ژماره‌ 327

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)327‬‬ ‫سێشەممە‪2012/5/22‬‬

‫ئه‌یاد نامق مه‌جید‬ ‫ژێر به‌ژێر بوو به‌پارتی‌و كرا به‌سه‌رۆكی‌‬ ‫دیوانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‬

‫»» ‪7‬‬

‫ ‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫پەرلەمان‬ ‫تائێستاش په‌رله‌مان به‌هه‌مان په‌یڕ‌هو‌و‬ ‫عه‌قڵیه‌تی‌ ساڵی‌ ‪ 1992‬به‌ڕێوه‌ ده‌برێت‬

‫‪17‬‬ ‫‪412‬‬ ‫»»»»‬

‫مافیای کورد‬ ‫مافیای کورد هەوڵی‬ ‫کۆنترۆڵکردنی لەندەن دەدات‬

‫»» ‪14‬‬

‫دۆڵی خۆشناوەتی‬

‫‪100‬‬

‫»» ‪10‬‬

‫بریندار چاوەڕێی مەرگن‬

‫ئه‌مه‌ریكا‌و ئێران له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ی‌ مالیكین‬

‫به‌بێ‌ ئاگاداری ‌ی تاڵه‌بانی‌ متمان ‌ه له‌مالیكی‌ ده‌سه‌نرێته‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‌و ئێ���ران له‌گ���ه‌ڵ مانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مالیكیدان له‌پۆستی‌ سه‌رۆك وه‌زیران‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێك���دا له‌كۆبوونه‌وه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫نه‌جه‌ف���دا به‌ب���ێ‌ ئاگاداری���ی تاڵه‌بانی‌‬ ‫بڕی���اردراوه‌ متمان���ه‌ له‌مالیك���ی‌‬ ‫بسه‌ندرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬

‫كوردیی‌ ئاگادار ب���ه‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫هه‌م���وو س���ه‌ركرده‌ ك���ورده‌كان‌و‬ ‫عێراقیی���ه‌كان ك���ه‌ داوای‌ الدانی‌ نوری‌‬ ‫مالیك���ی‌ ده‌كه‌ن له‌پۆس���تی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زی���ران‪ ،‬باش ئه‌و راس���تییه‌ ده‌زانن‌و‬ ‫له‌الی���ه‌ن ئه‌مه‌ریكا‌و ئێران���ه‌وه‌ پێیان‬ ‫وتراوه‌ كه‌ له‌م قۆناغه‌ی‌ ئێستادا ئه‌وان‬

‫له‌گه‌ڵ گۆڕینی‌ مالیكیدا نین‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ هه‌ڵوێس���تی‌ ئه‌م دوو‬ ‫زلهێزه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر سێ‌ الیه‌ن (هاوپه‌یمانی‌‌و‬ ‫ته‌وژمی‌ س���ه‌در‌و عێراقیی���ه‌) هه‌فته‌ی‌‬ ‫راب���ردوو له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌ نه‌جه‌ف كه‌‬ ‫له‌ماڵی‌ موقته‌دا سه‌در سازكرا‪ ،‬بڕیاریان‬ ‫داوه‌ له‌م���اوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌ك���دا متمان���ه‌‬

‫له‌نوری‌ مالیكی‌ بسێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئ���اگاداری‌ نزی���ك‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ به‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند نوری‌‬ ‫مالیكی‌ رۆژی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ ‪ 5/20‬به‌بێ‌‬ ‫بوون���ی‌ هی���چ واده‌یه‌كی‌ پێش���وه‌خت‬ ‫س���ه‌ردانی‌ تاڵه‌بان���ی‌ ده‌كات‌و پێ���ی‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت تۆ تا چه‌ند ئ���اگاداری‌ بڕیاری‌‬

‫كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌ نه‌جه‌فی كه‌ ده‌یانه‌وێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كردۆته‌وه‌ كه‌ ئه‌و پیێوای ‌ه‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌ك���دا متمان���ه‌م لێ ئه‌و پ���رۆژه‌ ‪ 8‬خاڵییه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌فته‌ی‌‬ ‫راب���ردوو باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬ده‌ك���رێ‌ ببێته‌‬ ‫بسه‌ننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ بنه‌مایه‌ك بۆ گفتوگۆكردن‪.‬‬ ‫كرد تاڵه‌بانی‌ له‌و دی���داره‌دا به‌مالیكی‌‬ ‫راگه‌یاندووه‌ كه‌ ئه‌و ئاگای‌ له‌و بڕیاره‌ی‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌ نه‌جه‌ف نییه‌‌و جه‌ختی‌‬ ‫»»‪2‬‬

‫ی مه‌ی‌ فرۆشتن‬ ‫ی خێزانیی‌ ئاوێزه‌و دوكانێك ‌‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ هاندان بۆ سوتاندنی‌ یانه‌ ‌‬

‫ئیمامی‌ مزگه‌وتی‌ "سامی‌ گه‌ردی"‌ بڕیاری‌ ده‌ستگیركردنی‌ ده‌درێت‬ ‫ش����ه‌ش كه‌س له‌ده‌س����تگیركراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ سه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌ی‌‬ ‫ش����اری‌ هه‌ولێر‪ ،‬له‌كات����ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌دا‬ ‫دانیان ب����ه‌وه‌دا ناوه‌ ك����ه‌ له‌الیه‌ن مه‌ال‬ ‫مزه‌ف����ه‌ر‪ ،‬ئیمام‌و وتاربێ����ژی‌ مزگه‌وتی‌‬ ‫س����امی‌ حه‌م����ه‌د گه‌ردی‌ هان����دراون بۆ‬ ‫س����وتاندنی‌ یان����ه‌ی‌ خێزانی����ی‌ ئاوێزه‌‌و‬ ‫دوكانێكی‌ مه‌ی‌ فرۆشتن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ :‬به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ی‌ له‌كات����ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كاندا‬ ‫ده‌س����ت ئاوێن����ه‌ كه‌وت����ووه‌‪ ،‬دادوه‌ری‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ بڕیاری‌ ده‌س����تگیركردنی‌ بۆ‬ ‫مه‌ال مزه‌فه‌ر به‌پێی‌ یاس����ای‌ ژماره‌ ‪21‬ی‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2003‬ده‌ركرد‪ ،‬به‌تۆمه‌تی‌ هاندان‬ ‫بۆ ئاژاوه‌گێڕی‌‌و تێكدان‪.‬‬ ‫زانیارییه‌كان ئه‌وه‌ ده‌خه‌نه‌ روو‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كاندا شه‌ش كه‌س دانیانناوه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌دا كه‌ م����ه‌ال مزه‌ف����ه‌ر هانیداون‪.‬‬ ‫یه‌كێكیش له‌ده‌ستگیركراوه‌كان له‌كاتی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كان����دا دان����ی‌ ن����اوه‌ به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ مه‌ال مزه‌فه‌ر له‌ڕێگ����ه‌ی‌ په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫مۆبایل����ه‌وه‌ پێیڕاگه‌یاندووه‌ که‌ یه‌ك دوو‬ ‫شوێن بسوتێنێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان‪ ،‬وێنه‌ی‌ ڤیدیۆیی‌‬ ‫ئه‌و که‌سه‌ الی‌ ئاسایشی‌ شاری‌ هه‌ولێر‬ ‫پارێزراوه‌و له‌لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌ دادگاشدا‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆكراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ زانیویه‌تی‌ ل����ه‌دوای‌ بڕیاری‌‬ ‫ده‌س����تگیركردنه‌كه‌‪ ،‬مه‌فره‌زه‌یه‌ك����ی‌‬

‫ئاسایش ویستوویانه‌ ده‌ستگیری بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناوبراو له‌ماڵه‌وه‌ نه‌بووه‌‪ ،‬بۆ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ له‌وتاری‌ رۆژی‌ هه‌ینیدا ویستوویانه‌‬ ‫ده‌س����تگیری‌ بك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئاس����ایش‬ ‫هه‌وڵ����ی‌ ن����ه‌داوه‌ ده‌س����تگیری‌ بكات‪،‬‬ ‫چونكه‌ پێیانوابوو له‌وكاته‌دا هه‌رای‌ تری‌‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌ دادوه‌ری‌‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ بڕیاری‌ ده‌س����تگیركردنی‌‬ ‫چ����وار مامۆس����تای‌ ئایین����ی‌ تریش����ی‌‬ ‫ده‌ركردووه‌ كه‌ ئه‌وانیش بریتین له‌«مه‌ال‬ ‫نادر كانی‌ كورده‌یی‌»‪« ،‬مه‌ال ئیسماعیل‬ ‫سوس����ه‌یی‌»‪« ،‬ئیدری����س كاریتانی‌»‬ ‫وتارخوێ����ن‌و پێش����نوێژی‌ مزگه‌وت����ی‌‬ ‫«الله‌اكبر»‪ ،‬خالید گه‌ردی‌ وتارخوێن‌و‬ ‫پێشنوێژی‌ مزگه‌وتی‌ «حاجی‌ ئیبراهیم‬ ‫گ����ه‌ردی‌»‪ ،‬مامۆس����تایه‌كی‌ ئایینی‌ كه‌‬ ‫نه‌یویس����ت ناوی‌ خۆی‌ ئاش����كرا بكات‪،‬‬ ‫ه����ۆكاری‌ ده‌س����تگیر نه‌كردنه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ «له‌به‌ر ناڕه‌زایی‌‬ ‫شه‌قام ئه‌وان ده‌ستگیر نه‌كراون»‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كان����ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫ئێستا ‪ 30‬كه‌س به‌تۆمه‌تی‌ ئاژاوه‌گێڕیی‌‌و‬ ‫تێكدان‌و سوتاندن له‌زیندانی‌ ئاسایشی‌‬ ‫ش����اری‌ هه‌ولێ����ر هێڵراونه‌ت����ه‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كان ئاماژ‌ه ب����ۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ ن����ۆ كه‌س����یان به‌ته‌واوی����ی‌ له‌گرته‌‬ ‫ڤیدیۆییه‌كانی‌ الی‌ ئاسایش ده‌ركه‌وتووه‌‬ ‫مه‌ال مزه‌فه‌ر‬ ‫به‌شدارن له‌تێكدان‌و سوتاندنه‌كان‪.‬‬

‫ ‬ ‫مزگه‌وتی سامی حه‌مه‌د گه‌ردی‬

‫فۆتۆ‪ :‬عیسا‬ ‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی ‌‪ 6‬هه‌زار ده‌رزی‌ ئه‌نسۆلین‪-‬ی‌ بێكاریگه‌ر‪،‬‬ ‫پارێزگاكان دوا ده‌كه‌وێت به‌مندااڵنی‌ تووشبوو به‌نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌ ده‌درێت‬ ‫ئا‪ :‬هێمن مامه‌ند‬

‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫سه‌رۆكی كۆمسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان "فه‌ره‌ج حه‌یده‌ری"‬ ‫رۆژی ‪ 5/20‬داوای له‌سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان كردووه‌ كه‌‬ ‫ماوه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان بۆ دوو مانگ دوا بخه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئاماده‌كاریی ته‌واویان نه‌كردوه‌‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫ده‌ڵێت "هۆكاری سیاسی له‌پشت‬ ‫دواخستنه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیاریانه‌ی ده‌س���ت ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وت���ووه‌‪ ،‬هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫پارێ���زگاكان ب���ۆ ماوه‌یه‌ك���ی درێژت���ر‬ ‫دواده‌خرێت‌و ره‌نگ���ه‌ له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان پرۆس���ه‌كه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێت‪.‬‬ ‫له‌‪ 5/20‬ش���اندێكی كۆمسیۆنی بااڵی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان س���ه‌ردانی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تانیان ك���ردو ب���ه‌‬ ‫پاس���اوی چه‌ند گیروگرفتێ���ك داوایان‬ ‫له‌سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان كرد كه‌ ماوه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان بۆ ماوه‌ی دوو مانگ‬ ‫دوا بخرێ���ت ك���ه‌ ئه‌مه‌ش به‌ پاس���اوی‬ ‫ئه‌وه‌ب���ووه‌ ك���ه‌ ل���ه‌ڕووی ته‌كنیكییه‌وه‌‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ ئاماده‌كاری���ی ته‌واو بكه‌ن‬ ‫له‌تۆماركردنی ده‌نگده‌ران���دا‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫تۆماری ئه‌و ناوانه‌ی كه‌ ده‌توانن به‌شداربن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ه���ه‌ر ‪ 6‬مانگ جارێك نوێ‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كۆمس���یۆنی بااڵی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌كان ئاماژه‌یان‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ كردووه‌ ك���ه‌ ناتوانن له‌واده‌ی‬ ‫دیاریك���راودا ناوی ت���ه‌واوی ده‌نگده‌ران‬ ‫تۆمار بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی كۆمسیۆنی بااڵی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆكی‬ ‫فراكس���یۆنه‌كان ئه‌نجام���درا‪ ،‬هۆكارێكی‬ ‫تری داواكارییه‌كه‌یان بۆ ئه‌وه‌ گه‌ڕانده‌وه‌‬ ‫كه‌ ش���ه‌رعیه‌تی ئه‌و كۆمسیۆنه‌ نه‌ماوه‌و‬ ‫له‌مانگ���ی ‪ 6‬كۆتایی به‌و ماوه‌یه‌ش دێت‬ ‫كه‌ بۆیان درێژكرایه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌شێكی‬ ‫تریشیان گه‌ڕاندۆته‌وه‌ بۆ ئه‌و سكااڵیانه‌ی‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌سته‌ی ده‌س���تپاكی عێراقه‌وه‌‬ ‫ئاراس���ته‌یان كراوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌بێت ئه‌وانیش‬ ‫وه‌اڵمی���ان به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و س���كااڵیانه‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئێستا بۆ ئه‌نجومه‌نی نوێی كۆمسیۆنی‬ ‫بااڵی سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان نزیكه‌ی‬ ‫‪ 60‬ك���ه‌س چاوپێكه‌وتنی له‌گه‌ڵكراوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی كۆمسیۆن كه‌ له‌كۆتاییدا ته‌نها‬ ‫‪ 9‬كه‌س ب���ۆ به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێردرێ���ن له‌الی���ه‌ن ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫نوێنه‌ران���ی عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬دوای پش���ووی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراقیش كاركردن‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ یه‌كێك‬ ‫ده‌بێت له‌كاره‌ سه‌ره‌كیه‌كانی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌ران���ی عێراق ب���ۆ دیاریكردنی ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ چاوپێكه‌وتنیان كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌وه‌ی ئایا ئه‌و دواخرانه‌‬ ‫به‌هۆی كێش���ه‌كانی ناوخۆی كۆمسیۆنه‌‪،‬‬

‫یاخود كێشه‌ی تر دروست بووه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫واده‌ی هه‌ڵب���ژاردن‌و مه‌رام���ی حیزب���ی‬ ‫ت���ری تێدا هه‌یه‌‪ ،‬وته‌بێژی فراكس���یۆنی‬ ‫كوردس���تانی په‌رله‌مانتار "ئاسۆ كه‌ریم"‬ ‫به"‌ئاوێن���ه"ی راگه‌یاند که‌ "هیچ گرفتێك‬ ‫له‌الی ئێمه‌ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و گرفتانه‌ی‬ ‫كه‌ دروس���تبووه‌ ته‌نها له‌الی كۆمسیۆنی‬ ‫بااڵ سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫ئاسۆ‪ ،‬له‌درێژه‌ی قس���ه‌كانیدا وتیشی‬ ‫"ل���ه‌ڕووی هه‌بوون���ی یاس���ای تایب���ه‌ت‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكان‬ ‫هیچ گرفتمان نییه‌و یاسا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫بودجه‌ش���یان بۆ ته‌رخانك���راوه‌و گرفتی‬ ‫ئه‌وه‌شیان نییه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و بودجه‌ی���ه‌ی كه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هیچ‬ ‫له‌و بودجه‌یه‌ سه‌رفكراوه‌ بۆ كۆمسیۆن‌و‬ ‫ئاماده‌كارییه‌كان؟ وته‌بێژی فراكس���یۆنی‬ ‫كوردستانی وتی "له‌سه‌ر بودجه‌ی ساڵی‬ ‫رابردوو بودجه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان دانراوه‌و‬ ‫به‌شێكیش���یان له‌بودجه‌كه‌ وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ورده‌كاریه‌كانی تر ئاگادار نیم"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتار ئاس���ۆ كه‌ریم‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‬ ‫رونك���رده‌وه‌ كه‌ ناچارن دیراس���ه‌ی ئه‌و‬ ‫داواكاریه‌ی كۆمس���یۆن بك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ل���ه‌واده‌ی دیاریكراوی ئێس���تادا‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ ئه‌نجامبدرێت‌و هه‌ر ره‌خنه‌‌و‬ ‫تانه‌یه‌ك له‌پرۆس���ه‌كه‌ بگیرێت ئه‌و كات‬ ‫كۆمس���یۆن "بۆ ئێمه‌ی ده‌گه‌ڕێننه‌و‌ه كه‌‬ ‫ماوه‌كه‌مان بۆ درێژ نه‌كردونه‌ته‌‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویستده‌كات گوێ له‌داواكه‌یان بگیرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌ر ره‌خن���ه‌و تانه‌یه‌كی هه‌بێت‬ ‫ده‌یگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ ئێمه‌"‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند مانگی رابردوودا كۆمس���یۆنی‬ ‫ب���ااڵی س���ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‬ ‫ئاماده‌باش���یی خۆی ت���ه‌واو ده‌ربڕی بۆ‬ ‫ئه‌نجامدان���ی هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگاكان له‌كات���ی خۆی���داو گره‌نتی‬ ‫ئه‌وشیدا كه‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ دواناخرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانتار حاجی بیالل سلێمان‪،‬‬ ‫له‌فراكسیۆنی كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪ ،‬جه‌ختی‬ ‫له‌وه‌كرده‌وه‌ كه‌ پاس���اوه‌كان نامه‌نتقین‌و‬ ‫پاس���اوه‌كانی جێ���گای قه‌ناعه‌تپێكردنی‬ ‫ئێمه‌ نه‌بوون‪ ،‬بۆیه‌ "پێموایه‌ له‌دوای ئه‌و‬ ‫دوو مانگ���ه‌ش هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان ئه‌نجام نادرێت"‪.‬‬ ‫حاجی بیالل وتیشی "دواخستنی واده‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن هۆكاری سیاسی له‌پشته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌وه‌ك هۆكاری ته‌كنیكی"‪.‬‬

‫زیاتر له‌شه‌ش هه‌زار ده‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نسۆلین‪-‬ی‌ بێكاریگه‌ر به‌مندااڵن‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رێژه‌ی‌ شه‌كره‌یان دابه‌زێنێت‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ به‌رزیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ له‌یال قاسم ‪-‬ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌ی‌ كه‌ تایبه‌ته‌‬ ‫به‌نه‌خۆشیی‌ شه‌كره‌و ئه‌و بڕه‌ ده‌رمانه‌ی‌‬ ‫بۆچووه‌‪ -‬به‌نووسراوێكی‌ فه‌رمیی‌‬ ‫باس له‌بێكاریگه‌ریی‌ ئه‌و ده‌رمانانه‌‬ ‫ده‌كات‌و هه‌روه‌ها تاقیگه‌ی‌ كۆنتڕۆڵی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ عێراقی‌ فیدراڵیش‬ ‫به‌نووسراوی‌ فه‌رمیی‌ باس له‌وه‌ده‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌م ده‌رزی‌ ئه‌نسۆلینانه‌ (به‌پێی‌‬ ‫مواسه‌فات نیین)‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫به‌شی‌ ده‌رمان‌و پێداویستی‌ پزیشكی‌‬ ‫هه‌ڵده‌ستێت به‌شاردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫نووسراوانه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا داواكاری‌‬ ‫گشتی‌ داوای‌ جواڵندنی‌ سكااڵ‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ریه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌شی‌‬ ‫ده‌رمان‌و پێداویستی‌ ته‌ندروستیه‌كان‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌ولێرو‬ ‫لیژنه‌ی‌ كڕینی‌ ئه‌م ده‌رمانه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫نووسراوه‌كه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ داواكاری‌‬ ‫گش���تی‌ كه‌ به‌ژماره‌ ‪ 332/6‬له‌ڕێكه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2012/3/13‬ده‌رچ���ووه‌و وێنه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫بۆ هه‌رس���ێ‌ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ ناردووه‌و‬ ‫وێنه‌یه‌كی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬تێیدا‬ ‫هاتووه‌ داوای‌ رێكاری‌ یاس���ایی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫له‌كێش���ه‌ی‌ كڕین���ی‌ (‪ )2500‬پاكه‌ت كه‌‬ ‫ده‌كات���ه‌ (‪ )6500‬قه‌ڵه‌می‌ ئه‌نس���ۆلین‬ ‫له‌الیه‌ن فه‌رمانگه‌ی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌ولێره‌وه‌‬ ‫ی له‌الی���ه‌ن بنكه‌ی‌‬ ‫پ���اش به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫شه‌هید له‌یال قاسم بۆ نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌‬ ‫بۆ مندااڵنی‌ تووشبوو به‌نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌‬ ‫به‌دیاركه‌وتووه‌ ك���ه‌ گاریكه‌ری‌ نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو رێژه‌ی‌ ش���ه‌كره‌یان به‌رزبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك له‌نووسراوی‌ بنكه‌ی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫له‌یال قاسم ژماره‌ (‪ 270‬له‌‪)2011/12/1‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌نووسراوی‌ تاقیگه‌ی‌ كۆنترۆڵی‌‬ ‫جۆریی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌ عێراقی‌‬

‫ژم���اره‌ (د‪ ،‬ا‪ ،‬ف‪/12 /‬ن‪ )691/‬ل���ه‌‬ ‫(‪ )2011/12/19‬به‌دیاركه‌وت���ووه‌ ك��� ‌ه‬ ‫قه‌ڵه‌می‌ ئه‌نسۆلینه‌كان به‌پێی‌ مواسه‌فات‬ ‫نیین‪ ،‬بۆیه‌ داوای‌ رێكاری‌ یاسایی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫له‌دژی‌ ئه‌م ناوانه‌ی‌ خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪-1‬له‌ب���ه‌ر هه‌ڵس���انی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫به‌ش���ی‌ ده‌رمان‌و پێداویستیی‌ پزیشكی‌‬ ‫به‌ش���اردنه‌وه‌ی‌ نوس���راوی‌ بنك���ه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ ش���ه‌هید له‌ی�ل�ا قاس���م‬ ‫ژم���ار‌ه (‪ 270‬ل���ه‌‪ )2011/12/1‬تایبه‌ت‬ ‫به‌گه‌ڕاندن���ه‌وه‌ی‌ قه‌ڵه‌می‌ ئه‌نس���ۆلینی‌‬ ‫بێكاریگ���ه‌رو كارنه‌ك���ردن له‌س���ه‌ری‌ به‌‬ ‫ئه‌نقه‌س���ت‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ هه‌ڵس���اوه‌‬ ‫به‌واژۆكردنی‌ به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ داهاویش���ته‌ی‌‬ ‫كۆگای���ی‌ (ادخ���ال مخزن���ی‌) ژم���اره‌‬ ‫(‪ )825369‬له‌ڕێكه‌وتی‌ (‪)2011/10/31‬‬ ‫ب���ه‌واژۆ‌و مۆری‌ خ���ۆی‌ ك���ه‌ له‌وكاته‌دا‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر نه‌بووه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌رمانس���ازی‌‬ ‫ش���اره‌زابووه‌ له‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌ رزگاری‌‬ ‫فێركردن‪ ،‬به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌وه‌ نووس���راوی‌‬ ‫به‌ش���ی‌ ده‌رمان‌و پێداویس���تی‌ پزیشكی‌‬ ‫ژم���اره‌ (‪ 986‬ل���ه‌‪ )2011/11/22‬ك���ه‌‬ ‫له‌و ب���ه‌رواره‌دا ده‌س���تبه‌كار بووه‌ وه‌كو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌م كاره‌ تاوانه‌‪،‬‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ژێر ئه‌حكامی‌ ماده‌كانی‌ (‪،264‬‬ ‫‪ )341‬یاسای س���زا‪ ،‬بۆیه‌ داوای‌ رێكاری‌‬ ‫یاس���ایی‌ ده‌كه‌ی���ن ل���ه‌دژی‌ وه‌ربگیرێت‬ ‫به‌پێی‌ مادده‌كانی‌ دیاریكراوی‌ سه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-2‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌رمانس���از (ع)‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ره‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ به‌ش���ی‌‬ ‫ده‌رم���ان‌و پێداویس���تی‌ پزیش���كی‌‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا كۆگای‌ ده‌رمانی‌ (دار الدواء)‬ ‫به‌ڕێ���وه‌ ده‌بات‌و خاوه‌نی‌ ئ���ه‌م كۆگایه‌‬ ‫هاوس���ه‌ریه‌تی‌‪ ،‬وه‌ هه‌ڵساوه‌ به‌فرۆشتنی‌‬ ‫ئ���ه‌م ده‌رمان���ه‌ به‌بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ (ئیتالق‬ ‫س���ه‌رفی‌) هه‌بێ���ت له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫كۆنترۆڵی‌ ج���ۆری‌ ده‌رم���ان له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬وه‌ك له‌فه‌رمانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران ژم���اره‌ (‪3970‬‬ ‫له‌‪‌)2006/4/4‬و نووسراوه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ ژماره‌ (‪ 1338‬له‌‪،2009/2/9‬‬ ‫‪ 516/13/1‬له‌‪ 2009/3/1‬كه‌ به‌نووسراوی‌‬ ‫س���ه‌ندیكای‌ ده‌رمانس���ازان ژم���اره‌ ‪27‬‬ ‫له‌‪ 2009/3/30‬گش���تاندنیان ب���ۆ كراوه‌‬

‫به‌ب���ڕی‌ (‪ )91.884.500‬نه‌وه‌د‌و یه‌ك‬ ‫ملیۆن‌و هه‌ش���ت س���ه‌دو هه‌شتاو چوار‌و‬ ‫پێنج س���ه‌د دینار)‪ ،‬ئه‌م كاره‌ی‌ ناوبراو‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ژێر ئه‌حكامی‌ مادده‌ (‪)341‬ی‌‬ ‫یاسای سزای‌ عێراقی‌ بۆیه‌ داوای‌ رێكاری‌‬ ‫یاس���ایی‌ ده‌كه‌ین ل���ه‌دژی‌ (ع) به‌پێی‌‬ ‫مادده‌ی‌ دیاریكراوی‌ سه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬سه‌رۆك‌و ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌ی‌ كڕینی‌‬ ‫ده‌رم���ان هه‌ریه‌ك له‌ده‌رمانس���از (ب)و‬ ‫كیمیاوی‌ (ع)‌و ژمێریار (هـ) هه‌ڵس���اون‬ ‫به‌كڕینی‌ ئه‌م ده‌رمانه‌ به‌بێ‌ ره‌چاوكردنی‌‬ ‫رێنماییه‌كان���ی‌ كڕین���ی‌ ده‌رم���ان ك���ه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس���تییه‌وه‌ ده‌رچ���ووه‌ به‌بوون���ی‌‬ ‫(ئیتالق س���ه‌رف) له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌پیێ‌ نووس���راوه‌كانی‌ ژم���اره‌ (‪3970‬‬ ‫له‌‪‌)2006/4/4‬و (‪ 1338‬له‌‪‌)2009/2/9‬و‬ ‫(‪ 2009/12/1‬هه‌روه‌ه���ا هه‌ڵس���اون‬ ‫به‌جیاكردن���ه‌وه‌ی‌ بڕی‌ ئه‌و ده‌رمانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌كڕدرێت‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ خۆیان له‌ڕێنماییه‌‬ ‫داراییه‌كان رزگار بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م بڕه‌‬ ‫ده‌رمانه‌ له‌یه‌ك جۆرو له‌یه‌ك شوێن كڕاوه‌‬ ‫كه‌ ده‌بوایه‌ به‌ڕێگه‌ی‌ ته‌نده‌ر بێت به‌پێی‌‬ ‫ی ژماره‌ (‪ 6‬ساڵی‌ ‪)2006‬‬ ‫رێنمایی‌ دارای ‌‬ ‫ئه‌م كاره‌یان بووه‌ته‌ ه���ۆی‌ به‌فیڕۆدانی‌‬ ‫س���امانی‌ گش���تی‌‌و كڕین���ی‌ ده‌رمانێكی‌‬ ‫بێس���وود‪ ،‬بۆیه‌ داوای‌ رێكاری‌ یاس���ایی‌‬ ‫ده‌كه‌ین له‌دژی���ان به‌پێی‌ مادده‌ (‪)341‬‬ ‫له‌یاسای سزا‪.‬‬ ‫‪-4‬به‌پێی‌ رێنماییه‌كانی‌ كڕینی‌ ده‌رمان‬ ‫ك���ه‌ له‌فه‌رمان���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران‬ ‫ژمار‌ه ‪ 3970‬له‌‪2006/4/4‬و نووس���راوی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌ ژم���اره‌ (‪3970‬‬ ‫له‌‪‌)2006/4/4‬و (‪ 1338‬له‌‪‌)2009/2/9‬و‬ ‫(‪2009/13/1‬و ئام���اژه‌ ك���راوه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌رپرس���ه‌ له‌س���ه‌ر جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌م‬ ‫رێنماییان���ه‌‪ ،‬وه‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ جێبه‌جێ‬ ‫نه‌كراون ئ���ه‌م كه‌مته‌رخه‌میی���ه‌ بووه‌ته‌‬ ‫ه���ۆی‌ به‌فیڕۆدان���ی‌ س���امانی‌ گش���تی‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ كڕینی‌ ده‌رمانی‌ بێسوود‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داوای‌ رێكاری‌ یاس���ایی‌ ده‌كه‌ین له‌دژی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌پێی‌ مادده‌ ‪341‬ی‌ یاسایی‌ سزا‪.‬‬

‫به‌بێ‌ ئاگاداریی‌ تاڵه‌بانی‌‪ ...‬پاشماوه‌‌‬ ‫ئوس���امه‌ نوجێفی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كه‌ یه‌كێكه‌ له‌سه‌ركرده‌كانی‌ فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقیی���ه‌‪ ،‬رۆژی‌ دووش���ه‌ممه‌ به‌ میدیا‬ ‫عێراق���ی‌‌و بیانیه‌كان���ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫ئه‌وان له‌ماوه‌ی‌ ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌دا متمانه‌‬ ‫له‌مالیكی‌ ده‌س���ه‌ننه‌وه‌‪ .‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫بااڵی‌ كوردیی���ش كه‌ نه‌یویس���ت ناوی‌‬ ‫ئاش���كرا بكرێت به‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"وه‌اڵم���ی‌ مالیك���ی‌ ب���ۆ مۆڵه‌ت���ه‌ ‪15‬‬ ‫رۆژیه‌ك���ه‌ی‌ كۆبوونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ هه‌ولێ���ر‬ ‫له‌ئاستی‌ پێویستدا نه‌بوو"‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ هه‌ر‬ ‫پێنج الیه‌نی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ نه‌جه‌فیش كه‌‬ ‫درێژكراوه‌ی‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر بوو‪،‬‬ ‫مالیكی‌ به‌كه‌س���ێكی‌ شایسته‌ نازانن كه‌‬ ‫بتوانێ‌ كێشه‌كانی‌ عێراق له‌م بارودۆخه‌‬ ‫ئاڵۆزه‌دا چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬به‌پێی‌ قسه‌ی‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌‪ ،‬داوایان له‌هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كردووه‌ كه‌ پاڵێوراوێكی‌ تر بۆ‬ ‫پۆستی‌ سه‌رۆك وه‌زیران كاندید بكات‪.‬‬ ‫مالیكی‌ بێ‌ واده‌ی‌ پێشوه‌خت سه‌ردانی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ ده‌كات‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزیك‬ ‫له‌تاڵه‌بانی‌ به‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ نوری‌‬ ‫مالیكی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫سه‌ردانه‌كانی‌ تریه‌وه‌‪ ،‬رۆژی‌ یه‌ك شه‌ممه‌‬ ‫‪ 5/20‬به‌بێ‌ واده‌یه‌كی‌ پێشوه‌خت كاتێك‬ ‫ی له‌كات���ی‌ پش���وداندا ده‌بێت‪،‬‬ ‫تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫سه‌ردانێكی‌ كتوپڕی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ ن���وری‌ مالیكی‌ ل���ه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا‬ ‫له‌گه‌ڵ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬پێی وتووه‌ كه‌ ئاگاداری‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ له‌كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌ نه‌جه‌ف‬ ‫كه‌ له‌ماڵی‌ موقته‌دا س���ه‌در س���ازكراوه‌‪،‬‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان بڕیاری���ان داوه‌ له‌م���اوه‌ی‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌كدا متمانه‌م لێ به‌سه‌ننه‌وه‌؟‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریی‌ سه‌رچاوه‌كه‌‪ ،‬تاڵه‌بانی‌‬ ‫به‌مالیكی‌ وت���ووه‌ كه‌ هیچ ئاگاداری‌ ئه‌و‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌ نییه‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌ زۆر هه‌وڵیدا‬ ‫ك���ه‌ زانیاری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌‬ ‫له‌نوس���ینگه‌ی‌ رۆژنامه‌وان���ی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆمار وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و نوسینگه‌یه‌‬ ‫جه‌ختی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫هه‌واڵێكیان له‌س���ایتی‌ سه‌رۆك كۆماردا‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‌و هیچ���ی‌ تریان نییه‌ جگه‌‬ ‫له‌و هه‌واڵه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هه‌واڵه‌ی‌ له‌س���ایتی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆماردا باڵوكراوه‌ته‌وه‌ جه‌خت له‌س���ه‌ر‬

‫به‌س���تنی‌ ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫تیایدا هاتووه‌ "سه‌رۆك كۆمار‌و سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران له‌‪ 5/20‬له‌نوسینگه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫كۆبوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا جه‌خت‬ ‫له‌ڕێگاچاره‌ی‌ دیالۆگ كراوه‌ته‌وه‌‌و ئاماژه‌‬ ‫بۆ به‌یانه‌ ‪ 8‬خاڵیه‌كه‌ی‌ س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫ك���راوه‌ كه‌ ده‌كرێ���ت ببێت���ه‌ بنه‌ما بۆ‬ ‫ده‌ستكردن به‌ دیالۆگ دوور له‌بارگرژی‌‌و‬ ‫مه‌حكومكردن‌و یه‌كتر تۆمه‌تباركردن"‪.‬‬ ‫هه‌ژموونی‌ مالیكی‌ به‌سه‌ر هه‌موانه‌وه‌یه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌كۆبوونه‌وه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ���ری‌ ه���ه‌ر پێن���ج س���ه‌ركرده‌كه‌‬ ‫(تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬موقته‌دا س���ه‌در‪ ،‬عه‌الوی‌‪،‬‬ ‫بارزان���ی‌)‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫هه‌ژموون���ی‌ مالیك���ی‌‌و فش���ار‌و گه‌م���ه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ مه‌ترسین به‌سه‌ر هه‌موو‬ ‫لیست‌و سه‌ركرده‌ عێراقییه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫له‌كۆبوون���ه‌وه‌ی‌ هه‌ولێر ل���ه‌و كاته‌دا كه‌‬ ‫بڕیاردراوه‌ ‪ 15‬رۆژ دابنرێت بۆ مالیكی‌ تا‬ ‫وه‌اڵمی‌ نامه‌كه‌یان بداته‌وه‌‌و پابه‌ندبوونی‌‬ ‫خ���ۆی‌ ب���ه‌ رێككه‌وتننام���ه‌ی‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫ده‌س���توره‌وه‌ دووپات بكاته‌وه‌‪ ،‬موقته‌دا‬ ‫سه‌در وتویه‌تی‌ "له‌و ‪ 15‬رۆژه‌دا هه‌مووان‬ ‫وێران ده‌كات"‪.‬‬ ‫پێش���تریش به‌پێی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫عێراقی‌ ش���یعه‌ ك���ه‌ له‌الی‌ س���ه‌ركرده‌‬ ‫ك���ورده‌كان باس���ی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ ك���ردووه‌ ك���ه‌ له‌قه‌یرانه‌كه‌ی‌‬ ‫خانه‌قین‌و س���ه‌عدیه‌دا ئه‌و له‌ش���ه‌وێكی‌‬ ‫دره‌نگدا نێردراوه‌ بۆ الی‌ مالیكی‌ تا پێی‌‬ ‫بڵێت كه‌ ده‌یانه‌وێت متمانه‌ی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی���ی لێبس���ه‌ننه‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌و دیداره‌‬ ‫مالیكی‌ پێیوتووه‌ "دۆس���یه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫هه‌موویانم الی���ه‌‌و ئاش���كرای‌ ده‌كه‌م"‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌دا سه‌ركرده‌‬ ‫عێراقییه‌كان وازیان له‌لێسه‌ندنی‌ متمانه‌‬ ‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ هه‌ندێك زانیاری‌ كه‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌‪ ،‬هه‌روا كارێكی‌ ئاس���ان‬ ‫نییه‌ كه‌ متمانه‌ له‌نوری‌ مالیكی‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران بسه‌ندرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئیشێكی‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر راكێش���انی‌ ئه‌ندامان���ی‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫لیس���تی‌ عێراقییه‌ كردووه‌ به‌الی‌ خۆیدا‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ل���ه‌و كاته‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌وژمی‌ س���ه‌دری‌ داوای‌ لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌‬ ‫متمانه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و كۆمه‌ڵێك پۆس���تی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ چه‌ندین وه‌زاره‌تی‌‬

‫حه‌ساسی‌ داوه‌ به‌و ته‌وژمه‌‪ ،‬تا له‌كورد‌و‬ ‫له‌لیستی‌ عێراقیه‌یان دابڕێت‪.‬‬ ‫ئێران‌و ئه‌مه‌ریكا له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫مالیكیدان‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزی���ك له‌كۆم���اری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێرانه‌وه‌ به‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ ئێرانیه‌كان له‌ڕێ���گای‌ باڵوێزخانه‌ی‌‬ ‫ئێ���ران‌و له‌ڕێ���گای‌ نهێن���ی‌ خۆیان���ه‌وه‌‬ ‫چه‌ندینجار به‌ س���ه‌ركرده‌ كورده‌كانیان‬ ‫راگه‌یاندووه‌ كه‌ ئ���ه‌وان له‌گه‌ڵ گۆڕینی‌‬ ‫مالیكیدا نین‪ ،‬تا هه‌ڵبژاردنی‌ داهاتوو كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ دوو ساڵی‌ ماوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێستی‌ ئه‌مه‌ریكاش‪،‬‬ ‫چه‌ندینج���ار به‌رپرس���انی‌ ئه‌مه‌ریكا بۆ‬ ‫س���ه‌ركرده‌ ك���ورده‌كان‌و عێراقیی���ه‌كان‬ ‫دووپاتی���ان كردۆت���ه‌وه‌ كه‌ ئ���ه‌وان له‌م‬ ‫قۆناغه‌دا له‌گه‌ڵ گۆڕینی‌ مالیكیدا نین‪.‬‬ ‫ی ‪ 163‬ده‌نگ‬ ‫بۆ گۆڕینی‌ مالیك ‌‬ ‫پێویسته‌‬ ‫به‌پێی‌ ده‌ستوری‌ عێراق ده‌توانرێت به‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫ده‌نگی‌ نیوه‌ زیاتری‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫متمانه‌ له‌سه‌رۆك وه‌زیران بسه‌نرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌م پێی���ه‌ش به‌ده‌نگ���ی‌ ‪ 163‬ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مان له‌كۆی‌ ‪ 325‬ده‌توانرێت نوری‌‬ ‫مالیكی‌‌و كابینه‌كه‌ی‌ بڕوخێنرێت‪.‬‬ ‫فراكس���یۆنی‌ عێراقیی���ه‌ خاوه‌نی‌ ‪90‬‬ ‫ده‌نگ���ه‌‪ ،‬هاوپه‌یمان���ی‌ كوردس���تان ‪43‬‬ ‫ده‌نگ‪ ،‬ته‌ژمی‌ س���ه‌در ‪ 40‬ده‌نگ‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌نگان���ه‌ن كه‌ به‌ ئاش���كرا داوای‌‬ ‫س���ه‌ندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ ده‌كه‌ن له‌مالیكی‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌ناو هاوپه‌یمانی‌ كوردستاندا‬ ‫هێش���تا یه‌كێتی‌ به‌ته‌واوی‌ خۆی‌ س���اغ‬ ‫نه‌كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كێشه‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ‪163‬‬ ‫ده‌نگه‌ دروست ده‌كات‪ ،‬جگه‌ له‌نه‌بوونی‌‬ ‫یه‌ك هه‌ڵوێس���تیی‌ له‌ناو فراكس���یۆنی‌‬ ‫عێراقیی���ه‌‪ ،‬گومانی‌ زۆر ده‌كرێت كه‌ ئه‌و‬ ‫لیسته‌ یه‌ك هه‌ڵوێس���ت نه‌بن به‌رامبه‌ر‬ ‫مالیك���ی‌‪ ،‬ه���اوكات مالیكی���ش كارێكی‌‬ ‫زۆری‌ له‌س���ه‌ر كردوون ب���ۆ الوازكردن‌و‬ ‫لێك هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌یان‪ ،‬هه‌روه‌ها مالیكی‌‬ ‫فریای‌ ته‌وژمی‌ سه‌دریش كه‌وتوه‌‌و ئیشی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وانیش كردووه‌‪ ،‬ه���ه‌ر بۆیه‌‬ ‫هه‌میشه‌ سه‌ركرده‌كانی‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێر‌و نه‌جه‌ف به‌ڕاش���كاوانه‌‌و بوێرانه‌‬ ‫جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر س���ه‌ندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌‬ ‫ناكه‌ن له‌مالیكی‌‪.‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫ده‌ڵێی‬ ‫دیكتاتۆر‬ ‫ده‌چنن!‬ ‫كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫له‌كاریكاتێرێك����دا ك����ه‌ له‌ئینته‌رنێ����ت‬ ‫باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌‌و له‌چه‌ن����د وێنه‌یه‌كدا‬ ‫قۆناغه‌كانی گه‌ش����ه‌ی مرۆڤایه‌تی تیدا‬ ‫دی����اری كردووه‌‪ ،‬ل����ه‌دوا وێن����ه‌دا ك ‌ه‬ ‫مه‌به‌س����تی مرۆڤی ئێس����تایه‌‪ ،‬رووی‬ ‫له‌وانه‌ی پێشی خۆی كردووه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬هه‌موو شتیكمان تێكدا"‪.‬‬ ‫رووبارێك خوێنمان رشت‌و به‌ ده‌یان‬ ‫كه‌سی هاوئاستی عه‌بدولخالق مه‌عروف‌و‬ ‫ش����اكر فه‌تاح خۆیان كرده‌ قوربانیی‪،‬‬ ‫ب ‌ه هه‌زاران مزگ����ه‌وت روخێنرا‌و ده‌یان‬ ‫هه‌زار ماڵیش س����وتێنران‪ .‬هه‌موو ئه‌م‬ ‫قوربانیانه‌‌ چه‌ند‌ه له‌پێناو كوردبووندا‬ ‫بوون‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‌و بگره‌ زیاتریش له‌پێناو‬ ‫ئازادیدا ب����وون‪ ،‬كه‌چ����ی دوای زیاتر‬ ‫له‌بیست س����اڵی ته‌مه‌نی ده‌سه‌اڵتێكی‬ ‫كوردی‪ ،‬ت����ازه‌ به‌ ت����از‌ه له‌به‌ئاگایی‌و‬ ‫بێئاگایی‪ ،‬به‌ شێنه‌یی خه‌ریكی رستنی‬ ‫خورییه‌كین كه‌ له‌ئه‌نجامدا دیكتاتۆرێكی‬ ‫كوردی لێده‌چنرێت‌و یه‌كه‌م قوربانییش‬ ‫بێئاگاكان ده‌بن‪.‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ی میدیای ئه‌هلی‌و سه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌كوردس����تان له‌چوارچێ����وه‌ی ئ����ه‌و‬ ‫په‌راوێ����زه‌ ئازادیه‌ی ك���� ‌ه هه‌ی ‌ه پێگ ‌ه‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌ك����ه‌ی به‌هێز بووه‌‌و ته‌نگی‬ ‫ب����ه‌ ژووره‌ تاریك����ه‌كان هه‌ڵچنی����وه‌‌و‬ ‫بۆت����ه‌ بڵندگۆی ش����ه‌ڕی ناعه‌داله‌تی‌و‬ ‫مرۆڤ ‌ه چه‌وس����اوه‌كان‪ ،‬جا چ ئیسالمی‬ ‫یا عه‌لمانی بێ����ت‪ ،‬به‌ره‌ی پاوانخوازان‬ ‫هه‌میش���� ‌ه له‌هه‌وڵ����ی ئ����ه‌وه‌دان ئه‌و‬ ‫چوارچێوه‌ی����ه‌ بچوك بكه‌نه‌وه‌‌و بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌ش به‌رنامه‌ی جۆراوجۆر پیاد‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ب����ه‌ تایبه‌تی ل����ه‌دوای ‪17‬ی‬ ‫ش����وباته‌وه‌ زۆر به‌ ج����دی‌و به‌ وردیی‬ ‫كار له‌س����ه‌ر ته‌سككردنه‌وه‌ی مه‌ودای‬ ‫ئ����ازادی ده‌كه‌ن‌و بۆ به‌یاس����اییكردن‌و‬ ‫پێكانی ئامانجه‌ك����ه‌ش‪ .‬هه‌وڵ ده‌ده‌ن‬ ‫په‌رله‌م����ان بكه‌نه‌ باش����ترین كه‌وانی‬ ‫تیره‌كه‌یان‪.‬‬ ‫كه‌س����ێك چه‌ند جنێوێك����ی بازاڕیی‬ ‫به‌ خودا‌و پێغه‌مبه‌ر له‌ئینته‌رنێت باڵو‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬گۆڤارێكیش دێت جنێوه‌كان‬ ‫ده‌گوازێت����ه‌وه‌‌و داوا له‌مه‌الكان ده‌كات‬ ‫هه‌ڵوێستی لێوه‌ربگرن‪ ،‬ئیتر مینبه‌ره‌كان‬ ‫ده‌خرۆش����ێن‌و داوای س����نووردانان‌و‬ ‫خۆپیش����اندان ده‌كه‌ن‪ ،‬مه‌الیه‌ك پله‌ی‬ ‫شه‌هاده‌ت ده‌به‌خشێته‌وه‌‪ ،‬یه‌كێكی تر‬ ‫ب ‌ه خه‌ڵكی ده‌ڵێ����ت (ئه‌گه‌ر غیره‌ت‌و‬ ‫ش����ه‌ره‌ف‌و ناموس����تان هه‌بێت قبوڵی‬ ‫ناكه‌ن)‪ .‬دواج����ار هه‌م����وو به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫فڵچه‌و بۆیه‌ی س����ور له‌ده‌ست ده‌گرن‌و‬ ‫س����نوری ئازادیه‌كان ده‌كێشن‪ .‬بێئاگا‬ ‫ل����ه‌وه‌ی داواكه‌ی ئه‌وان ل����ه‌دوا رۆژدا‬ ‫یه‌خه‌ی خۆش����یان ده‌گرێته‌وه‪ .‬بێئاگا‬ ‫له‌وه‌ی ك ‌ه گه‌مه‌یه‌ك����ی له‌و‌ه گه‌وره‌تر‬ ‫له‌وناوه‌ پی����اده‌ ده‌كرێ����ت‪ ،‬ك ‌ه ئه‌وان‬ ‫بوونه‌ته‌ ئامرازی یارییه‌كه‌‪.‬‬ ‫‌هه‌رچه‌ن����د‌ه رووداوه‌كان����ی هه‌ولێر‌و‬ ‫خرۆش����انی مه‌الكان پرسیاری ئه‌وه‌ی‬ ‫الدروس����تكردووم ك����ه‌ ت����ۆ بڵێی ئه‌م‬ ‫ئایین���� ‌ه ئه‌وه‌نده‌ الواز بێ����ت به‌ چه‌ند‬ ‫جنێوێك كه‌ هه‌موو كه‌س����ێكی س����ه‌ر‬ ‫جاد‌ه ده‌توانێت بیدات‪ ،‬به‌وش����ێوه‌ی ‌ه‬ ‫هاتو هاوار له‌ڕێبه‌رانی هه‌ڵس����ێنێت؟‬ ‫باش ‌ه ئه‌گه‌ر له‌جیاتی جنێو‪ ،‬رێبازێك‪،‬‬ ‫فه‌لس����ه‌فه‌یه‌ك‌و ئایدۆلۆژیای����ه‌ك بێت ‌ه‬ ‫ئارا‌و حوكمیش له‌ده‌س����ت ئه‌و رێبه‌ر‌ه‬ ‫ئایینیان ‌ه بێت‪ ،‬ئاخۆ ده‌بێت له‌جیاتی‬ ‫وه‌اڵمێك����ی عه‌قاڵن����ی‪ ،‬ج����اڕی چ‬ ‫جه‌هه‌نه‌مێكی دونیایی بۆ خاوه‌نه‌كانیان‬ ‫بدرێت؟‪.‬‬ ‫گومانم ل����ه‌وه‌دا نییه‌ به‌رنامه‌یه‌ك بۆ‬ ‫به‌رته‌س����ككردنه‌وه‌ی ئازادی نوسین‌و‬ ‫بی����روڕا له‌ئارادایه‌‌و ده‌بێ����ت زیره‌كان ‌ه‬ ‫په‌ی����ڕه‌و بكرێ����ت‪ ،‬له‌وێدا پێویس����ت ‌ه‬ ‫تێكس����تێك‪ ،‬باڵوكراوه‌یه‌ك‪ ،‬مه‌الیه‌ك‌و‬ ‫خه‌ڵكی����ش تێیدا به‌ش����دار بب����ن ك ‌ه‬ ‫بوون‪ ،‬ناش����زانن هه‌موویان به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫له‌داهاتوودا دیكتاتۆرێك ده‌چنن كه‌ بۆ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی نه‌خشه‌كانیشی‪ ،‬خۆیان‌و‬ ‫هه‌موو خه‌ڵ����ك ناچار ده‌كه‌ن جارێكی‬ ‫تر زمانی پراگماتیك‌و میاتفۆر‌ه به‌كار‬ ‫بێننه‌وه‌‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )327‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/22‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫شۆڕشی به‌رماڵ‌‌‪..‬‬

‫‪3‬‬

‫هه‌ژموونی مامۆستایانی ئایینی‌و سێبه‌ری منار‌ه به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌وه‌‬

‫ ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫چاودێران پێیانوایه‌ رووداوه‌كانی پار‬ ‫ساڵ له‌بادینان‌و رووداوه‌كانی مانگی‬ ‫پێشوو له‌هه‌ولێر سه‌لماندی كه‌‬ ‫هه‌ژموونی مامۆستایانی ئایینی به‌سه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا‌ به‌ته‌واوه‌تی زاڵه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌سه‌النه‌ی كه‌ "ده‌ستبردنه‌‬ ‫بۆ عه‌قیده‌‌و بیروباوه‌ڕی دینی"‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌كی ئایینیش ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌و ئازادیه‌ی له‌كوردستان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هۆكارێكی سه‌ره‌كییه‌ بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی خه‌ڵك‌و رووكردن‬ ‫له‌مزگه‌وته‌كان‪.‬‬ ‫كۆچ���ه‌ر عه‌ل���ی ئه‌ندام���ی مه‌كته‌بی‬ ‫راگه‌یاندنی بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ كاریگه‌ریی‬ ‫ئایینی به‌ره‌و زیادبوون ده‌چێت‌و خه‌ڵك‬ ‫زیات���ر رووی له‌مامۆس���تایان كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش هۆكارگه‌لێك���ی هه‌ی���ه‌ وه‌ك‬ ‫خۆی ده‌ڵێت "حیزب���ه‌ عه‌لمانیه‌كانیش‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ ش���تی جوان پێش���كه‌ش‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كادیره‌ی بزوتنه‌وه‌ی ئیس�ل�امی‬ ‫نایش���ارێته‌وه‌ ك���ه‌ س���ه‌ركه‌وتنی‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كان له‌واڵتان���ی ناوچه‌که‌ چ‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬چ له‌سه‌ركردایه‌تیكردنی‬ ‫شۆڕشه‌كان‪ ،‬وایكردووه‌ ئیسالمییه‌کان‬ ‫متمانه‌یان به‌خۆیان زیاتر بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫پێیوای���ه‌‬ ‫ناوب���راو‬ ‫له‌خۆپیشاندانه‌كه‌ی هه‌ولێر مامۆستایانی‬ ‫ئایینی پێش���ه‌وایه‌تییان بكردبایه‌ ئه‌وا‬ ‫"یه‌ك ملیۆن كه‌س ده‌هاته‌ سه‌ر شه‌قام‪،‬‬ ‫بۆیه‌ش هه‌ر ئ���ه‌وان بوون كه‌ خه‌ڵكیان ‬ ‫سارد كرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫حه‌ماس���ه‌ت‌و ته‌كبیر لێ���دان یه‌كێكه‌‬ ‫له‌س���یما دیاره‌كان���ی رۆژان���ی هه‌ینی‬ ‫له‌مزگه‌وت���ه‌كان‪ ،‬ب���ه‌ تایبه‌تی الی ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایانه‌ی كه‌ وتاری حه‌ماس���ی‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ل���ه‌و كاتان���ه‌ی كه‌‬ ‫مامۆس���تاكان ده‌نگیان به‌رز ده‌كه‌نه‌وه‪ ،‬‬ ‫گریان‌و "الله‌ اكبر" ده‌نگ ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیمام‌و وتاربێژ‪ ،‬س���ه‌ید عه‌لی سه‌ید‬ ‫ره‌مه‌زان ره‌تیده‌كاته‌وه‌ كه‌ مامۆستایانی‬ ‫ئایینی هانده‌ری توندوتیژی بوبن‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئ���ه‌وه‌ی له‌هه‌ولێر روویدا‪ ،‬كۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫توڕه‌ییی خه‌ڵك بوو له‌هه‌ناوی خۆیاندا‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ش ئه‌گه‌ر مامۆس���تاكان‬ ‫نه‌هاتبانایه‌ ناو خۆپیشاندان‌و خه‌ڵكیان‬ ‫س���ارد نه‌كردایه‌ت���ه‌‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مان یه‌ك‬ ‫كورس���ی تێ���دا نه‌ده‌م���ا په‌رله‌مانت���ار‬ ‫له‌سه‌ری دانیشێت"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا عه‌ل���ی نه‌یش���ارده‌وه‌ كه‌‬

‫ده‌ق ‌ی پرۆژ‌ه یاسای‌ پاراستن ‌ی پیرۆزی ‌ه ئایینیه‌كان‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌وه‌ كه‌ ژماره‌یه‌ك مه‌ال‌و‬ ‫ی‬ ‫ی (پاراستن ‌‬ ‫مامۆستای‌ ئاینی‌‪ ،‬پرۆژ‌ه یاسا ‌‬ ‫پیرۆزییه‌ ئاینییه‌كان)یان ئاراست ‌هی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كرد‪ ،‬رۆشنبیران‌و دیموكراسیخوازان‌و هه‌موو‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكان ‌هی‌ داكۆكی‌ له‌مه‌ده‌نیه‌ت ده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردستان‪ ،‬دووچاری‌ دڵه‌ڕاوكێ‌و نیگه‌ران ‌‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌‌و پێش ئه‌و‌هی‌ پرۆژه‌كه‌ ببینرێت‬ ‫ی‬ ‫مشتومڕی‌ گه‌ور‌هی‌ له‌ناو ئه‌و نوخبانه‌و رووپه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌كاندا دروستكردووه‌‪ ،‬ئاوێن ‌ه بۆ وروژاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆ له‌سه‌ر ئه‌م پرۆژه‌یه‌‪ ،‬به‌پێویستیزانی‌ ده‌ق ‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ وه‌ك خۆی‌ باڵوبكاته‌وه‌‪..‬‬ ‫ ‬ ‫پرۆژ‌ه یاسای‌ پاراستنی‌ پیرۆزیه‌ ئایینیه‌كان‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫مادد‌هی‌ یه‌كه‌م‪:‬‬ ‫ی ب ‌ه خوا (جل جالله‌)و پێغه‌مبه‌ران‬ ‫سوكــــــــایـه‌ت ‌‬ ‫ی پیرۆزو كتێب ‌ه‬ ‫ی خودایان له‌سه‌ر)‌و قورئان ‌‬ ‫(سه‌الم ‌‬ ‫ئاس���مانیه‌كان تاوان ‌ه له‌الیه‌ن ه���ه‌ر كه‌س‌و الیه‌ن‌و‬ ‫ده‌زگایه‌كه‌و‌ه بێت‌و ب ‌ه ئازادی‌ راده‌ربڕین دانانرێت‪.‬‬ ‫مادد‌هی‌ دووه‌م‪:‬‬ ‫ئه‌م كرده‌وان ‌ه ب ‌ه س���وكایه‌تیكردن ب ‌ه پیرۆزیه‌كان‬ ‫بوونی ئازادی بۆ‬ ‫مامۆس���تایانیبووه‌ئایینیبۆ ‬ ‫له‌كوردس���تان هۆكارێكی گرنگ‬ ‫گه‌یاندن���ی په‌یامی ئایین���ی بۆ خه‌ڵكی‬ ‫ئێس���تا ‬ ‫موس���ڵمان‌و وتیش���ی "تاك���و‬ ‫وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف نه‌هاتووه‌ بڵێت ئه‌مه‌‬ ‫بخوێن���ه‌وه‌‌و ئه‌مه‌ مه‌خوێن���ه‌وه‌و ته‌نیا ‬ ‫مه‌گ���ه‌ر پێش���هاتێك‌بێت‪ ،‬له‌ویش���یان‬ ‫داوام���ان لێنه‌كراوه‌ هه‌م���وو خوتبه‌ك ‌ه‬ ‫ته‌رخان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتاربێژه‌ جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ رووداوه‌كان���ی هه‌ولێ���ر له‌الی���ه‌ن‬ ‫مامۆس���تاكانه‌وه‌ رێكنه‌خرابوو‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "مامۆستایان له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رۆكی حكوم���ه‌ت رێككه‌وتب���وون‌ ‬ ‫ئیجرائ���ات ل���ه‌دژی ئه‌وان���ه‌ بكرێ���ت‬ ‫ك���ه‌ س���وكایه‌تیی به‌ ئایینی ئیس�ل�ام‬ ‫ده‌ك���ه‌ن"‪ ،‬وتیش���ی "هه‌ر مامۆس���تای‬ ‫ئایینی���ی له‌میس���ر‌و س���وریا‌و واڵتانی‬ ‫ت���ر پێش���ه‌وایه‌تی خه‌ڵ���ك ده‌كات‪ ،‬به‌‬ ‫دڵنیایی���ه‌وه‌ ده‌یڵێ���م ‌مامۆس���تاكان‬ ‫ده‌توانن كۆتایی به‌ ده‌س���ه‌اڵت بێنن به‌‬

‫داده‌نرێن‪ :‬‬ ‫ی چواره‌م‪:‬‬ ‫مادد‌ه ‌‬ ‫‪ .1‬جوێندان‌و گاڵته‌كردن به‌ خودای‌ گه‌وره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مادد‌ه ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن ئه‌م كرده‌وان ‌ه ‌‬ ‫هه‌ر هۆیه‌ك��� ‌‬ ‫‪.2‬جوێندان‌و گاڵته‌كردن‌و سووك باسكردن‌و وێن ‌ه ‌‬ ‫ی (‪ )3‬باڵوبكاته‌و‌ه داده‌خرێت بۆماوه‌یك له‌یه‌ك ساڵ‬ ‫ناشایسته‌كردنی‌ پێغه‌مبه‌ران‪.‬‬ ‫زیاتر نه‌بێت‌و له‌ش���ه‌ش مانگ كه‌متر نه‌بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫‪ .3‬س���وتاندن‌و دڕاندن‌و فڕێدان��� ‌‬ ‫ی قورئان‌و كتێب ‌ه غه‌رامه‌ی���ه‌ك ك ‌ه له‌‪ 10‬ملیۆن دین���ار كه‌متر نه‌بێت‌و‬ ‫ئاس���مانیه‌كان به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕۆكه‌كانی���ان ب ‌ه له‌‪ 50‬ملیۆن زیاتر نه‌بێت‪.‬‬ ‫ناشیاوی‌‪.‬‬ ‫ی ماده‌‌هی‌ پێنجه‌م‪:‬‬ ‫ی قورئان‌و ناوه‌رۆكه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی په‌ڕه‌كان ‌‬ ‫‪ .4‬به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر الیه‌ن��� ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌كان ‌ه ك��� ‌ه رێنمای ‌‬ ‫ی خراپ بۆ كااڵ بازرگانییه‌كان‪.‬‬ ‫ب ‌ه مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی پێویس���ت ده‌ربكات بۆ ئاس���ان جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی كااڵ ‌‬ ‫‪ .5‬هاورده‌ك���ردن‌و فرۆش���تن ‌‬ ‫ك ‌ه بێڕێزی���ی به‌رامبه‌ر خ���وا‌و پێغه‌مبه‌ران‌و كتێب ‌ه یاسایه‌‪.‬‬ ‫ئاسمانیه‌كان تێدابێت‪.‬‬ ‫ی شه‌شه‌م‪:‬‬ ‫ی بكات��� ‌ه س���ه‌ر مادده‌ ‌‬ ‫‪ .6‬هه‌ركه‌س���ێك ده‌س���تدرێژی ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫كار ب ‌ه هیچ ده‌قێك ناكرێ���ت ك ‌ه پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كێك‬ ‫ش���وێنێك تایبه‌ت كرا بێت ب ‌ه خواپه‌رست ‌‬ ‫یاسای ‌ه بێت‪.‬‬ ‫له‌ئایینه‌كان‪.‬‬ ‫‪.7‬هه‌ركه‌س���ێك گاڵت ‌ه یان جوێن بدات ب ‌ه یه‌كێك‬ ‫ی حه‌وته‌م‪:‬‬ ‫مادد‌ه ‌‬ ‫له‌دروشمه‌ ئاینییه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رچوون ‌‬ ‫ێ ده‌كرێت له‌ڕۆژ ‌‬ ‫ئه‌م یاسای ‌ه جێبه‌ج ‌‬ ‫له‌ڕۆژنام ‌هی‌ فه‌رمی‌ وه‌قایعی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫مادد‌هی‌ سێیه‌م‪:‬‬ ‫ی‪3‬‬ ‫ی م���ادد‌ه ‌‬ ‫ێ ل���ه‌م تاوانان ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك یه‌ك ‌‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ ده‌رچوون‪:‬‬ ‫ی ك ‌ه له‌(‪)5‬‬ ‫ئه‌نجام بدات س���زا ده‌درێت ب��� ‌ه زیندان ‌‬ ‫ی رێ���ز له‌به‌ه���ا ئایینیه‌كان‬ ‫له‌پێن���او پاراس���تن ‌‬ ‫پێنج ساڵ كه‌متر نه‌بێت وله‌(‪ )10‬ساڵ زیاتر نه‌بێت‌و‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ی ئاشت ‌‬ ‫ب ‌ه غه‌رامه‌یه‌ك ك ‌ه له‌‪ 10‬ملیۆن دینار كه‌متر نه‌بێت‌و له‌سوكایه‌تیی پێكردن‌و پاراستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ری‌‌و ئازاد ‌‬ ‫خراپ به‌كارنه‌هێنانی‌‪ 0‬ئازاد ‌‬ ‫له‌‪ 50‬ملیۆن زیاتر نه‌بێت‪.‬‬ ‫راده‌ربڕین‪ ،‬ئه‌م یاسایه‌ ده‌رچوێنرا‪.‬‬

‫مامۆستایه‌كی ئایینی‪:‬‬ ‫ده‌توانین كۆتایی به‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سیاسی بهێنین‬

‫تایبه‌تی له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ هه‌وڵیدا چه‌ند مامۆس���تایه‌كی‬ ‫دیاری ن���او هه‌ولێر بدوێن���ێ‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫بیان���وی ئ���ه‌وه‌ی ترس���یان له‌گۆڕینی‬ ‫قس���ه‌كانیان هه‌یه‌‪ ،‬ئاماده‌نه‌بوون هیچ‬ ‫لێدوانێك بده‌ن‪ ،‬كه‌چی مامۆستا عه‌لی‬ ‫وتی "نابێت مه‌الكان هه‌موو رۆژنامه‌كان‬ ‫بخه‌ن���ه‌ یه‌ك تای ت���ه‌رازووه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زۆر جار ئه‌و رۆژنامانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مۆركێكی‬ ‫ئیسالمیش���یان پێ���وه‌ نه‌بوبێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بونه‌ت���ه‌ مینبه‌رێك بۆ گه‌یاندنی ده‌نگی‬ ‫ئه‌وان"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ش���ێک له‌ڕۆش���نبیران ئه‌م‬

‫هه‌ژمونه‌ی مامۆستانی ئایینییان به‌هۆی‬ ‫سیاسه‌تی ده‌سه‌اڵته‌وه‌ به‌الوه‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫کراوه‌‪.‬‬ ‫شوان ئه‌حمه‌دی‌ نوسه‌ر له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌ له‌ ‪ 20‬س���اڵی‌‬ ‫راب���ردوودا یه‌كێتی‌‌و پارت���ی‌ فه‌زایه‌كی‌‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ناش���رین‌و س���یخناخیان‬ ‫دروس���تكردووه‌ كه‌ مایه‌ی‌ سه‌رسوڕمان‬ ‫نییه‌ له‌كوردس���تاندا هێ���زی‌ توندڕه‌و‌و‬ ‫تاریك دروس���ت ببێت ك���ه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫ك���وردی‌ ب���ه‌ره‌و داخ���ران‌و توندوتیژی‌‬ ‫زیاتر به‌رن‌و ئه‌و نه‌فه‌سه‌ی‌ كه‌ مه‌الكان‬ ‫قسه‌ی‌ پێده‌كه‌ن به‌رهه‌می‌ ئه‌و سیاسه‌ته‌‬

‫چه‌وته‌ی ‌ه كه‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ په‌یڕه‌ویان‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫كورد سااڵنێكی‌ زۆره‌ خه‌باتی‌ كردووه‌‌و‬ ‫پێشتریش له‌س���ه‌رده‌می‌ حاجی‌ قادری‌‬ ‫كۆییدا هه‌وڵدراوه‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و كراوه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و نه‌فه‌سه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا مه‌الكان قس���ه‌ی‌ پێده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ به‌ناوی‌ موقه‌ده‌سه‌وه‌ سنوری‌‬ ‫ئازادییه‌كان به‌رته‌س���ك بكه‌نه‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ خ���ۆی‌ یه‌كێكه‌ له‌مه‌ترس���ییه‌كان‌و‬ ‫وتی‌ "من له‌گه‌ڵ‌ ئ���ه‌وه‌دا نیم په‌الماری‌‬ ‫موقه‌ده‌سات بدرێت‪ ،‬به‌اڵم دژی‌ ئه‌وه‌شم‬ ‫كه‌ به‌ناوی‌ موقه‌ده‌س���ه‌وه‌ هێزێك بێت‬ ‫كه‌ بیه‌وێ‌ قسه‌كردن‌و ئازادی‌ راده‌ربڕین‬ ‫س���نوردار بكات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌م‬ ‫سه‌رده‌مه‌ی‌ ئێستادا كه‌ له‌كرانه‌وه‌داین‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌كه‌م���ان له‌به‌رامبه‌ر س���ته‌می‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ هێزێكی‌ مڵۆزمی‌ تریشی‌‬ ‫بۆ دروست ببێت كه‌واته‌ ده‌بێت فاتیحه‌‬ ‫بۆ سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی‌ خۆمان بخوێنین"‪ .‬مزگه‌وتێکی هه‌ولێر‬

‫په‌رله‌مانی كوردستان هه‌ڵوێست له‌سه‌رۆكی هه‌رێم وه‌رده‌گرێت‬ ‫ ئا‪ :‬كامه‌ران‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ هه‌ندێك له‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫گله‌یی له‌سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی نایه‌وێت هیچ گفتوگۆیه‌گ‬ ‫له‌گه‌ڵ په‌رله‌مان له‌باره‌ی كێشه‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌كانه‌وه‌ ئه‌نجامبدات‌و بۆ‬ ‫گه‌یاندنی ئه‌و په‌یامه‌ش‪ ،‬په‌رله‌مانتار‬ ‫هه‌بووه‌ له‌ڕێگه‌ی په‌یجی تایبه‌تی‬ ‫خۆیه‌وه‌ له‌فه‌یسبووك‪ ،‬نامه‌ی ئاراسته‌ی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم كردووه‌‌و گله‌ییه‌كانی‬ ‫خستۆته‌ روو‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی كوردستانی‌و‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی یاسایی په‌رله‌مان‪ ،‬گۆران‬ ‫ئازاد ئاماژه‌ به‌بڕیاری ژماره‌ یه‌كی ساڵی‬ ‫‪ 2005‬م���ادده‌ ی���ه‌ك ده‌كات كه‌ ده‌ل`ێت‬ ‫"په‌رله‌مانی كوردس���تان مه‌رجه‌عی بااڵی‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی پرس���ه‌ چاره‌نوسسازه‌‬ ‫یاسایی‌و سیاسییه‌كانه‌ به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵ‬ ‫حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���ددا"‪ .‬هه‌روه‌ها ئاماژه‌‬ ‫به‌یاسای سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ده‌كات كه‬ ‫تێیدا هاتووه‌ سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی بااڵی په‌یوه‌ندییه‌كان ده‌كات‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی نێو‌خۆیی‌و نێوده‌وڵه‌تی"‪.‬‬ ‫گ���ۆران ئازاد ده‌ڵێت "به‌پێی یاس���اكه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م س���ه‌ردان‌و‬ ‫كۆبوونه‌وه‌ی دووقۆڵی س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪،‬‬ ‫شتێكی یاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌كه‌ له‌وه‌دایه‬

‫سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫نه‌ك هه‌ر بڕیاره‌كان‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگی‬ ‫په‌رله‌مان‬ ‫ده‌رنا‌كات‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫راوێژیشی پێناكات‬ ‫كه‌ س���ه‌رۆك له‌ماوه‌ی راب���ردوودا به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ په‌رله‌مان‪ ،‬بۆ‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی كێش���ه‌كان‌و وه‌رگرتنی‬ ‫بڕیار كه‌ ئیلتزامێكی یاس���اییه نه‌ك هه‌ر‬ ‫ئه‌م���ه‌ی نه‌كردووه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت راوێژیش���ی‬ ‫پێنه‌كردووین"‪.‬‬ ‫گۆران پێیوایه خه‌ته‌ری فه‌رامۆشكردنی‬ ‫په‌رله‌مان له‌وه‌دایه كه‌ كاریگه‌ری خراپی‬

‫له‌س���ه‌ر هه‌س���تی نه‌ته‌وه‌یی تاكه‌ كورد پێیوابوو كه‌ ماف پێش���لێكراوه‌‌و به‌ناوی‬ ‫ده‌بێ���ت‌و په‌رته‌وازه‌یی دروس���تده‌كات‪ ،‬ئازادیی���ه‌وه‌ زی���اده‌ ره‌وه‌ی ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌ست ده‌كات "ئیراده‌ی خۆی‌و كه‌چی له‌ئێس���تادا كه‌ گرژییه‌كانی نێوان‬ ‫په‌رله‌مانه‌كه‌ی پێشێلكراوه" ‪.‬‬ ‫هه‌رێمه‌كان گه‌یشتۆته‌ ئاستێكی ترسناك‪،‬‬ ‫ناوبراو جه‌خت له‌س���ه‌ر یه‌كخس���تنی به‌اڵم تائێس���تا س���ه‌رۆكی هه‌رێم ئاماده‌‬ ‫ناوماڵ���ی ك���ورد ده‌كات���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێ���ت نییه‌ ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ له‌گ���ه‌ڵ نوێنه‌رانی‬ ‫"یه‌كخس���تنی ماڵی كورد به‌و ش���ێوه‌یه‌ خه‌ڵك له‌په‌رله‌مان تاووتوێ بكات‪.‬‬ ‫ده‌بێت ك���ه‌ هه‌مومان پێكه‌وه‌ به‌ش���دار‬ ‫مامۆس���تای زانك���ۆ دكت���ۆر كامه‌ران‬ ‫بی���ن له‌بڕی���اری چاره‌نوسس���از‪ ،‬ن���ه‌ك مه‌نتك ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌خنه‌ی توند‬ ‫ته‌نیا به‌ره‌یه‌ك هه‌م���وو كاره‌كان بكات‪ ،‬له‌سه‌ركردایه‌تی هه‌ردوو حیزبی ده‌سه‌اڵت‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان‪ ،‬مه‌س���ئولیه‌تێكی ده‌گرێت‌و پێیوایه‌ ئه‌و دوو حیزبه‌ خۆیان‬ ‫ده‌سته‌جه‌معی د‌روستده‌كات"‪.‬‬ ‫نایه‌نه‌وێت په‌رله‌مان موماره‌س���ه‌ی كاری‬ ‫جه‌عفه‌ر ئیمینكی پێشتر رایگه‌یاندبوو خۆی بكات‌و ده‌ڵێت "ته‌نیا ویس���تویانه‌‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م هاوش���ێوه‌ی بڵێن په‌رله‌مانم���ان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك بۆ ئه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌الیه‌ن گه‌له‌وه‌ هه‌ڵبژێردراوه‌‌و بێت كه‌ ببێته‌ مه‌رجه‌ع" وتیش���ی "پارتی‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی خه‌ڵ���ك ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ده‌یه‌وێت سه‌رۆكی هه‌رێم بكاته‌ مه‌رجه‌ع‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ی یه‌كێتی ئاماژه‌ به‌ رێژه‌ی هه‌ر بۆیه‌ش س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م نایه‌وێت‬ ‫ده‌نگدان ده‌كات‌و ده‌ڵێت "جگه‌ له‌بڕیاری بێته‌ ناو په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ژماره‌ ‪1‬ی په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌كو هێزی‬ ‫ب���ه‌ڕای ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ی زانك���ۆ‪،‬‬ ‫ده‌نگدانیش س���ه‌یری بكه‌ی���ن‪ ،‬ده‌بینین س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م ناتوانێ���ت تاكڕه‌وانه‌‬ ‫په‌رله‌مان ‪%110‬ی ده‌نگی پێداوه‌‪ ،‬چونكه‌ بڕیار ده‌ربكات‌و سه‌ركه‌وتوش بێت لێی‪،‬‬ ‫‪ 110‬كورس���یه‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رۆكی هه‌رێم چونكه‌ "ئ���ه‌وكات بڕیاره‌كه‌ هیچ هێزێكی‬ ‫‪%70‬ی ده‌نگه‌كانی هێناوه‌‪ ،‬بۆیه‌ دیسان نابێت‌و وه‌كو بڕیاری س���ه‌رۆكی حیزبێك‬ ‫ده‌بێت رێز له‌په‌رله‌مان بگیرێت"‪.‬‬ ‫ته‌ماشا ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌م خول���ه‌دا‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی فراكس���یۆنی‬ ‫جارێ���ك چۆت���ه‌ په‌رله‌م���ان‌و ئه‌وی���ش كوردس���تانی ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر راپرسییه‌ك‬ ‫میوان���داری كرابوو كه‌ تێی���دا وتارێكی له‌ن���او په‌رله‌م���ان بكرێ���ت‪ ،‬بۆم���ان‬ ‫له‌سه‌ر ئازادی میدیا‌و كوشتنی سه‌رده‌شت ده‌رده‌كه‌وێت ك���ه‌ زۆربه‌ی په‌رله‌مانتاران‬ ‫عوسمان‌و خۆپیشاندا‌كان پێشکه‌شكردو نیگه‌رانن‌و س���اردییه‌كی زۆری���ان پێوه‌‬

‫دیاره‌‌و ته‌نانه‌ت ره‌نگی داوه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫پڕۆس���ه‌ی داڕش���تن‌و چاودێری‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌میش���ه‌ هه‌ست به‌ ئیحراجبوون ده‌كات‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ خه‌ڵك‌و هه‌ستده‌كات ئیراده‌ی‬ ‫پێشێلكراوه‌"‪.‬‬ ‫گۆران ئ���ازاد دوو چاره‌س���ه‌ر بۆ ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ داده‌نێت‌و ده‌ڵێ���ت "یان ئه‌وه‌تا‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان خ���ۆی كار به‌و‬ ‫بڕیاره‌ بكات كه‌ ده‌ریكردووه‌‌و موماره‌سه‌ی‬ ‫بكات‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا ژماره‌یه‌كی یاس���ایی‬ ‫په‌رله‌مانت���اران خۆی���ان داوا بك���ه‌ن كه‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یه‌كی نائاس���ایی ببه‌سترێت‌و‬ ‫كێش���ه‌كانی حكومه‌تی ناوه‌ند‌و هه‌رێمی‬ ‫تێ���دا تاووت���وێ بكرێ���ت‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ئێم���ه‌ خه‌ریكی���ن چاره‌س���ه‌ری دووه‌م‬ ‫ئه‌نجامبده‌ین"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری بزووتنه‌وه‌ی ئیس�ل�امی‪،‬‬ ‫دكت���ۆر ئه‌حم���ه‌د وه‌رتی ئام���اژه‌ی به‌‬ ‫یاداش���تێك كرد كه‌ ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫له‌الی���ه‌ن ژماره‌ی���ه‌ك په‌رله‌مانتاران���ه‌وه‌‬ ‫ئاڕاس���ته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌م���ان‬ ‫ك���راو داواك���را كه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫پابه‌ن���دی بڕی���اری ژماره‌ یه‌کی س���اڵی‬ ‫‪ 2005‬بێ���ت‪ ،‬وتیش���ی "بڕیاره‌كه‌ جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه كه‌ په‌رله‌مانتارانی‬ ‫كورد له‌به‌غدا به‌هه‌مانش���ێوه‌ ده‌بێت بۆ‬ ‫پرسه‌ چاره‌نوسس���ازه‌كان بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم ئه‌م كاره‌ بكات‪ ،‬ئه‌وا شه‌فافیه‌تێكی‬

‫زۆر له‌نێوان خه‌ڵك‌و په‌رله‌مان‌و سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م دروس���تده‌كات‌و گله‌یی���ه‌كان‬ ‫كه‌مده‌بێت���ه‌وه‌و به‌رپرس���یاریه‌تییه‌كه‌ش‬ ‫ناكه‌وێته‌ ئه‌ستۆی الیه‌نێك‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری پارتی‪ ،‬ئاس���ۆ كه‌ریم‬ ‫ره‌تیده‌كاته‌وه كه‌ په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫په‌راوێ���ز خرابێ���ت‌و وت���ی "س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م رایگه‌یان���دووه ك���ه‌ له‌بڕی���اره‌‬ ‫چاره‌نوسس���ازه‌كاندا ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ الی‬ ‫خه‌ڵك‪ ،‬دیاره‌ مه‌به‌ستی له‌په‌رله‌مانه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫واده‌ی بۆ چاره‌س���ه‌ری كێشه‌كان داوته‌‬ ‫مالیكی‌و ئه‌گه‌ر ن���ا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ رأی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس���تان‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‬ ‫پارت���ی رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫راسته‌وخۆ‌و ناڕاس���ته‌وخۆ هه‌یه‪ ‌،‬وتیشی‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌رۆكی هه‌رێم مه‌به‌س���تی‬ ‫ریفراندۆمیش بێت‪ ،‬دووباره‌ ده‌بێت به‌پێی‬ ‫یاس���ایه‌ك بێت كه‌ ده‌بێت له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ده‌ربچێت‪ ،‬ئیتر نازانم په‌راوێزخس���تنه‌كه‌‬ ‫له‌كوێدایه‌"‪.‬‬ ‫ئاس���ۆ كه‌ری���م نه‌یش���ارده‌وه ك���ه‌‬ ‫له‌گرژییه‌كان���ی ئ���ه‌م دوایی���ه‌ی نێوان‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و حكومه‌تی ناوه‌نددا‬ ‫هیچ دانیش���تنێك له‌نێ���وان‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمدا نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم وتی‬ ‫"به‌پێی زانیاری من‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌داهاتوویه‌كی‬ ‫نزیكدا دانیش���تنێك له‌نێوان په‌رله‌مان‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمدا ئه‌نجامبدرێت"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪hewalusyaset.awene@gmail.com‬‬

‫هەنوکە‬

‫د‪.‬نور ‌ی تاڵه‌بانی‌‪ :‬تائێستاش په‌رله‌مان‬ ‫به‌هه‌مان په‌یڕه‌و‌و عه‌قڵیه‌ت ‌ی ساڵ ‌ی ‪ 1992‬به‌ڕێو‌ه ده‌ڕوات‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م په‌یڕه‌وه‌ ده‌بێت به‌نهێنی ‌‬ ‫"هه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌ڵبژێردرێ‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌یر ئه‌وه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ش په‌یڕه‌وه‌كه‌ به‌كارناهێنرێت"‬ ‫ده‌سته‌ ‌‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی په‌رله‌مانی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ خولی‌ دووه‌م ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬د‪.‬نوری‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كێشه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫په‌رله‌مان په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆكه‌یه‌تی‌ كه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ زۆری‌ داوه‌ به‌ده‌سته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌‌و ده‌ڵێت "له‌‪1992‬دا به‌‬ ‫په‌له‌په‌ل ئه‌و په‌یڕه‌وه‌ ئاماده‌كرا كه‌ تا‬ ‫ئێستاش په‌رله‌مان به‌هه‌مان په‌یڕ‌هو‌و‬ ‫عه‌قڵیه‌تی‌ ئه‌وكاته‌ كاره‌كانی‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌بات"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردوو ‪ 5/19‬بیس���ت ساڵ‌‬ ‫تێپه‌ڕی‌ به‌س���ه‌ر هه‌ڵبژاردنی‌ یه‌كه‌مین‬ ‫خول���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان ك���ه‌‬ ‫(جه‌وهه‌ر نامیق س���الم)ی‌ كۆچكردوو‬ ‫یه‌كه‌مین سه‌رۆكی‌ بوو‪ ،‬دواتریش به‌هۆی‌‬ ‫دروس���تبوونی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‌و دوو ئیداره‌ییه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانیش‬ ‫جیاكرایه‌وه‌‌و دواتر له‌‪2005‬دا په‌رله‌مان‬ ‫یه‌كی‌ گرت���ه‌وه‌‌و به‌ڕێككه‌وتنی‌ ئه‌و دوو‬ ‫حیزبه‌ (عه‌دنان موفتی‌) كرایه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫خولی‌ دووه‌می‌ په‌رله‌مان‌و له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫خول���ی‌ سێیه‌میش���دا له‌هاوینی‌ ‪2009‬دا‬ ‫د‪.‬كه‌م���ال كه‌ركوكی‌ له‌س���ه‌ر پش���كی‌‬ ‫پارتی‌ پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ وه‌رگرت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێی‌ رێككه‌وتنی‌ س���تراتیژی‌ ئه‌و دوو‬ ‫حیزبه‌‪ ،‬ئه‌مس���اڵ‌ ئاڵوگۆڕ له‌و پۆسته‌دا‬ ‫كرا‌و ئه‌رسه‌الن بایز كه‌ پێشتر جێگری‌‬ ‫كه‌مال كه‌ركوكی‌ بوو‪ ،‬پۆستی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ وه‌رگرت‪.‬‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌ په‌رله‌مانتاری‌ خولی‌‬ ‫د‪.‬نور ‌‬ ‫دووه‌می‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان له‌سه‌ر‬ ‫لیس���تی‌ یه‌كێت���ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌دا ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا كه‌ ئه‌ركی‌‬ ‫سه‌ره‌كیی‌ په‌رله‌مان دوو كاری‌ سه‌ره‌كین‬ ‫ئه‌وانی���ش چاودێریكردن���ی‌ كاره‌كان���ی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌س���ه‌ندكردنی‌ ئه‌و پڕۆژه‌‬ ‫یاسایانه‌ی‌ كه‌ ده‌خرێنه‌ به‌رده‌می‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوبراو ره‌خنه‌ی‌ له‌په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخۆی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان گرت ك���ه‌ له‌یه‌كه‌مین خولی‌‬ ‫هه‌ڵبژێردراوی‌ په‌رله‌م���ان له‌‪1992‬ـه‌وه‌‬ ‫كاری‌ پێده‌كرێ���ت‌و وتی‌ "ل���ه‌و كاته‌دا‬ ‫ئه‌و په‌یڕه‌وه‌ به‌ په‌له‌په‌ل ئاماده‌كرا كه‌‬ ‫تائێستاش په‌رله‌مان به‌هه‌مان په‌یڕه‌و‌و‬ ‫عه‌قڵیه‌ت���ی‌ ‪ 1992‬كاره‌كان���ی‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌ب���ات‪ ،‬له‌كاتێك���دا په‌رله‌مانی‌ عێراق‬

‫بۆ مێژوو ده‌یڵێم پێش‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگدان به‌پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ده‌ستور‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌نهێنی‌ بوایه‌ زیاتر‬ ‫ی‬ ‫له‌‪ 15‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫حیزبیی‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫ی زه‌ردیش‬ ‫له‌لیست ‌‬ ‫ده‌نگیان پێنه‌ده‌دا‬ ‫له‌خولی‌ دووه‌میدا لیژنه‌یه‌كی‌ پێكهێنا بۆ‬ ‫ئاماده‌كردنی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆ"‪ ،‬تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی‬ ‫وتیشی‌ "له‌وه‌ش سه‌یرتر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫په‌یڕه‌وه‌ی‌ ئێس���تا له‌په‌رله‌ماندایه‌ كاری‌‬ ‫پێناكرێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ ه���ه‌ر به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫په‌یڕه‌وه‌ ده‌بوو له‌هه‌ر س���ێ‌ خوله‌كه‌دا‬ ‫ده‌سته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كه‌ سێ‌ كه‌سن‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنێكی‌ نهێن���ی‌ هه‌ڵبژێردرێن‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر كه‌س���یش خۆی‌ كاندید‬ ‫نه‌كردایه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌بێ‌ ئه‌وه‌ ئه‌و پڕۆسه‌یه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ كرا‌و ئه‌وه‌ش ناقانونییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫دوو‬ ‫ئ���ه‌م په‌رله‌مانتاره‌ی‌ خول���ی‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد‬ ‫پەرلەمانی کوردستان ‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان خراپی‌ په‌یڕه‌وی‌‬ ‫ئێستای‌ په‌رله‌مانی‌ بۆ ئه‌وه‌ش گه‌ڕانده‌وه‌ له‌دایكبوونی‌ ئۆپۆزس���یۆن گۆڕانكاری‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و له‌خولی‌‬ ‫كه‌ ده‌سه‌اڵتێكی‌ زۆری‌ داوه‌ به‌ده‌سته‌ی‌ دروس���تكرد له‌سیس���ته‌می‌ په‌رله‌ماندا‌و‬ ‫دووه‌م���دا باش���تر بوو‪ ،‬له‌م خوله‌ش���دا‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا ده‌بوو ئه‌و وت���ی‌ "له‌ئێس���تادا ئۆپۆزس���یۆنێكی‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌وه‌ كاره‌كان باشتر‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ بدرایه‌ به‌لیژنه‌كان‌و ئه‌ندامانی‌ ج���ددی‌ هه‌ی���ه‌‌و كاره‌كانی���ان چاالكتر‬ ‫ب���ووه‌ ك���ه‌ چاودێ���ری‌ داموده‌زگاكانی‌‬ ‫په‌رله‌مان به‌مه‌به‌س���تی‌ تاووتوێكردنی‌ كردووه‌‪ ،‬له‌خولی‌ دووه‌میشدا هه‌رچه‌نده‌‬ ‫حكومه‌ت ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پ���ڕۆژه‌ یاس���اكان‌و لێپێچین���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتاران دابه‌شببوون به‌سه‌ر دوو‬ ‫س���ه‌رباری‌ تێبنییه‌كان���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫وه‌زیره‌كان‌و په‌یوه‌ندیكردن به‌به‌رپرسان لیس���تدا‪ ،‬به‌اڵم كه‌سانی‌ وا هه‌بوون كه‌ په‌رله‌مانتاری‌ حیزبیی‌ ته‌نانه‌ت له‌لیستی‌ ناكه‌ن‪ ،‬ل���ه‌و رووه‌وه‌ په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ ئ���ه‌دای‌ په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ه‌كان‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا هه‌موو قس���ه‌یان ده‌ك���رد‌و ره‌خن���ه‌ی‌ توندیان زه‌ردیش ده‌نگیان به‌و ده‌ستوره‌ نه‌ده‌دا‪ ،‬خولی‌ پێش���وی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان به‌اڵم د‪.‬ن���وری‌ تاڵه‌بان���ی‌ پێیوایه‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌كان ده‌بێ���ت له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ده‌گرت‪ ،‬به‌اڵم دووباره‌ی‌ ده‌كه‌مه‌وه‌ كه‌ به‌اڵم دیاره‌ په‌رله‌مانتاران له‌ژێر چنگی‌ جه‌ختیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ به‌پێ���ی‌ قانونی‌ په‌رله‌م���ان "تاڕاده‌ی���ه‌ك" توانیویه‌تی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ بێت"‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ په‌یڕه‌وه‌ك���ه‌وه‌‌و په‌یڕه‌وكردنی‌ حیزبدا نه‌یانتوانیوه‌ ئازادانه‌ ئه‌ركه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ په‌رله‌م���ان‪ ،‬په‌رله‌مانتار له‌چاودێریكردن���ی‌ كاره‌كانی‌ حكومه‌تدا‬ ‫كوردستاندا‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌مان‬ ‫له‌خولی‌ سێیه‌می‌ په‌رله‬ ‫سیس���ته‌می‌ حیزبایه‌تی‌ ته‌س���ك‪ ،‬رێگه‌ خۆیان جێبه‌جێ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ گ���ه‌ل ده‌كات نه‌ك به‌هۆی‌ سه‌ركه‌وتوو بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫سیاس���‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنێك‬ ‫ك���ه‌ تیایدا‬ ‫نه‌ده‌درا به‌په‌رله‌مانتاران به‌ئازادانه‌ كاری‌ زۆرج���ار باس له‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ حیزبه‌وه‌ هاتوه‌ته‌ س���ه‌باره‌ت به‌خاڵ���ه‌ الوازه‌كان���ی‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌(بزوتن‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌ری‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫دروس���تبوو‬ ‫خۆیان بكه‌ن‪ ،‬بۆ مێژوو ش���تێك ده‌ڵێم‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی‌ كوردس���تان ئه‌وه‌نده‌ی‌ په‌رله‌مان بكه‌وێته‌ ژێر كاریگه‌ریی‌ حیزب‪ ،‬په‌رله‌مانی���ش‪ ،‬ناوبراو وت���ی‌ "له‌خولی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌‌و كۆمه‌ڵی‌ پێش ده‌نگ���دان به‌پڕۆژه‌ی‌ ده‌س���تور‪ ،‬له‌ژێ���ر كاریگه‌ریی‌ حیزب���دان ئه‌وه‌نده‌ به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ كاری‌ پێنه‌كراوه‌‌و ئه‌وه‌ش یه‌كه‌م‌و دووه‌م���دا زۆر له‌چنگی‌ حیزبدا‬ ‫ئیسالمی‌)ین‪ ،‬به‌بۆچونی‌ د‪.‬نوری‌ تاڵه‌بانی‌ ئه‌گ���ه‌ر به‌نهێنیی‌ بوای���ه‌ زیاتر ل ‌ه ‪ 15‬وه‌ك نوێن���ه‌ری‌ هه‌ڵبژێردراوی‌ گه‌ل كار له‌خولی‌ یه‌كه‌مدا به‌ئاشكرا دیار بوو كه‌ بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌خولی‌ سێیه‌مدا باشتره‌"‪.‬‬

‫له‌خولی‌ یه‌ك ‌هم‌و دووه‌مدا په‌رله‌مان زۆر‬ ‫ی‬ ‫ی حیزبدا بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌خول ‌‬ ‫له‌چنگ ‌‬ ‫سێیه‌مدا باشتره‌‬

‫عومه‌ر ئاغای سورچی ‬

‫فۆتۆ‪ :‬کامەران محەمەد‬

‫عومه‌ر ئاغای سورچی‪ :‬زه‌یدو نه‌جاتی كوڕم ئاماده‌ن‬ ‫سوڵح له‌گه‌ڵ ماڵی بارزانی بكه‌ن‌و چاوه‌ڕێی وه‌اڵمی ئه‌وانین‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫عومه‌ر ئاغای سورچی لەم راپۆرتەی‬ ‫ئاوێنەدا ئاماژە بەوەدەکات کە "پارتی‬ ‫لەکاتی شەڕی ناوخۆدا دەستی گرتوە‬ ‫بەسەر زێڕێكی زۆر‪ ،‬لیره‌‪ ،‬قاڵبی‬ ‫زێڕ‪ 66 ،‬ملیۆن‌و ‪ 450‬هه‌زار دیناری‬ ‫سویسری‪ 9 ،‬ملیۆن دینار به‌س ‪25‬‬ ‫دیناریی سه‌دامیی‌و ئه‌وان به‌ پیكه‌ب‬ ‫بردویانە"‌‪.‬‬ ‫عومه‌ر ئاغای سورچی سه‌رۆكی حیزبی‬ ‫پارێزگارانی دیموكراتی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ب���اس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئ���ه‌وان به‌هۆی‬ ‫بااڵده‌س���تی پارتی‌و یه‌كێتی له‌ئێستادا‬ ‫ته‌داخول���ی سیاس���ه‌ت ناك���ه‌ن‪ ،‬وتی‬ ‫"ئێم���ه‌ ته‌داخولی سیاس���ه‌ت ناكه‌ین‪،‬‬

‫ئه‌‌و سه‌رۆكه‌‌و نابێت شتی خراپ‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وان ماڵی میلله‌ت‬ ‫ببه‌ن‪ ،‬ده‌بێت خه‌ڵكی تر چی بكات؟‬

‫چونك���ه‌ پارت���ی‌و یه‌كێت���ی به‌هی���چ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك قه‌بوڵ ناكه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئێمه‌ ل���ه‌و حیزبه‌ بچوكان���ه‌ش پترین‬ ‫ك���ه‌ پارتی‌و یه‌كێت���ی ده‌یانهێننه‌ الی‬ ‫خۆی���ان‌و نوێنه‌رێ���ك ی���ان وه‌زیرێكی‬ ‫ده‌ده‌نێ‪ ،‬كه‌چی ب���ۆ ئێمه‌ نایه‌نه‌‌وێت‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی پێش���ووی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫وه‌عدیان پێداین‌و رێكکه‌وتنێكمان له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی ب���ه‌ ئاماده‌بوونی مه‌ال محه‌مه‌د‌و‬ ‫ئازاد به‌رواری م���ۆر كرد كه‌ له‌گه‌ڵیان‬ ‫به‌ش���داربین‌و نوێنه‌رێك���ی په‌رله‌مان‬

‫وه‌ربگرین‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر پارتی له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێت���ی له‌دوكان كۆبوون���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وێ‬ ‫ن���اوی ئێمه‌یان ده‌رهێن���ا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دواتر س���یداد بارزانی ه���ات‌و به‌ڵێنی‬ ‫قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی دا‪ ،‬به‌اڵم هیچ نه‌كرا‪.‬‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتووش‪ ،‬جارێ‬ ‫ناتوانین بڕیار بده‌ین"‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێک له‌مه‌وبه‌ر‪ ،‬سیداد بارزانی‬ ‫ب���رای س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م س���ه‌ردانی‬ ‫عومه‌ر ئاغای ك���رد‪ ،‬ئه‌و له‌باره‌ی ئه‌م‬ ‫سه‌ردانه‌‌وه‌ وتی "سه‌ردانه‌كه‌ به‌بۆنه‌ی‬

‫نه‌خۆشیه‌كه‌ی منه‌وه‌ بوو‪ ،‬له‌و كاته‌شی‬ ‫كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ بووم بۆ چاره‌سه‌ر‪ ،‬كاك‬ ‫مه‌سعود به‌رده‌وام موتابه‌عه‌ی ده‌كردم‌و‬ ‫ب���ه‌ ته‌له‌فۆنیش لێی پرس���یم‪ ،‬هاتنی‬ ‫سیداد‪ ،‬به‌نوێنه‌رایه‌تی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫بوو"‪ ،‬له‌ب���اره‌ی یارمه‌تیدانی پارتی بۆ‬ ‫حیزبه‌كه‌ی���ان‪ ،‬وتی "بڵێ���م هه‌یه‌ هه‌ر‬ ‫درۆی���ه‌‌و بڵیم نییه‌ هه‌ر درۆیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ش���تێكی ئه‌وه‌نده‌ كه‌مه‌ ه���ه‌ر عه‌یبه‌‬ ‫باسی بكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی كێشه‌ی نێوان خۆی‌و كوڕه‌كانی‬ ‫كه‌ له‌سلێمانی داده‌نیشن‌و باڵێكی تری‬ ‫حیزبه‌كه‌یان���ن‌و له‌یه‌كێتییه‌وه‌ نزیكن‪،‬‬ ‫ناوبراو وتی "له‌ئێس���تادا هیچ كێش���ه‌‬ ‫له‌نێ���وان م���ن‌و منداڵه‌كان���م (زه‌ید‌و‬ ‫نه‌ج���ات)دا نییه‌‪ ،‬ك���ه‌ نه‌خۆش بووم‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ هاتنه‌ الم‪ ،‬له‌وێ من پێمگوتن‬

‫به‌كاك مه‌سعودم وت‬ ‫ته‌نیا ‪%16‬ی ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌م بده‌وه ك ‌ه‬ ‫كاتی خۆی بردویانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫رێژ‌ه كه‌مه‌شم بده‌نه‌وه‬ ‫ده‌کات ‌ه ‪ 40‬ملیۆن‬ ‫دۆالر‪ ،‬به‌اڵم نامده‌نه‌وه‌‬ ‫ك ‌ه حه‌زده‌كه‌م بێنه‌وه‌ ناوچه‌ی خۆمان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بێت س���وڵحێك له‌گه‌ڵ ماڵی‬ ‫مه‌ال مس���ته‌فا‌و كاك مه‌سعود بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ تا س���وڵح نه‌كرێ���ت‪ ،‬پێمباش‬ ‫نییه‌‌ بێنه‌وه‌‪ ،‬كوڕه‌كانیشم ره‌زامه‌ندییان‬ ‫پیشاندا‪ ،‬بۆی ‌ه من به‌ كاك سیدادم وت‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ به‌ كاك مه‌س���عود بگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئێس���تا وه‌اڵمیان نه‌داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫من ئه‌و ش���ه‌رته‌م داناوه‌ بۆ كوڕه‌كانم‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر س���وڵحه‌كه‌‌ بك���ه‌ن‪ ،‬هه‌رچییان‬ ‫بوێت بۆیان ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی بۆچی كوڕه‌كانت وه‌كو‬ ‫حیزبێك ناتوانن بێنه‌ ناوچه‌ی خۆیان‌و‬ ‫كاری سیاسی بكه‌ن‪ ،‬عومه‌ر ئاغا وتی‬ ‫"ده‌توان���ن‪ ،‬به‌اڵم ب���اش نییه‌‌و پارتی‬ ‫حكومه‌ت���ه‌‌و مه‌وجوده‌ له‌ناوچه‌كه‌‪ ،‬من‬ ‫نامه‌وێت شه‌ڕ‌و كوش���تن رووبداته‌وه‌‪،‬‬

‫ش���تێكی خراپه‌‌و واباشه‌ س���وڵحه‌كه‌‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ ئه‌گه‌ر س���وڵحه‌كه‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬داواكاری���ی كوڕه‌كان���ی چی‬ ‫ده‌بێ���ت له‌پارت���ی‪ ،‬ناوب���را وتی "من‬ ‫س���وڵحم كردو هیچیشم وه‌رنه‌گرته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ نه‌یاندامێ‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رچه‌ند‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���د بن هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی منییان‬ ‫پێده‌خورێت‪ ،‬من به‌ كاك مه‌س���عودم‬ ‫وت ته‌نی���ا ‪%16‬ی ئه‌و پاره‌یه‌م بده‌وه‬ ‫ك���ه‌ كاتی خ���ۆی بردویان���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و رێژه‌ كه‌مه‌ش���م بده‌نه‌وه‬ ‫نزیكه‌ی ده‌کاته‌ ‪ 40‬ملیۆن دۆالر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نامده‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئ ‌هو‌ س���ه‌رۆكه‌‌و‬ ‫نابێت شتی خراپ بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وان‬ ‫ماڵی میلله‌ت ببه‌ن‪ ،‬ده‌بێت خه‌ڵكی تر‬ ‫چی بكات‪ ،‬خۆ منیش میلله‌تم‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی خه‌ماڵندنی موڵك‌و ماڵه‌كه‌یان‬ ‫كه‌ له‌سه‌رده‌می شه‌ڕی ناو‌خۆ له‌الیه‌ن‬ ‫پارتییەوە ده‌س���تی به‌س���ه‌ردا گیرا‪،‬‬ ‫عومه‌ر ئاغا وتی "زێڕێكی زۆر بوو‪ ،‬لیره‌‬ ‫بوو‪ ،‬قاڵبی زێڕ بوو‪ 66 ،‬ملیۆن‌و ‪450‬‬ ‫هه‌زار دیناری سویسری بوو‪ 9 ،‬ملیۆن‬ ‫دینار ب���ه‌س ‪ 25‬دیناریی س���ه‌دامیی‬ ‫بوو‪ ،‬ئه‌وان به‌ پیكه‌ب ده‌یانكێشایه‌وه‌‪،‬‬ ‫هیچیان نه‌دامه‌وه‪ ،‬كاك مه‌سعود وتی‬ ‫ده‌تده‌مه‌وه‪ ،‬به‌اڵم نه‌یدامه‌وه‌‌‌"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر ئاغ���ا جه‌خ���ت له‌زه‌روره‌تی‬ ‫س���وڵحه‌كه‌یان ده‌كات���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"من كه‌ س���وڵحم ك���رد‪ ،‬ده‌مزانی كاك‬ ‫مه‌سعود هیچم ناداته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ستم‬ ‫خستۆته‌ ناو ده‌ستی‌و ئه‌و زۆر ته‌قدیرم‬ ‫ده‌كات‌و لێ���ی مورتاح���م‪ .‬زۆر رێ���زم‬ ‫لێده‌گرێت‪ ،‬منیش قه‌ت خیانه‌تم له‌گه‌ڵ‬ ‫بارزانی‌و تاڵه‌بانی نه‌كردوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫تاڵه‌بانی غ���ه‌دری له‌من كردو پارتیش‬ ‫غه‌دری له‌حوس���ێنی ب���رام كرد‪ ‌،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ ماڵمان نه‌ویس���تووه وه‌كو خه‌ڵك‬ ‫موحتاجی پ���اره‌ی نین‪ ،‬م���ن له‌گه‌ڵ‬ ‫میلله‌تی خۆم ده‌ب���م‌و حه‌زیش ده‌كه‌م‬ ‫هه‌موی���ان ببنه‌ یه‌ك ق���ووه‌ت‪ ،‬ئینجا‬ ‫داوای ده‌وڵه‌ت بكه‌ن"‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )327‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/22‬‬

‫‪kurdistany.awene@gmail.com‬‬

‫مافیای کورد هەوڵی کۆنترۆڵکردنی لەندەن دەدات‬ ‫ ئا‪ :‬کاوە رەش‪ ،‬به‌ریتانیا‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫را‌گه‌یاندنه‌کانی به‌ریتانیا ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌ده‌ن که‌ ‪ 200‬هه‌زار کورد له‌به‌ریتانیا‬ ‫ژیان به‌سه‌رده‌به‌ن‪ ،‬که‌ گروپێکی‬ ‫به‌هێزی مافیایان تیا دروستبووه‌‬ ‫له‌هه‌وڵی کۆنترۆڵکردنیی بازرگانیکردن‬ ‫به‌مادە هۆشبەرەکانه‌وه‌ن له‌چەند‬ ‫ناوچەیەکی له‌نده‌ندا‪.‬‬

‫جارێکی دی دەربارەی‬ ‫پەیوەندی رۆبۆت‌و مرۆڤ‬

‫ئەگەرچی نەتەوەی ک����ورد لەڕابردوودا‬ ‫بەزوڵملێکراوو ئاواره‌ی واڵتان ناسرابێت‪،‬‬ ‫ئەوا لەم چەند س����اڵەی دواییدا بەهۆی‬ ‫بوون����ی س����ەرمایەو داهاتێک����ی زۆر‬ ‫لەناوخۆی هەرێمی کوردس����تان‌و بوونی‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆر له‌کۆمپانیاکانی واڵتانی‬ ‫زلهێزو سەرمایەدار کە دەیانەوێ بەهەر‬ ‫رێگایەک بێت زۆرترین پشک لەسامانی‬ ‫سروشتی کوردستان بۆ خۆیان بپچڕن‪،‬‬ ‫زۆر پێچەوان����ە بووه‌تەوە‪ .‬هەر ئەمەش خۆپیشاندانێکی کورد لەبەریتانیا‬ ‫وایک����ردووە لەهەندێک ب����اردا‪ ،‬رێکارە‬ ‫یاس����ایی‌و پرەنس����یپە نێودەوڵەتیەکان هیند‪ ،‬کۆنترۆڵی ماددەهۆش����بەرەکانی‬ ‫پشتگوێ بخرێن‪ .‬تا بەئاسانترین شێوەو چەند ناوچەیەک����ی بەریتانیان کردووە‪.‬‬ ‫زۆرترین س����ەرمایەو داهات‪ ،‬بۆ خۆیان وەک شارەکانی مانچەستەر‪ ،‬بێرمینگهام‪،‬‬ ‫برادفۆرد‪ ،‬شەفێڵد‪ ،‬گاڵسگۆ‪ ،‬هۆڵ‪.‬‬ ‫دەستەبەر بکەن‪.‬‬ ‫بازرگانیک����ردن بەگرنگتری����ن ژێرخانی لەن����دەن ناوەن����دی تاوانی ش����ارەکانی‬ ‫ئابووری‌و سامانی سروشتی کە (نەوتی ئەوروپ����ا‪ .‬زۆربەی بان����دو بازرگانەکانی‬ ‫رەش)ە‪ ،‬ئەمڕۆ لەهەرێمی کوردس����تان م����اددەی هۆش����بەرو هێرۆی����ن‪ ،‬هەوڵی‬ ‫بەگشتی‌و میدیاکانی جیهان بەتایبەتی دەس����ت بەسەرداگرتنی ش����ەقەمەکانی‬ ‫زۆرترین قسەوباس����ی لەس����ەر کراوەو دەدەن‪ .‬ئ����ەوەی جێگای هەڵوەس����تەو‬ ‫دەکرێ‪ ،‬تائەوەی س����امان‌و س����ەرمایە‌و تێڕامانە‪ ،‬لەچەندین ه����ەواڵ‌و راپۆرتی‬ ‫ت����ەالرو ڤێالکان����ی چەند بەرپرس����ێک رۆژنام����ەو تیڤیەکاندا‪ ،‬لەگەڵ ناوهێنانی‬ ‫لەڕاگەیاندنەکان����ی بەریتانیادا ئاش����کرا تورک بەمافیا کوردەکانیش‪ ،‬بەهاوبەش‌و‬ ‫کرا‪ ،‬کە بەنایاسایی دەستیان کەوتووە مافیاو گەنگس����تە ناودەبرێت‪ .‬ئەمەش‬ ‫کە هەم����وو ئەمان����ەش دەچنە خانەی بەهۆی روودانی چەندین ش����ەڕ لەنێوان‬ ‫بەمافیابوون����ه‌وه‌‪ ،‬وەک لەمیدیاکان����ی کوردو تورکەکان لەشەقامەکانی لەندەن‪،‬‬ ‫لەس����ەر فرۆش����یارو کڕی����اری ماددەی‬ ‫جیهان وێنەی بۆدەکرێ‪.‬‬ ‫هۆشبەرو هێرۆین‪ .‬بەپێی بەدواداچوون‌و‬ ‫ریپۆرت����ەری بەرنامەیەک����ی تایب����ەت‬ ‫مافیای کورد لەئەورپا‬ ‫بوون����ی رێژەیەکی بەرچ����اوی کوردان‪ ،‬لەس����ەر تاوان����ی ماددەهۆش����بەرەکان‪،‬‬ ‫لەواڵتانی ئەوروپا بەتایبەتی‌و بەریتانیا هەریەکە له‌ک����وردو تورکەکان لەهەوڵی‬ ‫بەگش����تی‪ .‬لەئێس����تادا خەریکە دەبێتە کۆنترۆڵکردنی بازاڕی ماددەی هۆشبەرن‬ ‫وێنەیەک����ی جیاوازتر ل����ەوەی له‌ڕابردوو له‌لەندەن‪ )Jeff) Edwards.‬ریپۆرتەری‬ ‫هەبووە‪ .‬بەریتانیا یەکێکە لەو واڵتانەی ت����اوان‪ ،‬ئاماژەب����ەوەدەدات ک����ە تورک‬ ‫کە بەرێژەیەک����ی بەرچاو نەتەوەو گەلی لەس����ەدا نەوەدی مادده‌ی هۆش����بەرو‬ ‫جیاواز لەخۆدەگرێت‪ ،‬لەنێویاندا کورد‪ .‬هێرۆینی لەندەنی پایتەختیان کۆنترۆڵ‬ ‫بەپێ����ی راپۆت����ی رژنامەن����وس ‪ Chris.‬کردووە‪ .‬به‌تایب����ەت لەناوچەی ‪green‬‬ ‫‪ Summers‬کە بۆ ‪ bbc‬لەس����اڵی ‪ lane،Haringey 2010‬باک����وری لەن����دەن‪،‬‬ ‫ئام����ادە ک����راوە‪ ،‬بەتەنه����ا لەلەندەنی بۆیە زۆربەی ئۆپراسیۆنەکانی پۆلیسی‬ ‫پایتەخت����ی بەریتانی����ادا‪ ،‬پەنجا هەزار تاوان لەو ناوچەی����ەدا ئەنجام دەدرێت‪.‬‬ ‫هاوواڵتی تورک‌و قوبرس����ی‪ ،‬دووس����ەد لەپش����ت زۆرێ����ک له‌دوکان����ی کەباب‌و‬ ‫ه����ەزار هاوواڵتی کورد‪ ،‬ک����ە لەواڵتانی کۆفی‌و سەوزەفرۆشی کوردو تورکەکان‪،‬‬ ‫تورکیا‪ ،‬ئێ����ران‪ ،‬عێراق‪ ،‬س����وریا پێک چەندی����ن کیل����ۆ هێرۆی����ن ئامادەکراوە‬ ‫هاتوون‪ ،‬نیشتەجێیە‪ .‬له‌ئاماری گشتی‌و بۆ فرۆش����تن‪ .‬لەس����اڵی ‪2004‬و له‌پشت‬ ‫سەرژمێری س����اڵی ‪ 2001‬لەسەدا چل‌و کۆف����ی ش����ۆپی یەکێ����ک لەگەورەترین‬ ‫پێنجی دانیش����توانی لەندەنی پایتەخت بازرگانەکانی ماددەی هۆش����بەر بەناوی‬ ‫لەهاوواڵتیان����ی بیان����ی پێ����ک دێ����ت‪( .‬ه����اری گۆزت����اش) تەمەن ‪ 50‬س����اڵ‪،‬‬ ‫سەرەڕای بوونی چەندین الیەنی ئەرێنی دەس����ت بەس����ەر زۆرتری����ن م����اددەی‬ ‫ئەو نەتەوە جیاوازانە لەبواری ئابوری‌و هۆشبەردا گیرا‪ .‬بەپێی لێدوانی پۆلیس‪،‬‬ ‫فەرهەنگ����ی‪ ،‬سیاس����ی‪ ،‬ئ����ەوا الیەنی مۆڵتی ملی����ۆن پاوەند نرخەکەی بووە‪.‬‬ ‫نەرێنیش لەخۆ دەگرێت‪ .‬بەپێی راپۆرتی هەرل����ەو راپۆرتەدا چۆنیەتی هەڵکوتانە‬ ‫رۆژنامەوانان‌و لێدوانی پۆلیسی تاوانیی س����ەر یانه‌یەک����ی کۆمەاڵیەت����ی کوردو‬ ‫بەریتانیا‪( ،‬سی) تەن ماددەی هێرۆین ت����ورک لەناوچەی ‪ green lane‬لەالیەن‬ ‫لەساڵێکدا بەنایاسایی دەگاتە بەریتانیا پۆلیسەو نیشان دەدرێت‌و دەست بەسەر‬ ‫کە نرخەک����ەی دوو ملیۆن‌و نیو پاوەند بڕێک ماددەی هۆش����بەردا دەگیرێت کە‬ ‫دەکات کە تائیس����تا زۆرینەی لەدەست نرخەکەی پێنج س����ەد پاوەندە‪( .‬بێڵ)‬ ‫کۆنترۆڵ����ی مافی����ای تورکدای����ە‪ .‬لەنێو یەکیێکە لەش����ایەدحاڵی روودانی شەڕو‬ ‫نەتەوەکانی ئاسیاش����دا‪ ،‬باندو مافیای پێکدادانەکان لەنێوان کوردو تورکەکانی‬ ‫گەنگس����تەی‪ ،‬بەنگالدیشی‪ ،‬پاکستانی‪ ،‬ئەوناوچەی����ە‪ ،‬وەک خ����ۆی دەڵێت زیاد‬

‫‌کوردو تورکەکان‬ ‫لەهەوڵی کۆنترۆڵکردنی‬ ‫بازاڕی ماددەی‬ ‫هۆشبەرن له‌لەندەن‬ ‫ل����ەش تاوانی کوش����تنی بینیوە‪ .‬باس‬ ‫لەچۆنیەتی کوژرانی کوردێکی تەمەن ‪21‬‬ ‫س����اڵ دەکات‪ ،‬کە بەهۆی تەقەلێکردنی‬ ‫نێ����وان باندەکان کەللەی س����ەر پڕژاوە‬ ‫لەبەرچ����اوی‪ .‬بەش����ێک لەپێکدادانەکان‬ ‫س����ەرەتاکانیان دەگەڕێت����ەوە ب����ۆ ئەو‬ ‫ش����ەڕە ناوخۆییەی زیاتر له‌س����ی ساڵە‬ ‫لەنێ����وان هاوواڵتیان����ی ک����وردو تورک‬ ‫هەی����ە لەتورکیادا‪ .‬پریش����کی ش����ەڕو‬ ‫ملمالنێكانیان گەیاندۆتە ش����ەقامەکانی‬ ‫لەن����دەن‪( .‬گەم����زە ئ����ۆزە)ی هەژدە‬ ‫س����ااڵن کچە کوردێکەو لەلەندەن گەورە‬ ‫بووە‪ ،‬ئەو ب����اس لەوە دەکات بەردەوام‬ ‫کێش����ەو پێکدادان‌و ناکۆک����ی لەنێوان‬ ‫کوردو تورکەکانی ئەو ناوچەیەدا هەیە‪.‬‬ ‫هەرالیەکیان دەیەوێت زیاتر هێزو توانای‬ ‫خ����ۆی نمایش ب����کات لەش����ەقامەکان‪،‬‬ ‫ت����ا کڕی����ارو فرۆش����یار هەرخۆیان بن‪.‬‬ ‫ک����وردەکان دەیانەوێت تورکەکان لێیان‬ ‫بترس����ن یاخود بەپێچەوان����ەوە‪ .‬بەپێی‬ ‫وتەی گەم����زە چەند هاوڕێیەکی هەبووە‬ ‫تەمەنی����ان ش����ازدە بۆ حەڤدە س����ااڵن‬ ‫بووه‌ کە بەکاریان هێناون بۆ فرۆشتنی‬ ‫ماددەی هۆش����بەر‪ .‬زۆرجاریش مندااڵن‬ ‫بەکار دەهێنن تا گومانیان لێ نەکرێت‪.‬‬ ‫کێشەی کورد لەتورکیاوە بۆ لەندەن‬ ‫ئیبراهی����م دۆگیس س����ەرۆکی رەوەندی‬ ‫ک����وردی ل����ەو ناوچەی����ە ‪Haringey‬‬

‫بەهه‌مانش����ێوە ه����ۆکارە ناوخۆییەکانی‬ ‫تورکیا‪ ،‬بەگرێدراوی کێش����ەکانی کوردو‬ ‫تورک دەزانێت لەشەقامەکانی لەندەن‪.‬‬ ‫بەبۆچونی ئیبراهی����م‪ ،‬وێرانکردنی زیاد‬ ‫له‌س����ێ هەزار گون����د‪ ،‬نەبوون����ی مافە‬ ‫سەرەتاییەکانی کورد وەک نەتەوە‪ ،‬بۆتە‬ ‫ه����ۆی ئاوارەبوونی زۆرێک لەکوردەکانی‬ ‫کوردس����تانی تورکیاو گیرس����انەوەیان‬ ‫له‌تاراوگە‪ .‬ئ����ەو ئاماژە بەوەش دەدات‪،‬‬ ‫کا‌تێ����ک کەس����ێکی ت����ازە دەگاتە ئەم‬ ‫واڵتە بەه����ۆی نەش����ارەزایی‌و نەزانینی‬ ‫زمان‌و نەبونی مۆڵەتی کارکردن‪ ،‬وەیان‬ ‫نەبوونی ه����اوڕێ‌و خێزانەوە تایارمەتی‬ ‫بدەن‪ ،‬زۆر بەئاسانی گروپ‌و باندەکانی‬ ‫ماددەی هۆش����بەرو هێرۆین دەستەمۆی‬ ‫دەک����ەن‌و ب����ه‌کاری دەهێن����ن‪ .‬دوات����ر‬ ‫بەئاسانی ناتوانێت واز بهێنێت‪ ،‬چونکە‬ ‫ژیانی دەکەوێتە مەترس����ییەوە لەالیەن‬ ‫ئ����ەو بان����دەی کاریان لەگ����ەڵ دەکات‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی ئیبراهیم تا ئێس����تا چوار‬ ‫پێنج کەس هاتوونەتە ناوه‌ندی رەوەندی‬ ‫کوردی‪ ،‬تا یارمەتییان بدات لەجێهێشتنی‬ ‫ئەو باندانە‪ .‬لەنێویاندا کەس����ێکی گەنج‬ ‫هاتۆت����ە الی کە پەنجەکانی دەس����تی‬ ‫نیش����انداوە بەش����کاوی بەهۆی ئەوەی‬ ‫ویستوویەتی گروپەکە جێبهێڵی‪.‬‬ ‫ئیبراهی����م وەک لەدرێ����ژەی چیرۆک����ی‬ ‫گێڕانەوەکانی����دا دەڵ����ێ بەهۆی ئەوەی‬ ‫ویس����توویەتی یارمەتی چەند کەسانێک‬ ‫ب����دات چەندینج����ار هەڕەش����ەو نامەی‬ ‫ئاگاداری ب����ۆ نێردراوە‪ .‬ب����ۆ دوا جارو‬ ‫دوای چەند مانگێک‪ ،‬چەند کەس����ێکی‬ ‫گروپ����ەکان رووب����ەری ناوەندەک����ەی‬ ‫دەبن����ەوەو بەفیش����ەک دەیپێکن‪ .‬وەک‬ ‫مردوو بەجێ����ی دەهێڵن‪ ،‬ب����ەاڵم پاش‬ ‫زیاتر لەمانگێک مانەوە لەنەخۆش����خانە‬ ‫دەگەڕێتەوە س����ەرکارو بەردەوام دەبێت‬ ‫لەناوەندی رەوەندی کوردی‪..‬‬ ‫یەکێک����ی ت����ر ل����ەکاری مافیای����ی ئەو‬ ‫گ����روپ‌و تاقمان����ە‪ ،‬س����ەندنی ب����اج‌و‬ ‫سەرانەیە لەدوکانەکانی کۆفی‌و کەباب‌و‬ ‫مارکێتەکان����ی تورک‌و ک����ورد‪ .‬لەکاتی‬ ‫رەتکردن����ەوەو نەدان����ی سەرانەش����دا‪،‬‬ ‫زۆربەی کات کاس����بکارەکان رووبەڕووی‬ ‫لێدان‌و زیانگەیاندن دەبنەوە لەش����وێنی‬ ‫کارەکەیان‪ .‬بۆ ئەوەی ژیانیان نەکەوێتە‬ ‫مەترس����ییەوە‪ ،‬بەناچ����اری س����ەرانە‬ ‫دەدەن‪.‬‬

‫"ئه‌حمه‌د حه‌ریری‌" ئیشی‌ به‌هه‌ولێر چی بوو؟‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ هه‌ولێر له‌په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و ئابوریدای ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫توند‌و تۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و گروپ‌و سه‌ركرده‌ لوبنانیان ‌ه ‌‬ ‫ی سوریا‌و‬ ‫ی سه‌رسه‌خت ‌‬ ‫كه‌ به‌دوژمن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێران داده‌نرێن‌و به‌شێكیان پێشین ‌ه ‌‬ ‫ی جه‌نگ‌و كاری‌ مخابه‌راتی‌‌و‬ ‫ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫نهێنییان هه‌یه‌و به‌شێكیشیان ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگانی‌‪ ،‬كه‌ ئه‌حمه‌د حه‌ریر ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫یه‌كێكیان بوو‪.‬‬ ‫ی راب���ردوو‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌پیاو‌ه‬ ‫هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫ی گه‌یشت ‌ه‬ ‫ی حه‌ریر ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵ ‌ه ‌‬ ‫دیاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ بارزان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌ولێر‌و وێڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و مه‌س���رور بارزان ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی پاراس���تن‌و چه‌ند‬ ‫ی ئاژانس ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی هه‌رێم كۆبۆوه‌‪،‬‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫كاربه‌ده‌ستێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لوبنانیش��� ‌‬ ‫ی گوند ‌‬ ‫ی بناغ��� ‌ه ‌‬ ‫ب���ه‌رد ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێر دانا ك��� ‌ه ‪ 218‬ملیۆن دۆالر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫تێده‌چێ���ت‌و له‌ڕێوڕه‌س���م ‌‬ ‫ئوتێل "جه‌هینه‌"ش���دا ئاماد‌ه بوو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئوتێلێكی‌ پێنج ئه‌ستێره‌ییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌میندار ‌‬ ‫ی ئه‌حمه‌د حه‌ری���ر ‌‬ ‫هاتن��� ‌‬ ‫ی به‌هی ‌ه‬ ‫ی مس���ته‌قبه‌ل‌و ك���وڕ ‌‬ ‫ره‌وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌فی���ق حه‌ریر ‌‬ ‫ی خوش���ك ‌‬ ‫حه‌ریر ‌‬

‫‪5‬‬

‫ی لوبنان‌و‬ ‫ی پێشووتر ‌‬ ‫سه‌رۆك حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ی س���ه‌عد حه‌ریر ‌‬ ‫پ���ور ‌‬ ‫ی لوبنان‪،‬‬ ‫ی س���وننه‌كان ‌‬ ‫ی ئێستا ‌‬ ‫ناودار ‌‬ ‫زی���اد له‌ش���یكاریی‌‌و خوێندنه‌وه‌ی���ه‌ك‬ ‫ی ك ‌ه پێده‌چێت‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی كوردس���تان‌و‬ ‫ی دیموكرات��� ‌‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫ی خۆی���ان ل���ه‌وه‌دا‬ ‫س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی كردبێته‌و‌ه ك ‌ه به‌ش���ێكن له‌و‬ ‫یه‌كالی ‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن توركیا‌و سعودییه‌و‌ه‬ ‫میحوه‌ر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كرێ‌‌و دژ ب ‌ه رژێمه‌كان ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێران‌و سوریان‪ ،‬به‌س���ه‌رنجدان له‌و‌ه ‌‬ ‫ی دواییدا‬ ‫ی ئه‌م چه‌ند س���اڵ ‌ه ‌‬ ‫له‌م���او‌ه ‌‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫ته‌نها ئه‌و به‌ش ‌ه له‌س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لوبن���ان س���ه‌ردان ‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 14‬‬ ‫هه‌رێمیان ك ‌ه س���ه‌ر به‌كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی س���وریا‌و ئێران‌و‬ ‫ئ���ازارن‌و به‌و دوژمن ‌‬ ‫حیزبواڵ ده‌ناس���رێن (ئه‌مین جومه‌یل‪ ،‬ئه‌حمه‌د حه‌ریری‌‬ ‫ی ده‌كرێت‌و‬ ‫ی س���وریا‌و بارزانیی���ه‌و‌ه س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫وه‌لید جونبوالت‪ ،‬س���ه‌میر جه‌عجه‌ع)‪ ،‬ئ���ازاد) پێكدێ���ن‌و دۆس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دووه‌میش���یان له‌الی���ه‌ن ماڵ ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا هه‌ركاتێك ك ‌ه بارزانی‌‌و ئێرانن‪.‬‬ ‫ی كوڕ ‌‬ ‫مه‌سرور ‌‬ ‫ی سه‌ردانه‌كه‌یدا "حه‌ریری‌"یه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه یه‌كێكن له‌بنه‌ماڵ ‌ه‬ ‫ی ل ه‌میان ‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌ردانی به‌یروتیان ئه‌حمه‌د حه‌ریر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ر‌ه سه‌رمایه‌دار‌و بازرگان ‌ه گه‌وره‌كان ‌‬ ‫ی ب��� ‌ه "په‌یوه‌ند ‌‬ ‫كردبێ���ت چاویان به‌و كه‌س���ایه‌تییان ‌ه بۆ هه‌ولێ���ر ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی ‪‌8‬‬ ‫كه‌وت���وو‌ه دژ به‌كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ی ناوچ��� ‌ه ‌‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ی نێوان پارت��� ‌‬ ‫ی ئازارن‪ ،‬توندوتۆڵ��� ‌‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌كه‌شدا پڕۆژ‌ه ‌‬ ‫ی مسته‌قبه‌ل كرد"‪ ،‬له‌چه‌ندین واڵت ‌‬ ‫ی له‌(حیزبواڵو كوردس���تان‌و ره‌وت ‌‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ل‌و ره‌وت ‌‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنانی گه‌وره‌یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی یه‌كه‌میان له‌الی���ه‌ن ماڵ ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئ���ه‌و‌ه ‌‬

‫له‌س���ااڵنی دواییدا نیشاندانی رۆبۆت وەک‬ ‫بوونەوەرێکی ئاس���ایی‪ ،‬وەک ش���تێک کە‬ ‫جیاوازییەک���ی قووڵی لەگەڵ مرۆڤدا نییە‪،‬‬ ‫بۆت���ە ئامانجی س���ەرەکی وێناکردنەکانی‬ ‫رۆب���ۆت‪ .‬بە ب���ڕوای من سیاس���ەتی بە‬ ‫مرۆڤکردنی رۆبۆت‪ ،‬واتە هەڵگرتنی دیوار‬ ‫له‌نێ���وان رۆبۆت‌و مرۆڤدا‪ ،‬سیاس���ەتێکی‬ ‫ئایدۆلۆژییە کە پتر ئەو ماشێنە گەورەیەی‬ ‫میدیا دەیبات بەڕێوە کە مەبەستێتی توانای‬ ‫بینین���ی رۆبۆتە مرۆڤەکان���ی دەوروبەری‬ ‫خۆم���ان لێبس���تێنێتەوە‌و تێکەڵبوون���ی‬ ‫مرۆڤ‌و رۆبۆت بکات بە شتێکی ئاسایی‪.‬‬ ‫هۆلیۆد لەم سااڵنەی دواییدا نوێنەرایەتی‬ ‫ئ���ەو ئایدۆلۆژییە جیهانیی���ە دەکات کە‬ ‫دەخوازێ���ت دیوارەکانی نێ���وان مرۆڤ‌و‬ ‫رۆبۆت هەڵبگیرێ���ت‪ .‬له‌فلیمەکانی جۆرج‬ ‫لۆکاسدا دەربارەی جەنگی ئەستێرەکان‪،‬‬ ‫سەرتاپای سیس���تمی تەکنیکی‌و فۆرمی‬ ‫ئیکسسوار‌و ئاماژە رەمزییەکان له‌خزمەت‬ ‫هەڵگرتن���ی دیوارەکان���ی نێ���وان مرۆڤ‌و‬ ‫رۆب���ۆت‌و گیان���ەوەر‌و ئاژەاڵن���ی دیدان‪.‬‬ ‫ئ���ەم لۆژیکەی ئەم���ڕۆ له‌س���ینەمادا بۆ‬ ‫تێکەڵکردنی «حەیوان‌و مرۆڤ‌و رۆبۆت»‬ ‫له‌یەک یەک���ەدا دەیبینی���ن‪ ،‬بەبڕوای من‬ ‫جیاوازە لەو لۆژیکەی له‌سەردەمانی کۆندا‬ ‫هەبوو‪ .‬لەسەردەمانی کۆندا میتامۆرفۆس‬ ‫«ئاڵۆگۆڕ» له‌مرۆڤەوە بۆ ئاژەڵ ترسناک‌و‬ ‫دابەزاندن ب���وو له‌پلەوپایەی مرۆڤدا‪ ،‬الی‬ ‫«هـیرۆنیم���ۆس ب���وش» نیگارکێش���ە‬ ‫هۆڵەندیی���ە دین���دار‌و کالس���یکییەکە‪،‬‬ ‫تێکەاڵوکردن���ی مرۆڤ‌و ئ���اژەڵ رەمزێکی‬ ‫دەعجانبوون‌و هەرەسی ئینسان بوو لەسەر‬ ‫پەیژەی خەلیقەت‪ ،‬بەاڵم سیاسەتی نوێی‬ ‫سینەما له‌هەوڵی ئەوەدایە کە مرۆڤ زیاتر‬ ‫لەگەڵ ئاژەڵەکەی ناو خۆی‌و رۆبۆتەکەی‬ ‫ن���او خۆی���دا ئاش���تببێتەوە‪ .‬س���ینەما‌و‬ ‫میدیای مۆدێ���رن ئەو نیگا جەهەنەمییەی‬ ‫دەعج���ان‌و جانەوەرەکانی���ان گۆڕیوە بۆ‬ ‫وێن���ەی نۆرماڵی کۆمەڵێ���ک مەخلوقاتی‬ ‫دی کە هەمان زیرەکی‌و عاتیفەی مرۆڤیان‬ ‫هەی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم له‌ئەس���تێرەیەکی ترەوە‬ ‫هات���وون‪ .‬بە مرۆڤکردنی رۆبۆت هەوڵێکی‬ ‫گەورە‌و پێچەوانەی���ە دژ بە دژایەتیکردنی‬ ‫مرۆڤ���ی رۆبۆت‪ .‬مرۆڤ بۆئ���ەوەی دژ بە‬ ‫رۆبۆتبوونی خۆی رانەپەڕێت‪ ،‬چاکتر وایە‬ ‫باس له‌سروش���تی ئینس���انی رۆبۆتەکان‬ ‫بکەین‪ ...‬ئەوە تێزی سەرەکی ئایدۆلۆژیا‬ ‫رۆبۆتیس���تەکەی ئەم���ڕۆی دونیای���ە‪ .‬بۆ‬ ‫ئەوەی رۆبۆتەکەی ناومان قەبووڵبکەین‪،‬‬ ‫دەبێت روخس���ارێکی مرۆڤانە ببەخشینە‬ ‫رۆبۆت���ەکان‪ ،‬لێ���رەدا له‌ن���او زنجیرەیەک‬ ‫فلیمی زۆردا ئاماژە بە دوو فلیم دەکەم کە‬ ‫سەروکاریان لەگەڵ گێڕانەوەی رۆبۆتدایە بۆ‬ ‫وێنەیەکی مرۆڤانە‌و بەخشینی روخسارێکی‬ ‫رۆحی‌و ستاتیکی بااڵیە بە رۆبۆت‪ .‬له‌فلیمی‬ ‫«پیاوی دووس���ەد ساڵە»دا‪ ،‬دەرهێنەری‬ ‫ئەمریک���ی «کریس کۆلۆمب���س» یەکێک‬ ‫له‌کورتە چیرۆکەکانی ئیزاک ئەس���یمۆڤ‬ ‫وەردەگرێت‌و پ���ەرەی پێدەدات‌و فیلمێکی‬ ‫ناوازەی لێدروس���تدەکات‪ ،‬کە بە جۆرێک‬ ‫له‌ج���ۆرەکان ئاماژەی ج���ۆرە گۆڕانێکی‬ ‫قووڵە له‌نیگای س���ەردەم‌و دونیابینی ئەم‬ ‫قۆناغەی ئێمەدا‪ .‬لەسەردەمانی پێشوودا‬ ‫زۆرب���ەی مەخلوق���ە دروس���تکراوەکان‪،‬‬ ‫ئەوان���ەی م���رۆڤ دەیانخوڵقێنێ���ت‌و‬ ‫له‌ڕێگای���ەوە دەیەوێت الس���ایی قودرەتی‬ ‫خ���ودا بکاتەوە‪ ،‬بە جۆرێ���ک له‌جۆرەکان‬ ‫وەک مەخلوقاتێ���ک نیش���اندەدرێن ک���ە‬ ‫هەمیش���ە له‌فەرم���ان دەردەچ���ن‌و تۆڵە‬ ‫له‌دروس���تکەرەکەیان دەکەن���ەوە‪ .‬هەت���ا‬ ‫له‌ڕۆمانەکەی کارل کاپێکس ‪ R.U.P‬دا‪،‬‬ ‫کە بۆ یەکەمج���ار لەویادا ن���اوی رۆبۆت‬ ‫دێت‪ ،‬پەیوەندییەک���ە له‌نێوان خوڵقێنەر‌و‬ ‫مەخلوقی خوڵقاودا دژ‌و ش���ەڕانگێزانەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم چیرۆکەی ئەس���یمۆڤ تەواو بە‬ ‫پێچەوان���ەوەی ئەدەبیاتی پێش خۆیەوە‪،‬‬ ‫ئام���اژە بۆ س���ەردەمێک دەکات کە تێیدا‬ ‫رۆب���ۆت‌و مرۆڤ جیاوازییەک���ی ئەوتۆیان‬ ‫نامێنێت‌و مرۆڤ دەگاتە جێگایەک‪ ،‬دەبێت‬ ‫لەوێدا مافی رۆبۆت بە رەسمی بناسێنێت‪.‬‬ ‫فلیمەک���ە لەو جێگایەوە دەس���تپێدەکات‬ ‫کە س���ام نایل رۆبۆتێک بۆ ئیش���وکاری‬ ‫ن���او م���اڵ دەکڕێ���ت‪ ،‬بە ن���اوی «ئێن ‪.‬‬ ‫دی‪ .‬ئاڕ ‪ »114‬ـ���ەوە‪ ،‬کە بە «ئەندرۆ»‬ ‫بانگدەکرێت‪ .‬ئەن���درۆ نەوە لەگەڵ نەوەدا‬ ‫له‌ن���او خێزانەکەی س���ام نایل���دا دەژی‌و‬ ‫وەک ئیش���کەرێکی چاپ���وک کاردەکات‌و‬ ‫خزمەتکارێکی تەواو گوێڕایەڵ‌و دڵسۆزە‪،‬‬ ‫بە تێپەڕینی کاتیش س���یفەت‌و هەس���تی‬ ‫مرۆڤانەی تیادەردەکەوێت‌و سۆزی زۆرتر‌و‬ ‫زۆرتر بۆ خێزانەک���ەی خۆی دەردەخات‪.‬‬ ‫لێرەدا کۆلۆمبس روخسارێکی ئینسانیانە‬

‫ئەوانەی مرۆڤ‬ ‫دەیانخوڵقێنێت‌و‬ ‫له‌ڕێگایەوە دەیەوێت‬ ‫السایی قودرەتی خودا‬ ‫بکاتەوە‬ ‫دەبەخش���ێتە رۆبۆتەک���ەی‪ ،‬گوێڕایەڵی‌و‬ ‫ئیش���کەری‌و له‌خۆبوردن���ی له‌ب���ەردەم‬ ‫فەرمان���ی سەردەس���تەکانیدا بەجۆرێکە‪،‬‬ ‫ئەو س���یفاتانەمان بەیادا دەهێنێتەوە کە‬ ‫سیس���تمی مۆدێرن له‌مرۆڤی داوادەکات‪،‬‬ ‫بەجۆرێک دەکرێت له‌کاراکتەری ئەندرۆدا‬ ‫وێنەیەک���ی مەجازی ئیش���کەر‌و کارمەند‌و‬ ‫خزمەتکاری مۆدێ���رن ببینینەوە‪ ،‬نەوەک‬ ‫وێن���ەی رۆبۆتێکی موج���ەرد‪ .‬ئەندرۆ کە‬ ‫هیچ چارەیەکی نییە جگە لەوەی رۆبۆتانە‬ ‫ئیش���بکات‌و رۆبۆتانە بژی‪ .‬له‌س���اتێکی‬ ‫فلیمەکەدا ئەن���درۆ دوای ئەوەی چەندین‬ ‫س���اڵ خزمەت���ی بنەماڵ���ە‌و وەچەکان���ی‬ ‫کردوە‪ ،‬داوا له‌سام نایلی پیر دەکات کە‬ ‫ئازادی پێببەخش���ێت‌و لێیگەڕێت بەدوای‬ ‫هاوش���ێوەکانی خۆی���دا بگەڕێت‌و یەکێک‬ ‫بدۆزێتەوە ک���ە کۆمەکیبکات پتر له‌مرۆڤ‬ ‫نزیکببێت���ەوە‌و له‌خەڵکانەوە قەبووڵبێت‌و‬ ‫بە هیچ‌و بێهەست تەماشانەکرێت‪ .‬چەمکی‬ ‫ئازادکردن���ی رۆبۆت لێ���رەدا زرینگەیەکی‬ ‫گەلێک ترسناکی هەیە‪ ،‬وەک ئەوەی نوسەر‌و‬ ‫دەرهێنەری فلیمەکە مێژووی کۆیلەکانمان‌و‬ ‫ش���ێوەی ئازادبوونی ئەوانمان له‌فۆرمێکی‬ ‫دیدا پێشکەشبکاتەوە‪ .‬له‌ڕاستیدا ئەندرۆ‬ ‫رۆبۆتێک نییە بیەوێ���ت ببێت بە مرۆڤ‪،‬‬ ‫وەک نی���گار‌و خوێندن���ەوەی روکەش���ی‬ ‫فلیمەکە ئاش���کرایدەکات‪ ،‬بە پێچەوانەوە‬ ‫مرۆڤە‌و بۆتە رۆب���ۆت‌و دووبارە دەیەوێت‬ ‫ببێت���ەوە بە مرۆڤ‪ .‬گەش���تی بوونەوەی‬ ‫ئەندرۆ بە مرۆڤ گەش���تێکی س���ەختە‪،‬‬ ‫گەش���تێکی مەجازی مرۆڤ���ی مۆدێرنە بۆ‬ ‫دۆزین���ەوەی مرۆڤ���ە خنکێنراوەکەی ناو‬ ‫ناخی خ���ۆی‪ .‬ئەندرۆ س���ەفەرێکی درێژ‬ ‫بە ئەمری���کادا دەس���تپێدەکات بۆئەوەی‬ ‫خ���ۆی بدۆزێتەوە‪ ،‬گەش���تی خۆدۆزینەوە‬ ‫یەکێک له‌هەرە بابەتە کۆنەکانی ئەدەب‌و‬ ‫س���ینەما‪ .‬م���رۆڤ وەک گەڕیدەیەک���ی‬ ‫گ���ەورە کە بەدوای مان���ای بوونی خۆیدا‬ ‫دەگەڕێت له‌ئۆدیسیۆسەوە له‌یادەوەریماندا‬ ‫ئامادەیە‪ ،‬لێرەش���دا ئەندرۆ هەمان رەوت‌و‬ ‫هەمان رێ���گا دووبارەدەکات���ەوە‪ .‬دواجار‬ ‫ئەندرۆ له‌وەرش���ەیەکدا کە پڕە له‌ڕۆبۆتی‬ ‫کۆن‪ ،‬نەس���لی ئەو کەسە دەدۆزێتەوە کە‬ ‫رۆبۆتەکان���ی وەک ئەمی دروس���تکردوە‪،‬‬ ‫لەوێدا کوڕی ئەو رۆبۆتسازە کۆمەکیدەکات‬ ‫پتر خۆی گەشەپێبدات‌و زیاتر روخساری‬ ‫له‌ڕوخس���اری مرۆڤ نزیکببێتەوە‪ ،‬لێرەوە‬ ‫ئەندرۆ دەکەوێتە ش���ەڕی بەدەستهێنانی‬ ‫ماف���ە مەدەنییەکانی خ���ۆی‪ ،‬بە تایبەت‬ ‫مافی ژنهێنان‪ ،‬دوای ئ���ەوەی کە ئەندرۆ‬ ‫پۆرتی���ا دەدۆزێت���ەوە کە م���ێ رۆبۆتێکە‬ ‫له‌ش���ێوەی خ���ۆی‌و خۆش���یدەوێت‌و‬ ‫دەیەوێت بیکاتە ش���ەریکی ژیانی‪ .‬تیلمان‬ ‫باومگێرت���ە دەڵێ���ت ئەم فیلم���ە تەواوی‬ ‫تێزەکانی پۆس���تمۆدێرنە س���ەبارەت بە‬ ‫مردن���ی س���وبێکت‌و لەبەینچوونی مرۆڤ‬ ‫له‌ش���ێوازی فلیمێکدا پێشکەشدەکاتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم من وادەبینم ک���ە دەکرێت فلیمەکە‬ ‫بە جۆرێکی دی وەک هەوڵی گەڕانەوە بۆ‬ ‫س���وبێکت‌و دۆزینەوەی مانا‌و شوناس الی‬ ‫مرۆڤی مۆدێرن ببینین‪ .‬فلیمەکە راس���تە‬ ‫س���ووکایەتییەکی قووڵی بە س���وبێکتی‬ ‫ئینس���انی تێدایە کاتێ���ک جیاوازییەکانی‬ ‫نێ���وان م���رۆڤ‌و رۆب���ۆت هەڵدەگرێ���ت‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەو جێگایەدا کە باس له‌ئازادی‬ ‫رۆبۆت‌و مافی رۆبۆت دەکات‪ ،‬گومان لەوەدا‬ ‫نییە کە ئەم یەکس���انکردنەوەیە بەشێکی‬ ‫گرنگی س���تراتیژی میدی���ای هاوچەرخە‪،‬‬ ‫بەاڵم گەر بەدیوە مەجازییەکەشدا بڕوانین‬ ‫دەتوانین ش���تی تر ببینی���ن‪ .‬ئەندرۆ پێ‬ ‫لەس���ەر ئازادی‌و مافی خ���ۆی دادەگرێت‬ ‫کە دوو سیفەتی گەورەی ئادەمیزادن یان‬ ‫جەوه���ەری مرۆڤبوونن‪ ،‬ئەمە وادەکات کە‬ ‫پتر وەک مرۆڤێکی راچەنیو بیبینین کە دژ‬ ‫بە رۆبۆتبوونی خ���ۆی کاردەکات‪ ،‬نەوەک‬ ‫وەک رۆبۆتێ���ک کە بە رۆبۆت���ی هاتبێتە‬ ‫دونیاوە‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )327‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/22‬‬

‫عیسا پژمان‪ :‬ئێران دوژمنی‌ سه‌رسه‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫"عیسا پژمان" نێردراوی تایبه‌تی شای‬ ‫ئێران‌و نوێنه‌ری ساواك له‌كوردستانی‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‌و له‌هیچ‬ ‫قۆناغێكدا ده‌وڵه‌تی ئێران روانگه‌یه‌كی‬ ‫باشی به‌رانبه‌ر به‌كوردستانه‌كان‪ ،‬چ‬ ‫كوردستانی عێراق‪ ،‬چ كوردستانی‬ ‫ئێران‪ ،‬چ كوردستانی سوریا‪ ،‬چ‬ ‫كوردستانی توركیا نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫چ���ۆن ده‌بین���ن‌و پێتانوای���ه‌ ره‌وت���ی‌‬ ‫رووداوه‌كان ئ���ه‌م هه‌رێم���ه‌ ب���ه‌ره‌و چ‬ ‫ئاقارێك ده‌بات؟‬ ‫عیسا پژمان‪ :‬من به‌پێی ئه‌ركێك كه‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆم بووه‌‪ ،‬سااڵنێك كارم له‌سه‌ر‬ ‫الیه‌ن���ه‌ جیاجیاكانی مه‌س���ه‌له‌ی كورد‬ ‫ك���ردوه‌‪ .‬له‌ئێس���تادا زۆر زانیاری وردو‬ ‫ده‌قیقم له‌به‌رده‌ستدا نییه‌و زیاتر له‌ ‪32‬‬ ‫س���اڵه‌ له‌پاریس ده‌ژیم‪ .‬له‌و ماوه‌یه‌شدا‬ ‫هیچ پێوه‌ندییه‌كی وام نه‌بووه‌ كه‌ بتوانم‬ ‫زانیاری ورد له‌و ب���اره‌وه‌ كۆ بكه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ن بۆخۆم كوردم‪ .‬ب���ه‌اڵم كوردێك‬ ‫س���ه‌ر به‌نه‌ته‌وه‌ی ئێران‪ .‬ل���ه‌و كاته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌دایكب���ووم تا ئه‌م���ڕۆ‪ ،‬له‌خاكی‬ ‫ئێران���دا ب���ووم‪ ،‬له‌خاكی كوردس���تاندا‬ ‫بووم‪ ،‬ل���ه‌ڕووی ئاب���ووری‪ ،‬هه‌واڵگری‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬س���ه‌ربازی‌و‪ ..‬خزمه‌تم كردوه‌‪.‬‬ ‫چ له‌كوردستانی ئێران‌و چ له‌به‌شه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ی كوردس���تان هه‌میش���ه‌ هه‌وڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ب���ووه‌ ك���ه‌ بتوان���م كاریگه‌ری‬ ‫به‌قازانج���ی نه‌ته‌وه‌كه‌م دابنێم‪ .‬من هیچ‬ ‫دژایه‌تیه‌كه‌م له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫نیه‌و به‌ش���ێوه‌ی مه‌عنه‌ویش له‌گه‌ڵیانم‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌ش���ێوه‌ی پراكتیكی ناتوانم هیچ‬ ‫كارێك بك���ه‌م‪ .‬ئه‌وپه‌ڕی بڕوام به‌جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بان���ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌رانبه‌ر به‌مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌و س���ه‌رجه‌م بنه‌ماڵه‌ی بارزانیش‬ ‫رێ���زی تایبه‌ت���م هه‌یه‌و هیچ چه‌ش���نه‌‬ ‫دژایه‌تیه‌ك���ه‌م نییه‌ له‌گه‌ڵی���ان‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كێشه‌یه‌كیش هه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌وان كێشه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ من هه‌بووه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌من ئه‌وه‌م‬ ‫له‌س���ه‌ر بووه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫نیش���تمانه‌كه‌مدا (ئێران كه‌ نیشتمانی‬ ‫منه‌) بووه‌ ئه‌نجامی ب���ده‌م‪ .‬له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫خوای خۆم‪ ،‬سه‌رجه‌م به‌رپرسانی بااڵو‬ ‫س���ه‌رجه‌م خه‌ڵكی كوردستان خۆم به‬ ‫‌رووسوور ده‌زانم‪.‬‬

‫عیسا پژمان‪:‬‬ ‫ی بارزانی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫من كێشه‌م له‌گه‌ ‌ڵ ماڵ ‌‬ ‫ئه‌وان كێشه‌یان له‌گه‌ڵ من هه‌بووه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌ س���ااڵنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر ل���ه‌كاری‌ هه‌واڵگریدا چاالك بوویت‪،‬‬ ‫گرنگتری���ن ئ���ه‌و واڵتان���ه‌ی‌ ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫هه‌واڵگرییه‌وه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫كاران كامانه‌ن؟‬ ‫عیسا پژمان‪ :‬له‌ڕووی هه‌واڵگرییه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێ���ش هه‌مووی���ان ئه‌مه‌ری���كا‪ .‬دوای‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬ئیس���رائیل‪ ،‬به‌ریتانی���او‬ ‫دوای ئ���ه‌م چه‌ند واڵته‌ ئ���ه‌و واڵتانه‌ی‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ كوردس���تان كه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندین‪ ،‬گرنگی‬ ‫پێ���ده‌ده‌ن‌و چاالكن‪ .‬ل���ه‌م روه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ی ك���ه‌ به‌رژه‌وه‌ندییان وه‌ك ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ی سه‌ره‌وه‌ له‌هه‌رێمی كوردستاندا‬ ‫هه‌بێ‪ ،‬به‌رانبه‌ر به‌حكومه‌تی كوردستان‬ ‫روانگه‌یان باش���ه‌‪ .‬به‌ پێچه‌وانه‌ش ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ی كه‌ له‌وێ به‌رژه‌وه‌ندییان دابین‬ ‫نه‌بێ‪ ،‬ئه‌وا به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك دژایه‌تی‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێوه‌ن���دی نێ���وان هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و كۆماری ئیس�ل�امی چۆن‬ ‫ده‌بینی‌و به‌بڕوای‌ ت���ۆ ئێران به‌دوای‌ چ‬ ‫ئامانجێكه‌وه‌یه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا؟‬ ‫عیسا پژمان‪ :‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‌و له‌هیچ‬ ‫قۆناغێك���دا ده‌وڵه‌تی ئێران روانگه‌یه‌كی‬ ‫باش���ی به‌رانبه‌ر به‌كوردس���تانه‌كان‪ ،‬چ‬ ‫كوردستانی عێراق‪ ،‬چ كوردستانی ئێران‪،‬‬

‫چ كوردستانی س���وریا‪ ،‬چ كوردستانی‬ ‫توركیاو چ كوردستانی سۆڤیه‌ت نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ئاماده‌ی���ی ئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌بووه‌ ك���ه‌ بچووكترین ئیمتیاز له‌ڕووی‬ ‫سیاس���یی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬ئابووری‌و‪..‬‬ ‫به‌ك���ورد بدرێ‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و كاته‌ی كه‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ی پێكهێنانی ده‌وڵه‌تی فیدراڵی‬ ‫كوردس���تانی عێ���راق له‌كاتی س���ه‌دام‬ ‫حوسێندا هاته‌گۆڕێ‪ ،‬كۆماری ئیسالمی‬ ‫زۆر نیگ���ه‌ران بوو‪ .‬به‌پێ���ی ئه‌زموونی‬ ‫من چ كۆماری ئیس�ل�امی‌و چ پێش���تر‬ ‫رژێمی پاش���ایه‌تی‌و رژێمه‌كانی دیكه‌ش‬ ‫نه‌یانده‌توانی‌و ناتوانن ئه‌و ئیمتیازانه‌ی‬ ‫وه‌ك فیدراڵی كه‌ ئێس���تا كورد له‌عێراق‬ ‫هه‌یه‌تی قبووڵ بكه‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ له‌توانایاندا‬ ‫ب���ێ دژی به‌كاریده‌هێن���ن‪ .‬ئه‌مه‌ ته‌نیا‬ ‫كۆماری ئیسالمی ناگرێته‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‬ ‫س���وریا‪ ،‬توركیاش له‌ئێ���ران خراپترن‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت سۆڤیه‌تی پێشووش (هه‌رچه‌ند‬ ‫ئێس���تا كۆمه‌ڵگایه‌كی كوردی رێكخراو‬ ‫له‌وێ نیه‌) روانگه‌یه‌كی باش���ی به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌كورد نه‌بوو‪ .‬ه���ه‌ركام له‌م ده‌وڵه‌تانه‌‬ ‫له‌هه‌ر كاتێكدا كه‌ بیانه‌وێ‌و ده‌ره‌تانیان‬ ‫هه‌ب���ێ ئه‌وه‌ی دژی كورد له‌ده‌س���تیان‬ ‫ب���ێ ئه‌نجام���ی ده‌ده‌ن بۆ پاراس���تنی‬ ‫یه‌كپارچه‌یی خاكی خۆیان له‌هیچ شتێك‬ ‫درێغی ناكه‌ن‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئاماژه‌تان به‌وه‌دا كه‌ كۆماری‬ ‫ئیسالمی به‌رانبه‌ر به‌حكومه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫كورد به‌گش���تی روانگه‌یه‌كی باشی نیه‌و‬ ‫نایه‌وێ هاوكاری حكومه‌تی هه‌رێم بكا‪،‬‬ ‫به‌اڵم كۆماری ئیس�ل�امی له‌گه‌ڵ هه‌ردوو‬ ‫حیزبی س���ه‌ره‌كی كوردس���تانی عێراق‬ ‫(واته‌ یه‌كێتیی‌و پارتی) پێوه‌ندی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها كۆمپانیا بازرگانیه‌كانی كۆماری‬ ‫ئیسالمی له‌هه‌رێمی كوردستاندا چاالكن‪.‬‬ ‫پێتانوایه‌ ئ���ه‌م چاالكی‌و پێوه‌ندییانه‌ چ‬ ‫ئامانجێكی له‌ پشته‌وه‌یه‌؟‬ ‫عیس���ا پژمان‪ :‬له‌م ب���اره‌وه‌ نه‌ته‌نیا‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امی‪ ،‬به‌ڵك���و ئ���ه‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی دیك���ه‌ش كه‌ پێش���تر‬ ‫حوكمڕان���ی ئێرانی���ان ك���ردوه‌و هی���چ‬ ‫روانگه‌یه‌ك���ی باش���یان به‌رانب���ه‌ر ب���ه‌‬ ‫ك���ورد نه‌بووه‌‪ .‬به‌درێژای���ی‌ مێژوو هه‌ر‬ ‫ئیمتیازێ���ك به‌ك���ورده‌كان درابێ‌و ئه‌و‬ ‫ئیمتیازه‌ش ته‌عبی���ری له‌جیابوونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وان كردب���ێ‌و به‌ره‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌و‬ ‫فیدراڵیزم رۆیش���تبێتن‪ ،‬ئ���ه‌وا نه‌ته‌نیا‬ ‫ئێ���ران واڵتانی دیك���ه‌ش وه‌ك توركیا‪،‬‬ ‫س���وریا‌و عێ���راق دژایه‌تی���ان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م دژایه‌تیه‌ش به‌مان���ای دوژمنایه‌تی‬ ‫نه‌بووه‌‪ .‬ئه‌و ئیمتیازانه‌ له‌عێراق به‌كورد‬ ‫دراوه‌‪ ،‬نه‌توركیاو نه‌س���وریا پێیانخۆش‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌م���ه‌ به‌ره‌وپێش���ه‌وه‌‬ ‫ب���ڕوا‪ ،‬ئه‌وا كێش���ه‌و سه‌رئێش���ه‌ش بۆ‬ ‫ئێران دروس���ت ده‌كا‪ .‬دی���اره‌ كۆماری‬ ‫ئیسالمی به‌وه‌ی كه‌ پێوه‌ندیه‌كی باشی‬ ‫له‌گه‌ڵ حیزبه‌كانی كوردس���تاندا هه‌یه‌و‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و چاالكیه‌ ئابووریانه‌شی‬ ‫كه‌ له‌وێ هه‌یه‌تی‌و له‌ڕووی سیاسییه‌وه‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی پێچه‌وانه‌ بیرده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ش���تانه‌ی كه‌ ده‌یڵێم له‌ڕووی ئه‌زموونی‬ ‫تایبه‌ت���ی خۆمه‌وه‌ی���ه‌‪ .‬من ب���ۆ ماوه‌ی‬ ‫‪35‬ـ ‪ 40‬س���اڵ له‌س���ه‌ر بابه‌ته‌ سیاسی‪،‬‬ ‫ئابووری‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ده‌ردو ئازاره‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس���تان كارم كردوه‌‪ .‬چوار‬ ‫كتێبم له‌سه‌ر كوردستان نووسیوه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫رووه‌وه‌یه‌ ئه‌م قسانه‌ ده‌كه‌م‌و به‌پێی ئه‌و‬ ‫ش���تانه‌ی كه‌ له‌مێ���ژوودا هاتووه‌ ده‌ڵێم‬ ‫ك���ورده‌كان هه‌موو ئێرانی���ن‌و كوردیش‬ ‫له‌هه‌رش���وێنێك بێ هه‌ر خۆی به‌ئێرانی‬ ‫ده‌زانێ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا پشتیوانی‌ له‌وه‌ ده‌كه‌یت‬ ‫كه‌ كوردس���تان ببێته‌ خاوه‌نی‌ قه‌واره‌ی‌‬ ‫سیاسی‌‌و ده‌وڵه‌ت؟‬ ‫عیسا پژمان‪ :‬پێویسته‌ ئه‌وه‌ دووپات‬ ‫بكه‌مه‌وه‌ كه‌ نه‌ته‌نیا كۆماری ئیسالمی‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و توركیا‪ ،‬س���وریاو‪ ...‬هه‌ر كات‬

‫بزانن ئه‌وا خه‌ریكه‌ ده‌وڵه‌تێكی كوردی‬ ‫دروس���ت ده‌بێ‌و حكومه‌تی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫كورد پێكدێت‪ ،‬له‌س���ه‌دا سه‌د دژایه‌تی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و به‌رگری له‌خاك‌و نیش���تمانی‬ ‫خۆی���ان ده‌كه‌ن‪ .‬من ناڵێم كه‌ ئێس���تا‬ ‫كۆم���اری ئیس�ل�امی ده‌ی���ه‌وێ هێرش‬ ‫به‌رێته‌ سه‌ر كورده‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌ڵێم كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بۆی بڕه‌خس���ێ‌و ده‌ره‌تانی هه‌بێ‬ ‫له‌هه‌ر الیه‌كه‌وه‌ بۆ بكرێ دژایه‌تی ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات‌و هه‌وڵده‌دات پێش���ی پێ بگرێ‌و‬ ‫به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك رێگه‌ نادات س���ه‌ر‬ ‫بگرێ‪ ،‬كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران دوژمنی‌‬ ‫سه‌رسه‌ختی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رای خۆتان چیه‌‪ .‬ئایا خۆتان‬ ‫پشتگیری ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫عیسا پژمان‪ :‬من هه‌میشه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بڕوایه‌م كه‌ ئه‌وه‌ی كورده‌كان له‌سه‌رده‌می‬ ‫مادده‌كانه‌وه‌ تا ئه‌م���ڕۆ‪ ،‬هه‌ر ئیمتیاز‪،‬‬ ‫هه‌ر ده‌س���تكه‌وت‌و س���ه‌ركه‌وتنێكیان‬ ‫كه‌ هه‌ب���ووه‌ به‌ناوی ئێران���ه‌وه‌ بووه‌و‬ ‫له‌ب���ه‌ر خاتری بوونی ئێران���ه‌وه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌من وه‌ك خۆم ن���ه‌ به‌مانای ئه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا بم‌و نه‌به‌مانای ئه‌وه‌ كه‌ دژایه‌تی‬ ‫بكه‌م‪ ،‬ناتوانم هیچ راوسه‌رنجێكم هه‌بێ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م بابه‌ت���ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ خودی‬ ‫ك���ورده‌كان‌و ئ���ه‌و حكومه‌تان���ه‌ی كه‌‬ ‫كوردستانی به‌سه‌ردا دابه‌ش بووه‌‪ .‬ئایا‬ ‫ده‌توانن ئ���ه‌م كاره‌ بكه‌ن یا نا؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌س���ێك توانای هه‌بێ‪ ،‬ی���ان دژایه‌تی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬یان له‌گه‌ڵی ده‌كه‌ون‪ .‬كه‌سێك‬ ‫وه‌كو م���ن هیچ���ی له‌ده‌س���تنایه‌‪ .‬من‬ ‫هه‌موو كورده‌كانم له‌س���ه‌رجه‌م جیهاندا‬ ‫خۆشده‌وێ‌و خزمه‌تكاری هه‌موویانم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ئێس���تا سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫كورد ببینیت چییان پێده‌ڵێیت؟‬ ‫عیس���ا پژمان‪ :‬من به‌رانبه‌ر به‌هه‌موو‬ ‫ئه‌و كه‌س���ایه‌تیانه‌ی ك���ه‌ وه‌ك جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی به‌شه‌ره‌فترین‌و به‌نامووسترین‌و‬ ‫نیش���تمانپه‌روه‌ترین بن ك���ه‌ ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫حه‌زو ئاره‌زوویان به‌رانبه‌ر به‌كوردایه‌تی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬ب���اوه‌ڕم پێیان ب���ووه‌و باوه‌ڕم‬ ‫پێیان ده‌بێ‪ .‬روانگه‌كانی جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫زۆر گونج���او له‌بارن‌و هه‌میش���ه‌ خۆم‬ ‫به‌خزمه‌تكاری���ان ده‌زان���م‌و خزمه‌تكاری‬ ‫س���ه‌رجه‌م ئه‌و كه‌س���انم ك ‌ه له‌جیهاندا‬ ‫وه‌ك ج���ه‌الل تاڵه‌بانی���ن‪ .‬په‌یامی من‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ جه‌الل تاڵه‌بانی‌و مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌و كه‌سانی وه‌ك ئه‌وان ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ده‌ستیان دێت بۆ خزمه‌تی نیشتمان‌و‬ ‫خه‌ڵ���ك‌و نه‌ته‌وه‌كه‌ی���ان ناب���ێ دریغی‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم دوو روونكردنه‌و‌هی‌ "توند" باڵوده‌كاته‌وه‌‪..‬‬

‫"قسه‌یه‌كی‌ دیپلۆماسی‌ زۆر له‌تانه‌ كاریگه‌رتره‌"‬

‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫له‌دوو رونكردنه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستاندا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌(مالیکی‌‌و وتارێكی‌ مایكڵ‌ رۆبن)یان‬ ‫نوسیوه‌‪ ،‬هه‌ست به‌"توندییه‌ک"‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ زانكۆ‌و په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه‌ له‌وه‌ی‌ پێویسته‌‬ ‫له‌وه‌اڵمدانه‌وه‌دا بۆ كه‌سانی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ره‌چاوی‌ "ئه‌ته‌كێتی‌ دیپلۆماسی‌" بكرێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌فته‌ی‌ رابردودا كه‌ناڵی‌ ئاس���مان ‌ی‬ ‫(‪ )NRT‬چاوپێكه‌وتنێكی‌ له‌گه‌ڵ‌ مالیکی‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ عێراق س���ازكرد‌و‬ ‫تیایدا ناوبراو رایگه‌یاند كه‌ له‌س���ه‌ركرده‌‬ ‫ك���ورده‌كان زیات���ر به‌رگ���ری‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌و چاوپێكه‌وتنه‌‬ ‫ب���ووه‌ مای���ه‌ی‌ ناڕه‌زایی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و له‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌ک���دا به‌توندی‌‬ ‫وه‌اڵمیان دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕونكردنه‌وه‌ك���ه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم���دا هاتووه‌ "مالیک���ی‌ له‌و دیداره‌دا‬ ‫ئ���ه‌و ده‌س���تدرێژی‌و تۆمه‌تان���ه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫دژ به‌هه‌رێ���م دووباره‌ ك���رده‌وه‌‪ ...‬بۆیه‌‬ ‫ئێم���ه‌ ئه‌و تۆمه‌ت‌و درۆ هه‌ڵبه‌س���تراوانه‌‬ ‫ره‌تده‌كه‌ینه‌وه‌"‪ ،‬له‌به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ش���دا‬ ‫نوس���راوه‌ "ئ���ه‌م زێده‌ڕۆیی���ه‌ی‌ ئه‌مجاره‌‬ ‫گه‌یاندیی���ه‌ ئ���ه‌و راده‌ی���ه‌ی‌ نه‌توانرێت‬ ‫له‌ئاستیدا بێده‌نگی‌ بنوێنرێت"‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی‌ رونكردنه‌وه‌كه‌ش���دا وتویانه‌‬ ‫"مالیکی ئه‌مجاره‌یان هه‌رچی‌ نیازی‌ پیس‌و‬ ‫خراپی‌ له‌دڵ���دا هه‌بوو هه‌مووی‌ ده‌رهێناو‬ ‫هه‌ڵڕش���ت‌و زێده‌ڕۆییكردن���ی‌و تاكڕه‌وی‌‬ ‫كردنیشی‌ له‌م خوله‌دا ته‌نانه‌ت وایلێكردووه‌‬ ‫ئه‌وانی‌ دیكه‌ نه‌بینێت‌و نه‌توانێت ئاشتیانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵیان بگوزه‌رێنێت"‪.‬‬ ‫دوای‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ بارزانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان بۆ واڵت���ی‌ ئیمارات‬

‫گرنگ ‌ه زمانێك‬ ‫بۆ وه‌اڵمدانه‌و‌ه‬ ‫به‌كاریبهێنن‬ ‫ك ‌ه دوور بێت‬ ‫له‌ته‌شهیر‌و‬ ‫ی‬ ‫ئامانجه‌كان ‌‬ ‫ی بپێكێت‬ ‫خۆش ‌‬

‫مالکی‬

‫بارزانی‬

‫كه‌ (مه‌نس���ور)ی‌ كوڕیش���ی‌ هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬توێژه‌ری‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪ ،‬مایكڵ‌ رۆبن‬ ‫وتارێكی‌ له‌س���ه‌ر مه‌نسور باڵوكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫گوایه‌ له‌یانه‌یه‌كی‌ ئه‌و واڵته‌دا به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫"قوم���ار" زیاتر ل���ه‌دوو ملی���ۆن دۆالری‌‬ ‫دۆڕاندوه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمدا كه‌ بۆ ئه‌و وت���اره‌ باڵوكرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌یان به‌وه‌دا ماوه‌یه‌كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر سیاسه‌تی ره‌وای سه‌ركردایه‌تی‬ ‫هه‌رێمدا فه‌ش���ه‌لیان هێناوه‌‪ ،‬په‌نایان بۆ‬ ‫ئام���رازی ناشایس���ته‌‌و دوور له‌ڕه‌وش���ت‬ ‫ب���ردووه‌و هه‌وڵ���ده‌ده‌ن ب���ه‌م هۆیانه‌وه‌‬ ‫فه‌ش���ه‌لیان په‌رده‌پۆش بك���ه‌ن‌و داخی‬ ‫ده‌روونی���ان هه‌ڵڕێ���ژن‌و نوس���راوه‌ "له‌م‬ ‫رۆژانه‌دا مایكڵ رۆبن‌و كه‌سانی هاوشێوه‌ی‬

‫به‌فیتی هه‌ندێ فاشل پڕوپاگه‌نده‌ی دوور‬ ‫له‌ڕه‌وش���ت باڵوده‌كه‌ن���ه‌وه‌و به‌تایب���ه‌ت‬ ‫س���ه‌ردانه‌كانی جه‌ناب���ی س���ه‌رۆك ب���ۆ‬ ‫ئه‌مریكاو واڵتانی ناوچه‌كه‌ ده‌كه‌نه‌ ئامانج‌و‬ ‫ده‌خوازن به‌خه‌یاڵی خۆیان له‌گرنگی ئه‌م‬ ‫سه‌ردانان ‌ه كه‌م بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها نوسراوه‌ "كه‌سێكی وه‌ك مایكڵ‬ ‫رۆبن كه‌ پێشتر وانه‌بێژی زانكۆی سلێمانی‬ ‫بووه‌و به‌هۆی ده‌س���تدرێژی سێكسی بۆ‬ ‫س���ه‌ر قوتابیان ده‌ركراوه‌‪ ،‬به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ به‌رده‌وام له‌هه‌وڵی بوختان‬ ‫هه‌ڵبه‌ستن‌و چه‌واشه‌كاری بووه‌"‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییشدا نوس���یویانه‌ "ئه‌وانه‌ی كه‌‬ ‫ئه‌مج���ۆره‌ پڕوپاگه‌ندان���ه‌ باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫هی���چ ئامرازێكی ت���ری ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌یان‬ ‫پێنه‌ماوه‌و له‌الوازیی خۆیان په‌نا بۆ درۆ‌و‬

‫بوخت���ان‌و له‌ڕه‌وش���ت الدان ده‌به‌ن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كردارانه‌ش دادیان نادات‌و ش���ه‌رمه‌زاریی‬ ‫به‌شیان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ مامۆستایانی‌ زانكۆ‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌ له‌ده‌زگا فه‌رمییه‌كان به‌پێی‌‬ ‫ئه‌ته‌كێت���ی‌ رۆژنامه‌گه‌ریی‌‌و دیپلۆماس���ی‌‬ ‫بێت‪ ،‬له‌و روه‌وه‌ مامۆستای‌ وانه‌ی‌ "زمانی‌‬ ‫راگه‌یاندن" له‌به‌ش���ی‌ راگه‌یاندنی‌ كۆلیژی‌‬ ‫زانس���ته‌ مرۆییه‌كانی‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌‬ ‫"د‪.‬هه‌ڤ���اڵ‌ ئه‌بوبه‌ك���ر" له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌ رایگه‌یان���د ك���ه‌ پێویس���ته‌ ئه‌و‬ ‫زمانه‌ی‌ له‌دام���ه‌زراوه‌ فه‌رمییه‌كانه‌وه‌ بۆ‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر به‌كارده‌هێنرێت به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ ته‌عبیره‌ له‌ئیراده‌ی‌ سیاسی‌ كورد‪،‬‬ ‫ده‌بێت زمانێكی‌ گونج���اوی‌ مه‌ده‌نییانه‌‌و‬ ‫یاس���اییانه‌ بێت له‌سه‌ر بنه‌مای‌ ده‌ستور‌و‬

‫ئیتی���ك‌و ئه‌ته‌كێت���ی‌ رۆژنامه‌گه‌ری���ی‌‌و‬ ‫دیپلۆماسی‌‪ ،‬چونكه‌ قسه‌یه‌كی‌ دیپلۆماسی‌‬ ‫زۆر له‌"تانه‌ به‌نرختر‌و كاریگه‌رتره‌"‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫گرنگه‌ زمانێك بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ به‌كاربهێنن‬ ‫ك���ه‌ دوور بێت له‌ته‌ش���هیر‌و ئامانجه‌كانی‌‬ ‫خۆش ‌ی بپێكێت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اران‌و ش���اره‌زایانی‌ بواری‌‬ ‫سیاسیش جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫له‌وه‌اڵمدان���ه‌وه‌دا ب���ۆ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫پۆس���تی‌ بااڵی���ان هه‌ی���ه‌ وش���ه‌ی‌ ره‌ق‬ ‫به‌كارنه‌هێنرێت‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ په‌رله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫گۆڕان له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫د‪.‬بایه‌زی���د حه‌س���ه‌ن له‌لێدوانێك���دا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ رایگه‌یاند بۆ قس���ه‌كردن له‌نێوان‬ ‫دوو كه‌س���دا كه‌ پۆستی‌ بااڵیان به‌ده‌ست‬ ‫بێت پێویس���ته‌ "ئه‌ته‌كێتی‌ دیپلۆماسی‌"‬ ‫به‌كاربهێنرێ���ت نه‌ك وش���ه‌ی‌ "ره‌ق" بۆ‬ ‫شكاندنی‌ ئه‌و كه‌س���ه‌‪ ،‬كه‌ بێگومان ئه‌و‬ ‫قس���ه‌یه‌ بۆ الیه‌نی‌ به‌غ���داد‌و هه‌رێمیش‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ به‌و پێیه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان بااڵترین‬ ‫پۆسته‌ له‌كوردس���تاندا له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌و وش���انه‌ی‌ بۆ وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ به‌كاریان‬ ‫ده‌هێن���ن "شه‌خس���ی‌" نه‌ب���ن‪ ،‬به‌ڵك���و‬ ‫"بابه‌تیانه‌" بێت‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ وتاره‌كه‌ی‌‬ ‫(مایكڵ رۆبن)یش‪ ،‬د‪.‬بایه‌زید حه‌س���ه‌ن‬ ‫وتی‌ "من نازانم وتاره‌كه‌ی‌ رۆبن راس���ته‌‬ ‫یان ن���ا‪ ،‬به‌اڵم پێموای���ه‌ ئه‌ویش ده‌بێت‬ ‫ش���ته‌كان راس���تبكاته‌وه‌ ك���ه‌ ئایا ئه‌و‬ ‫شتانه‌ی‌ نوسیویه‌تی‌ رویداوه‌ یان نا"‪.‬‬ ‫ب���ۆ وه‌رگرتن��� ‌ی رای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندیكرد‬ ‫به‌وته‌بێژی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬د‪ .‬ئومێد‬ ‫سه‌باحه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫ئازادكردنی‬ ‫ئازادی‬

