ژماره‌ 336

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)336‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/7/24‬‬

‫سه‌رۆك ‌ی ده‌ست ‌ه ‌ی وه‌به‌رهێنان له‌كوردستان‪:‬‬

‫گرفتی نیشتەجێبوون‬ ‫بەئێمە چارەسەر ناکرێت‬

‫‪17‬‬ ‫‪812‬‬ ‫»»»»‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫ئاپۆ لەکوێیە؟‬

‫»»‪12 »» 9‬‬

‫ئەگەرچی ئۆجەالن خۆی دیار نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم رۆڵی سیاسی هەر ماوە‬

‫دۆسیه‌ی سوریا‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌ک‬ ‫بۆ هه‌ڵوێستی روسیاو چین‬

‫»» ‪14‬‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬

‫پارتی‌‪ :‬غه‌در له‌"مه‌سرور بارزانی‌" ده‌كرێت‬

‫ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارت���ی ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫ره‌خنانه‌ی‌ سه‌باره‌ت به‌سپاردنی‌ پۆستی‌‬ ‫راوێژكاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایش ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫مه‌س���رور بارزانی‌ ده‌كرێت‪ ،‬غه‌در كردنه‌‬ ‫له‌ناوبراو‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "زوڵم له‌كاك‬ ‫مه‌س���رور ده‌كه‌ین ئه‌گه‌ر بیبه‌ستینه‌وه‌‬ ‫به‌باوكیی���ه‌وه‌ ك���ه‌ س���ه‌رۆكی هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫غ���ه‌دره‌ ئه‌و خ���ۆی‌ لێهات���ووه‌ به‌هۆی‬

‫باوك���ی‌و عه‌ش���یره‌ته‌كه‌یه‌وه‌ تواناكانی‌‬ ‫بشاردرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی پارتی "پشتیوان سادق"‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ نابێت خانه‌واده‌ی‬ ‫بارزانی وه‌كو خان���ه‌واده‌ی‌ مه‌لیكه‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ حسابیان بۆ بكرێت‌و دیاریكردنی‌‬ ‫"مه‌سرور بارزانی"ش بۆ پۆستی‌ راوێژكاری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایش به‌پێویست ده‌زانێ‌‌و‬

‫ده‌ڵێت "كاك مه‌سرور چ گوناهێكی هه‌یه‌‬ ‫كه‌ كوڕی كاك مه‌س���عوده‌؟ با ته‌ماشای‬ ‫كه‌فائه‌ت‌و توانای كاك مه‌س���رور وه‌كو‬ ‫شه‌خس بكه‌ین نه‌ك كوڕی سه‌رۆك‪ ،‬ئایا‬ ‫سه‌رپێچی یاسایی‌و عه‌یبی سیاسی چیه‌‬ ‫كه‌ كاك مه‌سرور به‌رپرسی ئه‌و ده‌زگایه‌‬ ‫بێت؟"‪.‬‬ ‫پشتیوان سادق جه‌غت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی له‌ناو پارتیدان رازین‬

‫به‌وه‌ی ش���ێوه‌و هه‌یك���ه‌ل‌و پێكهاته‌ی‬ ‫پارت���ی به‌وج���ۆره‌ بێ���ت‌و قبوڵیانه‌ ك ‌ه‬ ‫خانه‌واده‌ی‌ بارزانی‌ سه‌رۆكیان بن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئێس���تا خه‌ڵكێك وا ته‌ماش���ا‬ ‫ده‌كات گوایه‌ پارتی له‌س���ه‌ر حس���ابی‬ ‫یه‌كێتی كه‌ رێككه‌وتننامه‌ی ستراتیژیمان‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڵی‌‪ ،‬ب���ااڵ ده‌س���ت ده‌بێت‬ ‫له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫»»‪4‬‬

‫ئایا بێدەنگی ئێستای کوردستان "ئارامی بەر لەهەڵکردنی زریانە"‬

‫»»‪2‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫ ‬ ‫مەسرور بارزانی‬

‫كونسوڵی‌ فەڕەنسا لەكوردستان‪:‬‬

‫ئه‌و کوڕه‌ی دایک‌و باوک‌و خوشکه‌که‌ی خۆی کوشت ئۆپۆزسیۆن هێشتا الوازه‌‬ ‫دوای ‪ 11‬مانگ‌زیندانیکردن‪ ،‬ئازاد ده‌کرێت‬ ‫هاوسه‌ره‌که‌ی قایمقام‪:‬‬

‫هەموو ئەو زەوی‌و‬ ‫پارانەم ده‌وێته‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫هاوسه‌ره‌که‌م لەسەری‬ ‫خرایە زیندانەوە‬

‫»»‪3‬‬

‫ئ����ه‌و ک����وڕه‌ی پ����ار دای����ک‌و ب����اوک‌و نێچی����ر به‌تا‌یبه‌ت به‌ ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند‬ ‫خوش����که‌که‌ی خۆی کوش����ت‪ ،‬پاش ‪ 11‬ک����ه‌ له‌زین����دان ئازادکرا یه‌که‌م ش����وێن‬ ‫مانگ زیندانیکردن‪ ،‬به‌ر لێبوردنی گشتی س����ه‌ردانی بکات‪ ،‬گ����ۆڕی دایک‌و باوک‌و‬ ‫ده‌که‌وێت‌و له‌چه‌ند رۆژی داهاتوودا ئازاد خوش����کەکەیه‌تی‌و دوور که‌وتنه‌وه‌یه‌ له‌و‬ ‫هاوڕێیانه‌ی زه‌ره‌رمه‌ندبووم لێیان‪.‬‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ئاوێنه‌‪( :‬نێچیر) ئه‌و کوڕه ‪ 17‬نێچی����ر ئاماژه‌ ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌کات که‌‬ ‫ساڵه‌ی له‌س����لێمانی له‌ماڵه‌که‌ی خۆیاندا ئه‌و ئێس����تا له‌زین����دان ده‌چێته‌ دەرەوە‬ ‫دایک‌و باوک‌و خوشکه‌که‌ی خۆی کوشت‪ ،‬زۆر بێک����ەس‌و تەنهایه‌و ده‌ڵێت "خۆزگە‬ ‫پاش ئ����ه‌وه‌ی دادگا حوکمی ‪ 15‬س����اڵ بەکوشتنی خۆم ژیانی ئەوانم دەگێڕایەوە‪،‬‬ ‫زیندانیکردنی به‌سه‌ردا سه‌پاند‪ ،‬له‌چه‌ند بەاڵم تازە هەموو شتێکم لەدەستچوو"‪.‬‬ ‫رۆژی داهاتوودا ئازاد ده‌کرێت‪.‬‬ ‫نێچیرڤان ئاراس ‬ ‫»»‪5‬‬

‫كونس����وڵی‌ فەڕەنس����ا له‌هه‌رێم���� ‌ی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬د‪.‬فرێدریك تیسۆ جه‌خت‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫هێشتا الوازه‌و له‌ئاستی‌ پێویستدا نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "الوازه‌ له‌ڕووی‌ سیاسییه‌وه‌‪،‬‬ ‫رێكخستنی‌ نێوخۆیی له‌ئاستی‌ پێویستدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها الوازه‌ ل����ه‌ڕووی‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫سیاسیه‌وه"‌‪.‬‬ ‫هه‌ولێ����ر‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌چاوپێکه‌وتنێک����ی‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌ كونس����وڵی‌ فەڕەنس����ا‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬د‪.‬فرێدریك تیسۆ‬ ‫رایگه‌یاند که‌‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر قسه‌کانی پاری ده‌کاته‌وه‌و‬ ‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا پێوای����ه‌ ش����ه‌رعیه‌تی‌ شۆڕش����گێڕی‌‬

‫به‌سه‌رچووه له‌کوردستانداو داوا له‌گه‌نجان‬ ‫ده‌کات هه‌رچ����ی‌ زووه‌ خۆیان په‌روه‌رد‌ه‬ ‫بكه‌ن‌و ده‌سه‌اڵت بگرنه‌ ده‌ست‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ر بارودۆخ����ی رۆژنامه‌نووس����ان‪،‬‬ ‫کونس����وڵی فه‌ڕه‌نس����ا پێیوای����ه‌‬ ‫رۆژنامه‌نووسی‌ راس����ته‌قینه‌ كاریان زۆر‬ ‫س����ه‌خته‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا ئه‌مه‌ش‬ ‫کاریکی زۆر خراپه‌و ده‌ڵێت "گه‌وره‌ترین‬ ‫كار كه‌ بۆ رۆژنامه‌نووس����انی‌ كوردستان‬ ‫بكرێ����ت‪ ،‬ئه‌وه‌ی����ه‌ ئ����ازادی‌ زیاتری����ان‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ریشدا پێویسته‌‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌نووس����انه‌ تواناو لێهاتووییان‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫»»‪18‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫ده‌وڵه‌مه‌ندبوونی‬ ‫خێرا‬

‫بارزانی کوڕو باوک‌و دکتۆر خەسرەو گوڵ محەمەد‬

‫ئایا بێده‌نگ ‌ی ئێستا ‌ی كوردستان‬ ‫"ئارامی‌ به‌ر له‌هه‌ڵكردن ‌ی زریانه‌"؟‬

‫شوان محه‌مه‌د‬

‫هێزه‌كان له‌ئاماده‌كاریدان بۆ قۆناغی‌ دوای روخانی "ئه‌سه‌د"‬

‫ ‬ ‫سەرکەوت حەسەن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند مانگێك ‌ه دۆخ ‌‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫كوردستان به‌دۆخێكی‌ هێمن‌و‬ ‫چه‌قبه‌ستوودا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌سه‌رنجدان له‌گۆڕانكاریی‌ نێو هێز‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ كوردستان‪ ،‬پێده‌چێت‬ ‫ی‬ ‫ی ئێستا‪ ،‬ئارام ‌‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ كش‌و ماته‌ ‌‬ ‫ی زریان بێت‪.‬‬ ‫به‌ر له‌هه‌ڵكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هێ���ز‌ه كاراكان ‌‬ ‫به‌مدوایی��� ‌ه زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تان به‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی نمای���ش‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنه‌وه‌ له‌هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی خۆیاندان‬ ‫ی هێ���زو ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫كردن��� ‌‬ ‫ی ئه‌و سیماو‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ هێنانه‌ پیێشه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���ایه‌تییان ‌هی‌ ك ‌ه پیچش���ینه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌منی‌‌و س���ه‌ربازییان هه‌بووه‌‪ ،‬پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاراس���تن"ه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ "ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كرد به‌ڕاوێژكار ‌‬ ‫واته‌ مه‌سرور بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسایش‪ ،‬له‌یه‌كێتیدا به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫زانیارییه‌كان تا دێت رۆڵ‌‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی ناو‬ ‫كه‌س��� ‌ه ئه‌منی‌‌و س���ه‌ربازییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌هێزتر ده‌بێ���ت‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌ به‌پێگ���ه‌ ‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌س���لێمان ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ داده‌نرێ���ت‬ ‫به‌هێ���ز ‌‬ ‫كه‌س���ێكی‌ به‌باژێڕه‌وان هه‌ڵبژارد ك ‌ه تا‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر به‌رپرسێك ‌‬ ‫ناس���راوی‌ ئه‌من���ی‌ بووه‌‪ ،‬پێش���تریش‬ ‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫دڵشاد گەرمیانی‬

‫تاڵەبانی‌و سەرکردە سەربازییەکانی ناو یەکێتی‬

‫به‌اڵم ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫ی یه‌كێك له‌جه‌نگاوه‌ر‌ه‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫"فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد" رایه‌ك ‌‬ ‫ناوداره‌كان���ی‌ ك ‌ه دڵش���اد گه‌رمیانیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان ‌‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌ئێران���ه‌و‌ه هێنایه‌و‌ه بۆ س���لێمانی‌‌و‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالمیش هه‌فته‌ ‌‬ ‫ته‌نانه‌ت بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫"پێشتر هه‌ندێك كێشه‌ هه‌بوو له‌نێوان‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���ووی‌ ده‌زگا ‌‬ ‫رابردوو به‌رپرس��� ‌‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كاندا‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫ی (س���ه‌رده‌می‌ هه‌ڵه‌بجه‌)‬ ‫هێمنایه‌ت��� ‌‬ ‫تاڕاده‌ی���ه‌ك ئ���ه‌و كێش���انه‌ ب���ه‌ره‌و‬ ‫ی هه‌ڵب���ژارد‪ ،‬ئایا‬ ‫ی‌ به‌راب���ه‌ری‌ به‌خۆ ‌‬ ‫هێوربونه‌و‌ه رۆیشتون‪ ،‬بۆی ‌ه بارودۆخی‬ ‫ئ���ه‌م گۆڕانكارییان ‌هی‌ نێ���و ئه‌م هێزان ‌ه‬ ‫سیاسی هه‌رێم تاڕاده‌یه‌ك جێگیره‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی روخان ‌‬ ‫ئاماده‌كارییه‌ بۆ قۆناغی‌ دوا ‌‬ ‫وته‌بێ���ژی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫ی‬ ‫رژێمی‌ به‌شار ئه‌سه‌د ك ‌ه وه‌ك وه‌زیر ‌‬ ‫پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تانیش‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ روس���یا الف���رۆڤ ده‌ڵێ���ت‬ ‫له‌س���لێمانی‪ ،‬عه‌بدولوه‌ه���اب عه‌ل���ی‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م جه‌نگه‌ی‌ ئێس���تا ‌‬ ‫"چاره‌نوس��� ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌یان سیسته‌مێكی شكستخواردووه‌‌و ب���ۆ ئاوێن���ه‌ی رونك���رده‌وه‌ ك��� ‌ه ئه‌و‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫سوریا‪ ،‬نه‌ك هه‌ر چاره‌نوس ‌‬ ‫ی ناوه‌ڕاست‪ ،‬له‌زۆربه‌ی ئه‌و واڵتانه‌ی پیاده‌یان ده‌كرد گۆڕانكارییانه‌ی له‌كوردستان روده‌دات‬ ‫ی ناوچ ‌هی‌ رۆژهه‌الت ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی فه‌ش���ه‌لی هێناوه‌‌و نمونه‌ی زیندوشمان په‌یوه‌س���ته‌ ب���ه‌و گۆڕانكارییان���ه‌ی‬ ‫به‌ڵكو چاره‌نوس���ی‌ سیسته‌می‌ سیاس ‌‬ ‫ی دونی���اش دیاری���ده‌كات"‪ ،‬له‌به‌رده‌س���ت ‌ه ك ‌ه نه‌ك سیس���ته‌مه‌ك ‌ه ناوچه‌ك���ه‌ی گرتۆت���ه‌وه‌‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئاین���د‌ه ‌‬ ‫كه‌وات ‌ه ئایا ئه‌م چه‌قبه‌ستنه‌ سیاسی‌‌و شكس���تی هێناوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و حیزبه‌ی به‌وریاییه‌و‌ه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكرێت‪،‬‬ ‫ی ئه‌و سیسته‌مه‌ش په‌یڕه‌و ده‌كات به‌ره‌و ئه‌‌و وت���ی "ئه‌گ���ه‌ری گۆڕانكارییه‌كی‬ ‫ی ئێستای‌ كوردستان "ئارام ‌‬ ‫بێده‌نگیه‌ ‌‬ ‫له‌ناوچون چووه‌‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ هه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه دوای كۆتاییهاتنی‬ ‫ی زریانه‌"؟‬ ‫به‌ر له‌هه‌ڵكردن ‌‬ ‫به‌رپرس���ی ژوری توێژینه‌وه‌ی سیاسی ناوبراو ئاماژه‌ی به‌ئاڕاسته‌ی دوه‌میش رژێمی سوریا دێته‌ كایه‌و‌ه ك ‌ه ئایا دێت ‌ه‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‌و مامۆس���تای زانكۆ‪ ،‬ك���رد ك��� ‌ه بریتیی��� ‌ه له‌هه‌وڵ���دان بۆ ش���وێنی دیكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه بارودۆخه‌ك ‌ه زۆر‬ ‫یوس���ف محه‌م���ه‌د له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ گۆڕانكاریكردن له‌سیسته‌می سیاسی‌و هه‌ستیاره‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند له‌ئێستادا سیسته‌می به‌دیموكراس���یكردنی‌و بوژاندن���ه‌وه‌ی به‌اڵم ناوبراو پێیوانییه‌ ئه‌و گۆڕانكاریی ‌ه‬ ‫سیاسی كوردستان به‌ره‌و دوو ئاڕاست ‌ه ژێرخانی ئابوری‪ ،‬به‌رپرسه‌كه‌ی گۆڕان به‌ره‌و "زریان" بڕوات‌و وتی "بڕوا ناكه‌م‬ ‫هه‌نگاو ده‌نێت‪ ،‬یه‌كه‌میان هه‌وڵدانه‌ بۆ وتی "ئه‌گه‌ر بێتوو ئه‌و دوو ئاڕاس���ته‌ی ‌ه به‌ره‌و زریان بڕوات‪ ،‬چونك ‌ه كوردستان‬ ‫دروستكردنی سیسته‌مێكی ده‌سه‌اڵتی نه‌توان���ن بگه‌ن��� ‌ه ی��� ‌هك‌و چاكس���ازی به‌رگ���ه‌ی ئه‌و زریان��� ‌ه ناگ���رێ‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫پۆلیسی وه‌ك دروستكردنی (ئه‌نجومه‌نی رونه‌دات‪ ،‬ئ���ه‌وا ره‌نگه‌ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی به‌رگه‌ی ئه‌وه‌ ناگرێ شه‌ڕی تێبكه‌وێ‌‌و‬ ‫ئاسایش���ی هه‌رێمی كوردس���تان) ك ‌ه روبدات"‪.‬‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی هیچ الیه‌كیشدا نییه‌"‪.‬‬

‫پێده‌چێت نێوانی‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غداد زیاتر‬ ‫به‌ره‌و زریان بڕوات‬ ‫نه‌ك ناوخۆی هه‌رێم‬

‫هه‌روه‌ه���ا به‌بۆچون���ی كارگێ���ڕی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كگرتوی ئیسالمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬س���ه‌میر سه‌لیم له‌ئێستادا‬ ‫هه‌م���وو هێزه‌كان���ی كوردس���تان‌و‬ ‫عێراقیش ئام���اده‌كاری ده‌كه‌ن بۆ ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییان���ه‌ی كه‌ ل���ه‌دوای روخانی‬ ‫رژێمی به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫روده‌ده‌ن‌و ك ‌ه هه‌ر كه‌سه‌‌و هه‌وڵده‌دات‬ ‫زۆرترین ده‌سكه‌وت‌و كه‌مترین زه‌ره‌ری‬ ‫ل���ێ به‌ربكه‌وێت‌و وت���ی "به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫گۆڕانی گ���ه‌ور‌ه روده‌دات‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫رۆیش���تنی نه‌وت‌و غازی كوردس���تان‬ ‫له‌توركیاوه‌ بۆ ئه‌وروپا‌و دروس���تكردنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ئاسایشیش ئاماده‌كاریی ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌و حاڵه‌تە ئه‌منییه‌ی كه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫روده‌دات"‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬محه‌مه‌د حه‌كیم پێیوای ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م بارودۆخ ‌ه سیاسییه‌ی هه‌رێم‬ ‫ب���ه‌ره‌و زریان بڕوا ئ���ه‌وا ره‌نگ ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫به‌غدادا بێ���ت نه‌ك ناوخ���ۆی هه‌رێم‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه به‌بۆچونی ئه‌و‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ێ له‌ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان‬ ‫به‌غداد ده‌یه‌و ‌‬ ‫خۆی زیات���ر به‌هێز بكات‌و دۆس���یه‌ی‬ ‫نه‌وتیش زیاتر ده‌هێنێت ‌ه پێشه‌وه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫روه‌و‌ه وت���ی "پێده‌چێت نێوانی هه‌رێم‌و‬ ‫به‌غ���داد زیاتر به‌ره‌و زریان بڕوات نه‌ك‬ ‫ناوخۆی هه‌رێم"‪.‬‬

‫‌کۆبونەوەکانی سه‌رۆكی هه‌رێم لەگەڵ کوردەکانی سوریا‬

‫یه‌كێتی نیگه‌ران ده‌كات‬

‫به‌پێ���ی ئه‌و زانیاریانه‌ی ده‌س���ت ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتووه‌ یه‌كێتی نیش���تمانی كوردستان‬ ‫نیگه‌رانه‌ له‌دانیش���تنه‌كانی ئه‌مدواییه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م له‌گ���ه‌ڵ س���ه‌رۆكی‬ ‫حیزبه‌كانی رۆژئاوای كوردستان‪.‬‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێی ئه‌و زانیاریانه‌ی‬ ‫ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتووه‌ له‌كاتی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كێت���ی‌و پارتی‪-‬دا‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫یه‌كێت���ی نیگه‌رانیی خۆی���ان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم نیشانداوه‌ كه‌ به‌رده‌وام‬ ‫ب���ه‌ ته‌نها له‌گ���ه‌ڵ حی���زب‌و الیه‌نه‌كانی‬ ‫رۆژئاوای كوردس���تان كۆده‌بێته‌وه‌ به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی حس���اب بۆ یه‌كێتی‌و رێككه‌وتنی‬ ‫ستراتیژیی بكات‪.‬‬

‫وتیشی "ئه‌و كات به‌رپرسه‌ بااڵكانی پارتی‬ ‫به‌ڵێنیاندا كه‌ بانگهێشتی یه‌كێتی بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێس���تاش له‌هیچ كۆبونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫بانگهێشتی یه‌كێتی‪-‬یان نه‌كردوه‌"‪ .‬به‌پێی‬ ‫زانیاریه‌كان���ی ئاوێن���ه‌ ئه‌ندامێكی بااڵی‬ ‫یه‌كێتی به‌ سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫وتوه‌ كه‌ ئایا وه‌ك سه‌رۆكی هه‌رێم له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و حی���زب‌و الیه‌نه‌ كوردیانه‌ی س���وریا‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪ ،‬یاخود وه‌ك سه‌رۆكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬چونكه‌ تائێستا نه‌‬ ‫جێگری س���ه‌رۆكی هه‌رێم ئاماده‌بوه‌ وه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬نه‌ هیچ ئه‌ندامێكی‬ ‫بااڵی حیزب ئاماده‌ب���ووه‌‪ ،‬بۆیه‌ داوایان‬ ‫لێكرد رونكردنه‌وه‌ی هه‌بێت بۆ بابه‌ته‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێكی بااڵی نێو یه‌كێتی هه‌واڵه‌كه‌ی‬

‫پشتڕاستكرده‌وه‌و وتی "‌ تائێستا نازانرێت‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ی یه‌كێتی وتیشی "بڕیاربوو‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی دوات���ر به‌ش���داربین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم تائێس���تا له‌هی���چ كۆبونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫دانه‌نیش���توین‌و نه‌مانزانی���وه‌ ئه‌جێندای‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان چیبووه‌"‪ .‬ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم كه‌ له‌هه‌مانكاتدا سه‌رۆكی‬ ‫پارت���ی دیموكراتی كوردس���تانه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ند پارتێكی سیاس���ی كوردی رۆژئاواو‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌ك كۆبوه‌و به‌سه‌رپه‌رشتی ئه‌و‬ ‫په‌یماننامه‌یه‌کی���ان ئیم���زا کرد‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی زۆ ر یه‌كێتی نیگه‌ران كردوه‬ ‫که‌ پرس‌و راوێژیان له‌گه‌ڵ نه‌کراوه‌‌‪.‬‬

‫له‌ته‌قینه‌وه‌كه‌ ‌ی كه‌ركوكدا ‪ 8‬ئوتومبیل به‌كارهێنراون‬ ‫له‌ته‌قینه‌وه‌ك����ه‌ی‌ دوێن����ێ له‌پارێ����زگا ‌ی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬هه‌ش����ت ئوتومبیل‌و ‪ 13‬بۆمبی‌‬ ‫چێندراو ته‌قینه‌وه‌‌و ‪ 7‬كه‌س كوژراون‌و ‪41‬‬ ‫كه‌سیش بریندار بون‪.‬‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رچاوه‌ ئه‌منییه‌كانی‌‬ ‫شاری‌ كه‌ركوك رایانگه‌یاند كه‌ دوێنێ لەناو‬ ‫كه‌ركوك ‪ 6‬ئوتومبیل ته‌قێنراونه‌ته‌وه‌‌و دوو‬ ‫ئوتومبیلی‌ دیكه‌ش له‌ق����ه‌زای‌ دبس‌و ‪13‬‬ ‫بۆمبی‌ چێندراویش له‌ناوچه‌ جیاجیاكانی‌‬

‫ش����اره‌كه‌ ته‌قیونه‌ته‌و‌ه كه‌ تیایدا ‪ 7‬كه‌س‬ ‫كوژران‌و ‪41‬ی‌ دیكه‌ش بریندار بوون‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئه‌منی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ س����ێ‌ بۆچون له‌سه‌ر ئه‌و ته‌قینه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك له‌ئارادای����ه‌‪ ،‬یه‌كێكیان پێیوایه‌‬ ‫رێكخ����راوی‌ قاعی����ده‌ ئ����ه‌و ته‌قینه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌رك����وك‌و پارێزگاكان����ی‌ دیكه‌ی‌ عێراقی‌‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‌و ئ����ه‌م ته‌قینه‌وانه‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌ش����ێكن له‌په‌رچه‌ كرداری‌ ئه‌و رێكخراوه‌‬

‫به‌رامب����ه‌ر ئ����ه‌و ‪ 11‬گومانلێكراوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێك له‌مه‌وب����ه‌ر له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌ دژه‌‬ ‫تیرۆره‌وه‌ له‌و پارێزگایه‌ گیران‪.‬‬ ‫دوه‌میش����یان پێیوای����ه‌ ئ����ه‌و ته‌قینه‌وانه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ به‌عس����ییه‌كانه‌وه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌س����وریاوه‌ بۆ عێ����راق‪ ،‬بۆچونی‌‬ ‫س����ێیه‌میش پێیوای����ه‌ ئ����ه‌م ته‌قینه‌وانه‌‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ ب����ه‌و ملمالنێیه‌ی‌ س����وننه‌‌و‬ ‫شیعه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌سوریا‌و ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬

‫له‌کوردس���تان ئه‌گه‌ر بته‌وێت له‌ڕێگایه‌کی‬ ‫خێراوه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندبیت‪ ،‬بڕۆ کۆمپانیایه‌ک‬ ‫بۆ بواری نیشته‌جێبوون به‌سه‌رمایه‌یه‌‌کی‬ ‫زۆر که‌م���ه‌وه‌ بک���ه‌ره‌وه له‌ماوه‌یه‌کی زۆر‬ ‫که‌م���دا به‌قودره‌ت���ی ق���ادر ده‌وڵه‌مه‌ند‬ ‫ئه‌بیت‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای رووخان���ی رژێمی پێش���ووه‌وه‌و‬ ‫رژانی ئه‌و پ���اره‌ زۆره‌ به‌س���ه‌ر هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تاندا‪ ،‬کۆمه‌ڵێک کۆمپانیا به‌ناوی‬ ‫دروستکردنی یه‌که‌ی نیش���ته‌جێبوونه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵتۆقین‌و له‌ماوه‌یه‌کی زۆر که‌مدا ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌ڵێین ملیاردێر‪ ،‬هه‌موویان له‌س���ه‌ر ماڵ‌و‬ ‫موڵکی گش���تی بوونه‌ته‌ خاوه‌نی سه‌دان‬ ‫ملیۆن دۆالر به‌بێ ئه‌وه‌ی کارێکی ئه‌وتۆیان‬ ‫کردبێته‌ سه‌ر که‌مکردنه‌وه‌ی ئه‌و قه‌یرانه‌ی‬ ‫ناوی قه‌یرانی نیشته‌جێبوونه‌‪.‬‬ ‫له‌کوردس���تاندا به‌پێی ئامارێک ‪ 60‬هه‌زار‬ ‫خێزان ش���وێنی نیش���ته‌جێبوونیان نییه‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌رامبه‌ر ئه‌م���ه‌ حکومه‌تی هه‌رێم‬ ‫مۆڵه‌ت���ی داوه‌و هه‌موو کارئاس���انییه‌کی‬ ‫ک���ردووه‌ ب���ۆ ‪ 134‬کۆمپانی���ا ت���ا ئه‌م‬ ‫کێش���ه‌یه‌ی بۆ که‌مبکه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫شوقه‌ به‌نرخێکی زۆر گران ده‌فرۆشنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی���ان ڤێلال دروس���تده‌که‌ن گوای���ه‌ به‌مه‌‬ ‫کێش���ه‌ی نیش���ته‌جێبوون چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬له‌کاتێکدا خێزانێکی گه‌نج ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ردووکیشیان ده‌رچووی زانکۆ بن‪ ،‬یان‬ ‫ژن‌و مێردێکی ئاسایی مووچه‌ی مانگانه‌ی‬ ‫هه‌ردووکیشیان ملیۆن‌و نیوێک دینار بێت‪،‬‬ ‫ناتوانن سود له‌م پرۆژه‌ی نیشته‌جێبوونه‌ی‬ ‫ئێستا وه‌رگرن‪.‬‬ ‫زۆرێ���ک ل���ه‌م کۆمپانیا‌یانه‌‌له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫تۆمارکردن���ی ناوه‌کانی���ان الی حکومه‌ت‬ ‫به‌سه‌رمایه‌یه‌‌‌کی زۆر که‌مه‌وه‌ تۆمارکراون‬ ‫که‌له‌چه‌ند ده‌ ملیۆنێک دینار تێناپه‌ڕێت‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پرۆژه‌ی نیشته‌جێبوونی وا گه‌وره‌یان‬ ‫پێداون که‌ ره‌نگه‌ تێچوون‌و فرۆشتنی بایی‬ ‫ده‌یان ملیۆن دۆالر بێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م کۆمپانیایان���ه ده‌توانی���ن بیانکه‌ین‬ ‫به‌چه‌ند به‌شێکه‌وه‌‌‪ ،‬هه‌ندێکیان کۆمپانیای‬ ‫حیزبن‪ ،‬هه‌ندێکیان پشکی حیزبی تێدایه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێکیش���ان دیک���ۆرن‌و له‌پش���تیانه‌وه‌‬ ‫تارمایی چه‌ند به‌رپرسێکی حیزبی دیاره‌‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ژماره‌یه‌کی زۆر ک���ه‌م کۆمپانیای‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ هه‌بن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مانه‌ هه‌ر زوو‬ ‫له‌کێبه‌رکێکه‌دا‌که‌وتوونه‌ته‌‌ دواوه‌‪.‬‬ ‫حکومه‌ت���ی هه‌رێ���م زه‌وی ب���ۆ پرۆژه‌ی‬ ‫نیشته‌جێبوون بۆ ئه‌و کۆمپانیایانه‌ دابین‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی کۆمپانی���ای خۆیانن‪،‬‬ ‫یان پش���کی خۆیانی تێدایه‌ له‌باشترین‌و‬ ‫نزیکترین شوێنی شار زه‌وییان پێده‌درێت‪،‬‬ ‫ئه‌م کۆمپانیایانه‌ ده‌توانن سوود له‌پاره‌ی‬ ‫(ئیسکان) وه‌ربگرن‪ ،‬ده‌ر‌گای بانکه‌کان‪،‬‬ ‫له‌پێشیش���یانه‌وه‌ بانکه‌کانی حکومه‌ت بۆ‬ ‫قه‌رزک���ردن بۆیان کراوه‌ی���ه‌و هه‌ر کاتێک‬ ‫بیانه‌وێ���ت پ���اره‌ راده‌کێش���ن‪ ،‬زۆری���ان‬ ‫له‌واده‌ی خۆیاندا قه‌رزه‌کان ناگه‌ڕێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و س���وده‌ش ناده‌ن که‌ له‌س���ه‌ر پاره‌که‬ ‫داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ش���ێوازێکی تری ده‌وڵه‌مه‌ندبوونی خێرای‬ ‫ئ���ه‌م کۆمپانیایانه‌‪ ،‬س���وودوه‌رگرتنه‌ له‌و‬ ‫زه‌ویی���ه‌ی پێی���ان ده‌درێت‪ ،‬ئاش���کرایه‌‬ ‫ئامانج له‌دابینکردنی ئه‌و زه‌ویانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حکومه‌ته‌وه‌ بۆ که‌مکردنه‌وه‌و نه‌‌هێش���تنی‬ ‫کێش���ه‌ی نیش���ته‌جێبوونه‪ ،‬به‌اڵم خاوه‌ن‬ ‫کۆمپانیاکه‌ زۆر هه‌لپه‌رستانه‌ ئه‌و زه‌ویانه‌ی‬ ‫که‌ له‌نه‌خشه‌ی بنه‌ڕه‌تی شوقه‌کاندا دانراون‬ ‫بۆ پێداویس���تی ت���ری وه‌ک س���ه‌وزایی‌و‬ ‫قوتابخان���ه‌و نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬ده‌یک���ه‌ن به‌‬ ‫ڤێلالو به‌نزینخانه‌و ئۆفیس���ی ش���تی تر‌و‬ ‫له‌ئه‌نجامدا پاره‌یه‌کی خه‌یاڵییان لێ ده‌ست‬ ‫ده‌که‌وێت‪ ،‬هه‌ندێکجار له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ئه‌و کۆمپانیایا‌نه‌ گۆڕانکاری له‌نه‌خش���ه‌ی‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی شاره‌کانیش���دا ده‌کرێت‪ ،‬وه‌ک‬ ‫البردنی به‌شێك له‌ش���ه‌قامی ‪ 100‬مه‌تری‬ ‫ش���اری س���لێمانی‪ ،‬کار به‌وه‌ گه‌یشتووه‌‬ ‫له‌ناو حکومه‌تیش خه‌ڵكانێکیان کڕیوه‌ تا‬ ‫چاوپۆشییان له‌و خروقاته‌ بۆ بکه‌ن‪ ،‬یان‬ ‫ده‌روازه‌یه‌کی یاس���اییان بۆ بدۆزنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و پێشێلکاریانه‌ی ده‌یکه‌ن‌‪.‬‬ ‫حکوم���ه‌ت هه‌رچه‌ن���ده‌ الی تاڵیش بێت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ دان ب���ه‌و راس���تییه‌دا بنێ���ت‬ ‫‌پرۆژه‌کانی نیشته‌جێبوون که‌ ئامانجه‌که‌ی‬ ‫که‌مکردنه‌وه‌ی کێش���ه‌ی نیشته‌جێبوونه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م کێشه‌یه‌ی چاره‌سه‌ر نه‌‌کردووه‌و ته‌نها‬ ‫بۆته‌ رێگایه‌کی خێرا بۆ ده‌وڵه‌مه‌ندبوونی‬ ‫خاوه‌ن کۆمپانیاکان‌و قه‌ڵه‌وبوونی زیاتری‬ ‫ه���ه‌ردوو حیزبه‌ک���ه‌‪ ،‬ئه‌و پرس���یاره‌ش‬ ‫هه‌میشه‌ پرس���یارێکی کراوه‌یه‌ که‪ ‌:‬ئاخۆ‬ ‫چه‌ند ک���ه‌س له‌فه‌رمانبه‌رانی حکوم ‌هت‌و‬ ‫بگره‌ بواری یاساییش له‌الیه‌ن ئه‌م خاوه‌ن‬ ‫کۆمپانیایانه‌وه‌ کڕرابن؟‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫هاوسه‌ره‌که‌ی قایمقام‪ :‬هەموو ئەو زەوی‌و پارانەم ده‌وێته‌و‌ه‬ ‫که‌ هاوسه‌ره‌که‌م لەسەری خرایە زیندانەوە‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫هاوسه‌ره‌که‌ی قایمقامی کۆچکردوو‬ ‫(زانا حه‌مه‌ساڵح) له‌م گفتوگۆیه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌دا باس لەوە دەکات کە باوەڕی‬ ‫بەڕاستیی هیچ لێکۆڵینەوەیەک‬ ‫نییه‌ لەکوردستانداو تائێستا له‌و‬ ‫باوه‌ڕه‌دا نییه‌ که‌هاوسه‌ره‌که‌ی‬ ‫خۆی کوشتبێت‪ ،‬هه‌روه‌‌ها ئه‌و پێ‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌داده‌گرێت‌‌که‌ئه‌و پاره‌و‬ ‫زەویانه‌ی هاوسه‌ره‌که‌ی له‌سه‌ری‬ ‫گیراوه‌هەمووی دەوێتەوە‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئینجا حکومەت دابینیدەکات‬ ‫یان حیزب کێشەی خۆیانە‪ ،‬دواتر‬ ‫هەموو پارەکانیش لەبەرچاوی خەڵکدا‬ ‫دەدڕێنم"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬س����ه‌رنج‌و رات چییە لەس����ەر‬ ‫ئەنجامەکانی لێپێچینەوەکەی قایمقامی‬ ‫سلێمانی؟‬ ‫ساکار جه‌مال‪ :‬تا ئێستا هیچ شتێک‬ ‫نەکراوەو لێکۆڵینەوە بەردەوامە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تا ئێستا هیچ ش����تێک دەرنەکەوتووەو‬ ‫رۆژانە ئ����ەو کەس����انە بانگدەکرێن کە‬ ‫له‌قەزیەکەوە گالون‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬تا چەن����د بڕوات بە ئەنجامی‬ ‫لێکۆڵینەوەکە هەبوو؟‬ ‫س����اکار جه‌مال‪ :‬من ب����اوەڕم بەهیچ‬ ‫ش����تێک نەم����اوە‪ ،‬کابرای����ەک حاکمی‬ ‫شارێک‌و دووەم شەخسی کاربەدەستی‬ ‫سلێمانی بوو ئەگەر ئەمە دەستێک نەبێت‬ ‫چییە؟! ب����ا بڵێین ئەم پیاوە دزی کرد‬ ‫کە ئەمە زۆر زۆر دوورە لەڕاس����تییەوە‪،‬‬ ‫ماڵ����ی حاج����ی حس����ەین کە ئێس����تا‬ ‫دەس����تگیر کراوە هەموو راستەیەکانیان‬ ‫خستۆتە روو‪ ،‬وا بڵێین دزی کردووە خۆ‬ ‫پارەی میللەتی نەخواردووە‪ ،‬کابرایەک‬ ‫بەحوسن‌و رەزامەندی خۆی پارچەیەک‬ ‫زەوی دابێت بەپاس����ەوانێکی‪ ،‬ئەم چی‬ ‫بکات کە ئەمە هەر نەش����بووە؟! ئەمە‬ ‫هیچی تیایەو هی����چ دەگەیەنێت؟! ئەم‬ ‫کابرایە لەدۆس����یه‌ی وشکەساڵیدا تاکە‬ ‫قایمقام بوو کە دینارێکی لەسەر نەبوو‪،‬‬ ‫لەپارەی حکومەت دینارێکی لەسەر نییه‌‪،‬‬ ‫بەئەندازەیەک خزمەتی سلێمانی کرد کە‬ ‫لەکاتی پرسەکەیدا هەموو سلێمانیمان‬ ‫لەگەڵ����دا ب����وو‪ ،‬ئێس����تا ک����ێ قایمقام‬ ‫ریکالم‬

‫من هەرگیز بڕوا‬ ‫بەوە ناکەم زانا‬ ‫خۆی کوشتبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگەر‬ ‫کوشتیان بۆ؟‬ ‫ئەگەر خۆیکوشت‬ ‫بۆ؟ چونکە‬ ‫یەکەمجار کە‬ ‫چووەتە الی‬ ‫پزیشکی دادوەری‬ ‫وتیان خنکێنراوە‬ ‫ئەناس����ێت؟ ئەگەر خۆیان مەبەستیان‬ ‫بوایە چۆن بۆ ئەوانەی خۆیان دەیانەوێت‬ ‫بەتەلەفۆنێک ئازادیان دەکەن ئەمیشیان‬ ‫ئازاد دەکرد‪ .‬ئینجا ئەگەر ئەو بیزانیایە‬ ‫شتێکی لەسەرە چۆن دەچووە بەردەمی‬ ‫دادگاو م����ن پێش����موت ک����ە نەچێت‪،‬‬ ‫چونکە ئەم����ە س����یناریۆیە‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫زۆر دڵنیابوو لەوەی کە هیچی لەس����ەر‬ ‫نییە بۆیە رۆیش����ت‪ ،‬هەتا ئەو پارەیەی‬ ‫ک����ە لەڕۆژنامەکەی ئێ����وەش "ئاوێنە"‬ ‫باس����کراوە ئەوەندە زۆرە ک����ە هەموو‬ ‫قولەرەیس����ی پێدەکڕدرێت‪ ،‬ئەی ئێستا‬ ‫ئەو شتانە کوا؟ لەبەرئەوە من دووپاتی‬ ‫دەکەمەوە ئەو مێردەی من بەحس����اب‬ ‫لەس����ەر پارەو زەوی چ����ووە زیندانەوە‬ ‫من چ����ی باس����کراوە هەموویم دەوێت‌و‬ ‫دەبێت ئەو شتانەم بۆ دابینبکرێت گەر‬ ‫من لەبەرچ����اوی هەموو دنیا ئەو پارانە‬ ‫بدڕێنم‪ ،‬بەاڵم هەر دەمەوێته‌وه‌و دڵنیاش‬

‫‪3‬‬

‫ئاوێنە‪ :‬ئەی ئەم سێ پاسەوانەی الی‬ ‫ئێوەش داواکراون؟‬ ‫س����اکار جه‌م����ال‪ :‬ئ����ەی تەبعەن کە‬ ‫داواکراب����ن هەمووی����ان پێک����ەوە داوا‬ ‫دەکرێن‪ ،‬بەاڵم تائێستا هیچ فەرمانێکی‬ ‫بەدەس����ت‬ ‫دەس����تگیرکردنیانمان‬ ‫نەگەیشتووە‪ ،‬پاسەوانەکانمان هیچیان‬ ‫زەوییان وەرنەگرتووە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬دەنگوباس����ی ئەوە هەیە دوو‬ ‫قاتعتان لەعەلوەکەی س����لێمانی بەپێنج‬ ‫سەد هەزار دۆالر کڕیوە؟‬ ‫س����اکار جه‌م����ال‪ :‬بۆ خ����ۆی قاتعی‬ ‫عەلوەی س����لێمانی ئێستا چەند دەکات‬ ‫تا ئێم����ە بەوەندە کڕیبێتم����ان؟ ئەوە‬ ‫براکان����ی ل����ەوێ کاردەک����ەن‌و رەنگە‬ ‫شتێکی وامان بۆ دروستکرابێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫کڕدرابێتیش ئ����ەوکات بە نرخێکی زۆر‬ ‫هەرزانت����ر کڕدراوە‪ .‬ب����ۆ ناچن بەدوای‬ ‫ش����تی ئ����ەو بەرپرس����انەدا بگەڕێن کە‬ ‫هەموو دنیایان هەیەو کە هیچیش����یان‬ ‫وەک زانا بنەماڵەکەیان خاوەنی موڵک‌و‬ ‫ماڵ نین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬زەوییەکت����ان هەی����ە‬ ‫له‌قولەرەیس����ی رووبەرەک����ەی چەندەو‬ ‫بەچەند کڕیوتانە؟‬ ‫س����اکار جه‌مال‪ :‬هی����چ زەوییەکمان‬ ‫ ‬ ‫ساکار جه‌مال‌و زانا حه‌مه‌ساڵح‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌ له‌قولەرەیس����ی نیی����ەو گ����ەر بەناوی‬ ‫خوالێخۆش����بووەوه‌ ی����ان ژن‌و منداڵی‬ ‫خوالێخۆش����بووەوه‌ هەبوو وەک شیری‬ ‫بن کە دەستمکەوت لەبەرچاوی هەموو‬ ‫دایکیان پێیان حەاڵڵ بێت‌و بیبەن‪.‬‬ ‫دنیادا دەیدڕێنم‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێنج دۆن����م زەویتان لەکانی‬ ‫ئاوێنە‪ :‬تۆ باست لەوەکرد کە باوەڕت‬ ‫س����ارد هەیە‪ ،‬دەڵێن س����یاجەکەی ‪٢٠٠‬‬ ‫ب����ەو لێکۆڵینەوەی����ە نەب����ووە ک����ە بۆ‬ ‫هەزار دۆالری تێچووە؟‬ ‫هاوسەرەکەت کراوە‪ ،‬تۆ لەو باوەڕەدایت‬ ‫س����اکار جه‌م����ال‪ :‬وای����ە ئ����ەو پێنج‬ ‫کوژرابێت؟‬ ‫دۆنمە زەوی دایک����ی زانایە کە خەڵکی‬ ‫ساکار جه‌مال‪ :‬من هەرگیز بڕوا بەوە‬ ‫ئ����ەو ناوچەیەی����ە‪ ،‬بەاڵم س����یاجەکەی‬ ‫ناکەم خ����ۆی خۆی کوش����تبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر کوشتیان بۆ؟ ئەگەر خۆیکوشت قس����انە‪ ،‬بە نیسبەت پاس����ەوانەکانەوە ئوتومبیلی پێبوو تەس����لیمی حکومەتم س����ەبی کۆنکرێت نییه‌و تەلبەند کراوەو‬ ‫ب����ۆ؟ چونکە یەکەمجار کە چووەتە الی وەک هەم����وو کەس����ێک ک����ە لەژیاندا کردۆتەوە‪ ،‬ئێستا خێرە داوای بکەم؟! ئەوەندەشی تێنەچووە‪ ،‬چونکە هیچمان‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬بۆچ����ی پاس����ەوانەکانتان تێدا نەکردووە‪.‬‬ ‫پزیش����کی دادوەری وتیان خنکێنراوە‪ ،‬نامێنێت‌و وەک قایمقامی مەرکەز ئێستا‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬دەڵێن پارەیەک����ی زۆرتان‬ ‫‪ ٣‬پاس����ەوانی هەی����ە‪ ،‬ب����ەاڵم ئەوکات تەسلیمی دادگا ناکەن‪ ،‬چونکە ئەوانیش‬ ‫بەاڵم دواتر شتەکانیان گۆڕی‪.‬‬ ‫هەیە له‌ناو بانکەکانی هەرێمداو بەناوی‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬رای����ەک هەیە ک����ە لەکاتی لەژیان����دا مابوو ‪ ٩‬پاس����ەوانی هەبوو‪ ،‬لەالیەن دادگاوە داواکراون؟‬ ‫س����اکار جه‌مال‪ :‬من پێمخۆش����ە کێ بەڕێزتەوەیە؟‬ ‫س����ەردانتدا بۆ الی مام ج����ەالل داوای بەاڵم ئێس����تا تەنها ئەو ‪ ٣‬پاسەوانەی‬ ‫ساکار جه‌مال‪ :‬هەر پارەیەک بەناوی‬ ‫ناردنی خ����ۆت‌و منداڵەکان����ت کردووە ماوە‪ .‬ئەوانی تریان دوانیان لەناو دادگا داواکراوە بچێتە بەردەمی دادگا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بۆ ئەوروپ����او داوای ئوتومبیلی مۆدێل دەوام دەکات‪ ،‬دوانیان پاسەوانی حاکم یەکێک هەبێ لەپشتی خوالێخۆشبووەوه‌ م����ن‌و منداڵەکانی منەوە بێ����ت لەهەر‬ ‫بەرزو هەروەها مانەوەی پاسەوانەکانت وش����یارن‪ ،‬یەکێکی����ان له‌نەوجەوانانە‪ ،‬ش����تێک کرابێت‪ ،‬هەرچەن����دە هیچ بڕوا بانكێکی دنیادا‪ ،‬ئەیدەمە ئەو کەس����ەی‬ ‫هیچ ش����تێکی‬ ‫چونکە‬ ‫ئەدۆزێتەوە‪،‬‬ ‫ش����تی‬ ‫ئێمە‬ ‫یەکێکی تریشیان هەر وازی هێناوە‪ .‬بە‬ ‫کردووە؟‬ ‫‪Diyari‬‬ ‫‪30x20‬‬ ‫‪K.pdf‬‬ ‫بۆم ‪1‬‬ ‫‪7/5/12‬‬ ‫‪2:33‬‬ ‫ناکەم هیچ پاس����ەوانێکی ‪PM‬‬ ‫وامان نییە‪.‬‬ ‫ساکار جه‌مال‪ :‬نەخێر راست نین ئەو نیسبەت ئوتومبیلیشەوە‪ ،‬زانا جوانترین هەڵە بکات‪.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫هەر پارەیەک له‌هه‌ر بانکێکدا‬ ‫بەناوی من‌و منداڵەکانی منەوە‬ ‫بێت کێ دۆزییه‌وه‌ ئەیدەمێ‬

‫‪4‬‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫پشتیوان سادق‪ :‬نابێت خانه‌واده‌ی بارزانی‬ ‫وه‌كو خانه‌واده‌ی‌ مه‌لیكه‌كان حسابیان بۆ بكرێت‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی‌و به‌رپرسی پێشووی لقی دووی‬ ‫پارتی له‌هه‌ولێر "پشتیوان سادق"‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"زوڵم له‌كاك مه‌سرور ده‌كه‌ین ئه‌گه‌ر‬ ‫بیبه‌ستینه‌وه‌ به‌باوكییەوە ك ‌ه سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمه‌‪ .‬غه‌دره‌ كه‌ ئه‌و خۆی‌ لێهاتوو‌ه‬ ‫به‌هۆی باوكی‌و خزم‌و عه‌شیره‌تی ئه‌و‬ ‫توانایه‌ی بشاردرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌ره‌تا با پرس���یاره‌كانمان‬ ‫ی ئه‌و ره‌خنان ‌ه ده‌س���تپێبكه‌ین‬ ‫ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ به‌مدواییه‌ س���ه‌باره‌ت به‌پێكهێنان ‌‬ ‫ی ده‌گیرێت‪،‬‬ ‫ی ئاسایش له‌پارت ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئێوه‌ چ پێویست بوو مه‌سرور‬ ‫به‌بڕوا ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬نزار گزالی‬ ‫ ‬ ‫ی وه‌ك راوێژكاری‌ ئه‌و ئه‌نجومه‌ن ‌ه ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی پارتی "پشتیوان سادق"‬ ‫بارزان ‌‬ ‫یاسایی‌و عه‌یبی سیاسی چیی ‌ه ك ‌ه كاك‬ ‫دیاریبكرێت؟‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای ئ���ه‌وه‌ی هه‌ردووال‬ ‫مه‌سرور به‌رپرسی ئه‌و ده‌زگای ‌ه بێت؟‬ ‫پشتیوان سادق‪ :‬وه‌اڵمی ئه‌م پرسیاره‌ت ئه‌گه‌ر ش���یكردنه‌وه‌ی بۆبك���ه‌ی ئێم ‌ه‬ ‫خه‌ڵ���ك له‌ناو پارتی���دا زۆره‌ وه‌نه‌بێت‬ ‫له‌چه‌ند خاڵێكدا بۆ ده‌خه‌م ‌ه روو‪ ،‬خاڵی له‌عێراقدا ده‌ژین‪ ،‬عێ���راق یه‌ك پارچ ‌ه‬ ‫پارتی كادیری نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی ئه‌و‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬ئێس���تا كه‌ ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ی ئاگره‌ له‌ڕووی تیرۆر‌و كێشه‌ی تائیفی‪،‬‬ ‫ته‌جروبه‌یه‌ی كاك مه‌س���رور هه‌یه‌تی‪،‬‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا ب���ه‌دی ده‌كرێن‪ ،‬میلله‌تی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌و ده‌زگایانه‌ رۆڵێكی‬ ‫ك���ورد وه‌ك���و زۆرێ���ك له‌میلله‌تان���ی كاریگه‌ریان هه‌بووه‌ كه‌ پروش���كی ئه‌و بكه‌ین نه‌ك كوڕی س���ه‌رۆك‪ ،‬ب ‌ه بڕوای حس���ابیان بۆبكرێ���ت‪ ،‬وه‌ك���و ئ���ه‌و پارتی بۆ ئه‌و قۆناغ ‌ه به‌پێویستی ده‌زانی‬ ‫دونیا مافی خۆیه‌ت���ی به‌كیانی خۆی‪ ،‬توندوتیژی‌و تیرۆرو نائارامیه‌ی له‌عێراق من كاك مه‌سرور گه‌نجێكی به‌توانایه‌‌و بنه‌مااڵن���ه‌ی ك ‌ه له‌ناوچه‌ك ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و له‌و پۆست ‌ه بێت‪ .‬خۆ پێشتر كه‌ریم‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆ بگات‪ ،‬تۆش ك ‌ه هه‌ی ‌ه نه‌گات ‌ه كوردستان‪ .‬بۆی ‌ه یه‌كێك ماسته‌ری هه‌یه‌‪ ،‬زمان ده‌زانێت‪ ،‬توانای ئه‌گه‌ر س���ه‌یرێكی شۆڕش‌و بزوتنه‌وه‌ی سنجاری به‌رپرس���ی ده‌زگای پاراستن‬ ‫بته‌وێت به‌ره‌و كیانی سه‌ربه‌خۆ‌و به‌ره‌و ل���ه‌و ش���انازیانه‌ی كه‌ ك���ورد به‌خۆی هه‌یه‌‪ ،‬خیبره‌یه‌كی باش���ی له‌مه‌سائیلی كوردی بكه‌ی‪ ،‬به‌نمون ‌ه له‌پێش س���اڵی بوو‪ ،‬خۆ ئه‌ویش له‌بنه‌ماڵه‌ نییه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫دروس���تكردنی ده‌وڵه‌ت هه‌نگاو بنێیت‪ ،‬ده‌ی���كات ئه‌وه‌ی��� ‌ه كه‌ له‌كوردس���تان ئه‌من���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬خیبره‌یه‌كی باش���ی ‪ 1991‬ت���ا ده‌گات��� ‌ه س���اڵی ‪ 1914‬بۆ شتانه‌ به‌ناپاساو داده‌نرێن ك ‌ه بۆ كاك‬ ‫به‌پێ���ی پره‌نس���یپه‌كانی مافی چاره‌ی ئاس���ایش‌و ئه‌م���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه هه‌ی���ه‌ له‌به‌ره‌نگاربوون���ه‌وه‌ی تیرۆرو رۆژێك كه‌س���ێك نه‌یوت مادام ش���ێخ مه‌سروری دروست ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫خۆنوس���ین وه‌ك له‌میس���اقی نه‌ته‌و‌ه ت���ۆ ئه‌گ���ه‌ر هه‌رچیه‌كت هه‌ب���ێ به‌بێ هه‌ڕه‌شه‌كانی سه‌ر هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬ئه‌حمه‌د‌و ش���ێخ عه‌بدولسه‌الم هه‌بوون ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كاندا هاتووه‌‪ ،‬پێویستت به‌و‌ه ئه‌مان س���ودی لێنابینی���ت‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌و ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌چه‌ندی���ن خاڵی دیكه‌ی چ���ۆن ده‌بێ���ت جه‌نابی مه‌المس���ته‌فا‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه كۆمه‌ڵێك ده‌زگای سه‌ره‌كیت ده‌زگای���ه‌ی الی پارتی‌و یه‌كێتی وێڕای ئه‌رێنی‌‪ ،‬الیه‌نێك���ی دیك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ئه‌و بارزانی شۆڕش بكات‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ڕای من‬ ‫هه‌بێت له‌وان���ه‌‪ ،‬په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‌و كه‌موكوڕیه‌كانیان‪ ،‬ب���ه‌اڵم خزمه‌تێكی كاره‌ تازه‌ی ئه‌و هه‌رچه‌نده‌ پێشتریش مه‌سه‌له‌ی شۆڕشگێڕی‌و خه‌باتكردن بۆ‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی دادوه‌ری‪ ،‬له‌هه‌مانكات���دا زۆری گه‌ل���ی كوردس���تانیان ك���ردوه‌‪ ،‬هه‌بووه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و پێش ئه‌و پۆسته‌ی نه‌ته‌وه‌ په‌یوه‌ن���دی به‌بنه‌ماڵه‌و‌ه نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌ڕۆژگاری ئه‌مڕۆدا پێویس���ت ‌ه به‌اڵم پێویستییه‌كی س���ه‌رده‌میی ‌ه ك ‌ه ئێستای سه‌رپه‌رشتی ئاژانسی پاراستنی چۆن ده‌بێ���ت تۆ بڵێی ئه‌و‌ه بنه‌ماڵه‌ی ‌ه‬ ‫دروس���تكردنی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشه‌‪ ،‬دوای یه‌كگرتن���ه‌وه‌ی ئی���داره‌كان ئه‌و هه‌رێم���ی كوردس���تانی ك���ردوو‌ه له‌و چۆن ده‌بێت خه‌بات ب���كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫یان هه‌ر ئه‌نجومه‌نێك كه‌ بۆ پارستنی دوو ده‌زگای���ه‌ش یه‌كبگرن���ه‌وه‌‪ .‬خاڵی به‌شه‌ی ك ‌ه له‌سه‌ر پارتی حسابه‌‪ ،‬واتا ل���ه‌دوای ‪ 1991‬پارت���ی به‌به‌ش���داری‬ ‫ئاسایش���ی نیش���تمانی بێ���ت‪ .‬كه‌وات ‌ه س���ێیه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئێس���تا هه‌ندێك س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌و شتێكی نوێ‪ ،‬ئه‌وه‌ی سیاس���ی‌و دیموكرات���ی هات���وو‌ه ئه‌و‬ ‫دروس���تكردنی ئه‌و ئه‌نجوم��� ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌ڕۆژنامه‌نوسان‌و رۆژنامه‌كان ره‌خنه‌ی كه‌ تاز‌ه بێت ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ هه‌ردوو ده‌زگا ده‌وره‌ی له‌كوردس���تان په‌یدا كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌وكۆڵه‌كه‌ سه‌ره‌كیانه‌ی دروستكردنی لێده‌گ���رن‪ ،‬به‌رامب���ه‌ر خ���ودی كاك له‌گه‌ڵ یه‌كێتی یه‌ك���ی گرتۆته‌وه‌و ئه‌و خۆی حیزب چیه‌؟ حیزب پێكهاته‌یه‌كی‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردی‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و ئه‌نجومه‌ن ‌ه مه‌سروره‌‪ ،‬سروشتیی ئێم ‌ه زوڵم له‌كاك بۆت ‌ه به‌رپرسی‪ ،‬بۆی ‌ه ئێم ‌ه به‌ته‌ماشای ئاره‌زومه‌ندانه‌ی كۆمه‌ڵه‌ خه‌ڵكێكه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زه‌روره‌تێكه‌ بۆ پاراس���تنی ئاسایش���ی مه‌س���رور ده‌كه‌ین ئه‌گه‌ر بیبه‌ستینه‌و‌ه كاروكرده‌وه‌كانی كاك مه‌سرور بكه‌ین‪ ،‬خه‌ڵكان���ه‌ی له‌ناو پارتیش���دان رازین‬ ‫كیانی كوردی‌و ئاسایش���ی ده‌زگاكان‌و ب��� ‌ه باوكییەوە ك ‌ه س���ه‌رۆكی هه‌رێمه‌‪ .‬بزانین له‌ماوه‌ی ئایند‌ه وه‌كو به‌رپرسی ب���ه‌وه‌ی ك ‌ه ش���ێوه‌و پێكهاته‌ی پارتی‬ ‫هاواڵتیانی كوردس���تان‪ .‬خاڵی دووه‌م‪ ،‬زۆرج���ار خه‌ڵك هه‌ی ‌ه توان���ای هه‌یه‌و یه‌كه‌می ئاس���ایش تاچه‌ن���د ده‌توانێت به‌وجۆره‌ بێت‪ .‬من وه‌ك���و ئه‌ندامێكی‬ ‫پارتی‌و ئه‌و وه‌ك���و ئه‌ندامێكی پارتی‌و‬ ‫ئه‌و ئاسایش��� ‌ه له‌هه‌رێمی كوردس���تان لێهاتووه‌‪ ،‬غه‌در‌ه ئه‌گه‌ر به‌هۆی باوكی‌و خزمه‌تی میلله‌ته‌كه‌ی خۆی بكات‪.‬‬ ‫هه‌ر هه‌بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌خنه‌ی هاواڵتیان‌و ب���رای ی���ان خ���زم‌و عه‌ش���یره‌تی ئه‌و ئاوێنه‌‪ :‬باش���ه‌ بۆ ره‌واندن���ه‌وه‌ی ئه‌و ف�ڵ�ان وه‌ك���و ئه‌ندامێك���ی پارتی وای‬ ‫ی ئ���ه‌م ئه‌نجومه‌ن ‌ه‬ ‫ی قبوڵه‌‪ .‬كه‌وات ‌ه ئ���ه‌وه‌ش به‌ڕای من ك ‌ه ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا كار ‌‬ ‫رۆش���نبیران له‌سه‌ر ئه‌و ئاسایش ‌ه ئه‌و‌ه توانای���ه‌ی بش���اردرێته‌وه‌‪ ،‬یان رێگری ره‌خن���ه‌و ئ���ه‌و بۆچونانه‌ ب���ۆ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ئه‌و پۆست ‌ه دیاری ئه‌و ره‌خنه‌یه‌ی له‌و مه‌سه‌الن ‌ه ده‌گیرێت زیات���ر ده‌زگا ئه‌منی‌‌و به‌رپرس���ه‌كان ‌‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫بووه‌ كه‌ حیزبی بووه‌‪ ،‬به‌نمون ‌ه زانیاری له‌پێشكه‌وتن‌و سه‌ركه‌وتنه‌كانی بكرێت‪ .‬كه‌سێك ‌‬ ‫مادان به‌هه‌ڵبژاردنه‌و به‌خۆس���ه‌پاندن له‌ناو پارتی‌و كوردستانیشدا بااڵده‌ست‬ ‫الی یه‌كێتی بووه‌و به‌شێك له‌ئاسایش كاك مه‌س���رور چ گوناهێكی هه‌ی ‌ه ك ‌ه نه‌كرد؟‬ ‫الی یه‌كێتی به‌ڕێوه‌چوه‌ له‌س���لێمانی‪ ،‬كوڕی كاك مه‌سعوده‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم با زوو پش���تیوان سادق‪ :‬ش���ێوه‌و پێكهاته‌ی نییه‌‪ ،‬واتا پێویس���ت ن���اكات ئه‌وه‌ند‌ه ناكات؟‬ ‫پاراس���تن‌و به‌ش���ێكی دیكه‌ی ئاسایش حكوم له‌س���ه‌ر بابه‌ت نه‌ده‌ین‪ ،‬سه‌ره‌تا پارت���ی وازحه‌ له‌گه‌ڵ حیزبه‌كانی دیك ‌ه ره‌خن ‌ه له‌و پۆس���ته‌ی كاك مه‌س���رور پش���تیوان س���ادق‪ :‬نه‌خێ���ر‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫له‌هه‌ولێر بووه‌‪ ،‬كه‌وات ‌ه دوو ئاس���ایش‌و به‌ ته‌ماش���ای كه‌فائ���ه‌ت‌و توانای كاك جیاوازیی هه‌یه‌‪ ،‬خانه‌واده‌ی بارزانی ئه‌و بگیرێ���ت‪ ،‬ده‌گه‌ڕێم���ه‌و‌ه س���ه‌ر ئه‌نجومه‌ن ‌ه یاس���ایه‌كی هه‌یه‌‪ ،‬یاساك ‌ه‬ ‫دوو ده‌زگای مه‌علومات���ی په‌رته‌وازه‌ت مه‌سرور بكه‌ین‌و با وه‌كو شه‌خس سه‌یری خانه‌واده‌ی��� ‌ه نییه‌ كه‌ وه‌كو مه‌لیكه‌كان پرس���یاره‌كه‌ت‌و ده‌ڵێم ئایا سه‌رپێچی له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ده‌رچووه‌‪،‬‬

‫كاك مه‌سرور چ گوناهێكی هه‌یه‬ ‫‌ ك ‌ه كوڕی كاك مه‌سعوده‌؟‬

‫هه‌میش ‌ه دۆخی‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌كه‌و نێوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ته‌حه‌كومیان‬ ‫به‌چاره‌نوسی‬ ‫كورد كردووه‌‬

‫ی چاودێریی‌ دارایی(هه‌ولێر)‪:‬‬ ‫راپۆرتێكی‌ دیوان ‌‬

‫دروستكردن ‌ی نازه‌مۆڵ نایاساییه‌‬ ‫ئا‪ :‬هێمن كه‌ریم‬

‫به‌پێی‌ راپۆرتێك كه‌ له‌الیه‌ن دیوانی‌‬ ‫چاودێریی دارایی ـ بەڕێوەبەرایەتی گشتی‬ ‫چاودێری دارایی (هه‌ولێر)ه‌وه‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌سه‌رپێچی‌ وه‌زاره‌ته‌كان‌و فه‌رمانگه‌كان‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ گه‌شتوگوزار كراوه‌‬ ‫به‌واژۆی‌ سه‌رۆكی‌ دیوانی‌ چاودێریی‌‬ ‫(د‪.‬جه‌رجیس حه‌سه‌ن)‪ ،‬چه‌ندین پارچه‌‬ ‫زه‌وی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ نایاسایی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫كابینه‌ی‌ شه‌شه‌مه‌وه‌ (كه‌ سه‌رۆكه‌كه‌ی‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ بووه‌)‪ ،‬ته‌ملیك‬ ‫كراون‌و چه‌ندین پڕۆژه‌ش به‌نایاسایی‌‬ ‫دروستكراون‪.‬‬ ‫له‌ڕاپۆرته‌كه‌ی دیوانی چاودێری داراییدا‌و‬ ‫له‌خاڵ����ی (ج)دا كه‌ (به‌رواری‌ مانگی‌ ‪4‬ی‌‬ ‫‪2007‬ی‌ پێوه‌یه‌)‌و تایبه‌ت����ه‌ به‌زه‌ویه‌كانی‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی گه‌ش����توگوزار‪ ،‬ئام����اژه‌‬ ‫به‌یاداش����تێكی نهێنی‌و تایبه‌تی سه‌رۆكی‬ ‫ده‌زگای گه‌ش����توگوزار ده‌دا كه‌ له‌به‌رواری‬ ‫(‪ )2006/12/4‬ئاراس����ته‌ی وه‌زی����ری‬ ‫گه‌ش����توگوزاری كردووه‌‪ ،‬ئه‌و نوس����راوه‌‬ ‫تایبه‌ت����ه‌ به‌پارچ����ه‌ زه‌ویه‌كان����ی ژم����اره‌‬ ‫(‪8/39‬و ‪23/39‬و ‪ )22/39‬له‌مقاته‌ع����ه‌ی‬ ‫(‪ )45‬وارش ك����ه‌ روبه‌ره‌كه‌یان (‪6000‬م‪)2‬‬ ‫ش����ه‌ش ه����ه‌زار مه‌تر دوجای����ه‌‌و ده‌كه‌ونه‌‬ ‫ته‌نیشت س����وپه‌رماركێتی نازه‌مۆڵ له‌سه‌ر‬ ‫رێگای هه‌ولێر‪ -‬كه‌رك����وك‪ .‬له‌كۆتایی ئه‌و‬

‫خاڵ����ه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ كه‌ ئه‌و س����ێ‬ ‫پارچه‌ زه‌ویه‌ به‌پێی نوسراوی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی وه‌زیران����ی ژم����اره‌ (‪506‬‬ ‫له‌‪1/21‬م‪ )2007‬یاسایی نین‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫رێنماییه‌كانی یاساوه‌ن‪.‬‬ ‫له‌خاڵی (ج)ی هه‌مان راپۆرتدا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌زه‌ویه‌كان����ی رێگه‌ی ش����ه‌قاڵوه‌ هاتووه‌‬ ‫ك����ه‌ نازانرێت ك����ێ ته‌س����ه‌روفیان پێوه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا بۆماوه‌ی (‪ )50‬س����اڵ‬ ‫به‌ك����رێ دراون‪ ،‬بۆ نمونه‌ ب����اس له‌پارچه‌‬ ‫زه‌وی ژماره‌ (‪/805‬س����ك ‪ )16‬ده‌كات كه‌‬ ‫به‌پێی نوسراوی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیرانی ژم����اره‌ (‪ 2533‬له‌‪)2003/9/11‬‬ ‫به‌ڕووداپۆش����ین (مس����اتحه‌) ب����ۆ ماوه‌ی‬ ‫(‪ )50‬په‌نجا س����اڵ به‌ك����رێ دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌بێ گرێبه‌س����ت‌و ئ����ه‌و پرۆژه‌یه‌ی باس‬ ‫كراوه‌ تاوه‌كو ئێستا بوونی نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ك����ه‌ كراوه‌ هیچ رێوڕه‌س����مێكی یاس����ایی‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئێستا بۆ وه‌زاره‌ت‬ ‫روون نه‌بوه‌ت����ه‌وه‌ كێ ته‌س����ه‌روفی پێوه‌‬ ‫ده‌كات!‬ ‫له‌ڕاپۆرته‌كه‌ی دیوانی چاودێریدا له‌خاڵی‬ ‫(هـ)دا‪ ،‬ئاماژه‌ به‌ نایاس����اییبوونی‌ پارچه‌‬ ‫زه‌وی ژم����اره‌ (‪39/24‬ك) وارش (‪)45‬‬ ‫ك����ه‌ رووبه‌ره‌ك����ه‌ی (‪ 8‬ه����ه‌زار مه‌ت����ری‬ ‫دوجایه‌) ك����راوه‌ كه‌ پ����رۆژه‌ی نازه‌مۆڵی‬ ‫له‌سه‌ر دروس����تكراوه‌‪ ،‬به‌پێی گرێبه‌ستی‬ ‫رووداپۆشراو (مساتحه‌) بۆ ماوه‌ی (‪)25‬‬ ‫ساڵ له‌(‪ ،)2003/7/3‬به‌اڵم دوای ماوه‌یه‌كی‬ ‫كه‌م به‌نوسراوی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی‬

‫لەڕاپۆرتەکەدا هاتووە‬ ‫‌زه‌ویه‌كانی رێگه‌ی‬ ‫شه‌قاڵو‌ه كه‌س نازانێت‬ ‫كێ ته‌سه‌روفیان‬ ‫پێوه‌ ده‌كات‬ ‫وه‌زیران ژماره‌ (‪ )2960‬له‌(‪)2004/12/30‬‬ ‫بڕیار دراوه‌ به‌ته‌ملیككردنی ئه‌و زه‌ویه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ش به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ بنه‌ما‬ ‫یاس����اییه‌كان یه‌كناگرێته‌وه‌و به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫پێچه‌وانه‌ی یاسایه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش وه‌ك‬ ‫له‌ڕاپۆرته‌كه‌دا هاتووه‌ ته‌ملیك كردنه‌كه‌شی‬ ‫به‌نرخێك����ی زۆر ك����ه‌م خه‌مڵێنراوه‌‪" ،‬ئه‌و‬ ‫خه‌ماڵندنه‌ش پێچه‌وانه‌ی یاساو فرۆشتن‌و‬ ‫به‌كرێدانی موڵكی ده‌وڵه‌ته‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا له‌خاڵ����ی (و)ی راپۆرته‌كه‌ی‬ ‫دیوانی چاودێریدا ئاماژه‌ به‌دروس����تكردنی‬

‫پرۆژه‌ی����ه‌ك ك����راوه‌ له‌س����ه‌ر زه‌وی ژماره‌‬ ‫(‪32/44/2‬ك‪( )83‬ب����ۆالق) ك����ه‌ ب����ۆ‬ ‫خۆی پێچه‌وانه‌ی یاس����ایه‌‪ ،‬چونكه‌ زه‌وی‬ ‫كشتوكاڵییه‌و به‌نوس����راوی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی وه‌زی����ران ژم����اره‌ (‪8439‬‬ ‫ل����ه‌‪ )2007/7/23‬گ����ۆڕاوه‌ ب����ۆ زه‌وی‬ ‫گه‌ش����ته‌وه‌ری‪ ،‬ئه‌مه‌ش س����ه‌رپێچییه‌كی‬ ‫زه‌قی‌ گش����ت رێنماییه‌كانی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تانه‌ ك����ه‌ به‌ژم����اره‌‬ ‫(‪ 202‬ل����ه‌‪ )2006/4/25‬ده‌رك����راوه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌ڕاپۆرته‌كه‌دا هاتووه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك����ی‌ دیكه‌وه‌ راپۆرته‌كه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات حكومه‌ت به‌بڕیاری ژماره‌ (‪)28549‬‬ ‫ل����ه‌(‪7/5‬م‪ )2006‬گوژمه‌ی چل‌و هه‌ش����ت‬ ‫ملیۆن دینار خه‌رج كراوه‌ بۆ كرێی تراكتۆر‬ ‫بۆ كێاڵنی پاركی‌ س����امی‌ عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫كه‌ ئه‌م ب����ڕه‌ پاره‌یه‌ بڕێك����ی خه‌یاڵییه‌‌و‬ ‫نازانرێ بۆچی به‌و ناوه‌وه‌ س����ه‌رف كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ش����ێكی دیكه‌ی‌ راپۆرته‌ك����ه‌دا ئاماژه‌‬ ‫به‌نوسراوی ژماره‌ی (‪ 506‬له‌‪)2004/8/16‬‬ ‫ی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ ئه‌وكات����ی‌ گه‌ش����توگوزار‬ ‫كراوه‌ كه‌ گوژمه‌ی ن����ه‌وه‌د ملیۆن دیناری‌‬ ‫ته‌رخانك����ردووه‌ ب����ۆ دروس����تكرنی (‪)6‬‬ ‫نافوره‌! به‌بێ ده‌رخس����ته‌ی‌ س����ه‌رفكراو‌و‬ ‫به‌پێ����ی نوس����راوی وه‌زاره‌ت����ی دارایی‪/‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گش����تی دارایی به‌ ژماره‌‬ ‫(‪ )123077 /2/5‬له‌(‪ )2004/10/10‬ك ‌ه بۆ‬ ‫یه‌ك نافوره‌ پانزه‌ ملیۆن دینار سه‌رفكراوه‌‬ ‫دواتریش به‌ پێچه‌وان����ه‌ی ئه‌وه‌ی داوایان‬ ‫كردووه‌ كاره‌كه‌یان جێبه‌جێ كردووه‌‪.‬‬

