ژماره‌ 350

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)350‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/11/6‬‬

‫ئیبراهیم تاتلیساس‌و‌ روشدی جاف‬

‫»»‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪18‬‬

‫ئیبۆو عادل موته‌حیده‌‪..‬‬ ‫له‌هاوبه‌شایه‌تییه‌وه‌ بۆ دوژمنایه‌تی‌‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫بارزانی‌ چ ‌ی ده‌كات له‌ئیمارات؟‬

‫‪17‬‬ ‫‪312‬‬ ‫»»»»‬

‫سه‌ركرده‌كانی‌ كورد به‌ئیمارات سه‌رسامن‌‌و‬ ‫ئێرانیش له‌گه‌شته‌كانیان به‌دگومانه‬

‫ ‬

‫كوردێك كه‌مپه‌ین بۆ رۆمن ‌ی‬

‫‪17‬‬ ‫‪912‬‬ ‫»»»»‬ ‫ده‌كات‪:‬‬

‫ئۆباما ھیچی پێنییە بۆ کورد‬

‫شااڵوی‌ عه‌ل ‌ی عه‌سكه‌ری‌‪ :‬یه‌كێت ‌ی‬ ‫به‌سه‌قه‌تی له‌دایك بووه‌‌و هه‌رواش ده‌ڕوات‬ ‫شااڵوی‌ عه‌لی‌ عه‌سكه‌ری‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ فه‌رمان���ده‌ی‌ عه‌مه‌لیاتی‌‬ ‫دیجله‌ عه‌بدولئه‌میر زه‌یدی‌ قائیدی‌ ئه‌و‬ ‫فرقه‌یه‌ بوو كه‌ له‌‪31‬ی‌ ئابدا هه‌ولێری‌‬ ‫گرت‪ ،‬ناوبراو له‌ئه‌دای‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتیش ناڕازیی���ه‌و ده‌ڵێت "یه‌كێتی‌‬ ‫به‌س���ه‌قه‌تی له‌دایك ب���ووه‌‌و هه‌رواش‬ ‫ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫‌س���لێمانی‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌ندام���ی‌‬

‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردستان ش���ااڵوی‌ عه‌لی‌ عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی تایب���ه‌ت له‌گه‌ڵ‌‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌ "دۆخی‌‬ ‫رێكخراوه‌یی‌ یه‌كێتی‌ سسته‌و له‌ئه‌دای‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ رازی‌ نیم‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئاستی‌ قۆناغه‌كه‌دا نین"‪.‬‬ ‫ه���ۆكاری‌ ئه‌م سس���ت بوونه‌ش���ی‌‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ ب���ۆ ناته‌بایی‌ نێو یه‌كێتی‌‌و‬

‫وت���ی‌ "چوار كه‌س نابینی‌ له‌گه‌ڵ‌ یه‌ك‬ ‫ڕاستگۆ بن‪ ،‬ئه‌م گرفته‌ش هی‌ ئه‌زه‌له‌و‬ ‫ل���ه‌رۆژی‌ له‌دایكبون���ی‌ ئ���ه‌م حزبه‌وه‌‬ ‫ئاوایه‌و به‌م س���ه‌قه‌تییه‌ له‌دایك بووه‌‌و‬ ‫هه‌رواش ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌فه‌رمانده‌ی‌ عه‌مه‌لیاتی‌‬ ‫دیجله‌ش عه‌بدولئه‌می���ر زه‌یدی‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌كاتی‌ ‪31‬ی‌ ئاب ئه‌م كابرایه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )160‬كه‌س���ی‌ له‌ئۆپۆزسیۆن گرتوه‌و‬

‫دوات���ر گولله‌بارانكران‪ ،‬زه‌یدی قائیدی‌‬ ‫ئه‌و فرقه‌یه‌ بوو كه‌ هات بۆ گرتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێر"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ په‌یوه‌ندیش���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬وتی‌ "من‌و مام جه‌الل وه‌ك‬ ‫مام‌و برازا واین‪ ،‬شه‌ڕیشمان ده‌بێت‌و‬ ‫ئاشتیش ده‌بینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫»» ‪3‬‬

‫دڵشاد گه‌رمیانی‌‪ :‬خه‌ڵه‌فان ‌ه ئیسالم ‌ی رێباز ‌ی‬ ‫پێغه‌مبه‌ر بگۆڕێ‌‌و خۆ ‌ی به‌دیموكراسییه‌وه‌ هه‌ڵبواسێت‬ ‫ی ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات‬ ‫دڵش���اد گه‌رمیان ‌‬ ‫كه‌ خه‌ڵه‌فان ‌ه به‌ناوی‌ پێش���كه‌وتنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫ی رێباز ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫كه‌سێك ‌‬ ‫بگ���ۆڕێ‌‌و خ���ۆی‌ به‌دیموكراس���ییه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبواس���ێ‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ دۆڕان ‌ه‬ ‫نه‌ك سیاسه‌ت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌‬

‫ی ئیس�ل�امی‌ "دڵشاد‬ ‫سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌رمیانی‌" له‌وتارێكیدا ك ‌ه له‌م ژماره‌یه‌ ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌دا باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌ جه‌غت له‌و‌ه‬ ‫ێ ئێم ‌ه له‌یه‌ك‬ ‫ده‌كات ك ‌ه "چ���ۆن ناكر ‌‬ ‫كات���دا موس���ڵمان‌و جوله‌ك���ه‌ش بین‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان شێو‌ه ناكرێ‌ ئێمه‌ ئیسالمی‌‌و‬ ‫دیموكراتیش بین"‪.‬‬

‫ی ئه‌و‬ ‫ی له‌وه‌اڵم��� ‌‬ ‫دڵش���اد گه‌رمیان��� ‌‬ ‫ی كه‌ ئاراسته‌ی‌ كرا سه‌باره‌ت‬ ‫ره‌خنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشتر رایگه‌یاندبو "دیموكراس ‌‬ ‫به‌وه‌ ‌‬ ‫كوفره‌"‪ ،‬ده‌ڵێت "دادوه‌ریی‌ بۆ خه‌ڵك ‌ه‬ ‫ش���اره‌زاو دین���دارو خاوه‌نویژدانه‌كان‬ ‫ی خۆی���ان بده‌ن‪ ،‬من‬ ‫جێده‌هێڵم بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫لێمتێكچوه‌‌و له‌ڕێ‌ المداوه‌ یان قسه‌كان ‌‬

‫ی‬ ‫م���ن ش���ه‌رعین‌و ئه‌وان ‌هی‌ بانگه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌كه‌ن گۆڕاون؟ ده‌یانه‌و ‌‬ ‫دیموكراس ‌‬ ‫ی له‌بناغ���ه‌و س���ه‌رچاو‌ه‬ ‫دو به‌رنام���ه‌ ‌‬ ‫جیاوازی‌ دژبه‌یه‌ك‪ ،‬له‌یه‌ك كاتدا به‌یه‌ك‬ ‫ده‌ست هه‌ڵبگرن"‪.‬‬ ‫»» ‪13‬‬

‫شااڵوی عەلی عەسکەری‬

‫ئایا ئۆردوگانییەت مۆدێلێکی نوێیە؟‬

‫»» ‪5‬‬

‫زمانی پەتیی کوردیی‌و‬ ‫جەهلی ناسیۆنالیزم‬

‫»» ‪9‬‬

‫دوژمن‪....‬‬

‫»» ‪12‬‬

‫حاکم لەتیف شێخ مستەفا‪:‬‬ ‫من لەشوێنی تاڵەبانی بومایە خۆم‌و خەڵکم هەڵنه‌ده‌خه‌ڵەتاند‬ ‫حاکم له‌تیف شێخ مسته‌فا‪ ،‬پەرلەمانتاری‬ ‫عێ���راق لەس���ەر لیس���تی گ���ۆران له‬ ‫چاوپێکه‌وتنێک���ی ئاوێن���ه‌دا ده‌رباره‌ی‬ ‫کێشه‌کانی عێراق‌و هه‌وڵه‌کانی تاڵه‌بانی‬ ‫بۆ کۆکردنه‌وه‌ی الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌کان‬ ‫ده‌دوێت‌و رایده‌گه‌یه‌نێت" بەراستی گەر‬

‫من لەشوێنی تاڵەبانی بومایه نەئەوەندە‬ ‫خ���ۆم‌و خەڵ���ک هەڵدەخدەخڵەتێنم و‬ ‫ئیعالنی دەکەم‌ که‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌کانم‬ ‫پ���ێ کۆناکرێته‌وه‪ ،‬چونک���ە کوتلەکان‬ ‫بەرەوپیرم نایەن‌"‪.‬‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ئاوێنە‪ :‬لەچاوپێکەوتنێکی‬

‫تایبەتدا کە ئاوێنە لەگەڵیدا ئەنجامیداوە‪،‬‬ ‫حاک���م ش���ێخ لەتی���ف دەرب���ارەی‬ ‫دانوس���تانەکانی کورد لەگ���ەڵ بەغدا‬ ‫دەدوێت‌و دەڵێت "زۆرینەیان دانوستانی‬ ‫حیزبی‌و خێڵەکی‌و‌‌عەشائیرین"‪.‬‬ ‫ئ���ەو پەرلەمانت���ارە س���ەبارەت‬

‫بەکۆبونەوەکەی سەرکردایەتی یەکێتی‌و‬ ‫گۆران کە دومانگ لەمەوپێش ئەنجامدرا‬ ‫دەڵێت "یەکێتی دەڵێت ئێمە ئامادەین‬ ‫دەستور بگەرێنینەوە پەرلەمان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫من خۆم باوەرم پێیان نییە بەراس���تی‬ ‫راستگۆبن"‪.‬‬

‫هەر ل���ەو چاوپێکەوتن���ەی ئاوێنەدا‬ ‫ناوب���راو رەخن���ە لەپەرلەمانت���ارە‬ ‫کوردەکانی عێ���راق دەگرێت‌و دەڵێت"‬ ‫الیەن���ە کوردییەکان لەن���او پەرلەمانی‬ ‫عێراق���دا‪ ،‬خواوەکیالن���ە رۆژانە دەچن‬ ‫بۆ دەوام‌و دێن���ەوە‪ ،‬ئاگایان لەیەکتری‬

‫نییە تەنان���ەت دو بەن���او هاوپەیمانە‬ ‫ستراتیژەکەش‪ ،‬لەبەرئەوە چەند ساڵە‬ ‫بەو شێوەیە کارکراوە بۆیە هیچ بەهیچ‬ ‫نەکراوە"‪.‬‬ ‫»» ‪4‬‬

‫ریکالم‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫تۆمه‌تباره‌كه‌ ‌ی عیرفان ئه‌حمه‌د به‌كه‌فاله‌ت ئازادكراوه‌‬ ‫ی س����ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئ����ه‌و كه‌س����ه‌ی‌ به‌تۆمه‌تی‌ ه����ۆكار ‌‬ ‫گیانله‌ده‌س����تدانی‌ عیرفان ئه‌حمه‌دی‌ ئاوێنه‌ هه‌واڵه‌كه‌ی‌ پشتڕاستكرده‌وه‌‌و‬ ‫شاعیر ده‌ستگیركرابو به‌كه‌فاله‌تی‌ ‪ 10‬ئاشكراش����یكرد ك����ه‌ لێكۆڵین����ه‌وه‌‬ ‫له‌روداوه‌ك����ه‌ به‌رده‌وام����ه‌‪ ،‬به‌وت����ه‌ی‌‬ ‫ملیۆن دینار ئازادكرا‪.‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌وباره‌یه‌وه‌ س����ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د‪ ،‬پێ����ش جه‌ژنی‌‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌ س����لێمانی‌‪ ،‬نه‌قیب قوربان ئه‌و تۆمه‌تباره‌ به‌كه‌فاله‌تی‌ ‪10‬‬

‫سلێمان ‌ی‬ ‫له‌گۆشت‬ ‫خواردندا‬ ‫یه‌كه‌مه‌‬ ‫ی گۆشتدا‬ ‫ی له‌خواردن ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫پل���ه‌ی یه‌كه‌م���ی‌ به‌ركه‌وت���وه‌‌و دوا ‌‬ ‫ئه‌ویش پارێزگای‌ هه‌ولێر دێت‪ ،‬پاشان‬ ‫پارێزگای‌ دهۆك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ی به‌رێوه‌به‌رایه‌تی گش���تی‬ ‫راگه‌یه‌نراوێك ‌‬ ‫سامانی ئاژه‌ڵ‌و ڤێتێرنه‌ری له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ی كوردس���تان‌و‬ ‫گۆش���تگه‌كانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مساڵدا‪ ،‬نزیك ‌ه ‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ نۆ مانگ ‌‬ ‫ی جۆراوجۆر‬ ‫(‪ )495‬هه‌زار س���ه‌ر ئاژه‌ڵ ‌‬ ‫سه‌ربڕراون‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ پزیش���كی ڤێتێرنه‌ری‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری به‌ش���ی راگه‌یاندن���ی‬ ‫به‌رێوه‌به‌رایه‌ت���ی گش���تی س���امانی‬ ‫ئاژه‌ڵ‌و ڤێتێرنه‌ری‪ ،‬د‪.‬ئازاد خۆش���ناو‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یان���دو‌ه كه‌ له‌ئاماری‌ س���ه‌ربڕین ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���اژه‌ڵ له‌گۆش���تگه‌كانی‌ هه‌رێم��� ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬پشكی شێر به‌ر پارێزگای‬ ‫س���لێمانی كه‌وت���و‌ه به‌جۆرێ���ك ك��� ‌ه‬ ‫ته‌نها له‌كوش���تارگه‌كانی س���نوری ئه‌م‬ ‫پارێزگای���ه‌دا نزیك���ه‌ی (‪ )231‬هه‌زار‬ ‫س���ه‌ر ئاژه‌ڵ س���ه‌ربڕراون ك���ه‌ تێیاندا‬ ‫(‪ )198‬هه‌زار س���ه‌ر كاوڕ‌و گیس���ك‌و‬ ‫(‪ )33‬هه‌زار ره‌ش���ه‌واڵخ س���ه‌ربڕراون‪،‬‬ ‫ی دوه‌م دێت‬ ‫پارێزگای هه‌ولێریش به‌پله‌ ‌‬ ‫كه‌ (‪ )117‬هه‌زاره‌‌و له‌شاری‌ دهۆكیش‬ ‫(‪ )82‬هه‌زار س���ه‌ربڕراون‪ ،‬له‌ده‌ڤه‌ری‬ ‫گه‌رمیانیش‬ ‫(‪ )17‬هه‌زار سه‌ربڕاون‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئازاد خۆش���ناو رونیكردۆته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی قوربانیش���ه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫ی جه‌ژن ‌‬ ‫به‌بۆن ‌ه ‌‬ ‫له‌گۆش���تگه‌ی هاوچه‌رخ���ی قه‌ره‌گۆل‬ ‫نزیك���ه‌ی (‪ )5‬هه‌زار ئاژه‌ڵی جۆراوجۆر‬ ‫سه‌ربڕراون‌و له‌هه‌ولێریش له‌گۆشتگه‌ی‬ ‫مۆدێرن���ی هه‌ولێ���ر پێ���ش ج���ه‌ژن‬ ‫نزیك���ه‌ی(‪ )2300‬ئاژه‌ڵ س���ه‌ربڕراون‪،‬‬ ‫له‌دهۆكی���ش نزیك���ه‌ی (‪‌)1700‬و‬ ‫گه‌رمیانیش (‪ )1060‬ئاژه‌ڵی جۆراوجۆر‬ ‫سه‌ربڕراون‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫دوای‌ روداوی‌ ت���ه‌م���وم���ژاوی‌‬ ‫ملیۆن دینار ئازادكراوه‌‌و له‌ئێستاشدا‬ ‫ئ����ه‌و دادوه‌ره‌ی‌ لێكۆڵین����ه‌وه‌ی‌ گیانله‌ده‌ستدانی‌ عیرفان ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌روداوه‌ك����ه‌ ك����ردوه‌ به‌مۆڵه‌تێ����ك له‌سه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئابی‌ ئه‌مساڵدا‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم����ه‌‌و به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ له‌هۆتێل سلێمانی‌ پااڵس‪ ،‬پاسه‌وانێكی‌‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌و تۆمه‌تباره‌ ببرێته‌وه‌ به‌رده‌م ئوتێله‌كه‌ به‌و تۆمه‌ته‌ ده‌ستگیركرا‪.‬‬ ‫دادگا‪.‬‬ ‫عیرفان‬

‫لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ی‌ په‌روه‌رد‌ه بۆ گیانله‌ده‌ستدان ‌ی‬ ‫خوێندكاره‌كه‌ی‌ هه‌ڵه‌بج ‌ه كۆتایی‌ نه‌هاتوه‬ ‫پێكهێنراوه‌ كۆتای����ی‌ نه‌هاتوه‌‌و ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ش����دا كه‌ ه����ه‌ر كاتێ����ك كاره‌كان‬ ‫كۆتاییان هات خۆیان رایده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫مانگی‌ رابردو خوێندكارێكی‌ ته‌مه‌ن ‪12‬‬ ‫ساڵ‌ به‌ناوی‌ (دانا جه‌مال) له‌خوێندنگه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ له‌ق����ه‌زای‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ تازه‌ به‌هۆی‌‬

‫‌ئ����ه‌و لیژنه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی����ه‌ی‌ له‌الیه‌ن وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‪ ،‬هاجه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌وه‌ ب����ۆ هۆكاری‌ داود له‌لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫گیانله‌ده‌ستدانی‌ خوێندكاره‌كه‌ی‌ قه‌زای‌ كه‌ هه‌تا ئێستا كاره‌كانی‌ ئه‌و لیژنه‌یه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ تازه‌ پێكهێنراوه‌‪ ،‬تائێس����تا له‌الی����ه‌ن وه‌زاره‌ت����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌وه‌ بۆ‬ ‫هۆكاری‌ گیان له‌ده‌ستدانی‌ (دانا جه‌مال)‬ ‫كاره‌كانی‌ ته‌واو نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ولێ����ر‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬ل����ه‌و باره‌ی����ه‌و‌ه خوێندكاره‌كه‌ی‌ قه‌زای‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ تازه‌‬

‫روخانی‌ دیواری‌ خوێندنگه‌كه‌ به‌سه‌ریدا‬ ‫كۆچی‌ دوای����ی‌ كرد‌و هه‌ریه‌كه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌ گش����تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ س����لێمانی‌‌و پ����ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫شاره‌زور لیژنه‌ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ بۆ هۆكاری‌‬ ‫گیانله‌ده‌ستدانه‌كه‌ی‌ دروستكرد‪.‬‬

‫نرخ بۆ چێشتخانه‌‌و ریستۆرانته‌كانیش دیاریده‌كرێت‬ ‫دوای‌ دیاریكردنی‌ نرخ بۆ گۆشتفرۆشه‌كان‪،‬‬ ‫چاودێریی‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ نرخ بۆ‬ ‫چێشتخانه‌‌و رێس���تۆرانه‌كانیش به‌پێی‌‬ ‫"پله‌به‌ندی‌" دیاری‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ چاودێ���ری‌ بازرگان���ی‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬س���ۆران عه‌بدولغه‌ف���ور‬

‫پارێزگاش وه‌اڵمیداونه‌ته‌وه‌ كه‌ لیژنه‌یه‌ك‬ ‫دروس���تبكه‌ن له‌هه‌ندێ‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندی���دار ب���ۆ دیاریكردن���ی‌ نرخی‌‬ ‫چێشتخانه‌‌و رێستۆرانت‌و كافتریاكان‪.‬‬ ‫سۆران عه‌بدولغه‌فور وتی‌ "دیاریكردنی‌‬ ‫نرخه‌كانی���ش به‌پێ���ی‌ پله‌به‌ندی‌‌و ئه‌و‬ ‫ئه‌س���تێرانه‌ ده‌بێت كه‌ بۆ ئه‌و شوێنانه‌‬

‫بۆ ئاوێن���ه‌ی‌ رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن هاواڵتیانه‌وه‌ چه‌ندین‬ ‫سكااڵیان له‌س���ه‌ر گرانی‌ نرخی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌چێشتخانه‌‌و رۆستۆرانت‌و كافتریاكان‬ ‫به‌ده‌ستگه‌یشتوه‌‪ ،‬ئه‌وانیش نوسراوێكیان‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ كردوه‌‌و‬ ‫له‌و سكااڵیانه‌ ئاگاداریان كردونه‌ته‌وه‌‪،‬‬

‫دان���راوه‌‪ ،‬واته‌ نرخێك���ی‌ دیاریكراو بۆ‬ ‫هه‌مویان نابێت‪ ،‬له‌چه‌ند رۆژی‌ ئاینده‌شدا‬ ‫ده‌ست به‌كاره‌كانمان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌ش���دا‬ ‫قایمقامییه‌تی‌ سلێمانی‌ نرخی‌ یه‌ك كیلۆ‬ ‫گۆش���تی‌ به‌ ‪ 14‬هه‌زار دینار دیاریكرد‬ ‫كه‌ پێشتر به‌ ‪ 16‬هه‌زار دینار بو‪.‬‬

‫"گۆڕین ‌ی كات ‌ی ده‌وام‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ په‌رله‌ماندایه‌"‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگار ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ نوس���ینگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كات ‌‬ ‫ی رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ گۆڕین ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وام له‌فه‌رمانگه‌كان���دا له‌ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬پ���اش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگا ‌‬ ‫ی هاتوچ���ۆ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی فشار له‌سه‌ر‬ ‫ی بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی فه‌رمیدا‌و‬ ‫ش���ه‌قامه‌كان له‌كاتی‌ ده‌وام ‌‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌به‌یانیاندا‪ ،‬پێشنیاریكرد‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه كاته‌كان ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫بۆ پارێزگار ‌‬ ‫ده‌وام بكرێ به‌دوو به‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێ‬ ‫ی‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌كان���ی‌ له‌كاتژمێ���ر (‪‌ )8‬‬ ‫ی‬ ‫ی تا (‪)3‬ی‌ پاشنیوه‌ڕۆ‌و هه‌ندێك ‌‬ ‫به‌یان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ش���یان له‌كاتژمێر (‪ )9‬تا (‪‌ )4‬‬ ‫پاشنیوه‌ڕۆ ده‌وام بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نوسینگه‌ ‌‬ ‫له‌و باره‌یه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬كارزان جیهانبه‌خش‬ ‫پارێزگار ‌‬

‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند ك ‌ه ئه‌و‬ ‫پێش���نیاره‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هاتوچۆ‬ ‫به‌نوس���راوی‌ فه‌رمی‌ پێیاننه‌گه‌یشتوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌ڵك���و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫هاتوچ���ۆ له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ گش���تیدا‬ ‫ی‬ ‫ی "له‌ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫پێش���نیاریكردوه‌‌و وت ‌‬ ‫پارێزگاردا نیی ‌ه كات���ی‌ ده‌وام بگۆڕێ‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌ده‌سه‌اڵتی‌ په‌رله‌ماندایه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژه‌ی ‌ه له‌ئێس���تادا به‌هۆ ‌‬ ‫جێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئوتومبی���ل له‌ش���ه‌قامه‌كان ‌‬ ‫زۆری��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬فه‌رمانبه‌ران به‌یانیان له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆیشتنیان بۆ سه‌ر كاره‌كانیان توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ده‌ب���ن‌و هه‌ندێجار به‌ماوه‌ ‌‬ ‫گرفت ‌‬ ‫ی كاره‌كانیان‪،‬‬ ‫كاتژمێرێك ده‌گه‌ن ‌ه شوێن ‌‬ ‫ی هاتوچۆش له‌ئێستادا‬ ‫ی ئاماره‌كان ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگای‌ سلێمانی‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫له‌س���نور ‌‬ ‫شاری سلێمانی شارێکی پر له‌ئۆتۆمبێل‬ ‫‪ 400‬هه‌زار ئوتومبیل هه‌یه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫چاالكوانان ‌ی كفر ‌ی گله‌یی‌ ل ‌ه د‪ .‬به‌رهه‌م ده‌كه‌ن‬ ‫به‌هۆی جێبه‌جێنه‌كردنی‌ به‌ڵێنێكییه‌وه‌‬ ‫به‌هۆی جێبه‌جێنه‌كردنی‌ به‌ڵێنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ پێش����وی‌ حكوم����ه‌ت‪،‬‬ ‫د‪.‬به‌رهه‌م ساڵح بۆ به‌جوتساید‌كردنی‌‬ ‫رێ����گای‌ كفری– ك����ه‌الری‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌چاالكوانان����ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫رۆش����نبیرانی‌ ق����ه‌زای‌ كف����ری گله‌یی‌‬ ‫له‌ناوبراو ده‌ك����ه‌ن‌و كه‌مپه‌ینێكیش بۆ‬ ‫داواكه‌یان پێكدێنن‪.‬‬ ‫گه‌رمی����ان‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬دو س����اڵ‌‬ ‫له‌مه‌وب����ه‌ر‌و له‌میانه‌ی‌ س����ه‌ردانێكیدا‬ ‫بۆ قه‌زای‌ كفری‌‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ پیشوی‌‬

‫حكومه‌ت‪ ،‬د‪.‬به‌رهه‌م س����اڵح به‌ڵێنی‬ ‫به‌جوتس����ایدكردنی‌ رێ����گای‌ كفری –‬ ‫كه‌الری‌ دابو‪ ،‬ب����ه‌اڵم دوای‌ ماڵئاوایی‌‬ ‫له‌كابینه‌كه‌ی‌‪ ،‬تائێس����تا ئ����ه‌و به‌ڵێنه‌‬ ‫جێبه‌جێنه‌كراوه‌‌و ب����ۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫ئ����ه‌و داواكارییه‌ش����یان‪ ،‬چاالكوانانی‬ ‫رێكخراوه‌كان����ی‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ مه‌ده‌ن����ی‌‬ ‫كه‌مپه‌ینێكیان پێكهێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ شه‌ماڵ ره‌وف چاالكوانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی‌ مه‌ده‌ن����ی‌ له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێن����ه‌ دروس����تكردنی‌ كه‌مپه‌ینێكی‌‬

‫چاالكوانه‌كانی‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ له‌نێ����وان رێگای‌ ك����ه‌الر‌و كفری‬ ‫جوتسایدێك دروس����تبكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێیوایه‌ له‌ئێس����تادا قورساییه‌كی‌ زۆر‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌ س����ه‌ر ئه‌و شه‌قامه‌‌و رۆژانه‌‬ ‫روداوی‌ هاتوچ����ۆی‌ تێ����دا روده‌دات‌و‬ ‫وتی‌ "به‌داخه‌وه‌ س����ه‌رۆكی‌ پێش����وی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ پێشو بڕیاریدا ئه‌و شه‌قامه‌‬ ‫بكرێته‌ جوتس����اید‪ ،‬به‌اڵم به‌ڵێنه‌كه‌ی‌‬ ‫نه‌برده‌س����ه‌ر‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ له‌ئاست ئه‌و‬ ‫پشتگوێخستنه‌دا بێده‌نگ نابین "‪.‬‬

‫ی به‌موحه‌ریر‌و په‌یامنێره‌‬ ‫ئاوێنه‌ پێویست ‌‬

‫ی به‌موحه‌ریرێك‌و په‌یامنێرێكه‌‬ ‫رۆژنام ‌هی‌ ئاوێنه‌ پێویست ‌‬ ‫ی هه‌بووبێت‪.‬‬ ‫ی رۆژنامه‌نووسیی پێشووتر ‌‬ ‫به‌مه‌رجێك‪ :‬ئه‌زمون ‌‬ ‫ده‌وامه‌كه‌ی‌ نیو تایمه‌‪.‬‬ ‫كه‌سی‌ ئاره‌زمه‌ند ده‌توانێت له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م ئیمه‌یله‌و‌ه ‪ CV‬بنێرێت‪:‬‬ ‫دوامۆڵه‌ت بۆ وه‌رگرتنی‬

‫‪newspaper@awene.com‬‬

‫‪C.V‬‬

‫به‌رواری ‪2012/11/15‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫ترازان‬ ‫له‌سه‌رده‌می‬ ‫ڕه‌شدا!‬ ‫سلێمان عه‌بدواڵ یونس‬ ‫هه‌رگیز به‌قه‌د ئێس���تا كورد پێویستی‬ ‫به‌یه‌ك ده‌نگی نه‌بوه‌كه‌چی له‌به‌دبه‌ختی‬ ‫خۆی ‌تاكو دێت له‌ئێس���تادا ریزه‌كانی‬ ‫زیات���ر درزی تێده‌كه‌وێت‪ .‬كاره‌س���اته‬ ‫‌نه‌ته‌وایه‌تییه‌كه ‌له‌وه‌دای ‌ه چاره‌نوس���ی‬ ‫پارچه‌كان���ی دیك���ه‌ی كوردس���تانیش‬ ‫هه‌ت���ا ئه‌ندازه‌یه‌ك���ی زۆر په‌یوه‌س���تن‬ ‫‌به‌چاره‌ن���وس و س���ه‌نگ و ده‌نگی ئه‌م‬ ‫به‌شی باش���وره‌ی كوردستانه‌وه‌كه‌چی‬ ‫ل���ه‌م هه‌لومه‌رج���ه‌دا له‌ب���ری ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێمه‌ك���ه‌ كوریه‌كه‌ی خۆی بۆ دۆخی‬ ‫دوای فیدڕاڵی ئاماده‌بكات و به‌ڕوكاری‬ ‫به‌رپرسیارێتیه ‌نیشتیمانییه‌كه ‌هه‌نگاو‬ ‫هه‌ڵبهێنێت خۆی سه‌رقاڵی گه‌مه‌یه‌كی‬ ‫ترسناكی هه‌رێمایه‌تی ده‌كات‪ ،‬گه‌مه‌یه‌ك‬ ‫كه‌باگڕاوندو ئه‌زمونێكی مێژوی پشتی‬ ‫پێمانده‌ڵێ���ت به‌ره‌و چ چاره‌نوس���ێك‬ ‫ده‌مانبات!‪.‬‬ ‫له‌سه‌رده‌مێكدا كه‌ پێویست بو یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی جۆرێك له‌جیاوازی نیش���انبده‌ن‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ئ���ه‌و دو هێ���زه‌له‌هه‌ناوی‬ ‫خۆیان���داو له‌ڕێ���گای موجامه‌له‌یه‌كی‬ ‫بێمان���اوه هه‌رچ���ی جیاوازییه‌ك هه‌بو‬ ‫كوشتیان‪ .‬كه‌چی له‌سه‌رده‌مێكیشدا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئێس���تایه‌و كاتێك ‌ه واده خوازێت‌ئه‌وان‬ ‫جیاوازییه‌كان له‌به‌رده‌می به‌غدادو تاران‬ ‫و ئه‌نكه‌ره‌دا له‌پێناوی كێش ‌ه‌گه‌وره‌كه‌دا‬ ‫بش���ارنه‌وه‪‌،‬ئه‌وان دێن‌و خه‌مس���اردان ‌ه‬ ‫جیاوازیی���ه‌بچوكه‌كان���ی نێوانیان دور‬ ‫له‌هه‌ر به‌رپرسیارێتیه‌ك وه‌كو جیاوازی‬ ‫ئه‌زه‌لی و وه‌كو جیاوازی ئه‌به‌دی به‌یان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌ڕاستی هاوكێشه‌كان زۆر سه‌یرن‪،‬‬ ‫ده‌زانی���ن ئه‌گه‌ر قودره‌ت���ی مام جه‌الل‬ ‫نه‌بوایه ‌نه‌ك مالیكی ماڵئاوایی كردبو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌زمونی فه‌رمانڕه‌وایی شیعه‌ش‬ ‫كه‌وتب���وه ‌ژێ���ر پرس���یاری جدیه‌وه‪.‬‬ ‫‌كه‌چی له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا مالیكی وه‌كو‬ ‫ماره‌كه‌ی شێخ هۆمه‌ری لێهات و له‌بری‬ ‫پشتیوانی له‌سیاس���ه‌ته‌كانی یه‌كێتی‌و‬ ‫داخوازیی���ه نه‌ته‌وایه‌تییه‌‌كان���ی كورد‬ ‫فیرقه‌ی دیجله‌ی نارده‌ سه‌ر كه‌ركوك‌و‬ ‫له‌گه‌ردنی یه‌كێت���ی و كه‌ركوك ئااڵند‪،‬‬ ‫‌كه‌ ڕۆشن ‌ه كه‌ركوك شارێكی یه‌كێتییه‌‪.‬‬ ‫له‌والش���ه‌وه‌س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م له‌بری‬ ‫پێش���وازی له‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی مام جه‌الل‌و‬ ‫هاوكاریكردن���ی ئ���ه‌و له‌چاره‌س���ه‌ری‬ ‫كێش���ه‌كانی عێ���راق و كوردس���تاندا‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی روه‌و ئه‌نك���ه‌ره ‌رۆیش���ت و‬ ‫له‌كۆنگ���ره‌ی پارتی دادوگه‌ش���ه‌پێدان‬ ‫ی پرسی‪،‬‬ ‫دا‪ ،‬له‌ته‌ندروس���تی ئه‌ردۆگان ‌‬ ‫وه‌ك بڵێی به‌ڕێ���ز بارزانی رێككه‌وتنی‬ ‫س���تراتیژی له‌وێ���دا مك���ۆم ده‌كات!‬ ‫س���ه‌یره‌كه ‌له‌وه‌دای���ه‌ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ی بارزانیشدا توركه‌كان نه‌ك‬ ‫بیریان له‌هاوكاری كێشه‌ی هه‌رێمه‌كه‌ی‬ ‫بارزان���ی له‌گ���ه‌ڵ به‌غداد نه‌ك���رده‌وه‌‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وه‌كو ئیحراجی و ئیستیفزازێكی‬ ‫سیاسی بۆ بارزانیش‪ ،‬هێرش ‌ه ئاسمانی‬ ‫و زه‌مینییه‌كانی���ان بۆ س���ه‌ر كوردانی‬ ‫باكور زیاتر كردو له‌رێگاچاره‌سیاسیی ‌ه‬ ‫میانڕه‌وه‌كانیش���یان بۆ چاره‌ی كێشه‌ی‬ ‫كورد له‌واڵته‌كه‌یان نه‌ك پاشگه‌زبونه‌وه‬ ‫‌به‌ڵكو له‌والش���ه‌وه‌ هه‌وڵی داگیركردنی‬ ‫ناڕاس���ته‌وخۆی رۆژئاوای كوردستانیش‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫لێره‌دا گرنگ ‌ه یه‌كێت���ی و پارتی بزانن‬ ‫ئێستا سه‌رده‌می ڕه‌شه‌بۆ جیابونه‌وه‌و‬ ‫ترازان‪ .‬بۆی���ه‌ له‌بری زل نیش���اندانی‬ ‫هێزه‬ ‫جیاوازییه‌كانیان باشتروایه ئه‌و دو ‌‌‬ ‫بیر له‌یه‌كخس���تنی هه‌ڵوێست بكه‌نه‌وه‌‌‪.‬‬ ‫باش���تروایه‌ له‌بری چونه‌ ن���او تونێڵی‬ ‫تاریكی جه‌مس���ه‌رگیرییه ‌نوێیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫تاكتیكی كارا به‌گه‌ڕبخه‌ن له‌پێناو زیاتر‬ ‫تۆكمه‌كردنی ئه‌زمون���ه ‌كوردییه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫له‌ب���ری ئه‌وه‌ی هه‌ریه‌كه‌ی���ان له‌ژێره‌و‌ه‬ ‫پالن���ی حزب���ی موج���ه‌ڕه‌د ب���ۆ خۆی‬ ‫دابنێ���ت‪ ،‬واباش���تره‌ به‌دوقۆڵ���ی بیر‬ ‫ل���ه‌وه‌بكه‌نه‌وه‌چۆن له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆندا رێككه‌وتنێكی ستراتیژی‌و‬ ‫نیش���تیمانی هاوس���ه‌نگ وێن���ا بكه‌ن‌‪.‬‬ ‫چونكه‌‌ ئه‌گه‌ر راس���ت بێت رێككه‌وتنی‬ ‫ستراتیژی زه‌مه‌نی به‌سه‌رچوبێت به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ش راس���ته‌كه‌هه‌لومه‌رجی ئێستا‬ ‫هه‌لومه‌رجی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی نییه‌‌‪‌.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫بارزانی‌ چ ‌ی ده‌كات له‌ئیمارات؟‬

‫‪3‬‬

‫سه‌ركرده‌كانی‌ كورد به‌ئیمارات سه‌رسامن‌‌و ئێرانیش له‌گه‌شته‌كانیان به‌دگومانه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫الیه‌ن����ی‌ ش����اراوه‌یان هه‌یه‌و له‌پش����ت‬ ‫په‌رده‌وه‌ ئاماده‌كاری‌ بۆ پالنێكی‌ ئه‌منی‌‌و‬ ‫سیاسی‌ دژ به‌كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‌و‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ندی‌ به‌غ����دا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ك����ه‌ له‌الیه‌ن س����عودیه‌و واڵتانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كه‌ن����داوه‌وه‌ رێكده‌خرێ����ت‌و ده‌یان����ه‌وێ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان كه‌ له‌ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌‬ ‫هاوسنوری‌ ئێرانه‌‪ ،‬بكه‌نه‌ هاوهه‌ڵوێست‌و‬ ‫هاوكاری‌ خۆیان‪ .‬له‌م ساته‌وه‌خته‌ش����دا‬ ‫ك����ه‌ ناكۆكییه‌كان����ی‌ نێ����وان هه‌رێ����م‌و‬ ‫به‌غدا‪ ،‬ئیمارات‌و ئێران له‌هه‌ڵكشاندایه‌‪،‬‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رگای‌ گه‌وره‌ به‌رپرس����انی‌‬ ‫ئیم����ارات ب����ه‌ڕوی‌ بارزانی����دا‪ ،‬ناردنی‌‬ ‫مه‌سیجێكه‌ بۆ به‌غداو تاران‪ ،‬بایه‌خدانی‌‬ ‫واڵتان����ی‌ كه‌ن����داو به‌كوردس����تان ب����ۆ‬ ‫دژایه‌تیكردنی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‌و ئێران‌و‬ ‫ش����یعه‌كانه‌‪ .‬له‌دیدی‌ ئه‌وانه‌وه‌ ئامانجی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌‌و راس����ته‌قینه‌ی‌ ئه‌م گه‌شته‌‬ ‫به‌شداریپێكردنی‌ بارزانییه‌ له‌و پیالنه‌ی‌‬ ‫له‌دژی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‌و ده‌وڵه‌تی‌‬

‫بارزانی‌ به‌شداری‌ "فۆرمۆال"شی‌ كرد‬ ‫له‌میانه‌ی‌ س����ه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ ئیمارات‬ ‫ك����ه‌ هه‌ین����ی‌ راب����ردو ده‌س����تیپێكرد‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم به‌ئاماده‌بونی‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌میوانان����ی‌ میرنش����ینی‌ ئیم����ارات‬ ‫له‌پێش����بڕكێی‌ فۆرم����ۆالی‌ ‪1‬ی‌ جیهانی‌‬ ‫بۆ نمایش����ی‌ فڕۆكه‌وانی‌ كه‌ له‌ئه‌بوزه‌بی‌‬ ‫سازكرابو‪ ،‬ئاماده‌بوو‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ جێی‌ س����ه‌رنج بو به‌ش����ێك‬ ‫له‌میوانانی‌ ئاماده‌بوی‌ پێش����بڕكێكه‌ بو‬ ‫كه‌ به‌داوه‌تی‌ ش����ێخ محه‌م����ه‌د بن زاید‬ ‫ئالنهه‌ی����ان هاتب����ون‪ ،‬جگ����ه‌ له‌بارزانی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬كه‌س����انی‌ وه‌ك "بول‬ ‫كاغامی‌" س����ه‌رۆك كۆماری‌ روانداو "نور‬ ‫سوڵتان نزارباییف" سه‌رۆكی‌ كازاخستان‌و‬ ‫"ره‌مه‌زان قادیروف" س����ه‌رۆكی‌ چیچان‌و‬ ‫"ئه‌میر حه‌مه‌د ئال خه‌لیفه‌" جێنشینی‌‬ ‫میرنش����ینی‌ به‌حرێن‌و هه‌ردو كوڕه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌میری‌ قه‌ته‌ر ده‌بینران‪ ،‬كه‌ هه‌ندێكیان‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌ناس����رێن س����ااڵنێكی‌ زۆره‌‬ ‫ده‌ستیانگرتوه‌ به‌كورسی‌ ده‌سه‌اڵته‌وه‌و‬ ‫ئاماده‌نین ده‌سه‌تبه‌رداری‌ بن‪.‬‬

‫►‬ ‫ی‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رگا ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ور‌ه به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیمارات به‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫بارزانیدا‪ ،‬ناردن ‌‬ ‫مه‌سیجێك ‌ه بۆ‬ ‫به‌غداو تاران‬

‫ناوه‌ندی‌ به‌غداو سوریاش رێكده‌خرێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ جێ����ی‌ سه‌رنجیش����ه‌ به‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م گه‌شته‌ی‌ بارزانی‌ به‌داوه‌تی‌‬ ‫ش����ێخ محه‌مه‌د ب����ن زاید جێنش����ینی‌‬ ‫میرنشینی‌ ئه‌بوزه‌بی‌ بوه‌ كه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌سی‌ ده‌ستڕۆشتوی‌ ئیماراته‌ له‌بواری‌‬ ‫ن����ه‌وت‌و وزه‌دا‪ ،‬سه‌رپه‌رش����تی‌ ده‌زگا‬ ‫ئه‌منی‌‌و هه‌واڵگرییه‌كانی‌ ئه‌و میرنشینه‌‬ ‫ده‌كا‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ریش‬ ‫"مه‌سرور بارزانی‌" سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئاسایشی‌ هه‌رێم به‌سه‌ردانێك له‌ئیمارات‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫میدیاكانی‌ ئێران پێیانوایه‌ ئیسرائیلیش‬ ‫له‌م هاوكێش����ه‌یه‌ به‌ده‌ر نییه‌و به‌بڕوای‌‬ ‫ئه‌وان رۆڵێكی‌ گرنگ له‌ڕێكخستنی‌ ده‌زگا‬ ‫ئه‌منی‌‌و هه‌واڵگرییه‌كانی‌ هه‌م ئیمارات‌و‬ ‫هه‌م كوردستانیشدا ده‌بینێت‪.‬‬

‫له‌ماوه‌ی‌ شه‌ش مانگدا‪ ،‬دوجار بارزانی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم سه‌ردانی‌ ئیمارات‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌سایه‌ی‌ هه‌لومه‌رجی‌ ئالۆزی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬ئێران له‌م سه‌ردانانه‌‬ ‫به‌گومانه‌و پێیوانییه‌ مه‌به‌سته‌كه‌ ته‌نها‬ ‫ئابوری‌‌و بازرگانی‌ بێت‪.‬‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ كورد‬ ‫به‌"دوبه‌ی‌" سه‌رسامن‬ ‫به‌ش����ێكی‌ زۆر له‌كاربه‌ده‌ستانی‌ كورد‬ ‫سه‌رسامی‌ خۆیان به‌رامبه‌ر به‌ئیمارات‌و‬ ‫"دوبه‌ی‌" ناش����ارنه‌وه‌‌و له‌چه‌ندین بۆنه‌ی‌‬ ‫جیاوازیش����دا هیوای‌ ئه‌وه‌یان خواستوه‌‬ ‫ك����ه‌ كوردس����تان‌و هه‌ولێ����ر بك����ه‌ن به‌‬ ‫"دوبه‌ی‌"دوه‌م‌و س����ه‌نته‌رێكی‌ بازرگانی‌‬ ‫گرنگ����ی‌ ناوچه‌ك����ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ یه‌كێك‬ ‫له‌دڵسۆزترین‌و به‌ئه‌مه‌كترین دۆسته‌كانی‌‬ ‫ك����ورد "دانی����ال میتران" به‌راش����كاوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دان به‌گوێدا حه‌یف‌و گوناح ئێوه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌م ئ����اوو خاكه‌ به‌پیته‌ن‌و بیر‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئینتەرنێت‬ ‫ ‬ ‫شێخ محه‌مه‌د بن زاید ئالنهه‌یان‬ ‫له‌پرۆژه‌یه‌كی‌ له‌وجۆره‌ بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌یه‌كس����اڵی‌ راب����ردودا‪ ،‬چه‌ندی����ن‬ ‫عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردستان به‌یه‌كێك به‌شێكی‌ زۆری‌ هاورده‌ی‌ كه‌لوپه‌لی‌ چینی‌ وزه‌ی‌ ئیم����ارات له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫گه‌روه‌ به‌رپرس‌و كاربه‌ده‌ستی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان سه‌ردانی‌ ئیماراتیان كردوه‌‪ ،‬له‌شه‌ریكه‌ بازرگانییه‌ هه‌ره‌ گرنگه‌كانی‌ بۆ كوردس����تان‪ ،‬له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ئیماراته‌وه‌ كه‌ "دانه‌غاز"ه‌ له‌بۆرس����ه‌كانی‌ ئیمارات‌و‬ ‫ه����ه‌ر له‌دكتۆر به‌رهه‌م س����اڵحه‌وه‌ بگره‌ ئیمارات داده‌نرێت له‌ئاستی‌ ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬دێت‌و زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ هات‌و چونی‌ كه‌نداودا به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ به‌رچاو هاتووه‌ته‌‬ ‫ی بازرگانی‌ له‌گه‌ڵ‌ حه‌واڵه‌كانی‌ كوردستان‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت خوار‌و توشی‌ زیان بوه‌‪.‬‬ ‫ت����ا ده‌گات به‌مه‌س����رور بارزانی‌‌و عیماد كه‌ س����ااڵنه‌ ئاڵووێر ‌‬ ‫ی ساڵی‌ ‪2011‬ی‌ له‌ڕێگ����ه‌ی‌ دوبه‌ی����ه‌وه‌ ئه‌نجامده‌درێن‌و‬ ‫ئه‌حم����ه‌د‌و ته‌نان����ه‌ت له‌گه‌شتێكیش����دا ئه‌و واڵته‌دا به‌پێی‌ ئامار ‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم "مه‌نس����ور"ی‌ كوڕی‌ وه‌زاره‌تی‌ بازرگان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئیمارات نوێنه‌ری‌ بازرگانی‌ هه‌رێمیش له‌ئیمارات ئێران له‌گه‌شته‌كه‌ی‌ بارزانی‌ به‌دگومانه‌‬ ‫برد‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا كاربه‌ده‌ستانی‌ كورد نزیك ‌هی‌ ‪ 7‬ملیار دۆالره‌‌و به‌شی شێریشی‌ له‌هه‌مو شوێنێكی‌ دیكه‌ چاالكتره‌‪.‬‬ ‫ئێ����ران له‌كێش����ه‌یه‌كی‌ گ����ه‌وره‌و بێ‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان به‌په‌رۆش����ه‌وه‌ ب����ه‌ر هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا‪ ،‬چه‌ندین كۆمپانیای‌ بڕانه‌وه‌دایه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئیمارات له‌سه‌ر سێ‌‬ ‫پێشوازییان له‌چه‌ندین وه‌فدی‌ بازرگانی‌‌و به‌پێ����ی‌ زانیارییه‌كان����ی‌ ئاوێنه‌ زۆربه‌ ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ ئیماراتی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان دورگه‌ی‌ ناو كه‌نداو‪ ،‬له‌م ئانوساته‌دا كه‌‬ ‫گه‌وره‌ س����ه‌رمایه‌داری‌ میرنش����ینه‌كانی‌ گه‌ش����تی‌ ئه‌و فڕۆكان����ه‌ی‌ له‌ئیماراته‌وه‌ خه‌ریك����ی‌ وه‌به‌رهێنانن له‌ب����واری‌ وزه‌و ملمالنێی‌ میحوه‌ره‌كانی‌ نێوان ش����یعه‌و‬ ‫ئیم����ارات ك����ردوه‌‪ ،‬ك����ه‌ گرنگترینیان به‌ره‌و فڕۆكه‌خانه‌ی‌ هه‌ولێر‌و س����لێمانی‌ گه‌شتیاریی‌‌و كش����توكاڵدا‪ ،‬كه‌ قه‌باره‌ی‌ س����وننه‌ تا دێ‌ توندتر ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ش����ێخه‌ لوبن����ی‌ بن����ت خالد القاس����می‌ دێن باری‌ زێڕیان پێیه‌و زۆربه‌ی‌ كاتیش وه‌به‌رهێنانی����ان به‌چه‌ند ملیار دۆالرێك له‌چوارچێوه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ ئاس����ایی‌‬ ‫وه‌زیری‌ بازرگان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئیمارات‌و باره‌كان له‌ته‌ن‌و ‪ 300‬كیلۆ زیاتره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌ بازرگانی‌‌و س����ه‌رمایه‌گوزاری‌‌و سیاسیدا‬ ‫دواهه‌میش����یان پێش����وازی‌ نێچیرڤ����ان جگه‌ له‌وه‌ی‌ به‌شێكی‌ زۆری‌ خشڵه‌كانی‌ ئ����ه‌م گه‌ش����ت ‌هی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم بۆ له‌س����ه‌ردانه‌كانی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫بارزانی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت بو له‌وه‌فدی‌ ژنان له‌بازاڕه‌كانی‌ ئێستای‌ كوردستاندا ئیمارات له‌كاتێكدای ‌ه كه‌ نرخی‌ پش����كی‌ ئیمارات ناڕوانێت‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك میدیاكانی‌‬ ‫ژوری‌ بازرگانی‌ شاریقه‌‪.‬‬ ‫دروستكراوی‌ ئیماراتن‪ .‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ش‪ ،‬یه‌كێك له‌گه‌وره‌ترین وه‌به‌رهێنه‌ره‌كانی‌ ئێران ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ن ئه‌م سه‌ردانانه‌‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫شااڵوی‌ عه‌لی‌ عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ڵبه‌ند ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌‌و به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫بادینانی‌ یه‌كێتی‌ له‌م گفتوگۆیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "له‌ئه‌دا ‌‬ ‫ی نیم‪،‬‬ ‫ی راز ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ئاستی‌ قۆناغه‌كه‌دا‬ ‫نین"‪.‬‬ ‫ی یه‌كێتی‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌ماوه‌ری‌‌و رێكخراوه‌ی ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫چۆن ده‌بینی‌؟‬ ‫ی جه‌ماوه‌ریدا پێموای ‌ه‬ ‫شااڵو‪ :‬له‌ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌بۆچونه‌كان ‌‬ ‫له‌گه‌ش���ه‌دایه‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫ئ���ه‌م حزب��� ‌ه رازیی���ه‌و خه‌ڵكانێ���ك‬ ‫باوه‌ڕیانوایه‌ جیاواز له‌خۆم‪ ،‬ك ‌ه سوكان‌و‬ ‫ره‌وڕه‌و‌هی‌ دیموكراس���ی‌ به‌ده‌سته‌وه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ش له‌س���ه‌رخۆ ب���ڕوا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی یه‌كێتی‌ سس���ته‌و‬ ‫دۆخ���ی‌ رێكخراوه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ خۆم ك ‌ه له‌سه‌ركردایه‌تیم‪ ،‬له‌ئه‌دا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رازی‌ نیم‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫له‌توان���ای‌ دۆخه‌كه‌دا نین به‌گش���تی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی تا ئێس���تاش ه���ه‌ر داڵغه‌ ‌‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی باوكیدا‬ ‫ی قه‌بر ‌‬ ‫الی‌ رابردوه‌و به‌كێل��� ‌‬ ‫ی ئه‌و نان‌و پیاز‌ه تا‬ ‫ده‌نازێت‪ ،‬به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫سه‌ر نابێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و سستیه‌ی‌ باس ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هۆكار ‌‬ ‫ده‌كه‌یت له‌یه‌كێتی���دا چییه‌؟ پێتوای ‌ه‬ ‫گرفته‌ك ‌ه له‌ئه‌ستۆی‌ كه‌سێك یان چه‌ند‬ ‫كه‌سێك‌و كوتله‌كاندایه‌؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬هیچ ش���تێكی‌ تر نییه‌ جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ناو یه‌كێت���ی‌‪ ،‬هه‌مو لوت ‌‬ ‫له‌ناته‌بای��� ‌‬ ‫له‌ی���ه‌ك خواره‌و چوار كه‌س به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌زه‌له‌و‬ ‫راست ناكه‌ن‪ ،‬ئه‌م گرفته‌ش ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م حیزبه‌و‌ه‬ ‫ی له‌دایكبون��� ‌‬ ‫ل���ه‌رۆژ ‌‬ ‫ئاوای���ه‌و بۆچونیش���م وای��� ‌ه چۆن به‌م‬ ‫سه‌قه‌تییه‌ له‌دایكبوه‌ هه‌رواش ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆخ���ۆم له‌ژیانم���دا نه‌بومه‌ت���ه‌ پیاو ‌‬ ‫كه‌س‌و پیاویشم ناوێت‪ ،‬به‌ڵكو هاوڕێ‌‌و‬ ‫هه‌ڤاڵ���م ده‌وێت‪ ،‬بۆی��� ‌ه نه‌كوتله‌كاریم‬ ‫كردوه‌و نه‌باوه‌ڕم پێیه‌تی‌‌و نه‌ئاماده‌شم‬ ‫كوتل���ه‌كاری‌ بكه‌م‪ ،‬به‌راش���كاوانه‌ بڵێم‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ش��� ‌‬ ‫ئه‌مه‌ بوه‌و هه‌یه‌و زه‌ڕبه‌ ‌‬ ‫له‌یه‌كێت���ی‌ داوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و خه‌ڵكه‌ی‌ به‌و‬ ‫دڵگه‌رمیی ‌هی‌ له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتیدایه‌ ئێم ‌ه‬ ‫ناتوانین ئیستعابیان بكه‌ین‪.‬‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬

‫ئه‌گه‌ر به‌ئاوات‌و‬ ‫ئومێدی‌ من ده‌بێت‬ ‫به‌خوا نایه‌ڵم‬ ‫یه‌كگرتنه‌و‌هی‌ ئێمه‌و‬ ‫گۆڕان بگات ‌ه سبه‌ینێ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���و‌ه له‌بادین���ان ك ‌ه تۆ‬ ‫ی مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬ژمار‌ه‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندن ل���ه‌كاری‌ حزبایه‌تیداو چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫چه‌نده‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫شااڵو‪ :‬ئێم ‌ه خۆمان هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تێنین‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌ه‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بڵێین یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بادین���ان‪ ،‬ت���ا ئ���ه‌م س���اته‌ حزب ‌‬ ‫س���ێهه‌مین‌و خوا بكات ب���ه‌و ژماره‌ی ‌ه‬ ‫بمێنینه‌وه‌و نه‌بین���ه‌ چواره‌م‪ ،‬به‌ده‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌نگ ‌‬ ‫حیساب‌و ئه‌ژمار كراوه‌و پارت ‌‬ ‫یه‌كه‌مه‌و یه‌كگرتو دوه‌م‌و ئێمه‌ سێهه‌م‪،‬‬ ‫ی ئێمه‌ی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫پارتیش هه‌مان حیس���اب ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‌و گه‌رمیاندا بۆی ‌ه‬ ‫له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ده‌ڵێم ئاسه‌واری‌ دوئیداره‌یی‌ هه‌رماوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ئێس���تاش ئێو‌ه ‪‌ 31‬‬ ‫ئاب به‌خیان���ه‌ت ده‌زانن‌و بۆچونت وای ‌ه‬ ‫ی كردۆت ‌ه‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ك ‌ه ئه‌و روداوه‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و پارتی‌ كردوه‌ به‌یه‌كه‌م‬ ‫حزب له‌كوردستان‪ ،‬ئێستا له‌و بۆچون ‌ه‬ ‫په‌شیماننیت؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬هه‌رگی���ز له‌قس���ه‌ی‌ خۆم‬ ‫په‌ش���یمان نیم‪ ،‬ئه‌م���ه‌ په‌یامی‌ منه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئاب بۆ ك���راوه‌؟ پارت ‌‬ ‫بپرس���ن ‪‌ 31‬‬ ‫ی‬ ‫ی خیانه‌ت بكات؟ یان بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ویست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاب ‌‬ ‫هه‌ولێ���ر كۆنترۆڵ بكات���ه‌وه‌‪‌ 31‬‬ ‫كرد؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬خ���ۆت وه‌اڵم���ت ب���ۆ ئه‌م‬ ‫پرسیارانه‌ چییه‌؟‬ ‫ی كرد بۆ‬ ‫ی خیانه‌ت��� ‌‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬پارت��� ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆنترۆڵی‌ هه‌ولێ���ر بكاته‌وه‌؟‬ ‫ی به‌ده‌س���ته‌وه‌دا‬ ‫ی هه‌ولێر چ ‌‬ ‫كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ێ ك ‌ه هه‌مو‬ ‫ب���ۆ پارتی‌؟ ئ���ه‌وه‌ی‌ داوه‌ت ‌‬

‫ی‬ ‫نه‌وه‌كانمان له‌قوتابخانه‌دا له‌و كتێبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رده‌ستیان ‌ه یه‌ك شه‌ڕو چیرۆكێك ‌‬ ‫قاره‌مانان��� ‌هی‌ یه‌كێت���ی‌ تێ���دا نیی���ه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی خه‌بات ‌‬ ‫یان باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫ی ناكات‪ ،‬به‌ڵكو هه‌مو ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی ئاب‬ ‫براده‌ران���ی‌ پارتیی ‌ه تێی���دا‪‌ 31 ،‬‬ ‫ی ك���رد له‌هه‌م���و فه‌رمانگه‌كان���دا‬ ‫وا ‌‬ ‫ی جه‌نابی‌ مام جه‌الل‌و‬ ‫ی وێنه‌ ‌‬ ‫له‌سلێمان ‌‬ ‫كاك مه‌س���عود ده‌بینرێ���ت‪ ،‬له‌هه‌ولێرو‬ ‫ی خوالێخۆش���بو مه‌ال‬ ‫ده���ۆك وێن���ه‌ ‌‬ ‫مس���ته‌فاو كاك ئیدریس بارزانی‌و كاك‬ ‫مه‌سعودو كاك نێچیرو ئه‌و كه‌سانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫زۆرێك له‌و فه‌رمانب���ه‌ر‌ه حكومییانه‌ ‌‬ ‫له‌فه‌رمانگه‌كان���دان له‌ژێر ئه‌م وێنانه‌دا‬ ‫ی خۆم‬ ‫داده‌نیش���ن‪ ،‬من له‌مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ ‌‬ ‫ی هیچ كه‌س���م هه‌ڵنه‌واس���یوه‌‪،‬‬ ‫وێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی مام جه‌اللیش نیم نه‌ك‬ ‫له‌گه‌ڵ وێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر كاك مه‌سعود‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ئه‌نجام ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی ئاب بو‌ه حكومكردن ‌‬ ‫‪‌ 31‬‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ كوردس���تانیش درای ‌ه‬ ‫ی ئابوری‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌س���تی‌‌و كلیل ‌‬ ‫ی هه‌ولێره‌ ئێس���تا به‌ده‌ست‬ ‫كه‌ ش���ار ‌‬ ‫پارتییه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬كلیل���ی‌ دیپلۆماس���ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌تی‌ كوردستان كه‌ مه‌ركه‌زه‌ك ‌ه ‌‬ ‫هه‌ولێ���ره‌ هه‌ر به‌ده‌س���ت ئه‌وانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی كوردستان ك ‌ه هه‌ولێر‬ ‫ی جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫كلیل ‌‬ ‫حكوم ده‌كات‌و سلێمانی‌‌و گه‌رمیان ك ‌ه‬ ‫به‌ده‌س���ت یه‌كێتییه‌وه‌ی���ه‌و دهۆك ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پارتییه‌و هه‌ولێر كلیله‌كه‌یه‌ به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫ی لێكده‌ده‌نه‌و‌ه‬ ‫پارتییه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چۆن ‌‬ ‫بۆ خۆتان‪ ،‬من له‌ئێوه‌ ده‌پرس���م ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئاب خیانه‌ت ‌ه ئ���ه‌ی‌ بۆچی‌ ئێم ‌ه‬ ‫‪‌ 31‬‬ ‫ده‌نگماندان���ێ‌؟ من بۆخ���ۆم له‌دوكان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی پڕوپاگه‌ند‌ه ‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵی���ش خه‌ریك ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن بوم‪ ،‬داوام له‌خه‌ڵك كردو‌ه‬ ‫ده‌نگبده‌ن به‌لیس���تی‌ كوردس���تانی‌ ك ‌ه‬ ‫ی بوه‌‪ ،‬من حه‌زده‌كه‌م‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارت��� ‌‬ ‫ی لێكبدرێته‌وه‌و‬ ‫الیه‌ن���ه‌ سیاس���ییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ‪31‬ی‌ به‌خیانه‌ت نازانێت‌و‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی ئه‌وین به‌خیانه‌تی‌ ده‌زانین‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه نه‌یار ‌‬ ‫بۆیه‌ ته‌حسیل حاسڵ پارتی‌ پێش ئێم ‌ه‬ ‫كه‌وتن‌و هه‌روه‌ك یاریی‌ هه‌ولێرو كوه‌یت‪،‬‬ ‫ی هه‌ولێر باش‬ ‫بێژه‌ره‌كه‌ ده‌ڵێت یاریزانان ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ته‌حس���یل حاسڵ‬ ‫یار ‌‬ ‫كوه‌یت چوار گۆڵ ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌ته‌وێت بڵێیت پارتی‌ گۆڵ ‌‬ ‫له‌ئێوه‌ كردوه‌؟‬

‫►‬

‫شااڵوی‌ عه‌لی‌ عه‌سكه‌ری‌‪ :‬پارتی له‌هه‌موو بواره‌كاندا له‌ئێمه‌ سه‌ركه‌وتوتر بون‬

‫شااڵوی عەلی عەسکەری‬

‫زۆر راشكاوان ‌ه‬ ‫بڵێم حیزب بۆت ‌ه‬ ‫كۆمپانیاو خه‌ڵكێك‬ ‫هه‌ی ‌ه کردویانە بە‬ ‫كار‌و كاسپییان‬

‫ش���ااڵو‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ له‌هه‌م���و بواره‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ر كارێكدا به‌یه‌كه‌و‌ه له‌گه‌ڵ پارت ‌‬ ‫چوبین ‌ه پێشه‌وه‌‪ ،‬پارتی‌ به‌سه‌ر ئێمه‌دا‬ ‫سه‌ركه‌وتوه‌و له‌هه‌مو بواره‌كاندا له‌ئێم ‌ه‬ ‫سه‌ركه‌وتوتر بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا له‌وه‌ی‌ جه‌نابتان ئاماژه‌تان‬ ‫ی بۆ كۆنترۆڵی‌ هه‌ولێر‬ ‫بۆ كرد ك ‌ه پارت ‌‬ ‫‪31‬ی‌ ئاب كردوه‌‪ ،‬مه‌به‌س���تت ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی هه‌بوه‌ ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ترس��� ‌‬ ‫ئێرانییه‌كان ده‌ست به‌س���ه‌ر هه‌ولێردا‬ ‫ی‬ ‫بگرێ���ت‪ ،‬وه‌ك چۆن ك ‌ه زۆرجار پارت ‌‬

‫ئه‌مه‌ به‌هۆكاری‌ ده‌زانێت؟‬ ‫ی‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ی ‌ه یه‌كێت ‌‬ ‫ی ده‌نازێت‪،‬‬ ‫ی باوك ‌‬ ‫ی قه‌بر ‌‬ ‫به‌عاتیفه‌و كێل ‌‬ ‫ی بی���ر له‌و‌ه‬ ‫ئێس���تا پێویس���ت ‌ه یه‌كێت ‌‬ ‫نه‌كاته‌و‌ه كه‌ چه‌ن���دی‌ خه‌بات كردوه‌‪،‬‬ ‫چه‌ند س���ه‌ركردایه‌تی‌ به‌ش���ه‌هیدكردن‬ ‫داوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌بێت بیر له‌و‌ه بكاته‌و‌ه‬ ‫ی دیموكراس���ی‌‌و‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌م قۆناغ ‌ه ژیان ‌‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ خه‌ڵكه‌و ده‌بێت بیر له‌م ‌ه‬ ‫بكاته‌وه‌و بتوانێ���ت له‌كاتی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫س���ه‌ربكه‌وێت ئه‌گه‌ر به‌یه‌ك ده‌نگیش‬ ‫ی گرنگه‌‪،‬‬ ‫بێت‌و بردن���ه‌وه‌ ئه‌نجامێك��� ‌‬ ‫پێویس���ته‌ بی���ر له‌هی���چ ش���تێكی‌ تر‬ ‫نه‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا پێتوانیی��� ‌ه كار ‌‬ ‫حیزبایه‌ت���ی‌‪ ،‬هاوش���ێوه‌ی‌ كۆمپانی���ا‬ ‫بازرگانیی���ه‌كان‪ ،‬بوه‌ت��� ‌ه مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫به‌مرۆڤه‌كانه‌وه‌؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬زۆر راش���كاوان ‌ه بڵێم حیزب‬ ‫بۆت��� ‌ه كۆمپانیاو خه‌ڵ���ك هه‌بو‌ه هیچ‬ ‫نه‌بوه‌ چۆت���ه‌ ده‌ره‌و‌ه له‌یه‌كێتی‌‌و بو‌ه‬ ‫به‌گۆڕان‪ ،‬دوات���ر گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه كردویان ‌ه‬ ‫به‌ئه‌ندام كۆمیته‌‪ ،‬بۆی ‌ه خه‌ڵكێك هه‌ی ‌ه‬ ‫كاسپییه‌كه‌ی‌ بوه‌ته‌ ئه‌و كاره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌یادكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بێگوناح‬ ‫یه‌كێتی���دا تاڵه‌بانی‌‪ ،‬پارت��� ‌‬ ‫ك���رد له‌ش���ه‌ڕی‌ ه���ه‌كاری‌‪ ،‬وه‌ك باس‬ ‫ده‌كرێت تۆ ناڕه‌زایی���ت به‌رامبه‌ر به‌و‌ه‬ ‫ده‌ربڕیوه‌؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬م���ن له‌گ���ه‌ڵ م���ام جه‌الل‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ عاجز بوم‪ ،‬ماو‌ه ‌‬ ‫مانگێكیش نه‌هاتم بۆ بادینان ك ‌ه بڕیار‬ ‫بوو زوتر بێم‪ ،‬قسه‌ش���م له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ت ‌ه له‌گه‌ڵ كرد‌و راشكاوانه‌ بۆچون ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ل‌‬ ‫خۆم خسته‌ به‌رده‌س���تی‌‪ ،‬زۆریش ‌‬ ‫عاجزبوم‌و باجی‌ هێرۆش ئاگاداربو‪.‬‬ ‫ی بو؟ یان‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونه‌ك���ه‌ت چ ‌‬ ‫ی مام جه‌الل چی‌ بو؟‬ ‫هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬ئه‌وه‌ به‌ین���ی‌ خۆمان ‌ه وه‌ك‬ ‫م���ام‌و ب���رازاو شه‌ڕیش���مان ده‌بێ���ت‌و‬ ‫ئاشتیش ده‌بینه‌وه‌‪ ،‬چۆن ئه‌وان ‌ه قبوڵ‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬پیاو به‌ویژدانه‌و‌ه بڵێت ئه‌ویش‬ ‫ی من قب���وڵ ده‌كات‌و زیاتر‬ ‫بۆڵ���ه‌و ناز ‌‬ ‫ئه‌ویش قبوڵی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ندێكجار سیاس���ییه‌كان‬ ‫باس���ێك ده‌خه‌ن��� ‌ه نێو خه‌ڵك���ه‌و‌ه بۆ‬ ‫ی خۆی���ان‬ ‫س���ه‌رقاڵكردنیان ب���ه‌و‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌و‌هی‌ باس��� ‌‬ ‫ی نێ���وان ئێ���وه‌و گۆڕان‬ ‫یه‌كگرتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئای���ا ئ���ه‌و‌ه رێ���گای‌ ب���ۆ‬ ‫خۆش���كراو‌ه یاخود ده‌رفه‌تێك ‌ه بۆ كات‬ ‫به‌سه‌ربردن؟‬ ‫ی من‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌ئاوات‌و ئومێد ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌بێ���ت به‌خوا نایه‌ڵم بگاته‌ س���به‌ین ‌‬ ‫یه‌كگرتن���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌و گ���ۆڕان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر من هاوڕێی‌ حیزبه‌كانی‌ پێشو ‌‬ ‫خۆم بناسم له‌ناو گۆڕان‪ ،‬زۆر زه‌حمه‌ت ‌ه‬ ‫ی یه‌ك حیزب‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌‪ ،‬ئێم���ه‌و پارت ‌‬ ‫ی پێویست‬ ‫بوین له‌‪ 1961‬په‌نجا س���اڵ ‌‬ ‫بو تا رێككه‌وتننامه‌یه‌كمان كردو هه‌مو‬ ‫رۆژێك شه‌ڕ‌ه جنێویشمانه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌ڵێم‬ ‫ی تر حیس���اب بكه‌ین‬ ‫ب���ا په‌نجا س���اڵ ‌‬ ‫ی لێده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬من بۆ‬ ‫ئه‌وكات���ه‌ بیر ‌‬ ‫ی ده‌بینم‪.‬‬ ‫خۆم وا ‌‬ ‫ی هێ���زی‌ دیجله‌دا‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكات به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫كورد ده‌توانێت چ��� ‌‬ ‫حیزبه‌ك���ه‌ی‌ ت���ۆو هاوپه‌یمانه‌ك���ه‌ی‌؟‬ ‫ی پڕچه‌ك���ردن‌و‬ ‫پێتوای��� ‌ه ه���ۆكار ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م هێز‌ه‬ ‫جواڵن���دن‌و ره‌وانه‌كردن��� ‌‬ ‫ی كێش���ه‌كانی‌ نێ���وان مالیكی‌‌و‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ی بێ���ت؟ له‌كاتێكدا دوو مه‌زهه‌ب‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ی فه‌رمانده‌و‬ ‫یه‌كیانگرتو‌ه له‌نێوان خود ‌‬ ‫سه‌رۆكوه‌زیران له‌به‌رامبه‌ر كوردو ناوچ ‌ه‬ ‫دابڕاوه‌كان؟‬ ‫ی قس���ه‌یه‌كم‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬من كاتی‌ خۆ ‌‬ ‫كرد براده‌رێكی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پێیوتم‬ ‫تۆ فاشیس���تی‌‌و ناوه‌كه‌شیت پێناڵێم‪،‬‬ ‫بۆچون���م وای ‌ه عه‌ره‌ب ه���ه‌ر عه‌ره‌به‌ چ‬ ‫ش���یع ‌ه یان س���ونن ‌ه بێت كه‌ گه‌یشت ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بۆ كورد هه‌ر یه‌كه‌‪ .‬كاتێك‬ ‫ی (‪ )140‬كه‌ هات‬ ‫ی (‪ )24‬له‌دژ ‌‬ ‫م���اد‌ه ‌‬ ‫س���وننه‌و ش���یع ‌ه یه‌كتریان ده‌كوشت‬ ‫له‌س���ه‌ر ناو‪ ،‬ئه‌گه‌ر ناوت حسێن بوای ‌ه‬ ‫ده‌كوژرای���ت‌و ن���اوت مه‌عاوی���ه‌ بوای ‌ه‬ ‫ی موناقه‌ش ‌ه‬ ‫ده‌مایته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه هیچ قابیل ‌‬ ‫ی سوننه‌و شیع ‌ه‬ ‫نیی ‌ه هه‌مو رێككه‌وتنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ورده‌‪ ،‬عه‌بدولئه‌میر زه‌ید ‌‬ ‫ل���ه‌دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وننه‌یه‌و ش���یع ‌ه هێناوێتی‌‪ ،‬له‌كات ‌‬ ‫ی (‪)160‬‬ ‫‪31‬ی‌ ئاب ئه‌م كابرایه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫كه‌س���ی‌ له‌ئۆپۆزس���یۆن گرتوه‌و دواتر‬ ‫ی‬ ‫گولله‌بارانكران‪ ،‬كه‌ پێده‌چێت ئه‌ندام ‌‬ ‫ی ده‌عوه‌ش���ی‌ تێدابوبێت‪ ،‬زه‌یدی‬ ‫حیزب ‌‬ ‫ی ئه‌و فیرقه‌ی ‌ه ب���و كه‌ هات بۆ‬ ‫قائی���د ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‪.‬‬ ‫گرتنه‌و‌ه ‌‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫حاکم لەتیف شێخ مستەفا بۆ ئاوێنە‪:‬‬

‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫په‌رله‌مانتاری عێراق له‌سه‌ر لیستی‬ ‫گۆران‪ ،‬حاکم له‌تیف شێخ مسته‌فا‬ ‫له‌م چاوپێکه‌وتنه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌رباره‌ی‬ ‫کێشه‌کانی عێراق‌و هه‌وڵه‌کانی‬ ‫تاڵه‌بانی بۆ کۆکردنه‌وه‌ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌کان ده‌دوێت‌و رایده‌گه‌یه‌نێت"‬ ‫بەراستی گەر من لەشوێنی‬ ‫تاڵەبانی بم ئەوەندە خۆم‌و خەڵک‬ ‫هەڵناخەڵەتێنم و ئیعالنی دەکەم‌ ک ‌ه‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌کانم پێ کۆناکرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬تاچەند هەوڵەکانی تاڵەبانی‬ ‫ب���ۆ گۆڕین���ی تابلۆی سیاس���ی عێراق‬ ‫سەرکەوتو دەبێت؟‬ ‫لەتیف شێخ موس���تەفا‪ :‬هەوڵەکانی‬ ‫تاڵەبان���ی نەوجودێک���ی وای هەیەو نە‬ ‫الیەنە عێراقییەکانیش زۆر گرنگی بەو‬ ‫هەواڵن���ە دەدەن‪ ،‬ئەگ���ەر راگەیاندنی‬ ‫یەکێت���ی لێگەرێین کە بەراس���تی زۆر‬ ‫وایپیش���اندەدات تاڵەبانی لەهەوڵدایەو‬ ‫الیەنە عێراقییەکان پێشوازی لێدەکەن‪،‬‬ ‫بەپێچەوان���ەوە رەنگدانەوەی لەمیدیای‬ ‫عێراقیدا نە ئەو حسابەیی بۆدەکرێت‌و‬ ‫نە لەس���ەر ئ���ەرزی واقیعی���ش ئەو‬ ‫حس���ابەی بۆ دەکرێت‪ ،‬بەراستی گەر‬ ‫من لەش���وێنی تاڵەبانی بم نەئەوەندە‬ ‫خ���ۆم‌و خەڵ���ک هەڵدەخدەخڵەتێنم و‬ ‫ی‬ ‫ئیعالن���ی دەکەم و دەڵێم کاکە زۆربە ‌‬ ‫کوتلەکان بەپیرمەوە نایەن‪ ،‬وا من واز‬ ‫لەهەوڵەکانم دەهێنم‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬تاچەن���د الیەنە کوردییەکان‬ ‫لەناو پەرلەمانی عێراقدا هەماهەنگییان‬ ‫هەیەو بەگروپ کاردەکەن؟‬ ‫لەتی���ف ش���ێخ موس���تەفا‪ :‬الیەنه‬ ‫کوردییەکان لەن���او پەرلەمانی عێراقدا‬ ‫هیچ نی���ن‪ .‬هەس���ت ناکرێت س���ود‌و‬ ‫ئەزمونی���ان لەو ‪ ٩‬س���اڵە وەرگرتبێت‬ ‫ک���ە لەپەرلەمان���ی عێراق���دان‪ ،‬ئەوە‬ ‫بابڵێن گۆران کە ئۆپۆزسێۆنەو لەگەڵ‬ ‫ئەوان نییە‪ ،‬خۆش���یان نەبەرنامەیەکی‬ ‫رێکوپێکی���ان هەی���ە نەئەجێندایەکیان‬ ‫هەیە‪ ،‬خواوەکیالن���ە رۆژانە دەچن بۆ‬ ‫دەوام‌و دێن���ەوە‪ ،‬ئاگای���ان لەیەکتری‬ ‫نیی���ە‪ .‬تەنانەت دو بەن���او هاوپەیمانە‬ ‫ستراتیژەکەش‪ ،‬لەبەرئەوە چەند ساڵە‬ ‫بەو شێوەیە کارکراوە بۆیە هیچ بەهیچ‬ ‫نەک���راوە‪ ،‬ئەوەی جێگەی داخە ئەمانە‬

‫هیچ سودیان لەو چەند ساڵە ئاڵتونییەی‬ ‫کاری پەرلەمان نەدیوە کە بتوانن کاری‬ ‫پێکەوەیی مۆدێرن دروست بکەن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەچەند هەفتەی رابردودا دو‬ ‫وەفد لەهەرێمی کوردستانەوە سەردانی‬ ‫بەغدایان کرد‪ ،‬پێتانوایە ئەم کۆبونەوانە‬ ‫سەرکەوتو بون؟‬ ‫لەتی���ف ش���ێخ موس���تەفا‪ :‬دی���ارە‬ ‫ئێم���ە بەش���دار نەبوین تێی���دا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەوەی لەس���ەر زاری خۆیانەوە باس‬ ‫دەکرێت‪ ،‬لێدوان���ی دژبەیەکە‌و یەکێک‬ ‫لەسەرکردەکانیشیان لەشەرقولئەوسەت‬ ‫باس لەوە دەکات کە کۆبونەوەکان هیچ‬ ‫ئەنجام���ی نەبوە‪ ،‬لەبەغ���داش مالیکی‬ ‫چاک ش���تەکەی ئاش���کراکرد کە وتی‬ ‫بەسە چیتر موجامەلە مەکەن‪ ،‬بابچینە‬ ‫تەفاس���یلەوە‪ ،‬کۆبونەوەکان���ی بەغدا‬ ‫کۆبون���ەوەی موجامەالتی���ن‌و پێموایە‬ ‫باسی شتی تەفاس���یل نەکراوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێمانوایە ئەو قس���ەیە لەجێی خۆیەتی‬ ‫ک���ە دەڵێت هی���چ ئەنجام���ی نەبوە‪،‬‬ ‫هیواداری���ن ئەنجام���ی هەبوبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە وابزانم هیچ ئەنجامی نەبوە‪،‬‬ ‫ئەمە جگ���ە لەوەی ئ���ەو دو وەفدەی‬ ‫چون ئاگای���ان لەیەکتر نەبوە‪ ،‬جێگری‬ ‫س���ەرۆکوەزیرانی عێ���راق ک���ە کوردە‬ ‫دەڵێت ئەم دو وەفدە زەرەری لێداوین‪،‬‬ ‫ئەمە دەیسەلمێنێت ئاگایان لەیەکتری‬ ‫نییە بۆیە ئەم لێدوانە دەدەن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئێوە وەک گ���ۆران زۆربەی‬ ‫کات بەش���داری ئ���ەو وەفدان���ە ناکەن‬ ‫ک���ە لەهەرێمەوە دەچن���ە بەغداد ئایا‬ ‫خۆتان چیتان کردوە بۆ چارەس���ەری‬ ‫کێشەکان؟‬ ‫لەتی���ف ش���ێخ موس���تەفا‪ :‬ئێم���ە‬ ‫کوتلەیەک���ی بچوکی���ن‌و کاریگەریمان‬ ‫کەمە‪ ،‬ئێمە داوام���ان کردوە کە هەمو‬ ‫ک���ورد بەیەکەوەبێ���ت‪ ،‬بەیەکەوەبون‬ ‫بەو مانایە نا ک���ە یەکێک کوێخابێت‌و‬ ‫ئەوانی تر دوایک���ەون‪ ،‬وتومانە دەبێت‬ ‫یەکریزی لەناوخۆوە دەس���ت پێبکات‪،‬‬ ‫ئەمەش بەهێزترم���ان دەکات‪ ،‬ئەمەش‬ ‫بەموجامەلەو بەکۆبونەوەی ئیعالمی و‬ ‫پێکەنین���ی درۆنابێت‪ ،‬بەوە دەبێت کە‬ ‫فیعلەن چاکسازی بکەین نەک دوبنەماڵە‬ ‫دەس���تبگرن بەس���ەر هەمو سەروەت‌و‬ ‫سامانی ئەم واڵتەدا‌و خەڵکێکی زۆریش‬ ‫لەبێکاری‌و فەقیریدا بناڵێنن‪ ،‬لەس���ەر‬ ‫ئاس���تی وەفدی گفتوگ���ۆش وەفدێکی‬

‫►‬

‫ئەگه‌ر من لەشوێنی تاڵەبانی بومایە خۆم‌و‬ ‫خەڵکم هەڵنه‌ده‌خه‌ڵەتاندو وازم له‌هەوڵەکانم ده‌هێنا‬

‫حاکم شێخ لەتیف‬

‫گەشبین نیم‪،‬‬ ‫عێراق نابێت‬ ‫بەدیموکراتی‪،‬‬ ‫کوردیش خۆی‬ ‫ئامادە نەکردوە‌و‬ ‫سودی لەو هەموو‬ ‫هەڵە مێژوییە‬ ‫نەبینیوە‬ ‫نیشتیمانی دابمەزرێت‪ ،‬نەئێمە بەتەنیا‬ ‫ش���تمان ب���ۆ دەکرێ���ت نەئەوانی���ش‪،‬‬ ‫بۆم���ان دەرکەوت ک���ە زۆرینەی الیەنە‬ ‫سیاس���ییەکان لە ‪2003‬ەوە هیچیان بۆ‬ ‫نەکراوە‌و کێشەکان وەک خۆیان ماون‪،‬‬ ‫ئەم���ان موفاوەزاتی حیزبی‌و خێڵەکی‌و‬ ‫‌‌عەشائیرییان لەگەڵ بەغدا کردوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫بەتەنیا هیچمان پێناکرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬یەکێک ل���ەو بابەتانەی زۆر‬ ‫قسەی لەس���ەر دەکرێت ئۆپەراسیۆنی‬

‫دیجلەیە‪ ،‬ئێوە مەترس���ییەکانی چۆن‬ ‫دەبینن؟‬ ‫لەتی���ف ش���ێخ موس���تەفا‪ :‬کاری‬ ‫مالیکی بۆ پێکهێنانی ئۆپەراس���یۆنی‬ ‫دیجلە شتێکی ئاس���ایی نییە‪ ،‬کارێکی‬ ‫ستراتیژییە‪ ،‬دەیانەوێت بەیەک جارەکیی‬ ‫کۆنترۆڵی ئەو ناوچانە بکەن‪ ،‬نیەتێکی‬ ‫درێژخایەنیان هەیە‪ ،‬ئەوان دەزانن کورد‬ ‫ئەو سێ پارێزگایەی هەیە‪ ،‬دەیانەوێت‬ ‫بەتەواوی ناوچە جێناکۆکەکان لەکورد‬ ‫وەربگرنەوە‪ ،‬لەبەرئەوەی س���تراتیژی‬ ‫مالیکی هەمیش���ەییە ن���ەک وەک باس‬ ‫دەکرێ���ت‪ ،‬کاتیی بێت‌و بۆ مەس���ەلەی‬ ‫ئەمنی بێت‪ ،‬من بەالیەنی کوردی دەڵێم‬ ‫ئەگەر بەتەمای���ە لەناوچەی جێناکۆک‬ ‫شەری عەسکەری بکات‪ ،‬ئەمرۆ بیکەین‬ ‫لەچ���وار رۆژی ت���ر باش���ترە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫ئێستا پێماندەکرێت ساڵێکی تر پێمان‬ ‫ناکرێت‪ ،‬گ���ەر ئەوە ناکەین باش���ترە‬ ‫بەخەڵک بڵێین‌و بەش���ێوازی مەدەنی‬ ‫کاردەکەین‪ ،‬ئێس���تا ناوچەی جێناکۆک‬ ‫بوە بەدو بەش���ەوە بەشێکی بەدەست‬ ‫عەرەب‌و هێزەکانی دیجلەوەیە بەشێکی‬ ‫بەدەس���ت کوردەوەی���ە‪ ،‬ئەگەر ش���ەر‬ ‫لەسەر ئەو ناوچانە ناکەن کە بەدەست‬ ‫عەرەبەوەن‪ ،‬ئەوە بێن ش���ەر لەس���ەر‬ ‫ناوچەکانی تر بک���ەن‌و هەرچی هێزی‬ ‫پێشمەرگەو چەکمان هەیە بیبەینە ئەو‬ ‫ناوچانە‪ ،‬چونک���ە پێموایە ئەو کارەی‬ ‫مالیکی بەوەش ناوەستێت‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫ئەگەر سبەینێ ئەوان هاتنە سەر ئێمە‪،‬‬ ‫ئەوا وەک بەرگریکار دەربکەوین‪ ،‬چونکە‬ ‫مالیک���ی لەقۆناغی دوەم���دا هەوڵدەدا‬ ‫سەیتەرەکانی تر بێنێتەوە بانیمەقان‌و‬ ‫قوشتەپە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەماوەی رابردودا لەهەرێمی‬ ‫کوردستان جۆرێک لەنزیکبونەوە هەبوە‬ ‫لەنێوان ئۆپۆزیسیۆن‌و دەسەاڵت‪ ،‬بۆچی‬ ‫ئەم نزیکبونەوەیە لە پەرلەمانی عێراقدا‬ ‫هەستی پێناکرێت؟‬ ‫لەتیف شێخ موستەفا‪ :‬گۆران دەڵێت‬ ‫کێش���ەم لەگەڵ سیس���تەمی سیاسیدا‬ ‫هەیە‪ ،‬کۆمەڵێ���ک داواکاریم هەیە کێ‬ ‫ئامادەبێت لەگەڵی دادەنیش���ێت‪ ،‬ئەمە‬ ‫لەس���ەر ئ���ەوە وەس���تاوە الیەنەکان‬ ‫تاچەند ئیس���تیجابەیان هەیە لەگەڵیدا‬ ‫ب���ۆ داخوازییەکان���ی ک���ە پەیوەندیان‬ ‫بەچاکس���ازییەوە هەی���ە‪ ،‬هەروەه���ا‬ ‫ب���ۆ نمونە ئ���ەو لیژن���ەی موفاوەزاتە‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫یەکێتی‌و پارتی موفاوەزاتی‬ ‫حیزبی‌و خێڵەکی‌و‌‌عەشائیرییان‬ ‫لەگەڵ بەغدا دەکەن‬ ‫گەندەڵی‪ ،‬گەرانەوەی دەستور‪ ،‬یەکێتی‬ ‫ل���ەم کات���ەدا‪ ،‬یەکێتی دەڵێ���ت ئێمە‬ ‫ئامادەین ئەو خاڵ���ە جێبەجێ بکەین‪،‬‬ ‫هەرچەندە من خۆم باوەرم پێیان نییە‬ ‫بەراستی راس���تگۆبن تا بەکرداری ئەو‬ ‫کارە نەکەن‪ ،‬م���ن وەک خۆم متمانەم‬ ‫بەو دو حیزبە نییە تا بەکردەوە شتیان‬ ‫لێببینم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬چاودێرانی���ی سیاس���ی‬ ‫وایدەخوێننەوە کە هەمو ئەو وەفدانەی‬ ‫دەچنە بەغدا بۆ مەس���ەلەی ئابورییە‬ ‫نەک پرس���ی نەتەوەیی‪ ،‬رای تۆ چییە‬ ‫لەو بارەیەوە؟‬ ‫لەتیف شێخ موستەفا‪ :‬ئێمە دەمێکە‬ ‫وادەڵێی���ن‪ ،‬کەس ب���اوەری نەدەکرد‪،‬‬ ‫لەس���اڵی ‪2003‬وە نیوەی ئەوانەی کە‬ ‫بۆ پ���ارەی کۆمپانی���اکان هەوڵیاندا‪،‬‬ ‫تەنگەژەی���ان لەس���ەر دروس���تکرد‪،‬‬ ‫خەریكبو ش���ەر دروست بکەن لەنێوان‬ ‫هەرێ���م‌و بەغ���دا‪ ،‬نی���وەی ئەوەن���ده‬ ‫هەوڵیاندا بۆ پ���ارەی کۆمپانیاکان بۆ‬ ‫کەرک���وک هەوڵی���ان بدای���ە کەرکوک‬ ‫دەگەرایەوە‪ ،‬کەرکوک ئێستا بەملیارێک‬ ‫دۆالر دەگەرێت���ەوە‪ ،‬ئەوان بۆ ملیارێک‬ ‫دۆالر کەمتری���ش ه���ی کۆمپانی���اکان‬ ‫ش���ەریان ک���رد‪ ،‬ئێس���تا بەملیارێ���ک‬ ‫کەمتری���ش قۆناغ���ی ئاس���ایکردنەوە‬ ‫ت���ەواو دەبێ���ت‪ ،‬تا قۆناغی ئاس���ایی‬ ‫کردنەوە تەواو نەبێت ناتوانین راپرسی‬ ‫بکەی���ن‪ ،‬ئەگەر نیو ئەوەندە ش���ەری‬ ‫کەرکوکیان بکردایە ئێس���تا بەئاسانی‬ ‫دەیانگێرایەوە‪ ،‬لەدوهەزارو سێوە ئەوان‬ ‫ش���ەری پارە دەکەن‪ ،‬شەری کەرکوک‬ ‫ناکەن‪ ،‬ش���ەری پێش���مەرگەش ناکەن‬ ‫شەری پارەی پێش���مەرگە دەکەن‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە مالیک���ی دەڵێت من پارە نادەم‬ ‫بەوەهم‪ ،‬ئەم���ان دەڵین دەبێت پارەی‬ ‫دوسەد هەزارمان بەیتێ‪ ،‬بەبێ ئەوەی‬ ‫قائیمە هەبێت‪ ،‬شەری پارەکەی دەکەن‬ ‫نەک ش���ەری دامودەزگایەکی دیار‪ ،‬کە‬

‫ناو‌و ش���وێنەکەی دیاربێت‪ ،‬لەبەر ئەوە‬ ‫نەتیجەکەی وایەو هەمو ئەو کێشانەی‬ ‫هەمانب���وە لەگ���ەڵ بەغدا ل���ە‪‌2003‬و‬ ‫زەمان���ی س���ەدامەوە‪ ،‬هەمویان ماون‪،‬‬ ‫من س���اڵێک لەمەوپێ���ش وتم گەر بەم‬ ‫ش���ێوەیە بروات تا دەساڵی تر مادەی‬ ‫‪ 140‬جێبەجێناکرێت ئێس���تا پێتدەڵیم‬ ‫ق���ەت جێبەجێ ناکرێ���ت‪ ،‬وتبوم رژێم‬ ‫س���ەیتەرەکانی دەهێنێتەوە بۆ س���ەر‬ ‫بانیمەقان‌و کفری‌و قوش���تەپە‪ ،‬ئێستا‬ ‫پێتدەڵێ���م زۆرنابات‪ ،‬ئەمە لەس���ایەی‬ ‫ئیهمالکردنی خاکی کوردستان‪ ،‬ئەوان‬ ‫هەر دوای پارە کەوتون‪ ،‬بەاڵم کێش���ە‬ ‫سەرەکییەکانیان فەرامۆشکردوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەم نەخشە نوێیەی عێراقدا‬ ‫رۆڵی کورد بۆ ئایندە چۆن دەبینن؟‬ ‫لەتیف شێخ موستەفا‪ :‬من بۆ خۆم‬ ‫گەشبین نیم‪ ،‬عێراق نابێت بەدیموکراتی‪،‬‬ ‫کوردیش خۆی ئامادە نەکردوە‌و سودی‬ ‫ل���ەو هەموو هەڵە مێژویی���ە نەبینیوە‪،‬‬ ‫س���ودی ل���ەو هەم���وو هەل���ە زێرینە‬ ‫نەبینیوە کە ب���ۆی هەڵکەوتوە‪ ،‬لەبری‬ ‫سیس���تەمێکی مۆدیرن دابمەزرێنێت‪،‬‬ ‫سیس���تەمێکی میرنش���ینی گ���ەورەی‬ ‫ی حیزبی وەک‬ ‫دارش���توە‪ ،‬دوو ناوچە ‌‬ ‫دوو ش���ەریکەی پاوانکاری‪ ،‬رۆژ بەرۆژ‬ ‫عێراق بەهێز دەبێتەوە‪ ،‬نەک بەهێزبونی‬ ‫دیموکراتی‪ ،‬تاک تێیدا بەهێز دەبێتەوە‪،‬‬ ‫‪ 2002‬وتم کورد زۆر هەڵەیە هێلکەکانی‬ ‫خ���ۆی بکاتە نێو یەک س���ندوقەوە کە‬ ‫ئەگ���ەری دیموکراتیزەکردنی عێراقه‪،‬‬ ‫چونکە عێراق قەت نابێتە دیموکراتی‌و‬ ‫کوردیش قەت نابێتە ش���ەریکە بریار‪،‬‬ ‫ئەوکات دەموت لەگەڵ روخاندا دەبێت‬ ‫مشوری خۆمان بخۆین‪ ،‬کاکە ‪ 20‬ساڵە‬ ‫کوردس���تان نەبوەته دیموکراتی‪ ،‬پێم‬ ‫سەیرە خۆیان بیست ساڵە نەیانتوانیوە‬ ‫ئەم هەرێمە بچوکە بکەنه دیموکراتی‪،‬‬ ‫ئێس���تا چ���ۆن دەتوانن عێ���راق بکەن‬ ‫دیموکراتی‪.‬‬

‫پارتی‌‌و یه‌كێت ‌ی كا ‌ی كۆن ب ‌ه با ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬

‫له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردودا‪ ،‬له‌چه‌ندین ‬ ‫بۆنه‌ی‌ جیاواز له‌زاری‌ چه‌ندین‬ ‫ئیتر هه‌ڵدانه‌وه‌ی الپه‌ره‌ كۆنه‌كان‬ ‫ ‬ ‫به‌رپرسی‌ جیاوازی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتییه‌وه‌‬ ‫با بۆ مێژونوسان جێبهێڵین‬ ‫قسه‌ی‌ پێچه‌وانه‌ی‌ به‌رامبه‌ر به‌یه‌كترو ‬

‫تانه‌و ته‌شه‌ریشیان به‌رامبه‌ر له‌یه‌كتردا‬ ‫كاتێك كه‌ كه‌وتنه‌ بای‌ كۆن به‌باكردن‌و‬ ‫ی ئاب‪.‬‬ ‫باسی‌‪‌ 31‬‬

‫ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫به‌اڵم "سه‌عدی‌ ئه‌حمه‌د پیره‌" ئه‌ندامی‬ ‫ل����ه‌م رۆژان����ه‌ی‌ دوایی����دا چه‌ندی����ن مه‌كته‌بی سیاس����ی یه‌كێتی نیش����تمانی یه‌كێتی پێیوایه‌ هه‌ر به‌رپرسێك له‌هه‌ر‬ ‫به‌رپرسی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و كوردس����تان ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌و ئاماژه‌ الیه‌نێك بێت له‌ئێس����تادا كه‌ پۆس����تی‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌ كوردستان لێدوانی‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ ئه‌و ج����ۆره‌ لێدوانه‌ هه‌ی����ه‌ ب����اش نییه‌ قس����ه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫پێچه‌وانه‌و دژبه‌یه‌كیان سه‌باره‌ت به‌‪31‬ی‌ دژبه‌یه‌كانه‌ی‌ له‌لێپرس����راوانی‌ یه‌كێتی‌‌و بابه‌تان����ه‌ بكاو وتی‌ "ه����ه‌ر كاتێك ئه‌و‬ ‫ئاب راگه‌یاند‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ به‌رپرس����ه‌ پارت����ی‌ نه‌مبینی����وه‌و نه‌خوێندوه‌ته‌وه‌‪ ،‬براده‌رانه‌ ده‌ستیان له‌كاركێشایه‌وه‌ یان‬ ‫پارتیی����ه‌كان به‌ش����انازییه‌وه‌ باس����یان پیره‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند ك����ه‌ "ئێمه‌ به‌رپرسیارێتییان نه‌ما با بۆ خۆیان ئه‌م‬ ‫ل����ه‌‪31‬ی‌ ئ����اب ده‌ك����ردو به‌خیانه‌تیان له‌هه‌رێمی كوردس����تانی عێراق توش����ی مه‌سه‌النه‌ له‌نوس����ینه‌وه‌ی یاداشته‌كان‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م نه‌ده‌دا‪ ،‬هه‌ندێك له‌به‌رپرسانی‌ چه‌ندی����ن جه‌وله‌ی ش����ه‌ڕی خوێناوی‌و باس بكه‌ن‪ ،‬كای كۆن به‌با كردن ته‌نها‬ ‫یه‌كێتی‌ ه����ه‌ر زو هاتن����ه‌ وه‌اڵم‌و ‪31‬ی‌ كوردك����وژی بوی����ن ت����ا گه‌یش����تینه‌ زیان����ه‌‪ ،‬پێموایه‌ ئه‌م����ه‌ی رویداوه‌ كاری‬ ‫ئابیان به‌خیانه‌تێك����ی‌ مێژوویی‌ ناوبرد‪ .‬رێككه‌وتننامه‌ی ستراتیژی‪ ،‬به‌شی زۆری ب����اش نه‌بوه‌ كه‌ ش����انازی پێوه‌بكه‌ین‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ زۆرێ����ك له‌چاودێران ئاماژه‌ سه‌قامگیریی الیه‌نی ئه‌منی‌و ئابوری ئه‌م بۆی����ه‌ هه‌ڵدانه‌وه‌ی ئ����ه‌م الپه‌ڕانه‌ ته‌نها‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن ك����ه‌ ئ����ه‌م لێدوانان����ه‌ پێشكه‌وتنه‌ به‌رهه‌می ئه‌و رێككه‌وتنه‌یه‌‪ ،‬ناحه‌زان����ی گه‌لی كوردس����تان س����ودی‬ ‫ده‌رهاویشته‌ی‌ ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ ئاڵۆزه‌یه‌ ئیتر هه‌ڵدانه‌وه‌ی الپه‌ره‌ كۆنه‌كان با بۆ لێوه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫پی����ره‌ وتیش����ی "له‌ب����ری ئه‌م����ه‌ با‬ ‫كه‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ پێ����دا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬مێژونوسان جێبهێڵین"‪.‬‬

‫خه‌ڵكانێك مه‌غدور نه‌كرێن به‌هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫ناسنامه‌ی زه‌رد یان سه‌وزی له‌گیرفانه‌‪،‬‬ ‫با پێشمه‌رگه‌یه‌ك مه‌غدور نه‌كرێ به‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌ر به‌الیه‌نێكی دیاریكراوه‌و با‬ ‫هه‌رچی ئاس����ه‌واری شه‌ڕی ناوخۆ هه‌یه‌‬ ‫كۆتایی پێبهێنین‪ ،‬با ئاشته‌وایی ده‌رونی‬ ‫له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌ر دروست بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وروژاندنی ئه‌و جۆره‌ بابه‌تانه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌الی����ه‌ن به‌رپرس����انه‌وه‌ خه‌ڵ����ك زیاتر‬ ‫ناڕه‌حه‌ت ده‌كات"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ده‌نگ����ۆی پش����تگیری‬ ‫نه‌كردن����ی بارزان����ی ب����ۆ هه‌وڵه‌كان����ی‬ ‫تاڵه‌بانی له‌ئێس����تادا ب����ۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌ن����ه‌ سیاس����ییه‌ ناكۆكه‌كانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫وه‌ك تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌یه‌ك له‌شكستهێنانی‬ ‫هه‌وڵه‌كه‌ی بارزانی بۆ متمانه‌سه‌ندنه‌وه‌‬ ‫له‌مالیكی‪ ،‬ئه‌و وتی "ئه‌و كێش����انه‌ی كه‌‬ ‫له‌نێوان عێ����راق‌و هه‌رێم ه����ه‌ن ده‌بێت‬ ‫به‌دیال����ۆگ چاره‌س����ه‌ربكرێن‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌س����ته‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌ست ‌ه كه‌‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كان له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫من هیچ هه‌ڵوێستێكم نه‌بینیوه‌ كه‌ بڵێین‬ ‫پش����تگیری له‌هه‌نگاوه‌كانی مام جه‌الل‬ ‫ده‌كرێ����ت یان ناكرێت‪ ،‬ه����ه‌ر كاتێكیش‬

‫ئه‌مه‌ بینرا ئه‌و كاته‌ باسی ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن خۆی����ه‌وه‌ خه‌س����رۆ گۆران‬ ‫ئه‌ندام����ی ئه‌نجومه‌نی س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫ب����ه‌و ش����ه‌ڕه‌ قس����ه‌یه‌ی‌ كه‌وتوه‌ت����ه‌‬ ‫نێ����وان پارتی‌‌و یه‌كێتییه‌وه‌ س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ روداوه‌كانی‌ رابردوی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫"هه‌رچه‌نده‌ پێویس����ته‌ ئه‌و به‌رپرسانه‌ی‬ ‫به‌م ش����ێوه‌یه‌ قس����ه‌یان كردوه‌ خۆیان‬ ‫وه‌اڵمبده‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌ش����ێوه‌یه‌كی‬ ‫گش����تی هه‌نگاوێك����ی ب����اش نییه‌ له‌م‬ ‫قۆناغه‌ی ئێس����تادا الپه‌ره‌كانی رابردوو‬ ‫هه‌ڵبدرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ كارێكی ره‌وا نییه‌‪،‬‬ ‫هیچ پاساوێكیش نییه‌ كه‌وا بكه‌ین‌و ئێمه‌‬ ‫جارێ‌ هه‌ڵبژاردنمان له‌پێشه‌‪ ،‬كێشه‌مان‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ به‌غدا‪ ،‬كۆمه‌ڵێك گۆڕانكاری‬ ‫گه‌وره‌ ره‌نگه‌ له‌ناوچه‌كه‌ روبدات خۆمان‬ ‫به‌و روداوانه‌وه‌ س����ه‌رقاڵبكه‌ین باشتره‌‬ ‫له‌وه‌ی كه‌ یه‌كتر به‌م ش����ت‌و به‌و ش����ت‬ ‫تۆمه‌تبار بكه‌ین‪ ،‬راسته‌ دیموكراتییه‌ته‌و‬ ‫ده‌كرێ����ت بیروبۆچ����ون ده‌رببڕن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تانه‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی پایه‌و گرنگی الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی تر كارێكی‌ نه‌شیاوه‌"‪.‬‬

‫►‬

‫سه‌عدی‌ پیره‌‪ :‬هیچ هه‌ڵویستێكم له‌بارزانی‌ نه‌بینیو‌ه‬ ‫تا بڵێین پشتگیری له‌هه‌نگاوه‌كانی مام جه‌الل ده‌كات یان نا‬ ‫كۆمه‌ڵێك‬ ‫گۆڕانكاری گه‌وره‌‬ ‫ره‌نگه‌ له‌ناوچه‌كه‌‬ ‫روبدات خۆمان‬ ‫به‌و روداوانه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵبكه‌ین‬ ‫باشتره‌ له‌وه‌ی كه‌‬ ‫یه‌كتر به‌م شت‌و‬ ‫به‌و شت تۆمه‌تبار‬ ‫بكه‌ین‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫‪5‬‬

‫هه‌ڵه‌ی یەکێتی‌و پارتی دوباره‌ناکه‌ینه‌وه‌‬

‫ساڵح موسلیم‪ :‬نازانم بارزانی‬ ‫چی لەدڵدایە‌و بەنیازی چییە؟!‬ ‫ئا‪ :‬شوان حەمە‬ ‫ساڵح موسلیم سەرۆکی پارتی‬ ‫یەکێتی دیموکراتی کورد (‪ )PYD‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت " ئێمە‬ ‫(یەک قروش) یارمەتیمان لەهیچ هێزو‬ ‫الیەنێک وەرنەگرتوە"‬

‫دەبینرێت���ەوە‪ .‬بڕیارەکانیش بە کۆمەڵ‬ ‫دەدرێن‌‬ ‫ئاوێنە‪ :‬گەر وایە ئەی ئەو ئاڵۆزییانە‬ ‫بۆ رودەدەن؟‬ ‫ساڵح موس���لیم‪ :‬بەداخەوە دەوڵەتی‬ ‫تورکیاو هێزی تر دەستێوەردان دەکەن!‬ ‫مەبەس���تیان دروس���تکردنی گ���رژی‌و‬ ‫تێکدان���ی دۆخەکەیە‪ .‬لەو پێناوەش���دا‬ ‫پەنا بۆ کەس���انێک دەبەن کە پشێوی‬ ‫بنێنەوە‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دەکرێ���ت ناوی ئ���ەو هێزو‬ ‫کەسانە بێنیت؟‬ ‫ساڵح موسلیم‪ :‬دەتوانم ناوی کەسەکان‬ ‫بڵێم‪ .‬یەکێکیان س���ەاڵح بەدرەدینە کە‬ ‫راستەوخۆ لەگەڵ تورکیاو هێزێکی تردا‬ ‫پەیوەندی هەیە‪ ،‬هەروەها سەاڵحەدین‬ ‫ب�ل�ال لەعەفرین‪ .‬ئەمانە چەکدار دێنن‌و‬ ‫هەڵدەکوتنە س���ەر خەڵ���ک بەئامانجی‬ ‫تێکدانی دۆخەکە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێوە وەک (‪ )PYD‬جێگەیەکی‬ ‫باش���تان لەناو هەیئەت���ی هەماهەنگیی‬ ‫نیشتمانی س���وریدا هەیە کە لەچەندین‬ ‫هێزی ئۆپۆزیس���یۆنی ناوخۆ پێکهاتوە‪.‬‬ ‫تۆ وەزیری دەرەوەی روسیات بینیوە‪.‬‬ ‫نوێنەرایەتی پارتەکەی ئێوە س���ەردانی‬ ‫زۆرب���ەی وەزارەتەکانی دەرەوەی واڵتە‬ ‫ئەروپییەکان���ی ک���ردوە‪ .‬لەوالش���ەوە‬ ‫عەبدولباس���ت س���ەیدا س���ەرۆکایەتی‬ ‫ئەنجومەنی نیش���تمانی سوری دەکات‌‪.‬‬ ‫ئەمەری���کاو ئەوروپ���ا وەک نوێن���ەری‬ ‫شەرعی ئۆپۆزیس���یۆنی سوری مامەڵە‬ ‫لەگ���ەڵ ئەنجومەنەکەی���دا دەکەن‪ .‬ئایا‬ ‫ئ���ەم کارەکتەره جیاوازان���ە بەقازانجی‬ ‫کوردن لەس���وریا؟ یان ئەم دابەشبونە‬ ‫دواجار بە زیانی کورد کۆتایی دێت؟‬ ‫س���اڵح موسلیم‪ :‬نوێنەری گەلی کورد‬ ‫لەخۆرئاوای کوردستان دەستەی بڵندە‪،‬‬ ‫کە لەه���ەردو ئەنجومەن���ە کوردییەکە‬ ‫پێکهات���وە‪ .‬عەبدولباس���ت س���ەیدا‬ ‫نوێنەرایەتی ک���ورد ناکات‪ .‬هەڵبژاردنی‬ ‫ئەو پەیوەندی بەتەوافقی هێزە ئیسالمی‌و‬ ‫لیبرالییەکانی ناو ئەنجومەنەکەوە هەبو‪،‬‬ ‫نەک پرسی کورد‪.‬‬

‫ئاوێن���ە‪ :‬بەگوێ���رەی زانیاریی���ەکان‬ ‫لەئەجێن���دای ئەخ���زەر ئیبراهیم���ی‪،‬‬ ‫نێردراوی سکرتێری نەتەوە یەکگرتوەکان‬ ‫بۆ سوریا دو پێشنیار هەیە‪ .‬یەکەمیان‬ ‫دابەشکردنی س���وریا بۆ چوار هەرێمی‬ ‫ک���وردی‪ ،‬دورزی‪ ،‬س���وننی‪ ،‬عەل���ەوی‬ ‫بەمەرجی مانەوەی بەشار ئەسەد وەک‬ ‫سەرۆکی حکومەتی مەرکەز‪ .‬پێشنیاری‬ ‫دوەم‪ ،‬جێگیرکردنی هێزی ئاش���تیپارێز‬ ‫بەبەشداری واڵتەکانی ئیتالیاو فەرەنساو‬ ‫ئیس���پانیاو ئیرلەندا‪ .‬ئێوە چۆن لەو دو‬ ‫ساڵح موسلیم‬ ‫پێشنیارە دەڕوانن؟‬ ‫ساڵح موسلیم‪ :‬کورد لەسەدا پازدەی‬ ‫دانیش���توانی سوریا پێکدێنێت‪ ،‬لەبونی‬ ‫چوارهەرێم���دا ئێم���ە دەس���کەوتێکی‬ ‫ئەوتۆمان نابێت‪ .‬گەر شتێکی واڕوبدات‪،‬‬ ‫ئێم���ە نابین���ە ڕێگ���ر‪ ،‬بەاڵم قس���ەی‬ ‫خۆمان دەبێت‪ .‬پێویس���تە سوریا ببێتە‬ ‫واڵتێک���ی دیموکرات‌و مافە سیاس���ی‌و‬ ‫کلت���وری‌ ئاب���وری‌و س���ەربازییەکانی‬ ‫کورد لەدەس���توری نوێ���دا بپارێزرێت‪.‬‬ ‫پێوستە سوپای ئولیگارشی سوری کە‬ ‫زۆربەی جومگە گرنگەکانی بەدەس���ت‬ ‫عەلەوییەکانەوەی���ە هەڵبوەش���ێتەوە‪.‬‬ ‫پێشنیاری دوەم بۆ جێگیرکردنی هێزی‬ ‫ئاشتیپارێز لە نێوان الیەنە شەڕکەرەکاندا‪،‬‬ ‫لەبنەڕەتدا پێشنیاری ئێمەیەو ساڵێک‬ ‫لەمەوبەر خس���تومانەتەرو‪ ،‬تا پرۆسەی‬ ‫دیموکرات���ی چاوەڕوانک���راو لەس���وریا‬ ‫درێ���ژەی هەبێت‌و هێ���زە ئیقلیمییەکان‬ ‫نەتوانن دەستتێوەردان بکەن‌‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬س���اڵی‪ ٢٠٠٣‬کاتێک رژێمی‬ ‫سەدام حس���ێن روخا‪ ،‬پارتی‌و یەکێتی‬ ‫گرەوی گەڕان���ەوەی کەرکوک‌و ناوچە‬ ‫دابڕاوەکانی���ان س���پارد بەدەس���توری‬ ‫نوێی عێراق‪ ،‬بەاڵم وا ‪ ٩‬ساڵ تێپەڕێ‌و‬ ‫بس���تێک لەو ناوچان���ە نەگەڕاونەتەوە‬ ‫سەر هەرێمی کوردستان‪ .‬چۆن بو ئێوە‬ ‫لەیەکەمی���ن دەرفەت���دا زۆربەی ناوچە‬ ‫کوردییەکانی خۆرئاوای کوردس���تانتان‬ ‫کۆنترۆڵکرد؟‬ ‫س���اڵح موس���لیم‪ :‬پشتبەس���تن‬ ‫بەچارەسەری دەستوری‌بۆ گەڕاندندەوەی‬ ‫کەرکوک‌و ناوچە داب���ڕاوەکان هەڵەبو‪.‬‬ ‫کورد‌و س���وریامان کرد‪ .‬لەبری ئەوەی‬ ‫ئ���ەو هەڵەیە بۆ ئێمە ئەزمونێکە نابێت‬ ‫بارزان���ی لەخەڵک���ی ت���رەوە زانیاری‬ ‫دوب���ارەی بکەین���ەوە‪ .‬ئەزمونەکان���ی‬ ‫لەس���ەر ئێمە وەربگڕێت‪ ،‬پێمان باشبو‬ ‫ش���یخ سەعیدو‌ ئیحس���ان نوری پاشاو‬ ‫راس���تەوخۆو لەنزیکەوە دیدو بۆچونی‬ ‫س���ەید ڕەزاو ق���ازی محەم���ەد‌و مەال‬ ‫ئێم���ە ببیس���تێت‪ .‬ئەوی���ش بەهەم���و‬ ‫موستەفاو قاسملوو ش���ەرەفکەندیمان‬ ‫شێوەیەک ئامادەیی خۆی بۆ هاوکاری‌و‬ ‫لەپێش���چاوە‌‪ .‬ئێمە نابێت غافڵگیربین‪.‬‬ ‫یەکگرتویی کوردان دەربڕی‪.‬‬ ‫بەهەمانش���ێوە ش���ەڕی ناوخۆی نێوان‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بەاڵم تۆ لەوەاڵمی پرسیاری‬ ‫پارت���ی‌و یەکێتی‌ بۆ ئێم���ە ئەزمونێکی‬ ‫پێشودا باستکرد کە تورکیا کورد قبوڵ‬ ‫تاڵەو لەبیرمانە‪ .‬بڕیاری دەستخس���تنی‬ ‫ناکات‪ .‬ئایا تا چەند پەیوەندی بارزانی‌و‬ ‫ناوچ���ە کوردیی���ەکان‌و جێگیرک���ردن‌و‬ ‫تورکیا دەکرێ���ت بەبەرژەوەندی کورد‬ ‫رێکخس���نی هێزی گەل لەس���ەر خاک‌و‬ ‫بەکاربێت؟‬ ‫ئاوی خۆی بڕیارێکی دروستەو پێوستە‬ ‫س���اڵح موس���لیم‪ :‬ئێوە دەتوانن ئەو‬ ‫ئ���ەو ئاراس���تەیە بەردەوامبێت‪ .‬ئێمە‬ ‫پرس���یارە لەخۆی بک���ەن‪ .‬من ئەوەت‬ ‫بڕیارمان���داوە س���ەربازی گەلی خۆمان‬ ‫بۆ باسدەکەم کە راستەوخۆ لەبارزانیم‬ ‫بی���ن نەک س���ەربازی خەڵک‪ .‬لە ئەبو‬ ‫بیس���توە‪ .‬ئیتر بارزانی چی لە دڵدایە‌و‬ ‫جەعفەری مەنس���ورەوە‌تا داگیرکردنی‬ ‫لەداهات���ودا بەنی���ازی چییە؟ من ئەوە‬ ‫ئەوروپا بەدەس���تی عوس���مانییەکان‪،‬‬ ‫نازان���م‪ .‬ت���ا ئەم���ڕۆ ش���تێکی ئەوتۆ‬ ‫کورد س���ەربازی خەڵکی ت���ر بوە‪ .‬تا‬ ‫روینەداوە ئێمە نیگەران بکات‬ ‫ئەم���ڕۆش بەش���ێک لەئەیوبییەکان���ی‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئێس���تا زۆرب���ەی ناوچ���ە‬ ‫زەمانی س���ەاڵحەدین لەسودان دەژین‪.‬‬ ‫کوردیی���ەکان لەالی���ەن دەس���ەاڵتی‬ ‫بۆ ئێمە ئەمانە عیبرەتی مێژون‬ ‫خۆجێی���ەوە بەڕێوە دەبرێ���ت‪ .‬دۆخی‬ ‫ئاوێنە‪ :‬باس���ی شەڕی ناوخۆت کرد!‬ ‫ماڵی���ی ل���ەو ناوچان���ە چۆن���ە‌و کێ‬ ‫ئەبیستین لەشارە کوردییەکاندا جاروبار‬ ‫هاوکاریتان دەکات؟‬ ‫گرژی���ی رودەدات‪ .‬دەزانی���ن (پەیەدە)‬ ‫س���اڵح موس���لیم‪ :‬بۆ ئەوەی بڕیاری‬ ‫بااڵدەس���تە‪ ،‬ئایا ئێوە ئامادەن لەگەڵ‬ ‫سیاس���یت س���ەربەخۆ بێت‪ ،‬پێوستە‬ ‫هێ���زە کوردییەکان���ی‌ ت���ردا س���ازش‬ ‫ئاوێنە ‪ :‬بەاڵم دەنگ���ۆی ئەوە هەبو لەهەمو بوارەکاندا بەبواری ماڵییشەوە‬ ‫بک���ەن تا خۆت���ان لەئاڵۆزیی ناوخۆیی‬ ‫کە عەبدولباست سەیدا کاندیدی پارتی پش���ت بەگەلی خۆت ببەستیت‪ .‬ئێمە‬ ‫بەدوربگرن؟‬ ‫س���اڵح موس���لیم‪ :‬هێ���چ دەرفەتێک ‌بوبێت‌و بەرەزامەن���دی تورکیا کرابێتە (ی���ەک ق���روش) یارمەتیم���ان لەهیچ‬ ‫هێ���زو الیەنێک وەرنەگرتوە‪ .‬گەل خۆی‬ ‫نادەی���ن بەدروس���تبونی ش���ەڕی سەرۆکی ئەنجومەنەکە؟‬ ‫ساڵح موس���لیم‪ :‬بەاڵم تورکیا کورد بەرپرس���یارێتییەکانی خۆی جێبەجێ‬ ‫ناوخ���ۆ‪ .‬ئێمە دەس���تەی بڵندی هێزە‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫کوردس���تانییەکانمان هەیە‪ .‬دەستەی قبوڵ ناکات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ماوه‌یه‌که‌ توش���ی ش���ه‌ڕو‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هاوینی ئەمس���اڵ بۆ ماوەی‬ ‫بڵند نوێنەرایەتی ه���ەردو ئەنجومەنی‬ ‫گەلی رۆژئاواو ئەنجومەنی نیش���تمانی س���ێ کاتژمێر لەگەڵ مەسعود بارزانی پێکدادان بون له‌گه‌ڵ س���وپای ئازادی‌‬ ‫سوریا‪ ،‬هۆکاری ئه‌مه‌ چییه‌؟‬ ‫کورد لەس���وریای تێدایە‪ .‬لەوێدا هەمو کۆبونەوە‪ .‬لەوێدا چیتان باسکرد؟‬ ‫ساڵح موسلیم‪ :‬سوپای سوریای ئازاد‬ ‫ش���تێک باس���دەکرێت‌و چارەسەری بۆ‬ ‫ساڵح موسلیم‪ :‬بەگشتی باسی دۆخی‬

‫پشتبەستن‬ ‫بەچارەسەری‬ ‫دەستوری‌بۆ‬ ‫گەڕاندندەوەی‬ ‫کەرکوک‌و ناوچە‬ ‫دابڕاوەکان هەڵە‬ ‫بوو‪ ،‬ئەو هەڵەیە‬ ‫بۆ ئێمە ئەزمونێکە‬ ‫نابێت دوبارەی‬ ‫بکەینەوە‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫ئایا ئۆردوگانییەت مۆدێلێکی نوێیە؟‬

‫فۆتۆ‪ :‬شوان حه‌مه‌‬

‫عەبدولباست سەیدا سەاڵحەدین بالل‬ ‫لەعەفرین‌و سەاڵح‬ ‫نوێنەرایەتی‬ ‫بەدرەدین که‌‬ ‫کورد ناکات‪،‬‬ ‫راستەوخۆ لەگەڵ‬ ‫هەڵبژاردنی‬ ‫تورکیاو هێزێکی‬ ‫ئەو پەیوەندی‬ ‫تردا پەیوەندی‬ ‫بەتەوافقی‬ ‫هەیە‪ ،‬چەکدار‬ ‫هێزە ئیسالمی‌و‬ ‫لیبرالییەکانی ناو دێنن‌و هەڵدەکوتنە‬ ‫سەر خەڵک‬ ‫ئەنجومەنەکەوە‬ ‫بەئامانجی تێکدانی‬ ‫هەبو‪ ،‬نەک‬ ‫دۆخەکە‬ ‫پرسی کورد‬ ‫له‌الی���ه‌ن‌س���ه‌رکردایه‌تی‌و ناوه‌ندێکه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌نابرێ���ت‪ ،‬چه‌ن���د گروپێکی���ا ‌ن‬ ‫به‌ه���اوکاری تورکی���ا ل���ه‌دژی کوردان‬ ‫ده‌جوڵێنه‌وه‌و زۆر ناڕه‌ح ‌هت‌و نیگه‌رانن‬ ‫له‌به‌هێزبونی ک���ورد له‌ناوچه‌که‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫گروپان���ه‌ به‌رێنمای���ی تورکی���ا هێرش‬ ‫ده‌که‌نه‌ س���ه‌ر ک���ورد‪ ،‬به‌رپرس���یاری‬ ‫یه‌که‌می ئ���ه‌و هێرش���انه‌ش‌ که‌تیبه‌ی‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دینی ئه‌یوبی‌و گروپی عه‌ممار‬ ‫دادیخییه‌ ک���ه‌ هاوکاری چ���ه‌ک‌و پاره‌‬ ‫له‌تورکیا وه‌رده‌گ���رن‪ ،‬به‌اڵم به‌دڵنیایی‬ ‫وه‌ک ‪YPG‬رایگه‌یان���دوه‌ که‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫‌سه‌رجه‌م هێرشه‌کانی سه‌ر گه‌لی کورد‬ ‫راده‌وه‌س���تێت‌و گه‌له‌که‌ی ده‌پارێزێت‪،‬‬ ‫یه‌که‌کانی ‪ YPG‬هێ���زی ئه‌وه‌یان هه‌یه‌‬ ‫که‌ مه‌ده‌نییه‌کان له‌سه‌رجه‌م هێرشه‌کان‬ ‫بپارێزێ���ت‪ ،‬وه‌ک له‌حه‌ل��� ‌هب‌و عه‌فرین‬ ‫بینیمان‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەم���اوەی رابردودا لەزۆربەی‬ ‫شارو شارۆچکەکانی باشوری کوردستان‬ ‫کۆمەک بۆ کوردانی سوریا کۆکرانەوە‪.‬‬ ‫تا چەند ئەم کۆمەکانە گەیشتون‌و بە چ‬ ‫شێوەیەک دابەشکراون؟‬ ‫س���اڵح موس���لیم‪ :‬بەر لەهەر ش���ت‬ ‫سوپاس���ی‌ گەل���ی باش���ور دەک���ەم‪،‬‬ ‫ش���انازییان پێوەدەک���ەم‪ .‬گەلی ئێمە‬ ‫لەباشور لەئاستی چاوەڕوانییەکاندایە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە بەش���ێکی کەم نەبێ‪،‬‬ ‫ش���تێکی وا ل���ەو کۆمەکان���ە ناگات���ە‬ ‫خۆرئ���اوای کوردس���تان‪ .‬رەخن���ەی‬ ‫ئێمە لەحکومەت���ی هەرێمە‪ .‬حکومەت‬ ‫کۆمەکەکان دەب���ات بۆ کەمپی دۆمیز‪.‬‬ ‫گەل���ی ک���ورد لەباش���ور ئەرکی خۆی‬ ‫بەجێهێنا‪ ،‬دەبوایە حکومەتی هەرێمیش‬ ‫ئەو کۆمەکان���ەی بناردایە بۆ ناوەوەی‬ ‫خۆرئاوای کوردستان‪.‬‬

‫لە دەساڵی ڕابوردوودا دوو خورافەتی‬ ‫گەورە لە ئاسمانی هەرێمی کوردستاندا‬ ‫دەسوڕێنەوە‪ ،‬دوو خورافەت کە قووڵ‬ ‫قەیرانە بونیادییەکانی عەقڵی کوردی‌و‬ ‫خەیاڵی سیاسی ئێمە پیشاندەدەنەوە‪،‬‬ ‫خورافەتی یەکەم س���ەرچاوەکەی لەو‬ ‫وێنە ئەفس���انەییەوە هەڵق���واڵوە کە‬ ‫ش���ارێکی وەک «دوب���ەی» بەخ���ۆی‬ ‫بەخش���ییەوە‪ ،‬ئەفس���انەی ش���ارێکی‬ ‫مۆدێرن کە ڕووکەش���ی پڕە لە نمایشە‬ ‫درۆزن‌و بێسوودەکانی مەسرەفگەرایی‬ ‫مۆدێ���رن‪ ،‬بەاڵم ناخی پ���ڕە لە بەهای‬ ‫کۆن‌و مۆراڵی عەشرەتگەرە دێرینەکان‪.‬‬ ‫لەم شارەوە خورافەتی بە دوبەیکردنی‬ ‫کوردستان سەریهەڵداوە‪ ،‬نەخۆشییەک‬ ‫کە هەندێک عەقڵی بچوک‌و بەرخۆر لە‬ ‫پشتی وەس���تاون‌و دەرەنجامەکانیشی‬ ‫تێکچوونی س���تراکتوری ش���ارەکان‌و‬ ‫شێوان‌و وێرانبوونی زۆر لە ژینگەکانی‬ ‫زیندەگ���ی ئێمەی���ە لە کوردس���تاندا‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لە پش���ت ئ���ەم ئەفس���انە‬ ‫کوشندەیەوە بوو‪ ،‬کۆمەڵێک سیاسی‌و‬ ‫دەوڵەمەندی ژێر باڵی پارتی‌و یەکێتی‬ ‫ب���وون‪ ،‬کە بریق‌و باقی ئەم ئەفس���انە‬ ‫درۆزنە کۆمەکێکی زۆری کردون غەریزە‬ ‫بەرخۆر‌و مشەخۆرەکانیان لە کۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ەدا پیادەبکەن‪ .‬ئەم خورافەتەیان‬ ‫لێ���رەدا قس���ەی لەس���ەر ناک���ەم‪،‬‬ ‫هەڵیدەگرم بۆ شوێنێکی تر‌و بۆنەیەکی‬ ‫نزیک���ی دیکە‪ .‬خورافەت���ی دووەم کە‬ ‫چەن���د س���اڵە بەس���ەر کوردس���تاندا‬ ‫دەکشێت‌و ئەوەی ئەفس���انەی یەکەم‬ ‫بە شار‌و ش���ارۆچکەکانی کوردستانی‬ ‫ک���ردوە‪ ،‬ئەوی دووەم بەدتری بە ڕۆح‌و‬ ‫تێڕوانی���ن‌و خەیاڵی سیاس���ی‌و دینی‬ ‫ئێمە ک���ردوە‪ ،‬ئەویش «ئەفس���انەی‬ ‫ئۆردوگانییەت���ە»‪ .‬ه���ەردوو ئ���ەم‬ ‫خوارافەتە بەرەنجامی قەیرانێکی قووڵن‬ ‫لە ئاست بیرکردنەوەدا‪ ،‬دیاردەیەک لە‬ ‫زۆرجێ���گادا ب���ە «غەیبانییەت» ناوم‬ ‫ن���اوە‪ ،‬غەیبانییەت ن���ەوەک ئاماژە بۆ‬ ‫بوون���ی هێزێکی غەیب���ی‪ ،‬بەڵکو وەک‬ ‫ئام���اژە ب���ۆ «نائامادەگی ـ���ـ غیابی‬ ‫عەقڵ» لە دونیای ئێمەدا‪ ،‬کێش���ەیەک‬ ‫هەوڵ���ی ه���ەرە زۆری س���ەرەتاکانی‬ ‫نوس���ینی م���ن بۆ پش���کنین ودۆزینی‬ ‫تەرخ���ان بووە‪ .‬لەس���ااڵنی ڕابوردوودا‬ ‫مۆدێل���ی ئۆردوگانیی���ەت هی���چ کات‬ ‫لەالی���ەن ڕۆش���نبیرە س���ەربەخۆکانی‬ ‫ئێمەوە قووڵ ڕەخنە نەکراوە « بەڵکو‬ ‫دەتوانم بڵێم ژێرەوانکێ‌و ناڕاستەوخۆ‬ ‫ستایش���یش کراوە»‪ .‬لێ���رەدا کارێکم‬ ‫بەس���ەر ئۆردوگانیس���تە کوردەکانەوە‬ ‫نییە‪ ،‬ئەوانە وەک مارکسیستە کۆنەکان‬ ‫بۆ مۆدێلێکی ئامادە دەگەڕێن خۆیانی‬ ‫پێداهەڵواسن‌و بیکەن بەنمونەی بااڵی‬ ‫خۆی���ان ڕێگایان ب���ۆ ڕووناکبکاتەوە‪،‬‬ ‫چونکە دواجار بەبێ بوونی نمونەیەکی‬ ‫لەوج���ۆرە خەیاڵ���ی سیاس���ی خۆیان‬ ‫ب���ۆ داناڕێژرێ���ت‪ .‬خۆهەڵواس���ین بە‬ ‫ئۆردوگانییەتدا بەرهەمی ئەوە نییە کە‬ ‫ئۆردوگان مۆدێلێکی نوێی بۆ خۆرهەاڵت‬ ‫هێناوە‪ ،‬بەڵک���و بەرهەمی ئەو الوازییە‬ ‫مێژووییەیە کە خەیاڵی سیاس���ی کورد‬ ‫بەدەس���تییەوە دەناڵێنێت‪ ،‬خەیاڵێک‬ ‫گ���ەر مۆدێلێکی دەرەکی نەبێت بیکات‬ ‫بەقیبلەی خۆی‪ ،‬ناتوانێت لەسەر پێی‬ ‫خۆی بوەس���تێت‪ ،‬لێرەوە سەرس���امی‬ ‫ئۆردوگانیس���تە ک���وردەکان ب���ەو‬ ‫جیاوازییەکی ئەوتۆی نییە لەسەرسامی‬ ‫کۆمۆنیس���تەکانی ج���اران بە«ئەنوەر‬ ‫خواج���ا»‪ .‬ناونان���ی ئۆردوگانییەت بە‬ ‫مۆدێلی ئیسالمی میانەڕەو یان ئیسالمی‬ ‫دیموکراس���ی هیچ نییە جگە لە کرۆکی‬ ‫ئەو خورافەتەی ئ���ۆردوگان خۆی پێ‬ ‫بۆیەکردوە‪ ،‬کرۆکێک کە تەنیا لەخەیاڵی‬ ‫ئۆردوگان‌و ئۆردوگانیس���تەکاندا هەیە‪.‬‬ ‫ئۆردوگانییەت بەرەنجامی کۆکردنەوەی‬ ‫قۆناغە جیاواز‌و ڕەهەندە جیاوازەکانی‬ ‫ڕۆحی فاش���یزمی تورکییە‪ ،‬سێنتێزی‬ ‫ب���ااڵی ئ���ەو فاش���ییەتەیە کاتێ���ک‬ ‫هەوڵدەدات بەسەر ناکۆکییەکانیدا زاڵ‬ ‫بێت‌و چەمکە دژەکانی خۆی یەکبخات‌و‬ ‫کۆالجێکی نوێ لە ش���تگەلێکی کۆن‬ ‫دروس���تبکات‪ ،‬ل���ە یەکدان���ی ڕۆحی‬ ‫تورکیای عوس���مانییە لەگەڵ تورکیای‬ ‫ئەتاتورک���دا لە یەک یەک���ەی نوێدا‪...‬‬ ‫لە کەسی ئۆردوگاندا عەقڵی سوڵتان‌و‬ ‫عەقڵی جەنراڵ لە چاکەت‌و پانتۆڵێکی‬ ‫خۆرئاواییدا کۆدەبنەوە‪ .‬لە بنەڕەتەوە‬ ‫ئۆردوگانییەت ب���ۆ مەکیاجکردنی ئەو‬ ‫ڕۆحە فاشس���تییە تورکییە هاتووە‪ ،‬بۆ‬ ‫خۆرهەاڵتیانی هاوچەرخ کە دینگەرایی‬

‫لە کەسی‬ ‫ئۆردوگاندا‬ ‫عەقڵی سوڵتان‌و‬ ‫عەقڵی جەنراڵ‬ ‫لە چاکەت‌و‬ ‫پانتۆڵێکی‬ ‫خۆرئاواییدا‬ ‫کۆدەبنەوە‬ ‫تێیاندا بەهێزە‌و توندڕەوی دینی‌و تایفی‬ ‫لە ترۆپکی خۆیدایە ئیس�ل�امی سوننە‬ ‫کەرەستەی س���ەرەکی مەکیاژی ئەوە‪،‬‬ ‫بۆ خۆرئاوا‌و لیبراڵەکانیش وش���ەگەلی‬ ‫دیموکراس���یەت‌و برایەت���ی چەک���ی‬ ‫س���ەرەکین‪ ،‬ب���ەاڵم دیموکراس���ییەتی‬ ‫ئۆردوگانی سنوورەکانی تا ئەو جێگایە‬ ‫دەڕوات ک���ە ڕۆحی فاش���یزمی تورکی‬ ‫ڕێگای پێدەدات‪ ،‬تا ئەو جێگایەی بەبێ‬ ‫ئەو بڕە لەدیموکراسییەت تورکیای پڕ‬ ‫لە ناکۆک���ی لە بەر ی���ەک دەترازێت‪.‬‬ ‫سەرەتا داپۆشینی ڕۆحە توندوتیژەکەی‬ ‫ناو کۆمەڵگا ئیسالمییەکان‌و کۆمەڵگای‬ ‫تورکی دەبێت بە ئامانجی گەورەی ئەم‬ ‫پی���اوە‪ ،‬بەاڵم وەک هەموو فاش���ییەک‬ ‫ڕەش���ەکوژییەکانی خۆی بە ڕەوا‌و هی‬ ‫ئەوانی دی بە ناڕەوا دەزانێت‪ .‬ئەو دیوە‬ ‫نامرۆڤانەیەی کە ئێس���تا لە مەسەلەی‬ ‫مانگرتن���ی زیندانیانی ک���ورددا ڕوونتر‬ ‫دەردەکەوێت‪ ،‬هۆکەی دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫جەوه���ەری ئایدۆلۆژی���ای ئۆردوگانی‪.‬‬ ‫پاییزی س���اڵی ‪ 2009‬ل���ە تەلەفزیۆنی‬ ‫تەرەتەوە ڕس���تەیەکی گووت کە تەواو‬ ‫جەوهەری فاشیستیانەی بیرکردنەوەی‬ ‫ئ���ەم سیاس���ەتمەدارە دەردەخات‪ ،‬لە‬ ‫کاتێکدا قسە لەعومەر بەشیری سۆدان‬ ‫بوو‪ ،‬ڕەجەب تەیب گووتی «موسڵمان‬ ‫هیچ کات جینۆس���اید ن���اکات‪ ،‬نابێت‬ ‫غەزە‌و دارف���ۆر تێکەاڵوبکەین»‪ .‬ئەمە‬ ‫رووی راس���تەقینەی ئایدۆلۆژی���ای‬ ‫ئۆردوگانیی���ە‪ ...‬ک���ە وەک هەم���وو‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا فاشیس���تییەکان پ���ڕە لە‬ ‫س���اویلکەیی سیاس���ی‪ ،‬بەپێی هەمان‬ ‫لۆژیکی ئۆردوگانی نابێت کورد کوشتن‌و‬ ‫فەلەستینی کوش���تن تێکەاڵوبکەین ‪.‬‬ ‫بێئ���ەوەی هیچ لە تاوان���ە گەورەکانی‬ ‫دەوڵەت���ی ئیس���رائیل بەرامبەر غەزە‬ ‫کەمبکەم���ەوە‪ ،‬ک���ە زۆری���ان تاوانی‬ ‫ئەوپ���ەڕی نامرۆڤان���ەن‪ ،‬بەاڵم بە پێی‬ ‫ئامارەکان���ی نەت���ەوە یەکگرتووەکان‬ ‫لەس���اڵی ‪ 2003‬ـ���ەوە ت���ا ‪ 2008‬ل���ە‬ ‫دارف���ۆر ‪ 300‬هەزار کەس ک���وژراون‌و‬ ‫دوو ملیۆن‌و نی���و ئاوارە بوون‪ ،‬کەچی‬ ‫بەبڕوای ئۆردوگان ئەمە چونکە دەستی‬ ‫موسڵمان کردوێتی ناشێت بەجینۆساید‬ ‫ناوببرێت‪ ،‬جینۆسایدکردن تەنیا سیفەتی‬ ‫ناموس���ڵمانانە‪ ،‬لە جیناتەکانی ئەواندا‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم موسڵمان کاتێک دەکوژێت‬ ‫بەرگری لەدینەکەی دەکات‪ .‬ئۆردوگان‬ ‫بەخۆدزینەوە ل���ە بەراوردکردنی غەزە‬ ‫بە دارفۆر‪ ،‬هەم ل���ە مێژووی دەوڵەت‬ ‫وخەالفەت���ە ئیس�ل�امییەکان‌و هەم لە‬ ‫مێ���ژووی خ���ودی تورکی���ا ڕادەکات‪.‬‬ ‫ئۆردوگان بە دەستێک هەڵگری خەونی‬ ‫سوڵتانەکانی تورکیایە‌و بەدەستێکیش‬ ‫هەڵگری خەونی ئەتاتورکە‪ ،‬هەردوو ئەم‬ ‫خەونە‌و پایە ئایدۆلۆژی‌و دینییەکانیشی‬ ‫لەس���ەر دەریایەک خوێ���ن راگیراون‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی ش���ەرعییەت بگێڕێتەوە بۆ‬ ‫ئەم دوو خەونە‪ ،‬دەبێ���ت مەکیاجیان‬ ‫بکات‪ ،‬دەبێت ڕاب���وردووی خوێناویان‬ ‫بڕازێنێت���ەوە‪ .‬ئەو دیوێک���ی تری ئەو‬ ‫جۆرە ل���ە ناس���یونالیزمی دینییە کە‬ ‫گووتاری نەت���ەوە‌و دین لە یەکدەدەن‪،‬‬ ‫‪...‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫ی باش نییه‌ هه‌ڵبژاردنی‌ شاره‌وانییه‌كان بكرێ‬ ‫وه‌زیری‌ شاره‌وانی‌ پێ ‌‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫وه‌زیری‌ شاره‌وانی‌‌و گه‌شت‌و گوزار‪،‬‬ ‫دڵشاد شه‌هاب رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر دادگا داوای‌ رونكردنه‌وه‌یان‬ ‫لێبكات بۆ دۆسیه‌ی‌ فراوانكردنی‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ قوله‌ره‌یسی‌ سلێمانی‌‪ ،‬ئاماده‌ن‬ ‫رونكردنه‌وه‌ بده‌ن‌و جه‌ختیشی‌ كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌ر به‌رپرسێكی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌و دۆسیه‌یه‌دا بڕیاری‌ دادگای‌ بۆ‬ ‫ده‌ربچێت‪ ،‬بێ‌ دودڵی‌ ئیجرائاتی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫دڵشاد شه‌هاب له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت به‌پڕۆژه‌كانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌‌و دابه‌شكردنی‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫چه‌ند ته‌وه‌رێكی‌ دیكه‌ ده‌دوێت‪.‬‬

‫كاریگه‌ریش���یان نه‌م���اوه‌‌و وتی‌ "من ‪7‬‬ ‫مانگه‌ له‌وه‌زاره‌ت ده‌س���تبه‌كاربوم‌و له‌و‬ ‫كاته‌ش���ه‌وه‌ به‌ده‌ر له‌رێنماییه‌كان زه‌وی‌‬ ‫به‌هی���چ كه‌س���ێك ن���ه‌دراوه‌"‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتیش���ی‌ "كه‌ ده‌ڵێ���م واجب���ی‌ من نیم‬ ‫پێداچونه‌وه‌ بك���ه‌م به‌بڕیاره‌كانی‌ پێش‬ ‫خ���ۆم‪ ،‬مه‌به‌س���تم خۆش���اردنه‌وه‌ نییه‌‬ ‫له‌به‌رپرس���یارێتی‌‪ ،‬چونكه‌ راسته‌ وه‌كو‬ ‫حكوم���ه‌ت به‌رپرس���ین له‌كاروباره‌كان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم نه‌ك من‪ ،‬به‌ڵكو هیچ كه‌س���ێك‬ ‫به‌رپ���رس نییه‌ ل���ه‌كاری‌ پێ���ش خۆی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كاریگه‌ری‌ نه‌مابێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ك پێش���تر كرابێت‌و به‌رده‌وامی‌‬ ‫هه‌بێ���ت لێی‌ به‌رپرس���م"‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئه‌گه‌ری‌ دابه‌شكردنه‌وه‌ی‌ زه‌وی‌‪ ،‬وتی‌‬ ‫"تا دابه‌ش���كردنی‌ زه‌وی‌ نه‌بێته‌ هۆكاری‌‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون‪ ،‬زه‌وی‌‬ ‫دابه‌ش ناكه‌ین بۆئه‌وه‌ی‌ نه‌كه‌وێته‌ بازاڕ‌و‬ ‫كڕین‌و فرۆش���تنی‌ پێ���وه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌تا كۆتایی‌ ئه‌مس���اڵ‌ ئ���ه‌و گرفتانه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌رده‌كه‌ین كه‌ پێش بڕیاره‌كه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت فه‌رمان���ی‌ وه‌رگرتنی‌ زه‌وییان‬ ‫هه‌ب���وه‌‌و وه‌ریاننه‌گرتوه‌ ی���ان ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌‌و هه‌ولێر (كارت‌و هه‌وایی)‬ ‫ه‌كانیان هه‌یه‌"‪.‬‬

‫سێ‌ ئامانجی‌ هه‌یه‌‬ ‫دڵش���اد ش���ه‌هاب ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وان له‌گ���ه‌ڵ‌ ده‌س���تبه‌كاربونیان بۆ‬ ‫س���ێ‌ ئامان���ج كار ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫"ئاو" وات���ه‌ گرنگیدان به‌پڕۆژه‌كانی‌ ئاو‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌په‌له‌ك���ردن ل���ه‌و پڕۆژانه‌ی‌‬ ‫له‌ژێ���ر جێبه‌جێكردن���دان‌و پالندانانیش‬ ‫بۆ پڕۆژه‌كان���ی‌ ئاین���ده‌‌و ئاماده‌كردنی‌‬ ‫ماسته‌رپالنی‌ سه‌رتاسه‌ری‌ بۆ پڕۆژه‌كانی‌‬ ‫ئ���او‪ ،‬هه‌روه‌ها كاركردن بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئاوی‌‬ ‫س���ه‌رزه‌وی‌ ببێت���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئاوی‌‬ ‫خواردنه‌وه‌‌و پاراستنی‌ ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌‪،‬‬ ‫دوه‌میش رێكخس���تنی‌ كاره‌كانی‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫زار‌و موس���اته‌حه‌ ك���ه‌ وه‌ك خۆی‌ وتی‌‬ ‫"روی‌ وه‌زاره‌تی‌ ناش���رین كردبو‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫وایده‌زانی‌ ش���اره‌وانی‌ واته‌ دابه‌شكردنی‌‬ ‫زه‌وی‌‌و موس���اته‌حه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ باوه‌ڕم���ان‬ ‫به‌وه‌به‌رهێن���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫یاس���ا بكرێ‌ نه‌ك میزاج‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تا‬ ‫دابه‌ش���كردنی‌ زه‌وی‌ ‪ %100‬وه‌س���تاوه‌‬ ‫ته‌نها ئه‌و فه‌رمانانه‌ی‌ پێش���تر هه‌یانبوه‌‬ ‫یان ئه‌وانه‌ی‌ كارت‌و هه‌وایین له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬پێدانی‌ زه‌ویش به‌موس���اته‌حه‌‪،‬‬ ‫هاواڵتی بۆی‌ هه‌یه‌ به‌شێوه‌ی‌ زیادكردنی‌‬ ‫ئاش���كرا پ���ڕۆژه‌ وه‌ربگ���رێ‌"‪ ،‬ئامانجی‌‬ ‫سێیه‌میش���یان به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ ئاس���تی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌چونی‌ پڕۆژه‌كانه‌‪.‬‬

‫دانانی‌ پێوه‌ری‌‬ ‫زیره‌ك‬ ‫له‌م ماوه‌ی���ه‌ی‌ راب���ردودا وابڕیار بو‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ش���اره‌وانی‌ پڕۆژه‌ی‌ "پێوه‌ری‌‬ ‫زیره‌ك" ب���ۆ ئاوی‌ م���ااڵن بخاته‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پڕۆژه‌ك���ه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌و باره‌یه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫وه‌زیری‌ شاره‌وانی‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ گرێبه‌ستێك كرابو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای‌ ده‌ستبه‌كاربونی‌ بۆیان ده‌ركه‌وتوه‌‬ ‫كه‌ هیچ شتێكی‌ وانه‌كراوه‌ بۆ پڕۆژه‌كه‌‌و‬ ‫الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ری���ش كه‌مته‌رخه‌م بوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ گرێبه‌س���ته‌كه‌یان هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‌و‬ ‫له‌و بڕه‌ش���ی‌ ب���ۆی‌ ته‌رخانكرابو‪%85‬ی‌‬ ‫ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رنامه‌ی���ان ئه‌وه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ كاره‌ب���ا‌و پالن���دان‌و دارایی‌‬ ‫پێوه‌رێكی‌ زیره‌ك بۆ ئاو‌و كاره‌با‬ ‫دابنێن‪.‬‬

‫راگرتنی‌‬ ‫دابه‌شكردنی‌ زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و بڕی���اره‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ (‪)2006‬ه‌وه‌‬ ‫ده‌ریك���ردوه‌ بۆ راگرتنی‌ دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫زه‌وی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان له‌‬ ‫(‪)2009‬دا له‌الی���ه‌ن نێچیرڤ���ان بارزانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كابینه‌ی‌ پێنجی‌ حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫زه‌وی‌ دراوه‌ به‌كادیران���ی‌ پارت���ی‌‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌وه‌ "الدان نه‌بو‌ه له‌و بڕیاره‌"؟‪ ،‬وه‌زیری‌‬ ‫ش���اره‌وانی‌ رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌ركی‌ ئه‌و‪،‬‬ ‫نییه‌ پێداچونه‌وه‌ ب���كات به‌و بڕیارانه‌ی‌‬ ‫له‌پێش خۆیدا دراون‌و كۆتاییان هاتوه‌‌و‬

‫"بارودۆخی‌ ئاو باشه‌"‬ ‫دڵش���اد ش���ه‌هاب بارودۆخی‌ "ئاو" ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردس���تان ب���ه‌ "باش" وه‌س���فكرد‌و‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ به‌پێ���ی‌ چه‌ن���د‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‌و‬ ‫عێراقی���ش ده‌ركه‌وت���وه‌ ك���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی‌ كوردس���تان‌و عێراقدا دو بوار‬ ‫جێ���ی‌ ره‌زامه‌ندی���ن‪ ،‬یه‌كێكی���ان ئاو‌و‬ ‫پاكوخاوێنی���ن‌و وت���ی‌ "بارودۆخ���ی‌ ئاو‬ ‫باش���ه‌‪ ،‬چونك���ه‌ كه‌س بێ‌ ئ���او ناژی‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش به‌ئ���اوی‌ پاك‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌ندێكی‌ به‌ئاس���انی‌‌و هه‌ندێكی‌‬ ‫به‌زه‌حمه‌ت ده‌س���تی‌ ده‌ك���ه‌وێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫پێ ‌ی باش نییه‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫كه‌س نییه‌ ئاوی‌ پیسی‌ هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫شاره‌وانییه‌كان بكرێ‬ ‫پێی‌ ناژین‪ ،‬له‌دهۆك كێشه‌ی‌ ئاو نه‌ماوه‌‌و‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ بۆچونه‌كان���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫له‌س���لێمانی‌ پ���ڕۆژه‌كان له‌ته‌واوبوندان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ فراوانكردن���ی‌ ئاوی‌ دوكان‪ -‬داوا ده‌ك���ه‌ن هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ئه‌نجامبدرێ���ت‪،‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬بۆ تۆڕه‌كانی‌ ئاوی‌ سلێمانی‌ ش���اره‌وانییه‌كان‬ ‫گرێبه‌ستمان له‌گه‌ڵ‌ كۆمپانیایه‌كی‌ كۆری‌ ب���ه‌اڵم وه‌زی���ری‌ ش���اره‌وانی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫به‌بڕی‌ ‪ 270‬ملی���ۆن دۆالر ئیمزا كردوه‌‪ ،‬ئه‌نجامنه‌دانی‌ ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌یه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫له‌هه‌ولێریش خه‌ڵكه‌كه‌ی‌ زۆرتر پشتیان "هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ په‌یوه‌س���ته‌ به‌یاس���ا‌و‬ ‫به‌ئاوی‌ بیره‌كان به‌س���توه‌‌و پێش جه‌ژن هه‌ڵبژاردن���ی‌ پارێزگاكانه‌وه‌‪ ،‬به‌بۆچونی‌‬ ‫گرێبه‌س���تێكمان له‌گ���ه‌ڵ‌ كۆمپانیایه‌كی‌ خ���ۆم هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ كارێكی‌ زانس���تی‌‬ ‫تورك���ی‌ به‌ب���ڕی‌ ‪ 135‬ملی���ۆن دۆالر نه‌ب���وه‌‌و ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫ئیمزاكرد بۆ فراوانكردن���ی‌ ئاوی‌ ئیفراز په‌یوه‌ندیب���ون به‌كاری‌ ش���اره‌وانییه‌وه‌‬ ‫س���ێی‌ هه‌ولێر"‪ ،‬ناوبراو ئاشكرایكرد كه‌ هه‌ڵنه‌بژێردراون‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو ش���تێك‬ ‫له‌ش���اری‌ هه‌ولێر زۆرترین خه‌ڵك پشتی‌ م���ه‌رج نیی���ه‌ به‌هه‌ڵب���ژاردن بكرێ���ت‪،‬‬ ‫به‌بیری‌ ئیرتیوازی‌ ده‌به‌س���تن‌و نزیكه‌ی‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ له‌كات���ی‌ هه‌ڵبژاردن���دا‬ ‫ی هه‌مو حیزبێ���ك هه‌وڵده‌دات كه‌س���ێك‬ ‫‪ 700‬بیر هه‌یه‌‌و له‌س���لێمانیش كێش���ه‌ ‌‬ ‫بیری‌ سروش���تی هه‌یه‌ كه‌ مااڵن خۆیان كاندیدب���كات كه‌ زۆرترین ده‌نگ دێنێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگه‌ ئه‌وكه‌س���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ نه‌شێت‬ ‫لێیانداوه‌‪.‬‬ ‫كه‌ بڕیار له‌س���ه‌ر ماس���ته‌رپالنی‌ شار‌و‬ ‫كاره‌كانی‌ ش���اره‌وانی‌ بدات‪ ،‬ئه‌س���ڵه‌ن‬ ‫"ئاماده‌ین رونكردنه‌وه‌‬ ‫غیابی‌ سه‌رۆكی‌ فه‌رمانگه‌كان گرفتی‌ بۆ‬ ‫له‌دۆسیه‌ی‌ قوله‌ره‌یسی‌ بده‌ین"‬ ‫له‌مانگی‌ نیسانی‌ ئه‌مساڵه‌و‌ه دۆسیه‌ی‌ كاره‌كان دروس���تكردوه‌‪ ،‬چونكه‌ دروست‬ ‫فراوانكردن���ی‌ زه‌وییه‌كان��� ‌ی ناوچ���ه‌ی‌ وایه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ش���اره‌وانی‌ له‌سه‌رۆكی‌‬ ‫قوله‌ره‌یسی‌ س���لێمانی‌ له‌الیه‌ن دادگاوه‌ فه‌رمانگ���ه‌ خزمه‌تگوزارییه‌كان پێكبێت‬ ‫كاری‌ له‌سه‌ر ده‌كرێت‌و به‌وته‌ی‌ زۆرێكیش بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ بڕیارێ���ك ده‌رده‌چێت‬ ‫ل���ه‌و دۆس���یه‌یه‌دا "گه‌نده‌ڵییه‌كی‌ زۆر" هه‌مه‌الیه‌نه‌ بێت‪ ،‬ئێس���تا ئ���ه‌م گرفته‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت ب ‌ه "ته‌داخول"كردنیان له‌یاس���ای‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگاكان‬ ‫له‌و دۆسیه‌یه‌دا‪ ،‬وه‌زیری‌ شاره‌وانی‌ وتی‌ چاره‌س���ه‌ركراوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ یاساكه‌ش‬ ‫"تائێس���تا داوامان لێنه‌كراوه‌ ته‌داخول ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا هه‌ڵبژاردن نه‌كرێت كار‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌و پێیه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ به‌یاساكه‌ ناكرێت"‪ ،‬هه‌روه‌ها وتیشی‌ "من‬ ‫دادوه‌ری‌ له‌سه‌روی‌ هه‌مو ده‌سه‌اڵته‌كانه‌‪ ،‬هیچ له‌گه‌ڵ‌ دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫هه‌ركاتێ���ك دادگا داوای‌ رونكردنه‌وه‌مان شاره‌وانیدا نیم به‌تایبه‌تی‌ كه‌ ئه‌و یاسایه‌‬ ‫لێب���كات‪ ،‬ئاماده‌ین رونكردنه‌وه‌ بده‌ین"‪ ،‬هه‌یه‌‪ ،‬چونك���ه‌ نابێ���ت دو ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ پێیوایه‌ له‌و هه‌ڵبژێرراو له‌شارێكدا هه‌بێت"‪.‬‬ ‫دۆس���یه‌یه‌دا "گه‌نده‌ڵی" كراوه‌‪ ،‬ناوبراو‬ ‫بودجه‌ی‌ ته‌شغیلی‌ به‌شیان ناكات‬ ‫وتی‌ "به‌پێی‌ ئوسوڵی‌ دادگایی‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫وه‌زیری‌ ش���اره‌وانی‌ ئاش���كرایكرد كه‌‬ ‫دۆس���یه‌یه‌ك چوه‌ دادگا ده‌بێت هیچ‬ ‫الیه‌نێك قس���ه‌ی‌ له‌س���ه‌ر نه‌كه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ له‌و بڕی���اره‌ی‌ له‌په‌رله‌م���ان ده‌رچو بۆ‬ ‫ی بودجه‌ی‌‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ بڕیاری‌ دادگا ده‌كه‌ین‌و له‌حاڵه‌تی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ (‪‌ )%15‬‬ ‫ئیقراركردنی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و ده‌ستنیشانكردنی‌ ته‌ش���غیلی‌ هه‌م���و س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كان‬ ‫گه‌نده‌ڵكاران‪ ،‬ئه‌وكاته‌ من وه‌كو وه‌زیری‌ له‌زیان���ی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌یدا ب���وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫شاره‌وانی‌ هه‌ر به‌رپرس���ێكی‌ وه‌زاره‌تی‌ ش���اره‌وانی‌ تایبه‌تمه‌ندی‌ خ���ۆی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫ش���اره‌وانی‌ پێویست بكات بچێته‌ دادگا‌و وتی‌ "تایبه‌تمه‌ندییه‌ك هه‌یه‌ له‌بودجه‌ی‌‬ ‫ئیجرائاتیان له‌گ���ه‌ڵ‌ بكه‌ین‪ ،‬بێ‌ دودڵی‌ ته‌شغیلی‌ وه‌زاره‌تی‌ ش���اره‌وانی‌‪ ،‬راسته‌‬ ‫له‌ڕوكه‌ش���دا ش���اره‌وانی‌ بودجه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ئیجرائات ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ته‌ش���غیلی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌ی���ه‌‌و له‌نه‌زه‌ری‌‬ ‫هه‌م���وو الیه‌كدا كه‌ باس���ی‌ ده‌كرێت وا‬ ‫"یاسای‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫نیشان ده‌درێ‌ بودجه‌كه‌ ته‌نها بۆ كڕینی‌‬ ‫چوار ساڵه‌ پێویستی‌‬ ‫ئوتۆمبێل‌و پێداویستییه‌كانه‌‪ ،‬راسته‌ الی‌‬ ‫به‌هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌"‬ ‫وه‌زی���ری‌ ش���اره‌وانیش به‌پێویس���تی‌ ئێمه‌ش ئه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ی‌ هه‌ره‌‬ ‫ده‌زانێ���ت ك���ه‌ یاس���ای‌ وه‌به‌رهێن���ان گه‌وره‌كه‌ بۆ پڕۆژه‌ خزمه‌تگوزارییه‌كانه‌‌و‬ ‫هه‌مواربكرێته‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ پێیوایه‌ ئه‌و ئ���ه‌وه‌ش له‌بودج���ه‌ی‌ ته‌ش���غیلییه‌ كه‌‬ ‫یاسایه‌ بۆ كاتی‌ خۆی‌ باشبوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ ته‌نه���ا الی‌ ئێمه‌ وایه‌‌و ئه‌وه‌ش گرفتێكی‌‬ ‫ئه‌مڕۆ كه‌ڵكی‌ نه‌ماوه‌‌و وتی‌ "كاتی‌ خۆی‌ س���ه‌ره‌كییه‌"‪ ،‬هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ وتیشی‌‬ ‫بۆ هه‌ندێك پڕۆژه‌ ناونرابو س���تراتیژی‌‪" ،‬بۆنمونه‌ پڕۆژه‌یه‌ك كه‌ پێمانده‌درێته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم بۆ ئه‌مڕۆ پڕۆژه‌ی‌ س���اده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ل���ه‌و كات���ه‌وه‌ خه‌رجییه‌كانم���ان تێیدا‬ ‫ده‌ب���و ‪ 3‬بۆ ‪ 4‬س���اڵ‌ پێش ئێس���تاش ده‌ستپێده‌كات‪ ،‬یان كڕینی‌ مه‌واده‌كانی‌‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی‌ ئاو له‌كلۆ‌رو‌و مادده‌كانی‌ تر‌و‬ ‫هه‌مواربكرایه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫►‬

‫"ئه‌گه‌ر دادگا داوای‌ رونكردنه‌وه‌مان لێبكات بۆ دۆسیه‌ی‌‬ ‫قوله‌ره‌یسی‌‪ ،‬ئاماده‌ین رونكردنه‌وه‌ بده‌ین"‬

‫دڵشاد شه‌هاب‬

‫زه‌وی‌‌وزار‌و‬ ‫موساته‌حه‌ روی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناشرین‬ ‫كردبو‬ ‫چاككردنه‌وه‌ی‌ تۆڕه‌كانی‌ ئاو‌و رێگه‌وبان‌و‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی‌ شار‌و شارۆچكه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫بودجه‌ی‌ ته‌شغیلییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ناتوانین‬ ‫‪%15‬ی‌ كڕین���ی‌ كل���ۆر‌و پاككردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌كان كه‌مبكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬بودج���ه‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان بۆ قیرتاوك���ردن‌و پڕۆژه‌ی‌‬ ‫س���تراتیژییه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ���ت له‌بودجه‌ی‌‬ ‫ته‌ش���غیلیدا بودج���ه‌ی‌ خزمه‌تگوزاری‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن جیابكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫گه‌شه‌ی‌ ئێستای‌ هه‌ولێر هی‌ "‪"2020‬ه‌‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ وه‌زی���ری‌ ش���اره‌وان ‌ی‬ ‫رێگه‌وبانه‌كان���ی‌ ناوخۆی���ی‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫بواره‌ ك���ه‌ كاری‌ تێدا ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌سنوری‌ هه‌ر شاره‌وانییه‌ك جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ ته‌نده‌ر پڕۆژه‌ی‌ قیرتاوكردن‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌رده‌وامیش الی‌‬ ‫خۆیان���ه‌وه‌ قیرتاوك���ردن به‌رده‌وام���ه‌‪،‬‬ ‫ئاشكراشیكرد كه‌ كۆمپانیایه‌كی‌ ئه‌ڵمانی‌‬ ‫ماس���ته‌رپالنی‌ هه‌ولێری‌ داناوه‌ بۆماوه‌ی‌‬ ‫‪ 25‬س���اڵ‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ ماسته‌رپالنه‌كه‌‬ ‫له‌به‌كارهێنان���ی‌ زه‌وی‌ ب���ۆ هه‌ولێ���ر‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ ئه‌و گه‌شه‌یه‌ی‌ له‌ئێستادا‬ ‫هه‌ولێر پێیگه‌یشتوه‌ هی‌ ساڵی‌ (‪)2020‬‬ ‫ه‌‪ ،‬به‌اڵم ب���ۆ قیرتاوكردنی���ش هۆكاری‌‬ ‫دارایی‌ به‌گرفتێكی‌ سه‌ره‌كی‌ نێوبرد‌و وتی‌‬ ‫"قیرتاوك���ردن كارێكی‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌ قیرتاوكردنیش توانای‌‬ ‫داراییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر س���اڵی‌ داهاتو ‪ 500‬هه‌زار‬ ‫دۆالر ب���ۆ قیرتاوك���ردن ته‌رخانبكرێت‪،‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ س���اڵێكدا هه‌م���وی‌ ت���ه‌واو‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫نامەیەک بۆ سەید ئەکرەم‬ ‫فەرمان رەشاد‬ ‫"لەوشوێنە دەسەاڵتی یاسا کۆتایی‬ ‫دێت‪ ،‬ستەمکاری دەستپێدەکات"‬ ‫جۆن لۆک‬ ‫"ستەمکاری" وەک چەمک مێژویێکی‬ ‫دورودرێ���ژی ھەی���ەو لەس���ەردەمی‬ ‫یۆنانییەکانەوە ئەم چەمکە بەکاھاتوە‪،‬‬ ‫بەو مانایەی س���تەمکاری دیاردەیەکی‬ ‫ن���وێ نیی���ە لەش���ێوازی حوکمڕانی‪،‬‬ ‫بۆیە قس���ەکردنیش لەسەر حوکمڕانی‬ ‫س���تەمکارانە مێژوێک���ی درێژی ھەیەو‬ ‫چەندی���ن تی���ۆرەو خوێندن���ەوە ب���ۆ‬ ‫ستەمکارو ستەمکاریی بەدرێژایی مێژو‬ ‫ھاتونەتە بەرھەم‪ ،‬س���تەمکاری لە واتە‬ ‫سادەکەیدا بەمانای خراپ بەکارھێنانی‬ ‫دەس���ەاڵت‪ ،‬ھەن���دێ جاریش س���ود‬ ‫وەرگرتنی خراپ لەیاس���او رێس���اکان‪،‬‬ ‫ئەفاڵت���ون لەکۆمارەکەی���دا دەربارەی‬ ‫کەس���ایەتی س���تەمکار دەڵێت "کاری‬ ‫س���تەمکار پێچەوانەی پزیش���کەکانە"‬ ‫بەو مانایەی کاری پزیشەکەکان بریتیە‬ ‫ل���ە البردن���ی تەنە زیان بەخش���ەکان‬

‫لەلەش���ی مرۆڤ���دا‪ ،‬بەاڵم س���تەمکار‬ ‫ئەوەی س���ودی نەب���ێ دەیھێلێتەوە‬ ‫بەاڵم ئەوانە لەناودەبات کە پێچەوانەی‬ ‫خواس���تەکانی ئەو دەجوڵێنەوە با زۆر‬ ‫بەتوان���او ھاونیش���تیمانی ش���ەریفبن‪،‬‬ ‫بۆیە س���تەمکار تەنھا پش���ت بەوانە‬ ‫دەبەس���تێت کە س���ودیان ب���ۆ واڵت‬ ‫نییە‪ ،‬بەجۆرێ���ک بەرزیاندەکاتەوە کە‬ ‫خەویشیان پێوە نەدەبینی‪ ،‬ئەو جۆرە‬ ‫کەس���انەش " ئامرازێک���ی باش���ن بۆ‬ ‫ئامانجێکی خراپ" بەوپێیەش ئەوانەی‬ ‫لەدەوری ستەمکار دەبن ھەرگیز جێی‬ ‫متمانە نابن بۆ خودی س���تەمکارەکە‪،‬‬ ‫چونکە خ���اوەن فەزیڵەت نین‌و لەبیری‬ ‫چاکەی گش���تی نین‪ ،‬ئەوەش وادەکات‬ ‫دواجار س���تەمکار ترس���ی لەوە ھەبێ‬ ‫لەوی���ش ھەڵگەڕێن���ەوە‪ ،‬بۆی���ە لێرە‬ ‫س���تەمکار دواجار کەسێکە بێ ھاوڕێ‌و‬ ‫ھەمیشە لەترس���ێکی گەورە دەژی و‪،‬‬ ‫متمان���ە بە چ���واردەورو گەلەکەش���ی‬ ‫ن���اکات‪ ،‬زۆرجاری���ش بێمتمانەییەکە‬ ‫دەگاتە ئاستێک پەنابباتە بەر خەڵکی‬ ‫بێگانە بەوپێیەی کەمترین مەترس���ین‬ ‫بەس���ەر دەس���ەاڵتەکەی‪ ،‬ئ���ەو ھەمو‬

‫ترسەی س���تەمکاریش لە لەدەستچونی‬ ‫دەسەاڵتەکەی دواجار وەک کۆیلەیەک‬ ‫دەریدەخ���ات لەبەردەم ئ���ارەزوەکان‌و‬ ‫ھەمیش���ە ئ���ەو ترس���ە گەورەش���ی‬ ‫وایلێ���دەکات لەبۆس���ەدا بێ���ت بۆھەر‬ ‫کەس‌و پێشھاتێک کە دەس���ەاڵتەکەی‬ ‫بخات���ە مەترس���ییەوە‪ ،‬لەواڵتێ���ک کە‬ ‫س���تەمکاری تێی���دا بەرقەراربێت ئەوا‬ ‫ش���تێک نییە بەناوی یاس���اوە ئەگەر‬ ‫ھەشبێت ئەوا کارتۆنییە‪ ،‬چونکە دواجار‬ ‫ئەوه س���تەمکارو دارودەس���تەکەیەتی‬ ‫بڕیاردەدەن‌و ئاراس���تەی یاسا دەکەن‪،‬‬ ‫بۆیە ھەمیش���ە رقێکی گ���ەورە لەنێو‬ ‫خەڵ���ک بۆ س���تەمکاری ھەب���وە بەو‬ ‫مانایەی ش���تێک نادۆزیی���ەوە بەناوی‬ ‫ستەمکاری خۆشەویست ئەوان ھەرگیز‬ ‫بابەتێک نین بۆ خۆشویستن‪.‬‬ ‫وەک پێش���تریش ئاماژەم���ان ب���ۆ‬ ‫کرد کێش���ەی س���ەرەکی س���تەمکار‬ ‫لەگ���ەڵ ئ���ەو ھاونیش���تیمانیانەیە کە‬ ‫جورئەت���ی ئەوە دەک���ەن ڕەخنەبگرن‬ ‫و‪ ،‬لەوێشەوە ھۆشیاری سەرھەڵبدات‌و‬ ‫دەسەاڵتەکەی بکەوێتە مەترسی‪ .‬بۆیە‬ ‫س���تەمکار ئامادەی���ە زۆرتری���ن پارەو‬

‫ئیمتیاز بەرۆشنبیرو نوسەرو شاعیران‬ ‫ببەش���ێتەوە بۆ ئەوەی بەش���ان‌و باڵی‬ ‫ھەڵ���دەن‌و باس���ی حیکمەتەکان���ی‬ ‫ئ���ەو ب���ۆ خەڵ���ک بک���ەن‌و س���یمای‬ ‫دەس���ەاڵتەکەی جوان بێ‪ ،‬ھەمیش���ە‬ ‫چ���واردەوری س���تەمکار خەڵکێکە تا‬ ‫ئەوپ���ەڕی گوێڕایەڵن‪ ،‬وەک دەگێرنەوە‬ ‫لەسەردەمی فارس���ەکان ئەگەر پادشا‬ ‫بەتیر کوڕی یەکێک لەدارودەستەکەی‬ ‫بپێکایە ئەوا ئەو کەسە تەنھا لەسەری‬ ‫بو دەستخۆشی لەدپاشا بکات کە بەو‬ ‫شێوە جوانە پێکاویەتی! لەبەرامبەردا‬ ‫ئەوەی نەچێتە ژێرباری ئەو ئیمتیازاتانە‬ ‫لەکونجی زیندان���ەکان توند دەکرێت‪.‬‬ ‫(پریندەر) ستەمکاری کۆرنیسە کاتێک‬ ‫یەکێک لەھاوڕێکانی لەڕێگای نێردراوێکی‬ ‫داوای ئام���ۆژگاری لێ���دەکات‪ ،‬ئەویش‬ ‫نێردراوەک���ە دەبات بۆن���او کێلگەیەک‬ ‫بەدارەکەی دەس���تی لەو گوڵەگەنمانە‬ ‫دەدات کەبەرزبونەت���ەوەو دەرکەوتون‪،‬‬ ‫لەوەش���ەوە ویس���تویەتی ئەوە بڵێت‬ ‫پێویستە گەردن بەرزەکانی نێوخەڵک‬ ‫ببڕرێن‪ ،‬ئەو ئامۆژگارییەش ستەمکاران‬ ‫لەس���ەردەمی جیاوازو ش���ێوازی جیا‬