‫بۆی ‌ه ترسم له‌پاشه‌كشه‌پێكردنی ئازادی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئ���ازادی زۆربه‌ی هێز‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كان ده‌ترسێنێ‪ ،‬هه‌رجاره‌‌و‬ ‫رووداوێ���ك ده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئازادی به‌ر‬ ‫له‌هه‌مووان دادگایی ده‌كرێ‪ ،‬گوای ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫مێنتالێتی سیاسییمان نیی ‌ه له‌ئاستی‬ ‫كێش���ه‌‌و ته‌نگژه‌كاندا هه‌ژار‌و داماوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ئه‌و‌ه ئازادیی��� ‌ه ناتوانێ ببێت ‌ه‬ ‫ده‌وای ده‌رده‌كانمان‪ ..‬ئاخر راپه‌ڕینی‬ ‫ئێم���ه‌‪ ،‬راپه‌ڕینی ئ���ازادی بوو‪ ،‬نه‌ك‬ ‫راپه‌ڕینی نان‪ ..‬ب���ه‌و پێوانه‌یه‌ی هانا‬ ‫ئارنێت له‌كتێبی (له‌باره‌ی ش���ۆڕش‪-‬‬ ‫ه‌وه‌) باس���یده‌كات‪ ،‬ئێم ‌ه له‌س���تایلی‬ ‫شۆڕشی ئه‌مه‌ریكاین‪ ،‬نه‌ك فه‌ره‌نسا‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكاش زیاتر به‌شۆڕش‬ ‫ده‌ناس���ێنێ‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌ئه‌ساس���دا‬ ‫تینووانی ئازادی به‌رپایانكردووه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫برس���ییانی نان‪ .‬بۆی ‌ه ده‌بێ ش���ه‌ڕی‬ ‫گه‌وره‌مان له‌سه‌ر ئازادی بێت‪ ،‬كار بۆ‬ ‫فراوانتركردن���ی په‌راوێزه‌كه‌ی بكه‌ین‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ناش���یرینكردن‌و له‌كه‌داركردنی‬ ‫بێین ‌ه جواب‪ ..‬حزبایه‌تی‌و حوكمڕانی‌و‬ ‫دینداریی به‌بااڵی ئازادیی بگرین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ .‬نابێ هه‌ڵه‌و الدانه‌كان‪،‬‬ ‫دنیام���ان لێ س���ه‌ره‌وژێركات‌و هه‌موو‬ ‫هێ���زه‌كان به‌ئیس�ل�امی‌و علمانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌كۆنه‌خواز‌و نوێخوازه‌و‌ه سه‌روگوێالكی‬ ‫ئ���ازادی بكوتینه‌وه‌‌و پێمانوابێ هه‌موو‬ ‫ئاگره‌كان له‌وه‌و‌ه س���ه‌رچاوه‌ده‌گرن!‪..‬‬ ‫بێئاگا ل���ه‌وه‌ی یه‌كێ له‌حیكمه‌ته‌كانی‬ ‫دیموكراس���ی‪ ،‬بریتیی��� ‌ه له‌ده‌رفه‌تدان‬ ‫به‌هه‌ڵه‌كان‌و ده‌ربڕینی جیاوازییه‌كان‌و‬ ‫هه‌ڵمژین���ی توندڕه‌ویی���ه‌كان‪ ،‬ه���ه‌ر‬ ‫كه‌س���ێكیش بیه‌وێ كۆمه‌ڵگا‌و مرۆڤی‬ ‫ب���ێ هه‌ڵ��� ‌ه بدۆزێت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ بچێ‬ ‫له‌گۆڕستانه‌كاندا بۆی بگه‌ڕێ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی واده‌كات ئازادی���ی من‌و تۆ‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ هه‌ڵبكه‌ن‌و س���نووری یه‌كتر‬ ‫نه‌به‌زێنن‪ ،‬یاساگه‌لێك ‌ه ك ‌ه ده‌بێ وه‌ك‬ ‫كۆنتراكتێكی كۆمه‌اڵیه‌تی به‌یه‌كه‌وه‌مان‬ ‫ببه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم گرنگ ‌ه فه‌لسه‌فه‌ی‬ ‫پش���ت یاس���اكان‪ ،‬پارێزگاریك���ردن‬ ‫له‌دیموكراس���ی‌و ئازادیی���ه‌كان بێت‪،‬‬ ‫نه‌ك بۆ كه‌مكردن���ه‌و‌ه لێیان‪ .‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫یاس���ا له‌هه‌موو سیس���تمه‌كاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وكات ‌ه س���ه‌روه‌ری‌و پیرۆزیی‬ ‫به‌جه‌داره‌ت���ه‌و‌ه به‌ده‌س���تدێنێ ك���ه‌ ‬ ‫له‌پێناوی ئازادی‌و عه‌داله‌ت‌و كه‌رامه‌تی‬ ‫خه‌ڵك���دا داڕێژرابێ���ت‌و له‌ژێ���ر هیچ‬ ‫گوش���ارێكدا پاشه‌كش��� ‌ه له‌و به‌هایان ‌ه‬ ‫نه‌كرێت‪ .‬له‌ڕاس���تیدا ئه‌وه‌ی وایلێكردم‬ ‫ئه‌مجار‌ه له‌سه‌ر ئازادی قس ‌ه بكه‌م‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شانه‌ن ك ‌ه هه‌ستده‌كه‌م به‌ره‌به‌ر‌ه‬ ‫ئه‌ڵقه‌ی ده‌سته‌كانیان له‌قوڕگی ئازادیی‬ ‫توندتر ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌یانه‌وێ به‌ته‌واویی‬ ‫هه‌ناس���ه‌بڕی بك���ه‌ن‪ ..‬ه���ه‌ر جارێك‬ ‫خۆپیشاندان ده‌كرێ‪ ،‬كه‌ناڵه‌كانی میدیا‬ ‫راس���تی بڵێن یان هه‌ڵ��� ‌ه بكه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫یه‌خه‌ی (ئازادی)ی ‌ه به‌سته‌زمانه‌كه‌مان‬ ‫ده‌گی���رێ‌و كار ب���ۆ كۆتوبه‌ندكردن���ی‬ ‫ده‌ك���رێ‪ .‬ئه‌وه‌ت���ا له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵه‌ی‬ ‫گۆڤارێك���دا‪ ،‬ك��� ‌ه س���تافه‌كه‌ی داوای‬ ‫داخ���راوه‌‌و‬ ‫لێبوردنیانك���ردووه‌‌و‬ ‫سه‌رنووسه‌ره‌كه‌یشی ده‌ستگیركراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی گه‌له‌كۆمه‌كێی���ه‌ك به‌ڕێوه‌ی ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه هاوپه‌یمانێتییه‌كی رانه‌گه‌یه‌نراوی‬ ‫كۆنه‌پارێ���زه‌كان له‌پش���تییه‌وه‌یه‌تی‌و‬ ‫ته‌نیا دژایه‌تیی ئازادی كۆیانده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌م���وو خه‌مێكیان ئه‌وه‌ی��� ‌ه به‌ناوی‬ ‫پیرۆزییه‌كان���ی ئایی���ن‪-‬ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫په‌راوێ���زی ئازادییه‌مان لێ حه‌رامكه‌ن‬ ‫كه‌ به‌ڕاپه‌ڕین حه‌اڵڵمانكردووه‌‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه ئێس���تا س���ه‌نگی مه‌حه‌ك ‌ه بۆ‬ ‫پێوانه‌كردنی ئاس���تی په‌رۆشیمان بۆ‬ ‫ئازادی‌و ده‌رهێنان���ی له‌قاڵبی گوتار‌و‬ ‫دروش���مبازی‪-‬ه‌وه‌‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی له‌هه‌موو‬ ‫مه‌یدانه‌كاندا (له‌ناو حزب‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و دادگا‌و میدیا‌و كۆمه‌ڵگای‬ ‫مه‌ده‌نی)دا شه‌ڕ‌ه گه‌وره‌كه‌مان بكه‌ین‌و‬ ‫به‌ره‌نگاریی ئه‌و لۆبیی��� ‌ه دژه‌ئازادیی ‌ه‬ ‫ببینه‌و‌ه ك ‌ه به‌چه‌ك‌و جبه‌خانه‌و‌ه سه‌ری‬ ‫مه‌یدان���ی لێ گرتووی���ن‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫په‌رله‌مانتاران به‌رپرسیارێتیی مێژوویی‬ ‫ئه‌وه‌یان ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌س���تۆ به‌ر له‌هه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یاسایه‌كی كۆنه‌پارێزان ‌ه بگرن ك ‌ه‬ ‫سێدار‌ه بۆ ئازادی هه‌ڵده‌خه‌ن‪ ..‬به‌ڵێ‬ ‫پێویست ‌ه رێگه‌یان لێ بگیرێ‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‬ ‫ئازادیمان له‌و گه‌مارۆدان ‌ه ئازاد بكه‌ین‪،‬‬ ‫تا بتوانێ زه‌وی���ی ئاینده‌مان بكێڵێ‪..‬‬ ‫فیكت���ۆر هۆگۆ وته‌نی "ئ���ازادی ئازاد‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ئیتر خ���ۆی كاره‌كانی دیك ‌ه‬ ‫ته‌واو ده‌كات"‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪Iraq.awene@gmail.com‬‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وتدا عێراق كه‌وته‌ پێش واڵتی‌ ئێرانه‌وه‌‌و بوو به‌دووه‌م‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ به‌رهه‌مهێنه‌ری‌ نه‌وت له‌ڕێكخراوی‌ ئۆپیك له‌دوای‌ عه‌ره‌بستانی‌ سعودیه‌‬ ‫كه‌ به‌یه‌كه‌م به‌رهه‌مهێنه‌ری‌ رێكخراوه‌كه‌‌و جیهان ده‌درێته‌ قه‌ڵه‌م‪ .‬به‌قسه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌ به‌غداش ئه‌و مه‌زاته‌ ئاشكرایانه‌ی‌ بۆ كۆمپانیا جیهانی‌‌و‬ ‫بیانییه‌كانی‌ ئه‌نجامیداوه‌ بۆ مۆركردنی‌ گرێبه‌ستی‌ نه‌وت بووه‌ به‌هۆی‌ هێنانی‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیای‌ نوێ بۆ كه‌رتی‌ نه‌وت‪.‬‬

‫به‌هۆی‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ سیاسی‌‌و شه‌ڕه‌ سارده‌ی‌ له‌نێوان پێكهێنه‌ره‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی‌ عێراقدا هه‌یه‌‪ ،‬سستی‌ زۆر به‌ئه‌دا‌و كاری‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێنه‌رانه‌وه‌ ده‌بینرێت‪ .‬به‌پێی‌ راپۆرتی‌ رێكخراوه‌كانی‌ چاودێری‌ له‌وه‌رزی‌‬ ‫پێشوی‌ یاساداناندا ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌ نه‌یتوانیوه‌ هیچ یاسایه‌كی‌ گرنگ یه‌كالیی‌‬ ‫بكاته‌وه‌‌و زۆربه‌ی‌ دانیشتنه‌كانی‌ تایبه‌ت بوون به‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ یاساكانی‌‬ ‫مه‌جلیسی‌ قیاده‌ی‌ سه‌وره‌ كه‌ ده‌بوایه‌ ده‌مێكه‌ هه‌ڵبوه‌شێنرایانه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ژێر به‌ژێر بوو به‌پارتی‌و عارف ته‌یفوریش‬ ‫كردی‌ به‌سه‌رۆكی‌ دیوانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‬

‫‌‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق‬ ‫عارف ته‌یفور به‌نایاسایی‌ كه‌سێكی‌‬ ‫پارتی‌ ده‌كات به‌سه‌رۆكی‌ دیوانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق له‌جیاتی‌‬ ‫كه‌سێكی‌ تر كه‌ چه‌ند ساڵێكه‌‬ ‫له‌و پۆسته‌دا كارده‌كات‌و زۆرێك‬ ‫له‌لیسته‌كانی‌ په‌رله‌مان ئه‌و كه‌سه‌یان‬ ‫به‌الوه‌ په‌سه‌نده‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك كه‌ ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وتووه‌‪ ،‬به‌ فه‌رمانێكی‌ په‌رله‌مانی (امر‬ ‫نیابی) ژماره‌ ‪238‬ی‌ له‌س����ه‌ره‌‌و له‌ڕۆژی‌‬ ‫‪ 2012/4/17‬ده‌رچ����ووه‌‪ ،‬عارف ته‌یفور‬ ‫كه‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراقه‌‌و‬ ‫س����ه‌ر به‌پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫(س����ه‌الحه‌دین ئه‌حم����ه‌د زه‌نگه‌ن����ه‌)ی‌‬ ‫ل����ه‌كاری‌ س����ه‌رۆكی‌ دی����وان به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫البردووه‌‌و له‌جێگای‌ (ئه‌یاد نامق مه‌جید)‬ ‫به‌پله‌ی‌ سه‌رۆكی‌ فیعلی‌ دایناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌ی‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانتاری‌ لیسته‌‬ ‫جیاجیاكان����ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ عێراق����ه‌وه‌‬ ‫به‌توندی‌ ره‌تكراوه‌ت����ه‌وه‌‌و به‌كارێكی‌ نا‬ ‫ده‌ستوری‌‌و نا یاسایی‌ دراوه‌ته‌ قه‌ڵه‌م‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ن����دام په‌رله‌مانان����ه‌ی‌ ك����ه‌ ئه‌م‬ ‫فه‌رمانه‌ به‌ ناده‌ستوریی‌ ناوزه‌د ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫له‌یاداش����تێكیاندا ك ‌ه له‌ژێر ناونیش����انی‌‬ ‫(س����ه‌رپێچییه‌كی‌ ده‌ستوری‌‌و نایاسایی‌)‬ ‫بۆ ده‌سته‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫ناردووه‌‪ ،‬سه‌رنجی‌ ده‌سته‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مانی����ان ب����ۆ ئه‌وه‌ راكێش����اوه‌ كه‌‬ ‫به‌پێی‌ م����اده‌ی‌ ‪61‬ی‌ دس����توری‌ عێراق‬

‫ژماره‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫نامه‌یه‌كیان ئاراسته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫حیزبه‌كه‌یان كردوو‌ه‬ ‫تا له‌وێو‌ه قسه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫پارتیدا بكه‌ن‬

‫ك����ه‌ ماده‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ ب����ه‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫نیش����تمانی‌ (په‌رله‌م����ان)‪ ،‬ل����ه‌ به‌ندی‌‬ ‫پێنج����ی‌ ئه‌و ماده‌یه‌دا هاتووه‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫په‌رله‌مان بڕیار له‌سه‌ر (باڵوێز‌و خاوه‌ن‬ ‫پله‌ تایبه‌ته‌كان) بدات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ل����ه‌ یاداش����ته‌كه‌دا ئام����اژه‌‬ ‫ب����ۆ ئه‌وه‌ ك����راوه‌ ك����ه‌ به‌پێی‌ م����اده‌ی‌‬ ‫‪ /147‬دووه‌م‪ ،‬له‌په‌ی����ڕه‌وی‌ ناوخ����ۆی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬سه‌رۆكی‌ دیوانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ده‌چێته‌ خانه‌ی‌‬ ‫پله‌ تایبه‌ته‌كانه‌وه‌‪ ،‬كه‌ فه‌رمان له‌س����ه‌ر‬ ‫دامه‌زراندنی‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ په‌رله‌ماندایه‌‪،‬‬ ‫ن����ه‌ك له‌ده‌س����ه‌اڵتی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬

‫ئەو نوسراوەی عارف تەیفور بڕیارەکەی پێ دەرکردوە‬ ‫هه‌روه‌ه����ا له‌یاداش����ته‌كه‌دا هات����ووه‌ كه‌‬ ‫په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانان����ه‌ی‌ كه‌ ئیمزایان پۆس����تی‌ س����ه‌رۆكی‌ دیوانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م یاداش����ته‌ كردووه‌و نزیكه‌ی‌ نوێنه‌ران����ی‌ عێ����راق پش����كی‌ ك����ورده‌‌و‬ ‫‪ 60‬ئه‌ندام ده‌بن‌و جه‌خت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌بوایه‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬له‌بری‌‬ ‫ده‌كه‌ن����ه‌وه‌ ك����ه‌ ئ����ه‌م دامه‌زراندنه‌ هیچ ئ����ه‌و بڕی����اره‌‪ ،‬رێگای‌ بدایه‌ به‌ لیس����تی‌‬ ‫سه‌نه‌دێكی‌ ده‌س����توری‌‌و یاسایی‌ نییه‌‌و كوردس����تانی‌ ت����ا پاڵێوراوێكیان بۆ ئه‌و‬ ‫پێش����ێلكارییه‌كی‌ ده‌س����تور‌و یاساییه‌‌و پۆسته‌ كاندید بكردایه‌‪.‬‬ ‫ناتوانن له‌ئاس����تیدا بێده‌ن����گ بن‌و داوای‌ س����ه‌الح زه‌نگه‌ن����ه‌ ك����ه‌ پارێ����زه‌ره‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ ئه‌و فه‌رمانه‌ په‌رله‌مانییه‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ دائی����ره‌ی‌ یاس����ایی‌ بووه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و پێ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ داده‌گرن كه‌ ئه‌و له‌په‌رله‌مان����ی‌ عێراق‪ ،‬نزیكه‌ی‌ س����اڵێكه‌‬ ‫پۆسته‌ وه‌ك خۆی‌ لێبێته‌وه‌ تا په‌رله‌مان كراوه‌ به‌س����ه‌رۆكی‌ دیوان����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫له‌سه‌ر پاڵێوراوێك رێك ده‌كه‌ون‌و ده‌نگی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق به‌وه‌كاله‌ت‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئ����اگادار له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫عێراق ب����ه‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ هه‌رچ ‌ی‬ ‫ئه‌و سه‌رۆكه‌ نوێیه‌ (ئایاد حاجی‌ نامیق)‬ ‫ـه‌ ك����ه‌ ع����ارف ته‌یفور ئه‌و پۆس����ته‌ی‌‬ ‫پێ����داوه‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ پێش����ووی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق بووه‌ له‌س����ه‌ر لیس����تی‌ یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫له‌م خوله‌ نوێیه‌شدا یه‌كێتی‌ كردوویه‌تی‌‬ ‫ب����ه‌ راوێژكاری‌ راگه‌یان����دن له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئام����اژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ناوبراو ژێ����ر به‌ژێر‌و به‌نهێنی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی كردووه‌ به‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس����تانه‌وه‌‪ ،‬ع����ارف ته‌یفوری����ش‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ كردی‌ به‌سه‌رۆكی‌ دیوانی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ له‌جیاتی‌ سه‌الح‬ ‫زه‌نگه‌نه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێستی‌ یه‌كێتی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م په‌یوه‌ندییه‌ ژێر به‌ژێره‌‌و پێدانی‌ ئه‌و‬ ‫پۆسته‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانتاری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نامه‌یه‌كیان ئاراسته‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫حیزبه‌كه‌ی����ان كردووه‌ تا له‌وێوه‌ قس����ه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌كته‌بی سیاسی پارتیدا بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاری‌ سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ "تا‬ ‫ئێس����تا مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ پارتی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌ نه‌داوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ وتی‌ "ئه‌م هه‌نگاوه‌ی‌‬ ‫عارف ته‌یفور له‌كاتێكدایه‌ كه‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ناكۆكی‌ ئێس����تایدا له‌گه‌ڵ نوری‌‬ ‫مالیكی‌ جه‌خت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ به‌پێی‌ ده‌س����تور دانان����ی‌ به‌رپرس‬ ‫ب����ۆ هه‌ندێ����ك پۆس����ته‌كانی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬پێویست ‌ه له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ده‌نگی‌ له‌س����ه‌ر بدرێ����ت‪ ،‬كه‌چی‌ عارف‬ ‫ته‌یفور به‌ پێچه‌وانه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ حیزبه‌كه‌یه‌وه‌ ره‌فتار ده‌كات"‪.‬‬

‫هه‌ر په‌رله‌مانتارێك زه‌وییه‌ك ‌ی ‪ 600‬مه‌تریی‌ له‌به‌غدا پێده‌درێت‬

‫له‌وه‌رزێكی‌ یاساداناندا په‌رله‌مان ته‌نها ‪ 20‬یاسای‌ ته‌واوكردوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ‪ 600‬ئیفادی‌ هه‌بووه‌‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫له‌پاش كپبوونه‌وه‌ی‌ مشتومڕی‌‬ ‫ته‌رخانكردنی‌ بودجه‌ بۆ كڕین ‌ی‬ ‫ئوتومبیلی‌ درع بۆ ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هه‌ندێك به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ فه‌رمی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و ئه‌میندارێتی‌ پایته‌خت‬ ‫له‌نوسراو گۆڕینه‌وه‌دان بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫په‌رله‌مانتارێك له‌به‌غدا پارچه‌یه‌ك زه‌وی‌‬ ‫به‌ڕوبه‌ری‌ ‪ 600‬مه‌تر دووجا بۆ ته‌رخان‬ ‫بكه‌ن‌و نرخی‌ هه‌ندێك له‌م زه‌وییانه‌ش‬ ‫ده‌گاته‌ ‪ 2‬ملیارد دینار‪.‬‬

‫ژیان‌و گوزەرانی خەڵکی عێراقی بەبەراورد لەگەڵ بەرپرسەکانیاندا مایەی تێڕامانە‬

‫ئه‌م نوس���راوانه‌ كه‌ له‌چه‌ندی���ن میدیا‌و‬ ‫ماڵپ���ه‌ڕی‌ عێراقی���دا باڵوكراونه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌رده‌خه‌ن له‌پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ ‪152‬‬ ‫په‌رله‌مانتار به‌یاداش���تنامه‌یه‌ك له‌ڕێگای‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ كاروب���اری‌ ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران���ه‌وه‌ داوای‌ زه‌ویی���ان ك���ردووه‌‬ ‫له‌به‌غ���دای‌ پایته‌خ���ت‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مانی���ش داواكه‌یان���ی‌ ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫ئه‌میندارێتی‌ گش���تی به‌غدا كردوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫فه‌رمانگه‌ی���ه‌ش الی‌ خۆی���ه‌وه‌ ئاماده‌یی‬ ‫ده‌ربڕیوه‌ بۆ ته‌رخانكردنی‌ ئه‌و زه‌وییانه‌‬ ‫كه‌ روبه‌ری‌ هه‌ر پارچه‌یه‌كیان ‪ 600‬مه‌تر‬ ‫چوارگۆش���ه‌یه‌‌و له‌ناوچه‌یه‌ك���ی‌ راق���ی‌‌و‬ ‫گرانبه‌های‌ پایته‌ختدایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م نوس���راوه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران‬ ‫كه‌ به‌هامش‪ ،‬ئوس���امه‌ نوجێفی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬ره‌زامه‌ندیی‌ له‌سه‌ر ده‌ربڕیوه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ كه‌ په‌رله‌م���ان‌و ئه‌مینداری‌‬ ‫گشتی‌ به‌غدا ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌مشتومڕدان‌و‬ ‫پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ند جارێ���ك په‌رله‌مان‬ ‫واده‌ی‌ دانا بۆ ده‌نگدان له‌س���ه‌ر مانه‌وه‌‬ ‫یان البردنی‌ سابیر ئه‌لعیساوی‌ ئه‌مینداری‌‬ ‫به‌غدا له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌‪ ،‬هیچیان س���ه‌ریان‬ ‫نه‌گ���رت به‌هۆی‌ ئام���اده‌ نه‌بوونی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫پێویس���ت‌و یاس���اییه‌وه‌ له‌په‌رله‌مانتاران‬ ‫له‌دانیشته‌كان كه‌ دواترینیان له‌‪ 8‬ئایاردا‬ ‫ب���وو‪ .‬ناوبراو ك���ه‌ س���ه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫بااڵی‌ ئیس�ل�امییه‌ تۆمه‌تباره‌ به‌چه‌ندین‬ ‫دۆسییه‌ی‌ س���ه‌رپێچی‌‌و زیاده‌ڕۆیی‌‌و پاش‬ ‫ئیس���تیحوابكردنی‌ بڕیارب���وو متمان���ه‌ی‌‬

‫ی‬ ‫نیو‌هی‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫په‌رله‌مان كۆتاییهات‬ ‫به‌بێئه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫ی گرنگ‬ ‫یاسایه‌ك ‌‬ ‫یه‌كالیی‌ بكاته‌وه‬ ‫بخرێته‌ ده‌نگدانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌كرا‪.‬‬ ‫له‌پ���اش نوس���راوه‌كانی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان‌و ئوسامه‌ نوجێفیشه‌وه‌‪ ،‬سابیر‬ ‫عیساوی‌ نوسراوی‌ كردووه‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌ عێراق‌و پرس���یاری‌‬ ‫كردوه‌ له‌وه‌ی‌ كام لیژنه‌یه‌ ده‌توانێت زه‌وی‌‬ ‫ته‌رخان بكات بۆ په‌رله‌مانتاران‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌‪ 2009‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ پێكهاتووه‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران خۆی‌‪ ،‬یان ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئه‌میندارێتی‌ به‌غدا به‌پێی‌ یاس���ایه‌كی‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2004‬كار ده‌كات؟ له‌په‌راوێزی‌ ئه‌م‬ ‫نوسراوه‌ش���دا ئه‌مینداری‌ گشتی‌ به‌غدا‪،‬‬ ‫هامش���ێكی‌ نوس���یو‌ه كه‌ "بگش���تێنرێت‬ ‫به‌س���ه‌ر په‌رله‌مانت���اره‌ به‌ڕێزه‌كان���دا"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش گومانی‌ ئه‌وه‌ی‌ دروستكردوه‌ كه‌‬ ‫ناوبراو ئه‌م په‌رۆشییه‌ی‌ بۆ ته‌رخانكردنی‌‬ ‫زه‌وی‌ ب���ۆ په‌رله‌مانتاران قۆس���تبێته‌وه‌‬ ‫بۆ كاركردنه‌ س���ه‌ر هه‌ڵوێستیان له‌كاتی‌‬ ‫ده‌نگدان له‌س���ه‌ر متمان���ه‌ی‌ ناوبراو له‌و‬ ‫تۆمه‌تانه‌ی‌ كه‌ ئاراسته‌ی‌ كراوه‌‪.‬‬ ‫ی له‌م بواره‌دا‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و نوسراو‌و به‌ریدانه‌ ‌‬ ‫ئاش���كراكراون ئه‌و پارچه‌ زه‌وییانه‌ جگه‌‬ ‫له‌و ‪ 325‬په‌رله‌مانتاره‌ی‌ ئێستا‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ پێشو‌و ئه‌ندامانی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫نیشتمانیش ده‌گرێته‌وه‌ (‪ ،)2005‬هه‌ندێك‬ ‫ناوه‌ندی‌ بازاڕی���ش ئاماژه‌یان به‌وه‌كردوه‌‬

‫نرخی‌ هه‌ندێك له‌و زه‌وییه‌ ‪ 600‬مه‌ترییان ‌ه‬ ‫ده‌گات���ه‌ دوو ملی���ارد دین���اری‌ عێراقی‌‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ قه‌یرانی‌ نیشته‌جێبوونیش���ه‌وه‌‬ ‫نرخی‌ مه‌ترێك زه‌وی‌ له‌ناوچه‌ میللییه‌كانی‌‬ ‫به‌غدا گه‌ش���توه‌ته‌ ه���ه‌زار دۆالر‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫له‌ه���ه‌ر خولێكی‌ په‌رله‌م���ان‌و حكومه‌تدا‬ ‫ده‌یان كه‌س له‌زه‌وی‌ گرانبه‌ها سودمه‌ند‬ ‫ده‌بن‌و سه‌رجه‌م ئه‌م سودمه‌ندبوونانه‌ش‬ ‫به‌پێ���ی‌ كۆمه‌ڵێ���ك یاس���ا ده‌كرێن كه‌‬ ‫په‌رله‌مان خۆی‌ بۆ دیاریكردنی‌ ئیمتیازاتی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ خۆی‌ دیاریی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م ئیمتی���ازه‌ نوێیه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران هاوكات���ه‌ له‌گه‌ڵ راپۆرتی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك رێكخراوو ناوه‌ندی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫مه‌ده‌نی���دا ك���ه‌ ره‌خنه‌ له‌سس���تی‌ كارو‬ ‫ئ���ه‌دای‌ په‌رله‌م���ان ده‌گرێ���ت‌و له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی‌ پێشووش���دا په‌رله‌م���ان كه‌وت���ه‌‬ ‫پشوه‌وه‌‌و نیوه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌ خۆی‌ ته‌واوكرد‬ ‫(ل���ه‌‪ 2010/6/14‬یه‌ك���ه‌م دانیش���تنی‌‬ ‫گرێداوه‌) بێئه‌وه‌ی‌ بتوانێت هیچ یاسایه‌كی‌‬ ‫كاریگ���ه‌ر‌و یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌ی‌ خوله‌كان���ی‌‬ ‫پێش���وو ئیقرار ب���كات‪ .‬ئ���ه‌م ناوه‌ندانه‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن له‌وه‌رزی‌ یاسادانانی‌‬ ‫پێش���ودا په‌رله‌م���ان ته‌نها ‪ 20‬یاس���ای‌‬ ‫ئیقراركردوه‌ كه‌ زیاتر په‌یوه‌س���ت بوون‬ ‫ب���ه‌ ده‌رمانی‌ مێرووك���وژ‪ ،‬ژینگه‌پارێزی‌‪،‬‬ ‫جگه‌ره‌كێش���ان‪ ،‬كه‌چی‌ یاساكانی‌ نه‌وت‌و‬ ‫گاز‪ ،‬هه‌مواره‌ ده‌س���تورییه‌كان‌و یاس���ای‌‬ ‫حیزب���ه‌ سیاس���ییه‌كان ه���ه‌ر له‌جێگای‌‬ ‫خۆیان���دان‌و هیچ گفتوگ���ۆ‌و هه‌نگاوێكی‌‬ ‫جددیان ب���ۆ نه‌ن���راوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها به‌هۆی‌‬ ‫قه‌یران���ی‌ سیاس���ییه‌وه‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ متمانه‌ له‌هیچ له‌و به‌رپرسانه‌‬ ‫وه‌ربگرێته‌وه‌ كه‌ لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا‬ ‫كراوه‌‌و دیارترینش���یان فه‌ره‌ج حه‌یده‌ری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ كۆمس���یۆن‌و سابیر ئه‌لعیساوی‌‬ ‫ئه‌مینداری‌ گش���تی‌ به‌غ���دان‪ .‬به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌م سس���تییه‌ش په‌رله‌مان ‪ 600‬ئیفادی‌‬ ‫ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت هه‌بوه‌‌و ناوی‌ ئاماده‌‬ ‫نه‌بوانی���ش به‌رێكوپێكی‌ بۆ رای‌ گش���تی‌‬ ‫رانه‌گه‌یه‌ن���راوه‌‌و له‌ك���ۆی‌ ‪ 325‬ئه‌ن���دام‬ ‫زۆربه‌كه‌می‌ له‌دانیش���ته‌كانی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫‪ 200‬ئه‌ن���دام ئاماده‌ب���وون كه‌چی‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫ئیمتیازات هه‌موویان ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫خه‌نه‌‪..‬‬ ‫دوا ئه‌فسانه‌ی‌‬ ‫عێراقه‌‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫سه‌ره‌تا به‌ده‌نگۆیه‌كی‌ بچوك‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ عێراق ده‌ستیپێكرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆر به‌خێرایی‌ گه‌شته‌ شاری‌ به‌غدا‌و‬ ‫بووبه‌هۆی‌ به‌رزكردنه‌وه‌ی نرخی‌ خه‌نه‌‬ ‫به‌و حسابه‌ی‌ كه‌ ده‌بێته‌هۆی‌ پاراستنی‌‬ ‫مناڵ له‌به‌اڵیه‌كی‌ زۆر گه‌وره‌ كه‌‬ ‫به‌مزووانه‌ به‌ڕێوه‌یه‌‪.‬‬ ‫چیرۆك���ی‌ گڕگرتنی‌ نرخی‌ ئ���ه‌م ماده‌یه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌و كاته‌ی‌ كه‌ ده‌نگۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ باڵوبویه‌وه‌ له‌شاری‌ نه‌جه‌ف كه‌ گوایه‌‬ ‫مناڵێك���ی‌ تازه‌ له‌دایكبوو ب���ه‌ر له‌مردنی‌‬ ‫هاتوه‌ته‌ قس���ه‌‌و وتویه‌تی‌‪ :‬گه‌رده‌لولێكی‌‬ ‫خۆاڵوی‌ گه‌وره‌ هه‌ڵده‌كاته‌ س���ه‌ر عێراق‌و‬ ‫هه‌ر مناڵێك سه‌ر‌و ده‌ست‌و په‌نجه‌ی‌ خه‌نه‌‬ ‫نه‌كرابێت ده‌یكوژێت‪ .‬به‌دوای‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م ئه‌فسانه‌یه‌ش���دا جگه‌ له‌باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ترس‌و نیگه‌رانیی‌ له‌ناو خه‌ڵكی‌ ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫باش���وری‌ عێراق‪ ،‬راكه‌ڕاكه‌ی‌ په‌یداكردنی‌‬ ‫خه‌ن���ه‌ ده‌س���تیپێكرد‌و ژماره‌یه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫منااڵن به‌وانه‌ی‌ ش���اری‌ به‌غداشه‌وه‌ خه‌نه‌‬ ‫درا له‌موی‌ سه‌ریان‌و ده‌ست‌و قاچه‌كانیان‬ ‫س���ووركرا بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌و گه‌رده‌لوله‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌دا نه‌مرن‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌چاودێران���ی‌ ره‌وش���ی‌ عێراق‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ترس‌و تۆقه‌ به‌ئیش���ی‌‬ ‫ئ���ه‌و بازرگانان���ه‌ ده‌زانن ك���ه‌ بازرگانیی‌‬ ‫خه‌ن���ه‌ ده‌كه‌ن‌و به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌ كارێكی‌‬ ‫وایانك���رد له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر كه‌م���دا ئه‌م‬ ‫ماده‌ فه‌رامۆشكراوه‌ له‌بازاڕه‌كانی‌ باشوری‌‬ ‫عێراق���دا ته‌واو ببێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ندێكیتر‬ ‫ده‌یگێڕنه‌وه‌ بۆ الوازی���ی‌ ده‌روونی‌‌و بڕواو‬ ‫ئاستی‌ رۆشنبیریی‌ كۆمه‌ڵگای‌ عێراقی‌ كه‌‬ ‫متمان���ه‌ی‌ به‌ده‌یان لێدوان‌و رونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پزیش���كان‌و زانایان���ی‌ فه‌له‌كن���اس‌و زانا‬ ‫ئاینیی���ه‌كان نه‌ك���رد له‌س���ه‌ر ناڕاس���تی‌‬ ‫ده‌نگۆكه‌‌و بۆ پاراستنی‌ گیانی مناڵ‌و كوڕو‬ ‫كچه‌ تازه‌ پێگه‌ش���توه‌كانیان گرته‌ خه‌نه‌‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و خێزانان���ه‌ی‌ له‌مباره‌یه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاژان���س‌و میدیا عێراق���ی‌‌و عه‌ره‌بییه‌كان‬ ‫دواون ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن به‌بیس���تنی‌‬ ‫هه‌واڵه‌كه‌ رایانك���ردووه‌ بۆ بازاڕ تا خه‌نه‌‬ ‫بكڕن‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌وێ تووش���ی‌ نائومێدیی‌‬ ‫هات���وون‪ ،‬چونك���ه‌ جگ���ه‌ له‌گرانبوونی‌‬ ‫نرخه‌كه‌ی‌ به‌ه���ۆی‌ زۆربوونی‌ خواس���ت‬ ‫له‌س���ه‌ری‪ ،‬له‌بازاڕیشدا نه‌ماوه‌‪ .‬سه‌رباری‌‬ ‫به‌درۆخس���تنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م پاگه‌نده‌ی���ه‌ش‬ ‫له‌الیه‌ن مه‌رجه‌عییه‌تی‌ ئاینی ش���یعه‌كان‌و‬ ‫ده‌زگای‌ كه‌شناس���ی‌ عێ���راق‌و الیه‌ن���ه‌‬ ‫ته‌ندروستییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك له‌خێزانه‌كان‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ باس���یان له‌وه‌ك���ردووه‌ كه‌‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی‌ هه‌ڵگردنی‌ ئ���ه‌و گه‌رده‌لوله‌‬ ‫خۆاڵوییه‌كه‌ ده‌ك ‌هن‌و س���ووربوون له‌سه‌ر‬ ‫په‌یداكردنی‌ خه‌نه‌ نه‌بادا ده‌نگۆكه‌ راست‬ ‫ده‌ربچێت‪.‬‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ ئه‌وقاف���ی‌ په‌رله‌مان���ی‌ عێراق‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م ت���رس‌و تۆقان���ه‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ ده‌س���تی‌ ده‌ره‌كی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆرێك له‌توێژه‌رانی‌ كۆمه‌ڵناسی‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌واڵتێكی‌ بریندار‌و پڕ له‌كاره‌ساتی‌‬ ‫جۆراوجۆری‌ وه‌ك���و عێراقدا باڵوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌فسانه‌‌و خورافیات كارێكی‌ زۆر ئاسانه‌‌و‬ ‫ئه‌و جه‌نگ‌و شكستانه‌ی‌ به‌سه‌ر ده‌روونی‌‬ ‫تاك���ی‌ عێراقیدا هاتووه‌ وایكردووه‌ قبوڵی‌‬ ‫هه‌موو ئه‌گه‌رێ���ك بكات‪ ،‬هه‌ندێك توێژه‌ر‬ ‫نمونه‌یان به‌وه‌ هێناوه‌ته‌وه‌ كه‌ پارس���اڵ‌و‬ ‫ل���ه‌م كاته‌دا ده‌نگۆی ئ���ه‌وه‌ باڵوبوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ گوایه‌ كه‌س���ێك به‌شمش���ێره‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌ئاس���مانه‌وه‌ دابه‌زی���وه‌‌و خه‌ڵكێك���ی‌‬ ‫زۆری���ش باوه‌ڕیان پێكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌فسانه‌ی‌ ئه‌مساڵ جیا ده‌كاته‌وه‌ له‌وانه‌ی‌‬ ‫پار س���ودمه‌ندبوونی‌ هه‌ندێ���ك بازرگان‌و‬ ‫ره‌واجپێدان���ی‌ ماده‌یه‌كه‌ ك���ه‌ خه‌ریكبوو‬ ‫له‌بازاڕه‌كان���دا كڕیاری‌ نه‌مێنێ���ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بۆچونێكی‌ به‌هێز هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌نگۆ خورافی‌‌و ئه‌فسانه‌ییه‌كه‌ی‌ ئه‌مساڵ‬ ‫پاڵنه‌ری‌ ماددی‌ له‌پشته‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێكیتر له‌كۆمه‌ڵناسان ئه‌م بڕواكردنه‌‬ ‫به‌ئه‌فسانه‌ به‌سه‌یرو نامۆ نازانن له‌عێراق‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ كلت���وری‌ خه‌ڵكه‌ك���ه‌ی‌ پش���ت‬ ‫به‌چی���رۆك‌و مێژووه‌ك���ه‌ی‌ پاڵه‌وانێت���ی‌‬ ‫ده‌به‌س���تێت‌و پڕه‌ له‌ماج���ه‌رای‌ تراژیدی‌‬ ‫هه‌س���ت هه‌ژێ���ن‪ ،‬ه���ه‌ر له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫گلگامش���ه‌وه‌ بیگره‌ تا ده‌گاته‌ س���ندباد‌و‬ ‫عه‌لی‌ باباو چیرۆكی‌ هه‌زار‌و یه‌ك شه‌وه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪aburi.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/22‬‬

‫ئابووری‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬

‫دوو ملیۆن دۆالر دراو‌ه به‌ئامێر بۆ زانكۆ‌و كه‌مترین كه‌ڵكیان لێ وه‌رده‌گیرێت‬ ‫ی په‌ككه‌وتن ‌ی زۆره‌و‌ه ستۆك بووبن"‬ ‫"فێڵكردن‌و قۆرخكاری ‌ی له‌كڕین ‌ی ئامێره‌كاندا هه‌بوون‌و ره‌نگ ‌ه به‌هۆ ‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫كاركردن له‌ئێستادا له‌كاركه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫س���اڵێك گومان له‌نرخ ‌ی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و ئامێرانه‌ی‌ حه‌وت‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر بۆ به‌ش���ه‌كه‌یان كڕاوه‌ ئامێری‌ كڕینی‌ ئامێره‌كان ده‌كرێت‬

‫زیاتر له‌حه‌وت ساڵه‌ كۆمه‌ڵێك ئامێر بۆ‬ ‫به‌شه‌ زانستییه‌كانی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫كڕدراون‌و نرخه‌كانیان زیاتر له‌دوو‬ ‫ملیۆن دۆالر ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌شێك له‌و‬ ‫ئامێرانه‌ تائێستا سودیان لێنه‌بینراوه‌و‬ ‫به‌كارنه‌هێنراون‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كیش‬ ‫له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌ ئه‌وه‌ به‌‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانی‌ سامانی‌ گشتی‌ ناو ده‌بات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئامێر هه‌یه‌ ‪ 7‬ساڵه‌ به‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 500‬هه‌زار دۆالر كڕاوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ تائێستا‬ ‫یه‌ك خوله‌ك ئیشی‌ پێ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ زانكۆ‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگادار له‌وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵ به‌جیا‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌یان رونكرده‌وه‌‪ ،‬به‌ش���ێك له‌و‬ ‫ئامێران���ه‌ی‌ به‌نرخی‌ زۆر كڕدراون به‌هۆی‌‬ ‫كارپێنه‌كردنیانه‌وه‌ ره‌نگه‌ ستۆك بووبن‪.‬‬ ‫هه‌ردووال كه‌ پێیان ب���اش نه‌بوو ناویان‬ ‫بنوس���رێت ئاماژه‌یان به‌وه‌ك���رد‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ئامێرانه‌ س���تۆكیش نه‌بوبن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا هیچ س���ودیان لێ نابینرێت‌و‬ ‫ب���ه‌م پێی���ه‌ش به‌ش���ێك ل���ه‌و پارانه‌ی‌‬ ‫پێیاندراوه‌ به‌هه‌ده‌ر چووه‌‪ ،‬به‌اڵم راگری‌‬ ‫فاكه‌ڵتی‌ زانست‌و په‌روه‌رده‌ی‌ زانسته‌كان‬ ‫به‌وه‌كال���ه‌ت‪ ،‬د‪.‬به‌ختی���ار ق���ادر عه‌زیز‬ ‫بۆچونێكیتری‌ هه‌ی���ه‌‌و پێی‌ وایه‌ یه‌كجار‬ ‫حاڵه‌ته‌كه‌ به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬به‌ختی���ار رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ حه‌وت‬ ‫س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر زیاتر ل���ه‌‪ 30‬ئامێری‌‬ ‫جۆرا‌وجۆر به‌بڕی‌ زیاتر له‌‪ 2‬ملیۆن دۆالر‬ ‫بۆ به‌شه‌كانی‌ فاكه‌ڵتی‌ زانستی‌ كڕدراون‪.‬‬ ‫وه‌ك ئه‌و ئاماژه‌شی‌ پێده‌كات هه‌موو ئه‌و‬ ‫ئامێرانه‌ به‌سه‌ر سێ‌ گروپدا دابه‌ش بوون‪،‬‬ ‫به‌شێكیان تائێستاش كاریان پێده‌كرێت‌و‬ ‫"كێش���ه‌یان نیی���ه‌"‪ ،‬به‌ش���ێكیتریان بۆ‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك كاریان ك���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫له‌كار كه‌وتون‪ ،‬به‌هۆی‌ نه‌بوونی‌ پارچه‌ی‌‬ ‫یه‌ده‌گیشه‌وه‌ تائێستا چاكنه‌كراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گروپی‌ سێیه‌میان هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫كه‌ ك���ڕاون به‌هۆكاری‌ جیاجی���ا كاریان‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌ك���راوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌نمونه‌ باس‬ ‫له‌ئامێرێك ده‌كات ك���ه‌ به‌هۆی‌ نه‌بوونی‌‬ ‫كاره‌بای‌ به‌رده‌وامه‌وه‌ نه‌یانتوانیوه‌ كاری‌‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫د‪.‬به‌ختی���ار ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌ به‌ش���ێك‬ ‫ل���ه‌و ئامێرانه‌ به‌ه���ۆی‌ كارنه‌كردنیانه‌وه‌‬ ‫(س���تۆك) بووبن‌و جه‌غتیكرده‌وه‌ "ئێمه‌‬ ‫سه‌ردانی‌ چه‌ندین واڵتیترمان كردوه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫ئامێرانه‌ی‌ ئێم���ه‌ش كۆنتر به‌كارده‌هێنن‬ ‫كێشه‌ش���یان نیی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ هی���چ یه‌كێك‬ ‫له‌و ئامێرانه‌ س���تۆك نه‌ب���وون"‪ .‬به‌پێی‌‬ ‫زانیاریه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌ش‪ ،‬كارنه‌كردنی‌‬ ‫به‌ش���ێك ل���ه‌و ئامێرانه‌ بووه‌ت���ه‌ هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌زمون‌و تاقیكردنه‌وه‌ی‌ چه‌ندین‬

‫ی‬ ‫ئامێر هه‌ی ‌ه به‌نزیكه‌ ‌‬ ‫یه‌ك ملیۆن دۆالر‬ ‫كڕدراوه‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی ئێستا‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ش ‌ی كیمیا تۆز ‌‬ ‫ی‬ ‫لێ نیشتوه‌‌و كار ‌‬ ‫پێناكرێت‬

‫ئامێر هه‌یه‌ ب ‌ه ‪500‬‬ ‫هه‌زار دۆالر كڕدراوه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ ‌ی ‪ 7‬ساڵ ‌ه یه‌ك‬ ‫خوله‌ك ئیش ‌ی نه‌كردوو‌ه‬ ‫خوێن���دكاری‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌ ببرێته‌‬ ‫به‌غ���دا‌و ئ���وردن‌و تاقیگ���ه‌ی‌ واڵتان��� ‌ی‬ ‫ده‌وره‌به‌ر ب���ۆ تێس���تكردن‪ .‬د‪.‬به‌ختیار‬ ‫نكوڵی‌ له‌وه‌ ناكات‌و دان به‌وه‌ش���دا ده‌نێ‌‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌موو ئه‌و ئامێرانه‌ی‌ كڕیویانه‌‬ ‫كاریان بكردایه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا ناچار نه‌ده‌بوون‬ ‫ئه‌زمون���ی‌ هه‌ندێ‌ له‌خوێن���دكاران به‌رنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌ندێ‌ خوێندكاری‌ ماس���ته‌ر له‌به‌غدا‌و‬ ‫موسڵه‌وه‌ بۆ ئه‌زمونكردن دێنه‌ الی‌ ئێمه‌‌و‬ ‫كار له‌سه‌ر ئه‌و ئامێرانه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م مامۆس���تایه‌ی‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌‬ ‫گه‌ش���بینه‌ به‌وه‌ی‌‪ ،‬كه‌ له‌بودجه‌ی‌ (پترۆ‬ ‫ـ دۆالر) بڕێ���ك پاره‌یان بۆ دیاری‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر بۆی���ه‌ ئه‌وانیش به‌نی���ازن له‌و بڕه‌‬

‫ئامێری‌ (‪ )NMR‬له‌ژوورێكی‌ به‌شی‌ كیمیا‬ ‫پاره‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ پارچه‌ی‌ ی���ه‌ده‌گ بۆ‬ ‫ئامێ���ره‌ له‌كاركه‌وتوه‌كان بك���ڕن‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌په‌ككه‌وتنی‌ ئامێره‌كانیش له‌ئێس���تادا‬ ‫چه‌ندی���ن گومان له‌س���ه‌ر نرخی‌ كڕینیان‬ ‫دروس���تبووه‌‌و هه‌ندێك ل���ه‌و ئامێرانه‌ش‬ ‫به‌نرخی‌ كه‌متر گه‌ش���تونه‌ته‌ كوردستان‪.‬‬ ‫د‪.‬به‌ختیار رونیكرده‌وه‌ "راس���ته‌ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌ئامێ���ره‌كان به‌گران ك���ڕاون‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ له‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌دا ك���ه‌ ئ���ه‌وان ئامێره‌كانیان‬ ‫كڕی���وه‌‪ ،‬چه‌ن���د كۆمپانیایه‌ك���ی‌ كه‌می‌‬ ‫دیاریكراو ئاماده‌بوون ئ���ه‌و ئامێرانه‌یان‬ ‫بۆ بكڕن‌و بۆ بگوازنه‌وه‌"‪ .‬ناوبراو وتیشی‌‬ ‫"ئه‌و ده‌مه‌ باری‌ ئه‌منی‌ عێراق زۆر خراپ‬ ‫بوو ئامێ���ره‌كان به‌ئاس���انی‌ نه‌ده‌هاتن‪،‬‬ ‫چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‌ كه‌میش ئاماده‌بوون‬

‫تۆزی‌ له‌سه‌ر نیشتووه فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ‬ ‫ئه‌و كاره‌ بكه‌ن ئه‌ویش به‌پاره‌یه‌كی‌ زۆر‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش هۆكارێكیتری‌ گ���ران كه‌وتنی‌‬ ‫ئامێره‌كان بوون‪ ،‬بۆی���ه‌ پێموانییه‌ پاره‌‬ ‫به‌فیڕۆ درابێت‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك ئه‌وكاره‌ی‌‬ ‫بكردایه‌ وه‌ك ئه‌وانه‌ی‌ ده‌كرد"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ جیۆلۆجی‌‬ ‫هه‌م���ان فاكه‌ڵتی‌‪ ،‬د‪.‬دی���اری‌ عه‌لی‌ دان‬ ‫ب���ه‌وه‌دا ده‌نێ‌ ك���ه‌ ل���ه‌‌و ‪ 4‬ئامێره‌ی‌ بۆ‬ ‫به‌ش���ه‌كه‌یان كڕاوه‌‪ ،‬دووانیان تائێستاش‬ ‫به‌هیچ جۆرێك كارێكیان پێ نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "یه‌كێ���ك له‌و ئامێرانه‌ی‌ كارمان پێ‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت‬ ‫ژوورێكی‌ تایبه‌ت به‌خۆی‌ هه‌بێ‌‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ئ���ه‌و ژوره‌ تایبه‌ته‌مان نییه‌ بۆیه‌ كارمان‬ ‫پێنه‌ك���ردووه‌"‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ ئامێری‌‬ ‫تریشیان هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم له‌پاش ماوه‌یه‌ك‬

‫(‪) Xrf‬ـ���ه‌ ك���ه‌ به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كان��� ‌ی‬ ‫ئاوێن���ه‌ ئه‌و كاته‌ ب���ه‌ زیاتر له‌‪ 500‬هه‌زار‬ ‫دۆالر ك���ڕدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تادا كاری‌‬ ‫پێنه‌ك���راوه‌‪ ،‬ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ كار‬ ‫نه‌كردنیشی‌ وه‌ك د‪.‬دیاری‌ باسی‌ ده‌كات‬ ‫له‌به‌ر نه‌بوونی‌ كاره‌ب���ای‌ به‌رده‌وام بوو‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "چونكه‌ ئه‌و ئامێره‌ بۆ ئیشكردن‬ ‫پێویس���تی‌ به‌كاره‌بای به‌رده‌وام هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬یاری‌ هێش���تا ئه‌وه‌ به‌زیانێكی‌ گه‌وره‌‬ ‫ناو نابات‌و ده‌ڵێت "راس���ته‌ كه‌ تائێستا‬ ‫ئیشمان به‌‌و ئامێره‌ نه‌كردووه‌‪ ،‬زه‌ره‌رمان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم زه‌ره‌رێكی‌ گه‌وره‌ نا‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ر ئیشی‌ پێده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫یه‌كێك���ی‌ تر له‌و ئامێ���ره‌ گرانبه‌هایانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌و س���ه‌رده‌مه‌دا به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ به‌نزیكه‌ی‌ ‪ 1‬ملیۆن دۆالر كڕاوه‌‪،‬‬ ‫ئامێری‌ (‪) NMR‬ـه‌ كه‌ له‌ئێستادا ئیشی‌‬ ‫پێناكرێ���ت‌و له‌ژوورێك���ی‌ به‌ش���ی‌ كیمیا‬ ‫ته‌پوتۆزی‌ له‌س���ه‌ر نیش���تووه‌‪ ،‬به‌ وته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌ش���ی‌ كیمیا (دكتۆره‌ دیاری‌‬ ‫ئیبراهی���م تۆفی���ق)‪ ،‬ئامێره‌ك���ه‌ توانای‬ ‫كاركردنی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئیش���پێكردنی‌‬ ‫خه‌رجییه‌ك���ی‌ زۆری‌ ده‌وێ���ت‪ ،‬وه‌ك ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هه‌ر ‪ 6‬مانگ جارێك نزیكه‌ی‌ بایی‌ ‬ ‫‪ 10‬ه���ه‌زار دۆالر‪ ،‬ته‌نها غ���ازی‌ هیلیۆمی‌‬ ‫شلی‌ ده‌وێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش پاره‌یه‌كی‌ زۆره‌"‪.‬‬ ‫هۆكارێك���ی‌ تری‌ نه‌خس���ته‌نه‌ كاری‌ ئه‌و‬ ‫ئامێران���ه‌ی‌ ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆره‌ كاری���ان‬ ‫پێنه‌كراوه‌‪ ،‬وه‌ك دكتۆره‌ دیاری‌ ئبیراهیم‬ ‫باس���ی‌ ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و بینایه‌ی‌ ئێستا تێیدان له‌ناو زانكۆی‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬كاتیی���ه‌‌و وه‌ك خ���ۆی‌ وتی‌‬ ‫"هه‌ركاتێك گواس���تمانه‌وه‌ ب���ۆ كه‌مپی‌‬ ‫نوێی‌ زانكۆ‪ ،‬ده‌بێت هه‌موو ئامێره‌كانیش‬ ‫بگوازین���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ تائێس���تاش‬ ‫هه‌موو ئامێره‌كان بۆ ئیش���كردن ئاماده‌‬ ‫نه‌ك���راون"‪ .‬هه‌روه‌ها باس���ی‌ ئه‌وه‌یكرد‬ ‫"س���تافێكی‌ ئیش���كه‌ری‌ تایبه‌تمه‌ندمان‬ ‫نییه‌ كه‌ ئاماده‌بێت به‌ب���ه‌رده‌وام كار به‌‬ ‫ئامێره‌كان بكات‪ ،‬مامۆس���تایان‪ ،‬یاخود‬ ‫دكتۆرێكی‌ ش���اره‌زا نایه‌ت هه‌موو كاتی‌‬ ‫خ���ۆی‌ ته‌رخ���ان ب���كات بۆ ئیش���كردن‬ ‫به‌ئامێره‌كان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وانیش كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئیلتزامات���ی‌ تریان هه‌یه‌"‪ .‬دكتۆره‌ دیاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ خس���ته‌ڕوو ئه‌وان پێویستیان‬ ‫به‌س���تافێكی‌ كارا هه‌یه‌ بۆ ئیشكردن به‌‬ ‫ئامێره‌كان‪ ،‬مه‌رجیش نییه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ بڕوانامه‌ی‌ بااڵ بن‪ ،‬ده‌رچویه‌كی‌‬ ‫په‌یمان���گای به‌ش���ی‌ ئه‌لكترۆنیاتی���ش‪،‬‬ ‫گ���ه‌ر ده‌وره‌یه‌ك ببین���ێ‌‪ ،‬ده‌توانێ‌ ئیش‬ ‫ب���ه‌و ئامێرانه‌ بكات‪ ،‬بۆی���ه‌ ئێمه‌ داوای‌‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ئه‌و جۆره‌ كه‌س���انه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫بۆ كاركردن به‌ئامێره‌كان"‪.‬‬

‫به‌پێی‌ به‌دواداچونی‌ ئاوێنه‌‬ ‫گومانی‌ زۆر له‌نرخی‌ كڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫ئامێره‌ زانستییه‌كانی‌ زانكۆی‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌ئارادایه‌‌و سه‌رباری‌‬ ‫ئه‌و نرخه‌ زۆره‌شی‌ كه‌ پێیان‬ ‫دراوه‌ زۆربه‌یان ماوه‌ی‌ ‪ 4‬ساڵه‌‬ ‫كارناكه‌ن‪ .‬هه‌ر به‌پێی‌ ئه‌م‬ ‫به‌دواداچونه‌‌و ئه‌و زانیارییانه‌ی‌‬ ‫ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتوون‪ ،‬ئامێری‌ ‬ ‫‪ NMR‬به‌ملیۆنێك دۆالر كڕاوه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ ماو‌هی‌ ‪ 4‬ساڵه‌ كارناكات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئامێری‌ ‪ XR‬بایی‌‬ ‫‪ 750‬هه‌زار دۆالره‌ ده‌وروبه‌ری‌ ‪4‬‬ ‫ساڵه‌ كارناكات‪ .‬ئامێری‌ ‪SEM‬‬ ‫بایی‌ ‪ 900‬هه‌زار دۆالره‌ له‌‪2008‬‬ ‫تائێستا كارناكات‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫نرخه‌كانیشیانه‌وه‌ ئه‌وه‌ ده‌ركه‌وتووه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و ئامێر‌هی‌ به‌ ‪ 750‬هه‌زار‬ ‫دۆالر كڕدراوه‌ ئێستا به‌ ‪250‬‬ ‫هه‌زار دۆالر ده‌ست ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ئامێری‌ واش هه‌یه‌ به‌نرخی‌ زۆر‬ ‫گران كڕدراوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ له‌ڕێگای‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی‌ هه‌ندێك مامۆستاوه‌‬ ‫له‌زانكۆكانی‌ ئه‌وروپا به‌خۆڕایی‌ دابین‬ ‫كراون‪ .‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگاداریش‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‪ ،‬گرانیی‌ نرخی‌‬ ‫ئه‌و ئامێرانه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ خراپی‌‬ ‫سیستمی‌ دارایی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫چونكه‌ پشت به‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ نهێنی‌‬ ‫ده‌به‌ستێت‌و زۆربه‌ی‌ كۆمپانیاكانی‌‬ ‫ئه‌م بواره‌ش قۆرخكار‌و شه‌ریكی‌‬ ‫یه‌كترن‌و له‌ژێره‌وه‌ له‌سه‌ر نرخێكی‌‬ ‫گران رێكده‌كه‌ون‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌م‬ ‫سه‌رچاوه‌ به‌رپرسه‌ رونیكرده‌وه‌‬ ‫جگه‌ له‌ڕێككه‌وتنی‌ ژێر به‌ژێری‌‬ ‫كۆمپانیاكان له‌سه‌ر دانه‌به‌زاندنی‌‬ ‫نرخی‌ دابینكردن‪ ،‬ئه‌م كۆمپانیایانه‌‬ ‫لینك‌و رووكاری‌ كۆمپانیای‌ واڵتانی‌‬ ‫دراوسێن‌و ئه‌وانیش روكار‌و هاوپشكی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ئه‌وروپین‌و له‌هه‌ر ‪3‬‬ ‫ده‌سته‌كه‌شدا قازانج ده‌خورێت‌و به‌م‬ ‫هۆیه‌وه‌ نرخی‌ ئامێره‌كان زۆر به‌گران‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان كه‌وتوون‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌‬ ‫بااڵ جه‌غتیكرده‌وه‌ ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ڕێگای‌ راسته‌وخۆوه‌‬ ‫ئامێره‌كان بكڕێت ئه‌وه‌ به‌نرخی‌‬ ‫گونجاو‌و هه‌رزان ده‌گه‌ن‌و ئه‌م هه‌موو‬ ‫فێڵ‌و قازانج ‌هی‌ كۆمپانیاكانی‌ تێ‬ ‫ناكه‌وێت‪ .‬‬

‫"دوكان‪ ،‬گرانترین شارۆچكه‌یه‌"‬ ‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‪ ،‬دوكان‬

‫ی‬ ‫ی بازاڕو نه‌بوون ‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ "له‌بچوك ‌‬ ‫ی‬ ‫كێبڕكێ‌‌و بوونی‌ به‌شوێنێك ‌‬ ‫ی گرانیی نرخ‬ ‫گه‌شتیاریی‌" به‌هۆكار ‌‬ ‫ی شارۆچك ‌هی‌ دوكان داده‌نرێن‪،‬‬ ‫له‌بازاڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیگه‌ران ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بووه‌ته‌ مای ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌شتیاران‌و به‌شێك له‌هاوواڵتیان ‌‬ ‫شارۆچكه‌كه‌‪ ،‬به‌جۆرێك هه‌ندێك‬ ‫ێ‬ ‫هاوواڵتی‌ ده‌ڵێن "ئه‌گه‌ر چارم بكر ‌‬ ‫هه‌رگیز له‌دوكان هیچ ناكڕم"‪.‬‬ ‫شارۆچكه‌یه‌كی‌ گران‬ ‫ی‬ ‫ی شارۆچك ‌ه ‌‬ ‫ی له‌بازاڕ ‌‬ ‫ی گرانی ‌‬ ‫دیارد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دانیشتوانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫دوكان‪ ،‬له‌ال ‌‬ ‫ی نیگه‌رانیی���ه‌‪ ،‬به‌جۆرێك له‌گه‌ڵ‬ ‫مای ‌ه ‌‬ ‫هه‌ركه‌س ئه‌م باس��� ‌ه بكه‌ی���ت‪ ،‬ئاماژ‌ه‬ ‫ب���ه‌و‌ه ده‌دات ك ‌ه "ناچ���ارم بۆی ‌ه لێر‌ه‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ش���ت ده‌كڕم"‪ .‬س���ه‌رهه‌نگ عه‌ل ‌‬ ‫ی ش���ارۆچكه‌كه‌ی ‌ه له‌مباره‌یه‌و‌ه‬ ‫گه‌نجێك ‌‬ ‫ی پیره‌مه‌گرون‬ ‫ی "گ���ه‌ر له‌ب���ازاڕ ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫كااڵ‌و پێداویس���تیه‌كانت بكڕیت‪ ،‬ئینجا‬ ‫هه‌س���تده‌كه‌یت ك��� ‌ه ل���ه‌دوكان چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی تر به‌ناو ‌‬ ‫گرانیی���ه‌!"‪ ،‬هاوواڵتییه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حس���ێن وت ‌‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم���ان حاج ‌‬ ‫"هه‌میش ‌ه نرخه‌كان لێر‌ه قات‌و نیو‌و دوو‬ ‫قاتن‪ ،‬ته‌نها یه‌ك دوو دوكاندار نه‌بێ‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پس���پۆڕ‌و ئابورین���اس له‌په‌یمان���گا ‌‬ ‫ی دوكان‪ ،‬د‪.‬حه‌س���ه‌ن محه‌مه‌د‬ ‫ته‌كنیك ‌‬

‫هاتن ‌ی خوێندكاران‬ ‫ی له‌نرخ ‌ی كرێ ‌ی‬ ‫كار ‌‬ ‫خانووش كردووه‬ ‫ی‬ ‫ی وای���ه‌‪ ،‬گه‌ش���تیاریبوون ‌‬ ‫بۆچون��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫شارۆچكه‌كه‌‪ ،‬به‌شدار‌ه له‌و گرانیی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوكاندا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫له‌بازاڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبردو وت ‌‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫ب��� ‌ه حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی سلێمانیدا نرخه‌كان‬ ‫"هه‌ر له‌ناو ش���ار ‌‬ ‫ی س���ه‌رچنار به‌رزت���رن‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫له‌ناوچ��� ‌ه ‌‬ ‫ی شار‪ ،‬چونك ‌ه ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫به‌راورد به‌چه‌ق ‌‬ ‫گه‌ش���تیارییه‌‪ ،‬نرخ له‌س���ه‌رچنار وه‌كو‬ ‫ی دوكان وایه‌‪ ،‬به‌اڵم دوكان‬ ‫ش���ارۆچك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‌و ئه‌مه‌ش وا ‌‬ ‫هه‌ر ئه‌و ب���ازاڕ‌ه ‌‬ ‫كردوو‌ه نرخ گران بێت"‪.‬‬

‫نه‌بوونی‌ كێبڕكێ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌دواداچونه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫كه‌می���ی‌ ژم���اره‌ی‌ دانیش���توان‌و‬ ‫هه‌لومه‌رج���ی‌ تۆبۆگراف���ی‌‌و نزیك���ی‌‬ ‫له‌بازاڕه‌كانی‌ سلێمانی‌‌و پیره‌مه‌گرون‌و‬ ‫رانیه‌و كۆیه‌‪ ،‬هۆكاری‌ گه‌ش���ه‌نه‌كردنی‌‬ ‫بازاڕی‌ ش���ارۆچكه‌كه‌ن‪ ،‬به‌س���ه‌رنجی‌‬ ‫د‪.‬حه‌س���ه‌ن‪-‬یش بچوكی���ی بازاڕه‌كه‌‪،‬‬ ‫هۆكاری‌ سه‌ره‌كییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ زۆرب ‌هی‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری���ه‌ جۆربه‌جۆره‌كان���ی‌‬ ‫بازاڕه‌كه‌ بێ‌ به‌دیل بن‪ ،‬هه‌ر وه‌ك وتی‌‬ ‫"هه‌ر ئه‌وه‌ش بووه‌ته‌ هۆی‌ قۆرخكاری‌و‬ ‫رێژه‌ گرانییه‌كه‌ش به‌رده‌وام بێت"‪.‬‬ ‫رێژه‌ی‌ قازانجیان زیاتره‌‬ ‫ئاوێن���ه‌ س���ۆپه‌رماركێتكی‌ دوكان‪‌ -‬‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك نمونه‌ی���ه‌ك وه‌رگرت كه‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫هاوواڵتی���ان ماركێتێكی‌ نرخ گونجاوه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕیپۆرتی‌ داتابه‌یسی‌ ئه‌و ماركێته‌دا‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ مانگی‌ ‪3‬ی‌ ئه‌مس���اڵدا رێژ‌هی‌‬ ‫قازان���ج ‪ %17‬بوو‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ به‌راورد‬ ‫ب���ه‌ س���ۆپه‌ر ماركێت���ی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌سلێمانی‌ رێژه‌یه‌كی‌ به‌رزتره‌‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫خاوه‌نه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬حاجی‌ ج���ه‌الل ده‌ڵێت‬ ‫"الی‌ ئێمه‌ به‌گشتی‌‌و به‌ناوه‌ندی‌ هه‌موو‬ ‫كااڵكان رێژه‌ی‌ قازانجی‌ ‪%15‬یه‌"‪.‬‬ ‫فرۆش���یارێكی‌ ب���ازاڕی‌ دوكان به‌ناوی‌‬ ‫به‌ختیار ئه‌حمه‌د ئه‌وه‌ ناشارێته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫نرخی‌ میوه‌ له‌دوكان ‪ 500 -250‬دیناری‌‬

‫گرانت���ره‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ میوه‌فرۆش���ه‌كان‬ ‫پاس���اوی‌ ئه‌وه‌ی���ان هه‌ی���ه‌ كه‌ "خۆت‬ ‫هه‌ڵده‌بژێری‌"‪ ،‬ب���ه‌اڵم عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫ك���ه‌ هاوواڵتییه‌كه‌ی‌ دوكانه‌ ده‌ڵێ‌ "خۆ‬ ‫له‌پیره‌مه‌گرونیش خۆت هه‌ڵیده‌بژێری‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌ی‌ بۆ نی���و ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫دوكانه‌؟!"‪ .‬خاوه‌نی‌ س���ۆپه‌رماركێتی‌‬ ‫دوكان‪ ،‬شۆڕش محه‌مه‌د ئه‌مین هۆكاری‌‬ ‫جیاوازیی‌ نرخ له‌نێوان دوكان‌و سلێمانی‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ "كرێی‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫جومله‌كانی���ان له‌س���لێمانییه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫دوكان‌و كرێی ش���وێنی‌ ماركێته‌كه‌ی‌‌و‬ ‫كرێی‌ كارمه‌نده‌كان���ی‌‌و گۆڕانی‌ نرخی‌‬ ‫جومله‌"‪ ،‬الی‌ خۆیه‌وه‌ جه‌بار ئیسماعیل‬ ‫خاوه‌نی‌ چێش���تخانه‌ی كۆسره‌تی‌ نوێ‌‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‪،‬‬

‫"حكومه‌ت هاوكارییان ناكات‌و باجێك ‌‬ ‫ی بووه‌ت��� ‌ه‬ ‫ی په‌یمان���گای‌ دوكان خ���ۆ ‌‬ ‫زۆرو پاره‌ی‌ كاره‌بای‌ زۆریان له‌س���ه‌ر هۆكاری‌ په‌ره‌سه‌ندنی‌ بازاڕی‌ په‌ڕاوگه‌و‬ ‫حساب ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئیستنساخ‌و كتێب"‪.‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ هه‌روه‌ك د‪.‬حه‌س���ه‌ن هێمای‌‬ ‫بۆ ك���رد‪ ،‬هاتنی‌ خوێن���دكاران كاری‌‬ ‫خوێندكار‪ ،‬وه‌ك توێژێكی‌ ئابووری‌‬ ‫به‌ بڕوای‌ د‪.‬حه‌سه‌ن‪ ،‬هاتنی‌ ژماره‌یه‌كی‌ له‌نرخ���ی‌ كرێ���ی‌ خانووش ك���ردووه‌‪،‬‬ ‫زۆری‌ خوێن���دكاران ب���ۆ په‌یمان���گای‌ چونك���ه‌ "نزیكه‌ی‌ ‪ 30‬خانو بۆ به‌ش���ه‌‬ ‫ته‌كنیكی‌ دوكان‪ ،‬له‌‪6‬س���اڵی‌ رابردودا‪ ،‬ناوخۆییه‌كان به‌كرێ‌ گیراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌م بووه‌ت���ه‌ هۆی‌ فراوانبوونی‌ خودی‌‬ ‫له‌شارۆچكه‌ی‌ دووكاندا‬ ‫بازاڕ هه‌م كار ده‌كاته‌ س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫جێگیری‌ نرخ‌و دروس���تكردنی‌ كه‌شێك نزیكه‌ی‌ ‪ 130‬دوكان‌و ‪ 10‬مینی‌ ماركێت‌و‬ ‫ب���ۆ ب���ازاڕی‌ (منافه‌س���ه‌)‪ .‬هه‌روه‌ك ‪ 5‬چێشتخانه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ژماره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "پێداویس���تی‌ ئ���ه‌و توێژه‌ دانیشتوانی‌ سنوری‌ شاره‌وانی‌ به‌ گونده‌‬ ‫پێداویستی‌ خۆراك‌و كااڵی‌ سه‌ره‌تایی نزیكه‌كانیش���ه‌وه‌ كه‌مت���ره‌ له‌‪11‬هه‌زار‬ ‫رۆژانه‌یه‌‪ ،‬كه‌ خ���ۆی‌ ده‌خوازێ‌ بازاڕی‌ ك���ه‌س‌و نزیكه‌ی‌ ‪3‬هه‌زار خێزانیش له‌و‬ ‫منافه‌س���ه‌ هه‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ك كرانه‌وه‌ی‌ ناوچه‌ نیشته‌جێیه‌‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫"هه‌وڵه‌كانی‌ سه‌ربه‌خۆكردنی‌ ده‌زگای‌ سه‌رپه‌رشتیاریی‌ بێ ئه‌نجامن"‬ ‫"‪%74‬ی‌ سه‌رپه‌رشتیاران دیبلۆمیان هه‌یه‌‌و پاریش رێگه‌ماندا له‌هه‌ندێ بابه‌ت بچنه‌ كێبه‌ركێ‪ ،‬كه‌سیان ده‌رنه‌چوون"‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫‪9‬‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫مامۆستا!‬

‫رێنوار نه‌جـم*‬

‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫به‌‌ڕێوه‌‌به‌‌ری گشتی‌ سه‌‌رپه‌‌رشتیاران‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت‪ :‬له‌‌كابینه‌‌ی پێنجه‌‌مه ‌‌‬ ‫‌‌وه‬ ‫هه‌‌وڵده‌‌درێت ده‌زگای‌ سه‌‌رپه‌‌رشتیاریی‬ ‫سه‌‌ربه‌‌خۆبێت له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچ ئه‌نجامێكی‌ نه‌بووه‌‌و هۆكاری‌‬ ‫سنورداركردنی‌ هه‌ل بۆ هه‌ڵگرانی‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ دیبلۆمیش له‌كێبه‌ركێی‌‬ ‫پله‌كانی‌ سه‌رپه‌رشتیاری‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ زۆری‌ رێژه‌ی‌ هه‌ڵگرانی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دیبلۆم له‌میالكاتی‌ سه‌رپه‌رشتیاری‌‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌‌وتنێكدا به‌‌ڕێوه‌‌به‌‌ری گشت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رش���تیاران ئ���ه‌‌وه‌‌ رونده‌‌كات���ه‌‌وه‌‌‬ ‫له‌‌كابین���ه‌‌ی پێنجه‌‌م���ه‌‌وه‌ تائێس���تاش‬ ‫هه‌‌وڵ���ی زۆر دراوه‌‌ بۆ ئ���ه‌‌وه‌‌ی ده‌زگای‌‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رشتیاری س���ه‌‌ربه‌‌خۆ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا هه‌‌وڵه‌‌كان هی���چ ئه‌‌نجامێكیان تاقیکردنه‌وه‌ی وه‌رگرتنی سه‌رپه‌رشتیاران‬ ‫نه‌‌ب���ووه‌‌‪ ،‬هه‌‌روه‌‌ه���ا ه���ۆكاری ته‌رخان‬ ‫ی هه‌ولێر بووم به‌‌ وه‌‌كاله‌‌ت"‪.‬‬ ‫نه‌كردن���ی‌ پل���ه‌‌ی سه‌‌رپه‌‌رش���تیاری بۆ په‌‌روه‌‌رده‌‌ ‌‬ ‫خ���اوه‌‌ن بروانامه‌‌ی دبلۆم‪-‬یش ئاش���كرا‬ ‫ی گش���تی‌ سه‌رپه‌رشتیاران‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ده‌‌كات‌و ده‌‌ڵێت "‌‪74%‬ی سه‌‌رپه‌‌رشتیارانی جه‌‌خ���ت له‌‌وه‌‌ده‌‌كاته‌‌وه‌‌ ئێس���تا كار بۆ‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ خاوه‌‌ن بڕوانامه‌ی‌ دبلۆم‪-‬ن"‪.‬‬ ‫ئه‌‌وه‌‌ده‌‌كه‌‌ن ئه‌‌و شێوازه‌‌ی كۆن بگۆڕن‌و‬ ‫بۆچونێ���ك له‌ناوه‌ن���دی‌ په‌روه‌رده‌ییدا ئاشكرایكرد له‌گه‌ڵ ئه‌‌نجومه‌‌نی رۆشنبیری‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات س���ه‌‌رباری به‌‌ریتانی پرۆژه‌‌یه‌‌كیان له‌‌به‌‌رده‌‌ستدایه‌‌ بۆ‬ ‫ئه‌‌و پێش���كه‌‌وتن‌و هه‌ن���گاوه‌ گرنگانه‌ی‌ دیاریكردنی ئه‌‌و پێوه‌‌رانه‌‌ی كه‌‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌‌ب���واری دیاریكردن���ی پله‌‌كان���ی له‌ڕێگه‌یه‌وه‌ به‌‌ڕێوه‌‌ب���ه‌‌ری قوتابخانه‌‌كان‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رش���تیاریدا هه‌‌یه‌‌و به‌‌شێوه‌‌یه‌‌كی بكرێنه‌ سه‌‌رپه‌‌رشتیار "به‌جۆرێك به‌ته‌نها‬ ‫ئاش���كرا پله‌‌كان راده‌گه‌یه‌نرێن‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫هیچ به‌‌ره‌‌و پێش���چونێك به‌‌سه‌‌ر ئه‌‌رك‌و‬ ‫ئ���ه‌دای‌ سه‌‌رپه‌‌رش���تیاریدا نه‌‌هات���وه‌‌و‬ ‫تائێستاش هه‌‌ر به‌‌شێوازه‌‌ كالسیكیه‌‌كه‌‌ی‬ ‫به‌‌ر له‌‌ڕیفۆرم���ی په‌‌روه‌‌رده‌‌ی���ی ‪2007‬و‬ ‫ته‌‌نانه‌‌ت ب���ه‌‌ر له‌‌ڕاپه‌‌ڕینیش كارده‌‌كه‌‌ن؟‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌مه‌ش���دا به‌‌ڕێوه‌‌به‌‌ری گشتی‌‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رش���تیاری‪ ،‬م‪.‬ج���ه‌‌الل هه‌‌م���زه‌‌‬ ‫كاكه‌‌شین‪ ،‬ئاماژه‌‌ بۆ ئه‌‌وه‌‌ده‌‌كات راسته‌‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رش���تیار ئه‌‌ركێك���ی دیاریكراوی‬ ‫نییه‌‌‌و له‌‌زۆرب���ه‌‌ی بواره‌‌كانی په‌‌روه‌‌رده‌‌دا‬ ‫كارده‌‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌‌رك���ی س���ه‌‌ره‌‌كی‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رش���تیار "ده‌‌ستنیش���انكردنی‬ ‫كه‌‌موكوڕییه‌كان‌و پێش���نیازكردنی‌ شتی‌‬ ‫گونج���او‌و پش���تگیریكردنی‌ پرۆس���ه‌‌ی‬ ‫په‌‌روه‌‌رده‌‌یه‌ له‌گه‌شه‌پێدان"‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌‬ ‫ناشارێته‌وه‌ كه‌ هه‌‌س���تیان به‌‌وه‌‌كردووه‌‌ سه‌‌رپه‌‌رشتیار رۆڵه‌‌كان نه‌‌بینێت‪ ،‬به‌‌ڵكو‬ ‫كاری سه‌‌رپه‌‌رشتیاریی به‌‌هه‌‌مان شێوه‌‌ی به‌‌شێك له‌‌كاره‌‌كان بدرێت به‌‌ به‌‌ڕێوه‌‌به‌‌ری‬ ‫س���ااڵنی پێشوه‌‌و هیچ پێش���كه‌‌وتنێكی قوتابخانه‌‌كان"‪.‬‬ ‫به‌‌خ���ۆوه‌‌ نه‌‌بینیوه‌‌‪ ،‬هۆكاره‌‌كه‌‌ش���ی بۆ‬ ‫ل���ه‌دوا پالنی‌ وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌دا‬ ‫كه‌می‌ ته‌مه‌ن���ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌یان دان نراوه‌ به‌وه‌ی‌ ئه‌دای‌ سه‌رپه‌رشتیاری‌‬ ‫ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێ���ت "هه‌‌ر كه‌‌س���ێك الوازیی‌ پێوه‌ دیاره‌‌و له‌نێو مامۆستایانیشدا‬ ‫پۆس���تی به‌ڕێوه‌‌به‌‌ری سه‌‌رپه‌‌رشتیاریی گله‌یی‌‌و گازنده‌ی‌ زۆر هه‌یه‌ له‌سه‌ر الوازیی‌‬ ‫وه‌‌رگرتبێ���ت ئه‌‌ركیتری پێ س���پێردراوه‌‌ توانای‌ هه‌ندێكیان‌و فێڵكردنیان له‌یاس���ا‬ ‫له‌‌الیه‌‌ن وه‌‌زاره‌‌تی په‌‌روه‌‌ده‌‌وه‌"‪ .‬م‪.‬جه‌الل له‌كاتی‌ س���ه‌ردانكردنی‌ مامۆس���تایان‌و‬ ‫نمونه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ هێنایه‌وه‌ كه‌ به‌ڕێوه‌‌به‌‌ری به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی‌ خوێندنگاكان‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫پێشوو ماوه‌‌یه‌‌كی زۆر به‌ڕێوه‌‌به‌‌ری گشتی‌ به‌وه‌ش���ی‌ ئایا هی���چ لێپچێنه‌‌وه‌‌یه‌‌كیان‬ ‫دیوان���ی وه‌‌زاره‌‌ت بوو‪" ،‬خۆش���م ماوه‌‌ی هه‌‌یه‌‌ له‌‌سه‌‌ر ئه‌‌دای سه‌‌رپه‌‌رشتیاره‌‌كان؟‬ ‫ساڵێكه‌‌ ئه‌‌و پۆسته‌‌م وه‌‌رگرتووه‌‌‪ ،‬به‌اڵم به‌‌ڕێوه‌‌به‌‌ری گش���تی‌ سه‌‌رپه‌‌رش���تیاری‪،‬‬ ‫ماوه‌‌ی پێنج مانگ به‌ڕێوه‌‌به‌‌ری گش���تی‌ رونیكرده‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌رپه‌رشتیاران‬

‫ئه‌گه‌ر وه‌زاره‌ت‬ ‫سیستمی‌ نوێ‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كات‬ ‫بۆ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان‬ ‫به‌تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫دانانێت؟‬

‫ ‬ ‫‪2011‬‬ ‫س���ااڵنه‌ به‌‌پێی به‌‌رنامه‌‌ سه‌‌ردانی چه‌‌ند‬ ‫قوتابخانه‌‌یه‌‌ك ده‌‌كه‌‌ن بۆ ئه‌‌وه‌‌ی بزانرێت‬ ‫كاری سه‌‌رپه‌‌رش���تیار چۆن���ه‌‌‪ ،‬له‌‌ه���ه‌‌ر‬ ‫قه‌‌زایه‌‌كیش���دا سه‌‌رپه‌‌رش���تیاری یه‌‌كه‌‌م‬ ‫هه‌‌یه‌‌و ئه‌‌ویش س���ه‌‌ردانی قوتابخانه‌‌كان‬ ‫ده‌‌كات‪ ،‬زۆرجاری���ش "یاداش���تمان ب���ۆ‬ ‫هاتوه‌‌ له‌‌س���ه‌‌ر كه‌‌مته‌‌رخه‌‌م���ی هه‌‌ندێك‬ ‫له‌‌سه‌‌رپه‌‌رش���تیاران لێپێچینه‌‌وه‌‌ كراوه‌‌و‬ ‫سزاش دراون"‪ .‬هه‌روه‌ها وتیشی‌ "ئێستا‬ ‫لێژنه‌‌م���ان هه‌‌ی���ه‌‌و لێپێچینه‌‌وه‌‌ له‌‌س���ه‌‌ر‬ ‫چه‌‌ند دۆس���یه‌‌یه‌‌كی‌ سه‌رپه‌رش���تیاران‬ ‫ده‌‌كات‌و كۆتایی���ان پ���ێ نه‌‌هاتووه‌‪ ،‬هه‌‌ر‬ ‫كاتێكیش ئاگادار بكرێینه‌‌وه‌‌‪ ،‬یان هه‌‌ست‬ ‫به‌‌ك���ه‌‌م و كوڕی���ی بكه‌‌ین راس���ته‌‌وخۆ‬ ‫لێپێچینه‌‌وه‌‌ ده‌‌كه‌‌ی���ن"‪ .‬ئه‌‌و به‌‌ڕێوه‌‌به‌‌ره‌‌‬ ‫ئه‌‌وه‌‌ش���ی ئاش���كراكرد‪ ،‬له‌‌س���ااڵنی‬ ‫رابردوودا سه‌‌رپه‌‌رشتیار هه‌‌بووه‌‌ پله‌‌كه‌‌ی‬ ‫لێوه‌‌رگیراوه‌‌ت���ه‌‌وه‌‌و الدراوه‌‌‪" ،‬ئێس���تاش‬ ‫له‌هه‌ولێر سێ دۆسیه‌ لێپیچینه‌‌وه‌‌ی تێدا‬ ‫ده‌‌كرێت‪ ،‬له‌‌س���لێمانیش دۆس���یه‌یه‌ك‌ك‬ ‫هه‌ی���ه‌‌‪ ،‬به‌اڵم له‌‌دهۆك هی���چ حاڵه‌‌تیكی‌‬ ‫سكااڵ‌و سه‌رپێچی‌ تۆمار نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫م‪.‬ج���ه‌‌الل كاكه‌ش���ین‪ ،‬به‌‌ڕاش���كاوانه‌‌‬ ‫باس���ی‌ له‌‌وه‌كرد یه‌‌كێك له‌‌كێشه‌‌كانیان‬ ‫ئه‌‌وه‌‌یه‌‌ تائێستا ده‌زگای‌ سه‌‌رپه‌‌رشتیاری‬ ‫سه‌‌ربه‌‌خۆ نییه‌‌‪ ،‬له‌‌كاتێكدا سه‌‌رپه‌‌رشتیاری‬ ‫نیمچه‌‌ په‌‌رله‌‌مانێكی په‌‌روه‌‌رده‌‌یه‌‌‪ ،‬ئه‌‌گه‌‌ر‬ ‫بێت ئ���ه‌‌و ده‌زگای���ه‌ س���ه‌‌ربه‌‌خۆ بێت‌و‬ ‫راس���ته‌‌وخۆ سه‌‌ر به‌‌نوس���ینگه‌‌ی وه‌‌زیر‬ ‫بێت ده‌‌توانێت زیاتر "كاره‌‌كانی جێبه‌‌جێ‬ ‫بكات‌و هه‌‌ن���گاوی باش���تر بنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا سه‌‌رپه‌‌رشتیار سه‌‌ربه‌‌خۆ نییه‌‌"‪.‬‬ ‫دواتریش وتی‌ "له‌كابین���ه‌ی‌ پێنجه‌مه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵده‌درێت ئه‌م ده‌زگایه‌ سه‌ربه‌خۆبێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێ ئه‌نجامه‌"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی‌ ئه‌و گله‌یی‌‌و گازندانه‌ش���ی‌‬ ‫ده‌كرێن س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ له‌پله‌كانی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاریی‌ ئه‌مساڵدا هیچ پله‌‌یه‌‌ك‬ ‫ب���ۆ مامۆس���تایانی خ���اوه‌‌ن بڕوانامه‌ی‌‬