‫کۆپییەکی راپۆرتەکە‬

‫هەنوکە‬

‫وات���ا ئێمه‌ له‌ئێس���تادا له‌كوردس���تان‬ ‫به‌ره‌و موئه‌سه‌سات ده‌چین‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫خه‌ڵكێك واته‌ماش���ا ده‌كات ك ‌ه گوای ‌ه‬ ‫پارتی له‌كوردس���تان به‌تایبه‌تی له‌سه‌ر‬ ‫حس���ابی یه‌كێتی كه‌ رێككه‌وتننامه‌ی‬ ‫ستراتیژیمان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵی‪ ،‬بااڵده‌ست‬ ‫ده‌بێت له‌كوردس���تان‪ .‬ب���ا ئێم ‌ه ماڵی‬ ‫بارزانی پارتی ته‌ماشا بكه‌ین‪ ،‬به‌نمون ‌ه‬ ‫ی حكوم��� ‌هت‌و‬ ‫دكت���ۆر رۆژ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان ب���ووه‌‪ ،‬جه‌وهه‌ر‬ ‫نامی���ق س���ه‌رۆكی په‌رله‌م���ان بووه‌‪،‬‬ ‫جێگ���ری س���ه‌رۆكی وه‌زیران���ی عێراق‬ ‫یه‌كێكی دیكه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها دكتۆر كه‌مال‬ ‫كه‌ركوكی سه‌رۆكی په‌رله‌مان بوو‪ ،‬خۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ له‌بنه‌ماڵه‌ی بارزانی نین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بێین��� ‌ه س���ه‌ر یه‌كێتی���ش ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران الی ئه‌وان بوو‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان ئێس���تا به‌ده‌س���تی ئه‌وان ‌ه‬ ‫ره‌نگه‌ له‌خولێكی دیكه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫دیك ‌ه بێت‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم خولی‬ ‫بۆ دانراوه‌‪ ،‬حه‌س���ر نییه‌ ت���ا هه‌تای ‌ه‬ ‫كه‌سێك له‌و پۆس���ته‌ بێت‪ ،‬ئه‌و شتان ‌ه‬ ‫به‌پێی ئیستحقاقی هه‌ڵبژاردنن‪ ،‬كه‌وات ‌ه‬ ‫ن ‌ه پارت���ی‌و ن ‌ه ئی���راده‌ی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫كوردیش قبوڵ ده‌كات تۆ به‌زۆر خۆت‬ ‫فه‌رز بكه‌یت له‌سه‌ر میلله‌ت‪ ،‬ئیتر مانگی‬ ‫‪ 7‬هه‌ڵبژاردنێكی ن���وێ ده‌بینین‌و ئه‌و‬ ‫سندوقان ‌ه حوكم ده‌ده‌ن كێ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان به‌ڕێوه‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ب���ڕوای‌ ئێوه‌ روخان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د گۆڕانكاریی‌ له‌هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫سیاسی‌ كوردستاندا به‌دیناهێنێت؟‬ ‫پشتیوان سادق‪ :‬خۆی دۆخی هه‌رێمی‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی زۆر به‌یه‌كه‌وه‌ به‌س���تراوه‌‪،‬‬ ‫به‌نمونه‌ ته‌ماش���ا بك ‌ه بازنه‌كه‌ چۆنه‌‪،‬‬ ‫بازن���ه‌ی ئێ���ران‌و تاڕاده‌ی���ه‌ك عێراق‌و‬ ‫س���وریا حیزبوڵاڵیه‌‪ .‬كوردیش هه‌میش ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌ڕووی مێژوییه‌وه‌ ته‌ماش���ای‬ ‫بكه‌ی���ن هه‌میش��� ‌ه دۆخ���ی ئیقلیمی‌و‬ ‫ده‌ول���ی ته‌حه‌كومیان به‌چاره‌نوس���ی‬ ‫ك���ورد كردوه‌‪ .‬هۆكاره‌كه‌ش���ی به‌پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌م دابه‌شبوونی میلله‌تی كورد‌ه له‌و‬ ‫واڵتان���ه‌دا‪ ،‬بۆی ‌ه من پێموای ‌ه به‌ڕوخانی‬ ‫ئه‌و رژێمه‌‪ ،‬موماره‌س���ه‌ی مافی چاره‌ی‬ ‫خۆی نوسین به‌هێزتر ده‌بێت‪ ،‬میلله‌تی‬ ‫كوردیش پێویس���تی ب ‌ه موماره‌س���ه‌ی‬ ‫مافی چاره‌ی خۆنوسینه‌‪ ،‬ئیتر ده‌رفه‌تی‬ ‫ئی���راده‌ی گ���ه‌الن به‌ڕوخان���ی رژێمی‬ ‫ئه‌س��� ‌هد‌و رژێم ‌ه هاوشێوه‌كانی به‌هێزتر‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬میلله‌تی كوردیش له‌س���وریا‬ ‫له‌ئێس���تادا داوای ئه‌م���ه‌ ده‌كات‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫له‌ڕووی سیاسییه‌وه‌ روخانی ئه‌و رژێم ‌ه‬ ‫هۆكاری یاریده‌ده‌ر ده‌بێت بۆ ئێمه‌‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫نێچیر‪ ..‬ئه‌و کوڕه‌ی دایک‌و باوک‌و خوشکه‌که‌ی خۆی کوشت‬

‫دوای ‪ 11‬مانگ‌زیندانیکردن‪ ،‬ئازاد ده‌کرێت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫هەمووان چاوەڕێی ئەوەیان دەکرد‬ ‫"نێچیر" سااڵنێکی زۆری ژیانی‬ ‫لەزینداندا به‌سه‌ر بەرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫خۆشی چاوەڕێی ئەوەی نه‌ده‌کرد‬ ‫جارێکی دی وا زوو له‌شیشبه‌ندی‬ ‫زیندان بێته‌ده‌رو ئازاد بکرێت‌‪،‬‬ ‫"نێچیرڤان ئاراس" ئه‌و الوه‌ی باوک‌و‬ ‫دایک‌و خوشکێکی خۆی کوشت‪،‬‬ ‫دوای تێپەڕبوونی یازدە مانگ بەسەر‬ ‫تاوانەکەیدا له‌زیندان‪ ،‬چاوەڕوانی‬ ‫ئازادکردن‌و دەستپێکردنەوەی ژیانێکی‬ ‫نوێیە‪ ،‬بەاڵم ئەمجارە ژیانێکی‬ ‫بێ دایک‌و باوک‌و خوشک‌و ئەوەی‬ ‫چاوەڕێی دەکات ماڵێکی چۆڵ‌و‬ ‫تەنهایەو هیچی تر‪.‬‬ ‫ئ���ەو رووداوەی س���اڵێک له‌مه‌وب���ه‌رو‬ ‫به‌دیاریک���راوی ئێ���وارەی ‪٢٠١١/٨/١٥‬‬ ‫سەرجەم شاری سلێمانی‌و کۆمەڵگەی‬ ‫کوردی توش���ی ش���ۆک کرد‪ ،‬کوشتنی‬ ‫دایک‌و باوک‌و خوش���کێک بوو لەالیەن‬ ‫کوڕه‌که‌ی خۆیانه‌وه‌ک ‌ه تەمەنی ‪ ١٧‬ساڵ‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم ئەوەی ئێستا زیاتر سه‌رنجی‬ ‫خەڵکی کێش کردووه‌‪ ،‬ئازادبوونی ئەم‬ ‫مێرمنداڵەیە که‌ حوکمی زیندانیکردنی‬ ‫‪ 15‬ساڵی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا ساڵێکی‬ ‫تەواوی له‌زینداندا نەبردۆتە سەر‪ ،‬که‌چی‬ ‫بەه���ۆی دوا لێبوردنی س���ەرۆکایەتی‬ ‫هەرێم���ەوە له‌ب���ه‌رده‌م ئازادکردندایه‌و‬ ‫لەئێس���تادا تەنها ئەوە ماوە کە بڕیاری‬ ‫ئازادبوونەکەی لەدادگای تێهەڵچوونەوە‬ ‫بگەڕێتەوەو ده‌رگای زیندانی بۆ بخرێت ‌ه‬ ‫سه‌ر پشت‪.‬‬ ‫نێچیرڤان ریشێکی تەنکی هێشتبۆوەو‬ ‫هەرچەندە لەچاوەڕوانی ئازادبووندایە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم خەمێک���ی ت���ەواو دەموچاوی‬ ‫تەنیب���وو وەک ئ���ەوەی بیربکات���ەوە‬ ‫چۆن ده‌س���تبکاته‌وه ‌به‌ژیانی ئاسایی‬ ‫خۆی له‌ن���او کۆمه‌ڵگادا‪ ،‬داخۆ بتوانێت‬ ‫بڕواتەوە ناو ئەو ماڵەی کە بە دەستی‬ ‫خۆی کۆتایی بە ژیانی ئازیزانی تیایدا‬ ‫هێناوە! ئەو هەر که‌ سه‌ری قسه‌ دامه‌زرا‬ ‫پەش���یمانیی خۆی دووب���ارە کردەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم "تازە پەشیمانیی که‌ڵکی چییە‪،‬‬ ‫هەر ک ‌ه چ���او دادەخەم ئەو کاتەم بیر‬ ‫دەکەوێتەوە کە فیشەکەکانم دەتەقاندو‬ ‫دەکەوتن بەئەرزەکەدا‪ ،‬بێش���ک ئەوەی‬ ‫کەس���ێک بکوژێت هەرگیز لەبەرچاوی‬ ‫ناڕوات‌و بەردەوام ناخی ئەسوتێنێت"‪.‬‬

‫ئەو لەکاتی ئەم قس���انەداو بەتایبەت‬ ‫لەکاتی باسکردنی خوشکە بچوکە ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 11‬ساڵه‌کەیدا قورگی پڕبوو لەگریان‌و‬ ‫وتی "نەمدەویس���ت ئەو بکوژم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هێزێک دەس���تی رادەكێشام بۆ ئەوەی‬ ‫بیکەم"‪ .‬ئه‌و درێژه‌ی به‌قس���ه‌کانی داو‬ ‫وتی "بەس ئێس���تا بچمە دەرەوە زۆر‬ ‫بێک���ەس‌و تەنیام‪ ،‬تەنه���ا ماڵی خزم‌و‬ ‫کەس���وکارم ماوە خۆزگە بەکوش���تنی‬ ‫خۆم ژیانی ئەوان���م دەگێڕایەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تازە هەموو شتێکم لەدەستچوو"‪.‬‬ ‫نێچیرڤ���ان‪ ،‬هەرچەندە تەنها ‪ ١١‬مانگە‬ ‫له‌زیندان���ەو زۆر بێ���زارە ل���ەو ژیانەی‬ ‫لەوێ بەس���ەری بردووە‪ ،‬بەاڵم زیندانی‬ ‫وەک قوتابخانەی���ەک وەس���ف کرد بۆ‬ ‫پێداچوونەوەی هەڵەکانی‌و وتی "سەرەتا‬ ‫خەریکبوو ش���ێت دەبووم پێنج مانگ‌و‬ ‫نیو له‌زیندانی مندااڵن بووم هەر شەڕم‬ ‫دەبوو بەو کەش���وهەوایە رانەهاتبووم‪،‬‬ ‫بەاڵم وردە وردە هاوتەمەنەکانی خۆمم‬ ‫دۆزییەوە کە زۆربەیان لەس���ەر کوشتن‬ ‫دەس���تگیرکرابوون‌و قسەمان بۆ یەکتر‬ ‫دەکرد نەخت���ێ ئارامتر بوومەوە"‪ ،‬ئەو‬ ‫هاوڕێی ناو زیندان بەبراو دۆستی نزیکی‬ ‫خۆی وەسف دەکات‪ ،‬چونکە لەڕۆژانی‬ ‫تەنگانەدا یەکتریان ناسیوە‪.‬‬ ‫نێچیرڤان که‌باسی هاوڕێکانی دەکرد کە‬ ‫هەرچەندە زۆربه‌یان خەڵکیان کوشتووە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەموویان زۆر پەش���یمانن‌و وتی‬ ‫"هەمیشە بیرم الی ئەوەیە ئەو کەسەی‬ ‫من کوشتوومە وەک من حەزی لەژیان‬ ‫بووە"‪ ،‬بەاڵم زۆر رەخنەی لەحکومەت‬ ‫دەگرت بەوەی کە زۆر یارمەتیدەرە بۆ‬ ‫ئەوەی مرۆڤ���ەکان یەکتر بکوژن‌و وتی‬ ‫"دەبێ���ت حکومەت ش���ەرمەزار بێت‪،‬‬ ‫چونکە خۆی چەک دەدات بە خەڵک تا‬ ‫یەکت���ری پێ بکوژن‪ ،‬بەاڵم دواتر خۆی‬ ‫لێپێچینەوەیان لەگەڵ دەکات‌و سزایان‬ ‫دەدات‪ ،‬پێویستە حکومەت پێش هەموو‬ ‫کەس سزای خۆی بدات"‪.‬‬ ‫ئەو باس���ی ل���ەوە کرد کە ئ���ەو دوو‬ ‫دەمانچەیەی لەکات���ی تاوانەکەدا پێی‬ ‫بووە هەردووکیان لەالی���ەن حیزبێکی‬ ‫دەس���ەاڵتدارەو‌ه دراوە ب���ە باوک���ی‪،‬‬ ‫باوکیش���ی له‌کاتی خۆشی‌و ناخۆشیدا‬ ‫هەر تەقەی کردووە تا وای له‌نێچیریش‬ ‫کردووە فیش���ەک تەقاندنی ال ئاسایی‬ ‫بێت‪ ،‬تەنانەت به‌رامبه‌ر هەرە که‌س��� ‌ه‬ ‫ئازیزه‌کانیشی‪ .‬نێچیر چەند ساتێک بە‬ ‫بێدەنگی مایەوەو دیس���انەوە گەڕایەوە‬ ‫س���ەر حیزبەکان کە باوک���ی ئەندامی‬

‫خۆزگە بەکوشتنی‬ ‫خۆم ژیانی ئەوانم‬ ‫دەگێڕایەوە‬

‫کە له‌زیندان به‌ربووم‬ ‫یەکەم شوێن سەردانی‬ ‫بکەم گۆڕی دایک‌و‬ ‫باوک‌و خوشکەکەمە‬ ‫ئەم واڵتەیان وێران کرد خەڵکیان فێری‬ ‫پیاوکوش���تن‌و دزیکردن ک���رد‪ ،‬ئەوان‬ ‫ناتوانن کارگەیەک بکەنەوە ‪ ١٠٠٠‬گەنج‬ ‫کاری تێ���دا بکات تا بێ پ���ارە نەبن‌و‬ ‫وای���ان لێنەیەت دزی بک���ەن‪ ،‬ناتوانن‬ ‫خۆیان دەمانچە نەبەخش���نەوە بەسەر‬ ‫هەموو کەسێکدا‪ ،‬چونکە هەمیشە بیر‬ ‫لەوە دەکەنەوە کەی ویستیان پیاویان‬ ‫بۆ بکوژن" بۆیە ئاواتەخواز بوو کە نەک‬ ‫کورد نەبوایە‪ ،‬بەڵکو هەر له‌کوردستان‌و‬ ‫بگرە عێراقیشدا لەدایک نەبوایە‪.‬‬ ‫نێچیر لەم���اوەی ئەو ‪ ١١‬مانگەدا لەناو‬ ‫زیندان���دا له‌ش���وێنی جۆراوجۆر بووەو‬ ‫دواجار لەگەڵ دوو سێ هاوڕێیدا فێری‬ ‫نوێژک���ردن‌و بێدەنگییەک���ی زۆر بووە‪،‬‬ ‫چونکە "من بەه���ۆی هاوڕێی خراپەوە‬ ‫فێری زۆر ش���ت بووم‪ ،‬ب���ەاڵم بەهۆی‬ ‫زیندانەوە هۆش���م بە خۆم���دا هاتەوەو‬ ‫نێچیرڤان‬ ‫فۆتۆ‪ :‬یەحیا ئەحمەد ه���ەر بڕۆم���ە دەرەوە یەکەم ش���وێن‬ ‫پارتێکی سیاس���ی ب���ووەو وتی "ئەم س���ەردانی بکەم گ���ۆڕی دایک‌و باوک‌و‬ ‫حیزبان���ەی کە حکومەتیان دروس���ت خوش���کەکەمەو دوورکەوتنەوەی���ە لەو‬ ‫کردووە هیچیان بەکەڵک نایەن‪ ،‬چونکە هاوڕێیانەی زەرەرمەندبووم لێیان"‪.‬‬

‫هەمیشە بیرم الی‬ ‫ئەوەیە ئەو کەسەی‬ ‫من کوشتوومە وەک‬ ‫من حەزی لەژیان‬ ‫بووە‬

‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ له‌كه‌ركوك‌و موسڵ ملمالنێیانه‌‬ ‫ئاسۆ مامه‌ند‪ :‬هه‌ریه‌که‌و سنورێکی پاوا‌ن کردوو‌ه بۆ خۆی‬ ‫ئا‪ :‬عیسا خدر‬ ‫ئه‌ندامی یه‌ده‌گی مه‌كته‌بی سیاس���ی‌و‬ ‫به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی كه‌ركوكی یه‌كێتی‬ ‫"ئاسۆ مامه‌ند" له‌م راپۆرته‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ب���اس له‌و هۆكاران���ه‌ ده‌كات كه‌ بۆچی‬ ‫یه‌كێتی هاوهه‌ڵوێس���ت نه‌بووه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بارزانی ب���ۆ الدانی مالیك���ی‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ئاش���كراده‌كات پارتی له‌كه‌ركوك داوای‬ ‫پۆس���تی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پۆلیس ده‌كات‬ ‫له‌كاتێكدا یه‌كێتی هیچ پۆس���تێكی له‌و‬ ‫ناوچانه‌ پێن���ه‌دراوه‌ كه‌ پارتی ئیداره‌ی‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی مه‌ڵبه‌ن���دی كه‌ركوك‪ ،‬باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات كارك���ردن له‌كه‌رك���وك‌و‬ ‫ناوچه‌كان���ی ت���ر جیاوازه‌ ل���ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫حیزبه‌كان ده‌یكه‌ن له‌هه‌ولێرو سلێمانی‌و‬ ‫ده���ۆك‪ ،‬چونكه‌ له‌و ناوچانه‌ پێكهاته‌ی‬ ‫تر هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ زیاتر پێویستمان به‌یه‌ك‬ ‫ده‌نگی‌و یه‌ك هه‌ڵوێس���تی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"به‌داخه‌وه‌ تائێستا دوو ئاسایش بوونی‬ ‫هه‌ی���ه‌و تاڕاده‌یه‌كیش كێش���ه‌ی بچوك‬ ‫له‌نێوانماندا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬ئه‌وه‌ناش���ارێته‌وه‌ كه‌ تائێستا‬ ‫كێشه‌ی س���نور دابه‌شكردن هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نمونه‌ ب���ه‌وه‌ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ ماوه‌یه‌ك‬ ‫پێش ئێس���تا‪ ،‬به‌ته‌ن���ده‌ر هێنانی به‌رد‬ ‫بۆ كارگ���ه‌ی چیمه‌نت���ۆی كه‌ركوك بۆ‬ ‫به‌ڵێنده‌رێك ده‌رچوو‪ ،‬به‌اڵم "به‌داخه‌وه‌‬ ‫براده‌رێك���ی پارتی رێگری كرد‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ پارتییه‌ ب���ه‌ردی بۆ‬ ‫كارگه‌ك���ه‌ هێناوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر باس���ی یه‌ك‬ ‫ده‌نگی‌و یه‌ك هه‌ڵوێستی ده‌كه‌ین بۆچی‬ ‫بڵێین ئه‌و سنوره‌ پاوانه‌ بۆ من‌و ئه‌ویش‬

‫ئاسۆ مامه‌ند ‬

‫فۆتۆ‪ :‬عیسا‬

‫بڵێت ئه‌وه‌ پاوانه‌ بۆ من؟"‪.‬‬ ‫به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی كه‌ركوك‪ ،‬جه‌خت‬ ‫ل���ه‌وه‌ده‌كات���ه‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر بمانه‌وێ���ت‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ دابڕێن���راوه‌كان یه‌ك ده‌نگ‌و‬ ‫یه‌ك هه‌ڵوێس���ت بین‌و نێو ماڵی كورد‬ ‫رێكبخه‌ین‪ ،‬پێویسته‌ "كه‌سه‌كان به‌پێی‬ ‫توان���او لێهاتویی دابنرێن‌و حس���اب بۆ‬ ‫الیه‌نه‌كه‌ی نه‌كرێت‪ ‌،‬واته‌ ئاس���ایی بێت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری دام‌و ده‌زگاكان گۆڕان‪ ،‬یان‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی‌و الیه‌نه‌ ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها‌تواناو لێهاتویی پێوه‌ر‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ی یه‌كێتی‬ ‫له‌كه‌ركوك ئه‌نجامیدا‌‪ ،‬ئاسۆ ده‌ڵێت "له‌و‬ ‫گۆڕانكاریانه‌ یه‌كێتی سه‌ركه‌وتوو بووه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی گۆڕینی ‌پارێ���زگار‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێستا پێشكه‌وتنێكی باش ده‌بینرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌تی دابه‌ش���كردنی‬

‫پارتی داوای پۆستی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی‬ ‫كه‌ركوك ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا پارتی یه‌ك‬ ‫پۆستی له‌موسڵ‌و ب ‌ه‬ ‫یه‌كێتی نه‌داوه‬ ‫پۆس���ته‌كان له‌ئی���داره‌ی كه‌رك���وك‌و‬ ‫موسڵ‌و ناوچه‌كانی تردا‪ ،‬ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‬ ‫مه‌كته‌ب���ی سیاس���ی یه‌كێت���ی ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌ركوك له‌ڕووی ئیدارییه‌وه‌ هه‌مووی‬ ‫له‌به‌رده‌س���تی یه‌كێتی‪-‬ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌‌ بیرمان نه‌كردۆته‌وه‌و ده‌مانه‌وێت‬ ‫كه‌سی شیاو بۆ شوێنی شیاو بێت"‪.‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای ئه‌مانه‌ ئاس���ۆ ده‌ڵێت‬ ‫"پارت���ی داوای پۆس���تی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫پۆلیس���ی كه‌ركوك ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پارت���ی یه‌ك پۆس���تی له‌موس���ڵ‌و به‌‬ ‫یه‌كێتی نه‌داوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و بۆچونانه‌ی كه‌ ده‌وترێت‬ ‫تائێستا رێككه‌وتنی س���تراتیژی ته‌نها‬ ‫له‌ئاستی قیادییه‌و نه‌هاتۆته‌ خواره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئایا له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان زیاتر ئه‌وه‬ ‫‌نابینرێت؟ ئاسۆ وتی "هیوادارم زیاتر‬ ‫بێته‌ خواره‌وه‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی كرداری‬

‫كار بكرێت‪ ،‬ن���ه‌وه‌ك بانێك‌و دوو هه‌وا‬ ‫بێت! بۆ من ش���تێك ح���ه‌رام بێت‌و بۆ‬ ‫تۆ حه‌اڵل بێت‪ ،‬یاخود به‌ پێچه‌وانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌كی كرداری كار بكه‌یت‬ ‫نه‌وه‌ك هه‌ر قسه‌ بێت‌و به‌س"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ ئای���ا دیاریكردنی‬ ‫س���نورو دابه‌ش���كردنی ئه‌و پۆس���تانه‌‬ ‫تاچه‌ن���د له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی كورددای���ه‌؟‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی "له‌به‌رژه‌وه‌ندی ك���ورددا‬ ‫نییه‌و پێویس���ته‌ بیر له‌یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫نه‌كه‌ین���ه‌وه‌و بیر له‌یه‌ك هه‌ڵوێس���تیی‬ ‫ماڵی كورد بكه‌ینه‌وه‌و هه‌موو الیه‌نه‌كانی‬ ‫تریش پێویسته‌ هه‌مان بیركردنه‌وه‌یان‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و كێش���ه‌و ملمالنێیه‌ی‬ ‫ئه‌مدوایی���ه‌ی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م ب���ۆ‬ ‫الدانی مالیكی‪ ،‬ك���ه‌ ده‌وترێت یه‌كێتی‬ ‫هه‌ڵوێس���تێكی رون‌و ئاشكرای نه‌بووه‌و‬ ‫پشتگیری سه‌رۆكی هه‌رێمی نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫یه‌كێت���ی هۆكاره‌كه‌ی بۆ چ���وار خاڵ‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬م���ام جه‌الل‬ ‫س���ه‌رۆكی كۆماره‌و نابێت ته‌ره‌ف بێت‬ ‫له‌م جۆره‌ بڕی���اره‌‪ .‬دووه‌م‪ ،‬ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫یه‌كێتی نیش���تمانی رامان وابووه‌ هه‌ر‬ ‫گۆڕینی مالیكی‌و نوقت���ه‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫دوای مالیكی چی ده‌بێت؟ كێ ده‌كرێته‌‬ ‫به‌دیلی؟! س���ێیه‌م‪ ،‬نه‌وه‌ك شه‌خس���ی‬ ‫مالیك���ی‪ ،‬به‌ڵكو الیه‌نی ش���یعه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫گه‌وره‌ترین پێكهاته‌یه‌ له‌عێراقدا بۆچی‬ ‫درز بكه‌وێت���ه‌ نێ���وان ش���یعه‌و كورد؟‬ ‫چواره‌م‪ ،‬ئ���ه‌و براده‌رانه‌ی پێش���ووی‬ ‫عێراقی���ه‌و مامه‌ڵه‌ی ئه‌وانم���ان بینیوه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌سه‌ر ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‬ ‫كه‌ ب���ه‌رده‌وام دژی به‌رژه‌وه‌ندی كورد‬ ‫بوون‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫سیاسەت‌و ئەوانەی نەشتەرگەری‬ ‫جوانیی بۆ دەکەن «‪»2‬‬ ‫یەکێ���ک له‌هەڵ���ە گەورەکان���ی ئ���ەم‬ ‫مەکیاژکردن���ە بۆ سیاس���ەت ئەوەیە کە‬ ‫ت���ەواو مێژووی سیاس���ەت له‌خۆرهەاڵتدا‬ ‫نادیدە دەگرێت‪ .‬لەڕاستیدا گەر نزیکییەک‬ ‫له‌نێوان زانس���ت‌و سیاسەتدا هەبێت‪ ،‬ئەو‬ ‫نزیکییە خەس���ڵەتی هەندێک سیاسەتی‬ ‫دیاریک���راوە له‌خۆرئ���اوادا‪ ،‬ن���ەوەک‬ ‫خەسڵەتی سیاسەت بێت لەخۆرهەاڵتدا‪...‬‬ ‫لەگەڵ س���ەرهەڵدانی سیاسەتی مۆدێرن‌و‬ ‫پێشتریش���دا سیاس���ەت لەخۆرهەاڵت���دا‬ ‫له‌هی���چ ئان‌و س���ات‌و زەمانێک���دا لەگەڵ‬ ‫زانستدا پەیوەندییەکی بە تینی نەبووە‪.‬‬ ‫قسەکردن لەوەی سیاسەت له‌خۆرهەاڵتدا‬ ‫لەس���ەد س���اڵی رابوردوودا له‌هیچ ئان‌و‬ ‫زەمان‌و ش���وێنێکدا سیاسەتێکی زانستی‬ ‫بووە‪ ،‬هیچ نییە جگە له‌هەڵەیەکی گەورە‬ ‫کە بەرهەمی خەیاڵی کەسێکە لەخەڵوەتی‬ ‫خۆیدا تەنیا سیاس���ەت بۆ خۆی مەکیاژ‬ ‫ناکات‪ ،‬بەڵکو مێ���ژووش مەکیاژدەکات‪.‬‬ ‫تێکەڵکردن���ی ماهییەت���ی سیاس���ەت‬ ‫له‌خۆرهەاڵتی ئێم���ەدا‪ ،‬لەگەڵ ماهییەتی‬ ‫سیاس���ەت له‌خۆرئاوای پۆس���تمۆدێرندا‪،‬‬ ‫رۆش���نبیر بەرەو ئەو ئیشکالییەتە دەبات‬ ‫ک���ە بکەوێت���ە بەکارهێنانێک���ی عمومی‬ ‫وشەی سیاس���ەتەوە‪ .‬سیاسەتی مۆدێرن‬ ‫لەخۆرهەاڵت���ی ئێمە‌و له‌کوردستانیش���دا‬ ‫له‌هیچ وێس���تگەیەکدا نەوەک نەبووە بە‬ ‫زانس���ت‪ ،‬بەڵکو هەر له‌بنەڕەتدا خاڵییە‬ ‫له‌هەوڵی تیویریزەکردن‌و پاساوهێنانەوەی‬ ‫فیکریش بۆ بچوکترین چەمکەکانی خۆی‪.‬‬ ‫له‌کاتێک���دا دەش���ێت بەزانس���ت بڵێین‬ ‫سیاس���ەت کە ئەم کایەیە جگە له‌تێرم‌و‬ ‫تێزە‌و تیۆرەکانی خ���ۆی‪ ،‬پەیوەندییەکی‬ ‫بە کایە زانس���تییەکانی دییەوە هەبێت‪،‬‬ ‫وەک کۆمەڵناسی‪ ،‬دەرونناسی‪ ،‬ئابووری‌و‬ ‫فەلسەفە‪ ،‬بەاڵم له‌کۆمەڵگایەکدا کە تێیدا‬ ‫نەوەک سیاسەت‪ ،‬بەڵکو ئەم زانستانەی‬ ‫تریش تەواو لەدایک نەبوون چۆن دەکرێت‬ ‫باس له‌سیاس���ەت وەک زانس���ت بکەین‪.‬‬ ‫کایەی سیاس���ی لەخۆرهەاڵتدا کەم‌و زۆر‪،‬‬ ‫کایەیەک نیی���ە له‌پەیوەندیدا بە لکەکانی‬ ‫زانس���تەوە س���ەریهەڵدا بێت‪ .‬سیاسەت‬ ‫له‌واڵتی ئێمەدا ناوێکی تری ئەو ملمالنێ‬ ‫خوێناوییەی���ە کە له‌نێ���وان نەتەوەکان‌و‬ ‫خێڵ���ەکان‌و کەس���ایەتی‌و حیزبەکان���دا‬ ‫روودەدات‪ .‬سیاس���ەت لەخۆرهەاڵت���دا‬ ‫نەزانس���تە‌و نە رۆژێک لەڕۆژانیش زانست‬ ‫بووە‪ ،‬گەر له‌یەک وێس���تگەی ئەم س���ەد‬ ‫ساڵەی رابوردوودا سیاسەت زانست بووە‪،‬‬ ‫کێن زاناکانی‪ ،‬کامەن تیورییەکانی‪ ،‬له‌کوێدا‬ ‫هێزی رێکخەر‌و ئاس���وودەگی کۆمەاڵیەتی‬ ‫بووە؟ کامەن بەرهەمە زانستییەکانی ئەم‬ ‫زانس���تە؟ یەکێک کە دەڵێت سیاس���ەت‬ ‫زانستە‪ ،‬واتە زەمینەیەکی لەبەردەستدایە‬ ‫دەتوانێت بیس���ەلمێنێت کە بەڕاستی لەم‬ ‫کای���ەدا بەرهەمهێنان���ی عەقڵی‌و تیوری‌و‬ ‫پراکتیکی بەرچاو لەکاردا بوون‪ .‬سیاسەت‬ ‫لەخۆرهەاڵتدا چاالکییەکە تاسەر ئێسقان‬ ‫له‌ملمالنێی قازانج‌و دەسەاڵتدا نوقمبووە‪،‬‬ ‫جارێ���ک له‌چاوپێکەوتنێکی کۆندا گووتم‬ ‫ناتوانین چیت���ر بڵێین مرۆڤ حه‌یوانێكی‬ ‫سیاس���ییه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئێستا مرۆڤی‬ ‫س���ه‌ر ئ���ه‌م ئەس���تێره‌یه ‌بوونەوه‌رێكه‬ ‫‌به‌ده‌س���ت كۆمه‌ڵێ���ك «حه‌یوان���ی‬ ‫سیاس���یی»ـه‌وه‌گیرۆده‌ب���ووه‪ .‬گەر ئەم‬ ‫قس���ەیە له‌جێگاکانی تردا شوێنی گومان‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا لەخۆرهەاڵت‌و له‌کوردس���تاندا‬ ‫زۆر دروس���تە‪ .‬مێ���ژووی ئێم���ە هێندەی‬ ‫مێ���ژووی گیرۆدەبوونی مرۆڤ���ی ئێمەیە‬ ‫بە دەس���ت ئەم حەیوانە سیاس���ییەوە‪،‬‬ ‫مێ���ژووی ئازادبوونی نیی���ە‪ .‬من پێموایە‬ ‫ئەوان���ەی زۆرج���ار ب���ەزۆر دەیانەوێ���ت‬ ‫سیاس���ەت مەکیاژبکەن‪ ،‬له‌ڕاس���تیدا ئەو‬ ‫تێزەیە فەرامۆش���دەکەن کە سیاس���ەت‬ ‫خۆی وەک کای���ە‪ ،‬چیترناتوانێت بەتەنها‬ ‫خۆی بگۆڕێت‪ ،‬سیاس���ەت بەبێ کۆمەکی‬ ‫کایەکان���ی ت���ر‪ ،‬بەب���ێ موتوربەکردنی‬ ‫ب���ەردەوام ب���ە فیک���ر‪ ،‬بە پرەنس���یپی‬ ‫ئەخالق���ی نوێ‪ ،‬ب���ە بەهای س���تاتیکی‬ ‫ت���ازە‪ ،‬مومکی���ن نییە خ���ۆی بتوانێت‌و‬ ‫بەهێز‌و سروشتی ئێس���تای خۆیەوە‪ ،‬بە‬ ‫بکەرەکانییەوە بگۆڕێت‪ .‬لێرەوەیە هەڵەی‬ ‫ئەو رۆش���نبیرانەی کە لەوە تێناگەن کە‬ ‫تاکە رێگایەک بۆ گێڕانەوەی ئینسانییەت‌و‬ ‫ئەخالق بۆ سیاس���ەت ئەوەی���ە کە ئەو‬ ‫نرخانە لەدەرەوەی کایەی سیاس���ی‪ ،‬وە‬ ‫وەک���و رەخنە له‌کایەی سیاس���ی‪ ،‬وەکو‬ ‫کارتی فشاری بەهێز لەسەر کۆی مۆراڵی‬ ‫سیاس���ی بەرهەمبێت‪ .‬رۆشنبیران کاتێک‬ ‫دەتوانن بکەری کۆمەاڵیەتی چاالک بن کە‬ ‫ئەو نرخانە بەرهەمبهێن���ن‪ ،‬بیگوازنەوە‪،‬‬ ‫بیانکەنە س���نوور‌و کەرەستەی سانسۆر‬

‫بەسەر سیاسییەکانەوە‪ ،‬نەوەک ئەو وەهمە‬ ‫گەورەی���ە باڵوبکەنەوە ک���ە گوایە مرۆڤ‬ ‫بۆ ئەوەی بکەرێک���ی کۆمەاڵیەتی چاالک‬ ‫بێ���ت دەبێت خۆی نوقمی هەموو بچوک‌و‬ ‫گەورەیەکی ژیانی سیاسی بکات‪ .‬مرۆڤ‬ ‫دەتوانێت بە چەندەها رێگا ببێتە بکەرێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی چاالک‪ ،‬ببێتە هێزێکی نەیارو‬ ‫دەنگێکی ئەخالقی دژ بێئەوەی راستەوخۆ‬ ‫له‌کایەی سیاسیدا کاربکات‪ ،‬ئەوەی تەنیا‬ ‫سیاس���ەتکردن وەک جۆرە چاالکییەکی‬ ‫فیک���ری‌و کردەی���ی کۆمەاڵیەت���ی بزانین‬ ‫کە دەش���ێت کار لەفەزای گشتی بکات‪،‬‬ ‫جگە لەوەی هەڵەیە‪ ،‬وەهمێکی ترسناک‬ ‫سەوز دەکات‪ ،‬وەک ئەوەی سیاسییەکان‌و‬ ‫ئەندام���ی حیزبەکان خەریک���ی گۆڕینی‬ ‫دونیا‌و رێکخس���تن‌و چاککردنی بن‪ .‬تاکە‬ ‫کارێ���ک ئەم���ڕۆ له‌خۆره���ەاڵت ناکرێت‪،‬‬ ‫ئەوەیە لەڕێگای سیاس���ەتەوە‪ ،‬له‌ڕێگای‬ ‫بوون ب���ە ئەندام له‌حیزبێک���دا کۆمەڵگا‬ ‫رێکبخەی���ن‪ .‬بەسیاس���یکردنی هەرچ���ی‬ ‫زۆرتری ژیان‪ ،‬ب���ەرەو بارکردنی هەرچی‬ ‫زیاتری کۆمەڵگام���ان دەبات بەم مۆراڵە‬ ‫ترس���ناکانەی ئێس���تا له‌کایەی سیاسیدا‬ ‫بااڵدەس���تن‪ ،‬ئ���ەم مۆرااڵن���ەش موڵکی‬ ‫تاقمێک یان حیزبێک نین‪ ،‬بەڵکو موڵکی‬ ‫کایەکە‌و موڵک���ی کۆمەڵگان‪ .‬ئەم کایەیە‬ ‫وەک ک���ۆ له‌خۆرهەاڵتدا نەخۆش���ە‪ ،‬ئەو‬ ‫پرەنس���یپ‌و میکانیزمانە نەخۆش���ن کە‬ ‫لەن���اوەوە جڵەویدەکەن‪ ،‬س���ەرهەڵدانی‬ ‫گووتارێکی سیاس���ی هیومانیس���تی کە‬ ‫بکرێت لەسیاس���ەتەوە س���ەرهەڵبدات‌و‬ ‫هەر له‌کایەی سیاس���یدا بااڵدەس���ت بێت‬ ‫نامومکینە‪ ،‬ئەم کایەیە بەحوکمی دابڕانی‬ ‫له‌هەموو هون���ەر‌و زانس���تەکان بووە بە‬ ‫شوێنی دین‌و موقەدەس‌و پەتریارکییەت‪،‬‬ ‫جێگایەک کە لەبری زاناو موفەکیر‪ ،‬تەنیا‬ ‫دەسەاڵتخوازان‌و مافیا پەروەردەدەکات‪،‬‬ ‫ئەم کایەیە ئەم���ڕۆ بەجۆرێکی ئۆرگانی‌و‬ ‫له‌هەم���وو خۆرهەاڵتدا بە ب���ازاڕ‌و بانک‌و‬ ‫کۆمپانیا گەورەکان���ەوە گرێدراوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫بەتەنی���ا پارتی‌و یەکێت���ی نین کە دزی‌و‬ ‫جەردەیی‌و مافیاگەرای���ی دەکەن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫سیاس���ەت ئەمڕۆ ئەوە تەوەر‌و خواست‌و‬ ‫چاالکییەکانێتی‪.‬‬

‫گەر بڵێت سیاسەت‬ ‫خۆی کێشەی نییە‌و‬ ‫عەیب له‌پارتی‌و‬ ‫یەکێتییە‪ ،‬بە هەمان‬ ‫هەڵەدا دەڕواتەوە‬ ‫کە دەیگووت "عەیب‬ ‫له‌عەقڵییەتی سیاسیدا‬ ‫نییە‌و لەسەدام‬ ‫حوسەیندایە"‬ ‫پرسیاری هەرە سەرەکی سیاسەت له‌واڵتی‬ ‫ئێمەدا ئەوەیە «دەسەاڵت الی کێیە؟»‪...‬‬ ‫له‌پشت وش���ەی دەسەاڵتیشەوە‪ ،‬رێزێک‬ ‫پرس���یاری ترهەی���ە‪ ،‬وەک «پ���ارە الی‬ ‫کێی���ە؟» «چەک له‌دەس���تی کێدایە؟»‬ ‫«داداگا بەدەس���ت کێی���ە؟»‪ .‬ئەم���ە‬ ‫سیاس���ەتە له‌خۆرهەاڵت���دا‪ ...‬ئ���ەوەی‬ ‫بڵێ���ت ئەمە سیاس���ەت‌و ت���ەوەرە هەرە‬ ‫ستراتیژییەکانی نییە‪ ،‬بە هەڵەدا دەڕوات‌و‬ ‫خەڵکیش بە هەڵەدا دەبات‪ .‬ئەوەی پێی‬ ‫وابێت بێ هیچ ئیش���کردنێکی قووڵ له‌ناو‬ ‫سیاسەتدا‪ ،‬لەناو جیهانبینی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫له‌هوشیاریی ئینسانەکاندا‪ ،‬پێغەمبەرێکی‬ ‫سیاس���ی له‌ناوخودی سیاسەتەوە دێت‌و‬ ‫بێئەوەی پێویستی بێت دەستکاری مانای‬ ‫سیاسەت بکات‪ ،‬سیاس���ەت چاکدەکات‪،‬‬ ‫جگ���ە له‌خورافەت هیچی تر نییە‪ .‬ئەوەی‬ ‫دەیەوێت سیاسەتێکی نوێ لەدایک بێت‪،‬‬ ‫دەبێت س���ەرەتا بە رەخنەکردنی عەقڵی‬ ‫سیاسی‌و مۆراڵی سیاس���ی هەنووکەییدا‬ ‫تێبپەڕێت‪ ،‬چونکە گەر بڵێت سیاس���ەت‬ ‫خۆی کێش���ەی نییە‌و عەی���ب له‌پارتی‌و‬ ‫یەکێتییە‪ ،‬بە هەمان هەڵەدا دەڕواتەوە کە‬ ‫دەیگووت «عەیب له‌عەقڵییەتی سیاسیدا‬ ‫نییە‌و لەسەدام حوسەیندایە»‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫وه‌زیری‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و نیشته‌جێكردنی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬كامه‌ران ئه‌حمه‌د‪:‬‬

‫پشكی‌ بودجه‌مان رێگر‌ه‬ ‫له‌ته‌واونه‌بوونی‌ پڕۆژه‌كانی‌ رێگاوبان‬

‫ کامه‌ران ئه‌حمه‌د‬ ‫ ‬ ‫عه‌ربه‌ت‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫نیشته‌جێكردن ‌‬ ‫كامه‌ران ئه‌حمه‌د رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ی‬ ‫كه‌ پشكی‌ بودجه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆربه‌ ‌‬ ‫رێگره‌ له‌ته‌واونه‌بوون ‌‬ ‫ی رێگاوبان‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫پڕۆژه‌كان ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه زیاتر له‌شه‌ش هه‌زار‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك ‌هی‌ نیشته‌جێبوون بۆ هاواڵتیان ‌‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ت دروست ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كامه‌ران ئه‌حمه‌د له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌ باس‬ ‫تایبه‌ت���دا له‌گه‌ ‌ڵ رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ماس���ته‌رپالنێكیان‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌یه‌ بۆ به‌ستنه‌وه‌ی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫ی‬ ‫رێگاكانی‌ نێوان ش���ار‌و شارۆچكه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‌و ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ش تا ساڵ ‌‬ ‫‪ 2030‬ده‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌م وه‌زاره‌ت ‌ه دوو به‌ش���ن‪،‬‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫ی رێگاوبان��� ‌ه‬ ‫یه‌كه‌می���ان دروس���تكردن ‌‬ ‫ی ش���اره‌وانییه‌كان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ س���نور ‌‬ ‫وات ‌ه رێگای‌ نێوان شاره‌كان‪ ،‬دوه‌میش‬ ‫(بیناسازی‌‌و نیشته‌جێبوون)‌ه واته‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫پڕۆژان��� ‌ه په‌یوه‌ن���دی‌ به‌وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیك���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان دروس���ت ‌‬ ‫ی زانك���ۆ‌و‬ ‫ده‌ك���ه‌ن وه‌ك (كه‌مپ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شوێن ‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬دروس���تكردن ‌‬ ‫نیشته‌جێبوون)‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ له‌كابینه‌ی‌ شه‌ش���ه‌م‌و‬ ‫حه‌وته‌میش���دا وه‌زیرن‪ ،‬ده‌كرێت بزانین‬ ‫له‌و ماوه‌یه‌دا چ پالنێكتان هه‌بووه‌‌و هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ رێگاوبانه‌كان‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫كام���ه‌ران ئه‌حم���ه‌د‪ :‬پالنێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���تراتیژیمان هه‌یه‌ ك ‌ه س���ااڵنه‌ لێ ‌‬ ‫ی‬ ‫جێبه‌ج���ێ ده‌كرێت‌و پش���كی‌ بودج ‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ ته‌رخ���ان ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ل���ه‌‪2010‬دا‬ ‫ی زۆرمان داوه‌ به‌ماسته‌رپالن‬ ‫گرنگییه‌ك ‌‬ ‫وات���ه‌ دروس���تكردنی‌ نه‌خش���ه‌رێگا بۆ‬ ‫ی رێگاوبانه‌كان‌و ل���ه‌‪2011‬دا ئه‌و‬ ‫ت���ۆڕ ‌‬ ‫نه‌خش���ه‌ڕێگای ‌ه ته‌واو ب���ووه‌ كه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ی گرنگ ‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ته‌وه‌رێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داتا كاره‌كانمان بكه‌ین بۆ تۆڕ ‌‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬پرۆژه‌ك ‌ه‬ ‫رێگاوبانه‌كان��� ‌‬ ‫ی ‪ 2030‬ت���ه‌واو ده‌بێت‌و ‪11‬‬ ‫هه‌تا س���اڵ ‌‬ ‫ملی���ار دۆالری‌ بۆ ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌شه‌ی‌ كه‌ جێبه‌جێ ده‌بێت پێویست ‌‬ ‫ی قۆناغ‬ ‫به‌نه‌خشه‌س���ازی‌ هه‌یه‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫كاری‌ تێدا ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هاواڵتیان ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێگاوبانه‌كان��� ‌‬ ‫كوردس���تان خراپ��� ‌‬ ‫ی شار‌ه ك ‌ه رۆژ نیی ‌ه هاواڵتیان‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫گیان له‌ده‌س���ت نه‌ده‌ن‌و بریندار نه‌بن‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ چیتان كردووه‌؟‬ ‫كام���ه‌ران ئه‌حم���ه‌د‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر باس‬ ‫له‌ڕێگاوبان���ه‌كان بكه‌ی���ن‪ ،‬راس���ت ‌ه‬ ‫له‌ئاس���تی‌ ترافیكدا نییه‌‌و هه‌مووشیان‬ ‫ی خراپ���دا نی���ن‌و ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫له‌ئاس���ت ‌‬ ‫بڵێی���ن زۆر باشیش���ین ه���ه‌ر وا نییه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئێم��� ‌ه پێویس���تمان به‌جوتس���اید ‌‬ ‫رێگاكان���ی‌ نێوان ش���ار‌و ش���ارۆچكه‌‌و‬ ‫نێ���وان شارۆچكه‌كانیش���ه‌‪ ،‬ئه‌مان��� ‌ه‬ ‫له‌ماس���ته‌رپالنه‌كه‌دا دیاریكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی پش���كی‌ سااڵنه‌ی‌ بودجه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ بكرێن‪ ،‬بۆ نمونه‌ نه‌خشه‌ساز ‌‬ ‫جێبه‌ج ‌‬

‫ ‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ی جوتس���ایده‌ك ‌ه‬ ‫ی دووه‌م ‌‬ ‫بۆی ‌ه به‌ش��� ‌‬ ‫ی داهات���وو‪ .‬ه���ه‌ر‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌ س���اڵ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ڕێگاوبانه‌كان‪ ،‬ده‌مه‌وێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و‌ه رونبكه‌م���ه‌و‌ه ك���ه‌ ئه‌فزه‌ڵیه‌ت ‌‬ ‫كارمان رێگاوبانه‌‌و (ماس���ته‌رپالن)مان‬ ‫هه‌یه‌‌و نه‌خشه‌س���ازییان ب���ۆ ده‌كرێت‌و‬ ‫ده‌خرێنه‌ جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ی نه‌خشه‌سازیش���مان گۆڕیوه‌‌و‬ ‫شێواز ‌‬ ‫ی جیهانم���ان لێك���ردووه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك واڵت��� ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم پابه‌ندنه‌بوون���ی‌ ش���ۆفێرانیش‬ ‫ی‬ ‫ی هاتوچۆوه‌ هۆكارێك ‌‬ ‫به‌ڕێنماییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ی‌ روداوه‌كان���ن‪ ،‬بۆ نمونه‌ رێگا ‌‬ ‫ی مه‌ق���ان‪ -‬چه‌مچه‌م���اڵ‌) ك��� ‌ه‬ ‫(بان��� ‌‬ ‫نۆژه‌نكراوه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌وه‌ش باش���ترمان‬ ‫پێناكرێت‪ ،‬هێشتا ته‌واومان نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئوتومبی���ل له‌به‌ربه‌س���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی داوه‌‪ ،‬یان ئوتومبیله‌كان ‌‬ ‫ئاسنینه‌كان ‌‬ ‫بارهه‌ڵگر‪ ،‬ئێستا بۆمان ده‌ركه‌وتوو‌ه ك ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و ئوتومبیالنه‌ له‌دوو ئه‌كسل‬

‫ی‬ ‫ی ده‌ك���رێ‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫بۆیان دیار ‌‬ ‫قه‌پانه‌كانه‌وه‌ ك ‌ه له‌ڕێگا گش���تییه‌كان‬ ‫دامانن���اوه‌‪ ،‬بۆمان ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫ئوتومبیالن ‌ه دوای‌ ده‌رچونیان له‌قه‌پان‪،‬‬ ‫هه‌مان ژم���اره‌ی‌ ئه‌كس���ل دانانێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌كس���له‌كانیان به‌رز ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامی‌ قیر‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫شۆفڵ‌ بده‌یت له‌قیره‌كه‌‌و هه‌ڵیبكه‌نیت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆی ‌ه له‌م���ه‌ودوا هه‌ر ئوتومبیلێك بار ‌‬ ‫ی به‌رز بكاته‌و‌ه ئه‌وا‬ ‫پێبێت‌و ئه‌كسله‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئوتومبیله‌ك��� ‌ه حیجز ده‌كه‌ین‌و س���زا ‌‬ ‫سه‌رپێچیكاریش ده‌ده‌ین‪ ،‬بۆیه‌ ده‌توانم‬ ‫ی قیره‌كان‪،‬‬ ‫ی خراپبوون ‌‬ ‫بڵێم زیاتر ‪‌ %90‬‬ ‫پابه‌ندنه‌بوون���ی‌ ئ���ه‌و ئوتومبیالنه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی تایه‌كانیان‌و‬ ‫به‌كێش‌و به‌رزكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫رێگاوبانه‌كان خراپ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ا بێینه‌ س���ه‌ر ب���وار ‌‬ ‫بیناس���ازی‌‪ ،‬چه‌ند پڕۆژه‌یه‌كتان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌شاری‌ سلێمانی‌ وه‌كو (كه‌مپی‌ نوێ ‌‬ ‫زانكۆی‌ س���لێمانی‌‌و نه‌خۆش���خان ‌ه ‪400‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌یه‌كجار ‌‬ ‫قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌كه‌) ئه‌وان ‌ه ك ‌ه ‌‬ ‫ته‌واو ده‌بن؟‬ ‫ی زانكۆ‬ ‫كام���ه‌ران ئه‌حمه‌د‪ :‬كه‌مپ��� ‌‬ ‫ی ‪2010‬ه‌وه‌ هاتوه‌ت ‌ه الی‌ ئێمه‌‌و‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا له‌قۆناغ���ی‌ كۆتاییدایه‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 12‬‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی‌ دان���راو‌ه مانگ ‌‬ ‫ی پرۆژه‌كه‌یه‌‌و ره‌نگ ‌ه‬ ‫ئه‌مس���ا ‌ڵ كۆتای ‌‬ ‫ی ته‌واو ببێت‪ .‬بۆ‬ ‫پێش كاتی‌ خۆیش��� ‌‬

‫زیاتر له‌شه‌ش‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫نیشته‌جێبوون‬ ‫ی‬ ‫بۆ هاواڵتیان ‌‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ت‬ ‫دروستده‌كه‌ین‬

‫ی‬ ‫پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ستنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی شار‌و‬ ‫رێگاوبان ‌‬ ‫شارۆچكه‌كان‬ ‫ی ‪2030‬‬ ‫تا ساڵ ‌‬ ‫ده‌خایه‌نێت‬

‫ی‬ ‫ی ئاسای ‌‬ ‫زیاترن كه‌ ده‌بێت به‌خێراییه‌ك ‌‬ ‫بڕۆن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانیش به‌خێراییه‌كی‌ زۆر‬ ‫ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرجاریش ده‌وترێت جۆر ‌‬ ‫ی به‌كارده‌هێنرێت خراپه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و قی���ره‌ ‌‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ چیتان كردووه‌؟‬ ‫كامه‌ران ئه‌حمه‌د‪ :‬تاك ‌ه سه‌رچاوه‌مان‬ ‫بۆ قیر بێج���ی‌‌و هه‌ندێجاریش دۆره‌یه‌‪،‬‬ ‫راس���ت ‌ه هه‌ندێجار خراپی‌ تیایه‌‌و ته‌نها‬ ‫چاره‌سه‌ریش ئه‌وه‌یه‌ وه‌رینه‌گرین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئه‌زمه‌ی‌ قیر ده‌بین‪،‬‬ ‫زۆرجاریش توش ‌‬ ‫ئێستا وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتییه‌كان‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه داده‌نێ���ن ب���ۆ‬ ‫پااڵوگه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئێمه‌‪،‬‬ ‫دروستكردنی‌ قیر به‌مواسه‌فات ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر باس���ی‌ تێكچونی‌ قیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫شه‌قامه‌كان بكه‌ین به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ په‌یوه‌ندیداره‌ به‌پابه‌ندبوون ‌‬ ‫داده‌به‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫ئوتومبیل ‌ه بارهه‌ڵگره‌كان به‌و كێش���ه‌ ‌‬

‫نه‌خۆش���خان ‌ه ‪ 400‬قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌ك���ه‌ش‬ ‫هه‌ر ل���ه‌‪2010‬دا لیژنه‌یه‌ك���ی‌ بااڵی‌ بۆ‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫دروس���تكرا‪ ،‬چونك ‌ه كێشه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كرابوو‬ ‫ی بۆ ‌‬ ‫بوو ئه‌و نه‌خشه‌س���ازیی ‌ه ‌‬ ‫ی خایاند‬ ‫ده‌ستكاریمان كرد‌و س���اڵێك ‌‬ ‫ت���ا كێش���ه‌كانمان چاره‌س���ه‌ركرد‌و‬ ‫كۆمپانیایه‌ك���ی‌ راوێ���ژكاری ئیتاڵی‌ بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و مه‌به‌س���ته‌ هاوكارمان���ه‌‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ێی‌ س���اڵ ‌‬ ‫گرێبه‌س���ته‌ك ‌ه مانگ ‌‬ ‫داهاتوو كۆتایی‌ كاتی‌ پڕۆژه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ تایبه‌تمه‌ند ‌‬ ‫ی كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بۆ كات ‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستییه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌باره‌ت به‌یه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫نیش���ته‌جێبوون‪ ،‬ئای���ا تائێس���تا هیچ‬ ‫یه‌كه‌یه‌كتان دروستكردووه‌ یاخود ته‌نها‬ ‫پرۆژه‌كانی‌ وه‌به‌رهێنان هه‌ن؟‬ ‫ی‬ ‫كامه‌ران ئه‌حمه‌د‪ :‬بێگومان كێش���ه‌ ‌‬ ‫نیش���ته‌جێبوون كێش���ه‌یه‌كی‌ گ���ه‌ور‌ه‬

‫ئه‌گه‌ر ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌مان‬ ‫گیانی‌ هاواڵتییه‌ك له‌مردن رزگار‬ ‫بكات ئه‌وا له‌ئێستاوه‌ ده‌یكه‌م‬ ‫رێگه‌ی‌ نێ���وان (ده‌ربه‌ندیخان‪ -‬كه‌الر‌و‬ ‫عه‌رب���ه‌ت‪ -‬ده‌ربه‌ندیخان) ت���ه‌واو بوو‌ه‬ ‫به‌تونلێكه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواكه‌وتنیان‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌پشكی‌ بودجه‌كه‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬لێره‌دا راتده‌گرم‪ ،‬به‌اڵم ناكر ‌‬ ‫ی تایب���ه‌ت بۆ رێگاوبانه‌كان‬ ‫بودجه‌یه‌ك ‌‬ ‫ته‌رخان بكه‌ن بۆئه‌و‌هی‌ چیتر هاواڵتیان‬ ‫نه‌بن ‌ه قوربانی‌؟‬ ‫ی‬ ‫كامه‌ران ئه‌حمه‌د‪ :‬پش���كی‌ سااڵنه‌ ‌‬ ‫بودج��� ‌هی‌ حكوم���ه‌ت بۆ پ���ڕۆژه‌كان‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ چوار ملی���ار دۆالره‌‪ ،‬له‌وه‌ش‬ ‫ی (ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و‬ ‫ی وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫پشك ‌‬ ‫ش���اره‌وانی‌‌و كاره‌ب���ا) له‌پێش���ه‌وه‌یه‌‌و‬ ‫ی بودج ‌ه‬ ‫زۆرجاریش پش���كی‌ یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫به‌ر ئێم���ه‌ ده‌كه‌وێت‪ ،‬س���اڵی‌ رابردوو‬ ‫ل��� ‌ه ‪ 600‬ملی���ار دین���ار ‪ 540‬ملیارمان‬ ‫خه‌رجكردوه‌‌و ئه‌مساڵیش ‪ 625‬ملیاریان‬ ‫ی‬ ‫بۆ ته‌رخانكردوین‪ ،‬س���ااڵنه‌ پشكێك ‌‬ ‫ب���اش بودجه‌م���ان ب���ه‌ر ده‌كه‌وێ���ت‌و‬ ‫ی ئێمه‌ش بۆ رێگاوبان‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫پش���ك ‌‬ ‫ی ئه‌مس���ا ‌ڵ‬ ‫ته‌رخ���ان ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌به‌رنامه‌ماندای���ه‌ جێبه‌جێیان بكه‌ین‪،‬‬ ‫رێگ���ه‌ی‌ (هه‌ڵه‌بج���ه‌‌و سه‌یدس���ادق)‬ ‫ێ‬ ‫ی گۆڕین���ی‌ دیزاینه‌كه‌ی‌‪ ،‬جێبه‌ج ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و ساڵی‌ داهاتوو ته‌واو ده‌بێت‪،‬‬ ‫(عه‌رب���ه‌ت بۆ وارماوا) ئه‌مس���ا ‌ڵ پرد‌و‬ ‫ی ت���ه‌واو ده‌بێ���ت‪( ،‬وارماوا‬ ‫رێگه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ده‌ربه‌ندیخ���ان) به‌ش���ی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كه‌ی‌ ته‌واو بووه‌‌و ئه‌مسا ‌ڵ‬ ‫ی پێده‌كرێ���ت‪ ،‬له‌ (ك���ه‌الر بۆ‬ ‫ده‌س���ت ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان) جگ ‌ه له‌تونێله‌كه‌ به‌س ‌‬ ‫قۆناغ ده‌بێت‌و بودجه‌ك ‌هی‌ ل ‌ه ‪ 200‬ملیار‬ ‫ی‬ ‫دینار تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬چونك ‌ه نه‌خشه‌ساز ‌‬ ‫ی (ك���ه‌الر‪ -‬ده‌ربه‌ندیخ���ان)‬ ‫رێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوو س���اڵی‌ ویس���توه‌‌و نه‌خشه‌ساز ‌‬ ‫تونێله‌كه‌ش ئه‌مس���ا ‌ڵ ت���ه‌واو ده‌بێت‌و‬ ‫شوێنه‌كه‌ش���ی‌ ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫رێگه‌ی‌ نێوان (سه‌یدسادق‪ -‬پێنجوێن)‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ كراوه‌‌و ئه‌مسا ‌ڵ به‌ش ‌‬ ‫گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی جێبه‌ج���ێ‌ ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ به‌ش���ی‌ دووه‌می‌ ده‌كه‌وێت ‌ه س���اڵ ‌‬ ‫ی ئه‌مساڵمان‬ ‫داهاتوو‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وله‌ویات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دووه‌م ‌‬ ‫له‌سلێمانی‌‪ ،‬ته‌واوكردنی‌ به‌ش ‌‬ ‫ی (چوارقوڕنه‌‪ -‬دوكان)ه‌‪.‬‬ ‫رێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم هه‌س���ت ناكه‌ن رێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاتوچۆ ‌‬ ‫پێنجوێن‪ -‬سه‌یدسادق به‌هۆ ‌‬ ‫ی زۆر خراپه‌؟‬ ‫بازرگانییه‌و‌ه رێگاكه‌ ‌‬ ‫كام���ه‌ران ئه‌حم���ه‌د‪ :‬راس���ته‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫دوو به‌ش���ه‌‪ ،‬یه‌كه‌می‌ نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫دوه‌میش���ی‌ ئه‌مس���اڵ‌ نۆژه‌نكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���ه‌واو ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم دووس���ایدكردن ‌‬ ‫ی زۆری‌ تێده‌چێت‪،‬‬ ‫رێگه‌ك��� ‌ه پاره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی نوێدا له‌نزیك مله‌كه‌و‌ه‬ ‫له‌نه‌خشه‌ساز ‌‬ ‫تونێلێك���ی تیای ‌ه ك ‌ه ‪ 14‬كیلۆمه‌تر‌و نیو‬ ‫ده‌كات ‌ه ‪ 5‬كیلۆمه‌ت���ر‌و ته‌نها تونێله‌ك ‌ه‬ ‫ی ‪ 250‬ملیۆن دۆالری‌ تێده‌چێت‪،‬‬ ‫نزیكه‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬

‫ی‬ ‫زیاتر ‪‌ %90‬‬ ‫ی‬ ‫خراپبوون ‌‬ ‫قیره‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫پابه‌ندنه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ئوتومبیل ‌‬ ‫بارهه‌ڵگره‌‬ ‫ی‬ ‫بوو‪ ،‬بۆی��� ‌ه حكومه‌ت له‌گ���ه‌ ‌ڵ كه‌رت ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫تایبه‌ت هه‌وڵی���دا له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی ب���كات‪ ،‬پێموای���ه‌ ل���ه‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫سه‌رده‌مه‌دا بڕیارێكی‌ باشبوو‪ ،‬زۆرجار‬ ‫ی تیایه‌‌و له‌ئێستاشدا‬ ‫ێ كه‌موكورت ‌‬ ‫ده‌وتر ‌‬ ‫ی‬ ‫یاساكه‌ له‌هه‌مواركردنه‌وه‌دایه‌‌و ده‌ست ‌ه ‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان به‌ڕێنمای���ی‌‌و بڕگه‌كانیدا‬ ‫ده‌چێته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌پێی‌ یاس���ای‌ ژمار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2011‬ك���ه‌ ب���ۆ خه‌ڵكان ‌‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫‪‌7‬‬ ‫ی توانای‌ هیچ‬ ‫كه‌مده‌راته‌ وات��� ‌ه ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫پێشه‌كییه‌كیان نییه‌‌و سودمه‌ند نه‌بوون‬ ‫ی‬ ‫یاس���اكه‌ش هه‌مواركراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬س���اڵ ‌‬ ‫رابردوو ‪ 49‬ملی���ار دینار ته‌رخانكرا بۆ‬ ‫ی شوق ‌ه‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌‌و توانرا ‪ 1150‬یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌سه‌رتاسه‌ری‌ كوردستاندا دروستبكر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگاكان��� ‌‬ ‫ك��� ‌ه ته‌نه���ا ناوه‌ن���د ‌‬ ‫ده‌گرت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ ئه‌مس���اڵیش پ���ار‌ه‬ ‫ی ‪ 5‬هه‌زار‬ ‫ته‌رخانكراوه‌ بۆ دروستكردن ‌‬ ‫یه‌ك���ه‌ی‌ دیكه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌هی‌ ئه‌مس���ا ‌ڵ‬ ‫له‌ق���ه‌زا‌و ناحیه‌كانی���ش ده‌گرێت���ه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ماهه‌نگیم���ان له‌گ���ه‌ ‌ڵ پارێ���زگاكان‬ ‫ی بكه‌ین‬ ‫كردوو‌ه بۆئه‌و‌هی‌ خۆیان دابه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ی پێداویستییه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی ‪ 18‬بۆ‬ ‫ی جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫رابردوو م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 24‬مانگه‌‌و له‌جێبه‌جێكردندایه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌مس���اڵیش له‌پڕۆس���ه‌ی‌ ته‌نده‌ردایه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ س���اڵی‌ ئاینده‌ ل���ه‌و یه‌كانه‌ ته‌واو‬ ‫ده‌بن ك ‌ه سه‌رجه‌میان شوقه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ندێجار كه‌ باس له‌خراپ ‌‬ ‫گیانله‌ده‌س���تدان‌و‬ ‫رێگاوب���ه‌كان‌و‬ ‫برینداربوونی‌ هاواڵتیان ده‌كرێت‪ ،‬له‌ناو‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵكدا ده‌وترێت ك���ه‌ ده‌بێت وه‌زیر ‌‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ده‌ستله‌كاربكێشێته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌و‌ه چی‌ ده‌ڵێیت؟‬ ‫كام���ه‌ران ئه‌حم���ه‌د‪ :‬وه‌ك���و خ���ۆم‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌مان گیان ‌‬ ‫هاواڵتییه‌ك له‌م���ردن رزگار بكات ئه‌وا‬ ‫له‌ئێس���تاوه‌ ده‌یكه‌م‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك وتم‬ ‫بۆ پ���ڕۆژه‌كان ماس���ته‌رپالنمان هه‌یه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بیان ‌‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمپانیایه‌كی‌ پس���پۆڕ ‌‬ ‫كراوه‌‌و تا ‪ 2030‬ده‌زانین پێویس���تمان‬ ‫به‌چییه‌‪ ،‬نه‌خشه‌سازییه‌كی‌ باشیشمان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پشكی‌ بوجه‌ك ‌ه رێگر‌ه ك ‌ه ده‌بێت‬ ‫به‌پێی‌ قۆناغ كاره‌كانمان بكه‌ین‪ ،‬راست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئامانجی‌ س���تراتیژیمان جوتسایدكردن ‌‬ ‫رێگاوبانه‌كان���ه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر بودجه‌كه‌ش‬ ‫زیاتر بێت باش���تره‌‌و پشكه‌كه‌ش���مان‬ ‫ی هونه‌ریی‌‌و‬ ‫باش���ه‌‪ ،‬ئه‌گین���ا كێش��� ‌ه ‌‬ ‫پیش���ه‌ییمان نییه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ قۆناغ‬ ‫له‌هه‌موو س���ێكته‌ره‌كان كار ده‌كرێت‌و‬ ‫پێداویستییه‌كانیش زۆرن‪.‬‬

‫هاوڕێیانی‬ ‫دوێنێ‬ ‫ چ���ۆن یه‌كێتی‌و پارت���ی ره‌نگی‬‫په‌ره‌مێ���زو به‌نزینخان���ه‌و بۆی���ه‌ی‬ ‫س���ه‌رجاده‌كانیان ل���ه‌دژی یه‌كتری‬ ‫ده‌گۆڕی‪ ،‬له‌میس���ریش ئیخوانه‌كان‬ ‫بڕیاریان داوه‌ (ره‌مه‌زان موباره‌ك)‬ ‫بگۆڕن بۆ (ره‌مه‌زان مورسی)‪.‬‬ ‫ ئیس�ل�امیه‌كانی كوردستان چی‬‫وێنه‌ی بومه‌له‌رزه‌ی خۆس���وتاندنی‬ ‫خۆپیش���انده‌ران‌و كوش���توبڕی‬ ‫رواندا‌و چین‌و ئۆگه‌نداو س���ریالنكا‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌خه‌ڵكیان به‌ كوش���ت‌و بڕی‬ ‫موسڵمانانی میانمار نیشاندا‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫بۆ رۆژێك فێڵێكی واشتان بۆ كورد‬ ‫نه‌ك���رد‪ ،‬له‌قه‌رزاویی���ه‌و‌ه تا ئه‌وانی‬ ‫دی هه‌موو پش���تیوانییان له‌سه‌دام‬ ‫كرد!‪.‬‬ ‫ م���ام ج���ه‌الل له‌نامه‌یه‌ك���دا‬‫پیرۆزبای���ی مانگ���ی ره‌م���ه‌زان‬ ‫له‌نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ده‌كات‪،‬‬ ‫هاوڕێیان���ی دوێن���ێ ل���ه‌‪1‬ی ئایار‌و‬ ‫جه‌ژنی نه‌ورۆز پیرۆزباییان له‌یه‌كتر‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ئێستا له‌مانگی ره‌مه‌زان‪ ،‬وا‬ ‫بڕوات ساڵێكی دیك ‌ه له‌یادی ئیسراو‬ ‫میعراج به‌یاننام���ه‌ی یه‌كگرتن باڵو‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ هاوواڵت���ی "له‌كۆنگ���ره‌ی‬‫بزووتن���ه‌وه‌دا بنه‌ماڵ���ه‌و ئێ���ران‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن"‪ ،‬خۆیان دروس���تیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ئاس���اییه‌ هه‌ر خۆش���یان‬ ‫سه‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫ لڤین پرێس "شێخ سیراجه‌دین‬‫بارزانی ئامۆزای مه‌س���عود بارزانی‬ ‫كراوه‌ت���ه‌ س���ه‌رۆكی ده‌زگای مین‪،‬‬ ‫گه‌لی���ان خۆش ده‌وێت‪ ،‬ئه‌و ده‌زگاو‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌ی په‌یوه‌ن���دی ب ‌ه گوله‌و‬ ‫ب���اروت‌و تی ئین تیی���ه‌و‌ه بێت‪ ،‬بۆ‬ ‫خۆیانیان ده‌وێت‪ ،‬تا گه‌ل هیچی لێ‬ ‫نه‌یه‌ت!‬ ‫ روداو‪ :‬ن���ه‌وزاد ه���ادی‬‫"دروستكردنی ڤێلالو خانوو له‌سه‌ر‬ ‫گرده‌كان یاساییه‌"‪ ،‬مه‌گه‌ر سه‌رۆك‬ ‫بارزان���ی نه‌ی���ووت ئ���ه‌و ڤێلالیان ‌ه‬ ‫نایاسایین ده‌بێت بڕوخێنرێن‪ ،‬واڵتی‬ ‫بێ ده‌ستوور ئاوایه‌‪.‬‬ ‫ ئێ���ن ئاڕ تی "مه‌ال س���دیق واز‬‫له‌بزووتن���ه‌وه‌ ده‌هێنێت‌و گومانیش‬ ‫ی ده‌كات"‪،‬‬ ‫له‌دین���ی برازاكان��� ‌‬ ‫هی���چ گومانی لێ مه‌ك���ه‌‪ ،‬دینمان ‌ه‬ ‫ئاینمان كورسی‌و ئێران‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی‬ ‫ئاین بۆ به‌ده‌س���تهێنانی كورس���ی‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬هه‌موو به‌هایه‌كی‬ ‫خۆی ده‌دۆڕێنێت‪.‬‬ ‫ دوای ئ���ه‌وه‌ی له‌كۆنگ���ره‌ی‬‫بزووتنه‌وه‌ی ئیسالمی عیرفان عه‌لی‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز كوده‌تای كرد ب ‌ه سه‌ر‬ ‫مامیدا‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی ناو بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫ئیسالمی له‌ئال عه‌زیزه‌و‌ه گواسته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ بنه‌ماڵه‌ی ئ���ال عه‌ل���ی‪ ،‬واتا‬ ‫له‌س���ه‌ڵته‌نه‌تی ئ���ال عه‌زیزه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫سه‌ڵته‌نه‌تی ئال عه‌لی‪ ،‬له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫‪ 3‬ب���راو خوش���كێك به‌ ك���ول فی‬ ‫كولێك بۆ رابه‌ر‌و مه‌كته‌بی سیاسی‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی ده‌رچوون‪ ،‬باشتر‌ه‬ ‫م���اڵ بگوازنه‌وه‌ بۆ ن���او مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی‪.‬‬ ‫ی ئه‌م���ڕۆ‬ ‫س���به‌ی‌ "دوانی���وه‌ڕۆ ‌‬‫ی‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪ ،‬رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان له‌گه‌ڵ‬ ‫گش���ت ‌‬ ‫ی یه‌كگرت���وو‬ ‫ئه‌مین���داری‌ گش���ت ‌‬ ‫له‌باره‌گای‌ مه‌كته‌بی سیاس���ی ئه‌و‬ ‫حیزب��� ‌ه له‌س���لێمانی‌ كۆبون���ه‌وه‌"‪،‬‬ ‫دی���اره‌ چیرۆكی س���ه‌ردانه‌كانیان‌و‬ ‫لیستی به‌ڵینه‌ به‌ده‌ستهاتووه‌كانیان‬ ‫له‌الیه‌ن توركیاو ئێرانه‌وه‌ بۆ یه‌كتر‬ ‫ده‌گێڕنه‌وه‌‪ ،‬پێش���نیار ده‌كه‌م هیچ‬ ‫سیاس���ییه‌ك بۆی نه‌بێت سه‌ردانی‬ ‫واڵتان���ی داگیركه‌ری كوردس���تان‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ كوردس���تانی ن���وێ "كه‌ری���م‬‫خ���ان چه‌ندین زمانی بیانی زانیوه‌‪.‬‬ ‫له‌شۆڕش���ی ئه‌یلول‌و شۆڕشی نوێی‬ ‫گه‌له‌كه‌مان به‌شداریكردووه‌و دۆست‌و‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كی دی���اری ریزه‌كانی‬ ‫ی‪.‬ن‪.‬ك ب���ووه"‪ ،‬دی���ار‌ه خزمه‌تی‬ ‫ی ب ‌ه خزمه‌تی‬ ‫ی خه‌فیفه‌ش ‌‬ ‫فه‌وجه‌كان ‌‬ ‫ری���زی ی‪.‬ن‪.‬ك ب���ۆ نووس���راوه‌‪،‬‬ ‫ئافه‌رین ی‪.‬ن‪.‬ك بۆ خۆت‌و ئه‌ندام‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی شوڕش���ی نوێ���ت‪،‬‬ ‫هه‌ندێك مه‌كته‌ب سیاسی دیكه‌تان‬ ‫ده‌ستنه‌كه‌وت بۆ پرسه‌كه‌ی به‌رن‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬ ‫رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌نی‌ له‌عێراق هه‌ڵمه‌تێكی‌ گه‌وره‌یان به‌رپاكردوه‌ بۆ‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی‌ ئیمزا به‌مه‌به‌ستی‌ تۆماركردنی‌ دیجله‌ وه‌كو پاشماوه‌یه‌كی‌ ئاساری‌‬ ‫گرنگی‌ مرۆڤایه‌تی‌ الی‌ رێكخراوی‌ یونسكۆ‪ .‬ئامانجی‌ ئه‌م هه‌ڵمه‌ته‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ملیۆنێك ئیمزایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ سه‌رنجی‌ رێكخراو‌و ناوه‌نده‌ جیهانییه‌كان بۆالی‌‬ ‫ئه‌م رووباره‌ رابكێشێت كه‌ به‌هۆی‌ به‌نداوه‌كانی‌ توركیاوه‌ له‌ژێر مه‌ترسیی‌‬ ‫وشكبوندایه‌‪.‬‬

‫شه‌ڕی‌ شا‌و سوڵتان‬

‫چه‌ند راپۆرتێكی‌ ئیعالمی‌ ئاشكرایده‌كه‌ن ك ‌ه په‌رله‌مانی‌ عێراق به‌نیاز‌ه‬ ‫ی ‪ 4‬ملیۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار دۆالر چه‌ك بكڕێت بۆ ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مان‬ ‫بای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ك دروستكردنه‌وه‌ به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫له‌چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ باوه‌ڕپێكراو ‌‬ ‫پاراستنی‌ ئاسایشی‌ تاكه‌ كه‌سیی‌ په‌رله‌مانتاران‪ .‬ئه‌م چه‌ك كڕین ‌ه‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی ‪ 30‬پاسه‌وان ‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ ك ‌ه هه‌موو په‌رله‌مانتارێك مانگان ‌ه موچه‌ ‌‬ ‫خه‌رجده‌كرێت‪.‬‬

‫مه‌هد ‌ی مونته‌زه‌ر‬

‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و پژاك‌و‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ وه‌كاله‌ت ‌ی شا‌و سوڵتاندان‬ ‫‪pkk‬‬

‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬

‫هه‌رچه‌نده‌ ئێستا ئاماده‌ نییه‌‌و هێشتا‬ ‫هه‌ر له‌غه‌یبدا ده‌ژی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌كۆڕای‌‬ ‫سه‌رجه‌م شیعه‌كانی‌ جیهان سه‌رۆك‌و‬ ‫نوێنه‌ر‌و ده‌مڕاستی‌ ئه‌م تایفه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ ‪%10‬ی موسوڵمانانی‌ جیهان‬ ‫پێكده‌هێنێت‪.‬‬

‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ عێراق‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌‌و تاران په‌یوه‌ندیی‌‬ ‫دۆستایه‌تییان هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌مدواییانه‌ خێرا كه‌وتنه‌وه‌ كێبه‌ركێ‬ ‫بۆ مسۆگه‌ركردنی‌ زۆرترین نفوز‬ ‫له‌عێراق‌و كوردستان‌و تێكڕای‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪ .‬شاره‌زایه‌كی‌‬ ‫كاروباری‌ توركیاش ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات له‌چیاكانی‌ كوردستاندا شه‌ڕی‌‬ ‫وه‌كاله‌تی‌ ئه‌م دوو ده‌وڵه‌ته‌ به‌نهێنی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ی سوڵتان‌و شایه‌‬ ‫شه‌ڕی‌ نوێ شه‌ڕ ‌‬ ‫س���ونه‌ر جاغبتای‌ كه‌ ش���یكاروانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ییه‌ له‌ڕۆژنام���ه‌ی‌ حوڕیی���ه‌ت‬ ‫ده‌یل���ی‌ نیوزی‌ تورك���ی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫توێژینه‌وه‌كانی‌ په‌یوه‌ست به‌كاروباری‌‬ ‫توركیایه‌ له‌ئامۆژگای‌ واشنتۆن ده‌ڵێت‬ ‫"له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تدا یه‌ك جێگا‬ ‫هه‌ی���ه‌ یان بۆ ش���ا "ئێ���ران" یان بۆ‬ ‫سوڵتان "توركیا"‌و ناكرێت ئه‌م دووانه‌‬ ‫پێك���ه‌وه‌ حوكم بك���ه‌ن"‪ .‬ناوبراو‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ توێژینه‌وه‌كانی‌ په‌یوه‌ست‬ ‫به‌كاروب���اری‌ توركیای���ه‌ له‌ئامۆژگای‌‬ ‫واشنتۆن جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ له‌مه‌وال‬ ‫ملمالنێكان���ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ ته‌قلیدییه‌كان���ی‌ (عه‌ره‌ب ـ‬ ‫ئیسرائیل)‌و (سعودیه‌ ـ ئێران) نابێت‬ ‫به‌ڵك���ه‌ به‌ره‌یه‌كی‌ ن���وێ ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا كۆنه‌‌و ئه‌ویش ش���ه‌ڕی‌‬ ‫توركیا‌و ئێرانه‌ له‌سه‌ر نفوز‌و ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫جاغبت���ای‌ ئ���ه‌وه‌ روون ده‌كات���ه‌وه‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ شا‌و سوڵتان له‌كۆنترین گه‌مه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاسته‌‌و‬ ‫له‌نێ���وان س���ه‌ده‌كانی‌ ‪ 15‬ـ ‪ 20‬دا‬ ‫خوێن گه‌ڕاوه‌ له‌نێوان شاكانی‌ ئێران‌و‬ ‫س���وڵتانه‌كانی‌ تورك‌و به‌شی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ئه‌م شه‌ڕه‌ش له‌سه‌ر نفوز‌و ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ئیقلیم���ی‌ ب���ووه‌‪ .‬له‌پ���اش رووخانی‌‬ ‫ه���ه‌ردوو ئیمپراتۆرییه‌ت���ی‌ ف���ارس‌و‬ ‫عوس���مانیش توركیا ده‌س���تبه‌رداری‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت ب���ووه‌‌و‬ ‫رویكردوه‌ته‌ رۆژئاوا‪ ،‬به‌اڵم به‌مدواییانه‌‬ ‫هه‌س���تانه‌وه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و ئاب���ووری‌‬ ‫توركیا‌و الكردنه‌وه‌ی‌ به‌الی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا بوه‌ته‌هۆی‌ ته‌نگه‌تاوكردنی‌‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬ش���ه‌ڕی‌ ئ���ه‌م دوو الیه‌نه‌ش‬ ‫بوه‌ته‌ واجیهه‌ی‌ هه‌م���وو ملمالنێكانی‌‬ ‫رۆژهـــه‌اڵتی‌ نـــاوه‌ڕاست‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئێستا بۆ دژایه‌ت ‌‬ ‫توركیا‪ ،‬ئێران‬ ‫له‌ئاگربه‌ستدایه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پژاك‌و ئێرانییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫قه‌ره‌یالنیان له‌هێرش ‌‬ ‫تورك پاراست‬ ‫كوردستان له‌شه‌ڕی‌ شا‌و سوڵتان‬ ‫ئه‌م كارناس���ه‌ی‌ توركیا كه‌ توێژینه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ریكییه‌كان ده‌كات جه‌غت له‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ملمالنێی‌ توركیا‌و ئێران زیاتر‬ ‫له‌عێراق���دا ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئ���ه‌م دوو هێزه‌ س���ه‌ره‌تا (‪ )2003‬دژی‌‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردانی‌ ئه‌مه‌ریك���ی‌ ب���وون‬ ‫له‌عێراق‌و له‌م���ه‌دا یه‌كیانگرته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پش���تیوانیكردنی‌ الیه‌ن���ه‌ ركابه‌ره‌كان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌ یه‌ك ل���ه‌دوا یه‌كه‌كانی‌‬ ‫عێراق په‌رته‌وازه‌ی‌ كردن ـ ئێرانییه‌كان‬ ‫چون���ه‌ پش���تی‌ هێ���زه‌ مه‌زهه‌بییه‌كانی‌‬ ‫ش���یعه‌‌و توركه‌كانیش بونه‌ پاڵپش���تی‌‬ ‫ئه‌لعێراقی���ه‌ی‌ س���وننه‌‌و عه‌لمانییه‌كان‬ ‫ـ له‌ئێستاش���دا ئه‌نق���ه‌ره‌و تارانن زۆر‬ ‫به‌ح���ه‌زه‌ر‌و وریایی���ه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كتردا ده‌كه‌ن‌و له‌عێراق‌و كوردستاندا‬ ‫هه‌وڵی‌ به‌رقه‌راركردن���ی‌ زۆرترین نفوز‌و‬ ‫پێگه‌ ده‌ده‌ن‪ .‬حاكم ش���ێخ له‌تیف كه‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانه‌ له‌لیستی‌‬ ‫گۆڕان بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ به‌ش���ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ملمالنێی‌ تورك‌و فارس له‌سه‌ر‬ ‫كوردستان له‌سه‌ر ئابوری‌‌و دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫ب���ازاڕه‌‌و ده‌ڵێت "له‌م كێبه‌ركێیه‌ش���دا‬ ‫ئاشكرایه‌ پارتی‌ به‌الی‌ توركیادا ده‌ڕوات‌و‬ ‫یه‌كێتیش به‌ره‌و ئێران"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌غتیكرده‌وه‌ ئه‌و دوبه‌ره‌ییه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا له‌كوردس���تان هه‌ی���ه‌ هه‌مان‬ ‫دابه‌ش���بونی‌ س���ه‌رده‌می‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫چاڵدێران���ه‌ (‪ )1514‬كه‌ كورد داش���ی‌‬ ‫دامه‌ی‌ عوسمانی‌‌و س���ه‌فه‌وی‌‌و "سوك‌و‬ ‫س���ه‌لیم" ب���ووه‌‪ .‬س���ه‌رۆكی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫هاورده‌‌و ناردنكارانی‌ كوردستان‪ ،‬شێخ‬ ‫مس���ته‌فا عه‌بدولره‌حمان‪ ،‬پشتڕاس���تی‌‬ ‫ئه‌و بۆچوونه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ كوردس���تان‬ ‫ب���ازاڕی‌ توركی���ا بێ���ت‌و ب���ۆ ئاوێنه‌ی‌‬

‫ ‬ ‫بەشێکی ملمالنێی نێوان تورکیاو ئێران ئابوورییە ـ مەرزی پەروێزخان‬ ‫رونك���رده‌وه‌‪ ،‬بازرگان���ی‌ توركیا له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ‪%70‬ی كۆی‌ گشتی‌‬ ‫بازرگانی‌ عێراق‌و توركیا پێكده‌هێنێت‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌دواداچونی‌ ئاوێنه‌ش‪ ،‬توركیا‬ ‫توانیویه‌ت���ی‌ تاڕاده‌یه‌ك���ی‌ زۆر نفوزی‌‬ ‫ئابووری‌ خۆی‌ له‌كوردس���تاندا به‌س���ه‌ر‬ ‫نف���وزی‌ ئاب���ووری‌ ئێران���دا زاڵ بكات‬ ‫به‌جۆرێك ب���ه‌رده‌وام ته‌ش���ه‌نه‌كردنی‌ به‌رۆژ عێراق زیاتر به‌ره‌و ئامێزی‌ ئێران‬ ‫كااڵ‌و كۆمپانی���ای‌ تورك���ی‌ له‌هه‌رێم���دا په‌لكێش ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌رێگای‌‬ ‫له‌په‌ره‌س���ه‌ندندایه‌‌و ه���ی‌ ئێرانی���ش مه‌زهه‌بی‌‌و حه‌وزه‌ ئاینییه‌كانه‌وه‌‪ .‬هاوكات‬ ‫له‌پاشه‌كش���ه‌كردن‪ .‬له‌م میانه‌یه‌ش���دا له‌گه‌ڵ ئه‌م هوشیاریدانه‌ی‌ جه‌ماله‌دیندا‬ ‫له‌س���اڵی‌ رابردوودا قه‌ب���اره‌ی‌ ئاڵوگۆڕ به‌مدواییان���ه‌ چاودێرانی‌ بواری‌ ئابووری‌‬ ‫له‌نێ���وان توركیا‌و ئێران ‪ 5‬ملیارد دۆالر تێبین���ی‌ ئه‌وه‌ی���ان كردووه‌ ت���اران بۆ‬ ‫بوه‌ كه‌چی‌ له‌گه‌ڵ توركیا گه‌ش���توه‌ته‌ قوتاربوون له‌گوشاره‌ ئابورییه‌كان به‌بڕ‌و‬ ‫‪ 7‬ملی���ارد دۆالر‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدا كه‌ گوژمی‌ زیاتر ش���مه‌ك‌و كااڵ هه‌نارده‌ی‌‬ ‫س���نوری‌ ئێران له‌گه‌ڵ هه‌رێم زیاتره‌ تا عێراق ده‌كات‌و بڕێك���ی‌ زیاتر له‌دراوی‌‬ ‫توركیا‌و په‌یوه‌ندیك���ردن له‌گه‌ڵ ئێران قورس له‌م واڵته‌ ده‌كێشێته‌وه‌ له‌رێگای‌‬ ‫له‌توركی���ا ئاس���انتره‌‪ .‬هه‌روه‌ها حاڵی‌ هه‌نارده‌كردنی‌ جۆری‌ خراپی‌ ئوتومبیل‌و‬ ‫حازر له‌هه‌رێمدا ‪ 900‬كۆمپانیای‌ توركی‌ ش���مه‌ك‌و كااڵی جۆراوجۆری‌ بازرگانی‌‪،‬‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌چ���ی‌ كۆمپانی���ا ئێرانییه‌كان به‌اڵم هه‌ندێك راپۆرتی‌ رۆژنامه‌وانی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ناگه‌نه‌ ‪ 400‬كۆمپانیا‌و له‌دوا لێدوانیشدا ئاشكرا ده‌كه‌ن شمه‌ك‌و كااڵ ئێرانییه‌كان‬ ‫بۆ ئاوێن���ه‌ س���ه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ته‌نه���ا له‌پارێ���زگا ش���یعه‌كان ره‌واجی‌‬ ‫س���لێمانی‌ جه‌غت ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ له‌م زۆریان هه‌ی���ه‌‌و زۆر به‌كه‌می‌ له‌پارێزگا‬ ‫مانگ���ه‌ی‌ دواییدا قه‌ب���اره‌ی‌ ئاڵوگۆڕی‌ س���وننه‌‌و كورده‌كان���دا ده‌بینرێت‌و له‌م‬ ‫نێوان هه‌رێ���م‌و ئێران به‌ڕێ���ژه‌ی‌ ‪ %30‬بواره‌ش���دا باڵوبون���ه‌وه‌ی‌ ئوتومبیل���ی‌‬ ‫دابه‌زیوه‌ به‌ه���ۆی‌ توندبونه‌وه‌ی‌ گه‌مارۆ جۆری‌ س���ایپا‌و په‌یكان له‌به‌غدا‌و شاره‌‬ ‫شیعه‌كان‌و ده‌گ‌مه‌نییان له‌كوردستان‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كانی‌ سه‌ر ئێران‪.‬‬ ‫شاره‌ سوننه‌كان زه‌قترین نمونه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێران چنگی‌ خۆی‌ له‌باشور‬ ‫پژاك‌و ‪ pkk‬ده‌بنه‌ ئامراز‬ ‫گیر ده‌كات‬ ‫له‌كاتێك���دا ك���ه‌ توركی���ا له‌هه‌رێم���ی‌ چاودێران پێیانوای���ه‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردس���تاندا ل���ه‌رووی‌ ئابووریی���ه‌وه‌ توركیا‌و ئێران له‌عێراقدا زیاتر شێوازێكی‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ی‌ به‌ئێ���ران ك���ردووه‌‪ ،‬نه‌رم���ی‌ وه‌رگرت���وه‌ له‌چاو س���وریا كه‌‬ ‫له‌باشور‌و ناوه‌ڕاستی‌ عێراقدا ره‌وشه‌كه‌ پێكدادان���ی‌ ئ���ه‌و دوو الیه‌ن���ه‌ تێی���دا‬ ‫پێچه‌وانه‌ی���ه‌‌و ئێ���ران ره‌گ���ی‌ خ���ۆی‌ راس���ته‌وخۆ‌و ده‌سته‌و یه‌خه‌یه‌‪ .‬ئه‌نقه‌ره‌‬ ‫داكوتاوه‌‪ .‬ئه‌یاد جه‌ماله‌دین كه‌ پیاوێكی‌ به‌ئاش���كرا پش���تیوانی‌ له‌شۆڕشگێڕانی‌‬ ‫ئاین���ی‌ ش���یعه‌‌و لیبراڵه‌‪ ،‬چه‌ن���د رۆژی‌ س���وریا ده‌كات‌و ئێرانی���ش ن���ه‌ك هه‌ر‬ ‫پێش���وو هوش���یاریدا كه‌ ئێران چه‌نگ‌و پشتیوانی‌ له‌ئه‌سه‌د ده‌كات‪ ،‬به‌ڵكه‌ بوه‌ته‌‬ ‫نینۆكه‌كان���ی‌ خۆی‌ له‌ش���اری‌ نه‌جه‌ف رزگاركه‌ری‌ رژێمی‌ ئه‌سه‌د له‌سوریا‪ .‬ئه‌م‬ ‫گیرك���ردووه‌‪ .‬ناوب���راو رونیكرده‌وه‌ رۆژ شه‌ڕه‌ ناڕاس���ته‌وخۆیه‌ی‌ سوریا‌و ئێران‬

‫فۆتۆ‪ :‬دلێر عەبدولڕەحمان‬

‫ی‬ ‫له‌رووی‌ ئابورییه‌وه‌ توركیا پاشه‌كشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ به‌ئێران‌و ‪ %70‬په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫بازرگانی‌ عێراق‌و توركیا له‌هه‌رێمدایه‬ ‫رێك له‌و ش���ه‌ڕه‌ سارده‌ی‌ نێوان فارس‌و‬ ‫تورك ده‌چێت كه‌ له‌پاش ساڵی‌ ‪1639‬‬ ‫ده‌س���تی‌ پێكرد‌و ه���ه‌ردووال رێككه‌وتن‬ ‫راس���تەو‌خۆ به‌ره‌نگاری یه‌كتر نه‌بنه‌وه‌‬ ‫به‌اڵم چه‌ندی���ن الیه‌نیان راس���پارد كه‌‬ ‫وه‌كو بریكاری‌ ئه‌مان بكه‌ونه‌ شه‌ڕكردن‬ ‫ب���ۆ الوازكردن���ی‌ یه‌كت���ری‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌س���ه‌ر خاكی‌ عێراق‌و له‌سه‌ده‌ی‌ ‪.19‬‬ ‫نمون���ه‌ی‌ توركیا‌و ئێ���ران دوو ئه‌زمونی‌‬ ‫دژه‌ یه‌ك���ن لەڕۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‪:‬‬ ‫دیموكراس���ییه‌تێكی‌ الیه‌نگری‌ رۆژئاوا‌و‬ ‫عه‌لمانی‌ به‌رانب���ه‌ر ده‌وڵه‌تێكی‌ دینی‌‌و‬ ‫مه‌زهه‌بی‌‪ .‬به‌مدوایانه‌ش كه‌ ئه‌نقه‌ره‌ رازی‌‬ ‫بوو كه‌ واڵتانی‌ په‌یمانی‌ ناتۆ سیستمی‌‬ ‫راداری‌ خۆیان له‌سه‌ر خاكه‌كه‌ی‌ دابنێن‪،‬‬ ‫ئێران به‌مه‌ترس���ی‌ بۆس���ه‌ر خۆی‌ لێكی‌‬ ‫دایه‌وه‌ چونك���ه‌ توركیای‌ په‌یوه‌س���ت‬ ‫به‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‌ ناتۆ مه‌ترس���ییه‌‬ ‫بۆس���ه‌ر ئێران‪ .‬به‌اڵم سۆنه‌ر جاغبتای‌‬ ‫پێیوای���ه‌ ته‌نه���ا حاڵه‌ت ك���ه‌ توركیا‌و‬ ‫ئێران���ی‌ كۆكردبێت���ه‌وه‌ دژایه‌تی‌ ‪‌pkk‬و‬ ‫پژاك‌و مه‌ترس���ییه‌كانی‌ ئه‌م دوو هێزه‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌سایه‌ی‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌كو جاران نه‌ماوه‌‌و ئێستا بۆ‬ ‫دژایه‌تی‌ توركیا ئێران له‌ئاگربه‌س���تدایه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پژاك‌و راپۆرته‌كانیش ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌كاتی‌ هێرش���ه‌ ئاسمانییه‌كانی‌‬ ‫توركی���ادا ب���ۆ س���ه‌ر باره‌گاكانی‌ ‪pkk‬‬ ‫ئێران قه‌ره‌یالنی‌ الی‌ خۆی‌ ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫كردبێ���ت بۆ ئه‌وه‌ی‌ گیان���ی‌ بپارێزێت‌و‬ ‫به‌مه‌ش ئه‌م دوو ده‌وڵه‌ته‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ دۆخی‌ پاش ساڵی‌ ‪ 1639‬كه‌ به‌نهێنی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ یه‌كتریان ده‌كرد‪.‬‬

‫عێراق ده‌كه‌وێت ‌ه دژایه‌تیكردنی‌ "سوپای‌ ئازاد"‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك ماڵپه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫شیعه‌ی‌ عێراق نه‌یاران ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌سه‌دیان به‌ وه‌چه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌زید‌و موعاویه‌ ‌‬ ‫كوڕی‌ ئه‌بو سوفیان‬ ‫ناوبردو‌ه‬ ‫چەند چەکدارێکی سوپای ئازاد‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌ركه‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ سوریا ده‌ستیگرت‬ ‫به‌سه‌ر خاڵه‌ سنورییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫سوریا‌و عێراق‪ ،‬هه‌ڵمه‌تی‌ ناشرینكردن ‌ی‬ ‫"سوپای‌ ئازاد"‌و هۆندنه‌وه‌ ‌ی چه‌ندین‬ ‫سیناریۆی‌ ترسناك له‌باره‌یانه‌وه‌ له‌عێراق‬ ‫ده‌ستی‌ پێكرد‌و حكومه‌تیش ده‌رگا ‌ی‬ ‫بەڕووی‌ ئه‌و په‌نابه‌رانه‌دا داخست ك ‌ه‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌ڕژێمی‌ ئه‌سه‌د هه‌ڵبێن‪.‬‬

‫له‌چه‌ند رۆژی‌ رابروودا خاڵه‌ س����نوریی ‌ه‬ ‫س����ه‌ره‌كییه‌كانی‌ نێوان س����وریا‌و عێراق‬ ‫كه‌وتنه‌ ژێر ده‌س����تی‌ "سوپای‌ ئازاد" كه‌‬ ‫نه‌یاری‌ سه‌رس����ه‌ختی‌ رژێمی‌ سوریایه‌‌و‬ ‫بڕوا وه‌هایه‌ له‌الیه‌ن س����عودیه‌‌و واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بیی����ه‌وه‌ كۆمه‌ك بكرێ����ت‪ .‬هاوكات‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م په‌ره‌س����ه‌ندنه‌ خێرایه‌ش����دا‬ ‫ژماره‌ی����ه‌ك كه‌ناڵی‌ ئاس����مانی‌‌و ماڵپه‌ڕ‌و‬ ‫میدی����ای‌ عێراق����ی‌ ك����ه‌ س����ه‌ر به‌هێزه‌‬ ‫ش����یعه‌كانن هه‌ڵمه‌تێك����ی‌ گه‌وره‌یان بۆ‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫ناش����یرینكردنی‌ نه‌یارانی‌ رژێمی‌ ئه‌سه‌د‬ ‫ده‌ستپێكرد‪ .‬له‌میانه‌ی‌ ئه‌م هه‌ڵمه‌ته‌شدا‬ ‫میدیای‌ ش����یعه‌كان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ زۆر هه‌یه‌ "س����وپای‌ ئازاد"‌و ئه‌و‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنانه‌ی‌ كه‌ له‌س����وریا به‌سه‌ر‬ ‫رژێمی‌ س����وریادا زاڵبوون ده‌ست بگرن‬ ‫به‌س����ه‌ر فڕۆكه‌دا‌و هێرش بكه‌نه‌ س����ه‌ر‬ ‫مه‌زارگه‌ ش����یعییه‌كانی‌ نه‌جه‌ف‌و كه‌ربه‌ال‬ ‫"چونكه‌ ئ����ه‌وان س����وننه‌‌و داخ له‌دڵن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا هه‌ندێك كه‌ناڵیت����ر ئاماژه‌یان‬ ‫به‌وه‌كرد له‌سه‌ر سنوره‌كان سوپای‌ ئازادی‌‬ ‫س����وری‌ عه‌زیه‌تی‌ ئه‌و ش����یعانه‌ ده‌ده‌ن‬

‫كه‌ له‌س����وریاوه‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ عێراق‌و‬ ‫له‌مه‌ش سه‌یرتر ده‌نگۆی‌ ئه‌وه‌یان وروژاند‬ ‫كه‌ ئه‌م ئۆپۆزس����یۆنانه‌ی‌ ئه‌سه‌د پالنی‌‬ ‫روخان����دن‌و تێكدانی‌ مه‌زارگه‌ی‌ س����ه‌یده‌‬ ‫زه‌ینه‌بی����ان هه‌یه‪ ‌،‬چونك����ه‌ ته‌كفیرین‌و‬ ‫س����ه‌ر به‌ئه‌لقاعیده‌ن‪ ،‬ئه‌م مه‌زارگه‌یه‌ش‬ ‫هی‌ خوشكی‌ ئیمام حوسێنه‌‌و وروژاندنی‌‬ ‫وه‌ها ده‌نگۆیه‌ك به‌سه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ شیعه‌ی‌‬ ‫عێراق بكاته‌ دوژمنی‌ نه‌یارانی‌ ئه‌س����ه‌د‌و‬ ‫پشتیوانی‌ رژێمی‌ حوكمڕان له‌سوریا كه‌‬ ‫به‌بۆچونی‌ زۆربه‌ی‌ ش����اره‌زایان ئێس����تا‬ ‫له‌حاڵه‌تی‌ گیانه‌اڵدایه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ له‌به‌رده‌س����تدان‬ ‫له‌ئێس����تا ‪ 8‬كه‌ناڵی‌ ئاس����مانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫له‌به‌غ����دا ك����ه‌ س����ه‌ر به‌هێ����زه‌ ش����یعه‌‬ ‫جۆراوجۆره‌كان����ن له‌الی����ه‌ن ئێران����ه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ك ده‌كرێن‌و تێبینی‌ ئه‌وه‌ش كراوه‌‬ ‫كه‌ رووماڵی‌ ئه‌م كه‌نااڵنه‌ بۆ رووداوه‌كانی‌‬ ‫سوریا زیاتر له‌رووماڵی‌ كه‌ناڵی‌ ئه‌لمه‌نار‌و‬ ‫ئه‌لعاله‌م����ه‌وه‌ نزیكه‌ ك����ه‌ یه‌كه‌میان هی‌‬ ‫حیزبوڵاڵ‌و دووه‌میش����یان خزموتگوزاری‌‬ ‫بین����راوی‌ په‌خش����ی‌ ئێران����ه‌ له‌واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م میانه‌یه‌ش����دا هه‌ندێك ماڵپه‌ڕی‌‬ ‫شیعه‌ی‌ عێراق نه‌یارانی‌ رژێمی‌ ئه‌سه‌دیان‬ ‫به‌ وه‌چ����ه‌ی‌ یه‌زید‌و موعاوی����ه‌ی‌ كوڕی‌‬ ‫ئه‌ب����و س����وفیان ناوبردوه‌ ك����ه‌ دوژمنی‌‬ ‫سه‌رس����ه‌ختی‌ ش����یعه‌كانن‌و ئه‌م����ه‌ش‬ ‫راسته‌وخۆ پش����تیوانیكردنی‌ رژێمه‌كه‌ی‌‬

‫ئه‌سه‌د ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫جێ����گای‌ ئاماژه‌ی����ه‌ به‌ش����ی‌ گ����ه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵس����وڕێنه‌رانی‌ ش����ۆڕش له‌س����وریا‬ ‫س����وننه‌كانن‌و چاالكتری����ن گروپ����ی‌‬ ‫ن����او س����وننه‌كانیش كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیخوان‬ ‫موسلیمینه‌ كه‌ س����ااڵنێكی‌ زۆره‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ستی‌ رژێمی‌ ئه‌سه‌د ئازار‌و ئه‌شكه‌نجه‌‬ ‫ده‌درێن‌و س����ه‌ركه‌وتنی‌ ئه‌م شۆڕش����ه‌ش‬ ‫مای����ه‌ی‌ نیگه‌رانی‌ گه‌وره‌یه‌ ب����ۆ ئێران‌و‬ ‫شیعه‌ی‌ عێراق‌و لوبنان‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م میانه‌یه‌ش����دا حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫پۆزشی‌ هێنایه‌وه‌ له‌وه‌رگرتنی‌ په‌نابه‌رانی‌‬ ‫س����وریا‌ به‌نه‌بوون����ی‌ خزمه‌تگوزاری����ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌كی‌ لۆجستی‌‌ له‌ناوچه‌كانی‌ سنوری‌‬ ‫سوریا‌و عێراق به‌تایبه‌ت كه‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ناوچانه‌ بیابان نش����ینه‌‪ .‬عێراق ‪ 600‬كم‬ ‫س����نوری‌ له‌گه‌ڵ س����وریادا هه‌یه‌‌و زیاتر‬ ‫له‌نیوه‌ی‌ ئ����ه‌م س����نوره‌ش له‌پارێزگای‌‬ ‫ئه‌نباردای����ه‌‌و له‌كاتێكدا ك����ه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانت����ار ئه‌م هه‌ن����گاوه‌ی‌ عێراقیان‬ ‫به‌ب����ێ مروه‌تی‌ دایه‌ قه‌ڵ����ه‌م به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫س����ااڵنی‌ پێش����وو كۆمه‌ڵێك په‌نابه‌ری‌‬ ‫زۆری‌ عێراق له‌س����وریا گیرساونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆر ناوه‌ندیت����ر پێیانوای����ه‌ ئه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫ب����ۆ پش����تیوانیكردنی‌ رژێمی‌ ئه‌س����ه‌ده‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ هه‌ڵدێن زیاتر ئه‌وانه‌ن‬ ‫ك����ه‌ حوكمی‌ ئه‌س����ه‌دیان قب����وڵ نییه‌‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ ئێس����تای‌ عێراقیش نایه‌وێت‬ ‫په‌نای‌ ئه‌وان ‌ه بدات‪.‬‬

‫"مه‌هدی‌ مونته‌زه‌ر" یان "ئیمامی‌ زه‌مان"‬ ‫نازن���اوی‌ محه‌م���ه‌دی‌ كوڕی‌ حه‌س���ه‌ن‬ ‫عه‌س���كه‌رییه‌ كه‌ ئیمام���ی‌ دوازده‌یه‌می‌‬ ‫تایف���ه‌ی‌ ش���یعه‌یه‌‌و له‌ن���ه‌وه‌ی‌ ئیمامی‌‬ ‫عه‌لی‌ كوڕی‌ ئه‌ب���و تالیبی‌ ئامۆزا‌و زاوای‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ری‌ ئیسالمه‌‪ .‬به‌پێی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���یعه‌كان كاتێ���ك ئیم���ام حه‌س���ه‌نی‌‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌ (ئیمام���ی‌ یازده‌ی���ه‌م) كه‌‬ ‫ئارامگاكه‌ی‌ له‌شاری‌ سامه‌ڕایه‌ شه‌وێكی‌‬ ‫‪ 15‬شه‌عبان (شه‌و به‌رات) له‌ساڵی‌ ‪874‬‬ ‫زاینی‌ كوڕێكی‌ بووه‌‌و ناوی‌ ناوه‌ محه‌مه‌د‬ ‫(مه‌هدی‌) نه‌یوێراوه‌ له‌ترس���ی‌ س���ته‌می‌‬ ‫عه‌باس���ییه‌كانی‌ حوكمڕان���ی‌ ئه‌وكات���ی‌‬ ‫عێراق زۆر ئاش���كرای‌ ب���كات‪ ،‬ته‌نها الی‌‬ ‫دۆسته‌كانی‌ نه‌بێت‪ ،‬له‌خۆشی‌ له‌دایكبونی‌‬ ‫ئه‌م كوڕه‌ش���ه‌وه‌ دۆس���تان‌و هه‌وادارانی‌‬ ‫ی ده‌وروبه‌ری‌ ‪ 300‬سه‌ر‬ ‫حه‌سه‌ن عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ئاژه‌ڵیان س���ه‌ربڕیوه‌‌و دابه‌شیان كردووه‌‬ ‫به‌سه‌ر شوێنكه‌وته‌ تایبه‌ته‌كانی‌ ناوبراودا‪.‬‬ ‫به‌قسه‌ی‌ ش���یعه‌كان ئیمام حه‌سه‌ن كه‌‬ ‫له‌شاری‌ عه‌س���كه‌ری‌ عێراق ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫ب���وه‌ له‌ك���ۆڕ‌و كۆبون���ه‌وه‌ نهێنییه‌كاندا‬ ‫كوڕه‌كه‌ی‌ به‌الیه‌نگرانی‌ خۆی‌ ناساندوه‌‌و‬ ‫به‌ش���یعه‌كانی‌ وتووه‌ "ئه‌گه‌ر من هه‌رچیم‬ ‫لێهات ئه‌وه‌ مه‌هدی‌ جێگام ئه‌گرێته‌وه‌‪..‬‬ ‫ئ���ه‌و‪ ،‬له‌پاش ئ���ه‌وه‌ی‌ زه‌وی‌ پڕ ده‌بێت‬ ‫له‌تاوان‌و س���ته‌مكاریی‌‪ ،‬زه‌وی‌ پڕ ده‌كات‬ ‫له‌ئارامش‌و دادگه‌ریی‌"‪.‬‬ ‫له‌پاش مردنی‌ حه‌س���ه‌ن عه‌سكه‌ریشه‌وه‌‬ ‫مه‌هدی‌ ماو‌هی‌ ‪ 69‬س���اڵ خۆی‌ شارده‌وه‌‬ ‫له‌خه‌ڵ���ك‌و ته‌نه���ا له‌ڕێ���گای‌ نوێن���ه‌ر‌و‬ ‫نامه‌ب���ه‌ره‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌واداران��� ‌ی ئال‌و‬ ‫به‌یت‌و ش���یعه‌كان په‌یوه‌ن���دی‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێی‌ گێڕانه‌وه‌ شیعه‌كان له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 329‬كۆچ���ی‌ به‌یه‌كجاری‌ په‌نهان‌و غه‌یب‬ ‫ب���وه‌‌و تازه‌ ت���ا نزیك بون���ه‌وه‌ی‌ رۆژی‌‬ ‫دوایی‌ ده‌رناكه‌وێته‌وه‌‪ .‬س���ه‌رجه‌م گروپه‌‬ ‫ش���یعه‌كانیش به‌جی���اوازی‌ بیركردنه‌وه‌‌و‬ ‫ئینتیم���ای‌ نه‌ته‌وه‌ییانه‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كۆكن كه‌ مه‌هدی‌ ده‌مڕاس���ت‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫ب���ااڵی‌ تایفه‌ی‌ ش���یعه‌یه‌‌و ش���ه‌وو رۆژ‬ ‫گۆرانی‌ به‌بااڵی‌ ده‌ركه‌وتن‌و سه‌رهه‌ڵدانیدا‬ ‫هه‌ڵده‌ده‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌ر سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫شیعه‌ له‌غیابی‌ ئه‌ودا ناكۆك‌و ناجۆرن‪.‬‬ ‫خومه‌ین���ی‌ ك���ه‌ رابه‌رایه‌تی‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كرد له‌ئێران‌و یه‌كێكه‌ له‌رێبه‌ره‌‬ ‫ناوداره‌كان���ی‌ ش���یعه‌گه‌رێتی‌ پێیوای���ه‌‬ ‫له‌غیابی‌ مه‌هدیدا زۆربه‌ی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫ده‌گوازرێته‌وه‌ بۆ شه‌رعزانێكی‌ له‌خواترسی‌‬ ‫شاره‌زا "مه‌به‌ستی‌ خۆی‌ بوو" تا ئه‌وكاته‌ی‌‬ ‫خۆی‌ س���ه‌ر هه‌ڵده‌دات‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫بنه‌مای���ه‌ش كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێرانی‌‬ ‫راگه‌یاند‌و زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌حكامه‌كانی‌ دین‌و‬ ‫دونیای‌ ش���یعه‌كانی‌ جێبه‌جێكرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایه‌توڵاڵ ئه‌بولقاسمی‌ خوئی كه‌ رێبه‌ری‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ پێشوتری‌ شیعه‌كانی‌ جیهان بوو‬ ‫له‌عێراق داده‌نیشت بۆچونێكی‌ پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نه‌بوو ش���ه‌رعزانی‌‬ ‫ش���یعه‌ خۆیان به‌حوكمڕانییه‌وه‌ سه‌رقاڵ‬ ‫بكه‌ن تا ئه‌وكاته‌ی‌ مه‌هدی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‌و‬ ‫هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش دین‌و سیاسه‌تی‌ لێكتر‬ ‫جیا ده‌ك���رده‌وه‌‌و ته‌نانه‌ت مۆڵه‌تیش���ی‌‬ ‫نه‌ده‌دا له‌غیابی‌ مه‌هدیدا خوتبه‌و نوێژی‌‬ ‫هه‌ین���ی‌ له‌حوس���ه‌ینی‌‌و مزگه‌وته‌كان���ی‌‬ ‫ش���یعه‌دا بكرێت "چونكه‌ نوێژی‌ جومعه‌‬ ‫له‌س���ایه‌ی‌ حوكمڕانی‌ دادگ���ه‌ردا نه‌بێت‬ ‫دروست نییه‌"‪ .‬هه‌رچی‌ ئایه‌توڵاڵ محه‌مه‌د‬ ‫سادق ئه‌لسه‌دریش���ه‌ (باوكی‌ موقته‌دا)‬ ‫بۆچونێك���ی‌ نێوانگری‌ له‌نێ���وان خوئی‌‌و‬ ‫خومه‌ینیدا هه‌یه‌‌و پشتگیریی‌ له‌و بۆچونه‌‬ ‫ده‌كرد كه‌ شه‌رعزان‌و پیاوه‌ ئاینییه‌كانی‌‬ ‫ش���یعه‌ هه‌ندێك ده‌س���ه‌اڵتی‌ مه‌رجداری‌‬ ‫مه‌هدییان به‌ده‌سته‌‪ ،‬به‌اڵم ناتوانن وه‌ك‬ ‫ی كه‌ خومه‌ینی‌ بانگه‌شه‌ی‌ بۆ ده‌كرد‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ببنه‌ جێگر‌و بری���كاری‌ ره‌های‌ ئه‌و‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ناكۆكیانه‌ش تائێستا كاریگه‌رییان له‌سه‌ر‬ ‫ره‌وته‌ سیاسییه‌كانی‌ شیعه‌ هه‌یه‌‌و به‌هۆی‌‬ ‫ناكۆكی‌ له‌س���ه‌ر جێگرتنه‌وه‌ی‌ مه‌هدی‌‌و‬ ‫چۆنییه‌تی‌ ئیداره‌كردنی‌ ش���یعه‌ له‌غیابی‌‬ ‫سه‌رۆك‌و ده‌مڕاس���تی‌ گه‌وره‌دا هه‌میشه‌‬ ‫له‌ناكۆك���ی‌‌و ناجۆریدان‌و ك���ه‌س نازانێت‬ ‫كێ سه‌رۆكی‌ ش���یعه‌یه‌ ئاخونده‌كان یان‬ ‫سیاسییه‌ نوێ‌و هاوچه‌رخه‌كان؟‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫ئەم الپەڕەیە بە سپۆنسەری ژووری بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانی چاپ‌و باڵودەکرێتەوە‬ ‫ی ده‌كرێت؟ به‌دڵنیاییه‌و‌ه نه‌خێر‬ ‫ی ئێم ‌ه سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی ‪ 20‬ملیار دۆالر مۆڵه‌تمان داو‌ه ب ‌ه پرۆژه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و پرۆژانه‌ ب ‌ه ‪ 300‬كارمه‌ند ‌‬ ‫تائێستا بای ‌‬

‫ ‬ ‫یەکێک لەپرۆژەکانی وەبەرهێنان لەسلێمانی‬

‫سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان له‌كوردستان‪ ،‬هێرش موحه‌ڕه‌م‪:‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬شاخەوان مەحمود‬

‫گرفتی نیشتەجێبوون بەئێمە چارەسەر ناکرێت‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ده‌ست ‌هی‌ وه‌به‌رهێنان‪ ،‬هێرش‬ ‫موحه‌ڕه‌م له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا باس‬ ‫له‌‌و پێشنیارانه‌ ده‌كات كه‌ كردویان ‌ه‬ ‫ی یاسای‌ وه‌به‌رهێنان‌و‬ ‫بۆ هه‌مواركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆچونیشی‌ وایه‌ كه‌ دیوانی‌ چاودێر ‌‬ ‫دارایی‌ سلێمانی‌‪ ،‬ناحه‌قی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫كردون ئه‌و ده‌ڵێت "نه‌ك به‌ قس ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ به‌قس ‌هی‌ خۆشیان له‌ناو دیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫چاودێری‌ دارایی‌‪ ،‬ناحه‌قییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌ به‌رامبه‌ر ئێمه‌ كراوه‌"‪ .‬ئه‌م ‌ه ‌‬ ‫خواره‌وه‌ ته‌واوی‌ دیداره‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئێس���تادا زۆر ب���اس‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫له‌هه‌مواكردن��� ‌‬ ‫ده‌كرێت ك ‌ه ‪ 2006‬ده‌رچووه‌‪ ،‬ئایا پێتان‬ ‫ی ئه‌و یاسای ‌ه تاچه‌ندێك‬ ‫وای ‌ه هه‌مواركرن ‌‬ ‫پێویستیی‌ ئه‌م سه‌رده‌مه‌یه‌؟‬ ‫ی یاس���اك ‌ه‬ ‫هێرش موحه‌ڕه‌م‪ :‬ده‌ركردن ‌‬ ‫ی ‪ 2006‬چه‌ند گرن���گ بوو‪،‬‬ ‫ب���ۆ س���اڵ ‌‬ ‫هه‌مواركردنه‌كه‌ش بۆ ئێس���تا ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬ئێم��� ‌ه له‌‪ 2010‬پێش���نیارمان‬ ‫كردوو‌ه ئ���ه‌و یاس���ای ‌ه هه‌مواربكرێت‪،‬‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫چونك��� ‌ه كه‌س وه‌كو ئێم��� ‌ه ده‌رك ‌‬ ‫ی یاس���اك ‌ه نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كان ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه پێش���نیارمان‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و كات ‌ه ‌‬ ‫كرد یاس���اك ‌ه هه‌مواربكرایه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان به‌م جۆر‌ه ‌‬ ‫كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ئێستایان لێ نه‌ده‌هات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌وات ‌ه زوو پێش���نیارتان كرد‌و‬ ‫گوێتان لێنه‌گیرا؟‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬ئه‌و كات��� ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێش���نیاره‌كه‌مان دای��� ‌ه ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی ئه‌وان ئه‌وه‌بوو‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵم ‌‬ ‫ی زیاتر‬ ‫ك ‌ه هه‌رچیمان پێ بك���رێ كار ‌‬ ‫بكه‌ین‌و نه‌وه‌ستین‪ ،‬به‌اڵم ئێستاش ك ‌ه‬ ‫ی یاس���اك ‌ه‬ ‫بڕیار هه‌ی ‌ه بۆ هه‌مواركردن ‌‬ ‫ی دڵخۆش���كه‌ره‌‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫ش���تێك ‌‬ ‫ن���ه‌ك ئێم��� ‌ه به‌ته‌نها‪ ،‬هه‌م���وو الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان��� ‌‬ ‫ی یاس���اكه‌دا بۆچونیان‬ ‫له‌هه‌مواركردن ‌‬ ‫وه‌رده‌گیرێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ بزانین پێش���نیاره‌كان ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌كر ‌‬ ‫ئێوه‌ بۆ هه‌مواركردنی‌ یاساك ‌ه چیه‌؟‬ ‫هێ���رش موحه‌ڕه‌م‪ :‬لێ���ره‌دا ئاماژ‌ه ب ‌ه‬ ‫به‌ش���ێك له‌پێنش���نیاره‌كان ده‌ك���ه‌م‪،‬‬ ‫پێش���نیارمان ئه‌وه‌ی ‌ه نه‌ك ته‌نها ئێمه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وه‌زاره‌ت��� ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌كانیش‬ ‫ی بۆی���ان ده‌كرێت‪ ،‬بڕیار‌و‬ ‫له‌و پرۆژان ‌ه ‌‬ ‫ی خۆیان هه‌بێت‌و هه‌ڵسه‌نگاندن‬ ‫قس��� ‌ه ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و پرۆژه‌ی��� ‌ه بكه‌ن ك��� ‌ه بۆیان‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌جۆرێك ك��� ‌ه ببن ‌ه هاوكار‬ ‫ی ده‌كرێت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێم ‌ه تا ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ربچێت‪ ،‬كارێك بكه‌ن ئێم ‌ه‬ ‫به‌باش��� ‌‬ ‫ی ئابوری‌‌و یاس���اییه‌و‌ه‬ ‫ته‌نه���ا ل���ه‌ڕوو ‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ پرۆژه‌ك��� ‌ه بكه‌ین‪،‬‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫جگه‌له‌و‌ه كۆمه‌ڵێك كه‌موكوڕی ‌‬

‫پێش���نیارمان كردوو‌ه چاره‌سه‌ر بكرێت‬ ‫ی‬ ‫ی بانك ‌‬ ‫ی سیس���تمێك ‌‬ ‫له‌وان��� ‌ه نه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���كه‌وتوو له‌هه‌رێم���دا‪ ،‬نه‌بوون��� ‌‬ ‫ی (ته‌ئمین) ته‌واو بۆ كۆمپانیا‬ ‫دڵنیاییه‌ك ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫بیانیه‌كان‪ ،‬ده‌بێت ئاسانكارییه‌ك ‌‬ ‫باش‌و سه‌رنجڕاكێش هه‌بێت بۆ كۆمپانیا‬ ‫بیانیه‌كان تا وایان لێبكات بۆ كاركردن‬ ‫ی كوردستان بكه‌ن‪ ،‬راست ‌ه‬ ‫روو له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م زۆر له‌بار‌ه بۆ‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫الیه‌ن��� ‌‬ ‫ی بیانی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی وه‌به‌رهێن��� ‌‬ ‫راكێش���ان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌موو شتێك نییه‌‪.‬‬ ‫ێ ئێ���و‌ه ناتوان���ن‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وت���ر ‌‬ ‫ی هه‌م���وو‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی‌‌و كۆنترۆڵ��� ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ب ‌ه یه‌كێك له‌كه‌موكوڕیه‌كانتان ناوده‌برێ‌‪،‬‬ ‫قس ‌هی‌ تۆ چییه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬تائێس���تا بای ‌‬ ‫‪ 20‬ملی���ار دۆالر مۆڵه‌تم���ان داو‌ه ب��� ‌ه‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان ك ‌ه له‌ئێس���تادا‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی له‌جێبه‌جێكردندایه‌‪،‬‬ ‫‪ 15‬ملی���ار دۆالر ‌‬ ‫باش��� ‌ه من ده‌پرسم هه‌موو ئه‌و پرۆژان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ب��� ‌ه ‪ 200‬ت���ا ‪ 300‬كارمه‌ن���د ‌‬ ‫ی ده‌كرێ���ت؟ ب ‌ه‬ ‫ئێم��� ‌ه سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫دڵنیاییه‌و‌ه نه‌خێر‪ ،‬هه‌موو ده‌س���ت ‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 80‬ئه‌ندازیار نییه‌‪،‬‬ ‫وه‌به‌رهێنان خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندازیارمان هه‌ی ‌ه به‌ته‌نها سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ێ‬ ‫‪ 300‬تا ‪ 500‬خانوو ده‌كات‪ ،‬كه‌وات ‌ه به‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌موو پرۆژه‌كان ‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیكردن ‌‬ ‫ی ئێمه‌دا نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫وه‌به‌رهێنان له‌توانا ‌‬ ‫ی یاسا‬ ‫پێش���نیارمان كردوو‌ه له‌هه‌موار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆژه‌كان ‌‬ ‫نوێكه‌دا‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫كاره‌با‌و ش���اره‌وانی‌‌و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و‌ه‬ ‫ێ وه‌زاره‌ت ‌ه‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌و س��� ‌‬ ‫ی زۆریان هه‌یه‌‪ .‬جگه‌له‌و‌ه‬ ‫ئه‌ندازیارێك��� ‌‬ ‫ی یاس���اكه‌دا‪ ،‬به‌نیازین‬ ‫ه���ه‌ر له‌هه‌موار ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش جێگی���ر بكه‌ین ك��� ‌ه هه‌موو‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێن���ان له‌الی��� ‌ه ‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی ئاب���وری‌) بۆ‬ ‫خۆمان���ه‌و‌ه (ج���ه‌دوا ‌‬ ‫بكه‌ی���ن تابزانین ئ���ه‌و پرۆژه‌ی ‌ه چه‌ند‬ ‫ی هه‌رێمه‌ك ‌ه‬ ‫س���ود به‌خه‌ڵكی‌‌و ئاب���ور ‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی هه‌ر روویان له‌بوار ‌‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ب���ه‌زۆر ‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ نیشته‌جێبوون كردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رابردوودا به‌ش���ێك ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان ‌‬ ‫ی كاره‌كانتان له‌بوار ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ی بینی���ه‌و‌ه ئایا‬ ‫نیش���ته‌جێبووندا خۆ ‌‬ ‫ی یاس���اكه‌دا به‌نیازنی���ن‬ ‫له‌هه‌م���وار ‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك له‌و باره‌یه‌و‌ه بكه‌ن؟‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬ئێم��� ‌ه ده‌مێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێشنیارمان كردوو‌ه چیتر وه‌به‌رهێنان ‌‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون به‌ش���ێك‬ ‫ب���وار ‌‬ ‫ی ئێم���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫نه‌بێ���ت له‌كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم ‌ه چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون نییه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫قه‌یران��� ‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كیشمان كردوو‌ه وتومان ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌یران ‌‬ ‫هه‌نگاوێك ‌ه ب���ۆ كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫نیشته‌جێبوون‪ ،‬نه‌ك چاره‌سه‌ركردنی‌‪.‬‬ ‫بۆی��� ‌ه ئ���ه‌م ج���اره‌ش دوا ده‌كه‌ی���ن‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌م یاسای ‌ه ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێستادا‌و به‌پێ ‌‬ ‫ی زۆر بۆ‬ ‫وه‌به‌رهێنان‪ ،‬ئاس���انكارییه‌ك ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫هه‌م���وو س���ێكته‌ره‌كان ‌‬ ‫ده‌ك���رێ‌‪ ،‬پێش���نیارتان نه‌ك���ردوو‌ه‬ ‫ی یاس���اكه‌دا ئاسانكاریه‌كان‬ ‫له‌هه‌موار ‌‬ ‫ی سێكته‌ره‌كان جیا بكرێته‌وه‌؟‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌هه‌موار ‌‬ ‫هێ���رش موحه‌ڕه‌م‪ :‬به‌ڵ��� ‌‬ ‫ی زیاتر بۆ‬ ‫یاساكه‌دا به‌نیازین ئاسانكار ‌‬ ‫ی كشتوكاڵ‌و پیشه‌سازی‌‌و‬ ‫سێكته‌ره‌كان ‌‬ ‫ی بكه‌ین‪ ،‬تا وه‌به‌رهێن روو‬ ‫گه‌ش���تیار ‌‬ ‫له‌‌و بواران��� ‌ه بكات‪ ،‬چونك ‌ه تائێس���تا‬ ‫ی‬ ‫كه‌متر وه‌به‌رهێن ل���ه‌و بوارانه‌دا كار ‌‬

‫ی وه‌به‌رهێنان���دا‬ ‫ی یاس���ا ‌‬ ‫له‌هه‌م���وار ‌‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون به‌شێك نه‌بێت‬ ‫بوار ‌‬ ‫ی ئێمه‌‪ ،‬پێش���نیار ده‌كه‌ین‬ ‫له‌كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫حكومه‌ت خۆ ‌‬ ‫بۆ دروست بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێو‌ه ب���ه‌و‌ه تۆمه‌تبار ده‌كرێن‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی هه‌ڵتۆقین ‌‬ ‫ك ‌ه بوون ‌ه ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ‌ه زۆر ‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌دار‪ ،‬ئایا هۆكار ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنانه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫ئاسانكار ‌‬ ‫شتێكی‌ تر؟‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬س���وپاس بۆ تۆ‬ ‫ی من���ت‬ ‫ك��� ‌ه به‌ش���ێك له‌وه‌اڵمه‌ك��� ‌ه ‌‬

‫دیوان ‌ی چاودێری‌ دارای ‌ی‬ ‫ی كاره‌كانیان‬ ‫زۆر به‌ورد ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كردووه‌‌و نوسراو ‌‬ ‫ێ دۆسیه‌یان هه‌ر‬ ‫هه‌ند ‌‬ ‫نه‌بینیوه‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی وه‌كو‬ ‫كه‌موكوڕی ‌ی نوسیویان ‌ه‬

‫ی وه‌به‌رهێنان وایكردوو‌ه‬ ‫یاسا ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك ده‌وڵه‌مه‌ند دروست ببن‬

‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێن���ان ناچار ‌‬ ‫دایه‌وه‌‪ ،‬یاس���ا ‌‬ ‫ی كردوی���ن‪،‬‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ئاس���انكارییه‌ك ‌‬ ‫ی یاس���اش هه‌ی ‌ه خۆ ناكرێت‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خۆمان كار بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه ب ‌ه خواس���ت ‌‬ ‫ی دوامان‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫یه‌كێك له‌هۆكاره‌كان��� ‌‬ ‫ك���ردوو‌ه یاس���اك ‌ه هه‌م���وار بكرێت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌و جۆر‌ه قس���ان ‌ه ب ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫نه‌وترێ‌‪.‬‬ ‫ی زۆرتان داو‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێ���و‌ه مۆڵه‌تێك ‌‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب ‌ه پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی نیشته‌جێبوون‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌كردووه‌‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫به‌و ئاس���ت ‌ه كه‌م ‌‬ ‫ئه‌وه‌ چییه‌ به‌ بۆچونی‌ تۆ؟‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬ئێم��� ‌ه چه‌ندین‬ ‫ی‬ ‫رێگامان به‌كارهێنا تا زۆرترین هاواڵت ‌‬ ‫سود له‌یه‌ك ‌ه نیشته‌جێكان وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫به‌نمون ‌ه رێنماییم���ان ده‌كرد ك ‌ه نابێت‬ ‫ی زیاتر ب ‌ه ناوه‌و‌ه‬ ‫كه‌سێك له‌یه‌ك خانو ‌‬ ‫ی چی ‌ه ك ‌ه ده‌وڵه‌مه‌ندێك‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم گرنت ‌‬ ‫ی جیاوازه‌و‌ه ‪ 5‬خانو‬ ‫ی ‪ 5‬كه‌س��� ‌‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫نه‌كڕێت‪ ،‬من هه‌ر ئه‌وه‌نده‌م پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫خۆ ناچم خه‌ڵكی‌ سوێند بده‌م‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دروستكردن ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئێو‌ه مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ڤێلالش���تان داوه‌‪ ،‬ئایا دروس���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ف���راوان‪ ،‬گرفت ‌‬ ‫ڤێل�ل�ا ب ‌ه رووب���ه‌ر ‌‬ ‫نیشته‌جێبوون كه‌م ده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫ی‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬دروس���تكردن ‌‬ ‫ڤێل�ل�ا ب ‌ه ب���ه‌راورد به‌و هه‌م���وو یه‌ك ‌ه‬ ‫ی ك ‌ه كراوه‌‪ ،‬زۆر كه‌م ‌ه‬ ‫نیشته‌جێبوون ‌ه ‌‬ ‫ی ڤێلالش‬ ‫به‌ڵێ‌‪ ،‬جگه‌له‌و‌ه دروستكردن ‌‬ ‫هه‌ر بۆ خه‌ڵكه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬راست ‌ه ئه‌وه‌ش هه‌ر بۆ خه‌ڵكه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌ڕوا بۆ‬ ‫ی زه‌و ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌اڵم رووبه‌رێك ‌‬ ‫ی كه‌م‪ ،‬له‌كاتێكدا خۆت‬ ‫چه‌ند كه‌سانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫ی زه‌و ‌‬ ‫ده‌زان��� ‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانه‌؟‬ ‫ی‬ ‫هێرش موحه‌ڕه‌م‪ :‬من وتم چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی نیشته‌جێبوون ب ‌ه ئێم ‌ه ناكرێت‪،‬‬ ‫گرفت ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫نه‌ش���مان وتوو‌ه ئێم ‌ه چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫گرفته‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئێو‌ه به‌كردار به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی كاره‌كانتان بوو‌ه ب ‌ه ئیش���كردن‬ ‫زۆر ‌‬ ‫له‌بواری‌ نیشته‌جێبووندا؟‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬زۆرێ���ك‬ ‫له‌وه‌به‌رهێن���ه‌كان له‌و ب���واره‌دا كاریان‬ ‫ی یاسا كارمان بۆ‬ ‫كردوو‌ه ئێمه‌ش به‌پێ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫كردون‪ ،‬ئه‌گه‌ر ب ‌ه ح ‌هز‌و خواست ‌‬ ‫بێت حه‌زمان ده‌كرد وه‌به‌رهێنان هه‌موو‬ ‫ی بگرتایه‌و‌ه نه‌ك ب ‌ه زۆریی‬ ‫سێكته‌ره‌كان ‌‬ ‫هه‌ر نیشته‌جێبوون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رابردوودا راپۆرتێك ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫ی دیوان ‌‬ ‫گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی ئێ���و‌ه باڵوكرایه‌و‌ه بۆچونتان‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫له‌بار‌هی‌ ئه‌و راپۆرته‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫هێرش موحه‌ڕه‌م‪ :‬پێمباشبوو پرسیارت‬ ‫ێ ده‌بێت ئه‌و‌ه‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه ك���رد‪ ،‬جار ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫بڵێ���م ك ‌ه له‌هه‌موو ش���وێنێك ‌‬ ‫ی له‌كاره‌كانمان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ده‌ستخۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا نه‌بێ���ت‪ .‬بۆ مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬

‫ی دارایش‪،‬‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫ی دیوان ‌‬ ‫راپۆرته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی زۆرمان له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫دیار‌ه ئێم ‌ه تێبین ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‌و‬ ‫راپۆرت ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬وه‌اڵمیشمان بۆ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ئاماده‌مان كردووه‌‪ ،‬نه‌ك ب ‌ه قس ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫ی خۆشیان له‌ناو دیوان ‌‬ ‫به‌قس ‌ه ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫دارای���ی‌‪ ،‬ناحه‌قییه‌ك ‌‬ ‫ئێم ‌ه كراوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ناڵێین كه‌موكوڕیمان‬ ‫نییه‌‪ ،‬پێش هه‌ر كه‌س���ێكیش قسه‌مان‬ ‫ی خۆمان كردووه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر كه‌موكوڕیه‌كان ‌‬ ‫به‌نیازیش���م له‌س���یمینارێكدا به‌ئاشكرا‬ ‫ی‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫قس��� ‌ه له‌س���ه‌ر كه‌موكوڕیه‌كان ‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان بكه‌م‪ ،‬ب ‌ه به‌ڵگه‌شه‌و‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌خه‌م ‌ه روو ك ‌ه له‌زۆر زووه‌و‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ی خۆمان‬ ‫ئ���ه‌و كه‌موكوڕیان��� ‌ه س���ه‌رو ‌‬ ‫ئاگاداركردۆته‌وه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه له‌كاره‌كانماندا‬ ‫ی‬ ‫ی تێدابێت‪ ،‬ناتوانین گرنت ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵیش��� ‌‬ ‫ی تێدا نییه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و‌ه بده‌ین ك ‌ه گه‌نده‌ڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه دیوان ‌‬ ‫ی كاره‌كانی���ان نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫زۆر ب���ه‌ورد ‌‬ ‫ێ دۆسیه‌یان‬ ‫ی هه‌ند ‌‬ ‫به‌نمون ‌ه نوس���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌كو كه‌موكوڕ ‌‬ ‫هه‌ر نه‌بینیوه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫نوسیویانه‌‪ ،‬پرۆژ‌ه هه‌ی ‌ه ده‌ڵێن ته‌ملیك‬ ‫ی دۆسیه‌كه‌یان‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ببینیای���ه‌‪ ،‬به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه نوس���راو ‌‬ ‫مس���اته‌حه‌كه‌یان ده‌بین���ی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫بڕوامان وای��� ‌ه ناحه‌قییه‌كیان به‌رامبه‌ر‬ ‫ئێم��� ‌ه ك���ردووه‌‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه خۆش���یان‬ ‫له‌مباره‌یه‌و‌ه رونكردنه‌وه‌یان دا‪.‬‬ ‫ی مۆڵه‌ت‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئاش���كرای ‌ه پێدان��� ‌‬ ‫ی نیشته‌جێبوون‬ ‫ی یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌دروستكردن ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا راگیراوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و راگرتن ‌ه‬ ‫ی كێیه‌‌و چ كاتێكیش ده‌ست‬ ‫به‌فه‌رمان ‌‬ ‫ی مۆڵه‌ت؟‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ به‌پێدانه‌و‌ه ‌‬ ‫هێ���رش موح���ه‌ڕه‌م‪ :‬دی���ار‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫پێش���نیار ‌‬ ‫ی ده‌ركردووه‌‪،‬‬ ‫وه‌به‌رهێنان ئ���ه‌و بڕیار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێنمای ‌‬ ‫راگرتنه‌ك���ه‌ش تا ده‌ركردن��� ‌‬ ‫ێ ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌وه‌ش‬ ‫نو ‌‬ ‫ی یاس���اكه‌و‌ه‬ ‫ی ب ‌ه هه‌مواركردن ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێدان ‌‬ ‫ێ بزانین راگرتن ‌‬ ‫هه‌بێ‌‪ ،‬ده‌مانه‌و ‌‬ ‫ی نیشته‌جێبوون تا‬ ‫مۆڵه‌ت ب ‌ه یه‌كه‌كان ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر بازاڕ ده‌بێت‪،‬‬ ‫چه‌ند كاریگه‌ر ‌‬ ‫ێ وه‌به‌رهێن بیر‬ ‫جگه‌ل���ه‌و‌ه ده‌مان���ه‌و ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫ی ب���وار ‌‬ ‫له‌الیه‌نه‌كانیت���ر ‌‬ ‫ی كش���توكاڵ‌و‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك كه‌رته‌كان ‌‬ ‫ی ك ‌ه به‌نیازین‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و گه‌ش���تیار ‌‬ ‫ی زۆریان پێ‬ ‫ی یاساكه‌دا گرنگ ‌‬ ‫له‌هه‌موار ‌‬ ‫بده‌ین‪.‬‬ ‫ی زۆر‬ ‫ێ جیاوازییه‌ك ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وت���ر ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌نێ���وان هه‌ولێر‌و س���لێمانیدا ده‌كر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگی���دان به‌پڕۆژه‌كان��� ‌‬ ‫له‌ب���وار ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت له‌كابین ‌ه ‌‬ ‫ی حكومه‌تدا ئ���ه‌و‌ه تا چه‌ند‬ ‫حه‌وته‌م��� ‌‬ ‫راسته‌؟‬ ‫هێرش موحه‌ڕه‌م‪ :‬له‌هه‌ولێریش ده‌ڵێن‬ ‫ی ده‌درێ‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی به‌س���لێمان ‌‬ ‫زیاتر گرنگ ‌‬ ‫ی خۆم دابه‌زاند‬ ‫بۆی ‌ه من ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ی فه‌رمانگه‌كان‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫بۆ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ێ‬ ‫جۆر‌ه قس���ان ‌ه نه‌هێڵم‌و خۆیان كێبڕك ‌‬

‫هێرش موحەڕەم‬

‫پێشنیارمان كردوو‌ه‬ ‫چیتر وه‌به‌رهێنان ‌ی‬ ‫ی نیشته‌جێبوون‪،‬‬ ‫بوار ‌‬ ‫به‌شێك نه‌بێت‬ ‫له‌كاره‌كانمان‬ ‫ی باش‌و‬ ‫ی كار ‌‬ ‫بك���ه‌ن ب���ۆ ئه‌نجامدان��� ‌‬ ‫ی تریش‬ ‫پێش���كه‌وتوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم ش���تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوش���ار ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئای���ا فه‌رمانگه‌كان ‌‬ ‫ی تاچه‌ن���د ده‌س���ه‌اڵتیان بۆ‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان ‌‬ ‫دابه‌زێنراو‌ه ت���ا هاوكاری ‌‬ ‫ی بكه‌ن؟‪.‬‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان له‌كورستاندا‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئاست ‌‬ ‫له‌ئێستادا چه‌نده‌یه‌؟‬ ‫هێرش موحه‌ڕه‌م‪ :‬ده‌مه‌وێت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ش���تێك رونبكه‌مه‌وه‌‪ ،‬له‌‪ 2006‬تائێستا‬ ‫ی ‪ 21‬ملیار دۆالر مۆڵه‌تمان‬ ‫ی بای ‌‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه نیی ‌ه‬ ‫داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌م ‌ه مانا ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان له‌كوردستاندا‬ ‫ك ‌ه ئاس���ت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ندەیه‌‪ ،‬زۆرجار له‌ڕاگه‌یاندنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ ك ‌ه ئاس���ت ‌‬ ‫به‌هه‌ڵ��� ‌ه ئ���ه‌و‌ه ده‌وتر ‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان ‪ 21‬ملی���ار دۆالره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئه‌وه‌نده‌م���ان‬ ‫له‌حه‌قیقه‌ت���دا بای��� ‌‬ ‫ی ‪40‬‬ ‫مۆڵ���ه‌ت داوه‌‪ ،‬جگه‌ل���ه‌و‌ه نزیك ‌ه ‌‬ ‫پڕۆژه‌ی ‌هك‌یشمان هه‌ڵوه‌شاندوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬من پرسیارێكم نه‌ماوه‌‪ ،‬شتێك‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ی ‌ه خۆت حه‌ز بكه‌یت قس ‌ه ‌‬ ‫بكه‌یت؟‬ ‫هێرش موحه‌ڕه‌م‪ :‬س���وپاس بۆ ئێوه‌‌و‬ ‫داوا له‌هاواڵتیانیش ده‌كه‌م له‌خۆیانه‌و‌ه‬ ‫پ���ار‌ه نه‌ده‌دن ‌ه هی���چ كۆمپانیایه‌ك ك ‌ه‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون دروست‬ ‫بڵێت یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬س���ه‌ره‌تا بزانن ئه‌و كۆمپانیای ‌ه‬ ‫ی ئێم��� ‌ه تۆماركراو‌ه یان نا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫ی با هیچ بڕ‌ه‬ ‫دڵنیا ب���وون له‌تۆماركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫پاره‌یه‌ك نه‌ده‌ن ‌ه كۆمپانیاك ‌ه تا ‪‌ %10‬‬ ‫كاره‌كانی‌ ته‌واو نه‌كات‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫ئاپۆ لەکوێیە؟‬

‫‪9‬‬

‫ئا‪ :‬دانا نه‌وزه‌ر‬ ‫وێنەکانی لەسەر قەاڵی کۆنی ئامەد‪،‬‬ ‫له‌خۆپیشاندانی "گەنجانی واڵتپارێز"ی‬ ‫شەقامی سەهۆڵەکەی سلێمانی‪،‬‬ ‫له‌فێستیڤاڵی کەلتوری کوردانی‬ ‫ئەوروپا‌و له‌ساتی رزگارکردنی شار‌و‬ ‫شارۆچکەکانی رۆژئاوای کوردستان‬ ‫له‌سوپای بەشار ئەسەد‪-‬دا دەبینرێن‪،‬‬ ‫بەاڵم کەس نازانێت خۆی لەکوێیە‪.‬‬ ‫‪٢٧‬ی تەموزی س���اڵی رابردوو‪ ،‬واتە‬ ‫نزیکەی یەک س���اڵی تەواو لەمەوبەر‪،‬‬ ‫دوایەمین جار بوو ک���ە پارێزەرەکانی‬ ‫ئۆج���ەالن توانیی���ان دی���داری لەگەڵ‬ ‫س���ازبدەن‪ .‬ئی���دی ل���ەو رۆژەوە هەتا‬ ‫ئێس���تا‪ ،‬هەموو رێگەکانی گەیشتن بە‬ ‫ئۆجەالن گیراون‪.‬‬ ‫موحەمەد ئۆجەالن‪ ،‬ب���رای عەبدواڵ‬ ‫ئۆج���ەالن‪ ،‬له‌مانگی یەکی ئەمس���اڵدا‬ ‫هەوڵیدا ئاپ���ۆ ببینێ‪ ،‬بەاڵم نەیتوانی‪.‬‬ ‫لەجێ���ی بینینی‪ ،‬پەیامێک���ی ئاپۆیان‬ ‫پێگەیان���د ک���ە دەڵێت‪" :‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ناتوانین یەک ببینین‪ ،‬بارودۆخەکە زۆر‬ ‫هەستیارە"‪.‬‬ ‫نادیاریی ش���وێنی عەبدواڵ ئۆجەالن‬ ‫یەکێکە له‌گرنگترین بابەتەکانی تورکیا‪.‬‬ ‫لەکاتێکدا بەش���ێکی زۆری کوردەکان‬ ‫وەک رزگارک���ەر‌و کلیل���ی چارەس���ەر‬ ‫ئەیبینن‌و سیاسیە کوردەکان بۆ ئەوەی‬ ‫له‌هەڵبژاردنەکان���دا س���ەرکەوتوو بن‪،‬‬ ‫دەبێت پابەندیی خۆیان بە ئۆجەالنەوە‬ ‫دووپ���ات بکەنەوە‪ ،‬بەاڵم بەش���ێکی‬ ‫زۆری تورک���ەکان وەک س���ەرکردەی‬ ‫گروپێکی تیرۆریستی تەماشای ئەکەن‌و‬ ‫سیاسیەکانیان پێشبڕکێ دەکەن لەسەر‬ ‫قسەوتن بە ئۆجەالن وەک رێگایەک بۆ‬ ‫سەلماندنی نیشتیمانپەروەری‪.‬‬ ‫عەب���دواڵ ئۆج���ەالن له‌ش���وباتی‬ ‫‪‌١٩٩٩‬و له‌نایرۆب���ی پایتەخت���ی‬ ‫کینیا‪ ،‬له‌ئۆپەراس���یۆنێکی هاوبەش���ی‬ ‫دەزگای س���ی ئ���ای ئ���ەی ئەمریکی‌و‬ ‫مۆس���ادی ئیس���رائیلی‌و میتی تورکیدا‬ ‫دەستگیرکرا‌و راپێچی تورکیا کرایەوە‪.‬‬ ‫دادگای تورکی حوکمی لەس���ێدارەدانی‬ ‫ب���ۆ ئۆج���ەالن دەرک���رد ب���ە تۆمەتی‬ ‫دروس���تکردن‌و سەرپەرش���تیکردنی‬ ‫گروپ���ی چەک���دار‪ .‬پاش فش���ارێکی‬ ‫بەهێ���زی دەرەک���ی‪ ،‬حوکمەکه‌ی گۆڕا‬ ‫بۆ زیندان���ی هەتا هەتایی‌و لەو رۆژەوە‬ ‫له‌ژورێک���ی تاکەکەس���یدا له‌دورگ���ەی‬ ‫ئیمرالی هێڵراوەتەوە‪ ،‬بەاڵم رێگەنەدان‬ ‫بە بینین���ی ئۆج���ەالن له‌زیندانەکەی‬ ‫له‌ئیمرال���ی پرس���یاری س���ەبارەت بە‬

‫ ‬ ‫کچه‌ گه‌ریالیه‌ک له‌قه‌ندیل‬ ‫چارەنوس‌و ش���وێنی ئۆجەالن دروست‬ ‫کردوە‪.‬‬ ‫هەر بۆیە بابەتی گەرمی چەند مانگی‬ ‫راب���ردووی میدیای تورک���ی بریتی بوو‬ ‫له‌گەڕان بە دوای پرس���یاری "ئۆجەالن‬ ‫لەکوێی���ە؟"‪ .‬رۆژنام���ەی "ئایدنڵک –‬ ‫‪ "Aydınlık‬کە بە دژایەتی سەرسەختی‬ ‫حکومەتەکەی رەجەب تەیب ئەردۆگان‬ ‫ناسراوە‪ ،‬ماوەی یەک هەفتە رێکالمی بۆ‬ ‫هەواڵێک کرد دەربارەی ئاشکراکردنی‬ ‫ش���وێنی ئۆجەالن‪ .‬رۆژنامەکە دواجار‬ ‫له‌هەواڵەکەیدا نوس���ی ک���ە ئۆجەالن‬ ‫له‌زیندانی ئیمرالی دەرهێنراوە‌و ئێستا‬ ‫له‌ش���اری بورس���ەی تورکی���ا میوانی‬ ‫دەزگای هەواڵگ���ری تورکیای���ە ک���ە‬ ‫ناس���راوەبە میت‪ .‬وەاڵم���ی حکومەتی‬ ‫تورکی بۆ ئەم هەواڵە تەنها دوو وش���ە‬ ‫بوو‪" :‬هەواڵەکە درۆیە"‪.‬‬ ‫بابەتی چارەنوس‌و شوێنی مانەوەی‬ ‫ئۆج���ەالن تەنه���ا لەس���ەر روپ���ەڕی‬ ‫رۆژنام���ە‌و شاش���ەی تیڤیەکاندا نییە‪،‬‬

‫بەڵکو قس���ە‌و باس���ی گەرمی نوخبەی‬ ‫سیاس���ی تورکیایش���ە‪ .‬دەوڵ���ەت‬ ‫باخچەلی‪ ،‬سەرۆکی پارتی بزوتنەوەی‬ ‫نەتەوەپەرستی تورکیا بە ئاشکرا رووی‬ ‫دەم���ی له‌ڕەجەب تەری���ب ئەردۆگانی‬ ‫س���ەرۆک وەزیران کرد‌و پرسیاری کرد‬ ‫"ئ���ەم هەم���وو بێدەنگیی���ە دەربارەی‬ ‫ش���وێنی مان���ەوەی ئۆج���ەالن وام لێ‬ ‫ئەکات بپرس���م‪ :‬ئایا هێش���تا ئۆجەالن‬ ‫له‌ئیمرال���ی زیندانییە ی���ان نا؟ دڵنیام‬ ‫وەاڵمەکەیشی الی تۆیە"‪.‬‬ ‫ئەندامێک���ی پەرلەمانی���ش لەس���ەر‬ ‫لیس���تی پارتی گەل���ی کۆماری تورکیا‬ ‫داوایکرد ک���ە وەزی���ری دادی تورکیا‬ ‫بانگهێش���ت بکرێتە بەردەم پەرلەمان‌و‬ ‫هەمان ئ���ەو پرس���یارەی لێبکرێت کە‬ ‫باخچەلی له‌ئەردۆگانی کرد‪.‬‬ ‫موڕاد قەرەیاڵن‪ ،‬کە له‌ئێستادا کەسی‬ ‫یەکەمی پارتی کرێکارانی کوردستانە‌و‬ ‫وەک جێگرەوەی ئاپۆ تەماشا ئەکرێت‪،‬‬ ‫له‌دوایەمی���ن چاوپێکەوتنیدا کە عەونی‬

‫حه‌سیب قه‌پاڵن سه‌رۆكی گروپی‬

‫‪BDP‬‬

‫ئۆزگورێلی رۆژنامەنوس���ی ناس���راوی‬ ‫تورکیا له‌قەندیل لەگەڵیدا سازی دابوو‬ ‫دەڵێت‪" :‬هی���چ هەواڵێکمان دەربارەی‬ ‫چارەنوس���ی ئاپۆ نییە‪ ،‬نازانین ئاخۆ‬ ‫ماوە یان مردووە‪".‬‬ ‫هەر ئ���ەم گومانەیە له‌چارەنوس���ی‬ ‫ئۆج���ەالن کە وایکرد پارتی ئاش���تی‌و‬ ‫دیموکرات���ی "بەدەپ���ە" بانگەش���ە‬ ‫ب���ۆ خۆپیش���اندانی ی���ەک ملیۆن���ی‬ ‫ب���کات ل���ه‌‪١٥‬ی تەموز بەمەبەس���تی‬ ‫داواکردن���ی سەربەس���تیی ئۆجەالن‪.‬‬ ‫خۆپیش���اندانەکەی بەدەپ���ە لەالیەن‬ ‫هێزەکانی پۆلیس���ەوە سەرکوتکرا‌و رێ‬ ‫نەدرا کۆبونەوە یەک ملیۆنیەکە ئەنجام‬ ‫بدرێت‪ ،‬بەاڵم سەاڵحەدین دەمیرتاش‪،‬‬ ‫سەرۆکی بەدەپە‪ ،‬بە توڕەییەوە وتی‪:‬‬ ‫"ئەمڕۆ گەلی ک���ورد پەیامی خۆی بە‬ ‫حکومەت���ی تورکیا گەیاندووە کە ئێمە‬ ‫دەست له‌ئۆجەالن بەرنادەین"‪.‬‬ ‫بێدەنگیی حکومەتی تورکیا له‌ئاست‬ ‫چارەنوس‌و شوێنی مانەوەی ئۆجەالن‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫س���ەری کێش���اوە ب���ۆ دروس���تبونی‬ ‫چەندی���ن گومان‌و تی���ۆری موئامەرە‪.‬‬ ‫نەتەوەپەرس���تە تورکەکان پێیان وایە‬ ‫ک���ە ئۆجەالن له‌ئیمرال���ی دەرهێنراوە‌و‬ ‫ئێس���تا له‌ش���وێنێکی باش���تر دەژی‪،‬‬ ‫تەنان���ەت هەن���دێ هەواڵ���ی میدیای‬ ‫تورکی ئاماژە بەوە ئەکەن کە ئۆجەالن‬ ‫ئێس���تا له‌ماڵێک له‌ئیستانبوڵ دەست‬ ‫بەس���ەرە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەندامان���ی پارتی‬ ‫ئاش���تی‌و دیموکرات���ی‌و هاوس���ۆزانی‬ ‫ئۆج���ەالن گومانیان بۆ دروس���ت بووە‬ ‫له‌چارەنوسی ئاپۆ‌و ئەترسن له‌زینداندا‬ ‫ژیانی لەدەستدابێت‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ئۆجەالن خۆی دیار نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم رۆڵی سیاس���ی ئەم پیاوە لەناو‬ ‫تورکیا‌و له‌ئاس���تی هەرێمایەتیدا بەهێز‬ ‫دەبێ���ت‪ .‬دوایەمی���ن نیش���انەی ئەم‬ ‫بەهێزبوونەش ئاش���کرابوونی گفتوگۆ‬ ‫نهێنیەکان���ی نێ���وان دەوڵەتی تورک‌و‬ ‫عەبدوال ئۆج���ەالن بوو کە بە فەرمانی‬ ‫راستەوخۆی ئەردۆگان بەڕێوە چوون‪.‬‬

‫ئەگەرچی ئۆجەالن‬ ‫خۆی دیار نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم رۆڵی‬ ‫سیاسی ئەم‬ ‫پیاوە لەناو‬ ‫تورکیا‌و له‌ئاستی‬ ‫هەرێمایەتیدا‬ ‫بەهێز دەبێت‬ ‫له‌ئێس���تادا ئاپۆ تەنه���ا زیندانییەکی‬ ‫ئاس���ایی دورگەی ئیمرالی نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ژمارەیەکی خاوەن س���ەنگی سیاسەتە‬ ‫له‌تورکی���ا‌و ناوچەک���ە‌و حکومەت���ی‬ ‫تورکیایش باش هەس���ت بەو راس���تیە‬ ‫ئ���ەکات‪ .‬ه���ەر بۆی���ە ئەگەر ت���ا ئەم‬ ‫س���اتە ئۆجەالن لەژیاندا مابێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫بەش���ی کۆتایی ژیانی بە ئازادی‌و وەک‬ ‫سەرکردەیەکی سیاسی خاوەن سەنگ‬ ‫بەسەر ئەبات‪.‬‬

‫له‌په‌رمانی توركیا بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬

‫له‌تورکیا جگه‌ له‌ئێمه‌ هیچ حیزبێكی تری كوردی نییه‌‬ ‫ئا‪ :‬عیماد ره‌فعه‌ت‪ ،‬ئه‌نقه‌ره‌‬

‫حه‌سیب قه‌پاڵن په‌رله‌مانتارو سه‌رۆكی‬ ‫گروپی ‪ BDP‬له‌په‌رله‌مانی توركیا‬ ‫له‌م چاوپێكه‌وتن ‌هی‌ ئاوێنه‌دا ك ‌ه‬ ‫له‌بینای په‌رله‌مانی توركیا له‌ئه‌نقه‌ر‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵیدا سازكراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "‪ 10‬هه‌زار‬ ‫ئه‌ندامی ئێمه‌ له‌زیندانه‌كانی توركیادان‬ ‫هه‌مووشیان له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی سیاسی‬ ‫گیراون"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك ئاش���كرایه‌ تاوه‌ك���و‬ ‫ئێس���تا له‌توركی���ادا هی���چ ئامارێ���ك‬ ‫ی رانه‌گه‌یه‌ندراو‌ه س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ڕه‌س���م ‌‬ ‫ی ئێو‌ه‬ ‫به‌ڕێژه‌ی تورك‌و كورد‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫زانیاریتان هه‌بێت‪ ،‬رێژه‌ی كوردو تورك‬ ‫له‌توركیادا چه‌نده‌؟‬ ‫حه‌سیب قه‌باڵن‪ :‬له‌ساڵی ‪1960‬دا ئامار‬ ‫كراوه‌‪ ،‬راست ‌ه تا ئێستا هیچ ئامارێك بۆ‬ ‫رێژه‌ی كورد له‌به‌رده‌ستدا نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێس���تاش به‌پێی ئه‌و ئامار‌ه بڕۆین ك ‌ه‬ ‫ده‌ڵێن ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌ توركیا ‪75‬‬ ‫ملیۆنه‌ ئه‌وا ژماره‌ی‌ كورد ‪ 20‬ملیۆن ‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌شێكیان له‌ئیس���ته‌نبوڵ‌و ده‌وروبه‌ری‬ ‫ی‬ ‫ده‌ژین‌و زۆربه‌شیان له‌باشور‌و باشور ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ توركیادان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێ���و‌ه نوێنه‌رایه‌تی ئه‌و‬ ‫رێژه‌یه‌ ده‌كه‌ن وه‌ك ‪BDP‬؟‬ ‫حه‌س���یب قه‌ب�ڵ�ان‪ :‬ئێم��� ‌ه‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌كان ته‌نه���ا ‪ 3‬ملی���ۆن‬

‫ده‌نگمان هێن���او له‌ناوچه‌كانی ئێمه‌ش‬ ‫چه‌ندین سه‌رۆك ش���اره‌وانیمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫دوای ئێم���ه‌ش زۆرتری���ن ده‌ن���گ ك ‌ه‬ ‫پارتێ���ك هێنابێت���ی‌ (‪)AKP‬و دوای‬ ‫ئه‌وه‌ش هی���چ حیزبی تر نیی���ه‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ كوردنش���ینه‌كان به‌ئیراده‌ی‬ ‫خه‌ڵك ته‌نه���ا دوو حیزب ده‌نگیهێناو‌ه‬ ‫ئه‌میش (‪‌BDP‬و ‪)AKP‬یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وات ‌ه له‌كۆی ‪ 20‬ملیۆن ته‌نها‬ ‫‪ 3‬ملیۆن ده‌نگتان هێناوه‌؟‬ ‫حه‌س���یب قه‌باڵن‪ :‬ئ���ه‌و ‪ 20‬ملیۆن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌ی ده‌نگده‌ر نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ژمار‌ه ‌‬ ‫هه‌موو كورده‌كانی توركیایه‌‪ ،‬له‌كۆی ئه‌و‬ ‫‪ 20‬ملیۆنه‌‪ ،‬ته‌نها ‪ 6‬ملیۆن ده‌نگده‌ری‬ ‫كورد هه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌نگه‌ش بۆ ئێمه‌و‬ ‫(‪ )AKP‬رۆیشتووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كامت���ان زیات���ر ده‌نگتان‬ ‫هێناوه‌و كامتان نوێنه‌ری كوردن‪ ،‬ئێو‌ه‬ ‫یان‪AKP‬؟‬ ‫حه‌سیب قه‌باڵن‪ :‬ئێستا ‪ AKP‬ده‌ڵێت‬ ‫ئێم ‌ه ‪ 75‬په‌رله‌مانتاری كوردمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان ‌ه رۆژێ���ك ل���ه‌ڕۆژان له‌په‌رله‌مان‬ ‫له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌ی كورد قسه‌یه‌كیان‬ ‫نه‌ك���ردووه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه گش���ت‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌و داكۆكیكردن‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫مافی كورد ئێمه‌ین‪ ،‬وات ‌ه تاك ‌ه حیزبین‬ ‫له‌په‌رله‌مانی توركیا كه‌ داكۆكی له‌سه‌ر‬ ‫مافی ك���ورد ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌توركیادا جگ ‌ه‬ ‫له‌ئێم���ه‌ هیچ حیزبێك���ی تری كوردی‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نها حیزبێكی تر هه‌ی ‌ه ئه‌وانیش‬ ‫رادیكاڵین‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێ���وه‌ له‌توركیادا خوازیار ‌‬ ‫سیسته‌می فیدراڵین یان سه‌ربه‌خۆیی؟‬ ‫حه‌س���یب قه‌باڵن‪ :‬لێره‌دا كێشه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ی���ه‌ هه‌م���وو میلله‌تێ���ك داهاتووی‬ ‫خ���ۆی دیاریده‌كات‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌ت‬ ‫دژی سیس���ته‌می فیدراڵ���ی بێ���ت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ مافی شوناسی نه‌ته‌وایه‌تی‌و‬ ‫كلت���وری رۆش���نبیریه‌كان بخرێت ‌ه نێو‬ ‫ده‌ستوره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوانیی ‌ه پێویس���ت ‌ه باوه‌ڕ‬ ‫به‌و‌ه بهێنین ك ‌ه سه‌ربه‌خۆیی‌‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی خه‌ونه‌؟‬ ‫حه‌س���یب قه‌باڵن‪ :‬هه‌رێمی فیدراڵی‬ ‫كوردس���تانی عێراقی���ش خه‌ونێ���ك‬ ‫ب���وو‪ ،‬به‌اڵم بووه‌ راس���تی‪ ،‬رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاست شوێنێكی زۆر ئاڵۆز‌ه هه‌موو‬ ‫شتێكی لێچاوه‌ڕوان ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫پێموای ‌ه كورده‌كان هه‌ركه‌سه‌و له‌واڵتی‬ ‫خۆیدا ده‌توانێ كێش���ه‌كانی چاره‌سه‌ر‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ده‌ڕوانن؟‬ ‫حه‌س���یب قه‌باڵن‪ :‬ئه‌وه‌ی راس���تی‬ ‫بێت به‌هێزبوونی هه‌رێمی كوردس���تان‌و‬ ‫بوون���ی تاڵه‌بانی به‌س���ه‌رۆك كۆماری‬ ‫عێراق‌و به‌هێزبوون���ی په‌یوه‌ندی نێوان‬ ‫توركیاو هه‌رێمی كوردستان به‌شتێكی ه���ه‌ر واڵتێك بارودۆخه‌ سیاس���یه‌كه‌ی‬ ‫باش ده‌زانین‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن بارزانی‌و جیاوازه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه بۆ ماوه‌ی ‪ 30‬ساڵ ‌ه له‌الی‬ ‫تاڵه‌بان���ی كاریگه‌رییان هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئێمه‌ جه‌نگ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئێمه‌ش ده‌ڵێین‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬به‌ڕێز ئۆجه‌النیش ئه‌و كێشان ‌ه به‌چه‌ك چاره‌سه‌ر ناكرێت‌و‬ ‫كاریگه‌ری هه‌یه‌ له‌سه‌ر توركیا‪ ،‬چونك ‌ه پێویس���ت ‌ه له‌په‌رله‌م���ان چاره‌س���ه‌ری‬

‫زیاتر ل ‌ه ‪ 10‬هه‌زار‬ ‫ئه‌ندامی ئێم ‌ه‬ ‫له‌زیندانه‌كانی‬ ‫توركیادان‬ ‫هه‌مووشیان له‌سه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌ی سیاسی‬ ‫گیراون‬

‫ ‬ ‫حه‌سیب قه‌پاڵن‬ ‫بكه‌ین‌و دیال���ۆگ ئه‌نجام بده‌ین‌و دیدار‬ ‫س���ازبكه‌ین ئه‌وه‌ش هۆكاری بوونمان ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مان‪ ،‬هه‌روه‌ك خۆشتان ده‌زانن‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 1994‬ئه‌حمه‌د تورك‌و له‌یال‬ ‫زان���او هاوه‌اڵن���ی له‌الی���ه‌ن توركیاو‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬عیماد‬

‫بۆماوه‌ی چه‌ند ساڵێك زیندانی كران‪،‬‬ ‫ئێس���تاش كێش���ه‌ی زیاترم���ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه زیاتر ل ‌ه ‪ 10‬هه‌زار ئه‌ندامی ئێم ‌ه‬ ‫له‌زیندانه‌كانی توركیادان هه‌مووش���یان‬ ‫له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی سیاسی گیراون‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫‪ Taxi‬ئامرازێك بۆ "راوكردنی‌ كچان"‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫په‌ته‌كه‌ی‬ ‫معاویه‌‬

‫ی پاره‌دا ژماره‌ی ته‌له‌فۆنه‌که‌یان پێداوم"‬ ‫"له‌گ ‌ه ‌ڵ باق ‌‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬

‫به‌شێك له‌شۆفێری تاكسیه‌كان‬ ‫ته‌نها بۆ كچان ده‌وه‌ستن‌و شۆفێری‬ ‫تاكسییه‌كیش ده‌ڵێت "باری داراییم زۆر‬ ‫باشه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م تاكسیه‌م ته‌نها بۆ‬ ‫راوی كچان كڕیوه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫دوکانی حاجی سدیق له‌هه‌ولێر‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫خێزانێك ‪ 62‬ساڵ ‌ه‬ ‫شه‌ربه‌ت ‌ی مێوژ ده‌فرۆشن‬ ‫ی به‌وه‌دا‬ ‫ی شه‌ربه‌تفرۆش ئاماژه‌ ‌‬ ‫سدیق‪‌ -‬‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫ی‬ ‫ی (ناد ‌‬ ‫ك ‌ه باوكیان سه‌ره‌تا له‌بن دیوار ‌‬ ‫ی به‌و كار‌ه كردووه‌‌و‬ ‫مۆزه‌فین) ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سدیق كه‌ دانیشتو ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫خێزان ‌‬ ‫به‌عه‌ره‌بان��� ‌ه ش���ه‌ربه‌تی‌ فرۆش���تووه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌ولێرن‪ ،‬شه‌ربه‌تفرۆشییان‬ ‫شار ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د ئه‌وكات��� ‌ه تاوه‌ك���و نیوه‌ڕۆ‬ ‫له‌باوكیانه‌و‌ه به‌میرات بۆ ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ی "باوكم‬ ‫كاری���ان كردو‌وه‌‪ ،‬ناوب���راو وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 62‬ساڵ ‌ه سه‌رقاڵی‌ فرۆشتن ‌‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ خزمه‌تكردنی‌ زیاتری‌ موس���ڵمانان ‌‬ ‫ی مێوژن‪.‬‬ ‫شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر‪ ،‬مزگه‌وتێكیشی به‌ناو ‌‬ ‫ش���ار ‌‬ ‫ی (راس���تی‌) له‌گه‌ڕه‌ك���ی‌ مامۆس���تایان‬ ‫ی ‪1950‬دا حاج ‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی دروس���تكرد‌و دوای كۆچی‌ دواییش���ی‌‪،‬‬ ‫سدیق له‌س���ه‌ر عه‌ره‌بانه‌یه‌ك خه‌ریك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1991‬مزگه‌وته‌كه‌مان به‌ناو ‌‬ ‫ی له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی بووه‌‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ كۆچ ‌‬ ‫شه‌ربه‌تفرۆش ‌‬ ‫ی درێژه‌یان به‌و خۆیه‌وه‌ كردووه‌"‪.‬‬ ‫ی خۆیشی‌‪ ،‬كوڕه‌كان ‌‬ ‫دوای ‌‬ ‫ی حاجی‌ س���دیق‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و كوڕه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫كاره‌ی‌ داوه‌‪ ،‬عه‌بدولخالق كوڕ ‌‬

‫ی‬ ‫كڕیاره‌كانی���ان ته‌نها خه‌ڵكی‌ ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ���ر نی���ن‪ ،‬به‌ڵكو له‌ش���اره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان به‌تایبه‌تی���ش خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌كان ‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫عێراقیشه‌وه‌ رویان تێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی له‌حكوم���ه‌ت‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫ناوب���راو گله‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان كرد ك ‌ه له‌گه‌ڵ تێكدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ازاڕی ده‌اڵڵخان��� ‌هی‌ ك���ۆن‌و كردن ‌‬ ‫ی ش���ار‪ ،‬دوكانه‌كه‌ی‌ ئه‌وانیش‬ ‫به‌پارك ‌‬ ‫تێكدراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه له‌الیه‌ن پارێزگا‌و‬ ‫ی هه‌ولێره‌و‌ه به‌ڵێنیان پێدراو‌ه‬ ‫قایمقام ‌‬ ‫ی باشیان پێبده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ شوێنێك ‌‬ ‫به‌ڵێنه‌كه‌یان نه‌بردوه‌ت ‌ه سه‌ر‪.‬‬

‫محه‌مه‌د ره‌شید كه‌ ته‌مه‌نی ‪ 25‬ساڵ ‌ه‬ ‫به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كه‌وه‌ ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌ به‌هیچ رێگه‌یه‌ك‪ ،‬هێنده‌ی تاكس����ی‬ ‫ده‌س����تی‌ به‌كچان نه‌ده‌گه‌یش����ت‌و وتی‌‬ ‫"ئێستا رۆژانه‌ به‌الیه‌نی كه‌مه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫پێنج كچ قسه‌ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫مه‌ی��ل�ان ئاس����ۆ كچێك����ی‌ ته‌م����ه‌ن‬ ‫‪ 18‬س����اڵه‌‌و خوێن����دكاری‌ ئاماده‌یی����ه‌‪،‬‬ ‫به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌ك����ه‌وه‌ باس����ی‌ له‌وه‌كرد‬ ‫كه‌ قه‌د ژماره‌ی‌ نه‌داوه‌ به‌ش����ۆفێره‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێ����ك جزدانه‌كه‌ی كرده‌وه‌ وتی‬ ‫"ئه‌وه‌ ژماره‌ی خاوه‌ن تاكس����یه‌كانه‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ باقی پاره‌دا داویانمه‌ته‌وه‌"‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كچه‌ هێنده‌ بێزار بووه‌ له‌هه‌ڵس����وكه‌وتی‌‬ ‫هه‌ندێ����ك له‌و خاوه‌ن تاكس����ییانه‌ وتی‌‬ ‫"واملێهاتووه‌ گه‌ر زۆر پێویس����ت نه‌بێت‬ ‫سواری تاكسی نه‌بم"‪.‬‬ ‫ش����یالن هه‌مزه‌ كه‌ ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪25‬‬ ‫س����اڵه‌ باسی‌ له‌وه‌كرد كه‌ رۆژێك له‌گه‌ڵ‌‬ ‫تاكسییه‌كدا هاتوه‌ته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‌و له‌و‬ ‫كاته‌شدا شۆفێری‌ تاكسییه‌كه‌ پێیوتوه‌‬ ‫كه‌ گوناحه‌ ش����وی‌ ك����ردووه‌‌و وتویه‌تی‌‬ ‫"ب����ه‌س واز له‌مێرده‌ك����ه‌ت بهێنه‌ خۆم‬ ‫ده‌تهێنم"‪ ،‬شیالن ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ به‌و‬ ‫كاره‌ زۆر توڕه‌ بووه‌‌و قسه‌ی‌ ناشرینیشی‌‬ ‫به‌ش����ۆفێره‌كه‌ وتووه‌‌و وتی‌ "به‌ڕاس����تی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ش����ۆفێری‌ تاكسییه‌كان وایان‬ ‫لێهاتووه‌ كه‌ ئافره‌ت����ان ناوێرن به‌ته‌نها‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا سه‌ربكه‌ون"‪.‬‬ ‫ه����اوڕێ‌ عه‌بدواڵی‌ ته‌مه‌ن ‪ 27‬س����اڵ‬ ‫گه‌نجێك����ی‌ س����پیكه‌النه‌یه‌‌و زۆر ل����ه‌و‬ ‫ره‌فت����اره‌ی هه‌ندێ����ك خاوه‌ن تاكس����ی‬ ‫بێ����زاره‌‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬زۆركات‬ ‫ده‌س����تی‌ له‌چه‌ند تاكسییه‌ك راگرتووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێیانوت����ووه‌ ئیش ناكه‌ن‪ ،‬كه‌چی‬

‫ره‌مه‌زان بازاڕی خورماو لوقمه‌قازی‌و ناوساجی گه‌رمکرد‬

‫له‌سن ‌ه ژنێك منداڵ ‌ه‬ ‫سێ سااڵنه‌كه‌ی‌ خۆی‌ سه‌ربڕی‌‬

‫کچێک‪ :‬واملێهاتووه‌ زۆر پێویست نه‌بێت‬ ‫دواتر چاوی‌ لێبووه‌ بۆ كچان وه‌ستاون‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم نه‌ب����ه‌ز عه‌ل����ی‌ كه‌ خ����اوه‌ن‬ ‫تاكس����ییه‌كی‌ دیكه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫هاوپیش����ه‌كانیه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ خسته‌ڕوو كه‌‬

‫ژنێكی‌ كورد له‌شاری‌ سنه‌ی‌ كوردستان ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت منداڵه‌ ‪ 3‬س���ااڵنه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫به‌چه‌قۆ سه‌رده‌بڕێت‪.‬‬ ‫ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 26‬ساڵ‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫منداڵ���ه‌ ‪ 3‬س���ااڵنه‌كه‌ی‌ له‌س���ه‌ربانی‌‬ ‫ماڵه‌كه‌یان به‌رده‌بێته‌وه‌و ده‌گوازرێته‌وه‌‬ ‫بۆ نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬دكتۆره‌كان پێیده‌ڵێن‬ ‫ئیفلی���ج ب���ووه‌و له‌م���ه‌ودوا جوڵه‌ی‌ بۆ‬ ‫ناكرێت‌و چاره‌سه‌ریش���ی‌ نییه‌‪ .‬به‌پێی‌‬ ‫میدیاكان���ی‌ كوردس���تانی‌ رۆژه���ه‌اڵت‪،‬‬ ‫كاتێ���ك دایكی‌ منداڵه‌كه‌ ئ���ه‌م هه‌واڵه‌‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌ له‌پزیشكه‌كان ده‌بیس���تێت‪ ،‬به‌بیانووی‌‬ ‫ ‬ ‫سواری تاكسی نا‌بم‬ ‫شۆردنی‌ مه‌مكه‌ شووشه‌وه‌‪ ،‬مێرده‌كه‌ی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ ده‌كه‌ن‌و وتی‌ "هه‌ندێك له‌خاوه‌ن كرد كه‌ به‌س����ه‌ر خۆیدا هات����ون‌و وت ‌‬ ‫بۆ هه‌موو كه‌س����ێك ده‌وه‌س����تێت‌و وتی‌‬ ‫ی ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌كه‌ ده‌كاو‬ ‫"من كاسبی خۆم ده‌كه‌م‪ ،‬ماڵه‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫تاكس����ییه‌كان پیش����ه‌كه‌یان ناش����رین "چه‌ندینجار كچم سه‌رخس����تووه‌ داوای دواتر به‌چه‌قۆ سه‌ری‌ منداڵه‌كه‌ له‌ له‌شی‌‬ ‫ ‬ ‫دایکه‌که‌ به‌چه‌قۆ منداڵه‌که‌ی خۆی کوشت‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌ژین"‪ ،‬به‌اڵم ئاشكراش����یكرد كه‌‬ ‫ژماره‌یان لێكردووم كه‌ ته‌مه‌نیان سه‌رو جیا ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو باس����ی‌ له‌هه‌ندێ����ك حاڵه‌ت ‪ 35‬ساڵ‌ بووه‌"‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌خاوه‌ن تاكسیه‌كان به‌و جۆره‌‬

‫تاڵه‌بانی‌ سه‌ری‌ سه‌ركرده‌ عه‌ره‌به‌کانی به‌فه‌تار‌ه دا‬

‫د‪.‬به‌رهه‌م به‌چاوی پڕ فرمێسکه‌وه‌ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫بۆچی دكتۆر به‌رهه‌م‌گریا؟‬ ‫ی د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫ی ژنان ك��� ‌ه دایك ‌‬ ‫ی روناكبیر ‌‬ ‫جێگری‌ دووه‌می‌ س���كرتێری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی هه‌ین���ی‌ راب���ردوو‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د س���اڵح س���اڵحه‌‌و رۆژ ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌چ���وو‪،‬‬ ‫ی دایكیدا ده‌ستیكرد له‌هۆڵ���ی‌ رۆش���نبیر ‌‬ ‫ی دوای ‌‬ ‫له‌چله‌ی‌ كۆچ ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵ ‌ه‬ ‫ی خوێندنه‌و‌هی‌ وت���ار ‌‬ ‫ی پڕ له‌هه‌نس���كه‌و‌ه له‌كات ‌‬ ‫به‌گری���ان‌و به‌قوڕگ ‌‬ ‫له‌الیه‌ن د‪.‬به‌رهه‌م س���اڵحه‌وه‌‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ی كرد‪.‬‬ ‫ی دایك ‌‬ ‫باسی‌ له‌ڕابردو ‌‬ ‫ی پڕ له‌گریان���ه‌و‌ه وتی‌ "دایك‬ ‫ی ماته‌مین���ی‌ روناك ره‌ئوف به‌قوڕگ��� ‌‬ ‫له‌چل���ه‌ ‌‬ ‫ی له‌دای���ك‬ ‫ی راگه‌یان���دن‌و خۆشه‌ویس���ته‌‪ ،‬ماڵئاوای��� ‌‬ ‫ی س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ه���ه‌و ‌ڵ ب���ده‌ كاره‌كان له‌س���ه‌ر خۆت‬ ‫كه‌ڵك���ه‌ مه‌ك���ه‌‪ ،‬بیربك���ه‌ره‌و‌ه چۆن‬ ‫ی‬ ‫ێ بكه‌یت‪ ،‬هه‌واڵ ‌‬ ‫پڕۆژه‌كانت جێبه‌ج ‌‬ ‫خۆش ده‌بیستیت‪.‬‬

‫گا‬

‫زۆر زه‌حمه‌ت‌و س���ه‌خته‌‪ ،‬روناك خان‬ ‫ی میهره‌بان بوو‪ ،‬به‌اڵم هاوڕێشم‬ ‫دایكێك ‌‬ ‫ی زۆر نزیكم‬ ‫بوو‪ ،‬دۆس���ت‌و راوێژكارێك ‌‬ ‫ی زۆر الم دیار ده‌بێت"‪.‬‬ ‫بوو‪ ،‬جێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬به‌ره���ه‌م له‌س���ه‌ر س���ه‌كۆ ‌‬ ‫ی وتاره‌كان‌و دانیشتنیشیدا‬ ‫خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی فرمێسك سڕین بوو‪.‬‬ ‫گریا‌و خه‌ریك ‌‬

‫دوانه‌‬

‫ره‌نگ��� ‌ه هاوڕێكانت دڵگران���ت بكه‌ن‪ ،‬خۆت به‌سه‌ر ده‌وروبه‌رتدا مه‌سه‌پێنه‌و‬ ‫ی باش���ت هه‌ی��� ‌ه له‌بڕواهێنان زۆر گرنگه‌ ئ���ه‌م هه‌فته‌ی ‌ه هێمن بیت‌و‬ ‫بڕوایه‌ك ‌‬ ‫ی په‌ل ‌ه نه‌كه‌یت له‌بڕیاردان‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت‪ ،‬ئ���اگادار ‌‬ ‫به‌ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫پشوو بده‌‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیت به‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی هه‌ندێ���ك رووداوی‌ چاوه‌ڕواننه‌ك���راو‬ ‫ی به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت ب���ده‌و ئه‌وه‌ند‌ه خۆت ماندوو مه‌كه‌‪ ،‬به‌ته‌واو ‌‬ ‫گرنگ��� ‌‬ ‫ی كه‌س‬ ‫ی داهاتووت له‌كاره‌كه‌تدا رووده‌دات‪ ،‬چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی مه‌ك���ه‌‪ ،‬كات���ی‌ گونج���او بیر بكه‌ره‌وه‌ ئینجا هه‌نگاو ‌‬ ‫فه‌رامۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ مه‌ب��� ‌ه یارمه‌تیت بدات له‌و كێش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫ی بۆچوونه‌كانت‪ ،‬بنێ‌‪ ،‬هه‌س���ت به‌نائارام���ی‌‌و دڵه‌ڕاوك ‌‬ ‫هه‌ڵبژێر‌ه بۆ خستنه‌ڕوو ‌‬ ‫تێیكه‌وتوویت‪.‬‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫ی داراییت ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌سكه‌وت ‌‬

‫ی‬ ‫قس���ه‌كردن ‌‬ ‫‌له‌چوارچێ���وه‌ی‌‬ ‫هه‌فتان���ه‌ی‌ كتێبخان���ه‌ی‌ غه‌زه‌لنوس‬ ‫له‌س���ه‌ر كتێبێك‪ ،‬هه‌فت���ه‌ی رابردوو‬ ‫میوانداری‌ "فه‌ره���اد پیرباڵ"ی‌ كرد‪،‬‬ ‫ی به‌ده‌نگی‌ به‌رزو‬ ‫فه‌رهاد ش���یعره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نواندنێك���ه‌وه‌ ده‌خوێنده‌وه‌ ك ‌ه مایه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماده‌بووان بوو‪ ،‬له‌گه‌رمه‌ ‌‬ ‫سه‌رنج ‌‬ ‫ی‬ ‫هات‌و ه���اواری‌ ش���یعر خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫فه‌ره���اددا‪ ،‬ئیدری���س عه‌لی‌ ش���اعیر‬ ‫ی له‌ده‌قه‌كان���ی‌ فه‌رهاد گرت‌و‬ ‫ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ی نابینێت‌و‬ ‫وت���ی چێژ له‌ش���یعره‌كان ‌‬ ‫فه‌ره���اد ته‌مس���یل ده‌كات‪ .‬فه‌ره���اد‬ ‫ی به‌رز‬ ‫پیرب���ا ‌ڵ زۆر توڕه‌ ب���وو‪ ،‬ده‌نگ ‌‬ ‫ی كرده‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫ك���رده‌وه‌و "ئیدریس" ‌‬ ‫ه���اواری‌ ك���رد "یان م���ن ده‌ڕۆم یان‬ ‫ده‌بێت ئه‌و بچێت ‌ه ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ی له‌الپه‌ڕه‌ ‌‬ ‫ئیدریس عه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆی‌ له‌فه‌یس���بووك نوس���یویه‌ت ‌‬ ‫"تاوانم چیی���ه‌ رقم له‌هه‌م���وو جۆر‌ه‬ ‫تاڵه‌بانی‬ ‫موباره‌ک‬ ‫ده‌ن���گ به‌رزکردنه‌وه‌و هه‌م���وو جۆر‌ه‬ ‫بۆ بوشرای‌ خوش���كی‌ به‌شار ئه‌سه‌د‪ ،‬نوس���یویان ‌ه "تاڵه‌بان ‌ی پرسه‌نامه‌یه‌ك ‌ی ته‌مس���یلێکی بێتامه‌؟ یه‌عنی ناکرێت‬ ‫خۆپیش���انده‌ران له‌ش���اری‌ حه‌م���ا تریش ئاماده‌ بك ‌ه بۆ بوش���را به‌بۆن ‌ه ‌‬ ‫ ‬ ‫ی خوێنه‌رێ���ک‪ ..‬گوێگرێ���ک‪ ..‬بڵێت من فه‌رهاد پیرباڵ له‌کتێبخانه‌ی غه‌زه‌لنوس‬ ‫چێژ له‌مه‌ نابینم؟"‪.‬‬ ‫الفیته‌یه‌كیان به‌رز ك���رده‌و‌ه ك ‌ه تیایدا كوژرانی‌ به‌شار ئه‌سه‌ده‌وه‌"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی كاره‌كان‬ ‫ئ���ه‌م هه‌فته‌ی��� ‌ه زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ی ت���ۆ ده‌بن‌و هه‌س���ت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫به‌ئارامی‌ ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬زیاده‌ڕۆیی‌ مه‌ك ‌ه‬ ‫له‌خه‌رجكردندا‪.‬‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫فه‌رهاد پیربا ‌ڵ‬ ‫ره‌خنه‌ی‬ ‫قبوڵ نه‌کرد‬

‫ی موباره‌ك‌و قه‌زافی‌‪ ،‬نۆره‌ی‌ به‌شار ئه‌سه‌ده‌؟‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌بۆن���ه‌ ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ربازی‌‌و‬ ‫كوژرانی‌ چه‌ندین فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی سوریاوه‌‪،‬‬ ‫گه‌ور‌ه كاربه‌ده‌ستانی‌ رژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سوریا‌و بنه‌ماڵه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫پرسه‌نام ‌ه ‌‬ ‫ی سوریا‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫"ئه‌س���ه‌د" كرد‪ ،‬سوپا ‌‬ ‫ی لێده‌ك���ه‌ن بروس���كه‌یه‌كیش‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی "به‌شار‬ ‫ئاماد‌ه بكات بۆ كوش���تنه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌سه‌د"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ له‌وه‌ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌ب��� ‌‬ ‫ی به‌ه���ار ‌‬ ‫شۆڕش���ه‌كان ‌‬ ‫ده‌س���یپێكردووه‌‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫ی عێراق‌و س���كرتێری‌ یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫كۆم���ار ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫نام���ه‌ی‌ پش���تیوانی‌‌و هاوس���ۆز ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب ناردبێت‬ ‫هه‌ر س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌ده‌ستداوه‌ یان تیاچووه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی میسرییه‌كاندا‬ ‫ی شۆڕش ‌‬ ‫پێشتر له‌گه‌رم ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌حری���ر"‪ ،‬تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫له‌"مه‌یدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موباره‌ك ‌‬ ‫ی حوسن ‌‬ ‫ی ئاڕاسته‌ ‌‬ ‫نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میسر كردو دڵنیای ‌‬ ‫ی پێشوو ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبراو ده‌ربڕ ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر به‌توانا ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی واڵته‌كه‌یدا‬ ‫ك ‌ه به‌سه‌ر قه‌یران‌و كێشه‌ ‌‬ ‫قه‌زافی‬ ‫ی ئه‌سه‌د‬ ‫ی نه‌برد حوسن ‌‬ ‫زاڵده‌بێت‪ ،‬كه‌چی‌ زۆر ‌‬ ‫ی زیندان‬ ‫موباره‌ك له‌كارخ���راو ره‌وانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه كوژرا‪.‬‬ ‫نامه‌یه‌ك���ی‌ هاوش���ێوه‌ی‌ ئاڕاس���ته‌ ‌‬ ‫كرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی پرسه‌نامه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ناردن ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی ئه‌ویش له‌كونێكدا‬ ‫ی ناوبراو كرد‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی له‌به‌رامبه‌ر شۆڕش ‌‬ ‫هه‌وه‌ها تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی عاس���ف شه‌وكه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی كوژران ‌‬ ‫ی به‌بۆنه‌ ‌‬ ‫ی شۆڕشگێڕان ‌‬ ‫ی موعه‌مه‌ر قه‌زافی‌‪ ،‬هێنرایه‌ده‌رو به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫لیبییه‌كانیشدا دژ ‌‬

‫‪11‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫حه‌تم���ه‌ن مه‌عالیت���ان په‌ت��� ‌ه‬ ‫مه‌شهوره‌كه‌ی سه‌رۆك معاویه‌تان‬ ‫ی‬ ‫بیر م���اوه‌ كه‌ په‌تێكی سیاس��� ‌‬ ‫دووكش���ه‌‌و كاكی كاربه‌ده‌س���ت‬ ‫ب��� ‌ه گوێ���ره‌ی هه‌ڵب��� ‌هز‌و دابه‌زی‬ ‫وه‌زعه‌ك ‌ه س���فت‌و شلی‌ ئه‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌ته‌ك���ه‌‪ ،‬ته‌ئری���خ پێمان ئه‌ڵێ‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ڵجار له‌دیمه‌ش���ق رستویانه‌‪.‬‬ ‫ی حازر‬ ‫ی كه‌ حاڵ ‌‬ ‫ئه‌و دیمه‌ش���قه‌ ‌‬ ‫هه‌موو ئه‌كت���ه‌ره‌ فاش���یله‌كانی‬ ‫ی‬ ‫خۆره���ه‌اڵت‌و خۆرئ���اوا لێ��� ‌‬ ‫كۆبونه‌ته‌وان���ێ‌و قۆڕترین درامای‬ ‫تیا نمای���ش ئه‌كه‌ن‪ .‬ت���ۆ دوور‌و‬ ‫نزی���ك هه‌قی‌ نمایش���ه‌كه‌ت نه‌بێ‬ ‫با ژانه‌س���ه‌ر‌ه نیشتمانییه‌ك ‌ه لێت‬ ‫پیس نه‌كات‪ .‬له‌جیاتی ئه‌وه‌ خۆت‬ ‫ب ‌ه جوابدانه‌وه‌ی ئه‌م س���وئاالنه‌ی‬ ‫خواره‌و‌ه مه‌ش���غوڵ بكه‌‪ .‬زاناكان‬ ‫ئه‌ڵێن خێری زیاتره‌‪.‬‬ ‫پ‪ )1‬حیكم���ه‌ت چییه‌ حكومه‌ت‬ ‫هاتوو‌ه به‌م گه‌رمایه‌ نه‌وت به‌سه‌ر‬ ‫گه‌رمیانا دابه‌ش ئه‌كات؟‬ ‫ا‪ .‬جێبه‌جێكردنی ئه‌و دروشمه‌ی ‌ه‬ ‫ی گونجاو بۆ كاتی‬ ‫ك ‌ه ئه‌ڵێ ئیش��� ‌‬ ‫گونجاو؟‬ ‫ی تر نیی ‌ه خه‌ڵكه‌كه‌ی‬ ‫ب‪ .‬هیچ��� ‌‬ ‫ێ مه‌شغوڵ بكه‌ن؟‬ ‫پ‌‬ ‫ی قابیله‌ بچن س���پلیت‬ ‫ج‪ .‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫ته‌وزیع بكه‌ن؟‬ ‫د‪ .‬ب���راده‌ران جه‌وی���ان هه‌یه‌‌و‬ ‫رائه‌بوێرن؟‬ ‫هـ‪ .‬كنگر‌و ماس���ت ب���ۆ واعه‌ی‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫پ‪ )2‬زۆرترین سودی ره‌مه‌زانی‬ ‫ئه‌مساڵ‬ ‫ا‪ .‬بۆ لوقمه‌قازی فرۆشه‌كانه‌؟‬ ‫ب‪ .‬بۆ برایانی ش���یعه‌یه‌ رۆژێك‬ ‫كه‌متری لێ‌ ئه‌گرن؟‬ ‫ج‪ .‬بۆ دكتۆره‌كانی هه‌ناوییه‌؟‬ ‫د‪ .‬بۆ ئۆپۆزیسیۆنی سوریایه‌؟‬ ‫ی‬ ‫هـ‪ .‬ب���ۆ مریش���كه‌‪ ،‬س���یعر ‌‬ ‫ئه‌فڕێ‌؟‬ ‫ی سوێند ئه‌خۆیت كابرا‬ ‫پ‪ )3‬كه‌ ‌‬ ‫كوردێكی عه‌یار بیست‌و چواره‌؟‬ ‫ا‪ .‬س���ێ‌ مانگ���ه‌ی زس���تان‬ ‫له‌س���تۆكهۆڵم به‌س���ه‌ر ئه‌ب���ات‌و‬ ‫هاوینه‌كه‌ش���ی‌ ئه‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه بۆ‬ ‫كه‌الر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬حه‌ز ئه‌كات سومعه‌ی خۆ ‌‬ ‫بڕوش���ێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم س���ه‌یاره‌كه‌ی‬ ‫شوختێكی تێ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ج‪ .‬وه‌ختێ���ك له‌مالیك���ی‬ ‫هه‌ڵئه‌پێچێ���ت ك ‌ه ئێران‌و ئه‌مریكا‬ ‫دوو قۆڵی‌ پشی‌ پشی‌ بۆ ئه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫د‪ .‬له‌گه‌رم���ه‌ی قس���ه‌كردندا ب ‌ه‬ ‫ێ نامێنێ‪.‬‬ ‫مۆبایل وه‌حده‌ی پ ‌‬ ‫ه���ـ‪ .‬دوو س���اڵ زیات���ر‌ه‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌كی موحته‌ره‌م���ی‬ ‫نه‌بینیوه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫پ‪ )4‬رژێمه‌ك���ه‌ی به‌شش���ار‬ ‫ئه‌سه‌د‬ ‫ا‪ .‬ده‌ستی ب ‌ه په‌ڵه‌كه‌ی هه‌وره‌و‌ه‬ ‫ی قه‌یسی‌‌و كشمیشه‌كه‌ی‬ ‫بێت فریا ‌‬ ‫جه‌ژن ناكه‌وێ؟‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬هه‌تا پۆتی���ن بمێنێ هیچ ‌‬ ‫لێ‌ نایه‌ت؟‬ ‫ج‪ .‬ئه‌گه‌ر بڕوخێت له‌كیس كورد‬ ‫ئه‌چێت؟‬ ‫د‪ .‬كوشته‌ی كه‌رێتی خۆیه‌تی؟‬ ‫هـ‪ .‬ئه‌بوایه‌ له‌(‪)91‬ه‌وه‌ نه‌مایه‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬

‫ی به‌كاربهێن���ه‌ بۆ ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵه‌یان به‌رامب���ه‌ر كردوویت‬ ‫نهێنییه‌كان���ت الی‌ هه‌م���وو كه‌س���ێك بۆ بڕیاردان پش���ت به‌خۆت ببه‌س���ته‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك گرفتت بۆ دروست ده‌بێت ك ‌ه تواناكان���ت به‌باش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیش‌و كاره‌كانت‌و خۆت واز له‌تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌و‌ه بهێنه‌‪ ،‬له‌ڕوو ‌‬ ‫ی رێكخستنه‌و‌ه ‌‬ ‫مه‌دركێنه‌‪ ،‬به‌وریاییه‌وه‌ مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ چونك��� ‌ه هاوڕێكان���ت زۆر یارمه‌تی���ت رێده‌گرن له‌سه‌ركه‌وتنی‌ ئه‌و پڕۆژه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الوه‌كییه‌وه‌ س���ه‌رقا ‌ڵ مه‌كه‌‪ ،‬داراییه‌و‌ه كۆتایی‌ ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه هه‌واڵ ‌‬ ‫ی به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬هاوڕێیه‌كی‌ خۆشه‌ویستت به‌ش���ت ‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌رت بكه‌‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه رووداوێك ناده‌ن بۆ ده‌رباز بوون له‌و كێش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫خۆش ده‌بیستیت‪.‬‬ ‫یارمه‌تی‌ ده‌وروبه‌رت بده‌‪.‬‬ ‫ده‌بینیت‪.‬‬ ‫رووبه‌ڕووت بووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ژیانت‪.‬‬ ‫ببێته‌ گۆڕین ‌‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫‪ Taxi‬ئامرازێك بۆ "راوكردنی‌ كچان"‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫په‌ته‌كه‌ی‬ ‫معاویه‌‬

‫ی پاره‌دا ژماره‌ی ته‌له‌فۆنه‌که‌یان پێداوم"‬ ‫"له‌گ ‌ه ‌ڵ باق ‌‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬

‫به‌شێك له‌شۆفێری تاكسیه‌كان‬ ‫ته‌نها بۆ كچان ده‌وه‌ستن‌و شۆفێری‬ ‫تاكسییه‌كیش ده‌ڵێت "باری داراییم زۆر‬ ‫باشه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م تاكسیه‌م ته‌نها بۆ‬ ‫راوی كچان كڕیوه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫دوکانی حاجی سدیق له‌هه‌ولێر‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫خێزانێك ‪ 62‬ساڵ ‌ه‬ ‫شه‌ربه‌ت ‌ی مێوژ ده‌فرۆشن‬ ‫ی به‌وه‌دا‬ ‫ی شه‌ربه‌تفرۆش ئاماژه‌ ‌‬ ‫سدیق‪‌ -‬‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫ی‬ ‫ی (ناد ‌‬ ‫ك ‌ه باوكیان سه‌ره‌تا له‌بن دیوار ‌‬ ‫ی به‌و كار‌ه كردووه‌‌و‬ ‫مۆزه‌فین) ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سدیق كه‌ دانیشتو ‌‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫خێزان ‌‬ ‫به‌عه‌ره‌بان��� ‌ه ش���ه‌ربه‌تی‌ فرۆش���تووه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌ولێرن‪ ،‬شه‌ربه‌تفرۆشییان‬ ‫شار ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د ئه‌وكات��� ‌ه تاوه‌ك���و نیوه‌ڕۆ‬ ‫له‌باوكیانه‌و‌ه به‌میرات بۆ ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ی "باوكم‬ ‫كاری���ان كردو‌وه‌‪ ،‬ناوب���راو وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 62‬ساڵ ‌ه سه‌رقاڵی‌ فرۆشتن ‌‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ خزمه‌تكردنی‌ زیاتری‌ موس���ڵمانان ‌‬ ‫ی مێوژن‪.‬‬ ‫شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر‪ ،‬مزگه‌وتێكیشی به‌ناو ‌‬ ‫ش���ار ‌‬ ‫ی (راس���تی‌) له‌گه‌ڕه‌ك���ی‌ مامۆس���تایان‬ ‫ی ‪1950‬دا حاج ‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی دروس���تكرد‌و دوای كۆچی‌ دواییش���ی‌‪،‬‬ ‫سدیق له‌س���ه‌ر عه‌ره‌بانه‌یه‌ك خه‌ریك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1991‬مزگه‌وته‌كه‌مان به‌ناو ‌‬ ‫ی له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی بووه‌‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ كۆچ ‌‬ ‫شه‌ربه‌تفرۆش ‌‬ ‫ی درێژه‌یان به‌و خۆیه‌وه‌ كردووه‌"‪.‬‬ ‫ی خۆیشی‌‪ ،‬كوڕه‌كان ‌‬ ‫دوای ‌‬ ‫ی حاجی‌ س���دیق‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و كوڕه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حاج ‌‬ ‫كاره‌ی‌ داوه‌‪ ،‬عه‌بدولخالق كوڕ ‌‬

‫ی‬ ‫كڕیاره‌كانی���ان ته‌نها خه‌ڵكی‌ ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ���ر نی���ن‪ ،‬به‌ڵكو له‌ش���اره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان به‌تایبه‌تی���ش خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌كان ‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫عێراقیشه‌وه‌ رویان تێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی له‌حكوم���ه‌ت‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫ناوب���راو گله‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان كرد ك ‌ه له‌گه‌ڵ تێكدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ازاڕی ده‌اڵڵخان��� ‌هی‌ ك���ۆن‌و كردن ‌‬ ‫ی ش���ار‪ ،‬دوكانه‌كه‌ی‌ ئه‌وانیش‬ ‫به‌پارك ‌‬ ‫تێكدراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه له‌الیه‌ن پارێزگا‌و‬ ‫ی هه‌ولێره‌و‌ه به‌ڵێنیان پێدراو‌ه‬ ‫قایمقام ‌‬ ‫ی باشیان پێبده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ شوێنێك ‌‬ ‫به‌ڵێنه‌كه‌یان نه‌بردوه‌ت ‌ه سه‌ر‪.‬‬

‫محه‌مه‌د ره‌شید كه‌ ته‌مه‌نی ‪ 25‬ساڵ ‌ه‬ ‫به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كه‌وه‌ ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌ به‌هیچ رێگه‌یه‌ك‪ ،‬هێنده‌ی تاكس����ی‬ ‫ده‌س����تی‌ به‌كچان نه‌ده‌گه‌یش����ت‌و وتی‌‬ ‫"ئێستا رۆژانه‌ به‌الیه‌نی كه‌مه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫پێنج كچ قسه‌ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫مه‌ی��ل�ان ئاس����ۆ كچێك����ی‌ ته‌م����ه‌ن‬ ‫‪ 18‬س����اڵه‌‌و خوێن����دكاری‌ ئاماده‌یی����ه‌‪،‬‬ ‫به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌ك����ه‌وه‌ باس����ی‌ له‌وه‌كرد‬ ‫كه‌ قه‌د ژماره‌ی‌ نه‌داوه‌ به‌ش����ۆفێره‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاتێ����ك جزدانه‌كه‌ی كرده‌وه‌ وتی‬ ‫"ئه‌وه‌ ژماره‌ی خاوه‌ن تاكس����یه‌كانه‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ باقی پاره‌دا داویانمه‌ته‌وه‌"‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كچه‌ هێنده‌ بێزار بووه‌ له‌هه‌ڵس����وكه‌وتی‌‬ ‫هه‌ندێ����ك له‌و خاوه‌ن تاكس����ییانه‌ وتی‌‬ ‫"واملێهاتووه‌ گه‌ر زۆر پێویس����ت نه‌بێت‬ ‫سواری تاكسی نه‌بم"‪.‬‬ ‫ش����یالن هه‌مزه‌ كه‌ ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪25‬‬ ‫س����اڵه‌ باسی‌ له‌وه‌كرد كه‌ رۆژێك له‌گه‌ڵ‌‬ ‫تاكسییه‌كدا هاتوه‌ته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‌و له‌و‬ ‫كاته‌شدا شۆفێری‌ تاكسییه‌كه‌ پێیوتوه‌‬ ‫كه‌ گوناحه‌ ش����وی‌ ك����ردووه‌‌و وتویه‌تی‌‬ ‫"ب����ه‌س واز له‌مێرده‌ك����ه‌ت بهێنه‌ خۆم‬ ‫ده‌تهێنم"‪ ،‬شیالن ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ به‌و‬ ‫كاره‌ زۆر توڕه‌ بووه‌‌و قسه‌ی‌ ناشرینیشی‌‬ ‫به‌ش����ۆفێره‌كه‌ وتووه‌‌و وتی‌ "به‌ڕاس����تی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌ش����ۆفێری‌ تاكسییه‌كان وایان‬ ‫لێهاتووه‌ كه‌ ئافره‌ت����ان ناوێرن به‌ته‌نها‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا سه‌ربكه‌ون"‪.‬‬ ‫ه����اوڕێ‌ عه‌بدواڵی‌ ته‌مه‌ن ‪ 27‬س����اڵ‬ ‫گه‌نجێك����ی‌ س����پیكه‌النه‌یه‌‌و زۆر ل����ه‌و‬ ‫ره‌فت����اره‌ی هه‌ندێ����ك خاوه‌ن تاكس����ی‬ ‫بێ����زاره‌‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی‌ خۆی‌‪ ،‬زۆركات‬ ‫ده‌س����تی‌ له‌چه‌ند تاكسییه‌ك راگرتووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێیانوت����ووه‌ ئیش ناكه‌ن‪ ،‬كه‌چی‬

‫ره‌مه‌زان بازاڕی خورماو لوقمه‌قازی‌و ناوساجی گه‌رمکرد‬

‫له‌سن ‌ه ژنێك منداڵ ‌ه‬ ‫سێ سااڵنه‌كه‌ی‌ خۆی‌ سه‌ربڕی‌‬

‫کچێک‪ :‬واملێهاتووه‌ زۆر پێویست نه‌بێت‬ ‫دواتر چاوی‌ لێبووه‌ بۆ كچان وه‌ستاون‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم نه‌ب����ه‌ز عه‌ل����ی‌ كه‌ خ����اوه‌ن‬ ‫تاكس����ییه‌كی‌ دیكه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫هاوپیش����ه‌كانیه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ خسته‌ڕوو كه‌‬

‫ژنێكی‌ كورد له‌شاری‌ سنه‌ی‌ كوردستان ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت منداڵه‌ ‪ 3‬س���ااڵنه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫به‌چه‌قۆ سه‌رده‌بڕێت‪.‬‬ ‫ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 26‬ساڵ‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫منداڵ���ه‌ ‪ 3‬س���ااڵنه‌كه‌ی‌ له‌س���ه‌ربانی‌‬ ‫ماڵه‌كه‌یان به‌رده‌بێته‌وه‌و ده‌گوازرێته‌وه‌‬ ‫بۆ نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬دكتۆره‌كان پێیده‌ڵێن‬ ‫ئیفلی���ج ب���ووه‌و له‌م���ه‌ودوا جوڵه‌ی‌ بۆ‬ ‫ناكرێت‌و چاره‌سه‌ریش���ی‌ نییه‌‪ .‬به‌پێی‌‬ ‫میدیاكان���ی‌ كوردس���تانی‌ رۆژه���ه‌اڵت‪،‬‬ ‫كاتێ���ك دایكی‌ منداڵه‌كه‌ ئ���ه‌م هه‌واڵه‌‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌ له‌پزیشكه‌كان ده‌بیس���تێت‪ ،‬به‌بیانووی‌‬ ‫ ‬ ‫سواری تاكسی نا‌بم‬ ‫شۆردنی‌ مه‌مكه‌ شووشه‌وه‌‪ ،‬مێرده‌كه‌ی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ ده‌كه‌ن‌و وتی‌ "هه‌ندێك له‌خاوه‌ن كرد كه‌ به‌س����ه‌ر خۆیدا هات����ون‌و وت ‌‬ ‫بۆ هه‌موو كه‌س����ێك ده‌وه‌س����تێت‌و وتی‌‬ ‫ی ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌كه‌ ده‌كاو‬ ‫"من كاسبی خۆم ده‌كه‌م‪ ،‬ماڵه‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫تاكس����ییه‌كان پیش����ه‌كه‌یان ناش����رین "چه‌ندینجار كچم سه‌رخس����تووه‌ داوای دواتر به‌چه‌قۆ سه‌ری‌ منداڵه‌كه‌ له‌ له‌شی‌‬ ‫ ‬ ‫دایکه‌که‌ به‌چه‌قۆ منداڵه‌که‌ی خۆی کوشت‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌ژین"‪ ،‬به‌اڵم ئاشكراش����یكرد كه‌‬ ‫ژماره‌یان لێكردووم كه‌ ته‌مه‌نیان سه‌رو جیا ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو باس����ی‌ له‌هه‌ندێ����ك حاڵه‌ت ‪ 35‬ساڵ‌ بووه‌"‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌خاوه‌ن تاكسیه‌كان به‌و جۆره‌‬

‫تاڵه‌بانی‌ سه‌ری‌ سه‌ركرده‌ عه‌ره‌به‌کانی به‌فه‌تار‌ه دا‬

‫د‪.‬به‌رهه‌م به‌چاوی پڕ فرمێسکه‌وه‌ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫بۆچی دكتۆر به‌رهه‌م‌گریا؟‬ ‫ی د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫ی ژنان ك��� ‌ه دایك ‌‬ ‫ی روناكبیر ‌‬ ‫جێگری‌ دووه‌می‌ س���كرتێری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی هه‌ین���ی‌ راب���ردوو‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د س���اڵح س���اڵحه‌‌و رۆژ ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌چ���وو‪،‬‬ ‫ی دایكیدا ده‌ستیكرد له‌هۆڵ���ی‌ رۆش���نبیر ‌‬ ‫ی دوای ‌‬ ‫له‌چله‌ی‌ كۆچ ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵ ‌ه‬ ‫ی خوێندنه‌و‌هی‌ وت���ار ‌‬ ‫ی پڕ له‌هه‌نس���كه‌و‌ه له‌كات ‌‬ ‫به‌گری���ان‌و به‌قوڕگ ‌‬ ‫له‌الیه‌ن د‪.‬به‌رهه‌م س���اڵحه‌وه‌‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ی كرد‪.‬‬ ‫ی دایك ‌‬ ‫باسی‌ له‌ڕابردو ‌‬ ‫ی پڕ له‌گریان���ه‌و‌ه وتی‌ "دایك‬ ‫ی ماته‌مین���ی‌ روناك ره‌ئوف به‌قوڕگ��� ‌‬ ‫له‌چل���ه‌ ‌‬ ‫ی له‌دای���ك‬ ‫ی راگه‌یان���دن‌و خۆشه‌ویس���ته‌‪ ،‬ماڵئاوای��� ‌‬ ‫ی س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ه���ه‌و ‌ڵ ب���ده‌ كاره‌كان له‌س���ه‌ر خۆت‬ ‫كه‌ڵك���ه‌ مه‌ك���ه‌‪ ،‬بیربك���ه‌ره‌و‌ه چۆن‬ ‫ی‬ ‫ێ بكه‌یت‪ ،‬هه‌واڵ ‌‬ ‫پڕۆژه‌كانت جێبه‌ج ‌‬ ‫خۆش ده‌بیستیت‪.‬‬

‫گا‬

‫زۆر زه‌حمه‌ت‌و س���ه‌خته‌‪ ،‬روناك خان‬ ‫ی میهره‌بان بوو‪ ،‬به‌اڵم هاوڕێشم‬ ‫دایكێك ‌‬ ‫ی زۆر نزیكم‬ ‫بوو‪ ،‬دۆس���ت‌و راوێژكارێك ‌‬ ‫ی زۆر الم دیار ده‌بێت"‪.‬‬ ‫بوو‪ ،‬جێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫د‪.‬به‌ره���ه‌م له‌س���ه‌ر س���ه‌كۆ ‌‬ ‫ی وتاره‌كان‌و دانیشتنیشیدا‬ ‫خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی فرمێسك سڕین بوو‪.‬‬ ‫گریا‌و خه‌ریك ‌‬

‫دوانه‌‬

‫ره‌نگ��� ‌ه هاوڕێكانت دڵگران���ت بكه‌ن‪ ،‬خۆت به‌سه‌ر ده‌وروبه‌رتدا مه‌سه‌پێنه‌و‬ ‫ی باش���ت هه‌ی��� ‌ه له‌بڕواهێنان زۆر گرنگه‌ ئ���ه‌م هه‌فته‌ی ‌ه هێمن بیت‌و‬ ‫بڕوایه‌ك ‌‬ ‫ی په‌ل ‌ه نه‌كه‌یت له‌بڕیاردان‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت‪ ،‬ئ���اگادار ‌‬ ‫به‌ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫پشوو بده‌‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیت به‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی هه‌ندێ���ك رووداوی‌ چاوه‌ڕواننه‌ك���راو‬ ‫ی به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت ب���ده‌و ئه‌وه‌ند‌ه خۆت ماندوو مه‌كه‌‪ ،‬به‌ته‌واو ‌‬ ‫گرنگ��� ‌‬ ‫ی كه‌س‬ ‫ی داهاتووت له‌كاره‌كه‌تدا رووده‌دات‪ ،‬چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی مه‌ك���ه‌‪ ،‬كات���ی‌ گونج���او بیر بكه‌ره‌وه‌ ئینجا هه‌نگاو ‌‬ ‫فه‌رامۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ مه‌ب��� ‌ه یارمه‌تیت بدات له‌و كێش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫ی بۆچوونه‌كانت‪ ،‬بنێ‌‪ ،‬هه‌س���ت به‌نائارام���ی‌‌و دڵه‌ڕاوك ‌‬ ‫هه‌ڵبژێر‌ه بۆ خستنه‌ڕوو ‌‬ ‫تێیكه‌وتوویت‪.‬‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫ی داراییت ده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌سكه‌وت ‌‬

‫ی‬ ‫قس���ه‌كردن ‌‬ ‫‌له‌چوارچێ���وه‌ی‌‬ ‫هه‌فتان���ه‌ی‌ كتێبخان���ه‌ی‌ غه‌زه‌لنوس‬ ‫له‌س���ه‌ر كتێبێك‪ ،‬هه‌فت���ه‌ی رابردوو‬ ‫میوانداری‌ "فه‌ره���اد پیرباڵ"ی‌ كرد‪،‬‬ ‫ی به‌ده‌نگی‌ به‌رزو‬ ‫فه‌رهاد ش���یعره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نواندنێك���ه‌وه‌ ده‌خوێنده‌وه‌ ك ‌ه مایه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماده‌بووان بوو‪ ،‬له‌گه‌رمه‌ ‌‬ ‫سه‌رنج ‌‬ ‫ی‬ ‫هات‌و ه���اواری‌ ش���یعر خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫فه‌ره���اددا‪ ،‬ئیدری���س عه‌لی‌ ش���اعیر‬ ‫ی له‌ده‌قه‌كان���ی‌ فه‌رهاد گرت‌و‬ ‫ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ی نابینێت‌و‬ ‫وت���ی چێژ له‌ش���یعره‌كان ‌‬ ‫فه‌ره���اد ته‌مس���یل ده‌كات‪ .‬فه‌ره���اد‬ ‫ی به‌رز‬ ‫پیرب���ا ‌ڵ زۆر توڕه‌ ب���وو‪ ،‬ده‌نگ ‌‬ ‫ی كرده‌ ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫ك���رده‌وه‌و "ئیدریس" ‌‬ ‫ه���اواری‌ ك���رد "یان م���ن ده‌ڕۆم یان‬ ‫ده‌بێت ئه‌و بچێت ‌ه ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ی له‌الپه‌ڕه‌ ‌‬ ‫ئیدریس عه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆی‌ له‌فه‌یس���بووك نوس���یویه‌ت ‌‬ ‫"تاوانم چیی���ه‌ رقم له‌هه‌م���وو جۆر‌ه‬ ‫تاڵه‌بانی‬ ‫موباره‌ک‬ ‫ده‌ن���گ به‌رزکردنه‌وه‌و هه‌م���وو جۆر‌ه‬ ‫بۆ بوشرای‌ خوش���كی‌ به‌شار ئه‌سه‌د‪ ،‬نوس���یویان ‌ه "تاڵه‌بان ‌ی پرسه‌نامه‌یه‌ك ‌ی ته‌مس���یلێکی بێتامه‌؟ یه‌عنی ناکرێت‬ ‫خۆپیش���انده‌ران له‌ش���اری‌ حه‌م���ا تریش ئاماده‌ بك ‌ه بۆ بوش���را به‌بۆن ‌ه ‌‬ ‫ ‬ ‫ی خوێنه‌رێ���ک‪ ..‬گوێگرێ���ک‪ ..‬بڵێت من فه‌رهاد پیرباڵ له‌کتێبخانه‌ی غه‌زه‌لنوس‬ ‫چێژ له‌مه‌ نابینم؟"‪.‬‬ ‫الفیته‌یه‌كیان به‌رز ك���رده‌و‌ه ك ‌ه تیایدا كوژرانی‌ به‌شار ئه‌سه‌ده‌وه‌"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی كاره‌كان‬ ‫ئ���ه‌م هه‌فته‌ی��� ‌ه زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ی ت���ۆ ده‌بن‌و هه‌س���ت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫به‌ئارامی‌ ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬زیاده‌ڕۆیی‌ مه‌ك ‌ه‬ ‫له‌خه‌رجكردندا‪.‬‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫فه‌رهاد پیربا ‌ڵ‬ ‫ره‌خنه‌ی‬ ‫قبوڵ نه‌کرد‬

‫ی موباره‌ك‌و قه‌زافی‌‪ ،‬نۆره‌ی‌ به‌شار ئه‌سه‌ده‌؟‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌بۆن���ه‌ ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ربازی‌‌و‬ ‫كوژرانی‌ چه‌ندین فه‌رمانده‌ ‌‬ ‫ی سوریاوه‌‪،‬‬ ‫گه‌ور‌ه كاربه‌ده‌ستانی‌ رژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سوریا‌و بنه‌ماڵه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫پرسه‌نام ‌ه ‌‬ ‫ی سوریا‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫"ئه‌س���ه‌د" كرد‪ ،‬سوپا ‌‬ ‫ی لێده‌ك���ه‌ن بروس���كه‌یه‌كیش‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی "به‌شار‬ ‫ئاماد‌ه بكات بۆ كوش���تنه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌سه‌د"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ له‌وه‌ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌ب��� ‌‬ ‫ی به‌ه���ار ‌‬ ‫شۆڕش���ه‌كان ‌‬ ‫ده‌س���یپێكردووه‌‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫ی عێراق‌و س���كرتێری‌ یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫كۆم���ار ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫نام���ه‌ی‌ پش���تیوانی‌‌و هاوس���ۆز ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب ناردبێت‬ ‫هه‌ر س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی له‌ده‌ستداوه‌ یان تیاچووه‌‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی میسرییه‌كاندا‬ ‫ی شۆڕش ‌‬ ‫پێشتر له‌گه‌رم ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌حری���ر"‪ ،‬تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫له‌"مه‌یدان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موباره‌ك ‌‬ ‫ی حوسن ‌‬ ‫ی ئاڕاسته‌ ‌‬ ‫نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میسر كردو دڵنیای ‌‬ ‫ی پێشوو ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوبراو ده‌ربڕ ‌‬ ‫ی به‌رامبه‌ر به‌توانا ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی واڵته‌كه‌یدا‬ ‫ك ‌ه به‌سه‌ر قه‌یران‌و كێشه‌ ‌‬ ‫قه‌زافی‬ ‫ی ئه‌سه‌د‬ ‫ی نه‌برد حوسن ‌‬ ‫زاڵده‌بێت‪ ،‬كه‌چی‌ زۆر ‌‬ ‫ی زیندان‬ ‫موباره‌ك له‌كارخ���راو ره‌وانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه كوژرا‪.‬‬ ‫نامه‌یه‌ك���ی‌ هاوش���ێوه‌ی‌ ئاڕاس���ته‌ ‌‬ ‫كرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی پرسه‌نامه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ناردن ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی ئه‌ویش له‌كونێكدا‬ ‫ی ناوبراو كرد‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی له‌به‌رامبه‌ر شۆڕش ‌‬ ‫هه‌وه‌ها تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی عاس���ف شه‌وكه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی كوژران ‌‬ ‫ی به‌بۆنه‌ ‌‬ ‫ی شۆڕشگێڕان ‌‬ ‫ی موعه‌مه‌ر قه‌زافی‌‪ ،‬هێنرایه‌ده‌رو به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫لیبییه‌كانیشدا دژ ‌‬

‫‪11‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫حه‌تم���ه‌ن مه‌عالیت���ان په‌ت��� ‌ه‬ ‫مه‌شهوره‌كه‌ی سه‌رۆك معاویه‌تان‬ ‫ی‬ ‫بیر م���اوه‌ كه‌ په‌تێكی سیاس��� ‌‬ ‫دووكش���ه‌‌و كاكی كاربه‌ده‌س���ت‬ ‫ب��� ‌ه گوێ���ره‌ی هه‌ڵب��� ‌هز‌و دابه‌زی‬ ‫وه‌زعه‌ك ‌ه س���فت‌و شلی‌ ئه‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌ته‌ك���ه‌‪ ،‬ته‌ئری���خ پێمان ئه‌ڵێ‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ڵجار له‌دیمه‌ش���ق رستویانه‌‪.‬‬ ‫ی حازر‬ ‫ی كه‌ حاڵ ‌‬ ‫ئه‌و دیمه‌ش���قه‌ ‌‬ ‫هه‌موو ئه‌كت���ه‌ره‌ فاش���یله‌كانی‬ ‫ی‬ ‫خۆره���ه‌اڵت‌و خۆرئ���اوا لێ��� ‌‬ ‫كۆبونه‌ته‌وان���ێ‌و قۆڕترین درامای‬ ‫تیا نمای���ش ئه‌كه‌ن‪ .‬ت���ۆ دوور‌و‬ ‫نزی���ك هه‌قی‌ نمایش���ه‌كه‌ت نه‌بێ‬ ‫با ژانه‌س���ه‌ر‌ه نیشتمانییه‌ك ‌ه لێت‬ ‫پیس نه‌كات‪ .‬له‌جیاتی ئه‌وه‌ خۆت‬ ‫ب ‌ه جوابدانه‌وه‌ی ئه‌م س���وئاالنه‌ی‬ ‫خواره‌و‌ه مه‌ش���غوڵ بكه‌‪ .‬زاناكان‬ ‫ئه‌ڵێن خێری زیاتره‌‪.‬‬ ‫پ‪ )1‬حیكم���ه‌ت چییه‌ حكومه‌ت‬ ‫هاتوو‌ه به‌م گه‌رمایه‌ نه‌وت به‌سه‌ر‬ ‫گه‌رمیانا دابه‌ش ئه‌كات؟‬ ‫ا‪ .‬جێبه‌جێكردنی ئه‌و دروشمه‌ی ‌ه‬ ‫ی گونجاو بۆ كاتی‬ ‫ك ‌ه ئه‌ڵێ ئیش��� ‌‬ ‫گونجاو؟‬ ‫ی تر نیی ‌ه خه‌ڵكه‌كه‌ی‬ ‫ب‪ .‬هیچ��� ‌‬ ‫ێ مه‌شغوڵ بكه‌ن؟‬ ‫پ‌‬ ‫ی قابیله‌ بچن س���پلیت‬ ‫ج‪ .‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫ته‌وزیع بكه‌ن؟‬ ‫د‪ .‬ب���راده‌ران جه‌وی���ان هه‌یه‌‌و‬ ‫رائه‌بوێرن؟‬ ‫هـ‪ .‬كنگر‌و ماس���ت ب���ۆ واعه‌ی‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫پ‪ )2‬زۆرترین سودی ره‌مه‌زانی‬ ‫ئه‌مساڵ‬ ‫ا‪ .‬بۆ لوقمه‌قازی فرۆشه‌كانه‌؟‬ ‫ب‪ .‬بۆ برایانی ش���یعه‌یه‌ رۆژێك‬ ‫كه‌متری لێ‌ ئه‌گرن؟‬ ‫ج‪ .‬بۆ دكتۆره‌كانی هه‌ناوییه‌؟‬ ‫د‪ .‬بۆ ئۆپۆزیسیۆنی سوریایه‌؟‬ ‫ی‬ ‫هـ‪ .‬ب���ۆ مریش���كه‌‪ ،‬س���یعر ‌‬ ‫ئه‌فڕێ‌؟‬ ‫ی سوێند ئه‌خۆیت كابرا‬ ‫پ‪ )3‬كه‌ ‌‬ ‫كوردێكی عه‌یار بیست‌و چواره‌؟‬ ‫ا‪ .‬س���ێ‌ مانگ���ه‌ی زس���تان‬ ‫له‌س���تۆكهۆڵم به‌س���ه‌ر ئه‌ب���ات‌و‬ ‫هاوینه‌كه‌ش���ی‌ ئه‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه بۆ‬ ‫كه‌الر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬حه‌ز ئه‌كات سومعه‌ی خۆ ‌‬ ‫بڕوش���ێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم س���ه‌یاره‌كه‌ی‬ ‫شوختێكی تێ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ج‪ .‬وه‌ختێ���ك له‌مالیك���ی‬ ‫هه‌ڵئه‌پێچێ���ت ك ‌ه ئێران‌و ئه‌مریكا‬ ‫دوو قۆڵی‌ پشی‌ پشی‌ بۆ ئه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫د‪ .‬له‌گه‌رم���ه‌ی قس���ه‌كردندا ب ‌ه‬ ‫ێ نامێنێ‪.‬‬ ‫مۆبایل وه‌حده‌ی پ ‌‬ ‫ه���ـ‪ .‬دوو س���اڵ زیات���ر‌ه‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌كی موحته‌ره‌م���ی‬ ‫نه‌بینیوه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫پ‪ )4‬رژێمه‌ك���ه‌ی به‌شش���ار‬ ‫ئه‌سه‌د‬ ‫ا‪ .‬ده‌ستی ب ‌ه په‌ڵه‌كه‌ی هه‌وره‌و‌ه‬ ‫ی قه‌یسی‌‌و كشمیشه‌كه‌ی‬ ‫بێت فریا ‌‬ ‫جه‌ژن ناكه‌وێ؟‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬هه‌تا پۆتی���ن بمێنێ هیچ ‌‬ ‫لێ‌ نایه‌ت؟‬ ‫ج‪ .‬ئه‌گه‌ر بڕوخێت له‌كیس كورد‬ ‫ئه‌چێت؟‬ ‫د‪ .‬كوشته‌ی كه‌رێتی خۆیه‌تی؟‬ ‫هـ‪ .‬ئه‌بوایه‌ له‌(‪)91‬ه‌وه‌ نه‌مایه‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬

‫ی به‌كاربهێن���ه‌ بۆ ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵه‌یان به‌رامب���ه‌ر كردوویت‬ ‫نهێنییه‌كان���ت الی‌ هه‌م���وو كه‌س���ێك بۆ بڕیاردان پش���ت به‌خۆت ببه‌س���ته‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك گرفتت بۆ دروست ده‌بێت ك ‌ه تواناكان���ت به‌باش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیش‌و كاره‌كانت‌و خۆت واز له‌تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌و‌ه بهێنه‌‪ ،‬له‌ڕوو ‌‬ ‫ی رێكخستنه‌و‌ه ‌‬ ‫مه‌دركێنه‌‪ ،‬به‌وریاییه‌وه‌ مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ چونك��� ‌ه هاوڕێكان���ت زۆر یارمه‌تی���ت رێده‌گرن له‌سه‌ركه‌وتنی‌ ئه‌و پڕۆژه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الوه‌كییه‌وه‌ س���ه‌رقا ‌ڵ مه‌كه‌‪ ،‬داراییه‌و‌ه كۆتایی‌ ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه هه‌واڵ ‌‬ ‫ی به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬هاوڕێیه‌كی‌ خۆشه‌ویستت به‌ش���ت ‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌رت بكه‌‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه رووداوێك ناده‌ن بۆ ده‌رباز بوون له‌و كێش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫خۆش ده‌بیستیت‪.‬‬ ‫یارمه‌تی‌ ده‌وروبه‌رت بده‌‪.‬‬ ‫ده‌بینیت‪.‬‬ ‫رووبه‌ڕووت بووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ژیانت‪.‬‬ ‫ببێته‌ گۆڕین ‌‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئه‌خالق‌و سیاسه‌ت‬ ‫موسعه‌ب ئه‌دهه‌م‬

‫ماڵەکان‬

‫ماڵی رێنێ مارگەریت‬ ‫(‪)1‬‬ ‫رێنێ مارگەریت (‪ )١٩٦٧-١٨٩٨‬یەکێکە‬ ‫له‌ڕەس���امە هەرە گەورەکانی س���ەدەی‬ ‫بیس���تەم‪ ،‬ئەم پی���اوە بەلجیکی‪-‬یە بە‬ ‫یەکێک له‌دامەزرێنەرە س���ەرەکییەکانی‬ ‫رێب���ازی س���وریالیزم دائەنرێت‪ .‬ئەوەی‬ ‫سەیرێکی خێرای تابلۆکانی ئەم رەسامە‬ ‫بکات‪ ،‬هێمنییەکی سەیر لەو تابلۆیانەدا‬ ‫دەبینێ���ت‪ .‬بەبەراورد بە س���وریالیزمی‬ ‫س���لڤادۆر دال���ی‪ ،‬س���وریالیزمی رێنێ‬ ‫مارگەری���ت‪ ،‬س���وریالیزمێکی هێمنترە‪،‬‬ ‫بێدەنگت���رە‪ ،‬کەمت���ر دەقیژێنێت‌و زیاتر‬ ‫ش���یعرییە‌و وردتری���ش بیردەکات���ەوە‪.‬‬ ‫لەڕاستیش���دا س���وریالیزمی مارگەریت‬ ‫لەزۆر رووەوە له‌س���ویالیزمی س���لڤادۆر‬ ‫دالی قوڵت���رە‪ .‬مارگەریت هەوڵئەدات بە‬ ‫کۆمەڵێک هێ���ڵ‌و وێنە‌و رەنگی کەم‪ ،‬بە‬ ‫جێگۆڕکێیەکی تایبەت له‌شوێنی ئاسایی‬ ‫شتەکاندا‪ ،‬شتگەلێکی زۆر بڵێن‪ .‬له‌پازدە‬ ‫س���اڵی رابردوودا من ژمارەیەکی زۆری‬ ‫کارەکانی رێنێ مارگەریتم له‌برۆکس���ل‌و‬ ‫ئەمستردام‌و بازل بینی‪ .‬لەهەر شوێنێکی‬ ‫دونی���ادا من ئیش���ەکانی ئ���ەم پیاوەم‬ ‫بینیبێت ئەوەی س���ەرنجی راکێش���اوم‬ ‫ئەو هێمنییە قووڵەی���ە کە له‌کارەکانیدا‬ ‫ئامادەی���ە‪ .‬تابلۆکانی رێن���ێ مارگەریت‬ ‫گەرچی قەرەباڵغ نین‪ ،‬بەاڵم پڕن لەمانا‌و‬ ‫دەاللەتی جیاواز‪ ،‬پڕن له‌گەمەی خەیاڵ‬ ‫بۆ دروستکردنی پەیوەندی نوێ لەنێوان‬ ‫شتەکاندا‪ .‬چەند س���اڵێک لەمەوبەر کە‬ ‫چووم���ە ماڵەکەی مارگەریت له‌ش���اری‬ ‫برۆکسل‪ ،‬هەندێک نهێنی ئەم هێمنییەی‬ ‫ناو تابلۆکان���ی مارگەریتم بۆدەرکەوت‪.‬‬ ‫النیک���ەم ئەو هەس���تەم الدروس���تبوو‬ ‫کە دەش���ێت یەکێک له‌س���ەرچاوەکانی‬ ‫ئەو هێمنییە هونەریی���ە الی مارگەریت‬ ‫پەیوەندی بە ژیانی تایبەتی ئەو پیاوەوە‬ ‫هەبێت لەو ماڵەدا‪.‬‬ ‫ئ���ەو ماڵە ماڵێکی زۆر س���ادەی یەکێک‬ ‫لەگەڕەکە چەپەکەکانی شاری برۆکسلە‪.‬‬ ‫مارگەریت سێ س���اڵ بەرلەوەی بۆ ئەو‬ ‫ماڵە بگوازێتەوە‪ ،‬یەکەم پێشانگای خۆی‬ ‫له‌برۆکس���ل دەکاتەوە‪ ،‬پێشانگاکە نەک‬ ‫س���ەرکەوتونابێت‪ ،‬بەڵکو دەبێتە مایەی‬ ‫گاڵتەج���اڕی‌و پێکەنینی رەخنەگرەکانی‬ ‫هونەری ش���ێوەکاری ئەو س���ەردەمە‪.‬‬ ‫ئەم���ە وادەکات مارگەری���ت لەداخ���دا‬ ‫س���ەرهەڵبگرێت‌و ب���ڕوات ب���ۆ پاریس‪.‬‬ ‫لەپاری���س دەبێت بە هاوڕێ���ی ئەندرێ‬ ‫بریت���ۆن‌و پۆل ئیل���وار‌و لویس ئارگۆن‪،‬‬ ‫هونەرمەندە س���وریالییە گەورەکانی ئەو‬ ‫سەردەمەی فەرەنس���ا‪ .‬مارگەریت دوای‬ ‫ماوەی���ەک له‌پاری���س بێتاقەتدەبێ���ت‌و‬ ‫له‌ساڵی ‪ ١٩٣٠‬دەگەڕێتەوە بۆ برۆکسل‪.‬‬ ‫ئەمجارەیان ئ���ەو ماڵ���ە بەکرێدەگرێت‬ ‫کە م���ن له‌مانگی پێنجی س���اڵی ‪٢٠٠٨‬‬ ‫بۆیەکەمینج���ار چوومە ن���اوی‪ .‬ماڵەکە‬ ‫کراوە بە مۆزەخانەیەکی بچووک‪.‬‬ ‫دوای دە س���اڵ ژیان لەو ماڵەدا‪ ،‬واتە‌‬ ‫کاتێک له‌ساڵی ‪ ١٩٤٠‬نازییەکان برۆکسل‬ ‫داگیردەک���ەن‪ ،‬مارگەری���ت ناچاردەبێت‬ ‫له‌برۆکسل رابکات‌و ماڵەکەی جێبهێڵێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ژنەک���ەی مارگەری���ت ماڵەکەی‬ ‫بەجێناهێڵێت‌و لەگەڵ مارگەریت ناڕوات‪.‬‬ ‫یەکێ���ک له‌تابلۆ ه���ەرە بەناوبانگەکانی‬ ‫مارگەری���ت باس���ی بەجێهێش���تنی ئەو‬ ‫ماڵەی���ە‪ .‬ل���ەم تابلۆی���ەدا‪ ،‬ک���ە ناوی‬ ‫”دەردی غەریبی“ی���ە‪ ،‬مارگەریت وێنەی‬ ‫خۆی لەسەر پردێک‌و وێنەی شێرێکیش‬ ‫له‌پشتیی خۆیەوە دەکێشێت‪ .‬دیمەنەکە‬ ‫تێکەڵێکی ترس���ناکە له‌خ���ەم‌و پەژارە‌و‬ ‫بێدەنگییەک���ی گ���ەورە‪ ،‬رەنگێکی زەرد‬ ‫رووب���ەری تابلۆک���ەی رەنگڕێژک���ردوە‪.‬‬ ‫دوورکەوتنەوە لەو ماڵە بڕێک له‌هێڵەکانی‬ ‫ئ���ەو غەریبیی���ە نیش���انئەدەن کە بۆ‬ ‫ماوەیەکی درێ���ژ لەگەڵیدا دەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫کە دۆخی ش���اری برۆکس���ل کەمەکێک‬ ‫هێمندەبێت���ەوە مارگەریت دەگەڕێتەوە‌و‬ ‫ل���ەو ماڵەدا درێ���ژە بەکارەکانی ئەدات‪.‬‬ ‫مانەوەی مارگەریت لەو ماڵەدا وەکچۆن‬ ‫بەش���ێکە له‌خولیای ئینس���ان بۆ گەڕان‬ ‫بەدوای ش���وێنێکی ئ���ارام‌و دڵنیاکەردا‪،‬‬ ‫هاوکات جۆرێکیشە له‌ڕاکردن لەو دونیا‬ ‫دەرەکیی���ەی نازیی���ەکان له‌برۆکس���لدا‬ ‫دروس���تیانکردبوو‪ .‬مارگەریت بۆئەوه‌ی‬ ‫بتوانێت ل���ەو هەلومەرجەدا بژی‪ ،‬ناچار‬

‫هەندێک له‌تابلۆکانی بیکاسۆ له‌ماڵەکەیدا‬ ‫تەزیوردەکات‌و دەیانفرۆشێت‪.‬‬ ‫مارگەریت ‪ ٢٤‬س���اڵ‪ ،‬واتە ساڵی ‪،١٩٥٤‬‬ ‫لەو ماڵەدا دەژی‪ ،‬ئەمەش دەوڵەمەندترین‬ ‫قۆناغی ژیانی هونەری ئەم پیاوەیە‪ .‬لەم‬ ‫‪ ٢٤‬ساڵەدا مارگەریت لەو ماڵەدا بەشی‬ ‫ه���ەره‌زۆری کارە گرن���گ‌و گەورەکانی‬ ‫دەکێش���ێت‪ .‬ئەم ماڵە دوو قاتە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مارگەری���ت‌و ژنەک���ەی تەنه���ا له‌قاتی‬ ‫یەکەم���دا ژی���اون‪ .‬کە م���ن چوومە ناو‬ ‫ماڵەکە لەقاتی سەرەوەدا پێشانگایەکی‬ ‫بچووک کرابووەوە دەرب���ارەی هەندێک‬ ‫له‌کارەکان���ی مارگەریت‌و هەندێک وێنە‌و‬ ‫نامە‌و ش���تی تری تایبەت بە مارگەریت‌و‬ ‫هاوڕێکان���ی تی���ادا هەڵگیراب���وو‪ .‬قاتی‬ ‫خوارەوەی ماڵەکە له‌ژورێکی دانیش���تن‌و‬ ‫ژورێکی خەوتن‌و مەتبەخێک پێکهاتووە‪،‬‬ ‫مارگەریت‌و ژنه‌کەی دوا سێ ساڵ مانەوە‬ ‫لەو ماڵەدا له‌باخچە بچووکەکەی بەشی‬ ‫دواوەی خانوەک���ەدا‪ ،‬ژورێک���ی بچووک‬ ‫ب���ۆ رەس���مکردن‪ ،‬وات���ە ئەتەلییەک‪،‬‬ ‫دروستدەکات‪ ،‬بەاڵم مارگەریت بەدەگمەن‬ ‫نەبێت ئەو ژورە بەکارناهێنێت‌و زۆربەی‬ ‫تابلۆکانی له‌مەتبەخەکەدا دروستدەکات‪.‬‬ ‫هەمیش���ە ژنەکەش���ی له‌تەنیش���تییەوە‬ ‫دادەنیش���ێت‌و س���ەیری دروس���تکردنی‬ ‫تابل���ۆکان دەکات‪ .‬هەندێ���ک دەڵێ���ن‬ ‫مارگەریت نیوەی تابلۆکانی خۆی لەسەر‬ ‫ئەو مێزە‌و لەو مەتبەخەدا‌و بەتەنیش���ت‬ ‫ژنەکەیەوە دروستکردووە‪ .‬ئاتەلییەکەشی‬ ‫زیاتر وەک ش���وێنێک بەکاردەهێنێت بۆ‬ ‫دروستکردنی ئەو کارانەی کە مارگەریت‬ ‫بۆئەوەی بژی ناچاربووە دروستیانبکات‪،‬‬ ‫لەوانە دروس���تکردنی ریکالمە بۆ فلیمی‬ ‫س���ینەما‪ ،‬ب���ۆ جگەرە‪ ،‬بۆ ش���انۆ‪ ،‬یان‬ ‫دروس���تکردنی بەرگی کتێ���ب‌و بەرگی‬ ‫شریتی مۆسیقا‌و شتی تری لەم بابەتە‪.‬‬ ‫ئەم ماڵە تەنها ش���وێنی بەرهەمهێنانی‬ ‫ئ���ەو تابلۆیان���ە نەبووە کە س���ااڵنێک‬ ‫دوات���ر مارگەری���ت دەکەن���ە یەکێ���ک‬ ‫له‌هونەرمەن���دە گەورەکان���ی دونی���ا‪،‬‬ ‫بەڵک���و ش���وێنی کۆبوون���ەوەی هاوڕێ‬ ‫نووس���ەر‌و هونەرمەندەکانیش���ی بووە‪.‬‬ ‫وەک دەگوترێ���ت هەموو س���وریالیزمی‬ ‫بەلجیک���ی لەو ماڵەی رێنێ مارگەریتەوە‬ ‫هاتەوەدەرەوە‪ .‬ئەگەر وەک دیستۆفسکی‬ ‫دەڵێت هەموو ئەدەبیاری روس���ی لەژێر‬ ‫پاڵتۆکەی گۆگۆڵ���ەوە هاتبێتەدەر‪ ،‬ئەوا‬ ‫س���وریالیزمی بەلجیکی له‌مەتبەخەکەی‬ ‫رێن���ێ مارگریت���ەوە هاتۆت���ەدەر‪ .‬ئەو‬ ‫مەتبەخە شوێنی چەندەها موناقەشاتی‬ ‫هونەری‌و ئەدەبی‌و فیکری‌و فەلس���ەفی‬ ‫سیاسی بووە‪ .‬له‌ڕۆژانی کۆتایی هەفتەدا‬ ‫مارگەری���ت‌و ژنەک���ەی‌و هاوڕێکانی لەو‬ ‫مەتبەخ���ە تەس���کەدا کۆدەبوون���ەوە‌و‬ ‫باس���ی هونەر‌و ئەدەبیات‌و سیاس���ەت‌و‬ ‫فیکر‌و ش���یعر‌و دونیایان دەکرد‪ ،‬لەوێدا‬ ‫پالنی کێش���انی تابلۆی نوێ‌و نووسینی‬ ‫کتێب‌و دەس���تکردن بە پ���رۆژەی نوێ‬ ‫دادەنێنن‪ .‬زۆرجار موناقەش���ەکانی ناو‬ ‫مەتبەخەکە گۆڕاوە بۆ ش���ەڕە دەنوک‌و‬ ‫ش���ەڕە جنێو لەگەڵیەکدا‪ .‬کە مارگەریت‬ ‫له‌ساڵی ‪١٩٥٤‬دا ئەو ماڵە جێدەهێڵێت‌و‬ ‫بۆ ماڵێک���ی ت���ر دەگوازێت���ەوە‪ ،‬ئیتر‬ ‫یەکدی بینین���ی هەفتانەی هاوڕێکانیش‬ ‫کۆتاییانپێدێت‪.‬‬ ‫مارگەری���ت له‌بڕێ���ک له‌کارەکانی���دا‬ ‫تەفاسیله‌وردەکانی ئەو ماڵە دەخاتە ناو‬ ‫تابلۆکانیەوە‪ ،‬بۆ نموونە ئەو پلیکانەیەی‬ ‫ک���ە قاتی یەکەم���ی ماڵەکە ب���ە قاتی‬ ‫دووهەمەوە دەبەستێتەوە‪ ،‬کیلۆنی یەکێک‬ ‫ل���ه‌دەرگاکان‌و ئەو قەف���ەزەی کە چەند‬ ‫کەنارییەکی تیادا بەخێوکردووە‪ ،‬سۆپای‬ ‫ژوری دانیشتنەکەی‌و ئەو پەنجەرەیەش‬ ‫کە مێ���زی نانخواردنی ناو مەتبەخەکەی‬ ‫لەبەردەمدا دانراوە‌و پەردەکانی ماڵەکەی‬ ‫لەهەندێ���ک له‌تابلۆکانیدا ئامادەن‪ .‬وەک‬ ‫ئەوەی مارگەریت بیەوێت مەس���افەیەک‬ ‫لەنێوان تابلۆکان‌و ماڵەکەیدا نەهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ئێس���تا لەو ماڵ���ەدا دەبینرێت‬ ‫کورس���ی‌و مێزێک‌و تەپڵەکێکی جگەرە‌و‬ ‫تەلەفۆنێک���ی کۆن‌و س���ۆپا‌و کۆمەڵێک‬ ‫کاغ���ەز‌و پیانۆیەک‌و هەندێ���ک تابلۆی‬ ‫مارگەریت خۆین‪ .‬لەو ماڵەدا بەش���ێکی‬ ‫زۆری ئ���ەو ش���تانە ماوە کە بەش���ێکن‬ ‫له‌ژیانی مارگەریت‌و تابلۆکانی‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاس���ی‌ ب���ه‌ گوت���ه‌ی‌‬ ‫فه‌یله‌س���وفێك ره‌نگ���ه‌ ب���ه‌ دیارترین‌و‬ ‫مه‌زنتری���ن‌و ترس���ناكترین‌و ترس���ناك‬ ‫دروس���تكه‌رترین ده‌س���ه‌اڵتێك دابنرێت‬ ‫كه‌ له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌دا بوونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت گه‌ل���ی‌ دیك���ه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫بوونیان هه‌یه‌ له‌وانه‌‪ :‬ده‌سه‌اڵتی‌ ئایینی‌‪،‬‬ ‫رۆحانی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌ زانستی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫ته‌كنۆلۆژی‌‌و ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‌و هه‌موو‬ ‫ئه‌مان���ه‌ش له‌گ���ه‌ڵ یه‌كت���ردا له‌مامه‌ڵه‌و‬ ‫رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌دان‪.‬‬ ‫ده‌ش���ێ‌ ده‌سه‌اڵتی‌ سیاس���ی‌ به‌ هه‌ره‌‬ ‫گرنگتری���ن‌و ده‌ركه‌وتووترینی���ان ناوزه‌د‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌موویان‬ ‫زێده‌تر كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌‌و ته‌نانه‌ت سێبه‌ری‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌وانی‌ دیكه‌دا دروس���تكردووه‌‪.‬‬ ‫بێ‌ هۆ نییه‌ له‌س���ه‌رده‌می‌ نوێشدا لقێكی‌‬ ‫گرنگی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ به‌ناوی‌ "فه‌لس���ه‌فه‌ی‌‬ ‫سیاسه‌ت"ه‌ یان "فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ سیاسی‌"‬ ‫ناو ده‌برێت‪.‬‬ ‫له‌وردبوون���ه‌وه‌ له‌ڕه‌وت���ی‌ مێ���ژووی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌ ئه‌وه‌ نومایان ده‌بێت كه‌ ئه‌م‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ واته‌ "ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاسی‌"‬ ‫زۆرتری���ن قس���ه‌ی‌ له‌ب���اره‌وه‌ ك���راوه‌‌و‬ ‫جێكه‌وتی‌ له‌نێو سه‌راپای‌ كۆمه‌ڵگه‌كاندا‬ ‫هه‌بووه‌‌و ه���ه‌ر له‌یۆنانی‌ كۆن���ه‌وه‌ تاكو‬ ‫ئه‌مڕۆش مێژوونووس���ان‌و فه‌یله‌سوفان‌و‬ ‫بیرمه‌ن���دان له‌باره‌یه‌وه‌ دواون‌و بۆچوون‌و‬ ‫تیۆریای���ان ل���ه‌م رووه‌وه‌ به‌رهه‌مهێناوه‌‪.‬‬ ‫ئی���دی‌ له‌به‌ره‌به‌یان���ی‌ مێ���ژووه‌وه‌ تاكو‬ ‫ئه‌مڕۆش ك ‌ه نه‌ك هه‌ر قس���ه‌ی‌ له‌باره‌وه‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو چه‌ندین فه‌یله‌س���وف‬ ‫ژیانی‌ خۆیان له‌م پێناوه‌دا داناوه‌‌و كتێبی‌‬ ‫قه‌ب���اره‌ گ���ه‌وره‌ گه‌وره‌یان نووس���یوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ش چه‌نده‌ها فه‌یله‌سوف به‌ درێژایی‌‬ ‫مێژوو نموونه‌ی‌ ئه‌فالتۆن‌و ئیبن س���ینا‌و‬ ‫‪...‬هتد له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ له‌بواره‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫وه‌كو فه‌لس���ه‌فه‌‌و ئه‌ده‌بیات‌و پزیشكیدا‬ ‫ش���اره‌زا‌و خ���اوه‌ن بۆچ���وون‌و دانراوی‌‬ ‫تایبه‌ت بوون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م بواره‌ گرنگه‌یان‬ ‫فه‌رامۆش نه‌كردووه‌‌و تیۆریای‌ تایبه‌تیان‬ ‫له‌م رووه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ له‌م وتاره‌ كورت���ه‌دا ده‌مانه‌وێت‬ ‫ب���ه‌دوی‌ ئه‌و پرس���یاره‌وه‌ بی���ن كه‌ ئایا‬ ‫ئه‌خالق‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاسی‌‌و سیاسه‌ت‬ ‫چ په‌یوه‌ندییه‌كی���ان پێكه‌وه‌ هه‌یه‌؟ ئایا‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ل���ه‌م جۆره‌‬ ‫مومكینه‌؟ دی���اره‌ له‌توانای‌ ئه‌م بابه‌ته‌دا‬ ‫نییه‌ به‌ درێژایی‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرسیارانه‌‌و‬

‫هاوش���ێوه‌كانیان به‌ ت���ه‌واوی‌ بداته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌كرێت ده‌روازه‌یه‌ك ئاوه‌اڵ بكه‌ین‌و‬ ‫تیایدا وێنای‌ ئه‌و زه‌مینه‌یه‌ بكه‌ین كه‌ دوو‬ ‫ئه‌كته‌ری‌ گه‌وره‌‌و چه‌مكی‌ دیار رووبه‌ڕووی‌‬ ‫یه‌كتر ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫دی���اره‌ هێن���ده‌ی‌ ده‌مانه‌وێ���ت له‌پای‌‬ ‫روونكردن���ه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ل���ه‌و‬ ‫جۆره‌‌و س���ه‌یری‌ ئه‌و وێنه‌ی���ه‌ بكه‌ین كه‌‬ ‫پێشتر خس���تمانه‌ڕوو‪ ،‬هێنده‌ نامانه‌وێت‬ ‫له‌ڕووی‌ زاراوه‌‌و س���ه‌ره‌تای‌ دروستبوون‌و‬ ‫ره‌گ‌و ریش���ه‌ی‌‌و مێژووی‌ ه���ه‌ر یه‌كه‌یان‬ ‫بپش���كنین‌و تیش���كی‌ بخه‌ین���ه‌ س���ه‌ر‌و‬ ‫تانوپ���ۆی‌ هه‌ریه‌كه‌ی���ان پیش���ان بده‌ین‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌ر دوو هۆی‌ بچوك ئه‌وانیش‪،‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬خه‌ریكب���وون ب���ه‌ زاراوه‌كان‌و‬ ‫دروس���تبوونیان‌و ‪..‬هت���د زۆر خزمه‌تمان‬ ‫ناكات له‌بابه‌تێكی‌ له‌مج���ۆره‌دا‪ ،‬دووه‌م‪:‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ خێرایی‌‌و راسته‌وخۆ بگه‌ینه‌‬ ‫كرۆكی‌ بابه‌ته‌كه‌‌و له‌رووكه‌شگه‌ڕایی‌ دوور‬ ‫بكه‌وینه‌‪.‬‬ ‫با له‌دێڕه‌ ش���یعرێكی‌ خۆش گوفتاری‌‬ ‫ش���اعیر‌و عاریف���ی‌ ئێران���ی‌ "س���ه‌عدی‌‬ ‫ش���یرازی‌"یه‌وه‌ بچینه‌ نێ���و بابه‌ته‌كه‌وه‌‬ ‫ئه‌وی���ش ئ���ه‌م دێ���ڕه‌ ش���یعره‌یه‌ ك���ه‌‬ ‫ده‌فه‌رموێت‪:‬‬ ‫تو بر تخت سلگانی‌ خویش باش‬ ‫به‌ اخالق پاكیزه‌ درویش باش‬ ‫واته‌‪:‬‬ ‫تۆ له‌سه‌ر ته‌ختی‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌ خۆت به‌‬ ‫به‌ ئه‌خالقی‌ جوان‌و پاك ده‌روێش به‌‬ ‫دیاره‌ ئه‌و ش���یعره‌ به‌رزه‌ی‌ "سه‌عدی‌"‬ ‫گه‌لێك وانه‌ی‌ تێدایه‌‌و گرنگترینیان مرۆڤ‬ ‫له‌هه‌ر پل���ه‌و پایه‌‌و ش���وێن‌و پێگه‌یه‌كدا‬ ‫بێت ده‌توانێت ئه‌خالقیانه‌ مامه‌ڵه‌ بكات‌و‬ ‫بیربكاته‌وه‌‌و بجوڵێته‌وه‌‪ ،‬ئیدی‌ له‌بچوكترین‬ ‫شته‌كانه‌وه‌ تاكو ده‌گاته‌ هه‌ره‌ بااڵترین‌و‬ ‫گرنگترینیان كه‌ كورس���ی‌‌و ده‌س���ه‌اڵته‌‌و‬ ‫مرۆڤ به‌رپرس‌و به‌رپرس���یاره‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫چه‌نده‌ها مرۆڤی‌ دیكه‌ كه‌ له‌ژێر ده‌ست‌و‬ ‫فه‌رمانڕوای���ی‌ ئ���ه‌ودان‪ ،‬چونك���ه‌ مرۆڤ‬ ‫ش���ه‌ریعه‌تی‌ گوته‌نی‌ خاوه‌نی‌ ئیراده‌یه‌‌و‬ ‫هه‌ر ئه‌مه‌ش وا له‌مرۆڤ ده‌كات كه‌ وه‌كو‬ ‫م���رۆڤ مامه‌ڵه‌ بكات‌و ته‌نان���ه‌ت بوونی‌‬ ‫"ئیراده‌" وا له‌مرۆڤ ده‌كات به‌رپرس���یار‬ ‫بێت‌و گه‌لێك له‌بیرمه‌ندان‌و فه‌یله‌س���وفان‬ ‫ئ���ه‌م خاڵه‌ به‌ گرنگتری���ن جوێكه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫مرۆڤ‌و هه‌موو دروس���تكراوه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌زانن‪.‬‬ ‫چه‌مكی‌ به‌رپرس���یاریه‌تی‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫چه‌مكانه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ له‌م���رۆڤ ده‌خوازێت‬ ‫ئه‌خالقیانه‌ مامه‌ڵه‌ بكات له‌هه‌موو شوێن‌و‬

‫چه‌مكی‌ به‌رپرسیاریه‌ت ‌ی‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و چه‌مكانه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ له‌مرۆڤ ده‌خوازێت‬ ‫ئه‌خالقیانه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫بكات له‌هه‌موو شوێن‌و‬ ‫كاتێكدا‬

‫كاتێك���دا ئه‌مه‌ش ن���ه‌ك ته‌نه���ا له‌گه‌ڵ‬ ‫مرۆڤه‌كان���ی‌ دیدا‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ژینگه‌‌و ده‌وروبه‌ریدا‪ ،‬ئاخر له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫مۆدێرنه‌دا یه‌كێك له‌و مه‌ترس���یانه‌ی‌ كه‌‬ ‫رووی‌ له‌مرۆڤایه‌تی‌ كردووه‌ مامه‌ڵه‌كردنی‌‬ ‫نائه‌خالقیانه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت مرۆڤه‌كان نه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر له‌گه‌ڵ خ���ودی‌ خۆی���ان دوژمنن‌و‬ ‫دوژمن���كاری‌ زێده‌تر په‌ره‌ی‌ س���ه‌ندووه‌‌و‬ ‫له‌نێوبردنی‌ مرۆڤه‌ هاوشێوه‌كانی‌ تری‌ وه‌ك‬ ‫خۆی‌ له‌ناو ده‌بات‌و به‌ هه‌موو ش���ێوازێك‬ ‫ئازادی‌‌و ماف‌و رێزیان لێ‌ سه‌نراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ژینگ���ه‌‌و ئه‌و هه‌س���اره‌یه‌ش كه‌‬ ‫ژیانی‌ تێدا ده‌گوزه‌رێنێت كاولكاری‌ تێدا‬ ‫ئه‌نجام ده‌دات‌و سروشت‌و ژینگه‌ش دژی‌‬ ‫ده‌وه‌ستێته‌وه‌‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ ئه‌م بارودۆخه‌ی‌‬ ‫مرۆڤی‌ مۆدێرنه‌ ژیانی‌ تێدا ده‌گوزه‌رێنێت‬ ‫جێگه‌ی‌ ئومێد نییه‌‌و ئه‌مه‌ش وایكردووه‌‬ ‫نیگه‌رانییه‌ك���ی‌ قوڵ دروس���ت ببێت بۆ‬ ‫بیرمه‌ن���دان‌و فه‌یله‌س���وفانی‌ له‌هه‌م���وو‬ ‫گۆشه‌و كه‌ناره‌كانی‌ سه‌رزه‌مینه‌وه‌‪.‬‬ ‫بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌و وانه‌ مه‌زنه‌ی‌ له‌و‬ ‫ش���یعره‌وه‌ ده‌س���تمان ده‌كه‌وێت ئه‌ویش‬ ‫وانه‌ی‌ ئه‌خالق‌و مامه‌ڵه‌ی‌ ئه‌خالقیانه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا یه‌كه‌مین خاڵێ���ك له‌باره‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ كه‌ به‌ هزر‌و مێشكدا گوزه‌ر‬ ‫ده‌كات بریتیه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ چۆن ده‌توانرێت‬ ‫جڵه‌وی‌ بگرین‌و چۆن سنووری‌ بۆ دابنێین؟‬ ‫ره‌خنه‌گرتن له‌ده‌س���ه‌اڵت‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫سیاس���ی‌ ل���ه‌چ رێگه‌یه‌ك���ه‌وه‌ جێبه‌جێ‬ ‫ده‌بێت‌و دێته‌ دی‌؟ ئه‌م���ه‌ش به‌ گوته‌ی‌‬ ‫رۆش���نبیر‌و بیرمه‌ندی‌ دیار "د‪ .‬سروش"‬ ‫هه‌مان روانی���ن‌و نی���گای‌ ئه‌خالقیانه‌یه‌‬ ‫بۆ ده‌سه‌اڵت‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاسی‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫پێی‌ وایه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت گه‌لێك‬ ‫وه‌سوه‌س���ه‌‌و دوودڵی‌ دروس���ت ده‌كات‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ دادپه‌روه‌رتری���ن م���رۆڤ گه‌ر‬

‫له‌س���ه‌ر كورسی‌ ده‌س���ه‌اڵت دابنیشێت‌و‬ ‫سواری‌ ئه‌سپی‌ ده‌س���ه‌اڵت بكرێت ئه‌وه‌‬ ‫دره‌ن���گ یاخ���ود زوو عه‌داله‌ت���ی‌ به‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵدێر ده‌ڕوات‌و هێواش هێواش له‌ده‌ست‬ ‫ده‌رده‌چێت‌و ده‌گۆڕدرێت به‌ سته‌مكاری‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ له‌به‌ر ئه‌و هه‌س���تیاری‌‌و پێگه‌‬ ‫گرنگه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬مامه‌ڵه‌ی‌ ئه‌خالقی‌‌و‬ ‫بوون���ی‌ تیۆریای‌ ئه‌خالقی‌ زێده‌تر گرنگ‌و‬ ‫پێویس���ته‌‪ ،‬چونكه‌ گه‌ر مرۆڤ له‌ئاستی‌‬ ‫خ���واره‌وه‌دا بێ���ت بۆ نموون���ه‌ مرۆڤێك‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ بچوكی‌ هه‌یه‌‪ ،‬یاخود له‌نێو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا كه‌مت���ر جێكه‌وت‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وا كه‌متریش جێكه‌وتی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌وروبه‌ر‌و كۆمه‌ڵگه‌ ده‌بێت‌و لێره‌ش���ه‌وه‌‬ ‫گه‌ر كه‌مترین ئه‌خالقی���ات په‌یڕه‌و بكات‬ ‫ره‌نگ���ه‌ كه‌مترین زیان���ی‌ لێنه‌كه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ مرۆڤ تاكو توانای‌‬ ‫زۆر بێت‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ له‌ده‌س���تدا بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا هه‌م ده‌توانێ���ت زۆرترین جێكه‌وتی‌‬ ‫هه‌بێت چ به‌ دیوی‌ پۆزه‌تیڤ‌و چ به‌ دیوه‌‬ ‫نێگه‌تیڤه‌كه‌یدا‌و هه‌م ده‌توانێت كۆنترۆڵی‌‬ ‫زۆرترینی‌ مرۆڤه‌كانی‌ خ���واره‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫بكات‪ .‬فه‌یله‌س���وفێكی‌ وه‌كو "هابرماس"‬ ‫له‌م روه‌وه‌ بۆچوونی‌ وایه‌ مرۆڤه‌كان به‌و‬ ‫مه‌عریف���ه‌و زانینه‌ی‌ هه‌یان���ه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫زۆرترین كۆنترۆڵی‌ مرۆڤه‌كانی‌ دی‌ بكه‌ن‌و‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش به‌كارهێنانی‌ زانین‌و مه‌عریفه‌یه‌‬ ‫به‌ دیوه‌ سلبی‌‌و نه‌خوازراوه‌كه‌یدا‪.‬‬ ‫گرنگترین توخمێك كه‌ فه‌یله‌س���وفانی‌‬ ‫سیاس���ه‌ت له‌ڕاب���ردووی‌ دووره‌وه‌ تاكو‬ ‫ئێستا بۆ جڵه‌وگرتنی‌ ده‌سه‌اڵت‌و دانانی‌‬ ‫س���نوور ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاس���ی‌ بیری���ان‬ ‫لێكردۆت���ه‌وه‌ چه‌مكێكی‌ گه‌وره‌ی‌ پیرۆزه‌‬ ‫ئه‌خالق���ی‌– سیاس���ی‌ ب���ووه‌‌و ئه‌ویش‬ ‫بریتیه‌ له‌"عه‌داله‌ت"‪ ،‬عه‌داله‌ت چه‌مكێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ س���ه‌راپاگیره‌ ك���ه‌ دوولق���ی‌‬ ‫"تیۆری‌"‌و "كرداری‌" مرۆیی‌ له‌ژێر ده‌ست‌و‬ ‫له‌ژێر فه‌رمانی���دان ئه‌وانیش هه‌ردوو لقی‌‬ ‫"ئه‌خالق"‌و "سیاس���ه‌ت" ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫به‌ها‌و فه‌زیله‌ته‌ی‌ كه‌ هه‌م حوكم له‌س���ه‌ر‬ ‫سیاسه‌ت ده‌كات‌و هه‌میش له‌سه‌ر ئه‌خالق‬ ‫بریتیه‌ له‌فه‌زیله‌ت���ی‌ "عه‌داله‌ت"‪ .‬لێره‌دا‬ ‫بواری‌ ئه‌وه‌م���ان نییه‌ به‌ درێژی‌ چه‌مكی‌‬ ‫"عه‌داله‌ت" بناس���ێنین‌و باس���ی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ڕاس���تیدا چه‌مكێك���ه‌ زۆر له‌وه‌‬ ‫زیاتر هه‌ڵده‌گرێت كه‌ به‌ چه‌ند پێناس���ه‌‌و‬ ‫ناساندنێك بیخه‌ینه‌ روو ئه‌مه‌ش له‌به‌ر ئه‌و‬ ‫مێژووه‌ دوور‌و درێژه‌ی‌ مرۆڤایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌م چه‌مكه‌‌و مامه‌ڵه‌كردن‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫وه‌كو به‌ها‌و فه‌زیله‌تێكی‌ مه‌زن‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫شوێنه‌وار له‌كۆشی‌ وه‌زاره‌ته‌كاندا‬ ‫شوێنه‌وارناس ـ نه‌وشیروان عه‌زیز‬ ‫له‌هه‌موو گۆی‌ زه‌ویدا په‌ی‌ به‌تاكه‌ میلله‌تێك‬ ‫نابرێت‪ ،‬ك���ه‌ خ���ۆی‌ زاده‌ی‌ رابردوویه‌ك‬ ‫نه‌بووبێ���ت‪ ،‬واته‌ هه‌م���وو میلله‌تانی‌ دنیا‬ ‫له‌ده‌رچه‌یه‌كه‌وه‌ هاتوون‪ ،‬كه‌ باووباپیرانیان‬ ‫پێش���تر بۆیان رۆش���نكردونه‌ته‌وه‌‌و پێیدا‬ ‫رۆش���توون‪ ،‬پاش���ان ئ���ه‌م كاڵوڕۆژنه‌ی‌‬ ‫ئه‌وانی‌ لێوه‌هاتووه‌ به‌هه‌میش���ه‌یی‌ كاری‌‬ ‫له‌سه‌ركراوه‌‪ ،‬وه‌ك شوێنه‌وار‌و پاشماوه‌ی‌‬ ‫دێرێن‪ ،‬نه‌وه‌ به‌نه‌وه‌ بۆیان باس���كردوون‪،‬‬ ‫بوه‌ته‌ جێگای‌ شانازی‌ گه‌له‌كه‌یان‪.‬‬ ‫دیاره‌ له‌به‌ره‌به‌یانی‌ دروس���تبوونی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫ئه‌م نیش���تمانه‌ی‌ له‌مه‌ڕ خۆم���ان النكه‌ی‌‬ ‫ئه‌و مرۆڤه‌ بووه‌‪ ،‬ئیدی‌ به‌گوێره‌ی‌ قۆناغه‌‬ ‫سروش���تییه‌كانی‌ ك���ه‌ ئه‌و مرۆڤ���ه‌ پێیدا‬ ‫تێپه‌ڕیووه‌‪ ،‬وات���ه‌ له‌مرۆڤی‌ (نیانده‌رتاڵ)‬ ‫له‌ئه‌شكه‌وته‌وه‌ تا نیشته‌جێبوونی‌ له‌الدێ‌و‬ ‫نش���ینگه‌كاندا‪ ،‬هه‌موو ئه‌مانه‌یش هه‌نوكه‌‬ ‫ی شوێنه‌واری‌ ئه‌م میلله‌ته‌‬ ‫وه‌ك پاشماوه‌ ‌‬ ‫دام���اوه‌‪ ،‬له‌ش���ێوه‌ی‌ گرد‌و ئه‌ش���كه‌وت‌و‬ ‫گوند‪..‬هتد ش���وێنه‌واری‌ ب���ۆ كورد ماون‪،‬‬ ‫به‌اڵم مانی‌ نه‌مان!‬ ‫ئ���ه‌وه‌ روونه‌ كه‌ ناس���نامه‌ی‌ قه‌ومی‌ هیچ‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌‌و گه‌لێك دی���اری‌ ناكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ڕێگای‌ شوێنه‌وار‌و زمانه‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬واته‌‬ ‫تاك���ه‌ مۆركی‌ نیش���تمانی‌ هه‌موو گه‌لێك‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌ش���وێنه‌واره‌كه‌یدا‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش‬ ‫هه‌ڵگری‌ كه‌لت���ور‌و ره‌فتاری‌ ئه‌و جیالنه‌یه‌‬ ‫كه‌ پێكیان هێناون‪.‬‬ ‫چ���ۆن ده‌كرێ‌ باس���ی‌ هه‌وی���ه‌ی‌ قه‌ومی‌‬ ‫بكه‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ر نه‌گه‌ڕێیته‌وه‌ ب���ۆ ره‌گه‌زی‌‬ ‫گه‌ل���ه‌ دێرین���ه‌كان كه‌ ئ���ه‌م میلله‌ته‌یان‬ ‫پێكهێنان���ه‌وه‌‪ ،‬واته‌ ده‌بێ���ت بونیاتنانی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ هه‌ر له‌پاشماوه‌ شوێنه‌وارییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و گه‌النه‌وه‌ بێ‌‪ ،‬هیچی‌ دی‌!‬ ‫زمان‌و شوێنه‌وار‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێ���گای‌ تێڕامان���ه‌ له‌نه‌بوون ‌ی‬ ‫زمانی‌ یه‌كگرتوو‪ ،‬ی���ان ئه‌وه‌ی‌ پێیده‌ڵێن‬ ‫"ستانده‌ر" ئه‌وه‌ دۆخی‌ زمانه‌كه‌مانه‌ كه‌ چ‬ ‫دۆخێكی‌ ناله‌باره‌‪ ،‬ئیدی‌ كێ‌ به‌رپرسیاره‌‌و‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ چییه‌؟ پسپۆڕانی‌ زمان باشتر‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ر میلل���ه‌ت باجه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬پاش���انیش زمانه‌كه‌ی‌ پوكانه‌وه‌ی‌‬

‫ئه‌گه‌ر رابردوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ وێرانبێ‌ ئێوه‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ كێ‬ ‫ده‌كه‌ن‌و بۆچی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان دانیشتوون!‬

‫به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت!‬ ‫هه‌رچ���ی‌ تایبه‌ت���ه‌ به‌ش���وێنه‌وار حاڵ ‌ی‬ ‫له‌زمانی‌ گه‌له‌كه‌ی‌ باشتر نییه‌‪ ،‬ئه‌و گه‌له‌ی‌‬ ‫ئێستا له‌ناخی‌ ش���وێنه‌واره‌وه‌ هه‌ڵقواڵوه‌‪،‬‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی‌ دی‌ به‌رهه‌می‌ گه‌له‌كۆنه‌كان‌و‬ ‫باوو باپیرانی‌ پێش���وون‪ ،‬ئای���ا تا چه‌ند‬ ‫بایه‌خ‌و گرنگی‌ به‌و ش���وێنه‌واره‌ دێرینانه‌‬ ‫دراوه‌‪ ،‬كه‌ زۆرێكیان له‌ئاس���تی‌ جیهانیدا‬ ‫ناسراوترین ش���وێنه‌ ش���وێنه‌وارییه‌كانی‌‬ ‫دونیان‪.‬‬ ‫ئه‌دی‌ هه‌ن���گاوی‌ الیه‌ن���ی‌ په‌یوه‌ندیدار چ‬ ‫بووه‌ بۆ پاراستنی‌ له‌فه‌وتان‌و له‌ناوچوون‪،‬‬ ‫ت���ا گه‌یش���تووه‌ته‌ راده‌ی‌ ئه‌نفالكردن���ی‌‬ ‫مێ���ژووی‌ گه‌لێك‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و په‌ڕانه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر گه‌لی‌ كورد وه‌ك مێژوو نوسراون‪،‬‬ ‫نازانس���تیترین‌و پڕهه‌ڵه‌تری���ن په‌ڕه‌كانی‌‬ ‫مێ���ژوون له‌ئاس���تی‌ دونیادا ب���ۆ گه‌لێك‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ له‌كاڵوڕۆژنه‌ی‌ ش���وێنه‌وارو‬ ‫به‌ڵگه‌یشه‌وه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندترین واڵتین له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ دونیادا‪.‬‬ ‫به‌اڵم بۆ نه‌توانراوه‌ س���ودی‌ لێوه‌رگیرێ‌‪،‬‬ ‫به‌هان���ه‌ هه‌رچیی���ه‌ك بێ���ت‪ ،‬ناڕاس���ته‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆربه‌ی‌ پاشماوه‌ شوێنه‌واریه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم له‌فه‌ت���ره‌ی‌ فه‌رمانڕانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫خۆماڵی���دا‌و له‌الیه‌ن كه‌س���انی‌ زۆربااڵی‌‬ ‫میرییه‌وه‌ وێرانكراون!‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردوو‪ ،‬له‌كێش���مه‌ كێشه‌كانی‌‬ ‫عێراق‌و هه‌رێمدا‪ ،‬چه‌ندان جار هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ ب���ۆ رای‌ گش���تی‌ میلل���ه‌ت‌و‬

‫دروس���تكردنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ك���وردی‌ كران‪،‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م ساڵه‌دا له‌زۆرترین‬ ‫كۆنفرانس‌و دیمان���ه‌‌و كۆنگره‌ی‌ حیزبیدا‪،‬‬ ‫هه‌رالیه‌نه‌‌و بانگه‌ش���ه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌كرد‬ ‫ك���ه‌ بیرۆكه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ك���وردی‌ ده‌خاته‌‬ ‫نێ���و كارنام���ه‌‌و په‌ی���ڕه‌و‌و پڕۆگرامیه‌وه‌و‬ ‫به‌ش���انازییه‌وه‌ چه‌س���پاندویه‌تی‌ وه‌ك‬ ‫دیسپلینی‌ حیزبی‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌ تێڕامانه‌‪ ،‬هیچ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫ك���وردی‌ له‌نێ���وان ئ���ه‌م به‌رداش���انه‌ی‌‬ ‫چوارده‌وریدا‪ ،‬به‌هیچ كلۆجێك سه‌رناگرێ‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵگری‌ چ���وار په‌ی���ام نه‌بێت‪،‬‬ ‫ی���ان له‌س���ه‌ر چ���وار كۆڵه‌ك���ه‌ی‌ پته‌و‬ ‫دانه‌مه‌زرێنرابێ���ت‪ ،‬ئه‌وانی���ش ئابوریه‌كی‌‬ ‫ش���ه‌فاف‪ ،‬دیموكراس���یه‌ت‪ ،‬ئ���ازادی‌‪،‬‬ ‫شوێنه‌وار‪.‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ پرس���یار بكرێ‌‪ :‬بۆ ش���وێنه‌وار؟‬ ‫چونك���ه‌ ده‌بێ���ت ناس���نامه‌‌و هه‌وی���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌ت���ه‌ كوردییه‌ له‌ش���وێنه‌واره‌وه‌‬ ‫هه‌ڵتۆقیبێت‪ ،‬دیاره‌ زۆرن ئه‌و میلله‌تانه‌ی‌‬ ‫هه‌نوك���ه‌ خۆی���ان به‌ڕابردویان���ه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س���تنه‌وه‌‌و به‌و رابردوه‌شه‌وه‌ ده‌ژین‪،‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ ده‌بێ���ت كۆڵه‌كه‌یه‌ك���ی‌ گرنگی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ له‌ش���وێنه‌واره‌كانییه‌وه‌‬ ‫ره‌گی‌ داكوتا بێت‪ ،‬چه‌سپاو بێت‪.‬‬ ‫پاش���ان‪ ،‬وه‌ك چاره‌س���ه‌ری‌ هه‌نوكه‌ی‌‌و‬ ‫بنه‌ڕه‌تیش چه‌ندین خاڵ ده‌خه‌ینه‌ به‌رده‌م‬ ‫الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیدار ئه‌گه‌ر كاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێ‌‪ ،‬دۆخه‌كه‌ به‌ره‌وه‌ باشتر ده‌با‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌نوكه‌یش ئه‌و دۆخ���ه‌ی‌ له‌وێرانبوون كه‌‬ ‫شوێنه‌واره‌كانی‌ گرتووه‌ته‌وه‌ نه‌گه‌یشتووه‌ته‌‬ ‫بنبه‌ست‪ ،‬ده‌توانرێت كاری‌ كارا‌و به‌په‌له‌ی‌‬ ‫بۆ بكرێت‪.‬‬ ‫په‌رله‌مان‌و شوێنه‌وار‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان یاسایه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫بۆ پاراستنی‌ ش���وێنه‌واره‌كانی‌ كوردستان‬ ‫ده‌ربكات‪ ،‬جیاواز له‌وه‌ی‌ عێراق كه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پاشان‪ ،‬سااڵنه‌ وه‌ك كه‌رتێكی‌ نیشتمانی‌‬ ‫بودجه‌ی‌ بۆ دابینبكرێت بۆ كنه‌و پشكنین‌و‬ ‫پاراس���تنی‌ ش���وێنه‌ ش���وێنه‌وارییه‌كان‪،‬‬ ‫بۆنمونه‌ چه‌ند س���اڵێكه‌ ه���ه‌وار ده‌كه‌ین‌و‬ ‫ده‌ڵێن بودجه‌یه‌ك دابنرێت بۆ سیاجكردنی‌‬ ‫گرد‌و شوێنه‌ شوێنه‌وارییه‌كانی‌ به‌گوێره‌ی‌‬

‫یاس���ا‪ ،‬ب���ه‌اڵم عه‌نای���ه‌ك دانه‌ن���راوه‌!‬ ‫شوێنه‌واره‌كانیش به‌رده‌وام هه‌رده‌ستدرێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێته‌ سه‌ریان‌و زیاتر وێران ده‌بن!‬ ‫له‌په‌رله‌م���ان‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ كه‌س���ی‌ تێدانه‌بێ‬ ‫شوێنه‌واری ته‌واوكردبێت‪ ،‬له‌ناو په‌رله‌مان‬ ‫لیژن���ه‌ی تایبه‌ت به‌ش���وێنه‌واری‌ كوا‌و بۆ‬ ‫بوونی‌ نییه‌؟ ئایا په‌رله‌مانتاران ئاگاداری‌‬ ‫ش���وێنه‌وارن؟ هه‌روه‌ه���ا په‌رله‌م���ان‌و‬ ‫به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌موو الیه‌نێك‬ ‫دانیش���تون شوێنه‌وارناسان نه‌بێت! ئه‌دی‌‬ ‫ئێوه‌ كه‌ نوێنه‌ری‌ میلله‌ت‌و گه‌لێكن كاتێك‬ ‫رابردووه‌ك���ه‌ی‌ وێران ده‌بێ���ت‪ ،‬بۆ نایه‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ شوێنه‌وارناس���ان دانیشن‪ ،‬گفتۆگۆ‬ ‫بكه‌ن!‬ ‫ئی���دی‌ كاتی‌ بڕیاری‌ نیش���تمانییه‌ وه‌رن‬ ‫باپێكه‌وه‌ هه‌وڵبده‌ین‪ ،‬بگه‌ینه‌ رێگه‌چاره‌یه‌ك‬ ‫ب���ۆ ئه‌م دۆخه‌‪ ،‬ئیدی‌ ته‌نها یه‌ك دوانێك‬ ‫نوێنه‌ری‌ هه‌موو شوێنه‌وارناسان نین‪ ،‬كه‌‬ ‫خۆیان سه‌پاندووه‌‌و شوێنه‌واری‌ نین! ئه‌گه‌ر‬ ‫رابردووی‌ ئێمه‌ وێرانبێ‌ ئێوه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫كێ ده‌كه‌ن‌و بۆچی‌ له‌په‌رله‌مان دانیشتوون!‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌هه‌گب���ه‌ی‌ میلله‌تێكدایه‌ وه‌ك‬ ‫مێژوو‪ ،‬هه‌مووان به‌ده‌ست به‌تاڵی‌ لێیدێینه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ له‌و مێژووه‌!‬ ‫شوێنه‌وار‌و ده‌زگایه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ش���وێنه‌وار بكرێته‌ ده‌زگایه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫ته‌نها سه‌ر به‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران بێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هەر ‌ڕۆژه‌‌و بخرێته‌ كۆشی‌ وه‌زاره‌تێكه‌وه‌!‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تایبه‌ت ب���ه‌و ده‌زگایه‌ زۆرده‌مێكه‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ بۆ دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ت���ا هه‌نوكه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌واڵنه‌ بێ ئه‌نجام ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئاگاداربین به‌ربه‌ره‌كانێی‌ حیزبی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ده‌زگاكه‌ له‌نێ���وان دووالیه‌ندا‬ ‫رێگره‌‪ ،‬له‌دامه‌زراندنی‌! بۆ ش���وێنه‌وار ئه‌م‬ ‫ده‌زگای���ه‌ زۆر گرنگ���ه‌‪ ،‬له‌ئه‌ویش گرنگتر‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌رۆك‌و ئه‌ندامانی‌‬ ‫هه‌مووی‌ ش���وێنه‌وارناس بن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌زگای���ه‌ به‌خه‌ڵك���ی‌ كۆڵ���ه‌وار‌و بێجگه‌‬ ‫له‌ش���وێنه‌وارناس زه‌حمه‌ته‌ به‌ڕێوه‌ببرێن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌زموونی‌ كه‌س���انی‌ غه‌یره‌‬ ‫شوێنه‌وارناس له‌و بواره‌دا زۆرن‪ ،‬كه‌ یه‌ك‬ ‫تاقه‌ كه‌سیان سه‌ركه‌وتوو نه‌بوون‌و مایه‌ی‌‬ ‫نه‌نگی‌ بون‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ە ‪2012/7/24‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫کورد پێویستی بەدەوڵەتی نیشتمانییە نەک نەتەوەیی!‬ ‫جیۆگرافیی‌و ئابووریی‌و زمانیی‌و کولتووریی‬ ‫بااڵ پێ بکەین‪ ،‬بۆ ئەوەی تەواو ئامادە بێ‪،‬‬ ‫نەک بەو پارچە پارچەیی‌و شیرمردەییەوە‪،‬‬ ‫کوردس���تانی عێراق ب���ەرەو دەوڵەتبوون‬ ‫ببەی���ن‪ .‬له‌داهات���ووی دوورو نزیکیش���دا‪،‬‬ ‫نەوەکان���ی ئێس���تا‌و ئ���ەوکات قەزاوەتی‬ ‫جیابوون���ە‪ ،‬بەپێ���ی بەرژەوەندییەکانیان‬ ‫دەکەن‪.‬‬

‫کامیار سابیر‬ ‫بەشی دووەم‬ ‫کەمپەیینی بەدەوڵەتبوونی کورد‬ ‫پێ���ش ن���ەورۆزی ئەمس���اڵ‪ ،‬میدیاکانی‬ ‫پارتیی‪‌ ‬و میدیا سێبەرەکانی‪ ،‬کەمپەیینی‬ ‫دەوڵەت���ی کوردیی���ان گ���ڕدەدا‪ ،‬لەهی���چ‬ ‫پارچەیەکی کوردس���تاندا‪ ،‬ی���ەک حیزبی‬ ‫خ���اوەن دیس���پلین‌و ئیعتیب���ار‪ ،‬ی���ەک‬ ‫ئەکادیمیست‌و رۆشنبیری خاوەن کرێدت‪،‬‬ ‫یەک میدیای پرۆفێش���ناڵ‪ ،‬یەک سیاسیی‬ ‫عەقاڵنی���ی پەی���دا نەب���وو داکۆکیی لەو‬ ‫کەمپەیینە بێس���ەرەوبەرەیەی راگەیاندنی‬ ‫دەوڵەت���ی کوردی���ی ب���کات‪ ،‬جگ���ە لەو‬ ‫رۆشنبیرە ناسیۆنالیس���تە کەمسەوادانەی‬ ‫تەکلیفی���ان لێک���را‌و راس���پێردران‪ ،‬ت���ا‬ ‫بەحەماس���ی ئەکادیمی���ی‌و ریزکردن���ی‬ ‫هەندێ موفرەداتی سیاس���یی‪ ،‬راستەوخۆ‬ ‫داکۆکیی له‌بۆچوونەکەی س���ەرۆکی هەرێم‬ ‫بکەن‪ ،‬ه���اوکات کەوتنە دژایەتی ئەوانەی‬ ‫ناڕۆش���نیی‌و س���ەرگەردانییەکانی ئ���ەو‬ ‫کەمپەیینەیان روونکردەوە‪.‬‬ ‫بۆچی���ی کۆدەنگیی بۆ س���ەرۆکی هەرێم‌و‬ ‫دەوڵەت���ە کوردییەکەی دروس���ت نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵکو کۆدەنگیی بۆ ئەوە دروس���ت بوو‪،‬‬ ‫خەڵکی کوردستان شایستەی دەوڵەتێکی‬ ‫سەربەخۆی نیشتمانییە(نەک نەتەوەیی)؟‬ ‫ئ���ەم دروس���تبوونەیش ب���ەو میکانیزم‌و‬ ‫پێوەرانەی س���ەرۆکی هەرێم نا‪ ،‬بەڵکو بە‬ ‫میکانیزمی نیشتمانیی‌و ئازادیی بۆ تاک تاکی‬ ‫هەرێم‪ ،‬بە پێوەری شەفافبوونی کۆنتراکتە‬ ‫نەوتییە قاچاغەکان‪ ،‬بەگەڕانەوەی ئیرادە‬ ‫بۆ ئینسانی کورد‪ ،‬لەچوارچێوەی هەرێمی‬ ‫کوردستان‌و ناوچە دابڕاوەکاندا‪ .‬یەکێتیی‌و‬ ‫گۆڕان‌و ئیس�ل�امییەکان‌و کۆمۆنیستەکان‌و‬ ‫لیبراڵ���ەکان‌و رۆش���نبیرەکانی ک���ورد‪،‬‬ ‫نەکەوتنە ن���او ئەم مەعمەعەیەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫زۆرینە‪ ،‬بە میت���ۆدی عەقاڵنیی تێدەگات‪،‬‬ ‫ئ���ەو دەوڵەت���ە کوردیی���ە ب���ۆ قازانجی‬ ‫حیزبێک‌و مێنتاڵێت���ی بیرکردنەوەی چەند‬ ‫س���ەرکردەیەکی ناو پارتیی���ە‪ ،‬پێوەندیی‬ ‫له‌دوورو نزیکەوە بە داوا س���ەرەتاییەکانی‬ ‫هاواڵتییانی کوردستانەوە نییە‪.‬‬ ‫هەر ئەمەش���ە وایکردووە‪ ،‬پارتیی بەس‬ ‫هەندێ لەو ناسیۆنالیستانەی بەدەورەوە بێ‬ ‫کە لەڕاس���تییدا ئەوەندەی نەخوێندەوارن‪،‬‬ ‫ئەوەن���دە ئەکادیمیس���ت نیی���ن‪ ،‬ی���ان‬ ‫لەباش���ترین دۆخدا بەهۆی بەرژەوەندیی‌و‬ ‫چاو لەدەس���تبوونەوە‪ ،‬بوونە بە دەمڕاست‬ ‫له‌میدیاکانی س���ێبەردا‪ .‬خۆشبەختانەش‪،‬‬ ‫ئەو ناسیۆنالیستە ئەکادیمیستانەی کورد‬ ‫کە ژمارەیەکی کەمن‪ ،‬جگە لەسەفس���تەی‬ ‫بەن���او ئەکادیمیی‪ ،‬توان���ای بەرهەمێنانی‬ ‫دەقی فیکری���ی‌و ئارگیومێنتی مەعریفیی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و کولتوورییان نییە‪ .‬ئەمجارەش‬ ‫هەر نەخوێندەوارەکان���ی کورد‪ ،‬داکۆکیی‬ ‫لەو نەه���ج‌و میتۆدە سیاس���ییە دەکەن‪،‬‬ ‫کە س���ەرۆکی پارتیی بانگەشەی پێگرتنی‬ ‫دەوڵەتی کوردیی دەکات‪ .‬سەرۆکی هەرێم‪،‬‬ ‫ئەو هەموو ئێنێرژییەی له‌دروس���تکردنی‬

‫ئەم هەڕەشانەی‬ ‫سەرۆکی هەرێم‬ ‫بانگی بۆ دەدا‪،‬‬ ‫موغامەرەیەکی سیاسیی‬ ‫زۆر ناسیۆنالیستانەیەو‬ ‫کارەساتی زۆر سامناک‬ ‫بەدوای خۆیدا دەهێنێ‬ ‫دەوڵەتدا له‌هەڕەشەکردن‌و راگەیاندنەکاندا‬ ‫بەخۆڕای���ی دەدات‪ ،‬بیر لەوە بکاتەوە ئەو‬ ‫دۆخ���ەی پێش���ووی ‪Status quo ante‬‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تانی چەندین س���اڵەی‬ ‫بەرەو ئاقاری ئینتێگرەیشن‌و تێکەڵبوون‌و‬ ‫ئاوێتەبوون���ی جڤاکی کوردی���ی ببردایە‪.‬‬ ‫چۆن هەوڵی لەباربردن���ی بەهەرێمکردنی‬ ‫کەرکوک���ی دا؟ دەبووای���ە له‌گەڕاندنەوەی‬ ‫کەرکوکدا جدیی بووایە‪ .‬کار بەمش���ێوەیە‬ ‫ب���ڕوات‪ ،‬دەبێ دەیان س���اڵی ت���ر‪ ،‬کورد‬ ‫قامکەکان���ی خۆی بۆ ئ���ەوە بتەقێنێ کە‬ ‫بۆچیی کەرکوکم���ان نەکرد بە کانتۆنێکی‬ ‫س���ەربەخۆ‪ ،‬بەزۆرینەی کوردییەوە‪ ،‬نەک‬ ‫دوای گەمەی مندااڵنەی ‪ ١٤٠‬بکەوین‪.‬‬ ‫مێ���ژوو‪ ،‬تەجروبەیەک���ی زین���دووی‬ ‫س���کۆتالندییەکانمان دەدات���ێ ک���ە لەناو‬ ‫بریتانی���ای عوزم���ای ج���اران‌و بریتانیای‬ ‫ئێس���تادا ئۆق���رەی گرت���ووەو زۆرین���ەی‬ ‫س���کۆتالندییەکانیش پێکەوەژیانی���ان‬ ‫له‌جیابوونەوە پێ باشترە‪ .‬بەدەنگەوەهاتنی‬ ‫زۆرینەی کوردەکانی عێراق له‌هەنووکەدا بۆ‬ ‫جاڕدانی دەوڵەت‪ ،‬کارێکی مەحاڵە‪ ،‬چونکە‬ ‫نە ئیجماع هەیە‌و نە هەرێمی کوردستانیش‬ ‫یەک زۆنی سیاسیی‌و جیۆگرافییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەکردەوە کوردس���تانی عێراق‪ ،‬دەسەاڵتی‬ ‫پارتی���ی‌و یەکێتی���ی‌و حکومەت���ی بەغداد‬ ‫کۆنترۆڵیان کردووە‪ .‬ئەم هەڕەش���انەو ئەو‬ ‫جیابوونەوەی���ەی س���ەرۆکی هەرێم بانگی‬ ‫ب���ۆ دەدا‪ ،‬موغامەرەیەکی سیاس���یی زۆر‬ ‫ناسیۆنالیستانەیەو کارەساتی زۆر سامناک‬ ‫بەدوای خۆی���دا دەهێن���ێ‪ .‬جیابوونەوەی‬ ‫کوردستان لەعێراق‪ ،‬جگە له‌زۆنی پارتیی‬ ‫زیاتر یەک شوێنی تر له‌گەرمیان‌و کەرکوک‌و‬ ‫س���لێمانیی ناگرێتەوە‪ ،‬تەنان���ەت هەموو‬ ‫ناوچەکانی هەولێرو بادینانیش ناگرێتەوە‪.‬‬ ‫ئیتر ئەم هەڵپە سیاسیی‌و ناسیۆنالیستییە‬ ‫بۆچیی‌و بەقازانجی کێ؟‬ ‫م���ن الیەنگریی ئەوە نیم کە کوردس���تان‬ ‫له‌عێراقدا‪ ،‬تاس���ەر خڕبکەین���ەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەبێ لەئێستادا ئینتیگرەیشنی سیاسیی‌و‬

‫رۆڵێ تورکیە له‌بنیاتنانی ئیمارەتێکی‬ ‫عەشایەریی کوردییدا‬ ‫دوای تەنگ���ژە ئابوورییەکان���ی تورکی���ا‬ ‫له‌کۆتایی نەوەتەکانی سەدەی رابردوودا‪،‬‬ ‫تورکی���ە زۆر بەگوژمەوە ئ���ەو قەیرانەی‬ ‫تێپەڕاند‪ ،‬ل���ەم قەیرانە قووڵە ئابوورییەی‬ ‫سێ چوار س���اڵی رابردووش���دا‪ ،‬گەشەی‬ ‫ئابووری���ی تورکیە‪ ،‬زۆر خ���او نەبووەوە‪.‬‬ ‫هەنووک���ە تورکیە‪ ،‬هەن���اردەی ئابووریی‌و‬ ‫کولتووریی بۆ باڵکان‌و ئاسیای ناوەڕاست‌و‬ ‫ئەفریق���ا لەبرەودایەو س���ەرمایەگوزاریی‬ ‫کۆمپانی���ا زەبەالحەکانی تورکیە‪ ،‬ژمارەی‬ ‫زۆر گ���ەورە ریکۆرد دەک���ەن‪ .‬هەموو ئەم‬ ‫گەشەکردنانەش پێویستیی بە دابینکردنی‬ ‫وزە‌و کانزای خاوە‪ ،‬هەرێمی کوردستانیش‬ ‫باش���ترین ش���وێنێکە کە تورکیە دەستی‬ ‫بگاتێ‪.‬‬ ‫ئەمێریکا لەس���ەردەمی "هاری ترومان"دا‪،‬‬ ‫دوای شەڕی جیهانیی دووەم‪ ،‬دۆکترینێک‬ ‫بەناوی���ەوە داه���ات‪ ،‬ناون���را (دۆکترینی‬ ‫ترومان‪ ،)Truman Doctrine -‬ناوەڕۆکی‬ ‫ئەو دۆکترینە یارمەتییدانی یۆنان‌و تورکیە‬ ‫بوو لەڕووی س���ەربازیی‌و ئابوورییەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی نەکەونە ناو فەلەکی س���ۆڤێتەوە‪.‬‬ ‫تورکی���ەی ئێس���تا ب���ۆی هەی���ە هەمان‬ ‫میکانیزم پێڕۆ بکات‪ ،‬بۆ دوورخستنەوەی‬ ‫هەرێمی کوردس���تان لەهەژموونی ئێران‌و‬ ‫ش���یعە‪ ،‬لەهەمان کاتیش���دا راکێش���انی‬ ‫بەالی جیهانی س���وننەو خۆیدا‪ .‬پرسیاری‬ ‫س���ەرەکیی لێرەدا ئەوەی���ە‪ ،‬ئایا هەرێمی‬ ‫کوردستانی عێراق‪ ،‬بەیەکپارچەیی له‌دیدی‬ ‫تورکیەدا جێکەوت بووە؟ ئایا له‌شڵەژانی‬ ‫باری سیاس���یی عێراقدا‪ ،‬ب���ە موبارەکەی‬ ‫پارتیی‪ ،‬بادینان‌و هەولێری ژێر دەسەاڵتی‬ ‫پارتیی بەتەنیا بەرەو ئیمارەتبوون دەڕۆن‪،‬‬ ‫یان کەرک���وک‌و س���لێمانیی‌و گەرمیانیش‬ ‫لەخ���ۆ دەگ���رێ؟ ئەگەرێک���ی زۆر هەیە‪،‬‬ ‫ئەو ئیمارەت���ە کوردییە ب���ۆ دابینکردنی‬ ‫وزەو کۆنترۆڵکردن���ی ن���ەوت‪ ،‬کەرکوک‌و‬ ‫بەش���ێکی زۆر لەخاکی لی���وای کەرکوکی‬ ‫جاران لەخۆبگرێ‪ ،‬بەاڵم لەهەر ئەگەرێکی‬ ‫وڕێنەی ئەکادیمیی‌و سیاسییش���دا بێ‪ ،‬بە‬ ‫بێ ئیجماعی سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتیی‪ ،‬ئەمە‬ ‫خۆخوکوژییەکی رادیکااڵنەی سیاس���ییەو‪،‬‬ ‫خراپ بەکوردەوە دەدات‪.‬‬ ‫کاتێ تورکیە ویستی دەخالەت له‌قوبرسدا‬ ‫ب���کات ب���ە بیان���ووی پاراس���تنی کەمە‬ ‫نەتەوەی تورکەوە‪ ،‬نامە پڕ لەهەڕەشەکەی‬ ‫جۆنسۆن سەرۆکی ئەمێریکا‪ ،‬نەک بەهەند‬ ‫وەرنەگیرا‪ ،‬بەڵکو دواتر تورکیە بەکردەوە‬ ‫دەخالەتی سەربازیی کرد‌و تا هەنووکەش‬ ‫بۆی چووەتە س���ەر‪ .‬کەوات���ە دەخالەتی‬ ‫س���ەربازیی تورکیە له‌ه���ەر ئاڵوگۆڕێكی‬ ‫عێراق‌و ناوچەکەدا‪ ،‬ئەو ئەگەرە سیاسییە‬

‫ئاسایشی نەتەوەیی یان لێکترازانی نەتەوەیی‬ ‫مەریوان وریا قانیع‪ ،‬ئاراس فەتاح‬

‫بەشی دووەم‬ ‫جارێکی تر رۆڵی یەکێتی‬ ‫له‌تاکڕەوبوونی پارتیدا‬ ‫ئاش���کرایە ئ���ەوەی ئەمڕۆ ب���ە کردەوە‬ ‫حوکمی کوردس���تان دەکات‪ ،‬ئاراستەی‬ ‫سیاسەتی کوردی دەکات‌و دەستنیشانی‬ ‫پەیوەندییەکان���ی هەرێم ب���ە دەرەوەی‬ ‫هەرێمەوە دەکات‪ ،‬پارتییە‪ .‬پارتی زۆربەی‬ ‫ه���ەرەزۆری دەزگا گ���ەورە‌و گرنگەکانی‬ ‫حوکمڕان���ی لەدەس���تدایە‌و بەدەگم���ەن‬ ‫پایەیەک له‌پایە سەرەکییەکانی دەسەاڵت‬ ‫دەدۆزینەوە لەژێر رکێفی پارتیدا نەبێت‪،‬‬ ‫یان پارتی گەمەکەری ژمارە یەک نەبێت‬ ‫لەناوی���دا‪ .‬ئەمڕۆ پارتی ن���ەک تەنها برا‬ ‫گەورەی���ە‪ ،‬بەڵکو ل���ه‌دوای هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان���ی ‪‌٢٠٠٩‬و خۆپیش���اندانەکانی‬ ‫‪١٧‬ی ش���وباتەوە‪ ،‬لەسایەی ”رێککەوتنی‬ ‫س���تراتیژییدا“ یەکێت���ی نیش���تیمانی‬ ‫کوردس���تانی تووش���ی بێدەنگب���وون‌و‬ ‫بێهەڵوێستی‌و تەسلیمبوونێکی ستراتیژی‬ ‫کوش���ندە کردووە‪ .‬یەکێتی لەئێس���تادا‬ ‫نەک ش���ەریکی پارتی نییە له‌دەسەاڵتدا‪،‬‬ ‫بەڵکو بووە بە هێزێکی دەس���تەمۆکراو‌و‬ ‫گوێڕایەڵی پارتی له‌دەستنیشش���انکردنی‬ ‫هێڵ���ە ه���ەرە س���ەرەکی‌و گرنگەکان���ی‬ ‫سیس���تمی حوکمڕان���ی له‌کوردس���تاندا‪.‬‬ ‫درێ���ژەدان بەم ش���ێوازە له‌”رێککەوتنی‬ ‫ستراتیژیی“‪ ،‬درێژەدانە بەو هەیمەنەیەی‬ ‫پارت���ی کە ب���ەرەو ئەوەدەچێت ببێت بە‬ ‫هەیمەنەیەک���ی ترس���ناک‪ .‬مەس���ەلەکە‬ ‫له‌بنەڕەت���ەوە پەیوەن���دی بە خراپی یان‬ ‫ناخراپ���ی پارتییەوە نییە‪ ،‬مەس���ەلەکە‬ ‫پەیوەن���دی بە رێگەدانە بە گردبوونەوەی‬

‫ئ���ەو هەم���وو دەس���ەاڵتە بێچاودێرییە‬ ‫لەدەس���تی هێزێک���دا‪ ،‬وردت���ر بدوێی���ن‬ ‫لەدەستی خێزانێکدا‪ .‬واتە کەڵەکەبوونی‬ ‫دەسەاڵتێکی بێسنوور‪ ،‬بەبێ بوونی النی‬ ‫هەرەکەم���ی میکانیزمێکی تەندروس���تی‬ ‫چاودێریکردنی ئەو دەسەاڵتە‪ .‬ئێمە رامان‬ ‫وایە کۆبوونەوەی ئەو هەموو دەس���ەاڵتە‬ ‫لەدەس���تی پارتی یان هەر هێزێکی تری‬ ‫کوردس���تاندا‪ ،‬له‌غیاب���ی النی هەرەکەمی‬ ‫چاودێریکردن‌و لێپرس���ینەوەی یاساییدا‪،‬‬ ‫دیاردەیەکی زۆر ترسناکە‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ‬ ‫ئەو هەلومەرجە نایاس���ایی‌و پڕگەندەڵی‌و‬ ‫مۆنۆپۆلکردنەی دروس���تکردووە‌و ئەوەی‬ ‫ئەو هەموو دەسەاڵتەشی له‌دەستی چەند‬ ‫کەسێکی خزمی یەکتریدا کورتکردۆتەوە‪،‬‬ ‫دۆخی گۆڕانی پارتییە بۆ تاقە گەمەکەری‬ ‫سیاس���ی‌و تاق���ە بک���ەری رووداوەکان‪.‬‬ ‫بەباوەڕی ئێمە رێگرت���ن له‌بوونی پارتی‬ ‫بەهێزێک���ی دیکتاتۆر ئەرکی سیاس���ی‌و‬ ‫ئەخالقی سەرش���انی هەموو ئەو کەس‌و‬ ‫هێ���زە سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتییانەی���ە‪،‬‬ ‫بەئەندامان���ی پارت���ی خۆش���یانەوە‪ ،‬کە‬ ‫نایانەوێت کۆمەڵ���گای ئێمە جارێکی تر‬ ‫ژەهری دیکتاتۆرییەت بچێژێت‪ ،‬دیکتاتۆری‬ ‫دەرەک���ی نا‪ ،‬دیکتاتۆرێک ئەمجارەیان بە‬ ‫کوردی قسەبکات‌و بەناوی کورد خۆیەوە‬ ‫بدوێت‪.‬‬ ‫یەکێک له‌هەنگاوە سەرەتاییە گرنگەکانی‬ ‫ئ���ەم رێگرییەش لەمڕۆدا ب���ە وازهێنانی‬ ‫یەکێتی دەستپێدەکات لەو تەسلیمبوونە‬ ‫س���تراتیژییە بە خواس���تەکانی پارتی بۆ‬ ‫کۆنترۆڵکردنی جومگە هەرەس���ەرەکی‌و‬ ‫گرنگەکان���ی دەس���ەاڵت‪ .‬یەکێتی بیەوێ‬ ‫ی���ان نەیەوێت ئەمڕۆ ب���ووە بەو هێزەی‬ ‫لەپاڵ بەهێزکردنێکی نابەرپرس���یارانەی‬ ‫پارتیدا‪ ،‬ی���ەک لەدوای یەک کۆڵەکەکانی‬

‫دیموکراس���ییەت تێکدەش���ێنێت‌و ب���ەم‬ ‫ستراتیژەش���ی وێرانەیەکی سیاس���یی بۆ‬ ‫کوردستان دروستدەکات‪ .‬دەرچوون لەژێر‬ ‫سێبەرەکانی پارتی مانای گەڕانەوە نییە‬ ‫بۆ هەلومەرجی شەڕی ناوخۆ‌و پێکدادانی‬ ‫چەکداری‪ ،‬هیچ ک���ەس‌و الیەنێک ئەمەی‬ ‫ناوێت‪ ،‬بەڵکو هەوڵدانە بۆ دروستکردنی‬ ‫دۆخێکی سیاسی نوێ کە تیایدا دەسەاڵت‬ ‫بەشێوەیەکی دادپەروەرانە دابەشبکرێت‌و‬ ‫ب���ە میکانیزم���ی دیموکراس���ییانەش‬ ‫چاودێریبکرێ���ت‪ .‬پێدەچێ���ت یەکێت���ی‬ ‫خۆش���ی بووبێ���ت ب���ە قوربان���ی ئ���ەو‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ا ”شکس���تباوەڕیی“یەی کە‬ ‫لەس���ەرەتای ئەم نووسینەدا باسمانکرد‪،‬‬ ‫چونکه‌ دەش���ێت ئەو بۆچوونە نادروستە‬ ‫تاوەکو ئێستاش لەناو ئەم هێزەدا برەوی‬ ‫هەبێت کە دەڵێت‪ :‬گ���ەر لەگەڵ پارتیدا‬ ‫رێکنەکەوی���ن دەبێ���ت ش���ەڕی لەگەڵدا‬ ‫بکەین‪ .‬دەرچوون لەم دۆخە هەنگاوێکی‬ ‫گرنگی سەرلەنوێ داڕشتنەوەی نەخشەی‬ ‫سیاسیی کوردستان‌و رێگرییە لەو پرۆسە‬ ‫ترس���ناکەی کەڵەکەبوونی دەسەاڵتەکان‬ ‫له‌دەستی چەند کەسێکی کەمی پارتیدا‪.‬‬

‫دواسەرنج‬ ‫بە بۆچوونی ئێمە‪ ،‬سەرچاوەی سەرەکی‬ ‫مەترسییەکان له‌پرۆسەی سیاسیی ئەمڕۆی‬ ‫کوردستاندا تەنها تەرخانکردنی زۆرینەی‬ ‫داهات���ی واڵت نییە بۆ بواری ئاس���ایش‌و‬ ‫پێشمەرگە‌و پۆلیس‌و دەزگا نهێنییەکانی‬ ‫ت���ر‪ ،‬بەڵک���و کەڵەکەبوونی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫کولتووری چاودێرینەکردنی دەس���ەاڵتە‪،‬‬ ‫کە پارت���ی‌و یەکێت���ی بەرهەمیانهێناوە‌و‬ ‫دەشیانەوێت بیکەن بە مۆدێلێکی ئاسایی‌و‬ ‫باوی سیاسەتکردن‪ .‬ئەوەی لەسەر هێزە‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‌و ناڕازییەکانی کۆمەڵگای‬

‫زیاتر رەواجی هەیە کە تورکیە‌و ئەمێریکا‬ ‫بەقازانجی سیاسەتەکانی خۆیان‪ ،‬هەر بەاڵو‬ ‫سیاسەتێک بەس���ەر هەرێمی کوردستاندا‬ ‫بس���ەپێنن‪ ،‬ب���ۆی هەی���ە س���ەربگرێ‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت پارتیی ل���ەو ئیمارەتەدا رۆڵی‬ ‫پێ بدرێ‪ .‬ئەگەر ئەم پرۆسێسانە ناوبنرێ‬ ‫دامەزراندنی دەوڵەت!‪ ،‬ئەوە بەدڵنیاییەوە‬ ‫لەباربردنی ئەو دیفاکتۆ سیاسییەش���ە کە‬ ‫بوونی هەیە‪.‬‬

‫پێترۆڵیۆم‌و شەڕی ئەهلیی‌و ئیقلیمیی‬ ‫لەزۆرب���ەی واڵتان���ی س���ێ‌و دواکەوتووی‬ ‫جیهاندا‪ ،‬نەوت بووەتە مایەی سەرئێش���ە‌و‬ ‫شانگرانیی‌و ش���ەڕو وێرانیی‪ .‬بزوتنەوەی‬ ‫ئاچ���اکان(‪)Aceh‬‬ ‫س���ەربەخۆیی‬ ‫له‌ئەندەنوزیا‪ ،‬کۆم���اری ددانپێدانەنراوی‬ ‫بیاف���را ‪ Biafra‬ل���ه‌‪١٩٦٧‬ەوە بۆ ‪١٩٧٠‬‬ ‫له‌نایجیری���ا‪ ،‬ش���ەڕی س���ەروەریی نەوت‬ ‫له‌س���ودانی ئیسالمیی‌و کریس���تیانەکانی‬ ‫خوارووی سودان‪ ،‬ئەنگۆال له‌‪١٩٧٥‬ەوە بۆ‬ ‫‪ ،٢٠٠٢‬شەڕی کۆنگۆ ‪...‬تاد‪ ،‬نموونەیەکی‬ ‫زەق���ی بەاڵی نەوتن بەس���ەر خەڵکی ئەو‬ ‫واڵتانەوە‪ .‬ئایا نەوتی هەێمی کوردستان‪،‬‬ ‫دەبێت���ە خێروبێر بۆ گەالنی کوردس���تان‪،‬‬ ‫یان تەنی���ا بۆ هەندێ بنەماڵەو کۆمپانیای‬ ‫گەورە دەبێ‌و خوێن‌و ماڵوێرانییەکەیشی‪،‬‬ ‫گەالنی کوردستان باجەکەی دەدەن؟ کەس‬ ‫ئومێ���د ناکات ئەو دەوڵەت���ەی له‌هەرێمی‬ ‫کوردستاندا بەشەفاعەتی تورکیە دروست‬ ‫دەبێ فاش���یل ببێ‪ ،‬بەاڵم رێگریینەکردن‬ ‫له‌موغامەراتی ناسیۆنالیستیی‌و عەقڵیەتی‬ ‫عەش���ایەریی‌و حەماس���ەتی کوردایەتیی‬ ‫چەند س���ەرکردەیەک‪ ،‬کارەساتی مرۆیی‌و‬ ‫سیاسیی بەدوای خۆیدا دەهێنێ‪.‬‬ ‫کارێکتەرەکانی دەوڵەتی فاش���یل ‪Failed‬‬ ‫‪ State‬له‌الیەنە کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���یی‌و‬ ‫ئابوورییەکەیدا خڕ دەبێت���ەوە‪ .‬دەوڵەتی‬ ‫کوردس���تان ب���ە س���ادەترین چەمک���ی‬ ‫"سەرکەوتوو" وەک ماکس وێبەر پێناسی‬ ‫دەکات‪ ،‬توان���ای مۆنۆپۆلکردنی هێزێکی‬ ‫فیزیکی���ی ش���ەرعیی لەچوارچێ���وەی‬ ‫سنوورەکەی خۆیدا دەبێ هەبێ‪ .‬ئەم هێزە‬ ‫عەسکەرییە نیش���تمانییە‪ ،‬خوێندکارێکی‬ ‫بنەڕەتیی���ش‪ ،‬دەزانێ بوونی نییە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەجێندای تایەفیی‌و حیزبیی‌و بنەماڵەیی‪،‬‬ ‫کون���اودەری هەم���وو بەه���او مۆڕاڵ���ە‬ ‫نیش���تمانییەکانی ت���اک‌و چڤاکی کوردیی‬ ‫ک���ردووە‪ .‬له‌ب���اری دیفاکت���ۆ ‪‌de-facto‬و‬ ‫دیژۆریش���ەوە ‪( de-Jure‬بەگوێ���رەی‬ ‫یاس���ا‪ ،‬یان وەک م���اف)‪ ،‬کوردس���تانی‬ ‫عێراق‪ ،‬ل���ەڕووی سیاس���ییەوە بەکردەوە‬ ‫دەتوان���ێ ئەم مافانە پێ���ڕۆ بکات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫دەس���تەجەمعییەکی نیش���تمانیی لەگەڵدا‬ ‫ب���ێ‪ ،‬بەاڵم ئای���ا بە کۆنتراکت���ی نەوتیی‬ ‫نێوان عەش���یرەتێک یان حیزبێک‌و هەندێ‬ ‫کۆمپانیای چاوچنۆکی تورکیی ئەم وشکە‬ ‫کەڵەکی بە دەوڵەتبوونە سەر دەگرێ؟‬ ‫له‌ئاس���تی دەرەکییش���دا‪ ،‬ئەجێن���دا‬ ‫ش���اراوەکانی ئەمجارەی تورکیە لەس���ەر‬ ‫پێكهێنانی ئیمارەتێک لەس���ەر بەش���ێک‬ ‫له‌خاکی هەرێمی کوردس���تاندا‪ ،‬زۆر لەوە‬ ‫گەورەترە کە دیدە کراوە‪.‬‬ ‫»»‪19‬‬

‫ئێمە پێویس���تە‪ ،‬رێگرتنە له‌پەلکێشانی‬ ‫ئەو دۆخی شکستباوەڕییە بۆناو شێوازی‬ ‫بیرکردنەوە‌و س���ایکۆلۆژیا‌و لەوێش���ەوە‬ ‫ک���ردەی سیاس���ییان‪ .‬ئەم���ەش تەنه���ا‬ ‫لەڕێگای خۆڕێکخس���تن‌و دروس���تکردنی‬ ‫رووداو‌و ملمالنێ���ی مەدەنیی بەردەوامەوە‬ ‫ئەنجامدەدرێ���ت دژ ب���ە جێبەجێکردنی‬ ‫پ���رۆژەی کەڵەکەبوون���ی ئ���ەو هەم���وو‬ ‫دەسەاڵتە له‌دەستی بازنەیەکی بچووکدا‪.‬‬ ‫بەڕای ئێمە ئۆپۆزیس���یۆن دەبێت لەمڕۆ‬ ‫بەدواوە تا ئەو شوێنە بڕوات کە بایکۆتی‬ ‫تەواوی هەموو پرۆسەی سیاسیی بکات‪،‬‬ ‫ئەوس���ا له‌پەرلەمان بێت یان له‌دەرەوەی‬ ‫پەرلەماندا‪ .‬لەم رێگایەش���ەوە فش���اری‬ ‫راس���تەوخۆی ئەخالقی‌و سیاسی لەسەر‬ ‫دەس���ەاڵتداران دروس���تبکات بۆ رێگرتن‬ ‫لەم پرۆس���ەی شکس���تهێنانە سیاسییە‬ ‫بەردەوام���ەی کە ئەم دەس���ەاڵتدارێتییە‬ ‫بۆ ئۆپۆزیس���یۆنی بەرهەمهێن���اوە‪ .‬ئەو‬ ‫بۆچوونە راس���ت نییە کە دەسەاڵتداران‬ ‫له‌هیچ ناترس���ن‌و باکیان ب���ە هیچ نییە؛‬ ‫ئەوان له‌پرنس���یپەکانی دیموکراس���یی‌و‬ ‫لەو هێزانە دەترس���ن ک���ە بەرگریی لەو‬ ‫پرنس���یپانە دەکەن‪ .‬راس���تیی ئەوەیە‪،‬‬ ‫ترس���ی گەورەی ئ���ەم هێزان���ە بریتییە‬ ‫له‌لەدەستدانی ئەو سامان‌و بەرژەوەندییە‬ ‫گەورانەی���ان‪ ،‬بۆیە ناچارن دانوس���تاندن‬ ‫لەسەر یاسا‌و رێساکانی ملمالنێ بکەن‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬خوێنەرانی بەڕێزی رۆژنامەی‬ ‫ئاوێنە ئاگادار دەکەینەوە کە لەژمارەی‬ ‫پێشودا بەهۆی هەڵەیەکی هونەرییەوە‬ ‫لەکۆتایی بەشی یەکەم نوسرابوو‬ ‫بۆ ل‪ 19‬بەبێ ئەوەی دابنرێت‪ ،‬ئەم‬ ‫نوسینەی سەرەوە بەشی دووەمی‬ ‫بابەتەکەیە‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫هیوا‬ ‫ئاراس فەتاح‬ ‫"هی���وا" له‌دێرزەمان���ەوە بابەتێکی گرنگی‬ ‫ب���وون‌و بیرکردنەوەی مرۆڤ���ە‪" .‬ئێلپیس"‬ ‫خوداوەندی "هی���وا" بوو الی یۆنانییەکان‪،‬‬ ‫کە خوایەک���ی مێینە ب���وو‪ .‬چەمکی هیوا‬ ‫الی یۆنانیی���ەکان ئ���ەو چاوەڕوانیی���ە‬ ‫دووفاقەیی���ە بوو بۆ دواڕۆژ‪ ،‬کە دەش���ێت‬ ‫باش بێ���ت یان خراپ‪ .‬هی���وا یەکێکە لەو‬ ‫بابەتە جەوهەرییانەی کە مرۆڤ بەردەوام‬ ‫ب���ەدوای تێگەش���تن‌و روونکردنەوەی���دا‬ ‫گەڕاوە‪ ،‬سەرەتاکانیش���ی له‌ئەفسانەکاندا‬ ‫بەدیدەکەین‪.‬‬ ‫ئەفسانەی "س���ندوقەکەی پاندۆرا" یەکەم‬ ‫چیرۆکی س���ەرهەڵدانی بابەت���ی "هیوا"یە‬ ‫لەمێ���ژووی مرۆڤایەتی���دا‪ .‬بەپێ���ی ئ���ەم‬ ‫ئەفسانەیە‪( ،‬پاندۆرا) یەکەم ژن بوو لەسەر‬ ‫زەوی کە لەالیەن (زیۆس)ی خوداوەندەوە‬ ‫له‌ئاوو خاک دروستکرا‪ .‬ئەم ژنە بەچەندین‬ ‫کاراکت���ەری جیاوازو ناکۆک خەس���ڵەتڕێژ‬ ‫کرابوو‪ ،‬لەوان���ە جوانی���ی‪ ،‬هونەرمەندی‪،‬‬ ‫بەدی‌و فێڵب���ازی‌و ‪..‬هت���د‪ .‬گەورەئەدیبی‬ ‫یۆنانی (هێزی���ۆدۆس) رای وایە کە زیۆس‬ ‫ئەم "بەاڵ جوانە"ی ناردە سەرزەوی بۆئەوەی‬ ‫سزای (پرۆمیسیۆس) بدات‪ ،‬چونکه‌ نهێنی‬ ‫ئاگری له‌خوداوەندەکان دزی‌و مرۆڤی فێری‬ ‫هونەری ئاگرکردنەوە ک���رد‪ .‬پاش ئەوەی‬ ‫زیۆس پاندۆرای ناردە سەر زەوی‪ ،‬هەوڵێکی‬ ‫زۆری دا تا السی پرۆمیسیۆس بدات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پرۆمیس���یۆس لەوە زرنگتربوو بچێتە ژێر‬ ‫باری خواس���تەکانی پاندۆراوە‪ .‬دەرئەنجام‬ ‫(ئێپیمیس���یۆس)ی ب���رای پرۆمیس���یۆس‬ ‫ح���ەزی له‌پاندۆرا ک���رد‌و زەماوەندیانکرد‪.‬‬ ‫زیۆس لەڕێگای نوێنەرێکی���ەوە دیارییەک‬ ‫لەشێوەی س���ندوقێک دەنێرێت بۆ هەردوو‬ ‫تازەهاوسەر‪ .‬گەرچی پرۆمیسیۆس براکەی‬ ‫له‌مەترسی کردنەوەی ئەو دیارییەی زیۆس‬ ‫ئاگاداردەکاتەوە‪ ،‬ب���ەاڵم لەدوادەرئەنجامدا‬ ‫پان���دۆرا (هەندێک س���ەرچاوەش دەڵێن‬ ‫ئێپیمیس���یۆس) س���ندوقەکە دەکات���ەوە‪.‬‬ ‫بەکردنەوەی س���ندوقەکە هەرچی بەدیی‌و‬ ‫خراپەکاریی‌و نەخۆشیی هەیە‪ ،‬دەردەچن‌و‬ ‫بەس���ەر زەوی‌و لەناو مرۆڤدا باڵودەبنەوە‪.‬‬ ‫س���ەرچاوەی ئەم نەهامەتییانەی مرۆڤیش‬ ‫دەگەڕێن���ەوە بۆ کردن���ەوەو باڵوبوونەوەی‬ ‫نهێنییەکان���ی ن���او ئ���ەو س���ندوقە‪.‬‬ ‫ئەفس���انەکە باس لەوەدەکات پێشئەوەی‬ ‫"هیوا"ش له‌س���ندوقەکە دەرچێت‪ ،‬پاندۆرا‬ ‫فریایدەکەوێت‌و س���ەرەکەی دادەخاتەوە‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو ئەفس���انەیە‪ ،‬وێناکردنی ژیانی‬ ‫س���ەر زەوی پێش کردنەوەی س���ندوقەکە‬ ‫بەهەشتئاسا بووە؛ مرۆڤەکان لەسەر زەوی‬ ‫بێ کێشەو نەخۆش���ی‌و بەدیی لەگەڵیەکتر‬ ‫دەژی���ان‪ ،‬ب���ەاڵم ل���ەدوای کردن���ەوەی‬ ‫سندوقەکەوە‪ ،‬سەر زەوی دەبێت بە شوێنی‬ ‫ب���ەاڵو نەخۆش���ی‌و بەدیی‪ .‬س���ندوقەکەی‬ ‫پاندۆرا چەندە هێمایەکە بۆ لەدەس���تدانی‬ ‫بەهەشتی س���ەر زەوی‌و سەرهەڵدانی ژان‌و‬ ‫دەردو ش���ەڕ‪ ،‬ئەوەن���دەش رەمزێک���ە بۆ‬ ‫حەزێکی گ���ەورە بۆ زانین‌و کەش���فکردنی‬ ‫نهێنی‪ .‬دیارە له‌هەم���ووی گرنگتر بۆ ئەم‬ ‫نوسینە‪ ،‬بابەتی هیوایە‪ .‬هیوا تاکە شتێکە‬ ‫ک���ە لەناو س���ندوقەکەدا ماوەت���ەوە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە ش���تێک نییە لەبەردەس���تماندا بێت‪،‬‬ ‫ش���تێک نییە زێدەڕۆیی یان کەممەسرەفی‬ ‫تێدابکەین‪ ،‬دۆخێ���ک نییە کورتخایەن یان‬ ‫درێژخایەن‪ ،‬شتێک نییە شوێنێک تووشی‬ ‫بێت‌و شوێنێکی تر لێی بێبەری بێت‪ .‬هیوا‬ ‫ل���ەو رۆژەوە دەبێت بە دۆخێکی گەردوونی‬ ‫ناو بوونی مرۆییم���ان‌و بەبێ ئەو ناتوانین‬ ‫بژین یان النیکەم وەکو مرۆڤ بژین‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫مرۆڤ بوونەوەرێکە پڕخەون‌و چاوەڕوانی‌و‬ ‫یۆتۆپیایە‪.‬‬ ‫ئەم یۆتۆپیایە دەبێت بە بەشێک له‌دونیای‬ ‫فەلسەفی‌و تێگەشتنی ئایینی‪ .‬لەسەردەمی‬ ‫ئەرستۆوە گفتوگۆ لەسەر ئەوە دەکرێت کە‬ ‫هی���وا چەندە خویەکی پۆزەتیڤەو بەرامبەر‬ ‫ب���ە چاوەڕوان���ی عەقاڵن���ی‌و وەهمگەرایی‬ ‫دەوەستێتەوە‪.‬‬ ‫دی���ارە الی هەردوو بیرمەند (هیس���یۆد)‌و‬ ‫(ئاش���یلۆس)‪ ،‬هیوا خۆی بەشێک بوو لەو‬ ‫بەدییەی کە زیۆس���ی خوداوەند دەیویست‬ ‫ئینسانی پێ تووش بکات‪ .‬واتە لەجەوهەرد‬ ‫هیوا ئ���ەو کاتە دەبێت بە ش���تێکی باش‬ ‫کە پاندۆرا سەری س���ندوقەکە دادەخات‌و‬ ‫ناهێڵێت وەک���و نەهامەتییەکانی تر لەناو‬ ‫مرۆڤایەتیدا باڵوبێتەوە‪ .‬پێدەچێت لەدوای‬ ‫ئ���ەم چیرۆکەوە خودی هی���وا بووبێت بە‬ ‫هێ���زی دڵنەواییکردنی ژیانی بەدی مرۆڤ‪،‬‬ ‫چونک��� ‌ه هیوا تاکە دۆخێک���ی رۆحییە کە‬ ‫لەناو ئەو هەم���وو نەهامەتییەدا بۆ مرۆڤ‬ ‫مابێتەوە‪ ،‬تاکو دڵی بە دونیا خۆش بێت‪.‬‬ ‫بابەت���ی هی���وا له‌ئایینیش���دا دەبێ���ت بە‬ ‫دونیای چاوەڕوانکراو‪ ،‬بە ش���وێنی موعود‪،‬‬ ‫بەو بەهەش���تەی کە پەیمانی تێداژیانمان‬ ‫پێدەدرێت‪ ،‬بەمەرجێ خودا لەس���ەر زەوی‬ ‫نائومێدنەکەی���ن‪ .‬لێ���رەوە خوداپەرس���تی‬

‫دەبێ���ت ب���ە رێهیوای���ەک بۆ گەش���تن بە‬ ‫رزگاربوون‪ ،‬بە رووناکیی‌و پاکبوونەوە‪ .‬بۆ‬ ‫گەش���تن بەم دۆخەش دەبێت گوێڕایەڵیی‬ ‫بێمەرجی ئینس���ان بۆ خودا لەسەر زەوی‬ ‫ئامادەبێت‪ ،‬واتە بوونی بڕواو ئیمان‪ .‬بەبێ‬ ‫بوونی ئیمان ئینس���ان له‌هی���چ ئایینێکدا‬ ‫هی���وای ئەوەی نییە بچێتە بەهەش���تەوەو‬ ‫بگات بەو شتانەی کە پەیمانی پێدراوە لەو‬ ‫دونیادا بیدرێتێ یان بیانگاتێ‪.‬‬ ‫س���ەیر نیی���ە ک���ە لێکچوونێک���ی زۆر‬ ‫س���ەرنجڕاکێش لەنێوان پان���دۆرا‌و حەوادا‬ ‫ببینینەوە‪ .‬هەردوکیان لەالیەن خوداوەندەوە‬ ‫لەب���ەر خات���ری پیاوێک دروس���تدەکرێن‪،‬‬ ‫هەردوکیان خاوەنی ژیریی���ن‪ ،‬یان "هێزی‬ ‫شەیتانی" ئەوەیان تێدایە هاوسەرەکانیان‬ ‫قەناعەتپێبکەن کە نهێنییەکان کەشفبکەن‪،‬‬ ‫نهێنی���ی خواس���تی گەورەی ئینس���ان بۆ‬ ‫زانین‌و سەرپێچی‌و پێکوڵکردنی بڕیارەکانی‬ ‫خودا‌و سەرکێشیکردن لەناو بووندا‪ .‬مرۆڤ‬ ‫بەم کردەیە دوو هەاڵوێردی لەبەردەمدایە‪،‬‬ ‫یان ئەوەتا لەسەر زەوی بەدوای بەهەشتی‬ ‫خۆیدا دەگەڕێت‌و دروستیدەکات‪ ،‬یان هیوای‬ ‫ب���ەوە هەیە کە پاش مردنی بگەڕێتەوە ناو‬ ‫ئەو جیهانەی کە لێی دەرکراوە‪.‬‬ ‫له‌ه���ەردوو حاڵەتەک���ەدا رۆڵ���ی ژن زۆر‬ ‫کاریگەرەو پڕە لەدەالالت‌و مانای رەمزیی‪،‬‬ ‫کە ئێرە جێگەی باسی نییە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫ب���ەالی من���ەوە سەرنجڕاکێش���ە ئەوەی���ە‬ ‫ک���ە له‌ئایینەکاندا پیاو دەبێت���ە ئامانجی‬ ‫نەعلەت���ی خوداوەند‪ ،‬چونک��� ‌ه بڕوا بە ژن‬ ‫دەکات‪ ،‬هەرئەمەش���ە وادەکات ک���ە جگە‬ ‫له‌پاڕان���ەوەو پەش���یمانیی‌و داوایلێبوردن‬ ‫ب���ۆ خەتاکان���ی‌و ‪...‬هت���د رێچارێکی تری‬ ‫نەبێت‪ ،‬تاک���و بگەڕێتەوە بۆ بەهەش���ت‪.‬‬ ‫له‌ئەفس���انە یۆنانییەکانیش���دا گەرچی ژن‬ ‫دووب���ارە دەبێتەوە بەو بوون���ەوەرەی کە‬ ‫خ���ودا دروس���تیدەکات ب���ۆ خەتاکردن‪،‬‬ ‫لەهەمانکاتیشدا ئەو بوونەوەرەیە کە هیوا‬ ‫ب���ۆ مرۆڤایەت���ی بەرهەمدەهێنێت‪ ،‬هیوای‬ ‫ئەوەی کە کینەو ک���ردەی خوداوەندەکان‬ ‫نەتوانن حوکمی رەها بەسەر کردەو بوونی‬ ‫مرۆییمان���دا بدەن‪ ،‬بەڵک���و ئێمە دەتوانین‬ ‫ببین بە سەروەری ژیانی خۆمان‌و دەتوانین‬ ‫بە ئیرادەی خۆمان بەختەوەری‌و ئاش���تی‌و‬ ‫خۆش���گوزەرانی لەس���ەر ئەم گۆی زەوییە‬ ‫دروستبکەین‪.‬‬ ‫هی���وا ئ���ەو هێزەی���ە ک���ە هەمووم���ان‬ ‫دەگەڕێنێت���ەوە ب���ۆ ناو ژی���ان‌و پەیمانی‬ ‫ئەوەمان دەداتێ کە دواڕۆژ باشتر دەبێت‪.‬‬ ‫گەر الی (کارل یاس���پەرس)ی فەیلەسوف‬ ‫"بێهیوایی دۆڕانێک���ی چاوەڕوانکراو" بێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوا "هیواداریی" الی فەیلەس���وفی هیوا‬ ‫(ئێرنس���ت بلۆخ) دەبێت بە پێشبینییەک‬ ‫بۆ چاوەڕوانییەکان‪ ،‬دەبێت بە پرنس���یپی‬ ‫ژیان‪ .‬ئ���ەو رای وایە کە ئێمە له‌جەوهەردا‬ ‫ناتوانین تەنها لەڕێگای زانین‌و کردەکانەوە‬ ‫له‌مرۆڤ بگەین‪ ،‬بەڵکو دەبێت له‌شوێنێکی‬ ‫تریش���دا بەدوای مرۆڤدا بگەڕێین‪ ،‬ئەویش‬ ‫هیوایە‪ .‬م���رۆڤ بوونەرەوەرێکی یۆتۆپییە‪،‬‬ ‫هەر ئەمەشە وایلێدەکات هێزو چارەنووسی‬ ‫له‌پێش���بینییەکانیدا بەرجەس���تەبێت‪ ،‬کە‬ ‫ئەویش گۆڕان‌و باشتربوونی ژیانە‪ .‬مژدەی‬ ‫بەخت���ەوەری‌و نەمریی ئ���ەو هیوایەیە کە‬ ‫خوداوەن���دەکان بە مرۆڤی���ان داو لەدوای‬ ‫نیشتەجێبوونیش���ی لەس���ەر زەوی خۆی‬ ‫خەبات���ی جێبەجێکردنی���ان دەکات‪ ،‬واتە‬ ‫دروستکردنی بەهەشت لەسەر زەوی‪.‬‬ ‫بلۆخ بە چەند پرس���یارێک دەس���تدەکات‬ ‫بە پرۆژە گەورە فەلس���ەفییەکەی لەس���ەر‬ ‫"پرنس���یپی هیوا"‪ .‬ئەو دەپرس���ێت ئێمە‬ ‫کێین؟ له‌کوێوە هاتووین؟ بۆ کوێ دەچین؟‬ ‫چاوەڕوانی چین‌و چ���ی چاوەڕێماندەکات؟‬ ‫لەم پرۆژەیەیدا بەگژ هەموو ئەو سیستەمە‬ ‫فیکرییە وەس���تاوانەدا دەچێتەوە کە هیوا‬ ‫بێهی���وا دەکەن‌و ئی���ش له‌خەونی گەورەی‬ ‫مرۆڤدا دەکات بۆ گەش���تن بە مەملەکەتی‬ ‫ئازادی‪ .‬هیوا بۆ بلۆخ حەزێک‌و شەیداییەک‬ ‫نییە بۆ ش���تێک ک���ە نیی���ە‪ ،‬بەڵکو هیوا‬ ‫جەغدکردنەوەیە لەس���ەر ئینسانبوون کە‬ ‫هێش���تا جێبەجێنەبووە‪ ،‬له‌دۆخی نامۆیی‌و‬ ‫بێشوناسیدا‪ .‬هیوا س���ەرچاوە له‌شتێکەوە‬ ‫ناگرێت ک���ە نییە‪ ،‬بەڵکو وێنای ئێمەیە بۆ‬ ‫ئەو شتەی کە دروس���تدەکرێت‪ .‬نائومێدی‬ ‫الی بل���ۆخ وابەس���تەی بێهیوای���ی نییە‪،‬‬ ‫چونکه‌ س���بەی لەمڕۆدا دەژی‌و مرۆڤەکان‬ ‫بەردەوام چاویان له‌دواڕۆژە‪ .‬بەم چەش���نە‬ ‫هیوا خواس���تێکە له‌دۆخ���ی بەبوونکردنی‬ ‫خۆیدا دەژی‪ .‬ئەم خواستەش خەسڵەتێکە‬ ‫کە هەموو مرۆڤ���ەکان بێجیاوازیی هەیانە‪.‬‬ ‫بل���ۆخ ئ���ەو فەیلەس���وفەیە کە دەش���ێت‬ ‫وەک���و پێغەمبەرێکی رۆحیی مارکس���یزم‬ ‫تەماشابکرێت‪ ،‬چونک ‌ه ئینسان تەنها وەکو‬ ‫م���ادە نابینێ���ت‪ ،‬بەڵکو وەک���و رۆحیش‪.‬‬ ‫گەر پێغەمب���ەرە دینییەکان نەمریی مرۆڤ‬ ‫له‌نیش���تەجێبوونی لەو دونیادا ببینن‪ ،‬ئەوا‬ ‫بۆ بلۆخ نەمریی مرۆڤ له‌بەرجەستەبوونی‬ ‫هیواکانیدایە لەناو مێژوو‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ئه‌فسانه‌ی‪ :‬تورکیا‬ ‫وه‌ک ده‌روازه‌ی ئێمه‬ ‫تورکیا له‌خه‌یاڵی سیاس���ی کوردستاندا‬ ‫پێگه‌یه‌کی ئاڵۆزی هه‌یه‪ ،‬رۆڵێکی ئاڵۆزتر‪،‬‬ ‫کاریگه‌رییه‌كی زۆر ئاڵۆزتر‪ .‬تورکیا وه‌ها‬ ‫ده‌بینرێت ک���ه ده‌روازه‌ی ئێمه‌یه به‌ره‌‌و‬ ‫که‌ناره‌کان‌و ئه‌وروپاو رۆژئاوا‪ .‬ئه‌م پێگه‌یه‬ ‫وه‌ه���ا وێناده‌كرێت که بنه‌م���ای بوونی‬ ‫ئێمه‌ بێت‪ .‬نه‌ک ته‌نها بوونی سیاس���ی‪،‬‬ ‫به‌ڵک���و بوونی وج���ودی‪ .‬گ���ه‌ر تورکیا‬ ‫ده‌روازه‌م���ان لێداخات ئێمه له‌برس���اندا‬ ‫ده‌مرین‪ .‬ئه‌م دیدان���ه به‌تایبه‌ت له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌وانه‌وه هه‌میشه دووپات ده‌كرێنه‌وه که‬ ‫ده‌ترسن باس له‌سه‌ربه‌خۆیی کوردستان‬ ‫بکه‌ن‪ .‬که‌واته‪ ،‬به‌پێی ئه‌م دیده‪ :‬ئازادی‬ ‫ئێمه یان���ی مه‌رگی ئێم���ه‪ .‬له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی کوردستاندا زۆرینه‌ی کورد‬ ‫خه‌س���ێنراون‪ .‬په‌یوه‌ندی خه‌سیو له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌ی که به‌رامبه‌ری خه‌س���ێنراوه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ک���ی پ���ڕ هه‌ڵچ���وون‌و دوور‬ ‫له‌عه‌قڵ‌و پڕ له‌عاتیفه‌یه‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دیدانه‌ی به‌رامب���ه‌ر تورکیا هه‌ن‬ ‫له‌ئاگایی گشتی‌و سیاسی کوردیدا زۆربه‌یان‬ ‫هه‌‌رگیز بیریان لێنه‌كراوه‌ته‌وه‪ ،‬نه‌كراونه‌ته‬ ‫بابه‌ت���ی تێڕامان‪ ،‬هه‌ڵنه‌‌س���ه‌نگێنراون‪،‬‬ ‫نه‌بوونه‌ت���ه تیمای ئه‌کادیمی‪ .‬ئه‌م دۆخه‬ ‫وه‌هایکردووه تێگه‌یش���تنه‌کان له‌خه‌یاڵی‬ ‫سیاس���ی‌و گش���تیدا به‌رامب���ه‌ر تورکیا‬ ‫تێگه‌یشتنی دروشم ئاسابن‪ ،‬که هه‌میشه‬ ‫له‌ڕێگای به‌رده‌‌‌وام وتنه‌وه‌وه ببنه راستی‬ ‫گومانلێنه‌كراو‪.‬‬ ‫یه‌کێک له‌و ئه‌فس���انانه‌ی (ئێمه رۆالن‬ ‫پارت‪-‬یانه‌ چه‌مکی ئه‌فسانه به‌کارده‌به‌ین)‬ ‫‌لێره‌‌دا قسه‌ی له‌سه‌ر ئه‌که‌ین‪ ،‬ئه‌فسانه‌ی‬ ‫ده‌روازه‌ی���ه‪ .‬ئه‌فس���انه ده‌روازه ب���ه‌م‬ ‫شێوه‌یه‌یه‪ :‬ئێمه له‌پانتاییه‌كی داخراودا‬ ‫ئه‌ژی���ن‪ .‬تورکی���ا ده‌روازه‌ی ئێمه‌یه بۆ‬ ‫دونیای ده‌ره‌وه‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت بۆ دونیای‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬دونیای خاوه‌ن توانا‌و ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ب���ازاڕ‌و ته‌‌کنه‌لۆژیا‪ .‬ئه‌گه‌ر بێتو تورکیا‬ ‫ئ���ه‌م ده‌روازه‌یه‌مان لێ دابخ���ات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫نه‌ک ه���ه‌ر له‌ڕووی سیاس���یه‌وه‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫له‌ڕووی ژی���اری‌و ژیانیش���ه‌وه ده‌مرین‪.‬‬ ‫ب���ه جۆرێ���ک ده‌توانین بڵێی���ن که ئه‌م‬ ‫ئه‌فس���انه‌یه بانگه‌ش���ه‌ی ئ���ه‌وه ئه‌کات‬ ‫ک���ه به‌بێ تورکیا ئێم���ه ده‌مرین‪ .‬ژیان‌و‬ ‫مانه‌وه‌‌و گه‌ش���ه‌‌و گه‌یش���تن به ژیانێکی‬ ‫س���ه‌رد‌ه‌میانه هه‌مووی په‌یوه‌س���ته به‬ ‫تورکیاوه‪ ،‬یان به‌الی که‌مه‌وه به تورکیادا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ .‬ئه‌وه‌ی س���ه‌یره به‌الی ئه‌م‬ ‫ئه‌فس���انه‌یه‌وه ئه‌وه‌یه که کورد دونیای‬ ‫خۆی به دونیای���ه‌ك ده‌بینێت که ته‌واو‬ ‫بێده‌س���ه‌اڵت‌و بێ گرنگ���ی‌و بێ بایه‌خه‪.‬‬ ‫به‌جۆرێ���ک که تورکی���ا وه‌ك چاکه‌یه‌ك‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌کورد له‌باش���وری کوردستان‬ ‫ئ���ه‌م ده‌روازه‌یه‌‌ی خۆی کردوه‌ته‌وه‪ .‬ئه‌م‬ ‫تێگه‌یش���تنه دۆگماییه هێنده قووڵه که‬ ‫الی زۆر که‌س ده‌گاته ئه‌و ئاس���ته‌ی که‬ ‫ده‌بێ���ت ئێمه ئاماده‌بین ده‌س���تبه‌رداری‬ ‫زۆرشت بین له‌به‌رامبه‌ر رازیبوونی تورکیا‬ ‫به کردنه‌وه‌ی ئه‌م ده‌روازه‌یه‌دا‪ .‬ئه‌م دیده‬ ‫له‌الیه‌ن بیانیه‌کانیشه‌ به‌رده‌وام دووباره‬ ‫ده‌كرێته‌‌وه‪.‬‬ ‫یه‌که‌م ره‌خنه‌ی س���ه‌ر‌‌ه‌تایی له‌م دیده‬ ‫ئه‌وه‌یه‪ ،‬ئه‌گه‌ر داخستنی ئه‌م ده‌روازه‌یه‬ ‫ببێت���ه ه���ۆی مه‌رگی ئێم���ه‪ ،‬چ مه‌رگی‬ ‫سیاس���ی یان مه‌رگی وج���وودی‪ ،‬به‌بێ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی تورکیا هی���چ زیانێکی لێبکات‪،‬‬ ‫ئه‌وا له‌س���به‌ینێ زووتر نییه‌ که‌ تورکیا‬ ‫ئه‌م ده‌روازه‌یه دائه‌خات‪ ،‬چونکه تورکیا‬ ‫له‌پاش کێش���ه‌ی والیه‌تی موسڵه‌وه هه‌تا‬ ‫ئێستا به‌رده‌وام ته‌ماحی خۆی بۆ بردنی‬ ‫داهاتی کوردس���تان دووپات ده‌کاته‌وه‪.‬‬ ‫ئێمه له‌کتێبه‌كه‌ماندا ده‌رباره‌ی تورکیا‌و‬ ‫هه‌رێم ئه‌م پرۆس���ه‌یه به به‌ڵگه‌‌وه زیاتر‬ ‫راڤه‌ئه‌که‌ین‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر زیاتر ل���ه‌ڕووی ئابوری‌و‬ ‫سیاس���ی‌و جیوپۆله‌تی���ک‌و بازرگان���ی‌و‬ ‫هه‌بوون���ی ده‌س���ه‌اڵت‌و پێگ���ه‌وه لێ���ی‬ ‫بنواڕین‪ ،‬ده‌بینین وێناکه به ش���ێوازێکی‬ ‫تره‪ .‬ئێم���ه بڕوامان وای���ه‪ ،‬تورکیا زۆر‬ ‫ب���ه قووڵی‌و له‌هه‌م���وو روویه‌که‌وه بیری‬ ‫له‌داخس���تنی ده‌روازه‌ی برایم خه‌لیل یان‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی تورکه‌كان پێ���ی ده‌ڵێن خابور‬ ‫کردوه‌ت���ه‌وه وه‌ك فش���ارێک بۆ س���ه‌ر‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬به‌تایبه‌ت رۆژانێ���ک که تورکیا‬ ‫هێش���تا به‌ت���ه‌واوی نه‌گۆڕاب���وو‪ .‬به‌اڵم‬ ‫هه‌‌رگیز ک���ه‌س له‌و بڕوای���ه‌دا نه‌بوو که‬ ‫ده‌بێت ئه‌و ده‌روازه‌ی���ه دابخرێت‪ .‬دیاره‬ ‫ئه‌م بابه‌ته له‌ڕوانگه‌ی تیوریه‌وه ده‌چێته‌‬ ‫نێو بواری ئه‌و زانس���ته نوێیه‌ی که پێی‬

‫ ‬ ‫ده‌ڵێن لیمۆلۆجی‪ ،‬به‌اڵم لێر‌‌ه‌دا ده‌رفه‌تی چه‌ند خۆپیشانده‌رێک له‌سوریا‬ ‫ئه‌وه‌م���ان نیی���ه‪ .‬هه‌‌رچه‌نده به‌س���ود‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره که بڵێین‪ ،‬ئه‌م زانس���ته‬ ‫نوێیه که ده‌رئه‌نجامی جیهانگیرییه دونیا‬ ‫چیدی ب���ه ره‌ق‌و دابه‌ش���کراو نابینێت‪،‬‬ ‫به‌ڵکو زیاتر به‌ ش���لبووه ده‌یبینێت‪ .‬به‌م‬ ‫پێی���ه له‌قازانجی تورکیادا نییه که خۆی‬ ‫دابڕێت‪ ،‬س���نور له‌س���ه‌ر خۆی دابخات‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت به س���ه‌ر دونیایه‌کدا که وه‌ك‬ ‫ده‌روازه‌یه‌ک���ه ب���ۆ هه‌موو عێ���راق وه‌ك‬ ‫داود ئۆغل���ۆ ده‌ڵێ���ت‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌رباری‬ ‫هه‌م���وو ئه‌مان���ه وه‌ک مێ���ژوو پێم���ان‬ ‫‪ .٤‬ئیس���رائیل‌و واڵت���ە یەکگرتوەکانی‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬خه‌ڵكی تورکیا دژ به ش���ه‌ڕی‬ ‫ئەمریکا دژایەتی خۆیان بۆ سێ کوچکەی‬ ‫رزگارکردن���ی کوێت‌و ئابڵۆقه خس���تنه‬ ‫ئازاد چاالک‬ ‫رژێمەکەی ئێس���تای س���وریاو حیزبوڵالو‬ ‫س���ه‌ر عێراق بوون‪ ،‬ئه‌م دژایه‌تیه کاتێک‬ ‫ئێران ناش���ارنەوەو وا چ���اوەڕوان دەکرێ‬ ‫گوێی لێنه‌گی���را له‌الیه‌ن ئۆزاله‌وه‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫چەندی���ن مەلەفی ئەمن���ی‌و موخابەراتی‌و‬ ‫هه‌ندێک هۆکار که ئێره جێگای باس���ی‬ ‫ئەتۆمی‌و کیمیای���ی‌و لەدژی ئەم الیەنانە‬ ‫نییه‪ ،‬له‌بیر‌و هۆشی خه‌ڵكیدا نه‌سڕایه‌وه‬ ‫هەڵبدەنەوەو بیکەنە بەهانەی هەنگاوەکانی‬ ‫کاتێک کاتی هێرشکردنه سه‌ر عێراق هات هەڵوێس���تی بەردەوامی چین‌و روسیا بۆ رویاندا‪.‬‬ ‫داهاتویان بەجۆرێک گەر بۆیان بکرێ هەر‬ ‫روس���یاو چی���ن ئەمڕۆ لەگ���ه‌ڵ ئەوەی‬ ‫له‌س���اڵی ‪ ٢٠٠٣‬نه‌وه‌د له‌سه‌دی خه‌ڵکی پشتگیریکردن له‌س���ەرۆک‌و رژێمی بەشار‬ ‫جارەو زەفەر بە الیەنێکیان ببەن‪.‬‬ ‫تورکیا دژ به‌ش���ه‌ڕ بوون‪ .‬دژه‌شه‌ڕبوون ئەسەد الی هەموان بووە مایەی تێڕامان‌و ک���ە دوو زلهێزی دنیان وا هەس���تدەکەن‬ ‫روداوی کوش���تنی گەش���تیارە‬ ‫له‌خه‌مخواردن���ی خه‌ڵک���ه‌وه نه‌ب���وو بۆ هەڵوەستە لەسەر کردن‪ ،‬دەبێ ئەو هۆکارانە کە له‌داڕشتنی سیاس���ەتی نێودەوڵەتی‌و‬ ‫ئیسرائیلیەکان له‌بولگاریاو‌ کێشەی تەنگەی‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌ڵکو له‌زیانی ئابورییه‌وه‌ بوو که چی بن کە وا له‌دوو زلهێزی جیهان دەکەن ت���ەرازوی هێ���ز رۆڵ ناگێ���ڕن‌و پەراوێ���ز‬ ‫هورمزو ناردنی چەکی قورس بۆ حیزبوڵال‌و‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجامی ش���ه‌ڕدا دێته ئاراوه‪ .‬هه‌ر لێبڕاوانە دژ بە ه���ەر هەوڵێکی نێوخۆیی خراون‪ ،‬بۆیە دەیانەوێ بەهەر ش���ێوەیەک‬ ‫چاره‌نووسی چه‌که‌ کیمیاوییه‌کانی سوریاو‬ ‫ئه‌م هه‌ڵوێس���تی دژه شه‌ڕه بوو پاشان س���وریاو نێودەوڵەتی بوەستن‌و سور بن بێ���ت ئەو رۆڵە بۆ خۆیان بگێڕنەوە‪ ،‬چین‬ ‫چەندی���ن مەلەفی تر له‌ڕۆژان���ی داهاتودا‬ ‫په‌رله‌مانی تورکی به‌به‌کارهێنانی خاکی لەس���ەر مانەوەی س���ەرۆکی ئەو واڵتەی وەک زلهێزێکی ئابوری‌و مرۆیی‌و سەربازی‬ ‫هاوش���انی ئاراس���تەی روداوەکانی سوریا‬ ‫ک���ە رۆژان���ە بەبەرچاوی هەم���وو دنیاوە دەیەوێ جێگایەکی نوێی شیاو له‌داڕشتنی‬ ‫هەڵدەدرێنەوە‪.‬‬ ‫تورکیا له‌الی���ه‌ن ئه‌مریکاوه رازی نه‌بوو‪ .‬قەتڵوعامی خەڵک‌و بەچەکی قورس���یش سیاس���ەتی نێودەوڵەتی‌و گۆڕانکاریەکانی‬ ‫‪ .٥‬هەڵوێستی تورکیا‌و پارتی کرێکارانی‬ ‫جیه���ان بۆ خۆی بپچڕێ‪ .‬بەهەمانش���ێوە‬ ‫که ده‌گمه‌نتری���ن رووداوی مێژوویی بوو واڵتەکەی وێران دەکا؟‬ ‫له‌مێژووی کورددا‪.‬‬ ‫کوردس���تان‌و الیەن���ە سیاس���یەکانی‬ ‫بێگوم���ان هەڵوێس���تی روس���یاو چین روس���یا خەون بە رۆڵ���ی جارانی یەکێتی‬ ‫‌و‬ ‫ق‬ ‫عێرا‬ ‫نێوان‬ ‫ئابوری‬ ‫ئه‌مڕۆ ئاس���تی‬ ‫کوردس���تانی عێراق لەم���ەڕ روداوەکانی‬ ‫له‌بێئاگای���ی یا له‌پای راپ���ۆرت‌و زانیاریی س���ۆڤێت‌و ش���ەڕی س���اردەوە دەبینێت‌و‬ ‫‌ندی‬ ‫ه‬ ‫‌یو‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫‌نه���ا‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫بااڵیه‬ ‫تورکی���ا هێنده‬ ‫س���وریا بەگش���تی‌و ناوچە کوردیەکان بە‬ ‫نادروستەوە نەهاتووە‪ ،‬هەروەها لەوەشەوە دەیەوێ وەک جەمسەرێکی سەرەکی ئەو‬ ‫هیچ‬ ‫‌بێت‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌ڵمانیا‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌و‬ ‫ا‬ ‫تورکی‬ ‫ئابوری نێوان‬ ‫ت���ەواوی روون نیی���ەو بەدڵنیاییەوە یەک‬ ‫س���ەرچاوەی نەگرت���ووە کە س���وریا دوا سیاسەتە له‌دنیای ئەمڕۆدا رۆڵی هەبێت‌و‬ ‫نادات‪.‬‬ ‫‌شانی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ش���ان‬ ‫تر‬ ‫‌كی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‬ ‫هەڵوێست نابن‪.‬‬ ‫پێگەی بەرژەوەندییە ئابوری‌و پەیوەندییە حسابی بۆ بکرێ‪.‬‬ ‫که‬ ‫‌دایه‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌یه‬ ‫ه‬ ‫‌رواز‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ندی‬ ‫تایبه‌تمه‬ ‫روس���یاو چی���ن ئ���ەم گۆڕانکاریان���ە‬ ‫ئەو رۆڵەی کە روس���یاو چی���ن ئەمڕۆ‬ ‫دوو قۆڵییە دێرینەکانی روسیاو چین بێت‬ ‫چونکه‬ ‫ناچێت‪،‬‬ ‫تر‬ ‫‌‌كی‬ ‫‌یه‬ ‫ه‬ ‫‌رواز‬ ‫ه‬ ‫‌‌‬ ‫د‬ ‫له‌هی���چ‬ ‫دەخوێنن���ەوەو پێی���ان وایە ک���ە هەموی‬ ‫له‌جیهان���دا دەیگێ���ڕن پارێزگاریک���ردن‬ ‫لەم ناوچەیەدا‪.‬‬ ‫تر‬ ‫واڵتێکی‬ ‫هیچ‬ ‫نه‬ ‫‌و‬ ‫ا‬ ‫سوری‬ ‫نه‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫نه ئێرا‬ ‫دەچێتە خان���ەی بەرژەوەندی‌و کەڵەگایی‬ ‫ئاکامی ئەم پش���تگیرییە بەهێزە نەک نیی���ە له‌ڕژێمی س���وریاو هەن���دێ رژێمی‬ ‫‌تێکی‬ ‫ه‬ ‫سیاس���‬ ‫که‬ ‫‌دات‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫تورکیا‬ ‫به‬ ‫رێگا‬ ‫ئەمری���کاوە‪ ،‬بۆی���ە چەندیان ب���ۆ بکرێ‬ ‫هەر هاواڵتییە س���وریەکانی ک���ردووە بە ت���ر‪ ،‬بەڵک���و داوایەکی ش���اردراوەی ژێر‬ ‫هەوڵ���دەدەن له‌جومگ���ە گرنگەکان���ی‬ ‫‌می‬ ‫ه‬ ‫‌ره‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫که‬ ‫‌کاربهێنێت‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌ه���ا‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ئابوری‬ ‫دوژمنی سەرس���ەختی ئ���ەو دوو زلهێزە‪ ،‬بەژێرە بۆ بەش���داریپێکردنیان له‌داڕشتنی‬ ‫سیاس���ەتی نێودەوڵەت���ی‌و نەخش���ە‬ ‫بەڵک���و وای کردووە زۆربەی گەالنی دنیاو نەخشەو گۆڕانکاریەکان وەک یاریکەرێکی‬ ‫سەربازی‌و ئابوریەکان هەڵوێستی جیایان‬ ‫له‌نێویش���یاندا گەالنی عەرەب‌و ناوچەکە سەرەکی‪.‬‬ ‫هەبێت‌و چەندیشیان له‌توانادا بێت کێشە‬ ‫زیادبوونی ناڕەزایی���ە جەماوەریەکانی‬ ‫بە رق‌و بێزارییەک���ی زۆرەوە بڕواننە ئەو‬ ‫بۆ ئەمری���کاو هاوپەیمانەکانی دروس���ت‬ ‫سوریا‌و زیادبوونی پێکدادانە خوێناوییەکان‬ ‫هەڵوێستە‪.‬‬ ‫کەواتە ئەگەر چ���اوی کامێراو زانیاری‌و کاردانەوەی جۆراوج���ۆری بەدوای خۆیدا توانایەکیەوە پشتگیری له‌هاوپەیمانەکانی ده‌کەن‪.‬‬ ‫راپۆرتی دەزگا جاسوسی‌و فەرمیەکانیان هێن���اوەو دوور نیی���ە ئەمن‌و ئاسایش���ی ده‌کات یاخ���ود ئەوەتا سیاس���ەتێکی تر‬ ‫گۆڕین���ی رژێم���ی ئیس���تای س���وریا‬ ‫هەڵدەبژێرێ‌و بە ش���ێوەی "ئەمری واقع" کۆمەڵێک گۆڕانکاری بەدوای خۆیدا دێنێ‌و‬ ‫هەڵ���ە نەبوبێت‌و داهات���وی بەرژەوەندییە ناوچەکە بهەژێنێ‪ ،‬چونکە‪:‬‬ ‫‪ .١‬حیزبوڵ�ڵ�ای لوبن���ان‌و بزوتنەوەی مامەڵە لەگەڵ روداوەکان دەکا‪.‬‬ ‫هاوکێش���ەکانی ئەمڕۆ له‌ناوچەکەو جیهان‬ ‫هەمەجۆرەکانی���ان نەک هەر له‌س���وریا‪،‬‬ ‫‪ .٣‬عێراق ک���ە ش���یعە زۆرینەکەیەتی دەگۆڕێت‪.‬‬ ‫بەڵکو له‌زۆر واڵت���ی عەرەبی تر بکەوێتە حەم���اس یەک���ەم زەرەرمەن���دی ه���ەر‬ ‫مەترس���یەکانی خۆی ناشارێتەوەو الیەنە‬ ‫پرس���یاری زۆر گرنگ ئەوەی���ە‪ :‬الیەنە‬ ‫مەترسییەوە‪ ،‬ئیتر چین‌و روسیا ئەم کارە ئاڵوگۆڕێک دەبن له‌سوریا‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ئێران کە بە دۆستێکی هەرە نزیکی سیاسیەکانی پێیانوایە کە روخانی رژێمی سیاس���یەکانی عێراق‌و لەناویشیاندا الیەنە‬ ‫بۆ دەکەن؟‬ ‫لەمەش زیاتر هه‌ڵوێستیان بەرامبەر زۆر س���وریا دەژمێردرێ ئەویش بەهەمانشێوە س���وریا دەبێتە مەترس���ییەکی گەورە بۆ کوردیەکان بەدەسەاڵت‌و ئۆپۆزیسیۆنەوە‬ ‫کێشەی لەو جۆرە له‌ڕابردودا لەئاستێکدا زەرەری خ���ۆی له‌شکس���تهێنانی حوکمڕانی خۆیان‌و ئاسایش���ی نیشتمانی چ نەخش���ەیەکی هاوبه‌ش���یان هه‌ی���ه‌و‬ ‫دەوەستاو پاش���گەز دەبونەوە‪ ،‬هەروەک هاوپەیمانەکان���ی دەبین���ێ‌و دەکەوێت���ە عێ���راق‌و هاوکێش���ەی س���وننەو ش���یعە هەڵوێستیان چۆن دەبێت؟ ئایا خۆیان بۆ‬ ‫له‌عێ���راق‌و لیبی���او چەندی���ن حاڵەتی تر ب���ەر دوو ئەگ���ەر‪ ،‬یان ئەوەت���ا بەهەموو له‌عێراقدا دەشێوێنێ‪.‬‬ ‫ئەگەرەکان ئامادەکردووە؟!‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫دۆسیه‌ی سوریا‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌ک بۆ هه‌ڵوێستی روسیاو چین‬ ‫ئەو رۆڵەی کە‬ ‫روسیاو چین ئەمڕۆ‬ ‫له‌جیهاندا دەیگێڕن‬ ‫پارێزگاریکردن نییە‬ ‫له‌ڕژێمی سوریاو‬ ‫هەندێ رژێمی تر‪،‬‬ ‫بەڵکو داوایەکی‬ ‫شاردراوەی‬ ‫ژێر بەژێرە بۆ‬ ‫بەشداریپێکردنیان‬ ‫له‌داڕشتنی نەخشەو‬ ‫گۆڕانکاریەکاندا‬

‫ئه‌‌وه‌ی جێی داخه‬ ‫له‌ناو کورددا‬ ‫ئاگایی کورد هێشتا‬ ‫نه‌گه‌شتوه‌ته ئه‌و‬ ‫ئاسته که بزانێت‬ ‫چۆن له‌خۆیدا هێز‬ ‫به‌رهه‌م بهێنێت‬

‫ناوخۆیی هه‌موو بکوژێ بۆ قازانجی بازاڕی‬ ‫خۆی‪ ،‬به‌اڵم له‌مه گرنگتر رووی سیاسیه‪،‬‬ ‫تورکه‌كان بڕوایان وایه‪ ،‬داخستنی سنور‬ ‫ده‌بێت���ه هۆی بێکاری‌و ه���ه‌ژاری زۆرترو‬ ‫له‌ئه‌نجامدا زیادکردنی ژماره‌ی گه‌ریالکانی‬ ‫په‌که‌که‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر ده‌روازه‌ی برایم خه‌لیل‬ ‫له‌م هه‌م���وو ده‌روازه‌ی���ه‌وه گرنگه‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا په‌یوه‌ندی راس���ته‌وخۆی‬ ‫هه‌یه به به‌رژه‌وه‌ن���دی خه‌ڵکان‌و الیه‌نی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداری به‌هێزه‌وه له‌ناو تورکیا‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانی���اری رۆژنامه‌کان���ی تورکیا‬ ‫بڕی زۆری ئ���ه‌و کۆمپانی���ای خانوبه‌‌ره‬ ‫دروس���تکردنانه له‌کوردس���تانن سه‌ر به‬ ‫ئۆیاک‪-‬ن‪ .‬ئۆی���اک رێکخراوێکی ئابورییه‬ ‫ک���ه سه‌رپه‌رش���تی هه‌م���وو کۆمپانیا‌و‬ ‫بانک‌و ب���واره‌ ئابوریه‌کانی تری س���وپا‬ ‫ئ���ه‌کات‪ .‬که‌وات���ه یه‌کێ���ک له‌گ���ه‌‌وره‬ ‫سودمه‌ندانی گه‌شه له‌باشوری کوردستان‬ ‫س���وپای تورکیا‌و ئه‌فسه‌ره‌کانیه‌تی‪ ،‬که‬ ‫راسته‌وخۆ داهاتی ئه‌و رێکخراوه ده‌چێته‬ ‫سه‌ر مووچه‌ی خانه‌نشینه‌کانیان‪ .‬دیاره‬ ‫لێره‌دا ئێمه باس ل���ه‌و ر‌‌ه‌هه‌نده ناکه‌ین‬ ‫که‌له‌ڕاستیدا کوردستان بۆ تورکیا چه‌ند‬ ‫گرنگه‪..‬‬ ‫خۆبه‌که‌مزانین���ی ک���ورد له‌هه‌م���وو‬ ‫ئاستێکدا ده‌رئه‌نجامی نه‌بوونی ئاگایی‌و‬ ‫زانیارییه ده‌رباره‌ی پێگه‌ی خۆی‪ .‬ئه‌‌وه‌ی‬ ‫جێ���ی داخه له‌ناو ک���ورددا ئاگایی کورد‬ ‫هێشتا نه‌گه‌شتوه‌ته ئه‌و ئاسته که بزانێت‬ ‫چۆن له‌خۆیدا هێز به‌رهه‌م بهێنێت‪.‬‬

‫ماستاوکردن‬ ‫حه‌مه‌ گۆپاڵه‌‌‬ ‫ماس���تاوکردن به‌رهه‌م���ی سیاس���ه‌تێکی‬ ‫ناڕاست‌و نادروسته‌‪ ،‬ده‌رئه‌نجامی به‌حیزبی‬ ‫ب���وون‌و ناعه‌داله‌ت���ی‌و نه‌بوونی یاس���او‬ ‫نادیموکراس���یه‌ له‌کۆمه‌ڵ���گادا‪ ،‬به‌رهه‌می‬ ‫سیاس���ه‌تێکه‌ که‌س���ی ش���یاو له‌شوێنی‬ ‫ش���یاودا نییه‌‌‪ ،‬به‌ڵکو که‌س���ی نه‌ش���یاو‬ ‫له‌شوێنی ش���یاودایه‌‪ ،‬له‌کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا‬ ‫حیزب له‌ش���کرێک له‌ئه‌ندام���ان‌و مرۆڤی‬ ‫ماستاوکه‌ری به‌رهه‌مهێناوه‪ ،‬ئه‌م له‌شکره‌‬ ‫چونه‌ته‌ نێو جومگه‌کانی حیزب‌و ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫دام‌و ده‌زگاکانی حکومه‌ته‌وه‌و زۆر بڕیاری‬ ‫گرن���گ‌و چاره‌نوسس���ازیان به‌ ده‌س���ته‌‌‪،‬‬ ‫ماس���تاوکه‌ران هۆکاری نانه‌وه‌ی پشێوی‌و‬ ‫نائارام���ی‌و ناعه‌داله‌ت���ی‌و ناڕه‌زایه‌تی���ه‌‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمه‌اڵتیه‌کانن‌‪ ،‬بوونه‌ته‌ هۆی‬ ‫به‌رپاکردن���ی چه‌ندی���ن خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌و شۆڕش‌و گۆڕانکاری سیاسی‌‪‌.‬‬ ‫ماستاو وشه‌یه‌کی ناشیرینی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫نێگه‌تیڤه‌‌و له‌گه‌ڵ دروستبوونی ئاده‌میزاددا‬ ‫ئه‌م دی���ارده‌‌ خراپه‌ش‌ هاتووه‌ته‌ دونیاوه‌‪،‬‬ ‫ک ‌هم‌و زۆری که‌س���انی ماس���تاوکه‌ر به‌نده‌‬ ‫به‌ کۆمه‌ڵێک فاکته‌ری ئابوری‪ ،‬سیاس���ی‪،‬‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬ئاین���ی‪ ،‬رۆش���نبیریه‌وه‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫به‌ش���ێک له‌ماس���تاوکه‌ران ل���ه‌و جۆره‌‬ ‫که‌سانه‌ پێک دێن که‌وا که‌م تواناو‌الوازن‌و‬ ‫له‌ئاس���ت ئه‌و ئامانجه‌دا نین که‌وا هه‌وڵی‬ ‫بۆ ده‌ده‌ن‪‌ ،‬به‌رده‌وام هه‌وڵده‌ده‌ن الوازی‌و‬ ‫سیمای راس���ته‌قینه‌و که‌م توانایی خۆیان‬

‫بش���ارنه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕێ���گای ماس���تاوکردنه‌وه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر که‌م‌و کوڕی‌و الوازیه‌کانیاندا زاڵ‬ ‫بن‪ ‌،‬ناتوانن روبه‌ڕوی که‌س���انی به‌هێزترو‬ ‫به‌توانات���ر ببنه‌وه‌‪ ،‬تاکه‌ رێگای گه‌ش���تن‬ ‫به‌ ئامانج���ی تایبه‌تیان رێ���گای مه‌رایی‌و‬ ‫ماس���تاوکردنه‌وه‌ بۆ به‌رپرسان‌و که‌سانی‬ ‫بااڵده‌ست‌‪ ،‬ماستاوکه‌ران هه‌میشه‌ له‌‌هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌دان خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت له‌خۆیان رازی‬ ‫بکه‌ن‌‌و س���ه‌ر‌نجی ئه‌وان ب���ه‌ الی خۆیاندا‬ ‫راکێشن‪ ‌،‬هه‌وڵ ده‌ده‌ن رێگایه‌کی تایبه‌ت‌و‬ ‫گونجاو بدۆزنه‌وه‌ تاوه‌کو له‌کۆتاییدا بگه‌ن‬ ‫به‌و ئامانجه‌ی له‌پێناویدا ماستاو ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ماس���تاوکه‌ر‌له‌ڕێگای ماس���تاوکردنه‌وه‌‬ ‫که‌سایه‌تی خۆی له‌ده‌ست ده‌دات‪ ،‬ده‌بێته‌‌‬ ‫قوربانی حه‌زو ئاره‌زوه‌کانی ئه‌و که‌س���ه‌ی‬ ‫ماس���تاوی بۆ ده‌کات‪ ،‬ئه‌م جۆره‌ که‌سانه‌‌‬ ‫وا خۆیان پیش���ان ده‌ده‌ن ک���ه‌وا ئه‌وه‌ی‬ ‫گه‌وره‌کانیان ده‌یکه‌ن راست‌و دروست‌و بێ‬ ‫عه‌یب‌و عاره‌و ئه‌مانیش وه‌ک ئه‌وان هاوڕاو‬ ‫هاوته‌بان له‌گه‌ڵیاندا ماس���تاوکه‌ر‌ غائیبه‌‬ ‫له‌هه‌موو بیرو بۆچوونێکی دژو ره‌خنه‌گرانه‪،‬‬ ‫غائیبه‌ له‌هه‌موو ئیعتیرازو ناڕه‌زایه‌تیه‌ک‪،‬‬ ‫تاکه‌ رێگاو ئامرازی ده‌س���ت ماستاوکه‌ران‬ ‫به‌ڵێ‪ ،‬راس���ته‌و دروس���ته‌‪ ،‬زه‌رده‌خه‌نه‪،‬‬ ‫سه‌ردانه‌واندن‪ ،‬خزمه‌تکردن‪ ،‬مه‌راییکردن‪،‬‬ ‫قه‌ناعه‌ت پێک���ردن‪ ،‬رازیکردن‪ ،‬تێرکردنی‬ ‫حه‌زو ئاره‌زوه‌کانی ئه‌و که‌س���انه‌یه‌ که‌وا‬ ‫ماستاویان بۆ ده‌که‌ن‪‌.‬‬ ‫لێ���ره‌وه‌ بۆمان ده‌رئه‌که‌وێت که‌وا له‌پاڵ‬ ‫هه‌موو ماس���تاوکردنێکدا مه‌رامێک یاخود‬ ‫داوایه‌کی تایبه‌ت���ی ره‌وا یان ناڕه‌وا خۆی‬

‫حه‌ش���ارداوه‌‪ ،‬زۆر ج���ار ماس���ته‌وکه‌ران‬ ‫توانای به‌ربه‌ره‌کانی که‌س���انی به‌هێزترو‬ ‫به‌تواناتریان نییه‌‌‌و شیاوی ئه‌و پله‌و پایه‌و‬ ‫پۆسته‌ش‌ نین‌ که‌وا‌ ماستاوی بۆ ده‌که‌‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ هه‌وڵده‌ده‌ن که‌م توانایی خۆیان‬ ‫بش���ارنه‌وه‌و رێ���گای ماس���تاو بگرنه‌ به‌ر‬ ‫تاوه‌کو بگه‌ن به‌‌و ئامانجه‌ی که‌ له‌پێناویدا‬ ‫ماستاوی بۆ ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫به‌ش���ێکی تر له‌ماستاوکه‌ران له‌و جۆره‌‬ ‫که‌س���انه‌ پێکدێن که‌وا توانایه‌کی باشیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌‌به‌ر هۆکارێک له‌هۆکاره‌کان‬ ‫ناتوان���ن جێگا به‌ که‌س���انی الوازترو که‌م‬ ‫توانات���رو نه‌ش���یاوتر چۆڵ بک��� ‌هن‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫جۆره‌ که‌س���انه‌ له‌و واڵتان���ه‌دا زۆرن که‌وا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت دیکتات���ۆرو تۆتالیتاریزم���ه‌و‬ ‫یاسا‌و دادپه‌روه‌ری تیایدا غائیب ‌ه‪ ‌،‬حیزب‪،‬‬ ‫خێزان‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ئه‌ندام بوون‌و وه‌ال بۆ‌‬ ‫حیزب پێودانگی راس���ته‌قینه‌ن بۆ گه‌شتن‬ ‫ب���ه‌ مه‌رامی تایبه‌ت���ی‌و وه‌رگرتنی هه‌موو‬ ‫پۆست‌و پله‌و پایه‌یه‌کی ئیداری‌و سیاسی‪.‬‬ ‫به‌ش���ی یه‌ک���ه‌م له‌ماس���تاوکه‌ران که‌م‬ ‫توان���او بێ هێزو ش���یاو نین بۆ هیچ پله‌و‬ ‫پایه‌یه‌کی سیاسی‌و حکومی‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫ماستاوکردنه‌وه به‌س���ه‌ر پسپۆڕو به‌هێزو‬ ‫به‌تواناکان���دا زاڵ ده‌ب���ن‪ ،‬چونکه‌‌‌ حیزب‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت رێگای���ان پ���ێ ده‌دات بگه‌ن‬ ‫به‌ ئامان���ج‪ ،‬ئه‌م جۆره‌ له‌ماس���تاوکه‌ران‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا زۆرن‪.‬‬ ‫به‌شی دووه‌م له‌ماس���تاوکه‌ران پسپۆڕ‌و‬ ‫به‌تواناو شاره‌زان به‌ هه‌مان شێوه‌ی به‌شی‬ ‫یه‌که‌م به‌هۆی ماس���تاوکردنه‌وه‌‌ ئاس���انتر‬

‫له‌و واڵتانه‌دا‪ ،‬حیزب‪،‬‬ ‫خێزان‪ ،‬ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫ئه‌ندام بوون‌و وه‌ال‬ ‫بۆ‌ حیزب پێودانگی‬ ‫راسته‌قینه‌ن بۆ‬ ‫گه‌شتن به‌ مه‌رامی‬ ‫تایبه‌تی‌و پله‌و پایه‌‬ ‫ده‌گه‌ن به‌و پۆست‌و پله‌و پایه‌و ئامانجه‌ی‬ ‫که‌وا له‌پێناویدا ماستاو ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫له‌کۆمه‌ڵ���گای حیزبیدا ماس���تاوکردن‌و‬ ‫ماس���تاونه‌کردن رۆڵی س���ه‌ره‌کی‌و ته‌واو‬ ‫ئه‌گێڕن‪ ،‬ماس���تاوکه‌ران الوازو بێ توانان‪،‬‬ ‫به‌اڵم کۆمه‌ڵگا به‌ڕێوه‌ ده‌به‌ن‪ ،‬نمونه‌ش بۆ‬ ‫قسه‌کانمان زۆرێک له‌‌و مه‌سئوله‌ حیزبی‌و‬ ‫ئیداریانه‌ی ئه‌مڕۆ کوردس���تانی باشوره‌‪،‬‬ ‫ماستاونه‌که‌رانیش که‌سانی ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫ته‌کنۆکرات‌و دیموکراس���یخوازو پسپۆڕن‪،‬‬ ‫به‌اڵم رۆڵی ئۆپۆزیس���یۆن‌و ته‌ماش���اکه‌ر‬ ‫ده‌بین���ن‌و ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌ی���ان پێ نادرێت‌‬ ‫له‌شوێنه‌ گرنگه‌کاندا کار بکه‌ن‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫بانيژه‬

‫‪15‬‬

‫د‪ .‬ره‌وشت ره‌شید‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشی ‌ه ده‌رونیه‌كان‬

‫به‌مشێوه‌ی ‌ه مانگی ره‌مه‌زانت به‌ڕێكه‌‬ ‫له‌مانگی ره‌مه‌زاندا زۆر كه‌س‬ ‫خوازیارن كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫رێكوپێك‌و ته‌ندروست‌و پارشێوو‬ ‫به‌ربانگ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك‬ ‫ده‌زانرێت دره‌نگخستنی پارشێو‌و‬ ‫پێشخستنی به‌ربانگ ئه‌و ماوه‌یه‌‬ ‫كه‌م ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌شمان بێبه‌ش‬ ‫ده‌بێت له‌خواردن‌و خواردنه‌وه‌‪ ،‬جا‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ به‌م شێوه‌یه‌ پرۆگرامی‬ ‫خواردنمان له‌مانگی ره‌مه‌زاندا‬ ‫دابنێین‪.‬‬