‫لەیەکتری وەردەگرن‪ .‬مەبەس���تەکەش‬ ‫وەک ئەرس���تۆ ئام���اژەی ب���ۆ دەکات‬ ‫ب���ۆ ئەوەیە "کۆمەڵگ���ە ببێتە کۆمەڵە‬ ‫مێگەلێک بەئاسانی‌ لێبخوڕرێن"‬ ‫کارکردن لەسەر تێکشکاندنی رۆحی‬ ‫ھاونیشتیمانیان و‪ ،‬ھەستکردن بەکەمی‌و‬ ‫ھەژارخس���تنی ناخیان بەش���ێوەیەک‬ ‫ھەمیشە ھەس���ت بکەن بەبێ سەرۆک‬ ‫ئەوان ھیچ نین‪ ،‬ئ���ەو ئامانجەیە ھەمو‬ ‫س���تەمکارێک ھەوڵی ب���ۆدەدات‪ ،‬ھەر‬ ‫کەس���ێکیش ھەوڵێکی پێچەوانەی لەو‬ ‫شێوەیە بدات‌و بیەوێت ھانیشتیمانیان‬ ‫ھۆش���یاربکاتەوە ئ���ەوا بێگوم���ان‬ ‫دەکەوێت���ە بەر ڕەحمەتی دەس���ەاڵت‌و‬ ‫یاساکەی ستەمکار کە دەرچون تیایاندا‬ ‫نزیکە لەمەحاڵ‪ ،‬بەاڵم خۆش���بەختانە‬ ‫بەدرێژای���ی مێ���ژو ھاونیش���تیمانییە‬ ‫ئازاکان ڕو بەڕوی ستەمکار بونەتەوەو‬ ‫فەزیلەت‌و ئازادییان ھەڵبژاردوە بەسەر‬ ‫ی باجەکەی‬ ‫بێدەنگ���ی‌و رازیبون ئی���د ‌‬ ‫ھەرچەند بوبێت‪.‬‬ ‫پەراوێز‪:‬‬ ‫کۆمار ‪ -‬ئەفالتون‬ ‫ستەمکار ‪ -‬ئیمام عبدالفتاح‬

‫خدر مۆڵ‬ ‫ جه‌الل عامر نوس���ه‌ری كۆچكردوی‬‫چه‌پگه‌رایی میسری ده‌ڵێت‪ :‬ده‌زگاكانی‬ ‫هه‌واڵگ���ری عه‌ره‌بی زانیاری له‌س���ه‌ر‬ ‫هاواڵتیان���ی خۆی كۆده‌كات���ه‌و‌ه نه‌ك‬ ‫دوژمنان���ی‪ ،‬الم رون ‌ه ئه‌وان ناوی خاڵی‬ ‫دایكم ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم ناوی چوار پشتی‬ ‫نه‌ته‌نیاه���ۆ نازانن‪ ،‬ل ‌ه كوردس���تانیش‬ ‫خاڵ���ه‌ ج���ه‌الل هه‌روای���ه‌‪ ،‬زانی���اری‌و‬ ‫پاراستن ئاگایان ل ‌ه دوژمنان نه‌ماو‌ه ل ‌ه‬ ‫به‌ر هاواڵتیانی نیشتمان‪ ،‬هه‌ر یه‌كه‌مان‬ ‫په‌روه‌نده‌یه‌كی گه‌وره‌مان الیانه‌‪.‬‬ ‫ ل��� ‌ه ش���ه‌ریعه‌تدا ئ���ه‌وه‌ی دزی‬‫ب���كات ده‌س���تی ده‌بڕرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كان ئێس���تا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫كۆمپانیای دارایی���ان زۆر بوه‌‪ ،‬وازیان‬ ‫له‌ده‌س���تبڕینه‌و‌ه هێناوه‌‪ ،‬به‌شه‌ریعه‌تی‬ ‫ئه‌وان له‌و واڵتانه‌ی ئه‌وان ده‌سه‌اڵتدارن‬ ‫ئه‌وه‌ی قس���ه‌ بكات زمانی ده‌بڕینه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ده‌س���تبڕینه‌وه‌ هاتونه‌ت ‌ه سه‌ر زمان‬ ‫بڕینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ خدر مۆڵ ده‌ڵێت‪ :‬حه‌ڤد‌ه س���اڵ‬‫پێش���مه‌رگه‌ی پارتی بوم سێبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫كاك مه‌سعودم نه‌بینی‪ ،‬ك ‌ه سه‌نگه‌رم‬ ‫گواس���ته‌و‌ه بۆ ناو ین���ك دوای ‪ 3‬رۆژ‬ ‫مام جه‌اللم له‌هۆڵی ش���ه‌هید شیهاب‬ ‫بینی‪ ،‬ئێس���تاش بوم ‌ه ب ‌ه گۆڕان كه‌ی‬ ‫بمه‌وێ���ت نه‌وش���یروان موس���ته‌فا ب ‌ه‬ ‫ی ده‌بینم!‬ ‫یه‌اڵیه‌ك ‌‬ ‫ خوناوی كچم وتی‪ :‬عه‌لی ده‌زانیت‬‫هه‌ولێر پایته‌خ���ت نییه‌‪ ،‬وتم لۆ كچم؟‬ ‫له‌وه‌اڵمدا وت���ی‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌ولێر‬ ‫كۆشكی ش���اهانه‌ی لێ نییه‌‪ ،‬له‌ فیلم ‌ه‬ ‫كۆرییه‌كان كۆش���كی ش���اهان ‌ه له‌كوێ‬ ‫بێ���ت ئ���ه‌وێ پایته‌ختی نیش���تمانه‌!‬ ‫تكایه‌ ئه‌گه‌ر فیلمی كۆری وه‌رده‌گێڕن‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی هاواڵتی���ان له‌هه‌واڵه‌كان‌و‬ ‫سیاس���ه‌ت دور بخه‌نه‌وه‌ ب ‌ه قسه‌شیان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬هه‌ولێر ب ‌ه كۆش���كی سه‌رۆكه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت به‌پایته‌خت‪ ،‬نه‌ك ب ‌ه مه‌كته‌بێكی‬ ‫التی سه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ به‌ به‌رده‌م بانكی دێده‌وانا له‌شاری‬‫هه‌ولێر ره‌تب���وم‪ ،‬خانوییه‌كی گه‌وره‌م‬ ‫بینی‪،‬پرس���یم ئه‌م���ه‌ ماڵ���ی كێی���ه‌؟‬ ‫وتی���ان‪ :‬ئه‌م��� ‌ه ماڵی كاك كۆس���ره‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌وی دیكه‌ش���یان ماڵی كوڕه‌كه‌یه‌تی‪،‬‬ ‫ی���ه‌ك فه‌وجی���ش حیمایه‌یه‌ت���ی‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ل���ه‌و به‌رده‌مه‌ چه‌ند پێش���مه‌رگه‌یه‌كی‬ ‫قاره‌مانی دێرینیش ئه‌وانه‌ی هه‌ولێریان‬ ‫له‌كات���ی خۆی له‌ زه‌ال نابوو له‌و كاته‌ی‬ ‫هێش���تا كوڕه‌ك���ه‌ی كاك كۆس���ره‌ت‬ ‫ل��� ‌ه دای���ك نه‌ببو‪ ،‬چاوه‌ڕێ���ی موچه‌ی‬ ‫خانه‌نش���ینی عه‌ریفایه‌تی بون؟ ده‌زانن‬ ‫كوڕی به‌رپرس���ان هه‌نوك���ه‌ ب ‌ه بارێك‬ ‫نه‌جمه‌وه‌ ل ‌ه دایك ده‌بن!‬ ‫ هه‌ولێر جاران ب ‌ه كارگه‌ی ئه‌لبان‌و‬‫جگه‌ره‌و چنینه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌ناس���رایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا مه‌گه‌ر خوا نه‌بێت كه‌س نازانێت‬ ‫چیی���ان لێهات‌و ب ‌ه چه‌ند فرۆش���ران‌و‬ ‫دران ب ‌ه كێ؟ ئه‌ری گه‌لۆ ده‌بێت رۆژێك‬ ‫تااڵنچیان حیس���ابیان ل ‌ه گه‌ڵ نه‌كرێت‬ ‫!‬ ‫ ئیحس���ان م���ه‌ال فوئ���اد (به‌په‌له‌‪:‬‬‫هه‌ر ئێس���تا ئۆتومبیله‌كانی نیچیرڤان‬ ‫بارزانی ل ‌ه كه‌الر گڵؤپی س���وریان بری‬ ‫له‌ترافیكالیتێك‌و نه‌وه‌ستان‪ ..‬سه‌رچاو‌ه‬ ‫پۆلیسێكی هاتوچۆ) كاكه‌ ئیحسان كاك‬ ‫نێچیر له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی جه‌نابی له‌هه‌ولێر‬ ‫جوتس���ایدی تایبه‌تی بۆ دروستكراوه‌‪،‬‬ ‫راوه‌س���تانی گڵۆپی سوری هه‌ر له‌بیر‬ ‫نه‌ماو‌ه ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫( س���به‌ی‪ :‬له‌س���ه‌ر قاچاخچێت��� ‌‬‫ی‬ ‫ی‪‌8‬‬ ‫جگ���ه‌ره‌‪ ،‬ناكۆكی لەنێ���وان لیوا ‌‬ ‫ی ‪5‬دا دروس���ت‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و س���وپا ‌‬ ‫دەبێت)‪،‬له‌كات���ی ش���ه‌ڕی ناوخ���ۆش‬ ‫به‌رۆژ ش���ه‌ڕیان له‌گه‌ڵ یه‌كتر ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌شه‌ویش ش���ه‌كریان بۆ یه‌كتر ئاودیو‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬ده‌ق وه‌ك چۆن به‌رپرس���انی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و ئۆپۆزس���یۆن ب ‌ه رۆژ شه‌ڕ‌ه‬ ‫قس���ه‌یان ‌ه ب ‌ه شه‌ویش له‌باڕه‌كان شه‌ڕ‌ه‬ ‫پێكیانه‌‪.‬‬ ‫(پارتی كه‌رگه‌ل���ی عێراقی داوای‬‫حیمای ‌ه بۆ كه‌ره‌كانی س���وریا ده‌كات)‪،‬‬ ‫عوم���ه‌ر كڵۆڵ به‌ك���وردی حیزبه‌كه‌ی‬ ‫كوردستانییه‌و به‌ عه‌ره‌بیش عێراقییه‌‪،‬‬ ‫كه‌ر فرت‌و فێڵی نه‌ده‌زانی مرۆڤ ده‌ستی‬ ‫به‌ویش گه‌یشت ل ‌ه س���ه‌ر درۆ رایهێنا‪،‬‬ ‫تۆ نه‌تتوانی پارێ���زگاری له‌ كه‌ره‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان بكه‌یت هه‌مو كران ‌ه‬ ‫خواردنی ماس���ی‪ ،‬ئێس���تا زه‌ڕ‌ه زه‌ڕی‬ ‫چیته‌‪ ،‬كه‌ری ش���ام ب ‌ه تۆ ده‌پارێزرێت!‬ ‫ی وه‌ك ئه‌وه‌ی تۆ‬ ‫سه‌ت پارتی كه‌رگه‌ل ‌‬ ‫حیمایه‌ی پێناكرێت‪.‬‬ ‫س���ه‌فه‌ره‌كه‌ی محه‌م���ه‌د مورس���ی‬‫س���ه‌رۆكی میس���ر له‌ هه‌ینی رابردو بۆ‬ ‫شاری ئه‌سیوت ‪ 9‬ملیۆن جون ‌هی‌ تێچو‪،‬‬ ‫خوا ئێمه‌ی خۆشویس���ت‪ ،‬سه‌رۆكێكی‬ ‫نه‌دا پێمان ته‌كلیفه‌ی نوێژی جومعه‌كانی‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی وه‌زاره‌تێك بێت‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )350‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/6‬‬

‫كورد‪ :‬حكومه‌تی‌ زۆرینه‌ فشارێك ‌ی سیاس ‌ی دۆڕاوه‌‬ ‫له‌ئێستاو داهاتوشدا‌ كێشه‌كانی‌ عێراق چاره‌سه‌ر ناكات‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫ی ژماره‌یه‌ك‬ ‫ی بانگه‌ش ‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫پارله‌مانتاری‌ لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی مالیكی‌ بۆ پێكهێنان ‌‬ ‫نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌‪ ،‬پارله‌مانتاران ‌‬ ‫زۆرین ‌ه ‌‬ ‫كورد رایده‌گه‌یه‌نن مه‌به‌ست له‌و‬ ‫بانگه‌شان ‌ه فشارێكی‌ سیاسییه‌و بۆ‬ ‫ی‬ ‫خۆدزینه‌وه‌یه‌ له‌چاكسازی‌‌و چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان‪ .‬پارله‌مانتارێكیش‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ده‌ڵێت "حكومه‌ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه‬ ‫هاوبه‌ش نه‌بوه‌‪ ،‬تا حكومه‌ت ‌‬ ‫پێكبهێنرێت"‪.‬‬

‫‌‬

‫►‬

‫ی‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه ژماره‌ی���ه‌ك پارله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قانون ك��� ‌ه نور ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫لیس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیران سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی میدیاكان���ه‌و‌ه باس‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌ڕێگ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین��� ‌ه ‌‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫له‌پێكهێنان��� ‌‬ ‫ی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬وات��� ‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی ناو پارله‌مان به‌ته‌نها حكومه‌ت‬ ‫لیست ‌‬ ‫ی دیكه‌ش ببن ‌ه‬ ‫دروست بكات‌و الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ .‬به‌اڵم پارله‌مانتاران ‌‬ ‫له‌به‌غ���دا رایده‌گه‌یه‌نن ئ���ه‌و لێدوانان ‌ه‬ ‫ی فش���ار ‌‬ ‫بۆ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و نوری مالیکی فۆتۆ‪AFP :‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن���ه‌و دۆخ��� ‌‬ ‫پڕوپاگه‌ن���د‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كڕین ‌‬ ‫ی قه‌یران ‌ه كورد ده‌گرێت‪ ،‬كاتێك پرس��� ‌‬ ‫ی "نایه‌وێت چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی له‌و مالیك ‌‬ ‫ی حكومه‌تێك ‌‬ ‫عێ���راق پێكهێنان��� ‌‬ ‫ی چه‌كی���ان زۆر گ���ه‌ور‌ه كردۆت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫سیاس���ییه‌كان بكات‌و له‌گه‌ڵ مانه‌و‌ه ‌‬ ‫جۆره‌ قبوڵ ناكات‪.‬‬ ‫ی كورد‬ ‫به‌هه‌ڵپه‌س���ێرراوی‌"‪ .‬چونك ‌ه پێیوای ‌ه هه‌ڵوێس���ته‌كان ‌‬ ‫كێش���ه‌كان ‌ه‬ ‫ی به‌هێز بۆ‬ ‫ی زۆرین ‌ه بوه‌ت��� ‌ه "پڕوپاگه‌نده‌یه‌ك��� ‌‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا پێیوای ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫خۆدزینه‌وه‌ له‌چاكسازی‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك���ی‌‌و له‌كات��� ‌‬ ‫ی سیاس���ییه‌و جدیش نییه‌‪ ،‬حكومه‌ته‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی گۆڕان "فش���ارێك ‌‬ ‫ی فراكس���یۆن ‌‬ ‫پارله‌مانت���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داهاتودا سود ‌‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ی فش���ار‌ه له‌س���ه‌ر كوتل ‌ه سیاسییه‌كان هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫د‪.‬له‌تیف مس���ته‌فا ئه‌مین‪ ،‬بۆ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داواكارییه‌كانیان لێوه‌رده‌گرێت‪ ،‬پێموای ‌ه نه‌ده‌بو پرس��� ‌‬ ‫ی میچ��� ‌‬ ‫ی ئه‌مس���اڵدا بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫رونك���رده‌و‌ه له‌به‌ه���ار ‌‬ ‫ئ���ه‌و گرێبه‌س���تانه‌مان هێن���د‌ه گه‌ور‌ه‬ ‫كاتێك ع���ه‌الوی‌‌و بارزان���ی‌‌و موقته‌دا دابه‌زێنن"‪.‬‬ ‫بكردایه‌"‪.‬‬ ‫ی متمانه‌یان‬ ‫ی كشانه‌و‌ه ‌‬ ‫سه‌در هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫ی چه‌كداری‌‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ خه‌بات ‌‬ ‫مالیكی‌ له‌سوریا ده‌ترسێت‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���تپێكرد‪ ،‬لیس���ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه پارله‌مانتاران ‌‬ ‫ی گرنگ‬ ‫ی عادل عه‌بدواڵ‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫به‌بۆچون ‌‬ ‫ی رایانگه‌یاند ئه‌گه‌ر ئه‌و الیه‌نان ‌ه‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی زۆرین��� ‌ه وه‌ك���و‬ ‫ی زۆرینه‌‪ ،‬قان���ون حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ل���ه‌و داوای��� ‌ه پاش���گه‌زببنه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌پشت بانگه‌ش ‌ه ‌‬ ‫ی كێش���ه‌كان ناوده‌ب���ه‌ن‪،‬‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی سوریا‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی به‌و ترس��� ‌ه له‌بارودۆخ ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‌و موقته‌داش مل ‌‬ ‫چاكساز ‌‬ ‫ی گه‌یش���تۆت ‌ه ئه‌و به‌اڵم حاكم له‌تیف پێیوای ‌ه له‌ئێس���تاو‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی متمانه‌س���ه‌ندنه‌وه‌ك ‌ه دوا ‌‬ ‫داوایه‌داو پڕۆژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین ‌ه كێشه‌كان ‌‬ ‫ی به‌ش���ار ئه‌سه‌د داهاتوشدا حكومه‌ت ‌‬ ‫ی رژێمه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ناوبراو قه‌ناعه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ی هێنا‪ .‬بۆی ‌ه به‌بڕوا ‌‬ ‫شكس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق چاره‌سه‌ر ناكات‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش ‌‬ ‫ی هه‌ر ده‌گۆڕێت‪ ،‬بۆی ‌ه له‌ئێستاو‌ه ترس ‌‬ ‫ی ئێس���تا ‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌ڵمه‌ت��� ‌ه میدیایی ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی سوریا ده‌گێڕێت���ه‌و‌ه بۆ ف���ر‌ه پێكهاته‌ی ‌‬ ‫ی داهاتو ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ب���ۆ ئه‌وه‌ی��� ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی مالیك��� ‌‬ ‫لیس���ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ عێراق باش نه‌بێ‌‌و واڵته‌‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌هه‌م���و حكومه‌تێكدا‬ ‫ی هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی خه‌ڵكیش ‌‬ ‫ی نه‌كه‌ن‌و له‌بیر ‌‬ ‫"چاكساز ‌‬ ‫ێ پێكهات ‌ه سه‌ره‌كییه‌ك ‌ه‬ ‫ی س���وریا به‌خ���راپ ده‌بێ هه‌ر س��� ‌‬ ‫ی "گۆڕانكارییه‌كان��� ‌‬ ‫ی ش���ه‌قام وا ‌‬ ‫به‌رنه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها تا ال ‌‬ ‫ی بكرێن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا هه‌ر پێكهاته‌یه‌ك‬ ‫ی راز ‌‬ ‫ی تر‌ه به‌سه‌ر عێراقدا بشكێته‌وه‌‪ .‬بۆی ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی كوتله‌كان ‌‬ ‫پیشانبده‌ن ك ‌ه خه‌تا ‌‬ ‫ی بكات‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی كێشه‌كان هه‌س���ت به‌په‌راوێزكردن ‌‬ ‫ی له‌چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ده‌یه‌وێت خۆ ‌‬ ‫ناهێڵن حكومه‌ت كاربكات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی ئێس���تا كراون‪ .‬به‌اڵم لیست ‌‬ ‫ی ره‌نگ��� ‌ه په‌نابه‌رێت���ه‌و‌ه ب���ه‌ر خه‌بات ‌‬ ‫ی ت���ر به‌ناو ‌‬ ‫ئه‌و پارله‌مانتار‌ه راش���كاوان ‌ه ده‌ڵێت بدزێت���ه‌وه‌و قه‌یرانێك��� ‌‬ ‫ی چه‌كداری‌‪ ،‬چونك ‌ه هی���چ پێكهاته‌یه‌ك قانون به‌و‌ه تۆمه‌تب���ار ده‌كات ك ‌ه به‌و‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه ته‌نها هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌و پێكهێنان ‌‬ ‫"حكومه‌ت ‌‬ ‫رێكه‌وتنان���ه‌و‌ه پابه‌ن���د نه‌ب���وه‌‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ی قبوڵی‌ ناكات ببێته‌ ئۆپۆزسیۆن"‪.‬‬ ‫ی مه‌ترس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی ب���ۆ روبه‌ڕوبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫له‌م خوله‌شدا ب ‌ه لیس���ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ع���ادل عه‌ب���دواڵ باش���ترین راشكاوان ‌ه ده‌ڵێت "بانگه‌ش ‌ه ‌‬ ‫ب���ه‌ڕا ‌‬ ‫دروست ناكرێت‌و خۆشیان باش ده‌زانن‪ ،‬داهاتو دروست بكات"‪.‬‬ ‫ی تر‌ه بۆ‬ ‫ی قه‌یرانێك ‌‬ ‫ی ئێستادا‪ ،‬بریتی ‌ه زۆرین ‌ه دروستكردن ‌‬ ‫ئ���ه‌م پارله‌مانت���ار‌ه رایوای��� ‌ه چاره‌س���ه‌ر له‌قۆناغ ‌‬ ‫به‌اڵم مه‌به‌ستیان ‌ه له‌م رێگه‌یه‌و‌ه فشار‬ ‫ی قه‌یرانه‌كان‪،‬‬ ‫ی كات كوشتن‌و قوڵكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌پابه‌ندبون به‌ده‌ستورو رێكه‌وتنه‌كان ‌‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی ئه‌م دوایی ‌ه ‌‬ ‫ی ت���ر تا ئه‌م گرێبه‌س���ته‌كان ‌‬ ‫بخه‌ن��� ‌ه س���ه‌ر كوتله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه تاكۆتایهاتن ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی چ���ه‌ك له‌روس���یاو چیك وه‌ك���و هه‌ولێ���رو ئ���ه‌و رێكه‌وتنان ‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ كڕین ‌‬ ‫قۆناغه‌ ته‌واوده‌بێ‌"‪.‬‬ ‫ی حكوم���ه‌ت‌و پارله‌مان‬ ‫ی ده‌چن��� ‌ه هه‌مان ئ���ه‌و چوارچێوه‌یه‌وه‌‪ .‬له‌نێ���وان ك���وردو به‌غ���دا له‌الی���ه‌ك‌و ئ���ه‌م خول��� ‌ه ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌و‌ه پارله‌مانت���ار ‌‬ ‫ی س���ه‌رناگرێت‌و قه‌یرانه‌كانیش به‌رده‌وام‬ ‫ی قان���ون‌و عێراقیی ‌ه له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی كوردستان عادل عه‌بدواڵ‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیش���دا ره‌خن ‌ه له‌هه‌ڵوێست ‌‬ ‫هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی ده‌بن"‪.‬‬ ‫ی ئه‌م كابینه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی ت���ر‪ ،‬پێش دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی پارله‌مانتاران‌و به‌شێك له‌سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی رونك���رده‌و‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێن��� ‌ه ‌‬

‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫خواخوایه‌تی‌ پارتی‌‬ ‫یان هه‌ر لیستێكی‌‬ ‫تر بكشێته‌وه‌‪،‬‬ ‫تا كه‌سی‌ تر‬ ‫له‌جێگه‌یان دابنێت"‬

‫دوو نوری‌‬ ‫پڕوپاگه‌ند‌هی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵ ‌‬ ‫ی عێراق‌و كۆمیسیۆن ‌‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بڕیاریان���داو‌ه له‌مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داهاتودا هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫نیس���ان ‌‬ ‫ی عێراق ئه‌نجام‬ ‫ی پارێزگاكان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫بده‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه وه‌كو ئه‌و دو پارله‌مانتار‌ه‬ ‫ك���ورد‌ه باس���یانكرد باس���كردن‬ ‫ی چ ‌هك‌و‬ ‫ی زۆرین���ه‌و كڕین ‌‬ ‫له‌حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئابوری‌‌و‬ ‫ی ژێرخان ‌‬ ‫ی قانونه‌كان ‌‬ ‫هێنان��� ‌‬ ‫ی بۆ پارله‌مان‪ ،‬ته‌نها بۆ‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫لێبوردن ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه وه‌كو پڕوپاگه‌ند‌ه ‌‬ ‫به‌كاریبهێنن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه پارله‌مانتاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی "ته‌نانه‌ت‬ ‫ی كوردس���تان وت ‌‬ ‫هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی قه‌یران له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم‬ ‫دروس���تكردن ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫هه‌ر بۆ پڕوپاگه‌ند‌ه ‌‬ ‫ی قه‌ناعه‌ت‬ ‫ی توانیویه‌ت ‌‬ ‫رێگه‌یه‌و‌ه مالیك ‌‬ ‫ی بكات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی شیع ‌‬ ‫به‌به‌شێك له‌شه‌قام ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌كورد تاڕاده‌یه‌ك مه‌ترسین‬ ‫له‌سه‌ر ئایند‌هی‌ عێراق"‪.‬‬ ‫فشاره‌ك ‌هی‌ پارتی‌ فاشیله‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی رابردو وته‌بێژ ‌‬ ‫هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ی كش���انه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌رێم ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫ی مالیك��� ‌‬ ‫له‌حكومه‌ته‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هات���و قه‌یرانه‌كان به‌بنبه‌س���ت‬ ‫ی‬ ‫ی كشانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫گه‌یشتن‪ .‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���تكردن ‌‬ ‫ك���وردو كاردان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی زۆرینه‌‪ ،‬حاكم له‌تیف ده‌ڵێت‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فاشیله‌‌و هیچ سودێك ‌‬ ‫"ئه‌و‌ه فشارێك ‌‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬به‌داخ���ه‌و‌ه ل���ه‌و‌ه ده‌چێ���ت‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ه‌ت نه‌زانێت یان سه‌ر ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی قانون‬ ‫لێتێكچوبێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یان هه‌ر لیستێك ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫خواخوایه‌ت ‌‬ ‫ی تر له‌جێگه‌یان‬ ‫تر بكشێته‌وه‌‪ ،‬تا كه‌س ‌‬ ‫دابنێت"‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌و‌ه پارله‌مانت���ار‬ ‫عادل عه‌ب���دواڵ‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر‬ ‫ی كش���انه‌و‌ه ب���دات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫كورد بڕیار ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه‬ ‫ی قانونی���ش حكومه‌ت ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫پێكده‌هێنێ���ت‪ ،‬به‌به‌ڵگ��� ‌ه ‌‬ ‫"تائێس���تا له‌عێراقدا كار به‌ده‌س���تورو‬ ‫ی ك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ته‌وافوق��� ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ته‌وافوقه‌ك��� ‌ه خه‌ریك ‌ه كاڵ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌و هه‌ره‌سدێنێت"‪.‬‬ ‫حكومه‌ت هاوبه‌ش نه‌بوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌و‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی عێراق مه‌حمود عوس���مان‪،‬‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌تۆڕ ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت��� ‌‬ ‫له‌په‌یج��� ‌‬ ‫ی فه‌یس���بوك‪ ،‬نوسیویه‌تی‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه له‌پاش‬ ‫پێویس���ت بو حكومه‌ت ‌‬ ‫ی (‪ )2010‬پێكبهاتای ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی به‌هێز له‌په‌رله‌ماندا‪،‬‬ ‫ئۆپۆزیس���ۆنێك ‌‬ ‫ی كوتله‌كان به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫نه‌ك كۆكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی جێبه‌جێكردندا‪ ،‬ك ‌ه ناونرا‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫هاوبه‌ش‌و هه‌رگیزیش وانه‌بو‪.‬‬

‫كه‌متر له‌(‪ )%3‬كات ‌ی زانكۆكان ‌ی عێراق بۆ توێژینه‌وه‌ ‌ی زانستییه‌‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌پێی‌ راپۆرتێكی‌ بانكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫رێژه‌ی‌ وه‌رگرتنی‌ خوێندكاران له‌زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكانی‌ عێراق له‌ستانداردی‌‬ ‫جیهانی‌ كه‌متره‌‪ ،‬هه‌روه‌ها زیاتر له‌‬ ‫چاره‌كێكی‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ بڕوانامه‌یه‌ له‌بواری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و وانه‌وتنه‌وه‌ ده‌خوێنن‪،‬‬ ‫مامۆستایانی‌ زانكۆش كه‌متر له‌ (‪)%3‬‬ ‫تێكڕای‌ كاته‌كانیان بۆ توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ ته‌رخانده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و راپۆرت����ه‌ ك����ه‌ له‌س����ی‌‌و یه‌ك‬ ‫الپ����ه‌ڕه‌ پێكهات����وه‌و به‌ناونیش����ان ‌‬ ‫ی‬ ‫"فێرك����ردن له‌عێ����راق‪ :‬كورته‌ی����ه‌ك بۆ‬ ‫ش����یكاركردنی‌ بارودۆخ����ی‌ خوێندن����ی‌‬ ‫بااڵ"یه‌‪ ،‬بۆ زانیارییه‌كانیش����ی‌ پش����تی‌‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ عێراق به‌س����توه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر باڵوكرای����ه‌وه‌و تیایدا به‌وردی‌‬ ‫گرفتی‌ كه‌رتی‌ خوێندن����ی‌ بااڵ له‌عێراق‬ ‫ده‌ستنیشان ده‌كات‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا چه‌ند‬ ‫رێگه‌چاره‌یه‌كیش ده‌خاته‌رو‪.‬‬ ‫راپۆرته‌كه‌ جه‌ختده‌كاته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تێك����ڕای‌ وه‌رگرت����ن له‌زانكۆكانی‌ عێراق‬ ‫ب ‌ه (‪ )%14‬ده‌خه‌مڵێنرێ����ت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌پێ����ی‌ س����تانداردی‌ جیهان����ی‌ ده‌بێت‬

‫(‪ )%27‬كه‌متر نه‌بێت‪ .‬بۆ راس����تاندنی‌‬ ‫ئه‌و رێژه‌یه‌ش راپۆرته‌كه‌ رونیده‌كاته‌و‌ه‬ ‫له‌س����اڵی‌ خوێندن����ی‌ (‪)2010/2009‬‬ ‫دا (‪ )88837‬خوێن����دكارو له‌س����اڵی‌‬ ‫خوێندن����ی‌ (‪)2011/2010‬دا (‪)112019‬‬ ‫خوێن����دكار له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ناوه‌ن����دی‌‬ ‫وه‌رگرتن����ی‌ خوێندكاران����ه‌وه‌ داواكاری‌‬ ‫وه‌رگرت����ن له‌زانك����ۆو په‌یمانگاكانی����ان‬ ‫پێشكه‌شكردوه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆی����ه‌وه‌ وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌‬ ‫ب����ااڵی‌ عێراق‪ ،‬رایگه‌یاند بۆ ئه‌مس����اڵی‌‬ ‫خوێندن����ی‌ (‪ )2013/2012‬زیات����ر ل����ه‌‬ ‫(‪ )150‬ه����ه‌زار خوێن����دكار وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ساڵی‌ پار ته‌نها (‪ )93‬هه‌زار‬ ‫خوێندكاریان وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫راپۆرته‌كه‌ی‌ بانك����ی‌ ناوه‌ندی‌ ره‌خنه‌‬ ‫ل����ه‌زۆری‌ رێ����ژه‌ی‌ كه‌وت����ن‌و ده‌رنه‌چون‬ ‫له‌زانكۆكان����ی‌ عێ����راق ده‌گرێ����ت‌و‬ ‫به‌نیش����انه‌یه‌كی‌ ده‌زانێت ب����ۆ "الوازی‌‬ ‫توانای‌ سیس����تمی‌ فێركردنی‌ زانكۆیی‌"‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ له‌گ����ه‌ڵ زۆربونی‌‬ ‫خێ����رای‌ ژم����اره‌ی‌ خوێندكاراندا "بینای‌‬ ‫ته‌واوو شایس����ته‌ له‌زانكۆ حكومیه‌كانداو‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك تایبه‌ته‌كانیشدا نییه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئاستی‌ زانستی‌ مامۆستایان‌و‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ وانه‌بێ����ژان‪ ،‬راپۆرته‌ك����ه‌‬ ‫ب����اس ل����ه‌وه‌ده‌كات كه‌متر ل����ه‌ (‪)%10‬‬

‫مامۆستایان هه‌لیان بۆ رێكده‌كه‌وێت بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردن����ی‌ تواناكانیان له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی‌ زانس����تی‌‪ ،‬سه‌ردانی‌ زانكۆ‬ ‫بیانییه‌كان بك����ه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها "ده‌رفه‌تی‌‬ ‫راهێنان زۆر كه‌مه‌‌و ئه‌و ده‌رفه‌تانه‌ش����ی‌‬ ‫كه‌ ه����ه‌ن زیاتر ب����واره‌ ته‌كنیكییه‌كان‌و‬ ‫بابه‌ته‌ زانستییه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫بانكی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ زانكۆ زیاتر جه‌ختده‌كه‌نه‌‬ ‫س����ه‌ر وانه‌وتنه‌وه‌ له‌ب����ری‌ توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانس����تی‌‪ ،‬به‌جۆرێك "كه‌متر له‌ (‪)%3‬‬ ‫تێك����ڕای‌ كاته‌كانی����ان له‌توێژین����ه‌وه‌ی‌‬ ‫زانس����تیدا به‌س����ه‌رده‌به‌ن‪ .‬به‌تێك����ڕاش‬ ‫سااڵنه‌ هه‌ر مامۆستایه‌ك توێژینه‌وه‌یه‌ك‬ ‫یان كه‌متری‌ هه‌ی����ه‌"‪ .‬بانكه‌كه‌ هۆكاری‌‬ ‫بایه‌خن����ه‌دان به‌توێژینه‌وه‌ی‌ زانس����تی‌‬ ‫ده‌گێڕێت����ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ "پاره‌یه‌كی‌ كه‌م‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی‌ لێكۆڵینه‌وه‌و توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانستی‌ ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ زانس����تییش پاداشتی‌ گونجاو‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌ته‌وه‌رێك����ی‌ دیك����ه‌ی‌ راپۆرته‌كه‌دا‪،‬‬ ‫بانك����ی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ هێما ب����ۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات بۆ ئاراس����ته‌كردنی‌ س����ه‌رچاوه‌‬ ‫مرۆییه‌كان����ی‌ واڵت‌و چاالكییه‌ ئابوری‌‌و‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان‪ ،‬له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ كه‌رتی‌‬ ‫نه‌وتدا "حكومه‌تی‌ عێراق سیاس����ه‌تێكی‌‬

‫ئه‌وتۆی‌ نییه‌"‪ .‬سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاست‌و‬ ‫ژم����اره‌ی‌ ده‌رچوان����ی‌ زانك����ۆ‌و جۆری‬ ‫پس����پۆڕییان "له‌گه‌ڵ پێداویستییه‌كانی‌‬ ‫ب����ازاڕی‌ كارو گه‌ش����ه‌پێدانی‌ كرداره‌كی‌‬ ‫ئاس����تی‌ مه‌عریفی‌‌و پێداویس����تییه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����گا ناگونجێ����ت‪ ،‬مه‌نهه‌ج����ی‬ ‫خوێندنیش هاوشانی‌ ئاستی‌ ته‌كنه‌لۆژیای‌‬ ‫هاوچه‌رخ نییه‌"‪.‬‬ ‫بانكه‌ك����ه‌ به‌نمونه‌ ب����اس له‌وه‌ده‌كات‬ ‫زیات����ر له‌چاره‌كێكی‌ خوێندكارانی‌ زانكۆ‬ ‫بۆ به‌ده‌س����تهێنانی‌ بڕوانام����ه‌ له‌بواری‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌و وانه‌وتن����ه‌وه‌ ده‌خوێن����ن‪،‬‬ ‫به‌ب����ه‌راورد به‌ژماره‌ی����ه‌ك له‌ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫دواكه‌وت����وی‌ جیهان‪ ،‬ئ����ه‌و رێژه‌یه‌ "زۆر‬ ‫به‌رزه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌راپۆرته‌كه‌دا هێما بۆ ئه‌وه‌ كراوه‌‬ ‫زانكۆكان ده‌سه‌اڵتیان كه‌م‌و سنورداره‌و‬ ‫"توان����ای‌ خ����ۆ به‌ڕێوه‌بردنی����ان نییه‌"‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ك "هه‌ماهه‌نگی‌ نێ����وان به‌ش‌و‬ ‫یه‌كه‌كان����ی‌ ناو وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵو‬ ‫زانك����ۆكان الوازه‌"‪ .‬به‌نمونه‌ ئاڵوگۆڕی‌‬ ‫زانی����اری‌ له‌نێ����وان فه‌رمانگه‌كان����ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌و پالندانان‌و ئاماری‌ وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ زانكۆكان زۆر كه‌مه‌‪ ،‬ئه‌و دۆخه‌ش‬ ‫"كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئاراسته‌و سیاسه‌ت‌و‬ ‫موماره‌سه‌ی‌ زانكۆكان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫بۆ چاره‌س����ه‌ری‌ گرفته‌كان����ی‌ كه‌رتی‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫خوێندن����ی‌ ب����ااڵی‌ عێ����راق‪ ،‬راپۆرته‌كه‌‬ ‫پێش����نیار ده‌كات الیه‌ن����ی‌ په‌یوه‌ندیدار‬ ‫به‌ه����اوكاری‌ كه‌س����انی‌ ش����اره‌زا‬ ‫س����تراتیژییه‌تێكی‌ هه‌مه‌گی����رو ف����راوان‬ ‫بۆ پێشخس����تنی‌ زانكۆكان دابنێت‪ ،‬كه‌‬ ‫تیای����دا له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌ به‌ڵگ����ه‌و داتا‬ ‫كار ب����ۆ فراوانكردن����ی‌ زانكۆكان بكه‌ن‌و‬ ‫س����ود له‌س����ه‌رچاوه‌ مرۆییه‌كان ببینن‪.‬‬ ‫راپۆرته‌ك����ه‌ به‌ئاماژه‌ ب����ۆ گرنگی‌ داتاو‬ ‫زانی����اری‌ نمونه‌ی‌ بنه‌مایه‌ك����ی‌ ئابوری‌‬ ‫ده‌هێنێت����ه‌وه‌ ك����ه‌ ده‌ڵێ����ت "پالندانان‬ ‫به‌بێ‌ ئامار نابێت‪ ،‬گه‌شه‌پێدانیش به‌بێ‌‬ ‫پالندانان به‌دینایه‌ت"‪.‬‬ ‫راپۆرته‌ك����ه‌ داواده‌كات ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫ناناوه‌ندێت����ی‌ بدرێته‌ زانك����ۆكان تاهه‌ر‬ ‫زانكۆی����ه‌ك بتوانێت س����تراتیژ بۆ خۆی‌‬ ‫دابنێ����ت‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫ئاستی‌ ئه‌داو لێپرس����ینه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دارای����ی‌ بۆ ه����ه‌ر زانكۆی����ه‌ك دابنرێت‪،‬‬ ‫پرۆگرامه‌كان����ی‌ خوێندنی����ش به‌بازاڕی‌‬ ‫كاره‌وه‌ ببه‌س����ترێنه‌وه‌‪ .‬له‌الیه‌كی‌ تریش‬ ‫بۆ گه‌ش����ه‌پێدانی‌ توێژینه‌و‌هی‌ زانكۆیی‌‬ ‫النیك����ه‌م له‌ژماره‌ی����ه‌ك له‌زانك����ۆكان‬ ‫بودجه‌یه‌كی‌ تایب����ه‌ت ته‌رخان بكرێت‌و‬ ‫هه‌وڵ����ی‌ به‌رزكردن����ه‌وه‌ی‌ توان����ای‌‬ ‫مامۆس����تایان بدرێ����ت‌و گۆڕان����كاری‌‬ ‫له‌شێوازه‌كانی‌ وانه‌وتنه‌وه‌دا بكرێت‪.‬‬

‫ن���وری‌ یه‌كه‌م وه‌كو ناوه‌ك���ه‌ی‌ باوكی‌‬ ‫به‌س���ه‌عیدی‌ ژی���ا‌و چوارده‌ج���ار ب���و‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكوه‌زیران‪ ،‬هه‌رچی‌ ن���وری‌ دوه‌مه‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ببێته‌ مالكی‌ عێ���راق‌و چه‌ند‬ ‫ساڵێكی‌ تریش حكومی‌ ئه‌م واڵته‌ بكات‪.‬‬ ‫ن���وری‌ س���ه‌عید له‌س���اڵی‌ (‪)1887‬‬ ‫له‌ به‌غ���دا له‌دایكبوه‌‪ ،‬له‌نێوان س���ااڵنی‌‬ ‫(‪ 1930/3/23‬ت���ا ‪ )1958/5/1‬چوارده‌‬ ‫ج���ار بوه‌ته‌ س���ه‌رۆك وه‌زی���ران‪ .‬به‌اڵم‬ ‫مالیكی‌‪ :‬نوری‌ كامیل محه‌مه‌د حه‌س���ه‌ن‬ ‫ئه‌لمالیكی‌ له‌ (‪ )1950/6/20‬له‌قه‌زایه‌كی‌‬ ‫س���ه‌ر به‌پارێزگای‌ كه‌رب���ه‌ال له‌دایكبوه‌و‬ ‫ئێس���تا خولی‌ دوه‌می‌ سه‌رۆكایه‌تییه‌تی‌‌و‬ ‫ره‌نگه‌ بۆ خولێكی‌ دیكه‌ش خۆی‌ كاندید‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئایاری‌ په‌نجاو چوار‬ ‫س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر س���ه‌عید له‌پۆسته‌كه‌ی‌‬ ‫البرا‪ ،‬به‌اڵم له‌ (‪/20‬ئایار‪ )2006/‬مالیكی‌‬ ‫ب���ۆ یه‌كه‌م جار ب���وه‌ س���ه‌رۆكوه‌زیران‪.‬‬ ‫خولی‌ دووه‌می‌ س���ه‌رۆكوه‌زیرانی‌ سه‌عید‬ ‫ل���ه‌ (‪ )1938/12/25‬ده‌س���تی‌ پێكردو‬ ‫ل���ه‌ (‪ )1940/3/31‬كۆتایه���ات‪ .‬هه‌رچی‌‬ ‫مالیكییه‌ ل���ه‌ (‪ )2010/11/25‬به‌فه‌رمی‌‬ ‫بۆ پێكهێنانی‌ خولی‌ دوه‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫حكومه‌ت راس���پێررا‪ .‬خه‌ریكبو له‌مانگی‌‬ ‫ئازاری‌ ئه‌مس���اڵدا كوتل���ه‌ی‌ عه‌الوی‌ –‬ ‫بارزان���ی‌‪ -‬موقت���ه‌دا‪ ،‬كۆتای���ی‌ به‌ماوه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای���ی‌ دوه‌م���ی‌ بهێن���ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هاوپه‌یمانی‌ تاڵه‌بانی‌‌و ئێران خۆی‌ له‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ رزگاركرد‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مالیكی‌ خاوه‌نی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫ماس���ته‌ره‌ له‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬به‌اڵم نوری‌‬ ‫سه‌عید ئاماده‌یی‌ سه‌ربازی‌ ته‌واوكردوه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا كه‌ مالیكی‌ كه‌س���ێكی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ نه‌ب���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌س���ااڵنی‌‬ ‫هه‌ش���تاكاندا له‌س���وریا بوه‌ته‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫"نوسینگه‌ی‌ جیهادی‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌"‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌رپرس بوه‌ له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و رێكخستنی‌‬ ‫چاالكییه‌كانی‌ پارته‌كه‌ی‌ له‌ناو عێراقدا‪.‬‬ ‫س���ه‌عید له‌هه‌رێمی‌ حیج���از خزمه‌تی‌‬ ‫سه‌ربازی‌ بۆ عوسمانییه‌كان به‌جێهێناوه‌‪،‬‬ ‫ئاش���نایه‌تی‌‌و نزیكایه‌تییه‌ك���ی‌ باش���ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بنه‌ماڵ���ه‌ی‌ پادش���ایه‌تی‌ عێراق‬ ‫هه‌بوه‌‪ .‬نوری‌ مالیكیش له‌س���وریاو ئێران‬ ‫له‌ریزه‌كان���ی‌ حیزب���ی‌ ده‌ع���وه‌دا بوه‌ته‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و به‌شداری‌ هه‌مو‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ ئۆپۆزس���یۆنی‌ عێراقی‌‬ ‫ی واڵت له‌قۆناغی‌‬ ‫له‌كوردس���تان‌و ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫پێش روخانی‌ س���ه‌دام حس���ێندا كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌و هۆیه‌وه‌ ئاشنایه‌تییه‌كی‌ باشی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسه‌ سیاس���ییه‌كان ‌ی ئێستای‌ عێراق‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ هه‌ندێكیان ئێس���تا بونه‌ته‌‬ ‫ركابه‌رو نه‌یاری‌‪.‬‬ ‫نوری‌ س���ه‌عید به‌یه‌كێك له‌دۆس���تانی‌‬ ‫به‌ریتانیاو سیاس���ه‌تی‌ رۆژئ���اوا له‌عێراق‬ ‫له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌درا‪ ،‬هه‌میش���ه‌ تۆمه‌ت���ی‌‬ ‫پاش���كۆیه‌تی‌‌و كلكایه‌ت���ی‌ به‌ریتانی���ای‌‬ ‫به‌دواوه‌بو‪ ،‬بڕواشی‌ وابو به‌بێ‌ پشتبه‌ستن‬ ‫به‌به‌ریتانی���ا یان واڵتێك���ی‌ زلهێز‪ ،‬واڵت‬ ‫بنی���اد نانرێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌م���ه‌ش وایكردوه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام له‌به‌ریتانی���اوه‌ نزیكبێ���ت‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ مالیكییه‌ به‌كه‌س���ێكی‌ زۆر نزیك‬ ‫له‌ئێران داده‌نرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ س���ه‌ره‌تا‬ ‫ك���وردو ئه‌مه‌ریكی‌‌و س���وننه‌كان له‌داخی‌‬ ‫جه‌عفه‌ری‌ بۆ خولی‌ یه‌كه‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫حكومه‌ت پش���تیوانیانكرد‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫پش���ت به‌ئێران‌و پاره‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫ده‌به‌س���تێت‌و كرداره‌كان���ی‌ ئاماژه‌ن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌بێ‌ پش���تیوان ‌ی ئێران ناتوانێت‬ ‫له‌حكومكردن به‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫س���ه‌عید به‌روخسار كه‌س���ێكی‌ جدی‌‌و‬ ‫توڕه‌ بوه‌‪ ،‬بۆ به‌دیهێنانی‌ خواسته‌كانیشی‌‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ ج���دی‌ له‌ركاب���ه‌رو نه‌یاره‌كانی‌‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬له‌ئێستاش���دا هه‌مان خه‌س���ڵه‌ت‬ ‫به‌ئاشكرا به‌مالیكییه‌وه‌ دیاره‌‪.‬‬ ‫س���ه‌عید به‌یه‌كێ���ك له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌‬ ‫په‌یمان���ی‌ به‌غدا داده‌نرێت كه‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫(‪ )1955‬له‌نێ���وان به‌ریتانی���او عێ���راق‌و‬ ‫توركی���او ئێ���ران‌و پاكس���تان واژۆكرا‪.‬‬ ‫مالیكیی���ش له‌كۆتایی‌ س���اڵی‌ (‪)2008‬‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا‬ ‫رێكه‌وتنامه‌ی‌ س���تراتیژ ‌‬ ‫واژوك���رد‪ ،‬ب���ۆ رێكخس���تنی‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫كشانه‌وه‌ی‌ سوپای‌ ئه‌مریكا‪.‬‬ ‫خاڵی‌ جیاوازی‌ نێ���وان ئه‌م دو نورییه‌‬ ‫كۆتایی‌ ژیانیانه‌‪ ،‬س���ه‌عید چه‌ند رۆژێك‬ ‫دوای‌ به‌رپابون���ی‌ شۆڕش���ی‌ (‪/14‬‬ ‫ته‌مموز‪ )1958/‬له‌روداوێكی‌ ته‌مومژاویدا‬ ‫ك���وژرا‪ ،‬ب���ه‌اڵم مالیك���ی‌ كه‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫(‪ )1979‬فه‌رمان���ی‌ له‌س���ێداره‌دانی‌ بۆ‬ ‫ده‌رچو‪ ،‬توانی‌ خۆی‌ ده‌رباز بكات‌و بچێته‌‬ ‫سوریا‪ .‬له‌ (‪ )2006‬واژوی‌ له‌سه‌ر بڕیاری‌‬ ‫له‌سێداره‌دانی‌ س���ه‌دام كردو ده‌ستوبرد‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌شی‌ جێبه‌جێكرد‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )350‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/6‬‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫فه‌ره‌یدون عه‌بدولقادر پێشتر‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫بوه‌‌و بۆماوه‌یه‌ك پۆستی‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌‌و وه‌زیری‌ ناوخۆی‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نزیكه‌ی‌ هه‌شت ساڵه‌ وازی‌‬ ‫له‌كاری‌ حیزبایه‌تی‌ هێناوه‌و له‌ئێستادا‬ ‫وه‌ك بازرگانێك كارده‌كات‪ .‬ئه‌و‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا چۆنێتی‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبونی‌ خۆی‌‌و چه‌ند‬ ‫سه‌رنجێك له‌سه‌ر ئابوری‌ ئه‌مڕۆی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌خاته‌رو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬با یه‌كه‌م پرسیارمان له‌باره‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبون���ی‌ خۆته‌وه‌ بێت‪ ،‬چۆن‌و‬ ‫به‌ چ رێگایه‌ك ده‌وڵه‌مه‌ند بویت؟‬ ‫فه‌ره‌ی���دون عه‌بدولقادر‪ :‬وابزانم ئێوه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���د‌و خۆش���گوزه‌رانیتان له‌ال‬ ‫تێكه‌ڵبوه‌‌و به‌یه‌ك شتی‌ ده‌زانن‪ ،‬كاكه‌‬ ‫من خۆش���گوزه‌رانم‌و حاڵێكی‌ باشم بۆ‬ ‫م���اڵ‌و منداڵم دابینك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫له‌و س���ااڵنه‌ی‌ دواییدا ئوتێل (سۆما)م‬ ‫بۆ كوڕێكم دانا پاش���ان سوتا‌و توشی‌‬ ‫زیان���ی‌ یه‌ك له‌دوای‌ ی���ه‌ك هاتم‪ ،‬ئیتر‬ ‫پ���اره‌ی‌ كاش���م نه‌ما‪ ،‬ب���ه‌اڵم جێگه‌ی‌‬ ‫حه‌وانه‌وه‌ی‌ باش‌وخانوی‌ نایابم بۆ ماڵ‌و‬ ‫منداڵ���م دابین كردوه‌‪ .‬له‌س���اڵی‌ ‪2003‬‬ ‫دا ده‌س���تم له‌پۆس���تی‌ وه‌زیری‌ ناوخۆ‬ ‫كێشایه‌وه‌‪ ،‬پاش���ان له‌‪2005‬دا ده‌ستم‬ ‫له‌پۆس���تی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫هه‌مو كارێكی‌ حیزبی‌ كێشایه‌وه‌ له‌ماڵی‌‬ ‫خۆم دانیش���تم خه‌ریكی‌ كاسپی‌ بوم‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ب���و كۆمپانیایه‌كم به‌ناوی‌ (كوك)‬ ‫ه‌ دامه‌زران���د‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌و كاته‌وه‌ هیچ‬ ‫كارێك���ی‌ به‌ڵێنده‌رایه‌ت���ی‌‌و بازرگانیم‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێم نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌یارمه‌تی‌ كاك فاروقی‌ مه‌ال مسته‌فا‪،‬‬ ‫كه‌ هاوڕێیه‌كی‌ دێرینم���ه‌‌و (ماڵی‌ ئاوا‬ ‫بێت)‪ ،‬س���ێ‌ مۆتێلم دان���ا خانویه‌كه‌م‬ ‫به‌ك���رێ‌ گ���رت ب���ۆ میوانه‌كان���ی‌‌و‬ ‫كارمه‌ند‌و پس���پۆڕ‌و ئه‌ندازیارانی‌ بیانی‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ چیمه‌نتۆ‌و ئاسیاس���ێڵ‌و‬ ‫به‌ناوی‌ موتێل (ئاالن‌و شه‌هاب‌و ئارام)‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ قازانجی‌ خۆی���ان كردوه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وانه‌ پێشتر خانویه‌كی‌ ته‌واونه‌كراوم‬ ‫به‌(‪ 115‬هه‌زار دیناری‌ سویس���ری‌) له‌‬ ‫پیاوێكی‌ ناس���راوی‌ ئه‌م شاره‌ كڕی‌ كه‌‬ ‫ئه‌و كات���ه‌ نه‌یئه‌كرده‌ ‪8‬ه���ه‌زار دۆالر‬ ‫ت���ه‌واوم كرد پاش���ان چه‌ند س���اڵێك‬ ‫به‌ئاش���كرا فرۆش���تمه‌وه‌ به‌كونسوڵی‌‬ ‫ئێرانی‌ به‌ (نیو ملیۆن دۆالر)‪ .‬جارێكی‌‬ ‫تری���ان له‌چه‌ند ش���وێنێكی‌ جیاجیای‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌(توانای‌ شێخ ره‌زا) كه‌الی‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ناس���راوه‌‌و خزمێكی‌‬ ‫تری‌‪ ،‬هه‌ندێ‌ زه‌وی‌‌و خانوم كڕی‌ پاش‬ ‫دوساڵ به‌قازانجێكی‌ زۆر فرۆشتمنه‌وه‌‪،‬‬

‫►‬

‫فه‌ره‌یدون عه‌بدولقادر له‌باره‌ ‌ی چۆنێت ‌ی ده‌وڵه‌مه‌ندبونی‌‌و‬ ‫قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌ ته‌قینه‌وه‌كه‌ ‌ی سلێمان ‌ی پااڵس ده‌دوێ‌‬ ‫فه‌ره‌یدون عه‌بدولقادر‬

‫‪ 400‬ملیۆن دینار‬ ‫ی‬ ‫بۆ قه‌ره‌بو ‌‬ ‫زیانه‌كانی‌ ئوتێله‌ك ‌ه‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‌و بۆ‬ ‫من نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو بۆ‬ ‫خاوه‌نی‌ ئوتێله‌كه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ دیار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ه‌‬ ‫خاوه‌نه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ گشتییه‌‌و‬ ‫من كرێچی‌ ئه‌وانم‬ ‫له‌ئێ���ران خزمێك���ی‌ نزیك���م هه‌ی���ه‌‬ ‫(بورجس���ازێكی‌) ناس���راوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵیدا‬ ‫كاری‌ ته‌الرسازیم كردوه‌ تا ئه‌م دواییه‌‬ ‫به‌رده‌وام بوم‪ ،‬له‌وانه‌ش قازانجی‌ باشم‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬كارم ب���ۆ كۆمپانی���ای‌ به‌ڕێز‬

‫ی‬ ‫ی حه‌ز ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌كاسپی‌و‬ ‫بازرگانییكردنه‌‪،‬‬ ‫راست وایه‌ ك ‌ه‬ ‫ی حیزبی‌‌و‬ ‫پۆست ‌‬ ‫حكومی‌ وه‌رنه‌گرێت‬ ‫له‌چه‌مچه‌ماڵ‌و گوندی‌ لوبنانی‌‌و له‌گرین‬ ‫سیتی‌‌و له‌راپه‌ڕین نزیكه‌ی‌ ‪ 400‬خانوم‬ ‫بۆ كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وت���رێ‌ له‌لوبنانیش كاری‌‬

‫* ل ‌ه ‪ 1947/10/12‬له‌دایكبوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫له‌‪ 1970‬تێكه‌اڵو ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‌ بوه‌‪ ،‬له‌دامه‌زرێنه‌ران ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫ی ‪ 1976‬تا‪1979‬‬ ‫* له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌تی‌ به‌عس زیندان ‌‬ ‫له‌ال ‌‬ ‫بوه‌‬ ‫ی ‪ 1979‬بۆت ‌ه‬ ‫* له‌كۆتا ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و‪ ،‬له‌‪ 1982‬بۆت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫* ل ‌ه ‪ 1997‬تا ‪ 2001‬پارێزگار ‌‬ ‫سلێمانی‌ بوه‌‌و دواتر تا ‪2003‬‬ ‫وه‌زیری‌ ناوخۆ بوه‌‪ ،‬ل ‌ه ‪2005‬و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی حیزبی‌‌و حكوم ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫كێشاوه‌ته‌وه‌‌و ئێستا وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫خۆی‌ ده‌ڵێت خه‌ریك ‌‬ ‫بازرگانییه‌‪.‬‬ ‫خانوبه‌ره‌ت كردوه‌‪ ،‬وایه‌؟‬ ‫فه‌ره‌یدون عه‌بدولقادر‪ :‬به‌ڵێ‌ له‌لوبنان‬ ‫كار‌وكاسپی‌ خانوبه‌ره‌م كردوه‌‪ ،‬ئه‌توانن‬ ‫له‌بانك���ی‌ بازرگان���ی‌ عێراق���ی‌ له‌كاك‬ ‫دالوه‌ری‌ به‌رێوه‌به‌ری‌ بپرسن‪ ،‬كه‌ چه‌ند‬ ‫جار له‌لوبنانه‌وه‌ پاره‌ی‌ باشم هێناوه‌ته‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ هه‌ر له‌منداڵییه‌وه‌‬ ‫ح���ه‌زم له‌كاس���پی‌ ك���ردوه‌و كردومه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌زیندان به‌شاهیدی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌س‪ ،‬وه‌ك ئاسۆ شێخ نوری‌‌و ئاوات‬ ‫عه‌بدولغه‌فورو چه‌ندینی‌ تر هه‌مو رۆژێك‬ ‫كاری‌ زۆر باشم كردوه‌ قازانجی‌ زۆریشم‬ ‫لێكردوه‌‪ ،‬جگ���ه‌ له‌زیندان به‌رهه‌مه‌كانم ‬ ‫له‌كۆگای‌ دیاری‌ بازاڕی‌ عه‌س���ری‌ الی‌‬ ‫كاك ئه‌حمه‌د چاوش���ین ئه‌فرۆشرا‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌زیندان هاتم���ه‌ده‌ر زیاتر له‌ ‪7‬هه‌زار‬ ‫دیناری‌ ئه‌و كاتم كۆكردبۆوه‌‪ ،‬ئه‌وده‌مه‌‬ ‫یه‌ك دینار ‪ 3‬دۆالر بو‪ ،‬به‌اڵم زیانیش���م‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ له‌ئوتێل س���لێمانی‌‬ ‫پ���ااڵس زه‌ره‌رم ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ ئه‌م‬ ‫میوانخانه‌ گه‌وره‌ی���ه‌ ‪7‬میوانی‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫له‌رۆژانی‌ جه‌ژن���دا له‌‪ 14‬میوان تێپه‌ڕی‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ مش���تێك له‌خه‌روارێك‪،‬‬ ‫الم ش���ه‌رم نیی���ه‌ كه‌ش���فی‌ حس���اب‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌م���و كه‌س ه���ه‌ق‌و ره‌وایه‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌شم له‌به‌رده‌می‌ هه‌ر ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫دادوه‌ریدا به‌به‌ڵگه‌وه‌ نیش���انی‌ بده‌م‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆ زانیاریتان‪ ،‬له‌س���اڵی‌ ‪1974‬وه‌‬ ‫كارمه‌ندب���وم له‌ س���لێمانی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌به‌غ���دا‌و كه‌رك���وك كارم ك���ردوه‌ له‌‬ ‫رومادی‌ نه‌فی‌ بوم‪ ،‬له‌ئێران‌و ئێراقیش‬

‫زیندان���ی‌ سیاس���ی‌ ب���وم‪ ،‬بڕوانامه‌ی‌‬ ‫به‌كالۆریسم له‌كۆمه‌ڵناسیدا هه‌یه‌‌و جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ بڕوانامه‌ی‌ كورت كورتی‌ چڕ‌وپڕی‌‬ ‫زانكۆی‌ كۆلۆمبی���ای ئه‌مه‌ریكیم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تاش راوێژكاری‌ ئاب���وری‌ گروپی‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ ‪ upm‬ی‌ به‌ریتانیم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ی‌ زۆر باس‬ ‫له‌قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ت ده‌كرێ‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ته‌قینه‌وه‌كه‌ی‌ به‌رده‌م سلێمانی‌ پااڵس‪،‬‬ ‫كه‌ به‌فه‌رمانی‌ تاڵه‌بانی‌ بڕی‌ ‪ 400‬ملیۆن‬ ‫دینارت پێدراوه‌‪ ،‬ئه‌و قه‌ره‌بوه‌ به‌پێی‌ چ‬ ‫یاسایه‌ك بوه‌؟‬ ‫فه‌ره‌ی���دون عه‌بدولقادر‪ :‬دی���اره‌ له‌‬ ‫‪ 2008/3/10‬دا ئ���ه‌و ئوتێل���ه‌ ب���ه‌ر‬ ‫په‌المارێكی‌ تیرۆریستی‌ كه‌وت‪ ،‬زیانێكی‌‬ ‫زۆری‌ به‌ركه‌وت له‌وانه‌‪ ،‬زیانی‌ نه‌هاتنی‌‬ ‫می���وان به‌هۆی‌ نۆژنكردن���ه‌وه‌‌و ترس‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا مانگانه‌ خه‌رجی‌ كرێ‌‌و‬ ‫موچه‌‌و كاره‌با‌و شتی‌ تریشمان هه‌بو كه‌‬ ‫رۆژانه‌ ‪ 200‬ملی���ۆن دینا زیاتر بو‪ ،‬به‌و‬ ‫حاڵه‌شه‌وه‌ كرێی‌ خۆمان ئه‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌بو‬ ‫مام جه‌الل (ماڵی‌ ئاوا بێت) له‌ رێگای‌‬ ‫چه‌ند براده‌رێكه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئێستا زۆرینه‌یان‬ ‫له‌به‌رپرس���ه‌ بااڵكانی‌ گۆڕانن‪ ،‬وه‌اڵمی‌‬ ‫ب���ۆ ناردین كه‌ حكوم���ه‌ت قه‌ره‌بومان‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش له‌عێراقدا‬ ‫بڕیارێك هه‌یه‌ كه‌ زیانلێكه‌وتوانی‌ كاره‌‬ ‫تیرۆریس���تییه‌كان قه‌ره‌بو ده‌كرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بو دوای‌ دروستبونی‌ لیژنه‌یه‌ك كه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ زۆرین���ه‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌ تێدابو‬ ‫زیان���ه‌كان به‌‪1‬ملی���ار‌و ‪ 625‬ملی���ۆن‌و‬

‫‪ 649‬ه���ه‌زار‌و ‪ 884‬دین���ار خه‌مڵێنرا‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجامدا به‌نوس���راوی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیرانی‌ ژماره‌ ‪ 4349‬له‌‬ ‫‪2008/4/28‬دا به‌ واژۆی‌ سه‌رۆكی‌ دیوان‬ ‫(د‪ .‬نوری‌ عوس���مان عه‌بدولره‌حمان)‬ ‫نوس���راوێك كرا بۆ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ داواك���را لیژنه‌یه‌ك‬ ‫دروست بكرێت بۆ دیاریكردنی‌ زیانه‌كان‪،‬‬ ‫دوای‌ دروستبونی‌ لیژنه‌كه‌‪ ،‬به‌نوسراوی‌‬ ‫فه‌رم���ی‌ زیانه‌كان نێررا بۆ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪ ،‬به‌اڵم كاك عومه‌ر‬ ‫فه‌تاح كه‌ س���ه‌رۆك وه‌زی���ران بو رازی‌‬ ‫نه‌ب���و هیچ خه‌رج بكات‪ ،‬ئێ‌ له‌واڵتێكدا‬ ‫كه‌ بیمه‌ نه‌ب���ێ‌ له‌حكومه‌ت زیاتر چی‌‬ ‫رێگایه‌ك���ی‌ تر هه‌یه‌ تا داوای‌ قه‌ره‌بوی‌‬ ‫لێبكرێ���ت؟ منی���ش الی‌ م���ام جه‌الل‬ ‫ش���كاتم كرد ئه‌ویش (ماڵی‌ ئاوابێت)‬ ‫فه‌رمانیدا بڕی‌ ‪ 400‬هه‌زار دۆالر یاخود‬ ‫‪ 400‬ملیۆن دینار ب���ۆ زیانی‌ ئوتێله‌كه‌‬ ‫ته‌رخان بكرێت‪ ،‬دیاره‌ ئه‌و پاره‌یه‌ش بۆ‬ ‫من نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو بۆ خاوه‌نی‌ ئوتێله‌كه‌یه‌‬ ‫كه‌ دی���اره‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌ ه���ی‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫گش���تییه‌‌و من كرێچ���ی‌ ئه‌وانم‪ ،‬منیش‬ ‫له‌وه‌دا توشی‌ زیانی‌ گه‌وره‌بوم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ده‌گونجێ‌ سیاسه‌تمه‌دار‬ ‫كاری‌ بازرگانی‌ ب���كات؟ به‌جۆرێكی‌ تر‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���انه‌ی‌ له‌ئێستادا پۆستی‌‬ ‫حكوم���ی‌‌و حیزبییان هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا خه‌ریك���ی‌ كاری‌ بازرگانیش بن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ تا چه‌ند ره‌وایه‌؟‬ ‫فه‌ره‌یدون عه‌بد‌ولقادر‪ :‬نه‌خێر ناشێ‌‌و‬

‫ی‬ ‫به‌یارمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كاك فاروق ‌‬ ‫مه‌ال مسته‌فا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هاوڕێیه‌ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫دێرینمه‌‪ ،‬س ‌‬ ‫مۆتێلم دانا‬ ‫ناكرێ‌ خزمه‌تی‌ گه‌ل‌و نیشتمان له‌گه‌ڵ‬ ‫ته‌ق���ه‌الی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند ب���ون‌و بازرگان ‌‬ ‫ی‬ ‫تێكه‌ڵبكرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ حه‌زی‌ له‌كاسپی‌و‬ ‫بازرگانیكردنه‌ راس���ت وایه‌ كه‌ پۆستی‌‬

‫حیزب���ی‌‌و حكومی‌ وه‌رنه‌گرێ���ت وازی‌‬ ‫لێبێنێ‌ بۆ ئه‌و كه‌س���ان ‌هی‌ كه‌ به‌راست ‌‬ ‫ی‬ ‫خزم���ه‌ت ده‌كه‌ن‌و بوار ن���اده‌ن ناویان‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵییه‌وه‌ بگلێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬نمونه‌ی‌ كه‌سانی‌ وا ده‌بینی‌‪،‬‬ ‫كه‌ پۆستی‌ حیزبی‌‌و حكومییان هه‌بێت‌و‬ ‫خه‌ریكی‌ كاری‌ بازرگانییش بن؟‬ ‫فه‌ره‌ی���دون عه‌بدولق���ادر‪ :‬ئه‌م���ه‌‬ ‫پرسیارێكی‌ س���ه‌خته‌‪ ،‬ره‌نگه‌ هه‌م بێ‌‬ ‫ده‌نگی‌ ج���وان نه‌بێت‪ ،‬ه���ه‌م بوختان‬ ‫به‌خه‌ڵك كردن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ به‌ش���ێكی‌‬ ‫زۆری‌ له‌وان���ه‌ی‌ تۆ مه‌به‌س���ته‌ پیاوی‌‬ ‫تێكۆش���ه‌رن‌و ته‌مه‌نێك���ی‌ زۆری���ان‬ ‫ب���ه‌ مه‌س���ه‌له‌ ره‌واكان���ی‌ گه‌له‌كه‌مان‬ ‫به‌خش���یوه‌‪ ،‬ناتوانم به‌هه‌ره‌مه‌كی‌ ته‌قه‌‬ ‫له‌ تاریك���ی‌ بكه‌م‪ ،‬ئه‌م���ڕۆش ره‌ش‌و‬ ‫سپی‌ تێكه‌ڵ بوه‌ پڕ‌وپاگه‌نده‌ی‌ بێبنه‌ما‬ ‫زۆر له‌راستییه‌كانی‌ شێواندوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌توان���م بیڵێم ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌كرێت‬ ‫راس���تی‌ له‌پڕ‌وپاگه‌ن���ده‌ جیابكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌ه���ۆی‌ لێپێچین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ بێت‪ ،‬یا الیه‌نێكی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت په‌یداب���كات‌و له‌هه‌مو ئه‌و‬ ‫دیاردان���ه‌ بپێچێت���ه‌وه‌ تابزانرێت هه‌ر‬ ‫كه‌سه‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌تی‌ له‌كوێی‌ هێناوه‌‌و‬ ‫چۆن په‌یدایكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاخ گه‌ر ئه‌و‬ ‫بكرێ‌‪ ،‬ئێس���تا هه‌ر بێ‌ پ���ا ئه‌گرێته‌وه‌‬ ‫ی���ا پاداری���ش ئه‌خاته‌ ژێ���ر گیر‌وگاز!‬ ‫دیاره‌ ئه‌م دیاردان���ه‌ هه‌مویان كاتین‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌شه‌كردنی‌ كۆمه‌ڵ‌و سیسته‌می‌‬ ‫سیاسیدا زۆر كه‌م ئه‌بێته‌وه‌‌و ئه‌بێ‌ هیوا‬ ‫به‌گه‌شه‌كردن ببه‌سترێ‌ ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬قس���ه‌یه‌كی‌ زۆر له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫ناش���ه‌فافی‌ گرێبه‌س���ت ‌ه نه‌وتیی���ه‌كان‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌وت���رێ‌ گه‌نده‌ڵی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت هه‌ندێج���ار كاربه‌ده‌س���تانی‌‬ ‫به‌غ���داش له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬هێرش ده‌كه‌نه‌‬ ‫سه‌ر ئه‌دای‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬قسه‌ی‌‬ ‫تۆ له‌وباره‌یه‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫فه‌ره‌ی���دون عه‌بدولقادر‪ :‬له‌ش���ه‌ڕی‌‬ ‫به‌غدا‌و هه‌رێم ناتوانم قسه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫به‌غدا بس���ه‌لمێنم‪ ،‬چونكه‌ له‌وه‌ ده‌گه‌م‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ بیانویه‌كه‌ به‌ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ئه‌گرێ‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كانمان به‌ه���ۆی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ ئه‌نجام بده‌ین‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانی���ای‌ گ���ه‌وره‌‌و كاریگه‌ر مۆریان‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا قس���ه‌ی‌ ك���ه‌س ناتوانێ‌‬ ‫هیچ بڕوش���ێنێ‌‪ ،‬له‌و قۆناغ���ه‌دا ئه‌وه‌‬ ‫گرنگ���ه‌ چ���ۆن بتوانین ن���ه‌وت وه‌ك‬ ‫چه‌كێكی‌ كاریگه‌ر بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گه‌ل‬ ‫به‌كاربهێنی���ن‪ ،‬باش وای���ه‌ كۆمپانیای‌‬ ‫زه‌به‌الحی‌ واڵتانی‌ گه‌ور‌ه له‌پرۆسه‌كانی‌‬ ‫په‌ترۆڵ‌و سه‌نعه‌تی‌ په‌ترۆڵه‌وه‌ بگلێنین‪،‬‬ ‫كارێكی‌ وه‌ها بكه‌ین به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌وانه‌‬ ‫ی گه‌له‌كه‌مانه‌وه‌‬ ‫ببه‌ستین به‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫به‌شه‌فاف‌و یاسایی‌ ئه‌نجامی‌ بده‌ین‪.‬‬

‫پسوڵه‌ی كاره‌باو چۆنێتی ئه‌ژماركردنی نرخی وزه‌ی كاره‌با‬ ‫ یاسین حه‌سه‌ن كه‌ریم‬ ‫ ماسته‌ر له‌ ئه‌ندازیاریی كاره‌با‬ ‫مافێك���ی س���ه‌ره‌تایی‌و یاس���ایی هه‌ر‬ ‫كڕیارێك���ه‌ نرخ���ی ئ���ه‌و كه‌لوپ���ه‌ل‌و‬ ‫پێداویس���تیانه‌ بزانێت كه‌ پێویس���تی‬ ‫پێیه‌تی تا بتوانێت به‌قه‌د به‌ڕه‌ی خۆی‬ ‫پێ ڕابكێشێ‌و حیسابی گیرفانی خۆی‬ ‫بكات‪ ،‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و پێداویس���تییه‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌ك���ی س���ه‌ره‌كی وه‌ك‬ ‫وزه‌ی كاره‌با بێت (كه‌ له‌م سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫هیچ ك���ه‌س ناتوانێت ده‌س���تبه‌رداری‬ ‫به‌كارهێنان���ی بێ���ت) ئ���ه‌وا بێگومان‬ ‫بون���ی‌ زانیاری���ی‌و دات���ا الی‌ هاواڵتی‌‬ ‫پێویس���تییه‌كه‌ی‌ زیاتر ده‌بێت‪ .‬لێره‌وه‌‬ ‫ئه‌ركی وه‌زاره‌ت���ی كاره‌بایه‌ كه‌ زانیاری‬ ‫ته‌واو و دروس���ت له‌باره‌ی نرخی وزه‌ی‬ ‫كاره‌با بداته‌ هاواڵتیان‌و ده‌بو له‌رابردودا‬ ‫ئه‌م كاره‌ له‌الیه‌نی ده‌زگای به‌رپرس���ی‬ ‫ئه‌و بواره‌ كاری پێویستی بۆ بكرایه‌‪.‬‬ ‫كاتێ���ك بابه‌تی (پێ���وه‌ری زیره‌ك‬ ‫= دزینی زی���ره‌ك)م له‌ ژماره‌ ‪ 345‬ی‬ ‫رۆژی ‪ 2012/10/2‬ی رۆژنام���ه‌ی‌ ئاوێنه‌‬ ‫خوێنده‌وه‌ به‌پێویستم زانی ئه‌م بابه‌ته‌‬ ‫بنوس���م له‌به‌رئه‌وه‌ی نوسه‌ری بابه‌ته‌كه‌‬ ‫به‌ڕێز كاك ته‌یب جه‌بار الی رون نه‌بوه‌‬ ‫ورده‌كاری نرخ���ی وزه‌ی كاره‌با چۆنه‌و‬ ‫سیس���تمی (ته‌ساعودی) چییه‌و بۆچی‬

‫په‌یڕه‌و ده‌كرێ���ت‪ ،‬كه‌ بێگومان نه‌بونی‬ ‫سه‌رچاوه‌ الی به‌رێزیان‌و ده‌ستنه‌كه‌وتنی‬ ‫زانیاری سه‌ره‌ڕای هه‌وڵدان (وه‌ك خۆی‬ ‫باس���ی ده‌كات) ه���ۆكاری ئ���ه‌و هه‌ڵه‌‬ ‫تێگه‌یشتنه‌یه‌‪.‬‬ ‫سیستمی نرخی (ته‌ساعودی) چۆنه‌؟‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بمانه‌وێ���ت وه‌اڵم���ی ئ���ه‌م‬ ‫پرس���یاره‌مان ده‌س���تبكه‌وێت پێویست‬ ‫ده‌كات ورده‌كاری ئه‌و سیستمی نرخه‌ی‬ ‫ئێس���تا له‌هه‌رێمی كوردستان بۆ وزه‌ی‬ ‫كاره‌ب���ا كاری پێده‌كرێت‌و به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫پله‌به‌ندییه‌ ش���اره‌زابین‌و المان رونبێت‬ ‫مه‌به‌س���ت له‌سیس���تمی‌ (ته‌ساعودی)‬ ‫چییه‌و بۆچی ئه‌م سیس���تمه‌ له‌هه‌رێم‌و‬ ‫عێراق‌و زۆر شوێنی تر به‌كارده‌هێنرێت‌و‬ ‫پاش���انیش رونبێته‌وه‌ ئایا ده‌گونجێت‌و‬ ‫لۆجیكییه‌ داوای البردنی ئه‌م سیستمه‌‬ ‫بكرێت؟‬ ‫ئه‌و سیس���تمی نرخ���ه‌ی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان بۆ هاوبه‌ش���ی مااڵن كاری‬ ‫پێده‌كرێت له‌س���اڵی ‪ 2009‬وه‌ تائێستا‬ ‫به‌م جۆره‌یه‌ (‪ - KWh‬یه‌كه‌ی پێوانه‌ی‬ ‫وزه‌ی كاره‌بای���ه‌ وات���ه‌ كیل���ۆ وات ‪-‬‬ ‫سه‌عات)‪(*:‬خـشتەی ‪)1‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م خش���ته‌یه‌دا *(خـشتەی‬ ‫‪ )1‬هاتوه‌ ته‌نها نرخی جۆری هاوبه‌شی‬ ‫مااڵن���ه‌و نرخی جۆره‌كان���ی بازرگانی‌و‬

‫پیشه‌سازی‌و‪ ..‬هتد جیاوازه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك له‌خش���ته‌كه‌دا دی���اره‌ ه���ه‌ر‬ ‫هاوبه‌ش���ێك تا ‪ 450‬یه‌ك���ه‌ له‌مانگێكدا‬ ‫به‌كاربهێنێت‪ ،‬بۆ هه‌ر یه‌كه‌یه‌ك ته‌نها ‪15‬‬ ‫دیناری بۆ ئه‌ژمار ده‌كرێت‪ ،‬به‌مانایه‌كی‬ ‫ت���ر بۆ هه‌ر رۆژێ���ك ‪ 15‬یه‌كه‌ به‌نرخی‬ ‫‪ 15‬دین���ار ئه‌ژمار ده‌كرێ���ت (بۆ هه‌ر‬ ‫یه‌كه‌یه‌ك)‪ .‬له‌قۆناغ���ی دواترداو ئه‌گه‌ر‬ ‫هاوبه‌شێك زیاتر له‌‪ 450‬یه‌كه‌ی كاركرد‬ ‫تا ‪ 900‬یه‌كه‌ ئه‌وا نرخی ئه‌و به‌شه‌ی به‌‬ ‫‪ 20‬دینار بۆ ئه‌ژمار ده‌كرێت‪ ،‬واته‌ زیاتر‬ ‫له‌ ‪ 15‬یه‌ك���ه‌ له‌رۆژێكدا تا ‪ 30‬یه‌كه‌ به‌‬ ‫‪ 20‬دینار ئه‌ژمار ده‌كرێت‪.‬‬ ‫وه‌ك نمونه‌ هه‌مان پس���وڵه‌ی ژماره‌‬ ‫‪ 2‬ی بابه‌ته‌ك���ه‌ی كاك ته‌ی���ب ب���اس‬ ‫ده‌كه‌ین‪:‬‬ ‫ئه‌م پسوڵه‌یه‌ كه‌ بۆ ‪ 349‬رۆژ هاتۆته‌وه‌‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌ی ئه‌ژماركردنه‌ك���ه‌ی به‌م‬ ‫جۆره‌یه‌‪:‬‬ ‫كۆی یه‌كه‌ی كاركراو ده‌كاته‌‪:‬‬ ‫‪ 23580 = 17065 – 40645‬یه‌كه‌ی‬ ‫وزه‌ی كاره‌با كاركراوه‌ له‌و ماوه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫‪ 5235 = 15 × 349‬یه‌كه‌ له‌رۆژێكدا‬ ‫ب���ه‌ ‪ 15‬دین���ار ئه‌ژمارده‌كرێ���ت (واته‌‬ ‫‪ 78525 = 15 ×5235‬دینار)‪.‬‬ ‫‪ 5235 = 15 × 349‬یه‌كه‌ له‌رۆژێكدا‬ ‫ب���ه‌ ‪ 20‬دین���ار ئه‌ژمارده‌كرێ���ت (واته‌‬ ‫‪ 104700=20×5235‬دینار)‪.‬‬

‫‪ 6980 = 20 × 349‬یه‌كه‌ له‌رۆژێكدا‬ ‫به‌ ‪ 35‬دین���ار ئه‌ژمارده‌كرێ���ت (واته‌‬ ‫‪ 244300 =35×6980‬دینار)‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و یه‌كانه‌ی كه‌ ماونه‌ته‌وه‌ ده‌كاته‌‪:‬‬ ‫‪)6980 + 5235 + 5235( – 23580‬‬ ‫= ‪ 6130‬یه‌ك���ه‌ و هه‌ر یه‌كه‌یه‌ك به‌ ‪60‬‬ ‫دینار ئه‌ژمار ده‌كرێ���ت (واته‌ ‪×6130‬‬ ‫‪ 367800 = 60‬دینار)‪.‬‬ ‫كۆی س���ه‌رجه‌م ئاس���ته‌كان ده‌كاته‌‬ ‫‪ 795325‬دینار‪.‬‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫دواكه‌وتنی پسوڵه‌ نابێته‌ هۆی زیادبونی‬ ‫بڕی پاره‌ له‌س���ه‌ر هاواڵت���ی‌و نه‌ دزی‬ ‫لێكردن‌و نه‌هیچ زی���اده‌ ئه‌ژماركردنێك‬ ‫له‌گ���ۆڕێ هه‌ی���ه‌و ئه‌ژماركردنه‌ك���ه‌‬ ‫به‌پێ���ی رۆژ ده‌كرێت وه‌ ئه‌م ش���ێوازی‬ ‫ئه‌ژماركردنه‌ له‌پێوه‌ره‌ كۆن‌و نوێیه‌كاندا‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا لێره‌دا گرنگی سیس���تمی‬ ‫(ته‌س���اعودی) ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ بریتیه‌‬ ‫له‌هاندان���ی هاواڵتیان ب���ۆ زیاده‌ڕه‌وی‬ ‫نه‌كردن له‌به‌كارهێنانی كاره‌باو به‌جۆرێك‬ ‫ڕێكخ���راوه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر ماڵێكی ئاس���ایی‬ ‫ته‌نها بۆ پێداویس���تییه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫وه‌ك روناككردن���ه‌وه‌و س���ه‌الجه‌و‬ ‫ته‌له‌فزیۆن‌و ئوتوو جلشۆر وزه‌ی كاره‌با‬ ‫به‌كاربهێنێت‪ ،‬ئه‌وا له‌ئاستی یه‌كه‌م یان‬ ‫دوه‌م تێپه‌ڕناكات‪ ،‬كه‌ ئه‌م شێوازه‌ هه‌م‬

‫*(خـشتەی ‪)1‬‬

‫*(خـشتەی ‪)2‬‬ ‫لۆجیكییه‌و هه‌م زانستی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی لێره‌دا گرنگه‌ باس���ی بكه‌ین‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ دواكه‌وتنی پس���وڵه‌ دو زیانی‬ ‫هه‌یه‌و پێویس���ته‌ كاری زیاتر بكرێت بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی به‌تایب���ه‌ت له‌پێوه‌ره‌‬ ‫نوێیه‌كاندا كه‌ كێش���ه‌ی ئه‌م هاواڵتییه‌و‬ ‫زۆر كه‌سی تریشه‌‪.‬‬ ‫زیانی یه‌ك���ه‌م له‌هاواڵتییه‌ كه‌ به‌هۆی‬ ‫دواكه‌وتنی پس���وڵه‌كه‌ پاره‌كه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫كه‌ڵه‌ك���ه‌ ده‌بێت (ب���ه‌اڵم وه‌ك بڕ هیچ‬ ‫زیاد ناكات)‪.‬‬ ‫زیانی دوه‌م له‌وه‌زاره‌تی كاره‌بایه‌ كه‌‬ ‫ه���ه‌م پاره‌كه‌ی زو پێن���اگات‌و هه‌میش‬

‫ده‌گونجێ���ت وه‌ك بڕ ك���ه‌م بكات‪ ،‬واته‌‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی بۆچونه‌كه‌ی كاك ته‌یب‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر مانگان���ه‌ پ���اره‌ كۆبكرێته‌وه‌‬ ‫ده‌گونجێ���ت بڕه‌كه‌ زیاد بكات له‌س���ه‌ر‬ ‫هاواڵتی‪.‬‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی نمونه‌یه‌ك بۆ ئه‌م بابه‌ته‌‬ ‫بێنینه‌وه‌ واباشه‌ تیشكێك بخه‌ینه‌ سه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان خواستی كاره‌باو كه‌ش‌و‬ ‫هه‌وا‪ .‬له‌پارێزگای س���لێمانی خواستی‬ ‫كاره‌ب���ا به‌مجۆره‌ بوه‌ ب���ۆ مانگه‌كانی‬ ‫ساڵی ‪(* :2011‬خـشتەی ‪)2‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫به‌ره‌و کۆشکی سپی‪..‬‬

‫ئۆباما یان رۆمنی‌؟‬

‫له‌نێوان دوو كاندیدا بڕیار ده‌ده‌ن‪:‬‬ ‫ی س���پیدا‬ ‫ئای���ا ئۆبام���ا له‌كۆش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌ یان رۆمنی‌ ده‌بێت ‌ه گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی سپی‌؟‬ ‫ی كۆشك ‌‬ ‫چوار ساڵی‌ ئاینده‌ ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئێمه‌ونانان له‌ئه‌مه‌ریكاشدا‬

‫ی زۆریش���مان‬ ‫ناژی���ن‌و ره‌نگه‌ به‌ش���ێك ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیمان هه‌ر به‌سیاسه‌ته‌و‌ه نه‌بێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و پیاو‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم سیاسه‌ت‌و بڕیاردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگه‌رییه‌كی‌ گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی س���پ ‌‬ ‫كۆشك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ژیانم���ان ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌زمون ‌‬

‫‪Romney‬‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌گه‌وره‌ بزنسمان‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار‌ه ناوداره‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی "حاكم ‌‬ ‫ته‌مه‌نی ‪ 65‬ساڵه‌‪ ،‬كوڕ ‌‬ ‫پێشووی‌ ویالیه‌تی‌ میشیغان"ه‌‪،‬‬ ‫به‌بنه‌ماڵه‌ یه‌كێك له‌پیشه‌و كاریان‬ ‫ی مه‌سیحییه‌ت بووه‌ ك ‌ه‬ ‫مژده‌ده‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مۆرمۆنن‪ ،‬رۆمن ‌‬ ‫سه‌ر به‌تائیفه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵگری‌ بڕوانامه‌ی‌ دكتۆرایه‌ له‌بوار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هارڤارد‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫یاسادا له‌زانكۆ ‌‬ ‫جێبه‌جێكاری‌ كۆمپانیای‌ باین‬ ‫ی‬ ‫كاپیتاڵ‌‪ ،‬ساڵی ‪ 1994‬بوو‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پیران‌‪ ،‬له‌نێوان سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2003‬تا ‪ 2007‬حاكمی‌ ویالیه‌ت ‌‬ ‫ماساشوستس بووه‌‪ ،‬خاڵی به‌هێزی‬ ‫میت رۆمنی ئه‌وه‌یه‌ ک ‌ه کۆماریخوازێکی‬ ‫میانره‌وو‌سه‌رمایه‌دارێکی به‌ئه‌زمون‌و‬ ‫سه‌رکه‌وتووه‌‪.‬‬

‫ئابور ‌ی گرنگه‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی‌ راپرس���ییه‌ك ك ‌ه س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫"راسمۆس���ن"ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ ئه‌نجانیداو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪%80‬ی‌ ده‌نگده‌ران‪ ،‬هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫ئاب���وری‌ به‌گرنگترین فاكت���ه‌ر ده‌زانن‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ واڵته‌كه‌یاندا‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ س���ه‌نته‌ره‌كه‌ "ئیسكات‬ ‫راسمۆس���ن" ئام���اژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ "گرنگترین مه‌س���ه‌ل ‌ه له‌هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌تیدا‪ ،‬ئابوری‌‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش‌و كاره‌‪ ،‬ئێس���تا نه‌ك ته‌نها به‌هۆ ‌‬ ‫بێكارییه‌و‌ه زۆرێك له‌خه‌ڵكی‌ نیگه‌رانن‪،‬‬ ‫ی ئه‌و كه‌سانه‌ش ك ‌ه‬ ‫ی ‪‌ %8‬‬ ‫به‌ڵكو نزیكه‌ ‌‬ ‫كاریان هه‌ی ‌ه نیگه‌رانن له‌وه‌ی‌ مومكین ‌ه‬ ‫ی كاره‌كه‌یان له‌ده‌ستبده‌ن"‪.‬‬ ‫به‌زووی ‌‬ ‫هه‌روه‌ها راسمۆس���ن جه‌خ���ت له‌و‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ جگه‌ له‌ئیش‌و كارو گیرفان‪،‬‬ ‫ی "ش���وێنی‌ نیشته‌جێ‌ بوون‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫مه‌س���كه‌ن" به‌الی‌ هاواڵتی‌ ده‌نگده‌ره‌و‌ه‬ ‫گرنگییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه پێش���تر‬ ‫ی كارته‌رو جۆرج بوش���ی‌ باوك‪،‬‬ ‫جێم��� ‌‬ ‫هه‌ردووكیان له‌یه‌ك خول زیاتر سه‌رۆك‬ ‫نه‌بوون‪ ،‬هۆكاری‌ هه‌ڵنه‌بژاردنه‌وه‌شیان‬ ‫ی‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ی ناله‌بار ‌‬ ‫به‌سه‌رۆك هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫بوو‪ ،‬راسمۆس���ن ده‌ڵێت "هێش���تا ئه‌م‬ ‫دروشمه‌ی‌ بیل كلینتۆن له‌گوێی‌ جۆرج‬ ‫بوشی‌ باوكدا ده‌زرنگێته‌و‌ه كه‌ ده‌یووت‪:‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ریكییه‌كان ئابوری‌ گرنگه‌"‪.‬‬

‫هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‬ ‫‪ 6‬ملیار ‌ی تێده‌چێت‬ ‫خه‌رجییه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا ‪ 6‬ملی���ار دۆالری‌ تێده‌چێت‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ پێش���ووی‌ كۆمیس���یۆنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ فیدرال���ی‌ ئه‌مه‌ریكا مایكل‬ ‫تونه‌ر ده‌ڵێت "خه‌رجییه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫س���نووردارێتی‌ ب���ۆ نیی���ه‌و ده‌كرێ���ت‬ ‫خه‌رجییه‌كان سه‌ر بدات له‌ئاسمان"‪.‬‬ ‫چاودێ���ران ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ‪2012‬ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬زۆرترین خه‌رج���ی‌ هه‌بووه‌‬ ‫له‌مێژووی‌ ئ���ه‌و واڵته‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم مایكل‬ ‫تونه‌ر خه‌رجكردنی‌ ئ���ه‌م پاره‌ زۆره‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن به‌گه‌مه‌یه‌كی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫سیس���ته‌می‌ دیموكراس���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫ناوده‌ب���ات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێ���ت "له‌كاتێكدا كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكیه‌كان له‌س���اڵی‌ رابردوودا بایی‌‬ ‫‪ 7‬ملی���ار دۆالر جبس���یان كڕیبێت‪ ،‬ئایا‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ جیهان���ی‌ ئازاد‬ ‫به‌های‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ نییه‌ ك���ه‌ خه‌رجییه‌كی‌‬ ‫وه‌های‌ بۆ ته‌رخان بكرێت؟"‪.‬‬

‫ی به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫س���ااڵنی‌ رابردوو ئه‌وه‌ی‌ بۆ سه‌لماندین "واشنتۆن پۆس���ت" باڵویكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌نگه‌كه‌كان ‌‬ ‫ب���ا چ���اوه‌ڕوان بی���ن بزانی���ن له‌م‬ ‫ی له‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا ده‌توانێت شه‌ڕ باراك ئۆباماو می���ت رۆمن ‌‬ ‫ك ‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی جیهاندا‬ ‫هه‌ڵبژاردن��� ‌ه هه‌ر‌ه گرنگ���ه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ واڵته‌كه‌مان بهێنێتن ده‌ش���توانێت زۆر نزیكن‬ ‫ی نێوانیان ته‌نه���ا خاڵێكه‌‪ ،‬كامیان ده‌یباته‌وه‌‪ :‬ئۆبامای رەشپێست‬ ‫جی���اواز ‌‬ ‫خۆشی‌‌و ئاشتی‌؟‬ ‫ی یان رۆمنی سپی پێست‌؟‬ ‫ی ‪‌ %47‬‬ ‫ی ئۆبام���ا ‪‌%48‬و رۆمن��� ‌‬ ‫ی دوا راپرس���ی‌ ك��� ‌ه رۆژنامه‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫‪Obama‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌مین ره‌شپێست ‌ه له‌مێژوو ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكادا وه‌ك سه‌رۆكی‌ ئه‌و واڵت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سپییه‌وه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ده‌چێت ‌ه كۆشك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چوار ساڵ‌ له‌كۆشك ‌‬ ‫به‌سه‌ربردن ‌‬ ‫ی راپرسییه‌كان‬ ‫سپیدا‪ ،‬هێشتا به‌پێ ‌‬ ‫چانسی‌ بردنه‌و‌هی‌ له‌ڕكه‌به‌ره‌كه‌ی‌ زیاتره‌‪.‬‬ ‫ئۆباما ته‌مه‌نی ‪ 51‬ساڵه‌‪ ،‬ساڵی‬ ‫ی كالیفۆڕنیا‬ ‫‪ 1983‬له‌زانكۆی‌ كۆلۆمبیا ‌‬ ‫ی زانست ‌ه سیاسی‌‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆلیج ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی‌ خوێند‪ ،‬پاشان‬ ‫ی‬ ‫ی هارڤارد یاسا ‌‬ ‫له‌‪1991‬یشدا له‌زانكۆ ‌‬ ‫ته‌واو كرد‪ .‬له‌‪2004‬دا ئۆباما بوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پیران‌و له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیو ستانسمان ناو ‌‬ ‫‪2005‬یشدا رۆژنامه‌ ‌‬ ‫خستبوو‌ه لیستی‌ ئه‌و ده‌ كه‌سایه‌تییه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه توانای‌ ئه‌نجامدانی‌ گۆڕانكارییان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌جیهاندا‪.‬‬

‫كوردێك كه‌مپه‌ین بۆ رۆمن ‌ی ده‌كات‬ ‫"ئۆباما هیچی‌ پێنییه‌ بۆ كورد"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كوردێك كه‌مپه‌ین بۆ كاندیدی‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا "میت‬ ‫كۆماریخوازه‌كان ‌‬ ‫رۆمنی‌" ده‌كا‌و پێیوای ‌ه گه‌ر رۆمنی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ بباته‌وه‌‪ ،‬هه‌م بۆ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫هه‌م بۆ كوردیش له‌ئۆباما باشتر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫لوقمان ئ����اران (ناس����راو به‌لوقمان‬ ‫ئاباڵخی‌) كه‌ كوردێكی‌ شاری‌ سلێمانییه‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 16‬ساڵه‌ له‌ئه‌مه‌ریكا ده‌ژی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫دوه‌مجار به‌ش����داری‌ له‌كه‌مپه‌ینی‌ "میت‬ ‫رۆمن����ی‌"دا ده‌كات‪ ،‬ئ����ه‌و چوار س����اڵ‌‬ ‫له‌مه‌وپێ����ش كه‌مپینی‌ ب����ۆ رۆمنی‌ كرد‬ ‫له‌میانه‌ی‌ كێبڕكێی‌ نێو كۆماریخوازه‌كان‬ ‫خۆیاندا كه‌ س����ه‌ره‌نجام "جۆن مه‌كین"‬ ‫ب����وه‌ كاندیدیان‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مجاره‌دا وه‌ك كاندیدی‌‬ ‫كۆماریخوازه‌كان به‌رامب����ه‌ر به‌ئۆبامای‌‬ ‫كاندی����دی‌ دیموكرات����ه‌كان كه‌مپه‌ین بۆ‬ ‫رۆمنی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫لوقمان ك����ه‌ هاواڵتییەکی ئەمەریکی‌و‬ ‫دانیش����توی‌ ویالیه‌تی‌ ماساچوێسس����ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ویالیه‌ته‌ی‌ میت رۆمنی‌ حاكمی‌ بو‪،‬‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ باوه‌ڕی‌ به‌وه‌یه‌‬ ‫می����ت رۆمنی‌ گه‌ر هه‌ڵب����ژاردن بباته‌وه‌‬ ‫كارێك ده‌كات له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫كوردیشدا بێت‪ ،‬چونكه‌ ئۆباما كه‌ چوار‬ ‫س����اڵه‌ به‌ڵێنی‌ كۆمه‌ڵێ����ك گۆڕانكاری‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت "زۆربه‌ی‌‬ ‫نه‌هاته‌دی‌"‪ ،‬لوقمان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ ئێستا باری‌ ئابوری‌ ئه‌مه‌ریكا خراپه‌‪،‬‬ ‫رێژه‌ی‌ بێكاری‌ زۆره‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت گه‌ر وه‌ك‬ ‫س����ه‌رده‌می‌ ب����وش ئه‌مه‌ری����كا خاوه‌نی‌‬ ‫ی پته‌و بوایه‌ زریانی‌ س����اندی‌‬ ‫ئابورییه‌ك ‌‬ ‫به‌مجۆره‌ كاری‌ تێنه‌ده‌كرد‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌رده‌می‌ بوشدا زریانی‌ كاترینا كاری‌‬ ‫تێنه‌كرد"‪.‬‬ ‫لوقم����ان باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ هیچ‬ ‫ش����تێك هێنده‌ی‌ ئابورییه‌ك����ی‌ به‌هێز‌و‬ ‫دابینكردنی‌ كار به‌الی‌ ئه‌مه‌ریكییه‌كانه‌وه‌‬ ‫گرنگ‌و جێی‌ بایه‌خ نییه‌‪ ،‬رۆمنیش كار بۆ‬ ‫به‌دیهێنانی‌ ئه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬به‌بڕوای‌ ناوبراو‬ ‫ئه‌و پاگه‌ندان����ه‌ی‌ كه‌ بۆ له‌كه‌دار كردنی‌‬ ‫رۆمنی‌ ده‌كرێت به‌وه‌ی‌ كار بۆ به‌هێزكردنی‌‬ ‫سه‌رمایه‌دار‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌كات ناهه‌قییه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌ڕاس����تیدا‬ ‫بیمه‌ی‌ ته‌ندروس����تی‌ رۆمن����ی‌ ئه‌و كاته‌‬

‫ ‬ ‫میت رۆمنی‌و لوقمان ئاران‬ ‫كاری‌ بۆ كرد كه‌ حاكمی‌ ماساچوس����س خۆی‌ كابرایه‌ك����ی‌ به‌توانا‌و خوێنده‌وارو ب����و رۆمنی‌ توانی‌ بیبات����ه‌وه‌و كاری‌ بۆ‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم ب����ه‌الی‌ ئه‌وه‌وه‌ ئه‌مه‌ به‌رگێك ئیشكه‌ره‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئ����ه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ناوب����راو ئ����ه‌وه‌ش ره‌تده‌كات����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫نیی����ه‌ به‌ ب����ه‌ری‌ هه‌م����و ویالیه‌ته‌كان‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكادا ببڕدرێ����ت‪ ،‬ئۆباما ده‌یه‌وێت پش����تگیركردنی‌ ب����ۆ رۆمن����ی‌ به‌ه����ۆی‌ ئۆبام����ا له‌نێ����و ره‌گه‌زه‌ ناس����پییه‌كاندا‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ بیمه‌ی‌ ته‌ندروستی‌‌و بیمه‌كانی‌ نیش����ته‌جێ‌ بونیه‌وه‌ بێ����ت له‌ویالیه‌تی‌ الیه‌نگرو هه‌واداری‌ زیاتر هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تره‌وه‌ سیاسه‌ت بكاو ده‌نگ كۆبكاته‌وه‌‪ ،‬ماساچوێس����س وه‌ك ئ����ه‌و رونیكرده‌وه‌ هه‌مو ره‌گه‌زه‌كان كارو ئابورییان به‌الوه‌‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئۆباما نه‌یتوانی‌ ئه‌مه‌‬ ‫زیات����ر ل����ه‌وه‌ی‌ خزم����ه‌ت به‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫دابی����ن ب����كات‌و خه‌ڵك����ی‌ نائومێد بون‬ ‫بكات‪ ،‬چونكه‌ له‌و رێگه‌یه‌وه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫له‌ئۆبام����ا‪ ،‬ئه‌م جۆره‌ قس����انه‌ش زیاتر‬ ‫فیدراڵ‌ سه‌رپشك ده‌كات ده‌ست بخاته‌‬ ‫دیموكراته‌كان����ن ك����ه‌ داویانه‌ به‌خه‌ڵك‪،‬‬ ‫كاروب����اری‌ هاواڵتیانه‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌مه‌ دژ‬ ‫ئه‌گین����ا ل����ه‌ڕوی‌ مێژویی����ه‌وه‌ هه‌وڵ����ی‌‬ ‫به‌ده‌س����توری‌ ئه‌مه‌ریكاو س����ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫رزگاركردن����ی‌ خه‌ڵك����ی‌ له‌كۆیالیه‌ت����ی‌‬ ‫تاكه‌ به‌رامب����ه‌ر به‌ژیان‌و ته‌ندروس����تی‌‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكادا به‌هه‌وڵی‌ كۆماریخوازه‌كان‬ ‫خۆی‌ ئه‌م����ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و بیمه‌یه‌‬ ‫بو نه‌ك دیموكراته‌كان"‪.‬‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی‌ نێگه‌تیڤی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫لوقم����ان ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئاب����وری‌‌و ق����ه‌رزاری‌ ئه‌مه‌ری����كا زیاتر‬ ‫له‌نزیك����ه‌وه‌ رۆمنی‌ بینی����وه‌ به‌حوكمی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێك����دا رۆمن����ی‌ خوازیاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دوجاره‌ به‌ش����داری له‌هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫ئابورییه‌ك����ی‌ به‌هێزه‌‪ ،‬كه‌ له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئ����ه‌ودا ده‌كات له‌ویالیه‌تی‌‬ ‫بیمه‌ به‌ئه‌مه‌ریكیی����ه‌كان بدرێت كاریان‬ ‫نیوهامش����ه‌ر‪ ،‬س����ه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌تی‌‬ ‫بۆ بدۆزرێت����ه‌وه‌و خۆیان خۆیان بژێنن‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌چونی‌ ئه‌م كه‌مپینه‌ش باس له‌وه‌‬ ‫ئاب����وری‌ واڵته‌ك����ه‌ش به‌هێ����ز بك����ه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌كات كه‌ كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك به‌خۆبه‌خش‬ ‫به‌اڵم دیموكراته‌كان ئه‌م قس����ه‌و باس‌و‬ ‫ده‌چنه‌ ناو كه‌مپه‌ینه‌ك����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫هه‌واڵنه‌یان بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگه‌"‪.‬‬ ‫له‌كارێكدا پس����پۆڕی‌ هه‌بێت به‌ش����داری‌‬ ‫لوقمان وتی‌ "من له‌نزیكه‌وه‌ ئاگادارم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬گروپێكیان ماڵ‌ به‌ماڵ‌ ده‌گه‌ڕێن‌و‬ ‫كه‌ رۆمنی‌ بو به‌حاكمی‌ ماساچۆس����س‪،‬‬ ‫رێكالم بۆ كاندیده‌كان ده‌كه‌ن‌و گروپێك‬ ‫ئه‌م ویالیه‌ته‌ به‌هۆی‌ قه‌رزه‌وه‌ له‌ژێره‌وه‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م نه‌ك له‌و باره‌ رزگاری‌ كردن ماساچوێس����س ویالیه‌تێك����ی‌ لیب����راڵ‌‌و له‌ئۆفیس����دا داده‌نیش����ن‌و به‌ته‌له‌ف����ون‬ ‫به‌ڵكو كاتێك له‌حاكمی‌ ماساچوێس����س زۆرینه‌ی‌ ش����ین‌و دیموكرات بون‪ ،‬به‌اڵم بانگه‌ش����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن ده‌كه‌ن‌و هه‌شه‌‬ ‫ی هه‌بوو له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌شدا كه‌ زۆرینه‌ی‌ دیموكرات له‌به‌یانییه‌وه‌ تا ئێواره‌ له‌شوێنه‌ به‌رچاوو‬ ‫ته‌واوب����و ئابورییه‌كی‌ به‌هێ����ز ‌‬

‫►‬

‫ئه‌م���ڕۆ نه‌ك ته‌نها ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو جیهان چاوه‌ڕێیه‌ له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكادا چی‌ رووده‌دات؟‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا ئه‌مڕۆ‬ ‫‪ 100‬ملیۆن له‌خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ده‌نگدان‌و‬ ‫ده‌چنه‌ به‌رده‌م سندوقه‌كان ‌‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه زۆر‬ ‫سه‌خت‌و تونده‌‌و‬ ‫پێشبینیكردنی‌ براوه‌‬ ‫تا راگه‌یاندنی‌ دوا‬ ‫ئه‌نجام زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من هیوادارم ئه‌مڕۆ‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌كان رۆمنی‌‬ ‫به‌سه‌رۆك هه‌ڵبژێرن‬

‫فۆتۆ‪ :‬تایبەت‬

‫گشتییه‌كاندا الفیته‌ هه‌ڵده‌گرن‪.‬‬ ‫كاتێك لوقم����ان باس له‌خراپی‌ ئۆباما‬ ‫بۆ ك����ورد ده‌كات‪ ،‬یه‌كه‌م ش����ت ئاماژه‌‬ ‫به‌كشانه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ بۆ كورد باش نه‌بو‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ س����ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ دیكتاتۆرێتی‌‬ ‫هێنایه‌ ئاراوه‌‌و ده‌س����تێوه‌ردانی‌ ئێران‌و‬ ‫توركیاش����ی‌ له‌عێراقدا زیاتركرد‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌یویس����ت كه‌سێك بكاته‌‬ ‫باڵوێ����زی‌ ئه‌مه‌ری����كا له‌عێ����راق كه‌ زۆر‬ ‫له‌مالیكییه‌وه‌ نزیكب����و‪ ،‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ئۆبام����ا هیچ هه‌ڵوێس����تێكی‌ پۆزه‌تیڤی‌‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌كورده‌كانی‌ باكور‌و رۆژهه‌اڵت‌و‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردس����تان نه‌بوه‌‪ ،‬ئۆباما كه‌‬ ‫ی له‌هه‌مو ئه‌و‬ ‫دیموكراته‌ ته‌واو چاوپۆش ‌‬ ‫پێش����ێلكارییانه‌ی‌ مافی‌ م����رۆڤ كردوه‌‬ ‫ك����ه‌ توركی����ا ده‌ره����ه‌ق به‌مرۆڤی‌ كورد‬ ‫ده‌یكات"‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هه‌رچه‌نده‌ تائێستا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كورد هیچیم له‌رۆمنی‌ نه‌بیستوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئۆباما سه‌لماندویه‌تی‌ هیچی‌ پێنه‌بوه‌ بۆ‬ ‫كورد‪ ،‬هێش����تا زوه‌ بۆ هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌‬ ‫رۆمنی‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ زۆر سه‌خت‌و‬ ‫تون����ده‌‌و پێش����بینیكردنی‌ ب����راوه‌ ت����ا‬ ‫راگه‌یاندنی‌ دوا ئه‌نجام زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من هی����وادارم ئه‌م����ڕۆ ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫رۆمنی‌ به‌سه‌رۆك هه‌ڵبژێرن"‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )350‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/6‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫وا بڕیاره‌ له‌سه‌ر بانگهێشتی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هونه‌ری‌ شێوه‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاستی‌ ئه‌م مانگه‌دا‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ گه‌وره‌ (عه‌باسی‌‬ ‫كه‌مه‌ندی‌) سه‌ردانی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بكات‌و پێشانگه‌یه‌كی‌ شێوه‌كارییش‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬

‫كه‌مه‌ند ‌ی دێت ‌ه سلێمانی‌‬

‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌رپرس���ی‌ به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫هونه‌ری���ی‌‬ ‫شێوه‌كاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌ختیار سه‌عید‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ له‌چوارچێ���وه‌ی‌ پڕۆژه‌كانیان‌و‬ ‫به‌هونه‌رمه‌ندان���ی‌‬ ‫گرنگی���دان‬ ‫پارچه‌كان���ی‌ دیكه‌ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫وابڕیاره‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ئه‌م مانگه‌دا‬ ‫بانگهێش���تی‌ هونه‌رمه‌ن���دی‌ گه‌وره‌‬ ‫مامۆس���تا (عه‌باس���ی‌ كه‌مه‌ن���دی‌)‬ ‫بكه‌ن بۆ كردنه‌وه‌ی‌ پێش���انگه‌یه‌كی‌‬ ‫شێوه‌كاری‌ له‌شاری‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا له‌و‬ ‫پێشانگه‌یه‌دا ‪ 42‬تابلۆی‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫ك���ه‌ به‌ماتڕیاڵی‌ زه‌یتی‌ كێش���راون‬ ‫نمایش ده‌كرێت كه‌ ب���اس له‌گوند‌و‬ ‫دێهاته‌كان���ی‌ كوردس���تان‌و ش���اری‌‬ ‫س���نه‌ش ده‌كات ك���ه‌ خ���ۆی‌ لێی‌‬ ‫نیش���ته‌جێیه‌‪ .‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ش وه‌ك‬ ‫به‌ختی���ار س���ه‌عید جه‌ختیكرده‌وه‌‬ ‫گرنگییه‌كی‌ دیكه‌ی‌ هاتنی‌ كه‌مه‌ندی‌‬ ‫ب���ۆ س���لێمانی‌‌و به‌تایبه‌تی���ش بۆ‬ ‫كردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و پێش���انگه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫ئاش���نایه‌تییه‌ ك���ه‌ ناوب���راو له‌گه‌ڵ‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌ هه‌یه‌تی‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ ده‌ریبخه‌ن كه‌ عه‌باس���ی‌‬ ‫كه‌مه‌ندی‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندی‌‬ ‫گۆرانیبێژێك���ی‌ به‌نێوبانگه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌هونه‌رمه‌نده‌ شێوه‌كاره‌كانیش‪.‬‬ ‫وابڕیاره‌ پێش���انگه‌كه‌ی‌ كه‌مه‌ندی‌‬ ‫له‌مۆزه‌خانه‌ی‌ س���لێمانی‌ بكرێته‌وه‌‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ پێن���ج رۆژ بخایه‌نێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێناچێت كۆنسێرت ساز بكات‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د عه‌باس���ی‌ كه‌مه‌ندی‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌هونه‌رمه‌نده‌ به‌نێوبانگه‌كان‬ ‫كه‌ تا ئێستا چه‌ندین ئه‌لبومی‌ گۆرانی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و خاوه‌نی‌ گوێگرێكی‌ زۆریشه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫مه‌یدان ‌ی كه‌وفرۆشان ‪..‬‬ ‫جیهانێك بۆ زاخاوكردنه‌وه‌ ‌ی مێشك‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ل ‌ه خۆمان‬ ‫بقه‌ومایه‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌ر كه‌ له‌و شوێنه‌ داده‌نیشی‌ چه‌ندین‬ ‫كه‌ست به‌رچاو ده‌كه‌وێ‌ كه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌ "كه‌و"ن‪،‬‬ ‫یاخود له‌گازینۆكه‌ی‌ به‌رده‌می‌ دانیشتون‬ ‫بۆ چاخواردنێك‌و جارجاره‌ش خۆیان‬ ‫وته‌نی‌ بۆ زاخاوكردنه‌وه‌ی‌ مێشكیان‬ ‫سه‌رنجێكی‌ كه‌وه‌كان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ هیچ كه‌س���ێك هه‌س���ت نه‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌وێ‌‪ ،‬ش���وێنی‌ كڕین‌و فرۆش���تنی‌‬ ‫كه‌وه‌‌و چه‌ند خێزانێكیش بژێوی‌ ژیانیان‬ ‫ی كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و پیشه‌یه‌یه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫شوێنێكی‌ تاڕاده‌یه‌ك گه‌وره‌یه‌‪ ،‬نزیكه‌ی‌‬ ‫پێن���ج كه‌س���یش كه‌ پیش���ه‌یان كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ كه‌وه‌ تیایدا كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫"مه‌یدان���ی‌ كه‌وفرۆش���ان" له‌ش���اری‌‬ ‫س���لێمانی‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ش���ه‌قامی‌‬ ‫مه‌وله‌وی���ه‌‌و رونت���ر له‌نزی���ك ب���ازاڕی‌‬ ‫به‌له‌دییه‌كه‌یه‌ كه‌ ش���وێنی‌ فرۆش���تنی‌‬ ‫سه‌وزه‌و میوه‌هاته‌كانه‌‪ ،‬كه‌ ده‌چیته‌ ئه‌و‬ ‫بازاڕه‌‌و له‌ده‌سته‌ چه‌پدا گوزه‌رێك دێته‌‬ ‫به‌رده‌م‌و ده‌چیته‌ ناوه‌وه‌ چێتشتخانه‌یه‌ك‬ ‫دێته‌ به‌رده‌مت‌و دوای‌ ره‌تبونیش له‌وێ‌‪،‬‬ ‫گازینۆیه‌ك���ی‌ چكۆالنه‌ی���ه‌‌و له‌نزیك ئه‌و‬ ‫گازینۆیه‌ش مه‌یدانی‌ كه‌وفرۆشانه‌‪.‬‬ ‫له‌و ش���وێنه‌ چه‌ند كه‌س���ێك ده‌بینی‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌‌و چه‌ند دۆاڵبێكیان داناوه‌‌و‬ ‫چه‌ند كه‌وێ���ك له‌نێو س���ندوقه‌كانیاندا‬ ‫دان���راون‌و جارجاره‌ش ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫شاره‌زان له‌بواری‌ په‌روه‌رده‌‌و شه‌ڕكردنی‌‬ ‫كه‌وه‌كان دانیشتون‌و سه‌رقاڵی‌ گفتوگۆن‬ ‫له‌باره‌ی‌ كه‌وه‌كانه‌وه‌‌و شوێنی‌ شه‌ڕكردنی‌‬ ‫كه‌وه‌كانی���ش ده‌كه‌وێت���ه‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌ریده‌كه‌ی‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌و پیشه‌یه‌دا‬ ‫ش���اره‌زاییان هه‌یه‌‪ ،‬مانگی‌ داهاتو هه‌تا‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫تاقێک له‌که‌رکوک‬

‫تاقه‌كان ‌ی كه‌ركووك‬ ‫ته‌مه‌نیان ‪ 200‬ساڵه‌‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬

‫ ‬ ‫مه‌یدانی‌ كه‌وفرۆشان له‌شاری‌ سلێمانی‬ ‫مانگی‌ پێنجی‌ س���اڵی‌ داهات���و وه‌رزی‌‬ ‫شه‌ڕكردنی‌ كه‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌هاب فاتیح پیاوێكی‌ خڕه‌اڵنه‌یه‌‌و‬ ‫كه‌مێك قژی‌ س���پی‌ بوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و كه‌سانه‌ی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌‬ ‫كه‌و ده‌كات‌و له‌هه‌شتاكانیشه‌وه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫ئ���ه‌و پیش���ه‌یه‌یه‌‪ ،‬ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌كرد‬ ‫ك���ه‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ مانگ���ی‌ داهاتوه‌وه‌‬ ‫وه‌رزی‌ ش���ه‌ڕكردنی‌ كه‌وه‌كان له‌شوێنه‌‬ ‫تایبه‌ته‌كه‌یان ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫شه‌هاب رونیكرده‌وه‌ كه‌ هه‌ندێجار كه‌و‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌ ده‌هێنرێ‌‌و نرخه‌كه‌ی‌ له‌دوهه‌زار‬ ‫بۆ چوارهه‌زار دۆالره‌‌و هه‌ندێكیشیان بۆ‬ ‫حه‌زی‌ خۆیان ده‌یك���ڕن‌و هه‌ندێجاریش‬ ‫كه‌و لێره‌وه‌ ده‌ڕوات بۆ ئێران‌و شاره‌كانی‌‬ ‫تری‌ كوردستان‌و عێراق‪.‬‬ ‫دابه‌زی���ن‌و به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ نرخی‌ كه‌و‬

‫به‌پێ���ی‌ جۆری‌ ش���ه‌ڕكردنه‌كه‌یانه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫بێتو كه‌وێك بۆ ماوه‌ی‌ زیاتر له‌بیس���ت‬ ‫خوله‌ك ش���ه‌ڕ بكات‌و ك���ه‌وی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ببه‌زێنێ‌ ئ���ه‌وا نرخه‌كه‌ی‌ ب���ۆ نزیكه‌ی‌‬ ‫دوهه‌زار‌و پێنجس���ه‌د بۆ سێهه‌زار دۆالر‬ ‫به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گه‌ر خۆی‌ ببه‌زێ‌‬ ‫ئه‌وا نرخه‌ك���ه‌ی‌ بۆ نزیكه‌ی‌ هه‌زار دۆالر‬ ‫داده‌به‌زێ‌‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌ ك���ه‌وی‌ ش���ه‌ڕكردن‪ ،‬كه‌وی‌‬ ‫"راو"ی���ش هه‌یه‌ كه‌ نرخه‌ك���ه‌ی‌ له‌نێوان‬ ‫سێس���ه‌د بۆ چوارس���ه‌د ه���ه‌زار یاخود‬ ‫حه‌وتس���ه‌د دۆالره‌‌و به‌وته‌ی‌ ش���ه‌هابی‌‬ ‫كه‌وف���رۆش له‌ئێس���تادا ك���ه‌ وه‌رزی‌‬ ‫پایزه‌‪ ،‬كات���ی‌ "راوه‌ پایزه‌"یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌دوای‌ مانگی‌ پێنجیش���ه‌وه‌ كه‌ وه‌رزی‌‬ ‫ش���ه‌ڕكردنی‌ كه‌و نامێنێ‌‪ ،‬وه‌رزی‌ "راوی‌‬ ‫ماكه‌و" ده‌ستپێده‌كات كه‌ بۆ ئه‌مه‌شیان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫راوچیی���ه‌كان ده‌ڕۆن ب���ۆ ش���اخه‌كان‪،‬‬ ‫له‌وێ مێینه‌ی���ه‌ك ده‌ك ‌هن‌و كه‌وی‌ نێره‌ی‌‬ ‫پێده‌گرن‪ ،‬نرخی‌ كه‌وی‌ شاخیش له‌نێوان‬ ‫بیست تا په‌نجا هه‌زار دیناره‌‪.‬‬ ‫ئیشوكاری‌ ئه‌و كه‌وفرۆشانه‌ به‌پێی‌ رۆژ‬ ‫ده‌گۆڕێت‪ ،‬به‌نمونه‌ رۆژ یاخود هه‌فته‌ی‌‬ ‫وا هه‌یه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌ چه‌ند‬ ‫كه‌وێك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌شی‌ كه‌ هه‌ندێجار سه‌ردانی‌‬ ‫چێش���تخانه‌‌و گازینۆكه‌ی‌ نزیك مه‌یدانی‌‬ ‫كه‌وفرۆشان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ له‌كاتی‌ دانیش���تنیان له‌و شوێنه‌دا‌و‬ ‫س���ه‌رنجدانیان له‌ك���ه‌وه‌كان‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ كڕین‌و فرۆش���تنی‌ كه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫بۆیان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئه‌و پیش���ه‌یه‌ش‬ ‫جیهانێك���ی‌ تایبه‌تیی���ه‌‌و ره‌نگ���ه‌ زۆر‬ ‫له‌پیشه‌كانی‌ دیكه‌ خۆشتر بێت‪.‬‬

‫"جیهان ‌ی كه‌له‌پور" شوێنێك بۆ پاراستن ‌ی كه‌لوپه‌لی‌ مێژویی‌‬

‫"موجاهیدەکان"ی عەلی باپیر بۆ وا دەکەن!‬ ‫ ‬ ‫جیهانی‌ كه‌له‌پور لەسلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كاتێك له‌ده‌ره‌و‌ه تابلۆی‌ دوكانه‌كه‌‬ ‫ده‌بینی‌ نوسراوه‌ "جیهانی‌ كه‌له‌پور"‌و‬ ‫كاتێكیش ده‌ڕۆیته‌ ناوه‌وه‌‪ ،‬ناوی‌‬ ‫تابلۆكه‌ له‌نێو دوكانه‌كه‌دا به‌رجه‌سته‌‬ ‫ده‌بێت‌و به‌رده‌وام چاوت كه‌لوپولی‌‬ ‫مێژویی‌‌و شوێنه‌واریی‌‌و دێرین‬ ‫ده‌بینێ كه‌ ره‌نگه‌ مێژوه‌كه‌یان بۆ‬ ‫سه‌رده‌مێكی‌ كۆن بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬

‫کاوڕ‬

‫ل���ه‌و دوكانه‌دا ك���ه‌ ب���ه‌ "جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌له‌پور" ناسراوه‌‌و ده‌كه‌وێته‌ شاڕێی‌‬ ‫س���الم به‌رامب���ه‌ر ژوری‌ بازرگان���ی‌‌و‬ ‫پیشه‌س���ازی‌ س���لێمانی‌ گه‌له‌ك شتی‌‬ ‫ش���وێنه‌واریی‌‌و دێرینی‌ تێدا پارێزراوه‌‬ ‫هه‌ر خه‌نج���ه‌ر‌و قاپ‌و قاچ���اخ‌و زیو‌و‬ ‫فه‌رش‌و ش���تی‌ دیكه‌ش‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ندێجار هاواڵتیان بۆ كڕین سه‌ردانی‌‬ ‫شوێنه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ندێجاریش ته‌نها‬ ‫ب���ۆ بینینی‌ ئ���ه‌و ش���وێنه‌ مێژویی‌‌و‬

‫هیوا عوسمان‬

‫کەمال چۆمانی‬

‫گا‬

‫ی گرتوه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ی هه‌م���و ژیانت ‌‬ ‫ی دارایتان ته‌نیای ‌‬ ‫ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه ده‌س���كه‌وتێك ‌‬ ‫ی خۆت له‌بیركردوه‌‌و‬ ‫ده‌بێت‌و پێویستیت به‌كه‌س ‌ه نزیكه‌كانت ش���تێكت ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی خۆت بخۆیت‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه هه‌وڵبد‌ه خه‌م ‌‬ ‫ده‌بێت بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ خۆش ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوان ‌‬

‫دوانه‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌چاودێر ‌‬ ‫ته‌ندروستیت پێویس���ت ‌‬ ‫زیاتر هه‌یه‌‌و ره‌نگ ‌ه ئه‌م ماوه‌یه‌ كێش ‌ه‬ ‫ته‌ندروس���تییه‌كان كاتێك���ی‌ زۆرت‬ ‫بگرێت‪.‬‬

‫شاری‌ كه‌ركووك له‌زۆر بوارو آلیه‌نه‌و‌ه‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆی‌ هه‌یه‌و جیاوازیه‌كی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ له‌ شاره‌كانی‌ تری‌ عێراق‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌رووی‌ بیناسازیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م شاره‌ خاوه‌نی‌ ده‌یان كۆشك‌و‬ ‫خانوی‌ دێرین‌و مێژووییه‌‪ ،‬یه‌ك‬ ‫له‌و تایبه‌تمه‌ندیانه‌ هه‌بوونی‌ جۆره‌‬ ‫خانوویه‌كه‌ پێی‌ ده‌ڵێن (تاق) كه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌دروستكردنی‌ خانوو له‌سه‌ر‬ ‫كۆآلن‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك���ی‌ پیری���ادی‌ وه‌س���تا ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���تكردنی‌ خان���ووی‌ قای���ه‌و گه‌چ‬ ‫(مه‌عروف عێزه‌دین قه‌ساب)ی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 61‬س���اڵ‌ له‌چایخان���ه‌ی‌ كرێ���كاران‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌م تاقان���ه‌ به‌ئاویچنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د كه‌ "ته‌مه‌نی���ان نزیكه‌ی‌ دوو‬ ‫س���ه‌د س���اڵه‌و پێش���تر ژماره‌یان زۆر‬ ‫بوو له‌ش���اری‌ كه‌ركووك‪ ،‬به‌آلم مخابن‬ ‫ئێستا ته‌نها ‪ 7‬دانه‌ی‌ لێماوه‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ناوه‌كانیان���ه‌ ‪ -1‬تاق���ی‌ قۆریه‌ ‪ -2‬تاقی‌‬ ‫حه‌م���ام عه‌لی‌ ب���ه‌گ ‪ -3‬تاقی‌ حاجی‌‬ ‫ئه‌حمه‌د ئاغا ‪ -4‬جووت تاق (دوو تاقه‌‬ ‫به‌ته‌نیش���ت یه‌كه‌وه‌)‪ -5 .‬تاقی‌ سابیر‬ ‫ئاغا (سێ‌ تاقه‌و سێ‌ كۆآلن به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س���تێ‌) ‪ – 6‬تاقی‌ محێدین دزدار‬ ‫‪ -7‬تاقی‌ وه‌هب���ی‌ ئه‌فه‌ندی‌ ‪ ...‬هه‌ندێ‌‬ ‫تاقی‌ تر هه‌بوون له‌م س���اآلنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫رماندیان وه‌كو (تاقی‌ ش���اترلوو‪ ،‬ده‌ده‌‬ ‫حه‌مدی‌‌و موسه‌ڵآل)"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ دروس���ت بوونی‌ ئه‌م‬

‫تاقانه‌‪ ،‬وه‌ستا مه‌عروف وتی‌ "له‌زه‌مان ‌ی‬ ‫حوكمڕانی‌ عوسمانی‌ وه‌كو ئێستا یاساو‬ ‫پۆلیس نه‌بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ خه‌ڵكی‌ له‌ترسی‌‬ ‫دزو پیاو خراپ به‌تایبه‌تی‌ جووله‌كه‌كان‬ ‫كه‌ ده‌وڵه‌مه‌ن���د بوونه‌‪ ،‬چه‌ند ماڵێكیان‬ ‫له‌ ته‌نیشت یه‌ك دروست كردووه‌و ته‌نها‬ ‫یه‌ك كۆآلنیان بۆ هاتووچۆ هێشتۆته‌وه‌‬ ‫ئه‌وی���ش بانیان كردووه‌ ب���ه‌ خانوو بۆ‬ ‫چاودێ���ری‌ و ژێریش���ی‌ ده‌رگایان بۆی‌‬ ‫دروس���ت كردووه‌و شه‌وان دایانخستووه‌‬ ‫تاك���و به‌دڵنیایه‌وه‌ بخ���ه‌ون‪ ،‬واته‌ ئه‌م‬ ‫تاقان���ه‌ رۆڵ���ی‌ ده‌رگای‌ گه‌ڕه‌كیانیش‬ ‫بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ئه‌م تاقانه‌ كه‌سانی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندو ناودار‬ ‫بوون‌و زۆرج���ار ئه‌م تاقانه‌یان بۆ ئه‌وه‌‬ ‫دروس���ت كردووه‌ تاكو باسیان بكرێت‬ ‫(واته‌ بۆ جوانكاری‌‌و شانازی‌ كردن به‌و‬ ‫جۆره‌ خانوانه‌وه‌) تاق دروستكراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "راسته‌ سه‌ره‌تا ته‌نها جووله‌كه‌كان‬ ‫ك���ه‌ گه‌ڕه‌كه‌ك���ه‌ش ه���ه‌ر به‌ن���اوی‌‬ ‫جووله‌كه‌كان���ه‌وه‌ ناونراوه‌ دروس���تیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌آلم له‌پاش ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌‬ ‫تری‌ ش���اری‌ كه‌ركووك وه‌ك���و كوردو‬ ‫توركمان كه‌ له‌گه‌ڵ چه‌ندین كه‌سوكاری‌‬ ‫خۆی���ان له‌یه‌كێ���ك له‌گه‌ڕه‌ك���ه‌كان‬ ‫كۆده‌بوونه‌وه‌و تاقیان بۆخۆیان دروست‬ ‫ده‌كرد وه‌كو تاقه‌كان���ی‌ قۆریه‌و بآلخ‌و‬ ‫حه‌مام عه‌لی‌ به‌گ‌وو شاترلوو‪.‬‬ ‫وه‌س���تا مه‌ع���روف جه‌غت���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ك���رده‌وه‌ كه‌ بۆ پاراس���تنی‌‬ ‫ئه‌و تاقانه‌ له‌فه‌وتان پێویس���ته‌ آلیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان نۆژه‌نیان بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬

‫ئه‌و وتی‌ "نه‌ك ته‌نها به‌رای‌ من‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌م���ه‌ رای‌ هه‌موو دانیش���تووانی‌ ئه‌و‬ ‫گه‌ڕه‌كانه‌یه‌ كه‌ تاقیان هه‌یه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ن���ۆژه‌ن بكرێن���ه‌وه‌ له‌آلی���ه‌ن‬ ‫حكومه‌ت‌و جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌رووخان رزگار‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌كێش���ه‌ی‌ پاش رووخانیش‬ ‫خه‌ڵكه‌ك���ه‌ رزگاریان ده‌بێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ژێ���ر تاقه‌كان موڵك���ی‌ خه‌ڵكن‌و ره‌نگه‌‬ ‫له‌پ���اش رووخانیان بیك���ه‌ن به‌خانوو‬ ‫ئینجا كێش���ه‌ی‌ هاتوچۆ له‌و گه‌ڕه‌كانه‌‬ ‫سه‌رهه‌ڵده‌دات"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ته‌مه‌ن درێ���ژی‌ ئه‌و تاقانه‌‌و‬ ‫مانه‌وه‌ش���یان‪ ،‬ناوبراو وتی‌ "هه‌رتاقه‌و‬ ‫پت���ر له‌ش���ه‌ش تیكم���ه‌ی‌ له‌ژێردایه‌و‬ ‫هه‌ر تیكمه‌یه‌كیش جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌ به‌بار‬ ‫قامیش���ی‌ تێدایه‌‪ ،‬پڕه‌ له‌ورده‌ گۆزه‌ی‌‬ ‫ش���كاو كه‌ ته‌مه‌نی‌ دیواری‌ قایه‌و گه‌چ‬ ‫درێژ ده‌كه‌ن‌و ئه‌و جۆره‌ وه‌س���تایانه‌ش‬ ‫به‌زۆری‌ له‌ش���اری‌ كه‌ركووك هه‌بوو كه‌‬ ‫ده‌یانزانی‌ چ ج���ۆره‌ تیكمه‌ی ‌هك‌و به‌ چ‬ ‫قه‌باره‌یه‌ك دروستی‌ بكه‌ن زیاتر به‌رگه‌‬ ‫ده‌گرن‪ ،‬ب���ۆ نموونه‌ ئه‌گ���ه‌ر بڕوانینه‌‬ ‫تیكمه‌كان���ی‌ ئه‌و مزگه‌وته‌ی‌ ته‌نیش���ت‬ ‫تاقه‌كه‌ وا ده‌زانی‌ ئه‌مڕۆ دروس���تكراون‬ ‫هێن���ده‌ قای���م‌و پته‌ون‪ ،‬جی���ا له‌وه‌ش‬ ‫خانووی‌ قایه‌و گه‌چ له‌زس���تاندا گه‌رمه‌و‬ ‫له‌هاویندا فێنكن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌ناوبانگترین وه‌ستاكانی‌ قایه‌و‬ ‫گه‌چ له‌شاری‌ كه‌ركووكیش ئه‌مانه‌ بوون‪:‬‬ ‫حاجی‌ تۆفی���ق‪ ،‬حاجی‌ عومه‌ر ره‌فیق‪،‬‬ ‫ئه‌حه‌مه‌د تاوغلی‌‪ ،‬بوزاو‪ ،‬وه‌حید به‌نناو‬ ‫خالیدی‌ برای‌‪ ،‬دایی‌ نوری‌ كه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫هه‌موویان ئه‌مری‌ خوایان كردووه‌"‪.‬‬

‫زاگرۆس ببینن‬

‫لێ���دان‌و س���وکایەتیکردن ب���ە‬ ‫رۆژنامەنوس (هیوا عوسمان) لەالیەن‬ ‫"موجاهیدەکان"ی عەلی باپیر لەسەر‬ ‫نوس���ینی بابەتێک کە تێیدا باس���ی‬ ‫(زەواجێک���ی سیاس���ی)ی کردوە کە‬ ‫دور‌و نزیک ناوی کەس���ی نەهێناوە‪،‬‬ ‫ئەوپەڕی بەربەرییەتە‪.‬‬ ‫دوای ئەو هەم���وو لێدانە‪ ،‬جارێکی‬ ‫تر بەڕەس���می مەکتەبی ئەمیر لەڕێی‬ ‫رونکردنەوەیەک���ی زۆر بێمان���اوە ‪-‬‬ ‫دی���ارە ب���ە لێدانەک���ە قەناعەتی���ان‬ ‫نەهات���وە‪ ،‬هاتون کەس���ایەتیی ئەو‬ ‫رۆژنامەنوسەش���یان تێرۆرک���ردوە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر لێدانەک���ە جارێ���ک عەیب‌و‬ ‫ش���ورەیی بێ‪ ،‬ئەوا رونکردنەوەکەی‬ ‫بەرپرس���ی "موجاهیدەکان"ی عەلی‬ ‫باپیر دە جار!‬ ‫ئ���ەو عەقڵییەت���ە ش���مولی‌و‬ ‫عەش���ایەریەیە کە بوە هۆی کوژرانی‬ ‫دوو رۆژنامەنوس���ی الو‪ ،‬دواتری���ش‬ ‫کردنیان بە تێرۆریست!‬ ‫کوش���تنی سەردەش���ت عوسمان‌و‬ ‫لێدان لەهیوا عوسمان‪ ،‬جیاوازییەکەی‬ ‫تەنه���ا ئەوەی���ە سەردەش���ت کوژرا‬ ‫ب���ەاڵم دیارە خوا بەزەیی خس���تۆتە‬ ‫دڵ���ی "موجاهی���دەکان"ەوە‌و ھیوایان‬ ‫نەکوشتوە!‬

‫قرژاڵ‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌كان���ت زیاتر ده‌بێت‌و ئه‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ زیاتر خۆت س���ه‌رقاڵ ده‌كه‌یت‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌كار‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و كه‌س���ێك ‌‬ ‫تاز‌ه ده‌ناسی‌‪.‬‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی‬ ‫ی هه‌وڵ ‌‬ ‫كاره‌كانت ته‌واو س���ه‌رقاڵیان كردوی‌‪ ،‬خۆشه‌ویس���ته‌كانتان چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی ئارام‬ ‫پێویس���تیت به‌پش���ویه‌ك هه‌ی��� ‌ه ب���ۆ زیاترت���ان لێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬كاتێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆرزگاركردن له‌سه‌رقاڵیی‌ كاره‌كانت‪ .‬له‌گه‌ڵی���ان به‌س���ه‌رده‌به‌ن‌و ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫خۆش ده‌بێت بۆ ئێوه‌‪.‬‬

‫كه‌له‌پوریانه‌ سه‌ردانی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫فریاد عارف كه‌ پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪66‬‬ ‫س���اڵه‌‌و خاوه‌نی‌ "جیهانی‌ كه‌له‌پور"‌و‬ ‫پتر له‌ ‪ 35‬ساڵیشه‌ وه‌كو حه‌زی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌و ب���واره‌دا كار ده‌كات بۆ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و ش���وێنه‌ی‌ له‌ساڵی‌‬ ‫(‪)1991‬ه‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ش وه‌ك‬ ‫په‌ره‌دان به‌ئ���اره‌زوی‌ خۆی‌‌و بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌و دوكانه‌كه‌شی‌ وابكات كه‌له‌پورێك‬ ‫به‌شاره‌كه‌یه‌وه‌ دیار بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و پیاوه‌ به‌وته‌ی‌ خۆی‌ له‌س���ااڵنی‌‬ ‫هه‌ش���تاكانه‌وه‌‌و دواتری���ش ل���ه‌دوای‌‬ ‫راپه‌ڕین���ه‌وه‌‌و به‌تایبه‌تی���ش له‌كاتی‌‬ ‫گرانییه‌ك���ه‌ی‌ نه‌وه‌ده‌كان���دا كاتێ���ك‬ ‫هاواڵتی���ان ش���ته‌ كه‌له‌پورییه‌كان���ی‬ ‫ماڵه‌كانی���ان فرۆش���تووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‪ ،‬لێی‌‬ ‫كڕیونه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌م س���ااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫له‌الیه‌ن هاواڵتیانه‌وه‌ لێی‌ ده‌كڕدرێنه‌وه‌‌و‬ ‫وه‌ك خۆی‌ وتی‌ "شكور بۆ خوا ئێستا‬ ‫خه‌ڵك وه‌زعیان باشه‌‌و له‌جیاتی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���ته‌ كه‌له‌پورییه‌كانم پێبفرۆشن‪ ،‬لێم‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫‪11‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫ده‌كڕنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌ئێستادا‌و له‌نێو دوكان ‌ه‬ ‫‪ 195‬مه‌ترییه‌كه‌ی���دا چه‌نده‌ها ش���تی‌‬ ‫كه‌له‌پ���وری‌ ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێش���تریش‬ ‫چه‌ندین شتی‌ كه‌له‌پوری‌ به‌مۆزه‌خانه‌ی‌‬ ‫نیشتمانی‌ ناسراو به‌ "ئه‌منه‌ سوره‌كه‌"‬ ‫فرۆش���توه‌‌و له‌و روه‌ش���ه‌وه‌ دڵخۆشه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و شتانه‌ی‌ فرۆش���تویه‌تی‌ له‌ناو‬ ‫نه‌چ���ون‌و ده‌ڵێت "به‌وه‌ دڵخۆش���م كه‌‬ ‫ش���ته‌كانم نافه‌وتێن‪ ،‬به‌ڵكو زیاتریش‬ ‫ده‌پارێزرێ���ن"‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش هه‌ندێجار‬ ‫ئ���ه‌و هاواڵتییانه‌ی‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫نیش���ته‌جێن‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و شتی‌ لێده‌كڕن‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ "جیهان���ی‌ كه‌له‌پ���ور"‬ ‫ئاش���كرایكرد كه‌ له‌ئێستادا خه‌نجه‌ری‌‬ ‫الیه‌ كه‌ نرخه‌كه‌ی‌ له‌نێوان پێنجس���ه‌د‬ ‫ب���ۆ دووه���ه‌زار دۆالره‌‌و پێش���تریش‬ ‫چه‌ن���د ش���تێكی‌ ش���وێنه‌واری بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم داویه‌ت���ی‌ به‌مۆزه‌خانه‌ی‌ ئه‌منه‌‬ ‫سوره‌كه‌‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫پ‪ )2‬زریانه‌ك���� ‌ه بۆچی‌ ل����ه‌م عانه‌دا‬ ‫قه‌وما؟‬ ‫قاعی����د‌ه‬ ‫ئاهونزول����ه‌ی‬ ‫ا‪.‬‬ ‫هه‌تیوباره‌كه‌یه‌‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬خوای به‌شش����ار ئه‌س ‌هد‌و عه‌ل ‌‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ساڵحه‌‬ ‫ج‪ .‬ته‌كتیكێك����ی ئینتیخاباتی‌ی����ه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئۆبام����ا ئه‌یه‌وێ ئه‌وه‌ن����ده‌ی تر خۆ ‌‬ ‫خۆشه‌ویست بكات‬ ‫د‪ .‬مه‌س����ه‌له‌كه‌ شانس ‌ه براده‌ر‪ .‬له‌و‬ ‫به‌نگالدیش ‌ه داماو‌ه رۆژ نی‌یه‌ كاره‌ساتی‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌ قۆڕتر نه‌قه‌ومێ‌و كه‌سیش باس ‌‬ ‫ناكات‬ ‫پ‪ )3‬ئه‌گ����ه‌ر ئه‌و تۆفان‌و ش����ت ‌ه ل ‌ه‬ ‫خۆمان بقه‌ومایه‌‪:‬‬ ‫ا‪ .‬م����رور غه‌رامه‌ی ئه‌ك����رد چونك ‌ه‬ ‫سه‌ریع بووه‌‬ ‫ب‪ .‬ی����ه‌ك مه‌كته‌ب����ی ب����ه‌ پێ����و‌ه‬ ‫نه‌ئه‌هێشت‬ ‫ج‪ .‬ش����ه‌ش ئه‌وه‌ن����ده‌ی ئه‌نفاله‌ك ‌ه‬ ‫خه‌ڵكی لێ‌ ئه‌كوشتین‬ ‫د‪ .‬ته‌له‌فزیۆنه‌كانی موعاره‌زه‌ سه‌ی‬ ‫محه‌مه‌دیی سه‌فاییان لێ‌ ئه‌دا‬ ‫هـ‪ .‬یه‌كێتی ئه‌ی‌ وت ته‌ئسیر ناكات ‌ه‬ ‫سه‌ر رێكه‌وتن ‌ه ستراتیجی‌یه‌كه‌‬ ‫ی خه‌ت����ای‬ ‫و‪ .‬خه‌ب����ات ئه‌ینوس���� ‌‬ ‫مالیكی‌یه‌‬ ‫ز‪ .‬ئێ����ران‌و توركیا حه‌فته‌یه‌ك پێش‬ ‫ئه‌وه‌ حدودیان دائه‌خست‬ ‫گ‪ .‬حوكمه‌ت سێ‌ حه‌فته‌ ئه‌یكرد ب ‌ه‬ ‫عوتڵه‌‬ ‫ی‪ .‬خه‌ڵكی سلێمانی هه‌زار نوكته‌یان‬ ‫له‌سه‌ر دروست ئه‌كرد‬ ‫ك‪ .‬ئیش����ه‌كه‌یان ته‌سلیمی لیجنه‌ی‬ ‫قایمقامییه‌ت ئه‌كرد‬ ‫ل‪ .‬په‌ڕله‌م����ان جه‌ماعه‌تێكی ئیفاد‬ ‫ئه‌كرد بۆ یابان‬ ‫م‪ .‬وه‌زاره‌تی رۆشنبیری فیستیڤاڵێكی‬ ‫بۆ رێك ئه‌خست‬

‫ره‌نگین‪ ،‬یه‌كه‌م كلیپی گۆرانی كچه‌ شانۆكاری‬ ‫كورد (زاگرۆس جه‌بار)ه‌ كه‌ له‌چه‌ند رۆژی‬ ‫رابردودا باڵوكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و گۆرانییه‌ له‌هۆن���راوه‌ی (جه‌بار پێكاو) كاری‬ ‫موزیكی له‌الیه‌ن (پاڤێڵ س���ه‌رهه‌نگ) ئه‌نجامدراوه‌‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ند (گۆران كامیل) كاری میكس‌و ماسترینگی‌‬ ‫بۆ ئه‌نجام���داوه‌‪ ،‬دیمه‌نه‌كانیش���ی له‌واڵتی هۆڵه‌ندا‬ ‫له‌الیه‌ن (یاد میدیا)وه‌ وێنه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫زاگ���رۆس جه‌بار رایگه‌یاندوه‌ كه‌ ماوه‌ی دوس���اڵه‌‬ ‫سه‌رقاڵی تۆماركردنی ئه‌و گۆرانیه‌یه‌‌و به‌رهه‌مه‌كه‌شی‌‬ ‫گۆڕانكاری زۆری به‌خۆی���ه‌وه‌ بینیوه‌ له‌روی كلیپ‌و‬ ‫ده‌نگه‌وه‌‌و وتویه‌تی‌ "س���ه‌ره‌تا شێوازی كلیپم به‌دڵ‬ ‫نه‌بو له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌روی جلوبه‌رگه‌وه‌ زۆر له‌ستایڵی‬ ‫ئه‌وروپ���ی ده‌چو‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ نه‌بو‬ ‫س���تایڵی ئه‌وروپ���ی خراپ بێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و بۆ ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌ به‌گونجاوترم ده‌زانی سه‌رنج بده‌ینه‌ كلتوری‬ ‫كورده‌واری به‌و پێیه‌ی به‌رهه‌مێكی ره‌سه‌نی كوردی‬ ‫سه‌رده‌مییانه‌یه‌"‪.‬‬

‫گیسک‬

‫نه‌ به‌دوای پاصی‌ كارێزه‌وشكا را بكه‌‌و‬ ‫نه‌ به‌ ش����وێن پڕۆژی‌ چاكسازیش����دا‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ نه‌سیحه‌تی پیاوێكی دنیادیده‌ی‬ ‫ی‬ ‫كۆاڵنی ئه‌وبه‌ره‌وه‌ی���� ‌ه ك ‌ه ئه‌گه‌ر لێ‌ ‌‬ ‫بپرس����یت بۆچی‌؟ جواب����ت ئه‌داته‌و‌ه‬ ‫ێ ناچێت‬ ‫ئه‌ڵێ‌ چونكێك����م ده‌ققه‌ی‌ پ ‌‬ ‫ی دێته‌ به‌رده‌مت‌و‬ ‫پاصێكی تر به‌ به‌تاڵ ‌‬ ‫ئه‌ڵێ‌ فه‌رمو س����ه‌ركه‌وه‌‪ .‬ل���� ‌ه بانگی‬ ‫عه‌سریش����ه‌وه‌ هه‌تا ئێ����واره‌ی هه‌مان‬ ‫رۆژ براده‌ران����ی خه‌مخ����ۆر ده‌رزه‌نێك‬ ‫ی تر هه‌ڵئه‌بڕن بۆ ده‌سه‌اڵت ك ‌ه‬ ‫پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ی مه‌ركه‌زیی‌و‬ ‫ی چل خاڵ ‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان س ‌‬ ‫چه‌ناگ����ه‌ی‌ له‌خ����ۆ گرت����ووه‌‪ .‬ته‌بعه‌ن‬ ‫تۆش وه‌خت����ی خۆت ب����ه‌و خااڵنه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌سار ناكه‌یت‌و دێیت هه‌ر ب ‌ه هه‌وا ‌‬ ‫ش����ان وه‌اڵمی پیاوانه‌ بۆ سوئاله‌كانی‬ ‫خواره‌وه‌ ئیشاره‌ت ئه‌فه‌رمویت‪.‬‬ ‫پ‪ )1‬به‌ع����زه‌ الی����ه‌ن‌و جه‌ماعه‌تێك‬ ‫زریانه‌كه‌ی ئ����ه‌م دواییه‌ی ئه‌مریكا ب ‌ه‬ ‫نیعمه‌ت ئه‌زانن له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‪:‬‬ ‫ا‪ .‬كاره‌س����اته‌كه‌ زه‌ره‌ری حكومه‌تی‬ ‫ئه‌مریكای تیای����ه‌‪ .‬حكومه‌تی ئه‌مریكا‬ ‫ته‌ئیدی مالیكی ئه‌كات‪ .‬مالیكی كوردی‬ ‫ل ‌ه سه‌عدییه‌‌و جه‌له‌والدا نه‌هێشت‬ ‫ب‪ .‬ئه‌مریكا دۆس����تی ئیس����رائیله‌‌و‬ ‫ئیس����رائیل مه‌رحه‌بای‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫ناكات مه‌گه‌ر جاروبار له‌ ژێره‌وه‌‪ ،‬شتی‬ ‫ژێر به‌ژێریش خێر ناداته‌وه‌‬ ‫ج‪ .‬زریانه‌ك����ه‌ كارێك����ی وای ك����رد‬ ‫مه‌س����ئوله‌كانی ئه‌مریكا رویان نه‌یه‌ت‬ ‫ێ‬ ‫بچنه‌ س����ه‌ر ته‌له‌فزیۆن‌و خوتبه‌ی ب ‌‬ ‫مه‌عنا بده‌ن‬ ‫د‪ .‬ئێ����ران‌و ئه‌وان فرس����ه‌ته‌كه‌یان‬ ‫قۆسته‌وه‌‌و بێ‌تاقه‌تیی خۆیان كرد ب ‌ه‬ ‫بروسكه‌‌و ناردیان بۆ خاڵ ‌ه ئۆباما‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی‬ ‫ی به‌ده‌س���ته‌وه‌ی ‌ه كاتێك ‌‬ ‫به‌په‌ل��� ‌ه بڕی���ار م���ه‌ده‌‌و كاره‌كان���ت باش���تر وایه‌ بیر له‌خ���ۆت بكه‌یته‌وه‌‌و له‌ڕووی‌ سۆزدارییه‌وه‌ كێش ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه هێنده‌ دودڵ مه‌ب���ه‌ له‌بڕیاردان‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌و پڕۆژان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌ش���ه‌یی‌ پێوه‌دیاره‌‪ ،‬هێن���د‌ه خۆت مان���دو مه‌ك���ه‌ به‌كاری نێوان ئێوه‌و خۆشه‌ویسته‌كانتان‪ ،‬به‌اڵم به‌ه���ۆی‌ دودڵییه‌كه‌ت���ه‌و‌ه چه‌ندی���ن گونج���اوه‌ بۆ ئه‌نجامدان���ی‌‌و ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت��� ‌‬ ‫ی خۆش خراپ نییه‌ ب���ۆ ته‌واوكردنیان‪ ،‬به‌خت‬ ‫ی تره‌وه‌‌و خۆت له‌هه‌مو كه‌س هێنده‌ ناخه‌یه‌نێت هه‌مو كێشه‌كان هێور ه���ه‌ل له‌ده‌س���تبده‌یت‪ ،‬هه‌واڵ ‌‬ ‫ی دارای���ی‌ ده‌بیت ئه‌م كه‌س���ان ‌‬ ‫توش���ی‌ گرفتێك ‌‬ ‫یاوه‌رت ‌ه ئه‌م هه‌فته‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌بیستی‌‪.‬‬ ‫ی خۆیان‪.‬‬ ‫ده‌بنه‌و‌ه بۆ باری ئاسای ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫زیاتر پێویستت به‌هاوكار ‌‬ ‫ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ئه‌و كێش��� ‌ه‬ ‫غه‌مب���ار مه‌ب��� ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بچوكانه‌ ك ‌ه دێنه‌ رێت‌و هێند‌هی‌ كات ‌‬ ‫ی تۆ ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫ناوێت هه‌مو شتێك به‌دڵ ‌‬ ‫گرفته‌كان كۆتاییان دێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )350‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/6‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫وا بڕیاره‌ له‌سه‌ر بانگهێشتی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هونه‌ری‌ شێوه‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاستی‌ ئه‌م مانگه‌دا‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ گه‌وره‌ (عه‌باسی‌‬ ‫كه‌مه‌ندی‌) سه‌ردانی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بكات‌و پێشانگه‌یه‌كی‌ شێوه‌كارییش‬ ‫بكاته‌وه‌‪.‬‬

‫كه‌مه‌ند ‌ی دێت ‌ه سلێمانی‌‬

‫له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌رپرس���ی‌ به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫هونه‌ری���ی‌‬ ‫شێوه‌كاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌ختیار سه‌عید‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ له‌چوارچێ���وه‌ی‌ پڕۆژه‌كانیان‌و‬ ‫به‌هونه‌رمه‌ندان���ی‌‬ ‫گرنگی���دان‬ ‫پارچه‌كان���ی‌ دیكه‌ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫وابڕیاره‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ئه‌م مانگه‌دا‬ ‫بانگهێش���تی‌ هونه‌رمه‌ن���دی‌ گه‌وره‌‬ ‫مامۆس���تا (عه‌باس���ی‌ كه‌مه‌ن���دی‌)‬ ‫بكه‌ن بۆ كردنه‌وه‌ی‌ پێش���انگه‌یه‌كی‌‬ ‫شێوه‌كاری‌ له‌شاری‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا له‌و‬ ‫پێشانگه‌یه‌دا ‪ 42‬تابلۆی‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫ك���ه‌ به‌ماتڕیاڵی‌ زه‌یتی‌ كێش���راون‬ ‫نمایش ده‌كرێت كه‌ ب���اس له‌گوند‌و‬ ‫دێهاته‌كان���ی‌ كوردس���تان‌و ش���اری‌‬ ‫س���نه‌ش ده‌كات ك���ه‌ خ���ۆی‌ لێی‌‬ ‫نیش���ته‌جێیه‌‪ .‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ش وه‌ك‬ ‫به‌ختی���ار س���ه‌عید جه‌ختیكرده‌وه‌‬ ‫گرنگییه‌كی‌ دیكه‌ی‌ هاتنی‌ كه‌مه‌ندی‌‬ ‫ب���ۆ س���لێمانی‌‌و به‌تایبه‌تی���ش بۆ‬ ‫كردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و پێش���انگه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫ئاش���نایه‌تییه‌ ك���ه‌ ناوب���راو له‌گه‌ڵ‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌ هه‌یه‌تی‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ ده‌ریبخه‌ن كه‌ عه‌باس���ی‌‬ ‫كه‌مه‌ندی‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندی‌‬ ‫گۆرانیبێژێك���ی‌ به‌نێوبانگه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌هونه‌رمه‌نده‌ شێوه‌كاره‌كانیش‪.‬‬ ‫وابڕیاره‌ پێش���انگه‌كه‌ی‌ كه‌مه‌ندی‌‬ ‫له‌مۆزه‌خانه‌ی‌ س���لێمانی‌ بكرێته‌وه‌‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ پێن���ج رۆژ بخایه‌نێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێناچێت كۆنسێرت ساز بكات‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د عه‌باس���ی‌ كه‌مه‌ندی‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌هونه‌رمه‌نده‌ به‌نێوبانگه‌كان‬ ‫كه‌ تا ئێستا چه‌ندین ئه‌لبومی‌ گۆرانی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و خاوه‌نی‌ گوێگرێكی‌ زۆریشه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫مه‌یدان ‌ی كه‌وفرۆشان ‪..‬‬ ‫جیهانێك بۆ زاخاوكردنه‌وه‌ ‌ی مێشك‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ل ‌ه خۆمان‬ ‫بقه‌ومایه‌‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌ر كه‌ له‌و شوێنه‌ داده‌نیشی‌ چه‌ندین‬ ‫كه‌ست به‌رچاو ده‌كه‌وێ‌ كه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌ "كه‌و"ن‪،‬‬ ‫یاخود له‌گازینۆكه‌ی‌ به‌رده‌می‌ دانیشتون‬ ‫بۆ چاخواردنێك‌و جارجاره‌ش خۆیان‬ ‫وته‌نی‌ بۆ زاخاوكردنه‌وه‌ی‌ مێشكیان‬ ‫سه‌رنجێكی‌ كه‌وه‌كان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ هیچ كه‌س���ێك هه‌س���ت نه‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌وێ‌‪ ،‬ش���وێنی‌ كڕین‌و فرۆش���تنی‌‬ ‫كه‌وه‌‌و چه‌ند خێزانێكیش بژێوی‌ ژیانیان‬ ‫ی كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و پیشه‌یه‌یه‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫شوێنێكی‌ تاڕاده‌یه‌ك گه‌وره‌یه‌‪ ،‬نزیكه‌ی‌‬ ‫پێن���ج كه‌س���یش كه‌ پیش���ه‌یان كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ كه‌وه‌ تیایدا كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫"مه‌یدان���ی‌ كه‌وفرۆش���ان" له‌ش���اری‌‬ ‫س���لێمانی‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ش���ه‌قامی‌‬ ‫مه‌وله‌وی���ه‌‌و رونت���ر له‌نزی���ك ب���ازاڕی‌‬ ‫به‌له‌دییه‌كه‌یه‌ كه‌ ش���وێنی‌ فرۆش���تنی‌‬ ‫سه‌وزه‌و میوه‌هاته‌كانه‌‪ ،‬كه‌ ده‌چیته‌ ئه‌و‬ ‫بازاڕه‌‌و له‌ده‌سته‌ چه‌پدا گوزه‌رێك دێته‌‬ ‫به‌رده‌م‌و ده‌چیته‌ ناوه‌وه‌ چێتشتخانه‌یه‌ك‬ ‫دێته‌ به‌رده‌مت‌و دوای‌ ره‌تبونیش له‌وێ‌‪،‬‬ ‫گازینۆیه‌ك���ی‌ چكۆالنه‌ی���ه‌‌و له‌نزیك ئه‌و‬ ‫گازینۆیه‌ش مه‌یدانی‌ كه‌وفرۆشانه‌‪.‬‬ ‫له‌و ش���وێنه‌ چه‌ند كه‌س���ێك ده‌بینی‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌‌و چه‌ند دۆاڵبێكیان داناوه‌‌و‬ ‫چه‌ند كه‌وێ���ك له‌نێو س���ندوقه‌كانیاندا‬ ‫دان���راون‌و جارجاره‌ش ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫شاره‌زان له‌بواری‌ په‌روه‌رده‌‌و شه‌ڕكردنی‌‬ ‫كه‌وه‌كان دانیشتون‌و سه‌رقاڵی‌ گفتوگۆن‬ ‫له‌باره‌ی‌ كه‌وه‌كانه‌وه‌‌و شوێنی‌ شه‌ڕكردنی‌‬ ‫كه‌وه‌كانی���ش ده‌كه‌وێت���ه‌ به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌ریده‌كه‌ی‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌و پیشه‌یه‌دا‬ ‫ش���اره‌زاییان هه‌یه‌‪ ،‬مانگی‌ داهاتو هه‌تا‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫تاقێک له‌که‌رکوک‬

‫تاقه‌كان ‌ی كه‌ركووك‬ ‫ته‌مه‌نیان ‪ 200‬ساڵه‌‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬

‫ ‬ ‫مه‌یدانی‌ كه‌وفرۆشان له‌شاری‌ سلێمانی‬ ‫مانگی‌ پێنجی‌ س���اڵی‌ داهات���و وه‌رزی‌‬ ‫شه‌ڕكردنی‌ كه‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌هاب فاتیح پیاوێكی‌ خڕه‌اڵنه‌یه‌‌و‬ ‫كه‌مێك قژی‌ س���پی‌ بوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و كه‌سانه‌ی‌ مامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌‬ ‫كه‌و ده‌كات‌و له‌هه‌شتاكانیشه‌وه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫ئ���ه‌و پیش���ه‌یه‌یه‌‪ ،‬ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌كرد‬ ‫ك���ه‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ مانگ���ی‌ داهاتوه‌وه‌‬ ‫وه‌رزی‌ ش���ه‌ڕكردنی‌ كه‌وه‌كان له‌شوێنه‌‬ ‫تایبه‌ته‌كه‌یان ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫شه‌هاب رونیكرده‌وه‌ كه‌ هه‌ندێجار كه‌و‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌ ده‌هێنرێ‌‌و نرخه‌كه‌ی‌ له‌دوهه‌زار‬ ‫بۆ چوارهه‌زار دۆالره‌‌و هه‌ندێكیشیان بۆ‬ ‫حه‌زی‌ خۆیان ده‌یك���ڕن‌و هه‌ندێجاریش‬ ‫كه‌و لێره‌وه‌ ده‌ڕوات بۆ ئێران‌و شاره‌كانی‌‬ ‫تری‌ كوردستان‌و عێراق‪.‬‬ ‫دابه‌زی���ن‌و به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ نرخی‌ كه‌و‬

‫به‌پێ���ی‌ جۆری‌ ش���ه‌ڕكردنه‌كه‌یانه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫بێتو كه‌وێك بۆ ماوه‌ی‌ زیاتر له‌بیس���ت‬ ‫خوله‌ك ش���ه‌ڕ بكات‌و ك���ه‌وی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ببه‌زێنێ‌ ئ���ه‌وا نرخه‌كه‌ی‌ ب���ۆ نزیكه‌ی‌‬ ‫دوهه‌زار‌و پێنجس���ه‌د بۆ سێهه‌زار دۆالر‬ ‫به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گه‌ر خۆی‌ ببه‌زێ‌‬ ‫ئه‌وا نرخه‌ك���ه‌ی‌ بۆ نزیكه‌ی‌ هه‌زار دۆالر‬ ‫داده‌به‌زێ‌‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌ ك���ه‌وی‌ ش���ه‌ڕكردن‪ ،‬كه‌وی‌‬ ‫"راو"ی���ش هه‌یه‌ كه‌ نرخه‌ك���ه‌ی‌ له‌نێوان‬ ‫سێس���ه‌د بۆ چوارس���ه‌د ه���ه‌زار یاخود‬ ‫حه‌وتس���ه‌د دۆالره‌‌و به‌وته‌ی‌ ش���ه‌هابی‌‬ ‫كه‌وف���رۆش له‌ئێس���تادا ك���ه‌ وه‌رزی‌‬ ‫پایزه‌‪ ،‬كات���ی‌ "راوه‌ پایزه‌"یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌دوای‌ مانگی‌ پێنجیش���ه‌وه‌ كه‌ وه‌رزی‌‬ ‫ش���ه‌ڕكردنی‌ كه‌و نامێنێ‌‪ ،‬وه‌رزی‌ "راوی‌‬ ‫ماكه‌و" ده‌ستپێده‌كات كه‌ بۆ ئه‌مه‌شیان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫راوچیی���ه‌كان ده‌ڕۆن ب���ۆ ش���اخه‌كان‪،‬‬ ‫له‌وێ مێینه‌ی���ه‌ك ده‌ك ‌هن‌و كه‌وی‌ نێره‌ی‌‬ ‫پێده‌گرن‪ ،‬نرخی‌ كه‌وی‌ شاخیش له‌نێوان‬ ‫بیست تا په‌نجا هه‌زار دیناره‌‪.‬‬ ‫ئیشوكاری‌ ئه‌و كه‌وفرۆشانه‌ به‌پێی‌ رۆژ‬ ‫ده‌گۆڕێت‪ ،‬به‌نمونه‌ رۆژ یاخود هه‌فته‌ی‌‬ ‫وا هه‌یه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌ چه‌ند‬ ‫كه‌وێك ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌شی‌ كه‌ هه‌ندێجار سه‌ردانی‌‬ ‫چێش���تخانه‌‌و گازینۆكه‌ی‌ نزیك مه‌یدانی‌‬ ‫كه‌وفرۆشان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ له‌كاتی‌ دانیش���تنیان له‌و شوێنه‌دا‌و‬ ‫س���ه‌رنجدانیان له‌ك���ه‌وه‌كان‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ كڕین‌و فرۆش���تنی‌ كه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫بۆیان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئه‌و پیش���ه‌یه‌ش‬ ‫جیهانێك���ی‌ تایبه‌تیی���ه‌‌و ره‌نگ���ه‌ زۆر‬ ‫له‌پیشه‌كانی‌ دیكه‌ خۆشتر بێت‪.‬‬

‫"جیهان ‌ی كه‌له‌پور" شوێنێك بۆ پاراستن ‌ی كه‌لوپه‌لی‌ مێژویی‌‬

‫"موجاهیدەکان"ی عەلی باپیر بۆ وا دەکەن!‬ ‫ ‬ ‫جیهانی‌ كه‌له‌پور لەسلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كاتێك له‌ده‌ره‌و‌ه تابلۆی‌ دوكانه‌كه‌‬ ‫ده‌بینی‌ نوسراوه‌ "جیهانی‌ كه‌له‌پور"‌و‬ ‫كاتێكیش ده‌ڕۆیته‌ ناوه‌وه‌‪ ،‬ناوی‌‬ ‫تابلۆكه‌ له‌نێو دوكانه‌كه‌دا به‌رجه‌سته‌‬ ‫ده‌بێت‌و به‌رده‌وام چاوت كه‌لوپولی‌‬ ‫مێژویی‌‌و شوێنه‌واریی‌‌و دێرین‬ ‫ده‌بینێ كه‌ ره‌نگه‌ مێژوه‌كه‌یان بۆ‬ ‫سه‌رده‌مێكی‌ كۆن بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬

‫کاوڕ‬

‫ل���ه‌و دوكانه‌دا ك���ه‌ ب���ه‌ "جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌له‌پور" ناسراوه‌‌و ده‌كه‌وێته‌ شاڕێی‌‬ ‫س���الم به‌رامب���ه‌ر ژوری‌ بازرگان���ی‌‌و‬ ‫پیشه‌س���ازی‌ س���لێمانی‌ گه‌له‌ك شتی‌‬ ‫ش���وێنه‌واریی‌‌و دێرینی‌ تێدا پارێزراوه‌‬ ‫هه‌ر خه‌نج���ه‌ر‌و قاپ‌و قاچ���اخ‌و زیو‌و‬ ‫فه‌رش‌و ش���تی‌ دیكه‌ش‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ندێجار هاواڵتیان بۆ كڕین سه‌ردانی‌‬ ‫شوێنه‌كه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ندێجاریش ته‌نها‬ ‫ب���ۆ بینینی‌ ئ���ه‌و ش���وێنه‌ مێژویی‌‌و‬

‫هیوا عوسمان‬

‫کەمال چۆمانی‬

‫گا‬

‫ی گرتوه‌‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ی هه‌م���و ژیانت ‌‬ ‫ی دارایتان ته‌نیای ‌‬ ‫ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه ده‌س���كه‌وتێك ‌‬ ‫ی خۆت له‌بیركردوه‌‌و‬ ‫ده‌بێت‌و پێویستیت به‌كه‌س ‌ه نزیكه‌كانت ش���تێكت ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی خۆت بخۆیت‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه هه‌وڵبد‌ه خه‌م ‌‬ ‫ده‌بێت بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ خۆش ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوان ‌‬

‫دوانه‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌چاودێر ‌‬ ‫ته‌ندروستیت پێویس���ت ‌‬ ‫زیاتر هه‌یه‌‌و ره‌نگ ‌ه ئه‌م ماوه‌یه‌ كێش ‌ه‬ ‫ته‌ندروس���تییه‌كان كاتێك���ی‌ زۆرت‬ ‫بگرێت‪.‬‬

‫شاری‌ كه‌ركووك له‌زۆر بوارو آلیه‌نه‌و‌ه‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆی‌ هه‌یه‌و جیاوازیه‌كی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ له‌ شاره‌كانی‌ تری‌ عێراق‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌رووی‌ بیناسازیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م شاره‌ خاوه‌نی‌ ده‌یان كۆشك‌و‬ ‫خانوی‌ دێرین‌و مێژووییه‌‪ ،‬یه‌ك‬ ‫له‌و تایبه‌تمه‌ندیانه‌ هه‌بوونی‌ جۆره‌‬ ‫خانوویه‌كه‌ پێی‌ ده‌ڵێن (تاق) كه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌دروستكردنی‌ خانوو له‌سه‌ر‬ ‫كۆآلن‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك���ی‌ پیری���ادی‌ وه‌س���تا ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���تكردنی‌ خان���ووی‌ قای���ه‌و گه‌چ‬ ‫(مه‌عروف عێزه‌دین قه‌ساب)ی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 61‬س���اڵ‌ له‌چایخان���ه‌ی‌ كرێ���كاران‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌م تاقان���ه‌ به‌ئاویچنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د كه‌ "ته‌مه‌نی���ان نزیكه‌ی‌ دوو‬ ‫س���ه‌د س���اڵه‌و پێش���تر ژماره‌یان زۆر‬ ‫بوو له‌ش���اری‌ كه‌ركووك‪ ،‬به‌آلم مخابن‬ ‫ئێستا ته‌نها ‪ 7‬دانه‌ی‌ لێماوه‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ناوه‌كانیان���ه‌ ‪ -1‬تاق���ی‌ قۆریه‌ ‪ -2‬تاقی‌‬ ‫حه‌م���ام عه‌لی‌ ب���ه‌گ ‪ -3‬تاقی‌ حاجی‌‬ ‫ئه‌حمه‌د ئاغا ‪ -4‬جووت تاق (دوو تاقه‌‬ ‫به‌ته‌نیش���ت یه‌كه‌وه‌)‪ -5 .‬تاقی‌ سابیر‬ ‫ئاغا (سێ‌ تاقه‌و سێ‌ كۆآلن به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س���تێ‌) ‪ – 6‬تاقی‌ محێدین دزدار‬ ‫‪ -7‬تاقی‌ وه‌هب���ی‌ ئه‌فه‌ندی‌ ‪ ...‬هه‌ندێ‌‬ ‫تاقی‌ تر هه‌بوون له‌م س���اآلنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫رماندیان وه‌كو (تاقی‌ ش���اترلوو‪ ،‬ده‌ده‌‬ ‫حه‌مدی‌‌و موسه‌ڵآل)"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ دروس���ت بوونی‌ ئه‌م‬

‫تاقانه‌‪ ،‬وه‌ستا مه‌عروف وتی‌ "له‌زه‌مان ‌ی‬ ‫حوكمڕانی‌ عوسمانی‌ وه‌كو ئێستا یاساو‬ ‫پۆلیس نه‌بووه‌‪ ،‬بۆیه‌ خه‌ڵكی‌ له‌ترسی‌‬ ‫دزو پیاو خراپ به‌تایبه‌تی‌ جووله‌كه‌كان‬ ‫كه‌ ده‌وڵه‌مه‌ن���د بوونه‌‪ ،‬چه‌ند ماڵێكیان‬ ‫له‌ ته‌نیشت یه‌ك دروست كردووه‌و ته‌نها‬ ‫یه‌ك كۆآلنیان بۆ هاتووچۆ هێشتۆته‌وه‌‬ ‫ئه‌وی���ش بانیان كردووه‌ ب���ه‌ خانوو بۆ‬ ‫چاودێ���ری‌ و ژێریش���ی‌ ده‌رگایان بۆی‌‬ ‫دروس���ت كردووه‌و شه‌وان دایانخستووه‌‬ ‫تاك���و به‌دڵنیایه‌وه‌ بخ���ه‌ون‪ ،‬واته‌ ئه‌م‬ ‫تاقان���ه‌ رۆڵ���ی‌ ده‌رگای‌ گه‌ڕه‌كیانیش‬ ‫بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ئه‌م تاقانه‌ كه‌سانی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندو ناودار‬ ‫بوون‌و زۆرج���ار ئه‌م تاقانه‌یان بۆ ئه‌وه‌‬ ‫دروس���ت كردووه‌ تاكو باسیان بكرێت‬ ‫(واته‌ بۆ جوانكاری‌‌و شانازی‌ كردن به‌و‬ ‫جۆره‌ خانوانه‌وه‌) تاق دروستكراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "راسته‌ سه‌ره‌تا ته‌نها جووله‌كه‌كان‬ ‫ك���ه‌ گه‌ڕه‌كه‌ك���ه‌ش ه���ه‌ر به‌ن���اوی‌‬ ‫جووله‌كه‌كان���ه‌وه‌ ناونراوه‌ دروس���تیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬به‌آلم له‌پاش ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌‬ ‫تری‌ ش���اری‌ كه‌ركووك وه‌ك���و كوردو‬ ‫توركمان كه‌ له‌گه‌ڵ چه‌ندین كه‌سوكاری‌‬ ‫خۆی���ان له‌یه‌كێ���ك له‌گه‌ڕه‌ك���ه‌كان‬ ‫كۆده‌بوونه‌وه‌و تاقیان بۆخۆیان دروست‬ ‫ده‌كرد وه‌كو تاقه‌كان���ی‌ قۆریه‌و بآلخ‌و‬ ‫حه‌مام عه‌لی‌ به‌گ‌وو شاترلوو‪.‬‬ ‫وه‌س���تا مه‌ع���روف جه‌غت���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ك���رده‌وه‌ كه‌ بۆ پاراس���تنی‌‬ ‫ئه‌و تاقانه‌ له‌فه‌وتان پێویس���ته‌ آلیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان نۆژه‌نیان بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬

‫ئه‌و وتی‌ "نه‌ك ته‌نها به‌رای‌ من‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌م���ه‌ رای‌ هه‌موو دانیش���تووانی‌ ئه‌و‬ ‫گه‌ڕه‌كانه‌یه‌ كه‌ تاقیان هه‌یه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ن���ۆژه‌ن بكرێن���ه‌وه‌ له‌آلی���ه‌ن‬ ‫حكومه‌ت‌و جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌رووخان رزگار‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌كێش���ه‌ی‌ پاش رووخانیش‬ ‫خه‌ڵكه‌ك���ه‌ رزگاریان ده‌بێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ژێ���ر تاقه‌كان موڵك���ی‌ خه‌ڵكن‌و ره‌نگه‌‬ ‫له‌پ���اش رووخانیان بیك���ه‌ن به‌خانوو‬ ‫ئینجا كێش���ه‌ی‌ هاتوچۆ له‌و گه‌ڕه‌كانه‌‬ ‫سه‌رهه‌ڵده‌دات"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ته‌مه‌ن درێ���ژی‌ ئه‌و تاقانه‌‌و‬ ‫مانه‌وه‌ش���یان‪ ،‬ناوبراو وتی‌ "هه‌رتاقه‌و‬ ‫پت���ر له‌ش���ه‌ش تیكم���ه‌ی‌ له‌ژێردایه‌و‬ ‫هه‌ر تیكمه‌یه‌كیش جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌ به‌بار‬ ‫قامیش���ی‌ تێدایه‌‪ ،‬پڕه‌ له‌ورده‌ گۆزه‌ی‌‬ ‫ش���كاو كه‌ ته‌مه‌نی‌ دیواری‌ قایه‌و گه‌چ‬ ‫درێژ ده‌كه‌ن‌و ئه‌و جۆره‌ وه‌س���تایانه‌ش‬ ‫به‌زۆری‌ له‌ش���اری‌ كه‌ركووك هه‌بوو كه‌‬ ‫ده‌یانزانی‌ چ ج���ۆره‌ تیكمه‌ی ‌هك‌و به‌ چ‬ ‫قه‌باره‌یه‌ك دروستی‌ بكه‌ن زیاتر به‌رگه‌‬ ‫ده‌گرن‪ ،‬ب���ۆ نموونه‌ ئه‌گ���ه‌ر بڕوانینه‌‬ ‫تیكمه‌كان���ی‌ ئه‌و مزگه‌وته‌ی‌ ته‌نیش���ت‬ ‫تاقه‌كه‌ وا ده‌زانی‌ ئه‌مڕۆ دروس���تكراون‬ ‫هێن���ده‌ قای���م‌و پته‌ون‪ ،‬جی���ا له‌وه‌ش‬ ‫خانووی‌ قایه‌و گه‌چ له‌زس���تاندا گه‌رمه‌و‬ ‫له‌هاویندا فێنكن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌ناوبانگترین وه‌ستاكانی‌ قایه‌و‬ ‫گه‌چ له‌شاری‌ كه‌ركووكیش ئه‌مانه‌ بوون‪:‬‬ ‫حاجی‌ تۆفی���ق‪ ،‬حاجی‌ عومه‌ر ره‌فیق‪،‬‬ ‫ئه‌حه‌مه‌د تاوغلی‌‪ ،‬بوزاو‪ ،‬وه‌حید به‌نناو‬ ‫خالیدی‌ برای‌‪ ،‬دایی‌ نوری‌ كه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫هه‌موویان ئه‌مری‌ خوایان كردووه‌"‪.‬‬

‫زاگرۆس ببینن‬

‫لێ���دان‌و س���وکایەتیکردن ب���ە‬ ‫رۆژنامەنوس (هیوا عوسمان) لەالیەن‬ ‫"موجاهیدەکان"ی عەلی باپیر لەسەر‬ ‫نوس���ینی بابەتێک کە تێیدا باس���ی‬ ‫(زەواجێک���ی سیاس���ی)ی کردوە کە‬ ‫دور‌و نزیک ناوی کەس���ی نەهێناوە‪،‬‬ ‫ئەوپەڕی بەربەرییەتە‪.‬‬ ‫دوای ئەو هەم���وو لێدانە‪ ،‬جارێکی‬ ‫تر بەڕەس���می مەکتەبی ئەمیر لەڕێی‬ ‫رونکردنەوەیەک���ی زۆر بێمان���اوە ‪-‬‬ ‫دی���ارە ب���ە لێدانەک���ە قەناعەتی���ان‬ ‫نەهات���وە‪ ،‬هاتون کەس���ایەتیی ئەو‬ ‫رۆژنامەنوسەش���یان تێرۆرک���ردوە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر لێدانەک���ە جارێ���ک عەیب‌و‬ ‫ش���ورەیی بێ‪ ،‬ئەوا رونکردنەوەکەی‬ ‫بەرپرس���ی "موجاهیدەکان"ی عەلی‬ ‫باپیر دە جار!‬ ‫ئ���ەو عەقڵییەت���ە ش���مولی‌و‬ ‫عەش���ایەریەیە کە بوە هۆی کوژرانی‬ ‫دوو رۆژنامەنوس���ی الو‪ ،‬دواتری���ش‬ ‫کردنیان بە تێرۆریست!‬ ‫کوش���تنی سەردەش���ت عوسمان‌و‬ ‫لێدان لەهیوا عوسمان‪ ،‬جیاوازییەکەی‬ ‫تەنه���ا ئەوەی���ە سەردەش���ت کوژرا‬ ‫ب���ەاڵم دیارە خوا بەزەیی خس���تۆتە‬ ‫دڵ���ی "موجاهی���دەکان"ەوە‌و ھیوایان‬ ‫نەکوشتوە!‬

‫قرژاڵ‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌كان���ت زیاتر ده‌بێت‌و ئه‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ زیاتر خۆت س���ه‌رقاڵ ده‌كه‌یت‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌كار‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و كه‌س���ێك ‌‬ ‫تاز‌ه ده‌ناسی‌‪.‬‬

‫شێر‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی‬ ‫ی هه‌وڵ ‌‬ ‫كاره‌كانت ته‌واو س���ه‌رقاڵیان كردوی‌‪ ،‬خۆشه‌ویس���ته‌كانتان چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی ئارام‬ ‫پێویس���تیت به‌پش���ویه‌ك هه‌ی��� ‌ه ب���ۆ زیاترت���ان لێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬كاتێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆرزگاركردن له‌سه‌رقاڵیی‌ كاره‌كانت‪ .‬له‌گه‌ڵی���ان به‌س���ه‌رده‌به‌ن‌و ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫خۆش ده‌بێت بۆ ئێوه‌‪.‬‬

‫كه‌له‌پوریانه‌ سه‌ردانی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫فریاد عارف كه‌ پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪66‬‬ ‫س���اڵه‌‌و خاوه‌نی‌ "جیهانی‌ كه‌له‌پور"‌و‬ ‫پتر له‌ ‪ 35‬ساڵیشه‌ وه‌كو حه‌زی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌و ب���واره‌دا كار ده‌كات بۆ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رونكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و ش���وێنه‌ی‌ له‌ساڵی‌‬ ‫(‪)1991‬ه‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ش وه‌ك‬ ‫په‌ره‌دان به‌ئ���اره‌زوی‌ خۆی‌‌و بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌و دوكانه‌كه‌شی‌ وابكات كه‌له‌پورێك‬ ‫به‌شاره‌كه‌یه‌وه‌ دیار بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و پیاوه‌ به‌وته‌ی‌ خۆی‌ له‌س���ااڵنی‌‬ ‫هه‌ش���تاكانه‌وه‌‌و دواتری���ش ل���ه‌دوای‌‬ ‫راپه‌ڕین���ه‌وه‌‌و به‌تایبه‌تی���ش له‌كاتی‌‬ ‫گرانییه‌ك���ه‌ی‌ نه‌وه‌ده‌كان���دا كاتێ���ك‬ ‫هاواڵتی���ان ش���ته‌ كه‌له‌پورییه‌كان���ی‬ ‫ماڵه‌كانی���ان فرۆش���تووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‪ ،‬لێی‌‬ ‫كڕیونه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌م س���ااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫له‌الیه‌ن هاواڵتیانه‌وه‌ لێی‌ ده‌كڕدرێنه‌وه‌‌و‬ ‫وه‌ك خۆی‌ وتی‌ "شكور بۆ خوا ئێستا‬ ‫خه‌ڵك وه‌زعیان باشه‌‌و له‌جیاتی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���ته‌ كه‌له‌پورییه‌كانم پێبفرۆشن‪ ،‬لێم‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫‪11‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫ده‌كڕنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌ئێستادا‌و له‌نێو دوكان ‌ه‬ ‫‪ 195‬مه‌ترییه‌كه‌ی���دا چه‌نده‌ها ش���تی‌‬ ‫كه‌له‌پ���وری‌ ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێش���تریش‬ ‫چه‌ندین شتی‌ كه‌له‌پوری‌ به‌مۆزه‌خانه‌ی‌‬ ‫نیشتمانی‌ ناسراو به‌ "ئه‌منه‌ سوره‌كه‌"‬ ‫فرۆش���توه‌‌و له‌و روه‌ش���ه‌وه‌ دڵخۆشه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و شتانه‌ی‌ فرۆش���تویه‌تی‌ له‌ناو‬ ‫نه‌چ���ون‌و ده‌ڵێت "به‌وه‌ دڵخۆش���م كه‌‬ ‫ش���ته‌كانم نافه‌وتێن‪ ،‬به‌ڵكو زیاتریش‬ ‫ده‌پارێزرێ���ن"‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش هه‌ندێجار‬ ‫ئ���ه‌و هاواڵتییانه‌ی‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫نیش���ته‌جێن‌و ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و شتی‌ لێده‌كڕن‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ "جیهان���ی‌ كه‌له‌پ���ور"‬ ‫ئاش���كرایكرد كه‌ له‌ئێستادا خه‌نجه‌ری‌‬ ‫الیه‌ كه‌ نرخه‌كه‌ی‌ له‌نێوان پێنجس���ه‌د‬ ‫ب���ۆ دووه���ه‌زار دۆالره‌‌و پێش���تریش‬ ‫چه‌ن���د ش���تێكی‌ ش���وێنه‌واری بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم داویه‌ت���ی‌ به‌مۆزه‌خانه‌ی‌ ئه‌منه‌‬ ‫سوره‌كه‌‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫پ‪ )2‬زریانه‌ك���� ‌ه بۆچی‌ ل����ه‌م عانه‌دا‬ ‫قه‌وما؟‬ ‫قاعی����د‌ه‬ ‫ئاهونزول����ه‌ی‬ ‫ا‪.‬‬ ‫هه‌تیوباره‌كه‌یه‌‬ ‫ی‬ ‫ب‪ .‬خوای به‌شش����ار ئه‌س ‌هد‌و عه‌ل ‌‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ساڵحه‌‬ ‫ج‪ .‬ته‌كتیكێك����ی ئینتیخاباتی‌ی����ه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئۆبام����ا ئه‌یه‌وێ ئه‌وه‌ن����ده‌ی تر خۆ ‌‬ ‫خۆشه‌ویست بكات‬ ‫د‪ .‬مه‌س����ه‌له‌كه‌ شانس ‌ه براده‌ر‪ .‬له‌و‬ ‫به‌نگالدیش ‌ه داماو‌ه رۆژ نی‌یه‌ كاره‌ساتی‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌ قۆڕتر نه‌قه‌ومێ‌و كه‌سیش باس ‌‬ ‫ناكات‬ ‫پ‪ )3‬ئه‌گ����ه‌ر ئه‌و تۆفان‌و ش����ت ‌ه ل ‌ه‬ ‫خۆمان بقه‌ومایه‌‪:‬‬ ‫ا‪ .‬م����رور غه‌رامه‌ی ئه‌ك����رد چونك ‌ه‬ ‫سه‌ریع بووه‌‬ ‫ب‪ .‬ی����ه‌ك مه‌كته‌ب����ی ب����ه‌ پێ����و‌ه‬ ‫نه‌ئه‌هێشت‬ ‫ج‪ .‬ش����ه‌ش ئه‌وه‌ن����ده‌ی ئه‌نفاله‌ك ‌ه‬ ‫خه‌ڵكی لێ‌ ئه‌كوشتین‬ ‫د‪ .‬ته‌له‌فزیۆنه‌كانی موعاره‌زه‌ سه‌ی‬ ‫محه‌مه‌دیی سه‌فاییان لێ‌ ئه‌دا‬ ‫هـ‪ .‬یه‌كێتی ئه‌ی‌ وت ته‌ئسیر ناكات ‌ه‬ ‫سه‌ر رێكه‌وتن ‌ه ستراتیجی‌یه‌كه‌‬ ‫ی خه‌ت����ای‬ ‫و‪ .‬خه‌ب����ات ئه‌ینوس���� ‌‬ ‫مالیكی‌یه‌‬ ‫ز‪ .‬ئێ����ران‌و توركیا حه‌فته‌یه‌ك پێش‬ ‫ئه‌وه‌ حدودیان دائه‌خست‬ ‫گ‪ .‬حوكمه‌ت سێ‌ حه‌فته‌ ئه‌یكرد ب ‌ه‬ ‫عوتڵه‌‬ ‫ی‪ .‬خه‌ڵكی سلێمانی هه‌زار نوكته‌یان‬ ‫له‌سه‌ر دروست ئه‌كرد‬ ‫ك‪ .‬ئیش����ه‌كه‌یان ته‌سلیمی لیجنه‌ی‬ ‫قایمقامییه‌ت ئه‌كرد‬ ‫ل‪ .‬په‌ڕله‌م����ان جه‌ماعه‌تێكی ئیفاد‬ ‫ئه‌كرد بۆ یابان‬ ‫م‪ .‬وه‌زاره‌تی رۆشنبیری فیستیڤاڵێكی‬ ‫بۆ رێك ئه‌خست‬

‫ره‌نگین‪ ،‬یه‌كه‌م كلیپی گۆرانی كچه‌ شانۆكاری‬ ‫كورد (زاگرۆس جه‌بار)ه‌ كه‌ له‌چه‌ند رۆژی‬ ‫رابردودا باڵوكرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و گۆرانییه‌ له‌هۆن���راوه‌ی (جه‌بار پێكاو) كاری‬ ‫موزیكی له‌الیه‌ن (پاڤێڵ س���ه‌رهه‌نگ) ئه‌نجامدراوه‌‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ند (گۆران كامیل) كاری میكس‌و ماسترینگی‌‬ ‫بۆ ئه‌نجام���داوه‌‪ ،‬دیمه‌نه‌كانیش���ی له‌واڵتی هۆڵه‌ندا‬ ‫له‌الیه‌ن (یاد میدیا)وه‌ وێنه‌گیراوه‌‪.‬‬ ‫زاگ���رۆس جه‌بار رایگه‌یاندوه‌ كه‌ ماوه‌ی دوس���اڵه‌‬ ‫سه‌رقاڵی تۆماركردنی ئه‌و گۆرانیه‌یه‌‌و به‌رهه‌مه‌كه‌شی‌‬ ‫گۆڕانكاری زۆری به‌خۆی���ه‌وه‌ بینیوه‌ له‌روی كلیپ‌و‬ ‫ده‌نگه‌وه‌‌و وتویه‌تی‌ "س���ه‌ره‌تا شێوازی كلیپم به‌دڵ‬ ‫نه‌بو له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌روی جلوبه‌رگه‌وه‌ زۆر له‌ستایڵی‬ ‫ئه‌وروپ���ی ده‌چو‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ نه‌بو‬ ‫س���تایڵی ئه‌وروپ���ی خراپ بێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و بۆ ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌ به‌گونجاوترم ده‌زانی سه‌رنج بده‌ینه‌ كلتوری‬ ‫كورده‌واری به‌و پێیه‌ی به‌رهه‌مێكی ره‌سه‌نی كوردی‬ ‫سه‌رده‌مییانه‌یه‌"‪.‬‬

‫گیسک‬

‫نه‌ به‌دوای پاصی‌ كارێزه‌وشكا را بكه‌‌و‬ ‫نه‌ به‌ ش����وێن پڕۆژی‌ چاكسازیش����دا‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ نه‌سیحه‌تی پیاوێكی دنیادیده‌ی‬ ‫ی‬ ‫كۆاڵنی ئه‌وبه‌ره‌وه‌ی���� ‌ه ك ‌ه ئه‌گه‌ر لێ‌ ‌‬ ‫بپرس����یت بۆچی‌؟ جواب����ت ئه‌داته‌و‌ه‬ ‫ێ ناچێت‬ ‫ئه‌ڵێ‌ چونكێك����م ده‌ققه‌ی‌ پ ‌‬ ‫ی دێته‌ به‌رده‌مت‌و‬ ‫پاصێكی تر به‌ به‌تاڵ ‌‬ ‫ئه‌ڵێ‌ فه‌رمو س����ه‌ركه‌وه‌‪ .‬ل���� ‌ه بانگی‬ ‫عه‌سریش����ه‌وه‌ هه‌تا ئێ����واره‌ی هه‌مان‬ ‫رۆژ براده‌ران����ی خه‌مخ����ۆر ده‌رزه‌نێك‬ ‫ی تر هه‌ڵئه‌بڕن بۆ ده‌سه‌اڵت ك ‌ه‬ ‫پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ی مه‌ركه‌زیی‌و‬ ‫ی چل خاڵ ‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان س ‌‬ ‫چه‌ناگ����ه‌ی‌ له‌خ����ۆ گرت����ووه‌‪ .‬ته‌بعه‌ن‬ ‫تۆش وه‌خت����ی خۆت ب����ه‌و خااڵنه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌سار ناكه‌یت‌و دێیت هه‌ر ب ‌ه هه‌وا ‌‬ ‫ش����ان وه‌اڵمی پیاوانه‌ بۆ سوئاله‌كانی‬ ‫خواره‌وه‌ ئیشاره‌ت ئه‌فه‌رمویت‪.‬‬ ‫پ‪ )1‬به‌ع����زه‌ الی����ه‌ن‌و جه‌ماعه‌تێك‬ ‫زریانه‌كه‌ی ئ����ه‌م دواییه‌ی ئه‌مریكا ب ‌ه‬ ‫نیعمه‌ت ئه‌زانن له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‪:‬‬ ‫ا‪ .‬كاره‌س����اته‌كه‌ زه‌ره‌ری حكومه‌تی‬ ‫ئه‌مریكای تیای����ه‌‪ .‬حكومه‌تی ئه‌مریكا‬ ‫ته‌ئیدی مالیكی ئه‌كات‪ .‬مالیكی كوردی‬ ‫ل ‌ه سه‌عدییه‌‌و جه‌له‌والدا نه‌هێشت‬ ‫ب‪ .‬ئه‌مریكا دۆس����تی ئیس����رائیله‌‌و‬ ‫ئیس����رائیل مه‌رحه‌بای‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫ناكات مه‌گه‌ر جاروبار له‌ ژێره‌وه‌‪ ،‬شتی‬ ‫ژێر به‌ژێریش خێر ناداته‌وه‌‬ ‫ج‪ .‬زریانه‌ك����ه‌ كارێك����ی وای ك����رد‬ ‫مه‌س����ئوله‌كانی ئه‌مریكا رویان نه‌یه‌ت‬ ‫ێ‬ ‫بچنه‌ س����ه‌ر ته‌له‌فزیۆن‌و خوتبه‌ی ب ‌‬ ‫مه‌عنا بده‌ن‬ ‫د‪ .‬ئێ����ران‌و ئه‌وان فرس����ه‌ته‌كه‌یان‬ ‫قۆسته‌وه‌‌و بێ‌تاقه‌تیی خۆیان كرد ب ‌ه‬ ‫بروسكه‌‌و ناردیان بۆ خاڵ ‌ه ئۆباما‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی‬ ‫ی به‌ده‌س���ته‌وه‌ی ‌ه كاتێك ‌‬ ‫به‌په‌ل��� ‌ه بڕی���ار م���ه‌ده‌‌و كاره‌كان���ت باش���تر وایه‌ بیر له‌خ���ۆت بكه‌یته‌وه‌‌و له‌ڕووی‌ سۆزدارییه‌وه‌ كێش ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه هێنده‌ دودڵ مه‌ب���ه‌ له‌بڕیاردان‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌و پڕۆژان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌ش���ه‌یی‌ پێوه‌دیاره‌‪ ،‬هێن���د‌ه خۆت مان���دو مه‌ك���ه‌ به‌كاری نێوان ئێوه‌و خۆشه‌ویسته‌كانتان‪ ،‬به‌اڵم به‌ه���ۆی‌ دودڵییه‌كه‌ت���ه‌و‌ه چه‌ندی���ن گونج���اوه‌ بۆ ئه‌نجامدان���ی‌‌و ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت��� ‌‬ ‫ی خۆش خراپ نییه‌ ب���ۆ ته‌واوكردنیان‪ ،‬به‌خت‬ ‫ی تره‌وه‌‌و خۆت له‌هه‌مو كه‌س هێنده‌ ناخه‌یه‌نێت هه‌مو كێشه‌كان هێور ه���ه‌ل له‌ده‌س���تبده‌یت‪ ،‬هه‌واڵ ‌‬ ‫ی دارای���ی‌ ده‌بیت ئه‌م كه‌س���ان ‌‬ ‫توش���ی‌ گرفتێك ‌‬ ‫یاوه‌رت ‌ه ئه‌م هه‌فته‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌بیستی‌‪.‬‬ ‫ی خۆیان‪.‬‬ ‫ده‌بنه‌و‌ه بۆ باری ئاسای ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫زیاتر پێویستت به‌هاوكار ‌‬ ‫ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ئه‌و كێش��� ‌ه‬ ‫غه‌مب���ار مه‌ب��� ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بچوكانه‌ ك ‌ه دێنه‌ رێت‌و هێند‌هی‌ كات ‌‬ ‫ی تۆ ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫ناوێت هه‌مو شتێك به‌دڵ ‌‬ ‫گرفته‌كان كۆتاییان دێت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫نامەکان لەزیندانەوە‪!..‬‬ ‫بەشدار عوسمان‬

‫هاتنە دەرەوەی دوو نامە لەزیندانەکانی‬ ‫هەولێرو دهۆک‪ ،‬خەی����اڵ‌و بیرکردنەوەو‬ ‫نیگاکانمان����ی گەڕان����دەوە ب����ۆ دواوە‪،‬‬ ‫لەکۆنترۆڵ����ی خۆمان نەب����وو بردینیەوە‬ ‫زەمەنێک����ی تاری����ک‪ ،‬س����ەردەمێکی‬ ‫ناخ����ۆش‌و ش����وم لەژیان����ی خەڵ����ک‬ ‫لەعێ����راق‌و کوردس����تان‪ ،‬گەڕاینەوە بۆ‬ ‫هاتنە دەرەوەی نامەکان لەزیندانەکانی‬ ‫ئەبوغرێ����ب‌و ئەمنەس����ورەکە‌و دائیرەی‬ ‫ئەمن‪ ،‬هەست‌و ئیحساس‌و بیرکردنەوەمان‬ ‫چوی����ەوە بۆ هاوارو نزای گەنجانی کورد‬ ‫لەژێر ئەش����کەنجەی پیاوان����ی بەعس‌و‬ ‫جەالدەکانی‪ ،‬خەیاڵمان بردینیەوە بۆ ئەو‬ ‫مەشهەدە تراژیدیا‌و مەرگ هێنەرانەی کە‬ ‫کەسوکار‌و خانەوادە‌و خێزانی گەنجانی‬ ‫کورد بەدەستی رەفیقەکان دەیانچێشت‪،‬‬ ‫تەنها لەبەر ئەوەی رۆڵەکانیان بەرنامە‌و‬ ‫بیرکردنەوەی بەعس‌و پیاوەکانیان قبوڵ‬

‫نەبو‪ ،‬زوڵ����م‌و زۆرداری‌و دیکتاتۆرییەتی‬ ‫بەعسیان رەتدەکردەوە‪ ،‬خۆیان دەخرانە‬ ‫زیندان����ەکان‌و چارەنوس����ێکی نادیاریش‬ ‫چاوەڕوانی خۆی‌و کەسوکار‌و خێزانەکەی‬ ‫دەکرد‪.‬‬ ‫هاتن����ە دەرەوەی ئەو نامان����ە‌و نزاو‬ ‫تکاکانیان کە گیانی خۆیان‌و خانەوادە‌و‬ ‫ک����ەس‌و کاریان پارێزراو بێت‪ ،‬نەک هەر‬ ‫بردینی����ەوە بۆ خاڵی س����ەرەتا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پەشیمانییەکی قوڵ بویە میوانی خەیاڵ‌و‬ ‫بیرکردنەوەی هەم����وو مرۆڤێکی ویژدان‬ ‫زیندو کە دڵی بۆ ئازادی‌و خۆش����بەختی‬ ‫ئینسانەکان لێداوە ولێدەدات‪ ،‬من دڵنیام‬ ‫دوای هاتن����ە دەرەوەی ئ����ەو نامان����ە‌و‬ ‫باڵوبونەوەیان‪ ،‬س����ەدان‌و ه����ەزاران لەو‬ ‫کەسانەی کە بۆ ئازادی‌و سەربەخۆیی‬ ‫خەباتیان کرد‌و سینگیان کردە قەڵغانی‬ ‫گوللەی پیاوانی بەعس ئێس����تا پرسیار‬

‫لەخۆیان دەکەنو دەڵێن‪ :‬ئێمە ئاوارەیی‌و‬ ‫دەربەدەری‌و قوربانیمان نەدا کە ئێستا‬ ‫رۆڵەکانمان لەسەر گوتن‌و نوسینی چەند‬ ‫وتارێک����ی رەخنە ئامێ����زو نارازایبونیان‬ ‫لەناعەدالەت����ی‌و گەندەڵ����ی‌و رۆتیناتێک‬ ‫کەسەراپای دامودەزگاکانی بەرێوەبردنی‬ ‫ئەم����ە‬ ‫گرتۆتەوە(بەرپرس����انیش‬ ‫رەتناکەنەوە)‪ ،‬برفێندرێن‌و لەزیندانەکان‬ ‫بئاخنرێ����ن‌و هەوڵ����ی دەرمانخواردی����ان‬ ‫بدرێت‌و ک����ەس‌و کارەکانیش����یان وەکو‬ ‫کەسوکاری ئەمان بکەونە ژێر هەڕەشە‌و‬ ‫فشار‌و ئیهانەکردن‪ ،‬ئەو دەسەاڵتەی کە‬ ‫بەخوێنی هەزارەها گەنج لەکەس����وکاری‬ ‫سەردەش����ت‌و س����ۆران‌و عەبدولس����تار‌و‬ ‫کارزان‌و سەید ئەکرەم بەو رۆژە گەیشت‪،‬‬ ‫بۆچی دەبێت باجی رەخنەو قسەکردن‌و‬ ‫ئاشکراکردنی وردە گەندەڵییەک کوشتن‌و‬ ‫زیندان‌و ژەهراویکردن بێت؟!‬ ‫ئەو هەمو گەنجە خوێنی خۆیان نەکردە‬ ‫کاسەوە تا ئەو دەسەاڵتەی کە بەخوێنی‬ ‫ئەوان دێتە س����ەر حوکم‪ ،‬سەردەشت‌و‬ ‫سۆرانەکان لەسەر نوسینی چەند وتارێک‬ ‫گوللە بنرێ����ت بە دەم‌و س����ینگیانەوە‪،‬‬ ‫خەڵکی کوردس����تان روبارێک خوێنیان‬

‫نەرژاند(کەم خان����ەوادە هەیە رۆڵەیەک‬ ‫یان زیاتری بەدەس����تی بەعس����ییەکان‬ ‫تیانەچوبێت)‪ ،‬تا کارزان‌و سەید ئەکرەم‬ ‫لەسەر ئاشکراکردنی چەند گەندەڵییەک‬ ‫بخرێن����ە زیندانەوە‌و ژیان‌و چارەنوس����ی‬ ‫خۆی����ان‌و خانەوادەکانیش����یان لەژێ����ر‬ ‫هەرەش����ەدا بێت‪ ،‬خەڵکی کوردس����تان‬ ‫ماڵ‌و سەروەت‌و سامانی نەکردە قوربانی‬ ‫شۆرشێک تاکو ئێستا دەسەاڵتدارەکانی‬ ‫خان����و‌و موڵک‌و زەوی‌و باغو باغاتی ئەو‬ ‫واڵتە لەسەر خۆیان تاپۆ بکەن‪.‬‬ ‫ئەگەر هەمو قس����ەکانی پێش����وترمان‬ ‫لەب����ارەی ئ����ەو ئەزمونە ناس����ک‌و پێ‬ ‫نەگرت����وە‪ ،‬زیادەڕۆیی بێت‌و دەس����تمان‬ ‫لەپش����ت بێت‌و ئاژاوەگێڕ‌و تێکدەر بین‪،‬‬ ‫ئەوا لەئاوازو فۆنەتیک‌و وشە شاشەکانی‬ ‫ئ����ەو دو نامەیەو روداوو کەیس����ەکانی‬ ‫تەنها سێ ساڵی رابردو‪ ،‬ئەوە بۆ هەمو‬ ‫الیەک رۆش����ن دەبێتەوە کە دەس����ەاڵت‬ ‫لەکوردس����تان دەسەاڵتێکی عەشایەری‌و‬ ‫خێلەکیی����ە‌و زەڕەی����ەک نزیکایەتی بە‬ ‫مەدەنیەت‌و مافی مرۆڤەوە نییە‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئیتر بۆ کەس جێ����گای گومان نییە کە‬ ‫سەربەخۆیی دادگاو دەسەاڵتی دادوەریی‌‬

‫لەفەرهەنگی دەسەڵێ‌تی سیاسیدا جێگای‬ ‫نابێت����ەوە‪ ،‬ئەوەی لەدەرەوەی دادگاکان‬ ‫بۆیان ناچێتە س����ەر ب����ۆ پاكتاوکردنی‬ ‫نەیاران‌و رەخنەگران وخەڵکانی نارازیو‬ ‫ک����ە دەیانەوێت ئەو ئەزمون����ە بکەوێتە‬ ‫س����ەر پێی خۆی‌و دەکرێ����ت‌و ئیمکانی‬ ‫هەیە رەوش����ی خەڵک زۆر لەمە باش����تر‬ ‫بێت‪ ،‬لەدادگاکان مەحکومیان دەکەن‪.‬‬ ‫ئیت����ر ریاکاری‌و الفەکان لەم بارەیەوە‬ ‫بەگوێی خەڵک����دا ناچێ����ت‌و بەپولێكی‬ ‫قەڵپ ناکررێت چونک����ە خەڵک خۆیان‬ ‫بوارە عەمەلییەکەی دەبینن‪.‬‬ ‫ل����ەو دو نامەیەدا ئەوە دەخوێنینەوە‪،‬‬ ‫کە ئومێد‌و ئارەزویەک گەنجان‌و خەڵکی‬ ‫ئەو واڵتە بیست ساڵە لەچاوەروانیدان‌و‬ ‫ئاخی بۆ هەلدەکێشن‌و کاری بۆ دەکەن‌و‬ ‫قوربان����ی ب����ۆدەدەن‌و س����ەبریان بۆی‬ ‫گرتوە‪ ،‬بۆ گەیش����تن بەئازادییە فەردی‌و‬ ‫مەدەنییەکانی����ان‪ ،‬بۆ دەستڕاگەیش����تن‬ ‫ب����ە خۆش����ی‌و رەفاهییەتەکانی����ان‪ ،‬بۆ‬ ‫بەهرەمەندبونی ئینسانەکان بەژیانێک کە‬ ‫ماف‌و کەرامەت‌و كه‌س����ایەتیان پارێزراو‬ ‫بێت‪ ،‬جگە لەوەهمێک‌و خۆشباوەڕییەک‬ ‫هیچیتر نەبوە‪.‬‬

‫زمانی پەتیی کوردیی‌و جەهلی ناسیۆنالیزم‬ ‫وەک‬ ‫ک���ورد‪،‬‬ ‫ئێم���ەی‬ ‫ئاڵمانیی���ەکان هێ���دەر(‪،)Herder‬‬ ‫هومبۆڵت(‪)Humboldt‬و فیتش���ەمان‬ ‫(‪ )Fichte‬م���ان نی���ن‪ ،‬نزیک���ەی ‪٣٠٠‬‬ ‫س���اڵ لەمەوبەر بڵێن "ئای���ا نەتەوە‪،‬‬ ‫هیچ���ی لەزمان بەنرخت���ر هەیە؟ زمان‬ ‫گەنجینەیەکی س���ەرومڕی نەتەوەییە‪،‬‬ ‫گەنجین���ەی زمان‪ ،‬رۆڵ���ی خزمایەتیی‬ ‫تیرەو هۆزەکان دەکات بەخێڵێ گەورەو‬ ‫دواتر لەش���یعرو ئەدەبو مێژودا گەشە‬ ‫دەکات ت���ا نەت���ەوە ش���انازیی پێوە‬ ‫بکات‪ .‬نەتەوەی���ەک بوونی نابێ ئەگەر‬ ‫زمانەکەی بوونی نەبێ‪ ،‬زمان ئۆرگانێکی‬ ‫فۆرمەڵەک���راوی فیکرە‪ ،‬ناس���یۆنالیزم‬ ‫بزوتنەوەیەک���ی زمانیی���ە"‪ .‬هەرچەندە‬ ‫ئەو بۆچونە کالس���یکییە زمانەوانییانە‬ ‫ئاڵوگۆڕیان بەس���ەردا هات���ووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێم���ەش النیکەم ئەحم���ەدی خانییكو‬ ‫نالی���و حاجی ق���ادری کۆیی���و گۆرانو‬ ‫مەس���عود محەمەدو تێکستی نزیکەی‬ ‫‪ ٢٠٠‬س���اڵمان هەی���ە‪ ،‬ک���ە گەش���ەی‬ ‫پێبدەین‌و بەڕەس���میی لەکوردس���تانی‬ ‫باش���وردا بیکەین بە زمانی نووس���ینی‬ ‫س���تاندەردو چیت���ر ناسیۆنالیس���تە‬ ‫بێس���ەوادەکانی کورد‪ ،‬بەگەڕەالوژەی‬ ‫کوردایەتییو پەتییکردنی زمان‪ ،‬زمانی‬ ‫کوردیی سەقەت نەکەن‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای ئەوەی ناسیۆنالیزم وەک‬ ‫ئایدیۆلۆژی���ا‪ ،‬الیەن���ی نێگەتیڤی زۆری‬ ‫هەیە‪ ،‬بەدڵنیاییشەوە الیەنی پۆزەتیڤی‬ ‫گەش���ەکردنو پێگرتنو دەقگرتنی زۆر‬ ‫نەت���ەوەو واڵت بووە‪ .‬ناس���یۆنالیزمی‬ ‫کوردی���ی‪ ،‬بەگش���تیی زیان���ی زۆرتری‬ ‫بۆ بزوتن���ەوە س���ەربەخۆییخوازەکانی‬ ‫کوردستان لەهەش���تا بۆ نەوەت ساڵی‬ ‫راب���ردودا هەب���ووە‪ ،‬خراپترین الیەنی‬ ‫ناسیۆنالیزمی کوردیی ئەوەیە‪ ،‬لەفیکر‬ ‫داش���ۆراوە‪ ،‬لەباری زمانییش���ەوە‪ ،‬کە‬ ‫ماتێریاڵ���ی فیک���رە‪ ،‬نەیتوانی���وە ئەو‬ ‫زمانە کوردییەی‪ ،‬مەغزی بیرکردنەوەی‬ ‫خ���ۆی پێ گێڕاوە‪ ،‬لەڕووی سیاس���ییو‬ ‫کولتووریی‌و زمانەوانییەوە فۆرمەڵەی‬ ‫بکاتو دەقی پێ بگرێ‪" .‬ناسیۆنالیزمی‬ ‫نوێی کورد"یش کە بەدەس���ت هەندێ‬ ‫فەندەمێنتالیس���تی نەتەوەییەوە گیری‬ ‫خ���واردووە‪ ،‬زیانێکی کەمەر پس���ێنی‬ ‫لەزمانی کوردیی داوە‪.‬‬ ‫راس���تە‪ ،‬تا عوس���مانییەکان مابون‪،‬‬ ‫کرمانجیی سەرو‪ ،‬زاراوەیەکی سەرەکییو‬ ‫بااڵدەس���ت بو‪ ،‬بەاڵم رێ���ک لەنەوەت‬ ‫س���اڵی رابردودا‪ ،‬ئەم زمانی کوردییەی‬ ‫کە زۆرینەی کوردس���تانی عێراق پێی‬ ‫دەنووس���ێو دەخوێنێ‪ ،‬زمانێکی تەواو‬ ‫گەش���ەکردووە‪ ،‬ل���ەڕووی سیاس���ییو‬ ‫زمانەوانییو کولتوورییەوە‪ ،‬لەئاس���تی‬ ‫هەرێمدا ش���ایانی بەڕەسمییناس���ینی‬ ‫هەی���ە‪ .‬لەهەرێم���ی کوردس���تاندا‪،‬‬

‫گرفت���ی س���ەرەکیی زمان���ی کوردیی‪،‬‬ ‫ستاندەردنەبوونو س���اغنەبوونەوەیەتی‬ ‫لەب���اری سیاس���ییو قانونییەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەدەس���ت چەن���د گرفتێک���ی ت���ری‬ ‫الوەکییەوە دەناڵێن���ی کە لەموتارەدا‪،‬‬ ‫ئاماژە بەهەندێکیان دەکەم ‪.‬‬ ‫ئەمی���ری حەس���ەنپوور یەکێک���ە‬ ‫لەزمانناسەکانی کورد‪ ،‬سەرەڕای ئەوەی‬ ‫لەباری سیاسییو کولتوورییەوە رەخنەی‬ ‫زۆر ل���ەو ئایدیۆلۆژیا کۆمۆنیس���تییەی‬ ‫گی���راوە‪ ،‬کە الیەنی زمانناس���ییەکەی‬ ‫کاڵ کردووەت���ەوەو جیاوازیی���ە‬ ‫کولتوورییەکان���ی دایەلێکتەکانی زمانی‬ ‫کوردیی تێکەڵ بەسیاسەتو ئایدیۆلۆژیا‬ ‫کردووە‪ .‬الیەنگریی لەوە دەکات هەموو‬ ‫دایەلێکتەکان���ی ک���ورد ب���ەرەو زمانی‬ ‫س���ەربەخۆ ببرێنو س���تاندەرد بکرێن‪،‬‬ ‫کورد ببێ بەخاوەن���ی کۆمەڵی زمانی‬ ‫سەربەخۆو دابڕاو لەیەکتر‪ ،‬ئەمەش جگە‬ ‫لەمەهزەل���ەی زمانەوانیی بۆ نەتەوەی‬ ‫کورد کە خاوەن���ی چەندین دایەلێکتی‬ ‫جیاوازە‪ ،‬کەمترین مەعریفەی زمانەوانیی‬ ‫تێ���دا نییە‪ .‬لەیەکێک لەکۆڕەکانیدا لەم‬ ‫دواییە لەسوێد کردبووی‪ ،‬بۆچوونێکی‬ ‫باش���ی باس���کردبوو‪ .‬ئەو پێیوایە کە‬ ‫ناسیۆنالیزمی کوردیی‪ ،‬زمانی کوردیی‬ ‫لەفیکرو رۆشنبیریی دوورخستووەتەوەو‬ ‫کڵۆڵ���و ه���ەژاری ک���ردووە‪ .‬نموونەی‬ ‫ئ���ەوە دەهێێنێتەوە‪ ،‬گوای���ە کاتێک‬ ‫وش���ەی"قانون" کەخۆی لەڕەچەڵەکدا‬ ‫یۆنانیی���ەو عەرەبوەریگرتووە‪ ،‬بۆچیی‬ ‫ب���ەکاری نەهێنین‪ ،‬بچین "یاس���ا" کە‬ ‫وش���ەیەکی مەنگۆلیی���ە بەکاربهێنین؟‬ ‫هەروەه���ا ئام���اژە ب���ەوە دەکات‪ ،‬ئەو‬ ‫چەمک���ە زانس���تییو کولتوورییان���ەی‬ ‫بەزمانی عەرەبییو فارس���یی هاتبوونە‬ ‫ناو زمانی کوردییەوە‪ ،‬ناس���یۆنالیزمی‬ ‫کوردیی دەریانی کردو تەکریدی وشەو‬ ‫چەمکەکانی کرد‪.‬‬ ‫ئەگەر س���ەیری مێ���ژووی پەنجا تا‬ ‫شەست ساڵی رابردووی ناسیۆنالیزمی‬ ‫کوردیی بکەین‪ ،‬چوار قەڵەم بەدەستو‬ ‫رۆش���نبیری جدیی بەرهەم نەهێناوە‪.‬‬ ‫بەواتایەک���ی ت���ر‪ ،‬ئەم ناس���یۆنالیزمە‬ ‫رەشۆکییە‪ ،‬نەیتوانیوە زمانی کوردیی‬ ‫تێکەڵ بە فیکرو زانس���تو توێژینەوەی‬ ‫کولتووریی‌و فیکرییو مەعریفیی بکات‪.‬‬ ‫ئەو رۆشنبیرو نووس���ەرە دەگمەنانەی‬ ‫پەیداشبوونە‪ ،‬بە سەلیقەی کولتوورییو‬ ‫زمانی���ی خۆیان گەش���ەیان ک���ردووە‪.‬‬ ‫ناس���یۆنالیزمی کوردی���ی‪ ،‬ک���وردو‬ ‫زمانەک���ەی لەمۆدێرنی���زم بەتەواویی‬ ‫دابڕیوە‪ .‬پەتییکردن���ی زمانی کوردیی‬ ‫یەکێکە لەو شێرپەنجانەی وەک الڕەشە‬ ‫لەزمانی کوردیی داوە‪ .‬ئەم نەخۆشییە‬ ‫کارییەش ئەوانە لێی بەرپرس���یارن کە‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ناسیۆنالیزمێکی شۆڤینیی‬

‫►‬

‫کامیار سابیر‬

‫لەهزریاندایەو جەمال نەبەزیش رائیدی‬ ‫ئەم بەهرە خراپەیە کە زمانی کوردیی‬ ‫لەوش���ەو فرێ���زو چەمک���ی زمانەکانی‬ ‫عەرەبیی���و تورکییو فارس���یی تەتەڵە‬ ‫دەکەنو رێنووس���ە ئارامییە‪-‬عەرەبییە‬ ‫رەسەنەکەیش���ی ب���ەرەو میت���ۆدی‬ ‫کەمالیزمی(پانتورکیی‪-‬پانالتینی���ی)‬ ‫دەبەن‪.‬‬ ‫بۆ ریس���واکردنو ش���ەرمەزارکردنی‬ ‫ئەو جۆرە ناس���یۆنالیزمە کوردییەی تا‬ ‫هەنووکەش هەندێ نەژادپەرستی کورد‬ ‫ه���ەن داوای زمانی پەتی���ی کوردیی‬ ‫دەک���ەن‪ ،‬داوای دەرکردنو پاکس���ازیی‬ ‫وش���ەی عەرەبییو فارس���ییو تورکیی‬ ‫دەکەن‪ ،‬تێکەاڵوبوونی زمانی فڕانسییو‬ ‫ئینگلیزییو ئاڵمانیی‪ ،‬نموونەیەکی باشە‬ ‫بەڕووی قایمی جاهیلبوونیاندا بدرێتەوە‪.‬‬ ‫پتر ‪ %٣٠‬تەواوی وشە سەرەکییەکانی‬ ‫زمان���ی ئینگلیزی���ی‪ ،‬وات���ە نزیکەی‬ ‫هەشتا هەزار وشە‪ ،‬لەزمانی فڕانسیی‌و‬ ‫نۆرمانی���ی ( ‪French and Norman‬‬ ‫‪)or Normands‬ەوە‪ ،‬یان دروس���تتر‬ ‫بگوترێ لەزمانی نۆرمانیی فڕانسییەوە‬ ‫هات���وون‪ ،‬بەتایب���ەت ئ���ەو کاتەی کە‬ ‫نۆرمانیی���ەکان بریتانیای ئێس���تایان‬ ‫داگیرکرد‪ ،‬وشەو چەمکە فڕانسییەکان‬ ‫تانوپ���ۆی زمانی ئینگلیزیی���ان تەنی‪،‬‬ ‫ئەوە جی���ا لەدەیان هەزار وش���ەی تر‬ ‫کە جەڕێندراون یان داتاشراون‪ ،‬یاخود‬ ‫بەئینگلیزیی کراون‪.‬‬ ‫هاوکات‪ ،‬نزیکەی ‪%٦٠‬ی وش���ەکانی‬ ‫زمانی ئینگلیزیی لەالتینییەوە (زمانی‬ ‫رۆمانیی‪ )Romance -‬هاتوون‪ .‬بەدەر‬ ‫لەوەی لەزمان���ە ئاڵمانییەکانو فرانکیی‬ ‫کۆنەوە‪ ،‬ژمارەیەکی زۆر وشەو چەمک‬ ‫هاتوونەت���ە ن���او ئینگلیزیی���ەوە‪ ،‬هەر‬ ‫ئینگلیزێ���ک کە ئینگلیزیی بەباش���یی‬ ‫بزان���ێ‌و بێئ���ەوەی هیچ لەفڕانس���یی‬ ‫بزانێ‪ ،‬خۆبەخۆ پتر لە دەهەزار وشەی‬ ‫فڕانس���یی دەزان���ێ‪ .‬لەمێ���ژووی نوێو‬ ‫سەردەمی پۆس���ت‪-‬مۆدێرنیزمدا‪ ،‬وێڕای‬ ‫ئەوەی بەهۆی زانستەکانی فیزیاو فەزاو‬ ‫کۆمپیوت���ەرو بواری پزیش���کیی‌و‪....‬‬ ‫زۆر رش���تەی جیاوازی ت���رەوە‪ ،‬زمانی‬ ‫ئینگلیزیی تانوپۆی س���ەرجەم جیهانی‬ ‫داپۆش���یوە‪ ،‬کەچی���ی ئینگلیزێک���ی‬ ‫ناسیۆنالیس���ت پەی���دا نەب���وو‪ ،‬داوای‬ ‫پاکسازیی زمانەکەیان بکات‪ ،‬الی کەم‬ ‫لەبەر ئ���ەوەی عەقاڵنیی بیردەکەنەوە‪،‬‬ ‫وەک ناسیۆنالیس���تە کڵۆڵەکانی کورد‪،‬‬ ‫بێس���ەوادو بێ مەعریفە‌و رەش���ۆکیی‬ ‫نیین‪ ،‬تا هەرزەکارییو موغامەرەیەکی‬ ‫لەو چەشنە بکەن‪.‬‬ ‫نموونەیەک���ی تر لەو وش���انەی کە‬ ‫لەنێوان زمانەکانی دەوروبەری نەتەوەی‬ ‫کورددا تێکەڵ بووە‪ ،‬وشەی"دەستور"ە‪.‬‬ ‫ئەم وشەیە لەڕەچەڵەکدا لەفارسییەوە‬ ‫چووەت���ە ن���او زمان���ی تورکیی���ەوە‪،‬‬ ‫زمان���ی عەرەبییش لەزمانی تورکییەوە‬ ‫وەریگرت���ووە‪ ،‬س���ەرەڕای ئەو هەموو‬ ‫ئەنتاگۆنیزم���ەی(‪ )antagonism‬کە‬ ‫ناس���یۆنالیزمی عەرەبییو شۆڤینیزمی‬ ‫عەرەبی���ی بەرامب���ەر ب���ە کولتووری‬

‫فارس���ەکان هەیانە‪ ،‬نەبوو بە داوایەکی‬ ‫بەرباڵو بۆ پاکسازیی وشە فارسییەکان‬ ‫لەزمانی عەرەبییدا‪ .‬قانون (‪،)Canon‬‬ ‫ی���ان ‪)kanonikos (κανονικός‬‬ ‫لەرەچەڵەکدا لەالتینیی کۆنو یۆنانیی‬ ‫چەرخی ‪١٣‬ەوە جێکەوت بووەو زۆرێک‬ ‫لەزمانە سەرەکییەکان وەک چەمکێکی‬ ‫گش���تیر بەکاریدەهێن���ن‪ .،‬تازەبەتازە‪،‬‬ ‫ناسیۆنالیستە نەژادپەرستەکانی کورد‪،‬‬ ‫دوای کولت���ووری ش���ەڕە دەروونیی���و‬ ‫ئایدیۆلۆژییەکان���ی جەنگیزخ���ان دژ‬ ‫بەکولتووری ئیسالم دەکەون‪ ،‬کە تێرمی‬ ‫( یاسا‪)Yasa -‬ی بەکارهێنا‪ ،‬ئەو تێرمەی‬ ‫دواتر لەڕێی پاشماوەکانی جەنگیزخانو‬ ‫مەنگۆلییەکانەوە (تورکەکانی ئێستا)‬ ‫بۆ ن���او ئەدەب���ی کوردی���ی هاتەوەو‬ ‫پێیانوای���ە کوردایەتییەکی ش���ەریفانە‬ ‫دەک���ەن‪ ،‬ئەگەر قان���ون بەکارنەهێننو‬ ‫یاسا بەکاربهێنن‪.‬‬

‫ئەگەر سەیری‬ ‫مێژووی پەنجا‬ ‫تا شەست‬ ‫ساڵی رابردووی‬ ‫ناسیۆنالیزمی‬ ‫کوردیی بکەین‪ ،‬چوار‬ ‫قەڵەم بەدەستو‬ ‫رۆشنبیری جدیی‬ ‫بەرهەم نەهێناوە‬ ‫لێکچوون���ی زمانی���ی ل���ەڕووی‬ ‫وش���ەو فرێ���زو چەمک���و دەربڕین���ە‬ ‫هاوبەش���ەکانەوە‪ ،‬لەنێ���وان زۆرێ���ک‬ ‫لەزمانە ستاندەردە (دایەلێکتەکان نا)‬ ‫جیهانییەکان���دا هەن‪ .‬زمانی تاجیکیی‌و‬ ‫زمان���ی فارس���یی(هەردووکیان دوو‬ ‫زمان���ی س���تاندەرد‌و س���ەربەخۆن)‪،‬‬ ‫نزیکترین دوو زمان���ی جیهانن لەڕووی‬ ‫رێزم���ان‌و سێمانتیکس(واتاس���ازیی)‌و‬ ‫دەنگناس���ییەوە‪ .‬زمان���ی چێ���ک‌و‬ ‫ساڵڤیی زۆر بەس���ەریەکەوەیان هەیەو‬ ‫تێکەڵییەک���ی زۆر لەنێوانیان���دا هەیە‪،‬‬ ‫زمانە سکەندنافییەکان بەهەمان شێوە‪،‬‬ ‫کەچیی ناسیۆنالیس���تە عەقاڵنییەکانی‬ ‫ئەوان‪ ،‬داوای پاکس���ازیی زمانەکەیان‬ ‫ناکەن‪ .‬س���ەرەڕای هەر کێش���ەیەکی‬ ‫سیاس���یی‌و کولتووری���ی نێ���وان ئەو‬ ‫نەتەوە جیاوازانە‪ ،‬زمانەکانیان لەباری‬ ‫کولتووری���ی زمانەوانیی���ەوە گەش���ە‬ ‫پێدەدەن‪ ،‬باسی وەهمی زمانی پەتیی‬ ‫ناکەن‪ .‬لەبەرامبەریش���دا‪ ،‬رۆش���نبیرە‬ ‫ناسیۆنالیستەکانی کورد‪ ،‬لەبێئیشیی‌و‬ ‫بێسەوادیی‌و بێئاگاییدا نوقمی قووڵترین‬

‫لێبووردن‬ ‫لەم ژمارەیەی ئاوێنەدا (مەریوان وریا قانیع) بەهۆی کاری تایبەتەوە نەیتوانی گۆشەی (ئەودیوی شتەکان)بنوسێت‪ .‬لەگەڵ داوای لێبوردنمان لەخوێنەرانی ئازیز‪.‬‬

‫گ���ۆالوی جەهل بوون���ەو داوای زمانی‬ ‫پەتیی کوردیی دەکەن!‬ ‫کات���ی ئەوە هاتووە‪ ،‬ئ���ەو قەڵەم‌و‬ ‫رۆش���نبیرانەی کورد‪ ،‬کە کار لەس���ەر‬ ‫فیکر دەکەن‪ ،‬دەخالەتێکی راستەوخۆ‬ ‫ل���ەو هەژارک���ردن‌و ریس���واکردنەی‬ ‫زمان���ی کوردییدا بکەن‪ ،‬ک���ە هەندێ‬ ‫ناسیۆنالیس���تی نەخوێندەوارو منداڵ‌و‬ ‫تەواڵ���ی (بەتەم���ەن بەس���ااڵچووی)‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬بەس���ەر زمان���ی کوردییدا‬ ‫هێناویانە‪ .‬کاتی ئەوە هاتووە بەربینی‬ ‫شۆڤینیستییانەی ئەو ناسیۆنالیستانەی‬ ‫داوای زمانی پەتیی کوردیی‌و الیەنگریی‬ ‫التینیی‪-‬تورکی���ی دەکەن‪ ،‬بگیردرێ کە‬ ‫دەڵین‪ ،‬وش���ە عەرەبیی‌و فارسییەکان‬ ‫لەزمانی کوردییدا‪ ،‬پاکس���ازیی بکرێن‪،‬‬ ‫دەڵێ���ن "غ" لەزمان���ی کوردییدا نییە‌و‬ ‫هەموو"غ"اکان���ی وەک " باغ‪ ،‬قۆناغ‪،‬‬ ‫بەغداد‪ ،‬غلۆر‪،‬غەوارە‪ ،‬غەم و‪..........‬‬ ‫تاد" بە "خ" بنووسرێن‪ .‬لەکاتێکدا‪ ،‬باغ‬ ‫لەپەهلەویدا ‪ bag‬ـە لەفارسییدا باغه‪،‬‬ ‫زمان���ی کوردیی‌و فارس���ییش لەڕووی‬ ‫ئیتیمۆڵۆژی���ای زمان‌و رەگ‌و ریش���ەی‬ ‫زمانەوانیی���ەوە نزیکایەتییەکی زۆریان‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫بە گوێرەی ئەو زانیارییانەی لەس���ەر‬ ‫پرۆسێس���ی س���تاندەردبوونی زمان���ە‬ ‫جیاوازەکان���ی جیه���ان هەم���ە‪ ،‬ئ���ەم‬ ‫پاکسازیی‌و خۆماڵییکردنەی زمان لەژێر‬ ‫ناوی "زمانی پەتیی کوردیی"دا لەهیچ‬ ‫زمانێکی تردا بەئەندازەی زمانی کوردیی‬ ‫بوونی نییە‪ .‬ئەمەش لەئەنجامی نائاگایی‬ ‫زمانیی‌و داب���ڕان لەمۆدێرنیزم‌و فیکر‌و‬ ‫مەعریفەی زمانەوانییەوە س���ەرچاوەی‬ ‫گرت���ووە‪ .‬لەتێنەگەیش���تن لەچەمکی‬ ‫ناسیۆنالیزم‌و رۆڵ‌و ئەرکی ناسیۆنالیزم‬ ‫لەکامڵکردن���ی زمان‌و س���اغکردنەوەی‬ ‫زم���ان لەڕووی قانونیی‌و سیاس���ییەوە‬ ‫س���ەرچاوەی گرتووە‪ .‬لەبێس���ەوادیی‌و‬ ‫نەزانیی‌و گەوجیی ئەو ناسیۆنالیس���تە‬ ‫کوردان���ەوە س���ەرچاوەی گرتووە کە‬ ‫خاڵیین لەفیک���ری ناس���یۆنالیزمێکی‬ ‫عەقاڵنیی‌و خاوەن فیکر‪.‬‬ ‫جێگ���ەی خۆیەتی‪ ،‬ب���ە هەموو ئەو‬ ‫رۆشنبیرانە بگوترێ کە فیکرو مەعریفە‬ ‫لەنووس���ینەکانیاندا بەکاردەهێن���ن‪،‬‬ ‫مەترس���ن لەبەکارهێنانی ئەو وش���ەو‬ ‫چەمکان���ەی لەزمان���ە بێگانەکان���ەوە‬ ‫هاتوونەت���ە ن���او زمان���ی کوردییەوە‌و‬ ‫جێک���ەوت بوونە‪" .‬سیاس���یی" بەکار‬ ‫بهێن���ن لەجیاتی "رامیاری���ی"‪ ،‬قەڵەم‬ ‫بەکاربهێنن لەجیاتی پێنووس‪ ،‬دەفتەر‬ ‫لەجیاتی تیانووس بەکاربهێنن‪ ،‬چونکە‬ ‫لەڕووی زمانناسیی‌و زمانەوانییەوە هیچ‬ ‫شاشیی‌و کێماسییەک لەبەکارهێنانیاندا‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و بەکارهێنانی وش���ەی‬ ‫کوردی���ی پەتی���ی (داتاش���راو‌و‬ ‫دروستکراو)‪ ،‬لەزمانناسییدا کێماسییە‪.‬‬ ‫نووس���ەرو رۆش���نبیری ک���ورد‪ ،‬دەبێ‬ ‫رەچاوی مەعریفەی زمانناسیی بکات‪،‬‬ ‫ن���ەک دوای مەعریف���ەی کوردییزان���ە‬ ‫نەژادپەرستەکان‌و جەهلی ناسیۆنالیزمی‬ ‫بێ بەرهەم‌و سەقەت بکەوێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫هۆڵ ‌ی كوردۆنیا‬ ‫یان هۆڵ ‌ی‬ ‫عه‌ره‌بۆنیا!؟‬ ‫سه‌میره‌ عه‌لی‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ زۆرینه‌ی���ه‌ك له‌تاكی‌ كورد‬ ‫ی خۆ‬ ‫به‌جۆری���ك له‌جۆره‌كان هه‌س���ت ‌‬ ‫ی له‌ناخودئاگاییدا‬ ‫به‌كه‌مزانین ریش��� ‌ه ‌‬ ‫ی پ���ێ ده‌رمانه‌و‬ ‫داكوتی���وه‌و گڵی‌ دور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێت كلتور ‌‬ ‫ی له‌خۆ ‌‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی‌ ئاگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بره‌و پێ���ده‌دات‌و ب ‌ه ته‌پڵ ‌‬ ‫دوژمنان��� ‌‬ ‫ی هه‌ڵده‌په‌ڕێت به‌مانای‌ وش���ه‌‪،‬‬ ‫دوژمنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئنجا چ دوژمنێك‪ ،‬دوژمنێك ك ‌ه ده‌ست ‌‬ ‫ی چه‌ند ساڵه‌مان سوره‌‪.‬‬ ‫به‌خوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدا خۆمان خاوه‌نی‌ كلتورێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆرانی‌‌و مۆسیقاو ئاواز ‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند ‌‬ ‫ی كوردی���ن‪ ،‬نازانم ئه‌م‬ ‫ی جوان ‌‬ ‫ره‌س���ه‌ن ‌‬ ‫بێگانه‌ په‌رس���تی‌‌و خۆ به‌كه‌مزانینه‌مان‬ ‫ی ده‌بێت؟ ئه‌م دۆخ ‌ه‬ ‫ی به‌رده‌وام ‌‬ ‫تا كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌جۆرێ���ك له‌ج���ۆران ره‌نگدان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ژیان���ی‌ رۆژانه‌مان���دا هه‌ی���ه‌‪ .‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی الم گه‌اڵڵ ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌م بابه‌ت��� ‌ه ‌‬ ‫بیرۆك��� ‌ه ‌‬ ‫كرد‪ ،‬ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وبه‌ر چونم بو بۆ‬ ‫ی خزمێكم‪.‬‬ ‫ی هاوس���ه‌رگیر ‌‬ ‫ئاهه‌نگێك��� ‌‬ ‫ی بێت زیاد له‌پێنچ ساڵ‬ ‫ئه‌وی‌ راس���تی ‌‬ ‫ده‌بێ���ت نه‌چومه‌ت ‌ه بۆن���ه‌ی‌ له‌وجۆره‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌ چونمه‌و‌ه توش��� ‌‬ ‫ش���ۆكبوم‪ ،‬ئه‌گه‌ر بهاتبا كه‌س���وكارم‬ ‫ێ خزمه‌كانم‬ ‫له‌گه‌ڵ���م نه‌بونای���ه‌و ل���ه‌و ‌‬ ‫نه‌بینیب���ا‪ ،‬ده‌م���وت به‌هه‌ڵ��� ‌ه هاتوم‌و‬ ‫ی عه‌ره‌به‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئاهه‌نگ���ی‌ خیزانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ره‌بی ‌‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ به‌ گۆران ‌‬ ‫ی ده‌ستیپێكرد‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ده‌وی‌‌و شورگ ‌‬ ‫ی ده‌هۆڵ���ی‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬تا‬ ‫ی كوتان ‌‬ ‫ده‌نگ ‌‬ ‫ی زاوا‪ .‬دواتر‬ ‫ێ خاتون‌و كاك ‌‬ ‫ی بوك ‌‬ ‫هاتن ‌‬ ‫ی رۆمانسییان دروستكردو‬ ‫به‌ناو كه‌شێك ‌‬ ‫ی ئینگلیزی‌‌و‬ ‫گۆرانییه‌كی‌ پێنچ خوله‌كی ‌‬ ‫ی ده‌ستیپێكرد‪،‬‬ ‫دواتر عه‌ره‌بیی‌ میس���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫پاش���ان ده‌س���تكرا به‌چه‌پڵه‌و سه‌ما ‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ یه‌كێ���ك له‌خزمه‌كانم‬ ‫دانیش���تبوم‪ ،‬له‌به‌رخۆم���ه‌وه‌ وت���م‬ ‫ئه‌م���ه‌ چییه‌؟ هۆڵ���ی‌ كوردۆنیایه‌ یان‬ ‫ی‬ ‫ی كوردی ‌‬ ‫عه‌ره‌بۆنیا؟ ئه‌ی‌ بۆچی‌ گۆران ‌‬ ‫ی‬ ‫لێن���اده‌ن؟ یه‌كێك له‌كی���ژ‌ه الوه‌كان ‌‬ ‫ته‌نیش���تم‪ ،‬وتی‌‪" :‬داده‌ س���ه‌میره‌‪ ،‬تۆ‬ ‫ی رۆمانسیی ‌ه‬ ‫دواكه‌وتویت‪ ،‬ئه‌و‌ه كه‌شێك ‌‬ ‫ی كوردی‌ بۆ ئه‌و كه‌ش��� ‌ه‬ ‫چ���ۆن گۆران ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گونجێت؟" هه‌س���تم به‌نیگه‌رانییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ كه‌ش ‌‬ ‫زۆر كرد ك ‌ه گۆرانی‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ی ده‌ش���ێت‌و گۆران ‌‬ ‫رۆمانس ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب‬ ‫ئه‌و كه‌شه‌ ناش���ێت‪ ،‬كلتور ‌‬ ‫ی هه‌ندێك‬ ‫ی شارس���تانییه‌ له‌ال ‌‬ ‫كلتورێك ‌‬ ‫له‌الوه‌كانم���ان! كلت���وری‌ خۆش���مان‬ ‫به‌دواكه‌وت���و بزانرێت بێئاگا له‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی جوان ‌‬ ‫ی ده‌یان‌و سه‌دان گۆران ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پڕپڕن له‌هه‌س���ت‌و س���ۆز ‌‬ ‫كوردی��� ‌‬ ‫ی جوان‌و پڕ هه‌ست‪،‬‬ ‫رۆمانسییانه‌و وش ‌ه ‌‬ ‫ئیت���ر ل���ه‌و‌ه رامام ك���ه‌ مه‌خابن چه‌ند‬ ‫ی كوڕو كیژه‌ الوه‌كانمان‬ ‫بێباكانه‌ مێشك ‌‬ ‫ی به‌خۆمان‬ ‫ێ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كرێت ب ‌‬ ‫ژه‌هراو ‌‬ ‫ی عه‌ره‌بیان‬ ‫بزانی���ن هون���ه‌رو كلت���ور ‌‬ ‫ی‬ ‫الش���یرین ده‌كرێت‪ ،‬هون���ه‌رو كلتور ‌‬ ‫جوان���ی‌ خۆش���مان بێبه‌ه���ا ده‌كرێت!‬ ‫له‌خۆم پرسی‌ ئایا ئه‌م كار‌ه به‌به‌رنامه‌ی ‌ه‬ ‫ی���ان له‌نه‌زانی���ی‌و بێئاگاییه‌وه‌ی���ه‌؟‬ ‫ی من‬ ‫ئیتر ه���ه‌ر ئه‌گه‌رێكی���ان بێت ال ‌‬ ‫ی‬ ‫زه‌نگێكی‌ مه‌ترس���یداره‌‪ .‬ئیتر نه‌مزان ‌‬ ‫ئایا ئه‌مه‌ خواس���تی‌ ب���وك‌و زاوابو یان‬ ‫ی وایه‌؟ خاوه‌ن‌و‬ ‫ی هۆڵه‌ك ‌ه بۆ خۆ ‌‬ ‫نه‌ریت ‌‬ ‫ی ئه‌و هۆڵ��� ‌ه كوردن یان‬ ‫به‌رێوه‌به‌ران��� ‌‬ ‫ی پرسیاربو‪.‬‬ ‫عه‌ره‌ب؟ ئه‌وه‌ش بۆم جێ ‌‬ ‫به‌بۆچونی‌ من ئه‌گ���ه‌ر عه‌ره‌ببن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌و كار‌ه مه‌به‌س���تداره‌و به‌به‌رنامه‌یه‌‪،‬‬ ‫گه‌ر كوردیشبن زۆر بێئاگایانه‌ خزمه‌ت‬ ‫ی‬ ‫به‌كلت���وری‌ دوژمنانمان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ختێك له‌و ساته‌دا له‌نیگه‌رانییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مكردم���ه‌وه‌‪ ،‬كردن���ه‌و‌ه به‌ك���ورد ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆرانییه‌كان ب���و‪ .‬له‌گه‌ڵ ئاماده‌بووان ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئاهه‌نگه‌ك ‌ه ده‌س���تمانكرد به‌هه‌ڵپه‌رك ‌‬ ‫ی نه‌خایاند‪ ،‬گۆرانی‌‌و‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫مۆس���یقای‌ عه‌ره‌بیی��� ‌ه حه‌یاته‌ك��� ‌ه‬ ‫ئه‌مج���اره‌ به‌هه‌ڵپه‌ڕكێ���ی‌ عه‌ره‌بییه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���تیپێكرده‌وه‌‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫ێ خاتون‌و‬ ‫ی بوك ‌‬ ‫دو بنه‌ماڵ��� ‌ه به‌رێ���ز‌ه ‌‬ ‫ی هاوار‬ ‫ی زاوا كه‌سێك نه‌بو بڵی‌ ئه‌ ‌‬ ‫كاك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سێبه‌ش زیاتر ‌‬ ‫ی بۆ؟ به‌كورت ‌‬ ‫عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا‬ ‫ی عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ئاهه‌نگ ‌ه ك ‌ه كلتور ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش ك��� ‌ه هۆڵه‌ك ‌ه‬ ‫زاڵب���و‪ ،‬داخ ‌‬ ‫ی بپرسین‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫ی ناوبو! جێ ‌‬ ‫كوردۆنیا ‌‬ ‫ئای���ا له‌ئاهه‌نگی‌ خێزان��� ‌ه عه‌ره‌به‌كاندا‬ ‫له‌ به‌غدا‪ ،‬به‌س���ره‌‪ ،‬ك���وت‪ ،‬عه‌مماره‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ناسریی ‌ه هێنده‌ بایه‌خ به‌كلتور ‌‬ ‫ده‌د‌هن‌و ئه‌رزشێكمان بۆ داده‌نێن؟!‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بانگه‌شه‌ی دیموكراتی خه‌ڵكانێكی ئیسالمی‪،‬‬ ‫پێشكه‌وتن ‌ه یان گۆڕان؟ سیاسه‌ت ‌ه یان دۆڕان؟‬

‫►‬ ‫ئه‌وه‌ش‬ ‫خه‌ڵه‌فانه‌ به‌ناوی‬ ‫پێشكه‌وتنه‌وه‌‪،‬‬ ‫رێبازی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫بگۆڕی‌و خۆت‬ ‫به‌دیموكراتییه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵواسی‌و خۆت پێ‬ ‫براوه‌ بێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌سیاسه‌تیشی‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬ئه‌وه‌ دۆڕانه‌‬ ‫نه‌ك سیاسه‌ت‪،‬‬ ‫سیاسه‌تی‬ ‫ئیسالمی پابه‌ندییه‌‬ ‫به‌شه‌ریعه‌تی خوداوه‬ ‫له‌س���ه‌ره‌و كامیان خاوه‌نی بڕیارن‌و چ‬ ‫جیاوازییه‌ك له‌ره‌گه‌زی نێرو مێدا هه‌یه‌؟‬ ‫له‌میرات‌و ش���ایه‌تیدان‌و خۆداپۆشین‌و‬ ‫به‌ته‌نها س���ه‌فه‌ر نه‌ك���ردن‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌حكام���ی دادوه‌ریی نێ���وان خه‌ڵك‪،‬‬ ‫له‌ده‌س���تبڕینی دز به‌م���ه‌رج‌و كات���ی‬ ‫شه‌رعی خۆی‌و قامچی لێدانی زیناكه‌رو‬ ‫ش���ه‌راب خ���ۆرو س���ه‌رجه‌م حوكم���ه‌‬ ‫شه‌رعییه‌كانی تر هه‌موی خودا دیاری‬ ‫كردون‌و بڕاندونێتییه‌وه‌و هیچ ش���وراو‬ ‫په‌رله‌مان‌و كه‌س‌و زانایه‌ك به‌خه‌لیفه‌ی‬ ‫موسڵمانانیش���ه‌وه‌ ناتوانێ حوكمێكی‬ ‫شه‌رعی له‌حه‌رامه‌وه‌ بگۆڕێ بۆ حه‌اڵڵ‬ ‫ی���ان به‌پێچه‌وانه‌وه‌( َو َما َكانَ لِم ُْؤ ِم ٍن َو اَل‬

‫ض���ى هَّ‬ ‫م ُْؤ ِم َن��� ٍة َإذا َق َ‬ ‫للاُ َو َرسُ ���ولُ ُه أَمْرً ا أَ ْن‬ ‫ير ُة ِم ْن أَمْر ِه ْم َو َم ْن َيعْص هَّ‬ ‫للاَ‬ ‫َي ُكونَ لَ ُه ْم ْال ِخ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َو َرسُ ولَ ُه َف َق ْد َض َّل َض اَل اًل م ُِبي ًنا)‪.‬‬

‫كه‌واته‌ ئ���ه‌و خه‌ڵكانه‌م���ان كه‌ خۆ‬ ‫به‌پێش���كه‌وتوخواز ده‌زان���ن‌و به‌ناوی‬ ‫ئیسالمه‌وه‌ قس���ه‌ ده‌كه‌ن و‪ ،‬كێبڕكێی‬ ‫دیموكراتیخوازان ده‌كه‌ن و‪ ،‬ده‌ڵێن ئێمه‌‬ ‫دیموكراتیترین‪ ،‬دیموكراتی ئێمه‌ تاسه‌ر‬ ‫ئێس���قانه‌! قس���ه‌كانیان هی گیرفانی‬ ‫خۆیان���ه‌! ئه‌وه‌ش خه‌ڵه‌فان���ه‌ به‌ناوی‬ ‫پێش���كه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬رێب���ازی پێغه‌مب���ه‌ر‬ ‫بگ���ۆڕی‌و خ���ۆت به‌دیموكراتیی���ه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵواسی‌و خۆت پێ براوه‌ بێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌سیاسه‌تیش���ی ده‌زانن‪ ،‬ئه‌وه‌ دۆڕانه‌‬ ‫نه‌ك سیاسه‌ت‪ ،‬سیاس���ه‌تی ئیسالمی‬ ‫پابه‌ندیی���ه‌ به‌ش���ه‌ریعه‌تی خ���وداوه‌‪،‬‬ ‫له‌مامه‌ڵ���ه‌و هه‌ڵس���وكه‌وتدا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫دۆست‌و دوژمن‪ ،‬نه‌ك الدان‌و دینگۆڕین‌و‬ ‫چاولێكه‌ری‌و شوێن قه‌ره‌باڵغی كه‌وتن!‬ ‫پاش���ان دێم���ه‌ س���ه‌ر سیس���ته‌می‬ ‫دیموكراتی‪ ،‬سه‌ره‌تا وشه‌ی دیموكراتی‬ ‫زاراوه‌یه‌ك���ی زۆر كۆن���ه‌و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ س���ه‌رده‌می یۆنانییه‌كان‪ ،‬له‌دو وشه‌‬ ‫پێكدێ (دیم���ۆس واته‌ گه‌ل‪ ،‬كراتۆس‬ ‫واته‌ حوكم) چه‌ند پێناسه‌یه‌كیش له‌خۆ‬ ‫ده‌گرێت‪ ،‬له‌هه‌موی دیارترو گشتگیرتر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌ڵێ‪":‬دیموكراتی حوكمی‬ ‫گه‌له‌ له‌الیه‌ن گه‌له‌وه‌ له‌پێناو گه‌ل‌و بۆ‬ ‫گ���ه‌ل"‪ ،‬له‌پێكهاته‌ی ئه‌و گه‌له‌ پێكدێت‬ ‫به‌هه‌م���و چی���ن‌و توێژو دی���دو بیروڕا‬ ‫جیاوازه‌كانه‌وه‌ كه‌ بیری دیموكراتییان‬ ‫هه‌یه‌و بنه‌ماكانیان قبوڵه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫بناغه‌ی���ه‌ش گ���ه‌ل نوێنه‌ره‌كانی خۆی‬ ‫بۆ په‌رله‌م���ان هه‌ڵده‌بژێرێ‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫(دیموكراتی)دێته‌كای���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫گ���ه‌ل‬ ‫له‌رێگه‌ی نوێنه‌ره‌كانیان���ه‌وه‌ (ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانه‌كان) ئه‌و یاس���او بڕیارانه‌ی‬ ‫ده‌یانه‌وێ ده‌ریده‌ك���ه‌ن‌و ئازادن چۆن‬ ‫بیرده‌كه‌نه‌وه‌و چ���ۆن به‌رنامه‌ی ژیان‌و‬ ‫گوزه‌ران���ی خۆی���ان داده‌نێ���ن‌و چ���ی‬

‫►‬

‫ئاش���كرایه‌ ئاده‌میزاد به‌درێژایی مێژو‬ ‫له‌پێش���كه‌وتن‌و گۆڕان‌و بیركردنه‌وه‌دا‬ ‫بوه‌و ده‌بێ‪ ،‬ئ���ازاده‌ له‌چی‌و چۆن‌و چ‬ ‫كاتێك ده‌یه‌وێ بیربكاته‌وه‌‪ ،‬نه‌مۆڵه‌تی‬ ‫كه‌سی ده‌وێ نه‌ڕه‌زامه‌ندی‪ ،‬نه‌بازگه‌ی‬ ‫له‌پێش���ه‌ نه‌فیزه‌ی لێ داواده‌كرێ‪ ،‬بۆ‬ ‫ك���وێ ده‌ڕواو چۆن���ی ده‌وێ‌و چ كات‬ ‫ئ���اره‌زوده‌كا‪ ،‬به‌خۆڕای���ی‌و بێ گێره‌و‬ ‫كێشه‌‪ ،‬ده‌س���تبه‌جێ‪ ،‬ده‌چێته‌ شوێنی‬ ‫مه‌به‌ست‌و بیركردنه‌وه‌ی خۆی ئه‌نجام‬ ‫ده‌دا‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت پرس‌و ئ���اگاداری ئه‌و‬ ‫الشه‌یه‌یش���ی ناوێ كه‌ بیروهۆشه‌كه‌ی‬ ‫تێ���دا جێگیره‌‪ ،‬به‌كورت���ی هیچ كه‌س‬ ‫ناتوانێ رێگ���ه‌ له‌بیركردنه‌وه‌ی بگرێ‌و‬ ‫كۆت‌و زنجی���ری بكا‪ ،‬بۆیه‌ زۆر گرنگه‌و‬ ‫پێویسته‌ ئاده‌میزاد له‌م ژیانه‌ كورته‌ی‬ ‫دونیایدا‪ ،‬راس���ت بێ له‌گ���ه‌ڵ خۆی‌و‬ ‫خه‌ڵ���ك‪ ،‬هه‌ر بی���رو باوه‌ڕێكی هه‌بێ‪،‬‬ ‫ئازادان���ه‌ ب���ێ پێ���چ‌و په‌ناو ش���ه‌رم‪،‬‬ ‫راش���كاوانه‌ بێ چه‌واش���ه‌كاری‌و درۆ‪،‬‬ ‫به‌رون���ی‌و راس���تگۆیانه‌ بیخات���ه‌رو‪،‬‬ ‫بوێران���ه‌و به‌جورئه‌تیش���ه‌وه‌ وه‌اڵم���ی‬ ‫پرس���یاری چۆنێت���ی دورس���تبونی‬ ‫ژیان له‌س���ه‌ر ئه‌م س���ه‌رزه‌مینه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫هه‌م���و ئاڵ���ۆزی‌و ورده‌كاری���ه‌ی كه‌له‌‬ ‫په‌یكه‌رو ن���اوه‌ڕۆك وپێكهاته‌و ئه‌رك‌و‬ ‫فه‌رمانه‌كان���ی ئه‌ندامه‌كان���ی له‌ش���ی‬ ‫ئاده‌میزادو گیانه‌وه‌رانی تردا ده‌بینرێ‬ ‫بداته‌وه‌و؟؟رایه‌ك���ی رون‌و رۆش���ن‌و‬ ‫وه‌اڵمێكی دروس���ت‌و قایلكه‌ری هه‌بێ‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر چۆنێتی په‌یدابون‌و هاتنه‌كایه‌ی‬ ‫ئه‌م جیهان���ه‌ فراوانه‌ سه‌رس���ورهێنه‌‬ ‫بێس���نوره‌ پڕنهێنییه‌ی‪ ،‬كه‌ به‌و شێوه‌‬ ‫جوان‌و رێكوپێك‌و به‌رنامه‌ بۆ دارێژراوه‌‬ ‫به‌رێ���وه‌ ده‌چێ و‪ ،‬هه‌م���و مرۆڤه‌ ژیرو‬ ‫خاوه‌ن بیرو هۆش���ه‌كانی سه‌رزه‌مینی‬ ‫سه‌رس���امكردوه‌و‪ ،‬له‌ده‌رئه‌نجام���دا‬ ‫چه‌نده‌ها بیروڕای جیاوازو سیس���ته‌می‬ ‫حوكمڕان���ی جۆراوج���ۆری هێناوه‌ت���ه‌‬ ‫كای���ه‌وه‌‪ .‬ئێم���ه‌ لێ���ره‌دا ته‌نها باس‬ ‫له‌سیسته‌می دیموكراس���ی‌و ئیسالمی‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ئاش���كرایه‌ پ���اش روخانی‬ ‫خه‌الفه‌تی عوسمانی هیچ حكومه‌تێكی‬ ‫ئیس�ل�امی تائێس���تا نه‌هاتۆته‌كایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سیسته‌می دیموكراتی‪ ،‬ئێستاكه‌‬ ‫ل���ه‌زۆر واڵتداپه‌یڕه‌و ده‌ك���رێ و‪ ،‬باوی‬ ‫هه‌یه‌و دونیاكه‌ بۆته‌ دونیای دیموكراتی‪،‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ خه‌ڵكانێك���ی ئیس�ل�امی‬ ‫عه‌قیده‌ له‌رزۆكی ئێمه‌یش���ی خستۆته‌‬ ‫مه‌له‌و‪ ،‬جاران به‌شه‌رمه‌وه‌و‪ ،‬ئێستاش‬ ‫به‌ئاشكراترو به‌شانازییه‌وه‌‪ ،‬بانگه‌شه‌ی‬ ‫دیموكراتی ده‌ك ‌هن‌و سازو مه‌قامی ئه‌وان‬ ‫لێده‌ده‌ن! خاوه‌نی ئ���ه‌و هزرو بیره‌ش‬ ‫دیاره‌ گوڵه‌به‌ڕۆژه‌ ئاسا هه‌ر رۆژه‌و رو‬ ‫له‌سیسته‌مێكی حوكمڕانی باوی خاوه‌ن‬ ‫ره‌واجی ئه‌و سه‌رد‌هم‌و رۆژگار‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ تیایدا ده‌ژین! هه‌تا یه‌كێتی سۆڤێت‬ ‫هێزی هه‌بو‪ ،‬شیوعییه‌ت‌و سۆشیالیستی‬ ‫ده‌نگ‌و ب���اوی هه‌ب���و‪ ،‬هاوبیره‌كانیان‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی نزیك���ی ئیس�ل�امیان‬ ‫له‌سۆشیالیس���تییه‌وه‌ ده‌كردو‪ ،‬كتێبی‬ ‫ئیسالم‌و سۆشیالیستیی‌و سۆشیالیستی‬ ‫ئیسالمیان ده‌نوسی‪ ،‬ئێستاش ئه‌مریكا‬ ‫ده‌سه‌اڵتی هه‌یه‌و‪ ،‬دیموكراتی ره‌واجی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌و جۆره‌ خه‌ڵكه‌مان‪ ،‬بێ هیچ‬ ‫ش���ه‌رم‌و ئابڕویه‌ك‪ ،‬باس له‌دیموكراتی‬ ‫ئیسالمی‌و ئیسالمی دیموكراتی ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێ ئیس�ل�ام وه‌ك پاش���كۆیه‌ك‬ ‫هه‌میش���ه‌ ش���وێن زانس���ت‌و بیردۆزه‌‬ ‫جیاوازه‌ ناسه‌قامگیره‌كانی دونیا بخه‌ن‬ ‫و‪ ،‬له‌گه‌ڵ رۆژگاردا بیگونجێنن‌و دونیای‬ ‫خۆیانی پێ مس���ۆگه‌ر بك���ه‌ن! ئه‌وه‌تا‬ ‫وه‌ك ده‌بینرێ بانگه‌شه‌ی دیموكراتییان‬ ‫گوێ كه‌ڕ ده‌كا!‬ ‫س���ه‌ره‌تا كورت���ه‌ باس���ێكی هه‌ردو‬ ‫سیس���ته‌می ئیس�ل�امی‌و دیموكرات���ی‬ ‫ده‌ك ‌هم‌و له‌باسی حوكمڕانی ئیسالمه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كه‌م‪ ،‬كه‌له‌س���ه‌ر بناغ���ه‌ی‬ ‫ب���اوه‌ڕ به‌خ���ودا داده‌مه‌زرێت و‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌حكامه‌كان له‌س���ه‌رچاوه‌ی قورئان‌و‬ ‫س���ونه‌ته‌وه‌ هه‌ڵده‌گۆزرێن‌و چی چاكه‌و‬ ‫چی خراپه‌و ده‌بێ فه‌رمانڕه‌وا كێ بێ‌و‬ ‫چۆن بێ‌و خه‌ڵكی چۆن ره‌فتار بكه‌ن‌و‬ ‫چۆن نوێژو رۆژو حه‌ج‌و زه‌كات‌و جیهادو‬ ‫س���ه‌رجه‌م خواپه‌رس���تییه‌كان ئه‌نجام‬ ‫ب���درێ‌و خێزان چ���ۆن پێكه‌وه‌ده‌نرێ‌و‬ ‫چ ئافره‌ت���ێ م���اره‌ی دێ‌و چ ئافره‌تێ‬ ‫ماره‌كردنی حه‌رامه‌و ئ���ه‌و دو ره‌گه‌زه‌‬ ‫هه‌رالیه‌كی���ان چ م���اف‌و ئه‌ركێكی���ان‬

‫►‬

‫دڵشاد گه‌رمیانی‬

‫قه‌ده‌غه‌ ده‌ك ‌هن‌و چ���ی رێ پێده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫چه‌ند‌و چی له‌به‌رنامه‌ ئاس���مانییه‌كان‬ ‫قبوڵ وپه‌س���ه‌ند ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌بێ هیچ‬ ‫سانسۆرو قه‌ده‌غه‌كاری‌و ره‌چاوكردنێكی‬ ‫ش���ه‌ریعه‌ت‌و گوێدانه‌ حه‌رام‌و حه‌اڵڵ‪،‬‬ ‫رای زۆرین���ه‌ش یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌ی هه‌مو‬ ‫داواكاری‌و ناكۆكییه‌كان���ه‌‪ ،‬كه‌وات���ه‌‬ ‫جه‌وه���ه‌رو گه‌وره‌تری���ن ش���اده‌مارو‬ ‫س���ه‌ره‌كیترین پایه‌و بنه‌م���او به‌ردی‬ ‫بناغه‌ی ئه‌و به‌رنامه‌و سیسته‌مه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌ڵێ "گ���ه‌ل س���ه‌رچاوه‌ی هه‌مو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و بڕیاره‌كان���ه‌"‪ ،‬دوای ئه‌و‬ ‫ش���اده‌ماره‌ش ئازادی تاك‌و پاراستنی‬ ‫ماف���ی مرۆڤ دێ‌و له‌ژێ���ر ئه‌و چه‌ترو‬ ‫ناوه‌دا یه‌كس���انی ره‌گ���ه‌زی نێرو مێ‬ ‫به‌رجه‌سته‌ ده‌بێ‪.‬‬ ‫دوای ئه‌و كورته‌ باس���ه‌ی ئیس�ل�ام‌و‬ ‫دیموكراتی به‌ڕون���ی ده‌رده‌كه‌وێ رای‬ ‫زۆرین���ه‌ی خه‌ڵك‌و ئ���ازادی ره‌ها‪ ،‬كه‌‬ ‫دو شاده‌مارو جه‌وهه‌ری دیموكراسین‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌ڕێ���وه‌‪ ،‬به‌دیاریكردنی ئه‌حكامی‬ ‫ح���ه‌رام‌و ح���ه‌اڵڵ له‌الیه‌ن خ���وداوه‌‪،‬‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌و‪،‬‬ ‫دیموكرات���ی ئ���ه‌و خه‌ڵك���ه‌ به‌ن���او‬ ‫ئیس�ل�امییه‌ی ئێم���ه‌ پوچه‌ڵده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ رونكردن���ه‌وه‌ی زیاتری���ش هه‌ندێ‬ ‫جی���اوازی بنه‌ڕه‌تی‌و جه‌وهه‌ریی تریش‬ ‫زه‌قده‌كه‌مه‌وه‌و ده‌خه‌م���ه‌رو‪ ،‬به‌راوردو‬ ‫دادوه‌رییه‌ك���ه‌ش بۆ خه‌ڵكه‌ ش���اره‌زاو‬ ‫دیندارو خاوه‌نویژدان���ه‌كان جێده‌هێڵم‬ ‫بڕیاری خۆیان بده‌ن‪ ،‬من لێم تێكچوه‌و‬ ‫له‌ڕێ المداوه‌ یان قسه‌كانی من شه‌رعین‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی بانگه‌شه‌ی دیموكراتی ده‌كه‌ن‬ ‫گ���ۆڕاون؟ ده‌یان���ه‌وێ دو به‌رنام���ه‌ی‬ ‫له‌بناغه‌و سه‌رچاوه‌ جیاوازی دژبه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫له‌یه‌ك كاتدا به‌یه‌ك ده‌ست هه‌ڵبگرن!‬ ‫*له‌سیس���ته‌می دیموكرات���ی گ���ه‌ڵ‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی هه‌م���و ده‌س���ه‌اڵته‌كانه‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان مافی یاس���ا دانانی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌مو بابه‌ته‌ مش���تومڕ له‌س���ه‌ره‌كان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ره‌ه���ا به‌زۆرین���ه‌ی‬ ‫ده‌ن���گ یه‌كالده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ردو‬ ‫ره‌گ���ه‌زی نێرو مێ یه‌كس���انن‌و ئازادن‬ ‫له‌هه‌ڵس���وكه‌وته‌كانیاندا به‌ئه‌نجامدانی‬ ‫كاری سێكسیش���ه‌وه‌ "ته‌نها مه‌رجیش‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی تاك���ه‌كان‌و باڵقب���ون‌و‬ ‫پابه‌ندییه‌ به‌رێنماییه‌ گشتییه‌كانه‌وه‌"‪،‬‬ ‫ئافره‌ت ئازاده‌ هاوسه‌رگیری له‌گه‌ڵ كێدا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬مرۆڤ���ه‌كان ئازادن هه‌ر رۆژه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر چ دینێك بن‪ ،‬مرۆڤه‌كان ئازادن‬ ‫گۆشتی سه‌گ‌و به‌رازو پشیله‌و مشك‌و‬ ‫هه‌ر گیانه‌وه‌رو په‌له‌وه‌رێك بخۆن‌و هه‌ر‬ ‫ش���ه‌رابێك بخۆنه‌وه‌‪ ،‬مرۆڤه‌كان ئازادن‬ ‫چ پۆش���اكێك‌و چ���ۆن له‌به‌ریده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئافره‌ت ئازاده‌ به‌ته‌نها س���ه‌فه‌ر بكات‌و‬ ‫به‌ته‌نهاش له‌گ���ه‌ڵ پیاوێكی نامه‌حره‌م‬ ‫دو ب���ه‌دو له‌لێ���واری ده‌ریای���ه‌ك یان‬ ‫له‌خانوی���ه‌ك پێك���ه‌وه‌ بمێننه‌وه‌‪ ،‬ژن‌و‬ ‫پیاو وه‌ك یه‌كن له‌ماف‌و ئه‌ركدا‪.‬‬ ‫له‌ئیس�ل�امدا‪ :‬س���نورو چواچێوه‌ی‬ ‫ئه‌حكامه‌ ش���ه‌رعی‌و هێڵه‌ گشتییه‌كان‬

‫خۆی دابمركێنێ (وه‌ك كاتی س���وڕی‬ ‫مانگانه‌و پ���اش منداڵب���ون‌و حاڵه‌تی‬ ‫تریش)‪ ،‬له‌ش���ه‌رعی ئیسالمدا ئافره‌ت‬ ‫بۆی نییه‌ هاوس���ه‌رگیری له‌گه‌ڵ كافرو‬ ‫بێب���اوه‌ڕ‌و جوله‌ك���ه‌و گاوردا ب���كات‌و‬ ‫وه‌ل���ی ئه‌م���ری خ���ۆی بێ���ت له‌كاتی‬ ‫ماره‌بڕینیدا(هه‌ڵبه‌ت���ه‌ به‌ره‌زامه‌ن���دی‬ ‫خۆی كه‌ به‌مه‌رج گیراوه‌)‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌پیاوی���ش ناتوان���ێ هاوس���ه‌رگیری‬ ‫له‌گه‌ڵ موش���ریك‌و بێب���اوه‌ڕدا بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌توانێ ئافره‌تی گاورو جوله‌كه‌‬ ‫ماره‌ب���كات‌و وه‌ل���ی ئه‌م���ری خۆیه‌تی‬ ‫ل���ه‌ژن ماره‌بڕینی���دا‪ ،‬له‌ش���ه‌ریعه‌تی‬ ‫ئیس�ل�امدا مرۆڤه‌كان پێش قبوڵكردنی‬ ‫ئیس�ل�ام ئازادن موسڵمانبن یان كافر‪،‬‬ ‫سه‌رپشكن له‌وه‌ی ئیسالم هه‌ڵده‌بژێرن‬ ‫یان هه‌ردینێكیتر‪ ،‬به‌اڵم پاش وه‌رگرتنی‬ ‫ئیسالم به‌ویس���ت‌و ره‌زامه‌ندی خۆیان‬ ‫كه‌ یه‌كێ���ك له‌مه‌رجه‌كانی ئه‌وه‌یه‌ هه‌ر‬ ‫كه‌سێ ئیسالمی قبوڵكردو له‌دین حاڵی‬ ‫بو بۆی نییه‌ له‌دین هه‌ڵبگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫له‌دین هه‌ڵبگه‌ڕێت���ه‌وه‌و تۆبه‌ نه‌كات‪،‬‬ ‫دوچاری س���زا ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌ئیسالمدا‬ ‫ناتوانی حه‌زت له‌گۆشتی هه‌ر گیاندارو‬ ‫په‌له‌وه‌رێك بو بیخۆی���ت‪ ،‬ده‌بێ ته‌نها‬ ‫گۆش���تی ئه‌وانه‌ بخۆی���ت كه‌ حه‌اڵڵن‌و‬ ‫ئ���ه‌و نۆش���یده‌نییانه‌ش بخۆیته‌وه‌ كه‌‬ ‫سه‌رخۆش���كه‌ر نین‪ ،‬له‌ئیسالمدا ده‌بێ‬ ‫ئ���ه‌و جێگانه‌ی ك���ه‌ ش���ه‌رعی خودا‬ ‫له‌پیاوو ئافره‌ت به‌عه‌وره‌ت دیاریكردوه‌‬ ‫داپۆش���راو بێ���ت‌و نابێ پۆش���اكه‌كه‌‬ ‫ته‌نك‌و ته‌سك بێت‌و هه‌ندێ له‌ئه‌ندامه‌‬ ‫سه‌رنجراكێش���ه‌كانی ئاف���ره‌ت‌و پیاوی‬ ‫تێدا به‌رجه‌سته‌بێ‪ ،‬ناشبێ پیاو ئاڵتون‬ ‫له‌ده‌ست بكات و‪ ،‬پۆشاكی ئاوریشمی‬ ‫بپۆشێت جگه‌ له‌هه‌ندێ حاڵه‌تی تایبه‌ت‬ ‫نه‌بێ‪ ،‬نابێ ئافره‌ت به‌ته‌نهاو بێ مه‌حره‌م‬ ‫س���ه‌فه‌ر بكاو به‌ته‌نه���ا له‌گه‌ڵ پیاوێك‬ ‫له‌خانویه‌ك یان له‌شوێنیكدا كه‌سی لێ‬ ‫نه‌بێت پێكه‌وه‌بن‪ ،‬له‌ئیسالمدا ژن‌و پیاو‬ ‫له‌میرات‌و شاهیدیدان‌و بون به‌خه‌لیفه‌و‬ ‫پێش���نوێژیكردنی نوێ���ژی جه‌ماعه‌ت‬ ‫جیاوازیی���ان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌فه‌ق���ه‌و خه‌رج‬ ‫له‌س���ه‌ر ره‌گه‌زی نێره‌و‪ ،‬له‌میراتدا پیاو‬ ‫دو به‌رانبه‌ری ئافره‌ت ده‌بات(له‌هه‌ندێ‬ ‫حاڵه‌ت نه‌بێ)و‪ ،‬ش���ایه‌تی دو ئافره‌ت‬ ‫به‌رانبه‌ر یه‌ك پیاوه‌و‪ ،‬هه‌ندێ جیاوازی‬ ‫تریش‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا جارێكیت���ر ده‌ڵێم‪ ،‬چۆن‬ ‫ناكرێ ئێمه‌ له‌یه‌ك كاتدا موس���ڵمان‌و‬ ‫جوله‌ك���ه‌ش بین‪ ،‬ك���ه‌ چه‌نده‌ها خاڵی‬ ‫هاوبه‌ش���ی گرن���گ له‌نێوانماندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ب���اوه‌ڕ به‌خ���وداو فریش���ته‌كان‌و‬ ‫رۆژی دوای���ی‌و چه‌نده‌ه���ای ت���ر‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ ناكرێ ئێمه‌ ئیسالمی‬ ‫بی���ن‌و دیموكراتیش‪ ،‬به‌ش���انازییه‌وه‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نین به‌رنامه‌كه‌مان گشتگیرو‬ ‫تێرو ته‌واوو بێكه‌موكوڕییه‌‪ ،‬بۆ هه‌موو‬ ‫كات‌و ش���وێن‌و میله‌تێك���ه‌‪ ،‬له‌الی���ه‌ن‬ ‫خودای زان���او داناوه‌ نێرراوه‌‪ ،‬نه‌زیادی‬ ‫هه‌یه‌ لێی فه‌رام���ۆش بكه‌ین‪ ،‬نه‌كه‌می‬

‫چۆن ناكرێ‬ ‫به‌شانازییه‌وه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌یه‌ك‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نین‬ ‫كاتدا موسڵمان‌و‬ ‫به‌رنامه‌كه‌مان‬ ‫جوله‌كه‌ش بین‪،‬‬ ‫گشتگیرو‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫تێرو ته‌واوو‬ ‫ناكرێ ئێمه‌‬ ‫بێكه‌موكوڕییه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن خودای زاناو ئیسالمی بین‌و‬ ‫دیموكراتیش‬ ‫داناوه‌ نێرراوه‬ ‫له‌الی���ه‌ن خوداوه‌ دانراوه‌‪ ،‬مس���وڵمان‬ ‫ته‌نها ده‌توانێ قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌و باب ‌هت‌و‬ ‫باس���انه‌ بكات كه‌ خودا له‌قورئان یان‬ ‫له‌رێگه‌ی پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ نه‌یبڕاندبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پرسه‌ شه‌رعییه‌كان به‌به‌ڵگه‌ی شه‌رعی‌و‬ ‫پله‌ی به‌هێزی به‌ڵگه‌كان یه‌كالده‌كرێنه‌وه‌‬ ‫نه‌ك زۆرینه‌‪ ،‬ئازادییه‌كان س���نوردارن‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌نێوان ژن‌و مێردیش���دا پیاو‬ ‫ناتوان���ێ به‌ئ���اره‌زوی خ���ۆی له‌هه‌مو‬ ‫كات‌و به‌چ شێوه‌یه‌ك ده‌یه‌وێ ئاره‌زوی‬

‫هه‌یه‌ بۆی قه‌رزبكه‌ین( ْاليَوْ َم أَ ْك َم ْلت لَ ُك ْم‬ ‫ضيت‬ ‫ِدي َن ُك��� ْم َوأَ ْت َممْت عَ لَي ُْك��� ْم ِن ْع َم ِتي َو َر ِ‬ ‫لَ ُك ْم إْالسْ اَ‬ ‫�َل� َم ِدي ًنا)به‌و خه‌ڵكه‌ الده‌ره‌ش‬ ‫ِ‬

‫ده‌ڵێی���ن‪ :‬له‌ژێ���ر فش���اری زۆرین���ه‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری به‌رنامه‌كان���ی ت���ر‪ ،‬نابێ‬ ‫ش���ه‌رم بكه‌ین له‌راگه‌یاندنی ئیس�ل�ام‬ ‫وه‌كو خ���ۆی‪ ،‬دینی خ���ودا ئامانه‌ته‌‪،‬‬ ‫ئه‌حكامه‌ نه‌گۆڕه‌كانی سازش���ی له‌سه‌ر‬ ‫ناكرێ‪ ،‬گۆڕینی له‌س���ه‌روی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئێمه‌وه‌یه‌‪.‬‬

‫ئاراس فەتاح‬

‫دوژمن‬

‫دوژمن بۆ خودی خۆی بوونی نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دروستدەکرێت‪ .‬دوژمن دروستکردێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەو م���رۆڤ لەپەیوەندیدا‬ ‫لەگ���ەڵ دەوروب���ەر بەرهەمیدەھێنێت‪.‬‬ ‫م���رۆڤ ئ���ەو کات���ە دوژمن���ی ب���ۆ‬ ‫دروس���تدەبێت کە ھۆشمەندی بەرامبەر‬ ‫ب���ە ئەگەرەکانی مەترس���یی بۆس���ەر‬ ‫ژیان���ی کۆمەاڵیەتی الدروس���تدەبێت‌و‬ ‫عەق���ڵ‌و ھێ���ز بەکاردەھێنێت بۆئەوەی‬ ‫خ���ۆی لەو مەترس���ییانە بپارێزێت یان‬ ‫لەناویانبەرێ���ت‪ .‬وات���ە س���تراتیژێک‬ ‫بەرهەمدەھێنێ���ت ب���ۆ مان���ەوە‪.‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی گشتی س���تراتیژەکانی‬ ‫مرۆڤی���ش بۆ مان���ەوەو بەردەوامبوون‬ ‫لەژیاندا لەدوو ئاستدا بەرجەستەدەبن؛‬ ‫یەکەمی���ان دانان���ی سیس���تەمێکی‬ ‫بەرگرییە بۆ پاراس���تنی ژیان‌و مانەوە‪،‬‬ ‫دووەمیشیان ھێرش���بردن‌و شەڕکردنە‬ ‫بۆ لەناوبردنی ئەو مەترس���ییانەی کە‬ ‫هەڕەش���ە لەبوونی دەک���ەن‪ .‬مێژووی‬ ‫هەردوو سیستەمەکە‪ ،‬واتە سیستەمی‬ ‫بەرگریکردن‌و سیس���تەمی ھێرشبردن‪،‬‬ ‫لەپەیوەندییەکانی مرۆڤ لەگەڵ مرۆڤ‌و‬ ‫لەبەرخوردی مرۆڤ لەگەڵ سروش���تدا‪،‬‬ ‫گۆڕانکاریی قووڵیان بەسەردا ھاتووەو‬ ‫گەشەی گەورەیان بەخۆیانەوە بینیوە‪.‬‬ ‫گەر بۆ مرۆڤی س���ەرەتایی بەربەستە‬ ‫سروش���ییەکان لەوێنەی ئەش���کەوت‌و‬ ‫شاخ‌و ئاو‌و پاشان دروستکردنی خانوو‬ ‫دۆزینەوەی ئاگرو داھێنانی کەرەسەکانی‬ ‫ش���ەڕ لەوێنەی چەقۆ‌و شمش���ێر‌و رم‌و‬ ‫تیر‌و قەڵغ���ان‪ ،‬سیس���تەمی بەرگری‌و‬ ‫ھێڕش���بردن بووبێت‪ ،‬ئەوا لەقۆناغێکی‬ ‫گۆڕانکاریی���ان‬ ‫پێش���کەوتوتردا‬ ‫بەس���ەردادێت‌و لەدروس���تکردنی قەاڵو‬ ‫شوراو س���ەنگەر‌و دۆزینەوەی باروت‌و‬ ‫بەرهەمھێنانی تفەنگ‌و تۆپ‌و کەش���تی‬ ‫جەنگدا بەرجەس���تەدەبن‪ .‬لەس���ەدەی‬ ‫بیستەمیشدا ستراتیژی مانەوە دەچێتە‬ ‫قۆناغێک���ی بااڵترەوەو کەرەس���ەکانی‬ ‫ھێرش‌و بەرگری لەچەکی ئۆتۆماتیکیی‌و‬ ‫موش���ەک‌و فرۆک���ەوە دەچنە ئاس���تی‬ ‫داھێنانی چەک���ی کۆمەڵکوژ‪ ،‬لەوێنەی‬ ‫ئەتۆم‌و بۆمبی ڤایرۆسی‌و کیمیایی‪ .‬ئەم‬ ‫چەش���نە چەکە کەرەسەی ھێرشبردنی‬ ‫ھێن���د ترس���ناکن ک���ە بەکارھێنانیان‬ ‫بەت���ەنھا نابێت���ە ھۆکاری لەناوبردنی‬ ‫دوژم���ن‪ ،‬بەڵکو دەبێت بە مەترس���یی‬ ‫بۆسەر کۆی رەگەزی مرۆڤ‌و سروشت‬ ‫لەسەر گۆی زەوی‌و ئەگەری کوژانەوەی‬ ‫ب���وون دروس���تدەکەن‪ .‬دی���ارە ل���ەو‬ ‫قۆناغەوە ناھاوتاییەک لەگەش���ەکردنی‬ ‫کەرەس���ەکانی ھێرش���بردن بەرامبەر‬ ‫ب���ە گەش���ەی سیس���تەمی بەرگ���ری‬ ‫دروس���تدەبێت‪ ،‬بەاڵم ئەوە مانای ئەوە‬ ‫نییە کە سیستەمی بەرگریش گەشەی‬ ‫پێنەدرابێت‪ ،‬لەوێنەی مين‌و موش���ەکی‬ ‫بەرگری���ی‌و دروس���تکردنی ماس���ک‌و‬ ‫پۆشاکی گوللەبەن‌و ھتد‪ .‬لەسەردەمی‬ ‫ئێستاش���ماندا سیس���تەمی بەرگری‌و‬ ‫ھێرشبردن گۆڕانی چۆنایەتی گەورەتری‬ ‫بەخ���ۆوە بینی���وە‌و چووەتە ئاس���تە‬ ‫دیگیتاڵییەک���ەی‪ .‬هەردو سیس���تەمی‬ ‫ھێرشبردن‌و بەرگریکردن ڕۆچوونەتە ناو‬ ‫جیھانی ئینتەرنێتەوەو کەرەس���ەکانی‬ ‫ش���ەڕو سیس���تەمە بەرگرییەکانی���ان‬ ‫بوون بە دیگیتاڵ‪ ،‬لەوێنەی ڤایرۆس���ی‬ ‫ئەلەکترۆنی‪ ،‬پرۆگرامی سیخوڕیکردن‌و‬ ‫ھاکک���ردن‌و بەرامبەر ب���ەوەش دانانی‬ ‫سیستەمی بەرگریی دیگیتاڵی لەوێنەی‬ ‫فای���ەرۆڵ‌و پرۆگرام���ی دژە ڤایرۆس‌و‬ ‫ھتد‪.‬‬ ‫دوژمن بەمان���ا ئۆنتۆلۆژییەکەی کاتێک‬ ‫دروس���تدەبێت ک���ە ب���وون بخاتە ژێر‬ ‫پرس���یارەوەو مەترسیی لەسەر مانەوە‬ ‫دروس���تبکات‪ .‬بەمانا سیاسییەکەشی‬ ‫کاتێ���ک بەرهەمدێ���ت ک���ە ببێ���ت بە‬ ‫چەمکێکی ئایدیۆلۆژی‌و لەناو رووبەری‬ ‫گش���تیدا بکرێت ب���ە جان���ەوەرو بەم‬ ‫چەش���نەش شایس���تەی لەناوب���ردن‬ ‫بێت‪ ،‬بەمانا ئەخالقییەکەش���ی کاتێک‬ ‫دروس���تدەبێت کە سیستەمی بەھاکانی‬ ‫کۆمەڵەیەک���ی مرۆی���ی بخات���ە ژێ���ر‬ ‫مەترس���ییەوە‪ .‬دوژمن جوگرافیایەکی‬ ‫دیاریکراوی نییە‪ ،‬مەرج نییە نزیک بێت‌و‬ ‫مەرجیش نییە دوور بێت‪ .‬دوژمن بەمانا‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکەی دەش���ێت لەناو ماڵدا‬ ‫بێت یان ل���ەدەرەوەی‪ ،‬هەروەکو چۆن‬ ‫دەشێت دوژمنایەتی لەنێوان دەوڵەتاندا‬ ‫س���ەرهەڵبدات‪ ،‬ئاوھاش دەشێت لەناو‬ ‫دەوڵەتاندا لەوێنەی ش���ەڕی ناوخۆییدا‬ ‫خ���ۆی بەرجەس���تەبکات‪ .‬دوژمن لەو‬ ‫چرکەس���اتەوە دەبێت بە بوونەوەرێکی‬

‫مەترس���یدار کە رووب���ەری جواگرافیی‬ ‫پێکەوەژیان���ی کۆمەڵەی���ەک بخات���ە‬ ‫مەترسییەوە‪.‬‬ ‫چەمکی دوژمن لەناو رووبەری گشتیدا‬ ‫دروس���تدەبێت‪ .‬واتە دوژمن چەمکێکی‬ ‫ئایدیۆلۆژیی���ەو ئەو کات���ە دەبێت بە‬ ‫هەقیقەتێکی کۆمەاڵیەتی کە نەتوانین‬ ‫ی���ان نەمانەوێ���ت لەڕێ���گای گفتوگۆو‬ ‫دانوس���تاندنەوە قەناع���ەت بەیەکت���ر‬ ‫بھێنی���ن‪ .‬لێرەوە دوژمن‌و جەنگ دەبن‬ ‫ب���ە بەرەیەک ک���ە هەڵگ���ری پڕۆژەی‬ ‫ملکەچکردن‌و خواس���تی تێکش���کانی‬ ‫بەرامبەر ی���ان ”ئەویتر“یان لەهەناوی‬ ‫خۆیاندا هەڵگرتووە‪.‬‬ ‫دوژمن هەمیشە لەپرۆسەی دانپیانەندا‬ ‫دروستدەبێت‪ .‬دوژمن کاتێک دەبێت بە‬ ‫دوژمن کە تۆ داننەنێت بە بوونی ئەودا‬ ‫ی���ان ئەو دان بە بوون���ی تۆدا نەنێت‪.‬‬ ‫بەمانایەک���ی ت���ر کاتێ���ک یەکێک یان‬ ‫الیەنێک بوونی تۆ بخاتە ژێر پرسیارەوە‪،‬‬ ‫پرۆس���ەی دوژمنایەتی دروستدەبێت‪.‬‬ ‫نووسەری بەناوبانگی ئەڵمانی تیۆدۆر‬ ‫دۆیبل���ەر دەڵێت‪” :‬دوژمن لەش���ێوەی‬ ‫پرس���یارەکانماندا بەرجەستەدەبێت“‪.‬‬ ‫بەمانایەکی تر دوژمن ئەو کەسەیە کە‬ ‫م���ن دەخاتە ژێر پرس���یارەوە‌و دان بە‬ ‫بوونمدا نانێت‪.‬‬

‫►‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫‪13‬‬

‫دوژمن بوونەوەرێکە‬ ‫کە لەخواستە‬ ‫ئاشکراو‬ ‫نهێنییەکانی‬ ‫دەترسین‬ ‫دوژمن���ی سیاس���یی لەکولت���ووری‬ ‫دیموکراس���یدا بوون���ی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫زاراوەیەک���ی تر جێگەی دەگرێتەوە کە‬ ‫ئەویش ”رکەب���ەر“ە (منافس)رکەبەر‬ ‫کەس���ێک یان الیەنێک نیی���ە کە دژی‬ ‫بجەنگیت‪ ،‬بەڵکو الیەنێکە کە ش���ەڕی‬ ‫ئارگومێنتی لەگەڵدا دەکرێت‪ .‬چونکی‬ ‫دوابڕیار کە کێ باش���ەو کێ دەتوانێت‬ ‫خزمەتی باشترو زیاتری کۆمەڵگا بکات‪،‬‬ ‫لەڕێگای هەڵبژاردنەوەو لەناو رووبەری‬ ‫گش���تیدا دەدرێت‪ .‬دەنگی خەڵک ئەو‬ ‫الیەنە دیاریدەکات کە بە باشی دەزانن‌و‬ ‫دەیان���ەوێ فەرمانڕەوایەتی���ان بکات‪.‬‬ ‫بۆیە لەکولتووری دیموکراسیدا رکەبەر‬ ‫بەمان���ای ئەو ئۆپۆزیس���یۆنە دێت کە‬ ‫دەش���ێت لەهەر هەڵبژاردنێکدا جێگەی‬ ‫فەرمان���ڕەوا بگرێتەوە‪ .‬ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫تەنھا لەو کولتوورە سیاسییانەدا دەبێت‬ ‫بە ھێزێکی دوژمنکار کە لەتێگەش���تنی‬ ‫سیاسییدا چەمکی رکەبەر بوونی نییە‪،‬‬ ‫بەڵک���و تەنھا وەک دوژمن تەماش���ای‬ ‫ناڕەزاکان���ی دەس���ەاڵتدارێتییەکەی‬ ‫دەکات‌و وەکو ھێزێک یان جومگەیەکی‬ ‫نام���ۆ لەن���او جەس���تەی کۆمەڵ���گادا‬ ‫وێنایدەکات‪.‬‬ ‫پەیوەن���دی نێ���وان دوژم���ن‌و نام���ۆ‬ ‫پەیوەندییەک���ی ئاوێنەیی���ە‪ ،‬وات���ە‬ ‫پەیوەندییەک���ی ش���کاوە‌و نایەوێ���ت‬ ‫ببێ���ت ب���ە پەیوەندییەک���ی هەقیقی‪،‬‬ ‫بەڵکو هەمیش���ە هەوڵدەدات لەدۆخی‬ ‫ناپەیوەندی���دا بمێنێتەوە‪ .‬بە مانایەکی‬ ‫تر دوژمن هەمیشە لەوێنەی نامۆیەکدا‬ ‫ئامادەی���ەو وێنای ئێمە بۆ وێنەی ئەو‪،‬‬ ‫وێنای بوونەوەرێکی ناسراو نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بوونەوەرێکە کە ش���وێنی مەترسییەو‬ ‫هەڵگ���ری ئەگ���ەری چاوەڕواننەکراوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەم بوونەوەرەدا پەیوەندییەکی‬ ‫نامتمانەی���ی ئامادەی���ە‪ .‬وات���ە دوژمن‬ ‫بوونەوەرێکە کە لەخواس���تە ئاشکراو‬ ‫نهێنییەکانی دەترسین‪ ،‬گومانمان لێی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەمەش وادەکات کە متمانەمان‬ ‫پێینەبێ���ت‪ .‬دوژم���ن هەمیش���ە وەکو‬ ‫بوونەوەرێکی نامۆ وێنادەکرێت‪ ،‬چونکی‬ ‫هەرکاتێک وێنەی دوژمن لەنامۆوە بوو‬ ‫بە ناسراو‌و ژیانمان لەگەڵدا دابەشکرد‪،‬‬ ‫خەسڵەتی دوژمن دەدۆڕێنێت‌و دەبێت‬ ‫بە رکەبەر‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫پوچێتی هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫دیموکراسی ئه‌مەریکی‬

‫►‬

‫خوێن���ه‌ری به‌رێ���ز ک���ه ئ���ه‌م س���تونه‬ ‫ده‌خوێنیت���ه‌وه ئه‌‌مری���کا ده‌نگ���ی داوه‪.‬‬ ‫هه‌‌ڵبژاردن���ی ئه‌مریکا وه‌ها ناو و ناتۆره‌ی‬ ‫هه‌یه که نموونه‌ی دیموکراسیه له دونیادا‪.‬‬ ‫به جۆرێ���ک هی���چ هه‌ڵبژاردنێکی تر نیه‬ ‫هێنده ر‌‌ه‌‌هه‌ن���دی گه‌ردوونی هه‌بێت‪ .‬که‬ ‫ئه‌مه بۆخۆی سه‌رمایه‌ی گه‌وره‌یه له رووی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی نه‌رم و وێناکردنی ئه‌مریکا بۆ‬ ‫خۆی له‌ده‌ره‌وه‪ .‬هه‌ندێ���ک رایان وه‌هایه‬ ‫که ده‌بێت خه‌ڵکان���ی هه‌موو دونیا مافى‬ ‫ده‌نگدانی���ان هه‌بێت ل���ه هه‌ڵبژاردنه‌کانی‬ ‫ئه‌مریکادا‪ .‬ئه‌مری���کا خۆی به واڵتێک له‬ ‫قه‌ڵه‌م ئه‌دات ک���ه ته‌نانه‌ت مافی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یه به زه‌بری س���ه‌ربازی دیموکراسی به‬ ‫جیهاندا باڵوبکاته‌وه‪ .‬به‌اڵم ئایا له ناوه‌وه‌‬ ‫ئه‌‌مری���کا دیموکراس���یه؟ ئایا پرۆس���ه‌ی‬ ‫ده‌نگدان به‌س���ه بۆئ���ه‌وه‌ی واڵتێک ببێته‬ ‫دیومکراس���ی‪ .‬یان ده‌نگی ده‌هۆڵ له دوور‬ ‫خۆشه؟‬ ‫رۆژی شه‌شی مانگ‪ ،‬که ئه‌‌مریکاییه‌کان‬ ‫ده‌ن���گ ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ری ئ���ه‌وه‌ هه‌یه که‬ ‫زۆرینه‌ی خه‌ڵكی ئه‌و واڵته ده‌نگ نه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫له زۆربه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا نزیکه‌ی نیوه‌ی‬ ‫ئه‌‌مریکاییه‌کان ده‌ن���گ ناده‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ت له‬ ‫بیرنه‌چێت که ئه‌مریکا به‌رده‌وام خه‌ریکی‬ ‫هه‌ڵبژاردن و بانگه‌شه‌یه‪ ،‬هه‌ر چوار ساڵ‬ ‫جارێک س���ه‌رۆک‪ ،‬هه‌روه‌ها له ناوه‌راستی‬ ‫ئه‌م چوارس���اڵه‌دا هه‌ڵبژاردنی کۆنگریس‬ ‫به‌رێوه‌ده‌چێ���ت‪ .‬ل���ه کاتێک���دا ئه‌مریکا‬ ‫خۆی به نموونه‌ی دیموکراسی ئه‌فرۆشێت‬ ‫له دونی���ادا‪ ،‬نیوه‌ی ده‌نگده‌رانی باوه‌ریان‬ ‫وه‌ها نی���ه‪ ،‬یان به الی که‌مه‌وه‪ ،‬ده‌نگدان‬ ‫به ش���ایانی ئه‌وه نازانن که‌مێک له ساتی‬ ‫خۆیان���ی ب���ۆ ته‌‌رخانبکه‌ن‪ ،‬ک���ه ره‌نگه‬ ‫هۆکاری زۆری هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم یه‌کێک له‬ ‫هۆکاره‌کان���ی ئه‌وه‌ی���ه ک���ه هه‌ڵبژاردن و‬ ‫دیموکراسی به هێند وه‌رناگیرێت‪ .‬هه‌ندێک‬ ‫وه‌ک پاس���اوهێنانه‌وه ده‌ڵێ���ن که ده‌بێت‬ ‫رۆژی ده‌نگدان پشووبێت‪.‬‬ ‫ئای���ا ئه‌مه مان���ای ئه‌وه‌یه که خه‌ڵکی‬ ‫بروایان وایه هیچ ناگۆرێت‪ ،‬ته‌نها هه‌رایه‌كی‬ ‫بێمانایه‪ ،‬ه���ه‌ردوو حیزبی بااڵ له زۆربه‌ی‬ ‫پالنه‌کانیاندا وه‌ك یه‌کن‪ ،‬وه له راس���تیدا‬ ‫س���ه‌رۆک هێنده توانای نیه‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‬ ‫رووی ده‌س���توریه‌وه‪ .‬یان به راش���کاوانه‬ ‫نیوه‌ی خه‌ڵكی ئه‌مری���کا گێلۆکه‌ن‪ ،‬وه‌ک‬ ‫زۆر ل���ه رۆش���نبیرانی ئه‌مری���کا خۆیان‬ ‫وه‌ها ده‌ڵێن‪ ،‬ه���ه‌‌ره دیاریترینیان مارتن‬ ‫لیپس���ن‪ .‬بێمانایی هه‌ڵبژاردن الی زۆر له‬ ‫بیریارانی ئه‌‌مریکا به زه‌قی باس���ده‌کرێت‬ ‫ره‌نگه ناوهێنانی چۆمکس���ی به‌س بێت‪،‬‬ ‫ده‌توانیت بۆ دیدی چۆمسکی له سه‌ر دوا‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئۆباما ته‌ماشای کتێبی هۆپ‬ ‫ئاند پرۆسپێکت بکه‌یت‪.‬‬ ‫به‌اڵم له روانگه‌یه‌کی تره‌وه له پوچێتی‬ ‫دیموکراسی ئه‌مریکی بنوارین‪ .‬له کاتێکدا‬ ‫که نی���وه‌ی ئه‌مریکا ده‌نگ ن���اده‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نیوه‌ی���ه‌ی که ده‌ن���گ ده‌ده‌ن به درێژایی‬ ‫دوو سه‌د ساڵی رابووردوو هه‌میشه‪ ،‬وه‌ك‬ ‫رێژه‌ی نه‌گۆر‪ ،‬دابه‌ش���بوون‪ .‬له س���اڵی‬ ‫‪ ١٨٢٠‬ه‌وه هه‌ت���ا ئێس���تا جگه له لێندۆن‬ ‫جۆنسون له ساڵی ‪ ،١٩٦٤‬که‌س شه‌‌ست‬ ‫له س���ه‌دی ده‌نگده‌ران���ی تێنه‌په‌راندوه‪.‬‬ ‫که‌واته ئه‌وه‌ی ده‌بێته س���ه‌رۆکی ئه‌مریکا‬ ‫زۆربه‌ی کات ته‌نه���ا ده‌نگی چاره‌کێک له‬ ‫خه‌ڵك���ی ده‌نگده‌ری ئه‌مری���کاى هێناوه‪.‬‬ ‫ب���ه مانایه‌كی تر‪ ،‬س���ه‌رۆکی هه‌ڵبژێردراو‬ ‫هه‌میشه له الیه‌ن ‪ %٧٥‬خه‌ڵکی ئه‌مریکاوه‬ ‫ده‌نگی پێنه‌دراوه‪.‬‬ ‫فاکته‌رێکی تری الوازی دیموکراسیه‌تی‬ ‫ئه‌مریک���ی ئه‌وه‌ی���ه که نزیک���ه‌ی چل له‬ ‫س���ه‌دی ده‌نگده‌رانی ئه‌مریکا هه‌میش���ه‬ ‫نادیموکراسیانه ده‌نگ ئه‌ده‌ن‪ .‬مه‌به‌ستمان‬ ‫له نادیموکراسیانه ئه‌وه‌یه که‪ ،‬بۆ نموونه‬ ‫هه‌میشه ده‌نگ ئه‌ده‌نه کۆماریه‌کان ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌نان���ه‌ت بێت���وو کۆماری���ه‌کان پالنیان‬ ‫ئه‌وه‌بێ���ت که س���ه‌رتاپا مرۆڤایه‌تی قڕان‬ ‫بکه‌ن‪ .‬ئه‌م ده‌نگده‌رانه زۆربه‌یان خه‌ڵکانی‬ ‫ئاینین‪ .‬دین کوێری کردوون‪ .‬له به‌رنامه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���دا ته‌نها به دوای یه‌ک یان دوو‬ ‫خاڵی ئاینی تایبه‌تدا ده‌گه‌رێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫خااڵنه فه‌‌راهه‌م بووبێت ئه‌وا ئیتر ئه‌و پارته‬ ‫به هه‌ر شێوه‌یه‌ک‪ ،‬هه‌ر پالنێکی تری هه‌یه‬ ‫جێگای بایه‌خ نیه‪ .‬زۆربه‌ی ئه‌م ده‌نگده‌رانه‬ ‫ل���ه ده‌وری تی پارتی کۆده‌بنه‌وه‪ .‬یه‌کێک‬ ‫له دیارده سه‌یره‌کانی ده‌نگدان له ئه‌‌مریکا‬ ‫ئه‌وه‌یه که هه‌رچه‌نده سه‌رۆک باش بێت‪،‬‬ ‫یان خراپ‪ ،‬هه‌رگیز وه‌ک واڵتانی ئه‌وروپا‬ ‫نیه‪ ،‬زۆرینه‌ی خه‌ڵكی ده‌نگیان دژ یان به‬ ‫پاڵپشتی ده‌نگده‌رێک بێت‪ .‬به‌م پێیه واقیع‬

‫هێنده کاریگه‌ری نیه له س���ه‌ر گۆڕانکاری‬ ‫هه‌ڵوێستی ده‌نگده‌ران‪.‬‬ ‫سه‌رباری هه‌موو ئه‌مانه خه‌ڵکێکی زۆر‬ ‫هه‌ن له ئه‌‌مریکا مافی ده‌نگدانیان نیه‪ ،‬که‬ ‫ژمار‌‌ه یان نزیکه‌ی شه‌ش ملێون که‌‌سێکه‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتوو جارێک به تاوانێک له الیه‌ن‬ ‫دادگاوه س���زادرابیت ئ���ه‌وا ئه‌گه‌ری ئه‌وه‬ ‫هه‌یه بۆ هه‌میشه مافی ده‌نگدانت له ده‌س‬ ‫بده‌ی‪ .‬به‌م پێیه هاوواڵتی بوون له ئه‌‌مریکا‬ ‫له س���ه‌ر بنه‌مای تاوان و گوێرایه‌ڵی یاسا‬ ‫وه‌س���تاوه‪ .‬به گشتی ئه‌م س���زادانانه بۆ‬ ‫خه‌ڵکانی هه‌ژار و ره‌ش پێستن‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫کاتێ���ک ناتوانن‪ ،‬له به‌ر گرانی‪ ،‬پارێزه‌ری‬ ‫باش بۆ خۆیان دابینبکه‌ن‪ .‬له راس���تیدا‬ ‫نزیکه‌ی چوارد له س���ه‌دی ره‌ش پێستانی‬ ‫ئه‌مریکا مافی ده‌نگدانیان نیه‪.‬‬

‫فاکته‌رێکی تری‬ ‫الوازی دیموکراسیه‌تی‬ ‫ئه‌مریکی ئه‌وه‌یه‬ ‫که نزیکه‌ی چل‬ ‫لەسه‌دی ده‌نگده‌رانی‬ ‫ئه‌مریکا هه‌میشه‬ ‫نادیموکراسیانه‬ ‫ده‌نگ ئه‌ده‌ن‬ ‫ئه‌مانه‌ی که له سه‌ره‌وه ئاماژه‌‌مان پێدا‬ ‫ده‌رئه‌‌نجامن‪ .‬له پشت ئه‌م ده‌رئه‌نجامه‌وه‬ ‫مێ���ژوو هۆکار و هێز و بنه‌ما و ئایده‌لۆژیا‬ ‫هه‌یه‪ .‬دیموکراس���ی ئه‌مریکی له قاڵبێکدا‬ ‫رووئه‌دات که مه‌رجی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‪.‬‬ ‫ئه‌م مه‌رجانه به شێوازی جیاواز به‌رده‌وام‬ ‫فراوانده‌كرێن‪ ،‬ده‌س���ه‌پێنرێن‪ .‬ئه‌م پرۆسه‬ ‫ئاڵۆزه له الیه‌ن ش���ڵدۆن وڵن‪-‬وه‪ ،‬مه‌زنه‬ ‫بیریاری فه‌لس���ه‌فه‌ی سیاس���ی‪ ،‬به‌باشی‬ ‫کاری له س���ه‌رکراوه‪ .‬ولن چه‌ند کتێبێکی‬ ‫هه‌یه له‌م باره‌وه‪ ،‬دوانیان به تایبه‌تی کار‬ ‫له س���ه‌ر ئه‌م بواره ده‌که‌ن‪ ،‬یه‌کێکیان که‬ ‫له س���اڵی ‪ ١٩٦٠‬یه‌که‌مجار له چاپدراوه‪،‬‬ ‫وه پاشان به پیاچوونه‌وه له ساڵی ‪٢٠٠٤‬‬ ‫جارێک���ی له الیه‌ن زانکۆی پرنس���تۆنه‌وه‬ ‫ل���ه چاپدراوه‌ته‌وه‪ .‬ئه‌ویتری���ان که باس‬ ‫ل���ه ئیداره‌كردنی دیموکراس���ی ده‌كات له‬ ‫سایه‌ی تۆتالیتاریزمێکی به‌ناوه‌كی کراودا‬ ‫که له س���اڵی ‪ ٢٠٠٩‬له چاپی داوه‪ .‬وڵن‬ ‫بروای وه‌هایه که هاواڵتی چاالک و به‌شدار‬ ‫و به ئاگا له ئه‌مریکا بوونی نیه‪ ،‬یان رێگه‬ ‫پێنه‌دراوه‪ .‬ئه‌وه‌ی هه‌یه له نێوان ده‌زگا‪،‬‬ ‫س���ه‌رمایه‪ ،‬بازار و که‌لت���وردا دونیایه‌ك‬ ‫هاتوه‌ت���ه ئ���اراوه ک���ه خه‌ڵ���ك بوونه‌ته‬ ‫بوونه‌وه‌رێکی وونبوی‪ ،‬ماندوی‪ ،‬کارکه‌ری‬ ‫دوور له خۆ‪.‬‬ ‫دوا خه‌س���ڵه‌تی نادیموکراس���ی بوونی‬ ‫ئه‌مری���کا تیره‌گه‌ری���ه‪ .‬مه‌به‌‌س���تمان له‬ ‫تیره‌گه‌ری ئه‌وه‌یه که‪ ،‬که‌سێک ئه‌ویتر به‬ ‫خراپ ده‌زانێت نه‌ک له‌به‌ر بیروڕای به‌ڵکو‬ ‫له‌به‌ر نزیکێتی ی���ان ئه‌ندامێتی له پارتی‬ ‫نه‌یار‪ .‬ئه‌م دیارده‌یه به گشتی خه‌سڵه‌تی‬ ‫کۆمه‌ڵ���گای دواکه‌‌وتووی وه‌ك کۆمه‌ڵگای‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی و به‌تایب���ه‌ت کۆمه‌ڵ���گای‬ ‫کوردی���ه‪ .‬ب���اش و خراپی که‌س���ێک له‬ ‫س���ه‌ر ئه‌ندامێتی بۆ گروپێک یان الیه‌نێک‬ ‫وه‌س���تاوه‪ .‬زۆربه‌ی وزه‌ی مرۆڤی کورد بۆ‬ ‫رق له‌یه‌کبوونه‌وه‌یه‪.‬‬ ‫جێم���ی ب���اردن له زانک���ۆی هارڤه‌رد‬ ‫تاقیکردنه‌وه‌ی له س���ه‌ر هه‌شت خوێندکار‬ ‫ئه‌نجامداوه‪ ،‬به لێپرسیانیان ده‌رباره‌ی رایان‬ ‫به‌رامبه‌ر هه‌ڵوێس���تی که‌‌سێک‪ .‬که‌سێکی‬ ‫ئه‌ندام له یه‌كێک له پارته‌ سیاس���یه‌کانی‬ ‫ئه‌مری���کا‪ ،‬پ���اش ش���ه‌وی ئاهه‌نگێک له‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی���دا ب���ۆ ماڵه‌وه به ش���ۆفێر به‬ ‫سه‌رخۆشی توش���ی رووداوێک ده‌بێت‪ .‬له‬ ‫ئه‌نجامدا به خه‌ستی بریندار ده‌بێت‪ .‬پاش‬ ‫چاکبوونه‌وه‌ی بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ده‌کات که‬ ‫نابێت به سه‌کرانی لێبخوریت‪ .‬پرسیاره‌كه‬ ‫ئه‌مه‌یه‪ ،‬ئایا ئه‌و که‌س���ه‌ ڕای گۆریوه یان‬ ‫هه‌لپه‌رس���ته‪ .‬وه‌اڵمی خوێندکاره‌کان به‌م‬ ‫ش���ێوه‌یه بوو‪ :‬هه‌رکاتێک که‌سه‌كه وه‌ها‬ ‫دابنرایه که ئه‌ندامی دیموکراته‌کانه‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫کۆماریه‌كان سێ قات به هه‌لپه‌رستیان له‬ ‫قه‌ڵه‌‌م ئه‌دا‪ .‬به هه‌مان ش���ێوه بۆ کۆماری‬ ‫بوون‪.‬‬

‫شاخه‌وان شۆڕش‬ ‫‌به‌ئاهه‌نگگێرانه‌وه راگه‌یه‌‌نرا "هه‌ولێر وه‌کو‬ ‫پایته‌ختی گه‌ش���تیاریی واڵتانی عه‌ره‌بی‬ ‫ده‌ستنیشانکرا!"‬ ‫ماوه‌یه‌ک به‌ر له‌بڕیاره‌که‌ده‌سه‌اڵتی پارتی‬ ‫له‌هه‌ولێر هه‌وڵی بۆ ده‌ستنیش���انکردنی‬ ‫هه‌ولێر وه‌کو پایته‌ختی گه‌شتیاریی واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی دا‪ ،‬له‌که‌ناڵ���ه‌ته‌له‌ڤزیۆنه‌کانی‬ ‫سه‌ر به‌پارتی ریکالمی بۆ کراو ئاهه‌نگ‌و‬ ‫بۆن���ه‌ی به‌زمانی عه‌ره‌ب���ی‌و کوردی بۆ‬ ‫س���ازکرا‪ .‬ئێس���تا دوای هه‌وڵێکی زۆری‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و پارێزگاری هه‌ولێر‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫وه‌ک���و پایته‌ختی گه‌ش���تیاریی واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌بی له‌ئێراقدا نیش���انکراوه‌‪ .‬ئێس���تا‬ ‫ریکالمه‌ عه‌ره‌بییه‌کانیش بۆ به‌دوبه‌یکردن‬ ‫زیادیانکردوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئایا ئه‌و هه‌نگاوه‌و هه‌نگاوی له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ بۆچی‌ پرسیار دروست ده‌که‌ن‌و‬ ‫بۆچی‌ بۆ کوردان به‌ئاسانی قوتنادرێن؟‬ ‫ئایا ده‌کرێ به‌هاو پره‌نسیپه ‌نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫رامیاریی���ه‌کان له‌و س���ه‌رده‌می ناکۆکی‌و‬ ‫ناره‌وایی���ه‌دا که‌به‌رامب���ه‌ر به‌کورد هه‌ن‬ ‫‌ب���ه‌الوه ‌بنرێن‌و ببن���ه ‌خاک���ی به‌رپێی‬ ‫ئه‌وانه‌ی که‌ دان به‌مافی ئازادیمان نانێن‌و‬ ‫به‌شێکیان له‌به‌رامبه‌رماندا بێتاوان نین؟‬ ‫سه‌رس���وڕهێنه‌ره‌کانی‬ ‫هه‌ن���گاوه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی هه‌رێ���م به‌رده‌وامن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوانه‌ی زۆر سه‌خته‌الی سه‌رکرده‌ی‬ ‫هی���چ نه‌ته‌وه‌یه‌کی ژێرده‌س���ته‌ی خاوه‌ن‬ ‫خه‌باتی خوێن���اوی‌و قوربانی تاوانه‌کانی‬ ‫پاکتاو‌و ژینۆسایددا ببینرێن‪ .‬کورد ده‌لێ‬ ‫"تاسه‌ر بمێنێت عاجباتیان ده‌بینێ"‪ .‬ئه‌و‬ ‫عاجباتییانه‌ی ده‌س���ه‌التدارانی باشوری‬ ‫کوردس���تان به‌خه‌ڵک���ی پێش���انده‌ده‌ن‬ ‫به‌ئه‌گه‌ری زۆر له‌مێژوی گه‌النی ژێرده‌سته‌و‬ ‫خه‌باتگێردا زۆر بێهاوتان‪ ،‬به‌جۆرێک که‌‬ ‫سه‌رکرده‌ی نه‌ته‌وه‌کانی دیکه‌به‌خه‌ونیش‬ ‫زاتی ئه‌و هه‌نگاوانه‌ناکه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌رمه‌ن���ه‌کان دژی ئ���ه‌وه‌ نی���ن ک���ه‬ ‫‌تورکس���مانه‌کان بێنه‌ واڵته‌که‌یان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌رگی���ز خه‌یاڵی ئ���ه‌وه ‌ناک���ه‌ن بڵێن‬ ‫ده‌رگ���ه‌ی یه‌ریڤ���ان بۆ تورکان له‌س���ه‌ر‬ ‫پش���ته‌‪ ،‬یا س���ه‌مایان بۆ بکه‌ن‌و ئاهه‌نگ‬ ‫به‌زمان���ی تورکی بگێڕن تا رایانکێش���نه‬ ‫‌ن���او واڵته‌که‌ی���ان‪ .‬ئ���ه‌وان زۆرینه‌ی���ان‬ ‫حه‌ز به‌گوێبیس���تی زمان���ی تورکی هه‌ر‬ ‫ناکه‌ن‌و ت���ورک به‌هه‌مو ش���ته‌کانییه‌وه‬ ‫‌ره‌تده‌که‌ن���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌و کاردانه‌وه‌یه‌له‌به‌ر‬

‫ئه‌وه‌یه ‌ده‌س���ه‌التدارنی ت���ورک نزیکه‌ی‬ ‫‪ 97‬س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا ئه‌رمه‌نییه‌کانی‌‬ ‫ژێرده‌س���تی ئیمرات���ۆری عوس���مانییان‬ ‫گه‌لک���وژ ک���رد‪ .‬جوله‌ک���ه‌کان هه‌رگیز‬ ‫به‌خه‌یاڵیان���دا نای���ه‌ت بلێن ئیس���رائیل‬ ‫ده‌رگه‌ی بۆ گه‌شتیاره‌ئه‌لمانه‌کان له‌سه‌ر‬ ‫پشته‌و یا بۆ سه‌رنجڕاکێشانی گه‌شتیارانی‬ ‫ئه‌ڵم���ان به‌زمانی ئه‌ڵمانی بۆنه‌و ئاهه‌نگ‬ ‫رێکبخه‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی ئه‌ڵمانیا دانی‬ ‫به‌تاوانه‌ک���ه‌ی خۆی���دا ن���اوه‌‪ ،‬قه‌ره‌بوی‬ ‫زیانه‌کان���ی لێ���ره‌و ل���ه‌وێ کردۆت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆی تاوانباران���ی ئه‌ڵمانی راده‌س���تی‬ ‫ئیس���رائیل ده‌کات‪ ،‬جیا له‌والتانی دیکه‌‬ ‫هه‌مو هه‌نگاوێکی ئه‌رێنی بۆ تێپه‌ڕاندنی‬ ‫راب���ردو گرتۆته‌ب���ه‌ر‪ .‬ئیس���رائیل له‌ناو‬

‫►‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫کاتێ پره‌نسیپه‬ ‫‌نیشتیمانی‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌کان هه‌ره‌سدێنن‬

‫به‌عه‌ره‌بکردن‌و‬ ‫به‌تورککردنی‬ ‫به‌ها که‌لتوریی‌و‬ ‫نیشتیمانییه‌کان‬ ‫هه‌ره‌شه‌ی الوازکردنی‬ ‫راسته‌وخۆن له‌س ‌ه‌ر‬ ‫که‌لتورو ناسنامه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی خه‌ڵکی‬ ‫کوردستان‬ ‫جه‌رگ���ه‌ی واڵتانی عه‌ره‌بیدای���ه‪ ‌،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌رکرده‌یه‌کی ئیس���رائیل بێت‌و بلێت‬ ‫ئیس���رائیل ده‌که‌ینه‌دوبه‌ی‪ ،‬یا ته‌لئه‌بیب‬ ‫ده‌که‌ینه‌ پایته‌ختی گه‌ش���تیاریی واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌بی‪ ،‬گومان له‌وه‌دایه‌ئه‌و سه‌رکرده‌یه‬ ‫‌تا سه‌ری مانگ بتوانێ خۆی له‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫بهێڵێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ئازادن‌و له‌الیه‌ن‬ ‫زۆرداره‌کانیانه‌وه ‌له‌مێ���ژه ‌هیچیان له‌دژ‬ ‫ناکرێت‪ ،‬که‌چ���ی ئاماده‌نی���ن له‌پێناوی‬ ‫پاره‌و سه‌رمایه ‌پشت له‌مێژو‌و پره‌نسیپه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی���ان بک��� ‌هن‌و بیانخه‌نه‌ژێر‬ ‫پێی چه‌وسێنه‌رانی دوێنێیان‪.‬‬ ‫ک���ورد ل���ه‌و به‌ش���ه‌ی کوردس���تان‬ ‫له‌س���ایه‌ی پۆلیتیک���ی ئێراقچیان���ه‌ی‬

‫پارتی‌و یه‌کێتی له‌ژێر س���ه‌رداریی ئێراقی‬ ‫عه‌ره‌بیدایه‌‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆ نییه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‬ ‫عه‌ره‌به ‌ده‌س���ه‌اڵتداره‌کان دژی ئازادی‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی کوردستانن‪ ،‬کورد له‌ئێراقدا‬ ‫په‌راوێز ده‌کرێن‪ ،‬جوداکاری له‌به‌رامبه‌ریدا‬ ‫ده‌کرێ���ت‪ ،‬ئه‌ندامانی له‌ش���اره‌عه‌ره‌بی‌و‬ ‫تێکه‌ڵه‌کاندا تی���رۆر ده‌کرێن‪ ،‬جموجۆڵی‬ ‫س���ه‌ربازی دژی کورد هه‌یه‌‪ ،‬ده‌سه‌التی‬ ‫به‌غدا متمانه‌ی به‌ک���ورد نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ واز‬ ‫له‌وه‌ بهێنه‌که‌سوپا‌و هێزه‌ چه‌کداراه‌کانی‬ ‫پێشوی ئێراق تاوانی گه‌لکوژی‪ ،‬پاکتاوی‬ ‫ره‌گ���ه‌زی‌و دژ به‌مرۆڤایه‌تیان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ک���ورددا ئه‌نجامدا‪ ،‬واڵت���ه‌ عه‌ره‌بییه‌کان‬ ‫پش���تگیری ئێراقی���ان ک���ردو یه‌کێکیان‬ ‫له‌ئاس���ت تاوان���ی له‌ناوبردنی به‌کۆمه‌ڵی‬ ‫ک���وردان له‌بۆت���ه‌ی تاوان���ی گه‌لکوژیدا‬ ‫ویژدانی���ان نه‌جواڵ‪ ،‬که‌چی ئێس���تا ئه‌و‬ ‫ده‌س���ه‌الته ‌به‌ناو کوردیی���ه‌ی که‌ خۆی‬ ‫به‌نوێنه‌ری ئ���ه‌و گه‌ل���ه‌ گه‌لکوژلێکراوه‬ ‫‌ده‌زان���ێ‪ ،‬ئاماده‌ی���ه ‌له‌پێن���اوی پاره‌و‬ ‫سه‌رمایه ‌بۆ به‌ده‌س���تهێنانی ره‌زامه‌ندی‬ ‫برا گ���ه‌وره‌ی عه‌ره‌بی���ان‪ ،‬هه‌ولێر بکه‌نه‬ ‫‌‌پایته‌ختی گه‌شتیاریی واڵتانی عه‌ره‌بی!‬ ‫له‌سایه‌ی ده‌سه‌اڵتی ئیستادا‪ ،‬سوپای‬ ‫ت���ورک له‌ناوجه‌رگه‌ی کوردس���تاندایه‪،‬‬ ‫ت���ورک جڵه‌وی ب���ازاری کوردس���تانیان‬ ‫به‌ده‌سته‌و به‌شێکی دیاری داهاتی نه‌وت‬ ‫بۆ تورک ده‌روا‪ ،‬ش���اره‌کانی کوردستان‬ ‫پڕی گه‌ش���تیارو دانیشتوی عه‌ره‌ب بوه‪،‬‬ ‫له‌ش���ارێکی وه‌کو بۆ نمونه‌ش���ه‌قاڵوه‌دا‬ ‫به‌زمان���ی عه‌ره‌ب���ی قس���ه ‌ده‌کرێ���ت‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ نوقمی کۆنه‌پارێزی ئیس�ل�امی‌و‬ ‫نوێکردن���ه‌وه‌ی رێوره‌س���مه ‌کۆنه‌کان���ی‬ ‫که‌لت���وری ئیس�ل�امی عه‌ره‌ب���ی ب���وه‌‪،‬‬ ‫جلوبه‌رگی ئیسالمییانه‌ی جوبه‌ی عه‌ره‌بی‬ ‫دانیش���توانی واڵتانی که‌نداو پۆش���اکی‬ ‫زۆرین���ه‌ی ژنی ک���وردن ئه‌م���ڕۆ‪ ،‬باس‌و‬ ‫به‌سه‌رهاتی خه‌لیفه ‌عه‌ره‌به‌کان‌و مێژوی‬ ‫کۆنی ع���ه‌ره‌ب له‌ژێر ناوی ئیس�ل�امه‌تی‬ ‫بابه‌تی گرنگ���ی دیوه‌خانه‌و خوانی ماڵه‬ ‫‌کورده‌کان���ه‌‪ .‬منداڵی کورد ناوی عه‌ره‌بی‬ ‫لێده‌نرێت‌و فێ���ری زمانی تورکی‌و مێژوی‬ ‫ت���ورک ده‌کرێ���ن‪ ،‬فێری مێ���ژوی کۆنی‬ ‫عه‌ره‌ب‌و که‌لتوری کۆنه‌پارێزی ئیسالمی‌و‬ ‫عه‌ره‌بی ده‌کرێن‪ .‬ئ���ه‌و دیاردانه‌ له‌کاتی‬ ‫خه‌بات���ی رزگاری���دا کاری نه‌کرده‌بون‌و‬ ‫به‌تێگه‌یش���تنی خه‌ڵک نامۆبون‪ ،‬ئێستا‬ ‫هه‌موی به‌زیاده‌وه‌ه ‌هن‌و له‌په‌ره‌سه‌ندندان‬ ‫بۆ نمونه‌ ئیس���تا رێگه‌ خ���ۆش ده‌کرێت‬

‫شاره‌کانی کوردس���تان عه‌ره‌بی زیاتریان‬ ‫بێتێ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دیاردان���ه‌ به‌ڵگ���ه‌ی زین���دو‌و‬ ‫راسته‌وخۆی پاشه‌کشه‌ن‌و هه‌لگه‌ڕانه‌وه‌ن‬ ‫له‌و به‌هاو س���ه‌روه‌رییانه‌ی که‌به‌خه‌باتی‬ ‫رزگاریخوازیی ده‌یان‌و س���ه‌دان س���اڵه‌ی‬ ‫رۆش���نبیران‌و خه‌باتگێرانی کوردس���تان‬ ‫دروس���تکران‪ .‬له‌کاتێکدا کورد له‌خه‌باتی‬ ‫دروس���تکردن‌و جێگیرکردن ناس���نامه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌و دانپێناندایه‌‪ .‬له‌سه‌ری پێویسته‬ ‫‌ه���ه‌وڵ ب���ۆ پارێ���زگاری‌و به‌هێزکردنی‬ ‫به‌ها که‌لتوری‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌مایه‌کی ژیرانه‌ی سه‌رده‌میانه‌دا بدات‪.‬‬ ‫ره‌وایه‌ کورد داکۆکی له‌به‌ها که‌لتورییه‌کان‌و‬ ‫ناس���نامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی خۆی بکات‪ ،‬ڕێگه‌‬ ‫نه‌دا تورک‌و ع���ه‌ره‌ب له‌ژێر هه‌ر ناوێکدا‬ ‫بێت واڵت بخه‌نه‌ژێرپێی خۆیان‌و جله‌وی‬ ‫کوردس���تان بگرنه‌ ده‌ست‪ .‬ئه‌وه‌ی ئێستا‬ ‫ده‌سه‌اڵتی خۆسه‌پێنه‌ری یه‌کێتی‌و پارتی‬ ‫ده‌یکه‌ن یا له‌ژێر س���ایه‌ی ئه‌واندا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬نمونه‌‌ی له‌هیچ واڵتێکی جیهاندا‬ ‫نییه‌‪ ،‬نه‌بیستراوه‌ ئه‌و گه‌النه‌ی ژینۆساید‬ ‫کراون له‌هه‌مان کاتدا یا دواتر باوه‌شیان‬ ‫بۆ نه‌ته‌وه‌ی تاوانباری دوێنی کردبێته‌وه‌و‬ ‫واڵته‌که‌ی���ان بخه‌نه‌ژێرپێی���ان‪ ،‬که‌لتورو‬ ‫به‌هاکانی ئ���ه‌وان له‌کۆمه‌ڵگه‌ی خۆیاندا‬ ‫په‌ره‌پێبده‌ن‪.‬‬ ‫ک���ورد وه‌کو ه���ه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌کی دیکه‬ ‫‌له‌چوارچێوه‌ی یاسا‌و رێسای تایبه‌تدا که‬ ‫‌سه‌روه‌ری‌و ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان‬ ‫ده‌پارێزن ده‌توانێ ده‌ستی دۆستایه‌تی بۆ‬ ‫هه‌ر نه‌ته‌وه‌و واڵتێکی دراوسێ درێژبکات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش له‌س���ه‌ر بنچین���ه‌ی رێزگرت���ن‬ ‫له‌ئ���ازادی‌و س���ه‌ربه‌خۆیی کوردس���تان‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر بنچین���ه‌ی ده‌س���تێوه‌رنه‌دان‌و‬ ‫بێالیه‌نی‪ ،‬واته‌ به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی واڵته‌که‌ی‬ ‫بخات���ه‌ژێرپێی خه‌ڵک���ی دیکه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫مافێک���ی ره‌وای ناس���یۆنی کورده‌وه‌کو‬ ‫هه‌ر ناسیۆنێکی دیکه‌ی ئازاد‪.‬‬ ‫به‌عه‌ره‌بک���ردن‌و به‌تورککردن���ی به‌ها‬ ‫که‌لتوریی‌و نیش���تیمانییه‌کان هه‌ره‌شه‌ی‬ ‫الوازکردنی راس���ته‌وخۆن له‌سه‌ر‌ که‌لتورو‬ ‫ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی خه‌ڵکی کوردستان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌کوردس���تاندا روده‌دات‬ ‫پارێزگاری‌و پێشخستنی به‌ها که‌لتوری‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی کوردس���تان نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هه‌نگاوی زیاتر نابوتکردن‌و تێکشکێنه‌ری‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌یه‌‌‌ که‌ له‌کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی بێئاگا‌و‬ ‫والتێکی بێخاوه‌ندا روده‌دات‪.‬‬

‫یه‌كگرتو ‌ی ئیسالمی‌ له‌نێوان مۆدێل ‌ی ئیخوانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و توركیدا‬ ‫حه‌سه‌ن بارام‬

‫‪hasanbaram@gmail.com‬‬

‫یه‌كگرت���و زو هات‌و زو گه‌ش���ه‌ی‌ كرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌به‌راورد به‌پارت‌و رێكخراوه‌كانی‌ تر ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ئه‌م توان���ی‌ له‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی چه‌ندایه‌تی‌‌و‬ ‫كه‌مدا گه‌شه‌بكات‌و له‌رو ‌‬ ‫چۆنایه‌تییه‌و‌ه هه‌نگاوێكی‌ باش بچێت ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬بێگومان له‌روی‌ رێكخراوه‌یی‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ریشه‌وه‌ له‌نێو شه‌قامی‌ كوردیدا‬ ‫پانتاییه‌كی‌ باشی‌ بۆ خۆی‌ داگیركردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌رحاڵ هه‌نوكه‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالم ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌پارت ‌ه دیاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ندێ���ك پێ���وه‌رو زانی���ار ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی به‌رده‌وامدایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ش���ه‌كردنێك ‌‬ ‫به‌شێوازێكی‌ شێنه‌یی‌‌و له‌سه‌ره‌خۆیی‌‪.‬‬ ‫ی بابه‌ته‌كه‌مان نییه‌‪.‬‬ ‫تائێر‌ه ئامانج��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكوئه‌و‌هی‌ ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت قس��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ربكه‌ین ره‌وتی‌ كاركردنی‌ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ئیسالمیی ‌ه له‌م سه‌رده‌مه‌دا‪ ،‬كتومتیش‬ ‫مه‌به‌ستمان له‌وه‌ی ‌ه ئاخۆ یه‌كگرتو باش‬ ‫ی‬ ‫ی ئیخوان ‌‬ ‫وایه‌ له‌سه‌ر ئه‌زمون‌و مۆدێل ‌‬ ‫ی كاربكات‪ ،‬یان له‌س���ه‌ر شێواز‌ه‬ ‫عه‌ره‌ب ‌‬ ‫توركییه‌كه‌ی‌ دادوگه‌شه‌پێدان؟ راست ‌ه‬ ‫ی ه���ه‌ردو مۆدێله‌ك ‌ه‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫چاوگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیخ���وان موس���لیمینه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫دیق���ه‌ت ده‌درێ���ت جیاوازییه‌ك��� ‌‬ ‫له‌نێ���وان ه���ه‌ردو مۆدێله‌ك���ه‌دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی وا‬ ‫ی س���ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئیخوانی‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی نمای���ش ده‌كات خاوه‌ن به‌رنامه‌و‬ ‫خۆ ‌‬ ‫سیاسه‌تێكی‌ میانڕه‌وانه‌ی‌ نێوه‌ندگه‌رایه‌‪،‬‬ ‫وه‌لێ‌ له‌جه‌وهه‌ردا كتومت وانییه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی مێ���ژوی‌ چه‌ندین س���اڵه‌ ‌‬ ‫ته‌ماش���ا ‌‬ ‫ی بكه‌ی���ن‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫ئیخوان���ی‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ گوتار‌ه نه‌رم‌و میانڕه‌وه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ی له‌و دابونه‌ریت‌و‬ ‫هه‌میش ‌ه نه‌یتوانیوه‌ خۆ ‌‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌و ئه‌قڵییه‌ت ‌ه ده‌رباز بكات‪،‬‬

‫ی مێژو بونه‌ت ‌ه‬ ‫ی قۆناغه‌كان ‌‬ ‫ك ‌ه به‌درێژای ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ���گای‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫خه‌س���ڵه‌ت ‌‬ ‫خ���ۆی له‌كۆمه‌ڵێك دیارده‌ی‌ نه‌گه‌تیڤدا‬ ‫ی‬ ‫ده‌بینێت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌وات���ه‌ جیا ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ندێك گوتارو بانگه‌ش���ه‌ن‪،‬‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌چی‌ نه‌یانتوانیوه‌ خۆیان له‌ئه‌قڵییه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ونه‌تی‌‌و ده‌قگرت���وی كۆمه‌ڵ���گا ‌‬ ‫ی رزگاربكه‌ن‪ ،‬جیا له‌مه‌ش مێژو‌و‬ ‫عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیخوانی‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫گوتارو سیاسه‌ته‌كان ‌‬ ‫له‌رابردودا به‌ده‌ر یان مه‌عس���وم نه‌بو‌ه‬ ‫ی تر‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ‌‬ ‫له‌توندوتیژی‌‌و ره‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫گه‌ر دیق���ه‌ت بده‌ین زۆربه‌ی‌ ئه‌و گروپ ‌ه‬ ‫ی ك ‌ه له‌سه‌رده‌م ‌ه‬ ‫جیهادی‌‌و توندڕه‌وانه‌ ‌‬ ‫جیاجیاكان���دا دروس���تبونه‌و هه‌نوك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌گۆڕه‌پانه‌ك���ه‌دا ه���ه‌ن‪ ،‬له‌منداڵدان ‌‬ ‫ی عه‌ره‌بیی���ه‌و‌ه‬ ‫ئیخ���وان موس���لمین ‌‬ ‫له‌دایكبونه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا رۆژان���ه‌ گوێم���ان‬ ‫ی‬ ‫ی ئیخوان ‌‬ ‫له‌گوتارو هه‌ڵس���وكه‌وته‌كان ‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬چ ئه‌وان���ه‌ی‌ ك��� ‌ه‬ ‫گه‌یش���تونه‌ت ‌ه ده‌س���ه‌اڵت چ ئه‌وانه‌ش‬ ‫ك ‌ه له‌شۆڕش���دان‌و ئۆپۆزسیۆنن‪ ،‬چۆن‬ ‫چۆن���ی‌ له‌پاشه‌كش���ه‌دان له‌دروش���م‌و‬ ‫بانگه‌وازه‌كان���ی‌ پێش���وتریان‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا‬ ‫ی تاك‌و كۆ ‌‬ ‫پاشه‌كش ‌ه له‌ئازاد ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ری‌‌و‬ ‫ده‌كه‌ن‌و رێگه‌ له‌ئازاد ‌‬ ‫ی هونه‌ریی‌ ده‌گ���رن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ره‌وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماف‌و داخواز ‌‬ ‫وه‌س���تانه‌وه‌یان له‌دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و مه‌زهه‌بی‌‌و ئاینه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و واڵتان ‌هی‌ كه‌ ئه‌مان تێیدا ورده‌ ورد‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌گرنه‌ ده‌س���ت‌و جارێكیتر‬ ‫پێمانده‌ڵێنه‌وه‌ ناو‌و ناونیشان‌و گوتار‌و‬ ‫بانگه‌ش���ه‌كانمان هه‌رچی‌ بوبێت ئێم ‌ه‬ ‫ی عه‌ره‌بین‌و‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا ‌‬ ‫هه‌مان كوڕه‌كان ‌‬

‫له‌خۆمان زیاتر كه‌سی‌ تر قبوڵ ناكه‌ین‪،‬‬ ‫با قس���ه‌كردن له‌ س���ه‌رئه‌م راستییان ‌ه‬ ‫ی تر‪ ،‬چونكه‌ ئایند‌ه‬ ‫بهێڵین بۆده‌رفه‌تێك ‌‬ ‫ئه‌م قسانه‌ باشتر ده‌سه‌لمێنن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیخوان ‌‬ ‫له‌به‌رانبه‌ردا ره‌وتێكی‌ تر ‌‬ ‫له‌نه‌ش���ونماكردندایه‌‪،‬‬ ‫له‌مه‌یدان���دا‬ ‫ی گوتارو‬ ‫ی رێكخراوه‌یی‌‌و ل���ه‌رو ‌‬ ‫ل���ه‌رو ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌ته‌و‌ه زۆر جیاوازتر له‌ره‌وته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���ر خ���ۆی‌ نمایش���ده‌كات‌و به‌كرده‌ی ‌‬ ‫ئه‌م جیاوازییان���ه‌ ده‌بینین‪ ،‬دیار‌ه ئه‌م‬

‫►‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئیخوانی عەرەبی‬ ‫له‌پاشه‌كشه‌دان‬ ‫له‌دروشم‌و‬ ‫ی‬ ‫بانگه‌وازه‌كان ‌‬ ‫پێشوتریان‪ ،‬پاشه‌كش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ئازادی‌ تاك‌و كۆ ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌كه‌ن‌و رێگ ‌ه‬ ‫ی رۆژنامه‌گه‌ری‌‌و‬ ‫له‌ئازاد ‌‬ ‫ره‌وتی‌ هونه‌ریی‌ ده‌گرن‬ ‫ی‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫ڕه‌وت ‌ه ئیخوانییه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ ده‌گوزه‌رێت‌و خه‌ریكه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی گونج���اوو س���ه‌ركه‌وتو‪،‬‬ ‫مۆدێلێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تورك ‌‬ ‫كه‌ پارت���ی‌ دادوگه‌ش���ه‌پێدان ‌‬ ‫رێبه‌رایه‌ت���ی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌م ڕه‌وته‌ له‌زۆر‬ ‫بواردا له‌ڕه‌وت��� ‌ه عه‌ره‌بییه‌ك ‌ه ناچێت‪،‬‬ ‫ی ژیاندا زۆر جیاوازتر‬ ‫له‌زۆرب ‌هی‌ كایه‌كان ‌‬ ‫بیرده‌كاته‌وه‌و ل���ه‌روی‌ كرده‌ییه‌و‌ه ئه‌م‬ ‫جیاوازیی��� ‌هی‌ س���ه‌لماندوه‌‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ دۆخه‌ سیاس���ی‌‌و دیبلۆماس���ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ئابوری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا چ له‌ئاست ‌‬

‫ی هه‌رێمایه‌تی‌‌و‬ ‫ناوخ���ۆدا چ له‌ئاس���ت ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬ده‌كارێ‌ خۆی‌ بگونجێنی‌‌و‬ ‫ی نوێبكات���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا تا‬ ‫خۆش��� ‌‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ك ده‌زانێت له‌گه‌ ‌ڵ پێش���هاتو‬ ‫ی توركیاو‬ ‫ی ن���اوه‌وه‌ ‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌ردا چ���ۆن مامه‌ڵ���ه‌ بكات‪،‬‬ ‫هه‌ندێك جار گه‌ر ورد نه‌بیته‌و‌ه ده‌رك‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌و‌ه ناكه‌یت ئ���ه‌م پارت���ه‌ پارتێك ‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌خه‌س���ڵه‌ت ‌ه‬ ‫ی ئه‌م ڕه‌وت ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه كه‌متر‬ ‫دیاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوڕ له‌رابردو ده‌داته‌وه‌و ئه‌وه‌ند‌ه خۆ ‌‬ ‫به‌پرس ‌ه سونه‌تی‌‌و چه‌قبه‌ستوه‌كانه‌و‌ه‬ ‫نابه‌س���تێته‌وه‌‪ ،‬هه‌م���و ئه‌مان���ه‌ش‬ ‫ی گونجاوو‬ ‫وایانكردو‌ه وه‌ك���و مۆدێلێك ‌‬ ‫سه‌رده‌مییانه‌ تێیبڕوانرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌زانم هه‌نوكه‌ هه‌ندێك له‌براده‌ران ‌‬ ‫یه‌كگرتو به‌وه‌ها دیدێك بێحه‌وس���ه‌ڵ ‌ه‬ ‫ێ ئێمه‌و‬ ‫ده‌بن‌و یه‌كس���ه‌ر ئه‌وه‌ به‌گ���و ‌‬ ‫خوێنه‌ریش���دا ده‌د‌هن‌و ده‌ڵێن ئیخوان‬ ‫یه‌ك ئیخوانه‌و هیچ جیاوازییه‌ك لێره‌و‬ ‫له‌وێی‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه خۆخه‌اڵفاندن‌و‬ ‫خۆدزینه‌وه‌ی��� ‌ه له‌واقیعێك ك ‌ه هه‌موان‬ ‫ده‌ركی‌ پێده‌كه‌ین‪ ،‬تا ئه‌م چركه‌س���ات ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پێبكه‌ین یه‌كگرتو ‌‬ ‫كه‌ ئێم ‌ه هه‌س���ت ‌‬ ‫ئیسالمی‌ زیاتر له‌ڕه‌وته‌ عه‌ره‌بییه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫نزیك���ه‌و له‌ژێ���ر هه‌ژم���ون‌و كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ندێك‬ ‫ئه‌واندا ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬ئه‌گه‌رچ ‌‬ ‫ی تردا‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ڕه‌وته‌كه‌ ‌‬ ‫دۆستایه‌تیش��� ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك ‌ه پێناچێت ب���ه‌و باكگراوند‌ه‬ ‫ی‬ ‫مێژویی���ه‌و‌ه ك��� ‌ه له‌گ���ه‌ڵ ئیخوان��� ‌‬ ‫ی بتوانێت‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ هه‌یه‌تی‌ به‌ئاس���ان ‌‬ ‫ی به‌مۆدێل ‌ه‬ ‫ی قوتارب���كات‌و خ���ۆ ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫توركییه‌كه‌و‌ه گرێبدات‪ ،‬ئاره‌زو ده‌كه‌ین‬ ‫یه‌كگرتو تازه‌ وه‌كو دیفاكتۆیه‌ك له‌نێو‬ ‫ی سیاسی‌ كوردستان ك ‌ه خاوه‌ن‬ ‫گۆڕه‌پان ‌‬ ‫ی خۆیه‌تی‌‪ ،‬كام مۆدێل‌و ته‌رز‬ ‫س���ه‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫باشترو مه‌ده‌نیترو گونجاوتر بێت كار ‌‬ ‫ی سودێك‬ ‫له‌س���ه‌ر بكه‌ن‪ ،‬به‌و ئومێده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ئه‌زمون��� ‌‬ ‫ئێمه‌ش بگه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫نه‌شته‌ر‬

‫ێ ده‌بیت؟‬ ‫بۆچی‌ توش ‌ی دڵه‌كز ‌‬ ‫ئا‪ :‬كورده‌ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ی‬ ‫دڵه‌كزێ‌ یه‌كێكه‌ له‌كێشه‌كان ‌‬ ‫كۆئه‌ندامی‌ هه‌رس‌و چه‌ند‬ ‫هۆكارێكی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم گرنگترینیان‬ ‫ده‌ردراوه‌كانی‌ هه‌رسه‌ كه‌ له‌گه‌ده‌دای ‌ه‬ ‫سه‌ر ده‌كه‌ون بۆ بۆری‌ خواردن‌و‬ ‫ئه‌و بۆرییه‌ش خواردن له‌ده‌مه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێته‌ گه‌ده‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ردراو‌ه زیاتر‬ ‫ترشی‌ هایدرۆكلۆرید دروستی‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ له‌گه‌ده‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هۆكاران��� ‌ه چین ك��� ‌ه واده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ده‌و‌ه بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ب���ۆر ‌‬ ‫خواردن؟‬ ‫زۆر هۆكار هه‌یه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گرنگترینیان بریتین له‌‪:‬‬ ‫•زۆرخۆری���ی‌‪ .‬كاتێ���ك م���رۆڤ زۆر‬ ‫ده‌خ���وات گه‌د‌ه پ���اڵ ب���ه‌و خواردن ‌ه‬ ‫زۆره‌وه‌ ده‌نێت بۆ سه‌ره‌وه‌‌و له‌وكاته‌شدا‬ ‫ی‬ ‫ێ روده‌دات‪ .‬هه‌ندێجار به‌هۆ ‌‬ ‫دڵه‌ك���ز ‌‬ ‫په‌له‌ك���ردن له‌خوارن‌و ه���ۆكاری‌ دیك ‌ه‬ ‫دڵه‌كزێ‌ روده‌دات‪ ،‬به‌اڵم زۆرترین هۆكار‬ ‫ێ‬ ‫ی دڵه‌كز ‌‬ ‫ی زو زو توش ‌‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ده‌بن زۆر خواردنه‌‪.‬‬

‫ی نانخ���واردن یه‌كس���ه‌ر‬ ‫•ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫پاڵمه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو باش���تروای ‌ه دوا ‌‬ ‫یه‌ك كاتژمێر له‌نانخواردن پاڵبكه‌ویت‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه له‌وكات���ه‌دا ئ���ه‌و ده‌ردراوان ‌ه‬ ‫هه‌وڵ���ده‌دات بێت���ه‌ ده‌ره‌وه‌و له‌گه‌ده‌دا‬ ‫نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫ێ ئامۆژگاریی‌ پزیش���ك هیچ‬ ‫•به‌ب��� ‌‬ ‫ی گ���ه‌د‌ه ی���ان هیچ‬ ‫ج���ۆر‌ه ده‌رمان��� ‌‬ ‫خواردنێ���ك مه‌خ���ۆ به‌به‌رده‌وامی‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌ڵین بۆ دڵه‌كزێ‌ باشه‌‪ .‬چونكه‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامبون له‌سه‌ر ئه‌و شت ‌ه كێشه‌ت‬ ‫بۆ دروست بكات‌و زیاتر دڵه‌كزێكه‌ت بۆ‬ ‫بهێنێته‌وه‌ له‌دواییدا‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫•خ���واردن‌و خواردن���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی كافاینیان تێدای ‌ه‬ ‫خواردنه‌و‌ه كه‌ مادده‌ ‌‬ ‫وه‌ك چاو قاوه‌‪ ،‬خواردنه‌و‌ه گازییه‌كان‬ ‫هه‌مو ئه‌م خواردنه‌وان ‌ه وه‌ك ئه‌وه‌ وای ‌ه‬ ‫زۆرخۆریت كردبێت له‌خواردندا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی گه‌ده‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی گرژبون��� ‌‬ ‫ده‌بن ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫خواردنی‌ چه‌ورو ش���یرین ‌‬ ‫ی پێش نانخواردن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫خواردنی‌ شیرین ‌‬ ‫خواردنان ‌ه زۆر له‌گ���ه‌ده‌دا ده‌مێنێته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ردراو ‌‬ ‫بۆی ‌ه پێویس���تی‌ به‌ڕش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫زیات���ر هه‌ی ‌ه بۆ ه���ه‌رس‪ ،‬بۆی ‌ه له‌دوا ‌‬ ‫زیاد رشتنه‌كه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ دڵه‌كزێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پاك‪ :‬هه‌ڵمژین ‌‬ ‫ی هه‌وا ‌‬ ‫•هه‌ڵمژین��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی جگه‌ر‌ه یان ه���ه‌ر دوكه‌ڵێك ‌‬ ‫دوكه‌ڵ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی زیادرشتن ‌‬ ‫پیسی‌ تر ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ده‌ردراوانه‌ی‌ گه‌ده‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫•به‌س���تنی‌ پشتێن‪ .‬زۆرجار به‌ستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نانخواردن ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫پش���تێن دوا ‌‬ ‫ی پشتێن وه‌ك‬ ‫دڵه‌كزێ‌‪ .‬چونكه‌ به‌ستن ‌‬ ‫ئه‌و‌ه وای ‌ه تۆ مه‌عجونی‌ ددانێك بێنیت‬ ‫پڕبێت‌و كاتێك په‌س���تانێك به‌ده‌ستت‬ ‫ی‬ ‫بخه‌یت ‌ه ناوه‌ڕاستی‌ مه‌عجونه‌كه‌ ده‌بین ‌‬ ‫ئه‌و به‌شه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ سه‌رده‌كه‌وێت‌و‬ ‫دێنه‌ ده‌ره‌وه‌‪ .‬به‌هه‌مان شێوه‌ش كاتێك‬ ‫گه‌ده‌‌و تۆش پش���تێنێك ده‌به‌س���تیت‪،‬‬ ‫خواردنه‌كه‌ هه‌وڵده‌دات بڕواته‌ سه‌ره‌و‌ه‬ ‫بۆ بۆری‌ خواردن‪.‬‬ ‫ی خ���واردن‪،‬‬ ‫ێ ج���ۆری‌ تر ‌‬ ‫•هه‌ن���د ‌‬ ‫ی به‌هارات‌و بیبه‌ر‪ ،‬ترشییه‌كان‬ ‫جۆره‌كان ‌‬ ‫وه‌ك پرته‌ق���اڵ و لیمۆ ته‌ماته‌‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫هه‌مو ترش���ن وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ گه‌د‌ه نین‬ ‫بۆیه‌ بۆ خۆیان ترش���ی‌ دروستده‌كه‌ن‬ ‫جگه‌ له‌ترشییه‌كانی‌ گه‌ده‌ش‪.‬‬ ‫ی ئێواره‌‪ .‬باشتروای ‌ه‬ ‫ی نان ‌‬ ‫•زو خواردن ‌‬ ‫ی ئێوار‌ه‬ ‫‪ 3‬كاتژمێر پێش نوس���تن نان ‌‬ ‫ی نوس���تن‬ ‫بخورێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌كات ‌‬ ‫خواردن گه‌ر له‌گه‌ده‌ هه‌بێت هه‌وڵده‌دات‬ ‫بێته‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫•دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌دڵه‌ڕاوكی‌‌و قه‌له‌قی‌‪.‬‬

‫بۆ ئه‌و‌ه ‌ی پشتت نه‌یه‌شێت‬ ‫به‌م شێوه‌ی ‌ه دابنیشه‌‬

‫ی تایب���ه‌ت‬ ‫كۆمه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ ئه‌ڵمان��� ‌‬ ‫به‌كاروب���اری‌ فه‌رمانب���ه‌ران ئاماژه‌یان‬ ‫به‌چه‌ن���د خاڵێك كردوه‌ كه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران جێبه‌جێی‌ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ته‌ندروستبن‪ .‬یه‌كێك له‌و خااڵنه‌ی‌ زۆر‬ ‫ی‬ ‫جه‌ختیان له‌س���ه‌ر كردۆته‌و‌ه شێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كات ‌‬ ‫دانیش���تن ‌ه له‌س���ه‌ر كورس��� ‌‬ ‫كاركردن‪.‬‬ ‫ی پش���ت)‬ ‫كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ (س���ه‌المه‌ت ‌‬ ‫ئاماژه‌یان به‌چه‌ن���د رێنماییه‌ك كردو‌ه‬ ‫له‌كاتی‌ دانیشتن كه‌ پێویست ‌ه فه‌رمانبه‌ر‬ ‫ی ب���دات‪ .‬ئامۆژگارییه‌ك���ه‌ش‬ ‫ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ت ‌ه له‌كاتی‌ دانیشتن شێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆشه‌ ‌‬ ‫قاچ‌و ران‌و پش���ت به‌ش���ێو‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫وه‌ستاو واتا ‪ 90‬پله‌ بێت‌و هه‌ردو پێیه‌كان كورس���یی ‌ه ده‌س���كی‌ هه‌بێت‌و له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاركردن له‌سه‌ر كۆمپیوته‌ر ده‌سته‌كان ‌‬ ‫له‌سه‌ر زه‌وی‌ دانرابێت‪ ،‬هه‌روه‌ها مێز ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر دابنرێ���ت به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫كۆمپیوته‌ره‌ك ‌ه ی���ان ئه‌و مێزه‌ی‌ كار ‌‬ ‫ێ بۆ چوار په‌نج ‌ه ئانیشكه‌كان له‌س���ه‌ری‌ جێگیر بكرێت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ده‌كه‌یت س��� ‌‬ ‫ی ئه‌ژنۆكانته‌و‌ه دوربێت‪ .‬هه‌روه‌ها پێویس���ت ‌ه ه���ه‌ر نیوكاتژمێر‬ ‫له‌نوشتانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش���كردوه‌ ك ‌ه جارێك له‌سه‌ر كورسییه‌كه‌ت هه‌ستیت‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كه‌ باس��� ‌‬ ‫ی یان چه‌ند وه‌رزش���ێك به‌ش���ان‌و مل‌و‬ ‫ی كه‌سه‌ك ‌ه به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫پێویسته‌ پش���ت ‌‬ ‫به‌پشتی‌ كورسێكه‌و‌ه نوسابێت‌و نابێت پش���تت بكه‌یت له‌شوێنه‌كه‌ی‌ خۆت بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و شوێن ‌ه توش ‌‬ ‫ی كورسییه‌ك ‌ه زۆر به‌رزبێت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‌هی‌ ماسولكه‌كان ‌‬ ‫پشت ‌‬ ‫ده‌بێت كۆتایی‌ پش���تی‌ كورس���ییه‌ك ‌ه گرژبون نه‌بێت‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه ئه‌وه‌ش���یان رونكردۆته‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌ف ‌هی‌ شان بێت‪ ،‬باشتریش‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ره‌نگ��� ‌ه له‌س���ه‌ره‌تادا ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی نه‌رم یان سه‌رینێك ‌‬ ‫وای ‌ه گۆش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی پشت ئ���ه‌م هه‌نگاوان��� ‌ه قورس بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی خواره‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌رم له‌به‌ش ‌‬ ‫بچوك ‌‬ ‫ی كات راهات���ن دروس���ت‬ ‫ی پاڵپشتێك به‌تێپه‌ڕبون��� ‌‬ ‫دابنرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بێت بۆ س���مت‪ .‬هه‌روه‌ها پێویسته‌ ئه‌و ده‌بێت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫بۆچی تووشی کۆلێرا بووین؟‬ ‫خەرجیی تەندروستیی‬

‫ی‬ ‫په‌س���تانه‌ ده‌رونیی���ه‌كان‌و گرفته‌كان ‌‬ ‫ێ دروس���ت ده‌كه‌ن‬ ‫ژیان‌و رۆژان ‌ه دڵه‌كز ‌‬ ‫بۆی ‌ه واباش ‌ه مرۆڤ هیچ شتێك له‌ژیان‬ ‫به‌قورسی‌ نه‌گرێت‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫•وه‌رزشكردن‪ ،‬رۆیشتن به‌پێ‌‌و هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫راهێن���ان یارمه‌تیده‌رن بۆ خاوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫گه‌ده‌‪.‬‬ ‫ی پزیش���ك‪ .‬كاتێك‬ ‫•س���ه‌ردانیكردن ‌‬

‫هه‌ستتكرد به‌به‌رده‌وامی‌ دڵه‌كزێت هه‌ی ‌ه‬ ‫ێ ب���ۆ چوار جار بۆت‬ ‫یان هه‌فت ‌هی‌ س��� ‌‬ ‫ی سه‌ره‌و‌ه‬ ‫دروستبو به‌بێ‌ ئه‌و هۆكاران ‌ه ‌‬ ‫كه‌ باس���مانكرد‪ .‬له‌م كاته‌دا پێویست ‌ه‬ ‫ی پزیشكی‌ پس���پۆر بكرێت‪،‬‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫چونك ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه كێشه‌كه‌ به‌ته‌نها گه‌د‌ه‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو چه‌ندین كێش��� ‌هی‌ تر‬ ‫بێت‪.‬‬

‫سه‌یركردن ‌ی فیلم ‌ی ترسناك‬ ‫كێش كه‌م ده‌كاته‌وه‌‬

‫كۆمه‌ڵیك زانا به‌مدواییه‌ گه‌یش���تونه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی فیلم ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ ك ‌ه ته‌ماشاكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ترس���ناك ده‌بێته‌ هۆی‌ كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫كێشی‌ له‌ش‪.‬‬ ‫زان���اكان ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ترسناك بۆماوه‌ ‌‬ ‫ی فیلم ‌‬ ‫س���ه‌یركردن ‌‬ ‫‪ 90‬خوله‌ك هه‌مان گه‌رمۆكه‌ (س���عرات‬ ‫ی‬ ‫الحراریه‌) ده‌س���وتێنێت ك ‌ه له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫رێك���ردن به‌پێ‌ ده‌یس���وتێنێت‪ .‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫توێژینه‌و‌هی‌ ئه‌و زانایانه‌ س���ه‌یركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫فیلمێكی‌ ترس���ناك ره‌نگ ‌ه ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ‪ 184‬س���وعر‌هی‌ حه‌رار ‌‬ ‫س���وتان ‌‬ ‫ی شوكواڵت ‌ه‬ ‫ده‌كات ‌ه پارچه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌‬

‫ی هی���چ جوڵه‌ی���ه‌ك یان‬ ‫ێ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ب ‌‬ ‫وه‌رزشێك بكه‌یت‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ توێژینه‌وه‌ك��� ‌ه د‪.‬ریچارد‬ ‫ی رایگه‌یان���دو‌ه كه‌ هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ماكتینز ‌‬ ‫ی دڵ‌و‬ ‫فیلمه‌كه‌ ترسناك بێت‪ ،‬به‌اڵم لێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫هاتوچۆی‌ خوێ���ن زیاد ده‌كات‌و رێژ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌دریناڵی‌ به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌م‬ ‫ده‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌یه‌ش ئه‌درینالین ئیشتیها ‌‬ ‫خواردن كه‌م ده‌بێت���ه‌وه‌و خۆراكه‌كان‬ ‫زو له‌ن���او ده‌چ���ن‌و ده‌بن به‌پاش���ه‌ڕۆو‬ ‫ی‬ ‫فرێده‌درێن ‌ه ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌ش س���عر‌ه ‌‬ ‫حه‌راریی‌ زیاد ده‌بێت ك ‌ه پاشان ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ له‌ش‪.‬‬

‫ره‌نگه‌ له‌م سه‌ده‌یه‌دا جگه‌ر ‌ه ملیارێك كه‌س له‌ناو ببات‬ ‫ی ئه‌لعه‌ره‌بییه‌‪ ،‬د‪.‬جۆن‬ ‫ی س���ایت ‌‬ ‫ی هه‌واڵێك ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫سیفرین س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵ ‌هی‌ نه‌خۆش ‌‬ ‫ی توتن‬ ‫رایگه‌یان���دو‌ه ك��� ‌ه جگ���ه‌ره‌و به‌رهه‌مه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروستی‌ بۆ له‌ناوبردن ‌‬ ‫یه‌كێكن له‌كاره‌ساته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ناوبردن ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫مرۆڤ‌و ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ملیارێك كه‌س له‌م س���ه‌ده‌یه‌دا گ���ه‌ر بێتو واڵتان‬ ‫ی‬ ‫چاره‌س���ه‌رێك بۆ كه‌مكردن���ه‌و‌هی‌ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫توتن نه‌دۆزنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ نیو‌ه ‌‬ ‫ی جگه‌ره‌ كێش���انه‌و‌ه ده‌مرن‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ده‌م���رن به‌هۆ ‌‬ ‫ی چه‌ندین كه‌سیش ‌ه‬ ‫ی توشبون ‌‬ ‫جگ ‌ه له‌وه‌ی‌ هۆكار ‌‬ ‫ی شێرپه‌نجه‌‪.‬‬ ‫به‌جۆره‌كان ‌‬ ‫ی به‌و‌ه داو‌ه ك ‌ه س���ااڵن ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و پزیش���كه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 30‬ملیۆن كه‌س ده‌چنه‌ ریز ‌‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشبینیشكراو‌ه رێژ‌ه ‌‬ ‫جگه‌ره‌ ده‌كێش���ن‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫جگه‌ره‌كێشان له‌واڵته‌ دواكه‌وتو‌و ماناوه‌نده‌كان ل ‌ه‬ ‫نێوان منااڵن‌و هه‌رزه‌كاران زیادیكردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هۆ ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ل ‌ه ‪%22‬ی‌ ئ���ه‌و كه‌س���ان ‌ه ‌‬ ‫ی جگه‌ره‌كێش���انه‌‪،‬‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ ده‌مرن هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ااڵنه‌ش زیاتر له‌ملیۆن‌ونیوێك ك���ه‌س به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێرپه‌نج ‌ه ده‌م���رن ل���ه‌و ژماره‌ی���ه‌ش نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی سییه‌كانه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ملیۆنێكیان به‌هۆی‌ شێرپه‌نج ‌ه ‌‬ ‫ی جگه‌ره‌كێشانه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نجام ‌‬

‫کۆلێ���را تەنه���ا بەهۆی پیس���یی ئاوی‬ ‫خواردن���ەوەو پابەندنەب���ون بەپرنس���یپە‬ ‫پاکوخاوێن���ی‌و‬ ‫س���ەرەتاییەکانی‬ ‫دەستشوش���تنەوە باڵونابێت���ەوە‪ .‬وەک���و‬ ‫لەوت���اری یەکەمی ئەم زنجی���رە وتارەدا‬ ‫گوتم���ان‪ ،‬کۆلێ���را هاوڕێ���ی ناکارامەیی‌و‬ ‫گەندەڵ���ی‌و بێباکیی���ە لەحوکمڕانی���ی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تیدا‪ .‬لێرەدا تیشک‬ ‫دەخەین���ە س���ەر پێکهات���ە‌و ئەرکێک���ی‬ ‫تری سیس���تمی تەندروس���تی کە بەبڕوای‬ ‫ئێمە ڕاستەوخۆو ناڕاس���تەوخۆ زەمینەی‬ ‫باڵوبونەوەی کۆلێرا خۆشدەکات‪ .‬چۆنیەتی‬ ‫کۆکردنەوەو دەخیلەک���ردن‌و خەرجکردنی‬ ‫داهات‌و خەرجیی بۆ سیستمی تەندروستی‬ ‫لەسەنتەری هەرە گرنگترین فاکتەرەکانی‬ ‫پاراس���تنی تەندروس���تی هاواڵتی���ان‌و‬ ‫ڕێگەگرتن���ن لە باڵوبونەوەی نەخۆش���ی‌و‬ ‫درمی خەتەرناکی وەکو کۆلێرا‪.‬‬ ‫کەمی���ی ئ���ەو پ���ارەو داهات���ەی ب���ۆ‬ ‫تەندروس���تی وەک���و حکوم���ەت خەرجی‬ ‫دەکەی���ن لەگاڵتەج���اری دەچێت وەک لە‬ ‫نیشانەی گرنگیدانێکی جیدی ئەم حکومەتە‬ ‫بەتەندروس���تیی هاونیش���تمانیانی خۆی‪.‬‬ ‫تەنها لە دواکەوتوترین واڵتە ئەفریقییەکاندا‬ ‫حکوم���ەت ‪%٥‬ی بودج���ەی خ���ۆی ب���ۆ‬ ‫تەندروستیی هاواڵتیان خەرجدەکات وەکو‬ ‫ئەوەی لەکوردستاندا هەیە‪ .‬تەنانەت زۆرێک‬ ‫لەواڵت���ە ئەفریقییەکانیش بەڵێنیانداوە کە‬ ‫ئەو خەرجییە ل���ە ‪%١٥‬دا نزیکبکەنەوە‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی ئەوە بکەن‪ ،‬زۆرێک لەش���ارەزا‬ ‫نێودەوڵەتیی���ەکان ئامۆژگاری دۆزینەوەی‬ ‫س���ەرچاوەی وەکو باجی س���ەر جگەرەو‬ ‫مادە کحولییەکان‌و خ���واردن‌و خواردنەوە‬ ‫زیانبەخشەکان‌و باجی سەر کڕین‌و فرۆشتنی‬ ‫ئۆتۆمبیل دەکەن‪ .‬ئەو سەرچاوانە دەشێت‬ ‫دواتر لەو نەخۆشی‌و ڕوداوانە خەرجبکرێن‬ ‫کە لەئەنجامی جگەرەکێش���ان‌و قەڵەویی‌و‬ ‫خێرایی لێخۆڕینی ئۆتۆمبیل‪...‬هتد توشی‬ ‫کۆمەڵ���گا دەبن‪ .‬س���ەبارەت ب���ە کۆلێرا‬ ‫دەکرێ���ت باجێکی تایبەت بۆ پابەندنەبون‬ ‫بەڕێنمایی‌و س���تانداردە تەندروستییەکانی‬ ‫پاک‌و خاوێنی دابنرێت‌و دواتر لەکەمپین‌و‬ ‫پرۆژەی تایبەت بەو بوارە خەرجبکرێت‪.‬‬ ‫زیادکردن���ی داهات���ی تەندروس���تی‬ ‫بێپ�ل�ان‌و بەرچاورۆش���نییەک لەس���ەر‬ ‫ئ���ەوەی کێ‌و چ���ۆن‌و لە ک���وێ داهاتەکە‬ ‫کۆدەکرێت���ەوە‌و دەخیلەدەکرێت س���ودی‬ ‫نییە‪ .‬کوردس���تان زی���اد لەدەخیلەیه کی‬ ‫تەندروس���تی هەیە؛ وەزارەتی تەندروستی‬ ‫گەورەترینیانە‪ ،‬بەاڵم وەزارەتی شەهیدان‌و‬ ‫حیزبەسیاس���ییەکان‌و ڕێکخ���راوەکان‌و‬ ‫تەنانەت کەس���ە دەوڵەمەند‌و بازرگانەکان‬ ‫هەر یەکە دەخیلەکەی تایبەتی خۆی هەیە‬ ‫بۆ تەندروستیی‪ .‬ئەم دۆخە دەبێت کۆتایی‬ ‫پێ بێت‌و تەنها ی���ەک دەخیلەمان هەبێت‬ ‫کە بەرژەوەندی‌و چاکەی گشتی کۆمەڵگە‬ ‫پێوەری س���ەرەکی چۆنیەتی خەرجکردنی‬ ‫داهات���ی ئ���ەو دەخیلەیە بێت‪ .‬دیس���ان‬ ‫یەکخس���تنی دەخیلەکان بە بێ بنبڕکردنی‬ ‫گەندەڵی‌و بێ���کاری دەمامەکدار‌و تەواوی‬ ‫ئەو هەدەردانەی لەسیستمی تەندروستیدا‬ ‫هەیە کارێک���ی بێهودەیە‪ .‬کۆلێرا وەختێک‬ ‫باڵودەبێت���ەوە ک���ە ئەو کارمەن���دەی بۆ‬ ‫باڵوکردنەوەی هۆش���یاریی تەندروس���تی‬ ‫لەخوێندنگاکاندا دانراوە دەوام نەکات‪.‬‬ ‫کە داهات���ی تەندروس���تیمان زیادکردو‬ ‫دواتر لەی���ەک دەخیل���ەدا کۆمانکردەوە‪،‬‬ ‫دەبێ���ت ژیران���ە داهاتەکە خ���ەرج کەین‪.‬‬ ‫ش���ێتییە لەهەرێمێکدا چەند ساڵ جارێک‬ ‫کۆلێرا باڵوبێتەوە‪ ،‬سەنتەری نەشتەرگەری‬ ‫دڵ بکەینەوە‪ ،‬شێتییە ئاوی خواردنەوەی‬ ‫هاونیش���تیمانیان کل���ۆری تێ���دا نەبێت‬ ‫کەچی تۆ ئامێری ئاخیرمۆدێلی لەرەلەری‬ ‫موگناتیس���ی ه���اوردە بکەی���ت! لوبنان‬ ‫لەئەڵمانیا زیاتر نەشتەر (جەراح)ی دڵی‬ ‫هەیە‪ ،‬ب���ەاڵم ئایا ئەوە پێوەرە بۆ ئەوەی‬ ‫بڵێین لوبنان لەئەڵمانیا تەندروس���تترە؟‬ ‫ئەمریکا لەهەمو واڵتێ���ک لەجیهاندا زیاتر‬ ‫پارە لەتەندروس���تیدا خەرج دەکات بەاڵم‬ ‫لەدواوەی واڵتە پێشکەوتوەکانە لەپێوەرە‬ ‫ناس���راوەکانی تەندروس���تیدا‪ .‬دەبێ���ت‬ ‫پێداویستییە تەندروستی‌و پزیشکییەکانمان‬ ‫قیبلەنمای ش���ێوازی خەرجکردنی داهاتی‬ ‫تەندروستیمان بێت‪ .‬ئەو شوێنەی زیاترین‬ ‫پێداویس���تی هەیە‪ ،‬زۆرترین خەرجیی بۆ‬ ‫بڕوات‪.‬‬ ‫میکانیزمەکانی کۆکردنەوەو دەخیلەکردن‌و‬ ‫خەرجکردن���ی داهات���ی تەندروس���تی‬ ‫لەکوردس���تاندا لەخودی کۆلێ���را کۆنترە‪.‬‬ ‫بۆیە دور نییە لەکۆلێرا ترسناکتریش ڕومان‬ ‫تێبکات‪ .‬بەبێ زیادکردنی س���ەرچاوەکانی‬ ‫داهات بۆ تەندروس���تی‌و یەکخستنی هەمو‬ ‫دەخیلەکان‌و عاقاڵنەترکردنی خەرجکردنی‬ ‫ئ���ەو داهات���ە ئەس���تەمە بتوانی���ن وەکو‬ ‫کۆمەڵگا تەندروس���تی خۆم���ان بپارێزین‌و‬ ‫خۆمان‌و نەوەکانی دوارۆژ بۆ نەزانراوەکانی‬ ‫داهاتو ئامادەبکەین‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫مامۆستایان پابەندی لەبەرکردنی سەدریە نابن‬ ‫لەسەرەتای خوێندنی ئەمساڵەوە‬ ‫لەالیەن وەزارەتی پەروردەوە‬ ‫مامۆستایان ناچاردەکرێن سەدریەی‬ ‫تایبەت بەوانەوتنەوە لەبەر‬ ‫بکەن‪ ،‬زۆرینەی مامۆستیانیش‬ ‫نارازین‌و پابەندی ئەو بریارە نابن‪،‬‬ ‫مامۆستایەکیش دەڵێت"پەروەردە‬ ‫تەنها دەتوانێت رواڵەتی مامۆستا‬ ‫بگۆرێت‪ ،‬ناتوانێت هەوڵبدات بۆ‬ ‫گۆرینی بیرو بۆچون‌و پەروەردەکردنی‬ ‫مامۆستا"‪.‬‬ ‫لەو بارەیەوە مامۆس���تایەکی وانەی‬ ‫ک���وردی لەدواناوەن���دی پیرەمێ���رد‪،‬‬ ‫م‪.‬ف���اروق نوری بەئاوێن���ەی وت "هیچ‬ ‫بەزەرور‌و پێویستی نازانم مامۆستایەکی‬ ‫وانەی ک���وردی‌و عەرەب���ی‌و جوگرافیا‬ ‫س���ەدریەی تایبەت لەبەر بکەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رەنگ���ە بۆئەو مامۆس���تایانەی دەچنە‬ ‫تاقیگەکان���ەوە‌و وان���ەی کیمیاو فیزیا‬ ‫دەڵێنەوە پێویست بێت"‬ ‫توێژەرێک���ی کۆمەاڵیەت���ی‪ ،‬هەرێ���م‬ ‫عەبدولرەحمان بەئاوێن���ەی راگەیاند"‬ ‫لەبەرئ���ەوەی بری���اری لەبەرکردن���ی‬ ‫سەدریە ئیجبارییە‪ ،‬مامۆستایان پابەند‬ ‫نابن بەلەبەرکردنی سەدریەوە" هەروەها‬ ‫وتی دەبوای���ە پ���ەروەردە ئەمکارەی‬ ‫ەپرس بکردایەو پرس���ی بەمامۆستایان‬

‫ئەو بریارە‬ ‫بێسەروبەرییەکی‬ ‫زۆری پێوەدیارەو‬ ‫چاوەرێدەکرێت‬ ‫وەک بریارەکانی‬ ‫پێشتر پشتگوێ‬ ‫بخرێت‬ ‫مامۆستایه‌ک له‌گه‌ڵ قوتابیه‌کانیدا‬ ‫بکردایە نەک راس���تەوخۆ بیسەپێنن‬ ‫بەسەر مامۆستایاندا‪.‬‬ ‫مامۆس���تای وانەی کوردی لەپۆلی‬ ‫یان���زە‪ ،‬م‪ .‬ئەحم���ەد موس���تەفا‬ ‫ئەوەی رونک���ردەوە کە ئ���ەو بریارە‬ ‫بێس���ەروبەرییەکی زۆری پێوەدیارەو‬ ‫چاوەرێدەکرێ���ت وەک بریارەکان���ی‬ ‫پێش���تر پش���تگوێ بخرێ���ت چونکە‬ ‫مامۆستایان پێوەی پابەند نابن‪.‬‬

‫دڵشاد عەبدولرەحمان‪:‬‬

‫هەبونی سیستەمێکی‬ ‫پەروەردەیی تەواو‪ ،‬خەیاڵە‬

‫مامۆستا فاروق رەخنەی لەوەزارەتی‬ ‫پ���ەروەردە گرت���و وتی"پ���ەروەردە‬ ‫لەجیاتی هەوڵب���دات بۆ گۆرینی بیرو‬ ‫بۆچون‌و پەروەردەکردنی مامۆس���تا‪،‬‬ ‫دێتو دەیەوێ���ت رواڵەتی مامۆس���تا‬ ‫بگۆرێت‌و ئەمەش هیچ پێویست نییە‪،‬‬ ‫رەنگە گەر مامۆستایەک ئەو سەدریە‬ ‫لەبەر بکات‪ ،‬ببێتە هۆی القرتێپێکردنی‬ ‫لەالیەن هەندێک فێرخوازەوە‪ ،‬ئەمەش‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫لەزنجیرە کۆرێکدا لەسەر بارودۆخی‬ ‫پەروەردە کە لەقاوەخانەی‬ ‫کلتوری بەرێوەدەچێت‪ ،‬وەزیری‬ ‫پەروەردەی کابینەی پێنجەم‪ ،‬د‪.‬‬ ‫دڵشاد عەبدولرەحمان رایگەیاند‬ ‫"پەرلەمانتاران ‪ %15‬بودجەی‬ ‫وەزارەتی پەروەردەیان بریوە‌و‬ ‫بەوەزیریش دەڵێن دەست‬ ‫لەکاربکێشەوە!"‪.‬‬ ‫رۆژی یەکش����ەمە لەقاوەخان����ەی‬ ‫کلت����وری لەزنجی����رە کۆرێک����دا کە‬ ‫بەمەبەس����تی دانن����ان بەقەیران����ی‬ ‫سیس����تەمی پەروەردەیی کوردستان‬ ‫رێکخراب����و‪ ،‬وەزی����ری پ����ەروەردەی‬ ‫کابینەی پێنجەمی حکومەتی هەرێم‪،‬‬ ‫د‪.‬دڵش����اد عەبدولرەحمان رایگەیاند‬ ‫هەبونی سیس����تەمێکی پەروەردەیی‬ ‫تەواو‪ ،‬خەیاڵە"‪.‬‬ ‫هەروەه����ا دڵش����اد ئاماژەش����ی‬ ‫بەوەکرد نەک سیس����تەمی پەروەردە‬ ‫لەکوردس����تاندا بەڵک����و ت����ەواوی‬ ‫حکومرانی کوردی لەقەیراندایە‪ ،‬وتی"‬ ‫پەرلەمانتاران ‪ %15‬بودجەی وەزارەتی‬ ‫پەروەردەی����ان بری����وە‌و بەوەزیریش‬ ‫دەڵێ����ن دەس����ت لەکاربکێش����ەوە!‪،‬‬ ‫ب����ەو برە پارە کەمە چ����ۆن دەکرێت‬

‫کەرتێکی گ����ەورەی وەک پەروەردە‬ ‫چاکبکرێ����ت‌و بین����ای قوتابخانەکان‬ ‫نۆژەنبکرێنەوە"‪.‬‬ ‫هەروەه����ا باس����ی لەس����ەردەمی‬ ‫کابینەکەی خۆی ک����ردو وتی" ئێمە‬ ‫توانیمان الیەنە تیورییەکەی پەروەردە‬ ‫بگۆرین ب����ەاڵم نەمانتوانی نە الیەنی‬ ‫ئیداری‌و ن����ە ئاب����وری پەروەردەیی‬ ‫دەستکاری بکەین‌و بگۆرین"‪ ،‬ئەوەشی‬ ‫رونکردەوە کە ئێمە یاس����امان هەیە‬ ‫بەاڵم توانای جێبەجێکردنی یاسامان‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫رێکخەری ئەو زنجیرە کۆرە‪ ،‬عەلی‬ ‫فەتاح بەئاوێنەی راگەیاند" مەبەستمانە‬ ‫مەسەلەی پەرروەردە بکرێتە تەوەری‬ ‫گفتوگۆی کۆمەڵگا‌و کاریگەری هەبێت‬ ‫لەسەر هۆش����یارکردنەوەی کۆمەڵگا‪،‬‬ ‫ه����اوکات داننان ب����ەو بۆچونەی کە‬ ‫کەرت����ی پ����ەروەردە لەقەیرانێک����ی‬ ‫گەورەدا دەژی"‪.‬‬ ‫هەروەها دوێنێ (دوشەممەش) م‪.‬‬ ‫هۆمەر قەرەداغی باسی لەقەیرانەکانی‬ ‫ن����او سیس����تەمی پەروەردەیی کرد‪،‬‬ ‫بریارە گفتوگۆش لەس����ەر پەیوەندی‬ ‫پەروەردەو میدی����ا‪ ،‬پەیوەندی نێوان‬ ‫مامۆس����تای ئایین����ی‌و پ����ەروەردەو‪،‬‬ ‫پەیوەن����دی نێ����وان پ����ەروەردەو‬ ‫رێخراوەکانی کەرتی پ����ەروەردە کە‬ ‫سەر بەحیزبن بکرێت‪.‬‬

‫بۆ مامۆستا ناخۆشە"‪.‬‬ ‫م‪.‬ئه‌ژی که‌مال له‌ئاماده‌یی روشدی‬ ‫عه‌لی سه‌عید وتی "ئه‌و سه‌درییه‌یه‌ بۆ‬ ‫پاکوته‌میزیه‌و پێویس���ته‌ مامۆستایان‬ ‫پابه‌ندب���ن پێیه‌وه‌ چونکه‌ ده‌بێته‌هۆی‬ ‫جیاکردنه‌وه‌ی مامۆستا له‌قوتابی"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ پێشی وایه‌ ده‌بووایه‌‬ ‫ئه‌و جلوبه‌رگه‌ ره‌نگی س���پی نه‌بوویه‌‬ ‫چونک���ه‌ له‌جلوبه‌رگ���ی کارمه‌ندان���ی‬

‫ته‌نده‌ووس���تی ده‌چێ���ت‌و ده‌بێ���ت‬ ‫مامۆستاش ڕه‌نگێکی تایبه‌ت به‌خۆی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬نه‌ک له‌ره‌نگی فیئه‌یه‌کی تری‬ ‫کۆمه‌ڵگابچێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە بۆ ئەومەبەستە پەیوەندیکرد‬ ‫بە بەرێوبەری پەروەردەی مەڵبەندی‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬م‪.‬کەم���ال ن���وری‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەاڵم���ی پەیوەندییەک���ەی ئاوێنەی‬ ‫نەدایەوە‪.‬‬

‫مامۆستایەک‪ :‬پێویست به‌دانانی دەفتەرپالن ناكات‬ ‫لە سه‌ره‌تای‌ وه‌رزی‌ نوێی‌ خوێندنی‌‬ ‫هه‌مو ساڵێكدا داوا له‌مامۆستایان‬ ‫ده‌كرێت كه‌ ده‌فته‌ری‌ پالنی‌ سااڵنه‌و‬ ‫رۆژانه‌ دابنێن‪ ،‬بەاڵم بەشێکی‬ ‫مامۆستیان باوەریان بەو شێوازە‬ ‫نییەو بەشێکی تریشیان تەنها له‌به‌ر‬ ‫لێپرسینه‌وه‌و نمره‌پێدانیان دایده‌نێن‪،‬‬ ‫مامۆستیەکیش دەڵێت " پێویست‬ ‫به‌پالن ناكات"‪.‬‬

‫دڵشاد عه‌بدولره‌حمان له‌کۆره‌که‌دا‬

‫فۆتۆ‪ :‬جه‌مال پێنجوێنی‬

‫ده‌فته‌ری پالن‬ ‫دێوه‌زمه‌ی مامۆستایان!‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬

‫فۆتۆ‪ :‬دانا به‌رزنجی‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫خوێندنگاو‬ ‫خوێندنه‌وه‬ ‫رێنوار نه‌جم‬

‫س���ەبارەت بەگرنگ���ی دەفتەرپالن‪،‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی‌‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌‬ ‫یاس���ین ره‌س���وڵ بەئاوێن���ەی وت‬ ‫"دەفتەرپ�ل�ان هۆكارێكی‌ یارمه‌تیده‌ره‌‬ ‫ب���ۆ ده‌زگا په‌روه‌رده‌یی���ه‌كان‌و رۆڵی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ركه‌وتن‌و به‌ره‌وپێشچونیدا‪،‬‬ ‫ب���ۆ وانه‌وتنه‌وه‌ مامۆس���تا ده‌پارێزێت‬ ‫له‌هه‌ڵ���ه‌‌و یارمەتیش���یدەدات ب���ۆ‬ ‫دابه‌شكردنی‌ رۆڵ به‌سه‌ر خوێندكاراندا‬ ‫بێ‌ فه‌رامۆش���كردنی‌ الوازه‌كان‪ ،‬سودی‬ ‫لێوه‌رده‌گرێت"‪.‬‬ ‫مامۆس���تایەکی‌ وانه‌ی‌ زانست‪ ،‬به‌ناز‬ ‫محه‌مه‌د ئەوەی رونکردەوە کە باوەری‬ ‫بەدەفتەرپ�ل�ان نیی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم له‌به‌ر‬ ‫لێپرس���ینه‌وه‌و نم���ره‌ی‌ به‌رێ���وه به‌ر‌و‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاران دایناوه‌‌و وتی "كتێبی‌‬ ‫پرۆگرامی‌ نوێی‌ خوێندن پالنی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویست به‌پالن ناكات"‪.‬‬ ‫یاس���ین رایگه‌یاند ئه‌وه‌ راستییه‌كی‌‬ ‫حاش���اهه‌ڵنه‌گره‌ كه‌ به‌ش���ێكی‌ زۆر له‬ ‫مامۆستایان له‌به‌ر قسه‌و لێپرسینه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیار پالن دائه‌نێن له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫بیس���ت نم���ره‌ی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ‬ ‫پالندانان���ه‌‪ ،‬زۆرێكی���ان باوه‌ڕیان پێی‌‬ ‫نییه‌و هه‌ندێكیشیان به‌باوه‌ڕی‌ خۆیان‬ ‫پالنرێ���ژی‌ ده‌كه‌ن هەروەها وتیش���ی‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌نگۆی‌ ئه‌وه‌ش هه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌ب���ازاڕدا پالنی‌ كام وان���ه‌ت ده‌وێت‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئیتر پێویس���تی‌ به‌نوس���ینی‌‬ ‫رۆژانه‌و ماندوبون نییه‌‬ ‫بەن���از پێش���یوایە نوس���ینی‌ چه‌ند‬ ‫دێڕێ���ك له‌ده‌فته‌رێكدا مان���ای‌ ئه‌وه‌‬ ‫نیی���ه‌ كه‌ ئه‌و مامۆس���تایه‌ باش خۆی‌‬ ‫ئاماده‌كردوه‌و وانه‌كه‌ی‌ باش ده‌ڵێته‌وه‌‪،‬‬

‫به‌ناز رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ ده‌فته‌رپالن‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كات���ی‌ ده‌وام‌و وانه‌كانی‌ ئێمه‌دا‬ ‫ناگونجێت‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ دانانی‌ پ�ل�ان له‌گه‌ڵ زۆری‌‬ ‫خوێن���دكارو كه‌م���ی‌ كات‌و نه‌بون���ی‌‬ ‫پێداویستی‌‌و بینای‌ مۆدێرن كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫سیس���ته‌مه‌كه‌دا بگونجێ���ت‪ ،‬یاس���ین‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئه‌وان���ه ‌هه‌موی‌ كێش���ه‌ن‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ نه‌گه‌تیڤیان هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫خوێندكار‪ ،‬بۆیه‌ بونی‌ پالن گه‌ر له‌كاتی‌‬ ‫ئاس���اییدا جارێك پێویست بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌كاتی‌ بونی‌ فه‌وزادا دو هێنده‌ گرنگه‌‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ بزانین چ���ی‌ ده‌كه‌ین‌و كات‬ ‫به‌ڕێنه‌كه‌ین"‬ ‫بەپێچەوانەی بەنازەوە‪ ،‬مامۆستایەکی‬ ‫وانەی مێژو‪ ،‬فای���ه‌ق ئه‌حمه‌د باوه‌ڕی‌‬ ‫به‌ده‌فته‌رپ�ل�ان هه‌یه‌‌و س���اڵی‌ ڕابردو‬ ‫داین���اوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌م س���اڵی‌ نوێی‬ ‫خوێندن تائێس���تا داینه‌ن���اوه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌هۆی‌ زۆری‌ خوێندكارو به‌شه‌وانه‌كانی‌‪،‬‬ ‫سەبارەت بەس���ودەکانی دەفتەرپالن‬ ‫وتی "به‌هۆی‌ پالنه‌وه‌ ده‌توانم باش���تر‬ ‫خۆم ئاماده‌بكه‌م‌و زۆر كات پرس���یارم‬ ‫الدروس���ت ئه‌بێ���ت ل���ه‌ ده‌فته‌ره‌كه‌دا‬ ‫ده‌ینوس���م‌و له‌كاتی‌ تاقیكردنه‌وه‌كاندا‬ ‫سودی‌ لێوه‌رده‌گرم"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوب���ه‌ری‌ ئاماده‌یی‌ پیشه‌س���ازی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬ده‌لیل جه‌م���ال بەئاوێنەی‬ ‫وت"ده‌فته‌رپ�ل�ان رۆتینه‌"هه‌روه‌ه���ا‬ ‫باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش ك���رد كه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌سه‌رپه‌رش���تیاران كاتێك س���ه‌ردانی‌‬ ‫قوتابخانه‌كان ئه‌كه‌ن به‌راوردی‌ وانه‌كه‌و‬ ‫پالنی‌ مامۆس���تاكه‌ ناكه‌ن بۆیه‌ نازانن‬ ‫كه‌ مامۆس���تا به‌پێی‌ پالنه‌كه‌ رۆیشتوه‌‬ ‫یان نا ؟‬ ‫م‪ .‬ده‌لی���ل پێیوای���ه‌ كه‌م���ی‌ كاتی‌‬ ‫وان���ه‌كان هۆكارێك���ی‌ س���ه‌ره‌كییه‌ بۆ‬ ‫یاسین ڕه‌س���وڵ نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫نه‌گونج���اوی‌ ده‌فته‌رپالن‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ رۆژی‌ پش���وش دی���ار نییه‌ كه‌ گوێیان لێناگیرێت ده‌ڵێت "ش���ێوازی‌‬ ‫پالندانان���ی‌ واڵت���ی ئێم���ە زۆر كۆنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش كێشه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌لی���ل جه‌م���ال داوا ده‌كات ك���ه‌ زۆر ئه‌س���ته‌مه‌ ب���ۆ مامۆس���تا پالن‬ ‫مامۆستا رابهێنرێت فێری‌ ئاماده‌كردنی‌ به‌ش���ێوازێكی‌ نوێ‌ دابنێ���ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫پالن بكرێت یاخود ل���ه‌ پرۆگرامه‌كه‌دا ئه‌وانه‌ش كه‌ سیس���ته‌مه‌كه‌یان گۆڕی‌‬ ‫هه‌مو بابه‌ته‌كان دابه‌ش���ی‌ مانگه‌كانی‌ ناتوانن‌و نه‌یانتوانیوه‌ شێوازێكی‌ نوێی‌‬ ‫س���اڵ بكرێت ت���ا به‌رچاوڕونی‌ بێت بۆ پالندانان دابڕێژن كه‌ له‌گه‌ڵ‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫خوێندنی‌ ئێستادا بگونجێت"‬ ‫مامۆستا‪.‬‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫►‬

‫"پەروەردە لەجیاتی ئەقڵی مامۆستا بەرەوپێشبەرێت‌‪ ،‬رواڵەتی مامۆستا دەگۆرێت"‬

‫خوێندن‬

‫‌مامۆستایان‬ ‫له‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاران‌و‬ ‫ی‬ ‫‌بیست نمره‌ ‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن‬ ‫پالن دائه‌نێن‌‬

‫خوێندنه‌وه‌پێش ئه‌وه‌ی حه‌زو ئاره‌زوو‬ ‫خولیا بێ���ت کلتوره‪ ،‬ئ���ه‌م کلتوره‌ش‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگایه‌ک ب���ۆ کۆمه‌ڵگایه‌کی ترو‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌ک بۆ ناوچه‌یه‌کی تر جیاوازه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌ له‌گۆمه‌ڵ���گای نه‌رویجیدا‬ ‫بۆته کلتورێکی ئه‌و واڵته‌و‬ ‫خوێندنه‌و‌ه ‌‌‬ ‫منداڵه‌کانی���ان ه���ه‌ر له‌قۆناغه‌کان���ی‬ ‫س���ه‌ره‌تای خوێندنیان���ه‌وه‌ کتێ���ب‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌یان ال خۆشه‌ویست ده‌کرێت‌و‬ ‫ده‌بێت��� ‌ه حه‌زێک���ی ئه‌ب���ه‌دی له‌الیان‪،‬‬ ‫دواجار که‌سێکی هۆشیار‌و ته‌ندروستیان‬ ‫لێده‌رده‌چێ���ت هه‌م ب���ۆ کۆمه‌ڵگاکه‌ی‬ ‫خۆیان‌و هه‌م ب���ۆ مرۆڤایه‌تیش‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگایه‌ک���ی وه‌ک کۆمه‌ڵ���گای‬ ‫کوردی���دا خوێندنه‌وه‌ نه‌بۆته‌ کلتورێک‪،‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ش که‌ خوێندنه‌وه‌ی���ان کردۆت ‌ه‬ ‫نه‌ریت ئ���ه‌وا ره‌نگه‌ له‌ژێ���ر کاریگه‌ری‬ ‫په‌روه‌رده‌کارانی���ان یاخود که‌س���ێکی‬ ‫نزیکیان���ه‌و‌ه بێ���ت ن���ه‌ک کۆمه‌ڵ���گاو‬ ‫قوتابخان���ه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی مایه‌ی س���ه‌رنج ‌ه‬ ‫لێره‌دا رۆڵی قوتابخانه‌و مامۆس���تاکان ‌ه‬ ‫له‌بواری خوێندن���ه‌وه‌و به‌کلتورکردنیدا‪.‬‬ ‫به‌شێکی زۆری قوتابخانه‌و مامۆستاکان‬ ‫هێن���ده‌ی رۆڵ ل��� ‌ه کوش���تنی رۆحی‬ ‫خوێندنه‌وه‌و ناشرین کردنی وێنه‌ی کتێب‬ ‫له‌الی قوتابیان ده‌گێ���ڕن هێند‌ه رۆڵ ‌ه‬ ‫پۆزه‌تیڤه‌ک ‌ه ناگێڕ ‌ن له‌خۆشه‌و‌یستکردنی‬ ‫کتێب‌و زانین‪ .‬به‌رکه‌وتنی قوتابییه‌کانی‬ ‫قۆناغ���ی س���ه‌ره‌تایی ئێم���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫قوتابخانه‌دا‪ ،‬هێند‌ه خ���راپ‌و ناجۆره‌‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌بونیادی ت���ه‌الرو پۆله‌کانه‌وه‌ تا‬ ‫ده‌گات ‌ه هه‌ڵس���وکه‌وتی مامۆس���تاکان‌و‬ ‫سیس���تمه‌که‌‪ ،‬قوتابی س���ڵ له‌هه‌موو‬ ‫ناوه‌نده‌ک��� ‌ه ده‌کات���ه‌وه‌و هه‌وڵ���ی‬ ‫هه‌ڵهات���ن ده‌دات لێ���ی‪ ،‬منداڵی کورد‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای چونه‌ قوتابخانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌گه‌ڵ یه‌که‌می���ن رۆژو یه‌که‌مین‬ ‫وانه‌ی خوێندنیدا‪ ،‬کتێب‌و مامۆس���تا‌و‬ ‫قوتابخانه‌ی له‌به‌رچاو ناشرین ده‌بێت‌و‬ ‫هه‌وڵ���ی راک���ردن ده‌دات لێی���ان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ل���ه‌ به‌یانی ش���ه‌ممه‌وه‌ رۆژ ئه‌ژمێرێت‌و‬ ‫چاوه‌ن���واری هه‌ینی ده‌کات تاوه‌کو ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ قوتابخانه‌و مامۆستاکانی نه‌بینێت‪،‬‬ ‫دوعا ب���ۆ روخانی بین���ای قوتابخانه‌و‬ ‫نه‌خۆش���که‌وتنی مامۆس���تاو‪ ...‬هت���د‬ ‫ده‌کات‪ .‬مامۆس���تا له‌یه‌که‌‌می���ن وانه‌و‌ه‬ ‫هێنده‌ی هه‌وڵده‌دات قوتابی لێی بترسێت‬ ‫هه‌وڵ نادات خۆش���ی بوێت‪ ،‬قوتابیش‬ ‫له‌پ ‌هر‌چه‌کرداری ئه‌م���ه‌دا رق له‌هه‌موو‬ ‫کائینێک هه‌ڵده‌گرێت که‌ ناوی مامۆستا‬ ‫بێت‪ ،‬رقی له‌هه‌موو کتێبێک ده‌بێته‌وه‬ ‫چونک ‌ه مامۆس���تا هه‌میش���ه‌ به‌ستراو‌ه‬ ‫به‌کتێبه‌وه‌‌‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌یه‌کی‬ ‫کوشنده‌یه‌‪ ،‬چونک ‌ه هه‌رگیز کتێب ته‌نها‬ ‫الی مامۆس���تا نیی���ه‌و ئ���ه‌و‌ه نیی ‌ه ک ‌ه‬ ‫قوتابی رقی لێی بێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌رێی‬ ‫‌وه ده‌توانین خۆمان بدۆزینه‌وه‌و‬ ‫کتێب���ه ‌‌‬ ‫په‌رد‌ه له‌س���ه‌ر نهێنییه‌کان هه‌ڵماڵین‌و‬ ‫چێژێکی تایبه‌تیش وه‌ربگرین‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌بێ���ت ئه‌وه‌ش���مان بی���ر نه‌چێت ک ‌ه‬ ‫له‌هه‌موو قۆناغه‌ جیاوازه‌کانی خوێندندا‬ ‫چه‌ندین مامۆس���تا هه‌ن که‌ فریش���ت ‌ه‬ ‫ئاس���ا خوێندکاره‌کان به‌ره‌و ده‌القه‌ی‬ ‫زانین ده‌ب ‌هن‌و هانی���ان ده‌ده‌ن‌و رێیان‬ ‫نیش���انده‌ده‌ن‌و فێریان ده‌که‌ن زانست‬ ‫ته‌نها ئه‌و‌ه نیی ‌ه ک��� ‌ه له‌ناو کتێبه‌کانی‬ ‫مه‌کته‌بدایه‌‪ ،‬کتێب ته‌نها بابه‌ته‌ وشک ‌ه‬ ‫زانستییه‌کانی تێدانییه‌و کتێب تایبه‌ت‬ ‫نیی��� ‌ه به‌توێژێک���ی دیاریک���راو‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئه‌م مامۆس���تایان ‌ه له‌ژماره‌دا‬ ‫که‌من‌و به‌ته‌نها ناتوانن خۆشه‌ویس���تی‬ ‫کتێ���ب له‌ن���او دڵ���ی خوێندکاران���دا‬ ‫بچه‌س���پێنن ت���ا خوێندکاران���ی ئێم ‌ه‬ ‫بتوانن له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌رک ‌ه فه‌رمییه‌کانی‬ ‫خوێندن���گاوه‌‪ ،‬بتوان���ن ش���تێک ل��� ‌ه‬ ‫مه‌عریفه‌ی گش���تی بزانن‌و ل���ه الپه‌ڕ‌ه‬ ‫زه‌رده‌کانی کتێبدا باشتر خۆیان‌و دونیا‬ ‫بناسن‪ .‬سیستمی په‌روه‌رده‌و چۆنیه‌تی‬ ‫کارکردن له‌ناوه‌نده‌کانی خوێندندا به‌دژ‌ه‬ ‫ئاراسته‌ی کتێب ده‌ڕوات (کتێب به‌مانا‬ ‫فراوانه‌که‌ی)‪ ،‬کتێبخانه‌ی خوێندگاکانی‬ ‫کوردستان ئه‌گه‌ر له‌به‌شێکیاندا بوونیان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا فه‌رامۆش���کراوترین به‌شی‬ ‫خوێندگاکان���ه‌‪ .‬ب���ۆ ئاش���تکردنه‌وه‌ی‬ ‫خوێن���دکارو کتێ���ب‪ ،‬پێویس���تمان ب ‌ه‬ ‫ریفۆرمێک���ی گش���تی له‌چۆنییه‌ت���ی‬ ‫مامه‌ڵه‌ی خوێندن���گا له‌گه‌ڵ خوێندکار‬ ‫هه‌یه‌و گرنگ ‌ه دوبار‌ه پێناس���ه‌ی کتێب‬ ‫بۆ فێرخوازان بکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪Renwar8@hotmail.com‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫‪17‬‬

‫بەسااڵچوان لەنێوان پێویستییان بەکارو خۆسەرقاڵکردنیاندا‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫هەر لە دەمەو بەیانییەکی زوو‬ ‫خۆرکەوتندا شەقامی مزگەوتی‬ ‫گەورە پڕدەبێت لەو پیرە پیاوانەی‬ ‫کە دەستگێڕن و هەریەکەیان ئەو‬ ‫خواردن و کااڵو بابەتانەی کە‬ ‫هەیانە دەیانەوێت ساخی بکەنەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ژنەکان درەنگترو لەدەوری‬ ‫کاتژمێر دەی بەیانی ڕودەکەنە بازار‪.‬‬ ‫هەندێکیان لەبەر هەژاری دێنە ناو‬ ‫بازارو کاردەکەن و هەندێکی تریان‬ ‫تەنها بۆ کات بەسەربردن و خۆیان‬ ‫سەرقاڵ دەکەن و پشتیان نەبەستوە‬ ‫بەو پارەیەی کە لەو کارەوە دەستیان‬ ‫دەکەوێت بەاڵم هەمو ئەو ژنانەی‬ ‫لەناو بازار کاردەکەن لەبەر هەژاری‬ ‫و پەیداکرنی بژێوی خێزانەکانیانە کە‬ ‫بونەتە دەستگێرو شتفرۆش‪.‬‬ ‫محەم����ەد ئەحم����ەدی تەم����ەن‬ ‫هەش����تاویەک س����اڵ ریش����ێکی سپی‬ ‫ت����ەواوی دەموچاوە پ����ڕ ماندوەکەی‬ ‫داپۆش����یبو بە چاویلكەیەکی رەش و‬ ‫قەمسەڵەیەکی ڕەشەوە لەناو بازارداو‬ ‫لەب����ەردەم مزگەوتی گەورەی ش����اری‬ ‫س����لێمانیدا بەدیار ئەو چەند گسکەوە‬ ‫دانیشتبو کە ش����ەوانە لە دوکانەکەی‬ ‫بەرامبەری����دا ب����ۆی هەڵدەگرن و هەر‬ ‫رۆژ دەبێتەوە بەهیوای ئەوەی لەرۆژی‬ ‫پێشتر زیاتر پارە پەیدا بکات بەدیار دوو به‌سااڵچو له‌کاتی کارکردندا‬ ‫گس����کەکانیەوە دادەنیش����ێت‪ .‬حاجی‬ ‫محەم����ەد ماوەی بیس����توچوار س����اڵ ببنە خۆراکی ماس����ییەکان و خەڵک و‬ ‫لەش����ارەوانی کاری کردوەو لەپای ئەو حکومەتیش رزگاری بێت لەدەستیان "‬ ‫خزمەتەیدا تەنه����ا ئەو مەترە زەویەی ئەگەر ژیان بەردەوام پڕبێت لەم هەمو‬ ‫پێدراوە کە لەب����ەر مزگەوتی گەورەدا خەجاڵەتییە بۆ ئێم����ەی هەڵەبجەیی‬ ‫گس����کەکانی لێداناوە‪ .‬بۆ ئەوی تەمەن ئیتر بۆ نەمرین؟ ئەچینە بەردەم هەر‬ ‫هەش����تاویەک س����اڵ کە خاوەنی سێ بەرپرسێ دەرگامان بەڕودا دادەخەن‪،‬‬ ‫ک����وڕو کچێکە ک����ە هەموی����ان لەروی لەکاتێکدا کە ئەم حکومەتە هەڵەبجەی‬ ‫ئەقڵیی����ەوە نات����ەواون و لەماڵەوەن‪ ،‬کردە س����ندوقی س����واڵ و پارەکەیان‬ ‫ژیان لەنەهامەتی و شەرێکی بەردەوام کردە گیرفان����ی خۆیانەوەو بانكەکانی‬ ‫لەگ����ەڵ ه����ەژاری‌ ب����ەوالوە هیچی تر ئەوروپایان پێ پڕکرد"‪.‬‬ ‫ئەو سەرباری ئەو هەمو ماندوێتییەی‬ ‫نییە‪ ،‬چونکە رۆژانە ئەگەر دو تا سێ‬ ‫هەزار پەیدابکات و ئە دوسەدو بیست کە رۆژانە لەناو بازار دەیکێش����ێت‪ ،‬کە‬ ‫ه����ەزارەی مانگانە وەک موچەی خانە دەگەڕێت����ەوە ماڵەوە دەبێ����ت ببێتە‬ ‫نش����ینی بۆی بڕاوەت����ەوە هیچی تری کەیبان����وی منداڵ����ە ناتەواوەکان����ی و‬ ‫نییە‪ .‬ئ����ەم پی����اوە هەڵەبجەییە داوا خواردنیان بۆ دروس����ت ب����کات بەاڵم‬ ‫لە حکوم����ەت دەکات ک����ە هەمو ئەو لەگەڵ ئەوەش����دا بڕوای بەخۆی زۆرەو‬ ‫کەس����ە پیرانەی وەک ئەون و هەژارو تەنها" پشتو پەنام خودای گەورەیە کە‬ ‫بێدەرامەت����ن بخات����ە ن����او دەریاوە تا یارمەتیداوم بەرگەی ئەم هەمو خەمە‬

‫حەق وایە ئێمە‬ ‫بەشێک لەو پارەیە‬ ‫کە پەیدای دەکەین‬ ‫بدەین بەحکومەت‬ ‫تا پارەکەیان‬ ‫حەاڵڵ بێت‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیفی ئاوێنه‌‬ ‫بگرم ئەگەرنا دوازدەس����اڵ لەمەو بەر‬ ‫ک����ە خێزانم کۆچی دوایی کرد دەبوایە‬ ‫منیش بمردمایە"‪.‬‬ ‫یەکێک����ی تر ل����ەو پی����اوە پیرانەی‬ ‫کە خانەنش����ینەو بەدارشەقەکەیەوە‬ ‫لەو ناوە پیاس����ەی دەک����رد لەپڕ هاتە‬ ‫بەردەم رۆژنامەنوسەکەی ئاوێنەو زۆر‬ ‫بەتوڕەیی وتی" پێویستە ئەم حکومەتە‬ ‫بنەڕۆی����ان دەربچێت و ئیت����ر واز لەم‬ ‫فەقیرو ه����ەژارو خەڵکە رەش����وروتە‬ ‫بێنن‪ .‬تا کەی پارەی میللەت دەدزن و‬ ‫چاویان تێر نابێت؟ بۆ وامان لێدەکەن‬ ‫خۆزگە بە سەدامی گۆڕبەگۆڕ بخوازین‪،‬‬ ‫خوای دەکرد ئێس����تا حکومەت ڕەمی‬ ‫دەکردم پی����او یەکجار دەکوژرێت یەک‬ ‫جار"‪ .‬ئەو پیاوە بەتەمەنە ناوی حاجی‬ ‫فەت����اح بو خاوەنی نۆ من����داڵ بو کە‬ ‫جگە لە خانەنش����ینی مانگانەی خۆی‬

‫و تەنها کوڕێکی هیچ کاس����بکارێکیان‬ ‫نییە‪ .‬ئەو گلەی����ی لەحکومەت ئەوەیە‬ ‫کە س����ێ کچ����ی هەیە م����اوەی زیاتر‬ ‫لەچوار ساڵە خوێندنیان تەواوکردوەو‬ ‫تائێس����تا دانەمەزراون بۆ ئەوەی هیچ‬ ‫نەبێت یارمەتییەکی خێزانەکەیان بدەن‬ ‫و ژیانیان باش����تر بێت‪ .‬بەشێکی تری‬ ‫پیاوان بۆ کات بەس����ەربردن و جۆرێک‬ ‫لەخۆشی دێنە ناو بازاڕو کار دەکەن‪،‬‬ ‫فەرەج ڕەش����یدی تەم����ەن حەفتاودو‬ ‫ساڵ کۆمەڵێک تەزبیحی بەدەستەوەبو‬ ‫لەگەڵ پیاوە هاورێکانی تریدا خەریکی‬ ‫س����ەوداو مامەڵەی تەزبیح����ەکان بو‪،‬‬ ‫ئەو زۆر راش����کاوانە وتی " پێویس����تم‬ ‫ب����ەو چوار پێنچ هەزارە نییە‪ ،‬کە لێرە‬ ‫دەس����تم دەکەوێت‪ ،‬بەاڵم چەند ساڵە‬ ‫ه����ەر فێری کاس����بی ب����وم و ناتوانم‬ ‫دەستی لێهەڵبگرم"‪.‬‬

‫ئەحمەد محەمەدی تەمەن حەفتاوپێنج‬ ‫ساڵ خاوەنی پێنج سەرخێزانەو جگە‬ ‫لەو پارەیەی لەفرۆشتنی لفکەو دەزوەوە‬ ‫دەستی دەکەوێت هیچی تر شکنابات‪،‬‬ ‫ئەو بەتەوسەوە وتی" حەق وایە ئێمە‬ ‫بەشێک لەو پارەیە کە پەیدای دەکەین‬ ‫بدەین بەحکومەت تا پارەکەیان حەاڵڵ‬ ‫بێت چونکە ئ����ەوان بە حەرامی قوتی‬ ‫ئ����ەم میللەتە ه����ەژارە دەخۆن رەنگە‬ ‫خوا غەزەبیان لێبگرێت"‪ .‬ئەو نازانێت‬ ‫رۆژان����ە چەن����د پەی����دا دەکات بەاڵم‬ ‫دڵخۆش بو بەوەی دەست لەکەس پان‬ ‫ناکاتەوەو سواڵ ناکات و بەری رەنجی‬ ‫شانی خۆی دەخوات‪.‬‬ ‫بەاڵم زۆربەی ئەو ژنانەی لەناو بازاردا‬ ‫کاردەکەن ه����ەژاری پاڵی پێوەناون تا‬ ‫بێنە ناو بازاڕو تاکە شتێک کە بۆ ئەوان‬ ‫دڵخۆشکەر بێت ئەو رێزەیە کە لەالیەن‬

‫خەڵکەوە لێی����ان دەگیرێت‪ .‬گوڵنازی‬ ‫تەمەن چلودو ساڵ تەواوی دەموچاوی‬ ‫پەڵ����ەی هاوینێکی گەرم دایپۆش����یبو‬ ‫بەدیار ف����ەردە گۆی����ژە پایزییەکەوە‬ ‫دانیش����تبو چاوەروانی ئەوەبو یەکێک‬ ‫داوای کیلۆی����ەک زیات����ری لێبکات تا‬ ‫زوت����ر بگەرێتەوە ناو م����اڵ و منداڵی‪،‬‬ ‫ئەو ک����ە لەنزیکەی نۆی بەیانییەوە بە‬ ‫پاس����ەکانی پیرەمەگرون ڕو لەناوبازار‬ ‫دەکات و لەگ����ەڵ ژن����ە هاوڕێکانی����دا‬ ‫هەریەکەی����ان کاس����پی خۆیان دەکەن‬ ‫بەاڵم زۆر نیگەرانە لە" پۆلیس����ەکانی‬ ‫ناوبازاڕ زۆر جار بەش����ەق دەکەونە ناو‬ ‫رزگەکەمان و دەرمان دەکەن داواکارم‬ ‫لە حکومەت و رێخراوەکانی ژنان چەند‬ ‫ش����وێنكی تایبەتمان بۆ دروست بکەن‬ ‫تا سەرمای زس����تان و گەرمای هاوین‬ ‫لەوە بێزارترمان نەکەن"‪.‬‬

‫ده‌رباره‌ ‌ی داواكار ‌ی گشتی‬ ‫ی‬ ‫دام���ه‌زراوه‌ی‌ داواكاری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ـ به‌هه‌مان واتای‌ دامه‌زراوه‌ له‌هه‌رێم ‌‬ ‫كوردس���تان ـ ن���ه‌ك وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫پێكهاتبێت له‌كۆمه‌ڵ���ێ بنه‌ماو رێكار‬ ‫ی خ���ۆی پێبه‌ڕێوه‌ببات‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه وه‌زیفه‌ ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك خه‌س���ڵه‌تی‌ كه‌سینه‌یی‬ ‫تێ���دا ده‌رنه‌كه‌وێ���ت‌و ته‌نه���ا به‌توانا‬ ‫ی‬ ‫مرۆیی‌و سیستماتیكیی ‌ه ناوخۆییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاربكات‪ .‬به‌واتایه‌كی‌ ساده‌ داواكار ‌‬ ‫گش���تی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان وه‌ك‬ ‫هه‌ر ده‌زگایه‌كی‌ ت���ری‌ فه‌رمی هه‌رێم‬ ‫له‌ژێر هه‌مان كاریگه‌ری‌ نارێكخراوه‌یی‌و‬ ‫ی‬ ‫نادامه‌زراوه‌ییدای���ه‌‪ ،‬كه‌ ك���ۆی ژیان ‌‬ ‫ی گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫سیاسی‌و كارگێڕی هه‌رێم ‌‬ ‫ی گشتی‌ ك ‌ه‬ ‫بیانوهێنانه‌وه‌ بۆ داواكار ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌وتۆت ‌ه ژێر باری خه‌س���ڵه‌تی‌ ژیان ‌‬ ‫سیاسی‌و كارگێڕیی هه‌رێم‪ ،‬واتای‌ ئه‌و‌ه‬ ‫نییه‌ كه‌ ئیتر له‌م ئاسته‌دا بوه‌ستین‌و‬ ‫ئۆباڵ���ی كه‌موكورتییه‌كان���ی‌ بخه‌ین ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌م ده‌زگایه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویسته‌ له‌ ئاوها بارێكدا‪ ،‬به‌ر له‌هه‌ر‬ ‫ی كۆی‬ ‫ی جد ‌‬ ‫بیانوی���ه‌ك به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌رك‌و به‌رپرس���یارێتی ئه‌م ده‌زگای ‌ه‬ ‫بخه‌ین��� ‌ه ژێر ب���اس‌و لێوردبونه‌وه‌‪ ،‬تا‬ ‫ی گونجاو به‌واقیعی‬ ‫بتوانی���ن بۆچونێك ‌‬ ‫ئێس���تای ده‌زگاك��� ‌ه بخه‌ین���ه‌ڕو‪ .‬به‌و‬ ‫ئامانجه‌ی‌ بگه‌ینه‌ ده‌رئه‌نجامێك كه‌ ئایا‪،‬‬ ‫ی له‌هه‌رێمدا‪،‬‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ داواكار ‌‬ ‫ی ـ هه‌بێ���ت‪،‬‬ ‫وه‌ك ـ داواكاری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ش���ێت به‌چاكس���ازی‌ له‌ناو خود ‌‬ ‫ئ���ه‌م ده‌زگایه‌ی‌ ئێس���تادا به‌رهه‌مێك‬ ‫ی‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫په‌یدابێت‪ ،‬یاخود پێداویس���ت ‌‬ ‫ی ده‌زگاكه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫یاسایی هه‌رێم‌و واقیع ‌‬

‫►‬

‫د‪.‬ته‌ها عومه‌ر ره‌شید‬

‫نه‌كات‪ ،‬به‌دیاریكراویش داوا له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و ك���ه‌س‌و الیه‌نان���ه‌ تۆماربكات ك ‌ه‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پێش���ێلكاری‌ مافی گش���ت ‌‬ ‫وازهێنان له‌م ئه‌ركه‌و خوودان ‌ه كۆمه‌ڵێ‬ ‫ئه‌ركی‌ ت���ر‪ ،‬ئه‌گه‌رچی یاساییش���ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویست نین‪ ،‬ده‌زگای داواكاری‬ ‫ی‬ ‫ده‌خوازن‪ ،‬س���ه‌رله‌به‌ری‌ ئه‌م ده‌زگای ‌ه گشتی‌ وا ده‌خات ‌ه پێشچاو ك ‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫ی له‌م‬ ‫ی به‌ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌ش���ێته‌وه‌‪ .‬خۆ ئه‌گ���ه‌ر هه‌ردو كوردستان پێویست ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆچون‌و ئه‌گه‌ری‌ سه‌ره‌وه‌‪ ،‬قۆناغبه‌ند چه‌شنه‌ نییه‌‪ .‬به‌تایبه‌تیش كه‌ بۆدجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ دامه‌زراوه‌ك���ه‌ له‌چ���او به‌رهه‌مه‌كه‌ ‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا له‌بارێك���دا كه‌ نه‌توانر ‌‬ ‫جۆرێك له‌چاكس���ازی‌ له‌م ده‌زگایه‌دا نزیكبێت له‌به‌هه‌ده‌ردان‪.‬‬ ‫مه‌به‌ستمانه‌ ئه‌و‌ه بڵێین كه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجام بدرێ���ت‪ ،‬ك ‌ه بیكات به‌ده‌زگای‬ ‫داواكاری گش���تی‌ راس���ته‌قینه‌‪ ،‬ئه‌وا له‌ئێس���تادا له‌و ده‌زگایه‌ داواده‌كرێت‪،‬‬ ‫ی سامانی گشتی‌‪،‬‬ ‫قۆناغ���ی دوه‌م بێگومان ب���ڕوا هێنان ‌ه بریتیی ‌ه له‌پاراس���تن ‌‬ ‫به‌پێویس���تی‌ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی ئه‌م كاركردن بۆ چه‌سپاندنی یاسا به‌سه‌ر‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم پێویس���ت ‌ه ئه‌وه‌ش هه‌موان���دا به‌یه‌كس���انی‌‪ ،‬ڕێگرت���ن ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بڵێی���ن ك��� ‌ه بۆچونی‌ قۆناغ���ی دوه‌م پێش���ێلكاری‌ یاس���او به‌رزكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ته‌نه���ا بیرۆكه‌یه‌ك داوای س���زایی له‌سه‌ر پێش���ێلكاران‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ئاس���ت ‌‬ ‫تێپه‌ڕێت‪ ،‬بێگوم���ان تاڕاده‌یه‌كی زۆر هه‌وڵ���دان بۆ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی تاوان‪..‬‬ ‫زیادڕه‌وه‌ییه‌و شیاوی قبوڵكردن نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك شتێكی ئه‌تۆ له‌م روانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫چونك ‌ه به‌بێ ده‌زگای داواكاری گشتی‌‪ ،‬نادات به‌كۆمه‌ڵگا‪ ،‬واتای ئه‌وه‌ی ‌ه وزه‌ ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ده‌زگاكه‌ له‌و‌ه كه‌متره‌ له‌ئاس���ت ئه‌م‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫موڵك‌و ماڵ‌و سیستم ‌‬ ‫ناپارێزرێت‪ .‬بۆی ‌ه ده‌شێت له‌نێوان ئه‌و به‌رپرسیارێتیی ‌ه مه‌زنانه‌دا بێت‪.‬‬ ‫ی كاری‌‬ ‫تێگه‌یش���تن‌و بینینی واقیع ‌‬ ‫دو بۆچونه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‪ ،‬بۆچونێكی تر‬ ‫داواكاری‌ گش���تی‌ له‌ن���او دادگاكان���ی‬ ‫بخه‌ینه‌ڕو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمدا‪ ،‬ئه‌مانگه‌یه‌نێت ‌ه ئه‌و بڕوایه‌ ‌‬ ‫به‌ب���ڕوای‌ ئێمه‌‪ ،‬داواكاری‌ گش���ت ‌‬ ‫له‌هه‌رێ���م به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ت���ه‌واوو ك���ه‌ بون���ی‌ داواكاری‌ گش���تی‌ له‌هیچ‬ ‫ێ ناكات كام ل���ه‌دادگاكان پێویس���ت نییه‌‪ .‬بۆ‬ ‫ته‌ندروست ئه‌و ئه‌ركان ‌ه جێبه‌ج ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ له‌ئه‌سۆیه‌تی‌‌و‪ ،‬له‌یاسای داواكاری نمونه‌ دادگای لێكۆڵینه‌وه‌ پێویس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتی هاتون‪ ،‬ئه‌گه‌رچی ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه به‌وه‌ نییه‌ داواكاری‌ گش���تی‌ س���ه‌یر ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆرجار به‌وه‌ پاس���اوی ده‌درێته‌و‌ه ك ‌ه بڕیاره‌كه‌ی بكات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی چاودێر ‌‬ ‫كه‌موكورتیی له‌یاسای داواكاری گشتیدا ئه‌و‌ه بكات ك ‌ه ئایا بڕیاره‌كه‌ی‌ دادوه‌ر‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌راستیدا كه‌موكورتییه‌ك ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ یاسا گونجاو‌ه یان نا؟ به‌هه‌مان‬ ‫بۆ كه‌متوانایی‌و په‌رۆشنه‌بونی‌ ده‌زگاك ‌ه شێوه‌ دادگای‌ كه‌تن‌و گه‌وره‌كه‌تن‌و باری‬ ‫ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬یان ه���ه‌ر بارێكی تری كه‌س���ی‌و به‌راییش‪ .‬چونكه‌ ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫س���ه‌پاو ك ‌ه له‌توانایان یان خواستیان دادوه‌ر مان���دوو په‌رۆش���ی‌ ئه‌وه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌بێت به‌ریلێبگرن‪ ،‬ده‌نا هیچ ده‌قێك بڕیاره‌ك���ه‌ یاس���ایی بێ���ت‪ ،‬داواكار ‌‬ ‫ی ماندوو په‌رۆش نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫نیی ‌ه رێگربێت له‌وه‌ی‌ داواكاری‌ گشت ‌‬ ‫ێ به‌و هۆیه‌و‌ه ك ‌ه بڕیار به‌ واژۆی‌ دادوه‌ر‬ ‫ئه‌و ئه‌ركانه‌ی له‌ئه‌ستۆیه‌تی جێبه‌ج ‌‬

‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندی ب���ه‌ راپۆرته‌كانی چاودێر ‌‬ ‫پێویست ئه‌كات داواكاری‌ گشتی‌ خۆ ‌‬ ‫داراییش���ه‌و‌ه هه‌ی���ه‌‪ ،‬زۆر زیات���ر له‌و‬ ‫به‌مه‌و‌ه سه‌رقاڵ بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كاری‌ هه‌ر دام���ه‌زراوه‌و ده‌زگایه‌ك‪ ،‬رێژه‌یه‌ی داواكاری گشتی به‌دواداچون ‌‬ ‫ێ‬ ‫پێویست ‌ه شیاوی پێوانه‌كردن ـ قیاس بۆ ك���ردون‪ ،‬دراوه‌ت��� ‌ه په‌رله‌مان‌و ب ‌‬ ‫ـ بێ���ت‪ ،‬تا بزان���رێ‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ بۆ ئه‌نجام ماونه‌وه‌‪ ،‬به‌بێئه‌وه‌ی‌ داواكاری‬ ‫ی‬ ‫ی خزمه‌تی گش���تی ئاگاداری بێت و داوای گشت ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا یان بۆ ئه‌و توێژه‌ ‌‬ ‫ده‌كات چه‌نده‌‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا پێویست ‌ه له‌س���ه‌ر تۆم���ار ب���كات‪ .‬رۆژان ‌ه باس‬ ‫پێوانه‌ی‌ ئه‌وه‌ش بكرێت ك ‌ه به‌رهه‌می له‌چه‌ندین تاوان دژی مااڵت‌و سامانی‬ ‫ئه‌م دامه‌زراو‌ه یان ده‌زگایه‌ له‌چاو ئه‌و گش���تی له‌ كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندنه‌و‌ه‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی س���كااڵ ـ‬ ‫ی بۆی خه‌رج باڵوده‌كرێن���ه‌وه‌‪ ،‬ب ‌‬ ‫توان���ا مرۆیی‌و دارایی��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌كرێت چه‌ن���ده‌‪ .‬ئه‌م پره‌نس���یپان ‌ه بێگومان له‌س���ه‌ر تاوان��� ‌ه گه‌وره‌كان ـ‬ ‫ی تۆماربكرێت‪ .‬ده‌بێت داواكاری گشتی‬ ‫به‌س���ه‌ر كاری داواكاری گش���ت ‌‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ ناكرێن‪ .‬تا ئێس���تا داتاو ئ���ه‌وه‌ بخاته‌رو ك ‌ه ئه‌و س���كااڵیانه‌ی‬ ‫زانی���اری ئه‌م ده‌زگای��� ‌ه نه‌خراوه‌ته‌رو تۆماری كردون له‌س���ه‌ر فه‌رمانبه‌ری‬ ‫ت���ا بزانی���ن پێوانه‌كاریی���ه‌كان چین‪ ،‬پله‌ چه‌ندب���ون‌و ئه‌نجامه‌كه‌ی به‌كوێ‬ ‫به‌رهه‌می ئ���ه‌م دامه‌زراوه‌یه‌ چییه‌ بۆ گه‌یش���ت‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر كردویه‌تی‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگای كوردی؟ چ گۆڕانكارییه‌كی دادگا كه‌مته‌رخه‌م ب���وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫له‌به‌یاساییكردنی‌و دیموكراتیزه‌كردنی رای گش���تی ئاش���كرا بكات‌و‪ ،‬ئه‌وانه‌‬ ‫ژیانی ئێمه‌دا به‌دیهێناوه‌؟ ئه‌و ئامانج‌و بداته‌ دادگا ك ‌ه ده‌س���تیان وه‌رداوه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌ركانه‌ی له‌یاس���ای داواكاری گشتی كێشه‌كانی دادگاوه‌‪ .‬تا النیكه‌م گومان‬ ‫بۆی‌ دان���راوه‌ چه‌ندی جێبه‌جێكردون‌و له‌سه‌ر خۆی دروست نه‌كات‪.‬‬ ‫به‌بڕوای ئێم ‌ه ئه‌وه‌ی پێویس���ت ‌ه له‌م‬ ‫چه‌ندی ده‌س���تی بۆ نه‌براوه‌؟ له‌گه‌ڵ‬ ‫كام كێش���ه‌و خه‌می خه‌ڵك���دا بووه‌؟ ده‌زگایه‌دا په‌یڕه‌وبكرێ���ت‌و هه‌مواری‬ ‫ئه‌ی ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م ده‌زگای ‌ه نه‌بێت چی یاس���ای ب���ۆ بكرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی��� ‌ه له‌بری‬ ‫فراوانكردنی باشتروای ‌ه بچوكبكرێته‌وه‌و‬ ‫روئه‌دات؟‬ ‫له‌س���ایتی وه‌زاره‌ت���ی داد‪ ،‬ب���اس ب���ۆ به‌رزكردن���ه‌وه‌ی داوای گش���تی‌‌و‬ ‫ی ‪ 2010-1-1‬تا ‪ -31‬ب���ه‌ژداری ل��� ‌ه نه‌هێش���تنی ت���اوان‬ ‫له‌وه‌كراوه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫‪ 2011-7‬ده‌سته‌ی‌ تۆماركردنی داوای ته‌رخانبكرێ���ت جگه‌ ل���ه‌و بابه‌تانه‌ی‬ ‫ده‌درێت‌و ئه‌م به‌رپرس���ه‌ له‌یاساییبون گشتی كه‌ دواتر هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌(‪ )51‬ته‌رخانن بۆ ده‌سته‌ی گشتی ده‌ستپاكی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر به‌فیڕۆدان���ی هه‌رێم بۆ ئ���ه‌وه‌ی دژیه‌كی رونه‌دات‪،‬‬ ‫ی���ان نایاس���اییبونی بڕیاره‌ك���ه‌‪ .‬خۆ داوای گش���ت ‌‬ ‫ی سامانی گشتی‌‌و س���ه‌رپێچی یاسایی هه‌روه‌ه���ا له‌بری ئ���ه‌و كار‌ه رۆتینه‌ی‬ ‫ی دادوه‌ریش پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بڕیارێك ‌‬ ‫یاس���ا بێت ـ ك���ه‌ حاڵه‌تێك ‌ه هه‌یه‌ – له‌هه‌رێ���م تۆمارك���ردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه‌ه���ا له‌دادگاكان ئه‌یكه‌ن‪ ،‬باشتروای ‌ه خۆیان‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ‪ 159‬راپۆرتی س���ه‌رقاڵبكه‌ن به‌چاودێری ره‌وایه‌ت ‌‬ ‫ئ���ه‌وا داواكاری‌ گش���تی‌ ته‌نها مافی كاری به‌دواداچون��� ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه تانوت له‌بڕیاره‌ك ‌ه بدات‪ ،‬چاودێری دارایی كردوه‌‪ .‬پرس���یاره‌ك ‌ه بڕیاره‌كانی ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردن‌و‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫دوب���اره‌ له‌ب���ه‌رده‌م دادگایه‌ك���ی تر‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ئایا ته‌نها ‪ 51‬سكااڵ پێویستی چاودێری دام���وده‌زگا كارگێڕییه‌كان‌و‬ ‫نه‌ك ده‌س���ه‌اڵتی هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی ب���ه‌و‌ه هه‌ی��� ‌ه ده‌زگایه‌كی گ���ه‌وره‌ی وه‌زاره‌ته‌كان‪ ،‬كه‌ زیاتر ئه‌گه‌ری ئه‌و‌ه‬ ‫بڕیاره‌كه‌ی هه‌بێ���ت‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا هه‌بێ���ت‌و فراوانتربكرێ���ت؟ ئایا هه‌مو هه‌ی ‌ه گه‌نده‌ڵی‌و كاری نایاس���ایی تێدا‬ ‫ی پێشێلكارییه‌كانی ماوه‌ی ساڵونیوێك ئه‌نجامبدرێت‌و بۆت ‌ه كێشه‌ی سه‌ره‌كی‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ بڕیاره‌كه‌ش له‌س���ود ‌‬ ‫نییه‌ خۆی هه‌مان مافی هه‌یه‌‪ ،‬ئیتر چ له‌هه‌رێم هه‌رئه‌وه‌ن���ده‌ بووه‌؟ هه‌رچی خه‌ڵك‪.‬‬

‫پێداویستی ژیانی‬ ‫یاسایی هه‌رێم‌و‬ ‫واقیعی ده‌زگای‬ ‫داواکاری گشتی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌خوازن‬ ‫سه‌رله‌به‌ری‬ ‫ئه‌م ده‌زگایه‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )350‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/6‬‬

‫ی روشدی جاف؟!‬ ‫ئیبراهیم تاتلیساس چۆن بووه‌ هاوبه‌شی پرۆژه‌كان ‌‬

‫ئیبۆو عادل موته‌حیده‌‪ ..‬له‌هاوبه‌شایه‌تییه‌و‌ه بۆ دوژمنایه‌تی‌‬ ‫ئا‪ :‬سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬ ‫له‌هۆتێلێكی هه‌ولێر یه‌كترمان بینی‌‪،‬‬ ‫كه‌ بینیم زانیم ئه‌و پیاوه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیبراهیم تاتلیساس رێكالمی‬ ‫ی‬ ‫بۆ پرۆژ‌هی‌ نیشته‌جێبونی‌ ده‌شت ‌‬ ‫به‌هه‌شت (له‌هه‌ولێر)ده‌كرد‪ ،‬زۆر‬ ‫بێزارو بیتاقه‌ت بو‪ ،‬ده‌یگوت هه‌رچیت‬ ‫ێ بۆت باسده‌كه‌م چونكه‌ هیچ‬ ‫ده‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌تانێك نه‌ماو‌ه مه‌گه‌ر له‌ڕێ ‌‬ ‫راگه‌یاندن كێشه‌ك ‌ه باسبكه‌م‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی البو به‌شێكی پێشاندام‌و‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫شت ‌‬ ‫وتی‌ به‌شی زۆری‌ دیكۆمێنت‌و ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫شتان ‌هی‌ په‌یوه‌ندییان به‌كۆمپانیا ‌‬ ‫عادل موته‌حیده‌و خودی روشدی‬ ‫جاف خاوه‌نی‌ كۆمپانیاكه‌ هه‌یه‌ دواتر‬ ‫باڵویانده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و مه‌به‌ستی‌ وێنه‌و‬ ‫ی‬ ‫شتی‌ دیك ‌ه بو‪ ،‬منیش به‌باشمزان ‌‬ ‫ی خۆم‬ ‫ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌ له‌دیواره‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌فه‌یسبوك باڵوبكه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫چیرۆكی دوزگ���ون به‌یاز ك ‌ه خه‌ڵكی‬ ‫دێرسیمی باكوربو به‌و‌ه ده‌ستیپێده‌كرد‬ ‫ی‬ ‫ی بیناسازی ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ك ‌ه بۆ به‌ڵێنده‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫هاتب���و‌ه عێ���راق‌و ژنێكی دیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ربه‌ال هێنابو‪ ،‬ك ‌ه هاتبو‌ه س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌مجار (دارا به‌گ)ی ناسیبو له‌ڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ویشه‌و‌ه روش���دی سه‌عید جاف ـ ‌‬ ‫ناسیبو تاوه‌كو كاری‌ له‌گه‌ڵ بكات‪.‬‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫روش���دی س���ه‌عید جاف خۆ ‌‬ ‫ی ع���ادل موته‌حید‌ه‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫له‌كوردستان ناساندوه‌‪ ،‬گوای ‌ه خه‌ڵكی‬ ‫ی زانیارییه‌كان ناوبراو‬ ‫كه‌ركوكه‌‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌عید قادر جافه‌و له‌س���اڵ ‌‬ ‫كوڕ ‌‬ ‫‪ 1975‬له‌گ���ه‌ڵ ش���ێخ س���تارو عه‌زیز‬ ‫خۆش���ناوو هاش���م عه‌قراوی‌و ئه‌حمه‌د‬ ‫ئه‌تروش���ی مان���ه‌وه‌و نه‌گه‌ڕان���ه‌و‌ه ناو‬ ‫ی كوردو س���ه‌عید‬ ‫ی چه‌كداری ‌‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عومال ‌‬ ‫جاف بو‌ه س���ه‌رۆكی نه‌قاب ‌ه ‌‬ ‫عێراقی سه‌رده‌می به‌عس‪ ،‬روشدی ك ‌ه‬ ‫پێیده‌ڵێن د‪ .‬روش���دی جاف‪ ،‬برایه‌كی‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی ‌ه پێیده‌ڵێن عه‌بدولق���ادر تاڵه‌بان ‌‬ ‫وات��� ‌ه یه‌كێكی���ان ج���اف و ئه‌ویتریان‬ ‫تاڵه‌بانییه‌‪.‬‬ ‫ی چه‌ند س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ئێستا‬ ‫به‌وت ‌ه ‌‬ ‫چه‌ند كه‌سێك س���كااڵیان له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫كۆمپانیای��� ‌ه تۆمارك���ردوه‌و داواكانیان‬ ‫ی هه‌ولێ���ره‌و كێش���ه‌كانیان‬ ‫ل���ه‌دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ش���ت ‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌پ���رۆژ‌ه ‌‬ ‫به‌هه‌ش���ته‌و‌ه هه‌ی���ه‌‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه لێره‌دا‬ ‫ده‌رفه‌ت نه‌بێت باسیبكه‌م چونك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫باسێكی دیكه‌یه‌و ئاڵۆزه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫دوزگون به‌ی���از‪ ،‬خاوه‌ن ‌‬ ‫عادل موته‌حید‌ه ده‌ناسێت‌و بڕیارده‌بێت‬ ‫ی بۆ دروستبكات ك ‌ه‬ ‫ش���وققه‌و ڤێالكان ‌‬ ‫ی ‪2010‬‬ ‫له‌پرۆژه‌كه‌دای���ه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی كه‌سنه‌زان له‌هه‌ولێر‬ ‫له‌نزیك شارۆچك ‌ه ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫مۆڵه‌تی���ان ل ‌ه ده‌س���ت ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫وه‌رگرت‌و زه‌ویشیان له‌ئیدار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 150‬دۆنم زه‌و ‌‬ ‫پێدراو له‌سه‌ر روبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ دروس���تكردنی ‪ 1224‬ش���وقق ‌ه ‌‬ ‫ی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫نیش���ته‌جێبون‌و ‪ 428‬ڤێ�ل�ا ‌‬ ‫مۆڵه‌تی كاركردنیان پێدرا‪.‬‬ ‫دوزگ���ون له‌گ���ه‌ڵ روش���دی ج���اف‬ ‫گرێبه‌س���تێك ده‌نوس���ن ك ‌ه به‌مه‌تر بۆ‬ ‫هه‌ر باڵه‌خانه‌ی���ه‌ك كاربكات‌و بڕێكیش‬ ‫ی‬ ‫بدرێ���ت ب��� ‌ه دارا ب���ه‌گ ب���ه‌و پێی ‌ه ‌‬ ‫ی رێكخس���توه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫رێككه‌وتنه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫دوزگ���ون ده‌چێت ‌ه توركیا ب���ۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫كۆمپانیایه‌ك���ی جێبه‌جێكار بهێنێت بۆ‬ ‫كاركردن له‌پرۆژ‌هی‌ ده‌شتی‌ به‌هه‌شت‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا روش���دی جاف باس له‌و‌ه‬ ‫ی هونه‌رمه‌ندی‬ ‫ده‌كات ع���ادل ئیمام��� ‌‬ ‫ی میس���ر بهێنێت بۆ رێكالم بۆ‬ ‫گه‌ور‌ه ‌‬ ‫پرۆژه‌ك��� ‌هی‌‪ ،‬به‌اڵم دوزگون پێش���نیار‬ ‫ده‌كات ئیبراهی���م تاتلیس���اس بهێنن‪،‬‬ ‫ی دورۆژ چاوه‌ڕێك���ردن روش���دی‬ ‫دوا ‌‬ ‫دوهه‌زار دۆالر ده‌دات ب ‌ه دوزگون به‌یاز‬ ‫ی توركیا ب���كات‌و ئیبراهیم‬ ‫تا س���ه‌ردان ‌‬ ‫ببینێت‪ ،‬ل ‌ه ‪ 2010/1/25‬دوزگون به‌یاز‬ ‫ی سامی‬ ‫ێ به‌هاوڕێیه‌ت ‌‬ ‫له‌رێگه‌یه‌ك ده‌توان ‌‬ ‫ی روشدی ك ‌ه ئه‌وكات ‌ه له‌ئه‌سته‌نبوڵ‬ ‫برا ‌‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬ئیبراهی���م ببینێ���ت‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه‬ ‫تاتلیساس ده‌ڵێت دو رێكالم هه‌ر یه‌ك ‌ه‬ ‫ته‌نها خوله‌كێك ب ‌ه یه‌ك ملیۆن‌و س���ه‌د‬ ‫هه‌زار دۆالر ده‌كه‌م‪ ،‬ملیۆنێك بۆخۆی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫سه‌دهه‌زاریش بۆ به‌رده‌ست‌و هاوكاران ‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬دوجاری���ش دێم ‌ه هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی زیات���ر دوزگ���ون قایل ‌‬ ‫ی قس��� ‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ێ رێ���كالم ب���كات یه‌كێك‬ ‫ده‌كات س��� ‌‬ ‫ی شه‌ش‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا‪ ،‬یه‌كێكی دیك ‌ه دوا ‌‬ ‫ی ساڵێك‬ ‫ی كۆتاییش له‌دوا ‌‬ ‫مانگ‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ده‌ستپێكی پرۆژه‌كه‌و سێجاریش بێت ‌ه‬

‫تاتلیساس‌و روشدی سه‌عیدو دوزگون به‌یاز له‌دانیشتنێکدا فۆتۆ‪ :‬له‌فه‌یسبووکی دوزگون به‌یازه‌وه‌‬

‫ئه‌و شه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ تاتلیساس‬ ‫له‌هۆتێل خانزاد‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬روشدی‬ ‫سه‌عید تیپی‬ ‫مۆسیقاو چه‌ند‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك‬ ‫دێنێت بۆ خانزاد‬ ‫له‌نێویاندا‬ ‫ناسری ره‌زازی‌‬ ‫ێ گۆرانی‬ ‫له‌و ‌‬ ‫ده‌ڵێن‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬به‌هه‌مان پاره‌‪.‬‬ ‫ی ‪ 15‬رۆژ روش���دی س���ه‌عید‬ ‫دوا ‌‬ ‫جاف‪ ،‬دوزگ���ون به‌یاز ئاگادارده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه پاره‌یان نیی ‌ه بی���ده‌ن ب ‌ه ئیبراهیم‬ ‫تاتلیس���اس به‌اڵم ده‌توانن ‪ 24‬شوقق ‌ه‬ ‫ی ئه‌و پاره‌یه‌و ئیبراهیمیش‬ ‫بده‌ن له‌بر ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكالمیان بۆ بكات‪ ،‬ناچار جارێكی د ‌‬ ‫ی خوشكه‌زایه‌كییه‌و‌ه‬ ‫دوزگون به‌یاز له‌ڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیبراهی���م ده‌كات‌و دوا ‌‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫مش���تومڕێكی زۆرو به‌هاوكاری��� ‌‬ ‫ی ه���ه‌ردوال به‌جۆرێ���ك‬ ‫خوش���كه‌زاك ‌ه ‌‬ ‫رێكده‌كه‌ون‪ ،‬به‌اڵم ئیبراهیم داوا ده‌كات‬ ‫پرۆژه‌ك ‌ه ببینێت له‌سه‌ر ئه‌رزی واقع بۆ‬ ‫ی دڵنیابێ���ت دواتر رێككه‌وتنه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی چه‌ند رۆژێك ئیبراهیم‬ ‫مۆر بكات‪ ،‬دوا ‌‬ ‫خ���ۆی‌‌و چواركه‌س���ی دیك��� ‌ه ب���ه‌ره‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ش���ت ‌‬ ‫هه‌ولێر رێده‌كه‌ون تا پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌ش���ت ببینن‪ ،‬ك��� ‌ه له‌فڕۆكه‌خان ‌ه ‌‬ ‫هه‌ولێ���ر داده‌ب���ه‌زن ده‌بینن ده‌ش���ت‌و‬ ‫ده‌ر پڕبو‌ه له‌خه‌ڵك‪ ،‬تومه‌ز روش���دی‬ ‫جاف خه‌ڵكی ئاگادار كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی له‌ئیبراهیم‪،‬‬ ‫ی ناچێت بۆ پێشواز ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكو ده‌یویس���ت ئیبراهیم بچێت ‌ه ال ‌‬ ‫ی له‌گون���دی ئینگلیزی‌‪،‬‬ ‫له‌ئۆفیس���ه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روشدی خانو ‌‬ ‫ئه‌و كات ‌ه ئۆفیسه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ژمار‌ه ‪ 114‬بو له‌گوندی ئینگلیزیی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی دامه‌زراندنی ب ‌ه‬ ‫ی س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ئۆفیس ‌ه ‌‬ ‫ی قه‌رزكردن له‌دارابه‌گ‬ ‫‪ 20‬هه‌زار دۆالر ‌‬ ‫ی عادل‬ ‫داده‌مه‌زرێنرێ���ت ب���ۆ كۆمپانیا ‌‬ ‫موته‌حیده‌‪.‬‬

‫هه‌ر له‌فڕۆكه‌خان ‌ه ده‌رده‌چن ئیبراهیم‬ ‫به‌به‌ی���از ده‌ڵێ���ت بابڕۆی���ن بۆ س���ه‌ر‬ ‫پرۆژه‌ك��� ‌ه چونك ‌ه كاتمان به‌رده‌س���ت‬ ‫ی س���ه‌ردانی پرۆژه‌ك ‌ه ده‌چن ‌ه‬ ‫نییه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ێ روش���دی سه‌عید‬ ‫هۆتێل خانزاد له‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ئیبراهیم‌و یاوه‌ران ‌‬ ‫جاف پێنج ژور ‌‬ ‫ی بۆ دوزگون به‌یاز‬ ‫گرتبو‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌گرتبو‪ ،‬ئیبراهی���م به‌دوزگون به‌یاز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قس���ه‌ده‌كه‌ین‪ ،‬ژمار‌ه ‌‬ ‫وتب���و دوای��� ‌‬ ‫ژوره‌ك���ه‌ت چه‌نده‌؟ كاتێ���ك دوزگون‬ ‫ی‬ ‫به‌یاز له‌روش���دی ده‌پرس���ێت ژمار‌ه ‌‬ ‫ژوره‌كه‌م‪ ،‬ئه‌و پێیده‌ڵێت "قس���ه‌مه‌ك ‌ه‬ ‫بۆ تۆم نه‌گرت���وه‌‪ ،‬هه‌ر ژورێك ب ‌ه ‪200‬‬ ‫دۆالره‌‪ ،‬ئه‌و پاره‌یه‌مان نییه‌"!؟‬ ‫ی‬ ‫شه‌و دوزگون به‌یاز ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ال ‌‬ ‫ئیبراهیم بۆ قسه‌كردن له‌سه‌ر رێككه‌وتن‬ ‫له‌س���ه‌ر رێكالم‪ ،‬به‌اڵم ئیبراهیم ده‌ڵێت‬ ‫ێ ببم ‌ه‬ ‫من رێكالم ناكه‌م به‌ڵكو ده‌مه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوب���ه‌ش له‌پرۆژه‌كان‪ ،‬س���ه‌عات ‪‌ 3‬‬ ‫ش���ه‌و دوزگون به‌ی���از ده‌چێت ‌ه گوندی‬ ‫ی ئیبراهیم‬ ‫ی تا پێش���نیاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئینگلیز ‌‬ ‫بگه‌ێنێت‪ ،‬ك ‌ه ده‌چێت ‌ه ژوره‌و‌ه روشدی‬ ‫له‌س���ه‌ر قه‌نه‌ف ‌ه راكش���اوه‌و خه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫ی پێراده‌گه‌ێنێت روشدی‬ ‫ك ‌ه هه‌واڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ێ هیچ‬ ‫له‌خۆشیدا ده‌كه‌وێت ‌ه خواره‌وه‌‪ ،‬ب ‌‬ ‫قسه‌یه‌ك رازی ده‌بێت‌و وه‌عد به‌دوزگون‬ ‫به‌یازیش ده‌دات گه‌ر كاره‌ك ‌ه سه‌ربگرێت‬ ‫بڕی‌ یه‌ك ملیۆن دۆالری‌ پێبدات‪.‬‬ ‫ش���ه‌و ك��� ‌ه له‌هۆتیل خان���زاد ده‌بن‬ ‫روش���دی تیپ���ی مۆس���یقاو چه‌ن���د‬ ‫هونه‌رمه‌ندێ���ك دێنێ���ت ب���ۆ خانزاد‪،‬‬ ‫ێ گۆرانی‬ ‫له‌نێویاندا ناسری ره‌زازی‌‌و له‌و ‌‬ ‫ده‌ڵێن‪ ،‬له‌كاتی سه‌ردانه‌كه‌شیدا بۆسه‌ر‬ ‫ی ئیبراهیم‬ ‫پرۆژه‌ك��� ‌ه روش���دی وێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی ‪AUC‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ده‌گرێت‌و له‌ته‌لفزیۆنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئیبراهیم‬ ‫ێ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫پێش���انیده‌دات ب ‌‬ ‫ی ئیبراهیم‬ ‫ئاگاداربێ���ت‪ ،‬له‌و ماوه‌ی��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ده‌بێت روش���دی‌و ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی خه‌ریكی‬ ‫ی ب���ون ئه‌وه‌ن���د‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ��� ‌‬ ‫وێنه‌گرتن بون له‌گه‌ڵ ئیراهیم ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ناپه‌رژێن ‌ه سه‌ر كاری‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫ی گفتوگۆیه‌كی‬ ‫هه‌رچۆنێ���ك بێت دوا ‌‬ ‫زۆر ه���ه‌ردوال رێكده‌كه‌ون له‌س���ه‌ر ل ‌ه‬ ‫‪ %50‬بۆ ئیبراهیم تاتلیساس ل ‌ه ‪ %50‬بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌شت ‌‬ ‫روشدی جاف‪ ،‬به‌اڵم له‌پرۆژ‌ه ‌‬ ‫به‌هه‌شت ‪ %5‬به‌دوزگون به‌یاز ده‌درێت‬ ‫ی‬ ‫ی رێككه‌وتنێكی نوسراو‪ ،‬به‌واژو ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیبۆ‪ ،‬به‌وپێی ‌ه ‌‬ ‫روشدی‌و كۆمپانیاك ‌ه ‌‬ ‫ی كاره‌كان بوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫رێكخ���ه‌ر ‌‬ ‫روشدی به‌ئیبراهیم راده‌گه‌ێنێت ئه‌وان‬ ‫ش���ه‌ش پرۆژه‌یان هه‌ی ‌ه له‌كوردستان‪،‬‬ ‫له‌كف���ری‌‪ ،‬ك���ه‌الر‪ ،‬دوكان‪ ،‬هه‌ولێ���ر‬ ‫ی به‌هه‌شت)‪ ،‬كه‌ركوك‪ ،‬به‌غدا‪،‬‬ ‫(ده‌شت ‌‬ ‫ی ‪ 29‬ملیۆن دۆالری���ان له‌و پرۆژان ‌ه‬ ‫بڕ ‌‬ ‫خه‌رجكردو‌ه پێویست ‌ه ئیبراهیم ‪%14.5‬‬ ‫ملی���ۆن دۆالر ب���دات وه‌ك س���ه‌رمایه‌‪،‬‬ ‫تاتلیساسیش به‌م ‌ه رازی ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی ‪ 2010‬روش���دی خ���ۆی‌‌و‬ ‫له‌ئ���ادار ‌‬ ‫ی‬ ‫دوزگ���ون‌و ‪ 10‬ك���ه‌س له‌كه‌س���وكار ‌‬

‫له‌كاتی‌ كه‌وتنی‌‬ ‫تاتلیساس‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌‪،‬‬ ‫روشدی‌ ‪350‬‬ ‫هه‌زار دۆالری‌‬ ‫پێده‌دات‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫خه‌رجكردنی پاره‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كه‌و‬ ‫له‌وێدا هه‌ردوك‬ ‫ئاشتده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كێشه‌كه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ناكرێت‬ ‫ده‌چن بۆ توركیا‪ ،‬له‌مه‌راس���یمێك ك ‌ه‬ ‫ی توركیا ئاماد‌ه‬ ‫ژماره‌یه‌كی زۆر میدیا ‌‬ ‫ده‌بن راس���ته‌وخۆ رێككه‌وتنه‌ك ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیبراهی���م تاتلیس���اس واژو ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ئه‌و ‪%14.5‬‬ ‫رێككه‌وتن له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ملیۆن دۆالر‌ه به‌ش���ه‌ش قیست بدرێت‬ ‫به‌روش���دی جاف‪ ،‬دواتر له‌‪2010/4/2‬‬ ‫له‌ئه‌س���ته‌نبو ‌ڵ ئیبراهیم تاتلیس���اس‬ ‫له‌گه‌ڵ دوزگون به‌ی���از یه‌كه‌م رێكالم‬ ‫ی به‌هه‌شت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ی ده‌ش���ت ‌‬ ‫بۆ پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ی ماوه‌یه‌كی كورت‬ ‫جارێكی دیك��� ‌ه دوا ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���ر ده‌كات‌و‬ ‫ئیبراهیم س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی هه‌فته‌ی���ه‌ك ده‌مێنێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫م���او‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ش���ت ‌‬ ‫له‌وماوه‌ی ‌ه هه‌ر ‪ 214‬ڤێالك ‌ه ‌‬ ‫به‌هه‌شت‌و ‪ 250‬ش���وقق ‌ه ده‌فرۆشرێت‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌وماوه‌ی ‌ه وه‌ك پێش���ه‌كی كۆمپانیا ‌‬ ‫ی ‪ 7‬ملیۆن‬ ‫ی نزیك ‌ه ‌‬ ‫عادل موته‌حید‌ه بڕ ‌‬ ‫د‌والر وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫له‌وكات���ه‌دا ئیبراهیم له‌دوزگون به‌یاز‬ ‫ده‌پرس���ێت ك���وا ش���ه‌ش پرۆژه‌كه‌؟‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا ده‌ڵێت من نازان���م‪ ،‬له‌وێدا‬ ‫ی‬ ‫ئیبراهیم ده‌كه‌وێت��� ‌ه گومانه‌وه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماوه‌ی���ه‌ك ئیبراهیم داوا ‌‬ ‫تێپه‌ڕبون ‌‬ ‫ی ع���ادل موته‌حید‌ه‬ ‫پ���ار‌ه له‌كۆمپانیا ‌‬ ‫ێ‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێیناده‌ن‪ ،‬ئیدی له‌و ‌‬ ‫كێش��� ‌ه دروس���تده‌بێت‪ ،‬س���ه‌ره‌نجام‬ ‫ی ئیبراهیم‌و روش���دی‬ ‫رێككه‌وتنه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی تێده‌كه‌وێت‪ .‬دوزگون به‌یازیش‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی ده‌كات ك ‌ه ل ‌ه ‪‌ %5‬‬ ‫ی پار‌ه ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی به‌هه‌ش���ته‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ده‌ش���ت ‌‬ ‫پ���رۆژ‌ه ‌‬

‫ێ به‌ڵك���و له‌پرۆژه‌ك ‌ه‬ ‫روش���دی نایدات ‌‬ ‫ی‬ ‫دوریده‌خاته‌وه‌‪ .‬ل���ه‌و ماوه‌یه‌ش كار ‌‬ ‫ی ع���ادل موته‌حیده‌دا‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی ‪ 450‬ه���ه‌زار دۆالرێك‬ ‫ك���ردو‌ه نزیك ‌ه ‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نێوان كۆمپانیا ‌‬ ‫له‌وێو‌ه كێشه‌كان ‌‬ ‫عادل موته‌حیده‌و ئیبراهیم تاتلیساس‬ ‫سه‌رهه‌ڵده‌دات‪ ،‬ئیبراهیم هه‌مو دیدارێك‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ روش���دی یان هه‌ركه‌س���ێكی‬ ‫ی ع���ادل موته‌حی���د‌ه‬ ‫كۆمپانی���ا ‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌‪ 2011‬كێشه‌ك ‌ه گه‌ور‌ه‬ ‫ی موته‌حیده‌و روشدی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬كۆمپانیا ‌‬ ‫جافی���ش ترس���یان لێده‌نیش���ێت ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌یه‌یان له‌گ���ه‌ڵ ئیبراهیم ش���ت ‌‬ ‫ی به‌دوادا بێت بۆی ‌ه هه‌مو رێگه‌یه‌ك‬ ‫تر ‌‬ ‫ی ماوه‌یه‌كی‬ ‫ده‌گرنه‌به‌ر ئه‌و ببینن‪ ،‬دوا ‌‬ ‫كه‌م روش���دی جاف‌و چه‌ند كه‌س���ێكی‬ ‫ی ئه‌س���ته‌نبوڵ‬ ‫نزیك���ی ئه‌و س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی تاتلیس���اس‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ بینین ‌‬ ‫ئه‌و بینینه‌ك ‌ه ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر له‌ئه‌سته‌نبوڵ ده‌مێننه‌و‌ه ئیبراهیم‬ ‫ی‬ ‫نایانبینێ‌‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه ئیبراهیم به‌رنام ‌ه ‌‬ ‫(ئیب���ۆ ش���ۆ) پێش���كه‌ش ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ئیبراهیم‌و‬ ‫ێ ئاگاداری ‌‬ ‫له‌‪ 2011/3/15‬ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫له‌رێ ‌‬ ‫ی ئه‌و ماو‌ه كاركردن ‌ه‬ ‫ئیبراهیم ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫دروس���تیانكردبو ده‌چن ‌ه به‌رنامه‌كه‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌به‌رنامه‌ك��� ‌ه ده‌یان���ه‌و ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیبراهی���م ببینن‌و كێش���ه‌ك ‌ه ‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پش���و ‌‬ ‫له‌ن���او به‌رنامه‌كه‌و له‌كات ‌‬ ‫رێكالمكردن���ی به‌رنامه‌ك��� ‌ه ئیبراهی���م‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌(دوزگ���ون به‌یاز) ده‌كات‬ ‫ێ ناردونی‌‌و‬ ‫له‌كوردس���تان ك ‌ه ئه‌مان ‌ه ك ‌‬ ‫ێ پێیوت���ون وه‌رن؟ له‌وێدا دوزگون‬ ‫ك��� ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫به‌ئیبراهیم ده‌ڵێت م���ن ئاگادار ‌‬ ‫سه‌ردانه‌یان نیم به‌اڵم هه‌وڵبد‌ه رێزیان‬ ‫لێبنێیت به‌ڵكو جددی بن له‌چاره‌كردنی‬ ‫كێشه‌كان‪ ،‬له‌گه‌ڵ خۆشیان ئۆتۆمبێلێكی‬ ‫ی‬ ‫ئینفینیتی‌‌و ‪ 150‬هه‌زار دۆالریان به‌دیار ‌‬ ‫بۆ ئیبراهیم بردبو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌كان چاره‌س���ه‌ر نه‌كران‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ئیبراهیم له‌س���تۆدیۆ ده‌رده‌چێت‬ ‫ی‬ ‫ی توركه‌و‌ه ته‌ق ‌ه ‌‬ ‫له‌رێگ ‌ه له‌الیه‌ن مافیا ‌‬ ‫ی بریندار ده‌كرێت‪،‬‬ ‫لێده‌كرێت‌و به‌سه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ (هاكان) شۆفێری تایبه‌ت ‌‬ ‫ده‌ستبه‌ج ‌‬ ‫ئیب���ۆ ته‌له‌ف���ۆن ب���ۆ دوزگ���ون به‌یاز‬ ‫ی پێراده‌گه‌ێنێت‪،‬‬ ‫ی ئیبۆ ‌‬ ‫ده‌كات هه‌واڵ ‌‬ ‫ی برینداركردن���ی ئیبراهیم هه‌مو‬ ‫هه‌واڵ ‌‬ ‫ی توركیا‬ ‫ی گرت���ه‌وه‌‪ ،‬میدیاكان ‌‬ ‫توركیا ‌‬ ‫ی نێوان ئیبۆو‬ ‫ی كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی زانین ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه باڵوده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫روش���دی گومان ‌‬ ‫ك ‌ه ته‌قه‌كه‌ران عێراقی بن‌و ئاماژه‌شیان‬ ‫ی عێراق دابو ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫به‌كوردس���تان ‌‬ ‫روشدی جاف بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ترس���ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ره‌وین���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراقیی���ه‌كان ته‌ق��� ‌ه ‌‬ ‫به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫ی هه‌وڵێكی زۆر له‌گه‌ڵ‬ ‫لێكرابێ���ت‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫هێ���رش ته‌یار لێپرس���راو له‌كۆمپانیا ‌‬

‫دوزگون به‌یاز‬

‫تاتلیساس ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫دوو ریكالم‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ ته‌نها‬ ‫خوله‌كێك به‌ یه‌ك‬ ‫ملیۆن‌و سه‌د هه‌زار‬ ‫دۆالر ده‌كه‌م‌‬

‫ی‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫‪ 77‬ك��� ‌ه س���ه‌ر به‌پارت��� ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬جارێكی دیك ‌ه نێوانگیری‬ ‫نێ���وان ئیب���ۆو روش���دی ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫جارێكی دیك ‌ه روشدی جاف‌و دوزگون‬ ‫ی ئیبراهیم تاتلیساس ده‌كه‌ن‬ ‫س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی پزیش���كییدا‬ ‫ك��� ‌ه له‌ژێر چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬روش���دی له‌گ���ه‌ڵ خۆیدا ‪350‬‬ ‫ه���ه‌زار دۆالر ده‌دات به‌ئیبراهیم له‌گه‌ڵ‬ ‫ی نه‌خۆشخان ‌ه وه‌ك‬ ‫خه‌رجكردنی پار‌ه ‌‬ ‫ی بۆ ئیبراهیم تاتلیس���اس‌و له‌وێدا‬ ‫دیار ‌‬ ‫هه‌ردوك ئاشتده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌ك ‌ه‬ ‫ی دوزگون به‌یازیش‬ ‫چاره‌ناكرێت‌و پار‌ه ‌‬ ‫ی به‌هه‌شت ‌ه‬ ‫ی ده‌شت ‌‬ ‫ی پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ‪‌ %5‬‬ ‫ی ئیبراهیم‌و‬ ‫نادرێت‪ ،‬ئێس���تا كێش��� ‌ه ‌‬ ‫دوزگون له‌گۆڕێدای���ه‌‪ ،‬دوزگون ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌گه‌ر پشكی پرۆژه‌كه‌م پێنه‌درێت ناچار‬ ‫ی زۆرم الی ‌ه‬ ‫شكات ده‌كه‌م‌و‪ ،‬ده‌ڵێت شت ‌‬ ‫له‌سه‌ر روش���دی ئه‌گه‌ر مافی خۆمم بۆ‬ ‫ی باڵوده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نه‌گێڕێته‌و‌ه هه‌مو ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێر ده‌ژی‌و ترس���ی هه‌ی ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی پێبگه‌ینێت‪.‬‬ ‫روشدی سه‌عید جاف زیان ‌‬ ‫ده‌ڵێت هه‌ر ش���تێكم به‌س���ه‌ربێت ئه‌وا‬ ‫ی به‌رپرسه‌و‬ ‫ی روشدی جاف لێ ‌‬ ‫كۆمپانیا ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندی���دار له‌هه‌رێم���ی‬ ‫الیه‌ن��� ‌‬ ‫‌كوردس���تان له‌و‌ه ئ���اگادار ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ فه‌یسبوكی‬ ‫ی هاوكارمان سه‌رتیپ‬ ‫رۆژنامه‌نوس ‌‬ ‫جه‌وهه‌ر(‪)sarteep jawhar‬‬ ‫وه‌رگیراوه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )350‬سێشه‌ممه‌ ‪2012/11/6‬‬

‫ئاگادارییه‌ك ‬ ‫له‌(كۆمپانیای یه‌ڵسا)وه‌‬ ‫كۆمپانیاكه‌م���ان رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ده‌س���ت ل ‌ه خاوه‌نێتی���ی ئیمتیازی گۆڤاری‬ ‫(سه‌رده‌می ژن) هه‌ڵده‌گرێت‪ ،‬بۆ ئاسۆس ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن (ناسراو به‌ ئاسۆس‬ ‫هه‌ردی)‪.‬‬ ‫گۆڤاری س���ه‌رده‌می ژن ب ‌ه ژمار‌ه (‪)579‬ی رۆژی ‪ 2012/5/30‬مۆڵه‌تی پێدراوه‌‌و‬ ‫سه‌رنووسه‌ره‌كه‌ی (چۆمان ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن)ه‌‪.‬‬ ‫كۆمپانیای یه‌ڵسا‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری نه‌خۆش له‌واڵتی ئه‌ڵمانیا‬

‫سوپاسنامە‬ ‫بەناوی بنەماڵەی خوالێخۆش���بوو (سابیری رەزێ)س���وپاس‌و پێزانینی خۆمان‬ ‫ئاڕاس���تەی ئ���ەو ئەو ک���ەس‌و بەڕێزان���ە دەکەین ک���ە هاوکاریی���ان کردین لە‬ ‫بەخاکسپاردن‌و پرسەکەماندا‪.‬‬ ‫بنەمەڵەی خوالێخۆشبوو سابیری رەزێ‬

‫ونبوون‬

‫ی (كاروان محەمەد ئەحمەد)‬ ‫ی ونب���وه‌ به‌ن���او ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژوور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناوی‌(جەبار حەسەن فەقێ ئەحمەد)‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫ی (فاروق حه‌م ‌ه ئەحمەد)هه‌ركه‌س‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بازركانی‌‪.‬‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ ژور ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناوی‌(رزگار مەحمود قادر) هه‌ركه‌س‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (س���یروان حەس���ەن مەولود)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫*ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوور ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (شوان مەجید ئەحمەد) هه‌ركه‌س‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوور ‌‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێه‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوین ‌ه‬ ‫ی (ئاراز حەمید محەمەد ) هه‌ركه‌س‬ ‫ی بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫*ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ( ش���وان مەجید‬ ‫ی ناس���نامه‌یه‌كی‌‪ /‬هاورده‌و ه���اورده‌كاران‪ /‬به‌ناو ‌‬ ‫*ونبون��� ‌‬ ‫ئەحمەد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆپرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (عوسمان حه‌مه‌ ساڵح‬ ‫ی ‪ +‬كارتی‌ زانیاری‌ به‌ناو ‌‬ ‫*ونبونی‌ پێناس���ی‌ پیره‌وه‌ر ‌‬ ‫مەحمود) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫دوژمن‪ ...‬پاشماوە‬ ‫دوژمنایەت���ی قۆناغێک���ی بااڵت���رە‬ ‫لەرکەبەرایەت���ی‪ .‬رکەبەرایەتی مەرج نییە‬ ‫ببێت���ە دوژمنکاریی‪ ،‬ب���ەاڵم دوژمنایەتی‬ ‫دەش���ێت بگۆڕێت ب���ۆ رکەبەرایەتی‪ .‬دوو‬ ‫تیپ���ی وەرزش دوژمنی یەکتر نین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫رکەب���ەرن‪ ،‬حیزبەکان لەکاتی هەڵبژاردندا‬ ‫رکەب���ەرن‪ ،‬ش���ارەکان‌و ھونەرمەن���دان‬ ‫کۆمپانی���اکان‌و ھتد رکەب���ەری یەکترن‪.‬‬ ‫ئ���ەم رکەبەرایەتییە نابێت���ە ھۆکارێک بۆ‬ ‫سڕینەوەی یەکتر‪ ،‬بەڵکو دەبێتە کایەیەک‬ ‫ب���ۆ ملمالن���ێ لەپێن���اوی باش���ترکردن‌و‬ ‫جوانترکردنی وێنەی خوددا‪ .‬بەهەمانشێوە‬ ‫دەش���ێت دوو دەوڵ���ەت پ���اش جەنگی‬ ‫خوێناوی���ش لەگەڵ یەکتر ئاش���تببنەوە‌و‬ ‫فۆرم���ی دوژمنکارییەکەی���ان ببێ���ت بە‬ ‫ملمالنێیەکی ئاشتییانە‪.‬‬ ‫کێش���ەی کولت���ووری ملمالن���ێ لەواڵتی‬ ‫ئێمەدا‪ ،‬چ لەئاس���تی حیزبی���دا بێت یان‬ ‫فیکری���ی‪ ،‬لەئیش���کالییەتی نەفیکردن‌و‬ ‫س���ڕینەوەو لەناوبردنی یەکت���ردا دەژی‪.‬‬ ‫ئ���ەم ملمالنێیانە رکەبەرایەتی یەکتر نییە‬ ‫لەس���ەر مەس���ەلەیەک کە بتوانێت لەناو‬ ‫ڕای گش���تیدا الیەنگرو نەیار دروستبکات‪،‬‬ ‫بەڵک���و دروس���تکردنی بەردەوامی وێنەی‬ ‫دوژمنەو دان بە یەکت���ردا نەنانە‪ .‬حیزبە‬ ‫دەس���ەاڵتدارەکان ئیم�ل�ای ش���وناس‌و‬ ‫وەزیف���ەو کاری ئۆپۆزیس���یۆن دەک���ەن‪،‬‬ ‫گەر ش���وێن‌و رۆڵی ئۆپۆزیس���یۆنیش بەو‬ ‫مەرجان���ە نەبێ���ت کە ئ���ەوان دایانناوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوا سوکوئاس���ان ش���وێنگەی دی���دگا‬ ‫رەخنەییەکان‌و ئۆپۆزیسیۆن لەرکەبەرێکی‬ ‫فیکری‌و سیاسییەوە دەکەن بە دوژمنێکی‬ ‫سیاس���یی‌و بە مەترسییەک بۆ ئاساییشی‬ ‫نەتەوەی���ی‪ .‬ئ���ەم نەخۆش���ییە لەن���او‬ ‫کایەی رۆشنبیریش���دا ب���ووە بە مۆدێل‪،‬‬ ‫کاتێک رۆش���نبیر لەالیەک���ەوە تێڕوانینە‬ ‫دوالیس���تییەکانی خۆی وەکو هەقیقەت‌و‬ ‫درۆ نماییشدەکات‌و دەیانکات بە پێوەر بۆ‬ ‫رۆشنبیربوون‌و لەالیەکی تریشەوە وەزیفەی‬ ‫فیک���ر لەش���وێنگەو دۆخی س���ایکۆلۆژی‬ ‫خۆیەوە دەستنیش���اندەکات وەک ئەوەی‬ ‫ی���ەک مۆدێل لەرۆش���نبیرو یەک پێناس‌و‬ ‫یەک وەزیفەو خەس���ڵەتی سایکۆلۆژی بۆ‬ ‫ئ���ەو بوونەوەرە هەبێ���ت‪ ،‬کە ئەویش ھی‬ ‫ئ���ەوە‪ .‬ملمالنێکانی کۆمەڵ���گای ئێمە بە‬ ‫ملمالنێ سیاسی‌و رۆش���نبیرییەکانییەوە‬ ‫هەڵگری هەموو ئەو رەگەزە ناشیرینانەن‬ ‫کە ه���ەر الیەنێک ئەوی ت���ر دەخاتە ژێر‬ ‫پرس���یارەوە‪ ،‬هەر الیەنە نەف���ی ئەویتر‬ ‫دەکات‌و ک���ەس دان بەویت���ردا نانێ���ت‪.‬‬ ‫کولت���ووری گفتوگۆ بووە ب���ە کولتووری‬ ‫هەڕەش���ەی پەراوێزخستن یان ستاییشی‬ ‫پەراوێزگەرایی‪ .‬لەکۆمەڵگای ئێمەدا دوژمن‬ ‫نەماوە‪ ،‬چونکی هەموو دوژمنایەتی یەکتر‬ ‫دەکەن‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫چه‌ند سه‌رنج و ره‌خنه‌یه‌ك له‌سه‌ر كتێبی‌ ـ په‌روه‌رده‌ی‌ ئیسالمی‌‌و ئاینناسی‌ ـ پۆلی‌ دوانزه‌می‌ ئاماده‌یی‌‬ ‫ئازاد فاتح حەمەکەریم‬ ‫بۆ به‌ڕێزان وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ ئاماده‌كردنی‌ بابه‌ت‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ به‌وته‌ی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌نگاوێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ ن���اوه‌ به‌دانان���ی‌‬ ‫پڕۆگرام���ی‌ نوی���ێ‌ بابه‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و ئاینناس���ی‌ پۆل���ی‌ دوانزه‌می‌‬ ‫ئاماده‌یی‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هه‌نگاوێكی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫له‌ب���واری‌ وتن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م بابه‌ت���ه‌ چونكه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆیان پڕۆگرامی‌ پێشوی‌ (ئاین)‬ ‫ی‌ پۆلی‌ دوانزه‌می‌ ئاماده‌یی‌ كالس���یكی‌‌و‬ ‫كۆنه‌‪ .‬ئه‌مه‌ پێش���ه‌كی‌ كتێب���ه‌ تازه‌كه‌یه‌‬ ‫كه‌ خۆی‌ له‌ڕاس���تیدا ئه‌م وتانه‌ زۆر دورن‬ ‫له‌راس���تییه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ پڕۆگرام���ی‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ نوێیه‌ زۆر كالسیكی‌‌و قورستره‌ بۆ‬ ‫قوتابی���ان‌و خوێن���دكاران‪ .‬چونكه‌ ده‌بێت‬ ‫قوتاب ‌ی له‌پۆل���ی‌ دوانزه‌م دێڕ به‌دێڕی‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ت���ه‌ له‌به‌ر بكات ك���ه‌ زیاتر له‌ (‪)130‬‬ ‫الپه‌ڕه‌ی���ه‌‪ .‬ئای���ا ئه‌مه‌ كالس���یكی‌‌و كۆنه‌‬ ‫یان بابه‌تی‌ پێش���وتر؟ هه‌روه‌ها لێره‌دا بۆ‬ ‫لیژنه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌سه‌لمێنم كه‌ ده‌بێت‬ ‫قوتابی���ان ئه‌م كتێبه‌ دێ���ڕ به‌دێڕی‌ له‌به‌ر‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ـ له‌خاڵی‌ سێیه‌می‌ رێنوێنی‌‌و ئاسانكاری‌‬ ‫بۆ مامۆستایان كه‌ له‌پێشه‌كی‌ كتێبه‌كه‌دا‬ ‫هاتوه‌ ده‌لێت‪:‬‬ ‫"مه‌به‌س���ت له‌دانان���ی‌ ئ���ه‌م پڕۆگرامه‌‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ له‌به‌ركردنه‌ كه‌ ش���ێوازێكی‌‬ ‫كالس���یكی‌ كۆن���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها واباش���تره‌‬ ‫پرس���یاره‌كانی‌ تاقیكردن���ه‌وه‌كان هه‌ڵه‌و‬ ‫راست‌و راستكردنه‌وه‌و هه‌ڵبژاردنی‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫راس���ت بێت"‪ .‬لێره‌دا پرس���یار له‌لیژنه‌ی‌‬ ‫دانانی‌ ئه‌م كتێبه‌ ده‌كه‌م‌و ده‌لێم ئه‌م خاڵه‌‬ ‫لێكدانه‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌یت زۆر هه‌ڵــه‌یه‌‪ ،‬نازانم‬ ‫چۆن هه‌ستتان پێنه‌كردوه‌‪ ،‬یان ئێوه‌ ته‌نها‬ ‫مه‌به‌س���تتان ئه‌وه‌یه‌ بڵێ���ن پڕۆگرامێكی‌‬ ‫تازه‌مان داناوه‌؟ به‌ڕێزان هه‌ڵه‌كه‌ لێره‌دایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێوه‌ وه‌كو له‌خاڵی‌ سێیه‌م هاتوه‌و‬ ‫ده‌ڵێن مه‌به‌ستمان نه‌هێشتنی‌ له‌به‌ركردنه‌‪،‬‬ ‫باشه‌ ئه‌گه‌ر پرسیار به‌هه‌ڵبژاردن‌و راست‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بێ���ت‪ ،‬ئای���ا ئه‌مه‌ ئ���ه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت‬

‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ قوتابی���ان وه‌اڵمی‌ راس���ت‬ ‫بزان���ن ده‌بێت دێ���ڕ به‌دێڕی‌ ئ���ه‌م كتێبه‌‬ ‫له‌به‌ربكه‌ن‪،‬چونك���ه‌ كاتێك پرس���یار به‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ بێت ده‌بێت قوتابی‌ بزانێت ئه‌م‬ ‫پرس���یاره‌ له‌كوێی‌ كتێبه‌كه‌دایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌اڵمی‌ گونج���اوی‌ بۆ دیاری‌ بكات‪،‬چونكه‌‬ ‫رسته‌كان له‌كتێبه‌كه‌دان‌و ده‌بێت به‌گوێره‌ی‌‬ ‫وه‌اڵمی‌ بابه‌ته‌كه‌ وه‌اڵم بدرێنه‌وه‌‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌‬ ‫شێوازێكی‌ زۆر كۆنترو كالسیكی‌‌و قورستتر‬ ‫نییه‌؟ نازانم ئه‌م لیژنه‌ به‌ڕێزه‌ راو پێشنیازی‌‬ ‫چه‌ند پس���پۆڕی‌ ئه‌م بواره‌ی‌ وه‌رگرت؟ كه‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌لێم له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌‬ ‫كه‌س ئاگاداری‌ ئ���ه‌م پڕۆگرامه‌ نه‌بوه‌ به‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیارانیش���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم لیژنه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ده‌ڵێ���ت چه‌ندی���ن لێكۆلینه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌یدان���ی‌ ك���راوه‌ له‌الیه‌ن پس���پۆڕانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وابوایه‌ ده‌پرسم‪ ،‬بۆچی‌ ناوی‌ ته‌نها‬ ‫یه‌ك كه‌س���ی‌ پس���پۆڕو ئاماده‌كاری‌ ئه‌م‬ ‫كتێبه‌ نه‌نوسراوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ناوی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫لیژنه‌كه‌ش دیاری‌ نه‌ك���راوه‌؟ به‌بڕوای‌ من‬ ‫ئه‌مه‌ شتێـكی‌ نامۆیه‌ ناوی‌ نوسه‌ری‌ كتێب‬ ‫دیار نه‌بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫كه‌س خۆی‌ ناكات به‌خاوه‌نی‌ كه‌مو كوڕیی‌‬ ‫ئه‌م كتێبه‌‪.‬‬ ‫ له‌خاڵی‌ سێیه‌می‌ رێنوێنی‌ مامۆستادا‬‫هاتوه‌و ده‌ڵێت‪" :‬نابێت له‌تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫پرس���یاری‌ قورس بهێنرێت���ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫قوتابی‌ نه‌ترس���ێت"‪ .‬له‌خاڵی‌ شه‌ش���ه‌می‌‬ ‫هه‌م���ان رێنوێنی���دا ده‌ڵێت‪" :‬پێویس���ته‌‬ ‫مامۆس���تایان بایه‌خ بده‌ن به‌و پرس���یارو‬ ‫گفتوگۆیان���ه‌ی‌ له‌كۆتایی‌ ه���ه‌ر وانه‌یه‌ك‬ ‫هاتووه‌"‪ .‬ئایا ئه‌م دو خاڵه‌ دژبه‌یه‌ك نین‬ ‫به‌ڕێزانی‌ لیژنه‌؟ چونكه‌ ئێوه‌ وه‌كو لیژنه‌ی‌‬ ‫دانانی‌ ئه‌م كتێبه‌ له‌كۆتایی‌ هه‌مو وانه‌یه‌ك‬ ‫كۆمه‌ڵێك پرس���یارتان دان���اوه‌ كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫پێویس���ته‌ مامۆس���تایان بایه‌خی‌ پێبده‌ن‬ ‫وه‌كو له‌خاڵی‌ شه‌ش���داهاتوه‌‪ ،‬بڕواننه‌ ئه‌م‬ ‫سه‌یروسه‌مه‌ره‌یه‌ پرسیاره‌كان دیاریكراوه‌‬ ‫كه‌ مامۆستا بایه‌خی‌ پێبدات له‌خوێندكاری‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬كه‌چی‌ له‌خاڵی‌ س���ێیه‌مدا ده‌ڵێن‬ ‫با پرس���یار س���وك بێت‪ ،‬باش���ه‌ خۆتان‬ ‫پرس���یارتان دیاریكردوه‌ چۆن مامۆس���تا‬

‫بزانێت سوكه‌ یان قورس؟ ئایا به‌ڕای‌ ئێوه‌‬ ‫ئه‌مه‌ راسته‌؟‬ ‫ـ ئه‌م لیژنه‌ به‌ڕێزه‌ ده‌ڵێت مه‌به‌س���تمان‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ له‌به‌ركردنه‌ وه‌كو باسمانكرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و پرس���یارانه‌ی‌ ده‌ڵێن پێویس���ته‌‬ ‫مامۆس���تایان بایه‌خی‌ پێب���ده‌ن زیاتر له‌‬ ‫(‪ )65‬پرس���یاره‌ هیچ كام له‌م پرسیارانه‌‬ ‫وه‌اڵمی���ان له‌(‪ 5‬بۆ ‪ )6‬دێ���ڕ كه‌متر نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ش���ڵێن وانییه‌ بفه‌رمون له‌الپه‌ڕه‌‬ ‫(‪ )81‬پرسیاركراوه‌و ده‌ڵێت‪" :‬ده‌رئه‌نجامی‌‬ ‫بنه‌مای‌ یه‌كس���انی‌ گ���ه‌ل‌و نه‌ت���ه‌وه‌كان‬ ‫له‌ڕوانگه‌ی‌ ئیس�ل�امه‌وه‌ چی���ن؟" وه‌اڵمی‌‬ ‫ئه‌م پرس���یاره‌ له‌الپه‌ڕه‌ (‪ )80‬دا به‌ (‪)6‬‬ ‫خاڵ دراوه‌ته‌وه‌‪ .‬زۆربه‌ی‌ پرس���یاره‌كانیش‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ دانراوه‌و له‌هه‌ندێك شوێندا‬ ‫ده‌ڵێت به‌ڵگه‌ بهێنه‌وه‌ بۆ قس���ه‌كه‌ت‪ ،‬ئایا‬ ‫ئاوا مه‌به‌س���تتانه‌ قوتابی‌ دوربخه‌نه‌وه‌ له‌‬ ‫له‌به‌ركردن یان وشه‌كانتان ته‌نها زاره‌كی‌‌و‬ ‫بێ‌ كرداره‌‪.‬‬ ‫ـ لیژنه‌كه‌ له‌م كتێبه‌دا باس���ی‌ (ئاینی‌‬ ‫كاكه‌یی‌‌و بوزی‌‌و هندۆسی‌) ده‌كات‪ ،‬نازانم‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ كام زان���ا و كام س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ئاینن به‌اڵم له‌وانه‌ی���ه‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ ئه‌م كتێبه‌ مس���وڵمان نه‌بن ئه‌گه‌ر‬ ‫وانه‌بێ���ت چۆن ده‌ڵێن ئاین���ن؟ هه‌روه‌ها‬ ‫له‌پێش���ه‌كیدا هاتوه‌ ده‌ڵێت‪" :‬مه‌به‌ستمانه‌‬ ‫قوتابی���ان زانیارییان هه‌بێت له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫ئاینانه‌و شوێن كه‌وتویان له‌هه‌رێم‌و عێراق‪،‬‬ ‫بیس���توومانه‌ له‌هه‌رێ���م كاكه‌ی���ی‌ هه‌بێت‬ ‫به‌اڵم تاكو ئیس���تا نه‌مانبیستوه‌ (بوزی‌‌و‬ ‫هندۆسی) له‌هه‌رێم هه‌بن‪ ،‬مه‌گه‌ر حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م ئ���اره‌زوی‌ هاورده‌كردنیان بكات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستیشتانه‌ قوتابیان زانیارییان‬ ‫هه‌بێ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م به‌ن���او ئاینانه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا به‌ڕێزان واباش���تره‌ ك���ه‌ بكرێت به‌‬ ‫نامیلكه‌یه‌ك���ی‌ بچوك له‌پۆل���ی (‪10‬ـ‪)11‬‬ ‫ی‌ ئاماده‌یی‌ بخوێنرێ���ت‪ .‬چونكه‌ ئێمه‌ با‬ ‫خۆم���ان بێئاگاو نه‌زان نه‌كه‌ین كه‌ قوتابی‌‬ ‫له‌ پۆلی‌ (‪)12‬ئاماده‌یی‌ تاكه‌ مه‌به‌س���تی‌‬ ‫نمره‌ هێنانه‌ نه‌ك زانیاری‌ وه‌رگرتن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر ده‌شڵێن مه‌به‌س���تمان زانیارییه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫باش���ه‌ به‌اڵم ئه‌وكات نابێت داخڵ بێت بۆ‬

‫تاقیكردنه‌وه‌ی‌ گشتی‌ چونكه‌ ئه‌گه‌ر داخڵ‬ ‫بێ���ت قوتاب���ی به‌ناچاری‌ پێویس���ته‌ ئه‌م‬ ‫كتێبه‌ له‌به‌ربكات ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ وه‌اڵمه‌كانی‌‬ ‫گونجاوبێت له‌گه‌ڵ بابه‌ته‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك‬ ‫وتمان تاكه‌ مه‌به‌س���ت هێنانی‌ نمره‌یه‌ الی‌‬ ‫هه‌مو یه‌كێك له‌ رۆڵه‌كانمان‪.‬‬ ‫ـ ئه‌و پێش���ه‌كییه‌ی‌ له‌م كتێبه‌دا هاتوه‌‬ ‫هه‌مان پێش���ه‌كی‌ كتێب���ی‌ (ئاین)ی‌ پۆلی‌‬ ‫(‪10‬ـ‪ )11‬ئاماده‌ی���ی‌‌و هه‌م���ان رێنوێنییه‌‪،‬‬ ‫نازانم ئه‌م لیژنه‌یه‌ له‌بیریان چوه‌ خوێندن‬ ‫له‌م قۆناغانه‌دا جیاوازه‌ چونكه‌ پۆلی‌ (‪)12‬‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ گش���تی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتایش���دا ده‌ڵێم ئه‌م كتێبه‌ زۆر دوره‌‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌ی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬به‌ڵكو نزیكتره‌ له‌(‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ نیشتمانی‌ )‪ ،‬گه‌ر ده‌ڵێن وانییه‌‬ ‫باشه‌ ئه‌مه‌ چ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ له‌الپه‌ڕه‌ (‪ )28‬دا‬ ‫هات���وه‌‪" :‬خه‌مۆكی‌ چیی���ه‌‪ ،‬هۆكاره‌كانی‌‬ ‫خه‌مۆكی‌‪ ،‬جۆره‌كانی‌ خه‌مۆكی‌‪ ،‬نیگه‌رانی‌‪،‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ خه‌مۆك���ی‌‌و نیگه‌رانی‌"‪ .‬ئایا‬ ‫ئه‌مه‌ (علم النفس) نییه‌؟ ئه‌م پرس���یارانه‌‬ ‫هه‌م���و وه‌اڵمدراونه‌ته‌وه‌ له‌كتێبه‌كه‌دا‪ ،‬یان‬ ‫دانانی‌ وێنه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و هه‌ڵبژاردن‪ ،‬یان‬ ‫مانای‌ ئ���ه‌م زاراوانه‌ چین؟ ی���ان مێژو و‬ ‫دابونه‌ریت‪ ،‬یان گرنگی‌ كه‌لتور‪ ،‬من ده‌پرسم‬ ‫ئایا هه‌ن���گاوه‌ گرنگه‌كه‌ت���ان له‌گۆڕینی‌‬ ‫پڕۆگرامه‌ك���ه‌ تێكه‌ڵكردن���ی‌ بابه‌ته‌كان���ه‌‬ ‫له‌كتێبــه‌ك���ه‌دا؟ باش���تروایه‌ ناوی‌ بنرێت‬ ‫(رۆشنبیر ‌ی گشتی‌)‪ .‬له‌ كۆتایدا داواكارم‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌و لیژنه‌ی‌ دانانی‌ ئه‌م‬ ‫كتێبه‌ كه‌نادیارن‌و كه‌س نازانێت كێن‪ ،‬چاو‬ ‫بخشێننه‌وه‌ به‌م پڕۆگرامه‌ به‌ناو نوێیه‌دا كه‌‬ ‫ناوو ناونیش���انی‌ زۆر دورن له‌یه‌كتر‪ .‬دوای‌‬ ‫تێپه‌ڕبونی‌ مانگێك به‌سه‌ر خوێندندا ئینجا‬ ‫گه‌یش���تۆته‌ ده‌س���ت قوتابی‌‪ ،‬ئایا قوتابی‌‬ ‫گوناهی‌ چییه‌ ئه‌م كتێبه‌ (‪)130‬الپه‌ڕه‌ییه‌‬ ‫له‌دوای‌ مانگێك له‌ده‌ستپێكردنی‌ خوێندن‬ ‫له‌به‌ربكات؟!‬ ‫تێبینی‪ :‬لەژمارەی رابردوودا‬ ‫ئەم بابەتە بە هەڵە دابەزیوە‪ ،‬لەبەرئەوە‬ ‫دوبارە کرایەوە‪.‬‬

‫ئایا ئۆردوگانییەت مۆدێلێکی نوێیە؟‪ ...‬پاشماوە‬ ‫گووتارێک پێشتر لە مۆدێلە عەرەبی‌و‬ ‫فارسییەکەیدا بینیمان‪ ،‬ئۆردوگان هیچ‬ ‫ش���تێکی جەوهەریی نییە بیخاتە سەر‬ ‫ئەم دوو مۆدێلە‪ ،‬جگە لەوەی چینێکی‬ ‫ئەس���تووری مەکیاجیان بخاتە س���ەر‌و‬ ‫هەوڵبدات بۆ خزمەتک���ردن بەو خودە‬ ‫ناسیونالیستە هەاڵوس���او‌و پڤکردوەی‬ ‫تورک ئامادەیانبکاتەوە کە دیکتاتۆرێکی‬ ‫وەک ئەتاتورک سەوزیکردوە‪ .‬وەزیفەی‬ ‫س���ەرەکی ئۆردوگان پێکۆڵکردن‌و رێگا‬ ‫خۆش���کردنە ب���ۆ جێبەجێکردن���ی ئەو‬ ‫خەونە لەڕێگای لەیادکردن‌و سڕینەوەی‬ ‫ڕابوردوە خوێناوییەکەیەوە‪ .‬ئۆردوگان‬ ‫وەک هەم���وو ئەتاتورکییەکان���ی ت���ر‪،‬‬ ‫پایەکان���ی گووتارەک���ەی لەس���ەر بە‬ ‫فریشتە شوبهاندنی تورکیا ڕادەگرێت‌و‬ ‫وەک هەموو ئسوڵییەکیش کە ناوێرێت‬ ‫سەیری مێژووی ڕاستەقینە ئیمانی خۆی‬ ‫بکات بە فریشتە ش���وبهاندنی ئیسالم‬ ‫«ن���ەوەک دیموکراتیزەکردنی» دەکاتە‬ ‫ئامانج���ی خ���ۆی‪ .‬لۆژیکی ئ���ۆردوگان‬ ‫لۆژیکی هەموو فاش���ی‌و ڕاسیستەکانی‬ ‫دونیایە‪ ،‬ئۆردوگان لەس���ەر ئەو بابەتە‬ ‫ئیشدەکات کە تورک‌و ئیسالم بەجەوهەر‬ ‫باش���ن‪ ،‬لەبەرئەوە هەرچییەکیش ئەم‬ ‫دووانە بیکەن ناکرێت خراپ بێت‪ .‬پایەی‬ ‫مۆدێلی ئۆردوگانی لەسەر دروستکردنی‬ ‫وێنەی فریش���تەیەک دروس���تبووە کە‬ ‫ناوی «تورکی موس���ڵمانە»‪ .‬س���اڵی‬ ‫‪ 2009‬ک���ە هات بۆ کۆڵن ئارینا‪ ،‬لەوێ‬ ‫ڕوون ئ���ەو نی���گارە فریش���تەییەی بە‬ ‫تورکان بەخشی «مرۆڤی تورک بۆ هەر‬ ‫جێگای���ەک بچێت‌و ڕوو لە هەر کوێیەک‬

‫بکات‪ ،‬تەنیا خۆشەویستی‌و هاوڕێيەتی‌و‬ ‫هێمنی‌و ئاس���ایش لەگەڵ خۆی دەبات‪،‬‬ ‫کین���ە وش���ەڕانگیزی ئەخالق���ی ئێمە‬ ‫نەب���ووە»‪ .‬ئەم���ە قس���ەی پیاوێک���ە‬ ‫زیندانەکانی واڵتەک���ەی لێوان لێوە لە‬ ‫بەندی سیاسی‪ ،‬واڵتێک تائێستا وشەی‬ ‫کوردس���تان تێیدا قەدەغەیە‌و خەڵکی‬ ‫لەسەر دەگیرێت‌و ئەشکەنجە دەدرێت‪.‬‬ ‫لەس���ەردەمی جەنگدا کە فاش���یزمی‬ ‫عێراقی لە ترۆپکی س���ەرکەوتنەکانیدا‬ ‫بوو‪ ،‬سەدام حوسەین سەرکەوتنەکانی‬ ‫خۆی‪ ،‬بە سەرکەوتنی هەموو عەرەب‌و‬ ‫موسڵمانان دەزانی‪ ،‬بەشێکی جەوهەری‬ ‫ئەخالق���ی هەم���وو فاشس���تییەک‬ ‫ئەوەی���ە ڕەهەندێک���ی گەردونی بدات‬ ‫بەس���ەرکەوتنەکانی خ���ۆی‪ ،‬ئۆردوگان‬ ‫وەک موتربەکەری ئەخالقی فاش���ییەت‬ ‫ب���ە ئەخالقی س���وڵتانەکان‌و ئەخالقی‬ ‫ئەتاتورکی ل���ەم ڕەهەندە خورافییەش‬ ‫بێب���ەش نیی���ە‪ ،‬ئ���ەو س���ەرکەوتنی‬ ‫خۆی بەس���ەرکەوتن بۆ بەش���ەرییەت‬ ‫لەقەڵەم���دەدات‪ .‬س���اڵی پ���ار کە لە‬ ‫هەڵبژاردنەکاندا سەرکەوتنی بەدەستهێنا‪،‬‬ ‫ڕەهەندێکی ئەفسانەیی بەم سەرکەوتنە‬ ‫بەخش���ی‌و گووتی «ب���اوەڕم پێبکەن‪،‬‬ ‫ئەمڕۆ ئەستەنبول چەند سەرکەوتووبوو‬ ‫س���ەراییڤۆش ئەوەندە سەرکەوتووبوو‪،‬‬ ‫ئيزمیر چەند سەرکەوتووبوو بەیروتیش‬ ‫ئەوەندە سەرکەوتووبوو‪ ،‬ئەنقەرە چەند‬ ‫سەرکەوتووبوو دیمەش���قیش ئەوەندە‬ ‫سەرکەوتووبوو‪ ،‬ڕامەاڵ‌و نابلوس‌و غەزە‌و‬ ‫کەناری ڕۆژئاوا‌و قودس وەک دیاربەکر‬ ‫س���ەرکەوتوو بوون»‪ .‬ئۆردوگان تەنیا‬

‫تورکێکی باش نییە کە دینێکی باش���ی‬ ‫هەیە‪ ،‬بەڵک���و س���ەرکەوتنی بەبڕوای‬ ‫خۆی سەرکەوتنی هەموو شارو دێیەکی‬ ‫خۆرهەاڵتە‪ .‬ئەمە عەقڵی س���وڵتانێکی‬ ‫عوسمانییە کە تا ئێس���تا شوێنەکانی‬ ‫ت���ر وەک ویالیەتی تایب���ەت بە خۆی‬ ‫تەماش���ادەکات‪ .‬ئ���ەو نمون���ەی ئ���ەو‬ ‫پیاوە دیماگۆگیی���ە گەورانەی مێژووە‬ ‫ک���ە بەتورکەکان دەڵێ���ت‪ :‬من هاتووم‬ ‫تورکی���ا ڕزگاربکەم‪ ...‬بە س���وننەکان‬ ‫دەڵێ���ت‪ ،‬هاتووم س���ووننە لەدەس���ت‬ ‫شیعە ڕزگاربکەم ‪ ...‬بە ئەوروپییەکان‬ ‫دەڵێ���ت هات���ووم دیموکراس���ییەت‬ ‫ڕزگاربک���ەم‪ .‬دواجاری���ش لەئەڵمانی���ا‬ ‫هەمان ئ���ەو دیماگۆگییەت���ەی نواند‪،‬‬ ‫ئەو لە بەرلین���ەوە بەتورکەکان دەڵێت‬ ‫«بڕۆن ئیش���ەکانی فزول���ی‪ ،‬موحەمەد‬ ‫عاکیف ئارسۆی‪ ،‬یەحیا کەمال بەیاتلی‪،‬‬ ‫نەجی���ب فازیل بخوێنن���ەوە»‪ .‬نەجیب‬ ‫فازیل خاوەنی بێرۆک���ەی دامەزراندنی‬ ‫دەس���ەاڵتێکی گ���ەورەی ئیس�ل�امییە‬ ‫لەخۆرهەاڵت بەس���ەرکردایەتی تورکیا‪.‬‬ ‫ئارس���ۆی نوسەری س�ڵ�اوی کۆماریی‬ ‫وس���رودی نەتەوەیی تورک���ە‪ ،‬بەیاتلی‬ ‫یەکێک���ە ل���ە ش���اعیرە دینیی���ەکان‌و‬ ‫دیپلۆماتەکانی دەوڵەتی ئەتاتورکی‪ ،‬لە‬ ‫ستایش���چییەکانی ڕۆحی نەتەوەگەرای‬ ‫تورکییە کە وەک جەوهەرێکی دارێژراو‬ ‫لە عارەق‌و فرمێس���ک تەماشایدەکات‪.‬‬ ‫بەاڵم ه���ەر لەوێوە‌و بۆئ���ەوەی وێنەی‬ ‫خۆی وەک سەرکردەیەکی یۆنفرسالیش‬ ‫زیانی ب���ەر نەکەوێت‪ ،‬ل���ە هەمانکاتدا‬ ‫دەڵێت ب���رۆن «هیگل‌و کانت‌و گۆتەش‬

‫بخوێنن���ەوە»‪ ...‬بێئ���ەوەی دەرک���ی‬ ‫جیاوازی ئەو فەرهەنگە بکات کە کانت‬ ‫دروس���تیدەکات‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی نەجیب‬ ‫فازڵ بانگەشەی بۆ دەکات‪.‬‬ ‫کێش���ەی س���ەرەکی ئۆردوگانییەت‪،‬‬ ‫وەک کێش���ەی هەموو سیاس���ییەکانی‬ ‫تری خۆرهەاڵت‌و وەک زۆر لەسیاسییە‬ ‫گەورەکان���ی کورد ئەوەی���ە‪ ،‬ژێرخانی‬ ‫فیک���ری‌و زانس���تیان تەنی���ا بەالغەتی‬ ‫درۆک���ردن‌و چەندڕووی���ی ڕایگرتووە‌و‬ ‫هیچ���ی ت���ر‪ .‬ڕەنگ���ە جیاوازییەکەی‬ ‫ئ���ەوە بێت کە ئۆردوگان ئاش���کرا دان‬ ‫ب���ەو درۆیانەدا دەنێت‌و بەخۆش���ییەوە‬ ‫دەیان���کات‪ ،‬لەوس���اتەدا ک���ە وەزیری‬ ‫دادی تورکی دەیگ���ووت ‪ 680‬زیندانی‬ ‫کورد ل���ە مانگرتندان‪ ،‬ئ���ۆردوگان لە‬ ‫بەرلین دەیگووت « تەنیا یەک زیندانی‬ ‫سیاس���ی لە تورکی���ا مانیگرتووە»‪...‬‬ ‫ئەم جورئەتە گەورەیە لەسەر درۆکردن‬ ‫تەنی���ا الی دیکتاتۆرە گەورەکان هەیە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ���ۆردوگان هیچ کات ش���ەرمی‬ ‫لەدرۆکردن نەکردوە‪ ،‬بەتایبەت درۆکردن‬ ‫لەگ���ەڵ دیموکراس���ییەتدا‪ ،‬لەس���اڵی‬ ‫‪ 1997‬دا‌و لە گەرم���ەی پروپاگەندەی‬ ‫هەڵبژاردن���دا‌و بەس���وود وەگرت���ن لە‬ ‫قەس���یدەیەکی «زیا گۆێکاڵپ» «ئەو‬ ‫ک���وردە زازاکییەی خەڵک���ی دیاربەکر‬ ‫ک���ە بەباوک���ی ناس���یونالیزمی تورک‌و‬ ‫مامۆس���تای ئەتاتورک دەناس���رێت»‬ ‫گووت���ی «دیموکراس���ییەت ب���ۆ ئێمە‬ ‫تەنیا ش���ەمەندەفەرێکە سواریدەبین تا‬ ‫دەگەینە جێگای مەبەستمان‪ ،‬دوایئەوە‬ ‫ئیت���ر مزگ���ەوت پادگامان���ە‪ ،‬من���ارە‬

‫س���ەرەنێزەمانە‪ ،‬گومەزەکان کاڵومانە‌و‬ ‫ئیمانداران س���ەربازمانن»‪ .‬سەیر نییە‬ ‫ئ���ۆردوگان لە زیا گوێکاڵپ���ەوە ئیلهام‬ ‫وەربگرێت‪ ،‬ل���ە بنەڕەتدا ئ���ەو باوکی‬ ‫لێکدانی ئیس�ل�ام‌و تۆرانییەتە پێکەوە‪،‬‬ ‫ئایدۆلۆژیای گۆێکاڵپ وەک ئایدۆلۆژیای‬ ‫ساتع حوس���ەری‌و میش���یل عەفلەق‪،‬‬ ‫کە لەس���ەر لێکدانی ئیس�ل�ام‌و عروبە‬ ‫داڕێژراب���وو‪ ،‬پێکوڵک���ەری دەوڵەتی‬ ‫ئەتات���ورک بوو‪ ،‬ب���ەاڵم ئەتاتورک ئەو‬ ‫دیوە دینییەی گۆێکاڵ���پ وەرناگرێت‌و‬ ‫ئ���ۆردگان دێ���ت تەواویب���کات‪ .‬بۆیە‬ ‫ئۆردوگانیی���ەت ن���ەوەک مۆدێلێک���ی‬ ‫نوێ نییە‪ ،‬بەڵکو ش���ەرابێکی کۆنە لە‬ ‫شوشەیەکی کۆنیشدا‪.‬‬ ‫ئ���ۆردوگان ن���ەوەک مۆدێلێکی نوێ‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو ل���ە یەکدان‌و کۆبوونەوەی‬ ‫هەموو ئ���ەو ڕەهەن���دە تاریکانەی ناو‬ ‫مێ���ژووی خۆرهەاڵت���ە ل���ە پیاوێکدا‪،‬‬ ‫ک���ە ئاوێتەیەک���ە لەڕۆح���ی بەزی���وی‬ ‫ئیمپراتۆريیەتی عوس���مانی‪ ،‬لە کینەی‬ ‫ئەتاتورک���ی‪ ،‬لە کولتووری ژەنراڵەکان‪،‬‬ ‫لە ڕۆح���ی هەوکردوی ناسیونالیس���تە‬ ‫تورکەکان‪ ،‬لە سەفستائییەتی خواجا‌و‬ ‫فەقێ���کان‪ .‬هیچ ئاماژەیەک لە کردەوە‌و‬ ‫گووتاری ئۆردوگانیدا نییە پێمان بڵێ‪،‬‬ ‫ئ���ۆردوگان ڕزگارک���ەری تورکیای���ە لە‬ ‫کولتووری ناسیونالیس���تی وخوێناوی‬ ‫خ���ۆی‪ ،‬بەڵک���و هەم���وو ئام���اژەکان‬ ‫بەرەو ئەوەن کە ئەم پیاوە س���نتێزی‬ ‫فاش���ییەتی تورکییە کاتێک دەیەوێت‬ ‫هەم���وو ڕەهەندە جی���اوازو دژەکان لە‬ ‫یەک یەکەدا کۆبکاتەوە‪.‬‬

‫پسوڵه‌ی كاره‌باو چۆنێتی ئه‌ژماركردنی نرخی وزه‌ی كاره‌با‪ ...‬پاشماوە‬ ‫ئه‌گه‌ر لۆدی كارگه‌كانی چیمه‌نتۆ كه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی تێكڕایی‌و به‌به‌رده‌وامی‬ ‫(واته‌ له‌هه‌مو مانگه‌كانی ساڵدا) نزیكه‌ی‬ ‫‪ 110‬مێ���گاوات به‌كاردێنن له‌و بڕانه‌ی‬ ‫خشته‌كه‌ ده‌ربكه‌ین ئه‌وا ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫له‌مانگی ‪ 5‬دا (كه‌ خواس���تی كاره‌با‬ ‫به‌هۆی له‌باریی كه‌شوهه‌واوه‌ له‌وپه‌ڕی‬ ‫نزمیدای���ه‌) خواس���تی كاره‌ب���ا ته‌نها‬ ‫له‌سه‌دا (‪)55‬ی خواسته‌ له‌مانگی ‪12‬‬ ‫دا(كه‌ خواس���ت له‌وپه‌ڕی به‌رزیدایه‌)‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌س���ته‌ به‌كه‌ش‌و هه‌واوه‌‬ ‫ك���ه‌ واده‌كات هاواڵت���ی له‌مانگه‌كانی‬ ‫نیس���ان‌و ئای���ارو ئه‌یلول‌و تش���رینی‬

‫یه‌ك���ه‌م هۆكاره‌كانی س���اردكردنه‌وه‌و‬ ‫گه‌رمكردن���ه‌وه‌ به‌كارنه‌هێنێ���ت ك���ه‌‬ ‫وزه‌یه‌كی زۆری كاره‌بایان ده‌وێت‪.‬‬ ‫ئێس���تا كات���ی ئه‌وه‌ی���ه‌ نمونه‌یه‌ك‬ ‫بێنین���ه‌وه‌ ك���ه‌ تیای���دا رونده‌بێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌گونجێ���ت له‌هه‌ندێ���ك كاتدا‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی هاواڵتی بێت (له‌روی‬ ‫كۆی گشتی كرێی كاره‌باوه‌) كه‌ دوای‬ ‫س���ێ مانگ یان زیاتر پسوڵه‌ی كاره‌با‬ ‫بگاته‌ ده‌ستی هاوبه‌ش‪ .‬ئه‌گه‌ر ماڵێك‬ ‫جگه‌ له‌پێداویستییه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كان‬ ‫له‌مانگ���ی ش���وباتدا (ك���ه‌ مانگێكی‬ ‫س���ارده‌) دو س���پلیتی یه‌ك ته‌ن‌و نیو‬

‫(بۆ ‪ 10‬س���ه‌عات)و بۆیله‌رێك (بۆ ‪12‬‬ ‫س���ه‌عات) به‌كاربێنێت ئ���ه‌وا نزیكه‌ی‬ ‫‪ 1850‬یه‌كه‌ كارده‌كات كه‌ده‌كاته‌ بڕی‬ ‫‪ 60000‬دین���ار [(‪)15 × 15 × 30‬‬ ‫‪× 30( + )20 × 15 × 30( +‬‬ ‫‪ .])60 × 350( + )35 × 20‬ه���ه‌ر‬ ‫هه‌مان هاوبه‌ش له‌مانگی ئازاردا ئه‌گه‌ر‬ ‫سپلیته‌كانی ‪ 6‬سه‌عات‌و بۆیله‌ره‌كه‌ی‬ ‫ب���ۆ ‪ 10‬س���ه‌عات كارب���كات (به‌هۆی‬ ‫له‌باری كه‌ش‌و ه���ه‌واوه‌) ئه‌وا نزیكه‌ی‬ ‫‪ 1300‬یه‌ك���ه‌ كارده‌كات ‪ 30000‬دیناری‬ ‫بۆ دێته‌وه‌و له‌مانگی نیساندا پێشبینی‬ ‫ده‌كرێ���ت س���پلیته‌كان بۆ م���اوه‌ی ‪4‬‬

‫‪ 120‬رۆژ × ‪ 15‬یه‌ك���ه‌× ‪ 15‬دینار=‬ ‫س���ه‌عات‌و بۆیله‌ر ‪ 6‬سه‌عات كاربكات‬ ‫كه‌ ده‌كاته‌ نزیك���ه‌ی ‪ 900‬یه‌كه‌و بڕی ‪ 27000‬دینار‬ ‫‪ 120‬رۆژ × ‪ 15‬یه‌ك���ه‌ × ‪ 20‬دینار‬ ‫كرێكه‌ی ده‌كاته‌ نزیكه‌ی ‪ 16000‬دینار‪،‬‬ ‫وه‌ له‌مانگی ئایاردا پێشبینی ده‌كرێت = ‪ 36000‬دینار‬ ‫‪ 120‬رۆژ × ‪ 8.75‬یه‌ك���ه‌ × ‪35‬‬ ‫رۆژانه‌ س���پلیت به‌تێكڕایی ‪ 2‬سه‌عات‌و‬ ‫بۆیله‌ر ‪ 4‬س���ه‌عات كارب���كات نزیكه‌ی دینار = ‪ 36750‬دینار‬ ‫‪= 36750 + 36000 + 27000‬‬ ‫‪ 600‬یه‌كه‌ كاربكات‌و ته‌نها ‪ 10000‬دینار‬ ‫كرێ بدات‪ ،‬به‌مج���ۆره‌ له‌و ‪ 4‬مانگه‌دا ‪ 99750‬دینار‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌ بڵێین مه‌س���ه‌له‌ی نرخی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر مانگان���ه‌ پس���وڵه‌ی بۆ بێت‬ ‫‪ 116000‬دینار ده‌دات‪ .‬هه‌مان هاوبه‌ش وزه‌ی كاره‌ب���او وزه‌ ئه‌ڵته‌رناتیڤه‌كانی‬ ‫ئه‌گه‌ر ه���ه‌ر ‪ 4‬مانگه‌كه‌ی پێكه‌وه‌ بۆ تر قس���ه‌ی له‌وه‌ زیاتر هه‌ڵده‌گرێت و‬ ‫بێته‌وه‌ ئه‌وا ‪ 4650‬یه‌كه‌كه‌ی به‌مجۆره‌ پش���ت به‌خوا له‌داهاتودا له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫نوسینی ترمان ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌ژمارده‌كرێت‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ی حه‌مه‌ڕه‌شید‬ ‫ هاد ‌‬

‫ی‬ ‫ی هێز‌ه سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی چه‌ند تاڵ ‌ه ل ‌ه واڵتێكدا بژیت ك ‌ه زۆرب ‌ه ‌‬ ‫راس���تییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بن‪ ،‬چه‌ند س���ه‌خت ‌ه ك ‌ه ئه‌س���ته‌م بێ���ت جیاكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كتر ‌‬ ‫فۆتۆكۆپ ‌‬ ‫ی حیزبه‌كانی‌؛‬ ‫ئۆپۆزسیۆن له‌ده‌سه‌اڵت‪ ،‬چه‌ند به‌ئازار‌ه له‌هه‌رێمێكدا بیت زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌ه س���ته‌مكاره‌كان كه‌ره‌ست ‌ه ‌‬ ‫ێ چه‌ك ‌ه سواوو ئێكسپایه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫س��� ‌‬ ‫ی نه‌یاره‌كانی‌‪ ،‬واعیزێك‬ ‫ملمالنێیان بێت؛ جه‌الدێك بۆ ترساندن‌و ده‌مكوتكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕكابه‌ره‌كانی‌‪ ،‬ش���اعیرێك ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵته‌ك ‌هی‌‌و ته‌كفیركردن ‌‬ ‫بۆ ته‌زكیه‌كردن ‌‬ ‫ی سه‌روه‌رییه‌كانی!‬ ‫ده‌ربار بۆ ڕیابازیی‌‌و ستایشكردن ‌‬ ‫ی مام ‌ه حه‌مه‌و دكتۆر عه‌بدولستار‌و سه‌رده‌شت‬ ‫ێ بوو س���ۆران ‌‬ ‫ی دوێن ‌‬ ‫ئه‌ڵێ ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌‪ ،‬ئاخر ئه‌مان‬ ‫عوس���مان ش���ه‌هیدكران‪ ،‬له‌الی���ه‌ن پارێزه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خێزان ‌‬ ‫ی پاوانكراو ‌‬ ‫ی حه‌رام‌و زه‌و ‌‬ ‫له‌وتاره‌كانیاندا تخوبیان به‌زاندو به‌بازن ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م یاس���اواڵن ‌ه س���ه‌رۆك له‌بنه‌ماڵه‌و بنه‌ماڵ ‌ه‬ ‫فه‌رمان���ڕه‌وادا تێپه‌ڕین‪ ،‬ال ‌‬ ‫له‌پارت‌و پارت له‌ش���ۆڕش‌و شۆڕش له‌واڵت به‌شكۆتره‌‪ ،‬هه‌مووشیان له‌مرۆڤ‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬تایپ ‌‬ ‫ی ئه‌مان���دا ڕۆژنامه‌نووس یه‌ك تایپ��� ‌‬ ‫به‌نرخت���رن‪ ،‬له‌دنیابین ‌‬ ‫ی شۆك ده‌بن كاتێك‬ ‫ی ئه‌واندا‪ ،‬توش ‌‬ ‫ستایش‌و پیاهه‌ڵدان به‌س���ه‌روه‌رییه‌كان ‌‬ ‫ڕۆژنامه‌نووسێك ده‌بینن پێیان ده‌ڵێت‪( :‬ستۆپ)!‬ ‫ی هاوپه‌یمانێتی‌‌و‬ ‫ی نوێدای���ن‪ ،‬هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌م���ڕۆ له‌به‌رده‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كوردس���تان دژ به‌ڕۆژنامه‌نووس���ان‪،‬‬ ‫ی بنه‌ماڵ ‌ه سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگ��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ی پارت ‌ه سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫سه‌رس���ام مه‌ب ‌ه ك ‌ه بینیت كوڕوكاڵ ‌‬ ‫ی ش���ه‌ڕ‌ه ده‌نوك بن‌و سه‌ركرده‌كانیش���یان له‌س���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌خواره‌و‌ه خه‌ریك ‌‬ ‫ی بن‌و موو ب ‌ه نێوانیاندا نه‌چێت! ئێستا ئه‌وان‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی هاوسه‌رگیر ‌‬ ‫خه‌ریك ‌‬ ‫ی یه‌كن‪،‬‬ ‫ی حیزب له‌ژن‌و ژنخوازییه‌و‌ه خزم ‌‬ ‫ی سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ماڵ له‌یه‌كن‪ ،‬زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی دراوسێ‌‌و بگر‌ه پارت ‌ه نه‌یاره‌كه‌شیان‬ ‫به‌مه‌شه‌و‌ه نه‌وه‌ستان له‌گه‌ڵ حیزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌واندا‬ ‫ی ئێو‌ه له‌گه‌ڵ سه‌رۆكه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی حیزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بوون به‌خزم! به‌مه‌ش سه‌رۆك ‌‬ ‫ی (دوو په‌پول ‌ه‬ ‫ی وادا‪ ،‬كورد گوته‌ن ‌‬ ‫تاز‌ه (س���ه‌ر)و (بنی‌) یه‌كن! له‌حاڵێك��� ‌‬ ‫له‌ناو باخچه‌یه‌كدا بن‪ ،‬ئه‌گه‌ر نه‌چنه‌ پێستی‌ یه‌ك ده‌چن ‌ه خووی‌ یه‌ك)!‬ ‫ی‬ ‫هێرشكردن ‌ه سه‌ر ڕۆژنامه‌نووس (هیوا عوسمان) له‌الیه‌ن چه‌ند پاسه‌وانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌ناب ‌‬ ‫ی خێزان ‌‬ ‫ی ده‌س���تبردن بۆ بابه‌ت ‌‬ ‫ی حیزبه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌پاس���او ‌‬ ‫ئه‌میر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆخكرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌سته‌م ‌ه ك ‌ه كه‌ره‌سته‌كان ‌‬ ‫ی سه‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌میر‪ ،‬ئه‌و ڕاستییان ‌ه ‌‬ ‫ی پارت ‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌كان بێت‌و به‌ته‌نیا وشه‌یه‌ك‬ ‫كاركردنت هه‌مان كه‌ره‌ست ‌ه ‌‬ ‫ی جیاواز بۆ خۆت دروست بكه‌یت!‬ ‫شوناس ‌‬ ‫ی ئیسالمیش له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌یسه‌دا‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫دیسان به‌رخورد ‌‬ ‫ی ئه‌میردا‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر وه‌س���تانه؛ س���ه‌ره‌تا ل ‌ه ڕوونكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫جێگا ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫جۆرێك ل ‌ه شه‌رعییه‌ت ده‌ده‌ن به‌كاره‌كه‪ ،‬گوای ‌ه له‌سه‌ر سوكایه‌تیكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاسادا‪ ،‬ئه‌میر ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫بوو‌ه ب ‌ه هه‌ولێری‌! پاشان ل ‌ه سیناریۆیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كامێرادا هیوا ل ‌ه ئامێز ده‌گرێت! وه‌ك شه‌هیدكردن ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ له‌به‌رده‌م چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی چوار‌و ناردن ‌‬ ‫ی لق ‌‬ ‫ی پاسه‌وانه‌كان ‌‬ ‫ی جوانه‌مه‌رگ به‌ده‌ست ‌‬ ‫(ڕێژوان) ‌‬ ‫ی دیداره‌ك ‌ه وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ی بۆ ماڵه‌وه‌یان‌و په‌خشكردن ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كیمیاباران ‌‬ ‫ی شه‌هیدان ‌‬ ‫ی بنه‌ماڵ ‌ه ‌‬ ‫ی ژنێك ‌‬ ‫ی بارودۆخه‌كه‌! یان توڕەبوون ‌‬ ‫ئاسای ‌‬ ‫ی له‌ته‌له‌فزیۆنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ی عێراق‌و دواتر نیشاندانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌خانم ‌‬ ‫وه‌ك سوپاسگوزارێك‪...‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪www.‬‬

‫ریکالم‬

‫‪awene.com‬‬

‫ته‌حالوفێك‬ ‫دژ به‌ڕۆژنامه‌نووسان!‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪)*+-, ., /0./012+3204"+5‬‬

‫‪62(708920:)2!;<=3+1‬‬

‫"‪>)?@+A2!B"0‬‬

‫‪!:$#C<D5+;EF‬‬

‫&‪!"#$%‬‬

‫(‪'%‬‬

‫ﻫﺎﺑﻲ ﺑﻴﺮث داي‬ ‫اﻟﻨﺎﺟﺢ‬ ‫ﺳﻄﻮﺣﻲ‬ ‫ﺑﻖ اﻟﻜﺘﻜﻮت‬ ‫وز ﻋﻴﻨﻚ‬ ‫ﺑﻘﻮﺳﺔ‬ ‫ادي اﻟﺒﻴﻀﺔ‬

‫‪!""#"#$%"&$‬‬ ‫‪!""#"#$%"&%‬‬ ‫'&"‪!""#"#$%‬‬ ‫(&"‪!""#"#$%‬‬ ‫&&"‪!""#"#$%‬‬ ‫!&"‪!""#"#$%‬‬ ‫‪!""#"#$%"&#‬‬ ‫)&"‪!""#"#$%‬‬

‫ﻳﺎ ﺑﻨﺎت‬

‫ریکالم‬

‫چاپخانەی ئاوێنە‬ ‫بۆ چاپکردنی‪:‬‬ ‫کتێب‪ ،‬گۆڤار‬ ‫رۆژنامه‌‪ ،‬نامیلکه‬

‫‪07701471518‬‬ ‫‪)053(3210501‬‬ ‫‪)053(3210502‬‬