‫خواردنه‌وه‌ی‌ په‌رداخێك ئاو‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌كاندا مێشك ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬اله‌په‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ به‌ریتانی‌‬ ‫ئاشكرایده‌كات ئه‌و خوێندكارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتی‌ تاقیكردنه‌وه‌كاندا كوپێك ئاو‬ ‫ده‌خۆنه‌وه‌ ئه‌وه‌ چانسی‌ سه‌ركه‌وتنیان‬ ‫زیاتره‌‪ ،‬چونكه‌ ئاو رۆڵێكی‌ سه‌ره‌كیی‌‬ ‫ده‌بینێت له‌چاالككردنی‌ ئه‌ركه‌كانی‌‬ ‫مێشك‌و هێوركردنه‌وه‌ی‌ ئه‌عساب‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م توێژینه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ زاناكان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ریتانیا له‌سه‌ر كۆمه‌ڵێك خوێندكاری‌‬ ‫زانكۆ تاقیی���ان كردوه‌ت���ه‌وه‌ جه‌غت‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ئ���ه‌و خوێندكارانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ له‌كات���ی‌ تاقیكردن���ه‌وه‌دا ئاویان‬ ‫خ���واردووه‌ ئه‌نجام���ی‌ باش���تریان‬ ‫به‌ده‌س���تهێناوه‌ به‌ب���ه‌راورد به‌وانه‌ی‌‬ ‫ئاویان نه‌خ���واردوه‌‌و جیاوازیی‌ نێوان‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ه���ه‌ردووالش له‌ده‌وروبه‌ری‌ ‪ %10‬دایه‌‪ .‬کۆمه‌ڵێک خوێندکار له‌کاتی تاقیکردنه‌وه‌دا ‬ ‫ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ كه‌ سه‌دان فێرخوازی‌‬ ‫كری���س ب���اوس ك���ه‌ توێژه‌رێك���ی‌ گرنگی‌ به‌ئاو خورادنه‌وه‌ بد‌هن‌و هه‌وڵ‬ ‫زانكۆی‌ گرتوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئ���او كاریگه‌ری���ی‌ پۆززه‌تیڤ���ی‌ هه‌یه‌ زانك���ۆی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ له‌نده‌نه‌ ده‌ڵێت بده‌ن هه‌میشه‌ جه‌س���ته‌یان ته‌ڕ بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر بیركردنه‌وه‌ی‌ م���ۆخ‌و مه‌غز‌و "به‌ره‌نجامه‌كان زاده‌ی‌ په‌یوه‌ستكردنی‌ بۆ مس���ۆگه‌ركردنی‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا رۆڵ���ی‌ س���ه‌ره‌كیی‌ هه‌یه‌ ئاوخواردنه‌وه‌‌و ئه‌و ئه‌نجامه‌ باش���انه‌ن باشترین ئه‌نجام‌و داوا ده‌كه‌ن سیستمه‌‬ ‫له‌البردنی‌ هه‌س���تكردن به‌دڵه‌ڕاوكێ‌و كه‌ خوێندكاره‌كان به‌ه‌س���تیانهێناوه‌"‪ .‬په‌روه‌رده‌ییه‌كان رێگه‌ به‌خواردنه‌وه‌ی‌‬ ‫گرژی‌ ك���ه‌ هه‌ردووكی���ان ده‌ره‌نجامی‌ هه‌روه‌ه���ا توێژه‌ره‌كانیت���ری‌ به‌ریتانی‌ ئ���او ب���ده‌ن له‌كات���ی‌ ئه‌نجامدان���ی‌‬ ‫خراپیان هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئه‌دای‌ خوێندكار ئام���ۆژگاری‌ قوتابی���ان‌و خوێندكاران تاقیكردنه‌وه‌كاندا له‌س���ه‌رجه‌م قۆناغ‌و‬ ‫ده‌ك���ه‌ن له‌ده‌م���ی‌ تاقیكردنه‌وه‌كاندا كه‌رته‌كانی‌ خوێندن‪.‬‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌كاندا‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف م‪.‬جه‌‌الل هه‌‌مزه‌‌ كاكه‌‌شین‬

‫دبلۆم دیاری نه‌‌كراوه‌‌‪ ،‬م‪ .‬جه‌‌الل ده‌ڵێت‬ ‫‌‌‬ ‫بڕوانامه‬ ‫"هی���چ كێش���ه‌‌یه‌‌كمان له‌‌گ���ه‌‌ڵ‬ ‫نییه‌‌‪ ،‬ئێس���تا پله‌‌ی سه‌‌رپه‌‌رش���تیاریی‌‬ ‫زۆرمان هه‌‌ی���ه‌‌ كه‌‌ خاوه‌‌ن���ی بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دبل���ۆم‪-‬ن"‪ .‬دوات���ر نمون���ه‌ی‌ هێنایه‌وه‌‬ ‫"له‌‌ئێس���تادا ‪ 1090‬سه‌‌رپه‌‌رش���تیاری‬ ‫بنه‌ڕه‌تیمان هه‌‌یه‌‌‪ ،‬له‌‌ك���ۆی ئه‌‌و رێژه‌‌یه‌‌‬ ‫‪ 789‬سه‌‌رپه‌‌رشتیاری خاوه‌‌ن بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دبلۆم‪-‬ن ك���ه‌‌ نزیك���ه‌‌ی ده‌‌كاته‌‌ ‌‪74%‬ی‌‬ ‫میالك���ی‌ سه‌رپه‌رش���تیاران"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتیش���ی‌ "ته‌‌نها ‪ 301‬سه‌‌رپه‌‌رشتیارمان‬ ‫هه‌‌یه‌‌ خاوه‌‌ن بڕوانامه‌‌ی به‌‌كالۆریۆس بن"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و كه‌مپین‌و ناڕه‌زاییانه‌ش���ی‌‬ ‫تایبه‌تكردنی‌ پله‌كانی‌ سه‌رپه‌رش���تیاریی‌‬ ‫به‌ خ���اوه‌ن بڕوانامه‌كان���ی‌ به‌كالۆریۆس‬ ‫به‌ بێبه‌ش���كردن‌و هه‌اڵواردنیان ده‌ده‌نه‌‬ ‫قه‌ڵه‌م‪ ،‬م‪.‬جه‌الل ده‌ڵێت "ئه‌‌وه‌‌ ئیمتیازات‬ ‫به‌خشین نییه‌‌ وه‌‌كو پێدانی زه‌‌وی یاخود‬ ‫خانو‪ ،‬به‌‌ڵكو ئێمه‌ به‌‌پێی پێویستی خۆمان‬ ‫داوای پله‌‌ی زانس���تی ده‌‌كه‌ین‌و له‌‌هه‌‌مان‬ ‫كاتیشدا مافی خۆمانه‌ مه‌‌رج‌و پێوه‌‌ریان‬ ‫ب���ۆ دابنێی���ن"‪ .‬دواتریش ئاش���كرایكرد‬ ‫"س���اڵی رابردوو له‌‌په‌‌روه‌‌رده‌‌ی هونه‌‌ری‌و‬ ‫وه‌‌رزش‌و بابه‌‌ت���ی ك���وردی رێگه‌‌مان���دا‬ ‫ك���ه‌‌ مامۆس���تایانی خ���اوه‌‌ن بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دبلۆم به‌‌ش���داربن له‌كێبه‌ركێی‌ پله‌كانی‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌‪ ،‬به‌اڵم به‌‌داخه‌‌وه‌‌ یه‌‌ك‬ ‫مامۆستا ده‌‌رنه‌‌چوو"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكیتری‌ چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ی���دا‬ ‫به‌‌ڕێوه‌‌به‌‌ری گش���تی‌ سه‌‌رپه‌‌رش���تیاری‪،‬‬ ‫ره‌‌خنه‌ی‌‌ له‌‌وه‌‌زاره‌‌تی پ���ه‌‌روه‌‌رده‌ گرت‌و‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد "ئه‌گ���ه‌ر وه‌‌زاره‌‌ت���ی‬ ‫په‌‌روه‌‌رده‌‌ هه‌‌موو توانای خستوه‌ته‌ گه‌‌ڕ بۆ‬ ‫جێبه‌‌جێكردنی سیستمی نوێی خوێندن‪،‬‬ ‫بۆچی تائێس���تا كار بۆ ئه‌‌وه‌‌نه‌‌كراوه‌‌ كه‌‌‬ ‫به‌ڕێوه‌‌به‌‌ره‌‌كان به‌‌تاقیكردنه‌‌وه‌‌ دابنرێن‌و‬ ‫دوورب���ن له‌‌ده‌‌س���تێوه‌‌ردانی حیزب���ی‪،‬‬ ‫له‌‌كاتێكدا چه‌‌ندینجار نوس���راو كراوه‌‌ بۆ‬ ‫جێبه‌‌جێكردن"‪.‬‬

‫به‌رنامه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌شێك له‌ڕۆڵی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاره‌كان‬ ‫بدرێته‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫خوێندنگاكان‬ ‫ئاماره‌کانی‬ ‫سه‌رپه‌شتیاریی ‪2012‬‬ ‫‪ 44‬پل���ه‌‌ بۆ ئاماده‌‌ی���ی ‪ 351‬پله‌‌ بۆ‬ ‫بنه‌ڕه‌‌تی ته‌رخانكراوه‌‪ .‬به‌پێی‌ ئاماری‌‬ ‫‪ 2012‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ سه‌رپه‌رشتیاریی‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاران‬ ‫ژم���اره‌ی‌‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌‌و ش���اره‌كاندا به‌مجۆره‌ن‪:‬‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رش���تیارانی بنه‌‌ڕه‌‌تی هه‌‌ولێر‪:‬‬ ‫‪ ،428‬سلێمانی‪ ،384 :‬دهۆك‪،194 :‬‬ ‫كه‌‌ركوك‪ ، 51 :‬گه‌‌رمیان‪.33 :‬‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رشتیارانی ئاماده‌‌یی هه‌‌ولێر‪:‬‬ ‫‪ ،216‬س���لێمانی‪ ،159 :‬دهۆك‪،87 :‬‬ ‫كه‌‌ركوك‪ ،26 :‬گه‌‌رمیان‪ .15 :‬له‌‌ساڵی‬ ‫‪2011‬دا (پار) ‪ 16‬سه‌‌رپه‌‌رش���تیاری‬ ‫ئاماده‌‌یی خانه‌‌نیشن بوون له‌گه‌ڵ ‪44‬‬ ‫سه‌‌رپه‌‌رشتیاری بنه‌‌ڕه‌‌تی‪.‬‬

‫چۆن ده‌ستبه‌ردار ‌ی‬ ‫توندوتیژی ‌ی ببین؟‬ ‫م‪ .‬محه‌مه‌د تاهیر ئه‌حمه‌د*‬ ‫س����ه‌رباری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌پێ����ی‌ بڕی����ار‌و‬ ‫رێنماییه‌كان����ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫هه‌م����وو جۆره‌كان����ی‌ توندوتیژی����ی‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كان����ی‌ خوێندن����دا قه‌ده‌غ����ه‌‌و‬ ‫رێگه‌ پێن����ه‌دراوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ تائێس����تاش‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌ناو باخچه‌كانی‌ ساوایانیشدا‬ ‫پیاده‌و په‌یڕه‌و ده‌كرێت‌و هه‌ندێكجاریش‬ ‫له‌الی����ه‌ن كه‌س����انێكه‌وه‌ ئه‌نجامده‌درێت‬ ‫كه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌و یاریده‌ده‌ر‌و مامۆس����تای‌‬ ‫په‌روه‌رده‌كارن‌و ئه‌و كاتانه‌ش����ی‌ ئه‌وان‬ ‫په‌نای‌ بۆ نابه‌ن كارگوزار‌و پاسه‌وانه‌كانی‌‬ ‫قوتابخان����ه‌ به‌مه‌به‌س����ت‌و به‌نائاگای����ی‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫خراپتری����ن ده‌ره‌نجام����ی‌ توندوتیژیی‌‬ ‫جگه‌ له‌یاس����ا ش����كێنی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫نه‌وه‌یه‌كی‌ قین له‌دڵ‌و ناته‌ندروس����ته‌ كه‌‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ بڕوای‌ به‌خۆی‌ نامێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ری‌ زۆره‌ له‌داهاتووش����دا ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رانبه‌ری‌ ك����راوه‌‪ ،‬دووباره‌ی‌ بكاته‌وه‌‌و‬ ‫هه‌وڵی‌ خ����ۆ به‌تاڵكردنه‌وه‌ بدات‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌دوای‌ چاره‌سه‌ریشدا بگه‌ڕێین‌و به‌دیل‬ ‫بۆ په‌ناب����ردن بۆ توندوتیژیی‌ بدۆزینه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ پێویستمان به‌م هه‌نگاوانه‌ هه‌یه‌‪:‬‬ ‫هۆش����یاركردنه‌وه‌ی‌ زانس����تیانه‌ی‌‬‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر‪ ،‬یاریده‌ده‌ر‌و مامۆس����تاكان‬ ‫له‌ئاكام����ه‌ خراپه‌كان����ی‌ توندوتیژی����ی‌‌و‬ ‫متمانه‌پێكردنیان به‌ ده‌ستبه‌رداربوونی‌‬

‫ن����ه‌ك ناچاركردنی����ان له‌ژێر گوش����اری‌‬ ‫یاس����ا‌و رێنمای����ی‌‪ .‬ئه‌م����ه‌ش له‌ڕێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫خ����ول‌و پرۆگرامی‌ تایبه‌ت به‌زانس����تی‌‬ ‫ده‌رونناس����ی‌و رێگاكانی‌ وانه‌ وتنه‌وه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬ده‌بێت ئه‌وه‌شمان له‌به‌رچاوبێت‬ ‫به‌شێك له‌مامۆستایانی‌ ئێستا ده‌رچوی‌‬ ‫ئاماده‌یی����ن (پیش����ه‌یی‌‌و ئه‌كادیم����ی‌)‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆلێژه‌كانی‌ ئه‌ده‌بیات‌و زانس����ته‌‬ ‫مرۆییه‌كان‌و ره‌نگه‌ وه‌كو پێویست نه‌زانن‬ ‫به‌بێ توندوتیژیی‌ چۆن ره‌فتار بكه‌ن؟‪.‬‬ ‫ ستایش����كردن‌و ده‌ستخۆش����یكردن‬‫ل����ه‌و كادره‌ په‌روه‌رده‌ییان����ه‌ی‌ كه‌ په‌نا‬ ‫ب����ۆ توندوتیژیی‌ نابه‌ن له‌هی����چ كاتدا‌و‬ ‫خه‌اڵتكردنیان بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ببنه‌ مایه‌ی‌‬ ‫هان����دان‌و چاولێكردن����ی‌ هاوتاكانی����ان‌و‬ ‫گرنگی����دان به‌تۆماركردن����ی‌ ئاماره‌كانی‌‬ ‫توندوتیژیی‌ ناو خوێندنگاكان به‌شێوه‌ی‌‬ ‫زانستی‌‌و دروست نه‌ك په‌رده‌پۆشكردن‌و‬ ‫شاردنه‌وه‌ی‌‪.‬‬ ‫ گه‌اڵڵه‌كردن����ی‌ یاس����ایه‌ك ب����ۆ‬‫قوتابخانه‌كان چونكه‌ له‌م بواره‌دا هه‌ست‬ ‫به‌بۆشایی‌ ده‌كرێت‌و تائێستاش به‌ڕوون‌و‬ ‫ئاش����كرا ئه‌ركی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬مامۆس����تا‪،‬‬ ‫خوێن����دكار به‌یاس����ا روون نه‌كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫تا هه‌موالی����ه‌ك ئه‌رك‌و ماف����ی‌ خۆیان‬ ‫بزانن‌و به‌ش����ێك له‌و زیاده‌ڕۆییانه‌ش����ی‌‬ ‫له‌خوێندنگاكاندا روو ده‌ده‌ن هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫نه‌زانینی‌ ئه‌رك‌و مافه‌‪.‬‬ ‫•سه‌رپه‌رشتیاری‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬

‫گه‌ر لێم بپرسن قورسترین پیشه‌ چییه‌ ک ‌ه‬ ‫بش���ێ مرۆڤ بیکاته‌ پیشه‌ی هه‌میشه‌یی‬ ‫خ���ۆی‌و ژیان���ی له‌گه‌ڵ���دا بگوزه‌رێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌گ���ه‌ر زۆره‌ "مامۆس���تایی" وه‌ک‬ ‫زه‌حمه‌تترین پیشه‌ هه‌ڵبژێرم!‪.‬‬ ‫کاتێک ئینس���ان بڕی���ار ده‌دات ببێته‌‬ ‫مامۆس���تا‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی مامۆس���تای‬ ‫قۆناغه‌کان���ی س���ه‌ره‌تایی‌و ناوه‌ن���دی‌و‬ ‫ئاماده‌ی���ی‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێ���ت ئاماده‌بێ���ت‬ ‫ب���ۆ رووبه‌ڕووبوون���ه‌وه‌ی س���ه‌ده‌ها‬ ‫خوێندکاری جیاواز له‌ڕووی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ده‌روونییه‌وه‌‪ .‬ده‌بێ���ت به‌هه‌گبه‌ی پڕه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێبکه‌وێت بۆ بنیاتنانی ئینس���انێک که‌‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگه‌و خێزاندا شوێنێکی شایسته‌ی‬ ‫هه‌بێت‪ .‬ئه‌رکی ته‌واوکردنی ئه‌و وێنه‌یه‌ی‬ ‫ده‌که‌وێته‌ ئه‌س���تۆ که‌ منداڵ پێش هاتنه‌‬ ‫خوێندنگ���ه‌ی ب���ۆ ژی���ان‌و رووداوه‌کانی‬ ‫ده‌وروبه‌ری کێشاویه‌تی‪.‬‬ ‫کاره‌س���ات له‌و کاته‌وه‌ ده‌ستپێده‌کات‬ ‫که‌ پیشه‌ی مامۆستایی وه‌ک پیشه‌یه‌کی‬ ‫ساده‌و ئاسان‌و بێ گرفت ته‌ماشابکرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و کات���ه‌ی هه‌ر که‌س���ێک بێئومێدبوو‬ ‫له‌ب���وون ب���ه‌؛ ئه‌ندازیار‪ ،‬س���ه‌رمایه‌دار‪،‬‬ ‫دکتۆر‪...‬هت���د‪ ،‬به‌دڵێک���ی ش���کاوه‌وه‌‬ ‫رووبکاته‌ مامۆستایی!‬ ‫مامۆس���تایی وه‌ک هی���چ پیش���ه‌یه‌کی‬ ‫ت���ر نیی���ه‌‪ ،‬به‌بۆچونی م���ن گرنگییه‌کی‬ ‫تایبه‌تی���ی هه‌یه‌ که‌ له‌هیچ پیش���ه‌یه‌کی‬ ‫تردا نییه‌‪ .‬گه‌ر ئه‌ندازی���ارو کرێکاره‌کان‬ ‫به‌رده‌وام باڵه‌خانه‌و خانووه‌کان دروست‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ئه‌وا مامۆس���تا تێده‌کۆش���ێت بۆ‬ ‫بیناکردن���ی خودی م���رۆڤ خۆی‪ ،‬وه‌ک‬ ‫بونه‌وه‌رێک���ی کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ .‬گه‌ر دکتۆر‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌هه‌وڵدابێت‌ بۆ ساڕێژکردنی‬ ‫نه‌خۆشییه‌کانی جه‌س���ته‌ی مرۆڤ‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫مامۆس���تا هه‌وڵ���ده‌دات ته‌واوکه‌ری ئه‌و‬ ‫جه‌س���ته‌یه‌‪ ،‬که‌ دیوه‌ نه‌بینراوه‌که‌یه‌تی‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی دروس���ت په‌روه‌رده‌ بکات‬ ‫(هه‌ڵبه‌ته‌ مامۆستا به‌شێکی ئه‌م ئه‌رکه‌ی‬ ‫ده‌که‌وێته‌ ئه‌ستۆ نه‌ک هه‌مووی)‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر ئه‌ندازیارێ���ک هه‌ڵ���ه‌ ب���کات‬ ‫له‌نه‌خش���ه‌ی باڵه‌خانه‌یه‌کدا‪ ،‬کرێکاره‌کان‬ ‫بلۆکی خانوو‌یه‌ک خوار دابنێن‪ ،‬هه‌مووان‬ ‫ده‌توانین بیبینین‌و به‌ئاش���کرا هه‌س���ت‬ ‫به‌هه‌ڵ���ه‌کان بکه‌ی���ن‌و له‌تواناماندا هه‌یه‌‬ ‫چاکی بکه‌ین���ه‌وه‌‪ .‬دکتۆرێکیش به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ گه‌ر هه‌ڵه‌یه‌ک بکات هه‌مووان به‌‬ ‫ئاشکرا ده‌ره‌نجامه‌کانی ده‌زانین‌و زۆربه‌ی‬ ‫پیشه‌کانی تریش هه‌روا‪.‬‬ ‫جیاوازی مامۆس���تا لێره‌دا به‌ئاش���کرا‬ ‫ده‌رده‌که‌وێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌مه‌ی مامۆس���تا‬ ‫به‌ڕێگایه‌کی هه‌ڵه‌ به‌رامبه‌ر به‌خوێندکارێک‬ ‫ره‌فت���ار ده‌کات‪ ،‬ئ���ه‌وا کاریگه‌ریی���ه‌‬ ‫نێگه‌تیڤه‌کان له‌ده‌روونی خوێندکاره‌که‌دا‬ ‫جێگیرده‌بێت‌و که‌سمان ناتوانین هه‌ستی‬ ‫پێبکه‌ی���ن‪ ،‬دوات���رو له‌ئاین���ده‌دا کاتێک‬ ‫ئه‌و خوێندکاره‌ که‌س���ێکی ناته‌ندروستی‬ ‫لێده‌رچوو که‌س ناتوانێت بڵێ س���وچی‬ ‫ئ���ه‌و ی���ان ئ���ه‌م مامۆس���تابوو‪ ،‬چونکه‌‬ ‫کاریگه‌رییه‌کانی په‌نهان‌و شاره‌وه‌یه‌و وه‌ک‬ ‫پیشه‌کانی تر نییه‌و توانای راستکردنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ش گ���ه‌ر مه‌حاڵ نه‌بێت ئه‌وا‬ ‫زۆر قورسه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا زۆرین���ه‌ی مامۆس���تایانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان له‌هه‌موو قۆناغه‌کاندا‬ ‫له‌گرنگ���ی‌و بایه‌خ���داری پیش���ه‌که‌یان‬ ‫به‌ئاگانی���ن‌و زۆرینه‌ی���ان له‌ئاس���تێکی‬ ‫مه‌عریف���ی نزم���دان‪ ،‬نه‌ک ه���ه‌ر ئاگایان‬ ‫رێ‌و ش���وێنه‌ په‌روه‌ده‌یی���ه‌ هاوچ���ه‌رخ‌و‬ ‫تیۆرییه‌‌ خۆرئاواییه‌کان بۆ شێوازی نوێی‬ ‫فێرکردن نییه‪ ،‬به‌ڵکو زۆرێکیان ته‌نانه‌ت‬ ‫ناوی پیاژێ‌و ڤیگۆچسکی‪-‬شیان به‌رگوێ‬ ‫نه‌که‌وتووه‌!‬ ‫مامۆس���تایانی ئێمه‌ هێنده‌ی له‌خه‌می‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیاندان‪ ،‬نیو‪ ،‬بگره‌‬ ‫به‌چاره‌ک���ی ئه‌وه‌ش له‌خه‌می پرۆس���ه‌ی‬ ‫پ���ه‌روه‌ده‌و فێرکردندانین‪ .‬مامۆس���تایان‬ ‫ئاماده‌ن چه‌ندان جار ناڕه‌زایی ده‌رببڕین‌و‬ ‫م���ان بگرن ب���ۆ ده‌رماڵ���ه‌ی ‪ 150‬هه‌زار‬ ‫دینار‪ ،‬به‌اڵم که‌ی رویدا مامۆس���تایان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خوێن���دکار ده‌نگ هه‌ڵبڕن؟‬ ‫چه‌ند جار بینیمان مامۆستایان ناڕه‌زایی‬ ‫ده‌رببڕن له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌و خوێنکارانه‌ی‬ ‫له‌پاڵ ده‌وامی خوێندن���گادا ناچارن کار‬ ‫بکه‌ن بۆ دابینکردنی پێداویس���تییه‌کانی‬ ‫رۆژان���ه‌؟ کام ج���ار بوو مامۆس���تایان‬ ‫به‌یاننام���ه‌ ده‌ربک���ه‌ن‌و داوا بک���ه‌ن ئه‌و‬ ‫خوێندکاران���ه‌ ژیانی���ان دابینبکرێ���ت تا‬ ‫بتوانن به‌بێ فش���ار درێ���ژه‌ به‌ خوێندن‬ ‫بده‌ن‌و ناچار نه‌بن ده‌ستی لێهه‌ڵبگرن؟!‬ ‫به‌ش به‌حاڵی خ���ۆم هیچ کام له‌مانه‌م‬ ‫نه‌بیستووه‌‪ ،‬گه‌ر یه‌کێک له‌مانه‌ رویداوه‌‪،‬‬ ‫سوپاستان ده‌که‌م ئاگادارم بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫*خوێنکاری قۆناغی ‪12‬‬

‫‪‌renwar8@hotmail.com‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫كه‌مپ ‌ی كاوه‌‪ ،‬كه‌مپ ‌ی كوێره‌وه‌ر ‌ی‬

‫که‌ڵه‌شاخ‪...‬‬

‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬ ‫ ‬ ‫شاناز له‌ژوره‌که‌ی خۆیدا له‌خانه‌ی نه‌وجه‌وانان‬

‫فۆتۆ‪ :‬کوردستان‬

‫خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانانیش دادی‌ شاناز‌ نادات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كچێك له‌خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانان چیرۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌مناكی‌ خۆی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هیچ شتێك تامی‌ ئه‌وه‌ نادات‬ ‫له‌باوه‌شی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ خۆتدا بژیت"‪.‬‬ ‫شانازی‌ ته‌مه‌ن سیازه‌ ساڵ‌ كچێكی‌‬ ‫ناوقه‌د باریكه‌‌و له‌خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانان ‌‬ ‫ی‬ ‫كچان ژیان به‌س���ه‌ر ده‌بات‪ ،‬چیرۆكی‌‬ ‫ئه‌م كچه‌ له‌وه‌وه‌ ده‌س���تیپێكردووه‌ كه‌‬ ‫دوو س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌ر كاتێ���ك دایك‌و‬ ‫باوك���ی‌ له‌یه‌ك جیابونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬دایكی‌‬ ‫رۆیش���توه‌ته‌وه‌ بۆ ماڵی‌ باوكی‌‌و دوای‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك جارێكیتر ژیانی‌ هاوس���ه‌ریی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ناوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬باوكیش���ی‌ به‌هۆی‌‬ ‫تۆمه‌تێكه‌وه‌ زیندانی‌ كراوه‌ كه‌ ش���اناز‬ ‫نازانێ���ت ئ���ه‌و تۆمه‌ته‌ چیی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫شاناز‌و دوو خوش���كی‌‌و برا تاقانه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ هی���چ كه‌س���ێك نه‌بووه‌‬ ‫ئه‌ركی‌ به‌خێوكردنیان بگرێته‌ ئه‌ستۆ‪،‬‬ ‫به‌ناچ���اری‌ رویانكردۆت���ه‌ خان���ه‌ی‌‬ ‫نه‌وجه‌وانان‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ دایكی‌ ش���اناز دایك‌و‬ ‫باوك‌و خوش���ك‌و برای‌ نه‌ب���ووه‌‌و هه‌ر‬ ‫رۆژه‌‌و له‌ماڵ���ی‌ مامێكی‌ ب���ووه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وانی���ش له‌ته‌مه‌نی‌ دوانزه‌ س���اڵیدا‬ ‫ده‌یده‌ن به‌ش���وو به‌پیاوێك كه‌ ده‌كاته‌‬ ‫باوكی‌ ش���انازو ئه‌وكاته‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫بووه‌‌و بار‌و گوزه‌رانیش���یان زۆر خراپ‬

‫زیندانه‌وه‌‪ ،‬له‌كات���ی‌ ئه‌م گێڕانه‌وه‌یه‌دا‬ ‫ش���اناز به‌گریانه‌وه‌ هاته‌ س���ه‌ر باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیانی‌ خۆی‌‌و خوشك‌و برا تاقانه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫وتی‌ "خوش���كه‌ گه‌وره‌كه‌م كه‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫حه‌ڤده‌ ساڵه‌ هه‌ر له‌خانه‌ بوو‪ ،‬چه‌ند‬ ‫مانگێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر دایان به‌ش���وو‬ ‫به‌خزمێكی‌ دایكم‌و هه‌فتانه‌ سه‌ردانمان‬ ‫ده‌كات"‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش خوشكێكی‌ تری‌‬ ‫له‌قوناغی‌ سه‌ره‌تاییه‌و هه‌ر له‌خانه‌یه‌‌و‬ ‫براكه‌شی‌ ته‌مه‌نی‌ حه‌وت ساڵه‌و له‌به‌شی‌‬ ‫كوڕانی‌ خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانانه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ژیانیش���یان له‌و خانه‌یه‌ وتی‌ "راسته‌‬ ‫لێره‌ زۆربه‌ی‌ پێداویس���تییه‌كانیان بۆ‬ ‫دابین كردوین‪ ،‬به‌اڵم هه‌موو دونیات بۆ‬ ‫بێنن ناگات به‌وه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ خوشك‌و‬ ‫براكانت له‌ماڵێك پێكه‌وه‌ بژیت‪ ،‬جاری‌‬ ‫وا هه‌ی���ه‌ كه‌ دایك���م ته‌له‌فۆنێكمان بۆ‬ ‫ده‌كات ت���ا چه‌ند رۆژێك له‌خۆش���یدا‬ ‫نازانم چیبكه‌م"‪.‬‬ ‫خه‌می‌ ئ���ه‌م كچه‌ هه‌ر ئ���ه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بی���ری‌ دایك���ی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌ڵكو خه‌می‌‬ ‫هه‌ره‌ گه‌وره‌ی‌ براكه‌یه‌تی‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫منداڵه‌‪ ،‬هه‌ر كاتێك ده‌یبینێت ده‌گری‌و‬ ‫نایه‌وێ‌ بڕواته‌وه‌ ب���ۆ خانه‌‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌اڵم دایكی‌ شاناز له‌به‌ر خاتری‌ بیبات بۆ الی‌ دایكی‌‪.‬‬ ‫شاناز ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ له‌ئێستاشدا‬ ‫منداڵه‌كانی‌ هه‌ر قبوڵی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫ژیان���ی‌ ئ���ه‌و خێزانه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ باوكی‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌یان لێده‌كات‌و وازیان‬ ‫ی لێناهێنێت "ده‌چم بۆ الی‌ دایكم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بووه‌ هه‌تاكو ئ���ه‌و رۆژه‌ ‌‬ ‫پۆلی���س باوكی‌ ش���انازی‌ به‌تۆمه‌تێك هه‌رگیز بیرم له‌باوكم نه‌كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬شاناز ناوێكی‌ خواستراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���تگیركردووه‌‌و خس���تویه‌تییه‌‬

‫راسته‌ لێره‌ زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداویستییه‌كانیان‬ ‫بۆ دابین كردوین‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌موو‬ ‫دونیات بۆ بێنن‬ ‫ناگات به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خوشك‌و‬ ‫براكانت له‌ماڵێكدا‬ ‫پێكه‌وه‌ بژیت‬

‫ئامرازه‌ نوێیه‌كان‪ ..‬هۆكارێك بۆ زیادبوونی‬ ‫رێژه‌ی هاوسه‌رگیری‌و ته‌اڵقدان له‌یه‌ككاتدا‌‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫بوونی نوسینگه‌ی هاوسه‌رگیریی وه‌كو‬ ‫ئامرازێك بۆ به‌یه‌كگه‌یشتنی كوڕان‌و‬ ‫كچان‪ ،‬هه‌ندێك له‌چاالكوانانی مافه‌كانی‬ ‫ژنان‌و كۆمه‌ڵناسانی نیگه‌ران كردووه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتار‌و مامۆستایه‌كی ئایینیش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م نوسینگانه‌ ته‌نیا ده‌بێت بۆ‬ ‫یه‌كترناسین بێت‌و پێویسته‌ رێوڕه‌سمه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێت"‪.‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫بوونی نوسینگ ‌ه‬ ‫كاره‌سات به‌دوای‬ ‫خۆیدا ده‌هێنێ‌و‬ ‫وه‌كو كۆمپانیایه‌كی‬ ‫گه‌شتوگوزار دێته‌‬ ‫به‌رچاوم‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هیچ پێشینه‌یه‌كی‬ ‫یه‌كترناسین‬ ‫له‌نێوانیاندا نییه‬

‫توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬ئاری ره‌فیق‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬رێگه‌دان به‌بوونی‬ ‫نوس���ینگه‌ی به‌یه‌كگه‌یش���تنی ك���وڕان‌و‬ ‫كچ���ان‪ ،‬حاڵه‌تێكی تازه‌یه‌‌و پێویس���ته‌‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م لێ���ی وردببێته‌وه‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك پرس���یاری جه‌وه���ه‌ری هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت وه‌اڵمیان هه‌بێ���ت‪ ،‬ئینجا رێگه‌‬ ‫به‌ كاركردنیان بدرێت‪ ،‬وتیش���ی "ده‌بێت‬ ‫بزانین خاوه‌نه‌كانیان كێن‌و له‌چ ئاستێكی‬ ‫مه‌عرفی���دان‪ ،‬به‌پێی چ یاس���ایه‌ك كار له‌الیه‌ن چه‌ند چاالكوانێكه‌وه‌ یاداشتێك‬ ‫ده‌ك��� ‌هن‌و كێ چاودێریی���ان ده‌كات‪ ،‬ئایا ده‌درێته‌ په‌رله‌مانی كوردس���تان‌و خاڵه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ ت���ا چه‌ند له‌چوارچێ���وه‌ی به‌ها نێگه‌تیڤه‌كان���ی تێدا ده‌خه‌نه‌ رو‌و داواش‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و پاراستنی مرۆڤه‌كاندا ده‌كه‌ن رێگه‌ نه‌درێت ئه‌م چه‌ند حاڵه‌ته‌‬ ‫ببێته‌ دیارده‌‪.‬‬ ‫كارده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫بێریڤان س���ه‌الم‪ ،‬ده‌رچووی به‌ش���ی‬ ‫ئاری ره‌فیق‪ ،‬كه‌ ئه‌زمونێكی له‌ده‌زگاكانی‬ ‫ب���واری توندوتیژی خێزانی هه‌یه‪ ‌،‬ئاماژه‌ ده‌رونناس���ییه‌ له‌زانك���ۆ‪ ،‬پێیوای���ه‌ كه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه له‌ساڵی ‪ ،2011‬نزیكه‌ی درێ���ژه‌دان به‌ ژیان���ی هاوس���ه‌رگیریی‬ ‫‪ 4700‬حاڵه‌تی ته‌اڵق روویداوه‌‌و وتیش���ی په‌یوه‌ندی���ی به‌ ئاس���تی رۆش���نبیریی‬ ‫"به‌ دڵنیاییه‌وه‌ به‌رزبوونه‌وه‌ی ئه‌و رێژه‌یه‌ كه‌س���ه‌كانه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ن���ه‌ك ئامرازی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی زۆری ب���ه‌وه‌وه‌‌ هه‌یه‌ كه‌ به‌یه‌كگه‌یش���تنه‌كه‌‌و ده‌ڵێت "كه‌سێك كه‌‬ ‫شێوازی یه‌كترناس���ین‌و هاوسه‌رگیرییان له‌فه‌یسبووك كه‌س���ێك ده‌ناسێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ب���ه‌ رێگه‌یه‌ك���ی ته‌ندروس���ت نه‌بووه‌و ئه‌وه‌ وایه‌ كه‌ ج���اران له‌حه‌فله‌یه‌ك یان‬ ‫ئامرازه‌كانی ته‌كنه‌لۆژی���ا بوونه‌ته‌ هۆی له‌شوێنێكی گشتیدا كه‌سێكت ده‌ناسی‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌وتۆته‌ سه‌ر الیه‌نی رۆشنبیریی‪،‬‬ ‫ئه‌و پێكگه‌یشتنه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌فته‌ی رأب���ردوودا له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان كه‌ ئایا تاچه‌ند ل���ه‌و جۆره‌ په‌یوه‌ندیانه‌‬ ‫وا باڵوكرایه‌وه‌ كه‌ له‌س���لێمانی نزیكه‌ی تێگه‌یش���توون"‪ .‬له‌ب���اره‌ی بوون���ی‬ ‫‪ 800‬كه‌س ناوی خۆیان له‌و نوس���ینگانه‌ نوس���ینگه‌كانیش ناوبراو وت���ی "دڵنیام‬ ‫تۆماركردووه‌‌و وا بڕیاریش���ه‌ نوسینگه‌ی ئەوانەی ناویان تۆمار ك���ردووه‌‪ ،‬ئەگەر‬ ‫تر له‌هه‌ولێ���ر‌و دهۆك بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م هەموش���یان نەبن زۆربەی���ان تەمەنیان‬ ‫هه‌واڵه‌ش هه‌ندێ���ك له‌چاالكوانی بواری گەورەی���ە ی���ان بڵێی���ن قەی���رەن‌و ئەو‬ ‫ماف���ی ئافره‌تان���ی نیگه‌ران ك���ردووه‌‌و قەیرەبوون���ە وایان لێ ئەکات پەنا بەرن‬ ‫له‌هه‌وڵی ئ���ه‌وه‌دان له‌ڕێگه‌ی په‌رله‌مان‌و بۆ ئەو جۆرە شوێنانە"‪.‬‬ ‫مامۆستای ئایینی‌و ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌ رێگه‌ی لێبگ���رن‪ .‬به‌پێی‬ ‫زانیاریه‌كانی ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌فته‌ی داهاتوو كوردستان له‌فراكس���یۆنی كوردستانی‪،‬‬

‫دكتۆر به‌ش���یر حه‌داد روونیده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌شه‌ریعه‌تی ئیس�ل�امدا هیچ رێگرییه‌ك‬ ‫نیی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر كچێ���ك داوای پیاوێ���ك‬ ‫ب���كات‪ ،‬یاخ���ود خ���ۆی ع���ه‌رز بكات‪،‬‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌ش���ی هه‌ر رێپێ���دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی كوردیدا نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی كه‌لتورییه‌ نه‌ك ئایینی‪،‬‬ ‫وتیش���ی "بوونی ئه‌و نوسینگانه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی یاس���ا‌و رێنماییدا بێت‌و‬ ‫جگه‌ له‌ئامرازی یه‌كتر ناسین‪ ،‬نابێت هیچ‬ ‫رێوڕه‌سمێكی تری كۆمه‌اڵیه‌تی تایبه‌ت به‌‬ ‫هاوسه‌رگیریه‌كه‌ی تێدا بكرێت‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ده‌زگایه‌كی چاودێریش هه‌بێت‪ ،‬له‌حاڵه‌تی‬ ‫ده‌رچوون له‌ڕێنماییه‌كان‪ ،‬ئه‌و نوسینگانه‬ ‫روبه‌ڕوی سزای یاسایی ببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئامرا‌زه‌كانی تری ته‌كنه‌لۆژیای‬ ‫وه‌ك چات‌و ماس���نجه‌ر‌و فه‌یس���بووك‪،‬‬ ‫مامۆس���تا به‌ش���یر وتی "ئه‌وانیش ته‌نیا‬ ‫ده‌بێت له‌چوارچێوه‌ی یه‌كترناسین كۆتایی‬ ‫پێبێت‪ ،‬ئینجا ده‌بێت ش���اره‌زای یه‌كتری‬ ‫ببن‌و له‌حه‌قیقه‌تی یه‌كتر بگه‌ن"‪.‬‬ ‫س���امان فاروق ته‌مه‌ن ‪ 30‬س���اڵ‪ ،‬كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی كه‌م���ه‌ ژیانی هاوس���ه‌ریی‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬پێیوای���ه‌ جیاوازییه‌كی زۆر‬ ‫له‌نێ���وان نوس���ینگه‌‌و ئامرا‌زه‌كانی تری‬ ‫یه‌كترناس���ین‌و زه‌واجدا هه‌ی���ه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"بوون���ی نوس���ینگه‌ كاره‌س���ات به‌دوای‬ ‫خۆی���دا ده‌هێنێ‌و وه‌ك���و كۆمپانیایه‌كی‬ ‫گه‌شتوگوزار دێته‌ به‌رچاوم‪ ،‬چونكه‌ هیچ‬ ‫پێشینه‌یه‌كی یه‌كترناس���ین له‌نێوانیاندا‬ ‫نییه‌‌و هه‌ر هاوس���ه‌رگیرییه‌ك كه‌ یه‌كتر‬ ‫ناس���ین‌و یه‌كتر خوێندنه‌وه‌یه‌كی وردی‬ ‫نێوان ه���ه‌ردوو ره‌گه‌زی تێدا نه‌بوو‪ ،‬دوا‬ ‫رۆژێكی پرش���نگداری نابێ���ت"‪ .‬ناوبراو‬ ‫وتیش���ی "من ئامرازه‌كانی ته‌كنه‌لۆژیا به‌‬ ‫باش���تر ده‌زانم‪ ،‬چونك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫رۆحی دروستده‌كات‌و ماوه‌یه‌كی زۆریش‬ ‫ده‌بات تا هاوس���ه‌رگیرییه‌كه‌ دروس���ت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم نوس���ینگه‪ ‌،‬دۆزینه‌وه‌و‬ ‫قه‌زا‌و قه‌ده‌ر"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی ئ���اری ره‌فی���ق‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫حكومه‌ت زۆر گرنگیی به‌و بابه‌ته‌ بدات‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "مه‌سه‌له‌یه‌كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی به‌ ش���یرازه‌ی كۆمه‌ڵگه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‌و ه���ه‌ر هه‌ڵه‌یه‌ك كاریگه‌ریی مه‌ودا‬ ‫دوری لێده‌كه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬

‫دارایی���ه‌وه‌ پاره‌ك���ه‌ی ب���ۆ س���ه‌رف‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌تێكڕای ساڵی ‪2012‬‬ ‫دانه‌گیرساوه‌و نازانین ئه‌و پاره‌و گازه‌‬ ‫چی به‌س���ه‌ردێت‌و كێ ده‌یبات‪ ،‬جگه‌‬ ‫ئێمه‌ س���ه‌ر به‌ یوئێنین‪ ،‬به‌اڵم یوئێن‬ ‫هیچ ده‌سه‌اڵتێكی نییه‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی ئه‌و‬ ‫كه‌مپه‌ ئه‌گه‌ر به‌دڵی ئاسایش‌و پۆلیس‌و‬ ‫ناحیه‌ نه‌بێت‪ ،‬نابێت ئه‌نجومه‌نی بكات‪،‬‬ ‫وێ���ڕای نه‌بوونی‌و هه‌ژاری حكومه‌تیش‬ ‫وه‌ك كۆیله‌و ئاواره‌ سه‌یرمان ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌ڵێم حكومه‌ت مه‌به‌ستم پۆلیس‌و‬ ‫ئاسایش‌و ناحیه‌و تێكڕای ده‌زگاكانه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك قسه‌ بكات‌و داوای مافی خۆی‬ ‫بكات نوسراوی له‌سه‌ر ده‌ك ‌هن‌و ناهێڵن‬ ‫ئیقام���ه‌ی بۆ تازه‌ بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫ئه‌مه‌ ژیانی ئێمه‌ی‌ ئاواره‌یه‌"‪.‬‬

‫به‌شێكی زۆری دانیشتوانی كه‌مپی‬ ‫كاوه‌ی سه‌ر به‌ناحیه‌ی قوشته‌په‌‬ ‫له‌تاو نه‌بوونی‌‌و هه‌ژاریی‌ له‌ژیانی‌‬ ‫خۆیان بێزارن‌و له‌كۆمسیاری بااڵی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان بۆ كاروباری‬ ‫په‌نابه‌ران‌و حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫به‌كه‌مته‌رخه‌م ده‌زانن به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌دابینكردنی پێداویستیه‌كانیان‪.‬‬ ‫كه‌مپ���ی كاوه‌ س���ه‌ر به‌ق���ه‌زای‬ ‫قوشته‌په‌یه‌و له‌س���اڵی ‪ 2006‬به‌دوری‬ ‫‪25‬كم له‌باشوری شاری هه‌ولێر له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمسیاری بااڵی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫بۆ كاروباری په‌نابه‌ران‪ ،‬بۆ ئاواره‌كانی‬ ‫كوردس���تانی رۆژهه‌اڵت دروستكراوه‌و‬ ‫‪ 240‬ماڵ‌و ‪ 1400‬كه‌س ژیانی تیا گوزه‌ر‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ژاری ژیانی لێتاڵ كردوین‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌سپێكی قس���ه‌كانی فه‌رید‌ه‬ ‫ئیبراهیمه‌‪ ،‬فه‌ریده‌ ژنێكی ته‌مه‌ن ‪46‬‬ ‫ساڵه‌ی دانیشتوی كه‌مپی كاوه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ژنه‌ خاوه‌ن ‪ 9‬منداڵه‌و پێنجیان كچن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌خانوێكی بچوكی ئه‌و كه‌مپه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫منداڵه‌كان���ی‌و پی���اوه‌ په‌ككه‌وته‌كه‌ی‬ ‫ژیان به‌س���ه‌رده‌با‪ ،‬ئه‌و وه‌ك باس���ی‬ ‫لێ���وه‌ده‌كات به‌ه���ۆی نه‌ش���ته‌رگه‌ری‬ ‫پیاوه‌كه‌ی توان���ای كاركردنی نه‌ماوه‌و‬ ‫له‌ئێس���تادا كه‌سیان نییه‌ بژێوییان بۆ‬ ‫دابین بكات‌و ده‌ڵێ���ت "وێڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫پیاوه‌كه‌م توان���ای كاركردنی نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫كوڕه‌كه‌ش���م ئۆتۆمبێل لێیداو ئه‌ویش‬ ‫كاری ب���ۆ ناكرێت‪ ،‬ئیتر ئێمه‌ لێره‌ كه‌‬ ‫به‌ ئاواره‌ س���ه‌یرمان ده‌كرێت كه‌سمان‬ ‫نییه‌ هاوكاریمان بكات‪ ،‬كچه‌كانیش���م‬ ‫ئێستا خوێندكارن‌و س���یانیان رۆژانه‌‬ ‫به‌پێ س���ێ كیلۆمه‌تر ده‌بڕن‌و ده‌چنه‌‬ ‫قوش���ته‌په‌و دێن���ه‌وه‌"‪ .‬ئه‌و وتیش���ی‬ ‫"ئه‌گه‌ر كۆمسیار به‌ده‌نگمانه‌وه‌ نایه‌ت‪،‬‬ ‫با حكومه‌تی كوردی مانگانه‌یه‌كمان بۆ‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫كاركردن له‌شاره‌وانی تاك ‌ه رێگه‌ی‬ ‫په‌یداكردنی بژێویی ‌ه‬ ‫عه‌لی عه‌زیز دانیش���تویه‌كی دیكه‌ی‬ ‫كه‌مپه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬عه‌لی ته‌مه‌ن���ی په‌نجا‬ ‫س���اڵه‌و خاوه‌ن ‪ 8‬منداڵ���ه‌و حه‌وتیان‬

‫که‌مپی کاوه‌ ‬ ‫خوێن���دكارن‪ ،‬ئ���ه‌و هاوڕای���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫فه‌ریده‌و ده‌ڵێ���ت "زۆرینه‌ی ماڵه‌كان‬ ‫باری ئابورییان خراپه‌‪ ،‬هه‌موی خاوه‌ن‬ ‫چه‌ندی���ن منداڵی خوێن���دكاره‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫به‌ناچاری ده‌بێت باوكه‌ ریشسپیه‌كان‬ ‫یان كوڕه‌ منداڵه‌كان روبكه‌نه‌ شاره‌وانی‬ ‫ئیش���ی پاككه‌ره‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬تائێس���تا‬ ‫چه‌ندی���ن منداڵم���ان له‌ب���ه‌ر خوێندن‬ ‫ده‌رهێناوه‌ بۆئ���ه‌وه‌ی ببنه‌ كارمه‌ندی‬ ‫ش���اره‌وانی به‌رامبه‌ر پاره‌یه‌كی كه‌م‪،‬‬ ‫ته‌نها بۆئه‌وه‌ی بتوانین خۆمان به‌نیوه‌‬ ‫مردویی به‌ڕێوه‌ببه‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫تائێستا به‌هۆی نه‌بوونی ره‌گه‌زنامه‌وه‌‬ ‫ناتوانین بجوڵێین���ه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ ژیانمان‬ ‫زۆر خراپ���ه‌‪ ،‬نه‌حكوم���ه‌ت‌و نه‌ یوئێن‬ ‫كه‌س خ���ۆی به‌خاوه‌نم���ان نازانێت‪،‬‬ ‫ئیدی ئێمه‌ كوردین باش نییه‌ به‌ئاواره‌‬ ‫له‌قه‌ڵممان بده‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئێمه‌ چه‌ند‬ ‫ئه‌نجومه‌نێكمان بۆ دانراوه‌ له‌كه‌مپه‌كه‌‬ ‫ئه‌وانیش له‌ئاس���تی پێویس���ت نین‌و‬ ‫به‌ده‌م كێشه‌كانماوه‌ نایه‌ن"‪.‬‬ ‫داوای به‌ڵگه‌نامه‌ی خوێندن‬ ‫له‌خوێندكاره‌كانی كه‌مپه‌كه‌ ده‌كرێت‬

‫وێرای نه‌بوونی‌و‬ ‫هه‌ژاری‬ ‫حكومه‌تیش وه‌ك‬ ‫كۆیله‌و ئاواره‌‬ ‫سه‌یرمان ده‌كات‬ ‫نه‌وزاد عه‌لی ك���وڕه‌ خوێندكارێكی‬ ‫ته‌م���ه‌ن ‪ 18‬س���اڵی كه‌مپه‌كه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئێستا قوتابی پۆڵی ‪ 12‬ی‌ ئاماده‌ییه‌‌و‬ ‫به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ ده‌ڵێت "به‌هۆی ئه‌وه‌ی‬

‫فۆتۆ‪ :‬نزار‬

‫شێوه‌ی نه‌وزاد باس له‌نه‌هامه‌تیه‌كانی‬ ‫خ���ۆی ده‌كات‌و ده‌ڵێت "وێڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌شی زانستی له‌كه‌مپه‌كه‌ نییه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫‪ 18‬كچه‌ خوێندكار رۆژانه‌ ‪ 3‬كیلۆ مه‌تر‬ ‫ده‌بڕین‌و ده‌چینه‌ قوش���ته‌په‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا ئێستا له‌پۆلی ‪12‬ی‌ ئاماده‌یی‬ ‫داوای ره‌گه‌زنامه‌و ئیمه‌یڵمان لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌چی ئێمه‌ هیچمان نییه‌و ئیتر نازانم‬ ‫چۆن بڕۆین���ه‌ تاقیكردنه‌وه‌كان‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌مه‌ ئه‌گه‌ر بڕۆینه‌ زانكۆ‌و ته‌واویش���ی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬دام���ان نامه‌زرێن���ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌مان نییه‌‪ ،‬ئیتر الم س���ه‌یره‌‬ ‫ئێمه‌ كوردین‌و به‌كوردی قسه‌ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌مش���ێوه‌یه‌ مامه‌ڵه‌م���ان‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬

‫به‌ر له‌ساڵی ‪ 2006‬زۆرینه‌مان له‌ڕومادی‬ ‫بوین‪ ،‬كاتێك كه‌ هاتینه‌وه‌ یوئێن ئێمه‌ی‬ ‫خس���ته‌ به‌رخوێندن‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا‬ ‫وه‌س���یقه‌كانمان نه‌هاتووه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫رۆژان���ه‌ له‌خوێندگاكانی كوردس���تان‬ ‫داوای وه‌س���یقه‌مان لێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ بۆمان ناكرێ���ت بچینه‌ رومادی‌و‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ی���ه‌ی خوێندن بێنین‪،‬‬ ‫كه‌چی كۆمسیاری په‌نابه‌ران هیچمان‬ ‫بۆ ناكات‪ ،‬چونكه‌ بۆ كۆمس���یار كاری‬ ‫ئاس���انه‌‌و ده‌توانیت وه‌س���یقه‌كانمان‬ ‫بێنێته‌ كوردس���تان"‪ ،‬ئه‌و كوڕه‌ باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كات زۆرین���ه‌ی گه‌نجانی‬ ‫ئه‌و كه‌مپه‌ خوێندنی سه‌ره‌تایی ته‌واو‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬دواتر به‌هۆی هه‌ژارییه‌وه‌ سه‌دا‬ ‫په‌نجایان خوێندن���ی ناوه‌ندی‌و دواتر‬ ‫مانگانه‌ ‪ 5‬هه‌زار لیتر گاز به‌ناوی‬ ‫رێژه‌كه‌ كه‌مده‌بێته‌وه‌ بۆ سه‌دا بیست‌و‬ ‫‪ 2‬تا ‪ 3‬له‌سه‌داش كۆلێژ‌و ده‌ڵێت "ژیان مۆلیده‌ی كه‌مپه‌كه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت‌و‬ ‫نازانین چی به‌سه‌ردێت‬ ‫له‌ئاواره‌یی‌و نه‌بوونی كێشه‌كانی ئێمه‌ی‬ ‫محه‌مه‌د عه‌لی پااڵنی هاوواڵتییه‌كی‬ ‫زیاد كردوه‌و ناتوانین درێژه‌ به‌خوێندن‬ ‫دیكه‌ی دانیش���توی كه‌مپ���ی كاوه‌یه‌و‬ ‫بده‌ین"‪.‬‬ ‫له‌یال عیش���مه‌ت كچه‌ قوتابییه‌كی ده‌ڵێ���ت "مۆلیده‌یه‌كمان هه‌یه‌ مانگانه‌‬ ‫دیكه‌ی كه‌مپه‌كه‌یه‌‪ ،‬له‌یال قوتابی پۆڵی له‌الیه‌ن پارێزگاوه‌ ‪ 5‬هه‌زار لیتر گازی‬ ‫‪ 12‬ی‌ ئاماده‌یی���ه‌‌و ئه‌وی���ش به‌هه‌مان بۆدابین ك���راوه‌و له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی‬

‫به‌هۆی بێجێگه‌یی ناتوانن ژیانی‬ ‫هاوسه‌ریی پێكبهێنن‬ ‫عه‌لی پااڵنی ب���اس له‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫به‌ه���ۆی بێجێگه‌یی كه‌ ته‌نها ‪ 240‬ماڵ‬ ‫ب���ۆ ئه‌و مااڵنه‌ دروس���تكراوه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئیتر به‌ش���ێكی زۆری ئه‌و ‪ 240‬ماڵه‌‬ ‫هه‌مووی ك���وڕو كچی عازه‌بیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌نمونه‌ من ‪ 5‬كوڕو پێنج كچم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێنجیان كاتی ش���وكردنیان هاتووه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی بێجێگه‌ی���ی ناتوانین‬ ‫ش���وبكه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها ئێستا به‌دروستی‬ ‫‪ 300‬ك���وڕی گه‌ن���ج‌و ‪ 200‬كچی گه‌نج‬ ‫كه‌ كاتی ش���وكردنیان هاتووه‌ ناتوانن‬ ‫زه‌واج بكه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ یوئێنیش���مان‬ ‫له‌و گرفته‌ ئ���اگادار كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌س به‌ده‌نگمانه‌وه‌ نه‌هاتووه‌"‪ ،‬پااڵنی‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ گرفتێكی‬ ‫دیكه‌ نه‌بوونی مزگه‌وته‌ له‌ش���وێنه‌كه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر سه‌ردانی‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مانێكی یه‌كگرتووم كرد‌و‬ ‫داوای ئ���ه‌وه‌م لێكرد مزگه‌وتێكمان بۆ‬ ‫دروست بكات‪ ،‬ئه‌ویش دوای ماوه‌یه‌ك‬ ‫‪ 10‬ده‌فته‌ر دۆالری الی خێرخوازێك بۆ‬ ‫دابین كردین‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ناحی���ه‌ی قوش���ته‌په‌ زه‌وی بۆ دابین‬ ‫نه‌كردی���ن‌و ئێس���تا مردوه‌كانم���ان‬ ‫له‌حه‌مامی مااڵن ده‌شۆین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ چه‌ندینج���ار په‌یوه‌ن���دی‬ ‫ك���رد ب���ه‌ سه‌رپه‌رش���تیاری كه‌مپی‬ ‫كاوه‌ له‌كۆمس���یاری ب���ااڵی نه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان بۆ كاروباری په‌نابه‌ران‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌یوه‌ندیه‌كان ئه‌نجامیان نه‌بوو‪.‬‬

‫‪ 100‬برینداری كیمیابارانی‌ دۆڵی‌ خۆشناوه‌تی‌ له‌چاوه‌ڕوانی‌ مه‌رگدان‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫بریندارانی‌ چه‌كی‌ كیمیایی‌ دۆڵی‌‬ ‫بالیسان گله‌یی‌ له‌حكومه‌ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ چاره‌سه‌ری برینه‌كانی نه‌كردوون‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ قوربانیانی‌‬ ‫ئه‌نفال‌و كیمیابارانی‌ خۆشناوه‌تیش‪،‬‬ ‫هۆشداری‌ به‌حكومه‌ت ده‌دات‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ زوترین كات چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌كرێن‪ ،‬ئه‌وا نزیكه‌ی‌ ‪ 100‬كه‌س‬ ‫له‌و بریندارانه‌ باری‌ ته‌ندروستییان‬ ‫زۆر خراپه‌و له‌لێواری‌ مه‌رگدان‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێكی‌ گشتیش له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫شه‌هیدان ده‌ڵێت "نه‌خۆشیی‌ ئه‌وانه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نییه‌‌و درێژخایه‌نه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪ 1987/4/16‬رژێمی‌ به‌عس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‪ ،‬ب���ۆ یه‌كه‌مجار چه‌كی‌ كیمیایی‌‬ ‫ل���ه‌دژی‌ گه‌لی‌ كورد تاق���ی‌ كرده‌وه‌و‬ ‫دۆڵی‌ خۆشناوه‌تیش یه‌كه‌م قوربانیی‌‬ ‫ئه‌و چه‌كه‌ بوو‪ ،‬كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 315‬قوربان���ی‌ لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و گوندی‌‬ ‫ش���ێخ وه‌سان‌و بالیس���انیش زۆرترین‬ ‫قوربانییان به‌ركه‌وت‪ ،‬به‌پێی‌ ئامارێكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ پزیشكیش‪ ،‬تاوه‌كو ئێستا ‪361‬‬ ‫كه‌س ماون كه‌ به‌ده‌ست نه‌خۆشیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و چه‌كه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‪.‬‬ ‫"به‌هیه‌ مسته‌فا" یه‌كێكه‌ له‌بریندارانی‌‬ ‫كیمیاباران���ی‌ خۆش���ناوه‌تی‌‪ ،‬كه‌ باری‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ زۆر خراپ���ه‌‪ ،‬به‌هۆی���ی‌‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ كیمیایی���ه‌وه‌ به‌ده‌س���ت‬ ‫ده‌ناڵێنێ���ت‌و‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌س���یه‌وه‌‬ ‫یه‌كێكیش ب���ووه‌ له‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫شاهیدیی‌ دژی‌ س���ه‌دام حوسێن داوه‌‬ ‫له‌سه‌ر تاوانه‌كه‌ له‌كاتی‌ دادگاییكردنی‌‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬باس���له‌وه‌ده‌كات كه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا حكومه‌ت هیچی‌ بۆ نه‌كردووه‌و‬ ‫ته‌نیا ره‌وانه‌ی‌ ئێرانیان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫هیچ سودێكی‌ لێنه‌بینیوه‌‌و نه‌توانراوه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ برینه‌كه‌ی‌ بۆ بكه‌ن‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌ماندوبوونێكی‌ زۆری‌ رێگا نه‌بێت كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 30‬سه‌عات له‌ناو پاسدا بوون‬ ‫بۆ ئێ���ران‪ ،‬كه‌ له‌ڕێگاكه‌ش���دا زۆرێك‬ ‫له‌برین���داران به‌هۆی زۆری���ی‌ رێگاوه‌‬ ‫ده‌بووران���ه‌وه‌و نه‌خۆشیه‌كانیش���یان‬ ‫زیاتر ده‌بوو‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و برینداره‌ی‌‬ ‫كیمیاباران ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌ش له‌حكومه‌ت‬ ‫ده‌گرێت كه‌ تاوه‌كو ئێس���تا خزمه‌تی‌‬ ‫كه‌س‌و كاری شه‌هیدانی‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌موچه‌یه‌ك نه‌بێ���ت هیچی‌ تریان بۆ‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خاوه‌نی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 70‬ش���ه‌هیده‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تاوه‌كو ئێس���تا كرێچیی���ه‌‌و له‌خانووی‌‬ ‫كرێدای���ه‌‪ ،‬داواش له‌حكومه‌ت ده‌كات‬ ‫كه‌ ئاوڕی���ان لێبداته‌وه‌و برینداریه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ر بك���ه‌ن‌و له‌كرێچیه‌تیش‬ ‫رزگاری بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا دوا برین���داری‌ قوربانیی‌‬ ‫چه‌كی‌ كیمیاییش له‌دۆڵی‌ خۆشناوه‌تی‌‪،‬‬ ‫روقی���ه‌ س���لێمانه‌‪ ،‬كه‌ م���اوه‌ی چه‌ند‬ ‫رۆژێك ‌ه گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و كوڕی‌ ئه‌و‬ ‫قوربانیه‌ش هێما بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ی به‌ ده‌ست برینداریی‬ ‫‪ 25‬س���اڵه‌ دایك ‌‬ ‫كیمیاییه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو له‌الی���ه‌ن خۆش���یه‌وه‌‪ ،‬عه‌ل���ی‌ عه‌زیز‬ ‫گیانیش���ی‌ له‌ده‌س���تدا حكومه‌ت هیچ ئه‌ندامی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ قوربانیانی‌ ئه‌نفال‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكی‌ بۆ نه‌كرد ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ كیمیاباران���ی‌ خۆش���ناوه‌تی‌‪ ،‬هێما بۆ‬ ‫گیان���ی‌ له‌مردن رزگار ب���كات‪ ،‬نه‌وزاد ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ زۆرب���ه‌ی‌ بریندارانی‌‬ ‫ئیسماعیل ئاماژه‌ به‌و قسانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ كیمیاب���اران‪ ،‬له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫ده‌كات‌و هێما بۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ كاروباری‌ شه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وان چه‌ندین جار سه‌ردانی‌ وه‌زاره‌تی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم نێ���ردراون بۆ واڵتی‌‬ ‫ش���ه‌هیدان‌و وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���ییان ئێران به‌مه‌به‌س���تی‌ چاره‌سه‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كردووه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ تاوه‌كو ئێس���تا نه‌توانراوه‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫دایكیان‪ ،‬ب���ه‌اڵم تاوه‌كو مردنیش هه‌ر پێویس���تیان بۆ بكرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫بڕیاربوو كه‌ ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتی‌ له‌ئێران ته‌نیا چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ هه‌رنه‌یان نارد چ���او ده‌كرێت‪ ،‬له‌كاتێك���دا برینداران‬ ‫به‌ده‌س���ت كۆمه‌ڵێ���ك كێش���ه‌ی‌‬ ‫تاوه‌كو دواجار گیانی‌ له‌ده‌ستدا‪.‬‬

‫له‌ئێران ته‌نیا‬ ‫چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ چاو‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫برینداران به‌ده‌ست‬ ‫كۆمه‌ڵێك كێشه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌تره‌وه‌ ده‌ناڵێنن‬ ‫كه‌ دیارترینیان‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌و‬ ‫نه‌خۆشی سی‪-‬یه‌كانه‌‬

‫ ‬ ‫دۆڵی بالیسان‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫گه‌وره‌تره‌وه‌ ده‌ناڵێنن كه‌ دیارترینیان له‌ده‌ست داوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا ‪ 361‬كه‌س له‌نه‌خۆشیه‌كان زیاده‌گۆشتی‌ چاویان‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌و نه‌خۆشی سی‪-‬یه‌كانه‌‪ ،‬ماون كه‌ به‌ ده‌س���ت نه‌خۆش���یه‌كانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌باش���ترین نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ قوربانیانی‌ ئ���ه‌و چه‌ك���ه‌وه‌ ده‌ناڵێن���ن‪ ،‬نزیكه‌ی‌ تایبه‌ت���ی‌ له‌هه‌ولێر به‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆر‌و‬ ‫ئه‌نف���ال‌و كیمیابارانی‌ خۆش���ناوه‌تی‌‪ 100 ،‬كه‌س���یش له‌و برینداران���ه‌ باری‌ خزمه‌تێكی‌ باش نه‌ش���ته‌رگه‌ریمان بۆ‬ ‫جه‌خت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ ته‌ندروس���تییان زۆر خراپه‌و له‌لێواری‌ كردوون‌و چاره‌س���ه‌ركراون‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫جۆرێكی‌ تریش له‌بریندارمان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ���ت حكوم���ه‌ت واڵتێكی‌ تر مه‌رگدان ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌كرێن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا حسێن یابه‌ پیرداود‪ ،‬به‌ ده‌ست نه‌خۆشیی پێست‌و بۆریه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێ���ت له‌بری‌ ئێ���ران بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ بریندارانی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتیی‌ خزمه‌تگوزاریه‌كان سنگ‪-‬ـه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ دوو‬ ‫كیمیاباران���ی‌ لێبكرێ���ت به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ كاروباریی‌ ش���ه‌هیدان‌و نه‌خۆشی‌ درێژخایه‌نن‌و پێویستیان به‌‬ ‫واڵتان���ی‌ ئه‌وروپی‌ وه‌ك���و به‌ریتانیاو ئه‌نفالكراوه‌كان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‪ ،‬نه‌شته‌رگه‌ری‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویستیان‬ ‫ئیتالی���ا‪ ،‬چونك���ه‌ تاوه‌كو ئێس���تاش تیشكده‌خاته‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌وان به‌ عیالج‌و چاودێریی‌ به‌رده‌وام هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌توانراوه‌ چاره‌س���ه‌رێكی‌ پێویست بۆ وه‌ك وه‌زاره‌تی‌ كاروباری‌ ش���ه‌هیدان‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ كۆمه‌ڵیك برینداریش���مان‬ ‫ئه‌و بریندارانه‌ بكرێت‪ ،‬كه‌ ژماره‌یه‌كی‌ پش���كنینیان بۆ برین���داران كردووه‌‌و ناردۆت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ ،‬ئه‌وانی���ش‬ ‫زۆری���ان له‌دوای كیمیاب���اران گیانیان س���ێ‌ ج���ۆره‌ نه‌خۆش���یان هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌مان ئه‌و چاره‌سه‌ره‌یان بۆ نوسرابوو‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌ به‌هۆیی‌ چاره‌سه‌رنه‌كردن‪ ،‬وه‌ك���و گۆڕینی‌ گلێن���ه‌ی‌ چاو ئێمه‌ش كه‌ ئێمه‌ ئێس���تا پێیان ده‌ده‌ین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كه‌ زۆربه‌یان به‌هۆی‌ جه‌ڵده‌ی‌ ده‌ماغ‌و ئه‌وانه‌م���ان ناردووه‌ بۆ ئێران‌و گلێنه‌ی‌ ئێمه‌ باشترین‌و چاكترین عیالجمان بۆ‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ س���یه‌كانه‌وه‌ گیانی���ان چاومان ب���ۆ گۆڕیون‪ ،‬هه‌ندێكی‌ تریش دابینكردوون تاوه‌كو له‌ژیاندا مابن‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫خوو‌ه یان سوننه‌ت‌‬ ‫ئا‪ :‬كوردستان عه‌بدولكه‌ریم‬

‫به‌شێك له‌هاوواڵتیان ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ سودیان له‌"كه‌ڵه‌شاخ"‬ ‫ی‬ ‫وه‌رگرتو‌ه بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانیان‪ ،‬یاریده‌ده‌رێك ‌‬ ‫پزیشكیش كه‌ ئه‌و كاره‌ ده‌كات باس‬ ‫له‌سوده‌كانی‌ ده‌كات‌و پزیشكێكیش‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت "كه‌ڵه‌شاخ هیچ سودێك ‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫كه‌ڵه‌شاخ چییه‌؟‬ ‫زۆرجار له‌ناو قس���ه‌‌و باسی‌ خه‌ڵكیدا‬ ‫باس له‌جۆر‌ه چاره‌سه‌رێك ده‌كرێت بۆ‬ ‫مرۆڤ ئه‌ویش (كه‌ڵه‌ش���اخ)ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م‬ ‫چاره‌سه‌ره‌ بریتیی ‌ه له‌ده‌رهێنانی‌ خوێن‬ ‫ی مرۆڤ وه‌ك پشت‌و‬ ‫له‌چه‌ند ش���وێنێك ‌‬ ‫ی تایبه‌تی‌‌و ئه‌و‬ ‫س��� ‌هر‌و قاچ به‌ئامێ���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سود ‌‬ ‫نه‌خۆشه‌ش بۆ ماوه‌یه‌كی‌ كات ‌‬ ‫لێوه‌ده‌گرێت‪.‬‬ ‫هاوواڵتیان‪ :‬سودمان لێوه‌گرتووه‌‬ ‫نازه‌نی���ن عومه‌ر ژنێك���ی‌ به‌ته‌مه‌نه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كچه‌ك���ه‌ی‌ هاتب���وو ب���ۆ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫یاریده‌ده‌رێك���ی‌ پزیش���ك بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫كه‌ڵه‌شاخی‌ بۆ بكات كه‌ به‌وت ‌ه ‌‬ ‫مانگان ‌ه سه‌ردانی‌ ئه‌و كه‌س ‌ه ده‌كات بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی "بۆ ئازار ‌‬ ‫ی ئه‌و كاره‌‌و وت ‌‬ ‫ئه‌نجامدان ‌‬ ‫شان‌و مل سودم لێوه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا عه‌ل���ی‌ ئه‌حم���ه‌د ك��� ‌ه‬ ‫ی ته‌م���ه‌ن ‪ 45‬س���اڵه‌‪،‬‬ ‫دوكاندارێك��� ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا‬ ‫ی ئه‌و ژنه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫به‌هه‌مانشێو‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه هه‌موو مانگێك كه‌ڵه‌ش���اخ ده‌كات‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه پێیوایه‌ له‌ده‌رمان باش���تره‌‌و‬ ‫ی زۆری‌ لێوه‌رگرتووه‌‌و به‌نیازیش ‌ه‬ ‫سود ‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ری‌‪.‬‬ ‫ی زۆره‌"‬ ‫"سود ‌‬ ‫یاریده‌ده‌رێكی‌ پزیشك ك ‌ه پێی‌ باش‬ ‫نه‌بوو ن���اوی‌ بهێنرێت‪ ،‬جگ���ه‌ له‌كار‌ه‬ ‫پزیش���كییه‌كانی‌ كاری‌ كه‌ڵه‌شاخ‪-‬یش‬ ‫ده‌كات‌و خه‌ڵكی���ش بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی "خه‌ڵكی ‌‬ ‫ی ده‌ك���ه‌ن‌و وت��� ‌‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫سودیان لێوه‌رگرتووه‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫چوار بۆ پێنج كه‌س سه‌ردانم ده‌كه‌ن‌و‬ ‫زیاتریش له‌به‌هاراندا دێن‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر هه‌س���ت به‌جوڵه‌ ‌‬ ‫كاته‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫خوێن ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پزیش���كه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ئه‌و یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌كرد ك ‌ه ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌ش���اخ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ته‌مه‌نیان له‌نێوان (‪ 12‬بۆ ‪ )45‬ساڵیدایه‌‌و‬ ‫زیاتریش بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ به‌كارده‌هێنرێت‬ ‫ك ‌ه تووشی‌ (ته‌شه‌نوجات‌و سه‌رئێشه‌و‬ ‫ی پێس���ت)‌و چه‌ندی���ن‬ ‫حه‌ساس���یه‌ت ‌‬ ‫ی دیكه‌ ده‌بن‪ ،‬جه‌ختیكرده‌و‌ه‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫كه‌ هه‌موو كه‌سێك ده‌توانێت كه‌ڵه‌شاخ‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ش���ه‌كره‌و زه‌ختیان هه‌یه‌ كه‌متر بۆیان‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی پزیش���كیی ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و یاری���ده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫ی ئ���ه‌م كار‌ه ‌‬ ‫ب���ه‌و پێی��� ‌ه ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌ش���اخ‬ ‫ئام���اژ‌هی‌ به‌س���وده‌كان ‌‬ ‫ی پیس‬ ‫ك���رد‌و رونیكرده‌وه‌ ك��� ‌ه خوێن ‌‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌ك���دا كۆده‌بێته‌وه‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و خوێن��� ‌ه ده‌رده‌هێن���ن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌پیاوان‪ ،‬چونكه‌ ژنان ئه‌و خوێنه‌ زیاتر‬ ‫ی مانگه‌و‌ه فڕێی‌ ده‌ده‌ن ‌ه‬ ‫ی س���وڕ ‌‬ ‫له‌ڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌و ئامێرانه‌ش��� ‌‬ ‫ی "بێگومان بۆ ئه‌م‬ ‫به‌كاریده‌هێنن وت��� ‌‬ ‫كار‌ه ئامێری‌ پزیشكی‌ به‌كارده‌هێنین‌و‬ ‫ی‬ ‫ی الوه‌كی ‌‬ ‫ئامێره‌ك���ه‌ش هیچ زیانێك��� ‌‬ ‫نییه‌‌و پاكژه‌‪ ،‬تا ئێستاش هیچ كه‌سێك‬ ‫ی زیانی‌ الوه‌كی‌ كه‌ڵه‌ش���اخه‌و‌ه‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫نه‌هاتۆت ‌ه المان"‪.‬‬ ‫پزیشكێك‪ :‬هیچ سودێك ‌‬ ‫ی نییه‌‬ ‫ی پزیشك ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌ش���اخ‬ ‫زۆر جه‌خت���ی له‌باش���ی ‌‬ ‫ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پزیش���كان پێیانوای ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئه‌و كاره‌ له‌ڕووی‌ ته‌ندروس���تییه‌و‌ه‬ ‫هیچ سودێكی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا‬ ‫د‪.‬تاب���ان كه‌س���نه‌زان ‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌ ئ���ه‌و كار‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ڕوی‌ زانس���تییه‌وه‌ هی���چ بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ خوێنی‌ پی���س نایه‌ت ‌ه‬ ‫ی خوێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌نێوان‬ ‫ملوله‌كان ‌‬ ‫ی پێده‌كرێت‌و‬ ‫دڵ‌و سییه‌كاندا ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ی لێوه‌رده‌گرن‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ش ك ‌ه سود ‌‬ ‫ته‌نها له‌ڕووی‌ ده‌رونییه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ ئاینی‌‪ :‬سودی‌ هه‌یه‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پاڵ‌ ئه‌و بۆچونانه‌دا‪ ،‬مامۆستایان ‌‬

‫ ‬ ‫کوڕێک له‌کاتی که‌ڵه‌شاخکردندا‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫خه‌ڵكیی‌ سودیان پزیشكێك‪:‬‬ ‫جگه‌ له‌الیه‌نی‌‬ ‫لێوه‌رگرتووه‌و‬ ‫ی ده‌رونی‌‪ ،‬هیچ‬ ‫هه‌فتانه‌ش نزیكه‌ ‌‬ ‫بنه‌مایه‌كی‌‬ ‫چوار بۆ پێنج‬ ‫ته‌ندروستی‬ ‫كه‌س سه‌ردانم‬ ‫نییه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫ی ئیغریقییه‌كان‪ ،‬دوای‌ ئه‌وانیش عه‌ره‌ب‌و‬ ‫ئاین���ی‌ ئام���اژ‌ه به‌الیه‌ن ‌ه باش���ه‌كان ‌‬ ‫كه‌ڵه‌شاخ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌و رووه‌و‌ه موحسین ئه‌نده‌نوسیه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو رونیكرده‌و‌ه ك ‌ه له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌حم���ود ئیمام‌و خه‌تیب���ی‌ مزگه‌وت ‌‬ ‫ی پێغه‌مب���ه‌ری‌ ئیسالمیش���دا (د‪.‬خ)‬ ‫ی له‌وه‌كرد ك��� ‌ه مێژو ‌‬ ‫زه‌ڕایه‌ن باس��� ‌‬ ‫ی "پێغه‌مبه‌ر‬ ‫ی كه‌ڵه‌شاخ زۆر كۆنه‌و پێش كه‌ڵه‌شاخ به‌كارهاتووه‌‌و وت ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬ ‫ئیسالمیش له‌الیه‌ن ئاینه‌كانی‌ دیكه‌شه‌و‌ه (د‪.‬خ) چه‌ن���د جارێ���ك به‌كاریهێناوه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌بووه‌و‬ ‫به‌كارهێنراوه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا س���ینییه‌كان‌و چونك ‌ه سه‌رئێشه‌و شه‌قیق ‌ه ‌‬ ‫فیرعه‌ونیه‌كان به‌كاریانهێناوه‌‌و پاشان سودی‌ لێبینیوه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫‪komelayety.awene@gmail.com‬‬

‫كه‌مپ ‌ی كاوه‌‪ ،‬كه‌مپ ‌ی كوێره‌وه‌ر ‌ی‬

‫که‌ڵه‌شاخ‪...‬‬

‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬ ‫ ‬ ‫شاناز له‌ژوره‌که‌ی خۆیدا له‌خانه‌ی نه‌وجه‌وانان‬

‫فۆتۆ‪ :‬کوردستان‬

‫خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانانیش دادی‌ شاناز‌ نادات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كچێك له‌خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانان چیرۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌مناكی‌ خۆی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هیچ شتێك تامی‌ ئه‌وه‌ نادات‬ ‫له‌باوه‌شی‌ خێزانه‌كه‌ی‌ خۆتدا بژیت"‪.‬‬ ‫شانازی‌ ته‌مه‌ن سیازه‌ ساڵ‌ كچێكی‌‬ ‫ناوقه‌د باریكه‌‌و له‌خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانان ‌‬ ‫ی‬ ‫كچان ژیان به‌س���ه‌ر ده‌بات‪ ،‬چیرۆكی‌‬ ‫ئه‌م كچه‌ له‌وه‌وه‌ ده‌س���تیپێكردووه‌ كه‌‬ ‫دوو س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌ر كاتێ���ك دایك‌و‬ ‫باوك���ی‌ له‌یه‌ك جیابونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬دایكی‌‬ ‫رۆیش���توه‌ته‌وه‌ بۆ ماڵی‌ باوكی‌‌و دوای‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك جارێكیتر ژیانی‌ هاوس���ه‌ریی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ناوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬باوكیش���ی‌ به‌هۆی‌‬ ‫تۆمه‌تێكه‌وه‌ زیندانی‌ كراوه‌ كه‌ ش���اناز‬ ‫نازانێ���ت ئ���ه‌و تۆمه‌ته‌ چیی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫شاناز‌و دوو خوش���كی‌‌و برا تاقانه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ هی���چ كه‌س���ێك نه‌بووه‌‬ ‫ئه‌ركی‌ به‌خێوكردنیان بگرێته‌ ئه‌ستۆ‪،‬‬ ‫به‌ناچ���اری‌ رویانكردۆت���ه‌ خان���ه‌ی‌‬ ‫نه‌وجه‌وانان‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ دایكی‌ ش���اناز دایك‌و‬ ‫باوك‌و خوش���ك‌و برای‌ نه‌ب���ووه‌‌و هه‌ر‬ ‫رۆژه‌‌و له‌ماڵ���ی‌ مامێكی‌ ب���ووه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وانی���ش له‌ته‌مه‌نی‌ دوانزه‌ س���اڵیدا‬ ‫ده‌یده‌ن به‌ش���وو به‌پیاوێك كه‌ ده‌كاته‌‬ ‫باوكی‌ ش���انازو ئه‌وكاته‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫بووه‌‌و بار‌و گوزه‌رانیش���یان زۆر خراپ‬

‫زیندانه‌وه‌‪ ،‬له‌كات���ی‌ ئه‌م گێڕانه‌وه‌یه‌دا‬ ‫ش���اناز به‌گریانه‌وه‌ هاته‌ س���ه‌ر باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیانی‌ خۆی‌‌و خوشك‌و برا تاقانه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫وتی‌ "خوش���كه‌ گه‌وره‌كه‌م كه‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫حه‌ڤده‌ ساڵه‌ هه‌ر له‌خانه‌ بوو‪ ،‬چه‌ند‬ ‫مانگێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر دایان به‌ش���وو‬ ‫به‌خزمێكی‌ دایكم‌و هه‌فتانه‌ سه‌ردانمان‬ ‫ده‌كات"‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش خوشكێكی‌ تری‌‬ ‫له‌قوناغی‌ سه‌ره‌تاییه‌و هه‌ر له‌خانه‌یه‌‌و‬ ‫براكه‌شی‌ ته‌مه‌نی‌ حه‌وت ساڵه‌و له‌به‌شی‌‬ ‫كوڕانی‌ خانه‌ی‌ نه‌وجه‌وانانه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ژیانیش���یان له‌و خانه‌یه‌ وتی‌ "راسته‌‬ ‫لێره‌ زۆربه‌ی‌ پێداویس���تییه‌كانیان بۆ‬ ‫دابین كردوین‪ ،‬به‌اڵم هه‌موو دونیات بۆ‬ ‫بێنن ناگات به‌وه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ خوشك‌و‬ ‫براكانت له‌ماڵێك پێكه‌وه‌ بژیت‪ ،‬جاری‌‬ ‫وا هه‌ی���ه‌ كه‌ دایك���م ته‌له‌فۆنێكمان بۆ‬ ‫ده‌كات ت���ا چه‌ند رۆژێك له‌خۆش���یدا‬ ‫نازانم چیبكه‌م"‪.‬‬ ‫خه‌می‌ ئ���ه‌م كچه‌ هه‌ر ئ���ه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بی���ری‌ دایك���ی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌ڵكو خه‌می‌‬ ‫هه‌ره‌ گه‌وره‌ی‌ براكه‌یه‌تی‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫منداڵه‌‪ ،‬هه‌ر كاتێك ده‌یبینێت ده‌گری‌و‬ ‫نایه‌وێ‌ بڕواته‌وه‌ ب���ۆ خانه‌‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌اڵم دایكی‌ شاناز له‌به‌ر خاتری‌ بیبات بۆ الی‌ دایكی‌‪.‬‬ ‫شاناز ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ له‌ئێستاشدا‬ ‫منداڵه‌كانی‌ هه‌ر قبوڵی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫ژیان���ی‌ ئ���ه‌و خێزانه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌ باوكی‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌یان لێده‌كات‌و وازیان‬ ‫ی لێناهێنێت "ده‌چم بۆ الی‌ دایكم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بووه‌ هه‌تاكو ئ���ه‌و رۆژه‌ ‌‬ ‫پۆلی���س باوكی‌ ش���انازی‌ به‌تۆمه‌تێك هه‌رگیز بیرم له‌باوكم نه‌كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬شاناز ناوێكی‌ خواستراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���تگیركردووه‌‌و خس���تویه‌تییه‌‬

‫راسته‌ لێره‌ زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێداویستییه‌كانیان‬ ‫بۆ دابین كردوین‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌موو‬ ‫دونیات بۆ بێنن‬ ‫ناگات به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خوشك‌و‬ ‫براكانت له‌ماڵێكدا‬ ‫پێكه‌وه‌ بژیت‬

‫ئامرازه‌ نوێیه‌كان‪ ..‬هۆكارێك بۆ زیادبوونی‬ ‫رێژه‌ی هاوسه‌رگیری‌و ته‌اڵقدان له‌یه‌ككاتدا‌‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫بوونی نوسینگه‌ی هاوسه‌رگیریی وه‌كو‬ ‫ئامرازێك بۆ به‌یه‌كگه‌یشتنی كوڕان‌و‬ ‫كچان‪ ،‬هه‌ندێك له‌چاالكوانانی مافه‌كانی‬ ‫ژنان‌و كۆمه‌ڵناسانی نیگه‌ران كردووه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتار‌و مامۆستایه‌كی ئایینیش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م نوسینگانه‌ ته‌نیا ده‌بێت بۆ‬ ‫یه‌كترناسین بێت‌و پێویسته‌ رێوڕه‌سمه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێت"‪.‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫بوونی نوسینگ ‌ه‬ ‫كاره‌سات به‌دوای‬ ‫خۆیدا ده‌هێنێ‌و‬ ‫وه‌كو كۆمپانیایه‌كی‬ ‫گه‌شتوگوزار دێته‌‬ ‫به‌رچاوم‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هیچ پێشینه‌یه‌كی‬ ‫یه‌كترناسین‬ ‫له‌نێوانیاندا نییه‬

‫توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬ئاری ره‌فیق‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬رێگه‌دان به‌بوونی‬ ‫نوس���ینگه‌ی به‌یه‌كگه‌یش���تنی ك���وڕان‌و‬ ‫كچ���ان‪ ،‬حاڵه‌تێكی تازه‌یه‌‌و پێویس���ته‌‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م لێ���ی وردببێته‌وه‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك پرس���یاری جه‌وه���ه‌ری هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت وه‌اڵمیان هه‌بێ���ت‪ ،‬ئینجا رێگه‌‬ ‫به‌ كاركردنیان بدرێت‪ ،‬وتیش���ی "ده‌بێت‬ ‫بزانین خاوه‌نه‌كانیان كێن‌و له‌چ ئاستێكی‬ ‫مه‌عرفی���دان‪ ،‬به‌پێی چ یاس���ایه‌ك كار له‌الیه‌ن چه‌ند چاالكوانێكه‌وه‌ یاداشتێك‬ ‫ده‌ك��� ‌هن‌و كێ چاودێریی���ان ده‌كات‪ ،‬ئایا ده‌درێته‌ په‌رله‌مانی كوردس���تان‌و خاڵه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ ت���ا چه‌ند له‌چوارچێ���وه‌ی به‌ها نێگه‌تیڤه‌كان���ی تێدا ده‌خه‌نه‌ رو‌و داواش‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و پاراستنی مرۆڤه‌كاندا ده‌كه‌ن رێگه‌ نه‌درێت ئه‌م چه‌ند حاڵه‌ته‌‬ ‫ببێته‌ دیارده‌‪.‬‬ ‫كارده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫بێریڤان س���ه‌الم‪ ،‬ده‌رچووی به‌ش���ی‬ ‫ئاری ره‌فیق‪ ،‬كه‌ ئه‌زمونێكی له‌ده‌زگاكانی‬ ‫ب���واری توندوتیژی خێزانی هه‌یه‪ ‌،‬ئاماژه‌ ده‌رونناس���ییه‌ له‌زانك���ۆ‪ ،‬پێیوای���ه‌ كه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه له‌ساڵی ‪ ،2011‬نزیكه‌ی درێ���ژه‌دان به‌ ژیان���ی هاوس���ه‌رگیریی‬ ‫‪ 4700‬حاڵه‌تی ته‌اڵق روویداوه‌‌و وتیش���ی په‌یوه‌ندی���ی به‌ ئاس���تی رۆش���نبیریی‬ ‫"به‌ دڵنیاییه‌وه‌ به‌رزبوونه‌وه‌ی ئه‌و رێژه‌یه‌ كه‌س���ه‌كانه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ن���ه‌ك ئامرازی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی زۆری ب���ه‌وه‌وه‌‌ هه‌یه‌ كه‌ به‌یه‌كگه‌یش���تنه‌كه‌‌و ده‌ڵێت "كه‌سێك كه‌‬ ‫شێوازی یه‌كترناس���ین‌و هاوسه‌رگیرییان له‌فه‌یسبووك كه‌س���ێك ده‌ناسێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ب���ه‌ رێگه‌یه‌ك���ی ته‌ندروس���ت نه‌بووه‌و ئه‌وه‌ وایه‌ كه‌ ج���اران له‌حه‌فله‌یه‌ك یان‬ ‫ئامرازه‌كانی ته‌كنه‌لۆژی���ا بوونه‌ته‌ هۆی له‌شوێنێكی گشتیدا كه‌سێكت ده‌ناسی‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌وتۆته‌ سه‌ر الیه‌نی رۆشنبیریی‪،‬‬ ‫ئه‌و پێكگه‌یشتنه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌فته‌ی رأب���ردوودا له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان كه‌ ئایا تاچه‌ند ل���ه‌و جۆره‌ په‌یوه‌ندیانه‌‬ ‫وا باڵوكرایه‌وه‌ كه‌ له‌س���لێمانی نزیكه‌ی تێگه‌یش���توون"‪ .‬له‌ب���اره‌ی بوون���ی‬ ‫‪ 800‬كه‌س ناوی خۆیان له‌و نوس���ینگانه‌ نوس���ینگه‌كانیش ناوبراو وت���ی "دڵنیام‬ ‫تۆماركردووه‌‌و وا بڕیاریش���ه‌ نوسینگه‌ی ئەوانەی ناویان تۆمار ك���ردووه‌‪ ،‬ئەگەر‬ ‫تر له‌هه‌ولێ���ر‌و دهۆك بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م هەموش���یان نەبن زۆربەی���ان تەمەنیان‬ ‫هه‌واڵه‌ش هه‌ندێ���ك له‌چاالكوانی بواری گەورەی���ە ی���ان بڵێی���ن قەی���رەن‌و ئەو‬ ‫ماف���ی ئافره‌تان���ی نیگه‌ران ك���ردووه‌‌و قەیرەبوون���ە وایان لێ ئەکات پەنا بەرن‬ ‫له‌هه‌وڵی ئ���ه‌وه‌دان له‌ڕێگه‌ی په‌رله‌مان‌و بۆ ئەو جۆرە شوێنانە"‪.‬‬ ‫مامۆستای ئایینی‌و ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌ رێگه‌ی لێبگ���رن‪ .‬به‌پێی‬ ‫زانیاریه‌كانی ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌فته‌ی داهاتوو كوردستان له‌فراكس���یۆنی كوردستانی‪،‬‬

‫دكتۆر به‌ش���یر حه‌داد روونیده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌شه‌ریعه‌تی ئیس�ل�امدا هیچ رێگرییه‌ك‬ ‫نیی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر كچێ���ك داوای پیاوێ���ك‬ ‫ب���كات‪ ،‬یاخ���ود خ���ۆی ع���ه‌رز بكات‪،‬‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌ش���ی هه‌ر رێپێ���دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی كوردیدا نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی كه‌لتورییه‌ نه‌ك ئایینی‪،‬‬ ‫وتیش���ی "بوونی ئه‌و نوسینگانه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی یاس���ا‌و رێنماییدا بێت‌و‬ ‫جگه‌ له‌ئامرازی یه‌كتر ناسین‪ ،‬نابێت هیچ‬ ‫رێوڕه‌سمێكی تری كۆمه‌اڵیه‌تی تایبه‌ت به‌‬ ‫هاوسه‌رگیریه‌كه‌ی تێدا بكرێت‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ده‌زگایه‌كی چاودێریش هه‌بێت‪ ،‬له‌حاڵه‌تی‬ ‫ده‌رچوون له‌ڕێنماییه‌كان‪ ،‬ئه‌و نوسینگانه‬ ‫روبه‌ڕوی سزای یاسایی ببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئامرا‌زه‌كانی تری ته‌كنه‌لۆژیای‬ ‫وه‌ك چات‌و ماس���نجه‌ر‌و فه‌یس���بووك‪،‬‬ ‫مامۆس���تا به‌ش���یر وتی "ئه‌وانیش ته‌نیا‬ ‫ده‌بێت له‌چوارچێوه‌ی یه‌كترناسین كۆتایی‬ ‫پێبێت‪ ،‬ئینجا ده‌بێت ش���اره‌زای یه‌كتری‬ ‫ببن‌و له‌حه‌قیقه‌تی یه‌كتر بگه‌ن"‪.‬‬ ‫س���امان فاروق ته‌مه‌ن ‪ 30‬س���اڵ‪ ،‬كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی كه‌م���ه‌ ژیانی هاوس���ه‌ریی‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬پێیوای���ه‌ جیاوازییه‌كی زۆر‬ ‫له‌نێ���وان نوس���ینگه‌‌و ئامرا‌زه‌كانی تری‬ ‫یه‌كترناس���ین‌و زه‌واجدا هه‌ی���ه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"بوون���ی نوس���ینگه‌ كاره‌س���ات به‌دوای‬ ‫خۆی���دا ده‌هێنێ‌و وه‌ك���و كۆمپانیایه‌كی‬ ‫گه‌شتوگوزار دێته‌ به‌رچاوم‪ ،‬چونكه‌ هیچ‬ ‫پێشینه‌یه‌كی یه‌كترناس���ین له‌نێوانیاندا‬ ‫نییه‌‌و هه‌ر هاوس���ه‌رگیرییه‌ك كه‌ یه‌كتر‬ ‫ناس���ین‌و یه‌كتر خوێندنه‌وه‌یه‌كی وردی‬ ‫نێوان ه���ه‌ردوو ره‌گه‌زی تێدا نه‌بوو‪ ،‬دوا‬ ‫رۆژێكی پرش���نگداری نابێ���ت"‪ .‬ناوبراو‬ ‫وتیش���ی "من ئامرازه‌كانی ته‌كنه‌لۆژیا به‌‬ ‫باش���تر ده‌زانم‪ ،‬چونك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫رۆحی دروستده‌كات‌و ماوه‌یه‌كی زۆریش‬ ‫ده‌بات تا هاوس���ه‌رگیرییه‌كه‌ دروس���ت‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم نوس���ینگه‪ ‌،‬دۆزینه‌وه‌و‬ ‫قه‌زا‌و قه‌ده‌ر"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی ئ���اری ره‌فی���ق‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫حكومه‌ت زۆر گرنگیی به‌و بابه‌ته‌ بدات‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "مه‌سه‌له‌یه‌كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���ی به‌ ش���یرازه‌ی كۆمه‌ڵگه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‌و ه���ه‌ر هه‌ڵه‌یه‌ك كاریگه‌ریی مه‌ودا‬ ‫دوری لێده‌كه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬

‫دارایی���ه‌وه‌ پاره‌ك���ه‌ی ب���ۆ س���ه‌رف‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌تێكڕای ساڵی ‪2012‬‬ ‫دانه‌گیرساوه‌و نازانین ئه‌و پاره‌و گازه‌‬ ‫چی به‌س���ه‌ردێت‌و كێ ده‌یبات‪ ،‬جگه‌‬ ‫ئێمه‌ س���ه‌ر به‌ یوئێنین‪ ،‬به‌اڵم یوئێن‬ ‫هیچ ده‌سه‌اڵتێكی نییه‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی ئه‌و‬ ‫كه‌مپه‌ ئه‌گه‌ر به‌دڵی ئاسایش‌و پۆلیس‌و‬ ‫ناحیه‌ نه‌بێت‪ ،‬نابێت ئه‌نجومه‌نی بكات‪،‬‬ ‫وێ���ڕای نه‌بوونی‌و هه‌ژاری حكومه‌تیش‬ ‫وه‌ك كۆیله‌و ئاواره‌ سه‌یرمان ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌ڵێم حكومه‌ت مه‌به‌ستم پۆلیس‌و‬ ‫ئاسایش‌و ناحیه‌و تێكڕای ده‌زگاكانه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك قسه‌ بكات‌و داوای مافی خۆی‬ ‫بكات نوسراوی له‌سه‌ر ده‌ك ‌هن‌و ناهێڵن‬ ‫ئیقام���ه‌ی بۆ تازه‌ بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫ئه‌مه‌ ژیانی ئێمه‌ی‌ ئاواره‌یه‌"‪.‬‬

‫به‌شێكی زۆری دانیشتوانی كه‌مپی‬ ‫كاوه‌ی سه‌ر به‌ناحیه‌ی قوشته‌په‌‬ ‫له‌تاو نه‌بوونی‌‌و هه‌ژاریی‌ له‌ژیانی‌‬ ‫خۆیان بێزارن‌و له‌كۆمسیاری بااڵی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان بۆ كاروباری‬ ‫په‌نابه‌ران‌و حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫به‌كه‌مته‌رخه‌م ده‌زانن به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌دابینكردنی پێداویستیه‌كانیان‪.‬‬ ‫كه‌مپ���ی كاوه‌ س���ه‌ر به‌ق���ه‌زای‬ ‫قوشته‌په‌یه‌و له‌س���اڵی ‪ 2006‬به‌دوری‬ ‫‪25‬كم له‌باشوری شاری هه‌ولێر له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمسیاری بااڵی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫بۆ كاروباری په‌نابه‌ران‪ ،‬بۆ ئاواره‌كانی‬ ‫كوردس���تانی رۆژهه‌اڵت دروستكراوه‌و‬ ‫‪ 240‬ماڵ‌و ‪ 1400‬كه‌س ژیانی تیا گوزه‌ر‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ژاری ژیانی لێتاڵ كردوین‬ ‫ئه‌مه‌ ده‌سپێكی قس���ه‌كانی فه‌رید‌ه‬ ‫ئیبراهیمه‌‪ ،‬فه‌ریده‌ ژنێكی ته‌مه‌ن ‪46‬‬ ‫ساڵه‌ی دانیشتوی كه‌مپی كاوه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ژنه‌ خاوه‌ن ‪ 9‬منداڵه‌و پێنجیان كچن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌خانوێكی بچوكی ئه‌و كه‌مپه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫منداڵه‌كان���ی‌و پی���اوه‌ په‌ككه‌وته‌كه‌ی‬ ‫ژیان به‌س���ه‌رده‌با‪ ،‬ئه‌و وه‌ك باس���ی‬ ‫لێ���وه‌ده‌كات به‌ه���ۆی نه‌ش���ته‌رگه‌ری‬ ‫پیاوه‌كه‌ی توان���ای كاركردنی نه‌ماوه‌و‬ ‫له‌ئێس���تادا كه‌سیان نییه‌ بژێوییان بۆ‬ ‫دابین بكات‌و ده‌ڵێ���ت "وێڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫پیاوه‌كه‌م توان���ای كاركردنی نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫كوڕه‌كه‌ش���م ئۆتۆمبێل لێیداو ئه‌ویش‬ ‫كاری ب���ۆ ناكرێت‪ ،‬ئیتر ئێمه‌ لێره‌ كه‌‬ ‫به‌ ئاواره‌ س���ه‌یرمان ده‌كرێت كه‌سمان‬ ‫نییه‌ هاوكاریمان بكات‪ ،‬كچه‌كانیش���م‬ ‫ئێستا خوێندكارن‌و س���یانیان رۆژانه‌‬ ‫به‌پێ س���ێ كیلۆمه‌تر ده‌بڕن‌و ده‌چنه‌‬ ‫قوش���ته‌په‌و دێن���ه‌وه‌"‪ .‬ئه‌و وتیش���ی‬ ‫"ئه‌گه‌ر كۆمسیار به‌ده‌نگمانه‌وه‌ نایه‌ت‪،‬‬ ‫با حكومه‌تی كوردی مانگانه‌یه‌كمان بۆ‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫كاركردن له‌شاره‌وانی تاك ‌ه رێگه‌ی‬ ‫په‌یداكردنی بژێویی ‌ه‬ ‫عه‌لی عه‌زیز دانیش���تویه‌كی دیكه‌ی‬ ‫كه‌مپه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬عه‌لی ته‌مه‌ن���ی په‌نجا‬ ‫س���اڵه‌و خاوه‌ن ‪ 8‬منداڵ���ه‌و حه‌وتیان‬

‫که‌مپی کاوه‌ ‬ ‫خوێن���دكارن‪ ،‬ئ���ه‌و هاوڕای���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫فه‌ریده‌و ده‌ڵێ���ت "زۆرینه‌ی ماڵه‌كان‬ ‫باری ئابورییان خراپه‌‪ ،‬هه‌موی خاوه‌ن‬ ‫چه‌ندی���ن منداڵی خوێن���دكاره‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫به‌ناچاری ده‌بێت باوكه‌ ریشسپیه‌كان‬ ‫یان كوڕه‌ منداڵه‌كان روبكه‌نه‌ شاره‌وانی‬ ‫ئیش���ی پاككه‌ره‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬تائێس���تا‬ ‫چه‌ندی���ن منداڵم���ان له‌ب���ه‌ر خوێندن‬ ‫ده‌رهێناوه‌ بۆئ���ه‌وه‌ی ببنه‌ كارمه‌ندی‬ ‫ش���اره‌وانی به‌رامبه‌ر پاره‌یه‌كی كه‌م‪،‬‬ ‫ته‌نها بۆئه‌وه‌ی بتوانین خۆمان به‌نیوه‌‬ ‫مردویی به‌ڕێوه‌ببه‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫تائێستا به‌هۆی نه‌بوونی ره‌گه‌زنامه‌وه‌‬ ‫ناتوانین بجوڵێین���ه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ ژیانمان‬ ‫زۆر خراپ���ه‌‪ ،‬نه‌حكوم���ه‌ت‌و نه‌ یوئێن‬ ‫كه‌س خ���ۆی به‌خاوه‌نم���ان نازانێت‪،‬‬ ‫ئیدی ئێمه‌ كوردین باش نییه‌ به‌ئاواره‌‬ ‫له‌قه‌ڵممان بده‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئێمه‌ چه‌ند‬ ‫ئه‌نجومه‌نێكمان بۆ دانراوه‌ له‌كه‌مپه‌كه‌‬ ‫ئه‌وانیش له‌ئاس���تی پێویس���ت نین‌و‬ ‫به‌ده‌م كێشه‌كانماوه‌ نایه‌ن"‪.‬‬ ‫داوای به‌ڵگه‌نامه‌ی خوێندن‬ ‫له‌خوێندكاره‌كانی كه‌مپه‌كه‌ ده‌كرێت‬

‫وێرای نه‌بوونی‌و‬ ‫هه‌ژاری‬ ‫حكومه‌تیش وه‌ك‬ ‫كۆیله‌و ئاواره‌‬ ‫سه‌یرمان ده‌كات‬ ‫نه‌وزاد عه‌لی ك���وڕه‌ خوێندكارێكی‬ ‫ته‌م���ه‌ن ‪ 18‬س���اڵی كه‌مپه‌كه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئێستا قوتابی پۆڵی ‪ 12‬ی‌ ئاماده‌ییه‌‌و‬ ‫به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ ده‌ڵێت "به‌هۆی ئه‌وه‌ی‬

‫فۆتۆ‪ :‬نزار‬

‫شێوه‌ی نه‌وزاد باس له‌نه‌هامه‌تیه‌كانی‬ ‫خ���ۆی ده‌كات‌و ده‌ڵێت "وێڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌شی زانستی له‌كه‌مپه‌كه‌ نییه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫‪ 18‬كچه‌ خوێندكار رۆژانه‌ ‪ 3‬كیلۆ مه‌تر‬ ‫ده‌بڕین‌و ده‌چینه‌ قوش���ته‌په‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا ئێستا له‌پۆلی ‪12‬ی‌ ئاماده‌یی‬ ‫داوای ره‌گه‌زنامه‌و ئیمه‌یڵمان لێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌چی ئێمه‌ هیچمان نییه‌و ئیتر نازانم‬ ‫چۆن بڕۆین���ه‌ تاقیكردنه‌وه‌كان‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌مه‌ ئه‌گه‌ر بڕۆینه‌ زانكۆ‌و ته‌واویش���ی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬دام���ان نامه‌زرێن���ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌مان نییه‌‪ ،‬ئیتر الم س���ه‌یره‌‬ ‫ئێمه‌ كوردین‌و به‌كوردی قسه‌ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌مش���ێوه‌یه‌ مامه‌ڵه‌م���ان‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬

‫به‌ر له‌ساڵی ‪ 2006‬زۆرینه‌مان له‌ڕومادی‬ ‫بوین‪ ،‬كاتێك كه‌ هاتینه‌وه‌ یوئێن ئێمه‌ی‬ ‫خس���ته‌ به‌رخوێندن‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا‬ ‫وه‌س���یقه‌كانمان نه‌هاتووه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫رۆژان���ه‌ له‌خوێندگاكانی كوردس���تان‬ ‫داوای وه‌س���یقه‌مان لێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ بۆمان ناكرێ���ت بچینه‌ رومادی‌و‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڵگه‌نامه‌ی���ه‌ی خوێندن بێنین‪،‬‬ ‫كه‌چی كۆمسیاری په‌نابه‌ران هیچمان‬ ‫بۆ ناكات‪ ،‬چونكه‌ بۆ كۆمس���یار كاری‬ ‫ئاس���انه‌‌و ده‌توانیت وه‌س���یقه‌كانمان‬ ‫بێنێته‌ كوردس���تان"‪ ،‬ئه‌و كوڕه‌ باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كات زۆرین���ه‌ی گه‌نجانی‬ ‫ئه‌و كه‌مپه‌ خوێندنی سه‌ره‌تایی ته‌واو‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬دواتر به‌هۆی هه‌ژارییه‌وه‌ سه‌دا‬ ‫په‌نجایان خوێندن���ی ناوه‌ندی‌و دواتر‬ ‫مانگانه‌ ‪ 5‬هه‌زار لیتر گاز به‌ناوی‬ ‫رێژه‌كه‌ كه‌مده‌بێته‌وه‌ بۆ سه‌دا بیست‌و‬ ‫‪ 2‬تا ‪ 3‬له‌سه‌داش كۆلێژ‌و ده‌ڵێت "ژیان مۆلیده‌ی كه‌مپه‌كه‌وه‌ وه‌رده‌گیرێت‌و‬ ‫نازانین چی به‌سه‌ردێت‬ ‫له‌ئاواره‌یی‌و نه‌بوونی كێشه‌كانی ئێمه‌ی‬ ‫محه‌مه‌د عه‌لی پااڵنی هاوواڵتییه‌كی‬ ‫زیاد كردوه‌و ناتوانین درێژه‌ به‌خوێندن‬ ‫دیكه‌ی دانیش���توی كه‌مپ���ی كاوه‌یه‌و‬ ‫بده‌ین"‪.‬‬ ‫له‌یال عیش���مه‌ت كچه‌ قوتابییه‌كی ده‌ڵێ���ت "مۆلیده‌یه‌كمان هه‌یه‌ مانگانه‌‬ ‫دیكه‌ی كه‌مپه‌كه‌یه‌‪ ،‬له‌یال قوتابی پۆڵی له‌الیه‌ن پارێزگاوه‌ ‪ 5‬هه‌زار لیتر گازی‬ ‫‪ 12‬ی‌ ئاماده‌یی���ه‌‌و ئه‌وی���ش به‌هه‌مان بۆدابین ك���راوه‌و له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی‬

‫به‌هۆی بێجێگه‌یی ناتوانن ژیانی‬ ‫هاوسه‌ریی پێكبهێنن‬ ‫عه‌لی پااڵنی ب���اس له‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫به‌ه���ۆی بێجێگه‌یی كه‌ ته‌نها ‪ 240‬ماڵ‬ ‫ب���ۆ ئه‌و مااڵنه‌ دروس���تكراوه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئیتر به‌ش���ێكی زۆری ئه‌و ‪ 240‬ماڵه‌‬ ‫هه‌مووی ك���وڕو كچی عازه‌بیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌نمونه‌ من ‪ 5‬كوڕو پێنج كچم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێنجیان كاتی ش���وكردنیان هاتووه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی بێجێگه‌ی���ی ناتوانین‬ ‫ش���وبكه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها ئێستا به‌دروستی‬ ‫‪ 300‬ك���وڕی گه‌ن���ج‌و ‪ 200‬كچی گه‌نج‬ ‫كه‌ كاتی ش���وكردنیان هاتووه‌ ناتوانن‬ ‫زه‌واج بكه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ یوئێنیش���مان‬ ‫له‌و گرفته‌ ئ���اگادار كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌س به‌ده‌نگمانه‌وه‌ نه‌هاتووه‌"‪ ،‬پااڵنی‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ گرفتێكی‬ ‫دیكه‌ نه‌بوونی مزگه‌وته‌ له‌ش���وێنه‌كه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێت "س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر سه‌ردانی‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مانێكی یه‌كگرتووم كرد‌و‬ ‫داوای ئ���ه‌وه‌م لێكرد مزگه‌وتێكمان بۆ‬ ‫دروست بكات‪ ،‬ئه‌ویش دوای ماوه‌یه‌ك‬ ‫‪ 10‬ده‌فته‌ر دۆالری الی خێرخوازێك بۆ‬ ‫دابین كردین‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ناحی���ه‌ی قوش���ته‌په‌ زه‌وی بۆ دابین‬ ‫نه‌كردی���ن‌و ئێس���تا مردوه‌كانم���ان‬ ‫له‌حه‌مامی مااڵن ده‌شۆین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ چه‌ندینج���ار په‌یوه‌ن���دی‬ ‫ك���رد ب���ه‌ سه‌رپه‌رش���تیاری كه‌مپی‬ ‫كاوه‌ له‌كۆمس���یاری ب���ااڵی نه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان بۆ كاروباری په‌نابه‌ران‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌یوه‌ندیه‌كان ئه‌نجامیان نه‌بوو‪.‬‬

‫‪ 100‬برینداری كیمیابارانی‌ دۆڵی‌ خۆشناوه‌تی‌ له‌چاوه‌ڕوانی‌ مه‌رگدان‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫بریندارانی‌ چه‌كی‌ كیمیایی‌ دۆڵی‌‬ ‫بالیسان گله‌یی‌ له‌حكومه‌ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ چاره‌سه‌ری برینه‌كانی نه‌كردوون‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ قوربانیانی‌‬ ‫ئه‌نفال‌و كیمیابارانی‌ خۆشناوه‌تیش‪،‬‬ ‫هۆشداری‌ به‌حكومه‌ت ده‌دات‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ زوترین كات چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌كرێن‪ ،‬ئه‌وا نزیكه‌ی‌ ‪ 100‬كه‌س‬ ‫له‌و بریندارانه‌ باری‌ ته‌ندروستییان‬ ‫زۆر خراپه‌و له‌لێواری‌ مه‌رگدان‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێكی‌ گشتیش له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫شه‌هیدان ده‌ڵێت "نه‌خۆشیی‌ ئه‌وانه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نییه‌‌و درێژخایه‌نه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌‪ 1987/4/16‬رژێمی‌ به‌عس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‪ ،‬ب���ۆ یه‌كه‌مجار چه‌كی‌ كیمیایی‌‬ ‫ل���ه‌دژی‌ گه‌لی‌ كورد تاق���ی‌ كرده‌وه‌و‬ ‫دۆڵی‌ خۆشناوه‌تیش یه‌كه‌م قوربانیی‌‬ ‫ئه‌و چه‌كه‌ بوو‪ ،‬كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 315‬قوربان���ی‌ لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و گوندی‌‬ ‫ش���ێخ وه‌سان‌و بالیس���انیش زۆرترین‬ ‫قوربانییان به‌ركه‌وت‪ ،‬به‌پێی‌ ئامارێكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ پزیشكیش‪ ،‬تاوه‌كو ئێستا ‪361‬‬ ‫كه‌س ماون كه‌ به‌ده‌ست نه‌خۆشیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و چه‌كه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‪.‬‬ ‫"به‌هیه‌ مسته‌فا" یه‌كێكه‌ له‌بریندارانی‌‬ ‫كیمیاباران���ی‌ خۆش���ناوه‌تی‌‪ ،‬كه‌ باری‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ زۆر خراپ���ه‌‪ ،‬به‌هۆی���ی‌‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ كیمیایی���ه‌وه‌ به‌ده‌س���ت‬ ‫ده‌ناڵێنێ���ت‌و‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌س���یه‌وه‌‬ ‫یه‌كێكیش ب���ووه‌ له‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫شاهیدیی‌ دژی‌ س���ه‌دام حوسێن داوه‌‬ ‫له‌سه‌ر تاوانه‌كه‌ له‌كاتی‌ دادگاییكردنی‌‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬باس���له‌وه‌ده‌كات كه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا حكومه‌ت هیچی‌ بۆ نه‌كردووه‌و‬ ‫ته‌نیا ره‌وانه‌ی‌ ئێرانیان كردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫هیچ سودێكی‌ لێنه‌بینیوه‌‌و نه‌توانراوه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ برینه‌كه‌ی‌ بۆ بكه‌ن‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌ماندوبوونێكی‌ زۆری‌ رێگا نه‌بێت كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 30‬سه‌عات له‌ناو پاسدا بوون‬ ‫بۆ ئێ���ران‪ ،‬كه‌ له‌ڕێگاكه‌ش���دا زۆرێك‬ ‫له‌برین���داران به‌هۆی زۆری���ی‌ رێگاوه‌‬ ‫ده‌بووران���ه‌وه‌و نه‌خۆشیه‌كانیش���یان‬ ‫زیاتر ده‌بوو‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و برینداره‌ی‌‬ ‫كیمیاباران ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌ش له‌حكومه‌ت‬ ‫ده‌گرێت كه‌ تاوه‌كو ئێس���تا خزمه‌تی‌‬ ‫كه‌س‌و كاری شه‌هیدانی‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌موچه‌یه‌ك نه‌بێ���ت هیچی‌ تریان بۆ‬ ‫نه‌كردووه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خاوه‌نی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 70‬ش���ه‌هیده‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تاوه‌كو ئێس���تا كرێچیی���ه‌‌و له‌خانووی‌‬ ‫كرێدای���ه‌‪ ،‬داواش له‌حكومه‌ت ده‌كات‬ ‫كه‌ ئاوڕی���ان لێبداته‌وه‌و برینداریه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ر بك���ه‌ن‌و له‌كرێچیه‌تیش‬ ‫رزگاری بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا دوا برین���داری‌ قوربانیی‌‬ ‫چه‌كی‌ كیمیاییش له‌دۆڵی‌ خۆشناوه‌تی‌‪،‬‬ ‫روقی���ه‌ س���لێمانه‌‪ ،‬كه‌ م���اوه‌ی چه‌ند‬ ‫رۆژێك ‌ه گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و كوڕی‌ ئه‌و‬ ‫قوربانیه‌ش هێما بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ی به‌ ده‌ست برینداریی‬ ‫‪ 25‬س���اڵه‌ دایك ‌‬ ‫كیمیاییه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو له‌الی���ه‌ن خۆش���یه‌وه‌‪ ،‬عه‌ل���ی‌ عه‌زیز‬ ‫گیانیش���ی‌ له‌ده‌س���تدا حكومه‌ت هیچ ئه‌ندامی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ قوربانیانی‌ ئه‌نفال‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكی‌ بۆ نه‌كرد ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ كیمیاباران���ی‌ خۆش���ناوه‌تی‌‪ ،‬هێما بۆ‬ ‫گیان���ی‌ له‌مردن رزگار ب���كات‪ ،‬نه‌وزاد ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ زۆرب���ه‌ی‌ بریندارانی‌‬ ‫ئیسماعیل ئاماژه‌ به‌و قسانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ كیمیاب���اران‪ ،‬له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫ده‌كات‌و هێما بۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ كاروباری‌ شه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وان چه‌ندین جار سه‌ردانی‌ وه‌زاره‌تی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم نێ���ردراون بۆ واڵتی‌‬ ‫ش���ه‌هیدان‌و وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���ییان ئێران به‌مه‌به‌س���تی‌ چاره‌سه‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كردووه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ تاوه‌كو ئێس���تا نه‌توانراوه‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫دایكیان‪ ،‬ب���ه‌اڵم تاوه‌كو مردنیش هه‌ر پێویس���تیان بۆ بكرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫بڕیاربوو كه‌ ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتی‌ له‌ئێران ته‌نیا چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ هه‌رنه‌یان نارد چ���او ده‌كرێت‪ ،‬له‌كاتێك���دا برینداران‬ ‫به‌ده‌س���ت كۆمه‌ڵێ���ك كێش���ه‌ی‌‬ ‫تاوه‌كو دواجار گیانی‌ له‌ده‌ستدا‪.‬‬

‫له‌ئێران ته‌نیا‬ ‫چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ چاو‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫برینداران به‌ده‌ست‬ ‫كۆمه‌ڵێك كێشه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌تره‌وه‌ ده‌ناڵێنن‬ ‫كه‌ دیارترینیان‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌و‬ ‫نه‌خۆشی سی‪-‬یه‌كانه‌‬

‫ ‬ ‫دۆڵی بالیسان‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫گه‌وره‌تره‌وه‌ ده‌ناڵێنن كه‌ دیارترینیان له‌ده‌ست داوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا ‪ 361‬كه‌س له‌نه‌خۆشیه‌كان زیاده‌گۆشتی‌ چاویان‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌و نه‌خۆشی سی‪-‬یه‌كانه‌‪ ،‬ماون كه‌ به‌ ده‌س���ت نه‌خۆش���یه‌كانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ له‌باش���ترین نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ قوربانیانی‌ ئ���ه‌و چه‌ك���ه‌وه‌ ده‌ناڵێن���ن‪ ،‬نزیكه‌ی‌ تایبه‌ت���ی‌ له‌هه‌ولێر به‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆر‌و‬ ‫ئه‌نف���ال‌و كیمیابارانی‌ خۆش���ناوه‌تی‌‪ 100 ،‬كه‌س���یش له‌و برینداران���ه‌ باری‌ خزمه‌تێكی‌ باش نه‌ش���ته‌رگه‌ریمان بۆ‬ ‫جه‌خت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ ته‌ندروس���تییان زۆر خراپه‌و له‌لێواری‌ كردوون‌و چاره‌س���ه‌ركراون‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫جۆرێكی‌ تریش له‌بریندارمان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ���ت حكوم���ه‌ت واڵتێكی‌ تر مه‌رگدان ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌كرێن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا حسێن یابه‌ پیرداود‪ ،‬به‌ ده‌ست نه‌خۆشیی پێست‌و بۆریه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێ���ت له‌بری‌ ئێ���ران بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشیه‌كانی‌ بریندارانی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتیی‌ خزمه‌تگوزاریه‌كان سنگ‪-‬ـه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ دوو‬ ‫كیمیاباران���ی‌ لێبكرێ���ت به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ كاروباریی‌ ش���ه‌هیدان‌و نه‌خۆشی‌ درێژخایه‌نن‌و پێویستیان به‌‬ ‫واڵتان���ی‌ ئه‌وروپی‌ وه‌ك���و به‌ریتانیاو ئه‌نفالكراوه‌كان���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‪ ،‬نه‌شته‌رگه‌ری‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویستیان‬ ‫ئیتالی���ا‪ ،‬چونك���ه‌ تاوه‌كو ئێس���تاش تیشكده‌خاته‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌وان به‌ عیالج‌و چاودێریی‌ به‌رده‌وام هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌توانراوه‌ چاره‌س���ه‌رێكی‌ پێویست بۆ وه‌ك وه‌زاره‌تی‌ كاروباری‌ ش���ه‌هیدان‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ كۆمه‌ڵیك برینداریش���مان‬ ‫ئه‌و بریندارانه‌ بكرێت‪ ،‬كه‌ ژماره‌یه‌كی‌ پش���كنینیان بۆ برین���داران كردووه‌‌و ناردۆت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ ،‬ئه‌وانی���ش‬ ‫زۆری���ان له‌دوای كیمیاب���اران گیانیان س���ێ‌ ج���ۆره‌ نه‌خۆش���یان هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌مان ئه‌و چاره‌سه‌ره‌یان بۆ نوسرابوو‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌ به‌هۆیی‌ چاره‌سه‌رنه‌كردن‪ ،‬وه‌ك���و گۆڕینی‌ گلێن���ه‌ی‌ چاو ئێمه‌ش كه‌ ئێمه‌ ئێس���تا پێیان ده‌ده‌ین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كه‌ زۆربه‌یان به‌هۆی‌ جه‌ڵده‌ی‌ ده‌ماغ‌و ئه‌وانه‌م���ان ناردووه‌ بۆ ئێران‌و گلێنه‌ی‌ ئێمه‌ باشترین‌و چاكترین عیالجمان بۆ‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ س���یه‌كانه‌وه‌ گیانی���ان چاومان ب���ۆ گۆڕیون‪ ،‬هه‌ندێكی‌ تریش دابینكردوون تاوه‌كو له‌ژیاندا مابن‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫خوو‌ه یان سوننه‌ت‌‬ ‫ئا‪ :‬كوردستان عه‌بدولكه‌ریم‬

‫به‌شێك له‌هاوواڵتیان ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ سودیان له‌"كه‌ڵه‌شاخ"‬ ‫ی‬ ‫وه‌رگرتو‌ه بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانیان‪ ،‬یاریده‌ده‌رێك ‌‬ ‫پزیشكیش كه‌ ئه‌و كاره‌ ده‌كات باس‬ ‫له‌سوده‌كانی‌ ده‌كات‌و پزیشكێكیش‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت "كه‌ڵه‌شاخ هیچ سودێك ‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫كه‌ڵه‌شاخ چییه‌؟‬ ‫زۆرجار له‌ناو قس���ه‌‌و باسی‌ خه‌ڵكیدا‬ ‫باس له‌جۆر‌ه چاره‌سه‌رێك ده‌كرێت بۆ‬ ‫مرۆڤ ئه‌ویش (كه‌ڵه‌ش���اخ)ه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م‬ ‫چاره‌سه‌ره‌ بریتیی ‌ه له‌ده‌رهێنانی‌ خوێن‬ ‫ی مرۆڤ وه‌ك پشت‌و‬ ‫له‌چه‌ند ش���وێنێك ‌‬ ‫ی تایبه‌تی‌‌و ئه‌و‬ ‫س��� ‌هر‌و قاچ به‌ئامێ���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سود ‌‬ ‫نه‌خۆشه‌ش بۆ ماوه‌یه‌كی‌ كات ‌‬ ‫لێوه‌ده‌گرێت‪.‬‬ ‫هاوواڵتیان‪ :‬سودمان لێوه‌گرتووه‌‬ ‫نازه‌نی���ن عومه‌ر ژنێك���ی‌ به‌ته‌مه‌نه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كچه‌ك���ه‌ی‌ هاتب���وو ب���ۆ ال ‌‬ ‫ی‬ ‫یاریده‌ده‌رێك���ی‌ پزیش���ك بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫كه‌ڵه‌شاخی‌ بۆ بكات كه‌ به‌وت ‌ه ‌‬ ‫مانگان ‌ه سه‌ردانی‌ ئه‌و كه‌س ‌ه ده‌كات بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی "بۆ ئازار ‌‬ ‫ی ئه‌و كاره‌‌و وت ‌‬ ‫ئه‌نجامدان ‌‬ ‫شان‌و مل سودم لێوه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا عه‌ل���ی‌ ئه‌حم���ه‌د ك��� ‌ه‬ ‫ی ته‌م���ه‌ن ‪ 45‬س���اڵه‌‪،‬‬ ‫دوكاندارێك��� ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا‬ ‫ی ئه‌و ژنه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫به‌هه‌مانشێو‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه هه‌موو مانگێك كه‌ڵه‌ش���اخ ده‌كات‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه پێیوایه‌ له‌ده‌رمان باش���تره‌‌و‬ ‫ی زۆری‌ لێوه‌رگرتووه‌‌و به‌نیازیش ‌ه‬ ‫سود ‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ری‌‪.‬‬ ‫ی زۆره‌"‬ ‫"سود ‌‬ ‫یاریده‌ده‌رێكی‌ پزیشك ك ‌ه پێی‌ باش‬ ‫نه‌بوو ن���اوی‌ بهێنرێت‪ ،‬جگ���ه‌ له‌كار‌ه‬ ‫پزیش���كییه‌كانی‌ كاری‌ كه‌ڵه‌شاخ‪-‬یش‬ ‫ده‌كات‌و خه‌ڵكی���ش بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی "خه‌ڵكی ‌‬ ‫ی ده‌ك���ه‌ن‌و وت��� ‌‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫سودیان لێوه‌رگرتووه‌‪ ،‬هه‌فتانه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫چوار بۆ پێنج كه‌س سه‌ردانم ده‌كه‌ن‌و‬ ‫زیاتریش له‌به‌هاراندا دێن‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر هه‌س���ت به‌جوڵه‌ ‌‬ ‫كاته‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫خوێن ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پزیش���كه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ئه‌و یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌كرد ك ‌ه ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی‌ س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌ش���اخ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ته‌مه‌نیان له‌نێوان (‪ 12‬بۆ ‪ )45‬ساڵیدایه‌‌و‬ ‫زیاتریش بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ به‌كارده‌هێنرێت‬ ‫ك ‌ه تووشی‌ (ته‌شه‌نوجات‌و سه‌رئێشه‌و‬ ‫ی پێس���ت)‌و چه‌ندی���ن‬ ‫حه‌ساس���یه‌ت ‌‬ ‫ی دیكه‌ ده‌بن‪ ،‬جه‌ختیكرده‌و‌ه‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫كه‌ هه‌موو كه‌سێك ده‌توانێت كه‌ڵه‌شاخ‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ش���ه‌كره‌و زه‌ختیان هه‌یه‌ كه‌متر بۆیان‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی پزیش���كیی ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و یاری���ده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫ی ئ���ه‌م كار‌ه ‌‬ ‫ب���ه‌و پێی��� ‌ه ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌ش���اخ‬ ‫ئام���اژ‌هی‌ به‌س���وده‌كان ‌‬ ‫ی پیس‬ ‫ك���رد‌و رونیكرده‌وه‌ ك��� ‌ه خوێن ‌‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌ك���دا كۆده‌بێته‌وه‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و خوێن��� ‌ه ده‌رده‌هێن���ن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌پیاوان‪ ،‬چونكه‌ ژنان ئه‌و خوێنه‌ زیاتر‬ ‫ی مانگه‌و‌ه فڕێی‌ ده‌ده‌ن ‌ه‬ ‫ی س���وڕ ‌‬ ‫له‌ڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌و ئامێرانه‌ش��� ‌‬ ‫ی "بێگومان بۆ ئه‌م‬ ‫به‌كاریده‌هێنن وت��� ‌‬ ‫كار‌ه ئامێری‌ پزیشكی‌ به‌كارده‌هێنین‌و‬ ‫ی‬ ‫ی الوه‌كی ‌‬ ‫ئامێره‌ك���ه‌ش هیچ زیانێك��� ‌‬ ‫نییه‌‌و پاكژه‌‪ ،‬تا ئێستاش هیچ كه‌سێك‬ ‫ی زیانی‌ الوه‌كی‌ كه‌ڵه‌ش���اخه‌و‌ه‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫نه‌هاتۆت ‌ه المان"‪.‬‬ ‫پزیشكێك‪ :‬هیچ سودێك ‌‬ ‫ی نییه‌‬ ‫ی پزیشك ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی كه‌ڵه‌ش���اخ‬ ‫زۆر جه‌خت���ی له‌باش���ی ‌‬ ‫ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پزیش���كان پێیانوای ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئه‌و كاره‌ له‌ڕووی‌ ته‌ندروس���تییه‌و‌ه‬ ‫هیچ سودێكی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا‬ ‫د‪.‬تاب���ان كه‌س���نه‌زان ‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌ ئ���ه‌و كار‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ڕوی‌ زانس���تییه‌وه‌ هی���چ بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونك���ه‌ خوێنی‌ پی���س نایه‌ت ‌ه‬ ‫ی خوێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌نێوان‬ ‫ملوله‌كان ‌‬ ‫ی پێده‌كرێت‌و‬ ‫دڵ‌و سییه‌كاندا ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ی لێوه‌رده‌گرن‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ش ك ‌ه سود ‌‬ ‫ته‌نها له‌ڕووی‌ ده‌رونییه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ ئاینی‌‪ :‬سودی‌ هه‌یه‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پاڵ‌ ئه‌و بۆچونانه‌دا‪ ،‬مامۆستایان ‌‬

‫ ‬ ‫کوڕێک له‌کاتی که‌ڵه‌شاخکردندا‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫خه‌ڵكیی‌ سودیان پزیشكێك‪:‬‬ ‫جگه‌ له‌الیه‌نی‌‬ ‫لێوه‌رگرتووه‌و‬ ‫ی ده‌رونی‌‪ ،‬هیچ‬ ‫هه‌فتانه‌ش نزیكه‌ ‌‬ ‫بنه‌مایه‌كی‌‬ ‫چوار بۆ پێنج‬ ‫ته‌ندروستی‬ ‫كه‌س سه‌ردانم‬ ‫نییه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫ی ئیغریقییه‌كان‪ ،‬دوای‌ ئه‌وانیش عه‌ره‌ب‌و‬ ‫ئاین���ی‌ ئام���اژ‌ه به‌الیه‌ن ‌ه باش���ه‌كان ‌‬ ‫كه‌ڵه‌شاخ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌و رووه‌و‌ه موحسین ئه‌نده‌نوسیه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو رونیكرده‌و‌ه ك ‌ه له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌حم���ود ئیمام‌و خه‌تیب���ی‌ مزگه‌وت ‌‬ ‫ی پێغه‌مب���ه‌ری‌ ئیسالمیش���دا (د‪.‬خ)‬ ‫ی له‌وه‌كرد ك��� ‌ه مێژو ‌‬ ‫زه‌ڕایه‌ن باس��� ‌‬ ‫ی "پێغه‌مبه‌ر‬ ‫ی كه‌ڵه‌شاخ زۆر كۆنه‌و پێش كه‌ڵه‌شاخ به‌كارهاتووه‌‌و وت ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬ ‫ئیسالمیش له‌الیه‌ن ئاینه‌كانی‌ دیكه‌شه‌و‌ه (د‪.‬خ) چه‌ن���د جارێ���ك به‌كاریهێناوه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌بووه‌و‬ ‫به‌كارهێنراوه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا س���ینییه‌كان‌و چونك ‌ه سه‌رئێشه‌و شه‌قیق ‌ه ‌‬ ‫فیرعه‌ونیه‌كان به‌كاریانهێناوه‌‌و پاشان سودی‌ لێبینیوه‌"‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫هۆكاره‌كانی لێكتر نزیكبوونه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و گۆڕان‬ ‫عه‌تا قه‌ره‌داخی‬ ‫ئایا ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ هه‌یه‌ یه‌كێتی‌و گۆڕان‬ ‫لێكتر نزیك ببنه‌وه‌؟ ئایا ئه‌و هۆكارانه‌ چین‬ ‫كه‌ ده‌شێ ببنه‌ هۆی نزیكبوونه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫دوو الیه‌نه‌ لێكتری؟ ئایا نزیكبوونه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌و گ���ۆڕان لێكت���ری له‌قازانجی‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ فراوانبوونی په‌راوێزی ئازادییه‌‬ ‫یان نا؟ ئایا لێكت���ر نزیكبوونه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫دوو الیه‌ن���ه‌ چ كاریگه‌رییه‌كی پۆزه‌تیف‬ ‫ی���ان نێگه‌تیف���ی له‌س���ه‌ر ئه‌زموون���ی‬ ‫حوكمڕان���ی كوردس���تان ده‌بێ���ت؟ ئایا‬ ‫لێكتر نزیكبوونه‌وه‌یان چ كاریگه‌رییه‌كی‬ ‫له‌س���ه‌ر شووناسی ئۆپۆزس���یۆنبوونی‬ ‫گ���ۆڕان ده‌بێ���ت؟ ئای���ا نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی لێكتر چیمان پێده‌ڵێت‬ ‫له‌باره‌ی‌ رۆڵی گۆڕانه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌و‬ ‫ئه‌گه‌ره‌ی كه‌ ده‌ش���یا ئۆپۆزس���یۆنێكی‬ ‫سروش���تی له‌كوردس���تاندا دروس���ت‬ ‫ببووای���ه‌؟ ئایا ه���ه‌ر نزیكبوونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی لێكت���ری نامانگێڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌و راستییه‌ی‌ كه‌ له‌گه‌وهه‌ردا گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی جیاوازییه‌ك���ی ئه‌وتۆیان نییه‌‌و‬ ‫هه‌ردووكیان له‌یه‌ك ش���ێواز په‌روه‌رده‌و‬ ‫كاری سیاس���ی‌و حیزبایه‌تیدا په‌روه‌رده‌‬ ‫ب���وون؟ واته‌ هه‌ردووكی���ان په‌روه‌رده‌ی‬ ‫یه‌ك قوتابخانه‌ن‪.‬‬ ‫من پێش ئه‌وه‌ی‌ هه‌وڵ���ی وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پرسیارانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ بده‌م‪ ،‬پێمباشه‌‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ بكه‌م‪ ،‬هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫تاكو ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت نه‌متوانیوه‌‬ ‫جیاوازیی گه‌وره‌ له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتیدا‬ ‫ببینم‪ ،‬چه‌ند جارێك ئه‌مه‌شم نووسیوه‌و‬ ‫هه‌ندێ له‌خه‌ڵكی كه‌م ئه‌زموون‌و درشت‬ ‫تێگه‌یشتوو پێیان وابووه‌ ئه‌وه‌ ناهه‌قیی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌‌و ناڕاس���ته‌خۆ پش���تگیرییه‌‬ ‫بۆ یه‌كێت���ی‪ .‬به‌هه‌رحاڵ ئه‌گ���ه‌ر جۆره‌‬ ‫جیاوازییه‌كی���ش هه‌بێت له‌نێ���وان ئه‌م‬ ‫دوو الیه‌نه‌دا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ جیاوازیی بچووك‌و‬ ‫سنوورداره‌و په‌یوه‌ندی هه‌یه‌ به‌شێوازی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی تاكه‌ كه‌سه‌كانه‌وه‌ به‌تایبه‌تی‬ ‫بۆ ئه‌و نه‌وه‌ی���ه‌ی كه‌ له‌النكی یه‌كێتیدا‌و‬ ‫له‌ژێر سایه‌ی سه‌ركردایه‌تی مام جه‌اللدا‬ ‫مێژوویه‌كی���ان به‌ڕێك���ردووه‌‌و په‌روه‌رده‌‬ ‫بوون‌و به‌كۆی دی���دو بۆچوون‌و ره‌فتارو‬ ‫ره‌وت���اری یه‌كێت���ی ب���ارگاوی ب���وون‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئ���ه‌و ره‌فتارو ره‌وت���ارو دیدو‬ ‫بۆچوونان���ه‌ی‌ ناو یه‌كێتی نیش���تیمانی‬ ‫چووه‌ته‌ رووبه‌ری نه‌س���تیانه‌وه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ب���اری وریایی���دا به‌جۆرێك���ی جیاواز‬ ‫ره‌فتار بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وا له‌باری ئاسایی ژیاندا‬ ‫له‌ژێ���ر كاریگه‌ریی نه‌س���تیانتدا ره‌فتار‬

‫ده‌كه‌ن‌و ناتوانن له‌هه‌ژموونی مام جه‌الل‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ یه‌كێتی ده‌ربچن‪ .‬هه‌ر له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌م بنه‌مایه‌ش���ه‌ كه‌ پێش���تر من هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تای دروس���تبوونی بزووتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان���دا نووس���یم گ���ۆڕان درێژكراوه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستانه‌و ناتوانێت‬ ‫بینای شتێكی نوێ بكات له‌كوردستاندا‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك نووس���یبووم ئه‌گ���ه‌ری ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ب���وو له‌هه‌ناوی كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ كوردیدا‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنێكی سروش���تی دروس���ت‬ ‫ببێت‪ ،‬به‌اڵم گۆڕان بێزارییه‌كانی خه‌ڵكی‬ ‫ئیحتیوا ك���ردو ئه‌گه‌ری دروس���تبوونی‬ ‫ئه‌و ئۆپۆزس���یۆنه‌ی له‌بار برد‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫خزمه‌تێكی باش���ی پارتی‌و یه‌كێتی كرد‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وس���او ئێس���تاش پێموابووه‌و‬ ‫پێموایه‌ كه‌ گۆڕانیش به‌و سه‌ركردایه‌تیه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ناو یه‌كێتی هاتووه‌ته‌ده‌رێ ناتوانێت‬ ‫داهێنه‌ری په‌روه‌رده‌یه‌كی نوێ‌و هه‌ڵگری‬ ‫خواس���ت‌و ویس���ته‌كانی گ���ه‌ل‌و نه‌ته‌وه‌‬ ‫بێت له‌ئاستێكدا كه‌ جیاوازیی ئاشكرای‬ ‫هه‌بێت له‌یه‌كێتی‌و پارتی‪.‬‬ ‫هه‌موو بینیومانه‌ له‌ماوه‌ی‌ س���ێ ساڵی‬ ‫راب���ردوودا په‌یوه‌ندی���ی نێ���وان گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تیمانی له‌بارێكی ئاڵۆزدا‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬كه‌ ده‌ش���یا ئ���ه‌و په‌یوه‌ندییانه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئاس���ایی بڕۆیش���تنایه‌و‬ ‫وه‌كو په‌یوه‌ندیی دوو ئاراسته‌ی‌ سیاسی‬ ‫نێو كۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ك به‌ڕێوه‌ بچوونایه‌ كه‌‬ ‫به‌سروشتی له‌سه‌ر ده‌س���ه‌اڵت ملمالنێ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم لێ���ره‌ په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫به‌ئاقارێكی خراپدا رۆیشتن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ده‌ب���ێ ئ���ه‌و راس���تیه‌ بڵێین ك���ه‌ هه‌ر‬ ‫له‌كاتی پڕوپاگه‌ن���ده‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫‪25‬ی ته‌م���وزدا رێكخ���ه‌ری بزووتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان داوای ئه‌ندام���ان‌و الیه‌نگران���ی‬ ‫بزووتنه‌وه‌ك���ه‌ی كرد كه‌ رێزی‌ ئه‌ندامان‌و‬ ‫الیه‌نگرانی الیه‌نه‌كانی تر بگرن‌و هێمنی‬ ‫بپارێزن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ نه‌ له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵت‬ ‫گش���تی‌و نه‌ له‌الیه‌ن ئۆپۆزسیۆنیشه‌وه‌‬ ‫په‌یڕه‌و نه‌كرا كه‌ ئه‌وه‌ش وه‌كو خاڵێكی‬ ‫نێگه‌تیف له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا س���ه‌یر‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر له‌ڕووكه‌ش���دا سه‌یر بكه‌ین‬ ‫وای ببینین كه‌ شتێكی ئاساییه‌ یه‌كێتی‌و‬ ‫گ���ۆڕان لێكت���ر نزی���ك ببن���ه‌وه‌ تا ئه‌و‬ ‫ئاس���ته‌ی‌ كه‌ نه‌ك هه‌ر ببنه‌ هاوپه‌یمان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو تێكه‌اڵویش ببنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌موو‬ ‫ده‌زانین كه‌ گۆڕان له‌یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫جیابووه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر یه‌كێتی كه‌ڵكی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ پێوه‌ ماوه‌ كه‌ گ���ۆڕان ئومێدی‬ ‫پێی هه‌بێت بۆچی لێی جیابووه‌؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌و ئه‌ندازه‌ش خراپ بووبوو كه‌ ئه‌گه‌ری‬

‫زۆرێكی لێكدانه‌وه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ دوای مام‬ ‫جه‌الل هیچ كه‌س‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئێستای یه‌كێتی‬ ‫نه‌توانێت یه‌كێتی‬ ‫به‌ڕێوه‌ببات‌و‬ ‫له‌بارودۆخێكی‬ ‫وه‌هاشدا گۆڕان‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش رێكخه‌ری‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫تاكه‌ ئه‌ڵته‌رناتیفی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی كردنی‬ ‫رووبه‌ری سه‌وزه‌‬ ‫هیچ چاككردنێكی نه‌بێت وه‌كو پێش���تر‬ ‫گوێم���ان له‌ڕێكخه‌ری بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئایا ئێس���تا له‌س���ه‌ر چ بنه‌مایه‌ك‬ ‫گۆڕان له‌یه‌كێتی نزی���ك ده‌بێته‌وه‌؟ كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ شتێكی ئاش���كرایه‌ یه‌كێتی ئێستا‬ ‫له‌چاو ئه‌و كات���ه‌ی‌ گۆڕانی لێجیابووه‌وه‌‬ ‫زیاتر به‌ره‌و دواوه‌ چووه‌و له‌زۆر رووه‌وه‌‬ ‫له‌وكات���ه‌ خراپتره‌‪ .‬كه‌واته‌ باری یه‌كێتی‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌و باره‌ خراپه‌ی ئ���ه‌و كاته‌یه‌ كه‌‬ ‫گۆڕانی لێجیابووه‌و بگره‌ خراپتریش���ه‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ لێره‌وه‌ به‌بۆچوونی من هۆكاری تر‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ واده‌كات له‌یه‌كێتی‌و گۆڕان لێكتر‬ ‫نزیك ببنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش فش���اری به‌هێزی‬ ‫پارتییه‌ بۆ س���ه‌ر هه‌ردووالیان‌و حساب‬ ‫نه‌كردن���ه‌ بۆ هیچیان‪ .‬هه‌م���وو ده‌زانین‬ ‫له‌م���اوه‌ی دوو س���اڵی حكومڕانییه‌كه‌ی‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌مدا پارتی هیچ حس���ابێكی‬ ‫ئه‌وت���ۆی بۆ دكت���ۆر به‌ره���ه‌م نه‌كردو‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی تر پێگ���ه‌ی‌ الوازی یه‌كێتی‬ ‫ده‌رك���ه‌وت‪ .‬دوای ئ���ه‌وه‌ش ك���ه‌ پارتی‬ ‫حكومه‌تی وه‌رگرت���ه‌وه‌و رازیبوو به‌وه‌ی‌‬ ‫كاك كۆسره‌ت ببێت به‌جێگری سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رۆكی هه‌رێم نه‌چووه‌‬

‫په‌رله‌مان ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ئاماده‌بوونی‬ ‫ئه‌و‪ ،‬جێگره‌كه‌ی‌ سوێند بخوات‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی تر حسابنه‌كردنی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمه‌ بۆ پێگه‌ی‌ یه‌كێتی‌و نوێنه‌ره‌كانی‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و حكومه‌تیشدا‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی هه‌ڵوێس���تی یه‌كێتی له‌نێوان‬ ‫مالیكی‌و سه‌رۆكی هه‌رێمدا الیه‌نگرییه‌كی‬ ‫ش���ه‌رمنانه‌ی‌ یه‌كێت���ی ب���ۆ مالیك���ی‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی ش���یعه‌ی س���ه‌ر به‌ئێ���ران‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‌و له‌و رووه‌وه‌ فشاری پارتی‬ ‫له‌سه‌ر یه‌كێتی ئاش���كرایه‌‪ .‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫كاتێك س���ه‌رۆكی هه‌رێم قسه‌ بۆ سۆزو‬ ‫عاتیف���ه‌ی‌ خه‌ڵ���ك ده‌كات س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌ڵوێس���توه‌رگرتن‌و ته‌نان���ه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫مالیكی ده‌ستوور جێبه‌جێ نه‌كات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ ریفران���دۆم‌و جیبابوونه‌وه‌و‬ ‫دروستكردنی ده‌وڵه‌تی كوردی ده‌هێنێته‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش مه‌س���ه‌له‌یه‌كه‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردستان به‌گشتیی‬ ‫پێیان خۆشه‌و پێگه‌ی‌ سه‌رۆكی هه‌رێمی‬ ‫ل���ه‌ڕووی مه‌عنه‌وییه‌وه‌ به‌هێزتر كردووه‌و‬ ‫پێگه‌ی سه‌رۆك كۆماریش الوازتر‪ ،‬دیاره‌‬ ‫ده‌بێ ئه‌وه‌ بزانین جه‌ماوه‌ری ئاس���ایی‬ ‫پێویس���تی به‌وه‌ نییه‌ بیر له‌ورده‌كاریی‬ ‫ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ بكاته‌وه‌و له‌وه‌ بپرسێت‬ ‫ئه‌وه‌ تا چ ئاستێك له‌ئێستادا شیاوه‌؟‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ بزووتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانی له‌گه‌ڵ پارتیدا ناجێگیره‌‬ ‫جارێك نه‌رم���ه‌و جارێ���ك هه‌ڵده‌چێت‪،‬‬ ‫به‌ئاش���كرا دی���اره‌ پارت���ی هه‌ندێج���ار‬ ‫موغازه‌ل���ه‌ی‌ گ���ۆڕان ده‌كات‪ ،‬دی���اره‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش په‌یوه‌ندی به‌ت���ه‌رازووی‌ هێزی‬ ‫جه‌ماوه‌ریی���ه‌وه‌ هه‌یه‌‌و پێده‌چێت پارتی‬ ‫هه‌ندێجار وه‌ها س���ه‌یر بكات كه‌ گۆڕان‬ ‫خاوه‌نی داهاتووی‌ جوگرافیای س���ه‌وزه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س���ه‌ر ئه‌م بۆچوونه‌ی‌ به‌رده‌وام‬ ‫نابێ���ت‌و به‌زوویی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ ك���ه‌ له‌كۆنه‌س���تی پارتیدا‬ ‫جێگی���ره‌و وای بۆ ده‌چێ���ت ئه‌و حیزبی‬ ‫یه‌كه‌م���ه‌ له‌كوردس���تانداو به‌بۆچوون���ی‬ ‫خۆیش���ی هه‌روا ده‌مێنێته‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫وایلێ���ده‌كات حیس���ابێكی ئه‌وتۆش بۆ‬ ‫گۆڕان نه‌كات‪ .‬ئێستا چ یه‌كێتی‌و چ گۆڕان‬ ‫هه‌ردووكیان هه‌ست ده‌كه‌ن له‌ژێر فشاری‬ ‫قورسی پارتیدان‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانن خۆیان‬ ‫بپارێزن پێویستیان به‌یه‌كگرتنه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌مان ئه‌و حاڵه‌ت���ه‌ به‌بیر دێنێته‌وه‌ كه‌‬ ‫حیزبه‌كانی كوردستان كاتێ له‌شاخ بوون‬ ‫كه‌ بارودۆخه‌كه‌ ئاس���ایی بووبێت شه‌ڕی‬ ‫ناوخۆیان كردووه‌ كه‌ مه‌ترس���یه‌كانیش‬ ‫زیات���ر بووبێت لێكت���ر نزیكبوونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچۆن فشاری به‌عس له‌ساڵی ‪1986‬‬

‫به‌دواوه‌ به‌ره‌ی كوردستانی دروستكرد‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ ه���ۆكاری س���ه‌ره‌كیی بۆ لێكتر‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و گۆڕان فش���اری‬ ‫پارتیی���ه‌ له‌س���ه‌ر ه���ه‌ردووال‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫فش���اری پارتی په‌یوه‌ن���دی یه‌كگرتوو‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمیش���ی له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتیدا‬ ‫ئاس���ایی كردۆته‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر فشاری‬ ‫پارتی به‌م شێوه‌ی‌ ئێس���تای به‌رده‌وام‬ ‫بێت ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ری لێكتر نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی ئه‌گه‌رێكی نزیكه‌‪.‬‬ ‫هۆیه‌ك���ی ت���ری لێكت���ر نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌و گ���ۆڕان په‌یوه‌ن���دی به‌لێكتر‬ ‫نزیكی بونیادی‌و مێژوویی‌و ئه‌خالقی ئه‌م‬ ‫دوو الیه‌نه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ بێجگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ترۆپكی هه‌ره‌می ئه‌م دوو الیه‌نه‌ پێشتر‬ ‫یه‌كب���وون‪ ،‬لێكنزیكییه‌كی ته‌واو له‌نێوان‬ ‫قاعیده‌ی‌ ئه‌م دوو الیه‌نه‌دا هه‌یه‌ به‌جۆرێك‬ ‫لێكت���ر جیاكردنه‌وه‌ی���ان ئه‌س���ته‌مه‌و‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش له‌جوگرافی���ای زه‌رددا‬ ‫فشاری پارتی له‌سه‌ر هه‌ردووال قاعیده‌ی‌‬ ‫هه‌ردووالی خستۆته‌ یه‌ك سه‌نگه‌ره‌و‌ه كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش هۆكارێكی سه‌ره‌كییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دیواری س���ایكۆلۆجی نێ���وان قاعیده‌ی‌‬ ‫هه‌ردووال بڕوخێت‌و ته‌نانه‌ت ئه‌و فشاره‌‬ ‫وایكردووه‌ به‌تایبه‌ت���ی قاعیده‌ی‌ گۆڕان‬ ‫بۆچوونه‌كانی پێش���تری خۆی له‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌كێتی بیربچێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك قاعیده‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی���ش له‌به‌راورددا كه‌ به‌حیس���اب‬ ‫رێككه‌وتنی س���تراتیژیی هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‪ ،‬به‌اڵم هه‌ست ده‌كات له‌قاعیده‌ی‌‬ ‫گۆڕانه‌وه‌ نزیكتره‌‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی گرنگ���ی تریش ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌‬ ‫تاكو ئێس���تاش له‌ناو یه‌كێتی‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتیش به‌گومانه‌وه‌ سه‌یری‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ یه‌كێت���ی ده‌كرێت له‌دوای مام‬ ‫جه‌الل‪ ،‬چونكه‌ زۆرێك���ی لێكدانه‌وه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ دوای مام جه‌الل هیچ كه‌س‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی ئێستای یه‌كێتی نه‌توانێت‬ ‫یه‌كێت���ی به‌ڕێوه‌بب���ات‌و له‌بارودۆخێكی‬ ‫وه‌هاشدا گۆڕان‌و به‌تایبه‌تیش رێكخه‌ری‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان تاكه‌ ئه‌ڵته‌رناتیفی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی كردنی رووبه‌ری سه‌وزه‌‬ ‫له‌دوای مام ج���ه‌الل‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌كۆچكردن���ی مام جه‌اللدا‬ ‫زۆرینه‌ی‌ قاعی���ده‌ی‌ یه‌كێتی بچێته‌ پاڵ‬ ‫گۆڕان‪ .‬ده‌شێ س���ه‌ركردایه‌تی گۆڕانیش‬ ‫ئێستا وه‌ها بیر بكه‌نه‌وه‌ كه‌ باشتر وایه‌‬ ‫زه‌مین���ه‌ خۆش بكه‌ن ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ر‬ ‫رووداوێك���ی چاوه‌ڕوانك���راودا بۆش���ایی‬ ‫دروس���ت نه‌بێ���ت‌و زۆرین���ه‌ی‌ قاعیده‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی���ش دووچ���اری ونب���وون نه‌بێت‬ ‫به‌تایبه‌تی ئه‌وه‌ ئاش���كرایه‌ كه‌ زۆرینه‌ی‌‬

‫بیروڕا‬

‫ئه‌و گرفتانه‌ی‌ یه‌كێتی پێوه‌ی ئالوده‌بوو‌ه‬ ‫له‌ئاستی سه‌ركردایه‌تیدایه‌ نه‌ك قاعیده‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك ئه‌و لێكدانه‌وه‌یه‌ش ده‌كرێت كه‌‬ ‫هه‌ندێ له‌و كه‌سانه‌ی‌ نێو سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی كه‌ ده‌توانن واقیعبینانه‌ بڕوانن‌و‬ ‫ك���ه‌م ت���ا زۆر داهات���وو بخوێنن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تاوه‌ زه‌مینه‌س���ازیی بك���ه‌ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دیوارو به‌ربه‌س���تی سایكۆلۆجی‬ ‫نێوان خۆی���ان‌و س���ه‌ركردایه‌تی گۆڕان‬ ‫بڕوخێنن‌و له‌ئه‌گه‌ری هه‌ر پێش���هاتێكدا‬ ‫بتوانن خۆیان‌و پاشماوه‌ی‌ حیزبه‌كه‌شیان‬ ‫له‌ونبوون رزگار بك���ه‌ن‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫هۆكارێك بێت بۆ له‌بیركردنی كێشه‌كانی‬ ‫رابردوو له‌گه‌ڵ سه‌ركردایه‌تی گۆڕان‪ ،‬یان‬ ‫له‌بیركردنی په‌یوه‌ندییه‌ تونده‌ كه‌سیه‌كان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كه‌س���ی یه‌كه‌می گۆڕان���دا به‌و‬ ‫ئومێده‌ی بتوان���ن خۆیان له‌ له‌ناوچوون‬ ‫ی���ان له‌هه‌ژموون‌و فش���اری س���ه‌ختی‬ ‫پارتی بپارێزن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ ئاش���كرایه‌‬ ‫كه‌ پارتی هێش���تا مام جه‌الل ماوه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌موو فشاره‌ له‌سه‌ر یه‌كێتی داده‌نێت‪،‬‬ ‫بێگومان له‌نه‌مانی‌ مام جه‌اللدا به‌ئاسانی‬ ‫گوێ له‌س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی ناگرێت‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ ده‌توانین بڵێی���ن نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌و گۆڕان لێكتری ده‌رئه‌نجامی ئه‌م‬ ‫هۆكارانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت هه‌روه‌ك چۆن یه‌كێتی به‌ده‌ست‬ ‫كێش���ه‌كانی ناوخۆی���ه‌وه‌ ده‌ناڵێنێ���ت‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ بزووتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش‬ ‫به‌ده‌ر نییه‌ له‌و جۆره‌ كێشانه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫كێش���ه‌ی‌ نێ���وان ن���ه‌وه‌ی‌ ن���وێ‌و ئه‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیه‌ی كه‌ له‌یه‌كێتی هاتۆته‌‬ ‫ده‌رێ‪ .‬ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌ملمالنێی ناوخۆی‬ ‫نێو ن���ه‌وه‌ نوێیه‌كه‌و ناڕه‌زایی به‌ش���ێك‬ ‫له‌ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كانی گۆڕان له‌شێوه‌ی‌‬ ‫كاركردن���ی خۆی���ان‌و به‌رده‌وامنه‌بوونی‬ ‫به‌ش���ێكی تری���ان‌و جیابوونه‌وه‌یان یان‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ به‌شێكیش���یان‬ ‫ته‌نیا له‌پێناوی خانه‌نش���ینبووندا له‌گه‌ڵ‬ ‫لیس���ته‌كه‌ بن‌و دوای خانه‌نشینبوونیان‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان به‌گۆڕان���ه‌وه‌ نه‌مێنێ���ت‬ ‫ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ش بۆخ���ۆی بێئومێدكردنی‬ ‫به‌ش���ێك له‌و جه‌ماوه‌ره‌یه‌ كه‌ ده‌نگیان‬ ‫به‌و لیس���ته‌یه‌ داوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش واده‌كات‬ ‫ك���ه‌ به‌رده‌وامبوونی گۆڕانیش له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌م ش���ێوه‌ كاركردنه‌ ئه‌گ���ه‌ری ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌بێ���ت قه‌یرانی گه‌وره‌ دروس���ت بكات‬ ‫له‌نێو بزووتنه‌وه‌كه‌دا‌و هه‌س���تكردن به‌و‬ ‫گرفتانه‌ی‌ ناوخۆ له‌باشكردنی په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا باربوو بكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫»»‪19‬‬

‫سیستمی‌ كۆتا یا زه‌وتكردن ‌ی ئیراد‌هی‌ ده‌نگده‌ر‬ ‫كۆنگره‌ی‌ شه‌شه‌می‌ یه‌كگرتوو وه‌ك نمونه‌‬ ‫مافناس‪ :‬عه‌بدولقادر ساڵح‬

‫یه‌كگرت���ووی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌میانه‌ی‌ كۆنگره‌ی‌ شه‌ش���ه‌می‌ خۆیدا‬ ‫به‌ كۆمه‌ڵێك هه‌نگاوی‌ بوێرانه‌وه‌ توانی‌‬ ‫(ت���ا‪-‬و له‌رز)ه‌كانی‌ كۆنگره‌ به‌س���تن‬ ‫وه‌پشتسه‌ر بنێت‌و بتوانێت به‌ كه‌مترین‬ ‫مه‌ترسییه‌وه‌ له‌و كۆنگره‌یه‌ ده‌ربچێت‪،‬‬ ‫له‌و كۆنگره‌یه‌دا س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫پۆس���تی‌ یه‌كه‌می‌ حیزبه‌ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مینداری‌ ئه‌و حیزبه‌وه‌ به‌ جێهێڵراوه‌‪،‬‬ ‫له‌میان���ه‌ی‌ پرۆس���ه‌یه‌كی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئاشكرادا كه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌ناڵی‌ ئاسمانی‌‬ ‫سپێده‌وه‌ په‌خشكرا‪ ،‬توانرا ئه‌میندارێكی‌‬ ‫نوێ ب���ۆ ئه‌و حیزب���ه‌ دابنرێ���ت‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش خ���ۆی‌ له‌خۆی���دا هه‌نگاوێكی‌‬ ‫گه‌وره‌‌و بوێرانه‌ ب���وو له‌مێژووی‌ پارته‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫كاتیش���دا په‌خش���كردنی‌ راسته‌وخۆی‌‬ ‫كۆنگره‌ك���ه‌ ب���ه‌ تایبه‌ت ئه‌و به‌ش���ه‌ی‌‬ ‫تایبه‌ت بوو به‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌مین���دار‌و ئه‌نجومه‌نی‌ به‌ دواداچوون‌و‬ ‫ئه‌ندامانی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و حیزبه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆی‌ له‌خۆیدا داهێن���ان‌و هه‌نگاوێكی‌‬ ‫بوێرانه‌ی‌ دیكه‌ی‌ ئ���ه‌و كۆنگره‌یه‌ بوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێگوم���ان هه‌م���وو كارێكی‌ له‌م‬ ‫چه‌ش���نه‌ مه‌رج نییه‌ س���ه‌راپای‌ هه‌موو‬ ‫جوانی‌‌و خاڵ���ی‌ ئیجابی‌ بێت‌و ده‌كرێت‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ندێك كار‌و جومگه‌ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫ناو كۆنگره‌كه‌ س���ه‌رنج‌و تێبینی‌ وردو‬ ‫بابه‌تییانه‌ هه‌ڵبگرێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ لێره‌دا‬ ‫م���ن ده‌مه‌وێت هه‌ڵوێس���ته‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بك���ه‌م په‌ی���ڕه‌و كردنی‌ (سیس���تمی‌‬ ‫كۆت���ا) ب���وو له‌كۆنگره‌ی‌ شه‌ش���ه‌می‌‬

‫یه‌كگرتوودا كه‌ به‌ هۆی‌ ئه‌م سیستمه‌وه‌‬ ‫خوش���كانی‌ ن���او یه‌كگرت���وو به‌ڕێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪%25‬ی‌ كورس���ییه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ به‌‬ ‫دواواچوون‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسیان بۆ خۆیان برد‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ده‌كرێت‬ ‫ل���ه‌م باره‌یه‌وه‌ هه‌ڵوێس���ته‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌ین ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئایا سیس���تمی‌ كۆتا‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌‌و خوێندنه‌وه‌ی‌ بابه‌تییانه‌ی‌‬ ‫پرس���ی‌ ژنانه‌ له‌ناو ئه‌م جۆره‌ كایانه‌دا‬ ‫یا مه‌رحه‌مه‌ت‌و خێری‌ پیاوانه‌ كه‌ پێیان‬ ‫ده‌به‌خشرێت؟ ئایا به‌و ژماره‌ به‌رچاوه‌ی‌‬ ‫خوشكان له‌ناو كۆنگره‌ی‌ یه‌كگرتوو گه‌ر‬ ‫یه‌ك ده‌س���ت‌و یه‌ك هه‌ڵوێست بوونایه‌‬ ‫نه‌یانده‌توان���ی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ سیس���تمی‌‬ ‫كۆتا ئه‌وه‌ی‌ به‌ ده‌س���تیان هێناوه‌ به‌م‬ ‫سیستمه‌‪ ،‬ئه‌وا به‌بێ‌ په‌یڕه‌وكردنی‌ ئه‌م‬ ‫سیستمه‌ به‌ده‌ستی‌ بهێنن؟ ئایا هه‌بوونی‌‬ ‫رێژه‌ی‌ ‪%25‬ی‌ خوشكان له‌نێو ئه‌و سێ‌‬ ‫جومگه‌ گرنگ���ه‌ی‌ یه‌كگرتوودا ده‌الله‌ته‌‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌هێزیی‌ خودی‌ خوش���كان یا‬ ‫ب���ه‌ هۆی‌ ره‌حمه‌تی‌ سیس���تمه‌كه‌وه‌ به‌‬ ‫ده‌ستهاتووه‌؟ ئایا خوشكان بۆ ناتوانن‬ ‫بگه‌نه‌ ئه‌و ئاسته‌ی‌ كه‌ ئه‌وه‌نده‌ به‌ هێز‌و‬ ‫لێهاتووبن نه‌ك خودی‌ خوشكان خۆیان‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و پیاوانیش ناچ���ار بكه‌ن تا له‌م‬ ‫جۆره‌ كۆنگرانه‌ ده‌نگیان پێبده‌ن؟ ئایا‬ ‫جه‌ختكردنه‌وه‌ی‌ خوش���كانی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫پاس���او هێنانه‌وه‌ بۆ سیس���تمی‌ كۆتا‬ ‫به‌ڵگه‌ نییه‌ له‌س���ه‌ر نه‌بوونی‌ متمانه‌ به‌‬ ‫خۆیان‌و ده‌ترس���ن گ���ه‌ر له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫سیستمه‌وه‌ نه‌بێت ئه‌وا په‌راوێز بخرێن؟‬ ‫ئای���ا له‌دیدی‌ ره‌خنه‌گران���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫حی���زب‪ ،‬خوش���كانی‌ یه‌كگرت���وو به‌م‬ ‫كاره‌یان سه‌ركه‌وتووبوون له‌پڕكردنه‌وه‌ی‌‬

‫كورس���ییه‌كانی‌ ئه‌و س���ێ‌ جومگه‌یه‌ یا‬ ‫نا؟‬ ‫ئه‌مان���ه‌‌و چه‌ندی���ن پرس���یاری‌ دیكه‌‬ ‫یه‌خه‌ی‌ خوشكان‌و خودی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كگرتووش ده‌گرێ���ت له‌په‌یڕه‌وكردنی‌‬ ‫وه‌ها سیس���تمێكدا‪ ،‬چونكه‌ یه‌كگرتوو‬ ‫یه‌كێكبوو له‌و پارتانه‌ی‌ كوردستان كه‌‬ ‫له‌هه‌ر مێژه‌وه‌ ئافره‌تی‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫مه‌كت���ه‌ب سیاس���یدا هه‌ب���وو‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫پاش هه‌ژده‌ س���اڵ ئه‌زموون���ی‌ كاری‌‬ ‫خوش���كان له‌ڕێكخستنه‌كانی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫كه‌ شانبه‌ش���انی‌ پیاوان كاریانكردووه‌‪،‬‬ ‫تازه‌ به‌ تازه‌ جه‌ختده‌كه‌نه‌وه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫سیس���تمی‌ كۆت���ا‌و ده‌یانه‌وێ���ت له‌ژێر‬ ‫س���ێبه‌ری‌ ئه‌م سیس���تمه‌دا مافه‌كانی‌‬ ‫خۆیان ده‌س���ت بخه‌ن‪ ،‬چونكه‌ به‌پێی‌‬ ‫ئه‌م سیس���تمه‌ ئیتر ترس���ی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫نابێ���ت له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا ده‌نگی‌ كه‌م‬ ‫بهێنن‪ ،‬چونك���ه‌ هه‌ندێك ئه‌ندامی‌ پیاو‬ ‫له‌ن���او كۆنگره‌ی‌ یه‌كگرت���وو له‌كاتێكدا‬ ‫ك���ه‌ نزیكه‌ی‌ دوو س���ه‌د ده‌نگی‌ هه‌بوو‬ ‫ده‌رنه‌ده‌چوو بۆ سه‌ركردایه‌تی‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫خوش���كێك به‌ نزیكه‌ی‌ سه‌د ده‌نگه‌وه‌‬ ‫ده‌چووه‌ سه‌ركردایه‌تی‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ به‌‬ ‫سیستمی‌ كۆتا مسۆگه‌ری‌ كردبوو‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ من سیستمی‌ كۆتا‌و سه‌پاندنی‌‬ ‫له‌ناو ئه‌م جۆره‌ شوێنانه‌دا زه‌وتكردنی‌‬ ‫ئیراده‌ی‌ ئه‌ن���دام كۆنگره‌ یا ده‌نگده‌ره‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ كێی‌ ده‌وێ���ت هه‌ڵیبژێرێ‪،‬‬ ‫كاتێك ئه‌وه‌ ده‌س���ه‌پێنرێت كه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌چ���وار ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێكیان خوش���ك بێ���ت‪ ،‬ئیتر لێره‌دا‬ ‫ی كه‌سی‌ چواره‌م له‌م‬ ‫ئیراده‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئه‌ندام كۆنگره‌یه‌ وه‌رده‌گیرێته‌وه‌‌و پێی‌‬

‫سیستمی‌ كۆتا‬ ‫خۆی‌ له‌خۆیدا‬ ‫ی‬ ‫ی خواست ‌‬ ‫پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاالك ‌‬ ‫كارای ‌‬ ‫خوشكان‌و ئافره‌تانه‌‌و‬ ‫ده‌سته‌وسانیان ده‌كات‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌وڵبده‌ن‬ ‫بۆ پێشخستنی‌ خۆیان‌و‬ ‫هه‌نگاونان بۆ پێشه‌وه‌‬ ‫خۆش بێت یا نا ده‌بێت ده‌نگه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫كاندیدێكی‌ ئافره‌ت بڕوات‪ ،‬گه‌ر ده‌نگیش‬ ‫ن���ادات پێیان ئه‌وا ده‌نگ���ی‌ چواره‌می‌‬ ‫ده‌سوتێت‌و ده‌درێت به‌ ئافره‌تێك‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش���ه‌وه‌‌و له‌به‌ره‌نجامی‌‬ ‫ئه‌م سیس���تمه‌وه‌ ده‌ش���ێت زۆر كه‌سی‌‬ ‫به‌ توانا له‌پیاوان بێبه‌ش ببن له‌چوونه‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ له‌كاتێكدا هه‌ندێك كه‌سی‌‬ ‫ك���ه‌م توانا‌و بێ‌ ئه‌زموون له‌خوش���كان‬ ‫بچن���ه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ حیزب���ه‌وه‌‪,‬‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا‌و به‌پێی‌ ئه‌و ئه‌زموونه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌كاری‌ حیزبی‌ ئه‌م واڵته‌دا هه‌بووه‌‬ ‫زۆر كه‌م ئافره‌تان یا خوش���كان بووبنه‌‬ ‫كه‌س���ی‌ یه‌كه‌می‌ جومگه‌ حیزبییه‌كانی‌‬

‫وه‌ك به‌رپرس���ی‌ مه‌كته‌ب یا به‌رپرسی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ند یا به‌رپرسی‌ لق‪ ،‬له‌م كاته‌شدا‪،‬‬ ‫ده‌بینین كاتێك كه‌ خوشكێك ناتوانێت‬ ‫پۆس���تی‌ به‌رپرس���ی‌ مه‌كته‌بێك جگه‌‬ ‫له‌مه‌كته‌بی‌ خوش���كان ببات به‌ڕێوه‌ یا‬ ‫پۆس���تی‌ به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ندێك‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌و خوشكانه‌ی‌ چوونه‌ته‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ی���ا مه‌كته‌ب سیاس���ی‌ جگ���ه‌ له‌ژماره‌‬ ‫زیادكردن هیچی‌ دیكه‌ نه‌بوون‪.‬‬ ‫من بڕوام وایه‌ كه‌ پڕكردنه‌وه‌ی‌ ‪%25‬ی‌‬ ‫كورسییه‌كانی‌ ئه‌و سێ‌ ده‌زگا گرنگه‌ی‌‬ ‫یه‌كگرتوو كه‌ له‌پێشه‌وه‌ ئاماژه‌مان پێدا‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ به‌ سیستمی‌ كۆتا هاتووه‌‪،‬‬ ‫پێناچێ���ت ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ئیجابیی‌‬ ‫ئه‌وت���ۆی‌ لێبكه‌وێت���ه‌وه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫حیزب���ی‌ یه‌كگرت���وو (وه‌ك رێكخراوه‌‬ ‫ژنانیی���ه‌كان)‪ ،‬چونكه‌ ئاش���كرایه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و پۆس���تانه‌ له‌به‌ره‌نجام���ی‌ كارایی‌‬ ‫خودی‌ خوشكانه‌وه‌ به‌ده‌ستنه‌هاتوون‪،‬‬ ‫خوش���كان نه‌یانتوانیوه‌ به‌ هۆی‌ كار‌و‬ ‫چاالك���ی‌ خۆیان���ه‌وه‌ ده‌نگ���ی‌ پیاوان‬ ‫بۆخۆی���ان مس���ۆگه‌ر بك���ه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌سیس���تمی‌ كۆتا هات���وون‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫هیچ ده‌ستكه‌وتێكی‌ تیا نییه‌ بۆ خودی‌‬ ‫خوشكان له‌سه‌ركه‌وتن‌و هه‌نگاونان له‌م‬ ‫پرۆسه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌ خوشكانی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫دانان���ی‌ رێ���ژه‌ی‌ ‪%25‬ی‌ كۆتای���ان به‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن داده‌نا بۆ خۆیان كه‌ ئه‌و‬ ‫به‌ش���ه‌یان بۆ خۆیان مسۆگه‌ر كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا جێگه‌ی‌ به‌زه‌ییه‌ كه‌‬ ‫خوش���كان دوای‌ هه‌ژده‌ ساڵ كاركردن‬ ‫تازه‌ پێداگریی‌ له‌س���ه‌ر سیستمی‌ كۆتا‬ ‫بكه‌ن���ه‌وه‌‌و بیانه‌وێ���ت ل���ه‌و رێگه‌یه‌وه‌‬

‫خۆیان بس���ه‌لمێنن له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫حیزبه‌كه‌یان���دا‪ ،‬ده‌بوو له‌م���اوه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ژده‌ ساڵه‌دا ئه‌وه‌نده‌یان كار بكردایه‌‬ ‫كه‌ نه‌ك ته‌به‌نیی‌ ئه‌م سیستمه‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بوو دژی‌ بوه‌ستنه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫به‌ داخ���ه‌وه‌ خوش���كانی‌ یه‌كگرتوو به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ له‌م مه‌سه‌له‌یان روانی‌‪.‬‬ ‫به‌ كورت���ی‌ ده‌ڵێم‪ :‬سیس���تمی‌ كۆتا‬ ‫خ���ۆی‌ له‌خۆیدا پێچه‌وانه‌ی‌ خواس���تی‌‬ ‫كارایی‌ چاالكی‌ خوش���كان‌و ئافره‌تانه‌‌و‬ ‫ده‌سته‌وس���انیان ده‌كات ل���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ن بۆ پێشخس���تنی‌ خۆیان‌و‬ ‫هه‌نگاونان بۆ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ دڵنیا‬ ‫ده‌بنه‌وه‌ له‌س���ایه‌ی‌ سیس���تمێكی‌ له‌م‬ ‫چه‌ش���نه‌دا پش���كیان پارێزراوه‌‌و ئیتر‬ ‫پێویس���ت به‌وه‌ ن���اكات خۆیان ماندوو‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ئه‌م���ه‌ش له‌الیه‌ك بێ‌ متمانه‌یی‌‬ ‫نیش���انده‌دات ب���ه‌ خۆی���ان‌و له‌الیه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ش ئیراده‌ی‌ ده‌نگده‌ر زه‌وتده‌كه‌ن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ كه‌ خۆی‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت هه‌ڵیبژێرێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌‬ ‫سیس���تمی‌ كۆتا جگ���ه‌ له‌زه‌وتكردنی‌‬ ‫ماف���ی‌ ده‌نگ���ده‌ر‪ ،‬به‌ هیچ���ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫نابین���م‪ ،‬چونك���ه‌ گ���ه‌ر خوش���كان‌و‬ ‫ئافره‌ت���ان ت���ه‌واو بڕوایان ب���ه‌ خۆیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و نی���وه‌ی‌ كۆمه‌ڵ���گا پێكدێنن‌و‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ده‌توانن‬ ‫شانبه‌شانی‌ پیاوان له‌زۆربه‌ی‌ بواره‌كاندا‬ ‫كار بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئیتر چ پێویس���ت به‌‬ ‫سیستمی‌ كۆتا ده‌كات بۆ ده‌رچوونیان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‌و وه‌رگرتنی‌ پۆس���ته‌‬ ‫گرنگه‌كان له‌ناو حیزب‌و له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫یاسادانان‌و جێبه‌جێكردندا‪.‬‬

‫خوێنەرانی بەڕێزی گۆشەی "ئەودیوی شتەکان"ی نوسەر مەریوان وریا قانیع ئاگادار دەکەینەوە‪ ،‬گۆشەکەی لەم ژمارەیەدا بەهۆی کاری تایبەتی بەڕێزیانەوە باڵو نابێتەوە‪ ......‬‬

‫بەشی بیروڕا‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )327‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/5/22‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ولێر رویدا‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‬

‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ هه‌ولێر‌و ئه‌و دۆخه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رووی���دا دوا رووداو‌و دوا س���یناریۆ‬ ‫نابێ���ت‪ .‬ئێمه‌ له‌ب���ه‌رده‌م دۆخێكداین‬ ‫هه‌میش���ه‌ ده‌بێت چاوه‌ڕێی‌ سیناریۆی‌‬ ‫تر‌و پالن���ی‌ جه‌هه‌ننه‌می‌ تر‌و ژاوه‌ژاوی‌‬ ‫زیاتر بكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌ ته‌س���ه‌وری‌ من له‌دوای‌ سیناریۆی‌‬ ‫سه‌رده‌ش���ت عوس���مانه‌وه‌ ئیدی‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌بێت چاوه‌ڕێی‌ زیاد له‌سیناریۆیه‌كی‌‬ ‫ت���ر بكه‌ین بۆ لێڵكردنی‌ دۆخه‌كه‌ تاكو‬ ‫له‌نێوان ح���ه‌ق‌و ناحه‌ق���دا جیاوازیی‌‬ ‫ریش���ه‌یی‌ نه‌كه‌ی���ن‪ .‬ده‌بێ���ت زی���اد‬ ‫له‌ده‌نگه‌ده‌نگێك ببیستین كه‌ دوورمان‬ ‫ده‌خه‌نه‌وه‌ له‌مشتومڕی‌ عه‌قاڵنی‌‪.‬‬ ‫ئێستا له‌به‌ده‌م دۆخێكداین كه‌ كه‌مترین‬ ‫قس���ه‌ی‌ جدی‌ تێدا ده‌كرێت‪ .‬رووداوه‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كیه‌كان هێنده‌ خێران‬ ‫ك���ه‌ رێگه‌ ن���اده‌ن له‌س���ه‌ر رووداوێك‬ ‫بوه‌ستین‌و به‌ڕاس���تی‌ بزانین‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫روویدا‪ .‬نایه‌ڵن كه‌مێك رامێنین‌و له‌سه‌ر‬ ‫رووداوه‌كان هه‌ڵوێس���ته‌یه‌ك بكه‌ی���ن‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش هیچ نییه‌ جگه‌ له‌كوش���تنی‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌‪ .‬بێشك هه‌ر هێزێك‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێك خه‌ونی‌ مه‌زن���ی‌ نه‌بوو‪،‬‬ ‫ئیشی‌ تری‌ نییه‌ پرۆسه‌ی‌ بیركردنه‌وه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌دا بكوژێ���ت‪ .‬هه‌ن���گاوی‌‬ ‫جه‌هه‌ننه‌می‌‌و س���یناریۆی‌ سه‌ره‌تانی‌‬ ‫نوخبه‌ی‌ سیاس���ی‌ ئه‌مڕۆمان هه‌وڵێكه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌ بیر نه‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬نه‌پرسین‬ ‫به‌ڕاستی‌ ئه‌وه‌ چی‌ بوو رویدا‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا ده‌س���ه‌اڵتی‌ كوردی‌ خاڵییه‌‬ ‫له‌هه‌ر پرۆژه‌یه‌كی‌ سیاسی‌‌و ئابووری‌‌و‬

‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫نوخبه‌یه‌ك ‌‬ ‫كه‌ نه‌یتوانی‌ كێش ‌ه‬ ‫ی چاره‌سه‌ر‬ ‫زه‌مینیه‌كان ‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫ی دوور‬ ‫كێشه‌كان له‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌خاته‌وه‌‌و فۆرمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌كی‌ یان ئاسمان ‌‬ ‫پێده‌به‌خشێت‬ ‫مه‌عریف���ی‌ ب���ۆ باش���تركردنی‌ دۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌‪ .‬نوخبه‌ی‌ سیاس���ی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌پاش���اگه‌ردانییه‌كی‌ گه‌وره‌دا ده‌ژی‌‌و‬ ‫دام���اوه‌ به‌رامبه‌ر به‌ ش���یكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌مك���ه‌كان‌و ده‌ســتــه‌وه‌س���تان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئایا به‌ڕاس���تی‌‬ ‫ته‌عبی���ر له‌عه‌لمانی���ه‌ت ده‌كات‪ ،‬یان‬ ‫به‌ موفره‌ده‌كان���ی‌ ئایین واڵت به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌بات‪ .‬هه‌ر نوخبه‌یه‌كی‌ سیاسی‌‪ ،‬هه‌ر‬

‫ده‌س���ه‌اڵتێك نه‌یتوانی‌ خۆی‌ یه‌كالی ‌‬ ‫ی‬ ‫بكات���ه‌وه‌ كه‌ به‌ڕاس���تی‌ چی‌ ده‌وێت‌و‬ ‫چی‌ ده‌كات‪ ،‬ئیش���ی‌ تری‌ نابێت جگه‌‬ ‫له‌دروستكردنی‌ ده‌نگه‌ده‌نگ‌و میدیاكانی‌‬ ‫پ���ڕ ب���كات له‌هه‌ڵپه‌ڕین ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌بیركردنه‌وه‌ دوورم���ان بخاته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌تێڕامان به‌دوورمان بگرێت‪.‬‬ ‫نوخبه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌ ك���ه‌ نه‌یتوانی‌‬ ‫كێش���ه‌ زه‌مینیه‌كانی‌ چاره‌سه‌ر بكات‪،‬‬ ‫ب���ه‌رده‌وام كێش���ه‌كان له‌خ���ۆی‌ دوور‬ ‫ده‌خات���ه‌وه‌‌و فۆرمێك���ی‌ ده‌ره‌كی‌ یان‬ ‫ئاس���مانی‌ پێده‌به‌خش���ێت‪ .‬ش���ه‌ڕی‌‬ ‫نوخب���ه‌ی‌ سیاس���ی‌ ئێم���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫مالیكی‌‌و هێزه‌ ده‌ره‌كیه‌كان دروس���ت‬ ‫ش���تێكه‌ له‌م بابه‌ته‌‪ .‬ت���ۆ كه‌ نه‌توانی‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ ناوخۆت چاره‌سه‌ر بكه‌یت‪،‬‬ ‫تۆ كه‌ له‌نێ���وان كوڕی‌ خۆت‌و خه‌ڵكدا‬ ‫جی���اوازی‌ بكه‌یت‪ ،‬ئی���دی‌ دوژمنه‌كان‬ ‫بڵێن چی‌؟ ش���ه‌ڕی‌ نوخبه‌ی‌ سیاسی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ی‌ خ���ۆی‌ هی���چ نییه‌‬ ‫جگه‌ له‌دوورخس���تنه‌وه‌ی‌ كلیكه‌كانی‌‬ ‫خه‌ڵك له‌س���ه‌ر س���ه‌رۆك به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ناتوانێت جیاوازیه‌ ئابووری‌‌و سیاسی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ كاڵ‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌جۆرێكی‌ تر ئه‌م نوخبه‌یه‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫كێش���ه‌ی‌ ئایینی‌‌و ئاس���مانی‌ دروست‬ ‫بكات تاكو ئاراس���ته‌ی‌ تیره‌كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫خ���ۆی‌ دوور بخات���ه‌وه‌‪ .‬ك���ه‌ی‌ كورد‬ ‫كێش���ه‌ی‌ مه‌زهه‌بی‌‌و ئاین���ی‌ هه‌بووه‌؟‬ ‫بێش���ك هه‌م���وو هێزێك ك���ه‌ كه‌مێك‬ ‫له‌س���ته‌مكارییه‌وه‌ نزیك بێت‪ ،‬ئیشی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كێشه‌ی‌ مه‌زهه‌بی‌ دروست‬ ‫بكات بۆ دوورخستنه‌وه‌ی‌ ئه‌و چاوانه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ له‌سه‌ر كێش���ه‌ زه‌مینیه‌كان‬ ‫كه‌ نوخبه‌ی‌ سیاسی‌‌و ده‌سه‌اڵت خۆی‌‬ ‫دروستی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ولێر روویدا دروس���ت له‌م‬

‫جۆره‌ سیناریۆ س���ه‌ره‌تانیه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌سه‌فی‌ گه‌وره‌ ئه‌وه‌یه‌ پیاوانی‌ ئایینی‌‬ ‫ئێم���ه‌ له‌جه‌هلێكی‌ گ���ه‌وره‌دا ده‌ژین‌و‬ ‫ته‌نها ده‌یانه‌وێت به‌ ده‌نگه‌ده‌نگ خودا‬ ‫له‌دڵماندا جێبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا دوو دی���دی‌ زۆر ترس���ناك‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ كوردی���دا ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫دیدێك پێی‌ وای���ه‌ عه‌لمانیه‌ت بریتییه‌‬ ‫له‌جنێودان به‌ موقه‌دده‌س‌و دیدێكیش‬ ‫پێ���ی‌ وایه‌ به‌ ده‌نگه‌ده‌ن���گ‌و قیڕه‌قیڕ‬ ‫خ���ودا له‌دڵمان���دا بچه‌س���پێنێت‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ردوو دیده‌كه‌ له‌بێئاگاییه‌كی‌ دینی‌‌و‬ ‫دنیاییدا ده‌ژین‪.‬‬ ‫هه‌رگیز عه‌لمانیه‌ت بریتی‌ نییه‌ له‌نوسنی‌‬ ‫كرچ‌و كاڵ‌و جنێودان به‌ موقه‌دده‌س‌و‬ ‫بریتی‌ نییه‌ له‌ڕووتكردنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌‌و‬ ‫هه‌ڵپه‌ڕین‌و سه‌ما‪ .‬به‌دیوه‌كه‌ی‌ تریشدا‬ ‫هه‌رگی���ز ئایین بریتی‌ نیی���ه‌ له‌فتوا‌و‬ ‫ده‌نگه‌ده‌نگ���ی‌ پیاوان���ی‌ ئایین���ی‌‌و‬ ‫داپۆش���نی‌ كۆمه‌ڵگه‌‪ .‬خودا پێویستی‌‬ ‫به‌ جه‌نگاوه‌ر نییه‌‪ ،‬خ���ودا له‌هێمنیدا‬ ‫له‌دڵماندا جێیه‌ك داگیر ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌رچۆنێك بێت ئه‌وه‌ی‌ دوای‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫سیناریۆیانه‌ ده‌كه‌وێت له‌بێئاگاییه‌كی‌‬ ‫كوش���نده‌دا ده‌ژی‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫روویدا به‌ ه���ه‌ر پێوه‌رێك وه‌ریبگرین‬ ‫ن���ه‌ عه‌لمانی���ه‌ت ب���وو نه‌ دی���ن‪ .‬نه‌‬ ‫نوسینی‌ كرچ‌و كاڵ‌و خاڵی‌ له‌مه‌عریفه‌‌و‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ عه‌لمانی���ه‌ت ب���وو‪ ،‬نه‌‬ ‫ده‌نگه‌ده‌نگی‌ مه‌الكان‌و خۆپیشاندانی‌‬ ‫نه‌وه‌یه‌ك كه‌ باز به‌سه‌ر خوێن‌و كوشتن‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌كان���ی‌ نوخبه‌ی‌ سیاس���یدا‬ ‫ده‌دات ئایینه‌ به‌مانا رۆحیه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت ئه‌م دوو دیده‌ بوه‌ستن‌و رووی‌‬ ‫خۆیان به‌ره‌و نوخبه‌ی‌ سیاس���ی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ بس���وڕێنن‌و بڵێ���ن‪ :‬براده‌ران‬ ‫چ س���یناریۆیه‌كی‌ جه‌هه‌ننه‌می‌ ترتان‬ ‫داڕشتووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بیر نه‌كه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌ربار‌و سه‌ربار‬ ‫ی بێخاڵی‌‬ ‫ نور ‌‬ ‫ی نووس���ین‌و‬ ‫ی دونی���ا ‌‬ ‫له‌ئێس���تا ‌‬ ‫ی كوردیدا‌و له‌ناو دامه‌زراو‌ه‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری ‌‬ ‫ی حیزبه‌كاندا‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و میدیاییه‌كان ‌‬ ‫ب ‌ه گش���تی‌‪ ،‬ده‌ن���گ‌و ره‌ن���گ‌و قه‌ڵه‌م‬ ‫گه‌لێك هه‌ن‪ ،‬ك ‌ه بۆ مانه‌وه‌‌و درێژه‌دان‬ ‫ی خۆیان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی مش���ه‌خۆری ‌‬ ‫ب ‌ه ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ب ‌ه ماس���تاو‌و مه‌راییكردن بۆ سه‌روو ‌‬ ‫خۆیان ناوه‌س���تن‪ ،‬به‌ڵك���و زۆرجاریش‬ ‫ی تر‌و‬ ‫ی ئه‌وان��� ‌‬ ‫ی رووش���اندن ‌‬ ‫له‌ڕێگ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناش���یرین ‌‬ ‫وێناكردنی���ان ب ‌ه ئه‌وپه‌ڕ ‌‬ ‫ی نوێیان‬ ‫ی سه‌رانیان‪ ،‬شێواز ‌‬ ‫له‌به‌ر چاو ‌‬ ‫له‌كاری‌ ده‌رباریی‌ داهێناوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌ك ته‌نها ب ‌ه مانا ‌‬ ‫دیار‌ه ده‌رباری ‌‬ ‫س���تاییش‌و ب ‌ه ش���ان‌و باڵدا هه‌ڵدان‌و‬ ‫ی گه‌وره‌كانی���ان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گه‌وره‌كردن��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ده‌رباریی��� ‌ه ده‌په‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫دیوێك ‌‬ ‫ی تر‪،‬‬ ‫بۆ جاسووس���یكردن به‌سه‌ر ئه‌و ‌‬ ‫ی ه���اوكار‌و هاوبیره‌و‌ه بگره‌‪،‬‬ ‫له‌ئه‌ویتر ‌‬ ‫ی جیاواز‪ ،‬ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫تا ده‌گات ‌ه ئه‌ویتر ‌‬ ‫ی بنێین‬ ‫ێ ن���او ‌‬ ‫له‌ده‌رباریی‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌ر‌ه‬ ‫ی جاس���ووس‪ .‬مۆدیل��� ‌‬ ‫ده‌ربار ‌‬ ‫ی كوردییان���ه‌ش له‌و‬ ‫ن���وێ‌‌و داهێنان��� ‌‬ ‫ی جاسووس���ییه‌دا ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ش���ێو‌ه ‌‬ ‫ئه‌و بابایان ‌ه دێن ‌ه ناو مه‌جلیسان‌و ته‌نها‬ ‫ێ هه‌ڵخس���تن ناوه‌ستن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ب ‌ه گو ‌‬ ‫ی دانیشتنه‌كان‌و‬ ‫خۆیان ده‌كه‌ن ‌ه میحوه‌ر ‌‬ ‫ی بابه‌ت���ه‌كان له‌خۆی���ان‬ ‫س���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات‌و ناوه‌ڕۆكه‌كانی���ان ب ‌ه‬ ‫ی هاونش���ین گه‌رم ده‌كرێ‌‌و‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ئه‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتاییه‌كه‌یش���یان ب��� ‌ه راپۆرتێك��� ‌‬ ‫ده‌رباره‌كان خۆیان كۆتاییان دێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی تر‪،‬‬ ‫ی ناڕاز ‌‬ ‫ی ناڕاز ‌‬ ‫كائینان ‌ه له‌خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی ره‌خنه‌گرتر‪ ،‬دێن‌و‬ ‫ی جیدد ‌‬ ‫له‌ڕه‌خنه‌گر ‌‬ ‫ی‬ ‫راس���ت‌و چه‌پ ده‌كه‌ون ‌ه سه‌روگوێالك ‌‬ ‫حیزبه‌كانی���ان‪ ،‬م���رۆڤ گومان ده‌كات‬ ‫ی ئه‌و ش���وێنان ‌ه بن‪،‬‬ ‫ئه‌وان��� ‌ه كارمه‌ند ‌‬ ‫ك��� ‌ه تیایاندا كار ده‌كه‌ن‪ ،‬ئیتر ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئه‌وان به‌س��� ‌ه هاونشینێكیان ده‌م ‌‬ ‫ی ب ‌ه س���وك ‌ه‬ ‫ب ‌ه ناخێر بكرێته‌وه‌‌و زمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫گلله‌ییه‌كیش بسوڕێ‌‪ ،‬بۆ رۆژان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و دانیش���تنه‌‪ ،‬كه‌س���ه‌ك ‌ه چ هاوبیر ‌‬ ‫ده‌رباره‌ك ‌ه بێت‪ ،‬ی���ان نه‌یار‌و جیاواز‪،‬‬ ‫ی نه‌چێت ‌ه به‌ر قوڕ‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌ریش ‌‬ ‫ی حیزب‪.‬‬ ‫ی ره‌ش ‌‬ ‫ی ده‌كه‌وێت ‌ه لیس���ت ‌‬ ‫ناو ‌‬ ‫ی ئه‌و بابایانه‌ش‬ ‫ی هه‌ر‌ه دیار ‌‬ ‫خه‌سڵه‌تێك ‌‬ ‫له‌وه‌دا دیاره‌‌و به‌وه‌دا ده‌ناس���رێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌س���ه‌ر الپه‌ڕه‌‌و شاش���ه‌‌و پش���ت ‌‬ ‫ی ناخوێندرێنه‌وه‌‌و‬ ‫مایكه‌كان ب ‌ه ئاشكرای ‌‬ ‫ی‬ ‫نابینرێن‌و نابیس���ترێن‪ ،‬به‌ڵكو ش���ێر ‌‬

‫ی مه‌جلیس ‌ه ئاسایی‌‌و الپه‌ڕگه‌‌و‬ ‫هه‌قبێژ ‌‬ ‫گفتوگ���ۆ زاره‌كییه‌كانن‪ .‬وات ‌ه گرنگترین‬ ‫ی نووسین‌و‬ ‫نیشانه‌یه‌كیان ئه‌وه‌ی ‌ه بوێر ‌‬ ‫ی راشكاو‌و بوێر‌و‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌‌و ده‌ربڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و دروشم فرۆشیی ‌ه ‌‬ ‫راس���تگۆیان ‌ه ‌‬ ‫خۆیانی���ان نییه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫ی ت���ر بخه‌ن ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئه‌و‌ه دێ���ن تا خه‌ڵك ‌‬ ‫داوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی زۆر س���ه‌یر له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫مۆدیلێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ربار‪ ،‬ك ‌ه ناو‌و س���یفه‌ت ‌‬ ‫وه‌ش���ێن ‌‬ ‫رۆژنامه‌نووس‌و نووس���ه‌رییان دراوه‌ت ‌ه‬ ‫پ���اڵ‪ ،‬ئه‌وانه‌ن ك��� ‌ه له‌تاریكیدا‌و دوور‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵ���ك‌و نێوه‌ن���د ‌‬ ‫له‌چ���او‌و گوێ��� ‌‬ ‫ی گوێڕایه‌ڵن‌و‬ ‫ی ده‌ربارێك��� ‌‬ ‫رۆش���نبیری ‌‬ ‫ی ئه‌و سروته‌ش���دا زمانیان‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ئاس���ت گه‌وره‌كانی���ان له‌خه‌نج���ه‌ر‬ ‫ێ لێ���ره‌دا ناویان‬ ‫تیژت���ره‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌ش��� ‌‬ ‫ی س���ه‌ربار‪ .‬ده‌بار ب ‌ه‬ ‫بنێی���ن ده‌رب���ار ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی مه‌رایی‌‪ ،‬س���ه‌ربار ب ‌ه مانا ‌‬ ‫مانا ‌‬ ‫ی كاوێژكردن له‌سه‌ر‬ ‫ی سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫به‌رهه‌م ‌‬ ‫ئیمتی���از‪ .‬ئ���ه‌و تایپ��� ‌ه له‌ده‌رب���ار ب ‌ه‬ ‫ی ده‌كه‌ون‌و‬ ‫ی جاسووس ‌‬ ‫ده‌گمه‌ن تخوون ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌كییان به‌خش���یش‌و ده‌م‬ ‫خه‌م ‌‬ ‫چه‌وركردن‌و به‌رخورد بوون ‌ه له‌پۆست‌و‬ ‫پله‌و ئیمتیاز‪ .‬وات ‌ه ئه‌وان باكیان به‌و‌ه‬ ‫ێ نه‌یار‪ ،‬گرنگ نیی ‌ه‬ ‫ێ ی���اره‌‌و ك ‌‬ ‫نیی ‌ه ك ‌‬ ‫هاوبیره‌كه‌یان هاوڕایان��� ‌ه یان ناكۆك‪،‬‬ ‫ی سه‌رانیان‬ ‫نه‌یاره‌كه‌یان له‌ڕه‌خنه‌كردن ‌‬ ‫زبرن‪ ،‬یان ن���ه‌رم‌و نیان‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ب ‌ه دوو رووخسار‌و دوو ده‌مامك خۆیان‬ ‫ده‌نوێن���ن‪ ،‬دیوێكیان بێده‌نگی‌‌و س���ه‌ر‬ ‫ی ئ���ه‌وێ‌‪ ،‬له‌دیوه‌خان‌و باره‌گا‪،‬‬ ‫له‌قاندن ‌‬ ‫ی تریشیان ده‌ست نه‌پاراستن‌و‬ ‫دیوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئێ���ره‌‪ ،‬له‌ن���او‬ ‫س���وپه‌ر ره‌خنه‌گ���ر ‌‬ ‫مه‌جلیس‌و بازاڕ‪.‬‬ ‫ی هه‌ر‌ه دیار‌و‬ ‫رووخسار‌و خه‌س���ڵه‌تێك ‌‬ ‫ی ئه‌و تایپ��� ‌ه له‌ده‌ربار‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫به‌رچ���او ‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه نه‌ك هه‌ر مووچه‌‌و پۆس���ت‬ ‫ی جار ئه‌و مووچه‌‌و پۆست ‌ه‬ ‫(ك ‌ه زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قادره‌‪ ،‬ن���ه‌ك به‌رهه‌م ‌‬ ‫ب��� ‌ه قودره‌ت ‌‬ ‫ی ده‌ربار)‪،‬‬ ‫توانا‌و لێهاتوویی‌‌و ش���اره‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكو زه‌وی‌‌و خان���وو‌و ئۆتۆمبێله‌ك ‌ه ‌‬ ‫ژێر خۆیشیان دیاری‌‌و به‌خشیشه‌‪ .‬له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربار له‌تایپ ‌‬ ‫ی ده‌ربار ‌‬ ‫نێوه‌دا ئه‌و‌ه ‌‬ ‫یه‌كه‌م جیا ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬سپڵه‌یی‌‌و نمه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی تایپ ‌‬ ‫حه‌رامییه‌‪ .‬ب���ه‌و پێی ‌ه ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ی جاسووس��� ‌‬ ‫ده‌رب���ار‪ ،‬ك ‌ه خوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێ‌‪ ،‬به‌رامبه‌ر به‌خشنده‌كان ‌‬ ‫نمه‌ك ب ‌ه حه‌رام نییه‌‌و ئاماده‌ی ‌ه له‌پێناو‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی‌‌و سه‌لماندن ‌‬ ‫ی سه‌روو ‌‬ ‫رازیكردن ‌‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر نه‌یاره‌كانی‌‪،‬‬ ‫دڵسۆز ‌‬

‫ی زۆر‬ ‫مۆدیلێكی‌ دیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌یر له‌قه‌ڵه‌م وه‌شێن ‌‬ ‫ده‌ربار‪ ،‬كه‌ ناو‌و‬ ‫ی رۆژنامه‌نووس‌و‬ ‫سیفه‌ت ‌‬ ‫نووسه‌رییان دراوه‌ت ‌ه‬ ‫پاڵ‪ ،‬ئه‌وانه‌ن ك ‌ه‬ ‫له‌تاریكیدا‌و دوور‬ ‫ی خه‌ڵك‌و‬ ‫له‌چاو‌و گوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوه‌ندی‌ رۆشنبیری ‌‬ ‫ده‌ربارێكی‌ گوێڕایه‌ڵن‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫سروته‌شدا زمانیان‬ ‫له‌ئاست گه‌وره‌كانیان‬ ‫له‌خه‌نجه‌ر تیژتره‌‬ ‫بگ���ر‌ه ی���ار‌و هاوبیره‌كانیش���ی‌‪ ،‬ك ‌ه ب ‌ه‬ ‫ی ئه‌و له‌خه‌ت ده‌رچوون‪ ،‬بخات ‌ه‬ ‫بۆچوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دووه‌م ‌ه باك ‌‬ ‫ی تایپ ‌‬ ‫ته‌ڵه‌وه‌‪ .‬هه‌رچ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب ‌ه دڵسۆزی‌‌و خه‌مخۆری‌‌و پابه‌ندبوون ‌‬ ‫ی نیی ‌ه ب ‌ه به‌خش���نده‌ك ‌هی‌‪،‬‬ ‫باوه‌ڕمه‌ند ‌‬ ‫ی ئه‌و‪ ،‬زۆرترین‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه ‌‬ ‫چونك ‌ه خه‌م ‌‬ ‫ی ماددی‌‌و ئیمتیازه‌‪ ،‬ئیتر بۆ‬ ‫ده‌سكه‌وت ‌‬ ‫ئه‌و خۆبادان به‌و به‌خشیش ‌ه گرنگتره‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌و‪،‬‬ ‫ی له‌ب���ه‌ر چ���او‌و گوێ��� ‌‬ ‫ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ن ‌ه په‌ڕۆ‌و ده‌وار ‌‬ ‫به‌خش���نده‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌خنه‌‌و س���وكایه‌ت ‌‬ ‫ی به‌ر با ‌‬ ‫ش���ڕ ‌‬ ‫ێ كه‌س له‌و‬ ‫ێ جار‌و هه‌ند ‌‬ ‫پێكردن‪ .‬هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ربار خه‌س���ڵه‌تێك ‌‬ ‫ی دووه‌م ‌ه ‌‬ ‫تایپ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م جیایان ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫تریش له‌وان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌وی���ش ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه رووقاییمان��� ‌ه‬ ‫ره‌خنه‌كانی���ان باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫ی مایكه‌كان‬ ‫ی رۆژنامه‌كان‌و پشت ‌‬ ‫الپه‌ڕ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رس���ه‌خت ‌‬ ‫ده‌بن��� ‌ه ره‌خنه‌گ���ر ‌‬ ‫به‌خش���نده‌كانیان‌و له‌س���ه‌ر شاشه‌كان‬ ‫ده‌بن��� ‌ه س���وپه‌ر ره‌خنه‌گر‌و پۆس���ت‬ ‫ریفۆرمخواز‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی گرنگ‌و سه‌رنجڕاكێش ‌‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫خاڵێك ‌‬ ‫ی جاسووس‌و‬ ‫جیاكه‌ره‌و‌ه له‌نێوان ده‌ربار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ربار ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ك ‌ه تایپ ‌‬ ‫ده‌ربار ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك���ه‌م ه���ه‌ژار له‌مه‌عریف���ه‌‌و زمان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ربڕین‌و ب ‌ه ساده‌ی ‌‬ ‫نووسین‌و شێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایپ ‌‬ ‫خۆی���ان ده‌رده‌كه‌ون‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ی نواندن‌و‬ ‫دووه‌م وه‌ك جۆرێك له‌هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆ ده‌رخس���تن‪ ،‬دێن‌و ب ‌ه پاشخانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێندنه‌وه‌‌و ئه‌زبه‌ركردن ‌‬ ‫رووكه‌ش��� ‌‬ ‫ی كتێبان‌و‬ ‫ب���ه‌رده‌وام‪ ،‬قس��� ‌ه له‌ده‌م��� ‌‬ ‫ی بیرمه‌ندان‌و قوتابخانه‌كانیان‬ ‫ئه‌زموون ‌‬ ‫وه‌رده‌گرن���ه‌وه‌‌و نووس���ینه‌كانیان ب��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی فیكری‌‌و ناو ‌‬ ‫چه‌مك‌و ده‌سته‌واژه‌گه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫رووناكبی���ران‌و تیۆره‌كانی���ان بارگاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فێڵباز ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش هه‌وڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌یان���ه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك ب���ۆ كوێركردن ‌‬ ‫ی تریش‬ ‫ی وه‌رگ���ر‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫هوش���یار ‌‬ ‫ب���ۆ خ���ۆ ش���یرینكردن له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫به‌خشنده‌كانیان‪.‬‬ ‫ی ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌هه‌رحاڵ‪ ،‬كه‌م نی���ن ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی به‌خش���نده‌كانیان‌و‬ ‫ی چه‌ور ‌‬ ‫ب��� ‌ه پار‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و ئۆتۆمبێل ‌ه‬ ‫له‌ناو خانوو ب ‌ه س���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫مۆدێ���ل ن���وێ‌‌و س���فر كیلۆمه‌تران ‌ه ‌‬ ‫به‌خش���نده‌كانیان پێیان به‌خشیوون‪،‬‬ ‫ی بێب���ه‌ش‌و فه‌رامۆش‌و‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫له‌وان��� ‌‬ ‫په‌راوێزخراو زیاتر‌و زبرتر دێن ‌ه ده‌ست‌و‬ ‫دروشم ده‌به‌شنه‌وه‌‌و دوور له‌باره‌گاكانیان‬ ‫ی به‌خشنده‌كانیان داده‌ن‪،‬‬ ‫وه‌عز‌و ته‌ڵقین ‌‬ ‫له‌هه‌ر هه‌موویش خۆشتر ئه‌وه‌ی ‌ه بۆیان‬ ‫چووه‌‌و ده‌چێت ‌ه س ‌هر‌و به‌خشنده‌كانیان‬ ‫خۆیانیان لێ‌ نه‌بان ده‌كه‌ن!‬ ‫ی ل���ه‌م نێ���وه‌دا پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر بكرێ‌‪ ،‬چه‌ندێتی‌‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌ست ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی مه‌ترس���ی‌‌و ئاست ‌‬ ‫چۆنێت ‌‬ ‫ئ���ه‌و دوو تایپه‌ی ‌ه له‌ده‌ربار‪ ،‬به‌س���ه‌ر‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ریی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ���گا‌و نێوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ربار ‌‬ ‫رۆش���نبیریی‌‪ .‬ب���ه‌و پێی��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫جاس���ووس هه‌میش ‌ه له‌به‌رده‌م ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌مامكه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئاش���كرابوون‌و الچوون ‌‬ ‫ی سه‌رباره‌‪،‬‬ ‫ی ده‌ربار ‌‬ ‫دایه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌مه‌كردن ‌‬ ‫ی مانۆر‌و هێز ‌‬ ‫چونك ‌ه توانا ‌‬ ‫ی به‌رده‌وامی‌‌و‬ ‫زیات���ره‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه چانس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرتره‌‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌روه‌خت ‌‬ ‫مانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌مامكه‌ك ‌هی‌‪،‬‬ ‫ئاشكرابوونی‌‌و الچوون ‌‬ ‫ی جاس���ووس‬ ‫ی س���ه‌ربار ‌‬ ‫د‌ه بارته‌ق���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌دبه‌خت ده‌بێ‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی له‌هه‌ر دوو دینه‌ك ‌ه‬ ‫ی ماسكه‌ك ‌ه ‌‬ ‫الچوون ‌‬ ‫ی ب���ه‌رده‌م‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬له‌الی���ه‌ك نابود ‌‬ ‫ی تر‬ ‫ی ده‌بێت‌و له‌الیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌خش���نده‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی خه‌ڵك‌و خواش ده‌بێ‌‪ ،‬كورد‬ ‫روو ره‌ش ‌‬ ‫وته‌نی‌ "له‌هه‌ڕ ده‌بێ‌‌و له‌مه‌ڕیش!"‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫رۆشنبیر له‌ناو سیاسه‌تدا‬ ‫ رێبین هه‌ردی‬ ‫"ره‌خنه‌گرتن ب ‌ه مانای ئه‌وه‌ی ‌ه چاومان‬ ‫بکه‌ینه‌وه‌‌و ببینین ک ‌ه ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ‬ ‫قه‌بوڵکراوه‌‌و ب ‌ه به‌ڵگه‌‌نه‌ویست‬ ‫ئه‌زانرێت‪ ،‬ئیتر قه‌بوڵناکرێت‪،‬‬ ‫چونک ‌ه ب ‌ه به‌ڵگه‌ نه‌ویست نازانرێت‪.‬‬ ‫ره‌خنه‌گرتن وات ‌ه کارێک بکه‌ین ک ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ زۆر ب ‌ه ساده‌یی‌و ئاسان‬ ‫ئه‌نجام ئه‌درێت‪ ،‬ئیتر ب ‌ه ئاسانی‬ ‫ئه‌نجام نه‌درێت"‪.‬‬ ‫میشل فۆکۆ‬ ‫سیاسه‌ت شانۆی گۆڕانکاری‌و ملمالنێی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیی����ه‌‪ .‬راس����تر هیچ ش����تێکی‬ ‫راس����ته‌قین ‌ه روونادات گه‌ر کاریگه‌ری‌و‬ ‫ره‌نگدان����ه‌وه‌ی له‌سیاس����ه‌تدا نه‌بێ����ت‪.‬‬ ‫رووداوه‌کان له‌هه‌م����وو ئاس����ته‌کاندا‬ ‫سیاس����ین یان النی که‌م ب ‌ه ته‌نیش����ت‌و‬ ‫له‌پاڵ سیاسه‌تدا روو ئه‌ده‌ن‪ .‬هه‌موو ئه‌و‬ ‫هۆیان����ه‌ی ک ‌ه وائه‌کات زۆرێك له‌خه‌ڵک‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت رۆش����نبیران س����ڵ له‌سیاسه‌ت‬ ‫بکه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌مان ئ����ه‌و هۆیانه‌ی ‌ه ک ‌ه وا‬ ‫ئ����ه‌کات سیاس����ه‌تمان ال گرن����گ بێت‌و‬ ‫ب ‌ه ج����دی وه‌ری بگرین‪ .‬ئه‌وانه‌ی س����ڵ‬ ‫له‌سیاس����ه‌ت ئه‌که‌نه‌وه‌‌و له‌خودی بوار‌و‬ ‫بکه‌ره‌کان����ی ب ‌ه گومانن‪ ،‬له‌ب����ه‌ر راده‌‌و‬ ‫ترس����ناکی ئ����ه‌و خراپ����ه‌کاری‌و زیان‌و‬ ‫کاریگ����ه‌ر‌ه نیگه‌تیڤانه‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌ش����ێت‬ ‫سیاس����ه‌ت‌و گه‌مه‌که‌رانی له‌سه‌ر ژیان‌و‬ ‫ئێس����تا‌و داهاتوی مرۆڤه‌کانی دروس����ت‬ ‫بکات‪ ،‬به‌اڵم بێ ئه‌وه‌ی پێوس����تمان ب ‌ه‬ ‫هێنانه‌وه‌ی به‌ڵگه‌ی جیاواز له‌مه‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م هۆیان ‌ه به‌س����ن سیاس����ه‌ت ب ‌ه‬ ‫ج����دی وه‌ربگرین‌و ب���� ‌ه وردی له‌گه‌ڵیدا‬ ‫بڕۆین‌و س����ه‌رنجی لێبده‌ین ک ‌ه سیاسه‌ت‬ ‫بوارێکی ترسناکی پێش����ێلکاریی بێت‪،‬‬ ‫ک���� ‌ه له‌هه‌ر بوارێک����ی دی زیاتر زیان ب ‌ه‬ ‫مرۆڤ‌و کۆمه‌ڵ����گا بگه‌یه‌نێت‪ ،‬ک ‌ه له‌هه‌ر‬ ‫کایه‌یه‌ک زیاتر هه‌موو ئه‌و پێداویس����تی ‌ه‬ ‫م����ادی‌و مه‌عنه‌ویان����ه‌ی له‌به‌رده‌س����تدا‬ ‫بێت ک���� ‌ه ژیان ئه‌خه‌ن ‌ه مه‌ترس����ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ک ‌ه ته‌نه����ا جێگه‌ی پ����ار‌ه په‌یداکردن‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت نواندن بێت‌و دور بێت له‌فکر‌و‬ ‫عه‌قاڵنییه‌‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌م����وو ئه‌مان ‌ه‬ ‫به‌سن بۆ ئه‌وه‌ی پێمان بڵێن قسه‌کردن‬ ‫له‌س����ه‌ر سیاس����ه‌ت‪ ،‬له‌ئاراس����ته‌کانی‪،‬‬ ‫له‌هێزه‌کانی ملمالنێ����ی له‌ناودا ئه‌که‌ن‪،‬‬ ‫له‌بک����ه‌ران‌و ته‌ماعه‌کانی����ان‪ ،‬یه‌کێک���� ‌ه‬ ‫له‌گرنگتری����ن‌و له‌پیس����ترین ئه‌رکه‌کانی‬ ‫رۆش����نبیر‪ .‬ئه‌رک����ی رۆش����نبیر‌ه رێگ ‌ه‬ ‫نه‌دات به‌وه‌ی هه‌موو ئه‌م خراپه‌کاریان ‌ه‬ ‫وه‌ک خراپه‌کارییه‌ک����ی ئه‌زه‌ل����ی ن����او‬ ‫سیاس����ه‌ت ته‌ماش����ا بکرێن‌و ب ‌ه شتێکی‬ ‫سروش����تی دابنرێ����ن‌و وه‌ک پانتاییه‌کی‬ ‫له‌ئه‌زه‌ل����ه‌و‌ه نفرین کراو س����ه‌یر بکرێن‪.‬‬ ‫کاری سه‌ره‌کیی رۆش����نبیر‌ه هه‌میشه‌‌و‬ ‫هه‌موو کات ئ����ه‌و‌ه ب ‌ه بی����ر بهێنێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌م خراپه‌کاریانه‌ی بواری سیاس����ه‌ت‌و‬ ‫بکه‌ره‌کانی ئه‌زه‌لی نین‪ ،‬سروشتی نین‌و‬ ‫نابێت‌و ناکرێت ب ‌ه ئاسایی بزانین‪ .‬راست ‌ه‬ ‫سه‌روکاریی رۆشنبیر له‌گه‌ڵ هوشیاریی‬ ‫مرۆڤه‌کاندایه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌و تێبینییه‌‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫ئه‌بێت هوشیارییه‌ک په‌ر‌وه‌رد‌ه بکات ک ‌ه‬ ‫یه‌که‌م‪ :‬شته‌کان ب ‌ه ئه‌زه‌لی‌و هه‌میشه‌یی‬ ‫نه‌بینێت‪ .‬دووهه‌م‪ :‬ب���� ‌ه قابیلی گۆڕان‌و‬ ‫ده‌س����تکاریکردنیان بزانێت‪ .‬س����ێهه‌م‪:‬‬ ‫هیوای گۆڕان به‌و هێ����ز‌ه کۆمه‌اڵیاتیان ‌ه‬ ‫گه‌ور‌ه بکات ک ‌ه نوسین ‌ه ره‌خنه‌گره‌کانی‬ ‫خودی رۆشنبیر به‌ش����داریی سه‌ره‌کیی ‌ه‬ ‫له‌دروستکردنیدا‪ .‬فه‌یله‌سوفی فه‌ره‌نسی‬ ‫میشل فۆکۆ له‌چاوپێکه‌وتنێکدا پێداگری‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه ئ����ه‌کات "هه‌رکاتێ����ک‬ ‫نه‌مانتوانی به‌هه‌مانش����ێوه‌ی جاران بیر‬ ‫له‌ش����ته‌کان بکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬گۆڕان ئه‌بێت ب ‌ه‬ ‫ش����تێکی ناچاری‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ک ‌ه‬ ‫ئه‌م گۆڕان ‌ه ئه‌س����ته‌مه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌بێت ب ‌ه‬ ‫شتێکی مومکین"‪ .‬رۆشنبیر کاره‌کته‌ری‬ ‫س����ه‌ره‌کیی ئه‌و هێزانه‌ی ‌ه ک ‌ه وا ئه‌کات‬ ‫خه‌ڵکی ب ‌ه جۆرێکی تر بیر له‌ش����ته‌کان‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌و کاره‌کته‌ره‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌گه‌ری‬ ‫گۆڕان‌و تازه‌بوونه‌وه‌‌و وه‌ک خۆنه‌مانه‌و‌ه‬ ‫نه‌ک هه‌ر رون ئه‌کاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو ب ‌ه نوسین‌و‬ ‫هه‌ڵوێس����ت‌و کرداره‌کان����ی به‌ش����داریی‬ ‫له‌دروستکردنی ئه‌و فه‌زایه‌دا ئه‌کات ک ‌ه‬ ‫ش����ته‌کان ب ‌ه قابیلی گۆڕان ئه‌زانێت‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی هوشیاریی ئینسانه‌کانیش خاوه‌ن‬ ‫هوش����یارییه‌ک بن ک ‌ه شته‌کان قابیل ب ‌ه‬ ‫گۆڕان ئه‌زانێت‪ ،‬ئه‌بێت ئومێدو هیوایان‬ ‫ب ‌ه گۆڕان����کاری هه‌بێت‪ .‬ئومێد‌و هیواش‬ ‫به‌هره‌ی خودایی نی����ن‌و خۆبه‌خۆ نین‌و‬ ‫سه‌ر ب ‌ه جیهانی میتافیزیکا نین‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫دروس����تبوونی په‌یوه‌س����ت ‌ه ب ‌ه بینینی‬ ‫هه‌رچه‌ند کاڵ����ی ئه‌و‌هێز‌ه کۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫مادیان����ه‌و‌ه ک ‌ه له‌ئ����ه‌رزی واقع����دا کار‬ ‫بۆ گۆڕان����کاری ئه‌که‌ن‪ .‬رۆش����نبیر ئه‌و‬

‫که‌س����ه‌ی ‌ه هه‌م ب ‌ه کاره‌کانی "ب ‌ه ویست‬ ‫یان ناویس����ت" به‌شدار‌ه له‌دروستکردنی‬ ‫ئه‌م هێز‌ه مادیه‌دا‪ ،‬هه‌م ئاماژ‌ه ب ‌ه بوونی‬ ‫ئه‌کات‪ .‬‬ ‫به‌م مانای ‌ه رۆشنبیر ده‌رگیری هه‌موو ئه‌و‬ ‫هێز‌و کردار‌و کارانه‌ی ‌ه ک ‌ه به‌ش����ێوه‌یه‌کی‬ ‫رۆژان ‌ه له‌به‌رده‌ست‌و چاویدا روو ئه‌ده‌ن‌و‬ ‫قس����ه‌یان ب ‌ه جۆرێک له‌سه‌ر ئه‌کات ک ‌ه‬ ‫رێگ ‌ه له‌و‌ه ئه‌گرێت خه‌ڵک وه‌ک شتێکی‬ ‫سروش����تی‌و ئاس����ایی‌و ئه‌زه‌لی بیبینن‪.‬‬ ‫به‌رده‌وامیش ئه‌و‌ه ب���� ‌ه بیر ئه‌هێنێته‌و‌ه‬ ‫ک���� ‌ه هێزێکی مادی له‌ناو خودی خۆیاندا‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ ئ����ه‌وه‌ی گۆڕانکاری����ی ئه‌نجام‬ ‫بده‌ن‪ .‬ش����تێک نییه‌ ناوی سیاس����ه‌تی‬ ‫رۆژانه‌‌و سیاس����ه‌تی گشتی بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫پێی ئه‌گوترێت سیاس����ه‌تی گشتی یان‬ ‫سیاس����ه‌ت ب ‌ه مانا فراوانه‌ک����ه‌ی‪ ،‬له‌ناو‬ ‫کردار‌و پراکتیک‌و به‌س����ه‌رهاتی رۆژانه‌دا‬ ‫خۆی نمایش ئه‌کات‪ .‬ئه‌و‌ه ژیانی رۆژانه‌‌و‬ ‫جوڵ����ه‌‌و کردار‌و روداوه‌کان����ی رۆژانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ش����تێکمان له‌س����ه‌ر ماهیه‌ت‌و چۆنێتی‬ ‫سیاسه‌ت ب ‌ه مانا گشتیه‌که‌ی پێئه‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی بیه‌وێت سیاس����ه‌ت له‌پراکتیکی‬ ‫بک����ه‌ره‌کان‌و یاریکه‌ره‌کان����ی نه‌بینین‪،‬‬ ‫بێئ����ه‌وه‌ی بزانێت رێگه‌م����ان لێئه‌گرێت‬ ‫ماهیه‌ت����ی خ����ودی کایه‌ی سیاس����ه‌ت‌و‬ ‫ئاسته‌نگ‌و کیشه‌کانی ب ‌ه جوانی ببینین‪.‬‬ ‫بێگومان "گش����ت" هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم گش����ت‬ ‫هه‌میش���� ‌ه له‌"ب����ه‌ش"دا ده‌رئه‌که‌وێ����ت‌و‬ ‫خ����ۆی نمای����ش ئ����ه‌کات‪ .‬له‌ڕاس����تیدا‬ ‫بێبینین����ی "به‌ش"یش رێگه‌یه‌کمان نییه‌‬ ‫ج����ۆری کارکردن����ی "گش����ت" ببینین‪.‬‬ ‫بانگه‌ش����ه‌کردن ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی له‌بین����ی‬ ‫ورده‌کاریه‌کان دورکه‌وینه‌وه‌‪ ،‬سیاس����ه‌ت‬ ‫له‌پراکتیکی رۆژانه‌دا نه‌بینین‌و قس����ه‌ی‬ ‫له‌س����ه‌ر نه‌که‌ی����ن‪ .‬روانینی گش����تیمان‬ ‫هه‌بێت‌و س����ه‌رنجی جوڵ����ه‌ی هێزه‌کان‬ ‫نه‌ده‌ین‪ ،‬رێگه‌یه‌ک ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌رگیز ب ‌ه‬ ‫باشی له‌گشت نه‌گه‌ین‌و راده‌ی به‌هێزی‌و‬ ‫الوازی‪ ،‬پت����ه‌وی‌و ئه‌گ����ه‌ری گۆڕانکاری‬ ‫له‌خ����ودی گش����تدا ب���� ‌ه وردی نه‌بینین‪.‬‬ ‫"گشتێک" نییه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و ته‌عبیر‌ه‬ ‫رۆژانه‌یه‌ی سیاس����ه‌ت له‌خ����ۆی ئه‌کات‪.‬‬ ‫له‌ورده‌کاریه‌کاندا‪ ،‬له‌مامه‌ڵه‌ی رۆژانه‌دا‪،‬‬ ‫له‌ملمالنێ����ی هێزه‌کاندای ‌ه ک ‌ه "گش����ت"‬ ‫ده‌رئه‌که‌وێت‌و هه‌ر له‌هه‌مان شوێنیش����دا‬ ‫ئاماژه‌کان����ی گ����ۆڕان ی����ان نه‌گۆڕان����ی‬ ‫ئه‌خوێنرێته‌وه‌‪.‬‬

‫رۆشنبیر کاره‌کته‌ری‬ ‫سه‌ره‌کیی ئه‌و هێزانه‌ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه وا ئه‌کات خه‌ڵکی‬ ‫ب ‌ه جۆرێکی تر بیر‬ ‫له‌شته‌کان بکه‌نه‌وه‬ ‫میشل فۆکۆ هه‌ر له‌هه‌مان چاوپێکه‌وتندا‬ ‫جه‌خ����ت له‌و‌ه ئه‌کات ک ‌ه س����اته‌وه‌ختی‬ ‫گۆڕان له‌س����اته‌وه‌ختی ره‌خنه‌گرتن جیا‬ ‫نیی����ه‌‌‪" .‬وه‌نه‌بێت کاتێکم����ان هه‌بێت بۆ‬ ‫ره‌خنه‌گرت����ن‌و کاتێکی����ش ب����ۆ گۆڕان‪،‬‬ ‫ی����ان خه‌ڵکانێکم����ان هه‌ب����ن خۆیان بۆ‬ ‫ره‌خنه‌گرتن ته‌رخان بکه‌ن‌و خه‌ڵکانێکی‬ ‫تری����ش خۆیان بۆ گۆڕان����کاری ته‌رخان‬ ‫بک����ه‌ن"‪ .‬ب ‌ه ب����ڕوای ئه‌و‪ ،‬ئ����ه‌م دووان ‌ه‬ ‫ب ‌ه یه‌ک����ه‌و‌ه گرێدراون‌و ئه‌س����ته‌م ‌ه بێ‬ ‫ی����ه‌ک روو ب����ده‌ن‪ .‬ئه‌رکی رۆش����نبیر‌ه‬ ‫هه‌میش���� ‌ه له‌ناو ره‌خنه‌کانیدا‪ ،‬ب ‌ه وردی‬ ‫ئ����ه‌و هێزان ‌ه ببینێت ک ‌ه به‌ش����ێوه‌یه‌کی‬ ‫مادی له‌دروستبووندان‌و ئه‌گه‌ری گۆڕان‬ ‫له‌مه‌حاڵه‌و‌ه ئه‌که‌ن ب ‌ه شتێکی مومکین‪.‬‬ ‫ب ‌ه مانایه‌کی دی ئه‌رکی رۆشنبیر‌ه ب ‌ه وردی‬ ‫ئه‌و‌ه ببینێت ساته‌وه‌ختی ره‌خنه‌گرتن‌و‬ ‫قس����ه‌کردنی‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا ساته‌وه‌ختی‬ ‫چه‌که‌ره‌کردن����ی ئ����ه‌و هی����ز‌ه م����ادی‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیه‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌گه‌ری گۆڕانکاری ب ‌ه‬ ‫کراوه‌یی ئه‌هێڵنه‌وه‌‪ .‬رۆشنبیر ک ‌ه ده‌رکی‬ ‫به‌و‌ه نه‌کرد له‌ڕه‌خنه‌‌و قس����ه‌کانییه‌‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵوێست‌و نوس����ینه‌کانییه‌‌وه‌‪ ،‬پێ ب ‌ه‬ ‫پێ هێزێکی مادی نه‌ش����ونما ئه‌کات ک ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ری گۆڕان مومکین ئه‌که‌ن‌و ئاماژه‌‌و‬ ‫م����ژده‌ی بوون����ی ئه‌م هێ����زه‌ش نه‌دات‪،‬‬ ‫له‌ڕۆش����نبیرێکی ره‌خنه‌گره‌و‌ه ئه‌بێت ب ‌ه‬ ‫نه‌هلیس����تییه‌کی بێ هیوا ک ‌ه بێ ویست‬ ‫به‌شداری له‌کوشتنی شتێکدا ئه‌کات ک ‌ه‬ ‫خۆی یه‌کێک له‌دروستکه‌رانی بووه‌‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/5/22‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫بنه‌ماکانی توندوتیژیی له‌کوردستان‪:‬‬ ‫دیدی سه‌مۆئێل هه‌نتگتۆن‬ ‫رێکخستنی سیاس���ی له‌و کۆمه‌ڵگایانه‌ی ده‌زگا‌و کۆمه‌ڵگا‪ .‬کاتێک که بۆشاییه‌کی‬ ‫که ده‌گۆڕێن‪ ،‬ناوی کتێبێکی به‌ناوبانگی گه‌وره یان دوانه‌ی دژبه‌یه‌کی وه‌س���تا‌وو‬ ‫لێکۆڵ���ه‌ر‌ه‌وه‌ی ناس���راوی ئه‌‌مه‌ریک���ی ج���واڵو دێت���ه ئ���اراوه‪ ،‬ب���ه‌و مانایه که‬ ‫س���ه‌مۆئێل هه‌نتگتۆن���ه‪ .‬ئ���ه‌م کتێب���ه کۆمه‌ڵ���گا ده‌بێت���ه یه‌که‌یه‌ک���ی جواڵوو‬ ‫یه‌که‌مج���ار له‌س���اڵی ‪ ١٩٦٨‬له‌الی���ه‌ن سیاس���ه‌ت کایه‌یه‌‌کی وه‌س���تاو؛ چونکه‬ ‫زانکۆی ێه‌ل���ی ئه‌‌مه‌ریکیه‌وه له‌چاپدراوه‪ .‬کاریزما هه‌میش���ه هه‌وڵی وه‌ستان ئه‌دا؛‬ ‫ناونیشانی کتێبه‌که وه‌ک ه ‌ه‌نتگتۆن خۆی ئ���ه‌وا له‌ئه‌نجامدا توندتیژیی دێته ئاراوه‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت له‌ڕاس���تیدا ئامانج���ه‪ .‬به‌و مانایه چونک���ه سیاس���ه‌ت بۆئ���ه‌وه هه‌یه که‬ ‫هه‌بوون���ی یان هاتنه ئارای رێکخس���تنی کۆمه‌ڵگا ببات به‌ڕێوه‪ ،‬یان ئه‌گه‌ر بتوانێت‬ ‫سیاس���ی له‌کۆمه‌ڵگا گۆڕاوه‌کاندا ئامانجه رێبه‌رایه‌تی کۆمه‌ڵگا بکات‪ ،‬به‌اڵم کاتێک‬ ‫ن���ه‌ک واقیع‪ ،‬ئه‌مه له‌هه‌مانکاتدا یانی که به پێچه‌وانه‌وه دژ به‌و کاره هه‌ڵده‌ستێت‬ ‫ئه‌و کۆمه‌ڵگایانه‌ی که ده‌گۆڕێن کێشه‌یان ئه‌وا لێکترازان‌و دژه ئاراسته‌یی‌و ملمالنێ‬ ‫هه‌یه له‌گ���ه‌ڵ هاتنه ئارای رێکخس���تنی دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫سیاس���ی‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا گۆڕاو به مانای‬ ‫گۆڕان له‌که‌له‌پوره‌وه یان ترادیس���ۆنه‌وه‬ ‫بۆ مۆدرێن دێت‪ ،‬پرۆسه‌یه‌که به ئاسانی‬ ‫بێ ته‌نگوچه‌ڵه‌مه نایه‌ت���ه ئاراوه‪ .‬تێزی‬ ‫دکتۆراک���ه‌ی به‌ن���ده ئارگومێنت���ی ئه‌وه‬ ‫ده‌هێنێت���ه ئاراوه که له‌نێ���وان ئه‌م دوو‬ ‫قۆناغ���ه‌دا وێس���تگه‌ی زۆر ه���ه‌ن‪ ،‬نه‌ک‬ ‫ره‌نگه ببن���ه رێگر ب���ۆ ئه‌نجامدانی ئه‌م‬ ‫گواس���تنه‌وه‌یه‪ ،‬به‌ڵک���و له‌هه‌مانکات���دا‬ ‫ده‌بنه ه���ۆی هاتنه ئ���ارای دۆخێک که‬ ‫تیای���دا مۆدێرنه وه‌ك هێزێک دژ به خۆی‬ ‫به‌کاردێت‪ .‬ئه‌وه‌ی لێر‌ه‌دا ئێمه وه‌ک تێزێک‬ ‫وه‌ریئه‌گرین ب���ۆ تێگه‌یش���تن له‌بنه‌مای‬ ‫توندوتیژی���ی له‌کۆمه‌ڵ���گای کوردیدا ئه‌و‬ ‫دیده‌ی هه‌‌نتگتۆنه ک���ه ‌له‌الپه‌ڕه‌ پێنجی‬ ‫ئه‌و کتێبه‌دا باسی لێوه‌ئه‌کات‪.‬‬ ‫هه‌نتگتۆن کاتێک باس له‌و گۆڕانکاریانه‌‬ ‫ئه‌کات وه‌ک زیادبوونی رێژه‌ی خوێنده‌وار‪،‬‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ی رێژه‌ی به‌شداریی سیاسی‪،‬‬ ‫به‌ش���داربوون یان کۆچی الدێ بۆ شار‪،‬‬ ‫گۆڕانی ئابوری‌و کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬گه‌ش���ه‌ی‬ ‫پیشه‌س���ازی‪ ،‬هاتن���ه ئ���ارای میدی���ای‬ ‫ئاپۆره‌یی‪ ،‬ده‌رئه‌نجام���ی هه‌موو ئه‌مانه‬ ‫ده‌بێت���ه ه���ۆی به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاس���تی‬ ‫ئاگایی سیاس���ی‌و زیادبوونی خواس���تی‬ ‫کوردس���تان له‌زۆر رووه‌وه به‌م دۆخه‌دا‬ ‫سیاس���ی‪ .‬ئه‌م گۆڕانکاریانه سیس���ته‌م‌و‬ ‫ش���ێوازه کۆنه‌کانی سیاسه‌تکردن پووچ تێئه‌په‌ڕێت‪ .‬کۆمه‌ڵگای کوردی ش���پرزانه‬ ‫ده‌که‌نه‌وه ی���ان رووب���ه‌ڕووی ده‌بنه‌وه‌‌و مۆدرێ���ن ده‌بێت‪ .‬وااڵک���راوه له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫له‌ئه‌نجامدا توشی قه‌یرانی ده‌که‌ن‪ .‬بۆیه بازاڕی دونیادا‪ ،‬له‌ڕووی کااڵ‌و پڕوپاگه‌نده‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی پێویس���ته بێته ئاراوه ش���ێوازی زانیاری‌و خه‌ونه‌وه‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا کۆچی‬ ‫نوێی رێکخستنی سیاسییه که له‌شێوازی الدێ ب���ۆ ش���ار‪ ،‬گه‌وره‌تری���ن گۆڕان���ی‬ ‫ده‌زگادا خۆی ده‌بینێته‌وه‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی دیموگرافی‌و که‌لت���وری‌و ئابوری‌و ژیاری‬ ‫ده‌بێته مای���ه‌ی قه‌یران ئه‌وه‌یه که ده‌زگا به س���ه‌ر کۆمه‌ڵ���گای کوردی���دا دێنێت‪.‬‬ ‫وه‌ک پێویس���ت گه‌ش���ه‌ ن���اکات یان به له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌دا به پێچه‌وانه‌وه سیاسه‌ت‬ ‫هه‌مان خێرایی کۆمه‌ڵ���گا ناگۆڕێت بۆیه هه‌تابێت بۆ دواوه گه‌شه‌ ده‌کات‪ ،‬له‌بری‬ ‫له‌ئه‌نجامدا کۆمه‌ڵگا‌و ده‌س���ه‌اڵت له‌یه‌ک ئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵک ببنه بنه‌مای س���ه‌ره‌کی‬ ‫ئه‌ترازێ���ن‌و ده‌بن���ه دوو پێکهات���ه‌ی دژ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬به پێچه‌وانه‌وه ده‌كرێن‌و ده‌بنه‬ ‫ئاپۆره‌یه‌کی قوڕمیشکراو بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫به‌یه‌كی نێو یه‌ک چوارچێوه‌‪.‬‬ ‫گه‌شه‌نه‌کردنی ده‌زگا ره‌نگه کۆمه‌ڵێک نمایشی چه‌واش���ه‌کاریانه‪ .‬دیاره هه‌رگیز‬ ‫هۆکاری له‌پشته‌وه بێت‪ .‬له‌الپه‌ڕه ‪٤٦١‬ی خه‌ڵك به گشتی وه‌ها نابن‪ ،‬له‌سیسته‌می‬ ‫هه‌مان کتێب���دا هه‌نتگتۆن ده‌نوس���ێت‪ :‬وه‌ه���ادا خه‌ڵ���ك نمای���ش ده‌ک���ه‌ن یان‬ ‫ده‌زگا باش���ترین رێگایه بۆ ده‌س���ه‌اڵتی له‌چاالکی ده‌که‌ون‪ .‬هه‌ردوو کاره‌که دژ به‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا بنه‌مای هێمنی‌و سروشتی خۆیان‌و دۆخه‌که‌یه‪.‬‬ ‫له‌ڕێ���گای ئ���ه‌م دی���ده‌وه ده‌توانی���ن‬ ‫س���ه‌قامگیریی سیاس���ییه‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‬ ‫پێش���مه‌رجه بۆ ئازادیی سیاس���ی‪ .‬ئه‌و خه‌ڵکی کوردستان پۆلێن که‌ین بۆ چه‌ند‬ ‫بۆشاییه‌ی له‌بواری ده‌سه‌اڵت‌و حوکمکردندا کۆمه‌ڵێک‪ :‬ئه‌وانه‌ی که بێزارن‌و ناڕازین‪،‬‬ ‫له‌ئارادایه له‌و واڵتانه‌ی که به پرۆس���ه‌ی ئه‌وانه‌ی که بێ���زارن‌و بێده‌نگن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫مۆدرێنبوون���دا ده‌ڕۆن‪ ،‬هه‌ندێجار ره‌نگه ک���ه رازین‪ ،‬به‌اڵم ئ���اگادارن که دۆخه‌که‬ ‫له‌الیه‌ن که‌سێکی کاریزماییه‌وه یان هێزی ناڕه‌وایه‪ ،‬ئه‌وانه‌ی که له‌به‌رژه‌وه‌ندییاندایه‬ ‫سه‌ربازییه‌وه پڕ بکرێنه‌وه‪ ،‬به‌اڵم له‌دونیای که له‌گ���ه‌ڵ دۆخه‌که‌دا بن‪ .‬کۆمه‌ڵگایه‌كی‬ ‫به‌مۆدرێنب���وودا ئ���ه‌وه‌ی ده‌بێته خاوه‌ن وه‌ه���ا له‌چین‌و ئاس���ته جیاوازه‌کانیدا به‬ ‫داهاتوو‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه که ده‌توانێت له‌ڕێگای پله‌ی گه‌رمی جیاواز ده‌کوڵێت‪ .‬ئه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫دۆخه ده‌یهێنێته ئاراوه به سیاسیبوونی‬ ‫ده‌زگاوه سیاسه‌ته‌که‌ی رێکخات‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا به ئاش���کرا هه‌نتگتۆن په‌نجه هه‌موان���ه له‌کاتێکدا که هی���چ هیوایه‌ک‬ ‫ئه‌خاته س���ه‌ر هۆکاره‌کانی نه‌هاتنه‌ئارای ی���ان به‌های���ه‌ک له‌سیاس���ه‌تدا نه‌ماوه‪.‬‬ ‫ده‌زگا‪ ،‬به‌ کورتی له‌به‌ر بااڵده‌ستی که‌س ئه‌م���ه ده‌بێت���ه زه‌مین���ه‌ی توندوتیژیی‪،‬‬ ‫یان که‌سی به کاریزماکراو‪ ،‬به‌مانای ئه‌و چونکه ش���پرزه‌یی‪ ،‬پوکانه‌وه‌ی به‌هاکان‪،‬‬ ‫که‌س���ه‌ی که توانایه‌کی بان‪-‬مرۆیی یان نائومێدبوون له‌ڕوودانی هیچ هه‌نگاوێکی‬ ‫خودایی پێده‌به‌خش���رێت‪ .‬ئێمه ئه‌مه‌مان پۆزه‌تیف‪ ،‬ش���لۆقی‌و نادیاری���ی داهاتوو‬ ‫ناون���اوه که‌س���ی یه‌ک���ه‌م‌و بڵقه‌ک���ه‌ی‪ .‬وه‌ها ئه‌کات که مرۆڤ په‌نا بۆ توندتیژیی‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا هه‌نتگتۆن پێمان ده‌ڵێت که به‌رێت له‌بری چاالکی سیاسی هێمنانه‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگای توندوتی���ژ ته‌نها ئه‌وه نییه‬ ‫ئه‌م شێوازه داهاتووی نییه‪ ،‬به‌ڵکو ره‌نگه‬ ‫ب���ۆ ماوه‌یه‌کی کورت بتوانێت بۆش���ایی که کوشت‌و کوش���تار‌و ته‌قینه‌‌و رفاندن‌و‬ ‫نه‌بوون���ی ده‌زگا پڕکات���ه‌وه‪ ،‬به‌اڵم وه‌ک س���ه‌ربڕینی تیا رووبدات‪ ،‬ئه‌وه ئاس���تی‬ ‫ده‌بینین له‌ڕاستیدا‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌کی کاتییش وه‌حش���یگه‌رییه له‌توندتیژی���ی‪ ،‬به‌ڵک���و‬ ‫ئه‌‌و بۆش���اییه پڕنابێته‌وه‪ .‬ده‌س���ه‌اڵتی نه‌بوون���ی بڕوا‪ ،‬نه‌مانی هی���چ به‌هایه‌كی‬ ‫که‌سی کاریزمایی له‌س���ه‌ر پڕوپاگه‌نده‌‌و هاوبه‌ش‪ ،‬نائومێدیی له‌داهاتوو‪ ،‬به‌دگومانی‬ ‫توندوتیژیی‌و نکوڵیکردن‌و نادیموکراس���ی له‌یه‌کت���ر‪ ،‬زمانی جوێ���ن‪ ،‬ئه‌مانه هه‌موو‬ ‫دێته ئاراوه‪ .‬به‌م پێیه هه‌روه‌ها ده‌توانین شێواز‌و فاکته‌ری توندوتیژین‪ .‬هاتنه‌ئارای‬ ‫بڵێین که نه‌هاتنه‌ئارای ده‌زگا هۆکاره‌که‌ی ده‌زگا بۆ به‌ڕێوه‌بردنی کۆمه‌ڵگا‪ ،‬ده‌زگا به‬ ‫بوونی که‌س���ی کاریزمییه که له‌ڕاستیدا مانای رێکخراوی تایبه‌ت بۆ به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫هیچ نییه جگه له‌ئه‌فس���انه‌یه‌ک‪ ،‬لێره‌دا کارێک له‌بوارێکدا له‌سه‌ر بنه‌مای په‌یڕه‌وی‬ ‫ئه‌فس���انه به مان���ا رۆالن پارتیه‌که‌ی که نوس���راو له‌ناو چوارچێوه‌ی یاساییدا‪ ،‬که‬ ‫کرده‌یه‌کی زمانییه‪ .‬به‌و مانایه که‌س���ی له‌گه‌ڵ هه‌مواندا یه‌کسان مامه‌ڵه‌ ئه‌کات‪،‬‬ ‫کاریزمی ئه‌و که‌س���ه‌یه ک���ه ته‌نها له‌ناو رێگایه‌ک���ه بۆ گۆڕین���ی وزه‌ی نێگه‌تیڤی‬ ‫توندوتیژیی بۆ وزه‌ی پۆزه‌تیڤی داهێنان‪،‬‬ ‫زماندا بوونی هه‌یه‪ ،‬نه‌ک له‌واقیعدا‪.‬‬ ‫ئێستا که گرنگیی ده‌زگا‌و رێگره‌کانیمان به‌اڵم ئه‌مه پێویس���تی به ئاگاییه‌کی بااڵ‬ ‫بۆ ده‌رکه‌وت با بگه‌ڕێینه‌وه بۆ هاوکێشه‌‌ی هه‌یه که ئێمه هێشتا نیمانه‪.‬‬

‫شلۆقی‌و نادیاریی‬ ‫داهاتوو وه‌ها‬ ‫ئه‌کات که مرۆڤ‬ ‫په‌نا بۆ توندتیژیی‬ ‫به‌رێت له‌بری‬ ‫چاالکی سیاسی‬ ‫هێمنانه‬

‫بیرورا‬

‫چه‌ند یاده‌وه‌رییه‌ک‬ ‫له‌گه‌ڵ مامۆستا محه‌مه‌د موکری‌‪-‬دا‬ ‫ قوباد ره‌سوڵ‬ ‫ی خواس���ت ساڵی ‪1980‬‬ ‫چاره‌نووس وا ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ مامۆس���تا محه‌م���ه‌د موکری‬ ‫ئاش���ناببم‪ .‬جه‌نگی ئێران‪ -‬عێراق تازه‬ ‫ده‌س���تیپێکردبوو‪ .‬له‌ئوتێل س���لێمانی‬ ‫له‌به‌غ���داد له‌ژووری ژم���اره ‪ 9‬که تاقه‬ ‫ژوورێک���ی بچووک���ی ب���ێ په‌نجه‌ره‌ی‬ ‫ئوتێله‌که‌ب���وو ‌ب���ه‌زۆری زۆرداران‬ ‫دووقه‌ره‌وێڵ���ه‌ی تێئاخنرابوو زیاتر به‬ ‫زیندان ده‌چوو‪ ،‬به‌خزمه‌ت کاکه حه‌مه‬ ‫گه‌یش���تم‪ .‬نزیکه‌ی دووس���اڵ پێکه‌وه‬ ‫ل���ه‌و ژووره‌دابوی���ن‪ .‬له‌وماوه‌یه‌دا نه‌ک‬ ‫هه‌رته‌نه���ا به‌یه‌ک ئاش���نابوین‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫به‌ده‌ر له‌جیاوازیی ته‌مه‌ن بوینه هاوڕێ‌و‬ ‫‌متمانه‌یه‌ک���ی زۆرمان به‌یه‌کدی هه‌بوو‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی ش���ه‌وان به‌هاوده‌م���ی م ‌هی‌و‬ ‫تاریکی تادره‌نگانێک قسه‌مان ده‌کردو‬ ‫هه‌ندێکجاری���ش له‌به‌ر رۆش���نایی کزی‬ ‫مۆمێکدا ئه‌و کتێبانه‌مان ده‌خوێنده‌وه‬ ‫که کاکه حه‌مه له‌ده‌زگای رۆش���نبیری‬ ‫کوردیی���ه‌وه له‌گه‌ڵ خۆی ده‌یهێنانه‌وه‪.‬‬ ‫هه‌ندێکجاریش هاوڕێ‌و ناسیاوی کاکه‬ ‫حه‌م���ه ی���ان هاوڕێی خۆشه‌ویس���تی‬ ‫م���ن ده‌بوون���ه میوانمان‌و ئ���ه‌و ژووره‬ ‫نوته‌که‌یان روون���اک ده‌کرده‌وه‪ ،‬له‌وانه‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌یادم مابیت برای به‌ڕێزم کاک‬ ‫یاس���ین قادر به‌رزنج���ی‪ ،‬کاک جه‌لیل‬ ‫زه‌نگه‌ن���ه‪ ،‬کاک کاوه‌ی مه‌ال مه‌حمود‪،‬‬ ‫زۆرێک له‌نوسه‌ران‌و رۆشنبیرانی به‌غداد‬ ‫که به‌داخه‌وه زه‌مه‌ن په‌رده‌ی ره‌ش���ی‬ ‫بیرچوونه‌وه‌ی له‌یاده‌وه‌ریمدا به‌س���ه‌ردا‬ ‫داون‪ .‬بێجگه‌ل���ه‌وه‌ش هه‌‌رکاتێک کاکه‬ ‫حه‌مه ش���تێکی تازه‌ی بنوس���یایه جا‬ ‫ش���یعر یان چی���رۆک ‌ی���ان بیرۆکه‌ی‬ ‫رۆمانێکی بوایه‪ ،‬ئه‌وا یه‌که‌مجارو وه‌کو‬ ‫یه‌که‌می���ن که‌س بۆمن���ی ده‌خوێنده‌و‌ه‬ ‫یان ده‌ستنوس���ه‌که‌ی ده‌دامێ‌یان بۆی‬ ‫باس ده‌کردم‪ .‬یه‌کێک له‌و چیرۆکانه‌ی‬ ‫که ‌پاش���تر له‌ن���او شۆڕش���دا هه‌اڵی‬ ‫لێکه‌وت���ه‌وه‪ ،‬چیرۆکی س���ه‌گوه‌ڕ بوو‬ ‫که له‌ش���اری به‌غداد نوس���یبووی‌و من‬ ‫ل���ه‌وێ ده‌ستنوس���ه‌که‌یم خوێندبۆوه‪،‬‬ ‫زۆر پێش ئه‌وه‌ی کاکه حه‌مه رووبکاته‬ ‫شاخ‪ ،‬به‌ڵکو ده‌توانم بڵێم ئه‌و چیرۆکه‬ ‫نزیکه‌ی دووساڵ پێش چوونه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫له‌شاری به‌غداد نوس���رابوو‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫بیرۆکه‌ی رۆمانی هه‌ره‌س هه‌ر له‌به‌غداد‬

‫سه‌ری هه‌ڵداوه‌و له‌وێ هێڵ ‌ه گشتیه‌کانی‬ ‫رووداوه‌کانی بۆ باس���کردووم‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫‌ده‌یزانی که له‌دوو به‌رگدا ته‌واوده‌بێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه له‌ش���اخ خه‌ڵکانی‬ ‫توندڕه‌وو ن���ه‌زان‌و جاهیل لێی که‌وتنه‬ ‫ته‌قه‌و گیروگرفت‌و سه‌رێش���ه‌ی زۆریان‬ ‫بۆ دروستکرد له‌سه‌ر نوسینی چیرۆکی‬

‫محمد موکری‬ ‫سه‌ربازێکی گووم‬ ‫بوو‪ ،‬جه‌نگاوه‌رێکی‬ ‫ته‌نها بوو‪،‬‬ ‫زۆربایه‌کی کورد‬ ‫بوو‬

‫سه‌گوه‌ڕ که به‌مه‌زه‌نه‌ی ئه‌وان گوایه له‌و‬ ‫چه‌ند رۆژه که‌مه‌ی شاخدا نوسیویه‌تی‌‌و‬ ‫ره‌خنه له‌وان ده‌گرێت‪ .‬به‌ته‌نها به‌ڕێزان‬ ‫سکرتێری گشتی‌و یاریده‌ده‌ری سکرتێری‬ ‫گشتی پشتگیریی چاپکردنیان کرد‪ .‬من‬ ‫ئه‌م به‌سه‌رهاته بۆ مێژوو باس ده‌که‌م‬ ‫بۆئه‌وه‌ی پاشتر ره‌خنه‌گرو لێکۆڵه‌ره‌‌وه‬ ‫ش���وێن ئ���ه‌و قس���انه نه‌ک���ه‌ون ک���ه‬ ‫به‌هه‌ڕه‌مه‌کی‌و بۆ مه‌به‌ستێکی تایبه‌تی‬ ‫ده‌کرێ���ن‪ .‬کاک���ه حه‌مه ب���ه‌و هۆیه‌وه‬ ‫تووشی خه‌م‌وخه‌فه‌ت‌و ناڕه‌حه‌تییه‌کی‬ ‫زۆرب���وو ل���ه‌ده‌ره‌وه‪ .‬ته‌نهاب���وو‪ ،‬زۆر‬ ‫ته‌نهابوو‪ ،‬ته‌نانه‌ت تا مردنیش���ی هه‌ر‬ ‫ته‌نهابوو‪ .‬ئه‌و بڕوای به مرۆڤ هه‌بوو‪،‬‬ ‫راس���ت‌نییه که ده‌ڵێن عه‌به‌سی بوو‪،‬‬ ‫ره‌ش‌بین ‌بوو‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه تا س���ه‌ر‬ ‫ئێس���قان بڕوای ب ‌ه مرۆڤ ‌بوو‪ ،‬بڕوای‬

‫به‌توانای مرۆڤ‌بوو‪ ،‬خاوه‌ن هه‌ڵوێست‬ ‫‌بوو‪ ،‬له‌ده‌ربڕینی بیروڕای خۆیدا باکی‬ ‫ب���ه به‌رامبه‌ره‌که‌ی نه‌ب���وو‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌به‌غدادیش سڵی له‌هیچ هه‌ڕه‌شه‌یه‌کی‬ ‫نازی���ه‌کان نه‌ده‌ک���رده‌وه‪ ،‬زۆر ئازایانه‬ ‫ی کرد که بۆیان‬ ‫ئیهانه‌ی ئه‌و ئه‌فسه‌ر‌ه ‌‬ ‫ناردب���وو تاکو ئه‌و ئیهانه‌ی ئه‌م بکات‪،‬‬ ‫له‌ناوجه‌رگ���ه‌ی به‌غ���داددا‪ ،‬له‌ب���اره‌گا‬ ‫به‌هێزه‌که‌ی س���ه‌دامدا‪ ،‬ئه‌وکاته‌ی که‬ ‫شۆڕش���گێڕ زۆر که‌مب���وو کاکه حه‌مه‬ ‫شۆڕشگێڕ بوو‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی ئێستاوه‬ ‫ک���ه پێویس���ت‌نیی���ه‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆرن‪.‬‬ ‫ده‌توانم بڵێم کاکه‌حه‌مه س���ه‌ربازێکی‬ ‫گوم ‌ب���وو‪ ،‬جه‌نگاوه‌رێک���ی ته‌نهابوو‪،‬‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی مه‌دح‌‌و س���ه‌نا نه‌بوو‪ ،‬زۆر‬ ‫متمان���ه‌ی به‌خۆی‌ب���وو‪ ،‬رێزی مرۆڤی‬ ‫ده‌گرت‪ .‬سه‌بری زۆربوو‪ ،‬گه‌شبین ‌بوو‬ ‫ئه‌گه‌رچی واده‌رنه‌ده‌که‌وت‪ ،‬له‌قوواڵیی‬ ‫ک‬ ‫دڵه‌وه پێده‌که‌نی‪ ،‬زۆر هه‌س���ت ناس ‌‬ ‫بوو‪ ،‬به‌اڵم زۆر خه‌می ده‌خوارد کاتێک‬ ‫دژایه‌تیی���ان ده‌کرد‪ .‬ش���وێن بیروڕای‬ ‫س���ه‌رده‌م‌و مۆده نه‌ده‌ک���ه‌وت‪ ،‬بیرتیژ‬ ‫گ ب���وو‪ ،‬زۆر‬ ‫ب���وو‪ ،‬پاش���ه‌ڕۆژی الگرن ‌‬ ‫دڵپاک ‌ب���وو‪ ،‬زۆر ح���ه‌زی له‌فێربوون‬ ‫ت به‌رزییه‌وه سه‌یری‬ ‫‌بوو‪ ،‬هه‌رگیز به‌لو ‌‬ ‫دونیای نه‌ده‌کرد‪ ،‬تاقه یه‌کجار له‌وماوه‬ ‫زۆره‌دا ره‌خن���ه‌م له‌نوس���ینێکی‌گرت‪،‬‬ ‫ت ده‌که‌یت‪ ،‬ئێس���تاش که‬ ‫گو‌تی راس��� ‌‬ ‫ئه‌م رس���تانه ده‌نوسم سه‌رس���امم ب ‌ه‬ ‫ساده‌یی‌و دڵفراوانی ئه‌و پیاوه‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫له‌خۆباییبوون���ی نه‌ده‌زان���ی‪ ،‬مرۆڤێک‬ ‫‌بوو ت���ه‌واو له‌گه‌ڵ سروش���تدا گونجاو‬ ‫بوو‪ .‬ده‌توان���م بڵێم زۆربایه‌کی کوردی‬ ‫‌بوو‪‌ .‬هه‌رئه‌وه‌نده‌ی بۆده‌کرا‪ ،‬جه‌هاله‌ت‬ ‫چوارده‌وری گرتبوو‪ ،‬بواری هه‌ناسه‌دانی‬ ‫بۆنه‌هێشتبۆوه‪ ،‬مه‌ی تاقه هاوڕێیه‌کی‬ ‫خه‌مڕه‌وێنی ‌بوو‪ ،‬له‌م ماوانه‌ی داواییدا‬ ‫که دیمه‌وه‪‌،‬هیالک دیاربوو‪ ،‬بێ موباالت‬ ‫‌بوو‪ ،‬س���وپای جه‌هل گه‌مارۆی دابوو‪،‬‬ ‫ده‌مزانی زۆر دڵپڕه‪ ،‬ده‌مزانی زۆر بێزاره‬ ‫له‌مافی���ا تازه‌کانی واڵت‪ ،‬له‌دزو جه‌رد‌ه‬ ‫شۆڕشگێڕه‌کان‪ ،‬ده‌مزانی وه‌کو جاران‬ ‫متمان���ه‌ی نه‌ماوه‪ ،‬ته‌نهات���ره‪ ،‬ته‌مه‌ن‬ ‫ێ بردووه‪ ،‬الی باخی گشتی ک ‌ه‬ ‫په‌ی پ ‌‬ ‫دیم‪ ،‬ته‌نه���ا دووماچ‌و هیچی‌دی‪ ،‬گوتی‬ ‫ده‌بێ بڕۆم‪ ،‬به‌یان���ی یه‌کدی ده‌بینین‪.‬‬ ‫ئیدی ئه‌و به‌یانیه نه‌هات‪ .‬رۆشت‪ .‬کاکه‬ ‫حه‌م���ه یادت به‌خێ���ر‪ ،‬زۆرت فێرکردم‬

‫ده‌مزانی زۆر بێزار‌ه‬ ‫له‌مافیا تازه‌کانی‬ ‫واڵت‪ ،‬له‌دزو جه‌رد‌ه‬ ‫شۆڕشگێڕه‌کان‬ ‫مامۆس���تا به‌ڕێزه‌که‌م‪ .‬فرمێس���که‌کانم‬ ‫ی دی ئه‌م‬ ‫ش���ایه‌تی وه‌فاداریمن‪ ،‬هیچ ‌‬ ‫دونیایه به‌که‌ڵکی تۆ نه‌ده‌هات‪ ،‬ده‌س���ا‬ ‫ئیدی به‌ئاسوده‌یی س���ه‌ربنێره‌وه ئه‌ی‬ ‫تاقه جه‌نگاوه‌ره‌که‪.‬‬

‫شۆڕنه‌بوونه‌وه‌ی‌ ئه‌میندار بۆ ناو خوێنی‌ تاكه‌كانی‌ یه‌كگرتوو‬ ‫ساالر توتمانی‌‬

‫ده‌توان���م بڵێ���م كۆنگره‌ی‌ شه‌ش���ه‌می‌‬ ‫یه‌كگرت���وو‪ ،‬یه‌كگرت���ووی‌ ئیس�ل�ام ‌ی‬ ‫له‌له‌تكردن‌و په‌رتكردن قوتاركرد‪ ،‬قوتاری‌‬ ‫كرد له‌وه‌ی‌ به‌شێكی‌ سه‌ر به‌ هه‌ولێربێت‌و‬ ‫به‌شێكی‌ سه‌ر به‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌ دوو ناوی‌‬ ‫جیاو ب���ه‌ دوو ئه‌مین���داری‌ جیاوازه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ به‌ س���ه‌ر به‌شێك له‌حیزبه‌‬ ‫گچكه‌كاندا هات‪ ،‬یه‌كگرتوو به‌ به‌ستنی‌‬ ‫گۆنگره‌ی‌ شه‌ش���ه‌م‪ ،‬ده‌رمان���ی‌ ده‌ردی‌‬ ‫خۆی‌ بینییه‌وه‌و هه‌نگاوێكی‌ حه‌كیمانه‌ی‌‬ ‫بۆ رێگرت���ن له‌له‌تلبوونی‌ خۆی‌ دیته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش به‌ پاشه‌كش���ه‌كردنی‌ ئه‌مینداری‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ ئه‌وحیزبه‌ بۆ ركابه‌ره‌كانی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ده‌یانویست بێنه‌ پێشه‌وه‌و ببنه‌‬ ‫ئه‌میندار‪.‬‬ ‫كاتێك ك���ه‌ س���ه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین‬ ‫بڕیاری‌ داو وتی‌ تا ئێره‌ بۆ من به‌س���ه‌‌و‬ ‫لێ���ره‌ به‌ دواوه‌ بۆ ئه‌وانه‌ی‌ دیكه‌‪ ،‬كه‌س‬ ‫له‌ئه‌ندام���ان‌و الیه‌نگران���ی‌ ئ���ه‌و حیزبه‌‬

‫نه‌یانكرد به‌ هات‌و هاوارو وتافكێش���ان‪،‬‬ ‫بڵێ���ن ته‌نیا ئه‌و‪ ،‬هه‌ر ئ���ه‌و‪ ،‬به‌بێ ئه‌و‬ ‫ئاس���مانی‌ س���ه‌ر یه‌كگرت���وو ده‌بێت به‌‬ ‫چه‌رم���ی‌ چۆله‌ك���ه‌‪ ،‬باڵێكم���ان نه‌بینی‌‬ ‫كوتله‌یه‌ك به‌ ئاش���كرا هه‌ست پێنه‌كرا‬ ‫له‌دژی‌ ده‌س���ت له‌كار كێش���انه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫بێ���ت‌و بڵێن ئێم���ه‌ هه‌رگی���زاو هه‌رگیز‬ ‫رێگه‌ ناده‌ی���ن‪ ،‬بڵێن ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌یكات‬ ‫ئ���ه‌وا ئێمه‌نایكه‌ین‌و داده‌نیش���ین‪ ،‬یان‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ئه‌وه‌ بكه‌ن ده‌چنه‌ ناو جێگاو‬ ‫ش���وێنێكی‌ دیكه‌وه‌ بۆ به‌رده‌وامبوون به‌‬ ‫كاری‌ سیاسی‌ خۆیان‪ ،‬یاخود بڵێن گه‌ر‬ ‫سه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین ئه‌میندار نه‌بێت‬ ‫ئ���ه‌وا یه‌كگرت���وو وه‌ك ئاش���ی‌ بێئاوی‌‬ ‫لێدێت‌و س���ه‌ری‌ لێده‌ش���ێوێت‌و گورگ‬ ‫ده‌یخوات‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ له‌بری‌ شۆڕبوونه‌وه‌ی‌ كاریزمایی‌‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ س���ه‌الحه‌دین بۆ ناو خوێنی‌‬ ‫تاكه‌كان���ی‌ یه‌كگرت���وو وه‌ك ئه‌میندارو‬

‫یه‌كێك له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌ ئه‌و حیزبه‌‪ ،‬به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌كه‌وتین په‌ی���ڕه‌و‌و پرۆگرام‌و بنچین ‌ه‬ ‫بنه‌ڕه‌تیه‌كان له‌پێش���تر‌و جه‌وهه‌ریترن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ بینمان كێ‌ به‌ركێ‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و پۆس���ته‌‌و بۆ بردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پۆسته‌ له‌ڕووی‌ چه‌ندێتی‌‌و چۆنیه‌تییه‌وه‌‬ ‫چه‌ند لێبڕاوانه‌ ئه‌نجامدرا‪.‬‬ ‫ده‌توانی���ن بڵێین یه‌كگرت���وو قۆناغی‌‬ ‫مه‌ترس���یی‌ كه‌رتبوونی‌ خۆی‌ تێپه‌ڕاند‪،‬‬ ‫چونكه‌ رێگ���ه‌ی‌ دا به‌وان���ه‌ی‌ خه‌ونیان‬ ‫ب���ه‌وه‌وه‌ ده‌بینی‌ رۆژێك ل���ه‌ڕۆژان ببنه‌‬ ‫ئه‌مین���داری‌ ئه‌و حیزب���ه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كگرتوو پێش���تر گۆمێكی‌ راوه‌س���تاو‬ ‫بووبێت‌و له‌ئێس���تادا به‌ هۆی‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫شه‌ش���ه‌میه‌وه‌ ده‌رگای‌ بووبێ���ت ب���ۆ‬ ‫لێڕۆیش���تن‌و چۆمێكی‌ هاتبێته‌ س���ه‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ دیهاتنی‌ ئه‌م خواسته‌ له‌ئاستی‌‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌دا خه‌ونی‌ خه‌ڵكانێكی‌ ناو ئه‌و‬ ‫حیزبه‌ی‌ مسۆگه‌ر كردبێت‪ ،‬هیچ گومانی‌‬ ‫تێدا نییه‌ ره‌نگدانه‌وه‌یش���ی‌ له‌خواره‌وه‌‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ركردوه‌و ئه‌م خه‌ون خه‌یاڵی‌‬ ‫بوون ب���ه‌ رابه‌ربوونه‌ی‌ له‌ئه‌ندامێكی‌ پله‌‬ ‫نزمی‌ كوێره‌ گوندێكیش���دا به‌رجه‌س���ته‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ ره‌نگ���ه‌ رۆژێك له‌ڕۆژان‌و هیچ‬ ‫دورنه‌بێت ببێت به‌ ئه‌میندار یاخودبگاته‌‬

‫ئاستی‌ ش���وراو ئه‌نجومه‌نی‌ حیزبه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ده‌ی‌ ه���ه‌ر ئه‌مه‌یه‌ ملمالن���ێ‌و كێبه‌ركێ‬ ‫دروس���تده‌كات له‌م���ه‌ڕ به‌جێگه‌یاندن���ی‌‬ ‫پرنس���یپه‌كانی‌ له‌نێو ئه‌ندام‌و الیه‌نگرانی‌‬ ‫یه‌كگرتوودا‪.‬‬ ‫كورت‌و كرمانجی‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ بڵێین ئه‌و‬ ‫هه‌ناسه‌یه‌ی یه‌كگرتوو كێشای‌‌و ده‌ستی‌‬ ‫به‌ر یه‌كپارچه‌یی‌‌و ته‌ندروس���تی‌ خودی‌‬ ‫خ���ۆی‌ كه‌وت���ه‌وه‌و نمون���ه‌ی‌ جه‌وهه‌ری‌‬ ‫سیاس���ه‌تكردنی‌ به‌ گومه‌ڵ���گای‌ كوردی‌‬ ‫گه‌یان���د له‌وه‌ی‌ حاڵی‌ كردین باش���ترین‬ ‫دوربین بۆ دۆزین���ه‌وه‌ی‌ درێژترین رێگاو‬ ‫به‌رده‌وامبوون���ی‌‪ ،‬كوش���تنی‌ كاریزمایه‌‬ ‫له‌خۆی���دا‪ ،‬دانان���ی‌ حیزب���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پای���ه‌ بنه‌ڕه‌تیه‌كانی‌‪ ،‬مس���ۆگه‌ركردنی‌‬ ‫تاكه‌كانیه‌تی‌ به‌وه‌ی‌ حیزب هی‌ هه‌موانه‌و‬ ‫دواجار له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خواس���تی‌ گش���تی‌‬ ‫نیی���ه‌و له‌پێن���او به‌دیهاتن���ی‌ ئامانجی‌‬ ‫گشتیدایه‌و لێره‌وه‌و له‌م ئاڵۆگۆڕو ده‌ستاو‬ ‫ده‌ستپێكردنه‌وه‌ هه‌ریه‌ك ‌ه له‌ئاستی‌ خۆیدا‬ ‫ده‌ستی‌ به‌ر هه‌بوونی‌ مافی‌ به‌شداربوونی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬النه‌دانه‌ له‌و په‌یڕه‌و‬ ‫پرۆگرامه‌ی‌ كه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ په‌یڕه‌وی‌‬ ‫ناوخۆی���دا كۆكبوون���ی‌ ب���ۆ مس���ۆگه‌ر‬ ‫كردووه‌‪.‬‬

‫بۆچ ‌ی‬ ‫تەندروستی‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫چاکسازیی‬ ‫تەندروستیی‌و‬ ‫ماناکانی‬

‫مرۆڤ زۆر میز ده‌كات؟‬

‫زۆر میزكردن دوو مانا ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫(بڕێكی زۆر یان چه‌ندجاره‌یه‌كی‬ ‫زۆر)‪ ،‬هه‌ردووكیشیان دوو باری‬ ‫جیاوازن‪ ،‬ئه‌وه‌ی لێر‌ه باسی ده‌كه‌ین‬ ‫بریتییه‌ له‌چه‌ندجاره‌یه‌كی زۆری‬ ‫میزكردن‪.‬‬

‫كه‌س���ێك ك���ه‌ زۆرج���ار ده‌چێت بۆ‬ ‫ته‌والێ���ت مانای ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت ك ‌ه‬ ‫بڕێكی زۆرتر له‌می���ز ده‌كات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ب���ه‌زۆری بڕی میزك���ردن ناگۆڕدێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌سه‌ك ‌ه زیاتر هه‌ست ده‌كات بۆ‬ ‫پێویستی چوون ‌ه ته‌والێت‌و میزكردن‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی باری نه‌خۆش���ییه‌كه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫میزكردن له‌وانه‌ی��� ‌ه به‌ته‌نها نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو نیش���انه‌ی ت���ری له‌گه‌ڵ بێت‬ ‫وه‌ك���و (له‌ده‌س���تدانی كۆنتڕۆڵ���ی‬ ‫میزكردن‪ ،‬ئ���ازار‌و زه‌حمه‌تی له‌كاتی‬ ‫میزك���ردن‪ ،‬بۆنی میزی نائاس���ایی‪،‬‬ ‫پێویستییه‌كی زۆر بۆ میزكردن‪..‬هتد)‬ ‫له‌وانه‌ش��� ‌ه ته‌نها له‌كاتی شه‌و بێت یا‬ ‫شه‌و‌و رۆژ‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كانی زۆر میزكردن‪...‬‬

‫زۆر میزكردن له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ته‌نها نه‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫نیشانه‌ی تری له‌گه‌ڵ‬ ‫بێت‬ ‫میزڵ���دان‪ ،‬زۆر خواردنه‌وه‌ی كحول‌و پسپۆڕ بكرێت بۆ ده‌ستنیشانكردن‌و ‪ -‬خوێ���ن له‌گه‌ڵ میز هه‌بوو یا ره‌نگی‬ ‫ هه‌وكردنی رێڕه‌وی میز‪.‬‬‫ گۆڕانكاری له‌ماسولكه‌‌و ده‌ماره‌كان‌و كافاین‪ ،‬گه‌وره‌بوونی رژێنی پڕۆستات‪ ،‬وه‌رگرتن���ی چاره‌س���ه‌ر له‌كات���ی میز گۆڕا بوو بۆ قاوه‌ییه‌كی تاریك‪.‬‬‫ش���انه‌كانی تر كه‌ كاریگه‌رییان هه‌ی ‌ه نه‌خۆشی شه‌كره‌‪ ،‬نه‌مانی كۆنتڕۆڵی روبه‌ڕوبوون���ه‌وه‌ی زۆرمیزك���ردن‪ - ،‬ئازار هه‌بوو له‌كاتی میزكردن‪.‬‬ ‫ ئازار هه‌بوو له‌ته‌نیش���ته‌كانی سك‬‫ئه‌وه‌ش له‌به‌ر ئه‌گه‌رانه‌‪:‬‬ ‫له‌سه‌ر كاری میزڵدان‌و دروستكردنی میزكردن)‪.‬‬ ‫ هۆكاێكی نادیار بۆ زۆر میزكردنه‌ك ‌ه (كه‌له‌كه‌)‪.‬‬‫میز‪.‬‬ ‫وه‌ك (زۆر خواردن���ه‌وه‌ی كح���ول‌و ‪ -‬به‌ گران میزكردن (میزگیران)‪.‬‬ ‫ هه‌ندێك ده‌رم���ان‌و خواردنه‌وه‌ ك ‌ه كه‌ی سه‌ردانی پزیشك بكرێت؟‬‫ هه‌س���تكردن ب ‌ه پێویستییه‌كی زۆر‬‫له‌به‌رئه‌وه‌ی زۆر ب���اری جیاواز هه‌ی ‌ه كافاین)‪.‬‬ ‫دروستكردنی میز زیاد ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ هه‌ندێك بار‌و ه���ۆكاری تر‪ ،‬له‌وان ‌ه ك ‌ه ده‌بێته‌ هۆی زۆر میزكردن‪ ،‬بۆی ‌ه ‪ -‬زۆر میزك���ردن بووه‌ هۆی تێكدانی بۆ میزكردن‪.‬‬‫ له‌ده‌ستدانی كۆنتڕۆڵی میزكردن‪.‬‬‫(ب���ه‌ردی میزڵ���دان‪ ،‬ش���ێرپه‌نجه‌ی زۆر گرنگه‌ س���ه‌ردانی پزیش���كێكی خ ‌هو‌و چاالكییه‌كانی رۆژ‪.‬‬

‫به‌م رێگه‌ی ‌ه وشك‬ ‫پێست ‌ی ده‌سته‌كانت نامێنێ‌‬ ‫ی زۆربه‌ی‌ ئافره‌تان‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ماڵدا زۆر كارده‌كه‌ن‌و ده‌سته‌كانیان‬ ‫ی‬ ‫زۆر ده‌خه‌ن ‌ه ئاوه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێست ‌‬ ‫ده‌ستیان وشك ده‌بێت‌و هه‌میش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌سه‌ردا بگه‌ڕێن بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌دوا ‌‬ ‫پێستێكی‌ جوانیان هه‌بێت‪.‬‬

‫دایك‌و باوكی‬ ‫جگه‌ره‌كێش‪،‬‬ ‫منداڵه‌كانیان‬ ‫زیاتر توش ‌ی‬ ‫شێرپه‌نج ‌ه ده‌بن‬ ‫به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی نوێی‬ ‫ئوستورالی‪ ،‬رێژه‌ی تووشبوون ب ‌ه‬ ‫نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ی خوێن له‌و‬ ‫مندااڵنه‌ی دایك‌و باوكیان جگه‌ره‌كێشن‬ ‫‪ %15‬زیاتره‌ له‌وانه‌ی دایك‌و باوكیان‬ ‫جگه‌ره‌ ناكێشن‪.‬‬

‫ی‬ ‫س���ایتی‌ (راس���خون) چۆنێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ج���ۆر‌ه ماس���كێك ‌‬ ‫دروس���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵوكرده‌و‌ه بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ وشك ‌‬ ‫پێستی‌ ده‌ست‪.‬‬ ‫پێویستییه‌كان‪:‬‬ ‫ی هێلكه‌‌و‬ ‫زه‌یتی‌ گوڵه‌به‌ڕۆژه‌‌و زه‌ردێنه‌ ‌‬ ‫سركه‌‪:‬‬ ‫چۆنێتی دروستكردنی‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی���ه‌ك كه‌وچكی‌ چێش���تخواردن زه‌یت ‌‬ ‫ی‬ ‫گوڵه‌ب���ه‌ڕۆژه‌ له‌گه‌ڵ ی���ه‌ك زه‌ردێنه‌ ‌‬ ‫هێلك���ه‌‪ ،‬زۆر به‌باش���ی‌ تێكه‌ڵ بكرێت‌و‬ ‫ی تێبكرێت‪،‬‬ ‫دواتر یه‌ك كه‌وچك سركه‌ ‌‬ ‫ی نیوكاتژمێر‬ ‫ئ���ه‌م تێكه‌ڵه‌ی ‌ه بۆم���اوه‌ ‌‬ ‫وه‌كو ماسكێك بدرێت له‌ده‌ست‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واوبوون ‌‬ ‫خراوه‌ت���ه‌ڕوو ك ‌ه ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ئه‌و ماوه‌یه‌‪ ،‬ده‌س���ت به‌ئاوی‌ شله‌تێن‬ ‫بش���ۆردرێت وش���كی پێس���تی ده‌ست‬ ‫ناهێڵێ���ت‌و ده‌توانرێ���ت ئه‌م ماس���ك ‌ه‬ ‫ی دووجار به‌كاربهێنرێت‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ ‌‬

‫ی لێكۆڵینه‌وه‌ك���ه‌‪ ،‬لێكۆڵینه‌وه‌یان‬ ‫تیم ‌‬ ‫له‌سه‌ر ‪ 400‬منداڵی تووشبوو به‌لۆكیمیای‬ ‫لیمفاوی توون���د ‪ ALL‬كرد ك ‌ه باوترین‬ ‫نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ی خوێنی مندااڵنه‌‌و‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش پرسیاریان له‌دایك‌و‬ ‫باوكی س���ه‌رجه‌م منداڵ���ه‌كان كردو‌ه‬ ‫ده‌رب���اره‌ی جگه‌ره‌كێش���ان‌و دوات���ر‬ ‫به‌راوردی���ان كردون ب��� ‌ه ‪ 800‬منداڵی‬ ‫له‌شساغ له‌هه‌مان ئاستی ته‌مه‌ندا‪.‬‬ ‫لێكۆڵه‌ران بۆیان ئاش���كرابووه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫مندااڵن���ه‌ی باوكی���ان جگه‌ره‌كێش���ن‌و خوێن ده‌بن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌و مندااڵنه‌ی ئ���ه‌وا ب ‌ه رێژه‌ی ‪ %44‬زیاتر مه‌ترس���ی‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌یاندا جگه‌ره‌ ده‌كێش���رێت ب ‌ه باوكی���ان رۆژان��� ‌ه ‪ 20‬جگ���ه‌ر‌ه زیاتر تووشبوونیان به‌ ش���ێرپه‌نجه‌ی خوێن‬ ‫رێژه‌ی ‪ %15‬زیاتر تووشی شێرپه‌نجه‌ی ده‌كێش���ێ‌و ب ‌ه درێژایی رۆژ له‌ماڵه‌وه‌ی ‌ه له‌سه‌ره‌‪.‬‬

‫پێنج خواردنه‌و‌ه‬ ‫بۆ ته‌ندروستی رۆژان ‌ه گرنگن‬ ‫پزیشكه‌كان پێنج جۆر خواردنه‌وه‌یان‬ ‫ده‌ستنیشانكردوه‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫مرۆڤ رۆژانه‌‌و به‌رده‌وام پشتیان‬ ‫پێببه‌ستێت بۆ ئه‌وه‌ی له‌شێكی‬ ‫ته‌ندروست‌و به‌ توانا‌و به‌هێزی هه‌بێت‬

‫‪15‬‬

‫جگه‌ له‌مه‌ش ئه‌م جۆره‌ خواردنه‌وانه‌‬ ‫كاریگه‌رییان ده‌بێت بۆ سه‌ر‬ ‫هه‌بوونی كێشێكی گونجاو‌و هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ش‌و الرێكی جوان‌و رێكوپێك‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بنه‌ هۆی دابینكردنی‬

‫شیر‪ ،‬ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫توشبوونی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌تی بۆ ئافره‌تان‬ ‫ك ‌ه رێگری ده‌كات‬ ‫له‌زۆر نه‌خۆشی‌و‬ ‫سودی ده‌بێت بۆ‬ ‫دابینكردنی وزه‌و‬ ‫توانایه‌كی باش بۆ‬ ‫مرۆڤ‬

‫هه‌یه‌ بۆ ته‌ندروستی مرۆڤ به‌تایبه‌تی‬ ‫وزه‌‌و توانایه‌كی باش بۆ له‌ش‌و‬ ‫ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی یارمه‌تیدانی گه‌ده‌ بۆ‬ ‫ماسولكه‌كان‪.‬‬ ‫زوو هه‌رسكردنی خۆراك‌و رێكخستنی‬ ‫‌‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫بریتن‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫‌وان‬ ‫ه‬ ‫خواردن‬ ‫ئه‌م جۆره‌‬ ‫پل���ه‌ی گه‌رمی ل���ه‌ش‌و پارێ���زگاری‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫دووپاتیانكرد‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫پزیش���ك‬ ‫ ئاو‪:‬‬‫له‌شێداری پێس���ت ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫خۆی‬ ‫‌ندی‬ ‫ه‬ ‫‌تم‬ ‫ه‬ ‫تایب‬ ‫‌‌و‬ ‫گرنگ���ه‬ ‫ئ���او‬ ‫كه‌‬ ‫پێست ده‌پارێزێت له‌نه‌خۆشی‪.‬‬

‫ گی���راوه‌ی میوه‌كان (ش���ه‌ربه‌ت)‪:‬‬‫پزیش���كه‌كان ئام���ۆژگاری م���رۆڤ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن كه‌ ب���ه‌رده‌وام بن له‌س���ه‌ر‬ ‫خواردن���ه‌وه‌ی گیراوه‌ی (ش���ه‌ربه‌ت)‬ ‫ی می���وه‌كان‪ ،‬چونكه‌ س���ودێكی زۆر‬ ‫ده‌گه‌یه‌ن���ن ب���ه‌ ته‌ندروس���تی مرۆڤ‬ ‫وه‌ك پله‌كان���ی گه‌رم���ی ل���ه‌ش كه‌م‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‌و ده‌وڵه‌مه‌ندن به‌ ماده‌كانی‬ ‫كالسیۆم‌و پۆتاس���یۆم‌و ڤیتامینه‌كان‬ ‫بۆیه‌ ده‌بنه‌ رێگرییه‌كی باش له‌به‌رده‌م‬ ‫نه‌خۆشیه‌كان‌و پارێزگاری له‌خانه‌كانی‬ ‫ل���ه‌ش ده‌ك���ه‌ن دژی حه‌ساس���یه‌ت‌و‬ ‫هه‌وكردن‪.‬‬ ‫ ش���یر‪ :‬ده‌بێته‌ هۆی كه‌مكردنه‌وه‌ی‬‫توشبوونی نه‌خۆش���یه‌كان به‌تایبه‌تی‬ ‫ب���ۆ ئافره‌تان ك���ه‌ رێگ���ری ده‌كات‬ ‫له‌زۆر نه‌خۆش���ی‌و س���ودی ده‌بێت بۆ‬ ‫دابینكردن���ی وزه‌و توانایه‌كی باش بۆ‬ ‫مرۆڤ‪.‬‬ ‫قاوه‌‪ :‬وه‌ك دژه‌ نه‌خۆشیه‌كان سه‌یری‬ ‫ده‌كرێ���ت به‌تایبه‌تی نه‌خۆش���یه‌كانی‬ ‫دڵ‌و خوێنبه‌ره‌كان‌و ش���ێرپه‌نجه‌ بۆیه‌‬ ‫یارمه‌ت���ی خانه‌كان���ی ل���ه‌ش ده‌دات‬ ‫له‌به‌هێزبوون دژی نه‌خۆشیه‌كان‪.‬‬ ‫چ���ا‪ ،‬ب���ه‌ هه‌م���وو جۆره‌كانی���ه‌وه‌‪:‬‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌ به‌ م���اده‌ی (فالنویه)‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م مادده‌یه‌ خوێ���ن ده‌پارێزێت‬ ‫له‌توش���بوون ب���ه‌ كه‌موكورت���ی‌و‬ ‫نه‌خۆش���یه‌كان‌و له‌كاتی ماندووبووندا‬ ‫مێش���كی م���رۆڤ هێ���ور ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫م���رۆڤ ده‌پارێزێت له‌توش���بوون به‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌‪.‬‬

‫زانس���تی پزیش���کیی‌و سیاس���ەتی‬ ‫تەندروستیی دوو کایە‌و جیهانی جیاوازن‪.‬‬ ‫جیاوازییەکانی ئەو دووانە تەنها له‌ئاستی‬ ‫پراکتیکی‌و کاری رۆژانەدا کورتنابێتەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو شۆڕدەبێتەوە بۆ مەودا مەعریفی‌و‬ ‫فەلسەفیەکانی هەردووکیان‪.‬‬ ‫زانستی پزیش���کیی دنیا بە رەش‌و سپی‬ ‫دەبینێت‌و ش���ەیدای روونیی‌و رۆش���نییە‌و‬ ‫حەزی ب���ە ئاڵۆزیی‌و ناڕوون���ی نییە‪ .‬کە‬ ‫پزیشک پش���کنینێک دەنێرێت بۆ البۆر‪،‬‬ ‫پێ���ی خۆش نیی���ه‌ دەرئەنجامێکی روونی‬ ‫دەس���تنەکەوێت‪ ،‬ئ���ەو ئ���ارەزوو دەکات‬ ‫بووترێ���ت دەرئەنجامەک���ە پۆزەتیڤ���ە یا‬ ‫نەگەتیڤ‪ ،‬نەخۆش���یەکە هەیە یاخود نا‪،‬‬ ‫نەخۆش���ەکە چاکبووەتەوە یا خراپ‪ .‬بە‬ ‫کورتی زانس���تی پزیش���كی دنیابینینێکی‬ ‫پۆزەتیڤیس���تی بۆ ش���تەکان هەیە‪ .‬دنیا‬ ‫الی زانس���تی پزیشکی بۆ سەر کۆمەڵێک‬ ‫فاک���ت‌و راس���تی‌و ریاڵیت���ی تاکڕەهەندا‬ ‫داب���ەش بووە‪ .‬له‌بەرامبەردا‪ ،‬سیاس���ەتی‬ ‫تەندروس���تی دەس���توپەنجە لەگەڵ زیاد‬ ‫له‌فاکتێک‌و زۆرتر له‌ڕاس���تیەک‌و فراوانتر‬ ‫له‌یەک ریاڵیتی نەرمدەکات‪ .‬سیاس���ەتی‬ ‫تەندروس���تی جەمس���ەری رەش‌و سپی‌و‬ ‫پۆزەتی���ڤ‌و نەگەتیڤ‌و هەب���وو‌و نەبووی‬ ‫نییه‌‪ .‬سیاس���ەتی تەندروس���تی بیابانێکە‬ ‫له‌بۆری���ی‌و هەمەڕەنگی���ی‪ .‬دەش���ێت بۆ‬ ‫هەر پرس���یارێک‌و بابەتێک‪ ،‬سیاس���ەتی‬ ‫تەندروس���تی زیاد له‌تێگەیشتنێک‌و زیاتر‬ ‫له‌جیهانبینینێکی هەبێت‌و هەموو ئەوانەش‬ ‫کۆمەڵێک له‌ڕیاڵیتی دیاریکراون کە بەها‌و‬ ‫پاڵنەرەی جیاجیا له‌پشتیانەوەن‪.‬‬ ‫با <چاکسازیی تەندروستی> وەکو نموونە‬ ‫وەرگرین‪ .‬ئێستا قسەیەکی زۆر له‌سەر ئەم‬ ‫بابەتە دەکرێت‪ .‬هەرچەندە رستەکە تەنها‬ ‫دوو وش���ەی تیایە‌و بەڕواڵ���ەت نەکردەیە‬ ‫ئەوەندە ئاڵ���ۆز بێت‪ ،‬بەاڵم ئەو دوو تاقە‬ ‫وش���ەیە دەیان لێکدانەوە‌و وەرگێڕانی بۆ‬ ‫دەکرێ���ت‪ .‬وەرگێ���ڕان‌و لێکدانەوەک���ە بە‬ ‫جۆرێکە وەختە بڵێم وش���ەکان‌و رستەکە‬ ‫له‌زمانێک���ی ترەوە وەرگی���راوەن‌و کوردی‬ ‫نی���ن‪ .‬گروهە بااڵدەس���ت‌و ژێردەس���ت‌و‬ ‫جوراوجۆرەکانی سیس���تمی تەندروستی‪،‬‬ ‫وەڕگێڕان‌و تەفس���یر‌و پێناسەی جیاجیان‬ ‫ب���ۆ ئەم پرس���ە هەی���ە‪ .‬بەش���ێک وەکو‬ ‫یەکس���انکردنی پاداشتی ئەو مەترسییەی‬ ‫رووبەڕووی���ان دەبێت���ەوە لەگەڵ ئەوانەی‬ ‫ک���ە له‌ژێر هەمان مەترس���یدان‪ ،‬دەیبینن‬ ‫(دەرماڵ���ەی مەترس���یی کارمەن���دان‌و‬ ‫یەکس���انکردنی بەوەی پزیش���کان)‪ .‬هەن‬ ‫پێیان وایە چاکسازیی تەندروستیی بەبێ‬ ‫بەخش���ینی تابلۆی بەالشی ئۆتۆمبیل بە‬ ‫پزیشکان هیچ مانایەک نادات بە دەستەوە‬ ‫(بەیاننام���ەی س���ەندیکای پزیش���کان)‪،‬‬ ‫هەشن له‌پزیشکە گەنجەکان ناوی گەورە‌و‬ ‫دێ���ی وێ���ران تەنگ���ی پ���ێ هەڵچنیون‌و‬ ‫ن���ە ناوەکەی���ان دادی ک���ەم مووچەییان‬ ‫دەدات‌و ن���ەش س���ەندیکاکەیان ئاوڕێک‬ ‫له‌دەستدرێژیەکانی س���ەریان دەداتەوە‌و‬ ‫تۆزێکیش چیە باجی سەقەتیی سیستمی‬ ‫تەندروستیان لەسەر ش���ان کەمناکاتەوە‬ ‫(بەیاننامەی پزیشکە گەنجەکان)‪ .‬هەشن‬ ‫پێی���ان وای���ە ب���ە تەنها گۆڕین���ی چەند‬ ‫دەموچاوێک���ی حیزبیی‌و گۆڕینیان بە دوو‬ ‫دەموچاوی تازەی حیزبیی تر‪ ،‬سیس���تمی‬ ‫تەندروستی دەبێتە شامی شەریف‪ .‬ئەگەر‬ ‫دورتر تەماش���ا کەی���ن دەبینین هەن‪ ،‬بۆ‬ ‫هەموو کێشەیەکی تەندروستی ئەم واڵتە‪،‬‬ ‫کۆمپانیایەک���ی بیانی ح���ازر دەدۆزنەوەو‬ ‫ئازا تەندەر‌و گرێبەستی لەگەڵ دەبەستن‪.‬‬ ‫تەنانەت بۆ بەها مۆڕاڵییەکانی پیش���ەی‬ ‫پزیش���کیی کاتی هیپۆکراتسیش‪ ،‬دکتۆر‬ ‫هۆرجۆنێکیان دەستدەکەوێت کە دەشێت‬ ‫ن���ەک له‌تیڤیەکانەوە ئالودەی بین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەتوانی���ن بانگهێش���تی کوردستانیش���ی‬ ‫بکەین‌و فێری چەن���د وانەیەک له‌هونەری‬ ‫درامای تایبەت بە ئەخالقی پزیش���کیمان‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫وەک���و وتمان‪ ،‬ئەمانە هەم���وو کۆمەڵێک‬ ‫ریاڵیتی‌و جیهانی جیاواز جیاواز‌و بە یەک‬ ‫نامۆن کە قسە لەگەڵ یەک ناکەن‌و یەکتر‬ ‫ناناس���ن‌و یەکتر ناخوێنن���ەوە‪ .‬کۆمەڵێک‬ ‫دنیابینینن کە له‌باشترین حاڵەتدا نیشانەی‬ ‫نارسیزمێکی کوشندەن کە سیستمەکەی‬ ‫ئیفلیجک���ردووە‪ .‬ئەگ���ەر وا نەب���ا هی���چ‬ ‫پێویستیی بەو هەموو پێناس‌و لێکدانەوە‌و‬ ‫ئاڵۆزییە نەدەکرد‌و هەموومان دەگەڕاینەوە‬ ‫ب���ۆ دنی���ا رەش‌و س���پیەکەی زانس���تی‬ ‫پزیش���کیی‪ .‬ئەو دنیایە تێدەگەیاندین کە‬ ‫سیستمی تەندروستی پێش هەر کەسێک‬ ‫هی هاوواڵتی‌و نەخۆش���ە‪ .‬ئەگەر ئەومان‬ ‫له‌یاد نەبێت "چاکسازیی تەندروستی" هیچ‬ ‫مانا‌و تام‌و رەنگێکی نییه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪Lokall.awene@gmail.com‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫كێش ‌ه بۆ دروستكردن ‌ی ‪ 3‬هه‌زار یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبوون دروستبووه‌‬

‫ی زانكۆی‌ سلێمانی‌‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانن"‬ ‫ی ناسودمه‌ند ‌‬ ‫"وه‌به‌رهێنان‌و مامۆستایان ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروستكردن ‌‬ ‫هۆكاری‌ راوه‌ستان ‌‬ ‫‪ 3‬هه‌زار یه‌ك ‌هی‌ نیشته‌جێبوون‬ ‫ی‬ ‫له‌چوارچێو‌هی‌ پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌به‌رهێناندا‪ ،‬به‌وته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ سلێمانی‌‪ ،‬داوایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆستایانی‌ ناسودمه‌ند ‌‬ ‫ناوه‌خت ‌‬ ‫زانكۆی‌ سلێمانی‌ بووه‌‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت "بڕیاربوو ‪ 700‬یه‌كه‌ ‌‬ ‫نیشته‌جێبوونی‌ پرۆژه‌ك ‌ه بۆ‬ ‫ی زانكۆ بێت‪،‬‬ ‫مامۆستایانی‌ ناسودمه‌ند ‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌وان په‌شیمان بوونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا داوای زه‌ویه‌كه‌ی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫نه‌ك خانوو‪ ،‬ئه‌وه‌ش بووه‌ته‌ هۆ ‌‬ ‫راوه‌ستانی‌ ته‌واوی پرۆژه‌كه‌ ك ‌ه‬ ‫ی ‪ 3‬هه‌زار یه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫دروستكردن ‌‬

‫ی ‪360‬‬ ‫له‌كۆ ‌‬ ‫مامۆستا ‪350‬یان‬ ‫ی‬ ‫داوای‌ وه‌رگرتن ‌‬ ‫زه‌وییان كردووه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك خانوو‬

‫ی زانكۆ‬ ‫ی مامۆستایان ‌‬ ‫"داواكه‌ ‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ی‌ راگرتووه‌"‬ ‫ی‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ ‌‬ ‫ی زۆر‌ه‬ ‫وه‌به‌رهێنان���دا‪ ،‬ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌به‌رهێنان��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫ی‪3‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ب���اس له‌دروس���تكردن ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬ ‫ ‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون ده‌كات کارکردن له‌پڕۆژه‌یه‌کی نیشته‌جێبووندا‬ ‫هه‌زار یه‌كه‌ ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی‌ قوله‌ره‌یس��� ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫چه‌ندی���ن كۆمپانی���ای ناوخۆی���ی‌‌و ده‌كات كه‌ ئه‌و كۆمپانیایان ‌ه ئاماده‌ییان خۆیان دوایانكردووه‌ ك ‌ه له‌و پرۆژه‌یه‌دا "‪ 75‬هه‌زار دۆالری‌ تێده‌چێت‪ ،‬داوای ده‌ڵێت "به‌اڵم ئه‌و نرخه‌ ‌‬ ‫دوای‌ ده‌كات له‌نێ���وان ‪ 90‬ت���ا ‪110‬‬ ‫‪ 90‬تا ‪ 110‬هه‌زار ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫بیانی���ش ئاماده‌ی���ی‌ دروس���تكردنیان ده‌ربڕی���وه‌ بیكه‌ن‪ ،‬له‌وانه‌ وه‌ك فه‌رمان ‪ 700‬یه‌كه‌ بۆ ئه‌وان بێت‌و هه‌ر خۆشیان‬ ‫ێ خزمه‌تگوزاری‌"‪.‬‬ ‫ی بڕیاربوو هه‌زار دۆالردایه‌ به‌ب ‌‬ ‫گرانیی‌ نرخی‌ ئه‌و خانوانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێ���ت "كۆمپانیای تێدای��� ‌ه ئاماده‌ی ‌ه چۆنێت���ی‌ دروس���تكردن‌و كوالێت��� ‌‬ ‫پیش���اندا‪ ،‬تا دواجار وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی خانوه‌كانیش���یان داوه‌ت ‌ه وه‌به‌رهێنان‪ ،‬بۆ مامۆس���تایانی‌ ناس���ومه‌ند دروست له‌به‌رامبه‌ریش���دا فه‌رم���ان غه‌ری���ب‬ ‫ێ به‌رامبه‌ر بداته‌ كه‌سان ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌ به‌وه‌كاله‌ت‪ 100 ،‬یه‌ك ‌ه به‌ب ‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان��� ‌‬ ‫ی هێما بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه خانوه‌كان‬ ‫ی پێده‌كات ‪ 4‬ك���ه‌م ده‌رام���ه‌ت‪ ،‬یاخ���ود كۆمپانی���ا "به‌اڵم له‌ئێستادا په‌شیمان بوونه‌ته‌وه‌و بكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ك یه‌كێك له‌نوێنه‌ره‌كان ‌‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 94‬هه‌زار دۆالر ‌‬ ‫ی گشتی ‌‬ ‫ی به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫ی خانوو زه‌ویه‌كه‌یان مامۆس���تایانی‌ ناس���ودمه‌ند ‌‬ ‫ی دوا ده‌كه‌ن له‌جیات ‌‬ ‫كۆمپانیا له‌كێبڕكێ���دا ماونه‌ته‌وه‌‌و هه‌ر هه‌ی��� ‌ه ‪%35‬ی‌ پاره‌ی‌ یه‌ك���ه‌كان دوا ‌‬ ‫ی تێچونه‌كه‌شی‌ وه‌ك‬ ‫ی (د‪.‬ئیدریس كه‌ریم) ده‌یخاته‌ڕوو تێده‌چێت‪ ،‬زۆری ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ‪ 6‬ساڵ‪ ،‬پێبدرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش س���ه‌رله‌به‌ر ‌‬ ‫ی ده‌كات ‌ه قیست ‌‬ ‫ی زۆرترین دروستكردن ‌‬ ‫چوار كۆمپانیاكه‌ش ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب��� ‌ه به‌رزی ‌‬ ‫ی "په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی وت��� ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫په‌ش���یمانبوونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێكدایه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه هۆكارێك��� ‌‬ ‫ی تریش ئیش���ه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ ‌‬ ‫ئاس���انكارییان ده‌ربڕیوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان ئه‌مان���ه‌‌و چه‌ندین ئاس���انكاری ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌ره‌ستانه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی پرۆژه‌كه‌ كراوه‌ت ‌ه سێ‌ زۆن‌و مامۆس���تایان بووه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ئه‌و مواسه‌فات ‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ ده‌ده‌ن���ه‌ ته‌نها یه‌ك كۆمپانیا له‌داواكاریه‌كان���دا هه‌ی���ه‌"‪ .‬به‌اڵم وه‌ك سه‌رجه‌م ‌‬ ‫ی مامۆستایان خۆیان داوایان كردووه‌"‪.‬‬ ‫ی لێكدانه‌وه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی ئێمه‌ش وه‌ها ئیش���مان تێ���دا كردوو‌ه باس��� ‌‬ ‫ی ناوه‌خت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ئ���ه‌و كۆمپانیای��� ‌ه ده‌بێت ك ‌ه فه‌رمان ده‌یخاته‌ روو داوایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 212‬مه‌تر ‌‬ ‫ێ زۆنه‌ك ‌ه بده‌ین ‌ه كۆمپانیایه‌ك‪ ،‬خۆی���ان هه‌ر خانویه‌ك��� ‌‬ ‫ی هه‌ر س ‌‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫زۆرترین كارئاس���انیی‌ ب���ۆ هاوواڵتیان مامۆس���تایانی‌ ناس���ودمه‌ند ‌‬ ‫ی رانه‌وه‌ستاوه‌"‬ ‫ی زه‌و ‌‬ ‫"دابه‌شكردن ‌‬ ‫بكات‪ .‬فه‌رمان له‌كاتێك���دا ئاماده‌نیی ‌ه س���لێمانی‌‪ ،‬بووه‌ت��� ‌ه رێگ���ر له‌به‌رده‌م ناكرێت ئێس���تا زۆنێكی‌ رێبگرێ‌‌و ئیش بین���ا‪ ،‬به‌پێ���ی‌ ئه‌و (موس���ه‌فاتان ‌هی‌)‬ ‫ی ناسودمه‌ند‬ ‫ی مامۆستایان ‌‬ ‫نوێنه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫داوایانكردووه‌‪ 60 ،‬بۆ ‪ 75‬هه‌زار دۆالر ‌‬ ‫ناوی‌ ئه‌و ‪ 4‬كۆمپانیای ‌ه ئاش���كرا بكات‪ ،‬ئیش���ه‌كانیاندا‪ ،‬ئه‌و روونیده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه له‌دوو زۆنه‌كه‌ی‌ تردا بكرێت"‪.‬‬ ‫تێده‌چێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك د‪.‬ئیدری���س ئه‌وه‌ش ده‌خات���ه‌ڕوو له‌كاتێكدا ئه‌وان‬ ‫ب���ه‌اڵم ب���اس له‌چه‌ند ئاس���انكارییه‌ك هه‌رچه‌ند ئه‌و مامۆس���تایان ‌ه پێش���وتر‬

‫ی خان���وو رازی‌ بوون‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌وه‌رگرتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌و ‌‬ ‫پێشوتر پێیان وتراوه‌ دابه‌شكردن ‌‬ ‫راوه‌ستاوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫ی‬ ‫بینی���وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك وتی‌ "به‌نوس���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ژمار‌ه ‪ 7888‬ل���ه‌‪ 2011/10/23‬زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫دراوه‌ت��� ‌ه به‌ش���ێك له‌مامۆس���تایان ‌‬ ‫ناس���ودمه‌ندی‌ زانكۆی‌ ده���ۆك"‪ .‬هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫به‌وت ‌هی‌ ئه‌و نوێنه‌ر‌هی‌ مامۆس���تایان ‌‬ ‫ناس���ودمه‌ند‪ ،‬راپرس���ییه‌ك له‌نێواندا‬ ‫ی ‪ 360‬مامۆستا ‪ 350‬یان‬ ‫كراوه‌‌و له‌كۆ ‌‬ ‫ی وه‌رگرتنی‌ زه‌وییان كردووه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫داوا ‌‬ ‫خانوو‪ .‬له‌ئێستاش���دا ئه‌و كێشه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی چۆت���ه‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫بڕیاردان ‌‬ ‫ێ ك ‌ه‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬د‪.‬ئیدری���س رایده‌گه‌یه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی وه‌اڵم��� ‌‬ ‫ئ���ه‌وان چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫وه‌زیران���ن‪ .‬فه‌رم���ان غه‌ریبیش ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زیران له‌جیات ‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خان���وو‪ ،‬زه‌وی‌ بدات���ه‌ مامۆس���تایان ‌‬ ‫ی ‪ 6‬مانگ ‌ه‬ ‫ناس���ودمه‌ند‪ ،‬ئ���ه‌و ئیش��� ‌ه ‌‬ ‫پێ���وه‌ی‌ خه‌ریكن هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌و‬ ‫ده‌بێ���ت دووب���ار‌ه له‌بناغه‌وه‌ ده‌س���ت‬ ‫پێبكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬

‫كاركردن له‌شه‌قامی‌ چه‌قچه‌قدا دواكه‌ووتو‌ه "میوانخانه‌كانی هه‌رێم‬ ‫"ده‌بوو تائێستا ‪%50‬ی‌ ته‌واو بووایه‌‪ ،‬به‌اڵم ‪%26‬ی‌ ته‌واو بووه‌"‬ ‫‪ 20‬هه‌زار قه‌ره‌وێڵه‌ له‌خۆ ده‌گرن"‬ ‫ئا‪ :‬كوردستان عه‌بدولكه‌ریم‬

‫شه‌قامی‌ چه‌قچه‌ق‪-‬ی‌ نزیك‬ ‫هاوینه‌هه‌واری‌ سه‌رچنار‪ ،‬كه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌شوێنه‌ گه‌شتیاریه‌كانی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌قۆناغی‌‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌دایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش گرفتی‌‬ ‫بۆ گه‌شتیاران دروستكردووه‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫وته‌ی‌ به‌رپرسی‌ پرۆژه‌كانی‌ شاره‌وانی‌‬ ‫سلێمانی‌ (ئاسۆ جه‌زا)‪ ،‬ماوه‌ی‌‬ ‫ته‌واوبوونی‌ پرۆژه‌كه‌ مانگی‌ ‪10‬ی‌‬ ‫ئه‌مساڵه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر وه‌ك ئه‌و وتی‌‬ ‫"زۆرئه‌سته‌مه‌ ساڵێكی‌ تریش ته‌واو‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫س���ااڵنێكی‌ زۆره‌ به‌شێك له‌خه‌ڵكی‌ بۆ‬ ‫س���ه‌یرانكردن ده‌چنه‌ قه‌راغی‌ شه‌قامی‌‬ ‫چه‌قچ��� ‌هق‌و ل���ه‌وێ‌ پش���وو ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆس���اڵێك ده‌چێ���ت ته‌پوتۆزی‌‬ ‫نۆژنكردن���ه‌وه‌ی‌ ش���ه‌قامه‌كه‌‪ ،‬رێگریی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م گه‌ش���تیاراندا دروستكردووه‌‪.‬‬ ‫ئازاد عه‌لی‌ كه‌ له‌گ���ه‌ڵ خێزانه‌كه‌ی‌ "بۆ‬ ‫به‌سه‌ربردنی‌ كاتێكی‌ خۆش" هاتبووه‌ ئه‌و‬ ‫شوێنه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌روه‌ك خۆی‌ وتی‌ "له‌به‌ر‬ ‫تۆزوخۆڵی‌ شه‌قامه‌كه‌ هیچ خۆشییه‌كمان‬ ‫له‌هاتنه‌ده‌ره‌وه‌كه‌مان نه‌بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ئازاد باس���ی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫ساڵێك پێش ئێس���تاش‪ ،‬سه‌ردانی‌ ئه‌و‬ ‫فۆتۆ‪ :‬کوردستان‬ ‫ ‬ ‫ش���ه‌قامه‌ی‌ كردووه‌ "ئ���ه‌و كاته‌ش هه‌ر شه‌قامی چه‌قچه‌ق‬ ‫خه‌ریكی‌ ئیش���كردن بوون‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ده‌بینین تائێس���تاش هه‌ر ئه‌ڵێی‌ چه‌ند خه‌ڵكی‌‌و حكومه‌تیش هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ تا زوو ماوه‌"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش��� ‌ی نه‌شارده‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌ب���وو ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌ تائێس���تا ‪%50‬ی‌‬ ‫رۆژێكه‌ ده‌س���ت به‌ئیش���كردن كراوه‌"‪ .‬ته‌واو بكرێت باشتره‌"‪.‬‬ ‫كارزان ئه‌حمه‌دیش وه‌ك ش���ۆفێرێكی‌ ت���ه‌واو بووایه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها ‪%26‬ی‌ ته‌واو‬ ‫ته‌واونه‌بوونی‌ ش���ه‌قامه‌كه‌ بووه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫بێزاری‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ش ك���ه‌ بۆ بژێویی‌ تاكس���ی‌ ته‌واو نیگه‌ران���ه‌ له‌دواكه‌وتنی‌ بووه‌ "ئه‌وه‌ش به‌ش���ێكی‌ به‌هۆی‌ وه‌رزی‌‬ ‫ژیانیان ل���ه‌و ش���وێنه‌دا كاری‌ جیاجیا كاری‌ ئه‌و ش���ه‌قامه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "خۆزگه‌ زستانه‌وه‌ بوو"‪.‬‬ ‫ناوبراو هۆیه‌ك���ی‌ تری‌ دواكه‌وتنی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌رده‌ستیان لێنه‌دایه‌‪ ،‬چاڵ‌و تاسه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ش���ێرزاد نوری‌ كه‌ كوڕێك���ی‌ گه‌نجه‌‌و زۆریان تێدا دروس���تكردوه‌‌و پشتگوێیان پرۆژه‌یه‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ وه‌ستانی‌ كاركردن‬ ‫له‌پردی‌ قلیاساندا كه‌ به‌هۆی‌ كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌و ش���ه‌قامه‌دا ب���ه‌ عه‌ره‌بانه‌یه‌ك پاقله‌ خستووه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ پرۆژه‌كانی‌ شاره‌وانی‌ هونه‌رییه‌وه‌ دواكه‌وتووه‌‪" ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫ده‌فرۆش���ێ‌ ده‌ڵێت "مش���ته‌ریمان ته‌واو‬ ‫كه‌می‌ كردووه‌‪ ،‬بۆ ساڵێك ده‌چێت ئیشی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ئه‌ندازی���ار ئاس���ۆ ج���ه‌زا خه‌ریكه‌ كێش���ه‌كه‌ چاره‌س���ه‌ر ده‌بێت‌و‬ ‫تیا ئه‌كه‌ن هێشتا چاره‌كێكی‌ ئیشه‌كه‌یان حه‌مه‌س���اڵح ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا كه‌ ئه‌و ده‌ستئه‌كه‌ین به‌ئیش"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ ش���اره‌وانی‌ باس���ی‌‬ ‫شوێنه‌ چه‌ند پرۆژه‌یه‌كی‌ تێدا ده‌كرێت‌و‬ ‫ته‌واو نه‌كردووه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ك���وڕه‌ گه‌نجه‌ به‌پێویستیش���ی‌ هه‌مووشی‌ ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر ئه‌و شه‌قامه‌ ل���ه‌وه‌ش كرد ك���ه‌ م���اوه‌ی‌ ته‌واوبوونی‌‬ ‫ده‌زانێ‌ پرۆژه‌ی‌ ناوچه‌ گه‌ش���تیاریه‌كان "ه���ه‌ر یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و پرۆژان���ه‌ش بۆ یاسایی‌ شه‌قامه‌كه‌ مانگی‌ ‪10‬ی‌ ئه‌مساڵه‌‌و‬ ‫زووتر كاریان ته‌واو بكرێت‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ته‌واوبوونی‌ ماوه‌ی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‌و سه‌رجه‌م وتیشی‌ "زۆرئه‌سته‌مه‌ س���اڵێكی‌ تریش‬ ‫ئه‌و وتی‌ "شوێنی‌ گه‌شتیاریی‌ سودی‌ بۆ پرۆژه‌كانیش ماوه‌ی‌ یاس���اییان تائێستا ته‌واو بێت"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫ی هه‌رێم ‪849‬‬ ‫ێ شاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌رس ‌‬ ‫میوانخانه‌‌و چێشتخانه‌ له‌الی كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫میوانخانه‌و چێشتخانه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ناویان تۆمار كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌وه‌ی ‪ 62‬ئه‌ندامی‬ ‫تاكه‌ كه‌سیان هه‌یه‌ كه‌ به‌ڕێوبه‌ری‬ ‫میوانخانه‌كانن‪ ،‬نه‌ك خاوه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌و كۆمه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬هێرش‬ ‫ئه‌حمه‌د كه‌ریم ده‌ڵێت "چێشتخانه‌‌و‬ ‫میوانخانه‌ به‌پێی ئه‌ستێره‌كان ناویان‬ ‫تۆمار كراوه‌‌و له‌داهاتوویه‌كی نزیكدا‬ ‫سه‌رجه‌م میللییه‌كانیش تۆمار‬ ‫ده‌كه‌ین"‬ ‫به‌پێی‌ ئاماره‌ك ‌هی‌ ئ���ه‌و كۆمه‌ڵه‌یه‌‪،‬‬ ‫ته‌نی���ا له‌هه‌ولێ���ر ‪ ،335‬له‌س���لێمانی‬ ‫‪348‬و له‌دهۆكی���ش ‪ 166‬میوانخان���ه‌‌و‬ ‫چێش���تخانه‌ی ی���ه‌ك ئه‌س���تێر‌ه ت���ا‬ ‫پێنج ئه‌س���تێره‌ ناوی���ان تۆمار كراوه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی ناوبراو‪ ،‬ك ‌ه خاوه‌نی مۆڵه‌تی‬ ‫یاساییه‌و كارو چاالكیه‌كانی خۆی هه‌ر‬ ‫چوار مانگ جارێ���ك به‌رزده‌كاته‌وه‌ بۆ‬ ‫پارێزگا‪ ،‬له‌وێشه‌وه‌ بۆ وه‌زاره‌تی ناوخۆ‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬له‌دوای یه‌كگرتنه‌وه‌ی هه‌ردوو‬ ‫ی هه‌رێم ل���ه‌‪ 2005‬ئه‌وانیش‬ ‫ئیداره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫یه‌كیان گرتۆته‌وه‌و ده‌سته‌یه‌كی بااڵیان‬ ‫پێكهێنا‪ ،‬ئێستا لقی هه‌ولێر‌و سلێمانی‌و‬ ‫دهۆكی هه‌یه‌‪ .‬به‌پێی په‌یڕه‌وی ناوخۆش‪،‬‬ ‫خاوه‌ن���ی میوانخان���ه‌كان سه‌رپش���كن‬ ‫له‌ن���او تۆماركردنی���ان له‌كۆمه‌ڵه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌ك هێرش ئاماژه‌ی پێده‌كات‪،‬‬ ‫له‌س���ودی خۆیان ‌ه ئه‌گه‌ر ببن ‌ه ئه‌ندام‪،‬‬ ‫ی "ئێم ‌ه بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫چونكه‌ وه‌ك ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫دامه‌زراوی���ن داكۆكی���ی له‌مافه‌كانیان‬ ‫بكه‌ی���ن‌و ئاس���انكارییان ب���ۆ بكه‌ین‌و‬ ‫ب���ه‌دوای داواكاریه‌كانیاندا بچین‪ .‬كاری‬ ‫زۆریش���مان بۆیان ك���ردووه‌"‪ .‬یه‌كێك‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌وڵه‌كانیش���یان دابینكردنی‌ بڕێك ‌‬ ‫زۆر گازوایل ‌ه بۆ س���ه‌رجه‌م میوانخانه‌‌و‬ ‫چێشتخانه‌كان به‌و نرخه‌ی ك ‌ه حكومه‌ت‬ ‫ده‌یفرۆش���ێت‪ ،‬ناوبراو ئه‌وشی‌ ئاشكرا‬ ‫كرد ك��� ‌ه وه‌زیری كاره‌ب���ا ره‌زامه‌ندیی‬ ‫ده‌ربڕی���و‌ه له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی پ���اره‌ی‬

‫هێرش ئه‌حمه‌د كه‌ریم‬

‫بڕیاره‌ ل ‌ه ‪6/1‬ـه‌و‌ه‬ ‫نرخی كاره‌با‬ ‫بۆ میوانخانه‌و‬ ‫چێشتخانه‌كان‪،‬‬ ‫له‌بازرگانییه‌و‌ه‬ ‫بۆ پیشه‌سازی‬ ‫بگۆڕدرێت‬ ‫كاره‌بای میوانخانه‌كان‪" ،‬ك ‌ه هه‌ندێكیان‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 70‬ملیۆن دین���ار قه‌رزارن"‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌ی قس���ت بده‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫ل���ه‌وه‌ی وابڕی���اره‌ له‌‪6/1‬ـ���ه‌وه‌ نرخی‬ ‫كاره‌با بۆ میوانخانه‌و چێش���تخانه‌كان‬ ‫له‌بازرگانیی���ه‌وه‌ بگۆڕدرێ���ت ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫پیشه‌سازی‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌روه‌ك ئه‌و وت ‌‬ ‫"هاوكارییه‌ك���ی زۆر باش���ی حكومه‌ت‬ ‫ده‌بێ���ت‌و كاریگه‌ریی ده‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫دابه‌زاندنی نرخ���ی خزمه‌تگوزاری‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا به‌و هۆیه‌و‌ه ‪ %30‬دابه‌زیوه‌"‪.‬‬ ‫ی كۆمه‌ڵ���ه‌ی میوانخان���ه‌و‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫چێش���تخانه‌كانی هه‌رێم جه‌ختی‌ له‌و‌ه‬ ‫ك���رده‌و‌ه ك ‌ه له‌هه‌م���وو دونیادا الیه‌نی‬ ‫گه‌ش���تیاریی وه‌كو پیشه‌س���ازی سه‌یر‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و پێیده‌ڵێ���ن پیشه‌س���ازی‬ ‫ی‬ ‫گه‌ش���توگوزار‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك ئه‌و باس ‌‬ ‫ی گرنگی وه‌به‌رهێنانه‌‌و‬ ‫ده‌كات بوارێك��� ‌‬ ‫دوانز‌ه جۆری هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و خۆشحاڵیش ‌ه‬

‫ی حكومه‌ت‬ ‫ی كه‌ كابینه‌ی حه‌وته‌م ‌‬ ‫به‌وه‌ ‌‬ ‫الیه‌نی گه‌شتیاریی خستۆت ‌ه ئه‌وله‌ویه‌تی‬ ‫كاره‌كانی‪" ،‬ده‌ش���توانم بڵێم له‌ئێستادا‬ ‫گه‌ش���توگوزار له‌م هه‌رێم ‌ه رۆڵی خۆی‬ ‫ده‌گێڕێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ل���ه‌‪%40‬ی بێكاریی‬ ‫كه‌مكردۆته‌و‌ه "‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی كۆمه‌ڵه‌ی ناوبراو نه‌یشارده‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه كارمه‌ندان���ی میوانخانه‌كانی هه‌رێم‬ ‫پێویس���تیان به‌ش���اره‌زایی زیاتر هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌خزمه‌تكردنی گه‌شتیار‌و هه‌ر بۆیه‌ش‬ ‫ئه‌وان به‌رده‌وام خولی تایبه‌تی راهێنان‬ ‫بۆ ئه‌و كارمه‌ندان ‌ه ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هێرش ئاماژه‌ی به‌پالنی س���تراتیژی‬ ‫خۆیان‌و ده‌س���ته‌ی بااڵی گه‌شتوگوزار‬ ‫ی "به‌پێ���ی پالنه‌كه‌‪ ،‬داماننابوو‬ ‫دا‪ ،‬وت ‌‬ ‫تاساڵی ‪ 2015‬رێژه‌ی قه‌ره‌ویڵه‌كان بگات ‌ه‬ ‫‪ 25‬هه‌زار كورس���ی‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین‬ ‫له‌ساڵێكدا ملیۆنێك‌و پێنج سه‌د هه‌زار‬ ‫میوان له‌خۆ بگرین‪ ،‬كه‌چی ب ‌ه هۆی ئه‌و‬ ‫پێشكه‌وتنه‌ی گه‌ش���توگوزار به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫بینیوه‌یه‌تی‪ ،‬له‌ئێس���تادا گه‌یشتۆت ‌ه ‪20‬‬ ‫هه‌زار قه‌ره‌وێڵه‌‪ ،‬به‌م پێیه‌ش بۆ ساڵی‬ ‫‪ 2015‬رێژه‌كه‌ی زۆر له‌و‌ه زیاتر ده‌بێت‬ ‫كه‌ ئێمه‌ داماننابوو"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی داهاته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك س���ه‌رۆكی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ك��� ‌ه رایگه‌یان���د‪ ،‬ئامارێكی ورد‬ ‫بۆ داهاتی گه‌ش���توگوزار له‌به‌ر ده‌ستدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه داهاته‌ك ‌ه په‌رته‌و ده‌چێت ‌ه‬ ‫گیرفان���ی هه‌م���وو كاس���بكارێكی ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه (ته‌خمین)‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای رێ���ژه‌ی گه‌ش���تیاران‌و بڕی‬ ‫ی پار‌ه "له‌ناوچه‌ی س���ۆران‬ ‫خه‌رجكردن ‌‬ ‫ته‌نی���ا له‌م���اوه‌ی ‪ 4‬رۆژ داهاته‌ك���ه‌ی‬ ‫گه‌یش���تۆت ‌ه ‪ 2‬ملیۆن دۆالر"‪ .‬وتیش���ی‬ ‫"س���اڵی ‪ 1 ،2011‬ملیۆن‌و ‪ 672‬هه‌زار‬ ‫گه‌ش���تیار رووی له‌كوردستان كردووه‌‪،‬‬ ‫جگه‌له‌و‌ه هه‌س���تده‌كه‌ین ل���ه‌‪ 5‬مانگی‬ ‫یه‌كه‌می ساڵی ‪ 2012‬ب ‌ه به‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫‪ 5‬مانگ���ی یه‌كه‌م���ی س���اڵی رابردوو‪،‬‬ ‫رێژه‌كه‌ی له‌هه‌ڵكش���اندایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ك ‌ه ره‌وش���ی ئه‌منی‬ ‫ئارام���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ه���ه‌ر پش���ێوییه‌ك ك ‌ه‬ ‫له‌كوردس���تان رووب���دات‪ ،‬كاریگه‌ریی‬ ‫راس���ته‌وخۆی له‌س���ه‌ر گه‌ش���تیاران‌و‬ ‫ئابووری كوردستان ده‌بێت"‪.‬‬

‫وەرزش‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫‪17‬‬

‫زانێت ‌ی‬ ‫سیمبوول ‌ی‬ ‫تۆپی‌ پێ‬ ‫ئه‌حمه‌د سه‌نگاوی‌‬

‫مانۆو نیمار‬

‫یاریزانانی هەڵبژاردەی بەرازیل لەکاتی راهێناندا‬

‫یاری ‌ه دۆستانه‌كان‪ ..‬به‌ڕازیل به‌رامبه‌ر دانیمارك یار ‌ی ده‌كات‬ ‫له‌رۆژان����ی‌ داهات����وودا چه‌ندی����ن یار ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆستانه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫به‌ڕازیل به‌رامبه‌ر هه‌ڵبژارده‌ی‌ دانیمارك‬ ‫ی����اری‌ ده‌كات‌و ئینگلت����ه‌راش روبه‌ڕوی‌‬ ‫نه‌رویج ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫راپ����ۆرت‪ ،‬گۆران فارس‪ :‬به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫خۆئاماده‌ك����ردن ب����ۆ دوایارییه‌كان����ی‌‬ ‫جام����ی‌ نه‌ته‌وه‌كان����ی‌ ئه‌وروپای‌ ‪‌2012‬و‬

‫پااڵوتنه‌كانی‌ مۆندیالی‌ ‪2014‬ی‌ به‌ڕازیل‪،‬‬ ‫چه‌ندین یاری‌ دۆستانه‌ له‌نێوان زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵب����ژارده‌ جیهانیه‌كان����دا ئه‌نج����ام‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬ ‫ش����ه‌وی‌ پێن����ج ش����ه‌ممه‌ی‌ داهات����وو‪،‬‬ ‫هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ توركی����ا له‌خاكی‌ خۆیدا‪،‬‬ ‫به‌رامب����ه‌ر هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ جۆرجیا یاری‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬رۆژی‌ هه‌ینی����ش له‌یارییه‌ك����ی‌‬

‫به‌هێ����زدا‪ ،‬هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ ئۆرۆگوای����ی‌ ده‌كات‌و هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ ئه‌ڵمانی����اش كه‌‬ ‫پاڵه‌وانی‌ جامی‌ كوپا ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬روبه‌ڕوی‌ یه‌كێكه‌ له‌پاڵێوراوه‌ س����ه‌ره‌كیه‌كان بۆ‬ ‫بردنه‌وه‌ی‌ نازناوی‌ یۆرۆی‌ ‪ ،2012‬روبه‌ڕوی‌‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی‌ روسیا ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژی‌ شه‌ممه‌ش‪ ،‬چه‌ندین یاری‌ به‌هێزی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌ سویسرا ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫تر له‌نێ����وان هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ زلهێزه‌كانی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌ ئیسپانیای‌ پاڵه‌وانی‌ جامی‌‬ ‫جیهاندا ئه‌نج����ام ده‌درێن‪ ،‬له‌به‌هێزترین جیهانی‌ ‪2010‬ی‌ ئه‌فه‌ریقای‌ باش����وریش‪،‬‬ ‫یاری����دا‪ ،‬هه‌ڵبژارده‌ی‌ س����امبای‌ به‌ڕازیل له‌خاكی‌ خۆی����دا میوانداری‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ دانیمارك یاری‌ سڕبیا ده‌كات‌و هه‌ڵبژارده‌ی‌ پورتوگالیش‬

‫ی هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ مه‌قدۆنی����ا‬ ‫روب����ه‌ڕو ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵب����ژارده‌ی‌ ئینگلت����ه‌راش‪ ،‬له‌یه‌كه‌م‬ ‫یاری‌ رۆی‌ هۆدس����ۆنی‌ راهێنه‌ری‌ ناوی‌‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ك����ه‌دا‪ ،‬كه‌ دوای‌ قابیۆ كاپیلۆ‬ ‫پۆس����تی‌ راهێنه‌رایه‌ت����ی‌ ئینگلت����ه‌رای‌‬ ‫گرته‌ده‌ست‪ ،‬ده‌بێته‌ میوانی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫نه‌رویج‪.‬‬

‫یارییه‌ دۆستانه‌كان‪:‬‬ ‫پێنج شه‌ممه‌‪2012/5/24 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪9‬ی‌ شه‌و‬ ‫توركیا × جۆرجیا‬ ‫هه‌ینی‌‪2012/5/25 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪7:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫روسیا × ئۆرۆگوای‬

‫شه‌ممه‌‪2012/5/26 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪4‬ی‌ عه‌سر‬ ‫سویسرا × ئه‌ڵمانیا‬ ‫كاتژمێر ‪4:30‬ی‌ عه‌سر‬ ‫دانیمارك × به‌ڕازیل‬ ‫كاتژمێر ‪5‬ی‌ عه‌سر‬

‫ئیرله‌ندا × بۆسنه‌‌و هێرسك‬ ‫كاتژمێر ‪6‬ی‌ ئێواره‌‬ ‫پورتوگال × مه‌قدۆنیا‬

‫كاتژمێر ‪9‬ی‌ شه‌و‬ ‫توركیا × فنله‌ندا‬ ‫هۆڵه‌ندا × بولگاریا‬

‫كاتژمێر ‪7‬ی‌ ئێوار‌ه‬ ‫ئیسپانیا × سڕبیا‬

‫كاتژمێر ‪9:15‬ی‌ شه‌و‬ ‫چیك × ئیسرائیل‬

‫كاتژمێر ‪9:45‬ی‌ شه‌و‬ ‫نه‌رویج × ئینگلته‌را‬ ‫یه‌ك شه‌ممه‌‪2012/5/27 ،‬‬ ‫كاتژمێر ‪10‬ی‌ شه‌و‬ ‫فه‌ڕه‌نسا × ئیسله‌ندا‬ ‫مه‌كسیك × وێڵز‬

‫جامی‌ شا‪ ..‬به‌رشه‌لۆنه‌ ‪ vs‬بیلباو ریاڵ مه‌درید بۆ ئه‌گوێرۆ خۆی‌ ده‌كوژێت‬

‫یاری پێشوی بەرشەلۆنەو بیلباو لەخولی‬ ‫رۆژی‌ هه‌ینی‌ كاتژمێر ‪‌ 11‬ی شه‌و له‌یاریگا ‌ی‬ ‫فیس���نتی‌ كالدیرۆن���ی‌ تایب���ه‌ت به‌یانه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌تله‌تیك���ۆ مه‌درید‪ ،‬یاری‌ كۆتای ‌ی جام ‌ی‬ ‫مه‌لیكی‌ ئیس���پانیا ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫تیایدا یانه‌ی‌ به‌رش���ه‌لۆن ‌ه روبه‌ڕو ‌ی یانه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌تله‌تیك بیلباو یاری‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌م یارییه‌دا‪ ،‬كارلۆس پۆیۆڵ ‌ی به‌رگریكار ‌ی‬ ‫یانه‌ ‌ی به‌رش���ه‌لۆن ‌ه ناتوانێت به‌ش���دار ‌ی‬ ‫بكات‪ ،‬به‌هۆ ‌ی بونی‌ پێكانێك له‌ئه‌ژنۆیدا‪،‬‬ ‫كه‌ نه‌شته‌ر ‌ی بۆ ئه‌نجامدراوه‌‌و هه‌ر به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌شه‌وه‌ به‌ش���دار ‌ی یارییه‌كانی‌ جام ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كان ‌ی ئه‌وروپا ‌ی ‪ 2012‬ناكات‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌ریزه‌كانی‌ یانه‌ ‌ی به‌رشه‌لۆنه‌دا‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێو‌ه دانێل ئه‌لڤێ���ز ‌ی به‌رازیل ‌ی به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌ك له‌شانیدا‪،‬‬ ‫له‌یار ‌ی كۆتایی‌ جام ‌ی مه‌لیكی‌ ئیس���پانیا‬ ‫بێبه‌ش ده‌بێت‪ .‬به‌اڵم رۆژنامه‌ ‌ی ئاس��� ‌ی‬ ‫ئیسپانی‌ باڵویكردووه‌ته‌و‌ه كه‌ ئه‌لێكسیس‬ ‫سانش���یز ‌ی چیلل��� ‌ی له‌پێكانه‌ك���ه‌ ‌ی‬ ‫گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌‌و به‌ش���داری‌ راهێنانه‌كان ‌ی‬ ‫یانه‌ك���ه‌ی‌ كرد‌ووه‌‌و ده‌توانێ���ت ئاماده‌ ‌ی‬

‫ی‬ ‫ی یاریزان ‌‬ ‫ی به‌ڕازیل ‌‬ ‫رامیرێس سانتۆس ‌‬ ‫ی چێڵسی‌ ئینگلیزی‌ ده‌دات‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫یانه‌ ‌‬ ‫له‌كاتێك���دا ك ‌ه ئه‌م یانه‌ ئیس���پانی ‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ریكاردۆ كاكا ‌‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ ش���وێن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕازیلی‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌ی ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاری���س س���ان جێرمان��� ‌‬ ‫به‌یان���ه‌ ‌‬ ‫فه‌ڕه‌نس���یه‌وه‌ بكات‪ ،‬گرێبه‌ست له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مانچسته‌ر‬ ‫ی یان ‌ه ‌‬ ‫ی یاریزان ‌‬ ‫داڤید سیلڤا ‌‬ ‫ی ئیمزا بكات‪.‬‬ ‫سیت ‌‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ له‌م وه‌رزه‌ش���دا خۆس���ێ‬ ‫ی یان ‌ه‬ ‫ی خول ‌‬ ‫مۆرنیۆ نه‌یتوانی‌ نازن���او ‌‬ ‫ی ریاڵ‬ ‫ی ئه‌وروپا بۆ یانه‌ ‌‬ ‫پاڵه‌وانه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنێت‪ ،‬ئه‌م یانه‌ی ‌ه به‌نیاز ‌‬ ‫نوێكردن���ه‌وه‌ی‌ ریزه‌كانیه‌تی‌‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫ی داهاتوو چه‌ند گرێبه‌س���تێك‬ ‫بۆ وه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامبدات‪ ،‬ئه‌م ‌ه پاش ئه‌و‌ه ‌‬

‫رۆژنام���ه‌كان باڵویانكردووه‌ت���ه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫یانه‌ی‌ ریاڵ مه‌درید به‌الیه‌و‌ه گرنگ نی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 60‬ملیۆن یۆرۆ له‌كڕین ‌‬ ‫ته‌نانه‌ت بڕ ‌‬ ‫س���ێرجیۆ ئه‌گوێ���رۆی‌ ئه‌رجه‌نتینی���دا‬ ‫خه‌رجبكات‪.‬‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ :‬راپۆرته‌ رۆژنامه‌وانیه‌كان‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ یانه‌ی‌ ریاڵ‬ ‫ی ده‌یه‌وێت سێرجیۆ‬ ‫مه‌دریدی‌ ئیس���پان ‌‬ ‫ی مانچسته‌ر‬ ‫ی یانه‌ ‌‬ ‫ئه‌گوێرۆی‌ هێرشبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م وه‌رزه‌ی‌ خول ‌‬ ‫ی پاڵه‌وان ‌‬ ‫س���یت ‌‬ ‫نایابی‌ ئینگلته‌را بكڕێت‌و له‌م پێناوه‌شدا‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 60‬ملیۆن یۆرۆ له‌كڕین ‌‬ ‫ئاماده‌ی ‌ه بڕ ‌‬ ‫ئیسپانی‬ ‫ئه‌م هێرشبه‌ره‌دا به‌خه‌رج بدات‪.‬‬ ‫ی ئینگلیزیش‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ سه‌نده‌ی‌ میرۆر ‌‬ ‫یارییه‌ك ‌ه بێت‪.‬‬ ‫ی به‌و‌ه كردوو‌ه ك���ه‌ له‌هه‌مان‬ ‫یاریزانان���ی‌ یان���ه‌ی‌ ئه‌تله‌تی���ك بلب���او ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كڕین ‌‬ ‫دڵنیان ك ‌ه ده‌توانن به‌رامبه‌ر به‌رش���ه‌لۆن ‌ه كات���دا یانه‌ی‌ مه‌له‌ك���ی‌ هه‌وڵ ‌‬ ‫ئاستێك ‌ی به‌رز پێشكه‌ش بكه‌ن‌و نازناو ‌ی‬ ‫جامه‌ك ‌ه به‌ده‌ستبهێنن‪ .‬خافێر مارتینێز ‌ی‬ ‫یاریزان���ی‌ هێڵی‌ ناوه‌ن���د ‌ی بیلباو ده‌ڵێت‬ ‫"ده‌بێت پارێزگار ‌ی له‌كه‌سایه‌تیمان بكه‌ین‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ی‌ یاریكردنی‌ خۆمان یار ‌ی پ���اش ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌م���اوه‌ی‌ پێش���ودا‪ ،‬هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌فرنان���دۆ تۆرێس‌و خوان‬ ‫ی ئیسپانی‌ یاریزانانی‌ ئه‌و یانه‌یه‌ی‌‬ ‫بكه‌ین ك ‌ه له‌سه‌ری‌ راهاتووین‪ ،‬پێویست ‌ه فیس���نتی‌ دی���ل بۆس���كی‌ راهێنه‌ری‌ ماتا ‌‬ ‫له‌یارییه‌ك���ه‌دا زیاتر ت���ۆپ له‌ال ‌ی خۆمان هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ ئیس���پانیای‌ پاڵه‌وان���ی‌ بانگێش���تی‌ ریزه‌كانی‌ ئیس���پانیا كرد‪.‬‬ ‫بهێڵینه‌وه‌ تا بتوانی���ن ئه‌نجامێك ‌ی باش ی���ۆرۆی‌ ‪ ،2008‬پێكهاته‌ی‌ س���ه‌ره‌تای‌ بڕیاره‌ دوای‌ ئه‌نجامدانی‌ یاری‌ كۆتایی‌‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ك���ه‌ی‌ ب���ۆ ی���ۆرۆی‌ ‪ 2012‬جام���ی‌ مه‌لیكیش‪ ،‬چه‌ن���د یاریزانێكی‌‬ ‫به‌ده‌ستبهێنین"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ ت���ره‌وه‌ ئه‌یت���ور ئۆس���یۆی‌ ئاش���كرا كرد‪ .‬ئه‌م راهێن���ه‌ره‌ به‌هۆی‌ یانه‌ی‌ به‌رش���ه‌لۆنه‌ بانگێشتی‌ یۆرۆی‌‬ ‫به‌رگری���كاری‌ بلب���او ده‌ڵێ���ت "به‌ته‌نیا یاری‌ كۆتایی‌ خولی‌ یانه‌ پاڵه‌وانه‌كان‌و ‪ 2012‬بكات‪ ،‬ك���ه‌ گرنگترینیان بریتین‬ ‫س���ه‌یركردنی‌ پێكهات���ه‌ ‌ی به‌رش���ه‌لۆنه‌‌و یاری‌ كۆتایی‌ جامی‌ مه‌لیكی‌ ئیسپانیا‪ ،‬له‌(چاڤ���ی‌‌و ئینێس���تا‌و فابری���گاس‌و‬ ‫ئاس���ته‌كه‌ی‌ كه‌ ل���ه‌م س���ااڵنه‌ ‌ی دوایدا هیچ یاریزانێكی‌ له‌یانه‌كانی‌ چێڵس���ی‌‌و پیكێ‌و بۆسكێچ له‌به‌رشه‌لۆنه‌‌و فیرناندۆ‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬پاڵێ���وراوه‌ ب���ۆ به‌رش���ه‌لۆنه‌‌و ئه‌تله‌تی���ك بیلب���او لۆرێنتی‌ له‌بیلباو)‪ .‬تائێستا دیل بۆسكی‌‬ ‫بردنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌موو ئه‌نجامێك له‌تۆپ ‌ی بانگهێشتی‌ هه‌ڵبژارده‌كه‌ی‌ نه‌كردبوو‪ ،‬ناوی‌ ‪ 23‬یاریزانی‌ ئاش���كراكردووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پێدا چاوه‌ڕوان كراوه‌‪ ،‬ئێمه‌ش ئاستێك ‌ی به‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌نجامدانی‌ یاری‌ كۆتایی‌ هه‌ری���ه‌ك له‌یاریزانانی‌ ری���اڵ مه‌درید‬ ‫باش���مان پێش���كه‌ش كردووه‌‌و هه‌وڵ بۆ خولی‌ یان���ه‌ پاڵه‌وانه‌كان���ی‌ ئه‌وروپا‪( ،‬كاس���یاس‌و رام���ۆس‌و ئه‌ربیل���وا‌و‬ ‫كه‌ چێڵس���ی‌ ئینگلیزی‌ بووه‌ پاڵه‌وان‪ ،‬ئه‌لبیۆل‌و چابی‌) تیایدا ده‌بینرێن‪.‬‬ ‫بردنه‌وه‌ی‌ نازناوه‌كه‌ش ده‌ده‌ین"‪.‬‬

‫تۆرێس‌و ماتا په‌یوه‌ندی‌ به‌ئیسپانیاو‌ه ده‌كه‌ن‬

‫هه‌ژاریی مه‌عریفه‌‌و كلتوری‌ نه‌خوێندنه‌وه‌!‬ ‫ئاكۆ عارف‬

‫له‌هه‌ر ش���وێنێك نوس���ین هه‌بوو له‌وێ‌‬ ‫هه‌ناس���ه‌یه‌ك هه‌ی���ه‌ بۆ ژی���ان‪ ،‬له‌هه‌ر‬ ‫جێگایه‌ك رۆژنامه‌ هه‌بوو له‌وێ‌ فه‌زایه‌ك‬ ‫هه‌ی���ه‌ ب���ۆ دنیابینی‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر كلتوری‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ بااڵده‌س���ت بوو كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رگا داخراوه‌كانی���ش ئاس���ان ده‌بێت‬ ‫بۆیه‌ له‌هه‌ر كوێیه‌ك دیالۆگ هه‌بوو له‌وێ‌‬ ‫بۆ من بگه‌ڕێن‪ ،‬جوڵه‌و بزاوتی‌ وه‌رزشی‌‬ ‫وه‌ك هه‌ر بوارێكیتر له‌هه‌موو دۆخێكدا‬ ‫دیال���ۆگ ده‌خوازێت‌و پێویس���تییه‌كی‌‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ به‌نوس���ین هه‌یه‌‌و وه‌رزش‬ ‫به‌ب���ێ‌ راگه‌یاندن مه‌س���ج‌و په‌یامه‌كانی‌‬ ‫وه‌ك پێویست به‌هیچ شوێن‌و جێگایه‌ك‬ ‫ناگات‪ ،‬هه‌موو چاالكیه‌ وه‌رزش���یه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌م���وو خ���ول‌و پاڵه‌وانێتی���ه‌كان‪،‬‬ ‫ت���ه‌واوی‌ یارییه‌ وه‌رزش���یه‌كان به‌قه‌د‬ ‫موماره‌س���ه‌كردنیان پێویستیان به‌قسه‌‬ ‫له‌س���ه‌ركردنه‌‪ ،‬ره‌هه‌نده‌ وه‌رزش���یه‌كان‬ ‫ل���ه‌م واڵته‌ی‌ ئێم���ه‌ له‌ه���ه‌ركات زیاتر‬

‫ئەگوێرۆ‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێت چه‌ند یاریزانێكیش‬ ‫ی یانه‌ك���ه‌ به‌جێبهێڵ���ن‪،‬‬ ‫ریزه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه دیاترینی���ان گۆنزال���ۆ هیگواین ‌‬ ‫هێرشبه‌ری‌ یانه‌كه‌یه‌‪.‬‬

‫ئێستا پێویس���تی‌ به‌دیالۆگ‌و نوسین‌و‬ ‫رۆژنام���ه‌‌و راگه‌یاندن���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئای���ا‬ ‫له‌كوردس���تاندا‌و له‌بازنه‌ وه‌رزشیه‌كه‌یدا‬ ‫فه‌زایه‌كی‌ ته‌ندروست هه‌یه‌ بۆ دیالۆگ‪،‬‬ ‫میدیا‌و راگه‌یاندن به‌هه‌رس���ێ‌ به‌ش���ی‌‬ ‫بینراوو بیس���تراو خوێندراوه‌وه‌ له‌ئاست‬ ‫رووداوه‌كان‌و خواس���تی‌ هۆگران���ی‌‬ ‫كایه‌كه‌دان‪ ،‬ئه‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ر میدیا له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌رزش‌و رووداوه‌كان���دا رێ���ك‌و ته‌ب���ا‬ ‫نه‌بێ���ت‌و نه‌توانێت پ���ه‌ی‌ به‌نهێنیه‌كان‬ ‫ببات‌و نه‌گاته‌ قواڵیی‌ كێشه‌كان‌و هه‌ندێك‬ ‫جار له‌س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیه‌ الوه‌كییه‌كان‬ ‫بابه‌ته‌كان ئاراسته‌بكات ده‌بێت ئه‌وه‌ چ‬ ‫كاره‌ساتێك بێت‪.‬‬ ‫كاره‌س���ات له‌وه‌دای���ه‌ س���ه‌رباری‌‬ ‫ده‌زگاگه‌لێكی‌ راگه‌یاندن تائێستا زۆربه‌ی‌‬ ‫پرس‌و خه‌مه‌ وه‌رزشیه‌كان ده‌رگاكانیان‬ ‫له‌س���ه‌ر كڵۆم���ن‌و له‌په‌نجه‌ره‌ش���ه‌وه‌‬ ‫كه‌مترین تیشكی‌ رووناكییان بۆناچێت‪،‬‬ ‫وه‌ك چۆن تائێس���تا ئامانجی‌ هه‌ندێك‬ ‫ل���ه‌ده‌زگاو راگه‌یاندن���ه‌كان روون نییه‌‪،‬‬

‫به‌داخ���ه‌وه‌ تائێس���تا رۆش���نبیری ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌ش له‌هه‌ندێك ناوه‌ند‌و له‌ناو‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌كایه‌كه‌دان باونیه‌!‬ ‫له‌هه‌موو ئه‌مان���ه‌ تراژیدیا تر له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫كاته‌كان���دا گفتوگۆ‌و په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان‬ ‫زۆربه‌ی‌ رۆژنامه‌نوس���انی‌ كایه‌كه‌دا كاڵ‬ ‫كاڵ ده‌بینرێت‌و ئه‌گه‌ر هه‌شبێت زۆرجار‬ ‫له‌یه‌كتێنه‌گیشتن كاڵتری‌ ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ڕۆژگاری‌ ئه‌م���ڕۆدا به‌ه���او نرخ���ی‌‬ ‫زانس���ت‌و زانی���اری‌‪ ،‬توانس���تی‌ بی���ر‌و‬ ‫هزری‌ رۆش���نبیریی‌ بۆ هه‌موو كه‌سێك‬ ‫پێویس���تییه‌كی‌ خۆراك ئاس���ایه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫گرنگه‌ بۆ ب���ازدان‌و په‌رین���ه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫شارستانی ‌هت‌و كرانه‌وه‌ به‌ر له‌هه‌ر شتێك‬ ‫كلتوری‌ خوێندنه‌وه‌ بچه‌سپێنین‪ ،‬ئاخر‬ ‫چ تراژیدیایه‌كه‌ مرۆڤ ئاشنای‌ وه‌رزش‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم دۆستی‌ خوێندنه‌و‌ه نه‌بێت؟!‬ ‫ده‌بێت چ كاره‌س���اتێك بێ���ت هه‌واڵی‌‬ ‫ناوخۆ‌و باب ‌هت‌و نوس���ینی‌ رۆژنامه‌كان‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كاندا ره‌نگدانه‌وه‌یان نه‌بێت یان‬ ‫كه‌مترین كاریگه‌رییان هه‌بێت‪ ،‬له‌مانه‌ش‬

‫كاره‌سات تر له‌ش���كرێك رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫به‌ناو رۆژنامه‌نوس له‌بۆنه‌و مه‌راس���یم‌و‬ ‫خه‌اڵت وه‌رگرتن‌و وه‌رگرتنی‌ پۆس���ت‌و‬ ‫داگیركردنی‌ پێگه‌و س���ه‌فه‌ر‌و گه‌ش���تی‌‬ ‫چونه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ تیپه‌كاندا ئاماده‌بوونیان‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬كه‌چ���ی‌ مه‌س���ج‌و په‌یام���ی‌‬ ‫رۆژنامه‌كانی���ش وه‌ك خ���ۆی‌ ن���اگات‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ هه‌ڵه‌نه‌بین گه‌ر هێما به‌وه‌بكه‌ین‬ ‫ك���ه‌ تائێس���تاش هۆش���یارییه‌كی‌ بااڵ‬ ‫به‌ته‌واوی‌ له‌س���ه‌ر زه‌رووره‌تی‌ رۆژنامه‌و‬ ‫كه‌ناڵه‌ وه‌رزشیه‌كان له‌ناخماندا ره‌نگی‌‬ ‫نه‌داوه‌ته‌وه‌‌و به‌ئه‌ندازه‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬به‌به‌ها‌و‬ ‫نرخی‌ میدیا‌و راگه‌یاندن‌و په‌یامی‌ نوسین‌و‬ ‫بابه‌ته‌كان ئاش���نا نه‌بووین‪ .‬ته‌ریب به‌و‬ ‫خه‌مان���ه‌ گرنگ���ه‌ چاو له‌و راس���تیه‌ش‬ ‫دانه‌خه‌ین كه‌ بۆ ئێس���تا رۆژنامه‌گه‌ری‌‌و‬ ‫بزاڤی‌ وه‌رزش���ی‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ پێویس���تی‌‬ ‫به‌نوسه‌ر‌و بابه‌تی‌ قه‌ڵه‌می‌ ره‌خنه‌ ئامێزه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ پێویستی‌ به‌په‌یامنێر نیه‌‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا كلت���وری‌ خوێندنه‌وه‌ الوازه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ژاری‌ مه‌عریف���ه‌ش الی‌ نوخبه‌یه‌ك‬

‫ماتاو تۆرێس‬

‫نه‌بێ���ت الی‌ ئه‌وانیتر وه‌ك پێویس���ت‬ ‫نیه‌‌و ئاس���تی‌ رۆش���نبیری‌ زۆربه‌شمان‬ ‫كامڵنی���ه‌‪ ،‬له‌دۆخێكی‌ ئاواش���دا ئه‌ركی‌‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس‌و راگه‌یان���دن قورس���تر‬ ‫ده‌بێت‌و ده‌بێت رۆژنامه‌نوس كائینێكی‌‬ ‫جیاواز‌و قسه‌كه‌ر بێت‪ ،‬ده‌بێت خاوه‌نی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌س���ته‌‌و گوتاربێت‪ ،‬نابێت زمانی‌‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ الڵ بێت! ئه‌گه‌ر رۆژنامه‌نوس‬ ‫میدی���ا‌و راگه‌یاندنه‌ك���ه‌ی‌ پڕن���ه‌كات‬ ‫له‌گوتاری‌ زانستی‌‌و له‌ره‌خنه‌ی‌ بابه‌تی‌‌و‬ ‫له‌هه‌ڵوه‌س���ته‌ی‌ عه‌قاڵنی‌ ئه‌ركی‌ خۆی‌‬ ‫به‌ته‌واوی‌ به‌جێنه‌هێناوه‌‌و ده‌نگ‌و ره‌نگی‌‬ ‫ناگاته‌ كایه‌ك���ه‌‌و پ���ردی‌ په‌یوه‌ندیش‬ ‫له‌نێوان خۆی‌‌و به‌رامبه‌ری‌ دروستناكات‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ش���ی‌ كاری‌ رۆژنامه‌نوس���ی‌‬ ‫ته‌نی���ا له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ه���ه‌واڵ‌و كاری‌‬ ‫په‌یامنێریدا قفڵ ده‌كرێت‌و كێبركێكانیش‬ ‫ته‌نیا بۆ ناو‌و پۆس���ت‌و سه‌فه‌ر ده‌بن‪.‬‬ ‫هه‌ژاری‌ مه‌عریفه‌ په‌راوێزده‌خرێت‌و زیاتر‬ ‫له‌ئێس���تاش كلت���وری‌ خوێندنه‌وه‌ الواز‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫دانس���قه‌‌و ده‌گمه‌نن‪ ،‬ئه‌و یاریزانانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫هێمای‌ رابه‌رایه‌ت���ی‌ له‌قۆڵیان ده‌ئاڵێنن‌و‬ ‫ده‌بن به‌كاپتنی‌ تیپه‌كه‌ی���ان‪ ،‬قودره‌ت‌و‬ ‫توانایه‌كی‌ باش���یان هه‌بێ���ت له‌ڕاگرتنی‌‬ ‫هاوس���ه‌نگی‌‌و بااڵنس له‌نێ���وان خۆیان‌و‬ ‫یاریزانان‌و راهێنه‌ران‌و جه‌ماوه‌ردا‪.‬‬ ‫(خافیه‌ر زانێت���ی‌) یاریزانی‌ هه‌ڵبژارده‌ی‌‬ ‫ئه‌رجه‌نتینی‌ ته‌مه‌ن (‪)39‬ساڵ‪ ،‬یه‌ك له‌و‬ ‫كاپیتان���ه‌ دیار‌و به‌رچاوانه‌یه‌‪ ،‬كه‌ بووه‌ته‌‬ ‫س���یمبوولی‌ رێ���ز‌و وه‌ف���ا‌و ئه‌مه‌كداری‌‌و‬ ‫ره‌وش���تبه‌رزی‌‪ .‬زانێتی‌ ئه‌و ئه‌ستێره‌یه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ (‪)1995‬وه‌ گرێبه‌ن���دی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ یان���ه‌ی‌ (ئینته‌ر میالن)ی‌ ئیتاڵی‌‬ ‫واژۆ ك���ردووه‌‪ .‬به‌درێژای���ی‌ حه‌ڤ���ده‌‬ ‫س���اڵی‌ رابردووی‌ یاریكردنی‌ له‌یانه‌كه‌ی‌‬ ‫ش���اری‌ میالن���ۆ‪ ،‬ت���ا هه‌نووك���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و ژم���اره‌ زۆره‌ له‌یاری���زان‌و راهێنه‌ر‌و‬ ‫هه‌واداری‌ یانه‌كه‌ زۆر ئارام‌و له‌س���ه‌رخۆ‬ ‫ره‌فت���اری‌ نواندووه‌‌و توانیویه‌تی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ زۆر به‌هێز‌و پته‌و بێت‪،‬‬ ‫به‌چه‌شنێك وه‌ك خۆشه‌ویسترین یاریزانی‌‬ ‫یانه‌ی‌ (نیراتزۆری‌) لێ���ی‌ ده‌ڕوانن‪ .‬گه‌ر‬ ‫بڵێین زانێتی‌ له‌ڕووی‌ پیش���ه‌گه‌رێتییه‌وه‌‬ ‫جوانترین‌و قه‌شه‌نگترین وێنه‌ی‌ پێشكه‌ش‬ ‫كردووه‌‪ ،‬زیاده‌ڕۆییمان نه‌كردووه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كه‌م كاپت���ن هه‌یه‌ به‌ئه‌ن���دازه‌ی‌ زانێتی‌‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌و ره‌وشت‌و ئه‌خالقیه‌ته‌ به‌رز‌و‬ ‫بااڵیه‌ بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ خزمه‌تێكی‌‬ ‫زۆر گ���ه‌وره‌ی‌ به‌یانه‌كه‌ی‌ ك���ردووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫توانیویه‌تی‌ له‌زۆر جێگای‌ یاریگادا یاری‌‬ ‫بكات‌و كه‌لێن‌و بۆشاییه‌كان پڕ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫واتا وه‌ك���و یاریزانێكی‌ جۆكه‌ر له‌یاریگادا‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌‪ .‬جارێك به‌رچاومان نه‌كه‌وت‬ ‫كه‌ ئه‌م یاریزانه‌ ئه‌رجه‌نتینییه‌ كێش���ه‌ی‌‬ ‫دروس���ت كردبێ���ت له‌گ���ه‌ڵ یاریزانانی‌‬ ‫هاوكاری‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌چاوێكی‌ پڕ رێز‌و پڕ‬ ‫حورمه‌ته‌وه‌ له‌تیپی‌ به‌رانبه‌ری‌ روانیوه‌‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئ���ه‌م ج���ۆره‌ یاریزانان���ه‌ هێنده‌‬ ‫ده‌گمه‌ن���ن‪ ،‬پێویس���ته‌ به‌چاویلك���ه‌ی‌‬ ‫وردبینی‌ بۆیان بگه‌ڕێین‪ ،‬نووسین له‌سه‌ر‬ ‫ناوازه‌ی���ی‌‌و م���ۆڕاڵ‌و ئاكار ره‌خش���انی‌‬ ‫ئ���ه‌م كاپتنه‌ له‌یاری���گادا زۆر له‌وه‌ زیاتر‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ���ت‪ ،‬كه‌ م���ن له‌گۆش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫وه‌ه���ا ته‌نگه‌ب���ه‌ردا جێ���گای‌ بكه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌فس���وونی‌ ئ���ه‌م یاریزانه‌ هه‌ر‬ ‫له‌گۆڕه‌پانی‌ نیش���تمانه‌كه‌یه‌وه‌ تا ده‌گاته‌‬ ‫خولی‌ كاڵچۆی‌ ئیتاڵی‌‪ ،‬لێوانلێوه‌ له‌كارو‬ ‫كرداری‌ ت���ه‌ژی‌ له‌كه‌م وێنه‌یی‌‌و رۆڵكارای‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ چێكردن له‌س���ه‌ر ئه‌و تیپانه‌ی‌‬ ‫وه‌ك یاریزانی‌ سه‌ره‌كی‌ به‌ژداربووه‌‪.‬‬ ‫زانێتی‌ له‌هه‌ڵكش���انی‌ ئاس���تی‌ یانه‌كه‌یدا‬ ‫هه‌موو هه‌وڵێك���ی‌ داوه‌‌و تواناكانی‌ خۆی‌‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ خستووه‌ته‌گه‌ڕ‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫خۆش���نوودكردنی‌ ته‌ره‌فگیران���ی‌ یانه‌ی‌‬ ‫ئینته‌ر میالن‪ .‬ئه‌م ئه‌ستێره‌یه‌ی‌ (ئه‌لبی‌‬ ‫سێلێس���تی‌) س���ه‌خاوه‌تێكی‌ له‌ئه‌ندازه‌‬ ‫به‌ده‌ری‌ له‌به‌ته‌نگه‌وه‌هاتن‌و خزمه‌تكردنی‌‬ ‫یانه‌ ئیتاڵییه‌كه‌یدا نیش���انداوه‌‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫گه‌یاندنی‌ ئاس���تی‌ یانه‌كه‌ی‌ به‌چڵه‌پۆپه‌‌و‬ ‫دوندی‌ سه‌ركه‌وتن‪.‬‬ ‫گرنگییه‌كی‌ تری‌ ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌ له‌و ماوه‌‬ ‫زۆره‌ی‌ ته‌مه‌ن���ی‌ یاریكردن���ی‌ له‌یان���ه‌‬ ‫شینپۆشه‌كه‌ زۆر به‌كه‌می‌ له‌سه‌ر كورسی‌‬ ‫یه‌ده‌گ دانیش���تووه‌‌و به‌به‌رده‌وامی‌ یه‌ك‬ ‫له‌كۆڵه‌ك ‌ه بنچینه‌یه‌كانی‌ تیپه‌كه‌ی‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌م رابه‌رێك���ی‌ به‌هه‌یبه‌ت‌و به‌س���ام‌و‬ ‫به‌ش���كۆبووه‌‌و هه‌م راهێن���ه‌ری‌ دووه‌می‌‬ ‫یاریزانان بووه‌ له‌نێو یاریگادا‪ .‬هه‌م رۆڵی‌‬ ‫به‌رچاوی‌ گێڕاوه‌ له‌خرۆش���ان‌و جۆشدانی‌‬ ‫یاریزانانی‌ هاوه‌ڵ���ی‌‪ .‬هێنده‌ غه‌مخۆرانه‌‌و‬ ‫دڵس���ۆزانه‌ تێكۆش���اوه‌ له‌خزمه‌تكردنی‌‬ ‫تیمه‌كه‌ی���دا‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ یانه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫پارچه‌ی���ه‌ك بێت له‌ڕۆحی‌‪ .‬گ���ه‌ر بڵێین‬ ‫له‌یان���ه‌ی‌ ئینت���ه‌ر می�ل�ان زانێتی‌ له‌كن‬ ‫هه‌واداران���ی‌ یانه‌كه‌ به‌خۆشه‌ویس���ترین‌و‬ ‫وه‌فادارترین یاری���زان دێته‌ هه‌ژمار‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫دانمان به‌ڕاس���تییه‌كی‌ حاشا هه‌ڵنه‌گردا‬ ‫ن���اوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ لێبڕاوان���ه‌ جه‌ن���گاوه‌‌و‬ ‫به‌عومرێكی‌ درێژه‌وه‌ (‪39‬ساڵ) ئه‌وه‌نده‌‬ ‫چاالكه‌‪ ،‬هه‌س���ت ده‌كه‌یت الوێكی‌ بیست‬ ‫به‌هاره‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ماوه‌ت���ه‌وه‌ بڵێین‪ ،‬كاپیناتی‌‬ ‫پێچرانی‌ پارچه‌ قوماش���ێك نییه‌ له‌قۆڵ‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌رپرسیارێتییه‌كی‌ زۆر گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و یاریزانه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫هێمایه‌ ده‌كاته‌ قۆڵی‌‪ ،‬پێویس���ته‌ الیه‌ق‬ ‫ب���ه‌م نیش���انه‌یه‌ بێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌كو‬ ‫سومعه‌‌و هه‌یبه‌ت‌و ش���كۆی‌ تیپه‌كه‌ لێی‌‬ ‫ده‌ڕوانرێت‪ ،‬ناكرێت یاریزانێكی‌ هه‌ڵه‌شه‌‌و‬ ‫ده‌رون ش���ێواوە هه‌ڵگ���ری‌ ئ���ه‌م جۆره‌‬ ‫به‌رپرسیارێتییه‌ بێت‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫ئایدیۆلۆژیاکان‌و گێلکردنی مرۆڤ‬

‫ئێوه‌ش‬ ‫وه‌ك ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌یمژن!‪..‬‬

‫ئایدیۆلۆژیای پانئیسالمیزم‬ ‫کامیار سابیر‬

‫ئ���ەم نووس���ینە ب���ەراوردی س���ێ‬ ‫ئایدیۆلۆژیای جیاواز (پانئیس�ل�امیزم‪،‬‬ ‫ناس���یۆنالیزم)‌و‬ ‫کۆمۆنۆنی���زم‌و‬ ‫کارتێكردن���ە نێگەتیڤەکانیان لەس���ەر‬ ‫بزوتن���ەوە ئازادییخ���وازە سیاس���یی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و کولتوورییەکانی گەلی‬ ‫کورد له‌پارچەجیاوازەکانی کوردستاندا‬ ‫بەگشتی‌و هەرێمی کوردستان بەتایبەتی‬ ‫دەکات‪ .‬ه���اوکات داکۆک���ی له‌چەمکی‬ ‫هاواڵتیبوون‌و نیش���تمانیبوون دەکات‪.‬‬ ‫گومانی تێ���دا نیی���ە‪ ،‬لەیەکچوونێکی‬ ‫زۆر لەنێ���وان تۆتالیتاریانیزم���ی‬ ‫ئیسالمیی‪ ،‬کۆمۆنیزم‪ ،‬نازیزم‪ ،‬فاشیزم‌و‬ ‫ناس���یۆنالیزمی فەناتیک���دا هەی���ە‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە کۆمۆنیزم لەن���او کورددا‬ ‫ئەوەندە جێکەوت نەبووە تا کاریگەریی‬ ‫خراپی‪ ،‬بەئەن���دازەی ناس���یۆنالیزم‌و‬ ‫ئیس�ل�امی سیاس���یی هەبێ‪ ،‬بەاڵم الی‬ ‫کەم بۆ ماوەی ‪ ٣٠‬تا ‪ ٤٠‬ساڵ قورسایی‬ ‫بەسەر بزوتنەوە سیاسییەکانی کوردەوە‬ ‫هەبووە‪.‬‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ا سیس���تمێکی فیکریی‬ ‫تۆتالیتاریی���ە‪ ،‬ماف���ی ئازادانەی تاک‌و‬ ‫دیمۆکراس���یی‌و په‌رلەمانی راستەقینە‬ ‫بوونیان نییە‪ .‬بەشێوەیەکی سەرەکیی‬ ‫پێش���بینییەکی مرۆییان���ەو مۆدێرنانە‬ ‫ب���ۆ کارەس���ات‌و رووداوەکان ن���اکات‌و‬ ‫ب���ڕوای بە مێژووی���ەک هەیە کە خۆی‬ ‫بینووس���ێتەوە یان خ���ۆی دایهێنابێ‪.‬‬ ‫مەغزی مرۆڤ لەقاڵ���ب دەدات‌و هانی‬ ‫دەدات ب���ڕوا بە ریوایەت‌و ئەفس���انەی‬ ‫فیکریی تیۆریستەکانی بکات‌و دڵی بە‬ ‫کارەس���اتەکان‌و قەسابخانەکانی مرۆڤ‬ ‫خۆش بکات‪ ،‬چونک���ە ئایدیۆلۆژیاکەی‬ ‫ئ���ەو راس���تترین‌و رەواترین���ە‪.‬‬ ‫بەکورتییەکەی ئایدیۆلۆژیا مرۆڤ گەوج‬ ‫دەکات‌و عەقاڵنییەتی لێ دەسێنێتەوە‌و‬ ‫له‌تۆتالیتاریانیزم���ی ‪Totalitarianism‬‬ ‫بێ مێشککردندا خەپەی دەکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم س���ێ ئایدیۆلۆژیای���ە‪ ،‬لەن���او‬ ‫سیاس���ەتی کوردیی���دا زۆر لەی���ەک‬ ‫دەخوێنن‌و بەلەنگازی یەکتر بوونەتەوەو‬ ‫رەخنە لەیەکتر دەگرن‪ .‬ئیسالمییەکان‪،‬‬ ‫رەخن���ەی ئەخالقیی‌و فیکریی له‌تیۆری‬ ‫کۆمۆنیزم دەگرن‌و ب���ە کوفرو ئیلحاد‌و‬ ‫فاش���یل‪ ،‬بە دژایەتی بەرنامەی ئیسالم‬ ‫دەیچوێنن‪ .‬کۆمۆنیس���تەکانیش له‌دنیا‬ ‫بچووک���ە فانتەس���ییەکەی خۆیانەوە‪،‬‬ ‫ئیس�ل�ام بە کۆنەپەرس���تیی‌و ئافیونی‬ ‫گەالن‌و دژایەتیی پێشکەوتووخوازیی‪....‬‬ ‫هتد دەچوێن���ن‪ .‬لەهەمان کاتیش���دا‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیزم وەک دیاردەیەکی فیکریی‬ ‫مۆدێرنە‌و گەشەی سەرمایەداریی! دژی‬ ‫خواس���تی کرێکاران‌و چینە نەدارەکان‬ ‫دەچوێن���ن‪ .‬هەرچی���ی ئایدیۆلۆژی���ای‬ ‫ئیس�ل�امیی‌و ناس���یۆنالیزمە‪ ،‬ناوبەناو‬ ‫بەپێی هەلوم���ەرج‌و کاتە جیاوازەکان‪،‬‬ ‫رەخنە لەیەکت���ری دەگرن‌و زۆرجاریش‬ ‫ب���ۆ یەکت���ر پێداویس���تیین‪ .‬رەخنەی‬ ‫له‌ناس���یۆنالیزمی‬ ‫ئیس�ل�امییەکان‬ ‫کوردیی ئەوەیە‪ ،‬کوردب���وون دەخەنە‬ ‫پێ���ش ئیس�ل�امبوونە‪ ،‬پێیانوای���ە‬ ‫پێڕۆکردن���ی بەرنام���ەی ئیس�ل�امیی‬ ‫له‌ناس���یۆنالیزم‌و فیک���ری مۆدێرن���ەی‬ ‫رۆژئاوای���ی گونجاوترەو چارەس���ەری‬ ‫هەم���وو گرێ کوێرەکانە‪ ،‬بە مەس���ەله‬ ‫‌نەتەوەی���ی‌و نیشتمانییەکانیش���ەوە‪.‬‬ ‫هەرچی���ی ناس���یۆنالیزمە‪ ،‬بەتایب���ەت‬ ‫ئێسنۆناسیۆنالیستە راستڕەوە رادیکاڵ‌و‬ ‫باکگراوند چەپەکان‪ ،‬کولتووری عەرەب‌و‬ ‫ئیسالم وەک ئاوێتەیەک سەیر دەکەن‌و‬ ‫دژایەتی���ی خ���ودی ع���ەرەب (تورک‌و‬ ‫جارجارە فارس���یش)‌و ئیسالم پێکەوە‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫ب���ێ قس���ەکردن له‌تیۆرییەکانی هانا‬ ‫ئارێنت لەسەر چەمکی تۆتالیتاریانیزم‪،‬‬ ‫تێگەیشتنێکی ریشەییمان بۆ دڕندایەتیی‬ ‫ئایدیۆلۆژیا نابێ‪ .‬تۆتالیتاریانیزم وەک‬ ‫کرۆک���ی ئایدیۆلۆژی���اکان‪ ،‬هەمیش���ە‬ ‫رێگریی له‌فیک���ری ئازاد‌و بیرکردنەوەی‬ ‫ئازاد دەکات‪ .‬ئارێنت چ وەک کەس���ێک‬ ‫کە قوربانیی دەس���تی تۆتالیتاریانیزم‬ ‫بووە‪ ،‬لەهەمان کاتیش���دا یەکێکە لەو‬ ‫سکۆالرە کە مانەی زۆر بەقووڵیی مەودا‬ ‫سیاسیی‌و فیکرییەکانی تۆتالیتاریانیزمی‬ ‫وەک دی���اردە‪ ،‬ب���ەر لێکۆڵینەوە داوە‌و‬ ‫باس���ەکانی ئەو راس���تەوخۆ پێوەندیی‬

‫بەم سێ ئایدیۆلۆژیایەوە هەیە‪.‬‬ ‫له‌کتێبی "بنەماکانی تۆتاتالیتاریانیزم‪-‬‬ ‫‪"The Origins of Totalitarianism‬دا‬ ‫زۆر بەوردیی شییکردنەوە لەسەرنازیزم‌و‬ ‫لێنینیزم‌و ستالینیزم دەکات‪ .‬ئارێنت‪،‬‬ ‫پێیوای���ە کە نازی���زم دوژمنایەتییەکی‬ ‫ئاشکرای بۆ خەڵکانی بێ دیفاع هەبووە‪،‬‬ ‫بەاڵم دیکتاتۆریی بۆڵش���ەفیزم بەناوی‬ ‫داکۆکییکردن له‌کرێکارو زەحمەتکێش‌و‬ ‫جووتی���ارەوە دەیان میلی���ۆن مرۆڤی‬ ‫بێ دیف���اع‌و خەڵک���ی مەدەنیی کردە‬ ‫سووتەمەنی مەکینەی ئایدیۆلۆژیاکەی‪.‬‬ ‫ب���ەم میتۆدە فیکرییان���ەی ئارێنتەوە‪،‬‬ ‫پانئیس�ل�امیزم‬ ‫ئایدیۆلۆژیاکان���ی‬ ‫(مەبەس���ت له‌ئیس�ل�امی سیاس���ییە‬ ‫لێرەدا)‌و کۆمۆنیزم‌و ناس���یۆنالیزم راڤە‬ ‫دەکەین‪.‬‬ ‫ه���ەر ج���ارەو ئایدیۆلۆژیایەک باس‬ ‫دەک���ەم‪ ،‬ئەم وتارەش بۆ ئایدیۆلۆژیای‬ ‫فەندەمێنتالیزمی ئیس�ل�امیی تەرخان‬ ‫دەک���ەم‪ .‬بەبۆچوونی تۆفی���ق حامید‪،‬‬ ‫بیریاری ئیسالمیی‌و یەکێک له‌سەرکردە‬ ‫دێرینەکان���ی جەماعەی ئیس�ل�امیی‌و‬ ‫دۆس���تی دێرینی ئەیم���ەن زەواهیریی‪،‬‬ ‫ئایی���ن ئەو کاتە دەبێ ب���ە ئایدیۆلۆژیا‬ ‫کە شوێنکەوتووانی ئایینەکە‪ ،‬دۆگمایی‬ ‫بیربکەنەوەو رای پێچەوانە نەپەژرێنن‌و‬ ‫هەم���وو ئایینەکان���ی تر بس���ڕنەوە‌و‬ ‫بەس خۆیان بەڕاس���ت بزانن‪ .‬ئێمەش‬ ‫قس���ە لەم جۆرە توندڕۆیی���ەی ئایین‬ ‫ب���ە ڤێرژن���ە کوردییەک���ەی دەکەین‪.‬‬ ‫لێرەوە وەک ئادیۆلۆژیا قس���ە لەس���ەر‬

‫کورد چەند‬ ‫موسڵمان‌و‬ ‫دڵسۆز بووبێ‬ ‫بۆ ئایدیۆلۆژیای‬ ‫ئیسالمیی‪،‬‬ ‫ئەوەندەش‬ ‫خاکەسارو‬ ‫ماڵوێران بووەو‬ ‫بەچاوی سووکەوە‬ ‫لەالیەن سیاسیی‌و‬ ‫دەستڕۆیشتوانی‬ ‫نەتەوە‬ ‫موسڵمانەکانی‬ ‫ترەوە بەگشتیی‌و‬ ‫عەرەب بەتایبەتیی‬ ‫سەیر کراوە‌و بۆ‬ ‫ئەجێندای خۆیان‬ ‫بەکاریان هێناوە‬ ‫ئەمجۆرە ئیسالمییە کوردییەو ئیسالمی‬ ‫سیاسیی دەکەین ئایدیۆلۆژیای ئیسالم‬ ‫وەک تەوەرەی ئەم باس���ە‪ ،‬پێوەندیی‬ ‫بەڕەخنەگرت���ن ی���ان هەڵس���ەنگاندنی‬ ‫ئیسالمەوە وەک ئایینێک نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫چەمک���ی ئایدیۆلۆژیا سیاس���ییەکەی‬ ‫پرس���ی ئ���ەم باس���ەیە‪ .‬ب���ۆ نموونە‬ ‫بودایی���زم‌و هیندۆیی���زم دوو بونیادی‬ ‫فەلس���ەفیی‌و فیکریی���ن تا ب���ە ئایین‬ ‫دەگات‪ ،‬ب���ەاڵم ئیس�ل�ام‌و هەن���دێ‬

‫ئایین���ی ت���ر ب���ەالی بزوتنەوەیەک���ی‬ ‫سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و کولتوورییدا‬ ‫رۆیشتوونە‌و له‌بۆتەی ئایدیۆلۆژیایەکی‬ ‫سیاس���ییدا یەقی���ان کردووەت���ەوە‪.‬‬ ‫تۆتالیتاریانیزمی ئیسالمیی لەوێدا زۆر‬ ‫بەزەقیی دەردەکەوێ کە رادیکاڵیستە‬ ‫ئیس�ل�امییەکان‪ ،‬هەم���وو گۆش���ەو‬ ‫کەلەبەرێکی ژیانی تاکەکان‌و کۆمەڵگە‪،‬‬ ‫بە ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�امیی دەئاخنن‪.‬‬ ‫سەحوەی ئیسالمییش رێک وەک قەیرانی‬ ‫ئابووریی سیستمی سەرمایەداریی‪ ،‬ناو‬ ‫بەناو بۆ نۆژەنکردنەوەی ئایدیۆلۆژیاکە‪،‬‬ ‫لەهەم���وو‬ ‫س���ەرهەڵدەداتەوە‪.‬‬ ‫س���ەرهەڵدانەوەیەکی رادیکاڵیزم���ی‬ ‫ئیس�ل�امییدا‪ ،‬خەباتی ئازادییخوازانەی‬ ‫کورد پاشەکشێی کردووە‌و ئایدیۆلۆژیای‬ ‫ئیسالم وەک تەوقێک له‌گەردنی کراوە‪.‬‬ ‫ئیمانۆئێ���ل کان���ت‌و جوولەک���ە‬ ‫س���ێکیوالرەکان‪ ،‬ل���ەو بڕوای���ەدان‬ ‫ک���ە جوداییزم(ئایین���ی جوولەک���ە)‪،‬‬ ‫کارێکتەرەکان���ی ئایینیی تێ���دا نییە‪،‬‬ ‫ئەوەندەی هەڵبژاردەیەک له‌یاس���اکانە‪.‬‬ ‫بەهەم���ان میتۆدی���ش عەلی س���ینای‬ ‫ئیسالمناس���ی ئێرانیی���ش پێیوای���ە‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ای ئیس�ل�ام بەتەنیا ئایین‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو سیس���تمێکی سیاس���یی‬ ‫تەواوە بۆ کۆنترۆڵکردنی ئیرادەی تاک‌و‬ ‫کۆمەڵ پەی���دا بووە‌و له‌سیس���تمێکی‬ ‫تۆتالیتاریی���ەوە زۆر نزیکت���رە وەک‬ ‫ل���ەوەی سیس���تمێکی ئایینی���ی بێت‪.‬‬ ‫هەروەها س���امی زوبەیدە‪ ،‬ئایین وەک‬ ‫کاری تایبەت‌و ئایدیۆلۆژیای ئیسالمیی‬ ‫وەک کاری بە کۆمەڵ سەیر دەکات‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ داگیرکردن���ی میزۆپۆتامیا‬ ‫لەالیەن لەشکری ئیسالمی‪-‬عەرەبییەوە‬ ‫تا بە دروستبوون‌و تیۆرایزبوونی چەمکی‬ ‫ناس���یۆنالیزم دەگات‪ ،‬ک���ورد خاوەن‬ ‫ئایدێنتیتی���ی (پێناس یان ش���وناس)‬ ‫نەبووە‪ .‬لەنێوان ئایدێنتیتیی ئیسالمیی‌و‬ ‫کوردییدا هەمیش���ە ئەمبەر‌و ئەوبەری‬ ‫کردووە‌و زۆرب���ەی کاتەکانیش چەمکە‬ ‫ئیس�ل�امییەکەی بەس���ەر ئایدێنتیتییە‬ ‫نەتەوەییەکەی���دا داوە‪ .‬س���ەاڵحەدینی‬ ‫ئەییوبی���ی باش���ترین نموون���ەی ئەم‬ ‫بێدەربەستییەیە‪ .‬هەرچەندە سەردەمی‬ ‫ئەییوبیی‪ ،‬چەمکی نەتەوەو ناسیۆنالیزم‬ ‫بوونی نەبووە‪ ،‬بەاڵم الی کەم چەمکی‬ ‫نیش���تمان‪ ،‬هاوخوێنیی‪ ،‬هاوڕەگەزیی‌و‬ ‫بەرپرسیاریی مێژوویی بوونی هەبووە‪.‬‬ ‫ل���ەم دیدەوەیە ئەییوبی���ی‪ ،‬بەهاکانی‬ ‫"ئوممە‪ -‬اال‌م ‌ه اإلس�ل�امیه‌"ی بەس���ەر‬ ‫هەموو بەهاکانی تردا داوە‪.‬‬ ‫بەم پێودانگەوە‪ ،‬دەوڵەتی ئەییوبیی‬ ‫دەوڵەتێکی ئیس�ل�امیی‪-‬عەرەبیی بوو‪،‬‬ ‫هیچ بەرنام���ەو ئەجێندایەکی نەک بۆ‬ ‫گەلێکی پەراوێزخ���راو‪ ،‬بەڵکو بۆ هیچ‬ ‫تاکێک���ی کوردی���ش نەب���ووە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ای ئیس�ل�امیی هەم���وو‬ ‫رەنگوڕوویەک���ی کاڵ کردبووەوە‪ .‬ئەمە‬ ‫رێک لەکاتێکدای���ە‪ ،‬قەڵەمڕەوییەکانی‬ ‫ئیسالم لەو سەردەمەدا گاڤی گەورەی‬ ‫دەهاویش���ت‌و بەک���ردەوەش له‌هەوڵی‬ ‫بنیاتنانی دەوڵەتی نەتەوەیی ‪Nation-‬‬ ‫‪ State‬ئیسالمییدا بوو بە ناوەڕۆکێکی‬ ‫قەومی���ی عەرەبییەوە‪ .‬دەکرێ بگوترێ‬ ‫پ���اش نەتەوەی عەرەب‪ ،‬کە ئیس�ل�ام‬ ‫بۆیان خێری دایەوە‪ ،‬نەتەوەی تورک‌و‬ ‫هاوڕەگەزەکانی���ان لەگ���ەڵ نەتەوەی‬ ‫ف���ارس‌و ئەفغانیی���ەکان‪ ...‬هتد پاش‬ ‫تێکش���کاندنەکانیان لەسەردەس���تی‬ ‫لەش���کر‌و ئایدۆلۆژی���ای ئیس�ل�امیی‪،‬‬ ‫خێری���ان له‌ئیس�ل�ام دی���ت‌و له‌مێژەوە‬ ‫لەهەوڵی بنیاتنانی دەوڵەتی نەتەوەیی‬ ‫خۆیاندا بوون‪.‬‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�ام لەو شوێنەوە‬ ‫بڕستی له‌کورد‌و هەر نەتەوەیەکی غەیرە‬ ‫عەرەب بڕیوە‪ ،‬کە ئەجێندا سیاس���یی‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژییەکانی خۆی بەش���ێوەیەک‬ ‫س���اغ کردووەتەوە‪ ،‬نەت���ەوەو گرووپە‬ ‫جیاوازەکان���ی تر لەع���ەرەب‪ ،‬لەباری‬ ‫ئێسنیک‌و زمان‌و نیشتمان‌و قەوارەوە‪،‬‬ ‫له‌ئومم���ەی ئیس�ل�امییدا بتوێن���ەوە‪.‬‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�ام چوارچێوەیەکە‬ ‫کە موس���ڵمانانی نەتەوەو ئێس���نیکە‬ ‫جی���اوازەکان له‌دەوڵەت���ی ئومم���ەی‬ ‫ئیس�ل�امییدا لەخۆ دەگ���رێ‪ ،‬بێئەوەی‬ ‫ئازادییەکانی خۆیان بەدەس���ت بهێنن‪،‬‬ ‫جگ���ە ل���ەو نەتەوان���ەی توانیتی���ان‬ ‫هەژموونی سیاسیی‌و قەومیی عەرەبیی‬ ‫کاڵ بکەنەوە‪.‬‬ ‫قس���ە لەس���ەر کوردس���تانێکە‬ ‫ک���ە ب���ۆ یەکەمینج���ار لەس���ەردەمی‬ ‫س���ەلجوقییەکانەوە ب���ەکار هێنراوە‌و‬

‫دواتریش لەش���ەڕی چاڵدێراندا تورکە‬ ‫عوس���مانییەکان بەس���ەر س���ەفەوییە‬ ‫ئێرانییەکاندا زاڵبوون‪ ،‬دابەشکرا‪ .‬پێش‬ ‫شەڕەکە‌و دواتریش بۆ ماوەیەکی زۆر‪،‬‬ ‫میر‌و دەرەبەگە دەستڕۆیش���تووەکانی‬ ‫ناوچەکە هەمیش���ە بە فەتوای دینیی‌و‬ ‫مۆتیڤی مەزهەبییەوە پێش لەشکریی‌و‬ ‫خۆدانە پاڵیان بۆ هەردووالی عوسمانیی‌و‬ ‫س���ەفەوییەکان ک���ردووە‪ .‬ئەوەن���دە‬ ‫ئەمبەرو ئەوبەریان ک���ردووە دەیانجار‬ ‫راوڕاوێن���ی یەکتری���ان ب���ۆ هێزەکەی‬ ‫تر ک���ردووە‪ .‬چەندینج���ار ناوچەکانی‬ ‫ئیمارەت���ی بابان‌و ئ���ەردەاڵن لەالیەن‬ ‫می���رە قۆنتەراتچیی���ە کوردەکانەوە بۆ‬ ‫سەفەویی‌و عوسمانییەکان داگیرکراوە‪.‬‬ ‫هەموو ئەمانە له‌ئەنجامی شۆردنەوەی‬ ‫مەغزی کورد بە ئایدیۆلۆژیای ئیسالمیی‬ ‫سوونیی مەزهەب‌و شیعیی مەزهەبەوە‬ ‫ب���ووە‪ .‬ئایدیۆلۆژی���ای ئیس�ل�امیی‪،‬‬ ‫تاکی ک���ورد‌و سیاس���ییەکانی کوردی‬ ‫له‌ئینسانبوون خستووەو کردوویانی بە‬ ‫رۆبۆتی عوسمانییەکان‌و سەفەوییەکان‌و‬ ‫داش���ی دامەی گەمە سیاسییەکانییان‪.‬‬ ‫ئ���ەم دەردە تا هەنووک���ەش گیرۆدەی‬ ‫هەندێ مەالی فەندەمێنتالیستی سونیی‬ ‫کورد بووە‪.‬‬ ‫ئەگەر هەموو کورد بەزۆرینەی رەها‪،‬‬ ‫ئیس�ل�امی س���ەلەفیی‪ ،‬ئیخوانیی یان‬ ‫جیهادیی ب���ن‪ ،‬چوار ک���ەس لەدنیای‬ ‫عەرەبی���ی‌و ئیس�ل�امییدا پەی���دا نابێ‬ ‫مەزڵومیەت���ی ئەم گەل���ه ‌بورووژێنێ‪،‬‬ ‫چونک���ە له‌ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�امییدا‪،‬‬ ‫ماف���ی نەت���ەوەو باکگراون���دی جیاواز‬ ‫بەس���تراوەتەوە بە تەق���واو عیبادەت‌و‬ ‫خوداناس���ییەوە‪ .‬لەس���ەر ئ���ەرزی‬ ‫واقیعیش بە درێژای���ی هەزارەو نیوێک‬ ‫پێچەوانەک���ەی جێک���ەوت ب���ووە‪.‬‬ ‫ه���ۆکاری س���ەرەکییش ئەوەی���ە ت���ا‬ ‫هەنووکەش ش���ەپۆلی فەندەمێنتالیزم‌و‬ ‫رادیکاڵیزمی ئیس�ل�امیی‪ ،‬ب���ە رەوتە‬ ‫کوردییەکانییش���ەوە‪ ،‬له‌ئایدیۆلۆژی���ای‬ ‫ش���ۆڤینیزمی عەرەبیی���دا مەلەوانی���ی‬ ‫دەک���ەن‪ .‬ی���ەک فەندەمێنتالیس���تی‬ ‫ئیس�ل�امیی لەناو ک���ورددا پەیدا نابێ‬ ‫کە ش���ۆڤینیزمی عەرەبیی مەغزی نە‬ ‫سمیبێ‪ .‬کورد چەند موسڵمان‌و دڵسۆز‬ ‫بووبێ ب���ۆ ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�امیی‪،‬‬ ‫ئەوەندەش خاکەسارو ماڵوێران بووەو‬ ‫بەچاوی س���ووکەوە لەالیەن سیاسیی‌و‬ ‫دەستڕۆیشتوانی نەتەوە موسڵمانەکانی‬ ‫ترەوە بەگش���تیی‌و عەرەب بەتایبەتیی‬ ‫س���ەیر کراوە‌و بۆ ئەجێن���دای خۆیان‬ ‫بەکاری���ان هێن���اوە‪ .‬هەڵوێس���تەکانی‬ ‫باش���ترین من���ەورەی ئیس�ل�امییش‪،‬‬ ‫قەرەزاوییە‪ ،‬لەس���ەر کێشەی سیاسیی‬ ‫کورد‪.‬‬ ‫بەپوختییەکەی ئوممەی ئیس�ل�امیی‬ ‫ب���ەس کۆمیونیتییەک���ی ئایدیۆلۆژیی‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵکو کاراکتەرە س���ەرەکیی‌و‬ ‫هاوبەش���ەکانیان له‌ئایدیۆلۆژیایەک���ی‬ ‫بەرینت���ردا بەیەک دەگ���ەن‪ ،‬کە دەبێ‬ ‫هەم���وو رایەڵە فەردی���ی‌و نەتەوەیی‌و‬ ‫زمانی���ی‌و هەرێمیی���ەکان بخرێنە الوە‌و‬ ‫له‌ژێر ساباتی ش���ۆڤینیزمی عەرەبییدا‬ ‫ئۆقرە بگ���رێ‪ .‬لەم نێوەن���دەدا کورد‬ ‫نەک ه���ەر بەژێر پێوە ب���ووە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ای ئیس�ل�امیی بەمەغ���ز‬ ‫قەومیی‪-‬عەرەبی���ی نووزەی خۆڕاگریی‌و‬ ‫بەرپەرچدان���ەوەی لەزۆر س���ەردەمدا‬ ‫بەتەواویی لێ بڕیوە‪.‬‬ ‫‪Libertarianism‬‬ ‫لیبەرتاریانی���زم‬ ‫وەک فەلس���ەفەیەکی سیاس���یی ک���ە‬ ‫لووتک���ەی ئی���رادەی ئ���ازاد‌و ماف���ی‬ ‫ت���اک‌و بەش���داریی ئارەزوومەندان���ەی‬ ‫مرۆڤەکان���ە بۆ هەڵبژاردنی ش���ێوازی‬ ‫ژی���ان‌و بیروباوەڕەکانی���ان‪ ،‬لەگ���ەڵ‬ ‫تۆتالیتاریانیزم���ی ئایینیی���دا بەیەکدا‬ ‫هەڵدەش���اخێن‌و پێک���ەوە هەڵناکەن‪.‬‬ ‫هەمیش���ە پانئیس�ل�امیزم بە میتۆدە‬ ‫جیاوازەکانی سەردەمە جیاوازەکانەوە‬ ‫لەگ���ەڵ ئی���رادەی ئینس���انی کورددا‬ ‫دەس���تەویەخە ب���ووە‪ .‬ئێم���ەی کورد‬ ‫ت���ا کاتێ���ک ئایدیۆلۆژی���ای ئایی���ن‬ ‫له‌هەژموونە سیاسییی ئایدیۆلۆژییەکەی‬ ‫دوورنەخەین���ەوە‪ ،‬ت���ا کات���ێ ئایین‌و‬ ‫خوداناسیی‌و موسڵمانبوون نەکەینەوە‬ ‫بە ئیرادەی ئازادی ئینسانەکان‌و ژیانی‬ ‫تایبەت���ی مرۆڤ���ەکان‪ ،‬ناتوانین وەک‬ ‫گەلێک ک���ە ئازادیی‌و س���ەربەخۆیی‌و‬ ‫سەروەرییەکی نەتەوەیی‌و نیشتمانییمان‬ ‫نییە‪ ،‬بەهیچ کەنارێکی دڵنیایی بگەین‪.‬‬ ‫بەتایب���ەت ت���ا ئەو کات���ەی ئەژدیهای‬ ‫فەندەمێنتالی���زم ورادیکاڵیزمی دینیی‌و‬

‫دالوه‌ر سۆفی‌ كه‌ریم‬

‫کورد له‌مێژووی‬ ‫نوێدا باشترین‬ ‫دەستوپەنجە‬ ‫نەرمکردنی لەگەڵ‬ ‫رژێمە ئیسالمییەکان‬ ‫بەهەردوو ڤێرژنی‬ ‫سوننیی‌و شیعییەوە‬ ‫هەیە‬

‫مرۆڤ خەجاڵەت‬ ‫دەکێشێ باسی‬ ‫ئیسالمبوونی‬ ‫مۆدێرنانەی‬ ‫دەوڵەتی‬ ‫تورکیە بکات‌و‬ ‫ئەو سیاسەتە‬ ‫شۆڤێیستییە‬ ‫رەگەزپەرستە‬ ‫ناسیۆنالیستییەی‬ ‫حکومەتی‬ ‫ئیسالمیی‪-‬‬ ‫کەمالیستیی‬ ‫ئاکەپەش ببینێ‬ ‫لەئاست داواکارییە‬ ‫سیاسیی‌و‬ ‫کولتوورییەکانی‬ ‫کوردانی کوردستانی‬ ‫باکووردا‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�ام‪ ،‬س���ەربەخۆیی‬ ‫کوردس���تان‌و ئازادیی کورد‌و ئیرادەی‬ ‫سیاس���یی گەلی کوردس���تانی بەالوە‬ ‫گرینگ نەبێ‪.‬‬ ‫سەرەنجام وەک تاقیکردنەوەو دەست‬ ‫بەزاخداکردندا‪ ،‬ک���ورد له‌مێژووی نوێدا‬ ‫باش���ترین دەس���توپەنجە نەرمکردنی‬ ‫لەگەڵ رژێمە ئیسالمییەکان بەهەردوو‬ ‫ڤێرژنی س���وننیی‌و ش���یعییەوە هەیە‪.‬‬ ‫ئێرانی ئیس�ل�امیی‌و دەوڵەتی ئاکەپەی‬ ‫ڤێ���رژن ئیخوانیی‌و حیزبە سیاس���ییە‬ ‫ئیسالمییەکانی عێراق‌و سووریا باشترین‬ ‫بەڵگ���ەن کە ئایدیۆلۆژیای ئیس�ل�امیی‬ ‫جگە له‌کوشتارو وێرانکردنی کوردستان‬ ‫هی���چ پەیامێکی تریان پێ نییە‪ .‬مرۆڤ‬ ‫خەجاڵەت دەکێشێ باسی ئیسالمبوونی‬ ‫مۆدێرنان���ەی دەوڵەت���ی تورکی���ە‬ ‫بکات‌و ئەو سیاس���ەتە شۆڤییس���تییە‬ ‫رەگەزپەرس���تە ناسیۆنالیس���تییەی‬ ‫حکومەتی ئیس�ل�امیی‪ -‬کەمالیس���تیی‬ ‫ئاکەپەش ببینێ لەئاس���ت داواکارییە‬ ‫سیاس���یی‌و کولتوورییەکان���ی کوردانی‬ ‫کوردس���تانی باک���ووردا‪ .‬ئایدیۆلۆژیای‬ ‫ئیسالم بە کورتیی‌و پوختیی بە بەڵگە‌و‬ ‫فاکت���ی مێژووییەوە شکس���تی خوارد‬ ‫له‌چارەس���ەرکردنی کەمتری���ن کێش���ە‬ ‫سیاس���یی‌و کولتوورییەکان���ی کورددا‪.‬‬ ‫دوورکەوتنەوە له‌ئایدیۆژیای ئیسالمیی‬ ‫لەن���او کوردەکان���دا‪ ،‬کورتکردنەوەی‬ ‫رێگ���ەی ئازادی���ی‌و دیمۆکراس���ییە بۆ‬ ‫داهاتووی کوردستان‌و ناوچەکە‪.‬‬

‫س���ه‌یره‌ ئێم ‌ه هه‌موومان به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫له‌شتێكدا ش���ه‌ریكین‪ .‬بااڵ ده‌ستان‌و‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی ڤێالكانی���ان عاج���ه‌ یان‬ ‫زۆر قه‌پات���ن له‌گ���ه‌ڵ ره‌ش‌و رووت‌و‬ ‫ره‌ش���ۆكیه‌كه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه به‌ده‌ست كه‌س‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌رازوی ته‌بیعه‌ت وای‌ هێناو‌ه‬ ‫به‌ داوای‌ لێبوردنه‌وه‌ تاز‌ه شه‌ریكین‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ خ���اوه‌ن ژیان��� ‌ه بااڵكان‬ ‫خۆش���یان بدزنه‌وه‌ له‌و ش���ه‌ریكی ‌ه‬ ‫تازه‌ به‌ته‌سكه‌ره‌ش���بێت هه‌ر براین‪.‬‬ ‫له‌چیا؟‬ ‫له‌و هه‌وایه‌دا ك ‌ه به‌یه‌كه‌و‌ه ئه‌یمژین!‬ ‫ئه‌ویش ئه‌و ژه‌هره‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌گه‌ر فریای‬ ‫خۆم���ان نه‌كه‌وی���ن‪ ،‬دێوه‌زمه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫ب���ه‌رده‌رگای به‌ هه‌م���ووان‌ گرتووه‌و‬ ‫هیچ قفڵ‌و كڵۆمێك رێی لێناگرێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێزان وا ئه‌م جاره‌ش ئاگادارتان‬ ‫ئه‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌هۆڵێ���ك ئه‌كوتین‬ ‫ره‌نگه‌ بێزارتان بكا‪ ،‬به‌اڵم شه‌ریكی‬ ‫ئامانه‌ت���ه‌و له‌گه‌ردنماندای���ه‌‪ ،‬هه‌واو‬ ‫ژینگه‌كه‌مان به‌جۆرێك پیسبوه‌ فریای‬ ‫نه‌كه‌وین حاڵمان حه‌لوه‌الیه‌تی‌‪.‬‬ ‫پێویستمان ب ‌ه پالنێكی زانستیانه‌ی ‌ه‬ ‫ب���ۆ فریاكه‌وتنی ئ���ه‌و مێرده‌زمه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫تا نه‌بێت��� ‌ه به‌اڵو گه‌ردن���ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ئه‌م مه‌مله‌كه‌ت��� ‌ه به‌ر بدات‪ .‬به‌ڕێزان‬ ‫خه‌ڵكینه‌‪ ،‬به‌رپرس���ان‪ ،‬خه‌مخۆران‪،‬‬ ‫به‌نده‌ ئاگاداره‌ كه‌س���انی‌ ش���اره‌زاو‬ ‫پسپۆڕی ئه‌م بواره‌مان هه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆش���مان زۆری لێنه‌زانی���ن ئه‌مڕۆ‬ ‫هه‌مووش���ت ب���ه‌ پ���ار‌ه ئه‌كڕرێت‪،‬‬ ‫له‌چه‌ندین جێگه‌و له‌چه‌ندین كه‌سی‬ ‫گه‌وره‌م بیس���تووه‌ ش���وكر پاره‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كورد واته‌نیش پار‌ه ئه‌ده‌ین‌و‬ ‫مه‌ال له‌مزگه‌وت ده‌رئه‌كه‌ین‪ .‬با ده‌ست‬ ‫له‌ده‌ست قوه‌ت له‌خوا فریای خۆمان‬ ‫كه‌وی���ن رێگه‌چاره‌یه‌ك بدۆزینه‌و‌ه بۆ‬ ‫ئه‌م مۆته‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌رلێره‌و‌ه هه‌ندێك ل���ه‌و به‌اڵیان ‌ه‬ ‫ئه‌خه‌ین���ه‌ روو ك��� ‌ه ئه‌بن���ه‌ ه���ۆی‬ ‫ی‬ ‫پیس���بوونی‌ ژینگ���ه‌‪ .‬ره‌نگ���ه‌ ال ‌‬ ‫هه‌ندێكیش���مان نیعم���ه‌ت بێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مڕۆ بوه‌ته‌ زه‌حمه‌ت‌و له‌عنه‌ت‪.‬‬ ‫ی ئوتومبیل‪،‬‬ ‫وه‌ك زۆربوونی‌ ژماره‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ب���ا رونتری���ش بڵێ���ن كواڵیت ‌‬ ‫ئوتومبیالن���ه‌ زۆر له‌خ���وارن‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫نمون ‌ه دوكه‌ڵكێش���ه‌كانیان (ئه‌گزۆز)‬ ‫ب���ێ فلت���ه‌رن هه‌روه‌ه���ا ج���ۆری‬ ‫سوته‌مه‌نییه‌كه‌مان‪ ،‬خوا پێم نه‌گرێ‬ ‫نه‌قڵی‌ كفر كف���ر نه‌بێت ئه‌ڵێن لێر‌ه‬ ‫ی‬ ‫قوڕقوش���مه‌كه‌ی تێئه‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌بۆڕبۆڕێن���دا ئوتومبیله‌كانم���ان‬ ‫تیژ ره‌وتربێت‌و له‌ج���اده‌ی پۆزه‌ك ‌ه‬ ‫په‌كی نه‌كه‌وێت‪ .‬ب���ه‌ مه‌رجێ له‌زۆر‬ ‫واڵت ك���راو‌ه به‌ م���ه‌رج به‌نزین نابێ‬ ‫قوڕقوشمی تیابێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ له‌مه‌مله‌كه‌ت ‌‬ ‫ئێمه‌ هاتوچۆی گشتی‌‪ ،‬پاس‌و ئامان ‌ه‬ ‫ناوی���ان چوه‌ ب��� ‌ه كۆڵكه‌ی ئاش���ا‪،‬‬ ‫خۆ میترۆو ئۆتۆبیس���ی سۆالر لێر‌ه‬ ‫حه‌رام���ه‌و گاور ك���رده‌‪ .‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی‌ له‌ش���ارێكی وه‌ك سلێمانیدا‬ ‫ب ‌ه موه‌لیده‌ی گه‌ڕه‌كه‌كان‌و تایبه‌ته‌و‌ه‬ ‫زیاتر له‌‪ 2000‬مۆلید‌ه هه‌یه‌و سوته‌مه‌نی‬ ‫دیزڵ به‌كار ئه‌هێنن‪ ،‬هه‌ر هه‌موشیان‬ ‫دوكه‌ڵكێش���ه‌كانیان بێفلت���ه‌رن‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش له‌كیمیابارانكردنی مه‌ملكه‌ت‬ ‫ی‬ ‫به‌ قه‌د عه‌لی كیمیاوی گواڵو پرژێن ‌‬ ‫واڵت ئه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫نازان���م رووم بێت باس���ی‌ خۆڵ‌و‬ ‫خاشاكه‌كه‌ی دامێنی‌ شار بكه‌م‪ ،‬یان‬ ‫بیخه‌مه‌ به‌رنامه‌ی گورگانه‌ش���ه‌وێو‌ه‬ ‫دوعابكه‌م گورگه‌كه‌ دراوس���ێی الی‬ ‫رۆژهه‌اڵت بخوات ئه‌وسا هه‌ڵگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆالی‌ خ���وارو ئه‌ویش ب���كات ب ‌ه‬ ‫تۆێشوی شه‌وێ‪..‬‬ ‫گه‌وره‌كان���م باوه‌ڕبك���ه‌ن چه‌ند بۆ‬ ‫ئێم���ه‌ خراپه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر نیو ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫بێ���ت زه‌ره‌ر له‌به‌ڕێزیش���تان ئه‌دات‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه كۆشكه‌كان له‌به‌رزیدابێت‪،‬‬ ‫ی���ان چه‌پ���ه‌ك بێ���ت‪ ،‬رووه‌و قیبل ‌ه‬ ‫بێت‌و نس���رم نه‌بێ���ت‪ ،‬ئێوه‌ش وه‌ك‬ ‫ئێمه‌ ه���ه‌ر ئه‌و هه‌وای��� ‌ه ئه‌مژن ك ‌ه‬ ‫ئێم���ه‌ ئه‌یمژین جا با ب ‌ه وێری ئێوه‌و‬ ‫پاره‌ی ئێمه‌ چاره‌سه‌رێك بدۆزینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئێ���وه‌ برا گه‌وره‌و ئێم���ه‌ش به‌نده‌ ‌‬ ‫موخلیستان‪..‬‬

‫ریکالم‬

‫)‪ )327‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/5/22‬‬

‫هه‌لی‌ كار‬

‫‪19‬‬ ‫ریکالم‬

‫ی‬ ‫ی فه‌رع ‌‬ ‫ی كردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ل���ۆالن به‌هۆ ‌‬ ‫كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رچنار‪ ،‬پێویست ‌‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ێ له‌شه‌قام ‌‬ ‫نو ‌‬ ‫ی الی‌ خ���واره‌و‌ه هه‌ی ‌ه هه‌ركه‌س‬ ‫به‌م پۆس���تانه‌ ‌‬ ‫‪Junior Private School‬‬ ‫ی‬ ‫ئلره‌زوومه‌ن���د‌ه ت���ا ‪)cv( 2012/6/1‬یه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ك ‌ه ئه‌مان ‌ه‬ ‫ی هه‌ڵده‌س���تێت ب ‌ه كردنه‌وه‌ی‌ خول���ی هاوینه‌ ‌‬ ‫ی نموونه‌ی ‌‬ ‫ی جونیه‌ر ‌‬ ‫قوتابخانه‌ ‌‬ ‫ی ئینگلیزی‌‪ ،‬كۆمپیوته‌ر‪ ،‬مۆسیقا‪ ،‬هونه‌رو وه‌رزش‌و چه‌نده‌ها چاالكیتر)‬ ‫ی لۆالن له‌خۆده‌گرێت (فێربوونی‌ زمان ‌‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫بگه‌یه‌نه‌ت ‌ه ئۆفیس ‌‬ ‫ی به‌ نیازن له‌قوتابخان ‌ه وه‌ربگیرێن‪.‬‬ ‫ی سه‌ره‌تایی‌و ئه‌و قوتابیانه‌ ‌‬ ‫بۆ گشت قوتابیانی‌ قۆناغ ‌‬ ‫خوله‌كه‌ له‌به‌رواری‌ ‪ 6/15‬ده‌ست پێده‌كات‌و دوو مانگ ده‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫ی مه‌لیك مه‌حمود‪..‬‬ ‫له‌شه‌قام ‌‬ ‫ێ ‪ 2013/ 2012‬دابه‌شده‌كات‪.‬‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ی خوێندن ‌‬ ‫ی وه‌رگرتن بۆ ساڵ ‌‬ ‫قوتابخانه‌ له‌هه‌مانكاتدا فۆرم ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ -1‬ی���ه‌ك ژمێریار مه‌رج ‌ه ش���اره‌زا بێت له‌بوار ‌‬ ‫ی س���ه‌رچنار‪ ،‬نزیك پاك س���یتی‌‪ ،‬ته‌نیش���ت‬ ‫ی قوتابخان ‌ه بكه‌ن له‌گرد ‌‬ ‫ی زیاتر س���ه‌ردان ‌‬ ‫بۆ زانیار ‌‬ ‫ی ژماره‌ ته‌له‌فوونه‌كانی‌‪:‬‬ ‫ی عه‌لی‪ ،‬یان له‌ڕێ ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫ی جه‌مال ‌‬ ‫قوتابخانه‌ ‌‬ ‫ژمێریاری‌و له‌به‌رنامه‌كانی‌ ئیكسڵ‌‌و ورد‪.‬‬ ‫‪07705456115 ، 07705456125 ، 3293215‬‬ ‫‪ -2‬دوو فرۆشیار‬ ‫جارێکی دی دەربارەی پەیوەندی رۆبۆت‌و مرۆڤ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫‪ -3‬دوو پاككه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی بك���ه‌ن به‌م ژمار‌ه‬ ‫بۆ زانی���اری‌ زیاتر په‌یوه‌ند ‌‬ ‫مۆبایله‌وه‌(‪)07701549512 -07701549033‬‬

‫ی‬ ‫ئاگاداریه‌ك له‌قوتابخانه‌ ‌‬ ‫ی نموونه‌یی‌‬ ‫جونیه‌ر ‌‬

‫ناونیش���ان‪ :‬ش���ه‌قامی‌ مه‌لیك مه‌حمود به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌نزینخانه‌ی‌ قه‌یوان‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫* جزدانێک ونبوو‌ه (پێناسێکی باری‬ ‫شارستانی‌و پێناس���ێکی سه‌ندیکای‬ ‫رۆژنامه‌نوسانی کوردستان‌و مۆڵه‌تی‬ ‫ش���ۆفێری)تێدایه‌ به‌ن���اوی (خالید‬ ‫عومه‌ر ره‌شید) هه‌رکه‌سێک دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی ئاوێنه‪.‬‬ ‫بیگه‌رێنێته‌وه‌ نوسینگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (ئاالن عوس���مان‬ ‫ونب���وه‌ به‌ن���او ‌‬ ‫حسین میرزا) هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌رێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (محه‌م���ه‌د عه‌بدوڵاڵ كه‌ریم)‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (ش���یرزاد قاس���م محه‌مه‌د)‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (ئاری���ان محه‌مه‌د عه‌بدوڵاڵ)‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫به‌ناوی‌ (دێری���ن محه‌مه‌د عه‌بدوڵاڵ)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ونبو‌ه به‌ناوی‌ (دڵشاد حه‌م ‌ه ئه‌مین‬ ‫ئه‌حم���ه‌د) هه‌ركه‌س���ێك دۆزییه‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫بیگه‌رێنێته‌و‌ه ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی (ئومید عوس���مان مه‌حمود)‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫* باجێك���ی‌ په‌یمان���گای‌ ته‌كنیك ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ -‬به‌شی‌ كتێبخانه‌‌و زانیار ‌‬ ‫ونبو‌ه به‌ناوی‌(بڕوا ئیبراهیم مه‌جید)‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫بۆ پرسگ ‌هی‌ په‌یمانگا‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ پێشمه‌رگه‌ دێرینه‌كان‬ ‫ی (قادر محه‌مه‌د مارف)‬ ‫ونبو‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* پس���وڵه‌یه‌كی‌ وه‌رگرتن (محاسب ‌ه‬ ‫‪37‬ا) ونب���و‌ه ژم���اره‌(‪ )155825‬ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫‪ 2009/12/29‬له‌پارێزگای‌ سلێمان ‌‬ ‫ده‌رچوه‌ ب���ۆ كۆمپانیای‌ نه‌جمه‌دین‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌و‌ه‬ ‫نوسینگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫هۆكاره‌كانی لێكتر نزیكبوونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌و گۆڕان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫بێگومان به‌و ئه‌ندازه‌ی‌ كه‌ ده‌شێ لێكتر‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و گۆڕان سوودی‬ ‫هه‌بێ���ت ب���ۆ هه‌ردووالی���ان‪ ،‬بۆ دۆزی‬ ‫كوردیش ئه‌وه‌ به‌س���ووده‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫م���ن پێموای���ه‌ هه‌م���وو نزیكبوونه‌وه‌و‬ ‫یه‌كگرتن‌و یه‌كبوونێك له‌نێو پێكهاته‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی كورددا س���وودی بۆ دۆزی‬ ‫كورد هه‌یه‌ ئه‌گه‌رچی هه‌ندێجار ده‌شێ‬ ‫ئ���ه‌و لێكت���ر نزیكبوونه‌وانه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫حیسابی ته‌س���ككردنه‌وه‌ی‌ په‌راوێزی‬ ‫ئازادی���ی بێ���ت‪ .‬ه���ه‌روه‌ك ده‌ش���ێ‬ ‫نزیكبوونه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و گۆڕان لێكتری‬ ‫زه‌نگێكی���ش بێت ب���ۆ پارتی‌و ناچاری‬ ‫ئه‌وه‌ ببێت چۆنی ده‌وێت‌و چی ده‌وێت‬ ‫نه‌توانێت به‌و جۆره‌ كارو ره‌فتار بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئاس���تێكی تردا نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی كاریگه‌ریی نێگه‌تیفی‬ ‫له‌س���ه‌ر گۆڕان ده‌بێت‌و ئه‌و بۆچوونه‌‬ ‫ده‌سه‌لمێنێت كه‌ بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش‬ ‫به‌دوای ئه‌و هه‌م���وو به‌ڵینه‌دا ناچێت‬ ‫كه‌ به‌جه‌م���اوه‌ری داوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌ویش‬ ‫شه‌ڕی ده‌س���ه‌اڵت‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‬ ‫ده‌كات‌و ك���ه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‬ ‫به‌دیبێت جه‌م���اوه‌ری له‌بیر نامێنێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ل���ه‌ڕووی جه‌ماوه‌ردارییه‌وه‌‬ ‫به‌زیان���ی بزووتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫ده‌ش���كێته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ك له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫جه‌ماوه‌ری كوردس���تانیش مه‌ترسیی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ له‌نزیكبوونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫له‌و ج���ۆره‌دا گ���ۆڕان بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌سڵ‌و رابردووی‌ خۆی‪ ،‬واته‌ بچێته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر هه‌مان سیاس���ه‌ت‌و ش���ێوازی‬ ‫كاركردن���ی یه‌كێت���ی نیش���تیمانی كه‌‬ ‫له‌وساوه‌ تاكو ئێستا گۆڕان به‌گه‌نده‌ڵ‬ ‫ناوی ده‌بات‌و باس���ی ده‌كات‌و پێیوایه‌‬ ‫شانبه‌ش���انی پارت���ی سیس���تێمكی‬ ‫حوكمڕانی خراپیان دروس���ت كردووه‌و‬ ‫موڵكی گشتیی‌و به‌رژه‌وه‌ندی گشتییان‬ ‫داگیركردووه‌و به‌رژه‌وه‌ندیی گش���تیی‌و‬ ‫سامانی گشتیی نه‌ته‌وه‌ییان له‌پێناوی‬ ‫حیزبه‌كانی خۆیان‌و ئه‌ڵقه‌ داخراوه‌كانی‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌كانیاندا به‌كاریانهێناوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ سیس���تێمێكی‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای خراپیان دروس���تكردووه‌‬ ‫كه‌ له‌بری ئه‌وه‌ی‌ سیستێمی سیاسی‌و‬ ‫ئیداریی خه‌ڵك ی���ان نه‌ته‌وه‌ یان گه‌ل‬ ‫بێت‪ ،‬سیس���تێمێكی ئیداری‌و سیاسی‌و‬

‫حیزب���ی داخ���راوه‌ ك���ه‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌و‬ ‫بیرۆكراتیه‌تێكی بێمانا‌و ناشه‌فافیه‌ت‌و‬ ‫مه‌نسوبیه‌ت‌و مه‌حسوبیه‌ت دایڕزاندووه‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ لێ���ره‌وه‌ ده‌توانین بڵێین ئه‌گه‌ر‬ ‫گۆڕان به‌م شێوه‌ی‌ له‌سه‌ره‌وه‌ باسمان‬ ‫ك���رد له‌یه‌كێتی نزیك بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌شێ زیانێكی گه‌وره‌ی له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫جه‌م���اوه‌ر به‌ربكه‌وێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫جه‌م���اوه‌ره‌ی كه‌ ل���ه‌دوو هه‌ڵبژاردنی‬ ‫راب���ردوودا ده‌نگ���ی به‌گ���ۆڕان داوه‌‬ ‫له‌پێناوی چاكس���ازی‌و وه‌ستان له‌دژی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌و بیناكردن���ی ئیداره‌یه‌كی‬ ‫باش���دا ده‌نگی داوه‌‪ ،‬ئه‌گینا له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاستی مه‌سه‌له‌ی‌ نه‌ته‌وایه‌تی گۆڕانیش‬ ‫ه���ه‌ر هه‌م���ان به‌رنامه‌و س���تراتیژی‬ ‫یه‌كێت���ی‌و پارتی هه‌یه‌ ك���ه‌ مانه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ عێراقێكی یه‌كگرتوودا‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك له‌ئه‌گ���ه‌ری نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌و گ���ۆڕان لێكت���ری‪ ،‬ئه‌گه‌ری‬ ‫وازهێنانی گۆڕان له‌و دروش���مانه‌ هه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ هه‌ڵیگرت���ووه‌ كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ئه‌و قسه‌ی ئێمه‌ ده‌سه‌لمێنێت‬ ‫ك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تای دروس���تبوونی‬ ‫گۆڕاندا نووس���یمان (گ���ۆڕان ئه‌گه‌ری‬ ‫له‌دایكبوونی ئۆپۆزسیۆنێكی سروشتی‬ ‫له‌منداڵدانی كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدای له‌بار‬ ‫ب���رد)‪ ،‬به‌مه‌ش ئ���ه‌و بۆچوونه‌ ده‌بێته‌‬ ‫راستی‌و كه‌س ناتوانێت ره‌تی بكاته‌وه‌‬ ‫كه‌ من بۆ ئه‌وساو بۆ ئێستاش هیوادارم‬ ‫گۆڕان‌و الیه‌نه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كانی تریش‬ ‫زه‌مینه‌ی‌ دروستبوونی ئۆپۆزسیۆنێكی‬ ‫به‌هێ���زو به‌رچاو روون له‌كوردس���تاندا‬ ‫خ���ۆش بك ‌هن‌و بتوانن ئه‌و ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زاییبوونه‌ی‌ له‌ڕۆح���ی جه‌ماوه‌ری‬ ‫خه‌ڵكی كوردستاندا چه‌كه‌ره‌ی‌ كردووه‌‬ ‫به‌ئاراس���ته‌یه‌كی دروس���تدا بب���ه‌ن‌و‬ ‫س���ه‌رئه‌نجام ببێته‌ هۆی دروستكردنی‬ ‫سیستێمێكی سیاسی باش كه‌ سیستێمی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی خه‌ڵك یان نه‌ته‌وه‌ یان گه‌ل‬ ‫بێت‪ .‬هه‌روه‌ك هیوادارم نزیكبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی ئه‌و گومانه‌ی‌ به‌شێك‬ ‫له‌خه‌ڵكی سه‌رش���ه‌قام نه‌كاته‌ یه‌قین‬ ‫ك���ه‌ ده‌یانگووت كاك نه‌وش���یروان به‌‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ مام جه‌الل چووه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫له‌بن���ه‌وه‌ كۆك���ن‌و بۆ ئ���ه‌وه‌ چووه‌ته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێت���ی تا ده‌نگی ناڕه‌زایی‬ ‫خه‌ڵك ئیحتیوا‌و كپ بكاته‌وه‌‪.‬‬

‫لێرەدا دەگەڕێمەوە س���ەر نوس���ینێکی‬ ‫پێشووی خۆم سەبارەت بە رۆبۆتەکان‬ ‫له‌دونی���ا‌و ف���ەزای سیاس���ی ئێمەدا‌و‬ ‫دەپرس���م‪ :‬رۆبۆتەکانی ئێم���ە چەندە‬ ‫دەتوان���ن داوای ئ���ازادی خۆی���ان‬ ‫له‌بەرپرسەکانیان بکەن‪ ،‬چەندە دەتوانن‬ ‫بەسەفەرێکی دوورودرێژ بەدوای خودی‬ ‫خۆیاندا بگەڕێ���ن‪ ،‬چەند دەتوانن بچنە‬ ‫خەبات���ەوە ب���ۆ ماف���ە مەدەنییەکانی‬ ‫خۆی���ان؟‪ ...‬دڵنیام ک���ە رۆبۆتەکانی‬ ‫ئێمە کە فۆرمی گۆیڕایەڵی‌و کۆیلەیەتی‬ ‫خێڵەکیی���ان تێک���ەڵ ب���ە گوێڕایەڵی‌و‬ ‫ملکەچیی سیستمە رۆبۆتییە مۆدێرنەکە‬ ‫ک���ردوە‪ ،‬گرانت���ر له‌ئەن���درۆ دەتوانن‬ ‫ب���اس له‌ئازادی خۆیان بک���ەن‪ .‬لێرەدا‬ ‫راستییەکی پێشوومان گونجاوتر‌و قووڵتر‬ ‫بۆ دەردەکەوێتەوە‪ ،‬م���رۆڤ بۆئەوەی‬ ‫بگەڕێت���ەوە ب���ۆ دۆخ���ە مرۆڤانەکەی‬ ‫خۆی دەبێت هەستبکات بۆتە رۆبۆت‪،‬‬ ‫گەورەی���ی رۆبۆتێک���ی وەک ئەن���درۆ‬ ‫لەوەدای���ە کە دەزانێ���ت رۆبۆتە‪ ،‬وەک‬ ‫چۆن بینۆکی���ۆش دەیزانی «مرۆڤێکی‬ ‫تەواو نییە»‪ ،‬بەاڵم ترسناکترین رۆبۆت‬ ‫ئەوەیە کە دونیای ئێمە دروستیکردوە‪،‬‬ ‫ئەو رۆبۆتان���ەی پێش���تر وێنەیەکیان‬ ‫دەربارەی مرۆڤبوونی تەواو تێدا سەوز‬ ‫نەبووە‪ ،‬لەبەرئەوە رۆبۆتبوونی خۆیان‬ ‫وەک دۆخی ئاسایی مرۆڤ دەژین‪.‬‬ ‫نۆرمالیزەکردنی«بەئاس���اییکردن»‬ ‫ـ���ەوەی رۆبۆت لێ���رەدا ناوەس���تێت‪.‬‬ ‫ئەسیمۆڤ وەک یەکێک له‌هەرە نوسەرە‬ ‫گەورەکانی خەیاڵی زانستی‪ ،‬له‌ڕۆمانی‬ ‫«ئی‪ ،‬رۆب���ۆت»دا‪ ،‬وردتر دەچێتە ناو‬ ‫پەیوەندی مرۆڤ‌و رۆبۆتەوە‪ .‬دیارە ئەم‬ ‫رۆمانەش کراوەتە فلیمێکی سینەمایی‬ ‫لەدەرهێنان���ی ئالیک���س پرۆی���اس‌و‬

‫له‌نواندنی ویل س���میس‪ .‬ئەس���یمۆڤ‬ ‫لەم رۆمانەدا س���ێ یاسای سەرەکی بۆ‬ ‫رۆبۆتەکان دەنوس���ێت‪ .‬یاسای یەکەم‪:‬‬ ‫رۆبۆت نابێت هیچ مەخلوقێکی بەشەری‬ ‫بریندار ب���کات‌و بەجۆرێک له‌جۆرەکان‬ ‫ئ���ازار‌و زیان���ی پێبگەێنێت‪ .‬یاس���ای‬ ‫دووەم‪ :‬رۆب���ۆت دەبێ���ت بەگوێڕایەڵی‬ ‫هەم���وو فەرمانێ���ک جێبەجێبکات‪ .‬بە‬ ‫مەرجێک ئەم فەرمانە لەگەڵ یاس���ای‬ ‫یەکەمدا ناکۆک نەبێت‪ .‬سێهەم‪ :‬رۆبۆت‬ ‫دەبێت بوونی خ���ۆی بپارێزێت‪ ،‬تا ئەو‬ ‫جێگایەی خۆپاراس���تنی لەگەڵ یاسای‬ ‫یەکەم‌و دووەمدا ناکۆک ناکەوێتەوە‪.‬‬ ‫هەتا ئەم یاس���ایانەی ئەس���یمۆڤیش‬ ‫دەکرێت لەسەر رۆش���ناییەکی دیکەدا‬ ‫بخوێنینەوە‪ .‬ئاخ���ۆ پەیوەندی رۆبۆتە‬ ‫مرۆڤەکان بە سیستمەوە لەسەر ریتمی‬ ‫هەم���ان ریزە یاس���ا دانەڕێ���ژراون کە‬ ‫رۆبۆت بە مرۆڤەوە گرێدەدات؟ رۆبۆتە‬ ‫مرۆڤەکان بۆیان نییە زیان بە سیستەم‬ ‫بگەێنن‪ ،‬دەبێت گوێڕایەڵی هەموو داوا‌و‬ ‫فەرمانێکی سیستم بن‪ ،‬بە مەرجێ ئەو‬ ‫فەرمانە له‌ڕۆحی پاراس���تن‌و نەگۆڕینی‬ ‫سیستمەوە هاتبێت‪ .‬رۆبۆتەکان دەبێت‬ ‫ژیانی سیس���تەم بخەنە پێ���ش ژیانی‬ ‫خۆیانەوە‌و لەکاتی پێویستدا مانەوەی‬ ‫سیس���تەم له‌ژیان‌و مانەوەی خۆیان بە‬ ‫گرنگتر بگرن‪.‬‬ ‫ئایا بە راست ئەسیمۆڤ باس له‌پەیوەندی‬ ‫«مرۆڤ»‌و «رۆبۆت» دەکات‪ ،‬یاخود‬ ‫ب���اس له‌پەیوەن���دی «مرۆڤەڕۆبۆت»‬ ‫لەگەڵ سیس���تمدا دەکات؟ ئەسیمۆڤ‬ ‫لێرەشدا کاراکتەری رۆبۆتێک دەکێشێت‪،‬‬ ‫ک���ە دەتوانێت س���ۆزی هەبێت‌و ببێتە‬ ‫هاوڕێ���ی مرۆڤ‪ .‬س���ۆنی له‌ڕۆمانەکەدا‬ ‫نمونەی ئەو رۆبۆتەیە کە جیاوازییەکی‬

‫قووڵی لەگ���ەڵ مرۆڤدا نیی���ە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫له‌ڕۆمانەکەدا الی من س���ەرنج راکێشە‬ ‫رۆڵی سۆزان کالڤینە کە ئیشی ئەوەیە‬ ‫لەس���ەر دەرونی رۆبۆتەکان ئیشبکات‌و‬ ‫وایان لێب���کات پتر له‌مرۆڤ بچن‪ ،‬واتە‬ ‫دەرونناسی رۆبۆتەکانە‪.‬‬ ‫گومان لەوەدا نییە کە خەیاڵی زانستی‬ ‫هی���چ کات خاڵ���ی نەب���ووە له‌خولیای‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‪ .‬خەیاڵی ئەس���یمۆڤیش‬ ‫خاڵی نیی���ە لەو رەهەن���دە مێژوویی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ە گرنگان���ەی دونی���ای‬ ‫مۆدێ���رن دەبەن بەڕێ���وە‪ .‬رۆبۆتەکانی‬ ‫وەک ئەندرۆ‌و س���ۆنی نمونەی نەمانی‬ ‫بەربەس���تن له‌نێوان مرۆڤ‌و ماشێندا‪،‬‬ ‫هەموو بیرۆکەکان بە روکەش وەها دیارن‬ ‫وەک باس له‌بە ئینسانکردنەوەی رۆبۆت‬ ‫بکەن‪ ،‬ب���ەاڵم ئاش���کرایە له‌جەوهەردا‬ ‫تەواوی ئیش���ەکە بۆ ش���اردنەوەی بە‬ ‫رۆبۆتبوون���ی ئینس���انە‪ .‬مرۆڤ���ەکان‬ ‫بۆئەوەی ئەو راس���تییە له‌یادبکەن کە‬ ‫هێدی هێدی دەبن ب���ە رۆبۆت‪ ،‬بەرەو‬ ‫وێن���ە پێچەوانەک���ە رادەک���ەن‪ ،‬بەرەو‬ ‫بیرۆکەی ب���ە ئینس���انکردنی رۆبۆت‪.‬‬ ‫باش���ترین رێگایەک بۆئەوەی مرۆڤەکان‬ ‫ئەوە له‌یادبکەن ک���ە بوونەتە رۆبۆت‪،‬‬ ‫ئەوەیە دونیای���ەک وێنابکەن کە تێیدا‬ ‫رۆبۆتەکان دەبنەوە بە مرۆڤ‪.‬‬ ‫م���رۆڤ له‌یەککات���دا دەتوانێ���ت‬ ‫له‌بەڕۆبۆتبوون هەڵبێت کە یاس���اکانی‬ ‫ئەسیمۆڤ پێچەوانەبکاتەوە‪ :‬یەکەم‪ :‬کە‬ ‫بەردەوام له‌بەرهەمهێنانەوەی سیستمدا‬ ‫بەش���داری نەکرد‪ .‬دووەم‪ :‬کە کوێرانە‬ ‫ملکەچی سیستەم‌و فەرمانەکانی نەبوو‪.‬‬ ‫س���ێهەم‪ :‬کە نرخی ژیانی خۆی بخاتە‬ ‫پێش نرخی ژیانی سیستمەوە‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫سه‌رنووسه‌ر‪:‬‬ ‫ئه‌ركێكی گران‪ ،‬به‌اڵم ئاسان!‬ ‫ ئاسۆس هه‌ردی‬

‫‪www.‬‬

‫‪awene.com‬‬

‫هه‌فته‌ی پێش���وو سه‌ردار محه‌مه‌د ب ‌ه ره‌سمی وه‌ك سه‌رنووسه‌ری رۆژنامه‌ی‬ ‫ئاوێن ‌ه ده‌س���تبه‌كار بوو‪ .‬دوو هه‌فت ‌ه پێش���تریش ش���وان محه‌مه‌د ده‌ستی‬ ‫له‌پۆس���تی سه‌رنووسه‌ر هه‌ڵگرت‌و ئێس���تا وه‌ك رۆژنامه‌نووسێك به‌رده‌وام ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر كاركردن له‌ئاوێنه‌‪ .‬من‌و ئه‌و دوو هاوڕێیه‌‪ ،‬ماوه‌ی نزیكه‌ی ‪ 12‬ساڵ ‌ه‬ ‫پێك���ه‌و‌ه كارده‌كه‌ین‪ .‬له‌م ماو‌ه درێژه‌دا ئێمه‌و هاوكاره‌كانی ترمان‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫هه‌وراز‌و نش���ێومان پێك���ه‌و‌ه بڕیوه‌‌و چه‌ندینجار پێكه‌و‌ه به‌رامبه‌ر كێش���ه‌‌و‬ ‫ته‌حه‌دای گه‌وره‌ گه‌وره‌ وه‌ستاوینه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا ك ‌ه له‌و س���ااڵن ‌ه ده‌ڕوانم‪ ،‬پێم وای ‌ه جوانتری���ن دیوی ئه‌م ئه‌زموونی‬ ‫پێك���ه‌و‌ه كاركردن ‌ه ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه ئێم ‌ه كه‌س���مان كۆپیی یه‌ك نه‌بووین‌و نین‪.‬‬ ‫گه‌لێكجار‌و له‌گه‌لێك بابه‌ت‌و مه‌سه‌له‌دا‪ ،‬بیروڕای جیاوازمان هه‌بووه‌‌و هه‌یه‌‪ .‬‬ ‫جوانی���ی پێكه‌و‌ه كاركردنیش���مان هه‌ر له‌وه‌دایه‌‪ ،‬ك ‌ه س���ه‌رباری جیاوازی‌و‬ ‫هه‌ندێكجار ناكۆكیش���مان‪ ،‬توانیومان ‌ه پێكه‌و‌ه كاربكه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه خه‌ونێكی‬ ‫گه‌وره‌تر‌و گشتگیرتر هه‌میش ‌ه پێكه‌و‌ه كۆی كردووینه‌ته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ویش خه‌ونی‬ ‫سه‌رپێخستنی میدیای ئازاد‌و پێگه‌یاندنی نه‌وه‌یه‌ك ‌ه له‌هاوواڵتیی به‌ئاگا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بتوانێت له‌سه‌ر بنه‌مای زانیاری‌و هوشیاری‪ ،‬خۆی بڕیاری چاره‌نووسی خۆی‬ ‫ب���دات‪ .‬خه‌ونی بنیاتنانی واڵتێك ك ‌ه تێیدا كه‌س له‌س���ه‌روو لێپرس���ینه‌وه‌‌و‬ ‫چاودێرییه‌و‌ه نه‌بێت‪ ،‬هیچ ش���تێك له‌تاریكیدا ون نه‌بێت‌و ده‌می هیچ خاوه‌ن‬ ‫بۆچوون‌و بیركردنه‌وه‌یه‌كیش دانه‌خرێت‪.‬‬ ‫له‌و رووه‌شه‌و‌ه ك ‌ه ده‌ستهه‌ڵگرتن له‌پۆست له‌ئاوێنه‌دا به‌بێ ئه‌وه‌ی كێشه‌یه‌ك‬ ‫ی���ان زویربوون‌و دابڕانێك له‌ئارادا بێت‪ ،‬ئیدی بۆت ‌ه نه‌ریتێك‌و ب ‌ه بڕیاره‌كه‌ی‬ ‫كاك شوان به‌ته‌واوی جێگیر بوو‪ ،‬هه‌میش ‌ه ئه‌گه‌ری تازه‌بوونه‌وه‌‌و گۆڕانكاری‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رێكی به‌هێز‌و زیندوو ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه بێگومان كه‌س ‌ه جیاوازه‌كان‪،‬‬ ‫ئایدیا‌و خه‌ون‌و خه‌یاڵی تایب���ه‌ت ب ‌ه خۆیان هه‌یه‌‌و ده‌بێ ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌یان‬ ‫هه‌بێت له‌سه‌ر ئه‌رزی واقیع كار بۆ به‌دیهێنانی ئه‌و خه‌ونان ‌ه بكه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌ئه‌نجامدا ده‌چێت ‌ه خزمه‌تی گه‌شه‌كردنی رۆژنامه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا ده‌مه‌وێ راش���كاوان ‌ه دان به‌وه‌دا بنێم‪ :‬س���ه‌ردار محه‌مه‌د راس���تی‬ ‫نووسیبوو ك ‌ه ره‌نگ ‌ه من خۆشبه‌ختترین سه‌رنووسه‌ری ئاوێن ‌ه بووبم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هاوكاره‌كانم به‌تایبه‌ت كاك شوان‌و كاك سه‌ردار (وه‌كو ب ‌ه خۆشیانم وتووه‌)‬ ‫له‌رووی كاری رۆژنامه‌گه‌رییه‌وه‌‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه له‌من له‌پێشتر‌و لێزانتر‌و چاالكتر‬ ‫بوون‪ .‬به‌جۆرێك ك ‌ه به‌درێژایی ئه‌و ماوه‌یه‌ی من سه‌رنووس���ه‌ر بووم‪ ،‬كه‌متر‬ ‫خه‌می كاری مه‌یدانی‌و هه‌واڵ‌و بابه‌ت ‌ه س���ه‌ره‌كییه‌كانی رۆژنامه‌كه‌م هه‌بوو‪،‬‬ ‫چونك ‌ه دڵنیابووم تیمێكی ش���اره‌زا‌و جێگه‌ی متمان��� ‌ه (له‌گه‌نجه‌كانه‌و‌ه تا‬ ‫ده‌گات به‌وانی تر) له‌پاڵمدان‌و به‌باش���ترین ش���ێو‌ه كاره‌كان���ی رۆژنامه‌ك ‌ه‬ ‫راده‌په‌ڕێنن‪ .‬بێگومان ئه‌م ‌ه به‌و مانای ‌ه نیی ‌ه ك ‌ه هه‌رگیز به‌هه‌ڵه‌دا نه‌چووین‌و‬ ‫هیچ كه‌موكوڕیی���ه‌ك له‌كاره‌كانماندا نه‌بووه‌‪ .‬دواجار ئێم ‌ه هه‌موومان مرۆڤی‬ ‫ئاس���ایین‌و به‌ده‌ر نین له‌هه‌ڵه‌‌و كه‌موكوڕی‪ .‬وه‌ك ده‌ڵێن‪ :‬ته‌نها ئه‌و كه‌سان ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌ ناكه‌ن‪ ،‬كه‌ هیچ كارێك ناكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا به‌پێویس���تی ده‌زانم سوپاس���ی هاوڕێم شوان محه‌مه‌د بكه‌م‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫سااڵنێك ‌ه له‌ئاوێنه‌دا ماندوو بووه‌‌و جێده‌ستی نه‌ك هه‌ر له‌رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌كایه‌ی رۆژنامه‌گه‌ریی كوردیدا دیاره‌‌و ب ‌ه هه‌وڵ‌و ماندووبوونی خۆی‪،‬‬ ‫بۆت ‌ه ناوێكی دیاری بواره‌كه‌‪ .‬ده‌ش���زانم سه‌رنووسه‌ری نوێ ئه‌ركێكی گرانی‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌س���تۆ‪ ،‬به‌اڵم دڵنیام ب ‌ه ئه‌زموون‌و شاره‌زایی خۆی‌و پشتیوانیی‬ ‫هاوكاره‌كانی‪ ،‬له‌ئاس���تی ئه‌و متمانه‌یه‌دا ده‌بێ ك ‌ه هاوكاره‌كانی له‌ڕۆژنامه‌ك ‌ه‬ ‫پێیان به‌خشیوه‌‌و كاره‌كه‌ به‌ئاسانی به‌ده‌ستیه‌وه‌ دێت‪.‬‬

‫‪m‬‬

‫‪o‬‬

‫‪c‬‬

‫‪.‬‬

‫‪e‬‬

‫‪n‬‬

‫‪e‬‬

‫‪w‬‬

‫‪a‬‬

‫‪.‬‬

‫‪w‬‬

‫‪Awene‬‬ ‫‪w‬‬

‫‪w‬‬ ‫ریکالم‬

‫‪SMS ƱŚƧŠƯŚƳŠţŹƺƧ ƾŬǀÈ ƧŚŧ‬‬

‫‪ ƾŬǀÈ ººººƧŚŧ‬‬ ‫‪ƱŚƧŠƯŚƳŠţŹƺƧ‬‬

‫ریکالم‬