‫له‌كاتی برسیبونتدا به‌ته‌نها‬ ‫په‌نا مه‌به‌ره‌ به‌ر خواردنی میوه‌‬

‫ده‌بێت به‌ربان����گ كردنه‌وه‌ به‌دوو قۆناغ‬ ‫بكرێت له‌و باره‌یه‌وه‌ لێكۆڵه‌ره‌وان ده‌ڵێن‬ ‫ك����ه‌ قۆناغ����ی یه‌كه‌م����ی به‌ربانگ وه‌ك‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌كی كۆئه‌ندامی هه‌رس‬ ‫وایه‌‌و تیایدا ده‌بێت خۆراكێكی سه‌رچاوه‌ كه‌ له‌دواییدا ده‌بێته‌ دروستبوونی پێچی بخورێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب����ۆ قۆناغی دووه‌م دوای پش����ودانێك‌و‬ ‫ش����ه‌كر وه‌ربگیرێ����ت كه‌ هه‌رس����كردنی ناوسك‪.‬‬ ‫ئاس����ان بێت ئه‌وانی����ش وه‌ك خورماو لێكۆڵه‌ره‌وانی بواری پزیشكی ئامۆژگاری نوێژی ئێ����واره‌ ژه‌می س����ه‌ره‌كی خۆت‬ ‫میوه‌كان بێت‪ ،‬هه‌ندێك كه‌سیش له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ ده‌ده‌ن كه‌ له‌ب����ری خواردنه‌وه‌ی بخ����ۆ ئاگاداربه‌ كه‌ ش����ه‌وانی ره‌مه‌زان‬ ‫به‌ربانگدا په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر خواردنه‌وه‌ی ئاوی س����ارد په‌نا ببرێته‌ به‌ر خواردن‌و له‌كاتی برسیبونتدا به‌ته‌نها په‌نا مه‌به‌ره‌‬ ‫ئاوی سارد كه‌ ئه‌مه‌ش له‌ڕاستیدا زیانی خواردنه‌وه‌ی ش����ۆرباو دواتر په‌رداخێك به‌ر خواردنی می����وه‌ كه‌ له‌الی هه‌ندێك‬ ‫هه‌یه‌ بۆ سه‌ر دیواری گه‌ده‌و ریخۆڵه‌كان ئ����اوی مامناوه‌ند نه‌ س����ارد‌و نه‌ گه‌رم كه‌س ئه‌مه‌ باوه‌‌و وا هه‌ست ده‌كات به‌م‬

‫كاره‌ كێشی له‌شی داده‌به‌زێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕاس����تیدا ئه‌م ج����ۆره‌ خواردنه‌ (واته‌‬ ‫به‌ته‌نه����ا می����وه‌) زیانبه‌خش����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێت خ����واردن هه‌مه‌چه‌ش����نه‌ بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌ته‌نها خواردنی میوه‌ كێشه‌ی‬ ‫دابه‌شكردنی وزه‌ به‌س����ه‌ر ئه‌ندامه‌كانی‬ ‫له‌شدا دروس����ت ده‌كات جگه‌ له‌مانه‌ش‬ ‫باش����تره‌ خۆراكی سروش����تی پڕ به‌های‬ ‫خۆراكی بخورێت‌و خۆمان به‌دوور بگرین‬ ‫له‌و خواردنه‌وه‌و خۆراكانه‌ی كه‌ به‌ڕێگه‌ی‬ ‫پیشه‌سازی دروستكراون‪.‬‬

‫‪ 5‬خۆراك كه‌ تینوێتیت ناهێڵێت‬

‫شاره‌زایانی بواری تەندروستی بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌ن له‌تینووبوون ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رێگر ‌‬ ‫رۆژوگران‪ ،‬رێنماییان ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌م‬ ‫خواردنانه‌ی‌ الی‌ خواره‌وه‌ بخۆن‪:‬‬

‫‪ -1‬ق����ۆخ‪ :‬جه‌س����ته‌ی‌ م����رۆڤ ب����ۆ‬ ‫رووبه‌ڕووبوون����ه‌وه‌ی‌ نه‌خۆش����ییه‌كان‬ ‫به‌هێزت����ر ده‌كات‪ ،‬ریخۆڵ����ه‌كان‬ ‫نه‌رمده‌كاته‌وه‌‌و هه‌رسكردنیش ئاسان‬

‫ده‌كات‪ ،‬تینووێت����ی‌‌و بۆن����ی‌ ده‌میش‬ ‫ناهێڵێت‪ ،‬هه‌روه‌ها قۆخ پێست جوان‌و‬ ‫نه‌رمده‌كاته‌وه‌و ئه‌گه‌ر رۆژوگران بیده‌ن‬ ‫له‌لێویان‪ ،‬ئه‌وا وشكی‌ لێویان نامێنێت‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ تایبه‌تمه‌ندی‌ نه‌رمكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫لێوی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ترێ����ی‌ ره‌ش‪ :‬تایبه‌تمه‌ندیی����ه‌‬ ‫ئه‌نتیئۆكس����یده‌كه‌ی‌ زۆر به‌هێ����زه‌و‬ ‫میوه‌یه‌كه‌ له‌وه‌رزی‌ هاویندا به‌ئاسانی‌‬ ‫ده‌س����ت ده‌كه‌وێت‪ ،‬هه‌روه‌ها یه‌كێكه‌‬ ‫ل����ه‌و میوانه‌ی‌ ك����ه‌ تینووێنی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌ناوده‌بات‪.‬‬ ‫‪ -3‬كاڵه‌ك‌و شووتی‌‪ :‬ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و‬ ‫میوانه‌ت له‌كاتی‌ پارش����ێودا خوارد‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وا له‌ڕۆژدا ب����ۆ ماوه‌یه‌ك����ی‌ درێژ‬ ‫تینووت نابێت‌و هه‌س����ت به‌تینووێتی‌‬ ‫ناكه‌یت‪.‬‬ ‫‪ -4‬ماستی‌ خۆماڵی‌‪ :‬ئه‌و ماسته‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌مااڵندا ئام����اده‌ ده‌كرێت بێخوێیه‌و‬ ‫هۆكاری‌ نه‌هێشتنی‌ تینوێتی‌ مرۆڤه‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬ته‌ماته‌‪ )%95( :‬له‌ئاو پێكهاتووه‌‌و‬ ‫جه‌س����ته‌ی‌ مرۆڤ فێن����ك ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا به‌ڕێژه‌یه‌ك����ی‌ ب����ه‌رز له‌ناو‬ ‫ته‌ماته‌دا (مه‌گنس����یۆم‪ ،‬پۆتاسیۆم‌و‬ ‫كالس����یۆم) هه‌روه‌ها ڤیتامین‌و ریشاڵ‬ ‫بوونی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫به‌هۆی هه‌تاوه‌و‌ه‬ ‫توشی په‌ڵه‌ی‬ ‫ده‌موچاو بویت؟‬ ‫شاره‌زایانی بواری جوانكاری جۆره‌‬ ‫پێكهاته‌یه‌كیان دروستكردووه‌ كه‌‬ ‫یارمه‌تیده‌رێكی زۆر باشه‌ بۆ له‌ناوبردنی‬ ‫ئه‌و په‌ڵه‌ قاوه‌ییانه‌ی سه‌ر پێست كه‌‬ ‫به‌هۆی به‌ركه‌وتنی تیشكی هه‌تاو بۆ‬ ‫سه‌ر پێست بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر توشی‬ ‫ئه‌و په‌اڵنه‌ بوون به‌ تایبه‌تی له‌هاویندا‪.‬‬ ‫چەند دووکانێکی خورما فرۆش سلێمانی ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ سەراوی‬

‫خورما زۆرینه‌ی ڤیتامینه‌كانی تێدایه‌‬ ‫خورما یه‌كێكه‌ له‌و خۆراكانه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌مانگی ره‌مه‌زاندا بایه‌خێكی زۆری‬ ‫پێده‌درێت‌و به‌درێژایی‌ ئه‌و مانگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی خواردن ‌‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ده‌بێته‌ به‌شێك ‌‬ ‫ی رۆژو شكاندندا‪،‬‬ ‫خه‌ڵك له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خورما به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫سوده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چین‪ ،‬ئایا ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫ی رۆژوه‌وان به‌و ماد‌ه‬ ‫قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆراكییه‌ به‌هێزانه‌ی كه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫به‌ڕۆژوبوونیدا له‌ده‌ستیان ده‌دات؟‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆراك به‌هۆ ‌‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ ب���وار ‌‬ ‫ی به‌سود له‌نێو‬ ‫بوونی‌ چه‌ندین ڤیتامین ‌‬ ‫خورمادا له‌وان ‌ه (فس���فۆڕ‪ ،‬كالیسیۆم‪،‬‬ ‫ئاسن‪ ،‬مه‌گنیسیۆم‪ ،‬سۆدیۆم‪ ،‬كبریت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ ،)a،b،d‬ناو ‌‬ ‫كل���ۆر)‌و ڤیتامینه‌كان ‌‬ ‫ئه‌مباری‌ ڤیتامینه‌كانیان لێناوه‌‪.‬‬ ‫ش���اره‌زایان س���ه‌باره‌ت به‌س���ود‌ه‬ ‫ی خورم���ا پێیانوای ‌ه‬ ‫ته‌ندروس���تییه‌كان ‌‬ ‫خواردنی‌ خورما س���ودی‌ زۆر به‌مرۆڤ‬

‫ی‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬له‌وان���ه‌ش (به‌هێزكردن ‌‬ ‫جگه‌ر‪ ،‬زیادكردنی‌ توانا سێكسییه‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ق���وڕگ) ده‌كات‪ ،‬له‌كات ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌تاڵ‪ ،‬كرم ‌‬ ‫ی به‌س���ك ‌‬ ‫خواردنیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ن���او س���ك ده‌كوژێت‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گش���تیش ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ به‌هێزكردن ‌‬ ‫ماس���ولكه‌‌و مێش���ك‪ ،‬جگ���ه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ی دواخس���تنی‌ پیری‌‪ ،‬غود‌ه‬ ‫ده‌بێته‌هۆ ‌‬ ‫ی خوێن نه‌رم‬ ‫چاالك ده‌كات‌و ده‌ماره‌كان ‌‬ ‫ی كاریگه‌ریش ده‌گێڕێت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬رۆڵێك ‌‬ ‫ی گ���ه‌ده‌‌و له‌الوازب���وون‌و‬ ‫له‌ته‌ڕبوون��� ‌‬ ‫هه‌وك���ردن ده‌یپارێزێ���ت‪ ،‬گێژب���وون‌و‬ ‫ی له‌ش���یش ناهێڵێت‌و‬ ‫بێتاقه‌تی‌‌و ته‌مه‌ڵ ‌‬ ‫جگه‌ر‌و گورچیل ‌ه پاك ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���اره‌زایان جه‌خت له‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ر ئه‌و س���ودان ‌هی‌ له‌خورمادا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫خواردن���ی‌ له‌ڕه‌مه‌زان���دا ده‌بێته‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی رۆژوه‌وان ب���ه‌و‬ ‫قه‌ره‌بوكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫م���ادد‌ه خۆراكییان���ه‌ ‌‬ ‫به‌ڕۆژوبوونیاندا له‌ده‌ستیانداوه‌‪.‬‬

‫پێكهاته‌كان‪:‬‬ ‫‪ 2‬كه‌وچ����ك ئ����ارد‪ 2 ،‬كه‌وچ����ك ش����یر‬ ‫گیراوه‌ی بێچه‌وری‪ 1 ،‬زه‌یتی زه‌یتون‪1 ،‬‬ ‫ئاوی لیمۆ‪( .‬پێویسته‌ كه‌وچكی چێشت‬ ‫خواردن بێت)‪.‬‬ ‫ئه‌و پێكهاتانه‌ی سه‌ره‌وه‌ تێكه‌ڵ به‌یه‌ك‬ ‫ده‌كه‌ی����ت‌و به‌جوانی ده‌یش����ێلیت تاكو‬ ‫هه‌ویرێكی باش����ی لێدروس����ت ده‌بێت‪.‬‬ ‫پاشان ده‌یده‌ت له‌ده‌م‌و چاوت بۆماوه‌ی‬ ‫‪ 20‬خوله‌ك ده‌یخه‌یته‌ س����ه‌ر پێس����تت‪،‬‬ ‫باشتر وایه‌ له‌و ماوه‌یه‌دا قسه‌ نه‌كه‌یت‪.‬‬ ‫دواتر به‌ده‌ستت ده‌یوه‌رێنیت‌و پاشان به‌‬ ‫ئاو ده‌یش����ۆیت‪ .‬پێویسته‌ ئه‌م گیراوه‌یه‌‬ ‫هه‌فته‌ی دوو جار به‌كاربهێنرێت بۆ ماوه‌ی‬ ‫مانگێك دوات����ر هه‌س����ت به‌گۆڕانكاری‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫ئه‌و دایك‌و باوكانه‌ی توشی نه‌خۆشی‌ نه‌بوون ‪‌ %6‬ی منداڵه‌كانیان توشی ده‌بن‬

‫خه‌مۆكی باوان كاریگه‌ری له‌سه‌ر منداڵ هه‌یه‌‬ ‫له‌تازه‌ترین لێكۆڵینه‌وه‌ی زانا‬ ‫لێكۆڵه‌ره‌كانی ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكادا ده‌ركه‌وتووه‌ كه‌ ئه‌و باوكانه‌ی‬ ‫نه‌خۆشی خه‌مۆكییان هه‌یه‌ به‌زۆری‬ ‫منداڵه‌كانیان توشی نه‌خۆشییه‌كانی‬ ‫ده‌رونی باری سۆزداری‌و خراپی‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت ده‌بن‪.‬‬ ‫ئه‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌ش����كردو‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌و دایك‌و باوكانه‌ی پێكه‌وه‌ نه‌خۆشی‬ ‫خه‌مۆكییان هه‌یه‌ هه‌میش����ه‌ منداڵه‌كانیان‬ ‫توشی نه‌خۆشییه‌ ئه‌قڵییه‌كان ده‌بن‪.‬‬ ‫له‌لێكۆڵینه‌وه‌ك����ه‌دا هات����ووه‌ ك����ه‌ ئ����ه‌و‬ ‫دایك‌و باوكانه‌ی ته‌نها یه‌كێكیان توش����ی‬ ‫نه‌خۆش����ی خه‌مۆكی بووبن ئ����ه‌وا ‪%25‬ی‌‬ ‫منداڵه‌كانی����ان توش����ی نه‌خۆش����ییه‌كانی‬ ‫ده‌رونی ده‌بن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌كاتێكدایه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و دایك‌و باوكانه‌ی هیچیان توش����ی ئه‌و‬ ‫جۆره‌ نه‌خۆش����ییه‌ نه‌ب����وون ته‌نها ‪%6‬ی‌‬ ‫منداڵه‌كانیان توش����ی نه‌خۆش����ی ده‌رونی‬

‫به‌زۆری نه‌خۆشی‬ ‫خه‌مۆكی به‌هۆی‬ ‫هه‌ژارییه‌و‌ه توشی‬ ‫مرۆڤه‌كان ده‌بێت‬

‫ده‌بن‪ .‬له‌كۆتایی لێكۆڵینه‌وه‌كه‌شدا هاتووه‌‬ ‫ك����ه‌ به‌زۆری نه‌خۆش����ی خه‌مۆكی به‌هۆی‬ ‫هه‌ژارییه‌وه‌ توشی مرۆڤه‌كان ده‌بێت واته‌‬ ‫هه‌ژاری س����ه‌ره‌كیترین پله‌ی����ه‌ كه‌ مرۆڤ‬ ‫توشی ئه‌و نه‌خۆشییه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫جێ����ی‌ ئاماژه‌یه‌ ئ����ه‌و مندااڵن����ه‌ی ته‌نها‬ ‫باوكیان توش����ی نه‌خۆشی خه‌مۆكی بووه‌‬ ‫منداڵه‌كانی����ان له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ ئ����ه‌و جۆره‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌ی پێوه‌ دیار نابێت تا ته‌مه‌نی‬ ‫گه‌وره‌یی‪.‬‬

‫مانگرتن ‌ی‬ ‫ته‌ندروست ‌ی زه‌ره‌ر‬ ‫به‌كێ‌ ده‌گه‌یه‌نێت؟‬

‫ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر بیستمان كه‌ پزیشكان ‌ی‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‌و دواتریش پزیشكانی‌ شار ‌ی‬ ‫هه‌ولێر‌و پاشانیش كارمه‌ندان ‌ی ته‌ندروست ‌ی‬ ‫ه���ه‌ردوو پارێزگا مانی���ان گرتووه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫وه‌ك���و پیش���اندانی‌ ناڕه‌زای���ی‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پێش���ێلكردنی‌ مافه‌كانی���ان‪ .‬س���ه‌ره‌تا من‬ ‫وه‌كو پزیش���كێك تاسه‌رئێسقان هاوڕاو هاو‬ ‫داوای‌ پزیشكانی‌ مانگرتووم‌و ئه‌و داوایانه‌ ‌ی‬ ‫پزیشكان ب ‌ه مافی‌ ره‌وا ده‌بینم‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌كان له‌جێبه‌جێنه‌كردن ‌ی‬ ‫ئه‌و داوایان ‌ه به‌ كه‌مته‌رخه‌م ناوزه‌د ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دۆخه‌ی‌ ئێس���تای‌ كوردس���تان‌و ئه‌م‬ ‫ناڕه‌زاییه‌ ‌ی چین‌و توێ���ژه‌ جۆراوجۆره‌كان‬ ‫ك��� ‌ه هه‌ر رۆژه‌و گروپێك ناڕه‌زایی‌ پیش���ان‬ ‫ده‌دات‌و هه‌ڕه‌شه‌ی‌ مانگرتنی‌ سه‌رتاسه‌ری‌‌و‬ ‫درێژخایه‌ن ده‌كات ده‌ره‌نجامی‌ رۆژگارێك ‌ی‬ ‫دورودرێ���ژی‌ پڕ له‌ناعه‌داله‌ت���ی‌‌و گه‌نده‌ڵ ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ ك���وردی‌‌و ه���ه‌ردوو حیزب��� ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتداره‌و ده‌رهاویشته‌ی‌ گوێنه‌گرتن ‌ی‬ ‫درێژخایه‌نی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتییه‌ له‌ڕه‌خنه‌گران‌و‬ ‫له‌خه‌ڵ���ك‪ .‬هه‌ربۆیه‌ش ئ���ه‌م دۆخه‌ لێره‌و‌ه‬ ‫كۆتای���ی نایه‌ت‌و زیادكردن���ی‌ چه‌ند هه‌زار‬ ‫دینارێك كێشه‌ك ‌ه چاره‌سه‌ر ناكات‪ .‬ئه‌مڕۆ‬ ‫پزیشكانن مانده‌گرن‪ ،‬سبه‌ی‌ مامۆستایان‌و‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران‌و دووس���به‌ی‌ ئه‌ندازی���ار‌و‬ ‫كاس���بكاران‪ .‬ئیدی‌ ه���ه‌ر رۆژه‌و گروپێك‌و‬ ‫ه���ه‌ر ماوه‌ ‌ی ده‌س���ته‌یه‌ك‪ ،‬تا نیش���تیمان‬ ‫ده‌بێت ‌ه واڵتێكی‌ مانگرتوو‪ .‬ئه‌گه‌رچ ‌ی دان ‌ی‬ ‫پیاده‌نێم كه‌ ناڕه‌زای ‌ی ده‌ربڕین ‌ی پزیشكان‌و‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروس���تی‌ له‌جێی‌ خۆیه‌تی‌‌و‬ ‫مافێك ‌ی تایبه‌تی‌ خۆیانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه رێگه‌م‬ ‫لێناگرێت بپرس���م ئای���ا مانگرتن‌و راگرتن ‌ی‬ ‫ده‌وام له‌نه‌خۆش���خانه‌كان‌و داخس���تن ‌ی‬ ‫ده‌رگا ‌ی سه‌نته‌ره‌كانی‌ چاره‌سه‌ر ‌ی به‌ڕوو ‌ی‬ ‫خه‌ڵك ‌ی هه‌ژار‌و بێده‌رامه‌ت‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫به‌رده‌وامبوون���ی‌ ده‌وام‌و خزمه‌تگ���وزار ‌ی‬ ‫له‌عی���اده‌و نه‌خۆش���خان ‌ه ئه‌هلی���ه‌كان چ‬ ‫قازانجێ���ك به‌پرۆس���ه‌ی‌ ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕین‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ���ت‌و چ زیانێكی‌ بۆ ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫كوردی‌‌و به‌رپرس ‌ه زه‌نگین‌و بااڵ ده‌سته‌كان ‌ی‬ ‫واڵت هه‌ی���ه‌و دواجار تێكڕا ‌ی ئه‌م مانگرتن ‌ه‬ ‫ب ‌ه زه‌ره‌ر ‌ی كێ‌ ته‌واو ده‌بێت؟‬ ‫وه‌ك هه‌موومان ده‌زانین ئێستا له‌كوردستان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ خه‌ڵكێ���ك ئه‌گه‌ر‬ ‫توانای‌ ماددی‌ هه‌بێت ناچێته‌ نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫حكومی���ه‌كان‪ ،‬به‌ڵك���و رووده‌كاته‌ عیاده‌و‬ ‫نه‌خۆش���خان ‌ه ئه‌هلیه‌كان‪ .‬كه‌سێك توانا ‌ی‬ ‫ماددی‌ یارمه‌ت���ی‌ بدات ناڕوات له‌ڕاوێژكار ‌ی‬ ‫نه‌خۆش���خان ‌ه له‌گه‌ڵ س���ه‌دان كه‌سی‌ تر ‪4‬‬ ‫سه‌عات بوه‌ستێت بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌ نۆره‌ ‌ی هات‬ ‫پێیبڵێن ئه‌م ده‌رمانان ‌ه له‌ده‌ره‌وه‌ بكڕ‌ه یان‬ ‫پێیبڵێن پێویستت به‌ نه‌شته‌رگه‌رییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوا ‌ی شه‌ش مانگ نۆره‌ت دێت‪.‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ زۆرین���ه‌ ‌ی ئه‌و خه‌ڵكان���ه‌ ‌ی دێن ‌ه‬ ‫خه‌سته‌خان ‌ه حكومیه‌كان ئه‌وانه‌ن كه‌ توانا ‌ی‬ ‫ب���ازاڕی‌ پزیش���كی‌‌و نه‌خۆش���خانه‌‌و عیاد‌ه‬ ‫ئه‌هلیه‌كانیان نییه‌و ئه‌وانه‌ن كه‌ به‌الیانه‌و‌ه‬ ‫ئاس���ایی ‌ه ‪ 12-6‬مان���گ چاوه‌ڕێ���ی‌ نۆره‌ ‌ی‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‌و مه‌رحه‌مه‌ت ‌ی نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫حكومیه‌كان بك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پاره‌ی‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫نیی���ه‌ بچ���ن له‌نه‌خۆش���خانه‌یه‌كی‌ ئه‌هل ‌ی‬ ‫هه‌مان رۆژ ئه‌و نه‌شته‌رگه‌ریه‌ بۆخۆیان یان‬ ‫كه‌سێك ‌ی خانه‌واده‌كه‌یان بكه‌ن‪.‬‬ ‫كاتێك پزیشكان‌و كارمه‌ندان ‌ی ته‌ندروست ‌ی‬ ‫مانده‌گرن ئه‌و‌ه كوڕو كچ‌و خزم‌و كه‌سه‌كان ‌ی‬ ‫بارزان���ی‌‌و تاڵه‌بان���ی‌‌و به‌رپرس���ه‌ گه‌وره‌‌و‬ ‫بازرگان��� ‌ه زه‌به‌الح���ه‌كان نین ك���ه‌ زه‌ره‌ر‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و مانگرتنه‌كه‌ كاریگ���ه‌ری‌ ده‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ریان‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و خه‌ڵك ‌ه داماو‌و ئه‌و‬ ‫مناڵ��� ‌ه هه‌ناسه‌س���اردانه‌ زه‌ره‌ر ده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫پاره‌ ‌ی ئه‌وه‌یان نییه‌ له‌نه‌خۆشخانه‌و عیاد‌ه‬ ‫ئه‌هلیه‌كان چاره‌سه‌ر ‌ی خۆیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ به‌بۆچوونی‌ من راگرتن ‌ی ده‌وام له‌نێو‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌ك ‌ی حكومی‌ كه‌ ره‌نگ ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫هۆ ‌ی مردنی‌ هاواڵتییه‌ك ‌ی داماوی‌ هه‌ژار هیچ‬ ‫په‌یامێك ناگه‌یه‌نێته‌ ده‌سه‌اڵت‌و رای‌ گشت ‌ی‬ ‫به‌تایبه‌ت ك ‌ه ده‌بینین به‌شێك له‌و پزیشك‌و‬ ‫كارمه‌ن���ده‌ مانگرتوان��� ‌ه له‌نه‌خۆش���خان ‌ه‬ ‫ئه‌هلیه‌كان ده‌وامی‌ خۆیان ده‌كه‌ن‌و له‌بازاڕ ‌ی‬ ‫پزیشكیدا "له‌خزمه‌تی‌ مرۆڤایه‌تیدان"‪.‬‬ ‫به‌بۆچوون���ی‌ م���ن مانگرتنی‌ پزیش���كان‌و‬ ‫كارمه‌ندان��� ‌ی ته‌ندروس���تی‌ ئه‌وكات��� ‌ه‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ دیموكراس���یانه‌ی‌ مانا به‌خش‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوانه‌ی ‌ه كه‌ له‌عیاد‌ه تایبه‌تیه‌كان‌و‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ئه‌هلی���ه‌كان ده‌س���تپێبكات‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ ‌ی له‌الیه‌ك هاواڵتی‌ ه���ه‌ژار‌و داماو‬ ‫زیانی‌ پێن���ه‌گات له‌الیه‌كی‌ دیكه‌ش خه‌ڵك ‌ی‬ ‫خاوه‌ن بڕیار‌و ده‌س���ه‌اڵت بزانێت نه‌بوون ‌ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌‌و كارنه‌كردنی‌ پزیشكان یان ‌ی‬ ‫چ���ی‌‌و تێبگ���ه‌ن ك���ه‌ پزیش���كان خاوه‌ن ‌ی‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ مرۆییانه‌ن‌و ئاماده‌ن له‌پێناو‬ ‫گه‌یاندن���ی‌ داواكانیان چه‌ند رۆژێك عیاده‌و‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ ئه‌هلیه‌كان دابخ���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌ حكومی���ه‌كان له‌خزمه‌ت ‌ی‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌ژارو داماودان‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫ئه‌و ڤێلالیانه‌ ‌ی بۆ مامۆستایان دروست ده‌كرێت‬ ‫ب ‌ه ‪ 160‬هه‌زار دۆالره‌‬

‫داوا ده‌كرێت پێداچونه‌وه‌ به‌ده‌فته‌ری‌ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ به‌كالۆریدا بكرێت نه‌ك ته‌نها كۆكردنه‌وه‌ی‌ نمره‌كان‬ ‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندن‬

‫لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌و خوێندنی‌ بااڵ‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆستایان جه‌غت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌و سێ هه‌زار یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبونه‌ی‌‬ ‫بڕیاره‌ بۆ مامۆستایان دروست بكرێت‬ ‫نابێت هیچیان شوقه‌‌و ڤێلال بێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها گفتی‌ ئه‌وه‌ش له‌وه‌زیری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ وه‌رده‌گرن كه‌ هه‌ڵه‌كانی‌‬ ‫پشكنینی‌ خولی‌ یه‌كه‌می‌ به‌كالۆری‌‬ ‫‪ 12‬ئاماده‌یی‌ له‌خولی‌ دووه‌م دووباره‌‬ ‫نه‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫خانوو بۆ مامۆستایان نه‌ك ڤێلال‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردوو لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‌و‬ ‫خوێندنی‌ بااڵی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و‬ ‫وه‌زی���ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ كۆبوون���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫م‪.‬فه‌رمان عیزه‌دین كه‌ ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت ‬ ‫ ‬ ‫ی ئاماده‌یی‌ له‌كاتی‌ ده‌وامی‌ خوێندن‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ه‌ بۆ ئاوێن���ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كۆمه‌ڵێك خوێندكار ‌‬ ‫له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا جگه‌ له‌تاوتوێكردنی‌ ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫هه‌ندێك پرس���ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ تایبه‌ت‬ ‫ئ���ه‌و گله‌ییانه‌ی���ه‌ ك���ه‌ له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫به‌تاقیكردن���ه‌وه‌كان‌و پالن���ی‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانی‌ پشكنین‌و كۆنترۆڵی‌‬ ‫ب���ۆ چاكس���ازی‌ ئی���داری‌ تیش���ك‬ ‫به‌كال���ۆری‌ ‪12‬ی ئاماده‌یی���دا هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫خراوه‌ته‌ س���ه‌ر ئ���ه‌و ‪ 3‬ه���ه‌زار یه‌كه‌‬ ‫به‌پێی‌ رونكردنه‌وه‌‌و لێدوانی‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫نیش���ته‌جێبونه‌ی‌ بڕیاره‌ له‌هه‌ر س���ێ‬ ‫له‌ئاماده‌بوان���ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫پارێزگاكه‌ی‌ كوردستان بۆ مامۆستایان‬ ‫وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬د‪.‬عیسمه‌ت محه‌مه‌د‬ ‫دروس���ت بكرێ���ت‌و "ئێس���تا له‌الیه‌ن‬ ‫خالی���د دانی‌ ن���اوه‌ ب���ه‌وه‌ی‌ له‌خولی‌‬ ‫هه‌ندێ���ك وه‌به‌رهێن���ی‌ چاوچنۆكه‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌مدا كه‌موكوڕی���ی‌‌و كه‌مته‌رخه‌می‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ بۆ دروستكراوه‌‌و له‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫له‌دابینكردن���ی‌ پێداویس���تییه‌كانی‌‬ ‫خۆی‌ الده‌درێ���ت"‪ .‬م‪.‬فه‌رمان جه‌غتی‌‬ ‫پشكنینی‌ ده‌فته‌ره‌كانی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌وه‌ك���رده‌وه‌ له‌ش���اری‌ هه‌ولێر زه‌وی‌‬ ‫قۆناغ���ی‌ ‪12‬ی‌ ئاماده‌ی���ی‌ هه‌ب���ووه‌‌و‬ ‫ته‌رخانكراوه‌ بۆ وه‌به‌رهێنێك تا یه‌كه‌ی‌‬ ‫گفت���ی‌ داوه‌ به‌هیچ جۆرێك ئه‌و هه‌ڵه‌و‬ ‫نیشته‌جێبوون بۆ مامۆستایان دروست‬ ‫كه‌موكوڕییان���ه‌ له‌میانه‌ی‌ پێداچونه‌وه‌‬ ‫بكات‌و ئه‌ویش پێشنیازی‌ دروستكردنی‌‬ ‫به‌ده‌فته‌ره‌كان‌و له‌پشكنینی‌ وانه‌كانی‌‬ ‫ڤێلالی‌ كردوه‌ كه‌ نرخی‌ هه‌ر دانه‌یه‌كی‌‬ ‫خول���ی‌ دووه‌مدا دووب���اره‌ نه‌بنه‌وه‌ كه‌‬ ‫‪ 16‬ده‌فته‌ر دۆالره‌‌و ئه‌م پاره‌یه‌ش به‌هیچ‬ ‫كۆتایی‌ مانگی‌ ئ���اب به‌ڕێوه‌ ده‌چێت‪.‬‬ ‫جۆرێك به‌مامۆس���تا هه‌ڵناس���وڕێت‪.‬‬ ‫م‪.‬فه‌رمان كه‌ ئاماده‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ بووه‌‬ ‫ناوبراو وتی "له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا جه‌غتمان‬ ‫باس���ی‌ لــــه‌وه‌كرد وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌ به‌هیچ جۆرێك رازیی‌‬ ‫به‌ڵێنی‌ داوه‌ له‌خولی‌ دووه‌مدا لیژنه‌كانی‌‬ ‫نین ئه‌و یه‌كه‌ نیش���ته‌جێیانه‌ ش���وقه‌‌و‬ ‫پش���كنین زیاتر ب���كات‌و هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫ڤێلال بن‪ ،‬چونكه‌ مامۆستایان خانویان‬ ‫پشكنین‌و پێداویستی‌ زیاتر دابین بكات‬ ‫پێویس���ته‌ ب���ۆ نیش���ته‌جێبوونێكی‌‬ ‫بۆ كۆنترۆڵ بۆ ئه‌وه‌ی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫شایسته‌ نه‌ك شوقه‌‌و ڤێلالی‌ گرانبه‌ها‬ ‫پش���كنه‌ر بتوانن باش���تر پشكنین بۆ‬ ‫ك���ه‌ ڤێل�ل�اكان تێچونه‌كه‌ی���ان ‪16‬‬ ‫تیانوس���ی‌ تاقیكردن���ه‌وه‌كان بكه‌ن‌و‬ ‫ده‌فت���ه‌ر دۆالر بێت‪ .‬ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫كه‌ له‌لیس���تی‌ گۆڕانه‌‪ ،‬ه���ۆكاری‌ ئه‌م كه‌ ئێستا سه‌رجه‌م الیه‌نه‌كانی‌ تێدایه‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانه‌وه‌ سه‌رپه‌رشتی‌ گرفتی‌ ش���وێن‌و قه‌ره‌باڵغی‌‌و نه‌بوونی‌‬ ‫ده‌ستكاریكردنه‌شی‌ له‌شێواز‌و دیزاینی‌ به‌هی���چ جۆرێك قبوڵم���ان نییه‌ یه‌كه‌ ده‌كرێت‌و بۆ ئه‌و مامۆستایانه‌ ته‌رخان خزمه‌تگوزاریی���ان نه‌بێ���ت‪ .‬ه���اوكات‬ ‫ده‌كرێت كه‌ تائێستا سودمه‌ند نه‌بوون له‌گ���ه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫شوێنه‌كانی‌ نیشته‌جێبونی‌ مامۆستایان نیشته‌جێكان بكرێنه‌ ڤێلال"‪.‬‬ ‫ی هه‌رێ���م بڕیاری���داوه‌ ‪ 3‬له‌حكوم���ه‌ت ب���ۆ وه‌رگرتنی‌ ش���وقه‌‌و له‌خوێندكاران له‌پاش ئاش���كراكردنی‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫گێڕای���ه‌وه‌ بۆ "نه‌بوونی‌ لێپرس���ینه‌وه‌‬ ‫له‌به‌ڵێن���ده‌ره‌كان"‌و باس���ی‌ له‌وه‌كرد هه‌زار یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبوون بۆ توێژی‌ زه‌وی‌‌و كه‌مده‌رامه‌ت���ن به‌تایب���ه‌ت ئه‌نجامه‌كان���ی‌ تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ ‪12‬ی‌‬ ‫به‌ڵێنده‌ر هه‌یه‌ زه‌وی‌ وه‌رده‌گرێت‪ ،‬قه‌رز مامۆستایان له‌هه‌ر س���ێ پارێزگاكه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌خانووی‌ كرێدان‌و ش���وێنی‌ ئاماده‌ی���ی‌ چ به‌ڕێ���گای‌ نوس���راو‌و‬ ‫پڕكردن���ه‌وه‌ی‌ ف���ۆرم‌و چ ب���ه‌ رێگای‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ئاسانكاریی‌ بۆ ده‌كرێت‪ ،‬كوردستان (هه‌ولێر‪ ،‬سلێمانی‌‪ ،‬دهۆك) نیشته‌جێبونیان نییه‌‪.‬‬ ‫گردبون���ه‌وه‌ له‌ب���ه‌رده‌م پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫كه‌چی‌ دوات���ر به‌كه‌یفی‌ خۆی‌ دیزاینی‌ دروس���ت بكات‪ ،‬به‌ڕێژه‌ی‌ هه‌زار یه‌كه‌‬ ‫پارێزگاكاندا ناڕه‌زایی‌‌و سكااڵی‌ خۆیان‬ ‫پشكنینی‌ خولی‌ دووه‌م جیاوازتر‬ ‫یه‌ك���ه‌ نیش���ته‌جێبونه‌كان ده‌گۆڕێت‌و له‌ه���ه‌ر پارێزگای���ه‌ك‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان ده‌ربڕیوه‌‌و‬ ‫ده‌بێت‬ ‫ده‌یكاته‌ ڤێلال بۆ ئه‌وه‌ی‌ پاره‌ی‌ زیاتری‌ میكانیزمانه‌ش���ی‌ له‌دابه‌شكردنی‌ ئه‌م‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌كیان پێیانوایه‌ ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌‬ ‫ته‌وه‌ره‌یه‌كیت���ری‌‬ ‫ده‌س���تبكه‌وێت‌و وت���ی‌ "ئێمه‌ش وه‌كو یه‌كان���ه‌دا ده‌گیرێته‌ ب���ه‌ر‪ ،‬م‪.‬فه‌رمان‬ ‫لیژنه‌‌و وه‌كو یه‌كێتی‌ مامۆس���تایانیش رونیكرده‌وه‌ زیاتر میكانیزمه‌كان له‌الیه‌ن لیژن���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ په‌رله‌م���ان‌و بۆیان گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ه���ی‌ خۆیان نییه‌‪.‬‬

‫هه‌رگیز چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هیچ جۆرێك‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامانه‌مان‬ ‫رازیی‌ نین ئه‌و‬ ‫یه‌كه‌ نیشته‌جێیانه‌ نه‌ده‌كرد‌و‬ ‫شوقه‌‌و ڤێلال بن‪ ،‬به‌ڕاستی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ی ئێمه‌‬ ‫چونكه‌ مامۆستایان نمره‌ ‌‬ ‫خانویان پێویسته‌ نییه‌‌و تكایه‌‬ ‫بۆ نیشته‌جێبوونێكی‌ به‌ده‌فته‌ر‌و‬ ‫شایسته‌ نه‌ك ڤێلالی‌ وه‌اڵمه‌كانماندا‬ ‫بچنه‌وه‌‬ ‫گرانبه‌ها‬

‫ یه‌که‌ی نیشته‌جێبوون‬ ‫س���كرتێری‌ یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫كوردس���تان كه‌مال حه‌م���ه‌د زراری‌‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكی‌ پێش���وودا بۆ ئاوێنه‌نیوز‬ ‫رونیكرده‌وه‌ته‌ كه‌ پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌‬ ‫یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبوون بۆ مامۆستایانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌س���اڵی ‪2009‬‬ ‫ئاماده‌ك���راوه‌‪ .‬ناوبراو رونیكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ش���اری‌ هه‌ولێر زه‌وی‌ پێویس���ت بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ یه‌كه‌كان ته‌رخانكراوه‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی���ش ده‌كرێ���ت له‌داهاتوودا‬ ‫له‌شاری‌ سلێمانی‌‌و دهۆكیش زه‌وی‌ بۆ‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌ ته‌رخان بكرێت‪ .‬سه‌رۆكی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ماۆس���تایانی‌ كوردس���تان‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت "نوس���راومانكردووه‌‬ ‫بۆ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیرانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و داوامانكردووه‌‬ ‫مامۆس���تایانی‌ ش���اری‌ كه‌ركوكی���ش‬ ‫سوودمه‌ند بن له‌پرۆژه‌كه‌"‪.‬‬ ‫هاوشانی‌ ئه‌مه‌ش كۆمه‌ڵێك خوێندكار ‌‬ ‫ی‬ ‫‪12‬ی‌ ئاماده‌ی���ی‌ له‌ڕێ���گای‌ ت���ۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یسبوكه‌وه‌ هه‌ڵمه‌تێكیان‬ ‫به‌رپاك���ردوه‌ ب���ۆ ره‌خنه‌گرت���ن‬ ‫له‌ئه‌نجامه‌كان���ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ ‪12‬ی‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ ئه‌مساڵ‌و داوای‌ ئه‌وه‌ له‌جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت (عیماد ئه‌حمه‌د)‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ له‌میان���ه‌ی‌ پێداچونه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌فته‌ری‌ تاقیكردنه‌وه‌كانیاندا هه‌وڵ‬ ‫بدرێ���ت وه‌اڵمـــــــــه‌كان دیس���انه‌وه‌‬ ‫بپشكنرێتــــــه‌وه‌ نه‌ك ته‌نها ته‌ماشای‌‬ ‫به‌رگ���ی‌ ده‌فتــــ���ه‌ر‌و كۆكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫نمره‌كان بكرێت���ه‌وه‌‪ .‬هه‌وار نه‌جمه‌دین‬ ‫ك���ه‌ خوێن���دكاری‌ ‪12‬ی‌ ئاماده‌یی���ه‌‌و‬ ‫به‌ش���داره‌ ل���ه‌م هه‌ڵمه‌ت���ه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌رگیز چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌و ئه‌نجامانه‌مان‬ ‫نه‌ده‌كرد‌و به‌ڕاس���تی‌ ئه‌وه‌ نمره‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫نییه‌‌و تكایه‌ به‌ده‌فته‌ر‌و وه‌اڵمه‌كانماندا‬ ‫بچنه‌وه"‪.‬‬ ‫جێگــــ���ای‌ ئاماژه‌ی���ه‌ له‌پ���اش‬ ‫په‌ره‌س���ه‌ندنی‌ ناڕه‌زاییه‌كان له‌ڕه‌وشی‌‬ ‫پشكنینی‌ ده‌فته‌ری‌ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌‬ ‫‪ 12‬ئاماده‌ی���ی‌‪ ،‬جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت (عیماد ئه‌حمه‌د)‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ راس���پارد كه‌ هه‌ڵوێس���ته‌‬ ‫له‌س���ه‌ر گله‌یی‌‌و گازنده‌ی‌ خوێندكاران‬ ‫بكات‌و ره‌وشی‌ پشكنینی‌ ده‌فته‌ره‌كان‬ ‫باش���تر بكه‌ن‌و هه‌ر به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫ئێس���تا خوێن���دكاران رووی‌ داوای���ان‬ ‫كردوه‌ته‌ ناوب���راو ب���ۆ پێداچونه‌وه‌ی‌‬ ‫پشكنینه‌كان‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌كان بۆ ئاوێنه‌یان رونكرده‌وه‌‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و سیستمه‌ی‌ كه‌ تائێستا كاری‌‬ ‫پێده‌كرێ���ت پێداچون���ه‌وه‌ به‌ده‌فته‌ری‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان ته‌نه���ا كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫نمره‌كان‌و ته‌ماشاكردنی‌ به‌رگی‌ ده‌فته‌ر‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌گه‌رمیان مامۆستایان‌و به‌رپرسێكی‌ مامۆستایانی‌ سه‌رده‌م ده‌كه‌ونه‌ كێشه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌مامۆستایانی‌ سنووری‌‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪ 200‬واژۆ بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ژماره‌یه‌ك نوسراوی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ كه‌ له‌كابینه‌ی‌‬ ‫پێنجه‌مه‌وه‌ ئاراسته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌‬ ‫گشتیه‌كان كراوه‌و تاوه‌كو ئێستا‬ ‫جێبه‌جێ‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬كۆ ده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫ئاراسته‌ی‌ الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیداری‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و مامۆستایانه‌ ره‌خنه‌ش‬ ‫له‌سه‌رۆكی‌ لقی‌ گه‌رمیانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایان ده‌گرن كه‌ سه‌ر‬ ‫به‌مامۆستایانی‌ (سه‌رده‌م)ه‌‌و پشتیوانی‌‬ ‫له‌داواكارییه‌كانیان نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ هه‌ڵمه‌ته‌كه‌‪ ،‬م‪.‬هه‌ردی‌‬ ‫عه‌باس بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكردووه‌‪ ،‬نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 200‬ئیمزایان ب����ۆ جێبه‌جێكردنی‌ چه‌ند‬ ‫داواكارییه‌ك كۆكردوه‌ت����ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ ده‌س����تبه‌جێ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك بۆ هۆكاری‌ جێبه‌جێنه‌كردنی‌‬ ‫نوس����راوه‌كانی‌ خۆی‌ پێكبهێنێت‪ ،‬دواتر‬ ‫لێپێچین����ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئ����ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫گش����تیانه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ بكات كه‌ كاریان‬ ‫به‌نوس����راوه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ په‌روه‌رده‌‬

‫نه‌ك����ردوه‌ له‌كابین����ه‌ی‌ پێنجه‌م����ه‌و‌ه تا‬ ‫ئێستا"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ داواكاره‌ له‌سه‌ره‌تای‬ ‫س����اڵی‌ نوێ����ی‌ خوێندن����ه‌وه‌ كار ب����ه‌و‬ ‫نوسراوانه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ بكرێت‬ ‫ك����ه‌ ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ك����ردووه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ خوێندن����گاكان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫تاقیكردن����ه‌وه‌و به‌پێ����ی‌ به‌ن����دی‌ (‪،12‬‬ ‫‪ )16‬سیس����ته‌می‌ نوێ‌ خوێن����دن ببنه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر‌و داواش ده‌ك����ه‌ن له‌لیژنه‌ی‌‬ ‫په‌ر‌وه‌رده‌و خوێندن����ی‌ بااڵ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان به‌دواداچوونی‌ جددی‌ بۆ ئه‌م‬ ‫كێشه‌یه‌ بكات‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیاری‌ هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ ره‌خنه‌‬ ‫له‌س����ه‌رۆكی‌ لقی مامۆستایانی‌ گه‌رمیان‬ ‫ده‌گرێ����ت كه‌ پش����تگیری‌ له‌داواكانیان‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ ‬ ‫نه‌ك����ردووه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ " ئێمه‌ چاوه‌ڕوانی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ مامۆستایانی‌ گه‌رمیان‬ ‫ئه‌وه‌م����ان له‌س����ه‌رۆكی‌ لق����ی‌ گه‌رمیان‬ ‫ده‌كرد كه‌ پش����تگیرییمان ب����كات به‌و "چه‌ند مانگێكه‌ ئه‌م س����ه‌رۆكه‌ دانراوه‌‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنه‌ تووشی‌ ش����ۆكی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫پێی����ه‌ی‌ س����ه‌ر به‌ئۆپۆزس����یۆنه‌‪ ،‬به‌اڵم ب����ه‌اڵم له‌س����ه‌ره‌تای‌ كاركردنیه‌وه‌ هیچ ئ����ه‌و وت����ی‌ " له‌یه‌ك����ه‌م هه‌نگاویدا ئه‌و‬ ‫س����ه‌رۆكه‌ ناكارایی‌‌و ناش����اره‌زایی‌ خۆی‌‬ ‫پشتگیری‌ داواكانی‌ نه‌كردین به‌پاساوی‌ متمانه‌یه‌كمان پێی‌ نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫له‌الی‌ خۆش����یه‌و‌ه م‪.‬ساڵح میروه‌یس له‌بواری‌ كاری‌ رێكخراوه‌یی‌و ش����ێوازی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ "ئه‌و مه‌رجه‌عی‌ خ����ۆی هه‌یه‌‌و‬ ‫الی‌ مه‌رجه‌عه‌ك����ه‌ی‌ باس����ی‌ ده‌كات"‪ .‬وه‌ك ئه‌ندامێك����ی‌ هه‌ڵمه‌ت����ی‌ واژۆ وه‌اڵمدان����ه‌وه‌ی‌ داواكاریه‌كانی‌ بۆ ئێمه‌ی‌‬ ‫هه‌ردی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌ش����ارده‌وه‌ س����ه‌رۆكی‌ كۆكردنه‌وه‌ك����ه‌ ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ك����رد مامۆستایان س����ه‌لماند‪ ،‬ناوبراو جه‌ختی‌‬ ‫لقی مامۆس����تایان وه‌ك����و كۆمیته‌یه‌كی‌ هه‌ڵوێسته‌كه‌ی‌ سه‌رۆكی‌ لقی‌ گه‌رمیانی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌یشكردووه‌ كه‌وا مامۆستایانی‌‬ ‫حیزبی مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵیان كردووه‌و وتی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس����تایان كه‌ سه‌ربه‌ الیه‌نی‌ یه‌كگرت����وو كوردس����تانی‌ پش����تیوانی‌‬

‫خۆیان بۆ ئه‌و داوكاریه‌ی‌ مامۆس����تایان‬ ‫ده‌رب����ڕی‌‌و ئیمزای����ان ك����رد‪ ،‬كه‌چ����ی‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ زۆر ساردو‬ ‫خ����راپ مامه‌ڵه‌ی‌ كردووه‌"‪ .‬م‪ .‬س����اڵح‬ ‫وتیش����ی "به‌بێ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ئه‌ندامانی‌‬ ‫لق‌و تاوتوێكردنی‌ داواكاریه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫مامۆس����تایان‪ ،‬ئاماده‌نه‌بوو پشتیوانی‌‌و‬ ‫ئیمزا له‌س����ه‌ر ئه‌و داوكاری����ه‌ی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫ب����كات‪ ،‬ب����ه‌ڕای‌ من س����ه‌رۆكی‌ لق به‌م‬ ‫كاره‌ی‌ یه‌كه‌می����ن نیش����انه‌‌و هه‌نگاوی‌‬ ‫سلبی‌ به‌رامبه‌ر به‌داواكاریه‌كانی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫مامۆستایان نواند"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ پشتگیرینه‌كردنی‌ داواكاری‌‬ ‫ئه‌و مامۆس����تایانه‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ س����ه‌رۆكی‌ لقی گه‌رمیان����ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆس����تایان (ئازاد حه‌سه‌ن)ه‌وه‌ كرد‪،‬‬ ‫ناوب����راو وت����ی‌ "ئێمه‌ پێش����تر خۆمان‬ ‫كارمان له‌س����ه‌ر داواكانی����ان كردووه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌ سه‌رۆكی‌ لقی‬ ‫گه‌رمیان لێپێچینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی‌‬ ‫لقه‌ك����ه‌ له‌مامۆس����تایانی‌ یه‌كگرت����وو‬ ‫كوردس����تانی‌ ك����ردووه‌ ك����ه‌ واژۆی����ان‬ ‫له‌س����ه‌ر داواكاری‌ ئ����ه‌و مامۆس����تایانه‌‬ ‫كردووه‌‌و له‌باره‌ی‌ ئه‌مه‌ش����ه‌وه‌ م‪.‬ئازاد‬ ‫وتی‌ "له‌به‌رئ����ه‌وه‌ لێپێچینه‌وه‌م كردووه‌‬ ‫پرسیان به‌ من نه‌كردووه‌"‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ته‌شهیر به‌مه‌سیح؟!‬

‫راستكردنه‌وه‌ی‌ بۆچونێكی‌ هه‌ڵه‌‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌*‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ پێش���وودا ته‌مومژێک‌ به‌ده‌وری‌‬ ‫بابه‌تێك���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫ئایینناس���ی‌ پۆل���ی‌ ‪11‬ی‌ قوتابخانه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌رباره‌ی‌ پێغه‌مبه‌ری‌ مه‌زنی‌ خوا‬ ‫حه‌زره‌تی‌ عیسا (د‪.‬خ) دروستكرا‪ .‬هه‌ندێ‬ ‫له‌برا مه‌س���یحیه‌كانیش وا تێگه‌یه‌نرابوون‬ ‫ك���ه‌ گوایه‌ ته‌ش���هیر ب���ه‌ پێغه‌مبه‌رمان‬ ‫عیسای‌ كوڕی‌ مریم كراوه‌ له‌ژماره‌(‪)334‬‬ ‫ی‌ رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ش���دا ئاماژه‌یه‌ك به‌م‬ ‫پرس���ه‌ كرابوو‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا هه‌موو‬ ‫ئه‌و ه���ه‌واڵ‌و خوێندنه‌وانه‌ له‌س���ۆنگه‌ی‌‬ ‫نه‌بوون���ی‌ زانیاری‌ ت���ه‌واوه‌وه‌ به‌و جۆره‌‬ ‫باڵوبونه‌وه‌و وه‌ك پێشتریش له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ رونكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫ب���ه‌و جۆره‌ نییه‌و ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ بریتییه‌‬ ‫له‌باش حاڵی‌ نه‌بوون‌و شتێک له‌ئارادانییه‌‬ ‫به‌ناوی‌ ته‌ش���هیر‪ ،‬یاخود خوانه‌خواسته‌‬ ‫به‌ناشایس���ته‌یی‌ ناوهێنانی‌ پێغه‌مبه‌رێكی‌‬ ‫مه‌زن���ی‌ پ���ه‌روه‌ردگار ك���ه‌ حه‌زره‌ت���ی‌‬ ‫عیس���ایه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و چه‌ند دێڕه‌ی‌ له‌م‬ ‫رووه‌وه‌ كراب���وو به‌به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌و قس���ه‌یه‌‬ ‫له‌بابه‌تی‌ تایبه‌ت به‌خس���تنه‌ڕووی‌ ئایینی‌‬ ‫جوله‌كه‌كاندایه‌‪ ،‬واتا دی���دی‌ ئه‌م ئایینه‌‬ ‫له‌میانه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌(تلمود)ا ده‌رباره‌ی‌‬ ‫حه‌زره‌ت���ی‌ عیس���ا خراوه‌ت���ه‌ روو‪ .‬واتا‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌ په‌یوه‌ست نییه‌ به‌باسكردنی‌‬ ‫عیس���ای‌ پێغه‌مب���ه‌ر (د‪.‬خ) له‌ڕوانگه‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬یاخود دانه‌ران���ی‌ كتێبه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫باس���كردنی‌ دی���دی‌ ئاین���ی‌ جوله‌كه‌ش‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌(تلم���ود)ا هات���وه‌ گه‌ر‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی‌ ئیس�ل�ام‌و ش���وێنكه‌وتوانی‌‬ ‫حه‌زره‌تی‌ مه‌سیحیشه‌وه‌ ناشایسته‌ بێت‪،‬‬ ‫واتای‌ ناشایس���ته‌یی‌ وت���ن به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ره‌ی‌ خ���ودا ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نه���ا ده‌ستنیش���انكردنی‌ هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫ئایینی‌ جوله‌كه‌یه‌ به‌و جۆره‌ی‌ له‌(تلمود)‬ ‫ا تۆماركراوه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌م پێغه‌مبه‌ره‌ كه‌‬ ‫دی���اره‌ ئێمه‌ باوه‌ڕمان وایه‌ كه‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫وه‌س���فكردن‌و باس���كردنه‌ دووره‌ له‌پاكی‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ پێغه‌مبه‌رێكی‌ تری‌ خودا كه‌‬ ‫ئه‌ویش حه‌زره‌تی‌ موسایه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌ش���مان بۆ ئه‌و قسانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‬ ‫خ���ودی‌ قورئانه‌‪ ،‬بۆ نمون���ه‌ له‌قورئانداو‬ ‫له‌سه‌ر زمانی‌ جوله‌كه‌كانه‌وه‌ به‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫خوای‌ گه‌وره‌ هاتوه‌ (ید الله‌ مغلوله‌) واتا‬ ‫خودا ده‌س���تی‌ نوقاوه‌و نابه‌خش���نده‌یه‌‪.‬‬ ‫یاخود هه‌ر له‌قورئاندا قس���ه‌ی‌ كه‌سانێ‬ ‫تۆمار كراوه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) یان به‌‬ ‫شێت ناوی‌ بردوه‌ (انه لمجنون) هه‌ربه‌م‬ ‫جۆره‌ ن���اوو نات���ۆره‌ی‌ جۆراوجۆری‌ له‌م‬ ‫جۆره‌ی‌ وه‌ك به‌ش���ێك له‌جه‌نگی‌ ده‌رونی‌‬ ‫دوژمنانی‌ یه‌كتاپه‌رستی‌‌و پێغه‌مبه‌ران له‌م‬ ‫كتێبه‌ پیرۆزه‌دا وه‌ك باسكردنی‌ بۆچونی‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ره‌كان تۆماركراوه‌‪ .‬لێره‌ش���ه‌وه‌‬ ‫ئایا ده‌كرێت بڵێین قورئان ته‌شهیری‌ به‌‬ ‫زات���ی‌ خودا یاخود پێغه‌مبه‌ری‌ ئیس�ل�ام‬ ‫كردوه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ رای‌ كه‌س���انێكی‌‬ ‫تۆماركردو‌ه كه‌ به‌ناشایس���ته‌یی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫یان دواون؟ وه‌اڵمه‌كه‌ روونه‌ كه‌ نه‌خێره‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ هه‌ركه‌سێك ئه‌لف‌و بێی‌‬ ‫عه‌قیده‌ی‌ ئیسالمی‌ بناسێت ئه‌وه‌ ده‌زانێت‬ ‫كه‌ باوه‌ڕ به‌سه‌رجه‌م پێغه‌مبه‌رانی‌ خودا‬ ‫له‌وانه‌ش حه‌زره‌تی‌ عیسا(د‪.‬خ) به‌شێكی‌‬ ‫جیانه‌كراوه‌ی‌ ب���اوه‌ڕی‌ هه‌رباوه‌ڕدارێكی‌‬ ‫شوێنكه‌وتوی‌ ئیسالمه‌‪ ،‬به‌گوێره‌ی‌ (النفرق‬ ‫بین احد منهم) بۆی‌ نییه‌ به‌رامبه‌ر هیچیان‬ ‫بێباوه‌ڕبێت‪ .‬بۆیه‌ هه‌رناشایسته‌یی‌ وتنێك‬ ‫به‌رامب���ه‌ر هه‌رپێغه‌مبه‌رێكی‌ خوا هاوتایه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ناشایس���ته‌یی‌ وت���ن به‌رامب���ه‌ر‬ ‫پێغه‌مبه‌ری‌ ئیسالم خۆی‌‌و په‌یوه‌سته‌ به‌‬ ‫باوه‌ڕی‌ تاكه‌كه‌سی‌ هه‌رتاكێكی‌ موسڵمان‌و‬ ‫باوه‌ڕداره‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ وا چاكه‌ ئه‌و مه‌س���ه‌له‌‬ ‫زانس���تیانه‌ به‌زانس���تی‌‌و مه‌نهه‌جی���ه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ���دا بكه‌ین‪ ،‬هه‌وڵبدرێت‬ ‫نه‌ك به‌ لۆژیكی‌ پڕوپاگه‌نده‌‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌تیشدا‬ ‫زیادكردن���ی‌ پاش���گری‌ (ئاییناس���ی‌)‌و‬ ‫خوێندن���ی‌ پوخته‌ی���ه‌ك ده‌رب���اره‌ی‌‬ ‫ئاینه‌كانیت���ر له‌پرۆگرامی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امیدا له‌كابین���ه‌ی‌ پێنجه‌م���ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا به‌م شێوه‌یه‌ی‌ ئێستا‬ ‫له‌سه‌ر پێش���نیاری‌ به‌نده‌بوو مه‌به‌ستیش‬ ‫لێی‌ هه‌روه‌كو ئه‌وس���ا ئاماژه‌مان پێكرد‬ ‫دوو خاڵ بوو‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬ناسینی‌ پوخته‌ی‌‬ ‫ئاینه‌كانیتر له‌الیه‌ن قوتابیانی‌ موسڵمانی‌‬ ‫واڵته‌كه‌مان وه‌ك به‌شێ له‌ڕۆشنبیركردن‌و‬ ‫فراوانكردن���ی‌ ئاس���ۆی‌ بیركردن���ه‌وه‌‌و‬ ‫ناس���ینی‌ به‌رامب���ه‌ره‌كان‪ .‬دووه‌م‪:‬‬ ‫له‌بیناكردن���ی‌ دیدێكی‌ ك���راوه‌و لێبوردوو‬ ‫به‌رامبه‌ر ش���وێنكه‌وتوانی‌ ئاینه‌كانی‌ ترو‬ ‫قوڵكردن���ه‌وه‌ی‌ گیان���ی‌ به‌یه‌كه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫ئاشتیخوازانه‌‪ .‬پێش���موایه‌ ئه‌گه‌ر گرنگی‌‬ ‫شایسته‌ به‌خۆی‌ پێ بدرێت‪ ،‬له‌م رووه‌وه‌‬ ‫پڕۆگرامه‌ك���ه‌ ئه‌زمونێك���ی‌ پێش���ه‌نگه‌‬ ‫له‌سه‌راپای‌ ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫• راوێژكاری‌ پێشووی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫‪17‬‬

‫کچێک‪ :‬سەد نێرگەلەم لەشەوێکدا ئامادە کــــرد‬ ‫"دوای دە ساڵ کچە مردووەکەمم لەئامێز گرتەوە"‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫بەناز بە گریانەوە تەماشای‬ ‫خوشکەکەی کردو لەودیو شیشەکانی‬ ‫زیندانەوە سوێندی خوارد "ئەو‬ ‫کێشەیەی بۆم دروستکراوەو ئێستا‬ ‫لەسەری دەستگیرکراوین له‌هەموو‬ ‫راستییەکەوە دوورە‪ ،‬من هەموو‬ ‫ژیانم نەهامەتی بووە‪ ،‬هەرچی‬ ‫کار هەیە کردوومە بۆ ئەوەی‬ ‫براکەم‌و خوشکەکانم بژێنم‪ ،‬تەنها‬ ‫ئەم کارە نەبێت‪ ،‬هەرگیز بیریشم‬ ‫لێنەکردۆتەوە"‪ .‬بەنازو خوشکە‬ ‫تەمەن ‪ ١٩‬ساڵەکەی ماوەی زیاتر‬ ‫له‌پازدە رۆژە بە تۆمەتی ئەوەی‬ ‫کاری لەشفرۆشییان کردووە له‌الیەن‬ ‫ناسیاوێکیانەوە شکاتیان لێكراوەو‬ ‫راپێچی زیندان کراون‪ ،‬ئەمانیش‬ ‫نکۆڵی لەو کارە دەکەن‌و له‌ئێستادا‬ ‫پشکنین بۆ هەردووکیان کراوە‬ ‫بۆ زانینی راستی ئەو قسەیەو‬ ‫سەلماندنی ئەوەی لەشفرۆشییان‬ ‫کردووە یان تەنها تۆمەتێکەو لەالیەن‬ ‫نەیارێکیانەوە بۆیان دروست کراوە‪.‬‬ ‫بەناز ژنێکی رەشتاڵەی باریکەلەیەو‬ ‫خەم‌و ئازارەکانی منداڵیی تەواو‬ ‫روخساری تەنیوە‪ .‬بۆ ئەوی تەمەن‬ ‫‪ ٢٦‬ساڵ‪ ،‬ژیان جگە له‌لەدەستدانی‬ ‫هەلی مردن هیچی تری تێدا نەبووە‪،‬‬ ‫چونکە وەک خۆی باسی دەکات‬ ‫له‌تەمەنی ‪ ١٣‬ساڵیدا بە شوو دراوەو‬ ‫هەر دوای سێ مانگ له‌شوکردنی‪،‬‬ ‫دایک‌و باوکی لەبەر هەژاری‌و نەداری‬ ‫لەیەک جیابوونەتەوەو باوکی هەر ‪٣‬‬ ‫خوشک‌و براکەی هێناوەتەوە بۆ بەناز‬ ‫بە خێویان بکات "مێردەکەشم یەکسەر‬ ‫بەجێی هێشتم‪ ،‬وتی من یەک کەسم‬ ‫هێناوە نەک پێنج کەس"‪.‬‬ ‫ئەوکاتەی مێردەکەی جێی دەهێڵێت‪،‬‬ ‫دووگیان دەبێت‌و کۆرپەکەی ناو سکی‬ ‫تەنها چل ش���ەو دەبێ���ت‪ ،‬بەاڵم ژیانی‬ ‫نەهامەت���ی‌و بەس���ەرداکەوتنی چ���وار‬ ‫خوش���ک‌و برای بێ دایک‌و باوک هەموو‬ ‫ش���تەکانی لێدەگۆڕن‌و ه���ەر دوای نۆ‬ ‫مانگ کە منداڵەکەی دەبێت‌و له‌س���اتی‬ ‫س���ەرەتای له‌دایکبوونی���ەوە "دونیا"ی‬ ‫لەب���ەر هەڵدەگرن‪ .‬ئەو کاتێک باس���ی‬ ‫دونی���ا‪-‬ی کچی ک���رد بەک���وڵ گریاو‬ ‫ب���ە دەنگێکی گ���ڕی بەرز وت���ی "ئەو‬

‫کات���ە پێیان وتم کچەک���ەت مردووە"‪.‬‬ ‫ک���ێ هەیە ئەوەن���دە بێوی���ژدان بێت‬ ‫نەهێڵێ���ت ب���ۆ س���اتێکێش مەمکە پڕ‬ ‫ش���یرەکانی دایکێک بخاتە سەر دەمی‬ ‫کۆرپەکەی‪ ،‬ئ���ەوە بەرامبەر ئەو کرا‪،‬‬ ‫چونکە ه���ەر کچەکەی دەبێت‪ ،‬باوکی‌و‬ ‫ماڵە خەزورانی کچەک���ەی دەبەن‌و بە‬ ‫بەناز دەڵێ���ن کچەکەت وەزعی خراپەو‬ ‫رەنگە بمرێ���ت "وەس���یەتی من ئەوە‬ ‫ب���وو ناو بنرێت دونیا ک���ە دواتر تەنها‬ ‫بەهۆی ناوەکەیەوە ناس���یمەوە‪ ،‬بەوە‬ ‫رازی ب���وون‌و ناویان ن���ا دونیا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پاش چەن���د رۆژێک وتی���ان مردووە‌و‬ ‫نەمبینییەوە"‪ .‬خەمی دایکێکی تەمەن‬ ‫‪ ١٣‬ساڵەی زەیستانی بێ کۆرپە دەبێت‬ ‫چەندە زۆر بێت! کە شیری مەمکەکانی‬ ‫بەلێش���او دێتە خ���وارێ‌و داوای دەمی‬ ‫س���اوایەک دەکات تێری ب���کات‪ .‬ئەو‬ ‫کات خوش���کە بچوکەک���ەی بەناز کە‬ ‫تەنها ‪ ٤٠‬رۆژ تەمەنی بووە دایکی بۆی‬ ‫ناردونەت���ەوە‪ ،‬ئامێزی بەن���ازی گەرم‬ ‫کردۆتەوەو بە ش���یری خۆی گۆش���ی‬ ‫کردووە له‌جیاتی کچەکەی‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫س���اڵی ‪٢٠٠١‬و ئەوکاتەی بەناز تەمەنی‬ ‫‪ ١٥‬س���اڵ دەب���ێ‪ ،‬دایک���ی دەیەوێت‬ ‫خوشکە ش���یرەخۆرەکەی بە پیاوێکی‬ ‫تورک بفرۆشێت بە ‪ ٦٠٠٠‬هەزار دۆالرو‬ ‫بەنازی���ش بداتەوە بە پیاوێکی زاخۆیی‬ ‫بەومەرج���ەی ‪ ٦٠‬مس���قاڵ ئاڵتونی بۆ‬ ‫بکات‪ ،‬بەاڵم بەن���از دایکی دەردەکات‌و‬ ‫بە هی���چ مەرجێک���ی رازی نابێت‌و بە‬ ‫دایکی دەڵێت "تۆ ئێمەت س���ەرگەردان‬ ‫ک���ردو ش���ووتکردەوە ب���ە پیاوێک���ی‬ ‫دەوڵەمەند‪ ،‬تازە ئێمە وەک دڕندەیەکی‬ ‫هار دەتبینین‌و هیچی تر"‪.‬‬ ‫بەن���از کە خ���ۆی تەنه���ا تەمەنی‬ ‫س���یازدە چواردە سااڵن دەبێ‪ ،‬ئەرکی‬ ‫هەر سێ خوشک‌و براکەشی دەکەوێتە‬ ‫ئەستۆ‌و باوکیش���ی جێیان دەهێڵێت‌و‬ ‫ژن دەهێنێت���ەوە‪ .‬ژیان���ی ئ���ەم پێنج‬ ‫منداڵە جگ���ە له‌جەهەنەمێک هیچی تر‬ ‫نابێت‪ ،‬چونکە بێسەرپەرش���ت دەبن‌و‬ ‫ه���ەر رۆژەی له‌ش���وێنێک دەبن‪ ،‬بەناز‬ ‫زۆر پ���ڕ ئازاران���ە له‌ژی���ان دەڕوانێت‌و‬ ‫وتی "ه���ەژدە ش���ەو له‌ناو ک���ەالوەو‬ ‫بەنزینخانەو س���ەر ش���ەقامەکان‌و ژێر‬ ‫ئوتومبێلی ناو گەراجەکان خەوتین‪ ،‬تا‬ ‫خێرخوازێ���ک له‌ماڵەکەی خۆیدا ژوورو‬ ‫هەیوانێک���ی داینێ‌و بۆ ماوەی س���اڵ‌و‬ ‫نیوێک سەرپەرش���تی کردین‌و بەخێوی‬ ‫کردین کە تا م���ردن مەمنونیم"‪ .‬بەناز‬

‫له‌تەمەنی ‪ ١٦‬ساڵیدا جارێکی تر باوکی‬ ‫له‌پۆلیس���ێکی مارە دەکات‌و دەیداتەوە‬ ‫بەش���وو‪ ،‬بەاڵم ئەمجارە بەو مەرجەی‬ ‫خوش���کەکانی‌و براکەش���ی لەگەڵی���دا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ک���وڕەش رازی دەبێت‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەویش خوشک‌و برایەکی خۆی لەگەڵ‬ ‫دەبێت‪ ،‬دیس���انەوە دەست دەکەنەوە‬ ‫ب���ە ژیانێک���ی کولەمەرگ���ی‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫پاش س���ێ س���اڵ‪ ،‬مێردەکەی لەسەر‬ ‫دزیکردن حوکمی ‪ ٢٥‬س���اڵی بەسەردا‬ ‫دەدرێت‌و دیس���انەوە بێوەژن دەبێت‌و‬ ‫ئەرکی کچەکەی کە له‌مێردە تازەکەی‬ ‫بوویەتی دەکەوێتەوە ئەستۆی‪ .‬ژیانی‬ ‫بەناز رۆژ بەڕۆژ قورس���تر دەبێت بۆیە‬ ‫یەکێ���ک له‌خوش���کەکانی دەدات ب���ە‬ ‫ش���وو تا ئەرکی کەمتر بێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوای ئ���ەوەی منداڵێکی دەبێت خۆی‬ ‫دەسوتێنێ‌و دەمرێت‪ ،‬بەناز وتی "تەنها‬ ‫له‌پرسەکەیدا ئامادە بووین‌و بە ئێمەیان‬ ‫وت بە تەباخ س���ووتاوە‪ ،‬بەاڵم خۆمان‬ ‫ئەوەندە کێشەمان هەبوو کە نەتوانین‬ ‫بپرسینەوە کە راستە یان نا"‪.‬‬ ‫دوای چەند مانگێک له‌دەستگیرکردنی‬ ‫مێردەک���ەی‪ ،‬دەکەوێت���ەوە ژێر باری‬ ‫کارکردن‌و ئەمجارە لەگەڵ شووبراکەیدا‬ ‫دەس���تدەکات بە کاری پیاوانەو رۆژانە‬ ‫دەچێت بۆ کرێکاری "بڕوا بکە ش���ەوی‬ ‫وا هەبووە هەتا چواری بەیانی کاشیمان‬ ‫دادەناو ئیشی لەبغ‌و گەچکاریمان دەکرد‬ ‫تا قوتی ئەو خێزانە حەوت کەس���ییە‬ ‫دابین بکەین"‪ .‬س���ەرباری ئەو هەموو‬ ‫ئەرک���ە‪ ،‬هەفتانە دەبوایە س���ەردانی‬ ‫مێردەکەش���ی بکات‌و ش���تی بۆ دابین‬ ‫بکات‪ ،‬بۆی���ە کاتێ مێردەکەی حوکمی‬ ‫‪ ٢٥‬س���اڵی بەس���ەردا دەدرێت دادوەر‬ ‫بەناز بانگ دەکات‌و داوای لێدەکات کە‬ ‫تەاڵق وەربگرێ���ت‪ ،‬چونکە مێردەکەی‬ ‫ئازاد نابێ���ت‪ ،‬بۆ جاری دووەم بێوەژن‬ ‫دەبێت���ەوە‪ .‬ژیانی بەنازو خوش���کان‌و‬ ‫براکەی‌و کچەکەی تا بێ پڕ مەینەتی تر‬ ‫دەبێ‪ ،‬ئەو لەکاتی قسەکانیدا زۆر جار‬ ‫دەگری���او زۆر جاریش وەک کەس���ێکی‬ ‫بێ ئاگا تەماشایەکی خۆی دەکردەوەو‬ ‫سەرشێتانە پێدەکەنی‌و دەیوت "سه‌رم‬ ‫س���وڕماوە چۆن بەرگەی ئ���ەو هەموو‬ ‫ناخۆش���ییەم گرت���ووە‪ ،‬له‌وه‌ته‌ی فامم‬ ‫کردۆتەوە بۆ س���اتێ ئ���ارام نەژیاوم"‪.‬‬ ‫ئەو زۆربەی ش���وێنەکانی سەردەستی‬ ‫داخکراوب���وون ب���ەو نێرگەالن���ەی کە‬ ‫له‌یانەکاندا بۆ نێرگەله‌کێشەکانی ئامادە‬ ‫کردووە‪ ،‬چونکە هەم���وو ئەو کارانەی‬

‫بەناز لەبەرئەوەی‬ ‫ئەوەندە نێرگەلەی‬ ‫ئامادە کردووە ئێستا‬ ‫رۆژی پێنج نێرگەله‬ ‫‌زیاتر دەکێشێ‌و تەواو‬ ‫دەنگی گڕبووە‬

‫کردووە کە هیچ کچێکی تر نەیکردووەو‬ ‫ئەو زۆر نیگەرانانە وتی "شەوی سەری‬ ‫ساڵی تازە بە تەنها خۆم ‪ ١٠٠‬نەرگێلەم‬ ‫له‌یەکێ���ک له‌یانەکان���دا ئامادەکرد تا‬ ‫توشی تەنگە نەفەسی بووم بۆیە ئێستا‬ ‫ناتوانم ئەو کارە بک���ەم‪ ،‬رۆژانە مااڵن‬ ‫پاکدەکەمەوەو ئاگاداری ئەو کەس���انە‬ ‫دەکەم کە لەس���ەر جێگ���ە کەوتوون‪،‬‬ ‫چونکە ئێس���تا ئیش���ی چێشتخانەکان‬ ‫نەماوەو مەجبورم کاری تر بکەم"‪ .‬بەناز‬ ‫لەبەرئەوەی ئەوەندە نێرگەلەی ئامادە‬ ‫کردووە ئێس���تا رۆژی پێن���ج نێرگەله‬ ‫‌زیاتر دەکێشێ‌و تەواو دەنگی گڕبووەو‬ ‫وەک پیاوێکی بەس���ااڵچووی لێهاتووەو‬ ‫هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی وەک باوکێکی‬

‫ت���وڕەی لێکردووەو ئ���ەوەی زیاتریش‬ ‫ئازاری دەدات ئ���ەو تۆمەتەیە کە پێی‬ ‫خراوەت���ە زیندان���ەوە "ئاخ���ر من گەر‬ ‫لەشفرۆشیم بکردایە بۆچی ئەو هەموو‬ ‫ئ���ازارەی خۆم دەداو ئەو هەموو کارەم‬ ‫دەکرد له‌پێناوی ئەوەی سەربەرز بژیم‬ ‫نەک کاری وا ناشرین بکەم"‪ .‬سەرباری‬ ‫هەموو ئەو ئازارانە دڵی بەوە خۆش���ە‬ ‫کە کچە بەناو مردوەکەی بینیوەتەوەو‬ ‫ئێس���تا دڵنیایە لەوەی له‌ژیاندا ماوە‪.‬‬ ‫ئەو رۆژێک بە سوتفە سەردانی منداڵی‬ ‫ناس���یاوێکیان دەکات له‌نەخۆشخانەی‬ ‫من���دااڵن‪ ،‬لەپ���ڕ منداڵێ���ک بەردەمی‬ ‫لێدەگرێ���ت‌و ئەمیش جێ���ی دەهێڵیت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دواتر هەس���تی دایکایەتی بۆی‬

‫ئاماری نه‌خۆشییه‌کانی شه‌ش مانگی یه‌که‌می ‪2012 - 2011‬‬ ‫‪2012 - 2011‬‬

‫دەجوڵێت‌و بێ ئەوەی بیناسێت ئاوڕی‬ ‫بۆ دەداتەوە ک���ە دەبینێت دەچێت بۆ‬ ‫الی مێردە کۆنەکەی‌و بە "بابە" بانگی‬ ‫دەکات‪ ،‬بەناز دەگەڕێتەوەو له‌منداڵەکە‬ ‫دەپرس���ێت ناوت "دونیا"ی���ە‪ ،‬دەڵێت‬ ‫"بەڵ���ێ"‪ ،‬ل���ەم کاتەدا بەن���از بەکوڵ‬ ‫گریاو وتی "هەس���تم ک���رد پارچەیەک‬ ‫له‌جەرگ���م لێبۆوەو توندتوند باوەش���م‬ ‫پێدا کرد‪ ،‬دواتر تەنها جارێک سەردانی‬ ‫قوتابخانەکەی���م کردو ش���تم بۆ کڕی‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەر هەژاری نەمتوانی له‌باوکی‬ ‫بسەنمەوەو بەخێوی بکەم"‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ئه‌و ناوانه‌ی له‌م راپۆرته‌دا‬ ‫هاتوو‌ه خوازراون‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫كونسوڵی‌ فەڕەنسا له‌هه‌رێمی‌ كوردستان "فرێدریك تیسۆ" بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬

‫بنه‌ماكان ‌ی دیموكراسی‌ له‌هه‌رێم ‌ی كوردستاندا جێگیرو چه‌سپاو نین‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬ ‫كونسوڵی‌ فەڕەنسا له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان "دكتۆر فرێدریك تیسۆ"‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌الی‌ فه‌ڕه‌نساوه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ بایه‌خه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌ئێستادا‬ ‫وا باشتره‌ كه‌ كورد له‌گه‌ڵ عێراق‬ ‫بمێنێته‌وه‌و لێی جیانه‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌ره‌تا با له‌و پرس���یاره‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێبكه‌ین كه‌ چ ش���تێك فەڕەنسا‌و‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان به‌یه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س���تێته‌وه‌‌و گرنگی‌ كوردس���تان بۆ‬ ‫فه‌ڕه‌نسا له‌چیدایه‌؟‬ ‫دكت���ۆر تیس���ۆ‪ :‬زۆر ش���ت هه‌یه‌ كه‌‬ ‫كوردس���تان‌و فەڕەنس���ا به‌یه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س���تێته‌وه‌‪ ،‬پێش هه‌موو شتێك زۆر‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ فه‌ڕه‌نسی‌ هه‌بوون كه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫شه‌خس���ی‌و براده‌ری���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان هه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كه‌سایه‌تیه‌كانی‌ وه‌ك بێرنارد‬ ‫كۆشنێر‪ ،‬دانیێل میتێران‪ ،‬رۆژنامه‌نووس‌و‬ ‫فۆتۆگراف���ه‌ر كری���س كۆچێ���را‪ ...‬جگه‌‬ ‫له‌مه‌ش ده‌توان���م بڵێم‪ ،‬هۆكاری‌ دیكه‌ش‬ ‫هەن کە سیاسی‌و له‌ئێستاشدا ئابووری‌و‬ ‫كلتورین‪ ،‬بۆ نموونه‌ له‌ڕووی‌ سیاسییه‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌مینجار بوو كه‌ س���ه‌رۆكی‌ پێشووی‌‬ ‫فەڕەنس���ا س���اركۆزی‌ پێش���وازی‌ بكات‬ ‫له‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ فەڕەنسا پێشوازیكرد له‌به‌رهه‌م‬ ‫س���اڵح‌و جگه‌ له‌م���ه‌ش چه‌ندین وه‌زیری‌‬ ‫فەڕەنسا هاتوونه‌ته‌ كوردستان‪ .‬هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‌و عێراق به‌الی‌ فەڕەنس���اوه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ بایه‌خه‌‪ .‬هه‌موو ئه‌وانه‌ی‌ باسمكرد‬ ‫هانی‌ ئێمه‌یدا كه‌ كونسوڵخانه‌ی‌ فه‌ڕه‌نسی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ تۆ له‌س���ایه‌ی‌ هاتنه‌‬ ‫سه‌ركاری‌ "فرانسۆ هۆالند"دا‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌‬ ‫فەڕەنسا‌و هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ گه‌رموگوڕیی‌ سه‌رده‌می‌ میتێران؟‬ ‫دكتۆر تیس���ۆ‪ :‬ئه‌مه‌ دوو شت‌و كاتی‌‬ ‫جیاوازن‪ ،‬چونكه‌ له‌كاتی‌ دانیێل میتێران‬ ‫فەڕەنسا بوونێكی‌ ئه‌وتۆی‌ له‌كوردستان‬ ‫نه‌ب���وو‪ ،‬كه‌چی‌ ئێس���تا كونس���وڵخانه‌و‬ ‫دوو قوتابخانه‌ی‌ فه‌ڕه‌نس���ی‌ هه‌ن‪ ،‬جگه‌‬ ‫ی كه‌ له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫له‌مه‌ش ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ‌‬ ‫میتێران هه‌ب���وو ته‌نها زیاتر ئینس���انی‌‬ ‫ب���وو‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‌ په‌یوه‌ندیی‌ فه‌رمیدا‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬چونكه‌ دانیێ���ل میتێران خێزانی‌‬ ‫فرنسوا میتێران بوو‪ ،‬خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت‌‌و‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ جێبه‌جێكردن نه‌ب���وو‪ .‬ئه‌و‬ ‫ته‌نه���ا ده‌یتوانی‌ داوا له‌هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫بكات كه‌ پێشوازی‌ له‌كه‌سایه‌تیه‌ سیاسیه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ كورد بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاس���ی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا دیموكراسییه‌ت‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كات؟‬

‫ئۆپۆزسیۆن هێشتا‬ ‫ی‬ ‫الوازه‌و له‌ئاست ‌‬ ‫پێویستدا نییه‌‬ ‫له‌كوردستان‬ ‫رۆژنامه‌نووس‬ ‫ناتوانێت‬ ‫ی هه‌موو‬ ‫به‌دوا ‌‬ ‫بابه‌تێكدا بچێت‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ تیا‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ .‬به‌ڕاست ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نووس ‌‬ ‫ی‬ ‫راسته‌قین ‌ه كار ‌‬ ‫زۆر سه‌خته‬ ‫دكتۆرتیسۆ‪ :‬ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌ی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ هه‌ڵبژێردراوه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ یه‌كه‌مین ج���اره‌ كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫راسته‌وخۆ سه‌رۆك لەهه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ���ت‪ .‬هه‌ڵبه‌ت���ه‌ ل���ه‌‪2013‬دا‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك���ی‌ دیكه‌ ئه‌نج���ام ده‌درێت‌و‬ ‫ك���ورد ده‌توانێ���ت س���ه‌رۆكێكی‌ دیك���ه‌‬ ‫هه‌ڵبژێ���رن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ش���ه‌رعی ‌هت‌و هێز‬ ‫ب���ه‌م سیس���ته‌مه‌ ده‌به‌خش���ێت‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی‌ كه‌ ئه‌مڕۆ هه‌یه‌‬ ‫له‌كوردستاندا ده‌سه‌اڵتێكی‌ ته‌كنۆكراتی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ سیاس���ییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ردووك س���ه‌رۆك مام جه‌الل‌و مه‌سعود‬ ‫بارزانی‌ به‌باش���ی‌ له‌سیاسه‌ت تێده‌گه‌ن‪.‬‬ ‫دیموكراس���ی‌ له‌م هه‌رێمه‌دا به‌ره‌و پێش‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬م���ن هه‌میش���ه‌ له‌ش���ته‌كان به‌‬ ‫په‌له‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌من بێت زۆر به‌خێرایی‌و‬ ‫زوویی‌ دیموكراسی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫به‌ره‌و پێش���ه‌وه‌ بچێت‌و جێگیرببێت‪ .‬من‬ ‫ده‌ڵێم دیموكراسی‌ به‌ره‌و پێش ده‌چێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێشتاش وه‌ك پێویست نییه‌و زۆر‬ ‫نه‌چۆته‌ پێش���ه‌وه‌‪ .‬بۆ نموونه‌ تا ئێستا‬ ‫ئازادی‌ تاكه‌كه‌س وه‌ك پێویست نییه‌ له‌م‬

‫ ‬ ‫فرێدریك تیسۆ‬ ‫واڵته‌دا‪ ،‬جیاوازی‌ چینایه‌تی‌ له‌كوردستان‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها عێراق‬ ‫ناتوانێت به‌رده‌وام بێ���ت وه‌ك واڵتێك‌و‬ ‫ژیان���ی‌ ئه‌م واڵته‌ له‌مه‌ترس���یدایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سیسته‌مه‌كه‌ی‌ فیدرالی‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌یت دیموكراس���ی‌‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان خه‌ریكه‌ به‌ره‌و‬ ‫پێشه‌وه‌ ده‌چێت‪ ،‬كه‌چی‌ به‌پێی راپۆرتی‌‬ ‫س���ااڵنه‌ی‌ رێكخ���راوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫رۆژ به‌ڕۆژ پێش���لكاریه‌كانی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌هه‌ڵكشاندایه‌‌‌و بارودۆخی‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌و‬ ‫رۆژنامه‌نووسانیش روو له‌خراپییه‌؟‬ ‫دكت���ۆر تیس���ۆ‪ :‬م���ن ناڵێ���م هه‌موو‬ ‫بنه‌ماكان���ی‌ دیموكراس���ی‌ له‌هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تاندا به‌ت���ه‌واوی‌ جێگی���رو‬ ‫چه‌سپاون‪ .‬چه‌ندینجار ته‌ده‌خولم كردووه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئازادی‌ رۆژنامه‌گه‌ری‌‪ ،‬ئه‌و ئازادی‌‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریی���ه‌ش ك���ه‌ ئێس���تا هه‌ی���ه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا كافی‌ نییه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ده‌زانین‌و ئاگاداری‌ ئه‌وه‌ین كه‌ له‌كوردستان‬ ‫رۆژنامه‌نووس ناتوانێ���ت به‌دوای‌ هه‌موو‬ ‫بابه‌تێكدا بچێت‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ تیا بكات‪.‬‬ ‫به‌ڕاستی‌ ده‌توانین بڵێین رۆژنامه‌نووسی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ كاری‌ زۆر سه‌خته‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تاندا ئه‌م���ه‌ش زۆر خراپ���ه‌‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ترین كار كه‌ بۆ رۆژنامه‌نووس���انی‌‬ ‫كوردس���تان بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ئ���ازادی‌‬ ‫زیاتریان پێبدرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫پێویستیش���ه‌ ئه‌و رۆژنامه‌نووسانه‌ تواناو‬ ‫لێهاتووییان هه‌بێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ الی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ئاس���انه‌ كه‌ بڵێن‪ :‬رۆژنامه‌نووسان تواناو‬

‫لێهاتووییان له‌ئاستی‌ پێویستدا نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ وه‌ك كونسوڵی‌ فەڕەنسا‬ ‫ئیدانه‌ی‌ پێش���ێلكاریه‌كانی‌ مافی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫رۆژنامه‌نووس���ان له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫ده‌كه‌ن؟‬ ‫دكت���ۆر تیس���ۆ‪ :‬ه���ه‌ر جارێ���ك كه‌‬ ‫پێش���لێكاری‌ به‌رامب���ه‌ر به‌مافی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫رۆژنامه‌نووس���ان بكرێت‪ ،‬من هه‌میش���ه‌‬ ‫ئیدانه‌م ك���ردووه‌و به‌رده‌وامیش ئیدانه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا ته‌نانه‌ت‬ ‫هاواڵتی هه‌ن سزای سیاسی‌ دراون له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌نگیان داوه‌ به‌الیه‌نێكی‌ سیاسی‌‬ ‫جیا له‌ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬ئێوه‌ چ���ۆن ده‌ڕواننه‌‬ ‫ئه‌م سزایانه‌؟‬ ‫دكتۆر تیسۆ‪ :‬خودی‌ نێچیرڤان بارزانی‌‬ ‫دان���ی‌ به‌وه‌داناو وتی‌ كه‌ ئه‌وه‌ ش���تێكی‌‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ بووه‌ ك���راوه‌‪ ،‬منی���ش زۆرم پێ‬ ‫كارێكی‌ هه‌ڵه‌ بوو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چۆن ده‌ڕواننه‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان؟‬ ‫دكتۆر تیس���ۆ‪ :‬هێش���تا الوازه‌و وه‌ك‬ ‫پێویست نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬الوازیه‌كه‌ی‌ له‌چیدا ده‌بینیت؟‬ ‫دكت���ۆر تیس���ۆ‪ :‬الوازه‌ ل���ه‌ڕووی‌‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌‪ ،‬رێكخس���تنی‌ نێوخۆی���ی‬ ‫له‌ئاستی‌ پێویستدا نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها الوازه‌‬ ‫له‌ڕووی‌ پڕۆژه‌ی‌ سیاسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ب���ڕوای‌ ت���ۆ رێیتێده‌چێت‬ ‫له‌داهاتوودا ئۆپۆزس���یۆن به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاشتییانه‌ ده‌سه‌اڵت بگرێته‌ ده‌ست؟‬ ‫دكتۆر تیس���ۆ‪ :‬له‌گه‌ڵ تێپه‌ڕینی‌ كاتدا‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ئه‌زموونی‌ به‌ره‌ به‌ره‌ زیاتر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬

‫ده‌بێت‌و گ���ه‌وره‌و به‌هێزیش ده‌بێت‪ .‬من‬ ‫ته‌نها پش���تگیری‌ پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫دیموكراس���ی‌ ده‌كه‌م‪ ،‬پش���تگیری‌ هیچ‬ ‫الیه‌نێ���ك ناك ‌هم‌و ل���ه‌م رووه‌وه‌ بێالیه‌نم‪.‬‬ ‫به‌الم���ه‌وه‌ ش���تێكی‌ ئاس���اییه‌ ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بێته‌ سه‌ر ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س���اڵی‌ پار له‌یادی‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫فەڕەنس���ادا له‌به‌رده‌م ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌‬ ‫هه‌رێمدا راتگه‌یاند كه‌ ئیدی‌ ش���ه‌رعیه‌تی‌‬ ‫شۆڕشگێڕی‌ به‌س���ه‌رچووه‌و گه‌نج ماف‌و‬ ‫خۆش���گوزه‌رانی‌ ده‌وێ���ت‌و ئ���ه‌وان چی‌‬ ‫له‌شۆڕشگێڕیه‌تی‌ دوێنی‌ بكه‌ن كه‌ ئه‌مڕۆو‬ ‫ئاینده‌یان باش نه‌بێت‪ ،‬ئایا ئێس���تا هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مان بۆچوونن؟‬ ‫دكتۆر تیس���ۆ‪ :‬ئێس���تاش هه‌مان شت‬ ‫ده‌ڵێمه‌وه‌و له‌س���ه‌ر هه‌م���ان بۆچوونم‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ش به‌گه‌نجه‌كانی‌ كوردستان ده‌ڵێم‬ ‫هه‌رچی‌ زووه‌ خۆتان پ���ه‌روه‌رده‌ بكه‌ن‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ بكه‌ن‌و خ���ۆ په‌روه‌رده‌ بكه‌ن‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بگرنه‌ ده‌ست‪ ،‬چونكه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگده‌رانی‌ گه‌نج له‌كوردس���تاندا زۆره‌و‬ ‫ده‌توانن وه‌رگرتنی‌ ده‌س���ه‌اڵت مسۆگه‌ر‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئۆپۆزس���یۆن‌و به‌ش���ێك‬ ‫له‌چاودێرانی‌ سیاسی‌ پێیانوایه‌ كه‌ جومگه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵت له‌كوردستاندا‬ ‫خه‌ریكه‌ له‌ده‌س���تی‌ چه‌ند بنه‌ماڵه‌یه‌كدا‬ ‫چ���ڕ ده‌بێته‌وه‌‌و ئ���ه‌وه‌ش به‌مه‌ترس���ی‌‬ ‫ده‌زانن بۆ س���ه‌ر دیموكراسی‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫ئێ���وه‌ له‌نزیكه‌وه‌ چاودێ���ری‌ بارودۆخی‌‬ ‫كوردس���تانن‪ ،‬هه‌س���ت به‌مه‌ترسییه‌كی‌‬ ‫به‌وجۆره‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫دكتۆر تیس���ۆ‪ :‬له‌ڕاس���تیدا كه‌سایه‌تی‌‬

‫ تیسۆ‬ ‫من له‌س���اڵی ‪ 1952‬له‌جه‌زائیر له‌دایك‬ ‫بووم‪ .‬خوێندنی پزیش���كیم له‌فه‌ڕه‌نسا‬ ‫له‌ش���اری دیژۆن ته‌واو كردوه‌‪ ،‬ماوه‌ی‬ ‫‪ 28‬ساڵه‌ پزیش���كم‌و له‌زۆر واڵتی وه‌ك‬ ‫گابۆن‪ ،‬كۆنگۆ‪ ،‬س���ۆماڵ‌و ئه‌فغانستان‬ ‫كاری خۆبه‌خش���م ك���ردووه‌ له‌ڕێ���ی‬ ‫رێخراوێك���ی پزیش���كانی فه‌ڕه‌نس���اوه‌‬ ‫ك���ه‌ ناس���راوه‌ ب���ه‌ (ئێ���د مێدی���كال‬ ‫ئه‌نته‌رناس���یۆنال)‪ .‬له‌س���اڵی ‪‌1981‬و‬ ‫‪ 1982‬له‌چیاكانی كوردس���تان خزمه‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌م كردووه‌و هه‌رله‌وێش تۆزێك‬ ‫فێری ك���وردی بووم‌و دكتۆر قاس���ملۆ‬ ‫هاوڕێیه‌كی نزیكم بوو‪ .‬له‌س���اڵی ‪1990‬‬ ‫له‌گه‌ڵ مادام میت���ه‌ران هاوكاری ئاواره‌‬ ‫كورده‌كانم كردووه‌ له‌س���ه‌ر س���نوری‬ ‫ئێ���ران‌و عێراق‌و توركی���ا‪ .‬ماوه‌ی‌ پێنج‬ ‫س���اڵه‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی فه‌ڕه‌نس���اوه‌‬ ‫ك���راوم ب���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری نوس���ینگه‌ی‬ ‫فه‌ڕه‌نس���ا (كونس���وڵ) له‌هه‌ولێر‪ ،‬كه‌‬ ‫كارێكی دیپلۆماتیكه‌و راس���ته‌وخۆ سه‌ر‬ ‫به‌ سه‌فاره‌تی فه‌ڕه‌نسایه‌ له‌به‌غدا‪.‬‬ ‫به‌الی‌ ئێمه‌وه‌ گرنگ نییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش ئێم ‌ه‬ ‫هه‌راس���ان ناكات كه‌ چه‌ن���د نازناوێكی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی���ه‌ك ئ���ه‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌یان‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ كه‌س���ایه‌تی‌‬ ‫به‌هێزن‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌ڵوێس���تیان‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌دیموكراس���ی‌‌و مافی‌ مرۆڤ‬ ‫چۆنه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ تۆ له‌ئێستادا دۆخه‌كه‌‬ ‫له‌باره‌ بۆ داواكردنی‌ سه‌ربه‌خۆیی له‌الیه‌ن‬ ‫كورده‌وه‌ یاخود نا؟‬ ‫دكتۆر تیس���ۆ‪ :‬له‌ئێس���تادا وا باشتره‌‬ ‫كه‌ ك���ورد له‌گ���ه‌ڵ عێ���راق بمێنێته‌وه‌و‬ ‫لێیجیانه‌بێت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر س���ه‌یر بكه‌ین‬ ‫س���ااڵنی‌ ن���ه‌وه‌ده‌كان س���ه‌دام هی���چ‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ به‌سه‌ر كوردستانه‌وه‌ نه‌بوو‬ ‫كورد خاوه‌نی‌ نیمچه‌ سه‌ربه‌خۆییه‌ك بوو‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ هه‌ڵگیرس���او دوو‬ ‫حكومه‌ت‌و دوو په‌رله‌مان‌و دوو سه‌رۆكیان‬ ‫دانا‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌ڵێم هه‌ڵوێس���ت نییه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ته‌جروبه‌یه‌كه‌و به‌س‪ .‬بۆیه‌ دووباره‌‬ ‫ده‌یڵێمه‌وه‌ كه‌ بۆ ئێستا‪ ،‬بۆ كورد باشترو‬ ‫گونجاوتره‌ كه‌ له‌گه‌ڵ عێراق بمێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫چوار سا ‌ڵ تێپه‌ڕی‌‌و بكوژان ‌ی "سۆرانی مامه‌حه‌مه‌" نه‌دۆزرانه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‌و كه‌سوكاری‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسی‌ تیرۆركراو (سۆرانی‌ مام ‌ه‬ ‫حه‌مه‌) رایده‌گه‌یه‌نن كه‌ دوای‌ چوار ساڵ‌‬ ‫له‌و روداوه‌‪ ،‬هه‌تا ئێستا به‌دواداچونێكی‌‬ ‫ئه‌وتۆ بۆ ئه‌و كه‌یسه‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬

‫هه‌تا ئێستا‬ ‫هیچ كه‌سێك‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫دۆسیه‌ی ‌ه‬ ‫بانگ نه‌كراوه‌‌و‬ ‫فایله‌كه‌ش‬ ‫هه‌ڵگیراوه‌‬ ‫ی مام ‌ه حه‌مه‌‬ ‫سۆران ‌‬

‫چوار س���اڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر له‌ئێواره‌ی‌ ‪‌ 21‬‬ ‫ی‬ ‫ته‌م���وزدا چه‌ند كه‌س���ێكی‌ نه‌ناس���راو‬ ‫له‌شاری‌ كه‌ركوك رۆژنامه‌نوس (سۆرانی‌‬ ‫مامه‌ حه‌مه‌) به‌رپرسی‌ ئه‌وكاته‌ی‌ گۆڤاری‌‬ ‫(لڤین)ی���ان له‌ب���ه‌رده‌م ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫تیرۆر كرد‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا ئێستا‌و سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ لیژن���ه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ش‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ ئه‌نجامێك بۆ رای‌ گش���تی‌ ئاشكرا‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫تیرۆركردنی‌ سۆرانی‌ مامه‌ حه‌مه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ چوار مانگ دێت له‌تیرۆركردنی‌‬ ‫نوس���ه‌ر (عه‌بدولس���تار تاهیر شه‌ریف)‬ ‫ك���ه‌ به‌ه���ۆی‌ چه‌ن���د چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌وه‌ له‌هه‌مان شار تیرۆر كرا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها دوو س���اڵ‌ له‌مه‌وب���ه‌ر‌و به‌هۆی‌‬ ‫چه‌ن���د نوس���ینێكه‌وه‌‪ ،‬رۆژنامه‌ن���وس‌و‬ ‫خوێندكاری‌ زانكۆ (سه‌رده‌شت عوسمان)‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌ند كه‌سێكی‌ نه‌ناسراو له‌شاری‌‬ ‫هه‌ولێ���ره‌وه‌ رفێندرا‌و دوای‌ چه‌ند رۆژێك‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌ له‌ش���اری‌ موسڵ‌ دۆزرایه‌وه‌‌و‬

‫دواتریش لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫ئاماژه‌یان به‌وه‌دا كه‌ سه‌رده‌شت "به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیبوونی‌ به‌گروپێكی‌ تیرۆریستی‌‌و‬ ‫په‌ش���یمانبوونه‌وه‌ی‌ له‌كارك���ردن بۆیان‬ ‫كوژراوه‌"‪ ،‬به‌اڵم به‌بۆچونی‌ رۆژنامه‌نوسان‬ ‫هه‌تا ئێستا "لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆ"‬ ‫له‌و روداوانه‌ نه‌كراون‪.‬‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ری‌ گۆڤاری‌ لڤین‪ ،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫میره‌ له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ س���ۆرانی‌ مامه‌حه‌م���ه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫میدیای‌ ئازادی‌ ده‌كرد له‌شاری‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫جه‌ختیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ له‌یه‌ك���ه‌م رۆژی‌‬ ‫تیرۆركردنه‌كه‌ی���ه‌وه‌ ئ���ه‌وان وتویانه‌ كه‌‬ ‫خوێنه‌كه‌ی‌ له‌ئه‌س���تۆی‌ ده‌سه‌اڵته‌‌و وتی‌‬ ‫"پرسیارێكی‌ گه‌وره‌یه‌ له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫كوردی‌ كه‌ هه‌تا ئێستا بكوژانی‌ شه‌هید‬ ‫س���ۆران نه‌دۆزراونه‌ت���ه‌وه‌"‪ ،‬ناوب���راو‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌به‌ڵێنه‌كه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫كرد ب���ۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ بكوژانی‌ س���ۆران‌و‬ ‫وتی‌ "خه‌ڵكی‌ كوردستان هه‌تا ئێستاش‬ ‫به‌ڵێنه‌كه‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمیان له‌بیره‌‬ ‫كه‌ دوای‌ ‪ 40‬رۆژ له‌شه‌هیدكردنی‌ سۆران‪،‬‬ ‫لیژنه‌ك���ه‌ی‌ ب���ۆ دروس���تكرد‌و به‌ڵێنیدا‬ ‫ئه‌نجامده‌رانی‌ بداته‌ دادگا‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫ئه‌نجامی‌ لیژنه‌كه‌ ئاشكرا نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داوا ده‌كه‌ی���ن ئه‌و به‌ڵێن���ه‌ی‌ پێیانداین‬ ‫جێبه‌جێی‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌ساڵیادی‌ ئه‌م ش���ه‌هیدی‌ قه‌ڵه‌مه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌مس���اڵ له‌س���لێمانی‌‌و چه‌مچه‌م���اڵ‌و‬

‫كه‌رك���وك رێ���ز ل���ه‌م ش���ه‌هیده‌ گیراو‬ ‫له‌مه‌راسیمی‌ سلێمانی‌ كه‌ له‌قاوه‌خانه‌ی‌‬ ‫كلت���وری‌ س���ازكرا‪ ،‬خه‌اڵتی‌ ئه‌مس���اڵی‌‬ ‫ش���ه‌هید س���ۆرانی‌ مامه‌ حه‌م���ه‌ درا به‌‬ ‫(ش���وان محه‌مه‌د‪ ،‬نیاز عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬نه‌به‌ز‬ ‫گ���ۆران)‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا چه‌ند س���تافێكی‌‬ ‫پێشووی‌ گۆڤاری‌ لڤین خه‌اڵت كران‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نوس���ه‌ر‌و رۆژنامه‌ن���وس‪،‬‬ ‫موعته‌س���ه‌م نه‌جمه‌دین كه‌ له‌ساڵڕۆژی‌‬ ‫یادكردنه‌وه‌كه‌دا وتاری‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ سۆرانی‌‬ ‫مامه‌حه‌م���ه‌ی‌ خوێن���ده‌وه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر به‌دواداچون بۆ‬ ‫تیرۆركردن���ی‌ س���ۆران بكرای���ه‌ ده‌بوو‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ هه‌بوایه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌وته‌ی‌ ئه‌و‬ ‫"هه‌تا ئێس���تا هیچ كه‌سێك له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫دۆس���یه‌یه‌ بانگ نه‌ك���راوه‌‌و فایله‌كه‌ش‬ ‫هه‌ڵگیراوه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ رێكخه‌ری‌ سه‌نته‌ری‌ میترۆ‬ ‫بۆ داكۆكیكردن له‌مافی‌ رۆژنامه‌نوس���ان‬ ‫(ره‌حم���ان غه‌ری���ب)‪ ،‬ئه‌و كه‌یس���انه‌ی‌‬ ‫تایبه‌تن به‌تیرۆركردنی‌ رۆژنامه‌نوس���ان‬ ‫ی���ان داده‌خرێ���ن ی���ان ناگه‌ن���ه‌ هی���چ‬ ‫ئه‌نجامێك‌و وتی‌ "ده‌سه‌اڵت له‌كوردستان‬ ‫ده‌س���توه‌رده‌داته‌ كاروب���اری‌ دادوه‌ری‌‬ ‫له‌كوردستان‌و لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌ پۆلیس‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ هێش���تنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م كه‌یس���انه‌‬ ‫به‌مشێوه‌یه‌ رای‌ رێكخراو‌ه جیهانییه‌كان‬ ‫هێ���ور ناكات���ه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌دۆخی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‌و ئازادی‌ را ده‌ربڕین"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫وه‌اڵمی‌ شاره‌وان ‌ی‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵه‌ ‌ی‬ ‫داكۆكی‌ له‌خاك‌و‬ ‫سه‌روه‌ر ‌ی سلێمان ‌ی‬ ‫وه‌ك شاره‌وانی‌ سلێمانی‌ به‌پێویستمانزان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌اڵمی‌ تێبین����ی‌‌و ره‌خنه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫داكۆك����ی‌ له‌خاك‌و س����ه‌روه‌ری‌ ش����اری‌‬ ‫سلێمانی‌ بده‌ینه‌وه‌ كه‌ له‌ڕۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2012/6/19‬باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ گردی‌ (ش����ێخ محمد‬ ‫بچكۆل) كه‌ ناونراوه‌ گردی‌ ش����ه‌هیدان‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ش����اره‌وانی‌ س����لێمانی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر تابلۆیه‌ك له‌به‌رده‌م ئه‌م گرده‌دا‬ ‫نوس����یویه‌تی‌ (گ����ردی‌ ش����ه‌هیدان) كه‌‬ ‫به‌ ن����اوی‌ (‪ )17‬ش����ه‌هیده‌كه‌ی‌ گوندی‌‬ ‫قڕگه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م ناوه‌ی‌ ل����ه‌و گرده‌ ناوه‌‬ ‫وه‌ك رێزو س����ه‌روه‌رییه‌ك بۆ شه‌هیدانی‌‬ ‫بزاڤ����ی‌ رزگاریخ����وازی‌ ك����ورد‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫راپه‌ڕینی‌ (‪)1991‬ه‌وه‌ گردی‌ ش����ه‌هیدان‬ ‫له‌ناو خه‌ڵكی‌ ش����اره‌كه‌ماندا به‌و ناوه‌وه‌‬ ‫باڵوبۆته‌وه‌‪ ،‬راسته‌ ئه‌م گرده‌ پێشتر به‌‬ ‫گردی‌ ش����ێخ محه‌مه‌د بچكۆله‌و هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ گردی‌ (شێخ حسێنی‌ قازی‌) ناسراو‬ ‫بووه‌ كه‌ له‌نه‌وه‌ی‌ ش����ێخ حه‌سه‌نی‌ گڵه‌‬ ‫زه‌رده‌یه‌‌و له‌سه‌ده‌ی‌ نۆزده‌یه‌مدا له‌شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ كۆچی‌ دوایی‌ كردووه‌و له‌و گرده‌‬ ‫نێژراوه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ گوایه‌ ناوی‌‬ ‫گردی‌ س����ه‌یوان بۆ گردی‌ ش����ێخ مارفی‌‬ ‫ن����ۆدی‌ گۆڕاوه‌‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌وه‌ ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌كێك كه‌مێك له‌مێژووی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بزانێت ئه‌وا ئ����ه‌و زانیاریه‌ ده‌زانێت كه‌‬ ‫ناوی‌ گردی‌ سه‌یوان مێژوویه‌كی‌ دێرینی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌و له‌چه‌ندی����ن كتێب����ی‌ گه‌ڕیده‌‌و‬ ‫شیعری‌ هه‌ندێك ش����اعیرانی‌ كالسیكیدا‬ ‫به‌ گردی‌ س����ه‌یوان ناوی‌ هاتووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای‌ به‌خاكسپاردنی‌ سلێمان پاشای‌‬ ‫كوڕی‌ عه‌بدولڕه‌حمان پاشای‌ بابان له‌و‬ ‫گرده‌دا له‌و سه‌رده‌مانه‌دا تا وه‌كو چه‌ند‬ ‫س����اڵێك له‌دوای‌ روخانی‌ میرنیش����ینی‌‬ ‫بابان له‌ساڵی‌ (‪ )1850‬زاینیدا به‌و دوو‬ ‫ناوه‌و‌ه ناسرا‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای‌ كۆچی‌ دوایی‌‬ ‫شێخ مارفی‌ نۆدی‌ له‌س����اڵی‌ (‪)1838‬‬ ‫زاینیدا‌و به‌خاكس����پاردنی‌ ل����ه‌و گرده‌دا‬ ‫له‌دوای‌ روخانی‌ میرنیش����ینی‌ بابان ئه‌و‬ ‫گرده‌ ناوه‌ ره‌سه‌نه‌كه‌ی‌ له‌ده‌ستنه‌دا واته‌‬ ‫(سه‌یوان)‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و زاته‌‬ ‫زانایه‌كی‌ ئاینی‌‌و كه‌س����ایه‌تیه‌كی‌ دیاری‌‬ ‫شاری‌ س����لێمانی‌ بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌پاڵ ناو‬ ‫هێنانی‌ گردی‌ س����ه‌یوان به‌ گردی‌ شێخ‬ ‫مافی‌ نۆدێشه‌وه‌ باس����كراوه‌‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌گردی‌ ش����ێخ عه‌بدولكه‌ریمی‌ كاس����ه‌‌و‬ ‫كه‌وچ����ك كه‌ نوس����یوتانه‌ تابلۆیه‌ك كه‌‬ ‫ناوی‌ ئه‌م گرده‌ی‌ له‌سه‌ر بێت دانه‌نراوه‌‪،‬‬ ‫بۆ وه‌اڵمی‌ ئه‌و بۆچونه‌تان‪ ،‬ش����اره‌وانی‌‬ ‫س����لێمانی‌ ب����ه‌ دواداچوونی‌ ب����ۆ ناوی‌‬ ‫ره‌سه‌نی‌ ئه‌و گرده‌ كردوه‌ تاوه‌كو بزانێت‬ ‫ب����ه‌ ته‌واوه‌تی‌ ناوی‌ ئه‌و گ����رده‌ چییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بوو له‌مانگی‌ پێشودا ئه‌وه‌ی‌ بۆ ساغ‬ ‫بۆته‌وه‌ كه‌ ناوه‌كه‌ی‌ هه‌مان ناوه‌ ئاماژه‌‬ ‫پێدراوه‌كه‌یه‌و له‌م چه‌ند رۆژه‌ی‌ داهاتوودا‬ ‫تابلۆی����ه‌ك كه‌ ئه‌و ناوه‌ی‌ له‌س����ه‌ره‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌م گرده‌‌و ئه‌وانه‌ش ك����ه‌ تابلۆیان بۆ‬ ‫نه‌كراوه‌ داده‌نێت‪ .‬س����ه‌باره‌ت به‌ گردی‌‬ ‫حاجی‌ ئه‌واڵ كه‌ ئاماژه‌ت����ان به‌وه‌دا كه‌‬ ‫تابلۆی����ه‌ك له‌دامێنی‌ گرده‌ك����ه‌ (له‌الی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ گرده‌كه‌) نوس����راوه‌ (گردی‌‬ ‫ش����ێخ عه‌بدولقادری‌ س����ه‌رنه‌گیراو) ئه‌م‬ ‫تابلۆیه‌ له‌الیه‌ن شاره‌وانی‌ سلێمانییه‌وه‌‬ ‫دان����راوه‌‌و ئه‌م گرده‌ س����ێ‌ ن����اوی‌ هه‌یه‌‬ ‫(ش����ێخ عه‌بدولقادری‌ س����ه‌رنه‌گیراو)‪،‬‬ ‫(گردی‌ حاجی‌ ئه‌واڵ)‪( ،‬گردی‌ حه‌پسه‌‬ ‫خان)ه‌‪.‬‬

‫)‪ )336‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/7/24‬‬

‫پرسه‌نامه‬

‫‪19‬‬

‫شوێنه‌وار له‌كۆش ‌ی وه‌زاره‌ته‌كاندا‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫به‌بۆن���ه‌ی كۆچی دوایی خوالێخۆش���بوو (كه‌ریم خان مه‌حمود به‌گ) س���ه‌رۆك‬ ‫عه‌ش���یره‌تی برادۆست‪ ،‬پرس���ه‌و سه‌ره‌خۆشی خۆمان ئاراس���ته‌ی عه‌شیره‌ت‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ی ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌ده‌س���تدانی كه‌س���ایه‌تییه‌كی ئاوا جێگ���ه‌ی نیگه‌رانی‬ ‫تو‌ به‌ به‌هه‌شتی به‌رینی‬ ‫هه‌موومانه‪ ،‬له‌خوای گه‌وره‌ داواكارین خوالێی خۆش���بێ ‌‬ ‫شاد بكات‪.‬‬ ‫ان لله و انا الیه راجعون‬ ‫سعاد سه‌ید ره‌زاق‬

‫ونبوون‬

‫ی (ره‌وه‌ند تاهیر ئه‌حمه‌د) هه‌ركه‌س‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫ی (حه‌مه‌ئه‌مین حارس ره‌سوڵ‌ ‪/‬‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رافدین) هه‌ركه‌س دۆزیی���ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژور ‌‬ ‫كارگه‌ی‌ ش���ه‌كری‌ كه‌لل ‌ه ‌‬ ‫بازرگانی‌‪.‬‬ ‫ی (ئاالن محه‌مه‌د ئیس���ماعیل)‬ ‫ی بازرگان���ی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬

‫دوێنێ‌ فه‌نان‌و پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئه‌مڕۆكه‌ شوێنه‌وارناس‬ ‫دانان���ی‌ كه‌س���انی‌ ناش���وێنه‌واری‌‬ ‫له‌پۆسته‌كانی‌ تایبه‌تمه‌ند به‌شوێنه‌وار‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ كاتێك كه‌س���ێك ده‌كرێت به‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ شوێنه‌واری‌ شارێكی‌ وه‌ك‬ ‫پایته‌خ���ت‪ ،‬ده‌رچووی‌ به‌ش���ی‌ هونه‌ره‌‬ ‫جوانه‌كان���ه‌‪ ،‬ده‌بێ���ت چ له‌ش���وێنه‌وار‬ ‫بزانێت‪ ،‬چ له‌شوێنه‌وار بكات!‬ ‫كاتێ���ك ته‌نه���ا كه‌س���ێك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژانێ���ك خه‌باتی‌ ك���ردووه‌و ماندووه‌‪،‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ پش���كی‌ حیزب���ه‌وه‌ بكرێت���ه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ شوێنه‌وار‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫رێ���زدا ب���ۆ ماندووبون���ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم چی‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێزان���ه‌‌و ش���وێنه‌وار به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌ستێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌ئه‌لف‌و بای‌ شوێنه‌وار‬ ‫نازانن! یان كه‌سێكی‌ دی‌ شوێنه‌وارناس‬ ‫نه‌بێ���ت ماوه‌ی‌ ‪10‬س���اڵ زیاتره‌ بكرێته‌‬

‫سه‌رۆكی‌ به‌شی ش���وێنه‌وار له‌زانكۆدا‪ ،‬ده‌رچێت‪ ،‬كه‌ هه‌ركه‌س ش���وێنه‌وارناس‬ ‫كاتێك ش���وێنه‌وار‌و شوێنه‌وارناساكان نه‌بێ‌ به‌هیچ جۆرێك ناكرێت پۆس���تی‌‬ ‫له‌ژێر فه‌رمانی‌ ئه‌وانه‌دان‪ ،‬ده‌بێت بڵێن‪ ،‬ش���وێنه‌واری‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬چونكه‌ كاتێك‬ ‫ئه‌مانه‌ به‌ناوی‌ ش���وێنه‌واره‌وه‌ قس���ان‬ ‫ئه‌مه‌ چ دۆزه‌خێكه‌ یاڕه‌ب!‬ ‫ئ���ه‌و نمونانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌بوون ده‌ك���ه‌ن له‌گ���ه‌ڵ وه‌فدێكی‌ پس���پۆڕی‌‬ ‫ك���ه‌ ك���ه‌س الری‌ نیی���ه‌‪ ،‬له‌خزمه‌ت���ی‌ بیانی‌‪ ،‬زۆرجێ���گای‌ به‌زه‌ین بۆ خۆیان‌و‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك كه‌ كردوویه‌ت���ی‌‪ ،‬ده‌بێت ئابڕوبه‌ریشن بۆ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌پیش���ه‌كه‌ی‌ خ���ۆی‌‌و مه‌جال���ی‌ خۆی‌ هیچ له‌شوێنه‌وار نازانن!‬ ‫رێگای‌ پێبدرێت‪ ،‬نه‌ك پشك پشكێنه‌ی‌ كاتێكیش شوێنه‌وارناسان وه‌ك رۆتیناتی‌‬ ‫حیزب���ی‌‪ ،‬وه‌ك بیتاقه‌و پاداش���ت بۆی‌ ئیداری‌ ده‌بێت گوێیان بۆ رادێرن‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ده‌رچێت‌و شوێنه‌وار‌و شوێنه‌وارناسیش هێنانی‌ بڕبه‌نه‌ به‌ زاكیره‌یاندا!‬ ‫به‌رده‌وامیش له‌سه‌ر حسابی‌ شوێنه‌وار‬ ‫هه‌ر النه‌واز بمێنێته‌وه‌!‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ ش���وێنه‌وار ده‌كه‌وێته‌ كۆشی‌ گه‌ش���ت‌و س���ه‌فه‌ری‌ ده‌ره‌وه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانه‌وه‌ یه‌ك وه‌زیر شوێنه‌واری‌ به‌اڵم توخوا چی‌ ئه‌وان‌و ش���وێنه‌واری‌‬ ‫نه‌ب���ووه‌! ی���ه‌ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ده‌زگا به‌یه‌ك���ه‌وه‌ گرێ���داوه‌! به‌كورتی‌ ئه‌مانه‌‬ ‫شوێنه‌وارییه‌ گشتییه‌كان شوێنه‌وارناس ه���ه‌ر باربوونایه‌ كێش���ه‌ نه‌بوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نماینده‌یه‌كی‌ ته‌مه‌ڵن‪ ،‬له‌هه‌موو شتێك‬ ‫نه‌بووه‌!‬ ‫ده‌كرێت یاس���ایه‌كی‌ تایبه‌ت به‌و بوار‌ه بزانن له‌شوێنه‌وار نازانن!‬

‫کورد پێویستی بەدەوڵەتی‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫ی‬ ‫ی (ساالر ئه‌حمه‌د شاسوار ‪/‬كارگه‌ ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫ی سارا) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫ئه‌له‌منیۆم ‌‬

‫تورکی����ە خۆی گەورەترین کێش����ەی‬ ‫سیاس����یی هەیە لەگ����ەڵ کوردەکانی‬ ‫کوردس����تانی باک����ووردا‪ ،‬گەلێک����ی‬ ‫‪ ١٥‬میلۆنی����ی ن����ەک ه����ەر ل����ەڕووی‬ ‫سیاسییەوە دەچەوسێنێتەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫الی کەمی مافە کولتوورییەکانیشیانی‬ ‫ل����ێ قەدەغ����ە ک����ردووە‪ .‬حکومەتی‬ ‫تورکیە دەیەوێ بەڕەسمیی سەرۆکی‬ ‫هەرێمی کوردستان (لەواقیعدا بەس‬ ‫س����ەرۆکی پارتیی‌و ناوچەی زەردە)‬ ‫بکات بەس����ەرۆک‌و دەمڕاستی گەلی‬ ‫کورد‪ ،‬ئایا ئەمە بێبەرامبەر دەکرێ؟‬ ‫ئای����ا تورکیە لێ دەگەڕێ دەوڵەتێک‬ ‫ب����ۆ گەالن����ی کوردس����تان لەس����ەر‬ ‫بەش����ێک لەخاکی هەرێم دروست ببێ‬ ‫له‌کاتێکدا خۆی دەرگیری گەورەترین‬

‫ی كه‌مئه‌ندامان به‌ناوی‌ (سوعاد مه‌حمود ناسر) ونبووه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سێك‬ ‫*پێناسێك ‌‬ ‫ی بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕینێته‌وه‌ ‌‬

‫ئه‌خالق‌و سیاسه‌ت‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫ی ونبو‌ه به‌ناوی‌ (س���ه‌لیم عوس���مان محه‌مه‌د)‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌ڵێن محه‌مه‌د فازیل) هه‌ركه‌س‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫ی (جه‌بار عوسمان حه‌م ‌ه نه‌جیم)‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫ی ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (شاخه‌وان حه‌م ‌ه ره‌شید) هه‌ركه‌س‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫*پێناس���ێكی‌ یه‌كێتی‌ به‌ڵێنده‌ران ونبووه‌ به‌ناوی‌ (ئیسماعیل عومه‌ر ره‌سول)‬ ‫‌وه بۆ پرسگه‌ی‌ كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك دۆزییه‌‌و‌ه بیگه‌ڕینێته ‌‌‬

‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت به‌ئوتومبێلی‌ ژمار‌ه (‪ 9580‬سلێمان ‌‬ ‫ی چونه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت ‌‬ ‫*ده‌فته‌رێك ‌‬ ‫ی "خه‌سره‌و‬ ‫ی س���لێمانی‌ به‌ناو ‌‬ ‫– تایبه‌ت) ونبووه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گومرگ ‌‬ ‫ی‬ ‫قادر ئیبراهیم" ده‌رچووه‌‪ ،‬تكای ‌ه هه‌ر كه‌سێك دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ شوێن ‌‬ ‫ده‌رچوونی‌‪.‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێش���كه‌ش ب���ه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه‬ ‫ی ئه‌و داواكاری ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی (تابلۆ‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫له‌الیه‌ن (ش���یروان عه‌بدواڵ مه‌حمود) ل ‌ه (‪ )2012/8/7‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی كردوو‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و ئامێرانه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌له‌منی���ۆم‌و پالس���تیك) داوای‌ تۆماركردن ‌‬ ‫ب���ۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���كان) دانراون‌و ئامێره‌كانیان له‌خواره‌و‌ه دیار ‌‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ( س���لێمانی‌‪ /‬كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یڕه‌وی‌ ئامێری‌ میكانیكی‌ ژماره‌ (‪ )65‬س���اڵی‌ (‪ )1952‬باڵو ‌‬ ‫ك���راو‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی به‌په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌ن���ی‌ هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ركه‌س���ێ‌ خۆ ‌‬ ‫ی (‪ )15‬پانزه‌ ڕۆژ سه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫داده‌نێ‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫به‌ناوی‌ داواكاره‌وه‌ تۆمار ده‌كرێت‌و بڕوانامه‌ی‌ پێ‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئامێره‌كان‪-:‬‬ ‫ی ماسیكه‌‪ /095/‬توركی‌‪ /2010/‬كاره‌با‬ ‫‪ -1‬ئامێری‌ بڕین ‌‬ ‫‪ -2‬ئامێری‌ له‌حیم ‪ /009 /‬توركی‌‪ /2011/‬كاره‌با‬ ‫‪ -3‬تشریح كێلون ‪ /100 /‬توركی‌‪ /2009 /‬كاره‌با‬ ‫‪ -4‬سینه‌ری‌ بچوك‪ /011501107093/‬توركی‌‪ /2009 /‬كاره‌با‬ ‫ی ‪ /‬كاره‌با‬ ‫‪ -5‬كۆپرێسه‌ری‌ هه‌وا‪ 300 /‬لیتر‪ /‬بێ ژماره‌‪ /‬ئه‌وروپ ‌‬ ‫دادنوس‪/‬دادنوسی‌ سلێمانی‌‪1/‬‬ ‫فاروق كالن شه‌ریف‬ ‫ریکالم‬

‫ی نوێشدا چه‌ندین فه‌یله‌سوف‬ ‫له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫كاریان له‌چه‌مكه‌دا ك���ردووه‌‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫ژیان���ی‌ خۆیان ل���ه‌م پێن���اوه‌دا داناو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مریك ‌‬ ‫له‌وانه‌ش پیر‌ه فه‌یله‌س���وف ‌‬ ‫ی‬ ‫"جۆن راولز" ك ‌ه نزیكه‌ی‌ "‪ "60‬س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌پێناو عه‌دال ‌هت‌و تیۆریا ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫عه‌دال���ه‌ت ته‌رخانك���رد‌و یه‌كێك���ه‌ له‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ زۆرترین كتێب‌و لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نووس���راو‌ه به‌ ناو ‌‬ ‫له‌مه‌ڕ تیۆریاك ‌ه ‌‬ ‫تیۆریای‌ عه‌دال���ه‌ت "‪The theory of‬‬ ‫‪ ( ."justice‬د‪.‬عه‌بدولكه‌ریم س���روش)‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌د‌ه ‌‬ ‫له‌دوایی���ن كتێبیدا به‌ ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئه‌ده‌بی‌ عه‌داله‌ت" دووتوخم ‌‬ ‫گرنگی‌ عه‌داله‌ت باس ده‌كات ك ‌ه هه‌موو‬ ‫فه‌یله‌س���وفه‌كان هاوڕان له‌س���ه‌ریان‌و‬ ‫بۆچوونیان وه‌ك یه‌كه‌ ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫راستگۆیی‌ " صدق" یان "دروست زانی‌‪:‬‬ ‫ی راست‌و دروست‬ ‫ی زانیار ‌‬ ‫وات ‌ه هه‌بوون ‌‬ ‫ی رووداوه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫دروستكاری‌‪ :‬بۆ نموون ‌ه ره‌نگه‌ كه‌سێك‬ ‫ی دادوه‌ری���دا حه‌قیقه‌ت بزانێت‪،‬‬ ‫له‌پله‌ ‌‬

‫کێشەی سیاس����یی کورد بووەتەوەو‬ ‫ب����ە نکۆڵییکردن‌و ئاگر‌و ئاس����ن داوا‬ ‫رەواکانی کورد له‌کوردستانی تورکیەدا‬ ‫له‌ژێر زنجی����ری دەبابەکان����ی ناتۆدا‬ ‫دەه����اڕێ؟ هەندێک دەڵێ����ن‪ ،‬تورکیە‬ ‫لەپێن����اوی بەرژەوەندی����ی ئابووریی‌و‬ ‫کۆمپانیاکانی����دا‪ ،‬رێگ����ە دەدات ئەو‬ ‫دەوڵەتە دروست ببێ‪ ،‬بەاڵم ئایا ئەم‬ ‫دەوڵەتە نابێتە ئیمارەتێکی مۆدێرنی‬ ‫کوردیی بۆ لێدانی کێش����ەی سیاسیی‬ ‫کورد؟‬ ‫دواتر دەبێ بە س����ەلیقەوە دەوڵەتی‬ ‫هەرێم����ی کوردس����تان لەگ����ەڵ‬ ‫میرنش����نێکی‬ ‫دروس����تکردنەوەی‬ ‫ک����ورد لەناوچەکان����ی پارتییدا لێک‬ ‫ج����ودا بکەین����ەوە‪ .‬ئ����ەم مەهزەلەی‬

‫حەماس����ەتە‬ ‫بەدەوڵەتب����وون‌و‬ ‫ناسیۆنالیس����تییە شپرزانەیە‌و فەوزای‬ ‫راگەیاندن����ی دەوڵەت����ی کوردی����ی‪،‬‬ ‫له‌ئەگ����ەری تێکچوون����ی بارودۆخ����ی‬ ‫سیاسیی عێراقدا‪ ،‬مەترسییەکی زۆری‬ ‫لێ دەکرێ دەوڵەتی نیۆ‪-‬عوسمانیزمی‬ ‫ئالوودە ب����ە ئایدیۆلۆژیای کەمالیزم‌و‬ ‫بەحیجابی ئیخوانیی‌و ئیس��ل�امییەوە‪،‬‬ ‫میرێک‌و ئیمارەتێکی کوردیی بەبەرگی‬ ‫س����ەرۆکی حیزبێکی کوردییدا ببڕێ‌و‬ ‫ئەو بەشەی له‌ژێر دەسەاڵتی ئێستای‬ ‫پارتییدای����ە بەهەندێک کەم‌و زیادەوە‬ ‫ددانی پێدا بنێ‌و ماندەیتی ویالیەتێکی‬ ‫گەڕاوە بۆ س����ەر تورکیای پێ بدات‌و‬ ‫ئەمێری����کاو رۆژئ����اواش‪ ،‬پیرۆزبایی‌و‬ ‫کارئاسانیی بۆ ئەم کارە بکەن‪.‬‬

‫س���ته‌مكاریش جێگایه‌كی���ان نابێ���ت‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی ل‌‬ ‫ی جه‌خت ‌‬ ‫ی گرنگه‌ ‌‬ ‫له‌كۆتاییدا ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌خالق ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫بكه‌ینه‌و‌ه بوون��� ‌‬ ‫نێ���وان "سیاس���ه‌ت"‌و "ده‌س���ه‌اڵت"ه‌‌و‬ ‫له‌دونیای‌ نوێشدا چه‌نده‌ها فه‌یله‌سوف‬ ‫ی ئه‌خالقیانه‌ له‌ده‌سه‌اڵت ده‌گرن‌و‬ ‫ره‌خنه‌ ‌‬ ‫پێیان وای ‌ه نابێت ب ‌ه هیچ جۆرێك‌و هیچ‬ ‫بیانوویه‌ك ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ بپچڕێنرێت‌و‬ ‫دواجار له‌گه‌ڵ شاعیردا ده‌ڵێم‪:‬‬

‫ب���ه‌اڵم به‌پێی‌ ئ���ه‌و حه‌قیقه‌ت ‌ه حوكم‌و‬ ‫فه‌رمان نه‌كات‪.‬‬ ‫ی "عه‌دال���ه‌ت" ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌م دوو مه‌رج���ه‌ ‌‬ ‫ێ ب ‌ه‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا ئه‌خالقی���ن ده‌ش��� ‌‬ ‫گرنگترین ئه‌و میكانیزم‌و گه‌وهه‌رانه‌یان‬ ‫بزانی���ن ك��� ‌ه نه‌ك ه���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ی‬ ‫له‌ئاستی‌ گه‌وره‌دا‪ ،‬به‌ڵكو له‌ئاسته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫خواره‌وه‌دا ته‌نانه‌ت له‌مامه‌ڵه‌ی‌ رۆژانه‌ ‌‬ ‫مرۆڤه‌كانیشدا نه‌ك هه‌ر بوونیان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كارك���ردن‌و ره‌نگدانه‌وه‌یان گه‌وره‌ترین‬ ‫ی عه‌داله‌تم بده‌رێ‌ –‬ ‫ی ساقی‌ جامێك ئاو ‌‬ ‫ی ژیانێك ‌‬ ‫ی ده‌بێت‌و ئید ‌‬ ‫جێكه‌وت‌و رۆڵ ‌‬ ‫ی سته‌م هه‌موو گه‌ردوون‬ ‫ئه‌خالقیان���ه‌ش دێت���ه‌ دی‌‪ ،‬چونك��� ‌ه تاكو ب ‌ه شێت ‌‬ ‫دواجاری���ش عه‌داله‌ت فه‌یله‌س���وفێك تێك نه‌ده‌م‪.‬‬ ‫ی رێسا ئه‌خالقیه‌كانه‌)‪.‬‬ ‫گوته‌نی‌‪( :‬كۆ ‌‬ ‫بۆیه‌ش ئه‌م دوو مه‌رج ‌ه بۆ جڵه‌وڕاگرتن‌و تێبینی‌‪:‬‬ ‫ی بۆ نووس���ینی‌ ئه‌م بابه‌ت ‌ه زۆر س���وود‬ ‫ئاراس���ته‌كردن ‌‬ ‫س���نوورداركردن‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسیش روو‌ه له‌كتێب���ی‌ "ادب ق���درت‪ ،‬ادب عدالت"‬ ‫ی "د‪.‬عه‌بدولكه‌ریم سروش"‬ ‫ی له‌نووس���ین ‌‬ ‫ئاراس���ت ‌ه خ���وازراوو ویس���تراوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خزمه‌تكردن‌و عه‌داله‌تخ���وازی‌ به‌رهه‌م وه‌رگی���راوه‌‪ .‬ئ���ه‌م بابه‌ت ‌ه س���ێبه‌ر ‌‬ ‫ی بابه‌تێكی‌ رۆش���نبیر‌و بیرمه‌ندی‌ ناسراو‬ ‫ده‌هێنێ���ت‌و هه‌مووانی���ش به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫ی عه‌داله‌ت ده‌چه‌ژین‌و سته‌م‌و "سروش"ه‌‪.‬‬ ‫ش���یرین ‌‬

‫سیاسەت‌و ئەوانەی نەشتەرگەری‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫وەک چ���ۆن له‌ئەوروپ���ای س���ەدەی‬ ‫هەژدە‌و سەرەتای س���ەدەی نۆزەدەدا‬ ‫رەخنەکردن���ی دی���ن دایک���ی هەموو‬ ‫رەخنەکان بوو‪ ،‬ئەمڕۆش له‌خۆرهەاڵتی‬ ‫ئێمەدا رەخنەکردنی سیاسەت‌و مۆراڵی‬ ‫سیاسی‌و س���نووری دەس���تێوەردانی‬ ‫سیاس���ی له‌ژی���ان دایک���ی هەم���وو‬ ‫رەخنەکانە‪ .‬ئەو جۆرە ئیدیالیزەکردنەی‬ ‫سیاس���ەت کە ئەمڕۆ دەیبینین‪ ،‬بەئاگا‬ ‫بێت یاخ���ود بێئ���اگا هەڵوێس���تێکی‬ ‫ئایدۆلۆژیی���ە بۆ پاکردن���ەوەی کایەکە‬ ‫لەو ئیرس���ە دزێ���وو خوێنین���ەی کە‬ ‫هەڵگرێتی‪ .‬له‌ڕێگای ئەم هەڵوێستەوە‬ ‫رۆش���نبیر له‌بری ئ���ەوەی ببێتە رێگا‬ ‫خۆش���کەر بۆ مۆراڵێکی سیاسی نوێ‪،‬‬ ‫دەبێتە پێکوڵکەر بۆ تاقمێکی سیاسی‬ ‫ن���وێ کە بە حەتمی هەم���ان مێژوویی‬ ‫پێش���ین دووبارەدەکەن���ەوە‪ .‬ئەوانەی‬ ‫مەکیاژی سیاس���ەت دەک���ەن‪ ،‬دەبێت‬ ‫لەخۆی���ان بپرس���ن‪ ،‬بۆ ئ���ەم کایەیە‬ ‫هێزی نوێ‌و دیموک���راس‌و زانا بەرهەم‬ ‫ناهێنێ���ت؟ بۆ لەس���ەدام حوس���ەین‬ ‫دەگوزەرێی���ن بەرزان���ی‌و تاڵەبان���ی‌و‬ ‫مالک���ی‌و موقتەداس���ەدر‌و نوجەیفی‌و‬ ‫موتڵەگ‌و عەالویمان بۆ دەردەچێت‪...‬‬ ‫ئاخۆ ئەمە زاناکانی سیاسەتن کە ئێمە‬ ‫پێمان نەزانیون؟ ئایا ئەمە ئاوێنەی ئەو‬ ‫راستییە نییە کە خودی کایەی سیاسی‬

‫ل���ەوە ئیفلیجترە بتوانێ���ت هێزی نوێ‬ ‫بەرهەمبهێنێت‪ .‬له‌خۆرئاوادا هێزی نوێ‬ ‫گرێدراوی لەدایکبوون���ی بیرو ئایدیای‬ ‫نوێیە‪ ،‬بەاڵم لەم کۆمەڵگایانەی ئێمەدا‬ ‫کە بەرهەمهێنانی بی���رو ئایدیای نوێ‬ ‫کارێکی سەختە‪ ،‬کەواتە سیاسەت چۆن‬ ‫دەتوانێت بگۆڕێت‪ .‬گرفتی س���ەرەکی‬ ‫ئەوان���ەی سیاس���ەت مەکیاژدەک���ەن‬ ‫پێیانوایە دەتوانن سیاسەت بە سیاسەت‬ ‫بگۆڕن‪ ...‬بێ ئەوەی ئەوە روونبکەنەوە‬ ‫کایەیەک کە بەدزی‌و چەوس���اندنەوە‌و‬ ‫ب���ازاڕ‌و دەس���ەاڵت‌و توندوتیژیی���ەوە‬ ‫نوس���اوە‪ ،‬چ���ۆن لەمان���ەی داببڕین‪.‬‬ ‫بەبڕوای من هەر مۆراڵێکی نوێ دەبێت‬ ‫لەدەرەوەی سیاسەت‌و له‌کایەکانی تردا‬ ‫لەدایک بێت‪ ،‬پێویستیمان بە مۆراڵێکی‬ ‫ئابووری نوێ هەیە کە ئابووریناس���ان‬ ‫دایبڕێژن‪ ،‬پێویس���تیمان بە مۆراڵێکی‬ ‫تری ملمالنێ هەیە کە ئەتیکناس���ەکان‬ ‫بیخەن���ە گفتوگۆوە‪ .‬پێویس���تیمان بە‬ ‫تێگەیش���تنێکی نوێی ئازادی هەیە کە‬ ‫دەبێت فەلس���ەفە دەوری تێداببینێت‪،‬‬ ‫پێویستیمان بە پێناسەکردنێکی نوێی‬ ‫چەمک���ی م���رۆڤ هەیە کە ئ���ەدەب‌و‬ ‫دەرونناس���ی‌و مرۆڤناسی‌و زانستەکانی‬ ‫تر تیاکاراب���ن‪ .‬بەوەدا ئەمەش کارێکی‬ ‫ئاس���ان نیی���ە‪ ،‬بەوەدا ئێم���ە کادێری‬ ‫ت���ەواوی ئەو کارانەم���ان نییە‪ ،‬بەوەدا‬

‫سیاسەت ئاس���ان گوێ له‌کایەکانی تر‬ ‫ناگرێت‪ ،‬لەم گەمەیەدا رۆشنبیران وەک‬ ‫هێزێک���ی بچوک‌و ک���ەم رۆڵێکی گرنگ‬ ‫دەبینن‪ ،‬هەر خیانەتێک لەم وەزیفەیە‪،‬‬ ‫هەرخیانەتێک له‌ڕەخنەکردنی سیاسەت‌و‬ ‫وەرگەڕان بەرەو مەکیاژکردنی سیاسی‪،‬‬ ‫دەرەنجامی ترس���ناکی لەس���ەر کۆی‬ ‫ژیان���ی ئێمە دەبێت‪ .‬بە کورتی گۆڕانی‬ ‫راس���تەقینە س���ەرەتا له‌سیاسەتەوە‬ ‫هەڵناقوڵێ���ت‪ ،‬بەڵک���و لەکایەکانەوە‬ ‫هەڵدەقوڵێت‪ ،‬رەوانەکردنی گەنجان بۆ‬ ‫ناو سیاس���ەت بێئەوەی هوشیارییەکی‬ ‫رەخنەییان لەسەر کۆی کایەکەو دۆخە‬ ‫ئەخالقییەک���ەی ببێ���ت‪ ،‬نەوەیەکی تر‬ ‫لەسیاس���ی گەمژە دروس���تدەکاتەوە‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا راکردن���ی رۆش���بیران بۆ‬ ‫سیاس���ەت هیچ نییە جگە له‌ڕاکردن بۆ‬ ‫ناو کایە مردوەکە‪ ،‬بۆ ئەو شوێنەی کە‬ ‫ئەوەتەی هەیە گۆڕس���تانی رۆشنبیران‬ ‫بووە‪ ،‬تاکە ئومێدێک���ی گۆڕان ئەوەیە‬ ‫کە رۆش���نبیرەکان‌و کایە فیکرییەکان‬ ‫پێشکەشیدەکەن نەوەک سیاسییەکان‪.‬‬ ‫راکردنی رۆش���نبیران بۆ ناو سیاسەت‪،‬‬ ‫راکردن���ە بۆ جێگایەک کە بۆنی مردنی‬ ‫بیرکردنەوە‌و وی���ژدان‌و بەزەیی لێدێت‪،‬‬ ‫ئەمە هیچ نییە جگە له‌خۆدزینەوە لەو‬ ‫ئەرکە کۆمەاڵیەتییەی لەدەرەوەی کایەی‬ ‫سیاسی چاوەڕوانی رۆشنبیرانە‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬ ‫جێگری سەرنوسەر‪ :‬یاسین تەها‬

‫شه‌و ‌ی تاریكی‌ رۆح‬

‫ زانیار محه‌مه‌د‬

‫‪www.‬‬

‫‪Say.awene@gmail.com‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی‬ ‫سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫‪awene.com‬‬

‫سامانی‌ ش���ارێك‪ ،‬بریتییه‌ له‌ئه‌خالقی‌ هاواڵتیبوونی‌ هاواڵتیان‪ ،‬نه‌ك ژماره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫بیناو ئوتومبێالن ‌هی‌ ش���اریان پڕكردووه‌ته‌وه‌‪ .‬رامین جیهانبه‌گلو له‌كتێبی‌ "زه‌ین ‌ی‬ ‫زستانی‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ رۆح به‌ش���ێكی‌ گرنگ���ی‌ بوون���ی‌ مرۆڤ���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ش���ێت به‌هۆی‌‬ ‫هه‌لومه‌رج‌و گۆڕانكارییه‌كانه‌وه‌ مرۆڤ ئه‌و به‌ش���ه‌ گرنگ ‌هی‌ بوونی‌ له‌ده‌س���تبدات‪،‬‬ ‫یان ده‌ستبه‌رداری‌ ببێت‌و فه‌رامۆشیبكات‪ .‬ئه‌وه‌ش مانایوایه‌ مرۆڤ ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌بوونی‌ ده‌بێت‌و ده‌بێته‌ خاوه‌ن���ی‌ بوونێكی‌ ناته‌واو‪ ،‬چونكه‌ بوون به‌بێ‌‬ ‫رۆح‪ ،‬بوونێكی‌ ناته‌واوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان پاش پتر له‌بیس���ت ساڵ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ خۆیی‪ ،‬به‌جارێك‬ ‫مۆدێلپه‌رستی‌‌و رووكه‌شگه‌رایی‌و كۆیله‌بوونی‌ پاره‌و كه‌ڵه‌كه‌كردنی‌ سامان به‌سه‌ریدا‬ ‫زاڵه‌‪ ،‬مرۆڤ به‌دیتن‌و تێڕامان‌و هه‌ڵسوكه‌وتكردن له‌گه‌ڵ دانیشتووانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫ده‌بینێت بووه‌ته‌ مه‌یدانی‌ په‌یداكردنی‌ پاره‌و ده‌وڵه‌مه‌ندبوون‌و له‌ده‌ستدانی‌ رۆح‪.‬‬ ‫مرۆڤ���ی‌ ئ���ه‌م هه‌رێمه‌‪ ،‬هه‌موو خه‌میان ته‌نیا بژێویی���ه‌‪ ،‬هه‌موو خه‌میان بریتییه‌‬ ‫له‌به‌ده‌س���تهێنانی‌ زه‌ویی دیكه‌و خان���ووی‌ ترو ئوتومبێل���ی‌ دی‪ .‬خه‌یاڵیان الی‌‬ ‫دۆزین���ه‌و‌هی‌ كارێكه‌‪ ،‬كه‌ مووچه‌ك��� ‌هی‌ به‌رزتربێت له‌كاره‌ك ‌هی‌ ئێس���تایان‪ .‬باس‬ ‫باس���ی‌ به‌رزبوونه‌و‌هی‌ نرخی‌ زه‌وی‌‌و خانووه‌‪ ،‬خه‌می���ان خه‌می‌ كارو په‌یداكردنی‌‬ ‫ناوو ناوبانگه‌! هه‌رێمی‌ كوردس���تان بووه‌ته‌ هه‌رێمێكی‌ مادی‌‌و مه‌سره‌فگه‌را‪ .‬بڕێك‬ ‫له‌خه‌ڵكه‌ك��� ‌هی‌ گه‌لێك ده‌وڵه‌مه‌ندو س���ه‌رمایه‌دارن‌و خه‌ڵكه‌ك ‌هی‌ تریش���ی‌ گه‌لێك‬ ‫هه‌ژارو بێده‌ره‌تانن‌و ته‌نیا خه‌م‌و خه‌ونیش���یان ده‌وڵه‌مه‌ندبوون‌و به‌ده‌س���تهێنانی‌‬ ‫پاره‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش به‌جۆرێكه‌‪ ،‬وه‌های‌ له‌دانیش���تووانه‌ك ‌هی‌ كردووه‌‪ ،‬بوون‌و ئازادیی‌‬ ‫خۆیان بیرچووه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌و دۆخه‌ش گه‌یشتووه‌ته‌ ئاستێك‪ ،‬كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫كه‌متری���ن بواری‌ ئازادی���ی تێدایه‌‪ ،‬ئازادیی‌ فیكری‌‌و جه‌س���ته‌یی‪ ،‬ئازادیی‌ ئاینی‌‌و‬ ‫سیاسی‌‪ ،‬چونكه‌ ئازادی‌ به‌بێ‌ بوونی‌ رۆح‪ ،‬مانای‌ نییه‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان ئێستاش گوت ‌هی‌ مه‌الیه‌ك له‌بڕیاری حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌ك ‌هی‌ گرنگتره‌‪ .‬ده‌كرێت بگوترێت هه‌رێمی‌ كوردستان جێگه‌یه‌كه‌‪،‬‬ ‫پیاوه‌ ئاینییه‌كان حوكمیده‌كه‌ن! هه‌ر شوێنێكیش پیاوه‌ ئاینییه‌كان حوكمیبكه‌ن‪،‬‬ ‫رۆح‌و ئازادی���ی‌ له‌ده‌س���تده‌دات‪ .‬له‌ئه‌نجام���ی‌ هه‌موو ئه‌و بارودۆخانه‌وه‌‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫دانیش���تووانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ ژیان له‌بێ‌ رۆحیدا به‌سه‌رده‌به‌ن‪ .‬خراپترین گۆرانیبێژ‬ ‫ل���ه‌م هه‌رێمه‌ س���اخده‌بێته‌وه‌و ده‌بێته‌ باش���ترین گۆرانیبێژی‌ ك���ورد‪ .‬خراپترین‬ ‫رۆژنامه‌ن���ووس‪ ،‬ده‌توانێت ببێته‌ ناس���راوترین‌و ده‌وڵه‌مه‌ندتری���ن رۆژنامه‌نووس‪.‬‬ ‫خراپتری���ن‌و گه‌مژه‌تری���ن س���ه‌رمایه‌دار‪ ،‬له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان ده‌توانێت ببێته‌‬ ‫به‌ناوبانگترین‌و به‌ده‌سه‌اڵتدارترین س���ه‌رمایه‌دار‪ .‬له‌م هه‌رێمه‌ مرۆڤه‌كان ئه‌وه‌یان‬ ‫ال گرنگ���ه‌‪ ،‬كاری���ان هه‌بێت‌و مووچ��� ‌هی‌ به‌رز وه‌ربگ���رن‪ .‬ئیدی‌ مان���ای‌ بوون‪،‬‬ ‫موماره‌س���ه‌كردنی‌ ئازادی‌‪ ،‬به‌ده‌س���تهێنانی‌ مافه‌كانیان بۆ گرنگ نییه‌‪ .‬ئاماده‌ن‬ ‫ببن���ه‌ فه‌رمانبه‌ری‌ گه‌نده‌ڵترین به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬ته‌نی���ا له‌به‌رخاتری‌ مووچه‌‪ .‬ئاماده‌ن‬ ‫بوونیان له‌بیربك���ه‌ن‌و ئازادییه‌كانیان ژێرپێ‌ بخه‌ن‪ ،‬له‌پێناوی‌ ناوبانگدا‪ .‬ئێس���تا‬ ‫دانیش���تووانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ به‌جارێك س���ه‌رقاڵی‌ كه‌ڵه‌كه‌كردنی‌ سامان‌و سلفه‌ن‪.‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت گوته‌ به‌ناوبانگه‌ك ‌هی‌ دیكارت لێره‌ وه‌های‌ لێهاتووه‌"من س���لفه‌ ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ من هه‌م"‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌س���ای ‌هی‌ بارودۆخێك���ی‌ ئاوهاوه‌‪ ،‬رۆحی‌ له‌ده‌س���تداوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ش���وێنێكیش كه‌ رۆحی‌ له‌ده‌س���تدا‪ ،‬بێگومان ئازادیش له‌ده‌س���تده‌دات‪ .‬كه‌‬ ‫ئازادیش���ی‌ له‌ده‌س���تدا‪ ،‬كه‌واته‌ بوونیشی‌ له‌ده‌س���تداوه‌‪ .‬جێگه‌یه‌ك له‌بری‌ ماف‌و‬ ‫ئ���ازادی‌‌و كه‌رامه‌ت‌و به‌خته‌وه‌ری‌‪ ،‬خه‌می‌ پاره‌و زه‌وی بێت‪ ،‬له‌بری‌ خه‌می‌ جوانی‌‪،‬‬ ‫خه‌می‌ ده‌سه‌اڵتی‌ بێت‪ ،‬له‌بری‌ په‌روه‌رده‌كردنی‌ لیبڕااڵن ‌هی‌ نه‌وه‌كانی‌‪ ،‬سه‌رگه‌رمی‌‬ ‫دروستكردنی‌ كۆشك‌و كڕینی‌ زێڕ‌و دۆالر بێت‪ ،‬هه‌رێمێكه‌ تاریك‌و خاوه‌نی‌ بوونێكی‌‬ ‫ناته‌واوه‌و جێگ ‌هی‌ كوش���تنی‌ رۆحه‌‪ .‬هه‌رێمی‌ كوردستان له‌شه‌وی‌ تاریكی‌ رۆحیدا‬ ‫ده‌ژی‌‪.‬‬

‫دەتەوێت ئاوێنە چی بکات‪:‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫ریکالم‬