ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()357 سێشەممە 2012/12/25
بەبۆنەی هاتنی ساڵی نوێ-وە
ژمارەی داهاتووی ئاوێنە رۆژی یەکشەممە 12/30دەردەچێت
»» 12
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامهیهك کۆمپانیای ئاوێنه دهریدهکات
ئێران خهمی تاڵهبانییهتی
رۆڵی یهكالكهرهوه لهزۆنی سهوزدا دهبینێت
12 »» »»17 18
دوای تاڵەبانی ..دارایی بهك ێ دهسپێررێ؟
12 »» 17 »» 8
ههمو پارهی یهكێتی لهگیرفان ی كهسێكدایه كه هیچ پۆستێكی بااڵی نییه
بارزانی بۆ دورخستنهوهی یهكێتی لهگۆڕان دێته سلێمانی ی ئهمڕۆ دهگاته سلێمانیو لهگه ڵ بارزان مهكتهب سیاسی یهكێتی كۆدهبێتهوهو پش���تیوانی مادیو مهعن���هوی خۆیو ێ ی نو پارتی ب���ۆ یهكێتیو س���كرتێر دوپاتدهكات���هوه، (بهوهكال���هت) ی ئاگاداری���ش دهڵێ���ت س���هرچاوهیهك ی ئهم "بارزان���ی دهیهوێ���ت لهڕێگ���ه ی س���هردانو پش���تیوانییهوه ،یهكێت��� لهگۆڕان دوربخاتهوه". ی تایب���هت بهئاوێنه :س���هرچاوهیهك ی ئاگادار بهئاوێنهی راگهیاند كه بارزان ی ئهم س���هردانو دهیهوێ���ت لهڕێگ��� ه ی مهكتهب بهشداریكردنهی لهكۆبونهوه ی یهكێتی���دا چهن���د پهیامێك سیاس��� ئاراستهی زیاد لهالیهنێك بكات. ی ی یهكهمی بۆ س���هركردایهت پهیام ی ی پشتگیریی تهواو یهكێتیی ه ك ه پارت ی خۆیان یهكێت���ی دهكاتو پش���تیوان ی یهكێتیو بۆ س���هربهخۆییو یهكڕی���ز ی ی تاڵهبان بهردهوامبون لهسهر سیاسهت ی كوردس���تانو رادهگهیهننو لهئاس���ت ی عێراقیشدا پابهند دهبن بهدابهشكردن پۆستهكانهوه. پهیامی دوهمی بۆ بزوتنهوهی گۆڕانو نهوش���یروان مس���تهفایه ،ك ه پارتیو ی ی پابهند دهبن بهرێككهوتننام ه یهكێت ستراتیجیی نێوانیانهوه ،ئهمهش دهرگا لهبهردهم ههر ئهگهرێكدا دادهخات ك ه یهكێتی لهگۆڕان نزیكبكاتهوه.
»» 5
»» 13
»» 14
ی بۆ مالیكیو ش���یعهكانه، پهیامێك ك ه كورد یهكڕیزنو هاوكات ئاماژهیهك ه ی ی كه دهش���ێ پارتیو یهكێت بۆ ئهوه لهجاران كۆكترب���ن بهرامبهر بهبهغدا، ی ی ههڵوهشاندنهوه بهتایبهتی دهرباره ئۆپهراسیۆنی دیجله. ی ئهم س���هردان ه بۆ پهیامێكی دیكه ی ی تاڵهبان ئێران���ه ،ك ه دوركهوتن���هوه ی ی ئهوه بههێز دهكات ك ه یهكێت ئهگهر لهئایندهدا زیاتر لهسیاس���هتی پارتیو توركیا نزیكبێتهوه. ی ئهم س���هردانهی تاڵهبانی كه بهدوا ی تاڵهبانی���دا دێت، نهخۆش���كهوتنهك ه ی ئاوێن ه بهپێی لێدوانی س���هرچاوهكه ی "چهن���د رۆژێ���ك لهمهوب���هر بارزان��� ی لهڕێگ��� هی تهلهفون���هوه بهئهندامێك ی یهكێتی راگهیاندوه ی سیاس��� مهكتهب ی ئامادهی���ه ههم���و توانا ك��� ه پارت��� ی بخات ه م���ادیو مهعنهوییهكانی خ���ۆ خزمهتتان���هوهو پێشیخۆش��� ه ئهگ���هر ی رێگهی بدهن بێت لهمهكتهبی سیاس��� یهكێتی دهوام بكات". ی ئاوێن ه وا بڕیاره ی زانیارییهكان بهپێ ی ی سیاس ی كۆبونهوهكهی مهكتهب دوا ی كۆس���رهت یهكێت���ی ،بارزانی لهماڵ رهس���وڵ داوهت بێتو بهدوای ئهوهدا بگهڕێتهوه بۆ ههولێر.
»» 2
باوکێک بە جەستەوە باوکێک بێ جەستە عهرهب وهک وێنهی دوژمن پێویستە کەمپین دژی کەمپینکردن بکەین!؟
بارزانیو تاڵەبانی
سهركردایهتی یهكێتی سهبارهت بههاوپهیمانی بهستن لهگهڵ پارتی یان گۆڕان ناکۆکن جهمس���هرهكانی ناو یهكێتی سهبارهت بههاوپهیمان���یو نزیكبونهوه لهپارتیو گۆڕان هاوههڵوێس���ت نین ،بهشێكیان پێداگری لهسهر نزیككهوتنهوه لهگۆڕان دهك هنو بهشێكیشیان توندكردنهوهی هاوپهیمانی لهگهڵ پارتی بهپێویس���ت دهزانن. ئاوێن���ه ،س���لێمانی :بهپێ���ی زانیارییهكان���ی ئاوێنه ،لهناو مهكتهبی سیاس���یو كادێره دهسترۆیشتوهكانی
پارتی:ئامادهنهبونی مام جهالل بۆ یهكێتی قورس دهبێت
ئهندامی ئهنجومهنی س����هركردایهت ی پارتی "پشتیوان سادق" رایگهیاند كه ئهگهری زۆره دوای تاڵهبانیش یهكێتی یهكێتی بهیهكگرتووی����ی بمێنێتهوه، ههرچهنده ئامادهنهبونی تاڵهبانی بۆ
یهكێتی ناخۆشو قورسه. ههولێر ،ئاوێنه :ئهندامی ئهنجومهنی س����هركردایهتی پارت����ی دیموکرات����ی کوردس����تان ،پش����تیوان س����ادق لهچاوپێكهوتنێك����ی تایبهت بهئاوێنه رایگهیان����د ك����ه "پاڵپش����تی جهنابی س����هرۆك بارزانی بهتایبهتیو پارتی بهگش����تی كۆڵهکەیهك����ی س����هرهكی دهبێت بۆ تێپەراندنی ئهو ناخۆش����یو قورساییهی كه لـــــــهناوجودی مام جهالل تووشی یەکێتی دهبێت". ناوبراو وتی "ئهگهر خوا نهخواسته مام جهالل ئهو رۆژه یهكس����هر گیانی لهدهس����تبدابایه رهنگه ئهو ناخۆشیو دڵهراوكێی����ه زۆر ق����ورس بوبایه بۆ یەکێتی".
فۆتۆ :یەحیا ئەحمەد
یهكێت���ی دو ئاراس���تهی جی���اواز بهدیدهكرێت بۆ هاوپهیمانی بهس���تنی یهكێت���ی لهگ هڵ ههری���هك لهگۆڕانو پارتی. بهپێی ئ���هو زانیارییانهی دهس���ت ئاوێن���ه كهوت���ون ههری���هك لههێرۆ ئیبراهیم ئهحمهدو دلێری سهید مهجید پێیان باشه لهقۆناغی داهاتودا یهكێتی هاوپهیمانی لهگهڵ گۆڕان ببهستێ نهك پارتی .ئهم ههڵوێستهی ئهوان لهوهوه
دێت كه یهك���هم ،بنهماڵهی ئیبراهیم ئهحمهد بهركهبهرێك���ی مێژویی ماڵ ی بارزان���ی دادهنرێ���ن .دوهمی���ش ،ئهو ئاراس���تهیهی ك���ه دهی���هوێ یهكێتی لهگ��� هڵ پارتی درێ���ژه بههاوپهیمانی بدات زیاتر بهرههم س���اڵح پشتگیریی دهكات ،ئهم���هش هۆكارێكه بۆ ئهوهی لهالی���هن هێرۆ ئیبراهی���م ئهحمهدهوه پهسهند نهكرێت. لهبهرامبهر ئهمهشدا ،ئاراستهیهكی
ن���او مهكت���هب سیاس���ی یهكێت���ی هاوپهیمان���ی پارتییان پێباش���تره تا گۆڕان ،تهنانهت چهند سهركردهیهكی سهربازیی ناو س���هركردایهتی یهكێتی مهرجێكی���ان ههب���وه ب���ۆ ئ���هوهی پش���تیوانی تهواو لهكۆسرهت رهسوڵ بك���هن ك���ه ببێته س���كرتێر ،ئهویش ئهوه بوه یهكێتی ب���هالی بزوتنهوهی گۆڕاندا نهب���اتو بههاوپهیمانی پارتی بمێنێتهوه.
یهكێتی :پۆستی سهرۆك كۆمار بۆ ئێمهیه
سهبارهت بهوهی كه ئهگهر بهشێك لهیهكێت����ی چون����ه ن����او گۆڕانهوه، بهب����ڕوای ئ����هوان هاوكێش����هی هێز لهكوردس����تاندا ناگۆڕێت ،پش����تیوان س����ادق جهغتی ل����هوه ك����ردهوه كه یهكێت����ی ناچێتــــه ن����او گۆڕانهوهو یهكێتی دهمێنێت����هوه ،ئەو وتی "لهو باوهڕهدام یهكێتی ناچێته ناو گۆڕان، زۆرینهی ئهگهرهكــــــان بهالی منهوه ئ����هوهن ك����ه یهكێت����ی دهمێنێتهوه، چونك����ه یهكێتی لهدهس����ـــهاڵتدایهو ئیمكانیی����هتو جهم����اوهری خ����ۆی ههی����هو لهدهرئهنجامی س����ودفهیهك دروست نهبوه تا وهك بڵقی سهر ئاو بتوێتهوه".
»» 4
ی ی س���هركردایهتی یهكێت��� ئهندامێك��� ی رایدهگهیهنێت ك ه بهپێی دابهش���كردن ی پۆس���ت ه سیاس���ییهكان هاوكێش���ه ی ی تاڵهبانیش پۆس���ت لهعێراق ،لهدوا س���هرۆك كۆمار ههر بۆ كورد دهبێتو
ناونیشان :سلێمانی گهڕهکی شۆڕش 101شهقامی 2سالم خانووی 56تهلهفۆن 2136622 3210501 3210502 :ههولێر ،فولکهی کوران -بهرامبهر نهخۆشخانهی ژینی تایبهت (مۆبایل) 07504531388 :
ی لهو چوارچێوهیهش���دا ههر بۆ یهكێت ی دهكهن. دهبێتو كهسێكیش دیار ی س���لێمانی ،ئاوێن���ه :ئهندام��� ی یهكێت���ی ،فهری���د س���هركردایهت ئهسهسهرد لهچاوپێكهوتنێكی ئاوێنهدا ی كهسێك بۆ س���هبارهت بهجێگرتنهوه ی ی عێراق لهدوا پۆستی سهرۆك كۆمار ی رایگهیاند ك ه ئهو پۆس���ت ه تاڵهبان��� ی پۆس���تهكاندا بهر كورد لهدابهشكردن كهوتبوو ل���هو چوارچێوهیهش���دا بهر ی كهوتبو ،بۆی��� ه پێموایه ههر یهكێت��� دهبێت لهسهر ئهو پهیڕهوه بڕۆین .ههم بۆ كوردو یهكێتی بێ���ت ،ئهو كاتهش ی شیاو بۆ ئهو پۆست ه یهكێتی كهسێك دیاری دهكات. ی كه باس س���هبارهت بهو بۆچونانه
ئاریافۆن 2560031 :کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات
ی د.بهره���هم س���اڵح دهكهن لهدانان��� ی ی "ال ب���ۆ ئهو پۆس���ته ،ناوب���راو وت ی كهس نههاتوه ،بهاڵم خۆمانهوه ن���او بهدڵنیاییهوه كهس���ێكی شیاو بۆ ئهو ی دهكرێت". پۆست ه دیار ی رهزامهندی ئێرانییهكانیش دهرباره ی ی تاڵهبان ب���ۆ ئهو كهس���هی جێگ��� ه لهبهغدا دهگرێتهوه ،فهرید ئهسهسهرد ی "ئهگهر مهسهل ه ئێرانییهكان بێت، وت ئهوان زۆریان پێباشبو مام جهالل بوه س���هرۆك كۆمـــار ،بۆچون���م وای ه ك ه ی ئێس���تاش پێیان باش بێت ئهندامێك یهكێت���ی ئ���هو پۆس���ته وهربگ���رێ، ی دژ بهم بۆچونهیان تائێس���تا ش���تێك دهرنهبڕیوه".
»» 3
نرخی 1000دینار
تیراژ 4500 :
2
ههواڵ
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
پارتیو گۆڕانو (ئێران) گرهو لهسهر ئایندهی یهكێت ی دهكهن ئا :ئاوێنه لهئاستی ناوخۆدا پارتیو گۆڕان، لهئاستی دهرهوهشدا كۆماری ئیسالمی ئێران گرهو لهسهر ئایندهی یهكێتی لهدوای تاڵهبانی دهكهنو ههریهكهیان دهیانهوێت بهرهو ئاراستهی سیاسی خۆیان رایبكێشن. سهرچاوهیهكی ئاگاداری نێو یهكێتی بهئاوێنهی راگهیاند كه سێ تهحهدا ی س���هرهكی لهبهردهم یهكێتیدایه دوای تاڵهبان���ی ،ئهویش دهس���تێوهردانی پارت���یو دهس���تێوهردانی گ���ۆڕانو ههژمون���ی ئێران���ه بهس���هر ناوچهی سهوزهوه. پارت���ی زی���اد لهه���هر الی���هك لهجموجۆڵێك���ی چڕدایه ب���ۆ ئهوهی یهكێت���ی لهدوای تاڵهبان���ی بخاته بن باڵی خۆیهوهو س���ودمهندی سهرهكی
بێت لهقۆناغی دوای تاڵهبانی ،بارزانی ه���هر لهیهك���هم رۆژی باڵوبون���هوه ی نهخۆش���كهوتنهكهی تاڵهبانیی���هوه لهههفتهی رابردودا لهپهیجی تایبهتی خۆیهوه لهس���هر ت���ۆڕی كۆمهاڵیهتی فهیس���بوك (وهك ب���را گهورهیهك) نامهیهكی ئاراس���تهی س���هركردایهتی یهكێتی ك���ردو پش���تیوانی برایانهی خۆی بۆ ئهوان دوبارهكردهوه. سهرچاوهكهی ئاوێنه ئاماژهی بهوه كرد كه هاتنهكهی ئهمڕۆی بارزانی بۆ شاری س���لێمانیو كۆبونهوهی لهگهڵ مهكتهبی سیاسی یهكێتی ،بهسهرهتای دهس���تێوهردانی پارتی لێكدهدرێتهوه لهنێ���و یهكێتیدا ك���ه دهیهوێت رۆڵی "ب���را گهوره" بهرجهس���ته ب���كات بۆ سهركردایهتی یهكێتی. ئهم���ه لهكاتێكدایه كه چهند رۆژێك لهمهوب���هر لهكات���ی نهخۆش���كهوتنی تاڵهبانیدا "بارزان���ی تهلهفۆنی لهگهڵ
ئهندامێكی مهكتهب سیاسی یهكێتیدا ك���ردوهو بهڕاش���كاوی وتویهتی ههمو توانا م���اددیو مهعنهوییهكانی پارتی لهخزمهتاندای���هو رێگ���هم ب���دهن بێم لهمهكتهب سیاس���ی یهكێت���ی دهوام بكهم". لهبهرامبهریش���دا ،مهكتهبی سیاسی دوای یهك���هم كۆبون���هوهی كه بهبێ ئامادهبون���ی تاڵهبان���ی بهس���ترا، لهبهالغێكدا جگه لهوهی سوپاس���ێكی ب���ێ وێن���هی ناوبراویان لهس���هر ئهو ههڵوێستهی كرد ،جهغتیشیان لهسهر ههم���و ئهو خااڵنه ك���ردهوه كه بهالی پارتییهوه گرنگو جێی مهبهستن ،وهك پێداگریی لهس���هر ههڵوهشاندنهوهی ئۆپهراس���یۆنی دیجل���ه وهك پێ���ش مهرجێك بۆ رێككهوتن لهگهڵ بهغداو سوربونیان لهسهر پابهندبونی یهكێتی بهرێككهوتننامهی ستراتیجییهوه. ئهوهی لهم قۆناغهدا بهالی پارتییهوه
مهبهستهو ئیشی لهسهر دهكات ئهوهیه یهكێتی لهبزوتنهوهی گۆڕانو پاش���ان لهئێران ههرچی زیاتر دوربخاتهوه. بهپێی سهرچاوهكهی ئاوێنه تهحهدای دوهمی بهردهم یهكێتی ،دهستێوهردانی بزوتن���هوهی گ���ۆڕانو نهوش���یروان مس���تهفایه ،بهتایبهتی كه پێدهچێت لهبهرامبهر تهداخول���ی پارتیدا ههروا دهستهوسان نهبنو ئهوانیش بیانهوێت ئاراس���تهی روداوهكانی ن���او یهكێتی بهرهو الی بزوتنهوهی گۆڕان رابكێشن، ئ���هم دهستێوهردانهش���یان لهچهندین كهناڵو كهس���ی دهسترۆیش���توی ناو یهكێتیی���هوه ب���ۆ ئهنجامدهدرێت كه خوازی���اری دورخس���تنهوهی یهكێتی لهپارتیو نزیكبونهوه لهگۆڕانن .ئهمه جگه لهوهی كه گۆڕان لهزۆنی سهوزدا خ���اوهن پێگهیهكی قای���مو بههێزهو دهتوانێ���ت زیاتر كاریگهریی لهس���هر رهوتی روداوهكان ههبێت.
ئاوێنهی روداوهکان
س���هرچاوهكه ئام���اژه بهتهحهدای س���ێههمی یهكێتی دهكات كه ئهویش ههژمونی ئێرانه بهسهر زۆنی سهوزهوه، ههر دهرچونێ���ك لهئی���رادهی ئێران ئهنجامی نهخوازراوی بهدواوه دهبێت، بهوپێی���هی ئهم ناوچه هاوس���نورهی ئێران یهكێكه لهكۆڵهكه سهرهكییهكانی ئاسایشی نهتهوهیی كۆماری ئیسالمیو ئێران وهك قواڵیی س���تراتیجی خۆی لێیدهڕوانێتو رێگه بههیچ هێزێك نادات ك���ه پێچهوانهی سیاس���هتهكانی ئهو مامهڵهو ههڵسوكهوت بكات ،ههربۆیه هونهری راگرتنی بااڵنسی پهیوهندییه نیشتمانیو ئیقلیمیو نێودهوڵهتییهكان بهوجۆرهی تاڵهبانی گهمهی لهس���هر دهكردو س���هری لهیاس���او رێساكانی دهردهك���رد ،تهحهدایهك���ی دیك���هی گهورهیه كه روبهروی س���هركردایهتی یهكێت���ی دهبێت���هوه لهقۆناغی دوای تاڵهبانیدا.
دوا ی تاڵهبانی ،سلێمان ی چ ی بهسهردێت؟ ئا :ئاوێنه ئایا دوای تاڵهبانی ،شاری سلێمانی چی لێدێت؟ ئایا جارێكیتر سلێمان ی دهبێتهوه بهمهیدانی زۆرانبازی هێزه ركهبهرهكانی كوردستان؟ ئهمه پرسیاری سهرهكی زۆربهی خهڵكو الیهنه سیاسییهكانه. بهو پێیهی لهئێستادا یهكێتی لهڕوی ئیدارییهوه سنوری پارێزگای سلێمان ی بهدهس���تهوهیه ،بۆیه نهخۆشكهوتنی لهناكاوی تاڵهبانی س���هرۆك كۆمار كه هاوكات سكرتێری گشتی یهكێتیشه، بهبۆچون���ی الیهن���ه سیاس���ییهكانی پێدهچێت جگه لهگۆڕینی هاوكێش���ه سیاس���ییهكانی ههرێمی كوردستانو عێ���راق ،كاریگهرییهك���ی ئێج���گار راس���تهوخۆو تهواوی لهسهر سلێمانی ههبێت. ل���هدوای دروس���تبونی بزوتنهوهی گ���ۆڕان لهتهمم���وزی 2009دا ،ئ���هم بزوتنهوهی���ه ب���وه ملمالنێكارێك���ی سهرسهختی یهكێتی لهسلێمانی ،بهو پێیهی پێگ���هی جهماوهری���ی گۆڕان لهشاری سلێمانییهو لهدو ههڵبژاردنی رابردوش���دا گ���ۆڕان توان���ی زۆرینهی دهنگهكان���ی ئ���هو پارێزگایه بۆ خۆی شاری سلێمانی فۆتۆ :ئینتهرنێت كۆبكاتهوه. الیهنه سیاس���ییهكان پێیانوایه كه پێویست ه پالنێكی تۆكمه دابڕێژێت بۆ بهێنرێت ئاماژهی بهوهدا كه هێشتا زوه بهس���تراوهتهوه بهسیاس���هتهكانی باسی قۆناغی دوای تاڵهبانی بكرێت ،یهكێتیی���هوه ،بۆی���ه ئهگ���هر یهكێتی رهنگه دوای تاڵهبانی ،یهكێتی لهشاری باشكردنی بارودۆخی خۆی. ههڵسوڕاوێكی گۆڕان كه دهنگی الی چونكه لهئێس���تادا ئاین���دهی یهكێتی بهش���ێوازێكی سیس���تهماتیك خۆی س���لێمانی بۆماوهیهك توشی شڵهژان ی باش نهبو ناوی تهمومژاویی���هو ئایندهی س���لێمانیش رێكخباتهوهو ناكۆكییهكانی چارهسهر ببێ���ت ،بهاڵم ب���ۆ ئهو مهبهس���تهش ئاوێنه پارێزراوهو پێ
ریکالم
بكات ،ئهوا دهتوانێت سلێمانی بهرهو پێش بب���ات ،بۆی���ه رۆڵ���ی یهكێت ی لهسلێمانی بهستراوه بهخودی حیزبهكه لهچهند مانگی داهاتودا. ههروهه���ا بهبۆچون���ی ئهندام���ی مهكتهبی سیاس���ی كۆمهڵی ئیسالمی، عهبدولس���تار مهجید لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه رایگهیان���د ك���ه گومانی تێدا نییه تاڵهبانی توانیویهتی جهمس���هره جیاوازهكانی ناو یهكێتی كۆبكاتهوهو بهس���هر ههندێك گرفتو كێشهش���دا زاڵبێ���ت ،بهاڵم پێیوایه ك���ه یهكێتی لهش���اری س���لێمانی لهدوای تاڵهبانی كێش���هو گرفتی زۆریان بۆ دروس���ت دهبێتو پێویس���ته بهشێوازێكی دیكه مامهڵه بك���هنو پڕۆژهو پێش���نیاری تریان ههبێت بۆئهوهی وهك ئێس���تا بمێنێتهوه. ب���هاڵم ئهندامی مهكتهبی سیاس���ی یهكگرت���وی ئیس�ل�امی كوردس���تان، ئهبوبهك���ر ههڵهدن���ی لهلێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه رهتیكردهوه ك���ه لهدوای تاڵهبانی ،یهكێتی لهش���اری سلێمانی بارودۆخی تێكبچێ���ت ،چونكه ماوهی چهند س���اڵێكه تاڵهبان���ی بهحوكمی سهرۆك كۆماری عێراق كهمتر لهشاری س���لێمانی بوهو بهڕێوهبردنی شارهكه زیاتر لهدهست كهسانی ئیداریدا بوه. ئاوێن���ه بۆ م���اوهی چهن���د رۆژێك ههوڵیدای رای چهند بهرپرسێكی پارتی لهسلێمانی وهربگرێ ،بهاڵم ههندێكیان دهستنهكهوتنو ههندێكیشیان ئاماده نهبون لێدوان بدهن.
ئۆپۆزیسیۆن ی ناو پهرلهمان ناکۆکن ئا :محهمهد حسێن لهماوهی ئهم ههفتهیهدا فراكسیۆنهكانی ئۆپۆزیسیۆن لهپهرلهمانی كوردستان دو ههڵوێستی ناكۆكو پێچهوانهی یهكتریان نیشاندا ،لهالیهكهوه لهگهڵ سهرۆكی ههرێمی كوردستان كۆبونهوه بۆ گفتوگۆكردنی ههندێك لهكێشهكانی ناو پهرلهمان ،بهاڵم دو رۆژ دواتر ئهوهیان رهتكردهوه بهشداری له كۆبونهوهیهكی ناو پهرلهماندا بكهن كه تایبهت بو بهو یاسایانهی رهههندی نیشتمانییان ههیه ،پهرلهمانتارێكی گۆڕانیش ئهمه بهنادروستو "نایاسایی" دهزانێتو پێیوایه بچوككردنهوهی پهرلهمانه لهبهردهم دهسهاڵتی جێبهجێكردندا. كاركردن بهپێی رێككهوتنه سیاسیو حیزبی���هكانو تێپهڕاندن���ی بڕی���اره چارهنوسسازهكان لهپشتی پهرلهمانهوه تهكنیكێك���ی تاقیك���راوهی پهرلهمانی كوردستانو پارتیو یهكێـتیش بوه له 20 ساڵی رابردودا ،بهاڵم لهگهڵ دروستبونی ئۆپۆزیس���یۆن( فراكسیۆنهكانی گۆڕان، كۆمهڵی ئیس�ل�امیو یهكگرتو) ،ههوڵی دورخس���تنهوهی پهرلهمان لهم تهكنیكه النیكهم بوه دروش���مێكی ئهم الیهنانه،
ئ���هوهی ل���هم رۆژان���هدا تێپ���هڕی یان ئهوهت���ا واقعی تاڵی پهرلهمان ئیتر هیچ دهرفهتێك���ی بۆ درێژهدان بهدروش���مه "جوان"هكان نههێشتۆتهوه ،یاخود ئهم هێزانه توشی سهرگهردانی سیاسی بونو ئهوهی���ان لهبیرچ���وه دهنگدهرهكانیان چیان لهوان دهوێت. ه���هر دوای ئ���هم ههڵوێس���تانه، پهرلهمانت���اری گ���ۆڕان ،عهب���دواڵی مهالنوری ،دهپرس���ێت حیكمهت چییه لهوهی فراكس���یۆنهكانی ئۆپۆزیس���یۆن ئام���ادهن بچ���ن ل���ه "دیوهخانهك���هی سهرۆكی ههرێم" دانیش���تنو كۆبونهوه بكهن لهس���هر كێشهكانی ناو پهرلهمان، بهاڵم ئامادهنین لهناو پهرلهماندا گفتوگۆ لهگ���هڵ فراكس���یۆنهكانی ت���ردا بكهن، ئاماژهی بهوهش���داوه" ،ئهم ههڵوێسته یان بهڵگ���هی تێنهگهیش���تنه لهئهركو پهیامی خۆمان ،یان پاشگهزبوینهتهوه ل���هوهی كار لهس���هر بهمهرجهعكردنی پهرلهمان بكهین". بهاڵم س���هرۆكی فراكسیۆنی كۆمهڵی ئیسالمی ،بیالل سلێمان ،پێیوایه گرنگ نیی���ه لهگهڵ ك���ێ دانیش���تن دهكرێت، گرن���گ ئهوهی���ه داواكان���ی خهڵك لهو دانیشتنانهدا جێبهجێ بكرێن ،سهبارهت بهبایكۆتكردن���ی كۆبونهوهك���هی ن���او پهرلهمانی���ش پێیوایه ،ئهوان پێش���تر
لهگهڵ س���هرۆكی ههرێم بۆچونی خۆیان لهسهر مهسهلهكان وتبو ،ئیتر پێویست ناكات جارێكی ت���ر بۆ دوبارهكردنهوهی ئهو قسانه دابنشینهوه. ه���هر لهمبارهی���هوه ،پهرلهمانتاری فراكسیۆنی گۆڕان ،عهدنان عوسمان ،پێی وایه دانیشتنی سهرۆكی فراكسیۆنهكان لهگهڵ س���هرۆكایهتی ههرێم ،ش���تێكی یاسایی نییهو لهدهرهوهی ئسوڵی كاری پهرلهمانییه" ،بهاڵم دهبێت سهیری واقع بكهین ،ئێمه لهپهرلهمانی كوردستانداین ك���ه س���هرۆكو جێگرهكانیش���ی ب���ۆ خۆی���ان كادری حیزبی���ن "،ئهم���هش وایكردوه كاره گرنگ���هكان لهدهرهوهی پهرلهم���ان تێپهڕێنرێ���تو پهرلهمانیش وهك دهزگایهك���ی الوهك���ی لهب���هردهم س���هرۆكایهتی ههرێمدا رۆڵێكی بچوكی ههبێت. ئهم ههڵوێستانهی ئۆپۆزیسیۆن جگه لهوهی پاشگهزبونهوهیهكی ئاشكرایه لهو دروشمهی پێشتر بۆ "بهمهرجهعكردنی پهرلهمان" بهرزیانكردب���وهوه ،هاوكات ئهوهش نیش���اندهدات كه ئهم پهرلهمانه ئهوهنده الوازو بچوككراوهتهوه لهبهردهم سهركردهكانی پارتیو یهكێتیو دواتریش دهسهاڵتی جێبهجێكردن كهڵكی ئهوهی نهماوه بكرێت���ه مهیدانی تاقیكردنهوهی هیچ دروشمێك.
یهكێتی لهساتێكی مێژوییدا شوان محهمهد بهدرێژای مێژوی یهكێتی بهكارهس���اتی ه���هكاری س���هردهمی ش���اخو ب��� ه ئینش���یقاقهكهی نهوش���یروان مس���تهفاو دروس���تبونی بزوتنهوهی گۆڕانیش���هوه، هێن���دهی نهخۆش���ییهكهی ئهمج���ارهی تاڵهبانی مهترسیدار نییه لهسهر الوازبونو پهرتبونی یهكێتی. یهكێتی كه لهسهرهتای دروستبونییهوه تا ههفتهی رابردو لهالی���هن تاڵهبانییهوه دامهزراوهو س���هركردایهتی كراوه ،ئێستا ئهو حیزبه بههۆی نهخۆشی تاڵهبانییهوه بهقهیرانێك���ی قوڵ���دا تێپهڕدهبێ���ت كه دهتوانین ناوی قهیرانی ( سهكردایهتی ) كردنی لێبنێین. بهپێی پهیڕهوی ناوخۆی ئهو حیزبه تا دهركهوتنی چارهنوسی تاڵهبانی ،جێگری یهكهمی س���كرتێری گش���تی ( كۆسرهت رهس���وڵ) بهكارهكانی ئهو ههڵدهستێت تا بهستنی كۆنگرهی حیزب ،بهاڵم ئهمه بهو مانایه نییه كه سهركردایهتیكردنی جێگر ههروا بهئاس���انیو بهبێ گرفت���ی گهوره بهڕێوه بڕوات ،رهنگه لهپێش ههموشیانهوه ئ���هو گرفته بێ���ت كه جێگ���ری یهكهمی س���كرتێری گش���تی كه تا دوێنێ خۆیو كهسانی س���هر بهگروپهكهی ئهو پهراوێز دهخران ،ئێس���تا زهحمهت بێت لهش���هوو رۆژێكدا تێكڕای دهس���هاڵتی ئۆرگانهكانی یهكێتی بهدهسهاڵتی سیاسیو سهربازییو داراییو ئهمنییهوه بكهونه دهستی ئهوهوهو فهرمانهكانیشی جێبهجێبكهن. لهدوای دهرچونی نهوش���یروان مستهفا لهیهكێتیو دروس���تبونی گ���ۆڕان ،لهناو یهكێتی���دا چهند دهس���تهو گروپی داخراو داخراو دروس���تبون كه هێن���دهی گروپی پاراستنی دهس���هاڵتو بهرژهوهندییهكانن، گروپی فیكری جیاوازو بۆچونی سیاس���ی جیاواز نین .پێش نهخۆشكهوتنی تاڵهبانی، لهن���او یهكێتیدا چوار گروپ نهخش���یان كێشابو ،یهكێكیان خێزانو كهسانی نزیك تاڵهبان���ی خ���ۆی بون كه هێ���زه دراییو ئهمنییهكانیش لهم گروپه بون ،دوهمیشیان مهكت���هب سیاس���ییه ههولێرییهكان بون، گروپێكی تریشیان كادیره سهربازییهكانی یهكێتیو درێژكراوهی ئهوان بو لهمهكتهبی سیاس���یدا ،ئ���هوی تریش���یان ه���هردو جێگرهكهی س���كرتێری گش���تی بون كه ئهمانی���ش ههریهكهی���ان خهڵكی خۆیان ههب���و ،بهاڵم ئهم چوار گروپه كهس���یان لهبڕیاری تاڵهبانی دهرنهئهچون. تاڵهبان���ی خ���ۆی یهكێت���یو ئ���هم كادیران���هی ئهمرۆی دروس���تكردوهو ههر خۆیش���ی دهیزانی چۆن سهركردایهتییان دهكات ،ئیت���ر بهبرایان���ه بوبێ���ت ی���ان بهتۆب���زیو چاوس���وركردنهوه ،تاڵهبانی لهئیدارهكردنی ملمالنێی ئهم چوار گروپه جیاوازهدا زۆر لێزانانهو ههناس���ه درێژانه س���هركردایهتیكردون ،ئهمه جگه لهوهی تاڵهبانی الی ئهوان پێش���مهرگهو پیاوی رێكخستن بو ،لهس���هر ئاستی سیاسیش بۆ ئ���هوان دیپلۆماتێكی دهسترۆیش���توی كوردیو عێراقی ،لهسهر ئاستی جیهانیش سیاس���ییهكی ناس���راو ب���و ،ههربۆی���ه كهسیش���یان نهیاندهتوانی لهفهلهكی ئهو دهربچن ،چونكه ئهو مواس���هفاتهی لهودا ههبون لههیچ كامی ئهمانی تردا نین. لهكۆتای���ی ههفتهی راب���ردو مهكتهبی سیاس���ی یهكێتی بێ تاڵهبانی كۆبونهوهو بڕیاریاندا بهپێی پهی���ڕهوی ناوخۆی ئهو حیزبه جێگری یهكهم كارهكانی سكرتێری گش���تی بكات .لهو كۆبونهوهیهدا ههموان بڕیاری هاوكاریكردنی جێگری سكرتێریان دا ،ههروهها ئهوانهی ماوهیهكی دوریش بو ش���یرو تیریان لهیهك دهسو ئاشتبونهوهو كهش���ێكی تهندروس���ت باڵ���ی بهس���هر كۆبونهوهك���هدا كێش���ا ،بهاڵم پرس���یار لهوهدای���ه ،ئای���ا جێگ���ر دهتوانێت بهو نهفهسهی تاڵهبانی سهركردایهتی بكات؟ ئایا هاریكاریكردنی جێگر تا چهند درێژه دهكێشێت؟ دۆخی ئاشتبونهوهی ئهندامانی مهكتهبی سیاسی تا چهند لهحیزبێكدا بڕ دهكات كه تهژییه لهملمالنێی دهس���هاڵتو بهرژهوهن���دی ،ملمالنێی شهخس���یو دان نهنان بهیهكتریدا؟ بهپێچهوانهشهوه ئهگهر جێگرو مهكتهب سیاسی كاری بهكۆمهڵو هاریكاری یهكتر بكهن ،رهنگه یهكێتی ئهم قهیرانه تێپهڕێنێت!. ئێس���تا لهناو یهكێتی قهیرانێكی قوڵی ی سهركردایهتیكردن لهئارادایه ،لهبهرژهوهند خهڵكی كوردستانو بهتایبهتی ناوچهكانی س���هوزه كه ئهم ملمالنێیه بهههر بارێكدا بكهوێتهوه ،بهشێوهیهكی هێمنانه بهڕێوه بچێت ،بۆیه ههموان لهس���هر ئهوه كۆكین یهكێتی بهقورسترین ساتی مێژوی خۆیدا تێپهڕ دهبێت .
ههنوکه
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
فهرید ئهسهسهرد:
3
كۆسرهت رهسوڵ دەبێتە سکرتێری یەکێتی ئا :پشتیوان جهمال ی یهكێتی، ی سهركردایهت ئهندام ی فهرید ئهسهسهرد لهم گفتوگۆیه ئاوێنهدا ئاماژه بهوه دهكات ك ه بهپێی پهیڕهوی ناوخۆ ،كۆسرهت ی ی سكرتێری گشت رهسو ڵ جێگر ی ی تاڵهبانی دهگرێتهوه ،بۆ پۆست جێ سهرۆك كۆماریش ،دهبێت ئهو پۆست ه ی بێتو ئهو كاتهش ههر بۆ یهكێت ی شیاو دیاری دهكهن. كهسێك ئاوێنه :لهدوا وتاردا باس لهوه دهكهیت ی ی مان���هوهو بهردهوامی ك ه مهرجێك��� یهكێت���ی دوای تاڵهبانی (ههماههنگیو لێبوردهی���ی) س���هركردایهتییه ،ئ���هو ی بۆچون���هت لهچیی���هوه س���هرچاوه گرتوه؟ ی ئهسهس���هرد :لهوهوه س���هرچاوه ی 35 گرت���وه ك ه م���ام ج���هالل نزیكه ی ی كاروباری گشت ساڵه سهرپهرش���ت ی دهكات بهدڵنیایی���هوه رهنگ ه یهكێت��� دیدی جیاواز س���هبارهت بهمهسهلهك ه ههبێت ،بهاڵم لهم قۆناغهدا پێویس���ت ه ی دیدێك���ی رونی بۆ ئهم س���هركردایهت مهسهلهی ه ههبێتو بتوانێت بهرنامهیهك ی پاش مام جهالل دابنێت. بۆ قۆناغ ئاوێنه :كهوات ه بڕیارتان داوه بهرنام ه بۆ قۆناغی دوای تاڵهبانی دابنێن؟ ئهسهسهرد :ئهم قۆناغه مهسهل ه ههر ی بهرنامه نییه ،بهڵكو مهس���هل ه دانان ی ئهوهی���ه ئێمه چۆن بهپێ���ی پهیڕهو ناوخ���ۆ چارهس���هر بۆ ئهو بۆش���ایی ه دهدۆزین���هوهو پێموای��� ه پهیڕهوی���ش ی رونی بۆ داناوهو نابێت باز چارهسهر ی بدهین بهس���هر ئهو پهیڕهوهدا .بهپێ ی س���كرتێری گشتی ئهو پهیڕهو جێگر ئهرك��� ه دهگرێته ئهس���تۆ ،بهكردهوه ریکالم
جێگری یهكهم دهبێت بهس���كرتێر بۆ ی ی دو مانگ ،پاش���ان كۆنگره م���اوه ی نائاس���ایی دهبهس���ترێتو ئهندامان��� ی ی كۆنگره كۆنگرهی س���ێ ،بهش���دار چوار دهكهنهوه. ئاوێن���ه :كهوات���ه لهئێس���تادا بی���ر لهوهكراوهتهوه كۆسرهت رهسو ڵ بكرێت ه سكرتێری گشتی؟
هیچ الیهنێك ناتوانێت شتێكمان بهسهردا بسهپێنێت ك ه لهگهڵ پهیڕهوی یەکێتیدا نهگونجێت ئهسهس���هرد :تائێس���تا تهنها یهك كۆبونهوهی مهكتهبی سیاس���ی كراوهو ی هێڵ ه گشتییهكان كراوه، تیایدا باس��� ی ی ئێس���تاش چاوهڕوانی ئاینده یهكێت مهس���هلهكهیهو هێش���تا هیچ بڕیارێك نهدراوه. ی ی تاڵهبان ئاوێنه :بۆ جێگرتن���هوه ی لهنێ���و یهكێتی ،بڕی���اری كۆتایی ال یهكێتیی��� ه یاخ���ود هێ���زه نێوخۆییو ههرێمایهتییهكانیش بڕیاری لێدهدهن؟
ی ئهسهس���هرد :ئهوه مهس���هلهیهك ی نێوخۆی���ی یهكێتییهو س���هركردایهت ی بڕیاری لێ���دهدات ،من كه باس خ���ۆ لهپهی���ڕهوی ناوخ���ۆ دهك���هم كهوات ه ب���اس لهو رێوش���وێنه دهك���هم كه دو س���ا ڵ لهمهوبهر پێش���نیارمان كردوهو ی هاتوه، ئێس���تا كاتی جێبهجێكردن��� بۆی ه هیچ الیهنێك ناتوانێت ش���تێكمان بهس���هردا بس���هپێنێت ك��� ه لهگ��� ه ڵ پهیڕهودا نهگونجێت. ی لهبهغدا، ئاوێنه :بۆ پۆستی تاڵهبان ی ئهو پۆس���ت ه چی لێدێ���ت ،ئایا دوا ی ئهو پۆس���ت ه ه���هر بۆ كوردو تاڵهبان بهتایبهتیش بۆ یهكێتی دهبێت؟ ی ئهسهسهرد :ئهو پۆسته لههاوكێش ه ی پۆس���تهكاندا بهر كورد دابهش���كردن كهوتب���و ل���هو چوارچێوهیهش���دا بهر یهكێت���ی كهوتبو ،بۆی��� ه پێموایه ههر دهبێت لهسهر ئهو پهیڕهوه بڕۆین .ههم ی بێ���ت ،ئهو كاتهش بۆ كوردو یهكێت ی شیاو بۆ ئهو پۆست ه ی كهسێك یهكێت دیاری دهكات. ئاوێنه :زۆر باس لهدانانی د.بهرههم ساڵح دهكرێت بۆ ئهو پۆسته؟ ی ی خۆمان���هوه ناو ئهسهس���هرد :ال ك���هس نههاتوه ،ب���هاڵم بهدڵنیاییهوه ی كهسێكی ش���یاو بۆ ئهو پۆسته دیار دهكرێت. ی ئاوێنه :پێتوانیی ه دانانی جێگرهوه ی ی لهبهغدا پێویستی بهڕهزامهند تاڵهبان ئێرانییهكانه؟ ئهسهس���هرد :ئهگ���هر مهس���هلهك ه ئێرانیی���هكان بێ���ت ،ئ���هوان زۆریان پێباش���بو م���ام جهالل بوه س���هرۆك كۆمار ،بۆچونم وای ه رهنگه ئێس���تاش ی ی یهكێت پێیان باش بێت ك ه ئهندامێك ی ئهو پۆست ه وهربگرێ ،تائێستا شتێك دژ بهم بۆچونهیان دهرنهبڕیوه.
ی سهرۆك كۆمار بۆ یهكێتییهو پۆست ی شیاو دیاری دهكهین كهسێك ی لهگه ڵ تیم ه ئاوێنه :تیمێكی سیاس ی تاڵهبانی، پزیش���كییهكه هاتن بۆ ال ێ كۆبونهوهی داخراویان لهگ ه ڵ دهوت���ر بهرپرس���انی یهكێتیدا كردوه ،تا چهند ئاگاداری ئهو كۆبونهوهیهیت؟ ی ئهسهسهرد :لهگ هڵ س���هركردایهت ی یهكێتیدا كۆبونهوه نهكراوه ،بهو پێی ه ی لێنهبوه ئهوهنده سهركردایهتی یهكێت ههتا كۆبونهوه بكهن. ی ئاوێن���ه :بهاڵم خۆ جێگ���ری دوهم ی ی مهكتهبی سیاس سكرتێرو دو ئهندام لهوێ بون؟ ئهسهسهرد :ئهگهر شتی واش ههبوبێت رهنگه چاویان بهیهك كهوتبێت ،بهاڵم ناچێت ه قاڵبی كۆبونهوهوه. ی ی نهخۆش���كهوتن ئاوێن���ه :دوا تاڵهبان���ی ،ئێرانیی���هكان زۆرتری���ن ی ی هاتن گرنگیی���ان پێ���داوه بهتایبهت ی پزیش���كیو سیاس���یو تهنانهت تیم ی ئهم ه چییه؟ میدیاكانیشیان ،هۆ ئهسهس���هرد :مهس���هله ه���هر ئێرانیی���هكان نیی���ه ،بهڵك���و ی ئ���هم ئهمهریكییهكانیش پهرۆش��� مهسهلهیهن ،پێموایه ههر الیهنێك بیر ی دهكاتهوه ،بهاڵم لهبهرژهوهندی خ���ۆ ئهمهریكیو ئێرانییهكان بهرژهوهندییان ی عێراق ی سیاس لهوهدایه ك ه پرۆس��� ه ی ئێستا تێكنهچێتو ئهو سهقامگیریی ه
ی ههی ه درێژه بكێشێت ،سهرۆك تاڵهبان ی ی گرنگ���ی ههبو لهس���هقامگیر رۆڵ��� ی ی ئ���هوان بهڵگه عێراقدا ،پهرۆش���ی نیگهرانیی ه لهوهی رهنگ ه كهس���ێك ئهو پۆسته بگرێته دهستو نهتوانێت ههمان ی بگێڕێت. ی تاڵهبان رۆڵ ی ئهوه ههی ه كه رهنگ ه ئاوێنه :دهنگۆ ی دابهش ببێت ی تاڵهبان���ی ،یهكێت دوا بهش���ێوهیهك ههندێكیان ب���ۆ پارتیو ههندێكیشیان بۆ ناو گۆڕان بڕۆن ،ئهوه تا چهند راسته؟ ئهسهس���هرد :لهئێستادا ئهو مهیالن ه نییهو بهپێچهوانهوه ههس���ت دهكرێت ی لهنێوخۆدا ی پتهوتر یهكپارچهییهك��� پهیداك���ردوهو كار بۆ ئهوه دهكرێت ك ه ئهو یهكپارچهییه درێژه بكێشێت. ی ی كۆبونهوهی مهكتهب ئاوێن���ه :دوا سیاس���ی ،بهیاننامهی���هك باڵوكرایهوه ی تۆختر ی تهكهتول ی ههبون كه گومان��� كردهوه؟ ئهسهس���هرد :نهخێر ئهو بهیاننامهی ه ی لهكۆبونهوهك ه كه نوس���رابو گوزارشت دهكرد نهك لهباڵ یان كهس���ێكی نێو كۆبونهوهك���ه ،ئهوهی كه باس���كراوه ی ههم���وی لهبهیاننامهك���هدا رهنگ��� داوهتهوه. ئاوێنه :ههری���هك لهد.بهرههمو مهال ی بهختیار وتیان "كهس ناتوانێت جێگه
فهرید ئهسهسهرد ی بگرێتهوه" ههس���ت ناكهیت تاڵهبان��� ههردوكیان بیر لهو پۆس���ت ه بكهنهوه، بۆیه بهو شێوهیه قسه دهكهن؟ ئهسهس���هرد :پێموای��� ه رهنگه ئهو ی ی ئهوان بهكاریانهێناوه لهجێ وش���ان ه خۆیدا نهبێت ،چونك��� ه بهكردهوه ههر دهبێ���ت كهس���ێك جێی م���ام جهالل ی بگرێت���هوه ،ب���هاڵم ئهوان ك ه باس��� ی ئهوهیان كردوه مهبهس���تیان قورسای ی ئ���هوه ،بۆی ه م���ام جهاللهو رۆڵگێڕان ی پێموایه سهركهوتو نهبون لهدهربڕین وشهكه.
4
هەنوکە
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
ی لهدیدی پارتییهوه ی تاڵهبان یهكێتی دوا
"یهكێت ی ناچێت ه ناو گۆڕانهوه" ئا :نزار گزالی ،ههولێر
ئهندامی ئهنجومهنی سهركردایهتی پارتی دیموكراتی كوردستان ی "پشتیوان سادق" لهم گفتوگۆیه ئاوێنهدا دهڵێت "زۆرینهی ئهگهرهكان ی تاڵهبانیش یهكێتی ئهوهن كه دوا دهمێنێتهوه ،چونكه یهكێتی لهدهسهاڵتدایهو ئیمكانییهتو جهماوهری خۆی ههیهو وهك بڵقی سهرئاو ناتوێتهوه". ئاوێنه :بهب���ڕوای ئێوه وهكو پارتی، ی ی كاریگهری دوركهوتنهوهی تاڵهبان��� لهس���هر هاوكێش���ه سیاس���ییهكان لهكوردستاندا چی دهبێت؟ پشتیوان س���ادق :تاڵهبانی تائێستا لهژیان���دا م���اوهو ئێم���هش داوای چاكبونهوهو تهمهن درێژی بۆ جهنابی م���ام جهالل دهكهی���ن ،بهپێی راپۆرت ه پزیش���كییهكانیش رۆژانه تهندروستی روهو باشتر دهڕوات بۆیه رهنگ ه خۆش نهبێت مرۆڤ پێشبینیو تێڕوانینی خۆی لهسهر كهس���ایهتییهكی گهورهی وهكو مام جهالل بدات ك ه تائێس���تا لهژیاندا مابێت .بۆیه م���ن پێموایه مام جهالل كاریزمایهكی تایبهت���ی لهنێو یهكێتی نیش���تمانی كوردس���تاندا ههی���ه ،بهو پێیهی ك���ه دامهزرێنهری یهكێتی بوه، بهحوكم���ی ئهوهی كه تهمهنێكی زۆری لهخهباتی شاخو سیاسی بهسهربردوه، بۆی ه رهنگه بهئامادهنهبونی مام جهالل لهگۆڕهپان���ی سیاس���یدا بێگومان بۆ یهكێتی ناخۆشو قورس دهبێت .لێرهدا ئهگهر خوا نهخواس���ته مام جهالل ئهو رۆژه یهكس���هر گیانی لهدهس���تبدابای ه رهنگ ه ئهو ناخۆش���یو دڵهراوكێی ه زۆر قورس بوبایه ،بهاڵم كه ئێستا مام جهالل لهتهمهن ماوهو هی���وای چاكبونهوهی ههی ه ی���ان بهجۆرێك وج���ودی ههی ه ئهوه سروشتی بابهتهك ه بهشێوهیهكی
رۆیشتن ی مام جهالل بۆ یهكێتی ناخۆشو قورس دهبێت پشتیوان سادق دیكه قس���هی لهس���هر دهكرێت .بهاڵم ئیم ه دهڵێی���ن بهناوجودی مام جهالل ئهركهكه بهنیسبهت یهكێتی نیشتمانی كوردس���تان زۆر قورس���ه ،یهكێت���ی بهنمونه چۆن دهتوانێت روبهروی غیابی مام جهالل ببێت���هوه؟ تهنانهت ئهگهر لهژیانیش���دا مابێت ب���هاڵم ئهگهر هاتو لهروی تهندروس���تییهوه ئهو مهسهلهی ه درێ���ژهی كێش���ا ،ئهوه خ���ۆی لهوهدا دهدۆزێـت���هوه یهكێتی ئهو یهكڕیزییهی ك ه ئێستا لهناو سهركردایهتی یهكێتی ههی ه بپارێزن ،من خۆشم لهو باوهڕهدام مهكتهبی سیاسیو س���هركردایهتی تا رادهیهكی زۆر بتوانن ئ���هو یهكڕیزیی ه بپارێزن ،لهالیهكی دیكهش���هوه پارتی بهتایبهت���ی جهنابی س���هرۆك بارزانی پاڵپش���تی ت���هواوی خ���ۆی لهههم���و رویهك���هوه بۆ یهكێتی دوپاتكردۆتهوه، لهوێش���دا ئهو پاڵپش���تییهی جهنابی س���هرۆك بارزانی بهتایبهت���یو پارتی بهگشتی كۆڵهكهیهكی سهرهكی دهبێت
ب���ۆ ئ���هوهی یهكێتی ئهو ناخۆش���یو قورساییهی ك ه لهناوجودی مام جهالل توش���ی دهبێت پڕ بكات���هوه .دهكرێت ئهوه بیربهێنینهوه كه یهكێتی لهساڵی 2009دوچ���اری قهیرانێكی زۆر گهوره بو ،ك ه ئهویش جیابونهوهی گۆڕان بو، بهتایبهتی لهسنوری پارێزگای سلێمانی، ئهمه گورزێكی زۆر گهوره بو سهبارهت بهیهكێت���ی ،بهاڵم بهئی���رادهی خودی س���هركردایهتی یهكێتی بهپاڵپش���تی پارتی توانییان ئهو قهیران ه تێپهڕێنن، بۆی ه ئێستا لهو باوهڕهدام مادام جهنابی سهرۆكو پارتیش لهپشتییهتی یهكێتی ئهگ���هر بیهوێت دهكرێت ئ���هو قهیران ه وێڕای ناخۆشییهكهی تێپهڕێنن ،راست ه ناخۆش��� ه چونكه ئهگهر مرۆڤ سهیری خێزانهكهی خۆی لهروی كۆمهاڵیهتییهوه بكات لهدهس���تدانی س���هرۆكی خێزان كاریگهری دهبێت بۆس���هر خێزانهكهو قورس���یش دهبێت ،ب���هاڵم دهرئهنجام خێزانهكه دهتوانێت بێتهوه سهر سكهی
خۆی .لێرهوه م���ن دوپاتی دهكهمهوه ك���ه بههۆی دو خ���اڵ یهكهمیان باوهڕ بهخۆبون���ی س���هركردایهتی یهكێت���ی بهتایبهتی مهكتهبی سیاسی ،دوهمیان پاڵپشتی جهنابی س���هرۆكو پارتیش بۆ یهكێتی دهكرێـت ئهو بۆش���اییه تا رادهیهكی باش پڕبكرێتهوه. ئاوێنه :باشه ئێوه وهكو پارتی بۆچی هێنده پهرۆشی یهكێتین؟ پش���تیوان سادق :پهرۆش���یی ئێم ه لهبهرئهوهیه چونكه ناوچهكه بهگشتیو عێ���راق بهتایبهت���ی بهگۆڕان���كاریو كێشمهكێش���ێكی سیاس���ی زۆردا تێدهپهڕێ���ت ،ئێم ه وهكو كوردس���تان لهههمو كاتێ���ك زیاتر پێویس���تیمان بهتهبای���یو یهكڕیزی ههیه ،ههر كهلێن كهوتن��� ه ئهو یهكڕیزیی���ه دهبێته هۆی ئهوهی ئێم ه وهكو دۆزی كورد زیانمان بهربكهوێ���ت .گۆڕانكارییهكانیش چهند جۆرێكنو چهندین پ���رۆژه دێنهپێش، بهنمون���ه گۆڕانكارییهكان���ی ناوچهك ه
چهندی���ن پ���ڕۆژهی لێدهكهوێت���هوهو دهكرێت ت���ۆ وهكو كورد ئهگهر تهبایی ناوخ���ۆت ههبێ���ت ،ئهگهر س���تراتیژو تۆژینهوهت بۆ پێش���هاتهكان ههبێت. خاڵێكی بابهت���ی ههرێمو بهغدای ه بۆی ه ههبونی ههر خهلهلێك لهناوخۆی كورددا زیانێكی زۆرمان پێدهگهیهنێت ،چونك ه دۆخ���ی ناوخۆی عێ���راق زۆر نالهبارهو لهتهنگهژهیهكی گهورهدایه .بۆی ه پارتیو بهتایبهت جهنابی س���هرۆك بهحوكمی پێگهك���هیو بهحوكم���ی كاریزماكهی لهسهر ئاس���تی كوردستانو بهحوكمی رێزگرتن���ی كادێرانو س���هركردایهتی یهكێتی لهجهنابی س���هرۆك ،دهتوانن بارۆدۆخهكه لهبهرژهوهندی كوردستانو تهنان���هت لهبهرژهوهن���دی یهكێتی���ش بقۆزنهوه. ی ئاوێنه :پێتوانیی ه رۆشتنی تاڵهبان ی سهرهتایهك دهبێت بۆ گۆڕانكارییهك گ���هوره لهههرێم���ی كوردس���تاندا ك ه ی رهنگه پارتیش بگرێت���هوه ،بهحوكم ی دیك ه ی دۆزینهوهی سهركردهیهك ئهوه ی بۆ هاوپهیمانیكردن ی تاڵهبان بهقهباره لهگ هڵ پارتی نادۆزنهوه؟ پشتیوان سادق :فهلسهفهو تێڕوانینی پارتی بۆ هاوپهیمانییهتی لهسهرهتاوه ب���ۆ بهرژهوهن���دی پارتی نهب���وه ،بۆ بارودۆخی گشتی ههرێم بوه ،ئهوجاره من پرسیارێك روبهروی تۆو خوێنهرانی ئاوێن ه دهكهمهوه :ئهو هاوپهیمانێتیی ه تا چهند سودی بۆ كورد ههبوه لهروی ئابوری ،كۆمهاڵیهتیو ههمو روانگهكانی دیكه؟ من پێچهوانهی ئهو كهسانهم ك ه پێیانوای ه پارت���ی خهمی ئهوهیهتی ك ه كێ هاوپهیمانی دهبێت؟ نهخێر پارتی خهم���ی ئهوهیهت���ی ئ���هو بارودۆخهی ئێس���تا لهناوچهكهو لهعێراق���دا ههی ه بهقازانجی میللهتی خۆمان تێپهڕێنین، ههروهها خودی كاك مهسعود یهكێك ه لهو كهس���انهی كه ههمیش��� ه رێزێكی زۆری جهناب���ی مام جهالل���ی گرتوه،
ی ریزێكی زۆری س���هركردایهتی یهكێت گرتوه .ئهگهر بێین ه س���هر هاوكێشهی ئهوهش ك ه یهكێتی زیاتر سودمهند بوه لههاوپهیمانییهك��� ه یان پارتی؟ رهنگ ه بڵێین یهكێتی زیاتریش سودمهند بوه لهپارتی .وهكو ئام���اژهم پێدا له2009 وهزعێكی خراپ بهس���هر یهكێتی هات، بهاڵم جهنابی سهرۆك بارزانی بهههمو توانایهكی پشتی یهكێتیو جهنابی مام جهاللی گ���رتو یهكێت���ی قهیرانهكهی تێپهڕان���د ،كهواته ئ���هو هاوپهیمانیی ه جگه لهدۆزی كورد ،سودی بۆ مانهوهو بهردهوام���ی یهكێتی ههبوه ،س���ودی ههبوه ب���ۆ تێپهڕاندنی قهیرانهكانی ناو یهكێتی. ی بهش���ێك ئاوێن���ه :ئهگ���هر یهكێت لههێزو نفوزی خۆی لهدهستبدات ئێوه ی لهگه ڵ ی ئامادهن هاوپهیمان وهك پارت ببهس���تنو ئ���هو هاوپهیمانێتیی ه ههر بهردهوام دهبێت؟ پشتیوان سادق :پارتی قهناعهتی وای ه كه یهكێتی تا رادهیهكی زۆر دهتوانێت ئهو دۆخ��� ه تێپهڕێنێ���ت .دوهم ،ئێم ه هاوپهیمان���ی لهگ���هڵ یهكێتی بهگرنگ دهزانینو ئامادهشین ئهو هاوپهیمانیی ه فراوان بكهین لهگه ڵ الیهنهكانی دیكهش لهكوردستان. ئاوێن���ه :ئای���ا ئهگ���هر بهش���ێك ی ی چونه ناو گۆڕانهوه ،بهبڕوا لهیهكێت ی هێز ئێوه ل���هو حاڵهتهدا هاوكێش���ه لهكوردستاندا ناگۆڕێت؟ پش���تیوان س���ادق :من بۆخۆم لهو ب���اوهڕهدام یهكێتی ناچێت ه ناو گۆڕان، زۆرینهی ئهگ���هرهكان ب���هالی منهوه ئ���هوهن ك���ه یهكێت���ی دهمێنێتهوه، چونكه یهكێتی لهدهسهاڵتدایه ،یهكێتی ئیمكانییهتی ههی���ه ،جهماوهری خۆی ههی���ه ،یهكێتی حزبێك���ی رێكخراویش بوه ،یهكێتی لهدهرئهنجامی سودفهیهك دروس���ت نهبوه تا وهكو بڵقی سهرئاو بتوێتهوه.
یهكێتی بهسهركردایهتییهكی "نهخۆش"هوه روبهروی ئهم ههلومهرجه ناسك ه دهبێتهوه ئا :مهحمود حهسهن لهههلومهرجێكی سیاسی ناسكی كوردستانو عێراق ،یهكێتی سكرتێرهكهی (جهڵدهی مێشك) لێیدهداتو ئێستاش ئهو حیزبه بهسهركردایهتییهكهیهوه كه ژمارهیهكی بهرچاو لهئهندام مهكتهب سیاسییهكانی نهخۆشن ،روبهروی قهیرانهكانی خۆیو ههرێمی كوردستان دهبێتهوه. ش���هوی 12-17لهن���اكاو س���هرۆك ی عێ���راقو س���كرتێری گش���تی یهكێتی نیش���تمانی كوردستان لهكۆشكی سهالم لهبهغدا(جهڵ���دهی مێش���ك) لێی���داو لهبارێكی تهندروستی خراپدا گهیهنرایه نهخۆشخانهی (مهدینه توب)و ،دوای دو رۆژ گهیهنرایه نهخۆشخانهیهكی ئهڵمانیا بۆ چارهسهرو ،حیزبهكهی به ژمارهیهك ئهندامی مهكتهبی سیاس���ی نهخۆشهوه جێهێشت. س���هرچاوهیهكی نزی���ك لهمهكتهبی سیاسی یهكێتی نیشتمانی كوردستان به ئاوێنهی راگهیاند كه یهكێتی س���هرباری ئهوهی قهیرانی " سهركردایهتیان" ههیه، ئێس���تاش حیزبهكه كهوتۆته دهس���ت جێگرو كارگێ���ڕانو ئهندامانی مهكتهبی سیاس���ی ك���ه ژمارهیهك���ی بهرچاویان نهخۆشنو تهندورستیان له تهندروستی تاڵهبانی زۆر باشتر نییه. بهپێ���ی زانیارییهكان���ی ئاوێنهو وهك الی خهڵكی كوردس���تانیش ئاش���كرایه جێگ���ری یهكهمی س���كرتێری گش���تی كۆسرهت رهس���وڵ كه بهپێی پهیڕهوی ناوخۆ لهكاتی ئامادهنهبونی س���كرتێردا ئ���هو كارهكان���ی رادهپهڕێنێت ،هاوكات جێگری س���هرۆكی ههرێمیشه ماوهیهكی زۆره نهخۆشهو چهندینجار نهشتهرگهری
ئهندامێكی مهكتهبی سیاسی نهخۆشی شهكرهیهتی ،یهكێكی تریان نهخۆشی دڵیهتیو یهكێكی تریش ماوهیهكه دهچێته دهرهوهی واڵت بۆ چارەسەر بۆ كراوه ،س���ااڵنهش ب���ۆ ماوهی چهند مانگێ���ك دهچێت���ه دهرهوهی واڵت بۆ چارهس���هر ،ئهمه جگه ل���هوهی لهروی قس���هكردنهوه ئهم بهرپرسه بهزهحمهت دهتوانێت قس���ه بكاتو به ئاستهم لێی تێدهگهن. رهنگه س���هرباری الیهنه باش���هكانی س���كرتێری گش���تی یهكێتی نیشتمانی كوردس���تان ،یهكێ���ك ل���هو خاڵ���ه نێگهتیڤان���هی روبهروی دهكرێتهوه ،ئهو كه ماوهی چهند س���اڵێكه نهخۆش���ه، بیری لهجێگرهوهی خۆی نهكردۆتهوه بۆ ههریهك له پۆس���تی سكرتێری حیزبو سهرۆك كۆماری عێراق ،لهمهشدا رهنگه ئۆباڵ���ی بهش���ێكی لهمل���ی ئهندامانی مهكتهبی سیاس���ی بێت كه كهس���یان لهس���هر یهكتری كۆك نهبونو ئێستاش ئ���هو قس���هیهی یهكێ���ك لهئهندامانی مهكتهب���ی سیاس���ی ئ���هو حیزبه باس
مەکتەبی سیاسی یەکێتی لەجێگیرییەوە بۆ قەیران دهكرێتهوه كه لهدانیش���تنێكی حیزبیدا وتبوی" تاڵهبانی نامرێت". ماوهیهكی زۆره سهركردایهتیو مهكتهبی سیاسی یهكێتی نیش���تمانی كوردستان گۆڕانكاری چلۆنایهتی بهخۆوه نهدیوهو زۆرێك لهو ئهندام مهكتهب سیاسییانهی ئێستا حیزب بهڕێوه دهبهن زیاتر له ده ساڵه ئهندامی سهركردایهتیو مهكتهبی سیاس���ینو خوێنێكی سیاس���ی تازهی بهرچاو بهدیناكرێت هاتبێته سهرهوه. س���هرچاوهكهی ئاوێنه ئام���اژهی بۆ ئ���هوه كرد كه ئهندامێكی تری مهكتهبی سیاسی یهكێتی نهخۆشی شهكرهیهتی، یهكێكی تریش���یان نهخۆش���ی دڵیهتیو یهكێكی تریش���یان ماوهیهكه ناو بهناو دهچێت���ه دهرهوهی واڵت بۆ وهرگرتنی چارهس���هر ،چهند كهسێكیشیان زیاتر لهنهخۆشییهكیان ههیه. تاڵهبانی وهك كهسی یهكهمو یهكێتی
نیشتمانی كوردستان وهك حیزب لهژیان ی حیزبیو سیاس���یدا ههندێك پۆس���تیان داوه بهكادیرانی ناو یهكێتی كه ئهندامی مهكتهبی سیاسیو سهركردایهتی نهبون، بهاڵم هێن���دهی ئهندامێك���ی مهكتهبی سیاسی زیاتر دهستیان رۆیشتوه.كادیری كۆنو دیاری ناو یهكێتی دلێری س���هید مهجید كه هیچ پۆس���تێكی ئاش���كرای نییه ،ب���هاڵم وهك كهس���ی دوهمی ناو یهكێتی ناس���راوهو جگه لهپێس���پاردنی بهڕێوهبهردن���ی گهورهترین س���هرمایهی یهكێتی كه گروپی كۆمپانیاكانی نۆكانه، چهندان كاری تری سیاسیو رێكخراوهیی پێس���پێرراوه ،زیاتر لهس���اڵێكه ناوبراو زیاتر لهنهخۆشییهكی كوشندهی ههیهو ناو بهناو دهچێته دهرهوه بۆ چارهسهر، ئ���هم پیاوه ك���ه بهوه ناس���راوه كلیلی س���هروهتو س���امانی یهكێتی الیه ،تا ئێستا بهو نهخۆشییهشییهوه لهشوێنی
فۆتۆ :ئەرشیف ،لەئینتەرنێتەوە خۆیهت���یو هیچ جێگرهوهیهكیش���ی بۆ دانهنراوه. سیاس���هت ل���هم واڵت���هدا دنیایهكی جهنج���اڵو پڕ كارهو رۆژانه پێویس���تی بهكهس���انێك ههی���ه س���هركردایهتی كارهكان بكاتو بهڕێوهی ببات ،حیزبی كوردی ههروهك كایهكه بۆ سیاس���هت، تا ئێس���تاش كایهیهكه بۆ حوكمكردنو بۆ بهڕێوهبردنی كۆمپانیا گهورهكانو بۆ سهرپهرشتیكردنی كۆمهڵگای مهدهنیو رێكخ���راوه جهماوهریی���هكانو چهندان بابهت���ی تر ،ه���هر بۆیه بۆ ئ���هم كایه گرنگ���هی ژیانی كۆمهڵگای كوردی ئهوه دهخوازێ���ت كه حیزب���هكانو بهتایبهتی ههردو حیزبه حوكمڕانهكهی كوردستان خهڵكانێكی تهندروس���ت ب���اش دابنێن لهپۆسته گرنگهكانی ئهو بوارانه ،بهاڵم زۆر جومگهی ههس���تیاری ناو یهكێتیو حكومهت بهدهست كهس���انێكهوهن كه
بهدهست نهخۆشییهوه دهناڵێنن. ماوهیهك���ه س���هرۆكی فراكس���یۆن ی هاوپهیمان���ی كوردس���تان لهپهرلهمانی عێراق د .فوئاد مهعس���وم كه ئهندامی پێش���وی مهكتهبی سیاسی یهكێتی بو، توشی نهخۆشی پشت (فهقهرات) بوهو لهبهغ���داوه نه بهفڕۆكه ن���ه ئۆتۆمبیل دهتوان���رێ بهێنرێت���هوه ب���ۆ ههرێمی كوردستان ،فراكسیۆنهكهش لهم ملمالنێ گهرمهی نێوان كوردو شیعهو سوننه بێ سهر ماوهتهوه. د .كهم���ال فوئاد ك���ه ماوهیهكی زۆر ئهندام���ی مهكتهبی سیاس���یو كارگێڕ بو ،هاوكات بهرپرسی دارایی یهكێتیش بو ،ش���ارهزای وردی دارایی ئهو حیزبه ب���وه ،لهكاتێكدا ك���ه دهنگ���ۆی ئهوه لهئارادایه بڕێك پارهی بهرچاوی یهكێتی لەئەس���تۆی ئەودای���ە ک���ە نزیکەی 30 ملیۆن دۆالر دەبێتو ک���ۆن لەبودجەی حکومەت الدراوە بۆ دروس���تکردنی بینا بۆ مەکتەب سیاس���ی لەدەرەوەی شار، ناوبراو ماوهیهكی زۆره دوچاری بێهۆشی بوهو لهنهخۆش���خانهیهكی ئهڵمانیا دوا ساتهكانی ژیانی بهسهر دهبات. س���هرچاوهكهی ئاوێن���ه س���هبارهت بهبهرپرسی ئهنجومهنی ناوهند ئاماژهی بۆ ئهوه كرد ئهم كهسایهتییهی یهكێتی ك���ه یهكێك���ه لهدامهزرێنهرهكانیش���ی ماوهیهكه دوچاری نهخۆش���ی بوهو ناو بهناو س���هردانی دهرهوهی واڵت دهكات بۆ چارهسهركردن. س���هرچاوهكهی ئاوێنه ئام���اژهی بۆ ئهوه كرد ئ���هوه چهند نمونهیهكی باری تهندروستی مهكتهبی سیاسی یهكێتییه كه هێما بۆ بارێكی خراپی تهندروس���تی بهرپرس���ه بااڵكانی یهكێتی دهكات كه ل���هم ههلومهرج���ه ناس���كهدا ئاوێتهی قهیرانهكانی تری ئهو حیزبه دهبێت .
کوردستانی
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
باوکێک بە جەستەوە /باوکێک بێ جەستە بهختیار عهلی «»1 جارێک���ی دی نەخۆش���کەوتنەوەی تاڵەبان���ی ئاوێنەی���ەکو ئامێرێک���ی پش���کنینی گرنگی دایە دەس���تمان تا هەندێک قسەی س���ەرەتایی دەربارەی هەندێ���ک ڕەهەن���دی س���ایکۆلۆژی نێ���و دەرون���ی مرۆڤی ک���ورد بکەین. گومان لەوەدا نییە ک���ە لەکۆمەڵگای ک���وردیو کۆمەڵ���گا ئۆدیبییەکان���ی تری خۆرهەاڵتیش���دا ،نەخۆشکەوتنی «س���ەرۆک /س���ەمبولی ئەب���ەدیو کالس���یکی باوک» دیمەنێکی گونجاوو بۆنەیەکی گرنگە ت���ا دووبارە بزانینو تێبگەین لەئاستی نەستی دەستەجەمعی ئێم���ەدا چ���ی دەگوزەرێ���ت .س���اتی دەرکەوتنی جەبەروتی باوکو س���اتی نەخۆشکەوتنو الوازیی ،دوو چرکەساتی گرنگن بۆ تێگەیش���تن لەکۆمەڵگاکان، واتە ئاوێنەیەکە تا لەپێکهاتی دەرونی ک���وڕانو کچان���ی ژێ���ر فەرمانڕەوایی ئ���ەو بڕوانین .نەخۆش���کەوتنی باوک چرکەساتێکە بەڕۆشنی دەرونی مندااڵن ئاش���کرادەکات ،ئەو ناکۆکییە قووڵە دەردەخات کە خۆشەویس���تیو ڕقیان لەس���ەری دامەزراندوە .بەاڵم سەرەتا بەرلەوەی هیچ قسەیەک لە سەر باوکی نەخۆش بکەین ،دەبێت شتێکی کورت لەس���ەر باوکو هێماکانی لەکۆمەڵگای ترادس���یۆنیو مۆدێرن���دا بڵێین .ئەم هەڵوێس���تە ناکۆکە بەرامبەر بەباوک، س���یفەتی تایبەتو تاقانەی کۆمەڵگای کورد نییە ،ئەو ڕستە پوچەی دەڵێت «ئێمەی کورد واین خۆش���مان نازانین چیمان دەوێت» یان ئەو رستە پوچەی دی کە دەڵێت «بڕوانن ئەو پیاوەی تا دوێنێ س���وکایەتیتان پێدەکرد ئەمڕۆ ب���ۆی دەگرین» ،دوو ڕس���تەن لەدوو عەقڵییەتی نەخۆشو تاس���ەر ئێسقان نەزانەوە دێنەدەرێ .کۆمەڵگای ئێمەش وەک هەموو کۆمەڵگاکانی تر قۆناغێکی ئۆدیب���ی کاریگەرمان هەی���ە ،ئەوەی تێی���دا دەژین چرکەیەک���ی دووبارەی مێ���ژووە ک���ە هەم���وو کۆمەڵگایەک چەندین جار پێیدا دەڕوات« .تفکردنە باوکو دواتر ماچکردنی» «یاخیبوون لەباوکو دوات���ر گریان لەبەردەمیدا»، «کوش���تنی باوکو پەشیمانبوونەوە» نەدەگەڕێت���ەوە ب���ۆ بلیمەت���ی باوک، نەدەگەڕێتەوە بۆ س���ۆزو عاتیفەیەکی بەرزی مرۆڤان���ە لەمنداڵەکاندا ،بەڵکو دیمەنێکی س���واوی ئۆدیبییە کە هەر کەس دوو پەڕەی لەفرۆید خوێندبێتەوە تێی���دەگات ،ئ���ەوە نەدیاردەیەک���ی سیاس���ییە ،نە ئەوە دەردەخات باوک فیگرێک���ی ئەفس���انەییە ،بەڵكو ئەوە دەردەخات کۆمەڵگای کوردی تاس���ەر ئێس���قان کۆمەڵگایەک���ی ئۆدیبیی���ە، ک���ە لەس���ەر پارادۆکس���ی «کین���ەو پەشیمانی» دامەزراوە. ئەوەی لەکۆی ئەم دیمەنەدا گرنگەو مانای سیاسی قووڵی هەیە ئەوەیە کە دەریدەخات ڕیشەکانی دیکتاتۆرییەتو سەرهەڵدانو نوێبوونەوەی دەسەاڵتی ڕەهاو پەتریارکییەت بەر لەهەر ش���ت لەن���او ئەو پەیوەندیی���ە ئۆدیبییەدایە کە کۆمەڵگا بەس���ەرۆکەکەیەوە ،خێڵ بەپەتریارکەکەیەوە گرێدەدات .وێنەی باوکی نەخۆش بانگهێشتێکی گەورەی هەموو ئ���ەو کولت���وورە ئۆدیبییە کە لەمنداڵیی���ەوە پێ���ی گ���ۆش دەبین، هەم���وو فیگەرێک���ی ئۆدیب���ی «کە بێگومان هەموومان بێ ڕیزپەڕ فیگەری ئۆدیبین» لەس���اتی مردن���ی باوکدا تووش���ی ئەو خواستی پەش���یمانیو هەس���تی خۆس���زادانە دەبیێ���ت کە ل���ە هەم���وو ئۆدیبییەک���ی ڕەس���ەن چاوەڕواندەکرێ���ت .نوێنەری باوک لە سیس���تمە دەرونییەکەماندا لە ناوەوە پێمادەڵێ���ت «ت���ۆ تەمەن���ای مردنی باوکت دەکرد ،ت���ۆ ئاواتەخوازبوویت بمرێ���ت ،ت���ۆ دەتویس���ت بیکوژیت، ئەوا ب���اوک مردو ئێس���تا برۆ دەردی پەش���یمانی بچێژە» .لێرەوە هەمیشە باوکی نەخۆش ئازارێکی دەرونی قووڵ بۆ منداڵەکان���ی جێدەهێڵێت ،هەندێک دەتوانن ئەو ئ���ازارە بچەپێننو زاڵبن بەس���ەریداو ئ���ەو قۆناغ���ە ئۆدیبییە تێبپەڕێنن ،هەندێک ناتوانن .بەاڵم ئەم دیاردانە دەریدەخەن کە کۆمەڵگاکانی ئێم���ە ت���ا ئێس���تا فۆرمێکی س���ادە وسەرەتاییان هەیە .یەکێ لە ڕەهەندە گرن���گو س���ەرەکییەکانی کۆمەڵگای مۆدێرن بە گش���تی الوازبوونی جێگای باوکی شەخس���ییە ،واتە ئ���ەو باوکە دەموچاودارە بینراوەی کە لەسیستمی
تەقلیدیدا شوێنێکی کۆنکرێتو ڕوونی هەیە ،سەمبولی هەموو دەسەاڵتێکەو ئاماژەی���ە ب���ۆ ت���ەواوی مەرجەع���ە مانادارەکان���ی ه���ۆشو ئەخالق .ئەم باوکە کالسیکییە کەمو زۆر جێگاکەی لەقدەبێ���تو ئەو ڕەنگو ڕۆش���نییەی لەس���ەر دەموچاوێتی ،تەم دەیگرێتو ڕۆش���نی دەکوژێتەوە .لە راس���تیدا ل���ە کۆمەڵ���گای مۆدێرن���دا باوک بە مانا کالسیکییە فرۆیدییەکە گورزێکی بەرچ���او دەخوات .رەنگ���ە لێرەدا بە کارهێنانی زاراوەکەی الکان «ئەویدی گەورە» دروستتر بێت تا بەکارهێنانی چەمکی «باوک���ی فرۆیدی» .ئەویدی گ���ەورە دەش���ێت هەر ش���تێک بێت، ه���ەر هێزێ���ک بێ���ت ،ه���ەر پارادیمو
کۆمەڵگای ئێم ه تاسەر ئێسقان ئۆدیبییە ،کە لەسەر کۆکردنەوەی هاوکاتی «ڕق لە باوک /عاشقبوون بە باوک» دەژی. کۆمەڵگایهکە کە هەم باوک دەکوژێتو هەم بۆی دەگری، هەم هەست بە زوڵمی دەکات، هەم لەزەت لەو زوڵمە دەبینێت. هەم بێزارە لێیو هەم دەزانێت بێ سێبەری ئەو ڕووتو تەنهایە سیس���تمێکو هەبیتۆزێ���ک بێ���ت کە م���رۆڤ وەک مەرجەعی گەورەی خۆی بەکاریدەهێنێت .ب���ە کورتی جیاوازی نێوان کۆمەڵگای مۆدێرنو کۆمەڵگای س���وننەتی لەوەدای���ە ل���ە کۆمەڵگای مۆدێرن���دا ئەلتەرناتیڤەکان���ی ب���اوک زۆرن .هێزگەلێ���ک هەن لەسیس���تمی دەرون���یو عەقڵ���ی ئینس���اندا جۆرە قاڵبێکی مەرجەع���ی بەخۆوە دەگرن، کە وەک باوک دیار نین ،روخس���اریان نییە ،ئەوێک���ی دی نەبینراوو گەورەن «چ الکان،چ ژیژیک زۆر لەس���ەر ئەو ئەویدییە گەورەو نادیارە لە کولتووری س���ەدەی بیس���تو بیس���ت ویەک���دا کاریانک���ردوە» .ل���ە مۆدێرنەدا باوک دەچێتە پش���تەوە ،شێوەی تارماییەک وەردەگرێ���ت ،روخس���اری دەگۆرێت، دەبێت���ە خێوێکی نەبین���راو .بەاڵم لە کۆمەڵ���گا تەقلیدییەکاندا کە منداڵیی دەرونی���ی خۆی���ان دەژی���ن ،ناکامڵو بێگەشەن ،هێشتا لە فۆرمی خێزانێکی گەورەدا تەماشای بونیادو ستراکتوری خۆی���ان دەک���ەن ،ب���اوک هەیبەتە س���ایکۆلۆژییەکەی خ���ۆی لەدەس���ت نەداوە .لە راس���تیدا نەخۆش���کەوتنی «سەرۆک ــ باوکی بااڵ ــ نوێنەری منی ئایدیال لەسیستمی دەرونی فرۆیدیدا» پێوەرێکی گرنگە تا ببینین ئایا کۆمەڵگا هێشتا کۆمەڵگایەکی کالسیکییە یاخود
مۆدێرن���ە؟ ئایا ڕۆحی نهێنی پش���ت ب���زاوتو جواڵنەوەکانی کۆمەڵگا ،هەر دەست بە دامێنی باوکی خورافییە یان قاڵبەکان شکاونو موژدەی دەرکەوتنی جێگایەک���ی خاڵ���ی لە ئاس���ۆکانەوە دی���ارە؟ .ئاخۆ منداڵ���ە قارەمانەکانی کۆمەڵ���گا لەوە دەرچوون مردنی باوک تووش���ی شکس���تو پەش���ێویانبکات یان مردن���ی باوک هێش���تا جەرگبڕو کوشندەیە؟ .ئایا دەسەاڵت گرێدراوی باوک���ە یاخ���ود دەس���ەاڵت ئاماژەیە ب���ۆ ئەویدییەک���ی نادیار ،ب���ۆ رۆحی خێوئاسای سیس���تم ،بۆ دەسەاڵتێکی بێڕوخس���ار کە تێیدا سەرۆک لە بری فیگەرێکی ئەبەدی بێت ،دەمامکێکی کاتییەو زوو زوو ئەو سەرانە دەگۆڕێن کە ئەو دەمامکە لە سەر دەنێن؟ .لە کۆمەڵ���گای مۆدێرن���دا باوکی فرۆیدی وندەبێت ،شانۆ چۆڵدەکات ،لەڕاستیدا چۆڵکردن���ی ش���وێنەکەی مەرجێکی س���ەرەکیو بنەڕەت���ی س���ەرهەڵدانی کۆمەڵ���گای مۆدێرن���ە .کۆمەڵ���گای مۆدێرن بێ چۆڵکردنی ش���وێنی باوک ناکەوێتەکار ،نەک هەر ئەوە پرۆسەی مۆدێرنیزەکردن پرۆس���ەی ش���کاندنو کوش���تنی بەردەوام���ی ش���تێکە ل���ە ڕابوردوودا ،لێرەوە لەقبوونی ش���وێنی باوک مەرجی س���ەرەکی گواستنەوەیە لە تەقلیدەوە ب���ۆ مۆدێرنە ،لە باوکی فرۆیدییەوە کە باوکێکی بینراوە لەسەر عەرش���ێکی بینراو ب���ۆ «ئەویدییەکی گ���ەورە»و نادی���ار ،ل���ە باوکێکەوە کە لەش���ی هەیەو نەخۆش���دەکەوێتو دەمرێ���ت ب���ۆ باوکێکی بێل���ەش ،لە کۆمەڵگایەکەوە ب���ە فۆرمی خێزانەوە ب���ۆ کۆمەڵگایەک���ی کراوە ک���ە تێیدا دەس���ەاڵت وەک تارماییەکی نادیار لە هەموو جومگەکانی���دا هاتوچۆدەکات. لێرەوە پرۆسەی مۆدێرنەی خۆرئاوایی ت���ا ئەندازەیەک���ی زۆر بە کوش���تنی باوک���ەوە گرێ���دراوە ،وەک فرۆیدیش دەڵێت هیچ جێگای سەرسامی نییە کە ئۆدیبۆس «وەک باوک کوژ» یەکێکە ل���ە پاڵەوانە س���ەرەتاییو گرنگەکانی مێژووی خۆرئ���اوا .بە بڕوای من هەتا جومگە فەلسەفییە گەورەکانی فیکری خۆرئاوا ،ش���وێنگاو بنکەی لەقکردنی جێگای باوک وس���ەمبولەکانی ئەون. هەوڵی دەرکردنی خودا لە فەلسەفەدا الی نیتش���ە کەمت���ر دژە ـ���ـ ب���اوک نیی���ە لە هەوڵی فرۆی���د بۆ دەرکردنی ب���اوکو تارماییەکان���ی ل���ە خەیاڵی دەرونش���ێواوێکی نەخۆشو عوسابیدا . چەمکی بەعەقالنیکردنی فیبەریو کاری ئەنستیوتسازی «بەدەزگایکردن» لە سیس���تمی کارو ئیدارات���ی خۆرئاوادا هەمانش���ێوە پرۆس���ەیەکی زۆر دژە ــ باوک���ە ،هەتا دەکرێت بڵێم لە چەمکی «ش���ۆڕش» ـی مارکسی دژترو باوک لەقێنت���رە .لە ئی���دارەی مۆدێرنداو لە ناو راڕەو دااڵنو ژێرزەمینەکانیدا باوک وندەبێت ،دەبێتە شتێکی نادیار .کافکا لە ڕۆمانی کۆش���کو لە دادگاییش���دا بەبلیمەت���ی خ���ۆی ئ���ەو ونبوون���ەی لەهەر کۆمەڵناس���ێک قووڵترو وردتر ڕوونکردۆتەوە ،الی کافکا جەس���تەی ئینسانی باوک دیارنامێنێتو لە ڕێگای کۆمەڵێک وەکی���لو مۆدیۆمو ناوەندی ترەوە دەردەکەوێت .گ���ەر تراژیدیای ئۆدیب لەس���ەر ئەوە ڕاوەستابێت کە ب���اوک بەدەس���تی ک���وڕ دەکوژرێت، تراژیدیای «ك» لە کۆش���کی کافکادا ئەوەیە لە جیهانێکدا وێڵە باوک تێیدا ونب���ووە ،تەواوی ئ���ەو جوگرافیایەی کافکا کۆش���کی لەس���ەر بونیادناوە، بەسەرهاتی ونبوونی فیگەرێکی گرنگو گ���ەورە دەگێڕێتەوە ک���ە پاڵەوانەکە نایگاتێ���ت .لێرەدای���ە هەت���ا گرنگیو گەورەیی کاف���کا بەرامبەر بلیمەتێکی وەک دۆستیۆفسکی دەردەکەوێت .الی دۆستیۆفس���کی باوک هێشتا باوکێکی جەستەدارە لە گۆشت وخوێن ،ڤیۆدۆر کارامازۆڤ هێشتا ناوێکە ،مێژوویەکی هەی���ە ،چیرۆکێکی هەیە ،الش���ەیەکی هەیە ،دەبینرێ���تو دەکوژرێت .بەاڵم الی کاف���کا س���ەروکارمان لەگ���ەڵ فیگەرێک���ی نادیارو تارمایی ڕەنگدایە، کە لەوە دەرچووە ن���اوی باوک بێت، بەڵک���و ئەویدییەکی نەگیراوو مەجازی وس���مبولیکە .پرۆسەی س���ەندنەوەی جەستە لە باوک لە مێژووی خۆرئاوادا پرۆسەیەکی بەردەوامو دووردرێژە ،باوک تا بێجەستەتر بێت ،سیستم سەالمەتتر دەبێت ،بە ونبوونی باوک ئیدی سیستم جێگایەکی دیاریکراوی نابێت بتوانیت بەتون���دی بیکوتی���تو زامێکی وەهای تێبکەیت کوشندە بێت .ئیدی سیستم
5
چهند ئهفسهرێک وێنهی تاڵهبانییان ههڵگرتوه فۆتۆ :ئینتهرنێت
کۆمەڵگای مۆدێرن ترسناکترین شت کۆمەڵگاکانی ئێمە، لەم کۆمەڵگایانەدا جۆرە پێکهاتێکن، بێ چۆڵکردنی لە ناخی هەرە ئەو هەستە شوێنی باوک رادیکال و ئۆدیبییە ناکەوێتەکار، شۆڕشگێڕەکانیشدا پرۆسەی مۆدێرنیزە کوشندەو پارادۆکسەیە ،کە ئۆدیبێکی پەشیمان کردن پرۆسەی شکاندنو کوشتنی بەسەرێک ڕقێکی و ترسنۆک هەیە، هێشتا کۆمەڵگامان بەردەوامی شتێکە گەورەیە لە فۆرمی خێزان لە باوک، لە ڕابوردوودا، بۆ جیاناکرێتەوە، لێرەوە لەقبوونی بەسەرێکی کۆمەڵگامان تریش گریانو شوێنی باوک لە دەسەاڵت و مەرجی سەرەکی خۆشەویستییو سێبەری سەرۆک گواستنەوەیە لە پەشیمانییە و باوک بۆ بەسەر الشە تەقلیدەوە بۆ جیاناکرێتەوە نەخۆشەکەیدا مۆدێرنە س���مبولێکی نەگۆڕو دیاریکراوی نابێت خۆرهەاڵتییەکاندا «لەوانە کۆمەڵگای ل���ەدژی ڕاپەڕین .لێ���رەوە وەک چۆن کوردیش» بەجۆرێکی تر تێدەپەڕێت. دیکتاتۆرییەت س���یفەتو خەس���ڵەتی کۆمەڵگاکان���ی ئێمە هێش���تا خاڵییە کۆمەڵ���گا کالس���یکیو س���وننەتیو لە ڕۆحی ڕاس���تەقینەی مۆدێرنە ،کە دواکەوتووەکانە ،شۆڕشیش هەر لە ناو بریتییە ل���ە خاڵیک���ردنو چۆڵکردنی ئەواندا ئاس���انەو ڕوودەدات .مۆدێرنە جێگای باوک ،بۆ وێنەی ترو دەمامکی هەوڵێک���ی گەورەیە هەم بۆ دەرکردنی ت���رو ئارەزووی تر .ئەو هەس���تەی کە دیکتاتۆرو هەم بۆ دەرکردنی شۆرشیش کۆمەڵ���گا وەک خێزانێکی گەورە وێنا پێکەوە ل���ە ناو سیس���تمدا .هەڵبەت دەکاتەوە ،هێش���تا لەسەری هەموواندا ئەم پرۆس���ەیە هەمیشە ئاسان نایەتە زیندوە .کۆمەڵگا خۆرهەاڵتییەکان ئەو دەست ،مەترس���ی گەرانەوەی باوکی پرۆس���ە ناوەکییە قووڵەی ش���کاندنو ئودیبی مەترس���ییەکی هەمیش���ەییە ،جیابوونەوە تێیان���دا ڕووی نەداوە کە بەاڵم ئەوەی کە دەبینرێتو لە مێژووی وابکات پێویس���ت بێ���ت جێگای باوک مۆدێرنەدا بە زەقی هەستی پێدەکرێت خاڵی بێت .ب���ە کورتی لە دایکبوونی ئ���ەو رەهەندەیەت���ی .ئەم پرۆس���ەیە ئەنت���ی ئۆدیبێ���ک ،س���ەرهەڵدانی ل���ە خۆرئ���اوادا ل���ە پێش شۆڕش���ی کۆمەڵگایەک���ی خاڵی ل���ە «ئۆدیبو فەرەنس���ییەوە ل���ە مارت���ن لۆتەرەوە باوکی» تا ئێستا نادیارە .کۆمەڵگاکانی دەست پێدەکاتو تا ئێستا بەردەوامە ،ئێمە ،ج���ۆرە پێکهاتێک���ن ،لە ناخی بەاڵم شۆڕش���ی شەس���تو هەشت دوا ه���ەرە رادیکالو شۆڕشگێڕەکانیش���دا شۆڕشی گەورەیە لە مێژووی خۆرئاوادا ئۆدیبێکی پەش���یمانو ترسنۆک هەیە، دژ بە باوکی کالس���یکی ،شۆڕش���ێکی هێش���تا کۆمەڵگامان لە فۆرمی خێزان ناکامیش���ە ،چونکە باوک بە ڕوخسارە ب���ۆ جیاناکرێت���ەوە ،کۆمەڵگامان لە تەقلیدییەکەی ،بەو فۆرمەی بش���ێت دەسەاڵتو سێبەری س���ەرۆکو باوک شۆڕش���ێکی کالس���یکی بیڕوخێنێ���ت بۆ جیاناکرێتەوە .ترس���ناکترین شت کەمت���ازۆر خۆی ل���ەو س���ەردەمەدا ل���ەم کۆمەڵگایان���ەدا ئ���ەو هەس���تە بەرەو ئاواب���وون دەچووو هێدی هێدی ئۆدیبییە کوش���ندەو پارادۆکس���ەیە، لەس���ەر پێشی س���ەحنەوە بەرەو دوا ک���ە بەس���ەرێک ڕقێک���ی گەورەیە لە دەکشایەوە .ئەم پرۆسەیە لە کۆمەڵگا ب���اوک ،بەس���ەرێکی تری���ش گریانو
خۆشەویستییو پەش���یمانییە بەسەر الشە نەخۆشەکەیدا .ئەوەی سەرەنجی مێژووی ئەو دوو س���اڵەی کۆمەڵگای ئێمەی دابێ���ت ،دەزانێتو دەبینێت چ کۆمەڵگایەکی تاسەر ئێسقان ئۆدیبییە، کە لەسەر کۆکردنەوەی هاوکاتی «ڕق ل���ە باوک /عاش���قبوون ب���ە باوک» دەژی .کۆمەڵگاگەلێ���ک کە هەم باوک دەکوژێ���تو هەم بۆی دەگ���ری ،هەم هەست بە زوڵمی دەکات ،هەم لەزەت لەو زوڵمە دەبینێت .هەم بێزارە لێیو هەم دەزانێت بێ سێبەری ئەو ڕووتو تەنهایە ،هەم باوک وەک دیکتاتۆرێکی خەرەفاوی نەخۆشو گەمژە دەبینێت، ه���ەم لە س���اتی الوازیو مردنیش���یدا بەرزیدەکاتەوە بۆ مەقامی ئەفس���انەو پلەی خوداوەندان. «ماویەتی» . تێبینییەکی پێویست :لەگەڵ داوای زۆری لێبوردن���دا ،دەبوو ئەم هەفتەیە بەش���ی دووەمی وتاری جوانییەکانی ناڕێکی لێ���رەدا باڵوبکەم���ەوە ،بەاڵم لە ئێس���تادا وام بەباش زانی کە ئەم نوسینە پێشبخەم ،بە دڵنیاییەوە بە شەکانی تری «جوانییەکانی ناڕێکی» ل���ە هەفتەکانی داهاتوودا ،هەر لێرەوە باڵودەبێتەوە
6
تایبهت
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
مێرگهسۆر ،ئهو قهزایهی جگ ه لهپارتی بارهگا ی هیچ هێزێك ی دیكهی تێدا نییه
مام جهالل
ئا :ئاكۆ حهمهد رابی ی حزبو الیهن ه لهكاتێكدا زۆربه سیاسییهكان ی كوردستان بارهگایان لهسهرجهم قهزاكان ی كوردستاندا ی زیاتر ل ه 20ساڵ ، ههیه ،بهاڵم دوا تائێستا جگ ه لهپارتی ،هیچ هێزێك ی ئۆپۆزیسیۆنو یهكێت ی هاوپهیمان ی ی پارتیش ،بارهگایان ستراتیژ لهقهزایهك ی وهك مێرگهسۆر نهكردۆتهوه.
یهكگرتو: دیاردهیهكی ناوازهیه
ی مێرگهس����ۆر قهزایهك ه ك ه دهڤ����هر ی بارزان����ی س����هرۆك ی ههرێمو بهزێ����د ی ی پارت���� ی دادهنرێ����ت .لهرو جێنف����وز ی ههولێرهو ئیدارییهوه س����هر بهپارێزگا لهعهشیرهتهكان ی شێروانیو دۆڵهمهریو نیشتهجێ نین". ی پێكهاتوه. مزور س����یروان ی كوێخا نهجم ،بهرپرس���� ی ی س����هرچاوهیهك ی ئاگادار ب����ۆ ئاوێنه ی شهش ی ی مهڵبهند رونك����ردهوه ك ه نهبون ی ب����ارهگای هیچ تازه دهستبهكاربو ی راگهیاند هێزێك ی سیاس���� ی لهو دهڤ����هرهدا بهو س����ۆران ی یهكێت ی بهئاوێن����ه ی ی تازه پۆس����ت ی مهڵبهند ی لهوێدا ك ه بهو پێیه مانای ه نایهت ك ه ئ����هو خهڵكه نیش����تهجێن ههمویان لهگهڵ پارتیدان ،وهرگرت����وهو نهچوهت���� ه ئهو ش����وێنهو ی بهڵگهش���� ی بۆ قس����هكان ی ئهوه بو ك ه نازانێ����ت ئاخۆ جگ���� ه لهپارت ی بارهگا ی لێی ه یاخود نا "ئهگهر برایهك���� ی د .عهبدولمس����هوهر بارزان ی هیچ حزبێك ی تر ی لێنهبێت ،رهنگ ه ی بارزانیی ه لهو س����نورهدا هیچ بارهگایهك ی دیكه ك���� ه ئام����ۆزا ی پارتیو كهسێك ی حزبهكان مهبهستیان نهبێت بارهگا لهو نیشتهجێهو بهنهیار ی كهس ی تێدا س����هربهخۆ ههژمار دهكرێتو خهڵكێك ی س����نوره بكهنهوهو خهتا ی ی كردنهوه نیی����ه ،خۆ ئهگ����هر نی����از ی دهكهن. زۆریش پشتگیر ی ل ه س����هرچاوهك ه رونیك����ردهوه ك���� ه لهو بارهگاشیان ههبێت بڕواناكهم رێگر قهزایهدا خهڵك ی ناڕازیو ئۆپۆزیس����یۆن هیچ حزبێك بكرێت". ناوبراو ئهو زانیارییانهش ی رهتكردهوه بونی����ان ههی����ه ،ب����هاڵم هی����چ حزبێك ی نهیتوانی����وه ئهو دهنگان���� ه رێكبخات ك ه ك���� ه بهرنامهیان ههبێت ب����ۆ كردنهوه ی مێرگهسورو وت ی "رهنگ ه بۆ ئهمهش چهندین ه����ۆكار ههنو وت ی بارهگا لهقهزا "ههرچهن����ده یهكێتیش ههندێك خهڵك ی پێویس����تمان پێ ی نهبێت ئێستا بارهگا ههی ه ك ه خهڵك ی ئهو س����نورهن ،بهاڵم بكهینهوه ،چونك ه لهوانهی ه رێكخستنمان هیچ یهكێك لهو كهس����ان ه لهمێرگهسۆر وهكو پێویس����ت نهبێت لهو ناوچهیهدا"،
گۆڕان :زیاتر كار یهكێتی :ههر ی كاتێك بمانهوێت لهسهر دهنگدهر بارهگا دهكهینهوهو ناڕازی دهكهین پێشمانوانییه رێگریمان لێبكرێت
ی ههر ناوچهكهو بااڵدهس����تبون ی پارت ی تێیدا ناوچهی ه ئهنجام نهداوه". جهختیش����یكردهوه ك ه كردنهوه بهبۆچون ی ئهندام ی س����هركردایهتیو ی كردوه ك���� ه هیچ حزبێك ی دهوێ ،بۆی ه كارێك���� ی وا بارهگایهك س����تاف ی خۆ ی كۆمهڵ���� ی ی 8 ههر كاتێك ئهوان ه ئامادهبون ،ئامادهن بارهگا ل����هو ناوچهی ه نهكات����هوه .جگ ه بهرپرس���� ی مهڵبهن����د ی ئیس��ل�ام ی لهس����ۆران ،ش����وان راب����هر لهو ش����وێنهو لهههر ش����وێنێك ی دیك ه لهوه ئێم����هش زۆر گرنگ ی بهكردنهوه ی ب����ارهگا بكهنهوهو پێیوانی���� ه رێگرییان بارهگا نادهین ،بهڵكو زیاتر كار لهس����هر لهبهر كۆمهڵێك ه����ۆكار ك ه پهیوهند ی خۆیانهوهی���� ه بارهگای����ان ب����هدهرهوه ی دهكهین". دهنگدهری ناڕاز لێبكرێت. ههروهها س����ۆران ئهحمهد بهرپرس ی لهناوچهكان����ی مێرگهس����ۆرو ب����ارزان ی ب����ارهگا لهو ی نهكردن����هوه لهب����اره ی ئ����هو دهڤهره، ی یهكگرت����و لهس����ۆران نیی����ه ،لهب����هر ئ����هوه ی 12 ی س����ۆران ی مهڵبهن����د ی مهكۆ قهزایهدا ،س����كرتێر ی س����هركردایهت ی پارتییهو ی ب ه ناوچهو زێد ی گۆڕان ،دلێر عهبدولرهحمان لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێن ه ئهو دیاردهیه بزوتنهوه ی راگهیاند ك ه ههتا ئێس����تا "ناوازه" وهسفكردو رونیكردهوه ك ه لهو پارتیش لهكوردس����تان بااڵدهسته ،بۆی ه بهئاوێن����ه ی دهكاتو تا ی خۆ ی لهناوچه ی پارێ����زگار بیریان ل����هوه نهكردۆتهوه ب����ارهگا لهو ناوچهیهدا نهك بارهگا ،رهنگ ه بهشێوه ێ بهههمو هۆكارو ش����ێوازێك ی بكر ی حزبیش ی تێدا نهبێتو ب����ۆ ی ئاشكرا بانگهشه ناوچهی����هدا بكهنهوه ،چونك���� ه بهوته ی حزب ه ناوبراو ئهو ناوچهی ه نهك بۆ گۆڕان وهك بهكرداریو بهئاشكرا ئهندام ی الیهنهكان ی حهز ن����اكا ئهن����دامو الیهنگ����ر ی بارزان هێزێك ی ئۆپۆزیس����یۆن ،بهڵكو بۆ حزب ه دیكهش���� ی لێنهبێت .ناوبراو وت ی "ئهوه كوردس����تانییهكانی تر لهناوچه ی پارتی����ش ك ه یهكێتیی ه شتێك ه سهرنج ی خهڵكو رۆشنبیرو حزب ه ههبنو بارهگایان بكهنهوهو وتی "ئهگهر هاوپهیمانهكه ی خۆیدا راكێشاوه ،حیزبهكان���� ی ت����ر بارهگا بكهن����هوه ئهو ی سیاس����ییهكان ی بهال ی جوڵه دهڤهرێك���� ی داخ����راوه ل����هرو ی پارتیو سیاسی ،بۆی ه ئهگهر بارهگاش بكهنهوه چونك ه كوردس����تان ههمو وهكو یهكهو كات ه خهڵ����ك دهبێت ه غهی����ر ی چاالك ی خۆیان دهك����هن ،دهرهنجامیش ی ئازاد ی ل����هوێ خوڵقاوه ،مادامیش ك ه ئێم ه بانگهش����ه ی ئهو كهش����ه بههۆ ی پارت ی رهنگ ه وهك پێویست سهركهوتو نهبن .بكهین ههق نیی���� ه ئهم ه وابێت ،چونك ه خهڵكێك���� ی بهدی����لو پێچهوانه دلێ����ر وت���� ی " ش����وێن ی جوگراف���� ی تا ئێس����تا هیچ حزبێكیش چاالك ی لهو دروست دهبێ".
ی مهكۆی كهالری گۆڕان: باژێڕهوان داخستنی مهكۆ ی گۆڕان پهیوهندی بهباڵباڵێنهوه ههبو
ئا :كاوه گهرمیانی باژێڕهوانی مهكۆی كهالری بزوتنهوهی گۆڕان ،مهحمود حاجی عومهر رایدهگهیهنێت كه بهگژ دیاردهی كوتلهو كوتلهكاری دهچێتهوهو ئاشكراشیكرد كه داخستنی مهكۆی گۆڕان لهكهالر پێش ئهو ،پهیوهندی بهباڵباڵێنهوه ههبوه. باژێڕهوانی مهكۆی كهالری بزوتنهوهی گ����ۆڕان ،مهحم����ود حاج����ی عوم����هر لهچاوپێكهوتنێك����ی ئاوێنهدا رایگهیاند كه لهئێس����تادا بزوتنهوهكهیان لهڕوی مهددی جهماوهرییهوه گوڕو تهوژمێكی باش����ی ههی����هو ل����هڕوی بارودۆخ����ی سیاسیش����هوه لهدۆخێكی باش����دایه، تهنه����ا ئاس����تهنگییهك ههبێت لهڕوی ئۆرگانیزهكردنی رێكخستنهوهیه ،بهاڵم لهئێستادا س����هرقاڵی تێپهڕاندنی ئهو ئاستهنگییهشن. س����هبارهت ب����هو بۆچونان����هی كه دهوترێت لهكاتی پرۆسهی ههڵبژاردنی مهك����ۆی ك����هالری بزوتن����هوهی گ����ۆڕان كه ل����هدو ههفت����هی رابردودا بهس����ترا ،ژمارهی����هك ههڵس����وڕاوی گهن����ج بهش����داری ههڵبژاردنهكهی����ان نهك����ردوه ،مهحم����ود حاج����ی عومهر ئهو بۆچونان����هی رهتك����ردهوهو وتی "بهپێچهوانهوه گهنجێكی زۆر بهشداری
ههڵبژاردنهكهیان كردبو ،جگه لهوهش ئهو كهسانهی ناویان لهلیستی بازنهو رایهڵهكاندا ههبوه بهشدارییان كردبو، هی����چ كهس����ێكش بێبهش نهك����راوه لهدهنگدان". لهم����اوهی كردن����هوهی مهك����ۆی ك����هالری بزوتنهوهی گۆڕان تائێس����تا چهن����د بهرپرس����ێكی گ����ۆڕراونو بهپێ����ی زانیارییهكان����ی ئاوێن����ه ،ئهو گۆڕانكارییان����هش بههۆی "باڵباڵێن"ی مهكۆك����هوه ،دهربارهی ئهوهی كه ئایا ئهم بهرپرس����هی ئێس����تا تاچهندێك س����هركهوتو دهبێ����ت لهو كێش����انه، مهحمود حاجی عومهر ئاماژهی بهوهدا "ب����ۆ بهش����ی یهكهمی پرس����یارهكهت ناكرێت نكۆڵی لێبكرێت ئهو دیاردهیه ههب����وه ،ب����هاڵم م����هرج نیی����ه ههمو ئ����هو ش����تانهی وا دهبیس����ترێت یان لهراگهیاندن����هوه باس دهكرێت ههموی وابێت ،یان وهكو كورد دهڵێت (مێش دهكرێت بهگامێش) ،بزوتنهوهی گۆڕان وهك ه����هر هێزێك����ی تر بێ كێش����هو بێكهموكورت����ی نهب����وه ،خ����ۆم لهبهر ئهوهی ل����هدهرهوه بوم زۆر لهنزیكهوه ئاگام لهوردهكاری ئهو رهوش����ه نییه چ����ۆن بوه ،بهاڵم دهكرێت پێتبڵێم كه بۆ ئهوه هاتومهتهوه رهوشی بزوتنهوهی گۆڕان لێره بهرهو باش����ی بهرین درێژه ب����هكاره باش����هكانی هاوڕێكانی پێش خۆم بدهم" ،س����هبارهت بهوهی كه بۆ
روبهربونهوهی "باڵباڵێن"ی مهكۆكهیان پالنی چیی����ه ،مهحمود حاجی عومهر وتی "تیۆرهیهك ههیه لهس����هر دیدی ناسیاس����ی ،دی����دی سیاس����ی :ئ����هو خهڵكانهی بهناسیاسییانه بیر لهدیدی رێكخراوهیی دهكهنهوه ،ئهوانه كۆمهڵه خهڵكێكن دهبن بهخڵتهو سهر ئاو یان بن ئاو دهكهونو دهڕۆن ،بهاڵم دیدی سیاس����ی ئهوهیه خهڵك بهڕاشكاوانه ئیش ب����كات كێ دڵس����ۆزو راش����كاو بێت ئیش����ی خۆی بهڕێكوپێكی بكات لهبهرژهوهن����دی گش����تی بزوتن����هوهی گ����ۆڕانو خهڵك بێت ،ئ����هوه الی من خۆشهویستتره ،دهكرێت بهو شێوهیه بهگژ دی����اردهی تهكهتوالت بچینهوه"، ههروهه����ا دانی بهوهدا نا كه پێش����تر داخس����تنی مهك����ۆی گ����ۆڕان لهكهالر پهیوهن����دی بهباڵباڵێن����هوه ههب����وهو وتی "بهڵی پهیوهن����دی بهباڵباڵێنهوه ههبوه". دهرب����ارهی ئ����هوهی ك����ه پێ����ش دهستبهكاربونیو بههۆی ئهو كێشهی لهمهكۆی كهالری گۆڕان ههبون وایكرد ژمارهیهك لهستافهكهی واز بهێنن ،ئایا چی دهكهن بۆ ئهو كهس����انه ،ناوبراو وت����ی "هی����وادارم كۆتایی پ����ێ بێتو ئێم����هش لهگهڵ هاوڕێو هاوكارانم كار بۆ تێپهراندنی ئهو قهیرانه دهكهین". وهك دهترێ����ت ك����ه لهكات����ی كردن����هوهی ب����ارهگای نوێ����ی مهكۆی
ك����هالر ،جهماوهرێكی ك����هم هاتبون، س����هبارهت بهوهی كه پێیوانییه كهمی جهماوهرهكه بۆ ئهوه دهگهڕێتهوه كه باڵی گهنجان بهخرۆشهوه بهشدارییان نهكردوه ،باژێڕهوان����ی مهكۆی گۆڕان ئام����اژهی ب����هوهدا "ئێم����ه پێش����تر ئامادهكارییهك����ی وام����ان نهكردبو بۆ بانگهشكردن ،كردنهوهی بارهگاش بۆ ناحیی����هی ئیعالمی نهب����وه ،بهڵكو بۆ رایكردنی كاروبارهكان����ی گۆڕانه ،لهو بارهیهشهوه گلهیی زۆرمان هاتهسهر، چ لهن����او خۆمان وهك����و گۆڕانخوازانو چ ل����هدهرهوهی گۆڕان وهكو دۆس����تو خهڵك". س����هبارهت بهنهبهس����تنی كۆنگرهی بزوتنهوهی گۆڕان دوای تێپهڕینی سێ ساڵ بهس����هر دامهزراندنیدا ،مهحمود حاجی عومهر وتی "ئهوه كهی قیاسه بۆ حزبێكی سیاسی جهماوهری وهكو گ����ۆڕان ،حزبیش ههبوه ( )40س����اڵه دروستبوهو نهشیتوانیوه چوار كۆنگره ببهس����تێت ،بهاڵم پێیدهڵێ����ن حزبی س����هرهكی ،لهبهرئهوه ت����ۆ ناتوانیت پێوانهی����ی جهماوهری خۆت لهس����هر ئهساسی ئهوه بێت كۆنگره بهستراوه یان نهبهس����تراوه ،بزوتنهوهی گۆڕان لهبۆشاییهكدا دروستبو ،وای پێویست دهكرد كه گۆڕان دروس����ت بێت گرنگ ئهوهیه گۆڕان ئهمڕۆ هێزێكه لهناوهوهو مهحمود حاجی عومهر دهرهوه حسابی بۆ دهكرێت".
بهڕێز كاك نێچیرڤان بارزانی سهرۆكی حكومهتی ههرێمی كوردستان رێزو ساڵوێكی گهرم من ناوم حاجی كهمال س���ورچی ـ ی���ه ،ئام���ۆزای حس���ێن ئاغای س���ورچیمو ئێس���تا خ���ۆمو چهند خێزانێك لهس���لێمانی دادهنیشین. س���اڵی 2005كه جهنابت هاتی بۆ
س���لێمانی لهگ���هڵ ك���هسوكاری ئێم���ه دانیش���تنێكتان ك���رد ،كه خۆم یهكێك بوم لهبهش���داربووان. پاشانیش لهگهڵ جهوههری حوسێن ئاغا هاتی���ن بۆ مهس���یفو رۆژی ( )2005/5/3لهگ���هڵ بهڕێزت���ان دانیش���تین .ئهوهب���و بهڕێزت���ان
بڕیارتان���دا ههمو كێش���هكانمان بۆ چارهسهربكهن .ههر وایش بو ،بهاڵم بۆ رۆژی دوایی (واته )2005/5/4 سێ كهس لهئهندامانی خێزانهكهی من (دو كوڕو خێزانهكهم) توش���ی كارهس���اتی ئۆتۆمبێ���ل ب���ونو وهفاتیانك���ردو بهپهله گهڕامهوه بۆ
سلێمانی .بۆیه ئهگهرچی ئهوانیدی ههم���و قهرهبوكران���هوه ،بهاڵم من نهمتوان���ی ب���هدوای كێش���هكانی خ���ۆمو ئ���هو خێزانان���ه بچ���م كه لهگهڵم بونو كێشهكانمان پشتگوێ خران .بۆی���ه داواكارم لهبهڕێزتان ك���ه ئێم���هش بگهڕێین���هوه ب���ۆ
جێگای خۆم���انو وهكو خزمهكانی قهرهبوبكرێین���هوه. ترم���ان چاوهڕوان���ی وهاڵم���ی برایان���هو دڵسۆزانهتانین. لهگهڵ ئهوپهڕی رێزدا حاجی كهمال سورچی
38
نهخۆش���كهوتنهكهی مام جهالل بهحوكم���ی تهم���هنو هیالكی���یو گوش���اره دهرونیی ه جۆراجۆرهكان، رهنگ ه بۆ زۆربهم���ان چاوهڕوانكراو بوبێت ،بهاڵم ئهوهی چاوهڕواننهكراو ب���و؛ ئ���هو ههم���و خهمخۆریی���هی خهڵك ب���و بۆ س���هركردهیهك ك ه لهلهحزهیهكی وادا هاوسۆزییهكان، روبهرێك���ی ئهوتۆیان ب���ۆ رهخنهو گلهیی نههێشتهوهو ههموانی خست ه دڵهڕاوكێی���هك –هوه ك��� ه كۆچی ئهو س���هركردهی ه تهنیا پرسیارێكی تێپ���هڕ نهمێنێت���هوه ،بهڵكو ببێت ه مهترسییهكی جدیی كراوهش بهسهر زۆر ئهگهری نهخوازراودا .ئیتر لهوه دهرچ���و ئهو مهس���هلهی ه ههر لهناو ماڵ���ی یهكێتییدا بخولێتهوه ،بهڵكو روداوی نهخۆش���ییهك ه سهلماندی ك ه رایهڵهكانی كهسێتیی كاریزمایی مام جهالل ،زیات���ر بهو یادهوهریی ه دهس���تهجهمعییهدا تێدهپ���هڕێ ك ه مام جهالل ،س���هرو ح���زبو بهدهر لهكاراكتهربونی حزبیی ،س���ااڵنێكی زۆره ،بهر لهدامهزراندنی یهكێتی – ش لهنێویدا بونی ههبوهو ههیه. ئهگهر كهس���ێك پێچهوانهی ئهم بۆچون���هی ههیه ،دهپرس���م؛ ئهرێ رهخنهما لهناو خهڵكو ئۆپۆزیسیۆنو میدی���او تهنانهت لهن���او حزبهكهی خۆیش���ی لهمام ج���هالل نهگیرێ، ههقم بهراستیو ناڕاستییانهوه نییه، بێگومانم لهوهی ههندێكیان راستو لهجێ���ی خۆیبون ،ههندێكیش���یان ناڕاس���تو بوغزاوی���ی ،بهاڵم بۆچی س���هرهڕای ئهو ههم���و رهخنهیه، نهخۆش���ییهكهی ههمویانی وهالناو پهرۆش���یی بۆ تهندروس���تییهك هیو هی���وای زو چاكبون���هوه ،جێگهی گرتن���هوه؟ پهرۆش���یی ن���هك ههر ئهوانهی هاوحزبو هاوڕای ئهون ،یان ئهوانهی سهرسامیی كهسێتییهكهی ئ���هو س���هركردهیهن ك��� ه بهههمو ههڵهیهكیش���هوه ئهوی���ان قبوڵه، بهڵكو پانتایی ئهو پهرۆشییه ،ههمو كوچهو كۆاڵنو جادهو بازارو حزبو رێكخراوو بهش���هكانی كوردستانی گرتهوه ،دهسهاڵتدارو ئۆپۆزسیۆنی داگ���رتو رۆژنامهو تیڤ���یو رادیۆو س���ایتو تۆڕێك���ی كۆمهاڵیهتی���ی نهما ،مام جهاللو نهخۆش���ییهكهی نهبوبێت ه مانشێتیانو لهپشتییانهوه خهمخۆریی بهدی نهكرێ. ئ���هوه ج���اری یهك���هم نیی ه مام جهالل نهخۆش دهك���هوێو بهپهل ه دهخرێت ه نهخۆشخانهوه ،ههروا ئهم ج���ارهش یهكهمجار نیی���ه ،خهڵك ئ���اوا بهقوڵی���ی بۆ تهندروس���تیی ئهو پیاوه خهم دایدهگرێ ،س���اڵی ()2007یش ك ه كهوت ه نهخۆشخانه، هاوش���ێوهی ئهم���ڕۆو زیاتری���ش خهڵك لهههواڵپرس���یی ئهودا بونو بهچاوی پ���ڕ لهخۆشهویس���تییهوه لهچاوهڕوانیی گهڕانهوهیدابون ،بۆی ه بهدڵی پاكو گوڵی دهس���تییانهوه پێش���وازییهكی ئهوتۆیان لێكرد ك ه مام جهالل لهخۆش���ییان بهقوڕگی پ���ڕ لهگریانهوه سوپاس���گوزارییان بكاتو بهڵێن���ی لهبیرنهكردنی ئهو ههم���و خۆشهویس���تیو رێزهی���ان پێب���دات .نام���هوێ ئێس���تا هی���چ برینێ���ك بكولێنمهوه ،ب���هاڵم ههر ئهوهن���ده بهپێویس���ت دهزان���م ك ه بڵێ���م؛ خۆزگ��� ه روداوهكانی دوای ی ئ���هو ههم���و خۆشهویس���تیی ه خهڵ���ك ئاراس���تهیهكی دیكهی���ان دهب���و ،پهیوهندییهكان���ی یهكێتیو خهڵك لهئاس���تێكی دیكهدا دهبو. ئهگهر ئ���هو خۆزگهیهم���ان هیچی لێ ش���ین نهبوبێت ،لێ���رهوه تۆوی خۆزگهیهك���ی دیك ه دهچێنم ك ه مام ج���هالل بهس���هالمهتی بگهڕێتهوهو جارێكی ك��� ه بهچاوی خ���ۆی ئهو ی دهوری ههم���و خۆشهویس���تیی ه خۆی ببین���ێو بتوانێ قورس���ایی ه سیاسییهكهی خۆی بۆ قهرزدانهوهی ئهو ههمو خۆشهویستیی ه بخات ه كار ك ه خهڵكێك بههۆش���یارییهوه وهك خهمێك���ی نهتهوهی���ی ب���ۆ ئهویان دهربڕیوه .ئاخر ئهگ���هر زۆرجاران خهمباریی سیاس���ییهكان ،بهشێك بوبێت لهسیاسهت ،بهاڵم دهبێ ئهوه بزانین ك ه خهڵك بهراس���تگۆییهوه خهمباردهبێ���تو خۆشهویس���تی دهبهشێتهوه. kawamuhamad@yahoo.com
عێراق
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
هاوپهیمانی كوردستانو دهوڵهتی قانونو عێراقییه:
پرۆفایل
7
باس لهقۆناغی دوای تاڵهبانی ناكهین ئا :سۆران كامهرانو بارام سوبحی پارلهمانتارانی كوتله جیاوازهكانی عێراق باس لهرۆڵی تاڵهبانی لهعێراقدا دهكهنو رایدهگهنن ئهگهر ئهنجامیشی نهبوبێت، بهاڵم تاڵهبانی ههوڵی خۆی داوه .دو پارلهمانتاری لیستی دهوڵهتی قانونو هاوپهیمانی كوردستان رایدهگهیهنن بههیوای چاكبونهوهی تاڵهبانین ،بۆیه باس لهقۆناغی پاش تاڵهبانی ناكهین. ههفتهی پێشو سهرۆك كۆماری عێراق جهالل تاڵهبان���ی ،لهپڕ نهخۆش كهوتو پاش���ان بۆ چارهس���هری زیاتر رهوانهی واڵت���ی ئهڵمانی���ا كرا .ئهم���ه لهكاتێكدا ب���و تاڵهبان���ی لهههوڵێك���ی بهردهوامدا بو ب���ۆ هێوركردن���هوهی دۆخ���ی گرژی پهیوهندییهكانی نێ���وان ههولێرو بهغدا. دوركهوتن���هوهی تاڵهبان���ی لهگۆڕهپانی سیاس���ی عێراق ،لێكدانهوهو ههڵوێستی جیاوازی الیهنه سیاس���ییهكانی عێراقی لێكهوتهوه. هاوپهیمانی كوردستانو هیوای گهڕانهوه پارلهمانت���اری لیس���تی هاوپهیمان��� ی كوردس���تان ش���وان محهم���هد تهه���ا، بهگرنگییهوه رۆڵی تاڵهبانی دهنرخێنێت بۆ كۆكردن���هوهی الیهن���ه عێراقییهكان لهسهر مێزی دیالۆگ ،لهوبارهیهوه دهڵێت "ههر لهس���هرهتاوه رۆڵێك���ی كاریگهری ههبوه" .هۆكاری بهئهنجام نهگهیش���تنی كۆبون���هوهی تاڵهبان���ی لهگ���هڵ الیهنه سیاس���ییهكانی عێ���راق دهگێڕێتهوه بۆ ئهوهی "ههندێ الیهن بهتایبهتی دهوڵهتی یاسا مهبهستی جدییان نهبوه". لهبارهی ئهوهی كێ بهشیاو دهزانێت بۆ قۆناغی دوای تاڵهبانی تاببێته س���هرۆك كۆم���ار یاخود كێ لهتوانایدایه رۆڵی ئهو بگێڕێت ،وتی "ئێمه قس���ه لهسهر پاش مام ج���هالل ناكهین ،چونك���ه بهنیازین بهتهندروستییهكی باشهوه بگهڕێتهوه". دهوڵهتی قانون :باسی جێگرهوه ناكهین پارلهمانتاری لیس���تی دهوڵهتی قانون عهلی ش���هال ،تاڵهبانی بهكهسایهتییهكی "دیارو بهتوانای نێو گۆڕهپانی سیاس���ی عێراق" ناودهب���اتو دهڵێت "مام جهالل مێژویهك���ی پڕس���هروهری ههی���ه ،بهبێ جی���اوازی خۆشهویس���تی ل���هالی ههمو الیهنهكانی عێراق جێهێشتوه". ش���هال هیوای چاكبونهوه بۆ تاڵهبانی دهخوازێ���تو رایدهگهیهنێ���ت وهك���و
سهرۆك كۆماره". ئهعرهج���ی لهبهیاننامهیهك���دا ك��� ه وێنهیهك���ی الی ئاوێنهی���ه ،دهڵێ���ت "تاڵهبانی خاڵی كۆكهرهوهی س���هرجهم الیهنه سیاس���ییهكانو كهس���ه بۆچون جیاوازهكان���ه .چونك���ه تاڵهبان���ی خاوهنی دهستپێش���خهریو كۆنگرهكانهو لهقهیرانهكان دهربازمان دهكات".
لیستهكهیان نایانهوێ باس لهجێگرهوه ی تاڵهبانی بك���هن ،لهوبارهی���هوه دهڵێت "بڕیارمان���داوه ئ���هم بابهت���ه تاوت���وێ نهكهین ،چونكه ئ���هوه راكردنه لهپێش روداوهكانهوه". ناجیحه عهبدولئهمیر كه پارلهمانتارێكی دیك���هی ههم���ان لیس���ته ،تاڵهبانی به "كهسایهتییهكی نیشتیمانی" ناودهباتو دهڵێت "ناكرێت رۆڵی س���هرۆك كۆماری عێ���راق لهبهرچ���او نهگیرێ���ت ،چونكه لهههوڵ���ی دروس���تكردنی عێراقێك���ی دیموكراتو ئ���ازاد بو ،بۆیه پێویس���ته بهگرنگییهوه باس لهرۆڵی سهرۆك كۆمار بكرێت".
مههدی :تاڵهبانی بێوێنهیه جێگ���ری پێش���وی س���هرۆك كۆمارو س���هركردهی دی���اری ئهنجومهنی بااڵی ئیس�ل�امی عێراق د.عادل عهبدولمههدی، لهوتارێكدا كه لهپهیجهكهی خۆی لهتۆڕی كۆمهاڵیهتی فهیس���بوك باڵویكردۆتهوه، ئاماژه ب���هوهدهكات تاڵهبانی بهكودهتا نهبوه بهسهرۆكی واڵت ،بهڵكو "لهڕێگهی متمانهی گهلهوه بهههڵبژاردنێكی ئازادو دیموكرات بوهته سهرۆك ...پهیوهندییهكی بهتینی بهتهواوی الیهنهكانهوه ههیه ،كه ئهوانیتر ئهو پهیوهندییانهیان نییه". مهه���دی ،هێم���ا ب���ۆ ئ���هوهدهكات تاڵهبانی ل���هدوای گهڕانهوهی لهئهڵمانیا لهچارهسهری نهخۆش���ییهكهی لهمانگی نۆی ئهمس���اڵ ،ههمو هێزو دهوڵهتهكان فشاریان لێكردوه ،تاوهكو دهستپێشخهری بكات بۆ چارهس���هری قهیرانهكانی واڵت "ئهوهش���ی لهس���هر باری تهندروستیو ژیانی خۆی كردوه".
عێراقییه :تاڵهبانی رقی لهكهس نهبو پارلهمانتارو س���هركردهكانی لیس���ت ی عێراقیی���هش دهخ���وازن تاڵهبانی چاك بێتهوهو بگهڕێتهوه بۆ واڵت ،بهزوش���ی دهزانن لهئێس���تاوه ب���اس لهجێگرهوهی تاڵهبانی بكرێت.
تاڵهبانی پیاوی ئاشتیو شهڕو سیاسهتو شۆڕشو دهوڵهتو چارهسهری قهیرانهكانه پارلهمانتاری لیستی عێراقییه ئهحمهد مهس���اری ،بهئاوێنهی راگهیاند تاڵهبان ی لهم���اوهی رابردودا ت���هواوی ههوڵهكانی بۆ چارهس���هری قهیرانی سیاسی عێراق خس���تۆتهگهڕو "ئ���هوهی توانیبێت���ی ئهنجامی���داوه" ،لهب���ارهی بهئهنج���ام نهگهیش���تنی ئ���هو ههواڵن���هش دهڵێت "ئهگهر نهیتوانیبێت سهرجهم كێشهكان چارهس���هر ب���كات ،ب���هاڵم ههوڵیداوهو پێویسته ههوڵهكانی لهبهرچاو بگیرێت". لهالیهن خۆی���هوه مهس���عود ئهكرهم
تاڵەبانی زهنگنه ك���ه یهكێكه لهس���هركردهكان ی لیس���تی عێراقیی���ه لهكهرك���وك ،باس لهوهدهكات "ئێس���تا زوه قس���ه لهسهر جێگرهوهی تاڵهبانی بكرێت ،پێویس���ته ههموان هیوای چاكبونهوهی بۆ بخوازینو جارێكی دیك���ه چاوهڕوان���ی رۆڵی بین لهپرۆس���هی ئاش���تهوایی نیش���تیمانی لهعێراقدا". تایبهتمهندییهكان���ی لهب���ارهی تاڵهبانیی���هوه ،ئام���اژه ب���هوهدهكات تاڵهبانی كهس���ێكه "ناخی زۆر پاك بو، هی���چ كاتێك نهیدهتوان���ی رقی لهكهس بێت .توانی نێوانگیری ش���هڕی ش���یعهو س���وننه لهالیهكو شهڕی كوردو شیعهش لهالیهكی دیكه بكات".
لهبارهی ئهو كهسانهی پێشتر رهخنهیان لهتاڵهبان���ی ههب���وهو ئێس���تا بههیوا ی چاكبونهوهی���ن ،زهنگهن���ه هۆكارهكهی دهگێڕێتهوه بۆ ئ���هو رۆڵهی مام جهالل لهئاشتهوایی نیشتیمانیدا گێڕاویهتی. رهوتی سهدر :تاڵهبانی دهرمانی قهیرانهكانه رهوتی سهدر كه كوتلهی ئهحرار لهناو پارلهمان���ی عێراقدا نوێنهرایهتی دهكات، لهڕێگ���هی بهه���ا ئهعرهجی س���هرۆكی لیس���تهكهوه رایدهگهیهنن ،لهئێس���تادا پرۆس���هی سیاس���ی عێراق لهئاس���تی ناوخۆدا بهكێش���هی "زۆر مهترس���یداردا دهڕوات ،كه دواههمینیان نهخۆشكهوتنی
تاڵهبانی پیاوی شهڕو ئاشتییه پارلهمانت���اری س���هربهخۆ حهس���هن عهل���هوی ،ك���ه بهوت���هی خ���ۆی هاوڕێیهتییهك���ی دێرینی لهگهڵ تاڵهبانی ههی���ه ،لهلێدوانێك���ی رۆژنامهوانی���دا، رهخن���ه ل���هو كهس���انه دهگرێ���ت كه لهئێستاوه باس لهجێگرتنهوهی تاڵهبانی دهك���هن ،لهوبارهیهوه دهڵێ���ت "گونجاو نیی���ه میللهتێ���ك بهدوای جێگ���رهوهی س���هرۆكهكهیدا بگهڕێ���ت ،لهكاتێك���دا س���هرۆكهكهی هێش���تا لهژیاندایهو هیچ كهس���ێكیش ناتوانێت جێگهی تاڵهبانی بگرێتهوه". عهلهوی كه كهسێكی روناكبیرهو خاوهنی چهند كتێبێك���ه ،لهوهس���فی تاڵهبانیدا دهڵێت "تاڵهبانی پیاوی ئاش���تیو شهڕو سیاسهتو شۆڕشو دهوڵهتو چارهسهری قهیرانهكانه ،بزه لهلێوی نابڕێتو خاوهنی سنگێكی فراوانه .عێراق چۆن پێویستی بهدیجلهو فوراته ،ئاوههاش پێویس���تی بهتاڵهبانیه".
چاودێری ی دارایی :نوسینگه ی مالیك ی بهپێچهوانهی رێنماییهكانهوه پارهی خهرجكردوه ئا :بارام سوبحی ی ی چاودێری ی دیوان��� ی س���ااڵن ه راپۆرت ی دهكات ی عێ���راق ،ئاش���كرا دارای��� ی رێنمایی��� ه دارایی��� ه بهپێچهوان��� ه ی سهرۆك كارپێكراوهكانهوه ،نوسینگ ه ی بینادا ی عێراق لهچاكردنهوه وهزیران��� ی تهرخانكراودا زیادهڕۆی���ی لهبودج��� ه ی كردوه .ههروهها رهخن ه لهسهرۆكایهت كۆماری���ش دهگرێ���ت ك��� ه تائێس���تا ی 28س���اڵ لهمهوب���هر بهقانونێك��� ی كاردهكات .راپۆرتهك ه سهرپێچییهكان دهست هی نهزاههش دهخاتهڕو. لهراپۆرتهكهدا ئام���اژه بهوه كراوه، ی س���هرۆك نهك بهتهنها لهنوس���ینگ ه ی س���هرۆك كۆمار وهزی���رانو جێگ���ر پێش���ێلكاریو الدان ههب���وه ،بهڵك���و ی ك ه پهیوهس���تن لهو فهرمانگانهش��� ی وهزیران���هوه ،بهههمان بهئهنجومهن��� ی رێنمایی ه كارگێڕیو شێوه پێشێلكردن داراییهكان ههیه.
ی ژماره ی هاوپهیمان���ان بهفهرمان كات��� ی ( )2003كاركردن بهو ی لهس���اڵ س��� قانون هی ههڵوهشاندهوه. ی راپۆرتهك���هدا هات���وه لهبهش���ێك ی س���هرۆك ی جێگ���ر "نوس���ینگ ه ی ی موچ ه كۆم���ار ئامادهنهبوه لیس���ت ی بدات��� ه دیوان ،تابزانرێت فهرمانبهران پلهو ناونیشان ه وهزیفییهكانیان چییهو لهس���هر چ بنهمای���هك موچهی���ان بۆ ی ی لهقانون دانراوه" .ئهوهش بهسهرپێچ ی ی فهرمانبهران��� موچ���هو دهرماڵ��� ه ی ی ژماره 22 ی گش���ت دهوڵهتو كهرت ی 2008ناودهبات. ساڵ ی سهرۆك ی جێگر راپۆرتهك ه نوسینگ ه ی كۆمار تۆمهتبار دهكات ،بهدامهزراندن ی ئهمس���اڵدا، پانزه فهرمانبهر لهماوه ی بڕوانامهی���ان ی داوا ێ ئ���هوه بهب��� ی چوار ی پل ه لێبكات .ئهم ه جگ ه لهوه ی ی بهڕێوهبهر ی ب���ۆ پل��� ه فهرمانبهر ی ێ ئاگادار ی بهرزكردۆتهوه ،بهب گش���ت ی وهزی���ران .لهكاتێكدا بۆ ئهنجومهن��� ی فهرمانب���هران ی پل��� ه بهرزكردن���هوه ی ی ئهمیندارێت��� دهبێ���ت رهزامهن���د ئهنجومهنی وهزیران ههبێت.
ی كۆمار بێ قانونه سهرۆكایهت ی دارایی ،باس لهوهدهكات چاودێری��� ی سهرۆك وهزیران سهرپێچییهكان ی ی قانونێك��� ی ئامادهنهكردن��� بهه���ۆ ی دیوان ،بۆ ی راپۆرتهك��� ه بهگوێره ی كۆمار تایبهتهوه ،تائێستا سهرۆكایهت ی ملیارێكو ()65 ی بینا بڕ لهكاروب���اره كارگێ���ڕیو داراییهكانیدا ،چاكردنهوه ی س���هرۆك ی ملیۆن دینار بۆ نوس���ینگ ه ی س���اڵ ی ژماره یانزه ی قانون پهیڕهو ی ئهوان ی وهزیران تهرخانك���راوه ،كهچ ( )1984دهكات ،لهكاتێكدا دهسهاڵت
ی ب���هدهر لهپل ه ی دهدات��� ه فهرمانبهران��� ی خهرجكردن ی رێنماییهكان بهپێچهوان ه ی ()%75 بودج���هوه ( )22ملیۆن دینار زیاتریان چ���وار .لهكاتێكدا بهڕێ���ژه ی ی بۆ فهرمانبهران ی مهترس��� دهرماڵ ه خهرجكردوه. ههروهه���ا دی���وان رهخن��� ه دهگرێت دهستهك ه خهرجدهكرێت .دیوان دهڵێت ی س���هرۆك وهزیران ك ه "پێویست ه ئهو دهرمااڵن ه رابگیرێن ،ئهو لهنوس���ینگ ه ی خهرجك���راوه بگهڕێنرێتهوهو ی گرێبهس���تهكانیدا ،ژمارهیهك بڕهش��� لهكات��� ی بۆ وهزارهتهكانو لێپێچینهوه لهو بهرپرس���انهش بكرێت ی ئیستس���نای بڕیار ناپهیوهس���تهكان ك ه ئهو دهرماڵهیان رانهگرتوه ،چونك ه فهرمانگ��� ه ی ()2009شدا ئاماژهمان ی ساڵ بهوهزارهتهكان دهركردوه ،ئهو كارهش لهراپۆرت ی پێكردوه". ی حكوم ی گرێبهست ی قانون بهسهرپێچ ی ( )2004ناودهبات. ژماره ( )87ساڵ ی حیكمه گهندهڵییهكانی بهیت بۆ ئهو مهبهس���تهش دیوان ژمارهیهك ی (بی���ت الحكمه) یهكێك ه فهرمانگ ه ی سهرۆك ی نوسینگ ه ی ئاراست ه نوسراو ی ی س���هر بهنوسینگ ه لهو فهرمانگان ه وهزیران كردوه. ی ی راپۆرتهك ه سهرۆك وهزیرانه .بهپێ ی دارایی ،ئ���هم فهرمانگهی ه دهست هی نهزاهه قانون پێشێلدهكات چاودێری��� ی مۆدێل ی پ���رادۆ ی جۆر ی عێراق ئۆتۆمبێلێك��� ی دارای��� ی چاودێری��� دیوان��� ی ب���ۆ ی دهكات )8450( ،دۆس���ی ه ( )2011كام���ل مواس���هفات ئاش���كرا ی بهپهنج���ا ملی���ۆن ی بهڕێوهبهرهك��� ه ی نهزاه ه كراوه ،كهچ ی دهست ه رهوان ه ی ئ���هم كارهوه ی دینار كڕی���وه .لهباره ئهو دهستهی ه تهنها ( )4379دۆسی ه ی یهكالكردۆت���هوه ،لهكاتێكدا ( )6748دیوان دهڵێت "ئ���هم كاره پێچهوان ه ی بودجهیه .ههروهها نابێت ی پێش���ویان الیهو رێنماییهكان ی س���ااڵن دۆس���ی ه ی وهبهرهێنان ی بۆ پڕۆژهیهك تائێس���تا یهكالیان نهكردۆتهوه .بۆی ه ئهو پارهی ه ی جێگیر ی نهزاه ه دهكات ،تهرخانك���راوه ،ب���ۆ كارێك��� دیوان داوا لهدهست ه ی تایبهتمهندیش ی ئهو دۆس���ێیانهدا خ���هرج بكرێت .وهزیر لهیهكالكردن���هوه ی تهنها بۆ ی ئۆتۆمبێل ی كڕین دهس���هاڵت پهلهبكات. ی پڕۆژهكان لهراپۆرتهكهدا ،هێما بۆ ئهوهدهكات سهرپهرش���تیو چاودێری��� ی ههیه". ی مهترس ی نهزاه ه دهرماڵ ه دهس���ت ه ی ی ت���ر لهس���هرپێچییهكان یهكێك��� ی ی ( %20ت���ا )%30لهموچ ه بهڕێ���ژه ی ی قانونی ،ئ���هم فهرمانگهی ه ك ه دیوان ئاش���كرا ی بهڵگهیهك ێ بون ی بهب ئیسم
ی فهرمانبهران ه ك���ردوه ،پاداش���تكردن ی ی مانگێكداو دوبارهبونهوهیهت لهماوه ی ترداو چهند ساڵێكیش ه ئهم لهمانگهكان ی حاڵهت ه ههیه ،ك ه ئهمهش "پێچهوان ه ی بودجهو ی خهرجكردن��� رێنماییهكان��� ی ی ئهنجومهن ی ئهمیندارێت فهرمانهكان��� ی وهزیرانه" .ئهم��� ه جگ ه لهخهرجكردن ی پل ه بۆ ههندێك س���هرۆك دهرماڵ��� ه ی ()%20و ی ( )%25لهبر بهش بهڕێژه "ئهمهش سهرپێچی قانونه". ی پێنج ملیار ئهم فهرمانگهی��� ه لهكۆ ی ی وهبهرهێن���ان ،بڕ دین���ار بودج��� ه ی ی پهرهپێدان ی بۆ خول��� یهك ملی���ار ی لهناوخ���ۆو ی فهرمانبهرهكان��� توان���ا ی واڵت خهرجك���ردوه ،ك ه ئهم دهرهوه ی خهرجكردن���هش "لهگ���هڵ سروش���ت خهرجییهكانی وهبهرهێنان نایهتهوه". ی ی دارای ی چاودێری ی ت���ر رهخنهیهك ی ی پڕۆژه ل���هم فهرمانگهی��� ه لهب���اره ی كتێبخان���هو ی بین���ا دروس���تكردن ی ی بهیت حیكمهی��� ه بهبڕ ئهكادیمی���ا پان���زه ملیارو ( )359ملی���ۆن دینار، ی ئ���هم فهرمانگهی��� ه داوایكردوه كهچ ی تر بۆ ئهم پڕۆژهی ه حهوت ملیار دینار ی ی بینا تهرخان بكرێت بۆ دروستكردن ی ئهكادیمی���ا "لهكاتێك���دا لهپرۆپۆزهڵ ی ی بین���ا پڕۆژهك���هدا تهنه���ا باس��� ی بهیت حیكم ه كراوهو كتێبخانهو كۆگا ی تێدا ی ئهكادیمیا ی بینا دروس���تكردن نییه".
دروێنهی سوننه بۆ ماوهی زیاتر لهههش���تا ساڵ ،عهرهب ی س���وننه فهرمانڕهوای عێ���راق بون .بهاڵم دهكرێت ساڵی ( )2012بهساڵی ئاوابونی س���وننه لهپرۆس���هی سیاس���ی عێراقدا دابنرێت ،ئهوهش لهس���هر دهس���تی نوری مالیكی س���هرۆك وهزیرانه مڕومۆچهكهی عێراق. لهسهرهتای ئهمس���اڵدا ،جێگری سهرۆك كۆماری عێراق تاریق هاش���می كه یهكێك بو لهدیارتری���ن س���هركردهكانی عهرهبی س���وننهو لیس���تی عێراقیی���ه ،لهالی���هن مالیكیی���هوه بهتی���رۆر تۆمهتبارك���راو ژمارهیهك پاسهوانیش���ی دهس���تگیركرا. بهو هۆیهوه هاشمی لهبهغدا ههاڵتو هاته كوردس���تانو ماوهیهكی زۆر لهسلێمانیو ههولێر مایهوه .پاش���ان بهناچاری بهرهو قهتهر ههاڵتو دواتر لهتوركیا گیرسایهوه. كهچی ههمو ئهمان���ه دادی نهداو دادگای عێراق���ی بهبێ ئامادهبون���ی خۆی ،پێنج فهرمانی لهسێدارهدانی بۆ دهركرد. ه���هر لهس���هروبهندی تۆمهتباركردن���ی هاش���میدا ،كوتل���هی عێراقییه كه خۆیان بهدهمڕاس���تو نوێنهری عهرهبی س���وننه دهزانن ،بایكۆتی كۆبونهوهكانی پارلهمانو حكومهتیان كرد .بهاڵم مالیكی دهسبهجێ چهن���د وهزیرێكی بهوهكالهت لهش���وێنی وهزیره كشاوهكانی عێراقییه دانا .ئهوهش لیستی عێراقییهی ناچاركرد بگهڕێنهوه بۆ دانیش���تنهكانی پارلهمانو كۆبونهوهكانی ئهنجومهنی وهزیران. ههر لهمس���اڵدا ،س���اڵح موتڵهگ جێگری س���هرۆك وهزیران���ی عێراق كه لهس���هر لیستی عێراقییه ئهو پۆستهی وهرگرتبو، لهمیدیاكانهوه مالیكی بهدیكتاتۆر ناوبرد. ئ���هم لێدوان���هش مالیك ی دهه���ری كرد، بۆیه بڕیاریدا بهدورخس���تنهوهی موتڵهگ لهكۆبونهوهكانی ئهنجومهنی وهزیرانو ههمو دهسهاڵتهكانیش���ی لێس���هندهوه ،داواشی لهپارلهمان كرد متمانهی لێوهربگرنهوه .تا لهو قسانهی پاش���گهز نهبویهوه ،مالیكی رێگهی بهموتڵهگ نهدا بگهڕێتهوه س���هر كارهكهی. ه���هر لهمس���اڵدا ،ههری���هك لهپارێ���زگا سوننه نش���ینهكانی دیالهو سهاڵحهدینو نهین���هواو ئهنبار ،بانگهش���هی پێكهێنانی ههرێمی س���هربهخۆیان بهپێی دهستوری عێراق كرد .ب���هاڵم مالیكی بوه نهیارێكی سهرس���هختی ئ���هم داوای���هو بهچهن���د تاكتیكێ���ك ئ���هم پرۆس���هیهی لهباربرد. لهم كارهش���دا ژمارهیهك پارلهمانتار بونه پش���تیوانی مالیك���یو كهوتن���ه هاندانی سهرۆك هۆزو كهسایهتیی ه ئهكادیمییهكانی ئ���هو پارێزگایانه ،تاوهكو جهماوهر لهدژی تهیار بكهن .ههر ئهم هاندانهش بو وایكرد ژمارهیهك خهڵكی دیاله پهالماری بارهگای ئهنجومهنی پارێزگا بدهن. لهكاتێكی تری ئهمس���اڵدا ،مالیكی توانی ههریهكه لهكوتلهكانی "عێراقییهی سپی، عێراقیی���هی ئازاد ،وهتهنیون" لهلیس���تی عێراقیی���هی خ���اوهن ( )91كورس���ی پارلهمانی جیابكاتهوه .بهم هۆیهوه ،وهكو پارلهمانتارێكی كورد بهئاوێنهی راگهیاند لهئێس���تادا تهنها كورد نهیاری مالیكییهو عێراقییه قورسایی جاران ی نهماوه. لهئاستی دهرهكیش���دا ،مالیكی زهبرێكی گورچكبڕی سرهوانده سوننهكانو لیستی عێراقییه ،كاتێك كۆتای���ی بهپهیوهندییه تهلهفۆنییهكهی لهگ���هڵ ئهردۆغاندا هێنا، كه تیایدا مالیكی بهتایفیو پهراوێزخستنی س���وننهكان تۆمهتبارك���رد .بهم���هش پهیوهندییهكان���ی ئهنك���هرهو بهغدا چونه قۆناغێكی ئاڵۆزهوه. لهناو پارلهمانیش���دا ،كوتلهكهی مالیكیو هاوپهیمانهكانی رێگهیان بهپهسهندكردنی قانونی لێبوردنی گش���ت ی نهدا ،كه دهبوه هۆی ئازادكردنی س���هدان گیراوی سوننه، كه بهتۆمهت���ی تی���رۆر لهبهندیخانهكانی عێراقدا توندكراون. ب���ۆ چارهس���هركردنی قهیرانی سیاس���ی لهعێراقدا ،لهس���هرهتای ئهمساڵهوه باس لهئهنجامدان���ی كۆنگره ی���ان كۆبونهوهی نیشتیمانی كرا ،تاڵهبانی سهرۆك كۆماریش ههوڵێكی بێوچانی ب���ۆدا ،بهاڵم نهیاریو ی لهباربردنی ئهم ملنهدانی مالیكی بوه هۆ رێگاچارهیهش. شكس���تهێنان بهمانۆڕی لێس���هندنهوهی متمانه لهمالیكی ،كه لیستی عێراقییهش بهش���داربو تیایدا ،ئهوهندهی تر سوننهی پهرتو الوازكرد. دوایین ههوڵیش بۆ الوازكردنی س���وننه، دهس���تگیركردنی پاس���هوانهكانی وهزیری دارای���ی عێ���راق ب���و بهتۆمهت���ی تیرۆر، ك���ه دورنییه س���یناریۆكهی س���هرهتای ئهمس���اڵی هاشمی بهسهر ئهم وهزیرهشدا دوبارهبێتهوه.
8
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
دوای تاڵهبانی ..دارایی یهكێتی بهكێ دهسپێررێ؟
ئابووری
"ههمو پارهو سامانی یهكێتی لهگیرفانی كهسێكدایه كه هیچ پۆستێكی بااڵو دیاری نییه" ئا :ئاسۆ سهراوی ی ی خۆی چهندین میرات تاڵهبانی لهدوا جۆراوجۆر بهجێدههێڵێت ،رهنگ ه "سهروهتو سامان"ی یهكێتی یهكێك بێت لهو شته ههره گرنگان هی ك ه ی زۆرێك چاویان تێبڕیوه ،چارهنوس ئهم پارهو داهات ه زۆروزهبهنده ك ه تا ئێستا بهدهست كهسێكهوهی ه ی دیاری لهناو یهكێتیدا هیچ پۆستێك ی كێ دهگات؟ نییه ،بهكوێو بهدهست ی سهرچاوهیهكی ئاگاداری ناو یهكێت دهڵێت "هێشتا زوه ،با بزانین كام ه باڵ دهسهاڵت لهناو یهكێتیدا دهگرێت ه دهست". ی ههمو الیهك ی سهید مهجید ،ال دلێر ی ناس���راوه ،ههرچهنده ئهو هیچ ناوێك ی بااڵی لهناو یهكێتیدا نییه، پۆس���تێك ی ی تهواو بهاڵم لهئێستادا ههڵسوڕێنهر ی ئهم ی ئهو حیزبهیه ،خهسڵهتێك دارای پیاوه باریكهلهو بهس���ااڵچوه ههمیش ه ی ب���وه لهراگهیاندنهكان، دورهپهرێزی��� ی تهنان���هت لهكهناڵ��� ه جیاجیاكان��� ی خۆش���ییهوه، ی حیزبهك ه راگهیاندن��� زۆر بهدهگمهن دهركهوت���وه ،ههربۆی ه ی ی لهسهر دارای ی زانیار دهس���تكهوتن ی ئ���هو حیزبه، یهكێت���یو كۆمپانیاكان ی ئ���هم كهس���ایهتییهوه بۆت ه ل���هزار ی مهحاڵ ،بۆی ه گهر قس ه لهسهر شتێك ی بكرێت ،بهههر جۆرێك ی یهكێت دارای دهبێت پهنا بۆ ئهو كهس���ان ه ببرێ ،ك ه ماوهی���هك لهو كای���هدا كاریان كردوه، ههربۆی ه ههر زانیارییهك لهم راپۆرتهدا دهخرێتهرو ل���هو كهس���انهوه بوه ك ه ی ی دارای لهكات ه جیاجیاكاندا ئ���اگادار یهكێتی بونو كاریان تێدا كردوه. ی ئاوێن���ه، ی زانیارییهكان��� بهپێ��� ی یهكێتییهوه ی دروستبون لهسهرهتاكان ێ ی ئهو حیزب ه لهس ی دارای س���هرچاوه ی الیهن���هوه ب���و :گوم���رگ ،ه���اوكار دهوڵهمهن���دهكان، كهس���هیهتیی ه ی بهتۆمهتێك ی ئهو كهسان ه غهرامهكردن ی دهستگیركراون ،پاشان ی یهكێت لهال ی پاره ئازادكراون( ،ئهم ه بهغهرامهیهك ی جیاواز ی چهندین سهرچاوه جگ ه لهوه ی بۆ دهك���هن جاروبار لهالیهن ئام���اژه ی وهك سوریاو لیبیاو ئێرانیشهوه واڵتان كۆمهكی دارایی كراوه). ی ی سهده ی ههشتا ی سااڵن لهسهرهتا
یهکهم کۆبونهوهی مهکتهبی سیاسی دوای تێکچونی تهندروستی تاڵهبانی فۆتۆPUKmedia : ی (سهفرهو زهرون) ك ه پێشودا ،گومرگ ی ئهو ی 250ههزار دینار مانگان ه "نزیك ه ی زۆر ی بوه" ،بۆ ماوهیهك ی داهات دهم��� ی ئهو ی دارای ی باش بۆت ه سهرچاوهیهك ی كهسایهتیی ه حیزبه ،هاوكات یارمهتیدان ی دهوڵهمهن���دهكان بهتایبهت لهش���ار ی ی دارای ههولێرهوه بۆت ه دوهم سهرچاوه ی ئهو كهسانهش حیزبهكه ،غهرامهكردن ك��� ه بهههر هۆیهك لهالیهن یهكێتییهوه دهستگیركراون پاش���ان بهغهرامهیهك ی ی یهكێت ی تر ئازادكراون بۆت ه داهاتێك ی چهكێك یاخود "غهرامهكهش یان كڕین ی پاره بوه ك ه لهنێوان ( 500تا پێدان��� ی ئهو دهم ه بوه" .سهرجهم )1000دینار ئهو داهاتانهش لهمانگێكدا گهیش���تۆت ه ی 450ه���هزار دینار" ،ئهوهش "نزیك ه ی حیزب ك���هم نهبوه، ب���ۆ ئهو كات��� ه ی لهوكاتهدا ی یهكێت��� چونك ه خهرج��� ی ی مانگان ه زۆر س���نوردار بوه یارمهت ی خێزان���دار تهنها 50 پێش���مهرگهیهك ی سهڵتیش دینار بو ،پێش���مهرگهیهك ی ی یهكێت ی ب���وه .ئهو داهات ه 25دینار ی 1988 ی ساڵ بهردهوام دهبێت تا دوا كاتێك ئ���هو حیزب ه دهچێت��� ه ئێرانو ی نامێنێت، ئهو س���هرچاوه داراییان��� ه ی ی ئیس�ل�ام ب���هاڵم لهودهمهدا "كۆمار ئێ���ران مانگان��� ه ب ه 30ملی���ۆن تمهن ی دهكات" ،لهگ���هڵ ی یهكێت��� ه���اوكار ی ئێران ی كات ئهو هاوكاریی ه تێپهڕبون ی 10ملیۆن كهم دهبێتهوه ب���ۆ نزیك ه ی ی راپهڕین تم���هن ،لهگ���هڵ س���هرهتا ی ئێران ی 1991یش هاوكارییهك ه س���اڵ ی دهبڕێ ،ههر پێش راپهڕین بهتهواوهت ی ی 1989گومرگ لهش���اخو لهكۆتای��� ی دهبێت ه ی كوردستان ی بهره هاوبهش��� ی ئهو حیزبه، ی دارای ی تر سهرچاوهیهك
ئهو س���هرچاوهی ه بهردهوام دهبێت بۆ ی ی راپهڕینی���ش ،لهگ���هڵ زیادبون دوا ی لهنێوان حیزبهكاندا ی داهاتهكهش بڕ ی ش���ێر دابهش دهكرێت ،بهاڵم پش���ك ی لهو دهمهشدا ههر بهر یهكێتیو پارت دهكهوێ���ت ،ك ه ههر یهكهی���ان له%30 ی ی ههڵوهش���انهوه وهردهگ���رن ،دوا ی كوردس���تانیو ی ب���هره گومرگ��� ی ی یهكهم حكومهتیش یهكێت دروستبون ی ی زۆر بهفهرم مانگان��� ه بۆ ماوهیهك��� ی ی ئهو دهم ه لهحكومهت 7ملیۆن دینار ههرێم وهردهگرێ. ی ناو یهكێتیی ی دارای بهرپرس���یارێت ی ی كات ه جی���اوازهكان گۆڕانكار بهپێ��� بهسهردا هاتوه ،بهاڵم ههر لهسهرهتاوه ی لهن���او یهكێت���ی ی دارای��� بهرپرس��� ی بهكهس���ێك س���پێرراوه ك��� ه ئهندام ی حیزبهكهش بوبێت، مهكتهبی سیاس ی كاتیش بهرپرسیارێتییهك ه بهو زۆرب ه ی شۆڕشگێران كهس���ان ه دراوه ك ه باڵ ب���ون نهك كۆمهڵ���ه .مامۆس���تا نازم ی ئهو عومهر ك��� ه لهئێس���تادا نوێنهر ی ی سااڵن حیزبهی ه لهئێران لهس���هرهتا ی راپهڕین ی 1980تا س���هرهتا دهی��� ه ی ئ���هو حیزب ه بوه، ی دارای��� بهرپرس��� ی ی شۆڕش���گێڕان بوه ،لهدوا ك ه لهباڵ راپهڕینیش���هوه ئهو پۆس���ت ه بهچهند كهس���ێك دراوه لهوانه :عومهر فهتاح، ی ش���ێخ ی س���هید عهلیو دارۆ عومهر ن���وریو كهمال فوئادو دواترینیش���یان ی س���هید مهجید بو ك��� ه وهك دلێ���ر ی ی پۆست ی نهبون ی پێدرا سهرهڕا ئاماژه ی ی ئهو بهرپرسیارێتیی ه ی سیاس مهكتهب پێ���دراوه ،ههرچهنده ئهو كهس��� ه هیچ ی ئابوریدا نییه، ی لهب���وار بڕوانامهیهك ی لهالی���هن زۆرێك ب���هاڵم قبوڵ بون���
دهركهوتن ی دلێر سهید مهجید لهیهكهم كۆبونهوهی مهكتهبی سیاسی دوای نهخۆش كهوتنی تاڵهبانی، چهندین ئاماژهی جیاواز لهخۆدهگرێت. ئێستا پرسیارهكه ئهوهیه :دوای تاڵهبانی ئهم سهروهتو سامانه ی زۆرهی یهكێت ێ چی لێدێو ك تهحهكومی پێوهدهكات؟
ی یهكێتییهوه لهس هرو لهس���هركردهكان ی ههموش���یانهوه تاڵهبان���ی ،بۆت ه هۆ ی زیاتر لهو پۆستهدا بمێنێتهوه، ئهوه ی ی لهس���هرهتاكان ئهم��� ه جگ ه ل���هوه ی یهكێتییهوه پێش���مهرگ ه دروس���تبون ی بوهو هاوكات وهك كهس��� ه نزیكهكان ی دهكهن ،هیچ كاتێك تهنها وهك باس ی ی س���هروخۆ فهرمانبهرێ���ك ،فهرمان ی ێ نهكردوه ،بهڵكو دهس���هاڵت جێبهج ی ههبوه، ی پارهش خهرجكردنو نهكردن ی بۆ ئهمهش ب���اس لهچهندین چیرۆك ێ جارێك جیاواز دهكرێت ،لهوان ه دهوتر ی ی دێری���ن دهچن ه ال دو پێش���مهرگ ه ی لێدهكهن، ی ه���اوكار ی داوا تاڵهبان��� تاڵهبانیش بۆ ه���هر یهكهیان 5ههزار دۆالر دهنوس���ێ ،كاتێ���ك دهچ���ن بۆ ی ی دلێر س���هید مجی���د نیوه وهرگرتن ئهوهیان پێ���دهدات ،ك ه پرس���یاریش ل���هو بارهی���هوه دهك���هن پێیاندهڵێت ی نوسیوه، ی ئهوهنده "راس���ت ه تاڵهبان بهاڵم من دهزان���م چهندمان پاره ههی ه نهك ئهو". ی ی دهی ه ی س���ااڵن ی دوهم لهنی���وه ی زیاتر ی ههرچ��� ی ئ���هوه 1990دا ،دوا ی پارهو داه���اتو دارای���یو قۆرخكردن ی ی لهبنیاتنان ی گ���هوره بازاڕ رۆڵێك��� ی سیاسیدا بینی، دهس���هاڵتو ملمالنێ ی گشتیو ی ئیداره ی دروستبون بیرۆك ه ی ی كۆمپانی���ا پاش���ان دروس���تكردن ی ن���ۆكان ،لهالیهن ههر ی���هك لهدلێر ی ی لهكار س���هید مهجی���دو ه���هردو كۆچكردو جیاجی���ادا كاردهكهن ك ه خۆ ی ش���ێخ نوریو جهبار فهرمانهوه بهڵێندهرایهتیو بازرگانیدا دهبینێتهوه، دارۆ ی ی كۆمپانیاكان سهرههڵدهدات ،س���هرهتا نۆكان تهنها س���هبارهت بهژم���اره ێ ی جی���اواز ههی���ه ،ههند ی ن���ۆكان را كۆمپانیای���هك بوه پ���اش گهورهبون ی باس ی یهكێت��� ی دهرهوه ی س���هرچاوه ی كۆمپانیاكان��� كراوهت��� ه گروپ��� ی نزیك ی ل ه 59كۆمپانیا دهكهن ،كهسان ن���ۆكانو لهئێس���تادا لهچهندین بوار
یهكێتیش باس لهتهنه���ا 15كۆمپانیا ی ههمیش ه ئهو ی یهكێت دهكهن ،نهیاران كۆمپانیایانهیان ب���هوه تۆمهتباركردوه ی ی زهویو كار ی نایاس���ای ك ه بهشێوه جیاجیای���ان پێدراوهو پێ���ش ئهوانیتر ی ی ئ���هوه ی دوا خ���راون ،بهتایبهت��� ل���ه2003هوه بهلێش���او پ���ارهو داهات رژاوهت��� ه كوردس���تانهوه ،ههرچهنده ی یهكێتی ههمیش ه ئهوهیان بهرپرس���ان رهتكردۆتهوه. ی ئهم حیزب ه لهئێستادا خهرجییهكان گهلێك زۆرو بهرف���روان بوه بهجۆرێك ێ س���هرچاوه باس لهوه دهكهن، ههند ی لهئێس���تادا ی مانگان ه ك��� ه خهرج��� ی 40ب���ۆ 50ملیارد دهگات��� ه نزیك��� ه ی زۆره بۆ دینار ،ئهم���هش خهرجییهك ی ئهو حیزبه ،لهكاتێكدا س���هرچاوهكان ی ی گشت ی جگ ه لهنۆكانو ئیداره دارای مانگان��� ه 4ملی���ۆن دۆالر لهحكومهت وهردهگ���رێ ،جگ��� ه لهم��� ه دهوت���رێ ی ئهو حیزب ه ك ه بهش���ێك لهكارمهندان ی حكومهتهوه موچهیان پێدهدرێو لهال ی ی بهشێك لهداهات هاوكات باس لهپێدان نهوتیش دهكرێت بهو حیزبه. ی دلێ���ر س���هید مهجید دهركهوتن��� ی ی سیاس ی مهكتهب لهیهكهم كۆبونهوه ی ی نهخۆش���كهوتن ئ���هو حیزب���ه ،دوا ی راب���ردو تاڵهبان���ی ،ك��� ه ش���همم ه ی جیاواز ئهنجامدرا ،چهندین ئام���اژه لهخۆدهگرێ���ت .ئێس���تا پرس���یارهك ه ی ئهم سهروهتو ی تاڵهبان ئهوهیه :دوا ێ ی لێدێو ك ی چ ی یهكێت سامان ه زۆره تهحهكومی پێوهدهكات؟ ی ئ���هم پرس���یارهدا، لهوهاڵم��� ی ی ناو یهكێت ی ئاگادار س���هرچاوهیهك ی راگهیان���د ك��� ه چهندی���ن بهئاوێن��� ه ی جی���اواز لهئارادایه ،بهاڵم س���یناریۆ گرنگتری���ن مهس���هل ه ئهوهی��� ه ئای���ا ی ی بهم شێوهی ه ی یهكێت س���هركردایهت ی دهتوانن بمێننهوهو پێكهوه ئێس���تا ههڵبك���هن یاخود كهرتو پهرت دهبن؟ ئای���ا هیچ كهسو گروپێ���ك دهتوانێت ی ی لهبهرژهوهند ی ناو یهكێت ملمالنێكان ی بكات���هوه؟ تا ئهمان ه ی یهكالی خ���ۆ ی ی كردن ی نهبن���هوه پێش���بین یهكالی ی یهكێتیو ی س���هروهتو سامان ئاینده ی "هێشتا ی زهحمهته ،ئهو وت كۆمپانیاكان زوه ،ب���ا بزانین كام ه باڵ دهس���هاڵت لهناو یهكێتیدا دهگرێت ه دهست ،ئهوسا تابلۆكه رونتر دهبێتهوه".
بهربهستێكی حكومهت هۆكاری دروستبونی الفاوی ههولێر بو ئا :بهختیار حسێن" ههولێر بههۆی بهربهستێكی حكومهتهوه جارێكی تر الفاو چهند گهڕهكێكی ههولێر ژێر ئاو دهخاتو زیانێكی زۆر لهو شوێنانه دهدات ،هاواڵتیانی ئهو شوێنانهش حكومهت بهبهرپڕس دهزانن ،لهبهرئهوهی بهربهستێكی لهخۆڵ دروستكردوهو ،داوای چارهسهرو قهرهبوش لهحكومهت دهكهنهوه ،بهرپرسانی ههولێریش هۆكارهكهی بۆ زۆری ئاوهكه دهگێڕنهوهو بهربهستهكهش بههۆكارێكی باش دهزانن بۆ رێگریی كردن لهالفاوو كاریش بۆ قهرهبوكردنهوهی زیانهكان دهكهن. ئ���هو ش���وێنانهش كه الف���اوی تێدا روی���دا لهههولێ���ر دهكهونه س���هر ئهو بهربهس���تهی دروس���تكراوه ك���ه پێی دهڵێ���ن روب���اری ههولێ���رو دهكهوێته ئاراس���تهی باكوری رۆژههاڵتی ههولێر، كه لهنزیك س���نوری بنهساڵوه دهست پێدهكات ت���ا دهگاته دارهتو ،دواتریش شۆڕدهبێتهوه بۆ خواروی قهتهوی ،بۆ ئ���هوهی ببێته بهربهس���تێك لهبهردهم باران تا بهئاراس���تهی ههولێر نهیهت، بهاڵم ئهوهی كه هاتوه زیاد لهقهبارهی ئهو بهربهسته بوه ،بۆیه ئهو شوێنانهی كهوتونهته س���هر ئهو بهربهسته وهكو پڕۆژهی هیرانس���یتی ك���ه پڕۆژهیهكی نیشتهجێبونه ،لهگهڵ دارهتوو گهڕهكی ژیان بهر الفاوهكه كهوتن. لهالیهن خۆش���ییهوه نهقیب كهریم، ك���ه دانیش���توی ناحی���هی دارهت���وه بهئاوێن���هی راگهیاند ك���ه ئهو ماڵی دو
لهئامۆزاكان���ی ب���هر الفاوهكه كهوتونو هیچ ش���تێكیان لهماڵدا بۆ نهماوهتهوه، ه���ۆكاری دروس���تبونی الفاوهكهش���ی ب���ۆ تێكچونی بهربهس���تێك گهڕاندهوه لهگهڕهك���ی دارهتوی نوێ كه حكومهت بهخۆڵ دروستی كردبو ،بهاڵم كاتێك له 21ی ئهم مانگه بارانێكی زۆر دهبارێت بهربهس���تهكه بهرگهی ئهو ههمو ئاوه ناگرێت ،بۆیه دهشكێتو ئاوهكه بهرهو ناحی���هی دارهتو دێت ،بهوهۆیهش���هوه نزیكهی 300ماڵی ژێر ئاوخس���ت ،ئهو هاواڵتییه هێما ب���ۆ ئهوهش دهكات كه ئهوان لهرێگ���هی تهقهكردنهوه خهڵكو حكومهتیان ئاگادار كردۆتهوه بۆ ئهوهی بههانای خهڵكهكهوه بێن ،لهو الفاوهشدا تهنیا كهس���هكانی ماڵ���هكان دهرچون، ئهگینا ههم���و كهلوپهلهكانیان لهگهڵ ماڵێکی زیانلێکهوتوی الفاوهکهی ههولێر فۆتۆ :بهختیار زۆرێك ل���ه ئۆتۆمۆبێلهكانی���ان ژێرئاو كهوتون ،داواش لهحكومهت دهكات كه ناویان نوس���یون ،ئهگینا هیچ كهسێك جارێكی تر بهدوربن لهكارهس���اتی لهو بههان���ای ئهو خهڵكه ه���هژارهوه بێتو ئ���اوڕی لێنهداونهتهوه ،لهئێستاش���دا ش���ێوهیه ،ك���ه بهه���ۆی تێكچونییهوه بهدهس���ت نهبون���ی ئ���اوو كارهب���اوه الفاوهكه دارهتوی گرتهوه. قهرهبویان بكاتهوه. لهبهرامبهریش���دا ههم���زه حامی���د كاتژمێ���ر 12ی ش���هو ب���و لهدهنگی دهناڵێنن ،داواش لهحكومهت دهكات كه دهرگای حهوشه بهخهبهرهاتم كاتێكیش بههانایانهوه بێتو قهرهبوی زیانهكانیان موحهم���هد ،بهڕێوهب���هری راگهیاندنو كه ههڵس���ام بینی���م لهژێ���ر دهرگای بۆ بكاتهوه ،لهبهرئهوهی لهماڵهكهیاندا پهیوهندییهكان���ی پارێ���زگای ههولێ���ر بهئاوێنهی راگهیاند" كه لهماوهی چهند حهوشهوه ئاوێكی زۆر دههاته ماڵمان ،هیچ شتێكیان بۆ نهماوهتهوه. ههروهه���ا موحهم���هد جوبرای���ل كاتژمێرێكدا لهپارێزگای ههولێر نزیكهی بۆیه خێرا ه���اوارم كرد بۆ منداڵهكانمو ههوڵمان���دا خۆم���ان رزگار بكهی���نو ئهمینیش یهكێكی تره لهو مااڵنهی كه 100ملیم باران ب���اری ،بههۆی ئهوهی چوینه س���هر بانهكهمان بهمهبهس���تی لهالفاوهكهی ههولێردا ماڵهكهی ژێرئاو ئاوهكهش ل���هو بهربهس���ته زیاتره كه رزگاربونمان لهالفاوهكه ،ئهمانه قسهی كهوتوهو ئهویش هیچی بۆ نهماوهتهوه ،دروس���تكراوه كه س���ااڵنه ئاوێكی زۆر پ���وره مونیره ئهمینه ك���ه یهكێكه لهو بۆیه داواكاره ك���ه حكومهت بهزوترین لهو ش���وێنهدا دههات بۆ ن���او ههولێر، كهس���انهی ماڵهكهی ژێرئ���او كهوتوه ،كات قهرهبوی���ان بكات���هوه ،چونك���ه بههۆی دروستكردنی ئهو بهربهستهش وهكو خۆشی باس���ی لێوهدهكات تهنیا زهرهرو زیانێك���ی یهكج���ار زۆری���ان لههیچ ش���وێنێكی ناو ش���اری ههولێر خۆیان رزگاریان بوهو هیچ شتێكیشیان بهركهوتوه ،ههمو زیانلێكهوتوهكانیش بهو ش���وێنانهش كه س���ااڵنی پێش���و بۆ رزگار نهكراوه ،پوره مونیره هێما بۆ خێزان���ی ه���هژارو كهمدهرامهت���ن ،الفاوی تێدا دروس���ت دهبو ئهم س���اڵ ئهوهش دهكات كه تاوهكو ئێستا تهنیا موحهمهد داواكاریشه كه حكومهت ئهو بههیچ ش���ێوهیهك الفاوی تێدا دوباره لیژنهی���هك لهالیهن حكومهتهوه هاتوهو بهربهستهیان بۆ چاك بكات بۆ ئهوهی نهبوی���هوه ،بهاڵم بههۆی ئ���هوهی كه
ئاوهكه لهئاس���تی بهربهستهكه زیاتربو ئهم���ه بوه ه���ۆی ئهوهی ك���ه لهچهند شوێنێكی دارهتو دواتریش بۆ گهڕهكی ژیان لهسهر رێگای كهركوك كه ئهویش بهئاراستهی دارهتوهو شوێنهكهش نزمه، بۆیه ئاوهكه ئهو شوێنانهی گرتهوه ،كه بهداخهوه لهو شوێنانهدا بهشێوهیهكی بهرچ���او دوچ���اری كارهس���اتی الفاو بون���هوهو زۆرێك لهو مااڵنهش ئاو چوه نێویانهوه. بۆ ئهو مهبهس���تهش لهدوای كاتژمێر 2ی ش���هو پارێزگاری ههولێر بهیاوهری ههمو تیمهكانی فریاگوزاری شارهوانیو بهرگری شارستانیو پۆلیسو ئاسایش گهیش���ته ش���وێنهكه ،بهسهرپهرشتی پارێ���زگای ههولێ���ر كه سهرپهرش���تی تیمهكان���ی دهك���رد كه تاوهك���و 5ی بهیانی ب���هردهوام بو ،خۆش���بهختانه زیانهكان ههموی مادینو هیچ زیانێكی گیان���ی لێنهكهوتهوه ،بۆیه ئهوان وهكو پارێ���زگای ههولێر بۆ ئهو مهبهس���ته لیژنهیهكی���ان پێكهێناوه ،ب���ۆ ئهوهی تۆم���اری ئ���هو زهرهرو زیانان���ه بكهن كه بههۆی الفاوهك���هوه بهر هاواڵتیان كهوت���وه ،دواتریش بهنوس���راوێك بۆ سهرۆكایهتی ئهنجومهنی وهزیران بهرزی دهكهنهوه بۆ ئهوهی رهزامهندی وهربگرن بهمهبهس���تی قهرهبوكردنهوهیان ،ئهو بهرپرس���هی پارێزگای ههولێر تیش���ك دهخاته سهر ئهوهش كه ئهو كهسانهی زیانیان پێكهوت���وه وهكو یهك قهرهبو ناكرێنهوه چونك���ه زیانهكان جیاوازن، بۆیه قهرهبوكردنهوهكان پۆڵێن دهكرێن ب���ۆ دو بهش ،ئهوان���هی زیانی زۆریان پێكهوت���وه لهگهڵ ئهوان���هی كه زیانی كهمیان بهركهوتوه ،تاوهكو ئێس���تاش
دیار نییه كه زهرهرو زیانهكان چهندێكه، بهاڵم لهگهڵ قهبارهی الفاوهكه زیانهكان زۆر گهورهنی���ن تهنی���ا ههندێك دیوار روخ���اونو لهگهڵ ك���هلو پهلهكانی ناو ماڵ���هكان زیانیان پێگهیش���توهو تهڕ بون ،لهئێستاشدا تیمهكانی شارهوانیو پاككردنهوه بهسهرپهرشتی پارێزگاری ههولێ���ر ههڵمهتێك���ی خاوێنكردنهوهی ئ���هو ش���وێنانهیان دهس���تپێكردوه تا ئێس���تا بهردهوام���ه ،بهرپرس���هكهی پارێ���زگای ههولێر ئام���اژه بۆ ئهوهش دهكات ك���ه ئهوانهی لهس���ااڵنی رابردو بههۆی الفاوهوه زیانیان پێگهیش���تبو نوسراویان بۆ حكومهت بهرزكردۆتهوهو قهرهبوكراونهتهوه. س���هبارهت ب���هوهش ك���ه ئ���هوان بهربهس���تهكهیان لهخۆڵ دروستكردوه، بهڕێوهبهرهك���هی پارێ���زگای ههولێ���ر رایدهگهیهنێت كه ئهوان دیراس���هی ئهو بابهت���ه دهكهن بۆ ئ���هوهی لهداهاتودا كاری لهس���هر بكرێ���ت ،چونك���ه ئهو بهربهستانه سودێكی یهكجار گهورهیان ههیه ،لهبهرئهوهی بهرزترن لهئاس���تی ش���اری ههولێ���ر ،چونك���ه زۆرب���هی شوێنهكانی ههولێر كهوتۆته دهشتاییو تاوهكو بڕۆیت ب���ۆ خواروی ههولێریش ئاستی زهوییهكهی نزمدهبێتهوه ،بۆیه ئهوان پێش���بینی ئهوهی���ان دهكرد كه ئهو ش���وێنانه روبهروی الفاو ببێتهوه، چونكه لهو بهرزاییانه ئاو بهئاراس���تهی شوێنی نزمترو شاری ههولێر دهچێت، ههمزه ئ���هوهش رهتدهكاتهوه كه زیاتر له 2000ههزار ماڵ زیانیان پێكهوتبێت، بهڵكو ئهوانهی كه زیانیان پێگهیشتوه نزیك���هی 100تا 150م���اڵ دهبنو لهو ژمارهیهش زیاتر نییه .
9
تایبهت
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
لهم ساڵدا لیژنهكانی بهدواداچونو چاودێری ههولێر 449سهرپێچییان تۆماركردوه ،زۆرینهیان لهچێشتخانهكاندا بون ئا :بهختیار حسێن جێگری قایمقامی ههولێرو سهرۆكی لیژنهكانی بهدواداچونو چاودێری رایدهگهیهنێت كه ئهوان بهپێی یاسای ژماره 89ی تهندروستی گشتی كه له ساڵی 1981دهرچوه سزایان داناوه بۆ ههمو ئهو كهسانهی كه سهرپێچی دهكهن ،ههروهها هێما بۆ ئهوهش دهكات كه رێژهی سهرپێچیكردن لهههولێر روی لهكهمی كردوه، "ئهوانهش كه سهرپێچی دهكهن زۆربهیان خهڵكی بیانین". لیژنهكانی بهدواداچ���ونو چاودێری ههولێر تهنها لهس���هرهتا ئهم ساڵهوه تاوهكو 2012/12/11س���هردانی 807 ش���وێنی جۆراوجۆریان ك���ردوه ،لهو ژمارهیهشدا 449شوێنیان سهرپێچیان ك���ردوهو س���زادراون ،ههروهه���ا 368ش���وێنیش دهس���ت خۆشییان لێك���راوه ،زۆرترین ئهو شوێنانهش���ی كه س���هرپێچییان كردوهو س���زادراون چێش���تخانهكان بون ،بهشێوهیهك كه لهكۆی 162ش���وێن كه س���هردانیان كراوه 105شوێن سهرپێچییان كردوه. س���هبارهت پێكهات���هو كاری لێژنهكانیان ،جێگری قایمقامی ههولێرو س���هرۆكی لیژنهكان���ی بهدواداچونو چاودێری هێ���رش حس���ێن ،ئاماژهی بهوهدا كه لیژنهكهی ئهوان لیژنهیهكی بااڵیهو لهس���هرجهم ئهو دامودهزگایانه پێكهاتوه كه پهیوهس���تن بهو كارهوهو نزیك���هی 30ئهن���دام لهخۆدهگرێت، كارهكانیش���یان زیاتر وشیاركردنهوهی هاواڵتیانو ئهو شوێنانهیه كه سهرپێچی دهكهن" ،زۆرجاریش س���هرپێچییهكان بهمهبهس���ت نهبوه ،بهڵكو لهنهزانین بوهو رێنمایی پێویستی نهزانیوه" ،ئهو باسی لهوهش كرد كه له قایمقامییهت 5لیژن���هی تایبهت بهو ب���واره ههیه، بهپێی یاس���ای ژماره 89ی یاس���ای تهندروستی گشتیش سزاكانیان داناوه،
لهنێوان ئهو شوێنانهی كه سزادراون چهندین شوێنی بهناوبانگ ههن، ئهمهش بهڵگهی بێالیهنیمانه لهكاركرندا
ئهوانهش كه سهرپێچی دهكهن زۆربهیان خهڵكی بیانین
دیمهنێک لهبازاڕیشاری ههولێر ئهو كهسانهشی كه سهرپێچی دهكهن یهكهم جار ئاگادار دهكرێنهوه دوهمجار بهڵێننامهیان لهدادنوس لێوهردهگیرێ ك���ه س���هرپێچییهكه دوبارهنهكهنهوه، س���ێیهمجار س���زادانو غهرامهكردنه، چ���وارهم داخس���تنه ،پێنج���هم وهرگرتنهوهی مۆڵهتهو شهش���همیش بهدادگا گهیاندنی كێش���هكهیه ،بهاڵم وهك ئهو وتی "ئهو كهسانهی كه دراون بهدادگا ژمارهیان زۆر كهمهو لهپهنجهی دهست تێپهڕناكات". دهرب���ارهی ئ���هوهش ك���ه دهوترێ جی���اوازی لهنێوان س���هرپێچیكهراندا دهكرێ ،ئهو بهرپرس���هی قایمقامییهت جهختی لهس���هر ئهوه ك���ردهوه ،كه باش���ترین بهڵگه بۆ ئهو قسانه ،بونی راگهیاندنهكانه كه لهگ���هڵ لیژنهكاندا س���هردانی ئ���هو ش���وێنانه دهك���هن "س���هرپێچییهكان بهكامێ���ره وێن���ه دهگی���رێ ،ئیتر چۆن دهكرێت باس له
جیاوازیو واس���تهكاری بكرێت" .ئهو جهخت لهوه دهكات���هوه كه جیاوازی لهنێ���وان هی���چ ش���وێنێكدا ناك���هنو بهپێی جۆری سهرپێچییهكان سزایان دهدهن "لهنێ���وان ئهو ش���وێنانهی كه س���زادراون چهندین شوێنی بهناوبانگ ه���هن ،ئهمهش بهڵگ���هی بێالیهنیمانه لهكاركرندا". ئهو بهرپرس���ه ئ���هوهش دهخاتهرو كه ئ���هوان لیژنهی تایبهتی���ان ههیه بۆ چێش���تخانهو س���وپهرماركێتهكانو هۆتێل���هكانو ئ���هو ش���وێنانهی ك���ه خواردنو خوادرنهوه پێشكهش دهكهن، لیژنهیهكی تریش���یان ههیه كه تایبهته بهالیهنی تهندروس���تی ك���ه چاودێری نهخۆش���خانه ئههل���یو حكومییهكانو نۆرینگهكان دهكات ،لهگهڵ لیژنهیهك كه تایبهته بهچاودێریو سهردانیكردنی قوتابخان���هكانو باخچهی س���اوایان، ههورهها لیژنهش���یان ههی���ه بۆ بواری
هاتوچ���ۆ لهگ���هڵ پۆلیس���ی هاتوچۆ كه تایبهت���ه بهكێش���هكانی هاتوچۆو چۆنیهت���ی چارهس���هر كردنیان ،ئهمه جگه ل���هوهی لهگ���هڵ لیژنهیهكی تر كه تایبهته بهرێكخس���تنی ناو ش���ارو نههێشتنی زیادهڕۆیی بههاوكاری ههر ش���هش ش���ارهوانی كارهكانی خۆیان ئهنجام���دهدهن ،ك���ه بهڕێوهبهرایهتی باخچهو پاركهكانیش تێیدا ئهندامه. بهبهراورد بهس���اڵێك پێش ئێستا هێ���رش پێیوای���ه ك���ه ئاس���تی ئهو خزمهتگوزارییان���هی كه پێشكهش���ی هاواڵتی���ان دهكرێ���ت زۆرباش���هو خزمهتگوزارییهكانی���ان باش���تر بوه، سهبارهت بهبهرزبونهوهی نرخهكانیش بهتایبهتی لهههندێك شوێنی بهناوبانگ، ئهو بهرپرسهی قایمقامییهت ئاماژهی بهوهدا ك���ه بهرنامهیهكی���ان داناوهو خراوهته بواری جێبهجێكردنهوه لهگهڵ چاودێری بازرگانی ،ئ���هوهش بریتییه
لهدانانی نرخ "ئێم���ه بڕیارمانداوه ك ه لهس���هر ههر كااڵی���هك دهبێت نرخێك ههبێت ،لهمهشدا توانیومانه جۆرێك له پێشبڕكێی بازرگانی لهنێوان شوێنهكاندا دروست بكهین ،لهو كاتهشهوه كه ئهو بهرنامهیهمان داناوه ،دهتوانین بڵێین كه نرخهكان دابهزیون". س���هرۆكی لێژنهكانی بهدواداچونو چاودێ���ری ههولێر هێمای بهوهش كرد كه ههمو ئهو كارانهی ئهوان كردویانه مان���ای ئهوه نییه كه ئهوان توانیویانه ههمو سهرپێچییهكانیان كۆنتڕۆڵ بكهن "تائێستاش سهرپێچی ماوهو ههر بۆیه بهردهوامی���ن لهچاودێریكردن ،بۆ ئهو مهبهستهش رۆژانه چاودێری بازرگانی چهند تیمێكی ههیه كه بهش���ێوهیهكی مهیدانی كارهكانی���ان ئهنجام دهدهن، خۆش���بهختانه بهبهراورد لهگهڵ پێشو رێژهی س���هرپێچیكردن لهههولێر روی ل���ه كهمی ك���ردوه ،ب���هاڵم ههرماوه،
لهبهرئهوهی رۆژ دوای رۆژ ش���ار بهرهو فراوانبون دهچێت". هێرش حس���ێن باس���ی ل���هوهش دهكرد كه رێژهی س���هرپێچییهكانیان زۆر كهم���هو ئهوانهش���ی ك���ه دهكرێن زۆرجار لهنهزانینهوهن ،ئهو وتیش���ی "ب���هاڵم بهداخ���هوه ئ���هو بیانییانهی ك���ه ل���ه دهرهوه هات���ون بهتایبهتی ئهوانهی ب���هم نزیكان���ه هاتونه زیاتر سهرپێچی دهكهن" .هێرش هاواڵتییانی بهه���ۆكاری س���هركهوتنی كارهكانیان دهزانێت ،لهبهرئهوهی لهكاتی بینینی سهرپێچییهكاندا ئاگاداریان دهكهنهوه، سهبارهت بهوهش كه دهگوترێ ههولێر بۆته شوێنێك بۆ ساغكردنهوهی كااڵی بهس���هرچو ،بهو بهرپرسه رونیكردهوه كه %80ی ئهو سهرپێچییانه نهماوهو "رهنگه له%20ی مابێت ،بهبهردهوامیش كار ب���ۆ نههێش���تنی ئ���هو رێژهیهش دهكهین".
بهپێی روبهری خانو نرخی ئاو دیاری دهكرێت
هاواڵتییان لهو سیستم ه ناڕازینو داوای دانان ی پێوهر ی زیرهك دهكهن ئا :ئیحسان مهال فوئاد
ماوهی چوار مانگه حكومهتی ههرێمی كوردستان بڕیاریداوه وهرگرتنی پارهی ئاوی خاوێن بهمهترو روبهری خانوبێت ،هاواڵتییانیش نیگهرانن لهزۆریی ئهو بڕه پارهیهو دهركردنی ئهو بڕیاره ،بهڕێوهبهری گشتی ئاوو ئاوهڕۆی ههرێمیش رایدهگهیهنێت لهماوهی داهاتودا 720ههزار پێوهری ئاو لهسهرانسهری ههرێمدا دادهنرێت. هاواڵتییهك لهفهیسبوكهوه نوسیبو ی "لهمڕۆژان���هدا ههواڵێك���ی س���هیرم بهرگوێك���هوت ئهوهب���و پ���ارهی ئ���او بهپێی روبهری خان���و وهردهگیرێت". هاوڕێكانیشی س���هرنجی جۆراوجۆریان لهس���هر نوس���یبو ،ئهوهی زۆرینهیان لهسهری كۆكبونو نوسیبویان "خراپی ئهو شێوازه كاركردنهبو" بهپێ���ی س���تانداردی جیهانی ههمو مرۆڤێكی ئاس���ایی رۆژانه پێویستی به 250-200لیتر ئاوی خاوێن ههیه ،بهاڵم تائێستا ئهو ژمارهیه لهكوردستان رون نیی���ه ،تاحكومهت بهوش���ێوهیه كاری لهسهر بكات. هاواڵتی ئهحم���هد نهجم كه لهچهند رۆژی راب���ردودا 40ههزار دینار پارهی ئاوی داوه لهوبارهی���هوه وتی "كاتێك خانوهكهت 200مهتربێتو خێزانێكی 5 كهسی تێدا بژی ئاو كهم خهرج بكهیت ی���ان زۆر مانگ���ی 10ه���هزار دینارت لێوهردهگ���رن ،ئهگ���هر ه���هر لهو 200 مهترهدا دو كهسیش���ی تێدا بژی ههر 10ههزار دیناری لێوهردهگرن ،ئایا ئهمه دادپهروهری���ی تێدایه؟ جگه لهوه ئهم سیستمه وا لهخێزانه كهمهكان دهكات ئاو زیاد خهرج بكهن". لێپرس���راوی فهرمانگهی ئاوی كفری
لهماوهی داهاتودا 720ههزار پێوهری ئاو لهسهرانسهری ههرێمدا دادهنرێت
لهههرێم ی كوردستان سێ بهقهدهر پێویستی خهڵك ئاو خهرجدهكرێت دو هاواڵتی لهکاتی شتنی بهردهم دوکانهکهیاندا ئیدریس ساڵهح لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ناحهق���ی تێدایه ،كهواته ئهگهر پارهی رونیكردهوه له 2012/8/15وه حكومهت ئ���اوو ئاوهڕۆمان لێوهردهگیرێت دهبێت ئهو بڕیارهی دهرك���ردوهو ئهوانیش له خزمهتگوزارییهكانیم پێشكهش بكرێت 9/1وه جێبهجێیانك���ردوه ،ئ���هو وتی بهههمو مهرجهكانییهوه". ه���هر ل���هم بارهی���هوه بهڕێوهبهری "لهئێستادا خهڵك باشتر لهپێشو پاره دهدات ،بهجۆرێ���ك ههندێ كهس كه نهخۆشخانهی شههید خالید گهرمیانی لهماڵهوهش نابن دواتر دێن بۆ فهرمانگه لهكفری د.عیم���اد ئیبراهیم بۆ ئاوێنه وتی "دهبێت ئاوی كف���ری لهتاقیگهی پارهكه دهدهن". كاروان وریا كه پیشهی فهرمانبهرییه مهركهزی پشكنینی بۆ بكرێت كه ئایا لهق���هزای كف���ری بهنیگهرانییهوه وتی ش���یاوی خواردنهوهیه یان نا ،چونكه "لهكاتێكدا ئ���اوی خواردنهوهمان زۆر تائێستا ئهو كارهمان نهكردوهو دهبێت ناتهندروس���تهو پڕه لهپیس���ایی ،ئیتر فهرمانگهی پهیوهس���ت بهئاو بهو كاره نازانم لهپای چی پارهی ئاوی خاوێنمان ههستێت". ئهندازیارێكی���ش پێیوای���ه تهنه���ا لێوهردهگیرێ". ئهو فهرمانبهره وتیشی "ئێمه زۆرجار چارهس���هر عهدالهت���ی تێدابێ���تو لهمانگێك���دا 15رۆژ لهماڵهوهنی���ن ،هاندهربێت بۆ پاراس���تنی سامانی ئاو، كهچ���ی ه���هر ئ���هو پارهیهم���ان ئهوهیه كه پێوهری زیرهك دابنرێت بۆ لێوهردهگ���رن ،بۆی���ه ئهم���هش زۆر ههمو كهسێك كه ئاو بهكاردههێنێت.
فۆتۆ :ئارام کهریم
ئهندازیاری شارس���تانی تهحس���ین 100مهترهو خێزانێكی 6كهسی تێدایهو ق���ادر لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگهیاند لهرۆژێكدا دو تانكی ئاو خهرجدهكهنو ئهو پێوهره تهنها چارهس���هرهو رێگه ههر 10ههزار دیناریان لێوهردهگیرێت بهههڵ���هی تهكنیكیو ئی���داری ناداتو ئهمه نادادپهروهرییه". بهڕێوهبهری ئاوی ژێر زهوی گهرمیان قهوارهی بهكارهێنانی ئاو لهمانگهكهدا دیاری���دهكات ،چونك���ه "پێش���وتر كه حام���د جومع���ه وتیش���ی"ئهو بڕیاره پارهیهكی رهمزی وهرگیراوهو ئێستاش دهبێته ه���ۆی بهفیڕۆدانی ئاو لهالیهن ئهو بڕیارهی روب���هری خانو عهدالهتی خهڵكییهوه بهوهی ههر ئهو پارهیهیان تێدانیی���هو بهجێبهجێكردن���ی پرۆژهی لێوهردهگیرێ���ت ،بۆی���ه ئ���او زیات���ر پێوهری زیرهك كه ئێستا لهتهندهردایهو خهرجدهكهن ،بۆیه پێمانباش���ه پێوهر لهم���اوهی دو س���اڵدا ت���هواو دهبێت دابنرێت ی���ان بهپێی نهفهر پارهی ئاو دیاری بكرێت". چارهسهری كۆتایی دهبێت". لهبهرامب���هردا بهڕێوهبهری گش���تی ه���اوكات بهڕێوهب���هری ئ���اوی ژێر زهوی گهرمی���ان دهڵێ���ت "خانو ههیه ئاوو ئاوهڕۆی ههرێم س���هههند سیروان روبهرهكهی 300مهترهو یهك كهس���ی لهلێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه رونیكردهوه تێدا دهژیتو رهنگه لهرۆژێكدا 20لیتر كه بۆ خانویهك���ی 100مهتری مانگی ئاو خهرجبكات ،كهچی دهبێت مانگانه پێن���ج ه���هزارو 200مهتریش 10ههزار 30ههزار دینار ب���دات ،خانوش ههی ه دینار وهردهگرن ،ئ���هو وتی "ئهمهش
پارهیهكی زۆر كهمه ،ئێمه لهگهڵ ههمو بهڕێوهبهرهكان���ی ئاوی كوردس���تاندا تاوتوێی ئ���هم كارهمان ك���ردوه ئنجا ئهو بڕیارهمان دهركردوه ،پێشتر 750 دینار پارهی ئاو وهردهگیرا ،لهكاتێكدا حكومهت سااڵنه 100ملیار دینار موچهی فهرمانبهرانی ئاوی دهداو لهبهرامبهردا دو ملیار دیناری كۆنهدهكردهوه". ئ���هو بهڕێوهبهره گش���تییه ئاماژهی بهوهش���كرد پرۆژهی دانان���ی پێوهری زی���رهك لهتهندهردایه س���هرهتا 720 ه���هزار پێ���وهری ئاو لهسهرانس���هری ههرێمدا دادهنرێتو ههموی پهیوهست دهبێت بهیهك كۆمپیوتهرهوه" ،ئهوكات خهڵك دهزانێت چۆن ئاو خهرجدهكات، چونكه ئاو ب���هرهو كهمبونهوه دهڕوات و لهكوردستانیش���دا س���ێ بهق���هدهر پێویستی خهڵك ئاو خهرجدهكرێت".
10
F
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
ashion
گۆشهیهكی تایبهته بهجلو بهرگ ی " fashionسهفین عارفی" ئامادهی دهكات دیزاین هرو راوێژكار
بیرتنهچێت ئێكسسواراتێكی گونجاو ههڵبژێریت
kim
rihanna
گۆرانی بێژی 24ساڵی ئهمهریكی ڕیهان ه لهكاتی سهردانی بۆ شتكڕین لهیهكێك لهبازاڕهكان���ی ()NewYork City بهعهزییهكی ش���ینی قۆڵدرێژی تۆخی ( )Givenchyدهركهوت ك ه دهتوانیت ل ه ()2012Collection The Givenchy بیدۆزیتهوه ،لهكاتێكدا كیم كارداشیانی 31س���اڵی جوانكیل���هی ئهمهریك���ی بهههم���ان عهزی���ی ()Givenchyهوه بهماوهیهكی ك���هم دوای ئهو دهركهوت . رهنگێكی شینی تۆخی شهپۆالوی وهك ئهم جۆره عهزیی ه بۆ ههمو كهس���ێك ئهگونجێت جا گهر ئهسمهر ،رهش یان سپی پێست بیت وه بهجاكێت یان بهبێ جاكێت بتهوێت لهبهری بكهیت ئهمهش تهنها لهبهرئهوهی ئهو رهنگ ه رهنگێكی سروش���تییه ،بهاڵم بیرتنهچێت دهبێت ئێكسس���واراتێكی گونجاو ههڵبژێریت، مارك���هی ( )Givenchyههمیش��� ه واتلێ���دهكات بهكۆكراوهو رێكپۆش���ی دهربكهویت بۆی ه پێویستت دهبێت ك ه
لهگ���هڵ ( )Givenchyئیكسس���وارات باش���ترین هاوڕێت بێت ،جا ههرچهنده عهزییهك���ه زۆر س���اده دی���اره بهاڵم تهفاس���یلی ورد لهكهمهرو سهر سنگی دهبینرێت. لێ���رهدا ریهان���ه زۆر س���هركهوتوتربو لهكارداش���یان بهدیاریكردن���ی جوتێ قۆندهرهی كانزاییو بهرزكردنهوهی قژی بۆ سهرهوه كه زۆر شیكو كالسیكتره، لهكاتێكدا كارداشیان بهجوتێ پێاڵوی پێستی ماری ()Christian Louboutin دهركهوت ،بۆی ه ههمیش��� ه دیاریكردنی ئیكسس���واراتی گونج���او لهگ���هڵ ئهو پارچهیهی لهبهری ئهكهیت واتلێئهكات پێش���ین ه بی���ت ههرچهن���ده ئهگ���هر لهژورێكدابیت ههموی یهكپۆشبێت. بۆی���ه ئهگهر ت���ۆش خاوهن���ی لهشو الرێكی رێكبیت ناتوانین لۆمهت بكهین بۆ جوانیت تهنها پێویستت بههاوكاریو یاریدهدهرێكی باش دهبێت. safeen.arif@yahoo.com Twitter @SafeenArif
رهنگاڵه
رهنگاڵه
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
چاوهڕوانی "موفاجهئه" ی بهشی سێیهم ی گهردهلول بن ئا :ئاكۆ حهمهد رابی پێدهچێت لهبهش���ی س���ێیهمی زنجیره درامای گهردهلول "موفاجهئه" روبداتو لهمانگی ئازاری داهاتوش���دا پێشكهشی بینهران دهكرێت. لهماوهی سااڵنی رابردودا بهشی یهكهمو دوهم���ی زنجی���ره درام���ای گهردهلول پێشكهش���كراو لهئێستاش���دا س���تافو دهرهێنهرهكهشی سهرقاڵی كاركردنن بۆ تهواوكردنی بهشی سێیهمی دراماكه. (گهردهلول) ناونیشانی زنجیره درامایهكی كوردییه كه باس لهروداوه مێژوییهكانی باش���وری كوردس���تان دهكات ،لهبهشی یهكهمو دوهمی ئ���هم درامایهدا چهندین ئهكتهری ن���اوداری كورد بهش���دارییان تێدا كردو بهو هۆیهش���هوه بوه یهكێك لهو درام���ا كوردییانهی كه بوه خاوهنی بینهرێكی زۆر. دهرهێن���هری زنجیره درامای گهردهلول، جهلیل زهنگهن���ه لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگهیاند كه ئێس���تا بهش���ی س���ێهمی ئ���هو درامای���ه لهمۆنتاژدای���هو توانراوه كاری مۆنتاژ بۆ بیس���تو حهوت ئهڵقهی ت���هواو بكرێتو چاوهڕوانی���ش دهكرێت لهقۆناغهكان���ی داهات���ودا س���هرجهم ئهڵقهكان���ی بهش���ی س���ێیهم كاری مۆنتاژكردن���ی بهكۆتا بێ���تو پێدهچێت مانگی ئازاری س���اڵی داهاتو ئهگهر هیچ
كێش���هیهكیان نهیهته پێش ،لهكهناڵی كوردسات پهخشبكرێت. زهنگهنه رونیكردهوه ك���ه جیاوازییهكی زۆر لهنێ���وان ئهم بهش���هو بهش���هكانی دیكه ه���هن ،چونك ه لهبهش���ی یهك همو دوهمدا تهنها باسی شارهكانی سلێمانیو كهركوك كراوه ،بهاڵم بهشی سێیهم ههمو باشوری كوردستان لهزاخۆوه تا خانهقین لهخۆدهگرێتو لهس���هرجهم ناوچهكانی كوردس���تان وێنهی ئهم درامایه گیراوهو كات���ی ئهڵقهكانیش لهبهش���هكانی دیكه زیاترهو ئهڵقهكانی ئهم بهشهش روداوی جۆراوجۆرو سهرنجڕاكێشی تیادایه. ناوبراو ئاماژهی بهوهشكرد كه لهو بهشهدا ههمو ههوڵهكانی خۆی خستۆته گهڕ تاكو بتوانێت شتێكی جوان پێشكهش بكات، وتیشی "ههرچهنده هێشتا زوهو دهكرێت بینهران زیاتر بڕیاری لهسهر بدهن ،بهاڵم خۆم پێموایه بهشی سێیهمی گهردهلول موفاجهئهیه بۆ بینهران". لهبهشی سێیهمی گهردهلولدا نزیكهی دو ههزار ئهكت���هر لهكامێرامانو كۆمبارس تاك���و مۆنت���اژ تێی���دا بهش���دارنو چل ئهكتهریش بهكچو كوڕهوه رۆڵی سهرهكی دهبینن. بهوتهی زهنگهنه روداوهكانی ئهم بهشه لهساڵی 1978تاكو 1983دهگرێتهوهو ئهگهر پێداویس���تییهكانیان ب���ۆ دابین بكرێت ئهوا درێژه بهبهشهكانی دیكهش ستافی گەردەلول لەکاتی وێنەگرتندا دهدهن.
ماڵهكه ی شێخ مهحمود لهسلێمان ی دهفرۆشرێت هونهر ی كوردی ...لهفۆلكلۆرهوه بۆ "راپ" ئا :شهیدا رهوف راپ یان هونهری سهرشهقام ستایڵێكی گۆرانی وتنه ،لهسااڵنی حهفتای سهدهی رابردو گهشهی كردوهو ماوهی چهند ساڵێكیشه لهكوردستان سهریههڵداوه ،لهسهرهتادا گهنجێكی زۆری لهخۆی كۆكردهوه ،بهاڵم دواتر ورده ورده بهرهو كهمبونهوه رۆیشت، راپهرێكیش پێیوایه كاركردنی ههندێ گهنج بهنادروستی لهراپدا بوهته هۆی ناشرینكردنی هونهرهكه لهبهرچاوی خهڵك.
ئاودێ����ر رهحی����م ك����ه بهس����تایڵی راپ گۆران����ی دهچڕێو خاوهنی س����یدییهكی بیس����ت تراكییه ،باسی لهوهكرد كه راپ هونهرێكی كهس����ییهو دهی����هوێ لهرێی هونهرهكهی����هوه خهمهكان����ی كۆمهڵگهو گهنجان باس بكاتو جهختیش����یكردهوه كه دهبێت راپی ههر میللهتێك ئاوێنهی كۆمهڵگهكهی خۆی بێت. ئهم گهنجه تهمهن بیست ساڵه ،كارهكانی ئهلبومهكهی ههموی لهئهس����تۆی خۆی بوهو لهژورێكی ماڵی خۆیاندا كردویهتیو هیچ ك هسو الیهنێك هاوكاری نهكردوه.
بهبۆچون����ی ئاودێ����ر ،تێكس����ت ل����هم ج����ۆره گۆرانیی����هدا زۆر گرنگهو دهبێت ههڵقواڵوی گرفتهكان����ی كۆمهڵگه بێت، بۆیه ئهو ،تێكس����تی ههمو گۆرانییهكانی خۆی نوسیوهتهوه ،بهاڵم ناوبراو گلهیی لهههندێك گهنج ههیه ك����ه گۆرانییهكی بیانی كۆپ ی دهكهنو ناوی راپی لێدهنێن، بهمهش هونهری راپیان "ناشرین" كردوه، جگه لهوهش نیگهرانه لهوهی ئهم هونهره ب����ۆ الیهنگیری "حیزبی" بهكاردێتو وتی "ئهو راپهرانهی لهگهڵ حیزبێكدان كاریان بۆ دهكرێتو ه����اوكاری دهكرێن ئهمهش راپهرانی دیكه بێهیوا دهكات".
حهفی����د بوهو لهدوای كۆچی دوایش����ی ،نزیكهی بیس����تو یهك ساڵه لهو ماڵهدا خانهوادهی شێخ مهحمودی حهفیده. ئا :شهنگه حهسهن ب����ۆ كوڕهكانی ماوهتهوهو دواین ئهندامی نیشتهجێن. یهكێك لهو مااڵنهی لهگهڕهكی كانێسكانی ئهو خانهوادهیهش (شێخ كاوه) بوه كه ئهو ماڵه لهئێس����تادا مانگانه بڕی سهد ئهو كهسانهی بهالیدا دهڕۆن ههست ناكهن لهو خانوهدا چهندین خێزانی تێدا شاری س����لێمانی تائێس����تا وهك خۆی تێیدا كۆچی دوایی كردوهو ئیدی لهدوای ه����هزار دینار وهك كرێ����ی چهند ژورێك بژی ،چونكه لهدهرهوه تهنها دهرگایهكی ماوهتهوهو چهند ماڵێك����ی تێدا دهژین ،تهواوبون����ی پرس����هكهی ،خانوهك����هش دهدهن ،بهوتهی س����ۆیبه ،كاتێك ئهوان ماڵه كۆنهكهی شێخ مهحمودی حهفیده چۆڵك����راوهو لهو كاتهش����هوه تائێس����تا هاتونهته ئهو ماڵه یانزه ماڵی تێدا بون، بچوكی دو تاكییهو چهند دوكانێكیش بهاڵم ئێس����تا تهنها ش����هش ماڵی تێدا كه دهكهوێته نزیك مزگهوتی قامیشانو چهندین ماڵو خێزان تێیدا كرێچین. لهڕیزیدا ههن ،بهاڵم لهدهرگاك ه رهت ل����هدو نهۆمی گهورهی ئهمب����هرو ئهوبهر سۆیبه كهریم ژنێكی تهمهن پهنجا ساڵهو ماون. دهبیت حهوشهیهكی گهوره دێته بهبنهچ����ه خهڵكی ق����هزای ههڵهبج هنو ههروهه����ا نیهایهت محهم����هد كه ژنێكی پێكهاتوه. بهردهمتو چهندین ژوری جیاوازی لهخۆگرتوه ،ئهو شوێنهش به (حهوشی روبهڕوی ئ����هو ماڵه ههزارو چوارس����هد دوای كیمیاباران����ی ئ����هو قهزایه لهدوای دیك����هی تهم����هن س����یو چوار س����اڵهو ی ساڵی ()1988هوه هاتونهته سلێمانیو لهخێزانێك����ی چوار كهس����ی پێكهاتون مهترهو لهڕابردودا ماڵی شێخ مهحمود گهوره) نێوبانگ ی دهركردوهو موڵكی
کاوڕ ئ���هم ههفتهی ه بهنهرمیی���هوه مامهڵ ه بكهو ههوڵبده توڕهب���ون زاڵ نهبێت بهس���هرتدا .با توڕهبونهكهت نهبێت ه ی كێش��� ه بۆ دهوروب���هرت لهش���وێن كارهكهت.
گا ی دهبێت بۆ ههفتهیهك���ی پ���ڕ خۆش��� ی ئهم بورجهو بهخت زیاتر لهدایكبوان��� یاوهرت���ان دهبێت لهمانگی پێش���وتر، ی ئ���هوه هات���وه كارهكانت رێك كات��� بخهیتهوه.
دوانه ی ب���اش بهس���هر دهبهی���تو كاتێك��� ی دهڕوات ،بهاڵم كارهكان���ت بهڕێك��� ی ێ ناخۆش ی سۆزدارییهوه ههند لهڕو دێته پێش���تانو ههوڵبدهن ماوهیهك ی خۆتان دور بگرن لهههر پهیوهندییهك سۆزداری.
قرژاڵ ی دهكهیت گ���هر ههس���ت بهماندوێت��� ی پێویست ه ماوهیهك پشو بدهیت ،لهڕو ی ی پڕ لهسۆزدار سۆزدارییهوه كهشێك بهسهر دهبهیت.
بهش����ێكی دیك����ه لهراپ����هرهكان گلهیی لهمیدیاكان دهكهن ك ه وهكو پێویس����ت گرنگ����ی بههونهرهكهیان ن����ادهن ،بۆیه ئهوانی����ش لهكاركردن ب����ۆ هونهرهكهیان س����ارد دهبنهوه ،میران ئهكرهمی تهمهن ن����ۆزده س����اڵ ههرچهن����ده ماوهیهك بو وازی لههون����هری راپ هێنابو ،بهاڵم لهئێس����تادا س����هرقاڵی ئامادهكردن����ی گۆرانییهكهو وتی "میدیای كوردی گرنگی ب����هكاری راپ����هرهكان ناداتو پهخش����ی ناكهن ئهمهش راپهرهكان بێهیوا دهكاتو بهشێكیان واز لههونهرهكهیان دههێنن". ههروهه����ا ههڵوێس����ت گهنجێكی دیكهی راپهرهو پێش����تر خاوهنی س����تۆدیۆ بوه ی بۆ بۆ تۆماركردنی گۆران����ی راپو كار چهندین راپهر كردوه ،بهاڵم لهئێس����تادا
ماوهی نۆ س����اڵه لهچهن����د ژورێكی ئهو حهوش����هیهدا نیش����تهجێنو بڕی ههشتا ههزار بۆ دو ژوری حهوش����هكه دهدهن، ئاماژهی بهوهدا ك����ه بارودۆخی ژیانیان لهو شوێنهدا باشه ،چونكه دهمێكه تێیدا راهاتونو لهبازاڕیشهوه نزیكن. ئهو مااڵنهی لهو حهوشهیهدا نیشتهجێن ئاشكرایانكرد كه لهبهرئهوهی ئهو موڵكه فرۆش����راوه ،بۆیه ئاگاداركراونهتهوه كه لهس����هرهتای مانگ����ی تهمموزی س����اڵی داهاتودا ماڵهكانیان بگوێزنهوه.
شێر ی ی بهچارهسهر تهندروس���تیت پێویست زیاتر ههیهو باشتر وای ه ماوهیهك چهند ی راهێنانو وهرزش���ێك بكهیتو خواردن ی بهختت لهم تهندروس���ت بخۆیت ،رۆژ ههفتهیهدا چوارشهممهیه.
فهریک بهوریایی���هوه مامهڵ ه لهگهڵ كارهكانت ی ی دێته پێشت .لهرو ێ رێگر بك ه ههند ی ێ كێشهت بههۆ س���ۆزدارییهوه ههند ی توندهوه بۆ دروس���ت مامهڵهكردن��� دهبێت.
تهرازوو
دوپشک
دهینوسێت
سێو ی عهلمانیو كۆش ی قاعیده
یهكهم :قۆپیش بكهیت موشكیله نییه، موهی���م ئهوهیه ع���هرزی بهخزمهتمان ی لەفەیسبوکەوە بكهیت بزانین ئ���هم فهرتهن ه تازهیه میسرو تونسو ئهوان نیشانهی چییه؟ • تهئریخ بهعزه جارێك -عهیب نهبێ- پێشهوهو پاشهوهی لێ تێكدهچێت؟ • ئهم ه هێش���تا (ئای ئای)یهكهیهتی، (ئهمان ئهمان)هك هی ناخۆشتره؟ ی بیخات ه ج -ه���هر س���ێوێك عیلمان��� خوارهوه دهكهوێت ه كۆشی قاعیدهوه؟ د -بههاری عهرهبی عهینهن (س���یدی) س���هقهت وای���ه ،زو زو دهچێت���هوه ئهوهڵ؟ ی ل���هو موبارهك ه ه -ههر كهس���ێك وا دام���اوه ،ئیش���هڵاڵ خوا ل���هوه گ هڕو ی دهكات؟ گولتر ی هات دوهم :سهبهب چییه خاڵه مالیك دوای كورد پهالماری (رافیع عیساوی) دا؟ ی • دهڵ���ێ گۆم ههتا ق���وڵ بێت مهله خۆشتره؟ ی ی حهزرهت��� ی لهدایكبون��� • بهبۆن��� ه عیساوه؟ ی ی خێر ج -ح���هز دهكات دائیم زك���ر بكهن؟ ی بمك���هن د -دهڵ���ێ پێ���ش ئ���هوه ی ههموتان بهقاوهڵتی ،م���ن بهبهرچای دهخۆم؟ ی ه -حوكمهتێك ئهگهر موعهدهل خهریك شهڕ نهبێت كهی حوكمهته؟
فۆتۆ :ئارام کەریم
ی س���ێیهم :ئهم وهزع ه كارهس���اتباره سوریا ناخۆشییهك هی لهچیدایه؟ • ئهو پهندهی لێ روداوه ك ه دهڵێ گا كردیو ههچهك ه خواردی؟ • دو ساڵه خهریكن هێشتا نهگهیشتوهت ه ی رهقیب؟ ئه ج -قهتهر خۆی كردوه بهساحێبی؟ ی ئێره كیسهیان بۆ ه -ئیس�ل�امییهكان دوریوه؟
بارهی����هوه ههڵۆ ج����هالل لهس����هنتهری (كوردۆ میوزیك) لهسلێمانی رونیكردهوه ك����ه راپی كوردیو بیانیش دهفرۆش����ن، ب����هاڵم بیانیی����هكان فرۆش����یان زیاترهو كڕیارهكانی����ش زۆرت����ر كهس����انی تازه پێگهیشتون كه تهمهنیان لهنێوان پانزه بۆ ههژده ساڵیدایه. ههروهه����ا س����یروان قادر ك����ه خاوهنی ناوهن����دی (ئارۆ)یه ب����ۆ باڵوكردنهوهی بهرههم����ی هونهریی ،ئاماژهی بهوهدا كه فرۆشی گۆرانی راپ مامناوهنده ،چونكه هونهرێك����ه گوێگ����ری تایبهت����ی ههیهو زۆربهش����یان گهنج����ن ،ئهوانی����ش چهند گروپێك����ی راپی كوردی كاری باش����یان كردوه ،بهاڵم فرۆش����ی راپه بیانییهكان زیاتره.
ی چوارهم :سهبارهت بهدنیا ئاخر نهبون ی چی؟ ئهمجارهش دهڵێ ی دێت، • ه���هر رۆژێك بێت دنیا كۆتای ی نایهت. بهاڵم كهرێتی قهد كۆتای • كوڕه باب��� ه گیان دنیا دهمێكه ئاخر بووه ،بڕۆ سهیری ئهخالقو بازاڕ كه. ی باش بوو ،س���ێ ،چوار ج -مهوزوعێك ێ مهش���غو ڵ حهفت���ه خهڵكهكهمان پ كرد. د -دنیا ههر لهو كهسه ئاخر دهبێت ك ه بهتهمای دیموكراسییه. ی راستت دهوێت دو نهوع دنیامان ه -خۆ ی دهوڵهمهند. ی فهقیرو دنیا ههیه .دنیا ی پێنهكردوهو دنیای فهقیر هێشتا دهست ی دهوڵهمهندیش بهحهیاتی ئاخر دنی���ا نابێت.
دوو گەنجی راپ لەکاتی گۆرانی وتندا
فۆتۆ :ئارام کەریم
د.شێرکۆ عهبدواڵ
مهسئول ئهگهر شهش ،حهوت جار ئحم ی ی پاكك���ردهوه ،بهاڵم هیچ ئحم قوڕگ نهفهرمو ،ئهوا دو ئیحتیمال ههیه .یان ئهوهتانێ كاكم لهعاست مهوزوعهكاندا ی ی دێتو عهشتهبای خوا تهق هی سهر پێ نییه بیخات ه دهس���تمانهوه ،یاخود نهوهڵ�ڵ�ا پێیهت���ی .بهڵ���ێ پێیهتیو ی باشیش���ی پێیه ،بهاڵم چونكێكم شت مهوزوع���هكان خۆش���بهختان ه ئهوهنده ێ لقو پۆپیان لێبۆتهوانێ ،فهقیره نازان لهكوێوه دهستپێبكات .دهستپێكردنیش ی تهڕو توش بهعزه جارێك وهكو س���اڵ ی پایزهوه دهس���ت دهكات وای ه لهئهوهڵ بهبهفرو باران ،بهعزه جارێكیش وهكو ی بهرنامهس���ز وای���ه ،لهناوهختا حیزب ی دهست دهكات بهكۆبونهوه .جا براكه ی تریان باوك���م ههت���ا كۆبونهوهیهك��� نهكردوه بهسهردا فهرمو شانسی خۆت لهگهڵ ئهم س���وعاالن هی خ���وارهوهدا تاقیبكهرهوه.
لهفهیسبووکهوه
حەوشی گەورەی ماڵی شێخ مەحمود لەسلێمانی
11
کهوان
ی كارو پرۆژهوه كهسانێك دهیانهوێت زیانت پێبگهیهنین ی ب���اش ل���هرو ی ههلێك دهسكهوتی دارایت دهبێت لهو كاران ه ی ههوڵب���ده خ���ۆت بهدور بگ���ره لهههر ی بهپرۆژه ماوهیهك ه تهواو خۆت بۆ سهرقاڵكردوه ،دێت ه پێش���ت كه پهیوهند ی كۆمهاڵیهت���ی ،بهاڵم ی نزیكت دهبێت پهیوهندییهك��� ی كهش���وههواوه هاوڕێیهكت یان كهسێك بهه���ۆی گۆڕان���كار خێزانهك���هت لهههم���و كاتێ���ك زیاتر ئاگاداری تهندروستیت به. تهندروستیت كهمێك تێكدهچێت. پێویستی پێته.
ئ����هو كاره ناكات ،چونك����ه كاركردنیان الیهنی ماددی باش����ی دهوێتو ئهوانیش توانایان نییهو هاوكاری ناكرێن. بهپێچهوان����هی بۆچون����ی میران����هوه، بهڕێوهبهری كهناڵی خاك لهس����لێمانی، زاهی����ر س����دیق لهلێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه رایگهیاند كه تهلهفزیۆنهكهیان گرنگی بهو هونهره داوهو كاتێكیش چهند گروپێكی راپ س����هردانیان ك����ردون هاوكاریی����ان كردونو گۆرانییهكانیان پهخش كردونو وتی "لهئێس����تادا گروپ����هكان كهمتر كار دهكهن ،گ����هر نا (خ����اك) تهلهفزیۆنی ههمو چینو توێژهكان بوه". س����هنتهرهكانی باڵوكردنهوهی بهرههمی هونهری����ش جهخت دهكهن����هوه كه راپ تائێس����تاش فرۆش����ی خۆی ههیه ،لهو
گیسک
سهتڵ
ی تر وهرمهدهو ی خۆت لهئیش���ی كهسێك س���هفهرێكی كورت دهكهیت ماوهیهك ی پهیوهندیی��� ه خۆش لهو سهفهره بهس���هر دهبهیت ،باش���تره س���هرقاڵ ی خۆت بیت .ئهم ماوهی ه ی دهڕواتو خۆشحاڵتان خێزانییهكان��� كارهكانت بهباش پارهیهكی ب���اش خ���هرج دهكهیت بۆ دهكات. كارێك.
نهههنگ ی لهگ���هڵ ی پ���ڕ خۆش��� ماوهیهك��� خۆشهویس���تهكهتان بهسهر دهبهیت. ی نزیك���ت دهبینیت كه زۆر هاوڕێیهك ی واڵت دهژیو دهمێك��� ه ل���هدهرهوه خۆشحاڵ دهبیت بهبینینی.
CMYK
10
F
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
ashion
گۆشهیهكی تایبهته بهجلو بهرگ ی " fashionسهفین عارفی" ئامادهی دهكات دیزاین هرو راوێژكار
بیرتنهچێت ئێكسسواراتێكی گونجاو ههڵبژێریت
kim
rihanna
گۆرانی بێژی 24ساڵی ئهمهریكی ڕیهان ه لهكاتی سهردانی بۆ شتكڕین لهیهكێك لهبازاڕهكان���ی ()NewYork City بهعهزییهكی ش���ینی قۆڵدرێژی تۆخی ( )Givenchyدهركهوت ك ه دهتوانیت ل ه ()2012Collection The Givenchy بیدۆزیتهوه ،لهكاتێكدا كیم كارداشیانی 31س���اڵی جوانكیل���هی ئهمهریك���ی بهههم���ان عهزی���ی ()Givenchyهوه بهماوهیهكی ك���هم دوای ئهو دهركهوت . رهنگێكی شینی تۆخی شهپۆالوی وهك ئهم جۆره عهزیی ه بۆ ههمو كهس���ێك ئهگونجێت جا گهر ئهسمهر ،رهش یان سپی پێست بیت وه بهجاكێت یان بهبێ جاكێت بتهوێت لهبهری بكهیت ئهمهش تهنها لهبهرئهوهی ئهو رهنگ ه رهنگێكی سروش���تییه ،بهاڵم بیرتنهچێت دهبێت ئێكسس���واراتێكی گونجاو ههڵبژێریت، مارك���هی ( )Givenchyههمیش��� ه واتلێ���دهكات بهكۆكراوهو رێكپۆش���ی دهربكهویت بۆی ه پێویستت دهبێت ك ه
لهگ���هڵ ( )Givenchyئیكسس���وارات باش���ترین هاوڕێت بێت ،جا ههرچهنده عهزییهك���ه زۆر س���اده دی���اره بهاڵم تهفاس���یلی ورد لهكهمهرو سهر سنگی دهبینرێت. لێ���رهدا ریهان���ه زۆر س���هركهوتوتربو لهكارداش���یان بهدیاریكردن���ی جوتێ قۆندهرهی كانزاییو بهرزكردنهوهی قژی بۆ سهرهوه كه زۆر شیكو كالسیكتره، لهكاتێكدا كارداشیان بهجوتێ پێاڵوی پێستی ماری ()Christian Louboutin دهركهوت ،بۆی ه ههمیش��� ه دیاریكردنی ئیكسس���واراتی گونج���او لهگ���هڵ ئهو پارچهیهی لهبهری ئهكهیت واتلێئهكات پێش���ین ه بی���ت ههرچهن���ده ئهگ���هر لهژورێكدابیت ههموی یهكپۆشبێت. بۆی���ه ئهگهر ت���ۆش خاوهن���ی لهشو الرێكی رێكبیت ناتوانین لۆمهت بكهین بۆ جوانیت تهنها پێویستت بههاوكاریو یاریدهدهرێكی باش دهبێت. safeen.arif@yahoo.com Twitter @SafeenArif
رهنگاڵه
رهنگاڵه
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
چاوهڕوانی "موفاجهئه" ی بهشی سێیهم ی گهردهلول بن ئا :ئاكۆ حهمهد رابی پێدهچێت لهبهش���ی س���ێیهمی زنجیره درامای گهردهلول "موفاجهئه" روبداتو لهمانگی ئازاری داهاتوش���دا پێشكهشی بینهران دهكرێت. لهماوهی سااڵنی رابردودا بهشی یهكهمو دوهم���ی زنجی���ره درام���ای گهردهلول پێشكهش���كراو لهئێستاش���دا س���تافو دهرهێنهرهكهشی سهرقاڵی كاركردنن بۆ تهواوكردنی بهشی سێیهمی دراماكه. (گهردهلول) ناونیشانی زنجیره درامایهكی كوردییه كه باس لهروداوه مێژوییهكانی باش���وری كوردس���تان دهكات ،لهبهشی یهكهمو دوهمی ئ���هم درامایهدا چهندین ئهكتهری ن���اوداری كورد بهش���دارییان تێدا كردو بهو هۆیهش���هوه بوه یهكێك لهو درام���ا كوردییانهی كه بوه خاوهنی بینهرێكی زۆر. دهرهێن���هری زنجیره درامای گهردهلول، جهلیل زهنگهن���ه لهلێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگهیاند كه ئێس���تا بهش���ی س���ێهمی ئ���هو درامای���ه لهمۆنتاژدای���هو توانراوه كاری مۆنتاژ بۆ بیس���تو حهوت ئهڵقهی ت���هواو بكرێتو چاوهڕوانی���ش دهكرێت لهقۆناغهكان���ی داهات���ودا س���هرجهم ئهڵقهكان���ی بهش���ی س���ێیهم كاری مۆنتاژكردن���ی بهكۆتا بێ���تو پێدهچێت مانگی ئازاری س���اڵی داهاتو ئهگهر هیچ
كێش���هیهكیان نهیهته پێش ،لهكهناڵی كوردسات پهخشبكرێت. زهنگهنه رونیكردهوه ك���ه جیاوازییهكی زۆر لهنێ���وان ئهم بهش���هو بهش���هكانی دیكه ه���هن ،چونك ه لهبهش���ی یهك همو دوهمدا تهنها باسی شارهكانی سلێمانیو كهركوك كراوه ،بهاڵم بهشی سێیهم ههمو باشوری كوردستان لهزاخۆوه تا خانهقین لهخۆدهگرێتو لهس���هرجهم ناوچهكانی كوردس���تان وێنهی ئهم درامایه گیراوهو كات���ی ئهڵقهكانیش لهبهش���هكانی دیكه زیاترهو ئهڵقهكانی ئهم بهشهش روداوی جۆراوجۆرو سهرنجڕاكێشی تیادایه. ناوبراو ئاماژهی بهوهشكرد كه لهو بهشهدا ههمو ههوڵهكانی خۆی خستۆته گهڕ تاكو بتوانێت شتێكی جوان پێشكهش بكات، وتیشی "ههرچهنده هێشتا زوهو دهكرێت بینهران زیاتر بڕیاری لهسهر بدهن ،بهاڵم خۆم پێموایه بهشی سێیهمی گهردهلول موفاجهئهیه بۆ بینهران". لهبهشی سێیهمی گهردهلولدا نزیكهی دو ههزار ئهكت���هر لهكامێرامانو كۆمبارس تاك���و مۆنت���اژ تێی���دا بهش���دارنو چل ئهكتهریش بهكچو كوڕهوه رۆڵی سهرهكی دهبینن. بهوتهی زهنگهنه روداوهكانی ئهم بهشه لهساڵی 1978تاكو 1983دهگرێتهوهو ئهگهر پێداویس���تییهكانیان ب���ۆ دابین بكرێت ئهوا درێژه بهبهشهكانی دیكهش ستافی گەردەلول لەکاتی وێنەگرتندا دهدهن.
ماڵهكه ی شێخ مهحمود لهسلێمان ی دهفرۆشرێت هونهر ی كوردی ...لهفۆلكلۆرهوه بۆ "راپ" ئا :شهیدا رهوف راپ یان هونهری سهرشهقام ستایڵێكی گۆرانی وتنه ،لهسااڵنی حهفتای سهدهی رابردو گهشهی كردوهو ماوهی چهند ساڵێكیشه لهكوردستان سهریههڵداوه ،لهسهرهتادا گهنجێكی زۆری لهخۆی كۆكردهوه ،بهاڵم دواتر ورده ورده بهرهو كهمبونهوه رۆیشت، راپهرێكیش پێیوایه كاركردنی ههندێ گهنج بهنادروستی لهراپدا بوهته هۆی ناشرینكردنی هونهرهكه لهبهرچاوی خهڵك.
ئاودێ����ر رهحی����م ك����ه بهس����تایڵی راپ گۆران����ی دهچڕێو خاوهنی س����یدییهكی بیس����ت تراكییه ،باسی لهوهكرد كه راپ هونهرێكی كهس����ییهو دهی����هوێ لهرێی هونهرهكهی����هوه خهمهكان����ی كۆمهڵگهو گهنجان باس بكاتو جهختیش����یكردهوه كه دهبێت راپی ههر میللهتێك ئاوێنهی كۆمهڵگهكهی خۆی بێت. ئهم گهنجه تهمهن بیست ساڵه ،كارهكانی ئهلبومهكهی ههموی لهئهس����تۆی خۆی بوهو لهژورێكی ماڵی خۆیاندا كردویهتیو هیچ ك هسو الیهنێك هاوكاری نهكردوه.
بهبۆچون����ی ئاودێ����ر ،تێكس����ت ل����هم ج����ۆره گۆرانیی����هدا زۆر گرنگهو دهبێت ههڵقواڵوی گرفتهكان����ی كۆمهڵگه بێت، بۆیه ئهو ،تێكس����تی ههمو گۆرانییهكانی خۆی نوسیوهتهوه ،بهاڵم ناوبراو گلهیی لهههندێك گهنج ههیه ك����ه گۆرانییهكی بیانی كۆپ ی دهكهنو ناوی راپی لێدهنێن، بهمهش هونهری راپیان "ناشرین" كردوه، جگه لهوهش نیگهرانه لهوهی ئهم هونهره ب����ۆ الیهنگیری "حیزبی" بهكاردێتو وتی "ئهو راپهرانهی لهگهڵ حیزبێكدان كاریان بۆ دهكرێتو ه����اوكاری دهكرێن ئهمهش راپهرانی دیكه بێهیوا دهكات".
حهفی����د بوهو لهدوای كۆچی دوایش����ی ،نزیكهی بیس����تو یهك ساڵه لهو ماڵهدا خانهوادهی شێخ مهحمودی حهفیده. ئا :شهنگه حهسهن ب����ۆ كوڕهكانی ماوهتهوهو دواین ئهندامی نیشتهجێن. یهكێك لهو مااڵنهی لهگهڕهكی كانێسكانی ئهو خانهوادهیهش (شێخ كاوه) بوه كه ئهو ماڵه لهئێس����تادا مانگانه بڕی سهد ئهو كهسانهی بهالیدا دهڕۆن ههست ناكهن لهو خانوهدا چهندین خێزانی تێدا شاری س����لێمانی تائێس����تا وهك خۆی تێیدا كۆچی دوایی كردوهو ئیدی لهدوای ه����هزار دینار وهك كرێ����ی چهند ژورێك بژی ،چونكه لهدهرهوه تهنها دهرگایهكی ماوهتهوهو چهند ماڵێك����ی تێدا دهژین ،تهواوبون����ی پرس����هكهی ،خانوهك����هش دهدهن ،بهوتهی س����ۆیبه ،كاتێك ئهوان ماڵه كۆنهكهی شێخ مهحمودی حهفیده چۆڵك����راوهو لهو كاتهش����هوه تائێس����تا هاتونهته ئهو ماڵه یانزه ماڵی تێدا بون، بچوكی دو تاكییهو چهند دوكانێكیش بهاڵم ئێس����تا تهنها ش����هش ماڵی تێدا كه دهكهوێته نزیك مزگهوتی قامیشانو چهندین ماڵو خێزان تێیدا كرێچین. لهڕیزیدا ههن ،بهاڵم لهدهرگاك ه رهت ل����هدو نهۆمی گهورهی ئهمب����هرو ئهوبهر سۆیبه كهریم ژنێكی تهمهن پهنجا ساڵهو ماون. دهبیت حهوشهیهكی گهوره دێته بهبنهچ����ه خهڵكی ق����هزای ههڵهبج هنو ههروهه����ا نیهایهت محهم����هد كه ژنێكی پێكهاتوه. بهردهمتو چهندین ژوری جیاوازی لهخۆگرتوه ،ئهو شوێنهش به (حهوشی روبهڕوی ئ����هو ماڵه ههزارو چوارس����هد دوای كیمیاباران����ی ئ����هو قهزایه لهدوای دیك����هی تهم����هن س����یو چوار س����اڵهو ی ساڵی ()1988هوه هاتونهته سلێمانیو لهخێزانێك����ی چوار كهس����ی پێكهاتون مهترهو لهڕابردودا ماڵی شێخ مهحمود گهوره) نێوبانگ ی دهركردوهو موڵكی
کاوڕ ئ���هم ههفتهی ه بهنهرمیی���هوه مامهڵ ه بكهو ههوڵبده توڕهب���ون زاڵ نهبێت بهس���هرتدا .با توڕهبونهكهت نهبێت ه ی كێش��� ه بۆ دهوروب���هرت لهش���وێن كارهكهت.
گا ی دهبێت بۆ ههفتهیهك���ی پ���ڕ خۆش��� ی ئهم بورجهو بهخت زیاتر لهدایكبوان��� یاوهرت���ان دهبێت لهمانگی پێش���وتر، ی ئ���هوه هات���وه كارهكانت رێك كات��� بخهیتهوه.
دوانه ی ب���اش بهس���هر دهبهی���تو كاتێك��� ی دهڕوات ،بهاڵم كارهكان���ت بهڕێك��� ی ێ ناخۆش ی سۆزدارییهوه ههند لهڕو دێته پێش���تانو ههوڵبدهن ماوهیهك ی خۆتان دور بگرن لهههر پهیوهندییهك سۆزداری.
قرژاڵ ی دهكهیت گ���هر ههس���ت بهماندوێت��� ی پێویست ه ماوهیهك پشو بدهیت ،لهڕو ی ی پڕ لهسۆزدار سۆزدارییهوه كهشێك بهسهر دهبهیت.
بهش����ێكی دیك����ه لهراپ����هرهكان گلهیی لهمیدیاكان دهكهن ك ه وهكو پێویس����ت گرنگ����ی بههونهرهكهیان ن����ادهن ،بۆیه ئهوانی����ش لهكاركردن ب����ۆ هونهرهكهیان س����ارد دهبنهوه ،میران ئهكرهمی تهمهن ن����ۆزده س����اڵ ههرچهن����ده ماوهیهك بو وازی لههون����هری راپ هێنابو ،بهاڵم لهئێس����تادا س����هرقاڵی ئامادهكردن����ی گۆرانییهكهو وتی "میدیای كوردی گرنگی ب����هكاری راپ����هرهكان ناداتو پهخش����ی ناكهن ئهمهش راپهرهكان بێهیوا دهكاتو بهشێكیان واز لههونهرهكهیان دههێنن". ههروهه����ا ههڵوێس����ت گهنجێكی دیكهی راپهرهو پێش����تر خاوهنی س����تۆدیۆ بوه ی بۆ بۆ تۆماركردنی گۆران����ی راپو كار چهندین راپهر كردوه ،بهاڵم لهئێس����تادا
ماوهی نۆ س����اڵه لهچهن����د ژورێكی ئهو حهوش����هیهدا نیش����تهجێنو بڕی ههشتا ههزار بۆ دو ژوری حهوش����هكه دهدهن، ئاماژهی بهوهدا ك����ه بارودۆخی ژیانیان لهو شوێنهدا باشه ،چونكه دهمێكه تێیدا راهاتونو لهبازاڕیشهوه نزیكن. ئهو مااڵنهی لهو حهوشهیهدا نیشتهجێن ئاشكرایانكرد كه لهبهرئهوهی ئهو موڵكه فرۆش����راوه ،بۆیه ئاگاداركراونهتهوه كه لهس����هرهتای مانگ����ی تهمموزی س����اڵی داهاتودا ماڵهكانیان بگوێزنهوه.
شێر ی ی بهچارهسهر تهندروس���تیت پێویست زیاتر ههیهو باشتر وای ه ماوهیهك چهند ی راهێنانو وهرزش���ێك بكهیتو خواردن ی بهختت لهم تهندروس���ت بخۆیت ،رۆژ ههفتهیهدا چوارشهممهیه.
فهریک بهوریایی���هوه مامهڵ ه لهگهڵ كارهكانت ی ی دێته پێشت .لهرو ێ رێگر بك ه ههند ی ێ كێشهت بههۆ س���ۆزدارییهوه ههند ی توندهوه بۆ دروس���ت مامهڵهكردن��� دهبێت.
تهرازوو
دوپشک
دهینوسێت
سێو ی عهلمانیو كۆش ی قاعیده
یهكهم :قۆپیش بكهیت موشكیله نییه، موهی���م ئهوهیه ع���هرزی بهخزمهتمان ی لەفەیسبوکەوە بكهیت بزانین ئ���هم فهرتهن ه تازهیه میسرو تونسو ئهوان نیشانهی چییه؟ • تهئریخ بهعزه جارێك -عهیب نهبێ- پێشهوهو پاشهوهی لێ تێكدهچێت؟ • ئهم ه هێش���تا (ئای ئای)یهكهیهتی، (ئهمان ئهمان)هك هی ناخۆشتره؟ ی بیخات ه ج -ه���هر س���ێوێك عیلمان��� خوارهوه دهكهوێت ه كۆشی قاعیدهوه؟ د -بههاری عهرهبی عهینهن (س���یدی) س���هقهت وای���ه ،زو زو دهچێت���هوه ئهوهڵ؟ ی ل���هو موبارهك ه ه -ههر كهس���ێك وا دام���اوه ،ئیش���هڵاڵ خوا ل���هوه گ هڕو ی دهكات؟ گولتر ی هات دوهم :سهبهب چییه خاڵه مالیك دوای كورد پهالماری (رافیع عیساوی) دا؟ ی • دهڵ���ێ گۆم ههتا ق���وڵ بێت مهله خۆشتره؟ ی ی حهزرهت��� ی لهدایكبون��� • بهبۆن��� ه عیساوه؟ ی ی خێر ج -ح���هز دهكات دائیم زك���ر بكهن؟ ی بمك���هن د -دهڵ���ێ پێ���ش ئ���هوه ی ههموتان بهقاوهڵتی ،م���ن بهبهرچای دهخۆم؟ ی ه -حوكمهتێك ئهگهر موعهدهل خهریك شهڕ نهبێت كهی حوكمهته؟
فۆتۆ :ئارام کەریم
ی س���ێیهم :ئهم وهزع ه كارهس���اتباره سوریا ناخۆشییهك هی لهچیدایه؟ • ئهو پهندهی لێ روداوه ك ه دهڵێ گا كردیو ههچهك ه خواردی؟ • دو ساڵه خهریكن هێشتا نهگهیشتوهت ه ی رهقیب؟ ئه ج -قهتهر خۆی كردوه بهساحێبی؟ ی ئێره كیسهیان بۆ ه -ئیس�ل�امییهكان دوریوه؟
بارهی����هوه ههڵۆ ج����هالل لهس����هنتهری (كوردۆ میوزیك) لهسلێمانی رونیكردهوه ك����ه راپی كوردیو بیانیش دهفرۆش����ن، ب����هاڵم بیانیی����هكان فرۆش����یان زیاترهو كڕیارهكانی����ش زۆرت����ر كهس����انی تازه پێگهیشتون كه تهمهنیان لهنێوان پانزه بۆ ههژده ساڵیدایه. ههروهه����ا س����یروان قادر ك����ه خاوهنی ناوهن����دی (ئارۆ)یه ب����ۆ باڵوكردنهوهی بهرههم����ی هونهریی ،ئاماژهی بهوهدا كه فرۆشی گۆرانی راپ مامناوهنده ،چونكه هونهرێك����ه گوێگ����ری تایبهت����ی ههیهو زۆربهش����یان گهنج����ن ،ئهوانی����ش چهند گروپێك����ی راپی كوردی كاری باش����یان كردوه ،بهاڵم فرۆش����ی راپه بیانییهكان زیاتره.
ی چوارهم :سهبارهت بهدنیا ئاخر نهبون ی چی؟ ئهمجارهش دهڵێ ی دێت، • ه���هر رۆژێك بێت دنیا كۆتای ی نایهت. بهاڵم كهرێتی قهد كۆتای • كوڕه باب��� ه گیان دنیا دهمێكه ئاخر بووه ،بڕۆ سهیری ئهخالقو بازاڕ كه. ی باش بوو ،س���ێ ،چوار ج -مهوزوعێك ێ مهش���غو ڵ حهفت���ه خهڵكهكهمان پ كرد. د -دنیا ههر لهو كهسه ئاخر دهبێت ك ه بهتهمای دیموكراسییه. ی راستت دهوێت دو نهوع دنیامان ه -خۆ ی دهوڵهمهند. ی فهقیرو دنیا ههیه .دنیا ی پێنهكردوهو دنیای فهقیر هێشتا دهست ی دهوڵهمهندیش بهحهیاتی ئاخر دنی���ا نابێت.
دوو گەنجی راپ لەکاتی گۆرانی وتندا
فۆتۆ :ئارام کەریم
د.شێرکۆ عهبدواڵ
مهسئول ئهگهر شهش ،حهوت جار ئحم ی ی پاكك���ردهوه ،بهاڵم هیچ ئحم قوڕگ نهفهرمو ،ئهوا دو ئیحتیمال ههیه .یان ئهوهتانێ كاكم لهعاست مهوزوعهكاندا ی ی دێتو عهشتهبای خوا تهق هی سهر پێ نییه بیخات ه دهس���تمانهوه ،یاخود نهوهڵ�ڵ�ا پێیهت���ی .بهڵ���ێ پێیهتیو ی باشیش���ی پێیه ،بهاڵم چونكێكم شت مهوزوع���هكان خۆش���بهختان ه ئهوهنده ێ لقو پۆپیان لێبۆتهوانێ ،فهقیره نازان لهكوێوه دهستپێبكات .دهستپێكردنیش ی تهڕو توش بهعزه جارێك وهكو س���اڵ ی پایزهوه دهس���ت دهكات وای ه لهئهوهڵ بهبهفرو باران ،بهعزه جارێكیش وهكو ی بهرنامهس���ز وای���ه ،لهناوهختا حیزب ی دهست دهكات بهكۆبونهوه .جا براكه ی تریان باوك���م ههت���ا كۆبونهوهیهك��� نهكردوه بهسهردا فهرمو شانسی خۆت لهگهڵ ئهم س���وعاالن هی خ���وارهوهدا تاقیبكهرهوه.
لهفهیسبووکهوه
حەوشی گەورەی ماڵی شێخ مەحمود لەسلێمانی
11
کهوان
ی كارو پرۆژهوه كهسانێك دهیانهوێت زیانت پێبگهیهنین ی ب���اش ل���هرو ی ههلێك دهسكهوتی دارایت دهبێت لهو كاران ه ی ههوڵب���ده خ���ۆت بهدور بگ���ره لهههر ی بهپرۆژه ماوهیهك ه تهواو خۆت بۆ سهرقاڵكردوه ،دێت ه پێش���ت كه پهیوهند ی كۆمهاڵیهت���ی ،بهاڵم ی نزیكت دهبێت پهیوهندییهك��� ی كهش���وههواوه هاوڕێیهكت یان كهسێك بهه���ۆی گۆڕان���كار خێزانهك���هت لهههم���و كاتێ���ك زیاتر ئاگاداری تهندروستیت به. تهندروستیت كهمێك تێكدهچێت. پێویستی پێته.
ئ����هو كاره ناكات ،چونك����ه كاركردنیان الیهنی ماددی باش����ی دهوێتو ئهوانیش توانایان نییهو هاوكاری ناكرێن. بهپێچهوان����هی بۆچون����ی میران����هوه، بهڕێوهبهری كهناڵی خاك لهس����لێمانی، زاهی����ر س����دیق لهلێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه رایگهیاند كه تهلهفزیۆنهكهیان گرنگی بهو هونهره داوهو كاتێكیش چهند گروپێكی راپ س����هردانیان ك����ردون هاوكاریی����ان كردونو گۆرانییهكانیان پهخش كردونو وتی "لهئێس����تادا گروپ����هكان كهمتر كار دهكهن ،گ����هر نا (خ����اك) تهلهفزیۆنی ههمو چینو توێژهكان بوه". س����هنتهرهكانی باڵوكردنهوهی بهرههمی هونهری����ش جهخت دهكهن����هوه كه راپ تائێس����تاش فرۆش����ی خۆی ههیه ،لهو
گیسک
سهتڵ
ی تر وهرمهدهو ی خۆت لهئیش���ی كهسێك س���هفهرێكی كورت دهكهیت ماوهیهك ی پهیوهندیی��� ه خۆش لهو سهفهره بهس���هر دهبهیت ،باش���تره س���هرقاڵ ی خۆت بیت .ئهم ماوهی ه ی دهڕواتو خۆشحاڵتان خێزانییهكان��� كارهكانت بهباش پارهیهكی ب���اش خ���هرج دهكهیت بۆ دهكات. كارێك.
نهههنگ ی لهگ���هڵ ی پ���ڕ خۆش��� ماوهیهك��� خۆشهویس���تهكهتان بهسهر دهبهیت. ی نزیك���ت دهبینیت كه زۆر هاوڕێیهك ی واڵت دهژیو دهمێك��� ه ل���هدهرهوه خۆشحاڵ دهبیت بهبینینی.
CMYK
12
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
عێراق ،رێكردن بهنێو "خوێنو شمشێر" دا د.جهعفهر عهلی
ھونەرو گۆڕان واڵتەر بنیامین
()١ ل���ە س���ێ س���ەدەی ڕاب���ردوودا ئەوەی دەستنیش���انی ئەوەی ک���ردوە ماناکانی ھونەر چی���نو ھونەر چ ڕۆڵێ���ک لەژیانی فەرهەنگ���یو کۆمەاڵیەت���یو سیاس���یدا دەگێڕێ���ت ،ڕوانینەکانی ڕۆش���نگەرییە. ڕۆش���نگەریی ئەگەر س���ەرچاوەی زۆرێک لە دەس���کەوتە گەورەکانی مێژووی ئەم سێ س���ەدەیەی دواییبێت ،لە پێداگرتن لەس���ەر ڕۆڵ���ی عەق���ڵو س���ەربەخۆیی ئینس���انو ئ���ازادیو یەکس���انیو مافو هتد ...بەاڵم لە پەیوەندیدا بە ھونەرەوە ڕۆڵێک���ی ئاڵۆزی هەیە .ڕۆش���نگەری بە جیاکردن���ەوەی ڕووبەری کارکردنی عەقڵ ل���ە ناعەقڵ ،هەقیقەت لە هەڵبەس���تراو، ھون���ەرو ئەدەبی���ات دەخات���ە دەرەوەی خان���ەی مەعریفەو ڕاس���تی بابەتەییەوە. بەش���ێوەیەکی ڕاس���تەوخۆش ھونەر بە هەس���تو نەس���تەوە گرێئەداتو بەمەش وەک شێوازێک لە زانیاری مامەڵەیدەکات کە ناکرێت بەهایەک���ی بابەتیان هەبێت. بەمانایەکی تر ڕۆشنگەری ھونەر دەخاتە دەرەوەی ئەو شێوازە مەعریفییەوە کە لە دونیای مۆدێرندا وەک شێوازی مەعریفەی بەنرخو بااڵدەس���ت دەنرخێندرێت .وەک ئەدۆرن���ۆو ھۆرکهایمەر دەڵێ���ن ”ئەرکی ڕۆشنگەری البردنی سیحرە لەسەر دونیا“، وات���ە تەرجەمەکردنی تێگەیش���تنە لە دونیا بۆ کۆمەڵێک هاوکێشەو پەیوەندیو وێنەی هەندەس���یو زانستی .ڕۆشنگەران بەم کارەی���ان ئەو ڕۆڵەی ب���ۆ ھونەریان ھێش���تەوە بریتییە لە ڕۆڵە پەروەردەییو ئەخالقییەکەی ،ھونەر قس���ەی زانس���تی لەس���ەر دونیا ن���اکات ،بەڵک���و دەکرێت لەڕێگای کارکردنییەوە لەس���ەر هەستو نەستی ئینس���ان ،ڕۆڵێکی پەروەردەییو ئەخالقی ببینێت .دواتر مارکس���یزم ئەم ڕۆڵ���ەی ھون���ەر بچووکترو بەرتەس���کتر دەکاتەوەو دەیکات بە ئامرازێک لە ئامرازە زۆرەکانی سیاسەت ،سیاسەت وەک دەربڕی ملمالنێ���ی نێوان چینە س���ەرەکییەکانی کۆمەڵگا .لەمەش���دا مارکس���یزم ھونەر وەک دەرکەوتێک لە دەرکەوتە زۆرەکانی ”س���ەرخانی“ کۆمەڵگا دەبینێتو ھونەر دەبێ���ت ب���ە وێن���ە ی���ان ڕەنگدانەوەی ئ���ەو پەیوەندییان���ەی ک���ە قووڵت���ر لە کۆمەڵگادا ئامادەن ،واتە پەیوەندییەکانی بەرهەمھێن���ان ک���ە پێکھێن���ەری هەرە گرنگی ”ژێرخ���ان“ کۆمەڵگان .بەش���ی هەرە زۆری ئەو فیکرەش کە لە ڕوانگەی ئەم دیدە ڕۆش���نگەرییەوە بەرهەمهاتووە لەبەراوردیان���دا لەنێ���وان ”ھون���ەر“و ”ڕەخنەی کۆمەاڵیەتی“دا ،قورسایی زیاتر بە ڕۆڵی ڕەخن���ەی کۆمەاڵیەتی ئەدەن. پێیان وایە ئ���ەوەی کاریگەریی گەورەترو فراوانتری لەسەر کۆمەڵگا هەیەو ئەوەی دەتوانێت ئاش���کراترو کاریگەرتر ڕۆڵ لە تازەبوون���ەوەی کۆمەاڵیەتی���دا ببینێت، ڕەخنەی کۆمەاڵیەتییە ،وەک ڕەخنەیەکی مەعریفیو تیوری ،نەک ھونەر .بەکورتی ڕۆش���نگەری ڕۆڵ���ی ھون���ەر ل���ە ژیانی کۆمەاڵیەتی���دا دادەبەزێنێت بۆ پلەیەکی خوارتر لە ڕۆڵ���ی کاروچاالکیەی فیکریو مەعریفییەکانی تری ئینسان. ل���ە فیک���ری هاوچەرخدا ئ���ەوەی ئەم دیدەی ڕۆشنگەری بۆ ھونەر پێچەوانەوە دەکات���ەوە قوتابخان���ەی فرانکفۆرت���ە، بەتایبەت���ی ڕوانینەکان���ی فەیلەس���وفی ئەڵمانی واڵتەر بنیامینە .فرانکفۆرتییەکان ڕۆڵێکی ھێج���گار گەورەو پڕ موبالەغە بە ھونەر لە ژیانی کۆمەاڵیەتیو فەرهەنگیو شارستانیدا ئەدەن .ئەدۆرنۆو ھۆرکهایمەر تا ئەو ش���وێنە دەڕۆن کە بە ھونەر ڕۆڵی س���ەرەکی ل���ە بەرپاکردن���ی گۆڕانکاری کۆمەاڵیەتیو شارس���تانیدا دەبەخش���ن، لەدوای ئەوانیش���ەوە ھێرب���رت مارکۆز، لەدیدێک���ی ت���ەواو ڕۆمانس���ییەوە ،باس لەوەدەکات ئەوەی کۆمەڵگا مۆدێرنەکان پێویس���تیان پێیەتی شۆڕشو یاخیبوونی کۆمەاڵیەت���ی نیی���ە ،بەڵک���و ش���ۆڕشو یاخیبوونی ئیس���تاتیکییە .ئەم دیدە پڕ موبالەغەیە بۆ ڕۆڵی ھونەر لەزۆر ڕووەوە بۆناو ڕۆشنبیری ئێمەو ڕۆشنبیری بەشێک لە میلەتانی دراوسێمان گواستراوەتەوە. بێگومان ھونەر ڕەهەندێکی گرنگی ژیانی ئینسانیو کۆمەاڵیەتییە ،بەاڵم بەخشینی ئەو ڕۆڵە سیحرییەی فرانکفۆرتییەکان بە ھونەری ئەبەخشن ،نەک ناڕاستە ،بەڵکو
تەعبیرە لە ڕۆمانس���یەتێکی فیکری ،کە پێیەکانی لەناو نائومێدییەکی کۆمەاڵیەتیو سیاسی قووڵەوە هاتووە. بێگوم���ان فرانکفۆرتیی���ەکان تاق���ە قوتابخانەی���ەک نی���ن کە بەگ���ژ ڕوانینی ڕۆش���نگەریدا بۆ ھون���ەر دەچنەوە .هەر لە س���ەدەی هەژدەهەم خۆیدا بزوتنەوەی ڕۆمانیسزم بۆ بەرپەرچدانەوەی ڕۆشنگەری دروستدەبێت ،ڕۆمانسییەکان نەک تەنها بەرگرییەک���ی گەورە لە ھون���ەر دەکەن، بەڵکو وەک س���ەرەکیترینو ڕەس���ەنترین دەربڕینی ئینس���انی وێنایدەکەن .ھونەر لێرەدا دەبێت بە تەعبیر لە ”خودی قووڵ“ ی ئینس���ان ،لە ”ئیرادە“ی تاکەکەس���ی ھونەرمەن���د ،لە ویس���تی ناکۆکبوون بە کۆمەڵگاو شارس���تانیەت .ڕۆمانسییەکان حەزێک���ی گەورە بۆ س���ادەییو تەنهایی دەیانجوڵێنێت ،تەواو ناکۆک بەو شێوازە تازانەی ژیانی کۆمەاڵیەتی کە لەسەدەی هەژدەهەم���ەوە دروس���تدەبن ،ژیانێ���ک دەس���تەواژەکانی ”کۆمەڵگا“و ”نەتەوە“و ”چی���ن“و ”جەم���اوەر“و ”دانیش���توان” دەستەواژە سەرەکییەکانیەتی. یەکێک لەو دەنگە گرنگانەی لەسەدەی بیس���تەمدا دیدی ڕۆش���نگەرانە بۆ ھونەر ڕەخن���ەدەکات فەیلەس���وفی ئەڵمان���ی واڵت���ەر بنیامینە .یەک���ەم کار کە واڵتەر بنیامین ئەنجامیئ���ەدات خۆدەربازکردنە لەو دی���دە ھیگڵیەی ک���ە پێیوایە مێژوو ل���ە جوڵەیەک���ی بەردەوامدای���ە ب���ەرەو پێشکەوتنی زیاتر .بەپێچەوانەی ھیگڵەوە بنیامین پێشکەوتن وەک بەرجەستەبوونی مادییانەی عەقڵ لەناو مێژوودا وێناناکاتو پێش���ی وانیی���ە جیهان ل���ە جوڵەیەکی هەمیش���ەییدابێت بەرەو دۆخێکی باشترو پێش���کەوتوتر .ناکۆک بە ھیگڵ بنیامین دوو وێن���ەی گەورەو س���ەرەکی بۆ دونیا پێش���نیاردەکات .یەکەمی���ان وێنەیەکی بەربەریان���ەو دڵڕەقان���ەی پێش���کەوتنی مادییان���ەی دونیایە ،ک���ە وێرانە لەدوای وێرانەی دروستکردوە .دووهەمیان وێنەی کۆمەڵێک ساتەوەختی دابڕانە کە تیایاندا س���ەرەتای نوێ دروس���تدەبێتو ئومێدو ئەگەرێک���ی گەورە بۆ گۆڕان دێتەکایەوە. بنیامین ه���ەردوو وێنەکە لە خێندنەوەی تابلۆیەک���ی بەناوبانگی ھونەرمەند ”پاوڵ کل���ی“وە بەرهەمدەھێنێ���ت .بنامی���ن درس���تبوونی س���ەرەتا نوێکان ناودەنێت ”داب���ڕان“ ،س���اتێک وادەکات مێ���ژوو نەتوانێت درێ���ژە بەبەردەوامبوونی خۆی بداتو س���ەرەتایەکی نوێ سەرهەڵبدات. بنیامی���ن ب���اوەڕی وایە ئەم پرۆس���ەی دروس���تبوونی س���ەرەتای نوێی���ە، پرۆس���ەیەکی پڕ وێرانکاریو توندوتیژیو تێکشکانە بە ئاسانیو ھێمنی تێناپەڕێت. لەزۆر ڕووشەوە پرۆسەیەکی نائینسانیو بەربەرییانەی���ە .بەبۆچوون���ی بنیامیان هاوکێش���ەکە بەمجۆرەیە :ی���ان ئەوەیە بەردەوامیدان بەوەی لە ئێس���تادا هەیە، ئەمەش مانای بەردەوامیدان بەو دۆخەی کە ناکرێ���ت چیتر تەحەمول بکرێت .یان ئەوەی کۆمەڵگا لەڕێگای س���ەرەتایەکی نوێ���وە خۆی تازدەکاتەوە پێش���دەکوێت ئەم���ەش بەب���ێ وێران���ەکاریو ڕووخانو کارەس���ات بەڕێوەناچێ���ت .لەڕاس���تیدا بنیامین باوەڕی وایە کە پێشکەوتن مانای گەڕانەوەیەکی بەردەوام بۆ کارەسات. لەم دیدەوە هەڵبژاردنەکە الی بنیامین هەڵبژاردن���ە لەنێوان دۆخێ���ک کە چیتر قابیل���ی تەحەمولکردن نیی���ەو دۆخێکی ت���ری پێش���ەکوتوتردا ،کە کارەس���ات دروس���تیدەکات .ئەم دۆخە وا لە بنیامین دەکات لەو باوەڕەدابێت کە نەکرێت قسە لەبوونی دەس���کەوتی شارستانی بکەین بەبێ نادەسکەوتێکی بەربەریانە .پرۆسەی بەشارستانیبوونو پرۆسەی بەبەربەریبوون یەککێیان ئەویتریان تەواودەکات .ھونەر لێرەدا ڕۆڵی دروس���تکەری ئەو س���ەرەتا نووێیە دەبینێت .ئ���ەوەی بنیامین وەک ئەلتەرناتیڤێ���ک بۆ بیرکردنەوەی ھیگڵیو مارکس���ی تەقلی���دی پێش���نیاریدەکات، لەپەیوەنیدیدا بە ھونەرەوە ،بەستنەوەی میتۆدی ماتریالیزم���ی دیاکێکتیکییە بە سوفیزمێکی دینییەوە ،تێکەڵکردنی مێژوو میستیک ،واقیعو ڕۆحانیەتە ،بەیەکتری. بەس���تنەوەی دونیایە ل���ە بوونە مادییە زب���رو ڕۆژانەییەکەیدا ب���ە ڕۆحانیەتێکی نادونیایی���ەوە .ئەمەش ئ���ەو کارەیە کە ھونەر ئەتوانێت جێبەجیبکات.
بس���مارك رایگهیاندب���و ،ك ه كێش��� ه ی "خوێنو ی مێژو لهرێگه سهرهكییهكان ی شمشێر"هوه چارهس���هر دهبن .فیكر ی بس���مارك تێكهڵهیهك بو لهئاوێتهبون میلیتاریزم ،ناسیۆنالیزم ،كۆنزهرڤاتیزم. ی ی بسماركدا ژیانی كۆمهاڵیهت لهرۆژگار تایبهتمهندی س���وپایی بهخۆوهگرتبو. تهنان���هت بیرمهندێك���ی وهك ماركس، ی بسماركی وهك تێكهڵهیهك لهسهرهڕۆی س���وپایی ،پهرلهمانتاریزمی رواڵهتی، ی ی ب���ۆرژواز فیودالی���زمو سهردهس���ت دادهنا. ههر كاتێك واڵت���ان روبهروی جهنگ دهبنهوه ،ی���ان ئاكامی رودانی جهنگ، ی ی كۆمهڵگ���ه بهدوا میلیتاریزهكردن��� خۆیدا دههێنێت ،بۆ نمونه :سیاسهتو ی ی ژاپ���ۆن لهنێوان دو جهنگ حكومهت ی میلیتاریزم جیهانیدا ،وهك نوێن���هر ئهژمارك���راون .ل���هو م���اوه مێژوییهدا ی ی س���وپا ئامادهبونێك كارهكتهرهكان ی تهواویان لهنێو سیاس���هتو حكومهت ژاپۆنی���دا ههب���و .بیرمهندێك���ی وهك ی (هارۆڵد الس���وێل) چهمكی "دهوڵهت ی ی تۆتالیتاریزم پادگانی" بۆ وێناكردن ی ی س���هردهمانی دو جهنگ میلیتاریست جیهانی بهكارهێناوه. ی وهك چ���ۆن باڵوبون���هوهی نهریت ی ی یهكێك��� ه لهبوارهكان میلیتاریس���ت سهرههڵدانی فاشیزم ،ب ه ههمان شێوه ی فاش���یزمیش نهریت���ی میلیتاریس���ت ی نهتهنها بههێ���ز دهكات ،بهڵكو بهدوا میلیتاریزهكردنی كۆمهڵگهشهوهیه. عی���راق ی���هك ل���هو واڵتانهی��� ه ك ه ی پهرهس���هندنی سیاس���یو كۆمهاڵیهت ی بهخۆوه ی ئهوتۆ تیایدا پێشكهوتنێك ی گشتی تێدا دروستنهبوهو نهدیوه ،را ی گهشهی نهكردوهو ی مهدهن كۆمهڵگه
ی ی مێژو رێكنهخراوه ،تهنانهت لهتهواو ی ی ئاڵوگۆڕ ی هاوچهرخدا یاساكان عیراق ی ی ئهوتۆ ی سیاسی رهواییهك دهسهاڵت ی نهب���وه ،تایبهت لهماوهی دهس���هاڵت بهعس���دا ه���هر قس���هكردنێك ل��� ه ی دیموكراتیزهكردنو ئاڵوگۆڕی دهسهاڵت ی ی سیاس��� ی وهك حهرامێك��� سیاس��� س���هیركراوهو باجهكهی یان ژیانكردن ی ی دهس���هاڵت ل���هدهرهوهی چوارچێوه ی بهعس ،یان مل س���پاردن بوه ب ه نوك شمشێرهكانی ئهو. بهع���س وهك حیزب���ی تاقان��� ه لهدهس���هاڵتو (س���هدام حوسێن)یش وهك كهس���ی یهك���همو كۆتای���ی ئهو ی ی باو حیزبهو عێ���راق ،وهك نهریتێك سیستهمه دیكتاتۆریهكان بهگشتی ،بۆ ی ی سیاس ی تهمهن مانهوهو درێژكردنهوه خۆیانو گهیشتن بهئامانج ه فراوانخوازه بێس���نورهكانیان ،قاچهكانیان لهسهر ی ێ بنهما راگرتبو ،یهكهم :جیهاز س��� ئاسایش���ی ناوخ���ۆو لقهكان���ی ،ك��� ه چهند ل��� ه روی نهێنیبونهوه توندوتۆڵ ی ب���ون ،هێن���دهو زیاتری���ش لهنواندن توندوتیژی���دا ئهكتیڤو دهستڕۆیش���تو ب���ون .دوهم :دام���هزراوهی س���وپا. ی س���وپا بهش���ادهماری ژیانی ناوخۆ ی دیكتاتۆرهكان دادهنرێتو لهجهس���ت ه ی دیكتاتۆری���دا ی سیاس��� سیس���تهم رۆڵ���ی ش���ادهمار دهبینێ.س���ێیهم: ی پڕوپاگهندهو راگهیاندن .ئهم جیه���از ی بهدو ی ئۆرگان جیهازهیان بهشێوهیهك هێزهكهی دیكهوه (جیهازی ئاسایشو جیهازی س���وپا) بهس���تراوهتهوه .ئهم ی جیه���ازه بهتهنها س���هر ب���ه دونیا ی گوتاری سیاسیو ههواڵهكانو ستایش دهسهاڵتی دیكتاتۆرهكان نییه ،بهڵكو ی ی ئاڵ���ۆزهو سهرپهرش���ت جیهازێك���
ی داڕش���تنهوهو بهرههمهێنانو پرۆسه ی تایبهت لهعهقڵو ی جۆرێك دروستكردن ی دهكات ،وات ه ی میلل��� روانینو میزاج ی ی مرۆڤ فابریكهیهك ه بۆ دروس���تكردن ی رۆبۆتی ،مرۆڤێ���ك كه نهتهنها تهمهن سیاس���ی دیكتاتۆرهكانو سیس���تهم ه سیاس���ییهكانیان درێ���ژ دهكهن���هوه، ی بهڵكو كهس���ی دیكتاتۆرو ستهمكاران دهس���هاڵتیش وهك موقهدهس���ێك ی ی خودادا لهسهر زهو دهبیننو له وێنه نمایشیان دهكهنهوه. ی بهع���س وهك ه���هر دهس���هاڵتێك ی دیكتات���ۆر لهدونیا ،لهگهڵ گهیش���تن ی بهدهسهاڵت لهعێراق ،گرێی لهدهستدان ی ههب���و ،بهجۆرێك ئهم دهسهاڵتیش��� ی ی سهركردایهت ی ال ی قوڵ گرێی ه ترسێك ئهو حیزبهو خودی (س���هدام حوسێن) ی���ش دروس���تكردبو ،ك���ه دهش���ێت ی بهعس بگوترێت بهشێك ل ه تاوانهكان ی گرتبو ،ههر لهم گرێیهوه س���هرچاوه ی" ئهم گرێیهش بو وایكردبو دروش���م ی هاتوین تا بمێنینهوه" ببێته دروشمێك ی ی س���هر زاری دهسهاڵتداران ههمیشهی بهعس. ی دونیا راست ه سیستهم ه فاشییهكان ی سوپا ی هێزهكان ی شاراوه بهپشتیوان ی گهیش���تونهته دهس���هاڵت ،بهاڵم دوا ی گهیش���تن بهدهسهاڵت دهس���تبهردار ی س���وپا نهب���ون ،بهڵك���و بۆ هێ���ز ی مهبهس���تی سیاس���یو چهس���پاندن ی دهسهاڵتیانو فراوانخوازیو، بنهماكان ێ ی ملمالن تهنانهت له یهكالكردن���هوه نێوخۆییهكانیش���دا پهنایان بۆ بردون، س���ودیان لێوهرگرت���ونو بهكاری���ان هێناون. ی عێراق ی ئ���هوهی دهوڵهت بهگوێره ی دهس���هاڵتی بهعسدا لههیچ لهرۆژگار ی ئارامو سهقامگیر ئاس���تێكیدا واڵتێك ی نهب���وه ،واڵتێك بوه ب���هردهوام هێز سیاس���یو كۆمهاڵیهت���یو ئاب���وریو ی لهجهنگدا خهرجكردوه، سهربازی خۆ جهن���گ لهگهڵ ك���ورد ،جهنگ لهگهڵ ئێ���ران ،جهن���گ لهگ���هڵ كوهی���ت،
نوخبهی دهسهاڵتدار لهعێراقو كوردستان تا ئهم چركهساتهش لهبری گهڕان بهدوای دۆزینهوهی مۆدێرنترین شێوازی حوكمڕانیو سیستهمو دهوڵهت، هێشتا له گهڕاندان بهدوای دۆزینهوهی دوا مۆدێلی چهكی كوشنده ی جهنگ لهگهڵ ئهمهری���كاو كۆمهڵگه نێودهوڵهتی ،ههمو ئهمانهیش���ی وهك ی پاساوێكی ئاماده بۆ مومارهسهكردن ی فاشییان هی خۆی بهكارهێناوه، نیهت ی كۆمهڵگ ه لهسهر نیهتی میلیتاریزهكردن ی سیاسیو كۆمهاڵیهتی، ههر دو ئاس���ت ی ل ه بهجۆرێك لهعێراقدا كهسێك گومان ی دامهزراوهی سوپا ب ه " بهعسیكردن" نهمابو.
»» 19
جهنگی الیهنگرانو نهیارانی مورس ی لێره! ی حهمهڕهشید هاد
ئ���هو ئاگ���ری ش���هڕه نالۆژیكییهی كه مورس���یو نهیاران���ی بهرپایانك���ردوه، دوكهڵهكهش���ی خهریكه چ���اوی ئێمه كوێر دهكات ،جهنگێك كه ژینگهیهكی ب���ارگاوی بهدهمارگیری���یو پێكدادانی ئایدۆلۆژیا خولقێنهرێتی ،ش���هڕێك كه داینهمۆك���هی كۆنهقین���ی كۆك���راوهی نزیك بهس���هدهیهكه ،ئهو هاتو هاوارو بهریهككهوتن���ه فیزیكییهی كه بهردهم كۆش���كهكهی محهمهد مورسی گرتوه، ئهوا لهبهرگێكیتردا س���ێبهری بهس���هر ماڵی ئێمهوهیه ،س���ێبهرێك كه دنیای ئێم���ه تاری���ك دهكاتو ناهوش���یارانه وێن���هی لێڵی ههردو بهرهكهی میس���ر دهگوازێت���هوه بۆ كوردس���تانو لێرهش سهنگهر دهگرن! نهزانییهك���ی ترس���ناكو كوش���نده لهپش���تی ئ���هم ملمالنێیهوهیه ،ڤۆڵتێر س���هبارهت بهم جۆره جهنگه (لهبری ئهویت���ر جهن���گان) لهگ���هڵ كۆمهڵێك س���هرباز دهدوێ���ت ،پێیاندهڵێ���ت(: ههر ئێس���تا ك���ه من خهریك���م لهگهڵ ئێ���وه ئهدوێم ،س���هد ه���هزار هاوڕێی كاڵولهسهری دڕندهی ئێمه ،ئهیانهوێت سهد ههزار ئاژهڵی پهڕۆلهسهری دیكه، بۆ چهند بس���ته زهویی���هك بكوژن ،كه دواتر دهشبێته موڵكی كهسێك بهناوی س���وڵتان ،یان موڵكی كهسێكی دیكه كه ك���هس نازانێت بۆچ���ی پێیدهڵێن قهیسهر؟! سهیر لێرهدایه ،نزیكهی ههمو ئهو سهربازانه ،هیچ كات ئهو قهیسهرو س���وڵتانهیان نهدیوه كه خهریكن لهبهر ئهو قوڕگی ئهوانیتر دهدڕن!) نامهوێت هیچ یهكێك دهس���تبهرداری دنیابین���ی سیاس���یو بهرنامهی خۆی ببێ���ت ،ه���هروهك ناخ���وازم كۆتایی بهملمالنێ بێ���تو ههمومان وهك یهك بیربكهینهوه ،لهمافه س���هرهتاییهكانی ههر یهكێكمانه كه چۆن بیردهكهینهوهو چۆن سیاسهت دهكهین ،خهنی بین كه جیهان به ئاراس���تهی دنیابینی ئێمهدا بسوڕێتهوه ،بهاڵم س���هرگهردانییه كه
ههڵس���هنگاندنو خوێندنهوهم���ان ب���ۆ روداوهكان���ی دنی���ا ،ك���ۆتو پێوهندی ئایدۆلۆژی���ا بێ���تو نابابهتییانه یاری بهپێدراوهو داتای روداوهكان بكهین. گۆڕان���كاریو كهوتن���ی حوس���نی موب���ارهكو رژێم���ه تۆتالیتارییهك���هی لهمیس���ردا ،پرۆسێس���ێكه ئیخ���وان ئهندازیارو جێبهجێكاری نهبو ،بگره بۆ ئهوانیش حاڵهتێك���ی كتوپڕ بو ،بهاڵم بهرئهنجامی ئهو پرۆسهیهو لهیهكهمین ههڵبژاردندا ،ئیس�ل�امییهكان زۆرینهی رههاو ئیخوانیش بهرندهی یهكهم بون، لێرهوه ئیت���ر دو تێڕوانینی ههڵه لهدو گۆشهنیگای جیاوازهوه رێچكهی گرت، ئیس�ل�امییهكان بیریانچ���و ك���ه ئهوان ڕاس���پێرراوی گهلنو ههر س���اتێكیش ویستیان كهنارگیریان دهكهن ،ئهوهشیان بیرچو ك���ه بهش���ێكی زۆری كۆمهڵگا دهنگیان لهدژی موبارهكو رژێمهكهی دا بهئهوان ،نهك وهك الیهنگرو ههواداری ئایدۆل���ۆژی ،بۆیه ئهیانهوێ���ت بهناوی ههموان���هوه دهس���تورێكی دڵخ���وازی خۆیانو بهبهری خۆیان بدورن!. لهالیهكیت���رهوه هێ���زه نهتهوهییو س���هركهوتنی عهلمانیی���هكان، ئیس�ل�امییهكانیان بهمهرگ���ی خۆیان ههژماركرد ،رانههاتب���ون كه خولێكی ههڵبژاردن دانیش���نو چ���اوهڕێ بكهن، ئهمانیش بیریانچو ك���ه ئهو دهنگانهی ئیس�ل�امییهكان هێناویانه ،بهش���ێكی زۆری لهناش���یرینیو ناكارایی ئهمانهوه س���هرچاوهی گرت���وه ،بۆیه قهڵس���ن بهههمو جوڵهیهكی حكوم هتو ئیخوان، ئ���هو ههل���ه ئاڵتونییهی كه مورس���ی بۆی رهخس���اندن ،له دهستیان نهداو حكوم هتو دهس���هاڵتهكهیان خسته ژێر پرسیارهوه ،كه نهیتوانی (حسن النیه) ێك نیش���انی ش���هقامو ئۆپۆزس���یۆنی میس���ری ب���داتو زۆر پهلهش���ی كرد ل���ه فراوانكردن���ی دهس���هالتهكانیو چهس���پاندنی پایهكانی فهرمانڕهوایهتی پارتو كۆمهڵهكهیدا ...
بهشێكیان لهكوردستاندا كوشتهی دهستی زۆرینهی پهرلهمانینو بۆ میسریش سهری زمانو بنی زمانیان زۆرینهو شهرعییهتی ههڵبژاردنه! فلولو بهڵتهج���یو ئیخوانیش رۆڵه ی شهرعی میسرنو ئهو پرسه جێدههێڵم بۆ خۆیان ،یان بۆ كهسانی تایبهتمهند (لهبنهڕهتدا مهبهستی نوسینهكهی ئێمه نییه) ،بهاڵم خۆسهغڵهتكردنی بهشێكی هاونیشتیمانیانمانو خۆ تهرخانكردنی چهن���د دهزگایهكی راگهیان���دنو چهند پهیجێكی كوردی ناس���راوی ناو تۆڕی كۆمهاڵیهتی فهیس���بوك بۆ ئهم بابهته جێ���گای س���هرنجه ،چونك���ه مرۆڤی هۆش���یار كه دهبێته بین���هری ههواڵو پرۆگرامی تایبهت بهپرس���ی میسر لهو كهن���اڵو پهیجان���هدا ،ههس���ت دهكات (بابهتیب���ون) بهتهواوی نائامادهیه ،بۆ ساتێك بیرتدهچێت كه لهكوردستانیتو وادهزانی���ت لهكۆرنیش���ی نیلدای���ت، ئاراس���تهی بهرنام���هكان ،میوانهكان، پرس���یاری پێشكهش���كارو بێژهرهكان، بهت���هواوی الیهنگرانهی���ه ب���ۆ الیهكی ملمالنێكه ،ل���هم جهنجاڵییهی عێراقو كوردس���تاندا ،ملمالنێكان���ی ههرێ���مو ناوهن���د ،دیجل���هو هێزی پێش���مهرگه، پهككهوتن���ی پرۆس���هی چاكس���ازیو سس���تی پ���رۆژهی خزمهتگ���وزاری، مانگرتنو ناڕهزایی زۆربهی س���هندیكا پیش���هییهكان ،عێ���راق دهبێت���هوه به پێش���هنگی واڵته گهندهڵهكان ،كێشهی
پ���هروهردهو تهندروس���تیو خوێندن ی ب���ااڵ ..هتد ،ههمو ئهم باس���ه گهرمانه پش���تگوێ دهخرێن ،یان نابنه بابهتی گهرم���ی رۆژ لهم دهزگایان���هدا كهچی لهجهنگێكی دهرونیدان دژ بهیهك ،كاته زێڕینهكانی���ان لهه���هواڵو بهرنامهكان تهرخ���ان دهكهن ب���ۆ ئ���هم بابهته!، بهش���ێكیان لهكوردستان ئۆپۆزسیۆننو لهمیسر خۆیان لهمورسی بهدهسهاڵتتر دهزانن ،بهش���هكهیتریش بهپێچهوانهوه لێ���ره چ���ۆن ئامادهناب���ن دهس���هاڵت بهجێبهێڵن ،بههی���وان بهعادل ئیمامو عهمرو موس���او حهمدین سهباحیو بهم هاتو هاوارهی قاهیرهو ئهسكهندهریهو ئیس���ماعیلییه كۆنه دۆست بگهڕێتهوهو بڵێن بهنهیارهكانیان ئهوهی لهماوهی دو ساڵی رابردودا لهمیسر رویدا ،هیچ نهبو جگه لهخهوێكی ناخۆشو وا گهڕاینهوه بۆ چوارگۆشهی یهكهم! بهشێكیان لهكوردس���تاندا كوشتهی دهس���تی زۆرین���هی پهرلهمانی���نو بۆ میسریش س���هری زمانو بنی زمانیان زۆرین���هو ش���هرعییهتی ههڵبژاردن���ه! كهچی بهش���ه دهس���هاڵتدارهكهی ئێره كه بهزۆرین���هو كهمینه خهریكه رێگهی ههناسهدانمان لێدهگرن ،دهی بۆ میسر باس���ی پهرلهمانی لهگهڵ بكهیت ،خێرا باسهكه ئهگۆڕێت! بهش���ێكیان لهكوردس���تاندا داوا له س���هرۆكی ههرێم دهكهن كه دهس���تور نهخاته راپرس���ییهوهو گوێ بۆ فشاره مهدهنیی���هكان بگرێ���ت ،لهمیس���ریش داوادهكات مورس���ی خۆڕاگربێ���تو دهس���تور تێپهڕێنێت! ،ههرچی بهرهی دوهمه باسكردن لهدواخستنی دهنگدان لهس���هر دهس���تور هاوت���ا دهكات به خیانهتی نیشتیمانیو دهستی دهرهكی، كهچی لهمیسر فرمێس���كی تیمساحی دهڕێژێ���ت ب���ۆ خ���راپ بهكارهێنان���ی دهسهاڵت لهالیهن مورسییهوه ،چونكه خهریكه دهس���تورێك بهب���ااڵی خۆیو دهسهاڵتهكهی دهدورێت! ئهم ج���ۆره لهبیركردن���هوه لهزهینی مرۆڤ���ی كۆیل���هدا جێ���گای دهبێتهوه، كه زهینێكی داگیرك���راوه ،چۆن قایله كه ئهوانیدی لهب���ری ئهم بیربكهنهوه، بهههمان ش���ێوه دهبێت���ه قوربانی بۆ شهڕهكانی ئهوانیتر..
بیروڕا
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
birura.awene@gmail.com
13
پارتیی ،چی بهناسیۆنالیزمی کوردیی دهکات؟ کامیار سابیر
ل���هڕووی دیرۆکیی���هوه ،پارتیی زۆر درهن���گ لهباری فیکرییهوه گهش���هی بهناس���یۆنالیزمی نیۆترایبڵی���زم( نیۆعهش���یرهتیی)دا ،س���هردهمانێکی زۆر ،دوای راپهڕینی���ش ،بهحوکم���ی زاتی���یو ئااڵکهی بهعس���هوه ئالووده بوو .بهکۆچکردنی ههندێ س���کۆالرو ئهکادیمیس���تو سیاس���یی حیزب���ه بچووک���هکان ب���ۆ ناو پارتی���ی ،ئیتر ئهجێندای ناسۆنالیزمێکی ئاوهڕووتکراو لهفیکرو تێکس���تو داهێن���ان ،لهگهڵ پرینسیپی خێڵو عهش���یرهتدا ئاوێته بوو .ناسیۆنالیزمێکی نیۆعهشیرهتیی بهرههمهات که لهخهیاڵدانی سیاسییو ئایدیۆلۆژی���ی خۆی���دا ،بارزانی���ی به پاڵهوانو رابهری نهتهوهییو بهکاریزما دهناسێنێ. پارتییو ناس���یۆنالیزمهکهی بهمانا تیۆرییهکهیو بهمۆراڵه سیاسییهکهی فیک���ری ناس���یۆنالیزم ،حیزبێک���ی ناسیۆنالیس���ت نییه ،بهڵکو دهیهوێ بههۆی ش���هقڵی fissureئێسنیکیی نێوان ع���هرهبو ک���وردهوه ،تهنانهت لهرێگهی شهقڵی سێکته جیاوازهکانی جڤاکی کوردییهوه ،ناس���یۆنالیزمێکی عهشیرهتیی مۆدێرن ،بهناوی کوردهوه بهره���هم بهێنێ .خۆش���بهختانه ئهم جۆره ناسۆنالیزمهی پارتیی نهیتوانیوه لهناوچهکان���ی ژێ���ر ههژموونی خۆی بپهڕێتهوه .بۆیه دهڵێم خۆشبهختانه، چونکه زیانی بۆ پرسه نهتهوهییهکانی کورد لهکوردستانی باشووردا ههیه. کاتێ مالیکیی چینه لهسهر خاپهرۆی ناسیۆنالیزمی عهرهبیی وپانعهرهبیزم دهکاتو رقو کین���هی ناس���یۆنالیزمی شیعهگهرایی خۆی بهناسیۆنالیزمهکهی بارزانیی دهڕێژێ ،راس���تهوخۆش ئهو ش���ۆڤینیزمه عهرهبیی���ه مهزههبییه، تینی بهخهڵکی کوردس���تان دهگاتو ناسنامهی عێراقییبوونو هاواڵتییبوون
زیاتر دهچێته ژێر پرسیارهوه .هاوکات ناس���یۆنالیزمه نیۆعهش���یرهتییهکهی کوردی���ش ،رقو کین���هو بوغز لهدڵی عهرهبی س���وننه وتورکمان دهچێنێ، کات���ێ مومارهس���هی دهوڵهتێک لهناو دهوڵهتێکدا دهکات ،ههروهها رقو کینهو بوغز لهدڵی ش���یعهو ئێراندا دهچێنێ، کاتێ لهگهڵ تورکیاو واڵتانی سوننهدا کهوتووهته بهرهی دژی ئهس���هدهوه، بهمجۆرهش ناسیۆنالیزمی مهزههبییو شیعهگهرایی گڕ تێ بهردهدات .ئهگهر لهگهڵ دی غۆلی فڕانس���ییدا بلێێن " ناسیۆنالیزم ئهوهیه پێش ههموو شتێ رق���ت لهنهتهوهکانی ت���ر بێت ،بهاڵم نیش���تمانییبوون ،ئهوهیه پێش ههموو ش���تێ خهڵکی واڵتهکهی خۆت خۆش بوێ" ،ههنووکه ههردوو ناسیۆنالیزمی نیۆعهشیرهتیی کوردییو ناسیۆنالیزمی مهزههبی���ی عێراقی���ی ،ت���ۆوی رقو توڕهی���ی ل���هدژی یهکت���ر دهچێننو الیهنی مافه مهدهنی���یو ئازادییهکانو چهمکی هاونیشتمانییبوونو عهدالهتی کۆمهاڵیهتی���یو گوزهران���ی خهڵکیان بهالدا خستووه. پارتی���ی، ناس���یۆنالیزمهکهی ههرچهن���ده ناس���یۆنالیزمی زۆرینهی کوردستانی باشوور نییه ،بهاڵم بههۆی کهساسییو بهرچاوتاریکیی یهکێتییهوه بهس���هر ک���ورددا س���اغ دهبێت���هوه. ئهنسرۆپۆلۆجیست ئێرنست گێڵنهر له کتێبی" نهتهوهکانو ناس���یۆنالیزم" دا ،له لێکدانهوهیهکی وردی سیاس���ییو مێژووییو سۆس���یۆکولتوورییدا لهسهر گهشهسهندنی ناس���یۆنالیزمی واڵتانی رۆژههاڵت ،پێیوایه ،دهوڵهتێکی بهزۆر پێكهوه لکێندراوی چوونیهک لهڕووی میتافۆرییهوه ،ئیمپڕاتۆرییهتی جنون ئهلعهزهمه( )Megalomaniaبهرههم دههێن���ێ .بهڕای گێڵن���هر ئهم جۆره تێڕوانینهی ناس���یۆنالیزم ،زۆر توێژی
کۆمهاڵیهتی���ی لهخۆ ناگ���رێ........ ئ���هو ناس���یۆنالیزمه نێرگزی���یو جن���ون ئهلعهزهمهی���هی پارتیی���ش ،مهکین���هی راگهیان���دنو کادی���رو س���کۆالرو ئهکادیمیس���تهکانی خۆی بۆ خس���تووهته گهڕو لهوههمی خۆیدا ههرێمی کوردس���تان جیۆگرافیاییهکی چوونیهک���ی سیاس���ییو ئابووری���یو کولتووریی���ه ،ل���ه ئهفس���انهوه زیاتر نزیکه .ئهمه جۆره ناس���یۆنالیزمێکه، نهک ناتوانێ بپهڕێتهوه بۆ سلێمانییو گهرمی���ان ،بهڵکو بۆ کهرکوکو ناوچه جێناکۆکهکانی���ش بڕ ن���اکات ،بهاڵم پارتیی دهی���هوێ بهناوی ک���وردهوه ب���ازاڕی بداتێو بارزانیی���ش بکات به سیمبوڵی ئهو ناسیۆنالیزمه. لهسهردهمی گڵۆباڵیزهیشندا ،کورد ناتوانێ به ناسیۆنالیزمی نیۆعهشیرهییو پرۆت���ۆ protoناس���یۆنالیزم ( ناس���یۆنالیزمی نهتهوه بێ واڵتهکان، کاتێ ئێسنیک دهبێته تهوهرهی فیکرو ناسنامهی نیشتمانیی کاڵ دهبێتهوه)، رهههن���ده نهتهوهییهکان���ی دابی���ن بکات .کورد دهبێ زۆر تۆڵێرانس���انهو ئینسانییانه ،به فیکری ناسیۆنالیزمی مهدهنییهوه ،به ئاکاری ئینسانییو به هێزی جهماوهرێکی خ���اوهن ئینتمای نیش���تمانییهوه ،باڵۆنی ناسیۆنالیزمی عهرهبی���یو مهزههبی���یو عروب���هی عێراقی���ی فس بکات���هوه ،ئهگهر ههر نهڕهنهڕو خۆبادانو ههڕهشهکردن کاری بێ���ت ،بهقهولی عهب���اس وهلی،ئهگهر "ناس���یۆنالیزمی ب���ێ ناسیۆنالیس���ت " خهریک���ی ئ���هم ئهجێندای���ه بێت، ئ���هوه دهس���هاڵتی سیاس���یی کورد، شۆڤینیزمی کوردیی بهرههم دههێنێو له رۆمانسییهتی ناسیۆنالیزم بترازێ، هیچیتری پێ ناکرێ. ناس���یۆنالیزم ،وهک نهت���هوهی سهردهس���ت ،عهرهبییو تورکیی بێت، یان وهک نهتهوهی ژێر دهست ،کوردیی بێت ،ئهگهر رقو کینهی ئێس���نیکییو تایهفی���یو نهتهوهیی گهش���کردهوه، ئهوه ش���ۆڤینیزم دهچێنێ���ت .ئهریک فرۆم پێیوایه ،ناس���یۆنالیزم فۆرمێکه لهش���ێوهی دهس���تدرێژیی بۆ س���هر
ناسیۆنالیزمهکهی پارتیی ،بههۆی کهساسییو بهرچاوتاریکیی یهکێتییهوه بهسهر کورددا ساغ بوهوه مهح���رهم ،بتپهرس���تییهکی دینییهو تهنانهت ش���ێتییه .نیشتمانییبوونێک ل���هم ج���ۆره ناس���یۆنالیزمهوه پهیدا ببێ ،دهبێته عیبادهتکردن .ئێستا له کوردس���تاندا ئهم جۆره ناسیۆنالیزمه سهرشێتانهیه ،بۆ داپۆشینی گهندهڵییو دزینی سامانی نیش���تمانیی نهوت به بیلیۆن���ان دۆالر ،ب���ۆ بهرزکردنهوهی چهمکی نهتهوه بۆ سهروو ئینسانیی هتو عهدالهتی کۆمهاڵیهتییو پرینسیپهکانی حهقیق���هتو ماف���ی مرۆڤ���ی کورد، دهگهشێنرێتهوه. س���هرهنجام ئهگهر ناس���یۆنالیزم، خۆشهویس���تیی بۆ خاکو نیشتمانو نهوهکان���ی داهاتوو نهبوو ،س���امانی نیش���تمانیی ب���ۆ چهن���د حی���زبو بنهماڵهیهک قۆرغ کرد ،مێشکی گهنجه خۆپیشاندهرهکانی به گوللهی پیرۆزی پێش���مهرگه پژان���د ،ئاسۆس���هکانو کهمئهندام���هکان بداته بهر ش���هالقی جهندرمهی کوردایهتیی ،بهدڵنیاییهوه ئهم ناسیۆنالیزمه بێباکه ،شۆڤێنیزمی کوردی���ی دروس���ت دهکاتو لهپێناوی درێ���ژهدان ب���ه دهس���هاڵتی پ���ارهو کورسییشدا ئامادهیه ههموو کهتنێک بکات.
►
باكوری كوردستان شۆڕشی چهكداری لهنێوان هۆكارو ئامانجدا عومهر عهلی محهمهد
ی 700زیندان���� ی مانگرتن����ی نزیك����ه كوردس����تانی باكورو درێژهكێش����انی بۆ ی 67رۆژو پشتیوانی چینو توێژێك ی ماوه زۆری گهلی كوردس����تان لهه����هر چوار ی پارچهكهی كوردس����تان ئهو راستییه سهلماند كه خهباتی مهدهنیو سیاسی ی ل����هم قۆناغهی ئێس����تادا كاریگهرییهك ی گهورهی ههی����هو ئهو ش����ێوازه خهبات ه ی نوێیهی����ه كه گهالن����ی ئازادیخواز پهنا بۆ دهبهن .س����هركهوتنی خهباتی گهالن ی ی عهرهبیدا ك ه ب ه بههار لهچهند واڵتێك عهرهبی ناس����راون دهكرێت بۆ كوردیش بكرێته ئهزمونو سودیان لێوهربگیرێت، چونك ه لهماوهی چهند مانگێكدا توانیان س����تهمكارترین دهوڵهت���� ی ناوچهك���� ه بڕوخێن����نو لهجێگهی����دا ئهزمونێك���� ی دیموكراس����ی بنیات بنێن .ئهم شێوازه لهخهبات كاریگهرییهك����ی زۆری ههیهو ی راس����تهوخۆ جهماوهر دێت����ه ناو كایه سیاس����ییو خۆیان چارهنوس����ی خۆیان دیاری دهك����هن ،ئهم ش����ێوازه خهبات ه نوێی����ه دهتوانێت بچێته ن����او كایهیهك ی كۆمهاڵیهت����ی فراوانو ههم����و بوارهكان ی ژیانی سیاس����ییو ئابوری پهكدهخاتو راس����تهوخۆ ههرهس به دامو دهزگاكان ی دهوڵهت دههێنێت ،دهوڵهت توش ی شۆك دهكاتو تهنان����هت توانای نابێت س����ود لهدامو دهزگا ئهمنیو سهربازییهكانیش وهربگرێت ،خهبات ی گهلی كورد بهتایبهت ی لهباكور دهبێت پێداچونهوه بهستراتیج ی ی شۆڕشدا بكاتو جارێكی تر خوێندنهوه ی بۆ شۆڕشو بهرخۆدانو قوربانیدان خۆ بكات����هوه ،چونك ه لهم دنیا نوێیهدا ئهم چهمكان���� ه ههموی گۆڕانیان بهس����هردا هاتوهو لهم كای ه نوێیهی بهجیهانیبوندا ههم����و چهمك ه تهقلیدییهكانی ش����ۆڕش
خوێندنهوهی نوێیان بۆ كراوهو تهنانهت هێزیش بهچهمك ه تهقلیدییهكهی نهماوهو دابهش دهبێت بۆ زۆر بواری نوێ .دهبێت ی لهههر پرۆس����هیهك ی خهباتی چهكدار سیاس����یدا هۆكار بێتو نهبێته ئامانج، چونكه ش����ۆڕشو بهرخۆدان دهبێت بۆ هێنانهدی ئامانجه سیاس����ییو ئابوریو ی كلتورییهكان بێتو نابێت شۆڕش خۆ لهخۆیدا ببێت ئامانج .نابێت ستراتیج ی خهباتو بهرخۆدان لهشۆڕشی چهكداریدا كورت بكرێتهوه ،بهڵكو دهبێت ش����ۆڕش خوێندنهوهیهك����ی فراوانتری بۆ بكرێت، ئهم����هش كاتێك دهكرێت ك����ه بتوانیت بهسهر بهستهڵهكی ئایدیۆلۆژیاو شۆڕشدا باز بدهیتو ئازادان ه بیربكهیتهوهو كهڵك لهههمو بیرو بۆچونو بهرههمه فیكریو فهلسهفیو مهعریفییهكان وهربگریت بۆ دۆزینهوهی باش����ترین شێوازی خهبات. ی ئهمڕۆدا خهبات بهتایبهتیش له رۆژگار لهسهر ئایدیۆلۆژیای چهپ بهتایبهتیش لهكۆمهڵگ ه مس����وڵمانهكاندا ههرهس���� ی هێناوهو بوه بهبهشێك لهرێڕهوی رژێم ه تاكڕهوه شكستخواردوهكان ،چونك ه لهو ی بهرههمدێتو شۆڕشانهدا تهنها توندوتیژ پێش ئ����هوهی ههرهس بهدوژمن بهێنێت سهری خۆی دهخوات. گهڕان����هوه ب����ۆ خهبات���� ی مهدهن����یو جهماوهری سیاس����هتكردنه بهفیكرێك ی سیاس����یی كراوه ،ك���� ه لهتوانایدا ههی ه ههمو چی����نو توێ����ژهكان لهخۆبگرێتو بهدهس����تهێنانی ئ����ازادیو دیاریكردن ی مافی چارهی خۆنوس����ینو چهسپاندن ی مافهكانی هاواڵت����ی بكرێته ئامانج نهك ئایدیۆلۆژیایهك����ی سیاس����یی یان تهنها ی����هك ش����ێواز له خهبات كه ش����ۆڕشو خهبات ی چهكدارییه.
دهبێت هێزه سیاسییهكان ی كورد له باكوردا ئهو راستیی ه بزانن ك ه مهرج نیی ه خهبات تهنها ی شۆڕش ی لهرێگه چهكدارییهوه بێت ی عهبدوڵاڵ ئۆج دهستپێش����خهرییهكه ئاالن ب����ۆ كۆتایی هێن����ان بهمانگرتن ی زیندانییانی سیاسیی ههنگاوێكی ئیجاب ی ی بو ب����ۆ ههنگاونان ب����هرهو دۆزینهوه رێگهچ����ارهی ئاش����تیو جهختكردنهوه لهسهر ههمو شتێك لهپێناوی ئاشتیدا. دهبێت هێزه سیاس����ییهكانی كورد ل ه باك����وردا ئهو راس����تیی ه بزانن كه مهرج نیی����ه خهبات تهنها لهرێگهی شۆڕش���� ی چهكدارییهوه بێت ،چونكه درێژهكێشان ی ی خهبات���� ی چهكداریو دهی����ان س����اڵه كوژرانی دهی����ان ههزار ك هسو كاولبون ی س����هدان گوندو كاریگهری خراپ ی جهنگ ی لهسهر ناوچه كوردییهكان ئهو راستییه س����هلماندوه ههتا توندوتیژی بهردهوام بێت نههامهتیی����هكان درێژهیان دهبێتو كاریگهری خراپ لهسهر بارودۆخی كورد زیاتر دهبێت. درێژهكێش����ان ی خهبات���� ی چهك����داری لهالی����هك درێ����ژه بهئهجێن����دای تورك ه
رهگهزپهرستهكان دهدات له ههمانكاتدا خزمهت بهو دامهزراوه سهربازیی ه دهكات ك ه بهردهوام جهخت لهسهر توندوتیژیو ی دهكاتهوهو بۆ ئ����هوهش ك ه كاول����كار ی ئهو دامهزراوهیه رۆڵی ستراتیجی خۆ بپارێزێت حهز دهكهن ئهو بارودۆخه ههر بهردهوام بێتو لهوێش����هوه بودجهیهك ی ی دهوڵهت بۆ خۆی����ان بهرنو زهبهالح���� سوریش بن لهسهر ههڵوێست ه فاشییهكان ی ی خۆیان ،لهالیهكی تریشهوه ئهگهر سهیر ی ی توركیا بكهین ،ههر له سهرهتا دهوڵهت دروستبونی دهوڵهتی توركیاوه ،رۆژئاوا بهئهوروپ����او ئهمهریكاو ئیس����رائیلهوه وهك چ����اوی خۆی����ان ل����ه رۆژههاڵتی ناوهڕاستدا س����هیریانكردوهو گهورهترین ی ی سهربازی ههی ه لهپهیمانی باكور هێز ئهتڵهسیو لهئێستاشدا وهك دهوڵهتێك ی ی دهكهنو زلهێ����زی ناوچهك����ه س����هیر تهنانهت پارتی كرێكارانیش كه هێزێك ی ئازادیخوازه وهك رێكخراوێكی تیرۆریست ناوزهد دهكهن ،ههروهها لهالیهن واڵتان ی ی لێدهكرێتو ئیقلیمییهوه پشتیوانی زۆر ی شۆڕش ی لهم كاتهش����دا خۆی بهرابهر ی دهزانێت. گهالنی عهرهب ی ئهو پش����تیوانیی ه لهبهرئ����هوه بههۆ دهول����یو ئیقلیمییهی ك����ه لهدهوڵهت ی توركی����ا دهكرێ����تو ئ����هو دام����هزراوه ی كه ههیهتی لهگ ه ڵ سهربازیی ه بههێزه ئهو ئابوریی ه زهبهالحهدا .جێگهی گومان ه ی شۆڕشی چهكدارییهوه ك ه كورد لهرێگه ی ئهم هێزه بێتهوهو بیهوێت ب����هرهو رو س����هركهوتن بهدهس����تبهێنێت .ل ه ههر روداوێكی توندوتیژی����دا چهندان گهنج ی گهری��ل�ا دهكوژرێ����تو چهن����دان گون����د كاول دهكرێتو دهی����ان كهس دهخرێن ه زین����دان .لێ����رهدا دهبێت پرس����یارێك بكرێت ئایا دهس����تكهوتهكان لهئاس����ت قوربانییهكان����دان ،ئای����ا ئ����هو دو هێزه بهرامبهرن لهروی س����هربازیو ئابوریو پشتیوانه ئیقلیمیو نێودهوڵهتییهكان.
»» 19
عهرهب وهک وێنهی دوژمن رێبین ههردی ش���هر تهنها بهالی���هک ناکرێ���ت ،ههر الیهکی���ش بهتهنی���ا ههڵیناگیرس���ێنی. ههموو ش���هڕیک دهرئهنجامی کاری دوو الیهنه که به راستهوخۆ یان ناراستهوخۆ بهش���داری لهوروژاندنی دۆخێکدا ئهکهن که بهرهکانی جهنگو پرکردنی بهچهکدار، لهدوا قۆغهکانیدا دێن .جهنگ ههمیش���ه دوالیهنهی���هو پڕکردنی هێلهکانی جهنگ بهسهربازو چهکو ریزبهندی لهدواقۆناغیدا دێن .جهنگ پێش تهقاندنی گوله دهست پێئهکات .ئهوه راسته تا گولهی یهکهم دهس���ت پێنهکات ،تا هێزهکان نهکهونه پهالماری یهکو بهمهبهس���تی کوشتنو ش���کاندنی الیهن���ی بهرامب���هر هێرش نهک���هن ،جهنگ بهمانا قاموس���یهکهی دهس���تی پ���ێ نهک���ردووه .چونکه تا پێ���ش دهس���تپێکردنی یهک���هم تهقهو پهالمار ،ههمیش���ه ئهگهری دانوستانو لێکتێگهیشتنو پهش���یمانبونهوه ههیه. ئهگهری گهڕانهوهی هێزهکانو رونهدانی ش���هر ههیه ..بهاڵم ههمیشه بۆ ئهوهی الیهنکان بگهنه ئهوهی س���هنگهر لهیهک بگرنو هێز دژی ی���هک تهیار بکهن ،بۆ ئ���هوهی بتوانن س���هربازهکان رهوانهی جهن���گ بک���هنو ئامادهی���ان بکهن بۆ ئهوهی تهقه لهیهک بکهن ،پێش���وهخت جهنگێکی���ان دژی ی���هک راگهیاندووه.. پێشوهخت دۆخێکی لهنهیاریو ناحهزیان بونهوتهوه که تیایدا زۆر کهمتر لهبهردهم خوڵقان���دووه که بتوانن بهئاس���انو بێ مهترسی گیان لهدهستداندا بون. ماندوبونیک���ی زۆر بهرهکان���ی جهن���گ بهاڵم ئ���هم ههس���ته پ���اکو رۆحه پڕ لهیهک پڕ بکهن لهس���هربازی ئاماده بۆ فیداکاریه ک���ه بهورهیهکی بهرزو دڵێکی تهقهکردن لهیهکو کوش���تن بهبێ هیچ خۆشهوه ئامادهیه بۆ شهڕێکی خوێناوی دوودڵیهک .ش���هڕێک نیه لهدنیادا بهبێ که ئهش���ێت تیایدا ش���ههیدبێت ،بهاڵم ئامادهکاریهکی پێش���وهخت بۆ ئهوهی بێزاره لهدۆخی روبهروبونهوهی خهڵکی الیهنی بهرامبهر وهک دوژمنو مهترسیهک خۆپیش���اندهر که کهمترین مهترس���ی تهماشا بکرێت که شایستهی ژیان نیه .بۆ گیانی تیادایه ،بهئاس���انی دروس���ت بۆ ئ���هوهی توانای تهیارکردن بۆ جهنگ نابێت .ئهم دۆخه پیویستی بهوهیه زۆر ههبێت ،ئهبێ پێش���وهخت خهڵکانێکت پێشوهخت وێنهیهکی دوژمن لهو کهسانه ههبێ���ت بتوان���ی وا لهویژدانیان بکهیت دروس���تکرابێت که روبهرویان ئهبێتهوه، ههس���ت بهوه ن���هکات ت���اوان ئهکات ،لهمهشدا ناسێۆنالیزمی کوردی فوتێکراو بهڵکو ئهبێت ههست بهوه بکات کارێکی ل���هوهدا ههمیش���ه س���هکهوتوو بووه، رهوا ئهکاتو بهرگری لهراس���تیو مافو عهرهبی عێ���راق وهک دوژمنێکی بهزهبر ئ���ازادی ئ���هکات .بهبێ دروس���تکردنی تهماشا بکات که ههمیش��� ه لهپیالندان دۆخێک ک���ه ویژدانی مرۆڤ ئاس���وده ب���ۆ لهناوبردن���ی ئێمهی ک���ورد ،ژیانی نهبێت بهرامبهر به دڵرهقی ،ئهس���تهمه تاڵی کوردس���تان لهسهردهمی بهعسداو بتوانرێت جهنگێ���ک بهرپابکرێت ،ئهوه ئهو دڕندهییو دڵرهقیهی لهو سهردهمدا راست نیه لهش���کری پیشهیی ههیه که روبهڕوی کوردس���تان بووه ،هاریکارێکی شهر وهک پیش���ه تهماشا ئهکاتو ههر گهورهیه بۆ ئهوهی زۆر بهئاس���انتر ئهم فهرمانی پێکرا ،وهک پیشهیهک دهست وێنهیه دروس���ت بکرێتو پێش���مهرگهی ئهکات بهکوش���تنو پهالم���ارو دڵرهقی .کوردستان وهک شهڕی ئازادیو داگیرکهر مرۆڤ بهئاس���انی ناتوانێت دڵرهق بێت ،تهماشای بکات. ناتوانێت بهئاسانی بکوژێتو دهست بۆ بهاڵم راس���تیهکهی ئهوهیه ئێمهی کورد چ���هک دژی یهکێکی تر بب���ات ،ئهگهر لهعێراقدا لهگهڵ دهوڵهتی عێراقدا ئهژین پاڵنهرێک���ی بههێ���زی نهبێ���ت که وای که بهشێکی سهرهکی لهخهڵکی عهرهبی لێبکات بهویژدانێکی ئاس���ودهوه دڵرهق سوننهو ش���یعه پێکهاتووه .ئێمه لهروی بێت .بێهوده نیه لهشکرێک نیه لهدنیادا ژم���ارهوه لهعێراقدا کهمینهینو زۆرینهی رهوان���هی جهنگ بکرێ���ت ،بهبێ ئهوهی عێ���راق لهعهرهب���هکان دروس���ت بووه، ئهو ههس���تهیان تیادا دروس���ت نهکهن یهکجار ئهس���تهمه بتوانی���ت لهوالتێکدا که ئهچ���ن دژی دوژمنێکی ترس���ناکو بژیت که ترسو رق لهزۆرینه بهرادهیهک دڕن���ده ئهجهنگنو کارێکی رهوا ئهکهن .گهوره بێت که ههمێشه ئامادهبین ،بهبێ بێ ههس���تکردن بهوهی کارێکی راستو ماندوبونێک���ی زۆر دهس���ت بۆ جهنگو رهوا ئهکرێ���ت ،ئهس���تهمه وا ل���ه هیچ کوش���تار لهگهڵ یهکدا بهری���ن .عهقڵ هێزیک یان کهسێک یان گروپێک بکرێت ئهڵیت م���ادام ئێمه ل���ه عێراقدا ئهژین دهس���ت بداته چهکو بکوژێتو پهالمار پێویسته خۆمان لهو ههسته رزگاربکهین ب���دات .هاوڕێیکهی ئازیزی پیش���مهرگه که ههموو عهرهبێک وهک بهعس���یهکی ک���ه لهبهرهکانی پێش���هوهی کهرکوک بهزهبرو ههموو جوڵهیهکی سهربازی وهک بوو ،زهنگ���ی بۆ لێدامو قس���همانکردو سهرهتای ئهنفالێکی تازه ببینین .ئهگهر کاتێک لێمپرسی که چۆننو بارودۆخیان ئهم سیاس���هته له مهدای نزیکو چهند چۆنه ،زۆر به حهماس���هتهوه گوتی زۆر مانگو ساڵێکدا بتوانێت وا له ههڵگرانی پر ورهو ئاسودهنو ههست ئهکهن ئهمه بکات ،وهک قارهمانی نهتهوهیی ببینین، ئهو کارهیه که ئهب���ێ بیکهن .پێیگوتم ئهوا لهمهدای دوردا ئهم دۆخه ئهش���ێت بهپێچهوان���هی روداوهکان���ی دوای 17روبهڕوی دۆخێکی ملمالنێمان بکاتهوه که شوباتهوه که پێش���مهرگه ناچارو بهبێ هیچ ئامادهکاریهکی س���تراتیژی لهئارادا حهزی خ���ۆی روب���هروی خهڵکی خۆی نیه بۆ ئهوهی ملمالنێکه بهرینهوه. بێت���هوه ،ئێس���تا زۆر بهئاس���ودهییو ههرێمی کوردستان لهبری ئهوهی لهبهر حهماس���هتهوه لهپێش���هوهنو ورهی���ان دهس���تکهوتی کاتی چهند س���هرکردهو بهرزو دڵیان شاد .هاوڕێ پێشمهرگهکهم حیزبێک پێویس���تی بهتهماش���اکردنی پێیوتم له روداوهکانی دوای 17شوباتدا ههم���وو عێراقێک���ی عهرهب���ی وهک ههموو غهمگینو بێزارو دڵتهنگ بوین که دوژمنێ���ک بهزهبر ههبێت ،پێویس���تی روبهڕوی خهڵکی خۆمان راوهس���تاوین ،بهدروستکردنی وێنهیهکی تازهی پێکهوه بهاڵم ئێستا ورهمان بهرزو خۆشحاڵین که ژیانی ئاشتیانهیه که رێز لهبونی عهرهب بۆ بهرگری لهخهڵکی کوردستان لێرهین .بگڕێتو وهک دوژمنێکی شاراوهو بهزهبرو ئ���هو ه���اوڕێ پێش���مهرگهیهم نمونهی ههمیش���هیی س���هیری نهکات .ههرێمی مش���تێکه لهخ���هرواری س���هدانو بگره کوردس���تان گهر بیهوێت بهئاس���ودهی ههزاران مرۆڤی بهڕاس���ت پێشمهرگهی لهعێراق���دا بژی ،ئهب���ێ کارێکی گهوره پاکو پر لهفیداکاری که لهگهڵ ئهوهشدا بکات بۆ ئهوهی وێنهیهکی دۆس���تانهتر که ههنوکه بهراس���ت روبهروی ئهگهری (یان راستر) واقعیانهتر بۆ پێکهاتهکانی ش���هڕێکی راس���تهقینه بونهوهتهوه که تری عێراق لهخهیاڵی ئینس���انی ئێمهدا ئهش���ێت تیایدا خوا نهخواس���ته گیانی دروس���ت ب���کات ،ههم���وو یاریکردنێک خۆیان���ی تی���ادا بهخت بک���هن ،به اڵم بهههس���تی نهتهوهییو وروژاندنی وهک زۆر زیاتر ههس���ت بهئاسودهیی ئهکهن یاریکردن بهئاگر وایه که ئهش���ێت بهر لهدۆخێک که روب���هروی خهڵکی خۆیان لهههر کهس خۆمان بسوتێنێت.
ههرێمی کوردستان پێویستی بهدروستکردنی وێنهیهکی تازهی پێکهوه ژیانی ئاشتیانهیه که رێز لهبونی عهرهب بگرێت
14
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
دهینوسێت
دیاردهی تاڵهبانی
ههموومان پڕین له یادهوهری ئهم پیاوه. یادهوهریهکان به پێی تهمهنی کهسهكانو ن���هوهكان دهگۆڕێن ،ب���ه جۆرێک هێنده پڕ ل���ه رووداوه تهنه���ا دهتوانرێت وهك دیاردهیهك تهماشابکرێت .ئهمرۆ ئێمه له دوا رۆژهکانی ئهم دیاردهیهداین .تاڵهبانی به چهند شێوازێک ماڵئاوایی دهکات؛ وهك س���هرۆکێک ،وهك س���هرکردهیهك ،وهك پێشمهرگهیهک ،وهک سیاسهتمهدارێکی ک���وردی ،وهك سیاس���هتمهدارێکی رۆژههاڵت���ی ،ل���ه دوا قۆناخ���دا وهك سیاسیهک که نهیتوانی کورسی دهسهاڵت بهجێبهێڵیت تا دوا وچان .رهنگه دیدێکی زانس���تیانه له رووی سیاس���یهوه بۆ ئهم دیاردهیه له ساتهوهختی ئێستادا بۆ زۆر کورد مایهی نهنگی بێت .چونکه ئێس���تا س���هرهتاکانی س���اتی ماڵئاواییه ،رهنگه ئهگ���هر تاڵهبان���ی وهك کهس���ێک وهك مرۆڤێ���ک ،وهك جهس���تهیهك بهتهواوی ماڵئاوایی نهکات ئهوا وهك سیاس���یهک ناچاربێ���ت ماڵئاوایی ب���کات .گهر بێتوو تاڵهبان���ی وهك سیاس���هتمهدارێکی رۆژههاڵتی له یهکێک له خهستهخانهکانی واڵتان���ی رۆژئ���اوا دوا ماڵئاوایی بکات، ئ���هوا دهچێته ری���زی زنجیرهیهكی درێژ له س���هرکردهکانی ت���ری رۆژههاڵت .ئهم دیاردهیه مای���هی تێرامانه .دیاره دۆخی تاڵهبانی جیاوازه ،بهاڵم له دۆخی ئهوانی تردا بۆچی کهس���ێک پاش چهندین دهیه له دهس���هاڵت ،له خهستهخانهی یهکێک ل���ه واڵتانی رۆژئ���اوادا س���هردهنێتهوه، لهب���ڕی خهس���تهخانهی واڵتهکهی؟ ئایا نهبوونی سیس���تهمی تهندروس���تیه ،یان بهش���ێکه له رێتمو نهرێتهکانی س���هرۆک بوون له رۆژههاڵت .بۆ کورد وهك گهلێک که دهخوازێت له س���ایهی سیستهمێکی خۆیی���دا ببێت���ه نهتهوهی���هک ماڵئاوایی س���هرکردهیهك دهبێت وهك ساتهوهختی وهرچهرخان تهماش���ا بکرێت .مام جهالل بهرههمی خهباتی ش���اخه .قۆناخێک له خهباتی کوردی که ئێس���تا پێویستی به دابرانه له ش���ێوازو نهرێتو ئامرازهکانی. ل���ه قۆناخی گهری�ل�ادا دهرفهتی دهزگاو سیس���تهمو دهس���هاڵتی خهڵک���ی نی���ه یان کهمه .بهاڵم ئێس���تا ئ���هم قۆناخه س���هردهمێکی تره .ئ���هوهی قهیرانه بۆ کورد ک���ه نهتوانێت ئهم گواس���تنهوهیه ئهنجامدات .ئهم گواستنهوهیه که بیست ساڵی رابوردو درێژهی ههبووه به داخهوه نیشانهی کهم ههن که ئاماژه بهوه بکهن که به ئاسانی ئهنجام بدرێت. ئهوهی رهنگه بتوانرێت وهك پۆزهتیف تهماش���ا بکرێ���ت ئهوهیه ک���ه تاڵهبانی رۆڵێکی دهگێڕا که به ئاسانی به کهسی ت���ر ناگێررێت .پ���ڕ نهبوون���هوهی ئهم بۆش���اییه ،دیاردهیهكی پۆزهتیفه ئهگهر بزانی���ن چۆن له گهڵ بۆش���اییدا مامهڵه بکهین .دیاره پێش ئهوهی بێین قس���ه له س���هر بۆش���ایی بکهین له سیستهمی سیاسیدا وهك چهمکێك ،بهتایبهتی الی فهیلهسوفی پۆستمۆدرێنی فهرهنسی ژاک رانس���ێ ،دهبێ ئهوه بێژین که تاڵهبانی زی���اد ل���ه بۆش���اییهک جێدههێڵیت ،بۆ نموونه بۆش���ایی پۆس���تی سهرۆک ،ئهو کارێکی ههنووکهییه ،وه دهبێت له الیهن کوردهوه پڕ بکرێتهوه .ئهو بۆش���اییهی که ئێمه لێرهدا مهبهس���تمان له راستیدا دهچێته ئ���هو دیوو ههر پۆس���تێکهوه. چونک���ه تاڵهبانی ئهوه نهبوو پۆس���تێک بهریوهبهرێ���ت بهڵک���و ههژموونی ههبوو ب���ه س���هر ههم���وو پۆس���تهکاندا .ئهم ههژموون���ه وهك ناوهندێک کاری دهكرد که له زۆر روویهوه سیس���تهمی سیاسی تێدهپهران���د ب���ۆ دۆخی ئاگای���یو باری دهروون���ی ئهندامانی کۆمهڵ���گا .لێرهدا تاڵهبان���ی رۆڵ���ی باوکێک���ی دهبینی بۆ زۆرێک که به ئاسانی له سایهیدا ،خۆیان له بهرپرس���یارێتی سیاسهتیبوونی ژیان ب���ه دوور دهگرت .له دروس���تبوونی ئهم بۆشاییهدا دهبێت ئهم باوکه ماڵئاواییمان لێبکاتو خۆمان گهورهبینو ببینه خاوهن بهرپرسیارێتی .ئێستا دوو هێڵی سیاسهت ههیه له کوردستان :هێڵیك که سیاسهت دهكوژێت چونکه مهبهستی قۆرخکردنی س���هرجهم ،رهههندهكان���ی دهس���هاڵته، دووهم هێڵ هێڵی وردکردنهوهی دهسهاڵته به س���هر ههمواندا ،لهم پێناوهدا دهبێت پیادهكهرانی سیاس���ی ،ی���ان ئهکتهرانی سیاسی خواستی دهسهاڵتخوازی تیایاندا الوازو س���نوردار بکرێت له میانهی تواناو کاتهوه .کهس���ێک نهبێت بۆ ههمیش���ه دهسهاڵتی به سهر ههموو بوارێکدا ههبێت. کهس���ێک نهبێت هێن���ده کاریزمایی بێت
ئهگهر رووداوهكان بهم ئاراستهیهدا برۆن ئهوا کوردستان لەڕووی دیدی سیاسیهوه دهبێت به دوو بهرهوه بهرهی سهردهمو بهرهی سهده ناوهندهکان که پێویس���ت نهکات خهڵک بیربکهنهوه به کارو بهرپرس���یارێتی خۆیان ههستن. ماڵئاوایی تاڵهبانی زهمینه دهخوڵقێنی بۆ هێزهكانی نێو پانتایی دهسهاڵتی تاڵهبانی بۆ ئهوهی بتوانن خواستی دهسهاڵتخوازی له خۆیان���دا الوازبکهنو دهس���ت بکهنه سیاسهتکردن .چونکه وهك ژاک رانسێر دهڵێت گ���هر سیاس���هتمان کورتکردهوه بۆ خواس���تی گهش���تنه دهس���هاڵت ئهوا سیاس���هت دهبێته ههوڵێک بۆ کوشتنی سیاس���هت .ئ���هم پرۆس���ه دووفاقیه له رۆژههاڵت بااڵدهس���تترین پرۆس���هیه .چ له ههناوی کهس���ایهتیه سیاسیهکانو چ ل���ه ههناوی پارته سیاس���یهکاندا ههموو ههوڵ���هکان بهو ئاراس���تهیهدا دهرۆن که دهسهاڵت به دهست بهێنرێتو به ههموو رێگایهك بپارێزرێت .بۆیه یهکهم قوربانی ئهم جۆره سیاسهته سیاسهت خۆیهتی. ئ���هم دۆخ���ه تهنه���ا کاتێ���ک فهراههم دهبێت که جێگای تاڵهبانی به بۆش���ایی بمێنێت���هوه ،کاریزمایهکی تر دروس���ت نهبێت ،دروس���ت نهکرێت ،سیاسهتمهدار نهبێ���ت به کهس���ێک ک���ه له س���ایهیدا سیاس���هت بمرێت .ئهم���ه تهنها کاتێک فهراههم دهبێت که دهسهاڵتی سیاسی له سهرهوه بۆشاییهکی تیادا بهێڵرێتهوه که پڕکردنهوهی مهحاڵ بێت .ئهمه بهمانای ئهوه نی���ه که ئهم بۆش���اییه دهبێت به بۆشایی بهێڵرێتهوه بهڵکو دهبێت بکرێته پانتایی���هك که ههر دهس���هاڵتێک تیایدا ئامادهب���وو تهنها هێنده ب���واری ههبێت که کارو ئهرکهکان���ی بهرێوهبهرێت نهک ببێته پڕکهرهوهی بۆشاییهکه .پێویستی هاتن���ه ئ���ارای ئهم دۆخ���ه لهوهدایه که یهك سیاسهت نهمرێت چونکه به مردنی سیاسهت ههموو شتێکی تر له کۆمهڵگادا دهگهنێت ،چونکه سیاسهت یانی جوڵه، که جوڵ���ه نهما م���هرگ بهدواییدا دێت. دووهم ،یان���ی هاتنه ئارای هاوواڵتی بۆ ن���او ئهوخیت���ابو خواس���تهی که کورد بهردهوام ئاماژهی پێئهدات بهاڵم بهردهوام دژی دهبزوێ���ت .س���ێیهم ،ماڵئاوای���ی تاڵهبانی زهمینه رهخس���ێنهره بۆ هاتنه ئ���ارای ئهم دۆخه .ئهگ���هر رووداوهكان بهم ئاراس���تهیهدا برۆن ئهوا کوردستان ل���ه رووی دیدی سیاس���یهوه دهبێت به دوو ب���هرهوه بهرهی س���هردهمو بهرهی سهده ناوهندهکان .بهرهی مرۆڤی ئازادو ب���هرهی مرۆڤی تۆقیوو .ئ���هم ملمالنێیه گهر له دۆخێکی ئاش���تیدا ل���ه ههناوی پرۆس���هیهكی دیموکراسیدا بهریوهبچێت، کورد دهپارێزێت ل���ه کۆمهڵێکی زۆر له ئازارو تراژیدی���او نهگبهتی .له دۆخێکی وههادا چیدی پیویس���ت نیه ههمیش���ه س���ازش بک���هی ب���ۆ بیانی ب���ۆ ئهوهی دژایهتی خود بکهی که ئێستا سیاسهتی کوردی دهیکات .ل���ه ههمانکاتدا زهمینه دهرهخس���ێنێت ب���ۆ ئابوریهکی چاالکو گهشاوه .له ئێستادا ئابوری کوردستان که به ئاسانی بهشی ژیانێکی مرۆڤانه ئهکات بۆ سهرجهم تاکهکان کراوهته ئامرازێکی س���هپاندنی دهس���هاڵت بۆی���ه ل���ه بڕی گهش���انهوه زیاتر وزیاتر دهبێته هۆکاری پهرتبوون والوازبوونو ناشارستانی بوونی کۆمهڵگای کوردی .به جۆرێک دهتوانین بڵێین که هیچ ههنگاوێکی ئابوری نانرێت که مهبهس���تی فهراههمکردنی ئامانجێکی سیاس���ی نهبێ���ت .کاتێک بۆش���اییهكی موس���تهحیل ههبوو ب���ه پڕکردنهوه ئهوا ههموو رهنگو دهنگو دیدێک خۆی تیادا دهنوێنێت بۆئهوهی مهرگ نهبێته جۆری ژیان.
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
(کەمپین)یشمان فت! یان پێویستە کەمپین دژی کەمپینکردن بکەین!؟ دارا ئەحمەد ماوەیەکە کوردان فێ���ری (کەمپین)و کەمپینکاری���ی بون���ە ..بەب���ێ ئەوەی (واتاو پێویستییو گرنگییو ئامانج)ی کەمپینکردنیان لەال رۆشنبێ هەرکەسەو یان چەند کەسەو گروپێک دەست دەدەنە کەمپینک���ردن ،بەجۆرێک وای لێهاتوە ک���ە هەر رۆژەو لەمیدی���اکان کەمپینی سەیروسەمەرەمان بەرچاوبکەوێ ،ئیدی زۆربەی ه���ەرە زۆریان بەب���ێ ئەوەی هیچ س���ودێک بگەیەنن هەر لەو گۆڕە خەڵکێک���ی زۆری پێوە ماندو دەکەن.. تەنانەت ئەو ش���ێوازە لە کەمپینکردن زۆر زۆر لەبایەخ���ی کەمپینکردنیش���ی کەمکردۆت���ەوەو خەریک���ە خەڵ���کو خوێنەران تەواو لێی بێزار دەبن. ئەم���ن وای بۆ دەچم کە هۆکارەکانی بەالڕێدابردنو پوچبونەوەی کەمپینەکان ئەوانەی خوارەوە بن: -١رێکخەرانی کەمپین وا تێگەیشتون کەمپی���ن تەنی���ا بۆ ئەوەی���ە کە رژێم کارێک���ی دژ ب���ە ئازادی���یو مافەکانی هاواڵتیان دەکا یان بەهۆی بێیاساییو پەروەردەی سیس���تەمەکە کەس���انێک کارێکی نەرێنی���یو دژەمرۆیی ئەنجام دەدەن ..ئەوانی���ش لەچوارچێ���وەی نوسینێکی هەڕەش���ەئامێز ناڕەزایەتیی دەربب���ڕنو کۆمەڵێ���ک واژۆی ب���ۆ کۆبکەنەوەو ئیدی ت���ەواو ..ئاو بێننو دەستان بشۆن! -٢الوازیی هۆش���مەندیی گش���تیی لەالیەن���ی رێکخەران���ی کەمپینەکان، وەک: ا -هەناس���ەتەنگییو پەلەپڕوزێکردن لەکارەکانیان بەبێ ئەوەی بەرنامەیەکی دیارکراویان هەبێ. ب -بێتوانیی���ان لەنوس���ینی دەقی کەمپینەک���ە (لەگەیاندنی کێش���ەکە بەشێوەیەکی رونو دیارکردنی ئامانج)، تەنانەت الوازییان لەداڕشتنی دەقەکەو نوس���ینی کوردییەک���ی ج���وانو ب���ێ کەموکوڕیی. پ -تێنەگەیش���تن لەبابەتەک���ە یان
روداوەک���ە ،بەجۆرێک کە زۆر جار ئەو کەس���انەی کەمپینەک���ە دەکەن نەک ه���ەر ش���ارەزاییەکی گش���تییان نییە بەڵکە هیچ شارەزاییەکیان لەسەر ئەو بابەتو روداوەش نییە کە کەمپینی بۆ دەکەن ،زۆر جار کەس���انێکی سیاسیی یان یاس���ایی کەمپین لەسەر بابەتێکی هونەریی یان دەرونیی دەکەن هەروا بە پێچەوانەشەوە. ت -بەڕێوەبردن���ی کەمپی���ن لەالیەن گروپ یان کەسانێکی حیزبی کە بەپێی بیرکردن���ەوەی تەس���کی گروپکارییو حیزبایەتیی خۆی���ان کەمپینەکە وەک گوشارێک بۆ بەرژەوەندیی گروپەکەیان ی���ان حیزبەکەی���ان بەکاردەهێنن یان خەڵکانێک هەن وەک تۆڵەس���ەندنەوە لە بەرانب���ەر خەڵکانێکی دی کەمپین دەکەن. ج -جیاوازی���ی نەک���ردن لەنێ���وان (کەمپینو یاداش���تنامەو راس���پاردەو ئاگاداریینام���ەو نامەی کراوەو ...هتد) لەالیەن رێکخەرانی کەمپین. چ -نەخۆش���یی خۆدەرخس���تنی رێکخەرانی کەمپین لەالیەکو نەخۆشیی خۆدەرخستنو سەرلێش���واویی زۆرێک لەواژۆک���ەران ک���ە وەک خولیای���ەک رۆژان���ە ب���ەدوای ئ���ەوەوەن ل���ە هەر کەناڵێکی میدیای���ی کەمپینێک هەبێ ن���اوی خۆیان���ی بخەنەس���ەر ..بەبێ ئەوەی بزانن ئ���ەو کەمپینە چییەو بۆ چییەو ئامانجی چیی���ەو ئەوانەی پێی هەڵدەس���تنو ئەوان���ەی واژۆی دەکەن کێ���ن!؟ زۆر جار خەڵک���ی جیاوازیی ئەوتۆ لەنێو ئەو کەمپینانە دەبینییەوە کە ئاسمانو رێس���مان لەهەمو شتێک لەیەک ج���ودان ..ئەوەش لەوەوە نییە کە رەنگە ئەو دو جۆرە کەسە جیاوازە هێن���دە دیموکراس���ییخوازبن تەنی���ا لەبەرئەوەی لەبۆچونێک یەکدەگرنەوە ئاس���اییە لەکەمپینێ���ک پێک���ەوە بەش���داربن بەڵکە هەردوالیان تەنیا بۆ خۆدەرخستنو بەرژەوەندییەک یان لە الیەن دەس���ەاڵتدارانەوە بۆ شێواندنی کەمپینەکە بەشداریی دەکەن ،یان زۆر جار لەنێو کەمپینێ���ک کە بۆ جۆرێک لەئازادی���ی ک���راوە ..دژە ئازادییترین
نەخۆشیی خۆدەرخستنی رێکخەرانی کەمپین کە رۆژانە بەدوای ئەوەوەن لەهەر کەناڵێکی میدیایی دەربکەون کەس واژۆی تێدا کردوە ،یان وەک لەو رۆژانە بینیمان کەس���انێک کە خۆیان بەپش���تیوان لە هەڵس���وڕاوانی ژنانو وەک تێکۆش���ەر لەپێن���او وەدیهێنانی ئازادییو یەکس���انیی ژنان دەناسێننو کەمپینک لەدژی هەڕەش���ەی کوشتنی چاالکوانان���ی ژنان دەک���ەن ..کەچی کەس���ێکی دژ بەئازادی���یو پل���ەداری گ���ەورەی نێو دەس���ەاڵت لەنێو خودی ئ���ەو چاالکوانانەی���ەو بەرگریی لەویش دەکەن*! -٣زۆربەی هەرە زۆری کەمپینەکان بەبێ ئەوەی ئامانجێک وەدەستبهێنن.. پاش ئەوەی نامەیەک بەواژۆکانییەوە بۆ الیەنی بەرانبەر دەنێررێ ئیدی بێدەنگیی لێدەکرێو لێژنەی کەمپینەکەش -ئەگەر هەبێ -هیچ ئاگادارییەک تەنانەت وەک رێزنانێکی���ش لەواژۆکان باڵو ناکاتەوەو رایناگەیەنێ کە ئەنجام بەچی گەیشت، یان ئەگەر ئامانجەکە وەدەست نەهاتوە بەدواداچ���وونو بەرنامەی داهاتو دەبێ چی بێ. -٤رێکخەرانی کەمپینەکان بەبێ ئەوەی لێکدانەوەو خوێندنەوەیەکیان هەبێ بۆ رادەی هێ���زو توان���ای نارەزایەتییەکە
کە س���ەرکەوتن لەوەدستهێنانی ئامانج مسۆگەر دەکا ..دواکاریی هێندە گەورە دەخەن���ەڕو کە الیەنی بەرانبەر هەرگیز ئام���ادە نابێ گوێیان ل���ێ بگرێ ..یان ئەوەتە بەبیرۆکراسییەتو کات کوشتن کەمپینەکەی���ان پوچدەکاتەوە یان هەر راس���تەوخۆ گاڵتەی���ان پێدەکەن ،وای لێهات���وە ئ���ەو کەمپینان���ە بەنەرێنیی بش���کێنەوە ..وەک زۆر جار کە خەڵک روبەڕوی دەس���ەاڵتداران ی���ان الیەنی بەرانب���ەر دەبنەوە بەگاڵت���ەوە پێیان دەڵێن( :ئێ باش���ە ،بڕۆن کەمپینێکی بۆ بکەن)! واتە راستەوخۆ پێیاندەڵێن ئەو قسەو داواکارییانەتان زۆر نابەجێنو ب���ڕۆن کەمپین���ی بۆ بک���ەن ..ئەگەر جێبەجێش نەکرێن یان س���ەرنەکەون هیچ نەب���ێ پێیەوە س���ارد دەبنەوەو گوڕوتینتان دادەمرکێت���ەوە! چەندین خاڵی دیکە کە ح���ەز ناکەم بابەتەکە درێژتر بکەمەوە. ئەم���ن وای دەبینم کە زۆربەی زۆری ئ���ەو کەمپینانەی لەو چەند س���اڵەی دوایی ئەنجام���دراون بێ ئەنجام بونەو زیانێک���ی گەورەمان لێک���ردون ،بۆیە ئیدی کات���ی ئەوەیە چی���دی خەڵکی هۆشیارو ئازادییخوازو یەکسانییخوازان خۆ نەدەنە ئەو جۆرە کەمپینانەو کاتی خۆیان پ���ێ بەفیڕۆ ب���دەنو لەجیاتی قازانج زیان بچننەوە. ئاخ���ەر ک���ەی رەوایە ت���ۆ وەدوای کەس���انێک -کە کەمپین رێکدەخەن - بکەوی لەهیچ رویەکەوە هێندەی خۆت هۆش���یار نەب���ن ..جگە ل���ەوەش هیچ دڵسۆزییەکیش���ان نەبێو تەنیا لەپێناو خۆدەرخس���تنو هەندێک بەرژەوەندیی تەس���کی خۆیان خەڵک ماندو بکەنو لە کۆتاییش���دا بەبێ گەیش���تن بەهیچ ئامانجێ���ک بێدەنگیی لێبکەنو کەمپین ب���ەو دەردە ببەن ک���ە بردیتیان وەک ئەوەی ئێستا کە هیچ ترسو گوشارێک لەسەر الیەنی بەرانبەرو دەسەاڵتداران دروست ناکاو بۆتە جێگەی گاڵتەجاڕیی، ئی���دی وای لێهات���وە خەڵکانێ���ک بیر لەوە بکەنەوە ک���ە کەمپین لەدژی ئەو کەمپینکردنانە بکەن!
»» 19
گرنگیی مانهوه ی تاڵهبانی لهئێستادا سهركهوت شهریف ئایا س���هركرده مێژو دروس���ت ئهكات ی���ان بهپێچهوان���هوه؟! ئهم���ه ئ���هو پرس���یاره دێرینه فهلس���هفیو مێژوییه ك���ه جهدهلێكی قوڵی دروس���تكردوهو لهگۆرهپان���ی فیك���ریو فهلس���هفیدا جێگایهكی دیاری ههیهو بهئێستاشهوه لێكدان���هوهو خوێندن���هوهو ئهزمون���ی س���هركردهكانو مێ���ژوی راگ���وزهری دهسهاڵتی سیاسی میللهتان ،وهاڵمێكی یهك بۆچونیان بهدهس���ت نهخس���توه، بهاڵم دهكرێ ئهوه بڵێین وهك زۆر بوارو چهمكی نیشتیمانیو نهتهوهیی تر ئهم پرس���هش بونیادی كۆمهاڵیهتیو ژیانی ئابوریو سیاسیو كلتوری ئهو میللهته كاریگهری راس���تهوخۆی ههیه لهدهست نیش���انكردنو یهكالیی كردنهوهی ئهو پرسه جهدهلییه. لێ���رهوه نزیكت���ر ئهبین���هوه لهوهی تاڵهبان���ی بهحوكمی ئ���هو فاكتهرانهی لهسهرهوه لێی دواینو كهسایهتییهكهییو ئهو ههلومهرج���هی تیایدا ژیا ،رۆڵێكی باش���ی بینیوه لهدروس���تكردنی مێژو بۆخۆییو دو حیزبی سیاسیو بهشێكی میللهتی كوردیش .تاڵهبانی سروش���تی كهسایهتیو چوس���تیو چاالكی لهشیو هزری وایلێدهكات تهمهنی مناڵی گهوره بكاتو ههرزو تێك هڵ بهدنیای سیاسهت ببێو زوتریش لهخهباتی بگاته ئاس���ته بااڵكان���ی پلهی حیزبایهتی .بۆیه ههمو ئهمان���ه ئهوهم���ان ب���ۆ رون ئهكهنهوه لهناوچهیهكی پڕ لهكێش���هی سیاسیو نهتهوهییو دین���یو مهزههبیو ئابوری وهك رۆژههاڵتی ناوهڕاستدا ،دهركهوتنی كهس���ایهتییهكی وهك تاڵهبان���ی بهم قهبارهو فۆرم���ه ،دهاللهتی كاریزماییو هۆشمهندی دهردهخهن. گهر بازێك بهس���هر ك���ۆی خهباتی تاڵهبانیدا بدهینو لهئێس���تادا شرۆڤهی روداوهكانی ناوچهك���هو جیهان بكهینو لهگۆشهنیگای بهرژهوهندی نهتهوهییو
نیش���تیمانی میللهتی كورد بهگش���تیو باشوری كوردستان بهتایبهتی بڕوانین، سهرباری رهخنهگهلێكی زۆر كه لهساڵی ()2003هوه روبهروی تاڵهبانی بۆتهوه، بهاڵم لهئێستادا كه كوردستانو ناوچهكهو جیهانیش ژانی لهدایك بونی فۆرمێكی نوێ لهس���نوری سیاسی واڵتانو رژێمی سیاسی تازه گرتویهتی بونی تاڵهبانی لهم روانگانهوه بهبۆچونی من گرنگه: لهئاستی ناوخۆدا لهدوای دروستبونی بزوتن���هوهی گۆڕانهوه زۆنگی س���هوزی ج���ێ نف���وزی دهس���هاڵتی حیزبهكهی تاڵهبانی پڕكێشهو ملمالنێترین قۆناغی مێژوی���ی بهخۆیهوه بینی ،س���هرباری غروربونی نهیارهكهی تاڵهبانی (پارتیو سهرۆكهكهی) ،كه بههۆی بهدهستهێنانی دهنگی زیاتر لهحیزبهك���هی تاڵهبانی، بهه���ۆی بێدهنگكردن���ی ئهندامان���ی حیزبهك���هی خۆی لهالیهن تاڵهبانییهوه پارتی زۆر بڕی���ارو ئامانجی حیزبییان سهپاند بهسهر تاڵهبانیو حیزبهكهییو خهڵك���ی كوردستانیش���دا .ئهمهو ئهو ملمالنێی���ه ئهزهلیی���هی ن���او جومگهو باڵهكان���ی یهكێتی خۆش���ی كه هیچی كهمترنیی���ه لهملمالنێیهكان���ی گۆڕانو پارتی لهبچوككردنهوهو نهخۆش خستنی حیزبهك���هی خۆی���ان .تموح���ی زۆری پارتیو ملمالنێی س���هختی بزوتنهوهی گ���ۆڕان بهرامبهر بهیهكێت���یو راگرتنی هاوسهنگی ناو باڵهكانی یهكێتی ،رهنگه زیادهڕهوی نهبێ گهر بڵێین بهكهسێكی پڕ حهوسهڵهو لێبوردهی وهك تاڵهبانی نهبوای���ه بهئاس���انیو بهبێ ش���هڕێكی دهس���تهو یهخه گوزهری بكردایه .ئهم كێش���انه تائێس���تاش درێژهیان ههیهو كۆتاییان نههاتوهو بهش���ێكی گهورهی نهتهقینهوهی پهیوهندی بهو حاڵهتانهی تاڵهبانییهوه ههیه كه باسمانكرد. لهئاس���تی عێراقیش���دا گومان لهوه ناك���رێ بهحوكم���ی تهمهنهك���هیو كهسایهتییهكهی ،تاڵهبانی رۆڵی باشی گێڕاوه لهنهخش���هڕێژكردنی بڕیارهكانی
ی بههۆی بێدهنگكردن ی ی حیزبهكه ئهندامان ی زۆر خۆی ،پارت ی بڕیارو ئامانج حیزبییان سهپاند بهسهر تاڵهبانیو ی حیزبهكهییو خهڵك كوردستاندا دهس���هاڵتی سیاس���یو كهمكردنهوهی كێش���هو ملمالنێیه سیاسیو مهزههبیو قهومییهكانی ناو عێراق .لهئاستی قهومیو نیش���تیمانی خۆیهوه تاڵهبانی رهخنهی زۆری لێگیراوه بهوهی كهمتهرخهم بوه لهپرسه نیشتیمانییهكانی میللهتهكهیدا، بهتایبهتیش پرس���ی كهركوكو ناوچه دابڕێنراوهكان���ی ،بهاڵم خۆ ناش���كرێ حیس���ابو خوێندنهوه بۆ ئ���هو ئهقڵه نهكهین ك���ه حوكمی عێ���راق ئهكات. لهدوای هاتنه س���هر كورسی دهسهاڵت لهالیهن مالیكییهوه چهندین جار جوڵهی بههێزهكانی س���وپای عێ���راق كردوهو شهڕی هێناوهته سنورهكانی كوردستانو تهقینهوهی شهڕ ئهگهرێكی دور نهبوه، لهمهش���دا تاڵهبانی رۆڵ���ی ناوبژیوانی كارێكی باشی بینیوه لههێوركردنهوهی بارودۆخهك���ه .لهئێستاش���دا بهه���ۆی دروس���تكردنی هێزهكانی ئۆپهراسیۆنی دیجله لهالیهن مالیكییهوهو بردنی هێزی
پێشمهرگه بۆ ناوچه كێشه لهسهرهكان، لهههم���و كات دۆخهك���ه لهش���هڕهوه نزیكت���ره ،بهاڵم تاڵهبان���ی ئهمجارهش بهدهستپێشخهرییهك هێوربونهوهیهكی دا بهوهزعهكهو تارادهیهك تارمایی شهڕ رهویوهتهوه ،بهاڵم كۆتاییشی نههاتوه. پێداگری كورد لهس���هر ئ���هو ناوچانه كه بهخاكی خ���ۆی ئهزانێو بڕوانهبونی ئهقڵییهتی تاك���ی عێراقی بهو مافانهی كورد ههڵگیرس���اندنی شهڕ بهكراوهیی ئههێڵت���هوه .ب���هاڵم بهرپابونی ش���هڕ لهئێستادا لهگهڵ دهسهاڵتی ناوهند لهو ههلومهرجهی ناوچهكهی تیایدا ئهكوڵێ بهقازانجی كورد ناب���ێ .بۆیه راگرتنی ش���هڕ لهئێس���تادا بهتواناو كهسایهتی تاڵهبانی نهبێ ،ههركهسێكیتر دهستی بدات���ێ لهمهحاڵ���هوه نزیكت���ره وهك لهواقع. خهبات���ی رزگاریخ���وازیو ئ���ازادی ویس���تن بهدرێژایی نیو سهدهی رابردو تاڵهبانی كرده كهسایهتییهكی ئیقلیمیو جیهان���یو پهیوهندییهك���ی فراوانی بۆ دروس���تكرد لهگ���هڵ واڵتان���ی جیهانو كاریگهری دنیا .بۆیه لهس���هر ئاس���تی جیهانیو ئیقلیمیش تاڵهبانی شوێنێكی دی���اری ههی���هو ناس���راوه ،پهیوهندی باشی تاڵهبانی لهگهڵ ئێران كه ئهمڕۆ گهمهكهری ژماره یهكه لهعێراقدا گومان لهوه دروس���ت ناكات كاریگهری ئهرێنی لهسهر باش���وری كوردس���تانو دۆزی كورد ئهبێ ،سهرباری پهیوهندییهكانی لهگهڵ واڵتان���ی وهك ئهمهریكاو چینو بهریتانیاو فهرهنساو ئهڵمانیاو توركیاو زۆری گرنگی تر ،وه خۆیشی كه جێگری رێكخراوی ئینتهرناسیۆناله كه رێكخراوه سۆس���یال دیموكراتهكان لهخۆدهگرێ، ههم���و ئهمانه پێك���هوه گرنگی پێدانو بایهخی كهس���ایهتی تاڵهبانییه لهالیهن دنیای دهرهوه. ماوهتهوه ئهوه بڵێین ئێس���تا قۆناغه مێژوییهك���هی ك���ورد زیات���ر تاڵهبانی پێویسته نهك بهپێچهوانهوه.
تەندروستی
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
بهرزی���ی كۆلیس���ترۆڵ لهمن���داڵو ه���هرزهكاردا لهگهورهبوندا دهیكاته نهخۆش ی دڵ ()Cholesterol كۆلیس����تیرۆڵ ماددهیهك����ی مۆمییه ،جگ����هر %75ی كۆلیس����ترۆڵی خوێن بهرههمدههێنێتو تهنی����ا %25ی كۆلیس����ترۆڵی خوێ����ن لهخۆراكهوه سهرچاوه دهگرێت .لهئاستی ئاساییدا ،كۆلیس����ترۆڵ رۆڵێكی گرنگی ههیه لهچاالكییهكانی خانهكانی لهشدا، بهاڵم كه رێژهكهی لهخوێندا زیاد دهبێت گرفتی تهندروستی پهیدا دهكات. خ����ودی بهرزبون����هوهی ئاس����تی كۆلیس����ترۆڵی خوێن هیچ نیش����انهیهك پهی����دا ناكات ،بهاڵم تێك����دان لهقواڵیی لهش����دا پهی����دا دهكاتو بهتێپهڕبون����ی كاتیش ،كۆلیستڕۆڵی بهرز لهناوپۆشی خوێنبهرهكان����دا دهنیش����ێتو دوچاری رهقبونی����ان دهكات ك����ه دهبێته هۆی تهس����كبونهوهی خوێنبهر ی����ان گیرانی ت����هواوی خوێنبهر ك����ه لهوانهیه ببێته ئهگهری جهڵتهی مێشك یان نۆرهیهكی
دڵ. پشكنینو دهستنیشانكردنی كۆلیستڕۆلی بهرز كارێكی ئاسانه ،بهاڵم پێویسته كه ب����ۆ ماوهی نزیك����هی 12كاتژمێر پێش پش����كنین جگه لهئاو هی����چ نهخورێت، ئهنجامهكه ئاس����تی كۆلیسترۆڵی باش HDLو كۆلیس����ترۆڵی خ����راپ LDLو گلیس����ریده س����یانییهكان TGپیشان دهدات. بهپێ����ی راپۆرتهكان����ی كۆمهڵ����هی ئهمهریك����ی ب����ۆ نهخۆش����ییهكانی دڵ ،كۆلیس����تڕۆڵی ب����هرز لهمن����داڵو ههرزهكاراندا لهناوپۆشی خوێنبهرهكاندا جێگیر دهبێ����تو لهتهمهنێكی گهورهتر یان لهدوارۆژدا دهبێته هۆی توش����بون بهڕهقبونی خوێنبهرو نهخۆش����یی دڵ، بۆی����ه پێویس����ته ك����ه ئاس����تی بهرزی كۆلیس����تڕۆل لهمن����داڵو ههرزهكاراندا بهڕێگا پزیشكییهكان دابهزێنرێن.
یهكێك لهو پرس���یارانهی لهنێوان ژنو مێ���ردداو لهكاتی دوگیان���ی ژندا ههیه ئهوهیه كه ئایا س���ێكس بكرێت ،یان نا؟ ئهم���ه لهكاتێكدایه ك���ه زۆرینهی پیاوان پێیان باشه لهو كاتهدا سێكس بكرێ���ت ،ب���هاڵم ژن���ان بهپێچهوانهوه پێیان باشه سێكس لهو كاتهدا ئهنجام نهدرێ���ت بۆ ئ���هوهی رێگ���ری بكرێت لهه���هر كێش���هیهك كه ب���ۆ كۆرپهله دێته پێش���هوه ،ههرچهن���ده زۆرینهی پزیش���كانی پس���پۆڕو لێكۆڵینهوهكان
جهخت لهوه دهكهنهوه كه ئهنجامدانی ئهو كاره هی���چ كاریگهرییهكی نهرێن ی نییه ،تهنها لهم حاڵهتانهی خوارهوهدا نهبێت:
ی ئایا سێكسكردن لهكات ی ههیه؟ دوگیانیدا زیان
-1لهبارچونی منداڵی پێشو ،یان زو لهدایكبون. -2بون���ی كێش���ه لهناوك���دا ،ك���ه بههۆیهوه منداڵ خۆراكی پێدهگات. -3ی���ان ئهگهر پیاوهك���ه ههڵگری ئ���هو نهخۆش���ییانه ب���و ك���ه بههۆی
سێكسكردنهوه دهگوازرێنهوه. ئهگهر ژنو مێردهكه ئهم كێشانهیان نهب���و ،ئ���هوا دهتوان���ن بهردهوام��� ی بهپهیوهندیی���ه سێكس���ییهكان وهك كاتی ئاس���ایی بدهن ،بهتایبهتی ئهو پهیوهندییه بۆ ژنو مێردهكان پێویستهو خۆشهویس���تی نێوانیان زیاتر دهكات، ب���هاڵم بهڕهچاوكردن���ی قۆناغهكان���ی دوگیانی كه بهم شێوهیهیه. لهسێ مانگی سهرهتادا ،ژنی دوگیان
ههست بهماندوبونو ڕشانهوه دهكاتو ئارهزوی سێكسكردنی كهم دهبێتهوه، بۆیه پێویسته پیاوان ئاگاداربن. لهقۆناغ���ی دوهمدا كه دوای س���ێ مانگی دوگیان���ی دهكات ،بێزاری ژنی دوگیان زیاتر دهبێ���ت ،بهاڵم ئارهزوه سێكس���ییهكانی زیاتر دهبێت بهوهش ژنی دوگیان لهحاڵهتی ئاس���ایی زیاتر دهتوانێت بگاته چێژ "ئۆرگازم". ههروهه���ا لهس���ێ مانگ���ی كۆتایی
دوگیانیش���دا ،سێكس���كردن ئاساییه، بهاڵم دهبێت بههۆش���یارییهكی زۆرهوه بكرێ���ت ،بهتایبهتی ش���ێوازی كردنی كارهكه ،بهشێوهیهك نابێت قورسایی بكرێت���ه س���هر كۆرپهل���ه ،ههروهها ل���هم حاڵهت���هدا باش���تره دوگیانهكه نهگاته حاڵهتی ئ���ۆرگازم ،بۆ ئهوهی ئ���ازار لهمنداڵداندا دروس���ت نهبێتو باشتریش���ه كۆندۆم ب���ۆ رێگری رژانی سپێرم بهكاربهێنرێت بۆ نێو منداڵدانی ژنهكه.
ئاگادار ی تا ی منداڵهكهت به بهمانای بهرزبون���هوهی پلهی گهرمی لهش ،كاتێك پلهی گهرمی جهستهی منداڵێك زۆر بهرز دهبێتهوه (بهرزتر ل ه 37پلهی س���هدی) ئ���هو كاته ئهو منداڵه تای ههیه. تا بهتهنها نهخۆش���ی نییه ،بهڵكو یهكێك��� ه لهنیش���انهكانی ژمارهیهكی زۆر نهخۆشی جیاواز ،بهاڵم تای بهرز لهوانهی��� ه جێگهی مهترس���ی بێت بۆ منداڵی ساوا. ئهگهر كهس���ێك ت���ای ههبو ،بهاڵم تایهكهی زۆر بهرز نهبو: -1دایمهپۆش���ه .منداڵ���ی س���اوا پێویس���ته بهت���هواوی روت بكرێتهوه ههتا تایهكهی دادهبهزێت. -2ههرگیز منداڵهك��� ه بهجلوبهرگ یان بهتان���ی مهپێچهوه ،چونك ه ئهوه زیاتر پلهی گهرمی بهرز دهكاتهوه. -3پێچان���هوهی منداڵێ���ك كه تای ههبێت ژیانی دهخات ه مهترسییهوه. -4ه���هوای پ���اكو باوهش���ێنكردن زیانی نیی ه بۆ كهس���ێك تای ههبێت.
بهڵكو سودی زۆری ههیه لهدابهزاندنی تاكهدا. -5ه���هر كهس���ێك ت���ای ههبێ���ت پێویست ه ئاوو شلهمهنی زۆر بخواتهوه. بۆ منداڵی س���اوا بهتایبهت���ی كۆرپ ه پێ���ش بهكارهێنان پێویس���ت ه ئاوهك ه بكوڵێنریتو سارد بكرێتهوه. تای زۆر بهرز: ئهگ���هر ت���ای زۆر ب���هرز بهزوی���ی دانهبهزێنی���ن ئ���هوا مهترس���ی زۆری ههیهو لهوانهی ه ببێته هۆی گهش���ك ه ك ه ههندێجاریش زیانێكی ههتاههتایی بهمێشك دهگهیهنێ وهك( :ئیفلیجی، پهركهم ،دواكهتنی ڕادهی ژیری ،هتد) تای بهرز مهترس���ی بۆ س���هر منداڵی ساوا زیاتره. ئهگهر نهخۆش���هك ه تای زۆر بهرزی ههبو (لهسهروی 40پلهی سهدی)ئهوا پێویسته یهكسهر چارهسهر بكرێت: - 1نهخۆشهك ه روت بكهرهوه.
-2باوهشێنی بكه. - 3ئاوی س���اردی بهس���هردا بك ه یان پارچه قوماش���ێك لهئاوی سارد ههڵبكێش���هو س���نگو ناوچهوانی پێ تهڕ بكه ،پارچ ه قوماشهكه زو بگۆڕه بۆ ئهوهی بهس���اردی بمێنێتهوه ،لهم كاره بهردهوام ب��� ه ههتا تایهك ه دێت ه خوارهوه ،ب���هاڵم نابێت قوماش���هك ه لهس���هر س���هری بمێنێت���هوه ،بهڵكو دهبێت تهنها سهری پێ بسڕێت. – 4ئاوو شلهمهنی زۆری بدهرێ. - 5دهرمانێك���ی دژه ت���ای بدهرێ وهك ئهسپرین یان پاراسیتۆل. ئهگهر منداڵهك��� ه نهیتوانی حهبهك ه قوت بدات ،بۆی ورد بكهو لهگهڵ ههندێ شهكر لهئاودا بۆی بتوێنهرهوه. ئهگهر بهماوهیهك���ی زۆر دوای ئهو ههنگاوان��� ه تایهك��� ه دانهب���هزی یان منداڵهكه گهشكهی لێهات بهردهوامب ه لهفێنككردن���هوهیو داوای یارمهت���ی بكه.
بانيژه
15
د .رهوشت رهشید پسپۆڕی نهخۆشی ه دهرونیهكان
لهئهرشیف ی كهمئهندامانهوه
-1م���رۆڤ ههیه دهس���تێكی كهم���ه ،بهاڵم بهدهس���تهكهی تری ئااڵیهك ههڵدهگرێت. مرۆڤ ههیه پێیهكی نییه ،بهاڵم بهپێیهكهی تری رۆژانه ههزار ههنگاو لهبێئومێدی دور دهكهوێتهوهو ئارام ئ���ارام لهباخچهیهكدا نهم���ام دهچێنێت .م���رۆڤ ههیه چاوێكی لهدهس���تداوه ،ب���هاڵم بهچاوهك��� هی تری ورد ورد ژی���ان دهخوێنێتهوهو رهونهقێك دهبینێت كه زۆرمان بهدو چاوی ساغهوه نایبینی���ن .م���رۆڤ ههی���ه گوێچكهیهكی نابیس���ته ،ب���هاڵم بهگوێچكهك���هی تری ئاوازێك دهبیس���تێت كه ههزارانمان بهدو گوێچكهی زیتو سهالمهتهوه نایبیستین. مرۆڤ ههیه ئهندامێكی كهمه بهاڵم دڵێكی ههیه لهدڵی ههمومان گهورهترو رۆحێكی ههیه لهرۆحی ههمومان گهرمتر. -2كۆمهڵ���گا ههی���ه تیای���دا كهمئهندامو ئهندامدروست شان بهشانی یهكتر لهژیانو كارو رێ���زو ماف یهكس���انن ،كۆمهڵگاش ههیه تیایدا كهمئهندام نائاساو نادروستو بێتوان���او نهقوس���تان س���هیر دهكرێتو لهجیاتی رێز دهبێته مایهی بهزهیی. -3حكومهت ههیه كهمئهندامان ئههێنێتهوه نێ���و ژی���ان .بهش���داری كۆمهاڵیهت���یو فهرههنگیو سیاسییان پێدهكات .ئهوهتا قونس���ولی فهرهنسا لهكوردس���تان بهدو قاچی ئیفلیجهوه ،بهسهری عارهبانهیهكهوه كارهكانی حكومهتی فهرهنسا لهكوردستان بهڕێ���وه دهب���ات .حكومهتی���ش ههی���ه كهمئهندامان���ی بهس���واڵكهرو ئاژاوهگێڕو ترسناك بۆسهر ئاساییشی شار دهبینێتو لهكات���ی داواكردن���ی مافهكانی���ان هێزو عهس���كهرو جبهخانهیان بۆ بانگ دهكاتو زیڕه لهئهندامه ونبوهكانیان دهكات. -4پیاوێكی بێپێ لهسهر كارتۆنێكی سپی بهخهتێكی پڕ لهجورئهت نوس���یبوی :من س���واڵكهر نیم منهتی ئهو دو قروش���هم بهس���هرهوه بكهن كه لهبودجهی خۆمهوه ئهمدهنێ .من ئاژاوهگێڕو تێكدهرنیم هێزو عهس���كهرم ب���ۆ بانگبكهن ،م���ن دوژمنو تاوانبارنی���م ئیهان��� هی ش���كۆو كهرامهتم بكهن .من هاواڵتییهكی ئهم واڵتهم هاتوم داوای مافی خۆم دهكهم.. -5كوڕێك���ی قژ ماش���وبرنج ،بهش���كۆی پاش���ایهك لهس���هر عارهبانهكهی���هوه بهچهكدراێكی ب���هردهم پهرلهمانی وتبو: پێی���ان بڵی ههر ئهو ك���وڕهی جارانم كه بهباوهش بردمیان بۆ س���هر سندوقهكانی دهنگدانو دهنگم بۆدان .ئهندام پهرلهمان بومایه ئهو رۆژه لهشهرمانا دهمردم. -6پیرێژنێكی خهڵكی باداوا لهكاتی تێپهڕین بهتهنیشت گردبونهوهك هی كهمئهندامان به داربهدهستێكی هێزه مهدهنییهكانی وتبو: بهقوربانی قهدو بااڵو دهسهاڵتتانبم بۆ وا لهم داماوانه دهكهن؟ بۆ لێیان دهترسن؟ ئهوه نییه بێدهستو پێن؟! -7لهو رۆژهدا كه حكومهت بههێزو تفاقهوه ب���ۆ كهمئهندام���ان لهئامادهباش���یدابو، گهنجێ���ك ب���ه چاوێكی كوێ���رو پهلێكی ئیفلیجهوه س���هربهرزانه بهچاوی كامێرای رۆژنامهنوسێكی وت :نامانهوێت بهزهییتان پێمان بێتهوه ،دهمانهوێت رێزمان بگرن. -8یهكێ���ك لهو چهكداران��� هی لهههڵمهتی هێرشكردنه س���هر كهمئهندامان بهشداری كردبو ،ش���هو لهماڵهوه نازانم خێزانهكهی چ���ی پێ وتب���و ،ب���ۆ بهیانییهكهی جلو خ���ودهو دارهكهی دهس���تی بردبوهوه بۆ بنكهكهیو بهبهرپرس���هك هی خۆی وتبو: بمبوره جهنابی ئهفسهر ،ئهمانه بۆ ئێوه، ئی���دی من مهدهنیی���هت ناپارێزم ،دهڕۆم لهشێخهاڵ گوڵهبهڕۆژه دهفرۆشم. تێبینی :ئهم نوسینه بهروئیایهكی شاعیرانه نوسراوهو ههندێك لهروداوهكانی بریتین لهكۆمهڵێك وێن هی شیعریو مهرج نییه لهواقیعدا رویاندابێت( .د .رهوشت)
رونکردنەوە
داوای لێب���وردن لەبەرێز د.ڕەوش���ت دەکەین کە لەژمارە ()355ی رۆژنامەی ئاوێن���ەدا گۆش���ەکە بەن���اوی بەڕێز د.گۆران���ەوە باڵوکراوەتەوە بۆیە داوای لێبوردن لەهەردوو بەڕێزیان دەکەین. الپەڕەی تەندروستی
16
xwenden.awene@gmail.com
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
كێشه ی نێوان قوتابیی ه دانهمهزراوهكانی كۆلێژ ی پهروهرده ی كهالرو ئامار ی سلێمانی بهردهوامه ئا :ئاراس عوسمان
تهخته سپی
ههرجارهو کهسێک دهینوسێت
ندایهك بۆ عالی مهقام سهعادهتی وهزیری مهعاریف عهرزی ئیحترام
دوای كۆبونهوهیان لهئهنجومهن ی پارێزگای سلێمانی ،بهڕێوهبهری ئامار ئاماژه بهوه دهكات كه خوێندكارهكان بهههڵه فۆرمیان پڕكردوهتهوه ،نوێنهری خوێندكارهكانیش دهڵێت "سكااڵی لهسهر تۆمار دهكهین". دوای دهرچونی ناوی دامهزراوهكان لهئاماری س����لێمانییهوه ،،بهش����ێك لهخوێندكاران����ی دهرچ����وی ك����هالرو دهربهندیخ����ان ئاماژه بهوه دهكهن كه ناوهكانی����ان دهرچوه ،بهاڵم لهئاماری سلێمانی دهستكاری لیستی ناوهكان كراوهو خهڵكی تریان لهجێگهی ئهوان داناوه ،بهشدار ئهبوبهكر كه بهوتهی خۆی نوێنهری 25خوێندكاره ،وتی " بهڕێوهبهری گش����تی ئاماری سلێمانی مهحمود عوس����مان خ����ۆی دانی ناوه بهوتهكان����ی ئێم����هدا كه راس����ته ئهو ناوان����هی ئێ����وه دهرهێن����راوه ،بهاڵم ئاماده نییه چاكی بكات ،سهرجهمی ههموم����ان 57خوێندكاری����نو م����ن نوێنهریی ئهو ژمارهیه دهكهم". ناوبراو ئام����اژهی بهوهكرد "دواتر لیژنهی پهروهردهو خوێندن لهپارلهمانی مهحمود عوسمان كوردس����تان دانیش����تنیان لهگ����هڵ مهحمود عوس����مان ئهنجامداوه ،بهاڵم ئام����اری س����لێمانی 200ك����هس كار ئهو لهسهر وتهكانی خۆی بهردهوامهو دهكهن ،هی����چ بڕیارێك����ی تاكڕهوانه بههیچ جۆرێك پهش����یمان نابێتهوهو نادهن لهبابهتهكاندا ،ئهو وتی "یهكهم ئ����هو ئهندامان����ه پێیانڕاگهیاندوه كه قۆناغی راگهیاندنی ناوهكان كه 1193 دوا رۆژی ئهو خوێندكارانه بهههدهر مامۆستا بو ئهوهش����مان راگهیاند كه دهچێت ،ئ����هو دهڵێت ههڵهیهك بوهو وهك س����ااڵنی پێش����و نییهو لیژنه ی س����كااڵمان ههیه ،ئ����هو لیژنهیه بۆی رۆیشتوهو چاكی ناكهم". بهش����دار مهترس����ی خۆی لهساڵی ههیه رهخنه لهو ناوانه بگرێت ئهگهر داهات����و راگهیاندو پێیوای����ه" ئهگهر ههڵهیهك ههبێت ،ئهو كهسانهی ئێستا ئهمساڵ كێش����هكانمان چاره نهكرێت رهخنهیان ههیه ئهو 25كهس����هن كه ئ����هوا لهس����اڵی داهاتو ئ����هو ناوانهی دهرچ����وی زانكۆكانی راپهڕینو كۆیهو دێنهوه ههر ئادابهو ناوی ئێمهی تێدا گهرمیان����ن ،ههندێك ل����هو دهرچوانه هاتن پێیانوتین ئ����هو خوێندكارانهی نابێت". وتیش����ی "ههربۆی����ه ئێم����ه رێگای ناویان ههی����ه ههندێكیان خوێندكاری یاس����ایمان گرتوهتهب����هرو لهههولێ����ر پهروهردهی����ی نی����نو بهش����ی زماننو لهدادوهریی گشتی س����كااڵی یاسایی بۆچ����ی ئێمهت����ان دورخس����توهتهوه، لهس����هر مهحم����ود عوس����مان تۆمار بۆی����ه دوای بهدواداچونم����ان بینیمان ئهو خوێندكارانه 59كهس����نو بهههڵه دهكهین". لهبهرامبهریشدا ،مهحمود عوسمان فۆرمهكانیان پڕكردوهتهوه". وتیش����ی "بۆی����ه لهرێبهرهك����هش بهڕێوهبهری گش����تی ئاماری سلێمانی بهئاوێن����هی راگهیاند كه ئهوان وهك س����هیرمان كرد كه ئهمانه پهروهرده
خوێندن
بهرێوبهرایهتی گشتی پهروهردهی گهرمیان فۆتۆ :ئینتهرنێت نین راس����ته لهفاكهڵتی پهروهردهن، بهاڵم زمانو زانسته مرۆڤایهتییهكاننو لهفۆرمهكان����دا نوس����یویانه دهرچوی كۆلێ����ژی پهروهردهی����ن ،بۆی����ه ئهو گرفتانهمان ب����ردهوه بۆ لیژنهی بااڵی دامهزراندن كه حاڵهتێكی لهم ش����ێوه ههی����ه ،دواتر نوس����راومان كردوه بۆ ههرس����ێ زانكۆك����هو داوای ب����هشو نمرهكانو س����اڵی دهرچونو سهر بهچ كۆلێژێك����ی ئ����هو قوتابییانهمان كرد، ئهوانیش بهنوس����راوی فهرمی بۆیان ناردینهوه كه ئهو قوتابییانه دهرچوی كۆلێ����ژو س����كوڵی زم����انو زانس����ته مرۆڤایهتییهكانن ،لهبهرئهوه بڕیارماندا ئهو ناوان����ه لهلیس����تهكه دهربهێنین چونكه سهربه پهروهرده نین" . مهحمود عوس����مان هێمای بۆ ئهوه ك����رد "لهگ����هڵ لیژنهی پ����هروهردهو خوێندنی بااڵ لهپارلهمان كۆبونهوهمان ك����ردو ههندێ����ك پارلهمانت����ار پێیان دهوتی����ن مادام ناوهكانی����ان دهرچوه
ئێوهش بڕی����اری دامهزراندنهكهیان بۆ دهربكهنهوه ،ئێمهش داوامان لێكردن ك����ه لیژنهی س����كااڵمان ههیهو ئهگهر وابێ����ت رۆڵی ئهم لیژنهی����ه چییه كه ئێوه زهختمان لێبك����هن ،لهبهر ئهوه وتم����ان ناكرێت ئ����هوه بكهین چونكه ئهگهر ئهمانه بخهینهوه گروپهكانیان 70كهس دهچنه پێشهوهو ههندێكیان 16كهس����یان ی����ان 76كهس����یان دهكهوێته پێش����هوه بۆیه بهو ش����ێوه بێت 380كهس دهكهوێته پێش����یانو چۆن دهتوانین ئهمانه بخهینه پێشتر بۆ دامهزراندنی ئهوانی پێشو؟". ناوبراو جهختی لهوهش كردهوه كه "سوێند دهخۆم بههیچ جۆرێك وشهی وام نهوتوه كه ئهوان راس����ت دهكهنو من ههڵهب����و ناوهكانی����ان دهربهێنم، ئێستا ئهوان باسی سكااڵ تۆماركردن دهكهن ،خۆیان ئازادن". لهالیهك����ی دیك����هوه ،پهرلهمانتار گهش����ه دارا حهفید كه ئاگادری ئهم
گرفتهی����ه بهئاوێن����هی راگهیاند "ئهو كێش����هیه لهنێ����وان ئاماری گش����ت ی سلێمانیو وهزارهتی خوێندنی بااڵدایه، ی فاكهڵتیو لهئهنجامی گۆڕینی ن����او سكوڵهكانهوه كه لهههر شارهو ناوێكهو ئهم گرفتانهی دروستكردوه". ئهو پارلهمانت����اره ئاماژهی بهوهش كرد "ماوهی دو مانگه لهههوڵداین بۆ چارهسهری ئهو كێشهیهو بهئێستاشهوه كه كۆبونهوهمان كرد لهگهڵ ههندێك پارلهمانت����اری هاوڕێ����مو لیژن����هی پارێزگای س����لێمانی ،بهاڵم تائێس����تا هیچ ئهنجامێكی نهبوهو خوێندكارهكان جهختی����ان لهوه كردهوه كه س����كااڵ تۆمار دهكهن ،مهحمود عوس����مانیش ئاماژهی بهوهكردوه ك����ه ناوهكانیان دابنرێتهوهو بچنهوه ریزبهندییهكه ئهو كات خهڵك����ی تریش دهبێتو ئهوهنده میالكمان نهماوه ،بۆیه پێموایه ئهگهر پێشتر ئهم گرفته چاره بكرایه ئێستا پێویستمان بهمیالكی تر نهدهبو".
الی جهمی���ع مهعلوم���و وازیح��� ه عالی مهقامت���ان حهقیبهی وهزارهتی مهعاریفتان وهگرتوه لهم تهشكیالته وهزاری���هی ئاخ���ردا ،ئیم���هش وهك فهردێ���ك لهرهعیهتی ئهم مهعمورهیه جهس���ارهتی ئهوهمان كرد نهقدێكی بهن���او تهوجیه���ی وهزارهتهك���هی مهعالیت���ان بكهین ،لهحدودی ئادابو ئیحترام���ا .ل���هرۆژی /11ایلول2012/ ك���ه تهصادوفی سێش���هممهی كرد لهعهدهدی 342ی غهزهتهی (ئاوێنه) دا بهعینوانی (پهروهردهی سلێمانی رۆژتان باش)تهتهروقمان لهمهوزوعی حهوانیت���ی مهدرهس���ی كردب���و بۆ م���ودهی زیاتر لهمانگ���ێ ئینتیزاری جواب بوین ،ئهمم���ا بێفائیده! بۆیه مجبور بوی���ن دوای ئهوهی مهوزوعی منشورو موش���ارئیلهیهی چلهی چو، موباش���هرهتهن مهوزوعێك���ی ترمان، وهكو موتابع���ه بهدوایدا نهش���ركرد لهعهینهن غهزهتهدا لهعهدهدی 348 له 23تش���رین ئهوهڵی 2012دا .به عینوانی( كێ تێنهگهش���توه دهست ههڵبڕێ ). دیسانهوه بهئینتیزاری جوابێك بوین كهلعاده ئینتیزارمان بێ فائیده بو. الم���ان معل���وم نیی���ه ئهس���بابی س���كوتی وهزارهتهك���هی معالیت���ان عهجهبا ش���وعبهی موتابعهتان نییه! ئهو ئیعالمهتان نهیتوانیوه ئهنس���اتی غهزهتهو ئیزاعاتی مهملهكهت بكات، موختهس���هرێكی بهێنێت���ه ح���زوری سهعادهتتان خۆ ئهگهر ئهو مهئمورانه مهش���غوڵی ئوموری ئیداریو معاشیو منح���هو ئهرازیو ئیجازات���و ئیفاداتی شهخس���ی قهتعی تهواسولیان كردوه لهفهقیرو فوقهرای موجتهمهع ،ئهبوایه فهردێك لهئهصدیقا یا لهموقهڕهبیین ئ���هو ندائهی���ان بهمهعالی���ت واصل بكردایه ،ل���زا بهصورهت������ی مجبوری ئهگهر نهبین بهسهبهبی ئیزعاج .ئهوا نداكهمان تهوجیهی مهعالیت ئهكهین بهئومێدی ئ���هوهی بهئهقرهب وهقت جوابێكی موقنیع حاصل بكهین لهگهڵ فهیزی ئیحترامو ئیخالصمان ... عهبدیمخلصتان دالوهر سۆفی
وهزارهت ی ناوخۆ رێگه بهخوێندكاران ی گیرفانساز ی نادات بۆ خوێندن بچن ه دهرهوهی واڵت ئا :ئاكۆ حهمهد رابی بهگوێرهی نوسراوێكی وهزارهتی ناوخۆ ،چیتر لهمهودوا رێگه بهو خوێندكارانه نادرێت كه لهسهر ئهركی خۆیان دهیانهوێت لهدهرهوهی واڵت درێژه به خوێندن بدهن ،هاوكات بهرپرسی بهشی مۆڵهتیش لهوهزارهتی پهروهرده رایدهگهیهنێت كه ئهوان تائێستا هیچ رێنماییو نوسراوێكیان بهدهست نهگهیشتوهو سهرسوڕمانی خۆشی دهردهبڕێت لهدهركردنی وهها بڕیارێك. بهپێ����ی ئ����هو نوس����راوهی وهزارهتی ناوخۆ كه بهژماره 43062رۆژی -11-12 2012دهرچوهو ئیمزای كهریم س����نجاری وهزیری ناوخۆی لهس����هره تێیدا هاتوه " لهب����هر ئ����هوهی س����ااڵنه بهرنامهی تواناس����ازی ههی����ه بهپێی پێویس����تی وهزارهتو دامو دهزگاكان����ی ژم����ارهی كورس����یو بوارهكانی دی����اری دهكرێت ،کۆمهڵێک دهرچوی زانکۆ فۆتۆ :ئینتهرنێت بۆی����ه لهمهودوا هیچ كهس����ێك مۆڵهتی پێنادرێت بۆ خوێندنی بااڵ لهدهرهوهی ئهوهی ه بچێته دهرهوهی واڵت رایگهیاند بچێته ب����واری كرداریی����هوه بڕیارێكی دهكرێت رێگریی له سهفهری خوێندنی مۆڵهت لهوهزارهتی پهروهرده ،مامۆستا واڵت تهنه����ا لهچوارچێ����وهی بهرنامهی باشه ئهگهر من كهسێك بم لهبهرنامهی یهكج����ار ههڵهیه .ناوبراو دهشپرس����ێت ئهو جۆره كهسانه بكرێتو خهونهكانیان عهبدولواحید حاجی ،بهئاوێن هی راگهیاند تواناس����ازیدا نهبێت ب����ۆ ئاگاردریتانو تواناس����ازی ن����اوم دهرنهچوبێت بۆچی باش����ه ئهی ئهگهر دهرچ����وی كۆلیژێك لهگۆڕنرێن؟ ههر ل����هم بارهیهوه ئاوێنه كه زانیاریم لهسهر ئهو بڕیارهی وهزارهتی كاری پێویس����ت" .لهالیهك����ی دیكهوه دهبێت رێگهم پێنهدرێت بچمه دهرهوهی دانهمهزرابێ����تو بارودۆخی داراییش����ی چهندین ههوڵیدا كه بۆچونی بهرپرسانی ناوخۆ نییهو تائێستا هیچ ههواڵم لهسهر س����هفین عهب����دواڵ ،ك����ه مامۆس����تای واڵت بخوێن����م ،لهكاتێك����دا لهس����هر باش بێتو كۆنمرهكهشی لهگهڵ بهرنامی وهزارهتی ناوخۆ لهس����هر ئ����هم بابهته ئهو بابهته نهبیستوهو هیچ تهعلیماتو ئامادهییه نیگهران����ی خۆی لهبڕیارێكی گیرفانی خۆم دهمهوێت ئهو كاره بكهم تواناس����ازیدا یهك نهگرێت����هوهو مهرجو وهربگرێ����ت بهاڵم ههوڵ����هكان بێ ئاكام رێنماییهكیش����مان ب����ۆ نههات����وه نه وهها دهرب����ڕی ،ناوبراو كه س����هرقاڵی بۆیه ئهگ����هر ئهو بڕیاره س����هربگرێتو رێنماییهكان����ی تێدا نهبن ،باش����ه چۆن بون .لهالیهكی دیكهوه بهرپرسی بهشی لهئهنجومهن����ی وهزیرانو نه لهوهزارهتی
بهرپرسی بهش ی مۆڵهت "تائێستا هیچ رێنماییهك بۆ ئێمه نههاتوهو الم سهیریشه ئهگهر بڕیارێكی وا دهركرابێت" ناوخ����ۆوه .ناوب����راو سهرس����وڕمانی خۆشی نیش����اندا لهبارهی ئهو بڕیاره ی وهزارهتی ناوخۆ "،چونكه ئێمه مۆڵهت بهخوێن����دكاران دهدهین ب����ۆ دهرهوهی واڵت نهك وهزارهتی ناوخۆ .بۆیه ئهگهر ئهو بڕی����اره لهالیهن وهزارهتی ناوخۆوه دهرچوبێت شتێكی زۆر سهیره".
کۆمەاڵیەتی
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
17
ژنه جل فرۆشهکانی شار: ئاواتەخوازین چاولهدهستی کهس نهبین ئا :سارا قادر ژنە جلوبەرگ فرۆشەکانی شەقامەکانی شار ئاواتەخوازی ئەوەن ،تەنها چەند بستێکی شەقامەکانیان پێڕەوا ببینن تا جلو بەرگە کۆنەکانیانی تێدا ساغ بکەنەوەو قوتی ئێوارە خوانێکی هەژارانەیان دەست بکەوێت ،بەاڵم هەرگیز ئامادەنین دەست لەکەس پانبکەنەوە تا دینارێکیان پێبدەنو تەنها گلەییان لە حکومەتو بەرپرسان نەهاتنەخوارەوەیانە لەکۆشکەکانیانو تێکەڵنەبونیانە بەهەژاران. رەنگە لهههرێمدا زۆر دیمەنی وروژێنەرو سەرنجراکێشی تێدا بێت ،بەاڵم یەکێک لەدیمەنە زۆر سەرنجراکێشە جوانەکان ئ���ەو ژنانەی لەلێواری ش���ەقامی کاک ئەحم���ەدی ش���ێخه لهس���لێمانی که هەریەکەیان بەدیار بوخچەیەک جلەوە هەڵتروش���کاوەو لەس���ەوداو مەمەڵەی هەزار دیناردایە ت���ا هەر نەبێت کرێی پاس���ەکەی پێدەربهێنێ هاتوچۆکەی پێبکات. ئ���ەم ژنانە لەپازدە ژنێک تێناپەرنو ژۆرێ���ک لەئاش���نایەتیو هاوڕێیەتیان لەگ���ەڵ یەکتر پەیدا ک���ردوەو رۆژانە جلوبەرگی کۆنەی ژنانی مندااڵنی شار دەکڕن���ەوەو بەچەن���د هەزارێک قازانج دەیان فرۆشنەوە. کاتێ���ک راگوزەران���ە بەالیان���دا تێدەپەڕی���تو گوێیەک���ی هێمنانەیان لێدەگریت بۆت دەردەکەوێت کە رەنگە هی���چ بونەوەرێکی ئەم س���ەرزەمینە هێندەی ئەمان راس���تگۆیانە رازونیازو گلەییەکانی خۆیان نەڵێتو هەریەکەیان بەئاش���کراو بێپەردە باس���ی تەنانەت ش���تە تایبەتەکانی خۆشی بۆ دەستە خوشکەکانی نەکات گەرچی جارجارە بۆلەبۆڵو دڵ عاجزییەکیشیان دەبێت، کهچی ئهم���هش واینەک���ردوە یەکتر ببوغزێننو بیری یەکتر نەکەن .بەاڵم هەریەک ل���ەم ژنانە هێندە هەژارن کە تەنه���ا ئەو هیواو خۆش���بینییەیان بۆ دنیا ئەوانی هێشتۆتەوەو خەمەکانیانی لەک���ۆڵ نەگرت���وە .س���ەلمە حەمە ئس���ماعیلی تەمەن حەفتاودو س���اڵ
بەدیار جلەکانی بەردەمییەوە لەسەوداو مامەڵەی بل���وزو بیجامەیەکی ناوماڵی رەنگ مۆردا بو ک���ە ئەو دەیوت بەدو هەزارو کریارەکەش هەزارو پێنجسەدی دەدایەو رێکنەدەکەوتن .ئەو کە ماوەی بیس���تو پێنج ساڵە س���ەرقاڵی ئەم کارەیە ،بەهۆی نەخۆشی مێردەکەیەوەو س���ێ منداڵی هەتی���وی کوڕەکەی کە بەخێویان دەکات ئەرکی بەڕێوەبردنی ماڵی کەوتۆتە ئەس���تۆ بۆی���ە رۆژانە ل���ەدەوری کاژێر هەش���تی بەیانییەوە بەخ���ۆیو بوخچەلەک���ەی کۆڵیی���ەوە دادەنیشێتو دەمەو نیوەرۆ دوای پەیدا کردنی دو سێ هەزار دینارێ دەرواتەوە بۆ ماڵەوە .سەلمە خان سەرباری ئەو هەم���و ماندوبون���ەی دەرەوەی کاتێک دەش���ڕواتەوە مالەوە دەبێت خەریکی کاری ناوماڵو مێردە نەخۆشەکەی بێت کە ماوەی سێ ساڵە بەهۆی تێکچونی ب���اری تەندروس���تییەوە لەناو جێگەدا کەوتوەو ناتوانێ هیچ بکات .س���ەلمە خان لەکاتی سەوداو مامەڵەکەیدا زۆر هێمنانە ئەو جالنەی بەردەس���تی قەد دەکردەوە کە موش���تەرییەکانی بۆیان دەش���ێواند لەکاتی تەماش���ا کردنداو بەئارامی پێیدەوتن " بەخودای بەوەندە کەمتر نابێت خۆم بۆ پێنجس���ەد یان هەزار دینار لێرە دانیش���توم ئەوەندەم بدەرێو پیرۆزت بێت". ئەگەر س���ەلمە خان چانسی ئەوەی هەبێ���ت گ���ەر مێردەکەش���ی زەلیل بێت ،ب���ەاڵم ه���ەر بمێنێ���تو جۆرە لەخۆش���ییەکی دابێت بە ژیانی ،بەاڵم ئامینە نەجمەدینی تەمەن حەفتا ساڵ ئەو تروسکاییەش���ی نەم���اوەو ماوەی سی ودو ساڵە لەگەڵ کچە تاقانەکەیدا بەجێی هێشتوەو ژنی بەسەردا هێناوە. ئەو زۆر بە پێکەنینێکی پڕ لەگریانەوە وتی" من منداڵی ش���ارەکەمو خەڵکی س���ابونکەرانم ،عەیامی خۆم لەس���ەر نوکی پێ ئەڕۆیش���تم ئێس���تاش بوم بەپیرەژنێکو لێ���رەدا کەوتوم خۆزگە حکوم���ەتو بەرپرس���ەکان بۆ جارێک لەکۆش���کو تەالرەکانی���ان دەهاتن���ە خ���وارێو ژیانی ئەم خەڵک���ە هەژارو ڕەشو ڕوتەیان دەبینی تا بزانن خۆیان چی دەکەنو خەڵکیش چۆن دەژی". ئەو لەگەڵ خوشکە خانەنشینەکەیدا ژیان بەسەر دەباتو جاروباریش دێتە
ناو بازاڕو چەن���د پارچە جلێکی کۆنە دەفرۆش���ێتو دەگەڕێتەوە ماڵە تەنیاو چۆڵەک���ەی .ب���ەاڵم س���ەیر لەوەدایە ژنانی ئێمە هێندە شەرمننو داواکاری مافەکانی خۆیان نین دوای س���یو دو ساڵ جێهێش���تنو وەزعی خراپی باری ئابوری ،هێشتا بەدەنگی بەرز ناتوانێت داوای جیابون���ەوە بکات ئاواتەخوازە، گەر بۆ س���اتێکیش بێ���ت مێردەکەی تەاڵقی بداتو هەر نەبێت بێوەژنانەیەکی بۆ ببڕنەوە .هاوش���ێوەی ئامینە خان، حهپس���ە عەلی تەمەن شەس���ت ساڵ کە لەگەڵ دەس���تە خوش���کەکانی لەو رێگە دانیش���تبو بۆ جلفرۆشتن باسی لە خراپی مێردەکەی دەکرد کە چەند جار دەستو قاچو س���ەری شکاندوە، بەاڵم وا دو س���اڵە مێردەکەی مردوەو ئ���ەم دەفت���ەری زەخ���تو وەرەقەی عی���ادەو ئیش���اعەکانی جەس���تەی ک���ە وێنەی ئێس���کو پروس���کەکانی ناوەوەین فڕێناداتو پێیخۆش���ە وەک یادگارییەک لەالی بمێنێتەوە .ئەویش خاوەن���ی ش���ەش منداڵە کە ئێس���تا چەند دانەیەکی���ان الی ماونو ئهوانی ت���ری چونەت���ە ماڵی خۆی���ان ،بەاڵم زۆر خۆش���حاڵە بەوەی دێتە دەرەوەو کار دەکات " بگ���رە زۆربەی رۆژەکان هەر هیچیش���م دەس���ت ناکەوێت یان تەنها پارەی پاس���ەکە دەبەمەوە بەاڵم پێمخۆش���ە کە دێمە دەرەوەو خەڵک دەبینم".ئ���ەم ژنان���ە لەبۆن���ەو رۆژە باراناوییەکان���دا نایەن���ە ناوبازاڕ بەاڵم س���ەرجەمی رۆژەکان���ی هەفتە جگە لەهەینی کار دەکەن .هەرچەندە هەژاری پاڵی پێوەناون بۆ ئەم کارە بەاڵم زۆر دڵخۆش���ن بەکارەکەیانو بەش���ەوقو زەوقێکەوە باس���ی دەک���ەن کە تەواو خۆشی لێدەبینن .ڕەنگە هیچیان وەک حاجی حەلیمەی تەمەن حەفتاوحەوت س���اڵ دڵخۆش نەب���ن بەکارەکەیانو زۆر بەپێکەنین���ەوە وتی" من خاوەنی ش���ەش منداڵ بوم کاتێک لێم قەوماو مێردەکەم مرد ،بەمکارەو بەکارکردن بۆ ژنێکی جل فرۆش لهشهقامی کاک ئهحمهدی شێخ مااڵنو جل شۆری هەمویانم پێگەیاندو خستمنە ماڵو حاڵی خۆیان ،ئێستاش دڵپاکانە دەدوان باسی ئەوەیان دەکرد حەلیمە خان س���ەرباری وەزعی خۆی ئ���ەم کارەو پەیداکردنی نانێکی حەاڵڵ کە چەندیان دەس���ت دەکەوێتو تەنها هێشتا زۆر بەرچاو تێرو بەویژدانە ئەو کە باوەڕ ناکەم هیچ کاسپییەک لەمەی ئاواتیان ئەوەبو خودا لەش���یان س���اغ جالنەی کە بۆی نافرۆش���رێت دەیداتە ئێمە حەاڵڵتربێت بەهەمو دنیا نادەم" .ب���کاتو تا مردن ئ���ەم کارە بکەن بۆ ئەو خەڵکە عەرەبان���ەی کە هەژارنو ئەم مرۆڤە سادانە هێندە راستگۆیانەو ئەوەی موحتاجی دەستی کەس نەبن .لەن���او بازار دەس���وڕێنەوەو خۆش���ی
فۆتۆ :سارا قادر بەهەژار نازانێتو وت���ی" مادام خوای گەورە بەهرەی لەشساغی پێبەخشیوین هەژار نین خوای گەورە ئەم خاکو ئاوو بستە ش���ەقامەی مزگەوتی گەورەمان لێنەستێنێ ئێمە هەر دەژین".
القهكردن ی كچێكی ههرزهكار موسڵ دهههژێنێ ئا :بارام سوبحی ئهفسهرێكو سێ سهربازی سوپا ی عێراق ،كچێكی ههرزهكار لهموسڵ دهڕفێننو پاش بێهۆشكردنی القهی دهكهن .كهسوكاری كچهكه داواكارن ئهو ئهفسهره لهشوێنی ئهنجامدانی ئهو كارهی لهسێداره بدرێت. لهالیهن خۆیهوه پارێزگاری موسڵ رایدهگهیهنێت تا سزا گهیاندنی ئهفسهرهكه ،لهچاودێریكردنی ئهو دۆسێیه بهردهوام دهبێت. سێشهممهی پێشو (،)2012/12/18 كچێكی ههرزهكار لهكاتێكدا لهناوچه ی نهمرودی س���هر بهق���هزای حهمدانییه ( 40كیلۆمهت���ر باك���وری موس���ڵ)، بهمهبهس���تی دابینكردن���ی ههندێ���ك پێداویستی خێزانهكهی لهماڵ دێتهدهر، لهالیهن چهند كهسێكهوه دهڕفێنرێتو پاشان بۆ رۆژی دواتر بهڕوتی لهسهر شهقامێكی شاری موسڵ فڕێدهدرێت. ئ���هم روداوه لهنێو میدیای عێراقیو ژنانو کچان لهعێراقدا قوربانی سهرهکی ش���اری موس���ڵدا دهنگدانهوهیهك���ی گهورهی ههب���و ،بهجۆرێك نهك تهنها گوندهك���ه بهدوایدا گهڕاون .پاش���ان لهئاس���تی ش���ارهكه ،بهڵكو سهرۆكی ژم���اره تهلهفۆن���ی خۆی���ان داوهته پارلهمان���ی عێراقیش لهس���هری هاته س���هرجهم بازگ���هكان ،تاوهكو ئهگهر دهن���گو داوای بهس���زا گهیاندن���ی زانیارییهكیان دهس���تكهوت ئاگاداریان بكهنهوه. ئهنجامدهرانی ئهو كارهی كرد. ناوبراو ،باس لهوهدهكات لهكاتێكدا ئهب���و س���هعد ( )50س���اڵ ،مامی كچهك���ه باس ل���هوهدهكات ماڵی ئهو لهههوڵی گهڕانو س���ۆراخكردنی ئهو كچهی ب���رازای لهگوندێكی دهروبهری كچ���هدا ب���ون ،پێش���نوێژی یهكێك موسڵه ،پاش ونبونی تهواوی سنوری لهمزگهوتهكانی ش���اری موس���ڵ ،كه
توندوتیژین دانیش���توی گهڕهك���ی فهڵهس���تینی دهروازهی رۆژههاڵتی شارهكهیه ،پێیان رادهگهیهنێت كچێكی بهڕوتی لهس���هر شهقامهكه بینیوهو هێناویهتییهوه بۆ ماڵی خۆیان. لهب���ارهی بارودۆخ���ی دهرون���یو تهندروستی ئهو كچهوه ،مامی دهڵێت "ل���هڕوی دهرونیی���هوه داڕوخابو ،زۆر بهزهحم���هت وردهكاری روداوهكهی بۆ
فۆتۆ :ئینتهرنێت باسكردین" .بهپێی گێڕانهوهی كچهك ه بۆ مامی ،چهند كهس���ێكی نهناس���راو رفاندویانهو پاشان ئهفسهرێك بهپلهی موالزمی یهك بهناوی "ش���هعالن زیاب جب���وری" بێهۆش���ی كردوهو پاش���ان القهی كردوه .بهوتهی ئهبو س���هعد، ئهو بێهۆش���كردنه كاریكردۆته س���هر تهندروس���تی كچهكهو رۆژێ���ك دوای دۆزین���هوهی ،ب���هردهوام م���اوه ماوه
رشاوهتهوه. دوای دۆزین���هوهی كچهك���ه، كهسوكارهكهی پهنادهبهنه بهر دادگاو س���كااڵی قانونی لهسهر ئهو ئهفسهره تۆماردهكهن ،بهاڵم دادگا بهمهبهستی پاراستنی گیانی كچهكه ،بۆ ماوهیهك تهوقیفی دهكات .ئهبو سهعد داواكاره ئهو ئهفسهره لهش���وێنی ئهنجامدانی "تاوانهكهی لهسێداره بدرێت ،تاببێته پهند بۆ كهسانی تر". دوای باڵوبونهوهی ههواڵی القهكردنی ئهم كچه ،دادگا فهرمانی دهستگیركردن بۆ ئهفس���هرهكهو ئهو س���ێ سهربازه دهردهكات كه لهپرۆسهی رفاندنهكهدا بهشداربون .بهاڵم یهكه سهربازییهكهی ئامادهنهب���ون رادهس���تی دادگای بكهن ،بهپاس���اوی ئهوهی پارێزبهندی "حهس���انه" س���هربازی ههیهو دهبێت پاش رهزامهن���دی وهزارهتی بهرگری، ئینجا رادهستی دادگا بكرێت. فهرماندهی فیرقهی دوی س���وپای عێراق لهش���اری موس���ڵ ،لیوا روكن عهل���ی فرهیج���ی ،رایگهیان���د ئ���هو ئهفس���هره لهلیوای پێنجی پیاده بوه. دوای باڵوبون���هوهی ههواڵهك���هش، دهس���بهجێ لهب���ارهگای فیرقهك���ه زیندان���ی ك���ردوه .بهوت���هی فرهیجی ئ���هم بابهت���ه بۆ "مهرامی سیاس���یو بهمهبهس���تی بانگهش���هی ههڵبژاردن گهورهكراوه" .ههروهها دهڵێت "كاتێك كهسێك تاوانێك دهكات ،مانای وانییه دامهزراوه س���هربازییهكه بهتهواوهتی تۆمهتباره .ئهو بهم كارهی گوزارشتی
لهپ���هروهردهی ههڵ���هی خێزانهكهیو الدانهكان���ی كردوهو ئهوه گوزارش���ت نییه لهسوپای عێراقی". بهپێ���ی بهیاننامهیهك���ی وهزارهتی بهرگ���ری عێ���راق ك���ه رۆژی پێن���ج ش���هممهی راب���ردو باڵوكرای���هوه، بڕیاریانداوه بهالبردنی حهسانه لهسهر ئ���هو ئهفس���هرهو رادهس���تكردنی بۆ دادگا ،تاوهكو بهپێی ماددهی 393/1 له یاسای س���زادانی عێراقی دادگایی بكرێت .كه بهوتهی پارێزگای موس���ڵ س���زای ئهو "تاوانه لهسێدارهدان یان بهندكردنی ههتاههتاییه". پارێزگاری موسڵ ئهسیل نوجهیفی، لهرونكردنهوهیهكدا كه لهسهر پهیجی تایبهت���ی خۆی لهت���ۆڕی كۆمهاڵیهتی فهیس���بوك باڵویكردۆت���هوه ،ب���اس لهوهدهكات ئهو ئهفس���هره لهبهردهم دادوهردا "دان���ی بهتاوانهكهیدا ناوهو وتویهتی لهكاتێكدا كچهكهم القهكردوه، ك���ه ل���هڕوی ئاگاییهوه ش���ێلو بوه". نوجهیفی دهڵێت "راپۆرتی پزیش���كی سهلماندویهتی ئهو كچه القهكراوه". ههر بهپێی زانیارییهكانی پارێزگار، ئهو ئهفسهره لهئیفادهكهیدا رایگهیاندوه كچهكهی بردوهته بارهگای یهكهكهی، بهپاساوی ئهوهی شهوهو بهمهبهستی پاراستنی گلیدهداتهوهو بۆ بهیانییهكهی رادهس���تی خێزانهك���هی دهكات���هوه. نوجهیف���ی لهكۆتایی وتهكانیدا دهڵێت "لهنزیكهوهو ب���هردهوام چاودێری ئهم روداوه دهكهم ،تا تاوانبار س���زاكهی وهردهگرێت".
18
نهوشیروان مستهفاو دوا دهرفهت سات ی بۆ رووداوێكی گهوره ئاماده دهكات ،رووداوێك ك ه سات كوردستان خۆ ی نزیكتر دهبینهوه :ماڵئاوایی یهكجاری تاڵهبانی. بهسات له"قهوما"ن ی ی ئهو پی���اوهدا ماڵئاوای ی لهقهب���اره ی مێژووی كاتێ���ك س���هركردهیهك ی ی سیاس���هت دهكات ،نهك ههر بۆش���اییهك یهكج���اری لهژی���انو لهدنیا ی خۆیدا ی رووداوهكانیش بهدوا گ���هوره بهجێدههێڵێت ،بهڵكو گۆمی مهنگ ی ی 60س���اڵه ناوێك ی ماوه ی س���یمای ئهم پیاوه دهش���ڵهقێنێت .ونبوون ی ئێمهیه ،كوردستان لهبهردهم چهندین گۆڕانكارییو ی سیاسهت ی دنیا دیار ی ی ناوخۆ ی جیاوازدا رادهگرێت ،ههربۆیه زیاد لهالیهنێك ئهگهرو س���یناریۆ ی رووداوهكان كوردستانو دهرهوهی كوردستانیش نایانهوێ ئاڕاستهی رهوت ی ی چۆن ونبوون ه���هروا بۆ رێك���هوت بهجێبهێڵنو چاویان بڕیوهت ه ئ���هوه ی خۆیان بقۆزنهوه؟! تاڵهبانی لهبهرژهوهند ی لهم سااڵن هی دواییدا ی روناك ئاش���كراتر بێت یهكێت رهنگ ه ئهوه لهرۆژ ی ی ئیداره كردن بهئهندازهیهك بهكێشهو قهیرانهوه ئااڵوه ،كه لهدوای تاڵهبان ی ی تاڵهبان ئێجگار قورسو زهحمهته ،ههر كهس���ێك ئهو بهرپرسیارێتییهت پێبس���پێردرێت وهك ئ���هوه وای ه تۆپهڵ ه گڕێكی پێبدرێت كه س���هرهنجام ی سوتانی. دهشێت ببێته مایه ی ی یهكێت ی سیاس ی لهسلێمانی لهگهڵ مهكتهب لهكاتێكدا ك ه ئهمڕۆ بارزان ی خۆیو پارتی لهم س���اتهوهختهدا بهوانو بهو كۆدهبێت���هوه تا پش���تیوان كهس���ه رابگهیهنێت ك ه پۆستو كورس���ییهك هی تاڵهبانی پێدهسپێردرێت، ی س���هرنجهكان رووهو ئهو پیاوهن ك ه چهن���د مهترێك بهدوور لهو زۆرب��� ه كۆبونهوهی ه بهس���هر گردێكهوهیهو دهیهوێت ئهم واڵته بگۆڕێت ،ئێستا ئهو ی دهكاتهوه؟ بیر لهچ ونبوونی تاڵهبانی ،زیاد لهههر كهس���ێك ئهوه لهنهوش���یروان مس���تهفا ی كاراو گهورهتر لهكوردستاندا ببینێت ،ئهو كه چوار دهخوازێت ك ه رۆڵێك ی ی تێشكاندو روحێك ی سیاسی كوردستان ی چهقبهستوو سا ڵ لهمهوبهر دۆخ ی ئێمهدا ،لهم س���اتهوهختهدا ی سیاس���هت ی مردووی ك���ردهوه به بهر دنیا ی ی ئهو گۆڕانهی خهون ی هاتووهت ه پێش بۆ بهرجهست ه كردن ی گهوره ههلێك ی بزوتنهوهك هی"و ی گونجاو لهناو "خود پێوه دهبینێت ،بهمهرجێك ههنگاو ی كوردس���تانو عێراقو ی س���هوزو ههرێم ی "زۆن ی بهمین چێنراو كێڵگ��� ه ناوچهكه"شدا بنێت. ی ی نهوشیروان مستهفا لهوهدای ه ك ه هێواش هێواش تهمهن ی گهوره گرفت ی لهبهردهمدا نهماوه بۆ مانۆڕ ی زۆر بهرهو س���هر ههڵدهكش���ێو زهمهنێك ی مێژووهوه بهجێبهێڵێت، ی بهسهر الپهڕهكان ی جێ پهنج ه كردنو بۆ ئهوه ی هاتهپێش ئهو لهماوهی ئهم چهند ساڵ هی رابردوودا گهلێك ههلو دهرفهت ی بۆ دانهڕش���ت ،تا ی گۆڕان وهك پێویس���ت پالنی تۆكمه بهاڵم بزوتنهوه ی ههل���هكان یهك بهدوای یهكدا لهدهس���تچوونو گۆڕانیش نهبووه واقیعێك بهردهست. رهنگ ه ونبوونی تاڵهبانی ،دوا دهرفهتو ههل بێت لهبهردهم نهوش���یروان ی كاراتر لهكوردستاندا ببینێت ،ئایا ئهو دهزانێت ی رۆڵێك مستهفادا بۆ ئهوه چۆن سهركردایهتی ئهم قۆناغ ه بكاو ئهم دوا ههلو دهرفهته بقۆزێتهوه؟! ریکالم
تایبهت
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
ئێران خهم ی تاڵهبانییهتی
رۆڵی یهكالكهرهوه لهزۆنی سهوزدا دهبینێت ئا :ئاوێنه كۆماری ئیسالمی ئێران بایهخو ی گرنگییهكی گهورهی بهنهخۆشكهوتن ی ی ئهوه ئهمجارهی تاڵهبانی دا ،وێڕا ی دهستبهجێ تیمێكی پزیشكی ی شارهزای لهتارانهوه بۆ فریاكهوتن ی رهوانهی بهغدا كرد، تاڵهبان حهسهنی دانایی فهر بهباوهشێك گوڵهوه چوه سهردانی تاڵهبانیو ی بۆ ئهحمهدی نهژادیش گهشتهك ه ی عێراق دواخست ،ئێران ك ه خهم تاڵهبانییهتی ،رۆڵی یهكالكهرهوه ی لهتهرتیباته ئایندهییهكانی دۆسێ ی سهوز"یشدا عێراقو كوردستانو "زۆن دهبینێت. لهچهن���د رۆژی راب���ردودا ،گ���هوره كاربهدهس���تو میدیاكان���ی ئێ���ران ی ی گهورهیان بهنهخۆشكهوتن بایهخێك ی ناوب���راو دا، تاڵهبان���یو تاریفكردن��� بهش���ێك ل���هو میدیایان��� ه تاڵهبانیو ی ئایهتواڵ سیس���تانییان بهدو كهسایهت ی گرنگ گ���هوره ناوبرد ك��� ه رۆڵێك��� ی ئاش���تیو ب���رهودان لهپاراس���تن بهمیانهڕهوی���ی لهواڵتێك���دا دهبین���ن لێوانلێوه لهكێش���مهكێشو توندڕهویی. ی ی ئێ���ران بهتاڵهبان ئهم بایهخپێدانه ی لهوهوه سهرچاوه دهگرێت ،كه لهدید ی ی س���ااڵن ئهوان���هوه ناوبراو بهدرێژای ی نزیكی ئێران بوه. رابردو دۆستێك ی پهیوهندی تاڵهبانیو ئێران مێژویهك دورودرێژی پڕ لهههورازو نش���ێوه ،ك ه ی "عیسا ی گێڕانهوه ی بهپێ س���هرهتاك ه ی عێراق پهژمان"ی بهرپرس���ی دۆس���ێ ی س���اواك ،بۆ ی ههواڵگری��� ل���هدهزگا بهر لهشهس���تهكانی س���هدهی رابردو ی دهگهڕێتهوه ،ئێران ههمیش��� ه رۆڵێك ی كوردستاندا ی باش���ور ی لهمێژو گرنگ ی بینی���وه ،بهئهندازهیهك ك ه گێڕانهوه ی ی حیزبو سهركرده سیاسییهكان مێژو ئێستای كوردستان ،بهبێ خوێندنهوهو گهڕانهوه بۆ رۆڵی ئهو واڵت ه ناتهواوهو ی نهپێكاوه ،ئێران ههم مهبهس���تی خۆ ی ی ش���اخو ههم لهسهردهم لهسهردهم ی شاریش���دا بۆ ئهم هێزو س���هركردان ه
ئێران لێناگهڕێت تاك ه هێزێك لهكوردستاندا بااڵدهست بێتو تورکیاش دەستی بەسەر سەرتاسەری هەرێمدا کراوەبێت ی ی كوردس���تانو راگرتن��� ههرێم��� هاوسهنگیی نێوانیان گرنگ بوه. ی ی ئیسالمی ئێران ك ه هێزێك كۆمار ی ی سیاس��� گهورهی س���هر نهخش���ه ی ناوهڕاس���ته ،ههروهك چۆن رۆژههالت بهه���ۆی ههڵكهوت��� هی جوگرافیی���هوه ی كاریگهرییهك���ی ئێج���گار گ���هوره ی ی 50س���اڵ لهس���هرجهم روداوهكان��� ی كوردستاندا ههبوه، ی باش���ور رابردو لهئێستاش���دا رۆڵ���ی یهكالك���هرهوه لهتهرتیبات���ه ئایندهییهكان���ی عێراقو كوردستانو "زۆنی سهوز"دا دهبینێت، هیچ هێزێك ناتوانێت لهم جوگرافیایهدا ك���ه ههرێم���ی كوردس���تانی تێ���دا ی وا ههڵكهوتوهو س���نورێكی دورودرێژ بهئێران���هوه ،رۆڵی ئهو واڵت���ه نادیده بگرێت. لهبهرامبهریشدا ،دیاره ئهوه ئاشكرای ه ی ئێران بهتاڵهبانیو ك ه ئهم بایهخدانه ی ی دوای تاڵهبان���ی ،بۆ بایهخ قۆناغ��� ههرێمی كوردس���تانو هێزو سهركرده ی كاراكان���ی دهگهڕێتهوه لهس���تراتیج
تاڵەبانیو ئەحمەدی نەژاد ی ی پاراس���تن ئێراندا ،بهتایبهتی لهڕو ی ئهو ی س���نورهكان ئهم���نو ئاسایش��� واڵت���هوه ،ههر ئهمهش��� ه وایكردوه ك ه ی ی ئیس�ل�ام ی كۆمار بهردهوام چ���او ی لهس���هربێتو لهههمو ش��� هڕو ئێران��� ئاشتییهكی ئهم ههرێمهدا ئاماده بێت. ی قۆناغی دوای تاڵهبانیو روداوهكان ی ی ن���او یهكێت���ی ب���هال ئێس���تا ی بڕیاربهدهستانی تارانهوه گهلێك جێ بایهخن ،ئهوان ی زۆر ب���هوردیو لهنزیكهوه چاودێری ی ئهم روداوان ه ئهوه دهكهن كه ئاراست ه ی بهرهو چ الی���هك دهڕواو پاش���هڕۆژ
لەئینتەرنێتەوە
ی سهوز" چی لێدێت؟ یهكێتیو "زۆن ئهجێندای ئهوان لهس���ااڵنی رابردودا ی س���هلماندوه ك ه لێناگهڕێن تاك ه ئهوه هێزێك لهكوردس���تاندا بااڵدهست بێت، ی بهس���هر لێناگهڕێ���ن توركیا دهس���ت سهرتاسهری ئهم ههرێمهدا كراوه بێت، لێناگهڕێن كوردو شیع ه بهئهندازهیهك روبهروی ی یهك ببنهوه ك ه خزمهت بهبهرژهوهند سوننهكان بكات .ههربۆی ه ههر الیهنێك ل���هم "زۆن ه س���هوز"هدا ئ���هو هێاڵن ه ی ی كۆمار ببهزێنێ ،ب���هر رقو ئاگ���ر ئیسالمی ئێران دهكهوێت.
تایبهت
) )357سێشهمم ه 2012/12/25
وهزارهتی داراییو ئابوری ژماره9768/ ی خانهنشین بهڕێوهبهرایهتی گشت ڕێكهوت2012/12/12/ ی خانهنشینی پێشمهرگه بهڕێوهبهرایهت گهنجین ه
چاپخانەی ئاوێنە
ی خانهنش���ینی پێش���مهرگه 3 /كۆمهڵێك ك���هلو پهلی ههی ه بهڕێوهبهرایهت��� ی ی ئاش���كرا ل ه ب���هروار ی زیادكردن ههڵدهس���تێت ب��� ه فرۆش���تنی به ش���ێوه ی ی بهیان���ی لهبنكهی ( )7 ی یهكش���هممه كاتژمێر ( )10 ( )2012/12/30ڕۆژ ی ی ڕزگاری -مانگرهكان /كرێ���ی باڵوكردنهوه دابهش���كردنی مووچ ه گهڕهك��� ی بۆی دهردهچێت .لهگهڵ ڕێزدا... دهكهوێته ئهستۆی ئهو كهس ه
بۆ چاپکردنی:
ئاگاداری
عەزیز عەلی فەتاح ی خانهنشینی پێشمهرگه3/ بهڕێوهبهر
ی (سەالم حەسەن حم ه ی سلێمانی ونبوه به ناو ی بازرگان * ناسنامهیهكی ژور ی ئاوێنه. عەزیز) ههر كهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه ی سلێمانی ونبوه ب ه ناوی (علی قادر محمد)ههر ی بازرگان * ناسنامهیهكی ژور ی ئاوێنه. كهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه ی سلێمانی ونبوه به ناوی (زانا حسین شكر ) ی بازرگان * ناس���نامهیهكی ژور ی ئاوێنه. ههر كهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه ی بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی (نجات حهمهسعید * ناسنامهیهكی ژور ی ئاوێنه. محمد )ههر كهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگ ه ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی (كاروان ساڵح محمد) * ناسنامهیهكی ژور ی ئاوێنه. ههر كهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه ی بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ن���اوی (بهرزان عەبدو اڵ * ناس���نامهیهكی ژور ی ی گرین وۆڵ ههركهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه رەش���ید) كۆمپانیا ئاوێنه. ی بازرگانی سلێمانی ونبوه ب ه ناوی (سیروان حسین علی) ی ژور * ناسنامهیهك ی ئاوێنه. ههر كهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه ی ی ونبووه بهناو ی عهرهب ی زمان –بهش��� ی زانكۆی س���لێمانی -كۆلێژ *باجێك ی (س���ۆران ئەحمەد عەبدولقادر)ههر كهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه ئاوێنه.
ی لهم���اوهی چهن���د بهع���س توان��� ی ی س���وپا لهبر س���اڵێكدا دامهزراوه ی نیش���تمانی ،ب ه ههق دامهزراوهیهك��� بكات���ه دامهزراوهیهكی بهعس���ییانه. (س���هدام حوس���ێن)یش ئ���هو پیاوه ی ی بااڵترین پله مهدهنیی���هی ههڵگ���ر س���هربازی بو لهعێراق ،بهئاراستهیهك ههن���گاوی دهن���ا زۆر ل���هوه قوڵت���رو ی مهترسیدارتربو كه ئهوانیدی بهسادهی ی سهدام ههس���تیانپێدهكرد ،ههنگاونان ی دورتر بو ل���هوهی بهتهنها دامهزراوه س���وپا بهبهعس���ی بكات .س���هدام بۆ ی ی تایبهتو ناوازه بۆ ئیدارهدان فۆرمێك ی عێ���راق دهگهڕا ،فۆرمێك ك ه دهوڵهت ی بهتهنها لهسهر بنهڕهتی بهبهعسیكردن دامهزراوهی سوپا نهوهستا بو ،بهڵكو ی ی بهعهس���كهركردن لهس���هر بنچینه رێكخس���تنهكانی بهع���سو ،دواتریش ی كۆمهڵگ ه ب ه عهس���كهركردنی ت���هواو ی كاریدهكرد .واته جهوههری سیستهم ی ی نهخشهو پالنێك حوكم لهعێراق بهپێ تایب���هت بهڕێوهدهچو،ك���ه بریتیب���و ی سهربازی، لهدامهزراندنی كۆمهڵگهیهك ی ی كۆمهڵگ ه (بهالیهن ی���ان بهڕێوهبردن ی پ�ل�انو مهدهنیش���ییهوه) لهرێگ���ه پرۆژهو یاس���او بڕیاری عهسكهرییهوه، ی ی سیستهمی سیاس لێرهوه سروش���ت ی خهس���ڵهتو لهعێراق دهبو بهههڵگر ی تایب���هت بهخ���ۆیو، تایبهتمهن���د ی ی دیاریكردن��� ههمان���كات ب���هدوا ی كۆمهڵگهش���هوه ی تایبهت شوناس���ێك ی بو ،كه بریتیبو لهش���وناسو سروشت ی سهربازی". ی " مۆڵگ ه كۆمهڵگه دۆخی میلیتاریزهك���ردن حاڵهتێك ی عێراق ی ئێستا ی سیاس��� نیی ه نوخبه بهكوردیش���هوه ههروا ئاس���ان بتوانن ی بن ،چونك��� ه بهردهوام دهس���تبهردار دۆخی سیاس���ی ئهم واڵت ه ناجێگیرهو بنهماكانی متمانه بهیهككردنو پێكهوه ژیانیشی لهئاستێكی ئێجگار الوازدایه، لهعێراقدا هێزه سیاس���ییهكان ،نهتهوه جیاجیاكان ،ئاینو مهزههب ه ئاینییهكان، رهنگه جۆرێك لهباوهڕیان لهال دروست ی سهربازییهوه بههێز بوبێ ،ئهگهر لهرو ێ پارێزراو نابن، نهبن ،وهك دهیان���هو ی ج���ا ئهگهر ئهم هێزه س���هربازییه ه ی بێگانه. خۆیان بێ ،یان ه���ی واڵتێك رهنگه زێدهگۆیی نهبێ ئهگهر بڵێین ئهو نوخبه سیاس���یی ه زۆر بچوكهی ئێستا لهعێراقو كوردستان سیاسهت دهكهنو ی شهڕو ئاش���تییان لهدهستدای ه بڕیار ی ی زۆر بهپێی ههمان لۆجیك تارادهیهك بسماركی سهدهی نۆزده مامهڵه دهكهن، كاتێك گهرهكیان���ه لهرێگهی " خوێنو شمش���ێر"هوه ناكۆكیو كێش���هكانیان بهرهو چارهسهر ببهن. ی ی ئێستادا بهلهبهرچاوگرتن لهعێراق ی بنهڕهتی واڵت (دهستور) ی یاسا بون
بۆ :سهرنوسهری رۆژنامهی ئاوێنه
بابهت: دهست لهكاركێشانهوه
07701471518 )053(3210501 )053(3210502
عێراق ،رێكردن بهنێو "خوێنو شمشێر" دا...پاشماوە ی نێودهوڵهتیش، ی گوش���ار و ئامادهی هێشتا س���هرزهمینێك نیی ه كه تیایدا جیاوازیی���هكان بتوان���ن بهیهك���هوهو بهئارامی ژیانی تێدا بكهن ،هێشتا ئهو دهرفهته دیموكراسییه نیی ه شیعهیهك بهتهنیش���ت س���وننهیهكو ،كوردێ���ك بهتهنیش���ت عهرهبێكو توركمانێكو، توركمانێ���ك بهتهنیش���ت ك���وردو عهرهبێكهوهو ،عهرهبێكیش بهتهنیشت ههموانهوه ،پێكهوهو ههمویان بهیهكهوه ههست ب ه ئارامی بكهن تیایدا ،هێشتا قاچهكانمان لهنێو جوگرافیایهكدای ه ك ه ی عهقاڵنییهت تیایدا تیایدا مینبهرهكان ێ ی سهرلهنو كزو بێهێزو پرهنس���یپهكان ی پهیوهندییه سیاسیو رێكخس���تنهوه ی كۆمهاڵیهتییهكانیش ،ئهو پهیوهندییانه ی واڵت بهیهكهوه گرێدهداتهوه، تاكهكان ی گ���روپو پێكهات ه ئ���هو پهیوهندییانه سیاس���یو كۆمهاڵیهت���یو دین���یو مهزههبییهكان بهیهكهوه دهبهستێتهوه، رێكخس���تنهوهیهك كه ههمو ئهمانهش ی دهوڵهتهوه بهدهوڵهتو دامهزراوهكان ی ببهستێتهوه لهسهر بنچینهی وهكیهكی ی ت���هواوو هاواڵتیب���ون ،ئامادهبونێك نییه. ی دهس���هاڵتدار لهعێ���راقو نوخب���ه ی كوردستان تا ئهم چركهساتهش لهبر ی مۆدێرنترین گهڕان بهدوای دۆزینهوه شێوازی حوكمڕانیو سیستهمو دهوڵهت، ی لهب���ری گ���هڕان ب���هدوای دۆزینهوه راقیتری���ن جۆرهكان���ی پهیوهن���دیو ی مۆدێرن، ی كۆمهڵگ���ه دروس���تكردن ی ی دۆزینهوه هێشتا له گهڕاندان بهدوا ی كوشنده بۆ جارێكیتر ی چهك دوا مۆدێل ی ل���هو س���هرزهمین ه تاقیكردن���هوه ی عێراق ه جوگرافیو سیاسیی هی ك ه ناو بهههرێمی كوردستانیشهوه. ی ی قهیرانێك��� عێ���راق گی���رۆده ی ی حوكمو بونیاد موزمینه لهسیستهم ی ی سیاسی ،عێراق جهستهیهك دامهزراوه ی ش���هكهتی خوێناوییهو تائێستا نوك ی ی مێژو لهس���هر س���نگ شمش���ێرهكان ئام���ادهن ،نهفیكردن���هوهی ئهویدیو ی جیاوازییهكانو ههوڵدان بۆ كوش���تن ی بێبههای���ی ئهو بون���هوهرهی ك ه ناو ی دێرینو مرۆڤ ه لهم واڵتهدا ریش���هیهك ی مێژوییو كۆمهاڵیهتی ههیه ،بۆی ه قوڵ ئهستهم ه لهواڵتی وهكو عێراقدا بهتهنها ی گۆڕانی كهمێك ل���هروه دهرهكییهكان ی ی روخان بهشێوهیهكی ش���كڵی لهدوا ی س���هدامهوه ،وهك پێ���وهرو بهڵگ��� ه ی دیموكراتیزهكردنی سیس���تهمو فۆرم ی ببینرێ���ت ،ههمومان باش حوكمڕان��� دهزانی���ن ك��� ه چارهس���هری كێش��� ه ی ناوخۆییهكان���ی بهپهناب���ردن بۆ هێز سیاس���یو واڵتان���ی دهرهوهی عێراق ناكرێ���ت ،ههر وهك چۆن ب���هو گهم ه ئێجگار بێماناو سادهیهش ناكرێت ،ك ه
ریکالم
کتێب ،گۆڤار رۆژنامه ،نامیلکه
ونبوون
ی (ناوچ ه جێناكۆكهكان) جهنابی مالیك ی عێراق���دا هات���وه وهك لهدهس���تور ی ب��� ه (ناوچ���ه تێكهڵ���هكان)و ،ئاغا ی ب ه (ناوچ ه ی فهرم بارزانیش بهبڕیار ی ی ئیداره ی دهرهوه كوردس���تانییهكان ی بناس���ێنێتو ههردوالش���یان ههرێم) هێز لهسهر یهكدی كۆبكهنهوه. ب���ڕوام وای ه هی���چ یهكێك لهو گهم ه سیاسیی ه مهترس���یداران ه ناتوانن تهنها ی بچوكی���ش ،ن ه بهكوردو ن ه خزمهتێك ی بهعهرهبو ن���ه بههی���چ پێكهاتهیهك ی ی لهعێ���راقو ههرێم نهتهوهی���یو ئاین كوردس���تان بك���هن .ه���هر وهك چۆن ی عێراقو جارێكیت���ر میلیتاریزهكردن��� ی كوردس���تان خزم���هت ب��� ه پرس��� دیموكراس���یو دۆزی نیش���تمانیو ی كوردستان نهتهوهیی لهعێراقو ههرێم ی ناكات ،تهنان���هت تاكڕهوییش بههێز ی ئهگهر ی س���وپای لهش���كرو نهغم��� ه ی ل ه لهناوی���ش بچێ���ت مۆدێلێك���ی د ی بهرههمدههێنێت���هوه ،ك ه تاكڕهوی��� لهوانهیه لهوهی پێش���خۆی كوشندهتر ی ی روخان بێ .بۆی ه تاكه ش���تێك دوا ی بهعێراق س���هدام بتوانێ���ت ئارام��� ی ببهخشێتهوه ،سیس���ت همو حوكمڕان تێدا س���هقامگیر ب���كاتو پهیوهندیی ه سیاسیو كۆمهاڵیهتییهكانی تهندروست ی عێراقه، بكات���هوه ،دیموكراتیزهكردن ی ی دیموكراتیزهكردن ب���هاڵم لهفۆرم��� ی بهغداو ههولێر نا ،ك ه مۆدێلی ئێستا ی ههر ههنگاوێكیان بهرهو پێش���مهرج دیموكراسییهت كوشتنی جیاوازییهكان بێ���ت ،واته دیموكراس���ییهتێك نا ،ك ه ی ئهوانی دیكهدا ی بون بهنێو سڕینهوه تێبپهڕێت .عێراقو ههرێمی كوردستان ی پێویس���تیان بهجۆرێك لهپهروهرده سیاسیو دیموكراسییانهیه ،رێگر بێت ی فاش���یزمو ی تۆو ل��� ه س���هوزبونهوه ی دروستكردنهوهی س���هركردهی رۆحی ی پیرۆزو تاكڕهویو منی بااڵ ،پێویس���ت ی ههی ه زۆری���ان بههێزگهلێكی سیاس��� ی ل���هوه تێب���گات ك��� ه چیتر ب���هورد ی كێشهكانی مێژو ب ه " خوێنو چارهسهر شمشێر" ناكرێت ،شمشێرێك ك ه زوزو لهكاالنهكان دهردههێنرێنو بۆنی خوێن بهنیش���تماندا باڵودهكهنهوه .ماوهتهوه بڵێی���ن ئایا ب���ۆ جارێكیت���ر لهعێراقو ی كوردس���تان خوێن دهبێتهوه بزوێنهر مێ���ژو ،ئای���ا سیاس���ییهكانی عێراقو كوردستان ئهخالقی سیاسییان دهبێت ه ی رێگر لهوهی كه جارێكیتر بهنێو خوێن ی نیش���تمانێكدا رێنهكهن ،ك ه هاواڵتیان ی مێژوی���ان نهمهییوه. هێش���تا خوێن ی ئهمان��� ه پرس���یارگهلێكن وهاڵمهكان لهبهردهم ههر ئهگهرێكدا كراوه دهبێ، ی واڵت ،یان جهنگو دیموكراتیزهكردن��� ێ بین بزانین ئاینده خوێن ،با چ���اوهڕ چیمان وهاڵم دهداتهوه.
19
وهك ئهندامێك���ی دهس���تهی نوسهرانی رۆژنامهی ئاوێنه داوا لهبهرێزتان دهكهم رهزامهند بن لهسهر دهست لهكاركێشانهوهم، ك���ه بههۆی ههندێ���ك بارودۆخ ناتوان���م لهرۆژنام���هی ناوبراو درێژه به كاری رۆژنامهنوس���یم ب���دهم ،كه ب���ۆ م���اوهی پێنج ساڵ بهش���ێوهیهكی سهربهخۆ دژی ناعهدالهت���ی كۆمهاڵیهتیو سیاس���یو ئاب���وری كارم ك���ردوه ،لهئێستاش���دا وهك رۆژنامهنوسێكی سهربهخۆ درێژه ب���ه كاری رۆژنامهنوس���ییهكهم دهدهمو هی���چ پهیوهندییهكم به كۆمپانیای ئاوێنه-وه نییه. لهگهڵ رێزدا... عیسا خدر ئهندامی ئهنجومهنی نوسین لهرۆژنامهی ئاوێنه 2012/12/25
باكور ی كوردستان شۆڕشی چهكدار ی لهنێوان هۆكارو ئامانجدا ...پاشماوە ئێستا كاتی ئهوه هاتوه ،ستراتیجی خهبات���ی گهلی كورد لهتوركیادا بهرهو ئاراس���تهیهكی مهدهن���ی بچێتو لهم رێگهیهش���هوه ههوڵبدرێت كێش���هكه بكرێته كێشهیهكی گهورهی رۆژههاڵتی ناوهڕاس���تو لهالی���هن رێكخ���راوه ناحكومیی���هكان مهدهنیی���هكانو پش���تیوانی لێبكرێ���تو بزوتن���هوهی سیاس���یی كورد لهباكور ل���هو دۆخه رزگاربكرێت كه ئێس���تا تیایدایهو ئهو وێنهیه بگۆڕرێت ك���ه دهوڵهتی تورك بۆی دروس���تكردوه ،ئهم���هش كاتێك
دهبێت كه بهفیكرێكی سیاسیی نوێوه دهس���تورهدا نهكرێ���ت ناتوانرێت ئهو مامهڵ���ه لهگ���هڵ بارودۆخهكه بكرێتو مافانه بهدهستبێن. ئهن���دام پهرلهمانهكان���ی بهدهپه بۆ ههوڵدان بۆ چهسپاندنی ئاشتی بكرێته س���تراتیجێكی نوێو لهم رێگهیهشهوه ئ���هم مهبهس���ت ه دهتوان���ن رۆڵی كارا پش���تیوانی لهو ههوڵه ئاش���تیخوازانه ببین���نو ببن���ه هێزێ���ك لهپهرلهمانی بكات ،كه لهالیهن بهشێك لهبهرپرسانی توركیادا كه لهگ���هڵ ئهكهپهدا لهوهدا دهوڵهت پێشنیار دهكرێتو بهجۆرێك كۆك بن كه دهیانهوێت دهس���تورێكی ههنگاو ههڵبگ���رن كه مافهكانی گهلی نوێ پیاده بكهنو لهم رێگهیهش���هوه كورد بهرهو دهستوریی بهرن ،چونكه ههوڵ���ی بهدهس���توریكردنی مافهكانی بهشێكی زۆری رێگرهكان لهچهسپاندنی گهلی كورد بدهن .ئهمهش بهسهرهتای مافهكان���ی گهل���ی كورد پهیوهس���ته قۆناغێكی نوێ دادهنرێ���ت لهخهباتی بهدهس���تورهوهو ههتا گۆڕانكاری لهو رزكاریخوازیدا.
(کەمپین)یشمان فت! یان پێویستە کەمپین دژی کەمپینکردن بکەین!؟ ...پاشماوە س���ەرئەنجام ئێس���تا خەڵکانێک���ی زۆری���ش -ئەوانەی ک���ە کەمینینیان ب���ەکارو کۆشش���ێکی گرن���گ دەزانی ب���ۆ وەدەس���تهێنانی ئامانجگەلێک - بەه���ۆی ئەو بارودۆخ���ە نەخوازراوەی کەمپینو کەمپینکاریی ساردبونەتەوەو وازیانهێناوە ،الی من باش���ترین چارە بۆ ئەو کەس���انەی دەیان���ەوێ واژۆی کەمپینەکان بکەنو بەهۆیەوە ئامانجێک وەدەس���تبهێنن ..ئەوەیە کە س���ەرەتا بزانن ئەوانەی کەمپین دروست دەکەن کێنو پێش���ینەیان چییەو چەند لەگەڵ پێش���نیارو خس���تنەڕوی گرفت���ەکانو رێگەچ���ارەکانو داواکارییەکانی���ان راس���تگۆن ،ئایا خۆی���ان ئازادییخوازو یەکسانییخوازو مرۆڤپەروەرنو بەراستیی بەتەنگ چارەس���ەرکردنی کێش���ەکانو وەدەس���تهێنانی م���افو ئازادییەکانو خۆش���گوزەرانییو دابینکردن���ی ئاسودەییو ئارامیی خەڵکەوەن ،هەروا دەکرێ هەر لەرێگەی خوێندنەوەیەکی وردی دەق���ی کەمپینەکەش کە پێش واژۆکۆکردنەوەکە بۆ خەڵک دەنێررێ.. بزان���رێ ئ���ەو کەمپین���ە ت���ا چەن���د لەبەرژەوەندیی چینو توێژێکی کۆمەڵ یان ت���ەواوی میللەتدایەو ئایە تا چەند دەرفەتی سەرکەوتنی تێدایە یان نا. من پێشنیاری وشەی(هەڵمەت) لەجێی (کەمپین) دەکەم: ئێمە وشەی (کەمپین)مان لە (کامپەین )Campaignی زمانی ئینگلیزییوەرگرت���وەو بە عەرەبیش پێیدەگوترێ (حەملە -حملە) ،بەکورتییەکەی ئەو دەستەواژەیە لەروی سیاسییەوە واتای هەڵمەتکردنێک���ی بەکۆمەڵ دەگەیەنێ کە هەمویان بەیەک هەڵوێس���تو یەک
دەنگ لەمەسەلەیەکی دیارکراو لەپێناو ئامانجێکی دیارکراو تێدەکۆش���ن ،بۆیە زۆر ئاساییە ئێمە لەجیاتی ئەو وشەی (کەمپین)ە بتوانین وشەی (هەڵمەت) ی کوردی -هەرچەندە لەوانەیە رێکو راس���ت وات���ای (کامپەی���ن -حملە) نەبەخشێ -بەکاربهێنین ..ئەوە زمانەو ناتوانرێ وش���ەکان لەهەم���و زمانەکان کتومت هەم���ان واتای���ان هەبێ ،ئەو جۆرە وش���انەش پێویستە بەزمانەکەی خۆمان هەبنو بەکاریشیبهێنین چونکە ئەگەر بۆ هەمو وشەو دەستەواژەیەکی فەلس���ەفییو هزری���یو سیاس���ییو زانس���تیی و ..هتد هەر پەنا بۆ وشەی زمانی دیکە ببەین ئ���ەوە زمانەکەمان دەش���ێوێو پەڕپوت دەب���ێو هەر بە پاش���کۆیی دەمێنێت���ەوە ،دوایی���ش وش���ەی (هەڵمەت) پێش���تریش لەنێو کوردانی باش���ور لەجیات���ی (حملە)ی عەرەبی بەکاردەهاتو جێگەی خۆشی کردبۆوە**. --* هەرچەن���دە ئەو کەمپینە بە ناوی نامەیەک���ی کراوەیە ب���و( :حکومەتی هەرێ���م دەب���ێ کاردان���ەوەی فەوری نیش���انبدا دژ بەهەڕەشە لەچاالکوانانی ژنان ).بەاڵم هیچ جیاوازییەکی لەگەڵ کەمپین نیی���ە -رەنگە هەر لەبەر ئەو گاڵتەجاڕییانەی کە ئێس���تا بەوش���ەی کەمپین دەکرێن ن���اوی کەمپینیان لێ نەناب���ێ ،-دەس���تیان خ���ۆش بێ کە لەکەمپینەکەی���ان بەرگری���ی لە(بەهار مونزی���رو پەروی���ن عەزی���ز) دەکەن، ب���ەاڵم نازانین چۆن دەکرێ کەمپین بۆ کەس���ێکی وەک (دارا گەشە حەفید) بکرێ کە پێش���تر جێگری لێپرسراوی مەڵبەن���دی (٢١ی س���لێمانی)ی (ی.
ن .ک)بوەو ئێس���تاش پەرلەمانتارێکی حیزبییو سەر بە یەکێتیو دەسەاڵتەو س���ەرۆکی (لێژن���ەی بەرگریی لەمافی ئافرەت)یشە ،ئەوە لەکاتێکدا لەسایەی ئەو دەس���ەالتانەی ئ���ەو هەیەتی هەر لەشەش مانگی ٢٠١٢دا ( )٨٤٢روداوی توندوتیژی���ی دژ بەژن���ان تۆمارکراوە، ه���ەر بەقس���ەی دەس���ەاڵتدارانیش توندوتیژییەکانی دژ بەژنان پتر بونە، ئ���هو دەبوایە تەنیا لەبەر بەرزبونەوەی رادەی توندوتیژیی دژ بەژنان دەس���ت لەکارکێش���انەوەی خۆی رابگەیاندایە، خ���ۆ دەس���ەاڵتداری وەک (نێچیروان بارزان���ی)ش هەی���ە بەقس���ان لەهەمو کەسێک پتر داوای مافو ئازادییەکانی ژنان دەکاو زۆر هەڕەشەشیان لێکردوە، ئای���ە دەکرێ کەمپینێ���ک بۆ بەرگریی لە(نێچی���روان بارزانی) خەڵکانی وەک ئەویش بکەین!؟ ** وەبیرمە جارێک نوسەرۆکەیەک ک���ە الی خ���ۆی وایە س���ەرەدەرییەک لەزمانان دەردەکاو زۆر جار لەماڵپەڕی دەنگەکانیش شەڕەپشیلەیەک بەناوی نوسین دەنوسێ -لەبەرانبەر کەمپینێک نوسیبوی ئەوانە نازانن وشەی (کەمپین) وات���ای (چادرهەڵ���دان) دەگەیەن���ێ! کەچ���ی خ���ۆی نەیزانیبو ئ���ەو خۆی کۆلەوارانە ئەو وش���ەی لێکداوەتەوەو بە(کەمپینگ )Camping -ی ئینگلیزی لێی تێگەیش���توەو ئاگای ل���ەوە نییە کە کوردان وەک ه���ەر میللەتێکی دی زۆر جار بەپێی گۆکردنو وشەس���ازیی تایب���ەت بەخۆی���ان وش���ەی وەرگیراو دەگ���ۆڕن ،بۆ نمونە ک���وردان هەرگیز وەک ئینگلی���ز زمانان ناڵێن (تۆیلێت) بەڵکە هەر دەڵێن (تەوالێت).
daraehmed@yahoo.com
ه لهئهوروپا نوێنهری ئاوێن شوان حهمه ـ نهرویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
خاوهنی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سهرنوسهر :سهردار محهمهد
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر ،سەردەشت عوسمان
Awene
ŢǀÈ ŝŵŚƿ Šƫ šŠƿşŹŚƯŷ ƭŠŗ
ŢǀƳřżŝ šŠƧŠƬÈ ǀÈ Ʒ ƻşŹŚŝŹşŵ ƦǀÈ Ťƃ ƹƺƯŠƷ Śţ
@ #
šŠƧŠƬÈ ǀÈ Ʒ ŠºººſŚººººƴŝ ریکالم
ریکالم
ریکالم