ژمارە 351

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)351‬‬ ‫سێشەممە ‪2012/11/13‬‬

‫دیسکۆ بە ئاشکرا کرایەوە‬

‫»»‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫چەندین کۆاڵن لەسلێمانی دادەخرێن‬

‫‪17‬‬ ‫‪612‬‬ ‫»»»»‬

‫دیسكۆ شوینی‌ سێكس‌و له‌شفرۆشیی‌ نیی ‌ه‬ ‫بەهۆی بەربەست دانان لەالیەن بەرپرسان‌و‬ ‫به‌ڵكو شوێنی‌ به‌یه‌كگه‌یشتن ‌ی هه‌ردو ره‌گه‌زه‌كه‌یه‌ بارەگای حیزبەکانەوە چەند کۆاڵنێک گیراوە‬

‫سه‌ردانەکەی نێچیرڤان بۆ تاران‬

‫پارتی‌ په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كانیشی‌ پاوانكردوه‌‬

‫»» ‪3‬‬

‫‪12‬‬ ‫»» ‪17‬‬

‫بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ ئۆپه‌راسیۆن ‌ی دیجل ‌ه‬ ‫كورد ئۆپه‌راسیۆنی‌ حه‌مرین دروست ده‌كات‬ ‫بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ ئۆپه‌راس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیجل���ه‌ی‌ حكومه‌تی‌ عێ���راق‪ ،‬نزیكه‌ی‌‬ ‫مانگێكه‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫له‌رێگای‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ سه‌رقاڵی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌ حه‌مرینن‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫تشرینی‌ یه‌كه‌مه‌وه‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ بڕیاریانداوه‌ س���ه‌كردایه‌تییه‌كی‌‬ ‫هاوبه‌ش له‌هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‌و ئاسایش‌و‬ ‫پۆلیسی‌ كه‌ركوك پێكبهێنن بۆ داكۆكی‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ ئ���ه‌و ناوچان���ه‌ی‌ پارێزگای‌‬ ‫كه‌رك���وك كه‌ به‌ناوچ���ه‌ جێناكۆكه‌كان‬ ‫ناسراون‌و به‌شێكن له‌خاكی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌‬ ‫ك���رد ك���ه‌ رۆژی‌ ‪6‬ی‌ تش���رینی‌ دوه‌م‬ ‫وه‌زی���ری‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ش���ێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫مس���ته‌فا‌و جێگره‌كه‌ی‌ ئه‌نوه‌ری‌ حاجی‌‬ ‫عوس���مان له‌ماڵی‌ پارێزگاری‌ كه‌ركوك‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كیان به‌ به‌رپرسه‌ كورده‌كانی‌‬ ‫ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی‌ پارێزگای‌ كه‌ركوك‬ ‫كردوه‌ بۆ پێكهێنانی‌ ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌‌و‬ ‫چۆنێتی‌ س���ه‌ركردایه‌تیكردن‌و پرچه‌ك‬ ‫كردن‌و پێدواویس���تییه‌ لۆجستییه‌كانی‌‬

‫ئه‌و هێزانه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ دروستكردنی‌ ئه‌و هێزه‌ زیاتر‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ به‌رگرییه‌ له‌دانیش���توانی‌‬ ‫كه‌رك���وك‌و ناوچ���ه‌ دابڕاوه‌كان���ی‌‬ ‫ت���ری‌ ئ���ه‌و پارێزگایه‌ له‌و ئیس���تفزاز‌و‬ ‫ده‌س���تدرێژیانه‌ی‌ له‌ ئێس���تاو ئاینده‌دا‬ ‫له‌الی���ه‌ن ئۆپه‌راس���یۆنه‌كانی‌ دیجله‌وه‌‬ ‫له‌دژیان ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌س���ه‌ركردایه‌تیكردنی‌ ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ل���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫ماڵی‌ پارێزگاری‌ كه‌ركوك���دا‪ ،‬چۆنێتی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیكردنی‌ ئ���ه‌و هێزان���ه‌‬ ‫رونكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچ���ی‌ هێ���زی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ له‌الیه‌ن وه‌زیری‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فاوه‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و جێگره‌كه‌ی‌ ئه‌نوه‌ری‌ حاجی‌‬ ‫عوسمان ده‌بێت‪ .‬هێزی‌ ئاسایشی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیش له‌ژێر فه‌رمان���ی‌ پارێزگاری‌‬ ‫كه‌ركوك د‪ .‬نه‌جمه‌دین كه‌ریمدا ده‌بن‪.‬‬ ‫هێزی‌ پۆلیس���یش له‌الیه‌ن لیوا جه‌مال‬ ‫تاهیر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ كه‌ركوكه‌وه‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ ‬ ‫نمایشی سەربازی ئۆپەراسیۆنی دیجلە‬

‫دەربارەی مرۆڤی تەواو‬ ‫بۆچی‌ منداڵی ئێمە موساو‬ ‫عیساو بودا نەناسێت؟‬

‫»» ‪2‬‬

‫»» ‪5‬‬

‫»» ‪18‬‬

‫رەخنە لەعەلمانیەت‪...‬‬ ‫دیموکراسیەت یان عەلمانیەت؟ »» ‪12‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬کاروان ساڵحی‬

‫تاڵه‌بانی هیچ نامه‌یه‌کی بۆ مالیکی نه‌ناردوه‬ ‫لــــه‌میان����ه‌ی ملمالنێ����ی نێ����وان‬ ‫س����ـه‌رکردایه‌تی ک����ورد‌و مالیک����ی دا‬ ‫هه‌ندێ����ک میدیا باڵویان ک����رده‌وه‌ که‌‬ ‫تاڵه‌بان����ی له‌س����ه‌ر نیگه‌رانییه‌کان����ی‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌غ����دا نامه‌یه‌کی نهێنی بۆ‬ ‫مالیکی ناردوه‪ ‌،‬به‌اڵم سه‌رچاوه‌یه‌کی‬ ‫ئ����اگادار ئ����ه‌و زانیارییان����ه‌ ب����ه‌درۆ‬ ‫ده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌رچاوه‌یه‌کی‬ ‫ئاگادار نزیک له‌یه‌کێتی نیش����تیمانی‬ ‫کوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند که‌‬

‫تاڵه‌بان����ی هیچ نامه‌یه‌کی ئاراس����ته‌ی‬ ‫مالیکی نه‌کردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌که‌ ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌کرد که‬ ‫‌راسته‌ تاڵه‌بانی نیگه‌رانه‌له‌هه‌ڵوێستی‬ ‫مالیک����ی به‌تایبه‌ت����ی س����ه‌باره‌ت به‌‬ ‫هه‌ڵنه‌وه‌ش����اندنه‌وه‌ی هێزه‌کان����ی‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی دیجله‌ وه‌ک به‌ڵێنی‬ ‫دابوو‪ ،‬به‌اڵم هیچ نامه‌یه‌کی ئاراسته‌ی‬ ‫مالیکی نه‌کردوه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌که‌ ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌کرد‬ ‫له‌دوا کۆبون����ه‌وه‌ی نێ����وان بارزانی‌و‬

‫تاڵه‌بانیدا ک����ه‌ له‌س����ه‌ره‌تای مانگی‬ ‫تش����رینی یه‌که‌مدا له‌هه‌ولێر سازکرا‪،‬‬ ‫ئه‌م دو س����ه‌رکرده‌ کورده‌ رێکكه‌وتون‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی ک����ه‌ دوا وه‌فد بنێرن‬ ‫ب����ۆ کۆبون����ه‌وه‌ له‌گ����ه‌ڵ هاوپه‌یمانی‬ ‫نیش����تیمانی ش����یعه‌دا‌و دوا داواکاری‬ ‫کوردیان پێبگه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و کۆبونه‌وه‌ی����ه‌دا تا کۆتایی‬ ‫ئه‌مساڵ ده‌رفه‌تیان داوه‌ به‌ مالیکی تا‬ ‫داواکارییه‌کانی کورد‌و رێکه‌وتننامه‌ی‬ ‫هه‌ولێر جێبه‌جێ بکات‪.‬‬

‫ریکالم‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫عه‌ل ‌ی باپیر سه‌ردان ‌ی ئێران‌و توركیا ده‌كات‬ ‫ی ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌دا‌و‬ ‫وا بڕی���اره‌ له‌كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر بانگهێش���تی‌ كۆماری‌ ئیسالم ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێران‌و واڵتی‌ توركیا‪ ،‬ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‪ ،‬عه‌لی‌ باپیر سه‌ردانی‌ ئه‌و‬ ‫دوو واڵت ‌ه بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاگادار له‌كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه له‌سه‌ر بانگهێشتی‌ ئێران‌و‬ ‫ی ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵ‌‪،‬‬ ‫توركیا‪ ،‬عه‌لی‌ باپیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌دا س���ه‌ردان ‌‬ ‫له‌كۆتای ‌‬

‫ئێران ده‌كات‌و دوات���ر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫كوردستان‌و پاشان س���ه‌ردانی‌ توركیا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫ئامانجی‌ س���ه‌ره‌كی‌ س���ه‌ردانه‌كان بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی بارودۆخ���ی‌ سیاس��� ‌‬ ‫تاوتوێكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان‌و گۆڕانكارییه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ی���ه‌‌و ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ ئه‌و دوو‬ ‫واڵته‌ بانگهێشتی‌ ناوبراویان كردووه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن ‌ه بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ په‌یوه‌ندیكرد‬

‫ی‬ ‫به‌سۆران عومه‌ر ڕاوێژكاری‌ رۆشنبیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باپی���ر‪ ،‬ئه‌وی���ش زانیارییه‌كان ‌‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر ‌‬ ‫پشتڕاستكرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم زانیار ‌‬ ‫ئاشكرا نه‌كرد‪.‬‬ ‫ی باپیر بۆ ئێران‬ ‫س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ عه‌ل ‌‬ ‫ی رابردوو‬ ‫له‌كاتێكدای ‌ه كه‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی گه‌یشت ‌ه‬ ‫ی ره‌سم ‌‬ ‫هه‌رێم به‌س���ه‌ردانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پایته‌ختی‌ ئه‌و واڵته‌‌و ئێواره‌ ‌‬ ‫تاران��� ‌‬ ‫دوێنێش گه‌ڕایه‌وه‌ كوردستان‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫فه‌له‌كی‌ سه‌رۆك‌و‬ ‫فه‌الكه‌تی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌‬ ‫عه‌بدولره‌زاق شه‌ریف‬

‫عه‌لی باپیر‬

‫منداڵێك ئه‌و گه‌نجه‌ی‌ به‌بۆردومان ‌ی توركیا‬ ‫له‌سلێمان ‌ی قاچێكی‌ له‌ده‌ستدا‪ ،‬چیرۆكه‌كه‌ ‌ی ده‌گێڕێته‌وه‌‬

‫ده‌ڕفێنرێت‬

‫منداڵێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 15‬س���اڵ‌ بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌ش كاتژمێر له‌سلێمانی‌ ده‌ڕفێنرێت‌و‬ ‫به‌قس���ه‌ی‌ باوكی‌ له‌الیه‌ن هێ���زی‌ دژه‌‬ ‫تیرۆره‌وه‌ ئازادكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئاس���ایش بێئاگایی‌ خ���ۆی‌ له‌روداوه‌كه‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‪ :‬تایه‌ر عه‌لی‌ غه‌ریب‬ ‫كه‌ باوكی‌ "سۆران"ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 15‬ساڵه‌‌و‬ ‫دانیشتوی‌ گه‌ڕه‌كی‌ شاره‌وانی‌ سلێمانییه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ رۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌‬ ‫‪ 2012/11/11‬كاتژمێ���ر چواری‌ ئێواره‌‬ ‫كوڕه‌ك���ه‌ی‌ كاتێك له‌م���اڵ‌ چوه‌ته‌ده‌ر‪،‬‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆری‌ پێچوه‌و نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ته‌له‌فونیان بۆ كردوه‌ كه‌س���ێكی‌ تر‬ ‫له‌بری‌ ئه‌و قس���ه‌ی‌ ك���ردوه‌و ئه‌وانیش‬ ‫ئاسیاس���ێڵیان ئاگاداركردوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ ئاسیاس���ێڵه‌وه‌ زانیاریی���ان‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ش���وێنی‌ ژم���اره‌ مۆبایلی‌‬ ‫كوڕه‌كه‌یان ده‌س���تكه‌وتو‌ه كه‌ "له‌نزیك‬ ‫گه‌ڕه‌كی‌ وڵوبه‌و شێخ عه‌باسه‌"‪.‬‬ ‫باوكی‌ س���ۆران وتی‌ "به‌دوای‌ ئه‌وه‌دا‬ ‫ئێمه‌ كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 20‬كه‌س���ێك ده‌بوین‪،‬‬ ‫رۆیشتینه‌ ئه‌و ش���وێنه‌و كاتژمێر ‪11‬ی‌‬ ‫ئه‌و ش���ه‌و به‌هاوكاری‌ هێزی‌ دژه‌ تیرۆر‬ ‫ك���ه‌ پێش���تر ئاگادارم���ان كردبونه‌وه‌‬ ‫دۆزیمان���ه‌وه‌‪ ،‬بینیم���ان كوڕه‌ك���ه‌م‬ ‫به‌دارتویه‌كه‌وه‌ به‌س���تراوه‌ته‌وه‌ له‌نزیك‬ ‫به‌نزینخانه‌ی‌ هه‌ڵوێست‌و لێشیان دابو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌سۆرانی‌ كوڕمیان وتبو پێنج‬ ‫ده‌فته‌ر دۆالرمان ده‌وێت له‌باوكت"‪.‬‬ ‫تای���ه‌ر عه‌لی‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد‬ ‫ك���ه‌ كوڕه‌ك���ه‌ی‌ ده‌ڵێت ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌‬ ‫رفاندویه‌تی‌ كه‌س���ێكی‌ قه‌ڵه‌وو كه‌مێك‬ ‫ریش���ن بوه‌‌و له‌مباره‌یه‌وه‌ ئاسایش���مان‬ ‫ئاگاداركردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌م روداوه‌ ئاوێن���ه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیكرد به‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایشی‌‬ ‫سلێمانی‌ "وه‌ستا حه‌سه‌ن"ه‌وه‌‪ ،‬ناوبراو‬ ‫وتی‌ "هی���چ زانیارییه‌كمان له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫نییه‌و شتی‌ وامان نه‌بیستوه‌"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ئا‪ :‬ئاراس حه‌مه‌د ئه‌مین‪ ،‬رانیه‌‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ ته‌مه‌ن ‪ 30‬ساڵه‌ی‌ شه‌وی‌‬ ‫(‪)7\6‬ی‌ ئه‌م مانگه‌ له‌ده‌ڤه‌ری‌‬ ‫پشده‌ر‌و له‌چیاكانی‌ بناری‌ قه‌ندیل‬ ‫به‌هۆی‌ بۆردومانی‌ فڕۆكه‌كانی‌ توركیا‬ ‫به‌سه‌ختی‌ برینداربوه‌‌و قاچێكی‌‬ ‫له‌ده‌ستدا‪ ،‬چیرۆكه‌كه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گ �ه‌ن��ج �ه‌ ئ��ێ��س��ت��ا قاچێكی‌‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‌و له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ فێركار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌ چاوه‌ڕوانی‌ نه‌شته‌رگه‌رییه‌‌و‬ ‫به‌نائومێدییه‌وه‌ ده‌ڵێت "نازانم دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ قاچێكم له‌ده‌ستداوه‌ له‌داهاتودا‬ ‫ده‌توانم چ كارێك بكه‌م‪ ،‬چونكه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫حه‌وت ساڵه‌ بژێوی‌ خێزانه‌كه‌م له‌سه‌ر‬ ‫كاری‌ كاروانچێتی‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چێت"‪.‬‬ ‫رێباز ئه‌حمه‌د خێزانداره‌‌و ماوه‌ی‌‬ ‫ح��ه‌وت ساڵه‌ ب��ژێ��وی‌ ژی��ان�ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫كاروانچێتی‌ به‌قاچاخی‌ نێوان ئێران‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان به‌ڕێوه‌ ده‌چێت‪،‬‬ ‫ماوه‌ی‌ دو ساڵیشه‌ له‌سه‌ر سنور كۆگای‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫رێباز باسی‌ له‌شه‌وی‌ بۆردومانه‌كه‌‬ ‫كرد كه‌ شوێنێكه‌ پێیده‌ڵێن (جۆیه‌‬ ‫كۆله‌ س �ه‌ی‌) له‌گوندی‌ (باقیاوه‌)ی‌‬ ‫سه‌ر به‌ ناحیه‌ی‌ ژاراوه‌ كه‌ ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫شاخاوی‌ تاڕاده‌یه‌ك سه‌خته‌‌و سااڵنێكه‌‬ ‫كاروانچییه‌كان به‌كاریده‌هێنن وه‌ك‬ ‫شوێنی‌ حه‌وانه‌وه‌‌و گۆڕینه‌وه‌‌و باركردن‌و‬ ‫داگرتنی‌ باره‌كانیان‪.‬‬ ‫رێ��ب��از وت �ی‌ "ش���ه‌وی‌ بۆردومانه‌كه‌‬ ‫نه‌چومه‌ ن��او كۆگاكه‌ ب��خ�ه‌وم‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ك��ات��ژم��ێ��ر ن��زی��ك �ه‌ی‌ ‪12‬ی‌ ش���ه‌و بو‬ ‫له‌سه‌ر باری‌ كه‌لوپه‌له‌كان خه‌وتم تا‬ ‫له‌سه‌المه‌تی‌ باره‌كان دڵنیابمه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بۆ به‌یانییه‌كه‌ی‌ بڕیار وابو راده‌ستی‌‬ ‫خاوه‌نه‌كانیانی‌ بكه‌م ئێمه‌ ئاگامان‬ ‫له‌بۆردومانه‌كه‌ نه‌بو‪ ،‬چونكه‌ له‌شیرینی‌‬ ‫خ��ه‌ودا بوین‪ ،‬ئه‌وه‌بو له‌گه‌ڵ ‪ 15‬تا‬ ‫‪ 16‬هاوڕێی‌ ترم كه‌ هه‌مویان كوردی‌‬ ‫رۆژه��ه‌اڵت ب��ون‪ ،‬كاتێكم زان�ی‌ له‌سه‌ر‬

‫رێباز دوای قاچ له‌ده‌ستدانی له‌نه‌خۆشخانه‌ ‬ ‫باری‌ كه‌لوپه‌له‌كان كه‌وتمه‌ خواره‌وه‌‌و‬ ‫زانیم بۆردومان كراوین‪ ،‬ویستم رابكه‌م‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم نه‌متوانی‌‌و سه‌یرم كرد خوێنم‬ ‫لێ‌ ده‌ڕوات‌و قاچی چه‌پم لێبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫پاشان ئه‌وه‌نده‌ی‌ توانیم به‌خۆخشاندن‬ ‫له‌شوێنی‌ بۆردومانه‌كه‌ دوركه‌وتمه‌وه‌‌و‬ ‫برینه‌كه‌م پێچا تا ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ خوێنم‬ ‫لێنه‌ڕوا‪ ،‬ئینجا به‌ته‌له‌فون هاوڕێكانی‌ ترم‬ ‫ئاگاداركرده‌وه‌ تا فریام بكه‌ون"‪ ،‬هاوكات‬ ‫لێدوانی‌ به‌رپرسانی‌ توركیای‌ ره‌تكرده‌وه‌‬ ‫ك�ه‌ دوای‌ روداوه‌ك����ه‌ رایانگه‌یاندبو‬ ‫"بۆردومانی‌ مۆڵگه‌یه‌كی‌ تری‌ گه‌ریالكانی‌‬ ‫پ�ه‌ك�ه‌ك�ه‌ی��ان ك����ردوه‌"‌و وت��ی‌ "خۆم‌و‬ ‫هاوڕێكانم به‌دوای‌ لوقمه‌ نانێكه‌وه‌ بوین‌و‬ ‫كاسبكار بوین"‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتیشی‌ ده‌ناسی‌ كه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫ب��ۆردوم��ان�ه‌وه‌ ك���وژران‌و وت�ی‌ "هه‌ردو‬

‫شه‌هیده‌كه‌ی‌ بۆردومانه‌كه‌ی‌ ئه‌و شه‌وه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان بون‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شه‌وه‌ له‌كوردستانه‌وه‌ باریان بۆ هاتبو‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش گه‌یشتنه‌ الم‪ ،‬كه‌‬ ‫هاتن شه‌كه‌ت‌و ماندوی‌ رێگا بون‪ ،‬كاو‬ ‫ئاوو جۆیان دا به‌ئه‌سپ‌و واڵخه‌كانیان‌و‬ ‫مانه‌وه‌‌و وتیان به‌یانی‌ ده‌رده‌چین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ بۆردومانه‌كانه‌وه‌ شه‌هیدبون‌و‬ ‫من‌و هاوڕێیه‌كی‌ تریشم برینداربوین"‪.‬‬ ‫رێ��ب��از ئ���ام���اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا ك��ه‌ بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجاره‌ ئه‌و شوێنه‌ی‌ ئ �ه‌وان لێی‌‬ ‫بون بۆردومان بكرێت‪ ،‬چونكه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫سێ‌ ساڵه‌ له‌و شوێنه‌ كارده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاشكرایكرد كه‌ ئه‌وان ته‌نها مه‌ترسی‌‬ ‫بۆردومان‌و تۆپبارانیان له‌سه‌ر نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌وه‌رزی‌ زستاندا گیرانی‌ رێگاو‬ ‫مانه‌وه‌و ره‌قبونه‌وه‌ له‌ناو به‌فر‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاراس‬

‫له‌ژیانیان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ تائێستا چاوه‌ڕێی‌ پزیشك‬ ‫ده‌كات تا نه‌شته‌رگه‌رییه‌كه‌ی‌ بۆ ئه‌نجام‬ ‫ب���ده‌ن‪ ،‬چونكه‌ پێیانوتوه‌ ك �ه‌ ئه‌و‬ ‫پارچه‌یه‌ی‌ به‌ر قاچی‌ كه‌وتوه‌ ژه‌هراوی‌‬ ‫بوه‌‌و ناكرێ‌ راسته‌وخۆ نه‌شته‌رگه‌ری بۆ‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫رێباز ناتوانێت جارێكی‌ دیكه‌ ئه‌و‬ ‫ك��اره‌ی‌ پێشتر كردویه‌تی‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ قاچێكی‌ ل �ه‌ده‌س��ت��داوه‌‌و ئه‌و‬ ‫شوێنه‌شی‌ كاری‌ لێكردوه‌ ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫شاخاوی‌‌و سه‌خته‌‪ ،‬بۆیه‌ داوا ده‌كات‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم هاوكاری‌ بكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بژێوی‌ ژیانی‌ له‌سه‌ر ئه‌و ك��اره‌ بوه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئ�ه‌وه‌ی‌ خێزانه‌كه‌شی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫تارانی‌ واڵتی‌ ئێرانه‌ تاكو ئێستا كۆبۆنی‌‬ ‫خۆراكیشیان نییه‌‪.‬‬

‫وه‌ك هاواڵتییه‌كی‌ ئه‌م هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫په‌یامه‌ك���ه‌ی‌ به‌ڕێزت���م پێگه‌یش���ت‪ ،‬بێ‬ ‫تێڕام���ان‌و دودڵی‌‌و پ���اش چه‌ند جارێك‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی‌‪ ،‬به‌مافی‌ خۆمم زانی‌ چه‌ند‬ ‫كۆمێنتێك یان پرس���یارێك ئاراس���ته‌ی‌‬ ‫جه‌نابت بكه‌م‪.‬‬ ‫عه‌مه‌لیاتی‌ دیجله‌ پێشتر ناوی‌ عه‌مه‌لیاتی‌‬ ‫دیاله‌ بوه‌‌و له‌س���نوری‌ ناوچه‌ دابڕاوه‌كان‌و‬ ‫له‌گه‌رمیانی‌ خ���وارو كار‌وكرده‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كه‌سیش له‌گوڵ‌ كاڵتری‌ پێنه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ س���نوری‌ ده‌سه‌اڵتی‌ فراوان‬ ‫ده‌ك���رێ‌و دێت���ه‌ ناوچه‌كان���ی‌ خ���واروی‌‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬هێنده‌ی‌ تر ئه‌فس���ه‌ر‌و پله‌داری‌‬ ‫كورد له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬كه‌ به‌ ئیس���تیحقاقی‌‬ ‫گه‌لی‌ كوردس���تان له‌و سوپایه‌دان‪ ،‬باشتر‬ ‫وا نه‌بو به‌ڕێزت پێ���ش ته‌خوینكردنیان‪،‬‬ ‫داوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌ ئه‌و رۆڵه‌ جوامێرانه‌ی‌‬ ‫خ���ۆت بكه‌یت‌و دوات���ر به‌یانه‌كه‌ت به‌یان‬ ‫بكه‌یت؟‬ ‫تۆ له‌رێگه‌ چاره‌س���ه‌ری‌ دیالۆگ‪ ،‬ئێمه‌ت‬ ‫بێئومێدك���رد‪ ،‬بمب���وره‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫ش���ه‌رمنانه‌ت كرد‪ ،‬هه‌ڵوێست‌و هه‌نگاوی‌‬ ‫جددی‌ چییه‌! بۆم���ان رونبكه‌ره‌وه‌‪ ،‬ژیان‬ ‫له‌هه‌رێمه‌كه‌ی‌ ئێم���ه‌دا باژێڕ‌و ژێرا‌و ژێری‌‬ ‫ناج���ۆر‌و ناجێگیره‌‪ ،‬س���ه‌دان ته‌فس���یر‌و‬ ‫ته‌ئویل بۆ وته‌كانی‌ تۆ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ س���یناریۆكانی‌ ئه‌یلولی‌‬ ‫(‪‌)1961‬و ئ���ازاری‌ (‪ ،)1974‬له‌جیات���ی‌‬ ‫تراژیدیاكانی‌ په‌رتبون‌و روخان‌و كوژران‌و‬ ‫ئاواره‌بون���ی‌ پێش���و‪ ،‬ل���ه‌م س���ه‌رده‌می‌‬ ‫جیهانگیریی���ه‌دا‪ ،‬به‌وێن���ه‌ی‌ ده‌ور‌و‬ ‫جیرانه‌كانمان‪ ،‬به‌ره‌و كۆمیدیای‌ س���یحر‌و‬ ‫س���احیره‌كه‌مان ده‌بات‪ .‬جگ���ه‌ له‌وه‌ش‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ به‌چی‌‌و به‌كێ‌! هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫كه‌ سه‌ركردایه‌تی‌ نیوه‌ی‌ هێزی‌ ئه‌م تۆپی‌‬ ‫زه‌وییه‌یان له‌عێراق‌و كوردستاندا ده‌كرد‪،‬‬ ‫پێ���ش كش���انه‌وه‌یان وه‌ك ده‌رۆزه‌ك���ه‌ر‬ ‫هاتن���ه‌ بن قه‌اڵی‌ هه‌ولێر‌و س���ه‌ر رێگه‌ی‌‬ ‫سه‌ری‌ ره‌ش‪ ،‬دامێنی‌ حیزب‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی‌ تۆی���ان گرت‪ ،‬داوای‌‬ ‫یه‌كبون���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردس���تانیان‬ ‫لێتك���رد‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌یه‌ك به‌ته‌دری���ب‌و‬ ‫ته‌جهیز‌و ته‌س���لیح‌و پ���اره‌ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪،‬‬ ‫ته‌نیا مه‌رجی‌ ئه‌وان یه‌كپێشمه‌رگه‌یی‌ بو‪،‬‬ ‫تۆش له‌كه‌ش���كه‌النی‌ فه‌له‌ك دانه‌به‌زایت‪،‬‬ ‫خولیات فراوانكردن���ی‌ فه‌له‌كه‌كه‌ی‌ خۆت‬ ‫بو‪ ،‬به‌فه‌الكه‌تی‌ زه‌مانه‌ش فه‌له‌كه‌ت تێك ‌هڵ‌‬ ‫به‌فه‌له‌كی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ نیشتمانیی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ نه‌كرد‪ ،‬بۆ فه‌رمانت نه‌دا‪ ،‬بۆ هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی كوردس���تانت یه‌كنه‌خست‌و‬ ‫ئێستا روبه‌ڕو‪ ،‬هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ راسته‌وخۆی‌‬ ‫پێبكه‌یت‪ ،‬بمبوره‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ تۆ ئه‌وه‌ت‬ ‫نه‌كرد‪ ،‬منی���ش مافی‌ خۆمه‌ ژیانی‌ خۆم‌و‬ ‫ماڵ‌‌و منداڵم ته‌س���لیم به‌ "قه‌ده‌ری‌ تۆز‌و‬ ‫خۆڵی‌ ئه‌س���پی‌ ئاغاكان"ی‌ كۆمپانیاكانی‌‬ ‫تۆ نه‌كه‌م‪.‬‬

‫ئێران ده‌یه‌وێ‌ قه‌باره‌ ‌ی ئاڵوگۆڕی بازرگان ‌ی‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ كوردستان بگه‌یه‌نێت ‌ه ‪ 15‬ملیار دۆالر‬ ‫ێ‬ ‫كۆمـــــــاری‌ ئیسالمی‌ ئێران ده‌یه‌و ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫ی ئاڵـــــوگۆڕ ‌‬ ‫قه‌باره‌ ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستــــان بگه‌یه‌نێت ‌ه‬ ‫‪ 15‬ملیار دۆالر كـــــه‌ له‌ئێستادا ‪8‬‬ ‫ملیاره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌واڵ ‌‬ ‫ئاژانسه‌كان‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ ‌‬ ‫ی ئێران‪،‬‬ ‫ئاژانسه‌كانی‌ كۆماری‌ ئیسالم ‌‬

‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌م هه‌فته‌یه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ردانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‌ بۆ‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ئیسالمی‌ ئێران رایگه‌یاندو‌ه‬ ‫كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌ئێستادا ق �ه‌ب��ار‌هی‌ ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ی نێوانیان ‪ 8‬ملیار دۆالره‌‪،‬‬ ‫بازرگان ‌‬ ‫به‌اڵم به‌رپرسانی‌ ئه‌و واڵت ‌ه جه‌ختیان‬ ‫ی‬ ‫ك��ردوه‌ت �ه‌وه‌ كه‌ ده‌ی��ان�ه‌وێ‌ قه‌باره‌ ‌‬

‫ی ئ��اوه‌دان��ك��ردن�ه‌وه‌‪ ،‬كامه‌ران‬ ‫ی بازرگانی‌ نێوان خۆیان‌و وه‌زی���ر ‌‬ ‫ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ئه‌حمــــــه‌د) له‌نێو وه‌فده‌كه‌دا بون‌و‬ ‫كوردستان بگه‌یه‌ننه‌ ‪ 15‬ملیار دۆالر‪.‬‬ ‫ی ئێران‌و‬ ‫ی ب���ااڵ ‌‬ ‫ی راب����ردو نێچیرڤان ل �ه‌گ �ه‌ ‌ڵ ب�ه‌رپ��رس��ان� ‌‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵ بــــــه‌تایبه‌تیش مه‌حمود ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫بارزانی‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌فدێك ‌‬ ‫ێ (دوشه‌ممه‌)‬ ‫ی دوێن ‌‬ ‫كه‌ زۆرب �ه‌ی��ان "ب��ازرگ��ان��ی‌‌و ئابوری‌" ن �ه‌ژاد‪ ،‬ئێواره‌ ‌‬ ‫ی گ���ه‌ڕای���ه‌و‌ه‬ ‫ب��ون ل��ه‌وان��ه‌ش (وه‌زی����ری‌ سامان ‌ه ن��ێ��چ��ی��رڤ��ان ب���ارزان��� ‌‬ ‫ی هه‌ورامی‌‌و كوردستان‪.‬‬ ‫سروشتییه‌كان‪ ،‬ئاشت ‌‬

‫بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ ئۆپه‌راسیۆن ‌ی دیجله‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪2010‬ه‌و‌ه‬ ‫پش���تێنه‌یه‌كی‌ ئه‌منی‌ له‌نزیك شارۆچكه‌ی‌‬ ‫دبس���ه‌وه‌ دروس���تكردوه‌‌و درێژده‌بێته‌وه‌‬ ‫بۆ نزیك له‌ی�ل�ان له‌رۆژهه‌اڵتی‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫ژماره‌ی���ان نزیكه‌ی‌ ‪ 8‬هه‌زار پێش���مه‌رگه‌‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م په‌ره‌س���ه‌ندنانه‌ له‌كاتێكدای���ه‌‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنی‌ دیجل���ه‌ به‌رده‌وام���ه‌‬ ‫له‌پێشێلكاری‌‌و ئیستفزازكردنی‌ كورد‪ ،‬له‌دوا‬

‫هه‌نگاودا‪ ،‬حكومه‌ت���ی‌ به‌غدا به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫پۆلیس���ی‌ كه‌ركوك لیوا جه‌م���ال تاهیر‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیس���ی‌ ق���ه‌زاو ناحییه‌كان‬ ‫عه‌مید س���ه‌رحه‌د قادری‌ بانگهێشتكردوه‌‬ ‫ب���ۆ به‌غدا بۆ لێپرس���ینه‌وه‌‌و س���زادانیان‬ ‫چونك���ه‌ به‌ده‌ن���گ بڕی���ارو فه‌رمانه‌كانی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌ دیجله‌وه‌‬ ‫ناچن‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ كرد كه‌ تا ئاماده‌كردنی‌ ئه‌م هه‌واڵه‌‬

‫ئه‌و دو به‌رپرسه‌ نه‌چون بۆ به‌غدا‪.‬‬ ‫به‌هاوئاهه‌نگ ‌ی له‌گه‌ڵ ئ���ه‌م روداوانه‌دا‪،‬‬ ‫دوێنێ‌ بارزانی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌س���ه‌ر‬ ‫پێكهێنان���ی‌ ئۆپه‌راس���یۆنه‌كانی‌ دیجله‌‌و‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كانی‌ ئه‌م هێ���زه‌ راگه‌یاندێكی‌‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‌و ش���ه‌ڕێكی‌ سیاس���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مالیكی���دا راگه‌یان���د ك���ه‌ پێده‌چێ���ت‬ ‫له‌په‌رله‌م���ان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران���ی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌ ده‌ستپێبكات تاده‌گاته‌ كشانه‌وه‌ی‌‬

‫به‌رپرسه‌ بااڵكانی‌ كورد له‌به‌غدا‪ ،‬له‌رۆژانی‌‬ ‫داهاتوشدا پێدراوه‌ سیاسی‌‌و حكومییه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫هاوكات تاڵه‌بانی‌ سه‌رۆكی‌ عێراقیش كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ س���لێمانی‌‌و هه‌ولێر‬ ‫ل���ه‌زاری‌ وته‌بێ���ژی‌ حیزبه‌كه‌ی���ه‌وه‌ ئازاد‬ ‫جوندیانی‌ چه‌ند جارێك نیگه‌رانی‌‌و بێزاری‌‬ ‫خۆی‌ به‌رامبه‌ر ئه‌م سیاس���ه‌تانه‌ی‌ به‌غدا‬ ‫ده‌ربڕی‌‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫بارزان ‌ی جارێكیتر هه‌ڕه‌ش ‌ه ده‌كات‬ ‫دوێن����ێ‌ بارزان����ی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان له‌په‌یامێك����دا رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێس����تی‌ دیكه‌ ده‌گرنه‌ب����ه‌ر به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌دروستكردنی‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌ دیجله‌‪.‬‬ ‫له‌په‌یامه‌ك����ه‌ی‌ بارزانی����دا هات����وه‌ "هه‌ر‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ پێمانوابوه‌ دروس����تكردنی‬ ‫فه‌رمانده‌ی����ی عه‌مه‌لیاتی دیجله‌ هۆكاری‬ ‫ناس����ه‌قامگیری زیاتر ده‌بێ����ت‌و خزمه‌ت‬ ‫به‌ڕه‌وش����ی جێبه‌جێكردنی ماده‌ی ‪140‬ی‬ ‫ده‌ستور ناكات‪ ،‬بۆیه‌ ماوه‌یه‌ك چاوه‌ڕێی‬ ‫ئه‌وه‌م كرد‪ ،‬ده‌رفه‌ت بدرێت تا بزانرێ‌ ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنانه‌ی كه‌ به‌جه‌نابی س����ه‌رۆك كۆمار‬ ‫درابون‪ ،‬بۆ راگرتن‌و هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌ی‬ ‫عه‌مه‌لیات����ی دیجل����ه‌‪ ،‬به‌ك����وێ‌ ده‌گات‪.‬‬ ‫ئێم����ه‌ له‌هه‌رێمی كوردس����تان هه‌نگاوی‬ ‫دیكه‌مان نه‌گرته‌ب����ه‌ر‪ ،‬تاكو رێگه‌ بدرێت‬ ‫له‌رێگه‌ی دیالۆگ����ه‌وه‌ عه‌مه‌لیاتی دیجله‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����دا‬ ‫"ئێس����تا به‌رون����ی ده‌ركه‌وت����وه‌ كه‌ هیچ‬ ‫پابه‌ندیی����ه‌ك ب����ه‌ جێبه‌جێكردن����ی ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنان����ه‌ نیی����ه‌ ك����ه‌ پێش����تر درابون‪،‬‬ ‫ب����ۆ راگرتن����ی بڕی����اری پێكهێنانی ئه‌و‬ ‫ئاس����اییكردنه‌وه‌ی‬ ‫فه‌رمانده‌یی����ه‌‌و‬ ‫بارودۆخه‌كه‌‌و چاره‌س����ه‌ری ئاشتییانه‌ی‬

‫►‬

‫بارزانی‌ رایگه‌یاند كه‌ "هه‌ڵوێستی‌‬ ‫جددی‌" ده‌گرێته‌به‌ر به‌رامبه‌ر‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌ دیجله‌‌و یه‌كێتیش‬ ‫"پێكدادان‌و شه‌ڕ" له‌نێوان پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫سوپای‌ عێراق به‌دور ده‌زانێت‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی گۆڕانیش ده‌ڵێت "نابێت‬ ‫كاردانه‌وه‌كان سه‌رپێی‌ بن"‪.‬‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫كێشه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ ده‌مه‌وێ‌ خه‌ڵكی عێراق‬ ‫به‌گشتی‌و خه‌ڵكی كوردستان به‌تایبه‌تی‬ ‫دڵنیابكه‌م����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌دوای پرس‌و راوێژ‬ ‫له‌گه‌ڵ جه‌نابی س����ه‌رۆك كۆمارو الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كانی دیكه‌‪ ،‬به‌جدی به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌و هه‌نگاوه‌ ناده‌ستورییه‌ هه‌ڵوێستمان‬

‫عێراق‪ ،‬نوری‌ مالیكی‌ دابوی‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫پێچه‌وان����ه‌ بونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێس����تا‬ ‫كاركردنی‌ ئۆپه‌راس����یۆنه‌كه‌ فراوانتربوه‌‌و‬ ‫هه‌لومه‌رجێك هاتۆت����ه‌ پێش كه‌ ده‌بێت‬ ‫مالیكی‌ چاوه‌ڕوان����ی‌ كاردانه‌وه‌كان بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی����ش توڕه‌بون����ی‌ تاڵه‌بان����ی‌‌و‬

‫یه‌كێتی‌‪ :‬هیوادارین‬ ‫مالیك ‌ی له‌په‌یامه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بارزانیش تێبگات‬

‫گۆڕان‪ :‬نابێت‬ ‫كاردانه‌وه‌كان ‌ی بارزان ‌ی‬ ‫"سه‌رپێی‌" بن‬

‫ده‌بێت‌و هه‌نگاوی پێویست ده‌گرینه‌به‌ر‪،‬‬ ‫بۆ ره‌تكردنه‌وه‌ی هه‌ر سیاسه‌ت‌و هه‌نگاوو‬ ‫بڕیارێك كه‌ ئامانجی سه‌پاندنی واقیعێكی‬ ‫ناده‌ستوری بێت له‌ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانی‬ ‫كوردستاندا"‪.‬‬ ‫یه‌كێت����ی‌ نیش����تمانیش هی����وادارن‬ ‫ك����ه‌ مالیك����ی‌ له‌په‌ی����ام‌و توڕه‌بونه‌كانی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و په‌یامه‌كه‌ی‌ دوێنێی‌ بارزانیش‬ ‫تێبگات‪ ،‬به‌اڵم ب����ه‌دوری‌ ده‌زانن به‌هۆی‌‬ ‫دروستكردنی‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌ دیجله‌وه‌‬ ‫"ش����ه‌ڕ‌و پێكدادان" له‌نێوان پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫سوپای‌ عێراقدا دروست ببێت‪.‬‬ ‫ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ وته‌بێ����ژی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ یه‌كێت����ی‌‪ ،‬ئ����ازاد جوندیانی‌‬ ‫له‌لێدوانێك����دا بۆ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫پێكهێنان����ی‌ عه‌مه‌لیات����ی‌ دیجل����ه‌‌و ئه‌و‬ ‫به‌ڵێنانه‌ی‌ كه‌ پێش����تر سه‌رۆك وه‌زیرانی‌‬

‫په‌یامه‌ك����ه‌ی‌ بارزانی‌ ئه‌وه‌ش له‌ئه‌نجامی‌‬ ‫ئه‌و هه‌اڵنه‌ی‌ كه‌ خۆی‌ ده‌یانكات‪.‬‬ ‫جوندیانی‌ رونیك����رده‌وه‌ كه‌ به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫له‌كاتی‌ خۆی����دا س����ه‌ركردایه‌تی‌ كورد‌و‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ كوردس����تانی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ نیش����تمانی‌ رێككه‌وتنیان‬ ‫ك����ردوه‌ ب����ۆ پێكهێنان����ی‌ حكومه‌ت����ی‌‬ ‫ئێس����تای‌ عێ����راق‌و مالیكی����ش كاندیدی‌‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ نیش����تمانییه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ركی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ هاوپه‌یمان����ی‌ نیش����تمانییه‌‌و‬ ‫ده‌بێت به‌رپرس����یارێتی‌ له‌به‌رچاوبگرن‌و‬ ‫وت����ی‌ "ئێم����ه‌ هیواداری����ن مالیكی‌ له‌و‬ ‫په‌ی����ام‌و توڕه‌بونانه‌ی‌ له‌الیه‌ن س����ه‌رۆك‬ ‫تاڵه‌بانییه‌وه‌ ب����ۆی‌ نێرراوه‌‌و په‌یامه‌كه‌ی‌‬ ‫جه‌نابی‌ س����ه‌رۆك بارزانی����ش تێبگات‌و‬ ‫خۆی‌ هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ك بكات‌و هاوپه‌یمانی‬ ‫نیش����تمانیش به‌ئه‌ركه‌كان����ی‌ خ����ۆی‌‬

‫هه‌ڵبس����تێت‌و رێگه‌ بگرێ‌ له‌كاندیده‌كان‬ ‫ك����ه‌ بێ په‌روا ته‌ماش����ای‌ ل����ه‌و الیه‌نان ‌ه‬ ‫نه‌ڕوانێت كه‌ بۆ دروستكردنی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق له‌گه‌ڵی‌ رێككه‌وتن‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ئه‌گ����ه‌ری‌ به‌رپابون����ی‌‬ ‫"پێكدادان‌و ش����ه‌ڕ" له‌نێوان پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫سوپای‌ عێراق به‌هۆی‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی‌‬ ‫دیجل����ه‌وه‌‪ ،‬ئازاد جوندیان����ی‌ وتی‌ "ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌رێك����ی‌ دوره‌‪ ،‬چونكه‌ نه‌ س����ه‌رۆك‬ ‫تاڵه‌بان����ی‌‌و نه‌ س����ه‌رۆك بارزان����ی‌‌و نه‌‬ ‫س����ه‌ركرده‌كانی كوردی����ش ده‌یان����ه‌وێ‌‬ ‫كێش����ه‌كان به‌ش����ه‌ڕ چاره‌س����ه‌ر بكرێن‪،‬‬ ‫مه‌گه‌ڕ شه‌ڕ بێته‌ به‌رده‌م ماڵمان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا په‌رله‌مانتاری‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫گۆڕان له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‪ ،‬حاكم ش����ێخ‬ ‫له‌تیف بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ نابێت‬ ‫كاردانه‌وه‌كانی‌ بارزانی‌ "س����ه‌رپێی‌" بن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێ����ت به‌پ����رس‌و راوێژ‌و هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كان پێكه‌وه‌ هه‌نگاو بۆ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان بدۆزنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو پێی‌ باش نییه‌ كه‌ كورد په‌نا‬ ‫بۆ كشانه‌وه‌ ببات له‌په‌رله‌مان‌و حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقی����دا‪ ،‬به‌ڵك����و به‌باش����ی‌ ده‌زانێت‬ ‫له‌دادگای‌ ئیتیحادی‌ س����كااڵ تۆمار بكات‬ ‫كه‌ ناكۆكی‌ نێوان حكومه‌تی‌ ئیتیحادی‌‌و‬ ‫هه‌رێمه‌كان یه‌كالی����ی‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫هێز بۆ ناوچه‌ جێناكۆك����ه‌كان بجوڵێنن‬ ‫وه‌كو نیشاندانی‌ "هێز" نه‌ك بۆ مه‌به‌ستی‌‬ ‫ش����ه‌ڕكردن‪ .‬هه‌روه‌ه����ا په‌رله‌مانت����اری‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ كوردستان له‌لیستی‌ پارتی‌‪،‬‬ ‫مه‌حما خه‌لیل بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی‌ بارزانی‌ دوای‌ نائومێدبونی‌ بوه‌‬ ‫له‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌‌و به‌پێویستیشی‌‬ ‫زانی‌ كه‌ له‌م كاته‌دا كورد زیاتر یه‌كڕیزی‌‬ ‫نێوماڵی‌ خۆی‌ یه‌ك بخات‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ سه‌رده‌می‌ سه‌دام بیری‌ كورد ده‌خاته‌وه‌‬

‫ ‬

‫عبداالمیر الزیدی‬

‫ی لۆس‬ ‫ی رۆژنام��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه مانش���ێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و پیاو‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجلس تایمز‌ه ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیجله‌‌و شه‌ڕ ‌‬ ‫ی هێزه‌كان ‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی ‌‬ ‫ی عێ���راق له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫داهات���و ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌دا ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ك ‌ه عه‌ره‌بێك ‌‬ ‫ی ‪ 35‬ساڵه‌‪،‬‬ ‫س���ونن ‌ه مه‌زهه‌ب‌و ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زانیارییه‌كان له‌ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی لیوا له‌الیه‌ن‬ ‫ی رابردودا به‌پل ‌ه ‌‬ ‫ده‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی كه‌ركوك كراوه‌و‬ ‫س���ه‌دامه‌و‌ه ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و هێز‌ه ‌‬ ‫دواتری���ش فه‌رمانده‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاب ‌‬ ‫ی كردو‌ه ك ‌ه له‌‪‌ 31‬‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫سوپا ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی گرت‪ ،‬زه‌ید ‌‬ ‫‪1996‬دا هه‌ولێ���ر ‌‬ ‫س���ونن ‌ه مه‌زهه‌به‌و له‌الیه‌ن مالكییه‌و‌ه‬ ‫ی كه‌ركوك‌و دیال ‌ه كراوه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫ره‌وان��� ‌ه ‌‬

‫ی راگه‌یاندو‌ه ك ‌ه‬ ‫رۆژنام ‌ه ئه‌مه‌ریكیی ‌ه ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه پێبخات ‌ه‬ ‫"نابێ���ت هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم بون ‌‬ ‫كه‌ركوكه‌وه‌و له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه ب ‌ه س���مێڵ ‌ه‬ ‫عه‌بدولئه‌میر زه‌ید ‌‬ ‫زل‌و بێرییە رەش���ەکەی‌و ئەس���تێرەو‬ ‫شمش���ێرەکانی سەرش���انی‌و به‌رگ��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رییه‌و‌ه س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫زه‌یتونییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ك���ورد ده‌خات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌دام بی���ر ‌‬ ‫ی راگه‌یان���دو‌ه ك��� ‌ه‬ ‫به‌رۆژنامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ هه‌ریه‌ك‬ ‫ی باش ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی���ه‌و وێن ‌ه ‌‬ ‫له‌تاڵه‌بان���ی‌‌و بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گ���ه‌ ‌ڵ ئ���ه‌وان پیش���ان ‌‬ ‫خۆش��� ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌كه‌ داوه‌‪.‬‬ ‫په‌یامنێر ‌‬

‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ئاخۆ تا چه‌ند‬ ‫گونجاوه‌ كورد له‌ "په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت ‌ی‬ ‫عێراق" بكش����ێته‌وه‌ وه‌كو هه‌ڵوێس����تی‌‬ ‫توند‪ ،‬مه‌حما خه‌لیل وتی‌ "سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاس����ی‌ كورد هه‌ر بڕیارێك بده‌ن ئێمه‌‬ ‫جێبه‌جێی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امیش له‌ڕێگ����ه‌ی‌‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌یان����ه‌وه‌‪ ،‬محه‌م����ه‌د حه‌كی����م‬ ‫ی كه‌ بارزانی‌‬ ‫چاوه‌ڕێن تا بزانن ئه‌و راوێژه‌ ‌‬ ‫له‌په‌یامه‌كه‌یدا باس����یكردوه‌ چۆن ده‌بێت‬ ‫ئه‌و كاته‌ هه‌ڵوێستی‌ خۆیان راده‌گه‌یه‌نن‪،‬‬

‫ب����ه‌اڵم پێیانوایه‌ كه‌ جواڵنی‌ "هێز" وه‌كو‬ ‫هه‌ڵوێس����ت ته‌نه����ا "گریمانه‌"یه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ش كارێكی‌ ئه‌وه‌نده‌ ئاسان نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ل����ه‌و روه‌وه‌ ئه‌مینداری‌ گش����تی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬فه‌ری����ق جه‌بار‬ ‫یاوه‌ر له‌لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ مه‌به‌س����ت له‌ده‌ربڕینی‌ "هه‌ڵوێس����تی‌‬ ‫جدی‌" له‌په‌یامه‌كه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێمدا‬ ‫زیاتر مه‌به‌س����تی‌ هه‌ڵوێس����تی‌ سیاسییه‌‬ ‫نه‌ك سه‌ربازی‌‌و وتی‌ "تائێستا ئێمه‌ هیچ‬ ‫هێزێكمان جوڵه‌ پێنه‌كردوه‌"‪.‬‬

‫له‌په‌راوێز ‌ی سه‌ردانەکەی نێچیرڤاندا بۆ تاران‪ ..‬گۆڕان به‌بێ‌ به‌شدار ‌ی ژن‌و كادیر‌ه‬ ‫پارتی‌ په‌یوه‌ندییه‌ ده‌ره‌كییه‌كانیشی‌ پاوانكردو‌ه‬ ‫دیاره‌كانی‌‪ ،‬سه‌ركردایه‌تی‌ پێكده‌هێنێ‌‬

‫ی‬ ‫ی هاوچه‌رخ ‌‬ ‫ی مێ���ژو ‌‬ ‫خوێندن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ێ ره‌چاوكردن‌و تیشك‬ ‫كوردس���تان به‌ب ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكاو ئێران‪،‬‬ ‫خستن ‌ه س���ه‌ر رۆڵ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫دواتریش توركیا له‌دروس���تكردن ‌‬ ‫ی ناپێكێت‪.‬‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫مێژوه‌دا‪ ،‬مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و مێژو‌ه هێزو كه‌س��� ‌ه‬ ‫به‌درێژای��� ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی نێو بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫كاراكان ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫بۆ درێژه‌دان‌و مانه‌و‌ه ‌‬ ‫په‌نایان به‌ر په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌ره‌كییه‌كان‬ ‫ب���ردوه‌و ته‌نان���ه‌ت زۆرجاری���ش ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌ی���ان بۆ به‌ره‌نگاربونه‌و‌ه ‌‬ ‫ته‌نگه‌ژ‌ه ناخۆییه‌كانی���ان به‌كارهێناو‌ه‬ ‫ی رابردۆو‌ه‬ ‫ی سه‌د‌ه ‌‬ ‫(هه‌ر له‌شه‌سته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫بگر‌ه ت���ا ئه‌مڕۆ)‪ .‬ده‌كرێت س���ه‌ردان ‌‬ ‫ه���ه‌ردو بارزانییه‌ك��� ‌ه یه‌كێكی���ان بۆ‬ ‫ی تریش���یان بۆ‬ ‫ئیم���ارات‌و قه‌ته‌رو ئه‌و ‌‬ ‫ی رابردودا‪،‬‬ ‫ی یه‌ك هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫ئێران له‌ماو‌ه ‌‬ ‫به‌درێژه‌دان به‌هه‌م���ان تاكتیك‌و رێباز‬ ‫لێكبدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی تێبینییه‌‪ ،‬له‌نێو هێز‌ه‬ ‫ی جێ��� ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كوردستاندا‪ ،‬پارتی‌ زیاد‬ ‫سیاسییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌زمون ‌‬ ‫ی دیك ‌ه به‌حوكم ‌‬ ‫له‌هه‌ر هێزێك ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫ی به‌گرنگی ‌‬ ‫رابردوی‌‪ ،‬پ��� ‌ه ‌‬ ‫ی هاوكێش��� ‌ه‬ ‫ده‌ره‌كیی���ه‌كان له‌ڕاگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‌‌و ئابورییه‌كان‌و مسۆگه‌ركردن ‌‬ ‫ب���ردوه‌‪،‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی���دا‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی���ه‌ك ك ‌ه وا چه‌ند س���اڵێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫زۆرێ���ك له‌په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌یان‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ دونیا ‌‬ ‫كوردستان ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ خۆیان قۆرغكردوه‌‪ ،‬تا ئه‌و ئاست ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌تایبه‌تیكردن ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌پڕۆس���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌ره‌كییه‌كان���دا‪ ،‬زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م په‌یوه‌ندییان��� ‌ه ‌‬ ‫ه���ه‌ر‌ه زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماڵ ‌‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫له‌ده‌س���ت چه‌ند كه‌سێك ‌‬ ‫بارزانیدا چڕ‌و توند كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م په‌یوه‌ندییان ‌ه‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی مه‌س���عود بارزانیدا‬ ‫له‌مه‌غزو مێش���ك ‌‬ ‫ی ‪ 50‬س���اڵ ‌ه‬ ‫تاران _ ئەم کورسییەی نێچیرڤانی كۆكراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه نزیك ‌ه ‌‬ ‫لەسەر دانیشتووە‪ ،‬ماوەیەک‬ ‫ی سیاس���ه‌ت‬ ‫یه‌كێك��� ‌ه له‌داڕێژه‌ران��� ‌‬ ‫لەمەوبەر نەوشیروان مستەفاو‬ ‫له‌كوردس���تاندا‪ ،‬ئه‌و له‌بابیه‌و‌ه فێربو‌ه‬ ‫ك��� ‌ه هه‌میش��� ‌ه به‌رده‌وامب���ون‌و به‌هێز‬ ‫بەرهەم ساڵحی لەسەر بوو‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆدا‪ ،‬پێویس���ت ‌‬ ‫ب���ون له‌ئاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رایه‌ڵێ���ك په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌دروس���تكردن ‌‬ ‫ی له‌گ���ه‌ ‌ڵ‬ ‫ده‌ره‌كیی���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دونی���ا‌و واڵتان ‌‬ ‫هێ���ز‌ه گه‌وره‌كان��� ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وروبه‌ریش���دا‪ ،‬ئ���ه‌و گه‌مه‌كه‌رێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت���ی‌‌و ماڵ ‌‬ ‫له‌ماو‌هی‌ هه‌فته‌یه‌كدا سه‌رۆكی‌ پارتی‌‌و س���ه‌ره‌كی په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ك��� ‌ه‬ ‫ی دو واڵت ده‌كه‌ن بارزانیی��� ‌ه به‌دنی���ا ‌‬ ‫جێگره‌ك ‌هی‌‪ ،‬سه‌ردان ‌‬ ‫ی یاریكردن‬ ‫هه‌ندێكجار له‌یه‌ككاتدا توانا ‌‬ ‫كه‌ له‌ئاستی‌ ناوچه‌كه‌دا ب ‌ه ركه‌به‌رو‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر چه‌ند په‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دوژمنی‌ یه‌كتر ده‌ناسرێن‪ ،‬پارت ‌‬ ‫ی له‌قه‌ت���ه‌رو ئیمارات‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌ره‌كییه‌كان وه‌ك به‌شێك راب���ردو بارزان��� ‌‬ ‫ی وابڕی���ار‌ه لەچەند رۆژی‬ ‫ب���و‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جومگه‌كان ‌‬ ‫له‌پاوانكردنی‌ كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داھاتووشدا له‌تاران بێت! له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت بۆ قایمكردنی‌ پێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫به‌تایبه‌تیكردن��� ‌‬ ‫له‌كوردستاندا به‌كارده‌هێنێت‪.‬‬

‫ی كوردستانیشدا‪ ،‬په‌یوه‌ندی ئه‌و‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی كه‌متر نیی ‌ه‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ ئ���ه‌ردۆگان‪ ،‬هیچ ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ل���ه‌و په‌یوه‌ندیی��� ‌ه توندوتۆڵ ‌ه ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫لوبنان‌و فه‌ڕه‌نسا ك ‌ه له‌په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ره‌فیق حه‌ریری‌‌و جاك ش���یراكدا كورت‬ ‫ده‌كرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی (ب���رازاو زاوا ‌‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫ی پارتی)‪ ،‬كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی رێكخ���ه‌ر ‌‬ ‫دیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ك ‌ه چه‌ند‬ ‫پارتیی ‌ه به‌دنیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫جارێك پۆست ‌‬ ‫ی له‌ئه‌س���تۆدا بوه‌‪ ،‬له‌یه‌ككاتدا‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی هه‌م‬ ‫ی تۆكم ‌ه ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ توركه‌كان���دا هه‌یه‌و هه‌م له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫ئێرانییه‌كانیش���دا‪ ،‬وێ���ڕا ‌‬ ‫ی بازرگانی‌‌و‬ ‫ی چڕ‌و پڕ ‌‬ ‫رایه‌ڵێك په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌نداوو باشور ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ واڵتان ‌‬ ‫ئابور ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ئاسیاشدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هوش���یار زێباری‌‪ ،‬خاڵ ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی ناسراو ‌‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫پارتی‌‪ ،‬كه‌سێك ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزبه‌و نزیك له‌بارزانیی ‌ه ك ‌ه له‌وه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حوكم" له‌عێراقدا به‌دوا ‌‬ ‫"مه‌جلیس��� ‌‬ ‫ی س���ه‌دامدا پێكهێنراوه‌‪،‬‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫روخان ‌‬ ‫ب ‌ه به‌رده‌وامی‌‌و له‌نێو هه‌مو كابینه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی نه‌گۆڕ‌و وه‌زی���ر ‌‬ ‫كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫عێراقه‌‪ .‬ك��� ‌ه ئه‌مه‌ش گرنگیدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌نان���ه‌ت به‌په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌ره‌كییه‌كان ‌‬ ‫ته‌نان���ه‌ت عێراقی���ش ده‌رده‌خ���ات‪،‬‬ ‫ی ب���ه‌ر له‌هه‌ر‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه هوش���یار زێبار ‌‬ ‫كه‌س���ێك له‌و‌ه تێبگات ك ‌ه له‌عێراق‌و‬ ‫كوردستانیشدا ئیتر ئه‌و‌ه چه‌سپاو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ پشتیوان ‌‬ ‫مانه‌و‌ه له‌ده‌س���ه‌اڵتدا به‌ب ‌‬ ‫ده‌ره‌كی ئه‌سته‌مه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر‌ه پارت ‌‬ ‫جگ ‌ه له‌وه‌ش‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی فه‌ڕمی‌‌و یاسای ‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی���دار به‌كاروب���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌رایه‌تییه‌كان ‌‬ ‫ی گرنگ��� ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دونیا ‌‬ ‫له‌پایته‌خ���ت‌و واڵت ‌ه گرنگه‌كان ‌‬ ‫ی قۆرغكردوه‌‪ ،‬دیس���ان چه‌ند‬ ‫بۆ خ���ۆ ‌‬ ‫ی وه‌ك مه‌سرور بارزانی‌‌و‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫كه‌سێك ‌‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫دڵش���اد بارزانی‌‌و سه‌یوان بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارا له‌دروستكردن ‌‬ ‫ستافێك‪ ،‬رۆڵێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی پارتی‌‌و ماڵ ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ جیهانی‌ ده‌ره‌وه‌دا ده‌بینن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پاوانكردن��� ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ت���ا ئێس���تا یه‌كێ���ك له‌خاڵ ‌ه‬ ‫ی پارتییه‌‪ ،‬ك ‌ه زۆرجار ئه‌م‬ ‫به‌هێزه‌كان��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌یان وه‌ك كارتێك له‌گه‌م ‌ه‬ ‫ی ناوخۆدا به‌كارهێناوه‌‪،‬‬ ‫سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ستیاریش���دا ك ‌ه بار ‌‬ ‫له‌زۆر قۆناغ ‌‬ ‫ی پشت‬ ‫ئه‌وان كه‌وتوه‌ت ‌ه لێژی‌‪ ،‬له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ئه‌س���توربونیان ب���ه‌و په‌یوه‌ندییانه‌و‌ه‬ ‫ی پڕ مه‌ترسییان تێپه‌ڕاندوه‌‪.‬‬ ‫قۆناغ ‌‬

‫ فۆتۆ‪ :‬سبەی‬ ‫کۆبونەوەی جڤاتی بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫ی بۆ ئ���ه‌و‌ه كرد ك ‌ه‬ ‫ناوب���راو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ال قه‌ره‌‌و چه‌ندین ‌‬ ‫سه‌عید‪ ،‬سه‌فین ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی تر دروس���ت‬ ‫ی له‌ئاینده‌دا ده‌س���ته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی توێژین���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫ت���ر‪ ،‬رێكخ���ه‌ر ‌‬ ‫ی یه‌كس���ان ده‌بێت‬ ‫ی گۆڕان یوس���ف ده‌كرێ���ت ژم���ار‌ه ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر سه‌ره‌تا ‌‬ ‫پاش چاوڕوانییه‌ك ‌‬ ‫ی نیش���تمانی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی جڤات��� ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌و‌ه كرد ك ‌ه ئه‌م به‌ئه‌ندام��� ‌‬ ‫محه‌مه‌د ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ گۆڕان ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ش���اره‌زا له‌بوار‌ه‬ ‫ی هه‌ڵبژێرراون‪ ،‬ئه‌وانه‌ن ده‌سته‌ی ‌ه له‌كه‌سان ‌‬ ‫جڤات ‌ه كه‌س���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "جڤات ‌‬ ‫ی خۆی‌ به‌ناو ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫پێكده‌هێنرێ���ت‪،‬‬ ‫ی رێكخس���تنه‌كانن‪ ،‬یان جیاجیــــ���اكان‬ ‫ك ‌ه به‌رپرس��� ‌‬ ‫نیشتمانی‌ بزوتنه‌و‌هی‌ گۆڕان"ه‌و‌ه‬ ‫ی پێش���تر وه‌زیر بون‪ ،‬پس���ۆڕ‬ ‫ی ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬له‌نێو پێكهات ‌هی‌ ئه‌م ده‌ست ‌ه ژوره‌كانیان الیه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت ب ‌ه نه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕانیش وتی‌" ب���ون له‌بوارێكـــــــدا‪ ،‬ی���ان دادوه‌ر ‌‬ ‫ئه‌و كادیر‌ه دیاران��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕاندا ژماره‌یه‌ك كادیر ‌‬ ‫نوێی ‌ه ‌‬ ‫ی زانكۆ‪ ،‬یان‬ ‫له‌كه‌سه‌و‌ه هیچ بێزاری‌‌و ناڕه‌زاییه‌كمان خانه‌نش���ین‪ ،‬مامۆس���تا ‌‬ ‫ی ژنانی‌ تێدا‬ ‫دیاری‌ گۆڕان‌و نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی تر‪،‬‬ ‫پس���پۆڕ‌و ش���اره‌زا له‌هه‌ر بوارێك ‌‬ ‫گوێ لێنه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ژوری‌ توێژینه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ده‌س���ته‌ی ‌ه پێیده‌وترێ���ت جڤات ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی جڤات ‌‬ ‫یه‌كه‌م كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫سیاسی‌ بزوتنه‌و‌هی‌ گۆڕان ده‌ڵێت‬ ‫ی رۆڵیان ده‌بێت‬ ‫ی پسۆڕی ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌كه‌و‌ه گشتی‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫گۆڕان به‌رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫"جفاتی‌ نیشتمانی‌‪ ،‬له‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بڕی���ار له‌بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌دروس���تكردن ‌‬ ‫ل��� ‌ه ‪ 44‬ئه‌ن���دام پێكهاتب���و‪ ،‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ئه‌و هه‌ڵبژاردنانه‌ پێكهاتوه‌ كه‌ له‌م‬ ‫ی گۆڕاندا‪.‬‬ ‫ی توێژینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی رێكخ���ه‌ر ‌‬ ‫لێدوانه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫دواییه‌دا له‌رێكخستنه‌كانی‌ گۆڕاندا‬ ‫یوسف محه‌مه‌د جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ك ‌ه یوسف محه‌مه‌د"‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ئه‌نجامدراون"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و جڤات ‌ه‬ ‫جڤ���ات پێكهاتو‌ه ل��� ‌ه ‪ 28‬باژێڕوان ك ‌ه ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه بڕیاره‌كان��� ‌‬ ‫ی گشتیی ‌ه بۆ هه‌مو بزوتنه‌وه‌كه ‌"مولزه‌م‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌هه‌ڵبژاردن ‌ه ناوخۆییه‌كان ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان به‌به‌ش���دار ‌‬ ‫بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ك ‌ه نه‌وشیروان گ���ۆڕان هه‌ڵبژێ���رراون‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژمار‌ه ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ته‌واونه‌بون��� ‌‬ ‫ی گۆڕان‪،‬‬ ‫ێ فراكسیۆن ‌‬ ‫ی هه‌ر س ‌‬ ‫ی پێكهێنا سه‌رۆك ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫مس���ته‌فا‪ ،‬سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی گۆڕان‪،‬‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ی عێ���راق‌و كوردس���تان‌و جڤات ‌‬ ‫ی له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی باژێڕوانه‌كان‌و رێكخه‌ر ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژێردراو ‌‬ ‫ی ناوب���راو ئام���اژ‌ه بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی پارێزگا‪ ،‬له‌گه‌ڵ رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی فراكس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫ژوره‌كان‌و س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی لەده‌سته‌كەد‌ا چەند کورسییەک دانراوە‬ ‫ی تایبه‌تمه‌ند ‌‬ ‫ی به‌پێ��� ‌‬ ‫ی عێراق‌و ئ���ه‌و ژوران��� ‌ه ‌‬ ‫ی گۆڕان له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئافره‌تا ‌ن ت���ا ژمار‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫ی دانراون"‪.‬‬ ‫ی كوردس���تان‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی ئه‌ندامانی‌ ته‌واو ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی توێژینه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێگ ‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمانی‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫جڤات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕان یوسف محه‌مه‌د وت ‌‬ ‫س���ه‌رنج بو ئ���ه‌م ده‌س���ت ‌ه نوێی ‌ه ك ‌ه بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئاساییدا هه‌ر دو مانگ جارێك‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌كه‌ی ‌ه "ئه‌ندامێتی‌‌و ئیش���كردن ل���ه‌م جڤاته‌دا له‌كات ‌‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫له‌ب���ر ‌‬ ‫ی نائاس���ایش‬ ‫ی ك ‌ه كۆده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی تێدانه‌بو‪ ،‬په‌یوه‌ست ‌ه به‌یه‌كێك له‌و پۆستان ‌ه ‌‬ ‫ی مێین��� ‌ه ‌‬ ‫هیچ ره‌گه‌زێك��� ‌‬ ‫ی ساز ده‌كات‪.‬‬ ‫ی تێ���دا ده‌كرێت‪ .‬جا ئه‌و پۆس���ت ‌ه كۆبونه‌و‌هی‌ نائاسای ‌‬ ‫ی به‌رچ���او له‌كادیر‌ه كار ‌‬ ‫ه���اوكات ژماریه‌ك ‌‬ ‫ی گ���ۆڕان‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫جڤات ‌‬ ‫ی یه‌كێك‬ ‫ی باژێڕوان بێت‪ ،‬ی���ان رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی ئێستا گۆڕان‌و ئه‌وسا ‌‬ ‫پێشكه‌توه‌كان ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه له‌ئاینده‌دا‬ ‫ی ژور ئه‌و جڤات ‌ه گش���تیی ‌ه ‌‬ ‫ی تێدا له‌ژوره‌كان‪ ،‬هه‌ر كاتێك به‌رپرس ‌‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫ی عه‌لی‌‪ ،‬گۆڕا یان ل��� ‌ه هه‌ڵبژاردندا ده‌رنه‌چۆوه‌‪ ،‬پێكده‌هێنرێ���ت‪ ،‬ت���ا به‌س���تن ‌‬ ‫ی حاج��� ‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬له‌وان��� ‌ه قادر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان س���ه‌كردایه‌ت ‌‬ ‫ی كۆنگ���ر‌ه ‌‬ ‫ی ن���وێ ده‌بێت��� ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫ی مه‌حمود‪ ،‬س���االر ئه‌وا كه‌س��� ‌‬ ‫ی حاج��� ‌‬ ‫عوس���مان ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و‬ ‫ی بۆ پۆسته‌كه‌ی ‌ه بزوتنه‌وه‌ك ‌ه ده‌كات له‌رو ‌‬ ‫عه‌زیز‪ ،‬عوس���مان بانیمارانی‌‪ ،‬ئاس���ۆ جڤات‪ ،‬وات ‌ه جێگه‌ك ‌ه ‌‬ ‫رێكخراوه‌ییه‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی‌‪ ،‬ش���ه‌ماڵ عه‌بدولوه‌فا‪ ،‬د‪ .‬شاهۆ نه‌ك كه‌سه‌كه‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫له‌رێگای‌ پێدانی‌ ئیمتیازاته‌وه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫به‌هێزكردنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌سه‌ر حیسابی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬وته‌بێژی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ش ئه‌و بۆچونه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌روی‌ پێدان���ی‌ ئیمتی���ازات‪،‬‬ ‫خانه‌نش���ینكردنی‌ كادیر‌و پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ پۆلی���س بۆ پاس���ه‌وانی‌‬ ‫ب���اره‌گاكان‌و ئه‌ندامان���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌‬ ‫سیاسی‌‌و سه‌ركردایه‌تی‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تان به‌مه‌به‌ست كار‬ ‫بۆ به‌هێزكردنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ده‌كات له‌س���ه‌ر حیس���ابی‌ كۆمه‌ڵ���ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌ك���ه‌ رایگه‌یان���د‬ ‫ك���ه‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ ساڵی‌ ‪2010‬ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێ���راق ‪ 155‬ه���ه‌زار ده‌نگ���ی‌ هێناوه‌‬ ‫له‌كاتێك���دا بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫لەهەڵبژاردن���ی پەرلەمانی کوردس���تان‬ ‫ساڵی ‪ 2009‬نزیكه‌ی ‪‌27‬هەزارو ‪ 500‬سەد‬ ‫ده‌نگی‌ هێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم پارتی‌ دیموكراتی‌‬

‫كوردستان له‌رێگای‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫وه‌ك وته‌بێ���ژی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ شوان قه‌اڵدزێی‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ب���ۆ ده‌كات" حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫‪ 800‬كادیری���ان بۆ خانه‌نش���ینكردون‬ ‫كه‌ به‌ش���ێكیان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵی‌‬ ‫(‪‌)2007‬و به‌ش���ه‌كه‌ی‌ تریشیان ساڵێك‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر بوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ‪ 290‬كادیریشیان‬ ‫وه‌كو پۆلیس بۆ دامه‌زراندون"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌‪ ،‬حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌‬ ‫له‌رێ���گای‌ یه‌كێتیی���ه‌وه‌ تائێس���تا ‪100‬‬ ‫كادیر‌و پێش���مه‌رگه‌ی‌ كۆنی‌ بۆ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ خانه‌نشینكردوه‌‌و نزیكه‌ی‌ ‪100‬‬ ‫پۆلیس‌و زێره‌ڤانیشیان بۆ دامه‌زراندون‬ ‫ك���ه‌ پاس���ه‌وانی‌ ب���اره‌گاو كادی���ره‌‬ ‫پێشكه‌وتوه‌كانی‌ ئه‌و حیزبه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ل���ه‌دوای‌ پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م له‌س���اڵی‌ ‪1992‬‬ ‫ه‌وه‌ بودجه‌ی‌ گش���تی‌ بۆ به‌هێزكردنی‌‬ ‫حیزب به‌كارده‌هێنن‌و ته‌نها به‌وه‌شه‌وه‌‬ ‫نه‌وه‌ستاون بگره‌‪ ،‬ئه‌و حیزبه‌ی‌ له‌روی‌‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌ له‌گه‌ڵیان���دا بێ���ت زیاتر‬ ‫كۆمه‌كی‌ ده‌كه‌ن‌و ئیمتیازاتی‌ پێده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و حیزبانه‌ی‌ له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی‌ هه‌ردو‬ ‫حیزبه‌كه‌شدا نه‌گونجێن‪ ،‬زیاتر كه‌نارگیر‬

‫►‬

‫پارتی‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ له‌سه‌ر حیسابی‌ كۆمه‌ڵ به‌هێز ده‌كات‬

‫عەلی باپیر‬ ‫ده‌خرێن‌و گه‌مارۆی‌ ئابورییان ده‌خرێته‌‬ ‫س���ه‌ر‪ .‬زۆرج���ار ملمالنێ���ی‌ پارت���ی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌ ش���ێوه‌یه‌ك بوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پارت���ی‌ كۆمه‌كی‌ حیزبێك���ی‌ كردبێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا به‌پێچه‌وانه‌وه‌ یه‌كێتیش كۆمه‌كی‌‬

‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫‪‌ 2010‬‬ ‫عێراق ‪ 155‬هه‌زار‬ ‫ده‌نگی‌ هێناوه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫لەهەڵبژاردنی ‪2009‬ی‬ ‫پەرلەمانی کوردستان‬ ‫نزیكه‌ی ‪‌27‬هەزارو ‪500‬‬ ‫سەد ده‌نگی‌ هێناوه‌‬ ‫الیه‌نێك���ی‌ ركه‌ب���ه‌ری‌ ئ���ه‌و الیه‌ن���ه‌ی‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كوردس���تان‪ ،‬شوان قه‌الدزێی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ كۆم���ه‌ك‌و یارمه‌تیدانی‌‬

‫عیرفان عەبدولعەزیز‬ ‫پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌ كوردس���تان بۆ‬ ‫بزوتنه‌وه‌ له‌س���ه‌ر حیس���ابی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬به‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "پارتی‌‬ ‫ی الیه‌نه‌‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌سه‌ر حیساب ‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانی‌ دیكه‌ "موراعات"مان‬

‫ناكات‪ ،‬به‌ڵگه‌ش���مان بۆ ئه‌و قسه‌یه‌مان‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ كه‌ناڵه‌كه‌م���ان به‌بودجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆم���ان ده‌به‌ین به‌ڕێوه‌‌و تائێس���تاش‬ ‫ئه‌زمونییه‌‪ ،‬ژماره‌ی مه‌ڵبه‌نده‌كانیشمان‬ ‫وه‌ك حیزبه‌كان���ی‌ ت���ره‌‌و له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت به‌ش���دارین‌و مینحه‌كه‌شمان‬ ‫‪ 200‬ملیۆن���ه‌‌و له‌زۆربه‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌ تر‬ ‫كه‌متره‌"‪.‬‬ ‫شوان قه‌اڵدزێی‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌شكرد‬ ‫كه‌ تائێستا هه‌ندێك باره‌گایان ده‌ستی‌‬ ‫به‌س���ه‌ردا گی���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم قه‌ره‌ب���و‬ ‫نه‌كراونه‌ته‌وه‌‌و وتی‌ "ته‌نانه‌ت له‌هه‌ولێر‌و‬ ‫س���لێمانی‌ زه‌وی‌ دراوه‌ به‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫هه‌مو حیزبه‌كان به‌ئیسالمییه‌كانیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ هیچمان پێنه‌دراوه‌"‪.‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 1987‬له‌س���ه‌ر ده‌ستی‌ مه‌ال‬ ‫عوسمان عه‌بدولعه‌زیز دامه‌زرا‌و ده‌ستی‌‬ ‫به‌خه‌باتی‌ چه‌كداری‌ كرد‪ ،‬له‌ساڵی‌ ‪2001‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ سه‌ره‌كی‌ به‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫مامۆس���تا عه‌ل���ی‌ باپی���ر لێجیابۆ‌وه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امیان پێكهێنا‪ .‬ئێس���تا‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ ل���ه‌ كابینه‌ی‌‬ ‫حه‌وته‌می‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌ش���داره‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‪،‬‬ ‫وه‌ك هێزێكی‌ ئۆپۆزیس���یۆن له‌هه‌رێمدا‬ ‫كارده‌كات‪.‬‬

‫سه‌ركه‌وتی‌ كوبه‌‪ :‬نازانم كێ‌‬ ‫ئێستا تۆپه‌ك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ی‌ خستۆته‌ به‌ره‌یه‌كه‌وه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ له‌ساح ‌ه ‌ی گۆڕانه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن (سه‌ركه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوبه‌) باژێڕه‌وانی‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان له‌ سلێمانی‌ له‌دیدارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌دا باس له‌بارودۆخی‌ ئێستا ‌‬ ‫رێكخستنه‌كانی‌ بزوتنه‌و‌هی‌ گۆڕان‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو كه‌ له‌ناو‬ ‫ی‬ ‫گۆڕاندا شتێك نییه‌ به‌ناوی‌ نه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆن‌و نوێ‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌و‌ه جۆر‌ه‬ ‫قسه‌یه‌ك ‌ه سه‌حافه‌‌و هه‌ندێك الیه‌ن‬ ‫دروستیانكردو‌ه بۆ دروستكردنی‌ كێش ‌ه‬ ‫له‌ناو گۆڕاندا"‪.‬‬ ‫ی گۆڕان‌و‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬هیچ نزیكبونه‌وه‌یه‌ك له‌نێوان‬ ‫رێكخس���تنه‌كانی‌ هه‌ردوالتان دروس���ت‬ ‫نه‌بوه‌؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬مه‌رج نیی ‌ه‬ ‫گۆڕان له‌گه‌ڵ هه‌ر هێزێكدا دانیشت ئیتر‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و هێزه‌دا روبدات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كۆبونه‌و‌ه بۆ حاله‌تێك ‌ه یان تێپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫بارودخێكه‌ یاخود پێویستییه‌كی‌ كاتی ‌‬ ‫ی‬ ‫داوا ده‌كات حیزبێ���ك له‌گه‌ڵ حیزبێك ‌‬ ‫ت���ر دابنیش���ێ‌‪ ،‬مه‌رجی���ش نییه‌ هه‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك له‌س���ه‌ره‌و‌ه ك���را ئیتر‬ ‫له‌خواره‌و‌ه ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌‌و‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌و رۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وش���یروان كۆبونه‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ دیدارێك ‌‬ ‫ی تۆ بوم‪ ،‬هه‌س���تم‬ ‫ی له‌ال ‌‬ ‫رۆژنامه‌وان��� ‌‬ ‫به‌وه‌ كرد به‌شێك له‌جه‌ماوه‌ری‌ گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ بون‌و بۆ ناڕه‌زای ‌‬ ‫دژ ‌‬ ‫ده‌ربڕین په‌یوندییان به‌تۆوه‌ ده‌كرد؟‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬وه‌ك وتم یه‌كێت ‌‬ ‫ی ئه‌م كوردستانه‌یه‌‌و‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫الیه‌نێك ‌‬ ‫هه‌ندێجار وا پێویست ده‌كات دانیشتن‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا بكرێت‪ ،‬دانیشتنیش له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌رێنی‌‌و نه‌رێن ‌‬ ‫هه‌ر حیزبێ���ك الیه‌ن ‌‬ ‫خۆی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬مه‌رجیش نیی���ه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���ێك له‌ناو گۆڕاندا ئه‌و دانیشتنه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌دڵ بوبێت‪ .‬جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ كه‌ گۆڕان‬ ‫دانیش���تن له‌گه‌ڵ الیه‌نێك ده‌كات خۆ‬ ‫ی‬ ‫ناچێت یه‌ك ی���ه‌ك پرس ب ‌ه ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر چه‌ند دانه‌یه‌كیش ناڕاز ‌‬ ‫بوبن ئه‌وه‌ نابێته‌ نیسبه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌وان���ه‌ی‌ ناڕازیبون به‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ نه‌و‌ه‬ ‫ی ناو بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان بون‪،‬‬ ‫نوێكه‌ ‌‬ ‫یان به‌پێچه‌وانه‌وه‌؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬نازان���م ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫نه‌وه‌ی‌ نوێ‌‌و كۆن ‌ه چییه‌ ئێوه‌ باس��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی كۆن‌و نو ‌‬ ‫ی نه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن؟ باسكردن ‌‬ ‫له‌ناو گۆڕاندا جۆره‌ قسه‌یه‌كه‌ سه‌حافه‌‌و‬ ‫هه‌ندێك الی���ه‌ن دروس���تیانكردو‌ه بۆ‬ ‫دروس���تكردنی‌ كێش��� ‌ه له‌ناو گۆڕاندا‪،‬‬ ‫ی كۆن‌و تازه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫له‌سیاس���ه‌تدا نه‌وه‌ ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك سیاس���ه‌ت ده‌كات‪ ،‬خۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی گه‌نج بێت باشتر‬ ‫كرێكار نیی ‌ه تا ئه‌وه‌ ‌‬

‫ی ناو‬ ‫سه‌ركه‌وتی‌ كوبه‌‪ :‬نهێن ‌‬ ‫ئاسایشم الیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاشكرای‌ ناكه‌م‬ ‫ێ‬ ‫كار بكات‌و ئه‌وه‌ی‌ پیریش بێت نه‌توان ‌‬ ‫كار ب���كات‪ ،‬سیاس���یه‌ت ته‌جروبه‌یه‌‪،‬‬ ‫ش���اره‌زاییه‌‪ ،‬لێزانینه‌‪ ،‬خۆ له‌سیاسه‌تدا‬ ‫كات دیاری‌ نه‌كراوه‌ بڵێن تا ئه‌و ته‌مه‌ن ‌ه‬ ‫بۆت هه‌ی ‌ه سیاسه‌ت بكه‌یت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونێك هه‌یه‌ پێیوایه‌‪ ،‬تا‬ ‫ی‬ ‫ی نزیكببنه‌وه‌‪ ،‬ئاست ‌‬ ‫له‌پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫جه‌ماوه‌ریتان به‌ره‌و كه‌مبونه‌وه‌ ده‌چێت‪،‬‬ ‫ئه‌م بۆچون��� ‌ه تا چه‌ند له‌راس���تییه‌و‌ه‬ ‫نزیكه‌؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬دانیشتن له‌گه‌ڵ‬ ‫ی نزیكبونه‌و‌ه نیی ‌ه‬ ‫هه‌ر هێزێكدا مان���ا ‌‬ ‫لێی‌‪ ،‬پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ راس���ته‌ ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵییه‌و‌ه گالون‪ ،‬به‌اڵم دو هێز ‌‬ ‫سیاس���ین‌و له‌كوردس���تاندا هه‌ندێجار‬ ‫پێویس���ت ده‌كات دانیشتنیان له‌گه‌ڵدا‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچونێك هه‌یه‌ ك ‌ه پێیوای ‌ه‬ ‫كوردس���تان ب���ه‌ره‌و چه‌ن���د به‌ره‌یه‌ك‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬به‌نمون���ه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫له‌به‌ره‌ی���ه‌ك‌و ئێ���وه‌‌و یه‌كێتی���ش‬ ‫له‌به‌ره‌ی���ه‌ك‌و پارتیش له‌به‌ره‌یه‌ك‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌یه‌و‌ه سه‌رنجت چییه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ێ ئێمه‌ ‌‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬نازانم ك ‌‬

‫خستۆته‌ به‌ره‌یه‌كه‌و‌ه له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌؟‬ ‫ئه‌و جۆره‌ قسان ‌ه زیاتر بۆچونن من به‌و‬ ‫جۆره‌ی‌ نابینم‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬بۆچ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆنگره‌ نابه‌ستێ‌‪ ،‬ئایا رێكخستنه‌كانتان‬ ‫داوای‌ كۆنگره‌تان لێناكه‌ن؟‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬ئێمه‌ له‌خواره‌و‌ه‬ ‫رێكخستنمان بۆ سه‌ره‌و‌ه دروست كردوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك بێین پێش���تر س���ه‌ركردایه‌تییه‌ك‬ ‫ی من‬ ‫دروس���ت بكه‌ی���ن‪ ،‬بۆی��� ‌ه ب���ه‌ڕا ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌ئێس���تادا گۆڕان كۆنگره‌ش نه‌به‌ست ‌‬ ‫ی نابینم كۆنگر‌ه‬ ‫ئاساییه‌‪ ،‬زۆر به‌زه‌رور ‌‬ ‫ی‬ ‫ببه‌ستێ‌‪ ،‬چونكه‌ ئیشه‌كان زۆر به‌باش ‌‬ ‫ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی جارێك ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���بین ‌‬ ‫تر گ���ۆڕان ئه‌و ده‌نگان���ه‌ بێنێته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ /7/25‬به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫ل ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ ‌‬ ‫هێنا؟‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌س���ه‌ن‪ :‬ئ��� ‌هی‌ بۆنا‪،‬‬ ‫ی زیاتریش ده‌كه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێش���بین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیات���ر چ���او ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی پارتی‌‌و‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌مو به‌ڵێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌بین���ن ك ‌ه بۆ چاكس���از ‌‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی وه‌هایان نه‌كردوه‌‌و‬ ‫داویانه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ ‌‬

‫زیاتریش له‌گه‌نده‌ڵییه‌وه‌ گالون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌ندێج���ار یه‌كێت���ی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ژمار‌ه ‌‬ ‫پارت���ی‌ باس له‌به‌رزبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫رێكخس���تنه‌كانیان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ده‌ك���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخس���تنه‌كانتان به‌نزیك ‌‬ ‫ژم���اره‌ ‌‬ ‫بزانین؟‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان��� ‌ه چۆن باس له‌زیادبون ‌‬ ‫كه‌یف ‌‬ ‫ی رێكخستنه‌كانیان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ژمار‌ه ‌‬ ‫ی رێكخس���تنه‌كانت‬ ‫ناكرێ‌ م���ن ژماره‌ ‌‬ ‫ی ئێم��� ‌ه گرنگ ‌ه‬ ‫ی له‌ال ‌‬ ‫پێبڵێم‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ی‌ ده‌نگ���ده‌ر‌ه له‌كات ‌‬ ‫زیادبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژمار‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪ ،‬نه‌ك زیادبون ‌‬ ‫رێكخستنه‌كان‪.‬‬ ‫ی تێبینی‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كات���ی‌ هه‌ڵمه‌ته‌كانیش���دا یه‌كێت��� ‌‬ ‫كه‌مترین قس���ه‌ی‌ له‌س���ه‌ر تۆ كردوه‌‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫یاخ���ود ه���ه‌ر نه‌یك���ردوه‌‪ ،‬ده‌وت���ر ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش په‌یوه‌ن���دی‌ ب���ه‌وه‌ هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ت���ۆش له‌به‌رامب���ه‌ر نهێنییه‌كان���ی‌ ناو‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ایش بێده‌نگبویت‪ ،‬ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایش بویت‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫به‌جۆرێ���ك رێككه‌وت���ن له‌نێ���وان تۆ‌و‬ ‫ی خۆت‬ ‫یه‌كێتی‌ لێكده‌درێته‌وه‌‪ ،‬بۆچون ‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ی وه‌ها‬ ‫س���ه‌ركه‌وت حه‌سه‌ن‪ :‬ش���ت ‌‬ ‫ێ م���ن هیچم نییه‌ تا‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬جار ‌‬ ‫بون��� ‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ له‌باره‌و‌ه بكه‌ن‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ من‬ ‫ئه‌و كات��� ‌هی‌ له‌ئاس���ایش كارم كردو‌ه‬ ‫به‌هه‌مو قه‌ناعه‌تێك���ه‌وه‌ كارم كردوه‌و‬ ‫ی په‌ش���یمان نیم‪ ،‬راست ‌ه‬ ‫له‌هیچیش��� ‌‬ ‫نهێنیم الیه‌‪ ،‬به‌اڵم هی‌ باسكردن نییه‌‌و‪،‬‬ ‫باسكردنیشی‌ به‌خزمه‌ت نازانم‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌و‌هی‌ له‌ال ‌‬ ‫ئێم ‌ه گرنگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫زیادبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگده‌ره‌ له‌كات ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌ك زیادبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌ ‌‬ ‫رێكخستنه‌كان‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫ده‌ستپێكردنه‌و‌هی‌ كۆبونه‌وه‌كانی‬ ‫ی‬ ‫نێوانیان بۆ ئاساییكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان‌و گفتوگۆ له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایانه‌ی‌ ك ‌ه ره‌هه‌ند ‌‬ ‫نیشتمانییان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫هه‌تا ئێستا كاتی‌ كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫ده‌ستنیشان نه‌كردوه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌ چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫گۆڕان ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫بۆ كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫نێوانیان‬

‫ی‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی هاتنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌واڵت���ی‌ ئه‌ڵمانیا له‌مانگ���ی‌ ئه‌یلول ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مس���اڵ‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مج���ار كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫لوتك ‌ه له‌نێوان تاڵه‌بانی‌‌و نه‌وش���یروان‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫مس���ته‌فا‌و ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌‌و هه‌ڵس���وڕاوان ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫گۆڕان به‌ڕێوه‌چو‪ ،‬تیایدا بڕیار له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���اییكردنه‌و‌هی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‬ ‫نێوانی���ان درا‌و ب���ۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش‬ ‫ی ئ���ه‌و دانیش���تن ‌ه هه‌ردوالی���ان‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی چه‌ند لیژنه‌یه‌ك‬ ‫له‌سه‌ر دروس���تكردن ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان‌و‬ ‫بۆ ئاس���اییكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پڕۆژه‌ یاسای ده‌ستور‌و ئه‌و‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ره‌هه‌ندی‌ نیشتمانییان‬ ‫پڕۆژ‌ه یاسایانه‌ ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه رێككه‌وتن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دروستكردنی‌ ئه‌و لیژنانه‌‪،‬‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫وته‌بێژ ‌‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ئازاد جوندیان ‌‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه دو لیژن ‌ه دروستكراوه‌ بۆ‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان‌و پڕۆژ‌ه‬ ‫ئاساییكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی (سیاسی‌‌و‬ ‫یاساكان‌و ئه‌وانیش لیژن ‌ه ‌‬ ‫یاس���ایی‌)ن‪ ،‬لیژن ‌ه سیاسییه‌كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتیی���ه‌وه‌ (به‌رپرس���ی‌ ده‌س���ته‌ ‌‬ ‫كارگێ���ڕی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌‪ ،‬مه‌ال‬ ‫ی مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫به‌ختیار‌و ئه‌ندامان ‌‬ ‫ره‌فعه‌ت عه‌بدواڵ‌و ئازاد جوندیانی‌) تێیدا‬ ‫ی گۆڕانن‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌ندامن‌و چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی ده‌ستنیش���ان كاتی‌ كۆبونه‌وه‌كانیش دیاری‌ نه‌كراون‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و‌هی‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ رێكخه‌ری‌ توێژینه‌وه‌ ‌‬ ‫بكات‌و كۆبونه‌و‌ه بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬یوس���ف‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم بۆ پرس���ه‌ یاس���اییه‌كان‪ ،‬وات ‌ه سیاس��� ‌‬ ‫ی ده‌س���تور‌و محه‌م���ه‌د له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن��� ‌ه‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ پڕۆژ‌ه یاس���ا ‌‬ ‫ی رایگه‌یاند كه‌ تا ئێس���تا الی‌ ئه‌وان هیچ‬ ‫ی ك���ه‌ ره‌هه‌ند ‌‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌ یاس���ایانه‌ ‌‬ ‫ی له‌لیژنه‌كاندا‬ ‫ی هه‌ڵسوڕاوێك بۆ ئه‌ندامێت ‌‬ ‫نیش���تمانییان هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ازاد جوندیان ‌‬ ‫ی نه‌بۆته‌وه‌‌و هیچ "كات"ێكیش بۆ‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا ك��� ‌ه دوای‌ یه‌كه‌مین یه‌كالی ‌‬ ‫كۆبونه‌و‌هی‌ نێوانیان ئ���ه‌وان‌و گۆڕان‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوانیان دیاری‌ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو ره‌تیش���یكرده‌وه‌ ك ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫داوا له‌پارتی���ش ده‌كه‌ن كه‌ به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌كان ب���كات‪ ،‬چونك��� ‌ه وه‌ك یه‌كێتی هاوبۆچونبن بۆ به‌شدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئێم ‌ه رایه‌كی‌ جێگیرمان له‌كۆبونه‌وه‌دا بۆ لیژنه‌ یاساییه‌كه‌‌و وت ‌‬ ‫ی وت ‌‬ ‫جوندیان ‌‬ ‫ی "ئه‌وه‌ش باس نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ێ ته‌وافوقی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫هه‌یه‌ ك���ه‌ به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئاس���اییكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ناكرێ���ت گفتوگۆ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و پڕۆژ‌ه‬ ‫یوس���ف‬ ‫یاسایانه‌ بكه‌ین‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ردوالمان رامان په‌یوه‌ندییه‌كانیش���یان‪،‬‬ ‫ی محه‌م���ه‌د جه‌ختیك���رده‌وه‌ ك ‌ه ئه‌وه‌ش‬ ‫ی پارتیش��� ‌‬ ‫وای���ه‌ له‌و لیژنه‌یه‌دا برایان ‌‬ ‫به‌ستراوه‌ته‌و‌ه ب ‌ه به‌ره‌وپێشچون له‌سه‌ر‬ ‫تێدا بن"‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌رپرس���انی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان رێككه‌وت���ن له‌و پڕۆژ‌ه یاس���ایان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمانی‌‌و ده‌ستورییانه‌ ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن كه‌ تا ئێس���تا ئه‌ندامانیان ره‌هه‌ند ‌‬ ‫ب���ۆ لیژنه‌كان ده‌ستنیش���ان نه‌كردوه‌‌و هه‌یه‌‪.‬‬

‫یوسف محه‌مه‌د‪:‬‬ ‫باسمان له‌به‌شداری‬ ‫پارتی‌ نه‌كردوه‌‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫دەربارەی مرۆڤی تەواو‬

‫هیزه‌کانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬سایتی ‪PYD‬‬

‫‪ YPG‬له‌رۆژئاوای کوردستان‬

‫جێ‌ په‌نجه‌ی‌ توركیا له‌"سه‌ری‌ كانێی‌"‬

‫"گه‌لی‌ كورد له‌رۆژئاوای‌ كوردستان به‌ته‌نها جێمه‌هێڵن"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫پێنج شه‌ممه‌ی‌ رابردو هێزه‌كانی‌‬ ‫سوپای‌ سوریای‌ ئازاد هێرشیان كرده‌‬ ‫سه‌ر شارۆچكه‌ی‌ "سه‌ری‌ كانێی‌"‌و‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار شه‌ڕیان له‌دژی‌ رژێمی‌‬ ‫ئه‌سه‌د خسته‌ ناوچه‌ كوردنشینه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ ده‌سته‌ی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌ كورد له‌سوریا‬ ‫ده‌ڵێت "جێ‌ په‌نجه‌ی‌ توركیا به‌م‬ ‫هێرش‌و شه‌ڕ ئااڵندنه‌وه‌ دیاره‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌ری‌ كانێی‌ كه‌ ش���ارێكی‌ كوردییه‌‌و‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌ رۆژئاوای‌ ش���اری‌ قامیش���لۆوه‌‬ ‫به‌دوری‌ ‪ 100‬كیلۆمه‌تر‌و سه‌ر به‌پارێزگای‌‬ ‫حه‌س���ه‌كه‌یه‌‪ ،‬ژماره‌ی‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ 65‬ه���ه‌زار كه‌س���ه‌‪ ،‬كه‌ زیات���ر ‪%60‬یان‬ ‫كوردن‌و ئه‌ودوایان عه‌ره‌ب‌و مه‌س���یحی‌و‬ ‫چیچانی���ن‪ ،‬پێنج ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو وه‌ك‬ ‫هه‌ن���گاوو تاكتیكێكی‌ نوێ���ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫سوپای‌ س���وریای‌ ئازاد بۆ شه‌ڕ خستنه‌‬ ‫ناوچه‌ كوردنشینه‌كانی‌ باكوری‌ ئه‌و واڵته‌و‬ ‫نزیك سنوری‌ سوریا هێرشیان كرده‌ سه‌ر‬ ‫بنكه‌و ب���اره‌گا حیزبی‌‌و س���ه‌ربازییه‌كانی‌‬ ‫شارۆچكه‌كه‌كه‌و ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرت‪،‬‬ ‫كه‌ س���ه‌ره‌نجام ئاواره‌بون���ی‌ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ هاواڵتیانی‌ ئه‌و ش���اره‌ی‌ لێكه‌وته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ترس���ی‌ شه‌ڕ‌و هێرش���ی‌ پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌د ش���اره‌كه‌یان‬ ‫جێهێشت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌دوای‌ ئ���ه‌م هێرش���ه‌دا‪،‬‬ ‫گرژی‌ خس���ته‌ نێوان هێزه‌كانی‌ س���وپای‌‬ ‫سوریای‌ ئازادو یه‌كه‌كانی‌ پاراستنی‌ گه‌ل‬ ‫‪YPG‬ه‌وه‌ ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن ‪PYD‬ی‌ نزی���ك‬ ‫له‌په‌كه‌كه‌وه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ پاراستنی‌ ناوچه‌‬ ‫كوردنش���ینه‌كان‌و به‌رگریك���ردن له‌گه‌لی‌‬ ‫ك���ورد پێكهێنراوه‌‪ ،‬بۆ رۆژی‌ دواتر (واته‌‬ ‫هه‌ینی‌ رابردو) رژێمی‌ ئه‌س���ه‌د هێزو بنكه‌‬ ‫حیزبی‌‌و س���ه‌ربازییه‌كانی‌ له‌ش���ارۆچكه‌‬ ‫كوردنش���ینه‌كانی‌ ده‌رباسیه‌و ته‌لتمه‌ر كه‌‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ نزیك سه‌ری‌ كانێی‌ له‌پارێزگای‌‬ ‫حه‌سه‌كه‌ كێشایه‌وه‌و راده‌ستی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫‪YPG‬ی‌ كرد‪ ،‬كه‌ ئه‌م هه‌نگاوه‌ به‌گومانه‌وه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن هێزه‌كانی‌ س���وپای‌ س���وریای‌‬ ‫ئ���ازاده‌وه‌ لێكدرایه‌وه‌‪ .‬وێ���ڕای‌ ئه‌وه‌ش‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌گ���ه‌ڵ‌ هاتنی‌ هێزه‌كانی‌ س���وپای‌‬ ‫سوریای‌ ئازاد بۆ سه‌ری‌ كانێی‌ هه‌مو هێزه‌‬ ‫كوردیی���ه‌كان داوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌ هێزه‌كه‌‬ ‫له‌شاره‌كه‌و چونه‌ده‌ره‌وه‌یان كرد‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ده‌س���ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌بردن���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نیش���تمانی‌ كورد له‌س���وریا‬ ‫"ش���ه‌الل گه‌دۆ" به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ئه‌وان وه‌كو نوێنه‌رایه‌تی‌ شه‌قامی‌ كوردی‌‬ ‫به‌سوپای‌ س���وریای‌ ئازادیان راگه‌یاندوه‌‬ ‫كه‌ ت���ا ئێس���تا ناوچه‌ كوردنش���ینه‌كان‬ ‫هێمن‌و ئارامن‌و ب���ون به‌ په‌ناگه‌ی‌ ئارامی‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ ش���وێنه‌كانی‌ تری‌ س���وریا كه‌‬ ‫ش���ه‌ڕیان تێدایه‌ وه‌ك حه‌ڵ���ه‌ب‌و ئه‌دلب‪،‬‬ ‫ئه‌م هێرشه‌ نه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كورده‌و نه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌ سوریاش���ه‌‪ ،‬گه‌دۆ‬ ‫وت���ی‌ "به‌اڵم مه‌خابن به‌ب���ێ‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫هه‌ماهه‌نگیی���ه‌ك هه‌بێت له‌نێ���وان الیه‌نه‌‬ ‫كوردییه‌كان‌و سوپای‌ ئازاد‪ ،‬ئه‌وان له‌ناكاو‬ ‫هه‌ڵیانكوتایه‌ سه‌ر سه‌ری‌ كانێی‌‌و ئێمه‌یان‬ ‫وه‌ك ئۆپۆزیسیۆن‌و ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كورد له‌س���وریا توشی‌ شۆك كرد كاتێك‬ ‫كه‌تیبه‌ی‌ غوره‌بائی‌ ش���ام هاتنه‌ سه‌ر ئه‌و‬ ‫شارۆچكه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ هێزه‌كانی‌ سوپای‌ سوریای‌‬ ‫ئ���ازاد پێیانوایه‌ ج���ۆره‌ هه‌ماهه‌نگییه‌ك‬ ‫له‌نێوان رژێمی‌ به‌شار ئه‌سه‌دو هێزه‌كانی‌‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌دا هه‌ی���ه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئیحتیوای‌‬ ‫چاالكییه‌كانیان بكه‌ن له‌س���ه‌ر س���نوری‌‬

‫سوریا‌و توركیا‌و له‌ناوچه‌ كوردنشینه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌دا‪ ،‬شه‌الل گه‌دۆ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌و‌ه‬ ‫كه‌ په‌كه‌كه‌ له‌رۆژئاوای‌ كوردس���تان بونی‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "په‌كه‌كه‌ هیچ بونێكی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و س���ه‌ربازی‌ نییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پارتی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ دیموكراتی‌ ‪ PYD‬كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ گه‌لی‌ كوردستان ده‌كات له‌ناو‬ ‫هه‌مو شاره‌ كوردییه‌كان هه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژ‌هی‌ به‌وه‌ش ك���رد كه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ج���ۆره‌ گرژیی���ه‌ك كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫نێوان سوپای‌ س���وریای‌ ئازادو یه‌كه‌كانی‌‬ ‫پاراستنی‌ گه‌ل ‪YPG‬ه‌وه‌ به‌اڵم تا ئێستا‬ ‫هیچ پێكدادانێك له‌نێوانیاندا له‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫روینه‌داوه‌‪ ،‬تا ئێس���تا هه‌مو گه‌ڕه‌كه‌كانی‌‬ ‫ك���ورد له‌س���ه‌ری‌ كانێی‌ هه‌ر به‌ده‌س���ت‬ ‫كورده‌وه‌ن‌و گه‌ڕه‌كه‌ عه‌ره‌به‌كانیش سوپای‌‬ ‫سوریای‌ ئازادیان تێدایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ پێش���تر‬ ‫له‌ناوچه‌كان���ی‌ حه‌ڵه‌ب‌و عه‌فرین ش���ه‌ڕ‌و‬ ‫پێكدادان له‌نێوان ئه‌م دو هێزه‌دا رویداوه‌و‬ ‫گیانله‌ده‌س���تدانی‌ چه‌ندی���ن چه‌ك���داری‌‬ ‫نێوان هه‌ردوالی‌ لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌بڕوای‌‬ ‫چاودێران له‌س���ایه‌ی‌ درێژه‌كێش���انی‌ ئه‌و‬ ‫پش���ێوییه‌دا ك���ه‌ س���وریای‌ گرتوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵكشانی‌ گرژی‌‌و ئاڵۆزی‌ نێوان سوپای‌‬ ‫سوریای‌ ئازادو هێزه‌كانی‌ ‪ YPG‬مه‌ترسی‌‬ ‫هه‌ڵگیرسانی‌ شه‌ڕی‌ نێوان كوردو عه‌ره‌بی‌‬ ‫لێده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ش���ه‌الل گ���ه‌دۆ پێیوایه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پالنێك���ی‌ هه‌رێمیی‌‌و پالنێكی‌‬ ‫ناوخۆیی‌ س���ورییش له‌ئارادی���ه‌ له‌الیه‌نی‌‬ ‫رژێمی‌ ئه‌س���ه‌دو به‌شێك له‌ئۆپۆزیسیۆن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ ب���ه‌دور ده‌زانێت كه‌ ش���ه‌ڕ‌و‬ ‫ناكۆكی‌ له‌نێوان عه‌ره‌ب‌و كورد دروس���ت‬ ‫ببێ���ت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئۆپۆزیس���یۆنی‌ كورد‌و‬ ‫عه‌ره‌بیش ئ���ه‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خۆیدا‬ ‫نابینێت كه‌ ش���ه‌ڕی‌ نێوان كورد‌و عه‌ره‌ب‬ ‫روبدات‪ ،‬هه‌ردوالیان ئه‌وه‌ به‌فیتنه‌ ده‌زانن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێم���ه‌ وه‌ك كورد راپێچی‌ ئه‌و‬ ‫فیتنه‌یه‌ نابین‌و نابینه‌ به‌ش���ێك له‌شه‌ڕی‌‬ ‫كوردو عه‌ره‌ب"‪.‬‬

‫سوپای ئازاد ده‌یه‌وێت‬ ‫رۆژئاوای کوردستان‬ ‫بکاته‌ گۆڕه‌پانی‬ ‫زۆرانبازی له‌گه‌ڵ‬ ‫رژێمی ئه‌سه‌د‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ كورده‌كان نایانه‌و ‌‬ ‫ێ‬ ‫سوپای‌ س���وریای‌ ئازاد ده‌س���تێوه‌ردانی‌‬ ‫چه‌كداری‌ بك���ه‌ن له‌ناوچه‌كانیاندا‌و هاتنی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ س���وپای‌ ئازادیش بۆ س���ه‌ری‌‬ ‫كانێی‌ به‌پیالن‌و ده‌س���تی‌ توركیا ده‌زانن‬ ‫كه‌ پش���تیوانی‌ له‌م هێزه‌ ده‌كات‌و له‌دیدی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌وه‌ هاتنی‌ ئه‌م هێزه‌ به‌زیانی‌ كورد‬ ‫ت���ه‌واو ده‌بێ���ت‪ ،‬چونكه‌ س���ه‌ره‌تایه‌كه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ رۆژئاوای‌ كوردس���تان ببێته‌‬ ‫گۆڕه‌پانی‌ زۆرانبازی‌ س���وپای‌ س���وریای‌‬ ‫ئازادو س���وپای‌ ئه‌سه‌د‪ ،‬له‌پێنا‌و ئامانجی‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌خۆیان‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی‌ كه‌ تا ئێس���تا س���وپای‌ ئازاد‬ ‫رویتێكردون‪ ،‬له‌الیه‌ن ماشێنی‌ سه‌ربازیی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ رژێم���ه‌وه‌ كراونه‌ت���ه‌ ئامانج‌و‬

‫كۆنه‌ شیوعییه‌ك‌‌‬

‫ئیخوانه‌كان‬

‫جۆرج سه‌برا‬

‫جۆرج سه‌برای‌ ته‌مه‌ن ‪ 65‬ساڵ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كۆلیجی‌ ئاداب به‌شی‌ جوگرافیا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌زانكۆی‌ دیمه‌شق‌و دواتریش به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌كنیكی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ له‌زانكۆ ‌‬ ‫ئه‌ندیانای‌ ئه‌مه‌ریكا ته‌واوكردوه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ندی ‌‬ ‫پێشتر ئه‌ندامی‌ كۆمیته‌ ‌‬ ‫حیزبی‌ شیوعی‌ بوه‌و چه‌ندین‬ ‫جار له‌الیه‌ن رژێمی‌ ئه‌سه‌ده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ده‌ستگیركراوه‌و سااڵنێك ‌‬ ‫ژیانی‌ له‌زیندان به‌سه‌ربردوه‌‪ ،‬دوا‬ ‫به‌دوای‌ "بورهان غه‌لیون"ی‌ سونن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫مه‌زهه‌ب‌و عه‌بدولباست سه‌یدا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك كورد وه‌ك سه‌رۆك ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ هه‌ڵبژیررا‪.‬‬ ‫ی سوریا‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمان ‌‬ ‫ك ‌ه ساڵی‌ رابردو له‌ئه‌سته‌نبو ‌ڵ‬ ‫دامه‌زراو وه‌ك نوێنه‌ری‌ سورییه‌كان‬ ‫ده‌ناسرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫تائێستا نه‌یتوانیوه‌ پشتگیر ‌‬ ‫ی سوریا به‌ده‌ستبهێنێت‪،‬‬ ‫گه‌الن ‌‬ ‫له‌دوا كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌دا‬ ‫له‌ده‌وحه‌ی‌ پایته‌ختی‌ قه‌ته‌ر هێز‌ه‬ ‫ئیسالمییه‌كان به‌سه‌ریدا زاڵبون‪23 ،‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئیخوان له‌كۆی‬

‫ی‬ ‫‪ 41‬ئه‌ندامی‌ ئه‌میندارێتی‌ گشت ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ هه‌ڵبژێرران‪ ،‬زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ی كورسییه‌كانی‌ ده‌سته‌ ‌‬ ‫له‌نیوه‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ به‌ر‬ ‫ی گرنگ‬ ‫ئیخوانه‌كان كه‌وت ك ‌ه رۆڵێك ‌‬ ‫ی مه‌كته‌به‌كانی‌ دارایی‌‌و‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندن‌و په‌یوه‌ندییه‌كان‌و داڕشتن ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بینێت‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫جێبه‌جێكردن هیچ نوێنه‌رێك ‌‬ ‫عه‌له‌وی‌ تێدا نییه‌و كه‌مایه‌تییه‌كان‬ ‫بونێكی‌ ئه‌وتۆیان نییه‌‌و ئه‌و‬ ‫مه‌سیحی‌‌و دروزو كوردانه‌ی‌ (وه‌ك‬ ‫عه‌بدولباست سه‌یدا) نوێنه‌رن‬ ‫له‌الیه‌ن نه‌ته‌وه‌و تائیفه‌كانیانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫پشتیوانی‌ ناكرێن‪ ،‬له‌ده‌سته‌ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌شدا‬ ‫ته‌نها یه‌ك ژن هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئیخوانه‌كان ك ‌ه رۆڵیان له‌م‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌دا هه‌رچی‌ زیاتر به‌هێز‬ ‫ی خۆحه‌شاردان‬ ‫بوه‌‪ ،‬تاكتیك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پشت سیما عه‌لمانی‌‌و چه‌په‌كان ‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنه‌وه‌یان گرتوه‌ته‌به‌ر‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ ده‌نگدانی‌ ئه‌وان جۆرج سه‌برا‬ ‫نه‌ده‌بو‌ه سه‌رۆك‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه وا‬ ‫چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ك ‌ه سه‌برا ببێت ‌ه‬ ‫بارمت ‌هی‌ ئیخوان‌و به‌رنامه‌كانیان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌و‌هی‌ ك ‌ه سه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ئیخوانیشیان كردوه‌ به‌جێگریی‌ ك ‌ه‬ ‫"فاروق ته‌یفور"ه‌‪.‬‬

‫ی رابردو‪ ،‬جۆرج سه‌برا‬ ‫هه‌ین ‌‬ ‫ك ‌ه مه‌سیحی‌‌و كۆنه‌ شیوعیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ئه‌مینداری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نیشتمان ‌‬ ‫ی‬ ‫سوری‌ هه‌ڵبژێررا‪ ،‬ك ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ك ‌ه سه‌ر به‌ئیخوانه‌كانن‪.‬‬

‫وێران ك���راون‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ تێك���ڕای‌ هێزه‌‬ ‫كوردییه‌كان داوای‌ چونه‌ده‌ری‌ ئه‌و هێزان ‌ه‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و خوازی���ارن ناوچه‌كانیان له‌الیه‌ن‬ ‫ك���ورد خۆی���ه‌وه‌ بپارێزرێت‌و له‌ش���ه‌ڕ‌و‬ ‫توندوتیژی���ی س���وپای‌ س���وریای‌ ئازادو‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ رژێم���ه‌وه‌ تێوه‌نه‌گلێت‪ .‬له‌م‬ ‫چوارچێوه‌یه‌شدا ‪‌PYD‬و ‪ YPG‬پێداگری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئ���ه‌وان مۆڵه‌ت‬ ‫به‌هی���چ هێزێكی‌ ده‌ره‌وه‌ ن���اده‌ن بكه‌ونه‌‬ ‫ناو رۆژئاوای‌ كوردس���تانه‌وه‌‌و تا كۆتایی‌‬ ‫به‌رگری‌ له‌ده‌ستكه‌وته‌كانی كورد ده‌كه‌ن‬ ‫له‌رۆژئاوای‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌پێی‌ لێدوانی‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ ئه‌وان له‌مانگی‌ حوزه‌یرانی‌‬ ‫رابردودا نوس���راوێك له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیاوه‌ بۆ كونس���ڵی‌ توركیا‬ ‫له‌هه‌ولێر ره‌وان���ه‌ كراوه‌ كه‌ تیایدا ئاماژه‌‬ ‫به‌پێویستی‌ چونی‌ سوپای‌ سوریای‌ ئازاد‬ ‫كراوه‌ بۆ رۆژئاوای‌ كوردستان به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫دژایه‌ت���ی‌‌و ئیحتیواكردنی‌‪ ،PYD‬هه‌روه‌ها‬

‫ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ كه‌ پێویسته‌ گه‌نجانی‌‬ ‫كورد هانبدرێن به‌شداری‌ له‌چاالكییه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌و سوپایه‌دا بكه‌ن‪.‬‬ ‫ش���ه‌الل گه‌دۆ له‌مباره‌وه‌ جه‌خت له‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ جێ‌ په‌نج���ه‌ی‌ توركیا به‌م‬ ‫هێرشه‌ی‌ سوپای‌ سوریای‌ ئازاده‌وه‌ دیاره‌‬ ‫بۆ س���ه‌ر س���ه‌ری‌ كانێی‌‪ ،‬وت���ی‌ "توركیا‬ ‫رۆڵێكی‌ گه‌وره‌ ده‌بینێ���ت له‌روداوه‌كانی‌‬ ‫ئێس���تای‌ س���وریاداو ده‌یه‌وێ���ت ب���ه‌و‬ ‫ئاراسته‌یه‌شدا بڕوات كه‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫له‌س���وریادا زیاتر مسۆگه‌ر بكات‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌ئامرازه‌كانیشی‌ سوپای‌ سوریای‌ ئازاده‌‬ ‫كه‌ ئه‌مجاره‌یان له‌توركیاوه‌ ئاودیوی‌ سنور‬ ‫بون‌و هاتونه‌ته‌ سه‌ری‌ كانێی‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌م قۆناغه‌دا ئه‌وه‌ی‌ گرنگه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌بێت كورد له‌هه‌ر شوێنێكی‌‬ ‫دونیا بن داكۆكی‌ له‌رۆژئاوای‌ كوردس���تان‬ ‫بكه‌ن‌و گه‌لی‌ كورد له‌رۆژئاوای‌ كوردستان‬ ‫به‌ته‌نها جێنه‌هێڵن"‪.‬‬

‫پ���ار س���اڵ خوێنەرێک ل���ە رێگای‬ ‫دۆس���تێکی نزیک���ەوە نامەیەک���ی بۆ‬ ‫ناردم‪ ،‬نامەیەک���ی بچوک و کورت کە‬ ‫بە دەستخەتێکی تا ئەندازەیەک خراپ‬ ‫نوس���را بوو‪ ،‬دەپرس���ێت «دەمەوێت‬ ‫وەاڵممبدەیت���ەوە‪ ،‬وەاڵمێ���ک گومان‬ ‫هەڵنەگرێ���ت‪ ،‬تکای���ە‪ ..‬مرۆڤی تەواو‬ ‫الی ت���ۆ چییە?»‪ .‬لە ڕاس���تیدا هیچ‬ ‫هۆیەک���م نەدەبینی بۆ ئەو نامەیە‪ ،‬بۆ‬ ‫دەبێت من بزان���م مرۆڤی تەواو چییە‬ ‫یان کێی���ە?‪ .‬پرس���یارەکە تا ئەمڕۆ‬ ‫وەاڵمی نییە‪ ،‬وە خۆش���بەختانەش کە‬ ‫وەاڵمی نییە‪ ...‬چونکە وەاڵمێکی ڕەها‬ ‫لێرەدا تەنیا تەس���کبیر و فانەتیک و‬ ‫فەندەمنتالیستەکان دەتوانن بیدەنەوە‪.‬‬ ‫ش���تێک کە بۆ ئەو خوێنەرەم نوسی‪،‬‬ ‫ئ���ەم نامە کورتەی خ���وارەوە بوو کە‬ ‫وەک خۆی کۆپیدەکەم و دایدەنێمەوە‬ ‫«ئازیزم‪ ،‬من نازانم مرۆڤی تەواو کێیە‪،‬‬ ‫ڕاس���تە من لە غەزەلنوس و باغەکانی‬ ‫خەیاڵدا پرس���یارێکی وەها دەکەم و‬ ‫کەم و زۆر دوای وەاڵمەکەشی دەکەوم‪،‬‬ ‫بەاڵم دونی���ای ڕۆمان لەگ���ەڵ ژیاندا‬ ‫جووت نایەتەوە‪ .‬مرۆڤی ڕاستەقینەی‬ ‫وەک ئێم���ە ناتوانی���ن وەک پاڵەوانی‬ ‫ڕۆمانێک بژین‪ .‬بۆیە من نازانم مرۆڤی‬ ‫ت���ەواو کێی���ە و بەت���ەواوی دەبێ���ت‬ ‫چۆن بێت‪ ،‬وەاڵمێک بش���ێت ئێوە لە‬ ‫ژیان���ی ڕۆژانەتاندا بیکەن���ە ڕێنماکار‬ ‫بۆ خۆت���ان‪ ...‬هێند هەیە باش���ترین‬ ‫مرۆڤ الی من ئەو کەس���انەن کە ڕێز‬ ‫و خۆشەویس���تی ئینسانییەتی خۆیان‬ ‫دەخەن���ە پێش هەموو ش���تێک‪ ،‬واتە‬ ‫خۆشەویس���تی ئینس���انییەتی خۆیان‬ ‫لە پێ���ش هەموو جۆرە عەش���قێک و‬ ‫خۆشەویس���تیییەکی ترەوە دادەنێن‪،‬‬ ‫لە پێش خۆشەویس���تی خ���وداوە‪ ،‬لە‬ ‫پێش خۆشەویستی مەزهەب و دینەوە‬ ‫وە لە پێش خۆشەویس���تی نەتەوە و‬ ‫نیشتمانەوەیە‪ .‬چونکە مرۆڤ تەنیا لە‬ ‫ڕێگای خۆشەویستی مرۆڤەکەی ناخی‬ ‫خۆیەوە دەتوانێت ڕووکاری مرۆڤانەی‬ ‫خواس���تەکانی ت���ر بپارێزێ���ت‪ .‬گەر‬ ‫خۆشەویستی مرۆڤ پێش خۆشەویستی‬ ‫خودا یان مەزه���ەب نەکەوێت دەبینە‬ ‫فانەتیک و فەندەمەنتالیست و لەوانەیە‬ ‫تیرۆریس���تیش‪ ،‬ئەو کەس���ەی خۆی‬ ‫دەتەقێنێت���ەوە خودای خۆش���دەوێت‬ ‫بەاڵم خاڵییە لە خۆشەویستی مرۆڤ‪.‬‬ ‫خۆشەویس���تی خودا لێ���رەدا لەوەی‬ ‫نەپاراستووە ببێتە دڕندە بەرامبەر بە‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬بۆیە خۆشەویستی خودا تەنیا‬ ‫لەگ���ەڵ خۆشەویس���تی مرۆڤدا مانای‬ ‫هەیە‪ .‬لەوەش بترازێت خۆشەویس���تی‬ ‫نەتەوە گەر خاڵی بوو لەخۆشەویستی‬ ‫م���رۆڤ‪ ،‬گەر پێش ئ���ەوەی نەتەوەت‬ ‫خۆش���دەوێت مرۆڤایەت���ی خ���ۆت و‬ ‫مرۆڤ���ت بە گش���تی خ���ۆش نەوێت‪،‬‬ ‫نەتەوەپەرس���تی و ناسیونالیزم بەرەو‬ ‫ڕەش���ەکوژی و کاول���کاری دەتبات‪.‬‬ ‫دەمێ���ک نازیی���ەکان جوولەکەکانیان‬ ‫س���ووتاند‪ ،‬ئەڵمانی���ا و نەت���ەوەی‬ ‫ئەڵمانی���ان خۆشدەویس���ت بەاڵم بە‬ ‫مرۆڤەکەی ناخی خۆیان و بە گش���تی‬ ‫بە مرۆڤ نامۆب���وون ‪ .‬ئەنفالچییەکان‬ ‫عەرەبیان خۆشدەویست‪ ،‬بەاڵم ئاشنای‬ ‫ش���تێک نەبوون کە ن���اوی مرۆڤە‪ ،‬چ‬ ‫ل���ە ناو خۆیان و چ ل���ە دەرەوە‪ .‬هەر‬ ‫مرۆڤێ���ک خودا‪ ،‬نەت���ەوە‪ ،‬ئایدۆلۆژیا‬ ‫یان هەرجۆرە ش���تێکی تری لە مرۆڤ‬ ‫بۆ گرنگت���ر بێت‪ ،‬زەمینەیەکی لەباری‬ ‫تێدایە بۆئەوەی ببێتە دڕندە »‪.‬‬ ‫دەبێت بڵێم بەداخەوە ئەم کۆنسێپتە‬ ‫چەن���د بە وش���ە س���ادە و ئاس���ان‬ ‫دەردەکەوێ���ت لە واقعدا زۆر س���ەخت‬ ‫و قورس���ە و جێبەجێکردنی هەندێک‬ ‫جار دەچێتە پل���ەی مەحاڵ‪ .‬هۆکەش‬ ‫ئەوەی���ە مرۆڤ بەتەنه���ا نییە‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫هەمیشە لە ناو خەڵکدایە‪ ،‬بەشێکە لە‬ ‫یەکەیەکی گەورەت���ر و ئەو یەکانەش‬ ‫فش���اری بێس���نوور و گەورە دەخەنە‬ ‫سەر تاکەکان‪ ،‬ئەوانیدی هەمیشە هاوار‬ ‫لەوە دەکەن خودامان لە مرۆڤ خۆشتر‬ ‫بوێت‪ ،‬نەتەوەکەمان لە مرۆڤ خۆشتر‬ ‫بوێت‪ ،‬حیزبەکەمان لە مرۆڤ خۆشتر‬ ‫بوێ���ت‪ ،‬ئایدۆلۆژی���ا و مەزهەبەکەمان‬ ‫بخەینە س���ەروو هەموو ش���تێکەوە‪.‬‬ ‫مرۆڤی تاکی���ش زۆر زوو لە ژێر باری‬ ‫سیحری ئەو دروش���مانەدا دەڕوخێت‪.‬‬ ‫ئۆرتی���گا ی گاس���ت ل���ە جێگایەکدا‬ ‫ڕوون گوزارشت لەوە دەکات و دەڵێت‬ ‫«سەردەمی ئێمە لەوەدا نەخۆشە‪ ،‬کە‬ ‫خەڵ���ک زۆرن و مرۆڤ کەم»‪ .‬مرۆڤ‬

‫بۆئەوەی بتوانێت مرۆڤ بێت‪ ،‬دەبێت‬ ‫بەرگەی ئەو فشارە گەورانە بگرێت کە‬ ‫لەالیەن جەماوەر‪ ،‬گاڕانەکان‪ ،‬هۆردووە‬ ‫ئادەمییە گەورەکانەوە دەخرێنە سەر‬ ‫تاک‪ .‬جەماوەر لە هیچ کەسی قەبووڵ‬ ‫ناکات‪ ،‬بە ناوی خۆشەویستی مرۆڤەوە‬ ‫بەرامبەر دوژمن���ەکان نەرم بێت‪ .‬هەر‬ ‫ی گاس���تە لەس���ەرەتاکانی کتێب���ی‬ ‫«یاخیبوون���ی جەم���اوەردا» دەڵێت‬ ‫«هەر کەس ش���تێکی دی بێت جیاواز‬ ‫لە جەم���اوەر‪ ،‬کارێکی بەد و ناجۆرە‪.‬‬ ‫ه���ۆردووە گەورەکانی خەڵک هەموو‬ ‫ش���تێک تێکدەش���کێنن‪ ،‬هەر شتێک‬ ‫جیاواز بێت‪ ،‬دەرکەوتووبێت‪ ،‬تایبەت‬ ‫بێت‪ ،‬بەهرەدار و دانسقە بێت‪ .‬ئەوەی‬ ‫وەک ئەوان���ی تر نیی���ە‪ ،‬ئەوەی وەک‬ ‫ئەوانی تر بیرناکاتەوە‪ ،‬خۆی دەخاتە‬ ‫بەر مەترس���ی ئەوەی بس���ڕرێتەوە و‬ ‫بکرێتە دەرەوە»‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم چەن���د ک���ەس دەتوانێ���ت‬ ‫مەودایەک���ی وا لە جەماوەر وەربگرێت‬ ‫فش���ارەکان تێکی نەش���کێنن? چەند‬ ‫دیندار دەتوانێ���ت کاتێک فانەتێکێک‬ ‫فوو ب���ە الی تون���دڕەوی مەزهەبیدا‬ ‫دەکات و دەڵێت «ئاین لە مەترسیدایە‬ ‫‪ ...‬خ���ودا ل���ە مەترس���یدایە» دوای‬ ‫نەک���ەون و بەناوی دینێکەوە ش���ەڕ‬ ‫لەگەڵ دینێکی دیدا نەکەن‪ ،‬بەڵکو بە‬ ‫ناوی خۆشەویس���تی مرۆڤەوە ڕوو بە‬ ‫ڕووی ببنەوە‪ .‬چەند کەس���ن ئەوانەی‬ ‫کاتێ���ک ناسیونالیس���تێک دەکەوێتە‬ ‫خوێندن دەربارەی مەترسییەکانی سەر‬ ‫نەتەوە‪ ،‬وەک ئەو دەنگ بەرزناکەنەوە‬ ‫و نایکەن���ە ه���ەرا و دەهۆڵی جەنگ‬ ‫نەکووت���ن‪ ،‬چەندن ئەوان���ەی کە بە‬ ‫ن���اوی نەتەوەیەک���ەوە ڕوو بە ڕووی‬ ‫تەس���کبیرەکانی‬ ‫ناسیونالیس���تە‬ ‫نەتەوەیەک���ی تر نابن���ەوە‪ ،‬بەڵکو بە‬ ‫ناوی بەرگریک���ردن لە مرۆڤەوە‪ ،‬دێنە‬ ‫مەی���دان؟‪ ..‬دەکرێ���ت بڵێی���ن ئەوانە‬ ‫زۆر کەم���ن‪ ،‬هەندێک ج���ار دەگمەنن‪،‬‬ ‫هەندێکج���ار ه���ەر نین‪ .‬لە ڕاس���تیدا‬ ‫فش���اری جەم���اوەر بەجۆرێکە‪ ،‬دونیا‬ ‫بەجۆرێک لە نێ���وان خۆی و ئەویدیدا‬ ‫دابەشدەکات‪ ،‬هەموو قسەکردنێک لە‬ ‫گیان���ی مرۆڤایەت���ی وەک جۆرێک لە‬ ‫خیانەتی لێدێ���ت‪ ...‬وەختێک عەقڵی‬ ‫گاڕان و هۆردوو لەسەرەوەیە‪ ،‬مرۆڤبوون‬ ‫وەک خیانەت سەیردەکرێت‪.‬‬ ‫شتێڤان تزڤایگ کە هەڵهاتن لەو ڕۆحە‬ ‫شەڕانگێزەی جەماوەرەکان ئەوروپای‬ ‫لێکردە دۆزەخ و وایکرد بەجێیبهێڵێت‪.‬‬ ‫لە کتێبەکەیدا دەربارەی ئاراسمۆسی‬ ‫ڕۆتەردام���ی گەل���ەک ڕۆش���ن ب���اس‬ ‫لەزاڵبوونی کوشندەی ڕۆحی جەماوەر‬ ‫بەس���ەر تاک���دا دەکات‪ .‬دیاردەیەک‬ ‫تزڤایگی مرۆڤدۆست خۆی گەلەک بە‬ ‫دەستییەوە نااڵندوێتی‪ .‬تزڤایگ دەڵێت‬ ‫« هەندێک جار لە سەردەمێکدا ‪ ،‬گەر‬ ‫دەگمەنیش بێ���ت ڕیدەکەوێت کە بای‬ ‫ناکۆکییەکی گەورە هەڵدەکات‪ ،‬دونیا‬ ‫وەک پارچ���ە قوماش���ێک دەکاتە دوو‬ ‫کەرتەوە‪ ،‬ئ���ەو کەرتبوونە بە هەموو‬ ‫شتێکدا ڕۆدەچێت‪ ،‬بە هەموو واڵتێکدا‬ ‫دەڕوات و کەرتیدەکات‪ ،‬هەموو شارێک‬ ‫دەکاتە دووب���ەش‪ ،‬هەم���وو ماڵێک‪،‬‬ ‫هەموو خێزانێک‪ ،‬هەموو دڵێک‪ .‬لێرەدا‬ ‫فشاری زەبەالحی جەماوەر لە هەموو‬ ‫الیەک���ەوە دێت و تاک گەمارۆ دەدات‪.‬‬ ‫چیتر ئەو ناتوانێ���ت خۆی بپارێزێت‪،‬‬ ‫ناتوانێت خۆی لەو شێتبوونە دەستە‬ ‫جەمعیییە بەدووربگرێت»‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم مرۆڤب���وون لەوەدای���ە کە‬ ‫نەهێلیت ئەو فش���ارە ل���ە ناوەوە دوو‬ ‫کەرتت ب���کات‪ .‬چونکە تاکە هیوایەک‬ ‫بمێنێتەوە بۆ ڕزگارکردنی مرۆڤەکەی‬ ‫ناخمان ئەوەیە کە نەهێڵین فشارەکان‬ ‫بمانبەن‪ .‬لەو سەردەمانەدا کە دەنگی‬ ‫هۆردوو زۆر ب���ەرزە‪ ،‬مرۆڤ بۆئەوەی‬ ‫خۆی نەدۆڕێنێت جگە لەوەی دەس���ت‬ ‫بە تەنهایی خۆیەوە بگرێت چاری تری‬ ‫نیی���ە‪ ،‬چونکە تەنهای���ی دەبێتە تاکە‬ ‫سەنگەر دژ بە تواندنەوە و ونبوون لە‬ ‫لێشاوی ملیۆنی جەماوەردا‪.‬‬ ‫دواجار م���رۆڤ هەرگی���ز ناتوانێت‬ ‫بزانێ���ت مرۆڤی تەواو کێیە? بەاڵم بە‬ ‫دڵنیاییەوە گەر رۆژێک کەسێک هەبێت‬ ‫پێی بگووترێت مرۆڤی تەواو‪ ،‬ئەوا بە‬ ‫دڵنیاییەوە کەسێک دەبێت خۆی لە ژێر‬ ‫فش���اری مۆراڵ و دروشم و خولیاکانی‬ ‫زۆرین���ە دەرهێن���اوە و بەرگریکردنی‬ ‫لە مرۆڤبوونی خۆی خس���تۆتە پێش‬ ‫هەموو بەرگرییەکی دییەوە‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫چه‌ندین کۆاڵن له‌سلێمانی داده‌خرێن‪...‬‬

‫بریكار ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی ناوخۆ‪ :‬سلێمان ‌ی‬ ‫پێویستی‌ به‌به‌ربه‌ست نه‌ماوه‌و هه‌موی زیاده‌یه‌‬

‫به‌ربه‌سته‌کانی به‌رده‌م لقی چواری پارتی فۆتۆکان ‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫به‌شی پشته‌وه‌ی ماڵی به‌رهه‌م ساڵح‬

‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬

‫ی شاره‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌ندازیاری‌‌و هونه‌ری ‌‬ ‫له‌ڕو ‌‬ ‫ی شار ناشرین ده‌كات‪.‬‬ ‫دیمه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌و‌ه ئه‌ندازیارێك ك ‌ه پێ ‌‬ ‫ی بهێنرێت له‌لێدوانێكدا‬ ‫باش نه‌بوو ناو ‌‬ ‫ب���ۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه له‌س���ه‌ره‌تادا‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و به‌ربه‌س���تان ‌ه بۆ پاراستن ‌‬ ‫دانان ‌‬ ‫ی شار بووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌گه‌ر له‌و‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫بار ‌‬ ‫ی‬ ‫روه‌و‌ه پێویست بوبێت‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیزای���ن‌و هونه‌ری ‌‬ ‫دیكه‌ش���ه‌و‌ه له‌ڕو ‌‬ ‫ی ئه‌و شوێنان ‌ه‬ ‫شاره‌وه‌‪ ،‬بێگومان دیمه‌ن ‌‬ ‫ی دانراون جا‬ ‫ناش���رین ده‌كات ك ‌ه لێ��� ‌‬ ‫كۆاڵن یان سه‌ر شه‌قامه‌كان بێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه هاتوو‌ه بیرێك له‌البردنیان‬ ‫كات ‌‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت تائێستاش هه‌ست به‌مه‌ترس ‌‬ ‫ی البردنی ئه‌و‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬له‌كات��� ‌‬ ‫ئه‌من��� ‌‬ ‫به‌ربه‌ستانه‌دا به‌دیلێكی‌ دیكه‌ دابنێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌و به‌ربه‌ستانه‌ش‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دانان ‌‬ ‫ی پارت���ی‌‪،‬‬ ‫ی چ���وار ‌‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م لق��� ‌‬ ‫ی لق‪ ،‬هه‌ڵ���ۆ ئه‌حمه‌د كورد‌ه‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه ك��� ‌ه له‌پێش‬ ‫بۆ ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كاربونیدا ئ���ه‌و به‌ربه‌س���تان ‌ه‬ ‫دانراون‌و جه‌ختیش���یكرده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ئ���ه‌و‪ ،‬بێت ح���ه‌ز ده‌كات‬ ‫به‌ویس���ت ‌‬ ‫ن���ه‌ك ه���ه‌ر الببرێ���ن‪ ،‬به‌ڵك���و هیچ‬ ‫‌بازگه‌یه‌كیش له‌كوردس���تاندا نه‌مێنێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كیش‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی به‌رده‌م‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه به‌ربه‌س���ته‌كان ‌‬ ‫ی ده‌مێكه‌ی ‌ه دانراوه‌‌و‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێس���تادا بوه‌ت ‌ه به‌ش���ێك له‌شێو‌ه ‌‬ ‫ی بیناكه‌‌و گوڵ‌‌و سه‌وزایشیان‬ ‫ئه‌ندازیار ‌‬ ‫ی "تیرۆر به‌شێك ‌ه‬ ‫تێدا رواندووه‌‌و وتیش ‌‬ ‫له‌ژیانمان‌و خۆپاراس���تنیش به‌ش���ێك ‌ه‬ ‫له‌ژیانمان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی دیكه‌و‌ه بریكار ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬جه‌الل شێخ كه‌ریم له‌لێدوانێكدا‬ ‫بۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك��� ‌ه ئه‌گه‌ر بێتوو‬ ‫ی وا بخوازێت پێویست‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫بارودۆخ ‌‬ ‫به‌به‌ربه‌س���ت ب���كات ئه‌وا ئاس���ایش‬ ‫ی به‌پۆلیسه‌و‌ه نییه‌‌و‬ ‫دایناوه‌‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆاڵنه‌كان په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی "به‌ربه‌ست ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫به‌پۆلیسه‌وه‌‌و نییه‌‌و ته‌نانه‌ت له‌ئێستادا‬

‫ی‬ ‫ی شار ‌‬ ‫به‌وت ‌هی‌ به‌شێك له‌هاواڵتیان ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌و به‌ربه‌سته‌ ئه‌منییان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه بۆ پاراستنی‌ ئه‌منیه‌ت ‌‬ ‫ماڵی‌ به‌رپرس‌و شوێن ‌ه حیزبی‌‌و‬ ‫حكومییه‌كان دانراون‪ ،‬تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫دیمه‌نی‌ ئه‌و شوێنان ‌هی‌ ناشرین‬ ‫كردوه‌‌و رێگ ‌هی‌ هاتوچۆشی‌ گرتوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندازیارێكیش جه‌خت له‌و بۆچون ‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "خراپ ‌‬ ‫ی چه‌ند ساڵێكه‌‌و به‌هۆ ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌منییه‌وه‌" ژماره‌یه‌ك به‌ربه‌ست ‌‬ ‫بار ‌‬ ‫ی ژماره‌یه‌ك‬ ‫گ���ه‌ور‌ه له‌ب���ه‌رده‌م ماڵ��� ‌‬ ‫ی حیزبی‌‌و حكوم���ی‌‌و باره‌گا‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫حیزبییه‌كان���دا دان���راون‌و تاڕاده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و ش���وێنان ‌ه ‌‬ ‫زۆر دیمه‌ن��� ‌‬ ‫ی لێی ‌ه ناشرین كردووه‌‌و‬ ‫باره‌گا‌و مااڵن ‌ه ‌‬ ‫ی هاواڵتیانیش‬ ‫ی ب���ۆ هاتوچ���ۆ ‌‬ ‫گرفت��� ‌‬ ‫ی سلێمانیش‬ ‫دروس���تكردووه‌‪ ،‬هاتوچۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن ك ‌ه هه‌ر كه‌س���ێك سكااڵ ‌‬ ‫ی گرفت‬ ‫ی دروس���تبون ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و به‌ربه‌س���تان ‌ه په‌یوه‌ندییان‬ ‫پێو‌ه بكات‪.‬‬ ‫ی ئه‌و ك���رده‌و‌ه توندوتیژییانه‌‌و‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش ئ���ه‌و ته‌قینه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی رابردودا له‌ش���ار ‌‬ ‫له‌سااڵن ‌‬ ‫ی به‌رپرس���ان‌و‬ ‫ئه‌نجام���ده‌دران ك ‌ه ماڵ ‌‬ ‫باره‌گا حیزبییه‌كانیان ده‌كرد‌ه ئامانج‪،‬‬ ‫ی گه‌ور‌ه له‌به‌رده‌م‬ ‫ژماره‌یه‌ك به‌ربه‌ست ‌‬ ‫ئه‌و م���اڵ‌‌و باره‌گایانه‌دا دانران ئه‌وه‌ش‬ ‫ی ئه‌و شوێنانه‌‪،‬‬ ‫ی پاراس���تن ‌‬ ‫به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی هاواڵتیان له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌اڵم به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫هه‌س���ت به‌هیچ مه‌ترس���ییه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ناكرێ���ت‌و پێویس���ت به‌البردن��� ‌‬ ‫به‌ردانه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه به‌ربه‌ست ‌ه‬ ‫ئه‌و ماڵ‌و باره‌گایان ‌ه ‌‬ ‫گه‌وره‌كانی���ان له‌به‌رده‌م���دا دان���راون‬ ‫ی‬ ‫ی دوه‌م ‌‬ ‫ی جێگ���ر ‌‬ ‫ئه‌مان���ه‌ن (ماڵ��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌رهه‌م‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫س���كرتێر ‌‬ ‫ی ئاشتی‌) ك ‌ه به‌ربه‌ست‬ ‫ساڵح له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مدویو ئه‌ودیو ‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دوو كۆاڵن ‌‬

‫به‌رده‌م مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی‬

‫ی‬ ‫ی چوار‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌ویست ‌‬ ‫به‌رپرسی‌ لق ‌‬ ‫من بێت حه‌ز ده‌كه‌م نه‌ك به‌ربه‌سته‌كان‬ ‫الببرێن‪ ،‬به‌ڵكو هیچ بازگه‌یه‌كیش‬ ‫له‌كوردستاندا نه‌مێنێ‌‬ ‫ی‬ ‫ماڵه‌كه‌یدا دان���راوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند به‌ربه‌ستێك ‌‬ ‫ی پشته‌وه‌ش ‌‬ ‫له‌به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫دیك ‌ه دانراون‪( ،‬ئۆفیس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌شه‌قام ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌) ك��� ‌ه له‌چه‌ندی���ن‬ ‫س���الم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ دان���راوه‌‪( ،‬لق ‌‬ ‫الو‌ه به‌ربه‌س���ت ‌‬ ‫ی گش���تی‌)‬ ‫ی له‌نزیك باخ ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫چوار ‌‬ ‫ی پش���ته‌وه‌یدا‬ ‫ك��� ‌ه له‌ب���ه‌رده‌م‌و كۆاڵن ‌‬ ‫ی ئه‌منییان داناوه‌‪( ،‬ده‌زگای‬ ‫به‌ربه‌ست ‌‬ ‫ی كاوه‌)‬ ‫ی له‌نزیك فولك ‌ه ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ئاسایش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كتربڕ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌به‌رده‌م‌و ناوه‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫دوو شه‌قامه‌كه‌ش���دا به‌ربه‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫دانراوه‌‪( ،‬مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رزگاری‌) ك ‌ه پێشتر زانكۆ ‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی بوو ئه‌وێش له‌به‌رده‌مه‌كه‌یدا‬ ‫ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دان���راوه‌‪ ،‬ماڵ ‌‬ ‫ی ئه‌من��� ‌‬ ‫به‌ربه‌رس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی ئه‌ندام ‌‬ ‫(مه‌حمود سه‌نگاو ‌‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌) ك��� ‌ه له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی دانراوه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌من ‌‬ ‫كۆاڵنه‌كه‌یدا به‌ربه‌ست ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌چه‌ندین شوێنی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫ی گه‌ڕه‌ك��� ‌ه‬ ‫به‌ش���ێك له‌هاواڵتییان��� ‌‬ ‫ی سلێمانیش‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌و‬ ‫جیاوازه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه ئه‌و ماڵ‌‌و باره‌گایان ‌ه ‌‬ ‫گه‌ڕه‌كان ‌ه ‌‬ ‫لێی ‌ه به‌ئاوێنه‌یان راگه‌یاند ك ‌ه هه‌ندێجار‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی هاتوچۆ ‌‬ ‫ئه‌و به‌ربه‌س���تان ‌ه كێش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫دروستكردوون‌و زۆرجاریش بوه‌ت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی گه‌ڕه‌كه‌كانیان‪،‬‬ ‫ی دیمه‌ن ‌‬ ‫ناش���رینكردن ‌‬

‫بۆی��� ‌ه پێی���ان باش���بوو ك��� ‌ه الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان ئ���ه‌و به‌ربه‌س���تان ‌ه‬ ‫الببه‌ن‪.‬‬ ‫ی هاتوچۆش رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی هه‌بێت‬ ‫ك��� ‌ه هه‌ر هاواڵتییه‌ك س���كااڵ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و به‌ردان ‌ه ك��� ‌ه گرفت ‌‬ ‫دروستكردبن‪ ،‬په‌یوه‌ندییان پێو‌ه بكات‬ ‫ئه‌وان ئه‌و به‌ردانه‌ الده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌و‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬عه‌مید‬ ‫ی هاتوچۆ ‌‬ ‫پۆلیس ‌‬ ‫محه‌مه‌د تاهی���ر له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه هه‌ر هاواڵتییه‌ك سكااڵ ‌‬ ‫ی ئه‌و به‌ربه‌ستان ‌ه‬ ‫هه‌بێت له‌س���ه‌ر دانان ‌‬ ‫ی بۆ دروستكردون‪،‬‬ ‫ی هاتوچۆ ‌‬ ‫ك ‌ه گرفت ‌‬ ‫ئ���ه‌وان ش���ۆف ‌ڵ ده‌ب���ه‌ن‌و ب���ه‌رده‌كان‬ ‫ی‬ ‫الده‌به‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش به‌ربه‌ست ‌‬ ‫چه‌ند شوێنێكیان البردووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫هه‌ر له‌و باره‌یه‌و‌ه به‌رپرس ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬سه‌رده‌شت ره‌فیق‬ ‫شاره‌وان ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه ك ‌ه هه‌تا ئێستا‬ ‫بۆ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی تۆمارنه‌كردوو‌ه‬ ‫هیچ كه‌سێك س���كااڵ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ك��� ‌ه ئ���ه‌و به‌ربه‌س���تان ‌ه كێش��� ‌ه ‌‬ ‫دروستكردبن‪.‬‬ ‫ی ئه‌ندازیاری���ش‬ ‫ی ب���وار ‌‬ ‫ش���اره‌زایان ‌‬ ‫جه‌خ���ت ل���ه‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه ك��� ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و به‌ربه‌س���تان ‌ه ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫دانان��� ‌‬ ‫ی ب���اش بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌منییه‌و‌ه كارێك ‌‬

‫ب ‌هر‌به‌سته‌کانی به‌رده‌م ئاسیشی سلێمانی‬

‫ئه‌ندازیارێك‪ :‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌ربه‌ستانه‌ دیمه‌ن ‌‬ ‫شار ناشرین‬ ‫ده‌كه‌ن‌و پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت به‌دیل ‌‬ ‫تر بدۆزێته‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمانیش پێویس���ت ‌‬ ‫ئه‌منیه‌ت��� ‌‬ ‫ی زیاده‌یه‌‌و‬ ‫به‌به‌ربه‌س���ت نییه‌‌و هه‌م���و ‌‬ ‫پێویسته‌ الببرێن"‪.‬‬ ‫ی هه‌ندێ���ك‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گله‌ی��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و گه‌ڕه‌كان��� ‌ه ‌‬ ‫له‌دانیش���توان ‌‬ ‫ی لێیه‌‌و‬ ‫ی حیزب���ی‌‌و حكوم��� ‌‬ ‫به‌رپرس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وترێ���ت هه‌ندێجار "هه‌ڵس���وكه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫پاس���ه‌وانه‌كانیان" بونه‌ت��� ‌ه ه���ۆ ‌‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫ی وه‌زیر ‌‬ ‫بێزاركردنیان‪ ،‬بریكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌و پۆلیس���ان ‌ه له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ناوخۆو‌ه دانراوه‌‌و به‌رپرسه‌كان به‌رپرسن‬ ‫ی پاس���ه‌وانه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵسوكه‌وت ‌‬ ‫ی هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫كه‌س���ێكیش س���كااڵ ‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وتیان‪ ،‬ئه‌وا ئێم ‌ه ده‌توانین‬ ‫لیژنه‌ی���ان له‌س���ه‌ر دروس���ت بكه‌ین‌و‬ ‫سزایان بده‌ین"‪.‬‬ ‫ئاوێن��� ‌ه چه‌ن���د جارێ���ك هه‌وڵی���دا‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ئاسایش ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ربگ���رێ‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌ستنه‌كه‌وت‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫سه‌رۆكی‬ ‫بێ نیشتیمان‬ ‫"ه���ه‌ر كه‌س���ێك هه‌ش���ت س���اڵ‬ ‫له‌شوێنێك بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ پێشبینی‬ ‫بێزاری���ی بكات؛ بێزاربون���ی خۆی یان‬ ‫هی خه‌ڵك لێی‪ ..‬؟"‪ ..‬ریچارد سمیس‬ ‫ـ ی پس���پۆر له‌مێژوی س���ه‌رۆكه‌كانی‬ ‫ئه‌مری���كا وایوت���وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و مێ���ژوه‌ی‬ ‫دینگه‌یه‌ك���ی به‌هێ���زی دیموكراس���یی‬ ‫ئه‌مری���كاو ده‌س���توره‌كه‌ی پێكدێنێ‪.‬‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی ئ���ه‌م وته‌یه‌و‌ه مه‌به‌س���تم ‌ه‬ ‫بڵێم؛ ئێمه‌ی خۆرهه‌اڵتیی‪ ،‬پێویستمان‬ ‫به‌و‌ه نیی��� ‌ه هه‌مو چوارس���اڵ جارێك‬ ‫به‌فه‌زا ئاهه‌نگس���ازو پڕله‌فه‌نتازیاكه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌مریكا شاگه‌شكه‌بین‪،‬‬ ‫ی���ان ئه‌نجامگیرییه‌ك���ه‌ی له‌بردنه‌وه‌ی‬ ‫كاندیدێك���و دۆڕان���ی ركابه‌ره‌ك���ه‌ی ـ ‬ ‫دا كورتبكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ت ‌ه‬ ‫هه‌ڵكۆڵی���ن ل���ه‌و كلتورو سیس���تمه‌دا‬ ‫بكه‌ین ك��� ‌ه ئه‌و فه‌زا دیموكراس���ییه‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێن���اوه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم هه‌ڵكۆڵینێكی‬ ‫ئینتیقائی بۆ وه‌ده‌ستخس���تنی ئه‌وه‌ی‬ ‫نیمان���ه‌و هه‌ندێكم���ان ش���ه‌رمه‌زارو‬ ‫هه‌ندێكیشمان نیگه‌ران‌و توڕه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫وا ئه‌مجاره‌ش باراك ئۆباما وه‌ك سه‌رۆك‬ ‫هه‌ڵبژێررای���ه‌وه‌‪ ،‬سه‌ركه‌وتنه‌كه‌ش���ی‬ ‫زیات���ر بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێنرێت���ه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی ساده‌ی هه‌یه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫سه‌ركردایه‌تیكردنه‌كه‌ی بۆ هه‌ڵمه‌تی دژ‬ ‫به‌زریانی (س���اندی) له‌خه‌ڵكی نزیكتر‬ ‫كرده‌وه‌‪ .‬له‌ه���ه‌ردو جاره‌كه‌دا؛ ده‌نگدرا‬ ‫به‌ئۆبامای م���رۆڤ؛ جاری یه‌كه‌م وه‌ك‬ ‫ره‌شپێس���تێك‪ ،‬ج���اری دوه‌میش وه‌ك‬ ‫سه‌رۆكێكی ساده‌و خه‌مخۆری خه‌ڵك‪.‬‬ ‫فرمێسكه‌كانی بۆ قوربانییانی (ساندی)‬ ‫و دواتری���ش له‌كاتی سوپاس���گوزاریی‬ ‫تیمی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژارنه‌كه‌ی‪ ،‬دور بو‬ ‫له‌هه‌مو نمایش‌و نواندنێكی سیاسییانه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌لماندنه‌وه‌ی راس���تگۆیی ئ���ه‌و بو‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌نگده‌ران���ی‪ ،‬دواتریش له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌مو ئه‌مریكیی���ه‌كان‪ .‬به‌اڵم ئه‌م چوار‬ ‫س���اڵ ‌ه ته‌واوبكات‪ ،‬ئیتر هه‌رچی بكات‌و‬ ‫بكۆشێ‪ ،‬ده‌بێ كۆشكی سپی جێبهێڵێ‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه ل���ه‌وێ ده‌بێ ته‌نی���ا ئه‌مریكا‬ ‫مه‌زن‌و زاڵ‌و خۆشه‌ویستیی هه‌میشه‌یی‬ ‫بێت‪ ،‬نه‌ك س���ه‌رۆك‌و به‌رپرس���ه‌كان‪.‬‬ ‫ده‌بێ ئه‌مریكییه‌كان ملكه‌چی سیستم‌و‬ ‫یاساكان بن‪ ،‬نه‌ك ملكه‌چی به‌رپرسان‪.‬‬ ‫كاندیدێك ك��� ‌ه له‌هه‌ڵبژاردنێكدا دۆڕا‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی ئه‌مری���كاو حیزبه‌كه‌ی براو‌ه‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌ڕواو جارێك���ی دیك ‌ه نایه‌ته‌و‌ه‬ ‫س���ه‌ر س���ه‌حنه‌ی پڕوپاگه‌ن���ده‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ .‬حزبێك ك ‌ه شكس���تیهێنا‪،‬‬ ‫ده‌چێ له‌كه‌موكوڕیی به‌رنامه‌و كاندیدو‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ك���ه‌ی ده‌كۆڵێته‌و‌ه و س���واڵی‬ ‫ره‌خن ‌ه ده‌كات‪ ،‬نه‌ك به‌رگی دژ‌ه ره‌خن ‌ه‬ ‫بكاته‌ب���ه‌رو به‌ره‌ن���گاری ره‌خنه‌گرانی‬ ‫ببێت���ه‌وه‌و به‌موئامه‌ره‌چی‌و ده‌س���تی‬ ‫ده‌ره‌كی له‌قه‌ڵه‌میان بدات‪.‬‬ ‫یه‌كێكی دیك ‌ه له‌پس���پۆڕانی مێژوی‬ ‫س���ه‌رۆكه‌كانی ئه‌مریكا ك��� ‌ه (رۆبه‌رت‬ ‫دالیك)ه‌‪ ،‬ده‌ڵێ‪ ":‬بردنه‌وه‌ی سه‌رۆك بۆ‬ ‫ویالیه‌تی دوه‌م زۆر زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬هۆكاری‬ ‫س���ه‌ره‌كیش بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ی ئه‌مریكی نامانه‌وێ الیه‌نگیریمان‬ ‫بۆ كه‌س���ێك زۆر درێژ‌ه بكێشێ‪..‬به‌ڵێ‬ ‫كه‌س���انی پاڵه‌وانمان ده‌وێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پاڵه‌وانانێك نا ك ‌ه زاڵبن به‌سه‌رماندا‪"..‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه ئ���ه‌و كلتوره‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه رێگریی‬ ‫له‌دروس���تبونی س���ته‌مكاردا ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ی له‌خۆرهه‌اڵتی ئێمه‌دا‬ ‫هه‌یه‌؛ س���ه‌ركرده‌كان گه‌ور‌ه ده‌كرێن‌و‬ ‫نیش���تیمانیش بچ���وك‪ ،‬س���ه‌رۆكه‌كان‬ ‫پیرۆزو ته‌عزیم ده‌كرێن‪ ،‬نیش���تیمانیش‬ ‫س���وك‌و بێبایه‌خ‪ ،‬تا س���ه‌ره‌نجام وه‌ك‬ ‫سه‌رۆكی بێنیشتیمان ده‌مێننه‌و‌ه ‪..‬بۆی ‌ه‬ ‫له‌ئه‌مریكاو هاوشێوه‌كانی‪ ،‬سه‌رۆكه‌كان‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتدا زۆر نامێننه‌وه‌و ناژین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی سیس���تم‌و نیش���تمان تا ئه‌به‌د‬ ‫سه‌روه‌ربن‪.‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ن ئ���ه‌و ده‌رس‌و په‌ندانه‌ی‪،‬‬ ‫هه‌ق ‌ه ته‌واوی مه‌نزومه‌ی بیركردنه‌وه‌مان‬ ‫بهه‌ژێن���ێ‌و ب���ه‌دوای ئ���ه‌و جیاوازیی ‌ه‬ ‫كلتوریی ‌ه ق���ووه‌دا بگه‌ڕێین ك ‌ه ئه‌و دو‬ ‫دنیای���ه‌ی به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نیا‬ ‫روكه‌ش���ی روداوه‌كان س���ه‌رقاڵمان‬ ‫بكات‌و خه‌م���ی ئه‌وه‌مان بێ���ت؛ ئاخۆ‬ ‫له‌مه‌ودوا ئۆبام���ا چ مامه‌ڵه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوچه‌كه‌ماندا ده‌كات‪ ..‬له‌كاتێكدا ده‌بێ‬ ‫بزانین ك ‌ه له‌وێ س���ه‌رۆك سیاس���ه‌ت‬ ‫دروس���ت ن���اكات‪ ،‬به‌ڵكو سیاس���ه‌ت‬ ‫سه‌رۆك دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫"مالیكی‌ بۆ ساخته‌كردنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪،‬‬ ‫فۆڕمی‌ خۆراك ناهێڵێت"‬ ‫كاردانه‌وه‌كانی‌ بڕیاری‌ نه‌هێشتنی‌ كۆبونی‌ خۆراك‬

‫پانزه‌ هه‌زار دینار له‌بری خۆراک زیان‌ به‌هاواڵتییان ده‌گه‌یه‌نێت فۆتۆ‪:‬‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ ئاشكرای‌‬ ‫ده‌كات بڕیاری‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫فۆڕمی‌ خۆراك له‌الیه‌ن مالیكییه‌وه‌‬ ‫بۆ ساخته‌كردنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫داهاتوه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌ كوتله‌كانی‌ پارله‌مانی‌‬ ‫عێراقیش دژی‌ ئه‌و بڕیاره‌ ده‌وه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ كورد ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ی‌ حكومه‌تی‌ عێراق پێشێلكردنی‬ ‫بنه‌ماكانی مافی مرۆڤه‌"‪ .‬راوێژكارێكی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌تیش رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ دوای‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ دو ساڵه‌‬ ‫هاتوه‌‪.‬‬ ‫سێش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫بڕیاری���دا له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگ���ی‌ ئازاری‌‬ ‫داهاتوه‌وه‌‪ ،‬سیس���ته‌می‌ كۆبونی‌ خۆراك‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌و له‌بریدا مانگانه‌ پانزه‌‬ ‫هه‌زار دینار بداته‌ هه‌ر هاواڵتییه‌ك‪ ،‬دوای‌‬ ‫زیادبونی‌ ناڕه‌زایی‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ر‪ ،‬مالیكی‌ بڕیاریدا پاره‌كه‌ بكاته‌‬ ‫(‪ )25‬ه���ه‌زار دینار‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر بێتو بڕی‌‬ ‫(‪ )15‬هه‌زاره‌ك���ه‌ داب���ه‌ش بكرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫س���ااڵنه‌ حكومه‌ت بڕی‌ ش���ه‌ش ترلیۆن‬ ‫دیناری‌ پێویسته‌‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ راوێ���ژكاری‌ یاس���ایی‌‬ ‫س���ه‌رۆكوه‌زیران فازیڵ محه‌مه‌د جه‌واد‪،‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ بازرگان���ی‌‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ حكومه‌تی‌ ئاگاداركردۆته‌وه‌‬ ‫كه‌ ناتوانێت مادده‌ خۆراكییه‌كان به‌پێ ‌ی‬ ‫مواسه‌فاتی‌ داواكراو بهێنێت‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گومانی‌ گه‌نده‌ڵی‌ لێبكرێت‪ ،‬بڕیاریانداوه‌‬ ‫كۆبونی‌ خۆراك هه‌ڵبوه‌شێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌راپۆرتێك���دا رۆژنام���ه‌ی‌ نیوی���ۆرك‬ ‫تایمزی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ ئام���اژه‌ به‌وه‌ده‌كات‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ پارله‌مان ماوه‌ی‌ هه‌ر س���ێ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی‌ عێراقی‌ بۆ دو خول‬ ‫دیاریكرد‪ ،‬ده‌سبه‌جێ‌ كابینه‌كه‌ی‌ مالیكی‌‬ ‫بڕیاری‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ كۆبونی‌ خۆراكی‌‬ ‫ده‌ركردوه‌‪ .‬رۆژنامه‌كه‌ هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆبونه‌ك���ه‌ به‌هه‌وڵێكی‌ مالیكی‌ ده‌زانێت‬ ‫ب���ۆ "س���اخته‌كردنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌‬ ‫داهات���وی‌ عێ���راق"‪ ،‬چونكه‌ "تائێس���تا‬ ‫داتاكان���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ بازرگان���ی‌ ته‌نها‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ بوه‌ بۆ دیاریكردنی‌ ژماره‌ی‌‬ ‫ده‌نگده‌رانی‌ واڵت"‪.‬‬ ‫رۆژنام���ه‌ ئه‌مه‌ریكییه‌كه‌ ده‌پرس���ێت‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر كۆبونه‌ك���ه‌ نه‌م���ا‪ ،‬چ الیه‌نێك‬ ‫ژم���اره‌ی‌ ئ���ه‌و ده‌نگده‌ران���ه‌ دی���اری‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ته‌مه‌نیان ده‌گات���ه‌ هه‌ژده‌‬ ‫س���اڵ‪ ،‬له‌واڵتێكدا كه‌ تائێس���تا ئاماری‌‬ ‫دانیش���توانی‌ تێدا نه‌كراوه‌"‪ .‬له‌به‌شێكی‌‬ ‫دیك���ه‌ی‌ راپۆرته‌كه‌دا هات���وه‌ "مالیكی‌‬ ‫گه‌م���ه‌ له‌گه‌ڵ هه‌م���و گرفتێكدا ده‌كات‪،‬‬ ‫واته‌ به‌ره‌نگاری‌ نابێته‌وه‌‌و بۆ كاتێكی‌ تر‬ ‫كه‌ هه‌رگیز نایه‌ت دوایده‌خات‪ ،‬ده‌خوازێت‬ ‫ركابه‌ره‌كانی‌‌و گه‌لی‌ عێراق ماندو بكات‪،‬‬

‫‪AFP‬‬

‫ئه‌مه‌ش ئه‌و سیاسه‌ته‌یه‌ كه‌ له‌ (‪)2006‬‬ ‫به‌دواوه‌ په‌یڕه‌وی‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫سیس���ته‌می‌ دابه‌ش���كردنی‌ به‌ش���ه‌‬ ‫خۆراك���ی‌ مانگانه‌ به‌س���ه‌ر هاواڵتیاندا‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ ساڵی‌‬ ‫(‪‌)1991‬و دوای‌ س���ه‌پاندنی‌ ئابڵوق���ه‌ی‌‬ ‫ئابوری‌ به‌س���ه‌ر عێراقدا په‌یڕه‌و ده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێكه‌ بۆ به‌شه‌ خۆراكی‌‬ ‫هه‌ر هاواڵتییه‌ك بڕی‌ (‪ )12‬هه‌زار دینار‬ ‫دیاریكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ماددانه‌ی‌ له‌ئێستادا‬ ‫دابه‌شده‌كرێن بایی‌ شه‌ش هه‌زار دینارن‪.‬‬ ‫راوێ���ژكاری‌ راگه‌یاندن���ی‌ مالیكی‌‪ ،‬عه‌لی‌‬ ‫موس���ه‌وی‌ وتی‌ "بڕیاری‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆبونی‌ خ���ۆراك دوای‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫دو ساڵه‌ هاتووه‌‪ ،‬ئامانج لێی‌ نه‌هێشتنی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌ ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌ران���ی عێ���راق له‌س���ه‌ر لیس���تی‬ ‫هاوپه‌یمان���ی كوردس���تانی‌‪ ،‬ئه‌ش���واق‬ ‫ج���اف‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د بڕیاری‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌‌ی فۆرمی‌ خۆراك "زیانێكی‬ ‫گه‌وره‌ به‌هه‌ژارانی‌ عێ���راق ده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی گرانی له‌بازاڕه‌كاندا"‪ .‬ئه‌و‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی مافی مرۆڤیش���ه‌‬ ‫رونیده‌كاته‌وه‌ به‌پێی‌‌ده‌س���توری عێراق‬ ‫حكوم���ه‌ت ده‌بێ���ت ژیانێكی شایس���ته‌‬ ‫بۆ خه‌ڵك���ی عێراق دابین ب���كات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بڕیاره‌كه‌ی‌ حكومه‌ت به‌"پێش���ێلكردنی‬ ‫بنه‌ماكانی مافی مرۆڤ" ناوده‌بات‪.‬‬

‫ی كوردستان‪:‬‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫* لیس���ت ‌‬ ‫ی داهات‬ ‫ی هاواڵتیان ‌‬ ‫بڕیاره‌ك��� ‌ه خزمه‌ت ‌‬ ‫س���نوردارو هه‌ژاران ن���اكات‌و ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی ن���رخ‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫ی هه‌اڵوس���ان ‌‬ ‫ه���ۆ ‌‬ ‫ی پێشوه‌خت‬ ‫ی كردار ‌‬ ‫تائێستا پالنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆراك ‌‬ ‫ی كه‌لوپه‌ل ‌‬ ‫ب���ۆ هاورده‌كردن ‌‬ ‫ی له‌دابه‌شكردن‌و‬ ‫نییه‌‪ ..‬ئه‌گه‌ر گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی خۆراك هه‌بێت‪ ،‬ده‌بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫هێنان ‌‬ ‫دابه‌شكردنی‌ ئه‌و پاره‌ی ‌ه چۆن بێت؟‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ر به‌ره‌وت ‌‬ ‫ی ئه‌حرار ‌‬ ‫* كوتل ‌ه ‌‬ ‫ی ژمار‌ه (ك‪/‬ح‪/‬‬ ‫س���ه‌در به‌نوس���راو ‌‬ ‫ی (‪ )2012/11/10‬ك ‌ه‬ ‫‪ )416‬له‌رێكه‌وت ‌‬ ‫ی پارله‌مانیان‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ئاراست ‌ه ‌‬ ‫ك���ردو‌ه داوا ده‌ك���ه‌ن پارله‌مان ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫بڕیار‌ه ره‌تبكاته‌وه‌‪ ،‬له‌بودج ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌رخانكراو‬ ‫داهاتوشدا به‌ش ‌ه بودج ‌ه ‌‬ ‫ی بمێنێته‌وه‌‌و‬ ‫ی وه‌كو خ���ۆ ‌‬ ‫بۆ بایه‌ع ‌‬ ‫ی باش بكات‪.‬‬ ‫حكومه‌ت جۆر‌و بڕه‌كان ‌‬ ‫ی عێ���راق‬ ‫ی پارله‌مان��� ‌‬ ‫* س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئوس���ام ‌ه نوجێفی‪ :‬چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���ه‌خۆراك ‌‬ ‫كه‌موكورتییه‌كان��� ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه‬ ‫هاواڵتی���ان‪ ،‬باش���تر‌ه ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ااڵ ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫* س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی عه‌ممار حه‌كیم‪ :‬ئایا هه‌ژارێك‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫ده‌توانێت پێویستییه‌ خۆراكییه‌كانی‬

‫‌ ب ‌ه پانز‌ه ه���ه‌زار دینار بكڕێت؟ ئایا‬ ‫ی ئه‌وتۆ‬ ‫ی ئابوری‌‌و بازرگان ‌‬ ‫سیسته‌مێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی ‌ه بتوانێت ئه‌و كه‌لوپه‌الن ‌ه به‌بڕ ‌‬ ‫گه‌ور‌ه بكڕێت‌و بیخات ‌ه بازاڕه‌وه‌؟ چۆن‬ ‫ده‌توانرێ���ت ئه‌و پاره‌ی��� ‌ه بگه‌یه‌نرێت ‌ه‬ ‫گوندو ناوچه‌ دوره‌ ده‌سته‌كان"‪.‬‬ ‫ی ئه‌یاد‬ ‫ی ویفاق به‌سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫* پارت ‌‬ ‫ی دروست نییه‌‌و گڕ‬ ‫عه‌الوی‌‪ :‬بڕیارێك ‌‬ ‫ی بازرگانه‌كان‬ ‫له‌نرخ به‌رده‌دات‌و گیرفان ‌‬ ‫ی‬ ‫پڕت���ر ده‌كات‪ ،‬زی���ان به‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌گه‌یه‌نێ���ت‪ .‬قه‌یرانێك��� ‌‬ ‫خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی ت���ر‌ه ب���ۆ دزی‌‌و‬ ‫نوێی���ه‌‌و هه‌لێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‪ .‬یاریكردن ‌ه به‌چاره‌نوس��� ‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ملیۆنان عێراقی‌‌و هانده‌ر ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵكارانه‌‪.‬‬ ‫ی عێراق‪ :‬ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫ی شیوع ‌‬ ‫* حیزب ‌‬ ‫ی‬ ‫گوزراش���ت ‌ه له‌شكس���ت‌و بێتوانای��� ‌‬ ‫ی پێداویستیی ‌ه‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬له‌دابینكردن ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كانی‌ هاواڵتیان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق نور ‌‬ ‫* س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی ب���ازاڕ ده‌كه‌ین‌و‬ ‫مالیك���ی‌‪ :‬چاودێر ‌‬ ‫رێگ ‌ه به‌یاریكردن به‌نرخ‌و زیانگه‌یاندن‬ ‫به‌هاواڵتیی���ان ناده‌ی���ن‪ .‬پاره‌ك���ه‌ش‬ ‫ی خۆراك یان بانك‬ ‫ی بری���كار ‌‬ ‫له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی فه‌رمانبه‌رانه‌و‌ه‬ ‫ی مانگان ‌ه ‌‬ ‫یان موچ ‌ه ‌‬ ‫دابه‌ش ده‌كرێت‪.‬‬

‫پاس���اوی‌ حكومه‌ت���ی‌ عێراق���ی‌ ب���ۆ‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ به‌ش���ه‌ خۆراكی‌ هاواڵتییان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و فشارانه‌ی كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫س���ندوقی‌ دراوی‌ جیهانییه‌وه‌ له‌س���ه‌ری‌‬ ‫دروستبوه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌ راستكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ب���اری‌ داڕوخاوی‌ ئاب���وری‌ واڵت‪ .‬كه‌چی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ نه‌زاهه‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت سیسته‌می‌ كۆبونی‌‬ ‫خ���ۆراك میكانیزمێك���ه‌ ب���ۆ "دزیكردن‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ گشتی‌ واڵت"‪ .‬بۆ راستاندنی‌‬ ‫قسه‌كانیش���ی‌ ده‌ڵێت "له‌ساڵی‌ (‪)2012‬‬ ‫دا رێ���ژه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ له‌به‌ش���ه‌ خۆراكی‌‬ ‫هاواڵتیاندا‪ ،‬گه‌یش���تۆته‌ نزیكه‌ی‌ دوانزه‌‬ ‫ملیارو سێ‌ سه‌د ملیۆن دینار"‪.‬‬ ‫بڕیاری‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ كۆبونی‌ خۆراك‬ ‫له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬به‌پێی‌ ئاماره‌كانی‌ س���اڵی‌‬ ‫راب���ردوی‌ وه‌زاره‌تی‌ پالندان���ان حه‌وت‬ ‫ملیۆن عێراق���ی‌ له‌ژێر هێڵی‌ هه‌ژاریدان‌و‬ ‫پارێزگای‌ موس���ه‌ننا‌و بابل‌و سه‌اڵحه‌دین‬ ‫س���ێ‌ هه‌ژارترین پارێ���زگای‌ عێراقن‪ .‬بۆ‬

‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و رێژه‌یه‌ش ئه‌مس���اڵ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پالندانان ته‌نها (‪ )476‬ملیار‬ ‫دیناری‌ ته‌رخانكردوه‌‪.‬‬ ‫ئابوریناس‌و سیاسه‌تمه‌داری‌ ناسراوی‌‬ ‫عێراق ع���ادل عه‌بدولمه‌هدی‌‪ ،‬له‌وتارێكدا‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات ئه‌گه‌ر به‌گریمانه‌ داهاتی‌‬ ‫س���اڵی‌ داهاتوی‌ عێ���راق (‪ )150‬ترلیۆن‬ ‫دینار بێت‌و دانیش���توانی‌ عێراق (‪)33‬‬ ‫ملیۆن كه‌س ب���ن‪ ،‬ئه‌وا هه‌ر هاواڵتییه‌ك‬ ‫س���ااڵنه‌ وه‌كو داهاتی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ (‪)4.5‬‬ ‫ملیۆن دین���اری‌ به‌رده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ناوی‌ باجی‌ نه‌وتیشه‌وه‌ (‪ )%80‬بڕوات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌وڵه‌ت (‪ )120‬ترلی���ۆن دیناری‌‬ ‫بۆ بودجه‌كه‌ی‌ ده‌س���تده‌كه‌وێت‌و پشكی‌‬ ‫ه���ه‌ر هاواڵتییه‌كیش (‪ )900‬هه‌زار دینار‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬واته‌ مانگانه‌ (‪ )75‬هه‌زار دینارو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش "له‌هێڵی‌ ه���ه‌ژاری‌ به‌رزرتره‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم پانزه‌ ه���ه‌زار دینار له‌گه‌ڵ یه‌كه‌م‬ ‫زیادبونی‌ نرخ‪ ،‬زیانی‌ گه‌وره‌ به‌هاواڵتییان‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬

‫س ‌ێ ترلیۆن دینار گه‌نده‌ڵی‌ له‌پڕۆژه‌كانی‌ ئه‌مساڵدا كراوه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫راپۆرتێكی‌ نوسینگه‌ی‌ پشكنه‌رانی‌‬ ‫گشتی‌ ئاشكرای‌ ده‌كات ته‌نها‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ نۆ مانگی‌ ئه‌مساڵدا‪،‬‬ ‫توانیویانه‌ بڕی‌ سێ‌ ترلیۆن دینار‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ له‌پڕۆژه‌كاندا ئاشكرا‬ ‫بكه‌ن‌و بۆ حكومه‌تی‌ بگێڕنه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ سه‌ره‌تای‌ ئه‌مساڵ مالیكی‌‬ ‫هه‌شت پشكنه‌ری‌ له‌پۆسته‌كانیان‬ ‫دورخسته‌وه‌و ئه‌و ده‌زگایه‌ی‌ خسته‌‬ ‫ژێر ركێفی‌ خۆیه‌وه‌‪.‬‬ ‫نوسینگه‌ی‌ پشكنه‌رانی‌ گشتی‌ به‌پێی‌‬ ‫فه‌رمانی‌ ژماره‌ (‪)57‬ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ كات ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوپه‌یمانان كه‌ ئه‌مریكا س���ه‌روكاری‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬له‌شوباتی‌ (‪ )2004‬دامه‌زرێنرا‪،‬‬ ‫له‌یه‌كه‌م وه‌جبه‌ش���دا (‪ )29‬كه‌س بۆ‬ ‫ئه‌و پۆس���ته‌ دامه‌زرێن���ران‪ .‬ئامانجی‌‬ ‫ئ���ه‌م ده‌زگای���ه‌ش به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌ ب���و له‌هه‌م���و وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫ده‌س���ته‌ حكومییه‌كاندا‪ ،‬ئه‌وه‌ش دوای‌‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ وردبین���ی‌‌و لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ راس���پارده‌ بۆ ده‌سته‌ی‌‬ ‫نه‌زاهه‌‌و دادگای‌ تاوانكاری‌ ناوه‌ندی‌‪ ،‬تا‬ ‫سه‌رپێچیكاران دادگایی‌ بكرێن‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزی���ك‬ ‫له‌نوسینگه‌ی‌ سه‌رۆك وه‌زیران مالیكی‌‪،‬‬ ‫نوسینگه‌كانی‌ پش���كنه‌ره‌ گشتییه‌كان‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ نۆ مانگی‌ رابردوی‌ ئه‌مساڵدا‪،‬‬ ‫توانیویانه‌ نزیكه‌ی‌ س���ێ‌ ترلیۆن دینار‬ ‫ب���ۆ حكومه‌ت بگێڕنه‌وه‌‪ ،‬له‌و پڕۆژانه‌ی‌‬ ‫گومان���ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌ تیاده‌كرێ���ت‌و‬ ‫سه‌رپێچی‌ یاس���ایی‌‌و ئیداری‌ ئاشكرای‌‬

‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ ته‌واوبون���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ كات ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوپه‌یمان���ان‪ ،‬ته‌نها بڕی‌ یانزه‌ ملیۆن‬ ‫دۆالر بۆ راهێنانی‌ پشكنه‌رو ئه‌ندامانی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ نه‌زاه���ه‌ ته‌رخانكرا‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا هه‌ندێ���ك وه‌زاره‌ت به‌نمونه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ تا س���اڵی‌ (‪)2007‬‬ ‫پشكنه‌ری‌ نه‌بو‪ ،‬هه‌روه‌ها بودجه‌ش بۆ‬ ‫پشكنه‌ره‌ گشتییه‌كان ته‌رخان نه‌كرا‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ راپۆرت���ی‌ ژماره‌یه‌ك میدیای‌‬ ‫عێراق���ی‌ كه‌ به‌دواداچونی���ان بۆ كاری‌‬ ‫پشكنه‌رانی‌ گشتی‌ كردوه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وتوه‌‬ ‫كێش���ه‌ی‌ پش���كنه‌ران ئه‌وه‌یه‌ بونه‌ته‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌وه‌زاره‌ته‌كان‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫زۆری���ان پێن���ه‌دراوه‌و هه‌ماهه‌نگ���ی‌‬ ‫له‌نێ���وان پش���كنه‌رانی‌ وه‌زاره‌ته‌كاندا‬ ‫نییه‌‪ .‬كاتێكیش مالیكی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رنامه‌ڕێ���ژ هه‌وڵ���ی‌ بچوككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌مو ده‌سته‌كانی‌ به‌ره‌نگاری‌ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫دا‪ ،‬له‌وانه‌ پشكه‌رانی‌ گشتی‌‪ ،‬ئه‌مریكا‬ ‫هیچ هه‌ڵوێس���تێكی‌ نه‌بو‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ به‌هۆی‌ دانان‌و البردنی‌ هه‌ندێك‬ ‫پش���كنه‌ره‌وه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ك له‌به‌رپرسانی‌‬ ‫عێراق بڕوایان وایه‌ پشكنه‌ران بونه‌ته‌‬ ‫به‌كرێگی���راوی‌ مالیكی‌‌و راپۆرته‌كانیان‬ ‫وه‌كو چه‌كێكی‌ سیاسی‌ له‌ملمالنێكاندا‬ ‫له‌دژیان به‌كاردێت‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا دژایه‌تییه‌ك���ی‌ زۆری‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی پش���كنه‌ران ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌رپرس���انیش ئه‌و دۆس���ێیانه‌ دیاری‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ پشكنه‌ره‌كان لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫تێ���دا ده‌ك���ه‌ن‪ .‬له‌س���اڵی‌ (‪)2007‬دا‬ ‫مالیك���ی‌ به‌ئه‌مریكییه‌كان���ی‌ راگه‌یاند‬ ‫دژی‌ بونی‌ ده‌س���ته‌ی‌ سه‌ربه‌خۆییه‌ كه‌‬

‫له‌گه‌نده‌ڵی‌ بپێچێته‌وه‌‪ .‬له‌هه‌مان ساڵدا‬ ‫راوێژكاری‌ مالیكی‌ بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌‪ ،‬به‌باڵێوزخانه‌ی‌ ئه‌مریكای‌‬ ‫راگه‌یاند لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ پش���كنه‌ره‌كان‬ ‫پێویس���ته‌ به‌چاودێ���ری‌ نوس���ینگه‌ی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران بێت‪.‬‬ ‫له‌كۆ تا ییه‌كا ن���ی‌( ‪ )2 0 0 8‬د ا‬ ‫مالیك���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نیش���تیمانی‌ بۆ‬ ‫به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ به‌ئامانجی‌‬ ‫چاودێ���ری‌ پش���كنه‌ره‌كان دامه‌زراند‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪)2009‬دا مالیكی‌ پشكنه‌ری‌‬ ‫ئ���ه‌م وه‌زاره‌تانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر كار البرد‪:‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاوییه‌كان‪ ،‬رۆش���نبیری‌‪،‬‬ ‫بازرگان���ی‌‪ ،‬وه‌رزش‌و الوان‌و بانك���ی‌‬ ‫مه‌ركه‌زی‌‌و وه‌قفی‌ سوننی‌‌و مه‌سیحی‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌مساڵیش���دا مالیك���ی‌‬ ‫هه‌شت پشكنه‌ری‌ دیكه‌ی‌ البرد‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌ندامێك���ی‌ لیژنه‌ی‌ قانونی‌‬ ‫پارله‌مانی‌ عێراق له‌ئێس���تادا زۆرینه‌ی‌‬ ‫پش���نكه‌ره‌كان له‌ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫مالیكی���دان‪ ،‬وه‌زیره‌كانیش به‌ئاره‌زوی‌‬ ‫خۆیان پش���كنه‌ر داده‌نێن‌و الیده‌به‌ن‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪)2011‬دا مالیكی‌ لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫حكوم���ی‌ ب���ۆ پێداچون���ه‌وه‌ی كاری‌‬ ‫پشكنه‌ران پێكهێناو له‌راپۆرته‌كه‌یاندا‬ ‫رایانگه‌یاند "پش���كنه‌ره‌كان س���ودیان‬ ‫نییه‌"و پێش���نیاریانكرد ئه‌و پۆس���ته‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رباری‌ هه‌مو گرفت‌و ئاسته‌نگه‌كان‬ ‫پشكنه‌رانی‌ گشتی‌ توانیویانه‌ چه‌ندین‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ گه‌وره‌ ئاش���كرا بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌س���توه‌ردانی‌ ده‌ره‌كی‌‌و پش���تیوانی‌‬ ‫حكومی‌‌و ملمالنێی‌ سیاس���ی‌ رێگر بوه‌‬ ‫له‌سزادانی‌ گه‌نده‌ڵكارو سه‌رپێچیكاران‪.‬‬

‫ته‌نان���ه‌ت كاتێ���ك له‌س���اڵی‌ (‪)2007‬‬ ‫پشكنه‌ری‌ گش���تی‌ وه‌زاره‌تی‌ به‌رگر ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق به‌دۆس���ێكانی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌یدا‬ ‫ده‌چ���وه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌‬ ‫ئه‌مری���كاوه‌ داوای‌ لێكرا له‌پش���كنین‬ ‫بوه‌ستێت‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌س���اڵی‌ (‪)2007‬دا پشكنه‌ری‌‬ ‫گش���تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ ئاش���كرای‌‬ ‫كرد‪ ،‬ئ���ه‌و (‪ )1500‬ئامێ���ره‌ی‌ كه‌ بۆ‬ ‫ئاشكراكردنی‌ ته‌قینه‌وه‌ له‌كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫ئینگلی���زی‌ به‌به‌ه���ای‌ (‪ )122‬ملیۆن‬ ‫دۆالر كڕیویانه‌‪ ،‬بێ‌ كه‌ڵكه‌و پاره‌یه‌كی‌‬ ‫خه‌یاڵی‌ پێ���دراوه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌توانرێت‬ ‫ه���ه‌ر ئامێرێك ب���ه‌ (‪ )18.500‬دۆالر‬ ‫بكڕرێت‪ ،‬كه‌چی‌ وه‌زاره‌ت هه‌ر ئامێرێكی‌‬ ‫به‌نزیكه‌ی‌ شه‌ست هه‌زار دۆالر كڕیوه‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪)2011‬دا پشكنه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ئاشكرای‌ كرد (‪ )%75‬پاره‌ی‌‬ ‫خه‌رجك���راو بۆ ئ���ه‌و ئامێرانه‌ چوه‌ته‌‬ ‫گیرفانی‌ هه‌ندێك به‌رپرسی‌ عێراقییه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ وه‌زیری‌ ناوخ���ۆ رێگه‌ی‌ نه‌دا‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ ته‌قه‌مه‌نی‌ دادگایی‌‬ ‫بكرێت‌و تائێس���تاش ئ���ه‌و ئامێره‌ بێ‌‬ ‫كه‌ڵكانه‌ هه‌ر به‌كاردێن‪.‬‬ ‫نمونه‌یه‌كی‌ تری‌ كاری‌ پشكنه‌ره‌كان‬ ‫ئه‌وه‌بو له‌س���اڵی‌ (‪ ،)2006‬پشكنه‌ری‌‬ ‫گش���تی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ ئاش���كرای‌‬ ‫كرد چه‌ند ئه‌فس���ه‌رێك ئ���ه‌و چه‌ك‌و‬ ‫ئۆتۆمبێالنه‌ی���ان له‌ب���ازاڕی‌ ره‌ش���دا‬ ‫فرۆش���تۆته‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌مریكیی���ه‌كان‬ ‫پێیان���داون‪ .‬له‌به‌رانب���ه‌ردا س���ه‌رۆكی‌‬ ‫یه‌ك���ه‌ی‌ هه‌واڵگری‌ ل���ه‌وه‌زاره‌ت چوه‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ پشكنه‌رو ترس���اندی‌ تا‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌ ئه‌و دۆسێیه‌ ببێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌و گه‌نده‌ڵییان ‌ه ‌‬ ‫لێپرسینه‌و‌هی‌ تێدا نه‌كراوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی (‪ )2009‬پشكنه‌ر ‌‬ ‫* له‌ساڵ ‌‬ ‫ی ب���ااڵ دوهه‌زار‬ ‫ی خوێندن��� ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی ئاشكراكرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی س���اخت ‌ه ‌‬ ‫بڕونام ‌ه ‌‬ ‫خاوه‌نه‌كانیان له‌فه‌رمانگه‌و زانكۆكان‬ ‫ده‌وام ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫* هه‌مان س���اڵ پش���كنه‌ر ‌‬ ‫ی ئاشكرایكرد‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫چه‌ن���د كارمه‌ندێك ده‌رم���ان ده‌دزن‌و‬ ‫ی ره‌ش ده‌یفرۆش���نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌بازاڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫جگ ‌ه له‌به‌رتی���ل وه‌رگرت���ن‌و كڕین ‌‬ ‫ی ماوه‌ به‌سه‌رچو‪.‬‬ ‫ده‌رمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )2009‬پش���كنه‌ر ‌‬ ‫* له‌حوزه‌یران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاش���كرایكرد براو برازایه‌ك ‌‬ ‫گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی وه‌زی���ر ‌‬ ‫فه‌الح س���ودان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رتیلیان وه‌رگرتو‌ه بۆ هاورده‌كردن ‌‬ ‫ی كه‌وت ‌ه به‌ر‬ ‫ی خراپ‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ش���ه‌كر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌‪ .‬سودانی‌‌و كه‌س ‌ه نزیكه‌كان ‌‬ ‫ی (‪ )8 - 4‬ملیار‬ ‫تۆمه‌تباربون به‌دزین ‌‬ ‫دۆالر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی (‪ )2011‬پشكنه‌ر ‌‬ ‫* له‌ساڵ ‌‬ ‫ی كار ئاش���كرایكرد (‪)190‬‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ر ك��� ‌ه چواریان به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی پار‌ه شتنه‌و‌ه‬ ‫گش���تین‪ ،‬له‌پڕۆس��� ‌ه ‌‬ ‫ی (‪ )246.5‬ملی���ۆن دۆالر‬ ‫به‌به‌ه���ا ‌‬ ‫تێوه‌گالون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی پار پش���كنه‌ر ‌‬ ‫* س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی دزین ‌‬ ‫كاره‌با دۆس���ی ‌ه ‌‬ ‫ی ئاشكراكرد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫وێستگه‌كان ‌‬ ‫ی ره‌ش ده‌فرۆشرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫پاشتر له‌بازاڕ ‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫باوكی‌ سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫به‌به‌رچاوی‌ به‌ریتانییه‌كان‌و به‌پش���تیوانی‌‬ ‫مه‌لیك فه‌یسه‌ڵ‪ ،‬سیسته‌مێكی‌ مه‌ركه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫تون���دی‌ موتوربه‌ك���راوی‌ به‌هه‌س���تی‌‬ ‫ناسیۆنالیزمی‌ عه‌ره‌بی‌ داڕشت‪ ،‬مه‌نهه‌جی‌‬ ‫خوێندنی‌ تژی‌ كرد له‌پیاهه‌ڵدانی‌ عه‌ره‌ب‪:‬‬ ‫ساتع ئه‌لحوسری‌‪.‬‬ ‫ساتیع محه‌مه‌د هیالل حوسه‌ری‌ له‌سه‌نعای‌‬ ‫پایته‌خت���ی‌ یه‌م���ه‌ن ل��� ‌ه (‪)1879/8/5‬‬ ‫له‌دایكبوه‌‪ ،‬بۆ تۆخكردنه‌وه‌ی‌ عه‌ره‌بچێتی‌‬ ‫ن���اوی‌ خۆی‌ كرد ب���ه‌‪ :‬ئه‌ب���و خه‌لدون‪.‬‬ ‫له‌توركی���او فه‌ره‌نس���ا خوێندویه‌ت���ی‌‌و‬ ‫زمانه‌كانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و توركی‌‌و فه‌ره‌نس���ی‌‬ ‫ده‌زانێ‌‪ ،‬خاوه‌نی‌ بیست كتێبه‌ له‌بواره‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵناسی‌‌و مرۆڤناسی‌‌و ئه‌ده‌ب‌و زانستی‌‬ ‫زم���ان‌و مێ���ژوو بایۆل���ۆژی‌‌و ماتماتیك‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا به‌فیكری‌ تۆرانچێتی‌ كاریگه‌ر‬ ‫بوه‌‌و بوه‌ته‌ ئه‌ندام���ی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ ئیتحادو‬ ‫ته‌ره‌ق���ی‌‪ ،‬پاش���ان بایدات���ه‌وه‌و بوه‌ت���ه‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب‪.‬‬ ‫ناسیۆنالیستێكی‌ په‌ڕگیر ‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1908‬حوس���ه‌ری‌ وه‌ك‬ ‫به‌رچاوتری���ن پی���اوی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ له‌ناو‬ ‫ئیمپراتۆرییه‌ت���ی‌ عوس���مانی‌ ناس���رابو‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌شت ساڵ له‌ واڵته‌كانی‌ به‌ڵكان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری���ی‌ كردبو‪ .‬له‌س���اڵی‌ (‪)1920‬‬ ‫چوه‌ته‌ میسرو له‌سه‌ر كاری‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫به‌رده‌وام بوه‌‪ ،‬تاوه‌كو فه‌یس���ه‌ڵی‌ یه‌كه‌م‬ ‫پادش���ای‌ عێ���راق هێنای���ه‌ الی‌ خ���ۆی‌‌و‬ ‫كردی‌ به‌یاریده‌ده‌ری‌ وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ش���وێنه‌وارو به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫خانه‌ی‌ بااڵی‌ مامۆستایان ‌ی به‌غدا‪.‬‬ ‫له‌س���ااڵنی‌ (‪ )1927 - 1923‬ك���ه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ب���و له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رده‌وام كاری‌‬ ‫ب���ۆ عه‌ره‌باندن���ی‌ ده‌زگاكان���ی‌ ئیداره‌و‬ ‫خوێندنگاكان ده‌كرد‪ ،‬ك ‌ه پێش���تر له‌ژێر‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ ئی���داره‌ی‌ توركی���دا ب���ون‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1923‬پڕۆگرامی‌ خوێندنگه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تاییه‌كانی‌ داڕش���ت‌و جه‌ختیكرده‌‬ ‫س���ه‌ر فێركردنی‌ زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و مێژوی‌‬ ‫پێش ئیس�ل�ام به‌ڕه‌نگێكی‌ ناسیۆنالیزمی‌‬ ‫س���یكۆالره‌وه‌‪ ،‬مێژوی‌ میلله‌ت���ان له‌به‌ر‬ ‫رۆشنایی‌ شارستانیه‌تی‌ عه‌ره‌ب ده‌خوێنرا‪.‬‬ ‫مێ���ژوی‌ یه‌كگرتنی‌ ئه‌ڵمانی���او ئیتالیای‌‬ ‫خس���ته‌ ناو پڕۆگرامی‌ پۆلی‌ شه‌ش���ه‌می‌‬ ‫ی خۆش���كرد بۆ‬ ‫س���ه‌ره‌تاییه‌وه‌و زه‌مینه‌ ‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ پڕۆگرامێكی‌ دژ به‌ بێگانه‌و‬ ‫عه‌ره‌بپه‌رستی‌‪.‬‬ ‫وه‌ك پس���پۆڕی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و پیاوێك���ی‌‬ ‫ئایدۆلۆژی‌‌و نوسه‌رێكی‌ به‌پیت‌و مامۆستاو‬ ‫متمانه‌پێك���راوی‌ فه‌یس���ه‌ڵ‪ ،‬له‌عێ���راق‬ ‫نه‌چوه‌ ری���زی‌ هیچ پارتێكی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫كاری‌ ب���ۆ گۆڕین���ی‌ خوێندن���گاو ده‌زگا‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كان كرد تا بیكاته‌ قه‌اڵیه‌كی‌‬ ‫ئایدۆلۆژی‌‪ .‬له‌مباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "له‌پێناوی‌‬ ‫به‌هێزكردنی‌ هه‌س���تی‌ نیشتیمانپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫ناسیۆنالیزم له‌ناو ناخی‌ رۆڵه‌كانی‌ عێراق‬ ‫بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ باوه‌ڕ به‌یه‌كێتی‌ میلله‌تی‌‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬هه‌مو ئامرازێك به‌كارده‌هێنم"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌و كات���ه‌دا عێ���راق له‌ژێر‬ ‫ئینتدابی‌ به‌ریتانیادا بو‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر له‌خۆیان نه‌وروژێنن‪ ،‬بایه‌خێكی‌‬ ‫ئه‌وتۆی���ان به‌ سیس���ته‌می‌ پ���ه‌روه‌رده‌‌و‬ ‫كاره‌كانی‌ حوسه‌ری‌ نه‌دا‪.‬‬ ‫ل���ه‌و س���ه‌رده‌مه‌دا هه‌یكه‌ل���ی‌ كارگێڕی‬ ‫په‌روه‌رده‌ پێكهاتبو له‌‪ :‬وه‌زیر‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گشتی‌‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیاری‌ گشتی‌ شاره‌كان‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ قوتابخانه‌كان‪ .‬حوسه‌ری‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ خستبوه‌ ژێر‬ ‫ده‌س���تی‌ خۆیه‌وه‌‪ .‬چه‌ندین مامۆس���تای‌‬ ‫عێراقی‌ له‌س���نوری‌ به‌غ���داو ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫ده‌ركردو مامۆس���تای‌ س���وری‌‌و لوبنانی‌‌و‬ ‫میسری‌ له‌شوێنیان دانا‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )1931‬له‌س���ه‌ر داوای‌ وه‌زیری‌‬ ‫ئه‌وكات���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‌و ب���ۆ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌سیس���ته‌می‌ پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬لیژنه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ پرۆفیسۆر مۆنرۆ‬ ‫دێنه‌ عێ���راق‪ ،‬ده‌گه‌نه‌ ئ���ه‌و ئه‌نجامه‌ی‌‪:‬‬ ‫بایه‌خێك���ی‌ زی���اد له‌پێویس���ت به‌مێژوی‌‬ ‫عێراق‌و خۆرهه‌اڵتی‌ پێش ئیس�ل�ام دراوه‌‪،‬‬ ‫خوێن���دن‌و په‌روه‌رده‌ به‌سیاس���ی‌ كراون‪،‬‬ ‫ده‌بێ‌ رۆڵ���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زانی���ن‌و زانی���اری‌ ته‌ندروس���ت بێ���ت تا‬ ‫عێراقییه‌كان له‌نه‌خوێنده‌واری‌‌و هه‌ژاری‌‌و‬ ‫نه‌خۆش���ی‌‌و ژیانی‌ خورافی‌ رزگار بكات‌و‬ ‫متمانه‌یان به‌وزه‌و ئاین���ده‌ی‌ واڵته‌كه‌یان‬ ‫به‌هێزبكات‪ .‬كه‌چی‌ له‌وه‌اڵمدا حوس���ه‌ری‌‬ ‫پێیانده‌ڵێت "ئه‌م پێشنیارانه‌ی‌ ئێوه‌ له‌وه‌‬ ‫ده‌چێت دكتۆرێك به‌نه‌خۆشێك كه‌ توشی‌‬ ‫كه‌م خۆراكی‌ بوه‌‪ ،‬بڵێت‪ :‬زۆر مه‌خۆ"‪.‬‬ ‫ئینگلیزه‌كان له‌ساڵی‌ (‪ )1941‬حوسه‌ری‌‬ ‫بۆ حه‌ڵه‌ب دورده‌خه‌نه‌وه‌‪ ،‬پاشان له‌وێوه‌‬ ‫هه‌اڵت‌و چوه‌ به‌یروت‌و دواتر گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ‬ ‫دیمه‌شق‪ .‬له‌ساڵی‌ (‪ )1965‬گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ‬ ‫عێراق‌و له‌ (‪ )1968/12/23‬مرد‌و له‌به‌غدا‬ ‫نێژرا‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫"به‌دروستكردنی‌ پااڵوگه‌یه‌كی‌ باش لەهەرێمدا‬

‫كێشه‌ی‌ گرانی‌ گاز‌و به‌نزین چاره‌سه‌ر ده‌بێت"‬

‫ی حكومه‌تی‌ عێراقی‌ یه‌ك لیتر به‌نزین ‪ 450‬دیناره‌‌و له‌هه‌رێم ب ‌ه دوو ئه‌وه‌نده‌یه‌!‬ ‫له‌ال ‌‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫ی خاوه‌ن���ی‌ به‌نزینخانه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫جگ��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫عێراق��� ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬رۆژان ‌ه ‪15‬‬ ‫له‌س���وته‌مه‌نییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ملیۆن لیتر سوته‌مه‌نی‌ بۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كڕێت‪،‬‬ ‫پێداویس���تییه‌كانی‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ه���اوكات رۆژان��� ‌ه نزیك���ه‌ی‌ ‪1‬ملیۆن‌و‬ ‫‪ 300‬هه‌زار لیتر س���وته‌مه‌نی‌ بۆ هه‌رێم‬ ‫ی‬ ‫ده‌نێرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا پێویستیی‌ رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم دوو هێندی‌ ئه‌و بڕه‌یه‌‪ ،‬خاوه‌ن ‌‬ ‫به‌نزینخانه‌ی‌ (ه���ه‌وار) عه‌بدواڵ جه‌الل‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی رۆژان���ه‌ ‌‬ ‫ده‌ڵێت "پێویس���تی ‌‬ ‫ی ‪3‬ملیۆن لیتر س���وته‌مه‌نییه‌‪،‬‬ ‫نزیك���ه‌ ‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ‬ ‫ی بەنزینخانەیەک لەشاری سلێمانی ‬ ‫ی كه‌متر له‌نیوه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم حكومه‌تی‌ عێراق ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌نێرێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ تر به‌نزینخان ‌ه‬ ‫ی دۆالر‌و پاسپۆرت ساخته‌ بكرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی به‌رز به‌كاریناهێنن‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫‪ 10‬ئه‌و ب���ڕه‌ زیادكرا‪ ،‬ب���ۆ ئۆتۆمبێل ‌‬ ‫بازرگانییه‌كان دابینی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی ئێم ‌ه دروس���تمانكردو‌ه‬ ‫ی ئه‌و ده‌فته‌ر‌ه ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه لێیڕازین‪ ،‬رۆژان ‌ه پشكنین ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی ته‌كسی‌ كرای ‌ه ‪ 110‬لیتر‪ ،‬بۆ ئۆتۆمبیل ‌‬ ‫ی به‌رهه‌م��� ‌ه نه‌وتییه‌كان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫س���لێمانی‌ جه‌مال عه‌لی‌‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌و‌ه تایبه‌تیش كرای ‌ه ‪ 90‬لیتر له‌هه‌فته‌یه‌كدا بۆ ده‌كه‌ین‪ ،‬خۆش���به‌ختانه‌ له‌ئێستادا ساخته‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمانیدا نزیك ‌ه ‌‬ ‫له‌سنوری‌ ئیداره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌نزینمان نییه‌‌و ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كه‌م ‌‬ ‫ی ‪ 500‬دینار بۆ ه���ه‌ر لیترێك‪ .‬قه‌یران ‌‬ ‫ی به‌نرخ��� ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه له‌ئێستادا له‌الیه‌ن حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 90‬به‌نزیخان���ه‌ی‌ بازرگان���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی بۆمان دێت به‌ش���ی‌ س���نوری‌ سلێمان ‌‬ ‫ی ‪1‬ملیۆن‌و ‪ 200‬زۆری���ك له‌ش���ۆفێران ئ���ه‌و به‌نزینه‌ ‌‬ ‫عێراقییه‌و‌ه رۆژان ‌ه نزیكه‌ ‌‬ ‫ی بازاڕ ده‌فرۆش���ن‪،‬‬ ‫ی گاز‌و به‌نزینیان له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه دابه‌ش���ده‌كرێت ده‌كات"‪ .‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ به‌رهه‌م��� ‌ه گاز‌و به‌نزین به‌نرخ ‌‬ ‫هه‌زار لیتر س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش رون له‌ئێستاش���دا جگ���ه‌ له‌به‌نزینی‌ بێجی‌‪،‬‬ ‫ی نه‌وتییه‌كان���ی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی به‌كارناهێن���ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌پاس���او ‌‬ ‫به‌ده‌س���ت ده‌گات‌و ئه‌وانیش له‌رێگا ‌‬ ‫ی به‌نزینی‌ سوپ ‌هر‌و نۆرماڵ‬ ‫ی هه‌ردو جۆر ‌‬ ‫ی ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه له‌ئێس���تادا س���ه‌رگه‌رم ‌‬ ‫ی ‪ 80‬وێستگه‌وه‌ ئه‌و سوته‌مه‌نیی ‌ه خراپیی‌ جۆره‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌اڵم جه‌مال عه‌ل ‌‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫ی ب ‌ه ‪900‬‬ ‫ی گاز‌و به‌نزینن ده‌فرۆشن‪ ،‬س���وپه‌ره‌كه‌ لیتر ‌‬ ‫ی ئه‌و به‌نزینه‌ ده‌كاته‌و‌ه دابه‌ش���كردنی‌ ده‌فته‌ر ‌‬ ‫ی ‪ 500‬دینار بۆ جه‌خت له‌باش ‌‬ ‫به‌سه‌ر شۆفێراندا به‌نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ئه‌و به‌س���ه‌ر ش���ۆفێراندا‌و ئه‌و ده‌ڵێت "بۆ دینار‌و نۆرماڵه‌كه‌ش ‪ 825‬دیناره‌‌و نرخ ‌‬ ‫ك ‌ه دابه‌ش��� ‌‬ ‫هه‌ر لیترێك دابه‌ش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ه���ه‌ر ده‌فته‌رێكی���ش ‪ 5‬ه���ه‌زار دینار یه‌ك لیتر گازیش ‪ 825‬دیناره‌‪ .‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت رۆژان ‌ه پێش وه‌رگرتن پشكنین ‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ پێش���وتر ب���ۆ ئۆتۆمبیل ‌‬ ‫ی بۆ ده‌ك ‌هن‌و گه‌ر بزانن خراپ ‌ه وه‌ریناگرن‪ ،‬له‌شۆفێران وه‌رده‌گرین‪ ،‬ئه‌و ده‌فته‌ره‌ش به‌نزینخانه‌ی‌ هه‌وار له‌سلێمانی‌‪ ،‬عه‌بدواڵ‬ ‫تایب���ه‌ت ‪ 50‬لیت���ر‌و ب���ۆ ئۆتۆمبیل��� ‌‬ ‫ی به‌هیچ جۆرێك ساخت ‌ه ناكرێت‪ ،‬هێند‌ه جه‌الل باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ئه‌و به‌نزین ‌ه‬ ‫ته‌كسیش ‪ 70‬لیتر به‌نزین له‌هه‌فته‌یه‌كدا "راس���ت ‌ه ئه‌و به‌نزینه‌ی‌ ئێمه‌ دابه‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌ی���ه‌ ده‌ڵێن ره‌نگ ‌ه بازرگانیی ‌هی‌ له‌ب���ازاڕدا هه‌یه‌ له‌ئێران‌و‬ ‫ی مۆدیل متمانه‌م���ان پێ ‌‬ ‫ێ ئۆتۆمبیل��� ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ین هه‌ن���د ‌‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫دابه‌ش ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم له‌ناوه‌ڕاست ‌‬

‫►‬

‫"له‌باشور لیتری‌ ب ‌ه ‪ 450‬دیناره‌‌و‬ ‫لێره‌ش به‌ دوو ئه‌وه‌نده‌‪ ،‬تێناگه‌م‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م جیاوازییه‌ بۆ؟" گه‌نجێك له‌كات ‌‬ ‫تێكردنی‌ به‌نزینی‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ی‌ له‌شاگردی‌ به‌نزینخانه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم بێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫وه‌اڵم بێت سوار ئۆتۆمبیله‌كه‌ی‌ بو‌و‬ ‫ی‬ ‫رۆیشت‪ .‬زۆرێك له‌شۆفێرانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌دوای‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌دا وێڵن‪.‬‬

‫پێویستیی‌ رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم بۆ سوته‌مه‌نی‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪3‬ملیۆن‬ ‫لیتره‌‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌ت‬ ‫عێراقی‌ نیوه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫بڕه‌ ده‌نێرێت‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقی‌‬ ‫رۆژانه‌ ‪15‬ملیۆن‬ ‫لیتر سوته‌مه‌نی‌‪،‬‬ ‫بۆ پڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پێداویستیه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆی‌‪ ،‬ده‌كڕێت‬ ‫ی ئێران‬ ‫باش���وری‌ عێراقه‌وه‌ دێت‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی س���وپه‌ره‌‌و دۆره‌‌و نۆرماڵیش‬ ‫به‌نزین ‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاست‌و باش���وری‌ عێراقه‌وه‌ دێت ‌ه‬ ‫هه‌رێم‪.‬‬ ‫ی نرخ���ی‌ به‌نزین‬ ‫له‌ب���ار‌هی‌ هه‌رزانی ‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���ت‌و باش���وری‌ عێراق ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫رون ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫له‌رێ���گای‌ وه‌زارت���ی‌ نه‌وت���ه‌وه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫‪15‬ملی���ۆن لیتر س���وته‌مه‌نی‌ له‌هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كڕێت‪ ،‬بۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫واڵتی‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫پێداویس���تییه‌كانی‌ ناوخ���ۆی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫رێگر‌ه له‌به‌رزبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ئه‌م��� ‌ه جگ ‌ه له‌‌و س���وته‌مه‌نیی ‌ه ‌‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ ده‌هێنێ‌‪" .‬هه‌ر بۆی ‌ه لیترێك‬

‫ێ ‪ 450‬دیناره‌"‪ .‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫به‌نزین له‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات ئه‌و سوته‌مه‌نییه‌ ‌‬ ‫ئه‌و باس��� ‌‬ ‫ی عێراقی‌ بۆ هه‌رێمی‌ ده‌نرێت‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫كه‌مه‌‌و پێداویس���تی‌ ناوخۆ پڕناكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی "به‌نزینخان ‌ه بازرگانییه‌كان‬ ‫وه‌ك ئه‌و وت ‌‬ ‫ئه‌و پێویس���تیی ‌ه پڕ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێ���م نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی رۆژانه‌ ‌‬ ‫پێویس���تی ‌‬ ‫‪3‬ملیۆن لیتر سوته‌مه‌نییه‌‪ ،‬حكومه‌تیش‬ ‫رۆژانه‌‪1‬ملی���ۆن‌و ‪ 300‬ه���ه‌زار لیت���ر‬ ‫ی بۆ هه‌رێم ده‌نێرێت‪ ،‬دیار‌ه‬ ‫س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی كه‌می ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش كێش��� ‌ه ‌‬ ‫دروست ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی هه‌وار‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ی به‌نزینخان ‌ه ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ده‌خات���ه‌رو ئه‌گه‌ر حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی مۆدرێن دابنێ‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫پااڵوگه‌یه‌كی‌ باش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆ به‌باش��� ‌‬ ‫ده‌توانێ‌ س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی باش‬ ‫دابین بكات "ئه‌گه‌ر پااڵوگه‌یه‌ك ‌‬ ‫دروس���ت بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئ���ه‌و گرانییه‌ش‬ ‫له‌نرخی‌ س���وته‌مه‌نیدا دروست نابێت‬ ‫كه‌ ئێستا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و به‌نزینخانه‌ی��� ‌ه دڵ ‌‬ ‫خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی وه‌زی���ری‌ س���امان ‌ه‬ ‫ب��� ‌ه وته‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ورام ‌‬ ‫ی هه‌رێم ئاشت ‌‬ ‫سروشتییه‌كان ‌‬ ‫خۆشه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌لێدوانێكدا چه‌ند مانگێك‬ ‫ی ئاینده‌و‌ه‬ ‫ی له‌س���اڵ ‌‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر وتویه‌ت ‌‬ ‫ی عێراق نابێت‬ ‫پێویستمان ب ‌ه سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ناوخۆ دابین‬ ‫خۆمان به‌شی‌ پێداویست ‌‬ ‫ی نه‌ك‬ ‫ده‌كه‌ی���ن "ته‌نانه‌ت وه‌زی���ر وت ‌‬ ‫به‌شی‌ پێداویس���تی‌ خۆمان‪ ،‬به‌ڵكو وا‬ ‫ی‬ ‫ی بنێرین ‌ه ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌ین س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی وه‌ها بكرێت‬ ‫هه‌رێمیش‪ ،‬ئه‌گه‌ر شتێك ‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌و‌ه نرخیش داده‌به‌زێ‌"‪.‬‬ ‫ی به‌وه‌شدا كه‌ هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ناوبراو هێما ‌‬ ‫ئێس���تا له‌هه‌رێمدا چه‌ن���د پااڵوگه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌ك بازیان‌و هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه‬ ‫وت��� ‌هی‌ ئه‌و‪ ،‬ئ���ه‌و پااڵوگان ‌ه باش نین‌و‬ ‫ی پێویست‬ ‫ی دابینكردنی‌ سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمی���ان نییه‌"پااڵوگه‌ ‌‬ ‫بۆ ناوخۆ ‌‬ ‫باش ‪7‬ب���ۆ ‪ 8‬ملیار دۆالری‌ تێده‌چێت‪،‬‬ ‫ی وه‌ه���ا دابنێن گه‌لێك‬ ‫ئه‌گه‌ر ش���تێك ‌‬ ‫له‌گرفته‌كان چاره‌سه‌ر ده‌كرێن"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی هه‌واڵی بڕینی‬ ‫به‌شه‌خۆراكی مانگانه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌تی عێراقییه‌وه‌ دابین ده‌كرێت‌و‬ ‫گۆڕینی بۆ بڕی پانز‌ه هه‌زار دینار بۆ‬ ‫هه‌ر هاواڵتییه‌ك‪ ،‬ناڕه‌زاییه‌كی زۆری‬ ‫هاواڵتیانی‌ به‌دوای‌ خۆیدا هێنا‪ ،‬تا‬ ‫دواجار ئه‌و گۆڕانكارییه‌ی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هاواڵتیان سه‌رپشك بكرێن له‌وه‌ی‌‬ ‫پاره‌یان ده‌وێت یان به‌ش ‌ه خۆراكی‌‬ ‫مانگانه‌‪.‬‬ ‫یه‌كشه‌مه‌ی‌ رابردو له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫نائاسایی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌ عێراق‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقی‌ بڕیاریدا هاواڵتییان‬ ‫سه‌رپش���ك بكرێ���ن له‌وه‌رگرتن���ی‌‬ ‫به‌شه‌خۆراك‪ ،‬یان پاره‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئ���ه‌م گۆڕانكارییانه‌ش دوای‌‬ ‫ناڕه‌زای���ی الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان هات‬ ‫ل���ه‌و بڕی���اره‌ی‌ پێش���تر‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌ی‌ كراوه‌‪ ،‬فۆڕمێك ده‌درێته‌‬ ‫ه���ه‌ر خێزانێ���ك‌و تیایدا سه‌رپش���ك‬ ‫ده‌كرێن له‌وه‌ی‌ به‌شه‌خۆراكی‌ مانگانه‌‌‬ ‫وه‌رده‌گرن یان پاره‌‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ وه‌زی���ری‌ بازرگانی‌ عێراق‬ ‫د‪ .‬خه‌ی���رواڵ حه‌س���ه‌ن‪ ،‬له‌رێگ���ه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌یه‌كی‌ پێكهێنراو ناوی‌ هاواڵتیان‬ ‫جیاده‌كرێته‌وه‌ "ئه‌وكات هه‌ر خێزانێك‬ ‫به‌پێ���ی بڕیاری‌ خۆی‌‪ ،‬خ���ۆراك یان‬ ‫پاره‌كه‌ی‌ بۆ خه‌رج ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی‌ وته‌ی‌ وه‌زیری‌ بازرگانی‌‬ ‫به‌ش���ه‌خۆراكه‌كه‌ هه‌روه‌ك���و خ���ۆی‌‬ ‫ده‌مێنێت‪ ،‬كه‌ بریتیی���ه‌ له‌پێنج جۆر‬ ‫خۆراك (ئارد‪ ،‬برنج‪ ،‬ش���ه‌كر‪ ،‬زه‌یت‪،‬‬ ‫ش���یری منداڵ)‪ ،‬ئه‌و هاواڵتیانه‌ش كه‌‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ پ���اره‌ وه‌ربگرن هه‌ر (‪)15‬‬ ‫ه���ه‌زار دیناره‌‌و گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ردا‬ ‫نه‌هاتوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی مانگه‌كانی ڕابردوه‌وه‌‬

‫►‬

‫"ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ دانراوه‌‪ ،‬خه‌رجیی‌ رۆژێكی‌ هاواڵتییه‌كه‌ نه‌ك مانگێك"‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫گشتی‌ جۆری‌‬ ‫ماده‌كان خراپن‌و‬ ‫بڕه‌كه‌شیان كه‌مه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫چاكردنی‌ ئه‌م‬ ‫سیستمه‌داین نه‌ك‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ ‬ ‫بریکارێکی خۆراک لەکاتی دابەشکردنی بەشەخۆراکی مانگانەی هاواڵتیان‬ ‫ك���ه‌ زۆرب���ه‌ی هاواڵتی���ان ه���ه‌ر الی رازیده‌بن بایه‌عییه‌كه‌شمان لێببڕن خۆ دابین بكات زۆر نیگه‌رانه‌ له‌و بڕیاره‌و‬ ‫وه‌كیلی ئارده‌كه‌وه‌ ئه‌و به‌شه‌ ئارده‌ی به‌ هه‌مو ته‌مه‌ن���ی منداڵه‌كانی ئه‌وان وتی"ئه‌مه‌ كوش���تنی خه‌ڵكی هه‌ژاره‌‪،‬‬ ‫وه‌ریانده‌گ���رت ده‌یانفرۆش���ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م به‌قه‌د ش���ه‌وێكی بێنانی منداڵه‌كانی بۆ ئه‌وه‌ی هێنده‌ی تر ژیانمان قورس‬ ‫مانگه‌و به‌باڵوبونه‌وه‌ی ئه‌و هه‌واڵه‌ی كه‌ ئێمه‌یان ئازار نه‌چه‌شتوه‌و به‌برسێتی بك���ه‌ن‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ بایه‌عی ب���ۆ زۆرێك‬ ‫ئیدی به‌ش���ه‌ خۆراكه‌كه‌ ده‌بێته‌ پاره‌‪ ،‬س���ه‌ریان نه‌ناوه‌ته‌وه‌ ئیتر چ باكیانه‌ له‌وانه‌ی له‌روی مادییه‌وه‌ كێش���ه‌یان‬ ‫هه‌مو كه‌س ئارده‌كه‌ی ده‌خسته‌ سه‌ر بایه‌عی هه‌بێت یان نه‌بێت!"‪ .‬ئه‌و زۆر نیی���ه‌و ده‌وڵه‌مه‌ندن گرف���ت نه‌بێت‪،‬‬ ‫عه‌ره‌بانه‌و له‌ترسی گرانی به‌ره‌و ماڵه‌وه‌ راشكاوانه‌ ئاماده‌یی‌ خۆی‌ بۆ رێپێوان به‌اڵم ب���ۆ منی ه���ه‌ژار زۆر یارمه‌تی‬ ‫ده‌یبرده‌وه‌‪ .‬روقیه‌ ئه‌حمه‌د له‌ ده‌مه‌و نیش���انداو وتی"ده‌چمه‌ سه‌ر شه‌قام‌و ده‌ره‌و جگه‌ له‌ به‌ش���ه‌ بایه‌عییه‌كه‌ی‬ ‫ئێواره‌یه‌ك���ی دره‌نگدا ده‌س���تی كچه‌ حكوم���ه‌ت به‌ردباران ده‌كه‌م‪ ،‬تا كه‌ی خۆمان هی تریش ده‌كڕمه‌وه‌‪ ،‬راس���ته‌‬ ‫هه‌شت سااڵنه‌كه‌ی گرتبوو چاوه‌روانی ئ���ه‌م واڵته‌ وێ���ران ده‌ك���ه‌ن؟ به‌اڵم زۆری خواردنه‌كه‌ی زۆر باش نییه‌و به‌‬ ‫ئه‌وه‌بو پاس���ه‌كه‌ بێت‌و خێرا بگاته‌وه‌ به‌داخه‌وه‌ خه‌ڵك هێنده‌ ئازا نییه‌ كه‌ هه‌ندێك كه‌س ه���ه‌ر ناخورێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الی ش���ه‌ش منداڵه‌ بێباوكه‌كه‌ی‌‌و ئه‌و هه‌موی بڕژێته‌ سه‌ر جاده‌و پێیانبڵێت گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ یارمه‌تی بازاڕ ده‌دات‬ ‫چه‌ند سه‌مون‌و ته‌ماته‌یه‌یان پێبگه‌یه‌نێ‌ واڵتت���ان كاولكردین ب���ڕۆن‌و خۆمان تا نرخی خۆراك به‌رزنه‌بێته‌وه‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌یه‌وێت شتی باش بخوات پاره‌ی‬ ‫كه‌ له‌رێگ���ه‌ بۆی كڕیب���ون‪ ،‬ئه‌و ژنه‌ حوكمی خۆمان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫كاوه‌ ق���ادر ك���ه‌ له‌دوكانێك���ی باش���ی پێده‌دات‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئێمه‌ ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ژاره‌ كه‌ به‌ ئیشی مااڵن منداڵه‌كانی‬ ‫ده‌ژێنێ���ت‌و نه‌یده‌ویس���ت ده‌موچاوی خوارده‌مه‌نی���دا كارده‌كات‌و رۆژان���ه‌ به‌س���ه‌‪ ،‬هی���وادارم حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫ببینرێت‌و به‌ قوڕگێك���ی پڕ گریانه‌و‌ه ته‌نها ئه‌و كرێیه‌ی ده‌ستده‌كه‌وێت كه‌ رازی نه‌بێت ب���ه‌و بڕیاره‌و گه‌ر هه‌مو‬ ‫وتی"به‌رپرسه‌كان ناهه‌قیان نییه‌ به‌وه‌ بژێ���وی خۆی‌و س���ێ منداڵه‌كه‌ی پێ عێراقیش رازی بێت كوردس���تان هه‌ر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‪ ،‬ئەرشیف‬

‫به‌شه‌ خۆراكه‌كه‌ی بمێنێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌ماوه‌ی چه‌ند س���اڵی‬ ‫رابردودا زۆربه‌ی ئه‌و به‌ش���ه‌خۆراكه‌ی‬ ‫كه‌ پێویسته‌ مانگانه‌ دابه‌ش نه‌كراوه‌و‬ ‫بگ���ره‌ زۆربه‌ی جار ته‌نها س���ێ جۆر‬ ‫خواردن هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر خه‌ڵك پێی‬ ‫باش���ه‌ كه‌ نه‌بڕرێت‪ .‬روناك مه‌حمودی‬ ‫ته‌مه‌ن په‌نجاوچوار س���اڵ كه‌ خاوه‌نی‬ ‫بیست‌ویه‌ك س���ه‌ر خێزانه‌ وتی"یه‌كه‌م‬ ‫كه‌سم ئه‌گه‌ر رێپێوان بكرێت به‌شداری‬ ‫ده‌كه‌م‌و به‌ده‌نگی‌ به‌رز هاوار ده‌كه‌م كه‌‬ ‫تاكه‌ی میلله‌ت ده‌چه‌وسێننه‌وه‌و رێی‬ ‫به‌شه‌ بایه‌عه‌كه‌ش���ی لێده‌گرن"‪ .‬ئه‌و‬ ‫باسی ئه‌وه‌ی‌ كرد كه‌ جگه‌ له‌و برنجه‌ی‬ ‫له‌بایه‌عی وه‌ریده‌گرن‌و ده‌یخۆن هیچی‬ ‫ت���ر ناكڕن ته‌نها ئه‌و كاتانه‌ نه‌بێت كه‌‬ ‫میوان رویان تێده‌كات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫قسه‌كانی روناك مه‌حموده‌وه‌ نه‌جیبه‌‬

‫محه‌مه‌د پێیوایه‌ كه‌ جگه‌ له‌ ش���ه‌كرو‬ ‫زه‌یته‌كه‌ی‪ ،‬هیچ���ی بایه‌عی به‌كه‌ڵك‬ ‫نای���ه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وی���ش به‌هه‌م���ان‬ ‫ش���ێوه‌ پێی باش���ه‌ بمێنێ���ت چونكه‌‬ ‫یارمه‌تیده‌رێكه‌ بۆهه‌ژاران‌و هه‌ق نییه‌‬ ‫بكرێته‌ پاره‌‪.‬‬ ‫وه‌ه���اب مس���ته‌فاش‪ ،‬ك���ه‌ رۆژانه‌‬ ‫دوكانه‌ك���ه‌ی جمه‌ی دێ���ت‌و زۆربه‌ی‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ برنج‌و رۆن‌و شه‌كرو زۆربه‌ی‬ ‫خواردنه‌كانی���ان به‌ق���ه‌رز الی‌ ده‌به‌ن‬ ‫پێیباش���ه‌ كه‌ پاره‌ك���ه‌ بدرێت له‌بری‬ ‫خ���واردن به‌مه‌رج���ێ "ب���ڕی پاره‌كه‌‬ ‫بكرێته‌ بیس���ت‌و پێنج هه‌زار دینار بۆ‬ ‫هه‌ كه‌سێك‌و ئارده‌كه‌ش هه‌ر بدرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئارد بااڵنسی بازاڕ راده‌گرێت‌و‬ ‫به‌گرانبونی ئارد ب���ازاڕ گران ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نا ‪ %٥‬هاواڵتیان ئه‌و خۆراكانه‌‬ ‫به‌كارناهێنن كه‌ له‌بایه‌عی وه‌ریده‌گرن‪،‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر پاره‌ بدرێت‬ ‫رێگه‌ ل���ه‌و گه‌نده‌ڵیی���ه‌ ده‌گیرێت كه‌‬ ‫له‌خۆراك���دا ده‌كرێ���ت بۆی���ه‌ پاره‌كه‌‬ ‫باشتره‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ده‌رب���اره‌ی‌ ئ���ه‌م باس���ه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ عێراق له‌سه‌ر فراكسیۆنی‌‬ ‫گۆڕان له‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌ شۆڕش حاجی‌‬ ‫به‌پێویس���تی‌ ده‌زانێ‌ كه‌ سیس���ته‌می‌‬ ‫كۆبونی‌ خۆراك گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ردا‬ ‫بێت‪ ،‬نه‌ك هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌و ده‌یخاته‌رو به‌و جۆره‌ی‌ ئێستا‬ ‫هه‌یه‌ زۆر خراپه‌‌و ئه‌مه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫جۆری‌ ماده‌كان خراپن‌و بڕه‌كه‌ش���یان‬ ‫كه‌مه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ چاكردنی‌ ئه‌م‬ ‫سیستمه‌داین نه‌ك هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‪،‬‬ ‫بێ‌ دانان���ی‌ هیچ رێوش���وێنێك‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ش كه‌ باس ده‌كرێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫بڕینه‌ك���ه‌دا ده‌درێته‌ هه‌ر هاواڵتییه‌ك‪،‬‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ زۆر كه‌م���ه‌‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ ئه‌وه‌‬ ‫خه‌رجی���ی‌ رۆژێك���ی‌ هاواڵتییه‌ك بێت‬ ‫نه‌ك خه‌رجیی مانگێك"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫ئۆباما‬ ‫ ئا‪ :‬به‌همه‌ن حه‌سه‌ن‬ ‫بەدرێژای���ی هەڵمەت���ی هەڵبژاردن���ەکان‪،‬‬ ‫هەریەک���ە لەئۆبام���او رۆمنی س���ەرنجی‬ ‫دەنگ���دەرە ئەمریکییەکانی���ان ب���ۆ باری‬ ‫ناوخۆی ئەمری���کا رادەکێش���ا‪ .‬هەربۆیە‬ ‫زۆرێک‪ ،‬زو رایانگەیاند پرسە ناوخۆییەکان‬ ‫نەک کێش���ەکانی دەرەوە خاڵی بڕیاردانی‬ ‫ئەمریکایی���ەکان دەب���ن‪ .‬ل���ەم روەوە‪،‬‬ ‫رۆمنی پێداگری لەس���ەر‪ ،‬نایەکس���انی‪،‬‬ ‫بێ���کاری‌و ئەگەرەکان���ی کەوتنی ئابوری‬ ‫ئەمری���کا دەک���رد‪ .‬هەروەه���ا‪ ،‬رۆمن���ی‬ ‫رەخنەی توندی لە بەرنامەی چاکس���ازی‬ ‫سیستمی تەندروس���تی کە بە <ئۆباما ‪-‬‬ ‫کەیر ناس���راوە> گرت‌و بە سەرنەکەوتن‬ ‫هەژماریک���رد‪ .‬لەبەرامب���ەر ئەم���ەدا‪،‬‬ ‫ئۆباما بەرگ���ری لەچوار س���اڵی رابردوو‬ ‫دەس���تکەوتەکانی لەچاککردنی ئابوری‌و‬ ‫روبەڕوبون���ەوەی دوژمن���ە دەرەکییەکانی‬ ‫ئەمریکای کرد‪ .‬زۆر ئاسایی بو کە هەموان‬ ‫ببین���ن رۆمنی لەدۆخی هێرش���كردندایەو‬ ‫ئۆباماش لەدۆخی بەرگریکردندا‪ .‬لەبارەی‬ ‫سیاس���ەتی دەرەوەیان���دا‪ ،‬تەنیا جارێك‬ ‫باس���کراو جیهان کەمێک لەچوار ئایندەی‬ ‫ئەمری���کا تێگەش���ت‪ ،‬ئەویش ل���ە دوەم‬ ‫روبەڕوبون���ەوەی راس���تەوخۆی ئۆبام���او‬ ‫رۆمنی بو لەبارەی پالنیان بۆ سیاس���ەتی‬ ‫دەرەوە‪.‬‬ ‫بێگوم���ان‪ ،‬ل���ەو روبەڕوبونەوەی���ەدا‬ ‫ه���ەردو کاندید پالنەکانیان بۆ ‪ ٤‬س���الی‬ ‫ئاین���دە خس���تەڕو لەگ���ەڵ دەوڵەتان���ی‬ ‫دەرەوەدا‪ .‬ئ���ەوەی بووە جێی س���ەرنجی‬ ‫میدی���اکان‌و خوێندن���ەوەی زۆری بۆ کرا‪،‬‬ ‫خاڵە جیاوازەکانی سیاس���ەتی دەرەوەی‬ ‫ئۆباماو رۆمنی بو‪ .‬زۆرێك لەواڵتان‪ ،‬جگە‬ ‫لەئیس���ڕائیل‪ ،‬هیواخوازبون دوبارە ئۆباما‬ ‫هەڵببژێررێت���ەوە‪ ،‬چونکە لەسیاس���ەتی‬ ‫دەرەوەیدا نەرمڕەوترو واقیعیانەتر دەهاتە‬ ‫هەرچاو‪ .‬هەربۆی���ە میدیاکاران لەناویاندا‪،‬‬ ‫تورکەکان وەک محم���ەد عەلی بیراند زو‬ ‫نوسییان‪ :‬خوا لەرۆمنی الماندات‪ .‬چونکە‬ ‫رۆمن���ی کاندی���دی کۆماریی���ەکان‪ ،‬وەک‬ ‫توندڕەویی‌و خوازیار بۆ هەڵگیرس���اندنی‬ ‫جەنگێكی دیکە لەدەرەوەی س���نورەکانی‬ ‫ئەمریکا وێنا دەکرا‪.‬‬ ‫ئەگەر لەرس���تەیەکداو بەپێی خواستی‬ ‫ئەمریکاییەکان نەخشە رێگەی سیاسەتی‬ ‫دەرەوەی ئۆباماو رۆمن���ی لیکبدرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەوەن���دە بەس���ە بوترێت ئۆبام���ا زیاتر‬ ‫لەهەوڵی خۆالدان لەش���ەڕو هێشتنەوەی‬ ‫ئارامی ناوچ���ە گەرمەکاندایە‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫رۆمنی خوازیاری روبەڕوبونەوەی سەربازی‌و‬ ‫دەرخستنی هێزی ئەمریکایە‪ .‬ئەم دو رێگە‬ ‫جیاوازە بۆ کارکردن‪ ،‬لە دو تێگەیش���تنی‬ ‫جیاوازەوە هاتون بۆ سیاسەتی دەرەوەی‬ ‫ئەمریکا‪ .‬یەکێکیان کە رۆمنی رابەرایەتی‬ ‫دەکرد پێیوابو‪ ،‬ئەمریکا زۆر گۆشەگیربوە‬ ‫بۆیە دەبێت دەستهەڵێنێت‌و لەرابەرایەتی‬ ‫جیهان بکات‪ .‬تێگەیشتنی دووەم کە ئۆباما‬ ‫رابەرایەتی دەکات‪ ،‬زیات���ر رو لەناوخۆی‬ ‫ئەمریکاو چارەسەری کێشەکانییەتی نەک‬ ‫خۆهەڵقورتاندن���ە کاروباری دەوڵەتان کە‬ ‫زۆرجار بە زیانی ئەمریکا تەواوبوە‪.‬‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫‪9‬‬

‫‪2016 - 2012‬‬

‫لەکاتێک���دا ئۆباما دوبارە بەس���ەرۆک‬ ‫هەڵبژێرراوەت���ەوە‪ ،‬دەکرێ���ت بپرس���ین‬ ‫سیاس���ەتی ئاین���دەی ئەمری���کا چ���ی‬ ‫بەس���ەربێت‪ .‬ئای���ا ئەمری���کا بێدەن���گ‬ ‫دەبێت لە بەدەس���تەاڵت گەشتنی گروپە‬ ‫ئیس�ل�امییەکان‪ ،‬گەشەس���ەندنی توان���ا‬ ‫ئەتۆمییەکان���ی ئێران‪ ،‬ب���ەردەوام بونی‬ ‫بەهاری عەرەبی‪ ،‬کێش���ەی فەلەس���تین‌و‬ ‫توندوتیژییەکانی سوریا؟‬ ‫هەمو ئەمانە لەئەجێندای چوارس���اڵی‬ ‫رابردوی ئۆبام���ادا هەبون‪ ،‬بەاڵم ئیدارەی‬ ‫ئۆبام���ا وەک ئەکتەرێكی ش���ارەوە کاری‬ ‫کردوەو هەڵوێستی دیاری نەبوە‪.‬‬ ‫لەهەڵمەت���ی هەڵبژاردنەکانەوە دەکرێت‬ ‫ئ���ەو ئەنجامگیرییە بکرێ���ت‪ ،‬کە رەنگەی‬ ‫ئۆبامای ‪ ٢٠١٦-٢٠١٢‬بە‌شێوەی چوارساڵی‬ ‫رابردو بمێنێت���ەوەو کەمترین گۆڕانکاری‬ ‫بکات لەسیاس���ەتی دەرەوەی���دا‪ .‬چونکە‬ ‫بەرامبەر بەهەریەک لەپرس���ە گەرمەکانی‬ ‫ئەمڕۆی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی ویس���تی‬ ‫ب���ۆ گۆڕان پیش���ان ن���ەداوە‪ ،‬ئەگەر چی‬ ‫زۆرێ���ک پێیانوایە ئەمە تەنه���ا بۆ ئارام‬ ‫راگرتنی ئەمریکاییەکان‌و بەدەس���تهێنانی‬ ‫دەنگەکانیان���ە‪ .‬ب���ەاڵم ئەمانە هێش���تا‬ ‫پێوەرنین‪ .‬ئەگەر ئیستای ئۆباما بەراورد‬ ‫بکرێ���ت بەم���اوەی س���ەرۆکایەتی جۆرج‬ ‫دەبلیو بوش‪ ،‬دەکرێت هەندێک ش���تمان‬ ‫بۆ رونببێتەوە‪ .‬چوار ساڵی یەکەمی بوش‬ ‫نائارام بو باسی سەرەکی ئەمریکا گەشەدان‬ ‫بە ئابوری‌و ئاشەتەوایی بو لەگەڵ جیهانی‬ ‫دەرەوەدا‪ .‬ب���ەاڵم لەدوەم چوارس���اڵێدا‪،‬‬ ‫بوش جەنگەکانی عێراق‪ ،‬ئەفغانس���تان‌و‬ ‫ش���ەڕەکانی دژی تی���رۆر دەس���تپێکرد‪.‬‬ ‫بەواتایەکی دیکە‪ ،‬بەئەن���دازەی ئەگەری‬ ‫نەگۆڕانی سیاس���ەتی دەرەوەی ئەمریکا‪،‬‬ ‫ئەگەر هەیە بۆ ئەمریکایەکی تەواو جیاواز‬ ‫لەروی سیاسەتی دەرەوەدا‪.‬‬

‫ئۆباما زیاتر‬ ‫لەهەوڵی خۆالدان‬ ‫لەشەڕو هێشتنەوەی‬ ‫ئارامیی ناوچە‬ ‫گەرمەکاندایە‬ ‫لەدرێ���ژەدا‪ ،‬ئەگەرچ���ی ئۆبام���ا ب���ەو‬ ‫هەڵوێس���تەی ئیس���ڕائیلی توڕەک���رد‪،‬‬ ‫سیاس���ەتی بەرامبەر بەئێران وەک خۆی‬ ‫دەبێت‌و ب���ەردەوام دەبێت لەس���ەپاندنی‬ ‫س���زای ئابوری زیاتر بەسەریدا‪ .‬ئیدارەی‬ ‫ئۆباما پێیوایە ئەم سیاس���ەتە کاریگەرەو‬ ‫ئێران���ی ل���ە پێیخس���توەو ئێرانییەکان‬ ‫لەئایندەیەک���ی نزیک���دا ناتوان���ن چەکی‬ ‫ئەتۆمی بەدەس���تبهێن‪ .‬لە دۆخێکیش���دا‬ ‫گەر بەدەستیبهێنن‪ ،‬وەک ئۆباما ئاماژەی‬

‫به‌ده‌سه‌اڵتترین پیاو ‌ی دنیا گریا‬

‫رۆژێك پ���اش راگه‌یاندن���ی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫له‌رێوره‌سمێكدا كه‌ بۆ رێزنان له‌ئه‌ندامانی‌‬ ‫تیم���ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئۆباما له‌ش���یكاغۆ‬ ‫س���از كرا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئۆباما س���ه‌ره‌تا‬ ‫به‌وپه‌ڕی‌ ئاس���ووده‌ییه‌وه‌ چووه‌ س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌كۆی‌ وتار خوێندنه‌وه‌و له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫كامێراكاندا وه‌ستا‪ ،‬به‌اڵم كاتێك ویستی‌‬ ‫ده‌ست به‌قس���ه‌كانی‌ بكاو رێز له‌ستافی‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ت���ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ی‌ بگرێت كه‌‬ ‫رۆڵێكی‌ گرنگیان له‌سه‌رخستنیدا بینی‌‪،‬‬ ‫له‌ناكاو كۆنتڕۆڵی‌ هه‌ست‌و نه‌ستی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ده‌س���ت داو فرمێسك له‌چاوه‌كانیه‌وه‌‬

‫رژا‌و به‌س���ه‌ر گۆنای���دا جۆگه‌له‌ی���ان‬ ‫به‌س���ت‪ .‬به‌ده‌س���ه‌اڵتدارترین پی���او ‌‬ ‫ی‬ ‫جیه���ان له‌ب���ه‌رده‌م ‪ 20‬هه‌زار كه‌س���دا‬ ‫به‌چ���اوی‌ پ���ڕ له‌فرمێس���ك‌و گریانه‌وه‌‬ ‫وتی‌ "كۆمه‌كه‌كانی‌ ئێوه‌‪ ،‬س���ه‌رده‌می‌‬ ‫گه‌نجێتیان له‌مندا ژیانده‌وه‌"‪.‬‬ ‫فرمێس���ك هه‌ڵڕش���تنی‌ ئ���ه‌م پیاوه‌‬ ‫هه‌ست ناس���كه‌ كه‌ چه‌ندین جار ناچار‬ ‫بوو فرمێس���كی‌ سه‌ر گۆناكانی‌ بسڕێت‪،‬‬ ‫بووه‌ پر بینه‌رترین دیمه‌نی‌ سه‌ر تۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوك كه‌ به‌ملیۆنه‌ها‬ ‫كه‌س له‌سه‌رتاسه‌ری‌ جیهاندا ته‌ماشایان‬ ‫كرد‪.‬‬

‫پێدا‪ ،‬س���ەرجەم کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی‬ ‫ب���ەڕوی تاراندا دەوەس���تێتەوە‪ .‬هەربۆیە‬ ‫لەبەرامبەر ئێراندا سیاسەتی ئەمریکا وەک‬ ‫خۆی دەمێنێتەوە‪ ،‬کە بریتیە لەزیادکردنی‬ ‫فش���ارە دارایی���ەکان‌و جواڵندنی ئەکتەرە‬ ‫بچوکە ناوخۆییەکان‪.‬‬ ‫لەبارەی بەهاری عەرەبی‌و بااڵدەستبونی‬ ‫گروپە چەکدارو ئیسالمییەکانەوە‪ .‬ئۆباما‬ ‫کەمتر لەرۆمنی ترس���ی پیش���اننەداوە‪.‬‬ ‫هەردو کاندید‪ ،‬لەوێنەی ناشیرینی ئەمریکا‬ ‫الی ئ���ەم گروپانە نیگەران بون‌و هەردوک‬ ‫پێیانواب���و بەرژەوەندییەکانیان لەهەندێک‬ ‫ناوچەدا دورنییە بکەوێتە بەرمەترسی‪ .‬بۆ‬ ‫دەرخستنی سیاسەتی خۆی لەم بوارەدا‪،‬‬ ‫ئۆباما تەنها پێداگری لەوە دەکرد کە دەبێت‬ ‫رێگە لەگەش���تنی چەک بگرێت بەدەستی‬ ‫ئ���ەم گروپانە‪ ،‬چونکە دورنییە وەک لیبیا‬ ‫دژ بەئەمریکا بەکاریبهێنن‪ .‬بۆیە پرس���ی‬ ‫چەکدارکردن���ی هێ���زە ئۆپۆزس���یۆنەکان‬ ‫لەماوەی یەکەمی س���ەرۆکایەتی ئۆبامادا‬ ‫ئاس���ان نەبوەو لەچوار ساڵی ئایندەشیدا‬ ‫ئاس���ان نابێت‪ ،‬چونکە لەباشترین دۆخدا‬ ‫دورنییە ئ���ەو چەکانە ل���ەدژی ئەمریکاو‬ ‫دۆس���تەکانی بەکاربهێنرێ���ت‪ .‬هەربۆیە‪،‬‬ ‫ئەمریکا بێدەن���گ دەمێنێتەوەو چاوەڕیی‬ ‫کۆتا دەرفەتی گونجاو دەکات‪.‬‬ ‫لەبارەی سوریاشەوە‪ -‬وەک بەرچاوترین‬ ‫نمونەی ئێستای بەهاری عەرەبی‪ -‬ئۆباما‬ ‫جگە لەهاوسۆزی لەگەڵ کوژراوەکاندا هیچ‬ ‫پالنێکی ئەوتۆی نەخستەڕو‪ .‬هەربۆیە بۆ‬ ‫س���وریاش هەمان وەاڵمی لییبیای هەبو‪،‬‬ ‫کاتێک رۆمنی بەالواز وەسفی کرد لەپرسی‬ ‫بێدەنگی ئەمریکا لەهەمبەر کوشتارەکانی‬ ‫سوپای ئەسەد‪.‬‬ ‫لەپرس���ی هێزێك���ی دیک���ەی جیهاندا‪-‬‬ ‫چی���ن ‪ -‬ئۆباما هی���چ پالنێكی بۆ گۆڕینی‬ ‫سیاسەتەکەی لەگەڵ پەکیندا نییە‪ .‬دواین‬ ‫ژمارەکان ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن‪ ،‬لەماوەی‬ ‫‪ ١٠‬س���اڵی ئایندەدا ئابوری چین بەس���ەر‬

‫ئابوری ئەمریکادا زاڵدەبێت‪ ،‬بۆیە ئەمریکا‬ ‫دەبێت رێ���ز لەژم���ارەکان بگرێت‌و لێیان‬ ‫تێبگات‪ .‬ئەمە س���ەرباری ئەوەی ئەمریکا‬ ‫بڕێک پارەی زۆری چی���ن قەرزدارەو ئەم‬ ‫قەرزەش بەجۆرێ���ك لەزیادبوندایە کە وا‬ ‫لەکۆمیدیانێكی ئەمریکی دەکات کە بڵێت‪:‬‬ ‫ئەمریکا ڕەش پێس���تەکان دروستیانکردو‬ ‫ئیستاش بەپارەی چین ئەژی‪ .‬وەک دەرکەت‬ ‫ئۆباما باش لەم یارییە تێگەشتبێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەبەرامبەر چیندا جگە لەکرانەوەی زیاتری‬ ‫ئابوری‌و بازرگانی هیچی دیکەی پێشکەش‬ ‫نەکرد‪ ،‬پێچەوانەی رۆمنی کە داوای دەکرد‬ ‫دەبێ���ت ئابوری ئەمریکا ب���ەڕوی ئابوری‬ ‫چین���دا بوەس���تێتەوە‪ ،‬هەرچەندە زۆرێک‬ ‫لەوەبەرهێنانەکان���ی خۆش���ی ل���ە چیندا‬ ‫ئەنجام دەدات‪.‬‬ ‫هەرچی عێراق‌و واڵتە ناو نەهێنراوەکانی‬ ‫رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���تە کە لەئێس���تادا‬ ‫پەیوەندیی���ان لەگ���ەڵ ئەمری���کا هەیە‪ ،‬‬ ‫لەبەرنام���ەی نوێی ئۆبامای ‪٢٠١٦-٢٠١٢‬دا‬ ‫بونی���ان نیی���ە‪ .‬وات���ە رۆژهەاڵت���ی ئەو‬ ‫واڵتانه هێش���تا وەک خۆیانن‌و بەش���ێكن‬ ‫لەبەرنام���ە کۆنەکەی ئی���دارەی ئەمریکا‪.‬‬ ‫هەربۆیە بەش���ێوەیەکی سادە مامەڵەیان‬ ‫لەگەڵ���دا دەکرێت‌و چاودێ���ری دەکرێن‪.‬‬ ‫هەربۆیە‪ ،‬عێراق تەنها وەک هاوپەیمانێک‌و‬ ‫گۆڕەپانێک بۆ یەکالیکردنەوەی ئەجێندای‬ ‫سیاس���ی ئەمریکاو هێ���زە هەرێمییەکان‬ ‫تەماش���ا دەکرێ���ت‪ .‬لەگ���ەڵ بەهێزبونی‬ ‫زیات���ری عێراقیش���دا‪ ،‬پەیوەندیی���ەکان‬ ‫لەگەڵ ئەمریکا الواز دەبن‪ .‬یەکەم بەهۆی‬ ‫نزیکبون���ەوەی دەس���تەاڵتدارانی عێ���راق‬ ‫لەکۆمەڵێک هێزی هەرێـمی کە دەستێکی‬ ‫کارایان هەیە لەئاراس���تەکردنی سیاسەتی‬ ‫عێراقیدا‪ .‬دوەم‪ ،‬بەه���ۆی دورکەوتنەوەی‬ ‫ئەمریکاو داخرانی سیاس���ەتی دەرەوەی‬ ‫لێکدابڕان���ەکان لەگەڵ عێراقدا زیاد دەبن‪،‬‬ ‫ئەگەرچی ئەم���ە بەمانای پچڕانی تەواوی‬ ‫پەیوەندییەکانی ئەمریکا‪-‬عێراق نایەت‪.‬‬

‫ئۆباما‪ ..‬به‌خشینه‌وه‌ی هیوایه‌ک به‌جیهان‬ ‫ ئا‪ :‬رێناس حەسەن‬ ‫بیرکردنه‌وه‌ی ژنان���ی ده‌نگده‌ر‪ .‬هەروەها‪،‬‬ ‫ سروش حەمزە‬ ‫لەدرێ���ژەی هۆکارەکان���دا‪ ،‬ب���اس ل���ەوە‬ ‫کراوە‌به‌ش���ێکی زۆری ژنان له‌به‌ره‌به‌یانی‬ ‫رۆژنام���ه‌ به‌ریتانیی���ه‌کان وه‌ک ته‌واوی کردنه‌وه‌ی وێس���تگه‌کانی ده‌نگدان له‌ریزی‬ ‫رۆژنامه‌کانی ت���ری جیه���ان گرنگییه‌کی پێشەوەی ده‌نگدەراندا بون بۆ ده‌نگدان بۆ‬ ‫زۆریان به‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئەمەریکا داوە‪ ،‬ئۆباما‪ .‬هه‌روه‌ها به‌شێک له‌فیمینسته‌کان‬ ‫به‌تایبه‌ت دوب���اره ‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی باراک پێیانواب���وه‌ که‌ده‌نگدان به‌ئۆباما ده‌چێته‬ ‫ئۆبام���ا بۆ خولێکی نوێی س���ه‌رۆکایه‌تی‪ .‬خانه ی ‌خزمه‌تی جواڵن���ه‌وه‌ی فیمینیزم‬ ‫گاردیانی به‌ریتانی له‌م باره‌یه‌وه‌هه‌واڵێکی له‌ئەمەریکا‪ .‬‬ ‫ب�ڵ�او کردۆ‌ت���ه‌وه ‌له‌ژێ���ر ناونیش���انی‪،‬‬ ‫لەدوای بی���ل کلینتۆنه‌وه‌ جارێكی دیکە‬ ‫بۆچ���ی ئۆباما ده‌نگی ژنان���ی ئەمەریکای کاندیدێك���ی دیموکراتەکان بۆ دوەم خولی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا‪ .‬لە هەواڵەکەدا‪ ،‬باس له‌وه س���ەرۆکایەتی ئەمری���کا هەڵبژێررایەوە‪.‬‬ ‫‌ده‌کات زۆرینه‌ی ژنانی ئەمەریکا ده‌نگیان س���ەرەڕای ئەم���ە یەکەمج���ارە هەم���ان‬ ‫بۆ ئۆبام���ا داوه‌‪ .‬رۆژنامه‌ک���ه‌ باس له‌وه رەشپێس���ت بەرزترین پۆس���تی واڵتەکە‬ ‫‌ده‌کات که‌ رۆمنی زیاتر به‌پاشخانێکی دینی وەردەگرێت���ەوە‪ .‬هەروەه���ا ئۆبام���ا ب���و‬ ‫مۆرمۆنی مامه‌ڵه‌ی کردوه‌و گۆشەگیربوە‪ .‬بەیەکێ���ک لەو ‪ ١٦‬س���ەرۆکەی بۆ جاری‬ ‫رۆمنی به‌لێن���ی دژایەتیکردنی له‌باربردنی دوەم پۆستی س���ەرۆکایەتییان وەرگرتوە‬ ‫منداڵی داوەو ئەمە بوەتە جێی ناره‌زایی لەمێژوی ئەمریکادا‪.‬‬ ‫توندی ژنانی ئەمەریکا‪.‬‬ ‫لەهەڵمەت���ی ‌هەڵبژاردنەکان���دا‪ ،‬ئۆباما‬ ‫دنیابین���ی رۆمنی به‌رامب���ه‌ر به‌ژیانی هەوڵی نەدا سیاس���ەتێکی هێرش���بەرانە‬ ‫تایبه‌تی‌و خێزانیی‌کاریگەری کردۆتە سەر پەی���ڕەو بکات ب���ۆ س���ەرکەوتن‪ .‬ئۆباماو‬

‫خوێنه‌ری‌ به‌ڕێز‪ ...‬ئاوێن ‌ه‬ ‫ل���ه‌دو مانگ���ی‌ راب���ردوداو‬ ‫به‌پێ���ی‌ توان���ای‌ خ���ۆی‌‬ ‫هه‌وڵیدا تیش���ك بخاته‌ سه‌ر‬

‫یه‌كێ���ك له‌هه‌ڵبژاردنه‌ هه‌ر‌ه‬ ‫گرن���گ‌و گه‌وره‌كان���ی‌ دونیا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌وڵێكب���و بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دونی���ا بكه‌ین به‌ به‌ش���ێك‬

‫الیەنگرەکانی بەشێوەیەکی بەرچاو هەوڵی زیاتر دەڕۆن‪.‬‬ ‫الواز کردنی کۆمارییەکانیان داوە‪ .‬لەالیەکی‬ ‫کێشەی سوریا‌و بەرنامە ئەتۆمییەکەی‬ ‫دیکەوە‪ ،‬ئۆباما هەوڵیداوە کۆمارییەکان‌و ئێ���ران دو لەو كێش���انەن ک���ە ئەمریکا‬ ‫رۆمنی وەک هیرشبەرێکی بێسۆز بەرامبەر پێویستی زۆری بەهاوڕێیەکی وەکو تورکیا‬ ‫بەژیان���ی زۆرب���ەی ئەمریکیی���ەکان وێنا دەبێت‪ .‬بەهاری عەرەبییش كێش���ەیەکی‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫گەورەیە بۆ ئۆبامای دوبارە هەلبژێرراوە‪.‬‬ ‫س���ەرکەوتنی ئۆباما بەزۆرینەی دەنگ هەروەه���ا گومان دەکرێ���ت‪ ،‬ئۆباما زیاتر‬ ‫ئ���ەوە ناگەیەن���ێ ئەمری���کا یەکگرتوە‪ ،‬دەس���ت لەکاروب���اری دەرەوە وەرب���دات‬ ‫لەکاتێکدا چینی دەوڵەمەند دەنگیانداوە بە بەبەراورد لەگەڵ چواری ساڵی رابردویدا‬ ‫رۆمنی‌و چینی هەژارانیش دەنگیان بەئۆباما لە کۆشکی سپی‪.‬‬ ‫داوە‪ .‬زۆرینەی ئەوانەی کە دەنگیان داوە‬ ‫لەهەم���ان کاتدا ئۆبام���ا پێش ئەوەی‬ ‫بەرۆمنی دژی هاوس���ەرگیری هاوڕەگەزو خ���ۆی لەسیاس���ەتی دەرەوە بگلێنێ���ت‪،‬‬ ‫هۆمۆسێکس���واڵ‌و الیەنگری سیاس���ەتی پێویس���تی بەوەزی���ری دەرەوەیەک���ی تر‬ ‫بەزۆر ناردن���ەوەی ئ���ەو پەنابەرانەن کە دەبێت کە هەڵگری ح���ەزی کرانەوە بێت‬ ‫بە شێوەیەکی نایاسایی لەواڵتەکەیاندان‪ .‬لەسیاسەتی دەرەوەدا‪ .‬ئۆباما بەڵێنی داوە‬ ‫بەاڵم لەئێستادا‪ ،‬ئەمانە ژمارەیەکی کەمی پەیوەندییەکانی گەڵ تورکیاو ئیس���ڕائیل‬ ‫کۆمەڵگای ئەمریکی پێکدێنن‪.‬‬ ‫پتەوتر بکات بۆ لەناوبردنی رژێمی بەشار‬ ‫چ���اوەڕوان دەکرێ���ت پەیوەندییەکانی ئەس���ەد لەس���وریاو فشارخس���تنە سەر‬ ‫نێ���وان ئەمری���کاو تورکی���ا پتەوەتربن‪ ،‬کۆم���اری ئیس�ل�امی ئێران‪ .‬ئ���ەم بەڵێنە‬ ‫چونکە کێشە هەرێمی‌و نێودەوڵەتییەکان لەکاتێكدا دێن‪ ،‬ئیسڕائیلیەکان بە دوبارە‬ ‫لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاس���تدا بەرەو کرژبونی هەڵبژاردنەوەی ئۆباما دڵخۆش نەبون‪ .‬‬

‫له‌خۆمان‌و خۆش���مان ببین ‌ه‬ ‫به‌ش���ێك له‌دونی���ا‪ .‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كۆتایی‌ هاتن���ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكادا‪ ،‬ئه‌م‬

‫الپه‌ڕه‌ تایبه‌ت���ه‌ی‌ ئاوێنه‌ش‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و روداوه‌ كۆتایی‌‬ ‫پێدێت‪ ،‬به‌و هیوایه‌ی‌ سودتان‬ ‫لێبینیبێت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫ی (ئه‌ڤین)دایه‌ سلێمان ‌ی ته‌مه‌ن ‌ی بوو‌ه ‪ 228‬ساڵ‌‬ ‫ی له‌ڕۆح ‌‬ ‫سلێمان ‌‬

‫ی به‌ناوبان���گ‌و ئام���اده‌‌و‬ ‫میدی���اكار ‌‬ ‫ی (ئه‌ڤین‪،‬‬ ‫ی به‌نام��� ‌ه ‌‬ ‫پێشكه‌ش���كار ‌‬ ‫ژن‌و ژی���ان)‪ ،‬ئه‌ڤین ئاس���ۆ دوبار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ش���ار ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫ی ده‌رده‌بڕێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی له‌ڕۆحمدایه‌"‪.‬‬ ‫"سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌یه‌كه‌می���ن چاوپێكه‌وتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا له‌گ���ه‌ڵ‌ گۆڤار ‌‬ ‫ی‬ ‫دوا ‌‬ ‫(ئاوێن���ه‌كان)‌و‬ ‫ی‬ ‫ی له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫(ئه‌ڤی���ن‪ ،‬ژن‌و ژی���ان)‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئاس���مان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كه‌ناڵ��� ‌‬ ‫(كوردماكس)‪ ،‬ئه‌ڤین ئاسۆ‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ شار ‌‬ ‫خۆشه‌ویستی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زێ���دی‌ له‌دایكبون ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ش���ار ‌‬ ‫ده‌ربڕیوه‌ته‌وه‌‌و وتویه‌ت ‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌ڕۆحمدایه‌"‪.‬‬ ‫ی پێش���تر ئه‌ڤی���ن‬ ‫ب���ه‌و پێی���ه‌ ‌‬ ‫ی (چوار‌و‬ ‫ی له‌كه‌ناڵه‌كان ‌‬ ‫به‌رنامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫كۆڕه‌ك) پێشكه‌ش ده‌كرد‌و سه‌باره‌ت‬ ‫به‌په‌یوه‌ندی‌ ئێس���تای له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌و‬ ‫ی "برایم���ان برایی‌‌و‬ ‫كه‌ناڵ���ه‌دا وت ‌‬ ‫كیسه‌مان جیاییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ته‌واوی‌ ئ���ه‌و چاوپێكه‌وتنه‌ ‌‬ ‫ی زیات���ر‬ ‫ئه‌ڤی���ن‌و زانی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نوێتری���ن ژم���ار‌هی‌ گۆڤ���ار ‌‬ ‫(ئاوێن���ه‌كان)دا ده‌خوێنیت���ه‌و‌ه‬ ‫ی پێنحشه‌مم ‌ه (‪)11\15‬‬ ‫ك ‌ه رۆژ ‌‬ ‫له‌بازاڕدایه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‌و‬ ‫ئاوێنه‌كان گۆڤارێك ‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫شەقامی سالمی سلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ی (چوارشه‌ممه‌) ‪14‬ی‌ تشرین ‌‬ ‫سبه‌ ‌‬ ‫دوه‌م‪ )228( ،‬ساڵ‌ تێپه‌ڕ ده‌بێت‬ ‫ی سلێمانی‌‌و‬ ‫ی شار ‌‬ ‫به‌سه‌ر دروستبون ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫وابڕیاریش ‌ه فیستیڤاڵێك ‌‬ ‫سازبكرێت‌و ماوه‌ی‌ دورۆژ بخایه‌نێت‪.‬‬ ‫ی راب���ردودا‬ ‫ی دو س���اڵ ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫ی كه‌له‌پ���وری‌ ك���ورد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی دروستبونی‌ شار ‌‬ ‫فیستیڤاڵ ‌‬ ‫س���ازده‌كرد‪ ،‬ئه‌مس���اڵیش هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی شێر ‌‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ پش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئاماده‌كارییه‌كان��� ‌‬ ‫به‌ركه‌وت���و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و فیس���تیڤاڵه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ن���د‬

‫هونه‌رمه‌ن���د عه‌دن���ان كه‌ری���م پێیوای��� ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه "غ���رور" هونه‌رمه‌ند له‌ن���او ده‌بات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و قس���ه‌یه‌ جگ��� ‌ه له‌هونه‌رمه‌ندن بۆ‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار‌و رۆشنبیریش راسته‌‪.‬‬ ‫ی هونه‌ریی تایبه‌تدا‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك��� ‌‬ ‫ك ‌ه گۆڤ���اری‌ ئاوێن���ه‌كان وه‌ك یه‌كه‌مین‬ ‫ی له‌گ ‌ه ‌ڵ هونه‌رمه‌ند عه‌دنان‬ ‫میدیای‌ كورد ‌‬ ‫كه‌ریم سه‌باره‌ت به‌باڵوكردنه‌و‌هی‌ ئه‌لبوم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نوێیه‌كه‌ی‌ (باد‌هی‌ گوڵڕه‌نگ)‌و كاره‌كان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵیدا‬ ‫ی ئاینده‌ ‌‬ ‫رابردوی‌‌و پرۆژه‌كان��� ‌‬ ‫س���ازكردوه‌‪ ،‬عه‌دنان كه‌ری���م رایگه‌یاند‬ ‫"هه‌س���تده‌كه‌م یه‌كێ���ك له‌ترس���ناكترین‬ ‫ئ���ه‌و ش���تانه‌ی هونه‌رمه‌ن���د‌و ته‌نه‌نات‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دار‌و نوس���ه‌ریش ب���ه‌ره‌و‬ ‫كوژان���ه‌وه‌‌و دواكه‌وتن‌و نه‌م���ان ده‌بات‪،‬‬ ‫غروره‌‪ .‬غرور به‌و مانه‌یه‌ی هه‌ست بكه‌یت‬ ‫هه‌مو ش���تێك ده‌زانیت‌و ش���تێك نه‌ماو‌ه‬ ‫فێری ببیت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڤار ‌‬ ‫هه‌ر له‌و چاوپێكه‌وتن ‌ه تایبه‌ت ‌ه ‌‬ ‫"ئاوێن���ه‌كان"دا ك ‌ه رۆژی‌ پێنجش���ه‌مم ‌ه‬ ‫(‪ )11\15‬ده‌كه‌وێت ‌ه بازاڕه‌وه‌‪ ،‬هونه‌رمه‌ند‬ ‫ی قس���ه‌ی‌ زیاتر‬ ‫عه‌دن���ان كه‌ری���م به‌ورد ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ئه‌لبومه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر نێوه‌ڕۆك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌مه‌ جگ ‌ه له‌و‌هی‌ باس له‌كاركردن ‌‬ ‫ی كامكاران ده‌كات‌و ئه‌و هۆكارانه‌ش‬ ‫گروپ ‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕو كه‌ له‌م ئه‌لبومه‌یدا كاری‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌و گروپه‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گوڵڕه‌ن���گ) نوێترین ئه‌لبوم ‌‬ ‫(باد‌ه ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د عه‌دن���ان كه‌ریم��� ‌ه ك ‌ه له‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ راب���ردودا باڵوكرایه‌وه‌‌و حه‌وت‬ ‫ی‬ ‫ی باڵوكردنه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی له‌خۆگرتبو‪ ،‬دوا ‌‬ ‫مه‌قام ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی گه‌ور‌هی‌ به‌دوا ‌‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫هێنا‪.‬‬ ‫"ئاوێنه‌كان" گۆڤارێك���ی‌ هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‌و‬ ‫ی ئاوێن ‌ه‬ ‫هه‌مو (‪)15‬ی‌ مانگێك كۆمپانیا ‌‬ ‫بۆ چاپ‌و باڵوكردنه‌و‌هی‌ ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سۆران ساڵح‬

‫ی‬ ‫ی زانك���ۆ ده‌بێ���ت‌و پاشنیوه‌ڕۆكه‌ش��� ‌‬ ‫ی دیكه‌ش به‌شدار ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ی هونه‌ر ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌ت���ه‌الر ‌‬ ‫تێدا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی س���به‌ین ‌‬ ‫ی ل���ه‌وه‌ی‌ له‌چاالكییه‌كان��� ‌‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌و‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ كه‌له‌پ���وری‌ ك���ورد‪ ،‬ئه‌سپ‌و عاره‌بان ‌ه به‌شه‌قام‌و كۆاڵنه‌كاندا‬ ‫ی ده‌به‌خش���نه‌و‌ه‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د له‌لێدوانێك���دا بۆ ده‌گه‌ڕێ���ن‌و ش���یرین ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یان���د ك ‌ه ئاماده‌كارییه‌كان وه‌ك نیش���انه‌یه‌ك ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌رابردودا ئه‌س���پ‌و عاره‌بان ‌ه له‌جیات ‌‬ ‫ی دروستبون ‌‬ ‫كۆتاییانهاتو‌ه بۆ ساڵیاد ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبیل هاتوچۆیان به‌خه‌ڵك كردو‌ه‬ ‫ی ئه‌و به‌رنامه‌ش ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی ئه‌مساڵیان له‌سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ك ‌ه دایانناو‌ه یادكردنه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د ئاش���كرایكرد‬ ‫ی دیكه‌ش‬ ‫به‌رفراوانت���ره‌‌و چه‌ند الیه‌نێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ دو تی���پ له‌باك���ور‌و رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫ێ كوردس���تان‌و چه‌ن���د میوانێكی���ش‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه س���به‌ین ‌‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی یادكردنه‌وه‌كه‌ی ‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه بانگهێش���تكراون‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫رۆژی یه‌كه‌م‌و سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ی چه‌ند تیپێك ‌‬ ‫ی تا ئێوار‌ه ده‌خایه‌نێت‪ ،‬له‌بانگهێشتكردن ‌‬ ‫ی به‌یان ‌‬ ‫كه‌ له‌‪‌ 9‬‬ ‫ی سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ی ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی له‌قه‌زاكان ‌‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫س���ه‌رله‌به‌یانییه‌كه‌ی‌ له‌كه‌مپ��� ‌‬

‫عه‌دنان كه‌ریم‪ :‬غرور هونه‌رمه‌ند له‌ناو ده‌بات‬ ‫مه‌ال نین‌و نازناوی‌ (مه‌ال)یان به‌سه‌ردا بڕاوه‌‬

‫پایته‌خت ‌ی كوردستان‪...‬‬

‫ته‌نها باخچه‌یه‌ك ‌ی ئاژه‌اڵن ‌ی تێدایه‌‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫له‌نێو به‌رپرس‌و كه‌سایه‌تییه‌كاندا‬ ‫چه‌ند كه‌سێك هه‌ن كه‌ نازناوی‌‬ ‫(مه‌ال)یان هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا (مه‌ال)ی‌ ئاینیی‌ نین‪،‬‬ ‫زۆربه‌شیان هۆكاره‌كه‌ی‌ بۆ الیه‌نی‌‬ ‫سیاسی‌ ده‌گێڕنه‌وه‌ كه‌ له‌كاتی‌ ژیانی‌‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تیدا به‌سه‌ریاندا بڕاوه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ شاری‌ هه‌ولێر كه‌ پایته‌ختی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‌و بۆ ساڵی‌ ‪2014‬‬ ‫ده‌بێته‌ پایته‌ختی‌ گه‌شتیاری‌ واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و شاره‌ ته‌نها‬ ‫باخچه‌یه‌كی‌ ئاژه‌اڵنی‌ تێدایه‌‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫مه‌ترسی‌ له‌ناوچونی‌ له‌سه‌ره‌‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫ئه‌گه‌رچی‌ به‌وته‌ی‌ هاواڵتیانی‌ ش����اری‌‬ ‫هه‌ولێر‌و شاره‌زایانی‌ بواری‌ گه‌شتیاری‌و‬ ‫ئابوری‌‪ ،‬له‌م س����ااڵنه‌ی‌ رابردودا شاری‌‬ ‫هه‌ولێ����ر گه‌شه‌س����ه‌ندنێكی‌ گ����ه‌وره‌ی‌‬ ‫ئابوری‌‌و گه‌ش����تیاری‌ به‌خۆوه‌ بینیوه‌‌و‬ ‫چه‌ندی����ن باڵه‌خانه‌ی‌ گه‌وره‌ش����ی‌ تێدا‬ ‫كراونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم تا ئێس����تا ته‌نها‬ ‫باخچه‌یه‌كی‌ ئاژه‌اڵنی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا له‌و باخچه‌یه‌ چه‌ندین جۆری‌‬ ‫گیان����داری‌ گرنگ‌و جوان����ی‌ تێدایه‌ وه‌ك‬ ‫(شێر‌و پڵنگ‌و ورچ‌و مه‌یمون‌و حوشترو‬ ‫گورگ)‌و چه‌ندین ئاژه‌ڵی‌ دیكه‌ش هه‌ن‪،‬‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ش����ی‌ داوای‌ ه����اوكاری‌ زیاتر‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت ده‌كات بۆ باش����تركردنی‌‬ ‫باخچه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫باخچه‌ی‌ ئاژه‌اڵنی‌ هه‌ولێر كه‌وتوه‌ته‌ ناو‬ ‫باخچه‌ی‌ گڵكه‌ند‌و ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ شانزه‌‬ ‫س����اڵه‌ به‌ڕێككه‌وتنێك له‌گ����ه‌ڵ وه‌زیری‌‬ ‫ئه‌وكاتی‌ ش����اره‌وانی‌ (ئیداره‌ی‌ هه‌ولێر)‬ ‫بۆ ماوه‌ی ‪ 15‬س����اڵ مۆرك����راوه‌‌و ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ی‌ بۆ دابینكراوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ دو ساڵه‌ گرێبه‌سته‌كه‌ ته‌واوبوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ی‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫ش����اره‌وانی‌‌و باخچ����ه‌كان ئاماده‌نی����ن‬ ‫گرێبه‌سته‌كه‌ی‌ بۆ نوێبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌لیل سابیر كاوانی‌ كه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌و‬ ‫باخچه‌یه‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫ی خۆش ده‌بیس���تیت‌و ره‌نگ ‌ه هێند‌ه رارا مه‌ب ‌ه له‌بڕی���اردان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌واڵێك ‌‬ ‫ی ئه‌و كار‌ه بیت كاره‌كان هێن���د‌ه قورس نی���ن تاوه‌كو‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌ه چاوه‌ڕوانیت‪ ،‬سه‌ركه‌وتن نه‌توانی���ت بڕیاریان له‌س���ه‌ر بده‌یت‪،‬‬ ‫ی ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫به‌ڵكو به‌باش ‌‬ ‫به‌خۆته‌و‌ه ده‌بینیت‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ س���ۆزدارییه‌وه‌ توش���ی‌ كێش ‌ه‬ ‫ده‌بیت‌و پێویس���ته‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه هیچ‬ ‫ێ دروست‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ی سۆزدار ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫نه‌كه‌یت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫هێن���د‌ه خ���ۆت س���ـــــه‌رقاڵ مه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی به‌تۆو‌ه‬ ‫به‌كارێك���ه‌و‌ه ك��� ‌ه په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌بیت له‌شوێن ‌‬ ‫ی بێزار ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬توش��� ‌‬ ‫كاره‌كه‌ت‪.‬‬

‫ ‬ ‫دیمەنێک لەباخچەی ئاژەاڵن لەهەولێر‬ ‫به‌وه‌كرد كه‌ چه‌ندین جار داوایانلێكردوه‌‬ ‫ئه‌و ش����وێنه‌ چۆڵبكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هیچ‬ ‫شوێنێكی‌ نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌ی‌‬ ‫ب����ۆ بگوازێت����ه‌وه‌‪ ،‬چونك����ه‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫رونیكرده‌وه‌‪ ،‬هه‌مو شوێنێك شیاو نییه‌‬ ‫بۆ ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌‪ .‬ناوبراو جه‌ختیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 6‬ساڵه‌ داوا له‌به‌رپرسانی‌‬ ‫ئ����ه‌و ش����اره‌ ده‌كات ب����ۆ دابینكردنی‌‬ ‫ش����وێنێكی‌ س����ه‌رده‌میانه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باخچه‌یه‌كی‌ مۆدێرنی‌ له‌س����ه‌ر دروست‬ ‫ب����كات كه‌ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌و پێش����كه‌وتنه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێ����ر بگونجێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم "به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌رپرسان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رێگه‌ناده‌ن‬

‫شێر‬

‫كه‌ ئ����ه‌و پارچ����ه‌ زه‌ویی����ه‌م پێبدرێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ گرێبه‌سته‌كه‌ش����یان بۆ نوێ‬ ‫نه‌كردومه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك خاوه‌نه‌ك����ه‌ی‌ باس����یكرد‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫باخچه‌یه‌ له‌ئێس����تادا فه‌رامۆش����كراوه‌و‬ ‫مه‌ترس����ی‌ له‌ناوچون����ی‌ لێده‌كرێ����ت‌و‬ ‫به‌رپرس����انی‌ ش����اره‌وانیش به‌ه����ۆكار‬ ‫ده‌زانێ����ت "چه‌ندین س����اڵه‌ داوا ده‌كه‌م‬ ‫زه‌وییه‌كم بۆ دابین بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو‬ ‫ئێستا هیچیان بۆ نه‌كردوم"‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م باخچه‌یه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫نێو باخچه‌ی‌ گڵكه‌نده‌وه‌‌و ئه‌و شوێنه‌ش‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ه‌ له‌ژێ����ر نۆژه‌نكردنه‌وه‌دایه‌‪،‬‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی پـــــه‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ن���وێ‌ دروس���ت‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌ه كاره‌كان���ت به‌ته‌واوه‌ت��� ‌‬ ‫ی ره‌نگ ‌ه به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه ده‌كه‌ی���ت‌و كه‌س���انێك ده‌ناس���یت ك ‌ه‬ ‫سه‌رقاڵی‌ كردو ‌‬ ‫ی هاوكاریت ده‌كه‌ن له‌پڕۆژ‌ه‬ ‫ی ده‌رونیت بۆ دروست ببێت‪ ،‬به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫فش���ارێك ‌‬ ‫نوێیه‌كانت‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌‪ .‬‬ ‫ئاگادار ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬بەختیار‬

‫له‌به‌رئه‌وه‌ خه‌ڵكانێكی‌ كه‌متر روده‌كه‌نه‌‬ ‫باخچه‌كه‌و به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ سه‌ردانكه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫باخچ����ه‌ی‌ ئاژه‌اڵنی����ش روی‌ له‌كه‌مبون‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم خاوه‌ن����ی‌ باخچه‌كه‌ له‌م‬ ‫ماوه‌ی����ه‌ی‌ رابردودا كۆمه‌ڵێ����ك ئاژه‌ڵی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ هێناوه‌ بۆ باخچه‌ك����ه‌ی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ زیاتر حه‌ز ده‌كه‌ن كه‌ سه‌ردانیان‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش له‌ش����اری‌ هه‌ولێر‬ ‫ته‌نیا ئ����ه‌و باخچه‌یه‌ی‌ ئ����اژه‌اڵن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌ ئاشكرایكرد كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌ت هاوكاری‌ بكات ئه‌وا ده‌توانێت‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئاژه‌ڵی‌ جوان‌و ده‌گمه‌نتریش‬ ‫بهێنێت بۆ كوردستان‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫ئاش���كرایه‌ كه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا‬ ‫(مه‌ال) نازناوێكی‌ ئاینییه‌‌و به‌كه‌س���ێك‬ ‫ده‌وت���رێ‌ ك���ه‌ مۆڵه‌ت���ی‌ (مه‌ال)یه‌تی‌‬ ‫وه‌رگرتبێ���ت‌و دواتری���ش رێنوێن���ی‌‬ ‫ئاینی‌ پێش���كه‌ش به‌هاواڵتیان ده‌كات‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا هاواڵتی���ان پ���رس‌و‬ ‫راوێژی‌ ئاینی‌ پێده‌كه‌ن‌و قسه‌كانیشی‌‬ ‫جێگه‌ی‌ بڕوا‌و متمانه‌ی‌ خه‌ڵكن‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا ژماره‌یه‌ك به‌رپرس‬ ‫هه‌ن كه‌ نازن���اوی‌ (مه‌ال)یان پێدراوه‌‌و‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تیشدا مه‌ال نین‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌‬ ‫بۆ كاری‌ سیاس���ی‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‌و جه‌خت مەال بەختیار‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كه‌نه‌وه‌ ك���ه‌ نازناوه‌كه‌یان‬ ‫مه‌ال ئه‌حمه‌دی‌ دسكه‌ره‌‌و مه‌ال‬ ‫به‌الو‌ه خۆشه‌‪.‬‬ ‫سه‌عید‪ :‬نازناوه‌كه‌مان هی‌ شۆڕشه‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ لیوای‌ س���ێی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫مه‌ال به‌ختیار‬ ‫س���نور له‌س���لێمانی‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د غه‌ریب‬ ‫چۆن نازناوه‌كه‌ی‌ وه‌رگرتوه‌؟‬ ‫به‌رپرسی‌ ده‌سته‌ی‌ كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ محه‌مه‌د ناس���راو به‌(م���ه‌ال ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬م���ه‌ال به‌ختیار كه‌ دس���كه‌ره‌) ك���ه‌ خه‌ڵك���ی‌ گون���دی‌‬ ‫ن���اوی‌ ت���ه‌واوی‌ (حیكم���ه‌ت محه‌مه‌د (دسكه‌ره‌)ی‌ سه‌ر به‌قه‌زای‌ شاره‌زوره‌‬ ‫كه‌ریم)ه‌‌و له‌بنه‌ڕه‌ت���دا خه‌ڵكی‌ قه‌زای‌ به‌هۆی‌ بارودۆخی‌ سیاسی‌‌و شۆڕشه‌وه‌‬ ‫ی (دسكه‌ره‌)ی‌ به‌سه‌ردا بڕراوه‌‪.‬‬ ‫خانه‌قینه‌‌و باوكیش���ی‌ خه‌ڵكی‌ قه‌زای‌ نازناو ‌‬ ‫مه‌ال ئه‌حمه‌د له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫قه‌ره‌داغه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ‌ ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫له‌بواری‌ سیاس���یدا به‌ (مه‌ال به‌ختیار) رایگه‌یاند كه‌ له‌ساڵی‌ (‪ )1981‬كاتێك‬ ‫به‌ه���ۆی‌ كاری‌ سیاس���ییه‌وه‌‌و وه‌ك���و‬ ‫ناسراوه‌‪.‬‬ ‫كه‌س���ه‌ نزیكه‌كان���ی‌ م���ه‌ال به‌ختیار (كادی���ر) چوه‌ت���ه‌ ش���اری‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ناوبراو وتویه‌تی‌ ناحییه‌كانی‌ (جه‌باره‌‌و قه‌ره‌حه‌س���ه‌ن)‬ ‫له‌س���ااڵنی‌ حه‌فتاكان���دا‌و به‌تایبه‌تیش له‌وێ‌ نازن���اوی‌ (مه‌ال)یان به‌س���ه‌ردا‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ شۆڕش���دا هه‌ر كه‌سێك بڕیوه‌‌و وتی‌ "له‌و كاته‌دا هه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫(زیره‌ك) بوایه‌‪ ،‬خه‌ڵكه‌كه‌ پێیانده‌وت كادیر بوای���ه‌ پێیانده‌وت (مه‌ال)‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫(مامۆس���تا یاخود مه‌ال)‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ویش له‌و كات���ه‌وه‌ منی���ش ئ���ه‌و نازناوه‌م‬ ‫به‌سه‌ردا بڕاوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و نازناوه‌ی‌ به‌سه‌ردا بڕاوه‌‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫مه‌ال فرمان‬

‫مه‌ال به‌هادین‬

‫هـــــــه‌روه‌ه���ا سه‌رپه‌رش���تیاری‌‬ ‫پێش���وی‌ ئی���داره‌ی‌ گه‌رمی���ان‪ ،‬مه‌ال‬ ‫س���ه‌عید ئه‌حمه‌د كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تیش���دا‬ ‫ن���اوی‌ (س���ه‌عید ئه‌حم���ه‌د محه‌مه‌د)‬ ‫ه‌ وه‌ك زۆربه‌ی‌ به‌رپرس���ه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ نازن���اوی‌ (مه‌ال)ی‌‬ ‫له‌شۆڕش���دا پێ���دراوه‌‌و ئه‌ویش قبوڵی‌‬ ‫كردوه‌‌و ئێستا به‌وه‌ ناسراوه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی‌ رونك���رده‌وه‌ ئه‌وان به‌بنه‌ماڵه‌‬ ‫(مه‌ال) بون واته‌ باوك‌و باپیر‌و زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سوكاریان (مه‌ال)ی‌ ئاینی‌ بون بۆیه‌‬ ‫ئه‌و نازناوه‌ی‌ به‌س���ه‌ر ب���ڕاوه‌‪ ،‬الیه‌نی‌‬ ‫دوه‌می���ش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌كات���ی‌ بونی‌‬ ‫به‌پێش���مه‌رگه‌ هه‌ر كه‌سێك خوێنده‌وار‬ ‫بوایه‌ پێیانده‌وت (مه‌ال)‪.‬‬

‫مه‌ال فرمان‪:‬‬ ‫هه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌ (مه‌ال) بوین‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫له‌ش���اری‌ كه‌ركوك‪ ،‬مه‌ال فرمان به‌دو‬ ‫شێوه‌ نازناوه‌كه‌ی‌ وه‌رگرتوه‌ یه‌كه‌میان‬ ‫به‌ه���ۆی‌ پێش���مه‌رگایه‌تی‌‌و دوه‌میش‬ ‫به‌هۆی‌ (خوێنده‌وارییه‌وه‌)‪.‬‬ ‫م���ه‌ال فرم���ان له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ن���اوی‌‬ ‫(مه‌حمود محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د)ه‌‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫ش���اری‌ كه‌ركوك���ه‌‪ ،‬وه‌ك خ���ۆی‌ بۆ‬

‫گیسک‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ شه‌هیدان‪:‬‬ ‫مه‌الیه‌تیم خوێندوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ش���ه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نفالك���راوان له‌س���لێمانی‌‪ ،‬به‌هادین‬ ‫محه‌م���ه‌د عه‌بدولڕه‌حمان كه‌ به‌ (مه‌ال‬ ‫به‌هادی���ن) ناس���راوه‌‪ ،‬پێ���ش بون���ی‌‬ ‫به‌پێش���مه‌رگه‌ بۆ ماوه‌ی‌ دو ساڵ‌‌و نیو‬ ‫وانه‌ی‌ ئاینی‌ خوێن���دوه‌‌و دواتریش كه‌‬ ‫چوه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ پێش���مه‌رگایه‌تی‌‌و‬ ‫وه‌كو نازن���اوی‌ (سیاس���ی‌) نازناوی‌‬ ‫(مه‌ال)یان به‌سه‌ردا بڕیوه‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی باش���ت له‌ش���وێنی كاره‌كه‌تدا توش���ی‌ گرفتێك پێویسته‌ به‌خۆتدا بچیته‌وه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫هێن���د‌ه ره‌ش���بین مه‌به‌‪ ،‬ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه له‌ڕووی ته‌ندروس���تییه‌وه‌ پێویستیت ده‌س���تكه‌وتێكی‌ دارای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناڕۆن به‌ڕێوه‌‪ ،‬به‌پش���ویه‌ك هه‌یه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌م ماوه‌ی ‌ه ده‌بێت‪ ،‬هه‌وڵبده‌ خ���ۆت به‌و كارانه‌و‌ه ده‌بیت ره‌نگ��� ‌ه ماوه‌یه‌ك ئ���ه‌م گرفت ‌ه كه‌سانێك له‌خۆت زویر ده‌كه‌یت‪ .‬له‌ڕو ‌‬ ‫كه‌مێك كاره‌كان به‌باش ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ماوه‌یه‌كی‌ ك���ورت ده‌خایه‌نێت‌و ته‌ندروس���تیت بێ���زارت ب���كات‪ ،‬بۆی ‌ه س���ه‌رقاڵبكه‌یت كه‌ س���ودی‌ بۆ خۆتان به‌رده‌وام بێت‪ ،‬باشتر وای ‌ه ئه‌م ماوه‌ی ‌ه س���ۆزدارییه‌وه‌ كه‌شێكی‌ گونجاو نابێت‬ ‫بۆتان‪.‬‬ ‫هیچ كارێك ئه‌نجام نه‌ده‌یت‪.‬‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬رۆژی‌ به‌ختت هه‌ینییه‌‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌‪.‬‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫كۆتایی‌ پێدێت‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫خه‌به‌رێكی‬ ‫ده‌ستنوێژشكێن‬ ‫خه‌به‌رێكی ده‌ستنوێژشكێنی ئه‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌‪ ،‬ئیعتیراف ‌ه حه‌یابه‌ره‌كه‌ی‬ ‫خاتو (تیزیپی لیڤنی‌)یه‌ ك ‌ه ساڵ‬ ‫به‌و عه‌ی���ام وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئیس���رائیل ‌ه مه‌غدوره‌ك��� ‌ه بووه‌و‬ ‫ئه‌فه‌رم���وێ ئه‌ڵ���ێ‌ له‌پێن���اوی‬ ‫ی ره‌وای میلله‌ته‌كه‌مدا –‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ئێوه‌ش وه‌كو ب���رام وان ‪ -‬چوم‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ مه‌س���ئول ‌ه تێكۆش���ه‌ر‌ه‬ ‫فه‌له‌س���تینییه‌كاندا خه‌وت���وم‬ ‫ك ‌ه ج���اری‌ واش هه‌ب���وو‌ه خه‌وم‬ ‫نه‌هاتووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌ر ته‌كلیفی‬ ‫ئه‌وان وتوم��� ‌ه قه‌یناكه‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫به‌ س���ه‌فت ‌ه دۆالرو مه‌علوماتیان‬ ‫پێبه‌خشیوم‪.‬‬ ‫پ‪ )1‬ئه‌گ���ه‌ر خوا نه‌خواس���ته‌‪،‬‬ ‫ێ له‌رۆژان‪ ،‬یه‌ك دو مه‌سئولی‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ئێمه‌ش ئیعتیرافی وایان له‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێ‪ ،‬ئیعتیرافه‌ك ‌ه كێ ئه‌یكات؟‬ ‫ا‪ .‬تانسۆ چیله‌ر‬ ‫ب‪ .‬حه‌سن ‌ه مه‌ڵه‌س‬ ‫ی‬ ‫ج‪ .‬ئه‌وان���ه‌ی ش���اریع حه‌مڕا ‌‬ ‫به‌یروت‬ ‫د‪ .‬كۆندالیزا رایس‬ ‫هـ‪ .‬یارۆكه‌ی ته‌قسیم‬ ‫و‪ .‬ش���تی وا ل��� ‌ه ئێم��� ‌ه‬ ‫ناوه‌شێته‌وه‌‬ ‫پ‪ )2‬خات���و (لیڤنی) به‌م كار‌ه‬ ‫جوامێرانه‌یه‌‪:‬‬ ‫ا‪ .‬هه‌م خۆی‌ موڕتاحكرد‌و هه‌م‬ ‫صائیب عوره‌یقاتیش؟‬ ‫ب‪ .‬بزوتن���ه‌وه‌ی فه‌تح���ی‬ ‫له‌به‌رچاوی فه‌له‌ستینییه‌كان كرد‬ ‫به‌ پوشبرنج؟‬ ‫ج‪ .‬ئیس���پاتی كرد كه‌ سێكس‌و‬ ‫سیاسه‌ت زۆر نزیكن له‌ یه‌كه‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬ده‌ریخس���ت ك��� ‌ه كه‌رێت���ی‬ ‫به‌گه‌وره‌یی‌و بچوكیی نییه‌؟‬ ‫هـ‪ .‬حاشا حازریی‪ ،‬وا له‌ئینسان‬ ‫ی‬ ‫ئه‌كات ئیتر به‌حه‌یاتی باوكیش��� ‌‬ ‫به‌غیلی به‌ وه‌زیر‌و مه‌زیر نه‌بات؟‬ ‫پ‪ )3‬س���ه‌باره‌ت به‌ دواخستنی‬ ‫یارییه‌ك���ه‌ی به‌ین���ی حوكمه‌ت‌و‬ ‫په‌ڕله‌مانی كوردستان‪ ،‬جه‌ماعه‌ت‬ ‫ب��� ‌ه ئه‌ن���واع‌و ئه‌ش���كاڵ ته‌بریرو‬ ‫راوه‌ڕێوییان هێناوته‌وه‌‪ .‬تۆ خۆت‬ ‫ئه‌قڵت بۆ كام سه‌به‌به‌ ئه‌چێت؟‬ ‫ی خه‌یات‬ ‫ا‪ .‬هێشتا جله‌كانیان ال ‌‬ ‫نه‌هاتۆته‌وه‌‬ ‫ب‪ .‬ئێران گله‌یی لێكردون‪ ،‬ئه‌ڵێ‬ ‫من وا قوڕ كرا به‌سه‌رما‌و ئێوه‌ش‬ ‫خه‌ریكی فتبۆڵێن ئه‌بن؟‬ ‫ج‪ .‬چاوه‌ڕێن بزانن كه‌ی مالیكی‬ ‫ئه‌ڕوخێ‪.‬‬ ‫د‪ .‬قه‌راریان���داوه‌‪ ،‬له‌بات���ی ئه‌و‬ ‫یاریی���ه‌‪ ،‬هه‌ردوال یاری ب ‌ه میلله‌ت‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫پ‪ )4‬ش���اره‌زایان ئه‌ڵێ���ن ئه‌و‬ ‫یارییه‌ نیشانه‌ی چییه‌؟‬ ‫ا‪ .‬بێ‌ ئیشی‌‪.‬‬ ‫ێ موشكیله‌یی‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ب ‌‬ ‫ج‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌ جه‌سته‌ش وا نه‌بن‪،‬‬ ‫ب ‌ه رۆح ریازیین‪.‬‬ ‫د‪ .‬ب���ه‌ زۆری زۆرداری���ی حه‌ز‬ ‫ئه‌كه‌ن خه‌ڵك گله‌ییان لێبكات‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫گ���رژی‌‌و كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫روبه‌روت���ان ده‌بێت���ه‌وه‌‌و ره‌نگ���ه‌ تۆ‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی باش بگێڕیت له‌باشبون ‌‬ ‫رۆڵێك ‌‬ ‫گرژیی‌و كێشانه‌دا‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫ی (ئه‌ڤین)دایه‌ سلێمان ‌ی ته‌مه‌ن ‌ی بوو‌ه ‪ 228‬ساڵ‌‬ ‫ی له‌ڕۆح ‌‬ ‫سلێمان ‌‬

‫ی به‌ناوبان���گ‌و ئام���اده‌‌و‬ ‫میدی���اكار ‌‬ ‫ی (ئه‌ڤین‪،‬‬ ‫ی به‌نام��� ‌ه ‌‬ ‫پێشكه‌ش���كار ‌‬ ‫ژن‌و ژی���ان)‪ ،‬ئه‌ڤین ئاس���ۆ دوبار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ش���ار ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫ی ده‌رده‌بڕێته‌وه‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی له‌ڕۆحمدایه‌"‪.‬‬ ‫"سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌یه‌كه‌می���ن چاوپێكه‌وتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌وانیدا له‌گ���ه‌ڵ‌ گۆڤار ‌‬ ‫ی‬ ‫دوا ‌‬ ‫(ئاوێن���ه‌كان)‌و‬ ‫ی‬ ‫ی له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ده‌ركه‌وتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫(ئه‌ڤی���ن‪ ،‬ژن‌و ژی���ان)‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئاس���مان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كه‌ناڵ��� ‌‬ ‫(كوردماكس)‪ ،‬ئه‌ڤین ئاسۆ‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ شار ‌‬ ‫خۆشه‌ویستی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زێ���دی‌ له‌دایكبون ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ش���ار ‌‬ ‫ده‌ربڕیوه‌ته‌وه‌‌و وتویه‌ت ‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌ڕۆحمدایه‌"‪.‬‬ ‫ی پێش���تر ئه‌ڤی���ن‬ ‫ب���ه‌و پێی���ه‌ ‌‬ ‫ی (چوار‌و‬ ‫ی له‌كه‌ناڵه‌كان ‌‬ ‫به‌رنامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫كۆڕه‌ك) پێشكه‌ش ده‌كرد‌و سه‌باره‌ت‬ ‫به‌په‌یوه‌ندی‌ ئێس���تای له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌و‬ ‫ی "برایم���ان برایی‌‌و‬ ‫كه‌ناڵ���ه‌دا وت ‌‬ ‫كیسه‌مان جیاییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ته‌واوی‌ ئ���ه‌و چاوپێكه‌وتنه‌ ‌‬ ‫ی زیات���ر‬ ‫ئه‌ڤی���ن‌و زانی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نوێتری���ن ژم���ار‌هی‌ گۆڤ���ار ‌‬ ‫(ئاوێن���ه‌كان)دا ده‌خوێنیت���ه‌و‌ه‬ ‫ی پێنحشه‌مم ‌ه (‪)11\15‬‬ ‫ك ‌ه رۆژ ‌‬ ‫له‌بازاڕدایه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‌و‬ ‫ئاوێنه‌كان گۆڤارێك ‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫ ‬ ‫شەقامی سالمی سلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫ی (چوارشه‌ممه‌) ‪14‬ی‌ تشرین ‌‬ ‫سبه‌ ‌‬ ‫دوه‌م‪ )228( ،‬ساڵ‌ تێپه‌ڕ ده‌بێت‬ ‫ی سلێمانی‌‌و‬ ‫ی شار ‌‬ ‫به‌سه‌ر دروستبون ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫وابڕیاریش ‌ه فیستیڤاڵێك ‌‬ ‫سازبكرێت‌و ماوه‌ی‌ دورۆژ بخایه‌نێت‪.‬‬ ‫ی راب���ردودا‬ ‫ی دو س���اڵ ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫ی كه‌له‌پ���وری‌ ك���ورد‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی دروستبونی‌ شار ‌‬ ‫فیستیڤاڵ ‌‬ ‫س���ازده‌كرد‪ ،‬ئه‌مس���اڵیش هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی شێر ‌‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ پش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئاماده‌كارییه‌كان��� ‌‬ ‫به‌ركه‌وت���و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و فیس���تیڤاڵه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ن���د‬

‫هونه‌رمه‌ن���د عه‌دن���ان كه‌ری���م پێیوای��� ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه "غ���رور" هونه‌رمه‌ند له‌ن���او ده‌بات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و قس���ه‌یه‌ جگ��� ‌ه له‌هونه‌رمه‌ندن بۆ‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار‌و رۆشنبیریش راسته‌‪.‬‬ ‫ی هونه‌ریی تایبه‌تدا‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك��� ‌‬ ‫ك ‌ه گۆڤ���اری‌ ئاوێن���ه‌كان وه‌ك یه‌كه‌مین‬ ‫ی له‌گ ‌ه ‌ڵ هونه‌رمه‌ند عه‌دنان‬ ‫میدیای‌ كورد ‌‬ ‫كه‌ریم سه‌باره‌ت به‌باڵوكردنه‌و‌هی‌ ئه‌لبوم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نوێیه‌كه‌ی‌ (باد‌هی‌ گوڵڕه‌نگ)‌و كاره‌كان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵیدا‬ ‫ی ئاینده‌ ‌‬ ‫رابردوی‌‌و پرۆژه‌كان��� ‌‬ ‫س���ازكردوه‌‪ ،‬عه‌دنان كه‌ری���م رایگه‌یاند‬ ‫"هه‌س���تده‌كه‌م یه‌كێ���ك له‌ترس���ناكترین‬ ‫ئ���ه‌و ش���تانه‌ی هونه‌رمه‌ن���د‌و ته‌نه‌نات‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دار‌و نوس���ه‌ریش ب���ه‌ره‌و‬ ‫كوژان���ه‌وه‌‌و دواكه‌وتن‌و نه‌م���ان ده‌بات‪،‬‬ ‫غروره‌‪ .‬غرور به‌و مانه‌یه‌ی هه‌ست بكه‌یت‬ ‫هه‌مو ش���تێك ده‌زانیت‌و ش���تێك نه‌ماو‌ه‬ ‫فێری ببیت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڤار ‌‬ ‫هه‌ر له‌و چاوپێكه‌وتن ‌ه تایبه‌ت ‌ه ‌‬ ‫"ئاوێن���ه‌كان"دا ك ‌ه رۆژی‌ پێنجش���ه‌مم ‌ه‬ ‫(‪ )11\15‬ده‌كه‌وێت ‌ه بازاڕه‌وه‌‪ ،‬هونه‌رمه‌ند‬ ‫ی قس���ه‌ی‌ زیاتر‬ ‫عه‌دن���ان كه‌ری���م به‌ورد ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫ی ئه‌لبومه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر نێوه‌ڕۆك ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌مه‌ جگ ‌ه له‌و‌هی‌ باس له‌كاركردن ‌‬ ‫ی كامكاران ده‌كات‌و ئه‌و هۆكارانه‌ش‬ ‫گروپ ‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕو كه‌ له‌م ئه‌لبومه‌یدا كاری‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌و گروپه‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گوڵڕه‌ن���گ) نوێترین ئه‌لبوم ‌‬ ‫(باد‌ه ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د عه‌دن���ان كه‌ریم��� ‌ه ك ‌ه له‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ راب���ردودا باڵوكرایه‌وه‌‌و حه‌وت‬ ‫ی‬ ‫ی باڵوكردنه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی له‌خۆگرتبو‪ ،‬دوا ‌‬ ‫مه‌قام ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی گه‌ور‌هی‌ به‌دوا ‌‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫هێنا‪.‬‬ ‫"ئاوێنه‌كان" گۆڤارێك���ی‌ هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‌و‬ ‫ی ئاوێن ‌ه‬ ‫هه‌مو (‪)15‬ی‌ مانگێك كۆمپانیا ‌‬ ‫بۆ چاپ‌و باڵوكردنه‌و‌هی‌ ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سۆران ساڵح‬

‫ی‬ ‫ی زانك���ۆ ده‌بێ���ت‌و پاشنیوه‌ڕۆكه‌ش��� ‌‬ ‫ی دیكه‌ش به‌شدار ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ی هونه‌ر ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌ت���ه‌الر ‌‬ ‫تێدا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی س���به‌ین ‌‬ ‫ی ل���ه‌وه‌ی‌ له‌چاالكییه‌كان��� ‌‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌و‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ كه‌له‌پ���وری‌ ك���ورد‪ ،‬ئه‌سپ‌و عاره‌بان ‌ه به‌شه‌قام‌و كۆاڵنه‌كاندا‬ ‫ی ده‌به‌خش���نه‌و‌ه‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د له‌لێدوانێك���دا بۆ ده‌گه‌ڕێ���ن‌و ش���یرین ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یان���د ك ‌ه ئاماده‌كارییه‌كان وه‌ك نیش���انه‌یه‌ك ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌رابردودا ئه‌س���پ‌و عاره‌بان ‌ه له‌جیات ‌‬ ‫ی دروستبون ‌‬ ‫كۆتاییانهاتو‌ه بۆ ساڵیاد ‌‬ ‫ی ئۆتۆمبیل هاتوچۆیان به‌خه‌ڵك كردو‌ه‬ ‫ی ئه‌و به‌رنامه‌ش ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی ئه‌مساڵیان له‌سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ك ‌ه دایانناو‌ه یادكردنه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د ئاش���كرایكرد‬ ‫ی دیكه‌ش‬ ‫به‌رفراوانت���ره‌‌و چه‌ند الیه‌نێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ دو تی���پ له‌باك���ور‌و رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫ێ كوردس���تان‌و چه‌ن���د میوانێكی���ش‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه س���به‌ین ‌‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی یادكردنه‌وه‌كه‌ی ‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه بانگهێش���تكراون‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫رۆژی یه‌كه‌م‌و سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ی چه‌ند تیپێك ‌‬ ‫ی تا ئێوار‌ه ده‌خایه‌نێت‪ ،‬له‌بانگهێشتكردن ‌‬ ‫ی به‌یان ‌‬ ‫كه‌ له‌‪‌ 9‬‬ ‫ی سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ی ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی له‌قه‌زاكان ‌‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫س���ه‌رله‌به‌یانییه‌كه‌ی‌ له‌كه‌مپ��� ‌‬

‫عه‌دنان كه‌ریم‪ :‬غرور هونه‌رمه‌ند له‌ناو ده‌بات‬ ‫مه‌ال نین‌و نازناوی‌ (مه‌ال)یان به‌سه‌ردا بڕاوه‌‬

‫پایته‌خت ‌ی كوردستان‪...‬‬

‫ته‌نها باخچه‌یه‌ك ‌ی ئاژه‌اڵن ‌ی تێدایه‌‬

‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫له‌نێو به‌رپرس‌و كه‌سایه‌تییه‌كاندا‬ ‫چه‌ند كه‌سێك هه‌ن كه‌ نازناوی‌‬ ‫(مه‌ال)یان هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا (مه‌ال)ی‌ ئاینیی‌ نین‪،‬‬ ‫زۆربه‌شیان هۆكاره‌كه‌ی‌ بۆ الیه‌نی‌‬ ‫سیاسی‌ ده‌گێڕنه‌وه‌ كه‌ له‌كاتی‌ ژیانی‌‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تیدا به‌سه‌ریاندا بڕاوه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ شاری‌ هه‌ولێر كه‌ پایته‌ختی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‌و بۆ ساڵی‌ ‪2014‬‬ ‫ده‌بێته‌ پایته‌ختی‌ گه‌شتیاری‌ واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و شاره‌ ته‌نها‬ ‫باخچه‌یه‌كی‌ ئاژه‌اڵنی‌ تێدایه‌‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫مه‌ترسی‌ له‌ناوچونی‌ له‌سه‌ره‌‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫ئه‌گه‌رچی‌ به‌وته‌ی‌ هاواڵتیانی‌ ش����اری‌‬ ‫هه‌ولێر‌و شاره‌زایانی‌ بواری‌ گه‌شتیاری‌و‬ ‫ئابوری‌‪ ،‬له‌م س����ااڵنه‌ی‌ رابردودا شاری‌‬ ‫هه‌ولێ����ر گه‌شه‌س����ه‌ندنێكی‌ گ����ه‌وره‌ی‌‬ ‫ئابوری‌‌و گه‌ش����تیاری‌ به‌خۆوه‌ بینیوه‌‌و‬ ‫چه‌ندی����ن باڵه‌خانه‌ی‌ گه‌وره‌ش����ی‌ تێدا‬ ‫كراونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم تا ئێس����تا ته‌نها‬ ‫باخچه‌یه‌كی‌ ئاژه‌اڵنی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا له‌و باخچه‌یه‌ چه‌ندین جۆری‌‬ ‫گیان����داری‌ گرنگ‌و جوان����ی‌ تێدایه‌ وه‌ك‬ ‫(شێر‌و پڵنگ‌و ورچ‌و مه‌یمون‌و حوشترو‬ ‫گورگ)‌و چه‌ندین ئاژه‌ڵی‌ دیكه‌ش هه‌ن‪،‬‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ش����ی‌ داوای‌ ه����اوكاری‌ زیاتر‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت ده‌كات بۆ باش����تركردنی‌‬ ‫باخچه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫باخچه‌ی‌ ئاژه‌اڵنی‌ هه‌ولێر كه‌وتوه‌ته‌ ناو‬ ‫باخچه‌ی‌ گڵكه‌ند‌و ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ شانزه‌‬ ‫س����اڵه‌ به‌ڕێككه‌وتنێك له‌گ����ه‌ڵ وه‌زیری‌‬ ‫ئه‌وكاتی‌ ش����اره‌وانی‌ (ئیداره‌ی‌ هه‌ولێر)‬ ‫بۆ ماوه‌ی ‪ 15‬س����اڵ مۆرك����راوه‌‌و ئه‌و‬ ‫شوێنه‌ی‌ بۆ دابینكراوه‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ دو ساڵه‌ گرێبه‌سته‌كه‌ ته‌واوبوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ی‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫ش����اره‌وانی‌‌و باخچ����ه‌كان ئاماده‌نی����ن‬ ‫گرێبه‌سته‌كه‌ی‌ بۆ نوێبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫خه‌لیل سابیر كاوانی‌ كه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌و‬ ‫باخچه‌یه‌ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫ی خۆش ده‌بیس���تیت‌و ره‌نگ ‌ه هێند‌ه رارا مه‌ب ‌ه له‌بڕی���اردان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌واڵێك ‌‬ ‫ی ئه‌و كار‌ه بیت كاره‌كان هێن���د‌ه قورس نی���ن تاوه‌كو‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ك ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌ه چاوه‌ڕوانیت‪ ،‬سه‌ركه‌وتن نه‌توانی���ت بڕیاریان له‌س���ه‌ر بده‌یت‪،‬‬ ‫ی ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫به‌ڵكو به‌باش ‌‬ ‫به‌خۆته‌و‌ه ده‌بینیت‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ س���ۆزدارییه‌وه‌ توش���ی‌ كێش ‌ه‬ ‫ده‌بیت‌و پێویس���ته‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه هیچ‬ ‫ێ دروست‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ی سۆزدار ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫نه‌كه‌یت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫هێن���د‌ه خ���ۆت س���ـــــه‌رقاڵ مه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی به‌تۆو‌ه‬ ‫به‌كارێك���ه‌و‌ه ك��� ‌ه په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌بیت له‌شوێن ‌‬ ‫ی بێزار ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬توش��� ‌‬ ‫كاره‌كه‌ت‪.‬‬

‫ ‬ ‫دیمەنێک لەباخچەی ئاژەاڵن لەهەولێر‬ ‫به‌وه‌كرد كه‌ چه‌ندین جار داوایانلێكردوه‌‬ ‫ئه‌و ش����وێنه‌ چۆڵبكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هیچ‬ ‫شوێنێكی‌ نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌ی‌‬ ‫ب����ۆ بگوازێت����ه‌وه‌‪ ،‬چونك����ه‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫رونیكرده‌وه‌‪ ،‬هه‌مو شوێنێك شیاو نییه‌‬ ‫بۆ ئه‌و ئاژه‌اڵنه‌‪ .‬ناوبراو جه‌ختیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 6‬ساڵه‌ داوا له‌به‌رپرسانی‌‬ ‫ئ����ه‌و ش����اره‌ ده‌كات ب����ۆ دابینكردنی‌‬ ‫ش����وێنێكی‌ س����ه‌رده‌میانه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باخچه‌یه‌كی‌ مۆدێرنی‌ له‌س����ه‌ر دروست‬ ‫ب����كات كه‌ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌و پێش����كه‌وتنه‌ی‌‬ ‫هه‌ولێ����ر بگونجێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم "به‌داخه‌وه‌‬ ‫به‌رپرسان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك رێگه‌ناده‌ن‬

‫شێر‬

‫كه‌ ئ����ه‌و پارچ����ه‌ زه‌ویی����ه‌م پێبدرێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ گرێبه‌سته‌كه‌ش����یان بۆ نوێ‬ ‫نه‌كردومه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك خاوه‌نه‌ك����ه‌ی‌ باس����یكرد‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫باخچه‌یه‌ له‌ئێس����تادا فه‌رامۆش����كراوه‌و‬ ‫مه‌ترس����ی‌ له‌ناوچون����ی‌ لێده‌كرێ����ت‌و‬ ‫به‌رپرس����انی‌ ش����اره‌وانیش به‌ه����ۆكار‬ ‫ده‌زانێ����ت "چه‌ندین س����اڵه‌ داوا ده‌كه‌م‬ ‫زه‌وییه‌كم بۆ دابین بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو‬ ‫ئێستا هیچیان بۆ نه‌كردوم"‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م باخچه‌یه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫نێو باخچه‌ی‌ گڵكه‌نده‌وه‌‌و ئه‌و شوێنه‌ش‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ه‌ له‌ژێ����ر نۆژه‌نكردنه‌وه‌دایه‌‪،‬‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی پـــــه‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ ن���وێ‌ دروس���ت‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌ه كاره‌كان���ت به‌ته‌واوه‌ت��� ‌‬ ‫ی ره‌نگ ‌ه به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه ده‌كه‌ی���ت‌و كه‌س���انێك ده‌ناس���یت ك ‌ه‬ ‫سه‌رقاڵی‌ كردو ‌‬ ‫ی هاوكاریت ده‌كه‌ن له‌پڕۆژ‌ه‬ ‫ی ده‌رونیت بۆ دروست ببێت‪ ،‬به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫فش���ارێك ‌‬ ‫نوێیه‌كانت‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌‪ .‬‬ ‫ئاگادار ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬بەختیار‬

‫له‌به‌رئه‌وه‌ خه‌ڵكانێكی‌ كه‌متر روده‌كه‌نه‌‬ ‫باخچه‌كه‌و به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ سه‌ردانكه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫باخچ����ه‌ی‌ ئاژه‌اڵنی����ش روی‌ له‌كه‌مبون‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم خاوه‌ن����ی‌ باخچه‌كه‌ له‌م‬ ‫ماوه‌ی����ه‌ی‌ رابردودا كۆمه‌ڵێ����ك ئاژه‌ڵی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ هێناوه‌ بۆ باخچه‌ك����ه‌ی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ زیاتر حه‌ز ده‌كه‌ن كه‌ سه‌ردانیان‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش له‌ش����اری‌ هه‌ولێر‬ ‫ته‌نیا ئ����ه‌و باخچه‌یه‌ی‌ ئ����اژه‌اڵن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌ ئاشكرایكرد كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫حكومه‌ت هاوكاری‌ بكات ئه‌وا ده‌توانێت‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئاژه‌ڵی‌ جوان‌و ده‌گمه‌نتریش‬ ‫بهێنێت بۆ كوردستان‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫ئاش���كرایه‌ كه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا‬ ‫(مه‌ال) نازناوێكی‌ ئاینییه‌‌و به‌كه‌س���ێك‬ ‫ده‌وت���رێ‌ ك���ه‌ مۆڵه‌ت���ی‌ (مه‌ال)یه‌تی‌‬ ‫وه‌رگرتبێ���ت‌و دواتری���ش رێنوێن���ی‌‬ ‫ئاینی‌ پێش���كه‌ش به‌هاواڵتیان ده‌كات‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا هاواڵتی���ان پ���رس‌و‬ ‫راوێژی‌ ئاینی‌ پێده‌كه‌ن‌و قسه‌كانیشی‌‬ ‫جێگه‌ی‌ بڕوا‌و متمانه‌ی‌ خه‌ڵكن‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێستادا ژماره‌یه‌ك به‌رپرس‬ ‫هه‌ن كه‌ نازن���اوی‌ (مه‌ال)یان پێدراوه‌‌و‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تیشدا مه‌ال نین‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‌‬ ‫بۆ كاری‌ سیاس���ی‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‌و جه‌خت مەال بەختیار‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كه‌نه‌وه‌ ك���ه‌ نازناوه‌كه‌یان‬ ‫مه‌ال ئه‌حمه‌دی‌ دسكه‌ره‌‌و مه‌ال‬ ‫به‌الو‌ه خۆشه‌‪.‬‬ ‫سه‌عید‪ :‬نازناوه‌كه‌مان هی‌ شۆڕشه‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ لیوای‌ س���ێی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫مه‌ال به‌ختیار‬ ‫س���نور له‌س���لێمانی‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د غه‌ریب‬ ‫چۆن نازناوه‌كه‌ی‌ وه‌رگرتوه‌؟‬ ‫به‌رپرسی‌ ده‌سته‌ی‌ كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی‌ محه‌مه‌د ناس���راو به‌(م���ه‌ال ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬م���ه‌ال به‌ختیار كه‌ دس���كه‌ره‌) ك���ه‌ خه‌ڵك���ی‌ گون���دی‌‬ ‫ن���اوی‌ ت���ه‌واوی‌ (حیكم���ه‌ت محه‌مه‌د (دسكه‌ره‌)ی‌ سه‌ر به‌قه‌زای‌ شاره‌زوره‌‬ ‫كه‌ریم)ه‌‌و له‌بنه‌ڕه‌ت���دا خه‌ڵكی‌ قه‌زای‌ به‌هۆی‌ بارودۆخی‌ سیاسی‌‌و شۆڕشه‌وه‌‬ ‫ی (دسكه‌ره‌)ی‌ به‌سه‌ردا بڕراوه‌‪.‬‬ ‫خانه‌قینه‌‌و باوكیش���ی‌ خه‌ڵكی‌ قه‌زای‌ نازناو ‌‬ ‫مه‌ال ئه‌حمه‌د له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫قه‌ره‌داغه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ‌ ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫له‌بواری‌ سیاس���یدا به‌ (مه‌ال به‌ختیار) رایگه‌یاند كه‌ له‌ساڵی‌ (‪ )1981‬كاتێك‬ ‫به‌ه���ۆی‌ كاری‌ سیاس���ییه‌وه‌‌و وه‌ك���و‬ ‫ناسراوه‌‪.‬‬ ‫كه‌س���ه‌ نزیكه‌كان���ی‌ م���ه‌ال به‌ختیار (كادی���ر) چوه‌ت���ه‌ ش���اری‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ناوبراو وتویه‌تی‌ ناحییه‌كانی‌ (جه‌باره‌‌و قه‌ره‌حه‌س���ه‌ن)‬ ‫له‌س���ااڵنی‌ حه‌فتاكان���دا‌و به‌تایبه‌تیش له‌وێ‌ نازن���اوی‌ (مه‌ال)یان به‌س���ه‌ردا‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ شۆڕش���دا هه‌ر كه‌سێك بڕیوه‌‌و وتی‌ "له‌و كاته‌دا هه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫(زیره‌ك) بوایه‌‪ ،‬خه‌ڵكه‌كه‌ پێیانده‌وت كادیر بوای���ه‌ پێیانده‌وت (مه‌ال)‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫(مامۆس���تا یاخود مه‌ال)‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ویش له‌و كات���ه‌وه‌ منی���ش ئ���ه‌و نازناوه‌م‬ ‫به‌سه‌ردا بڕاوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و نازناوه‌ی‌ به‌سه‌ردا بڕاوه‌‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫مه‌ال فرمان‬

‫مه‌ال به‌هادین‬

‫هـــــــه‌روه‌ه���ا سه‌رپه‌رش���تیاری‌‬ ‫پێش���وی‌ ئی���داره‌ی‌ گه‌رمی���ان‪ ،‬مه‌ال‬ ‫س���ه‌عید ئه‌حمه‌د كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تیش���دا‬ ‫ن���اوی‌ (س���ه‌عید ئه‌حم���ه‌د محه‌مه‌د)‬ ‫ه‌ وه‌ك زۆربه‌ی‌ به‌رپرس���ه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ نازن���اوی‌ (مه‌ال)ی‌‬ ‫له‌شۆڕش���دا پێ���دراوه‌‌و ئه‌ویش قبوڵی‌‬ ‫كردوه‌‌و ئێستا به‌وه‌ ناسراوه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی‌ رونك���رده‌وه‌ ئه‌وان به‌بنه‌ماڵه‌‬ ‫(مه‌ال) بون واته‌ باوك‌و باپیر‌و زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سوكاریان (مه‌ال)ی‌ ئاینی‌ بون بۆیه‌‬ ‫ئه‌و نازناوه‌ی‌ به‌س���ه‌ر ب���ڕاوه‌‪ ،‬الیه‌نی‌‬ ‫دوه‌می���ش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌كات���ی‌ بونی‌‬ ‫به‌پێش���مه‌رگه‌ هه‌ر كه‌سێك خوێنده‌وار‬ ‫بوایه‌ پێیانده‌وت (مه‌ال)‪.‬‬

‫مه‌ال فرمان‪:‬‬ ‫هه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌ (مه‌ال) بوین‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫له‌ش���اری‌ كه‌ركوك‪ ،‬مه‌ال فرمان به‌دو‬ ‫شێوه‌ نازناوه‌كه‌ی‌ وه‌رگرتوه‌ یه‌كه‌میان‬ ‫به‌ه���ۆی‌ پێش���مه‌رگایه‌تی‌‌و دوه‌میش‬ ‫به‌هۆی‌ (خوێنده‌وارییه‌وه‌)‪.‬‬ ‫م���ه‌ال فرم���ان له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ن���اوی‌‬ ‫(مه‌حمود محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د)ه‌‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫ش���اری‌ كه‌ركوك���ه‌‪ ،‬وه‌ك خ���ۆی‌ بۆ‬

‫گیسک‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ شه‌هیدان‪:‬‬ ‫مه‌الیه‌تیم خوێندوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ش���ه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نفالك���راوان له‌س���لێمانی‌‪ ،‬به‌هادین‬ ‫محه‌م���ه‌د عه‌بدولڕه‌حمان كه‌ به‌ (مه‌ال‬ ‫به‌هادی���ن) ناس���راوه‌‪ ،‬پێ���ش بون���ی‌‬ ‫به‌پێش���مه‌رگه‌ بۆ ماوه‌ی‌ دو ساڵ‌‌و نیو‬ ‫وانه‌ی‌ ئاینی‌ خوێن���دوه‌‌و دواتریش كه‌‬ ‫چوه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ پێش���مه‌رگایه‌تی‌‌و‬ ‫وه‌كو نازن���اوی‌ (سیاس���ی‌) نازناوی‌‬ ‫(مه‌ال)یان به‌سه‌ردا بڕیوه‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی باش���ت له‌ش���وێنی كاره‌كه‌تدا توش���ی‌ گرفتێك پێویسته‌ به‌خۆتدا بچیته‌وه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫هێن���د‌ه ره‌ش���بین مه‌به‌‪ ،‬ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه له‌ڕووی ته‌ندروس���تییه‌وه‌ پێویستیت ده‌س���تكه‌وتێكی‌ دارای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناڕۆن به‌ڕێوه‌‪ ،‬به‌پش���ویه‌ك هه‌یه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌م ماوه‌ی ‌ه ده‌بێت‪ ،‬هه‌وڵبده‌ خ���ۆت به‌و كارانه‌و‌ه ده‌بیت ره‌نگ��� ‌ه ماوه‌یه‌ك ئ���ه‌م گرفت ‌ه كه‌سانێك له‌خۆت زویر ده‌كه‌یت‪ .‬له‌ڕو ‌‬ ‫كه‌مێك كاره‌كان به‌باش ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ماوه‌یه‌كی‌ ك���ورت ده‌خایه‌نێت‌و ته‌ندروس���تیت بێ���زارت ب���كات‪ ،‬بۆی ‌ه س���ه‌رقاڵبكه‌یت كه‌ س���ودی‌ بۆ خۆتان به‌رده‌وام بێت‪ ،‬باشتر وای ‌ه ئه‌م ماوه‌ی ‌ه س���ۆزدارییه‌وه‌ كه‌شێكی‌ گونجاو نابێت‬ ‫بۆتان‪.‬‬ ‫هیچ كارێك ئه‌نجام نه‌ده‌یت‪.‬‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬رۆژی‌ به‌ختت هه‌ینییه‌‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌‪.‬‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫كۆتایی‌ پێدێت‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫خه‌به‌رێكی‬ ‫ده‌ستنوێژشكێن‬ ‫خه‌به‌رێكی ده‌ستنوێژشكێنی ئه‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌‪ ،‬ئیعتیراف ‌ه حه‌یابه‌ره‌كه‌ی‬ ‫خاتو (تیزیپی لیڤنی‌)یه‌ ك ‌ه ساڵ‬ ‫به‌و عه‌ی���ام وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئیس���رائیل ‌ه مه‌غدوره‌ك��� ‌ه بووه‌و‬ ‫ئه‌فه‌رم���وێ ئه‌ڵ���ێ‌ له‌پێن���اوی‬ ‫ی ره‌وای میلله‌ته‌كه‌مدا –‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ئێوه‌ش وه‌كو ب���رام وان ‪ -‬چوم‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ مه‌س���ئول ‌ه تێكۆش���ه‌ر‌ه‬ ‫فه‌له‌س���تینییه‌كاندا خه‌وت���وم‬ ‫ك ‌ه ج���اری‌ واش هه‌ب���وو‌ه خه‌وم‬ ‫نه‌هاتووه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌ر ته‌كلیفی‬ ‫ئه‌وان وتوم��� ‌ه قه‌یناكه‌‌و ئه‌وانیش‬ ‫به‌ س���ه‌فت ‌ه دۆالرو مه‌علوماتیان‬ ‫پێبه‌خشیوم‪.‬‬ ‫پ‪ )1‬ئه‌گ���ه‌ر خوا نه‌خواس���ته‌‪،‬‬ ‫ێ له‌رۆژان‪ ،‬یه‌ك دو مه‌سئولی‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ئێمه‌ش ئیعتیرافی وایان له‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێ‪ ،‬ئیعتیرافه‌ك ‌ه كێ ئه‌یكات؟‬ ‫ا‪ .‬تانسۆ چیله‌ر‬ ‫ب‪ .‬حه‌سن ‌ه مه‌ڵه‌س‬ ‫ی‬ ‫ج‪ .‬ئه‌وان���ه‌ی ش���اریع حه‌مڕا ‌‬ ‫به‌یروت‬ ‫د‪ .‬كۆندالیزا رایس‬ ‫هـ‪ .‬یارۆكه‌ی ته‌قسیم‬ ‫و‪ .‬ش���تی وا ل��� ‌ه ئێم��� ‌ه‬ ‫ناوه‌شێته‌وه‌‬ ‫پ‪ )2‬خات���و (لیڤنی) به‌م كار‌ه‬ ‫جوامێرانه‌یه‌‪:‬‬ ‫ا‪ .‬هه‌م خۆی‌ موڕتاحكرد‌و هه‌م‬ ‫صائیب عوره‌یقاتیش؟‬ ‫ب‪ .‬بزوتن���ه‌وه‌ی فه‌تح���ی‬ ‫له‌به‌رچاوی فه‌له‌ستینییه‌كان كرد‬ ‫به‌ پوشبرنج؟‬ ‫ج‪ .‬ئیس���پاتی كرد كه‌ سێكس‌و‬ ‫سیاسه‌ت زۆر نزیكن له‌ یه‌كه‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬ده‌ریخس���ت ك��� ‌ه كه‌رێت���ی‬ ‫به‌گه‌وره‌یی‌و بچوكیی نییه‌؟‬ ‫هـ‪ .‬حاشا حازریی‪ ،‬وا له‌ئینسان‬ ‫ی‬ ‫ئه‌كات ئیتر به‌حه‌یاتی باوكیش��� ‌‬ ‫به‌غیلی به‌ وه‌زیر‌و مه‌زیر نه‌بات؟‬ ‫پ‪ )3‬س���ه‌باره‌ت به‌ دواخستنی‬ ‫یارییه‌ك���ه‌ی به‌ین���ی حوكمه‌ت‌و‬ ‫په‌ڕله‌مانی كوردستان‪ ،‬جه‌ماعه‌ت‬ ‫ب��� ‌ه ئه‌ن���واع‌و ئه‌ش���كاڵ ته‌بریرو‬ ‫راوه‌ڕێوییان هێناوته‌وه‌‪ .‬تۆ خۆت‬ ‫ئه‌قڵت بۆ كام سه‌به‌به‌ ئه‌چێت؟‬ ‫ی خه‌یات‬ ‫ا‪ .‬هێشتا جله‌كانیان ال ‌‬ ‫نه‌هاتۆته‌وه‌‬ ‫ب‪ .‬ئێران گله‌یی لێكردون‪ ،‬ئه‌ڵێ‬ ‫من وا قوڕ كرا به‌سه‌رما‌و ئێوه‌ش‬ ‫خه‌ریكی فتبۆڵێن ئه‌بن؟‬ ‫ج‪ .‬چاوه‌ڕێن بزانن كه‌ی مالیكی‬ ‫ئه‌ڕوخێ‪.‬‬ ‫د‪ .‬قه‌راریان���داوه‌‪ ،‬له‌بات���ی ئه‌و‬ ‫یاریی���ه‌‪ ،‬هه‌ردوال یاری ب ‌ه میلله‌ت‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫پ‪ )4‬ش���اره‌زایان ئه‌ڵێ���ن ئه‌و‬ ‫یارییه‌ نیشانه‌ی چییه‌؟‬ ‫ا‪ .‬بێ‌ ئیشی‌‪.‬‬ ‫ێ موشكیله‌یی‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ب ‌‬ ‫ج‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌ جه‌سته‌ش وا نه‌بن‪،‬‬ ‫ب ‌ه رۆح ریازیین‪.‬‬ ‫د‪ .‬ب���ه‌ زۆری زۆرداری���ی حه‌ز‬ ‫ئه‌كه‌ن خه‌ڵك گله‌ییان لێبكات‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫گ���رژی‌‌و كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫روبه‌روت���ان ده‌بێت���ه‌وه‌‌و ره‌نگ���ه‌ تۆ‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی باش بگێڕیت له‌باشبون ‌‬ ‫رۆڵێك ‌‬ ‫گرژیی‌و كێشانه‌دا‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫رەخنە لەعەلمانیەت‪ ...‬دیموکراسیەت یان عەلمانیەت؟‬

‫ڤایت بادەرو جیاکردنەوەی دیموکراسیەت‌و عەلمانیەت لەیەکتری‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫لە نووسینێکدا بەناوی "پلورالیزمی دینی‪:‬‬ ‫کامیان لەپێشتربێت دیموکراسیەت یان‬ ‫عەلمانیەت؟" کۆمەڵناس‌و فەیلەسوفی‬ ‫ئەڵمان���ی ‪-‬ھۆڵەندی‪،‬ڤای���ت ب���ادەر‪،‬‬ ‫باس ل���ە پەیوەندی نێوان سیس���تمی‬ ‫دیموکراس���ی لیبرالی‌و ئاین لە دونیای‬ ‫ئەم���ڕۆدا دەکات‪ .‬ئ���ەم پی���اوە پ���ێ‬ ‫لەس���ەر جیاکردنەوەی دیموکراسیەت‬ ‫لە عەلمانی���ەت دادەگرێت‌و باس لەوە‬ ‫دەکات کە بۆ دروستکردن‌و بونیادنانی‬ ‫دیموکراسیەت عەلمانیەت پێشمەرجێکی‬ ‫حەتم���ی نییە‪ .‬ب���ە مانایەک���ی دیکە‬ ‫ئەم پیاوە ئ���ەو پەیوەندییە حەتمییە‬ ‫لەنێوان دیموکراس���یەت‌و عەلمانیەتدا‬ ‫نابینێت بەوجۆرەی ک���ە ئایدیۆلۆژیای‬ ‫عەلمانیەت بانگەش���ەی ب���ۆ دەکات‪.‬‬ ‫ل���ە نووس���ینەکانیدا بەش���ی ه���ەره‬ ‫زۆری ئەو رەخنانەی لە س���ی س���اڵی‬ ‫رابردوودا لە تێ���زەی بەعەلمانیبوونی‬ ‫دونی���ا‌و لە ئایدۆیۆلۆژی���ای عەلمانیەت‬ ‫گیراوە کۆدەکاتەوە‌و دەیانخاتە بواری‬ ‫بەرهەمھێنان���ی دیدێک���ی نوێ���وە بۆ‬ ‫دیموکراسیەت‪ ،‬دیدێک ئەو پەیوەندییە‬ ‫میکانیکی‌و حەتمیەی نێوان عەلمانیەت‌و‬ ‫دیموکراسیەت تێدەپەڕێنێت‪ .‬بادەر ئەم‬ ‫تێزە‌و کۆمەڵێک تێ���زەی تر لە کتێبی‬ ‫"دیموکراس���یەت ی���ان عەلمانیەت"دا‪،‬‬ ‫ک���ە لەس���اڵی ‪ ٢٠٠٧‬چاپ���دەکات‪،‬‬ ‫پەرەپێئ���ەدات‌و قووڵتریان دەکاتەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی خوێنەر لێ���رەدا دەیخوێنێتەوە‬ ‫کورت���ەی تێزەکانی ئەم نووس���ەرەیە‪.‬‬ ‫ئەوەی ش���ایانی باس���ە ئەوەیە ئەمڕۆ‬ ‫لەناوەندە ئەکادیمییەکاندا‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫لە بواری "کۆمەڵناسی دین"‌و "تیورەی‬ ‫سیاس���ی"دا قسە‌و باسێکی زۆر لەسەر‬ ‫تێزەکان���ی ئ���ەم نووس���ەرە دەکرێت‪.‬‬ ‫ئەگەر شتێک هەبێت ناوی دەرچوونبێت‬ ‫ل���ە پارادایم���ی عەلمانی���ەت‪ ،‬ئ���ەوا‬ ‫نووس���ینەکانی ئەم پیاوە هەڵقەیەکی‬ ‫گرنگی ئەو دەرچوونەن‪.‬‬ ‫کێشەی فرە دینی‬ ‫بابەتی س���ەرەکی ل���ە بیرکردنەوەی‬ ‫ئەم پیاوەدا مەسەلەی پێشکەشکردنی‬ ‫تیورەیەک���ی تازەی���ە دەرب���ارەی‬ ‫بەتایبەت���ی‬ ‫دیموکراس���یەت‪،‬‬ ‫دیموکراس���یەتێک بتوانێ���ت لەگ���ەڵ‬ ‫ئاڵۆزییەکانی دونی���ای ئەمڕۆ‌و لەگەڵ‬ ‫دۆخ���ی فرەکولت���وری‌و فرەدین���ی‌و‬ ‫فرەئینتیمای ئینسانی ناو کۆمەڵگاکانی‬ ‫ئەمڕۆدا بگونجێت‪ .‬دیموکراس���یەتێک‬ ‫بتوانێ���ت س���نورەکانی ب���ۆ زۆربەی‬ ‫ئینس���ان‌و گروپە جیاوازەکانی دونیای‬ ‫ئەم���ڕۆ بکات���ەوە‌و جۆرێک���ی بەھێز‌و‬ ‫بەرفراوان لە پلورالیزم گەشەپێبدت‪.‬‬ ‫لەس���ەرەتای وت���اری "پلورالیزمی‬ ‫دین���ی‪ :‬کامی���ان لەپێش���تربێت‬ ‫دیموکراس���یەت ی���ان عەلمانیەت؟"دا‪،‬‬ ‫ڤایت ب���ادەر باس ل���ەوەدەکات چۆن‬ ‫زۆربەی ئەوانەی لیبرالیزم‌و سیس���تمی‬ ‫کۆماری���ان تیوری���زە ک���ردوە‌و چۆن‬ ‫زۆربەی فێمینس���ت‌و سۆسیالیستەکان‬ ‫لە باسکردنی دیموکراسیەت‌و مۆدێرنەدا‬ ‫پێیان لەسەر گرنگی جیاکردنەوەیەکی‬ ‫دەس���توریی‌و یاس���ایی‌و ئیداری���ی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و کولتوری���ی سەرتاس���ەری‬ ‫دین‌و دەوڵەت داگرتوە‪ .‬هەموو ئەمانە‬ ‫پێیانوای���ە بۆئەوەی دیموکراس���یەت‬ ‫دروس���تببێت دەبێت دین رۆڵ لە ژیانی‬ ‫سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی گشتیدا نەبینێت‌و‬ ‫کورتببێتەوە بۆ پەیوەندییەکی کەسیی‬ ‫لەنێوان تاکەک���ەس‌و خوداوەندا‪ .‬هەر‬ ‫لەسەرەتای ئەو نووسینەدا ڤایت بادەر‬ ‫باس ل���ە دوو گفتوگۆی تیوری دەکات‬ ‫ک���ە ب���ەو لێکدانەوەیە ب���ۆ پەیوەندی‬ ‫نێوان دین‌و سیاس���ەت‌و دی���ن‌و ژیانی‬ ‫گش���تی رازینین‌و نیش���انەی پرس���یار‬ ‫دەخەنە سەر ئەو داخوازییە عەلمانییە‬ ‫سەرتاس���ەرییە‪ .‬گفتوگ���ۆی یەکەمیان‬ ‫ل���ە بریتانیا س���ەرهەڵئەدات کە تیایدا‬ ‫دەوڵەت خاوەنی کەنیس���ەی تایبەتی‬ ‫خۆیەتی‌و دووهەمیان لە ئەمریکادا کە‬ ‫دەوڵەت ھیچ دینێکی رەسمی نییە‪ .‬ئەو‬ ‫پرسیارانەی لە میانی ئەم گفتوگۆیەدا‬ ‫لە بریتانیا دێنەپێش���ەوە لەم جۆرەن‪:‬‬ ‫ئایا بوونی ئازادی دینی‌و مامەڵەکردنی‬ ‫یەکسانی ھاواڵتیان لەالیەن دەوڵەتەوە‪،‬‬ ‫پێویس���تی بەوەی���ە دی���ن‌و دەوڵەت‬

‫لەیەکت���ری جیاکرابنەوە ی���ان نا؟ ئایا‬ ‫یەکس���انی سیاس���یی پێویس���تی بە‬ ‫جیاکردن���ەوەی تەواوی دین‌و دەوڵەت‪،‬‬ ‫یان بەناگشتیبوون‌و بەشەخسیکردنێکی‬ ‫تەواوی دین‪ ،‬هەیە یان نا؟‬ ‫هەرچ���ی گفتوگۆکان���ی ئەمریکای���ە‬ ‫پەیوەن���دی ب���ە رۆڵی دین ل���ە ژیانی‬ ‫گشتییەوە هەیە‪ ،‬خاڵی سەرەکی لێرەدا‬ ‫دیالۆگە لەس���ەر بوون ی���ان نەبوونی‬ ‫شەرعیەت بۆ ئەو ئەرگومێنت‌و بەھانە‬ ‫دینییان���ەی لە گفتوگۆ گش���تییەکاندا‬ ‫دەھێنرێن���ەوە‪ .‬ئایا راس���تە ئینس���ان‬ ‫ب���ۆ س���ەلماندنی را‌و بۆچوونەکانی لە‬ ‫کۆمەڵگایەکی دیموکراس���دا لە س���ەر‬ ‫ئ���ەم یان ئ���ەو دی���اردەی دیاریکراو‪،‬‬ ‫ی���ان ل���ە موناقەش���ەکردنی گوت���ارە‬ ‫دەس���تورییەکاندا‪ ،‬بتوانێت بۆ ئەم یان‬ ‫ئەو تێکستی دینی‪ ،‬یان بۆ پێدراوەکانی‬ ‫دینێک لە دینەکان‪ ،‬بگەڕێتەوە یان نا؟‬ ‫ئای���ا دەکرێت دین بکرێت بە بنەمایەک‬ ‫بۆ س���ەلماندنی راس���تی‌و دروستی را‌و‬ ‫بۆچوونەکانی ناو گفتوگۆ گشتییەکان؟‬ ‫زۆرب���ەی فەیلەس���وفە لیبرالەکان���ی‬ ‫ئەمریکا‪ ،‬لەوانەش دۆرکین‪ ،‬گالستۆن‪،‬‬ ‫ئەودی‌و راوڵز‌و ئەوانیتر باوەڕیان وایە‬ ‫بەھاکانی ئازادی‌و یەکس���انی‌و لێبوردن‬ ‫کاتێک دەتوانرێت باش���تر بپارێزرێن‪،‬‬ ‫ک���ە دی���ن کرابێت���ە دەرەوەی ژیانی‬ ‫گشتییەوە‪ ،‬بەش���ێک نەبێت لە ژیانی‬ ‫گش���تی‪ ،‬بەڵکو تەنھا بەش���ێکبێت لە‬ ‫چۆنیەتی رێکخس���تنی ژیانی تایبەتی‬ ‫تاکەکەس���ەکان‪ .‬بەبۆچوون���ی ئ���ەم‬ ‫فەیلەس���وفە لیبراالنە ه���ەم بۆ دۆخی‬ ‫فرەدین���ی‌و ه���ەم بۆ دیموکراس���یەت‬ ‫خۆش���ی وا باش���ترە ک���ە بەھان���ە‌و‬ ‫ئەرگومێنتە دینییەکان بەش���ێک نەبن‬ ‫لە گفتوگۆ‌و بەرخوردەکانی ناو مەجالی‬ ‫گش���تی کۆمەڵگا‪ .‬ئەوەی ڤایت بادەر‬ ‫لە نووس���ینەکانیدا ئەنجام���ی ئەدات‬ ‫تەحەداکردنی ئەم ش���ێوازە تایبەتەی‬ ‫بیرکردنەوەیە لە پەیوەندی نێوان دین‌و‬ ‫سیاسەت‌و دین‌و ژیانی گشتی‪ ،‬هەروەھا‬ ‫پێشکەشکردنی ئەلتەرناتیڤێکی فیکرییە‬ ‫بۆ رێکخس���تنی ئ���ەو پەیوەندییانە لە‬ ‫کۆمەڵگایەکی دیموکراسدا‪.‬‬ ‫دیموکراسیەت بەر لەعەلمانیەت‬ ‫ئ���ەو س���ەرەتایەی کە ڤای���ت بادەر‬ ‫لێیی���ەوە دەس���تپێدەکات بریتییە لە‬ ‫بەخشینی ئەولەویەت بە دیموکراسیەت‬ ‫نەک ب���ە عەلمانیەت‪ .‬ئ���ەوەی گرنگە‬ ‫دروستکردنی سیستمێکی دیموکراسییە‬ ‫نەک سیس���تمێکی عەلمانی‪ .‬لەمەشدا‬ ‫بادەر پێ لەس���ەر ئەوە دادەگرێت کە‬ ‫دەشێت گفتوگۆ‌و رەفتار‌و بیروبۆچونی‬ ‫کەس‌و ھێزە دینییەکان دیموکراسییانە‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم بەبێ ئ���ەوەی ئەوەیان‬ ‫قبووڵبێ���ت ک���ە دین ب���ۆی نەبێت لە‬ ‫ژیانی گش���تیدا رۆڵی هەبێت‪ .‬واتە دین‬ ‫دەشێت ببێت بە دینێکی دیموکراسی‪،‬‬ ‫بەاڵم نەیەوێ���ت ئایدیۆلۆژیای عەلمانی‬ ‫قبووڵبێ���ت‪ .‬لەدی���دی ب���ادەردا ھێزە‬ ‫دینیی���ەکان دەتوان���ن لەیەککاتدا هەم‬ ‫دیموک���رات بن‌و هەم ب���ە دین رۆڵێکی‬ ‫سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی لە ژیانی گشتیدا‬ ‫ببەخشن‪ .‬بۆ دیموکراسیەت ئەوە گرنگ‬ ‫نییە ئایا ئ���ەو بەھانە‌و ئەرگومێنتانەی‬ ‫دەھێنرێنەوە‌و بەکاردەھێنرێن‪ ،‬یان ئەو‬ ‫هەڵسوکەوت‌و پراکتیکانەی کە نیشان‬ ‫ئەدرێن دینین یان ن���ا‪ ،‬ئەوەی گرنگە‬ ‫ئەوەیە ئایا ئەو شتانە لەگەڵ سەرەتا‌و‬ ‫ماف‌و کولت���ور‌و پراکتیکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫دەس���توریدا‬ ‫دیموکراس���یەتێکی‬ ‫دەگونجێن یان نا‪ .‬دینیبوون‌و نەبوونی‬ ‫پاساو پراکتیک‌و رەوایەتییەکان گرنگ‬ ‫نی���ن‪ ،‬گرنگ ئەوەیە ناک���ۆک نەبن بە‬ ‫کولت���ور‌و بنەماکانی دیموکراس���یەت‪.‬‬ ‫(خوێن���ەر دەبینێت ڤایت بادەر لێرەدا‬ ‫ئ���ەو تێزەیەی ھابرم���از تێدەپەڕێنێت‬ ‫ک���ە داوای ئ���ەوە دەکات ئەرگومێنتە‬ ‫دینیی���ەکان لە دیالۆگە گش���تییەکانی‬ ‫ناو کۆمەڵ���گادا دەبێت تەرجەمەبکرێن‬ ‫بۆ زمانێکی گەردونی نادینی‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫بتوانن لە ماجالی گش���تیدا ئامادەبن‪،‬‬ ‫ب���ادەر پێیوای���ە دی���ن دەتوانێت بە‬ ‫هەمان زمانی دینی بدوێت بەمەرجێک‬ ‫بنەماکانی سیستمی دیموکراسی‌و مافە‬ ‫بنەڕەتییەکان���ی تاکەکەس‌و گروپەکان‬

‫ژێرپێنەخات)‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی بادەر ئ���ەم جیاکارییە‬ ‫گرنگە‪ ،‬واتە جیاکاریی لەنێوان ئەوەی‬ ‫ئایا ئەرگومێنێت‌و کردەیەک دیموکراسە‬ ‫یان دینییە‪ ،‬چونکە وەکچۆن دەشێت‬ ‫دید‌و لێکدانەوە‌و هەڵس���وکەوتی دینی‬ ‫هەبێت لەگەڵ دیموکراسیەتدا بگونجێت‪،‬‬ ‫بەهەمانشێوە دەشێت دید‌و لێکدانەوە‌و‬ ‫هەڵس���وکەوتی نادین���ی‌و عەلمانییانە‬ ‫هەبێت ناکۆکبێت بە دیموکراس���یەت‪.‬‬ ‫بادەر لێرەدا باس لەوە دەکات کە بەشی‬ ‫هەرەزۆری خراپەکاری‌و جینۆس���اید‌و‬ ‫پاکتاوکردنە ئەتن���ی‌و نەتەوەییەکانی‬ ‫سەدەی بیس���تەم لەالیەن ئایدیۆلۆژیا‬ ‫عەلمانییەکانەوە شەرعیەتیان پێدراوە‪.‬‬ ‫بەکورتی عەلمانیبوون‌و دیموکراسیبوون‬ ‫دووانەیەک نی���ن نەتوانرێت لەیەکتری‬ ‫جیابکرێن���ەوە‪ .‬چونک���ە عەلمانی���ەت‬ ‫دەکرێ���ت بەش���ێکبێت ل���ە ئەزموونی‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی نادیموکراس‌و‬ ‫تۆتالیتاری‪ ،‬وەکچۆن دینیش دەتوانێت‬ ‫بەش���ێکبێت لەهەم���ان ئەزموون���ی‬ ‫نادیموکراس‌و تۆتالیتاری‪ .‬بۆیە ئەوەی‬ ‫گرنگە ئ���ەوە نییە ئای���ا ئەرگومێنت‌و‬ ‫پراکتیک���ەکان دینین ی���ان عەلمانین‪،‬‬ ‫لەن���او دینەوە ھاتوون ی���ان لە فیکر‌و‬ ‫دیدێکی عەلمانیی���ەوە‪ ،‬ئەوەی گرنگە‬ ‫ئەوەیە ئایا بیرکردن���ەوە‌و پراکتیکانە‬ ‫دیموکراسن یان نا‪ .‬گرنگ ئەوەیە بەناوی‬ ‫هەقیقەتێکی رەھاوە قسەنەکەن‪ ،‬نەبنە‬ ‫رێگر لەب���ەردەم بیرکردنەوە‌و تێڕامانی‬ ‫دیموکراس���ییانەی ئ���ازاد‌و لەب���ەردەم‬ ‫بڕیاردان���ی دیموکراس���ییانە‌و ئازاددا‪.‬‬ ‫بەمجۆرە ئەوەی بۆ بوونی دیموکراسیەت‬ ‫پێویستە بوون یان نەبوونی عەلمانیەت‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵک���و نائامادەگی هەقیقەتێکی‬ ‫رەھای���ە ک���ە نەتوانێ���ت تواناکان���ی‬ ‫بیکردنەوە‌و ئاڵوگ���ۆڕ‌و دیالۆگی ئازاد‬ ‫وێرانب���کات‪ .‬ئەوەی گرنگ���ە ئامادەگی‬ ‫پراکتیک‌و رۆحیەتێکی لیبرال‌و ئازادە لە‬

‫بەکورتی ئەوەی‬ ‫ڤایت بادەر لێرەدا‬ ‫دەیڵێت ئەوەیە کە‬ ‫چەندە دینییەکان‬ ‫پێویستیان بە‬ ‫فێربوونە هەیە‬ ‫بۆئەوەی دین‌و‬ ‫دیموکراسیەت‬ ‫بەیەکەوە‬ ‫بگونجێنن‪،‬‬ ‫بەهەمانشێوە‬ ‫نادینییەکانیش‬ ‫پێویستیان‬ ‫بەهەمان پرۆسەی‬ ‫فێربوون هەیە‬

‫بیرکردنەوە‌و هەڵسوکەتی کۆمەاڵیەتیدا‪،‬‬ ‫نەک ئ���ەوەی ئایا ئ���ەوەی دەگوترێت‬ ‫دینییە ی���ان عەلمانی‪ .‬بە مانایەکی تر‬ ‫ئەوەی بۆ دیموکراسیەت گرنگە بوونی‬ ‫دی���ن‌و نادینێکی لیبرال���ە‪ ،‬نەک بوون‬ ‫ی���ان نەبوونی دین‌و بوون یان نەبوونی‬ ‫عەلمانی���ەت‪ .‬ئ���ەوەی دەبێت بەرگری‬ ‫لێبکرێت ئ���ازادی ویژدانە‪ ،‬بەرامبەر بە‬ ‫ه���ەر بەھانە‌و ویس���ت‌و ئەرگومێنێتێک‬ ‫ئەم ئازادییە ب���ۆ بیرکردنەوە‌و ویژدانە‬

‫جیاوازەکان نەس���ەلەمێنێت‪ .‬هەر دین‬ ‫ی���ان نادینێک بیەوێت خ���ۆی بە رەھا‬ ‫ب���کات‌و بەن���اوی هەم���وو "ئەخالقی‬ ‫گش���تیی"ەوە‪ ،‬یان بەن���اوی "مۆراڵی‬ ‫کۆمەڵگاوە" قس���ەبکات‪ ،‬ش���وێنی لە‬ ‫سیس���تمی دیموکراس���یدا نامێنێتەوە‪.‬‬ ‫دین‌و نادینی رەھای لەو باباتە ناتوانن‬ ‫بەش���داربن لە دروستکردن‌و پاراستنی‬ ‫سیس���تمی دیموکراس���یدا‪ .‬هەر دین‌و‬ ‫نادینێک بەھانەی موتڵەقیان هەبێت بۆ‬ ‫کارکردنی سیاسی‪ ،‬یان داوای موتڵەقیان‬ ‫لەناو سیاس���ەتدا هەبێت‪ ،‬یاخود دیدی‬ ‫موتڵ���ەق بەس���ەر ژیانی دەس���توریدا‬ ‫بس���ەپێنن‪ ،‬یان بەن���اوی هەقیقەتێکی‬ ‫موتڵەقی بێموناقەش���ەکردنەوە دوان‪،‬‬ ‫ناتوان���ن بەش���ێکبن ل���ە سیس���تمی‬ ‫دیموکراسی‪.‬‬ ‫داوای ئوس���وڵییانە لە سیاس���ەت‪،‬‬ ‫ل���ە "ئەخالقی گش���تی"‌و ل���ە "ژیانی‬ ‫گشتی" داوای نادیموکراتن‪ .‬پاراستنی‬ ‫دیموکراسیەت لە ویست‌و ئەرگومێنت‌و‬ ‫ویس���تی رەھا ئەرکی هەموو ئەوانەیە‬ ‫خۆیان بە ھێزی دیموک���راس دەزانن‪.‬‬ ‫ڤای���ت ب���ادەر ئ���ەم دی���دە ناودەنێت‬ ‫دی���دی "بەخش���ینی ئەولەوی���ەت بە‬ ‫دیموکراسیەت"‪ ،‬دانانی دیموکراسیەت‬ ‫لە پێش���ی پێشەوەی ش���تەکانی تر‪،‬‬ ‫یەکەمجار دیموکراس���یەت‌و دوای ئەوە‬ ‫شتەکانی تر‪ .‬بۆئەمەش جیاکردنەوەی‬ ‫دین‌و سیاس���ەت‌و دین‌و ژیانی گش���تی‬ ‫پێش���مەرج نین‪ .‬ڤایت بادەر لە رێگای‬ ‫نیشاندانی ئەزموونی سیاسی‌و مۆدێلی‬ ‫حوکمڕان���ی ئەمریکا‌و بەش���ێکی زۆری‬ ‫واڵتان���ی ئەوروپاوە نیش���انیئەدات کە‬ ‫پەیوەن���دی نێوان دی���ن‌و دەوڵەت لەم‬ ‫ئەزموونانەدا ب���ەو مانایە لەئارادا نییە‬ ‫کە تیورەی عەلمانیەت باس���یدەکات‪،‬‬ ‫دین لەم ئەزموونانەدا بەشێکە لە ژیانی‬ ‫گش���تی‌و سیاسی‪ .‬لەمەش���دا بەشێکی‬ ‫زۆری ئ���ەو نموون���ە‌و ئەرگومێنتان���ە‬ ‫دەگێڕێت���ەوە‪ ،‬کە لەس���ەردەمی داڤید‬ ‫مارتینەوە تا بە جۆزێ کازانۆڤا دەگات‬ ‫باسدەکرێن‌و نیشانئەدرێن‪.‬‬ ‫هەڵە‌و راستی لە دیموکراسیەتدا‬ ‫بەبۆچوونی ڤایت بادەر دیموکراسیەت‬ ‫وەک سیس���تم‌و دەرکردن���ی بڕی���اری‬ ‫دیموکراسییانە وەک کردەیەکی سیاسی‬ ‫پێویستیان بە هەموو را‌و بۆچوونەکانی‬ ‫ن���او کۆمەڵگا هەی���ە‪ .‬لەه���ەر کات‌و‬ ‫ش���وێنێکدا باس لە پرۆسەی بڕیاردانی‬ ‫دیموکراس���ییانە ک���را‪ ،‬دەبێ���ت ئەوە‬ ‫ئاشکرابێت کە مافی هەڵەکردن بەقەد‬ ‫مافی راستیگوتن قورسایی هەیە‪ .‬ئەوەی‬ ‫لە سیستمی دیموکراسیدا گرنگە بوونی‬ ‫هەقیقەتێک���ی دینی ی���ان نادینی رەھا‬ ‫نییە کە هەمووان ناچاربن گوێیلێبگرن‌و‬ ‫پێدراوەکانی بکەن بە یاسا‌و بە بڕیار‪،‬‬ ‫ئەوەی پێویس���تە گەیشتنی هەمووانە‪،‬‬ ‫بە دینی‌و نادینییەوە‪ ،‬بەو قەناعەتەی‬ ‫ئەوەی هەریەکێک لەوان وەک هەقیقەت‬ ‫دەیبینێ���ت‌و مامەڵەی���دەکات‪ ،‬لەن���او‬ ‫پرۆس���ەی بڕیاردان���ی دیموکراس���یدا‪،‬‬ ‫دەبێ���ت ب���ە رای���ەک لەپ���اڵ راکانی‬ ‫ت���ردا‪ .‬نەک ه���ەر ئەمە بەڵک���و لەناو‬ ‫"مەجالی گش���تی"‌و لەبەردەم "عەقڵی‬ ‫گش���تی" کۆمەاڵیەتیدا قورس���ایی هەر‬ ‫"هەقیقەت"ێک کە بووە بە را‪ ،‬بەقەدەر‬ ‫قورسایی هەر رایەکی ترە‪ .‬ئیدی گرنگ‬ ‫نییە س���ەرچاوەی ئ���ەو هەقیقەتە چ‬ ‫کەس‌و الیەنێکە‪ ،‬ب���ۆ نموونە ئایەتواڵ‬ ‫ی���ان م���ەال‌و موفتییەک���ە‪ ،‬پاپایە یان‬ ‫قەشەیەک‪ ،‬یان رۆشنبیرێکی عەلمانی‌و‬ ‫خۆ ب���ە فەیلەس���وف‌و پێغەمبەرزان‪،‬‬ ‫یان هەر کەس���ێکی تر‪ .‬هەموو ئەمانە‬ ‫ھی���چ لەمەس���ەلەکە ناگ���ۆڕن‪ ،‬ئەوەی‬ ‫گرنگ���ە فێربوون‌و قبووڵکردنی گۆڕینی‬ ‫هەقیقەتە بۆ را‪ .‬بێگومان هەر یەکێک‬ ‫ل���ەو هەقیقەتگەران���ە دەش���ێت لەناو‬ ‫ک���ۆڕ‌و کۆمەڵە تایبەتەکان���ی خۆیاندا‬ ‫بۆچوونەکانی���ان وەک هەقیقەتی رەھا‌و‬ ‫دواهەمین راستی مامەڵەبکرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مەس���ەلەکە کە ھاتە س���ەر بڕیاردانی‬ ‫دیموکراس���ییانە‪ ،‬ئ���ەودەم هەقیقەتە‬ ‫رەھاکانی ئ���ەو کەس���انە دەچنە پاڵ‬ ‫چەن���دان هەقیقەتی ت���رەوە‌و بەمەش‬ ‫دەگۆڕێ���ن‌و کورتدەبنەوە ب���ۆ رایەک‬ ‫لەپ���اڵ کۆمەڵێک رای ت���ردا‪ .‬ئەوەی‬ ‫دیموکراسیەت پێویستی پێیەتی ئەوەیە‬ ‫هەمووان ئەم "ڕاس���تییە" فێرببن‪ ،‬ئەم‬ ‫تێگەیشتنە بۆ هەقیقەت گەشەپێبدەن‪،‬‬ ‫ه���ەم دینیی���ەکان ئ���ەوە فێرببن کە‬ ‫هەقیقەتەکانیان لە "مەجالی گشتی"دا‬ ‫وەک را ببینرێن‌و هەم عەلمانییەکانیش‬

‫بۆئەوەی دین‌و‬ ‫پاراستنی‬ ‫دیموکراسیەت‬ ‫دیموکراسیەت‬ ‫بتوانن پێکەوە‬ ‫لە ویست‌و‬ ‫بژین پێویستە‬ ‫ئەرگومێنت‌و‬ ‫ویستی رەھا ئەرکی دین بچێتە ناو‬ ‫پرۆسەیەکی‬ ‫هەموو ئەوانەیە‬ ‫مێژوویی گرنگی‬ ‫خۆیان بە ھێزی‬ ‫دیموکراس دەزانن فێربوونەوە‬

‫دید‌و بۆچوونە عەقڵی فەلسەفییەکانیان‬ ‫بەهەمانش���ێوە‪ ،‬هەم ئەوانەی بەناوی‬ ‫موقەدەس���ی دینیی���ەوە ئەدوێ���ن‌و‬ ‫هەم ئەوان���ەش بەناوی موقەدەس���ی‬ ‫دونیاییەوە‪ ،‬ئەوەی بەناوی پێغەمبەرەوە‬ ‫قس���ەدەکات‌و ئەوەش بەناوی مارکس‌و‬ ‫نیتش���ەوە‪ .‬وات���ە مەس���ەلەکە ل���ە‬ ‫بنەڕەتەوە مەسەلەی فێربوونێکی فرە‬ ‫جەمسەرەیە‪ ،‬مەس���ەلەی تێگەیشتنی‬ ‫هەمووانە لە رێژەییبوونی خۆیان لەناو‬ ‫سیستمی دیموکراسیدا‪ .‬بە مانایەکی تر‬ ‫دیموکراسیەت بۆ ئەوەی دروستببێت‌و‬ ‫بژی‪ ،‬پێویستە هەموو ھێزەکان بەسەر‬ ‫رەهەندە ئوس���وڵییەکەی ناو خۆیاندا‬ ‫زاڵبب���ن‪ ،‬بەس���ەر ئ���ەو موتڵەقگەرا‌و‬ ‫هەقیقەتف���رۆش‌و موقەدەس���چییەی‬ ‫لەناویاندا ئامادەیە س���ەربکەون‪ .‬ئەم‬ ‫کردەی فێربوونە ه���ەم بۆ دینییەکان‬ ‫راستە هەم بۆ نادینییەکان‪ ،‬هەم رووی‬ ‫لەوانەی���ە کە خۆیان بە فەیلەس���وف‌و‬ ‫ئەدی���ب‌و زانا دەزانن‌و ه���ەم لەوانەش‬ ‫خۆیان وەک ئایەتواڵ‌و موفتی‌و ئەمیری‬ ‫دینی وێنادەکەن‪.‬‬ ‫ڤایت ب���ادەر کە باس ل���ە کۆمەڵگا‬ ‫خۆرئاواییەکان دەکات باس لەوەدەکات‬ ‫کە کەنیس���ە‌و پیاوانی ئاین‌و ئەوانەی‬ ‫ئەم رێژەگەراییە زۆر بەباشی فێربوون‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەوان���ەی ئ���ەم وانەی���ە نەک‬ ‫تەنھا فێرنەب���وون‪ ،‬بەڵکو بیر لەوەش‬ ‫ناکەن���ەوە فێریبب���ن‪ ،‬بڕێک���ی زۆر لە‬ ‫رۆش���نبیر‌و لێزان‌و زانای کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫فەیلەس���وفە نادینی‌و عەلمانییەکانن‪.‬‬ ‫بادەر دەڵێت ئ���ەم بۆچوونە تەنھا بۆ‬ ‫ئەو فەیلەس���وفانە راستنییە کە ئێستا‬ ‫ب���وون بە مۆدێل‌و ناوەکانیان لەس���ەر‬ ‫زاری هەم���وو کەس���ێکە‪ ،‬لەوان���ەش‬ ‫نیتشە‌و کارل شمیت‌و ھایدگەر‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بۆ هەموو ئەوانەش راستە کە لەدیدێکی‬ ‫نوخبەگەرای بەرتەس���کەوە تەماشای‬ ‫دیموکراس���یەت دەک���ەن‪ .‬لەخۆرئاوادا‬ ‫ئەوان���ە نادیموکراس نی���ن کە بەناوی‬ ‫دینەوە قس���ەدەکەن‪ ،‬بەڵک���و ئەوانە‬ ‫نادیموکراس���ن کە بەن���اوی هەقیقەتە‬ ‫فەلس���ەفییە نەمرەکانەوە قسەدەکەن‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی بادەر مێژووی فەلس���ەفە‌و‬ ‫زانس���تە کۆمەاڵیەتیی���ەکان پ���ڕە لە‬ ‫ئایدیۆلۆژیا‪ ،‬بەتایبەت���ی ئایدیۆلۆژیای‬ ‫"زانس���تی" ی���ان خۆ بە زانس���تیزان‪،‬‬ ‫ک���ە پڕن لەهەڵەی گ���ەورە‌و بۆچوونی‬ ‫ترسناک دەربارەی ئینسان‌و کۆمەڵگا‌و‬ ‫چۆنیەتی رێکخستنی پەیوەندییەکان‌و‬ ‫مامەڵەکردن���ی جیاوازیی���ەکان‪ .‬لەوانە‬ ‫لە "دینی زانستیی" س���ان سیمۆنەوە‬ ‫بیگ���رە‪ ،‬بەتێپەڕین بەناو "ڕاسیس���می‬ ‫زانستی"دا‪ ،‬تا بەداگیرکردنی سیاسەتە‬ ‫دیموکراس���ییەکانی ئەم���ڕۆ دەگات‬ ‫لەالی���ەن ئایدیۆلۆژیای "نیوکالس���یکی‬ ‫ئاب���وری" مۆدێرنەوە‪ .‬ئەم���ە جگە لە‬

‫پڕبوونی دونیای ئەمڕۆ لە راوبۆچوون‌و‬ ‫هەڵسوکەوتی ئەو ژمارە زۆرە لە "خەبیر"‌و‬ ‫"شارەزا" کە زۆربەیان بەناوی زانست‌و‬ ‫فیکر‌و فەلسەفەوە وەک هەقیقەتگەرا‌و‬ ‫راستیفرۆش���ێک قس���ەدەکەن‌و کەچی‬ ‫زۆرجار ئەمیان تەواو ناکۆک بەویتریان‬ ‫قس���ەدەکات‪ .‬بەبۆچوونی ڤایت بادەر‬ ‫هەموو ئەمانە دەبێ���ت فێری ئەوەببن‬ ‫ک���ە ئوس���وڵییەکەی ناوی���ان بکوژن‌و‬ ‫چارەس���ەری کێش���ەی ئوس���وڵیەتی‬ ‫فەلسەفی‌و زانس���تی‌و فیکریی خۆیان‬ ‫بکەن‪ .‬ئ���ەم هەقیەتگەرایانە دەبێت لە‬ ‫بیرکردنەوە‌و دانوسانی دیموکراسییانەدا‬ ‫لەوەتێبگ���ەن ک���ە هەقیقەتەکانیان لە‬ ‫بۆچوونێک لەپ���اڵ بۆچوونەکانی تردا‬ ‫زیاتر نیی���ە‪ .‬بەکورتی ئ���ەوەی ڤایت‬ ‫بادەر لێرەدا دەیڵێت ئەوەیە کە چەندە‬ ‫دینییەکان پێویس���تیان ب���ە فێربوونە‬ ‫هەی���ە بۆئەوەی دین‌و دیموکراس���یەت‬ ‫بەیەک���ەوە بگونجێنن‪ ،‬بەهەمانش���ێوە‬ ‫نادینییەکانیش پێویس���تیان بەهەمان‬ ‫پرۆس���ەی فێربوون هەیە‪ .‬بێگومان لە‬ ‫دونیای ئێمەدا دۆخەکە تەواو لە دۆخی‬ ‫بڕێک���ی زۆری کۆمەڵگاکان���ی خۆرئاوا‬ ‫جی���اوازە‪ ،‬الی ئێم���ە ن���ە دینییەکان‬ ‫دیموکراس���ن‌و ن���ە نادینیی���ەکان‪ ،‬نە‬ ‫عەبدولن���اس‌و س���ەدام حوس���ەین‬ ‫دیموک���راس ب���وون‪ ،‬ن���ە خومەینی‌و‬ ‫پاشای سعودییە‪ ،‬نە ئەوانەی بەناوی‬ ‫پێغەمبەر‌و ئەس���حابەکانەوە ئەدوێن‪،‬‬ ‫نە ئەوانەش بەناوی فیکر‌و فەلس���ەفە‌و‬ ‫زانست‌و پێش���کەوتن‌و تازەگەرییەوە‪.‬‬ ‫دونی���ای ئێمە پڕە لە ئوس���ڵی دینی‌و‬ ‫ئوس���وڵی فیکری‪ ،‬ل���ە هەقیقەتگەرای‬ ‫دین���ی‌و ل���ە هەقیقەتفرۆش���ی نادینی‬ ‫فەلسەفی‪ .‬بۆیە مەس���ەلەی فرێبوونی‬ ‫دووجەمس���ەرە مەس���ەلەیەکی ھێجگار‬ ‫گرنگ���ە لە دونیای ئێمەدا‪ ،‬هەم بۆ ئەو‬ ‫نوخبە رۆشنبیرە عەلمانییە کە کۆمەڵگا‬ ‫وەک ئاژەڵێک���ی گەمژە دەبینێت‪ ،‬هەم‬ ‫بۆ ئەو نوخبە دینییە کە دەرەوەی دین‬ ‫وەک س���ەرزەمینی کوفرێک وێنادەکات‬ ‫کە پێویستە لەناوببرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم داخۆ دینێک لەگەڵ دیموکراسیدا‬ ‫بگونجێت کام ئاکار‌و دەرکەوتی هەیە؟‬ ‫ئەگ���ەر ئەولەویەت بۆ دیموکراس���یەت‬ ‫بێت ئایا ئەو دین���ەی ئەم ئەولەویەتە‬ ‫قبووڵ���دەکات چ ئاکارێک���ی هەی���ە؟‬ ‫بەمانایەکی دیکە دیموکراسیەت لەگەڵ‬ ‫هەموو دەرکەوتێ���ک لە دەرکەوتەکانی‬ ‫دین���دا ناگونجێ���ت‪ ،‬بۆئ���ەوەی دین‌و‬ ‫دیموکراس���یەت بتوان���ن پێکەوە بژین‬ ‫پێویس���تە دین بچێتە ناو پرۆسەیەکی‬ ‫مێژوویی گرنگی فێربوونەوە‪ .‬بەخشینی‬ ‫ئەولەویەت بە دیموکراسیەت کۆمەڵێک‬ ‫داواکاری تایبەت���ی لە دی���ن هەیە کە‬ ‫ڤایت بادەر لەو خااڵنەی الی خوارەوەدا‬ ‫کورتیاندەکاتەوە‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‌بڕیاری‌ شه‌ڕی‌ چه‌كدار ‌ی كورد‬ ‫له‌ ئه‌یلولی ‪ 1961‬بڕیار ‌ی ك ‌ێ بوو؟‬ ‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬

‫ی‬ ‫ی ناوه‌ن���د ‌‬ ‫كادرێك���ی مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫راگه‌یاندن‪ /‬لقی هه‌ولێر‬ ‫ی زۆر له‌سه‌ر ده‌س���تپێكردنی‬ ‫قس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ چه‌كداری ‌‬ ‫ی رابردو ده‌كرێت‪ ،‬به‌شێك‬ ‫شه‌س���ته‌كان ‌‬ ‫له‌م مێژوه‌ تێكه‌ڵ به‌بارودۆخی سیاسی‬ ‫بوه‌و ره‌نگ���ه‌ هه‌وڵێكی���ش هه‌بێت بۆ‬ ‫به‌ت���ه‌واوی‌ ش���ێواندنی راس���تییه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌میش��� ‌ه وتویان��� ‌ه ده‌س���ه‌اڵت مێژو‬ ‫ده‌نوس���ێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ته‌كنه‌لۆژی���او‬ ‫ی ن���وێ‌‌و فراوانب���ون و‬ ‫ئه‌رش���یفكردن ‌‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی میدیاو دیكۆمێنته‌ركردن‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌رده‌می نوێ‌ ته‌واو ئه‌و بیرۆكه‌یه‌ ‌‬ ‫پێچه‌وان ‌ه كردۆته‌وه‌‪ ،‬ئێس���تا وێنه‌كان‬ ‫له‌راستییه‌كان ده‌دوێن نه‌ك خه‌ڵكانێك‬ ‫بیانه‌وێ‌ مێژویه‌ك دابتاشن‪.‬‬ ‫هه‌رچۆنێك بێت (ش���یروان تاڵیب)‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر له‌ژماره‌ ‌‬ ‫ناوێك له‌رۆژنام��� ‌ه ‌‬ ‫‪ -1467‬ل��� ‌ه ‪ 2012/10/24‬وتارێك���ی‬ ‫ی‬ ‫ی (ت���ا بارزان��� ‌‬ ‫مه‌قس���ودی به‌ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شۆڕش���ی نه‌دا ش���تێك به‌ناو ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫شۆڕش له‌ئارادانه‌بو) له‌وێدا ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫مه‌به‌ستێتی‌ وه‌اڵمێكی (بۆ له‌قوتونراو)‬ ‫ی نیی ‌ه‬ ‫بدات���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ن���د‌ه مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫مێژویه‌ك رونبكاته‌و‌ه كه‌ به‌قس ‌ه ‌‬ ‫"ش���ێوێنراوه‌"‪ ،‬ئه‌و ده‌یه‌وێت وێنه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫دابتاشێت جگه‌ له‌كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫هیچ كه‌سێكی دیكه‌ ده‌رنه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌م واڵت���ه‌دا خه‌ریكه‌ مێژوش���مان‬ ‫تێكه‌ڵ به‌ئه‌جێن���دای‌ حیزب ده‌كرێت‌و‬ ‫هه‌ر به‌زۆر به‌س���ه‌رماندا ده‌سه‌پێنرێت‪،‬‬ ‫خه‌ریك ‌ه راستییه‌كان به‌زۆر ده‌شێوێنرێن‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ (ئه‌گه‌ر بش���فڕێت هه‌ر بڵێن‬ ‫بزن���ه‌)‪ ،‬ده‌یان���ه‌وێ‌ به‌چ���اوی ئه‌وان‬ ‫ش���ته‌كان ببینین‌و به‌گوێ���ی‌ ئه‌وانیش‬ ‫گوێ‌ ل���ه‌روداوه‌كان بگری���ن‪ ،‬به‌ده‌می‬ ‫ئه‌وانیش له‌شته‌كان بدوێین‪.‬‬

‫ل���ه‌و وت���اره‌دا ك ‌ه ئ���ه‌و ب���راده‌ر‌ه‬ ‫ی‬ ‫نوس���یویه‌تی‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ یاداشته‌كان ‌‬ ‫باوكی ده‌گێڕێته‌و‌ه ئه‌وه‌ند‌ه بابه‌تییانه‌و‬ ‫زانس���تییانه‌ باس له‌ روداوه‌كان ناكات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ش���یه‌وێت بڵێت جگ��� ‌ه له‌مه‌ال‬ ‫ی بارزان هیچ كه‌س���ی دیك ‌ه‬ ‫مس���ته‌فا ‌‬ ‫ی بڕیار نه‌بو‌ه كاتێك ئه‌و بڕیاریدا‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی به‌دواداهات‪،‬‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫ئینجا روداوه‌كان ‌‬ ‫له‌پای‌ ئه‌م قسه‌ی ‌ه ناراسته‌وخۆ ده‌یه‌وێت‬ ‫قسه‌یه‌ك له‌و راستییه‌ بكات كه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫مه‌ال مس���ته‌فا له‌گه‌ڵ شۆڕشی‌ ئه‌یلول‬ ‫ی ‪.1961‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫نه‌بو ل ‌ه سه‌ره‌تا ‌‬ ‫له‌و وتاره‌ مه‌قس���وده‌یدا ئه‌و براده‌ر‌ه‬ ‫ده‌یه‌وێت هه‌رچی ش���انازیی‌و خه‌بات‌و‬ ‫تێكۆشانی‌ تێكۆشه‌رانی‌ كورد بسڕێته‌وه‌و‬ ‫دایبماڵێ���ت هه‌م���و س���ه‌رهه‌ڵدانه‌ك ‌ه‬ ‫ی مه‌ال مس���ته‌فادا كۆبكاته‌وه‌و‬ ‫له‌بڕیار ‌‬ ‫ی ئه‌و كات ‌ه هه‌ی ‌ه بیكات ‌ه‬ ‫هه‌رچی راستی ‌‬ ‫ی جگه‌ره‌یه‌كی نه‌كێشراو‪.‬‬ ‫سوته‌كی دوا ‌‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی‌ له‌و راس���تییه‌ تێبگات ك ‌ه‬ ‫ب‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ناو واقعی روداوه‌كان ‌‬ ‫هێشتا ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ئه‌و كاته‌ بون هێشتا زیندون‌و ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ی‬ ‫تێنه‌په‌ڕی���وه‌ وه‌ك له‌دایكب���ون‌و ژیان ‌‬ ‫ی شاعیری‌ لێبێت كه‌س نه‌زانێت له‌چ‬ ‫نال ‌‬ ‫س���اڵێك له‌دایكبوه‌و نه‌زانێت حه‌بیب ‌ه‬ ‫كێیه‌؟ ئه‌وه‌تا یاداشت‌و لێكۆڵینه‌وه‌كان‬ ‫له‌به‌رده‌ستن‌و به‌ش���ێك له‌و راستییان ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر قه‌وان تۆماركراون به‌شێكیشیان‬ ‫ی ئه‌و ئه‌رشیف ‌ه‬ ‫ده‌ستنوسن‪ ،‬س���ه‌ربار ‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌ی‌ چ له‌واڵتانی‌ ده‌وروبه‌ر چ‬ ‫له‌الی‌ به‌ریتانیی‌‌و ئه‌مریكایی‌و روسه‌كان‬ ‫پارێزراون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و شێواندنه‌ ‌‬ ‫بۆ راس���تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كاكم مه‌به‌س���تی‌ بوه‌‪ ،‬راستییه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫ی رابردو‬ ‫ئه‌ویش له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ چله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رژێمی پادش���ایه‌ت ‌‬ ‫تاوه‌ك���و روخان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌عێ���راق ل���ه‌‪ 1958‬دواتری���ش پارت ‌‬

‫ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارت ‌‬ ‫بروسكه‌یه‌كیان ل ‌ه‬ ‫شه‌قاڵو‌ه پێگه‌یشتو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ل ‌ه ‪ 12‬ئه‌یلول ‌‬ ‫‪ 1961‬تیایدا هاتو‌ه‬ ‫مه‌ال مسته‌فا‬ ‫پێشنیاری‌ كردوو‌ه‬ ‫بۆ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫قاسم نێوانگیری‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌كداری ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫كورد له‌گه‌ڵ قاسم‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫هیچ وه‌اڵمێكی‬ ‫بۆ مه‌ال مسته‌فا‬ ‫نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫باشترین به‌ڵگه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫مه‌ال مسته‌فا هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی ب ‌ه‬ ‫ی چه‌كدارییه‌و‌ه‬ ‫خه‌بات ‌‬ ‫نه‌بووه‌‬

‫ی كوردس���تان ك���ه‌ ئه‌و كات ‌ه‬ ‫دیموكرات ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتێكی قه‌ومیی‌ كورد بو به‌رێبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‪ ،‬سه‌ركرده‌كانی‌ مه‌یلی‬ ‫ی‬ ‫چه‌پ یان ئیش���تراكییان هه‌بو خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكخس���تن‌و جموجۆڵێكی جه‌ماوه‌ری ‌‬ ‫زۆر به‌رف���راوان ب���و له‌كوردس���تان‪،‬‬ ‫ی سلێمانی‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌س���نور ‌‬ ‫ی ‪ 1961‬عه‌بدولكه‌ریم قاسم‬ ‫له‌ناوه‌ڕاست ‌‬ ‫ی كورد ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناكۆك���ی‌و خۆش���ی له‌ژێر گوش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوخ���ۆو ده‌ره‌كیدا ده‌بێت‪ ،‬س���ه‌ربار ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د بڕیارێ���ك ده‌رده‌كات‬ ‫ی ژمار‌ه ‪90‬ی‌ ئیسالح‬ ‫به‌تایبه‌ت یاس���ا ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر یه‌كه‌و‌ه‬ ‫زراعی ئه‌مانه‌ هه‌مو ‌‬ ‫گرژییه‌كان زیاتر ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌و كاته‌دا‬ ‫ی عه‌بدولكه‌ریم قاسم‬ ‫له‌الیه‌ك گوش���ار ‌‬ ‫ی له‌و‬ ‫ی پارت��� ‌‬ ‫بۆس���ه‌ر رێكخس���تنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌دا (ك ‌ه بارزانی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫پارتیی بوو) زیادیك���ردو هۆكارێك بو‬ ‫بۆ گه‌رمكردن���ی بارودۆخه‌ك���ه‌ به‌ره‌و‬ ‫توندوتیژیی‌‌و خه‌باتی‌ چه‌كداریی‌ له‌پاڵ‬ ‫ی ژمار‌ه‬ ‫ئه‌م دۆخ���ه‌ ده‌ركردنی یاس���ا ‌‬ ‫‪ 90‬كه‌ ل���ه‌ژدی به‌رژه‌وه‌ندی ده‌ره‌ب ‌هگ‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان ب���و ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ئاغاكان ‌‬ ‫ی گرژتركرد‪ ،‬ئه‌م‬ ‫دیك��� ‌ه بارودۆخه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی دڵخۆش���ی حیزب‬ ‫بڕیاره‌ له‌الیه‌ك جێ ‌‬ ‫ی مه‌یلی چه‌پ‬ ‫بو چونك ‌ه س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫یان سۆسیالس���تییان هه‌بو‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫دیكه‌ ده‌رفه‌تێك بو بۆ ئه‌وه‌ی‌ شه‌قامی‬ ‫كورستانی‌ پێبخرۆشێنن‪.‬‬ ‫ی ده‌ره‌ب���ه‌گ‌و ئاغ���اكان‬ ‫ناڕه‌زای��� ‌‬ ‫له‌كوردس���تان كه‌ ئه‌و كات���ه‌ رۆڵێكی‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌ی���ان له‌ناوه‌ن���دی كۆمه‌ڵ���گا ‌‬ ‫كوردستان ده‌بینی‌ خه‌ریكبو بگۆڕدرێت‬ ‫بۆ ناڕه‌زایی‌‌و ئاش���وبێكی بێ‌ به‌رنامه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌ب���و حیزب له‌و كات���ه‌دا رۆڵی خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بگێڕێـت بۆ كۆكردنه‌وه‌و رێكخس���تن ‌‬ ‫ئ���ه‌م ناڕه‌زاییه‌ به‌تایب���ه‌ت هه‌ر حزب‬ ‫ی رێبه‌رایه‌تیكردن���ی ئ���ه‌م بارودۆخ���ه‌‪،‬‬ ‫ی رێكخس���تن‌و جۆش���دان ‌‬ ‫هه‌بو خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رباری‌ كێش���ه‌ی‌ ماددی‌‌و لۆجست ‌‬ ‫رێكخراو‪ ،‬به‌اڵم به‌شێك له‌سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی چه‌كداری���ی‌‪،‬‬ ‫ی سیاس���ی ب���ۆ حی���زب‌و خه‌بات��� ‌‬ ‫ك���ورد به‌تایب���ه‌ت مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫پێیانوابو قۆناعی ئه‌و كاته‌ پێویس���ت ‌‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫به‌س���ه‌ركرده‌یه‌كی دی���ار ده‌بێ���ت بۆ‬

‫ب ‌ه سیاسیكردن ‌ی ئیسالم بۆخۆ ‌ی فێڵه‌‬ ‫بۆ هاوڕێم ئیسماعیل حه‌مه‌ ئه‌مین‬ ‫عه‌زیز ڕه‌ئووف‬

‫ده‌سخۆش����یكردن له‌یه‌كگرت����وی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ بۆ ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‌ یاس����ا ‌‬ ‫ی‬ ‫پاراستنی‌ پیرۆزیه‌ ئاینییه‌كان‪ ،‬هاوڕێی‌‬ ‫ڕوناكبی����رم كاك ئیس����ماعیل حه‌م����ه‌‬ ‫ئه‌مین����ی‌ هێناوه‌ته‌ قس����ه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌و پێیوایه‌ به‌ش����ێك له‌نوس����ه‌ران بۆ‬ ‫به‌رگریكردن له‌ئیس��ل�امی‌ سیاس����ی‌‪،‬‬ ‫په‌له‌كردنی����ان پێوه‌ دی����اره‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫دوره‌ له‌هه‌مو تێگه‌یش����تنێكی‌ فیكری‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌زمونی‌ ئیسالمییه‌كان‪.‬‬ ‫ئیس����ماعیلی‌ هاوڕێ����م پێیوای����ه‌ كه‌‬ ‫دیسانه‌وه‌ ئیس��ل�امی‌ سیاسی‌ فێڵمان‬ ‫لێ����ده‌كات‪ .‬ئه‌م����ه‌ ل����ه‌ كاتێك����دا كه‌‬ ‫م����ن ده‌ڵێ����م تێكه‌ڵكردنی‌ ئیس��ل�ام‌و‬ ‫سیاس����ه‌ت هه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ مه‌نهه‌ج����ی‌‌و‬ ‫فیكری‌‌و فه‌لس����ه‌فی‌ گه‌وره‌یه‌و فێڵێكی‌‬ ‫هێنده‌ دیارو ئاش����كرایه‌ كه‌ دیس����انی‌‬ ‫ناوێ����ت‪ .‬دیس����انی‌ ناوێت ن����ه‌ك هه‌ر‬ ‫ئیسالمی‌ سیاس����ی‌‪ ،‬به‌ڵكو بنیادنان‌و‬ ‫ئۆرگانیزه‌كردن����ی‌ پ����ارت‌و گروپه‌كان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‌ كوردی����دا به‌عه‌لمانی‌و‬ ‫ئیسالمییه‌وه‌ دواجار فێڵێكی‌ گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم پرسیار له‌وه‌دایه‌ كه‌ من‌و به‌شێك‬ ‫له‌نوس����ه‌ران‪ ،‬بۆ كه‌وتینه‌ به‌رگریكردن‬ ‫ل����ه‌م هه‌وڵه‌ی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی‌؟‬ ‫بێشك من‌و به‌ش����ێك له‌و نوسه‌رانه‌ی‌‬ ‫به‌رگریمان له‌هه‌وڵه‌كه‌ی‌ یه‌كگرتو كرد‬ ‫ك����ه‌ دیارترینیان مه‌ریوان����ی‌ وریا قانع‬

‫زیاتر نیی ‌ه بۆ هه‌نگاوی‌ دیموكراسیترو‬ ‫مه‌ده‌نیتر؟‬ ‫له‌مه‌به‌سته‌كه‌ت تێده‌گه‌م ئه‌زیزم كه‌‬ ‫تۆ په‌رۆش����ی‌ فه‌زایه‌كی‌ دیموكراسیت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ل����ه‌وه‌ش ت����ێ بگ����ه‌ ئه‌زیزم‬ ‫ب����و‪ ،‬عه‌لمانین‌و به‌ده‌نگ����ی‌ به‌رزیش‌و به‌ش����ێكی‌ زۆری ئه‌و یاس����ایانه‌ هێزه‌‬ ‫نه‌مانشاردۆته‌وه‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ دینیمان عه‌لمانییه‌كان‌و مه‌الكانیان له‌پارله‌مان‬ ‫قبوڵ نییه‌‪ .‬م����ن وه‌ك خۆم به‌ده‌نگی‌ دایانده‌ڕێژن‪ ،‬ئه‌وه‌ هێزێكی‌ سیاس����ی‌‬ ‫به‌رز پێتده‌ڵێم ئه‌م هێزه‌ ئیسالمییانه‌ی‌ به‌ن����او عه‌لمانیی����ه‌ كه‌ س����ه‌رگه‌رمی‌‬ ‫الی‌ خۆم����ان ب����ه‌م عه‌قڵ����ه‌ داخراوو دورخس����تنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ زه‌مینییه‌كانه‌و‬ ‫كۆنزێرڤاتیڤه‌یانه‌وه‌ ئه‌گه‌ر ده‌س����ه‌اڵت ده‌یه‌وێ����ت كێش����ه‌ی‌ ئاس����مانیمان بۆ‬ ‫بگرنه‌ ده‌س����ت كاره‌س����اتی‌ گ����ه‌وره‌ دروس����ت بكات‪ .‬پیش����ه‌ی‌ ئیس��ل�امی‬ ‫ده‌قه‌ومێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش ده‌زانم له‌ناو سیاسی‌‌و به‌كارهێنانی‌ دیموكراسی‌ بۆ‬ ‫ئه‌م هێزانه‌دا هه‌ن����گاوی‌ گرنگ هه‌یه‌‪ ،‬لێدان له‌دیموكراس����ی‌ رون‌و ئاشكرایه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ پارله‌مانتاره‌كانی����ان زیاد له‌ئه‌زمونێكمان له‌به‌رده‌س����ته‌ كه‌‬ ‫له‌پارله‌مان به‌رگری‌ له‌خواستی‌ خه‌ڵك‌و ئیسالمی‌ سیاسی‌ هاته‌ سه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫داهاتی‌ خه‌ڵك ده‌ك����ه‌ن كه‌ ئه‌ندامانی‌ چ����ی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌ ئاردۆگانیش����ه‌وه‌ له‌‬ ‫حیزب����ه‌ عه‌لمانییه‌كان ئ����ه‌وه‌ ناكه‌ن‪ .‬توركیا كه‌ كه‌مالیستێكی‌ بێ كه‌ڵبه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌زیزم كه‌ هێزێكی‌ ئیس��ل�امی‌ ئه‌مری‌ به‌اڵم دواجار ئه‌زیزه‌كه‌م ده‌بێت بتوانین‬ ‫واقیع بێت‌و بونی‌ هه‌بێت‌و له‌ پارله‌مان مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م هێزانه‌دا بكه‌ین كه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ هه‌بێت بۆچی‌ ش����ه‌رمه‌ ئه‌گه‌ر كوڕی‌ كۆاڵنه‌كان����ی‌ خۆمانن‌و ده‌نگیان‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ مه‌ده‌نی‌‌و دیموكراسی‌ بنێت هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ته‌ماش����ای‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ بكه‌‪.‬‬ ‫شایه‌نی‌ ده‌سخۆش����ی‌ نه‌بێت؟ هاوڕێم‬ ‫ئه‌وه‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمییه‌ پێش هه‌ر له‌ساڵی‌ نه‌وه‌ده‌كان عه‌لی باپیر ده‌ڵێ‬ ‫هێزێكی‌ عه‌لمانی‌ به‌به‌رچاوی‌ هه‌مومانه‌وه‌ دیموكراس����ی‌ كوفره‌‪ ،‬كه‌چی‌ ئێس����تا‬ ‫ئه‌مینداره‌كه‌ی‌ گۆڕی‌‪ ،‬له‌كاتێكدا حیزبه‌ براده‌رێكیان ده‌ڵێ دیموكراسی‌ كوفره‌‪،‬‬ ‫عه‌لمانییه‌كان سه‌رگه‌رمی‌ پیرۆزكردنی‌ مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس����ی‌ ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆكه‌كانیانن‪ .‬من ده‌پرسم یاسایه‌ك ج����اران ئیس��ل�امییه‌كان له‌هه‌ورامان‬ ‫ده‌ربچێ����ت ب����ۆ پاراس����تنی‌ پیرۆزییه‌ س����ه‌نگه‌ریان گرتبو‪ ،‬ئێستا خوشكانی‌‬ ‫ئاینیی����ه‌كان‌و زۆرێ����ك له‌رۆش����نبیران ئیسالمی‌ به‌رپه‌رچی‌ دڵشاد گه‌رمیانی‌‬ ‫كه‌مپه‌ین����ی‌ بۆ بك����ه‌ن‌و ره‌تیبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌ده‌ن����ه‌وه‌ ك����ه‌ ب����اس له‌ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫یه‌كگرتو بێت بڵێت یاس����ای‌ پاراستنی‌ ئاف����ره‌ت له‌شاش����ه‌ی‌ تیڤییه‌كان����ه‌وه‌‬ ‫مرۆڤ گرنگتره‌‪ ،‬بۆ ش����ایه‌نی‌ هاندانی‌ ده‌كات‪ .‬چ����ی‌ بكه‌ین؟ هه‌ر س����وربین‬

‫خورافه‌تی ده‌ستی ده‌ره‌کی‬ ‫رێبین هه‌ردی‬

‫وه‌اڵمێك بۆ وتارێكی شیروان تاڵیب‬

‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌وان ماس����كیان‬ ‫پۆشیوه‌و درۆمان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن؟ ئه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دواتر چ����ی‌؟ چ ڕێگه‌یه‌كی‌ تر هه‌یه‌ تا‬ ‫بتوانین ئه‌م هێزانه‌ رابێنین ده‌س����ت‌و‬ ‫په‌نجه‌ له‌گه‌ڵ دیموكراسیدا نه‌رم بكه‌ن‬ ‫جگ����ه‌ له‌هاندانی����ان ب����ۆ به‌رگریكردن‬ ‫له‌دیموكراسی‌‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌نی‌؟‬ ‫ماسكی‌ س����ه‌رجه‌م هێزه‌كان‪ ،‬دیاره‌‬ ‫به‌ عه‌لمانییه‌كانیش����ه‌وه‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا‬ ‫پایه‌كانی‌ عه‌لمانیه‌ت ل���� ‌ه كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردیدا به‌هێزتره‌ له‌ئیس��ل�امییه‌كان‌و‬ ‫ئیسالمی‌ سیاس����ی‌ ده‌نگه‌كانی‌ ناگاته‌‬ ‫پازده‌ كورسی‌‪ ،‬ئه‌م ترسه‌ له‌ئیسالمی‌‬ ‫سیاسی‌ دروسته‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت له‌وه‌ش‬ ‫تێبگه‌ی����ن‪ ،‬هه‌ن����گاوه‌ ته‌قلیدییه‌كانی‌‬ ‫به‌ناو عه‌لمانییه‌كان له‌بیس����ت س����اڵی‌‬ ‫رابردودا هیچی‌ كه‌متر نه‌بوه‌ له‌هه‌نگاوه‌‬ ‫سه‌له‌فییه‌كانی‌ ئیس��ل�امی‌ سیاسی‌ بۆ‬ ‫به‌ئیس��ل�امكردنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگ����ه‌و بۆ‬ ‫سنورداركردنی‌ به‌شێكی‌ زۆری‌ ئازادییه‌‬ ‫شه‌خسییه‌كان‪.‬‬ ‫گه‌م����ه‌ی‌ دوفاق����ی ئیس��ل�امییه‌كان‬ ‫رون‌و ئاش����كرا دیاره‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌م هێزه‌‬ ‫ئیس��ل�امییانه‌ ئه‌گه‌ر هه‌نگاوێكی‌ گرنگ‬ ‫بنێن له‌گ����ه‌ڵ دیموكراس����ی‌‌و ئازادیدا‬ ‫یه‌كبگرێت����ه‌وه‌ بۆ ش����ایه‌نی‌ الیككردن‬ ‫نیی����ه‌؟ رێگه‌ی‌ ترمان نیه‌ هاوڕێم جگه‌‬ ‫له‌تێڕوانین له‌هێ����زه‌كان به‌گومانه‌وه‌‪،‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌هاندان����ی‌ ه����ه‌ر هه‌نگاوێكی‌‬ ‫ی له‌الیه‌ن ئه‌م هێزه‌ دینییانه‌وه‌‬ ‫مه‌ده‌ن ‌‬ ‫بۆ پاراستنی‌ كه‌رامه‌تی‌ ئینسان‪.‬‬ ‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫‪13‬‬

‫یه‌کێک له‌ نه‌خۆشی ‌ه ره‌گداکوتاوه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵ���گاکان ن���ه‌ک ه���ه‌ر ت���رس و‬ ‫به‌دگومانی ‌ه به‌رامبه‌ر بێگانه‌کان‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ته‌ماشاکردنیان ‌ه وه‌ک سه‌رچاوه‌ی بڕێکی‬ ‫زۆر له‌و خراپ���ی و گرفتانه‌ی روبه‌ڕوی‬ ‫کۆمه‌ڵ���گا ئه‌بێته‌وه‌‪ .‬کۆمه‌ڵگا خۆی ل ‌ه‬ ‫خۆیدا پاکه‌‪ ،‬بیگه‌رده‌ و ته‌بایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌م پاکێتی و ته‌بایی���ه‌ له‌ناو ئه‌بات‪،‬‬ ‫بێگانه‌کان���ن ک��� ‌ه خراپ ‌ه و ب���ه‌دکاری‬ ‫به‌رهه‌مدێن���ن و کۆمه‌ڵگا پیس ئه‌که‌ن‪.‬‬ ‫رق ل ‌ه بێگانه‌ و دانانیان به‌ سه‌رچاوه‌ی‬ ‫کێش���ه‌کان‪ ،‬یه‌کێک ‌ه له‌ دێرینترین ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش���ی ‌ه دێرینان���ه‌ی ل���ه‌ کۆمه‌ڵگا‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌کانه‌وه‌ ده‌ست پیئه‌کات و تا‬ ‫هه‌نوکه‌ش ل ‌ه زۆرێ���ک ل ‌ه کۆمه‌ڵگکاندا‬ ‫ماوه‌‪ .‬ئه‌م نه‌خۆش���ی ‌ه له‌ سه‌رده‌ستی‬ ‫نازیه‌کان���ی ئه‌ڵمانی���ا ئه‌گات ‌ه لوتکه‌ی‬ ‫خۆی و تاوانێک دروست ئه‌کات ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫میژوودا که‌م وێنه‌یه‌ و ب ‌ه "هۆلۆکۆستی‬ ‫یه‌هودیه‌کان" ناسراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشی ‌ه تا هه‌نوکه‌ش به‌رده‌وام ‌ه‬ ‫و ل ‌ه شکڵی جیاوازدا خۆی ده‌رئه‌خات‪.‬‬ ‫ب���ه‌رده‌وام فۆبیایه‌ک���ی سیاس���ی له‌م‬ ‫ناوچه‌ی���ه‌دا بونی هه‌ب���ووه‌ و هه‌ی ‌ه ک ‌ه‬ ‫له‌هه‌مانکات���دا بووه‌ ب ‌ه ته‌فس���یرکه‌ری‬ ‫زۆر روداو و پێش���هاتی سیاسی گرنگ‪.‬‬ ‫فۆبیاکه‌ ل ‌ه سیاس���ه‌ته‌وه‌ دێت و ئه‌بێت‬ ‫ب ‌ه به‌ش���ێک له‌ کلت���وری بیرکردنه‌وه‌و‬ ‫نه‌گۆڕێ���ک ک��� ‌ه چیدی پێویس���تی ب ‌ه‬ ‫بیرکردن���ه‌وه‌ و پیاچون���ه‌وه‌ نیه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫فوبیای���ه‌‪ :‬فوبیای ده‌س���تی ده‌ره‌کی ‌ه‬ ‫که‌ هه‌میش��� ‌ه دێت بۆ ئ���ه‌وه‌ی ببێ ب ‌ه‬ ‫ته‌فس���یرکه‌ری س���ه‌ره‌کی زۆرین���ه‌ی‬ ‫(ئه‌گه‌ر نه‌ڵێین هه‌موو) ئه‌و شته‌ خراپ‬ ‫و دزێوان���ه‌ی له‌ والت���دا رووئه‌ده‌ن‪ .‬ل ‌ه‬ ‫هه‌ر کوێ ناکۆکیه‌ک هه‌بێت‪ ،‬خراپیه‌ک‬ ‫رووب���دات‪ ،‬والت راوه‌س���تا بێت و هیچ‬ ‫پێش���که‌وتنێک روو نه‌دات‪ ،‬هه‌ر له‌وێ‬ ‫ده‌س���ته‌کانی ده‌ره‌و‌ه و بێگان��� ‌ه هه‌ن‬ ‫ک���ه‌ کارێکیان نی ‌ه له‌ دنی���ادا تێکدانی‬ ‫ژیان و ئاسوده‌یی ئێم ‌ه نه‌بێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫لێ���ر‌ه روو ئ���ه‌دات هیچ نی��� ‌ه جگ ‌ه ل ‌ه‬ ‫سێبه‌ری ئه‌و موئامه‌رانه‌ی له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫س���نوره‌کانی ئێر‌ه ئه‌کرێت و جیبه‌جێ‬ ‫ئه‌کرێت‪ .‬ته‌نانه‌ت کاتێک که‌س���ه‌کانی‬ ‫ل ‌ه شانۆکه‌دا وه‌ک بکه‌ری راسته‌قینه‌ی‬ ‫خراپیه‌کان ده‌رئه‌ک���ه‌ون‪ ،‬خۆیان هیچ‬ ‫نین و بکه‌ری راس���ته‌قینه‌ی روداوه‌کان‬ ‫نین‪ ،‬به‌ڵکو جلخ���وار و جیبه‌جێکه‌ری‬ ‫فه‌رمانه‌کان���ی ده‌س���تی ده‌ره‌وه‌ن ک ‌ه‬ ‫واڵتیان فرۆش���توو‌ه و ناپاکی له‌گه‌ڵدا‬ ‫ئه‌که‌ن‪ .‬گه‌ر س���ه‌رنجێکی زۆرینه‌ی ئه‌و‬ ‫گوتاره‌ سیاسیانه‌ی ئه‌م ناوچه‌ی ‌ه بده‌ین‬ ‫له‌ کاتێکدا روبه‌ڕوی کێشه‌ یان قه‌یرانێک‬ ‫ئه‌بنه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر هه‌مویان باس ل ‌ه ده‌ستی‬ ‫بێگان ‌ه ئه‌که‌ن که‌ ده‌وری سه‌ره‌کیان ل ‌ه‬ ‫هه‌موو په‌ش���ێوی و ئاژه‌وه‌یه‌کی واڵتدا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬ئێران ل ‌ه هه‌م���وو نارازه‌ییه‌کی‬ ‫جه‌ماوه‌ریدا‪ ،‬ده‌ستئه‌کات ب ‌ه باسکردنی‬ ‫ده‌وری رۆژئاوا ل ‌ه وروژان و دروستکردنی‬ ‫کێش���ه‌کاندا ک ‌ه ئامانج لێ���ی دژایه‌تی‬ ‫ئێران و کلتوری ئێرانیه‌‪ ،‬ناسێۆنالیزم و‬ ‫ئیسالمیه عه‌ره‌به‌کان ئێستاش هه‌موو‬ ‫‌‌‬ ‫په‌شێوی و گرفتێکی واڵت ئه‌ده‌ن ‌ه پاڵ‬ ‫ئه‌مه‌ریکا و ئیسرائیل و ب ‌ه سه‌رچاوه‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌کی هه‌موو گرفته‌کانیان ئه‌زانن‪.‬‬ ‫وه‌ک ئه‌وه‌ی ئه‌م والتان ‌ه گه‌ر بێگانه‌کان‬ ‫و موئامه‌ره‌کانی���ان نه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫توش���ی هیچ کێش���ه‌یه‌ک ناب���ن‪ .‬وه‌ک‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی گ���ه‌ر بێگان���ه‌کان نه‌بن‪ ،‬گه‌ر‬ ‫پیالنگێ���ری و ده‌س���تێوه‌ردانی ئه‌وان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬والت هه‌رگیز توشی هیچ قه‌یران‬ ‫و گرفتێک نابێت‪ .‬بیهود‌ه نی ‌ه هه‌میش ‌ه‬ ‫تۆمه‌تی ده‌س���تی بێگان ‌ه ئه‌خرێت ‌ه پال‬ ‫هه‌موو جوله‌یه‌کی ناره‌زایی ک ‌ه له‌مجۆر‌ه‬ ‫والتان���ه‌دا روو ئ���ه‌ده‌ن‪ .‬ئه‌‌کرێ���ت ل ‌ه‬ ‫عێراقی دوای به‌عسدا ئه‌م نه‌غمه‌ی ‌ه الی‬ ‫هه‌موو ناس���ێۆنالیزمه‌کان و ئیسالمی ‌ه‬ ‫عه‌ره‌به‌کان ببینی���ن‪ .‬ل ‌ه پاش روخانی‬ ‫به‌عس���ه‌وه‌ که‌س نی���ه‌ باس���ی ئه‌و‌ه‬ ‫ن���ه‌کات رۆژئ���اوا و ناحه‌زانی عه‌ره‌ب‬ ‫ب���ه‌ به‌رنامه‌ی دابه‌ش���کردنی عێراقه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ تائیف ‌ه و ئه‌تنی جی���اواز هاتون و‬ ‫ئه‌ش���یان ‌هو‌ێت هه‌مان نمون ‌ه بۆ والتانی‬ ‫تری ع���ه‌ره‌ب بگوێزن���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گینا ل ‌ه‬ ‫عێراقدا شیع ‌ه و سونن ‌ه و کورد هه‌رگیز‬ ‫دابه‌شنه‌بون و هه‌مویان گه‌لی عێراقیان‬ ‫پێکهێن���اوه‌ ک ‌ه ل��� ‌ه دۆخێکی ته‌بایی و‬ ‫برایانه‌دا ژیاون‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه بێگانه‌کانن ک ‌ه‬ ‫ئه‌یانه‌و‌ێت ئه‌م جیاوازیه‌ سروش���تیان ‌ه‬ ‫بگ���ۆڕن به‌ دوژمنایه‌تی و ناکۆکی‪ .‬ئه‌م‬ ‫روانین��� ‌ه تا ئه‌و جێی ‌ه ئ���ه‌ڕوات هه‌موو‬

‫ئه‌و کورد و شیعه‌ عێراقیانه‌ ب ‌ه خائین‬ ‫و دوژم���ن بزانن ک ‌ه ل��� ‌ه چوارچێوه‌ی‬ ‫به‌رنام���ه‌ی ناس���یۆنالیزمی په‌رگیری‬ ‫عه‌ره‌بی���دا جێی���ان نابێت���ه‌وه‌‪ .‬بگر‌ه‬ ‫دۆخ ئه‌گات���ه‌ ئه‌و راده‌ی���ه‌ی گومان ل ‌ه‬ ‫عێراقیبون���ی ش���یعه‌کان بکرێت و ب ‌ه‬ ‫ئێرانیبون تۆمه‌تبار بکرێن‪ .‬سیاسیه‌کی‬ ‫سونی عێراقی ل ‌ه قه‌ناتی "ئه‌لعه‌ره‌بیه‌"‬ ‫ئه‌یوت "ئه‌مه‌ریکێکا‌ن به‌ یارمه‌تی شیع ‌ه‬ ‫و سونه‌کان محاسه‌سه‌ی تائیفیان هێنا‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رنامه‌ی ئه‌و دژی محاسه‌س��� ‌ه‬ ‫ب���وو‌ه و هه‌م���وو گه‌ل���ی عێراقی وه‌ک‬ ‫یه‌ک ته‌ماش���ا ک���ردووه‌"‪ .‬وه‌ک ئه‌وه‌ی‬ ‫عێراق به‌راست شیعه‌ و سونه‌ و کوردی‬ ‫تی���ا نه‌بێت ک��� ‌ه په‌یوه‌ن���دی نێوانیان‬ ‫ب���ه‌رده‌وام پڕ قه‌یران و کێش���ه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌مان ئه‌م دید‌ه ئه‌مرۆ له‌ناو سیاسه‌تی‬ ‫کوردیش���دا که‌وتۆت ‌ه کار و بڕێکی زۆر‬ ‫ل���ه‌ قه‌یران و گرفته‌کانی کوردس���تان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ڕێنرێت���ه‌و‌ه بۆ ده‌س���تی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫و بێگان���ه‌کان‪ .‬ئه‌مرۆژان���ه‌ ک���ه‌ ژیانی‬ ‫سیاس���ی کوردس���تان روو ل ‌ه ئاڵۆزی‬ ‫زیاتر ئ���ه‌کات و ب ‌ه ه���ۆی بارودۆخی‬ ‫ناوچه‌ک���ه‌وه‪ ،‬ملمالنێیه‌کی هه‌رێمایه‌تی‬ ‫و نێوده‌وله‌ت���ی گه‌رم ل���ه‌ ده‌وروبه‌ری‬ ‫کوردس���تان له‌ ئارادای���ه‌‪ ،‬ئه‌و بۆچون ‌ه‬ ‫زیندوبۆته‌وه‌ که‌ گرفته‌کانی کوردستان‬ ‫ئه‌کاته‌ ملی سیاس���ه‌ته‌کانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵتان���ی دراوس���ێ‪ .‬که‌س���انێکی زۆر‬ ‫باس���ی ئه‌و ریزبه‌ندیه‌ ئه‌که‌ن له‌ نێوان‬ ‫تورکیا و ئێراندا‪ ،‬هه‌رێمی کوردستانی‬ ‫به‌س���ه‌رخۆیدا دابه‌ش���کردووه‌‪ ،‬بگ���ر‌ه‬ ‫که‌س���انێک سیاس���ه‌تی تایبه‌تی هێز‌ه‬ ‫سیاسیه‌کانی کوردستان له‌ژێر تیشکی‬ ‫ئه‌م کاریگه‌ریانه‌دا ئه‌خۆینه‌وه‌و ته‌فسیر‬ ‫ئه‌که‌ن‪ .‬زۆرجار گوێم���ان له‌وه‌ ئه‌بێت‬ ‫ره‌فتار یان قس��� ‌ه ی���ان هه‌نگاوی فاڵن‬ ‫حیزب یان س���ه‌رکرده‌‪ ،‬به‌ ده‌رئه‌نجامی‬ ‫کاریگه‌ری سیاس���ه‌تی والتانی دراوسی‬ ‫ئه‌زان���ن‪ .‬ب���ه‌الم راس���تیه‌که‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫کێشه‌کانی کوردستان به‌رهه‌می ناکۆکی‬ ‫و نه‌گونجان و دوری هێز‌ه سیاسیه‌کانی‬ ‫کوردستانه‌‪ .‬ئه‌م نه‌گونجان و ناکۆکی ‌ه‬ ‫به‌ر له‌ ئه‌م گرفتانه‌ی دوایی دروستبون‬ ‫و دوای ئه‌وانیش به‌رده‌وام ئه‌بن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌کرێن‪.‬‬ ‫کێش���ه‌کانی کوردس���تان ناوخۆیین و‬ ‫ن��� ‌ه دروس���تکراوی بێگان���ه‌ و جیهانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ن‪ ،‬ن��� ‌ه به‌ه���ۆی ئه‌وانیش���ه‌و‌ه‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ئه‌کرێن‪ .‬ئه‌گه‌ر کاریگه‌ری‬ ‫جیهان���ی ده‌ره‌و‌ه هه‌بێت (ک ‌ه بێگومان‬ ‫هه‌ی���ه‌)‪ ،‬ئه‌وا ته‌نها س���ودوه‌رگرتنه‌ ل ‌ه‬

‫کێشه‌کانی‬ ‫کوردستان‬ ‫ناوخۆیین و ن ‌ه‬ ‫دروستکراوی‬ ‫بێگان ‌ه و جیهانی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ن‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫به‌هۆی ئه‌وانیشه‌و‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر ئه‌کرێن‬ ‫ناکۆک���ی و ناته‌باییه‌کی راس���ته‌قین ‌ه‬ ‫که‌ له‌نێوان هێ���ز‌ه کوردیه‌کاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمی کوردس���تان ل ‌ه ناوه‌و‌ه الواز و‬ ‫نه‌گونج���او و ناته‌بایه‌‪ ،‬و تا ئه‌وکاته‌ش‬ ‫ئه‌م نه‌گونجان و ناته‌باییه‌ ب ‌ه سازانێکی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ چاره‌س���ه‌ر نه‌کرێن‪ .‬به‌ر‬ ‫له‌وه‌ی خۆمان مان���دوو بکه‌ین به‌وه‌ی‬ ‫ئێ���ران و تورکی���ا چی ئه‌ک���ه‌ن و چی‬ ‫داوا ئه‌که‌ن‪ ،‬ئه‌بێت بپرسین هێزه‌کانی‬ ‫کوردس���تان له‌ ناوخۆدا چی ئه‌که‌ن و‬ ‫چۆن ره‌فتار ئه‌که‌ن‪ .‬ناکۆکی راسته‌قین ‌ه‬ ‫و نه‌گونجان���ی ناوخۆی���ه‌ ک ‌ه ده‌س���تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ وه‌ک فاکته‌رێک���ی کاریگه‌ر ل ‌ه‬ ‫هه‌رێمدا دروست ئه‌کات‪ ،‬نه‌ک فاکته‌ری‬ ‫ت و‌ ناکۆک���ی ناوخۆی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ هاتبێ��� ‌‬ ‫دروستکردبێت‪.‬‬

‫پارته‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن‌و الوازی ‌ی ستراتیج ‌ی كاركردن‬

‫شیعریه‌تی بردنه‌وه‌ی ئه‌مجاره‬

‫►‬

‫ب���اری بۆ چوار س���اڵی تر هات���ه‌وه‪ .‬ئه‌م‬ ‫ستونه وه‌ك دوا س���تون لەسه‌ر ئه‌مریکا‬ ‫تایبه‌ته به تیشک خستنه سه‌ر سیاسه‌ت‬ ‫وه‌ك پرۆسه‌یه‌كی شیعری‪ .‬دیاره سیاسه‌ت‬ ‫لەمان���ا خه‌یاڵیه‌که‌یدا زیاتر لەفه‌لس���ه‌فه‬ ‫ئه‌چێت چونکه پرسیاری سه‌ره‌كی تیایدا‬ ‫چۆن دڵخۆشی گشتی فه‌راهه‌م بێت؟ به‌اڵم‬ ‫ئێمه لەس���ه‌رده‌مێکدا ئه‌ژین که پرسه‌كه‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌یه‪ ،‬چۆن دڵخۆشی من بێته‬ ‫ئاراوه به‌بێ گوێدانه ئه‌وانیتر‪ ،‬یان لەسه‌ر‬ ‫ش���انی ئه‌وانیتر؟ ئه‌م من���ه گۆڕاوه‪ .‬الی‬ ‫خه‌ڵکانێک نه‌ته‌وه‌یه‌که‪ ،‬الی هه‌‌ندێکی تر‬ ‫گه‌لێکه‪ ،‬بڕێکی به نیش���تمانێک ده‌یبینن‪،‬‬ ‫زۆرێک ب���ه ته‌نها خۆیان‪ ،‬هه‌ندێکی تر به‬ ‫خۆیان‌و خێزانه‌که‌یان‌و بنه‌ماڵه‌که‌یان‪ .‬کورد‬ ‫یه‌کێکه لە‌و خه‌ڵکانه‌ی لەدونیا که هێشتا‬ ‫ئه‌لف‌و بێی سیاسه‌ت فێرنه‌بووه‪ .‬ده‌گمه‌نن‬ ‫ئه‌و کوردانه‌ی ک���ه ئه‌توانن هێنده فراوان‬ ‫بیربکه‌نه‌وه که بپرسن چۆن خۆشگوزه‌رانی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی دێته ئاراوه؟ کاتێک سیاسه‌ت‬ ‫هه‌وڵدانه بۆ خۆش���گوزه‌رانی گشتی ئه‌وا‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی شیعریه‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا درنده‌ترین‬ ‫شێوازی وه‌حشیگه‌ریه‪.‬‬ ‫یه‌کێک لەتوان���ا ده‌گمه‌نه‌کانی ئۆباما‬ ‫ش���یعریه‌ت بوو‪ .‬لێره‌دا چه‌مکی شیعریه‌ت‬ ‫فراوانتر وه‌رئه‌گرم لە‌وه‌ی ته‌نها بریتی بێت‬ ‫لەشێوازێک لەده‌ربرین یان توانای یاریکردن‬ ‫به وش���ه یان هۆنینه‌وه‪ .‬شیعریه‌ت وه‌ک‬ ‫شیوازێکی تایبه‌ت لەژیان‪ ،‬وه‌ك جۆرێکی‬ ‫ناباو لەئاماده‌بوون لەدونیادا‪ ،‬وه‌ك پردێک‬ ‫لەپه‌یوه‌ن���دی‪ .‬ئۆباما لەچه‌ند ئاس���تێکدا‬ ‫خاوه‌ن شیعریه‌تێکی بااڵیه‪ .‬لەسه‌ربورد‌‌ی‬ ‫ژیانی���دا‪ ،‬لەدونیابینی���دا‪ ،‬لەئاره‌زوی���دا‬ ‫بۆ زمان‌و وش���ه‪ ،‬لەتوان���ای ده‌ربڕینیدا‪.‬‬ ‫ش���یعریه‌ت هه‌بوونی توان���ای بۆ بوون به‬ ‫م���رۆڤ‪ ،‬لێره‌‌‌دا م���رۆڤ ب���وون لەکایه‌ی‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی سیاسی نوێدا بینراوه‪ ،‬فراوانتر‬ ‫لەهاواڵتی‪ ،‬لەبه‌رخۆر‪ ،‬لەکرێکار‪ ،‬لەخاوه‌ن‬ ‫نیشتمان‌و ره‌گه‌ز‪ .‬سه‌خته لە‌م دونیایه‌دا‪،‬‬ ‫زۆر به‌تایبه‌ت���ی لەئه‌مری���کا مرۆڤ بیت‪.‬‬ ‫بۆ ئاماده‌ب���وون لەدونیادا وه‌ک مرۆڤێک‪.‬‬ ‫ئاماده‌بوونی مرۆڤانه بریتیه لەس���اده‌یی‪،‬‬ ‫لەهه‌اڵتن لەبابه‌ت بوون‪ ،‬لەباوه‌شکردنه‌وه‬ ‫ب���ۆ جوانی‪ .‬گه‌رچی ره‌نگ���ه ر‌‌ه‌خنه‌یه‌كی‬ ‫زۆر هه‌بێ���ت لەئۆبام���ا ک���ه گوایه هێنده‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی نیه‪ ،‬هێن���ده تێکه‌ڵی چینی‬ ‫ب���ااڵ ن���اکات‪ .‬یه‌کێ���ک لەملیاردێره‌کانی‬ ‫ئه‌مریکا ئۆبام���ا وه‌ك نازیه‌ک ناو ده‌بات‪،‬‬ ‫هۆکاری سه‌ره‌كی ئه‌مه ئه‌وه‌یه که ئۆباما‬ ‫هه‌تا ئێس���تا نامه‌یه‌ک یان پۆستکاردێکی‌‬ ‫ب���ۆ نه‌ن���اردوه‪ .‬به تایبه‌ت���ی کاتێک ئه‌م‬ ‫ملیاردێره دیاریه‌كی به‌خشیبوه کچه‌که‌ی‬ ‫ئۆباما چاوه‌روان بوو نامه‌ی سوپاسگوزاری‬ ‫بۆ بێته‌وه به‌اڵم هیچی پێنه‌گه‌یشت‪.‬‬ ‫ئۆبام���ا جودا لەهه‌موو س���ه‌رکرده‌کانی‬ ‫ئه‌مریکا ئاشنایه به هه‌ژاری‪ ،‬به‌کۆچه‌ری‪،‬‬ ‫به په‌یوه‌ندی پڕ لەمه‌کری ده‌وڵه‌ت‌و مرۆڤ‪،‬‬ ‫ب���ه ئازاری بێ باوکی‪ ،‬به ره‌نگی ره‌ش���ی‬ ‫پێس���ت‪ .‬ئه‌مانه هه‌موو دۆخی ش���یعرین‪.‬‬ ‫ش���یعریه‌ت بریتی���ه لەهه‌بوون���ی توانای‬ ‫گۆڕانی ئازار بۆ وش���ه‪ .‬ئۆباما لەشێوازی‬ ‫ده‌ربریندا لەگاری س���نایدر‌و بۆکوس���کی‬ ‫ده‌چێ���ت‪ ،‬ئه‌وان هه‌موو لەس���یحری ئه‌وه‬ ‫گه‌ش���تبوون که وشه‌ی س���اده ده‌توانێ‬ ‫زۆر ج���وان ده‌رکه‌وێت ئه‌گه‌ر به گونجاوی‬ ‫بخرێته پاڵ وشه‌کانی تر‪.‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رباری هه‌موو ئه‌مانه شیعریه‌تی‬ ‫ئۆباما لەدیدێکی تره‌وه ده‌بینم‪ .‬لەهه‌ناوی‬ ‫ئه‌م که‌مپه‌ین���ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌مس���اڵدا‬ ‫هه‌موو هه‌وڵی کۆماری���ه‌كان ئه‌وه‌بوو که‬ ‫بڵێن ئه‌م هه‌ڵبژاردنه لەهه‌موو روویه‌که‌وه‬ ‫ده‌رب���اره‌ی ئابوریه‪ .‬به‌اڵم ئه‌م به ئابوری‬ ‫کردن���ه‌ی که‌مپه‌ینه‌ك���ه ئامانج���ی ئه‌وه‌‬ ‫نه‌بوو ک���ه ئابوریه‌كی مرۆڤان���ه بهێنێته‬ ‫ئ���اراوه‪ .‬ئابوریه‌ك ک���ه زۆرینه‌ی خه‌ڵك‬ ‫تیای���دا چاالک بن نه‌ک ئام���راز‪ .‬ئه‌مریکا‬ ‫واڵت���ی یه‌ك لەس���ه‌ده‪ .‬ئ���ه‌و واڵته‌یه که‬ ‫نه‌وه‌دونۆ لەس���ه‌دی خه‌ڵكه‌که‌ی بێبه‌شه‬ ‫لەس���امانه‌که‌ی‪ .‬رۆمنی ئامانجی ئه‌وه‌بوو‬ ‫بڵێت ده‌ستکاری مه‌که‌ن با خراپ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئۆباما لەروانگه‌‌یه‌ك���ی تره‌وه هات‬ ‫لەروانگ���ه‌ی من یه‌كێکم لەئێ���وه‪ .‬بۆ من‬ ‫شیعریه‌تی ئۆباما لە‌م هه‌ڵوێسته‌دایه‪ .‬به‌الی‬ ‫زۆرینه‌ی خه‌ڵكه‌وه ئۆباما ئه‌و که‌س���ه‌یه‬ ‫که خه‌می که‌س���ێکی وه‌ك ئه‌وانی هه‌یه‪،‬‬ ‫خه‌می که‌س���ێکی وه‌ك ئ���ه‌وان ده‌خوات‪.‬‬ ‫دی���اره ئێمه ئاگادارین ک���ه چه‌ندێک ئه‌م‬ ‫ده‌ربرینانه شاعیرانه‌ن‪ ،‬به‌اڵم لەهه‌مانکاتدا‬ ‫کاریگه‌رن‪ .‬مانای چیه که سه‌رۆک یه‌کێک‬ ‫بێت لەهه‌موان؟ با لەدیدی هه‌ڵسه‌نگاندی‬ ‫پێگه‌ی رۆمنیه‌وه سه‌یری بکه‌ین‪ ،‬بۆ رۆمنی‬ ‫دۆڕانه‌که تاڵوشیرین بوو‪ .‬تاڵ بوو چونکه‬ ‫دۆڕاندی‪ ،‬شیرین بوو چونکه چیدی که‌س‬

‫لێی ناپرس���ێت چه‌ند باجی داوه یان نا‪.‬‬ ‫رۆمنی لەریزی ئه‌و چینه س���ه‌رمایه‌داره‌یه‬ ‫که به‌الی���ه‌وه نه‌نگه به هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌شداری لەکۆمه‌ڵگادا بکات‪ .‬بۆ ئه‌و پاره‬ ‫په‌یداکردنی خ���ۆی گه‌وره‌ترین خزمه‌ته‪.‬‬ ‫سه‌ر‌‌ه‌تای ئه‌م باوه‌ڕه لەبیری کالڤنیه‌وه‌یه‪.‬‬ ‫بۆیه رۆمنی لە‌و چینه‌بوو که په‌یامی وه‌ها‬ ‫بوو من لەئێ���وه نیم‪ .‬خه‌می ئێوه م نیه‪،‬‬ ‫به جۆری خه‌می ئێوه ئاشنانیم‪.‬‬ ‫که ئۆباما ده‌ڵێت من یه‌‌كێکم وه‌ك ئێوه‬ ‫مه‌به‌‌ستی چه‌ندین ش���ێوه لەبوونه‌‪ .‬وه‌ك‬ ‫ئێوه کۆچ���ه‌ری‪ ،‬لەنێو هیس���پانیه‌کاندا‪،‬‬ ‫ئۆباما ‪ ٦٩‬لەس���ه‌دی ده‌نگه‌کانی برده‌وه‪.‬‬ ‫وه‌ك ئێ���وه الو‪ ،‬لەهه‌ڵبژاردنی پێش���وو‬ ‫کاتێ���ک ئۆبام���ا ده‌نگێک���ی زۆری الوانی‬ ‫ب���رده‌وه وتی���ان ته‌نها یه‌كج���اره چونکه‬ ‫ئۆباما وه‌ها ده‌رکه‌وت که هیوابه‌خش���ه‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌مجاره بوو ب���ه دووجار‪ ،‬که‌واته‬ ‫واقیعێکی سیاس���یه‪ .‬وه‌ك ئێوه ئافره‌ت‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی ده‌نگی ئافره‌ت���ان بۆ ئۆبامایه‪،‬‬ ‫لە‌به‌ر هۆکارێکی ساده‪ ،‬زۆربه‌ی کاره‌كانی‬ ‫ئۆباما لەخزمه‌ت���ی ئافره‌تاندا بووه‪ .‬وه‌ك‬ ‫ئێوه ره‌ش پێس���ت‪ ،‬گه‌ر بێتوو به پیست‬ ‫ره‌ش���ی لەئه‌مریکا بنواری هیچ نیه جگه‬ ‫لەکیشوه‌رێک لەئازار‪.‬‬

‫ئاگایی لەدونیای‬ ‫سیاسه‌تی کوردیدا‪ ،‬چ‬ ‫ئاگایی ماف‪ ،‬چ ئاگایی‬ ‫دیپلۆماسی‪ ،‬چ ئاگایی‬ ‫فه‌لسه‌فی‪ ،‬چ ئاگایی‬ ‫مه‌عریفی‪ ،‬چ ئاگایی‬ ‫مرۆیی لەئاستێکدایه‬ ‫ته‌نانه‌ت کیسه‌ڵیش‬ ‫ئیره‌یی پێنابات‬ ‫چه‌مکی یه‌كێکم لەئێوه مانای ئه‌وه‌ نیه‪،‬‬ ‫وه‌ک ئێ���وه نان ده‌خۆم ی���ان وه‌ك ئێوه‬ ‫ده‌ژی���م‪ ،‬به‌ڵکو مانای ئه‌وه‌ی���ه لەمیانه‌ی‬ ‫کارکردنمدا ئ���اگام لێیه چیه یه‌کێک بیت‬ ‫لەمرۆڤه‌ س���اده‌کان‪ .‬دی���اره ده‌بێت ئه‌و‬ ‫راس���تیه دانپیابنێین که ئۆباما لەهه‌ناوی‬ ‫که‌لتورێک���ی نامرۆڤان���ه‌ی قێزه‌وه‌ن���دا‬ ‫ش���اعیرانه‌یه‪ .‬بۆی���ه لێ���ره‌دا پێوه‌ره‌كه‬ ‫هێندێ���ک س���ه‌قه‌ته‪ .‬چونک���ه گه‌رچ���ی‬ ‫ش���اعیریه‌تی ئۆباما ره‌نگه الوازبێت‪ ،‬که‌م‬ ‫کاریگه‌ربێت‪ ،‬زیات���ر ریتۆریک بێت به‌اڵم‬ ‫لەهه‌ن���اوی که‌ڵتورێک���ی وه‌ك که‌لتوری‬ ‫ئه‌مریکای���ی دارن ب���وو لەجوان���ی زه‌ق‬ ‫ده‌رئه‌که‌وێت‪ .‬ئه‌و یه‌کێکه لە‌و تاک چاوانه‬ ‫لەشاری کوێراندا‪.‬‬ ‫شیعری بوون لەدونیای سیاسه‌تی کوردیدا‬ ‫هه‌رگیز بوونی نه‌‌بووه‪ .‬فاشیزمـێک رۆحی‬ ‫ک���وردی گه‌ناندوه که بریته لەفاش���یزمی‬ ‫قه‌به‌یی‪ ،‬دڵڕه‌قی‪ ،‬لوتبه‌رزی‪ .‬ئاس���انترین‬ ‫کردار لەمێژووی سیاس���ی کوردیدا بریاری‬ ‫کوشتنی مرۆڤێکی کوردبووه‪ .‬دووفاقیه‌كی‬ ‫زۆر سه‌یر رۆحی سیاسه‌تکردنی لەدونیای‬ ‫کوردیدا کۆنترۆڵکردوه‪ .‬ده‌کرێت بوترێت که‬ ‫سیاسه‌تی کوردی‪ ،‬گه‌ر به ده‌ستکاریه‌وه‬ ‫وته‌زاک���ه‌ی ئه‌تات���ورک وه‌ربگری���ن‪،‬‬ ‫سیاسه‌تکردنه سه‌رباری کورد‪ .‬ئه‌تاتورک‬ ‫ده‌ڵێ���ت مۆدێرنه س���ه‌رباری خه‌ڵك‪ .‬به‌و‬ ‫مانایه‪ ،‬زۆریان لێبک���ه‌ن‪ ،‬ناچاریانبکه‌ن‪،‬‬ ‫وه‌ک که‌س���ێکی خ���اوه‌ن ده‌ن���گ‌و رێز‌و‬ ‫م���اف ته‌ماش���ایان مه‌که‌ن‪ ،‬س���ه‌رباری‬ ‫خواس���ت‌و ئاره‌زووی خۆی���ان مۆدێرنیان‬ ‫بکه‌ن‪ .‬به هه‌مانش���ێوه سیاسه‌تی کوردی‬ ‫بریتی���ه لەپشتگوێخس���تنی مرۆڤی‌ کورد‬ ‫وه‌ك م���رۆڤ‪ .‬گه‌ر مه‌به‌س���تی ئه‌تاتورک‬ ‫مۆدرێنکردن بوو به‌بێ گوێدانه مرۆڤه‌کان‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستی سیاسه‌تی کوردی زۆر الوه‌كی‌و‬ ‫پوچتره لە‌وه‌ی خ���اوه‌ن پرۆژه‌یه‌ك بێت‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌تێکی به‌تاڵ لەش���یعریه‌ت یانی‬ ‫سیاس���ه‌تێکی به‌تاڵ لەجوان���ی‪ ،‬لەماف‪،‬‬ ‫لەهه‌ست‪ ،‬لەتوانای گوێگرتن‪ ،‬لەساده‌یی‪،‬‬ ‫لەخاکێت���ی‪ ،‬لەبه‌رپرس���یارێتی‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫شیعریه‌ت دێنێته ئاراوه دوو شته‪ ،‬ئاگایی‌و‬ ‫ئازار‪ .‬ئاگایی لەدونیای سیاسه‌تی کوردیدا‬ ‫‪ ،‬چ ئاگایی ماف‪ ،‬چ ئاگایی دیپلۆماس���ی‪،‬‬ ‫چ ئاگایی فه‌لسه‌فی‪ ،‬چ ئاگایی مه‌عریفی‪،‬‬ ‫چ ئاگایی مرۆیی لەئاس���تێکدایه ته‌نانه‌ت‬ ‫کیسه‌ڵیش ئیره‌یی پێنابات‪.‬‬

‫كاری‌ ئۆپۆزسیۆن ئێستا له‌كوردستاندا‬ ‫بوه‌ته‌ واقیعێكی‌ سیاسیی‌‌و به‌شێكه‌ ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌‬ ‫گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌ دیموكراس ‌‬ ‫كوردستاندا‪ .‬هه‌مو هێز‌ه سیاسییه‌كان‬ ‫ده‌بێت ئه‌و راس���تییه‌ بزانن ك ‌ه ئێستا‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان له‌بارودۆخێكی‌ سیاس���ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نوێدای���ه‌‌و دۆخ���ه‌ كۆنه‌كان ‌‬ ‫مێژوی��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫جێهێشتوه‌و جارێكی‌ تر جۆرێكی‌ نو ‌‬ ‫ی دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌ سیاس���ی ‌‬ ‫چونكه‌ ئێستا پارته‌كان دابه‌شبون به‌ دو‬ ‫ی ده‌سه‌اڵته‌و‬ ‫به‌ره‌دا‪ ،‬به‌ره‌یه‌كیان به‌ره‌ ‌‬ ‫ئه‌و پارت ‌ه له‌ده‌وری���ان كۆده‌بنه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بڕوای���ان ب��� ‌ه ش���ێوازی‌ به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و گوتار‌ه سیاسییه‌كه‌ی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه‌ پیاده‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫ی‬ ‫ل ‌ه هه‌مانكاتدا بونی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫خۆی���ان له‌پش���تیوانیكردنی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌دا ده‌بینن‪ ،‬جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫پارتانه‌ش به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان بڕوایان‬ ‫به‌وجۆره‌ ده‌س���ه‌اڵته‌ هه‌ی���ه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی پارت���ه‌ حوكمڕانه‌كانیش‬ ‫جه‌م���اوه‌ر ‌‬ ‫پشتیوانی‌ له‌پارته‌كانیان ده‌كه‌ن‌و له‌هه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكیش���دا ئام���اده‌ن ده‌نگیان‬ ‫پێبده‌ن���ه‌وه‌‪ .‬له‌به‌رامب���ه‌ر ئه‌مان���ه‌دا‬ ‫ئێس���تا چه‌ند پارتێكی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ی‬ ‫هه‌ن‪ ،‬ك ‌ه هه‌ریه‌كه‌ی���ان وه‌ك پارتێك ‌‬ ‫ی بڕیاری‌ ئۆپۆزسیۆنبونیان‬ ‫س���تراتیج ‌‬ ‫ی‬ ‫داوه‌و بڕیاری���ان داو‌ه ك��� ‌ه به‌ش���دار ‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ ده‌سه‌اڵتدا نه‌كه‌ن‌و وه‌ك‬ ‫ی كار‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن ‌‬ ‫هێزێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���یی‌‌و ئابور ‌‬ ‫چه‌ندان فش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫بونه‌وه‌و ته‌نانه‌ت كه‌وتن ‌ه ژێر فش���ار ‌‬ ‫ئه‌منی‌‌و س���ه‌ربازیش به‌تایبه‌تی‌ كه‌ ل ‌ه‬ ‫ی ‪17‬ی‌ ش���وباتداو‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كان ‌‬ ‫ی باره‌گاكان���ی‌ یه‌كگرت���و‬ ‫س���وتاندن ‌‬ ‫ێ پارت ‌ه‬ ‫له‌بادینان���دا بین���را‪ ،‬هه‌رس��� ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌ك ‌ه هه‌ریه‌كه‌یان به‌جۆرێك‬ ‫ی‬ ‫كه‌وتنه‌ ژێر فشاری‌ جۆراوجۆر له‌بڕین ‌‬ ‫ی الیه‌نگران‌و‬ ‫موچ���ه‌و ده‌س���تگیركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌نانه‌ت هێرشی‌ سه‌ربازی‌‌و گه‌مارۆدان ‌‬

‫هه‌تا ئێستا ئه‌م‬ ‫پارته‌ ئۆپۆزسیۆنانه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌یه‌كیانه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌ستێت زیاتر‬ ‫فه‌زایه‌كی‌ گشتییه‌ نه‌ك‬ ‫به‌رنامه‌یه‌كی‌ تۆكمه‌ی‌‬ ‫ستراتیجی‬

‫ی ئۆپۆزس���یۆن بێهیوا‬ ‫زۆر له‌ش���ه‌قام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناجۆرو دژ به‌هێڵ ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌ڵوێست ‌‬ ‫گشتی‌ ئۆپۆزسیۆنبون وێنه‌یه‌ك دروست‬ ‫ده‌كات ك ‌ه پارته‌كانی‌ ئۆپۆزس���یۆنیش‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌قلید ‌‬ ‫هه‌تا ئێس���تاش عه‌قڵیه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ه‌ریاندا زاڵ ‌ه ك ‌ه زۆرتر گوتارێك ‌‬ ‫ی هه‌نوكه‌یی���ه‌و هه‌ری���ه‌ك بۆ‬ ‫سیاس���ی ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ ده‌یه‌وێت به‌جیا وێنه‌یه‌ك بۆخۆ ‌‬ ‫دروست بكات ك ‌ه له‌پارت ‌ه ئۆپۆزسیۆن ‌ه‬ ‫ی دڵس���ۆزترو لێهاتوترو‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌تواناتره‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ملمالن���ێ‌ سیاس���یی ‌ه له‌نێوان‬ ‫ی‬ ‫پارت ‌ه ئۆپۆزس���یۆنه‌كاندا به‌ئاس���ان ‌‬ ‫ێ ده‌كرێت‌و ل���ه‌و هه‌نگاو‌ه‬ ‫ی پ‌‬ ‫هه‌س���ت ‌‬ ‫ی ده‌كرێت كه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫سیاسییانه‌دا به‌د ‌‬ ‫لێیانه‌و‌ه ده‌بینرێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌و‬ ‫ی كه‌ هه‌یان ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫گوت���ار‌ه جیاواز‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت ك��� ‌ه خۆ ‌‬ ‫له‌هه‌ردو پارتی‌ حوكمڕاندا ده‌بینێته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌تا ئێستاش له‌سه‌ر بنه‌مای‌ رێكه‌وتن ‌‬ ‫ستراتیجی‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫ی دژ به‌یه‌ك نانوێنن‌و‬ ‫ده‌كه‌ن‌و هه‌ڵوێست ‌‬ ‫به‌رده‌وامیش له‌كۆبونه‌وه‌و گفتوگۆدان‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند له‌ئێس���تادا هه‌ست ده‌كرێت‬ ‫ێ هه‌ندێك‬ ‫ی لێره‌و له‌و ‌‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫لێ���دوان ده‌ده‌ن ك��� ‌ه له‌گ���ه‌ ‌ڵ پارت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتدا یه‌ك ناگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌نزیكبونه‌وه‌ی‌ له‌گۆڕان‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت‬ ‫گۆڕان زۆر ب ‌ه هه‌س���تیارییه‌وه‌ مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌م دۆخه‌دا بكات‌و ب ‌ه گومانه‌و‌ه‬ ‫ی یه‌كێتیش بكات‪،‬‬ ‫ی لێدوانه‌كان ‌‬ ‫س���ه‌یر ‌‬ ‫چونك��� ‌ه ه���ه‌ر نزیكبونه‌وه‌یه‌كی‌ گۆڕان‬ ‫ی له‌هێڵ ‌ه‬ ‫ی به‌بێ‌ گۆڕان���كار ‌‬ ‫له‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫س���تراتیجیه‌كانی‌‌و رێكه‌وتننام���ه‌كان‬ ‫ی ب ‌ه زیان���ی‌ گۆڕان ته‌واو‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێ���ت‌و دواجار گه‌مه‌كان���ی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫سه‌ركه‌وتو ده‌بێت له‌بواری‌ دیبلۆماسی‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ سیاس���ییه‌كانیدا‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن بزانن ئه‌گه‌ر‬ ‫پارته‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێكه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ل ‌ه روانگ ‌ه ‌‬ ‫ستراتیجییه‌وه‌ مامه‌ڵ ‌ه ده‌كات‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫پارت ‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌كان زۆر له‌وان زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ی رێكه‌وتننام ‌هی‌ سه‌رخس���تن ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و قوربانیدا بونای ‌ه له‌پێناو‬ ‫ی جه‌ماوه‌ردا‪.‬‬ ‫داوا ره‌واكان ‌‬

‫»» ‪19‬‬

‫خوا پێویستی به‌پاراستن نییه‌‬

‫وه‌اڵمێك بۆ پرسیاره‌كانی كاك مه‌ریوانی وریا قانع‬ ‫سۆران عومەر‬

‫كاك مه‌ری���وان وریا قان���ع لە‌ئه‌كاونتی‬ ‫خۆی نوسیویه‌تی "ئایا بەڕاستی خودا‬ ‫پێویس���تی بەوەیە ئینس���ان بەیاس���ا‬ ‫بیپارێزێت؟ ئایا کاری یاساکان ئەوەیە‬ ‫ئینس���انەکان خ���ودا بپارێزێ���ت یان‬ ‫ئینس���انەکان لەیەکتری بپارێزێت؟ ئایا‬ ‫پاراستنی خودا پوێسیتی بەپەرلەمانتارو‬ ‫زۆرایەت���ی پەرلەمان���ی هەیە؟ ئه‌و لە‌و‬ ‫نوس���ینه‌یدا ده‌ڵێ "وەاڵمدانەوەی ئەم‬ ‫پرسیارانە بە بەڵێ‪ ،‬ھێمایەکی ئاشکرا‬ ‫ب���ۆ الوازی خ���ودا دەکات‪ ،‬الوازییەک‬ ‫وابکات خودا پێویس���تی بەوەبێت یاسا‬ ‫بۆ پاراستنی دەربکرێت‪".‬‬ ‫به‌ڵێ راس���ت ‌ه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك خوا‬ ‫پێویستی به‌وه‌ نیی ‌ه ئینسان بیپارێزێ‪،‬‬ ‫ئنجا به‌یاس���ابێ یان به‌چ ‌هك‌و شمشێر‪،‬‬ ‫خوایه‌ك ك���ه‌ تاقانه‌و بێ ه���اوه‌ڵ بێ‬ ‫ی پێویس���ت نیی ‌ه بیپارێزێ‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫كه‌س ‌‬ ‫تێنه‌گه‌شتنه‌ لە‌وه‌ی كه‌ لە‌پرۆژ‌ه یاسای‬ ‫پاراس���تنی پیرۆزیی��� ‌ه ئاینییه‌كان���دا‬ ‫هاتووه‌و مه‌به‌س���ته‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‌ه خوا‬ ‫نییه‌ ئێمه‌ ده‌مانه‌وێ بیپارێزین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ ئێمه‌ی ئیماندارین ك ‌ه پێویستمان‬ ‫به‌پاراستنه‌‪ ،‬پاراستنی بیروباوه‌ڕه‌كه‌مان‬ ‫لە‌بێ رێزی‌و پاراستنی هه‌ست‌و نه‌ستی‬ ‫مسوڵمانان لە‌وه‌ی ك ‌ه بۆ ئیهانه‌كردنیان‬ ‫جنێو به‌خوای به‌دیهێنه‌ریان‌و قورئانی‬ ‫به‌رنام���ه‌ی ژیانم���ان‌و پێغه‌مب���ه‌ری‬ ‫پێش���ه‌وامان ن���ه‌درێ‪ ،‬لە‌هه‌م���وو‬ ‫رێكه‌وتننامه‌و په‌یماننامه‌ جیهانییه‌كاندا‬ ‫مه‌رجی پاراستنی مافی مرۆڤ به‌مه‌رجی‬ ‫پاراس���تنی بیروڕای ئ���ازادو رێزگرتن‬ ‫لە‌بیروباوه‌ڕی ئینس���انه‌كان دێت ‌ه دی‪،‬‬ ‫وات ‌ه ئه‌وه‌ پاراس���تنی مافی ئینس���انی‬ ‫كوردیی نی ‌ه كه‌لە‌میدیایه‌كه‌و‌ه بێ رێزیی‬ ‫ب ‌ه خ���واو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی بكه‌ی! ئه‌و‌ه‬

‫چ ئازادییه‌كی بیروب���اوه‌ڕه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫بڕوای ب ‌ه دین‌و بیروڕای به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫نییه‌ جنێو به‌پیرۆزییه‌كانی ئه‌و كه‌س ‌ه‬ ‫بدات؟ به‌كوردی وتومانه‌و ده‌شیڵێینه‌و‌ه‬ ‫ئێم ‌ه داوای ئه‌و‌ه ده‌كه‌ین رێز لە‌بیروڕاو‬ ‫بیروب���اوه‌ڕی ئینس���انه‌كان بگیرێ‪ ،‬با‬ ‫یاس���اش ئه‌مه‌ دیاری بكات‌و به‌یاس���ا‬ ‫رێز لە‌بیروڕاو بیروباوه‌ڕی ئینس���انه‌كان‬ ‫بگیرێ جار هه‌ر بیروباوه‌ڕێكیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫وات���ه‌ بۆ ك���ه‌س نه‌بێ ك ‌ه ئاسایش���ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیمان بش���ێوێنی به‌نوسینێك‬ ‫كه‌ جنێوو بێ رێ���زی تێدایه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بیروب���اوه‌ڕی زۆرینه‌ی ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫ی���ان كه‌مینه‌ی���ه‌ك ك��� ‌ه ه���ه‌ر ئاین‌و‬ ‫بیروباوه‌ڕێكیان هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌وه‌ش‬ ‫پارێزراو بێ ك��� ‌ه مولحید‌و بێ باوه‌ڕه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ داواكارییه‌كی یاس���ایی‌و ره‌وایه‌و‬ ‫مه‌رجێكی گرنگی پاراستنی مافه‌كانی‬ ‫مرۆڤه‌‪ ،‬ده‌بێ رۆشنبیران لە‌و‌ه تێبگه‌ن‬ ‫كه‌ ئازادی بیروڕاو بیروباوه‌ڕ ئه‌وه‌ نیی ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئازادی به‌رامبه‌رت پێشێل بكه‌یت‌و‬ ‫هی���چ حورمه‌تێ���ك ب���ۆ پیرۆزییه‌كانی‬ ‫نه‌هێڵیته‌وه‌‪ ،‬ده‌پرسم ئایا كه‌سێك ك ‌ه‬ ‫بڕوای به‌(گا په‌رستیی) نیه‌ بۆی هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ ئیهانه‌كردنی كه‌سێكی (گا په‌رست)‬ ‫جنێو به‌(گا) بدات؟ بێگومان بۆی نیی ‌ه‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌و په‌رس���تراوه‌كه‌ی خۆی ال‬ ‫پیرۆزه‌‪ ،‬ناكرێ لە‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی زۆرین ‌ه‬ ‫مس���وڵماندا بژی���ن ب���ه‌اڵم رێگ ‌ه بدرێ‬ ‫به‌ناوی ئازادیی بی���روڕاو ئازادی كاری‬ ‫میدیایی���ه‌وه‌ بێ رێ���زی به‌بیروباوه‌ڕی‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ی بكرێ‪ ،‬هه‌مووانیش ده‌زانین‬ ‫ك���ه‌ ئ���ازادی كاری رۆژنامه‌گه‌ری ره‌ها‬ ‫نییه‌و ته‌شهیر گه‌وره‌ترین رێگری یاسایی ‌ه‬ ‫بۆ رۆژنامه‌نوسان‪ ،‬ته‌نانه‌ت باسكردنی‬ ‫ژیانی تایبه‌تیی كه‌س���ه‌كانیش لە‌كاری‬

‫رۆژنامه‌نوس���ییدا یاس���اغه‌‪ ،‬ئه‌ی باش ‌ه‬ ‫ده‌كرێ بڵێین خواو قورئان‌و پێغه‌مبه‌ر‬ ‫ئاسایی ‌ه ته‌ش���هیریان پێ بكرێ؟ باش ‌ه‬ ‫كه‌س ته‌شهیر به‌خۆی قبوڵ ده‌كات –‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌سێكی ئاس���ایی كۆمه‌ڵگه‌ش‬ ‫بێ ـ تاكو ته‌ش���هیر ب���ه‌و‌ه قبوڵ بكات‬ ‫كه‌ ده‌یپه‌رس���تێ‌و به‌ش���ێكی گه‌وره‌ی‬ ‫بیروباوه‌ڕێتی؟‬ ‫س���ه‌یرم ل���ێ دێ ك ‌ه زۆر رۆش���نبیر‬ ‫داكۆكی لە‌وه‌ ده‌كه‌ن یاس���ایه‌ك نه‌بێ‬ ‫پیرۆزییه‌كانی ئ���ه‌م میللە‌ت ‌ه بپارێزێ‪،‬‬ ‫كاتێكیش قس��� ‌ه لە‌س���ه‌ر ئه‌م مه‌سه‌ل ‌ە‬ ‫ده‌كه‌ن ده‌چن ‌ه به‌ره‌ی ته‌شهیر‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ك���ه‌س نه‌یوت���وه‌و لە‌پ���رۆژ‌ه یاس���ای‬ ‫پاراس���تنی پیرۆزیی ‌ه ئاینییه‌كانیش���دا‬

‫►‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫عومەر عەلی‌ محەمەد‬

‫ی پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كان ده‌كات‌و‬ ‫گشت ‌‬ ‫دواجار ئه‌گه‌ری‌ ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌ جه‌ماوه‌ر‬ ‫ی بكه‌ن‪ .‬چونك ‌ه هه‌تا‬ ‫توش���ی‌ نائومێد ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستا ئه‌م پارت ‌ه ئۆپۆزسیۆنان ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌یه‌كیانه‌و‌ه ده‌به‌ستێت زیاتر فه‌زایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆكم ‌ه ‌‬ ‫گش���تییه‌ ن���ه‌ك به‌رنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫باره‌گاو كه‌ناڵه‌ ته‌له‌فزیۆنییه‌كان‪.‬‬ ‫س���تراتیجی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ده‌بینیت له‌ناو‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌م فش���ارانه‌دا ئه‌مانیشدا گه‌ڕان به‌شوێن به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه‬ ‫ی له‌سه‌ر شێواز ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن سوربون ‌‬ ‫ی حیزبییه‌كان زیاتر زاڵ ‌ه وه‌ك له‌و‌هی‌ ل ‌ه‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی سیاسی ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندو دواجار پێناو به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش���تی‌ هاواڵتیان ‌‬ ‫پارت ‌ه حوكمڕانه‌كانی‌ ناچاركرد كه‌ واز‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ زۆر له‌و فشار‌ه سیاسییان ‌ه‬ ‫ی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫بهێنن‌و دانبنێن ب ‌ه كار ‌‬ ‫ئاماد‌هی‌ مامه‌ڵه‌ك���ردن بن له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و‬ ‫بارودۆخ��� ‌ه نوێیه‌دا ك��� ‌ه وه‌ك دیفاكتۆ‬ ‫ی ئ���ه‌م قۆناغ ‌ه‬ ‫دروس���تبوه‌‪ ،‬به‌اڵم دوا ‌‬ ‫سیاسیی ‌ه نوێی ‌ه پرسیاره‌ك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ئایا‬ ‫پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كان هه‌ست ده‌كه‌ن له‌چ‬ ‫ی‬ ‫قۆناغێكدان‌و گه‌یشتونه‌ت ‌ه چ ئاستێك ‌‬ ‫ی سیاسیی‌و تاچه‌ند‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���تی‌ هۆش���یاری‌ جه‌ماوه‌ر گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ندو‌ه بۆ تێگه‌یش���تن له‌كولتور ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بون‪،‬؟ ئه‌گه‌ر سه‌رنجبده‌ین‬ ‫ی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ی كولتور ‌‬ ‫له‌ئێستادا ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێو رۆژنامه‌نوس���ان‌و رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگ��� ‌هی‌ مه‌ده‌نی���دا گه‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫باش���یكردوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌م هۆشیاریی ‌ه‬ ‫ی باش له‌پارت ‌ه‬ ‫گه‌یشتۆته‌ ناو نوخبه‌یه‌ك ‌‬ ‫حوكمڕانه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها رۆژان ‌ه جه‌ماوه‌ر‬ ‫ده‌بینرێت بۆ داواكردنی‌ خزمه‌تگوزاری‌‌و‬ ‫ی‬ ‫مافه‌كانیان رێپێوان‌و مانگرتن‌و ناڕه‌زای ‌‬ ‫ده‌رده‌بڕن‌و فش���ار له‌س���ه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫دروس���ت ده‌كه‌ن‪ .‬له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت هه‌س���تیكردو‌ه به‌هۆشیار ‌‬ ‫چین‌و توێژه‌كان ‌‬ ‫ی كوردستاندا كار بكه‌ن‌و بۆ ئه‌م‬ ‫ی جه‌ماوه‌رو به‌جۆرێك هه‌رێم ‌‬ ‫ی هه‌وڵده‌دات خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ل ‌ه جۆره‌كان ‌‬ ‫ی ب ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی ‌ه‬ ‫ی مه‌به‌س���ته‌ش قوربان ‌‬ ‫زیات���ر بكات‌و رێگ ‌ه له‌گه‌نده‌ڵ ‌‬ ‫ی بگرێت‌و تایبه‌تییه‌كانی���ان ب���ده‌ن كارك���ردن‬ ‫له‌روداو ‌‬ ‫ی حیزبی‌ به‌رته‌س���ك‬ ‫ی جۆربه‌جۆردا یاس���ا سه‌روه‌ر له‌س���ه‌ر ئه‌جیندا ‌‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫له‌ن���او پارت���ه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كاندا رۆژ‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و‌هی‌ جێگ ‌هی‌ پرس���یار‌ه به‌رۆژ له‌گه‌شه‌س���ه‌ندندایه‌و به‌ش���ێك‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك���ه‌ هێ���ز‌ه ئۆپۆزس���یۆن ‌ه ل���ه‌و هه‌ڵوێس���تانه‌یان له‌گ���ه‌ ‌ڵ پارت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ییه‌كان كه‌مت���ر هه‌س���ت به‌و حوكمڕانه‌كاندا نیش���ان ‌هی‌ پرس���یار ‌‬ ‫قۆناغ ‌ه هه‌س���تیار‌ه سیاسییه‌ ده‌كه‌ن‌و له‌س���ه‌ر دروس���تكردون‌و چاودێ���ر‌ه‬ ‫سیاسه‌تكردن ال ‌‬ ‫ی ئه‌م پارتان ‌ه هه‌ست سیاس���ییه‌كان‌و رۆژنامه‌نوس���ان ئه‌م‬ ‫ی ئه‌و پرۆس���ه‌ی ‌ه‬ ‫ناكرێت به‌پێی‌ بنه‌مایه‌كی‌ س���تراتیجی‌‌و هه‌نگاوان��� ‌ه ب���ه‌ زیان ‌‬ ‫ی‬ ‫پالنی‌ نه‌خش��� ‌ه بۆكێشراوبێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌زانن ك ‌ه ئێس���تا ئۆپۆزس���یۆن كار ‌‬ ‫ئ���ه‌و مه‌ترس���یه‌یه‌ ك���ه‌ رو له‌ئامانج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ده‌كات‌و له‌ئاینده‌شدا به‌شێك ‌‬

‫►‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ده‌بێ رۆشنبیران‬ ‫له‌وه‌ تێبگه‌ن كه‌‬ ‫ئازادی بیروڕاو‬ ‫بیروباوه‌ڕ ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫كه‌ ئازادی به‌رامبه‌رت‬ ‫پێشێل بكه‌یت‌و‬ ‫هیچ حورمه‌تێك‬ ‫بۆ پیرۆزییه‌كانی‬ ‫نه‌هێڵیته‌وه‌‬ ‫نه‌نوسراو ك ‌ه هیچ كه‌س بۆ نیی ‌ه ره‌خن ‌ه‬ ‫بگرێ! به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه ئێمه‌ین ده‌ڵێین‬ ‫با ره‌خن��� ‌ه لە‌ته‌ش���هیر جیابكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫جنێو لە‌ئازادی بی���روڕا جیابكرێته‌وه‌!‬ ‫ئێمه‌ باس���ی جنێو‌و بێ رێزی ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ كه‌س���ێكی دژ ب���ه‌م كۆمه‌ڵگ ‌ه‬

‫ده‌توانێ به‌كتێبێك كه‌بێ رێزی تێدا بێ‬ ‫به‌خواو قورئان‌و پێغه‌مبه‌ر ئاسایش���ی‬ ‫ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ بش���ێوێنێ چونك ‌ه‬ ‫كه‌س���ێك ئه‌گ���ه‌ر بێ رێ���زی به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌خۆی قب���وڵ بكات ئه‌وه‌ ئاماده‌ نیی ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه به‌رامبه‌ر به‌خوا قبوڵ بكات‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫خوا پێویس���تی به‌و یاسایه‌ نییه‌ تاكو‬ ‫پارێزراو بێ‪ ،‬ئه‌وه‌ ئێمه‌ین بۆ رێزگرتن‬ ‫لە‌بیروڕاو بیورب���اوه‌ڕی یه‌كترو ئارامی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیمان پێویستمان به‌یاسایه‌ك‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر وابێ نابێ یاسامان بۆ‬ ‫هیچ شتێك هه‌بێ‪ ،‬چونك ‌ه به‌شێكی زۆر‬ ‫لە‌و یاس���ایانه‌ی ئارامی‌و ئاسایشی ئه‌م‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه ده‌پارێ���زن رێگریی ته‌واویان‬ ‫تێدایه‌ لە‌ئینسانێك ك ‌ه به‌ویستی خۆی‌و‬ ‫به‌ئازادنه‌ هه‌ڵده‌سێ دزی ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دزیی لە‌یاسادا تاوانه‌و ده‌ستدرێژیی بۆ‬ ‫سه‌ر موڵك‌و ماڵی كه‌سێكی دی تێدایه‌‪،‬‬ ‫جگ ‌ه لە‌وه‌ی نائارامی لە‌ناو كۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫باڵوده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه یاس���ایه‌ك بۆ‬ ‫س���زادانی دز دانراوه‌و به‌كارێكی خراپ‬ ‫وه‌سف كراوه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌مانه‌وێ جنێودان‬ ‫ئنجا به‌خوا بێ ی���ان به‌خه‌ڵك به‌تاوان‬ ‫ئه‌ژم���ار بكرێ‌و یاس���ا رێگ���ر بێ لە‌و‬ ‫كاره‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ش ناكات ‌ه ئه‌وه‌ی ك ‌ه خوا‬ ‫پێویس���تی به‌وه‌ی ‌ه یاسای بۆ ده‌ركه‌ین‬ ‫تاكو پارێزراو ب���ێ! به‌پێچه‌وانه‌وه‌ خوا‬ ‫(جل جاللە‌) لە‌قورئاندا ده‌فه‌رموێ ""إِنَّا‬ ‫���ن َن َّز ْل َنا ِّ‬ ‫َنحْ ُ‬ ‫الذ ْك َر َوإِنَّا لَ ُه لَ َحا ِف ُظون"‬ ‫وات���ه‌ خ���وا ده‌فه‌رم���وێ قورئانم���ان‬ ‫ن���اردوه‌و خۆش���مان ده‌یپارێزین‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫تاكو ئێس���ته‌ ك ‌ه ده‌كات���ه‌ نزیكه‌ی ‪15‬‬ ‫س���ه‌ده‌ قورئان به‌پارێزراوی ماوه‌ته‌وه‌و‬ ‫به‌دوربوو‌ه لە‌ته‌حریف‌و ده‌س���تكاریی‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌شی به‌درێژایی مێژو دوژمنایه‌تی‬ ‫خوای���ان ك���ردو‌ه خوا هی���چ زیانێكی‬ ‫پێنه‌گه‌ش���توه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ئیراده‌ی خوا خۆیه‌تی كه‌ ئینسانه‌كان‬ ‫ئازادبن لە‌هه‌ڵبژاردنی ئاین‌و بیروباوه‌ڕی‬ ‫خۆیان‪...،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫كام‬ ‫خۆراك‬ ‫باشه‌ بۆ‬ ‫پاش‬ ‫ته‌مه‌نی‬ ‫‪ 40‬ساڵی؟‬ ‫نێرگه‌ل ‌ه‬ ‫‪ 48‬ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫جگه‌ر‌ه زیانی‬ ‫هه‌یه‌‬

‫ی توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی ئه‌مه‌ریك���ی‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫كێش���انی نێرگه‌ل ‌ه ‪ 48‬جار زیانی زیاتر‬ ‫هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر به‌كێشانی جگه‌ره‌‪.‬‬ ‫به‌پ���ێ هه‌واڵێكی س���ایتی (هێڵس‬ ‫ده‌ی نیوز) كه‌ پش���تی‌ به‌توێژینه‌وه‌ی‬ ‫گۆڤارێكی پزیشكی‌ ئه‌مه‌ریكی به‌ستو‌ه‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌ر ‪ 31‬كه‌سی‌ ته‌مه‌ن (‪ 18‬بۆ‬ ‫‪ )50‬س���اڵ ئه‌نجامداوه‌ ك ‌ه نێرگه‌له‌یان‬ ‫كێش���اوه‌‌و پاش���ان رێ���ژه‌ی نیكۆتین‌و‬ ‫یه‌ك���ه‌م ئوكس���یدی كارب���ۆن‌و لێدانی‬ ‫دڵیان پێوان ‌ه كردوه‌ بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫به‌ش���داری لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ی���ان كردوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وتو‌ه كێش���انی نێرگه‌ل ‌ه ‪ 48‬جار‬ ‫زیاتر هێنده‌ی كێش���انی جگه‌ر‌ه زیانی‬ ‫بۆ كه‌سه‌كان هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند زیانێكی كێشانی نێرگه‌له‌‪-:‬‬ ‫س���ه‌ری ئ���ه‌و س���ۆنده‌یه‌ی‬ ‫• ‬ ‫هه‌مو كه‌س ب���ه‌كاری ده‌هێنێت له‌كاتی‬ ‫كێش���انی نێرگه‌له‌‪ ،‬ته‌عقی���م ناكرێت‌و‬ ‫رۆژانه‌ چه‌ندین كه‌س به‌كاری ده‌هێنن‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی چه‌ندین نه‌خۆشی‬ ‫گوێزراوه‌ وه‌ك نه‌خۆش���ییه‌كانی سیل‌و‬ ‫هه‌وكردن���ی جگه‌ری ڤایرۆس���ی ئایدزو‬ ‫چه‌ندین نه‌خۆشی تر‪.‬‬ ‫*‪ .‬ئه‌و خه‌ڵوزه‌ی به‌كارده‌هێنرێت بۆ‬ ‫سوتاندنی توتنه‌كه‌ ئۆكساندنی یه‌كه‌م‬ ‫ئۆكس���یدی كاربۆن دروست ده‌كات ك ‌ه‬ ‫گازێكی ژه‌هراوییه‌و له‌ش هه‌ڵیده‌مژێت‬ ‫له‌كاتی كێشانی نێرگه‌له‌كه‌دا‪.‬‬ ‫* ئ���ه‌و دوكه‌ڵ���ه‌ی ل��� ‌ه نێرگه‌له‌و‌ه‬ ‫ده‌رده‌چێ���ت رێژه‌یه‌ك���ی زۆره‌‌و‬ ‫به‌رپرسیاری یه‌كه‌م ‌ه له‌دروستبونی ئه‌و‬ ‫خاڵ ‌ه ره‌شانه‌ی سه‌ر سییه‌كان‌و هۆكار‌ه‬ ‫ب���ۆ به‌رزبونه‌وه‌ی رێژه‌ی توش���بون ب ‌ه‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی سییه‌كان بۆ ‪.%30‬‬ ‫* كێشانی دوكه‌ڵی نێرگه‌له‌ هه‌وڵێكی‬ ‫زیاتری ده‌وێت له‌جگه‌ر‌ه ئه‌مه‌ش ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی ئه‌وه‌ی دوكه‌ڵ به‌چڕییه‌كی زیاتر‬ ‫بچێته‌ س���ییه‌كان‌و زیاتر مادده‌ی سام‬ ‫وه‌ك زه‌رنیخ‌و نیكل‌و كرۆم هه‌ڵمژرێ‪.‬‬ ‫* ئ���ه‌و توتنه‌ی نێرگه‌ل���ه‌ زیانێكی‬ ‫زۆری هه‌یه‌ بۆ ده‌م‌و ددان به‌تێپه‌ڕبونی‬ ‫كات ده‌بێت��� ‌ه ه���ۆی له‌ناوبردنی ده‌م‌و‬ ‫ددان‌و خواربونی پوك ‪.‬‬ ‫* كێش���انی نێرگه‌له‌ كاتێكی زۆری‬ ‫ده‌وێ���ت‪ ،‬كاتێ���ك كه‌س���ێك جگه‌ر‌ه‬ ‫ده‌كێش���ێت چه‌ند خوله‌كێكی ده‌وێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌كات���ی كێش���انی نێرگه‌له‌دا‬ ‫نزیكه‌ی كاتژمێرێكی ده‌وێت‪ ،‬بۆیه‌ له‌م‬ ‫كات���ه‌دا دوكه‌ڵه‌ك ‌ه زیات���ر ده‌مێنێته‌و‌ه‬ ‫زیاتر ده‌چێته‌ قواڵی سییه‌كانه‌و‌ه زیانی‬ ‫زیاتر ده‌بێت‪.‬‬

‫به‌بۆچون���ی‌ پس���پۆڕانی‌ خ���ۆراك‌و‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬كاتێك مرۆڤ ته‌مه‌نی‬ ‫‌ده‌گات���ه‌ (‪ )40‬س���اڵی‪ ،‬ره‌وش���ی‌‬ ‫روبه‌روبون���ه‌وه‌ی‌ م���ادده‌ خۆراكیی���ه‌‬ ‫جیاوازه‌كان كه‌ ده‌یانخۆین ده‌گۆڕێت‌و‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌وه‌ش ده‌بێته‌ هۆی‌ زیادكردنی‌‬ ‫مه‌ترسی‌ توش���بون به‌نه‌خۆشییه‌كانی‌‬ ‫دڵ‌و شه‌كره‌ له‌و ته‌مه‌نه‌ به‌دواوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ هه‌واڵێكی‌ سایتی‌ (ئیسنا)‪،‬‬ ‫پس���پۆڕانی‌ خ���ۆراك‌و ته‌ندروس���تی‌‬ ‫ئام���ۆژگاری ئه‌و كه‌س���انه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ گه‌یش���تندان به‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫(‪ )40‬س���اڵی‌‌و ده‌توانن به‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ش���ێوازێكی‌ خۆراك���ی‌ گونج���او‌و‬ ‫ته‌ندروس���ت تاڕاده‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌گه‌ڵ‬ ‫نیگه‌رانییه‌كانی‌ مه‌ترس���ی‌ توش���بون‬ ‫به‌نه‌خۆش���ی‌ ملمالنێ بكه‌ن‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ جۆ له‌جۆره‌ها به‌رنامه‌ی‌‬ ‫خۆراكیدا داده‌نرێت به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ جۆ‬ ‫خۆراكێكه‌ هه‌ڵگری‌ جۆرێك ڕێش���اڵی‌‬ ‫تواوه‌ی���ه‌ له‌ئ���اودا به‌ن���اوی‌ (‪Beta-‬‬

‫‪ )glucanase‬ك���ه‌ رۆڵێك���ی‌ گرن���گ‬ ‫له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كۆلیسترۆڵی‌ ناسراو‬ ‫به‌(‪ )LDL‬ده‌بینێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا خواردن���ی‌ ت���و له‌گه‌ڵ‬ ‫هاوش���ێوه‌كانی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ رێكخراو‬ ‫ب���ۆ رێگریك���ردن‌و به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ وه‌ك هه‌وكردن���ی‌‬ ‫جومگه‌كان‌و باداری‌ به‌س���وده‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پ���ڕن له‌جۆرێ���ك‬ ‫له‌ئه‌نت���ی‌ ئۆكس���یدانی‌ ناس���راو‬ ‫به‌(‪.)Anthocyanins‬‬ ‫باده‌میش یه‌كێكه‌ له‌و خۆراكانه‌ی‌ كه‌‬ ‫زۆر به‌سوده‌ بۆ مرۆڤ له‌و ته‌مه‌نه‌دا‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ چه‌ندی���ن تایبه‌تمه‌ندی‌ وه‌ك‬ ‫رێكخس���تنی‌ رێژه‌ی‌ ش���ه‌كری‌ خوێن‌و‬ ‫كه‌مكردنی‌ كۆلیسترۆڵی‌ خوێنی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وان���ه‌ش به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫ئه‌سیدی‌ چه‌وری‌ (ئۆمێگا ‪‌)3‬و گۆشتی‌‬ ‫مریشك س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندی‌‬ ‫پرۆتینن ئ���ه‌وه‌ش ده‌بێت به‌ڕێژه‌یه‌كی‌‬ ‫مامناوه‌ند به‌كاربهێنرێت‪.‬‬

‫به‌م شێوه‌ی ‌ه خۆت رزگار بك ‌ه له‌په‌ڵ ‌ه ره‌شه‌كانی ده‌موچاوت‬

‫په‌ڵ���ه‌ی ڕه‌ش له‌س���ه‌ر ده‌موچ���او‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌س���ه‌ر لوت‪ ،‬كێش���ه‌یه‌كی‬ ‫ئافره‌تان���ه‌‌و زۆربه‌ش���یان نازانن كه‌ ب ‌ه‬ ‫چ ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌و په‌ڵ ‌ه ره‌ش ‌ه البه‌رن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم البردنی په‌ڵه‌ی ره‌ش له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌موچاو زۆر ئاسانه‌‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا دروس���تبونی په‌ڵه‌ی ره‌ش‬ ‫له‌سه‌ر ده‌موچاو بۆ ئه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬

‫كه‌ هه‌ندێك ش���وێنی ده‌موچاو چه‌وری‬ ‫ده‌رده‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و چه‌وریه‌ش له‌س���ه‌ر‬ ‫پێست وشكده‌بێته‌وه‌و له‌گه‌ڵ خانه‌كانی‬ ‫دیكه‌ی پێست تێكه‌ڵ ده‌بێت‌و به‌مه‌ش‬ ‫ئ���ه‌و په‌ڵ���ه‌ ره‌ش��� ‌ه بچوكان��� ‌ه په‌یدا‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆ البردنی ئ���ه‌و په‌ڵه‌یه‌ش‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی تایب���ه‌ت پێس���تی‬

‫ده‌موچاوم���ان پاكبكه‌ین���ه‌وه‌و ئ���ه‌م‬ ‫رێنماییانه‌ په‌یڕه‌و بكه‌ین‪:‬‬ ‫• زۆرخواردن���ه‌وه‌ی ئ���او‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫پێستت شێدار ده‌كات‪.‬‬ ‫• به‌كارهێنانی كرێمی چاره‌س���ه‌ر بۆ‬ ‫پێستی ده‌موچاو‪.‬‬ ‫• زۆر ب���ۆن به‌كارنه‌هێنان‪ ،‬چونك ‌ه‬

‫ئه‌و ب���ڕه‌ كهوله‌ی تێیدای���ه‌‪ ،‬هۆكاری‬ ‫س���ه‌ره‌كیی ‌ه بۆ زی���اد ده‌ردانی چه‌وری‬ ‫له‌ده‌موچاو‪.‬‬ ‫• ده‌ستكاری په‌ڵ ‌ه ره‌شه‌كان مه‌كه‌و‬ ‫هه‌وڵمه‌ده‌ به‌ ده‌ست الیانبه‌ری‪.‬‬ ‫• گه‌رم���اوی بوخ���اری بك���ه‌و هه‌ر‬ ‫له‌ناو گه‌رماوه‌كه‌دا پێستی ده‌موچاوت‬ ‫مه‌ساج بكه‌‪.‬‬

‫كه‌مخوێنی هۆكارێك ‌ه بۆ هه‌ڵوه‌رینی قژ‬

‫كه‌مخوێن���ی به‌وه‌ پێناس���ه‌ ده‌كرێت‬ ‫ك���ه‌ بریتیی ‌ه له‌ كه‌مبون���ه‌وه‌ی رێژه‌ی‬ ‫هیمۆگلۆبین له‌ناو خڕۆك ‌ه س���وره‌كانی‬ ‫خوێن���دا‪ .‬كه‌مخوێنی زۆر جۆری هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌هه‌مویان باوتر ئ���ه‌و جۆره‌ی ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌ئه‌نجامی كه‌می كانزای ئاس���ن‬ ‫له‌خ���ۆراك‌و كه‌می ئاس���ن له‌له‌ش���دا‬ ‫روده‌دات‪.‬‬ ‫كه‌مخوێنی ده‌بێته‌ هۆی گه‌لێك نیشان ‌ه‬ ‫ك���ه‌ له‌هه‌مویان گرنگت���ر كه‌مبونه‌وه‌ی‬ ‫حه‌ز یان ئاره‌زوی خواردن ‌ه ‪Anorexia‬‬ ‫له‌وكاته‌ی ك ‌ه له‌ش به‌توندی پێویستی‬

‫به‌م���ادده‌ی خۆراكی هه‌ی���ه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫نیشانه‌ی دیكه‌ش له‌له‌شدا ده‌رده‌كه‌ون‬ ‫له‌ئه‌نجام���ی كه‌مخوێنی���دا وه‌كو ره‌نگ‬ ‫زه‌ردبون‪ ،‬بێهێزی گشتی‪ ،‬زو ماندوبون‪،‬‬ ‫سه‌رس���وڕان‪ ،‬دڵه‌كوتێ‪ ،‬سه‌رئێش���ه‌‪،‬‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی ته‌ركی���ز‪ ،‬تووش���بون‬ ‫به‌هه‌وركردنه‌كان له‌به‌ر كزبونی به‌رگری‬ ‫له‌ش‪ ،‬گ���ۆڕان له‌ڕه‌نگ���ی نینۆكه‌كان‪،‬‬ ‫زو له‌بیرچون���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵوه‌رین���ی ق���ژ‬ ‫پت���ر له‌ڕێژه‌ی ئاس���ایی‪ .‬كه‌مبونه‌وه‌ی‬ ‫ئ���اره‌زوی خواردنیش له‌الیه‌نی خۆیه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی كه‌مبونه‌وه‌یه‌كی تری‬

‫ئاس���ن‌و م���ادده‌ خۆراكییه‌كانی تر ك ‌ه‬ ‫پێویس���تن ب���ۆ به‌رزبونه‌وه‌ی ئاس���تی‬ ‫هیمۆگڵۆبین له‌مان ‌ه كالس���یۆم‪ ،‬فۆلیك‬ ‫ئه‌س���ید‪ ،‬ڤیتامین ‪ ،C‬ڤیتامین ‪،B12‬‬ ‫ڤیتامی���ن ‪ .B6‬كان���زای ئاس���ن زۆر‬ ‫گرنگ ‌ه ب���ۆ له‌ش‪ ،‬له‌هه‌م���و خانه‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ پرۆتینێكدا به‌ناوی هیم‬ ‫یه‌كده‌گرێت بۆ پێكهێنانی هیمۆگلۆبین‬ ‫كه‌ زۆر پێویسته‌ بۆ گواستنه‌وه‌ی گازی‬ ‫ئۆكس���جین له‌س���ییه‌كانه‌وه‌ بۆ هه‌مو‬ ‫خانه‌كانی ل���ه‌ش‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی دوه‌م‬ ‫ئۆكس���یدی كارب���ۆن له‌خانه‌كانه‌وه‌ بۆ‬

‫سییه‌كان‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ خۆراكییه‌كانی ئاسن دو‬ ‫جۆرن‪-:‬‬ ‫• ئاس���ن له‌گه‌ڵ پرۆتین���ی هیم ك ‌ه‬ ‫له‌گۆشت‌و ئه‌ندامه‌كانی ئاژه‌ڵدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫• ئاس���ن به‌ب���ێ پرۆتین���ی هیم ك ‌ه‬ ‫له‌به‌روبوم ‌ه روه‌كییه‌كاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و خۆراكان���ه‌ی ك��� ‌ه رێژه‌یه‌كی‬ ‫باش���یان له‌كانزای ئاسن تێدای ‌ه بریتین‬ ‫له‌‪ -:‬گۆش���تی سور‪ ،‬زه‌ردێنه‌ی هێلكه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ر‪ ،‬س���پێناغ‪ ،‬نیس���ك‪ ،‬میوه‌كان‪،‬‬ ‫پاقله‌مه‌نییه‌كان‪.‬‬

‫بانيژه‬

‫‪15‬‬

‫د‪ .‬ره‌وشت ره‌شید‬ ‫پسپۆڕی‌ نه‌خۆشی ‌ه ده‌رونیه‌كان‬

‫دارا دوو دار ‌ی دی‌‬ ‫دوو دار ‌ی دوور‪..‬دوور‬

‫ی‬ ‫ی منداڵ���ی‌‌و رۆژان ‌‬ ‫كاتێك بی���ر ‌‬ ‫ی چون���ه‌ مه‌كته‌ب ده‌كه‌مه‌و‌ه‬ ‫یه‌كه‌م ‌‬ ‫ناتوان���م بیری‌ ئ���ه‌و (دار)و ( دارا)‬ ‫یه‌ش نه‌كه‌مه‌و‌ه ك ‌ه ل���ه‌و رۆژانه‌داو‬ ‫تاهه‌تای ‌ه بون به‌یه‌كه‌مین دو وش��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بوم‌و یه‌كه‌مین دو یه‌كه‌ ‌‬ ‫ك���ه‌ فێر ‌‬ ‫ی مندا‪.‬‬ ‫مه‌عریفی‌ له‌یاده‌وه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌لف‌و‬ ‫ی كتێب ‌‬ ‫هه‌ركاتێك سه‌یر ‌‬ ‫بێ���ی‌ ئه‌مین باڵدار ده‌ك���ه‌م‌و چاوم‬ ‫ب���ه‌و (دار)‌ه مه‌زن���ه‌و ب���ه‌ (دارا)‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬زاراو زری���زه‌و م���ه‌ل‌و‬ ‫ی شیرو‬ ‫ماتانێ‌‌و نه‌س���رین‌و شوشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵماتێن���ی‌ ره‌نگاوره‌نگ‌و ده‌فته‌ر ‌‬ ‫ئیمالو چه‌ماوه‌ی‌ داخراوو (زۆرباش ‌ه‬ ‫ئافه‌رین)و (پش���و ب���ه‌ ووریا به‌)و‬ ‫دونیایه‌ك ره‌نگ‌و ئاس���مانێك وشه‌و‬ ‫رسته‌و گوزار‌هی‌ نازكم دێته‌وه‌ یاد‪.‬‬ ‫له‌ته‌ك ئ���ه‌و داره‌ س���ه‌وزه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫(دارا) له‌الپ���ه‌ڕ‌هی‌ یه‌كه‌می‌ كتێب ‌‬ ‫ی كوردیدا ده‌س���تی‌ بۆ‬ ‫ئه‌لف‌و بێ��� ‌‬ ‫درێ���ژ ده‌ك���رد‪ ،‬دارێك���ی‌ دی‌ هات ‌ه‬ ‫ی ئێمه‌ی‌ منداڵ‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌و‬ ‫یاده‌وه‌ر ‌‬ ‫دار‌ه بێڕه‌حم ‌ه بو كه‌ مامۆس���تاكان‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆیان���ه‌وه‌ لێیانده‌دای���ن‪ .‬ئی���د ‌‬ ‫ی (دار) به‌ته‌نها (دار)‬ ‫له‌وێوه‌ چید ‌‬ ‫ی دارا نه‌ب���و‪ ،‬چی���دی‌ ئ���ه‌و دار‌ه‬ ‫‌‬ ‫دور دوره‌ نه‌ب���و كه‌ ن���ازێ‌‌و نه‌وزاد‬ ‫ی‬ ‫له‌ژێریدا ماتانێی���ان ده‌كرد‪ ،‬چید ‌‬ ‫ب��� ‌ه ته‌نها ئه‌و داره‌ش نه‌بو كه‌ ئازاد‬ ‫به‌س���ه‌رییه‌وه‌ س���ێوی‌ بۆ نه‌سرین‬ ‫ی‬ ‫توڕده‌دایه‌ خوارێ‌‪ .‬ئیدی‌ دار مانا ‌‬ ‫ی خست ‌ه یاده‌وه‌ری‌ ئێمه‌‪ .‬له‌وێو‌ه‬ ‫تر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (دار) وێنه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌دوا له‌گه‌ڵ ن���او ‌‬ ‫مامۆستا عه‌زیزو مامۆستا شه‌ریف‌و‬ ‫ی‬ ‫مامۆس���تا خالیدو مامۆس���تا هاد ‌‬ ‫ده‌هاته‌ به‌رچاوم���ان كه‌ به‌دارێكه‌و‌ه‬ ‫ی یه‌كه‌م یان الی‌ ته‌خت ‌ه‬ ‫ی ره‌حل ‌ه ‌‬ ‫ال ‌‬ ‫ره‌شه‌ك ‌ه راوه‌س���تاوه‌و به‌توڕه‌ییه‌و‌ه‬ ‫هاوار ده‌كات‪ :‬ده‌سته‌كانت بكه‌ره‌وه‌و‬ ‫چوار داری‌ قایمی‌ لێده‌داین‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌س���تمان نه‌كردبایه‌و‌ه‬ ‫ب���ه‌ دار ئه‌یان���دا له‌س���ه‌رمان یان‬ ‫ی‬ ‫ی په‌نجه‌كانمان‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌كات ‌‬ ‫سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫لێدانیش ده‌س���تمان البردبای ‌ه دار ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاترم���ان ده‌خوارد ی���ان به‌رۆخ ‌‬ ‫داره‌ك ‌ه لێمان���ده‌درا‪ .‬جاری‌ واهه‌بو‬ ‫هه‌مومان به‌ریز س���ه‌رو چوار دارمان‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ب���و بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌خ���وارد‪ .‬قوتاب ‌‬ ‫چێژی‌ دارلێدانه‌ك ‌ه الی‌ مامۆستا یان‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌م بكاته‌وه‌ وا ‌‬ ‫قوتابییه‌كانی‌ د ‌‬ ‫نیشانده‌دا كه‌ بێباكه‌ له‌و دارلێدانه‌و‬ ‫ی ئه‌ك���رده‌وه‌و‬ ‫بێده‌ن���گ ده‌س���ت ‌‬ ‫ی ئه‌خوارد‪ .‬هه‌شمانبو‬ ‫لێدانه‌ك ‌هی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیڕه‌ ‌‬ ‫هه‌ر ك��� ‌ه داره‌كه‌ی‌ ئه‌بین��� ‌‬ ‫ئه‌ك���ردو به‌درێژای���ی‌ دارلێدانه‌ك��� ‌ه‬ ‫ده‌گری���او ده‌پاڕای���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مان ‌ه ئه‌و‬ ‫یادگارییانه‌ن ك��� ‌ه (دار)ده‌یخاته‌و‌ه‬ ‫بیرمان‪.‬‬ ‫داره‌كان جۆراوج���ۆر ب���ون‪ .‬دار‬ ‫ێ گرێ‌‪.‬‬ ‫هه‌ب���و لوس‪ ،‬دار هه‌ب���و گر ‌‬ ‫دار هه‌ب���و ك���ورت‌و دار هه‌بو درێژ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دار هه‌بو وش���ك‌و زۆرج���ار له‌كات ‌‬ ‫لێداندا ده‌ش���كا‪ ،‬داریش هه‌بو ته‌ڕو‬ ‫پێمانده‌گوت (ش���واڕك)‪ ،‬ئه‌مه‌یان‬ ‫ترس���ناكترین جۆری‌ دار بو‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ن ‌ه ده‌ش���كا‪ ،‬ن ‌ه ده‌پچ���ڕاو نه‌ ماندو‬ ‫ده‌بو‪.‬‬ ‫كه‌ گه‌ور‌ه بوی���ن‪ ،‬له‌نێوان (دار)‬ ‫ی‬ ‫ی (دارا)و داری‌ لێدانی‌ ده‌ست ‌‬ ‫ه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫مامۆستاكان چه‌ندین جۆر ‌‬ ‫ی ئاده‌م‌و‬ ‫دارمان ناس���ی‌‪ :‬داره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تو‪ ،‬دار ‌‬ ‫حه‌وا‪ ،‬داری‌ سیواك‌و دار ‌‬ ‫ی گوێزو ئه‌و‬ ‫ی مێو‪ ،‬دار ‌‬ ‫جۆالنێ‌‌و دار ‌‬ ‫ی له‌ژێریدا له‌گه‌ڵ یار دانیشتین‪،‬‬ ‫داره‌ ‌‬ ‫ی تاب���وت‌و‬ ‫ی س���ه‌رقه‌بران‌و دار ‌‬ ‫دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ست ‌‬ ‫ی له‌س���ێداره‌دان‪ ،‬دار ‌‬ ‫دار ‌‬ ‫ی دادوه‌رو‬ ‫ی ده‌س���ت ‌‬ ‫ئینزیب���ات‌و دار ‌‬ ‫ی سوتاوی‌ نێو دارستانه‌كان‪.‬‬ ‫دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رهه‌نگ ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ گه‌روه‌بون��� ‌‬ ‫ناوه‌كان���ی‌(دار)‪ ،‬له‌گه‌ڵ فراوانبون‬ ‫ی‬ ‫ی دار‪ ،‬ئاڵۆز ‌‬ ‫ی ماناكان��� ‌‬ ‫وئاڵۆزبون ‌‬ ‫ی‬ ‫دونیاو دڵره‌قی‌ ئینسان‌و گه‌وره‌بون ‌‬ ‫ی خۆمان بۆ ئاش���كرابو‪.‬‬ ‫بێره‌حمان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تێگه‌یش���تین ( دار)چید ‌‬ ‫ئی���د ‌‬ ‫ئه‌و بون���ه‌وه‌ر‌ه بێگوناه���ه‌ نییه‌ ك ‌ه‬ ‫نازێ‌‌و نه‌س���رین‌و نه‌وزاد له‌سێبه‌ریدا‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ۆ داراو زه‌ین���ه‌ب‌و ئازاد‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌كه‌ن‌و بانگی���ان ئه‌كه‌ن بۆ ماتان ‌‬ ‫ی شوش���ه‌یه‌ك شیرو‬ ‫بۆ خواردنه‌و‌ه ‌‬ ‫گوێگرتن له‌بلوێر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫خۆزگه‌ له‌گ���ه‌ڵ (دارا)دا له‌دور ‌‬ ‫دوره‌وه‌ دارم���ان ده‌بین���ی‌‌و هه‌ر له‌و‬ ‫دوره‌شه‌و‌ه دارمان ده‌ناسی‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫►‬

‫بەبریاری وەزیر‪ ،‬دوای دومانگ دەوامکردن بەشێک‬ ‫‪9‬‬ ‫‌لەخوێندکارانی ی بنەرەتی دەچنە پۆلی ‪10‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دوای دومانگ لەدەوامکردنی بەشێک‬ ‫لەخوێندکارانی نۆی بنەرەتی کە‬ ‫بەهۆی دەرنەچونیانەوە لەپۆلی نۆ‬ ‫مابونەوە‪ ،‬بەبریارێکی وەزارەتی‬ ‫پەروەردە سێ نمرەیان پێدەدرێت‪،‬‬ ‫دەردەچن بۆ پۆلی دە‪ ،‬کە ئەمەش‬ ‫دومانگ خوێندنی وانەکانیان لەپۆلی‬ ‫‪ 10‬لەکیس دەدات‌‪.‬‬ ‫دوای دومان���گ ل���ە وانەخوێن���دن‌و‬ ‫کردن���ەوەی دەرگای قوتابخان���ەکان‪،‬‬ ‫بەبریارێک���ی وەزارەتی پ���ەروەردە کە‬ ‫ئیمزای وەزیری پەروەردە‪ ،‬عیس���مەت‬ ‫محەم���ەد خالیدی پێوەیە‪ ،‬س���ێ نمرە‬ ‫دەبەخش���ێتە ئەو قوتابیانەی لەپۆلی‬ ‫نۆ دەرنەچوبن‌‪ ،‬بەو هۆیەشەوە دەچنە‬ ‫پۆلی دە بەاڵم وانەی دومانگ خوێندنی‬ ‫پۆلی دەیان دەفەوتێت‌ لەبەرئەوەی ئەو‬ ‫دومانگ���ە لەپۆلی نۆ وانەیان خوێندوە‪،‬‬ ‫لەوبارەیەوە شارەزای بواری پەروەردە‪،‬‬ ‫م‪ .‬مەری���وان س���ەاڵح حیلم���ی وت���ی‌‬ ‫"ئێمە پێمانخۆش���ە هەمو خوێندکارێک‬ ‫دەربچێت‪ ،‬بەاڵم ئەم بریارەی وەزارەت‬ ‫بریارێکی بێسەروبەرەیە‪ ،‬ئەمە یەکێکە چه‌ند کچه‌ خوێندکارێک فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫لەو بریارانەی هیچ حیساباتێکی وردی‬ ‫تێدا نەکراوە‪ ،‬ئەمە یەکەمجاریش نییە کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت‌‪ ،‬وتی چۆنە‪ ،‬شتەکان لەبریار‌و رێنمایی دەرچوە بری���ار دەردەچێت‪ ،‬کێش���یەکی زۆری ‬ ‫وەزارەتی پەروەردە بریاری بێس���ەرەو "ک���ە بەخوێندکارەکەمم وت دەرچویت‪ ،‬کۆمەڵێک ق���ەرار بەمیزاجی تایبەتی‌‌و ب���ۆ بەرێوەب���ەری خوێندن���گاکان‌و بۆ‬ ‫پەروەردەکانیش دروستکردوە"‬ ‫لەوانە تاکەکەسێک دەردەچێت"‪.‬‬ ‫ب���ەرەو ناوەخ���ت دەردەکات‪ ،‬ئەم���ە پێیوتم پێم رادەبوێریت!"‪.‬‬ ‫ه���ەر س���ەبارەت بەکاریگەرییەکانی‬ ‫ئەو مامۆس���تایە دەشڵێت ئەم بریارە‬ ‫تائێس���تا لەتاقیکردنەوەکان���ی نۆی‬ ‫بریارێکی لەناکاوە ک���ە لەبەرژەوەندی‬ ‫پ���ەروەردەدا نیی���ە‪ ،‬بەش���ێک بنەرەتیدا س���ێ ئەنجام باڵوکراوەتەوە بەهۆی هەندێک تەمومژەوە بوە لەسەر ئەو بریارە لەسەر خوێندکار‪ ،‬مامۆستا‬ ‫لەپ���ەروەردەکان نارەزایەتیی���ان ل���ەو ک���ە ئەمەش بۆت���ە ه���ۆی دڵەراوکێی‌ تەسیحکردنی ئەنجامی تاقیکردنەوەکانی نەوش���یروان وتی خوێندکارێک دومانگ‬ ‫بریارە دەربری���وەو وتویانە هەربریارێک خوێن���دکاران‌‪ ،‬ئەندام���ی لیژن���ەی ن���ۆی بنەرەتی‌و وتی" ئایا ئەو هەاڵنەی لەن���ۆ دەوام بکات‌و دواتر بینێریتە دە‪،‬‬ ‫س���ەبارەت بەگۆرینی ئەنجام دەدرێت پەیوەندییەکانی یەکێتی مامۆس���تایان‪ -‬ک���ە ک���راون ئەوەن���دە گەورەبون کە دومانگ دواکەوتن‪ ،‬ئەمە وەكو سااڵنی تر‬ ‫نابێت مانگێ���ک تێپەر بکات بەس���ەر لقی س���لێمانی مامۆس���تا نەوشیروان وەزارەت خ���ۆی بەموقەس���یر بزانێت نییە‪ ،‬پۆلی دە کاریگەری دەبێت لەسەر‬ ‫حەم���ە غەریب بەئاوێن���ەی راگەیاند " لەدەرنەچونی هەندێک خوێندکار‪ ،‬ئەمە چارەنوسی خوێندکار کە ئەو نمرانە بۆ‬ ‫دەوامی خوێندکارەکاندا"‪.‬‬ ‫بەگوێرەی هەندێ���ک زانیاری ئاوێنە ئەمە نیشانەی بێپیالنی‌و بێسەروبەریی سێجارە خوێندکار دەردەچێت‪ ،‬وەجبەی‌ پۆلی ‪12‬شی هەژمار دەکرێت‪.‬‬ ‫هەروەه���ا م‪ .‬مەریوان نەیش���اردەوە‬ ‫ژمارەیەک���ی زۆر لەو خوێندکارانەی کە پەروەردەیە‪ ،‬پەروەردە توشی قەیرانێک یەکەم دەرچو‪ ،‬دوای ئەوە وەجبەیەکی‬ ‫دەرچون توشی شۆکبون‪ ،‬مامۆستایەک بوە بریارێک دەردەکات خۆشی نازانێت دیکە چاکكرا‪ ،‬ئینجا ئەمە سێیەم جارە کە ئەم بری���ارە بێمتمانەیی وەزارەتی‬

‫مامۆستایەک‪ :‬ئه‌مە‬ ‫نیشانەی بێپیالنی‌و‬ ‫بێسەروبەریی‬ ‫پەروەردەیە‪،‬‬ ‫پەروەردە توشی‬ ‫قەیرانێک بوە‬ ‫بریارێک دەردەکات‬ ‫خۆشی نازانێت‬ ‫چۆنە‬ ‫پ���ەروەردەی الی خوێن���دکاران‬ ‫ئاش���کراکردوە" ئەم���ە جگ���ە لەوەی‬ ‫بارودۆخێک���ی دەرون���ی خ���راپ ب���ۆ‬ ‫خوێن���دکار دروس���ت دەکات‪ ،‬دۆخ���ی‬ ‫دەرونی خوێندکار‌و کەسوکاریان توشی‬ ‫شڵەژان دەکات‌و وایانلێدەکات لەبواری‬ ‫خوێندنیاندا سەرکەوتو نەبن"‪.‬‬ ‫بەگوێری هەندێک زانیاری نزیکەی‪1000‬‬ ‫خوێندکار ل���ە هەر س���ێ پارێزگاکەی‬ ‫کوردستان س���ودمەندبون لەو بریارە‪،‬‬ ‫لەو بارەی���ەوە بەرێوەبەری پەروەردەی‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬م‪.‬کەمال نوری بەئاوێنەی‬ ‫وت" دەبێت ئەو خوێندکارانە هەوڵبدەن‬ ‫قەرەبوی ئەو دومانگ دەوام نەکردنەیان‬ ‫بکەن���ەوە‌و داواش���مان لەخوێندنگاکان‬ ‫کردوە‪ ،‬کەمێک یارمەتییان بدەن"‪.‬‬

‫که‌مترین کتێب‌و توێژینه‌وه‌ له‌بواری په‌روه‌رده‌دا هه‌یه‌‬ ‫"پێویستمان به به‌رێوه‌به‌رایه‌تی تاقیکردنه‌وه‌کان نییه‌‪ ،‬یه‌که‌یه‌کی ئیداریمان ده‌وێت"‬ ‫ ئا‪ :‬رێنوار نه‌جـم‬ ‫بواری خوێندن‌و فێرکردن‌و‬ ‫چۆنییه‌تی په‌روه‌رده‌کردنی مندااڵن‌و‬ ‫هه‌رزه‌کاران له‌هه‌رێمی کوردستاندا‬ ‫که‌مترین لێکۆڵینه‌وه‌و توێژینه‌وه‌یان‬ ‫له‌سه‌رکراوه‌و له‌کتێبخانه‌کاندا که‌مترین‬ ‫کتێب هه‌یه‌ ک ‌ه باس له‌م بابه‌تان ‌ه‬ ‫بکات‌و په‌یوه‌ندی به‌م بواره‌وه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫شاره‌زایه‌کی بواری په‌روه‌رده‌ش‬ ‫هۆکاره‌کانی ئه‌م دۆخه بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕوو ئاما‌ژه‌ش به‌گرنگیی‬ ‫توێژینه‌وه‌کان ده‌کات له‌م بواره‌دا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه به‌بڕوای زۆربه‌ی نوسه‌ران‌و‬ ‫ش���اره‌زایان کتێبخان���ه‌ی ک���وردی‬ ‫کتێبخانه‌یه‌ک���ی ه���ه‌ژار‌ه به‌تایبه‌ت���ی‬ ‫له‌ب���وار‌ه تایبه‌تمه‌ند‌و زانس���تییه‌کاندا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب���واری پ���ه‌روه‌رده‌و فێرکردن‬ ‫له‌زۆرب���ه‌ی ب���واره‌کان هه‌ژارتره‌و ئه‌و‬ ‫کتێبانه‌ی ب���اس له‌م ب���وار‌ه ده‌که‌ن‌و‬ ‫نوس���ه‌ره‌کانی کوردن‌و توێژینه‌وه‌کان‬ ‫له‌س���ه‌ر قوتابخان���ه‌و خوێندنگاکان���ی‬ ‫خۆمان���ن‪ ،‬ژماره‌یه‌ک���ی ئێجگار که‌من‌‪.‬‬ ‫جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ش وه‌رگێڕانی ئ���ه‌و کتێب ‌ه‬ ‫جیهانییان���ه‌ی له‌باره‌ی پ���ه‌روه‌رده‌و‌ه‬ ‫نوس���راون به‌هه‌م���ان ش���ێو‌ه که‌من‌و‬ ‫له‌ئاست گرنگیی بابه‌ته‌که‌دا نین‪.‬‬ ‫"چه‌ند کتێبێکی که‌م هه‌یه‌"‬ ‫ل���ه‌م باره‌ی���ه‌و‌ه ش���اره‌زا له‌بواری‬ ‫په‌روه‌رده‌و به‌رێوبه‌ری په‌روه‌رد‌ه له‌و‌اڵتی‬ ‫س���وید‪ ،‬مامۆس���تا هۆمه‌ر قه‌ره‌داغی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن��� ‌ه دواو جه‌غتی له‌و‌ه‬ ‫کرده‌و‌ه ک ‌ه کتێبی پێویس���ت له‌بواری‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌دا به‌زمانی ک���وردی نییه‌‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هه‌ی ‌ه چه‌ن���د کتێبێکی که‌مه‌‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی بۆ کتێبه‌کانی مامۆس���تا‬

‫هۆمه‌ر قه‌ره‌داخی‬ ‫فوئاد قه‌ره‌داغی کرد ک��� ‌ه کتێبه‌کانی‬ ‫بۆش���اییه‌کی گه‌وره‌یان پڕکردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌وڵی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی‬ ‫له‌کابین���ه‌ی پێنجدا ب���ه‌رز نرخاند ک ‌ه‬ ‫چه‌ند کتێبێکی ئه‌میان چاپکردوه‌‪.‬‬ ‫هۆکاره‌کانی که‌می‬ ‫کتێب چین؟‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هۆکاری که‌می کتێب‌و‬ ‫س���ه‌رچاو‌ه له‌ب���واری پ���ه‌روه‌رده‌دا‪،‬‬ ‫مامۆستا هۆمه‌ر ئاماژ‌ه به‌چه‌ند خاڵێک‬ ‫ت ک��� ‌ه هه‌ندێکی���ان مێژویی���ن‌و‬ ‫ده‌کا ‌‬ ‫"په‌یوه‌ندی به‌دژایه‌تی زمانی کوردییه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن داگیرکه‌رانه‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫"هۆکارێک���ی ت���ر ئه‌وته‌نگه‌ژه‌یه‌ی ‌ه ک ‌ه‬ ‫له‌ب���واری فێرکاریدا هه‌ی���ه‌و تواناکانی‬ ‫ریف���ۆرم‌و نوێخوازی زۆر س���نوردارن‌و‬ ‫پس���پۆڕی په‌روه‌رده‌یی له‌کوردستاندا‬ ‫که‌مه‌"‪.‬‬

‫مامۆس���تا هۆم���ه‌ر ئام���اژ‌ه به‌گرنگیی‬ ‫وه‌رگێڕان���ی کتێب���ه په‌روه‌رده‌یی��� ‌ه‬ ‫جیهانیی���ه‌کان ده‌کات ب���ۆ زیات���ر‬ ‫شاره‌زابونی په‌روه‌رده‌ناسانی خۆمان‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی پرس���یاری ئه‌رک���ی کێی ‌ه‬ ‫ئ���ه‌م کاره‌ب���کات‌و کێ ده‌بێ���ت به‌م ‌ه‬ ‫هه‌ڵبس���تێت‪ ،‬مامۆس���تا ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫ب���وار‌ه خه‌مس���اردییه‌کی زۆری پێوه‬ ‫‌دی���ار‌ه له‌الیه‌ن حکوم���ه‌ت‌و وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌وه‪ .‬بۆ نمون��� ‌ه له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ک���ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫گش���تیمان هه‌ی ‌ه ب���ۆ تاقیکردنه‌وه‌کان‬ ‫ک ‌ه به‌هیچ شێوه یه‌‌ک پێویستمان پێی‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ به‌رێوه‌به‌رایه‌تییه‌ک یان‬ ‫یه‌که‌یه‌کی ئیداریم���ان نیی ‌ه بۆ کتێب‌و‬ ‫وه‌گێڕانی کتێب ‌ه جیهانییه‌کان له‌بواری‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌دا ک ‌ه ئه‌و‌ه ئه‌رکێکی گرنگی‬ ‫کتێبێکی بواری په‌روه‌رده‌ فۆتۆ‪ :‬رێبه‌ر نه‌جم وه‌زاره‌ته‌‪ .‬وه‌زاره‌ت له‌ساڵی ‪1991‬ه‌و‌ه‬ ‫کاری ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه نه‌کردو‌ه ک��� ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫هۆکارێکی دیک ‌ه "نه‌بونی لێکۆڵینه‌وه‌ی په‌روه‌رد‌ه وه‌ک پرس���ێکی س���ه‌ره‌کی هانده‌ری نوسه‌ران‌و په‌روه‌رده‌ناسان بۆ‬ ‫کوردس���تانی‪ ،‬ه���ه‌روه‌ک پرس���ه‌کانی کارکردن له‌و بواره‌دا"‪.‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌ له‌زانکۆکانی هه‌رێمدا"‪.‬‬ ‫ن���ه‌وت‌و پێش���مه‌رگ ‌ه س���ه‌یرکرا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫"ده‌بێت پرسی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫"له‌کۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌دا‬ ‫کات ‌ه بودجه‌ی پێویس���تی بۆ ته‌رخان‬ ‫بکرێت ‌ه پرسێکی سه‌ره‌کی"‬ ‫ته‌نها یه‌ک کتێبی لێبو"‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌وه‌ی چ���ی بکرێت بۆ ده‌کرێت‌و که‌س���انی شاره‌زا له‌و بواره‌دا‬ ‫سه‌باره‌ت به‌کاریگه‌ری ئه‌و کتێبانه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی توێژینه‌وه‌کان له‌سه‌ر پڕۆسه‌ی ده‌نێررێن بۆ خوێندنی به‌رز له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌روه‌رد‌ه زۆر ببن‪ ،‬مامۆستا هۆمه‌ر ک ‌ه واڵت‪ ،‬له‌الیه‌ک بۆ ئه‌وه‌ی ش���اره‌زاییان ک ‌ه هه‌ی ‌ه له‌بواره‌که‌دا مامۆس���تا ئاماژ‌ه‬ ‫خاوه‌نی سێ کتێب ‌ه له‌بواری په‌روه‌رده‌دا زیادبێ���ت‌و ئه‌زمونی واڵت���ان بهێننه‌و‌ه به‌و‌ه ده‌کات سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی کتێبه‌کان‬ ‫پێی وای ‌ه ک ‌ه ده‌بێت پرس���ی په‌روه‌رد‌ه واڵت‪ ،‬له‌الیه‌کی تریشه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه زۆر که‌م���ن‪ ،‬کاریگه‌ریش���یان له‌س���ه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ن حیزب ‌ه سیاسییه‌کانه‌و‌ه به‌هه‌ند گه‌ڕانه‌و‌ه ده‌س���ت بکه‌ن به‌توێژینه‌وه‌و پرۆس���ه‌ی په‌روه‌رد‌ه زۆر س���نورداره‌‪.‬‬ ‫وه‌ربگیرێ���ت و ئ���ه‌و پرس��� ‌ه گرنگ��� ‌ه لێکۆڵین���ه‌و‌ه له‌ب���واری فێرکاری���دا‪ .‬مامۆس���تا هۆمه‌ر ب���اس له‌حاڵه‌تێکی‬ ‫بخه‌ن��� ‌ه ئه‌جێن���دای کاره‌کانیان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌داخ���ه‌و‌ه له‌هه‌مو کوردس���تاندا یه‌ک دوایین کۆنگره‌ی په‌روه‌رده‌یی ده‌کات‌و‬ ‫چونک��� ‌ه له‌ئێس���تادا به‌گوت���ه‌ی ئه‌و که‌س���مان نیی ‌ه ک ‌ه دکت���ۆرای هه‌بێت ده‌ڵێت " له‌س���اڵی ‪ 2007‬ک ‌ه کۆنگره‌ی‬ ‫په‌روه‌رد‌ه گیرا له‌هه‌ولێر‪ ،‬من بروام وابو‬ ‫"خه‌مس���اردی‌و ناڕونییه‌ک له‌به‌رنامه‌ی له‌بواری په‌روه‌رده‌دا"‪.‬‬ ‫ک ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه ده‌یان کتێبی په‌روه‌رده‌یی‬ ‫حیزب ‌ه سیاس���ییه‌کاندا هه‌ی ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫نوسراو به‌کوردی یان وه‌رگێڕاو ببینم‪.‬‬ ‫"پێویستمان به به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫سیسته‌می فێرکاری‪ ،‬له‌کاتێکدا نزیکه‌ی‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه بێجگ ‌ه له‌کتیبێکی من‬ ‫تاقیکردنه‌وه‌کان نییه‌‪ ،‬یه‌که‌یه‌کی‬ ‫‪ 25%‬دانیش���توانی کوردستان قوتابی‌و‬ ‫له‌و بواره‌دا هیچ کتیبێکی تری لێنه‌بو ک ‌ه‬ ‫ئیداریمان بۆ کتێب ده‌وێت"‬ ‫خوێندکارن"‪.‬‬ ‫جگ ‌ه له‌توێژین���ه‌و‌ه خۆماڵییه‌کان‪ ،‬دابه‌ش بکرێت به‌سه‌ر به‌شداربواندا‪".‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "هه‌ر کاتێک پرسی‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته‌ره‌ش‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫جه‌ژنانه‌كه‌ ‌ی وه‌زیر!‬ ‫ م‪.‬سه‌ریاس سه‌مین‬ ‫له‌چه‌ن����د رۆژی‌ پێش����وداو دوای‌‬ ‫ته‌واوبونی‌ پش����وه‌كانی‌ جه‌ژنی‌ قوربان‪،‬‬ ‫نوسراوێك ئاراس����ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‬ ‫گشتییه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كان كراوه‌و ئاماژه‌‬ ‫به‌بڕیارێكی‌ وه‌زیر ده‌كات كه‌ "‪ "2‬نمره‌ی‌‬ ‫به‌خشیوه‌ته‌ فێرخوازانی‌ پۆلی‌ نۆیه‌م‌و به‌م‬ ‫بڕیاره‌ش ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو له‌فێرخوازان‬ ‫قۆناغی‌ بنه‌ڕه‌تییان ته‌واوكردو گه‌یشتنه‌‬ ‫قۆناغی‌ ئاماده‌یی‌‪ ،‬لێره‌داو ئه‌وه‌ی‌ جێی‌‬ ‫سه‌رنج‌و مایه‌ی‌ تێڕامانه‌‪ ،‬به‌خشینه‌وه‌ی‌‬ ‫نمره‌یه‌ ه����ه‌روه‌ك چ����ۆن نوقڵی‌ جه‌ژن‬ ‫ده‌به‌خش����رێته‌وه‌‪ ،‬بێگومان����م گ����ه‌ر ئه‌و‬ ‫پرس����یاره‌ روب����ه‌روی‌ جه‌ناب����ی‌ وه‌زی����ر‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌ ك����ه‌ ك����وو ده‌ب����ی‌ دوای‌ دو‬ ‫مانگی‌ ره‌به‌ق له‌ ده‌س����تپێكردنی‌ ده‌وام‌و‬ ‫خوێندن����ی‌ چه‌ند به‌ش����ێك له‌كتێبه‌كان‬ ‫بڕیارێكی‌ هاوش����ێوه‌ بدرێ����ت؟ ئه‌وا بێ‌‬ ‫س����ێ‌‌و دو ده‌ڵێن كه‌ ئه‌وان مه‌به‌ستیانه‌‬ ‫زۆرترین قوتابی‌ سودمه‌ندبێت‌و هه‌رچی‌‬ ‫زوه‌ قۆناغه‌كان����ی‌ خوێندن ته‌واو بكه‌ن‪،‬‬ ‫بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ بیر له‌ناوه‌ڕۆك����ی‌ بڕیاره‌كه‌‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌و بیر له‌وه‌ بكرێته‌وه‌ كه‌ چۆن‬ ‫ده‌گونجێت خوێندكارێك دو مانگ به‌سه‌ر‬ ‫كاتی‌ خوێندنه‌كه‌یدا ڕۆشتبێت‌و به‌بڕیارێك‬ ‫ئه‌و قۆناغه‌ی‌ خوێندن ته‌واو بكات؟‬ ‫له‌س����ه‌ر هه‌مان نه‌هج����ی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌ منیش هه‌ركات میزاجم‬ ‫هه‌ب����و ‪ 2‬یا ‪ 3‬نمره‌ ئیدی‌ كه‌متر یا زیاتر‬ ‫به‌سه‌ر خوێندكاره‌كانمدا ده‌به‌خشمه‌وه‌و‬ ‫پاساویشم بڕیاره‌كه‌ی‌ وه‌زیره‌!‬ ‫به‌بۆچون����ی‌ ئێم����ه‌ یه‌كێ����ك له‌هه‌ره‌‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وته‌ ناپه‌روه‌رده‌ییه‌كان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫مامۆس����تاو كه‌س����ی‌ نم����ره‌ به‌ده‌س����ت‬ ‫به‌ئاره‌زو به‌پێی‌ میزاجی‌ شه‌خسیی‌ نمره‌‬ ‫ببه‌خش����ێته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌ندێك‬ ‫مامۆس����تا پێ����ش جه‌ژن����ان ده‌یكه‌ن یا‬ ‫به‌ه����ۆی‌ جه‌ژنی‌ ن����ه‌ورۆز یاخ����ود هه‌ر‬ ‫بۆنه‌یه‌كی‌ دیكه‌ بڕیاری‌ به‌ خش����ینه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ن����د نمره‌یه‌ك ئیدی‌ ‪ 1‬یا ‪ 2‬یا ‪ 3‬نمره‌‬ ‫ب����ۆ خوێندكاره‌كانیان ئه‌ده‌ن‪ ،‬به‌ڕای‌ من‬ ‫مه‌یلێك����ی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ نییه‌ مامۆس����تا‬ ‫خۆی‌ وا پیش����انبدات كه‌ خاوه‌نی‌ هه‌مو‬ ‫شتێكه‌و نمره‌ بكات به‌موڵكی‌ خۆی‌ هه‌ر‬ ‫كات ئاره‌زوی‌ لێیهه‌بو بیبه‌خش����ێته‌وه‌و‬ ‫هه‌ركاتیش مه‌یلی‌ نه‌بو نا‪.‬‬ ‫پێویسته‌ سه‌رجه‌می‌ مامۆستایان ئه‌وه‌‬ ‫بزانن كه‌ نمره‌ موڵكی‌ فێرخوازه‌و هه‌ركات‬ ‫فێرخواز وه‌ك����و پێویس����ت ئه‌ركه‌كانی‌‬ ‫به‌جێ‌ نه‌هێنا ئه‌وا مامۆس����تا ده‌توانێت‬ ‫له‌نمره‌كان����ی‌ بش����كێنێت"ببڕێت" ن����ه‌ك‬ ‫به‌هه‌وه‌س����ی‌ خۆی‌ نمره‌ ببه‌خشێته‌وه‌‪،‬‬ ‫واته‌ مامۆستا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك خاوه‌نی‌‬ ‫نمره‌ نییه‌ تا بتوانێت بیبه‌خشێت‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ئه‌و په‌نده‌ عه‌ره‌بییه‌ی‌ كه‌ ده‌ڵێت "فاقد‬ ‫ش����ی‌ الیعگیه"واته‌ تۆ ش����تێكت نه‌بێت‬ ‫ناتوانی بیبه‌خش����ی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫به‌به‌خش����ینه‌وه‌ی‌ نم����ره‌ غه‌ریزه‌یه‌ك����ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتخوازانه‌و مه‌یلێكی‌ دیكتاتۆرییانه‌‬ ‫الی‌ فێرخ����واز ده‌چێنیت‌و وای‌ نیش����ان‬ ‫ئه‌ده‌یت كه‌ تۆ هه‌مو ش����تێكیت‌و ئه‌ویش‬ ‫هیچ‪....‬كه‌ ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ سیس����ته‌می‌‬ ‫نوێی‌ په‌روه‌رده‌ وێك نایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌ناب����ی‌ وه‌زیر ده‌توانێ����ت بڕیارێكی‌‬ ‫تایبه‌ت ب����ۆ ئه‌و فێرخوازان����ه‌ ده‌ربكات‬ ‫كه‌ وانه‌یه‌ك ی����ا زیاتر ده‌رنه‌چون‌و بڕیار‬ ‫بدات ئه‌م س����اڵ خولی����ان بۆ بكرێته‌وه‌و‬ ‫مامۆس����تایانی‌ ئه‌و بابه‌تانه‌ پابه‌ند بكات‬ ‫كات����ی‌ زیاتریان بۆ ته‌رخان بكه‌ن‪ ،‬وه‌لێ‌‬ ‫بڕی����اری‌ ده‌رچاندنی����ان له‌پۆلێكه‌وه‌ بۆ‬ ‫پۆلێك����ی‌ تر له‌گه‌ڵ ئ����ه‌و هه‌اڵیه‌دا وێك‬ ‫نایه‌ته‌وه‌ كه‌ بانگه‌شه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ن‌و ده‌بێت‬ ‫هه‌ر زو پرس����ی‌ ب����ه‌ دیموكراتیزه‌كردنی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ بیر خۆمان ببه‌ینه‌وه‌و چیدی‌‬ ‫ك����ه‌س به‌بانگه‌وازه‌كانی‌ پێشخس����تنی‌‬ ‫سیس����ته‌می‌ پ����ه‌روه‌رده‌ ك����ه‌ڕ نه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫پێداویستییه‌كی‌ حه‌تمییه‌ جه‌نابی‌ وه‌زیر‬ ‫به‌كرداره‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كانی‌ سه‌رنجی‌ هه‌مو‬ ‫مامۆس����تایان بۆ الی‌ خۆی‌ ڕابكێشێت‪،‬‬ ‫ن����ه‌ك بڕیارێ����ك كه‌ هه‌زاران فه‌رس����ه‌ق‬ ‫له‌فه‌لس����ه‌فه‌و پرنسیپه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌وه‌‬ ‫دوره‌‪ ،‬ئ����ه‌م بڕی����اره‌ی‌ جه‌نابیان هیچی‌‬ ‫ئاش����كرا نه‌كردبێت ئه‌وه‌ی‌ پێڕاگه‌یاندین‬ ‫كه‌ هه‌رچه‌نده‌ ئێوه‌ی‌ مامۆس����تا خۆتان‬ ‫ب����ه‌ دابه‌ش����كردن‌و زه‌ڕب‌و ته‌قس����یمی‌‬ ‫نمره‌كان����ه‌وه‌ خه‌ریك ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫به‌بڕیارێك سه‌رله‌به‌ری‌ هه‌ڵده‌وه‌شێنمه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ئه‌م ڕه‌فتاره‌ یه‌كێكه‌ له‌ڕه‌فتاره‌‬ ‫نادیموكراتییه‌كان‌و خه‌ونی‌ پێشخس����تن‌و‬ ‫ب����ه‌ره‌و پێش����ه‌وه‌چونی‌ سیس����ته‌می‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ ه����ه‌ر زو به‌تاڵده‌كات����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌های‌ كتێب‌و بایه‌خی‌ مامۆس����تا له‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ كاڵتر ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ گه‌ر‬ ‫هه‌مومان له‌هیچ ش����تێك له‌یه‌ك نه‌چین‌و‬ ‫هاوڕا نه‌بین‪ ،‬ل����ه‌وه‌دا كۆكبین كه‌ نمره‌‬ ‫به‌خش����ینه‌وه‌ ئیدی‌ به‌س����ه‌و بهێڵن هه‌ر‬ ‫كه‌سه‌و به‌رهه‌می‌ ڕه‌نج‌و ماندوبونی‌ خۆی‌‬ ‫بچنێته‌وه‌‪.‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫له‌سلێمانی دوو دیسكۆ به‌ ئاشکرا هه‌یه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كاروباری‌ گه‌شتیاری‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گه‌شت‌وگوزار ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌ مسته‌فا حه‌مه‌ره‌حیم‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌‪ ،‬هه‌مو میوانخانه‌یه‌كی‌‬ ‫‪ 4‬ئه‌ستێره‌یی‌ له‌سلێمانی بۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ دیسكۆی‌ هه‌بێت‌و ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌ئێستادا له‌سلێمانی‌ به‌فه‌ڕمی‌‬ ‫دو (شۆ) دیسكۆ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫ئه‌زمه‌ڕ پااڵس‌و كاڤیان"‪ .‬نوسه‌رێكی‌‬ ‫ئیسالمیش به‌توندی‌ دژی‌ بونی‌‬ ‫دیسكۆیه‌ له‌سلێمانی‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"دیاریكردنی‌ شوێنێك بۆ به‌دڕه‌وشتی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاین‌و دابونه‌ریتی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كوردی‌ ناگونجێ‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كاورباری‌ گه‌ش����تیاری‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ دیسكۆ له‌سلێمانی‬ ‫بون����ی‌ هه‌بێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌ وه‌ك ئ����ه‌و‬ ‫رونیده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬له‌رابردوش����دا كوڕان‌و‬ ‫كچ����ان یه‌كتریان هه‌ر بینی����وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش����ێوازێكی‌ ت����ر "جاران ل����ه‌ كاتی‌‬ ‫پێگه‌یشتنی‌ كنگره‌‌و رێواسدا‪ ،‬له‌كێوێك‬ ‫یان له‌ده‌ش����تێكدا كوڕ‌و كچه‌ یه‌كتریان‬ ‫ده‌بینی‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌ئێس����تادا له‌پاركی‌‬ ‫ئ����ازادی‌ ی����ان له‌هۆڵێك����دا یه‌كت����ری‌‬ ‫ده‌بین����ن‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش هه‌م����ان حاڵه‌ته‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌ش����ێوازێكی‌ تر"‪ .‬ه����ه‌ر بۆیه‌‬ ‫ئه‌و به‌رپرس����ه‌ی‌ گه‌ش����ت‌وگوزار ته‌واو‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هه‌بونی‌ دیس����كۆدایه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌و ده‌یخاته‌رو هه‌مو ئه‌و ئافره‌ته‌‬ ‫(س����ه‌ماكه‌رانه‌ی‌) له‌دیس����كۆیه‌كدا‬ ‫كۆده‌بن����ه‌وه‌ چاودێریی����ان ده‌كرێ����ت‌و‬ ‫له‌روی‌ ته‌ندروستیشه‌وه‌ پشكنینیان بۆ‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "كردنه‌وه‌ی‌ دیسكۆ‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬شكۆ‬

‫‪17‬‬

‫كردنه‌وه‌ی‌ دیسكۆ‬ ‫باشتره‌ له‌وه‌ی‌ له‌مااڵندا‬ ‫به‌نهێنی‌ كاری‌ نه‌شیاو بكرێت‬ ‫باشتره‌ له‌وه‌ی‌ له‌مااڵندا به‌نهێنی‌ كاری‌ به‌داخس����تنی‌ زۆرێ����ك له‌س����ه‌نته‌ری‌‬ ‫نه‌شیاو بكرێت"‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و جه‌خت مه‌س����اجه‌كان ده‌هێنێت����ه‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌س����لێمانی ماڵ "تائێس����تا ‪ 12‬س����ه‌نته‌ری‌ مه‌ساجمان‬ ‫هه‌یه‌ كاری‌ له‌شفرۆشیی‌ تێدا ده‌كرێت‪ ،‬داخس����توه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ ئه‌وه‌ب����و‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌و قسه‌یه‌ش����ی‌ به‌ڵگ����ه‌ به‌وه‌ له‌هه‌ندێكیان����دا كاری‌ نه‌ش����یاو‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ له‌ رابردودا ئاسایش����ی‌ ده‌ك����را‪ ،‬هه‌ندێكی‌ تریش����یان مه‌رجی‌‬ ‫س����لێمانی‌ ئامارێك����ی‌ باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬ته‌ندروستییان تێدا نه‌بو"‪.‬‬ ‫د‪.‬ش����ێركۆ ج����ه‌وده‌ت‪ ،‬نوس����ه‌ری‌‬ ‫كه‌ گوایه‌ له‌ س����لێمانی ‪ 400‬ش����وێنی‌‬ ‫له‌شفرۆشیی‌ هه‌یه‌‪" ،‬با ئێمه‌ بڵێن ‪ 200‬ئیسالمی‌‌و شاره‌زا له‌بواری‌ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫ش����وێن هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ر یه‌كێكه‌ له‌و مرۆی����ی‌‪ ،‬به‌هیچ جۆرێ����ك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌‬ ‫ش����وێنانه‌ش دو له‌شفرۆشی‌ تێدا بێت‪ ،‬نیی ‌ه كه‌ له‌س����لێمانی دیس����كۆ هه‌بێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌كات ‪ 400‬ئافره‌تی‌ له‌ش����فرۆش‪ ،‬چونكه‌ به‌بڕوای‌ ئه‌و ئه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئاین‌و‬ ‫جا خۆ له‌هه‌مو دیس����كۆكانی‌ سلێمانی‌ دابونه‌ریتی‌ میلله‌تی‌ كورددا ناگونجێ‌‪،‬‬ ‫‪ 40‬ئافره‌تی‌ سه‌ماكه‌ر نییه‌‪ ،‬من كه‌ ئه‌م ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌رگیز له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دانیم‪،‬‬ ‫قسانه‌ش ده‌كه‌م مه‌رج نییه‌ له‌گه‌ڵی بم‪ ،‬كردن����ه‌وه‌ی‌ ش����وێنی‌ به‌دڕه‌وش����تی‌‬ ‫ب����ه‌اڵم كه‌ ئه‌و هه‌مو حاڵه‌تانه‌ به‌نهێنی‌ به‌یاسایه‌ك رێكبخرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ كێشه‌یه‌كه‌‬ ‫هه‌بن بۆچی‌ به‌ یاسایه‌ك رێكنه‌خرێن‌و ده‌بێت به‌دوای‌ چاره‌س����ه‌ری‌ ریشه‌ییدا‬ ‫بگه‌ڕێی����ن بۆی‌‪ ،‬ن����ه‌ك بڵێی����ن مادام‬ ‫نه‌خرێنه‌ ژێر چاودێرییه‌وه‌؟"‪.‬‬ ‫مس����ته‌فا حه‌مه‌ره‌حی����م وه‌ك خۆی‌ به‌نهێنی‌ به‌دڕه‌وشتی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ پێ����ده‌كات هه‌رگی����ز له‌گه‌ڵ ش����وێنێكیان به‌فه‌ڕمی‌ ب����ۆ بكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����دا نییه‌ كه‌ شوێن هه‌بێت كاری‌ ئه‌مه‌ رێك وه‌ك ئ����ه‌وه‌ وایه‌ كه‌ بڵێین‬ ‫له‌شفرۆش����یی‌ تێدا بكرێ����ت‪ ،‬نمونه‌ش خۆ كاری‌ دزی‌ به‌نهێنی‌ هه‌ر ده‌كرێت‪،‬‬

‫له‌گه‌ڵ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دیسكۆم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ی‌‬ ‫ئێستا نا چونکه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا‬ ‫له‌ كوردستاندا‬ ‫هه‌یه‌ زیاتر له‌‬ ‫سه‌ماخانه‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ ده‌چێت‪،‬‬ ‫نه‌ك دیسكۆ‬ ‫كه‌وایه‌ ب����ا به‌فه‌ڕمی‌ ش����وێنێكیان بۆ‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و نوسه‌ره‌ جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ه����ه‌ر به‌نهێنی‌ كردنه‌وه‌ی‌ دیس����كۆ‬ ‫به‌ڵگ����ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ ئ����ه‌وه‌ كارێكه‌‬ ‫له‌الی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تان په‌س����ه‌ند‬ ‫نییه‌‪" ،‬بۆیه‌ زۆرینه‌ی‌ ئه‌و كه‌س����انه‌ش‬ ‫كه‌ ده‌چن به‌نهێنی‌ ده‌چن‌و حه‌ز ناكه‌ن‬ ‫كه‌س بیانبینێ‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و نوس����ه‌ره‌ وای‌ ب����ۆ ده‌چێ����ت‬

‫دیسكۆ شوینی‌ سێكس‌و‬ ‫له‌شفرۆشیی‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو شوێنی‌‬ ‫به‌یه‌كگه‌یشتنی‌ هه‌ردو ره‌گه‌زه‌كه‌یه‌‬ ‫له‌رێگای‌ ئه‌و دیسكۆیانه‌وه‌‪ ،‬كه‌سانێك‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگادا دروست بن كه‌ ئالوده‌بن ب ‌ه‬ ‫ماده‌ هۆشبه‌ره‌كان‪ ،‬هاوكات جه‌وده‌ت‪،‬‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ تا دواسنور‬ ‫له‌گه‌ڵ ئازادییه‌ تاكه‌ كه‌س����ییه‌كاندایه‌‬ ‫بۆی����ه‌ ده‌ڵێ����ت "خه‌ڵكانێ����ك له‌ماڵی‌‬ ‫خۆیاندا ه����ه‌ر جۆره‌ كارێ����ك ده‌كه‌ن‬ ‫ئازادن‪ ،‬كه‌س بۆی‌ نییه‌ ده‌ستوه‌ربداته‌‬ ‫ئازادییه‌ تاكه‌ كه‌سییه‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ی گه‌وره‌ ئ����ه‌و ئازادییه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ خوا ‌‬ ‫پێبه‌خش����یون‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌بێت ئه‌وه‌ش‬ ‫رونبێت‪ ،‬كه‌ س����نوری‌ ئازادی‌ تاكه‌كان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگادا له‌س����نوری‌ ئ����ازادی‌ مافه‌‬ ‫گشتییه‌كاندا راده‌وه‌ستێ‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫هه‌میش����ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌ بخرێته‌‬ ‫پێ����ش به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ كه‌س����یی‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ من له‌گ ‌هڵ‌ كردنه‌وه‌ی‌ ش����وێنێك‬ ‫به‌ئاشكرا بۆ كاری‌ نه‌شیاودا نیم"‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر‌و رۆمانن����وس ئیس����ماعیل‬ ‫حه‌مه‌ ئه‌مین به‌جۆرێكی‌ تر پێناس����ه‌ی‌‬ ‫دیسكۆ ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫دیس����كۆ ش����وێنی‌ ئافره‌تی‌ سه‌ماكه‌ر‌و‬

‫ش����ۆ بێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك ئ����ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"دیس����كۆ وه‌ك هۆڵێك����ی‌ هه‌ڵپه‌ڕكێ‌‬ ‫وای����ه‌ هه‌میش����ه‌ ئاهه‌نگی‌ تێ����دا بێت‪،‬‬ ‫دیسكۆ ش����وێنی‌ سێكس‌و له‌شفرۆشیی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬دیس����كۆ شوێنی‌ به‌یه‌كگه‌یشتنی‌‬ ‫هه‌ردو ره‌گه‌زه‌كه‌یه‌ له‌ژێر چاودێرییه‌كی‌‬ ‫ئه‌منیدا‪ ،‬كه‌ هه‌ندێ‌ جار پێكه‌وه‌ سه‌ما‬ ‫ده‌كه‌ن‪."،‬‬ ‫ئ����ه‌و گومانیش����ی‌ هه‌ی����ه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌س����لێمانی هه‌یه‌ دیسكۆ بێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك ئه‌و باسی‌ ده‌كات ئه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌‬ ‫زیاتر ش����وێنی‌ سه‌ماكارانی‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫سه‌ماخانه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ وایه‌‪ ،‬نه‌ك دیسكۆ‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ده‌ڵێت "له‌گ����ه‌ڵ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دیسكۆم‪ ،‬به‌اڵم به‌و شێوه‌یه‌ی‌ ئێستا نا‬ ‫كه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێس����تا له‌كوردستان‬ ‫هه‌یه‌ زیات����ر له‌س����ه‌ماخانه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬نه‌ك دیسكۆ"‪.‬‬ ‫ئه‌م نوس����ه‌ره‌ واش به‌باش ده‌زانێ‌‪،‬‬ ‫پێش كردنه‌وه‌ی‌ دیسكۆ‪ ،‬له‌كورستاندا‬ ‫كافتری����ای‌ گ����ه‌وره‌ هه‌بێ����ت ب����ۆ‬ ‫به‌یه‌كگه‌یشتنی‌ هه‌ردو ره‌گه‌زه‌كه‌‪.‬‬

‫مه‌ڵبه‌ندی‌ ئیشی‌ ده‌ست له‌سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بونی پاره‌و نه‌كردنه‌وه‌ی خول‪ ..‬مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ی‌ دوچاری‌ ئیفلیجی‌ كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی ئیشی ده‌ست‬ ‫له‌سلێمانی‌ ماوه‌ی چل‌ودو ساڵ ‌ه‬ ‫دامه‌زراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا كێشه‌ی‬ ‫نه‌بونی كه‌لوپه‌ل بۆ كاره‌كانیان‌و‬ ‫نه‌كردنه‌وه‌ی خولی تایبه‌ت‬ ‫كردویه‌تییه‌ جه‌سته‌یه‌كی مردو‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌چه‌ند كارێكی رۆتینی رۆژانه‌‬ ‫هیچیان بۆ ناكرێت‌و په‌روه‌رده‌ش‬ ‫له‌ئاست كێشه‌كانیاندا بێده‌نگه‌‌و هیچ‬ ‫هه‌نگاو نانێت‪.‬‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی ئیشی ده‌ست له‌سلێمانی‪،‬‬ ‫ده‌كه‌وێت����ه‌ یه‌كێ����ك له‌كۆاڵنه‌كان����ی‬ ‫ش����ه‌قامی س����الم‌و ماوه‌ی‌ ‪ ٤٢‬س����اڵه‌‬ ‫دام����ه‌زراوه‌‪ ،‬ل����ه‌و كاته‌وه‌ تائێس����تا‬ ‫ب����ه‌رده‌وام كۆمه‌ڵێ����ك مامۆس����تای‬ ‫جۆراوجۆر له‌گش����ت بواره‌كاندا كاری‬ ‫تێدا ده‌كه‌ن‌و له‌ئێستاش����دا بیس����ت‌و‬ ‫پێنج مامۆس����تای هه‌ی����ه‌ كه‌ نزیكه‌ی‬ ‫بیست مامۆستایان ئافره‌تن‪.‬‬ ‫هه‌ر كه‌ سه‌ر به‌مه‌ڵبه‌نده‌كه‌دا بكه‌یت‬ ‫له‌ماڵێكی بێده‌نگ ده‌چێت كه‌ ئارامی‬ ‫ته‌واو باڵی به‌سه‌ریدا كێشابێت‌و جگه‌‬ ‫له‌جموجۆڵێكی كه‌م‪ ،‬هه‌س����ت به‌هیچ‬ ‫ناكرێت‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌كاتێكدایه‌ وه‌ك‬ ‫مامۆس����تا پاكیزه‌ ق����ادر محێدین كه‌‬ ‫كۆنترین مامۆستایه‌ له‌و به‌شه‌و ماوه‌ی‬ ‫بیست‌و چوار ساڵه‌ له‌به‌شی گوڵ كار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئام����اژه‌ی‌ بۆ كرد كه‌ زۆربه‌ی‬ ‫كات ئ����ه‌م هۆڵه‌ چ����ۆڵ‌و بێده‌نگانه‌ی‬ ‫ئێس����تا جێی رۆیش����تنی خۆش����یانی‬ ‫تێدانه‌ب����وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌به‌ر زۆریی ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ هاتون بۆ ئه‌و خوالنه‌ی‬ ‫بۆیانكردونه‌ته‌وه‌‪ ،‬یان ئه‌و كاتانه‌ی كه‌‬ ‫پێش����انگایان ده‌كرده‌وه‌و خه‌ڵكانێكی‬ ‫زۆر ده‌هات����ن ب����ۆ ته‌ماش����اكردنی‬ ‫كاره‌كان‌و كڕین����ی بابه‌ت����ه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئه‌و مامۆستایه‌‪ ،‬نه‌كردنه‌وه‌ی‬ ‫خوله‌كان وایكردو‌ه كه‌ به‌رهه‌مه‌كانیان‬ ‫نه‌فرۆشرێت‌و وه‌ك خۆیان بمێننه‌وه‌‌و‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ش ئه‌و داهاته‌ی له‌فرۆشتنی‬ ‫كه‌لوپه‌له‌كان����ه‌وه‌ ده‌س����تیانكه‌وتوه‌‬ ‫ب����ۆ مه‌ڵبه‌نده‌كه‌و س����ه‌رۆكی به‌ش‌و‬ ‫چاككردن����ه‌وه‌ی كه‌لوپه‌ل����ه‌كان بون‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا به‌ڕێوه‌به‌رێتی په‌روه‌رده‌‬

‫مه‌ڵبه‌ندی ئیشی ده‌ست له‌سلێمانی‬ ‫ف����ه‌رزی كردوه‌ ك����ه‌ ده‌بێ����ت هه‌مو‬ ‫پاره‌كه‌ی بدرێته‌وه‌ به‌وان‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م مه‌ڵبه‌نده‌ پێكهات����وه‌ له‌چه‌ند‬ ‫به‌ش����ێك‌و هه‌ریه‌كه‌یان كارو به‌رهه‌می‬ ‫خۆی هه‌ی����ه‌و به‌ش����ه‌كانیش بریتین‬ ‫له‌(گوڵسازی‪ ،‬كانزاكاری‪ ،‬سیرامیك‪،‬‬ ‫چه‌رمس����ازی‪ ،‬دروم����ان‪ ،‬دارتاش����ی‪،‬‬ ‫مافورگه‌ری‪ ،‬س����كرین‪ ،‬به‌رگتێگرتن)‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم هه‌ندێك له‌و به‌ش����انه‌ به‌هۆی‬ ‫نه‌بونی كادره‌وه‌ داخراون‌و له‌ئێستادا‬ ‫هیچ كارێكیان نییه‌‪.‬‬ ‫مامۆس����تا فه‌ره‌ی����دون عوم����ه‌ر‬

‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری مه‌ڵبه‌نده‌ك����ه‌ نیگه‌ران ‌ه‬ ‫ل����ه‌وه‌ی ك����ه‌ ئه‌مڕۆ خه‌ڵ����ك رێز له‌و‬ ‫كارانه‌ ناگرن كه‌ كاری ده‌س����تن‌و زۆر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی هونه‌ری دروست ده‌كرێن‌و‬ ‫وتی‌ "زۆری ئه‌و بابه‌ته‌ بازاڕییانه‌ی كه‌‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ بازرگان����ه‌كان ده‌یانهێنن‌و‬ ‫هه‌موی ش����تی بازاڕیی زۆر ئاسایین‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌به‌ركه‌م����ی نرخه‌كانی����ان‌و‬ ‫چاولێكه‌ریی خه‌ڵ����ك ده‌یانكڕن‌و ئه‌و‬ ‫كاران����ه‌ی ئێم����ه‌ش ده‌یكه‌ی����ن هه‌روا‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو باس����ی‌ له‌كێشه‌یه‌كی تر كرد‬

‫كه‌ هه‌س����تی هونه‌ری الی تاكی كورد‬ ‫زۆر الواز بوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها نه‌بونی كادری‬ ‫پس����پۆڕ كه‌ زۆرج����ار وا ده‌كات ئه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ی به‌رهه‌مدێن وه‌ك پێویس����ت‬ ‫باش نه‌بن‌و خواس����تی زۆریان له‌سه‌ر‬ ‫نه‌بێت‪ .‬مامۆستا فه‌ره‌یدون ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌دا كه‌ ئه‌وانه‌ی له‌وێ وه‌ك فه‌رمانبه‌ر‬ ‫كارده‌كه‌ن به‌زۆری له‌ قوتابخانه‌كانه‌وه‌‬ ‫وه‌ك ته‌نس����یب هاتون‌و وتی‌ " كاتی‬ ‫وا هه‌یه‌ له‌هه‌فته‌ك����ه‌دا دورۆژ ده‌وام‬ ‫ده‌ك����ه‌ن واته‌ ت����ا هه‌فت����ه‌ی داهاتو‬ ‫دێنه‌وه‌ س����یرامیكه‌كه‌ وشكبۆته‌وه‌ كه‌‬

‫لێره‌ كێش����ه‌ نه‌بونی خه‌ڵكی پسپۆڕ‌ه‬ ‫له‌بواره‌ك����ه‌دا " ئه‌و كه‌س����انه‌ش كه‌‬ ‫ش����اره‌زاو پیش����ه‌وه‌رن‌و له‌ب����ازاڕه‌وه‌‬ ‫ده‌یانهێنی����ن ن����ه‌ دایانده‌مه‌زرێن����ن‬ ‫نه‌گرێبه‌س����تیان بۆ ده‌كه‌ن‪ .‬خه‌ڵكمان‬ ‫هێناوه‌ پێ��ل�اودرون‌و پانی به‌رز فێری‬ ‫خه‌ڵك����ی تر ب����كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم هیچیان‬ ‫ب����ۆ نه‌كرد ئه‌ویش جێیهێش����ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌ترسین نه‌بونی پاره‌و نه‌كردنه‌وه‌ی‬ ‫خول مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ بخاته‌ په‌له‌قاژه‌وه‌‪،‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌وان����ه‌ش ته‌نس����یق له‌به‌ینی‬ ‫ئێم����ه‌و وه‌زاره‌تی كاردا نییه‌ كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫گرفتێكی گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م مه‌ڵبه‌ن����ده‌ بودجه‌یه‌ك����ی‬ ‫تایبه‌تیان نییه‌ كه‌ بتوانن كاره‌كانیانی‬ ‫پێڕاپه‌ڕێنن‪ ،‬به‌ڵك����و له‌بری بودجه‌ی‬ ‫تایب����ه‌ت وه‌ك مامۆس����تا فه‌ره‌یدون‬ ‫وتی هه‌ر ش����تێكیان پێویست بێت له‌‬ ‫رێگ����ه‌ی داواكاری تایبه‌ت����ه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌رزیبكه‌ن����ه‌وه‌ ب����ۆ به‌ڕێوه‌به‌رێت����ی‬ ‫په‌روه‌رده‌و ئه‌وانیش ئه‌گه‌ر به‌دڵیانبو‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی كاره‌كه‌ ته‌واو ده‌بێت بۆیان‬ ‫خه‌رجده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و بێزاربوه‌ له‌م‬ ‫جۆره‌ داواكارییانه‌ چونكه‌" زۆرجاری‌‬ ‫وا هه‌یه‌ ده‌بێت ئێمه‌ له‌سه‌ر حیسابی‬ ‫خۆمان هه‌مو ش����ته‌كان ته‌واوبكه‌ین‌و‬ ‫ته‌نان����ه‌ت نان‌و كرێی گواس����تنه‌وه‌ش‬ ‫خۆمان بیده‌ین"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و زۆر گله‌ی����ی له‌میدیاكان����ی‬ ‫كوردستان هه‌یه‌ كه‌ به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫گرنگی����ی ب����ه‌ كاره‌كانیان ن����اده‌ن‌و‬ ‫چاالكییه‌كانی����ان باڵوناكه‌ن����ه‌وه‌ ت����ا‬ ‫جه‌ماوه‌ر ئاگاداربێت له‌و كارانه‌ی كه‌‬ ‫ئه‌وان ده‌یكه‌ین‪.‬‬ ‫مامۆستا شانۆ عومه‌ر كه‌ له‌به‌شی‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌ركێكی زۆره‌ بۆ مامۆستاكه‌ش مافورگه‌ری به‌ ته‌نس����یب كار ده‌كات‬ ‫چونكه‌ له‌قوتابخانه‌كه‌ی خۆیدا وانه‌ش به‌هه‌مان ش����ێوه‌ی مامۆس����تاكانی تر‬ ‫ده‌ڵێته‌وه‌و س����ه‌رباری‌ ئ����ه‌وه‌ش دێته‌ گله‌ی����ی نه‌بونی م����ه‌وادی باش‌و ئه‌و‬ ‫الی ئێم����ه‌ كارده‌كات بۆی����ه‌ ده‌بێ����ت كه‌لوپه‌ل����ه‌ كۆنانه‌ی هه‌ب����و كه‌ كاری‬ ‫س����ه‌رله‌نوێ ده‌س����تپێبكه‌نه‌وه‌ بۆیه‌ پێده‌ك����ه‌ن چونك����ه‌" ئه‌و ش����تانه‌ی‬ ‫باش����تروایه‌ ئه‌وانه‌ی له‌م مه‌ڵبه‌نده‌دا پێویس����تمانه‌ له‌بازاڕ گرانه‌و ناتوانین‬ ‫كارده‌ك����ه‌ن خه‌ڵكانی پس����پۆڕبن یان بیكڕین هه‌روه‌ها‪ ،‬به‌ش����ی به‌ڕه‌شمان‬ ‫ده‌رچوی په‌یمانگای هونه‌ره‌جوانه‌كان ه����ه‌ر داخ����راوه‌ چونك����ه‌ ئامێره‌كانی‬ ‫یان كۆلێج����ی هونه‌ربن چونكه‌ ئه‌مانه‌ زۆر كۆنن‌و چه‌ند ساڵیش����ه‌ لێره‌ هه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ن����ی هونه‌رییه‌وه‌ ش����اره‌زاییان داواكاری پڕده‌كه‌مه‌وه‌و هه‌ر په‌روه‌رده‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت پاره‌كه‌ی زۆره‌و بۆمان خه‌رج‬ ‫هه‌یه‌و ده‌توانن كاری باش بكه‌ن"‪.‬‬ ‫مامۆستا فه‌ره‌یدون باسی له‌وه‌ كرد ناكه‌ن"‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫شێرزاد حەسەن بۆ ئاوێنە‪:‬‬

‫نوکتەیە ملیۆن‌و نیوێک مەڕو بزن سەردەبڕرێت لەجەژنی‬ ‫قورباندا‪ ،‬کەچی منداڵ مەکتەبی نییەو دیواری بەسەردا دەڕوخێت‬ ‫بەشی یەکەم‬ ‫ئا‪ :‬رەوا بورهان‬ ‫نوسەر‌و رۆماننوس‌و شارەزای بواری‬ ‫پەروەردە‪ ،‬شێرزاد حەسەن دەربارەی‬ ‫کێشەکانی بواری پەروەردە دەدوێت‌و‬ ‫پێیوایە ئەم شێوازە پەروەردەییەی‬ ‫ئێستا شێوازێکی تەقلیدییە لەسەر‬ ‫نمرەو دیسپلین بەندە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬بۆچ����ی تائێس����تا خێزان‌و‬ ‫قوتابخان����ەکان نەبونەت����ە ناوەندێک����ی‬ ‫پەروەردەیی؟‬ ‫ش����ێرزاد حەس����ەن‪ :‬لەب����ەر ئەوەی‬ ‫وش����یارییەک نیی����ە‪ ،‬پەروەردەیەک����ی‬ ‫تەقلیدی هەیە لەسەر سزا بەندە‪ ،‬لەسەر‬ ‫چاودێ����ری بەندە‪ ،‬لەس����ەر ترس بەندە‪،‬‬ ‫لەس����ەر دیس����پیلین‌و گەمارۆدان بەندە‬ ‫لەسەر شێوەیەکی‌ کۆن لەخێزانی کوردی‪،‬‬ ‫با نمونەیەک لەس����ەر خ����ۆم بهێنمەوە‪،‬‬ ‫باوک����ی م����ن کابرایەک����ی زۆر دڵرەقبو‪،‬‬ ‫قومارچی بو‪ ،‬ئەزێتی دایکمی‌ زۆر دەدا‪،‬‬ ‫کە من باڵقبوم دەمویس����ت بەرگری لەو‬ ‫ژن����ە بک����ەم‪ ،‬دایکم هەمیش����ە چیرۆکی‬ ‫ئیبراهیمی ب����ۆ دەگێڕامەوە‪ ،‬دەیوت تۆ‬ ‫سەیرکە ئیبراهیم کوڕەکەی کە ئیسماعیلە‬ ‫بەقوربانی س����ەری دەبڕێت‪ ،‬ئیسماعیل‬ ‫ناڵێت نەخێر ئەویش باوکتە چەندە زاڵم‌و‬ ‫س����تەمکاربێت تۆ نابێیت بڵێیت نا‪ ،‬ئەم‬ ‫جۆرە پەروەردەیە تەنها لەماڵی ئێمەدا‬ ‫نەب����وە‪ ،‬بەڵکو زۆرینەی خێزانی کوردی‬ ‫پێیانوایە ئەگەر باوکەکان باشیش نەبن‪،‬‬ ‫مامۆس����تاکان باش����یش نەبن‪ ،‬مەالکان‬ ‫باشیش نەبن‪ ،‬سەرکردەکان ئەگەر باش‬ ‫نەبن‪ ،‬لەبەرئ����ەوەی ئەو گەورەترە لەتۆ‬ ‫بەتەمەن‪ ،‬دەبێ����ت فانیدەتر عەقڵتربێت‬ ‫لەتۆ واتا ئەم شێوازە کۆنە‪ ،‬ترادیشناڵ‌و‬ ‫تەقلیدیی����ە‪ ،‬لەپ����ەروەردەی ماڵەکانی‬ ‫کوردا‪ ،‬مامۆس����تاش هەر لەماڵەوە هەم‬ ‫منداڵبوە‌و لەوانەشە ئێستا بوبێتە باوک‌و‬ ‫بوبێتە مامۆس����تا‪ ،‬هەر هەمان کەس����ە‬ ‫لەخێزان دێتەدەر‌و دەبێتە مامۆستا‪ ،‬واتا‬ ‫مامۆستا مەرج نییە هەمویان چەکداربن‬ ‫ب����ەو توانا رۆحی‌و فیکریی����ە‪ ،‬کە بزانن‬ ‫پەروەردەیەکی هاوچەرخ‌و ڕەسەن پیادە‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬لەکوردس����تاندا ئ����ەوەی‬ ‫لەناوەندەکان����ی پ����ەروەردەدا ناوەندە‪،‬‬ ‫نمرەیە نەک فێربون‪ ،‬چۆن لەم مەسەله‬ ‫دەڕوانیت؟‬ ‫ش����ێرزاد حەس����ەن‪ :‬سیس����تەمی‬ ‫پەروەردەی����ی وەک وتم سیس����تەمێکی‬ ‫تەقلیدیی����ە‪ ،‬لەگ����ەڵ هاتن����ی ئینگیلیز‬ ‫قوتابخان����ە هاتۆت����ە ئ����ەم واڵتە‪ ،‬پێش‬ ‫ئ����ەوە حوج����رە هەبوە‪ .‬رەنگ����ە چەند‬ ‫قوتابخانەیەک هەبوبێت‌و مەسەلەن سەر‬ ‫بەمزگەوت نەبوبێت‪ .‬بەپێی ئەو مێژوەی‬

‫من خوێندومەتەوە‌و دیومە‪ ،‬دەگەڕێتەوە‬ ‫بیستەکان‪ ،‬کە ئینگلیز دەڕوات‪ ،‬ئەم شێوە‬ ‫میلیتارییە یان ئەو ش����ێوە دیسپیلینە‪،‬‬ ‫یان ئەو ش����ێوە تەقلیدییە لەئیمتیحان‬ ‫کە لەهەمو دنیا ب����او بوە‪ ،‬تۆ بە نمرە‪،‬‬ ‫مامناوەندییە‪ ،‬باش����ە خراپە زۆرباش����ە‪.‬‬ ‫زیرەک����ە‪ ،‬ش����ێوازێکی تەقلیدییە هەمو‬ ‫کەس����ێک زیرەکە دەبێت تۆ بروابێنیت‬ ‫نمرە نرخی نییە‪ ،‬چونکە هەمو کەسێک‬ ‫لەشتێکدا بلیمەتە‪ ،‬دەشکرێت لەپسپۆری‬ ‫ش����تێکدا بەتوانا بێ����ت‪ ،‬ئەمەش دەبێت‬ ‫بەچاودێری بەردەوام تا تەمەنی دەگات‬ ‫بە‪ 15‬تا‪ ،18‬لەهەمو دنیادا لەوتەمەنەدا‪،‬‬ ‫مرۆڤەکان‪ ،‬ک����وڕەکان کچەکان‪ ،‬دەزانن‬ ‫دەبن بەچی لەبەرئەوەی دەفتەرنامەی‬ ‫یاداش����تی تایبەت هەیە بەو کوڕ‌و کچە‪،‬‬ ‫دەشزانن ئەو کەسە مەیلدارە بەمۆسیقا‬ ‫مەیلدارە بە وەرزش‪ ،‬لەمۆسیقا دەکرێت‬ ‫ئامێرێ����ک دوان‪ ،‬ل����ەوەرزش دەکرێ����ت‬ ‫گەمەی����ەک دوان‪ ،‬ئەگەری����ش بچێت رو‬ ‫لەزانستە سروشتییەکان یان مرۆییەکان‬ ‫بکات‪ ،‬هەروادەکرێت لەش����تێکدا بلیمەت‬ ‫بێت‪ ،‬بۆ نمونە من چ����وم بۆ بەریتانیا‪،‬‬ ‫بەڕێوەبەرەکە پێیوتم ئێوەی کوردستان‬ ‫زۆر حاڵت����ان خراپە پۆلێک����م هەیە ‪20‬‬ ‫کەس����ین ئیتر ئەمان����ە لەقۆناغی پێش‬ ‫کۆلی����ژن‪ ،‬وت����م بۆدەمبەیت����ە ئەوێ‪،‬‬ ‫وت����ی ئەوانە بەس گرنگی بەسیاس����ەت‬ ‫دەدەن ک����وڕ‌و ک����چ‪ ،‬من باس����ی یەکەم‬ ‫بۆمببارانکردن����ی ئینگلی����زم ک����رد‬ ‫ساڵی‪ 1905‬بۆ ش����اری سلێمانی‌و باسی‬ ‫ئیمبراتۆرییەتی مەزنم کرد کە دێت ئەو‬ ‫ناوچەیە داگیر دەکات‪ ،‬کە کوردستانیشی‬ ‫لەگەڵدایە‪ ،‬وە قوتابیی����ەکان زۆریان ال‬ ‫س����ەیربو یەک����ەم بۆمببارانکردنی کورد‬ ‫ئینگلی����ز کردویەتی‪،‬گوایە یەکدو کەس‬ ‫برینداربون‌و کەالوەیەکیش رماوە‪ ،‬یانی‬ ‫لەئامادەیی ئیتر نەنگە نەزانیت ئەو کەسە‬ ‫دەچێت����ە کۆلیج ح����ەزی لەچییە‪ ،‬بۆیە‬ ‫سیاسەتی نمرە سیاسەتێکی تەقلیدییە‬ ‫سیاس����ەتێکە بڕوای بە تەمبەڵ‌و زیرەک‬ ‫هەیە لەکاتێکدا لەهەمو دنیادا ش����تێک‬ ‫نەماوە بەناوی تەمبەڵ‌و ش����تێک نەماوە‬ ‫ئینسان بە نمرە هەڵسەنگێنێت‪ ،‬یانی تۆ‬ ‫لەنێوان ‪‌61‬و‪ 60‬نمرە ‪ 61‬پێباش����تربێت‬ ‫لەکۆلیجێک وەریگری����ت‪ ،‬ئەمە جۆرێکە‬ ‫لەجەب����ر‌و دۆخێکی زۆردارانە‪ ،‬بۆیە من‬ ‫بڕوایەکی زۆرم بۆ پەیدابوە دانانی نمرە‬ ‫ش����ێوازێکی زۆر تەقلیدییە لەپەروەردە‌و‬ ‫بۆ هەڵس����ەنگاندنی قوتاب����ی هەرکاتێک‬ ‫ئێم����ە نەتوانیین ئ����ەوە تێپەڕکەین کە‬ ‫باس����ی نمرەیە‪ ،‬هیچ ئاس����ۆیەکی رۆشن‬ ‫نابینین‪ ،‬زۆربەی کاتیش قوتابیان دەبنە‬ ‫قوربانی‌و لەباری دەرونییش����ەوە ئەگەر‬ ‫قوتابیی����ەک لەوانەی����ەک دوان بکەوێت‬ ‫هەس����تدەکات تەمبەڵە‪ ،‬هەس����تدەکات‬ ‫دەماخسزە‪ ،‬وە تۆ لەپەروەردە پێویستە‬

‫فێری بکەیت نەک پێیبڵێیت دەماخسز‪،‬‬ ‫دەبێت ئەو وزە ش����اراوانەی کە تێیدایە‬ ‫بیتەقێنیتەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ل����ەدوای س����اڵی ‪1991‬ەوە‬ ‫لەالیەن دەسەاڵت‌و ئۆپۆزیسیۆنەوە باس‬ ‫ل����ەوە دەکرێت سیس����تەمی پەروەردەی‬ ‫ئەم واڵتە سەقەتە‪ ،‬بەاڵم بۆچی تائێستا‬ ‫پەروەردە بەم شێوەیە بەردەوامە؟‬ ‫شێرزاد حەسەن‪ :‬نەبونی ئیرادەیەکی‬ ‫راس����تەقینەیە بۆ گۆڕانکاری‪ ،‬ئینس����ان‬ ‫لەدنیاش����دا زۆرجار حەز لەکۆن دەکات‪،‬‬ ‫حەزدەکات لەسەر کۆن بخەوێت چونکە‬ ‫کۆن کە لەس����ەری راهاتویت بەدرێژایی‬ ‫سەدان س����اڵ ئارامیی زیاترت دەداتێ‪.‬‬ ‫وەک ل����ەوەی کە تۆ گۆڕانێک بکەیت کە‬ ‫هێزێکی فیکری‌و ئەقڵی‌و جەستەیی زۆری‬ ‫دەوێت‪ ،‬وەباوەر ناکەم ئەوانەی بانگەشە‬ ‫دەکەن لەس����ەر ئاس����تی سیاسیی‌و کە‬ ‫هەڵبژاردن دەبێت دەڵێن ئەو خەونەمان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەمان����ه زۆرینەی بۆ هەڵبژاردنەو‬ ‫درۆش����ە‪ ،‬جیاوازیێ����ک هەی����ە لەنێوان‬ ‫ئەوانەی لەباری رۆش����نبیرییەوە گرنگی‬ ‫بەپ����ەروەردە دەدەن‪ ،‬بەنمون����ە کە من‬ ‫خولیای����ی یەکەمم ئەدەبە‪ ،‬بەاڵم چونکە‬ ‫پس����پۆڕییەکەم پەروەردەی����ە بایەخ بە‬ ‫پەروەردە دەدەم‪ ،‬من دەزانم هەمو ئەمانە‬ ‫کێش����ەن هەر لەش����تە رۆحییەکانەوە تا‬ ‫شتە مادییەکان‪ ،‬هەموی کێشەی تێدایە‪،‬‬ ‫هەر لەبیناوە بیگرە تا دەگاتە پڕۆگرامی‬ ‫خوێندن‪ ،‬تا دەگات بەفەرامۆش����کردنی‬ ‫هون����ەرەکان‌و وەرزش‪ ،‬بۆ نمونە وانەی‬ ‫ئایین‪ ،‬بەتایبەتی وانەی ئاینی ئیسالم‪،‬‬ ‫ک����ە من ئیعت����رازم هەیە دەبێت س����ەد‬ ‫دەرس����ەد مێژوی دین����ەکان بخوێنرێت‪،‬‬ ‫بۆچی‌ موس����ا نەناس����ێت‪ ،‬بۆچی‌ عیسا‬ ‫نەناس����ێت‪ ،‬بۆچی‌ بودا نەناسێت؟ ئەو‬ ‫ئایینانەی کە لەدونیا باڵون‪ ،‬بەئاسمانی‌و‬ ‫س����ەرزەمینییەوە‪ ،‬نابێت فێرکرێی یەک‬ ‫ئایی����ن هەیە پیرۆزە ه����ەر خودی ئەوە‬ ‫یەکتاپەرس����تییە‪ ،‬یەکتاخوایی����ە‪ ،‬یەکتا‬ ‫کتێبی پیرۆز‪ ،‬ئەمە قوفڵدانی مێش����کی‬ ‫منداڵ����ە‪ ،‬دەبێت بەیەقینپەرس����ت‪ ،‬زۆر‬ ‫پاڵێوراوە ک����ە توندوتیژ دەربچێت‪ ،‬ئەو‬ ‫کابرایە وا باوەڕی دەبێت هیچ کەس����ێک‬ ‫قبوڵ نەکات کە لەئایینی ئەو نییە‪.‬‬ ‫هەڵبەت وەک وتم جۆرێک لەدروشمبازی‬ ‫تێدایە‪ ،‬ئەگەر بەش����ێوەیەکی کۆنکرێتی‌‬ ‫بدوێی����ن‪ ،‬ئ����ەم دروش����مانە هەمیش����ە‬ ‫رەنگاو رەنگن ت����ۆ هەڵیاندەگری‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەبواری واقیعییەوە ناتوانێت هەمیش����ە‬ ‫ئ����ەو جەن����گاوەرە بێ����ت تێبکۆش����ێت‬ ‫لەپێناو ئەو ش����تەی بەهەقی دەزانێت‌و‬ ‫بەراس����تی دەزانێت لەهەرس����یکتەرێک‬ ‫لەس����ێکتەرەکانی ژیان����ی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫فەرهەنگ����ی‌و سیاس����ی‌‪ ،‬هی����چ کاتێک‬ ‫بەجدییان نەبوە‌و شێتگیر نەبون ئەگینا‬ ‫خۆیان بۆ تەرخاندەک����رد‪ ،‬بیرم ناچێت‬

‫من ئیعترازم هەیە دەبێت مێژوی‬ ‫ی منداڵ‪،‬‬ ‫دینەکان بخوێنرێت‪ ،‬بۆچ ‌‬ ‫موساو عیساو بودا نەناسێت؟ نابێت‬ ‫فێرکرێیت یەک ئایین هەیە پیرۆزە‪،‬‬ ‫هەر خودی ئەوە یەکتاپەرستییە‪،‬‬ ‫قوفڵدانی مێشکی منداڵە‬ ‫وەختێک کۆمۆنیس����تەکان دژی یاسای‬ ‫باری کەس����ێتی ژنان کە س����ەرچاوەی‬ ‫بەش����ێک لەژیانی مەدەنییە‌و بەش����ێکی‬ ‫ش����ەرعە وەس����تانەوە‪ ،‬ئەوەی شەرعە‬ ‫قسەیان هەبو لەس����ەری وەک گروپێک‬ ‫ک����ە باوەڕیان بەتازەگەریی‌و یەکس����انی‬ ‫نێ����وان ژن‌و پیاو هەیە‪ ،‬بابڵێین خەڵکی‬ ‫لیبراڵیش هەیە باوەڕی پێیەتی‪ ،‬خەڵک‬ ‫هەیە لەناو یەکێت����ی‌و پارتیدا ده‌یه‌وێت‬ ‫ئەو رۆحی یەکسانییە بەرقەراربێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەسەر ئاستی سەرکردایەتی‪ ،‬من لەبیرمە‬ ‫چەند مەالیەک هاتنە س����ەر تەلەفیزیۆن‬ ‫لەناوەڕاس����تی ن����ەوەدەکان‪ ،‬مام جەالل‬ ‫پێیوتن ئەمانە هەرزەن گوێیان مەدەنێ‪،‬‬ ‫بەجۆرێ����ک م����ەالکان بۆ ئ����ەوە هاتنە‬ ‫س����ەر تەلەفزیۆن‌و مامجەاللیان بینی بۆ‬ ‫ئەوەی پێیانبوترێ����ت ئەوانە کۆمەڵێک‬ ‫هەرزەکارن‌‌و داوای یەکسانی دەکەن وە‬ ‫نابێ����ت لە پیرۆزییەکان بدەن‪ ،‬ئەمڕۆ کە‬ ‫باسی یاسای پیرۆزییەکان دەکرێت خۆی‬ ‫بەپێچەوانەوە‪ ،‬ئەوانەی رادیکاڵ‌و لیبراڵن‌و‬ ‫حەزیان بەتازەگەرییە‪ ،‬یاسایەکیان بۆ‬ ‫دەرکرێت کە بەرگرییان لێبکات‪ ،‬ئەگینا‬ ‫هەم����و ئەو کۆمەڵگایە موس����وڵمانەکان‬ ‫بەرێ����وەی دەب����ەن‪ ،‬یان ئەقڵ����ی دینی‬ ‫بەرێوەی دەبات‪ ،‬یان مزگەوت بەریوەی‬ ‫دەبات‪ ،‬گەر س����ەیری بکەیت کۆمەڵگای‬ ‫ئێمە بەرەو س����ونەتی دەڕوات‪ ،‬بەناوی‬ ‫جەژنی قوربانەوە‪ ،‬ملێۆن‌و نیوێک مەڕ‌و‬ ‫بزن سەربڕراون‪ ،‬ئەمە الی‌ من نوکتەیە‪،‬‬ ‫لەکاتێکدا تۆ بە منداڵ دەڵێیت مەکتەب‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم ملێۆن‌و نیوێک مەڕ دەکرێنه‬ ‫قوربانی‪ ،‬ئەگەر ئەو پارەیە کۆبکرێتەوە‬ ‫چەندین مەکتەبی پێدروس����ت دەکرێت‪،‬‬ ‫ئەگەر ت����ۆ روت لەخودایە ئەوا خوا زۆر‬ ‫ح����ەزدەکات یارمەت����ی خەڵکی بدەیت‪،‬‬ ‫بەملێۆنەه����ا خەڵک لەدنیاو الی ئێمەش‬ ‫دەچن بۆ حەچ‪ ،‬بەاڵم ئەگەر دراوسێکەت‬ ‫برس����ی بێت‪ ،‬ئەبێ����ت واز لەحەجەکەت‬ ‫بهێنی‪ ،‬ئەمانە تەنان����ەت دینییش نین‪،‬‬

‫خوداپەرس����تیش نین‪ ،‬ئەمانە کۆمەڵێک‬ ‫ش����ت دەکەن بۆ ریاکاری‌و ناوی لێدەنێن‬ ‫سونەتە‪ ،‬واجیبە‪ ،‬تێناگەم تۆ ئەو هەمو‬ ‫مەڕە چی لێدەکەیت‪ ،‬سەری دەبڕیت کە‬ ‫کارگەیەکی لەقوتونانی گۆش����تت نییە‪،‬‬ ‫سەیرە لەگەڕەکێکی وەكو عەقاری خەڵک‬ ‫قوربانی دەکات دەیداتەوە بەموهەندیس‌و‬ ‫دکتۆر‌و ئەوانەی خودا پێداون‪ ،‬تەنانەت‬ ‫گۆشتەکە ناچێت بۆ فەقیرەکان‪ ،‬دەچێت‬ ‫بۆ دەوڵەمەندەکان‪.‬‬ ‫تۆنی بلێر‌ دەورەی دوەم‌ وە هەروەها‬ ‫بی����ل کلینت����ۆن چوارس����اڵی یەکەمیان‬ ‫تەواوک����رد‪ ،‬بۆ خول����ی دوەم کە بۆیان‬ ‫هەبو بۆ چوارس����اڵی ت����ر حوکم بکەن‪،‬‬ ‫دروشمی سەرەکی کلینتۆن لەهەڵبژاردن‬ ‫پ����ەروەردە بو‪ ،‬لەتۆنی بلێریان پرس����ی‬ ‫س����ێجار وتی پەروەردە‪ ،‬جارێکی تر کە‬ ‫لێیان پرس����ی بەرنامەت بۆ ئایندە چییە‬ ‫جارێک����ی تر وتی پ����ەروەردە‪ ،‬کلینتۆن‬ ‫یەکێک لەدروش����مەکانی ك����ه قەت بیرم‬ ‫ناچێت ئەوەبو دەیوت پۆلی ‪ 20‬کەس����ی‬ ‫کردوە بە ‪ ،18‬دەبێت‪ ،‬مەسعود بارزانی‌و‬ ‫جەالل تاڵەبانی کە لەهەڕەمی س����ەری‬ ‫س����ەرەوەی دەس����ەاڵتن قەناعەت بکەن‬ ‫پ����ەروەردە خاڵی س����ەرەکییە لەواڵت‪،‬‬ ‫ک����ە بودجەیەک����ی بەش����ی ش����ێری بۆ‬ ‫تەرخانبکرێت‪ ،‬ئەگ����ەر بێتو لەهەڕەمی‬ ‫دەس����ەاڵتدا ئیتر کێن‪ ،‬گ����ەر قەناعەت‬ ‫نەک����ەن ک����ە پ����ەروەردە یەکێک����ە لەو‬ ‫سێکتەرانەی مرۆڤی تازەمان بۆ دروست‬ ‫دەکات‪ ،‬جیا لەوەی دوێنێ‪ ،‬بەئەقڵێکی‬ ‫گومان����کار‪ ،‬رەخنەگ����ر‪ ،‬ت����ۆ ناتوانیت‬ ‫ئومێدت ببەخشیت بەوەزیرێک کە حیزب‬ ‫دایدەنێت ئەویش دەستەپاچەیە‪ ،‬دەبێت‬ ‫لەسەرەوەڕا پشتگیریی بکرێت‪ ،‬وەختێک‬ ‫تۆ باسی یەکس����انی بکەیت‌و کۆمەڵێک‬ ‫م����ەال کۆبکەیتەوە بڵێی����ت ئەو گەنجانە‬ ‫وڕێنە دەک����ەن‪ ،‬مانای وایە تۆ چاوەڕێی‬ ‫چی دەکەیت؟! من نەمدیوە هیچ حیزبێک‬ ‫بزانێت پ����ەروەردەی ئێرە ش����ڵۆقە‪ ،‬لە‬

‫ئەوروپ����ا دوای جەنگی جیهانی یەکەم‌و‬ ‫دوەم و بەتایبەتی دوەم‪ ،‬ئەوروپا کەوتە‬ ‫خۆی‪ ،‬یابان‪ ،‬هەت����ا چین کە پێیدەڵێن‬ ‫شۆڕشی سەقافی لە ‪76‬ەوە کار لەسەر‬ ‫سەقافە دەکات تا بەرەو چاکی بەرێت‪،‬‬ ‫بەریتانیا لەو هەمو مێژوەی کە لەبواری‬ ‫پەروەردە هەیەتی دەستی بە کۆمەڵێک‬ ‫گۆڕانکاری کردوە کە پێیدەوترێت سکوڵ‬ ‫لێدەر ش����یپ‪ ،‬یانی قیادە مەدرەسییە‪،‬‬ ‫واتا چ����ۆن بتوانی بەرێوەبەرایەتییەکی‬ ‫ت����ازە دابنێ����ی‪ ،‬ک����ە ئەمڕۆک����ە هەر‬ ‫بەڕێوەبەرێ����ک ئیمپراتۆرێک����ە بۆخۆی‬ ‫ک����ە ملیارەها دۆالری لەبەردەس����تە بۆ‬ ‫ئەوەی قوتابخانەکەی خۆی چاک بکات‪،‬‬ ‫لەواڵت����ی ئێمە ئ����ەوەی دەچێتە بەردەم‬ ‫بەڕێوەبەری خوێندن����گا ناچێتە ملێۆن‪،‬‬ ‫داوای موعجیزەش����ی لێدەکرێ����ت‪ ،‬بۆیە‬ ‫من بڕوام وایە شێوەیەک لە المەرکەزی‪،‬‬ ‫واتا قەرارات‌ لەبواری پەروەردە بکەوێتە‬ ‫دەستی ئەو ئیدارەیەی لەشارەکان هەیە‌‪،‬‬ ‫بەتایبەت بەڕێوەبەرەکان ئەگەرچی ‪%٩٩‬‬ ‫بەڕێوەبەرەکان پارتین لەناوچەی زەردو‬ ‫لەناوچەی سەوز بەڕێوبەرەکان یەکێتین‪،‬‬ ‫بڕوام وایە دەبێت ئەو کەسە دەستی وااڵ‬ ‫بکرێ����ت بەاڵم بەمەرجێک ئەو بەڕێوبەرە‬ ‫ئەقڵێکی تازەبێت بزانێت کارگێڕیی یانی‬ ‫چی‪ ،‬پەروەدە یانی چی لەئەوروپا کۆلێج‬ ‫هەیە ب����ۆ پەروەردەک����ردن بەڕێوەبەری‬ ‫قوتابخانەکان وات����ا لەپێش زانکۆوە تا‬ ‫دەگاتە پێ����ش زانکۆ واتا ئامادەییەکان‪،‬‬ ‫هەر مەزهەبو ئایینێکە كێش����ەی ئەوان‬ ‫نییە‪ ،‬لەبەریتانیا بوم بەڕێوەبەرێک زۆر‬ ‫دڵی خۆش����بو هەفتەیەک لەگەڵی ژیام‪،‬‬ ‫وت����ی م����ن راپۆرتی سەرپەرش����تیاران‪،‬‬ ‫من����ی بەژمارەیەک داناوە لەو ناوچەیەی‬ ‫خ����ۆم لەب����واری کۆمەاڵیەتیی����ەوە زۆر‬ ‫س����ەرکەوتوم‪ ،‬وات����ا بەڕێوەبەرێک چۆن‬ ‫پەیوەندی بەدایک‌و باوکانەوە هەیە لەروی‬ ‫کۆمەاڵیەتییەوە‪ ،‬لەروی کۆمەاڵیەتییەوە‬ ‫خۆشەویستە‪.‬‬

‫هه‌وڵێك ده‌رباره‌ی‌زمان‬ ‫مشرق عه‌باس*‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ یه‌كه‌مم ب���ۆ په‌یوه‌ندیكردن‬ ‫به‌خوێن���ه‌ری‌ ك���ورد پێویس���تیی‌ به‌‬ ‫وه‌رگێ���ڕان هه‌بو له‌الی���ه‌ن هاوڕێیانی‌‬ ‫ئازی���زم له‌"ئاوێنه‌" ك���ه‌ ئاماده‌ییه‌كی‌‬ ‫تایبه‌تی���ان له‌ناوه‌ندی‌ میدیای‌ كوردیدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هیوادارم پاش ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌م ده‌ستبه‌رداری‌ وه‌رگێڕان بم‌و بتوانم‬ ‫راس���ته‌وخۆ بیروڕاكانم له‌گفتوگۆكاندا‬ ‫ده‌ربب���ڕم‪ ،‬ل���ه‌وه‌ش گرنگت���ر بتوانم‬ ‫ب���ه‌وردی‌ داهێنانه‌ رۆش���نبیرییه‌كانی‌‬ ‫كورد به‌سه‌ربكه‌مه‌وه‌‌و لێیانتێبگه‌م‪.‬‬ ‫هه‌قیق���ه‌ت‪ ،‬هه‌رچه‌ند بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌ش���ی‌ بكه‌ی���ن‪ ،‬بۆم���ان‬ ‫ده‌س���ه‌لمێنێت كه‌ زمان ئ���ه‌و ناوچه‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌یه‌ كه‌ ده‌توانێت ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫عه‌ره‌ب‌و كورد له‌س���ه‌ر ی���ه‌ك بنه‌مای‌‬ ‫جوگرافی‌‌و مێژوی���ی‌ كۆبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫ئه‌ویش (زمان)‪ ،‬ئێم���ه‌ له‌دو دورگه‌ی‌‬ ‫جیاواز ده‌ژین ته‌نان���ه‌ت ئه‌گه‌ر دوری‌‬ ‫نێ���وان ده‌رگای‌ ماڵه‌ك���ه‌م‌و ده‌رگای‌‬ ‫دراوسێ‌ كورده‌كه‌م له‌س���لێمانی‌‪ ،‬یان‬ ‫له‌به‌غ���دا چه‌ن���د مه‌ترێكی���ش تێپه‌ڕ‬ ‫نه‌كات‪.‬‬ ‫به‌ش���به‌حاڵی‌ خۆم هه‌س���ت به‌بونی‌‬ ‫س���ته‌مێكی‌ رۆشنبیریی‌ گه‌وره‌ ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫كاتێك من وه‌ك عه‌ره‌ب ته‌نها به‌وه‌ قایلبم‬

‫كورد فێ���ری‌ زمانه‌كه‌م ببێت‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌تاكه‌ چاره‌س���ه‌ر بۆ به‌یه‌كگه‌یشتنی‌‬ ‫رۆشنبیری‌‌و مرۆیی‌‌و سیاسی‌ نێوانمان‬ ‫بزانم‪ .‬پێشتر له‌وتارێكدا ئاماژه‌م به‌وه‌‬ ‫داب���و كه‌ زمان بریتییه‌ له‌كێش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و رۆش���نبیریی‌ له‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نێ���وان هه‌ولێ���ر‌و به‌غ���دا‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫زۆرێك له‌نوێنه‌رانی‌ كورد له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق ناچار ده‌بن پشت به‌‬ ‫زمانێك ببه‌س���تن كه‌ زمانی‌ یه‌كه‌میان‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌م���ه‌ش زمان ده‌بێته‌ هۆكارێك‬ ‫بۆ خس���تنه‌ڕوی‌ گوتارێك كه‌ جیاوازه‌‬ ‫له‌مه‌به‌س���تی‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ كه‌س���ی‌‬ ‫قس���ه‌كه‌ر‪ ،‬ده‌بێته‌ مای���ه‌ی‌ ده‌ربڕینی‌‬ ‫تێڕوانینێك كه‌ ئه‌س���ته‌مه‌ به‌و رونییه‌‬ ‫ی كه‌سی‌ قسه‌كه‌ر‬ ‫ده‌رببڕێت وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫زمانی‌ دایك به‌كاربهێنێت‪.‬‬ ‫پرس���یاركردن له‌م باره‌یه‌وه‌ بیانوی‌‬ ‫خ���ۆی‌ هه‌ی���ه‌‪ ..‬به‌تایبه‌ت گه‌ر قس���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و الیه‌نه‌ بێت ك���ه‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌رهاویش���ته‌ی‌ ئ���ه‌م "غوربه‌ت���ه‌"‬ ‫زمانه‌وانییه‌ی‌ نێوان هه‌ردوال له‌ئه‌س���تۆ‬ ‫بگرێت؟‬ ‫ره‌نگ���ه‌ سروش���تیی‌ بێ���ت گ���ه‌ر‬ ‫ده‌رهاویش���ته‌ی‌ ئ���ه‌و ش���ێوازه‌ وتاره‌‬ ‫تاكزمانیی���ه‌ بخه‌ینه‌ ئه‌س���تۆی‌ مێژوی‌‬ ‫عه‌ره‌بی���ی‌ له‌عێراقدا‪ ،‬پێویستیش���مان‬ ‫ب���ه‌ به‌ڵگه‌ی‌ گ���ه‌وره‌ نیی���ه‌ جگه‌ له‌و‬

‫واقیعه‌ی‌ تێیدا ده‌ژین به‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ دامه‌زراندنییه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر گریمان���ه‌ی‌ هه‌ڵ���ه‌ پێكهاتوه‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ ده‌سته‌واژه‌ی‌ هاونیشتیمانیی‌‌و‬ ‫هاواڵتیب���ون‌و مافه‌كان���ی‌‪ ،‬تێیدا باڵی‌‬ ‫ناسیونالیس���تی‌ عه‌ره‌بیی‌‪ ،‬سیاسه‌تی‌‬ ‫بونی���ادی‌ روخێنه‌ری‌ گرتبوه‌ ئه‌س���تۆ‬ ‫كه‌ هه‌میشه‌ هه‌وڵیداوه‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫"بسڕێته‌وه‌"‌و له‌غوربه‌تدا بیژیێنێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌م هه‌مو هه‌قیقه‌ته‌دا‪،‬‬ ‫خاوه‌ن بڕی���اری‌ سیاس���ی‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و رۆشنبیران‌و راگه‌یاندنكاران‪،‬‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ س���ه‌ره‌كییان ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ئه‌س���تۆ له‌به‌شداری‌ له‌ كۆتاییهێنان به‌‬ ‫قه‌یرانی‌ زمان‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌ڕێی‌ پێشنیار‌و‬ ‫هه‌ن���گاوی‌ جدی‌ كه‌ ه���اوكار بێت بۆ‬ ‫زیادكردن���ی‌ ژماره‌ی‌ قس���ه‌پێكه‌ران‌و‬ ‫خوێنه‌رانی‌ زمانی‌ ك���وردی‌ له‌عه‌ره‌ب‌و‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫سیاس���ی‌‌و رۆش���نبیرانی‌ ع���ه‌ره‌ب‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێیده‌ڵێن‬ ‫"ئیزدیواجییه‌ت���ی‌ گوت���ار"ی‌ كوردیی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی���ی‌‌و سیاس���یی‌ پرس���یارم‬ ‫ئاراس���ته‌ ده‌كه‌ن‪ .‬وه‌ك ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫وت���اری‌ راگه‌یاندن به‌ دو ئاراس���ته‌یه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌میان ئاراس���ته‌ی‌ ناوخۆی‌ كوردیی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و ب���ه‌ ئاش���كرا‌و رونی‌ باس‬ ‫له‌كێش���ه‌ ناوخۆیی���ه‌كان‌و ناكۆك���ی‌و‬

‫كێشه‌ سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ده‌رونییه‌كانی���ش ده‌كات‪،‬‬ ‫دوه‌می���ش وت���اری‌ ئاراس���ته‌كراوه‌ بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬دیاره‌ پێش���وه‌خت گریمانه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ كراوه‌ هه‌ركه‌س له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫بێت زانیاری‌ نییه‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌و كێشه‌‌و‬ ‫گرفتانه‌وه‌ كه‌ له‌نێو گوتاری‌ یه‌كه‌مدایه‌‪،‬‬ ‫به‌ دڵنیاییه‌وه‌ به‌هۆی‌ زمانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م لۆجیكه‌ راس���تبێت‪،‬‬ ‫كه‌ دڵنیانیم راس���ت بێ���ت‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م گه‌ش���ه‌كردنی‌ به‌رفراوانی‌‬ ‫كه‌ره‌سته‌ رۆژنامه‌وانییه‌كان له‌جیهاندا‬ ‫خۆیبگرێ���ت‪ ،‬به‌جۆرێ���ك هه‌م���و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی���ه‌ گریمانه‌كراوه‌كانم���ان‬ ‫ی ته‌كنه‌لۆجی‌‬ ‫كراوه‌ بوه‌ له‌به‌رده‌م عه‌قڵ ‌‬ ‫كه‌ له‌دوا وێس���تگه‌یدا كۆتایی‌ هێناوه‌‬ ‫به‌گریمان���ه‌ی‌ "نهێن���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌"‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ته‌نانه‌ت "نهێنی‌ كه‌سیش"‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ هه‌م���وان وه‌ك ك���ورد‌و‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‌و فارس‌و تورك ل���ه‌م هه‌رێمه‌‬ ‫پڕكێشمه‌كێش���مه‌ی‌ جیهاندا له‌به‌رده‌م‬ ‫ق���ه‌ده‌ری‌ جیهانگیری���دا ده‌ژی���ن كه‌‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ده‌بێته‌ ته‌حه‌دایه‌كی‌ ته‌واوی‌‬ ‫زمان���ه‌ ره‌س���ه‌نه‌كانمان‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زان���ای‌ زمانه‌وانی‌ فه‌ره‌نس���ی‌‬ ‫لوران ساگار ده‌ڵێت‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌تدا مانای‌‬ ‫وانییه‌ ك���ه‌ كۆمه‌ڵ���گاكان له‌كۆتاییدا‬ ‫له‌به‌رده‌م یه‌ك زمان���دا چۆكداده‌ده‌ن‪،‬‬

‫ئه‌و وایده‌بینێ‌ "سروشتییه‌ كه‌ زمانه‌كان‬ ‫بگۆڕێن‌و گه‌شه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر وانه‌بوای ‌ه‬ ‫ئێس���تا زمانی‌ فه‌ڕه‌نسی‌ بونی‌ نه‌ده‌بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا توێژینه‌وه‌كان‬ ‫ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن كه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫دورخایه‌ندا‪ ،‬له‌س���ه‌دا ‪50‬ی‌ زمانه‌كانی‌‬ ‫جیه���ان كه‌ ده‌كات���ه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 3‬هه‌زار‬ ‫زمان له‌ناوده‌چن‌و نامێنن"‪.‬‬ ‫نامه‌وێت زیاتر له‌بابه‌تی‌ زماندا بدوێم‌و‬ ‫له‌مه‌به‌س���تی‌ ئه‌م به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌یه‌‬ ‫دوربكه‌وم���ه‌وه‌ ك���ه‌ ده‌خ���وازم‬ ‫به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌ی‌ تری‌ به‌دوادا بێت‌و‬ ‫ببێته‌ پێش���نیارێك رێگه‌ به‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌نوسه‌رانی‌ عه‌ره‌ب بدات كه‌ به‌ زمانی‌‬ ‫كوردی‌ ده‌سته‌واژه‌‌و بیروبۆچونه‌كانیان‬ ‫ده‌رببڕن‪.‬‬ ‫وه‌ك خ���ۆم‪ ،‬رێزێك���ی‌ زۆرم ب���ۆ‬ ‫رۆژنامه‌نووس���یی‌ كوردی���ی‌ هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت كه‌ خاوه‌ن���ی‌ ئازایه‌تییه‌كی‌‬ ‫به‌رچ���اوه‌ له‌چونه‌ نێو سه‌ركێش���ی‌ وا‬ ‫كه‌ سیاس���ییه‌كان به‌عه‌ر‌هب‌و كورده‌وه‌‬ ‫ناتوانن رۆبچنه‌ نێوییه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫هه‌ڵده‌س���تێت ب���ه‌ س���ازدانی‌ رۆڵێكی‌‬ ‫گرن���گ له‌به‌پیرۆزكردن���ی‌ ئه‌زمون���ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ماندونه‌ناس‌و دڵسۆز‌و باوه‌ڕدار به‌وه‌ی‌‬ ‫دیموكراس���ییه‌ت ته‌نه���ا رێگه‌ی���ه‌ بۆ‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ م���اف‌و پێكه‌وه‌ژیانی‌‬

‫گه‌الن‪.‬‬ ‫لێره‌دا گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ به‌ لۆجیك ‌‬ ‫ی‬ ‫دروش���مه‌ سیاس���ییه‌كان نه‌دوێی���ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌م دامه‌زراوه‌ پڕوپاگه‌نده‌كارییه‌‬ ‫ناسیونالیستی‌‌و ئاینی‌‌و مه‌زهه‌بییه‌كان‬ ‫كه‌ مێژومانی‌ نادیده‌ گرتو‌ه شكس���ت‬ ‫نه‌خۆی���ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ زیات���ر له‌م���ڕۆدا‬ ‫لێكنزیكبون���ه‌وه‌‌و‬ ‫پێویس���تمانه‌‪،‬‬ ‫گفتوگۆكردنه‌‪ ،‬تاكو له‌تواناماندا بێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت پێش پێك���ه‌وه‌ ژیان‪ ،‬له‌یه‌ك‬ ‫بگه‌ین‪.‬‬ ‫نابێ���ت ئێمه‌‪ ،‬وه‌ك ك���ورد‌و عه‌ره‌ب‬ ‫ك���ه‌ تائێس���تا ل���ه‌روی‌ جوگرافی���او‬ ‫سیاسیش���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌م به‌ش���ه‌ی‌‬ ‫جیهان كۆبوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬پشت له‌مێژومان‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬به‌ڵكو گرنگه‌ ل���ه‌وه‌ تێبگه‌ین‬ ‫ئه‌و مێژوه‌ چی‌ به‌س���ه‌رهێناوین‪ ،‬بۆ چ‬ ‫غوربه‌تێك بردونی‌‪ ،‬له‌ چ هه‌ڵه‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫كاره‌سات‌و شكانه‌وه‌‌و تاوانه‌كانی‌ دزه‌ی‌‬ ‫كردوه‌ بۆمان؟‬ ‫ته‌نه���ا ل���ه‌و رۆژه‌دا‪ ..‬ده‌توانی���ن‬ ‫بڵێی���ن مێ���ژو الپه‌ڕه‌یه‌ك���ه‌ ده‌كرێت‬ ‫دایبخه‌ی���ن‪ ..‬له‌به‌رده‌مماندا هیوا هه‌یه‌‬ ‫تا پێكه‌وه‌بژین‪ ،‬به‌بێ‌ له‌به‌رچاوگرتنی‌‬ ‫سیاسییانه‌ی‌ پێكه‌وه‌ژیان‪.‬‬ ‫• به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوس���ینگه‌ی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫حه‌یاتی‌ له‌نده‌نی‌ له‌عێراق‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )351‬سێشه‌مم ‌ه ‪2012/11/13‬‬

‫‪19‬‬

‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ی‌ سلێمان ‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ دادگای‌ تێهه‌ڵچونه‌وه‌ ‌‬ ‫ژماره‌ ‪/268‬ب‪2012 /‬‬ ‫ ‬ ‫ی شارباژێر‬ ‫دادگای‌ به‌رای ‌‬ ‫به‌روار ‪2011/11/6‬‬

‫ئاگادار ‌ی‬ ‫داواكار (ستار محمد عثمان)‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی (ماوه‌ت) سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی شارستان ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫داوا له‌سه‌ركراو‪ :‬ڕاستگر ‌‬ ‫ی له‌م دادگای ‌ه تۆمار كردو‌ه‬ ‫داواكار (ستار محمد عثمان) داوای‌ ژماره‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )21‬له‌یاسا ‌‬ ‫ی ماده‌ ‌‬ ‫ی له‌ (س���تار) بۆ(ش���ه‌ماڵ) به‌پێ ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫بۆ گۆڕینی‌ ناو ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگاداری ‌ه له‌یه‌كێك‬ ‫ی ئه‌م دادگای ‌ه بڕیاریدا ب���ه‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫باری‌ شارس���تان ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌ماو‌هی‌ (‪ )10‬ده‌ ڕۆژدا‬ ‫له‌ڕۆژنام ‌ه ناوخۆییه‌كاندا هه‌ركه‌س‌و الیه‌نێك ڕێگر ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگاداری���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ بكات به‌م دادگایه‌و‌ه ب ‌ه پێجه‌وانه‌و‌ه‬ ‫له‌باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی یاسا‪.‬‬ ‫داواكه‌ ده‌بینرێت به‌پێ ‌‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫ی‬ ‫جمال صدراالدین عل ‌‬

‫ ‬ ‫ ‬

‫ونبوون‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌(سه‌ركه‌وت خالد حسن)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌(شۆڕش محەمەد بایز)هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازرگانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (فاروق دەرویش حه‌مه‌ س����عید‬ ‫فتاح)هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ ژوری‌ بازركانی‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌(علی‌ كریم سلێمان) هه‌ر كه‌س‬ ‫دۆزییه‌‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژووری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (دلێر خدر صالح) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێه‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژووری‌ بازرگانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (عمر محمد فره‌ج ) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێه‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫* ونبونی‌ ناسنامه‌ی‌‪ /‬كۆمپانیای‌ دابه‌شكردنی‌ خۆراك‪ /‬به‌ناوی‌ (دڵنیا محمود‬ ‫علی‌)هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆپرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫*ونبونی‌ بڕوانامه‌ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ به‌ناوی‌ (باخه‌وان لطیف حسن) كه‌ له‌قوتابخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ژاڵه‌ی بنه‌ڕه‌تی‌ ده‌رچووه‌ ژماره‌ (‪ )4/8‬له‌ ‪ 2012 - 9 -15‬هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* فۆڕمێک����ی خۆراک ونب����ووە بەناوی (حەمە ئەمین حەمە رەحیم س����ەعید)‬ ‫ھەرکەسێک دۆزییەوە بیگەڕێنێتەوە بۆ پرسگەی رۆژنامەوی ئاوێنە‪.‬‬

‫خوا پێویستی به‌پاراستن نییه‌‪ ...‬پاشماوە‬ ‫وات���ه‌ دین به‌زۆر به‌س���ه‌ر كه‌س���دا‬ ‫ناس���ه‌پێنرێ‌و ت���ه‌واوی ئازادی���ش‬ ‫لە‌قورئان���دا ب���ۆ ئینس���ان فه‌راهه‌م ‌ه‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن���ی بیروب���اوه‌ڕی‪ ،‬نه‌ك‬ ‫به‌وج���ۆره‌ی كه‌ هه‌ندێك ده‌پرس���ن بۆ‬ ‫خوا هه‌مو خه‌ڵكی به‌ئیماندار دروس���ت‬ ‫نه‌كردوه‌؟ یان بۆ خوا كه‌سێك بێ بڕوا‬ ‫ده‌كات؟ ئه‌مه‌ تێنه‌گه‌ش���تنه‌ لە‌گرنگیی‬ ‫عه‌قڵ‌و هه‌سته‌كان‌و بیركردنه‌و‌ه چونك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ئینس���ان جیاده‌كاته‌و‌ه لە‌هه‌ر‬ ‫مه‌خل���وق‌و ژیاندارێكی ت���ر ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ئینس���ان خاوه‌نی عه‌قڵ‌و بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫جی���اوازه‌ لە‌عه‌قڵ���ی ژیانداران���ی تر‪،‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌وه‌ی ده‌توان���ێ بیربكاته‌وه‌و‬ ‫ژیریی به‌كاربهێنێ ده‌توانێ به‌ویس���ت‌و‬ ‫ئی���راده‌ی خۆی ش���ته‌كان هه‌ڵبژێرێ‪،‬‬ ‫ئه‌و ئازادییه‌ش���ی لە‌الی���ه‌ن خواو‌ه پێ‬ ‫به‌خشراوه‌ وه‌ك سه‌روه‌ری بون‌و شتێك‬ ‫گرنگتر نیی ‌ه لە‌ئینسان‪ ،‬هه‌مو ئه‌وه‌شی‬ ‫لە‌م بونه‌وه‌ره‌دا هه‌یه‌ خوا بۆ خزمه‌تی‬ ‫ئینس���ان خولقاندویه‌تی‪ ،‬بۆ پاڵپشتی‬ ‫هه‌مو ئه‌م قس���انه‌ش ئایاتی قورئانیی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی په‌یوه‌ندیی به‌بیروباوه‌ڕی‬ ‫ئینسانه‌كانه‌وه‌ هه‌ی ‌ه لە‌دونیادا كه‌س بۆ‬ ‫نییه‌ س���زای كه‌سی تری لە‌سه‌ر بدات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی پێی ده‌وترێ ئازادی بیروباوه‌ڕ‪،‬‬ ‫ئه‌م مه‌س���ه‌لە‌ په‌یوه‌ندیی به‌دواڕۆژه‌و‌ه‬

‫هه‌ی���ه‌و خوا بۆ خۆی حیس���اب لە‌گه‌ڵ‬ ‫ئینسانه‌كان ده‌كات لە‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی‬ ‫بیروباوه‌ڕی���ان نه‌ك ئێمه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ڵێن ئیسالم جگ ‌ه لە‌بیروباوه‌ڕی خۆی‬ ‫پێ راس���ت نییه‌و جگ ‌ه لە‌ئیس�ل�امیش‬ ‫لە‌كه‌س وه‌رناگرێ‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی ئاماژ‌ه‬ ‫به‌و‌ه بده‌ن ك ‌ه ئێمه‌ وه‌ك ئیماندار ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌زانین كه‌ ئه‌مه‌ بۆ دونیای ئێستا نیی ‌ه‬ ‫به‌ڵكو بۆ دواڕۆژو قیامه‌ته‌‪ ،‬كه‌ ئێمه‌ی‬ ‫مسوڵمان باوه‌ڕی ته‌واومان به‌و دواڕۆژ‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫خوا لە‌قورئان ده‌فه‌رموێ "لَ ُك ْم ِدينُ ُك ْم‬ ‫ي���ن" هه‌ر كه‌س دینی خۆی بۆ‬ ‫َولِ َي ِد ِ‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌و خوایه‌ لە‌قورئاندا ده‌فه‌رموێ‬ ‫َ‬ ‫"ف َم ْن َشا َء َف ْلي ُْؤ ِم ْن َو َم ْن َشا َء َف ْل َي ْك ُفرْ "‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێ ئیمان بهێنێ ئه‌وه‌شی‬ ‫ده‌یه‌وێ بێ باوه‌ڕب���ێ‪ ،‬ئێم ‌ه به‌وجۆر‌ه‬ ‫لە‌ژیانی ئینسانه‌كان تێگه‌شتوین كه‌ بۆ‬ ‫تاقیكردنه‌و‌ه لە‌ژیانداین‪ ،‬نه‌ك به‌ئیجباری‬ ‫هه‌مو شتمان به‌سه‌ردا سه‌پێنرابێ‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫بۆ خۆمانین ك ‌ه ئیختیاری هه‌ڵبژاردنی‬ ‫دی���ن‌و بیروباوه‌ڕمان هه‌ی���ه‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ئازادی ته‌واوه‌وه‌ دابینكراوه‌ بۆمان‪ ،‬بۆ‬ ‫كه‌س نییه‌ لە‌سه‌ر بیروباوه‌ڕ كه‌سی تر‬ ‫ئیجبارو سزا بدات‪ ،‬وه‌ك ئه‌مڕۆ لە‌سه‌ر‬ ‫ئازادی بیروڕاو بیروباوه‌ڕ چۆن س���زای‬

‫ئینسانه‌كان ده‌درێ‌و زیندانه‌كانیان لێ‬ ‫پ���ڕ ده‌كرێ‪ ،‬ئه‌وه‌ ئیس�ل�ام نیی ‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌شی وایكردوه‌ پێچه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی كردو‌ه كه‌ خوا دایناوه‌‪ ،‬ناشڵێین‬ ‫ك���ه‌س نیی���ه‌ به‌وج���ۆره‌ی نه‌كردبێ‌و‬ ‫نه‌بوبێته‌ نمونه‌یه‌كی ناش���یرین لە‌سه‌ر‬ ‫ئیسالمه‌تی خه‌ڵكی تر‪.‬‬ ‫كاك مه‌ریوان ئه‌گه‌ر پرۆژ‌ه یاساكه‌ی‬ ‫خوێندبێت���ه‌و‌ه ده‌زانێ مه‌به‌س���ت لە‌و‬ ‫پ���رۆژه‌ یاس���ایه‌ ره‌مزی هی���چ گروپ‌و‬ ‫كه‌س���ێك گه‌وره‌ ناكات‌و نایس���پێنێ‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌ڕونی دیاریكراوه‌ پیرۆزییه‌كان‬ ‫چین‪.‬‬ ‫س���ه‌یریش لە‌وه‌دای���ه‌ كاتێ���ك ئێم ‌ه‬ ‫په‌نا بۆ یاسا ده‌به‌ین ده‌ڵێن ده‌یانه‌وێ‬ ‫ده‌مم���ان دابخ���ه‌ن‌و ئازادیم���ان قۆرخ‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬كاتێكیش فه‌وزا دروس���ت ده‌بێ‬ ‫یاس���ا رۆڵی خ���ۆی نابین���ێ به‌هۆی‬ ‫جێبه‌جێ نه‌كردنه‌و‌ه ب���ێ یان نه‌بونی‬ ‫یاس���او‌ه بێ‪ ،‬ده‌ڵێن ئیس�ل�امییه‌كان‌و‬ ‫مس���وڵمانان گێره‌شێوێنن‌و لە‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫یاسا ده‌یانه‌وێ حوكم بكه‌ن! وه‌ك چۆن‬ ‫كاتێك وه‌اڵمی نوس���ینێك ده‌ده‌ینه‌و‌ه‬ ‫خه‌ڵكێ���ك ده‌ڵێ ئێ���و‌ه ره‌خن ‌ه قبوڵ‬ ‫ناكه‌ن! كاتێكیش الب���ه‌الو به‌جۆرێكی‬ ‫نه‌ش���یاو وه‌اڵمی ده‌درێته‌و‌ه ده‌ڵێن بۆ‬ ‫به‌نوسین وه‌اڵم ناده‌نه‌وه‌! وه‌ك ئه‌وه‌ی‬

‫خه‌ڵكانێ���ك بۆ خۆیان به‌ڕه‌وای ده‌زانن‬ ‫هه‌رچی���ی هه‌یان��� ‌ه بینوس���ن‌و بیڵێن‌و‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌شیان نابێ سنورێكی هه‌بێ‬ ‫تاكو ئازادی ئه‌و لە‌سنوری ئه‌مدا كۆتایی‬ ‫بێ‪ ،‬ته‌حه‌داش ده‌كه‌ین كه‌لە‌ماوه‌ی ‪20‬‬ ‫س���اڵی رابردوی حوكمڕانی ناعادیالنه‌و‬ ‫س���ته‌مكاریی كوردیدا كه‌س���ێك بڵێ‬ ‫لە‌سه‌ر نوسین به‌رامبه‌ر به‌خواو قورئان‌و‬ ‫پێغه‌مب��� ‌هر‌و ئیس�ل�امییه‌كان كوژراوم!‬ ‫به‌ڵكو ئه‌وه‌ زۆر لە‌و به‌ناو رۆشنبیرانه‌ن‬ ‫به‌و نوس���ینان ‌ه ماف���ی په‌ناهێنده‌ییان‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬م���ن م���اوه‌ی ‪ 13‬س���اڵ ‌ه‬ ‫خه‌ریكی كتێبێكم ك ‌ه به‌شێكی زۆر لە‌و‬ ‫نوسینانه‌ی تێدای ‌ه ك ‌ه جنێوو بێ رێزی‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌خواو قورئ���ان‌و پێغه‌مبه‌ر‬ ‫تێدایه‌و لە‌م كوردستانه‌دا باڵوكراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه وێنه‌ی لە‌زۆر واڵت���ی دیك ‌ه كه‌مه‌و‬ ‫كه‌سیش نه‌كوژراوه‌و زۆرینه‌شیان مافی‬ ‫په‌ناهێنده‌یی���ان لە‌س���ه‌ر وه‌رگرتووه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه من زۆر دڵخ���ۆش نیم به‌و‬ ‫پرۆژ‌ه یاس���ایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر په‌سه‌ندیش‬ ‫بكرێ به‌ڵكو لە‌كوردستان یاسا به‌ده‌ست‬ ‫كه‌س���انێكه‌وه‌یه‌ ك��� ‌ه جێبه‌جێكردنی‬ ‫كه‌وتۆت ‌ه س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ن���دی خۆیان‌و‬ ‫سه‌دان یاسا وه‌ك ئامۆژگاریی جوانه‌و‬ ‫ئه‌وه‌شی هه‌ی ‌ه لە‌دادگاكاندا به‌سه‌ر بێ‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا جێبه‌جێ ده‌كرێ‪.‬‬

‫بڕیاری‌ شه‌ڕ ‌ی چه‌كدار ‌ی كورد ل ‌ه ئه‌یلولی پارته‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن‌و الوازیی‌‪ ...‬پاشماوە‬ ‫‪ 1961‬بڕیار ‌ی ك ‌ێ بوو؟‪ ...‬پاشماوە‬ ‫باشترین هه‌ڵبژارده‌ش بۆ حیزب له‌و‬ ‫كاته‌دا مه‌ال مسته‌فای‌ بارزان بو‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌به‌ر چه‌ند هۆكارێك‪ ،‬یه‌كه‌میان مه‌ال‬ ‫مس����ته‌فای‌ ب����ارزان به‌ه����ۆی‌ كۆماری‌‬ ‫مه‌هاب����اد ئه‌زمونێكی هه‌بو له‌ش����ه‌ڕی‌‬ ‫چه‌كداریی‌‪ ،‬دوه‌م عه‌بدولكه‌ریم قاسمی‬ ‫بینیبو به‌هۆی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ له‌سۆڤییه‌ت‬ ‫ل ‌ه ‪ 1958‬و پیاوێكی ناسراوبو له‌به‌غدا‪،‬‬ ‫چ����واره‌م گرنگییه‌ك����ی زۆری‌ هه‌ب����و‪،‬‬ ‫مه‌المس����ته‌فا له‌ده‌ره‌ب����ه‌گ‌و ئاغاكان‬ ‫نزیكبوو پیاوێكی خاوه‌ن بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌پ یان ئیشتراكی نه‌بو‪.‬‬ ‫ل����ه‌و كات����ه‌دا دیس����ان ترس����ێكی‬ ‫گه‌وره‌ هه‌بو كه‌ مه‌ال مس����ته‌فا له‌وه‌ی‌‬ ‫بارودۆخه‌ك����ه‌ له‌ده‌س����ت ده‌ربچێ����ت‌و‬ ‫مه‌ال مس����ته‌فا كۆنترۆڵی‌ حیزب بكات‌و‬ ‫له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ حیزب حزبی پره‌نسیپ‌و‬ ‫رێكخراوه‌یی‌ بێت ببێته‌ حیزبێك له‌ژێر‬ ‫ی مه‌المسته‌فا‬ ‫فه‌رمانده‌یی‌‌و فه‌رمانڕه‌وای ‌‬ ‫كه‌ سه‌ره‌نجام وای لێهات‪.‬‬ ‫بۆ راس����تی‌ زانینی‌ ئه‌و هه‌قیقه‌ته‌ی‌‬ ‫خه‌بات����ی‌ چه‌كداریی‌ ئه‌یلول له‌ئه‌یلولی‬ ‫‪ 1961‬ده‌س����تیپێكرد هێش����تا م����ه‌ال‬ ‫مسته‌فای‌ بارزان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پارتی‌ بو‬ ‫دواتر مه‌كته‌بی سیاسی پارتی‌ پارتییان‬ ‫ته‌سلیم به‌ مه‌ال مسته‌فا كرد‪ ،‬باشترین‬ ‫به‌ڵگه‌ش وه‌ك ره‌حمه‌تیی‌(شه‌مسه‌دین‬ ‫موفتی‌) باس����یكردوه‌ كه‌ مه‌ال مسته‌فا‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ ئه‌یلولی‌ ‪ 1961‬نامه‌یه‌كی‬ ‫ب����ۆ عه‌بدولكه‌ری����م قاس����م ن����اردوه‌و‬ ‫داوایكردوه‌ نێوانگیری‌ نێوان بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردو قاس����م بكات بۆ راگرتنی‌ ئاگری‬ ‫شه‌ڕ له‌كوردس����تان‪ ،‬ئه‌مه‌ش باشترین‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ كه‌ تا ئه‌وكاته‌ مه‌ال مس����ته‌فا‬ ‫هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك����ی به‌ بزوتنه‌وه‌ یان‬ ‫خه‌باتی‌ چه‌كدارییه‌وه‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌م راستییه‌ش له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫‪ 1961‬كاتێ����ك رژێمی به‌غدا تۆپبارانی‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ بارزان ده‌كات مه‌ال مس����ته‌فا‬ ‫به‌خۆی‌‌و نزیك����ه‌ی‌ ‪ 500‬چه‌كدار به‌ره‌و‬

‫س����وریا ده‌چ����ن ده‌یان����ه‌وێ‌ بپه‌ڕنه‌وه‌‬ ‫ب����ه‌ره‌و س����وریا ب����ه‌اڵم ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك ده‌ڵێن سوریا رێگه‌ی‌ پێنه‌داون‬ ‫بپه‌ڕن����ه‌وه‌‪ ،‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كیش ده‌ڵێت‬ ‫شێخ ئه‌حمه‌دی بارزان بانگیكردۆته‌وه‌و‬ ‫پش����تیوانی‌ خۆی‌ ب����ۆ ده‌ربڕیوه‌ بۆیه‌‬ ‫به‌پشتیوانی شێخ ئه‌حمه‌دی برای‌ كه‌‬ ‫ش����ێخی بارزانه‌و له‌مێژوی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫كورد تائێستا گرنگی ئه‌وتۆی‌ پێنه‌دراوه‌‬ ‫رۆڵێكی گرنگ‌و گه‌وره‌ی‌ هه‌بوه‌‪ ،‬بگره‌‬ ‫مه‌ال مسته‌فا هه‌میشه‌ له‌ژێر رێنمایی‌‌و‬ ‫ئامۆژگاری‌ ئه‌ودا كاری‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ش����ێكی قس����ه‌كانیدا كاك����ی‬ ‫تاڵیب����ی ل����ه‌زاری‌ باوكیی����ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫به‌ریتانیی����ه‌كان كه‌ناڵێك����ی قایمی����ان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ چه‌ند س����ه‌ركرده‌یه‌كی‌ پارتی‌‬ ‫له‌س����لێمانی‌ كردب����ۆوه‌و هانیانده‌دان‬ ‫بۆ ئاڵۆزكردنی ره‌وش����ه‌كه‌‪ .‬سه‌رباری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كاكم ناوی ئه‌و س����ه‌ركردانه‌ی‌‬ ‫نه‌هێن����اوه‌و ئام����اژه‌ی‌ پێنه‌ك����ردوه‌‬ ‫له‌كاتێك����دا ئه‌و مێژو ده‌گێڕێته‌وه‌ نه‌ك‬ ‫بابه‌ت����ی‌ رۆژنامه‌وانی����ی‌ بێ����ت‌و ترس‬ ‫له‌ناوهێن����ان هه‌بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌كورتی‌‬ ‫ئ����ه‌و ل����ه‌و وتاره‌ی����ادا ده‌یه‌وێت بڵێت‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ چه‌كداریی‌ ئه‌یلولی‌ ‪1961‬‬ ‫به‌ده‌ستی‌ به‌ریتانییه‌كان بوه‌و به‌شێك‬ ‫له‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌و كات����ه‌ی‌ پارتی‌‬ ‫س����یخوڕو ده‌سیس����ه‌ی‌ به‌ریتانییه‌كان‬ ‫بون‪ ،‬كه‌وات����ه‌ ئه‌نجامێك ده‌كه‌وێته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ ئه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و ناوی‌ ناوه‌ ش����ۆڕش‬ ‫لێكه‌وته‌ی‌ هه‌وڵێكی ده‌ره‌كی بوه‌ نه‌ك‬ ‫ئه‌نجام����ی بزوتنه‌وه‌یه‌ك����ی نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫ك����ورد‪ ،‬م����ه‌ال مس����ته‌فای‌ بارزانیش‬ ‫رێبه‌رایه‌تی‌ ئه‌م بزوتنه‌وه‌ چه‌كدارییه‌ی‌‬ ‫كردوه‌ ك����ه‌ به‌ریتانیی����ه‌كان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫چه‌ن����د س����ه‌ركرده‌یه‌كه‌وه‌ ئاگره‌كه‌یان‬ ‫بۆ خۆش����كردوه‌‪ .‬لێره‌دا من ده‌پرس����م‬ ‫مه‌ال مس����ته‌فا رابه‌ری‌ بزوتنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫چه‌كداری����ی‌ ب����وه‌ ك����ه‌ به‌ریتانییه‌كان‬ ‫ئاگری‌ شه‌ڕیان بۆ خۆشكرد یان زاده‌ی‌‬

‫واقعی ئه‌و قۆناغ بو؟‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر له‌وێ����دا خۆی‌ وه‌اڵم����ی خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌دات����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پێی‌ وای����ه‌ بزوتنه‌وه‌‬ ‫چه‌كدارییه‌ك����ه‌ پالن����ی ژماره‌ی����ه‌ك‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ پارتی‌ دروستكردوه‌و ئاگری‌‬ ‫ش����ه‌ڕیش به‌وهۆیه‌وه‌ هه‌ڵگیرس����اوه‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ له‌وێدا ده‌رده‌كه‌وێ‌ مه‌ال مسته‌فا‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌م شه‌ڕخۆش����كردنه‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش باشترین وه‌اڵمه‌ بۆ خۆی‌‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌دا كه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ چه‌كداریی‌‬ ‫دروس����تده‌بێت‌و له‌بنكه‌كانی‌ پۆلیسی‌‬ ‫س����لێمانی‌‌و هه‌ولێ����ر ژماره‌یه‌كی زۆر‬ ‫چ����ه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‌ ده‌س����تده‌كه‌وێت‌و‬ ‫پاره‌یه‌كی زۆر كه‌ موچه‌ی‌ ناوچه‌یه‌كه‌‬ ‫ده‌س����تی‌ به‌س����ه‌ردا ده‌گیرێت له‌وێدا‬ ‫چه‌خماخ����ه‌ی‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ چه‌كداریی‌‬ ‫لێده‌درێت‪ ،‬تا ئه‌وكاته‌ش مه‌ال مسته‌فای‌‬ ‫بارزان دورونزی����ك هیچ رۆڵێكی نه‌بوه‌‬ ‫له‌م روداوان����ه‌‪ ،‬به‌اڵم دوات����ر له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتییه‌وه‌ هه‌وڵده‌درێت‬ ‫ئ����ه‌و هێ����زه‌ چه‌ك����داره‌ په‌رته‌وازه‌یه‌‬ ‫كۆبكرێت����ه‌وه‌ له‌ژێ����ر فه‌رمانده‌یی����ه‌ك‬ ‫باش����ترین كه‌س����یش بۆ فه‌رمانده‌یی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ك����ی چه‌كداری����ی‌ له‌و كاته‌‬ ‫ره‌حمه‌ت����ی‌ بارزانی‌ بوه‌‪ ،‬نه‌خاس����مه‌‬ ‫به‌ش����ێكی زۆری‌ مه‌كته‌ب����ی سیاس����ی‬ ‫ئه‌زمون����ی‌ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ چه‌كدارییان‬ ‫نه‌ب����و ته‌نه����ا كادری حی����زب بون بۆ‬ ‫رێكخستنی‌ خه‌ڵك‌و جۆشدانیان له‌دژی‌‬ ‫زوڵم‌و س����ته‌می به‌غ����داو به‌دیهێنانی‌‬ ‫مافه‌كانی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا چۆن ده‌كرێت یاداش����تی‌‬ ‫پیاوێكی وه‌ك عیس����ا په‌ژمان بكرێته‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ ب����ۆ پشتڕاس����تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫مێژووی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪ ،‬گه‌روابێت قانعی‬ ‫فه‌ردی����ش گوای����ه‌ مێژو به‌س����ه‌رهاتی‌‬ ‫س����ه‌ركرده‌كان‌و شۆڕش����ی ك����ورد‬ ‫ده‌نوس����ێته‌وه‌‪ ،‬ده‌كرێت نوسینه‌كانی‌‬ ‫ئه‌ویش وه‌ك سه‌رچاوه‌ بۆ تۆماركردنی‬ ‫مێژو وه‌ربگیرێن‪.‬‬

‫ی كه‌ ده‌بینرێت پێچه‌وانه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پارته‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كانیش له‌روانگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ تایبه‌تییه‌كانییه‌و‌ه سه‌یر ‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنبون ده‌ك���ه‌ن‌و واده‌زان���ن‬ ‫هه‌نگاوه‌كانیش���یان له‌خزم���ه‌ت ئ���ه‌و‬ ‫بۆچونه‌دایه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫پارتانه‌ ئه‌و هه‌نگاوان ‌ه دور له‌ش���ه‌قام ‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ده‌نێ���ن‌و زۆرج���ار ئه‌و‬ ‫ی پارته‌كانیش���دا‬ ‫هه‌نگاوان ‌ه له‌ناو خود ‌‬ ‫گرفتیان بۆ دروس���ت ده‌كات بۆ نمون ‌ه‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ به‌رپرس���انی‌ گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫له‌گ��� ‌ه ‌ڵ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌‌و پارت ‌‬ ‫دیموكرات���ی‌ كوردس���تان به‌ش���ێك ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی توڕه‌ك���رد به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫گۆڕانخوازان��� ‌‬ ‫رۆشنبیران‌و گه‌نجان‌و ئه‌كادیمییه‌كان‌و‬ ‫ئ���ه‌و هه‌نگاوه‌ی���ان به‌زی���ان بۆس���ه‌ر‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌یان له‌قه‌ڵه‌م���دا‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫به‌شداریكردنی‌ یه‌كگرتو له‌كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫پارت��� ‌ه سیاس���ییه‌كان‌و به‌ش���داریان‬ ‫ی حیزب��� ‌ه‬ ‫له‌وه‌ف���دی‌ دانوس���تكار ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستانییه‌كان‪ ،‬ناڕه‌زاییه‌كی‌ توند ‌‬ ‫له‌نێ���وان به‌ش���ێك له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و كارگێ���ر ‌‬ ‫ی دروس���تكردوه‌‪،‬‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌رێكخستنه‌كانیش���یاندا‬ ‫ی ئ���ه‌و هه‌نگاوان���ه‌ن‌و‬ ‫زۆرینه‌ی���ان دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سازشكارانه‌و په‌راوێزبون ‌‬ ‫به‌هه‌نگاو ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرت���وی‌ ده‌زان���ن له‌ش���ه‌قام ‌‬ ‫ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ئیس�ل�امیش ل���ه‌و هه‌نگاوان���ه‌دا ك��� ‌ه‬ ‫ی له‌یه‌كتر‬ ‫ده‌یویس���ت یه‌كگرت���وو پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫نزیكبكاته‌وه‌‌و به‌ش���دار ‌‬ ‫پارته‌ سیاس���ییه‌كان‌و كۆبونه‌وه‌كانیان‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ پارتی‌‌و چه‌ند‬ ‫ی به‌رپرس���ه‌كانیان ك ‌ه زیاتر‬ ‫لێدوانێك��� ‌‬ ‫ێ ده‌هات‪،‬‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتی‌ ل ‌‬ ‫ی موجامه‌له‌ ‌‬ ‫بۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ دوایه‌مینیان هه‌وڵه‌كانی‌ فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆژه‌ یاسا ‌‬ ‫كۆمه‌ڵبو بۆ كێشانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دانوس���تان له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌مان ‌ه هه‌مویان بونه‌ هۆ ‌‬ ‫ئه‌و‌هی‌ كه‌ به‌شێك له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫رێكخس���تنه‌كانیان ناڕه‌زایی‌ ده‌رببڕن‌و‬ ‫له‌م رێگه‌یه‌ش���ه‌وه‌ توانیان سنورێك بۆ‬ ‫ئه‌و گوتاره‌ دابنێن‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی ناوخود ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه شێوازی‌ كاردانه‌وه‌ ‌‬ ‫حیزبه‌كانیان بوه‌‪ ،‬له‌ده‌ره‌وه‌ش به‌رده‌وام‬ ‫ی‬ ‫رۆش���نبیران‌و میدیای‌ ئ���ازاد ره‌خنه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌و هه‌نگاوان ‌ه گرتوه‌‌و ب��� ‌ه زیان به‌و‬ ‫ی ناڕه‌زایه‌تیی ‌ه له‌قه‌ڵه‌میانداو‌ه‬ ‫ش���ه‌پۆل ‌‬ ‫ك��� ‌ه له‌كوردس���تاندا هه‌ی���ه‌و له‌هه‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫كاتدا به‌كاركردن بۆ ئه‌جێندا ‌‬ ‫ی‬ ‫تاوانباری���ان كردون‪ .‬ئه‌م ‌ه س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆنیش‬ ‫ی ش���ه‌قام ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زگاكانی‌ تایبه‌ت ب ‌ه راپرس ‌‬ ‫نه‌بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناڕه‌زایه‌كان ‌‬ ‫ی ناتوانرێت ئاست ‌‬ ‫گش���ت ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك دی���اری‌ بكرێت ك��� ‌ه بێگومان‬ ‫ئه‌وه‌ش ئاستێكی‌ به‌رزه‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ پارته‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كان‬ ‫ی‬ ‫هه‌ت���ا ئێس���تاش په‌یوه‌ندیه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسییه‌‌و ته‌نها به‌ڕێكردن ‌‬ ‫هه‌نوكه‌ی ‌‬ ‫ی رۆژانه‌یه‌و دور‬ ‫ئه‌جێندایه‌كی‌ سیاس���ی ‌‬ ‫ی پارت ‌ه‬ ‫نییه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ڵوێستی‌ ناجۆر ‌‬ ‫سیاسییه‌ ئۆپۆزس���یۆنه‌كان به‌وجۆر‌ه‬ ‫بڕوات كار له‌ پاكێجه‌ سیاس���ییه‌كانیش‬ ‫ی تر‬ ‫بكات‌و جارێكی‌ تر جه‌مسه‌رگیریه‌ك ‌‬ ‫دروس���ت بێت‌و دو پارت ‌ه حوكمڕانه‌ك ‌ه‬ ‫ی تر گۆڕه‌پانی‌ سیاس���یی‌ په‌نجا‬ ‫جارێك ‌‬ ‫ب ‌ه په‌نجا دابه‌ش بكه‌نه‌وه‌و ئه‌مجاره‌یان‬ ‫پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كانیش هه‌ر به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ دابه‌ش ببن‪.‬‬ ‫نزیكبون���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان له‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫لێدوانه‌كان���ی‌ كاك نه‌وش���یروان ك��� ‌ه‬ ‫به‌جۆرێك ب���و وای‌ له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات ك ‌ه‬ ‫هیچ له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتیدا نه‌ماوه‌و‬ ‫ته‌نه���ا بونی‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كیش ئێس���تا‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫وای‌ له‌مانش���ێتی‌ راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫ك���ردو‌ه ك ‌ه ب���ێ‌ ده‌نگ بێت له‌ئاس���ت‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرس���ه‌كانی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫ی ‪ 20‬ساڵ ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تاندا‪ .‬ئه‌مه‌ش ئێستا پرسیار ‌‬ ‫ی دروس���تكردوه‌‪ ،‬ك ‌ه ئای���ا ته‌نها‬ ‫جد ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك چۆن كاریگه‌ر ‌‬ ‫گوتاری‌ پارتێكی‌ گه‌وره‌ی‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ی ئ���ه‌م‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬له‌كاردان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ش���دا له‌جیات��� ‌‬ ‫یه‌كگرتو گفتوگۆی‌ زیاتر له‌گه‌ڵ‌ گۆڕاندا‬ ‫بكات كه‌ له‌م قۆناغه‌دا ئۆپۆزسیۆنبون‬

‫ی‬ ‫س���تراتیج ‌ه نه‌ك گه‌ڕان���ه‌و‌ه بۆ دۆخ ‌‬ ‫كۆن���ی‌ په‌یوه‌ندیی���ه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫ی���ان ئه‌گه‌ر گۆڕانیش له‌م ئاراس���ته‌ی ‌ه‬ ‫الیدا‪ ،‬یه‌كگرتو هه‌ر س���ور بێت له‌سه‌ر‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن‪،‬‬ ‫درێ���ژه‌دان به‌خه‌بات��� ‌‬ ‫ده‌بینین ئه‌ویش له‌فیكری‌ ئه‌وه‌دای ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ پارتیدا دروست‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ێ نه‌په‌ڕیو‌ه‬ ‫بكات ك��� ‌ه چه‌ند مانگێك ت ‌‬ ‫ی هه‌مو باره‌گاكانی‌ ل ‌ه‬ ‫به‌سه‌ر سوتاندن ‌‬ ‫ده‌ڤه‌ری‌ بادینان‪.‬‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م دو پارت ‌ه ‌‬ ‫درێژه‌ ب���ه‌م ره‌وت ‌ه سیاس���ییه‌ بد‌هن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر له‌یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫نزیكبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن ئه‌وا له‌الیه‌ك س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی خۆیانه‌‪.‬‬ ‫نوسینه‌وه‌ی‌ مه‌رگی‌ سیاسی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تره‌و‌ه ده‌ب���ن به‌ تاوانبارێك ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی تر كوردس���تان‬ ‫ی ك��� ‌ه جارێك ‌‬ ‫مێژوی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دابه‌ش���بون ‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و قوڵبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫په‌نجا به‌په‌نج���ا ده‌به‌نه‌وه‌و دواجاریش‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمه‌ك��� ‌ه ده‌كه‌وێت��� ‌ه ملمالنێیه‌ك��� ‌‬ ‫ی ت���رو به‌مه‌ش كوردس���تان‬ ‫سیاس���ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت ‌ه به‌ش���ێك له‌و جه‌مسه‌رگیرییه‌ ‌‬ ‫كه‌ ئێستا له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌نێوان توركیاو ئێراندا‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه له‌م قۆناغه‌دا ده‌بێت پارت ‌ه‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌كان ئه‌و پرسیار‌ه له‌خۆیان‬ ‫بكه‌ن كه‌ ئای���ا تاچه‌ند هه‌نگاوه‌كانیان‬ ‫ی پارته‌كانیان‬ ‫ی ئاینده‌ ‌‬ ‫خزمه‌ت ب ‌ه خود ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و تا چه‌ند ده‌توانن وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی خه‌ڵك بن‪ .‬ب ‌ه‬ ‫ده‌نگ��� ‌ه ناڕه‌زاییه‌كان��� ‌‬ ‫ی من بۆ ده‌رچون له‌م هه‌ڵوێس���ت ‌ه‬ ‫بڕوا ‌‬ ‫سیاسییه‌ ناجۆرانه‌و رزگاربون له‌و وێن ‌ه‬ ‫ی كه‌ ئێس���تا بۆ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ش���ێواوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دروست بوه‌‪ .‬له‌م قۆناغه‌دا لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی دروست‬ ‫ی رۆشنبیر ‌‬ ‫ئه‌كادیمی‌ سیاسی ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێت ك ‌ه وه‌ك ده‌زگایه‌كی‌ ستراتیج ‌‬ ‫سیاس���یی‌ كار بكات‌و له‌م رێگه‌یه‌شه‌و‌ه‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆنبون‬ ‫س���تراتیجی‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫بنوس���رێته‌وه‌و له‌ه���ه‌ر روداوێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسیش���دا ئه‌م ده‌زگای ‌ه توێژینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���كات‌و بیدات���ه‌ به‌رپرس���ان ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ێ پارته‌ ئۆپۆزسیۆنه‌كه‌و‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫سیاسی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی ‌‬ ‫ئه‌وانیش بیكه‌ن ب ‌ه گوتار ‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ عه‌بدواڵی‌ مه‌ال نوری‌‬

‫نه‌بونی‌ ده‌ستورو ده‌ستورێكی‌ مۆدێرن‌و دیموكراسی‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌ی‌ به‌شێكی‌‬ ‫زۆر له‌ كێشه‌كانی‌ سیس����تمی‌ حكومڕانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫تێكه‌ڵی‌ نێوان ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ (په‌رله‌مان‪ ،‬سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌ت‪،‬‬ ‫دادوه‌ری‌)‪.‬‬ ‫بۆش����ایی‌ بێده‌س����توری‌ پاس����او نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ سس����تی‌ له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫چاكس����ازی‌‌و گۆڕانكاری����دا بكرێت ی����ان دوابخرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ دانانی‌ ده‌س����تور به‌راورد به‌ دانان‌و گۆڕینی‌ یاسا ئاساییه‌كان‬ ‫ئاڵۆزتره‌و كات����ی‌ زیاتری‌ ده‌وێت‪ ،‬ده‌كرێت تا ئ����ه‌و كاته‌ی‌ به‌ كۆده‌نگی‌‬ ‫نیش����تیمانی‌ ده‌ستورێك بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان داده‌نێین‪ ،‬چه‌ند پێویست‬ ‫بكات ئه‌و یاس����ایانه‌ بگۆڕین یان هه‌موار بكه‌ینه‌وه‌ كه‌ پێگه‌و ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی‌ هه‌رێمیان دیاری‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و بابه‌ته‌ سه‌ره‌كیانه‌ی‌ كه‌ گفتوگۆی‌ زۆری‌ له‌باره‌وه‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫خواستی‌ به‌شی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ هێزو الیه‌نه‌كانی‌ له‌سه‌ره‌‪ ،‬گۆڕینی‌ سیستمی‌‬ ‫حكومڕانیه‌ له‌س����ه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مانی‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش به‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫یاسای‌ ژماره‌ (‪)1‬ی‌ س����اڵی‌ ‪2005‬ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم (دوجار هه‌موار‬ ‫ك����راوه‌) كه‌ دامه‌زراوه‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ پێ‌ دام����ه‌زراوه‌و پێگه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ دیاریكردوه‌‪ ،‬په‌رله‌مان هه‌مواری‌ بكاته‌وه‌‬ ‫یان یاسایه‌كی‌ نوێی‌ بۆ ده‌ربكات‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ من ئێستا كاتی‌ ئه‌وه‌یه‌ یاسایه‌كی‌ نوێ‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا په‌س����ه‌ند بكرێت‪ ،‬وێڕای‌ ورده‌كاری‌‪ ،‬به‌ گشتی ره‌چاوی‌ ئه‌م‬ ‫خااڵنه‌ی‌ تێدا بكرێت‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬سه‌رۆكی‌ هه‌رێم له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌ هه‌ڵبژێررێت‌و ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫ته‌ش����ریفاتی‌ بێت‪ ،‬هاوشێوه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ده‌س����توری‌ عێراقدا بۆ سه‌رۆكی‌‬ ‫كۆمار هاتوه‌‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬به‌باش����ی‌ ده‌زان����م س����ه‌رۆكی هه‌رێ����م دو جێگ����ری‌ هه‌بێ����ت‪،‬‬ ‫به‌هه‌رس����ێكیانه‌وه‌ س����تافی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم پێكبێنن‪ ،‬له‌س����تافی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیدا ئه‌ندامێكی‌ ژن‌و ئه‌ندامێكی‌ ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ی‌ كه‌ كورد نین‪،‬‬ ‫تێدا هه‌بێت‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ :‬ره‌چاوی‌ ئه‌وه‌ بكرێت‪ ،‬كه‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێ����م‌و جێگره‌كانی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م په‌رله‌ماندا سوێندی‌ یاساییان خوارد‪ ،‬به‌ ده‌ستبه‌رداربو ئه‌ژمار‬ ‫بكرێن له‌ هه‌ر پله‌و پێگه‌یه‌كی‌ حیزبی‌ كه‌ هه‌یانبوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ داواكاری‌ گۆڕینی‌ سیستمی‌ حكومڕانی‌ له‌سه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌رله‌مانی‌ له‌و مه‌ترسییه‌وه‌ س����ه‌رچاوه‌ی‌ گرتوه‌ كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌تاكڕه‌ویی‌ بپارێزرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌و مانایه‌ش نایه‌ت رۆڵ‌و پێگه‌ی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم بچوكده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌سیس����تمی‌ په‌رله‌مانیدا ده‌شێ‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم (س����ه‌رۆكی‌ ده‌وڵه‌ت) ببێته‌ نیشانه‌و گه‌ره‌نتی‌ یه‌كپارچه‌یی‌ خاكی‌‬ ‫نیشتیمان‌و سه‌قامگیری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‌‌و وه‌ك چه‌ترێك بێالیه‌نانه‌‬ ‫رۆڵی‌ داوه‌ریی‌ بگێڕێت له‌نێوان ده‌سه‌اڵته‌ گشتییه‌كاندا‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪www.‬‬

‫‪awene.com‬‬

‫ێ‬ ‫با یاسایه‌ك ‌ی نو ‌‬ ‫بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫په‌سه‌ند بكرێت‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫ریکالم‬