‌پێ ‌ی هه‌ندێك به‌ڵگه‌نامه‌ ‌‬ ‫ی دارایی‌ عێراق‪ ،‬له‌سه‌رده‌م ‌ی‬ ‫چاودێر ‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ عه‌بدولفه‌الح سودانیدا‬ ‫ی گه‌وره‌‌و‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌ی بازرگان ‌ی دز ‌‬ ‫خراپ ‌ی ئیداره‌‌و به‌فیڕۆدان ‌ی سامان ‌ی‬ ‫ی‬ ‫گشتی به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی به‌رچاو له‌پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی كۆبون ‌ی‬ ‫كڕین‌و دابینكردن ‌ی بودجه‌ ‌‬ ‫خۆراك بۆ هاوواڵتیانی‌ عێراقدا هه‌بووه‌‌و‬ ‫به‌م هۆیه‌شه‌و‌ه بڕ‌ه خۆراك ‌ی پێویست‬ ‫نه‌گه‌شتوو‌ه به‌هاوواڵتیان‌و پاره‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ی واڵت به‌هه‌ده‌ر‬ ‫زۆریش له‌بودجه‌ ‌‬ ‫رۆشتووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ ‌ی نوس����راوێك ‌ی دیوان���� ‌ی چاودێر ‌‬ ‫دارای���� ‌ی ب����ۆ ئه‌نجومه‌ن ‌ی نوێن����ه‌ران ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ل����ه‌‪2011/3/17‬دا ئیمزاك����راوه‌‌و وێنه‌ ‌‬ ‫دزه‌یك����ردوو‌ه ب����ۆ زۆرێ����ك له‌میدی����ا‬ ‫ی‬ ‫عێراقیی����ه‌كان‪ ،‬له‌س����ه‌رده‌م ‌ی كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫عه‌بدولفه‌الح س����ودان ‌ی وه‌زیر ‌‬ ‫بازرگان���� ‌ی (یه‌كێك ‌ه له‌س����ه‌ركرده‌كان ‌ی‬

‫له‌كڕین ‌ی شیردا ‪ 114‬ملیۆن‌و ‪138‬‬ ‫هه‌زار دۆالر پاره‌ زیاده‌ كه‌وتووه‌ له‌سه‌ر‬ ‫بودجه‌ی‌ دابینكردن ‌ی خۆراك‬

‫حیزب���� ‌ی ده‌ع����وه‌) دزییه‌ك���� ‌ی گ����ه‌ور‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌س����امان‌و داهات ‌ی عێراق كراو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫دابینكردن���� ‌ی خۆراك���� ‌ی بایه‌عیی����ه‌وه‌‪ .‬‬ ‫ئ����ه‌م به‌ڵگه‌نامه‌ی���� ‌ه ك���� ‌ه به‌ش����ێك ‌ی‬ ‫كه‌م���� ‌ه له‌س����ه‌رپێچییه‌كان ‌ی س����ودانی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئاش����كرایده‌كات ك ‌ه دیوان���� ‌ی چاودێر ‌‬ ‫هی����چ زانیارییه‌ك ‌ی ده‌س����ت نه‌كه‌وتوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كورتهێنان له‌بودجه‌ ‌‬ ‫ی قه‌باره‌ ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���� ‌ی بازرگان ‌ی له‌نێ����وان ‪ 2006‬ـ ‬ ‫ی كردووه‌‪.‬‬ ‫‪ 2009‬ك ‌ه وه‌زاره‌ت بانگه‌ش����ه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ش ئاماژه‌ی ‌ه ب����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌بوو‌ه نه‌ك‬ ‫ی بودجه‌ ‌‬ ‫ناوبراو سه‌رڕێژ ‌‬ ‫كورتهێنان‌و هه‌ر پاره‌یه‌ك وه‌رگیراو‌ه بۆ‬ ‫ی ئ����ه‌م كورتهێنان ‌ه به‌فیڕۆ‬ ‫پڕكردن����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ‪250‬‬ ‫چوو‌ه ك���� ‌ه ته‌نها له‌جارێكیاندا بڕ ‌‬

‫ی عێراق ‌ی بوو‌ه ك ‌ه وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ملیارد دینار ‌‬ ‫بازرگان ‌ی له‌وه‌زاره‌ت ‌ی دارای ‌ی قه‌رزكردوو‌ه‬ ‫ی كورتهێنان"‪.‬‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌ی "پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌پێ���� ‌ی به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كیت����ر ئ����ه‌و‌ه‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌ساڵ ‌ی ‪2008‬دا وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫بازرگان���� ‌ی عێ����راق بڕێك���� ‌ی زۆر رۆن ‌ی‬ ‫ی‬ ‫به‌ستوو رۆن ‌ی زه‌یت ‌ی كڕیو‌ه ك ‌ه بڕه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌گات���� ‌ه ‪ 1‬ملی����ۆن‌و ‪ 286‬هه‌زار‌و ‪178‬‬ ‫ته‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌پێ ‌ی پالن ‌ی ستراتیج ‌ی‬ ‫ی خۆراك‪ ،‬پێویست ‌ی‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫س����ااڵنه‌ ‌‬ ‫واڵت له‌زه‌ی����ت‌و رۆن ‪ 473‬ه����ه‌زار ته‌ن‬ ‫بووه‌‪ ،‬ب����ه‌م پێیه‌ش ئ����ه‌و ‪ 813‬هه‌زار‌و‬ ‫ی كڕدراو‌ه به‌ش���� ‌ی‬ ‫‪ 178‬ته‌ن���� ‌ه زیاده‌یه‌ ‌‬ ‫ی پێداویست ‌ی سااڵن ‌ی ‪‌2009‬و ‪2010‬‬ ‫‪‌ %92‬‬ ‫خه‌ڵك���� ‌ی كردوو‌ه له‌زه‌ی����ت‌و رۆن‪ ،‬به‌اڵم‬

‫هیچ نه‌گه‌شتوو‌ه به‌ده‌ست ‌ی هاوواڵتیان ‌ی‬ ‫عێراق‌و ئێستا پرسیاره‌ك ‌ه ئه‌وه‌یه‌‪ :‬ئه‌م‬ ‫بڕ‌ه زۆر‌ه زه‌یت‌و رۆن ‌ه چ ‌ی به‌سه‌رهات؟‬ ‫هه‌روه‌ه����ا به‌ڵگه‌كان ئه‌وه‌ش ئاش����كرا‬ ‫ی بازرگان ‌ی به‌نرخ ‌ی‬ ‫ی پێشو ‌‬ ‫ده‌كه‌ن وه‌زیر ‌‬ ‫ی جیهان ‌ی‬ ‫گرانت����ر له‌نرخ���� ‌ی س����تاندار ‌‬ ‫ی زه‌یت‌و رۆن ‌ی كڕیو‌ه به‌جۆرێك ك ‌ه‬ ‫ماده‌ ‌‬ ‫ی داو‌ه به‌ی����ه‌ك ت����ه‌ن زه‌یت‬ ‫‪ 2400‬دۆالر ‌‬ ‫ی له‌‪1335‬‬ ‫له‌كاتێك����دا له‌‪2009‬دا نرخه‌كه‌ ‌‬ ‫ی نه‌ك����ردووه‌‌و به‌م پێیه‌ش‬ ‫دۆالر تێپه‌ڕ ‌‬ ‫له‌ه����ه‌ر ته‌نێك����دا ‪ 1065‬دۆالر جیاوازی ‌ی‬ ‫ی گش����تی ‌ی جیاوازییه‌كه‌ش‬ ‫هه‌یه‌‌و ك����ۆ ‌‬ ‫له‌یه‌ك ساڵدا ده‌گات ‌ه ‪ 866‬ملیۆن‌و ‪345‬‬ ‫ه����ه‌زار‌و ‪ 70‬دۆالر ك���� ‌ه ئه‌مه‌ش گومان ‌ی‬ ‫الدان ‌ی پاره‌‌و خراپ ‌ی ئیداره‌‌و به‌فیڕۆدان ‌ی‬ ‫سامان ‌ی گشتی لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌م زیاده‌ڕۆییانه‌ش����دا‌و‬ ‫ی س����ه‌ر‬ ‫له‌گه‌ڵ بوون���� ‌ی رێژه‌یه‌ك ‌ی زۆر ‌‬ ‫ی له‌ش����مه‌ك‌و پێداویس����ت ‌ی كۆبون ‌ی‬ ‫رێژ ‌‬ ‫خۆراك‪ ،‬هاوواڵتیان���� ‌ی عێراق به‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستانیشه‌و‌ه وه‌كو پێویست سودمه‌ند‬ ‫نه‌بوون له‌ماده‌كان���� ‌ی كۆبون ‌ی خۆراك‌و‬ ‫ئه‌م مادده‌یان پێ نه‌گه‌ش����تووه‌‪ .‬به‌پێ ‌ی‬ ‫ی دیوان له‌س����اڵ ‌ی ‪2008‬دا‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه زه‌ی����ت‌و رۆن هاورده‌كراو‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌ش ‌ی سااڵن ‌ی ‪ 2010 ،2009 ،2008‬بكات‪،‬‬ ‫ی نه‌گه‌ش����توه‌ت ‌ه‬ ‫به‌اڵم ش����تێك ‌ی ئه‌وتۆ ‌‬ ‫ده‌س����ت هاوواڵتیان ‌ی عێ����راق‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌س����اڵ ‌ی ‪2008‬یش����دا وه‌كو پێویس����ت‬ ‫زه‌یت‌و رۆن نه‌گه‌ش����توو‌ه به‌خێزانه‌كان ‌ی‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌كان����دا‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ش����ێكیتر ‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ����ت وه‌زاره‌ت���� ‌ی بازرگان���� ‌ی‬ ‫عێراق به‌فه‌رمان ‌ی عه‌بدولفه‌الح س����ودان ‌ی‬ ‫پاره‌یه‌ك ‌ی مۆڵ���� ‌ی داو‌ه به‌كۆمپانیاكان ‌ی‬ ‫ی ب����ڕ‌ه خۆراكه‌كان ‌ی‬ ‫خۆراك ب����ه‌ر له‌وه‌ ‌‬

‫ی مناڵ‌و‬ ‫پێ بگات‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ش ش����یر ‌‬ ‫گه‌ور‌ه به‌پاره‌یه‌ك���� ‌ی زۆر زیاتر له‌نرخ ‌ی‬ ‫ی كڕدراون‬ ‫راس����ته‌قینه‌و جیهانی ‌ی خ����ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌جۆرێ����ك ل����ه‌‪2008‬دا ته‌ن ‌ی ش����یر ‌‬ ‫گ����ه‌ور‌ه كڕدراو‌ه ب ‌ه ‪ 6‬هه‌زار‌و ‪ 250‬دۆالر‬ ‫ی‪5‬‬ ‫له‌كاتێكدا ك ‌ه نرخه‌ك ‌ه راسته‌قینه‌كه‌ ‌‬ ‫ه����ه‌زار‌و ‪ 425‬دۆالر بووه‌‌و جیاوازی‌ ئه‌م‬ ‫دوو نرخه‌ش ‪ 825‬دۆالره‌‪ ،‬ئه‌م زیاده‌یه‌ش‬ ‫ی ‪ 114‬ملیۆن‌و ‪ 138‬هه‌زار‌و ‪ 750‬دۆالر‬ ‫بڕ ‌‬ ‫ی دابینكردن ‌ی‬ ‫كه‌وتوو‌ه له‌س����ه‌ر بودجه‌ ‌‬ ‫خ����ۆراك بۆ هاوواڵتیان ‌ی عێراق‌و گومان‌و‬ ‫ی پار‌ه‬ ‫ی زۆر هه‌ی ‌ه ئ����ه‌م زیادانه‌ ‌‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫چوبن ‌ه گیرفان ‌ی تایبه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دیوان ‌ی چاودێر ‌‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ڵگه‌نامه‌كه‌ ‌‬ ‫دارای ‌ی عێراق‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش روونده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه بڕێك���� ‌ی زۆر له‌پێكهاته‌كان ‌ی كۆبون ‌ی‬ ‫ی گوێزه‌ره‌وه‌و‌ه‬ ‫خۆراك له‌الیه‌ن كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ونكراوه‌‌و دیار نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌واتا ‌‬ ‫ی ئه‌و ب����ڕ‌ه خۆراك ‌ه‬ ‫خه‌رجكردن���� ‌ی پاره‌ ‌‬ ‫ی به‌ده‌س����ت هاوواڵتیان‬ ‫دێت بێئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب����گات‪ .‬هه‌ر به‌پێ���� ‌ی به‌ڵگه‌نامه‌كه‌ بڕ ‌‬ ‫ونكراو‌ه له‌خۆراك ‌ی بایه‌ع ‌ی بای ‌ی ده‌گات ‌ه‬ ‫‪ 30‬ملی����ارد‌و ‪ 167‬ملیۆن‌و ‪ 813‬هه‌زار‌و‬ ‫ی ‪ 4‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 394‬دینار ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌بڕ ‌‬ ‫‪ 993‬ه����ه‌زار‌و ‪ 63‬دۆالر ك���� ‌ه له‌به‌ش���� ‌ی‬ ‫گه‌نم‌و برنج دیار نه‌ماو‌ه له‌نێوان سااڵن ‌ی‬ ‫‪ 2008‬ـ ‪ .2010‬له‌كۆتاییدا به‌ڵگه‌نامه‌ك ‌ه‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش روونده‌كاته‌و‌ه ك���� ‌ه وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫بازرگان ‌ی له‌سه‌رده‌م ‌ی وه‌زیر عه‌بدولفه‌الح‬ ‫س����ودانیدا پاره‌و كرێ بۆ ئ����ه‌و الیه‌نان ‌ه‬ ‫ی به‌س����ه‌رچوو‬ ‫خه‌رجك����راو‌ه ك���� ‌ه ماده‌ ‌‬ ‫(ئێس����كپایه‌ر)یان هێن����او‌ه ب����ۆ عێراق‬ ‫ی ك ‌ه له‌پشكنین ‌ی یه‌كه‌مدا‬ ‫به‌و پاس����اوه‌ ‌‬ ‫ئه‌و مادان ‌ه ئێس����كپایه‌ر نه‌بوون‌و دواتر‬ ‫ماوه‌یان به‌س����ه‌رچووه‌‪ ،‬خه‌رج‌و تێچون ‌ی‬ ‫ئه‌م الیه‌نان����ه‌ش ‪ 15‬ملیۆن‌و ‪ 91‬هه‌زار‌و‬ ‫‪ 717‬دۆالر‌و ‪ 421‬هه‌زار‌و ‪ 419‬یۆرۆ بوو‌ه‬ ‫ی دابینیانكردوو‌ه‬ ‫له‌كاتێكدا ئ����ه‌و مادانه‌ ‌‬ ‫ئیكسپایه‌ر بووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���� ‌ی ئه‌نجامگیری ‌ی ئ����ه‌م راپۆرته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارای���� ‌ی وه‌زی����ر ‌‬ ‫دیوان���� ‌ی چاودێ����ر ‌‬ ‫ی به‌چه‌ندین شێواز‬ ‫بازرگانی‌‌و ستافه‌كه‌ ‌‬ ‫ی گش����ت ‌ی واڵت داو‌ه‬ ‫زیانی����ان له‌بودجه‌ ‌‬ ‫له‌وان����ه‌ش‪ :‬كڕین���� ‌ی زیاد له‌پێویس����ت ‌ی‬ ‫ی‬ ‫خۆراك‪ ،‬وه‌رگرتن ‌ی پار‌ه به‌ناڕه‌وا به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورتهێنان‪ ،‬كڕین ‌ی مه‌واد ‌‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌س����ه‌رچوو‪ ،‬ونكردن���� ‌ی چه‌ندین ته‌ن‬ ‫له‌خۆراك‪ ،‬خه‌رجكردن���� ‌ی پار‌ه به‌رانبه‌ر‬ ‫دابینكردن ‌ی خۆراك ‌ی ئیكسپایه‌ر‪.‬‬

‫"دروستكردن ‌ی فڕۆك ‌ه‬ ‫له‌كوردستاندا داهێنان نییه‌"‬ ‫ی‬ ‫نه‌بوونی‌ تونێلی‌ هه‌وایی دروستكردنی‌ "فڕۆك ‌ه ‌‬ ‫كوردی‌" ده‌گه‌یه‌نێت ‌ه بن به‌ست‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌ ‬ ‫هه‌وڵی‌ گه‌نجێكی‌ سلێمانی‌ بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ فڕۆكه‌ به‌هۆی‌ نه‌بوونی‌‬ ‫تونێلی‌ هه‌واییه‌وه‌ له‌عێراق ده‌گاته‌‬ ‫بن به‌ست‌و ئه‌ندازیارێكی‌ راوێژكاری‌‬ ‫فڕۆكه‌وانیش رایده‌گه‌یه‌نێت ده‌بێت‬ ‫دروستكردنی‌ فڕۆكه‌ له‌عێراق‌و‬ ‫كوردستاندا ته‌نها له‌سه‌ر كاغه‌زبێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم گه‌نجه‌كه‌ ده‌ڵێت "ده‌بێت هه‌ر‬ ‫رۆژێك له‌ڕۆژان فڕۆكه‌یه‌كی‌ كوردی‌‬ ‫دروست بكه‌م"‪.‬‬ ‫چه‌ند س���اڵێك به‌ر له‌ئێس���تا گه‌نجێك ‌ی‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ س���لێمانی‌ به‌ناوی‌ پش���تیوان‬ ‫حه‌مه‌عه‌لی‌ ك���ه‌ ئه‌ندازیاره‌‪ ،‬پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫ب���ۆ دروس���تكردنی‌ فڕۆكه‌ پێش���كه‌ش‬ ‫به‌پارێ���زگاری‌ س���لێمانی‌ ك���رد‌و پاش‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ كۆمه‌ككردنی‌ ره‌وانه‌ی‌‬ ‫فڕۆكه‌خان���ه‌ی‌ كش���توكاڵیی‌ عه‌رب���ه‌ت‬ ‫كرا بۆ مه‌ش���ق‌و راهێنان‌و ئاسانكاریی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پ���اش ماوه‌ی���ه‌ك كارك���ردن‌و‬ ‫پێكه‌ولكاندن���ی‌ پارچه‌كانی‌ فڕۆكه‌كه‌ كه‌‬ ‫ته‌نها سه‌رنش���ینێك‌و فڕۆكه‌وان ده‌گرێت‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌س���ه‌اڵتی‌ فڕۆكه‌وانی‌ مه‌ده‌نی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ راده‌گیرێت به‌پاس���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌‬

‫"به‌ب���ێ بوونی‌ تونێلی‌ هه‌وایی‌ ناتوانرێت‬ ‫ی پشتیوان حه‌مه‌ عه‌ل ‌ی و فڕۆكه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌زموون بكرێت"‪ .‬ئه‌ندازیاری راوێژكار ‌‬ ‫فڕۆكه‌وانی‌‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫كشتوكاڵیی‌ عه‌ربه‌ت‪ ،‬نه‌ورۆز عه‌بدولقاد‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ ئه‌وان تائێس���تا‬ ‫چه‌ندینجار رایگه‌یاندووه‌ "دروستكردنی‌‬ ‫فڕۆكه‌ داهێن���ان نییه‌"‪ .‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌كرد راس���ته‌ هه‌موو گه‌نجێك ئازاده‌‬ ‫چی‌ ب���كات‌و مافی‌ خۆش���یه‌تی‌ كۆمه‌ك‬ ‫بكرێ���ت ب���ۆ به‌دیهێنان���ی‌ خولیاكانی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم داهێنان ش���تێكه‌ ك���ه‌ له‌وه‌وپێش‬ ‫نه‌كرابێت‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌ ئێستا له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان رووده‌دات كه‌سێك ئه‌ڕوات‬ ‫دیزاینێك له‌ئینته‌رنێته‌وه‌ ده‌هێنێت یان‬ ‫پارچه‌كان���ی‌ فڕۆكه‌ی���ه‌ك له‌یه‌ك ده‌دات‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی‌ كه‌س له‌كوردستاندا هه‌بێت كێشاوه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و فڕۆكه‌یه‌و به‌ته‌نها ‪14‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ فڕینی‌ پێ بدات"‪ ،‬به‌اڵم جیاواز هه‌زار په‌رچم له‌الشه‌كه‌ی‌ داوه‌‪.‬‬ ‫له‌بۆچوونی‌ ئه‌م ئه‌ندازیاره‌ی‌ راوێژكاری‌ جگه‌ له‌پشتیوان‪ ،‬له‌س���ااڵنی رابردوودا‬ ‫فڕۆكه‌وان���ی‌‪ ،‬پش���تیوان حه‌م���ه‌ عه‌لی‌ له‌ش���اری‌ هه‌ولێری���ش هه‌وڵێك���ی‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا له‌واڵتی‌ به‌ریتانی���ا ئۆفه‌ری‌ دروس���تكردنی‌ فڕۆك���ه‌ هه‌ب���ووه‌‌و‬ ‫خوێندنی‌ وه‌رگرتووه‌ به‌ته‌له‌فۆن‌و ئیمه‌یڵ به‌مدواییانه‌ش له‌ناوچه‌ی‌ بازیان گه‌نجێك‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "ئ���ه‌و فڕۆكه‌یه‌ی‌ بانگه‌شه‌ی‌ دروستكردنی‌ فڕۆكه‌ی‌ بچوك‌و‬ ‫له‌الیه‌ن به‌نده‌وه‌ دروستكراوه‌‪ ،‬له‌دیزاین‌و كش���توكاڵیی‌ ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ن���ه‌ورۆز‬ ‫دروس���تكردنی‌ خۆم���ه‌‌و دوای‌ گ���ه‌ڕان‌و عه‌بدولقادر ده‌ڵێت "له‌كوردستاندا كه‌س‬ ‫ماندووبونێكی‌ زۆر به‌ئه‌نجام گه‌شتووه‌"‪ .‬ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ نییه‌ بڵ���ێ فڕۆكه‌‬ ‫پشتیوان وتیش���ی‌ "من هیالكه‌تی‌ زۆرم دروست بكه‌و بڵێ‌ فه‌رموو بفڕه‌‌و هه‌موو‬

‫جگه‌ له‌به‌غدا كه‌س‬ ‫نییه‌ له‌كوردستاندا‬ ‫رووخسەتی فڕین بدات‬

‫ئه‌مانه‌ الی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ فڕینی‌ مه‌ده‌ن ‌ی‬ ‫عێراقیی���ه‌"‪ .‬له‌حاڵه‌تی‌ دروس���تكردنی‌‬ ‫هه‌ر فڕۆكه‌یه‌كیش���دا ب���ۆ تاقیكردنه‌وه‌‌و‬ ‫تێستكردنی‌ كۆتایی‌ پێویستی‌ به‌تونێلی‌‬ ‫هه‌وای���ی‌ هه‌یه‌‌و وتیش���ی‌ "ن���ه‌ك هه‌ر‬ ‫له‌كوردس���تان‪ ،‬به‌ڵكو له‌عێراق‌و هه‌موو‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستیشدا تونێلی‌ هه‌وایی‌‬ ‫نییه‌ بۆ تێستكردنی‌ فڕۆكه‌ بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ ده‌س���ت ده‌ده‌نه‌ ئ���ه‌و كاره‌‬ ‫ئاگای���ان له‌مه‌بێ���ت"‪ ،‬به‌اڵم پش���تیوان‬ ‫حه‌مه‌ عه‌لی‌‪ ،‬جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ پرۆژه‌كه‌ی‌ نه‌بووه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێس���تا به‌رنام���ه‌م هه‌یه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫واڵت‌و له‌ڕێگ���ه‌ی‌ (‪ )simulation‬كاری‌‬ ‫بۆ بكه‌م‌و ئه‌ش���مه‌وێت ئه‌وه‌ به‌دۆستان‌و‬ ‫هاوكاران���م بڵێم ك���ه‌ ب���ه‌رده‌وام ئه‌بم‬ ‫له‌س���ه‌ر كاركردن له‌م بواره‌دا تا بتوانم‬ ‫بۆش���اییه‌ك پڕبكه‌م���ه‌وه‌"‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ ناوبراو له‌سه‌ر ئه‌م پرۆژه‌یه‌ ‪200‬‬ ‫مه‌تر زه‌وی‌ وه‌رگرتووه‌‌و هاوكاری دارایی‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ به‌بێ به‌ئه‌نجامگه‌ش���تنی‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ی‌ كوردس���تانی‌ به‌جێهێشتووه‌‪،‬‬ ‫پش���تیوان وتی‌ "من خۆم پیش���ه‌وه‌رم‌و‬ ‫هه‌م وه‌ك���و پیش���ه‌وه‌ر‌و هه‌میش وه‌كو‬

‫خاوه‌ن���ی‌ بیرۆكه‌‌و پ���رۆژه‌ی‌ فڕۆكه‌ ئه‌و‬ ‫زه‌وییه‌م وه‌رگرتووه‌"‪ .‬ناوبراو وتیش���ی‌‬ ‫"وازهێنانی‌ منیش له‌و پرۆژه‌یه‌‌و نه‌فڕینی‌‬ ‫فڕۆكه‌كه‌ش���م له‌كوردستان بۆ ئه‌وه‌بووه‌‬ ‫كه‌ فڕۆكه‌خانه‌كانی‌ كوردس���تان تووشی‌‬ ‫ئیحراج���ی‌ نه‌ب���ن به‌هۆی‌ رێوش���وێنی‌‬ ‫به‌غداوه‌ كه‌ ره‌زامه‌ندیی كۆتاییان نه‌داوه‌‬ ‫بۆ فڕین���ی‌ فڕۆكه‌كه‌م‌و هه‌ر رۆژێك دێت‬ ‫ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌م ت���ه‌واو بك���ه‌م"‪ .‬له‌الی‌‬ ‫خۆش���ییه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫كش���توكاڵیی‌ عه‌ربه‌ت كه‌ سه‌رپه‌رشتی‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ پش���تیوان حه‌مه‌ ره‌شید‪-‬یان‬ ‫كردووه‌ ده‌ڵێت "منیش له‌خه‌ڵكم بیستووه‌‬ ‫ك���ه‌ پش���تیوان زه‌وی‌ وه‌رگرتبێت‌و من‬ ‫نوسراوم له‌پارێزگار‌و له‌سه‌روی‌ خۆمه‌وه‌‬ ‫بۆ هات���ووه‌ كه‌ هاوكاریی‌ ئ���ه‌و گه‌نجه‌‬ ‫بكه‌م‌و منیش له‌خزمه‌تی‌ كوردستاندام"‪.‬‬ ‫له‌كۆتایش���دا ن���ه‌ورۆز عه‌بدولق���اد وتی‌‬ ‫"من دووب���اره‌ی‌ ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬له‌داهاتوودا‬ ‫ده‌بێت هه‌وڵ���ی‌ دروس���تكردنی‌ فڕۆكه‌‬ ‫ته‌نها له‌سه‌ر كاغه‌زبێت‌و نه‌چێته‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ كه‌س نییه‌‬ ‫لەکوردس���تاندا رووخسەتی فڕین بدات‌و‌‬ ‫ئه‌و ره‌زامه‌ندییه‌ له‌به‌غدایه‌"‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ناونان ‌ی كێشه‌ ‌ی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕ‌هی‌ عێراق‬

‫هێشتا كۆنگرێسی‌ ئه‌مه‌ریكا رازیی‌‬ ‫نه‌بووه‌ وه‌كو باڵیۆزی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‬ ‫ده‌ستبه‌كاربێت‌و ته‌نها ئۆباما وه‌كو‬ ‫پاڵێوراوی‌ ئه‌و پۆسته‌ ناوی‌ ناوه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫ی ئه‌یاد عه‌لالوی‌‬ ‫لیستی‌ ئه‌لعێراقیه‌‌و خود ‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ بایكۆتكردنی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫بڕیاریشیانداوه‌ سكااڵی‌ به‌رزبكه‌نه‌وه‌ بۆ‬ ‫ناوه‌نده‌ بڕیار به‌ده‌سته‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫به‌م نزیكان���ه‌ راژ‌هی‌ باڵیۆزی‌ ئێس���تای‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪ ،‬تۆماس جێفری‌ كۆتای ‌ی‬ ‫ی پۆسته‌كه‌ش���ی‌‬ ‫دێ���ت‪ ،‬ب���ۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ب���اراك ئۆبام���ای‌ س���ه‌رۆكی‌ واڵت���ه‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا بریت ماكگۆرك‬ ‫ـ ی‌ پێشنیازكردووه‌ تا ببێته‌ جێگره‌وه‌ی‌‬ ‫ناوبراو‪ ،‬به‌اڵم لیس���تی‌ ئه‌لعێراقیه‌ی‌ ئه‌یاد‬ ‫عه‌ل�ل�اوی‌‌و به‌ش���ێكی‌ زۆر له‌س���وننه‌كان‬ ‫پێیانوای���ه‌ ئه‌م گه‌نجه‌ كه‌ له‌س���ه‌ر باڵی‌‬ ‫"پارێزگاره‌ نوێی���ه‌كان" ماڵه‌‪ ،‬الیه‌نگریی‌‬ ‫زۆر له‌ن���وری‌ مالیكی‌‌و پێكهاته‌ی‌ ش���یعه‌‬ ‫ده‌كات‌و كاریش له‌س���ه‌ر په‌رته‌وازه‌كردن‌و‬ ‫الوازكردن���ی‌ لیس���تی‌ ئه‌لعێراقیه‌ ده‌كات‬ ‫بۆی���ه‌ به‌هه‌م���وو جۆرێك ناڕازی���ن ببێته‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ ئه‌مه‌ری���كا له‌عێراق‪ .‬ماكگۆرك‪،‬‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌گروپێك سیاسه‌تمه‌داری‌ گه‌نج‬ ‫كه‌ له‌س���ێبه‌ری‌ قونس���وڵ‌و باڵیۆزه‌كاندا‬ ‫كاریانك���ردووه‌‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ كاری‌ س���یخوڕی‌‌و چاالكی���ی‌‬ ‫نه‌وعین بۆ واڵته‌كه‌یان‪ ،‬دیاریكردنیش���ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئۆبامای‌ ره‌ش پێست‌و دیموكراتی‌‌و‬ ‫نه‌یاری‌ سیاس���ه‌ته‌كانی‌ بوش���ه‌وه‌ زیاتر‬ ‫ی دروستكردووه‌‬ ‫له‌نیشانه‌یه‌كی‌ پرس���یار ‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئ���ه‌و لۆبییه‌ی‌ كه‌‬ ‫پشتیوانی‌ له‌ماكگۆرك ده‌كه‌ن كه‌ به‌قوتابی‌‬ ‫سه‌رانی‌ پارێزگاره‌ شه‌ڕخوازه‌كان ده‌درێنه‌‬ ‫قه‌ڵ���ه‌م له‌پێ���ش هه‌موش���یانه‌وه‌ ریچارد‬ ‫پێرل���ی‌ ئه‌ندازی���اری‌ گریمانكراوی‌ گرتن‌و‬ ‫رووخاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئه‌م باڵی���ۆزه‌ پێش���نیازكراوه‌ بۆ عێراق‬ ‫له‌پاش رووخانی‌ به‌عسه‌وه‌ (‪ )2003‬كاری‌‬ ‫دیپلۆماتی‌ ك���ردووه‌ له‌عێ���راق‌و نزیكه‌ی‌‬ ‫س���اڵێكیش یه‌كێك بوو‌ه له‌یاریده‌ده‌رانی‌‬ ‫پۆڵ بریمه‌ری‌ حاكمی‌ مه‌ده‌نی‌ ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ كاركردنی���دا له‌عێراق ماكگۆرك‬ ‫هاوڕێیه‌تی‌ س���ه‌رجه‌م ئ���ه‌و باڵیۆزانه‌ی‌‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ كردووه‌ كه‌ له‌به‌غدا دامه‌زرێنراون‌و‬ ‫جارجاره‌ش سه‌فه‌ری‌ كردووه‌ بۆ واشنتۆن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌نزیك س���ه‌نته‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫س���تراتیژییه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌ كار بكات‬ ‫كه‌ ناوه‌ندی‌ پێشكه‌ش���كردنی‌ راوێژ بووه‌‬ ‫به‌ئی���داره‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌باره‌ی‌ چۆنییه‌تی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ عێراق���ی‌ پاش س���ه‌دام‪.‬‬ ‫س���وننه‌كان‌و ئه‌وان���ه‌ی‌ خۆی���ان به‌هێڵی‌‬ ‫ناس���یۆنالیزمی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌عێراق ئه‌ژمار‬ ‫ده‌كه‌ن پێیانوایه‌ ماكگۆرك زۆر سه‌رسامه‌‬ ‫به‌سیاس���ه‌ت‌و هه‌نگاوه‌كان���ی‌ مالیك���ی‌‌و‬ ‫یه‌كێكیش���ه‌ له‌هانده‌ران ‌ی په‌راوێزخستنی‌‬ ‫زیاتری‌ عه‌ره‌بی‌ سوننه‌ له‌عێراق‪ .‬هه‌ر ئه‌م‬ ‫ره‌وته‌ پێیانوایه‌ ناوب���راو رۆڵێكی‌ خراپی‌‬ ‫گێ���ڕاوه‌ له‌دانوس���تانه‌كانی‌ پێكهێنان���ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ئێستای‌ عێراق (‪‌)2010‬و یه‌كێك‬ ‫بووه‌ له‌وان���ه‌ی‌ پش���تیوانی‌ له‌وه‌كردووه‌‬ ‫مالیك���ی‌ ب���ۆ ج���اری‌ دووه‌م ببێت���ه‌وه‌‬ ‫به‌س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و ئه‌م پشتگیرییه‌شی‌‬ ‫له‌مالیكی‌ شیعه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و تۆڕه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ی‌ كه‌ س���ااڵنێكی‌ زۆره‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫گه‌وره‌ مه‌رجه‌ع‌و سیاسه‌توانه‌كانی‌ شیعه‌دا‬ ‫دروس���تی‌ ك���ردووه‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا هه‌ندێك‬ ‫ده‌نگیتری‌ ناو سوننه‌كان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ ماكگۆرك بۆچونی‌ توندڕه‌وانه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫ی عێراق‌و به‌هۆی‌‬ ‫به‌رانبه‌ر عه‌ره‌بی‌ سوننه‌ ‌‬ ‫ئه‌م باكگراوه‌نده‌ گوماناوییه‌شیه‌وه‌ ئێستا‬ ‫بوه‌ت���ه‌ جێگه‌ی‌ ره‌خن���ه‌‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رانی‌ لیس���تی‌ ئه‌لعێراقیه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌ی���اد عه‌لالوی‌ س���ه‌رۆكی‌ ئه‌م لیس���ته‌‬ ‫به‌ئاش���كرا رایگه‌یاند كه‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫ته‌له‌فۆنی���دا به‌جیمس جێف���ری‌ باڵێوزی‌‬ ‫ئێس���تای‌ ئه‌مه‌ریكای‌ راگه‌یاندووه‌ "ئێوه‌‬ ‫ئازادن وه‌كو ده‌وڵه‌تێكی‌ زلهێز كێ دیاریی‌‬ ‫بك���ه‌ن نوێنه‌رایه‌تیتان ب���كات له‌عێراق‪،‬‬ ‫به‌اڵم لیس���ته‌كه‌ی‌ ئێمه‌ ئاماده‌ نییه‌ وه‌كو‬ ‫باڵیۆز مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ���دا بكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌ڵگه‌مان هه‌یه‌ پشتیوانی‌ ركابه‌ره‌كانمان‬ ‫ده‌كات‌و كار له‌س���ه‌ر په‌رته‌وازه‌كردنمان‬ ‫ده‌كات"‪ .‬جگه‌ له‌م هه‌ڵوێسته‌ش سه‌رانی‌‬ ‫ئه‌لعێراقیه‌ گفتیان داوه‌ سكااڵی‌ ماكگۆرك‬ ‫ببه‌نه‌ به‌رده‌م كۆنگرێ���س‪ ،‬به‌ڵكه‌ ده‌نگ‬ ‫نه‌دات له‌سه‌ر پۆستی‌ نوێی‌ ناوبراو‪ .‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫"هه‌رێم بای ‌ی ‪ 2‬ملیۆن دۆالر‬ ‫كاره‌با به‌بێ سوته‌مه‌نی‌ به‌رهه‌مده‌هێنێت"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌روای‌‬ ‫ی ‪950‬‬ ‫ی كاره‌با رۆژانه‌ نزیك ‌ه ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ێ‬ ‫مێگاوات كاره‌با به‌رهه‌مده‌هێنێت‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ سوته‌مه‌نی‌ له‌به‌رهه‌مهێنانیدا‬ ‫ی‬ ‫خه‌رج بكات‪ ،‬وه‌ك وته‌بێژ ‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌‪ ،‬دیار بابان ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"ته‌نها له‌گه‌رمایی‌ ئه‌و یه‌كان ‌ه ‌‬ ‫ی كار ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫وزه‌كه‌ به‌رهه‌مدێت‪ ،‬به‌مه‌ش بڕ ‌‬ ‫ی كاره‌با زیاد ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ ناتوانێ‌ به‌ڵێن ‌‬ ‫ئه‌و‌ه بدات‪ ،‬ك ‌هی‌ مۆلیده‌ ئه‌هلیه‌كان‬ ‫الده‌برێن‪.‬‬

‫‪%95‬ی‌ كاره‌بای‌ هه‌رێم‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ت به‌رهه‌میده‌هێن ‌‬ ‫ێ‬ ‫پێویس����تییه‌كانی‌ هه‌رێم ب����ۆ وزه‌ی‌‬ ‫كاره‌با كه‌ به‌رزترین خواست له‌زستانی‌‬ ‫راب����ردوودا تۆماركراوه‌‪ ،‬بریتیبوو له‌‪3‬‬ ‫هه‌زار‌و ‪ 200‬مێ����گاوات‪ ،‬به‌اڵم رێژه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‪ 750‬مێ����گاوات كاره‌با‬ ‫كه‌مترب����ووه‌‪ ،‬چونك����ه‌ به‌رهه‌مهێنان‬ ‫له‌به‌رزتری����ن ئاس����تیدا ‪ 2‬ه����ه‌زار‌و‬ ‫‪ 450‬مێ����گاوات كاره‌بای����ه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ وته‌بێژه‌ك����ه‌ی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌‬ ‫كاره‌ب����ا‪ ،‬زیات����ر ‪%95‬ی‌ ئ����ه‌و ب����ڕه‌‬ ‫كاره‌بای����ه‌ی‌ ك����ه‌ به‌رهه‌مده‌هێنرێ‌‪،‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن دوو كۆمپانی����ای‌ كه‌رت����ی‌‬ ‫تایبه‌ته‌وه‌یه‌‪ .‬ئه‌وانیش كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫توركی‌‌و كۆمپانیای‌ ماس����ی‌ جیهانی‌‪-‬‬ ‫یه‌‪ ،‬كه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ دووه‌میان پش����كی‌‬ ‫شێری‌ له‌به‌رهه‌مهێناندا به‌رده‌كه‌وێت‌و‬ ‫خـاوه‌نه‌ك����ه‌ی‌ س����ه‌رمـــایـــه‌دارێكی‌‬ ‫ك����ورده‌ به‌نـ����اوی‌ ئه‌حــم����ه‌د‬ ‫ئیســـماعیل‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌ك����ه‌ی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ كاره‌ب����ا‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ه����اوكات به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ كاره‌باشه‌‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وان وه‌كو پێویس����ت‬ ‫ناتوان����ن س����ود له‌ه����ه‌ردوو به‌نداوی‌‬ ‫دوكان‌و ده‌ربه‌ندیخ����ان وه‌ربگ����رن‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت "له‌وه‌رزی‌‬ ‫زستاندا زیاتر پێویس����تمان به‌وزه‌ی‌‬ ‫كاره‌با هه‌یه‌‪ .‬ئه‌و دوو به‌نداوه‌ش له‌‌و‬ ‫وه‌رزه‌دا ئاو كۆده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫زۆرباشیش سودیان لێوه‌ربگرین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ده‌توانین بڕی‌ ‪ 100‬مێگاوات كاره‌بایان‬ ‫لێوه‌ربگری����ن‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش بڕێكی‌ زۆر‬ ‫نییه‌"‪.‬‬

‫هێشتا ناتوانین گفت ‌ی‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵگرتن ‌ی مۆلیده‌ ‌‬ ‫ئه‌هل ‌ی به‌هاوواڵتیان‬ ‫بده‌ین‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با له‌گه‌رما ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫وێستگه‌كان‬ ‫ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی كاره‌ب���ا به‌ب��� ‌‬ ‫ی وز‌ه ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان��� ‌‬ ‫ی هیچ بڕ‌ه س���وته‌مه‌نییه‌ك‬ ‫خه‌رجكردن ‌‬ ‫وه‌ك مژده‌ی���ه‌ك راده‌گه‌یه‌ن���ێ‌‪ .‬بابان‬ ‫ئه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كات ك ‌ه له‌هه‌ولێر‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 475‬مێگاوات كاره‌با‌و له‌وێستگ ‌ه ‌‬ ‫بڕ ‌‬ ‫ی چه‌مچه‌ماڵیش ‪ 475‬مێگاوات‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی سوته‌مه‌نی‌‌و‬ ‫ێ خه‌رجكردن ‌‬ ‫كاره‌با‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی ئه‌و دوو وێس���تگه‌یه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها له‌گه‌رما ‌‬ ‫ی زۆر به‌رهه‌مدێ���ت‪ ،‬بابان‬ ‫كاره‌بایه‌ك��� ‌‬ ‫ی ‪ 950‬مێگاوات‬ ‫ده‌ڵێت "رۆژان��� ‌ه نزیك ‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی كاره‌باو‌ه به‌ب ‌‬ ‫كاره‌ب���ا ده‌خه‌ین ‌ه تۆڕ ‌‬ ‫ی هیچ س���وته‌مه‌نییه‌ك"‪.‬‬ ‫خه‌رجكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫ی ماس ‌‬ ‫ئه‌م كاره‌ش كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات‪ .‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫ی جیهانی‌‪،‬‬ ‫ی كۆمپانیای ماس ‌‬ ‫رێگه‌پێدراو ‌‬ ‫ی بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ئازاد مسته‌فا حسێن ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خس���ته‌ڕوو ك ‌ه ئ���ه‌و ب���ڕ‌ه كاره‌بای ‌ه ‌‬ ‫ی به‌رهه‌میده‌هێنن‪،‬‬ ‫ێ س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌ب��� ‌‬ ‫ی ‪ 2‬ملیۆن دۆالر‬ ‫ی به‌نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫پاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌خه‌مڵێنرێ‌‪.‬‬ ‫ی كاره‌با له‌ڕێگ ‌هی‌ (با)وه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی وز‌ه ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵتان سه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫(با)وه‌‪ ،‬له‌زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌‪ .‬وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی دوو س���اڵ ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێمیش نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمان ‌‬ ‫كۆمپانیایه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئه‌و ش���وێنانه‌یان‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‌ه ‌‬

‫"ئێران سااڵنه‌ ‪ 17‬ملیارد‬ ‫له‌عێراق ده‌دزێت"‬

‫ی بك���ه‌ن ك ‌ه له‌هه‌رێمدا بۆ ئه‌و‬ ‫بۆ دیار ‌‬ ‫كار‌ه له‌باره‌‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه گرێبه‌س���ته‌ك ‌ه‬ ‫ی س���اڵێك‌و شه‌ش مانگ بوو‪،‬‬ ‫بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫ی دووساڵ‬ ‫ی نزیك ‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم پاش تێپه‌ڕین ‌‬ ‫ی كۆتاییان به‌وه‌زاره‌ت‬ ‫هێش���تا ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫ن���ه‌داوه‌‪ ،‬له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه وته‌بێژه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی كاره‌با‪ ،‬ئه‌و‌ه روونده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیای��� ‌ه له‌چه‌ند ش���وێنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬ب ‌ه مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫جیاجیا ‌‬ ‫تاقیكردن���ه‌و‌ه (تێس���تكردن) چه‌ندین‬ ‫تاوه‌ریان داناوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو پێویس���ت‬ ‫سه‌ركه‌وتنیان به‌ده‌ست نه‌هێناوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌دان ‬ ‫له‌ئێس���تادا دووبار‌ه له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫له‌چه‌ند ش���وێنێكیتر ت���اوه‌ر دابنێن‪،‬‬ ‫ی دوو‬ ‫ی "نزیك ‌ه ‌‬ ‫له‌مباره‌یه‌و‌ه باب���ان وت ‌‬ ‫س���اڵ ‌ه خه‌ریكن‪ ،‬چه‌ند تێستێكیشیان‬ ‫ی تاوه‌ریان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و شوێنان ‌ه ‌‬ ‫لێداناوه‌‪ ،‬وه‌كو پێویست باش نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫بۆی��� ‌ه تائێس���تاش له‌وردبینیكردندان‪،‬‬ ‫به‌نی���ازن چه‌ن���د مانگێكیت���ر ئ���ه‌و‬ ‫ش���وێنانه‌مان بۆ ده‌ستنیشان بكه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی كاره‌با له‌و رێگه‌یه‌و‌ه‬ ‫بۆ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫له‌باره‌‪ .‬هه‌ر كاتێك ئه‌وان ته‌واو بوون‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه گرێبه‌س���ت له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانیایتر‬ ‫ی كاره‌با له‌و‬ ‫ده‌كه‌ین ب���ۆ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆشیه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫رێگایه‌وه‌"‪ .‬له‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیهانی‌‪ ،‬ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی ماس ‌‬ ‫رێگه‌پێدراو ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫خ���ۆی نیش���اندا ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی "كۆمپانیاك��� ‌ه ‌‬ ‫پرۆژه‌ی���ه‌‌و وت ‌‬ ‫له‌توانایدا هه‌یه‌ ئه‌و كار‌ه بكات"‪.‬‬ ‫ی كاره‌با بێ‌ كێشه‌ ده‌بێت؟‬ ‫ك ‌ه ‌‬ ‫ی دیار بابان‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫هه‌ر به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫‪ 24‬گرێبه‌س���تیان واژۆ كردووه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ی هه‌مه‌جۆرن‬ ‫ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ش پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وز‌ه ‌‬ ‫بۆ زیاتر خزمه‌تك���ردن به‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌با له‌به‌رهه‌مهێنان‌و تا گواستنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ هاوواڵتی���ان‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و پرۆژان ‌ه پێویس���تیان به‌كات‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی ‌ه "بچوكتری���ن پرۆژه‌یان ‪10‬مانگ ‌‬ ‫ی تێدای��� ‌ه ب���ۆ‬ ‫پێده‌چێ���ت‪ ،‬پرۆژه‌ش��� ‌‬ ‫ی دوو ساڵی‌ پێده‌چێت"‪.‬‬ ‫ته‌واوبوون ‌‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و پرۆژانه‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫س���ه‌ربار ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی كاره‌با ناتوان ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫وته‌بێژه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه بدا له‌كه‌ی���دا مۆلید‌ه‬ ‫په‌یمان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توانا ‌‬ ‫ئه‌هلی���ه‌كان الده‌برێن "ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زی كاره‌با‪ ،‬له‌خواست ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫هاوواڵتی���ان زیاتربوو توانیش���مان ئه‌و‬ ‫ێ گرف���ت بگوازینه‌و‌ه‬ ‫به‌رهه‌م��� ‌ه به‌ب��� ‌‬ ‫بۆ هاوواڵتی���ان‪ ،‬ئه‌و كات��� ‌ه ده‌توانین‬ ‫مۆلی���د‌ه ئه‌هلیه‌كان البه‌ری���ن‪ ،‬چونك ‌ه‬

‫منداڵێک لەکاتی هەڵدانەوەی جۆزەیەکی کارەبای مۆلیدەدا فۆتۆ‪ :‬فەریق هەڵەبجەیی‬ ‫جار هه‌ب���وو‌ه كاره‌باش���مان هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ی گرفتێكه‌و‌ه‬ ‫ی دروستبوون ‌‬ ‫به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫له‌محاویله‌یه‌ك���دا نه‌ماتوانیو‌ه كاره‌باك ‌ه‬ ‫بگه‌یه‌نینه‌ هاوواڵتیان"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژ‌ه ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‪،‬‬ ‫ی باش���یان بڕی���و‌ه بۆ‬ ‫ك��� ‌ه هه‌ن���گاو ‌‬ ‫ی كاره‌ب���ا‪،‬‬ ‫ی كێش��� ‌ه ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی ‪،2006‬‬ ‫ی "س���اڵ ‌‬ ‫ی وت ‌‬ ‫هه‌روه‌ك خ���ۆ ‌‬ ‫له‌هه‌موو هه‌رێمدا ‪ 300‬مێگاوات كاره‌بامان‬ ‫هه‌ب���وو‪ ،‬ئێس���تا ‪ 2800‬مێگاواتم���ان‬

‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌وڵه‌كانیش���مان به‌رده‌وامن‬ ‫ب���ۆ زیادكردنی‌"‪ .‬ئه‌و رونیش���كرده‌و‌ه‬ ‫ی زۆر ه���ه‌رزان كاره‌با ب ‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌نرخێك ‌‬ ‫هاوواڵتیان ده‌فرۆش���نه‌وه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ش‬ ‫ی كاره‌با‬ ‫باس���یله‌وه‌كرد یه‌ك وه‌ح���د‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر حكومه‌ت ‪ 22‬سه‌نت ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وان نرخیان له‌سه‌نت‌و نیوێكه‌و‌ه‬ ‫ی نرخ ‌ه‬ ‫ده‌ستپێكردوو‌ه "هه‌ر ئه‌م هه‌رزان ‌‬ ‫ی كردووه‌‪ ،‬هاوواڵتیان وه‌كو پێویست‬ ‫وا ‌‬ ‫ی كاره‌با نه‌زانن"‪.‬‬ ‫قه‌در ‌‬

‫تەزویر کردن بەلەزگە‪ ،‬ئامرازێكی تری قۆڵبڕین‬ ‫داخرابوو‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌ر دوكانه‌ك ‌ه نوسرا‬ ‫بوو "استغفر الله و اتوب الیه"‪.‬‬ ‫مه‌ریوان عه‌لی ته‌مه‌ن ‪ 20‬ساڵ گه‌نجێكی‬ ‫تری مۆبایل فرۆش���ه‌‌و ه���اوكات قوتابی‬ ‫زانكۆیه‌‪ ،‬ئ���ه‌و هۆكاری هێنان���ی له‌زگه‌‬ ‫به‌جیا له‌گ���ه‌ڵ ئامێره‌كان ‌ی روونكرده‌وه‌‌و‬ ‫وتی "له‌چین كوالێت���ی نرخه‌كان دیاری‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌وان ئاماد‌ه نی���ن له‌زگه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌س���ڵی له‌ئامێرێكی خراپ بده‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫بازرگان���ه‌كان كاتێ���ك ئامێ���ری خراپ‌و‬ ‫پاتری‌و ش���احینه‌ی خراپ دێنن‪ ،‬ده‌چن‬ ‫له‌چاپخانه‌ی���ه‌ك له‌زگه‌ی ئه‌س���ڵی چاپ‬ ‫ده‌كه‌ن‌و دێن له‌كوردستان له‌ئامێره‌كان ‌ی‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر له‌زگ���ه‌ش بكڕیت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫دانه‌ی ب ‌ه ‪ 2000‬دینار ده‌ستت ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫مه‌ری���وان پێیوای ‌ه ك ‌ه ئه‌م ج���ۆر‌ه كار‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌ی له‌ناو بازاڕی مۆبایل فرۆشان جۆرێك ‌ه له‌"راووڕوت"‌و هه‌قی لێپچینه‌وه‌ی‬ ‫دی���ارده‌ی له‌زگه‌ی ته‌زویر ب���اوی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "له‌زگه‌ك ‌ه‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا هه‌ندێك له‌دوكانداره‌كان داوێك ‌ه بۆ خه‌ڵكی ناش���اره‌زا‪ ،‬رۆژان ‌ه ‪200‬‬ ‫بێزاری���ی خۆی���ان له‌لێنه‌پێچین���ه‌و‌ه كه‌س پێوه‌ی ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ده‌رده‌ب���ڕن‌و پێیانوای��� ‌ه بازرگان���ه‌كان ده‌رباز جه‌بار ك ‌ه له‌دوكانێكی دارتاش���ی‬ ‫توانیویان��� ‌ه له‌س���ه‌رووی یاس���او‌ه بن‌و رۆژان��� ‌ه ب ‌ه ‪ 20‬ه���ه‌زار دینار ش���اگردی‬ ‫حكومه‌ت بێده‌نگ���ی لێكردوون‪ .‬هه‌روه‌ك ده‌كات‪ ،‬ماو‌ه ماو‌ه زه‌نگی ژمار‌ه ته‌له‌فۆنی‬ ‫مۆبایل فرۆش���ێك ك ‌ه داوای سانس���ۆری وه‌ستاكه‌ی بۆ ده‌هات بۆ ئه‌وه‌ ‌ی بگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ده‌كرد وت���ی "هه‌ندێ���ك له‌بازرگانه‌كان دوكانه‌ك���ه‌ی‌‪ .‬ئه‌ویش دوای بێئومێدبوون‬ ‫فێربوون جگ ‌ه له‌له‌زگه‌ی ته‌زویر‌و ئامێری له‌دۆزین���ه‌وه‌ی كاب���رای مۆبایل فرۆش‪،‬‬ ‫خراپ‪ ،‬ئێس���تا ژماره‌یه‌كی زۆری (برغو) ئیت���ر ناچار بوو ئامێره‌كه‌ی ب ‌ه ‪ 40‬هه‌زار‬ ‫ی���ان هێناوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ب���ۆ ئه‌وه‌ی ئه‌گه‌ر دینار فرۆش���ت‌و ‪ 100‬هه‌زار دیناری تری‬ ‫ئامێرێك كرایه‌وه‌‪ ،‬دواتر (برغو)ی تازه‌ی له‌س���ه‌ر دانا‌و ئامێرێكی تری كڕی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب ‌ه باوه‌ڕێكی پته‌وه‌و‌ه پێیوابوو ك ‌ه خودا‬ ‫بۆ دابنێن‌و شوێنه‌واری نه‌مێنێت"‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌مۆبایل فرۆشه‌كان ئاماژه‌یان حه‌ق ‌ی ئه‌و ده‌سێنێ‌‪ ،‬بۆی ‌ه وت ‌ی "خوا ئه‌و‬ ‫به‌دوكانێك ده‌كرد كه‌ خه‌ریكی فرۆشتنی حه‌قه‌ ‌ی من هه‌ر ده‌سێنێ‌‪ ،‬چونك ‌ه پاره‌ی‬ ‫له‌زگ���ه‌‌و برغووه‌‪ ،‬كاتێك چوین دوكانه‌ك ‌ه حه‌رام بۆ هیچ كه‌سێك خێر ناداته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی له‌زگه‌ ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ته‌زویره‌وه‌‪ ،‬رۆژان ‌ه‬ ‫به‌ده‌یان كه‌س خراپترین‬ ‫مۆبایلیان به‌باشترین‬ ‫مۆبایل پێده‌فرۆشرێت‬ ‫دوکانێکی فرۆشتنی مۆبایل‌و لەزگە فۆتۆ‪ :‬کامەران محەمەد‬ ‫كوردستان ده‌هێنرێت‌و به‌و هۆیه‌و‌ه پاتری‌و بۆ هێنانی ئامێر‌و كه‌لوپه‌لی نۆكیا‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫ ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫ئامێری مۆبایلی خراپ ده‌كرێت ‌ه ئه‌سڵی‌و ده‌س���تكاری هیچ ئامێرێك ناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌خه‌ڵكی ده‌فرۆشێته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ك یه‌كێك له‌خوار ئه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئیتر كه‌س���ێك بیه‌وێت‬ ‫ده‌رباز جه‌بار‪‌ -‬ی ته‌مه‌ن ‪ 22‬ساڵ‪،‬‬ ‫له‌مۆبایل فرۆش���ه‌كان به‌بێزارییه‌و‌ه باسی فێڵبكا‪ ،‬ده‌توانێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش به‌گۆڕینی‬ ‫مۆبایلێكی نۆكیای جۆری‪ N80‬ی‬ ‫ده‌كردو ده‌یوت "ئه‌م له‌زگه‌ی ‌ه به‌ئاش���كرا پاتریی ‌ه ئه‌سڵیه‌كه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ ئامێر‌و‬ ‫به‌ده‌سته‌و‌ه گرتبوو له‌ناو مۆبایل‬ ‫ده‌هێنرێت‌و حكومه‌تیش هیچ سانسۆرێكی پاتری خراپ ك ‌ه هه‌مانشێوه‌ی ئه‌سڵیه‌كه‌ی‬ ‫فرۆش ‌ه ده‌ستگێڕه‌كان چاوی ده‌گێڕا‪،‬‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ف���ارس وتی‌ "ئه‌مان��� ‌ه له‌ڕێگه‌ی‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫جاروباریش ده‌ستێكی به‌ نه‌وچه‌وانیدا‬ ‫فارس عه‌بدوڵاڵ خاوه‌نی دوكانی ڤین له‌ناو بازرگانه‌كانه‌و‌ه ده‌هێنرێت‪ ،‬مۆبایلی ‪8900‬‬ ‫ده‌هێنا‌و ئاره‌قه‌كانی ده‌سڕیه‌وه‌‪.‬‬ ‫بازاڕی مۆبایل فرۆشه‌كان ‌ی هه‌ولێر ئاماژه‌ی ئه‌گه‌ر ئه‌س���ڵیه‌ك ‌ه بێت ب ‌ه ‪ 800‬دۆالره‌‪،‬‬ ‫ئه‌و داخ له‌دڵبوو‪ ،‬چونك ‌ه به‌هۆی‬ ‫به‌و‌ه ك���رد ك ‌ه له‌زگ���ه‌ی ته‌زویر له‌الیه‌ن كه‌چ���ی عادیه‌كه‌ی ب��� ‌ه ‪ 35‬دۆالره‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫له‌زگه‌یه‌كه‌ ‌ی ته‌زویره‌و‌ه مۆبایلێكی ‪50‬‬ ‫هه‌ندێك كه‌س���ه‌و‌ه كاری پێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك نه‌زان بێت‌و پش���ت ب ‌ه‬ ‫هه‌زار دینارییان ب ‌ه ‪ 280‬هه‌زار دینار‬ ‫رونیشیكرده‌و‌ه ك ‌ه له‌زگه‌ ‌ی هه‌ر واڵتێكت له‌زگ ‌ه ببه‌س���تێت‪ ،‬مۆبایل��� ‌ه خراپه‌كه‌ی‬ ‫داوه‌تێ‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ توڕه‌ییه‌و‌ه ده‌یوت‬ ‫"به‌س بیدۆزمه‌و‌ه شه‌رتبێ خۆ ‌ی بكه‌م ‌ه ده‌وێت‪ ،‬به‌ده‌ستت ده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی ب ‌ه ئه‌س���ڵی پێده‌فرۆش���ن"‪ .‬ناوبراو ئه‌و‬ ‫فینله‌ندی‌و هه‌نگاری‌و ئه‌ڵمانی‪ ،‬وتیش���ی جۆر‌ه كه‌س���انه‌ی به‌بێ دین‌و نائینس���ان‬ ‫مۆبایل"‪.‬‬ ‫"خه‌ڵكی به‌ویژدان په‌ن���ا نابات ‌ه به‌ر ئه‌م وه‌س���ف كردو وتی "من ئامێره‌كه‌م گران‬ ‫تەزویرک���ردن بەلەزگ���ە له‌ڕێگ���ه‌ی كاره‌"‪ .‬فارس ئه‌وه‌یخسته‌ڕوو ك ‌ه له‌هه‌ولێر ده‌فرۆشم‪ ،‬به‌اڵم ئاماد‌ه نیم‪،‬پشتی كه‌س‬ ‫بازرگانه‌كانی مۆبایله‌و‌ه ب���ۆ بازاڕه‌كانی ‪ 3‬كۆمپانیای سه‌ره‌كی باوه‌ڕپێكراو هه‌ی ‌ه بشكێنم"‪.‬‬

‫راپۆرتێك����ی‌ س����ه‌نته‌ری‌ جیهان���� ‌ی‬ ‫توێژینه‌وه‌كان����ی‌ په‌ره‌پێدان����ی‌ به‌ریتانی‌‬ ‫ئاش����كرایده‌كات به‌مدواییان����ه‌ ئێ����ران‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو ده‌س����تیگرتووه‌‬ ‫به‌س����ه‌ر كێڵگه‌ نه‌وتییه‌كانی‌ باش����وری‌‬ ‫عێراق����دا‌و قه‌باره‌ی‌ نه‌وتی‌ دزراوی‌ عێراق‬ ‫ل����ه‌م كێڵگان����ه‌ له‌س����اڵێكدا ده‌گاته‌ ‪17‬‬ ‫ملی����ارد دۆالر‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ ل����ه‌و قازانجه‌‬ ‫زۆره‌ی‌ كه‌ ئێران به‌هۆی‌ نه‌وتی‌ قاچاغی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ ده‌ستی‌ ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬ئه‌م راپۆرته‌ ئاشكرایده‌كات‬ ‫ئه‌و كێڵگه‌ نه‌وتییان����ه‌ی‌ كه‌ یه‌ده‌گێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ نه‌وتیان تێدای����ه‌ به‌ ‪ 100‬هه‌زار‬ ‫به‌رمی����ل مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێ����ن به‌كێڵگه‌ی‌‬ ‫هاوب����ه‌ش دانانرێ����ن‪ ،‬چونك����ه‌ به‌ش����ی‌‬ ‫ه����ه‌ره‌ گه‌وره‌ی����ان له‌خاك����ی‌ عێراقدان‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئ����ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو كه‌ ئێران‬ ‫رۆژان����ه‌ ‪ 130‬ه����ه‌زار به‌رمیل نه‌وتی‌ خاو‬ ‫له‌‪ 4‬كێڵگه‌ی‌ عێراقی‌ ده‌كێش����ێته‌وه‌ كه‌‬ ‫بریتین له‌كێڵگه‌كان����ی‌‪ :‬ده‌هلران‪ ،‬نه‌فت‬ ‫ش����ه‌هر‪ ،‬به‌یده‌ر غه‌رب‌و ئه‌بان‌و قه‌باره‌ی‌‬ ‫زیاده‌ڕۆییه‌كانی‌ ئێرانیش بۆ سه‌ر كێڵگه‌‬ ‫نه‌وتییه‌كان����ی‌ فه‌كك����ه‌‌و ته‌یب‌و هه‌ندێك‬ ‫به‌شی‌ كێڵگه‌ی‌ مه‌جنون له‌ڕۆژێكدا ده‌گاته‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ چاره‌كه‌ ملیۆنێ����ك‪ .‬له‌كۆتاییدا‬ ‫راپۆرته‌ك����ه‌ ده‌گاته‌ ئه‌و ده‌ره‌نجامه‌ی‌ كه‌‬ ‫قه‌باره‌ی‌ زیاده‌ڕۆییه‌كانی‌ ئێران بۆ سه‌ر‬ ‫نه‌وت����ی‌ عێراق ده‌گات����ه‌ بایی‌ ‪ 17‬ملیارد‬ ‫دۆالر له‌س����اڵێكدا كه‌ ده‌كاته‌ ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫‪%14‬ی‌ ك����ۆی‌ داهاتی‌ نه‌وت����ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ ئه‌م راپۆرته‌ ئێ����ران تاك الیه‌نه‌‬ ‫كاری‌ ده‌رهێنان ل����ه‌م كێڵگانه‌دا ده‌كات‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ پێش����تر هه‌ردووال له‌س����ه‌ر‬ ‫پێكهێنانی‌ لیژنه‌ی‌ هاوبه‌ش رێككه‌وتوون‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ باش����ترو زیاتری‌‬ ‫تێ����دا بكه‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئێران ت����اك الیه‌نه‌‬ ‫بیری‌ الر به‌ ئاراس����ته‌ی‌ خاكی‌ عێراق لێ‬ ‫ده‌دات‌و نه‌وت ده‌رده‌هێنێت‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫زیان به‌ك����ۆی‌ به‌رهه‌م����ی‌ نه‌وتی‌ عێراق‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كیت����ره‌وه‌ س����ه‌نته‌ره‌ به‌ریتانییه‌كه‌‬ ‫ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات تۆڕه‌كانی‌ به‌قاچاغ‬ ‫بردنی‌ نه‌وت����ی‌ خاو له‌عێراقه‌وه‌ بۆ ئێران‬ ‫رۆژان����ه‌ ده‌وره‌به‌ری‌ ‪ 35‬ه����ه‌زار به‌رمیل‬ ‫نه‌وتی‌ خاو ئاودیوی‌ ئێران ده‌كه‌ن‌و له‌وێ‬ ‫به‌نرخێكی‌ هه‌رزان ده‌یفرۆشن‌و حكومه‌تی‌‬ ‫ئێرانیش به‌نرخی‌ جیهانی‌ (‪ 110‬ـ ‪) $ 120‬‬ ‫هه‌نارده‌ی‌ به‌نده‌ره‌كانی‌ باشوری‌ ئێران‌و‬ ‫س����ه‌ر كه‌نداوی‌ فارس����ی‌ ده‌كات‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م راپۆرته‌ ئێران گرێبه‌س����تێكی‌‬ ‫مۆركردووه‌ له‌گه‌ڵ كۆمپانیای‌ سینوبكی‌‬ ‫چینی‌‌و ئه‌م گرێبه‌سته‌ش عێراق بێبه‌ش‬ ‫ده‌كات له‌كه‌ڵ����ك وه‌رگرتن له‌كێڵگه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌وتی‌ باش����وری‌ رۆژهه‌اڵت����ی‌ عێراق كه‌‬ ‫مه‌زه‌ن����ده‌ ده‌كرێت ‪ 12‬ملی����ارد به‌رمیل‬ ‫نه‌وتی‌ خ����اوی‌ تێدابێت له‌گ����ه‌ڵ ‪12.5‬‬ ‫ملیارد مه‌تر موكه‌عه‌ب گازی‌ سروشتی‌‌و‬ ‫‪ 1.9‬ملیارد به‌رمیل نه‌وتی‌ چڕ‪.‬‬

‫ئیكسۆن مۆبیل ده‌بێته‌‬ ‫گه‌وره‌ترین كۆمپانیا‬ ‫به‌پێی‌ دوا پۆلێنی‌ كۆمپانیا بازرگانییه‌كانی‌‬ ‫جیه����ان كۆمپانی����ای‌ ئیكس����ۆن مۆبیل ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ به‌گه‌وره‌ترین كۆمپانیای‌ نه‌وتی‌‬ ‫له‌سه‌رانسه‌ری‌ جیهاندا دیاریكرا‌و هاوكات‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شدا حكومه‌تی‌ عێراق دووری‌‬ ‫خسته‌وه‌ له‌پێش����بڕكێكانی‌ وه‌به‌رهێنانی‌‬ ‫وزه‌ له‌باشوری‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئاژانس����ه‌كان‪ :‬له‌كاتێك����دا كه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێ����راق بڕیاری����دا كۆمپانیای‌ ئیكس����ۆن‬ ‫مۆبیل دوور بخاته‌وه‌ له‌مه‌زادی‌ چواره‌می‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان����ی‌ كێڵگ����ه‌ نه‌وتییه‌كان����ی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ جیه����ان ئه‌م‬ ‫كۆمپانیای����ه‌ به‌گه‌وره‌تری����ن كۆمپانیای‌‬ ‫بازرگانی‌‌و گه‌وره‌ترین كۆمپانیای‌ نه‌وتی‌‬ ‫دیاریكرا‪ .‬دورخستنه‌وه‌ی‌ ئه‌م كۆمپانیایه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و بۆند‌و گرێبه‌ستانه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‌ كوردستان مۆری كردووه‌‌و‬ ‫چاودێرانی����ش پێیانوایه‌ س����زادانی‌ ئه‌م‬ ‫كۆمپانیایه‌ ده‌بێته‌ه����ۆی‌ قوڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ناكۆكی‌ هه‌رێم‌و به‌غدا‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫موچه‌ بۆ قوتابیانی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‌و خوێندكارانی‌ زانكۆ ده‌بڕدرێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬ ‫بڕیاره‌ له‌ساڵی‌ داهاتوه‌وه‌ مینحه‌ی‬ ‫تایبه‌ت بۆ قوتابیانی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫ببڕدرێته‌وه‌‌و پرۆژه‌ یاسای‌ مینحه‌ی‌‬ ‫خوێندكارانی‌ زانكۆ‌و په‌یمانگاكانیش‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ دووه‌می‌ بۆ كراوه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫دڵنیایه‌ له‌وه‌ی‌ هه‌ردوو پرۆژه‌كه‌‬ ‫ده‌نگی‌ پێوێست به‌ده‌ستده‌هێنن‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌دڵنیایی‌ هه‌ر یاسایه‌ك‬ ‫له‌به‌غدا ده‌ربچێت كوردستانیش‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫مینحه‌ی‌ قوتابیان ‪%1‬ی‌ بودجه‌ ده‌بات‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ عێراق‪ ،‬پرۆژه‌ یاس���ایه‌كی‌‬ ‫پێش���كه‌ش به‌په‌رله‌مانی‌ به‌غدا كردووه‌‬ ‫ب���ۆ دابینكردنی‌ مینحه‌یه‌ك���ی‌ مانگانه‌‬ ‫به‌ب���ڕی‌ ‪ 30‬ه���ه‌زار دین���ار ب���ۆ ه���ه‌ر‬ ‫قوتابییه‌كی‌ قۆناغی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ به‌ئامانجی‌‬ ‫"هاندانی‌ من���ااڵن ب���ۆ په‌یوه‌ندیكردن‬ ‫به‌خوێندن‌و سوككردنی‌ باری‌ سه‌رشانی‌‬ ‫دایبابه‌كانیان"‪ .‬به‌پێی‌ پرۆژه‌ یاساكه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ ده‌وروبه‌ری‌ ‪ 5‬ملیۆن‬ ‫قوتاب���ی‌ قۆناغ���ی‌ بنه‌ڕه‌ت���ی‌ له‌واڵتدا‬ ‫هه‌یه‌ به‌هه‌رێمی‌ كوردستانیشه‌وه‌‌و به‌م‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ داواكراوه‌ بودجه‌ی‌ ترلیۆنێك‌و‬ ‫‪ 300‬ملی���ارد دیناری‌ بۆ ته‌رخان بكرێت‬ ‫كه‌ ده‌كاته‌ ده‌وروبه‌ری‌ ‪%1‬ی‌ س���ه‌رجه‌م‬ ‫بودج���ه‌ی‌ عێراق‪ .‬ئه‌ندامان���ی‌ لیژنه‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���یان راگه‌یان���دووه‌‪ ،‬به‌هی���وان‬ ‫له‌قۆناغه‌كان���ی‌ داهاتوودا بتوانن مینحه‌‬ ‫ب���ۆ خوێندكارانی‌ قۆناغ���ی‌ ناوه‌ندی‌‌و‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌ ببڕنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫ته‌نها سه‌ره‌تایی‌ ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ له‌به‌غدا‬ ‫ده‌كاته‌ پۆل���ی‌ ‪ 1‬ـ ‪6‬ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌پێ���ی‌ راگه‌یه‌نراوه‌كان���ی‌ لیژنه‌كه‌ش‬ ‫پێش���نیازیان ك���ردووه‌ میكانیزم���ی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ خه‌رجكردنی‌ ئه‌م بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌ بریت���ی‌ بێت له‌دانان���ی‌ مینحه‌‬ ‫مانگانه‌كه‌ له‌حس���اب بانك���ی‌ خێزانی‌‬ ‫قوتابییه‌كان ی���ان خه‌رجكردنی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫موچ���ه‌ی‌ مانگان���ه‌ی‌ مامۆس���تایاندا‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬م‪.‬بوره���ان محه‌مه‌د فه‌ره‌ج بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ی‌ رونك���رده‌وه‌ "ئ���ه‌م مینحه‌یه‌‬ ‫ئه‌بێت���ه‌ ه���ۆی‌ دانه‌بڕان���ی‌ قوتابیانی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌‌و بنه‌ڕه‌ت���ی‌ له‌خوێن���دن‌و‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ خه‌رج‌و ئه‌ركی‌ سه‌رشانی‌‬ ‫دایك‌و باوكیان‪ ،‬چونكه‌ به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫داب���ڕان له‌خوێندن به‌هۆی‌ خراپی‌ باری‌‬ ‫داراییه‌وه‌یه‌"‪ .‬ناوب���راو داوای‌ هاوكاریی‌‬ ‫له‌لیس���ته‌ سیاس���ییه‌كان ك���رد ب���ۆ‬

‫ ‬ ‫ی ژینگ ‌هی‌ كوردستاندا هه‌ڵده‌په‌ڕن‬ ‫كۆمه‌ڵێك قوتابی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ له‌ڕۆژ ‌‬

‫به‌دڵنیایی‌ هه‌ر یاسایه‌ك له‌به‌غدا‬ ‫ده‌ربچێت كوردستانیش ده‌گرێته‌وه‌‬ ‫تێپه‌ڕاندنی‌ پرۆژه‌كه‌ "چونكه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫یاس���ایه‌ جێبه‌جێ بكرێت ئه‌وه‌ گرفتی‌‬ ‫دابڕان له‌خوێندن نامێنێت‌و تا راده‌یه‌ك‬ ‫بنه‌بڕ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌م یاس���ایه‌ش ده‌نگ���ی‌ پێویس���ت‬ ‫به‌ده‌س���ت بهێنێ���ت ئ���ه‌وه‌ بڕی���اره‌‬ ‫ل���ه‌‪2013/1/1‬وه‌ كاری‌ پ���ێ بكرێ���ت‌و‬ ‫م‪.‬بوره���ان رونیك���رده‌وه‌ "وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ پێی‌ خۆش���ه‌‪ ،‬لیژنه‌ی‌ دارایی‌‬ ‫په‌رله‌مان رازی���ن‌و په‌رله‌مانتاری‌ نزیك‬ ‫له‌حكومه‌تیش���مان له‌گه‌ڵدایه‌ له‌لیژنه‌كه‌‬ ‫پش���تیوانی‌ لێ ده‌كات‌و الری‌ نییه‌ بۆیه‌‬ ‫چانسی‌ زۆری‌ هه‌یه‌ كه‌ په‌سه‌ند بكرێت"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ بڕگه‌كانی‌ یاساكه‌ش بڕیاره‌ ئه‌م‬ ‫مینحه‌ ‪ 30‬هه‌زارییه‌ سه‌رجه‌م قوتابیانی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌ (بنه‌ڕه‌تی‌) بگرێته‌وه‌ جگه‌‬ ‫له‌وان���ه‌ی‌ فه‌س���ڵكراون ی���ان غیابیان‬ ‫زۆره‌‌و كۆی‌ گش���تیی‌ ئه‌وانه‌شی‌ بڕیاره‌‬ ‫ئه‌م مینحه‌ی���ه‌ بیانگرێته‌وه‌ ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫‪ 5‬ملیۆن قوتابییه‌ له‌س���ه‌رجه‌م عێراق‌و‬ ‫س���ه‌رجه‌میان ده‌كاته‌ ¼ی دانیشتوانی‌‬

‫هه‌موو عێراق‪ .‬هه‌ندێ���ك په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ش ئاماژه‌ی���ان‬ ‫به‌وه‌كردووه‌‪ ،‬به‌نیازن رێوش���وێنی‌ ئه‌وه‌‬ ‫دابنێن ئه‌گ���ه‌ر خوێندكارێ���ك رۆژێك‬ ‫غیاب بوو بڕی‌ هه‌زار دیناری‌ لێ ببڕن‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هانده‌ر بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دیارده‌ی‌ غیاب‌و ته‌مه‌ڵی‌‌و بێزاری‌ منااڵن‬ ‫له‌خوێندن‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش���ی‌ تاچه‌ن���د ئه‌م‬ ‫یاسایه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ به‌پێی‌ ئاماری‌ په‌روه‌رده‌ ‪ 1‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 163‬ه���ه‌زار‌و ‪ 805‬قوتاب���ی بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫(‪ 1‬ـ ‪ )9‬له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندایه‌؟‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ لیژن���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ "ئه‌م یاسایه‌ هه‌موو‬ ‫عێ���راق ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم ده‌توان���ن هه‌مواری‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنیایی‌ هه‌ر یاس���ایه‌ك‬ ‫له‌عێراق ده‌ربچێت هه‌رێمی‌ كوردستانیش‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌الی‌ خۆشییه‌وه‌ وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ عێراق‪ ،‬وه‌لید حه‌س���ه‌ن‬

‫له‌فه‌یسبوكه‌وه‌‬ ‫له‌ڕێ���گای‌ لێدوانێكه‌وه‌ ستایش���ی‌ ئه‌م‬ ‫پ���رۆژه‌ یاس���ایه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫ده‌كات‌و ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ‪ 30‬هه‌زار‬ ‫دینار مانگانه‌ بۆ هه‌ر قوتابییه‌ك یارمه‌تی‌‬ ‫دابینكردن���ی‌ جلوبه‌رگ‌و پێداویس���تی‌‬ ‫قوتابخانه‌‌و كرێی گواستنه‌وه‌یان ده‌دات‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیكردوه‌ته‌وه‌ له‌عێراقدا به‌هه‌ر‬ ‫سێ قۆناغه‌كه‌وه‌ (سه‌ره‌تایی‌‪ ،‬ناوه‌ندی‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌یی‌) ‪ 8‬ملیۆن فێرخواز هه‌ن كه‌ ‪5‬‬ ‫ملیۆنیان له‌قۆناغی‌ سه‌ره‌تاییدان‪.‬‬ ‫ی زانكۆ له‌دوا‬ ‫مینحه‌ی‌ خوێندكاران ‌‬ ‫قۆناغدایه‌‬ ‫ه���اوكات له‌گ���ه‌ڵ ئه‌نجامدان���ی‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م بۆ پرۆژه‌ یاس���ای‌‬ ‫مینحه‌ی‌ قوتابیانی‌ سه‌رتایی‌ (پۆلی‌ ‪1‬‬ ‫ـ ‪ 6‬بنه‌ڕه‌تی‌)‪ ،‬پرۆژه‌ یاس���ای‌ مینحه‌ی‌‬ ‫خوێندكاران���ی‌ زانك���ۆ‌و په‌یمان���گاكان‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ دووه‌م���ی‌ بۆ كراوه‌ له‌ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێن���ه‌ران ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫لیژنه‌كان���ی‌ دارایی‌‌و خوێندن���ی‌ بااڵوه‌‬ ‫پێش���كه‌ش ب���ه‌م ئه‌نجومه‌ن���ه‌ كراوه‌‪.‬‬ ‫جیاواز له‌پرۆژه‌ی‌ مینح���ه‌ی‌ قوتابیانی‌‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌ ئ���ه‌م پرۆژه‌ی���ه‌ بۆچونی‌‬ ‫جیاجی���ای‌ له‌باره‌وه‌ هه‌ی���ه‌‌و م‪.‬بورهان‬ ‫محه‌مه‌د كه‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"زۆرب���ه‌ی‌ په‌رله‌مانت���اران به‌تایب���ه‌ت‬ ‫ك���ورده‌كان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین كه‌ په‌ره‌ی‌‬ ‫پێ بدرێت‌و له‌هاوینیشدا خه‌رج بكرێت"‪.‬‬

‫ی‪5‬‬ ‫ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ملیۆن قوتاب ‌‬ ‫ی بنه‌ڕه‌تی‬ ‫قۆناغ ‌‬ ‫ئه‌م مینحه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌یانگرێته‌وه‌‌و‬ ‫بڕی‌ ترلیۆنێك‌و‬ ‫‪ 300‬ملیارد دینار‬ ‫بودجه‌شی‌ پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ده‌كات ‌ه ‪‌ %1‬‬ ‫ی‬ ‫بودجه‌ی‌ گشتی ‌‬ ‫عێراق‬ ‫هه‌ندێك په‌رله‌مانتاری‌ لیسته‌كانیتریش‬ ‫داوایانكردووه‌ خوێندكارانی‌ ئێوارانیش‬ ‫بگرێته‌وه‌ به‌تایبه‌ت كۆلێ���ژ‌و په‌یمانگا‬ ‫ئه‌هلیی���ه‌كان‌و كۆلێژه‌كان���ی‌ ئێواران‪.‬‬ ‫هه‌ندێك په‌رله‌مانتاریش داوایكردوه‌ بڕی‌‬ ‫ئه‌م مینحه‌یه‌ ل���ه‌ ‪ 150‬هه‌زار دیناره‌وه‌‬ ‫زی���اد بكرێت ب���ۆ ‪ 200‬ه���ه‌زار دینار‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ مه‌حما خه‌لیل‪-‬یشه‌ كه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫لیستی‌ هاوپه‌یمانی‌ كوردستان‌و لیژنه‌ی‌‬ ‫ئابوورییه‌ پێی‌ باشه‌ رێژه‌یه‌ك له‌داهاتی‌‬ ‫ن���ه‌وت ته‌رخان بكرێت بۆ خوێندكارانی‌‬ ‫زانكۆ‌و په‌یمانگاكان‪ .‬لیژنه‌ی‌ خوێندنی‌‬ ‫ب���ااڵ له‌په‌رله‌مانی‌ عێ���راق ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ئێس���تا بۆچونێك���ی‌ وا له‌نێ���و‬ ‫په‌رله‌ماندایه‌ كه‌ ئه‌م مینحه‌ ‪ 150‬هه‌زار‬ ‫دینارییه‌ ‪ 12‬مانگه‌ی‌ ساڵ به‌رده‌وام بێت‬ ‫نه‌ك ته‌نها ‪ 9‬مانگ‌و له‌بری‌ ئه‌وه‌شی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ سولفه‌بێت ده‌كرێته‌ مینحه‌‪ .‬به‌پێی‌‬ ‫رونكردنه‌وه‌ی‌ لیژنه‌كه‌ هه‌ر خوێندكارێك‬ ‫بكه‌وێت یان ته‌مه‌نی‌ تێپه‌ڕ بكات ئه‌وه‌‬ ‫كارده‌كاته‌ س���ه‌ر وه‌رگرتنی‌ مینحه‌كه‌و‬ ‫ئه‌وانه‌شی‌ خوێندكاری‌ ئێوارانن ده‌كرێت‬ ‫فه‌رمانبه‌رانیان له‌وان���ه‌ جیا بكرێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ دانه‌م���ه‌زراون‌و م‪.‬بورهان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ئه‌م یاسایه‌یان خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫دووه‌میشی‌ بۆ كراوه‌ بۆیه‌ هیوای‌ به‌هێز‬ ‫هه‌یه‌ بۆ تێپه‌ڕاندن‌و ده‌نگ له‌سه‌ر دانی‌‌و‬ ‫به‌دڵنیایی‌ ده‌نگی‌ پێویستیش به‌ده‌ست‬ ‫ده‌هێنێت"‪.‬‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‪:‬‬

‫جیاكردنه‌وه‌ ‌ی "زیره‌ك"‌و "ته‌مه‌ڵ" ده‌بێت ‌ه هۆ ‌ی وازهێنان له‌خوێندن‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬

‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ كه‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌زاره‌ها قوتابخانه‌ی‌ به‌ریتانی‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌ هوشیاری‌ ده‌دات‬ ‫له‌وه‌ی‌ جیاكردنه‌وه‌ی‌ قوتابیانی‌‬ ‫ته‌مه‌ن منداڵ له‌سه‌ر بنه‌ماو ئاستی‌‬ ‫زیره‌كییان زیانیان لێ ده‌دات‌و ئه‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ به‌رزبونه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ وازهێنان‬ ‫له‌خوێندن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م توێژینه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ رێكخ���راوی‌ هاری���كاری‌‬ ‫ئابووری‌‌و په‌ره‌پێدان���ه‌وه‌ (ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ی���ه‌ له‌پاری���س) ئه‌نجامدراوه‌‬ ‫پاش ش���یكاركردنی‌ رێژه‌ی‌ ده‌رچوون‌و‬ ‫كه‌وتن له‌سیستمی‌ خوێندنی‌ ‪ 39‬واڵتی‌‬ ‫هه‌ره‌ پێشكه‌وتوودا له‌جیهان گه‌شتوه‌ته‌‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ كه‌ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫له‌منداڵییه‌وه‌ قوتابی���ان‌و خوێندكاران‬ ‫دابه‌ش ده‌كه‌ن به‌سه‌ر زیر‌هك‌و ته‌مه‌ڵدا‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ وازهێنان له‌خوێن���دن تێیاندا‬ ‫زیاتره‌‌و ده‌س���كه‌وت‌و به‌ره‌وپێشچوونی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ییان كه‌متره‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌‬ ‫"ئامۆژگای‌ فێركاری‌" س���ه‌ر به‌زانكۆی‌‬ ‫له‌ن���ده‌ن ئه‌نجام���دراوه‌ به‌نیگه‌رانییه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ئاش���كرا ده‌كات له‌ك���ۆی‌ هه‌ر ‪7‬‬ ‫قوتابییه‌ك���ی‌ من���داڵ له‌جیهاندا ‪ 6‬یان‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ توانا‌و زیره‌كی‌ پۆلێن‬ ‫ده‌كرێ���ن‪ .‬بیاتریز بۆن‪ ،‬كه‌ پس���پۆڕی‌‬ ‫خوێن���دن‌و په‌روه‌رده‌ی���ه‌ له‌ڕێكخراوی‌‬ ‫هاری���كاری‌ پێیوای���ه‌ پۆلێنكردن���ی‌‬ ‫قوتابیان���ی‌ منداڵ بۆ چه‌ن���د بازنه‌یه‌ك‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ توانا‌و لێهاتویی‌ كارێكی‌‬ ‫گه‌ن���ده‌ڵ‌و خراپ���ه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌میش���ه‌‬

‫مامۆستا چاوه‌ڕێی‌ به‌خششێكی‌ كه‌متر‬ ‫ده‌كات له‌و بازنه‌ی‌ ك���ه‌ ناوی‌ ته‌مه‌ڵی‌‬ ‫لێناون‌و ئه‌و توان���ا كه‌مانه‌ به‌ر له‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رفه‌تیان پێ بدرێت بۆ گه‌ش���ه‌پێدانی‌‬ ‫تواناكانی���ان له‌خاڵێك���ی‌ دیاریكراوی‌‬ ‫فێركاریدا قه‌تیس ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئه‌م توێژینه‌وه‌ی ‌ه كه‌ له‌ژێر ناونیشانی‌‬ ‫"یه‌كسانی‌‌و كوالێتی‌ له‌خوێندن‪ :‬كۆمه‌كی‌‬ ‫قوتابخانه‌‌و فێرخوازه‌ زه‌ره‌رمه‌نده‌كان"‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كات‬ ‫مامۆستایانی‌ به‌توانا هه‌میشه‌ مه‌یلیان‬ ‫به‌الی‌ ئه‌و گروپه‌ خوێندكاره‌دا ده‌بێت كه‌‬ ‫توانایان زۆره‌‌و ناوی‌ زیره‌كیان لێنراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌الی‌ خۆش���ییه‌وه‌ بیاتریز‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ روون ده‌كاته‌وه‌ پۆلێنكردن له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای‌ زیره‌كی‌‌و ته‌مه‌ڵی‌ یه‌كس���انی‌‬ ‫ده‌كوژێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ منداڵ���ی‌ خێزانه‌‬ ‫په‌نابه‌ره‌كان‌و ئه‌وانه‌ی‌ ئاستی‌ داهاتیان‬ ‫نزمه‌ هه‌میشه‌ ده‌بنه‌ قوربانی‌‌و له‌گروپی‌‬ ‫ی ساڵیادی‌ ئه‌نفال ده‌كه‌ن فۆتۆ‪ :‬دلێر عه‌بدولڕه‌‌حمان‬ ‫ی له‌میوانان ‌‬ ‫ی پێشوازی ‌‬ ‫ی قوتابخانه‌ی‌ ئه‌ڵوه‌نی‌ بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫كه‌م تواناو ته‌مه‌ڵه‌كاندا ئه‌ژمارده‌كرێن‪ .‬كۆمه‌ڵێك له‌خوێندكاران ‌‬ ‫به‌پێی‌ توێژین���ه‌وه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كه‌‬ ‫گرفتی‌ پۆلێنكردنی‌ خوێندكار له‌س���ه‌ر له‌نێوان ‪ %15‬ـ ‪ %17‬قوتابیان له‌ته‌مه‌نی‌ پیش���ه‌ییه‌كان‌و س���اڵی‌ پار ته‌نها ‪ %30‬له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‌ تواناكانیان "زیره‌ك‌و‬ ‫ئه‌م بنه‌مایه‌ ته‌نها له‌واڵتانی‌ دواكه‌وتوو ‪ 15‬ساڵیدا هێش���تا خوێندنه‌وه‌ نازانن‪ ،‬قوتابیان���ی‌ به‌ریتان���ی‌ په‌یوه‌ندیی���ان ته‌مه‌ڵ"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ژماره‌ی���ه‌ك توێژینه‌وه‌یتری‌‬ ‫تازه‌پێگه‌شتوودا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكه‌ ئه‌مه‌ریكا‌و كه‌چی‌ له‌واڵتێكی‌ وه‌كو چین ئه‌و رێژه‌یه‌ به‌ئاماده‌ییه‌ پیش���ه‌ییه‌كانه‌وه‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ له‌ئه‌ڵمانیا‌و نه‌مس���ا‌و فینله‌ندا په‌روه‌رده‌ی���ی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ر بنه‌ماو‬ ‫به‌ریتانیا زۆرتری���ن رێژه‌ی‌ پۆلێنكردنی‌ له‌‪ %4‬تێپه‌ڕ ناكات‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌م توێژینه‌وه‌ی���ه‌ ‪%18‬ی‌ زۆرترین رێژه‌ی‌ خوێندكارانی‌ ده‌رچووی‌ پێوه‌ری‌ دروس���ت‌و له‌كات���ی‌ گونجاودا‬ ‫قوتابیانیان تێدایه‌‌و هه‌ندێكجار ده‌گاته‌‬ ‫رێژه‌ی‌ ‪ ،%99‬به‌اڵم له‌فینله‌ندا كه‌ ئاست‌و قوتابیان���ی‌ ته‌م���ه‌ن ‪ 25‬ـ ‪ 35‬س���اڵ بنه‌ڕه‌تی‌ حه‌زی���ان له‌ئاماده‌یی‌‌و وانه‌ی‌ قوتابیان‌و خوێندكاران له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫ئاس���ت‌و لێهاتویی‌ پۆلێ���ن بكرێن ئه‌وه‌‬ ‫كواڵێتی‌ خوێندن‌و سیستمی‌ خوێندنی‌ له‌به‌ریتانیا وازی���ان له‌خوێندن هێناوه‌‪ ،‬پیشه‌ییه‌‪.‬‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ ده‌ش���ێت یارمه‌تی‌ پرۆس���ه‌ی‌ فێركاری‌‬ ‫له‌كۆتایی���دا‬ ‫تێدا ب���ه‌رزه‌ ناگاته‌ ‪ .%60‬هه‌روه‌ها ئه‌م له‌كه‌نه‌دا ‪‌%8‬و له‌ئه‌مه‌ریكا ‪‌%12‬و ئه‌ڵمانیا‬ ‫توێژینه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌وه‌ش ئاش���كرا ده‌كات ‪ .%14‬هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌وه‌ش دیارده‌خات نێوده‌وڵه‌تییه‌كه‌ی‌ رێكخراوی‌ هاریكاری‌ بدات‌و به‌ته‌نگ پێداویس���تی‌‌و ئاس���تی‌‬ ‫زۆرترین رێژه‌ی‌ خوێندكاری‌ ئاست نزم به‌ریتانیا له‌س���ه‌رجه‌م واڵتانیتر باشتر ئامۆژگاری���ی‌ واڵتان ده‌كات بااڵنس���ێك قوتابییه‌كان���ه‌وه‌ بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌به‌ریتانیادای���ه‌ به‌جۆرێ���ك ‪ %18‬ئه‌و توانیویه‌تی‌ كه‌لێنی‌ نێ���وان قوتابیانی‌ له‌نێوان خوێندنی‌ ئه‌كادیمی‌‌و پیشه‌ییدا پۆلێنكردنه‌كه‌ ورد نه‌بێت یان مامۆستا‬ ‫قوتابیانه‌ی‌ ته‌مه‌نیان له‌‪ 18‬س���ااڵندایه‌ په‌نابه‌ر‌و دانیش���توانی‌ ئه‌سڵیی‌ واڵته‌كه‌ دروس���ت بك���ه‌ن‌و داوا له‌واڵتان ده‌كات پرۆگرامی‌ خوێندن له‌گه‌ڵ ئاس���ته‌كاندا‬ ‫هیچ مه‌هاره‌تێك���ی‌ بنه‌ڕه‌تییان نییه‌ بۆ كه‌م بكاته‌وه‌‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ش ده‌ركه‌وتووه‌‪ ،‬به‌جۆرێك سیس���تمی‌ خوێندنیان چاك نه‌گونجێنێ���ت ئ���ه‌وه‌ ئه‌بێته‌ه���ۆی‌‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌فینله‌ندا ‪%8‬ی‌ رێژه‌یه‌كی‌ زۆری‌ خوێندكارانی‌ به‌ریتانیا بكه‌ن كه‌ رێگربێت له‌كه‌وتنی‌ قوتابیان‌و په‌رته‌وازه‌ی���ی‌‌و رێگرت���ن له‌ده‌رچوون‌و‬ ‫قوتابیان وه‌ه���ان‌و له‌نه‌رویج‌و س���وید حه‌زی���ان له‌وان���ه‌ ئه‌كادیمییه‌كان���ه‌ تا خوێندكاران‌و رێگربێت له‌پۆلێنكردنیان سه‌ركه‌وتنی‌ قوتابیان‌و خوێندكاران‪.‬‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫‪9‬‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫توێژه‌ران خه‌مساردن‬ ‫سه‌ریاس سه‌مین‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی‌ توێژه‌ران���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‬ ‫له‌خوێندنگه‌كاندا پێگه‌‌و ژووی‌ تایبه‌تیان بۆ‬ ‫دابینكراوه‌‪ ،‬وه‌لێ‌ به‌رهه‌می‌ كاریان زۆر له‌وه‌‬ ‫كه‌متره‌ كه‌ لێی���ان چاوه‌ڕێ ده‌كرێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫توێژه‌رانه‌ زۆر خه‌مس���اردانه‌ هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و بێباكانه‌ له‌گرفت���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ده‌روونییه‌كان ده‌ڕوانن‪ ،‬كه‌م نییه‌ ژماره‌ی‌‬ ‫خۆكوشتن‌و خۆس���وتاندن‌و خۆخنكاندن‌و‬ ‫ه���اوكات نا په‌روه‌رده‌ییان���ه‌ مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫له‌گه‌ڵ مامۆس���تاو كارمه‌نده‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫خوێندنگ���ه‌و فه‌القه‌كردنی‌ مامۆس���تاو‪...‬‬ ‫هت���د‪ .‬ئه‌مان���ه‌و چه‌ندین حاڵه‌ت���ی‌ دیكه‌‬ ‫له‌ئارادان‪ ،‬وه‌لێ‌ به‌ش���تێكی‌ زۆر ئاس���ایی‌‬ ‫س���ه‌یر ده‌كرێت‌و سااڵنه‌ شاهیدی‌ چه‌ندین‬ ‫حاڵه‌ت���ی‌ له‌وانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ ده‌بین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫حه‌قمان���ه‌ بپرس���ین رۆڵی‌ توێ���ژه‌ره‌كان‬ ‫له‌كوێی‌ قه‌یرانه‌كانی‌ هاوشێوه‌دا جێگه‌یان‬ ‫ده‌بێته‌وه‌؟‬ ‫گله‌یی‌ به‌شێكی توێژه‌ران وه‌ك له‌ژماره‌‬ ‫(‪319‬ی‌ ‪ )2012/3/27‬ئاوێنه‌دا باڵوبووه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بوو گوایه‌ به‌پله‌ ‪ 2‬ته‌ماشا ده‌كرێن‌و‬ ‫ئیعتیب���اری‌ مامۆس���تایان نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌م گازنده‌یه‌ به‌ڕاس���ت وه‌ربگرین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌دیوه‌كه‌یتریدا ده‌پرسین‪ ،‬ئه‌ی‌ نابێ رۆڵی‌‬ ‫خۆیان ببینن‌و پاشان داوای‌ یه‌كسانكردنی‌‬ ‫ماف���ی‌ خۆی���ان له‌گه‌ڵ مامۆس���تا بكه‌ن؟‬ ‫چه‌ندیان خۆیان به‌ خاوه‌نی‌ كێشه‌كانی‌‬ ‫خوێندنگ���ه‌و خوێن���دكاران ده‌زان���ن؟‬ ‫چه‌ندی���ان چاره‌س���ه‌رو به‌دواداچوونی���ان‬ ‫ده‌كه‌نه‌ ئه‌ركی‌ سه‌ره‌كی‌ خۆیان؟ گرفته‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ له‌كوردس���تاندا هه‌ركه‌سێك ژووری‌‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ هه‌بوو‪ ،‬ئیدی‌ وا ده‌زانێت هه‌موو‬ ‫ش���تێكی‌ ته‌واوك���ردووه‌و خه‌م���ی‌ ده‌بێته‌‬ ‫رازاندن���ه‌وه‌ی‌ رواڵه‌ت���ی‌ ژووره‌كه‌ی‌ به‌بێ‌‬ ‫تێگه‌یشتن له‌ناوه‌ڕۆك‌و گرنگیی‌ كاره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ئه‌م قسه‌یه‌ بۆ توێژه‌ره‌كان پڕاوپڕه‌و ئه‌وه‌‬ ‫خودی‌ خۆیانن له‌خوێندنگه‌كاندا به‌ پله‌ ‪2‬‬ ‫س���ه‌یری‌ خۆیان ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ پێویسته‌‬ ‫كاری‌ ئه‌م توێژه‌رانه‌ له‌سنوری‌ خوێندنگه‌كان‬ ‫بچێته‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ ماڵی‌ خوێندكاری‌ خاوه‌ن‬ ‫كێشه‌و هاوشانی‌ خێزانه‌كه‌و زیاد له‌باوانیان‬ ‫شاره‌زایی‌ له‌سه‌ر خوێندكاران كۆبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫پاشان چاره‌سه‌ری‌ بۆ دیاریی‌ بكات‪ ،‬واته‌‬ ‫به‌بێ‌ دیاریكردن���ی‌ هۆكاره‌كانی‌ گرفته‌كه‌‬ ‫ناتوانرێت چاره‌سه‌ری‌ بۆ بكرێت‪ ،‬پرسیار‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ چه‌ند له‌توێژه‌رانی‌ ئێمه‌ له‌بواره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیان خاوه‌نی‌ ش���اره‌زاییه‌كی‌ ئه‌وتۆن كه‌‬ ‫بتوانن هۆكارو چاره‌س���ه‌ر دیاری بكه‌ن؟‬ ‫چه‌ندیان خاوه‌نی‌ س���ه‌لیقه‌ی‌ خوێندنه‌وه‌و‬ ‫به‌دواداچوونی‌ زانیاری‌ نوێن‌و له‌گه‌ڵ هه‌موو‬ ‫گۆڕانه‌كانی‌ سه‌رده‌مدان؟ چه‌ندیان رۆڵیان‬ ‫له‌دروستكردنی‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ توندوتۆڵی‌‬ ‫نێوان خوێندكارو مامۆس���تادا هه‌بووه‌؟ بۆ‬ ‫ده‌رخستنی‌ ئاست‌و كاریگه‌ریان ده‌پرسین‪،‬‬ ‫ئایا بوونی‌ توێژه‌ران جیاوازییه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كاتی‌ نه‌بونیاندا دروستكردووه‌؟‬ ‫ل���ه‌م میانه‌یه‌ش���دا هه‌ربۆی���ه‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌ئه‌ركه‌كان���ی‌ توێ���ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ده‌روونی‌ ده‌خه‌ینه‌ڕوو‪:‬‬ ‫ـ فێرك���ردن‌و روونكردن���ه‌وه‌ی چۆنێتی‌‬ ‫ته‌واوكردن���ی‌ قۆناغه‌كان���ی‌ خوێن���دن‌و‬ ‫گواستنه‌وه‌ له‌قۆناغێكه‌وه‌ بۆ قۆناغێكیتر‪.‬‬ ‫ـ چاككردن���ی‌ ژینگ���ه‌ی‌ خوێندنگ���ه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ خوێندنگ���ه‌و خوێندنیان ال‬ ‫خۆشه‌ویستر بێت‪.‬‬ ‫ـ بوونی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ دایك‌و باوكی‌‬ ‫خوێندكارو مامۆس���تاكانیداو به‌م جۆره‌ش‬ ‫ده‌توانێت چاره‌سه‌ری‌ گرفته‌كان بكات‪.‬‬ ‫ـ بڕوای‌ ت���ه‌واوی‌ به‌به‌ه���ای‌ فێرخوازو‬ ‫رێزگرتنیان هه‌بێت‌و پێویسته‌ ئاراسته‌یان‬ ‫ب���كات به‌ره‌و كاركردن له‌س���ه‌ر تواناكانی‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ نمونه‌ی‌ هاوش���ێوه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫ك���وردی‌ كه‌م بێ���ت له‌بوونی‌ ئ���ه‌و ژماره‌‬ ‫زۆره‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ ده‌روون���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫هه‌وڵه‌كانی‌ چاره‌سه‌ركردن‌و ماندوو بوونی‌‬ ‫توێژه‌رانیش‪ ،‬بێگومان له‌ئاستی‌ پێویست‌و‬ ‫ئه‌و گرفتانه‌دا نین‪ .‬كاری‌ توێژه‌ران پێویسته‌‬ ‫به‌داتاو له‌شێوه‌ی‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌ فۆرمدابێت‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت ژم���اره‌ی‌ توێژه‌ران���ی‌ خه‌مخۆر‬ ‫چه‌ندبێ���ت ئه‌وانه‌ی‌ به‌فۆرم‌و له‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫پرس���یارو وه‌اڵمدا داتای‌ دروست یا نیمچه‌‬ ‫دروستیان ده‌س���ت ده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌ڕۆژگاری‌‬ ‫ئه‌مڕۆش���دا هیچ كارێك به‌بێ‌ راوێژكاری‌‌و‬ ‫پش���تیوانی‌ ناتوانرێت به‌ڕێوه‌بچێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫زه‌روره‌ توێژه‌ران له‌خوێندنگه‌كاندا بتوانن‬ ‫له‌خوێن���دكاره‌ زیره‌ك‌و بزێ���وو بوێره‌كان‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌كی‌ راوێ���ژكاری‌‌و پاڵپش���تی‌‬ ‫پێكبهێن���ن‌و به‌ه���اوكاری‌ ئه‌و ده‌س���ته‌یه‌‬ ‫س���ه‌رجه‌می‌ گرفته‌كان به‌ره‌و چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ببرێت‪ ،‬چونك���ه‌ گومان له‌وه‌دانییه‌ زۆرێك‬ ‫ل���ه‌و خوێندكارانه‌ی‌ ك���ه‌ گرفتیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ناتوانن به‌ڕاشكاوی‌ بۆ توێژه‌رانی‌ بگێڕنه‌وه‌و‬ ‫به‌م���ه‌ش ئه‌و ده‌س���ته‌یه‌ هاوكارێكی‌ باش‬ ‫ده‌بێت بۆ ده‌رخستنی‌ زۆرینه‌ی‌ گرفته‌كان‌و‬ ‫هاوكات چاره‌سه‌ركردنیان‪.‬‬ ‫‪Saryass19@gmail.com‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪11‬‬

‫له‌مه‌ودوا نابێت ژماره‌ ‌ی مۆبایل‬ ‫پیاوێك ‌ی دانیشتو ‌ی‬ ‫له‌كورته‌نامه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنیدا ده‌ربكه‌وێت یادگاریه‌كانی‌ هه‌رد ‌ی الی‌ خێزانه‌كه‌ ‌ی ون نابن‪...‬‬ ‫"له‌خۆشه‌ویستی‌ كوردستان ناومان نا هه‌ردی‌‪ ،‬به‌اڵم دواتریش به‌ده‌ست هێزه‌ كوردییه‌كان شه‌هیدكرا" كه‌مپ ‌ی كاوه‌ ب ‌ه‬ ‫‪ 12‬كه‌س لێیده‌درێت‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫باوكی‌ هه‌ردی‌ له‌خۆشه‌ویستی‌‬ ‫كوردستان‌و باوه‌ڕبوونی‌ به‌كوردایه‌تی‌‪،‬‬ ‫كوڕه‌ گه‌وره‌كه‌ی‌ ناونا "هه‌ردی‌"‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواجار هه‌ر به‌ده‌ستی‌ هێزه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كان كوڕه‌كه‌ی‌ "شه‌هید" كرا‪.‬‬

‫ ‬ ‫کورته‌نامه‌ی سه‌ر که‌ناڵێکی کوردی‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫داواكاری‌ گشت ‌‬ ‫ی رۆشنبیری‌و الوانه‌و‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی (شریتی‌)‬ ‫ی ژێره‌و‌ه ‌‬ ‫"كورته‌نام ‌ه ‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌" له‌كه‌ناڵه‌ لۆكاڵییه‌كان‬ ‫ی هه‌ندێجار‬ ‫ده‌ركرد‌ووه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورته‌نامه‌كانه‌و‌ه ژماره‌ ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سه‌كان یاخود ئه‌وكه‌سان ‌ه ژماره‌ ‌‬ ‫ی دیكه‌یان باڵوكردۆته‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫كه‌س ‌‬ ‫ی دروستكردووه‌‪.‬‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫ی (باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫مۆبایل���ی‌ كه‌س���ی‌) له‌كورته‌نام���ه‌ ‌‬ ‫ی له‌هه‌ندێ���ك‬ ‫ی ته‌له‌فزیۆن��� ‌‬ ‫ژێرنوس��� ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫له‌كه‌ناڵ ‌ه لۆكاڵییه‌كان له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ی نای���ه‌وه‌‪ ،‬داواكار ‌‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫له‌ڕێگ ‌هی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌و الوانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كورته‌نامانه‌ ‌‬ ‫بڕیاری‌ قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫ده‌ركرد ك���ه‌ ژماره‌ی مۆبایلیان تێدایه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم كه‌ناڵێك ره‌تیكرده‌وه‌ ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌و كورته‌نامانه‌و‌ه كێش ‌ه دروستبوبێت‌و‬ ‫ی‬ ‫توێژه‌رێكی���ش جه‌خ���ت له‌كه‌وتنه‌وه‌ ‌‬ ‫كێش ‌ه ده‌كات له‌و كورته‌نامانه‌‪.‬‬ ‫ی راگه‌یان���دن‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���ت ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌‌و الوان‪ ،‬هه‌ڵگورد‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫جوندیان��� ‌‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه هه‌موو ته‌له‌فزیۆنه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫ئاگاداركردۆته‌و‌ه له‌بڕیار ‌‬ ‫ی مۆبایلیان‬ ‫ئه‌و كورته‌نامانه‌ی‌ ك ‌ه ژماره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫تێدای���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ئ���ه‌و ژم���اره‌ ته‌له‌فۆنانه‌و‌ه كێش��� ‌ه بۆ‬ ‫چه‌ن���د خێزانێ���ك دروس���تبووه‌‌و كچ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر پاش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كوڕێكیش له‌شار ‌‬ ‫به‌هۆی‌ كێش���ه‌یه‌كه‌و‌ه ده‌ستگیركراون‬ ‫ده‌ركه‌وتوو‌ه ل���ه‌و رێگه‌یه‌و‌ه یه‌كتریان‬ ‫ناسیوه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیك���رده‌و‌ه ك ‌ه به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫ی داوایكردوو‌ه به‌بڕیارێك‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫داواكار ‌‬

‫ی‬ ‫پێموانییه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌و ژمارانه‌و‌ه‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌ك‬ ‫دروستبوبێت‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ی‌ ژمار‌ه قه‌ده‌غ��� ‌ه بكرێت‌و‬ ‫ئه‌وانی���ش ئه‌و بڕیاره‌ی���ان ده‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬عه‌می���د عه‌بدولخالق ته‌ڵعه‌ت‬ ‫ره‌تیكرده‌وه‌ كه‌ هیچ كه‌سێك به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫ده‌س���تگیركرابێت‌و به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫"كه‌س به‌و هۆیه‌و‌ه ده‌ستگیرنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و كورته‌نامان��� ‌ه‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی (چ���وار ژماره‌یی)‬ ‫له‌ڕێگ ‌ه ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی���ه‌و‌ه ده‌بێ���ت‌و له‌الی���ه‌ن كۆمه‌ڵیك‬ ‫كۆمپانی���او‌ه دابی���ن ده‌كرێ���ت بۆئه‌و‬ ‫كه‌نااڵن���ه‌‪ ،‬ل���ه‌و رووه‌و‌ه ره‌وا ئیبراهیم‬ ‫ی دۆت نێت ك��� ‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بواره‌‪ ،‬پابه‌ندبوون ‌‬ ‫له‌كۆمپانیاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی���ان دوپاتك���رده‌و‌ه ب���ه‌و بڕیاره‌ ‌‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌‌و جه‌ختیش���یكرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی مۆبایله‌و‌ه‬ ‫ی ده‌ركه‌وتنی‌ ژماره‌ ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫كێشه‌ دروستبووه‌‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫به‌پێچه‌وان��� ‌هی‌ ئ���ه‌و بۆچونانه‌ ‌‬ ‫ی مۆبایل‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫ده‌ڵێن باڵوكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌و كورته‌نامانه‌و‌ه كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ناڵ ‌‬ ‫لێكه‌وتوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوب���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���ر‪ ،‬نه‌وزاد‬ ‫ئیفێك���ت له‌ش���ار ‌‬

‫ ‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫ئیس���ماعیل ك��� ‌ه پێش���تر ژماره‌ی���ان‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫باڵوكردوه‌ت���ه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان پابه‌ن���د ده‌بن به‌و بڕیاره‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پێیوانیی ‌ه باڵوكردن���ه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫ی دروستكردبێت‌و‬ ‫كورته‌نامانه‌ كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی "پێمانوانیی ‌ه ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ژماران ‌ه له‌ڕێگ ‌هی‌ كورته‌نامه‌كانه‌وه‌ زیان‬ ‫به‌گه‌نج���ان بگه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ش���تێكی‌ نوێیه‌‌و ئه‌گه‌ر ئه‌و رێگه‌یه‌ش‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬گه‌نجان ده‌توانن به‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ژماره‌ی مۆبایلیان ده‌ستبكه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی توێژه‌ران���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫به‌بۆچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫ی ده‌ركه‌وتن��� ‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مۆبایل له‌و كورته‌نامانه‌وه‌ كاریگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌ ‌‬ ‫ی ده‌بێت بۆ كه‌مبونه‌وه‌ ‌‬ ‫باش ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬س���امان‬ ‫توێ���ژه‌ر ‌‬ ‫ی له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫س���یوه‌یل ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یان���د ك ‌ه ئه‌و بڕی���ار‌ه خزمه‌تێك ‌‬ ‫زۆر ده‌كات به‌الیه‌ن���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نجانی‌ كورد‪ ،‬چونك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ده‌رون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ژمار‌ه ته‌له‌فۆنان���ه‌ ‌‬ ‫كورته‌نامه‌كان���ه‌و‌ه باڵوده‌كران���ه‌و‌ه‬ ‫ی گه‌نج���ان به‌فی���ڕۆ ده‌چ���وو‪،‬‬ ‫كات��� ‌‬ ‫ی ئابوری‌‪،‬‬ ‫ی الیه‌ن ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ به‌هه‌ده‌ردان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ش ده‌بووه‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نجان ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ته‌ركیز له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆر له‌به‌رده‌م ته‌له‌فزیۆندا داده‌نیش���ن‬ ‫به‌چه‌ندی���ن كاتژمێ���ر ئه‌م���ه‌ش كار‬ ‫له‌ته‌ركیزی���ان ده‌كات‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت بۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ خوێندكارن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و توێژه‌ر‌ه ئاشكرایكرد ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و ژم���ار‌ه ته‌له‌فۆنانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫كێش��� ‌ه ب���ۆ گه‌نج���ان دروس���تبووه‌‌و‬ ‫به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ گه‌نجان س���ه‌ردانیان‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ش له‌كات ‌‬ ‫خوێندنگاكان���دا بۆی���ان ده‌ركه‌وتوو‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌و كورته‌نامانه‌ كێش���ه‌ی‌ زۆریان‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه هه‌ندێكیان كێش���ه‌ ‌‬ ‫گه‌وره‌ش بوون‪.‬‬

‫ل���ه‌و ژوره‌ی‌ ك���ه‌ ج���اران ه���ه‌ردی‌‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا داده‌نیش���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و‪ ،‬بێ‌ ه���ه‌ردی‌ تێیدا داده‌نیش���ن‌و‬ ‫بۆ ده‌ركردنی‌ خ���ه‌م‌و خه‌فه‌تی‌ دووری‌‬ ‫هه‌ردی‌ مه‌گ���ه‌ر ته‌نها دڵنه‌وایی‌ خۆیان‬ ‫به‌و وێنانه‌ بده‌نه‌و‌ه كه‌ به‌چوارده‌وره‌ی‌‬ ‫ژوره‌كه‌دا هه‌ڵیانواسیوه‌‪.‬‬ ‫له‌دواهه‌مین ساتی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌‬ ‫س���اڵی‌ رابردوی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫دوای‌ به‌ش���داریكردنی‌ رۆژان���ه‌ی‌‬ ‫له‌خۆپیش���انه‌كاندا‪ ،‬ه���ه‌ردی‌ ف���اروق‬ ‫به‌گولل���ه‌ی‌ هێزه‌ ئه‌منیی���ه‌كان پێكرا‌و‬ ‫دوای‌ پێنج رۆژ مانه‌وه‌شی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌‬ ‫گیان���ی‌ له‌ده‌س���تدا‌و ب���ووه‌ ده‌یه‌مین‬ ‫"شه‌هید"ی‌ خۆپیشاندانه‌كان‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردی‌ ف���اروق ته‌نه���ا ‪ 28‬س���اڵ‌‬ ‫ژی���ا‌و دوای‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫به‌كالۆری���ۆس له‌ب���واری‌ كارگێ���ڕی‌‌و‬ ‫ئابوری‌ له‌‪2010‬دا‌و ده‌ستنیش���انكردنی‌‬ ‫ده‌زگیرانه‌كه‌ی‌ هه‌ر له‌و س���اڵه‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌رگ رێ���ی‌ نه‌دا ژیانێكی‌ نوێتر له‌گه‌ڵ‌‬ ‫(چی���ا)ی‌ ده‌زگیران���ی‌ دروس���تبكات‌و‬ ‫دوای‌ چه‌ن���د مانگێ���ك له‌ده‌زگیرانیی‌‪،‬‬ ‫بۆ هه‌تاهه‌تایی‌ (چیا)‌و خێزانه‌كه‌ش���ی‌‬ ‫جێهێشت‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ دوێنێ‌ دووشه‌ممه‌ (‪)4/23‬‬ ‫س���اڵێك تێپ���ه‌ڕی‌ به‌س���ه‌ر كوژرانی‌‬ ‫هه‌ردی‌ فاروق‌و س���ه‌ره‌ڕای‌ تۆماركردنی‌‬ ‫سكااڵش له‌الیه‌ن كه‌سوكاریه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ تۆمه‌تبارێ���ك له‌هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫ده‌ستگیر نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردی‌ خاوه‌ن���ی‌ دوو ب���را‌و س���ێ‌‬ ‫ ‬ ‫خوش���كه‌‌و چه‌ن���د س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر باوکی هه‌ردی له‌سه‌ر گۆڕی کوڕه‌که‌ی‬ ‫خوشكێكی‌ به‌هۆی‌ نه‌خۆشییه‌وه‌ كۆچی‌‬ ‫به‌رۆك���ی‌ خ���ۆی‌ گ���رت‌و له‌نزی���ك‬ ‫دوایی‌ كردووه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌ فاروق عوسمانی‌ حه‌زی‌ له‌ئیش���كردن بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ چه‌ند هۆیه‌ش���ه‌وه‌ چووه‌ خوێندنی‌ ئێوارانی‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ ئیمێرجنسی‌ به‌فیشه‌كێكی‌‬ ‫باوكی‌‪ ،‬كاتێك هه‌ردی‌ له‌دایكبووه‌‪ ،‬ئه‌و‪ ،‬ئیشێكی‌ كردووه‌ هه‌تا ئه‌و كاته‌ی‌ فێری‌ زانك���ۆ‪ ،‬دوای‌ زانك���ۆش ده‌چ���وو بۆ‬ ‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كان كه‌ ب���ه‌ر ناوچه‌وانی‌‬ ‫س���ه‌رباز بووه‌ له‌شاری‌ به‌سره‌‌و له‌كاتی‌ كاری‌ چاپخان���ه‌ بوو‪ .‬ه���ه‌ردی‌ له‌گه‌ڵ‌ چاپخانه‌ی‌ ره‌ن���ج هه‌تا نزیكه‌ی‌ چواری‌‬ ‫ده‌كه‌وێت ده‌پێك���رێ‌‌و دوای‌ پێنج رۆژ‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ مۆڵه‌ت���دا ك���ه‌ هاتوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ ب���ه‌رده‌وام كاری‌ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌یان���ی‌ ئیش���ی‌ ده‌ك���رد‌و دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌ستدا‪ .‬له‌ساتی‌ برینداربوونیدا‬ ‫زانیویه‌تی‌ كوڕیان ب���ووه‌‌و چاوه‌ڕوانی‌ س���ه‌ركه‌وتوش بووه‌ له‌خوێندنه‌كه‌یدا‌و ده‌هاته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دایك���ی‌ ده‌زگیرانه‌ك���ه‌ی‌ ته‌له‌فۆنی‌ بۆ‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا‬ ‫ئه‌ویان ك���ردووه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ناوی‌ بنێت‪ ،‬ت���ا ته‌واوكردنی‌ خوێندنی‌ زانكۆ هه‌موو‬ ‫ماڵی‌ باوكی‌ ه���ه‌ردی‌ كردوه‌‌و وتویه‌تی‌‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌ویش یه‌كڕاس���ت ن���اوی‌ ناوه‌ س���اڵێك له‌قۆناغه‌كان���ی‌ خوێندن���دا كاتێ���ك ه���ه‌ردی‌ وێن���ه‌ی‌ (رێژوان���ی‌‬ ‫"ده‌ڵێن هه‌ردی‌ برینداره‌"‪ ،‬به‌اڵم باوكی‌‬ ‫"هه‌ردی‌"‌و وتی‌ "له‌و سه‌رده‌مه‌دا به‌هۆی‌ به‌س���ه‌ركه‌وتوویی‌ ده‌رچ���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم حاج���ی‌ عه‌ل���ی‌) یه‌كه‌م "ش���ه‌هید"ی‌‬ ‫ئه‌و قسه‌یه‌ی‌ زۆر به‌الوه‌ گرنگ نابێت‌و‬ ‫خۆشه‌ویستیمان بۆ كوردستان به‌ناوی‌ خوێن���دن‌و كارك���ردن به‌ش���ێوه‌یه‌ك خۆپیشاندانه‌كان ده‌بینێت زۆری‌ به‌الوه‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئاس���اییه‌ با گیرابێت ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫ی ناخ���ۆش ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ك���ه‌ ده‌ڕواته‌وه‌‬ ‫(هه‌رد)ه‌وه‌ ن���اوم نا ه���ه‌ردی‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رقاڵیان كردووه‌ ك���ه‌ وه‌كو باوك ‌‬ ‫كه‌مێك ئ���ازاری‌ ده‌د‌هن‌و دواتر ئازادی‌‬ ‫نه‌مزانی‌ رۆژێك دێت به‌ده‌س���تی‌ هێزه‌ وتی‌ "شه‌وی‌ وا هه‌بووه‌ ‪ 2‬تا ‪ 3‬سه‌عات ب���ۆ ماڵه‌وه‌ ده‌ڵێت "باش���ه‌ ئه‌گه‌ر دوو‬ ‫ده‌كه‌ن"‪ ،‬به‌اڵم دووب���اره‌ ته‌له‌فۆنی بۆ‬ ‫ئه‌منییه‌ كوردییه‌كان شه‌هید ده‌كرێت"‪ .‬ده‌خ���ه‌وت‪ ،‬چونكه‌ كاتێك چووه‌ زانكۆ په‌نجه‌ره‌ بش���كێت چۆن ده‌بێت مرۆڤی‌‬ ‫كردونه‌ته‌وه‌‌و وتویه‌تی‌ "برینداره‌" ئیتر‬ ‫وه‌ك باوك���ی‌ باس���یكرد‪ ،‬ه���ه‌ردی‌ به‌یانی���ان ده‌وامی‌ ده‌ك���رد‪ ،‬ئه‌وه‌ بوو له‌س���ه‌ر بكوژن"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و قس���ه‌یه‌ی‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ دایك‌و باوكی‌ گه‌یشتونه‌ته‌‬ ‫هه‌ر له‌پۆل���ی‌ یه‌كه‌می‌ س���ه‌ره‌تاییه‌وه‌ دواترچووه‌ چاپخانه‌ی‌ س���ه‌رده‌م‌و به‌و له‌دواهه‌مین رۆژی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا‬

‫به‌داخم بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ژیانه‌ ‌‬ ‫له‌كوردایه‌تیدا‬ ‫سه‌رفم كرد‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگیرانه‌ی‌ وتویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌تا سااڵنه‌كه‌ ‌‬ ‫ته‌واو نه‌بێت‪،‬‬ ‫جارێكیتر ناچمه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هاوسه‌ری ‌‬ ‫ژیان ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌‌و به‌برینداری‌ بینیویانه‌‌و‬ ‫دواتریش گیانی‌ له‌ده‌ستدا‪ ،‬باوكی‌ هه‌ردی‌‬ ‫به‌هه‌ناسه‌هه‌ڵكێشانه‌وه‌ وتی‌ "به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ كه‌سانێك ش���ه‌هید كرا كه‌‬ ‫خۆمان‌و باو‌و باپیرانیش���مان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌م كوردایه‌تییه‌دا گیانیان به‌خت كرد‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر به‌داخه‌وه‌ هه‌ر ئه‌و كورده‌یه‌‬ ‫كه‌ فیش���ه‌كی‌ نا به‌كوڕه‌كانمانه‌وه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌داخم بۆ ئه‌و ژیانه‌م كه‌ بۆ كوردایه‌تی‬ ‫سه‌رفم كرد"‪.‬‬ ‫عائیش���ه‌ عه‌زیزی‌ دایكی‌ هه‌ردی‌ كه‌‬ ‫هه‌تا ئێس���تاش پۆش���اكه‌ ره‌شه‌كانی‌‬ ‫ساڵی‌ رابردوی‌ له‌به‌ردا ماوه‌‪ ،‬هه‌تا ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ی‌ دنیا جێده‌هێڵێت یادگاریه‌كانی‌‬

‫"قه‌ده‌غه‌كردن ‌ی سیمكارتی‌ علوج له‌قه‌ده‌غه‌كردنی‌ چه‌ك گرنگتره‌"‬ ‫ئا‪ :‬فه‌رهه‌نگ قه‌ره‌نی‬

‫ ‬ ‫شوێنی فرۆشتنی مۆبایل‌و سیمکارت له‌سلێمانی‬ ‫ئه‌گه‌ر بزانم كه‌شف ده‌بم ده‌یانشكێنم‌و‬ ‫یه‌كێك���ی ت���ر ده‌كڕم‌و تائێس���تاش ‪8‬‬ ‫هه‌ندێك له‌هه‌رزه‌كاره‌كان زیاتر‬ ‫سیمكارتم شكاندووه"‌‪.‬‬ ‫له‌سیمكارتێكیان له‌گیرفاندایه‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا باس���ی له‌وه‌ك���رد ك��� ‌ه‬ ‫گه‌نجێكی ته‌مه‌ن ‪ 19‬سااڵن ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫هاوڕێكانییه‌و‌ه به‌(ئاسه‌ كوڕانی) بانگ خه‌ڵك هه‌یه‌‌و ده‌یناس���ێت ئیشوكاری‬ ‫ده‌كرا‌و به‌مه‌به‌س���تی كڕینی سیمكارتی ته‌له‌فۆنكردن��� ‌ه ب���ۆ خه‌ڵ���ك‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بێ ناونیش���ان ل���ه‌الی فرۆش���یارێك رقیش���ی له‌یه‌كێ���ك ببێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا‬ ‫ی كچ یان خوشك یان‬ ‫وه‌ستابوو‪ ،‬ئه‌و گه‌نج ‌ه ده‌یوت "كێ ب ‌ه هه‌وڵده‌دا ژماره‌ ‌‬ ‫كێی ‌ه ئه‌و س���یمكارتانه‌ی به‌كاریاندێنم خێزانی وه‌ربگرێت‌و ئه‌وكات ‌ه شه‌ڕه‌كه‌ی‬

‫ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫عه‌بدولقه‌ه���ار هه‌م���ز‌ه هاواڵتییه‌كی‬ ‫دیكه‌یه‌‌و باس���ی‌ له‌كێشه‌یه‌كی تایبه‌تی‬ ‫كرد ك ‌ه له‌ڕێگای ئه‌و س���یمكارتانه‌و‌ه‬ ‫توشی هاتووه‌و وتی "خێزانم مامۆستای ‌ه‬ ‫تائێستا ب ‌ه ‪ 6‬ژماره‌ی نه‌ناسراو چه‌ندین‬ ‫نامه‌ی پڕ له‌جنێو‌و قس���ه‌ی ناش���یرن‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ئامێ‌ز بۆ خێزان���م هاتووه‌و‬ ‫كه‌سیش نازانێت كێیه‌!"‪.‬‬

‫"بریكاره‌كانی كۆڕه‌ك‌و ئاسیا‬ ‫سه‌رچاوه‌ی دیارده‌كه‌ن"‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪23‬‬ ‫دان���ا ق���ادر گه‌نجێك��� ‌‬ ‫س���اڵه‌‌و فرۆش���یارێكی س���یمكارته‌‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر زه‌وی به‌رده‌م دوكانێك چه‌ند‬ ‫مۆبایلێك���ی به‌كارهات���وو له‌گه‌ ‌ڵ زیاتر‬ ‫له‌‪ 100‬س���یمكارتی بۆ فرۆشتن دانابوو‪،‬‬ ‫سیمكارتانه‬ ‫‌‌‬ ‫ئه‌و‪ ،‬روونیكرده‌و‌ه كه‌ ئه‌و‬

‫به‌بێ فۆڕم‌و بێ ناونیشان ده‌فرۆشێت‌و‬ ‫بریكاره‌كان���ی‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ش���یان‬ ‫كۆمپانیاكان���ی ك���ۆڕه‌ك تیلیك���ۆم‌و‬ ‫ئاسیاس���ێڵن له‌ناوه‌ڕاس���ت‌و خوارووی‬ ‫ی "هیچ كاتێك كێش���ه‌م‬ ‫عێ���راق‌و وت��� ‌‬ ‫بۆ دروس���ت نه‌بوو‌ه له‌فرۆش���تنی ئه‌و‬ ‫سیمكارتانه"‌‪.‬‬ ‫س���یمكارت له‌ب���ازاڕه‌كان به‌نرخێكی‬ ‫هه‌رزان ده‌س���تده‌كه‌وێت‌و ژماره‌كانیش‬

‫كاریگه‌ریی���ان له‌س���ه‌ر نرخه‌كه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ی جوان نرخ���ی به‌رزتره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���یمكارت ‌ه هه‌رزانه‌كان ك ‌ه خه‌ڵكانێك‬ ‫ده‌یك���ڕن به‌ب���ێ وه‌رگرتن���ی هی���چ‬ ‫ناس���نامه‌یه‌ك لێیان‪ ،‬له‌نێوان ‪ 3‬تا ‪10‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌‪.‬‬ ‫دان���ا ئام���اژه‌ی به‌وه‌ك���رد ك��� ‌ه‬ ‫سیمكارته‌كان به‌شێكی زۆریان فۆڕمی‬ ‫له‌گه‌ڵدای���ه‌‌و ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك بیه‌وێت‬

‫كوڕه‌ك���ه‌ی‌ له‌یاد ناچ���ێ‌و به‌ده‌نگێكی‌‬ ‫كه‌مێ���ك نوس���اوه‌‌و وت���ی‌ "منداڵی‌ وا‬ ‫دروس���ت نابێته‌وه‌‌و هه‌میشه‌ گوێڕایه‌ڵم‬ ‫بوو‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ‌ ئێمه‌دا هاوڕێ‌ بوو ئه‌وه‌تا‬ ‫ده‌بین���ی‌ له‌هه‌م���وو وێنه‌كانی���دا هه‌ر‬ ‫پێده‌كه‌نی‌"‪.‬‬ ‫هه‌ردی‌ گه‌نجێكی‌ زۆر شه‌رمن بووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌تا ئه‌و كاته‌ی‌ كه‌ ویس���تویه‌تی‌‬ ‫خوازبێن���ی‌ ده‌زگیرانه‌كه‌ش���ی‌ ب���كات‬ ‫نه‌یهێش���تووه‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ بزانن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواج���ار له‌ئاهه‌نگ���ی‌ ده‌رچونی‌‬ ‫خۆیدا ك���ه‌ (چیا) له‌قۆناغی‌ س���ێیه‌م‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬وێنه‌كان���ی‌ نیش���انی‌ دایكی‌‌و‬ ‫خوش���كه‌كانی‌ داوه‌ كه‌ ده‌ی���ه‌وێ‌ ئه‌و‬

‫بازاڕه‌وه‌‌و هه‌ر ش���تێك رووبدات ئه‌وان‬ ‫به‌رپرسن"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی یاسا له‌هه‌رێم ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیمكارت ‌‬ ‫كوردستاندا فرۆشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫بێناونیشان قه‌ده‌غه‌یه‌‌و له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫سه‌رپێچیكردنیشدا‪ ،‬سزا ‌‬ ‫دانراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ئه‌و دیارده‌ی ‌ه‬ ‫ی ماوه‌‌و‬ ‫ی هه‌رێمدا بون ‌‬ ‫له‌بازاڕه‌كان ‌‬ ‫توێژه‌رێكیش رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌و سیمكارتان ‌ه‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫ی چه‌ك گرنگتره‌‪.‬‬ ‫له‌قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫یاس���ای ژمار‌ه ‪6‬ی ساڵی ‪ 2008‬ك ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردستان ده‌رچو‌و‌تایبه‌ت‬ ‫ب���وو به‌مۆبایل‌و ئینته‌رنێت‌و پۆس���تی‬ ‫ئه‌لیكترۆن���ی‪ .‬ل���ه‌و یاس���ایه‌دا تیایدا‬ ‫باس له‌سزا كراو‌ه بۆ هه‌ر كۆمپانیایه‌ك‬ ‫ك ‌ه س���ه‌رپێچی ب���كات‌و هێڵی وه‌همی‬ ‫له‌بازاڕه‌كاندا بفرۆش���ێت‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫غه‌رامه‌كه‌ی ل���ه‌‪ 50‬ملیۆن دینار كه‌متر‬ ‫نییه‌و ل���ه‌‪ 100‬ملی���ۆن دیناریش زیاتر‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچ كۆمپانیایه‌ك‬ ‫ئه‌و سزایه‌ی به‌س���ه‌ردا نه‌سه‌پێنراوه‌و‬ ‫بازاڕه‌كانی هه‌رێمی كوردستانیش پڕن‬ ‫له‌سیمكارتی وه‌همی‌و بێ ناو‌نیشان‌و بێ‬ ‫فۆڕم (سیمكارتی علوج)‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫بووه‌ته‌ه���ۆی س���ه‌رهه‌ڵدانی س���ه‌دان‬ ‫كێشه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و تاوانی كوشتن‪.‬‬

‫ی‬ ‫هه‌تا ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫حیزب به‌سه‌ر‬ ‫دادگادا زا ‌ڵ‬ ‫بێت باوه‌ڕمان‬ ‫ی‬ ‫به‌دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫تۆمه‌تباران نییه‌‬

‫كچه‌ بخوازێت‌و دواجار هێناویه‌تی‌‌و به‌و‬ ‫خه‌ونه‌شه‌وه‌ ژیاوه‌ كه‌ نهۆمی‌ سه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫خانوه‌كه‌یان ته‌واو بكات‌و بیگوێزێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوای‌ چه‌ند مانگێ���ك له‌ژیانی‌‬ ‫ده‌زگیرانیی‌‪ ،‬خه‌ونه‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ خۆیدا‬ ‫برده‌ ژێر گڵ‌‪.‬‬ ‫دایكی‌ هه‌ردی‌ به‌باشی‌ له‌بیریه‌تی‌ كه‌‬ ‫له‌دواهه‌مین رۆژی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌یانییه‌ك���ه‌ی‌ ش���یرێكی‌ ب���ۆ هه‌ردی‌‬ ‫ئاماده‌ك���ردووه‌‌و دوات���ر ه���ه‌ردی‌‬ ‫به‌ئوتومبیله‌ك���ه‌ی‌ كه‌ له‌ج���ۆری‌ (بی‌‬ ‫ئێ���م ده‌بلیو) بووه‌ رۆیش���تووه‌‌و ئیدی‌‬ ‫نه‌بینیوه‌ته‌وه‌ "ئومێدم هه‌بوو كه‌ هه‌ردی‌‬ ‫ده‌مێنێت‪ ،‬به‌اڵم رۆیش���ت‌و نه‌هاته‌وه‌"‪،‬‬ ‫ل���ه‌م كات���ه‌دا كه‌مێ���ك له‌قس���ه‌كردن‬ ‫وه‌ستا‌و به‌چاوی‌ فرمێسكه‌وه‌ وتی‌ "دڵم‬ ‫لێیداب���وو كه‌ نامێنێ���ت‪ ،‬ئیتر كه‌ چوم‬ ‫بۆ الی‌‌و به‌برینداری‌ بینیم‪ ،‬ده‌س���تم دا‬ ‫له‌قاچه‌كانی‌ شین ببوه‌وه‌‌و ته‌ئكید بووم‬ ‫كه‌ نامێنێت"‪.‬‬ ‫دایك���ی‌ ه���ه‌ردی‌ ئاش���كرایكرد‬ ‫ك���ه‌ ده‌زگیرانه‌ك���ه‌ی‌ ه���ه‌ردی‌‬ ‫له‌دوای‌"شه‌هید"كردنه‌كه‌ی‌ نه‌چوه‌ته‌وه‌‬ ‫ژیانی‌ هاوسه‌رییه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ تائێستاش‬ ‫له‌خه‌یاڵ���ی‌ هه‌ردیدایه‌‌و وتویه‌تی‌ "هه‌تا‬ ‫س���ااڵنه‌ی‌ ت���ه‌واو نه‌بێ���ت ناچێته‌وه‌‬ ‫ژیان���ی‌ هاوس���ه‌ریی‌"‪ ،‬دایكی‌ وتیش���ی‌‬ ‫"یادگارییه‌كان���ی‌ ه���ه‌ردی‌ الم���ان ون‬ ‫نابن"‪.‬‬ ‫كه‌س���وكاری‌ هه‌ردی‌ له‌دوای‌ كوژرانی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌یانه‌وه‌ له‌بنكه‌ی‌ پۆلیسی‌ سه‌را‬ ‫س���كااڵیان له‌س���ه‌ر هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫تۆماركردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌وته‌ی‌ باوكی‌‪،‬‬ ‫دوای‌ پێن���ج مان���گ ته‌نه���ا جارێ���ك‬ ‫له‌پۆلیس بانگیان كردووه‌‌و وتویانه‌ كه‌‬ ‫له‌ئاسایشه‌وه‌ ته‌بلیغیان بۆ هاتوه‌ته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ دادگا داوای‌ له‌ئاس���ایش كردووه‌‬ ‫ده‌بێت ئه‌و هێزه‌یان ب���ۆ بدۆزنه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌و كاته‌دا له‌و ش���وێنه‌دا بوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاس���ایش هیچ وه‌اڵمێكی���ان نه‌بووه‌‌و‬ ‫وتی‌ "ئاس���ایش وه‌اڵمێكیان داوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌به‌ستیان ونكردنی‌ كه‌یسه‌كه‌یه‌"‪،‬‬ ‫فاروق���ی‌ باوك���ی‌ وتیش���ی‌ "تائێس���تا‬ ‫هیچ ش���تێك نه‌كراوه‌ ب���ۆ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫تۆمه‌تباران‪ ،‬هه‌تا ده‌سه‌اڵتی‌ حیزبیش‬ ‫به‌س���ه‌ر دادگادا زاڵ‌ بێ���ت باوه‌ڕم���ان‬ ‫به‌دۆزینه‌وه‌ی‌ تۆمه‌تباران نییه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش���تی‌ ته‌مه‌ن ‪ 25‬ساڵ‌ كه‌ دووه‌م‬ ‫ب���رای‌ هه‌ردییه‌ به‌داخه‌ بۆ "ش���ه‌هید"‬ ‫كردنی‌ براكه‌ی‌‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌كو هاوڕێ‌‬ ‫وابوون‌و بۆ هه‌ر ش���تێك ویس���تبێتیان‬ ‫بیكه‌ن پرسیان به‌یه‌كتری‌ كردووه‌‌و وتی‌‬ ‫"هه‌ردی‌ هان���ده‌ری‌ ریاڵ مه‌درید بوو‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌یانییه‌ش���ی‌ كۆچی‌ دوایی‌ كرد بۆ‬ ‫ش���ه‌وی‌ پێشتر یاری‌ ریاڵ مه‌درید بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ نه‌یتوانی‌ بیبینێت"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ده‌توانێت ناوه‌كه‌ی خۆی تۆمار بكات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر كه‌س نایه‌وێ���ت به‌ناویه‌و‌ه‬ ‫بكرێ���ت‌و له‌س���ه‌ریان ف���ه‌رز ناكرێت‪،‬‬ ‫وتیش���ی "ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێ س���یمكارتی‬ ‫ی‬ ‫رابواردنیش���م هه‌یه‌"‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ ئه‌م سیمكارتان ‌ه ده‌بن ‌ه كێشه‌ی بۆ‬ ‫خێزانه‌كان‌و كوش���تنی تێدا رووده‌دات‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی "ئێم ‌ه به‌رپ���رس نین‪ ،‬به‌ڵ‪:‬و‬ ‫كۆمپانی���اكان به‌و ش���ێوه‌یه‌ ده‌یخه‌ن ‌ه‬

‫قه‌ده‌غه‌كردنی ئه‌و سیمكارتانه‌‪،‬‬ ‫پێویستترن‌ له‌قه‌ده‌غه‌كردنی چه‌ك‬ ‫توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬ئاری ره‌فیق‬ ‫پێیوایه‌ به‌ر له‌وه‌ی له‌بازاڕه‌كان كۆنتڕۆڵی‬ ‫چه‌ك بكرێ���ت‪ ،‬پێویس���ته‌ كۆنتڕۆڵی‬ ‫سیمكارتی وه‌همی بكرێت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫سیمكارتانه‌ كاریگه‌ری خراپتریان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌‌و جۆرێك له‌كوشتنی‬ ‫مه‌عنه‌وی داهێناوه‪‌.‬‬ ‫ناوب���راو به‌ش���ێكی زۆر له‌ه���ۆكاری‬ ‫خۆك���وژی گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ ئه‌و كێش��� ‌ه‬ ‫خێزان���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیان���ه‌ی له‌ڕێگه‌ی‬ ‫س���یمكارتی وه‌همییه‌و‌ه دروستبوون‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ره‌خن���ه‌ی له‌ئه‌دای رێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی گرت كه‌ نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫كه‌مپینێكی فراوان دروستبكه‌ن‌و فشار‬ ‫بخه‌ن��� ‌ه س���ه‌ر كۆمپانی���اكان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كاتێ���ك میدیا له‌س���ه‌ر بابه‌تێكی ئاوا‬ ‫گرنگ قسه‌ده‌كات ئه‌ركی رێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی قورستر ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆ وه‌رگرتن���ی رای كۆمپانیا‪ ،‬ئاوێن ‌ه‬ ‫چه‌ندینجار‌و له‌كاتی جیاوازدا په‌یوه‌ندی‬ ‫ب ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی كۆمپانیای‬ ‫ك���ۆڕه‌ك تیلیكۆم���ه‌و‌ه ك���رد‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو‪.‬‬

‫مۆبایل فرۆشێك‪:‬‬ ‫سیمكارتی‬ ‫رابواردنیشمان‬ ‫هه‌ی ‌ه‬

‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫محه‌مه‌د عه‌لی پااڵنی دانیشتوی‬ ‫كه‌مپی كاوه‌ی سه‌ر به‌ناحیه‌ی‬ ‫قوشته‌په‌ له‌م دیمانه‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات چوارشه‌ممه‌ی‬ ‫رابردوو له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ ماڵه‌وه‌‬ ‫له‌كه‌مپی كاوه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن زیاتر له‌(‪)12‬‬ ‫كه‌سی چه‌كداره‌وه‌ هێرشی كراوه‌ته‌‬ ‫سه‌رو له‌ئێستادا پێویستی به‌سێ‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كه‌مپ����ی كاوه‌ س����ه‌ر به‌ق����ه‌زای‬ ‫قوشته‌په‌یه‌و به‌دوری ‪25‬كم له‌باشوری‬ ‫ش����اری هه‌ولێ����ره‌وه‌ دوره‌‪ ،‬له‌س����اڵی‬ ‫‪ 2006‬له‌الی����ه‌ن كۆمس����یاری ب����ااڵی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرت����وه‌كان ب����ۆ كاروباری‬ ‫په‌نابه‌ران بۆ ئاواره‌كانی كوردس����تانی‬ ‫رۆژه����ه‌اڵت دروس����تكراوه‌و ‪ 240‬ماڵ‬ ‫ژیانی تیا ده‌گوزه‌رێنن‪.‬‬ ‫عه‌لی محه‌م����ه‌د پیاوێك����ی ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 48‬ساڵه‌ی دانیشتوی ئه‌و كه‌مپه‌یه‌‌و‬ ‫خێزان����داره‌‪ ،‬به‌وت����ه‌ی‌ خ����ۆی‌ رۆژی‬ ‫چوارش����ه‌مه‌ی رابردو زیات����ر له‌(‪)12‬‬ ‫چه‌كدار هێرش����یان كردوه‌ته‌ سه‌ری‌‌و‬ ‫به‌م ج����ۆره‌ چیرۆكه‌كه‌ی‌ ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫گێڕای����ه‌وه‌ "ئۆتۆمبێلێكی جۆی كیای‬ ‫هه‌شت نه‌فه‌ریم هه‌یه‌‪ ،‬رۆژانه‌ هاتوچۆ‬ ‫به‌چه‌ند كرێكارێ����ك ده‌كه‌م‪ ،‬به‌یانیان‬ ‫ئ����ه‌و كرێكاران����ه‌ ده‌به‌م����ه‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫نیوه‌ڕوان ده‌یانهێنمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆماوه‌ی‬ ‫س����ێ رۆژ بوو له‌الیه‌ن كه‌سێكه‌وه‌ كه‌‬ ‫س����ه‌ر به‌الیه‌نێكی‌ سیاسییه‌ چاودێری‬ ‫ده‌كرام‪ ،‬ئه‌وه‌بوو نیوه‌ڕۆی‌ چوارشه‌ممه‌‬ ‫كه‌ چومه‌ شوێنی كرێكاره‌كان سه‌یرم‬ ‫كرد ئه‌و پی����اوه‌ به‌رامبه‌ر ماڵه‌كه‌مان‬ ‫وه‌س����تاوه‌و ته‌له‌فۆنی كرد‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫كرێكاره‌كانم له‌هه‌ولێ����ر هێنایه‌وه‌ بۆ‬ ‫قوشته‌په‌‪ ،‬له‌سه‌ر رێگه‌كه‌ سه‌یاره‌یه‌كی‬ ‫ده‌بڵ وه‌س����تابوو له‌نزیك مزگه‌وته‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بوو كه‌ منیان بینی هاتنه‌ س����ه‌ر‬ ‫رێگه‌كه‌و رێگه‌كه‌یان داخست‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ده‌زان����م س����ه‌روی ‪ 12‬نه‌ف����ه‌ر قاپی‬ ‫سه‌یاره‌كه‌یان له‌كرێكاره‌كان داخست‌و‬ ‫نه‌یانهێش����ت دابه‌زن‪ ،‬منی����ان هێنایه‌‬ ‫خ����واره‌وه‌و به‌ئامێرێك����ی كاره‌بای����ی‬ ‫لێیان����دام‌و له‌جوڵ����ه‌ كه‌وت����م‪ ،‬دواتر‬ ‫یه‌كێكی����ان به‌ده‌س����كی ده‌مانچه‌كه‌ی‬ ‫دای له‌ناوچ����اوم‌و هۆش����م نه‌ما‌و خۆم‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ دۆزییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و كه‌س����انه‌ی لێیانداوه‌‬ ‫وتی‌ "من ده‌زانم ئه‌وانه‌ سه‌ر به‌ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیه‌كانی هه‌ولێرن‪ ،‬ره‌نگه‌ ئاسایش‬ ‫بن‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵكی ئاسایی ئه‌و جۆره‌‬ ‫كاره‌بایه‌یان پێ نییه‌و ناتوانن به‌نوێژی‬ ‫نی����وه‌ڕۆ له‌خه‌ڵك بده‌ن‪ ،‬ئێس����تاش‬ ‫پزیشك ‪ 3‬نه‌شته‌گه‌ری بۆ لوت‌و چاو‌و‬ ‫شه‌ویلگه‌م نوسیوه‌ كه‌ له‌شوێنی خۆی‬ ‫ده‌رچوه‌"‪.‬‬ ‫حه‌مه‌عه‌ل����ی‌ باس����ی‌ له‌وه‌ك����رد كه‌‬ ‫كێشه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ هیچ كه‌س‌و الیه‌نێكدا‬ ‫نییه‌‌و ته‌نها ئه‌وه‌ نه‌بێت كه‌ هه‌وڵیداوه‌‬ ‫راگه‌یاندن����ه‌كان بباته‌ ئ����ه‌و كه‌مپه‌و‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ له‌شێوازی ژیانیان تێبگه‌ن‌و‬ ‫بزانن له‌چ "نه‌هامه‌تیه‌كدا" ده‌ژین‌و وتی‌‬ ‫"دواجار س����ه‌ردانی رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌‬ ‫بووه‌ كه‌ دوجار رۆژنامه‌نوسێكی ئاوێنه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی من����ه‌وه‌ هاتۆته‌ ئه‌و كه‌مپه‌و‬ ‫هاوكاریم ك����ردووه‌ بۆئ����ه‌وه‌ی چه‌ند‬ ‫هاوواڵتی����ه‌ك‌و ژماره‌یه‌ك خوێندكاری‬ ‫ئه‌و كه‌مپه‌ ببێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و پی����اوه‌ له‌ئێس����تادا س����كااڵی‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ریه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌‌و‬ ‫ئاسایش����ی‌ قوش����ته‌په‌ تۆماركردوه‌‌و‬ ‫چاوه‌ڕێی بڕیاری دادگایه‌‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ ئاوێن����ه‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫به‌ (بارزان هۆڵه‌ن����دی) به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ئاسایشی قوشته‌په‌‪ ،‬ناوبراو بێئاگایی‬ ‫خ����ۆی ل����ه‌و كێش����ه‌یه‌ی حه‌مه‌عه‌لی‬ ‫ده‌رب����ڕی‌و وتی "نه‌مزانی����وه‌ چه‌كدار‬ ‫له‌كه‌س����ی دابێت" س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‬ ‫ئایا محه‌م����ه‌د عه‌لی الی ئاسایش����ی‬ ‫قوش����ته‌په‌ س����كااڵی ك����ردوه‌ وت����ی‬ ‫"نازان����م"‌و ته‌له‌فۆنه‌ك����ه‌ی ب����ه‌ڕووی‬ ‫رۆژنامه‌نوسه‌كه‌ی ئاوێنه‌ داخست‪.‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن خۆی����ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬

‫محه‌مه‌د عه‌لی‬

‫به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫لێدانانه‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫پێویستیم به‌س ‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ هه‌یه‌‬ ‫ناحیه‌ی قوشته‌په‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫"قسه‌كانی ئه‌و پیاوه‌ هیچ بنه‌مایه‌كی‬ ‫نییه‌‌و ك����ه‌س هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ نه‌كردوه‌و‬ ‫م����ن هه‌ر نه‌مبینی����وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌ویش‬ ‫سكااڵ ده‌كات ئێمه‌ سكااڵی به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌ به‌تۆمه‌تی ناوزڕاندن"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ لێیدراوه‌ وتی‬ ‫"خۆ ئێمه‌ پاسه‌وان بۆ خه‌ڵك ته‌عین‬ ‫ناكه‌ین به‌دوایه‌وه‌ ب����ڕوات‪ ،‬من حه‌قم‬ ‫چییه‌ كێ لێیداوه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪11‬‬

‫له‌مه‌ودوا نابێت ژماره‌ ‌ی مۆبایل‬ ‫پیاوێك ‌ی دانیشتو ‌ی‬ ‫له‌كورته‌نامه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنیدا ده‌ربكه‌وێت یادگاریه‌كانی‌ هه‌رد ‌ی الی‌ خێزانه‌كه‌ ‌ی ون نابن‪...‬‬ ‫"له‌خۆشه‌ویستی‌ كوردستان ناومان نا هه‌ردی‌‪ ،‬به‌اڵم دواتریش به‌ده‌ست هێزه‌ كوردییه‌كان شه‌هیدكرا" كه‌مپ ‌ی كاوه‌ ب ‌ه‬ ‫‪ 12‬كه‌س لێیده‌درێت‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫باوكی‌ هه‌ردی‌ له‌خۆشه‌ویستی‌‬ ‫كوردستان‌و باوه‌ڕبوونی‌ به‌كوردایه‌تی‌‪،‬‬ ‫كوڕه‌ گه‌وره‌كه‌ی‌ ناونا "هه‌ردی‌"‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواجار هه‌ر به‌ده‌ستی‌ هێزه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كان كوڕه‌كه‌ی‌ "شه‌هید" كرا‪.‬‬

‫ ‬ ‫کورته‌نامه‌ی سه‌ر که‌ناڵێکی کوردی‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫داواكاری‌ گشت ‌‬ ‫ی رۆشنبیری‌و الوانه‌و‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی (شریتی‌)‬ ‫ی ژێره‌و‌ه ‌‬ ‫"كورته‌نام ‌ه ‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌" له‌كه‌ناڵه‌ لۆكاڵییه‌كان‬ ‫ی هه‌ندێجار‬ ‫ده‌ركرد‌ووه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورته‌نامه‌كانه‌و‌ه ژماره‌ ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سه‌كان یاخود ئه‌وكه‌سان ‌ه ژماره‌ ‌‬ ‫ی دیكه‌یان باڵوكردۆته‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫كه‌س ‌‬ ‫ی دروستكردووه‌‪.‬‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫ی (باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫مۆبایل���ی‌ كه‌س���ی‌) له‌كورته‌نام���ه‌ ‌‬ ‫ی له‌هه‌ندێ���ك‬ ‫ی ته‌له‌فزیۆن��� ‌‬ ‫ژێرنوس��� ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫له‌كه‌ناڵ ‌ه لۆكاڵییه‌كان له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ی نای���ه‌وه‌‪ ،‬داواكار ‌‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫له‌ڕێگ ‌هی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌و الوانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كورته‌نامانه‌ ‌‬ ‫بڕیاری‌ قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫ده‌ركرد ك���ه‌ ژماره‌ی مۆبایلیان تێدایه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم كه‌ناڵێك ره‌تیكرده‌وه‌ ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌و كورته‌نامانه‌و‌ه كێش ‌ه دروستبوبێت‌و‬ ‫ی‬ ‫توێژه‌رێكی���ش جه‌خ���ت له‌كه‌وتنه‌وه‌ ‌‬ ‫كێش ‌ه ده‌كات له‌و كورته‌نامانه‌‪.‬‬ ‫ی راگه‌یان���دن‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���ت ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌‌و الوان‪ ،‬هه‌ڵگورد‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫جوندیان��� ‌‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه هه‌موو ته‌له‌فزیۆنه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫ئاگاداركردۆته‌و‌ه له‌بڕیار ‌‬ ‫ی مۆبایلیان‬ ‫ئه‌و كورته‌نامانه‌ی‌ ك ‌ه ژماره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫تێدای���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ئ���ه‌و ژم���اره‌ ته‌له‌فۆنانه‌و‌ه كێش��� ‌ه بۆ‬ ‫چه‌ن���د خێزانێ���ك دروس���تبووه‌‌و كچ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر پاش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كوڕێكیش له‌شار ‌‬ ‫به‌هۆی‌ كێش���ه‌یه‌كه‌و‌ه ده‌ستگیركراون‬ ‫ده‌ركه‌وتوو‌ه ل���ه‌و رێگه‌یه‌و‌ه یه‌كتریان‬ ‫ناسیوه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیك���رده‌و‌ه ك ‌ه به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫ی داوایكردوو‌ه به‌بڕیارێك‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫داواكار ‌‬

‫ی‬ ‫پێموانییه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌و ژمارانه‌و‌ه‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌ك‬ ‫دروستبوبێت‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ی‌ ژمار‌ه قه‌ده‌غ��� ‌ه بكرێت‌و‬ ‫ئه‌وانی���ش ئه‌و بڕیاره‌ی���ان ده‌ركردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬عه‌می���د عه‌بدولخالق ته‌ڵعه‌ت‬ ‫ره‌تیكرده‌وه‌ كه‌ هیچ كه‌سێك به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫ده‌س���تگیركرابێت‌و به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫"كه‌س به‌و هۆیه‌و‌ه ده‌ستگیرنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و كورته‌نامان��� ‌ه‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی (چ���وار ژماره‌یی)‬ ‫له‌ڕێگ ‌ه ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی���ه‌و‌ه ده‌بێ���ت‌و له‌الی���ه‌ن كۆمه‌ڵیك‬ ‫كۆمپانی���او‌ه دابی���ن ده‌كرێ���ت بۆئه‌و‬ ‫كه‌نااڵن���ه‌‪ ،‬ل���ه‌و رووه‌و‌ه ره‌وا ئیبراهیم‬ ‫ی دۆت نێت ك��� ‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بواره‌‪ ،‬پابه‌ندبوون ‌‬ ‫له‌كۆمپانیاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی���ان دوپاتك���رده‌و‌ه ب���ه‌و بڕیاره‌ ‌‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌‌و جه‌ختیش���یكرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی مۆبایله‌و‌ه‬ ‫ی ده‌ركه‌وتنی‌ ژماره‌ ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫كێشه‌ دروستبووه‌‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫به‌پێچه‌وان��� ‌هی‌ ئ���ه‌و بۆچونانه‌ ‌‬ ‫ی مۆبایل‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫ده‌ڵێن باڵوكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌و كورته‌نامانه‌و‌ه كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ناڵ ‌‬ ‫لێكه‌وتوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوب���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���ر‪ ،‬نه‌وزاد‬ ‫ئیفێك���ت له‌ش���ار ‌‬

‫ ‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫ئیس���ماعیل ك��� ‌ه پێش���تر ژماره‌ی���ان‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫باڵوكردوه‌ت���ه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان پابه‌ن���د ده‌بن به‌و بڕیاره‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پێیوانیی ‌ه باڵوكردن���ه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫ی دروستكردبێت‌و‬ ‫كورته‌نامانه‌ كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی "پێمانوانیی ‌ه ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ژماران ‌ه له‌ڕێگ ‌هی‌ كورته‌نامه‌كانه‌وه‌ زیان‬ ‫به‌گه‌نج���ان بگه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ش���تێكی‌ نوێیه‌‌و ئه‌گه‌ر ئه‌و رێگه‌یه‌ش‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬گه‌نجان ده‌توانن به‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ژماره‌ی مۆبایلیان ده‌ستبكه‌وێت"‪.‬‬ ‫ی توێژه‌ران���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫به‌بۆچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫ی ده‌ركه‌وتن��� ‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مۆبایل له‌و كورته‌نامانه‌وه‌ كاریگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌ ‌‬ ‫ی ده‌بێت بۆ كه‌مبونه‌وه‌ ‌‬ ‫باش ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬س���امان‬ ‫توێ���ژه‌ر ‌‬ ‫ی له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫س���یوه‌یل ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یان���د ك ‌ه ئه‌و بڕی���ار‌ه خزمه‌تێك ‌‬ ‫زۆر ده‌كات به‌الیه‌ن���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نجانی‌ كورد‪ ،‬چونك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ده‌رون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ژمار‌ه ته‌له‌فۆنان���ه‌ ‌‬ ‫كورته‌نامه‌كان���ه‌و‌ه باڵوده‌كران���ه‌و‌ه‬ ‫ی گه‌نج���ان به‌فی���ڕۆ ده‌چ���وو‪،‬‬ ‫كات��� ‌‬ ‫ی ئابوری‌‪،‬‬ ‫ی الیه‌ن ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ به‌هه‌ده‌ردان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ش ده‌بووه‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نجان ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ته‌ركیز له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆر له‌به‌رده‌م ته‌له‌فزیۆندا داده‌نیش���ن‬ ‫به‌چه‌ندی���ن كاتژمێ���ر ئه‌م���ه‌ش كار‬ ‫له‌ته‌ركیزی���ان ده‌كات‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت بۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ خوێندكارن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و توێژه‌ر‌ه ئاشكرایكرد ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و ژم���ار‌ه ته‌له‌فۆنانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وتن ‌‬ ‫كێش��� ‌ه ب���ۆ گه‌نج���ان دروس���تبووه‌‌و‬ ‫به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ گه‌نجان س���ه‌ردانیان‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ردان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ش له‌كات ‌‬ ‫خوێندنگاكان���دا بۆی���ان ده‌ركه‌وتوو‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌و كورته‌نامانه‌ كێش���ه‌ی‌ زۆریان‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه هه‌ندێكیان كێش���ه‌ ‌‬ ‫گه‌وره‌ش بوون‪.‬‬

‫ل���ه‌و ژوره‌ی‌ ك���ه‌ ج���اران ه���ه‌ردی‌‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا داده‌نیش���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و‪ ،‬بێ‌ ه���ه‌ردی‌ تێیدا داده‌نیش���ن‌و‬ ‫بۆ ده‌ركردنی‌ خ���ه‌م‌و خه‌فه‌تی‌ دووری‌‬ ‫هه‌ردی‌ مه‌گ���ه‌ر ته‌نها دڵنه‌وایی‌ خۆیان‬ ‫به‌و وێنانه‌ بده‌نه‌و‌ه كه‌ به‌چوارده‌وره‌ی‌‬ ‫ژوره‌كه‌دا هه‌ڵیانواسیوه‌‪.‬‬ ‫له‌دواهه‌مین ساتی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌‬ ‫س���اڵی‌ رابردوی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫دوای‌ به‌ش���داریكردنی‌ رۆژان���ه‌ی‌‬ ‫له‌خۆپیش���انه‌كاندا‪ ،‬ه���ه‌ردی‌ ف���اروق‬ ‫به‌گولل���ه‌ی‌ هێزه‌ ئه‌منیی���ه‌كان پێكرا‌و‬ ‫دوای‌ پێنج رۆژ مانه‌وه‌شی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌‬ ‫گیان���ی‌ له‌ده‌س���تدا‌و ب���ووه‌ ده‌یه‌مین‬ ‫"شه‌هید"ی‌ خۆپیشاندانه‌كان‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردی‌ ف���اروق ته‌نه���ا ‪ 28‬س���اڵ‌‬ ‫ژی���ا‌و دوای‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫به‌كالۆری���ۆس له‌ب���واری‌ كارگێ���ڕی‌‌و‬ ‫ئابوری‌ له‌‪2010‬دا‌و ده‌ستنیش���انكردنی‌‬ ‫ده‌زگیرانه‌كه‌ی‌ هه‌ر له‌و س���اڵه‌دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌رگ رێ���ی‌ نه‌دا ژیانێكی‌ نوێتر له‌گه‌ڵ‌‬ ‫(چی���ا)ی‌ ده‌زگیران���ی‌ دروس���تبكات‌و‬ ‫دوای‌ چه‌ن���د مانگێ���ك له‌ده‌زگیرانیی‌‪،‬‬ ‫بۆ هه‌تاهه‌تایی‌ (چیا)‌و خێزانه‌كه‌ش���ی‌‬ ‫جێهێشت‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ دوێنێ‌ دووشه‌ممه‌ (‪)4/23‬‬ ‫س���اڵێك تێپ���ه‌ڕی‌ به‌س���ه‌ر كوژرانی‌‬ ‫هه‌ردی‌ فاروق‌و س���ه‌ره‌ڕای‌ تۆماركردنی‌‬ ‫سكااڵش له‌الیه‌ن كه‌سوكاریه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ تۆمه‌تبارێ���ك له‌هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫ده‌ستگیر نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردی‌ خاوه‌ن���ی‌ دوو ب���را‌و س���ێ‌‬ ‫ ‬ ‫خوش���كه‌‌و چه‌ن���د س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر باوکی هه‌ردی له‌سه‌ر گۆڕی کوڕه‌که‌ی‬ ‫خوشكێكی‌ به‌هۆی‌ نه‌خۆشییه‌وه‌ كۆچی‌‬ ‫به‌رۆك���ی‌ خ���ۆی‌ گ���رت‌و له‌نزی���ك‬ ‫دوایی‌ كردووه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌ فاروق عوسمانی‌ حه‌زی‌ له‌ئیش���كردن بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ چه‌ند هۆیه‌ش���ه‌وه‌ چووه‌ خوێندنی‌ ئێوارانی‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ ئیمێرجنسی‌ به‌فیشه‌كێكی‌‬ ‫باوكی‌‪ ،‬كاتێك هه‌ردی‌ له‌دایكبووه‌‪ ،‬ئه‌و‪ ،‬ئیشێكی‌ كردووه‌ هه‌تا ئه‌و كاته‌ی‌ فێری‌ زانك���ۆ‪ ،‬دوای‌ زانك���ۆش ده‌چ���وو بۆ‬ ‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كان كه‌ ب���ه‌ر ناوچه‌وانی‌‬ ‫س���ه‌رباز بووه‌ له‌شاری‌ به‌سره‌‌و له‌كاتی‌ كاری‌ چاپخان���ه‌ بوو‪ .‬ه���ه‌ردی‌ له‌گه‌ڵ‌ چاپخانه‌ی‌ ره‌ن���ج هه‌تا نزیكه‌ی‌ چواری‌‬ ‫ده‌كه‌وێت ده‌پێك���رێ‌‌و دوای‌ پێنج رۆژ‬ ‫وه‌رگرتن���ی‌ مۆڵه‌ت���دا ك���ه‌ هاتوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ ب���ه‌رده‌وام كاری‌ كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌یان���ی‌ ئیش���ی‌ ده‌ك���رد‌و دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌ستدا‪ .‬له‌ساتی‌ برینداربوونیدا‬ ‫زانیویه‌تی‌ كوڕیان ب���ووه‌‌و چاوه‌ڕوانی‌ س���ه‌ركه‌وتوش بووه‌ له‌خوێندنه‌كه‌یدا‌و ده‌هاته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دایك���ی‌ ده‌زگیرانه‌ك���ه‌ی‌ ته‌له‌فۆنی‌ بۆ‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا‬ ‫ئه‌ویان ك���ردووه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ناوی‌ بنێت‪ ،‬ت���ا ته‌واوكردنی‌ خوێندنی‌ زانكۆ هه‌موو‬ ‫ماڵی‌ باوكی‌ ه���ه‌ردی‌ كردوه‌‌و وتویه‌تی‌‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌ویش یه‌كڕاس���ت ن���اوی‌ ناوه‌ س���اڵێك له‌قۆناغه‌كان���ی‌ خوێندن���دا كاتێ���ك ه���ه‌ردی‌ وێن���ه‌ی‌ (رێژوان���ی‌‬ ‫"ده‌ڵێن هه‌ردی‌ برینداره‌"‪ ،‬به‌اڵم باوكی‌‬ ‫"هه‌ردی‌"‌و وتی‌ "له‌و سه‌رده‌مه‌دا به‌هۆی‌ به‌س���ه‌ركه‌وتوویی‌ ده‌رچ���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم حاج���ی‌ عه‌ل���ی‌) یه‌كه‌م "ش���ه‌هید"ی‌‬ ‫ئه‌و قسه‌یه‌ی‌ زۆر به‌الوه‌ گرنگ نابێت‌و‬ ‫خۆشه‌ویستیمان بۆ كوردستان به‌ناوی‌ خوێن���دن‌و كارك���ردن به‌ش���ێوه‌یه‌ك خۆپیشاندانه‌كان ده‌بینێت زۆری‌ به‌الوه‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئاس���اییه‌ با گیرابێت ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫ی ناخ���ۆش ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ك���ه‌ ده‌ڕواته‌وه‌‬ ‫(هه‌رد)ه‌وه‌ ن���اوم نا ه���ه‌ردی‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رقاڵیان كردووه‌ ك���ه‌ وه‌كو باوك ‌‬ ‫كه‌مێك ئ���ازاری‌ ده‌د‌هن‌و دواتر ئازادی‌‬ ‫نه‌مزانی‌ رۆژێك دێت به‌ده‌س���تی‌ هێزه‌ وتی‌ "شه‌وی‌ وا هه‌بووه‌ ‪ 2‬تا ‪ 3‬سه‌عات ب���ۆ ماڵه‌وه‌ ده‌ڵێت "باش���ه‌ ئه‌گه‌ر دوو‬ ‫ده‌كه‌ن"‪ ،‬به‌اڵم دووب���اره‌ ته‌له‌فۆنی بۆ‬ ‫ئه‌منییه‌ كوردییه‌كان شه‌هید ده‌كرێت"‪ .‬ده‌خ���ه‌وت‪ ،‬چونكه‌ كاتێك چووه‌ زانكۆ په‌نجه‌ره‌ بش���كێت چۆن ده‌بێت مرۆڤی‌‬ ‫كردونه‌ته‌وه‌‌و وتویه‌تی‌ "برینداره‌" ئیتر‬ ‫وه‌ك باوك���ی‌ باس���یكرد‪ ،‬ه���ه‌ردی‌ به‌یانی���ان ده‌وامی‌ ده‌ك���رد‪ ،‬ئه‌وه‌ بوو له‌س���ه‌ر بكوژن"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و قس���ه‌یه‌ی‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ دایك‌و باوكی‌ گه‌یشتونه‌ته‌‬ ‫هه‌ر له‌پۆل���ی‌ یه‌كه‌می‌ س���ه‌ره‌تاییه‌وه‌ دواترچووه‌ چاپخانه‌ی‌ س���ه‌رده‌م‌و به‌و له‌دواهه‌مین رۆژی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا‬

‫به‌داخم بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ژیانه‌ ‌‬ ‫له‌كوردایه‌تیدا‬ ‫سه‌رفم كرد‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگیرانه‌ی‌ وتویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌تا سااڵنه‌كه‌ ‌‬ ‫ته‌واو نه‌بێت‪،‬‬ ‫جارێكیتر ناچمه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هاوسه‌ری ‌‬ ‫ژیان ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌‌و به‌برینداری‌ بینیویانه‌‌و‬ ‫دواتریش گیانی‌ له‌ده‌ستدا‪ ،‬باوكی‌ هه‌ردی‌‬ ‫به‌هه‌ناسه‌هه‌ڵكێشانه‌وه‌ وتی‌ "به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ كه‌سانێك ش���ه‌هید كرا كه‌‬ ‫خۆمان‌و باو‌و باپیرانیش���مان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌م كوردایه‌تییه‌دا گیانیان به‌خت كرد‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر به‌داخه‌وه‌ هه‌ر ئه‌و كورده‌یه‌‬ ‫كه‌ فیش���ه‌كی‌ نا به‌كوڕه‌كانمانه‌وه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌داخم بۆ ئه‌و ژیانه‌م كه‌ بۆ كوردایه‌تی‬ ‫سه‌رفم كرد"‪.‬‬ ‫عائیش���ه‌ عه‌زیزی‌ دایكی‌ هه‌ردی‌ كه‌‬ ‫هه‌تا ئێس���تاش پۆش���اكه‌ ره‌شه‌كانی‌‬ ‫ساڵی‌ رابردوی‌ له‌به‌ردا ماوه‌‪ ،‬هه‌تا ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ی‌ دنیا جێده‌هێڵێت یادگاریه‌كانی‌‬

‫"قه‌ده‌غه‌كردن ‌ی سیمكارتی‌ علوج له‌قه‌ده‌غه‌كردنی‌ چه‌ك گرنگتره‌"‬ ‫ئا‪ :‬فه‌رهه‌نگ قه‌ره‌نی‬

‫ ‬ ‫شوێنی فرۆشتنی مۆبایل‌و سیمکارت له‌سلێمانی‬ ‫ئه‌گه‌ر بزانم كه‌شف ده‌بم ده‌یانشكێنم‌و‬ ‫یه‌كێك���ی ت���ر ده‌كڕم‌و تائێس���تاش ‪8‬‬ ‫هه‌ندێك له‌هه‌رزه‌كاره‌كان زیاتر‬ ‫سیمكارتم شكاندووه"‌‪.‬‬ ‫له‌سیمكارتێكیان له‌گیرفاندایه‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا باس���ی له‌وه‌ك���رد ك��� ‌ه‬ ‫گه‌نجێكی ته‌مه‌ن ‪ 19‬سااڵن ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫هاوڕێكانییه‌و‌ه به‌(ئاسه‌ كوڕانی) بانگ خه‌ڵك هه‌یه‌‌و ده‌یناس���ێت ئیشوكاری‬ ‫ده‌كرا‌و به‌مه‌به‌س���تی كڕینی سیمكارتی ته‌له‌فۆنكردن��� ‌ه ب���ۆ خه‌ڵ���ك‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بێ ناونیش���ان ل���ه‌الی فرۆش���یارێك رقیش���ی له‌یه‌كێ���ك ببێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا‬ ‫ی كچ یان خوشك یان‬ ‫وه‌ستابوو‪ ،‬ئه‌و گه‌نج ‌ه ده‌یوت "كێ ب ‌ه هه‌وڵده‌دا ژماره‌ ‌‬ ‫كێی ‌ه ئه‌و س���یمكارتانه‌ی به‌كاریاندێنم خێزانی وه‌ربگرێت‌و ئه‌وكات ‌ه شه‌ڕه‌كه‌ی‬

‫ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫عه‌بدولقه‌ه���ار هه‌م���ز‌ه هاواڵتییه‌كی‬ ‫دیكه‌یه‌‌و باس���ی‌ له‌كێشه‌یه‌كی تایبه‌تی‬ ‫كرد ك ‌ه له‌ڕێگای ئه‌و س���یمكارتانه‌و‌ه‬ ‫توشی هاتووه‌و وتی "خێزانم مامۆستای ‌ه‬ ‫تائێستا ب ‌ه ‪ 6‬ژماره‌ی نه‌ناسراو چه‌ندین‬ ‫نامه‌ی پڕ له‌جنێو‌و قس���ه‌ی ناش���یرن‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ئامێ‌ز بۆ خێزان���م هاتووه‌و‬ ‫كه‌سیش نازانێت كێیه‌!"‪.‬‬

‫"بریكاره‌كانی كۆڕه‌ك‌و ئاسیا‬ ‫سه‌رچاوه‌ی دیارده‌كه‌ن"‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪23‬‬ ‫دان���ا ق���ادر گه‌نجێك��� ‌‬ ‫س���اڵه‌‌و فرۆش���یارێكی س���یمكارته‌‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر زه‌وی به‌رده‌م دوكانێك چه‌ند‬ ‫مۆبایلێك���ی به‌كارهات���وو له‌گه‌ ‌ڵ زیاتر‬ ‫له‌‪ 100‬س���یمكارتی بۆ فرۆشتن دانابوو‪،‬‬ ‫سیمكارتانه‬ ‫‌‌‬ ‫ئه‌و‪ ،‬روونیكرده‌و‌ه كه‌ ئه‌و‬

‫به‌بێ فۆڕم‌و بێ ناونیشان ده‌فرۆشێت‌و‬ ‫بریكاره‌كان���ی‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ش���یان‬ ‫كۆمپانیاكان���ی ك���ۆڕه‌ك تیلیك���ۆم‌و‬ ‫ئاسیاس���ێڵن له‌ناوه‌ڕاس���ت‌و خوارووی‬ ‫ی "هیچ كاتێك كێش���ه‌م‬ ‫عێ���راق‌و وت��� ‌‬ ‫بۆ دروس���ت نه‌بوو‌ه له‌فرۆش���تنی ئه‌و‬ ‫سیمكارتانه"‌‪.‬‬ ‫س���یمكارت له‌ب���ازاڕه‌كان به‌نرخێكی‬ ‫هه‌رزان ده‌س���تده‌كه‌وێت‌و ژماره‌كانیش‬

‫كاریگه‌ریی���ان له‌س���ه‌ر نرخه‌كه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌ی جوان نرخ���ی به‌رزتره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���یمكارت ‌ه هه‌رزانه‌كان ك ‌ه خه‌ڵكانێك‬ ‫ده‌یك���ڕن به‌ب���ێ وه‌رگرتن���ی هی���چ‬ ‫ناس���نامه‌یه‌ك لێیان‪ ،‬له‌نێوان ‪ 3‬تا ‪10‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌‪.‬‬ ‫دان���ا ئام���اژه‌ی به‌وه‌ك���رد ك��� ‌ه‬ ‫سیمكارته‌كان به‌شێكی زۆریان فۆڕمی‬ ‫له‌گه‌ڵدای���ه‌‌و ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك بیه‌وێت‬

‫كوڕه‌ك���ه‌ی‌ له‌یاد ناچ���ێ‌و به‌ده‌نگێكی‌‬ ‫كه‌مێ���ك نوس���اوه‌‌و وت���ی‌ "منداڵی‌ وا‬ ‫دروس���ت نابێته‌وه‌‌و هه‌میشه‌ گوێڕایه‌ڵم‬ ‫بوو‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ‌ ئێمه‌دا هاوڕێ‌ بوو ئه‌وه‌تا‬ ‫ده‌بین���ی‌ له‌هه‌م���وو وێنه‌كانی���دا هه‌ر‬ ‫پێده‌كه‌نی‌"‪.‬‬ ‫هه‌ردی‌ گه‌نجێكی‌ زۆر شه‌رمن بووه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌تا ئه‌و كاته‌ی‌ كه‌ ویس���تویه‌تی‌‬ ‫خوازبێن���ی‌ ده‌زگیرانه‌كه‌ش���ی‌ ب���كات‬ ‫نه‌یهێش���تووه‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ بزانن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواج���ار له‌ئاهه‌نگ���ی‌ ده‌رچونی‌‬ ‫خۆیدا ك���ه‌ (چیا) له‌قۆناغی‌ س���ێیه‌م‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬وێنه‌كان���ی‌ نیش���انی‌ دایكی‌‌و‬ ‫خوش���كه‌كانی‌ داوه‌ كه‌ ده‌ی���ه‌وێ‌ ئه‌و‬

‫بازاڕه‌وه‌‌و هه‌ر ش���تێك رووبدات ئه‌وان‬ ‫به‌رپرسن"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی یاسا له‌هه‌رێم ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیمكارت ‌‬ ‫كوردستاندا فرۆشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫بێناونیشان قه‌ده‌غه‌یه‌‌و له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫سه‌رپێچیكردنیشدا‪ ،‬سزا ‌‬ ‫دانراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا ئه‌و دیارده‌ی ‌ه‬ ‫ی ماوه‌‌و‬ ‫ی هه‌رێمدا بون ‌‬ ‫له‌بازاڕه‌كان ‌‬ ‫توێژه‌رێكیش رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌و سیمكارتان ‌ه‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫ی چه‌ك گرنگتره‌‪.‬‬ ‫له‌قه‌ده‌غه‌كردن ‌‬ ‫یاس���ای ژمار‌ه ‪6‬ی ساڵی ‪ 2008‬ك ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردستان ده‌رچو‌و‌تایبه‌ت‬ ‫ب���وو به‌مۆبایل‌و ئینته‌رنێت‌و پۆس���تی‬ ‫ئه‌لیكترۆن���ی‪ .‬ل���ه‌و یاس���ایه‌دا تیایدا‬ ‫باس له‌سزا كراو‌ه بۆ هه‌ر كۆمپانیایه‌ك‬ ‫ك ‌ه س���ه‌رپێچی ب���كات‌و هێڵی وه‌همی‬ ‫له‌بازاڕه‌كاندا بفرۆش���ێت‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫غه‌رامه‌كه‌ی ل���ه‌‪ 50‬ملیۆن دینار كه‌متر‬ ‫نییه‌و ل���ه‌‪ 100‬ملی���ۆن دیناریش زیاتر‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا هیچ كۆمپانیایه‌ك‬ ‫ئه‌و سزایه‌ی به‌س���ه‌ردا نه‌سه‌پێنراوه‌و‬ ‫بازاڕه‌كانی هه‌رێمی كوردستانیش پڕن‬ ‫له‌سیمكارتی وه‌همی‌و بێ ناو‌نیشان‌و بێ‬ ‫فۆڕم (سیمكارتی علوج)‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫بووه‌ته‌ه���ۆی س���ه‌رهه‌ڵدانی س���ه‌دان‬ ‫كێشه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و تاوانی كوشتن‪.‬‬

‫ی‬ ‫هه‌تا ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫حیزب به‌سه‌ر‬ ‫دادگادا زا ‌ڵ‬ ‫بێت باوه‌ڕمان‬ ‫ی‬ ‫به‌دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫تۆمه‌تباران نییه‌‬

‫كچه‌ بخوازێت‌و دواجار هێناویه‌تی‌‌و به‌و‬ ‫خه‌ونه‌شه‌وه‌ ژیاوه‌ كه‌ نهۆمی‌ سه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫خانوه‌كه‌یان ته‌واو بكات‌و بیگوێزێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوای‌ چه‌ند مانگێ���ك له‌ژیانی‌‬ ‫ده‌زگیرانیی‌‪ ،‬خه‌ونه‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ خۆیدا‬ ‫برده‌ ژێر گڵ‌‪.‬‬ ‫دایكی‌ هه‌ردی‌ به‌باشی‌ له‌بیریه‌تی‌ كه‌‬ ‫له‌دواهه‌مین رۆژی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌یانییه‌ك���ه‌ی‌ ش���یرێكی‌ ب���ۆ هه‌ردی‌‬ ‫ئاماده‌ك���ردووه‌‌و دوات���ر ه���ه‌ردی‌‬ ‫به‌ئوتومبیله‌ك���ه‌ی‌ كه‌ له‌ج���ۆری‌ (بی‌‬ ‫ئێ���م ده‌بلیو) بووه‌ رۆیش���تووه‌‌و ئیدی‌‬ ‫نه‌بینیوه‌ته‌وه‌ "ئومێدم هه‌بوو كه‌ هه‌ردی‌‬ ‫ده‌مێنێت‪ ،‬به‌اڵم رۆیش���ت‌و نه‌هاته‌وه‌"‪،‬‬ ‫ل���ه‌م كات���ه‌دا كه‌مێ���ك له‌قس���ه‌كردن‬ ‫وه‌ستا‌و به‌چاوی‌ فرمێسكه‌وه‌ وتی‌ "دڵم‬ ‫لێیداب���وو كه‌ نامێنێ���ت‪ ،‬ئیتر كه‌ چوم‬ ‫بۆ الی‌‌و به‌برینداری‌ بینیم‪ ،‬ده‌س���تم دا‬ ‫له‌قاچه‌كانی‌ شین ببوه‌وه‌‌و ته‌ئكید بووم‬ ‫كه‌ نامێنێت"‪.‬‬ ‫دایك���ی‌ ه���ه‌ردی‌ ئاش���كرایكرد‬ ‫ك���ه‌ ده‌زگیرانه‌ك���ه‌ی‌ ه���ه‌ردی‌‬ ‫له‌دوای‌"شه‌هید"كردنه‌كه‌ی‌ نه‌چوه‌ته‌وه‌‬ ‫ژیانی‌ هاوسه‌رییه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ تائێستاش‬ ‫له‌خه‌یاڵ���ی‌ هه‌ردیدایه‌‌و وتویه‌تی‌ "هه‌تا‬ ‫س���ااڵنه‌ی‌ ت���ه‌واو نه‌بێ���ت ناچێته‌وه‌‬ ‫ژیان���ی‌ هاوس���ه‌ریی‌"‪ ،‬دایكی‌ وتیش���ی‌‬ ‫"یادگارییه‌كان���ی‌ ه���ه‌ردی‌ الم���ان ون‬ ‫نابن"‪.‬‬ ‫كه‌س���وكاری‌ هه‌ردی‌ له‌دوای‌ كوژرانی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌یانه‌وه‌ له‌بنكه‌ی‌ پۆلیسی‌ سه‌را‬ ‫س���كااڵیان له‌س���ه‌ر هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫تۆماركردووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌وته‌ی‌ باوكی‌‪،‬‬ ‫دوای‌ پێن���ج مان���گ ته‌نه���ا جارێ���ك‬ ‫له‌پۆلیس بانگیان كردووه‌‌و وتویانه‌ كه‌‬ ‫له‌ئاسایشه‌وه‌ ته‌بلیغیان بۆ هاتوه‌ته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ دادگا داوای‌ له‌ئاس���ایش كردووه‌‬ ‫ده‌بێت ئه‌و هێزه‌یان ب���ۆ بدۆزنه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌و كاته‌دا له‌و ش���وێنه‌دا بوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاس���ایش هیچ وه‌اڵمێكی���ان نه‌بووه‌‌و‬ ‫وتی‌ "ئاس���ایش وه‌اڵمێكیان داوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌به‌ستیان ونكردنی‌ كه‌یسه‌كه‌یه‌"‪،‬‬ ‫فاروق���ی‌ باوك���ی‌ وتیش���ی‌ "تائێس���تا‬ ‫هیچ ش���تێك نه‌كراوه‌ ب���ۆ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫تۆمه‌تباران‪ ،‬هه‌تا ده‌سه‌اڵتی‌ حیزبیش‬ ‫به‌س���ه‌ر دادگادا زاڵ‌ بێ���ت باوه‌ڕم���ان‬ ‫به‌دۆزینه‌وه‌ی‌ تۆمه‌تباران نییه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش���تی‌ ته‌مه‌ن ‪ 25‬ساڵ‌ كه‌ دووه‌م‬ ‫ب���رای‌ هه‌ردییه‌ به‌داخه‌ بۆ "ش���ه‌هید"‬ ‫كردنی‌ براكه‌ی‌‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌كو هاوڕێ‌‬ ‫وابوون‌و بۆ هه‌ر ش���تێك ویس���تبێتیان‬ ‫بیكه‌ن پرسیان به‌یه‌كتری‌ كردووه‌‌و وتی‌‬ ‫"هه‌ردی‌ هان���ده‌ری‌ ریاڵ مه‌درید بوو‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌یانییه‌ش���ی‌ كۆچی‌ دوایی‌ كرد بۆ‬ ‫ش���ه‌وی‌ پێشتر یاری‌ ریاڵ مه‌درید بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ نه‌یتوانی‌ بیبینێت"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ده‌توانێت ناوه‌كه‌ی خۆی تۆمار بكات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر كه‌س نایه‌وێ���ت به‌ناویه‌و‌ه‬ ‫بكرێ���ت‌و له‌س���ه‌ریان ف���ه‌رز ناكرێت‪،‬‬ ‫وتیش���ی "ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێ س���یمكارتی‬ ‫ی‬ ‫رابواردنیش���م هه‌یه‌"‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ ئه‌م سیمكارتان ‌ه ده‌بن ‌ه كێشه‌ی بۆ‬ ‫خێزانه‌كان‌و كوش���تنی تێدا رووده‌دات‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی "ئێم ‌ه به‌رپ���رس نین‪ ،‬به‌ڵ‪:‬و‬ ‫كۆمپانی���اكان به‌و ش���ێوه‌یه‌ ده‌یخه‌ن ‌ه‬

‫قه‌ده‌غه‌كردنی ئه‌و سیمكارتانه‌‪،‬‬ ‫پێویستترن‌ له‌قه‌ده‌غه‌كردنی چه‌ك‬ ‫توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬ئاری ره‌فیق‬ ‫پێیوایه‌ به‌ر له‌وه‌ی له‌بازاڕه‌كان كۆنتڕۆڵی‬ ‫چه‌ك بكرێ���ت‪ ،‬پێویس���ته‌ كۆنتڕۆڵی‬ ‫سیمكارتی وه‌همی بكرێت‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫سیمكارتانه‌ كاریگه‌ری خراپتریان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌‌و جۆرێك له‌كوشتنی‬ ‫مه‌عنه‌وی داهێناوه‪‌.‬‬ ‫ناوب���راو به‌ش���ێكی زۆر له‌ه���ۆكاری‬ ‫خۆك���وژی گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ ئه‌و كێش��� ‌ه‬ ‫خێزان���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیان���ه‌ی له‌ڕێگه‌ی‬ ‫س���یمكارتی وه‌همییه‌و‌ه دروستبوون‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ره‌خن���ه‌ی له‌ئه‌دای رێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی گرت كه‌ نه‌یانتوانیو‌ه‬ ‫كه‌مپینێكی فراوان دروستبكه‌ن‌و فشار‬ ‫بخه‌ن��� ‌ه س���ه‌ر كۆمپانی���اكان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كاتێ���ك میدیا له‌س���ه‌ر بابه‌تێكی ئاوا‬ ‫گرنگ قسه‌ده‌كات ئه‌ركی رێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی قورستر ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆ وه‌رگرتن���ی رای كۆمپانیا‪ ،‬ئاوێن ‌ه‬ ‫چه‌ندینجار‌و له‌كاتی جیاوازدا په‌یوه‌ندی‬ ‫ب ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی كۆمپانیای‬ ‫ك���ۆڕه‌ك تیلیكۆم���ه‌و‌ه ك���رد‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو‪.‬‬

‫مۆبایل فرۆشێك‪:‬‬ ‫سیمكارتی‬ ‫رابواردنیشمان‬ ‫هه‌ی ‌ه‬

‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫محه‌مه‌د عه‌لی پااڵنی دانیشتوی‬ ‫كه‌مپی كاوه‌ی سه‌ر به‌ناحیه‌ی‬ ‫قوشته‌په‌ له‌م دیمانه‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات چوارشه‌ممه‌ی‬ ‫رابردوو له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ ماڵه‌وه‌‬ ‫له‌كه‌مپی كاوه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن زیاتر له‌(‪)12‬‬ ‫كه‌سی چه‌كداره‌وه‌ هێرشی كراوه‌ته‌‬ ‫سه‌رو له‌ئێستادا پێویستی به‌سێ‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كه‌مپ����ی كاوه‌ س����ه‌ر به‌ق����ه‌زای‬ ‫قوشته‌په‌یه‌و به‌دوری ‪25‬كم له‌باشوری‬ ‫ش����اری هه‌ولێ����ره‌وه‌ دوره‌‪ ،‬له‌س����اڵی‬ ‫‪ 2006‬له‌الی����ه‌ن كۆمس����یاری ب����ااڵی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرت����وه‌كان ب����ۆ كاروباری‬ ‫په‌نابه‌ران بۆ ئاواره‌كانی كوردس����تانی‬ ‫رۆژه����ه‌اڵت دروس����تكراوه‌و ‪ 240‬ماڵ‬ ‫ژیانی تیا ده‌گوزه‌رێنن‪.‬‬ ‫عه‌لی محه‌م����ه‌د پیاوێك����ی ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 48‬ساڵه‌ی دانیشتوی ئه‌و كه‌مپه‌یه‌‌و‬ ‫خێزان����داره‌‪ ،‬به‌وت����ه‌ی‌ خ����ۆی‌ رۆژی‬ ‫چوارش����ه‌مه‌ی رابردو زیات����ر له‌(‪)12‬‬ ‫چه‌كدار هێرش����یان كردوه‌ته‌ سه‌ری‌‌و‬ ‫به‌م ج����ۆره‌ چیرۆكه‌كه‌ی‌ ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫گێڕای����ه‌وه‌ "ئۆتۆمبێلێكی جۆی كیای‬ ‫هه‌شت نه‌فه‌ریم هه‌یه‌‪ ،‬رۆژانه‌ هاتوچۆ‬ ‫به‌چه‌ند كرێكارێ����ك ده‌كه‌م‪ ،‬به‌یانیان‬ ‫ئ����ه‌و كرێكاران����ه‌ ده‌به‌م����ه‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫نیوه‌ڕوان ده‌یانهێنمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆماوه‌ی‬ ‫س����ێ رۆژ بوو له‌الیه‌ن كه‌سێكه‌وه‌ كه‌‬ ‫س����ه‌ر به‌الیه‌نێكی‌ سیاسییه‌ چاودێری‬ ‫ده‌كرام‪ ،‬ئه‌وه‌بوو نیوه‌ڕۆی‌ چوارشه‌ممه‌‬ ‫كه‌ چومه‌ شوێنی كرێكاره‌كان سه‌یرم‬ ‫كرد ئه‌و پی����اوه‌ به‌رامبه‌ر ماڵه‌كه‌مان‬ ‫وه‌س����تاوه‌و ته‌له‌فۆنی كرد‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫كرێكاره‌كانم له‌هه‌ولێ����ر هێنایه‌وه‌ بۆ‬ ‫قوشته‌په‌‪ ،‬له‌سه‌ر رێگه‌كه‌ سه‌یاره‌یه‌كی‬ ‫ده‌بڵ وه‌س����تابوو له‌نزیك مزگه‌وته‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بوو كه‌ منیان بینی هاتنه‌ س����ه‌ر‬ ‫رێگه‌كه‌و رێگه‌كه‌یان داخست‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ده‌زان����م س����ه‌روی ‪ 12‬نه‌ف����ه‌ر قاپی‬ ‫سه‌یاره‌كه‌یان له‌كرێكاره‌كان داخست‌و‬ ‫نه‌یانهێش����ت دابه‌زن‪ ،‬منی����ان هێنایه‌‬ ‫خ����واره‌وه‌و به‌ئامێرێك����ی كاره‌بای����ی‬ ‫لێیان����دام‌و له‌جوڵ����ه‌ كه‌وت����م‪ ،‬دواتر‬ ‫یه‌كێكی����ان به‌ده‌س����كی ده‌مانچه‌كه‌ی‬ ‫دای له‌ناوچ����اوم‌و هۆش����م نه‌ما‌و خۆم‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ دۆزییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و كه‌س����انه‌ی لێیانداوه‌‬ ‫وتی‌ "من ده‌زانم ئه‌وانه‌ سه‌ر به‌ده‌زگا‬ ‫ئه‌منیه‌كانی هه‌ولێرن‪ ،‬ره‌نگه‌ ئاسایش‬ ‫بن‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵكی ئاسایی ئه‌و جۆره‌‬ ‫كاره‌بایه‌یان پێ نییه‌و ناتوانن به‌نوێژی‬ ‫نی����وه‌ڕۆ له‌خه‌ڵك بده‌ن‪ ،‬ئێس����تاش‬ ‫پزیشك ‪ 3‬نه‌شته‌گه‌ری بۆ لوت‌و چاو‌و‬ ‫شه‌ویلگه‌م نوسیوه‌ كه‌ له‌شوێنی خۆی‬ ‫ده‌رچوه‌"‪.‬‬ ‫حه‌مه‌عه‌ل����ی‌ باس����ی‌ له‌وه‌ك����رد كه‌‬ ‫كێشه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ هیچ كه‌س‌و الیه‌نێكدا‬ ‫نییه‌‌و ته‌نها ئه‌وه‌ نه‌بێت كه‌ هه‌وڵیداوه‌‬ ‫راگه‌یاندن����ه‌كان بباته‌ ئ����ه‌و كه‌مپه‌و‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ له‌شێوازی ژیانیان تێبگه‌ن‌و‬ ‫بزانن له‌چ "نه‌هامه‌تیه‌كدا" ده‌ژین‌و وتی‌‬ ‫"دواجار س����ه‌ردانی رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌‬ ‫بووه‌ كه‌ دوجار رۆژنامه‌نوسێكی ئاوێنه‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی من����ه‌وه‌ هاتۆته‌ ئه‌و كه‌مپه‌و‬ ‫هاوكاریم ك����ردووه‌ بۆئ����ه‌وه‌ی چه‌ند‬ ‫هاوواڵتی����ه‌ك‌و ژماره‌یه‌ك خوێندكاری‬ ‫ئه‌و كه‌مپه‌ ببێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و پی����اوه‌ له‌ئێس����تادا س����كااڵی‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ریه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌‌و‬ ‫ئاسایش����ی‌ قوش����ته‌په‌ تۆماركردوه‌‌و‬ ‫چاوه‌ڕێی بڕیاری دادگایه‌‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ ئاوێن����ه‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫به‌ (بارزان هۆڵه‌ن����دی) به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ئاسایشی قوشته‌په‌‪ ،‬ناوبراو بێئاگایی‬ ‫خ����ۆی ل����ه‌و كێش����ه‌یه‌ی حه‌مه‌عه‌لی‬ ‫ده‌رب����ڕی‌و وتی "نه‌مزانی����وه‌ چه‌كدار‬ ‫له‌كه‌س����ی دابێت" س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‬ ‫ئایا محه‌م����ه‌د عه‌لی الی ئاسایش����ی‬ ‫قوش����ته‌په‌ س����كااڵی ك����ردوه‌ وت����ی‬ ‫"نازان����م"‌و ته‌له‌فۆنه‌ك����ه‌ی ب����ه‌ڕووی‬ ‫رۆژنامه‌نوسه‌كه‌ی ئاوێنه‌ داخست‪.‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن خۆی����ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬

‫محه‌مه‌د عه‌لی‬

‫به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫لێدانانه‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫پێویستیم به‌س ‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ هه‌یه‌‬ ‫ناحیه‌ی قوشته‌په‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫"قسه‌كانی ئه‌و پیاوه‌ هیچ بنه‌مایه‌كی‬ ‫نییه‌‌و ك����ه‌س هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ نه‌كردوه‌و‬ ‫م����ن هه‌ر نه‌مبینی����وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌ویش‬ ‫سكااڵ ده‌كات ئێمه‌ سكااڵی به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌ به‌تۆمه‌تی ناوزڕاندن"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ لێیدراوه‌ وتی‬ ‫"خۆ ئێمه‌ پاسه‌وان بۆ خه‌ڵك ته‌عین‬ ‫ناكه‌ین به‌دوایه‌وه‌ ب����ڕوات‪ ،‬من حه‌قم‬ ‫چییه‌ كێ لێیداوه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫کوردو پرۆژە گەورەکان‪ :‬پرۆژەی ئێران‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫‪٤- ٢‬‬ ‫سەرەتا‬ ‫ئێ���ران یەکێک���ە له‌واڵت���ە گ���ەورە‌و‬ ‫دەوڵەمەندەکانی ناوچەکە‪ .‬هەم خاوەنی‬ ‫ژمارەیەکی گەورەی دانیش���توانە‪ ،‬هەم‬ ‫خاوەن���ی ن���ەوت‌و غازێک���ی زۆرە‪ ،‬هەم‬ ‫ش���وێنە جوگرافییەک���ەی ش���وێنێکی‬ ‫س���تراتیژییە‪ ،‬هەم جۆرێک له‌حوکمڕانی‬ ‫دین���ی‌و مەزهەب���ی هەیە ک���ە خەونی‬ ‫بە زلهێزب���وون لەناوچەک���ە‌و جیهاندا‪،‬‬ ‫دەبینێت‪ .‬ئەم واڵت���ە بەدرێژایی نیوەی‬ ‫دووهەمی سەدەی بیستەم یەکێک بووە‬ ‫له‌هێزە ناوچەییە گەورەکانی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست‪ ،‬سەردەمێک شای ئێران رۆڵی‬ ‫پۆلیس���ی خاوەن بڕی���اری لەناوچەکەدا‬ ‫دەبینی‪ ،‬ئەمڕۆش رژێمەکەی ئەحمەدی‬ ‫نەژاد‌و خامەنەئی هەمان خەون دەبینن‪.‬‬ ‫له‌دوای شۆڕش���ی ئێرانی س���اڵی ‪١٩٧٩‬‬ ‫ئێران ب���ووە ب���ە دەوڵەتێک���ی دینی‌و‬ ‫بەناوی شیعەکانی دونیاوە قسەدەکات‪.‬‬ ‫لەمڕووەوە وەکچۆن ئیسرائیل خۆی وەک‬ ‫دەوڵەتی جولەکەکانی دونیا نیشانئەدات‪،‬‬ ‫ئێرانی���ش خ���ۆی وەک دەوڵەتی هەموو‬ ‫ش���یعەیەک نمایش���دەکات‪ ،‬یان النیکەم‬ ‫هەوڵئ���ەدات ئەم وێنەی���ە بەخۆیبدات‪.‬‬ ‫شۆڕش���ی ئێران���ی دۆخێک���ی نوێی بۆ‬ ‫هێزە دینییەکانی ناوچەکە بەگشتی‌و بۆ‬ ‫شیعەکان بەتایبەتی دروستکرد‪ .‬لەدوای‬ ‫ئەم شۆڕشەوە بەشێکی زۆری شیعەکانی‬ ‫ناوچەکە هەستیان بە هێز‌و گوڕێکی تازە‬ ‫دەکرد‌و زیاتر له‌جاران کەوتنە داواکردنی‬ ‫ماف���ە سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‌و دینی‌و‬ ‫فەرهەنگییەکانیان‪ .‬لەهەندێک شوێنیشدا‬ ‫س���ڵیان لەوەنەک���ردەوە‪ ،‬بەهاری���کاری‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬پەالم���اری چەکب���دەن‌و داوای‬ ‫روخانی رژێمەکانی ناوچەکە بکەن‪ .‬ئەم‬ ‫دۆخە له‌سەرەتای هەشتاکانەوە پرۆسەی‬ ‫بە سیاسیکردنی شیعیزمی لەسەرجەمی‬ ‫ناوچەکەدا چاالکک���رد‌و چەندان گروپی‬ ‫شیعی چەکدار له‌عێراق‌و لوبنان‌و سعودیە‌و‬ ‫بەحرێ���ن‪-‬دا دروس���تبوون‪ .‬ئەم���ڕۆش‬ ‫ش���یعەکان له‌عێراق���دا بەش���ێکی زۆری‬ ‫دەس���ەاڵتی ئەو واڵتەیان بەدەستەوەیە‌و‬ ‫له‌لوبنان���دا ژمارەیەک���ی بەهێ���زن‌و‬ ‫له‌بەحرێنیش���دا هەڕەش���ەیەکی گەورەن‬ ‫بۆسەر ئەو سیستمە پاشایه‌تییە سونییە‬ ‫کەمینەییەی لەسەرکارە‪ ،‬له‌سعودیەشدا‬ ‫هێزێک���ی ناڕازین‪ ،‬ئەم���ە جگە له‌هێزی‬ ‫ش���یعەکانی ئەفغانس���تان‌و پاکستان‌و‬ ‫ش���وێنەکانی ت���ری ناوچەک���ە‪ .‬ئێرانی‬ ‫ئەمڕۆ‪ ،‬بەپشتبەس���تن بە ژمارە‌و توانای‬ ‫هێزە شیعییەکان لەناوچەکەدا‪ ،‬خەون‌و‬ ‫پرۆژەی ئەوەی هەی���ە ببێت بە یەکێک‬ ‫له‌زلهێ���زە گەورەکان���ی ناوچەکە‪ ،‬ببێت‬ ‫بەیەکێک لەو گەمەکەرە سیاس���ییانەی‬ ‫ناوچەکە ناچاربکات گوێ له‌خواس���ت‌و‬ ‫ویست‌و چاوەڕوانیەکانی بگرن‪ .‬ئەوەشی‬ ‫رۆڵ���ی ئێ���ران له‌ناوچەک���ەدا چاالک‌و‬ ‫کاریگەردەکات ئەو ناکۆکییە سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و س���ەربازییە گەورەیەیە کە‬ ‫لەنێوان ش���یعە‌و س���وننە له‌ناوچەکەدا‬ ‫دروستبووە‪.‬‬ ‫ملمالنێی شیعە‌و سوننە‬ ‫ژمارەی ش���یعە له‌دونی���ادا لەنێوان ‪١٣٠‬‬ ‫ت���ا ‪ ١٩٥‬ملیۆن���ە‪ ،‬ئەم���ەش رێژەی ‪١٠‬‬ ‫ت���ا ‪ ١٥‬لەس���ەدی رێژەی س���ەرجەمی‬ ‫مسوڵمانانە له‌دونیادا کە بەسەریەکەوە‬ ‫نزیکەی ملیارێک‌و س���ێ س���ەد ملیۆنە‪.‬‬ ‫چ���ڕی ئامادەگ���ی ش���یعەکان لەناوچە‬ ‫جیاوازەکان���ی دونی���ادا جی���اوازە‪ .‬لەو‬ ‫ش���وێنەدا کە بە ناوجەرگ���ەی دونیای‬ ‫ئیسالمی دادەنرێت‪ ،‬واتە لەو رووبەرەدا‬ ‫کە دەکەوێتە نێوان لوبنان‌و پاکستانەوە‪،‬‬ ‫ژمارەی شیعە‌و س���وننە لەیەک نزیکن‪،‬‬ ‫بەاڵم لەناوچەی کەن���داوی عەرەبی یان‬ ‫فارس���یدا رێژەی ش���یعە ‪ ٨٠‬لەس���ەدی‬ ‫رێژەی دانیش���توانە‪ .‬له‌س���ێ واڵتی ئەم‬ ‫ناوچەیەدا‪ ،‬له‌عێراق‪ ،‬لوبنان‌و بەحرێن‪-‬دا‪،‬‬ ‫شیعە زۆرینەی دانیشتوان پێکدەهێنن‪،‬‬ ‫له‌س���عودیە‌و س���وریا‌و واڵتان���ی ت���ری‬ ‫کەنداودا کەمایەتییەکی گەورەی ش���یعە‬ ‫هەن‪ .‬ئەمان���ە هەموویان هێزی گرنگن‌و‬ ‫ناکرێت له‌حیساباتی سیاسیدا لەئاستی‬ ‫ناوچەکەدا حیس���ابیان بۆنەکرێت‪ .‬ئەم‬ ‫ژمارە زۆرەی شیعە لەناوچەی کەنداودا‬ ‫وادەکات شیعەکانی ئەم ناوچەیە خاوەنی‬ ‫هێ���ز‌و توانایەکی گەورەبن‌و بەش���ێکی‬ ‫سەرەکیبن لەهەر هاوکێشەیەکی سیاسی‬ ‫لەم ناوچەیەدا دروس���تببێت‪ )١(.‬لەپاڵ‬ ‫بەهێزبوونی ملمالنێی تائفیی‌و مەزهەبی‬ ‫لەناوچەکەدا‪ ،‬ئێ���ران وەک دەوڵەتێکی‬

‫ش���یعی‪ ،‬بووه‌ت���ە خاوەن���ی قواڵییەکی‬ ‫مرۆیی‌و ستراتیژی گەورە‪.‬‬ ‫ملمالنێ���ی نێ���وان ش���یعە‌و س���وننە‬ ‫ملمالنێیەک���ی دێرین���ە‌و رەگەکان���ی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ س���ەرەتاکانی ئیس�ل�ام‬ ‫خۆی‪ .‬ئەم ملمالنێیە گەرچی له‌دەرەوەڕا‬ ‫وەک ملمالنێ لەس���ەر مس���وڵمانبوون‌و‬ ‫ئیمان���داری راس���تەقینە دەردەکەوێت‪،‬‬ ‫له‌قواڵیی���دا ملمالنێیەک���ی سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و ئەتنیی���ە‪ .‬ملمالنێیەکە‬ ‫لەس���ەر ئەوەی کێ دەس���ەاڵتی دینی‌و‬ ‫دونیایی بەدەستەوەبێت‌و کێ مافی ئەوەی‬ ‫هەبێت پێناس���ی ئەوەبکات ئیس�ل�امی‬ ‫راس���تەقینە کامه‌یە‪ ،‬هتد‪ ....‬لەمێژووی‬ ‫ئیسالمدا ملمالنێی نێوان شیعە‌و سوننە‬ ‫بە قازانجی سوننە کۆتاییهات‪ .‬لەبەرئەوە‬ ‫ل���ەدوای کوش���تنی ئیمام حوس���ەینی‬ ‫کوڕی ئیمامی عەلی‪-‬یەوە‪ ،‬ش���یعەکان‪،‬‬ ‫هەوڵیان���دا بێدەنگی���ی هەڵبژێ���رن‌و‬ ‫پشتبکەنە دەس���ەاڵتی دونیایی‌و هەموو‬ ‫دەسەاڵتێکی سیاسی وەک دەسەاڵتێکی‬ ‫گوناهبار‌و ن���اڕەوا ببین���ن‌و ئامادەنەبن‬ ‫بەش���داربن تیای���دا‪ .‬بەحوکمی ئەوەش‬ ‫له‌ناو ئیس�ل�امدا کەمین���ە بوون‪ ،‬هەوڵی‬ ‫سەرەکییان بۆئەوەبووە لەناونەچن‪ .‬ئەمە‬ ‫وایکرد ستراتیژیەتی سەرەکی شیعەکان‬ ‫بریتیبێت له‌دوورکەوتنەوە‌و خۆپاراستن‬ ‫له‌ملمالن���ێ سیاس���ییەکان لەس���ەر‬ ‫دەس���ەاڵت‌و خۆخەرییکردن بە مەسەله‬ ‫‌دینی‌و مەزهەب���ی‌و فەرهەنگییەکانەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم ملمالنێیە وایک���ردووە تا ئەمڕۆش‬ ‫له‌دونیای ئیس�ل�امی سوننیدا بەچاوێکی‬ ‫هێجگار نزم‌و دوژمنکارانەوە تەماش���ای‬ ‫ش���یعەکان دەکرێ���ت‪ ،‬له‌پاکس���تان‬ ‫پێیاندەگوترێت "مێش���ولە"‌و له‌سعودیە‬ ‫وەک کافر وێنادەکرێن‌و لەزۆر ش���وێنی‬ ‫ت���ردا تەوقەک���ردن لەگەڵیان���دا وەک‬ ‫کارێکی گاڵو دادەنرێت‪ .‬لەهیچشوێنێکی‬ ‫دونی���ای س���وننیدا ش���یعەکان وەک‬ ‫هاوواڵت���ی‌و هاونیش���تیمانی یەکس���ان‌و‬ ‫خ���اوەن م���اف وێن���ا‌و مامەڵەناکرێن‪.‬‬ ‫لەمێ���ژووی هاوچەرخدا ئێ���ران یەکەم‬ ‫دەوڵەتی دینی شیعەیە‌و بوونی شیعیزم‬ ‫خۆش���ی بە "ئایدیۆلۆژیایەکی سیاسی"‬ ‫شۆڕشگێڕ لەسەرەتای سەدەی بیستەوە‬ ‫دەستپێدەکات‌و لەسەردەستی خومەینی‪-‬‬ ‫دا بەتەواوی بەرجەستەدەبێت‪)٢(.‬‬

‫بیرکردنەوەی ئێران‬ ‫له‌دروستکردنی بۆمبای‬ ‫ئەتۆمی پەیوەندی بە‬ ‫ترسی ئێرانەوە لەم‬ ‫بەرە سونییە بەهێزە‬ ‫هەیە نەک‌ترس‬ ‫له‌ئیسرائیل‬

‫له‌دونیای نوێدا خومەینی یەکەمین پیاوی‬ ‫ئاینی ش���یعییە کە تێزەی "دەس���ەاڵتی‬ ‫فەقی���ە" بەبەرفراوان���ی تیوریزەدەکات‌و‬ ‫داوای ئ���ەوەدەکات پیاوان���ی دین ببنە‬ ‫دەس���ەاڵتدارنی سیاس���ی‪ .‬ئەگەرچی تا‬ ‫ئێس���تاش بڕێک له‌ئایەت���واڵ گەورەکانی‬ ‫ش���یعە ئەم دی���دەی خومەینی‪-‬یان بۆ‬ ‫رۆڵی پیاوانی دی���ن قبووڵ نییە‪ ،‬لەوانە‬ ‫سیس���تانی له‌عێراقدا‪ ،‬بەاڵم ئەم دیدەی‬ ‫خومەینی لەمڕۆدا دیدی بااڵدەستە لەناو‬ ‫هێزە ش���یعە سیاس���ییەکاندا‌و بەشێکە‬ ‫لەو دۆخ���ی گەش���ەکردن‌و بەهێزبوونە‬ ‫سیاس���ییەی ش���یعیزم له‌ڕۆژهەاڵت���ی‬ ‫ناوەڕاس���تدا بەخۆی���ەوە بینی���وە‪ .‬ئەم‬ ‫بەسیاسیبوونە نوێیەی شیعیزم ملمالنێی‬ ‫نێوان ش���یعە‌و س���وننەی له‌ناوچەکەدا‬ ‫کردووە بەیەکێک له‌ملمالنێ گەورەکان‌و‬ ‫هەندێک کەس قس���ە له‌دروس���تبوونی‬ ‫رۆژهەاڵت���ی ناوه‌ڕاس���تێکی نوێ دەکەن‬ ‫کە شوناس���ی ش���یعیزم رۆڵێکی گرنگ‌و‬ ‫سەرەکی تێدادەبینێت‪)٣(.‬‬ ‫بە کورتی ملمالنێی نێوان شیعە‌و سوننە‬ ‫گەرچی وەک ملمالنێیەکی تائیفی دینی‬ ‫دێرین دەردەکەوێت‌و وانیشانئەدرێت وەک‬ ‫ئەوەی دووبارەکردن���ەوەی ملمالنێکانی‬ ‫رابردووی ئیسالم بێت‪ ،‬بەاڵم له‌ڕاستیدا‬ ‫ئەم ملمالنێی���ە لەم���ڕۆدا ملمالنێیەکی‬ ‫نوێیە‌و تێکەڵێکی ئاڵۆز له‌ناسیۆنالیزم‌و‬ ‫پێداگرت���ن لەس���ەر شوناس���ی ئەتنی‌و‬ ‫ناوچەی���ی‌و حیس���اباتی جیۆپۆلەتیکی‌و‬

‫هەیمەنی سیاس���ی‌و پ���رۆژەی جیهانی‬ ‫لەناوچەک���ەدا‪ ،‬بەڕێوەیدەب���ات‪ .‬وەک‬ ‫نووس���ەرێک دەڵێ���ت ئ���ەم ملمالنێییە‬ ‫لەیەککات���دا "ه���ەم ملمالنێیەک���ی زۆر‬ ‫زۆر کۆنە‪ ،‬ه���ەم ملمالنێییەکی زۆر زۆر‬ ‫تازەیە"‪)٤(.‬‬ ‫ئێرانی دوای کەوتنی سەدام‬ ‫بەر له‌هێرش���ی ئەمه‌ریکا بۆسەر عێراق‌و‬ ‫ب���ەر لەڕوخاندن���ی رژێمەکەی س���ەدام‬ ‫حوسەین‪ ،‬ئێران بە کۆمەڵێک دەوڵەتی‬ ‫س���وننی ناحەز چ���واردەوری گیرابوو‪،‬‬ ‫له‌دی���وی رۆژهەاڵتیی���ەوە پاکس���تان‌و‬ ‫تاڵەبان‪ ،‬دوو دەوڵەت کە س���ەلەفیەتی‬ ‫دین���ی دژ بە ش���یعە تیایان���دا هێجگار‬ ‫بەهێزب���ون‌و له‌ڕۆژئاواش���ییەوە عێراقی‬ ‫س���ەدام حوس���ەین هەبوو‪ ،‬کە ئەمیش‬ ‫تێکەڵێکب���وو له‌دەس���ەاڵتێکی خێڵەکی‬ ‫س���وننی‌و ناسیۆنالیستی عەرەبی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫له‌دونی���ای دوای ‪١١‬ی س���ێپتێمبەردا‪،‬‬ ‫بەتایبەتی دوای روخاندنی دەوڵەتەکەی‬ ‫تاڵەب���ان له‌ئەفغانس���تان‌و خس���تنی‬ ‫رژێمەکەی س���ەدام حوسەین له‌عێراقدا‪،‬‬ ‫ژینگەیەکی نوێ دروستبوو تیایدا ئێران‬ ‫ل���ەو دوو دوژمنە گەورە‌و س���ەرەکییەی‬ ‫خۆی رزگاریبوو‪ ،‬نەک هەر ئەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئ���ەو هێزانەی کە دۆس���تی ئێرانن بوون‬ ‫بە دەس���ەاڵتدار یان بەبەشێکی هێجگار‬ ‫گرنگی دەس���ەاڵت لەو دوو واڵتەدا‪ .‬ئەم‬ ‫ژینگە نوێیە خەونی بە زلهێزبوونی ئێرانی‬ ‫لەناوچەک���ەدا گەورەترک���رد‪ .‬هەوڵدانی‬ ‫ئێران خۆشی بۆدروستکردنی بۆمبایەکی‬ ‫ئەتۆمی هەم دەربڕی ئەم خەونەیە‌و هەم‬ ‫بەش���ێکە لەو خەونە‪ .‬ئەم���ە جگە لەو‬ ‫راس���تییەی کە یەکێک له‌واڵتە سونییە‬ ‫ناحەزەکانی ئێران‪ ،‬مەبەستم پاکستانە‪،‬‬ ‫خاوەن���ی بۆمبای ئەتۆمیی���ە‪ .‬زانایەکی‬ ‫سیاسی ش���ارەزا له‌کاروباری رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس���ت له‌باسی پاکس���تاندا دەڵێت‬ ‫کاتێک س���ەرۆکی پاکس���تان (زولفەقار‬ ‫عەل���ی بۆت���ۆ)‪ ،‬بۆمب���ا ئەتۆمییەکەی‬ ‫پاکستانی دروس���تکرد ناوی نا "بۆمبای‬ ‫ئیسالمی"‪ ،‬ئەم بۆمبایەش بۆمبایەک بوو‬ ‫دژ بە "بۆمبای هیندوس"ی له‌هیندستاندا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم "بۆمبا ئیسالمی"یە له‌سااڵنی‬ ‫ن���ەوەدا‌و بەدروس���تبوونی بەرەیەک���ی‬ ‫سیاس���ی لەنێوان "سعودییە‌و پاکستان‌و‬ ‫تاڵەبان"دا‌و بە قووڵبوونەوەی ملمالنێی‬ ‫نێ���وان س���وننە‌و ش���یعە لەناوچەکەدا‪،‬‬ ‫له‌بۆمبایەک���ی ئیس�ل�امییەوه‌ گ���ۆڕا بۆ‬ ‫"بۆمبایەک���ی س���وننی"‪ )٥(.‬یەکێ���ک‬ ‫له‌دوژمن‌و ناحەزە س���ەرەکییەکانی ئەم‬ ‫بەرە تازەیە ئێران‌و دەس���ەاڵتی شیعەیە‬ ‫لەناوچەکەدا‪ .‬ئەم گۆڕانە له‌تەره‌فگیرییە‬ ‫تازەکانی ناوچەکەدا ئێرانی بەشێوەیەکی‬ ‫قووڵ ترس���اندووە‪ .‬بیرکردنەوەی ئێران‬ ‫له‌دروس���تکردنی بۆمبای ئەتۆمی‪ ،‬وەک‬ ‫ئەو نووسەرە دەڵێت‪ ،‬پەیوەندی بە ترسی‬ ‫ئێرانەوە لەم بەرە سونییە بەهێزە هەیە‪.‬‬ ‫(‪ )٦‬نەک بۆ نموونە له‌ترس له‌ئیسرائیل‬ ‫یان له‌دوژمنایەتیکردنی ئیس���رائیلەوە‪.‬‬ ‫بۆمبای ئەتۆمی ئێرانی لەناوچەکەدا‪ ،‬گەر‬ ‫دروستبێت‪ ،‬بۆمبایەکی ئیسالمی نابێت‪،‬‬ ‫بەڵکو "بۆمبایەکی شیعی" دەبێت‪.‬‬ ‫بێگوم���ان هێ���زی ئێ���ران لەناوچەکەدا‬ ‫تەنها پابەس���تی هەوڵدانی دروستکردنی‬ ‫بۆمبایەک���ی ئەتۆمی نیی���ە‪ ،‬روخاندنی‬ ‫رژێمەکەی س���ەدام حوسەین نەک تەنها‬ ‫کۆتایی بە دەس���ەاڵتی یەکێک له‌دوژمنە‬ ‫دینی‌و نەتەوەییەکانی ئێران هێنا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەو هێزە شیعییانەی گەیاندە دەسەاڵت‬ ‫کە دۆستی نزیکی ئێرانن‪ .‬ئەمڕۆ قواڵیی‬ ‫کاریگەرییەکانی ئێران لەس���ەر ناوچەکە‬ ‫بەگش���تی‌و لەس���ەر عێ���راق بەتایبەتی‬ ‫له‌مێژووی خۆیدا بێوێنەیە‪ .‬ئێران ئەمڕۆ‬ ‫دەستی لەناو بڕیارە گەورە‌و گرنگەکانی‬ ‫حکومەت���ی عێراقیدایە‪ .‬بەش���ێوەیەکی‬ ‫گش���تی ئێران له‌عێراقدا سێ مەبەستی‬ ‫سەرەکی هەیە‪ .‬یەکەمیان رێگرتن لەوەی‬ ‫س���وننەی عەرەب لەژێر هەرناوێکدابێت‬ ‫جارێکیتر دەس���ەاڵت بگرنەوەدەس���ت‪.‬‬ ‫دووهەم کردنی عێ���راق بە رێگایەک بۆ‬ ‫گەیش���تن بە سوریا‌و لوبنان‌و شیعەکانی‬ ‫س���عودیە‌و کوەی���ت‪ ،‬س���ێهەم رێگرتن‬ ‫له‌دروس���تبوونی دەوڵەتێک���ی کوردی‌و‬ ‫هەوڵ���دان ب���ۆ رێگرت���ن له‌گەاڵڵەبوونی‬ ‫پرۆژەیەکی لەوبابەتە‪ .‬بەش���یعەکردنی‬ ‫دەسەاڵت له‌عێراقدا یەکێکە له‌ستراتیژە‬ ‫هەرەسەرەکییەکانی ئێران بۆ پیادەکردنی‬ ‫ئەم پالنە سێ مەبەستە‪.‬‬ ‫جگە لەمانە ئێران ئەمڕۆ کاریگەرییەکی‬ ‫گەورەی لەس���ەر حوکمەتەکەی بەش���ار‬ ‫ئەل ئەس���ەد هەیە‪ ،‬لەڕێگای حیزبواڵی‬ ‫لوبنانیی���ەوە گەمەکەرێک���ی گەورەی���ە‬ ‫له‌سیاس���ەتی لوبنانی���دا‪ ،‬له‌ڕێ���گای‬ ‫حەماس���ی فەلەس���تینییەوە ژمارەیەکی‬ ‫گرنگە له‌ملمالنێی نێوان فەلەس���تینی‌و‬ ‫ئیس�ل�ائیلییەکاندا‪ ،‬لەڕێ���گای ئ���ەو‬ ‫کەمایەتیی���ە ش���یعییانەی کەن���داوەوە‬

‫ئێران له‌عێراقدا‬ ‫مەبەستییەتی رێگە‬ ‫له‌دروستبوونی‬ ‫دەوڵەتێکی کوردی‌و‬ ‫هەوڵدان بۆ رێگرتن‬ ‫له‌گەاڵڵەبوونی‬ ‫پرۆژەیەکی لەوبابەتە‬ ‫بگرێت‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫لەوەدایە ئەوەی ئێ���ران ئاکارێکی دینی‬ ‫بەهێزی هەیە‪ ،‬لەکاتێکدا ئەوەی تورکیا‬ ‫ئاکارێک���ی عەلمانی هەی���ە‪ .‬بەحوکمی‬ ‫ئ���ەوەی خەڵک���ی ناوچەک���ە لەهەموو‬ ‫ئاراس���تەیەکەوە بە دی���ن‪ ،‬بە حیجاب‌و‬ ‫ریش‪ ،‬بە گری���ان‌و قوڕپێوانی دینی‪ ،‬بە‬ ‫گەورەکردن‌و قووڵکردنەوەی هەستکردن‬ ‫ب���ە گوناهب���اری‪ ،‬گەم���ارۆدراون‪ ،‬بۆیە‬ ‫خەڵک بۆ هەاڵتن لەو دونیا رەشپۆش���ە‪،‬‬ ‫بەدەم ئ���ەو دونیا رەنگاوڕەنگەوە دەچن‬ ‫کە هێزی نەرمی تورکیا پێشنیاریدەکات‪.‬‬ ‫سینەما‌و مۆسیقا‌و زنجیرە تەلەفیزۆنییە‬ ‫تورکیی���ەکان دونیایەک���ی س���ادەی پڕ‬ ‫رەنگ‌و نەرمی‌و قەشەنگیی نمایشدەکەن‪،‬‬ ‫تەواو ناکۆک بەو دونیا تاریکە دینییەی‬ ‫هێ���زی نەرم���ی ئێ���ران بەناوچەک���ەدا‬ ‫باڵویدەکاتەوە‪.‬‬ ‫رێگرەکانی بەردەم پرۆژەی ئێرانی‬ ‫ئەگەرچی ئێران خاوەنی هێزێکی تایبەتە‬ ‫لەناوچەک���ەدا‌و ئ���ەو گۆڕانکارییان���ەی‬ ‫له‌دونی���ای دوای ‪١١‬ی س���ێپتێمبەردا‬ ‫روویان���داوە ت���ا ئێس���تاش له‌قازانجی‬ ‫ئێران���دان‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم���ە مان���ای ئەوە‬ ‫نیی���ە پ���رۆژەی ئێران���ی لەناوچەکەدا‬ ‫رووبەڕووی کۆمەڵێ���ک رێگر‌و تەحەدای‬ ‫گ���ەورە نەتەقیوەت���ەوە‪ .‬رێگرەکان���ی‬ ‫بەردەم پ���رۆژەی ئێران���ی له‌ڕۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس���تدا زۆرن‪ ،‬هەندێکی���ان رێگری‬ ‫ناوەکی���ن‌و پەیوەندییان ب���ە کۆمەڵگای‬ ‫ئێرانی خۆیەوە هەی���ە‪ ،‬هەندێکی تریان‬ ‫رێگ���ری ناوچەیی���ن‌و پەیوەندیی���ان بە‬ ‫پەیوەن���دی ئێران بە واڵتانی ناوچەکەوە‬ ‫هەیە‌و ئەوانیتریش���یان رێگری جیهانین‌و‬ ‫پەیوەندییان بەتایبەت���ی بە پەیوەندی‬ ‫نێوان ئێران‌و ئەمه‌ریکاوە هەیە‪.‬‬

‫کاریگەری بەرچاوی لەس���ەر سیاسەتی‬ ‫بەش���ێکی زۆر له‌کۆمەڵگا‌و دەوڵەتەکانی‬ ‫کەن���داو هەیە‪ .‬بەکورتی ئێران ئەمڕۆ بە‬ ‫هەزاران هەزار چەک���داری ئایدیۆلۆژی‌و‬ ‫هاومەزهەب���ی لەناوچەک���ەدا هەی���ە‪،‬‬ ‫له‌لوبنان���دا ئامادەگی حیزبواڵی لوبنانی‬ ‫ب���ۆ گوێگرت���ن له‌ئێ���ران جیاوازییەکی‬ ‫ئەوتۆی نییە لەگەڵ ئامادەگی س���وپای‬ ‫پاس���دارانی ئێران خۆی���دا‪ ،‬ئەمە جگە‬ ‫له‌هێ���زی فەیلەق���ی ب���ەدر‌و جەیش���ی‬ ‫مەه���دی‌و هێ���زە چەکدارییەکانی تری‬ ‫شیعە عێراقدا‪ ،‬هەروەها بێجگە له‌هێزی‬ ‫"س���وپای موحەمەد" له‌پاکس���تاندا کە‬ ‫هێزێکی زۆرنزیک���ە له‌ئێرانەوە‪ .‬زۆربەی‬ ‫هەرەزۆری ئەم هێزە شیعییە چەکدارانە‬ ‫لەناوچەک���ەدا له‌ئێران���دا رێکخ���راون‌و‬ ‫مەشقیان پێکراوە‌و کۆمەکی مادی کراون‪.‬‬ ‫(‪ )٧‬بەکورتی دۆستەکانی ئێران لەمڕۆدا‬ ‫بریتین له‌شیعەی عێراق‪ ،‬سوریای حافز‬ ‫ئەسەد‪ ،‬حیزبواڵی لوبنانی‪ ،‬کەمایەتییە‬ ‫ش���یعەکانی کەنداو‌و شیعەکانی ئاسیای‬ ‫دوور‪ .‬لەئاستی جیهانیشدا چین‌و روسیا‌و‬ ‫تەنان���ەت ئەوروپاش ئ���ەو پەیوەندییە‬ ‫دوژمنکارانەی���ان بەرامبەر بە ئێران نییە‬ ‫کۆمەڵگای ئێرانی وەک رێگر‬ ‫کە ئەمه‌ریکییەکان هەیانە‪.‬‬ ‫زانای سیاسی ئێرانی‪ ،‬موجابەت مەهداوی‬ ‫مێژووی کۆمەڵگای ئێرانیی دوای شۆڕشی‬ ‫س���اڵی ‪ ١٩٧٩‬بەس���ەر چ���وار قۆناغدا‬ ‫ئێران‌و هێزی نەرم‬ ‫لەپاڵ ئەو توانا مرۆیی‌و س���ەربازییانەدا دابەشدەکات‪ )٩(.‬قۆناغی یەکەمیان بە‬ ‫ئێران لەناوچەک���ەدا هەیەتی‪ ،‬ئەم واڵتە "قۆناغی شۆڕشگێڕی" ناودەبات‌و له‌ساڵی‬ ‫خاوەنی "هێزێکی نەرم"ی گەورەش���ە‪١٩٧٩ .‬وە ب���ۆ ‪ ١٩٨٩‬دەخایەنێت‪ .‬ئەمە‬ ‫مۆس���یقای ئێران���ی مێژوویەکی درێژی قۆناغی بەرپاکردنی شۆڕش���ی ئێرانی‌و‬ ‫باڵوبوون���ەوەی لەناوچەک���ەدا هەی���ە‪ ،‬دامەزراندنی دەوڵەت���ی دینییە له‌ئێراندا‬ ‫ئ���ەدەب‌و هونەری س���ینەمای ئێرانیش بەس���ەرۆکایەتی خومەین���ی‪ ،‬وەکچۆن‬ ‫له‌دوو دەیەی رابروودا بەناوچەکەدا‌و بە قۆناغی جەن���گ‌و پێکدادان���ە ناوەکی‌و‬ ‫بەش���ێکی گەورەی دونیادا باڵوبۆتەوە‪ ،‬دەرەکیی���ە خوێناوییەکانی ئەو واڵتەیە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لەهەم���وو ئەمان���ە گرنگت���ر قۆناع���ی دووهەم قۆناغی ‪،١٩٩٧-١٩٨٩‬‬ ‫پەیوەندیی���ە مەزهەب���ی‌و دینییه‌کان���ی ئ���ەم قۆناغە "قۆناغ���ی بونیادنانەوە"ی‬ ‫ئێران���ە له‌ناوچەکەدا‪ .‬ش���اری قوم‪ ،‬بۆ دونیای وێرانبووی دوای جەنگە‪ ،‬هەروەها‬ ‫نموونە‪ ،‬ش���ارێک نییە ک���ە تەنها دینی قۆناغ���ی دروس���تبوونی نوخبەیەک���ی‬ ‫تی���ادا بەرهەمدێت بۆ ئێ���ران خۆی‪ ،‬کە سیاس���ی‌و ئابوری نوێی���ە له‌واڵتەکدا‪،‬‬ ‫ش���یعیزم تیایدا خ���ۆی تازەدەکاتەوە‪ ،‬لەژێر دەسەاڵتی هاشمی رەفسەنجانیدا‪.‬‬ ‫بەڵکو شوێنێکە دین هەناردەی دەرەوە قۆناغی سێهەم‪ ،‬قۆناغی سااڵنی ‪-١٩٩٧‬‬ ‫دەکات‪ ،‬بۆ پاکس���تان‌و ئەفغانس���تان‪" ، ٢٠٠٥ ،‬قۆناغی چاکس���ازی"یە‪ ،‬تیایدا‬ ‫ب���ۆ واڵتانی کەن���داو‪ ،‬ب���ۆ کەمایەتییە رووبەرێکی گەورەتر بۆ ئازادی رادەربڕین‌و‬ ‫شیعییەکانی ناوچەکە‪ ،‬بۆ عێراق هتد‪ ...‬ئازادی نووس���ین‌و ئازادی رێکخراوەیی‪،‬‬ ‫وەک شارەزایەکی ئەم بوارە دەڵێت قوم لەسێبەری حوکمڕانی محەمەد خاتەمیدا‬ ‫ئەمڕۆ ش���وێنی نزیکەی ‪ ٣٠٠‬قوتابخانە‌و دروس���تدەبێت‪ .‬قۆناغ���ی چوارەمی���ش‬ ‫پەیمانگای دینییە‌و بەردەوام زیاد له‌پەنجا قۆناغ���ی ئێرانی ئەمڕۆک���ەی ئەحمەدی‬ ‫ه���ەزار خوێندکاری دینی لەش���ارەکەدا ن���ەژادە‪" ،‬قۆناغی پۆپۆلیس���م"‪ ،‬تیایدا‬ ‫هەن کە له‌ش���وێنی جیاوازەوە هاتوون‪ ،‬پاشەکش���ێیەکی بەرچ���او بەدیدەکرێت‬ ‫شەش هەزاریان له‌پاکستانەوە هاتوون‪ .‬لەهەموو ئاس���تەکانی ژیانی سیاس���ی‌و‬ ‫هاوکات لەو شارەدا چەندان قوتابخانە‌و فەرهەنگ���ی‌و کۆمەاڵیەتی���دا‪ ،‬رووبەری‬ ‫بنک���ەی دینی هەن بۆ ئافرەتان‪ ،‬ئەمانە ئازادی‌و کران���ەوە‌و دیالۆگ بەڕادەیەکی‬ ‫کاریان ئەوەیە پرنس���یپەکانی شیعیزم‌و ترس���ناک بچووککراوەت���ەوە‌و واڵتەکە‬ ‫مێژووی ئیس�ل�ام ب���ە خانم���ان بڵێن‪ .‬نووقمی ن���او پرۆس���ەیەکی بەرفراوانی‬ ‫بڕێک���ی زۆر له‌قوتابیان���ی ئ���ەم فێرگە بەس���ەربازیکردنێکی ژیانی کۆمەاڵیه‌تی‌و‬ ‫دینییانە له‌دونی���ای عەرەبەوە هاتوون‪ ،‬ئاب���وری ب���ووە‪ .‬بڕی فش���ار‌و پەالمار‌و‬ ‫ئەمانە له‌قومدا دەرسدادەرێن‌و دەڕۆنەوە هەوڵی بێدەنگکردنی کۆمەڵگای ئێرانی‬ ‫بۆئ���ەوەی گەنجان���ی ش���یعەی واڵتانی له‌ئاستێکی زۆر بەهێزدایە‪.‬‬ ‫دەوروبەر‌و سەرکردە دینییە گەنجەکانی لەهەموو ئ���ەو قۆناغان���ەدا کۆمەڵگای‬ ‫ن���ەوەی نوێ���ی ش���یعە له‌ناوچەکەدا‪ ،‬ئێران���ی کێش���ەی گ���ەورەی لەگ���ەڵ‬ ‫دەرس���دادەن‪ )٨(.‬بەکورتی ئەم فێرگە دەس���ەاڵتدارانی ئێرانیدا هەبووە‪ .‬رەنگە‬ ‫دینییانە رۆڵێکی ئایدۆلۆژی گرنگ دەبینن گەورەتری���ن هێمایەک کۆمەڵگای ئێرانی‬ ‫له‌بەرگریکردن���دا له‌ش���یعیزمی دین���ی‌و ب���ۆ رەفزکردنی دەس���ەاڵتدارانی ئێرانی‬ ‫سیاس���ی‪ .‬جگە له‌دین ئێ���ران لەڕێگای له‌دوای شۆڕشی ئێرانییەوە نیشاندابێت‪،‬‬ ‫چەندان رێکخراوی خێرخوازی حکومی‌و هەڵبژاردنی محەمەد خاتەمی بێت له‌ساڵی‬ ‫ناحکومییەوە لەناوچەک���ەدا ئامادەیە‌و ‪١٩٩٧‬دا‪ .‬لەو هەڵبژاردنەدا خاتەمی زیاد‬ ‫ئەم رێکخراوانەش س���ەرچاوەیەکی تری له‌‪ ٧٠‬لەسەدی دەنگەکانی بردەوە‌و دژ بە‬ ‫هێ���زی نەرم���ی ئێران���ن لەناوچەکەدا‪ .‬ویستی بازنە سەرەکییەکانی دەسەاڵت‌و‬ ‫ئەمە جگ���ە لەبوونی چەن���دان کەناڵی هێزە کۆنەپارێزەکان بوو بە س���ەرۆکی‬ ‫تەلەفیزۆنی ئێرانی یان لەالیەن ئێرانەوە ئێ���ران‪ .‬لەگ���ەڵ هەم���وو کەموکوڕی‌و‬ ‫ئاراس���تەکراو‪ ،‬وەک کەناڵ���ی عال���ەم‌و کورتهێنانەکانی ئەزموون���ی خاتەمیدا‪،‬‬ ‫کەناڵی ئ���ەل مەناری حیزبواڵ له‌لوبنان‪ ،‬ئەم ئەزموونە بە بەراورد بەوانەی پێش‌و‬ ‫ئەمانەش سەرچاوەیەکی تری دەسەاڵتی دوای خ���ۆی‪ ،‬کراوەتر‌و دیموکراس���یتر‌و‬ ‫لیبرالت���ر ب���وو‪ ،‬پەراوێ���زی گرنگی بۆ‬ ‫ئێرانە لەناوچەکەدا‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم مەرجنیی���ە ئەم هێ���زە نەرمەی ئازادی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‌و کولتوری‬ ‫ئێران هەمیش���ە ئامانجی خۆی بپێکێت‪ .‬کردەوە‌و پێشنیاری ئەوەشی دەکرد کە‬ ‫بۆ نموون���ە جیاوازی س���ەرەکی هێزی دەش���ێت خوێندنەوەیەکی تر بۆ ئیسالم‬ ‫نەرمی ئێ���ران له‌هێزی نەرم���ی تورکیا ئەنجامبدرێ���ت کە بکرێ���ت لەگەڵ بەها‬

‫بیروڕا‬

‫لیبرال‌و دیموکراس���ییەکاندا بگونجێت‪.‬‬ ‫(‪ )١٠‬ئەگەرچی خاتەمی چوار ساڵ دواتر‌و‬ ‫له‌دەورەی دووهەمی هەڵبژرادنەکەیەدا بە‬ ‫رێژەیەکی زیاتری دەنگ‪ ٧٧ ،‬لەس���ەدی‬ ‫دەنگ���ەکان‪ ،‬س���ەرلەنوێ بە س���ەرۆکی‬ ‫ئ���ەو واڵت���ە هەڵبژێردرای���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫نەیتوانی ئ���ەو دەزگا‌و بونیاد‌و کۆڵەکە‬ ‫س���ەرەکییەکانەی دەسەاڵت بگۆڕێت کە‬ ‫کۆی سیس���تمە سیاس���ییە دینییەکەی‬ ‫لەسەر دروس���تکراوە‪ .‬کەوتنی خاتەمی‌و‬ ‫هاتنی ئەحمەدی نەژاد مانای گەڕانەوەبوو‬ ‫بۆ هەموو بەه���ا کۆنەپارێ���ز‌و داخراو‌و‬ ‫نادیموکراس���ەکانی شۆڕشی ئیسالمی‪.‬‬ ‫ئەوەی خاتەمی لەماوەی هەش���ت ساڵی‬ ‫سەرۆکایەتیدا دروستیکردبوو ئەحمەدی‬ ‫نەژاد له‌دەورەی یەکەمی هەڵبژاردنەکەیدا‬ ‫وێرانیک���رد‪ .‬ئەم پی���اوە کۆنزەرڤاتیڤ‌و‬ ‫کورتبین���ە‪ ،‬زۆربەی رۆژنام���ە لیبرال‌و‬ ‫رەخنەییەکانی داخس���ت‪ ،‬یان فشارێکی‬ ‫گەورەی خستەس���ەریان‪ ،‬دەس���تیکرد‬ ‫ب���ە "پاکس���ازیکردن" له‌زانکۆکان���دا‪،‬‬ ‫ژمارەیەکی زۆری ئەو دەنگە رەخنەیی‌و‬ ‫چاکس���ازیخوازانەی ئێرانی گرت‌و راونا‌و‬ ‫کوش���ت کە داوای گۆڕانکارییان دەکرد‪،‬‬ ‫بەئاش���کرا گاڵتەی بە مافەکانی مرۆڤ‬ ‫دەکرد‪ ،‬لەناوچە کوردییەکاندا ژمارەیەکی‬ ‫زۆری چاالکەوانی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‬ ‫گ���رت‌و کوش���ت‪ .‬بەکورت���ی هاتن���ی‬ ‫ئەحمەدی نەژاد بزوتنەوەی گۆڕانخواز‌و‬ ‫چاکسازیخوازی واڵتەکەی گەڕاندەوە بۆ‬ ‫قۆناغی بەر له‌هاتنی خاتەمی‪)١١(.‬‬ ‫ئەحم���ەدی ن���ەژاد تەنه���ا دەس���تێکی‬ ‫ش���ێوێنەرانەی بەناو ژیان‌و خواس���تی‬ ‫چاکس���ازی سیاسی له‌واڵتەکەدا نەهێنا‪،‬‬ ‫بەڵک���و هەمان دەستیش���ی بەناو ژیانی‬ ‫شەخس���ی‌و تاکەکەس���ی ئینس���انی‬

‫پەیوەندی نێوان ئێران‌و کورد‬ ‫پەیوەندییەکی نابەرابەر‌و پڕ فشار‌و‬ ‫توندوتیژی‌و کوشتن‌و بڕین‌و پەالماردانە‬

‫ئێرانیدا هێنا‪ .‬لەس���ەردەمی ئەم پیاوەدا‬ ‫س���ێنتەرەکانی ئینتەرنێ���ت‪ ،‬ش���وێنی‬ ‫یەکتربینینی گەنجان‪ ،‬بەتایبەتی شوێنی‬ ‫یەکتربینینی ک���وڕان‌و کچان‪ ،‬خرانە ژێر‬ ‫فشار‌و سانسۆر‌و چاودێرییەکی توندتر‌و‬ ‫فراوانت���رەوە‪ .‬لەبەرامب���ەر ئافرەتان���دا‬ ‫سیاسەتێکی کۆنەپارێزتر‌و خنکێنەرتری‬ ‫پیادەک���رد‪ ،‬لەوان���ەش س���ەپاندنی‬ ‫حیجابێکی "ئیس�ل�امیتر"‌و "ئەستورتر"‪،‬‬ ‫بەهێزکردنی زیاتری "پۆلیسی ئەخالق"‪.‬‬ ‫ه���اوکات داخس���تن‌و زەحمەتک���ردن‌و‬ ‫بەمەحاڵکردن���ی کاری بەش���ێکی زۆری‬ ‫ئ���ەو ئۆرگان‌و رێکخراوان���ەی بەرگرییان‬ ‫له‌مافی ژن‌و زیادکردنی پانتایی ئازادییە‬ ‫تاکەکەس���ییەکان دەک���رد‪ )١٢(.‬ئەمە‬ ‫جگە له‌زیادکردنی بڕی چەوساندنەوەی‬ ‫کەمایەتیی���ە دین���ی‌و ئەتنییەکانی ناو‬ ‫ئێران‪ ،‬لەوانەش کوردەکانی ئەو واڵتە‪.‬‬ ‫بوونی ئەحمەدی نەژاد بە س���ەرکۆماری‬ ‫جمهوری ئیس�ل�امی ئێران هاوکاتبوو بە‬ ‫دروس���تبوونی بزوتنەویەک���ی ناڕەزایی‬ ‫گەورە له‌ئێراندا‪ ٢٠٠٩ ،‬ساڵی دروستبوونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێکی سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی‬ ‫گرنگبوو کە بەش���ە جیاوازەکانی لەژێر‬ ‫ناونیش���انی "بزوتن���ەوەی س���ەوز"دا‬ ‫کۆبوونەوە‪ .‬ملمالنێی ئ���ەم بزوتنەوەیە‬ ‫لەگەڵ دەس���ەاڵتدارێتییەکه‌ی ئەحمەدی‬ ‫نەژاد‪-‬دا لەدوای هەڵبژاردنەکانی س���اڵی‬ ‫‪ ٢٠٠٩‬بەتەواوی تەقییەوە‪ .‬هێش���تا ‪٢٤‬‬ ‫سەعات بەس���ەر داخستنی سندوقەکانی‬ ‫هەڵبژاردن���دا تێنەپەڕیب���وو‪ ،‬حکومەتی‬ ‫ئێران ئاشکرایکرد کە ‪ ٤٠‬ملیۆن دەنگیان‬ ‫جیاکردۆتەوە‌و رێژەی ‪ ٦٢‬لەسەدی ئەو‬ ‫دەنگانەش بەر ئەحمەدی نەژاد کەوتووە‪،‬‬ ‫ئیتر دوای ئەمە س���ەدان ه���ەزار‪ ،‬بگرە‬ ‫ملیۆنان ئینسان رژانە سەرشەقامەکان‌و‬ ‫حوکمەتی ئێرانیان ب���ە تەزویرکردنێکی‬ ‫بێوێن���ە‌و خراپبەکارهێنانی دەس���ەاڵت‬ ‫تاوانبارکرد‪ .‬دروشمی "کوا دەنگەکه‌م"‪،‬‬ ‫ئەو دروش���مە سەرەکییە بوو کە خەڵک‬ ‫له‌خۆپیشاندانە گەورەکاندا هەڵیانگرتبوو‪.‬‬ ‫ئ���ەم خۆپیش���اندانە کە س���ەرەتا وەک‬ ‫کاردان���ەوە ب���ەڕووی تەزویرکردن���ی‬ ‫هەڵبژاردنەکاندا دەستیپێکرد‪ ،‬له‌هەفتە‌و‬ ‫مانگەکانی دوات���ردا گۆڕا بۆ داواکاردنی‬ ‫روخاندنی حکومەتە دینییەکەی ئێران‌و‬ ‫کۆتاییهێنان بەو سیس���تمە سیاسییەی‬ ‫لەدوای شۆڕشی ئێرانییەوە دروستکراوە‌و‬ ‫بەس���ەر کۆمەڵگای ئێرانیدا سەپێنراوە‪.‬‬ ‫خۆپیش���اندانەکانی مانگ���ی ش���ەش‌و‬ ‫مانگەکانی دواتری ساڵی ‪ ،٢٠٠٩‬کە دوو‬ ‫ساڵ بەر له‌بەهاری عەرەبی دروستبوو‪،‬‬ ‫ک���ەش‌و هەوایەک���ی شۆڕش���گێڕانە‌و‬ ‫گۆڕانخوازی له‌واڵتەکەدا دروستکرد‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )223‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/4/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫مه‌رگ ‌ی قایمقام‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‬

‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫ی‬ ‫ی قایمقام���دا به‌د ‌‬ ‫لێڵیی���ه‌ك له‌مه‌رگ ‌‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬لێڵییه‌ك ك ‌ه هه‌ست ده‌كرێت‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگ��� ‌ه ده‌یه‌وێت س���ه‌ره‌داو ‌‬ ‫ی ده‌س���ت كه‌وێت‌و ب ‌ه ئاسته‌م‬ ‫مه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ی الم���ان روون بێت‬ ‫ناتوانی���ن به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه قایمقام له‌گه‌ڵ خۆیدا چ نهێنییه‌ك ‌‬ ‫بردۆت ‌ه ژێر گڵ‪.‬‬ ‫ی زان���ا حه‌مه‌س���اڵح له‌به‌ر دوو‬ ‫مه‌رگ��� ‌‬ ‫ی كردین‪،‬‬ ‫ی بێئومێد ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌م بێئومێدیه‌ش له‌س���ه‌ر ئاس���ت ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‌و شاردا هه‌ستی‌ پێده‌كرێت‪:‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬ئ���ه‌م مه‌رگ��� ‌ه ت���ه‌واو پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ق���وڵ دنیا ‌‬ ‫وتین ك��� ‌ه چ قه‌یرانێك ‌‬ ‫ی داگی���ر ك���ردووه‌‪ .‬قه‌یرانێك‬ ‫ئێم��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه س���ه‌رجه‌م پنته‌كان��� ‌‬ ‫گرتۆت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌پۆلیس‌و ئاسایش���ه‌و‌ه‬ ‫بۆ دادگا‌و له‌ده‌س���ه‌اڵته‌و‌ه بۆ خه‌ڵك‌و‬ ‫ی ماس���یی ‌ه گ���ه‌وره‌كان‬ ‫له‌ده‌ربازبوون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌دادگاو‌ه ب���ۆ پێوه‌بوون ب ‌ه تۆڕه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دادگاو‌ه له‌الیه‌ن ماس���یی ‌ه بچوكه‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫ی تاكه‌كان��� ‌‬ ‫دووه‌م‪ :‬ژیان��� ‌‬ ‫ئێم ‌ه پارێزراو نیی���ه‌‪ .‬مرۆڤ له‌ناو ئه‌م‬ ‫ی ده‌یانجار له‌به‌رده‌م‬ ‫دامه‌زراوانه‌دا ژیان ‌‬ ‫ی له‌ناوچ���وون‌و مردندای���ه‌‪.‬‬ ‫مه‌ترس��� ‌‬ ‫ی قایمقام له‌زیندان‌و رێگه‌دان‬ ‫هێشتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بخنكێنێت یان بخێندرێت‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫به‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ریده‌خات مرۆڤ ناتوانێت متمان ‌ه به‌م‬ ‫ی ئاسایش بكات ك ‌ه مرۆڤ‬ ‫جۆر‌ه له‌هێز ‌‬ ‫ی زیندانه‌كه‌یدا هه‌س���ت‬ ‫له‌چواردی���وار ‌‬ ‫به‌و‌ه بكات جه‌سه‌دییه‌ن پارێزراوه‌‪.‬‬ ‫ی ب���رده‌و‌ه‬ ‫ی قایمق���ام ئێم��� ‌ه ‌‬ ‫مه‌رگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ س���ه‌ره‌تای‌ س���ه‌ره‌تاكان‪ .‬دوا ‌‬ ‫ئه‌م مه‌رگ��� ‌ه ده‌بێت خۆم���ان بۆ زیاد‬ ‫ی زیاد‬ ‫ی كه‌رامه‌ت ‌‬ ‫له‌مردنێك‌و ش���كاندن ‌‬ ‫ی زیاد‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫له‌مرۆڤێ���ك‌و نه‌پاراس���تن ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگ ‌ه بكه‌ین‪ .‬ئه‌م مه‌رگ ‌ه‬ ‫له‌تاكێك ‌‬ ‫ی وتین ك ‌ه‬ ‫هیچی‌ پێ نه‌وتبێتی���ن پێ ‌‬ ‫ی دادگا‌و چ‬ ‫ی گه‌ور‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫چ درۆیه‌ك ‌‬ ‫ی یاس���او‌ه‬ ‫ی گه‌وره‌تر به‌ناو ‌‬ ‫گوناهێك��� ‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ سه‌ره‌تاكان گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌بێت‬ ‫ترسناكه‌‪ .‬گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ك ك ‌ه ئید ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫هه‌ركه‌سه‌و له‌پاڵ خزم‌و بنه‌ماڵ ‌ه ‌‬ ‫ی حه‌ش���ار بدات‌و له‌یاسا هه‌ڵبێت‪.‬‬ ‫خۆ ‌‬

‫ی‬ ‫ی له‌سای ‌ه ‌‬ ‫ئاخر ئه‌گه‌ر زیندانییه‌ك ژیان ‌‬ ‫ی یاس���ادا فه‌راه���ه‌م‬ ‫جێبه‌جێكه‌ران��� ‌‬ ‫ی م���رۆڤ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ئید ‌‬ ‫ی قایمقام‬ ‫خێزان‌و خێ���ڵ‌و خوێن‪ .‬مه‌رگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پایه‌كان ‌‬ ‫ی زۆر فراوانبوون ‌‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌دا زیاد‬ ‫خێ���ڵ‌و بنه‌ماڵ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫كرد‪ .‬ئاخ���ر خه‌ڵكانێك بزان���ن گیان ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‌و یاسادا‬ ‫كوڕه‌كانیان له‌سای ‌ه ‌‬ ‫ی تریان نابێت‬ ‫پارێزراو نابێت‪ ،‬رێگ��� ‌ه ‌‬ ‫جگ ‌ه له‌گه‌ڕانه‌و‌ه ب���ۆ خۆیان‌و تفه‌نگ‌و‬ ‫موڵك‌و دیواره‌كانیان‪.‬‬ ‫ی تر ل���ه‌م مه‌رگ���ه‌دا ده‌یبینم‬ ‫خاڵێك��� ‌‬ ‫ی له‌م‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه لێڵیی���ه‌ك له‌دۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫شێوه‌یه‌دا دروس���ت ده‌كرێت‪ .‬رووداو ‌‬ ‫له‌م ش���ێوه‌ی ‌ه س���انا نیی ‌ه قه‌ناعه‌ت ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی س���یناریۆ ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه بۆن ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك بك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫لێنه‌ی���ه‌ت‪ .‬زۆر لیژنه‌م���ان بین��� ‌‬ ‫ی ئاوه‌كه‌مان بۆ روون بكه‌نه‌و‌ه‬ ‫نه‌یانتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫تاكو راس���تیه‌كان ببینین‪ .‬له‌كوشتن ‌‬ ‫ی مام ‌ه‬ ‫سه‌رده‌ش���ت عوسمان‌و س���ۆران ‌‬ ‫ی بادینان‌و‬ ‫حه‌م���ه‌‪-‬و‌ه بۆ رووداوه‌كان��� ‌‬ ‫ی ش���وباته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی حه‌ڤد‌ه ‌‬ ‫له‌ش���ه‌هیدان ‌‬ ‫ی وتین‬ ‫ی حیزبه‌كان پێ ‌‬ ‫ی باره‌گا ‌‬ ‫سوتان ‌‬ ‫ی لیژن ‌ه بۆ گه‌یشتن ب ‌ه‬ ‫ك ‌ه دروس���تكردن ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫راس���تیه‌كان جگ��� ‌ه له‌درۆیه‌ك ‌‬ ‫ی لیژن ‌ه‬ ‫ی ت���ر نییه‌‪ .‬دروس���تكردن ‌‬ ‫هیچ ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫نوكت‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫راستی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ب‬ ‫‌یشتن‬ ‫ه‬ ‫بۆ گ‬ ‫بەپێی یاسای عێراقی بەرتیل وەرگر روبەڕوی سزا دەبێتەوە‬ ‫ی ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه گه‌وره‌ی ‌ه ك ‌ه شایه‌ن ‌‬ ‫پێكه‌نینیش نییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م مه‌رگه‌و‌ه بوون ب ‌ه قوربان ‌‬ ‫له‌پشت ‌‬ ‫ی پێش���وو خه‌ریك ‌ه‬ ‫ده‌بین���م‪ .‬ن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی داهاتوومان ده‌كه‌ن ‌ه قوربانی‌‪.‬‬ ‫نه‌وه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌نج ‌ه ده‌بێت ‌ه قوربان ‌‬ ‫ئه‌و‌ه زانایه‌ك ‌‬ ‫ی دوورت���ر‌و فراوانتر‌و‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫تۆڕێك ‌‬ ‫قه‌بار‌ه گه‌وره‌تر‪ .‬ئه‌و‌ه زانایه‌ك ‌ه ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی ناته‌بیعی‌‌و ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی دۆخێك��� ‌‬ ‫قوربان ‌‬ ‫ی تركردۆت ‌ه قوربانی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی جیاواه‌كان��� ‌‬ ‫بۆ دادگا‪ ،‬سیمایه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتێك ‌‬ ‫قوربان ‌‬ ‫ی جیاوازدا‪.‬‬ ‫ی ئه‌م جۆره‌ی ‌ه له‌ده‌سه‌اڵت‌و له‌شوێن‌و كات ‌‬ ‫ی ناكامڵ‌و لێوانلێو هه‌ر‌ه ناشرین ‌‬ ‫له‌قه‌یران‪.‬‬ ‫ی ئێس���ت ‌ه ئێم ‌ه له‌دۆخێكداین ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی ك��� ‌ه تادێ���ت س���یماكان ‌‬ ‫حوكمڕان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ژین ه ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی خێڵ تێدا ئ���ه‌و زه‌ویی��� ‌ه ‌‬ ‫ی ل���ه‌م مه‌رگ���ه‌دا بینیم���ان ناش���رینتر‌و تادێت پایه‌كان ‌‬ ‫ی دادگای���ه‌‌و قس���ه‌كردن ‌‬ ‫بێده‌نگ��� ‌‬ ‫ی تێدا كێی���ه‌‌و كێ نییه‌‪ ،‬ده‌بین ‌ه قوربانی‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی زیاتر ‌‬ ‫ی فراوانتر‌و تادێت خوێن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ژین ئه‌و موڵك ‌ه ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫زه‌وی ‌ه ‌‬ ‫زۆرێك له‌به‌رپرس���انه‌‪ .‬ئ���ه‌و‌ه ده‌بێت ده‌ڕژێت‪.‬‬ ‫دادگا ئه‌م كێش���ه‌ی ‌ه یه‌كالی ‌‬ ‫ی خۆمان بێت دواجار‬ ‫ی ك ‌ه ده‌مانه‌وێت ه ‌‬ ‫ی قایمقام مه‌رگێك ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی بكاته‌و‌ه ئه‌م مه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ی تر قس��� ‌ه ‌‬ ‫نه‌ك هێز‌و به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موڵك‌و زه‌وی���وزاره‌و‌ه ده‌بێت��� ‌ه گۆڕێك بۆخۆم���ان بێ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی تێدا ب ‌ه كێش���ه‌كان ‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬بێده‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بیر بكه‌ینه‌و‌ه ك ‌ه به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی دادگا له‌م كه‌یس���ه‌دا‌و هه‌ی ‌ه ك ‌ه هه‌ر له‌م ساڵدا ده‌یان كه‌س ‌‬ ‫ی یه‌كالبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫جێنه‌هێشتن ‌‬ ‫ی كۆیه‌‌و ش���وێن ‌ه ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت چی بكه‌ین‪.‬‬ ‫ی كێشه‌كان له‌جه‌ب���اری‌‌و ناوچه‌ك ‌‬

‫مه‌رگی‌ قایمقام په‌یوه‌ندی‌ ب ‌ه‬ ‫ی موڵك‌و زه‌ویوزاره‌وه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫كێشه‌كان ‌‬ ‫كه‌ ده‌یان كه‌سی كردۆت ‌ه قوربانی‬

‫دانپێدانانەکان‬ ‫پشکۆ حه‌مەفه‌ره‌ج‬

‫‪Pshko_2000@yahoo.co.uk‬‬

‫لەناوەڕاس���تی‌ نەوەدەکانی‌ س���ەدە ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردوەوە کاتێک کۆمەڵێک رۆشنبیری‌‬ ‫ئ���ەم واڵت���ە بەخامەکانی‌ دەس���تیان‬ ‫س���ەرەتای‌ رەخنەکردن���ی‌ ش���ێوەی‌‬ ‫حوکمڕانی‌ ئەم واڵتەیان دەس���تپێکرد‪،‬‬ ‫کاری‌ زۆرو ماندوب���وون‌و جەربەزەی���ی‬ ‫گ���ەورەی‌ گ���ەرەک ب���وو تا ئاس���تی‌‬ ‫هۆش���یاری‌ میللەتەک���ەی‌ ئێم���ە بەم‬ ‫رادەیەی ئێستا گەش���ت‪ .‬دەسەاڵتدارو‬ ‫ب���ەرەی‌ داکۆکی���کار لەڕەوش���ی‌ باوی‌‬ ‫پارتایەتی‌‌و حی���زب حیزبێنەی‌ ئەوکات‬ ‫ت���اڕادەی‌ خائینکردن‌و هەرچی‌ تۆمەتی‌‬ ‫ناڕەوا هەیە س���ڵیان نەکردەوە‪ ،‬گەلێک‬ ‫ک���ەم ب���وون ئەوانەی‌ ئەو س���ەرەتای‌‬ ‫رەخنەیەی���ان بەئاس���انی‌ ق���وت چوو!‬ ‫کاتێک س���اڵی‌ ‪ ٢٠٠٠‬رەخنە ژانی گرت‌و‬ ‫رۆژنامەی‌ (هاواڵت���ی‌) لەدایکبوو‪ ،‬ئیتر‬ ‫رەخنەک���ردن پێ���ی نای���ە قۆناغیکی‌‬ ‫ن���وێ بەمان���ا تەواوەکەی‌‪ ،‬س���ەرەڕای‌‬ ‫هەموو کۆس���پ‌و تەگەرەکان رۆژنامەی‌‬ ‫ئەهلی‌‌و ئەهلی‌ قەڵ���ەم‌و رەخنەکردنی‌‬ ‫ئەم ش���ێوە چەوتەی‌ حوکمڕانی‌ کەوتە‬ ‫سەرپێ‌و لەو مێژووەوە تائێستا کێرڤی‌‬ ‫بەرەوپێشچون‌و کامڵبوونی‌ ئەم بەرەیە‬ ‫روو لەزیادیە‪ .‬بەکاوەخۆ رەخنە لەئیشی‌‬ ‫کۆمەڵێک رۆش���نبیرو رۆژنامەنوسەوە‬ ‫بوو بەپیش���ەی‌ چین‌و گروپی‌ جیاجیای‌‬ ‫کۆمەڵ���گا‪ ،‬ناڕەزایی‌‌و رەخنەکردنی‌ ئەم‬ ‫ش���ێوەبەڕێوەبردن‌و حوکمڕانیە گەشتە‬ ‫تەقینەوەی‌ ش���ەقام‌و هەڵەبجە لەساڵی‌‬ ‫‪٢٠٠٦‬دا بەس���وتاندنی‌ یەکێک لەڕەمزە‬ ‫ه���ەرە پیرۆزەکان���ی‌ میللەتەکەم���ان‬ ‫گوزارش���تی‌ لەناڕەزایی‌ خۆی کرد‪ ،‬ئەو‬ ‫کاتیش لەبری‌ گوێگرتن‌و خوێندنەوەی‌‬ ‫زانس���تیانە بۆئەگەرەکانی‌ سەرهەڵدانی‌‬ ‫ئەوناڕەزای���ی‌‌و رووداوە نەخوازراوان���ە‬

‫ماوەیەکە‬ ‫ی‬ ‫ی بەرە ‌‬ ‫هەرسیاسیەک ‌‬ ‫دەسەاڵت دەبینیت‬ ‫باشتر لەڕۆشنبیرە‬ ‫رەخنەگرەکان‌و هەندێ‬ ‫جاریش لەسیاسیە‬ ‫ئۆپۆزسیۆنەکان‬ ‫ی‬ ‫قسەئەکەن‌و دۆخ ‌‬ ‫ی هەرێم‬ ‫سیاس ‌‬ ‫رەخنەئەکەن‬

‫بەگول���ەو رەش���بگیری‌ وەاڵم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ناڕەزاییەکان���ی‌ خەڵک درایەوە‪ ،‬یەکێک‬ ‫لەبەرپرس���ە حیزبیەکان���ی‌ هەڵەبج���ە‬ ‫بەگروپی‌ رێکخەری‌ خۆپیش���اندانەکانی‌‬ ‫هەڵەبجەی‌ وتبوو (من جیاوازی‌ ناکەم‬ ‫لەنێ���وان ئێ���وەو ئ���ەو فڕۆکەوانانەی‌‬ ‫کیمیاییان ک���رد بەس���ەر هەڵەبجەدا)‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی‌ ئەم هەرێمە هەرچیان‬ ‫لەدەس���ت هات درێغییان نەکرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ن���ەک نەیانتوانی‌ بەسیاس���ەتی‌ هەڵەو‬ ‫پەراوێزخستن‌و س���ەرکوتکردن ئاگری‌‬ ‫ناڕەزاییەکان���ی‌ خەڵکی‌ ناڕازی‌ خامۆش‬ ‫بکەن‪ ،‬بەڵکو دۆخی‌ ناڕەزایی‌ هەرچەند‬ ‫دەرگاکانی‌ چون���ە ژورەوەیان لێ کڵۆم‬ ‫دراب���وو لەپەنجەرەکان���ی‌ حیزب���ەوە‬ ‫چون���ە ژورێ‌و ناڕەزای���ی‌ ناوخ���ۆی‌‬ ‫حیزبەدەسەاڵتدارەکان بەهۆی‌ نەبوونی‌‬ ‫دادو چەوت���ی‌ سیاس���ەتکردنەوە بوون‬ ‫بەبەشێکی‌ ئێجگار گەورەو گرانی‌ دۆخی‌ واڵتە‪ ،‬س���ەرەڕای هەم���وو نکوڵیەکان‬ ‫ناڕەزای���ی‌ هەرێم‪ ،‬س���ەرەنجامی‌ داوای‌ پ���اش مایەپوچبوون���ی‌ هەرچ���ی‌‬ ‫ریفۆرم چاکسازی‌ ناوخۆی حیزبی‌ یەکێک سیاس���ەتی‌ رەتکردنەوەو قبوڵنەکردن‌و‬ ‫لەدوو پایەکەی‌ پێکهێنەری‌ دەس���ەاڵتی‌ پ���اش تاقیکردنەوەی‌ هەرچ���ی‌ رێگای‌‬ ‫ئ���ەم هەرێمەی‌ لەت ک���رد‪ ،‬بەبۆچونی‌ ناتەندروس���ت هەی���ە بۆڕێگەگرت���ن‌و‬ ‫ئێمە پایەبەهێزەکەی‌ دەسەاڵت لەتکرا! نەهێش���تنی‌ ناڕەزایی‌‌و رازیکردنی‌ دڵی‌‬ ‫هەموو رەخنەو ناڕەزاییەکان کۆکرانەوەو خەڵکانی‌ ن���اڕازی‌ بەرادەی���ەک پارتە‬ ‫لە‪٢٠٠٩/٧/٢٥‬دا کرانە دەنگ‌و سەرباری‌ دەسەاڵتدارەکان بۆرسەیەکیان بۆکڕینی‌‬ ‫هەموو پێشێلکاریەکانی‌ هەڵبژاردن ‪ ٣٥‬خەڵکانی‌ ناڕازی‌ ک���ردەوە‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫کورسی‌ بوونە نوێنەری‌ خەڵکانی‌ ناڕازی‌ دادی‌ نەدان‪ .‬ماوەیەکە هەرسیاسیەکی‌‬ ‫ئەم هەرێمە‪ ،‬ئەوکاتیش لەبری‌ گوێگرتن ب���ەرەی‌ دەس���ەاڵت دەبینیت باش���تر‬ ‫لەناڕەزاییەکان���ی‌ خەڵک‌و خوێندنەوەی‌ لەڕۆش���نبیرە رەخنەگ���رەکان‌و هەندێ‬ ‫زانس���تی‪ ‌،‬دەس���ەاڵت ش���تێک نەم���ا جاریش لەسیاس���یە ئۆپۆزس���یۆنەکان‬ ‫لەدەس���تی‌ بێت‌و دژی‌ خەڵکی‌ ناڕازی‌ قس���ەئەکەن‌و دۆخی‌ سیاس���ی‌ هەرێم‬ ‫نوێنەرەکانیان نەیکات‪ ،‬تەنانەت دەستی‌ رەخنەئەک���ەن‪ ،‬ئەم نوس���ینە جێگای‌‬ ‫بۆقوتی‌ س���ەدان خێزانی‌ ئەم واڵتە برد باسکردنی‌ هەموو دانپێدانانەکان نییە‪،‬‬ ‫ک���ە تەنها تاوانی���ان ناڕازیبوونیان بوو ل���ێ بەس���ەرە قەڵەمێ���ک ئاماژەیەکی‌‬ ‫لەم ش���ێوە حوکمڕانیەی‌ ئێستای‌ ئەم کورت‌و پوخ���ت بەهەندێکیان دەدەین‪،‬‬

‫ئەگ���ەر لەنامەکەی‌ مەال بەختیارەوە بۆ‬ ‫نێچیرەڤ���ان بەرزانی‌ دەس���ت پێبکەین‬ ‫ئەگ���ەر ناوەک���ەی‌ مەالبەختی���اری‌‬ ‫لێبکەیتەوە هەمان قسەکانی‌ ئۆپۆزسیۆنە‬ ‫کە ئەو بەڕێزەو هاوڕێکانی‌‌و هاوپەیمانە‬ ‫س���تراتیژییەکەیان چەن���د مانگێ���ک‬ ‫پێش���تر بەکوفرو دژی‌ خاک‌و دەس���تی‌‬ ‫ئوس���یل نوجەیفی���ان ئەدای���ە قەڵەم!‬ ‫چاوپێکەوتنەک���ەی‌ تاڵەبانی‌ لەهاواڵتی‌‬ ‫سەرەڕای گشتگیری‌ لەئاستی‌ پێویستدا‬ ‫نەبوونی‌ چاوپێکەوتنەک���ە‪ ،‬بەاڵم بەم‬ ‫درەنگانی‌ کاتە دواج���ار تاڵەبانی‌ دانی‌‬ ‫بەمەس���ئولیەتی‌ کەمتەرخەم���ی‌ خۆیدا‬ ‫نا‪ ،‬هەرچەند پێش���تر تەنانەت خەتای‌‬ ‫وشکەساڵی‌‌و کیمیابارانیشیان ئەخستە‬ ‫ئەستۆی‌ هاوڕێ قەدیم‌و سەمیمیەکەیان!‬ ‫کات���ی‌ خوێندن���ەوەی‌ راپۆرت���ی‌ لیژنە‬ ‫پێکهێنراوەکەی‌ بەرزانی‌ مرۆڤ زۆر ورد‬ ‫نەبوایەتەوە وای‌ ئەزان���ی‌ لەکەناڵێکی‌‬ ‫راگەیاندنی‌ ئۆپۆزسیۆنەوە ئامادەکراوە‬ ‫نەک راپۆرتی‌ لیژنەی‌ بەرزترین دەسەاڵتی‌‬ ‫ئەم هەرێمە بێت‪ ،‬کاتێک کابینە تەمەن‬ ‫کورتەکە متمانەی‌ وەرگرت لەپەرلەمان‪،‬‬ ‫گوێمان لەکۆمەڵێک بەڵێن‌و پەیمان بوو‬ ‫چەند مانگێ���ک لەمەوبەر نەک هاواڵتی‌‬ ‫رەش‌و روت‌و فەقی���رو ه���ەژار‪ ،‬بەڵکو‬ ‫داوای‌ حەسیر مەیدان پێکردنی‌ ئەندام‬ ‫پەرلەمان���ی‌ لەس���ەر ئەک���راو مێزەری‌‬ ‫خوێناوی‌ ئەنرایە س���ەری‌ پەرلەمانتار!‬ ‫مرۆڤ کاتێک تۆزێ���ک بەئاوەزەوە لەم‬ ‫دەس���ەاڵت‌و دارو دەس���تەیە دەڕوانێت‬ ‫توشی‌ ش���ۆک ئەبێت‪ ،‬شۆکێک مرۆڤ‬ ‫توشی‌ نائومێدی‌ دەکات‪ ،‬ئاخر بەڕێزینە‬ ‫دەس���ەاڵتدارە کۆش���ک نش���ینەکانی‌‬ ‫واڵت���ی‌ خوێ���ن‌و خۆڵەمێش ک���ە ئێوە‬ ‫هێند ش���ارەزاو حەکیمن لەدیاریکردنی‌‬ ‫دەردەکان���ی‌ کۆمەڵگاداو هێن���د ئازاو‬ ‫روقایمن ب���ۆ دانپێدانان‪ ،‬بۆچی‌ کەمێک‬ ‫جەسارەت نانوێنن بەخێرایی‌ نا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەڕەوتی‌ کیس���ەڵ دەست بەچاکسازیە‬ ‫چەقیوەکەت���ان بک���ەن لەق���وڕی‌‬ ‫بێئیرادەییدا‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫گه‌نجان‪ :‬داینه‌مۆی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی ناڕه‌زایی‬ ‫ رێبین هه‌ردی‬ ‫س����اڵێک به‌س����ه‌ر س����ه‌رکوتکردنی‬ ‫خۆپیش����اندانه‌که‌ی شاری س����لێمانی‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری����دا تێئه‌په‌ڕێت‪ ،‬ک���� ‌ه تیایدا‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی کوردس����تان گه‌وره‌ترین‬ ‫هێ����زی س����ه‌ربازی‌و زۆرتری����ن دڵڕه‌قی‬ ‫ئاشکرایا ‌ن به‌رامبه‌ر ده‌یان‌و سه‌دان که‌س‬ ‫به‌کارهێنا‪ .‬ساڵێک به‌سه‌ر سه‌رکوتکردنی‬ ‫ئ����ه‌و خۆپیش����اندان‌و ناڕازیبوون����ه‌دا‬ ‫تێئه‌په‌‌ڕێ ک ‌ه تاوانه‌که‌ی ‪17‬ی شوباتی‬ ‫به‌رده‌م لقی چوار دروس����تیکرد‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫س����ه‌رنج رائه‌کێش����ێت ئاماده‌بوون����ی‬ ‫گه‌نجان���� ‌ه له‌ن����او ئ����ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫له‌ڕاس����تیدا خۆپیش����اندانه‌کانی ساڵی‬ ‫رابردوو‪ ،‬خۆپیش����اندانێکی سه‌رتاس����ه‌ر‬ ‫گه‌نجان ‌ه بوو‪ .‬بزوتنه‌وه‌یه‌ک بوو گه‌نجان‬ ‫دایانمه‌زراند‌و تا دوا س����نوری توانایان‬ ‫به‌رده‌وامیان کرد‪ .‬ئ����ه‌و‌ه گه‌نجان بوون‬ ‫به‌لێش����او‌و ب����ه‌ حه‌ماس����ه‌ته‌و‌ه رۆژان ‌ه‬ ‫ئه‌ڕژان ‌ه ناو شه‌قام‌و به‌رگه‌ی هه‌موو ئه‌و‬ ‫ئازار‌و هه‌ڕه‌شه‌و ئه‌شکه‌نجانه‌ی گرت ک ‌ه‬ ‫هه‌ر ماوه‌‌و جارێک له‌الیه‌ن هێز‌ه ئه‌منییه‌‬ ‫جیاوازه‌کانه‌و‌ه ئاراسته‌ی ئه‌کرا‪.‬‬ ‫گه‌نج����ان دروس����تکه‌ری رووداوێک����ی‬ ‫گرنگ بوون‌و له‌گه‌ڵ دروس����تکردنی ئه‌م‬ ‫رووداوه‌ش����دا هێواش هێواش شوناسی‬ ‫خۆیان دروستکرد‌و کۆتاییان به‌و قسه‌ی ‌ه‬ ‫هێنا ک ‌ه هه‌میش���� ‌ه ئاراس����ته‌ی گه‌نجان‬ ‫ئه‌کرێ����ت‌و وه‌ک هێزێکی بێ ش����وناس‌و‬ ‫ی‬ ‫بێ خه‌م وێنا ئه‌کرێن‪ .‬شوناس له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫قسه‌كردن‌و كاركردنه‌و‌ه دروستده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی بین‌و‬ ‫پێدراوێ����ك نییه‌ پێش����تر هه‌ڵگر ‌‬ ‫به‌می����رات بۆم����ان مابێته‌وه‌‪ .‬ش����وناس‬ ‫ی مێژوویه‌ك ‌ه ك ‌ه هه‌نوك ‌ه خۆمان‬ ‫به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی رۆژمێر ‌‬ ‫دروستیده‌كه‌ین‪ ،‬به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫رووداو‌و به‌س����ه‌رهاتانه‌ی ‌ه كه‌به‌ش����دار ‌‬ ‫تیاده‌كه‌ی����ن‌و خۆش����مان ده‌س����تمان‬ ‫له‌دروس����تكردنیدا هه‌ی����ه‌‪ .‬گه‌نج����ان‬ ‫ی خۆیان له‌و چیرۆك‌و‬ ‫هه‌میش���� ‌ه شوناس ‌‬ ‫به‌سه‌رهاتانه‌دا دروستده‌كه‌ن ك ‌ه خۆیان‬ ‫تۆم����اری ده‌ك����ه‌ن‪ .‬ئ����ه‌م شوناس����ه‌ش‬ ‫هه‌رچی����ه‌ک بێت‪ ،‬هه‌رگیز ئ����ه‌و وێنای ‌ه‬ ‫نییه‌ ک ‌ه کۆمه‌ڵگا بۆ گه‌نجانی دروس����ت‬ ‫ئ����ه‌کات‌و وه‌ک که‌س����ێکی هه‌ڵه‌ش����ه‌‌و‬ ‫خه‌مس����ارد‌و ناکامڵ وێنای����ان ئه‌کات‪،‬‬ ‫ی هه‌موو ش����تێك بێت‬ ‫ب����ه‌اڵم گه‌نجێت���� ‌‬ ‫هه‌ڵه‌شه‌یی نییه‌‌‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌تدا هه‌ڵه‌شه‌یی‬ ‫ی مرۆیی ‌ه ك ‌ه ده‌شێت‬ ‫جۆرێك كاره‌كته‌ر ‌‬ ‫له‌هه‌موو مرۆڤێك����دا هه‌بێت‪ ،‬چ گه‌نج چ‬ ‫ی‬ ‫پیر‪ .‬هه‌ڵه‌ش����ه‌یی جۆرێك سایكۆلۆژیا ‌‬ ‫ی هه‌موو ئ����ه‌و مرۆڤانه‌ی ‌ه ك ‌ه زۆر‬ ‫تایبه‌ت ‌‬ ‫خۆڕسكانه‌‌و بێ بیركردنه‌و‌ه قسه‌ده‌كه‌ن‬ ‫یان هه‌ن����گاو ده‌نێن‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌ك وتم‬ ‫ئ����ه‌م دۆخ ‌ه س����ایكۆلۆجی ‌ه تایبه‌ت نییه‌‬ ‫به‌گه‌نج‌و ده‌ش����ێت هه‌موو مرۆڤێك گه‌نج‬ ‫بێ����ت یان پیر‪ ،‬هه‌ڵه‌ش���� ‌ه ب����ن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی هه‌ڵه‌شه‌ییش بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا ره‌نگ ‌ه‬ ‫باس ‌‬ ‫ی پیره‌كان هه‌ڵه‌ش���� ‌ه‬ ‫هیچ كه‌س هێنده‌ ‌‬ ‫نه‌بووب����ن‌و به‌م هه‌ڵه‌ش����ه‌ییه‌ش واڵتیان‬ ‫ی گه‌وره‌‌و بچوك نه‌كردبێت‪.‬‬ ‫ی قه‌یران ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫ی سیاسی‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫ی مێژوو ‌‬ ‫گه‌ر ته‌ماش����ا ‌‬ ‫كوردس����تان بكه‌ین‪ ،‬به‌ئاشكرا چه‌ندان‬ ‫ی ترس����ناك‌و كاره‌سات ده‌بینین‬ ‫رووداو ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌ش����ه‌یی گ����ه‌وره‌كان‬ ‫ك ‌ه به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫ی شه‌ڕ ‌‬ ‫بووه‌‪ .‬ئایا هه‌ڵگیرس����ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرد‌ه قوربان ‌‬ ‫ك ‌ه چه‌ند هه‌زاركه‌س����ێك ‌‬ ‫ی له‌كوردستان دا‪،‬‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫خۆی‌و زیانێك ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌شه‌یی هه‌ندێك كادر‌و‬ ‫ده‌رئه‌نجام ‌‬ ‫ی نه‌بوو؟ ئایا كوشتن ‌ه‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫به‌رپرس���� ‌‬ ‫هه‌ڵ����ه‌كان‪ ،‬زیندانیكردن���� ‌ه هه‌ڵ����ه‌كان‪،‬‬ ‫ی مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫ته‌قه‌ك����ردن له‌خۆپیش����اندان ‌‬ ‫ی خۆپیش����انده‌ران‪ ،‬هه‌ڵه‌شه‌یی‬ ‫كوشتن ‌‬ ‫نه‌بووه‌‌و نییه‌‌؟ ئایا ك ‌ه س����ه‌ركرده‌یه‌ك‬ ‫له‌پڕ‌و ب����ێ بیركردنه‌و‌ه لێدوانێك ده‌دات‬ ‫ی ش����ۆك ده‌كات یان‬ ‫ك ‌ه هه‌موان توش���� ‌‬ ‫ی قه‌یران‌و هه‌ڕه‌ش ‌هی‌ ترسناك‬ ‫واڵت توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌ڵه‌شه‌یی نییه‌‌؟ ئایا كوشتن ‌‬ ‫ی وتارێك‬ ‫گه‌نجێ����ك له‌س����ه‌ر نوس����ین ‌‬ ‫هه‌ڵه‌ش����ه‌یی نییه‌‌؟ ئایا هه‌ڕه‌ش����ه‌كردن‬ ‫ی هه‌موو ئه‌و‬ ‫ب���� ‌ه زیندانیكردن‌و نان بڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌یانه‌وێت سود له‌ئازادیه‌كان ‌‬ ‫كه‌سانه‌ ‌‬ ‫راپه‌ڕین وه‌ربگرن‌و به‌ئازادان ‌ه قسه‌بكه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ڵه‌ش����ه‌یی نیی����ه‌‌؟ وات���� ‌ه گه‌ر قس���� ‌ه‬ ‫له‌هه‌ڵه‌ش����ه‌یی بكه‌ین ده‌بێت یه‌كه‌مجار‬ ‫ی ده‌ممان بكه‌ین ‌ه گه‌وره‌كان‌و تكایان‬ ‫روو ‌‬ ‫لێبكه‌ین بێ بیركرنه‌وه‌‌و بێ حسابكردن‬ ‫ی‬ ‫قس����ه‌نه‌كه‌ن‪ ،‬بڕیارن����ه‌ده‌ن‪ ،‬زیندان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ڕه‌ش ‌ه نه‌كه‌ن‌و كه‌س دوچار ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه هه‌ڵه‌ش ‌ه‬ ‫ش����ۆك نه‌كه‌ن‪ .‬گه‌نجان ‌‬ ‫ی راس����ته‌قینه‌‌و‬ ‫نین ك ‌ه ده‌ی����ان هۆكار ‌‬ ‫ی ب����ۆ توڕه‌بوون‌و ناڕازیبوونیان‬ ‫كۆنكرێت ‌‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سان ‌ه هه‌ڵه‌شه‌ن ك ‌ه ده‌یان‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ی به‌هێز هه‌ی ‌ه بۆئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫ه����ۆكار ‌‬ ‫ی باش هه‌یه‌‌و‬ ‫باش����بكه‌ن‌و نایكه‌ن‪ ،‬قسه‌ ‌‬ ‫ی گرنگ‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬بڕیار ‌‬ ‫ئه‌وان خراپه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بیده‌ن‌و ئه‌وان نایده‌ن‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر تروسکه‌ی‬ ‫ئومێدێک بۆ‬ ‫پاشه‌ڕۆژێکی باشتر‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا بێ‬ ‫دوودڵی گه‌نجان‬ ‫یه‌که‌م مژده‌به‌خشی‬ ‫دروستبوونی ئه‌و‬ ‫تروسکه‌یه‌ن‬ ‫گه‌نجان نه‌ک خه‌مس����ارد نی����ن‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ی‬ ‫گرنگتری����ن‌و دیارتری����ن یاریكه‌رێك���� ‌‬ ‫ی سیاسی كوردستانن‪.‬‬ ‫ی شانۆ ‌‬ ‫راسته‌قینه‌ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه بوون ك ‌ه‬ ‫گه‌نجان ئه‌كتیڤترین هێز ‌‬ ‫ی به‌رده‌وام ئاماده‌یی سیاسیان‬ ‫به‌شێوه‌ ‌‬ ‫له‌كوردس����تاندا هه‌بووه‌‪ .‬له‌كوردستاندا‬ ‫مانگرت����ن‌و خۆپیش����اندان‌و ناڕه‌زاییه‌ك‬ ‫ی سه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫نابینیت‪ ،‬ك ‌ه گه‌نجان بكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بووبن‪ .‬گه‌ر ته‌ماش����ا ‌‬ ‫دروس����تكه‌ر ‌‬ ‫ی كوردس����تان بكه‌ی����ت‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌كان���� ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌‌و گۆڤار‌ه ئه‌هلیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ئ����ه‌و راس����تی ‌ه ده‌بینیت ك���� ‌ه زوربه‌ی‌‬ ‫ی گه‌ن����ج‌و بگر‌ه‬ ‫ی نوس����ه‌ران ‌‬ ‫قه‌ڵه‌مه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر له‌ده‌س����ته‌ ‌‬ ‫ی په‌یامنێر‌و بڕێك ‌‬ ‫كۆ ‌‬ ‫ی له‌گه‌نجان پێكهاتوون‪ .‬له‌م‬ ‫نوس����ه‌ران ‌‬ ‫ی كوردس����تاندا ك ‌ه هه‌ر‬ ‫فه‌زا حیزبی����ه‌ ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫جوڵه‌‌و ره‌خنه‌یه‌ك ریس����كێك ‌‬ ‫ی ژیان‪،‬‬ ‫ی باش����تركردن ‌‬ ‫ب ‌ه ژیان‌و شانس���� ‌‬ ‫گه‌نجان بێده‌نگ نه‌بوون‌و له‌س����ه‌ر ئه‌م‬ ‫بێده‌ن����گ نه‌بوون����ه‌ش قوربانییانداوه‌‌و‬ ‫به‌هه‌م����وو ئ����ه‌و فش����ار‌و هه‌ڕه‌ش����ه‌‌و‬ ‫ترساندنانه‌دا تێپه‌ڕیوون ك ‌ه ئاراسته‌یان‬ ‫ك����راوه‌‪ .‬گه‌نجان����ی‌ ئێم���� ‌ه كه‌مته‌رخه‌م‬ ‫نه‌ب����وون‪ ،‬ب����ه‌اڵم گ����ه‌ر جوڵه‌كه‌ی����ان‬ ‫ی بووه‌‌و گه‌ور‌ه نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫هه‌میش���� ‌ه لۆكاڵ ‌‬ ‫ی ئه‌وان كه‌مته‌رخه‌م‬ ‫ناگه‌ڕێته‌و‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بوون‪ ،‬به‌ڵك����و ده‌گه‌ڕێت����ه‌و‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن‬ ‫ی ده‌زگا كاریگه‌ره‌كان���� ‌‬ ‫ك����ۆ ‌‬ ‫به‌ده‌ست حیزب ‌ه بااڵده‌سته‌كانه‌وه‌یه‌‌و ئه‌م‬ ‫ی به‌جوڵه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌زگایانه‌ش نه‌ك هه‌ر گرنگ ‌‬ ‫ناده‌ن‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نها كاتێك باسیده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ن ‌ه س����ه‌ر‌و تۆمه‌ت ‌‬ ‫ك���� ‌ه هێرش���� ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫بۆ دروس����تده‌كه‌ن‌و به‌دن����او ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی گه‌نجان س����ه‌دا ‌‬ ‫گه‌ر جوڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌واڵتدا نیی����ه‌‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی ‌ه ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزبیمان هه‌ی ‌ه ك ‌ه بنه‌ما ‌‬ ‫راگه‌یاندن���� ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر شاردنه‌وه‌‌و بێده‌نگبوون‬ ‫سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ل����ه‌و رووداوان ‌ه دروس����تبوو‌ه ك ‌ه به‌دڵ ‌‬ ‫ب����راده‌ران نییه‌‌‪ .‬کاتێکی����ش له‌جوڵه‌ی‬ ‫‪17‬ی شوباتدا که‌ناڵێکی ئازاد په‌یدا بوو‬ ‫ک ‌ه وێنه‌کان����ی جوڵه‌که‌یان بگوازێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پ����اش چه‌ند رۆژ ب ‌ه ئاش����کرا‌و بێ هیچ‬ ‫س����ڵکردنێک س����وتێنرا‌‪ .‬له‌ڕاستیدا گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ندێ����ك باڵوكراوه‌ ‌‬ ‫ئێم����ه‌ش خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بوینا‌یه‌‪ ،‬كه‌س����مان هه‌واڵێك ‌‬ ‫ئه‌هل ‌‬ ‫ی ئه‌م جواڵنه‌مان نه‌ده‌بینی‌‪.‬‬ ‫راسته‌قینه‌ ‌‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌م ‌ه تاک���� ‌ه بوونێک����ی گه‌نجان‬ ‫نیی����ه‌‌‪ ،‬به‌ڵک����و له‌هه‌م����وو بواره‌کان����ی‬ ‫تریش����دا گه‌نج����ان ره‌قه‌مێک����ی گه‌وره‌‬ ‫بوون‌و ئاماده‌ییه‌کی به‌رچاویان هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مۆس����یقا‪ ،‬له‌ئاست ‌‬ ‫گه‌نجان له‌ئاس����ت ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌كاندا له‌هه‌موو‬ ‫شانۆ‪ ،‬له‌ئاس����ت ‌‬ ‫ی زیات����ر بوونیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی د‌‬ ‫گروپه‌كان���� ‌‬ ‫ی رۆش����نبیریش له‌م‬ ‫گ����ه‌ر فه‌قیرییه‌ك���� ‌‬ ‫ئاس����ته‌دا هه‌بێت‪ ،‬گ����ه‌وره‌كان له‌پێش‬ ‫گه‌نجانه‌وه‌ لێی به‌رپرس����یارن‪ .‬راس����ت ‌ه‬ ‫ی كێشه‌كانیاندا‪،‬‬ ‫گه‌نجان له‌تیوریزه‌كردن ‌‬ ‫له‌قس����ه‌كردن له‌س����ه‌ر كێش����ه‌كانیان‌و‬ ‫ی داخوازیه‌كانیان له‌به‌رنامه‌‌و‬ ‫له‌داڕش����تن ‌‬ ‫ی دیارو ئاشكرادا الوازن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پرۆگرامێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆش����نبیر ‌‬ ‫ی كۆ ‌‬ ‫ئه‌م الوازییه‌‪ ،‬الوازی ‌‬ ‫كوردیی����ه‌‪ ،‬نه‌ک الوازی����ی گه‌نجان وه‌ک‬ ‫هێزێک‪ .‬ئه‌گه‌ر تروس����که‌ی ئومێدێک بۆ‬ ‫پاش����ه‌ڕۆژێکی باش����تر هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا بێ‬ ‫دوودڵ����ی گه‌نجان یه‌که‌م مژده‌به‌خش����ی‬ ‫دروستبوونی ئه‌و تروسکه‌یه‌ن‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیرورا‬

‫دوو قسه‌ی دیكه‌ له‌باره‌ی ده‌ستووره‌وه‌‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫سلێمانی به‌ره‌‌و‬ ‫پایته‌ختی توندوتیژیی‬ ‫چیرۆک���ی ش���اره‌کان وه‌ك چیرۆک���ی‬ ‫مرۆڤه‌کان زۆربه‌یان دڵته‌نگن‪ .‬س���لێمانی‬ ‫وه‌ک هه‌موو ش���ارێکی تر چیرۆکی خۆی‬ ‫هه‌یه‪ .‬دیاره هه‌موو شارێک خۆی چیرۆکی‬ ‫خ���ۆی ده‌گێڕێته‌وه له‌ڕێ���گای باڵه‌خانه‌‌و‬ ‫ژیار‌و روودا‌و خه‌ڵکه‌که‌ی���ه‌وه‪ .‬به‌ومانایه‬ ‫چیرۆکی راسته‌‌قینه‌ی شار ئه‌وه نییه‌ که‬ ‫خه‌ڵکه‌که‌ی ده‌یڵێن‪ ،‬یان ده‌یانه‌وێ بڵێین‪،‬‬ ‫شار خۆی سه‌ربورده‌ی خۆی ده‌گێڕێته‌وه‪.‬‬ ‫س���لێمانی له‌گوندێکه‌وه ک���ه مه‌ڵکه‌ندیه‬ ‫ده‌بێته پایته‌ختی میرنش���ینێک‪ ،‬پاشان‬ ‫جێگایه‌كی چاالک له‌خه‌باتی روناکبیری‌و‬ ‫سیاسی له‌سه‌ر‌‌ه‌تای هاتنی ئینگلیز‌و ئینجا‬ ‫شکس���تی وه‌ك پایته‌خت���ی ده‌وڵه‌تێکی‬ ‫له‌دایک نه‌بوو له‌سه‌رده‌می شێخدا‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌تێڕامانێکی خێرا له‌س���ه‌ربورده‌ی شاری‬ ‫سلێمانیدا ده‌یبینی هه‌وڵی به‌رده‌وامی ئه‌م‬ ‫شاره‌یه بۆ سه‌پاندنی پێگه‌ی خۆی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌رگیزی نه‌گه‌شتووه به مه‌رام‪.‬‬ ‫دوای رووداوی مه‌رگ���ی ئ���ه‌م دوایی���ه‌‬ ‫له‌سلێمانی‪ ،‬هه‌موو نیشانه‌کان ئاماژه به‌وه‌‬ ‫ئه‌ده‌ن که ئه‌م شاره به‌ر‌‌ه‌و داهاتوویه‌‌کی‬ ‫نوێ ئه‌ڕوات‪ .‬داهاتوویه‌ک که ره‌نگه هیچ‬ ‫که‌س ئیره‌یی پێنه‌ب���ات‪ .‬له‌داهاتوویه‌کی‬ ‫نزیک���دا س���لێمانی ده‌بێت���ه پایته‌ختی‬ ‫توندوتیژیی‪ .‬له‌سااڵنی رابردوودا سلێمانی‬ ‫وه‌ها وێنه‌ی خ���ۆی ده‌كرد که پایته‌ختی‬ ‫رۆش���نبیرییه‪ ،‬بێگومان سلێمانی جێگای‬ ‫بڕێکی زۆری له‌ڕۆشنبیرانی (راسته‌‌قینه‌ی)‬ ‫کورده‪ ،‬به‌اڵم شوێنی رۆشنبیران جودایه‬ ‫له‌پایته‌‌ختی رۆشنبیری‪ .‬الی من چیرۆکی‬ ‫سلێمانی له‌زۆر رووه‌وه له‌چیرۆکی شاری‬ ‫خوارێز ئه‌چێت له‌واڵتی مه‌کسیک‪ .‬خوارێز‬ ‫ته‌نها چه‌ند ساڵێک له‌مه‌وبه‌ر ئه‌و جێگایه‬ ‫ب���وو که هه‌موو که‌س بڕوای وه‌ها بوو که‬ ‫ش���اری گه‌ش���اوه‌ی داهاتووه‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌و بواره‌دا خه‌اڵت���ی باکوری ئه‌‌مه‌ریکای‬ ‫وه‌رگرت بۆ شاری گه‌‌وره‌ی داهاتوو‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مڕۆ خوارێز یه‌کێکه له‌ترسناکترین‬ ‫شاره‌کانی دونیا‪ ،‬رۆژانه نزیکه‌ی ده‌ که‌‌سی‬ ‫تیا ئه‌کوژرێ���ت زۆربه‌یان به رۆژی روناک‬ ‫به‌به‌رچاو پۆلیسه‌وه‪ .‬دیاره خوارێز مێژوو‬ ‫جوگرافیا‌و که‌لتوری خ���ۆی هه‌یه‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌زۆر رووه‌وه ده‌توانرێت س���ودی هه‌‌بێت‬ ‫بۆئه‌وه‌ی له‌سلێمانی تێبگه‌ین‪ .‬له‌سلێمانی‌و‬ ‫خوارێز ئه‌وه‌ی هه‌ی���ه کۆمه‌ڵێک له‌گروپ‬ ‫له‌ملمالنێی یه‌كتردا له‌هه‌ناوی ش���ار‌‌ه‌که‌دا‬ ‫بۆ کۆنترۆڵکردنی شاره‌که‪ .‬ئه‌م خواستی‬ ‫کۆنترۆڵ���ه ره‌هه‌‌ندی ئابوری‌و سیاس���ی‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‌و نوخبه‌‌وی هه‌یه‪ .‬وه‌ك سارا‬ ‫هیڵ پێمان ده‌ڵێت ئه‌و مۆدێله ‌ئابوریه‌ی‬ ‫که له‌ش���اره‌که‌دا به‌ڕێوه‌ئه‌چوو وه‌هایکرد‬ ‫ک���ه خوارێز ببێت���ه پایته‌ختی بانده‌کانی‬ ‫توندوتیژی‪ .‬به هه‌مانش���ێوه ئه‌و مۆدیله‬ ‫‌ئابوری���ه‌‌ی له‌س���لێمانی به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‬ ‫له‌پشت هاتنه‌ئارای ئه‌و توندوتیژیه‌یه که‬ ‫سلێمانی به‌ره‌و رووی هه‌نگاوده‌نێت‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵێک هۆکار هه‌ن که سلێمانی به‌ره‌وه‬ ‫ئه‌وه‌ده‌ب���ه‌ن ببێته ش���اری توندوتیژیی‪.‬‬ ‫یه‌ک���ه‌م ژماره‌ی هێزه سیاس���یه‌کانی ناو‬ ‫س���لێمانی زیاتر له‌یه‌کێک���ن‪ ،‬ئه‌م هێزانه‬ ‫له‌گشت روویه‌که‌وه له‌ملمالنێی یه‌کتردان‪.‬‬ ‫یه‌کێتی له‌نێو ئ���ه‌م هێزانه‌دا ئه‌و هێزه‌یه‬ ‫که له‌گواس���تنه‌وه‌دایه له‌چه‌ند ئاستێکدا‪:‬‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵته‌وه بۆ ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫له‌سیاس���ه‌ته‌وه بۆ ئاب���وری‪ ،‬له‌هه‌بوونی‬ ‫رۆڵی بااڵوه بۆ نه‌مانی رۆڵ‪ ،‬له‌الو‪-‬ه‌وه بۆ‬ ‫پیر‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مووی ترس���ناکتر ئه‌وه‌یه‬ ‫کاتێک یه‌کێتی له‌گواستنه‌وه‌دایه به هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ک ئاماده‌نییه‌ بۆ گواستنه‌وه‪ ،‬نه‬ ‫وه‌ک پالن‪ ،‬نه وه‌ک رێکخستن‪ ،‬نه وه‌ک بیر‪،‬‬ ‫نه وه‌ک پێگه‪ .‬ئه‌م بۆشاییه وه‌هایکردوه‬ ‫ک���ه ئه‌ندامه بااڵکانی یه‌کێتی که زۆربه‌ی‬ ‫زۆریان له‌و ش���اره‌د‌‌ا قه‌تیس ماون‪ ،‬زیاتر‬ ‫ملمالنێی یه‌کتر بکه‌ن که ئه‌مه‌ش بۆخۆی‬ ‫یه‌کێکی تره له‌هۆکاره‌کان‪ .‬له‌پاش جه‌نگی‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬یه‌كێتی له‌س���لێمانیدا قه‌تیسکرا‪،‬‬ ‫که کردیه جوگرافیایه‌کی پڕ له‌گرژی‪ ،‬به‬ ‫تایبه‌ت هێزێکی وه‌ك یه‌کێتی هه‌‌میش���ه‬ ‫له‌گرژیدابووه‌و پێویستی به شه‌ڕی ئه‌‌وانیتر‬ ‫بووه بۆئه‌وه‌ی گرژی ناوخۆی هێورکاته‌وه‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم کاتێک ئ���ه‌م ده‌رفه‌ت���ه نه‌ما ئه‌وا‬ ‫گرژیه‌کان له‌نێو ش���اری سلێمانی‌و له‌نێو‬ ‫یه‌كێتی خۆیدا قه‌تیس���مان‪ .‬له‌م بواره‌دا‬ ‫تیوره‌یه‌کی سیاسی هه‌یه بۆ لێکدانه‌وه‌ی‬ ‫ه���ۆکاری توندوتیژی ک���ه ده‌ڵێت کاتێک‬ ‫هێزێک هه‌ست به الوازی ده‌کات‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و‬ ‫هه‌سته ده‌بێته هۆکاری پاڵنانی ئه‌و هێزه‬ ‫به‌ره‌و سه‌رکێشی؛ بۆ نموونه سه‌دام پاش‬ ‫جه‌نگی ئێران هه‌‌س���تی ب���ه‌وه ده‌کرد که‬

‫پێگه‌ی الواز ده‌بێ���ت‪ .‬ئه‌مه بوو هۆکاری‬ ‫س���ه‌ره‌كی داگیرکردنی کوێت‪ .‬دیاره ئه‌م‬ ‫تی���وره مه‌ترس���ی ئه‌وه‌مان پێ نیش���ان‬ ‫ئه‌دات کاتێ���ک هێزێک بۆ ش���کۆمه‌ندی‬ ‫خۆی به ته‌واوی پش���تی به به‌کارهێنانی‬ ‫هێزی چه‌کداری‌و سه‌ربازی ببه‌ستبێت‪ ،‬وه‬ ‫بێتوانابێت له‌گۆڕینی جۆری هێزه‌کانی؛ به‬ ‫تایبه‌ت له‌هێزی ره‌قه‌وه بۆ هێزی نه‌رم‪.‬‬ ‫دیاره ئه‌‌م هێز‌و که‌سایه‌تیانه که ئێستا‬ ‫له‌ترس���ی داهاتوویه‌کی نادی���اردان‪ ،‬هه‌تا‬ ‫ئه‌م نادیاریه درێژه بکێشێت زیاتر‌و زیاتر‬ ‫به‌ره‌و توندوتی���ژی ده‌ڕۆن‪ .‬پاڵنه‌ری ئه‌م‬ ‫توندوتیژیانه ترسه له‌له‌ده‌ستدانی پێگه‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ی بژێوی‌و شێوازی ژیار‪ .‬ر‌‌ه‌گی‬ ‫ئه‌م ترس���ه له‌وه‌دایه سه‌رچاوه‌ی داهاتی‬ ‫ئاب���وری له‌س���لێمانیدا س���ه‌رچاوه‌یه‌کی‬ ‫ئابوری نییه‌‪ .‬هه‌رکه‌سێک خاوه‌ن پاره‌یه‬ ‫له‌سلێمانی‪ ،‬خاوه‌ن پاره‌‌‌یه له‌به‌ر هۆکارێکی‬ ‫سیاسی‪ ،‬ئه‌گینا ئه‌و شاره هیچ چاالکییه‌کی‬ ‫ئاب���وری به‌رهه‌مهێنی تێدا به‌ڕێوه‌ناچێت‪.‬‬ ‫سلێمانی بۆخۆی هیچ گرنگییه‌كی ئابوری‬ ‫نییه‌‪ ،‬نه س���ه‌رچاوه‌ی سروش���تی تیایه‪،‬‬ ‫ن���ه پێگه‌یه‌كی جوگراف���ی گرنگی هه‌یه‪،‬‬ ‫نه رۆڵێکی سیاس���ی به‌رچاوی هه‌یه‪ ،‬نه‬ ‫جێگه‌ی پیشه‌س���ازییه‪ ،‬له‌م دواییانه‌شدا‬ ‫ئاس���تی ئازادی‌و فه‌رهه‌نگی تا ئاستێکی‬ ‫زۆر دابه‌زیوه‌و له‌ڕووی گه‌ش���توگوزاره‌وه‬ ‫ش���اره‌که هه‌تا بێت ته‌س���ک‌و تروسک‌و‬ ‫پیس‌و قه‌ره‌باڵغ‌و بێ س���ه‌وزایی ده‌بێت‪.‬‬ ‫دیاره ئه‌گه‌‌ر هاتوو شێوازی ئابوری نه‌وتی‬ ‫له‌کوردس���تان گۆڕا‪ ،‬که ناچاره بگۆڕێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا نرخ���ی زه‌وی‌و خانوو له‌س���لێمانی‬

‫هه‌رکه‌سێک خاوه‌ن‬ ‫پاره‌یه له‌سلێمانی‪،‬‬ ‫خاوه‌ن پاره‌‌‌یه له‌به‌ر‬ ‫هۆکارێکی سیاسی‪،‬‬ ‫ئه‌گینا ئه‌و شاره‬ ‫هیچ چاالکییه‌کی‬ ‫ئابوری به‌رهه‌مهێنی‬ ‫تێدا به‌ڕێوه‌ناچێت‬

‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‬

‫من پێش���تر یه‌ك دووجار به‌ نووسین‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌ست ‌ه له‌سه‌ر ده‌ستووری هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬یان باشتره‌ بڵێین پرۆژه‌ی‬ ‫ده‌س���تووری هه‌رێم���ی كوردس���تان‪-‬‬ ‫عێراق‪ ،‬كه‌ له‌ڕۆژی ‪ 2009/6/24‬ده‌نگی‬ ‫له‌س���ه‌ر دراوه‌‪ ،‬قسه‌م كردووه‌‪ ،‬بڕواشم‬ ‫وایه‌ بوونی ده‌س���توورێك بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان زۆر گرنگ���ه‌‌و ه���ه‌روه‌ك‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش زۆر گرنگ���ه‌ له‌دێباچه‌ی ئه‌و‬ ‫ده‌س���تووره‌دا روون‌و ره‌وان له‌س���ه‌ر‬ ‫كوردستانی فراوان‌و كوردی دابه‌شكراو‬ ‫له‌شه‌ڕی چاڵدێرانه‌وه‌ تاهاتنی ئینگلیز‬ ‫قس��� ‌ه بكرێت‌و ئه‌و راستیی ‌ه فه‌رامۆش‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬ك ‌ه كورد خ���ۆی‌و خاكه‌كه‌ی‬ ‫داگیر‌و دابه‌شكراوه‌‌و دراوسێی كورده‌كان‬ ‫له‌ڕاب���ردوودا س���ته‌مكارییان به‌رانبه‌ر‬ ‫نواندووه‌‪ .‬پێموای ‌ه ئه‌مه‌ له‌په‌رله‌مانێكی‬ ‫ده‌ستوری هه‌رێمی کوردستان به‌ده‌ست په‌رله‌مانتارێکه‌وه‌ ‬ ‫بوێر ده‌وه‌ش���ێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ر له‌به‌ر‬ ‫ئه‌م دێباچه‌یه‌‌و هیچی دیكه‌ نا پرۆژه‌ی‬ ‫ی تێدا‬ ‫كه‌ركوك ده‌ی���ان هه‌زار هاوواڵتی‌ كورد هه‌وڵبدرێت كه‌مترین درز‌و كه‌لێن ‌‬ ‫ده‌س���توور بگه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ماف���ی ئه‌وه‌یان پێن���ه‌دراوه‌ ده‌نگ به‌و بێ‪ ،‬ك ‌ه بڕوام وای ‌ه ئه‌م ده‌ستووره‌ پڕ‌ه‬ ‫گفتوگۆی له‌باره‌وه‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬كارێكی‬ ‫ێ‬ ‫ده‌س���تووره‌ ب���ده‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدا له‌درز‌و كه‌لێن‌و له‌هه‌ر روویه‌كه‌و‌ه بته‌و ‌‬ ‫ئازایانه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی قسه‌ی‌ له‌سه‌ر بكه‌یت قسه‌ هه‌ڵده‌گرێت‪،‬‬ ‫به‌پێی ده‌س���تووری عێراقی له‌"ماده‌ ‌‬ ‫له‌م���اده‌ی دووی ئه‌و ده‌س���تووره‌دا‬ ‫ی زمانه‌وانی‌‌و داڕش���تن‌و‬ ‫‪"140‬دا ئ���ه‌و ناوچان���ه‌ الی‌ حكومه‌تی ته‌نانه‌ت له‌ڕوو ‌‬ ‫هاتووه‌ "هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬پێكدێت‬ ‫عێراقیش ب ‌ه ناوچ ‌ه كێشه‌ له‌سه‌ره‌كان رێزمانیش���ه‌و‌ه بێ كه‌موك���وڕی نییه‌‌و‬ ‫له‌پارێزگای دهۆك ب ‌ه سنووری كارگێڕی‬ ‫ناوبراوه‌‪ ،‬وات ‌ه ئه‌م ناوچان ‌ه هێشتا یه‌كال ده‌ڵێی كوردی‌ نه‌زان دایڕشتووه‌!‬ ‫ئێس���تایه‌وه‌‌و له‌پارێزگاكانی كه‌ركوك‌و‬ ‫ی‬ ‫من به‌المه‌و‌ه س���ه‌یره‌ ماده‌ی‌ دوو ‌‬ ‫نه‌بوونه‌ت���ه‌وه‌‌و وه‌ك خاوه‌ندارێتی���ش‬ ‫س���لێمانی‌و هه‌ولێر‌و قه‌زاكانی ئاكرێ‌و‬ ‫ی كوردن‪ .‬پێش���تریش ئه‌و ده‌س���توور ده‌نووس���ێ كوردستان–‬ ‫خاوه‌نه‌كان ‌‬ ‫شێخان‌و سنجار‌و تلكێف‌و قه‌ره‌قووش‌و‬ ‫ی جوگرافی مێژووییه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌نگیان ب ‌ه ده‌ستووری عێراق قه‌واره‌یه‌ك ‌‬ ‫خه‌ڵك ‌ه به‌گشت ‌‬ ‫ناحێكانی زمار‌و به‌عش���یقه‌‌و ئاس���كی‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق داوه‌‪ ،‬رووبه‌ری ئ���ه‌م ناوچه‌ی ‌ه پێكدێ���ت له‌‪..‬تا ده‌گات��� ‌ه پارێزگاكان ‌‬ ‫كه‌ڵه‌ك له‌پارێ���زگای نه‌ینه‌واو هه‌ردوو‬ ‫ته‌نیا له‌پارێزگای‌ كه‌ركوك ‪ 10023‬كم‪ 2‬كه‌رك���وك‌و س���لێمانی‌‌و هه‌ولێر‌و هتد‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه به‌ش���ێكن ‪ .‬خه‌ڵكه‌كه‌شی ده‌یان هه‌زار كه‌سن‪ ،‬ب ‌ه خاڵ���ی دووه‌می‌ ئ���ه‌و ماده‌یه‌ش باس‬ ‫قه‌زای خانه‌قین‌و مه‌نده‌لی له‌پارێزگای ئه‌و ق���ه‌زا‌و ناحێیان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تانی‌ باشوور‌و ئێستا بڕوای‌ من هه‌قه‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌جێبه‌ج���ێ كردن���ی‌ م���اده‌ی‌"‪‌ "140‬‬ ‫دیاله‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ش به‌س���نووری كارگێڕی له‌خاك ‌‬ ‫ی ئه‌و ده‌ستووره‌ به‌و شێوه‌ی ‌ه ده‌ستووری فیدراڵی ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی به‌رله‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫پێش س���اڵی ‪ 1968‬یان���ه‌وه‌" كه‌چی خراونه‌ته‌ س���ه‌ر پارێزگاكان ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌شدا مافی ده‌نگدان‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫له‌م���اده‌ی ‪10‬دا ده‌ڵێ ش���اری هه‌ولێر هه‌رێم" ئه‌گه‌ر موسڵیش ده‌بێته‌ گرفت‪ ،‬بكاته‌ ده‌ستووری هه‌رێم ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫پایته‌ختی هه‌رێمی كوردستانه‌‪ ،‬پرسیار ده‌ب���ێ بنووس���رێ كۆی ق���ه‌زا‌و ناحێ له‌سنووری پارێزگای‌ كه‌ركوك‌و ناوچ ‌ه له‌سه‌ر ده‌ستووری هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌ه راپرس���ی له‌سه‌ر نه‌دراوه‌ت��� ‌ه ك���وردو كوردس���تانیان ‌‬ ‫ی موسڵ‪ ،‬له‌م داگیركراوه‌كان ‌‬ ‫لێ���ره‌دا ئه‌وه‌ی��� ‌ه جارێ ب���ۆ له‌ماده‌ی كوردنشینه‌كانی‌ پارێزگا ‌‬ ‫ی كوردستان له‌ناوچ ‌ه‬ ‫ی خه‌ڵك له‌و باره‌یه‌و‌ه ده‌ره‌و‌هی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی بكرێت‌و بی���روڕا ‌‬ ‫دووه‌م���دا بێ هۆ ده���ۆك وه‌ك یه‌كه‌م ده‌س���تووره‌دا ده‌بێ قس ‌ه له‌كورده‌كان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م‬ ‫ی وه‌ربگیرێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێك���دا له‌م دابڕێن���راوه‌كان! نه‌گێڕان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫پارێزگا ناوی دێ���ت‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌بوو به‌غ���دا‌و موس���ڵ‌و ش���اره‌كان ‌‬ ‫ی ده‌ستووره‌ش���دا ماد‌هی‌ س���ێ خاڵی ده‌س���توور‌ه بۆ په‌رله‌مان‌و له‌و رووه‌و‌ه‬ ‫به‌پێی گ���ه‌وره‌ی‌و فراوان���ی ریزبكربا‌و عێراقیش بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ ئاماژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی قسه‌ له‌سه‌ر نه‌كردنی‌‪ ،‬داننان ‌ه به‌و‌هی‌ ك ‌ه‬ ‫یه‌كه‌م نووس���راو‌ه "گه‌ل س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫هه‌ولێری���ش ب���ه‌ هۆی ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا كورتیش بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پایته‌خت ‌ه یه‌كه‌م با‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫له‌ده‌س���تووری هه‌رێمی‌ كوردستاندا ده‌س���ه‌اڵته‌‌و ره‌واو‌و بوونیه‌ت���ی‌" ئه‌م ‌ه ئه‌و ناوچان ‌ه موڵك ‌‬ ‫ماده‌ی‌ دووه‌م پێویست ‌‬ ‫ی نین‪ ،‬ئه‌مه‌ش جۆرێك���ه‌ له‌درێژه‌دان ب ‌ه‬ ‫ی پرس ب ‌ه هاوواڵتیان ‌‬ ‫ی ب ‌ه داڕشتنه‌وه‌‌و نه‌ك باس���ی ئه‌و سته‌مكاریی ‌ه نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌س��� ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫روونكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌عری���ب‌و ته‌بعیس‌و سیاس���ه‌ته‌كان ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی ئێستا ‌‬ ‫ی ناوچه‌كان ‌‬ ‫ی زیات���ره‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه ك ‌ه له‌ش���ه‌ڕی چاڵدێران���ه‌وه‌ تا هاتن ‌‬ ‫ماده‌ك��� ‌ه روون‌و ره‌وان بڵێت "هه‌رێم ‌‬ ‫ی ئینگلیز له‌كورد ده‌كرێ‪ ،‬نه‌ك باس���ی كوردس���تان بكرێت‪ ،‬ده‌ستوور بۆ رۆژ‌و به‌عس ده‌رهه‌ق به‌ گه‌لی كوردستان‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی كوردستان قه‌بووڵی‬ ‫ی دیك ‌ه دووان نانووس���رێت‌و ب���ۆ ئه‌وه‌ش نیی ‌ه ناكرێ په‌رله‌مان ‌‬ ‫كوردستان – عێراق پێكدێت له‌هه‌ولێر‪ ،‬كورده‌كانی‌ به‌غدا‌و ش���وێنه‌كان ‌‬ ‫ی هه‌موو رۆژێ ده‌س���كاری بكرێت‪ ،‬ده‌بێ ئه‌م لێكچواندن ‌ه بكات‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌ ‪ ،‬كه‌ركوك‌و موسڵ‌و هه‌موو نه‌ك���راوه‌‪ ،‬بگ���ر‌ه ته‌نی���ا له‌پارێزگا ‌‬

‫ئه‌م ده‌ستوور‌ه‬ ‫پڕه‌ له‌درز‌و كه‌لێن‌و‬ ‫له‌هه‌ر روویه‌كه‌وه‌‬ ‫بته‌وێ‌ قسه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌یت‬ ‫قسه‌ هه‌ڵده‌گرێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌ڕووی‌‬ ‫زمانه‌وانی‌‌و داڕشتن‌و‬ ‫رێزمانیشه‌وه‬

‫بۆ ئه‌وه‌ی شایسته‌ی ده‌وڵه‌تداری بین‬ ‫فه‌رمان ره‌شاد‬

‫‪F_blbas@yahoo.com‬‬

‫"نه‌بووی به‌خۆر‪ ،‬ئه‌ستێره‌به‌!‬ ‫هه‌رچیه‌ك بووی‪ ،‬چاكترینی به‌!"‬ ‫دۆگالس ماالچ‬ ‫چه‌ندێک ئێس���تا به‌رزبووه‌ت���ه‌وه هێنده‬ ‫ده‌چێت���ه ژێر خاک (گران���ی خانوبه‌ره‌‌و‬ ‫زه‌وی له‌سلێمانی گرانییه‌‌كی ده‌ستکرده‪،‬‬ ‫له‌هه‌موو شوێنێکی دونیا شکستی هێناوه‪،‬‬ ‫له‌سلێمانیش شکستده‌هێنێت)‪.‬‬ ‫ده‌بێ���ت س���لێمانی چ���ی ب���کات‪ :‬که‬ ‫ده‌ڵێین سلێمانی مه‌به‌س���تمان له‌هه‌موو‬ ‫پێکهاته‌کانیه‌‌ت���ی‪ .‬س���لێمانی خ���اوه‌ن‬ ‫سه‌رمایه‌یه‌‌کی مه‌زنه له‌بواری فه‌رهه‌نگ‌و‬ ‫داهێن���ان‌و جوانیدۆس���تی‌و ئ���ازادی‌و‬ ‫بیرکردنه‌وه‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌ی س���لێمانی شانازی‬ ‫پێوه‌ئه‌کات ئه‌و که‌سانه‌ن که له‌م بوارانه‌دا‬ ‫تێکۆش���اون‪ .‬ئه‌م���ڕۆ چین���ی داهێنه‌ری‬ ‫سلێمانی له‌په‌راوێزدان‪ ،‬به زۆری له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی بااڵوه نه‌‌فره‌تلێکراون‪ ،‬ئه‌مه‬ ‫تاڵترین ش���ێوازی مردنه بۆ ئه‌م ش���اره‪.‬‬ ‫بۆی���ه ئ���ه‌وه‌ی ئ���ه‌‌م ش���اره ده‌یه‌وێت‪،‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی شوناس���ی خۆیه‌‌تی له‌ئازادی‌و‬ ‫جوان���ی‌و داهێن���ان‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی ئه‌م���ه‬ ‫فه‌راه���ه‌م بێ���ت‪ ،‬ده‌بێت هه‌رچی ش���ته‬ ‫له‌و ش���اره‌دا بگۆڕێت‪ .‬دی���اره ئاماژه‌کان‬ ‫ئه‌وه‌م���ان پێده‌ڵێ���ن یه‌کێت���ی له‌میانه‌ی‬ ‫خۆنۆژه‌نکردنه‌وه‌ی���دا به نی���ازه دژایه‌تی‬ ‫پارتی بکات‪ ،‬زیاتر له‌گۆڕان‪ ،‬هه‌رئه‌مه‌شه‬ ‫به‌ره‌و ئه‌وه‌ده‌چێت چاالکیه‌کانی له‌هه‌ولێر‬ ‫زیات���رکات‪ ،‬به‌اڵم یه‌کێتی پێویس���تی به‬ ‫شۆڕش���ێکه له‌ناوخۆیدا‪ .‬ئه‌م هێزه ئێستا‬ ‫له‌به‌رده‌م دووڕیانێکدایه؛ یان ئه‌وه‌یه ببێته‬ ‫ده‌زگا (که مه‌حاڵه) ی���ان ماڵئاواییه‌کی‬ ‫خوێناویمان لێبکات (که حه‌یفه)‪.‬‬

‫پرسی دروستبوونی ده‌وڵه‌تی كوردی‌و‬ ‫رهه‌نده‌كانی ئ���ه‌و بابه‌ته‌ له‌و ماوه‌یه‌ی‬ ‫دوای���ی پانتاییه‌كی فراوان���ی له‌میدیا‬ ‫جیهانی���ه‌كان ب ‌ه میدیای كوردیش���ه‌و‌ه‬ ‫داگیركردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی تایبه‌ت ‌ه به‌نێوخۆی‬ ‫كوردستان‪ ،‬پێموایه‌ گرنگه‌ به‌رده‌وامی‬ ‫هه‌بێت له‌قسه‌كردن له‌سه‌ری‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وه‌ك ده‌رفه‌تێ���ك تاكو دواجار بتوانرێ‬ ‫بۆچونێك���ی هاوبه‌ش���ی نیش���تیمانی‬ ‫له‌س���ه‌ری بێت ‌ه به‌رهه‌م‪ ،‬چونك ‌ه ناكرێ‬ ‫چاو له‌و راستیه‌ بپۆشرێ كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫دابه‌شبوونی قوڵ به‌دی ده‌كرێ له‌سه‌ر‬ ‫ئاست ‌ه جیاجیاكانی هه‌رێم له‌شه‌قامه‌و‌ه‬ ‫تاك���و روناكبیر‌و سیاس���ی‌و حیزبه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و پرس���ه‌‪ ،‬به‌جۆرێك ئه‌و‬ ‫ریفراندۆم���ه‌ی ك��� ‌ه له‌‪ 2005‬له‌س���ه‌ر‬ ‫خواس���تی س���ه‌ربه‌خۆیی ك��� ‌ه زیاد ل ‌ه‬ ‫‪%95‬ی‌ به‌ش���داربووان داوای ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردیی���ان كرد ب���ه‌ دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ئێستا هه‌مان راپرسی بكرێته‌و‌ه پێم‬ ‫وای ‌ه خواس���تی ده‌وڵه‌تی ك���وردی ب ‌ه‬ ‫راده‌یه‌ك كه‌م بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌موو ئه‌وان ‌ه‬ ‫گرنگ���ی توێژینه‌وه‌‌و قس���ه‌كردنی زیاد‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ پێویستتر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌و وتار‌ه پێ���م وای ‌ه ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ری بوه‌س���تین ئه‌زمونی كوردی ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ری س���ه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وته‌یه‌ی "دۆگالس ماالچ" ك ‌ه له‌سه‌ره‌و‌ه‬ ‫ئاماژه‌مان پێك���رد‪ ،‬وانه‌یه‌كی گه‌وره‌ی‬

‫ب���ۆ ئه‌زمونی حوكمڕان���ی ئێمه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ پرسی ده‌وڵه‌تی كوردی له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرس���ه‌ بااڵكانی هه‌رێم له‌ئێس���تادا‬ ‫هه‌میش ‌ه وه‌ك كارتێكی فشار به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌غ���داد به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك‬ ‫وه‌ك ده‌رفه‌تێكی���ش لێكده‌درێته‌و‌ه بۆ‬ ‫رزگارب���وون له‌كێش���ه‌ ناوخۆییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌و روئیای ‌ه ب���ۆ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ت‬ ‫بینینێك���ی زۆر نا لۆژیكیی���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه له‌ساته‌وه‌ختێك باس له‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی ده‌كه‌ین ب ‌ه دنیایه‌ك كێش���ه‌ی‬ ‫بونی���ادی ناوخۆی���ی ده‌ناڵێنی���ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌موویان ئیشكالی گه‌وره‌ن له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌ر هه‌وڵێ���ك بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌ش���ێك له‌و كێش���انه‌ توان���ای ئێم ‌ه‬ ‫له‌ئیداره‌دان���ی واڵتێ���ك ك���ه‌ به‌ه���ا‬ ‫مه‌ده‌نیه‌كان���ی تێ���دا ره‌چاوكراب���ێ‬ ‫ده‌خاته‌ ژێر پرس���یاره‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ی ئێم ‌ه‬ ‫نه‌توانین هه‌رێمی دیموكراسی دروست‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬ئیت���ر چ���ۆن ده‌توانین واڵت‬ ‫به‌و پێوه‌ره‌ دروس���ت بكه‌ین؟ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫دۆگالچ ده‌ڵێت "ئه‌گ���ه‌ر نه‌تتوانی ببی‬ ‫به‌خۆر ئه‌س���تێره‌یه‌كی پڕشنگدار به‌"‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه له‌دۆخی ئێس���تا ئه‌گه‌ر نه‌توانین‬ ‫ببین به‌ ده‌وڵه‌ت پێویس���ته‌ هه‌رێمێكی‬ ‫پرش���نگدار بین له‌ئه‌زمونی هه‌رێمه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی جیهان‌و ناوچه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێم ‌ه له‌واقیعی ئێس���تای هه‌رێم‬ ‫ده‌یخوێنینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ نادا به‌ده‌س���ته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه ئێم���ه‌ توانیبێتمان هه‌رێمێك بنیات له‌ژێ���ر كۆمه‌ڵێك پرس���یاری گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫بنێن ك��� ‌ه مافی مرۆڤ‌و ش���ه‌فافیه‌ت‌و له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬گه‌نده‌ڵ���ی‬ ‫دیموكراس���ی له‌كۆڵه‌گه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی نه‌خۆش���یه‌كی گ���ه‌وره‌‌و كوش���نده‌ی‬ ‫بن‪ ،‬به‌ڵكو به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ مافی مرۆڤ جه‌سته‌ی ئه‌و هه‌رێمه‌یه‌‪ ،‬دیموكراسی‌و‬

‫ئه‌وه‌ی ئێمه‌ له‌واقیعی‬ ‫ئێستای هه‌رێم‬ ‫ده‌یخوێنینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫نادا به‌ده‌سته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌ توانیبێتمان‬ ‫هه‌رێمێك بنیات‬ ‫بنێن كه‌ مافی‬ ‫مرۆڤ‌و شه‌فافیه‌ت‌و‬ ‫دیموكراسی له‌كۆڵه‌گه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی بن‬

‫ئازادی به‌مه‌ترس���ی راسته‌قینه‌ گوزه‌ر‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌موو ئه‌وان���ه‌ش له‌ڕاپۆرت ‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كان له‌س���ه‌ر كوردس���تان‬ ‫ره‌نگ���ی داوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه بێگوم���ان‬ ‫ئ���ه‌و س���یمایانه‌ش س���یمای ئه‌زمونی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ه شكس���تخواردوه‌كانی جیهانی‬ ‫س���ێیه‌م ‌ه كه‌ به‌شێكیان چون ‌ه زبڵدانی‬ ‫مێژوو به‌شێكش���ی به‌ڕێوه‌ن بۆهه‌مان‬ ‫چاره‌نووس‪ ،‬بۆیه‌ به‌وپه‌ڕی قه‌ناعه‌ته‌و‌ه‬ ‫پێموایه‌ ئێم ‌ه ببین ب ‌ه ئه‌س���تێره‌یه‌كی‬ ‫پرش���نگدار زۆر سودبه‌خشتر‌ه له‌وه‌ی‬ ‫ببین ب ‌ه خۆرێكی مردوو‪ .‬ببین به‌هه‌رێمك‬ ‫ك���ه‌ وه‌ك نمونه‌یه‌ك���ی س���ه‌ركه‌وتوو‬ ‫له‌جیه���ان بناس���رێ باش���تر‌ه له‌وه‌ی‬ ‫ببی���ن ب ‌ه واڵتێك كه‌ ب���ه‌ره‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫شكستخواردوه‌كان قه‌ره‌باڵه‌غتر بكه‌ین‪،‬‬ ‫دیار‌ه لێر‌ه مه‌به‌ستم ئه‌وه‌نیی ‌ه خه‌ونی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كه‌ خواستێك ‌ه له‌نێو ناخی‬ ‫هه‌موو كوردێك ره‌نگی داكوتاو‌ه هه‌وڵی‬ ‫وشككردنی سه‌رچاوه‌كه‌ی بده‌ین‪ ،‬به‌قه‌د‬ ‫ئه‌وه‌ی روانینێكی لۆژیكیمان هه‌بێ بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردی‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك عه‌ره‌ب‬ ‫ده‌ڵێت "ئاسه‌واره‌كان ئاراسته‌ی كه‌ژاو‌ه‬ ‫پیشان ده‌ده‌ن"‪ ،‬ئه‌و ئاسه‌وارانه‌شی ك ‌ه‬ ‫تاكو ئێستا ئێم ‌ه هه‌س���تی پێده‌كه‌ین‬ ‫پێم���ان ده‌ڵێن ئاراس���ته‌ی ك���ه‌ژاوه‌ی‬ ‫ئه‌زمونی كوردی دڵخۆش���ك ‌هر‌و دورست‬ ‫نییه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه ئێم��� ‌ه ئه‌زمونێك له‌و‬ ‫هه‌رێم��� ‌ه به‌رق���ه‌رار بكه‌ین ك��� ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌خۆم���ان خه‌ڵك ئام���اژه‌ی بۆبكات‌و‬ ‫به‌ش���ایه‌نمان بزانن ك ‌ه خاوه‌ن واڵت‌و‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ی بین‪ ،‬بۆی ‌ه پێویس���ت ‌ه به‌ر‬ ‫ل���ه‌وه‌ی كار له‌كار بت���رازێ‌و ئه‌زمونی‬ ‫كوردی بگاته‌ خاڵێك ك ‌ه ده‌ربازكردنی‬ ‫ئه‌س���ته‌م بێ���ت‪ ،‬به‌خۆداچونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫جدی له‌س���ه‌ر ش���ێوازی به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ئه‌زمون���ی هه‌رێم بكرێ���ت‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئێم ‌ه بخات ‌ه سه‌ر رێڕه‌وێكی دروست ك ‌ه‬ ‫دووجار ب ‌ه سه‌ربه‌خۆییمان بگه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫كاهو وه‌ك ڤیاگرایه‌‬ ‫كاه����و یه‌كێك����ه‌ ل����ه‌و س����ه‌وزانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌و ڤیتامینانه‌ی‌ بۆ له‌شی‌‬ ‫مرۆڤ به‌س����ودن‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا یارمه‌تی‌‬ ‫به‌هێزكردنی‌ توانای‌ سێكسی‌ ده‌دات‪،‬‬ ‫به‌و هۆیه‌ش����ه‌وه‌ به‌ڤیاگرای‌ سروشتی‌‬ ‫ناسراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌سودیشه‌ بۆ ژنانی‌‬ ‫دووگیان له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ترشی‌ فولیك‪.‬‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌یه‌ك����ی‌ نوێ����ی‌ ئیتاڵی����دا‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌‪ ‌،‬كاهو یارمه‌تی‌ پاراستنی‌‬ ‫مرۆڤ ده‌دات دژی‌ نه‌خۆشی‌ زه‌هایمه‌ر‌و‬

‫له‌چه‌ند مادده‌یه‌كی‌ خۆراكی‌ به‌س����ود‬ ‫پێكهات����وه‌ ك����ه‌ بۆ گه‌ده‌ به‌س����وده‌‪،‬‬ ‫لێكۆڵه‌ره‌وه‌كان له‌په‌یمانگای‌ خۆراكی‌‬ ‫(بروما) ئاماژه‌یان به‌وه‌داوه‌ كه‌ گه‌اڵی‌‬ ‫كاهو ماده‌ی‌ (بیتاكاروتین)ی‌ تێدایه‌‪‌،‬‬ ‫بۆیه‌ خواردنی‌ بڕێكی‌ باش له‌م گه‌اڵیه‌‬ ‫پێش نوس����تن گرنگ����ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫یارمه‌تی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئاره‌زوی‌ گه‌ده‌‬ ‫ده‌دات‪.‬‬ ‫ی فه‌ره‌نس����ی‌‬ ‫رۆژنام����ه‌ی‌ (لوفیجارو) ‌‬ ‫باڵویكردوه‌ته‌وه‌ كه‌ كاهو ده‌وڵه‌مه‌نده‌‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫کۆمپیوتەرەکەی‬ ‫سیستمی تەندروستی‬

‫به‌ڤیتامین ‪‌B1AC‬و س����ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ره‌كی‌ كانزاو كالسیۆم‌و ئاسنیشه‌‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی����ه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت����وه‌‌ به‌رگ����ری‌ له‌مه‌ترس����ی‌‬ ‫شكاندنی‌ ئێس����ك ده‌كات‌و پارێزگاری‌‬ ‫له‌ددان����ه‌كان ده‌كات‌و یارمه‌ت����ی‌‬ ‫نوس����تن ده‌دات‌و ده‌ماره‌كانی����ش‬ ‫پت����ه‌و ده‌كات‪ ،‬خواردنی‌ بڕێكی‌ باش‬ ‫له‌ترش����ی‌(فولیك) یارمه‌تیده‌ریش����ه‌‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ مه‌ترس����ی‌ توشبون‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ی‌ گه‌ده‌‪.‬‬

‫الواز ‌ی ئێسك له‌دوا ‌ی ‪ 50‬ساڵییه‌وه‬ ‫هۆكاری‌ شكان ‌ی ئێسكی‌ حه‌وزه‌‬

‫خواردنه‌وه‌ی‬ ‫خواردنه‌وه‌ گازییه‌كان‬ ‫ب ‌ه بڕی دوو هێند‌ه‬ ‫له‌خوێ ده‌بن ‌ه هۆی‬ ‫پوكانه‌وه‌ی ئێسك‬

‫به‌م رێگایان ‌ه‬ ‫ئاگادار ‌ی دڵت به‌‬ ‫هه‌موومان ده‌مانه‌وێت‬ ‫ته‌ندروستییه‌كی باش‌و له‌شێكی‬ ‫ساغمان هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم چۆن؟‬ ‫لێره‌دا چه‌ند رێگایه‌كتان پێده‌ڵێین‬ ‫كه‌ به‌و هۆیه‌وه‌ ده‌توانن خۆتان‬ ‫له‌نه‌خۆشییه‌كانی دڵ بپارێزن‪،‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ نیوه‌ی ئه‌و خۆراكانه‌ی‬ ‫رۆژانه‌ ده‌یانخۆیت میوه‌‌و سه‌وزه‌‬ ‫بن‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ده‌زانین كاریگه‌ری‬ ‫ته‌واویان هه‌یه‌ له‌سه‌ر به‌باشی‬ ‫هێشتنه‌وه‌ی دڵ‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫چه‌وری خوێن‌و رێگرتن له‌جه‌ڵده‌ی‬ ‫دڵ‌و نه‌خۆشییه‌كانی تری دڵ ‪.‬‬

‫هه‌زار كه‌س���ی به‌س���ااڵچوو تووش���ی‬ ‫ش���كانی ئێسكی حه‌وز ده‌بن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫كێش���ه‌ی گ���ه‌وره‌ی ئه‌م كه‌س���انه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه پێویستیان ب ‌ه مانه‌وه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌دا ب���ۆ ماوه‌یه‌كی زۆر‌و‬ ‫له‌ژێر چاودێری وردی پزیش���كدا جگ ‌ه‬ ‫له‌مه‌ش ئه‌م نه‌خۆشان ‌ه تووشی چه‌ندین‬ ‫گرفت���ی دیكه‌ی وه‌ك (الوازبوون‌و كه‌م‬ ‫خواردن���ی ده‌ب���ن) س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫مانه‌وه‌یان له‌جێگه‌دا ره‌نگ ‌ه ببێت ‌ه هۆی‬ ‫خوێن مه‌ین‌و گیرانی بۆرییه‌كانی خوێن‬ ‫‪.‬‬ ‫الوازی ئێسك له‌دوای ته‌مه‌نی ‪ ٤٥‬ساڵی‬ ‫له‌ژنان���دا‌و پاش ‪ ٥٥‬س���اڵی له‌پیاواندا‬ ‫هۆكارێكی گه‌وره‌ی ش���كانی ئێس���كی‬ ‫حه‌وزه‌ له‌پیریدا ‪.‬‬ ‫چه‌ن���د رێنمایی���ه‌ك له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌و‬ ‫ده‌دات هۆكاری دووه‌می هه‌یه‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫خۆراكانه‌ی ك ‌ه ئێسك الواز ده‌كه‌ن‪:‬‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ نه‌خۆشییه‌كی دیكه‌ی‬ ‫* خواردنی بڕی زۆری خوێ‌و خۆراكی‬ ‫هه‌بووه‌ كه‌ وایكردوو‌ه ئه‌م شكان ‌ه‬ ‫سوێر‪.‬‬ ‫له‌ئێسكه‌كه‌یدا رووبدات‪.‬‬ ‫ ده‌بێت���ه‌ هۆی پوكانه‌وه‌ی ئێس���ك‌و‬‫له‌واڵتی ئه‌مەریكا س���ااڵنه‌ زیاتر له‌‪ ٢٥‬له‌ده‌س���تدانی مادده‌ی كالیس���ۆم ك ‌ه‬

‫شكانی ئێسكی حه‌وز له‌كه‌سانی ب ‌ه‬ ‫سااڵچوودا یه‌كێكه‌ له‌و گرفتانه‌ی‬ ‫به‌شێكی به‌رچاوی خه‌ڵك كه‌ له‌پیریدا‬ ‫تووشی ده‌بن‪ ،‬توێژینه‌وه‌كانیش‬ ‫ده‌ریانخستوه‌ ك ‌ه زۆربه‌ی ئه‌و‬ ‫هه‌روه‌ه����ا رۆژان����ه‌ ‪ ٥‬ده‌ن����ك بایام‌و حاڵه‌تانه‌ی ئه‌م شكانه‌ی تیا روو‬ ‫گوێ����ز بخۆ‪ ،‬چونك����ه‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان‬ ‫ده‌ریانخستوه‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ی بایام‌و‬ ‫گوێ����ز ده‌خ����ۆن رۆژان����ه‌ ئه‌گ����ه‌ری‬ ‫توش����بوونیان به‌ نه‌خۆشییه‌كانی دڵ‌و‬ ‫جه‌ڵ����ده‌ی دڵ به‌ رێژه‌ی س����ێ یه‌كه‌‬ ‫كه‌مده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئاگاداربه‌ كه‌ بڕێكی‌‬ ‫زۆریان لێ نه‌خۆیت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مانیش‬ ‫بڕێكی زۆر وزه‌ی����ان تێدایه‌‌و خواردنی‬ ‫له‌ڕاده‌به‌ده‌ری����ان ده‌بێته‌ هۆی قه‌ڵه‌و‬ ‫بوونت ‪.‬‬ ‫ڕۆژان����ه‌ بۆ ماوه‌ی ‪ ١٥‬خوله‌ك وه‌رزش‬ ‫بكه‪ ،‬چونك����ه‌ واتلێ����ده‌كات به‌ دوور‬ ‫بیت له‌گرفتی ته‌ندروس����تی كه‌ له‌دڵدا‬ ‫رووده‌دات ئه‌مه‌ش س����ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م وه‌رزشه‌ رۆژانه‌یه‌ به‌دوورت ده‌كات‬ ‫له‌توشبوون به‌ نه‌خۆشی شه‌كره‌‪.‬‬ ‫زه‌یتی زه‌یتون‪ :‬به‌ش����ێوه‌یه‌كی رۆژانه‌‬ ‫به‌كاریبێن����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌ ده‌بێت����ه‌ هۆی‬ ‫دابه‌زاندنی ئاستی چه‌وری خوێنه‌كه‌ت‬ ‫واته‌ (كۆڵیس����ترۆڵ) ب����ه‌ رێژه‌ی ‪%١٠‬‬ ‫له‌م����اوه‌ی دوو هه‌فت����ه‌دا‌و به‌م����ه‌ش‬ ‫ئه‌گه‌ری توش����بوونت به‌جه‌ڵده‌ی دڵ‬ ‫به‌ رێژه‌ی ‪ %٢٠‬ك����ه‌م ده‌بێته‌وه‌‪ .‬ئه‌‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی وه‌رزش����ی نه‌رمكردنه‌وه‌ی‬ ‫جومگه‌‌و ماس����ولكه‌كانی له‌ش‌و یۆگا‬ ‫ده‌ك����ه‌ن لوله‌كان����ی خوێنی����ان زیاتر‬ ‫نه‌رم ده‌بێ����ت‌و به‌ڕێژه‌ی‌‪ %٣٠‬ئه‌گه‌ری‬ ‫بڕێكی‌ باش ش����ه‌كری‌ تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم گه‌ر‬ ‫ره‌قبوون����ی خوێنبه‌ره‌كانی����ان ك����ه‌م چه‌ند رێگه‌یه‌كی‌ ئاسایی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌ش����زانی ره‌قبونی پێویسته‌ ئه‌نجام بدرێت بۆ هێشتنه‌وه‌ی‌ بێتو پاش خواردنی‌‪ ،‬ددانه‌كان بشۆرێت‬ ‫خوێنبه‌ره‌كان هۆكارێكه‌ بۆ توشبوون ددان به‌شێوه‌یه‌كی‌ جوان‌و ته‌ندروست‪ ،‬ئه‌وه‌ زۆر به‌س����وده‌ بۆی����ان نه‌ك ته‌نها‬ ‫بۆ ددان����ه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو بۆ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫شاره‌زایانی‌ بواری‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌‬ ‫به‌ جه‌ڵده‌ ‪.‬‬ ‫پوكیش‪.‬‬ ‫فاس����ۆلیا‌و پاقله‌مه‌نیی����ه‌كان ج����ۆره‌ ددان ئاماژه‌ به‌چه‌ند خاڵێكی‌ گرنگ‬ ‫پڕۆتینێكی����ان تێدای����ه‌ ك����ه‌ یارمه‌تی ده‌كه‌ن بۆ مانه‌وه‌ی‌ ددان به‌شێوه‌یه‌كی‌ ‪ -2‬به‌كارهێنان����ی‌ ده‌زوی‌ ددان‪ :‬یه‌كێك‬ ‫له‌هۆكاره‌كان����ی‌ له‌ناوچون����ی‌ ددان‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی چه‌وری خوێن ده‌ده‌ن‪ ،‬ته‌ندروست‪ ،‬خاڵه‌كانیش بریتین له‌‪-:‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ خواردنی ئه‌م جۆره‌ خۆراكانه‌ ‪ -1‬خواردن����ی‌ ته‌ندروس����ت به‌تایبه‌تی‌ كلۆربوونی����ان نییه‌ به‌ه����ۆی‌ ته‌مه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ته‌ندروستی دڵمان مسۆگه‌رتر ده‌كات‪ .‬میوه‌و سه‌وزه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ میوه‌ به‌گشتی‌ به‌ڵك����و به‌ه����ۆی‌ به‌كارنه‌هێنانی‌ ده‌زوی‌‬

‫‪15‬‬

‫پێكهاته‌ی سه‌ره‌كی ئێسكی مرۆڤه‌‪.‬‬ ‫ ئ���ه‌و ژنان���ه‌ی دوای وه‌س���تانی‬‫هه‌میشه‌یی سوڕی مانگانه‌یان سوێری‬ ‫زیاتر ده‌خۆن پوكانه‌وه‌ی ئێسكه‌كانیان‬ ‫خێراتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫ ده‌ركه‌وتوو‌ه ‪ %70‬خوێ ناڕاسته‌وخۆ‬‫ده‌خ���ورێ كه‌ ئه‌ویش له‌ڕێ���ی خۆراك ‌ه‬ ‫س���وێره‌كانه‌و‌ه ده‌بێ���ت‪ ،‬ه���ه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫پێویست ‌ه به‌ ئاگابین له‌نه‌خواردنی ئه‌و‬ ‫خۆراكان ‌ه ‪.‬‬ ‫* خواردنه‌وه‌ی خواردنه‌و‌ه گازییه‌كان‬ ‫به‌ بڕی دوو هێنده‌ له‌خوێ ده‌بن ‌ه هۆی‬ ‫پوكانه‌وه‌ی ئێسك‪.‬‬ ‫ خواردنه‌و‌ه گازییه‌كان به‌هۆی بوونی‬‫ترشی فۆسفۆر له‌پێكهاته‌كه‌یاندا ده‌بن ‌ه‬ ‫هۆی له‌ده‌س���تدان‌و كردن���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫بڕێكی زۆر له‌كالیس���ۆمی ناو له‌ش ك ‌ه‬ ‫پێویست ‌ه بۆ ئێسك‪.‬‬ ‫ س���ه‌ره‌ڕای ئه‌مان���ه‌ش له‌كات���ی‬‫خواردنه‌وه‌ گازییه‌كاندا تینوێتی ده‌شكێ‬ ‫به‌ب���ێ ئه‌وه‌ی هی���چ كام ل���ه‌و مادد‌ه‬ ‫به‌سوودانه‌مان ده‌س���تكه‌وتبێت ك ‌ه بۆ‬ ‫له‌ش پێویس���ته‌ چاره‌سه‌ر‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫بریتییه‌ له‌خواردنی ش���یر‌و هه‌ر جۆر‌ه‬ ‫شه‌ربه‌تێكی سروشتی تا هه‌م تینوێتی‬ ‫بش���كێ‌و بڕی پێویس���تیش ڤیتامین‌و‬ ‫مادده‌ی به‌سوودت پێ ببه‌خشێ‪.‬‬ ‫* خواردن���ه‌و‌ه كحولیی���ه‌كان ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی رێگری له‌مژینی كالیسۆم له‌الیه‌ن‬ ‫ریخۆڵه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆی��� ‌ه كاریگه‌ری‬ ‫گ���ه‌وره‌ی هه‌ی��� ‌ه له‌س���ه‌ر الوازبوونی‬ ‫ئێس���ك‪ ،‬هه‌روه‌ها رێگ���ر‌ه له‌دووبار‌ه‬ ‫دروس���تبوونه‌وه‌ی خانه‌كانی ئێس���ك‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر شكاوی ئێسك زیاد ده‌كات ‪.‬‬ ‫* كافای���ن‪ :‬ئه‌و مادده‌یه‌یه‌ كه‌ له‌(چا‪،‬‬ ‫قاوه‌دا) هه‌یه‌‌و ده‌بێت ‌ه هۆی پوكانه‌وه‌ی‬ ‫ئێس���ك‪ ،‬به‌اڵم به‌ بڕێك���ی كه‌متر وه‌ك‬ ‫له‌خوێ هه‌ر بۆیه‌ ده‌توانرێ شیر له‌گه‌ڵ‬ ‫چا تێك���ه‌ڵ بكرێت‌و بخورێت هه‌تاوه‌كو‬ ‫كاریگه‌ری كافاین نه‌هێڵین‪.‬‬

‫به‌كار هێنان ‌ی ده‌زوو باشترین رێگه‌یه‌ بۆ پاراستن ‌ی ددانه‌كانت‬

‫ددانه‌وه‌ی����ه‌ پاش نانخ����واردن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌كارنه‌هێنانی‌ ده‌زو ده‌بێته‌هۆی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و خۆراكانه‌ له‌نێوان ددانه‌كان پاشان‬ ‫له‌ناوچونیان‪.‬‬ ‫‪ -3‬زیادبوونی‌ كێش‪ .‬پس����پۆڕان ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌ك����ه‌ن كه‌ قه‌ڵ����ه‌وی‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫هۆكارانه‌ ده‌بێته‌هۆی‌ له‌ناوچونی‌ ددان‪،‬‬ ‫ی قه‌ڵه‌وی‌ هۆكاری‌ توشبونه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌نه‌خۆشی‌ ش����ه‌كره‌ به‌تایبه‌تی‌ جۆری‌‬

‫(دوو) بۆی����ه‌ ئه‌م جۆره‌ نه‌خۆش����یان ‌ه‬ ‫ده‌بنه‌هۆی‌ له‌ناوچوونی‌ ددان‌و توشبوون‬ ‫به‌نه‌خۆشیه‌كانی‌ پوك‪.‬‬ ‫‪ -4‬س����ه‌ردان‌ كردنی‌ پزیش����كی‌ ددان‪.‬‬ ‫پێویسته‌ هه‌ر شه‌ش مانگێك سه‌ردانی‌‬ ‫پزیشكی‌ ددان بكرێت بۆ دڵنیابوون له‌هه‌ر‬ ‫گرفتێك یان كلۆربونێ����ك له‌ددانه‌كان‪،‬‬ ‫یان بۆ پاككردنه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن پسپۆڕی‌‬ ‫ئه‌و بواره‌وه‌‪.‬‬

‫ش���وبهاندنی سیس���تمی تەندروس���تی بە‬ ‫کۆمپیوت���ەر یەکێک���ە له‌بەهێزتری���ن ئەو‬ ‫میتافۆران���ەی کە دەکرێت بۆ تێگەیش���تن‬ ‫له‌سیس���تمەکە ب���ە کاربهێنرێ���ت‪ .‬ئ���ەم‬ ‫شوبهاندنە بە تەنها سوودێکی ئۆنتۆلۆژی‬ ‫نییه‌ لەوەی تێمانبگەیه‌نێت کە پێکهاتەکانی‬ ‫سیستمەکە چین‪ ،‬بەڵکو کۆمەڵێک قازانجی‬ ‫ئەپستمۆلۆژی گرنگیشی هەیە‪ .‬بەکارهێنانی‬ ‫ئامێر‌و ماشین بۆ تێگەیشتن له‌کۆمەڵگا یا‬ ‫بەشێکی تایبەت‌و دەزگایەکی دیاریکراوی‬ ‫ئەو کۆمەڵگای���ە مێژوویەکی تازەی نییه‌‪.‬‬ ‫لەگەڵ دروستبوونی ماشیندا‪ ،‬سەرسوڕمانی‬ ‫م���رۆڤ ب���ەم ئامێ���رە وای لێ���دەکات بە‬ ‫تەنها بۆ س���وودێکی دیاریک���راوی رۆژانە‬ ‫پەنای ب���ۆ نەبات‪ ،‬بەڵکو بۆ تێگەیش���تن‬ ‫له‌دیاردەی کۆمەاڵیەتی ئاڵۆزیش س���وودی‬ ‫لێوەربگرێت‪.‬‬ ‫وەکو چۆن کۆمپیوتەر له‌دوو بەشی بینراو‬ ‫(هاردوێر)‌و نەبینراو (سوفتوێر) پێکهاتووە‪،‬‬ ‫سیستمی تەندروستیش دەکرێت بە هەمان‬ ‫چەشن توێکاری بکرێت بۆ پێکهاتەگەلێکی‬ ‫بین���راوی وەک���و بین���او ئاپارتم���ان‌و‬ ‫نەخۆش���خانە‌و بنکەی تەندروستی‌و هێزی‬ ‫کاری تەندروستی‌و لەسەرێکیشەوە دەکرێت‬ ‫دابەشبکرێت بەس���ەر پێکهاتەی نەبینراو‌و‬ ‫هەستپێنەکراودا‪ .‬ئەوانەی یەکەم هاردوێری‬ ‫سیستمی تەندروستین‌و ئەوەی دووه‌میشیان‬ ‫سۆفتوێر‪ .‬سۆفتوێری سیستمی تەندروستی‬ ‫ئەو بەها‌و جیهانبین���ی‌و خەون‌و مۆتیڤانە‬ ‫دەگرێتەوە کە سیس���تمەکە له‌ن���اوەوەڕا‬ ‫پێناس���ە دەکات‌و پاڵن���ەری کارک���ردن‌و‬ ‫جوڵ���ەی سیس���تمەکەیە‪ .‬له‌کۆمپیوتەردا‪،‬‬ ‫بەریکەوتن‌و هەماهەنگی هاردوێر‌و سۆفتوێر‬ ‫بەرنامە‌و پرۆژەی بەس���وود‌و پێویست بۆ‬ ‫بەرکارهێن���ەری کۆمیپوتەرەک���ە بەهەرەم‬ ‫دەهێنێ���ت‪ .‬ب���ۆ نموون���ە له‌ئەنجامی ئەو‬ ‫هەماهەنگیە‪ ،‬بەرنامەی وەکو پاوەرپۆینت‌و‬ ‫ۆرد‌و ئیکس���ڵ دروس���ت دەبێت‪ .‬بەهەمان‬ ‫شێوە‪ ،‬هاوپەیمانی نێوان بەشی هاردوێر‌و‬ ‫سۆفتوێری سیس���تمی تەندروستی پرۆژە‌و‬ ‫بەرنام���ە‌و پالنی دیاریکراو دروس���تدەکات‬ ‫کە دەش���ێت س���وودی ب���ۆ بەکارهێنەری‬ ‫سیستمەکە هەبێت‪.‬‬ ‫سیاس���ەتی تەندروس���تی له‌کوردس���تاندا‬ ‫وەسواسێکی عاجیباتی گرتووە بە پێکهاتە‬ ‫فیزیکیەکانی سیس���تمی تەندروس���تیەوە‪.‬‬ ‫بودجەی تەندروس���تی حکومەتی هەرێمی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬بۆ نموونە‪ ،‬بەشێ شێری بۆ‬ ‫هاردوێری سیستمی تەندروستی دەڕوات بە‬ ‫جۆرێک کە دروس���تکردنی بینا‌و بااڵخانە‌و‬ ‫دار‌و دی���وار بۆ سیس���تمەکە تاقە خەمی‬ ‫سیاسەتی تەندروستیە‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا بەش���ی سۆفتوێری سیستمی‬ ‫تەندروس���تی یا قسەی لەس���ەر ناکرێت‌و‬ ‫یاخ���ود کەمتری���ن گرنگ���ی پێدەدرێ���ت‌و‬ ‫له‌پرۆژە‌و پالن‌و سیاس���ەتەکانی سیستمی‬ ‫تەندروس���تیدا بوونی نیی���ه‌‪ .‬بەهاگەلێکی‬ ‫وەک���و یەکس���انیی‌و دادپەروەری���ی‌و‬ ‫مرۆڤدۆستیی‌و رێزگرتن له‌مافەکانی مرۆڤ‪،‬‬ ‫نامۆن بە سیستمی تەندروستی‌و کەمترین‬ ‫نرخیان بۆ دانانرێت له‌داڕشتنی پالنەکان‌و‬ ‫جێبەجێکردن���ی پرۆژەکان���دا‪ .‬رەهەن���دە‬ ‫ئیتیکیەکانی کاری پزیش���كیی دوا ش���تن‬ ‫کە بە بیری بەرپرس���ان‌و دەس���ەاڵتدارانی‬ ‫سیس���تمی تەندروستیدا بێتەوە‪ .‬مافەکانی‬ ‫نەخۆش له‌کوردس���تاندا بە ئاس���ۆیی‌و بە‬ ‫ستونی پێش���ێلدەکرێن‌و کەسیش نازانێت‬ ‫مافێ���ک هەیە ک���ە پێش���ێلکراوە‌و دەبێت‬ ‫دەزگایەک‪ ،‬الیەنێک‪ ،‬رێکخراوێک دەنگێک‬ ‫هەڵبڕێ���ت‌و داکۆک���ی لەو مافان���ە بکات‪.‬‬ ‫یەکس���انیی نێ���وان ژن‌و پی���او‪ ،‬ه���ەژار‌و‬ ‫دەوڵەمەن���د‪ ،‬کەمئەندام‌و دروس���تئەندام‪،‬‬ ‫بەهاگەلێکی لەبیرکراو‌و نامۆن بە سیستمی‬ ‫تەندروس���تی‪ .‬دابەش���کردنی یەکسانانەی‬ ‫ئامرازەکان���ی بەرهەمهێنان���ی خزمەت���ی‬ ‫تەندروس���تی هێ���زی کار‌و کەرەس���تە‌و‬ ‫دەرمان‪...‬هتد له‌نێ���وان ناوچە جوگرافیە‬ ‫جیاجیاکاندا له‌خەیاڵدان‌و بەرنامە‌و پالنی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تیدا بوون���ی نییه‌‪.‬‬ ‫دادپەوەری کۆمەاڵیەتی لەوەی کە ئەوانەی‬ ‫دەوڵەمەن���دن دەبێت بەش���داریەکی زیاتر‬ ‫له‌خەرجییکردن له‌سیس���تمی تەندروستی‬ ‫بک���ەن بە ب���ەراورد لەوانەی ک���ە هەژارن‬ ‫چەمکێکی بڤەیە بۆ سیاسەتی تەندروستی‬ ‫له‌کوردستاندا‪.‬‬ ‫بە کورتی سیستمی تەندروستی کوردستان‬ ‫بریتییە له‌کۆمەڵێک بینا‌و بااڵخانە‌و مرۆڤ‌و‬ ‫کەرەس���تە‌و دەرم���ان کە بە هی���چ بەها‌و‬ ‫جیهانبینی‌و خەون‌و مۆتیڤێکەوە نەلکێنراون‬ ‫بە یەک���ەوە‪ .‬هەروەکو چۆن کۆمپیوتەرێک‬ ‫ک���ە هەیکەلەک���ی بریق���ەی بێ���ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەرنامەو سوفتوێرەکەی ئالودەی ڤایرۆس‌و‬ ‫نەخۆشیی‌و کێشەی کوشندە بن‪ ،‬ئامێرێکی‬ ‫بێ کەڵکە‪ ،‬سیس���تمی تەندروس���تیش بێ‬ ‫س���وفتوێرێکی دیاریک���راو دەزگایەکی بێ‬ ‫کەڵکی سەقەتی وەکو ئەوەی کوردستانی‬ ‫لێ دەردەچێت‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان‪ :‬ناتوانین به‌رپرسی‌ مه‌ڵبه‌ند‌و لقه‌كان‬ ‫راپێچ بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ مه‌رجه‌عی‌ خۆیان له‌مه‌كته‌بی سیاسییه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬

‫ی ئێو‌ه بۆ دامه‌زراندن‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ت���ا كوێیه‌‪ ،‬ت���ا چه‌ن���د په‌راوێزخراون‬ ‫ی دامه‌زراندنه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌وترێت‬ ‫له‌ڕوو ‌‬ ‫‪ 3500‬پۆلیس���تان هه‌ی ‌ه ئایا ئه‌و رێژه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ شارێكی‌ (‪ )200‬هه‌زاری‌ كه‌م نییه‌؟‬ ‫محه‌مه‌د فایه‌ق‪ :‬ئه‌وه‌ راس���ته‌ ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی میالكم���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬نزیكه‌ ‌‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫(‪ )150‬پۆلیس���یان ب���ۆ دامه‌زراندوین‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مساڵیش پێویس���تمان به‌(‪)450‬‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمان ‌‬ ‫پۆلیس هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌و بنكانه‌ ‌‬ ‫ده‌رچونی���ان ب���ۆ ده‌رچ���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی می�ل�اك نه‌مانتوانیو‌ه‬ ‫له‌ب���ه‌ر نه‌بوون ‌‬ ‫بیكه‌ین���ه‌وه‌‌و ب���ۆ ئه‌مس���اڵیش چه‌ند‬ ‫بنكه‌یه‌كی‌ تر ده‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باش��� ‌ه ئه‌و‌ه مان���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخ���ۆ ئێ���و‌ه ‌‬ ‫نیی��� ‌ه وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫په‌راوێزخستوه‌؟‬ ‫محه‌مه‌د فایه‌ق‪ :‬وه‌ك په‌راوێزخستن‬ ‫ی تریش‬ ‫ناتوانم بڵێم‪ ،‬ره‌نگه‌ شوێنه‌كان ‌‬ ‫وابێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك پارێزگا مامه‌ڵه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌مان نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫ی دیك ‌ه وه‌كو پێویس���ت‌و‬ ‫پارێزگاكان��� ‌‬ ‫زیاتریش گرنگییان پێدراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌چه‌مچه‌م���اڵ به‌به‌رده‌وام ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئایا بۆشایی‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ئه‌منی‌ دروستنه‌كردووه‌ له‌و ناوچه‌یه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫محه‌مه‌د فایه‌ق‪ :‬وه‌ك بۆشای ‌‬ ‫نا‪ ،‬یه‌كێك ده‌كوژرێ���ت گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫به‌دواداچونی‌ بۆ بكه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر خه‌ڵك‬ ‫به‌قس���ه‌ی‌ پۆلیس بكات‌و تاوان نه‌كه‌ن‬ ‫له‌و كاته‌دا كێش���ه‌مان نامێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا له‌س���نوری‌ چه‌مچه‌ماڵ ناتوانین‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م هه‌ر م���اڵ‌و قوتابخانه‌یه‌كدا‬ ‫چه‌ن���د پۆلیس���ێك دابنێ���ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ته‌ماس��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و س���نوره‌ هێڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬زیاتر دیارد‌هی‌ عه‌ش���ایه‌ر ‌‬ ‫ی كفریش‬ ‫له‌و ناوچه‌یه‌دا زاڵ���ه‌‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫له‌سه‌رده‌مانی‌ پێشتره‌و‌ه كێشه‌ی‌ تێدا‬ ‫ی راب���ردوه‌ ك ‌ه‬ ‫هه‌ب���وون‌و ره‌نگدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ئێستا ئه‌و كێشان ‌ه ماونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی رابردودا ژماره‌یه‌ك‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چاالكوانان‌و رۆژنامه‌نوس���انی‌ قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫كفری ره‌خنه‌یان له‌تێكچونی‌ بارودۆخ ‌‬

‫محه‌مه‌د فایه‌ق‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان‪،‬‬ ‫عه‌میدی‌ مافپه‌روه‌ر محه‌مه‌د فایه‌ق‬ ‫ی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ناتوانن به‌رپرس ‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ند‌و لقه‌كان راپێچی‌ دادگا بكه‌ن‬ ‫له‌كاتی‌ داواكردنیان له‌الیه‌ن دادگاوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫چونك ‌ه مه‌رجه‌ع ‌‬ ‫سیاسی حیزبه‌كانیانه‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی گه‌رمیان ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬ ‫پۆلیس ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌سنوری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیس ‌‬ ‫ی (‪ )250‬كه‌س‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ نزیكه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانی‌ ده‌ستگیركردنیان هه‌یه‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫دیمه‌نێک له‌شارۆچکه‌ی که‌الر‬ ‫ی ئیداری‌ ئه‌و‬ ‫ی كفری‌و به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ئه‌من ‌‬ ‫ی‬ ‫شار‌ه ده‌گرت‌و داوای‌ گۆڕینی‌ كارمه‌ندان ‌‬ ‫ی ناوچه‌كه‌یان ده‌كرد‪ ،‬بۆ ئه‌م ‌ه‬ ‫پۆلیس��� ‌‬ ‫چی ده‌ڵێیت؟‬ ‫محه‌مه‌د فایه‌ق‪ :‬له‌هه‌موو شوێنه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫كێش��� ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬كفریش ره‌نگه‌ كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوبێ���ت‪ ،‬ئێم ‌ه له‌ڕێگ���ه‌ی‌ خه‌ڵكان ‌‬ ‫ی خۆمان ئاگادار‬ ‫دڵس���ۆزه‌و‌ه س���ه‌رو ‌‬ ‫كردوه‌ت���ه‌وه‌‌و زۆرێ���ك له‌و كێش���ان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كۆتایی���ان پێهاتووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌زه‌مان ‌‬ ‫ی هاوته‌ماس بووه‌‌و‬ ‫ی پێشودا كفر ‌‬ ‫رژێم ‌‬ ‫ی قاچاخچێتی تێدا‬ ‫زۆرتری���ن كێش���ه‌ ‌‬ ‫بووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ژماره‌یه‌ك ئه‌فسه‌ر‌و پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ی پۆلیس‪ ،‬زۆرجار‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫هێرشده‌كه‌نه‌ سه‌ر خه‌ڵكی‌ قه‌زای‌ كفری‬ ‫ی راب���ردوودا ئه‌و حاڵه‌تان ‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫روویاندا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ چیتان كردووه‌؟‬ ‫محه‌م���ه‌د فای���ه‌ق‪ :‬هیچ كه‌س���ێك‬ ‫ی پۆلیس نییه‌‪،‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێكجار ئه‌و خه‌ڵكه‌ مه‌رجه‌عێك ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر كێش���ه‌یه‌ك روبدات ئێم ‌ه‬ ‫ناتوانین راسته‌وخۆ ده‌ستگیری‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ی یاساو دادگاو‌ه داوای‌ ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یان حیزب ‌‬ ‫ی حكوم ‌‬ ‫هه‌ر به‌رپرس���ێك ‌‬ ‫بێت راده‌س���تكراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه تاوان هه‌ر‬ ‫تاوان ‌ه هه‌ر كه‌س���ێك بی���كات‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك���و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیس ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌تواناماندا هه‌بێ���ت كردومانه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی كف���ر ‌‬ ‫(‪ )5‬كه‌س���مان له‌قه‌زا ‌‬

‫ی ده‌ستگیركردنیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فه‌رمان ‌‬ ‫نادیارن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرجار هاوواڵتیانی‌ سنور ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن ك ‌ه‬ ‫گه‌رمی���ان گله‌ی��� ‌‬ ‫ئاسایش ئیشوكاری‌ پۆلیس ده‌كه‌ن؟‬ ‫محه‌م���ه‌د فای���ه‌ق‪ :‬نه‌خێ���ر هی���چ‬ ‫ته‌ده‌خوالتێك نییه‌‌و بگره‌ به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی ئاسایش‬ ‫ی برایان ‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و تاوانانه‌ ‌‬ ‫ده‌یگ���رن ك ‌ه په‌یوه‌ندی‌ به‌پۆلیس���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێت راس���ته‌وخۆ ته‌س���لیمی‌ ئێمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ش ته‌س���لیم ‌‬ ‫ده‌كه‌ین‌و تائێس���تاش بچوكترین كێش ‌ه‬ ‫له‌نێوانماندا نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلیس��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی‌ پێش���تر ‌‬ ‫ی پێ���و‌ه‬ ‫گه‌رمی���ان س���ه‌ربه‌خۆبوونێك ‌‬ ‫دیار بووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌خۆپیش���اندانه‌كاندا‬ ‫له‌الی���ه‌ن حیزبه‌و‌ه ئاڕاس���ته‌كراون یان‬ ‫ی ئ���ه‌و واقعه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫نه‌چونه‌ت��� ‌ه ژێربار ‌‬ ‫حیزب ئاڕاسته‌تان بكات؟‬ ‫محه‌م���ه‌د فای���ه‌ق‪ :‬حیزب تائێس���تا‬ ‫هیچ گله‌ییه‌ك���ی‌ له‌من نه‌كردووه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫ده‌زگایه‌كی یاسایین‌و سه‌ر به‌حكومه‌تین‌و‬ ‫ی‬ ‫موڵكی‌ هیچ حیزبێك نیین‪ ،‬ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫پێمانوترابێ���ت له‌خۆپیش���اندانه‌كان‬ ‫ئه‌ركه‌كانی‌ خۆم���ان جێبه‌جێكردووه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌مترین ئاژاوه‌و كێش���ه‌ش له‌سنور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ پۆلیس��� ‌‬ ‫بنك���ه‌ ‌‬ ‫گه‌رمیاندا بووه‌‪.‬‬ ‫ی تۆ‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قس��� ‌ه له‌س���ه‌ر گۆڕین ‌‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه تا چه‌ند راسته‌؟‬ ‫محه‌م���ه‌د فای���ه‌ق‪ :‬ئاگادارنی���م ك ‌ه‬ ‫ده‌گۆڕدرێ���م‪ ،‬راس���ت ‌ه یه‌كێتیم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ئه‌مانه‌ت���ه‌و‌ه وه‌ك���و حكومه‌ت كارم‬ ‫كردوه‌‪ ،‬تائێستا كه‌س به‌منی‌ نه‌وتوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌تگۆڕی���ن‌و بش���مگۆڕن ش���تێك ‌‬ ‫ئاس���اییه‌‌و ئه‌گه‌ر نه‌ش���مگۆڕن‌و خۆم‬ ‫ده‌ستله‌كاربكشێمه‌و‌ه زۆر ئاساییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كاتێكدا چه‌ن���د مانگێك‬ ‫ی س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمدا‬ ‫به‌سه‌ر بڕیاره‌كان ‌‬ ‫تێده‌په‌ڕێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم تۆمه‌تب���اران‬ ‫ده‌س���تگیر نه‌ك���راون‪ ،‬ده‌كرێت بزانین‬ ‫بۆچی‌ ده‌ستگیر نه‌كراون؟‬ ‫ی‬ ‫محه‌م���ه‌د فایه‌ق‪ :‬ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه ال ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ئێم ‌ه نییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكهێن���راوه‌ ك���ه‌ ته‌نه���ا كارمه‌ندێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێم ‌ه له‌وێ ب���ووه‌ ئه‌ویش وه‌كو كاتی ‌‬ ‫ئیفاده‌كان وه‌رده‌گرێت‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫ی‬ ‫الی‌ ئێمه‌ داواك���راوه‌ ته‌نیا ئامر لیوا ‌‬ ‫(‪)3‬ی‌ گه‌رمی���ان بانگك���راوه‌‪ ،‬ئێم��� ‌ه‬ ‫نوس���راومان ك���ردوه‌‌و ئیفاده‌ش���یمان‬ ‫وه‌رگرت���ووه‌‪ ،‬ل���ه‌الی‌ خۆم���ه‌و‌ه هه‌ر‬ ‫كه‌س���ێك له‌الی���ه‌ن ئ���ه‌و لیژنه‌ی���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫داواكرابێت‌و فه‌رمانی‌ ده‌س���تگیركردن ‌‬ ‫هه‌بێت ده‌ستگیر ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی لق ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سكااڵ له‌سه‌ر به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت���ی‌ دیموكرات ‌‬ ‫(‪)22‬ی‌ گه‌رمیان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان تۆم���ار ك���راوه‌‪ ،‬بۆچ��� ‌‬ ‫ده‌ستگیر نه‌كراوه‌؟‬ ‫محه‌مه‌د فایه‌ق‪ :‬به‌ڵێ‌ س���كااڵ له‌سه‌ر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬

‫به‌رپرس���ی‌ لقه‌ك ‌ه تۆمارك���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی خۆی‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك شه‌خس��� ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌و ش���وێنه‌وه‌ ته‌قه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش وه‌كو خۆمان ك ‌ه دادگا داوامان‬ ‫لێب���كات راس���ته‌وخۆ ده‌ینێری���ن ب���ۆ‬ ‫ی خۆی‌‪.‬‬ ‫مه‌رجه‌ع ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تائێس���تا داواكراو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫دادگاوه‌؟‬ ‫ی داواكراو‌ه‬ ‫محه‌مه‌د فای���ه‌ق‪ :‬به‌ڵ��� ‌‬ ‫له‌ئێم ‌ه وه‌كو مه‌رجه‌ع‪ ،‬ئێمه‌ش داوامان‬ ‫ی خۆمانه‌‪،‬‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌س���ه‌رو ‌‬ ‫ی مه‌ڵبه‌ند‌و‬ ‫ئێمه‌ ناتوانی���ن به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لقه‌كان راپێچ بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ مه‌رجه‌ع ‌‬ ‫خۆیان له‌مه‌كته‌بی سیاس���ییه‌و‌ه هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ش ره‌نگه‌ بڵێت من خود ‌‬ ‫شه‌خس���ی‌ بانگ نه‌كراوم‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو‬ ‫دادگا ئێمه‌ ته‌بلیغمان ن���اردو‌ه بڕوات ‌ه‬ ‫دادگا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ش ده‌چن ‌ه ژێرباری‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫مه‌رجه‌عكارییه‌و‌ه ك��� ‌ه هه‌ردوو حیزب ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار خاوه‌نیه‌تی‌؟‬ ‫محه‌مه‌د فایه‌ق‪ :‬به‌ڵێ‌ مه‌رجه‌ع هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی به‌رپرسی لق‌و مه‌ڵبه‌ندێكه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئێمه‌ داوا ده‌كه‌ین له‌مه‌كته‌بی سیاسی‌‪،‬‬ ‫مه‌س���ه‌ل ‌ه نه‌توانی���ن نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ‬ ‫ی زیاتر رونه‌دات له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ ‌‬ ‫بابه‌ته‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم چۆن ئه‌و كه‌س���ان ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدا فه‌رمانی‌ ده‌س���تگیركردنیان‬ ‫هه‌یه‌ ده‌ستگیری‌ ناكه‌ن؟‬

‫ته‌نیا (‪ )5‬كه‌سمان‬ ‫ی‬ ‫له‌قه‌زای‌ كفر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌ فه‌رمان ‌‬ ‫ده‌ستگیركردنیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نادیارن‬

‫محه‌م���ه‌د فای���ه‌ق‪ :‬مه‌رجه‌عم���ان‬ ‫ئاگاداركردۆته‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و كه‌س���ه‌ بچێت ‌ه‬ ‫ب���ه‌رده‌م دادگا‪ ،‬وه‌كو ده‌س���تگیركردن‬ ‫فه‌رم���ان ده‌رنه‌چ���وو‌ه داوا ده‌كات‬ ‫له‌به‌رده‌م دادگا ئاماده‌بێت‪ ،‬نه‌ك وه‌كو‬ ‫ی‬ ‫ی تاوانبار‪ ،‬ره‌نگ ‌ه موافه‌قه‌ ‌‬ ‫كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌ له‌مه‌كته‌بی سیاس��� ‌‬ ‫مه‌رجه‌ع ‌‬ ‫وه‌ربگرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و‌ه ناچێت��� ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی‌ ئێمه‌ وه‌كو پۆلیس‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫ی س���كااڵكان له‌سه‌ر فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫لیواو هێزه‌ ئه‌منییه‌كان به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌چه‌ند مانگ���ی‌ رابردوودا‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫به‌بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوب���ه‌ش له‌نێوان چه‌ن���د وه‌زاره‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌منی‌‌و س���ه‌ربازی‌ پێكهات به‌مه‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌دواداچون بۆ دۆسیه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫كه‌ داواكراون له‌الی���ه‌ن دادگاوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی گه‌رمیان (‪)350‬‬ ‫ده‌زانی���ن له‌س���نور ‌‬ ‫داواكراو هه‌یه‌‪ ،‬تائێستا چه‌ند كه‌ستان‬ ‫ده‌ستگیركردووه‌؟‬ ‫ی‬ ‫محه‌م���ه‌د فای���ه‌ق‪ :‬له‌س���نور ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیس���ی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )250‬كه‌یس���ه‌‪ ،‬له‌س���نور ‌‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫ی (‪ )100‬كه‌یسه‌‪،‬‬ ‫كفری‌‌و كه‌الر‌و خانه‌ق ‌‬ ‫له‌س���نوری‌ ئێم ‌ه نزیكه‌ی‌ (‪ )40‬كه‌یس‬ ‫ی هات���ووه‌‌و (‪ )8‬كه‌سیش���مان‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫ده‌س���تگیر ك���رد‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆربه‌ی���ان‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌هی‌ واڵتن‌و ش���وێنیان نادیاره‌‌و‬ ‫ی (‪ )25‬كێشه‌ش له‌كه‌الر ماوه‌‪.‬‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬

‫نامه‌یه‌كی‌ بیرخستنه‌وه‌ بۆ به‌ڕێز سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ی سۆف ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ‌‬ ‫ی سه‌راج‬ ‫كه‌ریم ‌‬ ‫ئ���ه‌م نامه‌ی ‌ه گ���ه‌ر خوا یاری���ده‌د‌هر‌و‬ ‫پش���ت‌و په‌نام���ان بێت ك���ه‌ دێته‌ به‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێزت���ان‪ ،‬سه‌رگوزش���ته‌ ‌‬ ‫دی���د ‌‬ ‫ی خاك‌و نیشتمانه‌‪،‬‬ ‫ی عاش���قان ‌‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی پاك��� ‌‬ ‫سه‌رگوزش���ته‌ی‌ گیان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بیری‌ راست ‌‬ ‫ش���ه‌هیدانه‌یه‌ ك ‌ه هه‌ڵگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئااڵی‌ به‌رز ‌‬ ‫كوردایه‌تی بوون‪ ،‬هه‌ڵگر ‌‬ ‫كۆم���ار بوون‪ ،‬گه‌ر خ���ۆم به‌نوێنه‌ریان‬ ‫قبو ‌ڵ بفه‌رمون‌و رۆح ‌ه س���پییه‌ به‌رز‌ه‬ ‫ی‬ ‫فڕه‌كانیان رێگه‌م پێبده‌ن‌و به‌ده‌مڕاست ‌‬ ‫خۆی���ان قبوڵ���م بك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ یه‌ك‬ ‫دوانێكم���ان نه‌بێت كه‌س���یان له‌ژیاندا‬ ‫نه‌ماون‪ ،‬دێمه‌ قسه‌ بۆیان!‬ ‫به‌ڕێزم‪ :‬له‌پێشدا ئه‌م داستانه‌مان بۆ‬ ‫ی هه‌ڤا ‌ڵ‬ ‫(ی‌‪.‬ن‪.‬ك) گێڕای���ه‌وه‌‌و به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاك (ئازاد جوندیانی‌)یه‌وه‌ كه‌ باوك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاغا) ‌‬ ‫(ش���ه‌هید وه‌هاب ئاغا عه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫جوندیانی یه‌كێك بوو له‌پێشمه‌رگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆماری‌ كوردس���تان‌و هاوڕێ‌‌و دۆست ‌‬ ‫ی كۆم���ارم بوو‪،‬‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫دێرین���ی‌ رۆژان ‌‬ ‫به‌اڵم نه‌ هیچمان بۆ كرا‌و ن ‌ه كه‌س���یش‬ ‫ی‬ ‫ی دڵگران ‌‬ ‫ی لێگرتین‌و بوینه‌ مای ‌ه ‌‬ ‫گوێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌ زۆر داوا ‌‬ ‫كاك��� ‌ه ئازاد جوندیان ‌‬ ‫لێبوردنی‌ لێده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ی (‪)2006‬دا ك��� ‌ه‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫له‌هاوین��� ‌‬

‫ی‬ ‫ته‌ش���ریفت هانی‌ بۆ س���لێمانی‌‪ ،‬شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌نا‌و پاڵپشت ‌‬ ‫شێخی‌ نه‌مر‌و ش���ار ‌‬ ‫ی ئه‌یلول‌و‬ ‫ی نه‌م���ر‌و شۆڕش��� ‌‬ ‫به‌رزان��� ‌‬ ‫ی قه‌ڵ���ه‌م‌و رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫پایته‌خت��� ‌‬ ‫كوردایه‌ت���ی‌‪ ،‬هه‌رچۆنێك ب���وو هاتم ‌ه‬ ‫خزمه‌ت���ت‌و چ���اوم پێتك���ه‌وت‌و خۆمم‬ ‫پێناساندی‌ ك ‌ه ماوه‌ی‌ سیانز‌ه ساڵ بوو‬ ‫عه‌وداڵی‌ بینینت بووم‌و ده‌مویست پێت‬ ‫بگ ‌هم‌و روبه‌ڕوو مێژوویه‌كت بۆ باسبكه‌م‬ ‫ك ‌ه هێنده‌ی‌ مێ���ژوی‌ ژیانی‌ به‌ڕێزتانه‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تاكه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ئه‌و سات‌و‬ ‫كاته‌ی‌ كه‌ به‌ڕێزت���ان له‌مه‌هاباد له‌ژێر‬ ‫ی‬ ‫س���ێبه‌ری‌ ئااڵ ش���ه‌كاوه‌كه‌ی‌ كۆمار ‌‬ ‫كوردستاندا له‌دایكبوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1946‬دا له‌ڕۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستاندا‌و له‌شاری‌ مه‌هاباددا رۆژ ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی كۆم���ار ‌‬ ‫له‌دایكبوون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵهات‪ ،‬ئ���ه‌م روداو‌ه گرنگ ‌ه له‌مێژو ‌‬ ‫رامی���اری‌ گه‌له‌كه‌مان���دا تاك���و ئه‌مڕۆ‬ ‫ی‬ ‫ی تاقانه‌یه‌‪ .‬پ���اش بانگه‌واز ‌‬ ‫روداوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���ه‌وای‌ نه‌م���ر ب���ۆ جه‌م���اوه‌ر ‌‬ ‫كوردس���تانی‌ گه‌ور‌ه ك ‌ه ئ���ه‌م كۆماری‬ ‫ی‬ ‫كوردانه‌‪ ،‬سه‌رخستن‌و پاراسانی‌ ئه‌رك ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی گشتمانه‌‪ ،‬الوان ‌‬ ‫سه‌رشان ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌ستی‌‪،‬‬ ‫ی ئازادی‌‌و تینو ‌‬ ‫عاشقان ‌‬ ‫ی مه‌ردانه‌ی���ان لێهه‌ڵماڵی‌‌و به‌ره‌و‬ ‫چاك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ئ���ه‌و ئاوات‌و ئامانج���ه‌ كه‌وتنه‌ڕ ‌‬ ‫رو ‌‬ ‫به‌بێ‌ گوێدانه‌ هیچ به‌ربه‌ستێك‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫به‌نده‌ش یه‌كێك بوو له‌و الوانه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫ی كوردستانه‌وه‌ كه‌وتینه‌ دوا ‌‬ ‫له‌باشور ‌‬ ‫كاروان���ی‌ ئازادیخوازان تا گه‌یش���تین ‌ه‬ ‫ژێر سێبه‌ره‌ به‌رز‌و پیرۆزه‌كه‌ی‌ كۆمار‪،‬‬ ‫ی خۆری‌ ئازادی‌‪ ،‬نه‌سیمی‌ ئااڵ‌و‬ ‫به‌دیدار ‌‬ ‫پێشه‌وا شاد بووین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌وتین��� ‌ه كارك���ردن‌و به‌جێهێنان��� ‌‬ ‫ی پێمان ده‌س���پێردرا‌و‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ركان��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجاممان���دان‌و‬ ‫به‌ش���انازییه‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ش���ه‌ومان ده‌خس���ته‌ س���ه‌ر رۆژ به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ ماندوبوونێ���ك‪ .‬پیالنی‌ دوژمنان ‌‬ ‫ی تریش ك ‌ه‬ ‫كۆم���ار‌و كورد‌و ئه‌و هۆیان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاگادارین‪ ،‬بوه‌هۆ ‌‬ ‫به‌ڕێزتان ب���ه‌ورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئااڵ ‌‬ ‫شه‌هیدبوونی‌ كۆمار‌و پێچانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئازادی‌‌و س���ه‌رفرازیمان‌و سپارده‌كردن ‌‬ ‫ی نه‌مر‬ ‫له‌الیه‌ن پێش���ه‌واو‌ه ب���ه‌ به‌رزان ‌‬ ‫سپارد‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ش س���ه‌رگه‌ردان‌و هه‌ڵفریو ب ‌ه‬ ‫ی دوژمنانه‌و‌ه‬ ‫ی دوور له‌ڕاس���ت ‌‬ ‫په‌یمان��� ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌فسه‌ره‌كاندا روومانكرد‌ه وێران ‌ه‬ ‫ی خۆمان‪.‬‬ ‫خاكه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌هیدان ‌‬ ‫به‌ڕێزم به‌ناوی‌ كه‌سوكار ‌‬ ‫به‌شداربووی‌ كۆماره‌و‌ه هاتمه‌ دیدارت‌و‬ ‫خۆمم پێناس���اندی‌‌و ئه‌و مه‌رگه‌ساته‌م‬ ‫ی‬ ‫ی له‌یاد ‌‬ ‫بۆ گێڕایته‌وه‌‪ ،‬هه‌ت���ا پێم وت ‌‬ ‫ی له‌دایكبوونی‌ كۆماردا ك ‌ه مه‌دالیا‌و‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫رێزلێن���ان داب���ه‌ش ده‌ك���ه‌ن به‌س���ه‌ر‬ ‫ی ش���ه‌هیداندا ئێم ‌ه‬ ‫گه‌لێ له‌كه‌س���وكار ‌‬ ‫فرمێسكی‌ ش���ادی‌ رومان ته‌ڕ ده‌كات‌و‬ ‫ناخمان ده‌كوڵێ‌و ده‌ڵێین‪ :‬ئه‌ی‌ ئێمه‌ش‬

‫ی‬ ‫ی كردوومان ‌ه ب ‌ه ئه‌ركی‌ سه‌رشان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫‌سدا‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫من‬ ‫‌‌و‬ ‫زانیوه‬ ‫خۆمانمان‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ریم ‌‬ ‫ی س���ۆف ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫• عه‌بدوڵاڵ ‌‬ ‫ناكه‌ین‪.‬‬ ‫ی سلێمانی‌‪-‬‬ ‫س���ه‌راج‪ .‬دانیشتوی‌ شار ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌خت‬ ‫ه‬ ‫س���‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌دالی���ا‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ك���وا‬ ‫ی سابوونكه‌ران‪.‬‬ ‫گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫‌و‬ ‫ك‬ ‫پا‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌رۆحیان‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫چ���‬ ‫‌باتمان؟‬ ‫خه‬ ‫ی ‪ 18‬س���اڵییه‌وه‌ بووه‌ت ‌ه‬ ‫• له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫بڵێین؟‬ ‫كۆمار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌هیدان‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫پیرۆز‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌هی‌ كۆمار ‌‬ ‫به‌ڕێزتان له‌وه‌اڵمدا فه‌رموت چی‌ بڵێن له‌مه‌هاباد‪.‬‬ ‫ی ‪ 1944‬درێژه‌ی‌ ب ‌ه خه‌بات‌و‬ ‫حه‌قتانه‌‪ ،‬به‌اڵم من ده‌مه‌وێت ئه‌مه‌تان • له‌ساڵ ‌‬ ‫به‌ یاس���ا بۆ بكه‌م‪ ،‬چیت هه‌یه‌‌و ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شیوع ‌‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫ی تێكۆشان داو‌ه له‌ڕێ ‌‬ ‫‌ر‬ ‫ی چوو‌ه‬ ‫ی ش���یوع ‌‬ ‫شه‌هیدان‌و كه‌سوكاریانم بۆ بخه‌ر‌ه سه عێراقیدا‪ ،‬تا حیزب ‌‬ ‫كاغ ‌هز‌و راسته‌وخۆ بۆ خۆمی‌ بنێره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌ره‌وه‌ له‌گ���ه‌ ‌ڵ حیزبی‌ به‌عس��� ‌‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫ئ���ه‌و‌هی‌ داواتكرد بۆم ئاماده‌كردی‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمان���ڕه‌وای گۆڕبه‌گۆڕدا ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫به‌ده‌س���تی‌ خۆم هێنام ب���ۆ مه‌كت‬ ‫له‌كاركردن له‌و حیزبه‌دا كێش���ایه‌و‌ه‬ ‫‌‌و‬ ‫ساڵ‬ ‫سیاس���یتان‪ ،‬ئه‌وه‌تا (‪ )5‬پێنج‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪1975‬ه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫(‪ )6‬ش���ه‌ش مانگه‌ ب���ه‌دوای‌‬ ‫• له‌گه‌ڵ‌ كۆمه‌ڵێ���ك له‌ئازادیخوازان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رگا‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫به‌ڕێزتان���ه‌وه‌ عه‌وداڵ���م‪ .‬ل���‬ ‫رێكخ���راوی‌ دیموكراتیخوازانی���ان‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫داو‬ ‫‌كانیش���مان‬ ‫دام���وده‌زگا حیزبییه‬ ‫له‌سلێمانی‌ دامه‌زراند‌و له‌ساڵی ‪1994‬‬ ‫‌مانم‬ ‫ه‬ ‫‌رل‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌رۆك‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫ته‌نانه‌ت سه‌ردان ‌‬ ‫مۆڵه‌تی‌ حیزبه‌كه‌یان وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رۆك‬ ‫ه‬ ‫س���‬ ‫‌م‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫رونكردن‬ ‫كرد‌و دوای‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪2003‬دا دوای‌ كۆنگره‌ ‌‬ ‫• له‌س���اڵ ‌‬ ‫پێیوتم‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ركوك‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫‌مال‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫‌ڕێز‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫په‌رله‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراتیخوازان ده‌ست ‌‬ ‫سێی حیزب ‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫بینوس���‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫چیت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫خوار‬ ‫بچ���ۆر‌ه‬ ‫له‌كارك���ردن له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئ���ه‌و حیزبه‌دا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫چونك‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫‌م���‬ ‫ه‬ ‫‌ید‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫خ���ۆم‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌س���ت‬ ‫به‌ده‬ ‫كێشایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پێموت ئه‌گه‌ر بیده‌یت ب ‌ه سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێم نایده‌ن ب ‌ه س���ه‌رۆك‪ ،‬نوس���یم‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر هێند‌ه ده‌ڵێم قوڕ به‌سه‌ر رۆڵه‌كان ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫دام ‌ه ده‌ست س���ه‌رۆك ‌‬ ‫نه‌متوانی‌ بگه‌م پێت‪ ،‬چونك ‌ه دڵنیام ك ‌ه نه‌ته‌وه‌كه‌م ك ‌ه به‌ خه‌ویش ده‌س���تیان‬ ‫ی سه‌رۆكه‌كانیان‪.‬‬ ‫نامه‌كه‌ت به‌ده‌ست نه‌گه‌یشتوه‌‌و ئه‌گه‌ر ناگاته‌ دامێن ‌‬ ‫ده‌رفه‌تی بینین به‌ڕێزتانم بۆ بڕه‌خسێ‪،‬‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ رێز‌و خۆشه‌ویستیمدا‬ ‫پێتان ده‌ڵێم كێ به‌رپرسیاره‌‪.‬‬ ‫عه‌بدوڵاڵی‌ سۆفی‌ كه‌ریم كێیه‌؟‌‬

‫قوڕ به‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫رۆڵه‌كان ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌م كه‌ ب ‌ه‬ ‫خه‌ویش ده‌ستیان‬ ‫ی‬ ‫ناگاته‌ دامێن ‌‬ ‫سه‌رۆكه‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫ی كۆم���ار‌و ئااڵ‌و ئ���ازاد ‌‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫نه‌بووین؟!‬ ‫ێ پێم وتی‌‪:‬‬ ‫به‌ڕێزم گ���ه‌ر له‌یادت ماب ‌‬ ‫م���ن پ���اره‌دار نیم‪ ،‬ب���ه‌اڵم گه‌وره‌ترین‬ ‫سه‌رمایه‌دارم به‌ڕابردوو ئێستاشمه‌وه‌‪،‬‬ ‫من نه‌هاتووم داوای‌ پاره‌‌و پله‌‌و پایه‌ت‬ ‫لێبكه‌م ك ‌ه هه‌قی‌ خۆش���مانه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫خولی‌ یانه‌ پاڵه‌وانه‌كان‪..‬‬

‫به‌رشه‌لۆنه‌ ده‌یه‌وێت برینه‌كانی‌ ساڕێژ بكات‬ ‫ئه‌مش���ه‌و له‌خولی‌ یانه‌ پاڵه‌وانه‌كان‪،‬‬ ‫یانه‌ی‌ به‌رش���ه‌لۆنه‌ میوانداری‌ یانه‌ی‌‬ ‫چێڵس���ی‌ ده‌كات‌و سبه‌ی‌ یانه‌ی‌ ریاڵ‬ ‫مه‌دریدی���ش روبه‌ڕوی‌ یان���ه‌ی‌ بایرن‬ ‫میونخ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬گۆران فارس‪ :‬ئه‌مش���ه‌و‌و‬ ‫سبه‌ی‌ ش���ه‌و یارییه‌كانی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫قۆناغ���ی‌ پێش كۆتای���ی‌ خولی‌ یانه‌‬ ‫پاڵه‌وانه‌كان���ی‌ ئه‌وروپ���ا ئه‌نج���ام‬ ‫ده‌درێن‪ .‬یانه‌ی‌ به‌رشه‌لۆنه‌ی‌ ئیسپانی‌‬ ‫له‌یاریگای‌ كامپ نۆی‌ تایبه‌ت به‌خۆی‌‬ ‫میوانداری‌ یانه‌ی‌ چێڵس���ی‌ ئینگلیزی‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬له‌ی���اری‌ چوون���دا‪ ،‬یان���ه‌ی‌‬ ‫چێڵس���ی‌ توانی‌ بردنه‌وه‌كانی‌ یانه‌ی‌‬ ‫به‌رشه‌ بوه‌س���تێنێت‪ ،‬كاتێك توانی‌‬ ‫به‌تاك���ه‌ گۆڵێك���ی‌ دیدیی���ه‌ درۆگبا‬ ‫یارییه‌كه‌ له‌سودی‌ خۆی‌ كۆتایی‌ پێ‬ ‫بهێنێت‪.‬‬ ‫یانه‌ی‌ به‌رشه‌لۆنه‌ی‌ خاوه‌نی‌ نازناوی‌‬ ‫وه‌رزی‌ پێش���ووی‌ ئه‌م خوله‌‪ ،‬شه‌وی‌‬ ‫شه‌ممه‌ی‌ رابردووش یاری‌ كالسیكۆی‌‬ ‫خولی‌ ئیسپانیای‌ به‌دوو گۆڵ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌گۆڵێ���ك به‌یان���ه‌ی‌ ری���اڵ مه‌درید‬ ‫دۆڕاند‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ گواردیۆال به‌نیایی‌‬ ‫داڕشتنی‌ پێكهاته‌یه‌كی‌ تۆكمه‌یه‌‪ ،‬تا‬ ‫بتوانێت‪ ،‬له‌یاری‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫چێڵسیدا برینه‌كانی‌ س���اڕێژ بكات‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتن بۆ یاری‌ كۆتایی‌ مسۆگه‌ر‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ ت���ره‌وه‌ رۆژنام���ه‌‬ ‫ئینگلیزییه‌كان ئاش���كرایان كردووه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ دیدیی���ه‌ درۆگبای‌ هێرش���به‌ری‌‬

‫یاریزانانی بەرشەلۆنە پاش دۆڕانی یانەکەیان بەرامبەر چێڵسی‬ ‫یانه‌ی‌ چێڵسی‌‪ ،‬كه‌ له‌خولی‌ ئینگلیز ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆی‌ پێكانه‌وه‌ به‌رامبه‌ر ئارس���ناڵ‬ ‫یاری‌ نه‌كرد‪ ،‬له‌ئێس���تادا ته‌ندروستی‌‬ ‫باشو‌و به‌شداری‌ یارییه‌كه‌ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌رشه‌لۆنه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫سبه‌ی‌ چوارش���ه‌ممه‌ش‪ ،‬له‌یاریگای‌‬ ‫س���انتیاگۆ بێرنابی���ۆ‪ ،‬یان���ه‌ی‌ ریاڵ‬

‫مه‌دریدی‌ ئیس���پانی‌ روبه‌ڕوی‌ یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بایرن میونخ���ی‌ ئه‌ڵمان���ی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ی���اری‌ چوون���دا‪ ،‬یان���ه‌ی‌ بای���رن‬ ‫له‌یاریگای‌ ئه‌لیان���ز ئه‌رینای‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆی‌ ئاس���تێكی‌ به‌رزی‌ پێشكه‌ش‬ ‫كرد‌و توانیش���ی‌ به‌دوو گۆڵ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌گۆڵێك یارییه‌كه‌ بباته‌وه‌‪.‬‬

‫یاریه‌كانی‌ قۆناغی‌ پێش كۆتایی‌‪:‬‬ ‫بایرن میونخ ‪2‬ـ‪ 1‬ریاڵ مه‌درید‬ ‫چێڵسی‌ ‪1‬ـ‪ 0‬به‌رشه‌لۆنه‌‬ ‫سێشه‌ممه‌‪2012/4/24 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪9:45‬ی‌ شه‌و‬

‫به‌رشه‌لۆنه‌ × چێڵسی‌‬ ‫چوارشه‌ممه‌‪2012/4/25 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪9:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫ریاڵ مه‌درید × بایرن میونخ‬

‫خولی‌ ئه‌وروپا‪ ..‬بیلباو لشبۆنه‌ له‌سان مامیس ده‌نێژێت؟‬

‫ده‌یڤید بێكهام‬

‫بێكهام پێش‬ ‫رۆناڵدۆ‌و‬ ‫میس ‌ی ده‌كه‌وێت‬

‫ی پێنجشه‌ممه‌‪ ،‬له‌خولی‌ ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫شه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌تله‌تیك بیلب���او میواندار ‌‬ ‫یان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یان���ه‌ی‌ لش���بۆنه‌ ده‌كات‌و یان���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌دریدیش روبه‌ڕوی‌ ڤاالنسیا‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫راپ���ۆرت‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬بڕی���ار‌ه ش���ه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنجش���ه‌ممه‌‪ ،‬یاریه‌كان���ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خولی‌ ئه‌وروپا‬ ‫قۆناغی‌ پێش كۆتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌تله‌تیك بیلباو ‌‬ ‫ئه‌نجامبدرێن‪ .‬یان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌یاریگای‌ س���ان مامیس ‌‬ ‫ئیس���پان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ی میواندار ‌‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پورتوگال��� ‌‬ ‫س���پۆرتینگ لش���بۆنه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م قۆناغی‌دا‪،‬‬ ‫ی چوون ‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬له‌یار ‌‬ ‫‌ڕوان‬ ‫ه‬ ‫چاو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌نجامێك‬ ‫ه‬ ‫‌ئ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫یانه‌ی‌ لشبۆن‬ ‫توانه‌ی‌ ب���ه‌دوو گۆڵ به‌رامبه‌ر یاری چونی بیلباو بەرامبەر لشبۆنە‬ ‫نه‌كراودا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی زلهێ���زی‌ وه‌ك لش���بۆنه‌‌و هه‌رچۆنێ���ك بێ���ت خ���ۆ ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر دوو یان��� ‌ه ‌‬ ‫ی بیلباوی‌ باس���ك ‌‬ ‫به‌گۆڵێ���ك له‌یانه‌ ‌‬ ‫ی بگه‌ێنێت ‌ه یاری‌ كۆتایی‌‪.‬‬ ‫شاڵكه‌ی‌ ئه‌ڵمانی‌‌و مانچسته‌ر یونایتد ‌‬ ‫بباته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تردا‪ ،‬یان ‌هی‌ ڤاالنس���یا ‌‬ ‫ی له‌یارییه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئینگلیزیدا په‌ڕییه‌وه‌‪ ،‬به‌نیاز‌ه یاریگا ‌‬ ‫ی چاره‌ك ‌‬ ‫یان���ه‌ی‌ بیلباو ك��� ‌ه له‌قۆناغ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مێس���تایا ‌‬ ‫ی له‌یاری���گا ‌‬ ‫ی ئیس���پان ‌‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م خوله‌دا‪ ،‬س���ان مامی���س بكات ‌ه گ���ۆڕ ‌‬ ‫ی ‪‌ 16‬‬ ‫كۆتایی‌‌و قۆناغ��� ‌‬

‫ی‬ ‫ده‌یڤید بێكهامی‌ ئینگلیزی‌ له‌س���ه‌رو ‌‬ ‫ریزبه‌ن���دی‌ ئ���ه‌و یاریزانانه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫زۆرتری���ن داهاتیان هه‌یه‌‌و پێش لیۆنێل‬ ‫میسی‌‌و كریستیانۆ رۆناڵدۆ ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬گۆڤ���اری‌ فۆربس��� ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ ئاشكرایكردووه‌‪ ،‬كه‌ ده‌یڤید‬ ‫ی‬ ‫ی یاریزان���ی‌ یانه‌ ‌‬ ‫بێكهام���ی‌ ئینگلیز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكی‌‌و پێشو ‌‬ ‫گاالكس��� ‌‬ ‫مانچس���ته‌ر یونایت���د‌و ری���اڵ مه‌درید‪،‬‬ ‫ی ریزبه‌ندی‌ ئه‌و یاریزانانه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌سه‌رو ‌‬ ‫كه‌ زۆرترین داهاتیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ناوب���را‌و‪ ،‬بێكهام ‌‬ ‫ی گۆڤ���ار ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 34‬ساڵ‪ ،‬له‌ڕێگ ‌هی‌ موچه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫پاداشت‌و گرێبه‌ست ‌ه بازرگانیه‌كانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌كات��� ‌ه ‪ 46‬ملی���ۆن دۆالر‪.‬‬ ‫داهات��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌م���ه‌ش پێش كریس���تیانۆ رۆناڵدۆ ‌‬ ‫ی ریاڵ‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫پورتوگال���ی‌ هێرش���به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌درید ده‌كه‌وێت‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م داهاته‌كه‌ ‌‬ ‫‪ 42‬ملیۆن دۆالره‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌پله‌ی‌ سێیه‌میش���دا‪ ،‬لیۆنێل‬ ‫ی‬ ‫میس���ی‌ ئه‌رجه‌نتین���ی‌ هێرش���به‌ر ‌‬ ‫یانه‌ی‌ به‌رش���ه‌لۆن ‌ه ده‌بینرێت‪ ،‬كه‌ ئه‌م‬ ‫ی ‪ 39‬ملیۆن دۆالره‌‌و له‌پێش‬ ‫داهاته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی یانه‌ی‌ مانچسته‌ر‬ ‫ی هێرشبه‌ر ‌‬ ‫واین رۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫یونایتدی‌ ئینگلی���زی‌‌و ریكاردۆ كاكا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یانه‌ی‌ ریاڵ مه‌درید ‌‬ ‫ی یاریزان ‌‬ ‫به‌ڕازیل ‌‬ ‫رۆبین ڤان پێرسی‌‬ ‫ئیسپانییه‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫‪17‬‬ ‫كش مه‌لیك!‬

‫ڤان پێرسی‌‬ ‫باشترینی‌‬ ‫ئینگلته‌رایه‌‬

‫رۆبین ڤان پێرسی‌ هێرشبه‌ری‌ یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئارسناڵ‪ ،‬به‌باش���ترین یاریزانی‌ ئه‌م‬ ‫وه‌رزه‌ی‌ خول���ی‌ نایاب���ی‌ تۆپی‌ پێی‌‬ ‫ئینگلته‌را ده‌ستنیشانكرا‪.‬‬ ‫ئاژانس���ه‌كان‪ :‬یه‌كێت���ی‌ یاریزان���ه‌‬ ‫پیش���ه‌گه‌ره‌كانی‌ ئینگلته‌را‪ ،‬خه‌اڵتی‌‬ ‫باشترین یاریزانی‌ ئه‌م وه‌رزه‌ی‌ خولی‌‬ ‫پریمه‌رلیگ���ی‌ ئینگلته‌رای‌ به‌خش���یه‌‬ ‫رۆبی���ن ڤان پێرس���ی‌ هێرش���به‌ری‌‬ ‫هۆڵه‌ندی‌ یانه‌ی‌ ئارسناڵ‪.‬‬ ‫ڤان پێرس���ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 28‬س���اڵ له‌م‬ ‫وه‌رزه‌دا توانیویه‌ت���ی‌ ‪ 27‬گۆڵ تۆمار‬ ‫ب���كات‌و یارمه‌ت���ی‌ یانه‌كه‌ی���داوه‌ بۆ‬ ‫گه‌ش���تن به‌پل���ه‌ی‌ س���ێیه‌می‌ خولی‌‬ ‫ئینگلته‌را‪ ،‬كه‌ ته‌نیا ‪ 3‬هه‌فته‌ی‌ ماوه‌‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌وه‌ی‌ ڤان پێرس���ی‌ له‌یانه‌ی‌‬ ‫فینۆرد رۆتردامی‌ هۆڵه‌ندیه‌وه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 2004‬په‌یوه‌ن���دی‌ ك���ردووه‌ به‌یانه‌ی‌‬ ‫ئارس���ناڵه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م یان���ه‌ ئینگلیزییه‌‬ ‫یه‌ك نازناوی‌ به‌ده‌ستهێناوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫جامی‌ یه‌كێتی‌ ئینگلته‌رایه‌‪.‬‬ ‫ڤ���ان پێرس���ی‌ س���ێیه‌م هۆڵه‌ندییه‌‬ ‫به‌باش���ترینی‌ خول���ی‌ پریمه‌رلی���گ‬ ‫ده‌ستنیش���ان بكرێت‪ ،‬پ���اش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌دینیس بێركامپ له‌وه‌رزی‌‬ ‫‪1997‬ـ‪‌1998‬و رۆد ڤان نێس���ته‌لڕۆی‌‬ ‫له‌وه‌رزی‌ ‪2001‬ـ‪2002‬دا به‌ده‌س���تیان‬ ‫هێناوه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌خ���ۆی‌ روب���ه‌ڕوی‌ یان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاونیش���تیمان ‌‬ ‫ئه‌تله‌تیك���ۆ مه‌درید ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ ده‌بێته‌وه‌‪ .‬شه‌مشه‌مه‌كوێره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس���پانیا پێویس���تیان به‌تۆماركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫دوو گۆڵ��� ‌ه بۆ ئه‌و‌هی‌ به‌س���ه‌ر یانه‌ ‌‬ ‫ی كۆتایی‌‪،‬‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆدا بپه‌ڕنه‌و‌ه بۆ یار ‌‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێك���دا ك ‌ه نابێ���ت گۆڵیان‬ ‫ی‬ ‫ی له‌یار ‌‬ ‫لێ تۆماربكرێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫چووندا به‌چوار گ���ۆڵ به‌رامبه‌ر به‌دوو‬ ‫گۆڵ یارییه‌كه‌یان دۆڕاند‪.‬‬

‫یاریه‌كانی‌ قۆناغی‌ پێش كۆتایی‌‪:‬‬ ‫ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید ‪4‬ـ‪ 2‬ڤاالنسیا‬ ‫سپۆرتینگ لشبۆنه‌ ‪2‬ـ‪ 1‬بیلباو‬ ‫پێنجشه‌ممه‌‪2012/4/26 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10:05‬ی‌ شه‌و‬ ‫ڤاالنسیا × ئه‌تله‌تیكۆ مه‌درید‬ ‫بیلباو × سپۆرتینگ لشبۆنه‌‬

‫خولی‌ ئیتاڵیا‪ ..‬میالن ‪ vs‬جه‌نه‌وا‬

‫رۆبینیۆ لەیاری پێشوی یانەکەی بەرامبەر بۆڵۆنیا‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی‌ ‪33‬ی‌ خول���ی‌ ئیتاڵیا‪ ،‬یانه‌ی‌ به‌كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ ‪ 71‬خاڵ‪ ،‬له‌پێش���ه‌نگی‌‬ ‫میالن میوانداری‌ یان���ه‌ی‌ جه‌نه‌وا ده‌كات‌و ریزبه‌ندی‌ خوله‌كه‌دایه‌‌و به‌جیاوازی‌ ‪ 3‬خاڵ‬ ‫یانه‌ی‌ ئینته‌رمیالنیش روبه‌ڕوی‌ ئۆده‌نیزی‌ له‌پێش یانه‌ی‌ ئه‌ی‌ س���ی‌ میالنی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‌‌و یانه‌ی‌ یۆڤانتۆس���یش ده‌بێته‌ نازناوی‌ پێشوی‌ خوله‌كه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫میوانی‌ یانه‌ی‌ چیزینا‪.‬‬ ‫راپۆرت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مڕۆ‌و سبه‌ی‌ سه‌رجه‌م یاریه‌كانی‌ قۆناغی‌ پێش كۆتایی‌‪:‬‬ ‫یارییه‌كانی‌ هه‌فته‌ی‌ ‪33‬ی‌ خولی‌ پله‌ یه‌كی‌‬ ‫تۆپی‌ پێ���ی‌ ئیتاڵیا ئه‌نجامده‌درێن‪ .‬یانه‌ی‌ یارییه‌كانی‌ هه‌فته‌ی‌ (‪:)33‬‬ ‫ئه‌ی‌ س���ی‌ میالنی‌ خاوه‌نی‌ پله‌ی‌ دووه‌می‌ سێشه‌ممه‌‪2012/4/24 ،‬‬ ‫خوله‌كه‌‪ ،‬كه‌ له‌هه‌فته‌ی‌ پێشودا به‌گۆڵێك كاتژمێر ‪7:30‬ی‌ شه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ یانه‌ی‌ بۆڵۆنی���ا به‌رامبه‌ربوو‪ ،‬له‌م ئه‌تاالنتا × چیڤۆ فیرۆنا‬ ‫هه‌فته‌یه‌دا‌و له‌یاریگای‌ سانسیرۆ میوانداری‌ كالیاری‌ × كاتانیا‬ ‫یانه‌ی‌ جه‌ن���ه‌وا ده‌كات‪ .‬له‌یارییه‌كی‌ تردا‪،‬‬ ‫یان���ه‌ی‌ ئینته‌رمیالن���ی‌ خاوه‌ن���ی‌ پل���ه‌ی‌ چوارشه‌ممه‌‪2012/4/25 ،‬‬ ‫حه‌وت���ه‌م‪ ،‬كه‌ ل���ه‌‪ 8‬یاری���دا ته‌نیا یه‌ك كاتژمێر ‪1:30‬ی‌ دوانیوه‌ڕۆ‬ ‫دۆڕاندن���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌یارییه‌ك���ی‌ به‌هێزدا نۆڤارا × الزیۆ‬ ‫ده‌بێته‌ میوانی‌ یان���ه‌ی‌ ئۆده‌نیزی‌ خاوه‌ی‌ كاتژمێر ‪4‬ی‌ عه‌سر‬ ‫پله‌ی‌ چواره‌می‌ خوله‌ك���ه‌‪ .‬یانه‌ی‌ رۆماش رۆما × فیرۆنتینا‬ ‫له‌یاری���گای‌ ئۆڵۆمپیكۆ به‌رامب���ه‌ر یانه‌ی‌ ئۆده‌نیزی‌ × ئینته‌رمیالن‬ ‫لیچی‌ × ناپۆلی‌‬ ‫فیرۆنتینا یاری‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫یان���ه‌ی‌ یۆڤانتۆس���ی‌ خانم���ه‌ پیره‌كه‌ی‌ سییه‌نا × بۆڵۆنیا‬ ‫ئیتاڵیا‪ ،‬كه‌ خاوه‌نی‌ ‪ 27‬نازناوه‌‌و ‪ 7‬وه‌رزه‌ پالێرمۆ × پارما‬ ‫ئه‌م خوله‌ی‌ به‌ده‌ستنه‌هێناوه‌‪ ،‬له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ‪ 8‬كاتژمێر ‪7‬ی‌ شه‌و‬ ‫یاری���گای‌ خۆی‌ روبه‌ڕوی‌ یان���ه‌ی‌ چیزینا میالن × جه‌نه‌وا‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬له‌ئێس���تادا یان���ه‌ی‌ یۆڤانتۆس چیزینا × یۆڤانتۆس‬

‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‌‬

‫دواج���ار یان���ه‌ی‌ ری���اڵ مه‌دری���د توان��� ‌ی‬ ‫سه‌ركه‌وتنێك ‌ی گه‌وره‌‌و گرنگ به‌سه‌ر نه‌یار‌ه‬ ‫ئه‌زه‌لی‌‌و ئه‌به‌دییه‌كه‌یدا به‌ده‌س���ت بهێنێت‌و‬ ‫كۆتای���ی‌ ب���ه‌و جه‌نگه‌ دوورودرێ���ژه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫وه‌رزه‌ی‌ اللی���گا بهێنێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه خوول ‌ی‬ ‫اللی���گا ته‌نیا چوار هه‌فته‌ی‌ ماوه‌‌و جیاواز ‌ی‬ ‫نێوانی���ان به‌رزبووه‌ته‌وه‌ ب���ۆ حه‌وت خاڵ‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر تروس���كایی هی���وا‌و ئومێدێك یان ‌ه‬ ‫كه‌ته‌لۆنیه‌ك���ه‌ هه‌یبووبێت یاری‌ كالس���یكۆ‬ ‫بوو‪ ،‬ئه‌م یارییه‌ گرنگ ‌ه تا ئه‌ندازه‌یه‌كی‌ باش‬ ‫وره‌‌و متمانه‌ی‌ بۆ یاریزانان ‌ی یانه‌ی‌ شاهان ‌ه‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌‪ ،‬دوای‌ شكس���تی‌ یاری‌ چوونیان‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر یانه‌ی‌ بایرن میونشن‪ .‬به‌هه‌رحاڵ‬ ‫یانه‌ی‌ ریاڵ مه‌درید توان ‌ی به‌رشه‌لۆن ‌ه تێك‬ ‫بش���كێنێت‪ .‬له‌هه‌موو ‌ی گرنگتر له‌م یاریه‌دا‬ ‫توانی‌ گۆڵ���ی‌ ژمار‌ه ‪ 109‬له‌اللی���گا تۆمار‬ ‫بكات له‌یه‌ك وه‌رزدا‪ ،‬كه‌ ریكۆرد ‌ی پێشوو ‌ی‬ ‫شكاند‪ ،‬كه‌ به‌ناوی‌ خۆیه‌و‌ه تۆماری‌ كردبوو‬ ‫ل���ه‌وه‌رز ‌ی ‪ 1990-1989‬تیایدا ‪ 107‬گۆڵیان‬ ‫له‌یه‌ك وه‌رزدا تۆماركردب���وو‪ .‬گرنگییه‌ك ‌ی‬ ‫د ‌ی ئه‌م س���ه‌ركه‌وتن ‌ه مه‌زن���ه‌ له‌وه‌دا خۆ ‌ی‬ ‫ده‌بینێته‌و‌ه كه‌ یانه‌ی به‌رشه‌لۆنه‌ بۆ ماوه‌ ‌ی‬ ‫شه‌ش ساڵ ‌ه دووجار له‌س���ه‌ریه‌ك تووش ‌ی‬ ‫شكس���ت نه‌هات���ووه‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ له‌ترۆپك ‌ی‬ ‫ئاس���ت به‌رزیدا به‌ده‌س���تی‌ چێڵسی‌‌و ریاڵ‬ ‫مه‌درید شكستی هێنا‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌م یانه‌ ‌ی‬ ‫مه‌دریدیش له‌گرێكوێره‌ی‌ گواردیۆال قوتار ‌ی‬ ‫بوو‪ ،‬چونك ‌ه له‌هه‌شت روبه‌ڕوبوونه‌وه‌دا ئه‌م ‌ه‬ ‫ج���اری‌ یه‌كه‌مه‌ یانه‌ی‌ ش���اهانه‌ ده‌توانێت‬ ‫له‌ی���اری‌ كالس���یكۆ ‌ی اللیگا س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌س���ت بهێنێت‪ ،‬له‌هه‌مووی‌ گرنگتر ئه‌م‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن ‌ه له‌یاریگای‌ نی���و كامپ بوو‪،‬‬ ‫به‌به‌رچ���اوی‌ نزیكه‌ ‌ی ‪ 100‬ه���ه‌زار هانده‌ر ‌ی‬ ‫به‌رش���ه‌لۆنه‌‪ .‬هه‌رچ ‌ی په‌یوه‌ندی‌ به‌خۆسێ‬ ‫مۆرینه���ۆ هه‌بێت ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ جار ‌ی‬ ‫یه‌كه‌مه‌ وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری‌ هونه‌ری‌ بتوانێت‬ ‫سه‌ركه‌وێت به‌سه‌ر به‌رشه‌لۆنه‌دا له‌یاریگا ‌ی‬ ‫نیوكام���پ‪ ،‬به‌درێژای ‌ی ته‌مه‌ن���ی‌ كاركردن ‌ی‬ ‫له‌یانه‌كان���ی‌ (پۆرتۆ‪ ،‬چێڵس���ی‌‪ ،‬ئینته‌ر)‬ ‫نه‌یتوانیبوو له‌نیوكامپ بردنه‌وه‌ ده‌سته‌به‌ر‬ ‫ب���كات‪ .‬یار ‌ی كالس���یكۆ ده‌س���تكه‌وتێكی‌‬ ‫مه‌عن���ه‌وی‌ گرن���گ‌و به‌بایه‌خ��� ‌ه بۆیانه‌ ‌ی‬ ‫مه‌دری���د‪ ،‬گوڕوتینێكی‌ زیاتر ده‌به‌خش���ێت‬ ‫به‌یاریزانان��� ‌ی یانه‌ك���ه‌‪ ،‬تاوه‌ك���و زیات���ر‬ ‫بكۆشن بۆ به‌ده‌س���تهێنان ‌ی نازناوه‌ گه‌وره‌‌و‬ ‫گرنگه‌كانی‌ ئ���ه‌م وه‌رزه‌ له‌ناوخۆ‌و ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پرس���یار ‌ی هه‌ره‌جدی‌‌و ئه‌ساس��� ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه داخۆ بایرن میونخ به‌رش���ه‌لۆنه‌یه‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر یار ‌ی كالسیكۆ ریاڵ بۆ یه‌كسانبوون‬ ‫یاری‌ كردبێ���ت‪ ،‬یاخود به‌پالن���ی‌ به‌رگر ‌ی‬ ‫یاری كردبێت‪ ،‬تاوه‌كو بتوانێت دژبه‌ره‌كه‌ ‌ی‬ ‫رابگرێت‪ ،‬ئه‌وا هاوكێشه‌كه‌ له‌هه‌مبه‌ر بایرن‬ ‫پێچه‌وانه‌ ده‌بێت���ه‌وه‌؟ چونكه‌ ریاڵ مه‌درید‬ ‫له‌ی���اری‌ چوونی‌ جامی‌ یان��� ‌ه پاڵه‌وانه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌وروپا ‪ 1-2‬تووشی‌ شكست هاتووه‌‌و له‌م‬ ‫یارییه‌دا پێویس���تی‌ به‌بردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫گرفته‌ هه‌ره‌گه‌وره‌كه‌ی ‌ه ئاخر له‌ش���كره‌كه‌ ‌ی‬ ‫مۆرینهۆ پێویستیان به‌بردنه‌وه‌ی‌ یارییه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌یه‌ (‪1‬به س���فر) ئه‌مه‌یش كارێكی‌ هێند‌ه‬ ‫ئاس���ان نیی ‌ه به‌رانب���ه‌ر یانه‌یه‌كی‌ خاوه‌ن‬ ‫مێژووی‌ وه‌ك بایرن موینشن‪ ،‬كه‌ به‌هه‌یبه‌ت‌و‬ ‫س���ام‌و ش���كۆ‌و ڕابه‌ری‌ یانه‌كانی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫له‌خوول��� ‌ه ئه‌وروپیه‌كان���دا دێت���ه‌ هه‌ژمار‪،‬‬ ‫خاوه‌ن ‌ی چه‌ندین ئه‌ستێره‌ی‌ كاریگه‌ره‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌مووی‌ ئاریش���ه‌تر‪ ،‬بۆ مۆرینهۆ بوون ‌ی‬ ‫ه���ه‌ردوو باڵ���ه‌ فڕۆك���ه‌ی‌ یان���ه‌ ‌ی یارین‬ ‫میون���خ (ریبی���ری‌‪ ،‬ڕۆبن) ك��� ‌ه توانایه‌ك ‌ی‬ ‫سه‌رس���وڕهێنه‌ریان هه‌ی���ه‌ له‌چۆنیه‌ت��� ‌ی‬ ‫فشارخستن ‌ه سه‌ر به‌رگریكارانی‌ الته‌نیشت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌س���ا به‌به‌رده‌وامی‌ ك���ه‌ تۆپ ده‌چێت ‌ه‬ ‫پێی‌ یاریزانانی‌ باریرن میونخ‪ ،‬یه‌كڕاس���ت‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ ئ���ه‌م دوو قۆڵ���ه‌ مه‌ترس���ی‬ ‫دروس���تكه‌ره‌ ده‌كرێت‌و ئه‌وانی���ش ده‌زانن‬ ‫به‌چ شێوه‌یه‌ك تیپ ‌ی نه‌یار هه‌راسان بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ خاوه‌ن سه‌لیقه‌و لێزانییه‌كی‌ وه‌هان‪،‬‬ ‫تاوه‌ك���و بتوانن هه‌رچی‌ ڕێگ��� ‌ه هه‌ی ‌ه تاق ‌ی‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌ی بتوانن بگه‌ن ‌ه ناوچه‌ ‌ی‬ ‫سزا ‌ی به‌رابه‌ره‌كه‌یان‪.‬‬ ‫به‌كورت���ی‌ كۆنتڕۆڵك���ردن‌و چاودێریكردن ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م دوو یاریزان���ه‌ بێزارك���ه‌ره‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫هێڵی‌ به‌رگری‌ ریاڵ كارێكی‌ هێنده‌ ئاس���ان‬ ‫نییه‌‪ .‬پاش���ان یانه‌ی‌ میون���خ خاوه‌ن ‌ی دوو‬ ‫به‌رگری���كاری‌ به‌توان���ا‌و ئاس���ت جێگیره‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش یاریزان���ان (ئاالبا‪ ،‬الم) ئه‌م دوو‬ ‫به‌رگری���كاره‌ی‌ الته‌نیش���ت به‌به‌رده‌وام��� ‌ی‬ ‫ده‌توانن له‌هێرش���ه‌كاندا به‌ش���دار ‌ی بكه‌ن‌و‬ ‫كۆمه‌كییه‌كی‌ زۆرباش���ی‌ (ڕیبیری‌‌و ڕۆبن)‬ ‫بك���ه‌ن‪ .‬له‌م س���ااڵنه‌دا زۆرب���ه‌ی‌ یانه‌كان‬ ‫هێنده‌ی‌ گرنگ ‌ی به‌الته‌نیش���ته‌كان ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫نی���و هێنده‌ بایه‌خ به‌هێڵ��� ‌ی ناوه‌ند ناده‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م هۆكاره‌ی ‌ه كه‌ واده‌كات زۆر به‌كه‌م ‌ی‬ ‫گۆڵدروستكار په‌یدابێت‪ ،‬جگه‌ له‌به‌رشه‌لۆن ‌ه‬ ‫كه‌ پشتئه‌ستوور به‌گۆڵسازان ‌ی ناوه‌ند یار ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ .‬به‌كورت���ی‌ یان���ه‌ی‌ ری���اڵ مه‌درید‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌ی‌ به‌رده‌وامی‌ (ریبیری‌‌و‬ ‫رۆبن)دایه‌ له‌كاتی‌ فشاربردن‌و هێرشكردن ‌ی‬ ‫یه‌ك ل���ه‌دوای‌ یه‌ك‪ .‬ب���ه‌دووری‌ نازانم ئه‌م‬ ‫دوو ئه‌ستێره‌ به‌ناوبانگه‌ یانه‌كه‌ی‌ مۆرینهۆ‬ ‫له‌سێداره‌ بده‌ن‌و هه‌موو خه‌ون‌و شادییه‌كیان‬ ‫لێبكه‌ن به‌ش���ین‌و ش���ه‌پۆڕ‪ ،‬واوه‌یال بۆئه‌و‬ ‫یانه‌یه‌ی‌ نازانێت ژیرانه‌‌و عاقڵمه‌ندانه‌ ده‌گه‌ڵ‬ ‫(بایرن میونخ)دا هه‌ڵسوكه‌وت بكات‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ده‌ڵێم دوور نییه‌ چوارشەمم ‌ه دوا‬ ‫شه‌و ‌ی مانه‌وه‌ی‌ ریاڵ مه‌درید بێت له‌جام ‌ی‬ ‫یان ‌ه پاڵه‌وانه‌كان ‌ی ئه‌وروپا‌و له‌سه‌ر ده‌ست ‌ی‬ ‫یانه‌ ئه‌ڵمانیه‌كه‌ پێی‌ بوترێت كش مه‌لیك‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫كێ‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رد‌ه بكا؟‬

‫ی بكات‬ ‫پاره‌و سامانی‌ ئه‌م واڵته‌ به‌فیڕۆ ده‌ڕوات‌و كه‌سێكیش نیی ‌ه رێگری ‌‬ ‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬ ‫ی ده‌كرێت‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ باس���ی چاكسازی ‌‬ ‫له‌كوردس���تان ئه‌وه‌ن���د‌ه كار له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ناكرێت‪ ،‬له‌وه‌خراپتر كاتێك‬ ‫چاكسازی ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌تێك یان ده‌زگایه‌كی‬ ‫كه‌موكوڕی ‌‬ ‫دیاریكراو له‌الی���ه‌ن چاودێریی‌ دارایی‌‪،‬‬ ‫ی���ان په‌رله‌م���ان هه‌ندێج���ار له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫میدیاوه‌ ئاشكرا ده‌كرێت‪ ،‬له‌بر ‌‬ ‫ئیش���ی له‌س���ه‌ر بكرێت‌و چاكبكرێت‪،‬‬ ‫خراپتر ده‌كرێت‌و هه‌ندێجار به‌ئه‌نقه‌ست‬ ‫دووباره‌ ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ن���د ده‌زگاو دامه‌زراوه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌موو كۆمه‌ڵگایه‌ك به‌پایه‌و ره‌كیزه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی ژیان‌و پێشكه‌وتن داده‌نرێن‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه په‌یوه‌ن���دی ئ���ه‌و ده‌زگایان ‌ه‬ ‫ی واڵته‌وه‌ هه‌یه‌و ئه‌و ده‌زگایان ‌ه‬ ‫به‌ئاینده‌ ‌‬ ‫راس���ته‌وخۆو ناڕاس���ته‌وخۆ كۆمه‌ڵگا‬ ‫ئاراسته‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌سه‌رووی‌ هه‌مویانه‌و‌ه‬ ‫ده‌زگای‌ په‌روه‌رده‌و فێركردن به‌هه‌موو‬ ‫الیه‌ن‌و جومگه‌كانی���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه كاتێك‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و مۆران ‌ه له‌و ده‌زگایانه‌ ده‌دات‪،‬‬ ‫ئیدی زه‌نگی مه‌ترسیی ئاینده‌یه‌كی زۆر‬ ‫خراپ ده‌بیستین‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م وه‌زاره‌ت���ه‌ له‌چه‌ند‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫گرنگترینی���ان‬ ‫الیه‌نێكه‌وه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫ی په‌روه‌رده‌كردن‌و‬ ‫بریتیی��� ‌ه له‌كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌و‬ ‫پرۆگرامكردن���ی بابه‌ته‌كان ‌‬ ‫هه‌ندێجار بێسه‌روبه‌ری‌‌و بێبه‌رنامه‌یی‌‪،‬‬ ‫ی دارایی‌‌و‬ ‫به‌شێكیشی بریتیی ‌ه له‌گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی سامانی‌ گشتیی‌‪.‬‬ ‫به‌فیڕۆدان ‌‬ ‫له‌پرسی به‌فیڕۆدانی‌ سامانی‌ گشتیدا‬ ‫پرسی چاپكردنی كتێب یه‌كێكه‌ له‌پرس ‌ه‬ ‫ئاڵۆزه‌كان���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫كێشه‌یه‌ك ‌ه ده‌مێك ‌ه به‌رده‌وامیی‌ هه‌یه‌و‬ ‫بووه‌ به‌دیارده‌و چاره‌ناكرێت‪ ،‬تائێستا‬ ‫نه‌حكومه‌ت ده‌ی���ه‌وێ‌ چاره‌بكرێت‌و ن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان به‌دواداچون ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی گش���تیش‬ ‫جددی كردووه‌و نه‌ داواكار ‌‬ ‫ی ئه‌م كه‌یس���ه‌ بگه‌یه‌نێت ‌ه‬ ‫توانیویه‌ت��� ‌‬ ‫دادگا‪ ،‬ی���ان رونتر رێگه‌یان لێده‌گیرێت‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ بگه‌نه‌ راس���تیی‌‌و كه‌س���ه‌كان‬ ‫بده‌نه‌ دادگا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زنجیره‌ی���ه‌ك دیكۆمێنت��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌‪ ،‬سااڵن ‌ه پاره‌یه‌كی‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ئێج���گار زۆر بۆ كتێب ته‌رخانده‌كرێت‌و‬ ‫پاره‌یه‌ك���ی زۆریش به‌بیان���وی‌ كتێب‬ ‫چاپكردن به‌فیڕۆ ده‌درێت‌و گه‌نده‌ڵییه‌كی‬ ‫ی‬ ‫گ���ه‌ور‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بووه‌ت ‌ه جێ ‌‬ ‫سه‌رسوڕمانی‌ لیژنه‌ی‌ به‌دواداچونی‌ ناو‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت زۆر به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ س���ه‌رو ‌‬ ‫خۆیان له‌وبابه‌ته‌ ئاگاداركردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫پێویسته‌ سه‌ره‌تا باسی ئه‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه له‌گه‌ڵ دوو‬ ‫ك���ه‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫كۆمپانی���ا به‌ناوی‌ جی���ۆ پرۆجێكتس‬ ‫ی پرۆگ���رام‌و چاپكردنی‬ ‫ب���ۆ گۆڕین��� ‌‬ ‫كتێب ه���اوكات كۆمپانی���ای ماكمیالن‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ چاپكردن���ی كتێ���ب گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬چه‌ند ساڵێكه‌ ئه‌م گرێبه‌ست ‌ه‬ ‫ی هاتووه‌‪،‬‬ ‫به‌رده‌وامه‌و له‌‪2011‬دا كۆتای ‌‬ ‫ێ دووبار‌ه گرێبه‌س���ت‬ ‫ئێس���تا ده‌یانه‌و ‌‬ ‫ی جی���ۆ پرۆجێكتس‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانیا ‌‬ ‫نوێبكه‌نه‌وه‌و كۆمپانیاكه‌ش ئاماده‌نیی ‌ه‬ ‫ی بیدات��� ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و پرۆگرام���ه‌ی‌ هه‌یه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرێبه‌س���ت وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت‌و به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌س���تۆته‌و‌ه ب���ه‌وه‌ی‌ ته‌نه���ا خ���ۆ ‌‬ ‫كتێ���ب چاپب���كات‪ ،‬ئه‌م گرێبه‌س���ت ‌ه‬ ‫ئیحتیكارییه‌و وایكردوو‌ه وه‌زاره‌ت ته‌واو‬ ‫ی كتێب له‌الیه‌ن‬ ‫ببه‌س���ترێته‌وه‌ به‌هێنان ‌‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایه‌وه‌و كه‌سی تر نه‌توانێت‬ ‫كتێ���ب چاپبكات‪ ،‬ئ���ه‌م كۆمپانیایه‌ش‬ ‫ی وه‌زاره‌ت كتێب چاپده‌كات‌و‬ ‫له‌سه‌ر داوا ‌‬ ‫ده‌یهێنێته‌ كوردس���تان‪ ،‬لێره‌دا كێشه‌و‬ ‫گرفته‌ك���ه‌ له‌وه‌دای���ه‌ له‌الی���ه‌ك ئ���ه‌و‬ ‫ی خواس���ت‬ ‫ی چاپده‌كرێن به‌پێ ‌‬ ‫كتێبانه‌ ‌‬ ‫ی به‌ش���ێوه‌یه‌كه‌و زیاد‬ ‫نین‌و هه‌رجاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاپكردن‌و هه‌ڵه‌ی‌ زمانه‌وایی‌‌و كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه هاوكات ل���ه‌واده‌و كات ‌‬ ‫دیك���ه‌ ‌‬ ‫ی ناگات ‌ه كوردس���تان‪ ،‬هه‌ردووكی‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ێ‬ ‫به‌س���ه‌ریه‌كه‌وه‌ وایكردووه‌ سااڵنه‌ به‌ب ‌‬ ‫هی���چ هۆكارێك���ی مه‌نتق���ی‌و ماقوول‬ ‫س���ه‌دان هه‌زار كتێ���ب‌و به‌ده‌یان ته‌ن‬ ‫كتێب چاپبكرێت‌و دواتر بس���وتێنرێت‌و‬ ‫له‌ناو ببرێت به‌وپێیه‌ی‌ به‌س���ه‌رچووه‌و‬ ‫سودی نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ی ‪ 750‬هه‌زار كتێب‬ ‫بۆنمون ‌ه نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ی چاپده‌كرێت‌و‬ ‫ی س���ۆران ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌زار ‌‬ ‫ی بادین���ان ره‌وانه‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫بۆناوچ��� ‌ه ‌‬ ‫ێ ب��� ‌ه كرمانجی‬ ‫كه‌چی خوێن���دن له‌و ‌‬ ‫ی گومان ‌ه‬ ‫ژورووه‌ (بادینی‌) ئه‌مه‌ش جێ ‌‬ ‫ی كتێب چاپده‌كرێت‌و‬ ‫بۆ ئه‌م رێژ‌ه زۆره‌ ‌‬ ‫ی بادین���ان ده‌كرێ���ت ك ‌ه هیچ‬ ‫ره‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫س���ودێكی نییه‌و ل���ه‌وێ‌ خوێندن به‌و‬

‫ی ‪ 750‬هه‌زار‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫كتێب به‌شێوه‌زار ‌‬ ‫ی‬ ‫سۆران ‌‬ ‫چاپده‌كرێت‌و‬ ‫بۆناوچه‌ی‌ بادینان‬ ‫ره‌وانه‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫كه‌چی خوێندن‬ ‫له‌وێ‌ ب ‌ه كرمانجی‬ ‫ژورووه‌‬ ‫ ‬ ‫دوو قوتابی به‌ کۆڵێک کتێبه‌وه‌ له‌کاتی رۆشتنیان بۆ خوێندنگا‬ ‫ی چی؟‬ ‫ش���ێوه‌زاره‌ نییه‌‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه له‌پا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌و‌ه ده‌بینین له‌بری‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كتێ���ب له‌س���ه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌ خوێندن‬ ‫ی‬ ‫(واته‌ مانگی ئه‌یلول) بگاته‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ،‬كه‌چی ده‌بینین كۆمپانیاك ‌ه‬ ‫ی دووه‌م‌و ش���وبات‬ ‫له‌مانگه‌كانی‌ كانون ‌‬ ‫ده‌یگه‌یه‌نێت��� ‌ه كوردس���تان‪ ،‬كه‌چ���ی‬ ‫لێپێچین���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و كۆمپانیای ‌ه‬ ‫ناكرێت؟!‬ ‫ی‬ ‫ی گش���تی ‌‬ ‫ی داواكار ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر داوا ‌‬ ‫ی وه‌زیران لیژنه‌یه‌كی‬ ‫ئێس���تا ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تیی‌ پێكهێن���او‌ه بۆ به‌دواداچون ‌‬ ‫ی چاپكردن���ی كتێب‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كان��� ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ی ئه‌و گرێبه‌س���ته‌ ‌‬ ‫به‌دواداچون ‌‬ ‫ئ���ه‌و دوو كۆمپانیایه‌ی‌ ك���راو‌ه (جیۆ‬ ‫ی ماكمیالن)‬ ‫پرۆجێكت���س‌و كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی پرۆگ���رام‌و چاپكردنی‬ ‫ب���ۆ گۆڕین��� ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫كتێ���ب‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و لیژنه‌ی ‌ه‬ ‫ئاماده‌نیی��� ‌ه هاوكاری��� ‌‬ ‫ب���كات‌و ئه‌ندامێكی خۆی‌ ب���ۆ لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیارییه‌ ‌‬ ‫دیاریب���كات‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داواكاریه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه تائێس���تا وه‌اڵم��� ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نه‌داوه‌ته‌وه‌ بۆلێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫ل���ه‌و دۆس���یه‌یه‌‪ ،‬به‌پێی‌ نوس���راوێكی‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه ژم���ار‌ه ‪5408‬‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌‪ 2012/1/4‬به‌ئیمزای‌ س���ه‌فین دزه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ داوا له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫وه‌زیران ده‌كرێت لێكتێگه‌یشتن له‌گه‌ڵ‬ ‫‌وه‬ ‫كۆمپانیای‌ جیۆپرۆجێكتس نوێبكرێته ‌‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ چاپكردنی كتێ���ب‪ ،‬ئه‌مه‌ش مایه‌ ‌‬ ‫سه‌رس���وڕمان ‌ه له‌كاتێكدا له‌گرێبه‌ستی‬ ‫ئ���ه‌و كۆمپانیای���ه‌دا ئیحتیكاركردن���ی‬ ‫ی‬ ‫چاپكردن���ی كتێب به‌س���ه‌ر حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێمدا ده‌سه‌پێنرێت‌و هاوكات كێشه‌و‬ ‫ی‬ ‫گرفتی زیادچاپكردنی كتێب‌و له‌واده‌ ‌‬ ‫ی كتێب ن���اگات‪ ،‬كه‌چی وه‌زاره‌ت‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی گرێبه‌ست ده‌كات‪،‬‬ ‫ی نوێكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م گرێبه‌س���ت ‌ه نوێبكرێته‌و‌ه‬ ‫مان���ای‌ به‌رده‌وامیدان���ه‌ به‌كێش���ه‌و‬ ‫ی چاپكردنی كتێب‪ ،‬هاوكات‬ ‫گرفته‌كان��� ‌‬ ‫پرس���یارێكی گرنگ له‌وه‌زاره‌ت بكه‌ین‪،‬‬ ‫بۆچی گرێبه‌س���ت له‌گه‌ڵ كۆمپانیایه‌ك‬ ‫ئیمزا ده‌كات كه‌ به‌پێی‌ گرێبه‌س���ته‌ك ‌ه‬ ‫كۆمپانیا مافی ئیحتیكاركردنی پرۆگرام‌و‬ ‫چاپكردن���ی كتێب به‌س���ه‌ر وه‌زاره‌تدا‬ ‫ده‌سه‌پێنێ‌؟‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫له‌ن���او وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك���ی تایب���ه‌ت هه‌بوو‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ به‌دواداچ���ون‌و ئاش���كراكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و كه‌موكوڕی���ه‌كان‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ئاش���كراكردنی زنجیره‌یه‌ك گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ی چه‌ن���د مانگی‬ ‫ی له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫كه‌موك���وڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردوو ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی ‌ه كه‌ ناو ‌‬ ‫(به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی به‌دواداچ���ون) بوو‬ ‫له‌هه‌یكه‌لی‌ دیوانی‌ وه‌زاره‌ت گوێزرایه‌و‌ه‬ ‫ی پالندانان‬ ‫بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گش���تی ‌‬ ‫ی فه‌رمانێك���ی وه‌زاره‌ت (ژمار‌ه‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ /190‬ل���ه‌‪‌)2011/10/13‬و گۆڕین��� ‌‬ ‫ی كه‌س���ێكی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك���ه‌ی‌‌و دانان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ به‌ناوی‌ (په‌‪ .‬ع‪ .‬ع) به‌ناونیشان ‌‬ ‫(وه‌رگێڕ) كه‌ هیچ په‌یوه‌ندی به‌پسپۆڕی‌‌و‬

‫ی‬ ‫كاری‌ پش���كنینه‌وه‌ نیی ‌ه به‌نوس���راو ‌‬ ‫ژماره‌ (‪ 3862‬له‌‪.)2012/2/27‬‬ ‫پرس���یار ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬چ���ۆن ده‌كرێت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كی س���ه‌ربه‌خۆ له‌ناو‬ ‫ی یاس���ا رێكخراو‌ه‬ ‫وه‌زاره‌ت ك���ه‌ به‌پێ ‌‬ ‫له‌ڕه‌گ���ه‌و‌ه بگوێزرێت���ه‌وه‌ بۆس���ه‌ر‬ ‫ی پالندان���ان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی گش���تی ‌‬ ‫ی ن���او‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ��� ‌‬ ‫ته‌نه���ا له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ئاشكرا ده‌كات؟ له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫كه‌سێكی دیك ‌ه بكرێته‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ كه‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫ی‬ ‫به‌كاری‌ پش���كنینه‌وه‌ نییه‌و ناونیشان ‌‬ ‫وه‌رگێڕه‌؟‬ ‫تا دێت گومانه‌كان زیاتر ده‌بن له‌سه‌ر‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و كێشه‌كانی‌ چاپكردنی كتێب‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ن���او وه‌زاره‌ت‪ ،‬ئه‌و زانیاریانه‌ ‌‬ ‫ی وردی‬ ‫ی گش���تیی‌ به‌دواداچون ‌‬ ‫داواكار ‌‬ ‫ك���ردووه‌و چه‌ن���د س���ه‌ره‌داوێكی ئه‌و‬ ‫ی كه‌وتۆته‌ ده‌ست كه‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌ ‌‬ ‫سه‌ره‌نجام ئاشكراكردنی‌ گه‌نده‌ڵییه‌كی‬ ‫گه‌وربێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫په‌روه‌رد‌ه بای���ی‌ ملیاره‌ها دینار كتێب‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی‌ س���ودی‬ ‫چاپده‌كرێت‌و دواتر ب ‌‬ ‫لێ‌ ببینن هه‌ندێجار به‌ر له‌دابه‌ش���كردن‬ ‫ده‌یس���وتێنن یان ده‌یخه‌ن���ه‌ ژێر گڵ‌و‬ ‫ی ده‌به‌ن‌و پوچه‌ڵ���ی ده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ناو ‌‬ ‫بۆیه‌ یه‌كێ���ك له‌لیژنه‌كانی‌ لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫ی خۆیاندا نوس���یویانه‌‪" ،‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌ڕاپۆرت ‌‬ ‫وه‌ك ته‌ته‌ر كتێب ئیعدام ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێكهێن���راون داوا ‌‬ ‫ئه‌و لیژنان���ه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌و به‌دواداچون��� ‌‬ ‫به‌فیڕۆدانه‌ی‌ پاره‌‌و س���امانی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫ده‌كه‌ن بێ‌ بیانویه‌ك���ی مه‌نتقی‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی ئاماژه‌كردن به‌بێبه‌رنامه‌یی‌‌و‬ ‫سه‌ربار ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت له‌چاپكردن���ی‬ ‫بێپالن��� ‌‬ ‫كتێ���ب‪ ،‬بۆی���ه‌ كتێ���ب چاپده‌كرێت‌و‬ ‫پوچه‌ڵده‌كرێت���ه‌وه‌و دوات���ر دووب���ار‌ه‬ ‫چاپده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕاپۆرتێك���دا ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌‪ 2011/5/25‬ئاراسته‌ی‌ وه‌زیرو الیه‌ن ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندی���دار له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬چه‌ن���د بڕگه‌یه‌ك له‌خۆ ده‌گرێت‬ ‫ی ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كات ك ‌ه‬ ‫له‌وان��� ‌ه به‌ڕوون ‌‬ ‫ی بچوك‬ ‫س���ااڵنه‌ به‌هۆی‌ گۆڕانكارییه‌ك ‌‬ ‫له‌پرۆگ���رام‪ ،‬ژماره‌یه‌ك���ی (زه‌به‌الح)‬ ‫ێ‬ ‫كتێب پوچه‌ڵده‌كرێته‌وه‌و س���ه‌رله‌نو ‌‬ ‫ێ چاپده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫كتێبی نو ‌‬ ‫ده‌پرس���ێت "ئه‌گ���ه‌ر س���ااڵن ‌ه ئ���ه‌م‬ ‫گۆڕانكاریان���ه‌ ده‌كرێت ب���ۆ ئه‌م ژمار‌ه‬ ‫ی كتێب پوچه‌ڵده‌كرێته‌وه‌؟!‬ ‫زه‌به‌الحانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كێ‌ به‌رپرس��� ‌ه له‌دانانی‌ ژمار‌ه یان بڕ ‌‬ ‫ی سااڵنه‌؟!"‪.‬‬ ‫پێویست ‌‬ ‫پرس���یارێكی مه‌نتقیی��� ‌ه لیژنه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كردوویه‌ت���ی‌‪ ،‬بۆ س���ااڵنه‌ گۆڕانكاری ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌پرۆگ���رام ده‌كرێ���ت‪ ،‬ناك���ر ‌‬ ‫به‌رله‌چاپك���ردن دڵنیاب���ن له‌هه‌م���وو‬ ‫گۆڕانكاریی���ه‌كان‌و هه‌ڵه‌بڕی‌ كتێبه‌كه‌و‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر هه‌ڵه‌یه‌كی ته‌كنیك���ی بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دووبار‌ه چاپنه‌كرێته‌وه‌؟ بۆیه‌ لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌پرس���ێت "به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گش���ت ‌‬ ‫ێ بوو‬ ‫پرۆگرام ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌یان له‌كو ‌‬

‫ی كتێب‌و له‌كوێو‌ه‬ ‫بۆ پوچه‌ڵكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫پێیاندراوه‌و چ���ۆن پیاد‌هی‌ ده‌كه‌ن‌و چ‬ ‫پێوه‌رێكیان هه‌یه‌؟"‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫نوكت���ه‌ی‌ ئه‌م بارودۆخه‌ له‌وه‌دایه‌ ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی له‌هه‌ند ‌‬ ‫هیچ بیانوی���ه‌ك گۆڕانكاری ‌‬ ‫كتێبدا ده‌كه‌ن ك ‌ه ره‌نگه‌ نه‌ك پێویست‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو پرس���یاری زۆر به‌دوای‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا دێنێت‪ ،‬ئه‌ویش پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كتێبی په‌روه‌رده‌ی‌ ئیسالمییه ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ل���ه‌و كتێبه‌دا بێت پێویس���ت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌ گۆڕانكاریی‌ نه‌بێت بۆی��� ‌ه لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫ی پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) چ‬ ‫ده‌پرس���ێت دوا ‌‬ ‫ئایه‌تێكی ناس���خ بۆ چه‌ن���د ئایه‌تێكی‬ ‫ی‬ ‫مه‌نس���وخكراو دابه‌زیوه‌؟! مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی له‌كتێبی‬ ‫ی گۆڕانكاری ‌‬ ‫لیژنه‌ك���ه‌ بۆچ��� ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌هی‌ ئیس�ل�امی ده‌ك���ه‌ن خۆ‬ ‫ئایه‌تێكی ناسیخ نه‌هاتۆته‌ خواره‌و‌ه بۆ‬ ‫ێ‬ ‫ی دیكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌ڵێت ك ‌‬ ‫نه‌سخی ئایه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 17‬هه‌زارو‬ ‫به‌رپرس ‌ه له‌پوچه‌ڵكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�امی ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫‪ 565‬كتێب��� ‌‬ ‫ی پێنجه‌می بنه‌ڕه‌ت���ی‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پۆل ‌‬ ‫ی نوس���راوێكی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫پرۆگرام���ه‌كان ل���ه‌‪ 2011/5/30‬ئ���ه‌و‬ ‫په‌رتوك��� ‌ه گۆڕانكاریی‌ پێویس���تی‌ بۆ‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی دیكه‌و‌ه ده‌بینین به‌بێ بیانوو‬ ‫كتێبی بێكه‌ڵك دووباره‌ چاپده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی بپرسین بۆ دووبار‌ه‬ ‫بۆیه‌ جێی‌ خۆیه‌ت ‌‬ ‫كتێ���ب چاپده‌كرێت���ه‌وه‌؟ ده‌یان هه‌زار‬ ‫كتێ���ب دووب���اره‌ چاپده‌كرێت���ه‌و‌ه بێ‬ ‫ئه‌و‌هی‌ هیچ س���ودی لێ‌ ببینرێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫گومانده‌كرێ���ت‌و پێوس���ت ‌ه په‌رله‌مان‌و‬ ‫ی په‌یوه‌ندیدار‬ ‫چاودێریی‌ دارایی‌‌و الیه‌ن ‌‬ ‫له‌حكومه‌ت ل���ه‌م دیارده‌یه‌ بكۆڵێته‌وه‌و‬ ‫ی ب���ه‌م بارودۆخه‌ بهێنرێت‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫له‌و راپۆرته‌دا ده‌ڵێت ‪ 32‬هه‌زار كتێبی‬ ‫ی پێنجه‌می بنه‌ڕه‌تی‌ بێكه‌ڵك‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫دووبار‌ه چاپكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ‪11‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌زارو ‪ 200‬كتێبی فیزی���ای‌ نۆیه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی‌‌و ‪ 2400‬كتێب���ی جوگرافیا ‌‬ ‫ی چاپكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ده‌یه‌می وێژه‌ی��� ‌‬ ‫ی چییه‌و‬ ‫لیژنه‌كه‌ ده‌پرس���ێ هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫كێ لێی‌ به‌رپرسیاره‌؟‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫له‌ش���وێنێكی دیكه‌دا ده‌ڵێت ناكر ‌‬ ‫ی هیچ په‌رتوكێ���ك خه‌رجبكرێت‬ ‫پاره‌ ‌‬ ‫ێ وردبین���ی‌ دوای‌ چ���اپ (نه‌ك‬ ‫به‌ب��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ژمێریاریی‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت نه‌ده‌زان ‌‬ ‫وردبین ‌‬ ‫شتی‌ واهه‌یه‌و نه‌سه‌ریشی لێ‌ ده‌رده‌چێ‌)‬ ‫ی‬ ‫كه‌وات ‌ه لێره‌دا ش���تێك هه‌ی ‌ه ژمێریار ‌‬ ‫ی نازانێ‌‪ ،‬ده‌ش���ڵێت‬ ‫وه‌زاره‌ت ی���ان پێ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كتێ���ب كه‌موكوڕی‌ زانس���تیی‌‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ زمانه‌وانیی‌ رێنوس���ی‌ تێدابوو‬ ‫ی‬ ‫ی تێچوو ‌‬ ‫ی به‌رپ���رس به‌بڕ ‌‬ ‫ئه‌وا الیه‌ن ‌‬ ‫ی په‌رتوكه‌ك��� ‌ه ته‌غریم بكرێت یان‬ ‫چاپ ‌‬ ‫ی ئه‌نجامدراو س���زا‬ ‫ی هه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ بڕ ‌‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫ی راپۆرته‌ك���ه‌دا روو‬ ‫ل���ه‌دوا خاڵ��� ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ك���راوه‌و ده‌ڵێت با وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌ئاستی‌ به‌رپرسیارێتیدا بێت ئه‌وكات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پرۆگ���رام پوچه‌ڵبكاته‌و‌ه ك��� ‌ه مای ‌ه ‌‬ ‫ك���ۆگای په‌رتوكه‌كان س���فر بوبێته‌وه‌‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌ریق هه‌ڵه‌بجه‌یی‬

‫ی بۆ به‌سفركردنی‬ ‫یان كاری‌ پێویس���ت ‌‬ ‫كۆگاكان كرابێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ك���ی دیكه‌و‌ه ئێس���تا داواكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دایه‌ لێپرسراوان ‌‬ ‫گشتی ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌ ك ‌ه به‌رپرس���ن‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی كتێب‬ ‫له‌چاپك���ردن‌و پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راكێش���ی دادگا ب���كات ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی���ان له‌گه‌ڵ���دا بكرێ���ت‬ ‫ی‬ ‫ی س���امان ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر هۆكاری‌ به‌فیڕۆدان ‌‬ ‫ی بێبه‌رنامه‌ی���ی‌‌و‬ ‫ئ���ه‌م واڵت��� ‌ه به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیادچاپكردنی كتێب‌و پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كتێب‌و هه‌رچی په‌یوه‌ندی‬ ‫ێ هۆكار ‌‬ ‫ب‌‬ ‫ی چاپكردنی كتێبه‌و‌ه‬ ‫به‌گه‌نده‌ڵییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه داوا له‌ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫وه‌زیران ك���راوه‌ لیژنه‌یه‌ك پێكبێنێت‌و‬ ‫به‌دواداچونی‌ ورد بۆ ئه‌م پرس ‌ه بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه هیچ‬ ‫وه‌اڵمێكی نییه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌سه‌ر داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫داواكاری‌ گشتی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستا ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫وه‌زیران لیژنه‌یه‌كی‬ ‫تایبه‌تیی‌ پێكهێناو‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ به‌دواداچون ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كان ‌‬ ‫چاپكردنی كتێب‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫په‌روه‌رد‌ه‬ ‫ئاماده‌نیی ‌ه‬ ‫هاوكاریی‌ ئه‌و‬ ‫لیژنه‌ی ‌ه بكات‬ ‫ی گشتیدا بۆ‬ ‫له‌نوس���راوێكی داواكاری ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران له‌‪22‬ی‌ ئابی ‪2011‬‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه له‌بوار ‌‬ ‫ئام���اژ‌ه به‌گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫چاپكردن���ی كتێ���ب ك���راو‌ه به‌ژماره‌و‬ ‫به‌ڵگ���ه‌‪ ،‬له‌یه‌كێك له‌به‌ڵگه‌كاندا ده‌ڵێت‬ ‫كتێب چاپك���راو‌ه له‌كاتێكدا پێش���تر‬ ‫نوس���راوێكی دیك��� ‌ه هه‌ب���وو‌ه هه‌مان‬ ‫ئ���ه‌و كتێب��� ‌ه پوچه‌ڵبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫به‌رله‌چاپكردن���ی كتێب‪ ،‬نوس���راوێك‬ ‫ی كتێبه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌بوو‌ه به‌پوچه‌ڵكردن���ه‌و‌ه ‌‬

‫ی ژم���ار‌ه (‪42403‬‬ ‫ب��� ‌ه نوس���راو ‌‬ ‫له‌‪ ،)2009/12/24‬كه‌وات ‌ه پرسیار ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ فه‌رمانێك هه‌یه‌ بۆپوچه‌ڵكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫كتێبێكی دیاریك���راو‪ ،‬بۆ چاپكرایه‌وه‌؟‬ ‫هۆكار چی بوو؟‬ ‫له‌الیه‌ك���ی دیك���ه‌و‌ه ئاماژه‌ك���راو‌ه‬ ‫ی به‌ب���ێ‌ لێكۆڵین���ه‌و‌ه ‪ 200‬ته‌ن‬ ‫به‌و‌ه ‌‬ ‫كتێب س���وتێنراوه‌و پوچه‌ڵكراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ وه‌زاره‌ت له‌كاتێكدا ته‌مه‌ن ‌‬ ‫چاپكردنی ئه‌و كتێب ‌ه ته‌نها دوو س���اڵ‬ ‫ی‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش مان���ای‌ به‌فیڕۆدان ‌‬ ‫ی گش���تییه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫س���امان ‌‬ ‫ی (‪ )720‬هه‌زار‬ ‫ی ‪2010‬دا ب���ڕ ‌‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ۆرانی‌ ره‌وانه‌ ‌‬ ‫كتێب به‌شێوه‌زار ‌‬ ‫ێ خوێندن‬ ‫بادینان كراوه‌ له‌كاتێكدا له‌و ‌‬ ‫ی كرمانج���ی ژورووه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌زار ‌‬ ‫له‌كاتێكدا ب���ڕی‌ زیاتر له‌‪ 3‬ملیارو ‪740‬‬ ‫ملیۆن دین���ار پ���ار‌ه ته‌رخانكراو‌ه بۆ‬ ‫ی كتێب به‌شێوه‌زاری‌ كرمانجی‬ ‫چاپكردن ‌‬ ‫ی دهۆك‪.‬‬ ‫بۆ پارێزگا ‌‬ ‫له‌الیه‌ك���ی دیك���ه‌و‌ه دیارده‌یه‌ك���ی‬ ‫دیكه‌ هه‌س���تی پێك���راوه‌ له‌چاپكردنی‬ ‫ی كۆگاكان‬ ‫كتێبدا‪ ،‬ئه‌ویش به‌بێ‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كتێ���ب بك���ه‌ن له‌الی���ه‌ن الیه‌ن ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌وه‌ به‌كت���اب ژماره‌یه‌كی‬ ‫زۆر كتێبی نه‌خوازراو ره‌وان ‌ه ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ی یاداش���تێك ك ‌ه له‌الیه‌ن یه‌كێك‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆگاكانه‌وه‌ ئاراس���ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت له‌‪2009/9/6‬‬ ‫ی دیوان ‌‬ ‫گشتی ‌‬ ‫ی‬ ‫كراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێـت ژماره‌یه‌كی زۆر ره‌وانه‌ ‌‬ ‫كۆگاكه‌مان ده‌كرێت‌و داوامان نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌س���یش لێمان وه‌رناگرێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كۆگاكانی په‌روه‌رد‌ه داوایان نه‌كردوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫تا بۆیان ره‌وان ‌ه بكه‌ین‪ .‬كه‌واته‌ به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌م یاداش���ت ‌ه ده‌رده‌كه‌وێت ژماره‌یه‌كی‬ ‫ی‬ ‫زۆر كتێ���ب چاپده‌كرێ���ت‌و ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫كۆگاكان ده‌كرێت دواتریش زیادده‌بێت‌و‬ ‫ده‌س���وتێنرێت یان به‌ه���ه‌ر هۆكارێكی‬ ‫دیكه‌ پوچه‌ڵده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬لێره‌دا پرسیار‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه بۆ كتێبی زیاد چاپده‌كرێت؟ ك ‌‬ ‫ی له‌وه‌دایه‌؟ بۆ لێپرسینه‌و‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫ل���ه‌م دیارده‌ی ‌ه ناكرێت ك���ه‌ ماوه‌یه‌كی‬ ‫زۆره‌ به‌رده‌وامیی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی به‌دواداچونێك ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫پش���كنینی‌ وه‌زاره‌ت ده‌ركه‌وت���وو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ قوتابخانه‌دا كتێبی س���ااڵن ‌‬ ‫له‌هه‌ند ‌‬ ‫‪‌2005‬و ‪ 2006‬الی‌ قوتابیان���ه‌وه‌ بووه‌‪،‬‬ ‫ی ‪ 2008‬چاپكراون‬ ‫كه‌چ���ی كتێبه‌كان��� ‌‬ ‫پوچه‌ڵكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش كێشه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه ناكرێت كتێبی چاپی‬ ‫ی‬ ‫‪ 2005‬بخوێنرێ���ت له‌كاتێكدا چاپكراو ‌‬ ‫‪ 2008‬كه‌ نوێتره‌ پوچه‌ڵكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی كه‌الم ئێستا تێگه‌یشتین‬ ‫خوالس���ه‌ ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌ هه‌ی���ه‌و به‌ڕوونی‌ هه‌س���تی‬ ‫پێده‌كرێت‪ ،‬من دڵنیام به‌ڵگه‌ی‌ زیاترو‬ ‫ی‬ ‫ی داواكاری��� ‌‬ ‫زۆرباش���تر له‌به‌رده‌س���ت ‌‬ ‫گش���تیی ‌ه بۆ به‌دواداچونی‌ ئه‌م پرسه‌‪،‬‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫فه‌رموون ئێوه‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی داموده‌زگا ‌‬ ‫ی دارایی‌‪ ،‬هه‌رچ ‌‬ ‫چاودێری ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدارو به‌دواداچون‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی خۆتان بكه‌ن‌و‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬به‌دواداچون ‌‬ ‫بوێران ‌ه هه‌رچی په‌یوه‌ندی به‌وباس���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه راكێش بكه‌ن‌و ئیجرائاتیان له‌گه‌ڵدا‬ ‫ی به‌و دیارده‌یه‌ش بێنن ك ‌ه‬ ‫بكه‌ن‌و كۆتای ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌دا‬ ‫به‌رده‌وام ‌ه ل���ه‌وه‌زاره‌ت‌و له‌پا ‌‬ ‫سامانی‌ گشتیی‌ به‌فیڕۆ ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ی زی���اد چاپك���ردن‌و‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫پوچه‌ڵكردنه‌و‌هی‌ سه‌دان هه‌زار كتێبی‬ ‫ی‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و به‌فیڕۆدانی‌ سامان ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫داواكاری‌ گش���تیی‌ داوای‌ له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫وه‌زی���ران ك���ردووه‌ لیژنه‌یه‌كی تایبه‌ت‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و الیه‌ن ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدار له‌ن���او دیوانی‌ وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫ی پرۆگرامه‌كان پێكبێنێت‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی پێویستیش���ی خس���تۆته‌ڕوو‪،‬‬ ‫به‌ڵگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیرانی���ش نوس���راو ‌‬ ‫ئاراسته‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه كردووه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم تائێس���تا وه‌اڵم���ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫وه‌زیرانی‌ نه‌داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی نوسراوێكی وه‌زاره‌ت جارێكی‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫دیكه‌ داوا له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران كراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫گرێبه‌س���ت له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ ‌‬ ‫ی پێنج س���اڵه‌ كتێبی بۆ وه‌زاره‌ت‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاپده‌كرد‌و ئه‌مس���اڵ له‌‪ 2011‬كۆتای ‌‬ ‫هات���ووه‌ به‌ن���اوی‌ جی���ۆ پرۆجێكتیس‬ ‫دووب���ار‌ه نوێبكرێت���ه‌وه‌ له‌كاتێكدا ئه‌و‬ ‫ی چاپكردنی‬ ‫كۆمپانیایه‌ پێشتر ئیحتیكار ‌‬ ‫كتێبی به‌س���ه‌ر وه‌زاره‌تدا سه‌پاندبوو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دره‌نگ ده‌یگه‌یاندو كێشه‌ ‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌بوو‪.‬‬ ‫زۆر ‌‬ ‫‪sarteep_jawhar@yaho.com‬‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )323‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/4/24‬‬

‫ونبون‬

‫ی (شادی‌ سدیق محه‌مه‌د)‬ ‫ی ده‌رونی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫* باجێکی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ سۆز ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (س���االر عه‌ب���دواڵ ره‌حیم)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (مه‌حمود حه‌م ‌ه سه‌عید مه‌ولود)‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (ته‌ها محه‌مه‌د ئه‌مین) هه‌ركه‌سێك‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی (ك���وردۆ محه‌مه‌د جه‌زا)‬ ‫ی ونب���وه‌ به‌ن���او ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ن���اوی‌ (زاهیر عه‌ب���دواڵ ره‌حیم)‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه ژور ‌‬

‫ئاگانامه‌‬

‫داواكار‪ /‬چیا اسعد مجید‬ ‫دوالێكراو‪ /‬سه‌روه‌ر محه‌مه‌د نه‌سره‌دین‬ ‫ئ���اگادارت ئه‌كه‌ینه‌وه‌ داواكار (چیا اس���عد مجی���د) داوایه‌ك ‌ی به‌ ژم���اره‌(‪/2302‬‬ ‫ش‪)2011/‬‬ ‫ل���ه‌م دادگای ‌ه تۆمار كردو‌ه له‌س���ه‌رت و‌ه ئه‌و دادگایه‌ بری���اری‌ ال ‌ی خۆی‌ ده‌ركرد‬ ‫له‌به‌روار ‌ی (‪ )2012/1/17‬به‌ جیابونه‌وه‌ ‌ی به‌هۆ ‌ی به‌ جێهێش���تنی‌ ماوه‌ ‌ی ‪ 8‬س���اڵ‬ ‫وه‌ له‌به‌ر نادیاری‌ ش���وێن ‌ی نیش���ته‌جێ بوونت دادگا بریاری‌ دا ئ���اگادارت بكاته‌و‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌ی دوو رۆژنامه‌ ‌ی ناوخۆی‌ رۆژانه‌وه‌ وه‌ ئه‌گه‌ر ل ‌ه ماوه‌ی‌ یاس���اییدا هه‌ڵنه‌س���یت‬ ‫ب��� ‌ه تانه‌لێدانی‌ ی�ل�ان پیاچونه‌وه‌ی‌ (تمیزی‌ بریاره‌ك���ه‌) وه‌ بریاره‌كه‌ پله‌ی‌ كۆتای ‌ی‬ ‫وه‌رده‌گرێت به‌پێ ‌ی یاسا‪ .‬له‌گه‌ڵ رێزدا‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫كامه‌ران حه‌سه‌ن فه‌ره‌ج‬

‫سەبارەت بە کێشەی تەقدیسکردنی‬ ‫سیاسەت «‪ ...»2‬پاشماوه‌‬ ‫سیاس���ەت ئێس���تا لەوە تێناپەڕێت کە‬ ‫غەم���ی داگیرکردن���ی ترۆپک���ی هەرەمی‬ ‫سیاسی‌و رەخنەکردنی ئەو ترۆپکە بێت‪.‬‬ ‫له‌کاتێکدا سیاس���ەت دەبێ���ت دیالۆگێکی‬ ‫رۆژانەی بەردەوام بێت‪ ،‬لەس���ەر تەواوی‬ ‫ژیانی کۆمەاڵیەت���ی‪ ...‬ئەم دابڕانە قووڵە‬ ‫له‌فیکر وادەکات خودی چاالکی سیاس���ی‬ ‫تەنی���ا له‌کێش���ەی جەنگی دەس���ەاڵتدا‬ ‫کورتببێت���ەوە‪ .‬ئ���ەم هەژاری���ی‌و دابڕانە‬ ‫له‌هەموو کایە گەورە‌و چاالکییە گرنگەکانی‬ ‫عەقڵ‌و رۆحی مرۆڤ‪ ،‬له‌پرس���یارە گرنگ‌و‬ ‫گ���ەورەکان وایکردوە‪ ،‬سیاس���ەت ببێتە‬ ‫جەنگێکی رووت لەسەر پارە‌و دەسەاڵت‪...‬‬ ‫کێش���ەکە لەو کاتەدا قووڵ دەبێتەوە کە‬ ‫رۆشنبیر هەمان نەخۆشی کایە سیاسییەکە‬ ‫بگرێت‪ .‬واتە ببێت���ە بوونەوەرێک کاتێک‬ ‫قس���ە له‌سیاس���ەت دەکات‪ ،‬له‌ناو گرفتە‬ ‫تاکتیکی‌و رۆژانەکانی سەرخانی سیاسیدا‬ ‫ونببێت‪ .‬لێرەدا رۆش���نبیر بە دیوێک ئەو‬ ‫نی���گا رادیکال���ه‌وندەکات ک���ە گرنگە بۆ‬ ‫تێگەیش���تن له‌میکانیزمەکانی ئیشکردنی‬ ‫کای���ەی سیاس���ی‪ ،‬هەروەه���ا ئ���ەو نیگا‬ ‫پانۆراماییەش لەدەست دەدات کە گرنگە‬ ‫ب���ۆ بینینی تەواوی کایەکە‪ ...‬رۆش���نبیر‬ ‫بۆئ���ەوەی بتوانێت کۆی کایەی سیاس���ی‬ ‫ببینێت‪ ،‬ناتوانێت بە کەرەستەکانی کایەی‬ ‫سیاسی خۆی ئەوە بکات‪ .‬سیاسەت چیتر‬

‫کەرەس���تەیەک‌و رێگایەک بۆ بیرکردنەوە‬ ‫پێشنیارناکات‪ ،‬دەبێت لەدەرەوە کەرەستە‬ ‫بهێنێت بۆ بیرکردنەوە لەکایەکانی ترەوە‪،‬‬ ‫له‌فەلسەفەوە‪ ،‬له‌زانستەوە‪ ،‬له‌پالندانانەوە‪،‬‬ ‫له‌ئی���دارەوە‪ ،‬له‌هون���ەرەوە‪ ...‬هیچ کەس‬ ‫ناتوانێ���ت تەنیا بە چاویلکەی سیاس���ەت‬ ‫خۆی س���ەیربکات‌و سیاس���ەت ببینێت‪.‬‬ ‫بۆئەوەی سیاس���ەت ببینین وبزانین چی‬ ‫له‌ناویدا دەگوزەرێ���ت دەبێت بە کۆمەکی‬ ‫کۆمەڵێک چاویلکەی ت���ر بڕوانین‪ ،‬چەند‬ ‫چاویلکەیەک کە لەپش���تییەوە چاوانمان‬ ‫بەگەورەی���ی لەس���ەر تێڕوانینی رادیکال‌و‬ ‫پانۆرامایی رابهێنێتەوە‪ .‬سیاسەت فۆکەس‬ ‫خس���تن نییە تەنیا بۆ سەر رووداوەکانی‬ ‫سەری سەرەوەی هەرەمی سیاسی‪ ،‬بەڵکو‬ ‫وردبوونەوەی���ەک‌و ئاناتۆمییەک���ی قووڵی‬ ‫ئیشکردنی دەس���ەاڵتە له‌ناو هەموو کایە‬ ‫وردو خان���ە گرنگەکان���ی ژیاندا‪ ،‬هەرکات‬ ‫رۆش���نبیر نەیتوانی ببێت بە بەشێک لەو‬ ‫پرۆس���ەی ئەناتومییە‌و تەنیا لەئاس���تی‬ ‫سەرەوەدا قس���ەی لەسەر سیاسەت کرد‪،‬‬ ‫تەنی���ا چاالکوان بوو‪ ،‬تەنی���ا بۆی گرنگ‬ ‫بوو س���ەرۆکەکان چی دەڵێن‪ ...‬جیهانی‬ ‫کورتک���ردەوە بۆ ملمالنێ���ی هەنوکەیی‌و‬ ‫زەق���ی نێوان هێ���زەکان‪ ،‬لەوی���ادا وەک‬ ‫رۆشنبیر دەمرێت‌و وەک بوونەوەرێکی دی‬ ‫له‌ناو سیاسەتدا لەدایکدەبێتەوە‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫کوردو پرۆژە گەورەکان‪ :‬پرۆژەی ئێران‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫هەم بەشێکی زۆری کۆمەڵگای ئێرانی‌و‬ ‫هەم دونیای دەرەوە چاوەڕوانی گۆڕانی‬ ‫گەورەبوون‪ ،‬بەاڵم رژێمەکەی ئەحمەدی‬ ‫نەژاد لەڕێگای بەکارهێنانێکی گەورە‌و‬ ‫بەرفراوان���ی توندوتیژیی���ەوە توان���ی‬ ‫کۆتایی بە خۆپیش���اندانەکان بهێنێت‌و‬ ‫خەڵک ناچار بە بێدەنگی بکەن‪)١٣(.‬‬ ‫س���ەپاندنی ئەم بێدەنگیی���ە تا ئەمڕۆ‬ ‫درێ���ژەی هەیە‌و ب���ۆ درێژەدانیش بەم‬ ‫بێدەنگییە ژیانی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‬ ‫ئ���ەو واڵت���ە بەڕادەیەک���ی گ���ەورە‬ ‫بەس���ەربازیکراوە‪ .‬یەکێ���ک له‌ڕێگ���رە‬ ‫گەورەکانی بەردەم پیادەکردنی پرۆژەی‬ ‫ئێران ب���ۆ ناوچەکە‪ ،‬ئەم دوژمنایەتییە‬ ‫ناوەکییەیە لەنێوان کۆمەڵگای ئێرانی‌و‬ ‫دەسەاڵتدارانی ئەو واڵتەدا دروستبووە‪.‬‬ ‫ئەم کۆمەڵگایە داواکاری‌و خواستێکی‬ ‫هەیە تەواو ناکۆک بەوەی دەسەاڵتدارانی‬ ‫واڵتەکە هەیانە‪.‬‬ ‫ناکۆکی لەگەڵ دراوسێکاندا‬ ‫ترس���ی واڵتان���ی ناوچەک���ە له‌ئێران‬ ‫ترس���ێکی گەورەیە‪ ،‬بەتایبەتی ترسی‬ ‫س���عودیە‌و واڵتان���ی کەنداو‌و ترس���ی‬ ‫ئیس���رائیل‪ .‬بوونی ئێ���ران بە هێزێکی‬ ‫خاوەن بۆمبای ئەتۆمی هەڕەش���ەیەکی‬ ‫گەورەیە لەس���ەر ئەو واڵتانە‌و لەس���ەر‬ ‫ئاسایش‌و هاوکێش���ەی هێز‌و دەسەاڵت‬ ‫لەناوچەکەدا‪ .‬بۆی���ە یەکێک له‌کۆڵەکە‬ ‫سەرەکییەکانی سیاسەتی دەوڵەتانی ئەو‬ ‫ناوچەیە‪ ،‬ئیدی له‌دراوسێکانی ئێرانەوە‬ ‫بیگ���رە‪ ،‬تا ئەو واڵتانەی تر کە ”بۆمبا‬ ‫ش���یعی“یەکەی ئێران وەک هەڕه‌ش���ە‬ ‫بۆسەر ئاسایشی نەتەوەییان دەبینن‪،‬‬ ‫هەوڵدانە بۆڕێگرتن له‌بەهێزبوونی ئەم‬ ‫واڵت���ە‌و بوون���ی بە هێزێک���ی ئەتۆمی‬ ‫لەناوچەک���ەدا‪ .‬ئەم رێگرییە بەش���ێکە‬ ‫له‌سیاس���ەتی تورکی���ا‌و ئەمه‌ری���کا‌و‬ ‫سیاس���ەتی دەوڵەتان���ی ئەوروپاش‪.‬‬ ‫س���ەپاندنی ئابڵۆقەی ئابوریش بەسەر‬ ‫ئێران���دا تەعبیر له‌ویس���تی کۆمەڵگای‬ ‫نێودەوڵەتی ئ���ەکات بۆڕێگرتن لەوەی‬ ‫ئێران ببێت بە هێزێکی ئەتۆمی‪.‬‬ ‫وەک پێشتریش ئاماژەم پێکرد دونیای‬ ‫دوای روخاندن���ی س���ەدام‌و تاڵەب���ان‬ ‫دونیایەکە تیایدا ئێران بەش���ێوەیەکی‬ ‫بەرچاو بەهێزبووە‪ ،‬عێراق له‌دوژمنێکی‬ ‫سەرس���ەختی ئێران���ەوە تاڕادەیەکی‬ ‫زۆر گ���ۆڕاوە بۆ دەس���ەاڵتدارێتییەکی‬

‫شیعی دۆس���تی ئێران‪ .‬ئەمە وایکردوە‬ ‫بەش���ێکی زۆری دەوڵەتان���ی ناوچەکە‬ ‫له‌ب���ە ”عێراقیبوون���ی“ واڵتەکانی تری‬ ‫ناوچەک���ە بترس���ن‪ ،‬بەتایبەت���ی ئەو‬ ‫واڵتانەی کە هێزی ش���یعەی بەهێزیان‬ ‫تێدایە‪ ،‬وەک لوبنان‌و بەحرێن‌و تەنانەت‬ ‫س���وریا‪ .‬س���ەرجەمی واڵتانی کەنداو‪،‬‬ ‫عێراقی ئەمڕۆ وەک بەش���ێک له‌ئێران‬ ‫وێنادەکەن‪ .‬بۆیە بەهەرشێوەیەک بووە‬ ‫هەوڵئەدەن دەس���تبخەنە ن���او ژیانی‬ ‫عێراقی ئەمڕۆوە‪ .‬له‌س���ااڵنی رابردوودا‬ ‫فیداییە سونییەکانی ئەردەن‌و سعودیە‌و‬ ‫واڵتان���ی کەنداو دەهات���ن‌و خۆیان بە‬ ‫ش���وێن‌و کەس‌و دەزگا ش���یعییەکاندا‬ ‫دەتەقان���دەوە‪ .‬بەش���ێکی زۆری ئ���ەو‬ ‫خوێنەی له‌سااڵنی رابردوودا له‌عێراقدا‬ ‫رژا‪ ،‬خوێنێک���ە دەس���ت‌و پەنج���ەی‬ ‫واڵتان‌و هێزە س���ونییەکانی دراوسێی‬ ‫عێراق لێیبەرپرس���یارن‪ .‬ئ���ەم دۆخە‬ ‫ت���ا ئەمڕۆش نەک چارەس���ەرنەکراوە‪،‬‬ ‫ئەوەی ئەمڕۆکە بڕ‌و رادەی توندوتیژی‬ ‫له‌عێراقدا کەمیکردوە کەمتر پەیوەندی‬ ‫ب���ە دروس���تبوونی پەیوەندییەک���ی‬ ‫تەندروستەوە لەنێوان شیعە‌و سوننەی‬ ‫عێراق‌و شیعە‌و س���وننەی ناوچەکەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەڵکو پەیوەندی بە سەرکەوتنی‬ ‫ش���یعەکانەوە هەیە له‌دروس���تکردنی‬ ‫دەزگای مەحکەمی هەواڵگری‌و پۆلیس‌و‬ ‫س���وپا‌و هێزی ترەوە ب���ۆ دۆزینەوە‌و‬ ‫بەره‌نگاربوونەوەی ئەو توندوتیژییە‪.‬‬

‫ئ���ەو هەرێم���ەی ه���ەم وەک بازاڕێکی‬ ‫گرن���گ ب���ۆ س���اغکردنەوەی کااڵکانی‬ ‫بینی���وە‌و مامەڵەک���ردووە‪ ،‬هەم وەک‬ ‫ش���وێنێک تیایدا کاریگ���ەری گەورەی‬ ‫هەبێت‌و بەکاریبهێنێت بۆ بەهێزکردنی‬ ‫پێگەی خۆی له‌عێراقدا‪ ،‬هەروەها وەک‬ ‫ش���وێنێک تیایدا هێزە سیاسییەکانی‬ ‫کوردس���تانی خۆرهەاڵتی تێ���دا الواز‬ ‫بکات‪ .‬ئەگەر کاریگەری تورکیا لەسەر‬ ‫پارت���ی‌و له‌ناوچەکانی ژێر دەس���ەاڵتی‬ ‫پارتی���دا گەورەبێت‪ ،‬ئ���ەوا کاریگەری‬ ‫ئێران لەس���ەر یەکێت���ی‌و لەناوچەکانی‬ ‫ژێردەسەاڵتی یەکێتیدا گەورەیە‪ .‬ئەگەر‬ ‫پارتی ئەمڕۆ له‌بەرەی تورکیا‌و سوننەی‬ ‫عەرەب���ی عێراقیدا خۆیببینێتەوە‪ ،‬ئەوا‬ ‫یەکێتی خۆی لەبەرەی ئێران‌و شیعەی‬ ‫عەرەب���ی عێراق���دا دەبینێت���ەوە‪ .‬ئەم‬ ‫دابەشبوونەی هێزەکانی هەرێم بەسەر‬ ‫ئەو دوو هێزە ئیقلیمیە گەورەیەدا نەک‬ ‫ئەگەری دروستکردنی دەوڵەتی کوردی‬ ‫له‌باشوردا بەهێزناکات‪ ،‬بەڵکو ئەگەری‬ ‫تەقین���ەوە‌و دابەش���بوونی ناوەکی ناو‬ ‫هەرێم زیاتر‌و گەورەتردەکات‪.‬‬ ‫سەرچاوەکان‪:‬‬ ‫‪-١‬بۆ زانیاری زیاتر بڕوانە‪:‬‬

‫‪Nasr, Vali (2006). The Shia‬‬ ‫‪Revival: How Conflicts within‬‬ ‫‪Islam Will Shape the Future‬‬ ‫‪.New York, W. W. Norton.p. 34.‬‬

‫‪-٢‬بۆ س���ەرلەنوێ پێناس���ەکردنەوە‌و‬ ‫داڕش���تنەوەی ش���یعیزم وەک‬ ‫ئێران‌و کورد‬ ‫بەش���ێوەیەکی گشتی پەیوەندی نێوان ئایدیۆلۆژیایەکی شۆڕشگێڕ بڕوانە ئەم‬ ‫ئێران‌و کورد پەیوەندییەکی نابەرابەر‌و کتێبە گرنگەی حەمیدی عینایەت‪:‬‬ ‫پڕ فشار‌و توندوتیژی‌و کوشتن‌و بڕین‌و ‪Enayat, Hamid. (2004). Modern‬‬ ‫پەالماردان���ە‪ .‬کوردەکان���ی رۆژهەاڵت ‪Islamic political thought: the‬‬ ‫ئەمڕۆ لەبەردەم هەڕەش���ە‌و پەالماری ‪response of the Shī>ī and‬‬ ‫س���ەربازی بەردەوام���دان‪ ،‬رۆژان���ە ‪Sunnī Muslims to the twenthieth‬‬ ‫خەڵکی���ان لێدەگیرێ���ت‌و دەکوژرێت‪century. London ; New York, I.B. ،‬‬ ‫‪Tauris. p 180188-.‬‬ ‫نکوڵی له‌مافە سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫فەرهەنگییەکانیان دەکرێت‪.‬‬ ‫له‌پەیوەندی���دا ب���ە بەش���ەکانی تری ‪ -٣‬بڕوانە سەرچاوەی یەکەم لەپەڕەکانی‬ ‫کوردستانەوە‪ ،‬ئێران بە درێژایی بیست ‪‌٢١‬و ‪‌٢٢‬و ‪.٢٣‬‬ ‫س���اڵی رابردوو زۆر له‌نزیکەوە لەگەڵ ‪ -٤‬بڕوانە هەمان سەرچاو ل ‪.٢٠‬‬ ‫دەوڵەتی عێ���راق‌و تورکیا‌و س���وریادا ‪ -٥‬هەمان سەرچاوە ل ‪٢٢٢‬‬ ‫کاریک���ردووە ب���ۆ بەرەنگاربوونەوەی ‪ -٦‬هەمان سەرچاوە ل ‪٢٢٢‬‬ ‫خواست‌و ویستی خەڵکی ئەو پارچانەی ‪ -٧‬هەمان سەرچاوە ل ‪٢٢٣‬‬ ‫کوردستان‪ .‬لەدوای کەوتنی رژێمەکەی ‪ -٨‬هەمان سەرچاوە ل ‪٢١٧‬‬ ‫س���ەدام‌و دروس���تبوونی هەرێمێک���ی ‪ -٩‬بڕوانە‪:‬‬ ‫نیمچە س���ەربەخۆ له‌باش���وردا‪ ،‬ئێران ‪Dries, Tim (2010). De‬‬

‫چاپخانەی ئاوێنە‬ ‫کتێب‪ ،‬گۆڤار‬ ‫رۆژنامه‌‪ ،‬نامیلکه‬

‫‪groene beweging en haar‬‬ ‫‪strijd voor politieke en sociale‬‬ ‫‪hervormingen:‬‬ ‫‪een‬‬ ‫‪nieuwe‬‬ ‫‪revolutie voor Iran?. UGent.‬‬ ‫‪Faculteit Politieke en Sociale‬‬ ‫‪Wetenschappen. p. 15.‬‬

‫‪ -١٠‬بڕوانە ئەم دوو سەرچاوەیە‪:‬‬

‫‪Ahmadi, S. (2010). Not their‬‬ ‫‪parents revolution. [29.03.2010,‬‬ ‫‪Le Monde Diplomatique:‬‬ ‫‪http://www.wsws.org/‬‬ ‫‪articles/2010/feb2010/pers-f20.‬‬ ‫‪shtml].‬‬ ‫‪Jafari, P. (2009). The Resilient‬‬ ‫‪Republic: can civil society bring‬‬ ‫‪change? Symposium‬‬ ‫‪Facing the Future: 30 years of‬‬ ‫‪the Islamic Republic of Iran.‬‬ ‫‪Amsterdam: University of‬‬ ‫‪Amsterdam‬‬

‫‪ -١١‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Takeyh, R. (2007). Hidden‬‬ ‫‪Iran: Paradox and Power in the‬‬ ‫‪Islamic Republic. New York: Holt‬‬ ‫‪Paperbacks.‬‬

‫‪ :١٢‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Hoodfar, S. en Sadr. (2009).‬‬ ‫‪Can women act as agents of a‬‬ ‫‪democratization of theocracy in‬‬ ‫‪Iran?. Genève: United Nations‬‬ ‫‪Research Institute For Social‬‬ ‫‪Development.‬‬ ‫‪Siamdoust, N. (15.06.2009).‬‬ ‫‪Tehran>s Rallying Cry: <We Are‬‬ ‫‪the People of Iran>". [20.06.209,‬‬ ‫‪Time‬‬ ‫‪Magazine:‬‬ ‫‪http://‬‬ ‫‪w w w. t i m e . c o m / t i m e / w o r l d /‬‬ ‫‪article/0,8599,1904764,00.‬‬ ‫‪html?xid=rsstopstories].‬‬

‫‪ -١٣‬بڕوانە‪:‬‬

‫‪Dries, Tim (2010). De groene‬‬ ‫‪beweging en haar strijd voor‬‬ ‫‪politieke en sociale hervormingen:‬‬ ‫‪een nieuwe revolutie voor Iran?.‬‬ ‫‪UGent. Faculteit Politieke en‬‬ ‫‪Sociale Wetenschappen.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫یاسا‌و دوكه‌ڵی سیاسه‌ت‬

‫ شوان محه‌مه‌د‬

‫‪www.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪w‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪awene.com‬‬

‫له‌م هه‌رێمه‌دا به‌درێژایی‌ بیس���ت‌و دوو س���اڵی‌ حوكمڕانی‌ ك���وردی‌ له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫حاڵه‌ته‌كاندا جێبه‌جێكردنی‌ یاس���ا كراوه‌ به‌قوربانی‌ سیاس���ه‌ت‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫له‌دۆس���ییه‌ی‌ قایمقامی‌ كۆچكردووی‌ سلێمانیدا خه‌ریكه‌ رووداوه‌كان به‌هه‌مان‬ ‫ئاراسته‌ ده‌برێن‌و هه‌مان لۆژیك به‌سه‌ر ئه‌م دۆسیه‌ گرنگه‌دا زاڵ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌درێژایی‌ حوكمڕانی‌ كوردی‌ هه‌ریه‌ك له‌هه‌ردوو هێزی‌ ده‌س���ه‌اڵتداری‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و الیه‌نه‌كانی‌ تریش‪ ،‬ده‌یان‌و بگره‌ سه‌دان تۆمه‌تباریان گرتۆته‌ خۆیان‪،‬‬ ‫هه‌ر كاتێكیش دادگا داوای‌ بكردنایه‌‪ ،‬ئه‌وا به‌پاس���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ كێش���ه‌كه‌‬ ‫سیاس���ییه‌‌و له‌الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ره‌وه‌ بۆی‌ دروس���تكراوه‌‪ ،‬تۆمه‌تباره‌كان داڵده‌‬ ‫ده‌دران‌و راده‌ستی‌ دادگا نه‌ده‌كران‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدا یه‌كێ���ك له‌كۆڵه‌كه‌ ه���ه‌ره‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كانی‌ سیس���ته‌مێكی‌‬ ‫دیموكراس���ی‌‪ ،‬سه‌روه‌ری‌ یاسا‌و یه‌كس���انی‌ به‌رامبه‌ر یاس���ا‌و جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ دادگاكانه‌‪.‬‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ به‌درێژایی‌ بیس���ت‌و دوو س���اڵی‌ حوكمڕانییان به‌سه‌دان كۆنه‌‬ ‫پیاوی‌ رژێمی‌ پێش���وو خه‌ڵكی‌ تاوانباریان گرتبووه‌ خۆیان‌و بگره‌ له‌ڕیزه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ی‌ مه‌جلیسی‌ حیزبه‌وه‌ دایان ده‌نیش���اندن‪ ،‬ئاماده‌ش نه‌بوون ئه‌گه‌ر‬ ‫كوردستان نوقمی‌ خوێن بوایه‌ راده‌ستی‌ دادگایان بكردنایه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌م لۆژیكه‌ش‬ ‫بووه‌ مایه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ چیتر رێز‌و به‌ها به‌ حوكمی‌ دادگا نه‌مێنێت‌و كوشتن‌و‬ ‫زوڵمكردن له‌هاوواڵتیانی‌ سڤیل ببێته‌ كارێكی‌ رۆژانه‌ به‌تایبه‌تی‌ له‌ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫نه‌وه‌ده‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردوودا‪.‬‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ له‌س���ااڵنی‌ رابردوودا چاوی���ان به‌رایی‌ نه‌ده‌هات‪ ،‬هه‌تا كادیره‌‬ ‫سه‌ركه‌ش‌و نایاساییه‌كانی‌ خۆشیان بده‌نه‌ ده‌ست دادگایه‌ك كه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫دادوه‌ره‌كانی‌ به‌ موحاساسه‌ی‌ حیزبی‌ نێوان پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ داده‌نران‪.‬‬ ‫ئه‌م لۆژیكه‌ی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ كه‌ چه‌ند ساڵه‌ به‌رامبه‌ر یاسا كاری‌ پێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ته‌نها له‌وه‌وه‌ نه‌هاتووه‌ كه‌ ئه‌مان نایانه‌وێت یاسا سه‌روه‌ربێت‪ ،‬به‌ڵكو له‌وه‌وه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ گرتووه‌ كه‌ مانه‌وه‌ی‌ ره‌وش���ێكی‌ وه‌ها كه‌ یاسا سه‌روه‌ر نه‌بێت‬ ‫باش���ترین فه‌زایه‌ بۆ هێز‌و خه‌ڵكانێك كه‌ خۆیان له‌ده‌ره‌وه‌‌و له‌س���ه‌رو یاساوه‌‬ ‫ببین‌و به‌ده‌ر بن له‌هه‌موو چاودێریكردن‌و سزادانێك‪.‬‬ ‫ئه‌م لۆژیكه‌ لۆژیكێكی‌ خێڵه‌كییه‌‌و دوره‌ له‌سه‌ره‌تاییترین فه‌زای‌ سیسته‌مێكی‌‬ ‫دیموكراسییه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌سیسته‌مێكی‌ دیموكراسیدا هیچ ده‌سه‌اڵتێك له‌سه‌رو‬ ‫یاساوه‌ نییه‌‪ ،‬هیچ ده‌نگێكیش له‌سه‌ر حوكمی‌ یاساوه‌ نابیسترسێت‪.‬‬ ‫رێزنه‌گرتن له‌یاسا‌و هه‌وڵدان بۆ كاریگه‌ریی خستنه‌ سه‌ر دادگا بۆئه‌وه‌ی‌ رۆڵی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ‌و بێالیه‌نانه‌ی‌ خۆی‌ نه‌بینێت‪ ،‬له‌ڕووداوی‌ ده‌ستگیركردنی‌ قایمقام‌و‬ ‫دواتر گیانله‌ده‌ستدانیدا‪ ،‬ته‌نها له‌هێزه‌ سیاسییه‌كانی‌ ده‌سه‌اڵتداردا نه‌مایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌مجاره‌ پێش رووداو كه‌وتن‌و ده‌ركردنی‌ حكومی‌ ره‌ها‌و به‌ سیاسیكردنی‌‬ ‫دۆسییه‌كه‌‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن‌و بگره‌ میدیا‌و میدیای‌ ئه‌هلیشی‌ گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیتر به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ ده‌ره‌فه‌تێك بهڵرێته‌وه‌ بۆ كه‌سانی‌ نێو هۆڵی‌ دادگاكان‬ ‫كه‌ ئه‌وان پیشه‌وه‌ری‌ مه‌یدانه‌كه‌ن‌و سه‌ره‌تاییترین كاری‌ خۆیانه‌‪.‬‬ ‫سیاسی‌ بوو به‌ واعیزی‌ دادگا‪ ،‬رۆژنامه‌نووس بوو به‌ دادوه‌ر‌و بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫له‌یاس���اكان بزانێت حوكمی‌ پێش���وه‌ختی‌ خۆی‌ ده‌رده‌كرد‪ ،‬كار گه‌یشتبووه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ سیاس���ی‌‌و میدی���اكاران‪ ،‬دادوه‌ره‌كان بنێرنه‌وه‌ ب���ۆ ماڵه‌وه‌‌و بڵێن‬ ‫فه‌رمون ئێوه‌ چیتر كارێكی‌ ت���ر بكه‌ن‌و ئێمه‌ ئه‌م خزمه‌تگوزارییه‌ی‌ ئێوه‌مان‬ ‫گه‌ره‌ك نیییه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕووداوی‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ قایمقامه‌وه‌ ئه‌و راستییه‌ ئاشكرا بوو‪ ،‬كه‌ حیزب‌و‬ ‫حكوم���ه‌ت‪ ،‬میدیا‌و كۆمه‌ڵگا له‌ چ س���ه‌رگه‌ردانییه‌كی‌ گ���ه‌وره‌دا ده‌ژی‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ له‌ چ دواكه‌تووییه‌كدا نوقم بووه‌‪ ،‬چه‌ند س���اڵمان ده‌وێت بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫دادگاكانمان له‌دوكه‌ڵی‌ سیاسه‌ت‌و حكومی‌ ره‌ها‌و نه‌زانی‌ میدیاكاران بپارێزین‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌ر خوا خۆی‌ ده‌یزانێت‪ ،‬چه‌ندمان ده‌وێت؟‪ .‬‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬

‫ریکالم‬