ژمارە 360

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)360‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/1/15‬‬

‫گەشتەکانی نێچیرڤان بارزانی‬

‫»» ‪3‬‬

‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت سه‌فه‌ر ده‌كا‌و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫كه‌س نازانێ‌‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫راز ‌ی كوشتن ‌ی سێ‌ ژن‪..‬‬

‫‪17‬‬ ‫‪512‬‬ ‫»»»»‬

‫بكوژان هه‌ر كه‌سێك بن‪،‬‬ ‫ئامانجیان تێكدانی‌ گفتوگۆكانه‌‬

‫زۆن ‌ی سه‌وز دوا ‌ی تاڵه‌بانی‌ له‌دید ‌ی ئێرانه‌وه‌‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪6‬‬

‫هه‌مو الیه‌ك به‌ته‌نگ ئه‌وه‌وه‌ن كه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌سه‌ر پێی‌ خۆی‌ بوه‌ستێت‬

‫بۆ تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی نیه‌ت ‌ی چاكسازی‌‬

‫هه‌رسێ‌ سه‌ركرده‌كه‌ی‌ ئۆپۆزیسیۆن له‌گه‌ڵ بارزانی‌ كۆده‌بنه‌وه‌‬

‫هه‌ر س���ێ‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫نه‌وش���یروان مسته‌فا‌و محمه‌د فه‌ره‌ج‌و‬ ‫عه‌لی‌ باپی���ر كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ لوتكه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بارزانیدا ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌مرۆش‬ ‫عه‌لی‌ باپی���ر بۆ گه‌یاندنی‌ ئه‌و په‌یامه‌‬ ‫چاوی‌ به‌بارزانی‌ ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت ب���ه‌ ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ی‌ ده‌س���ت ئاوێنه‌ كه‌وتون‬ ‫ئه‌مرۆ ئه‌می���ری‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ بارزانی‌ ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كار بۆ س���ازدانی‌ كۆبونه‌وه‌ی لوتكه‌ی‌‬ ‫نێوان ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن ‌ه زانیویه‌تی‌ كه‌ مه‌به‌س���ت له‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ش زیاتر بۆ ده‌رخس���تن‌و‬ ‫تێگه‌یشتنه‌ له‌نیه‌تی‌ چاكسازی‌ له‌الی‌‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێتییه‌وه‌‌و ه���ه‌ر بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ش ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ س���از‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌می���ری‌ كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌ بۆیه‌‬ ‫ئ���ه‌و په‌یامه‌ به‌بارزان���ی‌ ده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ له‌الیه‌ك���ه‌وه‌ ئه‌و س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌‌و له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌ دوای‌‬

‫نه‌خۆش���كه‌وتنی‌ تاڵه‌بانی‌ ئێستا ئه‌و‬ ‫بۆته‌ مه‌رجه‌ع له‌كوردس���تاندا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ لوتكه‌ پێیان باش���ه‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌ كوردس���تانیش‬ ‫به‌شدار بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ زانیویه‌تی‌ كه‌ ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ وه‌ك كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫یه‌كالیكه‌ره‌وه‌ ته‌ماشا ده‌كات‌و نایه‌وێت‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌پێن���او كۆبونه‌وه‌دا بكات‬ ‫وه‌ك زۆربه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌كانی‌ پێشو كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتدا كردویانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن ده‌یه‌وێ���ت له‌نیه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌ردوالیه‌نی‌ ده‌سه‌اڵتداری‌ كوردستان‬ ‫بگات كه‌ تاچه‌ن���د جدین‌و ده‌یانه‌وێت‬ ‫چاكس���ازی‌ بك���ه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌ تا‬ ‫ئێستا ئه‌و به‌ڵێنانه‌ی‌ داویانه‌ هه‌مویان‬ ‫ه���ه‌ر س���ه‌رزاره‌كی‌ بون‌و پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫چاكسازی‌ هیچ هه‌نگاوێكی‌ بۆ پێشه‌وه‌‬ ‫نه‌ناوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتون ئۆپۆزیسیۆن ده‌یانه‌وێت زۆر‬ ‫به‌راشكاوان ‌ه له‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫گوێی���ان لێبێ���ت كه‌ تاچه‌ن���د ئه‌وان‬

‫نەوشیروان مستەفا‬

‫محەمەد فەرەج‬

‫بارزانی‬

‫عەلی باپیر‬

‫جدین له‌مه‌سه‌له‌ی‌ چاكسازیدا‌و بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌ش ئۆپۆزیس���یۆن به‌رنامه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌خاته‌رو كه‌ له‌وه‌وپێش له‌چه‌ند‬ ‫پاكێجێكدا ئاماده‌ی‌ كردبون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ زانیویه‌تی‌ كه‌ ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫پێداگ���ری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدان���ی‌‬

‫ی تیایدا‌و به‌شداری‌ به‌حیزبه‌ بچوكه‌كان له‌گه‌ڵ س���ه‌ركرده‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆندا‬ ‫په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆببنه‌وه‌‪ ،‬به‌الم نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫كوردس���تانیش له‌كاتی‌ خۆیدا ده‌كات نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2009‬ه‌وه‌ كه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ره‌تیكردۆته‌وه‌‪ ،‬ئێستا هه‌رسێ‌ الیه‌نی‌‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی‌ ساڵێكی‌ ماوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ ئۆپۆزیسیۆن گۆڕان دامه‌زراوه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ بارزانی‌‌و ئۆپۆزیسیۆن بۆ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ نیه‌تی‌‬ ‫ی لوتكه‌ تاڵه‌بانی‌ هه‌وڵیانداوه‌ له‌گه‌ڵ رێكخه‌ری‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ داوای‌ ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ئه‌و كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫ته‌نها هه‌ر پێنج الیه‌نه‌كه‌ به‌ش���داربن گش���تی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ی���ان ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ئەحالم مەنسور‪ ...‬ژنێ لەحیلەی یاخیبوون!‬

‫»» ‪17‬‬

‫"ئه‌وانه‌ی‌ له‌جڤات ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫ناڕازین له‌گۆڕان نه‌كشاونه‌ته‌وه‌"‬ ‫باژێڕوانی‌ س���لێمانی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان گۆڕاندا دروست نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"س���ه‌ركه‌وتی‌ كوب���ه‌" جه‌غ���ت ل���ه‌وه‌ هه‌یه‌ ته‌نها دیدو بۆچونی‌ جیاوازه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه كه‌ قادری‌ حاجی‌ عه‌لی‌‌و ساالر ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ناڕه‌زایی‌ ئه‌و‬ ‫عه‌زیزو عوسمانی‌ حاجی‌ مه‌حمود‌و هیچ براده‌رانه‌ له‌س���ه‌ر جڤاته‌كه‌ وه‌ك جڤات‬ ‫كام له‌و هه‌ڵس���وڕاوه‌ دیارانه‌ی‌ له‌جڤاتی‌ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ هه‌ندێكیان‬ ‫نیش���تمانی‌ ناڕازین وازیان له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ ده‌ڵێن پرسمان پێنه‌كراوه‌و هه‌ندێكیشیان‬ ‫ده‌ڵێن با ئه‌م جڤاته‌ هه‌ڵبوه‌ش���ێته‌وه‌و‬ ‫گۆڕان نه‌هێناوه‌و نه‌كشاونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سلێمانی‌‪ :‬س���ه‌ركه‌وتی‌ كوبه‌ له‌كۆنگره‌دا بڕیاری‌ له‌سه‌ر بدرێت"‪.‬‬ ‫باژێڕوانی‌ سلێمانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ پێكهێنانی‌ جڤاتی‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌و‌ه كه‌ هیچ هه‌ڵسوڕاوێكی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كێش���ه‌ی‌ له‌ناو بزوتنه‌وه‌ ‌‬

‫دیاری‌ گۆڕان له‌بزوتنه‌وه‌كه‌ كش���ابێته‌وه‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ناڕازیبونییه‌وه‌ له‌و جڤاته‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "ئه‌و هه‌واڵه‌ ئه‌س���ڵ‌‌و ئه‌ساس���ی‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وان رای‌ خۆیان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ وتوه‌‌و له‌وه‌ زیاتر هیچ‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ تر له‌ئارادا نییه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گۆڕان جیاببنه‌وه‌ یان بكش���ێنه‌وه‌ یان‬ ‫وازیان له‌گۆڕان هێنابێت"‪.‬‬ ‫»» ‪4‬‬

‫"كوردستان زیاتر له‌ملیۆنێك‌و‬ ‫‪ 95‬هه‌زار ئۆتۆمبێل ‌ی تێدایه‌"‬

‫ریکالم‬

‫ی‬ ‫ی هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی هاوتوچ���ۆ ‌‬ ‫به‌رپرس���ێك ‌‬ ‫كوردس���تان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان زیاتر له‌ملیۆنێك‌و‬ ‫ی‬ ‫ی تێدایه‌‌و رێژ‌ه ‌‬ ‫‪ 95‬هه‌زار ئۆتۆمبێل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئۆتۆمبێلی���ش له‌ش���ار ‌‬ ‫ه���ه‌ر‌ه زۆر ‌‬ ‫هه‌ولێردایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫راگه‌یاندن‌و په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ گش���تی‌‬ ‫هاتوچۆی‌ هه‌رێم "عه‌مید قادر سدیق"‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫رایگه‌یان���د كه‌ به‌پێ���ی‌ دواین ژماره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئۆتۆمبێل له‌‪2012 /12/31‬دا له‌گشت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كان���ی‌ هاتوچ���ۆی‌‬ ‫هه‌رێ���م له‌هه‌ولێر‌و س���لێمانی‌‌و دهۆك‬ ‫ملیۆنێك‌و ‪ 95‬ه���ه‌زار‌و ‪ 401‬ئۆتۆمبێل‬ ‫له‌سه‌رجه‌م كوردس���تاندا تۆماركراوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئۆتۆمبێل���ی‌ تایب���ه‌ت ژماره‌یان‬ ‫‪‌534868‬و ئۆتۆمبێلی‌ كرێش ‪‌76974‬و‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی‌ بارهه‌ڵگری���ش ژماره‌یان‬ ‫‪269356‬ه‌‪ ،‬ئامێری‌ كشتوكاڵ‌و ئامێری‌‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫بیناس���ازییش ژماره‌ی���ان ‪33615‬ه‌‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبێل���ی‌ میریی���ش ‪20452‬ه‌‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبێلی‌ كاتی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمیش‬ ‫(كارتی‌ زانیاری‌) ژماره‌یان ‪140548‬ه‌‪،‬‬ ‫ماتۆرسكیلیش ‪ ،19585‬له‌و ژمارانه‌ش‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ‪ 527467‬ئۆتۆمبێل هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌س���لێمانیش ‪ 339466‬ئۆتۆمبێ���ل‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌دهۆكیش ‪ 204971‬ئۆتۆمبێل‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫»» ‪8‬‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )360‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/15‬‬

‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ دوێنێ ‌ی‬ ‫س كرا؟‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتیدا چی با ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دوێنێ‌ ئێواره‌ ‪ ،1/14‬ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردستان له‌هه‌ولێر كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫سازكرد‪ ،‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تییه‌‬ ‫دوای‌ نه‌خۆشكه‌وتنی‌ تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ بۆ به‌رلین نزیكه‌ی‌ به‌ر‬ ‫له‌مانگێك‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌و كۆبونه‌وه‌یه‌‬ ‫ئاوێنه‌ چه‌ند پرسیارێكی‌ ئاراسته‌ی‌‬ ‫شااڵوی‌ عه‌لی‌ عه‌سكه‌ری‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ دوێنێ‌ ش���ه‌و به‌الغی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫دواكه‌وت؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬بڕیاربو به‌الغ باڵوبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ هۆكاری‌ دواكه‌وتنی‌ ته‌نها ته‌كنیكی‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ دوای‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‪ ،‬بڕیاربو‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ بێت‪،‬‬ ‫دی���اره‌ كاك ئ���ازاد جوندیان���ی‌‌و كاك‬

‫ئه‌رسه‌الن راس���پێرراون بۆ ئه‌و كاره‌‪،‬‬ ‫دی���اره‌ به‌ه���ۆی‌ ئاماده‌بونیانه‌وه‌ له‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌دا به‌الغه‌كه‌ دواكه‌وت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم له‌م ماوه‌یه‌ی‌ رابردودا‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كان كه‌سێك یان چه‌ند‬ ‫كه‌سێكی‌ تر راده‌سپێرران بۆ ئه‌و كاره‌‪،‬‬ ‫ئایا نوس���ینی‌ به‌الغ هه‌ر كاری‌ ئه‌وان‬ ‫بوه‌؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬نا نا هه‌ر كاك ئازادو كاك‬ ‫ئه‌رسه‌الن راسپێرران بۆ ئه‌و كاره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گرنگترین بابه‌تی‌ ئه‌مڕۆ كه‌‬ ‫زۆرترین قسه‌ی‌ له‌سه‌ركرا چی‌ بو؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬گرنگترین مه‌سه‌له‌ كه‌ باس‬ ‫كرا په‌یوه‌ندی‌ به‌هه‌لومه‌رجی‌ ناوخۆی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و باری‌ ته‌ندروس���تی‌ جه‌نابی‌‬ ‫مام جه‌الله‌وه‌ بو‪ ،‬هه‌موان ته‌ئكیدییان‬ ‫له‌ته‌بایی‌‌و یه‌كڕیزیی‌ یه‌كێتی‌ كرده‌وه‌و‬ ‫هه‌م���وان بڕی���اری‌ ئه‌وه‌یان���دا كه‌ ئه‌و‬ ‫بڕیارانه‌ی‌ له‌كۆنگ���ره‌ دراون به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ كاری���ان پێبكرێت ت���ا كاتی‌‬ ‫هاتنه‌وه‌ی‌ جه‌ناب���ی‌ مام جه‌الل‪ ،‬زیاتر‬ ‫قسه‌كان په‌یوه‌ندی‌ به‌یه‌كڕیزیی‌‌و ته‌بایی‌‬ ‫ناو یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستانه‌وه‌ بو‪،‬‬ ‫دیاره‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌دا باسی‌ هه‌لومه‌رجی‌‬

‫كوردستان‌و عێراقیش كرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا كه‌س���ێك راس���پێررا بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كاره‌كانی‌ تاڵه‌بانی‌ بكات له‌ناو‬ ‫یه‌كێتیدا تا كاتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬له‌ناو یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردس���تاندا هه‌میش���ه‌ م���ام جه‌الل‬ ‫گ���ه‌وره‌و برا گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌م���و الیه‌ك‬ ‫بوه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ جێگرانی‌ سكرتێری‌‬ ‫گشتی‌ جه‌نابی‌ كاك كۆسره‌ت جێگری‌‬ ‫یه‌كه‌مه‌‌و كاك به‌رهه‌م جێگری‌ دوه‌مه‌و‬ ‫كاك مه‌ال به‌ختی���ار كارگێڕی‌ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسییه‌‌و پاشان كارگێڕانی‌ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاس���ی‌‌و ئنج���ا مه‌كته‌ب سیاس���ی‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ هه‌ڕه‌مه‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ه���ه‌ر به‌و ج���ۆره‌ ده‌ڕوات تا‬ ‫جه‌نابی‌ م���ام جه‌الل دێت���ه‌وه‌و خۆی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ كۆبونه‌وه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���تر ئێوه‌ باستان له‌وه‌‬ ‫ده‌ك���رد كه‌ كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‌ "برا‬ ‫گه‌وره‌"یه‌‪ ،‬ئای���ا له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ دوێنێ‌‬ ‫ئێ���واره‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتی���دا جه‌غ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‬ ‫كرایه‌وه‌؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬نه‌خێر جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬

‫نه‌كرای���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دڵنیاب���ه‌ له‌كاتی‌‬ ‫لێ���ره‌ نه‌بون���ی‌ م���ام جه‌الل���دا كاك‬ ‫كۆس���ره‌ت جێگری‌ یه‌كه‌می‌ سكرتێری‌‬ ‫گشتییه‌و له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌و برا گه‌وره‌یه‌و‬ ‫بڕیارمانداوه‌ ئه‌و هه‌ڕه‌مه‌ی‌ یه‌كێتی‌ هه‌ر‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ بێت كه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قس���ه‌و باس���ی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئێ���وه‌ گفتوگۆكانتان له‌گه‌ڵ‌ گۆڕان‬ ‫ده‌س���تپێده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئایا له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تیدا شتێكی‌ وا‬ ‫باس كرا؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬خۆ كوف���ر نیی���ه‌‪ ،‬گۆڕان‬ ‫حیزبێكی‌ ناو گۆڕه‌پانی‌ كوردس���تانه‌و‬ ‫‪ 25‬كورس���ی‌ هه‌ی���ه‌ له‌په‌رله‌مان���دا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‌ گفتوگۆ‬ ‫له‌گه‌ڵیان شتێكی‌ زۆر ئاساییه‌‪.‬‬ ‫‌ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئێوه‌ پابه‌ن���د ده‌بن‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ كه‌ پێش���تر له‌گ���ه‌ڵ‌ گۆڕان‬ ‫له‌به‌الغێك���دا له‌س���ه‌ری‌ رێككه‌وت���ون‬ ‫كه‌ پێویسته‌ ده‌س���تور بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌رله‌مان؟‬ ‫ش���ااڵو‪ :‬مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ هه‌ر بڕیارێك‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سکه‌ری‬ ‫بدات ئێمه‌ پابه‌ند ده‌بین پێوه‌ی‌‪.‬‬

‫له‌كه‌ركوك ئۆتۆمبێلی‌ بێ‌ تابلۆ رو له‌زیادبونه‌‬ ‫ ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫سه‌ڕه‌رای‌ ئه‌وه‌ی‌ پارێزگاری‌ كه‌ركوك‬ ‫بڕیاریداوه‌ كه‌ له‌ناو شاری‌ كه‌ركوك‬ ‫ئۆتۆمبێلی‌ بێ‌ تابلۆو ئۆتۆمبێلی‌ جام‬ ‫ره‌ش قه‌ده‌غه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم رۆژانه‌‬ ‫نه‌ك چه‌ندین ئۆتۆمبێلی‌ بێ‌ تابلۆو‬ ‫جام ره‌ش ده‌بینرێت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌ رو له‌زیادبونه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا له‌شاری‌ كه‌ركوك سه‌رنج‬ ‫راده‌كێشێت دیتنی‌ ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئۆتۆمبێلی‌ جام ره‌ش‌و بی‌ تابلۆیه‌ كه‌‬ ‫به‌ناو ش���اردا ده‌س���وڕێنه‌وه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌م ئۆتۆمبێالنه‌ كه‌ پارێزگار‬ ‫بڕی���اری‌ قه‌ده‌غه‌كردنی‌ ده‌ركردوه‌‪ ،‬هی‌‬ ‫به‌رپرس‌و كاربه‌ده‌س���تانی‌ ئه‌و شاره‌ن‬ ‫چونكه‌ زۆربه‌یان ئۆتۆمبێلی‌ مه‌ده‌نین‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫به‌ش���ێویه‌كی‌ ب���ه‌رده‌وام مه‌فرزه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوبه‌ش له‌كه‌رك���وك رێگرییان ده‌كرد‬ ‫له‌ته‌شه‌نه‌س���ه‌ندنی‌ ئ���ه‌و دیارده‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫هاواڵتییه‌ك���ی‌ دانیش���توی‌ كه‌رك���وك‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ئه‌و ئۆتۆمبێالنه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ مه‌ترسین‌و ترس ودڵه‌ڕاوكێیان‬

‫ریکالم‬

‫دروس���ت كردوه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫رۆژێك ئ���ه‌م ئۆتۆمبێالنه‌ كاری‌ خراپ‬ ‫یان كوش���تن‌و هه‌ر جۆره‌ كرده‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌وج���ۆره‌ بكه‌ن ك���ه‌س نازانێ‌ كێن‌و‬ ‫چین"!‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌ش���ێك له‌هاواڵتی���ان‬ ‫گومانی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌و ئۆتۆمبێالنه‌‬ ‫س���ه‌ر به‌ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی‌ كه‌ركوكن‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئاسایش‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئاسایشی‌ گشتی‌ كه‌ركوك عه‌قید سمكۆ‬ ‫مه‌حمود به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ئه‌وان‬ ‫دورو نزیك په‌یوه‌ندییان به‌ئۆتۆمبێلی‌‬ ‫بێ‌ تابلۆوه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫عه‌قید سمكۆ وتی‌ "ئه‌و ئۆتۆمبێالنه‌ی‌‬ ‫ب���ێ‌ تابل���ۆن به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌ئاسایش���ه‌وه‌ نییه‌ وه‌ك‬ ‫هه‌ندێ‌ گومان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌‬ ‫كه‌ خۆم���ان رێگری‌ ده‌كه‌ی���ن له‌وه‌ی‌‬ ‫ئۆتۆمبێلێ���ك تابلۆی‌ نه‌ب���ێ‌‪ ،‬ناچین‬ ‫خۆمان كاری‌ وا بكه‌ین"‪.‬‬ ‫نابراو جه‌غتی‌ له‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫هاواڵتییه‌ك حاڵه‌تێكی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ی‌‬ ‫به‌دی‌ ك���رد ئ���ه‌وا پێیانڕابگه‌یه‌نن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان چاودێری‌ بكه‌ن‌و هه‌وڵی‌‬ ‫ئۆتۆمبێلێکی بێ تابلۆ له‌که‌رکوک فۆتۆ‪ :‬سۆران‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ بده‌ن‪.‬‬

‫یه‌كێتی‌ یه‌كه‌م كۆبوونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ بێ تاڵه‌بانی‌ ده‌كات‬ ‫راگه‌یاندنی‌ كۆبونه‌وه‌ الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كان ده‌خه‌نه‌ پێش گۆڕانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی دوو شه‌مم ‌ه یه‌كه‌م‬ ‫كوردس���تان رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئاماده‌بوون ‌‬ ‫ی به‌ب ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫كۆبوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ل��� ‌ه هه‌ولێر س���ازكرد‌و له‌و‬ ‫تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی عێراق‌و‬ ‫كۆبوونه‌وه‌یدا باس له‌بارودۆخ ‌‬ ‫ی كراوه‌‌و‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫كوردس���تان‌و ناوخۆ ‌‬ ‫ی كۆبوونه‌وه‌كه‌ش ته‌ئكیدی‬ ‫راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫ل ‌ه په‌ره‌پێدانی په‌یوه‌ندییه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫كرده‌و‌ه له‌گه‌ڵ الیه‌ن ‌ه ئیس�ل�امییه‌كان‌و‬ ‫ی به‌ره‌و باشتر ده‌روات‌و‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫ئاساییكردنه‌وه‌و بنیاتنانی په‌یوه‌ندیێكی بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چ���وارده‌ور ‌‬ ‫ورد‌ه ورد‌ه خه‌ڵكه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ته‌ندروست له‌گه‌ڵ گۆڕاندا‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆبوونه‌وه‌ك��� ‌ه وه‌ك ده‌ناس���ێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا قس ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی ب���ۆ كردوو‌ه نه‌كردووه‌‪ .‬‬ ‫راگه‌یاندنه‌ك��� ‌ه ئام���اژ‌ه ‌‬ ‫بارودۆخی ناوخۆی یه‌كێتی ك ‌ه یه‌كێك‬ ‫له‌الی���ه‌ن د‪ .‬نه‌جمه‌دین كه‌ریمه‌و‌ه باس‬ ‫ی كۆبوونه‌وه‌ك ‌ه بووه‌‪،‬‬ ‫ی كراو‌ه ك ‌ه له‌ته‌وه‌ر‌ه گرنگه‌كان ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫له‌بار ‌‬ ‫ی كۆبوونه‌وه‌كه‌دا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی باش به‌ره‌و چاكبوونه‌و‌ه وه‌ك ل��� ‌ه راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫ی ده‌ست هات���وو‌ه ته‌ئكید له‌ره‌وت���ی یه‌كڕیزی‌و‬ ‫ی ئه‌و زانیاریان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌چێ‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی تاراده‌یه‌ك به‌یه‌ك���ه‌و‌ه كاركردن‌و پێكه‌و‌ه بڕیاردان‬ ‫ئاوێنه‌ش كه‌وتوو‌ه تاڵه‌بان ‌‬

‫ی ئاوێن ‌ه‬ ‫ی زانیارییه‌كان ‌‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی زۆر پێداگریان‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ل ‌ه جێبه‌جێكردن‌و كاركردن به‌په‌یره‌و ‌‬ ‫ناوخۆی‌ یه‌كێتی‌ كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی كۆبوونه‌وه‌ك ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی تر ‌‬ ‫له‌ته‌وه‌ره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫تایبه‌ت بوو‌ه ب ‌ه بارودۆخ ‌‬ ‫ی تره‌و‌ه‬ ‫ی به‌الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫كۆبووه‌نه‌وه‌ك��� ‌ه وه‌ك له‌راگه‌یاندنه‌كه‌دا‬ ‫هاتوو‌ه ته‌ئكید ل ‌ه پاراستنی هاوپه‌یمانی‬ ‫ستراتیژی یه‌كێتی و پارتی كراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ئۆپۆزس���یۆنیش‬ ‫ب���ۆ الیه‌ن��� ‌ه كان��� ‌‬ ‫ته‌ئكی���د له‌سیاس���ه‌تی په‌ره‌پێدان���ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی یه‌كێتی كرده‌و‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌ن ‌ه ئیسالمییه‌كان كراوه‌ته‌وه‌‌و جه‌خت‬ ‫ی ئاساییكردنه‌وه‌و‬ ‫له‌سه‌ر به‌رده‌وامبوون ‌‬ ‫بنیاتنانی په‌یوه‌ندیێكی ته‌ندروس���ت و‬ ‫دۆستانه‌ له‌گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕانیش‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫كوردستان‬ ‫له‌سه‌ر له‌پی‌‬ ‫(عه‌فریت)‬ ‫ شوان محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌و ده‌مه‌ی‌ بارزانی‌ پشتده‌كاته‌ به‌غدا‌و‬ ‫روده‌كاته‌ توركی����ا‌و رێككه‌وتنی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كات‪ ،‬پێویس����ته‌ له‌م ریسكه‌ قورسه‌‬ ‫الیه‌نه‌ كوردستانییه‌كان له‌ورده‌كاری‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ ئاگادار بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌ك‬ ‫شه‌ریكی‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسیش ئاگاداریان‬ ‫نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬ماف����ی‌ خۆیانه‌ وه‌ك هاواڵتی‌‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌ ئاگادار‌و به‌شداربن‪.‬‬ ‫چه‌ن����د مانگێك����ه‌ هه‌ندێ����ك زانیاری‌‬ ‫نافه‌رمی‌ ده‌رب����اره‌ی‌ رێككه‌وتنی‌ نێوان‬ ‫پارتی‌‌و حكومه‌ت����ی‌ توركیا له‌نێو میدیا‬ ‫كوردییه‌كان قس����ه‌ی‌ له‌س����ه‌ر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫یه‌كێت����ی‌ نیش����تمانی‌ كوردس����تان كه‌‬ ‫شه‌ریكه‌ به‌شی‌ پارتییه‌ ره‌نگه‌ ئاگاداری‌‬ ‫هه‌ندێ����ك جومگ����ه‌ی‌ ئ����ه‌و رێككه‌وتنه‌‬ ‫بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس����تا له‌الیه‌ن پارتی‌‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم����ه‌وه‌ هیچ زانیارییه‌كی‌‬ ‫ی ت����ر‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫ره‌س����می‌ به‌الیه‌نه‌كان���� ‌‬ ‫كوردستان نه‌وتراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و زانیارییه‌ نافه‌رمییانه‌ی‌ تا ئێستا‬ ‫له‌میدیاكانه‌وه‌ باڵوكراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ پارتی‌ له‌گه‌ڵ توركیادا‬ ‫له‌روی‌ ئابورییه‌وه‌ رێككه‌وتوه‌و له‌الیه‌كه‌وه‌‬ ‫له‌توركی����ا نه‌وت����ی‌ هه‌رێ����م بپاڵێورێت‌و‬ ‫بینێررێته‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریشه‌وه‌ توركیا‬ ‫زامن����ی‌ ناردنی‌ نه‌وت����ی‌ هه‌رێم بكات بۆ‬ ‫بازاڕه‌كان����ی‌ جیه����ان‪ .‬ل����ه‌روی‌ ئه‌منی‌‌و‬ ‫سیاسیشه‌وه‌ گوایه‌ توركیا به‌ڵێنی‌ داوه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر س����وپای‌ عێراق په‌الماری‌ هه‌رێم‬ ‫بدات‪ ،‬ئاسایشی‌ هه‌رێم بپارێزێت‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و رێككه‌وتن����ه‌ی‌ بارزان����ی له‌گه‌ڵ‬ ‫توركی����ا ئه‌نجامی����داوه‌ ریس����كێكه‌‬ ‫به‌پێودانگی‌ ( قورس) ك����ه‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و ئاب����وری‌ گه‌وره‌ی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫چاره‌نوسی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌بێت‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تایترین هه‌نگاو كه‌ مالیكی‌ بینێت‬ ‫ره‌نگه‌ بودجه‌ی‌ هه‌رێم ببڕێت‪ ،‬ئه‌گه‌رێكی‌‬ ‫تریش ره‌نگه‌ ئ����ه‌و بارگرژییه‌ی‌ له‌نێوان‬ ‫به‌غدا‌و هه‌رێم له‌ناوچ���� ‌ه جێناكۆكه‌كان‬ ‫هه‌یه‌ بته‌قێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵگیرس����انی‌ شه‌ڕی‌ ‬ ‫س����ه‌ربازی‌ نێوان ه����ه‌ردوالش چه‌ندان‬ ‫ئاكام����ی‌ مه‌ترس����یداری‌ له‌س����ه‌ر هه‌رێم‬ ‫ده‌بێت‌و ئ����ه‌وه‌ی‌ كورد له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و ‪22‬‬ ‫ساڵه‌دا بنیاتی‌ ناوه‌ به‌ئاویدا ده‌دات‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون����ه‌ یه‌ك فیش����ه‌ك بته‌قێت هه‌رچی‌‬ ‫كونس����لگه‌ری‌ هه‌یه‌ له‌هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‬ ‫بارگه‌و بنه‌ی����ان ده‌پێچنه‌وه‌و ده‌ڕۆنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچ����ی‌ كۆمپانیای‌ بیانیی����ه‌ به‌وانه‌ی‌‬ ‫نه‌وتیشه‌وه‌ هه‌رێم جێده‌هێڵن‪ ،‬پرۆسه‌ی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنان به‌ته‌واوی‌ دوچاری‌ شكست‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ..‬هتد‬ ‫توركی����ا كه‌ ل����ه‌روی‌ ئابورییه‌وه‌ تۆی‌‬ ‫ده‌وێ����ت‌و ل����ه‌روی‌ سیاس����ییه‌وه‌ دان‬ ‫به‌هه‌رێمێك����ی‌ فیدراڵ����ی‌ كوردس����تانی‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ عێراقدا نانێت‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫خێره‌ س����وپاكه‌ی‌ ره‌وان ‌هی‌ عێراق بكات‬ ‫بۆ داكۆكیك����ردن له‌م هه‌رێمه‌ كوردییه‌؟‬ ‫ئه‌زمونی‌ ئێس����تای‌ س����وریا به‌ڵگه‌یه‌كی‌‬ ‫حاش����ا هه‌ڵنه‌گره‌ ك����ه‌ توركیا له‌یه‌كه‌م‬ ‫رۆژی‌ راپه‌ڕینی‌ خه‌ڵكی‌ سوریاوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئۆپۆزیسیۆندایه‌ دژی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌‬ ‫به‌ش����ار ئه‌سه‌د‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر رای‌ گشتی‌‬ ‫ناوخ����ۆی‌ توركی����ا‌و واڵتان����ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ یه‌ك هه‌ن����گاو بهاوێژێته‌ ناو‬ ‫سوریا‪ ،‬ئێس����تا به‌چ لۆژیكێك سه‌ربازی‌‬ ‫توركی‌ ده‌نێرێت شان به‌شانی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫شه‌ڕی‌ مالیكی‌‌و شیعه‌ی‌ عێراق بكات‪ ،‬ئایا‬ ‫دیمه‌نێكی‌ كۆمیدی‌ نییه‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‬ ‫ببینی‌ هاوش����انی‌ جه‌ندرمه‌یه‌كی‌ توركی‌‬ ‫ی بكه‌ن؟‬ ‫شه‌ڕی‌ سوپاكه‌ی‌ مالیك ‌‬ ‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان ك����ه‌ چه‌ندین‬ ‫ساڵی‌ بۆته‌ پاشكۆیه‌كی‌ ته‌واوی‌ ئابوری‌‬ ‫توركیا‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر زۆره‌ ئه‌م رێككه‌وتنه‌ی‌‬ ‫ئێس����تای‌ بارزانیش بیكاته‌ پاشكۆیه‌كی‌‬ ‫سیاس����ی‌ ئه‌و واڵته‌ به‌ (ئیمتیاز)‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌مه‌ ده‌سه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم‌و به‌تایبه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ زیاتر ده‌چێته‌ فه‌له‌كی‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫توركیاوه‌‌و هه‌رێمیش ده‌بێته‌ سه‌نگه‌ری‌‬ ‫پێش����ه‌وه‌ی‌ ش����ه‌ڕی‌ عوس����مانی‌ نوێ‌‌و‬ ‫سه‌فه‌وییه‌كان‪.‬‬ ‫بارزانی‌ ریسكێكی‌ گه‌وره‌ی‌ كردوه‌ كه‌‬ ‫چاره‌نوسی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ خستۆته‌‬ ‫سه‌ر له‌پی‌ ( عه‌فریت)‪ ،‬ره‌نگه‌ خۆی‌ وا‬ ‫بزانێت كه‌ كارێكی‌ باش����ی‌ كردوه‌‌و به‌مه‌‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی‌ ئابوری‌ هه‌رێم ده‌سته‌به‌ر‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ریسكێكی‌ وا گه‌وره‌ نابێت‬ ‫ته‌نها چه‌ند كه‌س‌و هێزێك بڕیاری‌ له‌سه‌ر‬ ‫بده‌ن‪ ،‬به‌ڵكو پێوسیت به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫كۆده‌نگییه‌كی‌ كوردی‌ له‌سه‌ر بێت‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫سه‌عد ‌ی پیره‌‪ :‬عێراق بۆته‌ حكومه‌ت ‌ی وه‌كاالت‬

‫‪3‬‬

‫ی هێرۆ ئیبراهیم پێش ناوه‌كانی‌ تر ده‌كه‌وێت؟‬ ‫بۆچی‌ ناو ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دوا كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژ ‌‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫كه‌ به‌ئاماده‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سكرتێری‌ گشت ‌‬ ‫‪ 1-11‬له‌باره‌گا ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫ی سازكرا‌و پاش كۆبونه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫له‌سلێمان ‌‬ ‫راگه‌یاندنێك له‌سه‌ر بارودۆخی‌ عێراق‌و‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫هه‌رێم باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ی سه‌عدی‌ ئه‌حمه‌د پیر‌ه‬ ‫سیاسی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت" عێراق ناتوانێت به‌م شێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ئێستا به‌رده‌وام بێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویست ‌ه‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ نیشتمانی‌ هه‌نگاو‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌م كێشان ‌ه‬ ‫بنێت‌و رێره‌وی‌ حوكمرانی‌ له‌عێراق‬ ‫ی‬ ‫راستبكرێته‌وه‌‌و‪ ،‬ئێمه‌ له‌ئاكامه‌كان ‌‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ به‌رپرس نین"‪.‬‬

‫ی‬ ‫نابێت حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ێ بكات‪،‬‬ ‫جێبه‌ج ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌ت به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‬ ‫خۆ ‌‬

‫"حكومه‌تی‌ به‌غدا‬ ‫بۆت ‌ه حكومه‌تی‌ وه‌كاالت"‬ ‫ی پارتی‌‌و‬ ‫له‌راگه‌یه‌نراو‌ه هاوبه‌ش���ه‌كه‌ ‌‬ ‫یه‌كێت���ی ك��� ‌ه پ���اش كۆبونه‌وه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫باڵوكرایه‌و‌ه تیایدا هاتوه‌‪ ،‬ناكرێت‌و جێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫قبوڵ كردن نیی ‌ه ش���ێواز ‌‬ ‫تا سه‌ر به‌و ش���ێوه‌یه‌ به‌رده‌وام بێت‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���ت له‌م "قبوڵنه‌ك���ردن چییه‌"‌و‬ ‫ی ده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫ی ك���ورد چ��� ‌‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی پیر‌ه رونیده‌كاته‌وه‌ هێش���تا‬ ‫س���ه‌عد ‌‬ ‫قه‌یران���ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زی���ران له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌رێم چاره‌س���ه‌رنه‌كراوه‌‪ ،‬جارێكی‌ تر‬ ‫ی نوێی‌ دروستكرد به‌هه‌ڵكوتان ‌ه‬ ‫قه‌یرانێك ‌‬ ‫ی دارایی‌ عێراق به‌رێز‬ ‫س���ه‌رماڵی‌ وه‌زیر ‌‬ ‫راف���ع ئه‌لعیس���اوی‌‌و له‌ئه‌نجام���دا ئه‌و‬ ‫خۆپیش���اندانان ‌هی‌ ئه‌نب���ارو موس���ڵ‌و‬ ‫س���ه‌الحه‌دینی‌ لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێت"‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا ئه‌و خۆپیش���اندانانه‌ قاڵبێك ‌‬ ‫زۆر گ���ه‌وره‌ی‌ به‌خۆو‌ه گرتوه‌‌و خه‌ریك ‌ه‬ ‫ی ناعێراقیی���ش‬ ‫ورد‌ه ورده‌ ره‌هه‌ندێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رده‌گرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌الیه‌ك‌و له‌الیه‌ك ‌‬

‫چاره‌سه‌ربكرێت"‪.‬‬ ‫ی جه‌ختیان له‌س���ه‌ر‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ كردۆت���ه‌و‌ه كه‌ ل���ه‌م بارودۆخ ‌ه‬ ‫هه‌س���تیاره‌دا له‌گ���ه‌ڵ ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫ی‬ ‫كۆببن���ه‌وه‌‌و ت���ا بگه‌نه‌ تێگه‌یش���تن ‌‬ ‫هاوبه‌ش‪ ،‬به‌اڵم هه‌میش ‌ه ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ی‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ئاماده‌ی‌ چاكسازی‌ نین به‌كرده‌و‌ه بۆی ‌ه‬ ‫"كۆبونه‌وه‌ ب���ۆ كۆبونه‌وه‌ ناكه‌ن"‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندامه‌ ‌‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫هه‌ڵوێستێكی‌ نیشتمانییان هه‌بو‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ناكۆكیی���ه‌كان له‌گه‌ڵ به‌غدا‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان‌و ده‌ڵێت" پێش���تر‬ ‫ئ���ه‌وان چه‌ند پاكێجێكیان پێش���كه‌ش‬ ‫كرد‪ ،‬ئێمه‌ش به‌رنام ‌هی‌ خۆمان خست ‌ه‬ ‫رو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان كۆبونه‌وه‌كانیان راگرت‪،‬‬

‫سه‌عدی‌ ئه‌حمه‌د پیره‌ ‬ ‫ی ك���ه‌ هاتۆت ‌ه‬ ‫تریش ئ���ه‌و بارگرژییه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و هێزانه‌ی‌ له‌ناوچ ‌ه‬ ‫ئ���اراو‌ه به‌هۆ ‌‬ ‫كۆكراونه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫جێناكۆك���ه‌كان‬ ‫ی ل���ه‌م ج���ۆره‌دا ب���ه‌م‬ ‫له‌بارودۆخێك��� ‌‬ ‫شێوازه‌ ناتوانرێ عێراق به‌ڕێوه‌ببرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆیه‌ پێویس���ت ‌ه هاوپه‌یمانی‌ نیشتمان ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوبنێت بۆ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫قه‌یرانانه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆسه‌ ‌‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه راستكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سیاسیش له‌عێراق كه‌ وه‌ك راگه‌یه‌نراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی پارتی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫هاوبه‌شه‌كه‌ ‌‬ ‫بۆ ده‌كات‪ ،‬پیره‌ ده‌ڵێ���ت " پێكهاته‌و‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق تاكڕه‌وی��� ‌‬ ‫كاری‌ حكومه‌ت��� ‌‬ ‫تێدای���ه‌‌و بۆت���ه‌ حكومه‌ت���ی‌ وه‌كاالت‌و‬ ‫چه‌ندین پۆس���تی‌ حه‌س���اس له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانه‌و‌ه دانراو‌ه به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫ی وه‌زیران‌و‬ ‫بێ گه‌ڕان���ه‌وه‌ بۆ ئه‌نجومه‌ن ‌‬

‫په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ناوبراو جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ی ك���ورد له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���او هاوپه‌یمان ‌‬ ‫الیه‌نه‌ ش���یعییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵ ره‌فتاری‌ تاكڕه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حوكمڕانیی��� ‌ه له‌عێ���راق‪ " ،‬ئێمه‌ رو ‌‬ ‫ده‌ممان له‌هاوپه‌یمانیی ‌ه ك ‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئه‌وان چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و كێشان ‌ه بكه‌ن‬ ‫ك ‌ه ئای���ا مالیكی‌ ده‌توانێ���ت به‌رده‌وام‬ ‫ی تر ده‌ستنیش���ان‬ ‫بێت‪ ،‬یان كه‌س���ێك ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬كار ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌ ناڕوات‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان ‌‬ ‫ی ناوه‌ند ‌‬ ‫پێویسته‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫ی ب���كات‌و را ‌‬ ‫به‌هاوبه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌شداربوه‌كان وه‌ربگیرێن‌و هاوسه‌نگ ‌‬ ‫بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆ نێو هێز‌ه س���ه‌ربازی‌و‬ ‫ئه‌منییه‌كانی‌ عێراق"‪.‬‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫ی‬ ‫جه‌خت كردنه‌وه‌ له‌سه‌ر هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ستراتیژی‌ نێوان پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫له‌راگه‌یه‌نراوه‌ك���ه‌دا ئام���اژ‌ه ب���ۆ‬ ‫ی نێوان پارتی‌‌و‬ ‫رێككه‌وتنی‌ س���تراتیژ ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ كراوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ك ‌ه ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر ه���ه‌ردوال رێككه‌وت���ن ك ‌ه‬ ‫چاوبخش���ێنرێته‌وه‌ به‌و رێككه‌وتنه‌دا‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چاره‌نوس��� ‌‬ ‫چاوخشاندنه‌وه‌یه‌‪ ،‬سه‌عدی‌ پیر‌ه جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و مه‌سه‌له‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌رده‌وامه‌‌و ده‌ڵێت "من پێشتریش را ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫خۆم راگه‌یاندوه‌ ك��� ‌ه كه‌موكوڕی ‌‬ ‫رێككه‌وتن���ه‌ له‌ده‌قه‌كه‌یدا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنیدایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناو هه‌ردو‬ ‫ی وا هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی را ‌‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس��� ‌‬ ‫چاو به‌و رێككه‌وتنه‌دا بخش���ێرنێته‌وه‌‌و‬ ‫ی له‌ش���وێنێكدا هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌موكوڕی ‌‬

‫م���ن پێموایه‌ ده‌بێت ئ���ه‌و كۆبونه‌وان ‌ه‬ ‫ده‌س���تپێبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ی‬ ‫ی كاربكات ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫مافی‌ خۆیه‌ت��� ‌‬ ‫ی داهاتو ده‌نگ بهێنێت تا‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ جێبه‌جێ بكات"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه نابێ���ت حكومه‌ت ‌‬ ‫ێ بكات‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫ئۆپۆزسیۆن جێبه‌ج ‌‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪ ،‬راس���ته‌ ده‌بێت‬ ‫تێڕوانینه‌كانی���ان به‌هه‌ن���د وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كاری‌ ئه‌و نیی ‌ه به‌رنامه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫جێبه‌جێ بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ناوی‌ هێرۆ ئیبراهیم پێش ناو ‌‬ ‫بۆچ ‌‬ ‫ی دوه‌م‌و كارگێڕان ده‌كه‌وێت؟‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی تاڵه‌بانییه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌خۆشكه‌وتن ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ن���د جارێك ‌ه هه‌س���ت ده‌كرێت ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫هێ���رۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ك���ه‌ ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ یه‌كێتییه‌ له‌راگه‌یاندن ‌‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێگر ‌‬ ‫ی ده‌خرێت���ه‌ پێش ناو ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫دوه‌م‌و به‌رپرس���ی‌ ده‌ست ‌هی‌ كارگێڕی‌‌و‬ ‫ی سیاس���ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫كارگێڕان���ی‌ مه‌كته‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا باڤێڵ���ی‌ ك���وڕه‌ گ���ه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی كۆبون���ه‌وه‌كان‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ك��� ‌ه ناوب���راو ته‌نه���ا كادرێك ‌‬ ‫یه‌كێتییه‌‪ ،‬س���ه‌عدی‌ پیره‌ له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ‌ه ده‌ڵێت" ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ زیاتر‬ ‫ی هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سروشتێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نێك بێت‌و بیه‌وێت له‌ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫مام جه‌الل بپرسێت بۆ نمون ‌ه ئه‌و رۆژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كاك مه‌س���عود هاتوه‌ تا له‌ته‌ندروست ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫مام جه‌الل بپرس���ێت‪ ،‬ج���ار ‌‬ ‫ی مام‬ ‫له‌گه‌ڵ هێ���رۆ خان‌و كه‌س���وكار ‌‬ ‫جه‌الل به‌پاڤێلیشه‌وه‌ كۆبۆته‌وه‌‪ ،‬له‌مه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌می‌ عێراق ناوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ێ خانم��� ‌‬ ‫به‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش ده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌باره‌گا ‌‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ هه‌ردو‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌ ئه‌نجام بدرێت هێرۆ‬ ‫مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تری‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫خان وه‌ك هه‌ر ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ی خۆی‌ داده‌نرێت"‪.‬‬ ‫سیاسی‌ له‌جێگا ‌‬

‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت سه‌فه‌ر ده‌كا‌و ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه كه‌س نازانێ‌‬ ‫ئا‪ :‬نزار گه‌زالی‌‬ ‫ی هه‌رێم نێچیرڤان‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاش سه‌فه‌ره‌ كورته‌كه‌ ‌‬ ‫بازران ‌‬ ‫بۆ ئێران‪ ،‬جارێكی‌ تر به‌بێ‌ هیچ‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌سمی‌‌و دور له‌چاو ‌‬ ‫راگه‌یاندنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كامێرا سه‌فه‌ر ده‌كات بۆ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی حكومه‌تی‌ هه‌رێمیش‬ ‫واڵت‪ ،‬وته‌بێژ ‌‬ ‫سه‌فین دزه‌یی‌ ده‌ڵێت " ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ تایبه‌ت بێت بۆ باس‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫ی واڵت ‌ه‬ ‫ی جیهان به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌زۆر واڵت ‌‬ ‫دیموكراس���ییه‌كان‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ واڵت‌و‬ ‫ی پش���و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت رۆژان ‌‬ ‫ی خه‌ڵكی‌ واڵته‌كه‌یان‬ ‫سه‌فه‌ره‌كانیان ال ‌‬ ‫زان���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫به‌رپرس���ان‌و به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫حكوم���ه‌ت ناوبه‌ن���او ون ده‌بێت‪ ،‬پاش‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕان���ه‌و‌هی‌ ده‌رده‌كه‌وێت س���ه‌فه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵت‪ ،‬له‌م ماوه‌ی ‌ه ‌‬ ‫كردو‌ه بۆ ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫رابردودا پاش س���ه‌ردانه‌ كورته‌كه‌ ‌‬ ‫ی جارێكی‌ تر‬ ‫ئێران‪ ،‬نێچیرڤ���ان بارزان ‌‬ ‫ێ‬ ‫س���ه‌فه‌ر ده‌كاته‌وه‌ ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنامه‌وان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هیچ راگه‌یاندنێك ‌‬ ‫له‌نوس���ینگه‌كه‌یه‌و‌ه باڵوبكرێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی وته‌بێژی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫س���ه‌فین دزه‌ی��� ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی‬ ‫حكوم���ه‌ت له‌لێدوانێك��� ‌‬ ‫تایبه‌ت بۆ ئاوێن ‌ه وتی "س���ه‌فه‌ری‌ ئه‌م‬ ‫ی حكومه‌ت بۆ ئه‌وروپا‬ ‫دواییه‌ی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫بو‪ ،‬وه‌ك من بزانم به‌نیاز بو سه‌ردانێكی‬ ‫مام جه‌الل بكات‌و هه‌واڵی ته‌ندروستی‬ ‫به‌رێزیان له‌نزیك���ه‌و‌ه بزانێت"‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ئام���اژ‌ه ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌و‬ ‫سه‌فه‌ر‌ه ته‌نها سێ رۆژی خایاندوه‌‌و ل ‌ه‬ ‫‪ 2013/1/12‬گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی یاس���اكان ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تیش وه‌ك ه���ه‌ر فه‌رمانبه‌رێك ‌‬ ‫ی سێ‌ رۆژ پشو‬ ‫تری‌ واڵت ده‌توانێت مانگ ‌‬ ‫ی ئه‌و یاسایان ‌ه ك ‌ه‬ ‫وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌و پێیه‌ ‌‬ ‫تا ئێس���تا له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش‬ ‫ی حكومه‌ت‌و‬ ‫به‌ركارن‪ ،‬ده‌بێت س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و یاس���ایان ‌ه‬ ‫وه‌زی���ره‌كان به‌پێ��� ‌‬

‫كاربك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم زۆرێكیان پابه‌ند نابن‬ ‫به‌و یاسا‌و رێنوماییانه‌وه‌‌و هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫ی خۆیان ده‌وام ده‌كه‌ن‌و سه‌فه‌ر‬ ‫به‌ئاره‌زو ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬وته‌بێژی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫وت���ی‌ "مه‌چن ‌ه ناو ئه‌و ورده‌كارییانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سه‌رۆكی حكومه‌ت ‌ه هه‌ندێك سه‌فه‌ر‬ ‫ده‌كات به‌مه‌به‌ستی س���ه‌ردانی فه‌رمی‬ ‫وه‌كو س���ه‌رۆكی حكوم���ه‌ت‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫س���ه‌فه‌ری دیك ‌ه چاوپێكه‌وتنی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم چاوپێكه‌وتنی كاره‌‪ ،‬به‌ئینگلیزی‬ ‫(ۆركینگ ڤیست)ی پێده‌ڵێن‪ ،‬ئه‌وانه‌ش‬ ‫هه‌ندێكیان راگه‌یه‌نراون‌و هه‌ندێكیشیان‬ ‫راگه‌یه‌نراو نین"‪.‬‬

‫وتەبێژی حکومەت‪:‬‬ ‫پێویست به‌و‌ه‬ ‫ناكات باس لەو‬ ‫سەفەرانەی‬ ‫سەرۆکی حکومەت‬ ‫بکرێت‌و بوروژێنرێت‬

‫ ‬ ‫نێچیرڤان بارزانی لەکاتی گەرانەوەی لەگەشتێکدا‬

‫له‌زۆر واڵت ك ‌ه سه‌رۆك‪ ،‬یان سه‌رۆك‬ ‫ی‬ ‫ناب���راو ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه وه‌زیران سه‌فه‌ر ده‌كات له‌رێگای‌ به‌یانێك ‌‬ ‫ی سه‌فه‌ره‌كه‌‌و‬ ‫جگ ‌ه له‌م س���ه‌فه‌ره‌ ره‌س���میان ‌ه وه‌كو رۆژنامه‌وانییه‌وه‌ ش���وێن ‌‬ ‫ی ده‌كرێت‪،‬‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانیش له‌مانگێكدا رۆژێك‪ ،‬ئامانجه‌كه‌ی‌‌و ماوه‌ك ‌هی‌ دیار ‌‬ ‫ی‬ ‫یان دو رۆژ‪ ،‬به‌ر پێنج شه‌ممه‌و هه‌ینی به‌اڵم زۆر به‌ده‌گمه‌ن له‌هه‌رێم سه‌رۆك ‌‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت یان نا‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی حكوم���ه‌ت ئه‌م كاره‌ ده‌كات‪ ،‬س���ه‌فین‬ ‫ی ئام���اژ‌ه بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫خۆیه‌تی چۆن به‌س���ه‌ری‌ ده‌بات‪ ،‬به‌اڵم دزه‌ی��� ‌‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه مه‌رج نییه‌ هه‌مو شتێك باڵوبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌وان���ه‌ی ره‌س���مین هه‌ندێكیان هه‌ندێ جار س���ه‌ردانی فه‌رمیش هه‌ی ‌ه‬ ‫مه‌رج نیی���ه‌ باڵوبكرێـته‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك‬ ‫راده‌گه‌یه‌نرێن‪.‬‬

‫وه‌زیرانی واڵتێك س���ه‌ردانی س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی واڵتێكی دیكه‌ ده‌كات‪ ،‬ته‌نها‬ ‫هێڵ ‌ه گش���تییه‌كان ده‌خرێنه‌رو" له‌هیچ‬ ‫زه‌مان‌و واڵتێكدا نه‌بو‌ه ورده‌كارییه‌كان‌و‬ ‫چۆنیه‌تی رێكه‌وتنه‌كان بخرێنه‌رو‪ ،‬ئێو‌ه‬ ‫ده‌زانن له‌واڵتانی پێش���كه‌وتو روده‌دات‬ ‫كه‌ هه‌ندێ نوس���راو له‌هه‌ندێك حاڵه‌تدا‬ ‫تا ‪ 30‬س���اڵیش ناخرێته‌رو‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫په‌نجا ساڵیش باس ناكرێن"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫ی حه‌وت���ه‌م كه‌متر‬ ‫ی كابین ‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی راب���ردودا هــــــه‌رچه‌ند‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت بۆ سه‌فه‌ر ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئێستاش زۆرب ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌فه‌ره‌كه‌ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ێ باڵوكردنه‌و‌هی‌ هیچ‬ ‫ئێ���ران راگه‌یــه‌نراویش نه‌ب���و‪ ،‬به‌اڵم سه‌فه‌ره‌كانی‌ به‌ب ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫ی رۆژنامه‌وان��� ‌‬ ‫به‌خۆی له‌پریس كۆنفرانس���ێكدا باسی راگه‌یه‌نراوێك��� ‌‬ ‫ی حكومه‌ت له‌سه‌ر ئه‌و سه‌فه‌ر‌ه‬ ‫وته‌بێژ ‌‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم نێچیرڤان نوێیان ‌هی‌ له‌م ماوه‌یه‌دا كردونی‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی "هه‌ر چه‌نده‌ من تاز‌ه ده‌ستبه‌كار بوم ‌ه‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ كابینه‌ ‌‬ ‫بارزانی‌ ئه‌و ده‌م ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كرد‌و ئ���ه‌و ئام���اره‌م نییه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ش���بێت‬ ‫پێنج���ه‌م بو زو زو س���ه‌فه‌ر ‌‬ ‫له‌زۆرب ‌هی‌ حاڵه‌ته‌كاندا تا نه‌گه‌ڕایه‌ته‌و‌ه پێویس���ت به‌وه‌ ن���اكات باس���ی لێو‌ه‬ ‫ی بۆت ‌ه بكرێت‌و بوروژێنرێت"‪.‬‬ ‫ك���ه‌س نه‌یده‌زان���ی‌‪ ،‬له‌وه‌ت��� ‌ه ‌‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫سه‌ركه‌وت ‌ی كوبه‌‪ :‬ئه‌وانه‌ی‌ له‌جڤات ‌ی‬ ‫نیشتمان ‌ی ناڕازین‪ ،‬له‌گۆڕان نه‌كشاونه‌ته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ناڕه‌زایی‌ ده‌ربڕینی‌ به‌شێك‬ ‫ی‬ ‫ی دیاری‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌ڵسوڕاوان ‌‬ ‫گۆڕان به‌رامبه‌ر به‌"جڤاتی‌ نیشتمانی‌"‬ ‫ی سلێمانی‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬باژێڕوان ‌‬ ‫"سه‌ركه‌وتی‌ كوبه‌"ش ده‌ڵێت "هیچ‬ ‫كام له‌و هه‌ڵسوڕاوه‌ دیاران ‌ه وازیان‬ ‫له‌گۆڕان نه‌هێناوه‌و نه‌كشاونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند مانگێك��� ‌ه پێكهێنان ‌‬ ‫م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمانی‌" له‌الیه‌ن رێكخه‌ر ‌‬ ‫"جڤات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕانه‌وه‌‪ ،‬ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێو به‌شێك له‌هه‌ڵسوڕاوه‌ دیاره‌كان ‌‬ ‫ئ���ه‌و بزوتنه‌وه‌ی���ه‌دا دروس���تكردوه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌ به‌"كادێر‌ه‬ ‫ی ئه‌و به‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌" ناوده‌برێ���ن‌و‬ ‫كۆنه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌یه‌كیش���یان به‌درێژایی‌ س���ااڵن ‌‬ ‫ی نزیك له‌"نه‌وش���یروان‬ ‫رابردو كه‌س��� ‌‬ ‫مسته‌فا" بون‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫"جڤات���ی نیش���تمانی" دوا ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنان��� ‌ه پێكهێنرا ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ گۆڕان���ه‌و‌ه ئه‌نجام���دراو‬ ‫ده‌س���ته‌ی بازن���ه‌و رایه‌ڵ���ه‌و باژێروان‬ ‫ی بازنه‌و رایه‌ڵه‌و‬ ‫هه‌ڵبژێ���رران‌و رێكخه‌ر ‌‬

‫ی‬ ‫باژێروان���ه‌كان‌و به‌رپرس���ی‌ ژوره‌كان ‌‬ ‫گۆڕان بون���ه‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌م جڤاته‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌"كۆمیته‌ ‌‬ ‫گۆڕان" داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمانی‌ بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫باژێڕه‌وان��� ‌‬ ‫ی كوبه‌" له‌لێدوانێكیدا‬ ‫گۆڕان "سه‌ركه‌وت ‌‬ ‫ی ل���ه‌و‌ه كرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئاوێن ‌ه جه‌خت ‌‬ ‫ی له‌ناو‬ ‫پێكهێنانی‌ ئه‌و جڤاته‌ كێش���ه‌ ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا دروس���ت نه‌كردوه‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و جڤات ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "پێكهێنان ‌‬ ‫كێشه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ ته‌نها‬ ‫ی جیاوازه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫دیدو بۆچون��� ‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و براده‌ران ‌ه‬ ‫ی "ناڕه‌زای ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر جڤاته‌كه‌ وه‌ك جڤ���ات نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ئه‌وه‌ی ‌ه ك���ه‌ هه‌ندێكیان ده‌ڵێن‬ ‫لەئینتەرنێتەوە‬ ‫ ‬ ‫سه‌ركه‌وتی‌ كوبه‬ ‫پرس���مان پێنه‌كراوه‌و هه‌ندێكیش���یان‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌قكردنه‌و‌هی‌ گرف���ت‌و ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و هه‌ڵسوڕاوان ‌هی‌ ناڕازیشن به‌براده‌ر ‌‬ ‫ی تر له‌ئارادا نییه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌نگاوێك ‌‬ ‫ده‌ڵێن با ئه‌م جڤات ‌ه هه‌ڵبوه‌ش���ێته‌وه‌و‬ ‫ی گۆڕان س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی خۆمان ده‌زانین‪ ،‬نێ���و بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌گۆڕان جیاببنه‌وه‌ یان بكشێنه‌وه‌ یان نزیك‌و هه‌ڵس���وڕاو ‌‬ ‫له‌كۆنگره‌دا بڕیاری‌ له‌سه‌ر بدرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زی���اد له‌قه‌بار‌ه ‌‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ێ لێمان به‌جڤات ‌‬ ‫كه‌سمان لێزیاد نییه‌ تا بمانه‌و ‌‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای��� ‌ه ك��� ‌ه ب���اس بڕیاری‌ "جڤاتی‌ نیشتمانی‌" داوه‌‪ .‬به‌اڵم وازیان له‌گۆڕان هێنابێت"‪.‬‬ ‫ی له‌م‬ ‫ی خ���ۆی‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫ی سااڵنێك ‌‬ ‫ی ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی "له‌ناو بكشێنه‌و‌ه به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتی‌ كوب���ه‌ وتیش��� ‌‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی باژێڕوانی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی دیار ‌‬ ‫له‌كشانه‌وه‌ی‌ س���ێ‌ هه‌ڵسوڕاو ‌‬ ‫س���اته‌وه‌خته‌دا ك ‌ه كوردس���تانی‌ پێدا‬ ‫ی "ئه‌و‌ه گۆڕاندا به‌رپرس���یارێتی‌‌و مه‌سئولییه‌ت زۆره‌ پێكه‌وه‌ین‌و براده‌رمانن"‪.‬‬ ‫ی حاجی‌ عه‌لی‌‪ ،‬س���االر ئ���ه‌و‌ه ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫گ���ۆڕان "قادر ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و زه‌بر‬ ‫ی تێده‌په‌ڕێت مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای��� ‌ه ك��� ‌ه له‌دی���د ‌‬ ‫به‌شێوه‌ ته‌قلیدییه‌كه‌ی‌ حیزبه‌كانی‌ تر‬ ‫ی حاج���ی‌ مه‌حمود" ئه‌سڵ‌‌و ئه‌ساسی‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫عه‌زیزو عوس���مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی گۆڕانه‌و‌ه وه‌ش���اندن له‌گۆڕان‌و رێكخه‌ر ‌‬ ‫ی خۆیان سه‌باره‌ت نییه‌ تا ئه‌و براده‌ران ‌ه بكشێنه‌وه‌‪ ،‬جگ ‌ه هه‌ڵس���وڕاوانی‌ بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "ئه‌وان را ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫له‌بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ده‌كرێ���ت به‌و‬ ‫ی گۆڕان باڵوكردن���ه‌و‌هی‌ ئه‌م ج���ۆر‌ه هه‌وااڵنه‌و بزوتنه‌وه‌كه‌ی‌ له‌پشته‌‪.‬‬ ‫ی نه‌وش���یروان مسته‌فا تاكڕه‌وان ‌ه به‌و مه‌س���ه‌له‌ی ‌ه وتوه‌‌و له‌وه‌ زیاتر هیچ له‌وه‌ش ئێم��� ‌ه وه‌ك بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫پێیه‌ ‌‬

‫هه‌ندێك لەو‬ ‫برادەرانە ده‌ڵێن‬ ‫پرسمان پێنه‌كراوه‌و‬ ‫هه‌ندێكیشیان‬ ‫ده‌ڵێن با ئه‌م جڤات ‌ه‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆنگره‌دا بڕیار ‌‬ ‫له‌سه‌ر بدرێت‬

‫پێگەی ژنان لەحیزبە پیاوانەکانی کوردستاندا‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫سەرباری ئەوەی زۆرێک لەحیزبە‬ ‫سیاسییەکانی کوردستان بانگەشەی‬ ‫ئازادی‌و مافی یەکسان بۆ ژنان‌و‬ ‫پیاوان دەکەن‌و لەو سەروبەندەشداو‬ ‫لەهەوڵەکانی ئەم دواییەیاندا زۆرێک‬ ‫لەحیزبەکان لەناو سەرکردایەتی‌و‬ ‫مەکتەبی سیاسی‌و مەکتەبە‬ ‫ناوەندییەکانیاندا ئەندامانی ژنیان‬ ‫دانا‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێی قسەکردن‌و‬ ‫لەسەر وەستانە بەشداری نەکردنی‬ ‫ژنانە لەو کۆبونەوە سێقۆڵی‌و چوار‬ ‫قۆڵییەی‌ زۆرێک لەو دانوستانانە‬ ‫کە بۆ بەرەوپێشبردن‌و باشکردنی‬ ‫رەوشی کوردستان دەبەسترێت‪.‬‬ ‫زۆرێک لەژنان پێیانوایە دانانی ژنان‬ ‫لەو پۆستانەدا تەنها بۆ جوانکردن‌و‬ ‫رازاندنەوەی روی حیزبەکانیانەو تا‬ ‫بەدنیای دەرەوەی پێشان بدەن ئەوان‬ ‫چەند دیموکراتخوازن‪ ،‬بەاڵم بەشێکی‬ ‫تری ژنان رایان وایە کە ئەقڵییەتی‬ ‫پیاوساالری ناو حیزبەکان رێگە نادات‬ ‫ژنەکان کارو چاالکییەکانیان بەباشی‬ ‫بکەن‌و ئەوان قبوڵی رای جیاواز‬ ‫ناکەن بۆیە نایانەوێت ژنان بەشداربن‬ ‫لەکۆبونەوە چارەنوسسازەکاندا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ تیش���ك خستنه‌ سه‌ر ئه‌م‬ ‫بابه‌ت���ه‌ دی���د‌و بۆچوون���ی‌ چه‌ند ژن‌و‬ ‫ئافره‌تێكی‌ ناس���راوی‌ نێ���و حیزبه‌كانی‌‬ ‫كوردستان بالوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫هه‌مو حیزب‌و الیه‌ن���ه‌كان پیاون‪ ،‬وه‌ك‬ ‫الی هه‌موانی���ش ئاش���كرایه‌ مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی (كه‌ ناوه‌ك���ه‌ی له‌خۆیدایه‌)‬ ‫به‌رپرس���ه‌ له‌بڕیاردان له‌س���ه‌ر ره‌وشی‬ ‫سیاسی حیزبه‌كه‌ كه‌ ئه‌مه‌ له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫دانوس���تان‪ ،‬هاوپه‌یمانی له‌گه‌ڵ حیزب‌و‬ ‫الیه‌ن���ی ت���ردا وه‌ هه‌روه‌ها به‌س���تنی‬ ‫رێككه‌وتنی‌ سیاسی له‌خۆ ده‌گرێت‪.‬‬ ‫م���ن له‌و بڕوای���ه‌دا نیم ك���ه‌ یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان ژنانی وه‌ك دیكۆر‬ ‫هێنابێته‌ پێشه‌وه‌‪ .‬راسته‌ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ژن نوێیه‌ به‌اڵم چه‌نده‌ها ساڵه‌ یه‌كێتی‬ ‫نیش���تیمانی دانی به‌هه‌ڵه‌ی نه‌بونی ژن‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تیدا ناوه‌ ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫له‌زۆرێ���ك له‌ش���وێنه‌ هه‌س���تیاره‌كانی‬ ‫ن���او ئۆرگانه‌كانی حیزب���دا ژنان لێیان‬ ‫به‌رپرس���ن‪ .‬ئ���ه‌م دیارده‌ی���ه‌ی كه‌می‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ ژن له‌بڕیاره‌ سیاس���ییه‌كان‌و‬ ‫دانوس���تانه‌كان بێگومان هه‌ڵه‌یه‌كه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێت ئێم���ه‌ی ژنانی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫هه‌وڵ���ی راس���تكردنه‌وه‌ی بده‌ین‪ .‬ئێمه‌‬ ‫نابێت چاوه‌رێبین ده‌رگامان بۆ بكرێته‌وه‌‬ ‫به‌ڵك���و ده‌بێ���ت خۆم���ان ده‌رگاكان‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬

‫حیزبه‌كان ژنانیان‬ ‫بۆ جوانكردنی‌‬ ‫روی‌ خۆیان‬ ‫بردۆته‌ پێشه‌وه‌‬ ‫نه‌ك به‌ مه‌به‌ستی‌‬ ‫نزیككردنه‌وه‌یان‬ ‫له‌ناوه‌ندی‌ بڕیاری‌‬ ‫حیزبه‌كانیان‬

‫بڵێسە جەبار فەرمان‬ ‫یەکێتی نیشتمانی کوردستان‬ ‫بڵێس���ە جەب���ار فەرم���ان ئەندامی‬ ‫س���ەرکردایەتی یەکێت���ی نیش���تمانی‬ ‫کوردستان پێی وایە کە‪ ،‬ئه‌زمونی بونی‬ ‫ژن له‌سه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كان ئه‌زمونێكی‬ ‫نوێیه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و نكۆڵی له‌وه‌ ناكات‬ ‫ك���ه‌ كۆمه‌ڵ���گای‌ ئێم���ه‌ كۆمه‌ڵگایه‌كی‬ ‫پیاوساالری‌و باوكس���االرییه‌ هەرچەندە‬ ‫له‌یه‌ك���ه‌م س���اته‌وه‌ختی ده‌س���تكردن‬ ‫به‌خه‌بات‌و به‌رخۆدان ژنان شانبه‌شانی‬ ‫پیاوان خه‌باتیانك���ردوه‌و بگره‌ زۆرێك‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌ پیاوه‌كان هه‌میشه‌ پرس‌و‬ ‫س���ه‌رباری ئه‌وه‌ی كه‌ ئێمه‌ حیزبێكی‬ ‫رای���ان به‌ژنه‌كانیان ك���ردوه‌ پێش هه‌ر‬ ‫سۆسیال دیموكراتین به‌اڵم نكوڵی له‌وه‌‬ ‫بڕیاڕێك كه‌ داویانه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم" به‌داخ���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ی ئێس���تا ناكرێت كه‌ كادره‌ پیاوه‌كانمان هه‌ڵقواڵوی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا به‌دی ده‌كرێت ئه‌م كۆمه‌ڵگا پیاوس���االره‌ن‌و شێوازی‬ ‫دورخس���تنه‌وه‌ی ژنه‌ له‌دانوستانه‌كان‌و بیركردنه‌وه‌یان هه‌مان شێوازه‌"‪.‬‬ ‫بڕی���اره‌ چاره‌نوسس���ازه‌كان‪ .‬من وه‌ك‬ ‫بێخاڵ ئەبوبەکر‬ ‫خۆم چه‌ندین جار ره‌خنه‌م له‌حیزبه‌كه‌م‬ ‫یەکگرتوی ئیسالمی کوردستان‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌بڕیاره‌ سیاس���ییه‌كاندا‬ ‫بێخاڵ ئەبوبەک���ر‪ ،‬ئەندامی مەکتەبی‬ ‫ئێمه‌ پش���تگوێ خراوین‪ .‬له‌راستیدا من‬ ‫ناتوان���م به‌ دڵنیایی���ه‌وه‌ بڵێم هۆكاری سیاسی یەکگرتوی ئیسالمی کوردستان‬ ‫ئه‌مه‌ چیه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ده‌بینرێت به‌شی پێی وایە‪:‬‬ ‫ هه‌رچه‌ن���ده‌ ئاس���تی به‌ش���داری‬‫ه���ه‌ره‌ زۆری مه‌كته‌بی سیاس���ییه‌كانی‬

‫ ‬ ‫خۆپیشاندانێکی ژنانی سلێمانی بۆ ناڕەزایی دەربڕین بەرامبەر بە کوشتنی سێ ژنی چاالکی باکوری کوردستان‬ ‫سیاس���یی ژنان الی‌ هه‌م���و حیزبه‌كان‬ ‫چونیه‌ك نییه‌‪ ،‬به‌ش���دارینه‌كردنی ژنان‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌و كۆبونه‌وه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫نێوان حیزبه‌كانی هه‌رێم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و نه‌ریته‌ هه‌ڵه‌یه‌ی‌ كه‌ به‌هۆی بۆچونی‬ ‫هه‌ندێ له‌پیاوه‌ سیاس���ه‌تمه‌داره‌كانه‌وه‌‬ ‫هاتۆت���ه‌ كایه‌وه‌ كه‌ پێی���ان وایه‌ ژنان‬ ‫ناتوان���ن نوێنه‌رایه‌تییه‌ك���ی باش���ی‬ ‫حیزبه‌كانیان بكه‌ن‌و راو س���ه‌رنجه‌كان‬ ‫بگه‌یه‌نن‌و له‌كاتی گونجاودا پێش���نیارو‬ ‫بڕی���اری‌ گونج���او گه‌اڵڵه‌بك���ه‌ن‌و‬ ‫له‌دانوس���تاندا س���ه‌ركه‌توبن‪ .‬ده‌توانین‬ ‫بڵێی���ن "هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ نزمی ئاس���تی‬ ‫متمانه‌ی‌ پیاوان���ی حیزبه‌كانه‌ به‌تواناو‬ ‫لێهاتویی ژنه‌ هاوسه‌نگه‌ره‌كانیان" ‪.‬‬ ‫کوێستان محەمەد ‪ -‬گۆڕان‬ ‫کوێس���تان محەم���ەد ئەندام���ی‬ ‫پەرلەمانی کوردس���تان لەفراکس���یۆنی‬ ‫گۆڕان باس���ی لەوە کرد کە‪ :‬له‌م چه‌ند‬ ‫س���اڵه‌ی‌ دوایدا حیزبه‌ سیاس���ییه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ره‌خن���ه‌ی‌‬ ‫زۆریان لێگیراوە س���ه‌باره‌ت به‌نه‌بونی‌‬ ‫ژن له‌س���ه‌ركردایه‌تییه‌كانیاندا زۆرێ���ك‬ ‫له‌و حیزبان���ه‌ چه‌ند ژنێكی���ان بردۆتە‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌‬ ‫حیزبه‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ره‌چاو‬

‫ک���راوە ئ���ه‌م ژنان���ه‌ی‌ براونه‌ت���ه‌ ناو‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ حیزبه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ژنانی‌‬ ‫زۆر به‌توان���او لێهاتوی���ان تێدایه‌ به‌اڵم‬ ‫له‌ناو حیزبدا كاری‌ گرنگ‌و شیاویان پێ‬ ‫نه‌سپێرراوه‌ زیاتر حیزبه‌ سیاسییه‌كانی‌‬ ‫كوردستان ژنانیان بۆ جوانكردنی‌ روی‌‬ ‫حیزبه‌كانیان بردۆته‌ پێش���ه‌وه‌ نه‌ك به‌‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ نزیككردنه‌وه‌یان له‌ناوه‌ندی‌‬ ‫بڕی���اری‌ حیزبه‌كانی���ان" زۆر كه‌م‌و به‌‬ ‫ده‌گمه‌ن نه‌بێت ئ���ه‌و ژنانه‌ نه‌كراونه‌ته‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ ده‌زگاو مه‌كته‌به‌ گرنگه‌كانی‌‬ ‫حیزب ب���ه‌كاری‌ ئی���داری‌‌و الوه‌كییه‌وه‌‬ ‫خه‌ریكی���ان ك���ردون"‪ ،‬به‌دڵنیایی���ه‌وه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ زیاتر په‌یوه‌ن���دی‌ به‌عه‌قڵییه‌تی‌‬ ‫پیاوساالری‌ پیاوه‌كانی‌ حیزبه‌وه‌ هه‌یه‌و‬ ‫تێڕوانینی‌ پیاوانی‌ حیزب ئاشكرایه‌ كه‌‬ ‫سیاس��� ‌هت‌و حیزبایه‌تی‌ كردن به‌كاری‌‬ ‫پیاوانه‌ ده‌زانن ن���ه‌ك ژنان وه‌ هه‌رگیز‬ ‫بڕوای���ان به‌تواناو لێوه‌ش���اوه‌یی‌ ژنان‬ ‫نییه‌و پشتش���یان پێ نابه‌س���تن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌و روانگه‌یه‌ش���ه‌وه‌ تا ئێس���تا حیزبه‌‬ ‫سیاسییه‌كان له‌دانیش���تنه‌كانی نێوان‬ ‫خۆیاندا بۆ دانوستاندن به‌شداری‌ به‌ژنان‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ تێبینی‌ ده‌كرێت هه‌مو‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ چه‌ن���د قۆڵییه‌كانی‌ حیزبه‌‬ ‫سیاسییه‌كان به‌بێ ژنان به‌ڕێوه‌ ده‌چن‌و‬

‫ئه‌مه‌ش هه‌مان تێڕوانین���ی‌ پیاوانه‌ بۆ‬ ‫ژنی‌ سیاسه‌تمه‌دار‪.‬‬ ‫کوێس���تان محەمەد بەش���ێکی تری‬ ‫ئەو بەشداری نەکردنانە دەگەرێنێتەوە‬ ‫بۆ ژنان خۆیان‌و وتی "له‌م روه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫پشكێكی‌ به‌ر ژنان ده‌كه‌وێت كه‌ خۆیان‬ ‫ك���ه‌م ته‌رخه‌من ل���ه‌و روه‌وه‌ كه‌ حیزبه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانیان به‌ش���داری‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌یان پێ ناكه‌ن رازی‌‌و‬ ‫بێده‌نگن له‌ئاست ئه‌و به‌هه‌ند نه‌گرتنه‌ی‌‬ ‫تواناكانی���ان‌و س���ه‌رقاڵكردن به‌كاری‌‬ ‫الوه‌كییه‌وه‌و حیزبه‌ سیاسییه‌كان ژنان‬ ‫ته‌نیا به‌كاردێنن بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌نگ‬ ‫له‌كاتی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانداو دوره‌په‌رێزیان‬ ‫خستون له‌بڕیاره‌ چاره‌نوسسازه‌كاندا"‪.‬‬ ‫ئاڤان ئەحمەد‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ كوردستان‬ ‫ئاڤان ئەحمەد ئیس���ماعیل ئەندامی‬ ‫س���ەرکردایەتی کۆمەڵی ئیسالمی وتی‪:‬‬ ‫به‌ڕای‌ من ئه‌گ���ه‌ر ده‌رباره‌ی‌ رۆڵی‌ ژن‬ ‫ده‌پرس���یت له‌ناو كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امیدا‬ ‫سه‌باره‌ت به‌به‌شداری‌ ژن له‌سه‌ر مێزی‌‬ ‫گفتوگۆكان���ی‌ الیه‌ن���ه‌ سیاس���ییه‌كان‪،‬‬ ‫دی���اره‌ وه‌ك كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ به‌شدارده‌بن له‌سه‌ر مێزه‌كانی‌‬ ‫گفتوگ���ۆی‌ حیزبه‌ سیاس���ییه‌كان ئه‌وه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫مه‌كت���ه‌ب سیاس���ی حیزبه‌كان���ه‌ زیاتر‬ ‫به‌ش���داری‌ پێكراوه‌ له‌و دانیشتنانه‌دا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیدا‬ ‫ژن له‌ن���او مه‌كت���ه‌ب سیاس���یدا نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ئه‌و بۆش���اییه‌ ده‌بینرێت كه‌‬ ‫ژن به‌ش���داری‌ ناكات له‌و دانیشتنانه‌و‬ ‫بڕیاره‌ سیاس���یانه‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕای‌ من‬ ‫سه‌باره‌ت به‌حیزبه‌ سیاسییه‌كانی‌ تری‌‬ ‫كوردس���تان زۆر به‌كه‌میی‌ ئه‌و ژنانه‌ش‬ ‫ده‌بینرێن كه‌ له‌مه‌كته‌ب سیاسیش���دان‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ م���ن ده‌یگێڕمه‌وه‌ ب���ۆ‪ :‬یه‌كه‌م‬ ‫كلتوری‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌ به‌الیه‌وه‌ وایه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ژن بگاته‌ پێگه‌یه‌كی‌ سیاسیش‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ متمانه‌ی‌ به‌پیاوێكی‌ سیاسی‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ ب���ڕوای‌ به‌لێهاتویی‌ ئه‌و‬ ‫ژنه‌ سه‌ركرده‌یه‌ نییه‌‬ ‫خاڵ���ی‌ دوه‌م‪ :‬ده‌یگه‌ڕێنم���ه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫واقیعییان���ه‌ی‌‬ ‫نه‌خوێندنه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫حیزب���ه‌كان ب���ۆ به‌ش���داری‌ سیاس���ی‌‬ ‫ئافره‌تان كه‌ من وه‌ك خۆم وای‌ ده‌بینم‬ ‫ئه‌مه‌ حیساب نه‌كردنه‌ بۆ رۆڵی‌ ئافره‌ت‬ ‫له‌و ناوه‌ندان���ه‌دا‪ ،‬وه‌ ده‌بێ چیتر رۆڵی‌‬ ‫ئاف���ره‌ت په‌راوێز نه‌خرێت چونكه‌ وه‌ك‬ ‫ده‌بینرێ���ت له‌ئاس���تی‌ جیهان���دا ژنانی‌‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دار حیس���ابی‌ تایبه‌تی���ان‬ ‫بۆده‌كرێ���ت‌و رۆڵ���ی‌ كارای���ان بینیوه‌‬ ‫له‌هه‌مو ناوه‌ندێكی‌ سیاسیدا‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫باوکێک بەجەستەوە باوکێک بێ جەستە‬ ‫«تاوانبارک���ردن‪/‬‬ ‫هیس���تریای‬ ‫خۆپاکردن���ەوە» دەبێت���ە بەش���ێکی‬ ‫س���ەنتراڵی ژیان���ی ئێمە‪ .‬ک���وڕان لەم‬ ‫قۆناغ���ەدا بە هەمان سیس���تمی بەها‌و‬ ‫ئایدیا ش���ەڕ لەگەڵ باوک���دا دەکەن کە‬ ‫پێشتر بنەما‌و بنەچەی باوکایەتی لەسەر‬ ‫دام���ەزراوە‪ ،‬جەنگ لێ���رەدا جەنگێکی‬ ‫کولت���ووری نییە دژی باوک‪ ،‬هەوڵ نییە‬ ‫ب���ۆ دەرک���ردن‌و لەقاندن���ی باوکایەتی‪،‬‬ ‫بەڵکو ب���ۆ خۆ بەرزنیش���اندان‌و خۆ بە‬ ‫ئیدیالک���ردن بەرامب���ەر باوکی گەندەڵ‪.‬‬ ‫زمانحاڵی ئەو دۆخە عوس���ابییەی ئێمە‬ ‫تیادەژین دەڵێت «باوکە تۆ دەتویست‪،‬‬ ‫من پاک ب���م‪ ،‬ناوازەبم‪ ،‬ح���ەزی خراپم‬ ‫نەبێت‪ ،‬ئەوەتا م���ن پاکم‪ ،‬دژی هەموو‬

‫به‌ختیار عه‌لی‬

‫(‪)4‬‬ ‫بەکورت���ی‪ ،‬پێش ڕاپەڕی���ن لە نێوان‬ ‫باوک���ی دەرەک���ی‌و باوک���ی ناوەکی���دا‬ ‫ناکۆکییەکی قووڵ نییە‪ .‬بەاڵم ڕۆژگاری‬ ‫دوای ڕاپەڕی���ن وێن���ەی باوکێک لەگەڵ‬ ‫خۆی���دا دەهێنێت ک���ە پێچەوانەی ئەو‬ ‫مۆراڵ‌و وێنە سێکس���والییە بەخشندە‌و‬ ‫ئ���ازاد‌و ئازایە دەردەکەوێ���ت کە پێش‬ ‫ڕاپەڕین بانگەش���ەی بۆ دەکرا‪ .‬لەدوای‬ ‫راپەڕین���ەوە ئ���ەو باوک���ە ئۆدیبیی���ە‬ ‫تەقلیدییە ک���ە کوڕان بێبەش���دەکات‪،‬‬ ‫خ���ۆی‌و هاوش���ێوە‌و س���ەمبول‌و‬ ‫درێژکراوەکانی پێکڕا دێنە س���ەر شانۆ‌و‬ ‫جیهان دەبێتە دوو بەش���ەوە بەش���ێک‬ ‫جیهان���ی ب���اوک‌و س���ەمبولەکان‌و وێنە‬ ‫مەجازییەکانێت���ی‪ ،‬بەش���ێکیش دونیای‬ ‫کوڕان���ی توڕەی���ە ک���ە هەس���تدەکەن‬ ‫دەرک���راون‌و دوورخراونەتەوە‪ .‬وش���ەی‬ ‫گەندەڵ���ی ک���ە دوای ڕاپەڕی���ن دەبێتە‬ ‫شاوشەی مێژووی ئێمە‪ ،‬هەموو ئەزموونە‬ ‫ئۆدیبییە نوێکە لەخۆیدا کورتدەکاتەوە‪.‬‬ ‫هێزی ئەم وش���ەیە‌و ئ���ەو باڵوبوونەوە‬ ‫س���یحرییەی دەگەڕێت���ەوە بۆ ڕیش���ە‬ ‫س���ایکۆلۆژییە قووڵەک���ەی‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫بانگهێش���تکردنی بۆ ئ���ەو یادەوەرییە‬ ‫چەپێنراوەی منداڵی‪ .‬گەر پارە سەمبولی‬ ‫دایک بێت‪ ،‬ئەوا خودی گەندەڵی گەر لە‬ ‫سیس���تمی س���ەمبولی فرۆیدییەوە بۆی‬ ‫بڕوانی���ن‪ ،‬هاوواتایەکی رەم���زی کاری‬ ‫«زیناکردن���ە بە مەحرەم»‪ ،‬لێرەوە ئەو‬ ‫قورساییە سایکۆلۆژییە گەورەیەی هەیە‪.‬‬ ‫ئەو ت���رس‌و بارگ���ە دزێوەی لەس���ەر‬ ‫وش���ەکە هەی���ە‪ ،‬دەگەڕێت���ەوە ب���ۆ‬ ‫پەیوەندیی���ە قووڵەکانی لەگەڵ حەرامە‬ ‫گەورەکان���ی ن���او دونی���ای ئێم���ەدا‪.‬‬ ‫تاوانبارکردن���ی بەردەوام���ی ئەوانی دی‬ ‫بەگەندەڵ لەو فۆبیا گەورەیەوە هاتووە‪،‬‬ ‫ک���ە ماناکان���ی وش���ەکە ل���ە ڕووی‬ ‫سایکۆلۆژییەوە دروستیاندەکات‪ ،‬لێرەوە‬ ‫زۆر بەکارهێنان���ی بەوج���ۆرە بێمانایە‬ ‫لەوەدەرچووە ئاماژەبێت بۆ خواستێکی‬ ‫سیاسی پاک‪ ،‬بەڵکو ئاماژەیە بۆ سروت‬ ‫«طقس» ـێکی دەستەجەمعی‪ ،‬گەڕان‌و‬ ‫عەوداڵب���وون ب���ۆ پاکبوون���ەوە‪.‬‬ ‫بەش���دارکردنی دەس���تەجەمعی ئێمە لە‬ ‫نەفرینکردن‌و بەردبارانکردنی گەندەڵیدا‪،‬‬ ‫هەوڵێکی گەورەیە بۆ خۆپاکردنەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫چەپان���دی خواس���تە حەرام���ەکان‪،‬‬ ‫قس���ەکردنی بەردەوام لە گەندەڵی هیچ‬ ‫نییە جیا لەجۆرێک لە «کاسارسایس ‪/‬‬

‫پاکبوون���ەوە بە مانا گریکییەکەی»‪ ،‬لە‬ ‫ک���رداری چەپاندنی غەری���زی‪ .‬لێرەوە‬ ‫«باوک���ی گەندەڵ» بەس���ەرێک دەبێتە‬ ‫وێنەی ئەو باوکە خەسێنەرە زەوتکەرە‬ ‫کە هەم ترسی خەس���اندن‌و هەم بوغز‌و‬ ‫کینە لە ناخمان���دا دەجوڵێنێت‪ ،‬باوکی‬ ‫گەن���دەڵ ئەو باوکەیە ک���ە غەریزەکانی‬ ‫خ���ۆی «ک���ە خواس���تی حەرام���ی‬ ‫کوڕەکانیش���ێتی» ت���ادوا س���نوور‬ ‫تێ���ردەکات‪ .‬ئ���ەو خواس���تانەی باوک‬ ‫تێریاندەکات هەمان ئەو خواستانەیە کە‬ ‫بۆ کوڕەکان حەرام‌و قەدەغەن‪ .‬گەندەڵی‬ ‫کاتێک دێتە مەیدان ودەبێتە شاوش���ە‪،‬‬ ‫کە دەزانین ئارەزووی���ەک هەیە دەبێت‬ ‫تون���دو بەهێز بیچەپێنین‪ .‬باس���کردنی‬ ‫زۆر‌و سەرتاسەریانەی گەندەڵی لێرەدا‬ ‫ن���ەوەک ه���ەر هێ���رش نییە بۆس���ەر‬ ‫سیس���تمی پەتریارک���ی‌و دەس���ەاڵتی‬ ‫باوکان���ە‪ ،‬بەڵک���و جگە لە گ���ەڕان بۆ‬ ‫هاوسەنگییەکی دەرونی‌و خۆپاکردنەوە‬ ‫ل���ە گوناهـ لەبەردەم وێن���ەی باوکدا لە‬ ‫ناوەوە هیچی ت���ر نییە‪ .‬ترازانی ڕەمزی‬ ‫لە نێ���وان باوکی ن���اوەوە «نرخەکانی‬ ‫ب���ەرزە من» ل���ە گەڵ باوک���ی واقعی‌و‬ ‫سیاسی‪ ،‬وادەکات لەسەردەمێکدا بشێت‬ ‫کە بەن���اوی گەندەڵییەوە ت���ەواو دژی‬ ‫باوکی سیاسی بوەستینەوە‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫وەس���تانەوەیە هی���چ نیی���ە جگ���ە‬ ‫لەدرێژکراوەی ملمالنێیەکی سایکۆلۆژی‬ ‫کە ناتوانێت بەسەر گرێ دەرونییەکانی‬ ‫خۆیدا بازب���دات‌و ببێت���ە ملمالنێیەکی‬ ‫فیک���ری یان سیاس���ی ترازاو لەڕیش���ە‬ ‫دەرونییەکان���ی‪ .‬باس���کردنی زۆری‬ ‫گەندەڵ���ی هەوڵێکی گەورەی ڕاکردنە لە‬ ‫گوناهـ‪ ،‬ئەکتێکی پاس���یڤ‌و بێچاالکییە‬ ‫ک���ە مرۆڤەکانی کۆمەڵگایەک والێدەکات‬ ‫لە ڕێگای تاوانبارکردنی ئەوانی دییەوە‪،‬‬ ‫لەڕێگای ڕیس���واکردنی هەموو شتێکەوە گەندەڵییەک���م‪ .‬ب���ەاڵم ئێس���تا تۆیت‬ ‫ب���ۆ پاک���ی خ���ۆی بگەڕێت‪ .‬لێ���رەوە ناتوانیت غەریزەکانت رابگریت»‪ .‬ئیدی‬ ‫زنجیرەی���ەک هاوڕی���زی س���ایکۆلۆژی ئەوسەردەمە سەرهەڵدەدات وێنەی باوک‬ ‫دروس���تدەبێت کە بە «باوکی گەندەڵ» تووش���ی دووکەرتبوونێکی قووڵ دێت‪،‬‬ ‫دەستپێدەکات‪ ،‬بە «حیزبی گەندەڵ»و دابەش���دەبێتە س���ەر دوو کەرت‪ ،‬باوک‬ ‫«ئەوانی دی گەن���دەڵ» و«کۆمەڵگای دەبێتە جانەوەرێکی دووسەر‪ ،‬بەدیوێکدا‬ ‫گەن���دەڵ» دا تێدەپەڕێ���ت‌و پێک���ڕاش «دەبێت���ە باوک���ی گەن���دەڵ» ک���ە‬ ‫بەرامبەر بە سەمبولێکی نوێ ڕادەگیرێن بوونەوەرێک���ی زەوتکەر‌و خەس���ێنەرە‪،‬‬ ‫ک���ە «منی پاکە»‪ .‬لەدوای راپەڕینەوە بەس���ەرێکی تری���ش دەبێت���ە «باوکی‬ ‫کینە‌و توڕەی���ی بەرامبەر بە س���تەمی ئیدی���ال» کە باوکێکی دێرین‌و نمونەییە‬ ‫سەرۆکەکان هەم نیشانەی دروستبوونی س���ەردەمانێک فێری پاکی‌و تێکۆشانی‬ ‫دۆخێکی ئۆدیبی‌و هەم بەڵگەی دابەزینی کردوین‪ .‬ئەم دابەشبوونە‪ ،‬دابەشبوونێکی‬ ‫تەواوی ئۆدیبییەتیشە بۆ ناو سیاسەت‪ .‬ق���ووڵ‌و س���تراکتوریانەی بەرزەمن���ی‬

‫هەموو بزاوتە‬ ‫گەورەکانی‬ ‫خۆرهەاڵت‪ ،‬هەوڵن‬ ‫بۆ ڕاستکردنەوەی‬ ‫وێنەی باوک‪ ،‬بۆ‬ ‫دانانی باوکێکی‬ ‫ئیدیال لەجێگای‬ ‫باوکێکی گەندەڵ‌و‬ ‫خیانەتکار‬

‫ئێمەیە‪ .‬باوک���ی میهرەبان «باوکێک کە‬ ‫وەک ه���اوڕێ‌و برا وای���ە» وێنەکەی لە‬ ‫یادەوەری ئێمە‌و نەستماندا دەپارێزرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم باوک���ە ئیدی���ال‌و میهرەبانەیە کە‬ ‫«بەرزەم���ن»‬ ‫بەهاکان���ی‬ ‫ب���ەردەوام‬ ‫بانگهێش���تیدەکەنەوە‌و‬ ‫دەیخەنەوە بیرمان‪ ،‬ئەوە کە لە ناوماندا‬ ‫باوک���ە خیانەتکارەک���ە دادگاییدەکات‌و‬ ‫بەرامبەری دەوەس���تێتەوە‪ ،‬بەاڵم باوکی‬ ‫خراپەکاری���ش خاوەن���ی هێز‌و س���زا‌و‬ ‫پرەنس���یپی خۆیەتی ک���ە ئەوانیش لە‬ ‫یەدەوەری بەرزەمندا پارێزراون‪ .‬باوکی‬ ‫میهرەبان‌و ئایدیالیس���ت نوێنەری بەها‬ ‫کولت���ووری‌و ئەخالقییەکانی کۆمەڵگای‬ ‫باوکایەتیی���ە‪ ،‬باوکێکی ش���ەرەفپارێز‌و‬ ‫واڵتپارێز‌و بەهێز‌و بەرگریکەرە‪ ،‬باوکێکە‬ ‫بەرامبەر منداڵەکان���ی خۆی میهرەبان‌و‬ ‫بەرامبەر دوژمن جەن���گاوەرە‪ ،‬بەرامبەر‬ ‫ب���ەم وێن���ە پۆزێتیڤەی ب���اوک‪ ،‬باوکی‬ ‫خیان���ەکار ل���ە پۆڵ���ی بەرامب���ەردا‬ ‫ڕادەوەس���تێت‪ ،‬کەسێکە بە پێوەرەکانی‬ ‫باوکایەتی خۆی‪ ،‬هەر بە ناوی ئەو نرخ‌و‬ ‫بەه���او ئایدیاالن���ەوە ک���ە سیس���تمی‬ ‫باوکایەتی س���ەپاندوێتی‪ ،‬دەدرێتە بەر‬ ‫ڕەخن���ە‪ .‬باوکی نەف���رەت لێکراو الواز‌و‬ ‫قۆرغک���ەر‌و تەماح���کار دەبینرێ���ت کە‬ ‫ناتوانێ���ت بەڕوونی بەرامب���ەر دوژمنان‬ ‫بوەستێتەوە‌و شەرەفمان «کە ئاماژەیە‬ ‫ب���ۆ حەرامکردن���ی دای���ک ل���ە هەموو‬ ‫بێگانەی���ەک» بپارێزێت‪ .‬لێرەوە ئەوەی‬ ‫لەسەر شانۆی دەرونی ئێمە روودەدات‪،‬‬ ‫ئەوەیە وێنەیەکی باوک بەسەر وێنەیەکی‬ ‫دیکەیدا شۆڕش���دەکات‪ .‬لێرەدا دەبێت‬ ‫ڕاش���کاوانە بڵێ���م کە زۆرج���ار ئەوەی‬ ‫لەسەر شانۆی دەرون ڕوودەدات‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫دەستنیش���انی ژمارەگەلێک���ی زۆر ل���ە‬ ‫پرۆسێس���ی مێژوویی گەورەش دەکات‪،‬‬ ‫واتە ئ���ەوەی لەس���ەر ش���انۆی مێژوو‬ ‫دەگوزەرێت هەر هەمان تێکست‌و نمایشە‬ ‫ک���ە پێش���تر لەس���ەر ش���انۆی دەرون‬ ‫نمایش���دەکرێت‪ .‬ئەمە بەو مانایە نا کە‬ ‫مێژوو سێبەری دەرون بێت‪ ،‬بەڵکو بەو‬ ‫مانایە کە مەیلەکانی نەس���ت‌و خواستە‬ ‫ن���ەدرکاوەکان ڕۆڵێکی گرن���گ دەبینن‬ ‫ل���ەوەی بۆ مەیلێکی سیاس���ی لە جۆرە‬ ‫مەیلێک���ی دی رەواج���ی زۆرتر دەبێت‪.‬‬ ‫وەک دەبینین لەس���ەر ش���انۆی دەرون‬ ‫کوڕ ل���ە باوکی یاخی نابێ���ت‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لەس���ەر ش���انۆی مێژووش ڕوودەدات‪،‬‬ ‫یاخیبوون نییە لە سیستمی باوکایەتی‪،‬‬ ‫بەڵکو یاخیبوون���ی وێنەیەکی باوکە لە‬ ‫وێنەیەک���ی دیک���ەی‪ ،‬بەریەککەوت���ن‌و‬ ‫پێکدادان���ی دوو وێنەی���ە لەگەڵ یەکدا‪.‬‬ ‫شۆڕشەکانی ئێمە کە ڕوودەدەن‪ ،‬پێکڕا‬ ‫ل���ە پێن���اوی بەرگریدان لە سیس���تمی‬ ‫باوکایەتی‪ ،‬گەرچی هەموو شۆڕش���ێک‬ ‫روه‌و توندڕه‌وانی‌ نه‌ته‌وه‌په‌رستی‌ تورك‌و‬ ‫به‌شێك له‌س����یخوڕانی‌ میت راده‌كێشن‬ ‫ك����ه‌ سه‌رس����ه‌ختانه‌ دژ به‌ه����ه‌ر جۆره‌‬ ‫چاره‌سه‌رێكی‌ ئاشتییانه‌ی‌ پرسی‌ كوردن‬ ‫له‌توركیا‪ .‬به‌شێكی‌ دیكه‌ش له‌چاودێران‬ ‫جێ‌ په‌نجه‌ی‌ ئێران‌و سوریا به‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫تاوانه‌وه‌ به‌دور نازانن‪ ،‬چونكه‌ هه‌ردوالیان‬ ‫خۆیان به‌زه‌ره‌رمه‌ندی‌ سه‌ره‌كی‌ ده‌زانن‬ ‫له‌گفتوگۆكان‌و كۆتاییهێنان به‌كێش����ه‌و‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ نێ����وان په‌كه‌ك����ه‌و توركی����ا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌م ساته‌وه‌خته‌دا كه‌ رژێمی‌‬ ‫سوریا له‌لێواری‌ تیاچوندایه‌‪.‬‬ ‫تیرۆركردنی‌ ئه‌م س����ێ‌ ژنه‌ رازێكی‌ پڕ‬ ‫له‌نهێنییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ پێش����بینیكردنی‌‬ ‫بكه‌ره‌ راس����ته‌قینه‌كه‌ی‌ هێش����تا زوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بكوژان هه‌ر كه‌س����ێك بن‪ ،‬ناكرێت‬ ‫ئامانجی����ان ب����ه‌دور له‌پرس����ی‌ تێكدانی‌‬ ‫گفتوگۆكانی‌ نێ����وان حكومه‌ت‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫ته‌ماش����ا بكرێت‪ .‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌نزیكه‌كان����ی‌ عه‌ب����دواڵ ئۆجه‌النی����ان‬ ‫كردوه‌ت����ه‌ ئامانج كه‌ ئه‌ویش س����اكینه‌‬ ‫جانسزه‌‪.‬‬

‫رازی‌ كوشتنی‌ سێ‌ ژن‪..‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئێواره‌ی‌ چوارشه‌ممه‌ی‌ رابردو‪،‬‬ ‫له‌نهۆمی‌ یه‌كه‌می‌ نوسینگه‌ی‌‬ ‫ئه‌نستیتۆی‌ راگه‌یاندنی‌ كورد‬ ‫له‌شه‌قامی‌ الڤایتی‌ پاریس سێ‌‬ ‫ژنی‌ چاالكی‌ كورد تیرۆر كران‪ ،‬ئه‌م‬ ‫تیرۆركردنه‌ پڕ له‌ره‌مزو رازه‌‪ ،‬ره‌وه‌ندی‌‬ ‫كوردی‌ ئه‌وروپای‌ به‌جارێك مات‌و‬ ‫په‌شۆكاو كرد‪.‬‬

‫ش����اره‌زاو لێكۆڵه‌ران����ی‌ دژه‌ تیرۆری‌‬ ‫پۆلیس����ی‌ فه‌ره‌نس����ا كه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م دۆس����یه‌یه‌و دۆزین����ه‌وه‌ی‌ بكوژانی‌‬ ‫"ساكینه‌ جانس����ز‪ ،‬فیدان دۆغان‪ ،‬له‌یال‬ ‫سایله‌مه‌ز"یان پێسپێرراوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ به‌ر له‌هه‌ر ش����تێك هۆكاری‌‬ ‫"سیاس����ی‌" له‌پش����ت ئه‌م كوش����تنه‌وه‌‬ ‫ده‌بینن‪ .‬پۆلیسی‌ فه‌ره‌نسا گومانی‌ له‌وه‌‬ ‫نییه‌ كه‌ ئه‌و سێ‌ ژنه‌ له‌الیه‌ن كه‌سێكه‌وه‌‬ ‫یان چه‌ند كه‌سێكی‌ مرۆڤكوژه‌وه‌ تیرۆر‬

‫كراون ك����ه‌ پێش����وه‌خت به‌رنامه‌رێژیی‌‬ ‫ته‌واویان بۆ كردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌تیرۆركردنی‌ ئه‌م سێ‌ ژنه‌‬ ‫چه‌ندی����ن گریمانه‌ی‌ جی����اواز هه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫هه‌موش����یان ئاماژه‌ به‌"سیاس����ی‌" بونی‌‬ ‫تیرۆركردنه‌ك����ه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ك����ه‌ ئامانجی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ زه‌بر وه‌شاندنه‌ له‌و گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئێس����تا له‌نێوان حكومه‌ت����ی‌ ئه‌نقه‌ره‌و‬ ‫ئۆجه‌الندا ده‌ستیپێكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌چاودێران‪ ،‬په‌نجه‌ی‌ تۆمه‌ت‬

‫ساكینه‌ جانسز‬ ‫ساكینه‌ جانس����ز ته‌مه‌نی‌ ‪ 55‬ساڵه‌‌و‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ دامه‌زرێن����ه‌ری‌ په‌كه‌كه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫له‌وێنه‌یه‌كی‌ ئه‌لبومی‌ عه‌بدواڵ ئۆجه‌الندا‪،‬‬ ‫له‌په‌نا ئه‌وه‌وه‌ راوه‌س����تاوه‌و ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و یه‌كێكه‌ له‌و ژنه‌ ده‌گمه‌نانه‌ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪ 1978‬به‌شداری‌ له‌دامه‌زراندنی‌ په‌كه‌كه‌دا‬ ‫كرد‪ ،‬له‌ده‌یه‌ی‌ ‪1980‬دا له‌ناو زیندانه‌وه‌‬ ‫رابه‌ریی‌ ناڕه‌زاییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندانی‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆ گرت‪ ،‬كه‌ له‌توركیاوه‌ رویكرده‌‬ ‫شام‌و بوه‌ هاوكاریی‌ سه‌رۆكی‌ په‌كه‌كه‌و‬ ‫پاشان بوه‌ به‌رپرسی‌ مه‌شق‌و راهێنانی‌‬ ‫ژنان����ی‌ په‌كه‌ك����ه‌ له‌ده‌ش����تی‌ بیق����اع‪،‬‬ ‫له‌ده‌یه‌ی‌ ‪1990‬شدا بوه‌ فه‌رمانده‌ی‌ ژنه‌‬ ‫ی په‌كه‌ك ‌ه له‌قه‌ندیل‪ ،‬س����اڵی‌‬ ‫گه‌ریالكان ‌‬ ‫‪ 1998‬رویكرده‌ ئه‌وروپا‌و بوه‌ به‌رپرسی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ژنانی‌ په‌كه‌كه‌ له‌ئه‌وروپا‪.‬‬

‫دروشمی جوان‌و بەرزی هەیە‪ ،‬لەوانەیە‬ ‫کەرەس���تەی گونج���او‌و ماناداری���ش‬ ‫بەکاربهێنێت بۆ گەیشتن بە سەرکەوتن‪،‬‬ ‫بەاڵم لە قوواڵییدا بڕوانین هەموو بزاوتە‬ ‫گەورەکان���ی خۆرهەاڵت‪ ،‬لە شۆڕش���ی‬ ‫ئێرانییەوە بیگرە ت���ا ئۆردوگانییەت تا‬ ‫شۆڕش���ی میس���ر‪ ،‬زۆربەیان لە پێناوی‬ ‫دروس���تکردنی کۆمەڵگایەکی مۆدێرندا‬ ‫نین‪ ،‬بەڵکو هەوڵن بۆ ڕاس���تکردنەوەی‬ ‫وێنەی باوک‪ ،‬بۆ دانانی باوکێکی ئیدیال‬ ‫لەجێگای باوکێکی گەندەڵ‌و خیانەتکار‪.‬‬ ‫ئی���دی دەرەنجام���ە کولت���ووری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکانی ئەم لەرینەوە گەورانە‪،‬‬ ‫هی���چ نییە جگە لە هەنگاوێک بۆ دواوە‪،‬‬ ‫بۆئ���ەوەی ئەمج���ارە لەگ���ەڵ وێن���ەی‬ ‫باوکێک���ی میهرەباندا نمایش���ەکە درێژە‬ ‫پێبدەین‪ ،‬باوکێکی میهرەبان کە هێندەی‬ ‫وێنەی خواس���تێکی دەرونییە‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫هەقیقەتێکی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی نییە‪.‬‬ ‫ئەمە هەمان نمایش‌و تێکستە کە پێشتر‬ ‫لەسەر شانۆی دەرون ڕوودەدات‪ ،‬کاتێک‬ ‫بەرزەمنێک���ی ئایدیالیس���ت دەکەوێتە‬ ‫دادگاییکردنی وێنەی باوک‌و نەفرەتکردن‬ ‫لێ���ی‪ ،‬لەب���ەر قۆرغکردنی ب���ۆ دایک‌و‬ ‫دەرکردنی کوڕ‌و دوورخس���تنەوەی لێی‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم خواس���تە بۆ کوشتنی باوک‪،‬‬ ‫لێرەدا موتوربەکراوە بە وێنەی باوکێکی‬ ‫ت���ر‪ ،‬وەک ئ���ەوەی «من» ـ���ی کوڕان‬ ‫دەمامکێکی کردبێتە س���ەر‌و بڵێت ئەوە‬ ‫من نیم ک���ە دەیەوێت ب���اوک بکوژێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و باوکێکی دیکەیە‪ .‬لە هەموو ئەم‬ ‫بزاوتان���ەدا بەناوی باوکێکی باش���ەوە‬ ‫ش���ۆڕش بەس���ەر باوکی خراپ���ەکاردا‬ ‫دەکرێت‪ ،‬کوڕان لەم شۆرش���انەدا تەنیا‬ ‫کاتێک دەتوانن درێژە بە ش���ۆڕش بدەن‬ ‫ک���ە وێنەیەکی ئەلتەرناتیڤ���ی باوک لە‬ ‫پش���تەوە ئامادەبێت‪ .‬بۆیە دەشێت بە‬ ‫ڕوونی ئ���ەو دەرەنجامە بگرین‪ ،‬ئەوەی‬ ‫وادەکات مێ���ژووی ڕاس���تەقینەی ئێمە‬ ‫ه���ەرەس‌و دابڕانی گەورەی تێدا نەبێت‪،‬‬ ‫ئەوەیە کە سیستمی دەرونیمان دابڕانی‬ ‫تێدا نییە‪ .‬لەدونی���ای ئێمەدا نەوەکان‌و‬ ‫منداڵ���ەکان‪ ،‬یان ب���ە زاراوەی فرۆیدی‬ ‫«ک���وڕەکان» توان���ای داڕش���تنی‬ ‫کولتوورێکی پێچەوانەی���ان نییە‪ ،‬ئیدی‬ ‫گەڕان بۆ باوکی میهرەب���ان قیبلەنمای‬ ‫سەرەکییانە‪ .‬بەاڵم دەبێت بڵێم کە هەر‬ ‫یەک لەم دوو وێنەیە «باوکی میهرەبان‬ ‫‪ /‬باوک���ی ب���ەد» دوو وێن���ەی دەرونی‬ ‫ڕووتن‪ ،‬واتە ئەو هێڵکارییە سەرەتایی‌و‬ ‫بناغەییە کە سیستمی دەرونیمان کاری‬ ‫لەس���ەردەکات‪ .‬بۆی���ە نابێ���ت ئ���ەم‬ ‫دابەش���کردنە وەک جۆرە کەرتبوونێکی‬ ‫میکانیکی یەک پارچە تەماش���ابکەین‪،‬‬ ‫واتە واقعییەتی دابەشبوونەکە بەجۆرێک‬ ‫نیی���ە بەش���ە خراپەکەی ب���اوک تەواو‬

‫بكوژان هه‌ر‬ ‫كه‌سێك بن‪،‬‬ ‫ناكرێت ئامانجیان‬ ‫به‌دور له‌پرسی‌‬ ‫تێكدانی‌‬ ‫گفتوگۆكانی‌ نێوان‬ ‫حكوم ‌هت‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫ته‌ماشا بكرێت‬ ‫رازه‌كه‌ له‌زاری‌ "نه‌زان"ه‌وه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌نیستیتۆی‌ كورد له‌پاریس‬ ‫كه‌ندال نه‌زان‪ ،‬هه‌فته‌ی‌ رابردو زۆرترین‬ ‫ده‌ركه‌وتن����ی‌ له‌میدیاكانی‌ فه‌ره‌نس����ادا‬ ‫هه‌ب����و‪ ،‬ئ����ه‌و رایگه‌یان����د له‌یه‌ك����ه‌م‬ ‫س����اته‌وه‌ختی‌ دۆزین����ه‌وه‌ی‌ ته‌رمی‌ ئه‌م‬ ‫سێ‌ ژنه‌ كورده‌وه‌ به‌كوژراوی‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیدایه‌ له‌گه‌ڵ‌ وه‌زیری‌ ناوخۆی‌‬ ‫فه‌ره‌نس����ا "مانوی����ل ڤال����س"‪ .‬ن����ه‌زان‬ ‫رایگه‌یان����د كه‌ ڤالس ب����ه‌وی‌ وتوه‌ ئه‌م‬ ‫تاوانه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ زۆر پرۆفیشنااڵنه‌‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد ئه‌وه‌ی‌ مایه‌ی‌‬ ‫سه‌رسوڕمانه‌ تاوانه‌كه‌ له‌باڵه‌خانه‌یه‌كدا‬ ‫ئه‌نجام����دراوه‌ كه‌ س����ێ‌ ده‌رگای‌ هه‌یه‌‬

‫‪5‬‬

‫خرابێتە دەرەوە‌و بەش���ە میهرەبانەکەی‬ ‫ل���ە ناوەوە بێ���ت‪ .‬باوک���ی ناوەکیمان‪،‬‬ ‫تێکەڵەیەکە لە باوکی میهرەبان‌و باوکی‬ ‫دڵ���رەق‌و بێبەزەیی‪ ،‬باوک���ی دەرەکیش‬ ‫هەمان ش���ێوە‪ ،‬جارێک بە چاوی باوکی‬ ‫میهرەب���ان‌و جارێ���ک بە چ���اوی باوکی‬ ‫خیانەتکار لێیدەڕوانرێت‪ .‬لێرەوە باوکی‬ ‫واقع���ی ی���ان باوکی سیاس���ی‪ ،‬چەندە‬ ‫لەالیەک���ەوە وەک کەس���ێکی ب���ەد‌و‬ ‫ناشایس���تە س���ەیردەکرێت‪ ،‬لەالیەک���ی‬ ‫دییەوە هێش���تا هەر باوکە کە خواستی‬ ‫کوش���تنی ی���ان مردنی کتوپ���ڕی یان‬ ‫نەخۆش���کەوتنی هەم���وو هەس���تێکی‬ ‫پەش���یمانی‌و گری���ان‌و ترس���مان تێدا‬ ‫دەجوڵێنێت‪ .‬بە کورتی بەرزەمن هێشتا‬ ‫هەم لە ئیدیالەکان���ی باوکی میهرەبان‌و‬ ‫ه���ەم لە س���زاکانی باوکی ترس���ێنەر‌و‬ ‫دڵرەق دروس���تبووە‪ .‬بەرزەمنی فرۆیدی‬ ‫ناتوانێ���ت بەرزەمن بێت گ���ەر لە یەک‬ ‫کات���دا هەم مۆراڵیس���ت‌و ئیدیالیس���ت‬ ‫نەبێت‪ ،‬وە لە هەمان کاتیش���دا سزادەر‌و‬ ‫دڵ���رەق نەبێ���ت‪ ،‬هێ���زی بەرزەمن لە‬ ‫دڵرەقیی���ە ئەخالقییەکەیدای���ە‪ ،‬دەمێک‬ ‫ئ���ەوەی لەدەس���تدا ل���ەوە دەکەوێ���ت‬ ‫بەرزەم���ن بێ���ت‪ .‬بە مانایەک���ی تر‌و بە‬ ‫ش���ێوازێکی دیکەی گووت���ن‪ ،‬هەر دوو‬ ‫وێنەکەی ب���اوک «باوکی باش ‪ /‬باوکی‬ ‫خراپ» بەرزەمن بەپێی پێویس���ت‌و بە‬ ‫شێوەی جیاجیا بۆ خۆیان بەکاردەهێنن‪،‬‬ ‫بەرزەم���ن موڵک���ی ه���ەردوو وێنەکەی‬ ‫باوکە‪ ،‬هەر دووکیان بە شێوازی خۆیان‬ ‫بەگ���ەڕی دەخ���ەن‪ ،‬ت���ا ش���ێوەی‬ ‫بەگەڕخس���تنەکان جی���اواز بێ���ت‪،‬‬ ‫ملمالنێ���کان قووڵت���ر‌و هەڵوێس���تەکان‬ ‫ناکۆکتر‌و ڕەفت���ار پڕ دژایەتیتر دەبێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم یەکێ���ک ل���ە گرنگتری���ن ئ���ەو‬ ‫نمایش���انەی بەرزەمن ڕێگای پێدەدات‌و‬ ‫م���ن زۆر ب���ە زەقی لە ن���ەوە تازەکانی‬ ‫کورددا دەیبینم‪ ،‬ئەوەیە بە ناوی باوکی‬ ‫ئیدیالەوە کوڕ ئاس���ان جێ���گای باوک‬ ‫دەگرێت���ەوە‌و خۆی نمایش���ی ڕۆڵی ئەو‬ ‫دەکات‪ ،‬وات���ە لەبری ئەوەی دەموچاوی‬ ‫خ���ۆی دەربخ���ات‪ ،‬دەمامک���ی ب���اوک‬ ‫دەکاتەس���ەر‪ .‬بەوەدا ئیتر کوڕ خۆی بە‬ ‫هەڵگری نرخە ڕاستەقینەکانی باوکایەتی‬ ‫دەزانێت‪ ،‬ڕووب���ەڕووی دونیای دەرەوە‬ ‫دەوەس���تێت‌و لە بەرامبەریدا نمایش���ی‬ ‫ئیدیالەکانی خۆی دەکات‪ .‬وێنەی باوکی‬ ‫ئیدیال زۆر کۆمەکێکی گەورە بەوەدەکات‬ ‫کوڕ بتوانێت نمایشی رۆڵی باوک بکات‪،‬‬ ‫نمایش���ێک هەندێجار بەها‌و نرخی خۆی‬ ‫هەی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم هەندێج���اری دیک���ەش‬ ‫دەرەنجامەکانی کوشندەن‪« .‬لە بەشی‬ ‫داهاتوودا باس لە وەرگرتنی ڕۆڵی باوک‬ ‫ک���وڕەوە‌و‬ ‫لەالی���ەن‬ ‫دەک���ەم‬ ‫دەرەنجامەکانی»‬ ‫هه‌رس����ێكیان به‌كۆد ده‌كرێن����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ده‌رگایان����ه‌ چ����ۆن كراونه‌ت����ه‌وه‌؟! تا‬ ‫ئێس����تا نازانرێت‪ .‬نه‌زان وت����ی‌ "ئامانج‬ ‫له‌م كوشتنه‌ س����اكینه‌ جانسز بو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نزی����ك له‌عه‌بدواڵ ئۆج����ه‌الن‌و رێكخه‌ری‌‬ ‫به‌شێكی‌ گرنگ له‌كاره‌كانی‌ په‌كه‌كه‌ بو‬ ‫له‌ئه‌وروپا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌و بینایه‌دا كه‌ تاوانه‌كه‌ی‌‬ ‫تێدا ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ته‌رمی‌ ساكینه‌ نزیك‬ ‫له‌جانتای‌ جله‌كان����ی‌ دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌نیاز بوه‌ ئه‌و ئێواره‌یه‌ به‌ره‌و برۆكسل‬ ‫سه‌فه‌ر بكات"‪.‬‬ ‫به‌ب����ڕوای‌ ن����ه‌زان‪ ،‬ناس����یاوییه‌ك‬ ‫له‌نێ����وان س����اكینه‌و م����رۆڤ كوژه‌كه‌دا‬ ‫ی����ان مرۆڤكوژه‌كان����دا هه‌ب����وه‌‪ .‬ئ����ه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "جێی‌ حه‌په‌س����انه‌ به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆره‌مل����ێ‌ به‌كاربهێنرێ����ت‪ ،‬ده‌رگای‌‬ ‫ئه‌نس����تۆته‌كه‌ به‌ش����ێوه‌ی‌ ئاس����ایی‌‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌و داش����خراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬تاوانه‌كه‌‬ ‫زۆر به‌رێكوپێكی‌ كراوه‌"‪.‬‬ ‫رونكردنه‌وه‌ی‌ پۆلیس‬ ‫به‌پێ����ی‌ رونکردنه‌وه‌کانی‌ پۆلیس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌ره‌نس����ا‪ ،‬کۆمه‌ڵکوژییه‌ک����ه‌ ئێواره‌ی‬ ‫‪9‬ی‌ کانون����ی دوه‌م له‌نێ����وان کاتژمێ����ر‬ ‫شه‌ش بۆ حه‌وتی‌ ئێواره‌ به‌كاتی‌ پاریس‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫پۆلی����س رایگه‌یاندوه‌ که‌ له‌‌ش����وێنی‌‬ ‫روداوه‌که‌ (‪ )12‬قه‌وانی‌ خاڵی‪)7.65( ،‬‬ ‫میلیمه‌تر دۆزراوه‌ت����ه‌وه‌‪ )4( .‬گوله‌ له‌‬ ‫سه‌کینه‌ جانسز و فیدان دۆغان و له‌یال‬ ‫س����ایله‌مه‌ز هه‌ریه‌که‌ی����ان (‪ )3‬گوله‌یان‬ ‫لێدراوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ رونکردنه‌وه‌کان����ی‌ پۆلیس‪،‬‬ ‫روداوه‌که‌ به‌شێوه‌یه‌کی پرۆفیشنال كراوه‌و‬ ‫له‌که‌سێک زیاتر ده‌س����تی‌ له‌و تاوانه‌دا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬پۆلیس هه‌روه‌ها رایگه‌یاندوه‌ که‌‬ ‫ئه‌مه‌ دوا ئه‌نجام����ی لێکۆڵینه‌وه‌کانیان‬ ‫نیی����ه‌و لێکۆلینه‌وه‌کانی����ان ب����ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )360‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/15‬‬

‫ی سیاسی‌ گۆڕان‪ ،‬یوسف محه‌مه‌د‪:‬‬ ‫ی توێژینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫رێكخه‌ر ‌‬

‫هیچ به‌رنامه‌یه‌ک نیی ‌ه بۆ هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ بۆ‬ ‫نێو گۆڕان‌و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫رێكخه‌ری‌ ژوری‌ توێژینه‌وه‌ی‌ سیاسی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬یوسف محه‌مه‌د‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ له‌ئێستادا هیچ‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ک نییه‌ بۆ هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ بۆ نێو ریزه‌كانی‌ گۆڕان‌و‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌تیشك‬ ‫خستنه‌ سه‌ر كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ رۆژی‌‬ ‫هه‌ینی‌ رابردوی‌ سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و بارودۆخی‌ یه‌كێتی‌ دوای‌‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتنه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ رێكخه‌ری‌‬ ‫ژوری‌ توێژینه‌وه‌ی‌ سیاسی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬یوسف محه‌مه‌د سازكرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ له‌و كاته‌دا س���ێ‌‬ ‫سه‌ركرده‌كه‌ كۆبونه‌وه‌؟‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د‪ :‬ئێستا بارودۆخی‌‬ ‫عێراق پێیناوه‌ت���ه‌ قۆناغێكی‌ تازه‌وه‌‌و‬ ‫ته‌نگ���ژه‌كان قوڵتربونه‌ته‌وه‌‌و ته‌نگژه‌ی‌‬ ‫نێ���وان هه‌رێم‌و به‌غداش ب���ه‌ره‌و زیاتر‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫كوردس���تانیش بارودۆخێك���ی‌ ت���ازه‌‬ ‫هاتۆته‌ كای���ه‌وه‌ ك���ه‌ نازانرێت به‌ره‌و‬ ‫ك���وێ‌ ده‌ڕوات‪ ،‬بۆیه‌ ل���ه‌و روانگانه‌وه‌‬ ‫هه‌ر س���ێ‌ الیه‌نی‌ ئۆپۆزس���یۆن جگه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ لیژنه‌ی‌ هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ده‌یكات‪ ،‬پێیان باش���بو‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ بااڵش كۆبونه‌وه‌ بكرێت‬ ‫بۆ یه‌كخستنی‌ دیدی‌ ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌سه‌ر چی‌ رێككه‌وتن؟‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د‪ :‬ته‌ئكید له‌س���ه‌ر‬ ‫رێككه‌وتنه‌كانی‌ پێش���تر كرایه‌وه‌‌و ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌ چاكسازییه‌ی‌ كه‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ئاماده‌ی ك���ردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ حیزب���ه‌ حكومڕانه‌كانی���ش‬ ‫به‌رمه‌بنای‌ پ���ڕۆژه‌ چاكس���ازییه‌كانی‌‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن بێ���ت‪ ،‬جگ���ه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ته‌ئكید له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌كاتی‌ خۆیدا‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫پاك كرای���ه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ زه‌مانه‌تی‌‬ ‫پاكێتی‌ هه‌ڵبژاردن بكرێت كه‌ پێویست‬ ‫ده‌كات ده‌س���ته‌ی‌ ب���ااڵی‌ هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫راپرس���ی‌ له‌كوردس���تان به‌ته‌واف���وق‬ ‫دروس���ت بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫پێویس���ت ده‌كات زه‌مینه‌سازی‌ بكرێت‬ ‫بۆ چاكسازی‌ ریش���ه‌یی‌‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‬

‫یوسف محه‌مه‌د‬

‫له‌كۆبونه‌وه‌که‌ی‌‬ ‫نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا‌و هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌ددا‬ ‫پابه‌ندبونی‬ ‫خۆیان به‌‬ ‫لێكتێگه‌یشتنه‌‌کانی‌‬ ‫پێشتری‌ نێوان‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫دوپاتکرده‌وه‌‬

‫ی بۆ چه‌قبه‌س���تویی‌ سیسته‌می‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تور بۆ په‌رله‌مان له‌سیس���ته‌م ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ی���ان تێك���ه‌اڵو ب���ۆ هه‌رێ���م‌و ئه‌نجام نه‌دانی‌ چاكس���ازی‌‪،‬‬ ‫پێمانوای���ه‌ ئه‌گه‌ر بتوانی���ن له‌ناوخۆدا‬ ‫په‌رله‌مانی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك ده‌زانن كه‌ له‌م كاته‌دا به‌هێزبی���ن‌و ملمالنێی���كان له‌رێگ���ه‌ی‌‬ ‫كوردستان به‌نه‌خۆشییه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‌و س���ندوقه‌كانی‌ ده‌نگ���دان یه‌كالی���ی‌‬ ‫عێراقیش به‌خۆپیشاندانه‌وه‌ سه‌رقاڵه‌‪ ،‬بكه‌ین���ه‌وه‌‌و ئه‌زمونێكی‌ دیموكراس���ی‌‬ ‫بۆچ���ی‌ له‌م كاته‌دا ئ���ه‌و داوایانه‌ باس راسته‌قینه‌ بخه‌ینه‌ س���ه‌ر پێ‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ له‌كاتێكدا پێش���تریش هه‌ر بتوانین ژێرخانی‌ ئابوری‌ ببوژێنینه‌وه‌‌و‬ ‫ئابورییه‌كه‌م���ان به‌ب���ه‌راورد به‌ئابوری‌‬ ‫داواتان كردوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫یوس���ف محه‌م���ه‌د‪ :‬ئێم���ه‌ له‌به‌غدا ده‌وروبه‌ر به‌هێز بێت ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫هه‌ر س���ێ‌ الیه‌ن‌و فراكس���یۆنه‌كانمان له‌ئاس���تی‌ به‌غدا‌و ئیقلیمی���ش به‌هێز‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و پرسان ‌هی‌ په‌یوه‌ندییان ده‌بی���ن‪ ،‬پێمانوای���ه‌ ئ���ه‌و ملمالن���ێ‌‬ ‫به‌كوردس���تانه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ به‌ب���ه‌رده‌وام ئیقلیمییانه‌ی‌ له‌ده‌وروبه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌ڕاوێ���ژدا ب���ون له‌گه‌ڵ‌ فراكس���یۆنی‌ ئێمه‌ خاوه‌ن ئیراده‌ی‌ خۆمان بین‌و به‌هێز‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و هه‌وڵ���دراوه‌ كۆده‌نگی���ی‌ بین ده‌توانین نه‌ك ببینه‌ پاشكۆی‌ ئه‌و‬ ‫ی دروس���ت بكرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم میحوه‌رانه‌‪ ،‬به‌ڵكو خاوه‌ن ستراتیژێكی‌‬ ‫نیش���تمان ‌‬ ‫پێمانوای ‌ه الوازی‌ كوردستان چ له‌سه‌ر س���ه‌ربه‌خۆی‌ كوردس���تانییانه‌ بین كه‌‬ ‫ی عێراق‌و ده‌ره‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ هه‌وڵ���ی‌ به‌هێزكردنی‌ پێگ���ه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫ئاست ‌‬

‫بدات له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ كوردس���تان بكاته‌‬ ‫شه‌ڕگه‌ی‌ ئه‌و ملمالنێ‌ ئیقیلمییانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌میشه‌ داوای‌‬ ‫چاكس���ازی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم جارجاریش‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ حیزبه‌كان هه‌میشه‌ دانیشتنتان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬واته‌ ئه‌مه‌تان له‌چی‌‌و ئه‌وه‌شتان‬ ‫له‌چی‌؟‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ :‬جیاوازی‌ گه‌وره‌ هه‌یه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌وڵی‌ ئاس���اییكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ حیزبییه‌كان���ت بده‌ی���ت‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ الیه‌نه‌كان���ی‌ دیكه‌ وه‌ك له‌وه‌ی‌‬ ‫دانیش���تنی‌ كۆمه‌ڵ‌ ئه‌نجام بده‌یت كه‌‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ نه‌بێت‪ ،‬ئێم���ه‌ وه‌كو گۆڕان‬ ‫هه‌میش���ه‌ هه‌وڵمان���داوه‌ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫حیزبییه‌كانیش���مان له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫به‌ره‌و پێش���بردنی‌ پڕۆژه‌كانمان بێت‪،‬‬ ‫خۆش���تان ده‌زانن ئ���ه‌و كۆبونه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ كردومانه‌ هه‌ر‬ ‫له‌و پێن���اوه‌دا بوه‌‌و ده‌ستكه‌وتیش���ی‌‬ ‫هه‌بوه‌ بۆ ئه‌و پڕۆژه‌ چاكسازییانه‌شی‌‬ ‫كه‌ ئۆپۆزس���یۆن ئاماده‌ی���ان كردوه‌‪،‬‬ ‫وه‌كو بینیتان په‌یوه‌ندییه‌كانمان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و تاڵه‌بانی‌ به‌و ئاقاره‌دا رۆیشت‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێتی���ش داوای‌ گه‌ڕاندن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تور ده‌كه‌ن ب���ۆ په‌رله‌مان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ دوقۆڵییه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ حیزبه‌كان���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫به‌ئاس���ایی‌ وه‌رده‌گری���ن به‌تایبه‌ت���ی‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر له‌چوارچێ���وه‌ی‌ به‌رنامه‌كانی‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بێت‌و بۆ به‌ره‌و پێشبردنی‌‬ ‫به‌رنامه‌ چاكسازییه‌ بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ هه‌ر ب���ه‌رده‌وام داوای‌‬ ‫چاكسازی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆچی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان ناكش���ێنه‌وه‌ یاخود داوای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ پێشوه‌خت بكه‌ن؟‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ :‬ئه‌و هه‌ڵبژاردانه‌ش‬ ‫باسكراوه‌‌و گفتوگۆ له‌باره‌ی‌ ده‌كرێت‌و‬ ‫ه���ه‌ر كاتێك پێویس���ت بێ���ت بڕیاری‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم به‌پێ���ی‌ یاس���ا‪،‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن ش���ه‌ش مانگی‌ ماوه‌‪ ،‬كه‌ی‌‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ ده‌ده‌ن؟‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د‪ :‬كه‌ شه‌ش مانگی‌‬ ‫مابێت ئیتر بۆچ���ی‌ داوای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پێش���وه‌خت بكه‌ی���ن؟‪ ،‬ئێم���ه‌ داوا‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ هه‌ڵبژاردن له‌كاتی‌ خۆیدا‌و‬ ‫به‌ته‌ندروس���ت‌و دور له‌خروقات ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وه‌ نه‌ك���را له‌كاتی‌‬

‫خۆیدا قسه‌ی‌ جددیمان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دڵنی���ان له‌كات��� ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌كرێت؟‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ :‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتانوایه‌ ده‌سه‌اڵت ده‌یه‌وێ‌‬ ‫چاكس���ازی‌ بكات ی���ان ته‌نه���ا كات‬ ‫ده‌كوژێت؟‬ ‫یوس���ف محه‌م���ه‌د‪ :‬ئه‌رك���ی‌ ئێمه‌‬ ‫وه‌ك ئۆپۆزس���یۆن خس���تنه‌ڕوی‌‬ ‫داواكردن���ی‌‬ ‫كه‌موكورتیی���ه‌كان‌و‬ ‫چاككردنیانه‌‌و پڕۆژه‌ی‌ چاكسازیشمان‬ ‫بۆ چاكسازی‌ پێشكه‌شكردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تر كه‌ ده‌س���ه‌اڵت چاكس���ازی‌ ده‌كات‬ ‫یان نا كێش���ه‌ی‌ ئێمه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ ئێمه‌ ده‌چینه‌ س���ه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ هه‌وڵی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫ئه‌و كێشانه‌ ده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دوای‌ نه‌خۆش���كه‌وتنه‌كه‌ی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬به‌گشتی‌ په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ چۆنه‌؟‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د‪ :‬له‌دوا كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و خات���و هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كراوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ ه���ه‌ردوال پابه‌ندن به‌و‬ ‫لێكتێگه‌یش���تنانه‌ی‌ كه‌ پێشتر له‌نێوان‬ ‫هه‌ردوال هاتۆته‌ كایه‌وه‌‌و له‌نێویشیاندا‬ ‫ئ���ه‌و به‌الغ���ه‌ی‌ له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ نێوان‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‌‌و نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫راگه‌یه‌نرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هی���چ به‌رنامه‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‌و مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كێتی‌ كۆببنه‌وه‌؟‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ :‬نازانم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ راب���ردودا بارزانی‌‬ ‫دوجار هات بۆ سلێمانی‌‪ ،‬هه‌ست ناكه‌ن‬ ‫مه‌به‌ستیان دورخستنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بێت‬ ‫له‌یه‌كێتی‌؟‬ ‫یوسف محه‌مه‌د‪ :‬نازانم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر داوا بكرێت دوای‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬نه‌وش���یروان مسته‌فا بچێته‌‬ ‫نێو یه‌كێتی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ روده‌دات؟‬ ‫یوس���ف محه‌مه‌د‪ :‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫هێزێكی‌ سیاسییه‌‌و له‌ئێستادا خه‌ریكی‌‬ ‫چه‌س���پاندنی‌ بنك���ه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری���ی‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‌و هێزی‌ دوه‌مه‌ له‌كوردس���تان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هی���چ به‌رنامه‌یه‌ك نییه‌ بۆ هاتنه‌‬ ‫ن���اوه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ بۆ نێ���و گۆڕان یان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪.‬‬

‫زۆنی‌ سه‌وز دوای‌ تاڵه‌بان ‌ی له‌دیدی‌ ئێرانه‌وه‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌تاران‬ ‫گفتوگۆیه‌ك له‌گه‌ڵ‌ نوێنه‌ر ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران "نازم ده‌باغ" كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫پشكی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌و پۆسته‌ی‌ وه‌رگرتوه‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ له‌م قۆناغه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتنی‌ تاڵه‌بانیدا ئێران‬ ‫ده‌ستوه‌رناداته‌ كاروباری‌ نێوخۆیی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬به‌ڵكو هاوكاری‌ ده‌كات‪ .‬نازم‬ ‫ده‌باغ له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ ئاوێنه‌دا باس‬ ‫له‌قۆناغی‌ ئێستای‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ئێران‌و حیزبه‌كه‌ی‌‌و سه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانیش ده‌كات بۆ ئێران‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێتوای����ه‌ ئ����ه‌و گرنگییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێ����ران ده‌ی����دات به‌كوردس����تان‌و دوای‌‬ ‫نه‌خۆش����كه‌وتنی‌ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬مه‌به‌س����ت‬ ‫ئه‌وه‌بێ����ت یه‌كێت����ی‌ دوای‌ تاڵه‌بان����ی‌‬ ‫په‌رته‌وازه‌یی‌ تێنه‌كه‌وێت؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬بێگومان س����ه‌یركردنی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێ����ران بۆ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش جه‌نابی‌ مام جه‌الل له‌توانا‌و‬ ‫كه‌س����ایه‌تی‌ تاڵه‌بانیی����ه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫ب����ۆ چه‌س����پاندنی‌ ئاس����ایش‌و ئارامی‌‌و‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوانییه‌ ئێران له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫ده‌س����توه‌رده‌داته‌ نێوخۆی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ل����ه‌دوای‌ تاڵه‌بانییه‌وه‌ توش����ی‌‬ ‫په‌رته‌وازه‌یی‌ نه‌بێت؟‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬ده‌س����توه‌ردان نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ناكرێت هه‌ڵوێس����تی‌ دۆستانه‌‪ ،‬‬

‫به‌ده‌س����توه‌ردان لێكبدرێته‌وه‌‪ ،‬واته‌ تۆ‬ ‫دۆس����تی‌ بنه‌ماڵه‌یه‌كیت‌و هه‌وڵده‌ده‌یت‬ ‫ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌ په‌رته‌وازه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ هه‌س����تی‌ پێبكه‌ن‬ ‫ئێران پش����تگیری‌ كه‌س����ێكی‌ دیاریكراو‬ ‫ده‌ك����ه‌ن له‌ن����او یه‌كێتی����دا ب����ۆ دوای‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬تا ئێس����تا هیچ باسێك‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ نه‌ك����راوه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو‬ ‫الیه‌ك كۆك����ن له‌س����ه‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌تا‬ ‫مام جه‌الل له‌ژیاندا بێت‌و ته‌ندروس����تی‌‬ ‫باش ده‌بێ����ت‌و بۆم����ان رون ده‌بێته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئ����ه‌و پیاوه‌ چه‌ن����د ده‌توانێت ده‌ور‬ ‫ببینێت‪ ،‬كه‌س����ێك نه‌خۆی‌ به‌شایسته‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌زانێت كه‌ ل����ه‌دوای‌ مام جه‌الل‬ ‫خۆی‌ بپاڵێوێت‪ ،‬نه‌ئه‌وان‌و هیچ الیه‌كیش‬ ‫باس����یان كردوه‌ كێ‌ جێگ����ره‌وه‌ی‌ بێت‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ په‌یڕه‌ویش ئه‌وه‌ دیاریكراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی‌ له‌م ماوه‌یه‌دا جموجوڵی‌‬ ‫زۆری‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و جموجواڵنه‌ جێی‌‬ ‫نیگه‌ران����ی‌ نییه‌ بۆ ئێ����ران‪ ،‬واته‌ ئێران‬ ‫له‌وه‌ ناترس����ێت پارتی‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ به‌ره‌و‬ ‫توركیا به‌رێت؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬من هه‌نگاوی‌ وا نابینم كه‌‬ ‫هیچ الیه‌نێ����ك هه‌نگاوی‌ هه‌بێت یه‌كێتی‌‬ ‫ب����ه‌ره‌و توركیا به‌رێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌س����تی‌ پێده‌كه‌م هه‌مو الیه‌ك به‌ته‌نگ‬ ‫ئه‌وه‌وه‌ن كه‌ یه‌كێتی‌ له‌سه‌ر پێی‌ خۆی‌‬ ‫بوه‌ستێت‪ ،‬چونكه‌ پڕۆسه‌ی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫ئازادی‌‌و سیاس����ی‌ له‌ناوچه‌كه‌ به‌شێوه‌ی‌‬ ‫تاكالیه‌ن����ه‌‪ ،‬الیه‌ن����ه‌كان ده‌ب����ات به‌ره‌و‬

‫نازم ده‌باغ‪ :‬پێموایه‌ هه‌وڵه‌كانی‌ ئێران‬ ‫بۆ یه‌كێتی‌ ریزه‌كانی‌ گه‌لی‌ كورد گرنگه‌‌و‬ ‫به‌رده‌وامیش����ه‌ چونك����ه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫پته‌وكردن����ی‌ الیه‌ن����ه‌ كوردییه‌كان����دا‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كورد‌و شیعه‌ش پته‌وتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئ����ه‌و هه‌واڵنه‌ی‌ بوه‌ هۆی‌‬ ‫جیابون����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ هێش����تا‬ ‫م����اون‪ ،‬ناكرێت بی����ر له‌یه‌كگرتنه‌وه‌یان‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی‌ هه‌س����تمان‬ ‫ك����ردوه‌ ئێ����ران هه‌میش���� ‌ه ده‌ی����ه‌وێ‌‬ ‫یه‌كڕیزی‌ الیه‌نه‌ كوردییه‌كان بپارێزێت‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ پێموانیی����ه‌ ه����ه‌وڵ‌ هه‌بێ����ت بۆ‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌یان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ����ه‌ی‌ هه‌وڵ‌ نیی����ه‌ بۆ لێك‬ ‫نزیككردنه‌وه‌یان؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬هه‌وڵه‌كانی‌ نزیككردنه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجام����ی‌ هه‌بوه‌‌و دوج����ار كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫نێوان م����ام جه‌الل‌و كاك نه‌وش����یروان‬ ‫مس����ته‌فا هه‌بوه‌‌و كۆبون����ه‌وه‌ش كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌باشی‌ ده‌زانم هاوڕایی‌ له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌كان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك����و خ����ۆت هاوپه‌یمانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی����ت به‌الوه‌ گرنگتره‌‪ ،‬یان‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌ نه‌بو؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬نه‌خێ����ر‪ ،‬بانگكردنه‌كه‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬ب����ه‌ڕای‌ من ب����ۆ ئه‌م‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ گۆڕین����ه‌وه‌ی‌ بیروڕا بو‬ ‫به‌هه‌مو ناوچه‌ك����ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌مڕۆ قۆناغه‌ هاوپه‌یمانی‌ ستراتیژی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی پارتی‌ بۆ داهاتوش به‌پێویست ده‌زانم‌و‬ ‫كورد به‌ش����ێكی‌ گرنگ����ه‌ له‌دیاریكردن ‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌ش����ی‌ به‌پێویس����ت ده‌زانم‪،‬‬ ‫سیاسه‌تی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوانییه‌ ئێران هه‌وڵده‌دات هه‌روه‌ها به‌ئیزافه‌ی‌ ئه‌وه‌ش هاوپه‌یمانی‌‌و‬ ‫ی لێك دۆستایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‌ گۆڕانیش به‌پێویست‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ ل����ه‌دوای‌ تاڵه‌بان ‌‬ ‫ده‌زانم‪.‬‬ ‫نزیك بكاته‌وه‌؟‬

‫هه‌مو الیه‌ك‬ ‫به‌ته‌نگ ئه‌وه‌وه‌ن‬ ‫كه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌سه‌ر پێی‌ خۆی‌‬ ‫بوه‌ستێت‬ ‫نازم ده‌باغ‬ ‫تاكڕه‌وی‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هه‌بونی‌ الیه‌نی‌ به‌هێز‬ ‫هه‌میشه‌ پڕۆسه‌ی‌ دیموكراسی‌ به‌هێزتر‬ ‫ده‌بێ����ت‪ ،‬بۆیه‌ هه‌مو ئ����ه‌و هه‌نگاوانه‌ی‌‬ ‫ده‌هاوێژرێن هه‌ست ناكه‌ین هیچ فشارێك‬ ‫هه‌بێت له‌س����ه‌ر یه‌كێتی‌‪ ،‬ئێمه‌ش وه‌كو‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ له‌سه‌ر په‌یڕه‌وی‌‬ ‫مام جه‌الل به‌رده‌وام ده‌بین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بانگهێشتكردنی‌ نێچیرڤان بۆ‬ ‫ئێ����ران په‌یوه‌ندی‌ به‌بارودۆخی‌ نێوخۆی‌‬

‫چوار فراكسیۆنی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫سێ سه‌ركرده‌ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‬ ‫كاتێك ئۆپۆزس���یۆنی ناو پارله‌مان‬‫پێویس���تیان به‌زیادكردن���ی ژم���اره‌ی‬ ‫ق���ه‌واره‌كان ده‌بێت بۆ ش���ه‌رعیه‌تدان‬ ‫به‌كاره‌كانی���ان له‌به‌ی���ان ده‌رك���ردن‌و‬ ‫بایكۆتك���ردن‌و ره‌تكردنه‌وه‌ ئه‌وا پارتی‬ ‫ئاینده‌ش به‌ناوو ئارمه‌وه‌ له‌پاڵ خۆیان‬ ‫بۆ قه‌ره‌باڵغییه‌كه‌ به‌كار ده‌هێنن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كاتێ���ك س���ه‌ركرده‌كانیان كۆده‌بنه‌وه‌‬ ‫ئه‌وا قادر عه‌زیزی لێ بێبه‌ری ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كاتێ���ك ق���ادر عه‌زیز به‌ه���ه‌رزه‌كاری‬ ‫رێگای تێكۆش���انی گرته‌ به‌ر هه‌ندێك‬ ‫له‌م كاكانه‌ خواخوای���ان بو وێنه‌یه‌كی‬ ‫له‌گه‌ڵ بگرن!‬ ‫ره‌فعه‌ت كۆمه‌ڵه‌ له‌مڕۆژانه‌ پێكه‌وه‌‬‫س���ه‌ردانێكمان كرد‪ ،‬له‌رێگا گله‌ییه‌ك‬ ‫كۆن���ی لێ���م ك���رد‪ ،‬گوای���ه‌ كاتێك‬ ‫له‌ناوچه‌ی مه‌ریوان به‌رپرسی ته‌داركات‬ ‫بومه‌(ئی���داره‌)‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ هاوڕێی‬ ‫گیانی‌ به‌گیانیم ب���وه‌‪ ،‬ئاماده‌ نه‌بومه‌‬ ‫جاجگی (بنێشت) ێكی زیاده‌ی بده‌مێ‬ ‫پێیم وتومه‌‪ ،‬جاجگی حیزبه‌و خیانه‌ت‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬قوڕ به‌سه‌رمان ئێمه‌ وا كردمان‬ ‫به‌رپرسان‌و سیاس���ه‌تمه‌دارانی ئێستا‬ ‫بی���ره‌ نه‌وت‌و كێ���وه‌ چه‌مه‌نتۆو فه‌رده‌‬ ‫دۆالر پێشكه‌ش به‌یه‌كتری ده‌كه‌ن ‪.‬‬ ‫ (له‌كۆنگره‌یه‌ ك���ی ڕۆژنامه‌وانیدا‬‫س���ێ‌ س���ه‌ركرده‌كه‌ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫جه‌خت ده‌كه‌ن���ه‌وه‌ له‌غیابی‌ تاڵه‌بانیدا‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ڕێز ل���ه‌كارو بڕیاره‌كانی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ده‌گرێت)‪ ،‬كه‌وات���ه‌ تا مامه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن بۆ ماڵه‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌رس���ه‌الن بایز(نه‌بونی تاڵه‌بانی‬‫كێش���ه‌ له‌یه‌كیتیدا دروس���ت ناكات)‪،‬‬ ‫به‌س ونجڕ ونجڕی ده‌كات ‪.‬‬ ‫نه‌وا(ئیس�ل�امییه‌كانی‌ كوردس���تان‬‫پشتگیری‌ خۆپیش���اندانی‌ سوننه‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن) ‪ ،‬مادام عه‌ل���ی قه‌ره‌داغی‌و‬ ‫قه‌ت���ه‌رو توركیا پش���تیوانی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌مره‌ ئه‌مانیش له‌ریتمی ئه‌وان دانسی‬ ‫خۆیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫بای���ز‪:‬‬ ‫ئاوێنه‌((ئه‌رس���ه‌الن‬‫ك���ه‌س ناوێرێت پۆس���تی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ نه‌زاهه‌ وه‌ربگرێت))‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی دزییه‌كان ئه‌وه‌ن���ده‌ گه‌وره‌ن‬ ‫حیس���اباته‌كه‌ی به‌كه‌س ناكرێت‪ ،‬ئێوه‌‬ ‫كه‌سی ماڵیتان ده‌وێت نه‌ك یاخی‪.‬‬ ‫روداو (كوردس���تان‪ :‬هه‌شت هه‌زار‬‫شاره‌زاو راوێژكاری موچه‌ خۆر هه‌ن)‪،‬‬ ‫ئ���ه‌دی ل���ۆ ناڕازی���ن ‪ 690‬داهێنه‌ری‬ ‫به‌سته‌زمانمان هه‌بێت!‬ ‫روداو (ئه‌مین���داری یه‌كگرت���وش‬‫رایده‌گه‌نێت‪ :‬به‌رده‌وام ده‌س���تی نزاو‬ ‫پاڕانه‌وه‌یان بۆ خودا به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌المه‌تی مام جه‌الل‌و بۆ داهاتوش‬ ‫هه‌ردوال یه‌كهه‌ڵوێستن‪ ،).‬كه‌واته‌ هه‌مو‬ ‫رو له‌ئاڵمان ده‌ستتان له‌ئاسمان ‪.‬‬ ‫س���ڤیل( ع���ارف قوربان���ی‪ :‬مام‬‫جه‌الل زۆرجار ماندو ده‌بو به‌ده‌س���ت‬ ‫یه‌كێتیی���ه‌وه‌)‪،‬‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی ین���ك س���اڵی جارێك‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی كردبێت وا مامه‌ی هیالك‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر مانگانه‌ كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫بكردایه‌ چی ده‌قه‌وما !؟‬ ‫مام رۆس���ته‌م‪( :‬یه‌كێتی دوای مام‬‫جه‌الل توشی ش���ه‌له‌ل ده‌بێت)‪ ،‬ئه‌دی‬ ‫مانگێ���ك پێش ئێس���تا ئ���ه‌م قه‌وانه‌‬ ‫نایابه‌ت بۆ لێنده‌دا!؟‬ ‫حه‌مه‌ س���ه‌عید زه‌نگه‌ن���ه‌ چیرۆك‬‫نوسێكی شاری كه‌ركوكه‌‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫مامه‌ نه‌خۆش بكه‌وێت ئۆپۆزسیۆنێكی‬ ‫ئارام بو‪ ،‬زۆر جار بزه‌یه‌كی بۆم ده‌كرد‬ ‫ك���ه‌ ده‌موت مام جه‌الل سیاس���ییه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌چی له‌‪19‬ی دیس���ه‌مبه‌ر ‬ ‫له‌سه‌ر فه‌یس���بوكه‌كه‌ی نوسی (هه‌مو‬ ‫ئومه‌ی عه‌ره‌بی قوربانی هه‌ناسه‌یه‌كت‬ ‫ب���ێ‌!)‪ ،‬منیش بۆم نوس���ی یان ناچن‬ ‫بۆ ئ���اش‪ ،‬یا كه‌ ده‌ڕۆن ئاش���ه‌وانیش‬ ‫ده‌كوژن‪.‬‬ ‫((روداو‪-‬به‌ه���ۆی كۆبون���ه‌وه‌ی‬‫ئۆپۆزیسیۆن سه‌ركرده‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫نوێژی هه‌ینیان نه‌كرد)) جه‌الل عامری‬ ‫نوس���ه‌ری چه‌پ���ی میس���ری ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫هاواڵتیان نوێ���ژ ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی له‌و‬ ‫دنیا كورس���ییه‌ك له‌به‌هه‌ش���ت بگرن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئیس�ل�امییه‌ سیاس���ییه‌كان كار‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی له‌م دنیا كورسییه‌ك‬ ‫بگرن‪ ،‬كه‌واته‌ كورس���ی ئ���ه‌م دنیا بۆ‬ ‫ئ���ه‌وان گرنگتره‌ له‌كورس���ی ئه‌و دنیا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان مناڵ���ی خه‌ڵك ب���ۆ حه‌له‌ب‌و‬ ‫قه‌نده‌هار ده‌نێرن‪ ،‬مناڵی خۆشیان بۆ‬ ‫له‌نده‌ن‌و واشنتۆن‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )360‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/15‬‬

‫ده‌وڵه‌ت ‌ی قانون‪ :‬پێویسته‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێم‬ ‫بۆ ماوه‌ ‌ی دو خول بێت‬

‫رابه‌ر ‌ی‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان‬

‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‪ ،‬بارام سوبحی‌‬ ‫به‌پێی‌ پڕۆژه‌ قانونێك‪ ،‬داواده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫ێ سه‌رۆكایه‌تیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ماو‌هی‌ هه‌ر س ‌‬ ‫ی بكرێت‪.‬‬ ‫عێراق بۆ دوو خول دیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵو ره‌وت ‌‬ ‫لیسته‌كانی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫سه‌درو هاوپه‌یمانی‌ كوردستان‌و گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫پشتیوانی‌ لێده‌كه‌ن‪ .‬ته‌نها لیسته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دژ ‌‬ ‫مالیكی‌ به‌پاساوی‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌ستوره‌‪ ،‬ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌و داواده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌و قانون ‌ه سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫وه‌زیره‌كانیش بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی راب���ردوو‬ ‫ی چوارش���ه‌مم ‌ه ‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ی عێ���راق‬ ‫(‪ )2013/1/9‬پارله‌مان��� ‌‬ ‫ی (‪ )252‬پارله‌مانت���ار‬ ‫به‌ئاماده‌بوون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )325‬پارله‌مانتار‪ ،‬خوێندنه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیاریكردن ‌‬ ‫ی بۆ پڕۆژ‌ه قانون ‌‬ ‫یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ر س��� ‌‬ ‫ماو‌ه ‌‬ ‫عێراق‪ :‬كۆمار‪ ،‬حكومه‌ت‪ ،‬پارله‌مان بۆ‬ ‫دوو خول كرد‪ .‬ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ش له‌الیه‌ن‬ ‫(‪ )133‬پارله‌مانتاره‌وه‌ پێشكه‌شكراوه‌‪.‬‬ ‫پ���ڕۆژ‌ه قانونه‌ك ‌ه ل ‌ه هه‌ش���ت مادد‌ه‬ ‫پێكهات���وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه تیای���دا داواده‌كات‬ ‫ی كۆم���ارو حكوم���ه‌ت‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی دوو خول‬ ‫پارله‌م���ان ته‌نها بۆ م���او‌ه ‌‬ ‫ی یه‌ك بێ���ت یان نا‪،‬‬ ‫ی به‌دوا ‌‬ ‫ج���ا دوا ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن كه‌س���ێكه‌و‌ه به‌ڕێوه‌ببرێت‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر خولێكی���ش چوار س���اڵه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هاتوو به‌ر له‌و ماوه‌ی ‌ه پارله‌مان‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���ێنرایه‌و‌ه ئه‌وا هه‌ر به‌خولێك‬ ‫داده‌نرێ���ت‪ .‬ب���ۆ حكومه‌تی���ش ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ده‌س���تیان‬ ‫ی وه‌زیره‌كان ‌‬ ‫هات���وو نیو‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌كاركێش���ایه‌وه‌‪ ،‬یان ده‌س���تیان پ ‌‬ ‫له‌كاركێش���رایه‌وه‌‪ ،‬ی���ان متمانه‌ی���ان‬ ‫ی وه‌زیران‬ ‫لێوه‌رگیرایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫به‌ده‌س���ت له‌كاركێش���او‌ه داده‌نرێت‌و‬ ‫به‌خولێك ئه‌ژمار ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن خۆیه‌و‌ه سه‌ركرد‌ه ل ‌ه لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌ال‪ ،‬به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی عه‌ل��� ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی كۆمارو‬ ‫ڕاگه‌یان���د ته‌نها س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی قانون‬ ‫حكومه‌ت نه‌وه‌كو پارله‌مان ماف ‌‬ ‫داڕش���تنیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئ���ه‌و پڕۆژ‌ه‬ ‫قانون��� ‌ه ب ‌ه "ناده‌س���توری‌" ناوده‌بات‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ده‌س���تور ته‌نه���ا پۆس���ت ‌‬ ‫ی دوو خول‬ ‫ی بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمار ‌‬

‫ ‬ ‫پەرلەمانی عێراق‬ ‫دیاریك���ردوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و پ���ڕۆژ‌ه قانون ‌ه په‌س���ه‌ند بكرێت‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم‌و‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ئه‌وا پێویست ‌ه پۆست ‌‬ ‫وه‌زیره‌كانیش بگرێته‌وه‌‪ ،‬له‌و كاته‌شدا‬ ‫ی‬ ‫پێموانیی ‌ه سه‌رجه‌م الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر ‌‬ ‫ره‌زامه‌ندبن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و لێدوانه‌دا‪ ،‬پارله‌مانتار ‌‬ ‫له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ورد مه‌حما خه‌لی���ل‪ ،‬ده‌ڵێت "ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫پارله‌مان ‌ه قان���ون ده‌ربكات‪ ،‬ته‌حه‌دا ‌‬ ‫ه���ه‌ر كه‌س���ێك ده‌ك���ه‌م بڵێ���ت ئه‌و‬ ‫ی نییه‌"‪،‬‬ ‫پڕۆژ‌ه قانون���ه‌ش ده‌س���تور ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر س���ه‌رۆك‬ ‫چونك��� ‌ه "ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫كۆماردا ده‌چه‌س���پێت‪ ،‬به‌سه‌ر سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانیشدا ده‌چه‌سپێت‪ .‬ئه‌و قانونه‌ش‬ ‫ی دیموكراسیه‌ت ‌ه له‌عێراق‌و‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫دژی‌ هیچ كه‌سێك نییه‌"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ال ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی پارله‌مان ئوس���ام ‌ه نوجێف ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫س���ور بێ���ت له‌س���ه‌ر تێپه‌ڕاندن ‌‬ ‫پرۆژ‌ه قانونه‌‪ ،‬ئه‌وا لیسته‌كه‌یان هه‌موو‬ ‫ی له‌به‌رده‌میاندا‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫ئه‌گه‌رێك��� ‌‬ ‫ك���راو‌ه ده‌بێت له‌نێویاندا س���كااڵكردن‬

‫ی‬ ‫ی فیدڕاڵی‌‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌بڕوا ‌‬ ‫ل��� ‌ه دادگا ‌‬ ‫ی گۆڕان‪ ،‬حاكم‬ ‫ی فراكسیۆن ‌‬ ‫پارله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌تی���ف مس���ته‌فا ئه‌مین‪ ،‬ب���ۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و پ���ڕۆژ‌ه قانون ‌ه له‌الی���ه‌ن دادگا ‌‬ ‫فیدراڵیه‌و‌ه ره‌تنه‌كرێته‌وه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی بكات‌و‬ ‫سه‌ره‌تا ئه‌و دادگای ‌ه په‌سه‌ند ‌‬ ‫ی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی پارله‌مان ‌‬ ‫پاش���ان ره‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی "ئه‌و پڕۆژ‌ه قانون ‌ه‬ ‫وه‌كو ناوبراو وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قانون له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی زۆرین ‌ه‬ ‫ناڕازیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ده‌نگ��� ‌‬ ‫په‌سه‌ند ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی قانون ‌‬ ‫ی عێراق به‌پێ ‌‬ ‫ی فیدراڵ ‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫ی (‪ )2005‬دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ژمار‌ه س ‌‬ ‫ی هه‌میشه‌یی‌‪.‬‬ ‫ی ده‌ستور ‌‬ ‫وات ‌ه به‌ر له‌دانان ‌‬ ‫ی كورد موحسین‬ ‫ی پارله‌مانتار ‌‬ ‫بۆی ‌ه به‌ڕا ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و دادگای ‌ه ته‌نها‬ ‫س���ه‌عدون ئه‌رك ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫تایبه‌ت ‌ه به‌پێداچونه‌و‌ه به‌و قانونان ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت‬ ‫ی ئیدار‌ه ‌‬ ‫ی قانون ‌‬ ‫"پێچه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌س���توریان‬ ‫ی راڤه‌كردن ‌‬ ‫ب���وون‌و ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماو‌ه ‌‬ ‫ی دیاریكردن��� ‌‬ ‫نییه‌"‪ .‬قانون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ش به‌پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫س‌‬ ‫ده‌ستور نازانێت‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌ڵێت "هه‌موو‬

‫ی بۆ له‌مپه‌ردانان له‌به‌رده‌م‬ ‫ئه‌و هه‌واڵن ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و قانون��� ‌ه ده‌درێت‪،‬‬ ‫په‌س���ه‌ندكردن ‌‬ ‫ی شكسته‌"‪.‬‬ ‫بێگومان چاره‌نوسه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و پ���ڕۆژ‌ه قانونه‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌كاران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێن ئامانجیان له‌م قانون ‌ه "بنیادنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت‌و به‌رده‌وام ‌‬ ‫دیموكراس���یه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵته‌"‪ .‬وه‌كو‬ ‫ی ئاشتیان ‌ه ‌‬ ‫ئاڵوگۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارله‌م���ان‌و پارله‌مانتار ‌‬ ‫بڕی���ارده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراقی��� ‌ه محه‌م���ه‌د خالی���دی‌‪ ،‬وت��� ‌‬ ‫"ئامانج ل���ه‌م قانون ‌ه س���نوردانان ‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی س���ته‌مكاری‌‌و س���ه‌قامگیر ‌‬ ‫نه‌زع ‌ه ‌‬ ‫ی له‌واڵتدا ده‌هێنێت��� ‌ه ئاراوه‌"‪.‬‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی قانون‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم پارله‌مانت���ار ‌‬ ‫محه‌مه‌د س���ه‌عدون س���ه‌یهود‪ ،‬پێیوای ‌ه‬ ‫ی مالیكیه‌‪.‬‬ ‫ی نور ‌‬ ‫ئه‌و قانون ‌ه بۆ دژایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئه‌و قانون ‌ه پێویست ‌‬ ‫به‌هه‌مواركردنی‌ ده‌ستوره‌"‪.‬‬ ‫ی عێراق‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫به‌گوێ���ر‌ه ‌‬ ‫مادده‌ی���ه‌ك هه‌موا بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی (‪)72‬‬ ‫ی له‌سه‌ر بكرێت‪ .‬مادد‌ه ‌‬ ‫راپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���توریش ده‌ڵێت "س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی چوار‬ ‫كۆم���ار ته‌نها ب���ۆ دوو خول��� ‌‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫س���اڵیه‌"‪ .‬گفتوگۆك���ردن له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫پڕۆژ‌ه قانون ‌ه له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی س���ه‌در موقت���ه‌دا س���ه‌در ل ‌ه‬ ‫ره‌وت��� ‌‬ ‫(‪)2012/7/7‬دا‪ ،‬داوایك���رد پارله‌مان‬ ‫بۆ "رێگرتن له‌دیكتاتۆرییه‌ت" قانونێك‬ ‫ی هه‌ر‬ ‫ی ماو‌ه ‌‬ ‫ده‌ربكات ب���ۆ دیاریكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫ێ سه‌رۆكایه‌تیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫س‌‬ ‫دوو خول‪.‬‬ ‫ی عێراقیه‌‪ ،‬ره‌عد‬ ‫ی لیست ‌‬ ‫پارله‌مانتار ‌‬ ‫ی رونك���رده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌هلی‌‪ ،‬ب���ۆ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی بڕیار‌ه س���ه‌باره‌ت‬ ‫پارله‌م���ان خاوه‌ن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی هه‌ر س��� ‌‬ ‫ی م���او‌ه ‌‬ ‫ب��� ‌ه دیاریكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیه‌ك ‌ه بۆ دوو خول‪ .‬به‌بۆچون ‌‬ ‫ی ئه‌م قانون ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئامانج ‌‬ ‫ده‌هل ‌‬ ‫ی له‌ده‌س���ه‌اڵتدا نه‌بێت‌و چه‌ند‬ ‫"تاكڕه‌و ‌‬ ‫كه‌سێك ده‌س���ت به‌كورسیه‌و‌ه بگرن"‪.‬‬ ‫ی نه‌كردو‌ه‬ ‫ی "ده‌س���تور رێگ���ر ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی بدرێ���ت‬ ‫ی چه‌ن���د به‌رده‌وام��� ‌‬ ‫ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كان‪ ،‬به‌اڵم رێگریش ‌‬ ‫ل ‌ه پارله‌م���ان نه‌كردو‌ه ك��� ‌ه قانونێك‬ ‫ی دوو خول بۆ‬ ‫دابڕێژێ���ت بۆ دیاریكردن ‌‬ ‫ێ سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر س ‌‬

‫پارله‌مانتار ئه‌حمه‌د عه‌لوانی‌‌و یه‌كێك له‌رێبه‌رانی‌ خۆپیشانده‌رانی‌ ئه‌نبار‪:‬‬

‫نزیكبونه‌وه‌یه‌كی‌ زۆر گه‌وره‌ له‌نێوان كوردو سوننه‌دا هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق له‌سه‌ر لیستی‌ عێراقیه‌‬ ‫ئه‌حمه‌د عه‌لوانی‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ رێبه‌رانی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نبار‪ ،‬له‌م دیمانه‌یه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫باس له‌وه‌ده‌كات خۆپیشانده‌ران تا‬ ‫به‌دیهێنانی‌ داواكانیان له‌خۆپیشاندان‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بن‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"بۆ به‌گژداچونه‌وه‌ی‌ دیكتاتۆرییه‌ت‌و‬ ‫رێگریكردن له‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫دیكتاتۆرییه‌ت‪ ،‬رۆژانه‌ تێكه‌ڵبون‬ ‫له‌نێوان كه‌سایه‌تیه‌كانی‌ كوردو عه‌ره‌بی‌‬ ‫سوننه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پارله‌مانتاران���ی‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫قانون ب���ه‌وه‌ تۆمه‌تب���ارت ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫له‌خۆپیش���اندانه‌كانی‌ ئه‌نب���اردا وتوته‌‬ ‫ش���یعه‌ ب���ه‌رازن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ن‬ ‫لێدوانه‌كان���ی‌ ئێوه‌ مه‌ترس���ی‌ جه‌نگی‌‬ ‫تائیفی‌ لێ‌ ده‌كه‌وێته‌وه‌؟‬ ‫عه‌لوانی‌‪ :‬س���ه‌باره‌ت به‌و تۆمه‌تانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تی‌ قانونه‌وه‌ ده‌درێته‌‬ ‫پاڵ���ی‌ م���ن‪ ،‬زۆر به‌تاڵ���ن‪ .‬چونكه‌ من‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا هی���چ لێدوانێكم نه‌داوه‌ كه‌‬ ‫مه‌ترسی‌ شه‌ڕی‌ تائیفی‌ لێ‌ بكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌حه‌داش���یان ده‌ك���ه‌م ئه‌گ���ه‌ر ل���ه‌و‬ ‫روه‌وه‌ به‌ڵگه‌یه‌كیان پ���ێ‌ بێت‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و قس���انه‌ی‌ ئه‌وان ده‌یكه‌ن راس���ته‌و‬ ‫لێداوانه‌كان���ی‌ من مه‌ترس���ی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫تائیفی‌ ل���ێ‌ ده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌توانن‬ ‫له‌په‌رله‌مان لیژنه‌یه‌كم بۆ دروست بكه‌ن‌و‬ ‫لێكوڵینه‌وه‌م له‌گه‌ڵدا بكه‌ن‪ .‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ئه‌وان خۆی���ان ڕازی‌ نه‌بوون لیژنه‌ له‌‬ ‫په‌رله‌مان به‌ بیانوی‌ جۆراوجۆر دروست‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ هه‌نگاوێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ قان���ون هاژمارده‌كرێ���ت بۆ‬ ‫شێواندنی‌ رایگشتی‌ له‌الیه‌ك‌و له‌الیه‌كی‌‬ ‫تریش بۆ شكاندنی‌ كه‌سایه‌تی‌ ئێمه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زیاتر له‌چه‌ن���د هه‌فته‌یه‌كه‌‬ ‫خۆپیش���انده‌رانی‌ شاره‌ س���وننیه‌كان‬ ‫به‌رده‌وامن ل���ه‌ مانگرتن‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ه‌وه‌ هه‌نگاوێك���ی‌ ئه‌وت���ۆ بۆ‬ ‫به‌جێگه‌یاندنی‌ داوای‌ خۆپیش���انده‌ران‬ ‫نابینرێت‪ ،‬ئایا ره‌وشه‌كه‌ به‌كوێ‌ ده‌كات‪:‬‬ ‫خۆپیشاندان به‌رده‌وام ده‌بێت؟‬ ‫عه‌لوانی‌‪ :‬خۆپیش���اندان ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬تاك���و س���ه‌رجه‌م داوای‌‬ ‫خۆپیش���انده‌ران جێبه‌ج���ێ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ خۆپیش���انده‌ران باسی‌ لێوه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌ركی‌ حكومه‌ت���ه‌ جێبه‌جێی‌‬ ‫بكات‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ حكومه‌ت گوێ‌ بۆ‬ ‫داوای‌ خۆپیشانده‌ران بگرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬روخانی‌ رژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌س���ه‌د‬ ‫له‌سوریا‪ ،‬چ له‌دۆخی‌ عێراق ده‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫ئایا ده‌بێته‌ هۆی‌ به‌هێزبونه‌وه‌ی‌ سوننه‌‬ ‫له‌عێراقدا؟‬ ‫عه‌لوانی‌‪ :‬رژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌د رژێمێكی‌‬ ‫زۆر دیكتاتۆره‌‪ ،‬چه‌ندین هاونیشتیمانی‌‬ ‫خۆی‌ كوشتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ ئه‌و رژێمه‌‬ ‫بڕۆخ���ێ‌‌و دیكتاتۆریی���ه‌ت له‌ناوبچێت‪.‬‬ ‫پێویسته‌ كه‌وتنی‌ ئه‌و دیكتاتۆره‌ ببێت به‌‬ ‫په‌ند بۆ دیكتاتۆره‌كانی‌ دیكه‌‪ .‬تائێستا‬ ‫به‌داخه‌وه‌ رژێمه‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌د په‌یوه‌ندی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ندێ‌ الی���ه‌ن له‌عێراقدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌الی‌ ئێمه‌ گرنگ بێت پرۆژه‌ی‌‬ ‫نیش���تیمانییه‌و عێراق له‌شه‌ڕی‌ تائیفی‌‬ ‫بپارێزین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا مه‌ترس���ی‌ ئ���ه‌وه‌ نییه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌ عێ���راق به‌ده‌م داوای‌‬ ‫خۆپیش���انده‌رانه‌وه‌ نه‌ی���ه‌ت‪ ،‬ئ���ه‌وا‬

‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون‌و‬ ‫حیزبی‌ ده‌عوه‌ هیچ ‬ ‫هاوسه‌نگیه‌كیان له‌ هیچ‬ ‫شوێنكی‌ ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫نه‌هێشتوه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌دامه‌زراندنی‌ حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫تا بچوكترین فه‌رمانگه‌‬ ‫هاوسه‌نگی‌ تیانیه‌‬

‫ئه‌حمه‌د عه‌لوانی‬

‫خۆپیش���اندانه‌كان ببێت به‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫چه‌كداری‌؟‬ ‫عه‌لوان���ی‌‪ :‬پێویس���ته‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫به‌حیكمه‌ته‌وه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ باردۆخه‌كه‌دا‬ ‫بكات‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڵ خۆپیشانده‌ران‪.‬‬ ‫چونكه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ داواده‌كرێت داوایه‌كی‌‬ ‫نیش���تیمانیه‌‪ ،‬له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ هه‌م���و‬ ‫عێراق���ه‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ گه‌ل���ه‌‪ .‬ئێمه‌‬ ‫داوای‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌ هاوس���ه‌نگی‌‬ ‫په‌ی���ڕه‌و بكرێ���ت له‌فه‌رمانگه‌كان���دا‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ قان���ون‌و حیزبی‌‬ ‫ده‌عوه‌ هیچ هاوس���ه‌نگیه‌كیان له‌ هیچ‬ ‫شوێنكی‌ ده‌س���ه‌اڵتدا نه‌هێشتوه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌دامه‌زراندنی‌ حكومه‌ته‌وه‌ تا بچوكترین‬ ‫فه‌رمانگه‌ هاوسه‌نگی‌ تیانیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬خۆپیش���انده‌رانی‌ ئه‌نب���ار‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن كه‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌ڕێگای‌ هێ���زه‌وه‌ گۆڕه‌پانی‌‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كان چۆڵ بكات‪ ،‬تاچه‌ند‬

‫ڕاسته‌؟‬ ‫عه‌لوانی‌‪ :‬نازان���م تاچه‌ند ئه‌و هه‌واڵه‌‬ ‫راس���ته‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌م���ان له‌بیر نه‌چێت‬ ‫ك���ه‌ تائێس���تاش خۆپیش���اندان هه‌ر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ ئاشتیانه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئاماده‌ن له‌مه‌یدانی‌ خۆپیشاندان‬ ‫بمێننه‌وه‌ تاكو داواكاریه‌كانیان جێبه‌جێ‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬له‌الیه‌ن چه‌ن���د الیه‌نێكه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵده‌درێ���ت به‌رگی‌ تائیفی‌ بكه‌ن به‌ر‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌و به‌رگه‌ نیشتیمانیه‌كه‌ی‌‬ ‫لێ‌ بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌ چه‌ن���د پارێزگایه‌كدا‬ ‫خۆپیش���اندان ب���ۆ پاڵپش���تی‌ مالیكی‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬رای‌ ئێوه‌ چیه‌؟‬ ‫عه‌لوانی‌‪ :‬ئه‌و خۆپیشاندانانه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫پۆلیس���ه‌وه‌ ڕێگه‌ی‌ پێدراوه‌و رێگری‌ لێ‌‬ ‫نه‌كراوه‌‪ .‬به‌پێچه‌وانی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نبار‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و خۆپیشاندانانه‌ رژێمی‌‬ ‫پێش���ومان بیرده‌خات���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ چۆن‬

‫خه‌ڵكیان به‌زۆر ده‌برد بۆ خۆپیشاندان‪.‬‬ ‫به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌ ئێس���تا مالیكیش‬ ‫خه‌ڵكی به‌زۆر بردوه‌ بۆ خۆپیش���اندان‪،‬‬ ‫له‌كاتی‌ ده‌وامی‌ فه‌رمی���دا خه‌ڵكیان له‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ ده‌ركردوه‌‌و ب���ه‌زۆر بردویانه‌‬ ‫ب���ۆ خۆپیش���اندان‪ .‬ئێم���ه‌ زانیاریمان‬ ‫هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پاره‌ دراوه‌ به‌‬ ‫خۆپیش���انده‌ران تاكو ئاماده‌بن‪ ،‬سزای‌‬ ‫ئه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ش ده‌درێ‌ كه‌ به‌شداری‌‬ ‫له‌و خۆپیشاندانه‌ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رای‌ ئێوه‌ چییه‌ له‌سه‌ر ناوچه‌‬ ‫جێناكۆكه‌كان‌و مادده‌ی‌ (‪)140‬؟‬ ‫عه‌لوان���ی‌‪ :‬ماده‌ی‌ (‪ )140‬مادده‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌س���تورییه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ كارابكرێت‌و‬ ‫رێ���ز له‌ده‌س���تور بگیرێ���ت‪ .‬هه‌م���و‬ ‫پارێزگایه‌كش تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوچه‌دابڕاوه‌كان پێویسته‌ به‌ دانیشتن‬ ‫له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا چاره‌س���ه‌ر بكرێت‪،‬‬ ‫چاره‌سه‌رێك له‌هه‌مو فشارێكی‌ تائیفی‌‌و‬ ‫مه‌زهه‌بی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌ دووربێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هیچ نزیكبوونه‌وه‌یه‌ك له‌نێوان‬ ‫شه‌قامی‌ سوننی‌‌و كوردی‌ ده‌بینیت؟‬ ‫عه‌لوان���ی‌‪ :‬نزیكبوونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌نێوان كوردو س���وننه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵگ���ه‌ش له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ هه‌ڵكردنی‌‬ ‫ئ���ااڵی‌ كوردس���تان بوو ل���ه‌ فه‌لوجه‌و‬ ‫ئه‌نب���ار‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ستخۆش���ی‬ ‫له‌هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم كرا‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫به‌گژاچوونه‌وه‌ی‌‪ .‬ب���ۆ به‌گژاچوونه‌وه‌ی‌‬ ‫دیكتاتۆریه‌ت‌و رێگریكردن له‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫دیكتاتۆریی���ه‌ت‪ ،‬رۆژان���ه‌ تێكه‌ڵب���ون‬ ‫له‌نێوان كه‌سایه‌تیه‌كانی‌ كوردو عه‌ره‌بی‌‬ ‫سوننه‌ هه‌یه‌‪ .‬پێموایه‌ ئه‌م نزیكبونه‌وه‌یه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬چونك���ه‌ داواكاری‌‬ ‫خۆپیشانده‌ران داواكاری‌ هه‌مو عێراقه‌‪.‬‬

‫به‌سودبینین له‌پێگه‌ ئاینییه‌كه‌ی‌‌و ناسراوی‌‬ ‫له‌ئاستی‌ واڵتانی‌ عه‌ره‌بیدا‪ ،‬سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫خۆپیش���انده‌ران ده‌كات‌و هه‌موو وه‌فده‌كان‬ ‫س���ه‌ردانی‌ ئه‌و ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وی���ش داواكاری‌‬ ‫خۆپیش���انده‌ران گه‌اڵڵ���ه‌ ده‌كات‌و په‌یامی‌‬ ‫خۆی���ان ئاراس���ته‌ ده‌كات‪ ،‬تاوه‌كو هێمن‌و‬ ‫پێداگرب���ن له‌چاالكیه‌كانیان‪ :‬عه‌بدولمه‌لیك‬ ‫سه‌عدی‌‪.‬‬ ‫عه‌بدولمه‌لیك عه‌بدولره‌حمان ئه‌س���عه‌د‬ ‫ناس���راو به‌ش���ێخ عه‌بدولمه‌لیك سه‌عدی‌‪،‬‬ ‫كه‌ ریشه‌ی‌ خۆی‌ ده‌باته‌وه‌ سه‌ر حوسێنی‌‬ ‫كوڕی‌ ئیمام���ی‌ عه‌لی‌ چ���واره‌م خه‌لیفه‌ی‌‬ ‫موس���ڵمانان‪ ،‬له‌س���اڵی‌ (‪ )1937‬له‌قه‌زای‌‬ ‫هیتی‌ سه‌ر به‌پارێزگای‌ ئه‌نبار له‌دایكبووه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ر به‌عه‌ش���یره‌تی‌ ئه‌لبوعه‌باس���ه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫عه‌ش���یره‌تێكی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ س���امه‌ڕایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌س���عه‌دی‌ باپیره‌ی‌ له‌س���ه‌رده‌می‌ خۆیدا‬ ‫زانایه‌ك���ی‌ به‌ناوبان���گ ب���ووه‌‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫له‌س���ه‌روه‌ختی‌ جه‌نگی‌ یه‌كه‌می‌ جیهانیدا‬ ‫"چووه‌ بۆ جیهاد" نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ .‬باوكیشی‌‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ له‌ب���واری‌ ش���ه‌رعدا زانابووه‌‪،‬‬ ‫هاوكات بۆ په‌یداكردنی‌ بژێوی‌ كاری‌ به‌نایی‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫ش���ێخ عه‌بدولمه‌لی���ك س���اڵی‌ (‪)1943‬‬ ‫له‌ق���ه‌زای‌ هی���ت چوه‌ت���ه‌ قوتابخان���ه‌ی‌‬ ‫حكوم���ی‌‪ ،‬پاش���ان وازیهێن���اوه‌و چوه‌ته‌‬ ‫قوتابخانه‌یه‌كی‌ ئاینی‌‌و تا س���اڵی‌ (‪)1954‬‬ ‫ل���ه‌وێ‌ خوێندویه‌تی‌‪ .‬دواتر ب���ۆ درێژه‌دان‬ ‫به‌خوێن���دن چوه‌ت���ه‌ فه‌لوجه‌‪ .‬له‌س���اڵی‌‬ ‫(‪ )1962‬بڕوانام���ه‌ی‌ دوان���زه‌ زانس���تی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌زانسته‌ شه‌رعیه‌كانی‌ وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫پاش���ان مۆڵه‌تی‌ زانستی‌ پێدراوه‌‪ .‬له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )1967‬كاتێك كۆلێژی‌ ئیمام ئه‌عزه‌م بۆ‬ ‫خوێندنی‌ ئیسالمی‌ ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬بۆ خوێندن‬ ‫روده‌كاته‌ ئه‌وێ‌‌و ساڵی‌ (‪ )1970‬بڕوانامه‌ی‌‬ ‫به‌كالۆریۆس وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1974‬له‌زانك���ۆی‌ به‌غ���داد‬ ‫ماس���ته‌ری‌ له‌فیقهی‌ به‌راوردكاری‌ هێناوه‌‪،‬‬ ‫پاشان له‌نێوان س���ااڵنی‌ (‪‌1975‬و ‪)1976‬‬ ‫بووه‌ته‌ وانه‌بێ���ژ له‌كۆلێژی‌ ئیمام ئه‌عزه‌م‪.‬‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌وه‌شدا رووده‌كاته‌ شاری‌ مه‌ككه‌و‬ ‫س���اڵی‌ (‪ )1984‬ل���ه‌وێ‌ بڕوانامه‌ی‌ دكتۆرا‬ ‫له‌شه‌ریعه‌تی‌ ئیسالمیدا وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫ش���ێخ عه‌بدولمه‌لیك‪ ،‬به‌هۆی‌ وتنه‌وه‌ی‌‬ ‫وانه‌ ئاینیه‌كان���ه‌وه‌ له‌س���نوری‌ پارێزگای‌‬ ‫ئه‌نبار‪ ،‬هه‌ر له‌زوه‌وه‌ بووه‌ته‌ كه‌سایه‌تیه‌كی‌‬ ‫دی���ار‪ .‬چونكه‌ ناوبراو له‌س���اڵی‌ (‪)1963‬‬ ‫ب���ه‌دواوه‌ له‌قوتابخانه‌ ئاینیه‌كانی‌ فه‌لوجه‌و‬ ‫رومادی‌ وانه‌ی‌ وتۆته‌وه‌‪ .‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ساڵی‌‬ ‫(‪ )1975‬قوتابخانه‌ ئاینیه‌كان داده‌خرێت‪،‬‬ ‫ده‌چێت���ه‌ ئاماده‌یی‌ ئیس�ل�امی‌‌و له‌س���اڵی‌‬ ‫(‪ )1966‬ده‌بێت���ه‌ پێش���نوێژو وتارخوێنی‌‬ ‫مزگه‌وتی‌ گه‌وره‌ی‌ رومادی‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1993‬ش���ێخ عه‌بدولمه‌لیك‬ ‫بووه‌ته‌ س���ه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌ زانایانی‌ عێراق‪.‬‬ ‫له‌نێوان س���ااڵنی‌ (‪ )2001 - 1986‬بووه‌ته‌‬ ‫مامۆس���تا له‌په‌یمانگای‌ جیهانی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌به‌غ���دا ب���ۆ پێگه‌یاندن���ی‌ پێش���نوێژو‬ ‫وتارخوێنان‪ .‬ئه‌م زانا شه‌رعزانه‌ بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫عێراق جێده‌هێڵێت‌و له‌نێوان سااڵنی‌ (‪2001‬‬ ‫ ‪ )2008‬ده‌بێته‌ وانه‌بێژ له‌كۆلێژی‌ شه‌ریعه‌ی‌‬‫زانكۆی‌ موئته‌ له‌ئوردن‪ .‬ئێستاش وانه‌بێژه‌‬ ‫له‌زانكۆی‌ زانسته‌ ئیسالمیه‌كان له‌ئوردن‪.‬‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ئه‌ندامی‌ یه‌كێتی‌ زانایانی‌ جیهانی‌‬ ‫ئیس�ل�امیه‌‪ ،‬ك���ه‌ گه‌وره‌تری���ن رێكخراوی‌‬ ‫جیهان���ی‌ تایبه‌ت ب���ه‌ ئه‌هلی‌ س���وننه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )2007‬حكومه‌تی‌ عێراق بڕیار‬ ‫ده‌دات ش���ێخ عه‌بدولمه‌لیك بكرێته‌ موفتی‌‬ ‫گش���تی‌ عێراق‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو ئ���ه‌م داوایه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ئاس���تی‌ زانس���تیدا‪ ،‬ناوبراو له‌عێراق‌و‬ ‫واڵتانی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫هه‌شتا نامه‌ی‌ ماس���ته‌رو دكتۆرای‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها گفتوگ���ۆی‌ ده‌یان تێزی‌ دكتۆرای‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ هه‌ڵبژێردراوه‌ به‌شاره‌زای‌‬ ‫زانس���تی‌ بۆ بڕوانامه‌ی‌ دكت���ۆرا له‌عێراق‌و‬ ‫ئ���وردن‌و س���عودییه‌و س���وریاو یه‌م���ه‌ن‌و‬ ‫ئیم���ارات‌و قه‌ته‌رو مالیزیا‪ .‬خاوه‌نی‌ س���ی‌‬ ‫كتێب���ی‌ چاپك���راو‌و س���یانزه‌ توێژینه‌وه‌ی‬ ‫چاپنه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌ سه‌دان فتوا كه‌‬ ‫له‌ماڵپه‌ره‌كانی‌ ئینته‌رنێت باڵوكراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ئاستی‌ سیاسیدا به‌كه‌سێك داده‌نرێت‬ ‫ب���ۆ جێگرتن���ه‌وه‌ی‌ ح���ارس زاری‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫له‌دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌ به‌عسه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕووی‌‬ ‫ئاینیه‌وه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ عه‌ره‌بی‌ سوننه‌ی‌‬ ‫ده‌كرد‌و ئێستا له‌عه‌ممان ده‌ژێت‌و تۆمه‌تی‌‬ ‫به‌عس���یبونی‌ ده‌درێت���ه‌ پ���اڵ‌و ناویرێ���ت‬ ‫بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ عێ���راق‪ .‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫لەكۆتایی‌ له‌س���اڵی‌ رابردودا خۆپیشاندان‬ ‫له‌ئه‌نبار ده‌ستیپێكرد‪ ،‬شێخ عه‌بدولمه‌لیك‬ ‫بووه‌ته‌ رابه‌رێكی‌ دیارو رێبه‌رێكی‌ ناسراوی‌‬ ‫ئه‌و خۆپیشاندانانه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )360‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/15‬‬

‫"هه‌ر حکومه‌تێک پار‌ه له‌بانکه‌کانیدا نه‌ما پێویست ‌ه‬ ‫ئیفالسبونی خۆی رابگه‌یه‌نێت"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫نه‌بونی‌ پاره‌ی‌ به‌رده‌ست (سیوله‌ی‌‬ ‫نه‌قدی‌) له‌بانكه‌ حكومییه‌كاندا‪،‬‬ ‫تا ئه‌و ئاسته‌ چوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌موچه‌خۆران به‌شێوه‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫نه‌كراو موچه‌كانیان دوابكه‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌ك شاره‌زایانی‌ ئه‌و بواره‌‬ ‫ده‌ڵێن "حاڵه‌تێكی‌ مه‌ترسیداره‌"‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫له‌كاتێكدا تائێستا حكومه‌ت به‌فه‌رمی‌‬ ‫دانی‌ به‌كێشه‌ی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پاره‌‬ ‫له‌بانه‌كه‌كاندا نه‌ناوه‌‪ .‬هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ی‌ بانكێكی‌ ئه‌هلیی‌ ده‌ڵێ‬ ‫"ده‌بو حكومه‌ت‪ ،‬رونكردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫راست‌و ره‌وان‌و بێ‌ پێچ‌و په‌نای‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ بدایه‌"‪.‬‬

‫ده‌ك���ه‌ن"‪ .‬هۆكارێكی‌ تر په‌یوه‌س���ت ‌ه‬ ‫به‌بیر‌وب���اوه‌ڕی‌ ئاینیی���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ندێ‌‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ وا لێكدان���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ده‌كه‌ن‬ ‫زۆرینه‌ی‌ مامه‌ڵه‌كانیان له‌گه‌ڵ بانكه‌كاندا‬ ‫ده‌چێت���ه‌ بواری‌ حه‌رام���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫وه‌ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ بانك���ی‌ مه‌نس���ور‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ئێستادا بانكه‌ ئیسالمییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر ئاستی‌ واڵتانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫به‌ره‌وپێش���چونێكی‌ باشیان به‌خۆیانه‌وه‌‬ ‫دی���وه‌"‪ .‬یه‌كێك���ی‌ ت���ر له‌هۆكاره‌كانی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ وای‌ كردوه‌ ك���ه‌ خه‌ڵكی‌ كه‌متر‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ بانكه‌كاندا بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 1991‬به‌شێك‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ پ���اره‌ی‌ له‌بانكه‌كاندا تێداچو‬ ‫"ئه‌مه‌ش بێ‌ متمانه‌ییه‌كی‌ دروستكردوه‌‬ ‫تائێستاش ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫بانكه‌ ئه‌هلییه‌كان‌و‬ ‫گرنگییان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌‪ ،‬دروستبون‌و‬ ‫چاالك���ی‌ بانك���ه‌ ئه‌هلیی���ه‌كان‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2003‬له‌هه‌رێمدا سه‌رهه‌ڵده‌دات‬ ‫‪ ،‬به‌بۆچونی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ لقی‌ س���لێمانی‌‬ ‫بانك���ی‌ مه‌نس���ور پێش���وازی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫له‌بانكه‌ ئه‌هلییه‌كان تائێستا له‌ئاستێكی‌‬ ‫باش���دا بوه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و پرس���یاره‌ش‬ ‫ئایا بانك���ه‌ ئه‌هلییه‌كانیش له‌ئێس���تادا‬ ‫وه‌كو بانكه‌ حكومییه‌كان گرفتی‌ كه‌میی‌‬ ‫پاره‌ی‌ به‌رده‌س���تیان هه‌یه‌؟ له‌م روه‌وه‌‬ ‫هاوار‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ تائێستا وه‌كو‬ ‫بانكه‌كه‌ی‌ خۆیان ئ���ه‌و گرفته‌یان نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر له‌بانك���ه‌ حكومییه‌كاندا‬ ‫ئه‌و كێش���ه‌یه‌ درێژه‌ بكێش���ێ‌ ئه‌وا دور‬ ‫نییه‌ ئه‌و گرفته‌ بانك���ه‌ ئه‌هلییه‌كانیش‬ ‫بگرێت���ه‌وه‌‪" .‬هه‌ر كاتێ���ك بانك پاره‌ی‌‬ ‫كه‌مبۆوه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌رێگاكانی‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ نرخی‌ س���ود زیاد بكات بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ پ���اره‌ی‌ لێداده‌نێ���ن‪ ،‬نرخی‌‬ ‫س���ود به‌شێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ له‌هه‌رێمدا‬ ‫له‌نێ���وان ‪ %4‬ت���ا ‪ %8‬دای���ه‌"‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ بانكه‌ ئه‌هلییه‌كانیش به‌عێراقی‌‌و‬ ‫بیانییه‌كان له‌سه‌ر ئاستی‌ هه‌رێم به‌پێی‌‬ ‫پێش���بینییه‌كانی‌ ئ���ه‌و ژماره‌یان كه‌متر‬ ‫له‌‪ 30‬بانكه‌‪.‬‬

‫بانك‌و گرنگی‌ له‌بوژانه‌وه‌ی‌ ئابوری‌‬ ‫واڵتدا‬ ‫كه‌م ش���اره‌زایی‌‌و ئاشنانه‌بونی‌ زۆرێك‬ ‫له‌هاواڵتیان به‌كاروب���اری‌ بانكی‌‌و كۆنی‌‬ ‫سیستمی‌ كاركردنی‌ بانكه‌كان‪ ،‬به‌بڕوای‌‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ ئ���ه‌و بواره‌‪ ،‬بۆت���ه‌ هۆی‌‬ ‫به‌روپێ���ش نه‌چونی‌ كاروب���اری‌ بانكی‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ لقی‌ س���لێمانی‌‬ ‫بانك���ی‌ مه‌نس���ور هاوار ش���ێخ ره‌وف‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ زۆری‌ ‌و‬ ‫سه‌رده‌میانه‌ بونی‌ چاالكیی‌ بانكی‌ له‌هه‌ر‬ ‫واڵتێكدا مانای‌ به‌ر‌وپێشچونی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫كایه‌ ئابورییه‌كانی‌ ئ���ه‌و واڵته‌یه‌ "زۆری‌‬ ‫چاالكی‌ بانكی‌‌و سه‌رده‌میانه‌ بونی‌ له‌هه‌ر‬ ‫ش���وێنێكدا مانای‌ به‌روپێشچونی‌ ژیان‌و‬ ‫كای���ه‌ ئابورییه‌كانه‌‪ ،‬ب���ه‌ده‌ر له‌وه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫پاره‌ی‌ كه‌ خودی‌ هاواڵتیان له‌بانكه‌كاندا‬ ‫پاشه‌كه‌وتی‌ ده‌كه‌ن جگه‌ له‌سودمه‌ندیی‌‬ ‫خۆی���ان‪ ،‬ه���اوكات به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ناراسته‌وخۆ به‌ش���داریش ده‌بن له‌پرۆژه‌‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كان���دا‪ .‬گرنگییه‌ك���ی‌ تری‌‬ ‫بانك ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌ورێكی‌ بااڵ ده‌بینێت‬ ‫له‌رێكخستن‌و به‌روپێش���چونی‌ كاروباری‌‬ ‫كۆمپانیا‌و دام���ه‌زراوه‌كان‌و دابینكردنی‌‬ ‫سه‌رمایه‌ بۆ پڕۆژه‌"‪ .‬‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕانكارییه‌كانی‌ دنیادا كاروباری‌‬ ‫بانكی���ش به‌ره‌وپێش���چونی‌ به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫دیوه‌‌و سه‌ره‌تا وه‌ك هاوار باسی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫بانك���ی‌ حكومی‌ بونی‌ هه‌بوه‌‪ ،‬پاش���ان هۆكاره‌كانی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پاره‌ له‌بانكه‌‬ ‫حكومییه‌كاندا‬ ‫له‌گه‌ڵ دروس���تبونی‌ بانكه‌ ئه‌هلییه‌كان‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پاره‌ له‌بانكه‌‬ ‫پت���ر كاروب���اری‌ بانكی‌ گه‌ش���ی‌ كردوه‌‬ ‫"له‌ئێس���تادا بانكه‌ ئه‌هلییه‌كان‪ ،‬له‌سه‌ر حكومییه‌كان���دا گه‌لێ���ك لێكدان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس���تی‌ دنیا رۆڵێك���ی‌ گه‌وره‌تر ده‌بین جیاوازی‌ بۆ ده‌كرێت‪ ،‬له‌وانه‌ كێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫پاره‌ له‌بانكه‌كاندا‪ ،‬له‌الیه‌ن به‌رپرس���انی‌‬ ‫به‌به‌راورد به‌بانكه‌ حكومییه‌كان"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردو حیزبی‌ بااڵده‌س���ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ه���ۆی‌ جێگی���ر نه‌بون���ی‌ بارودۆخی‌‬ ‫بۆ له‌هه‌رێمدا بانك ئه‌و گرنگییه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌‪ ،‬به‌اڵم هاوار ئه‌و ئه‌گه‌ره‌ به‌دور‬ ‫نییه‌؟‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كورس���تاندا هی���چ كاتێك ده‌زان���ێ‌‌و ده‌ڵێت "ئه‌گ���ه‌ر به‌ویژدانه‌وه‌‬ ‫بانكه‌كان‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌و رۆڵه‌ بگێڕن بدوێی���ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ئه‌گه‌رێك���ی‌ دوره‌ كه‌‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‪ ،‬حیزب پاره‌ی‌ له‌بانكه‌كان كشاندبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هۆی‌ ئه‌مه‌ش وه‌ك ئ���ه‌و رونیده‌كاته‌وه‌ به‌اڵم ده‌كرێت بڵێین بێپالنی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ب���ۆ زی���اد له‌هۆكارێ���ك ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت وه‌زارتی‌ دارایی‌ له‌خه‌رجكردنی‌‬ ‫سه‌ره‌كیترینیان‪ ،‬كۆنی‌ ئه‌و سیسته‌مه‌یه‌ پاره‌دا یه‌كێكه‌ له‌هۆكاره‌ سه‌ره‌كییه‌كان‪،‬‬ ‫كه‌ بانكه‌كانی‌ هه‌رێ���م‌و عێراقیش كاری‌ به‌داخ���ه‌وه‌ ده‌ب���و حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‬ ‫پێده‌كه‌ن "سیستمی‌ كاركردنی‌ بانكه‌كان له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ رونكردنه‌وه‌ی‌ پێویس���تی‌‬ ‫زۆر ك���ۆن‌و كالس���یكییه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ بدایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌یبینین تائێس���تا‬ ‫په‌رله‌م���ان هه‌مواری‌ ئه‌و یاس���ایه‌ بكات حكوم���ه‌ت رونكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ راس���ت‌و‬ ‫ك���ه‌ تائێس���تا بانكه‌كان كاری‌ له‌س���ه‌ر ره‌وان‌و ب���ێ‌ پێچ‌و په‌نای‌ ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌‬

‫ئیداره‌یی‌ له‌م هه‌رێمدا ماوه‌"‪.‬‬

‫بانکی ئه‌هلی مه‌نسور فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نه‌داوه‌"‪ .‬نه‌ناردنی‌ پاره‌ی‌ به‌شه‌ بودجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم له‌به‌غ���داوه‌ له‌كاتی‌ خۆیدا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌به‌رپرس���انی‌ حكومی‌ باس���ی‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن هۆكارێكی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پاره‌یه‌‬ ‫له‌بانكه‌كان���دا "ده‌ك���رێ‌ ئه‌مه‌ به‌یه‌كێك‬ ‫له‌ هۆكاره‌كان دابنێین‪ ،‬به‌اڵم ده‌ش���بێت‬ ‫هه‌رێ���م بۆ ئه‌و حاڵه‌تانه‌ پاره‌ی‌ یه‌ده‌گی‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و ده‌نگۆیه‌ش كه‌ ده‌وترێ‌‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ خه‌رجییه‌ زۆره‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ پ���اره‌ له‌بانكه‌ حكومییه‌كاندا‬ ‫كه‌مبۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "هه‌رگیز به‌و‬ ‫دوعای���ه‌ ناڵێم ئامین‪ ،‬ده‌كرێت بڵێین بێ‌‬ ‫س���ه‌روبه‌ری‌‌و بێ‌ پالنی‌ له‌خه‌رجییه‌كاندا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ناكرێ���ت بڵێین خه‌رجی‌‌و‬ ‫ده‌ستكراوی‌ حكومه‌ت بۆ جێ‌به‌جێ‌كردنی‌‬ ‫پرۆژه‌كان هۆكاره‌كه‌یه‌تی‌‪ ،‬گرفتی‌ كه‌می‌‬ ‫پاره‌‪ ،‬له‌دواكه‌وتنی‌ موچه‌ی‌ موچه‌خۆراندا‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ ره‌نگی‌ دایه‌وه‌" هه‌روه‌ها ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ده‌پرس���ێ‌ "حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫بودجه‌ی‌ س���اڵی‌ راب���ردوی‌ زیاتر له‌ ‪11‬‬ ‫ملی���ارد دۆالر بوه‌‪ ،‬ئای���ا ئه‌وه‌نده‌ی‌ بۆ‬ ‫موچه‌ خ���ه‌رج كردوه‌‪ ،‬تا نه‌توانێ‌ موچه‌‬ ‫له‌كات���ی‌ خۆی���دا ب���دات؟"‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫بۆچونێكی‌ وه‌ها هه‌یه‌ كه‌ دروستبونی‌ ئه‌و‬ ‫گرفته‌‪ ،‬زیاتر په‌یوه‌ندی‌ به‌ده‌سه‌اڵتدارانی‌‬ ‫بااڵی‌ ه���ه‌ردو حیزبه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌ك هه‌ندێ‌ ده‌ڵێن "ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫سیاسییه‌ بااڵكانی‌ هه‌ردو حیزب‪ ،‬زیاتره‌‬ ‫له‌وه‌زارت���ی‌ دارایی‌"‪ ،‬ب���ه‌اڵم هاوار ئه‌وه‌‬ ‫ره‌ت ده‌كات���ه‌وه‌و به‌رپرس���یارێتییه‌كه‌‬ ‫ده‌خاته‌ ئه‌ستۆی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‪.‬‬ ‫ئه‌ركی‌ كێیه‌ لێپرسینه‌وه‌ له‌م حاڵه‌ته‌‬ ‫بكات؟‬ ‫خه‌رجییه‌كان���ی‌‬ ‫چاودێریكردن���ی‌‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و به‌دواداچ���ون ب���ۆ ئ���ه‌و‬ ‫پرۆژانه‌ی‌ پاره‌ی‌ تێ���دا خه‌رج ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌هه‌م���و واڵتێكدا زیات���ر ئه‌ركی‌ الیه‌نه‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنه‌كانه‌‪ ،‬به‌ب���ڕوای‌ ه���اوار‬ ‫ش���ێخ ره‌وف‪ ،‬الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬

‫له‌هه‌رێم���دا تاراده‌یه‌كی‌ باش توانیویانه‌‬ ‫به‌دواداچون بۆ خه‌رجییه‌كانی‌ حكومه‌ت‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ به‌ئه‌ركی‌ په‌رله‌مانیشی‌‬ ‫ده‌زان���ێ‌ به‌تایب���ه‌ت له‌رێ���گای‌ ده‌زگای‌‬ ‫چاودێری���ی‌ دارایی���ه‌وه‌‪ ،‬به‌دواداچون بۆ‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پاره‌ له‌بانكه‌ حكومییه‌كاندا‬ ‫بكات‪ ،‬هاوكات ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خاته‌رو كه‌ له‌واڵته‌ پێش���كه‌وتوه‌كاندا‬ ‫نه‌ك په‌رله‌م���ان‪ ،‬به‌ڵك���و هاواڵتییه‌كی‌‬ ‫ئاس���ایش ده‌توان���ێ‌ به‌دواداچ���ون بۆ‬ ‫بابه‌تێك���ی‌ وه‌ه���ا بكات‪ ،‬ب���ه‌ده‌ر له‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌زگا راگه‌یاندنه‌كانیش وه‌ك ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫چ���وارم به‌بۆچونی‌ ئ���ه‌و ده‌كرێت وردتر‬ ‫ب���ه‌دوای‌ ئه‌و گرفته‌دا بچن‌و هۆكاره‌كانی‌‬ ‫بۆ هاواڵتی���ان رونبكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌و جه‌خت‬ ‫ل���ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫سه‌رسوڕمانه‌ تائێستا حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ ش���ه‌فاف‌و ئاشكرا باسی‌‬ ‫ئه‌و گرفت���ه‌ی‌ نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كانی‌‬ ‫رون نه‌كردۆت���ه‌وه‌ "له‌هه‌م���و واڵتێك���ی‌‬ ‫پێش���كه‌وتوی‌ دنیادا كه‌ گرفتێكی‌ وه‌ها‬ ‫دێته‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌ت هۆكاره‌كانی‌‬ ‫ب���ۆ هاواڵتی���ان رونده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌هه‌رێمدا ئه‌وه‌ ده‌شاررێته‌وه‌‬ ‫له‌جیاتی‌ ئاش���كراكردنی‌ هۆكاره‌كانی‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش كه‌ هه‌ر حكومه‌تێك‬ ‫پاره‌ له‌بانكه‌كانیدا نه‌ما هه‌ڵوێستی‌ چی‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌ر حكومه‌تێك پاره‌‬ ‫له‌بانكه‌كانیدا نه‌ما پێویسته‌ ئیفالسبونی‌‬ ‫خۆی‌ رابگه‌یه‌نێ‌"‬ ‫"خانه‌نشینكردن به‌گه‌نجی‌ داهێنانێكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم"‪.‬‬ ‫به‌فیڕۆدانی‌ پاره‌ به‌ناوی‌ جۆراوجۆره‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌كرێ���ت وه‌ك یه‌كێ���ك له‌هۆكاره‌كانی‌‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پ���اره‌ له‌بانكه‌كاندا هه‌ژمار‬ ‫بكرێت‪ ،‬له‌وانه‌ خانه‌نشینكردنی‌ به‌شێك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ حیزبه‌كان به‌پله‌ی‌ سه‌ربازیی‌‬ ‫جۆربه‌جۆر‪ ،‬ل���ه‌‌و باره‌یه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫بانك���ی‌ مه‌نس���ور ئه‌وه‌ ده‌خات���ه‌رو كه‌‬ ‫ده‌كرێ���ت ئ���ه‌و كاره‌ی‌ حكومه‌ت وه‌ك‬ ‫داهێنانێكی‌ ن���وێ‌ لێی بڕوانرێ‌ "له‌هه‌مو‬

‫سیستمی‬ ‫کارکردنی‬ ‫بانکه‌کان کۆنه‌و‬ ‫پێویسته‌ په‌رله‌مان‬ ‫هه‌مواری یاساکه‌ی‬ ‫بکات‬

‫دنی���ادا خانه‌نش���ینكردن له‌ده‌ره‌نجامی‌‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ خزمه‌تێك���ی‌ گش���ت ‌ی‬ ‫وه‌رده‌گی���رێ‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌هه‌رێمدا‬ ‫ده‌گوزه‌رێ‌ كه‌ خانه‌نشینكردنی‌ به‌شێك‬ ‫له‌ئه‌ندامان���ی‌ حیزبه‌كانه‌ هه‌ر به‌گه‌نجی‌‪،‬‬ ‫نمونه‌یه‌كه‌ له‌دنیادا وێنه‌ی‌ نییه‌‪ ،‬به‌راستی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ داهێنانه‌‪ ،‬به‌اڵم داهێنانێكی‌ ته‌واو‬ ‫نه‌رێن���ی‌"‪ .‬كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پ���اره‌ له‌بانكه‌‬ ‫حكومییه‌كاندا س���ه‌ره‌تا له‌سلێمانییه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬پاش���ان له‌هه‌ولێریش ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ به‌ده‌رك���ه‌وت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش وه‌ك‬ ‫هاوار ده‌ڵێت "مانای‌ ئه‌وه‌یه‌ هێش���تا دو‬

‫چاره‌سه‌ری‌ به‌په‌ل ‌ه چییه‌؟‬ ‫له‌كات���ی‌ كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ پ���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رده‌س���ت له‌بانكه‌كاندا‪ ،‬یه‌كێك له‌رێگا‬ ‫چ���اره‌كان‪ ،‬چاپكردن��� ‌ی پاره‌یه‌‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا كاری‌ بانك���ی‌ مه‌ركه‌زی‌‬ ‫عێراقیی���ه‌"‪ .‬رێگایه‌كی‌ تر بۆ ده‌ربازبون‬ ‫له‌و قه‌یران���ه‌‪ ،‬په‌نابردن ‌ه بۆ قه‌رزكردن‪،‬‬ ‫له‌مه‌ش���دا وه‌ك ه���اوار ده‌ڵ���ێ "ره‌نگه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌سه‌اڵتی‌ قه‌رزكردنی‌‬ ‫ده‌ره‌ك���ی‌ نه‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌كرێ���ت‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا ق���ه‌رز بكات"‪.‬رێگایه‌ك���ی‌‬ ‫ی خه‌رجییه‌كان‬ ‫تری���ش كه‌مكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌دواجاریش���دا به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ بانك���ی‌‬ ‫مه‌نسوڕ‪ ،‬هه‌رگیز پێی‌ وانییه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م گرفتی‌ كه‌می‌ پ���اره‌ی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر بودجه‌ش ‌ی وه‌كو پێویست‬ ‫بۆ نه‌یه‌ت‪ ،‬ئه‌وا به‌داهات ‌ی ناوخۆ ده‌توانێ‌‬ ‫زۆرێ���ك له‌پێداویس���تییه‌كانی‌ دابی���ن‬ ‫ب���كات "هه‌رگیز پێم وانیی���ه‌ حكومه‌ت‬ ‫گرفتی‌ كه‌م���ی‌ پاره‌ی‌ هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ڕای‌‬ ‫من هۆكارێكی‌ ش���اراوه‌ هه‌یه‌‌و ئاشكرای‌‬ ‫ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫بۆچی‌ حكومه‌ت‬ ‫دان به‌بونی‌ گرفته‌كه‌دا نانێت؟‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ زانكۆی‌ س���لێمانیش‬ ‫ك���ه‌ ماس���ته‌ری‌ له‌كاروب���اری‌ بانكیدا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬جه‌خت ل���ه‌وه‌ ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ئێس���تادا هه‌س���تی‌ پێده‌كرێت‬ ‫ی به‌رده‌س���ته‌‬ ‫كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ پ���اره‌ ‌‬ ‫له‌بانك���ه‌ حكومییه‌كان���دا م‪ .‬ش���ێركۆ‬ ‫بورهان س���یویله‌ مامۆس���تا له‌زانكۆی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌ كه‌ نه‌بونی‌‬ ‫رۆش���نبیرییه‌كی‌ بانكی‌ ل���ه‌الی‌ زۆرێك‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ به‌بازرگانه‌كانیشه‌وه‌ گرفتێكی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌و هۆكاری‌ به‌روپێش���نه‌چونی‌‬ ‫كاروباری‌ بانكییه‌ له‌هه‌رێمدا‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌كۆنی‌ ئه‌و سیستمی‌ كاركردنه‌ی‌ بانكه‌‬ ‫حكومییه‌كان تائێس���تا كاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ ه���ۆكاری‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫كه‌ بۆچ���ی‌ حكوم���ه‌ت كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫پاره‌ له‌بانكه‌كانیدا ده‌شارێته‌وه‌ ئه‌و وتی‌‬ ‫"خۆی‌ حكومه‌ت ناچێت ش���تێك بڵێت‬ ‫دژی‌ خۆی‌‪ ،‬ده‌رخستنی‌ كه‌م‌وكوڕییه‌كان‬ ‫زیاتر ئه‌ركی‌ الیه‌نه‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌كانه‌"‪ .‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ژم���اره‌ له‌س���ه‌رجه‌م بانك���ه‌كان‬ ‫له‌هه‌رێ���م ‪ 187‬بانك���ه‌ "پێده‌چێ���ت‬ ‫زۆرترینیان بانك���ه‌ ئه‌هلییه‌كان بن‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ب���ڕوای‌ م���ن بانك��� ‌ه ئه‌هلییه‌كانیش‬ ‫چاالكییان له‌ئاس���تی‌ پێویس���تدا نییه‌‪،‬‬ ‫نه‌یانتوانی���وه‌ متمان���ه‌ی‌ هاواڵتیی���ان‬ ‫به‌بانكه‌كان زیاد بك���ه‌ن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫تێداچون���ی‌ زیات���ر ل���ه‌ ‪20‬ملی���ار‬ ‫دیناری‌ هاواڵتیان له‌بانكێكی‌ ئه‌هلی‌ وه‌ك‬ ‫وه‌ركا متمانه‌بونی‌ هاواڵتیان به‌بانكه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر الوازكرد"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م باره‌یه‌وه‌ ئاوێنه‌ چه‌ند جارێک‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌به‌رپرس���انی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫داراییه‌وه‌ک���رد ب���ه‌اڵم په‌یوه‌ندیه‌ک���ه‌‬ ‫ده‌سته‌به‌ر نه‌بو‪.‬‬

‫ی كوردی‌‪ ،‬به‌رهه‌مێكی‌ فه‌رامۆشكراو‌‬ ‫برنج ‌‬ ‫ی مه‌ره‌ز‌ه‬ ‫پیره‌مه‌گ���رون‪ ،‬كش���توكاڵ ‌‬ ‫ ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ %99‬ج���اران كه‌م��� ‌‬ ‫به‌ڕێ���ژه‌ ‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌"ئه‌مس���اڵ به‌ته‌نها‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫چه‌ند ساڵێك ‌ه جوتیاران ‌‬ ‫ی‬ ‫م���ن م���ه‌ره‌زه‌م كردب���و‪ ،‬س���ااڵن ‌‬ ‫ی تر پشتیان‬ ‫زیاتر له‌به‌رهه‌مه‌كان ‌‬ ‫ن���ه‌وده‌كان هه‌م���و ئ���ه‌و ده‌ش���ت ‌ه‬ ‫ی خۆماڵی‌‪،‬‬ ‫ی برنج ‌‬ ‫كردۆت ‌ه به‌روبوم ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ره‌زه‌ب���و"‪ .‬دوكاندارێكی���ش به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ئابوریناسان ده‌ڵێن "برنج ‌‬ ‫ی دانه‌وێڵ ‌ه ده‌كات‬ ‫كه‌ریم ك ‌ه مامه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازاڕ ‌‬ ‫ی (منافه‌سه‌) ‌‬ ‫كێبڕكێ ‌‬ ‫ی پیره‌مه‌گرون‬ ‫ی ش���ارۆچكه‌ ‌‬ ‫له‌ب���ازاڕ ‌‬ ‫بۆ ناكرێت"و جوتیارانیش "وشك ‌ه‬ ‫ی نه‌وه‌ده‌كان���دا‬ ‫ی دانیشتوان‌و ده‌ڵێ���ت "له‌س���ااڵن ‌‬ ‫ساڵیی‌و به‌موچه‌خۆربون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی م���ه‌ره‌زه‌دا رۆژ ‌‬ ‫رۆژان��� ‌ه ل���ه‌وه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاودێریكردن ‌‬ ‫قورسی‌‌و زه‌حمه‌ت ‌‬ ‫مه‌ره‌زه‌" به‌هۆكار ده‌زانن‪ ،‬هه‌مان كات ‪2‬ته‌نم ده‌كڕی‌‌و ده‌فرۆش���ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ه���ه‌ر ی���ه‌ك كیلۆش ب���ه‌م ب���ازاڕه‌دا‬ ‫ی كشتوكاڵیش‬ ‫حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌هاتوه‌" مام حه‌س���ه‌نیش ل ‌ه گوند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌مخۆرانه‌ ‌‬ ‫هیچ جۆر‌ه پالنێك ‌‬ ‫ی به‌م���ه‌ره‌زه‌‌و‬ ‫نییه‌‌و جوتیارێكیش به‌گاڵته‌جاڕییه‌و‌ه چ���االخ ك��� ‌ه ناوبانگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "له‌‪20‬ماڵ ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه وت ‌‬ ‫ی خۆماڵ ‌‬ ‫برنج ‌‬ ‫ده‌ڵێت "خۆ حكومه‌ته‌ك ‌ه‬ ‫گونده‌كه‌م���ان ته‌نه���ا ‪ 11‬جوتی���ار‬ ‫ی بۆ چاودێری‌‌و‬ ‫ی دێمیش ‌‬ ‫ده‌غڵ‌و دان ‌‬ ‫مه‌ره‌زه‌یان كردوه‌‌و ئه‌ویش هه‌ر پارچ ‌ه‬ ‫ێ نه‌ك مه‌ره‌زه‌"‪.‬‬ ‫پشتیوانی‌ ناكر ‌‬ ‫ی له‌ته‌نێك‬ ‫ی بچوكن‌و كه‌س به‌رهه‌م ‌‬ ‫زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫برنج تێناپه‌ڕێ‌"‪ .‬هه‌ردو جوتیاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی كوردی‌‬ ‫چه‌ڵتوك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫ی حسێن‪ ،‬چ���ااڵخ‌و گه‌ب��� ‌ه باس��� ‌‬ ‫ی جوتیارێك به‌ناو ‌‬ ‫به‌وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وشكه‌س���اڵییان كرد له‌سه‌ر به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی س���ه‌ر به‌ناحییه‌ ‌‬ ‫ی گه‌به‌ ‌‬ ‫له‌گون���د ‌‬

‫ی ده‌یانجار قورستر‌ه‬ ‫ناكرێت‌و مامه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گوند ‌‬ ‫ی گه‌نم‪ ،‬جوتیاره‌كه‌ ‌‬ ‫له‌خه‌رمان ‌‬ ‫ی ماڵ‌و‬ ‫ی "موچه‌خۆری‌‌و پۆلیس ‌‬ ‫گه‌ب ‌ه وت ‌‬ ‫ی په‌رت‬ ‫ی ئیش كردن‌و فه‌الحه‌ت ‌‬ ‫ده‌سته‌ ‌‬ ‫ی ته‌نیاكردو‌ه‬ ‫كردوه‌‌و پیر‌ه جوتیاره‌كان ‌‬ ‫مه‌ره‌زه‌ش به‌ته‌نیا ناكرێ‌"‬

‫ی چااڵخ‬ ‫برن���ج‪ ،‬ب���ه‌اڵم مام حه‌س���ه‌ن ‌‬ ‫ی "لێره‌ش ئاو كه‌متر‌ه له‌س���ااڵن‪،‬‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم زۆریش زیاتر‌ه له‌و كشتوكاڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه ك���راوه‌"‪ .‬ئه‌و جوتی���ار‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی گونده‌كه‌یان‬ ‫به‌وه‌ش���دا ك ‌ه خه‌ڵك��� ‌‬ ‫زۆری���ان كوڕه‌كانی���ان موچه‌خۆرن‌و‬ ‫ی ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫"فه‌الحه‌ت ‌‬

‫ی كارو شاره‌زایی‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ر له‌زه‌حمه‌تییه‌كان��� ‌‬ ‫یه‌كێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی برن���ج قورس���ی ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان��� ‌‬ ‫زه‌وییه‌كه‌ی���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رده‌وامیه‌ت ‌‬ ‫ئاودان‌وبژار‌و چاودێر ‌‬ ‫ی ئه‌مان���ه‌ش دورین���ه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی تایبه‌ته‌و به‌ئامێر‬ ‫به‌خه‌رمان كردنیش ‌‬

‫ی كوردی‌"بۆكان" ك ‌ه ئێس���تا‬ ‫ك ‌ه برنج ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بازاڕدای��� ‌ه له‌راس���تیدا ه���اورده‌ ‌‬ ‫ئێرانیی���ه‌و كیل���ۆی‌ ب ‌ه ‪ 5‬ه���ه‌زاره‌‌و‬ ‫ی ب���اش ده‌زان���رێ‌‪ ،‬برنج ‌ه‬ ‫به‌جۆرێك��� ‌‬ ‫ی تریش له‌ئێستادا چه‌ندین‬ ‫هاورده‌كان ‌‬ ‫ی كیلۆیه‌كیان‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ .‬نرخ��� ‌‬ ‫ج���ۆر ‌‬ ‫ی ‪ 2250‬دیناردایه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌ور ‌‬

‫ی تره‌‬ ‫ی برنج ‌‬ ‫ی ‪ 4‬ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫نرخه‌كه‌ ‌‬ ‫ی چاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه له‌بازاڕه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی برنج‬ ‫له‌كورده‌واریدا به‌كش���توكاڵ ‌‬ ‫ی پیره‌مه‌گرون یه‌ك كیلۆ‬ ‫ش���ارۆچكه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ده‌س���ت نه‌ك���ه‌وت ده‌وترێ���ت مه‌ره‌زه‌‪ ،‬دو ج���ۆر ‌‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫برنج��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گوڵ س���ورو گوڵ سپی‌‪ ،‬له‌ناوه‌ڕاست ‌‬ ‫ی مه‌ره‌زه‌ ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ه���ه‌ردو كێڵگه‌ ‌‬ ‫ی قوڕدا‬ ‫ی نیس���اندا له‌كێڵگ���ه‌ ‌‬ ‫ی تابین‌و مانگ��� ‌‬ ‫ی چه‌رم���ه‌گاو چه‌م��� ‌‬ ‫چه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ نزیكه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و جوتیاران ‌ه ده‌چێنرێ���ت‌و هه‌ر دۆنمێ���ك نزیكه‌ ‌‬ ‫یل‌‬ ‫چااڵخ ‌‬ ‫ی پێو‌ه ده‌كرێت‌و‬ ‫ی چه‌ڵتوك ‪22‬كیلۆگرام بنه‌تۆو ‌‬ ‫وتی���ان "ئه‌مس���اڵ كیل���ۆ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌مدا‬ ‫ی تشرین ‌‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ب��� ‌ه ‪ 4‬ه���ه‌زار دینارب���و" دوكاندار ‌‬ ‫ێ ‪ %99‬ئه‌و ماوه‌یه‌ ‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه ك ‌ه ده‌دورێت���ه‌وه‌‌و ده‌ب ‌‬ ‫دانه‌وێڵه‌كه‌ش ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌ژێربێت‌و به‌دانه‌وێڵ ‌ه‬ ‫ی به‌رده‌وام ‌‬ ‫ی ئاو ‌‬ ‫دو كیلۆ چه‌ڵتوك ی���ه‌ك كیلۆ برنج ‌‬ ‫ی ده‌وترێت چه‌ڵتوك‌و هه‌ر‬ ‫ی به‌رهه‌مه‌كه‌ ‌‬ ‫ێ په‌یدا ده‌بێت وات ‌ه كیلۆیه‌ك برنج ‌‬ ‫ل‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ل‌‬ ‫ی ‪8‬هه‌زار دینار ده‌كه‌وێت‪ ،‬هه‌ر ‪2‬كیلۆ چه‌ڵتوكی���ش ‪1‬كیلۆ برنج ‌‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫له‌م به‌دوداچون���ه‌دا ئه‌و‌ه به‌ده‌ركه‌وت ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫"له‌هه‌رێمدا زیاترل ‌ه ‪ 1‬ملیۆن‌و ‪ 95‬هه‌زار ئۆتۆمبیل هه‌یه‌‌"‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫عه‌مید قادر سدیق‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫راگه‌یاندن‌و په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ گشتی‌‬ ‫هاتوچۆی‌ هه‌رێم‪ ،‬باس له‌ گرنگترین‬ ‫روداوه‌كانی‌ هاتوچۆی‌ هه‌رێم ده‌كات‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪‌2012‬و تیشك ده‌خاته‌سه‌ر‬ ‫هه‌نگاوه‌كانیان بۆ چاره‌سه‌ر كردن‌و‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ روداوه‌كان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ره‌خنه‌ش له‌یاسای‌ ئێستای‌ هاتۆچۆ‬ ‫ده‌گرێت‌و سزاكانیش به‌كه‌م ده‌زانێت‪،‬‬ ‫هێما بۆ ئه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ ئێستا‬ ‫گرفتی‌ ئه‌وان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ یه‌كگرتونین‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانیان‌و به‌یه‌ك‬ ‫شێوه‌ش مۆڵه‌ت به‌شۆفێران ناده‌ن‪.‬‬

‫‪ 1‬ملیۆن‌و ‪166‬‬ ‫هه‌زارو ‪282‬‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتی مۆڵه‌ت ‌‬ ‫شۆفێرییان‬ ‫وه‌رگرتوه‌"‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ره‌وشی‌ هاتوچۆ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ له‌هه‌رێم چۆنه‌؟‬ ‫عه‌مید قادر سدیق‪ :‬به‌به‌راورد به‌پێشو‬ ‫به‌ره‌‌وپێش���چوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا له‌ئاستی‌‬ ‫داخوازی‌ ئێمه‌دا نییه‌‪ ،‬ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫یاس���اكانی‌ هاتوچ���ۆ بچێت���ه‌ ب���واری‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ له‌قوتابخانه‌كان‌و وه‌كو وانه‌‬ ‫بخوێنرێ���ت‪ ،‬هاوكات پێشنیاریش���مان‬ ‫كردوه‌ كه‌ په‌یمانگایه‌كی‌ تایبه‌تیش بۆ‬ ‫پۆلیسی‌ هاتوچۆ بكرێته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باشتر كاره‌كانیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاوه‌كو ئێستا فه‌رمانگاكانی‌‬ ‫هاتوچۆ له‌ش���اره‌كاندا به‌یه‌ك سیسته‌م‬ ‫كارناكه‌ن‪ ،‬به‌نمون���ه‌ له‌پێدانی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫شۆفێریدا جیاوازی‌ هه‌یه‌ ئه‌وه‌ بۆ؟‬ ‫عه‌مید قادر س���دیق‪ :‬ئه‌وه‌ راس���ته‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانمان به‌یه‌ك ش���ێوه‌‬ ‫مۆڵه‌ت ناده‌ن به‌شۆفێر‪ ،‬ئه‌وه‌ش كاتی‌‬ ‫ده‌وێت بۆ چاكردنی‌ ئومێده‌كه‌م بتوانین‬ ‫ئه‌وه‌ چاره‌سه‌ر بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌گه‌یاندنی‌ په‌یامه‌كانتاندا بۆ‬ ‫هاواڵتیان گرفتتان نییه‌؟‬ ‫عه‌می���د ق���ادر س���دیق‪ :‬یه‌كێ���ك‬ ‫له‌گرفته‌كانمان ئه‌وه‌ی���ه‌ ده‌بوایه‌ ئێمه‌‬ ‫وه‌كو وه‌زاره‌تی‌ ناوخ���ۆ ته‌له‌فزیۆنێك‬ ‫ی���ان رادیۆیه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌خۆمان‬ ‫هه‌بوایه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌بوایه‌ ئه‌وا‬ ‫ده‌مانتوانی‌ به‌به‌رده‌وام په‌یامی‌ خۆمان‬ ‫بگه‌ینه‌ سه‌رجه‌م هاواڵتیان‌و شۆفێران‪،‬‬ ‫له‌وكاته‌شدا ئێمه‌ وه‌كو راگه‌یاندن رۆڵ‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ زیاترمان ده‌ب���و به‌به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێستا‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هاتوچ���ۆی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���نیارێكیان كرد بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغ���ی‌ كات���ی‌ ده‌وام ئه‌ویش یان‬ ‫ئه‌وه‌ت���ا فه‌رمان���گاكان ئۆتۆمۆبێل بۆ‬ ‫كارمه‌نده‌كانی���ان ئاماده‌ بكه‌ن‪ ،‬یاخود‬ ‫كات���ی‌ ده‌وام���ی‌ هه‌م���و فه‌رمانگه‌كان‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌وه‌ نه‌بێ���ت‪ ،‬ئای���ا ئه‌م���ه‌‬ ‫چاره‌سه‌ره‌؟‬ ‫عه‌مید ق���ادر س���دیق‪ :‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئاڵۆزی‌ سه‌ر ش���ه‌قامه‌كان دو الیه‌ن‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬یه‌كێكی���ان رۆژ ل���ه‌دوای‌ رۆژ‬ ‫ژم���اره‌ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ زی���اد ده‌كات‬ ‫كه‌ داخوازییان هه‌یه‌ ب���ۆ ئۆتۆمۆبێل‪،‬‬ ‫رۆژ دوای‌ رۆژ‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زیات���ر ئۆتۆمۆبێل ده‌رژێته‌‬ ‫سه‌ر ش���ه‌قامه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ بۆ ئه‌مه‌‬ ‫داوایه‌مان كردوه‌ كه‌ سااڵنه‌ یه‌ك مۆدێلی‌‬ ‫ئۆتۆمۆبێل هاورده‌ی‌ كوردستان بكرێت‬ ‫به‌كوالێتێكی‌ ب���ه‌رز‪ ،‬هه‌روه‌ها داوامان‬ ‫كردوه‌ كه‌ شه‌قامه‌كان فراوانتر بكرێت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش كار له‌س���ه‌ر هه‌مو ئه‌و شێوانه‌‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ هاوكارمان بێت بۆ چاكردنی‌‬ ‫ره‌وشی‌ هاتوچۆ‪.‬‬

‫ی‬ ‫به‌هۆی‌ روداوه‌كان ‌‬ ‫هاتوچۆو‌ه ‪572‬‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتی‌ له‌ساڵ ‌‬ ‫‪ 2012‬گیانیان‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫سلێمانیش قوربان ‌‬ ‫یه‌كه‌م بوه‌‬ ‫عه‌مید قادر سدیق‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئ���ه‌و رێ���ژه‌ زۆره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئۆتۆمۆبێل كه‌ سااڵنه‌ هاورده‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ده‌كرێت‪ ،‬هه‌نگاوه‌كانی‌ ئێوه‌‬ ‫چی‌ بوه‌ بۆ رێگری‌ كردن له‌و ژماره‌یه‌‌و‬ ‫ئایا ره‌چ���اوی‌ نیزامی‌ ژینگ���ه‌ پارێزی‌‬ ‫كراوه‌ له‌مه‌دا؟‬ ‫عه‌مید قادر سدیق‪ :‬ئێمه‌ پێمان وایه‌‬ ‫كه‌ بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و كێشه‌یه‌‪،‬‬ ‫ته‌نی���ا ده‌توانین ئ���ه‌و ئۆتۆمۆبێالنه‌ی‌‬ ‫كه‌ هاورده‌ ده‌كرێ���ن الیه‌نی‌ كواڵێتی‌‌و‬ ‫جۆره‌ك���ه‌ی‌ بكرێت‪ ،‬چونك���ه‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌و ئۆتۆمۆبێالنه‌ی‌ كه‌ هاورده‌ ده‌كرێن‬ ‫كواڵێتیان باش نیی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌توانین‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ پش���كینی‌ پێش���كه‌وتو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئۆتۆمۆبێالن���ه‌ی‌ ك���ه‌ كواڵێتیان باش‬ ‫نییه‌‪ ،‬وه‌ك���و واڵتانی‌ تر بیگه‌ڕێنینه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌م كاته‌ش���دا ده‌توانی���ن زیاتر الیه‌نی‌‬ ‫ژینگه‌یی‌ بپارێزین‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ۆ تاوه‌ك���و ئێس���تاش‬ ‫له‌كاتی‌ تێپه‌ڕبونی‌ به‌رپڕس���ێك به‌چوار‬ ‫ره‌یانێكدا‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و شوێنه‌ بوه‌ستێت‬ ‫تا به‌رپرسه‌كه‌ ده‌ڕوات؟‬ ‫عه‌مید قادر س���دیق‪ :‬ئ���ه‌‌و حاڵه‌تانه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫ئه‌گه‌ر پێشتر هه‌بوبێت‪ ،‬ئه‌وا ئێستا زۆر‬ ‫رو له‌كه‌مییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫سزاكانی‌ هاتوچۆ كه‌من بۆ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬ ‫سه‌رپێچی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬رای‌ تۆ چییه‌؟‬ ‫عه‌مید قادر سدیق‪ :‬ئه‌و سزایانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌بواری‌ هاتوچۆ كاری‌ پێده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫یاس���ای‌ ژماره‌ ‪86‬ه‌ كه‌ س���اڵی‌ ‪2004‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی‌ ناوخ���ۆی‌ عێراقی‌‬ ‫فیدراڵ ده‌رچ���وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ش‬ ‫لكاوین به‌عێراق بۆیه‌ كار به‌و یاس���ایه‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م یاس���ایه‌ هه‌ڵه‌یه‌‌و‬ ‫ده‌بێت په‌رله‌مانی‌ كوردستان گۆڕانكاری‌‬ ‫تێدا بكات‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌بواری‌ سزادان‌و‬ ‫ئه‌م���ه‌ زیاد بكرێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها ته‌مه‌نی‌‬ ‫ئۆتۆمۆبێلی���ش دیاری‌ بكرێ���ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫داوام���ان كردو‌ه كه‌ له‌كوردس���تان ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ گۆڕانكاری‌ تێدا بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێ‌ زۆربه‌ی‌ روداوه‌كانی‌‬ ‫هاتوچۆ په‌یوه‌ندیان به‌خراپی‌ رێگاكانه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆچونی‌ ئێوه‌ چییه‌؟‬ ‫عه‌می���د قادر س���دیق‪ :‬هه‌م���و ئه‌و‬ ‫شه‌قامانه‌ی‌ كه‌ له‌كوردس���تاندا هه‌یه‌‪،‬‬

‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ت���ه‌ داگیرك���ه‌ره‌كان‬ ‫دروس���تیان ك���ردوه‌‌و هی‌ س���ه‌رده‌می‌‬ ‫ئه‌وانن‪ ،‬بۆیه‌ دیزاینی‌ باشیان بۆ نه‌كردوه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و رێگایانه‌ی‌ كه‌ شاره‌كانی‌‬ ‫به‌ستۆته‌وه‌ به‌قه‌زایه‌ك‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌موی‌‬ ‫رێگایی‌ سه‌ربازین بۆ ئه‌وه‌ی‌ شۆڕشه‌كانی‌‬ ‫كوردی‌ پێ‌ سه‌ركوت بكه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫رێگای‌ هونه‌ری‌ له‌كوردس���تان زۆر زۆر‬ ‫كه‌من‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌ پێداچونه‌وه‌‌و بڕێكی‌‬ ‫زۆری‌ پاره‌ش���ی‌ ده‌وێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫رێگایانه‌ به‌دوس���اید بكرێ���ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خراپی‌ رێگا هۆكارێك���ه‌ بۆ وه‌رگه‌ڕانی‌‬ ‫ئۆتۆمۆبێ���ل‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تا حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم پالنی‌ بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌مه‌‬ ‫داناوه‌‌و له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كه‌مدا ده‌كه‌وێته‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ژماره‌ی‌ ئۆتۆمۆبێل له‌ئێستادا‬ ‫له‌شاره‌كان‌و له‌كوردستان چه‌نده‌؟‬ ‫عه‌مید قادر سدیق‪ :‬له‌ ئێستادا به‌پێی‌‬ ‫دواین ژم���اره‌ی‌ ئۆتۆمۆبێل له‌‪/12/31‬‬ ‫‪ 2012‬له‌گش���ت به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی‌‬ ‫هاتوچۆی‌ هه‌رێم له‌ هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‌و‬ ‫دهۆك ‪ 1095401‬ئۆتۆمۆبێل له‌كوردستان‬

‫‪9‬‬

‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئۆتۆمۆبێلی‌ تایبه‌ت ژماره‌یان‬ ‫‪ ،534868‬هه‌روه‌ها ئۆتۆمۆبێلی‌ كرێش‬ ‫‪ ،76974‬ئۆتۆمۆبێل���ی‌ بارهه‌ڵگری���ش‬ ‫ژماره‌یان ‪ ،269356‬ئامێری‌ كشتوكاڵ‌و‬ ‫ئامێری‌ بیناسازییش ژماره‌یان ‪،33615‬‬ ‫ئۆتۆمۆبێل���ی‌ میریی���ش ‪،20452‬‬ ‫ئۆتۆمۆبێلی‌ كاتی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمیش(‬ ‫كارت���ی‌ زانیاری‌) ژماره‌ی���ان ‪،140548‬‬ ‫ماتۆرسكیلیش ‪ ،19585‬له‌و ژمارانه‌ش‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ‪ 527467‬ئۆتۆمۆبێل هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌س���لێمانیش ‪ 339466‬ئۆتۆمۆبێ���ل‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌دهۆكیش ‪ 204971‬ئۆتۆمۆبێل‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌ی‌ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫مۆڵه‌تیان هه‌یه‌ له‌كوردستان ژماره‌یان‬ ‫چه‌نده‌؟‬ ‫عه‌مید ق���ادر س���دیق‪ :‬به‌پێی‌ دواین‬ ‫ئام���ار ل���ه‌‪ ،2012 /12/31‬له‌گش���ت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی‌ هاتوچۆی‌ هه‌رێم‬ ‫ژم���اره‌ی‌ مۆڵ���ه‌ت ‪ 1166282‬بوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌و ژماره‌یه‌ ‪ 600335‬مۆڵه‌تی‌ تایبه‌ته‌‌و‬ ‫‪ 549408‬مۆڵه‌تیش گشتی‌ بوه‌‪4645 ،‬‬ ‫مۆڵه‌تیش كشتوكاڵی‌‌و بیناسازی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫‪ 1905‬مۆڵه‌تیش بۆ ك���ه‌م ئه‌ندام بوه‌‪،‬‬ ‫‪ 9989‬مۆڵه‌تیش بۆ ماتۆڕس���كیل بوه‌‪.‬‬ ‫كه‌ ل���ه‌و ژماره‌ی���ه‌ش ‪ 404315‬مۆڵه‌ت‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر‌و ‪ 434315‬مۆڵه‌تی���ش ب���ۆ‬ ‫س���لێمانی‌‌و ‪ 209885‬مۆڵه‌تی���ش ب���ۆ‬ ‫دهۆك‌و ‪ 79647‬مۆڵه‌تیش بۆ گه‌رمیان‌و‬ ‫‪ 38084‬مۆڵه‌تیش بۆ سۆران بوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ دواین ئاماری‌ هاتوچۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم ل���ه‌‪2012‬دا ‪ 3457‬روداوی‌‬ ‫هاتوچ���ۆ رویان���داوه‌ ك���ه‌ ‪5939‬‬ ‫كه‌س به‌هۆیه‌وه‌ برینداربون‌و ‪572‬‬ ‫كه‌س���یش گیانیان له‌ده‌س���تداوه‌‪.‬‬ ‫كه‌ له‌هه‌ولێ���ر ‪ 1175‬روداو ‪1148‬‬ ‫برین���دار‌و ‪ 156‬م���ردو هه‌ب���وه‌‪،‬‬ ‫له‌س���لێمانیش ‪ 1180‬روداو ‪3479‬‬ ‫بریندار‌و ‪ 227‬كه‌س���یش مردون‪،‬‬ ‫له‌دهۆكی���ش ‪ 635‬روداو رویانداوه‌‬ ‫ك ‌ه ‪729‬كه‌س برین���دار بونه‌‌و‪120‬‬ ‫كه‌سیش مردون‪ ،‬له‌سۆرانیش ‪102‬‬ ‫روداو‌و ‪ 214‬برین���دار‌و ‪ 20‬مردوش‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬له‌گه‌رمیانیش ‪ 365‬روداو‬ ‫هه‌بوه‌‌و ‪ 369‬بریندار‌و ‪ 49‬كه‌سیش‬ ‫مردون‪.‬‬

‫پرۆژه‌یه‌ك له‌كۆیه‌‪ 13 ،‬ساڵه‌ ته‌واو نه‌كراو‌ه‬ ‫"ته‌واوكردنی‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌‪ ،‬حیكایه‌تی‌ مێشه‌‌و ته‌واوبونی‌ نییه‌"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌ مه‌له‌وانگه‌ی‌‬ ‫(تایر تۆفیق) یه‌كێكه‌ له‌پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 2000‬ده‌ستكراوه‌‬ ‫به‌دروستكردنی‌‌و بڕی‌ ‪ 200‬هه‌زار‬ ‫دۆالری‌ تێدا خه‌رجكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تاكو ئێستا ته‌واونه‌كراوه‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫شاره‌وانی‌ كۆیه‌ش ده‌ڵێت "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ (مساته‌حه‌یه‌) بۆیه‌‬ ‫شاره‌وانی‌ ناتوانێت كاری‌ تێدا بكات"‪.‬‬

‫هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫بودجه‌یه‌ك ‌‬ ‫تێدا خه‌رجكراوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫بێ‌ به‌رنامه‌یی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ناشاره‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پرۆژه‌ك ‌ه شكست ‌‬ ‫هێناوه‌‬

‫ئه‌ندازیارێ���ك ك���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���تبونییه‌وه‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ ئ���ه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ی‌ كردوه‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌‬ ‫بودجه‌ی‌ پرۆژه‌كه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن س���كرتێری‌‬ ‫گش���تی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ (جه‌الل تاڵه‌بانی‌)‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ مساته‌حه‌ دابینكراوه‌ ‪.‬‬ ‫ئه‌ندازیار دڵش���اد بك���ر له‌لێدوانێكی‌‬ ‫بۆ ئاوێن���ه‌ ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌ كه‌ پێش‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئ���ازادی‌ عێ���راق‪ ،‬تاڵه‌بانی‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆم���ار‪ ،‬به‌ب���ڕی‌ ‪ 700‬هه‌زار‬ ‫فۆتۆ‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫وێنه‌ی پرۆژه‌ ته‌واو نه‌کراوه‌که‌‬ ‫دیناری‌ (ئه‌و كات���ه‌ی‌) بۆ ته‌رخانكرد‬ ‫ب���ۆ‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ مه‌له‌وانگه‌یه‌ك���ی‌ ل���ه‌‌و‬ ‫جۆره‌ له‌ش���اری‌ كۆی���ه‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ش���اری‌ هه‌ولێ���ر له‌پڕۆژه‌یه‌كی‌ تردا به‌شێوه‌یه‌كی‌ (مساته‌حه‌) "به‌اڵم كێشه‌ سه‌رپه‌رشتیاره‌كانی‌ پرۆژه‌كه‌ شكستی‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ ته‌رخان كراو نییه‌‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ به‌ش���ی‌ شكستی‌ هێنابو‪ ،‬به‌یه‌كجاری‌ كۆمپانیاكه‌ لێره‌دایه‌ له‌ئێستادا هیچ كه‌سێك پرۆژه‌ هێناوه‌ بۆیه‌ پێویس���ته‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ حكومه‌ت بودجه‌ی‌ تێ���دا خه‌رجبكات‪،‬‬ ‫ته‌واوكردن���ی‌ پرۆژه‌ك���ه‌ی‌ نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬رۆیشتوه‌ ئه‌وان بۆیان نه‌دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌ش���ێوه‌ی‌ (مس���اته‌حه‌) وه‌رناگرێت‪ ،‬ئ���ه‌و پرۆژه‌یان شكس���ت پ���ێ هێناوه‌ به‌ڵكو "ئه‌وه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ (مس���اته‌حه‌)‬ ‫ی���ه‌ ك���ه‌ كۆمپانیای���ه‌ك گرتویه‌تی‌ بۆ‬ ‫هه‌ر به‌وته‌ی‌ ئه‌و ئه‌ندازیاره‌ دوابه‌دوای‌ به‌ڵكو ته‌نیا به‌ش���ێوه‌ی (ئیستیسمار) روبه‌روی‌ دادگا بكرێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پرۆژه‌كه‌ وه‌س���تاوه‌ ئه‌و وتی‌ "هه‌ر ئه‌و‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ س���ه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ خۆی‌ بودج���ه‌ی‌ لێ‌ خه‌رجكردوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كاته‌ ئێم���ه‌ داوامان له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئه‌وه‌ له‌شاری‌ موسڵه‌وه‌ كۆمپانیایه‌كی‌ تر نه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم پرۆژه‌كه‌ ناتوانرێت به‌م‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ ب���ۆ ته‌واوكردنی‌ پڕۆژه‌كه‌ بڕه‌ دێت‌و له‌و پرۆژه‌یه‌دا ده‌ستبه‌كار ده‌بێت‪ ،‬ش���ێوه‌یه‌ بێت‪ ،‬چونكه‌ به‌شێكی‌ زۆری‌ كۆی���ه‌ رایده‌گه‌ێنێ���ت ئ���ه‌م پرۆژه‌یه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم بودج���ه‌ی‌ بۆ خه‌رج‬ ‫پاره‌یه‌ك دابین بكات‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ب���ه‌اڵم ئه‌وانیش به‌ه���ۆی‌ تیرۆركردنی‌ كاره‌كانی‌ به‌شێوه‌ی‌ (مساته‌حه‌) بوه‌"‪ .‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ (مس���اته‌حه‌)یه‌ بۆی���ه‌ ناكات"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ ئه‌وه‌شی‌ خسته‌رو‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس ئ���اری‌ س���ابیر وه‌ك ش���اره‌وانی‌ كۆیه‌ ناتوانێ���ت كاری‌ تێدا‬ ‫پرۆژه‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ (مساته‌حه‌) بو‪ ،‬ئه‌ندازی���اری‌ كۆمپانیاكه‌یان���ه‌وه‌‪ ،‬كار‬ ‫ئ���ه‌و بودجه‌یان دابین نه‌ك���رد‪ ،‬تا ئه‌و كردن له‌پرۆژه‌كه‌دا ده‌وستێنن‌و دوباره‌ دانیش���تویه‌كی‌ كۆی���ه‌ بۆچون���ی‌ بكات‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت كۆمپانیایه‌ك بێت كه‌ له‌ئێستادا ئه‌و پرۆژه‌یه‌ له‌الی‌ ئه‌وانه‌‌و‬ ‫كات���ه‌ی‌ كۆمپانیایه‌ك���ی‌ لوبنانی‌ هات‌و پرۆژه‌ك���ه‌ به‌ته‌واونه‌كراوی‌ ده‌مێنێته‌وه‌ وای���ه‌ ته‌واونه‌كردن���ی‌ ئ���ه‌و پرۆژه‌ی���ه‌ ئه‌و كاره‌ بگرێته‌ ئه‌ستۆ پرۆژه‌كه‌ ته‌واو راش���یانگه‌یاندوه‌ هه‌ر كه‌سێك ده‌وێت‬ ‫كاری‌ تێدا بكات ئ���ه‌وا ئه‌وان ئاماده‌ن‬ ‫س���یمایه‌كی‌ ناش���یرینی‌ به‌ش���اره‌كه‌ بكات‪.‬‬ ‫راده‌ستی‌ شاره‌وانی‌ ده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫درێژه‌ی به‌پڕۆژه‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ش���اره‌وانی‌ كۆیه‌ هیمداد پێیبده‌ن "به‌اڵم تاكو ئێستا هیچ كه‌س‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ خسته‌رو له‌ئێستادا به‌خش���یوه‌ "هه‌رچه‌ن���ده‌ بودجه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندازیاره‌ ئه‌وه‌شی‌ ئاشكراكرد‪،‬‬ ‫دوای‌ كاركردنێكی‌ زۆری‌ ئه‌و كۆمپانیایه‌ وا راگه‌یه‌نراوه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ هه‌ر زۆری‌ تێ���دا خه‌رجك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم مه‌جی���د له‌لێدوانێكی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ ئه‌و ئاماده‌یی‌ خۆیی‌ نیش���ان ن���ه‌داوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ی ب���ێ‌ به‌رنامه‌یی‌‌و ناش���اره‌زایی‌ رونده‌كات���ه‌ ك���ه‌ ئ���ه‌و مه‌له‌وانگه‌ی���ه‌ ئه‌وه‌ی‌ كاره‌كانی‌ بگرنه‌ ئه‌ستۆ"‪.‬‬ ‫له‌و پرۆژه‌یه‌دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌س���ێك ده‌یهه‌وێ���ت ب���ا وه‌ربگرێت به‌هۆ ‌‬

‫ی‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌ی ‌ه‬ ‫(مساته‌حه‌یه‌) بۆی ‌ه‬ ‫ی ناتوانێت‬ ‫شاره‌وان ‌‬ ‫ی تێدا بكات‬ ‫كار ‌‬

‫ه���ه‌ر وه‌ك به‌ش���ێك له‌هاواڵتی���ان‬ ‫ئاماژه‌ی‌ پێده‌كه‌ن به‌ده‌ر له‌و پرۆژه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ س���ێ‌ س���اڵدا ‪ 3‬پ���رۆژه‌ی‌‬ ‫دروستكردنی‌ مه‌له‌وانگه‌ بۆ شاری‌ كۆیه‌‬ ‫خراوه‌ته‌ بواری‌ ج���ێ‌ به‌جێ‌ كردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هی���چ كامێكیان به‌باش���ی‌ ته‌واو‬ ‫نه‌ك���راون‪" ،‬ه���ه‌ر چه‌ن���ده‌ یه‌كێكیان‬ ‫مه‌له‌وان���ی‌ تێدا ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش‬ ‫كۆمه‌لێك كه‌موكوڕی���ی‌ هه‌یه‌"‪ .‬دواجار‬ ‫هاواڵتییه‌ك���ی‌ كۆیی‌ كه‌ پێی‌ باش نه‌بو‬ ‫ناوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌پێكه‌نینه‌وه‌ باسی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌ مه‌له‌وانگه‌ی‌ (تایر‬ ‫تۆفیق) ی‌ ك���رد وتی‌ "ئه‌وه‌ حیكایه‌تی‌‬ ‫مێشه‌‌و ته‌واوبونی‌ نییه‌"‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‪F‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫هاوینی ‪ 2013‬له‌زستاندا له‌گه‌ڵ (‪)Missoni‬‬ ‫كاری دیزاین‌و جل‌و به‌رگ تاك ‌ه هونه‌ر‌ه‬ ‫پێ���ش وه‌رزی خۆی ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬واتا‬ ‫ك ‌ه زس���تانه‌ ده‌توانین باڵوكراوه‌ی جلی‬ ‫دیزاین���ه‌ره‌كان ببینین ب���ۆ وه‌رزه‌كانی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫(‪ )Missoni‬مسیۆنی یه‌كێك ‌ه له‌باشترین‬ ‫برانده‌كان���ی ئه‌م���ڕۆ ك��� ‌ه له‌جیهان���دا‬ ‫ده‌یبینی���ن‪ ،‬هه‌موش���مان ده‌توانی���ن‬ ‫به‌ڕه‌نگ���ه‌ جوانه‌كان���ی به‌كاریده‌هێنن‬ ‫ب���ۆ دیزاین���ی جله‌كان بیناس���ینه‌وه‌‪,‬‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی فاش���ێۆن له‌میالن‪USA/‬‬ ‫مس���ێۆنی كۆلێكشنی هاوینه‌ی ‪2013‬ی‬ ‫باڵوكرده‌و ‌ه ك ‌ه ده‌توانیت ل ‌ه (‪Missoni‬‬ ‫‪ )2013 Spring‬بگه‌ڕێی���ت ب���ۆ ئ���ه‌و‬ ‫پارچه‌یه‌ی ك ‌ه مه‌به‌سته‌‪.‬‬ ‫كۆلێكش���نه‌ك ‌ه له‌كاڵ���ه‌وه‌ ب���ۆ ت���ۆخ‬ ‫ده‌یڕوان���ی‪ ,‬كه‌وای ك���ردو‌ه بڵێین تا‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ك هیچی نه‌هێشتبوه‌و‌ه تاوه‌كو‬ ‫بگه‌ڕێیت‌و نه‌یدۆزیته‌و‌ه ك ‌ه سپی‪ ،‬ره‌ش‪،‬‬ ‫سه‌وزو سور) دیارترینیانن‪ ،‬ئه‌وه‌ی زۆر‬ ‫سه‌رنجی راكێشام ئه‌وه‌بو ك ‌ه مسێۆنی‬

‫ته‌نه���ا بی���ری له‌ره‌ن���گ نه‌كردب���ۆو‌ه‬ ‫به‌ڵكو بیری له‌و كه‌س���انه‌ش كردبۆو‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌ب���ه‌ری ده‌كه‌ن به‌پێ���ی ته‌مه‌ن‌و‬ ‫به‌رزی‌و كێش‌و ره‌نگی پێس���تیش هه‌ر‬ ‫له‌(پانتۆڵی قوماش���ی درێ���ژو كورت‬ ‫بۆ ش���ه‌وو رۆژ‪,‬جاكێت‌و بۆدی كورت‌و‬ ‫درێژو عه‌زی درێژو كورت) ك ‌ه ده‌توانن‬ ‫زۆر به‌سه‌ركه‌وتویی له‌پارچه‌یه‌ك زیاتر‬ ‫بدۆزن���ه‌و‌ه بۆ خۆتان‪ ،‬به‌اڵم مه‌رج نیی ‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌هه‌مان س���تایلی ق���ژ ده‌ربكه‌ون‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه هه‌ڵبژاردنی ج���ل‌و به‌رگێكی‬ ‫دیاریك���راو ته‌نه���ا (‪)70% - 60%‬‬ ‫هاوكاریت ده‌كات‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه لێره‌و‌ه پێتانده‌ڵێم ك ‌ه مس���یۆنی‬ ‫(‪ )Missoni‬یه‌كێك��� ‌ه له‌باش���ترین‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانت بۆ هاوینی ‪ ،2013‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆش���ت خاوه‌نی له‌ش‌و الرێكی جوان‬ ‫بیت بۆ هه‌ر شێو‌ه جلوبه‌رگێك ناتوانین‬ ‫لۆمه‌ت بكه‌ین ته‌نها ره‌نگ ‌ه پێویس���تت‬ ‫به‌كه‌مێك هاوكاری‌و راوێژكاری بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‪11‬‬

‫سه‌له‌فییــــــــــــــــه‌كان‪ :‬ئاهه‌نگگێڕان له‌مانگی‌ مه‌ولوددا "بیدعه‌"یه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئێستا مسوڵمانان ‌‬ ‫ی مه‌ولوددان‌و‬ ‫ئاینی‌ ئیسالم له‌مانگ ‌‬ ‫به‌نیازیشن به‌و بۆنه‌یه‌و‌ه ئاهه‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌له‌ف ‌‬ ‫بگێڕن‪ ،‬به‌اڵم په‌یڕه‌وان ‌‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه ئاهه‌نگ‬ ‫گێڕان له‌و مانگه‌دا ره‌تده‌كرێته‌وه‌‌و‬ ‫"بیدعه‌"یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وقاف‌و كاروب���اری‌ ئاین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌قف ‌‬ ‫ی له‌گ���ه‌ ‌ڵ دیوان ‌‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وونن ‌هی‌ عێراق‪ ،‬رۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫رابردوی���ان وه‌ك یه‌ك���ه‌م رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫(ربیع االول) ده‌ستنیشانكرد وات ‌ه مانگ ‌‬ ‫(مه‌ول���ود) ك ‌ه بڕیار وای���ه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ئاهه‌نگ له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت‌و خه‌ڵكان ‌‬ ‫دیكه‌ش���ه‌و‌ه ئه‌نج���ام بدرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی كوردستان رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫سه‌له‌فییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه پێغه‌مب���ه‌ر (د‪.‬خ)لێبێت‪ ،‬فه‌رمان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ئاهه‌نگان ‌ه ن���ه‌داوه‌‪،‬‬ ‫به‌كردن��� ‌‬ ‫بۆی ‌ه ئ���ه‌وان ره‌تیده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێن‬ ‫"ئاهه‌نگگێڕان له‌م مانگه‌دا بیدعه‌"یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئاین���ی‌‪ ،‬مه‌ریوان‬ ‫ئه‌وق���اف‌و كاروبار ‌‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ ئ���ه‌وان ب���ۆ پی���رۆز‬ ‫راگرتن���ی‌ ئ���ه‌و مانگ���ه‌‪ ،‬خۆی���ان بۆ‬ ‫ی ئاهه‌ن���گ گێڕان‬ ‫چه‌ن���د چاالكییه‌ك��� ‌‬

‫ی ناوبراو‪ ،‬بیدعه‌ی���ه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر خه‌ڵك‬ ‫ئاماده‌ك���ردوو‌ه ك ‌ه به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش به‌ڕاست ده‌زانن هه‌ر بیدعه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫پارته‌ ئیسالمییه‌كان‌و خه‌ڵكان ‌‬ ‫مسوڵمانیش له‌و مانگه‌دا ئاهه‌نگ ساز ته‌نانه‌ت ئیبن عومه‌ر ده‌فه‌رموێ‌ هه‌موو‬ ‫ی داهێنراوێ���ك گومڕایی���ه‌ ئه‌گه‌ر خه‌ڵك‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬جه‌ختیش���یكرده‌و‌ه ك ‌ه رۆژ ‌‬ ‫ی بزانن"‪.‬‬ ‫ی به‌چاكیش ‌‬ ‫ی له‌دایكبون��� ‌‬ ‫(‪)1-24‬ی���ش وه‌ك رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام (محه‌مه‌د‪ ،‬د‪.‬خ) سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ك ‌ه زۆرینه‌ ‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر ‌‬ ‫كوردس���تان له‌و مانگه‌دا ئاهه‌نگ ساز‬ ‫بێت ده‌ستنیشانكراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "دین ‌‬ ‫ی وت��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و مانگه‌‌و ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬عه‌ل���ی‌ ئازاد ‌‬ ‫له‌پ���ا ‌ڵ یادكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ازكردنی‌ ئاهه‌ن���گ تێی���دا‪ ،‬به‌اڵم ئیس�ل�ام به‌به‌ڵگه‌ی���ه‌‌و ده‌بێت ئێمه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌له‌فی‌ له‌كوردستان به‌به‌ڵگه‌وه‌ قس���ه‌ بكه‌ین نه‌ك به‌عه‌قڵ ‌‬ ‫په‌یڕه‌وانی‌ ئاین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ر جۆر‌ه خه‌ڵك‪ ،‬مه‌رج نیی ‌ه به‌قس���ه‌ ‌‬ ‫رونیده‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه سازكردن ‌‬ ‫ئاهه‌نگێك له‌و مانگه‌دا ره‌تده‌كرێته‌وه‌‌و خه‌ڵ���ك ب���اوه‌ڕ بكه‌ین‪ ،‬من س���اڵێك‬ ‫له‌ئیمارات بوم‌و ته‌نانه‌ت له‌س���عودیه‌‌و‬ ‫به‌ "بیدعه‌"ش نێوی‌ ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ی ئازادی‌) که‌سایه‌تی قه‌ته‌ریش ئاهه‌نگ ساز نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ (عه‌ل ‌‬ ‫ناس���راوی ش���اری هه‌ولێر ک ‌ه له‌سه‌ر هه‌ر مامۆستایه‌كیش به‌ڵگه‌یه‌كی‌ هه‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی ئاهه‌نگ گێڕان له‌مانگ ‌‬ ‫په‌یڕه‌وی سه‌له‌فیه به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند له‌سه‌ر دروست ‌‬ ‫ی به‌ڵگ ‌ه قس���ه‌ ده‌كه‌ن‌و مه‌ولود ك���ه‌ بیدعه‌ نیی��� ‌ه به‌مه‌رجێك‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان به‌پێ ‌‬ ‫ی سه‌حابی‌‌و‬ ‫ی فه‌رموده‌ی‌ پێغه‌مب ‌هر‌و وت ‌ه ‌‬ ‫به‌و پێیه‌ش ده‌ركه‌وتو‌ه كه‌ سازكردن ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر بێت‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئاهه‌ن���گ ل���ه‌و مانگ���ه‌دا "بیدعه‌"یه‌‪ ،‬چوار مه‌زهه‌به‌كه‌ ‌‬ ‫ی خۆمانی‌ داده‌نێین"‪.‬‬ ‫ی وتی‌ "بۆ مه‌ولود ده‌بێت سه‌ر ‌‬ ‫مامۆستا عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌یری‌ به‌ڵگ ‌ه بكه‌ین ك ‌ه ئایا پێغه‌مبه‌ر ب���ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی پێكردوین بۆ راگه‌یاندن���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وق���اف‬ ‫(د‪.‬خ) لێبێت فه‌رمان��� ‌‬ ‫كردنی‌ مه‌ولود‪ ،‬ئایا سه‌حابه‌كان‌و چوار رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان پشت ده‌به‌ستن‬ ‫مه‌زهه‌به‌ك ‌ه ئاهه‌نگیان كردووه‌‪ ،‬بێگومان به‌و پره‌نس���پی ‌ه ش���ه‌رعییانه‌ی‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی دیاریان‬ ‫ی سوننی‌ عێراق ‌‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ش پێغه‌مبه‌رمان دیوانی‌ وه‌قف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردووه‌ بۆ مانگی‌ مه‌ولود‌و ئاهه‌نگیش ‌‬ ‫ێ ئه‌گه‌ر هه‌ر كارێك ‌‬ ‫(د‪.‬خ) ده‌فه‌رم���و ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه رێز‬ ‫ی تێدا س���از ده‌ك���ه‌ن‌و وت��� ‌‬ ‫موس���ڵمان كه‌ ده‌یكه‌ن ئه‌مری‌ ئێمه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌بێت ره‌تده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ مادام له‌هه‌م���وو بۆچونه‌كان ده‌گرین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ئه‌وق���اف‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ هه‌موو‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر ئه‌مری‌ له‌س���ه‌ر نه‌كردووه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫یه‌کێک له‌ چاالکیه‌ ئاینیه‌کان له‌کوردستان‬ ‫كه‌وات���ه‌ ئێم���ه‌ش ره‌تیده‌كه‌ین���ه‌وه‌‌و ئاین‌و مه‌زهه‌به‌ جیاوازه‌كانه‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ی مێژوییم به‌ڕێوه‌یه‌ كۆمه‌ڵه‌یـــــــــــــــــــه‌ک‪ ،‬خوێنه‌رو كتێب ئاشت ده‌كاته‌‌وه‌ له‌شه‌واندا گۆشت ‌ی باڵند‌ه‬ ‫كه‌مه‌ندی‌ بۆ ئاوێنه‌كان‪ :‬به‌رهه‌مێك ‌‬ ‫كێوییه‌كان له‌هه‌ولێر حه‌شر ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬

‫هونه‌رمه‌ندی‌ گه‌وره‌ی‌ كورد (عه‌باسی‌ كه‌مه‌ندی‌) رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ به‌رهه‌مێكی‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌یه‌‌و له‌ئێستادا كاری‌ تێدا ده‌كات‪.‬‬ ‫مێژوی ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ گۆرانیبێژ‌و ش����ێوه‌كار (عه‌باس����ی‌ كه‌مه‌ندی‌) له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫تایبه‌تدا له‌گه‌ڵ‌ گۆڤاری‌ ئاوێنه‌كان كه‌ ئه‌مڕۆ باڵوده‌كرێته‌وه‌ به‌رهه‌مێكی‌ نوێی‌‬ ‫ئاش����كراكرد‌و رایگه‌یاند "ئه‌گه‌ر عومر باقی‌ بمێن����ێ‌ دو كارم هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ ئامێرژه‌نی‌ كوردێكه‌‌و ئه‌وه‌ی‌ تریش له‌گه‌ڵ‌ یۆنانییه‌كانه‌‪ ،‬ئۆركس����تی‌‬ ‫یۆنانی‌‌و گۆرانی‌ كوردییه‌ ئه‌وه‌ ش����تێكی‌ مێژوییه‌‪ ،‬ج����ارێ‌ نازانم كه‌ی‌ ئاماده‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ پێویسته‌ كۆمپانیایه‌ك الیه‌نی‌ دارایی‌ له‌ئه‌ستۆ بگرێت"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ كه‌ ل����ه‌زۆری‌ ئه‌و كلیپان����ه‌ی‌ بۆی‌ ك����راون هه‌رگیز وه‌كو‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌كان����ی‌ دیكه‌ له‌كاتی‌ وێنه‌گرتندا گۆرانی‌ ناڵێت‪ ،‬كه‌مه‌ندی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫ب����ه‌وه‌دا "ئه‌و كلیپانه‌ی‌ كراون خه‌ڵك كردویه‌تی‌‪ ،‬ئه‌گینا من حه‌زم له‌رونمایی‌‌و‬ ‫خۆنمایی‌ نییه‌‌و حه‌ز ده‌كه‌م زیاتر خه‌ڵك گوێم لێبگرن"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌كان‪ ،‬گۆڤارێكی‌ هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‌و هه‌مو (‪)15‬ی‌ مانگێك كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ هاوڕێیانی‌ كتێب یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌و كۆمه‌اڵنه‌ی‌ كه‌ ماوه‌ی‌ سێ ساڵه‌‬ ‫له‌قه‌زای‌ ره‌واندز له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێك‬ ‫گه‌نج‌و چاالكوانی‌ ناوچه‌كه‌ دامه‌زراوه‌‌و‬ ‫چاالكییه‌كانیشیان زیاتر خۆی‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ له‌كردنه‌وه‌ی‌ كتێبخانه‌‬ ‫له‌گوندو فه‌رمانگه‌و قوتابخانه‌كانی‌‬ ‫سنوری‌ قه‌زای‌ ره‌واندز‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سه‌فین ئیسماعیل‬

‫عه‌باسی که‌مه‌ندی‬

‫ی‬ ‫یاس���ین برای���م یه‌كێك��� ‌ه له‌ئه‌ندامان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌هی‌ هاوڕێیانی‌ كتێب رونیكرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه هه‌ت���ا ئێس���تاش به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی مۆڵه‌تی���ان‬ ‫فه‌رم���ی‌ دوج���ار داوا ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیدار ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌الیه‌ن��� ‌‬ ‫داواكارییه‌كه‌ی���ان ره‌تكراوه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫مۆڵه‌تیان پێنه‌داون‪.‬‬

‫"بابیلۆن" په‌ر ‌ه به‌به‌رهه‌مهێنانی‌ درامای‌ خۆماڵی‌ ده‌دات‬

‫چاالکیه‌کی کۆمه‌ڵه‌ی هاوڕێیانی کتێب‬ ‫ناوب���راو ئام���اژ‌هی‌ به‌وه‌دا ك���ه‌ ئه‌وان‬ ‫ی ناوچ��� ‌هی‌ ره‌واندز‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك هاوڕێ ‌‬ ‫ب���ون بیریان له‌و‌ه ك���رده‌و‌ه كارێكی‌ وا‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬ ‫ی كتێب‬ ‫بكه‌ن كه‌ به‌هۆی���ه‌و‌ه خوێنه‌ر ‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌یان���دا زیاد بك���ه‌ن‌و خه‌ڵك‬ ‫له‌س���ه‌ر كلتوری‌ خوێندنه‌وه‌ رابهێنن‌و‬

‫بتوانن ئه‌و رۆش���نبیریی ‌ه باڵوبكه‌نه‌و‌ه‬ ‫كه‌ خه‌ڵك وه‌ك پێداویستییه‌كی‌ گرنگ‬ ‫ی كتێ���ب خوێندن���ه‌وه‌ بكه‌ن‌و‬ ‫س���ه‌یر ‌‬ ‫ی الوه‌كی‌ هه‌ژماری‌ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شتێك ‌‬ ‫یاسین جه‌ختیكرده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌م كۆمه‌ڵه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نوس���ه‌ره‌و‌ه هاوكار ‌‬ ‫له‌الیه‌ن كه‌سان ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و هاوكارییه‌كه‌ش پێدانی‌ كتێب ‌ه‬ ‫پێیان‪ ،‬پاش���ان ئه‌وانیش ئه‌و كتێبان ‌ه‬ ‫كۆده‌كه‌نه‌وه‌و هه‌ر مانگه‌و كتێبخانه‌یه‌ك‬ ‫له‌گوندێك ی���ان فه‌رمانگه‌یه‌ك‪ ،‬یاخود‬ ‫ی ره‌وان���دز‬ ‫له‌قوتابخانه‌یه‌ك���ی‌ س���نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها جگه‌ له‌كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كتێبخانه‌ش له‌و ش���وێنانه‌ی‌ باسكران‪،‬‬ ‫ی گ���ه‌ڕۆك‬ ‫زۆرجاری���ش كتێبخان��� ‌ه ‌‬ ‫ی ش���وێنه‌كان‬ ‫داده‌مه‌زرێنن‌و س���ه‌ردان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و كتێب به‌ش���ێوه‌ی‌ خواس���تن‬ ‫به‌خه‌ڵك ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫خواردنگه‌یه‌کی ئاژه‌ڵه‌ کێویه‌کان له‌شاری هه‌ولێر‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫له‌شه‌وانی‌ زستاندا گۆشتی‌ باڵند‌ه‬ ‫كێوییه‌كان له‌هه‌ولێر بازاڕی‌ گه‌رم بوه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكێكی‌ زۆریش روی‌ تێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫فرۆشیارێكی‌ گۆشتی‌ ئه‌و باڵندانه‌ش‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌م گۆشته‌‬ ‫ته‌نها له‌وه‌رزی‌ زستاندا هه‌یه‌‌و له‌و‬ ‫وه‌رزه‌شدا ئه‌گه‌ر دنیا سارد بێت‌و‬ ‫به‌فر ببارێت ئه‌وا ئه‌و باڵندانه‌ له‌بازاڕ‬ ‫زۆر ده‌بن‌و به‌ئاسانی‌ ده‌گیرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌وا خۆش بێت ئه‌وا به‌زه‌حمه‌ت‬ ‫ده‌گیرێن‌و نرخیان به‌رز ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌كر ره‌ش����ید له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان����د ك����ه‌ وا بڕی����اره‌ كاری‌‬ ‫وێنه‌گرتنی‌ دراماكه‌ له‌مانگی‌ ش����وبات‬ ‫كۆمپانیای‌ هونه‌ریی‌ بابیلۆن زنجیره‌‬ ‫ت����ا حوزه‌یران بخایه‌نێ����ت‌و دواتریش‬ ‫درامای‌ (تارمایی‌ تاوان) به‌رهه‌م‬ ‫له‌هه‌ردوو كه‌ناڵ����ی‌ (كۆڕه‌ك‌و چوار)‬ ‫ده‌هێنێت‌و وا بڕیاره‌ له‌ماوه‌ی‌ چوار‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫مانگدا كاری‌ وێنه‌گرتنی‌ كۆتایی‌‬ ‫ه����ه‌ر ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ به‌رپرس����ی‌‬ ‫پێبهێنرێت‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمپانیای‌ هونه‌ریی‌‬ ‫زنجیره‌ درام����ای‌ (تارمایی‌ تاوان) كه‌ (بابیل����ۆن)‪ ،‬عه‌بدولغه‌فار عه‌بدواڵ بۆ‬ ‫له‌نوسین‌و س����یناریۆی‌ (زرار عه‌لی‌)‌و ئاوێن����ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ مه‌به‌س����تی‌‬ ‫داڕشتنه‌وه‌ی‌ س����یناریۆ‌و ده‌رهێنانی‌ كۆمپانیاكه‌ی����ان له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ ئه‌و‬ ‫(به‌كر ره‌ش����ید)ه‌‪ ،‬چیرۆكی‌ دراماكه‌ درامایه‌‪ ،‬گرنگیدان����ه‌ به‌به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫باس له‌كێشه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌ ئه‌مڕۆ درامای‌ خۆماڵی‌‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ده‌كات‌و نزیك����ه‌ی‌ س����ی‌ ئه‌ڵقه‌ له‌خۆ ئه‌مج����اره‌ راس����ته‌وخۆ خۆی����ان‬ ‫ده‌گرێت‌و ژماره‌ی����ه‌ك له‌هونه‌رمه‌ندی‌ سه‌رپه‌رش����تی‌ ئه‌م زنجی����ره‌ درامایه‌‬ ‫به‌ئه‌زمون����ی‌ ش����اره‌كانی‌ (هه‌ولێ����ر‌و ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا ئێستا نازانن ئاخۆ‬ ‫س����لێمانی‌‌و كه‌ركوك) به‌شداری‌ تێدا دراماكه‌ چه‌ندی‌ تێده‌چێت‪.‬‬ ‫ده‌كه‌ن ك����ه‌ خۆیان ل����ه‌ ‪ 150‬تا ‪ 200‬جێ����ی‌ ئاماژه‌ی����ه‌ س����اڵی‌ رابردووش‬ ‫كۆمپانیای‌ بابیل����ۆن زنجیره‌ درامای‌‬ ‫كه‌س ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رهێن����ه‌ری‌ (تارمای����ی‌ ت����اوان)‪( ،‬دوا بڕیاری‌ یه‌عقوب)ی‌ به‌رهه‌مهێنا‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫زۆرین ‌هی‌ ش���ته‌كان به‌ئ���اره‌زوی‌ ئێو‌ه‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬به‌خ���ت یاوه‌رت���ان ده‌بێت‌و‬ ‫ێ ده‌ناسن ك ‌ه له‌دواڕۆژدا‬ ‫ی نو ‌‬ ‫كه‌س���ان ‌‬ ‫سودیان ده‌بێت بۆ ئێوه‌‌و یارمه‌تیده‌ر‬ ‫ده‌بن‪.‬‬

‫گا‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌م ماوه‌ی ‌ه زیاتر سه‌رقاڵ ‌‬ ‫كاروب���اری رۆژان���ه‌ی‌ خ���ۆت بی���ت‪،‬‬ ‫ئـــه‌ركه‌كانت كه‌ڵه‌كه‌بون‌و پێویستیان‬ ‫به‌پێداچون���ه‌و‌ه هه‌ی��� ‌ه ب���ۆ باش���تر‬ ‫كردنیان‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ی كورتتان بۆ ده‌ڕه‌خسێت‬ ‫س���ه‌فه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سێك ‌‬ ‫ی به‌ته‌ندروست ‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ئێوه‌و‌ه ده‌بێ���ت‌و ئێ���وه‌ش ده‌توانن‬ ‫ی بده‌ن له‌به‌رئه‌وه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫یارمه‌ت��� ‌‬ ‫رۆحی‌ هاوكاریتان هه‌بێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت‬ ‫پێویستیت به‌هاوكار ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و پێویس���ت به‌و‌ه ناكات خۆتیان‬ ‫ی زوتر‌ه‬ ‫ل���ێ ب���ه‌دور بگری���ت هه‌رچ��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ت لـــه‌گه‌ڵیان���دا پته‌و‬ ‫بكه‌‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه س���ۆزدارییه‌كه‌ت ئاڵۆزی ‌‬ ‫بـــــــه‌خۆی���ه‌و‌ه ده‌بینێت‪ ،‬ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫تاڕاده‌یــــ���ه‌ك مان���دو ده‌بی���ت ب���ه‌و‬ ‫كێش���انه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵب���د‌ه نه‌رمتر مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه خۆت غه‌مباركردو‌ه به‌هه‌وڵێك‬ ‫ك ‌ه ره‌نگ���ه‌ ئ���ه‌و هه‌م���و بێتاقه‌تیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵنه‌گرێ���ت‪ ،‬پێویس���تیت به‌گۆڕین ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫كه‌ش���وهه‌وا هه‌ی ‌ه بۆ ره‌وینه‌و‌ه ‌‬ ‫كێشه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌ئێستادا نرخی‌ كه‌‌و‌و پۆڕ پانزه‌ هه‌زاره‌‌و‬ ‫كۆتر‌و سوێسكه‌ش هه‌ریه‌كه‌یان به‌شه‌ش‬ ‫ه���ه‌زاره‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هه‌رزانترینیش���یان‬ ‫(ره‌ش���وێڵه‌)یه‌ كه‌ به‌دو هه‌زاره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دنیا س���ارد بێت‌و به‌فر ببارێت ئه‌وا ئه‌و‬ ‫باڵندانه‌ زۆر ده‌بن‌و نرخه‌كانیشیان كه‌م‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ب���ازاڕدا زۆر‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫پ���ۆاڵ فه‌ره���اد فه‌رمانبه‌رێك���ی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫بیست‌و چوار س���اڵه‌‌و له‌گه‌ڵ هاوڕێیانی‌‬ ‫زۆرجار شه‌وان سه‌ردانی‌ بازاڕی‌ ته‌عجیل‬ ‫ده‌كات به‌مه‌به‌س���تی‌ خواردنی‌ گۆشتی‌‬ ‫خۆماڵی‌ ئ���ه‌و باڵندانه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی‌‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ده‌س���تكــــه‌وتێكی‌ دارای���ت ده‌بێ���ت‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ك��� ‌ه پێش���تر چــــــاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ده‌ستكه‌وت ‌ه نه‌بویت‪ ،‬ماوه‌یــــه‌كی‌ باش‬ ‫به‌س���ه‌ر ده‌به‌یت له‌نێ���وان كاره‌كانت‌و‬ ‫هاوڕێكانت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی‬ ‫ب���اری تــه‌ندروس���تیتان ناڕه‌حه‌ت��� ‌‬ ‫به‌خۆی���ه‌و‌ه ده‌بینێ���ت‪ ،‬هه‌رچی‌ زوتر‌ه‬ ‫س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك بكه‌ی���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی خۆت���ان‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ به‌ته‌واوه‌ت��� ‌‬ ‫پشتگوێخستوه‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ ن���وێ‌ دێته‌ پێش���تان ك ‌ه‬ ‫ی به‌كارێك���ی‌ نوێوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫دڵنیابونت له‌سه‌ركه‌وتنت له‌پرۆژه‌كه‌ت‬ ‫باش���تر وایه‌ ماوه‌یه‌ك پێ���ش بڕیاردان‬ ‫بیری‌ لێبكه‌یته‌وه‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫خـــــــۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت زۆرتر هۆگرت‬ ‫ی لێ به‌دور‬ ‫بوه‌ تۆش هــــه‌وڵبد‌ه خۆت ‌‬ ‫نه‌گری���ت‪ ،‬ئـــــه‌م ماوه‌ی���ه‌ك هه‌ندێك‬ ‫له‌كاته‌كان���ی‌ خۆتی‌ ب���ۆ ته‌رخان بكه‌‪.‬‬ ‫ئاگاداری باری تەندروستیت بە‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫ئه‌و گه‌نجه‌‪ ،‬گۆش���تی‌ ئه‌و باڵندانه‌ زۆر‬ ‫خۆش���تر‌و جیاوازه‌ له‌گ���ه‌ڵ جۆره‌كانی‌‬ ‫تری‌ گۆشت‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌روی‌ پاكیشه‌وه‌‬ ‫زۆر پاكترن‪ ،‬به‌اڵم داواكار بو كه‌ نرخی‌‬ ‫گۆشتی‌ ئه‌و باڵندانه‌ كه‌م بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌شدار حسێن كه‌ دوكاندارێكی‌‬ ‫ته‌مه‌ن بیست‌و هه‌شت س���اڵه‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌دا كه‌ خواردنی‌ گۆشتی‌ ئه‌و باڵندانه‌‬ ‫له‌م وه‌رزه‌دا چێژێكی‌ خۆش���ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ نرخی‌ به‌رزه‌ به‌اڵم‬ ‫ه���ه‌ر خه‌ڵكێكی‌ زۆر روی‌ تێده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دوكانداره‌ هیواداریش���ه‌ كه‌ دوكانه‌كانی‌‬ ‫تایب���ه‌ت ب���ه‌و گۆش���ته‌ خۆماڵییه‌ زیاد‬ ‫بكرێ���ن‪ ،‬چونك���ه‌ داواكارییه‌ك���ی‌ زۆری‌‬ ‫له‌سه‌ره‌‌و له‌به‌رامبه‌ریش���دا خه‌ڵكانێكی‌‬ ‫كه‌م كاری‌ فرۆشتنی‌ ئه‌م گۆشته‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌هه‌ولێر‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا وه‌س���تا یونس سابیر‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێكه‌ له‌دوكان���داره‌كان له‌بازاڕی‌‬ ‫ته‌عجی���ل‌و ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ بیس���ت‌و دو‬ ‫ساڵه‌ كاری‌ فرۆش���تنی‌ گۆشتی‌ باڵنده‌‬ ‫ده‌كات باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌و باڵندانه‌ی‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌فرۆش���رێن (ره‌ش���وێڵه‌‌و‬ ‫كۆتر‌و سوێسكه‌‌و پۆڕ‌و كه‌و)ن‪ ،‬رۆژانه‌ش‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و باڵندان���ه‌ی‌ ده‌هێنرێنه‌ بازاڕ‬ ‫بۆ فرۆشتن چی‌ هه‌بێت ئه‌وان ده‌یهێنن‪،‬‬ ‫چونكه‌ داواكاری‌ زۆر له‌سه‌ر گۆشتی‌ ئه‌و‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫پێویس���ت به‌و هــــــه‌م���و دڵه‌ڕاوكێی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ناكات ك ‌ه ماوه‌یه‌كــــــه‌ ته‌واو سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی نه‌م���او‌ه هه‌مو كاره‌كان‬ ‫كردوی‌‪ ،‬زۆر ‌‬ ‫ی ت���ۆ كۆتاییان دێت‌و‬ ‫به‌ئامـــــــانج��� ‌‬ ‫هەست بە ئارامی بکەیت‪.‬‬

‫باڵندانه‌ هه‌یه‌ چ له‌الیه‌ن خه‌ڵكی‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫ش���اره‌كانی‌ كوردستان‌و ئه‌و بیانیانه‌ش ‌ی‬ ‫دێنه‌ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌ خواردنی‌‬ ‫گۆش���تی‌ ئه‌و باڵندانه‌ ته‌نی���ا له‌وه‌رزی‌‬ ‫زس���تاندا هه‌یه‌ ك���ه‌ له‌مانگ���ی‌ (یانزه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‌و له‌یه‌كه‌مین رۆژی‌ وه‌رزی‌‬ ‫به‌هار)یش كۆتای���ی‌ دێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ئه‌و بازاڕه‌ ته‌نها له‌شه‌واندا هه‌یه‌‌و خه‌ڵك‬ ‫دێن بۆ خواردنی‌‪ ،‬ئه‌و باڵندانه‌ش هه‌موی‌‬ ‫خۆماڵی���ن‌و له‌الی���ه‌ن راوچییه‌كان���ه‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نایاس���ایی‌ راو ده‌كرێن‪،‬‬ ‫دوای راوكردنی���ش ده‌یهێن���ن بۆ بازاڕ‌و‬ ‫ئه‌وانیش له‌وێ‌ ده‌یكڕن‪.‬‬ ‫كێش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌و كاره‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫وه‌س���تا یونس ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نرخه‌كه‌ی‌ زۆر‬ ‫گرانه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌زه‌حمه‌ت ده‌س���ت‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا داواكارییه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ له‌سه‌ره‌ له‌الیه‌ن هاواڵتیان‪ ،‬زۆرجار‬ ‫له‌الیه‌ن به‌رپرسانیش���ه‌وه‌ داوا ده‌كرێت‌و‬ ‫دێن بۆ خواردنی‌ ئه‌و گۆشته‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫دونیا س���اردبێت‌و به‌فر ببارێت ئه‌وا ئه‌و‬ ‫باڵندانه‌ زۆر ده‌بن‌و به‌ئاسانی‌ ده‌گیرێن‌و‬ ‫له‌و كاته‌شدا نرخه‌كانیان كه‌م ده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ب���ازاڕدا زۆر ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌وا خۆش بێت ئه‌وا به‌زه‌حمه‌ت‬ ‫ده‌گیرێن‌و نرخیان به‌رز ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی خۆش به‌سه‌ر ده‌بیت له‌گه‌ڵ‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆس���ت‌و براده‌رانت ره‌نگ ‌ه گه‌شتێك ‌‬ ‫درێژ خایه‌ن ئه‌نجام بده‌یت‌و ماوه‌یه‌ك‬ ‫هه‌مو س���ه‌رقاڵییه‌كانت له‌خۆت به‌دور‬ ‫ده‌گریت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‪F‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫هاوینی ‪ 2013‬له‌زستاندا له‌گه‌ڵ (‪)Missoni‬‬ ‫كاری دیزاین‌و جل‌و به‌رگ تاك ‌ه هونه‌ر‌ه‬ ‫پێ���ش وه‌رزی خۆی ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬واتا‬ ‫ك ‌ه زس���تانه‌ ده‌توانین باڵوكراوه‌ی جلی‬ ‫دیزاین���ه‌ره‌كان ببینین ب���ۆ وه‌رزه‌كانی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫(‪ )Missoni‬مسیۆنی یه‌كێك ‌ه له‌باشترین‬ ‫برانده‌كان���ی ئه‌م���ڕۆ ك��� ‌ه له‌جیهان���دا‬ ‫ده‌یبینی���ن‪ ،‬هه‌موش���مان ده‌توانی���ن‬ ‫به‌ڕه‌نگ���ه‌ جوانه‌كان���ی به‌كاریده‌هێنن‬ ‫ب���ۆ دیزاین���ی جله‌كان بیناس���ینه‌وه‌‪,‬‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی فاش���ێۆن له‌میالن‪USA/‬‬ ‫مس���ێۆنی كۆلێكشنی هاوینه‌ی ‪2013‬ی‬ ‫باڵوكرده‌و ‌ه ك ‌ه ده‌توانیت ل ‌ه (‪Missoni‬‬ ‫‪ )2013 Spring‬بگه‌ڕێی���ت ب���ۆ ئ���ه‌و‬ ‫پارچه‌یه‌ی ك ‌ه مه‌به‌سته‌‪.‬‬ ‫كۆلێكش���نه‌ك ‌ه له‌كاڵ���ه‌وه‌ ب���ۆ ت���ۆخ‬ ‫ده‌یڕوان���ی‪ ,‬كه‌وای ك���ردو‌ه بڵێین تا‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ك هیچی نه‌هێشتبوه‌و‌ه تاوه‌كو‬ ‫بگه‌ڕێیت‌و نه‌یدۆزیته‌و‌ه ك ‌ه سپی‪ ،‬ره‌ش‪،‬‬ ‫سه‌وزو سور) دیارترینیانن‪ ،‬ئه‌وه‌ی زۆر‬ ‫سه‌رنجی راكێشام ئه‌وه‌بو ك ‌ه مسێۆنی‬

‫ته‌نه���ا بی���ری له‌ره‌ن���گ نه‌كردب���ۆو‌ه‬ ‫به‌ڵكو بیری له‌و كه‌س���انه‌ش كردبۆو‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌ب���ه‌ری ده‌كه‌ن به‌پێ���ی ته‌مه‌ن‌و‬ ‫به‌رزی‌و كێش‌و ره‌نگی پێس���تیش هه‌ر‬ ‫له‌(پانتۆڵی قوماش���ی درێ���ژو كورت‬ ‫بۆ ش���ه‌وو رۆژ‪,‬جاكێت‌و بۆدی كورت‌و‬ ‫درێژو عه‌زی درێژو كورت) ك ‌ه ده‌توانن‬ ‫زۆر به‌سه‌ركه‌وتویی له‌پارچه‌یه‌ك زیاتر‬ ‫بدۆزن���ه‌و‌ه بۆ خۆتان‪ ،‬به‌اڵم مه‌رج نیی ‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌هه‌مان س���تایلی ق���ژ ده‌ربكه‌ون‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه هه‌ڵبژاردنی ج���ل‌و به‌رگێكی‬ ‫دیاریك���راو ته‌نه���ا (‪)70% - 60%‬‬ ‫هاوكاریت ده‌كات‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه لێره‌و‌ه پێتانده‌ڵێم ك ‌ه مس���یۆنی‬ ‫(‪ )Missoni‬یه‌كێك��� ‌ه له‌باش���ترین‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانت بۆ هاوینی ‪ ،2013‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆش���ت خاوه‌نی له‌ش‌و الرێكی جوان‬ ‫بیت بۆ هه‌ر شێو‌ه جلوبه‌رگێك ناتوانین‬ ‫لۆمه‌ت بكه‌ین ته‌نها ره‌نگ ‌ه پێویس���تت‬ ‫به‌كه‌مێك هاوكاری‌و راوێژكاری بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‪11‬‬

‫سه‌له‌فییــــــــــــــــه‌كان‪ :‬ئاهه‌نگگێڕان له‌مانگی‌ مه‌ولوددا "بیدعه‌"یه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئێستا مسوڵمانان ‌‬ ‫ی مه‌ولوددان‌و‬ ‫ئاینی‌ ئیسالم له‌مانگ ‌‬ ‫به‌نیازیشن به‌و بۆنه‌یه‌و‌ه ئاهه‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌له‌ف ‌‬ ‫بگێڕن‪ ،‬به‌اڵم په‌یڕه‌وان ‌‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه ئاهه‌نگ‬ ‫گێڕان له‌و مانگه‌دا ره‌تده‌كرێته‌وه‌‌و‬ ‫"بیدعه‌"یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وقاف‌و كاروب���اری‌ ئاین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌قف ‌‬ ‫ی له‌گ���ه‌ ‌ڵ دیوان ‌‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وونن ‌هی‌ عێراق‪ ،‬رۆژی‌ یه‌كشه‌ممه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مانگ ‌‬ ‫رابردوی���ان وه‌ك یه‌ك���ه‌م رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫(ربیع االول) ده‌ستنیشانكرد وات ‌ه مانگ ‌‬ ‫(مه‌ول���ود) ك ‌ه بڕیار وای���ه‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ئاهه‌نگ له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌ت‌و خه‌ڵكان ‌‬ ‫دیكه‌ش���ه‌و‌ه ئه‌نج���ام بدرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی كوردستان رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫سه‌له‌فییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه پێغه‌مب���ه‌ر (د‪.‬خ)لێبێت‪ ،‬فه‌رمان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ئاهه‌نگان ‌ه ن���ه‌داوه‌‪،‬‬ ‫به‌كردن��� ‌‬ ‫بۆی ‌ه ئ���ه‌وان ره‌تیده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێن‬ ‫"ئاهه‌نگگێڕان له‌م مانگه‌دا بیدعه‌"یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئاین���ی‌‪ ،‬مه‌ریوان‬ ‫ئه‌وق���اف‌و كاروبار ‌‬ ‫ی له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫نه‌قش���به‌ند ‌‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ ئ���ه‌وان ب���ۆ پی���رۆز‬ ‫راگرتن���ی‌ ئ���ه‌و مانگ���ه‌‪ ،‬خۆی���ان بۆ‬ ‫ی ئاهه‌ن���گ گێڕان‬ ‫چه‌ن���د چاالكییه‌ك��� ‌‬

‫ی ناوبراو‪ ،‬بیدعه‌ی���ه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر خه‌ڵك‬ ‫ئاماده‌ك���ردوو‌ه ك ‌ه به‌وت���ه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش به‌ڕاست ده‌زانن هه‌ر بیدعه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫پارته‌ ئیسالمییه‌كان‌و خه‌ڵكان ‌‬ ‫مسوڵمانیش له‌و مانگه‌دا ئاهه‌نگ ساز ته‌نانه‌ت ئیبن عومه‌ر ده‌فه‌رموێ‌ هه‌موو‬ ‫ی داهێنراوێ���ك گومڕایی���ه‌ ئه‌گه‌ر خه‌ڵك‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬جه‌ختیش���یكرده‌و‌ه ك ‌ه رۆژ ‌‬ ‫ی بزانن"‪.‬‬ ‫ی به‌چاكیش ‌‬ ‫ی له‌دایكبون��� ‌‬ ‫(‪)1-24‬ی���ش وه‌ك رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ئیس�ل�ام (محه‌مه‌د‪ ،‬د‪.‬خ) سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ك ‌ه زۆرینه‌ ‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر ‌‬ ‫كوردس���تان له‌و مانگه‌دا ئاهه‌نگ ساز‬ ‫بێت ده‌ستنیشانكراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "دین ‌‬ ‫ی وت��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و مانگه‌‌و ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬عه‌ل���ی‌ ئازاد ‌‬ ‫له‌پ���ا ‌ڵ یادكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ازكردنی‌ ئاهه‌ن���گ تێی���دا‪ ،‬به‌اڵم ئیس�ل�ام به‌به‌ڵگه‌ی���ه‌‌و ده‌بێت ئێمه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌له‌فی‌ له‌كوردستان به‌به‌ڵگه‌وه‌ قس���ه‌ بكه‌ین نه‌ك به‌عه‌قڵ ‌‬ ‫په‌یڕه‌وانی‌ ئاین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ر جۆر‌ه خه‌ڵك‪ ،‬مه‌رج نیی ‌ه به‌قس���ه‌ ‌‬ ‫رونیده‌كه‌نه‌و‌ه ك ‌ه سازكردن ‌‬ ‫ئاهه‌نگێك له‌و مانگه‌دا ره‌تده‌كرێته‌وه‌‌و خه‌ڵ���ك ب���اوه‌ڕ بكه‌ین‪ ،‬من س���اڵێك‬ ‫له‌ئیمارات بوم‌و ته‌نانه‌ت له‌س���عودیه‌‌و‬ ‫به‌ "بیدعه‌"ش نێوی‌ ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ی ئازادی‌) که‌سایه‌تی قه‌ته‌ریش ئاهه‌نگ ساز نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ (عه‌ل ‌‬ ‫ناس���راوی ش���اری هه‌ولێر ک ‌ه له‌سه‌ر هه‌ر مامۆستایه‌كیش به‌ڵگه‌یه‌كی‌ هه‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی ئاهه‌نگ گێڕان له‌مانگ ‌‬ ‫په‌یڕه‌وی سه‌له‌فیه به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند له‌سه‌ر دروست ‌‬ ‫ی به‌ڵگ ‌ه قس���ه‌ ده‌كه‌ن‌و مه‌ولود ك���ه‌ بیدعه‌ نیی��� ‌ه به‌مه‌رجێك‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان به‌پێ ‌‬ ‫ی سه‌حابی‌‌و‬ ‫ی فه‌رموده‌ی‌ پێغه‌مب ‌هر‌و وت ‌ه ‌‬ ‫به‌و پێیه‌ش ده‌ركه‌وتو‌ه كه‌ سازكردن ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر بێت‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئاهه‌ن���گ ل���ه‌و مانگ���ه‌دا "بیدعه‌"یه‌‪ ،‬چوار مه‌زهه‌به‌كه‌ ‌‬ ‫ی خۆمانی‌ داده‌نێین"‪.‬‬ ‫ی وتی‌ "بۆ مه‌ولود ده‌بێت سه‌ر ‌‬ ‫مامۆستا عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌یری‌ به‌ڵگ ‌ه بكه‌ین ك ‌ه ئایا پێغه‌مبه‌ر ب���ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ریش���دا به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی پێكردوین بۆ راگه‌یاندن���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وق���اف‬ ‫(د‪.‬خ) لێبێت فه‌رمان��� ‌‬ ‫كردنی‌ مه‌ولود‪ ،‬ئایا سه‌حابه‌كان‌و چوار رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وان پشت ده‌به‌ستن‬ ‫مه‌زهه‌به‌ك ‌ه ئاهه‌نگیان كردووه‌‪ ،‬بێگومان به‌و پره‌نس���پی ‌ه ش���ه‌رعییانه‌ی‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی دیاریان‬ ‫ی سوننی‌ عێراق ‌‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ش پێغه‌مبه‌رمان دیوانی‌ وه‌قف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردووه‌ بۆ مانگی‌ مه‌ولود‌و ئاهه‌نگیش ‌‬ ‫ێ ئه‌گه‌ر هه‌ر كارێك ‌‬ ‫(د‪.‬خ) ده‌فه‌رم���و ‌‬ ‫ی "ئێم ‌ه رێز‬ ‫ی تێدا س���از ده‌ك���ه‌ن‌و وت��� ‌‬ ‫موس���ڵمان كه‌ ده‌یكه‌ن ئه‌مری‌ ئێمه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌بێت ره‌تده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ مادام له‌هه‌م���وو بۆچونه‌كان ده‌گرین‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ئه‌وق���اف‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ هه‌موو‬ ‫پێغه‌مب���ه‌ر ئه‌مری‌ له‌س���ه‌ر نه‌كردووه‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫یه‌کێک له‌ چاالکیه‌ ئاینیه‌کان له‌کوردستان‬ ‫كه‌وات���ه‌ ئێم���ه‌ش ره‌تیده‌كه‌ین���ه‌وه‌‌و ئاین‌و مه‌زهه‌به‌ جیاوازه‌كانه‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ی مێژوییم به‌ڕێوه‌یه‌ كۆمه‌ڵه‌یـــــــــــــــــــه‌ک‪ ،‬خوێنه‌رو كتێب ئاشت ده‌كاته‌‌وه‌ له‌شه‌واندا گۆشت ‌ی باڵند‌ه‬ ‫كه‌مه‌ندی‌ بۆ ئاوێنه‌كان‪ :‬به‌رهه‌مێك ‌‬ ‫كێوییه‌كان له‌هه‌ولێر حه‌شر ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬

‫هونه‌رمه‌ندی‌ گه‌وره‌ی‌ كورد (عه‌باسی‌ كه‌مه‌ندی‌) رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ به‌رهه‌مێكی‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌یه‌‌و له‌ئێستادا كاری‌ تێدا ده‌كات‪.‬‬ ‫مێژوی ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ گۆرانیبێژ‌و ش����ێوه‌كار (عه‌باس����ی‌ كه‌مه‌ندی‌) له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫تایبه‌تدا له‌گه‌ڵ‌ گۆڤاری‌ ئاوێنه‌كان كه‌ ئه‌مڕۆ باڵوده‌كرێته‌وه‌ به‌رهه‌مێكی‌ نوێی‌‬ ‫ئاش����كراكرد‌و رایگه‌یاند "ئه‌گه‌ر عومر باقی‌ بمێن����ێ‌ دو كارم هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ ئامێرژه‌نی‌ كوردێكه‌‌و ئه‌وه‌ی‌ تریش له‌گه‌ڵ‌ یۆنانییه‌كانه‌‪ ،‬ئۆركس����تی‌‬ ‫یۆنانی‌‌و گۆرانی‌ كوردییه‌ ئه‌وه‌ ش����تێكی‌ مێژوییه‌‪ ،‬ج����ارێ‌ نازانم كه‌ی‌ ئاماده‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ پێویسته‌ كۆمپانیایه‌ك الیه‌نی‌ دارایی‌ له‌ئه‌ستۆ بگرێت"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ كه‌ ل����ه‌زۆری‌ ئه‌و كلیپان����ه‌ی‌ بۆی‌ ك����راون هه‌رگیز وه‌كو‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌كان����ی‌ دیكه‌ له‌كاتی‌ وێنه‌گرتندا گۆرانی‌ ناڵێت‪ ،‬كه‌مه‌ندی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫ب����ه‌وه‌دا "ئه‌و كلیپانه‌ی‌ كراون خه‌ڵك كردویه‌تی‌‪ ،‬ئه‌گینا من حه‌زم له‌رونمایی‌‌و‬ ‫خۆنمایی‌ نییه‌‌و حه‌ز ده‌كه‌م زیاتر خه‌ڵك گوێم لێبگرن"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌كان‪ ،‬گۆڤارێكی‌ هه‌مه‌ڕه‌نگه‌‌و هه‌مو (‪)15‬ی‌ مانگێك كۆمپانیای‌ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ریده‌كات‪.‬‬

‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ هاوڕێیانی‌ كتێب یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌و كۆمه‌اڵنه‌ی‌ كه‌ ماوه‌ی‌ سێ ساڵه‌‬ ‫له‌قه‌زای‌ ره‌واندز له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێك‬ ‫گه‌نج‌و چاالكوانی‌ ناوچه‌كه‌ دامه‌زراوه‌‌و‬ ‫چاالكییه‌كانیشیان زیاتر خۆی‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ له‌كردنه‌وه‌ی‌ كتێبخانه‌‬ ‫له‌گوندو فه‌رمانگه‌و قوتابخانه‌كانی‌‬ ‫سنوری‌ قه‌زای‌ ره‌واندز‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سه‌فین ئیسماعیل‬

‫عه‌باسی که‌مه‌ندی‬

‫ی‬ ‫یاس���ین برای���م یه‌كێك��� ‌ه له‌ئه‌ندامان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌هی‌ هاوڕێیانی‌ كتێب رونیكرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه هه‌ت���ا ئێس���تاش به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی مۆڵه‌تی���ان‬ ‫فه‌رم���ی‌ دوج���ار داوا ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیدار ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌الیه‌ن��� ‌‬ ‫داواكارییه‌كه‌ی���ان ره‌تكراوه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫مۆڵه‌تیان پێنه‌داون‪.‬‬

‫"بابیلۆن" په‌ر ‌ه به‌به‌رهه‌مهێنانی‌ درامای‌ خۆماڵی‌ ده‌دات‬

‫چاالکیه‌کی کۆمه‌ڵه‌ی هاوڕێیانی کتێب‬ ‫ناوب���راو ئام���اژ‌هی‌ به‌وه‌دا ك���ه‌ ئه‌وان‬ ‫ی ناوچ��� ‌هی‌ ره‌واندز‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك هاوڕێ ‌‬ ‫ب���ون بیریان له‌و‌ه ك���رده‌و‌ه كارێكی‌ وا‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬ ‫ی كتێب‬ ‫بكه‌ن كه‌ به‌هۆی���ه‌و‌ه خوێنه‌ر ‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌یان���دا زیاد بك���ه‌ن‌و خه‌ڵك‬ ‫له‌س���ه‌ر كلتوری‌ خوێندنه‌وه‌ رابهێنن‌و‬

‫بتوانن ئه‌و رۆش���نبیریی ‌ه باڵوبكه‌نه‌و‌ه‬ ‫كه‌ خه‌ڵك وه‌ك پێداویستییه‌كی‌ گرنگ‬ ‫ی كتێ���ب خوێندن���ه‌وه‌ بكه‌ن‌و‬ ‫س���ه‌یر ‌‬ ‫ی الوه‌كی‌ هه‌ژماری‌ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌شتێك ‌‬ ‫یاسین جه‌ختیكرده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌م كۆمه‌ڵه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نوس���ه‌ره‌و‌ه هاوكار ‌‬ ‫له‌الیه‌ن كه‌سان ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و هاوكارییه‌كه‌ش پێدانی‌ كتێب ‌ه‬ ‫پێیان‪ ،‬پاش���ان ئه‌وانیش ئه‌و كتێبان ‌ه‬ ‫كۆده‌كه‌نه‌وه‌و هه‌ر مانگه‌و كتێبخانه‌یه‌ك‬ ‫له‌گوندێك ی���ان فه‌رمانگه‌یه‌ك‪ ،‬یاخود‬ ‫ی ره‌وان���دز‬ ‫له‌قوتابخانه‌یه‌ك���ی‌ س���نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها جگه‌ له‌كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كتێبخانه‌ش له‌و ش���وێنانه‌ی‌ باسكران‪،‬‬ ‫ی گ���ه‌ڕۆك‬ ‫زۆرجاری���ش كتێبخان��� ‌ه ‌‬ ‫ی ش���وێنه‌كان‬ ‫داده‌مه‌زرێنن‌و س���ه‌ردان ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و كتێب به‌ش���ێوه‌ی‌ خواس���تن‬ ‫به‌خه‌ڵك ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫خواردنگه‌یه‌کی ئاژه‌ڵه‌ کێویه‌کان له‌شاری هه‌ولێر‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫له‌شه‌وانی‌ زستاندا گۆشتی‌ باڵند‌ه‬ ‫كێوییه‌كان له‌هه‌ولێر بازاڕی‌ گه‌رم بوه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكێكی‌ زۆریش روی‌ تێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫فرۆشیارێكی‌ گۆشتی‌ ئه‌و باڵندانه‌ش‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌م گۆشته‌‬ ‫ته‌نها له‌وه‌رزی‌ زستاندا هه‌یه‌‌و له‌و‬ ‫وه‌رزه‌شدا ئه‌گه‌ر دنیا سارد بێت‌و‬ ‫به‌فر ببارێت ئه‌وا ئه‌و باڵندانه‌ له‌بازاڕ‬ ‫زۆر ده‌بن‌و به‌ئاسانی‌ ده‌گیرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌وا خۆش بێت ئه‌وا به‌زه‌حمه‌ت‬ ‫ده‌گیرێن‌و نرخیان به‌رز ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌كر ره‌ش����ید له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان����د ك����ه‌ وا بڕی����اره‌ كاری‌‬ ‫وێنه‌گرتنی‌ دراماكه‌ له‌مانگی‌ ش����وبات‬ ‫كۆمپانیای‌ هونه‌ریی‌ بابیلۆن زنجیره‌‬ ‫ت����ا حوزه‌یران بخایه‌نێ����ت‌و دواتریش‬ ‫درامای‌ (تارمایی‌ تاوان) به‌رهه‌م‬ ‫له‌هه‌ردوو كه‌ناڵ����ی‌ (كۆڕه‌ك‌و چوار)‬ ‫ده‌هێنێت‌و وا بڕیاره‌ له‌ماوه‌ی‌ چوار‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫مانگدا كاری‌ وێنه‌گرتنی‌ كۆتایی‌‬ ‫ه����ه‌ر ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ به‌رپرس����ی‌‬ ‫پێبهێنرێت‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمپانیای‌ هونه‌ریی‌‬ ‫زنجیره‌ درام����ای‌ (تارمایی‌ تاوان) كه‌ (بابیل����ۆن)‪ ،‬عه‌بدولغه‌فار عه‌بدواڵ بۆ‬ ‫له‌نوسین‌و س����یناریۆی‌ (زرار عه‌لی‌)‌و ئاوێن����ه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ مه‌به‌س����تی‌‬ ‫داڕشتنه‌وه‌ی‌ س����یناریۆ‌و ده‌رهێنانی‌ كۆمپانیاكه‌ی����ان له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ ئه‌و‬ ‫(به‌كر ره‌ش����ید)ه‌‪ ،‬چیرۆكی‌ دراماكه‌ درامایه‌‪ ،‬گرنگیدان����ه‌ به‌به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫باس له‌كێشه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌ ئه‌مڕۆ درامای‌ خۆماڵی‌‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ده‌كات‌و نزیك����ه‌ی‌ س����ی‌ ئه‌ڵقه‌ له‌خۆ ئه‌مج����اره‌ راس����ته‌وخۆ خۆی����ان‬ ‫ده‌گرێت‌و ژماره‌ی����ه‌ك له‌هونه‌رمه‌ندی‌ سه‌رپه‌رش����تی‌ ئه‌م زنجی����ره‌ درامایه‌‬ ‫به‌ئه‌زمون����ی‌ ش����اره‌كانی‌ (هه‌ولێ����ر‌و ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا ئێستا نازانن ئاخۆ‬ ‫س����لێمانی‌‌و كه‌ركوك) به‌شداری‌ تێدا دراماكه‌ چه‌ندی‌ تێده‌چێت‪.‬‬ ‫ده‌كه‌ن ك����ه‌ خۆیان ل����ه‌ ‪ 150‬تا ‪ 200‬جێ����ی‌ ئاماژه‌ی����ه‌ س����اڵی‌ رابردووش‬ ‫كۆمپانیای‌ بابیل����ۆن زنجیره‌ درامای‌‬ ‫كه‌س ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رهێن����ه‌ری‌ (تارمای����ی‌ ت����اوان)‪( ،‬دوا بڕیاری‌ یه‌عقوب)ی‌ به‌رهه‌مهێنا‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫زۆرین ‌هی‌ ش���ته‌كان به‌ئ���اره‌زوی‌ ئێو‌ه‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬به‌خ���ت یاوه‌رت���ان ده‌بێت‌و‬ ‫ێ ده‌ناسن ك ‌ه له‌دواڕۆژدا‬ ‫ی نو ‌‬ ‫كه‌س���ان ‌‬ ‫سودیان ده‌بێت بۆ ئێوه‌‌و یارمه‌تیده‌ر‬ ‫ده‌بن‪.‬‬

‫گا‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌م ماوه‌ی ‌ه زیاتر سه‌رقاڵ ‌‬ ‫كاروب���اری رۆژان���ه‌ی‌ خ���ۆت بی���ت‪،‬‬ ‫ئـــه‌ركه‌كانت كه‌ڵه‌كه‌بون‌و پێویستیان‬ ‫به‌پێداچون���ه‌و‌ه هه‌ی��� ‌ه ب���ۆ باش���تر‬ ‫كردنیان‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ی كورتتان بۆ ده‌ڕه‌خسێت‬ ‫س���ه‌فه‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سێك ‌‬ ‫ی به‌ته‌ندروست ‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ئێوه‌و‌ه ده‌بێ���ت‌و ئێ���وه‌ش ده‌توانن‬ ‫ی بده‌ن له‌به‌رئه‌وه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫یارمه‌ت��� ‌‬ ‫رۆحی‌ هاوكاریتان هه‌بێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت‬ ‫پێویستیت به‌هاوكار ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و پێویس���ت به‌و‌ه ناكات خۆتیان‬ ‫ی زوتر‌ه‬ ‫ل���ێ ب���ه‌دور بگری���ت هه‌رچ��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ت لـــه‌گه‌ڵیان���دا پته‌و‬ ‫بكه‌‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه س���ۆزدارییه‌كه‌ت ئاڵۆزی ‌‬ ‫بـــــــه‌خۆی���ه‌و‌ه ده‌بینێت‪ ،‬ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫تاڕاده‌یــــ���ه‌ك مان���دو ده‌بی���ت ب���ه‌و‬ ‫كێش���انه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵب���د‌ه نه‌رمتر مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌ه خۆت غه‌مباركردو‌ه به‌هه‌وڵێك‬ ‫ك ‌ه ره‌نگ���ه‌ ئ���ه‌و هه‌م���و بێتاقه‌تیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵنه‌گرێ���ت‪ ،‬پێویس���تیت به‌گۆڕین ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫كه‌ش���وهه‌وا هه‌ی ‌ه بۆ ره‌وینه‌و‌ه ‌‬ ‫كێشه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌ئێستادا نرخی‌ كه‌‌و‌و پۆڕ پانزه‌ هه‌زاره‌‌و‬ ‫كۆتر‌و سوێسكه‌ش هه‌ریه‌كه‌یان به‌شه‌ش‬ ‫ه���ه‌زاره‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هه‌رزانترینیش���یان‬ ‫(ره‌ش���وێڵه‌)یه‌ كه‌ به‌دو هه‌زاره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دنیا س���ارد بێت‌و به‌فر ببارێت ئه‌وا ئه‌و‬ ‫باڵندانه‌ زۆر ده‌بن‌و نرخه‌كانیشیان كه‌م‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ب���ازاڕدا زۆر‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫پ���ۆاڵ فه‌ره���اد فه‌رمانبه‌رێك���ی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫بیست‌و چوار س���اڵه‌‌و له‌گه‌ڵ هاوڕێیانی‌‬ ‫زۆرجار شه‌وان سه‌ردانی‌ بازاڕی‌ ته‌عجیل‬ ‫ده‌كات به‌مه‌به‌س���تی‌ خواردنی‌ گۆشتی‌‬ ‫خۆماڵی‌ ئ���ه‌و باڵندانه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی‌‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ده‌س���تكــــه‌وتێكی‌ دارای���ت ده‌بێ���ت‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫ك��� ‌ه پێش���تر چــــــاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ده‌ستكه‌وت ‌ه نه‌بویت‪ ،‬ماوه‌یــــه‌كی‌ باش‬ ‫به‌س���ه‌ر ده‌به‌یت له‌نێ���وان كاره‌كانت‌و‬ ‫هاوڕێكانت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی‬ ‫ب���اری تــه‌ندروس���تیتان ناڕه‌حه‌ت��� ‌‬ ‫به‌خۆی���ه‌و‌ه ده‌بینێ���ت‪ ،‬هه‌رچی‌ زوتر‌ه‬ ‫س���ه‌ردانی‌ پزیش���ك بكه‌ی���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی خۆت���ان‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ به‌ته‌واوه‌ت��� ‌‬ ‫پشتگوێخستوه‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ ن���وێ‌ دێته‌ پێش���تان ك ‌ه‬ ‫ی به‌كارێك���ی‌ نوێوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫دڵنیابونت له‌سه‌ركه‌وتنت له‌پرۆژه‌كه‌ت‬ ‫باش���تر وایه‌ ماوه‌یه‌ك پێ���ش بڕیاردان‬ ‫بیری‌ لێبكه‌یته‌وه‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫خـــــــۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت زۆرتر هۆگرت‬ ‫ی لێ به‌دور‬ ‫بوه‌ تۆش هــــه‌وڵبد‌ه خۆت ‌‬ ‫نه‌گری���ت‪ ،‬ئـــــه‌م ماوه‌ی���ه‌ك هه‌ندێك‬ ‫له‌كاته‌كان���ی‌ خۆتی‌ ب���ۆ ته‌رخان بكه‌‪.‬‬ ‫ئاگاداری باری تەندروستیت بە‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫ئه‌و گه‌نجه‌‪ ،‬گۆش���تی‌ ئه‌و باڵندانه‌ زۆر‬ ‫خۆش���تر‌و جیاوازه‌ له‌گ���ه‌ڵ جۆره‌كانی‌‬ ‫تری‌ گۆشت‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌روی‌ پاكیشه‌وه‌‬ ‫زۆر پاكترن‪ ،‬به‌اڵم داواكار بو كه‌ نرخی‌‬ ‫گۆشتی‌ ئه‌و باڵندانه‌ كه‌م بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌شدار حسێن كه‌ دوكاندارێكی‌‬ ‫ته‌مه‌ن بیست‌و هه‌شت س���اڵه‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌دا كه‌ خواردنی‌ گۆشتی‌ ئه‌و باڵندانه‌‬ ‫له‌م وه‌رزه‌دا چێژێكی‌ خۆش���ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ نرخی‌ به‌رزه‌ به‌اڵم‬ ‫ه���ه‌ر خه‌ڵكێكی‌ زۆر روی‌ تێده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دوكانداره‌ هیواداریش���ه‌ كه‌ دوكانه‌كانی‌‬ ‫تایب���ه‌ت ب���ه‌و گۆش���ته‌ خۆماڵییه‌ زیاد‬ ‫بكرێ���ن‪ ،‬چونك���ه‌ داواكارییه‌ك���ی‌ زۆری‌‬ ‫له‌سه‌ره‌‌و له‌به‌رامبه‌ریش���دا خه‌ڵكانێكی‌‬ ‫كه‌م كاری‌ فرۆشتنی‌ ئه‌م گۆشته‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌هه‌ولێر‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا وه‌س���تا یونس سابیر‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێكه‌ له‌دوكان���داره‌كان له‌بازاڕی‌‬ ‫ته‌عجی���ل‌و ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ بیس���ت‌و دو‬ ‫ساڵه‌ كاری‌ فرۆش���تنی‌ گۆشتی‌ باڵنده‌‬ ‫ده‌كات باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌و باڵندانه‌ی‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌فرۆش���رێن (ره‌ش���وێڵه‌‌و‬ ‫كۆتر‌و سوێسكه‌‌و پۆڕ‌و كه‌و)ن‪ ،‬رۆژانه‌ش‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و باڵندان���ه‌ی‌ ده‌هێنرێنه‌ بازاڕ‬ ‫بۆ فرۆشتن چی‌ هه‌بێت ئه‌وان ده‌یهێنن‪،‬‬ ‫چونكه‌ داواكاری‌ زۆر له‌سه‌ر گۆشتی‌ ئه‌و‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫پێویس���ت به‌و هــــــه‌م���و دڵه‌ڕاوكێی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ناكات ك ‌ه ماوه‌یه‌كــــــه‌ ته‌واو سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی نه‌م���او‌ه هه‌مو كاره‌كان‬ ‫كردوی‌‪ ،‬زۆر ‌‬ ‫ی ت���ۆ كۆتاییان دێت‌و‬ ‫به‌ئامـــــــانج��� ‌‬ ‫هەست بە ئارامی بکەیت‪.‬‬

‫باڵندانه‌ هه‌یه‌ چ له‌الیه‌ن خه‌ڵكی‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫ش���اره‌كانی‌ كوردستان‌و ئه‌و بیانیانه‌ش ‌ی‬ ‫دێنه‌ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌ خواردنی‌‬ ‫گۆش���تی‌ ئه‌و باڵندانه‌ ته‌نی���ا له‌وه‌رزی‌‬ ‫زس���تاندا هه‌یه‌ ك���ه‌ له‌مانگ���ی‌ (یانزه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‌و له‌یه‌كه‌مین رۆژی‌ وه‌رزی‌‬ ‫به‌هار)یش كۆتای���ی‌ دێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش‬ ‫ئه‌و بازاڕه‌ ته‌نها له‌شه‌واندا هه‌یه‌‌و خه‌ڵك‬ ‫دێن بۆ خواردنی‌‪ ،‬ئه‌و باڵندانه‌ش هه‌موی‌‬ ‫خۆماڵی���ن‌و له‌الی���ه‌ن راوچییه‌كان���ه‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نایاس���ایی‌ راو ده‌كرێن‪،‬‬ ‫دوای راوكردنی���ش ده‌یهێن���ن بۆ بازاڕ‌و‬ ‫ئه‌وانیش له‌وێ‌ ده‌یكڕن‪.‬‬ ‫كێش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌و كاره‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫وه‌س���تا یونس ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نرخه‌كه‌ی‌ زۆر‬ ‫گرانه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌زه‌حمه‌ت ده‌س���ت‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا داواكارییه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ له‌سه‌ره‌ له‌الیه‌ن هاواڵتیان‪ ،‬زۆرجار‬ ‫له‌الیه‌ن به‌رپرسانیش���ه‌وه‌ داوا ده‌كرێت‌و‬ ‫دێن بۆ خواردنی‌ ئه‌و گۆشته‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫دونیا س���اردبێت‌و به‌فر ببارێت ئه‌وا ئه‌و‬ ‫باڵندانه‌ زۆر ده‌بن‌و به‌ئاسانی‌ ده‌گیرێن‌و‬ ‫له‌و كاته‌شدا نرخه‌كانیان كه‌م ده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌ب���ازاڕدا زۆر ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌وا خۆش بێت ئه‌وا به‌زه‌حمه‌ت‬ ‫ده‌گیرێن‌و نرخیان به‌رز ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی خۆش به‌سه‌ر ده‌بیت له‌گه‌ڵ‬ ‫ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆس���ت‌و براده‌رانت ره‌نگ ‌ه گه‌شتێك ‌‬ ‫درێژ خایه‌ن ئه‌نجام بده‌یت‌و ماوه‌یه‌ك‬ ‫هه‌مو س���ه‌رقاڵییه‌كانت له‌خۆت به‌دور‬ ‫ده‌گریت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫هونەر و گۆڕان‪" ...‬سیستم"و ڕەشبینی‬ ‫هەیە‪ ،‬بەڵکو دژی پرۆسەی گوێگرتنی‬ ‫ڕاس���تەقینەی ئینسانیشە لە مۆسیقا‪.‬‬ ‫الی ئەدۆرن���ۆ مۆس���یقای هاوچ���ەرخ‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەی مۆسیقای کالسیکییەوە‪،‬‬ ‫توانای گوێگرتن لە ئینساندا دەکوژێت‪.‬‬ ‫مۆس���یقای کالس���یکی چونک���ە تەنها‬ ‫یەکجار لە ھۆڵێکدا لێئەدرا‌و نمایشدەکرا‪،‬‬ ‫گوێگر ناچاربوو هەموو جەستەی بکات‬ ‫بە گوێ‌و بەشێوەیەکی "قووڵ" گوێ لە‬ ‫مۆسیقاکە بگرێت‪ ،‬بەاڵم ئێستا چونکە‬ ‫ئامێری تۆمارکردنی مۆسیقا پەیدابووە‪،‬‬ ‫بۆیە دەکرێت هەمان گۆرانی یان هەمان‬ ‫پارچە مۆسیقا‪ ،‬بێکۆتایی لێبدرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەمەش وا لە ئینسان دەکات بەوردی‌و‬ ‫بەقووڵ���ی خەریک���ی گوێگرتن نەبێت‌و‬ ‫زۆرجار بێبکانە گوێ قواڵخبێت‪ .‬هاوکات‬ ‫ئەم دۆخە وا لە گوێگر دەکات هەس���ت‬ ‫بە بەرپرسیاریەتی نەکات لەوەدا گوێ‬ ‫لەچ���ی دەگرێت‌و چی���ش بەالوەبنێت‪.‬‬ ‫ئەدۆرن���ۆ ئەم دۆخ���ە ناودەنێ دۆخی‬ ‫"پاشەکشەکردن لە گوێگرتن"‌و بەیەکێک‬ ‫لە ئاکارە س���ەرەکییەکانی ئینس���انی‬ ‫ناو کۆمەڵ���گا پیشەسازییەکانیش���ی‬ ‫دەزانێ���ت‪ .‬بەبۆچوون���ی ئەدۆرنۆ ئەم‬

‫مەریوان وریا قانیع‬

‫‪-٤‬‬‫لە سێ بەشی پێشووی ئەم نووسینەدا‬ ‫زۆر بە کورتی دیدی چوار لە نووسەرە‬ ‫گ���ەورە‌و گرنگەکان���ی قوتابخان���ەی‬ ‫فرانکفۆرت���م لەس���ەر چییەتی هونەر‌و‬ ‫ڕۆڵ���ی هونەر لە کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا‬ ‫خس���تەڕوو‪ .‬ئەو خاڵەی مەبەستم بوو‬ ‫جەغتی لێبکەم نیشاندانی ئەو قورسایی‌و‬ ‫ڕۆڵ���ە ئەفس���انەیی‌و خورافییە بوو کە‬ ‫ئەم نووس���ەرانە بە هونەر‌و ئەدەبیاتی‬ ‫ئەبەخش���ن لە کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا‪.‬‬ ‫بەجۆرێک زۆرجار هون���ەر‌و ئەدەبیات‬ ‫وەک تاک���ە ڕووب���ەری ڕزگارب���وون‌و‬ ‫هەندێکجاری���ش وەک تاک���ە ئامرازی‬ ‫ڕزگاربوون���ی م���رۆڤ وێنایدەەک���ەن‪.‬‬ ‫خاڵێک کە پێویستبوو لەو سێ بەشەدا‬ ‫کەمەکێک زیاتر لەس���ەری بوەس���تم‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی لە پەیوەندیدا بە ئەدۆرنۆ‌و‬ ‫ھۆرکهایمەروە‪ ،‬ئەو ڕاس���تیییە کە ئەم‬ ‫دوو نووسەرە گەرچی ڕۆڵێکی خورافی‬ ‫بە هون���ەر لە دۆزینەوەی ئەلتەرناتیڤی‬ ‫ن���وێ ب���ۆ کۆمەڵ���گا هاوچەرخەکان‬ ‫دەبەخش���ن‪ ،‬ب���ەاڵم ه���اوکات ھێجگار‬ ‫نائومێد‌و ڕەشبینن بەرامبەر بە ئەگەری‬ ‫گۆڕانی ئ���ەو کۆمەڵگایانە‪ .‬بەتایبتەی‬ ‫ئەدۆرن���ۆ ت���ەواو نائومێ���دە ل���ەوەی‬ ‫کۆمەڵ���گا پیشەس���ازییەکان بتوان���ن‬ ‫بەسەر خۆیاندا زاڵببن‌و ئەلتەرناتیڤێک‬ ‫بۆ دۆخی ئێس���تایان بدۆزنەوە‪ .‬لەزۆر‬ ‫ڕووەوە دی���دی ئەدۆرن���ۆ ب���ۆ ڕۆڵ���ی‬ ‫هونەر لە کۆمەڵگا پیشەس���ازییەکاندا‬ ‫وەاڵمدانەوە‌و ڕەخنەکردنی دیدی واڵتەر‬ ‫بنیامینی هاوڕێیەتی‪ .‬واڵتەر بنیامین‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەی ئەدۆرن���ۆوە‪ ،‬ئەگەرێکی‬ ‫دیموکراس���ییانە‌و ئازادیخوازان���ە ل���ە‬ ‫گش���تێتی کارە هونەرییەکان���ی ن���او‬ ‫کۆمەڵگا پیشەسازییەکاندا دەینێت‪ .‬لە‬ ‫ووتارێکی زۆر بەناوبانگدا بەناوی "کاری‬ ‫هونەری لەسەردەمی بەرهەمھێنانەوەی‬ ‫میکانیکییان���ە"دا واڵتەر بنیامین باس‬ ‫لەو ئەگەرە دیموکراس���ی‌و ئازایخوازانە‬ ‫دەکات کە تەکنۆلۆژی���ای کۆپیکردن‌و‬ ‫وێنەگرت���ن‌و ئیتسینس���اخی کارە‬ ‫هونەریی���ەکان ب���ە مرۆڤی ن���او ئەم‬ ‫کۆمەڵگایانەی دەبەخشێت‪ .‬بەبۆچوونی‬ ‫بنیامی���ن ئەم تەکنیکە تازانە دۆخێک‬ ‫لە کۆمەڵگادا دروستدەکەن‪ ،‬تیایدا کارە‬ ‫هونەرییەکان لە چوار دیواری مۆزەخانە‌و‬ ‫گەلەریی���ەکان ڕزگاریانببێ���ت‌و بکەونە‬ ‫بەردەستی هەموو کۆمەڵگا‪( .‬مەبەستی‬ ‫بنیامین ئەوەیە ئینسان لەباتی ئەوەی‬ ‫ناچاربێت بچێت ب���ۆ مۆزەخانە‌و لەوێ‬ ‫تابلۆیەک لە تابلۆکانی بیکاسۆ ببینێت‪،‬‬ ‫دەتوانێت پۆستکارتێک یان کۆپیەکی‬ ‫ئ���ەو تابلۆیە ل���ە ب���ازاڕدا بکڕێت‌و لە‬ ‫ژوورەکەی خۆشیدا هەڵیبواسێت‪ ،‬یان‬

‫لەبات���ی ئەوەی بچێت ب���ۆ ئۆپرایەک‌و‬ ‫یان بۆ گوێگرتن لە س���یمفۆنیایەک لە‬ ‫ھۆڵێکدا دەتوانێت لەس���ەر کاس���ێت‌و‬ ‫لەماڵەک���ەی خۆی���دا گوێیلێبگرێت)‪.‬‬ ‫بنیامین ل���ەم باڵوبوونەوە بەرفراوانەی‬ ‫کارە هونەرییەکاندا لەدەرەوەی شوێنە‬ ‫ڕەسمییەکاندا ئەگەرێکی دیموکراسییانە‌و‬ ‫پێش���کەوتنخوازانە دەبینێ���ت‌و خودی‬ ‫کارەکە خۆش���ی بەکارێکی شۆڕشگێڕ‌و‬ ‫پۆزەتی���ڤ دەزانێت‪ .‬ب���ەاڵم ئەدۆرنۆ‬ ‫ئەم دۆخ���ی ب���ە جەماوەریبوونەوەی‬ ‫کارە هونەریی���ەکان بەبەش���ێک ل���ە‬ ‫"پیشەس���ازی کولتور" دەزانێت‌و وەک‬ ‫بەش���ێک لە پیشەسازی "کاتکوشتن"‌و‬ ‫"ئارەزوسازی"‌و "ڕابواردن" وێنایدەکات‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی ئەدۆرن���ۆ کۆپیکردن���ی‬ ‫تابلۆکان‌و باڵوکردنەوەی سەمفۆنیاکان‬ ‫لەسەر کاسێت‪ ،‬هونەر ناکەن بەبەشێک‬ ‫لە ھۆش���یاری ئینسان‪ ،‬بەڵکو دەیکەن‬ ‫بەبەشێک لە حەز‌و ئارەزووی بەرخۆرانە‪،‬‬ ‫هونەر‌و ئەدەبیات ناکەن بە بەشێک لە‬ ‫پرۆسەی دروس���تبوونی ھۆشیارییەکی‬ ‫ڕەخنەیی‪ ،‬بەڵکو دەیکەن بەبەش���ێک‬ ‫لە پیشەسازی چێژوەرگرتن‌و ڕابواردن‪.‬‬ ‫ئەمانەش ن���ەک هون���ەر بەھێزناکەن‪،‬‬ ‫بەڵک���و هونەر دەک���وژن‌و دەیکەن بە‬ ‫کااڵیەک���ی بازرگانی پاڵ کااڵکانی تری‬ ‫کۆمەڵگای پیشەسازیدا‪.‬‬ ‫بەباوەڕی ئەدۆرنۆ ئەرکی "پیشەسازی‬ ‫هونەر" بەبەبازرگان���ی‌و بەرخۆرکردنی‬ ‫هون���ەرە‌و لەڕێگ���ەی ئەویش���ەوە‬ ‫بەتاڵکردن���ەوەی هون���ەرە لەهەم���وو‬ ‫وزەیەک���ی شۆڕش���گێڕانە‪ .‬بەباوەڕی‬ ‫ئەدۆرن���ۆ ئەم توان���ای کۆپیکردن‌و بە‬ ‫جەماوەرییکردن���ەی کارە هونەرییەکان‬ ‫وادەکات ئ���ەو کاران���ە لەوەبکەون کە‬ ‫هونەر بن‌و بتوانن ئینسان لە نامۆبوون‬ ‫ڕزگاربکەن‪ ،‬یان ڕۆحێکی شۆڕشگێڕانە‬ ‫بە کۆمەڵگا ببەخش���ن‪ ،‬بەڵکو دەبن بە‬ ‫پیشەسازییەک لەپاڵ پیشەسازییەکانی‬ ‫ت���ردا‌و وەک هەموو کااڵی���ەک لە کااڵ‬ ‫بازرگانییەکانی���ش‪ ،‬هەموو خەمێکیان‬ ‫بۆ بەدەس���تھێنانی زۆرتری���ن قازانج‬ ‫کورتدەبێتەوە‪.‬‬ ‫دۆخی گوێنەگرتن���ە بەردەوامە دەبێتە‬ ‫ھۆی "کوش���تنی تاکێت���ی" ئینس���ان‌و‬ ‫نەمانی گوێ بۆ گوێگرتن‬ ‫لەدەستدانی ڕەسانەیەتی‪ .‬لەئاستێکی‬ ‫ب���ۆ ڕوونکردن���ەوەی بۆچوونەکانی تردا گەیشتن بەم دۆخە مانای گەیشتن‬ ‫لەسەر هونەر لەکۆمەڵگای پیشەسازیدا بە دۆخی نیش���تەجێبوونی سیس���تمی‬ ‫ئەدۆرن���ۆ زۆر لەس���ەر مەس���ەلەی سەرمایەداری لەناو جەوهەری مۆسیقا‬ ‫ب���ە "پیشەس���ازیبوونی مۆس���یقا" خۆیدا‪ ،‬مادامەکی سیستمەکەش لەناو‬ ‫دەوەس���تێت‪ ،‬لەمەش���دا جیاوازییەکی چییەتی کارە هونەرییەکاندا ئامادەیە‪،‬‬ ‫جەوهەری لەنێوان مۆسیقای کالسیکی‪ ،‬بۆیە تاکەک���ەس ل���ەم کۆمەڵگایانەدا‬ ‫لەالیەک���ەوە‪‌،‬و مۆس���یقای ج���از‌و ئازادی ئەوەی نییە گوێ لەچی بگرێت‪،‬‬ ‫شێوازەکانی تری مۆسیقای هاوچەرخ‪ ،‬بەڵکو سیس���تمەکە ئەو مۆس���یقایەی‬ ‫لەالیەکی ت���رەوە‪ ،‬دەکات‪ .‬بەبۆچوونی دەخاتەبەردەس���ت‪ ،‬ی���ان بەس���ەردا‬ ‫ئەدۆرنۆ مۆسیقای هاوچەرخ نەک تەنها دەس���ەپێنێت‪ ،‬کە ناچارە گوێبیستی‬ ‫ئاس���تێکی نزم‌و س���ەرپێیی‌و بێقواڵیی بێت‪ .‬هەروەها‪ ،‬وەک ئەدۆرنۆ دەڵێت‪،‬‬

‫ئەدۆرنۆ‬ ‫ئینسانی ناو ئەم‬ ‫کۆمەڵگایانە وەک‬ ‫ئینسانێکی خاوەن‬ ‫"کەسایەتییەکی‬ ‫دەسەاڵتگەر"‬ ‫‌و نادیموکراس‬ ‫دەناسێنێت‬

‫ناش���توانێت بەرپرس���یاریەتی ئەوەی‬ ‫هەبێ���ت گ���وێ لەچی بگرێ���ت‌و گوێ‬ ‫لەچیش نەگرێت‪ ،‬مادامەکی کولتور لەم‬ ‫کۆمەڵگایانەدا بووە بە پیشەس���ازی‌و‬ ‫بەرهەمەکانی ئەم پیشەسازییەش وەک‬ ‫کااڵ لەهەموو کونوقوژبنێکی کۆمەڵگادا‬ ‫ئامادەی���ە‪ .‬هەم���وو ئەمان���ە وادەکان‬ ‫هونەری بااڵدەس���ت لەو کۆمەڵگایانەدا‬ ‫نەتوانێت هونەرێکی ڕزگارکەربێت‪.‬‬ ‫لەسەر هەمان ھێڵی تیوری ھێربەرت‬ ‫مارک���ۆزەش ڕای وای���ە ل���ە کۆمەڵگا‬ ‫سونەتییەکانی بەر لە بااڵدەستی لۆژیکی‬ ‫بەرخۆری‌و پرۆسەی بەپیشەسازیبوونی‬ ‫بەفراوان���دا‪" ،‬کولتوری بااڵ" هەمیش���ە‬ ‫هەڵگری ھێزێکی گ���ەورەی یاخبوون‌و‬ ‫نەفیک���ردن ب���ووە‪ ،‬کاری ئەوەب���ووە‬ ‫نەھێڵێ���ت تاکەک���ەس ل���ە کۆمەڵگادا‬ ‫بتوێت���ەوە‪ ،‬نەھێڵێت کەس���ەکان ببن‬ ‫بە بەش���ێک لە پێکهاتی سیس���تم‌و بە‬ ‫لۆژیکی ئ���ەو سیس���تمە بیربکەنەوە‪.‬‬ ‫الی مارک���ۆزە‪ ،‬وەک الی ئەدۆرن���ۆ‪،‬‬ ‫کۆمەڵ���گای پیشەس���ازی "کولت���وری‬ ‫بااڵ" دەکات بە یەکێ���ک لە قوربانییە‬ ‫زۆرەکان���ی خۆی‪ .‬مارک���ۆزە ڕای وایە‬ ‫لە کۆمەڵگا پیشەس���ازییەکاندا ھێزی‬ ‫دژ نەم���اوە‌و ھێزەکان هەموویان کراون‬ ‫بەبەشێک لە سیس���تمە بااڵدەستەکە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ل���ە ڕاب���ردوودا "کولت���وری‬ ‫ب���ااڵ" هەمیش���ە بەرهەم���ی داھێنانی‬ ‫کەس���انێکبووبن کە دژەسیستم بوون‪،‬‬ ‫خاوەنی کەس���ایەتییەکی س���ەربەخۆ‌و‬ ‫ڕۆحێکی ئۆتۆنۆمیش بووبن‪ ،‬هەروەها‬ ‫هەڵگ���ری ھیومانیزمێک���ی ڕەخنەیی‌و‬ ‫نەفیکەریش���بووبن‪ ،‬ی���ان ه���ەواداری‬ ‫عەش���ق بووبن‌و بەدوای خۆشەویستی‌و‬ ‫ژیانێک���ی تراژی���دی‌و ڕۆمانس���ییدا‬ ‫وێڵبووب���ن‪ ،‬ئەوا ئەمانە ل���ە کۆمەڵگا‬ ‫پیشەس���ازییەکاندا بوونی���ان نەماوە‪.‬‬ ‫کۆمەڵ���گا پیشەس���ازییەکان هەم���وو‬ ‫ئەمانە لەدونیای ناوەکی ئینس���انەکان‬ ‫دەردەھێننن‌و دەیانکەن بەبەشێک لەو‬ ‫سیستمە بەرخۆرییەی بااڵدەستکراوە‪.‬‬ ‫بەمەش ئ���ەم کۆمەڵگایەن���ە کولتور‌و‬ ‫هونەر لە جوانییەوە دەکەن بە ناجوانی‪،‬‬ ‫لەھێ���زی نەفیک���ردن‌و یاخیبوون���ەوە‬ ‫دەیانک���ەن بەھێ���زی ئامێزانب���وون‌و‬ ‫تەسلیمبوون(‪.)71 :1971 Marcuse‬‬ ‫لە دی���دی مارکۆزەدا ئ���ەم کۆمەڵگا‬ ‫پیشەسازییانە هەموو کولتورە دژەکان‪،‬‬ ‫دەگۆڕێت بۆ بەشێک لە کولتوری ڕۆژانەی‬ ‫سیستمەکە‌و بەتاڵیاندەکاتەوە لە هەر‬ ‫وزەیەک���ی بەرگریک���ردن‌و یاخیبوون‪.‬‬ ‫لێرەدا مارکۆزە باس لەوەدەکات چۆن‬ ‫مۆسیقای باخ‌و بتھۆڤن وەک بەشێک لە‬ ‫دیکۆری مەتبەخیان لێهاتوە‌و ئینسان‬ ‫لەکاتی چێشتلێناندا گوێیانلێدەگیرێت‪،‬‬ ‫باس لەوە دەکات چۆن شیعری شیلی‌و‬ ‫بۆدلێ���ر لە دوکانەکاندا بۆکڕین دانراون‬ ‫بوون بەبەشێک لە کردەی کااڵفرۆشی‪.‬‬ ‫مارکۆزە دەڵێت هەموو ئەم نووس���ەر‌و‬ ‫هونەرمەندان���ە چیتر وەک کالس���یک‪،‬‬ ‫واتە وەک ھێزی نەفیکردنێکی گەورە‪،‬‬ ‫وەک توخمێک���ی بەھێ���زی یاخیبوون‬

‫ئامادەنی���ن‪ ،‬بەڵکو کراون بە کااڵ‌و ئەو‬ ‫ھێ���زی یاخیب���وون‌و دژایەتیکردنەیان‬ ‫لێسەندراوەتەوە کە پێشتر هەیانبووە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەمان���ە لەکات���ی خۆیان���دا‬ ‫بەش���ێکبووبن لە ھێزی رەتکردنەوەی‬ ‫واقیع‪ ،‬ئەوا لە ئێس���تادا ئەو کارەیان‬ ‫بۆناکرێ���ت (‪-1971,81 Marcuse‬‬ ‫‪ .)84‬ب���ە کورت���ی فرانکفۆرتیی���ەکان‬ ‫گەرچی لە پرۆژەی ڕزگاربوونی ئینساندا‬ ‫ڕۆڵێکی ئەفسانەیی‌و خورافی بە هونەر‌و‬ ‫ئەدەبیات دەبەخشن‪ ،‬بەاڵم لەهەمانکاتدا‬ ‫ڕووبەری هونەر‌و شێوازەکانی ئەدەبیات‬ ‫کورتدەکەن���ەوە ب���ۆ ئ���ەوەی زەوقی‬ ‫ئەدەبی‌و هونەری خۆی���ان بە هونەر‌و‬ ‫ئەدەب���ی ڕاس���تەقینەیان دەزانێ���ت‪.‬‬ ‫بەمەش ن���ەک تەنها دیدێکی نوخبەوی‬ ‫پەڕگی���ر‌و ترس���انک بەس���ەر هونەر‌و‬ ‫ئەدەبیاتدا دەسەپێنن‪ ،‬بەڵکو ئەگەری‬ ‫ڕزگاربوونی ئینس���ان لە هونەریش���دا‬ ‫تەواو بەسنووری چێژ‌و زەوقی هونەری‬ ‫خۆیان سنوورداردەکەن‪.‬‬ ‫ئینسانی دەسەاڵتگەر‬ ‫من لە بەش���ی پێش���وودا باس���م لە‬ ‫چەمک���ی "ئینس���انی تاکڕەهەند" الی‬ ‫ھێربەرت مارکۆزە کرد‪ ،‬باس���ی ئەوەم‬ ‫کرد مارکۆزە کەسایەتی مرۆڤی کۆمەڵگا‬ ‫پیشەس���ازییەکان کورتدەکات���ەوە بۆ‬ ‫بەرخ���ۆری بەتەنها‪ .‬پێموای���ە بەر لە‬ ‫باس���کردنی ئەم دی���دەی مارکۆزە بۆ‬ ‫ئینس���انی ئەو کۆمەڵگایان���ە‪ ،‬دەبوایە‬ ‫کەمەکێک لەس���ەر دی���دی ئەدۆرنۆ بۆ‬ ‫ئینسانی ناو کۆمەڵگا پیشەسازییەکان‬ ‫بوەستم‪ .‬چونکە ئەوەی ئەدۆرنۆ لەسەر‬ ‫ئینس���انی ئەم کۆمەڵگایەنە دەیڵێت‪،‬‬ ‫ئەو زەمینە تیورییەیە کە ئەوانیتریش‬ ‫تیایدا کاردەکەن‪ .‬ئەدۆرنۆ ئینس���انی‬ ‫ناو ئەم کۆمەڵگایانە وەک ئینسانێکی‬ ‫خاوەن "کەسایەتییەکی دەسەاڵتگەر"‌و‬ ‫نادیموکراس دەناس���ێنێت‪ .‬پێشی وایە‬ ‫ئەوەی فاش���یزم‌و نازیزمی لە کۆمەڵگا‬ ‫پیشەسازییەکاندا دروستکرد‪ ،‬بااڵدەستی‬ ‫ئەم "کەسایەتییە دەسەاڵتگەر"ەیە‪.‬‬ ‫گرنگیدان ب���ەو دیاردەیەی ئەدۆرنۆ‬ ‫ناویدەنێت "کەس���ایەتی دەسەاڵتگەر"‬ ‫الی فرانکفۆرتییەکانی تریش ئامادەیە‪.‬‬ ‫ه���ەم ھۆرکهایم���ەر‌و ه���ەم ئاری���ک‬ ‫فروم لەس���ەر ئەم بابەتە وەس���تاون‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ھۆرکاهایمەر دروستبوونی‬ ‫"کەسایەتی دەس���ەاڵتگەر" پەیوەندی‬ ‫ب���ە گۆڕانی دەس���ەاڵتی باوک���ەوە لە‬ ‫کۆمەڵ���گا پیشەس���ازییەکاندا‪ ،‬هەیە‪.‬‬ ‫لە کۆمەڵ���گا س���ونەتییەکانی بەر لە‬ ‫کۆمەڵگای پیشەس���ازیدا دەس���ەاڵتی‬ ‫باوک لدەس���ەاڵتی سروشتی‌و عەقاڵنی‬ ‫ناو خێزانە‪ ،‬بەاڵم کۆمەڵگا پیشەسازییە‬ ‫س���ەرمایەدارییەکان بڕێکی زۆری ئەم‬ ‫دەسەاڵتە لە باوک دەسێننەوە دەیدەن‬ ‫ب���ە دەزگاکان‪ .‬ئەم���ەش وادەکات‬ ‫دەزگاکانی ئ���ەم کۆمەڵگایە لەس���ەر‬ ‫وێنەی دەس���ەاڵتەکانی ب���اوک هەمان‬ ‫بونیادی دەس���ەاڵتگەرانە‪ ،‬لەئاستێکی‬ ‫فراوانتر‌و مەترس���یدارتردا‪ ،‬دروس���ت‌و‬

‫باڵوبکەنەوە‪ .‬ئاریک فرومیش باس لەوە‬ ‫دەکات کە لە کۆمەڵگا پیشەسازییەکاندا‬ ‫"م���ن"ی ئینس���ان ت���ا دێ���ت الواز‌و‬ ‫پەراوێز دەکەوێ���ت‌و "بەرزەمن"یش تا‬ ‫دێ���ت بەھێزت���ر‌و هەمەالیەنتر دەبێت‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ل���ە فۆرمی ئەو دەزگایانەدا‬ ‫کە ھۆرکهایمەر باسیاندەکات‪ .‬واتە لەم‬ ‫کۆمەڵگایانەدا "بەرزەمن" سروشتێکی‬ ‫دەزگای���ی وەربگرێ���ت‌و لەئاس���تێکی‬ ‫گەورە‌و بەرفراواندا بەن���او کۆمەڵگادا‬ ‫باڵوببێتەوە‪ .‬جگە لەم���ە ئاریک فرۆم‬ ‫دروستبوونی کەسایەتی دەسەاڵتگەر‪،‬‬ ‫ب���ە گەش���ەنەکردنێکی سروش���تی‬ ‫"گرێ���ی ئۆدی���ب"ەوە ل���ە کۆمەڵ���گا‬ ‫پیشەس���ازییەکاندا دەبەس���تێتەوە‪.‬‬ ‫ف���روم پێیوای���ە ئ���ەم کۆمەڵگایەن���ە‬ ‫کۆمەڵگای ئۆدیبین‌و کەسایەتییەکانی‬ ‫ناوی���ان مەودای ئەوەی���ان لەبەردەمدا‬ ‫نیی���ە گ���رێ ئۆدێبیەکەی���ان بتوانێت‬ ‫گەشەیەکی عەقاڵنی‌و سروشتی بکات‌و‬ ‫ئینس���انەکان ببنە کەسایەتی ئاسایی‌و‬ ‫عەقاڵنی‪ .‬بەپێچەوانەوە کەسایەتی ئەم‬ ‫کۆمەڵگایانە ئاکارێکی "سادۆ مازۆشی"‬ ‫وەردەگ���رن‪ ،‬واتە هەم س���ادین‌و هەم‬ ‫ماسۆش���ی‪ ،‬هەم حەزیان لێی���ە ئازار‬ ‫بە دەوروەبەرەکەی���ان بگەیەنن‪ ،‬هەمو‬ ‫تەس���لیم بە بکەرە دیارەکانی ناو ئەو‬ ‫دەوربەرەش دەب���ن‪ .‬لەپەیوەندیاندا بە‬ ‫باوکە سیاسییەکانەوە هەم ڕقبوونەوە‬ ‫لەو باوکان���ە‌و هەم تەس���لیمبوون بە‬ ‫ئی���رادەی ئ���ەو باوکان���ە‪ ،‬ت���ا ڕادەی‬ ‫عاشقبوون بەو باوکانە‪ ،‬دەیانجوڵێنێت‪.‬‬ ‫ئەم���ەش مان���ای ئەوەی ئ���ەم جۆرە‬ ‫کەس���ایەتییە ه���ەم هەس���تکردن بە‬ ‫بچووکی لەبەردەم ئەو باوکانەدا‌و هەم‬ ‫پەیداکردنی ئیعجابێکی زۆر بەو باوکانە‬ ‫دونیا دەرونییەکەیان دادەڕێژێت‪ ،‬ڕق‌و‬ ‫خۆشەویس���تی بەرامبەر ب���ە باوک لە‬ ‫یەککاتدا‪ .‬فروم ئەم دیدە سایکۆلۆژییە‬ ‫سادە‌و گشتگیرە لە س���ااڵنی پەنجادا‬ ‫بەکاردەھێنێ���ت ب���ۆ خوێندن���ەوەی‬ ‫دیاردەیەک���ی ئاڵۆزی وەک فاش���یزم‌و‬ ‫بەم���ەش دەرگا لەس���ەر جۆرێ���ک لە‬ ‫خوێندنەوەی سایکۆلۆژییانەی سادەی‬ ‫دونیای ئاڵۆزی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس���ی‬ ‫دەکات���ەوە‪ ،‬کە تا ئەمڕۆش هەوادارانی‬ ‫لەزۆر شوێندا ماون‪.‬‬ ‫لەس���ەر هەمان ڕەوت ئەدۆرنۆ درێژە‬ ‫بەم دیدە سایکۆلۆژییە ئەدات‌و پێیوایە‬ ‫گەشەکردنی گرێی ئۆدێب لە کۆمەڵگا‬ ‫پیشەس���ازییەکاندا هەرگیز بەو دۆخە‬ ‫ناگات کە ڕق لە باوک بەتەواوی بگۆڕێت‬ ‫بۆ خۆشەویس���تی بۆ ب���اوک‪ .‬ئەمەش‬ ‫وادەکات ئەو توانا‌و حەزە ناوەکییانەی‬ ‫الی تاکەک���ەس ب���ۆ بەکارھێنان���ی‬ ‫توندوتیژی هەن‪ ،‬ببن بە دوو بەشەوە‪.‬‬ ‫بەشێکیان بگۆڕن بە ماسۆشیزم‪ ،‬واتە‬ ‫بۆ ئازاردانی خود بۆ خۆی‌و بەشەکەی‬ ‫تریان ئاراستەی دەرەوەی خود بکرێت‌و‬ ‫بگۆڕێت بۆ ئازاردانی دونیای دەرەوە‪،‬‬ ‫واتە بۆ سادیزم‪....‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫سەردانەکەی نەوشیروان مستەفا بۆ الی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد‬ ‫ئاری ئەبوبەکر‪ /‬دانیمارک‬

‫‪Arei1976@hotmail.com‬‬

‫نەوشیروان مستەفا‪ ،‬یەکێک لەو سیاسییە‬ ‫دەگمەنان����ەی کورد‪ ،‬کە هیچ هەنگاوێک‬ ‫هەڵناهێنێ����ت‪ ،‬بێ ئ����ەوەی ئامانجێکی‬ ‫دیاریکراو لە پش����تی ئەو هەنگاوەیەوە‬ ‫نەبێت‪ ،‬وات����ا ئەم سیاس����ییە‪ ،‬هەموو‬ ‫هەنگاوێک����ی‪ ،‬وتەیەک����ی‪ ،‬لێدوانێکی‪،‬‬ ‫ئامانجێکی سیاس����ی تایبەتی لەپشتەو‬ ‫دەکرێ����ت خوێندنەوەی وردی بۆبکرێت‪،‬‬ ‫چونک����ە هی����چ کات ڕێکنەکەوت����وە‪،‬‬ ‫نەوش����یروان مس����تەفا ب����ێ ئامان����ج‌و‬ ‫بێه����ودە هەنگاوێک هەڵبن����ێ‪ ،‬ئەمەش‬ ‫ئەم سیاس����ییە جیادەکاتەوە لەزۆربەی‬ ‫سیاس����ییە کوردییەکانی ترو دەگمەنی‬ ‫ئەم نیشاندەدات‪.‬‬ ‫کاتێک نەوشیروان مستەفا سەردانی‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد دەکات‪ ،‬بەجۆرێک‬ ‫لەج����ۆرەکان مەخزای����ەک‌و ئامانجێکی‬ ‫دیاریک����راوی لەپش����تەوەیە‪ ،‬چونک����ە‬ ‫ئەگەر ئەم س����ەردانە تەنه����ا بۆ هەواڵ‬ ‫پرس����ینی تاڵەبانی بوای����ە‪ ،‬ئەوا دەکرا‬ ‫هەم بەتەلەفۆن‪ ،‬یاخود لەڕێگەی دکتۆر‬

‫نەجمەدین کەریم (کە خۆشی پزیشکە)‪،‬‬ ‫یاخود لەهەر ڕێگەیەکی ترەوە‪ ،‬هەواڵی‬ ‫تەندروس����تی تاڵەبان����ی بزانیایە‪ ،‬بۆیە‬ ‫سەیرکردنی ئەم سەردانە بەسەردانێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و دور لەسیاس����ەت‪ ،‬ناچێتە‬ ‫ناو خانەی لۆژیکەوە‪.‬‬ ‫کەواتە دەکرێت بپرس����ین‪ ،‬ئایا بۆچێ‬ ‫ل����ەم تەوقیتەدا نەوش����یروان مس����تەفا‬ ‫س����ەردانی هێ����رۆ ئیبراهی����م ئەحمەد‬ ‫دەکات؟‬ ‫لەس����ادەترین خوێندن����ەوەدا‪ ،‬ئ����ەم‬ ‫سەردانە س����ەردانێکی سیاسییەو چەند‬ ‫مەغ����زاو ئاماژەیەک����ی لەخۆگرتوە‪ ،‬کە‬ ‫دەکرێ����ت یەکەمین مەغزا ئ����ەوە بێت‪،‬‬ ‫کە کاک نەوش����یوان بیەوێ����ت بەپارتی‬ ‫بڵێ����ت‪ ،‬ئەگەر چ����ی زۆر داخ لەدڵیش‬ ‫بم لەیەکێتی‌و خ����ودی تاڵەبانی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هیچ کاتێ����ک ئامادەنی����م یەکێتی وردو‬ ‫خاش بک����ەم‌و بچوکی بکەمەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫بەبچوکبونەوەی یەکێتی بەش����ێوەیەکی‬ ‫ڕادیکااڵن����ە‪ ،‬ماتماتیکیی����ەن وات����ای‬

‫گەورەبونی پارتی دەکات لەئێس����تادا‪،‬‬ ‫چونکە تا یەکێت����ی بچوکبێتەوە پارتی‬ ‫لەهەڵکش����انددایە‪ ،‬بەپێجەوانەشەوە‪ ،‬تا‬ ‫یەکێتی گەش����ە ب����کات‪ ،‬بەختی پارتی‬ ‫ڕو لەئاوابون����ە‪ .‬بۆیە لەوە دەچێت کاک‬ ‫نەوشیروان هەمیشە یەکێتی پێ باشتر‬ ‫بێت لەپارتی‌و هیچ کاتێک ئامادەنەبێت‬ ‫یەکێت����ی بگۆڕێت����ەوە بەپارت����ی‪ ،‬وە‬ ‫ئاشکراش����ە‪ ،‬هێ����رٶ خ����ان یەکێکە لەو‬ ‫س����ەرکردایەتییانەی یەکێتی کە دانوی‬ ‫ناکوڵێت لەگەڵ پارتیدا‪ ،‬وە لەوە دەچێت‬ ‫زۆر خۆش����ی بەپارتییدا نەیەت‪ ،‬ڕەنگە‬ ‫بەش����دارنەبونی هێرۆ خ����ان لەزۆربەی‬ ‫کۆبونەوەکانی مەکتەبی سیاسی نێوان‬ ‫یەکێتی‌و پارتییدا‪ ،‬ش����اهیدی ئەوە بن‬ ‫کە ئەم خانمە ناتوانێت لەگەڵ پارتییدا‬ ‫هاوپەیم����ان بێت‪ ،‬کاک نەوش����یروانیش‬ ‫لەم����ە تێگەیش����توە‪ ،‬بۆی����ە پێدەچێت‬ ‫س����ەردانیکردنەکە لەم کاتەدا بەشێکی‬ ‫پەیوەندی بەوەوە هەبێت‪.‬‬ ‫لەسەر ئاس����تی ناوخۆیی یەکێتیش‪،‬‬ ‫دەمێکە گرەو لەس����ەر ئەوە دەکرێت کە‬ ‫ئایا نەوشیروان مستەفا ئامادەیە‪ ،‬دوای‬ ‫تاڵەبان����ی‪ ،‬باوەش بۆ یەکێتی بکاتەوەو‬ ‫ببێت����ە بەش����ێک لەچارەس����ەرکردنی‬ ‫گرفتەکان����ی کوتلەکانی ن����او یەکێتی‪،‬‬ ‫یاخ����ود یەکێتی وردو خ����اش دەکات‌و‬

‫برینەکانی جەستەی گەورەترو بەسوێ‬ ‫ت����ر دەکات؟ یاخ����ود ئایا نەوش����یروان‬ ‫مس����تەفا بەڕاس����تەوخۆو ناڕاستەوخۆ‬ ‫پش����تگیری لە کام کاندیدی ناو یەکێتی‬ ‫دەکات بۆ جێگرتنەوەی تاڵەبانی؟‬ ‫پێدەچێت بەم سەردانەی نەوشیروان‬ ‫مستەفا بۆ الی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد‪،‬‬ ‫نیش����اندانی ڕەزامەندی کاک نەوشیروان‬ ‫بێت لەس����ەر هێرۆ خ����ان‪ ،‬وەک یەکێک‬ ‫لەکاندی����دە بەهێزەکانی ناو یەکێتی بۆ‬ ‫جێگرتن����ەوەی تاڵەبان����ی‪ ،‬لەبەر چەند‬ ‫هۆکارێ����ک کە ئەگ����ەر دەرفەت بو ئەوا‬ ‫لەوتارێکی تردا بەوردی ش����یکردنەوەی‬ ‫بۆ دەکەین‪ ،‬بەاڵم لەئێستادا دەتوانرێت‬ ‫ئەوەندە بوترێت‪ ،‬کە کاک نەوش����یروان‬ ‫هێرۆ خانی لەهەم����و کاندیدەکانی تری‬ ‫ناو یەکێتی پێ باشترە بۆ جێگرتنەوەی‬ ‫تاڵەبان����ی‪ ،‬بەتایبەت����ی لەکۆس����رەت‬ ‫ڕەس����وڵ‌و دکتۆر بەرهەم ساڵح‪ ،‬چونکە‬ ‫لەالیەک کاک کۆس����رەت چەند جارێک‬ ‫لەهەڵوێس����تی خۆی پەش����یمانبۆتەوەو‬ ‫دژایەتی کاک نەوش����یروانی کردوە‪ ،‬ئەو‬ ‫دەمەی لەناو یەکێتی����دا بو‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫لەس����ەر وەخت����ی ئیمزاکۆکردنەوەکەی‬ ‫مەکتەب����ی سیاس����ی یەکێتی����دا‪ ،‬ک����ە‬ ‫دەیانویس����ت دەس����ەاڵتەکانی سکرتێر‬ ‫کەمبکەنەوە (کاک کۆس����رەت ئیمزای‬

‫یەکێتیش دەمێکە‬ ‫گرەو لەسەر ئەوە‬ ‫دەکات کە ئایا‬ ‫نەوشیروان مستەفا‬ ‫ئامادەیە‪ ،‬دوای‬ ‫تاڵەبانی‪ ،‬باوەش‬ ‫بۆ یەکێتی بکاتەوە‬ ‫کردوو پاش����ان لێی پەش����یمانبویەوە)‪،‬‬ ‫وە ه����ەم لەکات����ی دوا هەڵبژاردنەکانی‬ ‫مەڵبەندەکان����ی یەکێتی‪ ،‬ئ����ەو کاتەی‬ ‫کوتل����ەی کاک کۆس����رەت لەدواس����اتدا‬ ‫چونەوە پاڵ کوتلەی تاڵەبانی‪ ،‬ئیتر لەو‬ ‫س����اتەوە تا هەنوکە‪ ،‬کاک نەوشیروان‬ ‫سیاس����ییەن دانوی لەگەڵ کۆس����رەت‬

‫ڕەسوڵدا ناکوڵێت‪ ،‬بۆیە پێدەچێت هیچ‬ ‫کات‌و سەردەمێک کاک نەوشیروان ڕازی‬ ‫نەبێت ب����ەوەی کاک کۆس����رەت ببێتە‬ ‫کەسی یەکەمی یەکێتی‪.‬‬ ‫بەنیس����بەت دکتۆر بەرهەمەوە‪ ،‬کاک‬ ‫نەوش����یروان‪ ،‬یان ڕاس����تتر بڵێم گۆڕان‬ ‫(بەپێی زانیاریی����ە متەوازیعەکانی من)‬ ‫پێیان وای����ە دکتۆر بەره����ەم لەماوەی‬ ‫دەستبەکاربونی وەک سەرۆکی کابینەی‬ ‫شەش����ەم‪ ،‬زۆرترین دژایەت����ی گۆرانی‬ ‫کردوەو ئەگەر س����ەد ق����ات هەوڵی خۆ‬ ‫بەقوەتکردنی دابێ����ت ئابورییەن‪ ،‬ئەوا‬ ‫س����ەد قات هەوڵ����ی الوازکردن����ی داوە‬ ‫ئابورییەن‪ ،‬بۆی����ە لەالی گۆڕان جۆرێک‬ ‫لەحەساس����ییەت هەیە بەرامبەر دکتۆر‬ ‫بەرهەم‪ ،‬پێشموایە هیچ کاتێک گۆڕان‌و‬ ‫کاک نەوش����یروان ڕازی نابن کە دکتۆر‬ ‫بەرهەم ببێتە کەسی یەکەمی یەکێتی‪،‬‬ ‫خۆ ئەگەر تەحەفوزێکیش����یان بەرامبەر‬ ‫هێ����رۆ خ����ان هەبێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم دواجار‬ ‫پێدەچیت هەمیشە هێرۆ خانیان لەهەردو‬ ‫کاندیدەکەی تر پی باشتر بێت‪.‬‬ ‫بۆی����ە دەتوانی����ن بڵێی����ن‪ ،‬ئ����ەم‬ ‫س����ەردانیکردنە‪ ،‬داگیرس����اندنی گڵۆپی‬ ‫سەوزی نەوشیروان مستەفا بو بۆ هێرۆ‬ ‫خان‪ ،‬ب����ۆ جێگرتنەوەی تاڵەبانی‌و بونە‬ ‫کەسی یەکەمی یەکێتی دوای تاڵەبانی‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫حزب داهێنه‌رێن خۆ خه‌الت دكه‌ت‬ ‫جه‌الل مسته‌فا‬

‫دی����اره‌ ل ڤ����ی‌ وه‌الت����ی‌ نابی����ت‬ ‫تش����ته‌ك بێی‌ ح����زب بێته‌كرن‪ .‬حزب‬ ‫بوونه‌وه‌ره‌ك����ێ‌ چیڤانوكییه‌ و هه‌موو‬ ‫تش����تان دادعویریت‪.‬ئه‌گ����ه‌ر ح����زب‬ ‫بكاری����ت ده‌وله‌ته‌ك����ێ‌ ب هه‌م����وو‬ ‫داموده‌زگه‌هێن وێڤ����ه‌ ‪ ،‬ب حكومه‌ت‬ ‫و په‌رله‌مانێ����ن وێڤ����ه‌ ب داه����ات و‬ ‫له‌شكه‌رێن وێڤه‌ ب سه‌روه‌ری‌ و بهایێن‬ ‫وێڤه‌ داعویریت‪،‬چه‌وا نه‌شێت داهێنانێ‌‬ ‫ب خۆدانێن وێڤه‌ داعویریت ‪.‬‬ ‫حكومه‌ت����ا م����ه‌ بڕی����اردا‬ ‫داهێن����ه‌ران خ����ه‌الت بك����ه‌ت بێی‌ كو‬ ‫وێ‌ دیتن����ه‌ك هه‌بی����ت ب����ۆ داهێنانێ‌‬ ‫یان پێناس����ه‌ك هه‌بیت بۆ داهێنه‌ری‌‪.‬‬ ‫دڤێ����ت خه‌لكه‌ك����ی‌ خ����ه‌الت بك����ه‌ت‬ ‫لێ‌ نزانی����ت ئه‌و خه‌ل����ك كینه‌ یێ‌ ژ‬ ‫هه‌ژی‌ خه‌التكرن����ێ‌‪ ،‬و نه‌ چ پیڤه‌رێن‬ ‫ئاش����كرا هه‌نه‌ ره‌ن����گ و رووبارێ‌ وان‬ ‫كه‌س����ان بۆ دیاربكه‌ن ‪.‬بۆ ڤێ‌ چه‌ندێ‌‬ ‫ژی‌ دڤێ����ت په‌نایێ‌ ببه‌ت����ه‌ به‌ر حزبێ‌‬ ‫‪ .‬ح����زب هه‌م����وو تش����تان ژ خه‌لكی‌‬ ‫دی‌ باش����تر دزانی����ت ‪.‬له‌و ب����ۆ هه‌ر‬ ‫هه‌لبژارتنه‌ك����ێ‌ دڤێت ئ����ه‌م چاڤه‌رێیا‬ ‫حزبێ‌ بكه‌ین كانێ‌ دێ‌ چ كه‌ره‌مكه‌ت‬

‫‪.‬ئه‌ڤجا ئ����ه‌ڤ هه‌لبژارتنه‌ بۆ رێكخراو‬ ‫سه‌ندیكایێن ره‌وشه‌نبیری‌ بن یان یێن‬ ‫پیش����ه‌یی‌ یان یێن ژن����ان و ئافره‌تان‬ ‫یان یێن دختورو ماموستا و كاركه‌ران‬ ‫بیت‪.‬ل ڤی‌ وه‌الت����ی‌ یێ‌ زارۆكه‌ك ژی‌‬ ‫ببیت دڤێت پس����یارا خ����ۆ ب حزبێ‌‬ ‫بك����ه‌ت كا چ ن����اڤ دانیت����ه‌ س����ه‌ر‪.‬‬ ‫حكومه‌تێ‌ بڕی����اردا لێ‌ هه‌لبژارتنا وێ‌‬ ‫راده‌ستی‌ حزبێ‌ كر نه‌كو ب خه‌له‌تیڤه‌‬ ‫ناڤێ‌ هنده‌كا ب چیته‌ دناڤ لیستێداو‬ ‫ح����زب ژێ‌ نه‌رازی‌ بیت ‪ .‬ما نه‌ دڤێت‬ ‫ئه‌وێ‌ دهێته‌ هه‌لبژارتن به‌ری‌ هه‌مووان‬ ‫حزب ژێ‌ رابیت‪ .‬مانه‌ پارێت حزبێنه‌؟ ل‬ ‫گور ڤی‌ بنه‌مای‌ وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری‌‬ ‫ئه‌ركێ‌ هه‌لبژارتنا داهێنه‌ران ب حزبێ‌‬ ‫س����پارد‪ .‬بۆ ڤێ‌ چه‌ن����دێ‌ ژی‌ لژنه‌ك‬ ‫هاته‌ پێكئینان ژ هه‌ش����ت حزبییان ‪،‬‬ ‫ش����ه‌ش پارت����ی‌ و دو ئێكه‌تی‌ دا هه‌ر‬ ‫ئێ����ك ل الیێ‌ خۆ داهێن����ه‌ران موخل‬ ‫و بێژن����گ بك����ه‌ت ‪ .‬بێگومان مه‌رجێ‌‬ ‫ئێكێ‌ یێ‌ ڤ����ێ‌ لژن����ێ‌ پالوه‌الئا وی‌‬ ‫كه‌س����ییه‌ بۆ حزبێ‌ پاشی‌ پیوه‌ندیێن‬ ‫كه‌سی پاش����ی‌ میزاجێ‌ ئه‌ندامێ‌ لژنێ‌‬ ‫پاش����ی‌ و ل دوماهی����ێ‌ به‌رهه‌مێ‌ وی‌‬

‫‪ ،‬ئ����ه‌م دێ‌ هنده‌ك پرس����ێن دی‌ ژی‌‬ ‫كه‌ی����ن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌ڤا مه‌ گوتی‌ راس����ت‬ ‫نه‌بیت ‪ ،‬چه‌وا ناڤێ‌ هنده‌ك كه‌س����ان‬ ‫د لیس����تێدایه‌ كه‌سێ‌ ل به‌ر كوچكێن‬ ‫ێ وان نه‌بیهستییه‌‪.‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی ناڤ ‌‬ ‫بااڵڤییان ژ ‌‬ ‫پیڤه‌رێ‌ هه‌وه‌ داهێنان بیت ‪ ،‬چما مه‌‬ ‫ناڤێ‌ كه‌سه‌كێ‌ مینا عبدالرحمن مزوری‌‬ ‫دناڤ لیستێدا نه‌دیت؟ كه‌سه‌كێ‌ نیڤ‬ ‫خوینده‌وار ژی‌ بیت ل ده‌ڤه‌را به‌هدینان‬ ‫هه‌ی����ه‌ ناڤێ‌ مزوری‌ نه‌ بهیس����تبیت؟‬ ‫كیژ وژدان قه‌بیل دكه‌ت كه‌سه‌ك ڤان‬ ‫رۆژان خۆ فێ����ری‌ ئامیره‌كێ‌ موزیكێ‌‬ ‫بك����ه‌ت داهێن����ه‌ر بیت و م����زوری‌ یێ‌‬ ‫نێزیكی‌ چ����ل س����االنه‌ خزمه‌تا په‌یڤا‬ ‫ك����وردی‌ دك����ه‌ت داهێن����ه‌ر نه‌بیت؟‬ ‫ت����و بێ����ژی‌ وه‌زاره‌تا ره‌وش����ه‌نبیری‌‬ ‫كاره‌ك����ێ‌ ب����اش كربی����ت؟ ت����و‬ ‫بێژی‌ ئه‌و كه‌س����ێن هه‌وه‌ هه‌لبژارتین‬ ‫داهێن����ه‌رن‪ ،‬هوون جورئ����ه‌ت دكه‌ن‬ ‫كه‌س����ی‌ یێ‌ دهێته‌ هه‌لبژارتن‪.‬یان ژی‌ ه����ه‌ر ئێك����ی‌ ژ وان داهێنان����ا وی‌ ل‬ ‫وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری‌ هنده‌ك كه‌سێن به‌رامبه‌ر ناڤ����ێ‌ وی‌ دانن و یێ هه‌وه‌‬ ‫نیڤ خوینده‌وار هه‌لبژارتینه‌ بۆ بهاكرن هه‌لنه‌بژارتی����ن بێژن بۆچ����ی‌ نه‌هاتنه‌‬ ‫س����ه‌نگاندنا داهێن����ه‌ران‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌ڤه‌ هه‌لبژارتن؟ ت����و بێژی‌ ئه‌ڤ كاره‌ دێ‌‬ ‫راست نه‌بیت بال وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری‌ داهێنه‌ران هانده‌ت بۆ پتر داهێنانێ‌؟‬ ‫رۆنكرنه‌ك����ێ‌ ب����ده‌ت كان����ێ‌ پیڤه‌رێن تو بێژی‌ عه‌دالت دهه‌لبژارتنێدا هه‌بوو؟‬ ‫وێ‌ چن����ه‌ ب����ۆ داهێنانێ‌؟هه‌لبژارتنا تو بێژی‌ ئه‌ندامێ����ن وێ‌ لژنێ‌ وژدانا‬ ‫ی س����الێن خۆ رازیكری����ه‌؟ تو بێژی‌ خواندنا وان‬ ‫وان ناڤان چه‌وابوو؟ ل دو ‌‬ ‫خزمه‌تێ‌؟ یان هژمارا به‌رهه‌مان ؟ یان یا درست بوو ؟ یان هه‌ما ژ بنه‌كارێ‌‬ ‫ئاستێ‌ به‌رهه‌می‌؟ ئه‌گه‌ر ئه‌و به‌رسڤا ئ����ه‌و خوینده‌ڤانن دا كو داهێنه‌ران ب‬ ‫مه‌ و گه‌له‌ك خه‌لك����ێ‌ دی‌ ژی‌ بده‌ت سه‌نگینن؟‬

‫تو بێژی‌ ئه‌ڤ كار‌ه‬ ‫دێ‌ داهێنه‌ران‬ ‫هانده‌ت بۆ پتر‬ ‫داهێنانێ‌؟ تو‬ ‫بێژی‌ عه‌دالت‬ ‫دهه‌لبژارتنێدا‬ ‫هه‌بوو؟‬

‫لەبۆڵەو شەڕی ماڵەکانەوە‬ ‫بۆ بۆڵەو شەڕی ڕێکخراوەکان‬ ‫تریفه‌ عه‌لی‬

‫دوای ئەوەی‪ ،‬کە سیمۆن دیبووفار‬ ‫سوود لە داهێنانەکانی سایکۆلۆجست‬

‫‪Stoller‬‬

‫‪Robert‬‬

‫‪Psychologist‬‬

‫(‪ ،))1968‬وەردەگرێ����ت‪ ،‬ک����ە ب����ۆ‬ ‫یەک����ەم ج����اری تێرم����ی سێکس����ی‬ ‫(‪ )Sex‬ی ب����ۆ ناس����اندنی حاڵەت����ە‬ ‫بایۆلۆجیەکانی (وەک‪ ،‬کرۆمۆسۆمات‪،‬‬ ‫کۆئەندام����ی زاوزێ‌و هۆڕمۆن����ەکان)‌و‬ ‫جێن����دەر(‪ )Gender‬بۆ ناس����اندنی‬ ‫مێینەیەت����ی ‌و نێرینەیەتی لە مرۆڤدا‬ ‫بەکارهێن����ا‪ .‬ب����ە مانایەک����ی تر‪ ،‬ئەو‬ ‫پێکهاتانەی لە لەشدا کە سیفەتی مێینە‬ ‫بوون‌و نێرینە بوون زاڵ دەکەن‪ .‬دوای‬ ‫ئەوەی‪ ،‬کە س����یمۆن دیبووفار سوود‬ ‫لە داهێنانەکانی ئەم سایکۆلۆجس����تە‬ ‫وەردەگرێ����ت‪ ، .‬لە س����اڵی ‪ 1972‬دا‪،‬‬ ‫لە کتێبی‪( ،‬ڕەگەزی دووەم) دا‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەخات����ە ڕوو کە ت����اک وەک ژن یان‬ ‫پیاو لە دایک نابێ����ت‪ ،‬بە ڵکو ئەوە‬ ‫کۆمەڵگایە‪ ،‬کە لەس����ەر بنەمایی نێر‬ ‫بوون ومێ ب����وون دەمانکاتە ژن یان‬ ‫پیاو‪ .‬لێرەشەوە ئەرک‌و مافەکانی هەر‬ ‫یەکەم����ان وەک ژن‌و پیاو‪ ،‬نەک وەک‬ ‫مرۆڤ لە کۆمەڵگادا دیاریدەکرێت‪.‬‬ ‫ئ����ەم خانم����ە ووش����ەی جێن����دەر‬ ‫(‪ ،)Gender‬ب����ە مانای ژن یان پیاو‬ ‫بە کار دێت‪ .‬ئەم تێرمە پەیوەستە بە‬ ‫فاکت����ەرە کۆمەاڵیەتیەکانەوە لە وانە‪:‬‬ ‫ڕۆڵی کۆمەاڵیەتی‪ ،‬مەکانەی مرۆڤەکان‪،‬‬ ‫هەڵسوکەوتیان‌و شوناسیان‪ .‬دیارە ئەم‬ ‫بابەتە ل����ە الیەن چەندین خانمی تری‬ ‫فێمینیست‌و تێۆریست لە کاتی خۆیدا‬ ‫پەرەی پێدرا‪ ،‬بەاڵم ئەم تیۆرە ڕوو بە‬ ‫ڕووی ڕەخنەی جدی بۆوە‪ ،‬ئەم تیۆرە‬ ‫زۆر باش لە کاتی خۆیدا لە بونیادی‬ ‫سیستمی سپی پاتریارکی دا جێکەوتە‬ ‫بوو‪ .‬دیبووڤاروئ����ەو خانمانەش‪ ،‬کە‬ ‫بڕامەندب����وون ب����ەو تی����ۆرە بۆ دۆزی‬ ‫ژن‌و مرۆڤایەت����ی‪ ،‬هات����ن گرفتەکانی‬ ‫مرۆڤی����ان پەیوەس����تکرد ب����ە ب����اری‬ ‫بایۆلۆجی مرۆڤەکانەوە‪ ،‬بە مانایەکی‬ ‫تر بەپێی ئەم تی����ۆرە لە بەر ئەوەی‬ ‫ئ����ەو ب����ە ڕەگەز مێی����ە‪ ،‬کەواتە ئەو‬ ‫بێ ئەقڵە‪ ،‬بێ دەس����ەاڵتە‪ ،‬زەعیفەیە‌و‬ ‫دەبێت گوێڕایەڵ����ی بوونەوەرە بااڵکە‬ ‫بێ����ت‪ ،‬یان باش����تر بڵێم ئ����ەوی نێر‪،‬‬ ‫چوونکە ئەو بە سرووش����ت بە هیزە‪،‬‬ ‫ئاقڵ����ە‌و خاوەن دەس����ەاڵتە‪ ،‬کەواتە‬

‫ئەوە سرووشت وقەدەری ئیالهیانەی‬ ‫ئێم����ەی مرۆڤە بە نێرو م����ێ وە بەو‬ ‫شێوەبین‪.‬‬ ‫ئ����ەم تیۆرەیە بزووتنەوەی ژنانی لە‬ ‫بزووتنەوەیەکی سیاس����ی فێمینیزمی‬ ‫فرەڕەهەند‪ ،‬گۆڕی بۆ چەند رێکخراوێک‬ ‫ک����ە ک����ۆی کێش����ەکانی مرۆڤایەتی‬ ‫لە کێش����ەیەکی بوونی����ادی‪ ،‬عەقڵی‪،‬‬ ‫کلتوری‪ ،‬ئاینیەوە بگۆڕن بۆ کێش����ەی‬ ‫جێندەری مرۆڤ����ەکان‪ .‬ڕەخنەگرتن لە‬ ‫بوونی����ادی کەلت����وری‪ ،‬ئەقڵی‪ ،‬ئاینی‬ ‫گۆڕیوە‪ ،‬ب����ۆ گلەیکردن����ی نێرو مێ‪/‬‬ ‫ژن‪ /‬پیاو لە ی����ەک‪ .‬ڕەخنەکردنی لە‬ ‫سس����تمێکی ئەقاڵنی یونیڤێرس����ەڵ‌و‬ ‫پاتریارکی ئاین����ی گۆڕیوە بۆ ڕەخنە‬ ‫گرتن ل����ە سرووش����تی بایۆلۆجیانەی‬ ‫مرۆڤەکان‪ .‬بچوکردن����ەوەی بیرەکانی‬ ‫فیێمینی����زم ل����ە بی����رو دیدێک����ەوە‪،‬‬ ‫ک����ە پەیوەس����ت‌و دەرگی����رن لە گەڵ‬ ‫ژیان‌و گرفتەکانی م����رۆڤ ‪ ،‬لە گەڵ‬ ‫دونیابین����ی‌و مۆڕاڵی مرۆڤ����ەکان‪ ،‬لە‬ ‫گەڵ نەس����ت‌و ک����ۆی پنتە ش����اراوەو‬ ‫دەرکپێنەکراوەکان����ی ژیانی مرۆڤ‪ ،‬بۆ‬ ‫کێش����ەی س����ێکس‪ /‬جێندەر‪Sex/(،‬‬ ‫‪ .)Gender‬پەردەپۆشکردنی بیرەکانی‬ ‫فێمینیزم هەم وەک تیۆرەو چەمک‪ ،‬لە‬ ‫شێوە ژیان‌و دونیابینی‌و هەڵوێستەوە‪،‬‬ ‫بۆ تێرمی سێکس‪ /‬جێندەر‌و نووسینی‬ ‫پڕۆپۆزەڵ‌و بە بزنس����کردنی ئەو دۆزە‬ ‫گرنگە لە الیەن چەند کەس وڕێکخراو‬ ‫دەزگایەکی حکومیەوە‪ ،‬کە ژنیان وەک‬ ‫بوونەرەرێکی خەدرلێکراوی بێدەرەتان‬ ‫ناساندوە‌و پیاویش وەک بوونەوەرێکی‬ ‫خەدرلێکەر‪ ،‬کە س����ەرچاوەی بەش����ی‬ ‫زۆری ئازارەکانمان����ن‪ .‬تاک����و ئ����ەم‬ ‫چرکەس����اتەش ئەمە ش����ێوازی کاری‬ ‫ریکخراوەکانی ژنانە‌و ئامادەی وەرگرتنی‬ ‫هیچ دێدێکی نوێ نین س����ەبارەت بەو‬ ‫دۆزە گرنگ����ە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی چاوەڕوان‬ ‫نەدەک����را‪ ،‬ڕێکخراوەک����ەی پی����اوان‌و‬ ‫ش����ێوازی کاری ڕێکخراوەی����ی ئەوانە‪.‬‬ ‫لەبری ئاوڕ دانەوە لە گرفتی بێکاری‌و‬ ‫گیرف����ان بەتاڵی گیرفان����ی گەنجان‪،‬‬ ‫گرفت����ی (‪،)Homosexuality‬ن����ە‬ ‫بوون����ی الن����ەو ش����ێلتەر ب����ۆ پیاوە‬ ‫پیروبێالنەکان‪،‬نەبوون����ی النە بۆ ئەو‬ ‫پیاوان����ەی کە کۆمەڵ����گا پێیاندەڵیت‬ ‫شێت‪ ،‬ڕەخنەی دەس����ەاڵتی سیاسی‬

‫ناتەندرووس����ت‌و هەروەه����ا رەخنەی‬ ‫پاتریارک����ی ئاین����ی وسسس����تمی‬ ‫پاتریارکی ک����ە ئەمەیان زۆر گرنگە‪،‬‬ ‫چونکە دونیابینی پیاوانی بە مۆڕاڵە‌و‬ ‫ئایدایایەک گۆش����کردوە‪ ،‬کە مرۆڤ لە‬ ‫مرۆیی ب����ون دوور دەخەن����ەوە‪ .‬ئەم‬ ‫ڕیکخراوە هەمان هەڵەو میتۆدی کاری‬ ‫رێکخراوەکان����ی ژنان پیادە دەکەن لە‬ ‫کارەکانیاندا‪.‬‬ ‫لی����رەوە دەبینی����ن ڕێکخراوەکانی‬ ‫ژن����ان‌و ڕێکخراوە تاقانەک����ەی پیاوان‬ ‫کێش����ەیەکی نەبڕاوە‌و تا ڕادەیەکیش‬ ‫قێزەونی����ان لە نیوان ژن����ان وپیاواندا‬ ‫دروس����تکردوە ل����ەم کۆمەڵگایەدا‪ ،‬بە‬ ‫ئەندازەیەک کە باسی ریکخراوی ژنان‬ ‫دەکرێت پیاوان سەرس����نگیان قورس‬ ‫دەبێت‌و تەنز ئامێزانە باسی وەزعیەتی‬ ‫ژن‌و ڕیکخراوەکان����ی ژن����ان دەکەن‪،‬‬ ‫ئەمەش ب����ۆ تێڕوانینی ژنان ڕاس����تە‬ ‫سەبارەت بە ڕیکخراوەکەی پیاوان‪.‬‬ ‫ش����ێوازی کاری ڕێکخراوەکان����ی‬ ‫ژن����ان‌و ڕێکخراوەکەی پی����اوان ئەوە‬ ‫پیشاندەدات کە بەڕاستی هەردووکیان‬ ‫شەڕ لە سەر میراتی پاتریارک دەکەن‪،‬‬ ‫ژنان دەیان نەوێت ببنە بەش����ێک لەو‬ ‫میرات����ە‌و ئەوانی����ش لێی س����ودمەند‬ ‫ب����ن‪ ،‬وەک پیاوە سێکسس����تەکان‪.‬‬ ‫ڕێکخراوەک����ەی پیاوانی����ش‪ ،‬ن����ەک‬ ‫نای����ان نەوێت ڕەخنەی پ����ەروەردەی‬ ‫سێکسستیانەی خۆیان بکەن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئامادەنین یەک مسقاڵێش����ی لە گەڵ‬ ‫ڕیکخراوەکانی ژناندا بەش بکەن‪ ،‬کە‬ ‫سااڵنێکی درێژە ڕێکخراوەکانی داکۆکی‬ ‫لە مافەکانی ژنان ل����ەم کۆمەڵگایەدا‬ ‫شەڕی بۆ دەکەن‪.‬‬ ‫ش����ێوازی کاری ڕێکخراوەکان����ی‬ ‫ژن����ان‌و ڕێکخراوەک����ەی پی����اوان‪،‬‬ ‫ئەوانی لە ڕەخنەی جدی لە دەسەاڵتی‬ ‫پاتریارک����ی سیاس����ی‌و ڕەخن����ەی‬ ‫پاتریارک����ی ئاین����ی ب����ە دوورگرتوە‪.‬‬ ‫ئ����ەم ش����ێوازە ل����ە کارک����ردن ب����ە‬ ‫ش����ێوەیەک لە ش����ێوەکان خزمەت بە‬ ‫دەسەاڵتی سیاس����ی ئاینی پاتریارکی‬ ‫دەکات‪ ،‬چوونک����ە ئەم����ە بۆخ����ۆی‬ ‫قوتارکردن����ی دەس����ەاڵتە ل����ە ب����ەر‬ ‫پرس����یاریەتی‌و ب����ە دوورگرتن����ی لەو‬ ‫گرفتانەی کە دەسەاڵت لێیان بەرپرسە‪.‬‬ ‫چوونک����ە ئێم����ە وەک ژن وپیاول����ە‬ ‫ماڵەکانماندا‪ ،‬لە شوێنی کارەکانماندا‪،‬‬ ‫لە سەر جادەکان‌و شوێنە گشتیەکان‬ ‫خەریکی خێسەو گلەیی ودەمەبۆڵێن لە‬ ‫گەڵ یەکدا‪ .‬بە پێی میتۆدی سێکس‪/‬‬ ‫جێندەر‪ ،‬سرووشتی فیزیکیانەی ئێمە‬ ‫بەرپرسی یەکەمی ئەم حاڵەتەیە‪.‬‬

‫میتۆدو‬ ‫شێوازی کاری‬ ‫ڕێکخراوەکانی‬ ‫ژنان‪ ،‬دەتوانین‬ ‫بڵێین میتۆدو‬ ‫شێوازی‬ ‫‪ 70‬کانە‬

‫شێوازی کاری‬ ‫ڕێکخراوەکانی‬ ‫ژنان‌و‬ ‫ڕێکخراوەکەی‬ ‫پیاوان ئەوە‬ ‫پیشاندەدات‬ ‫کە بەڕاستی‬ ‫هەردوکیان شەڕ‬ ‫لە سەر میراتی‬ ‫پاتریارک دەکەن‬

‫‪13‬‬

‫دەوڵەت و ئاساییش‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫گومانی تێدا نییە رەش���ەكوژییەكەی ھەر‬ ‫س���ێ خانمی سیاس���ەتمەدارو چاالكوانی‬ ‫كوردس���تانی باكور لەپاریس���ی پایتەخی‬ ‫فەرەنسا زیاد لەھەڵسەنگاندێك ھەڵدەگرێ‪.‬‬ ‫ئەم كردە تیرۆریستییە پێش ھەموو شتێك‬ ‫كوشتنێكی سیاس���ییە‪ .‬ئەوەی من لێرەدا‬ ‫دەمەوێت قسەی لەسەر بكەم‪ ،‬رەھەندێكی‬ ‫تری ئەم رەشەكوژییەیە‪ ،‬ئەویش دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیی‌و چەمكی ئاساییشە‪.‬‬ ‫بۆ بەرچاوڕوونی زیاتری خوێنەر حەزدەكەم‬ ‫ب���اس لەرووداوێكی تر بكەم كە لەمێژووی‬ ‫فەرەنسادا بووە مایەی مشتومڕی گەورەی‬ ‫سیاس���ی‌و یاس���ایی‌و تی���ۆری‪ .‬ئەم���ەش‬ ‫بەرووداوی (كاڵوس كرۆیسانت) ناوبانگی‬ ‫دەركرد‪ .‬كرۆیسانت لەحەفتاكانی سەدەی‬ ‫بیستدا پارێزەری یەكێك لەدامەزرێنەرانی‬ ‫رێكخراوی (فراكسیۆنی لەشكری سوور ‪-‬‬ ‫‪)RAF‬ی ئەڵمانیای خۆرئاوا بوو كە ناوی‬ ‫ئەندریاس بادەر بوو‪ .‬ئەم پارێزەرە لەساڵی‬ ‫‪١٩٧٧‬دا لەترس���ی ڕاوەدوون���ان لەالیەن‬ ‫دادگاو پۆلیس���ی ئەڵمانی���ای خۆرئ���اوای‬ ‫ئەوساوە ھەڵھات بۆ فەرەنساو لەوێ داوای‬ ‫پەناھەندەیی سیاسی کرد‪ .‬كرۆیسانت بەوە‬ ‫تاوانباركرابوو كە لەکاتی س���ەردانەکانیدا‬ ‫ب���ۆ بەندیخان���ە کلیلی پەیوەن���دی نێوان‬ ‫بەندییەكانی رێكخ���راوی ‪ RAF‬بووبێت‌و‬ ‫ھاموش���ۆی زانیاریی لەنێوانیادا كردبێت‪.‬‬ ‫دادگای ئەڵمانی���ا كرۆیس���انتی بە مادەی‬ ‫”كۆمەككردن بەرێكخراوێكی تێرۆریستی“‬ ‫تۆمەتباركردو داواکاری ناردنەوەی بوو بۆ‬ ‫ئەڵمانیا تاوەكو دادگایی بكرێت‪ .‬سەرەڕای‬ ‫پێشكەش���كردنی داوای پەناھەن���دەی‬ ‫سیاسیی لەفەرەنس���ا‪ ،‬ھەر لەنۆڤەمبەری‬ ‫ھەمان س���اڵدا‪ ،‬واتە پاش چەند مانگێك‬ ‫لەھەڵھاتنی‪ ،‬كرۆیسانت لەالیەن دەوڵەتی‬ ‫فەرەنسییەوە رادەستی ئەڵمانیا کرایەوەو‬ ‫لەوێ پاش دادگاییكردنی حوكمی دوو ساڵ‬ ‫زیندانی بەسەردا س���ەپێنرا‪.‬گەر چەمكی‬ ‫كالسیكی ئاساییش بریتیبێت لەپارێزراویی‬ ‫س���نوورەكانی ن���اوەوەو دەرەوە‪ ،‬وات���ە‬ ‫پاراس���تنی كۆمەڵگا لەناوەوەو س���نووری‬ ‫جوگرافیی دەوڵەتی نەتەوەییش لەدەرەوە‪،‬‬ ‫ئەوا لەس���ەردەمی مۆدێرن���دا گۆڕانكاریی‬ ‫قووڵ بەسەر ئەم چەمكەدا دێت‪ .‬ھەر ئەم‬ ‫گۆڕانەش���ە وای لە(فوكۆ)ی فەیلەس���وف‬ ‫كرد بڵێت‪” :‬لەئێس���تا بەدواوە ئاساییش‬ ‫لەس���ەرووی س���نوورەكانەوەیە‪ “.‬بۆ ئەم‬ ‫مەبەس���تەش فوكۆ نموونەی رووداوەكەی‬ ‫كرۆیسانت دێنێتەوە‪ .‬بەمانایەكی تر چیدی‬ ‫قسەكردن لەسەر ئاساییش قسەكردن نییە‬ ‫لەسەر نماییشكردنی ھێز لەناوەوە دەرەوەی‬ ‫س���نووری دەوڵەتی نەتەوەیی���دا‪ ،‬بەڵكو‬ ‫قسەكردنە لەسەر توانای دەوڵەتی مۆدێرن‬ ‫كە بەشێوەیەكی خێرا ئاساییشی نەتەوەیی‬ ‫خۆی لەدەرەوەی سنوورەكانی بپارێزێت‪.‬‬ ‫ئەوكاتەی فوكۆ لەسەر چەمكی ئاساییش‬ ‫قسەیكرد ھەندێك لەدەوڵەتە مۆدێرنەكانی‬ ‫ئەوروپ���ا لەجەنگێك���ی خوێناویدا خۆیان‬ ‫دەبینیی���ەوە دژ بەدی���اردەی ”تیرۆریزمی‬ ‫چەپ“‪ .‬ئەم دۆخە ش���ەڕەنگێزییەش بوو‬ ‫ب���ەھۆی قرتاندنی مافەكان���ی ھاواڵتییان‌و‬ ‫چاودێریكردنی كۆمەڵ���گاو كۆنترۆڵكردنی‬ ‫ھێزەكانی‪ .‬ھەر ئەم مەترس���ییانەش وایان‬ ‫لەفۆكۆ كرد باس لەسەرھەڵدانی ھێمنانەی‬ ‫”رژێمی ئاساییشی دەس���ەاڵتگەرا“ بكات‬ ‫كە لەدەرەوەی یاس���ا نووس���راوەكانەوە‬ ‫دەجوڵێتەوەو بەرگری���ی لەخۆی دەكات‪.‬‬ ‫بەڕای فوكۆ بناغەی سیاسەتی ”ئاساییشی‬ ‫نوێ“ بریتی نییە لەپاراس���تنی ”پەیمانی‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی“ ك���ە سیس���تەمی خۆرئاوا‬ ‫لەدوای (رۆسۆ)وە شانازی بەداھێنانیەوە‬ ‫دەكات‪ ،‬بەڵك���و بریتیی���ە لەفۆرمێ���ك لە‬ ‫”پەیمانی ئاس���اییش“ لەنێوان دەوڵەت‌و‬ ‫خەڵك���دا ك���ە تیای���دا دەوڵ���ەت ماف���ی‬ ‫تێپەڕاندنی سنووری دەستێوەردانی ھەیە‬ ‫لەوردودرش���تی ژیانی ئینسانەكان‪ .‬فوكۆ‬ ‫ئەمە بەمەترسی س���ەرھەڵدانی رژێمێكی‬ ‫سیاس���ی دەیبینێت كە تیایدا ئاساییش‌و‬ ‫ترس لەگەڵ یەكدا پێشبڕكێ دەكەن‌و یەكتر‬ ‫دیالنێ دەكەن‪ .‬فوكۆ دەوڵەتی فەرەنسی‬ ‫بەوە تاوانباردەكرد كە تیایدا تەعەسوف‌و‬ ‫شكاندنی یاس���او ھێرش‌و تەعەداكردن بۆ‬ ‫سەر مافی ھاواڵتییان‪ ،‬بوون بەكەرەسەی‬ ‫بەرگریك���ردن لەدەس���ەاڵت‌و پاراس���تنی‬ ‫ئاساییش؛ ئەمەش بەالی فوكۆوە بریتییە‬ ‫لەگۆڕان���ی چەمكی ”دەوڵەتی یاس���ا“ بۆ‬ ‫”دەوڵەتی ترس“‪.‬‬ ‫ئاش���كرایە ئاس���اییش ئ���ەو س���ەرمایە‬ ‫گەورەیەی���ە كە دەوڵەتی نەتەوەیی بەھای‬ ‫س���ەروەریی خۆی پێدەپێوێت‪ .‬ئاساییش‬ ‫چەمكێكە لەگەڵ س���ەرھەڵدانی دەوڵەتی‬ ‫مۆدێرندا لەدایكدەبێت‪ .‬شادەماری ھەموو‬ ‫دەوڵەتێكی مۆدێرن پابەندە بە پاراستنی‬ ‫ئاساییش���ی نەتەوەییەوە‪ .‬لەس���ەردەمی‬ ‫(ھۆبز)ەوە باس لەوەدەكرێت كە ئاساییش‬ ‫یەكێك���ە لەپێداویس���تییە ئۆرگانییەكانی‬ ‫بوون���ی كۆمەڵگا‪ .‬گرنگیی ئاس���اییش بۆ‬ ‫كۆمەڵگا لەو چركەساتەوە دەستپێدەكات‬ ‫كە ھەر تاكێك خۆویستانە دەستبەرداری‬

‫بڕێك لەئازادییەكانی خۆی دەبێت بۆئەوەی‬ ‫ھێزێكی گەورەتر لەخۆی لەھەڕەشەو مردن‬ ‫بیپارێزێ���ت‪ .‬ئەمەش ب���ەو مانایەدێت كە‬ ‫كۆمەڵگا وەكو پێكھاتێكی دەستەجەمعی‬ ‫دروس���تدەبێت‪ ،‬چونكی مرۆڤ پێویستی‬ ‫بەپێكەوەژی���ان‌و پاراس���تنی ئاساییش���ی‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی ھەی���ە‪ .‬جێبەجێكردنی ئەم‬ ‫وەزیفەی پاراس���تنەش دەدرێتە دەس���ت‬ ‫دەوڵ���ەت‪.‬ھەردوو فەیلەس���وفی گەورەی‬ ‫كایەی دەس���ەاڵت‪( ،‬فوكۆ)‌و (ئاگامبن)‪،‬‬ ‫ب���اس لەوە دەك���ەن كە ئیش���ی دەوڵەت‬ ‫تەنھا دەركردنی یاسا نییە بۆ رێكخستنی‬ ‫پەیوەندییەكان���ی ن���او كۆمەڵ���گا‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەپلەی یەكەم دیس���یپلینكردن‌و ئاسایشە‬ ‫كە كۆنترۆڵ بەرھەمدەھێنن‪ .‬بەمانایەكیتر‬ ‫ھەردووكی���ان وایدەبین���ن ك���ە وەزیفەی‬ ‫دیسیپلین دروستكردنی نیزامەو وەزیفەی‬ ‫ئاسایشیش ئاراس���تەكردنی فەوزایە‪ .‬گەر‬ ‫بە چەش���نێكی تر ئەم تێزە دابڕێژینەوە‪،‬‬ ‫دەتوانی���ن بڵێین ك���ە كاری ئاس���اییش‬ ‫دروس���تكردنی نیزام نییە‪ ،‬بەڵكو رێگرتنە‬ ‫لە بێنیزامیی‌و دروستبوونی فەوزا‪.‬‬ ‫ئاگامب���ن لەوتارێک���ی بچووكی���دا بەناوی‬ ‫”ھاوتاوان���ە نھێنیی���ەکان‪ :‬دەرب���ارەی‬ ‫ئاس���اییش‌و تیرۆر“ ڕای وایە کە لەنێوان‬ ‫سیاس���ەتی ئاساییش���ی دەوڵەتی���ی‌و‬ ‫ت���ۆڕە تیرۆریس���تییەکاندا چەش���نە‬ ‫ھەماھەنگییەك���ی نھێن���ی ھەی���ە ک���ە‬ ‫لەھەردوس���ەرەوە‬ ‫دەرئەنجامەک���ەی‬ ‫دەبێت���ە ھۆی بەرتەکس���کردنەوەی ماف‌و‬ ‫ئازادییەکانی ھاواڵتیان‪ .‬ئەو وای دەبینێت‬ ‫ھەر دەوڵەتێک‪ ،‬کاتێک تاکە شەرعییەت‌و‬ ‫تاک���ە وەزیفەیەک ھەیبێت دروس���تکردن‌و‬ ‫پاراس���تنی ئاس���اییش بێ���ت‪ ،‬ئ���ەوا ئەو‬ ‫دەوڵەتە بوونەوەرێکە قابیلی برینداربوون‌و‬ ‫ش���کانە‪ .‬تیرۆریزم دەتوانێت ئەم مۆدێڵە‬ ‫لەدەوڵەت ب���ەردەوام ئیس���تیفزاز بکات‪،‬‬ ‫بەڕادەیەك كە خودی دەوڵەت بگۆڕێت بۆ‬ ‫دەزگایەكی تیرۆریستی‪ .‬من وایدەبینم ئەو‬ ‫کێشە جەوھەرییەی ئاگامبن دەیەوێت لێی‬ ‫ئاگادارمانبکاتەوە ئەوەیە کە مەترس���یی‬ ‫گەورە لە ئارادایە لەداھاتوودا جیاوازییەکی‬ ‫جەوھەری���ی لەنێوان رەھەندی توندوتیژیی‬ ‫دەوڵەتی���ی‌و توندوتیژی���ی تیرۆریس���تیی‬ ‫نەمێنێ���ت‪ .‬تاک���ە پێوەرێک ک���ە بتوانین‬ ‫جیاکاریبکەی���ن بریتیدەبێت لە گەورەیی‌و‬ ‫بچووک���ی ک���ردە زەبروزەنگاویی���ەكان‌و‬ ‫كاریگەرییەكانیان بۆس���ەر سایكۆلۆژیای‬ ‫كۆمەڵ���گاو ھێزە سیاس���ییە ناكۆكەكانی‪.‬‬ ‫ئاگامبن ئاماژە بەوەدەكات كە گەورەترین‬ ‫رێكخراوی تیڕۆریس���تی لە مێژووی تازەی‬ ‫فەرەنس���ادا خودی دەوڵەت دروستیكرد‪،‬‬ ‫ئەوی���ش رێكخراوی ”‪Organisation de‬‬ ‫‪ “l‌armée secrète‬بوو‪ ،‬كە كورتكراوەكەی‬ ‫(‪)OAS‬ەو بە مانای ”رێكخراوی لەشكری‬ ‫نھێنی“ دێ���ت‪ .‬ئامانجی ئ���ەم رێكخراوە‬ ‫نھێنییە كە لەالی���ەن ھەندێك جەنەراڵی‬ ‫فەرەنس���ییەوە دروس���تكرا‪ ،‬بریتیبوو لە‬ ‫دژایەتیكردن���ی بزوتن���ەوەی رزگاریخوازی‬ ‫نیش���تیمانی لە جەزائیر‪ .‬كۆنسێپتی ئەم‬ ‫رێكخراوە بریتیبوو لە تێڕوانێكی س���اكار‪:‬‬ ‫ش���ەڕی پارتیزان���ان ت���ەنھا ل���ە ڕێگای‬ ‫تی���رۆرە بەئامانجدەگات‪ .‬ب���ە مانایەكیتر‪،‬‬ ‫جەنگی تیرۆر تەنھا ب���ە تیرۆر دەكرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم تێگەش���تنە لە چەمكی ئاس���اییش‬ ‫بەڕای ئاگامبن دەچێتە خانەی ”زانس���تی‬ ‫پۆلیس“یی���ەوە كە لە س���ەدەی ھەژدەدا‬ ‫كاریپێدەك���را‪ ،‬چونك���ی ئەو س���ەردەمە‬ ‫پاراستنی ئاس���اییش یەك مانای ھەبوو‪،‬‬ ‫ئەوی���ش كورتكردن���ەوەی ب���وو بۆ كاری‬ ‫پۆلیسیی‪ .‬ئەم كورتكردنەوەیە بە مانایەك‬ ‫لە مان���اكان بریتییە ل���ە ونبوونی ھەموو‬ ‫جیاوازییەك لەنێوان دەوڵەت‌و تیرۆریزمدا‪.‬‬ ‫بەڕای ئاگامبن دەرئەنجامی ئەم سیاسەتە‬ ‫بریتییە لە دروس���تبوونی سیس���تەمێكی‬ ‫ك���وژەر لە نێ���وان ئاس���اییش‌و تیرۆردا‪،‬‬ ‫چونكی ھەر یەكێكیان پاكانە‌و پاس���ا‌و بۆ‬ ‫ئەویتریان دەدۆزێتەوە‪.‬‬ ‫دەوڵەتان���ی تورك���ی‌و ئێران���ی‌و عێراقی‌و‬ ‫سووری كە تیایاندا‪ ،‬بە شێوەیەكی گشتی‪،‬‬ ‫تەعەس���وفییانە ھەڵسوكەوت لەگەڵ مافی‬ ‫مرۆڤدا دەكرێت‌و بەتایبەتیش بەرامبەر بە‬ ‫پرسی كورد‪ ،‬سەر بە نموونەی ئەو دەوڵەتە‬ ‫س���تەمگەرانەن كە بەناوی دژایەتیكردنی‬ ‫”تی���رۆر“‌و ”جوداخ���وازان“ەوە بوون بە‬ ‫دەوڵەتگەلێكی تیرۆریستی‌و ئامادەی ھەموو‬ ‫كردەیەكی س���ەرووی یاس���ایین بۆئەوەی‬ ‫ئاساییش���ی نەتەوەیی خۆیان لەدەرەوەی‬ ‫س���نوورە دەوڵەتییەكانیان���دا ل���ە ڕێگای‬ ‫تیرۆری دەوڵەتیی���ەوە بپارێزن‪ .‬نموونەی‬ ‫ئەم ئۆپەراس���یۆنە تیرۆریس���تییانەی ئەم‬ ‫دەوڵەتانە لە ئەوروپ���ا زۆرن‪ ،‬لە بەرلین‪،‬‬ ‫ڤییەن���ا‪ ،‬قوبرس‌و ئەمڕۆش ل���ە پاریس‌و‬ ‫س���بەینێ ل���ە پایتەخێتیكی ت���ر درێژەی‬ ‫ھەیە‪ .‬پرس���ی كورد چ ل���ەو دەوڵەتانەی‬ ‫كە كوردستانیان بەس���ەردا دابەشكراوە‌و‬ ‫چ ل���ەو دەوڵەتان���ەی كە ك���ورد تیایاندا‬ ‫پەناھەن���دە‌و رەوەن���دن‪ ،‬لەڕێگای تیرۆری‬ ‫دەوڵەت‌و پیادەكردنی عەقڵییەتی لەشكر‌و‬ ‫پۆلیسەوە چارەسەرناكرێت‪ ،‬بەڵكو لەرێگای‬ ‫گەڕانەوەی سیاسەتەوە بۆ سیاسەت‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫رازیبوون به‌ملكه‌چی‌‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫‪2013‬‬

‫له ئه‌م ساڵه ش���ومه‌دا ته‌مه‌نم ده‌بێت‬ ‫به چل‪ .‬که ئاورێ���ک ئه‌ده‌مه‌‌وه ژیانێکی‬ ‫کورتی جه‌نجاڵه‪ .‬ئێستا لێره‌دا‪ ،‬نامه‌وێت‬ ‫دان به هیچدا بنێم‪ ،‬هه‌رچه‌نده سااڵنێکی‬ ‫زۆره له نێو کاتۆلیکه‌كاندا ئه‌ژیم‪ ،‬پیشه‌ی‬ ‫من دانپیان���ان نیه‪ .‬له هه‌مانکاتدا خه‌می‬ ‫من پارهیسیا نیه‪( .‬پارهیسیا هونه‌رێکی‬ ‫یونانیه فۆکۆ پێمان ده‌ناس���ێنێت‪ ،‬یانی‬ ‫ووتنی راستی به دوور له هه‌موو رێگرێک)‪.‬‬ ‫نه وه‌ک رۆس���ۆ‪ ،‬نه‌ ئه‌‌ڵتۆسێر‪ ،‬نه ته‌ها‬ ‫حسێن‪ ،‬هه‌ودای بونیادنانه‌وه‌ی خودنیم‪.‬‬ ‫دانپیان���ان هه‌میش���ه دوای راچه‌نینێک‬ ‫دێت ب���ۆ خود له الی���ه‌ن خه‌ڵكه‌وه‪ .‬من‬ ‫نه هێرش���م کردوه‌ته س���ه‌ر خودا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ته‌ها حسێن‪ ،‬که ئه‌وی ناچارکرد ده‌ست‬ ‫کاته نوس���ینی االیام‪ .‬نه وه‌ك ئه‌ڵتۆسێر‬ ‫ژنه‌ک���ه‌م کوش���توه‪( .‬ئه‌م فه‌یله‌س���وفه‬ ‫مارکس���یه هێن���ده به زمانێک���ی پاڕاوی‬ ‫ناس���ک خنکانی هێلنی ژن���ی گێرایه‌وه‬ ‫دادگا لێ���ی خۆش بوو)‪ .‬ئه‌ڵتۆس���ێر له‌م‬ ‫دانپیانان���ه‌دا وه‌ک ه���ه‌ر دانپیانانێکی تر‬ ‫شتی زۆری ده‌رباره‌ی خۆی درکاند‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬به کاره‌کانی دیکارت‌و مالبرانش‬ ‫باش ئاشنام‪ ،‬که‌مێ س���پینۆزا‪ ،‬ئه‌رستۆ‬ ‫به هیچ ش���ێوه‌یه‌ک؛ ئه‌فالتۆن‌و پاسکاڵ‬ ‫زۆرباش‪ ،‬کانت نه‌خێر‪ ،‬که‌مـێ هێگڵ‪.‬‬ ‫له‌وه ئه‌چێت هه‌میشه نوسینی یاداشت‬ ‫ی���ان دانپیانان په‌یوه‌ن���دی به گوناهه‌وه‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬زۆرێ���ک له ئ���ه‌و ده‌قانه‌ی که‬ ‫ده‌چنه ئ���ه‌م خانه‌ی���ه‌وه خاوه‌نه‌کانیان‬ ‫له هه‌وڵ���ی ئه‌وه‌دا بوون ک���ه له ئازاری‬ ‫گوناهێكی ناوه‌کی رزگاریان بێت‪ .‬یه‌کێک‬ ‫له‌و ده‌قه ناس���کانه‌ی که ل���ه‌م دوایانه‌دا‬ ‫له واڵتی فه‌ره‌نس���ا له چاپدرا‪ ،‬نامه‌یه‌کی‬ ‫نێ���وان فه‌یله‌س���وفێک‌و ژنه‌که‌یه‌تی‪ ،‬له‬ ‫ژێر ناونیش���انی نامه‌یه‌ك بۆ د نوسراوه‪.‬‬ ‫فه‌یله‌سوفیکه ناوی ئه‌ندرێ گرۆتسه‪ ،‬که‬ ‫له بواری ئابوری سیاس���ی‌و فه‌لسه‌فه‌دا‬ ‫ناوێک���ی گه‌وره‌یه له فه‌ره‌نس���ا‪ .‬ئه‌ندرێ‬ ‫به ره‌چه‌ڵه‌ک جوله‌که‌یه‌كی نه‌مس���اویه‪.‬‬ ‫خۆشه‌ویسته‌که‌شی شانۆکارێکی ئینگلیز‪.‬‬ ‫نامه‌که وه‌ها ده‌ست پێده‌کات‪ :‬تۆ ته‌مه‌نت‬ ‫هه‌ش���تا‌و دوو ساڵه‪ .‬ش���ه‌ش سانتیمه‌تر‬ ‫چویته‌ت���ه خۆ‪ ،‬ته‌نها ‪ 45‬کیلۆ کێش���ته‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێش���تا ه���ه‌ر جوانیت‪ ،‬ئ���اره‌زوو‬ ‫ووروژێنه‌ری‪.‬‬ ‫ژیان���م له گوندێ ل���ه گه‌رمیان‪ ،‬له‬ ‫قه‌راخ روبارێ له به‌رد ده‌س���تی پێکرد‪.‬‬ ‫له تۆپخانه‪ ،‬ئ���ه‌و رۆژانه‌ی که جه‌نگیش‬ ‫که‌وته‌گ���ه‌ڕ‪ ،‬الی نه‌نک���م ب���ه ئه‌لف‌و بێ‬ ‫ئاش���نابووم‪ .‬الی باوکی ن���ور (باوه‌نور)‬ ‫س���ه‌ره‌تاییم جێهێشت‪ .‬پێش هه‌رزه‌کاریم‬ ‫ئه‌نفالم بینی‪ .‬ئینجا راگوێزراین بۆ که‌لی‬ ‫شا (شاکه‌ل)‪ .‬ئۆردوگا سه‌ره‌تای بێزاری‌و‬ ‫به‌هه‌‌ش���تی ئ���ه‌ده‌ب بوو‪( .‬ئه‌‌فس���وس‬ ‫هه‌ندێک له هاورێکانم بوونه ئیس�ل�امی‌و‬ ‫پارتی) له هه‌ش���تاو نۆ عه‌شق لێیدام‪ .‬له‬ ‫نه‌وه‌د چاکبوومه‌وه‪ .‬دیس���انه‌وه هه‌ستم‬ ‫ده‌ک���رد چی ل���ه دونی���ادا ده‌گوزه‌رێت‪.‬‬ ‫واڵتێ���ک واڵتێکی تر ب���ه ده‌ردی کابرای‬ ‫بانه‌ی���ی ئه‌بات‪ .‬ئه‌و رۆژان���ه به ئه‌ده‌بی‬ ‫روس���ی ئاش���نابووم‪ .‬دڵته‌نگان���ه زیاتر‬ ‫هه‌‌س���تم کرد کوردم‪ .‬له ن���ه‌وه‌ده‌کان بۆ‬ ‫خوێندن هاتم بۆ س���لێمانی‪ .‬سه‌ر‌‌ه‌تا له‬ ‫ش���ه‌قامی کاوه‪ ،‬له ئوتێلێ شێدار زۆربام‬ ‫خوێن���ده‌وه‪( ،‬به دوای ده‌قێکدا ده‌گه‌ڕام‬ ‫مانایه‌ك ببه‌خش���ێته غوربه‌تی ش���اری‬ ‫س���لێمانی)‪ .‬پاش���ان الی ئه‌سحابه سپی‬ ‫له گه‌ڵ کۆمه‌ڵێ ش���یوعیدا جێگیربووم‪.‬‬ ‫ش���یوعیه‌كان مارکس���یان ل���ێ تۆرانم‪،‬‬ ‫سااڵنێکی زۆری ویست هه‌تا ئه‌و خیتابه‬ ‫سه‌قه‌ته‌ی مارکس���یزم له خۆم داشۆرم‪.‬‬ ‫س���لێمانی ئ���ه‌و رۆژگاره پایته‌خت���ی‬ ‫رۆش���نبیری بوو‪ .‬هه‌رچیه‌کت ده‌ویس���ت‬ ‫هه‌بوو‪ :‬ئیس�ل�امی‪ ،‬مارکس���ی‪ ،‬وجودی‪،‬‬ ‫بونیه‌وی‪ ،‬یه‌کێتی ته‌نانه‌ت پارتیش‪ .‬من‬ ‫له نێو هه‌موو ئه‌مانه‌دا بازبازێنم بوو‪ .‬له‬ ‫تاقیگه سارده‌که‌ی وانه‌ی کیمیا له بابه‌تی‬ ‫ده‌رمانس���ازیدا‪ ،‬به میرسۆل ئاشنابووم‪.‬‬ ‫پاش���ان دیواری س���ارته‌ر‪ .‬به‌اڵم هه‌رگیز‬ ‫حه‌زم له چڵک‌و جگه‌ره‌‌و قژی درێژ‌و بۆڵه‬ ‫نه‌بوو‪ .‬رش���انه‌‌وه‌م ئه‌هات به شروبی دژه‬ ‫رشانه‌وه‌ی تۆس���یرام‪ .‬من چیژم ده‌بینی‬ ‫ل���ه بینین‪ ،‬له ئاماده‌بوون‪ ،‬له زیندوێتی‪،‬‬ ‫له چه‌ش���تن‪ ،‬هی���چ به‌هانه‌یه‌ک نه‌بوو بۆ‬ ‫هه‌اڵتن‪ .‬رۆژگارێکی سه‌خت بوو‪ .‬ئابڵۆقه‬ ‫ژیاری گۆریبوو‪ ،‬زیاتر له کتێبمان ده‌روانی‬ ‫له‌وه‌ی بتوانین بیکڕین‪ .‬بۆ من س���لێمانی‬ ‫هانده‌ران بوو‪ ،‬ئازادی‌و جیاوازی‌و ته‌نیای‬ ‫بوونه توخمه‌کانی ژی���ان‪ .‬له‌وێوه بوومه‬ ‫کۆچب���ه‌ری‪ .‬ئه‌و رۆژانه میش���ێل فۆکۆم‬

‫که‌وته س���ه‌ر زم���ان‪ ،‬له‌وه‌ته‌ی‪ ،‬که‌م رۆژ‬ ‫هه‌یه ش���تێکی ی���ان ش���تێک ده‌رباره‌ی‬ ‫نه‌‌خوێنم���ه‌وه‪ .‬حه‌زئه‌ک���ه‌م رۆژێ���ک له‬ ‫ش���وێنك ببمه فۆکۆن���اس‪ ،‬گومانم هه‌یه‬ ‫ژیان به‌شی ئه‌وه بکات‪ .‬له‌‌م چل ساڵه‌دا‬ ‫زۆر ج���ار له مه‌رگ نزی���ک بوومه‌وه‪ .‬له‬ ‫گه‌ڤه‌ر تاشه به‌ردێک له فیشه‌کی جاشێک‬ ‫رزگاری ک���ردم‪ .‬چه‌‌ن���د جارێ���ک کونی‬ ‫ده‌رزی ناو چادری لۆریه‌ک هێنده هه‌‌وای‬ ‫پێبه‌خش���یم هه‌تا که‌شتیه‌که بمگه‌یه‌نێته‬ ‫ئه‌وبه‌ری ده‌ریای ئه‌دریاتیک‪ .‬له ئه‌نگۆنا‬ ‫بێزاری وه‌خت بوو ناچارم کات له س���ه‌ر‬ ‫گه‌مێیه گه‌وره‌وه خ���ۆم هه‌ڵده‌مه ده‌ریا‪.‬‬ ‫هه‌میش���ه دایکم رێگربوو له مه‌رگ‪ ،‬نه‌ک‬ ‫ژیان‪ .‬به‌اڵم هه‌میش���ه نزیکی مه‌رگ ژیان‬ ‫ره‌نگاڵه‌ تر ئه‌کات‪ .‬هیچ هێنده‌ی عه‌شق‬ ‫له مه‌رگ نزیک���ت ناکاته‌وه‪ .‬مه‌رگێک که‬ ‫وائه‌زان���ی ژیانه‪ .‬دڵ زوو ئه‌ش���کێ به‌اڵم‬ ‫هێنده بێ ئۆقره‌یه هه‌ر بۆ ش���کان باشه‪.‬‬ ‫که ئاور ئه‌ده‌م���ه‌وه وورده یاده‌وه‌ریه‌کان‬ ‫جوانترن‪ .‬تێرامان ل���ه که‌وتنی گه‌اڵیه‌ك‬ ‫له توری���ن‪ .‬خوێندن���ه‌وه‌ی رۆژنامه‌یه‌ك‬ ‫له ش���ه‌مه‌نده‌فه‌رێکا بۆ دۆبلن‪ .‬ناسینی‬ ‫کچێ فه‌‌ره‌نسی‪ ،‬گوێگرتن له گۆرانیه‌كی‬ ‫ئیتالی‪ ،‬دووچه‌رخه هاوێشتن له ده‌شتاییه‬

‫گه‌ر له نیوه‌ی‬ ‫رابووردوودا ساتێک‬ ‫هه‌بێت که لەهه‌موو‬ ‫ساتێکی تر پڕ‬ ‫خرۆشان بێت ئه‌و‬ ‫ساته‌یه که بووم‬ ‫به باوک‬ ‫پڕ ل���ه گۆڵه‌به‌رۆژه‌کانی هاوینی باکوری‬ ‫هۆڵه‌ندا‪ ،‬بۆنی ئه‌نتیک خانه‌یه‌كی کتێب‬ ‫له وارش���ۆ‪ ،‬یاریکردن له گه‌ڵ نامۆدا له‌‬ ‫پارکێ���ک له به‌رلین‪ ،‬چای���ی خواردن له‬ ‫گه‌ڵ دایکمدا‪ ،‬باس���ی یه‌کێتی‌و پارتی له‬ ‫گه‌ڵ باوکم‪ .‬له‌م سااڵنه‌‌دا تێپه‌ڕی بوومه‬ ‫نیشته‌جێی جێگای سه‌یر‪ ،‬قه‌ره‌قوولێ له‬ ‫که‌نار ئیج���ه‪ ،‬ژورێ له دار له غرۆنیگن‪،‬‬ ‫ته‌ویله‌ی ئه‌س���پ له ک���ۆرک‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی لۆکس���ۆمبۆرگ‪ ،‬تاقه‌ ماڵێ له‬ ‫ئه‌لپ‪ ،‬ویستگه‌ی شه‌‌مه‌نده‌فه‌رێ سارد له‬ ‫ستراسبۆرگ‪ ،‬ته‌ماش���اکردنی ته‌له‌فزیون‬ ‫له گ���ه‌ڵ زوبێر ئایدال‌و ر‌‌ه‌مزی کارتاڵ له‬ ‫برۆکسل‪ .‬چونکه زۆربه‌ی کات سه‌فه‌ربوو‬ ‫خه‌ڵكی زۆری س���ه‌ر ئ���ه‌م گۆیی زه‌ویه‌م‬ ‫ناس���ی‪ ،‬کورێ تێر نه‌ب���وو له ئافره‌ت له‬ ‫ئه‌رجه‌نتی���ن‪ ،‬ژنێ تاران���ی المێژیی که‌ر‪،‬‬ ‫پارێ���زه‌رێ لوت ب���ه‌رز له به‌رش���ه‌لۆنه‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێکی باسک له بلباو‪ ،‬قه‌ره‌قۆزێکی‬ ‫بااڵبه‌رز ل���ه فلۆرانس‪ ،‬ئه‌نارکیس���تێکی‬ ‫بچکۆله له ئۆس���لۆ‪ .‬شوناس���م به‌رده‌وام‬ ‫ده‌گ���ۆڕا‪ ،‬له الدێیه‌وه ب���ۆ کۆچه‌ری‪ ،‬له‬ ‫په‌نابه‌ره‌وه بۆ خوێن���دکار‪ ،‬له کورده‌وه‬ ‫ب���ۆ مرۆڤ‪ ،‬ل���ه ئاینه‌وه بۆ فه‌لس���ه‌فه‪.‬‬ ‫ئه‌مس���اڵ ره‌نگه نیوه‌ی رێگابێت‪ .‬ده‌بێ‬ ‫نیوه‌ی داهاتوو چۆن بێت‪ .‬گه‌ر له نیوه‌ی‬ ‫رابووردوودا ساتێک هه‌بێت که له هه‌موو‬ ‫ساتێکی تر پڕ خرۆشان بێت ئه‌و ساته‌یه‬ ‫که بووم به ب���اوک‪ .‬حه‌زئه‌که‌م جارێکی‬ ‫ت���ر به هه‌م���ان ئه‌زمووندا تێپ���ه‌رم‪ .‬به‬ ‫باوک بوون س���اته‌‌وه‌ختێ بێ وێنه‌یه‪ .‬له‬ ‫دواین رۆژی‪ ،‬دواین تاقیکردنه‌وه‌ی ساڵی‬ ‫چوارهه‌م���ی قۆناخی زانک���ۆدا بووم به‬ ‫باوک‪ .‬گه‌ر جارێکی ت���ر دووباره بێته‌وه‬ ‫هێن���ده الو نیم‪ .‬له‌مه‌ودوا جه‌س���ته رۆژ‬ ‫ل���ه دوای رۆژ له ئیس���تاتیکا ماڵئاوایی‬ ‫ده‌کات‪ .‬هه‌تابێ���ت زیات���ر‌و زیاتر ده‌بمه‬ ‫بوونه‌وه‌رێک���ی بێکێتیانه‪ ،‬س���ه‌ق ‌هت‌و پڕ‬ ‫له ئ���ازار‌و بێ تاقه‌ت‪ .‬هه‌میش���ه ده‌بێت‬ ‫خۆم هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنم ک���ه ئامانجێک هه‌یه‬ ‫له بوون���ی من لێره‪ .‬له‌‌م���ه‌‌وداو ده‌توانم‬ ‫به‌پێی یاسا خۆم کاندیدکه‌م بۆ سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم‪ .‬به‌اڵم به‌پێی یاسایه‌كی نه‌‌نوسراو‬ ‫نه‌خێر ناتوانم‪ .‬هه‌میش���ه نه‌نوسراوه‌کان‬ ‫بریارده‌رن‪.‬‬

‫د‪.‬جەعفەر عەلی‬

‫ی‬ ‫ی مێژوو یه‌كێك له‌و دیاردان ‌ه ‌‬ ‫به‌درێژای ‌‬ ‫وه‌ك به‌ش���ێك ل ‌ه ژیانی‌ كۆمه‌ڵگه‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫سیس���ته‌مه‌ سیاس���یه‌كاندا ئاماده‌ی ‌‬ ‫هه‌ب���ووه‌‪ ،‬له‌الیه‌كه‌وه‌ هه‌وڵ���دان بوو‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ مل پێكه‌چكردن‌و ب��� ‌ه كۆیله‌كردن ‌‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان‌و س���ڕینه‌وه‌ی‌ بوونی���ان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پانتاییه‌ك ‌‬ ‫ی دیكه‌وه‌ رازیبوون ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی بووه‌ ب ‌ه ملكه‌چی‌‌و‬ ‫ی جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫به‌رین��� ‌‬ ‫ی كۆیله‌بوون‪.‬كارك���ردن بۆ‬ ‫پرینس���یپ ‌‬ ‫ی نرخی‌ مرۆیی‌ ئینسانه‌كان‌و‬ ‫سڕینه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌وڵدان ب���ۆ به‌تاڵكردنه‌وه‌یان له‌ هه‌ر‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫ی ت���ا راده‌ ‌‬ ‫به‌هایه‌ك���ی‌ ئینس���ان ‌‬ ‫ی له‌ نێو رۆژگار‌ه‬ ‫مرۆڤخستنیان‪ ،‬ریشه‌ ‌‬ ‫دێرینه‌كانی‌ مێژوودایه‌‪ .‬له‌ یۆنانی‌ كۆن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی رۆمانه‌كانه‌و‌ه به‌ كۆیله‌كردن ‌‬ ‫سه‌رده‌م ‌‬ ‫ئینس���ان بوون���ی‌ هه‌بووه‌‪،‬دواتریش ل ‌ه‬ ‫ی ناوه‌ڕاس���ت‪،‬‬ ‫قۆناغه‌كانی‌ س���ه‌ده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و دین‪،‬ك ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫ی پاپاو‬ ‫كات یه‌ك شت بوون‌و ل ‌ه ده‌ست ‌‬ ‫ی دیكه‌دا ب���وون‪ ،‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫ی ئاین ‌‬ ‫پیاوان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ڕێ���ی‌ به‌كارهێنانی‌ كه‌ره‌س���ته‌كان ‌‬ ‫به‌رده‌س���تیان له‌ سیاسه‌ت‌و ئابووری‌‌و‬ ‫دی���ن‪ ،‬مه‌یلێك���ی‌ گه‌وره‌ی���ان ب���ۆ ب ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆڤه‌كان‌و س���ڕینه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆیله‌كردن��� ‌‬ ‫بوونیان پیشانداوه‌‪ ،‬چه‌ندی‌ پێیانكراوه‌و‬ ‫ی‬ ‫بۆیانك���راوه‌ ل ‌ه ه���ه‌وڵ ب���ۆ داماڵین ‌‬ ‫ی‬ ‫ئینس���انه‌كان له‌هه‌ر هێزو ئیراده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئازاد نه‌وه‌ستاون‌و‬ ‫ی وه‌ك مرۆڤ ‌‬ ‫ناوه‌ك ‌‬ ‫ی بۆیانكراو‌ه‬ ‫درێغیان نه‌كردووه‌‪ ،‬چه‌ند ‌‬ ‫پانتاییه‌كان���ی‌ مه‌ی���ل ب���ه‌ ملكه‌چیان‬ ‫فراوان‌و خواس���تی‌ ئازادیان كوشتوه‌و‬ ‫هه‌وڵیانداو‌ه تایبه‌تمه‌ندی‌‌و جیاوازیه‌كان‬ ‫بس���ڕنه‌وه‌و چۆنی���ان گه‌ره‌ك��� ‌ه ئ���اوا‬ ‫ی خۆیاندا بكێشنه‌و‌ه‬ ‫مرۆڤه‌كان له‌ وێنه‌ ‌‬ ‫‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ده‌ ‌‬ ‫ی فه‌ره‌نس ‌‬ ‫ئاتین دوالبۆت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسه‌ت ‌‬ ‫ش���ازده‌دا به‌ وردی‌ له‌باره‌ ‌‬ ‫ملكه‌چی‌‌و ب ‌ه كۆیل���ه‌ رازیبوونی‌ مرۆڤ‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ر س���ته‌مكاریدا وه‌ك یه‌كێك‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌ تایبه‌تمه‌ن���دی‌‌و خه‌س���ڵه‌ته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردووه‌‪ .‬دوالبۆت ‌‬ ‫ئینس���ان قس���ه‌ ‌‬ ‫پێیوای��� ‌ه هه‌ر كاتێ���ك مرۆڤه‌كان بڕیار‬ ‫ی نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ب���ده‌ن ك��� ‌ه گوێڕایه‌ڵ ‌‬ ‫كۆتاییان به‌ كۆیالیه‌تی‌ خۆیان هێناوه‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانڕه‌واكان چه‌ند به‌هێزو ترس���ناك‬ ‫بن‪ ،‬چه‌ند زۆردارو سته‌مكار بن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫مرۆڤه‌كان خۆیان نه‌ده‌ن به‌ ده‌سته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خاڵ ‌‬ ‫ملكه‌چیان نه‌بن‪،‬ئه‌وا به‌ ده‌ست ‌‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌و ده‌گۆڕێن بۆ "هیچ"‪.‬‬ ‫ی پێداوه‌‪،‬مه‌رج‬ ‫ی ئاماژ‌ه ‌‬ ‫وه‌ك دوالبۆت ‌‬ ‫نیی ‌ه مرۆڤ���ه‌كان ب���ۆ كۆتاییهێنان ب ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ فه‌رمانڕه‌وا سته‌مكاره‌كان‪،‬‬ ‫ی ببه‌ن‪،‬به‌ڵكو‬ ‫په‌ن���ا ب���ۆ توندوتی���ژ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه به‌س��� ‌ه كه‌ خواستی‌ ئازادیان‬ ‫ی به‌ پشتیوانی‌ لێكردنیان‬ ‫هه‌بێت‌و كۆتای ‌‬ ‫بهێنن‪.‬‬ ‫ی فه‌یله‌س���وفیش چه‌ندی���ن‬ ‫نیتش���ه‌ ‌‬ ‫س���ه‌د‌ه دوای‌ دوالبۆتی‌‪ ،‬له‌ یه‌كێك ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كتێبه‌كانیدا ده‌نوس���ێت‪ :‬له‌و كاته‌و‌ه ‌‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان ه���ه‌ن‪ ،‬مێگه‌له‌مرۆڤی���ش‬

‫ی ملكه‌چی‌ ب ‌ه كۆمه‌ڵی‌ ب ‌ه‬ ‫هه‌ن‪،‬غه‌ریزه‌ ‌‬ ‫میرات بۆ مرۆڤ ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا مه‌به‌س���تمان نیی���ه‌‪ ،‬ل��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مێ���ژووی‌ فیك���ر ‌‬ ‫نێ���و نمونه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی ناس���اندن ‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیدا‪،‬ب��� ‌ه دوا ‌‬ ‫نوس���ین‌و س���یمبوالنه‌دا بگه‌ڕێین‪،‬ك ‌ه‬ ‫ل��� ‌ه ه���ه‌ر دوو مه‌یدان���ی‌ تی���ۆری‌‌و‬ ‫پراكتیكیدا‪،‬ن���ه‌ك ته‌نی���ا خۆیان بوون‬ ‫ی‬ ‫به‌ پێش���ه‌نگی‌ وه‌س���تانه‌و‌ه ب ‌ه روو ‌‬ ‫ی‬ ‫سته‌مكاری‌‌و سیاسه‌تی‌ به‌ كۆیله‌كردن ‌‬ ‫ئینسان‪،‬به‌ڵكو ب ‌ه هه‌موو هێزیشیانه‌و‌ه‬ ‫ل ‌ه پش���تی‌ ئه‌و حه‌ش���اماته‌ ل ‌ه مرۆڤ‬ ‫وه‌ستاون‪،‬ك ‌ه رازینه‌بوون ب ‌ه ملكه‌چی‌‌و‬ ‫ێ‬ ‫ئاماده‌نه‌ب���وون ببن���ه‌ ڕانه‌مرۆڤ���ی‌ ب ‌‬ ‫پرس���یارو بێ‌ بیركردنه‌وه‌و ل ‌ه به‌رده‌م‬ ‫سته‌مكاریدا بچه‌مێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دان‌و ملكه‌چی‌ ئینسان‬ ‫ی‬ ‫ب ‌ه ته‌نیا له‌وه‌و‌ه نایه‌ت ك ‌ه ده‌سه‌اڵتێك ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‪،‬یان‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫دیاریكراو‪ ،‬هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ كاریزمای���ی‌‪ ،‬هه‌وڵ ‌‬ ‫ب���ۆ ده‌د‌ات‪ ،‬به‌ڵكو ل���ه‌و ئاماده‌بوون ‌ه‬ ‫س���ایكۆلۆژی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫ی مرۆڤه‌كان خۆیاندا‬ ‫دێت‪،‬ك ‌ه له‌ خ���ود ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬ئاماده‌بوونێك‪،‬ك ‌ه‬ ‫ئاماده‌بوون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رێگه‌ خۆش���ده‌كات بۆ ه���ه‌ر بوونێك ‌‬ ‫ده‌ره‌كی‌‪،‬واته‌ بۆ ئه‌ویدی‌‪ ،‬تا بتوانێت ب ‌ه‬ ‫ئاسانی‌ كه‌س���ێتی‌‌و بوون‌و ناسنامه‌یان‬ ‫داگیر بكات‪ .‬وات��� ‌ه مرۆڤه‌كان جۆرێك‬ ‫ل���ه‌ نامۆبوون���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ان ب��� ‌ه‬ ‫ی خۆی���ان هه‌یه‌‪،‬نامۆبوونێك‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫خود ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی له‌بارو دروست ده‌ڕه‌خسێن ‌‬ ‫زه‌مینه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب���ۆ هه‌ر ده‌س���تێك گ���ه‌ر بخوازێت ل ‌ه‬ ‫ی هه‌ر‬ ‫ناوی���دا كاربكات‌و ب ‌ه ئاراس���ت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئامانجێكی‌ تایبه‌ت بیگۆڕێت‪.‬نامۆبوون ‌‬ ‫ی ماركس‬ ‫ئێم ‌ه جیای ‌ه ل���ه‌و نامۆبوونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قس���ه‌ ‌‬ ‫وه‌ك دیارده‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌باره‌وه‌ كردووه‌‪،‬راست ‌ه مرۆڤ ‌ه نامۆكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ماركس له‌ هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی‌ خزمه‌ت ‌‬ ‫پێكردوون‪،‬دایهێناون‌و قوربانی‌ له‌ پێناودا‬ ‫داون‪،‬هه‌ست ب ‌ه نامۆبوون ده‌كات‪،‬وات ‌ه‬ ‫نامۆبوونی‌ كرێكار الی‌ ماركس ب ‌ه ته‌نها‬ ‫ل���ه‌ دووركه‌وتنه‌وه‌ی‌ له‌ خ���اوه‌ن كارو‬ ‫ئه‌و كااڵو شمه‌كانه‌دا كورتنابێته‌وه‌‪،‬ك ‌ه‬ ‫ی هێناون‪،‬به‌ڵك���و هه‌مانكات‬ ‫به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫ی هه‌وڵ‌و‬ ‫ی له‌ ت���ه‌واو ‌‬ ‫نامۆبوونیش���یه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆش���ش‌و تواناو به‌ه���ر‌ه خودیه‌كان ‌‬ ‫ی ئێمه‌ش كاتێك رازیده‌بێت‬ ‫خۆی‌‪ .‬مرۆڤ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی بێ‌ پرس���یارو ب ‌‬ ‫ببێته‌ جه‌س���ته‌یه‌ك ‌‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك رازیده‌بێت تا ئه‌و‬ ‫ئه‌ندازه‌ی��� ‌ه كار بۆ س���ڕینه‌وه‌و بوون‌و‬ ‫ی‬ ‫شوناس���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و هۆش���یار ‌‬ ‫بكرێت‪،‬ك��� ‌ه مرۆڤبوون���ی‌ بخات���ه‌ ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌‪،‬ئیدی‌ ئه‌و كات ‌ه تۆ هه‌رگیز‬ ‫ی ته‌ندروس���ت‌و‬ ‫له‌ به‌رامب���ه‌ر مرۆڤێك ‌‬ ‫ئاس���ایی‌‌و خ���اوه‌ن هۆش���یاری‌ ل��� ‌ه‬ ‫رووی‌ س���ایكۆلۆژی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌و‌ه‬ ‫نه‌وه‌ستاوی‌‪،‬به‌ڵكو له‌به‌رده‌م جۆرێك ل ‌ه‬ ‫مرۆڤداین‪ ،‬كه‌ خودی‌ ئه‌م ئینس���انه‌ ن ‌ه‬ ‫ته‌نه���ا نامۆی ‌ه به‌ هه‌وڵ‌و تواناو به‌هره‌و‬ ‫قوربانیدانه‌كان���ی‌‪ ،‬به‌ڵك���و نامۆیه‌ ب ‌ه‬

‫جه‌س���ته‌و رۆح‌و مرۆڤبوونی‌ خۆیشی‌‪.‬‬ ‫مرۆڤێك ‌ه ته‌واو خاڵیه‌ ل ‌ه روانین‌و ره‌خنه‌و‬ ‫پرس���یارو بیركردنه‌وه‌و پارێزگاریكردن‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌ تایبه‌تمه‌ن���دی‌‌و جیاوازیه‌كان��� ‌‬ ‫ی تا شتێك‬ ‫خۆی‌‪،‬مرۆڤێك ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ناژ ‌‬ ‫بڵێت‪،‬ش���تێك ره‌خنه‌ بكات‪،‬یان شتێك‬ ‫ی كراو‌ه‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫بگۆڕێت‪،‬به‌ڵك���و خود ‌‬ ‫ی نێ���و كارخانه‌یه‌ك‪،‬ك ‌ه‬ ‫ب ‌ه كه‌ره‌س���ت ‌ه ‌‬ ‫ی توانا‌و ئیراد‌ه ل ‌ه‬ ‫كار بۆ س���ه‌ندنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی زاری‌ پڕ ل ‌ه ره‌خنه‌و‬ ‫مرۆڤ‌و داخستن ‌‬ ‫پڕ پرس���یار ده‌كات‪ .‬ئه‌و له‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫زیاتر ل ‌ه نێو مێگه‌ل ‌ه مرۆڤدا هیچ ‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌م نیشتمانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌دا په‌المارێك ‌‬ ‫گه‌ور‌ه بۆ سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئازادی‌‌و كه‌رامه‌ت ‌‬ ‫ئینسان هه‌یه‌‪ ،‬باش‬ ‫ی‬ ‫ده‌زانین كارخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ور‌هی‌ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫بێده‌نگی‌‌و‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ترس‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ هه‌یه‬ ‫ی له‌مجۆره‌دا مرۆڤ ده‌بێت ب ‌ه‬ ‫ل ‌ه دۆخ ‌‬ ‫ی دی‌‪،‬بوونی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫بابه‌ت بۆ كه‌س���ان ‌‬ ‫ی دیكه‌وه‌ داگیرده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫كه‌س���ان ‌‬ ‫ی ژیان‌و‬ ‫كه‌س���انی‌ دیكه‌ن بڕیار له‌ جۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوون ‌‬ ‫جوڵ���ه‌و ره‌فت���ارو پرۆژه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌مش���ێوه‌ی‌ بوونه‌دا تاكه‌كان‬ ‫تایبه‌تمه‌ندێتی‌ خۆیان ده‌دۆڕێنن‌و ده‌بن‬ ‫ب ‌ه وێنه‌یه‌ك���ی‌ لێوه‌رگی���راوی‌ ئه‌وانی‬ ‫دیكه‌‪،.‬واته‌ ده‌بن ب ‌ه هه‌موو شتێك‪،‬ته‌نیا‬ ‫خۆیان نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی دوو ج���ۆر ل��� ‌ه‬ ‫هایدیگ���ه‌ر باس��� ‌‬ ‫(ب���وون) ده‌كات‪ ،‬بوون���ی‌ ره‌س���ه‌ن‌و‬ ‫بوون���ی‌ ناڕه‌س���ه‌ن‪ .‬بوونی‌ ناڕه‌س���ه‌ن‬ ‫بریتیی ‌ه ل���ه‌ دوركه‌وتنه‌و‌هی‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫ل��� ‌ه خۆی���ان‌و نامۆبوون ب��� ‌ه خۆیان‪،‬‬ ‫له‌مجۆره‌ بوونه‌دا مرۆڤه‌كان كه‌وتونه‌ت ‌ه‬ ‫نێ���و كه‌لتورێكی‌ پێش���وه‌خت‌و ناتوانن‬ ‫جی���اوازی‌‌و تایبه‌تمه‌ندێت���ی‌ خۆی���ان‬ ‫بس���ه‌لمێنن‪،‬ته‌نانه‌ت ج���ۆری‌ ژی���ان‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌و حه‌زو ئاره‌زوه‌كانیش���یان‬ ‫ی‬ ‫بریتیی ‌ه له‌ السایكردنه‌وه‌و سازشكردنێك ‌‬ ‫به‌رده‌وام بۆ ئه‌وانیدیكه‌‪.‬بوونی‌ له‌مجۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ك���ی‌ گه‌وره‌ ب ‌ه س���ه‌قامگیركردن ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬كه‌لتورێك ك ‌ه‬ ‫ی بازاڕ ‌‬ ‫كه‌لتور ‌‬ ‫ی جیاوازیه‌كان‬ ‫ی له‌ناوبردن ‌‬ ‫له‌سه‌ر بنچین ‌ه ‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬ل ‌ه نێو كه‌لت���وری‌ بازاڕیدا‬ ‫ی ده‌چن‌و‬ ‫تاك���ه‌كان ت���ه‌واو له‌ یه‌ك���د ‌‬

‫ی ده‌نوێنێ‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌وی���د ‌‬ ‫یه‌كی���ان وێن���ه‌ ‌‬ ‫ی ره‌سه‌ن ‌ه جه‌ختكردنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی بوون ‌‬ ‫هه‌رچ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر جی���اوازی‌‌و تایبه‌تمه‌ندێت��� ‌‬ ‫ی دی‌ داگیریان‬ ‫تاكه‌كان‪،‬بوونێك ‌ه كه‌سان ‌‬ ‫نه‌كردووه‌و نه‌خلیسكاوه‌ته‌ نێو نه‌ریت‌و‬ ‫كه‌لتوری‌ بازاڕیه‌وه‌‪.‬كه‌س���ی‌ ره‌س���ه‌ن‬ ‫ی بڕیار له‌س���ه‌ر‬ ‫ی خۆیه‌تی‌‌و خۆ ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ده‌دات‌و ناخزێت ‌ه نێو‬ ‫ی بوون ‌‬ ‫پرۆژه‌كان ‌‬ ‫س���تراكچه‌رێكی‌ له‌ پێشتره‌وه‌‪.‬ئه‌مجۆر‌ه‬ ‫ی ئازاده‌و‬ ‫ی تاكێك ‌‬ ‫ل ‌ه بوون له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دیش‬ ‫ئازادان��� ‌ه بیرده‌كاته‌وه‌‪،‬كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌مجۆره‌و وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌بینێت‪،‬وات ‌ه‬ ‫ی ب��� ‌ه ئ���ازادی‌‌و رێزگرت���ن ل ‌ه‬ ‫ب���اوه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌‌و جیاوازیه‌كانی‌ تاكه‌كان ‌‬ ‫دیكه‌یش هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی ژیانكردن وه‌ك‬ ‫ی مرۆڤ توانا ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬پێویست ‌‬ ‫بوونێكی‌ ره‌س���ه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب ‌ه به‌ئاگاهاتنه‌وه‌و ناس���ینه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندێت���ی‌‌و جیاوازیه‌كان هه‌یه‌‪،‬ب ‌ه‬ ‫ئاگاهاتنه‌وه‌و خۆناس���ین‌و ده‌رچون ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی رێگه‌یه‌كی‌ بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫كه‌لتوری‌ ب���ازاڕ ‌‬ ‫ی ناڕه‌س���ه‌نه‌و‌ه‬ ‫په‌ڕینه‌وه‌ی ‌ه ل���ه‌ بوون ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ بوونێك���ی‌ ره‌س���ه‌ن‪،‬ل ‌ه مرۆڤێك ‌‬ ‫ی‬ ‫بێناس���نامه‌وه‌ بۆ مرۆڤێك كه‌ هه‌ڵگر ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌سڵ ‌هت‌و ناسنام ‌هی‌ تایبه‌ت ب ‌ه خود ‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫لێره‌وه‌ پێویس���تده‌كات ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫مرۆڤه‌كان مرۆڤبوونی‌ خۆیان بژین‪ ،‬بۆ‬ ‫ی تواناو به‌ه���ره‌و قوربانیدانه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫رێزلێگی���راو بن‪،‬بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ حیزبێك‪،‬‬ ‫گروپێك‪،‬بنه‌ماڵه‌یه‌ك‪،‬س���ه‌ركرده‌یه‌ك‬ ‫‪،‬له‌بری‌ هه‌موان قس��� ‌ه ن���ه‌كات‪ ،‬بڕیار‬ ‫ی‬ ‫نه‌دات‪،‬جه‌نگ‌و ئاشتی‌ نه‌كات‪ ،‬بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه كورتنه‌كرێته‌و‌ه بۆ ته‌نها یه‌ك‬ ‫كه‌س و‪،‬كه‌س���یش ب ‌ه پیرۆز نه‌كرێت‪،‬‬ ‫پێویس���تده‌كات به‌ر ل ‌ه دروس���تبوون‌و‬ ‫د ا مه‌ز ر ا ند نیا ن ‪ ،‬كا ر خا نه‌كا ن���ی‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ بێده‌نگی‌‪ ،‬كارخانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پیرۆزو مرۆڤ ‌‬ ‫ی مرۆڤ��� ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنان��� ‌‬ ‫ب���ااڵ‪ ،‬كارخانه‌كان��� ‌‬ ‫كاریزم���او ل��� ‌ه مرۆڤخس���تنی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫ی توانا‬ ‫ی به‌تاڵكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆمپانیاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئینس���ان‌و داگیركردن ‌‬ ‫ناوه‌كیه‌كان��� ‌‬ ‫ی تاك‪ ،‬له‌ تواناو‬ ‫بوون‌و ئازادی‌‌و ئیراد‌ه ‌‬ ‫هێزی‌ دروس���تكردنیان خاڵیبكرێنه‌وه‌و‬ ‫ی بێده‌نگمان بكه‌ن‪ ،‬بیانكه‌ین‬ ‫به‌ر له‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ به‌شێك ل ‌ه مێژوو‪.‬‬ ‫هه‌موم���ان ب���اش ده‌زانی���ن ل���ه‌م‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫نیش���تمان ‌هی‌ ئێمه‌دا په‌المارێك ‌‬ ‫بۆ س���ه‌ر ئازادی‌‌و كه‌رامه‌تی‌ ئینس���ان‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪،‬باش ده‌زانین كارخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بێده‌نگی‌‌و باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ترس‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌مومان باش‬ ‫ی حكومی‌‌و په‌رله‌مان‌و‬ ‫ده‌زانین ده‌زگاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫سوپاو ئاسایش‌و زانكۆكان‪ ،‬ده‌سته‌مۆ ‌‬ ‫ی سه‌ره‌كیشیان هه‌وڵدان ‌ه‬ ‫حیزبن‌و ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌ ن���ا قانونیه‌كان ‌‬ ‫بۆ داپۆش���ین ‌‬ ‫حی���زب‌و په‌الم���اری‌ ئه‌وان بۆ س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ئینس���ان‌و جوانیه‌كان��� ‌‬ ‫به‌هاكان��� ‌‬ ‫نیش���تمان‪،‬هه‌مومان ب���اش ده‌زانین ب ‌ه‬ ‫ی گشتی‌‪،‬ب ‌ه داموده‌زگایه‌ك‬ ‫پاره‌و سامان ‌‬ ‫ی هه‌موان بن‪ ،‬ترس‬ ‫كه‌ وا پێویس���ت ‌ه ه ‌‬ ‫ی ترس���ه‌و‌ه‬ ‫باڵوده‌كرێته‌وه‌‪،‬ت���ا له‌ڕێ��� ‌‬ ‫مرۆڤه‌كان ده‌سته‌مۆو ملكه‌چ بكه‌ن‪....‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫پڕۆژه‌ی‌ یه‌ك به‌سێ‌‬ ‫لەتیف فاتیح فەرەج‬

‫له‌س���ه‌رده‌می‌ توركۆت ئۆزالدا له‌هه‌موو‬ ‫كاتی‌ پێش���تر زیاتر پرسی‌ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێشه‌ی‌ كورد قسه‌و باسی‌ له‌ باره‌وه‌ ده‌كرا‬ ‫‪ ،‬ئه‌و ده‌م توركه‌كان پڕۆژه‌یه‌كیان هه‌بوو‬ ‫به‌ناوی‌ یه‌ك ده‌ده‌ین سێ‌ وه‌رده‌گرین ‪،‬‬ ‫ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ پڕۆژه‌ی‌ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌ی‌‬ ‫كورد نه‌بوو له‌توركیا‪ ،‬پڕۆژه‌ی‌ داخستنی‌‬ ‫ده‌رگای‌ باش���وری‌ كوردس���تان بوو به‌‬ ‫ڕوی‌ په‌كه‌ك���ه‌دا به‌راكێش���انی‌ كوردی‌‬ ‫باش���ور به‌الی‌ خۆیاندا‪ ،‬هه‌ر ئه‌و كاته‌ش‬ ‫توركی���ا له‌ رێگا گه‌ل���ی‌ دیكه‌وه‌ كاریان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كرد‪ ،‬هه‌ندێ���ك مافی‌‬ ‫كورد بس���ه‌لمێنن‪ ،‬به‌مه‌رجی‌ چه‌كدانانی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌‪ ،‬یه‌ك ده‌ده‌ین س���ێ‌ وه‌رده‌گرین‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌یه‌ك���ی‌ ئابوری‌ بوو‬ ‫سیاس���یش بوو‪ ،‬تورك���ه‌كان ده‌یانووت‬ ‫ده‌ك���رێ‌ ئێمه‌ چاوپۆش���ی‌ له‌ ده‌س���ت‬ ‫راگه‌یش���تنی‌ كورد به‌كه‌ركوك بكه‌ین و‬ ‫رێگا به‌وه‌ بده‌ین كورد كه‌ركوك كۆنترۆڵ‬ ‫بكات به‌مه‌رجی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ به‌رابه‌ردا سێ‌‬ ‫پارێزگاكه‌ی‌ دیكه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬

‫خۆمان ببینه‌ خاوه‌نی‌‪ ،‬ئه‌و ده‌م هه‌ندێك‬ ‫كوردی���ش پش���تگیری‌ زۆری‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌یان ده‌كرد‪ ،‬له‌دوای‌ روخانی‌‬ ‫به‌عس و س���ه‌دامه‌وه‌ توركیا به‌كرده‌وه‌‬ ‫كار له‌س���ه‌ر ئه‌م پڕۆژه‌ی���ه‌ ده‌كات ‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش زۆر رێ���گای‌ گرتوه‌ته‌‬ ‫به‌ر‪ ،‬به‌ر له‌روخانی‌ سه‌دام توركیا چه‌ند‬ ‫بنكه‌یه‌ك���ی‌ چاودێری‌ و جاسوس���ی‌ له‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان كرده‌وه‌ كه‌تا ئێستا‬ ‫هه‌ندێكی���ان ماون‪ ،‬ئه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ كوردس���تاندا رۆڵێكی‌‬ ‫زۆر خه‌راپ���ی‌ گێڕاو بووبه‌ به‌ش���ێك له‌‬ ‫ملمالنێكه‌‪ ،‬له‌ ساڵی‌ ‪ 2002‬بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫كۆمپانیای‌ " گینێڵ ئینێرگی‌ "ی‌ توركی‌‬ ‫واژوی‌ ده‌ركردن���ی‌ نه‌وتی‌ ته‌قته‌قی‌ واژو‬ ‫كردله‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫‪ ،‬پێش ئ���ه‌و مێژوه‌ش هه‌ڵپ���ه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫ب���ێ ئه‌نجام كراب���وو‪ ،‬له‌ڕیچگای‌ هه‌ندێ‌‬ ‫كۆمپانی���ای‌ بازرگان���ی‌ دیكه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫توركیا هاتبوه‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬ئه‌م س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫كاركردن���ه‌و داگیر كردنی‌ كوردس���تان‬

‫ئایا‌ توركیا‬ ‫ی‬ ‫به‌راست ‌‬ ‫گه‌یشتووه‌ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و باوه‌ڕه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ده‌بێ‌ دۆستایه‌ت ‌‬ ‫كورد بكات‬ ‫له‌رێ���گای‌ هونه‌رو دراماو میوزیك و كه‌ل‬ ‫وپه‌ل و خواردنه‌وه‌به‌ته‌واوه‌تی‌ توركیای‌‬ ‫له‌خه‌ونی‌ یه‌ك ده‌ده‌ین س���ێ‌ وه‌رده‌گرین‬ ‫نزیك كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆ من وه‌ك كوردێك‬ ‫ئه‌وه‌ جێی‌ بای���ه‌خ نیه‌ توركیا چۆن بیر‬ ‫له‌م بابه‌ته‌ ده‌كاته‌وه‌ ئه‌وه‌ جێی‌ بایه‌خه‌‬ ‫من له‌كوێی‌ ئه‌و بابه‌ته‌دام ‪ ،‬ئایا‌ توركیا‬ ‫به‌راس���تی‌ گه‌یش���تووه‌ته‌ ئه‌و باوه‌ڕه‌ی‌‬

‫كه‌ده‌بێ‌ دۆس���تایه‌تی‌ كورد بكات‌و ئه‌مه‌‬ ‫دۆس���تایه‌تیه‌ ی���ان به‌رژه‌وه‌ندی‌‪،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫توركی���ا گه‌ره‌كیه‌تی‌ دۆس���تایه‌تی‌ كورد‬ ‫بكات ئایه‌ ئاماده‌یه‌ دۆزی‌ كورد له‌ توركیا‬ ‫چاره‌سه‌ر بكات به‌ پێدانی‌ ئازادی‌ زمان ‪،‬‬ ‫ئازاد كردنی‌ رابه‌ری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ رزگاری‌‬ ‫له‌ توركیا‪ ،‬داننان به‌ فیدراڵی‌ یان چاره‌‬ ‫سه‌ری‌ دیموكراتیانه‌ی‌ كێشه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫ده‌بێ‌ هه‌موو له‌به‌ر چاو بگیرێن ‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌ سه‌رده‌می‌ مه‌ال ئیدریسی‌ به‌تلیسیشدا‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ عوس���مان ‌ی دانی‌ ن���ا به‌ئازادی‌‬ ‫هه‌رێمه‌كاندا ب���ه‌ پێی‌ مه‌رجه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫دوات���ر درۆی‌ كرد‪ ،‬ئایه‌ توركیا ئه‌مجاره‌‬ ‫درۆن���اكات له‌گه‌ڵ ك���ورد‪ ،‬ئه‌وه‌تا له‌ناو‬ ‫خودی‌ توركی���ادا چاودێران به‌گومانه‌وه‌‬ ‫ل���ه‌ سیاس���ه‌تی‌ توركی���ا ده‌ره���ه‌ق به‌‬ ‫ده‌ڕوانن‪ ،‬تا ئێستا له‌ سه‌ر ئاستی‌ میلی‌‬ ‫ئام���اده‌كاری‌ ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌ كوردو تورك‬ ‫ئاش���ت بنه‌وه‌‪ ،‬پڕۆژه‌ی‌ دراوس���ێیه‌تی‌‬ ‫بێخوێن ‪ ،‬یان پێكه‌وه‌ ژیانی‌ ئاشتیانه‌ تا‬ ‫ئێس���تا له‌ به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌دایه‌‪ ،‬توركیا‬ ‫نای���ه‌وێ‌ جیاوازیه‌كان وه‌ك خۆی‌ قه‌بوڵ‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئه‌مه‌ش بابه‌تی‌ ی���ه‌ك ده‌ده‌ین‬ ‫س���ێ‌ وه‌رده‌گرین هه‌م ده‌كاته‌ بابه‌تێكی‌‬ ‫گاڵت���ه‌ جاڕانه‌ی‌ سیاس���ی‌ ه���ه‌م جگه‌‬ ‫له‌ته‌قه‌الیه‌ك���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ ویس���تانه‌‬ ‫هیچی‌ تری‌ لێسه‌وز نابێت‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫هۆكاری ده‌رونییش پشت ئێشه‌ دروست ده‌كات‬ ‫پش���ت ئێش���ه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌و كێش��� ‌ه‬ ‫ته‌ندروس���تییانه‌ی كه‌ توش���ی مرۆڤ‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ه���ه‌ر بۆ ئ���ه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه‬ ‫پرۆفیس���ۆری تایب���ه‌ت به‌ئازاره‌كان���ی‬ ‫جومگ���ه‌ (میش���ائیل بفینغس���تن)‬ ‫له‌ئه‌ڵمانی���ا رایگه‌یان���دو‌ه كه‌ كێش��� ‌ه‬ ‫ده‌رون���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان هۆكارن بۆ‬ ‫توشبونی مرۆڤ به‌ئازاره‌كانی پشت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پڕۆفیس���ۆر‌ه زیات���ر ئام���اژ‌ه‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه ئازاری پش���ت ته‌نها‬ ‫یه‌ك ه���ۆكاری له‌دواوه‌ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هۆكاره‌كان���ی ده‌رونی‌و جه‌س���ته‌ییش‬ ‫ده‌بن��� ‌ه هۆی توش���بونی م���رۆڤ به‌م‬ ‫ئازاره‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ بۆ رزگاربون له‌ئازاری‬ ‫ته‌نها پش���ت به‌چاره‌س���ه‌ری له‌ش���ی‬ ‫نه‌به‌س���تین‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێ���ت ئاگاداری‬ ‫الیه‌نی ده‌رونیش بین‌و ئه‌و كێشه‌‌و گرفت ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییانه‌ی كه‌ كاریگه‌رییان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر ژیانی‌ مرۆڤ‪ .‬بۆیه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫له‌كاتی چاره‌سه‌ری ئازاری پشت ده‌بێت‬ ‫دانیش���تن له‌گه‌ڵ نه‌خۆشه‌كه‌دا بكرێت‌و‬ ‫له‌الیه‌نی ده‌رونی ئاگاداربین بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫زیاتر بتوانین چاره‌س���ه‌ری باشتری بۆ‬ ‫بكه‌ین بۆ رزگاربون له‌م ئازاره‌ی‪.‬‬

‫‪ 3‬خۆراك به‌كاربهێن ‌ه‬ ‫وه‌ك فریاگوزاری‌ سه‌ره‌تایی‌‬ ‫شیر ‌ی دایك ‪ 700‬جۆر‬ ‫به‌كتریای‌ سودبه‌خشی‌ تێدایه‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆره‌ی‌ به‌كتریا سودبه‌خش��� ‌ه له‌شیر ‌‬ ‫ی ئیسپانیا شیر ‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ زانایان له‌واڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دای���ك ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه ب���ۆ بارودۆخ ‌‬ ‫دایك زیات���ر ل ‌ه ‪ 700‬ج���ۆر به‌كتریا ‌‬ ‫ی دایك له‌كاتی‌ ش���یرداندا‪،‬‬ ‫ی تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م رێژ‌ه هۆرمۆنه‌كان ‌‬ ‫سودبه‌خش��� ‌‬ ‫زۆر‌ه له‌به‌كتری���ا سودبه‌خش���ه‌ ك���ه‌م هه‌روه‌ها زاناكان ئێس���تا له‌و هه‌وڵه‌دان‬ ‫ی‬ ‫ی دای���ك ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی كه‌ كێشیان زۆر‌ه بزانن ئایا ش���یر ‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ له‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی ه���ه‌رس له‌كۆرپه‌ل���ه‌دا‪،‬‬ ‫ی باش���كردن ‌‬ ‫یان توشی‌ زیادبونی‌ كێش بون له‌كات ‌‬ ‫س���كپڕیدا‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌و كه‌س���انه‌ش ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانكاتیش���دا ئاماژه‌ی���ان‬ ‫كه‌ به‌نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ منداڵیان ده‌بێت ب���ه‌و‌ه كردوه‌ كه‌ ش���یری‌ دایك ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رگر ‌‬ ‫ی به‌هێزكردنی‌ سیس���تم ‌‬ ‫به‌هه‌مان شێو‌ه ش���یره‌كه‌یان ئه‌و رێژ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كتریای‌ سودبه‌خش���یان تێدا له‌له‌ش���ی‌ كۆرپه‌له‌‪ .‬هه‌روه‌ها سودێك ‌‬ ‫زۆره‌ ‌‬ ‫تری‌ ش���یر پێدانی‌ سروش���تی‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه ك ‌ه س���ود به‌دایكه‌ك���ه‌ش ده‌گه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌كان ده‌ڵێن‬ ‫زان���ا (راوول كابری���را) ئه‌نجامیداوه‌و بۆی ‌ه زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫ی یارمه‌تی‌ زو‬ ‫ی سروش���ت ‌‬ ‫ی ش���یر پێدان ‌‬ ‫ی ب���ۆ خۆراك ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫له‌گۆڤارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مناڵدان ده‌دات بۆ ش���وێن ‌‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی له‌پاش له‌دایكبونی‌ كۆرپه‌له‌‪.‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و رێ���ژه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌وه‌داو‌ه ك��� ‌ه بون��� ‌‬

‫زۆرێك له‌ئێمه‌ رۆژانه‌ ره‌نگه‌ توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ن���د گرفتێك���ی‌ وه‌ك س���وتاوی‌‬ ‫ی���ان برینداربون ببێت���ه‌وه‌ له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌تیش ژنان له‌كاتی‌ ئاماده‌كردنی‌‬ ‫خواردن‌و پاككردن���ه‌وه‌ ماڵ روبه‌روی‌‬ ‫چه‌ند حاڵه‌تێكی‌ له‌و جۆره‌ ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ ش���اره‌زایانی‌ بواری‌‬ ‫پزیش���كی‌ رایده‌گه‌یه‌نن كه‌ ده‌توانرێت‬ ‫چه‌ن���د فریاگوزارییه‌كی‌ س���ه‌ره‌تایی‌‬ ‫له‌ماڵ���ه‌وه‌ ئه‌نجامبدرێ���ت له‌هه‌ن���دێ‌‬ ‫كه‌لوپه‌لی‌ چێش���تخانه‌كه‌ كه‌ له‌هه‌مو‬ ‫ماڵێك���دا هه‌یه‌‌و له‌به‌رده‌س���ته‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫شاره‌زایان ئاماژه‌یان به‌هه‌ندێ‌ خۆراكی‌‬ ‫وه‌ك (پی���از‪ ،‬چ���ای‌ س���ه‌وز‪ ،‬خوێ‌)‬

‫كردوه‌ ك���ه‌ ده‌توانرێت بۆ فریاگوزار ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌تایی‌ به‌كاربهێنرێت بۆ هه‌ندێ‌‬ ‫حاڵه‌ت‪.‬‬ ‫پی���از‪ :‬ده‌توانرێ���ت پی���از له‌كاتی‌‬ ‫س���وتاوی‌ ش���وێنێك به‌كاربهێنرێ���ت‬ ‫كاتێك شوێنێكی‌ جه‌سته‌ت ده‌سوتێت‬ ‫ده‌توانی���ت پارچه‌ی���ه‌ك له‌پیازه‌ك���ه‌‬ ‫بخه‌یته‌ س���ه‌ر ئه‌و ش���وێنه‌‌و پاشان‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ ئازاری‌‬ ‫سوتاوییه‌كه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌توانرێت پیاز‬ ‫به‌كاربهێنرێت بۆ ش���وێنێك كه‌ هه‌نگ‬ ‫پێوه‌ی دابێت‪.‬‬ ‫چای‌ س���ه‌وز‪ :‬س���ودی‌ ئ���ه‌م چایه‌‬ ‫زۆره‌و به‌سوده‌ بۆ چه‌ندین نه‌خۆشی‌‪،‬‬

‫چونك���ه‌ ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ به‌هێزكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫سیستمی‌ به‌رگری‌ له‌ش‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌به‌سته‌ لێره‌دا باس���ی‌ لێوه‌ بكرێت‬ ‫چا به‌كارده‌هێنرێت بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاوسانی‌ چاو‪ ،‬چونكه‌ مادده‌ی‌ كافاینی‌‬ ‫تێدایه‌ كه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ دابه‌زاندنی‌ ئه‌و‬ ‫ئاوس���اوییه‌ كه‌ به‌ه���ه‌ر هۆیه‌ك بێت‬ ‫توشی‌ چاوه‌كان بوبێت‪.‬‬ ‫خوێ‌‪ :‬یه‌كێكه‌ له‌و خواردنانه‌ی‌ كه‌‬ ‫زۆر باشه‌ بۆ نه‌هێش���تنی‌ هه‌وكردنی‌‬ ‫قوڕگ‪ ،‬بۆیه‌ باشتر وایه‌ كه‌مێك خوێ‌‬ ‫بكرێته‌ ئ���او چه‌ند جارێك غه‌رغه‌ره‌ی‌‬ ‫پێبكرێ���ت بۆ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫هه‌وكردنی‌ قوڕگ‪.‬‬

‫له‌سلێمان ‌ی ‪ 9200‬كه‌س سه‌ردان ‌ی سه‌نته‌ری‌ نه‌خۆشییه‌كان ‌ی دڵیان كردوه‌‬ ‫ته‌م���ه‌ن یان به‌س���ااڵچون ئه‌مه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی نێردا زیاتره‌‪ ،‬مێژوی‌ خێزان ‌‬ ‫له‌ره‌گه‌ز ‌‬ ‫كه‌سه‌كه‌‪ ،‬به‌رزی‌ پاڵه‌ په‌ستۆی‌ خوێن‌و‬ ‫ی شه‌كره‌‪.‬‬ ‫كۆلیسترۆڵ‌و نه‌خۆش ‌‬

‫هۆشیاریی‌ له‌سه‌ر نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫ئا‪ :‬كورده‌ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ی چه‌وریی ‌ه له‌ناو‬ ‫پرۆس ‌هی‌ كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی لوله‌كان���ی‌ خوێن‌و ته‌س���ك‌و ره‌قبونی‬ ‫ی سه‌نته‌ری‌ نه‌خۆشییه‌كان ‌‬ ‫به‌رێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی خوێن به‌درێژایی‌ ده‌یان ساڵ‪.‬‬ ‫لوله‌كان ‌‬ ‫دڵ له‌سلێمانی‌‪ ،‬نیان حه‌م ‌ه ئه‌مین‬ ‫به‌زۆری‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ بێده‌نگه‌و كاتێك‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ له‌ساڵی‌ رابردودا زیاتر‬ ‫ئه‌و هۆكاران ‌هی‌ ده‌توانرێت‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ه‌كه‌ پێی‌ ده‌زانێت كاتێك توش ‌‬ ‫ل ‌ه ‪ 9200‬كه‌س به‌هۆكاره‌ جیاوازه‌كان ‌‬ ‫بگۆڕرێت وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌نته‌ره‌كه‌یان جه‌ڵد‌هی‌ دڵ ده‌بێت‪ ،‬نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ دڵ سه‌ردان ‌‬ ‫• واز هێنان له‌جگه‌ره‌ كێشان‪.‬‬ ‫دڵ له‌م پرۆسه‌یه‌وه‌ ده‌ست پێده‌كات‪.‬‬ ‫كردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ‪ 4056‬قه‌سته‌ره‌و‬ ‫ی ‪ 30‬خوله‌ك‬ ‫• وه‌رزشكردن بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی چه‌وری‌‌و‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌ ( كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫بالۆنیان بۆ كراو‌ه ‪ 207‬كه‌سیش‬ ‫ی‬ ‫ی خوێن) له‌ڕۆژێكدا ك ‌ه ده‌بێته‌ هۆی‌ كه‌مبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی لوله‌كان��� ‌‬ ‫ی ته‌س���ك‌و ره‌قبون ‌‬ ‫له‌منداڵ‌و گه‌وره‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫گه‌شه‌س���ه‌ندن به‌خۆی���ه‌و‌ه ده‌بینێت‌و توشبون به‌م نه‌خۆشییه‌‪.‬‬ ‫دڵیان بۆ كراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروست‪ .‬كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫• خواردن ‌‬ ‫به‌درێژایی‌ كات كێشه‌كان زیاتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌وری‌‌و س���وێری‌‌و خواردن ‌‬ ‫ی ئه‌م پرۆس���ه‌ی ‌ه زۆر ئاڵۆزه‌و ترس���ناك ‌ه خواردن ‌‬ ‫نی���ان حه‌م��� ‌ه ئه‌می���ن به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ێ كه‌سێك یه‌كێك به‌هۆیه‌و‌ه گۆش���تی‌ س���ور هه‌مو ئه‌مانه‌ هۆكارن‬ ‫راگه‌یاند كه‌ له‌ئێس���تادا ش���وێنه‌كه‌یان له‌هه‌ر سی ‌‬ ‫ی دڵ‌و‬ ‫بۆ توش���بون به‌نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫ی گه‌وره‌ت���ر ده‌مرێت‪.‬‬ ‫پێویس���تی‌ به‌ش���وێنێك ‌‬ ‫ی س���ه‌وزه‌و‬ ‫لوله‌كان‪.‬هه‌روه‌ه���ا خواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌دان به‌ش��� ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌و له‌چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی زۆر‬ ‫میوه‌و س���یرو گۆش���تی‌ ماس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هۆكاری ‌‬ ‫ی من���دااڵن ب���ۆ‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ریی‌ دڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ودن بۆ دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌نه‌خۆش ‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كانی‌ دڵ چین؟‬ ‫س���ه‌نته‌ره‌كه‌یان زیاد بكرێت ك ‌ه ئێستا‬ ‫ی دو ه���ۆكار یارمه‌تیده‌رن دڵ‪.‬‬ ‫به‌گش���ت ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان‬ ‫ی گه‌وران ‌‬ ‫له‌به‌ش��� ‌‬ ‫• به‌د خۆراكی‌‌و كه‌م خوێنی‌‪.‬‬ ‫ی دڵ‌و‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���كرد بۆ توش���بون به‌نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫• زیاد بونی‌ كێش‪.‬‬ ‫ی خوێن‪.‬‬ ‫ئاماره‌كان���ی‌ س���ه‌ردانیكردن ب���ۆ لوله‌كان ‌‬ ‫ی پاڵ��� ‌ه‬ ‫• كۆنتروڵنه‌كرن���ی‌ ب���ه‌رز ‌‬ ‫ی ناتوانرێت بگۆڕرێت‬ ‫• ئه‌و هۆكارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌كان ‌‬ ‫سه‌نته‌ره‌كه‌یان به‌هۆ ‌‬ ‫په‌ستۆی‌ خوێن‌و شه‌كره‌‪.‬‬ ‫وه‌ك‪.‬‬ ‫دڵ له‌زیادبوندایه‌‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫پزیشکەکانی (بالط)‬ ‫کە ش���ێخ مەحموودی حەفی���د لەبەغدا‬ ‫نێش���تەجێ دەبێ���ت‪ ،‬ل���ەوێ د‪ .‬هاری‬ ‫سەندرس���ن دەبینێ���ت‪ .‬د‪ .‬سەندرس���ن‬ ‫پزیشكی تایبەتی خێزانی شاهانی عێراق‬ ‫بوو‪ .‬کە ئەم پزیش���کە پرسیاری برینێک‬ ‫دەکات کە لە ناوەڕاس���تی پش���تی شێخ‬ ‫دەیدۆزێتەوە‪ ،‬ش���ێخ مەحمود لە وەاڵمدا‬ ‫دەڵێت ئەوە شوێنی گولەیەکی ئینگلیزە‪،‬‬ ‫"هەروەکو گولەکەت���ان‪ ،‬ئێوەی ئینگلیز‬ ‫ک���ە چونە ش���وێنێکەوە بەس ش���ەیتان‬ ‫دەزانێت کەی دەردەچن‪ .".‬د‪ .‬سەندرسن‬ ‫تیشکی بۆ دەگرێت‌و دەبینێت گولەکە لە‬ ‫نزیکی بڕبڕەی پشتی گیرساوەتەوە‌و زۆر‬ ‫خۆش���بەخت بووە کە زیانێکی ئەوتۆی‬ ‫لێنەکەوتووەتەوە‪.‬‬ ‫کاریگ���ەری ئینگلی���زەکان لەس���ەر‬ ‫سیس���تمی سیاس���ی‌و ئاب���وری عێراق‌و‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬وەکو شوێنی ئەو گولەیەی‬ ‫پشتی شێخی نەمر وایە‪ .‬ئەو کاریگەریە‬ ‫ئەگ���ەر لەالیەنە سیاس���ی‌و ئابوریەکاندا‬ ‫توێژین���ەوەی لەس���ەر کرابێ���ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کەمترین قس���ە لەس���ەر کاریگەریەکانی‬ ‫لەسەر سیستمی تەندروستی‌و سیاسەتی‬ ‫تەندروستی لە عێراق‌و کوردستاندا کراوە‪.‬‬ ‫ئەمە لە کاتێکدایە کە بە بێ هەڵدانەوەی‬ ‫ئەو الپەڕان���ەی مێژوو‪ ،‬ئەس���تمە لەوە‬ ‫تێبگەین کە لە ئێس���تادا دەگوزەرێت لە‬ ‫سیس���تمەکەدا‪ .‬واتە بۆ ئ���ەوەی لەوەی‬ ‫ئێستا هەیە تێبگەین گرنگە بگەڕێینەوە‬ ‫بۆ سەرەتای س���ەرەتاکانی سیستمەکە‪،‬‬ ‫کە هاوکاتە لەگەڵ دامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫عێراق‌و مەلەکیەت لە واڵتەکەدا لە سەرەتا‬ ‫بۆ ناوەڕاستی سەدەی ڕابووردوو‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ هاتن���ی فەیس���ەڵی یەکەم ‪،‬‬ ‫پزیش���كێکی گەنج‌و بەتوان���ای بریتانی‬ ‫دەبێت���ە پزیش���کی تایبەت���ی خ���ۆی‌و‬ ‫خانەوادەکەی‪ .‬د‪ .‬سەندرس���ن‪ ،‬بەتەنها‬ ‫ئ���اگای ل���ە الیەن���ە تەندروس���تیەکانی‬ ‫خانەوادەی ش���اهانە نەدەب���وو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ڕۆڵێکی کاریگەری هەبوو لە سیاس���ەت‬ ‫بەگش���تی‌و دامەزراندن���ی س���ەرەتاکانی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تی لە عێراقدا‪ .‬د‪.‬‬ ‫سەندرسن‪ ،‬جگە لەوەی پزیشکی تایبەتی‬ ‫مەلیک فەیسەڵی یەکەم‌و غازی‌و فەیسڵی‬ ‫دووەم دەبێ���ت‪ ،‬هەروەه���ا دامەزرێنەری‬ ‫کۆلێ���ژەی پزیش���كی ش���اهانەی (ئەو‬ ‫کاتی) عێراق‌و بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی‬ ‫ش���اهانە لە بەغدا‪‌،‬و یەک���ەم ڕاوێژکاری‬ ‫هاوشێوەی وەزارەتی تەندروستی ئێستا‬ ‫لەو زەماندا دەبێت‪ .‬لەم هەموو ڕۆڵەیدا‪،‬‬ ‫کاریگەریەک���ی گەورەی دەبێت لەس���ەر‬ ‫ئەوەی کە سیستمی تەندروستی ئێمە بە‬ ‫چی ئاقارێکدا بڕوات‪ .‬د‪ .‬سەندرسن بەها‌و‬ ‫تێگەیشتنەکانی بریتانیا دەگوازێتەوە بۆ‬ ‫عێراق‪ .‬هاوکات ئەو نەخۆش���ی‌و حاڵەتە‬ ‫تەندروستیانەی خێزانی شاهانەی عێراق‬ ‫زۆرب���ەی کات‌و هێزی داگیر دەکات‪ .‬ئەم‬ ‫دوو فاکت���ەرە بەیەک���ەوە‪ ،‬نامۆبوونێک‬ ‫دروس���تدەکەن بەوەی کە لەس���ەر ئەرز‬ ‫هەی���ە‌و خەڵک���ی ئاس���ایی هەیانە‪ .‬ئەم‬ ‫نامۆبوونە تاوەکو ئێس���تاش کاریگەرییە‬ ‫کوشندەکانی هێشتا ماوە‪.‬‬ ‫کە پزیش���کێکی بریتانی لە ئاس���ت‌و‬ ‫زیرەک���ی د‪ .‬سەندرس���ن دەبێ���ت ب���ە‬ ‫پزیشکی تایبەتیی مەلیک فەیسڵ‌و دواتر‬ ‫مەلیکەکانی تریش‌و ئەو هەموو پۆس���ت‌و‬ ‫پای���ەی پێ دەبخش���رێت چ���ی لەبواری‬ ‫پزیش���کیی‌و لە بوارە سیاسیەکانیش���دا‪،‬‬ ‫ئاس���اییە پزیش���کە تازەپێگەیش���تووە‬ ‫عێراقی‌و (دواتر کوردەکانیش) چاو لەم‬ ‫پزیش���کە بریتانیە بکەن‌و وەکو پاڵەوانی‬ ‫خۆیانی بزانن‪ .‬لە دوای ئەم پزیشکەوە‪،‬‬ ‫ئیتر بوون بە پزیشکی خێزانی شاهانە‌و‬ ‫دوات���ر خێزان���ی س���ەرۆکەکانی عێراق‬ ‫(ئێستا کوردستانیش) دەبێت بە یەکێک‬ ‫لە خەونەکانی پزیشکە سەرکەوتووەکان‪.‬‬ ‫بۆیەشە سیستمی خوێندنی پزیشکی ئێمە‬ ‫ئەوەندەی گرنگی بە نەخۆشیەکانی وەکو‬ ‫ش���ەکرە‌و فش���ار‌و (دا‌و الملوک ) داوە‪،‬‬ ‫ئەوەندە گرنگی بە کۆلێرا‌و س���کچوون‌و‬ ‫مەالریا نەداوە‪ .‬ب���ۆ نموونە کە مەلیک‬ ‫غازی ب���ە ڕووداوی هاتوچ���ۆ دەمرێت‪،‬‬ ‫ئ���ەو کات لە عێراقدا بە دەگەمەن نەبێت‬ ‫ئۆتۆمبی���ل نەب���وو‌و ڕووداوی هاتووچوو‬ ‫تەنها ل���ە خێزانی ش���اهانەدا ڕوویدەدا‪.‬‬ ‫بە کورتی‪ ،‬پزیش���کیی لە عێراقدا پێش‬ ‫هاواڵت���ی ئاس���ایی کەوتبوو‌و پێویس���ت‬ ‫بوو ت���ا ئ���ەم دواییان���ە چاوڕێبکات بۆ‬ ‫ئ���ەوەی هاواڵتیان پێ بگ���ەن‪ ،‬نەک بە‬ ‫پێچەوانەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئێستا پێویس���تمان پێی هەیە‬ ‫پزیش���کێکە ک���ە هی خێزانی ش���اهانە‌و‬ ‫س���ەرۆکانە نەبێ���ت‪ ،‬بەڵکو پزیش���كێک‬ ‫بێت ل���ە هەموو خەڵک���ەوە نزیک بێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم وەکو گولەکەی پش���تی ش���ێخ‬ ‫مەحموودی حەفید‪ ،‬قورس���ە شوێنەواری‬ ‫ئەو پزیشکانەی پێشوو بسڕدرێتەوە‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫به‌سێ‌ وه‌زیر رێگریان له‌فرۆشتنی‌ مه‌لزه‌مه‌ پێنه‌کرا‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ سێ وه‌زیری‌ جیاوازی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و له‌سه‌رده‌می‌ كابینه‌كانی‌‬ ‫به‌رهه‌م سالح‌و نێچیروان بارزانی‌‪،‬‬ ‫بڕیاری‌ قه‌ده‌غه‌كردنی‌ مه‌لزه‌مه‌یان له‌‬ ‫بازارو خوێندنگه‌كانه‌وه‌ دا‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫نه‌توانراوه‌ به‌كارهێنانی‌ مه‌لزه‌مه‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌ بكرێت‪ ،‬به‌رپرسێكی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ش رونیده‌كاته‌وه‌ كه‌ بۆ‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردنی‌ مه‌لزه‌مه‌ پێویسته‌‬ ‫سزایه‌ك دابنرێت بۆ ئه‌وكه‌سانه‌ی‌‬ ‫ده‌یفرۆشن‌و ئه‌وانه‌شی‌ كه‌ چاپی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫مامۆس���تا له‌س���ه‌ر مه‌لزه‌مه‌ بخوێنم‬ ‫باش���تره‌‪ ،‬یان كتێب؟ مامۆستا كامه‌‬ ‫مه‌لزه‌م���ه‌ باش���ه‌ له‌س���ه‌ری‌ بخوێنم؟‬ ‫مامۆس���تا ئه‌گه‌ر مه‌لزه‌م���ه‌ به‌كاربێنم‬ ‫نم���ره‌ی‌ ته‌واو به‌ده‌س���ت دێنم یاخود‬ ‫نا؟" به‌ پێ���ی به‌دواداچونێكی‌ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ ئ���ه‌و پرس���یاره‌‬ ‫ب���او‌و دوبارانه‌ن‪ ،‬كه‌ له‌به‌ش���ی‌ زۆری‌‬ ‫خوێندنگه‌كاندا‪ ،‬زۆرب���ه‌ی‌ قوتابیه‌كان‬ ‫ئاراسته‌ی‌ مامۆس���تایه‌كانیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ به‌ پێی گوته‌ی‌ به‌رپرسێكی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌ تا ئێس���تا چوار‬ ‫جار بریاری‌ قه‌ده‌غه‌كردنی‌ مه‌لزه‌مه‌یان‬ ‫داوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ له‌ ئێس���تادا فرۆش���تنی‌‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ له‌ بازاره‌كانه‌وه‌ جمه‌ی‌ دێت‌و‬ ‫چه‌ندین ساڵیش���ه‌ له‌الیه‌ن به‌ش���ێكی‌‬ ‫زۆری‌ خوێندكاران���ه‌وه‌ به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫بۆته‌ ش���تێكی‌ باو‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ بۆته‌‬ ‫جێگه‌ی‌ پرسیارو گفتوگۆی‌ مامۆستاو‬ ‫شاره‌زایانی‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌و هاوكات‬ ‫خوێندكارانی���ش‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ئایا‬ ‫مه‌لزه‌م���ه‌ قه‌ده‌غ���ه‌ بكرێ���ت‪ ،‬یاخود‬ ‫قه‌ده‌غه‌نه‌كرێت‌و قوتابیان سه‌رپش���ك‬ ‫بكرێ���ن ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌س���ه‌ر مه‌لزه‌مه‌‬ ‫بخوێنن‪ ،‬یاخود كتێب‪.‬‬ ‫مامۆس���تا كاروان عزه‌دین وه‌یسی‌‪،‬‬ ‫كه‌ م���اوه‌ی‌ چوار س���اڵه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئاماده‌یی���ه‌‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫مه‌لزه‌م���ه‌وه‌ رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ك���ه‌‬ ‫به‌كارهێنان���ی‌ مه‌لزه‌م���ه‌ زیان���ی‌ زۆر‬ ‫ب���ه‌ قوتاب���ی‌ ده‌گه‌یه‌نێ���ت‌و واده‌كات‬ ‫ك���ه‌ خوێن���دكار ئاس���تی‌ الواز ببێت‪،‬‬

‫ب���ه‌ ش���ێوه‌یه‌ك ل���ه‌ ش���ێوه‌كانیش‬ ‫فه‌رامۆشیه‌كی‌ پێوه‌ دیارده‌بێت‌و ته‌نها‬ ‫پش���ت به‌مه‌لزه‌مه‌ ده‌به‌ستێت ئه‌مه‌ش‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ س���لبی‌ ب���ه‌ دوای‌ خۆیدا‬ ‫دێنێت‪ .‬ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ وتیش���ی‌ "‬ ‫دانانی‌ مه‌لزه‌مه‌ مه‌به‌ست لێی كارێكی‌‬ ‫بازرگانیه‌‪ ،‬نه‌ك بۆ سودی‌ خوێندكارو‌و‬ ‫الیه‌نه‌ زانستیه‌كه‌ی‌‪ .‬واتا به‌ كورتیه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ نه‌بۆت ‌ه شتێكی‌ زانستی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫زیات���ر بۆ مه‌به‌س���تی‌ بازرگانیه‌‪ ،‬نه‌ك‬ ‫مه‌به‌س���ت لێی یارمه‌تی‌‌و هاوكارییه‌ك‬ ‫بێت بۆ خوێندكاران‪.‬‬ ‫هاوكات مامۆس���تا نه‌ج���ات تاهیر‪،‬‬ ‫مامۆس���تای‌ وانه‌ی‌ زمان���ی‌ عه‌ره‌بی‌‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت كه‌ زۆرب���ه‌ی‌ جاره‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌كارهێنانی‌ مه‌لزه‌مه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خوێندكاره‌كان���ی‌ بۆت���ه‌ ده‌مه‌قاڵ���ه‌ی‌‬ ‫" چونك���ه‌ خوێن���دكاران ب���ه‌الی‌‬ ‫كتێبه‌كانیان���ه‌وه‌ ناچن‌و ته‌نها پش���ت‬ ‫ئاره‌زویه‌کی به‌رده‌وامی قوتابی‌و خوێندکار‬ ‫به‌مه‌لزه‌م���ه‌ ده‌به‌س���تن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫كارێك���ی‌ خراپه‌و خوێن���دكار ته‌مبه‌ڵ ك���ه‌ نه‌یویس���ت ئاماژه‌ ب���ه‌ ناوه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ئاماده‌یی‌و پسپۆری‌‬ ‫ده‌كات" وتیش���ی‌ " مه‌لزه‌مه‌ واده‌كات بدرێ���ت‪ ،‬بۆچوونی‌ وایه‌ ك���ه‌ مه‌لزه‌مه‌ وانه‌ی‌ زینده‌وه‌رزانی‌‪ ،‬مامۆستا كه‌مال‬ ‫ك���ه‌ خوێن���دكار پابه‌ن���د نه‌بێ���ت به‌ كارئاسانییه‌كی‌ زۆر بۆخوێندكار ده‌كات‌و س���ادق‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ خس���ته‌روو‬ ‫مامۆستایه‌كه‌ی‌ له‌كاتی‌ وانه‌ گوتنه‌وه‌دا‪ ،‬كاتی‌ زۆریشی‌ بۆ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌ به‌كارهێنانی‌ مه‌لزه‌م ‌ه كاره‌س���اته‌و‬ ‫چونك���ه‌ له‌وانه‌یه‌ له‌ مه‌لزه‌مه‌ بابه‌ته‌كه‌ به‌ گوێره‌ی‌ قس���ه‌ی‌ ئه‌و مامۆس���تایه‌‪ ،‬كارێكی‌ وه‌هاش���ی‌ كردوو‌ه كه‌ كتێبی‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك ئاماژه‌ی‌ پێكرابێت‌و ره‌نگه‌ ئه‌و‌ه خوێندكار نوس���ینه‌وه‌ی‌ بابه‌ت‌و مه‌نه���ه‌ج به‌های‌ خۆی‌ له‌ده‌س���تداوه‌‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كه‌ش ب���ه‌ دیوێكی‌ دیكه‌دا ه���اوكات دیاریكردن���ی‌ بابه‌ته‌كان���ی‌ جگه‌ل���ه‌وه‌ش كه‌ له‌وه‌زاره‌ت پرس���یار‬ ‫بابه‌ته‌ك���ه‌ راڤ���ه‌ بكات‪ .‬ك���ه‌ ئه‌مه‌ش له‌ك���ۆڵ ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ به‌كال���ۆری‌ داده‌نرێ���ت‪ ،‬دانه‌نه‌كه‌یان‬ ‫خوێن���دكار توش���ی‌ دڵه‌راوكێ‌و گرفت ل���ه‌ س���ه‌رمه‌لزه‌مه‌كه‌ هه‌موو ش���تێك له‌س���ه‌ر كتێب ده‌بێت‌و پێویستیش��� ‌ه‬ ‫ده‌كات"‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌حمه‌د حوس���ێن دیاریكراوه‌و بابه‌ته‌كان رونكراونه‌ته‌وه‌ وه‌اڵمه‌كانیش هه‌ر له‌ نێو كتێبه‌كه‌دابێت‪.‬‬ ‫ی وه‌زاری‌‪ .‬بۆیه‌ خوێندكار ئه‌و سه‌رپه‌رش���تیاره‌ ئه‌و نمونه‌یش���ی‌‬ ‫ك���ه‌ مامۆس���تای‌ بابه‌ت���ی‌ ئابوری���ه‌‪ ،‬له‌سه‌ر شێواز ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ك���ه‌ بوونی‌ ئه‌و هه‌موو ده‌توانێت ته‌نها گوێ بگرێت‌و بخوێنێت‪ .‬باس���كرد كه‌ " من ناس���یاوێكی‌ خۆم‬ ‫مه‌لزه‌مان��� ‌ه له‌ بازار ته‌نها بۆ س���ه‌رنج ئه‌و مامۆس���تایه‌ رونیش���یكرده‌وه‌ كه‌ هاته‌ الم كه‌ شه‌ش مه‌لزه‌مه‌ی‌ جیاوازی‌‬ ‫راكێش���انی‌ خوێن���دكاره‌‪ ،‬دواجار ئه‌م به‌كارهێنانت���ی‌ مه‌لزه‌م ‌ه هاوكاریش���ه‌ زینده‌روه‌رزانی‌ له‌به‌ر ده‌ست دابوو‪ ،‬هه‌ر‬ ‫هه‌موو مه‌لزه‌مه‌یه‌ سه‌ری‌ له‌ خوێندكاران بۆ ئ���ه‌و قوتابیانه‌ی‌ كه‌ ئاس���تیان له‌ ده‌یوت كامه‌یان باشه‌و له‌سه‌ر كامه‌یان‬ ‫ش���ێواندووه‌و هه‌قه‌ الیه‌نی‌ په‌روه‌رده‌ وان���ه‌ی‌ ئینگلی���زی‌ الوازه‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا بخوێن���م‪ ،‬من پێم وت له‌س���ه‌ر كتێب‬ ‫ڕێگه‌ چاره‌یه‌كی‌ گونجاو بۆ ئه‌م پرسه‌ جه‌ختیشی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ ك ‌ه بخوێنه‌ له‌ هه‌موویان باش���تره‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی���ه‌ دابنێ���ت‪ ،‬به‌كارهێنانی‌ زۆرجار مامۆستا تازه‌ دامه‌زراوه‌كانیش به‌قسه‌ی‌ نه‌كردم‪ ،‬دواجار له‌سه‌ر چه‌ند‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ زیانی‌ زۆر پترن له‌ سوده‌كانی‌‪ ،‬س���ود له‌مه‌لزه‌مه‌وه‌رده‌گ���رن‌و به‌كاری‌ مه‌لزه‌مه‌یه‌كی‌ جیاوازی‌ خوێند‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫بۆ نمونه‌ ئه‌و خوێندكارانه‌ی‌ كه‌ له‌سه‌ر دێنن‪ ،‬بۆی���ه‌ من له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌دانیمه‌ كه‌ ئه‌نجامه‌كان���ی‌ وه‌رگرته‌وه‌ ته‌نها له‌‬ ‫مه‌لزه‌م���ه‌ ده‌خوێن���ن ته‌نه���ا پابه‌ندن ك���ه‌ قه‌ده‌غه‌بكرێ���ت‪ .‬به‌گوت���ه‌ی‌ ئه‌و زینده‌وه‌رزانی‌ نمره‌ی‌ كه‌می‌ هێنابوو"‪.‬‬ ‫به‌و كه‌م���ه‌ زانیاریانه‌ی‌ ك���ه‌ له‌نێویدا مامۆس���تایه‌ چه‌ندین خوێندكار ده‌ست هه‌رله‌م باره‌یه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پرۆگرام‌و‬ ‫تۆمارك���راون‌و واده‌كات كه‌ خوێندكار خۆشه‌یان لێكردوه‌ بۆ ئه‌و مه‌لزه‌مه‌یه‌ی‌ چاپه‌مه‌نیه‌كان له‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫توتی‌ ئاسا زانیاریه‌كان بێ كه‌م‌و زیاد كه‌داین���اوه‌ "چونك���ه‌ خوێن���دكاران مامۆستا ئاراس نه‌جمه‌دین‪ ،‬له‌ لێدوانێكدا‬ ‫بڵێته‌وه‌وبه‌وحاڵ���ه‌ش خوێند كارفێری‌ س���ودیان لێبین���وه‌و توانیویان���ه‌ به‌ ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ئه‌وان وه‌كو‬ ‫ب���ه‌و هۆی���ه‌وه‌ ل���ه‌ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ تاكو ئێستا چوار‬ ‫هیچ شتێكی‌ وانابێت‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ وان���ه‌ی‌ ئینگلیزیش وه‌زاری‌ ده‌ربچ���ن"‪ .‬له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌ جار بڕیاری‌ قه‌ده‌غه‌كردنی‌ مه‌لزه‌مه‌یان‬

‫زۆرجار‬ ‫مامۆستا تازه‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كانیش‬ ‫سود له‌مه‌لزه‌مه‌‬ ‫وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫به‌كار‌یدهێنن‬

‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫ی به‌ڕێوبه‌ری‌ په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مال نور ‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ پالنی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫بۆ قوتابخانه‌و خوێندنگاكان به‌اڵم‬ ‫ده‌بینی‌ له‌ناكاو وته‌بێژی‌ حكومه‌ت‬ ‫بانگه‌وازی‌ پشوی‌ یه‌ك هه‌فته‌‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هیچ هه‌ماهه‌نگییه‌ك‬ ‫نییه‌ له‌نێوان وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و رای‌ وایه‌‬ ‫"له‌دوای‌ پارله‌مانی‌ سوید وه‌زاره‌ت‬ ‫جینۆسایدی‌ ئه‌نفالی‌ بقۆزتایته‌وه‌‬ ‫ببێته‌ به‌شێك له‌پرۆگرامه‌كانی‌‬ ‫خوێندن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ خوێندنه‌و‌ه‬ ‫داوای‌ ‪7‬هه‌زار مامۆستاو ‪ 3‬هه‌زار بینای‌‬ ‫قوتابخانه‌تان كردبو‪ ،‬ئایا تائێستا له‌و‬ ‫ژمارانه‌ چیتان بۆ كراوه‌؟‬ ‫كه‌م���ال ن���وری‌‪ :‬هه‌م���و س���اڵێك‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ داوای‌ ئامارێك‬ ‫ده‌كات له‌پ���ه‌روه‌رده‌كان ك���ه‌ بزانێت‬ ‫چه‌ند مامۆستاو كارمه‌ندیان پێویسته‌‪،‬‬ ‫دو س���اڵه‌ ئ���ه‌و داوایان���ه‌ی‌ هه‌مانبوه‌‬ ‫جێبه‌جێكراوه‌ له‌نێوان ئاماری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت ك���ه‌ دامه‌زراندنه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ژماره‌ی‌ ك���ه‌ داوامانكردب���و ‪ 7‬هه‌زار‬ ‫مامۆس���تا ته‌نها بۆ ئێمه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بۆ هه‌ر ‪ 11‬په‌روه‌رده‌ك���ه‌ی‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬وه‌ك په‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫سلێمانی‌ داوای‌ ‪ 1000‬پله‌مان كردبو بۆ‬ ‫ئه‌مساڵی‌ خوێندن‪ ،‬له‌و ژماره‌یه‌ ته‌نها‬ ‫‪ 300‬كه‌سمان بۆ دامه‌زراوه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌پێی‌‬ ‫پێویس���تی‌ خۆمان داوای‌ دامه‌زراندن‬ ‫ده‌كه‌ین‌و پێشتر داوامان كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌و ژماره‌یه‌ی‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانه‌وه‌‬ ‫ده‌ستنیش���ان ده‌كرێت‌و باڵوده‌كرێته‌وه‌‬ ‫ئێمه‌ هی���چ ئاگادارنین لێ���ی‌‪ ،‬ده‌بینی‌‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندنه‌وه‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫وه‌ك په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌‬ ‫داوای‌ ‪ 1000‬پله‌مان‬ ‫كردبو بۆ ئه‌مساڵی‌‬ ‫خوێندن‪ ،‬له‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ ته‌نها‬ ‫‪ 300‬كه‌سمان بۆ‬ ‫دامه‌زراوه‌‬ ‫وه‌زیران باڵوی‌ ده‌كاته‌وه‌ وه‌ك ساڵی‌ پار‬ ‫ك���ه‌ ئه‌وه‌نده‌ پله‌ هه‌یه‌ بۆ دامه‌زراندن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێشتر ئه‌و ژماره‌ی‌ ئێمه‌ داوامان‬ ‫كردبو له‌الی‌ ئه‌وان زۆر بوه‌و بێگومان‬ ‫كه‌میان كردۆته‌وه‌‪ ،‬سااڵنه‌ش پێویستی‌‬ ‫زۆرمان به‌بینای‌ خوێندن هه‌یه‌‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫كۆنگره‌ی‌ ‪2007‬وه‌ جۆرێك له‌بایه‌خدان‬ ‫به‌دروس���تكردنی‌ بین���ای‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ چوار س���اڵی‌‬ ‫راب���ردو نزیكه‌ی‌ ‪ 50‬بین���ای‌ قوتابخانه‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ س���لێمانیدا دروستكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ سه‌ره‌كییه‌ بۆمان‬ ‫به‌زه‌حمه‌ت زه‌ویمان ده‌ست ده‌كه‌وێت‬ ‫بۆ بین���ا دروس���تكردن‪ ،‬ش���اره‌وانی‌‬

‫س���لێمانیش به‌بیانوی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫نییه‌ له‌ناو شاری‌ سلێمانیدا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫توش���ی‌ كێش���ه‌ی‌ كه‌م���ی‌ بینابوین‌و‬ ‫هه‌ندێكم���ان ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ س���لێمانی‌‬ ‫كردۆته‌وه‌و پێویس���تمان به‌ ‪ 50‬بینای‌‬ ‫قوتابخان���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا ‪22‬‬ ‫بینامان بۆ هاتوه‌ته‌ دروستكردن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌و ماوه‌ی‌ پێش���ودا كێشه‌‬ ‫له‌موچ���ه‌دا هه‌بو ك���ه‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫به‌س���ه‌ر كاتی‌ دیاری‌ كراودا رۆیشت‌و‬ ‫مامۆس���تایان زۆری���ان بێب���ه‌ش بون‬ ‫له‌وه‌رگرتن���ی‌ موچه‌‪ ،‬ه���ۆكاری‌ ئه‌مه‌‬ ‫به‌رونی‌ دی���ار نه‌بو ده‌كرێ���ت الیه‌نی‌‬ ‫كه‌مته‌رخ���ه‌م ده‌ستنیش���ان بكه‌ی���ت‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫زانكۆكان‌و‬ ‫نه‌هامه‌تی‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ‪..‬‬ ‫مای ‌هی‌ گریانه‌‬ ‫یان پێكه‌نین؟‬ ‫دكتۆر كاوه‌ عه‌لی‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫ده‌رك���ردووه‌‪ ،‬كه‌ له‌و چ���وار بڕیارانه‌‬ ‫س���ێ فه‌رمانیان له‌ الیه‌ن سێ وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاوازه‌وه‌ له‌ سێ كابینه‌دا ده‌رچووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تاكو ئێس���تا ئه‌و بڕیاره‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫س���ه‌ری‌ نه‌گرتووه‌و جێبه‌جێنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو زیات���ر رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫" ئ���ه‌و بڕیاران���ه‌ی‌ ك���ه‌ ئێم���ه‌ وه‌ك‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ده‌رمانكردن بۆ‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردنی‌ مه‌زلزه‌مه‌‪ ،‬به‌ راشكاوی‌‬ ‫ده‌ڵێم كه‌ له‌ س���ه‌ره‌تا له‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫دهۆك ئه‌و بڕیاره‌ به‌ باش���ی‌‌و به‌ رێك‬ ‫وپێكی‌ جێبه‌جێك���راو هه‌نگاوی‌ باش‬ ‫نرا‪ ،‬به‌اڵم به‌ته‌واوی���ش بنه‌بڕ نه‌كرا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " به‌ داخه‌وه‌ ك���ه‌ ده‌یڵێم له‌‬ ‫هه‌ولێر ئ���ه‌م بڕی���اره‌ جێبه‌جێنه‌كرا"‪.‬‬ ‫مامۆستا ئاراس نه‌جمه‌دین‪ ،‬له‌ درێژه‌ی‌‬ ‫قس���ه‌كانیدا وتیش���ی‌ " قه‌ده‌غه‌كردنی‌‬ ‫مه‌لزه‌مه‌ به‌وه‌وه‌ ده‌بێت كه‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫یه‌ك���ه‌ی‌ ئیداری‌ ه���ه‌ر پارێزگایه‌ك بۆ‬ ‫س���نوره‌كه‌ی‌ خۆی‌ فه‌رم���ان ده‌ربكات‬ ‫كه‌ هه‌ركه‌س���ێك مامه‌ڵه‌ به‌ مه‌لزه‌مه‌وه‌‬ ‫بكات سزاده‌درێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر كارێكی‌ وه‌ها‬ ‫ئه‌نجام بدرێت من دڵنیام له‌ ماوه‌ی‌ دوو‬ ‫مانگ ئه‌و شته‌ نه‌مێنێت‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫مه‌لزه‌م���ه‌ به‌ته‌واوی‌ بنه‌ب���ڕ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م كاره‌ ته‌نها نه‌وه‌س���تاوه‌ته‌‬ ‫سه‌ر وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رد‌هی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌‪:‬‬ ‫حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ هیچ ئاگاداری‌ یه‌كتر نین‬ ‫بۆمان؟‬ ‫كه‌مال نوری‌‪ :‬ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌یه‌ك هه‌بێت‬ ‫له‌و ژماره‌ی‌ مامۆس���تاو فه‌رمانبه‌ره‌ی‌‬ ‫هه‌مان���ه‌ ك���ه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪ 30‬ه���ه‌زاره‌‪،‬‬ ‫كێش���ه‌كه‌ ده‌چێته‌ خه‌زێنه‌و ئه‌وانیش‬ ‫داوای‌ گۆڕانكارییه‌كی���ان كردبو بكرێت‬ ‫له‌سیستمی‌ موچه‌دا‪ ،‬ئه‌وانیش دره‌نگ‬ ‫داوای���ان كردبوو ئه‌و ژم���اره‌ زۆره‌ش‬ ‫جارێك���ی‌ ت���ر دروس���ت ده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگومان كاتی‌ زۆری‌ ده‌وێت‌و هۆكاره‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ب���و‪ ،‬به‌اڵم له‌‪18‬ی‌ مانگه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫چه‌كه‌كانم���ان بۆ خه‌زێنه‌ ناردوه‌و هیچ‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬له‌وكاته‌ی‌ پشوی‌‬ ‫فه‌رمی‌ ب���وه‌ كارمه‌نده‌كانم���ان كاری‌‬ ‫خۆیان ك���ردوه‌و بانكه‌كان پاره‌ی‌ تێدا‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬له‌ ‪ 12/24‬ئ���ه‌و به‌ڕێوبه‌رانه‌ی‌‬ ‫چه‌كه‌كانیان فریاخس���توه‌و موچه‌یان‬ ‫وه‌رگرت���وه‌ له‌وان���ه‌ مامۆس���تایانی‌‬ ‫باخچه‌ی‌ ساوایان‌و بنه‌ڕه‌تی‌‌و هه‌ندێك‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫خوێندنگ���ه‌ پیش���ه‌ییه‌كان‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌مامۆس���تایانی‌ ئاماده‌یی‌ بون‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫رۆژی‌ ‪ 25‬مان���گ كات���ی‌ فه‌رمی‌ موچه‌‬ ‫وه‌رگرتنه‌ك���ه‌ پش���و ب���و‪ ،‬هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌مامۆس���تایان له‌‪26‬ی‌ مانگه‌وه‌ تاكو‬ ‫‪ 31‬مانگ سه‌ردانی‌ بانكه‌كانیان كردبو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم پاره‌ی‌ تێدا نه‌بوه‌و له‌ئێس���تادا‬ ‫ئه‌و كێش���ه‌یه‌ نه‌ماوه‌و یه‌ك مامۆستا‬ ‫نه‌هاتوه‌ت���ه‌ په‌روه‌رده‌ بڵێت كێش���ه‌ی‌‬ ‫وه‌رنه‌گرتنی‌ موچه‌مان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پارله‌مانی‌ س���وید ئه‌نفالی‌‬ ‫به‌جینۆس���اید ناساند‪ ،‬به‌اڵم وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم بۆچی‌‬ ‫به‌درێژای‌ ئه‌و چه‌ند س���اڵه‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ئه‌و كاره‌س���اته‌ له‌ن���او پرۆگرامه‌كانی‌‬ ‫خوێن���دن بچه‌س���پێنێ‌‪ ،‬بۆ ئه‌و ه‌ی‌‬ ‫نه‌وه‌كانی‌ ئه‌و ئه‌نفالكراوانه‌و ئه‌وانی‌ تر‬ ‫ئه‌مه‌ له‌بیر نه‌كه‌ن‌و ئاگاداری‌ مێژویه‌كی‌‬ ‫له‌و جۆره‌ بن؟‬ ‫كه‌م���ال نوری‌‪ :‬هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ بۆ دو‬ ‫خ���اڵ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌م پێویس���ت‬

‫خوێندن‬

‫بو زوت���ر ئه‌م���ه‌ بكرای���ه‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌كۆنگره‌ی‌ په‌روه‌رده‌ییدا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و گۆڕانكارییان���ه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندندا پێویست بو‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ بكرایه‌و بكرێته‌ به‌رنامه‌یه‌ك‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ نه‌كرا‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ده‌بو له‌دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ پارله‌مانی‌ س���وید‬ ‫ئه‌نفالی‌ به‌جینۆس���اید ناساند ئه‌مه‌ی‌‬ ‫بقۆزتایه‌ته‌وه‌و بیكردایه‌ به‌ به‌رنامه‌یه‌ك‬ ‫بۆ ئێستا یاخود سااڵنی‌ داهاتو كه‌ ببێته‌‬ ‫به‌شێك له‌پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌باره‌ی‌ پۆشتنی‌ (صدریه‌)‬ ‫وه‌ له‌هه‌ندێ���ك پ���ه‌روه‌رده‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن هه‌ركه‌س���ێك ئ���ه‌و جلو به‌رگه‌‬ ‫نه‌پۆش���ێت به‌(غیاب) ئه‌و رۆژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌ژمار ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ رێنمایی‌‌و بڕیاری‌‬ ‫ئێوه‌یه‌ یاخود خودی‌ ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رانه‌ی‌‬ ‫خوێندنگاو قوتابخانه‌كانه‌؟‬ ‫كه‌م���ال نوری‌‪ :‬پۆش���ینی‌ (صدریه‌)‬ ‫له‌ساڵی‌ پاره‌وه‌ له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ س���لێمانییه‌وه‌‬ ‫جێبه‌جێك���راوه‌و زۆر له‌مامۆس���تایان‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان پابه‌ندبون به‌و كاره‌وه‌‪،‬‬ ‫پێش ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێم���ه‌ ئ���ه‌وه‌ بكه‌ینه‌‬ ‫بڕیار زۆر قوتابخان���ه‌و خوێندنگا ئه‌و‬ ‫به‌رگه‌یان پۆش���ی‌ بو له‌كاتی‌ ده‌وامی‌‬ ‫فه‌رمی���دا‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش ئێمه‌‬ ‫س���وپاس‌و پاداشتمان بۆ ئه‌و به‌ڕێزانه‌‬ ‫ناردوه‌‪ ،‬هه‌ندێك مامۆس���تا باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌و (صدریه‌)له‌گه‌ڵ له‌شیدا‬ ‫جۆرێ���ك له‌نه‌گونجاندنی‌ تێ���دا به‌دی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و له‌و چوارچێوه‌یه‌دا‪ ،‬تائێس���تا‬ ‫هیچ سزایه‌كمان بۆ نه‌هاتوه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مامۆس���تایه‌ك ئ���ه‌و به‌رگه‌ی‌‬ ‫نه‌پۆشیوه‌‪ ،‬له‌پاڵ ئه‌وه‌شدا ئێمه‌ هیچ‬ ‫بڕیارێكمان ده‌رنه‌كردوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ر مامۆس���تایه‌ك پابه‌ندی‌ (صدریه‌)‬ ‫پۆشین نه‌بێت سزا بدرێت‌و زۆر له‌هیچ‬ ‫مامۆستایه‌ك ناكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم دیارده‌یه‌كی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌و ب���ێ‌‬ ‫جیاوازییه‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫زۆرس���ه‌یره‌! له‌م دو ساڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوای���دا دیارده‌یه‌كی ترس���ناك‬ ‫له‌زانك���ۆكان باڵوبوه‌ته‌وه‌و رۆژ‬ ‫ل���ه‌دوای‌ رۆژ ته‌ش���ه‌نه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌چی كه‌س مێش���ێك میوانی‬ ‫نیی���ه‌! زۆر س���ه‌یره‌‪ ،‬خۆ ئه‌م‬ ‫واڵته‌ی‌ ئێمه‌ پ���ڕه‌ له‌ره‌خنه‌گر‬ ‫تاراده‌یه‌ك هه‌ندێجار تامه‌زرۆیی‬ ‫بینینی پرۆگرامێكی خۆش���ین‬ ‫كه‌چ���ی له‌هه‌م���و كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫ته‌له‌فزیون هه‌رایه‌و باس باسی‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌و ره‌خن���ه‌ به‌ره‌خنه‌‬ ‫ده‌ڵێ‌ خۆت البه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كی وا مه‌ترس���یدارو‬ ‫له‌جێگایه‌كی گرنگ‌و هه‌ستیاری‌‬ ‫وه‌ك زانك���ۆكان بۆچ���ی كه‌س‬ ‫خۆی‌ به‌خاوه‌نی نازانێت!؟ تۆ‬ ‫بڵێی ئ���ه‌و گه‌نده‌ڵییه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫شیرین بێت كه‌س دڵی نه‌یه‌ت‬ ‫به‌خراپ باس���ی بكات؟ ببوره‌‬ ‫خوێنه‌ری‌ خۆشه‌ویست لێم توڕه‌‬ ‫مه‌ب���ه‌ له‌بیرم چو گه‌نده‌ڵێكه‌ت‬ ‫بۆ باس بكه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌ (نه‌هاتنی‬ ‫به‌كۆمه‌ڵی خوێندكارانه‌) به‌ڵێ‌‬ ‫نه‌هامه‌تی به‌كۆمه‌ڵ���ه‌ چونكه‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گای كوردی هیوای‌ به‌و‬ ‫خوێندكارانه‌ی���ه‌ له‌ئاینده‌یه‌كی‬ ‫نزیكدا كوردستان به‌رێوه‌ ببه‌ن‌و‬ ‫پێشیبخه‌ن‪ ،‬كه‌چی ئه‌وان رۆژ‬ ‫به‌رۆژ فێ���ری‌ بێتوانایی ده‌بن‌و‬ ‫فێ���ری‌ ده‌س���به‌رداری‌ ماف���ی‬ ‫خۆی���ان ده‌ب���ن ك���ه‌ فێربونه‌‪.‬‬ ‫باش���ه‌ خوێندكارێ���ك هه‌م���و‬ ‫ساڵی چه‌ند جارێك بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك یان زیاتر به‌شداری‌‬ ‫ب���كات له‌(نه‌هاتنیبه‌كۆمه‌ڵ)‌و‬ ‫له‌م���اڵ پاڵدات���ه‌وه‌و خه‌ریكی‬ ‫ته‌ماشاكردنی سه‌تالیت‌و ناردنی‬ ‫كورته‌نام���ه‌ بێ���ت‌و دواتریش‬ ‫كه‌ دێت���ه‌وه‌ ده‌وام س���ڕبوه‌و‬ ‫به‌بیس���تنی زانست دڵی ته‌نگ‬ ‫ده‌بێ‌و گازنده‌ی‌ قورس‌و ئاڵۆزی‌‬ ‫وان���ه‌كان‌و خراپی مامۆس���تا‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌وه‌ن���ده‌ بێب���اوه‌ڕه‌‬ ‫به‌خۆی‌ ئه‌گه‌ر پێی بڵێی‌ سبه‌ی‌‬ ‫له‌(هی���چ) تاقیكردنه‌وه‌ت هه‌یه‌‬ ‫دورنییه‌ ده‌ست به‌گریان بكات!‬ ‫به‌راس���تی نه‌هامه‌ت���ی گه‌لی‬ ‫كورده‌ كه‌ رۆڵه‌كانی له‌ئاكامی‬ ‫سیس���تمێكی په‌روه‌رده‌ی���ی‬ ‫نه‌زۆك���دا ب���ه‌م ده‌رده‌ بچ���ن‌و‬ ‫بگه‌نه‌ ئاس���تێك پێیان وابێت‬ ‫(نه‌هاتنی به‌كۆم���ه‌ڵ)و ده‌وام‬ ‫راگرتن ده‌ستكه‌وتێكی مه‌زنه‌!‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر خوێندكاران‬ ‫به‌رده‌وامب���ن له‌ئه‌نجامدان���ی‬ ‫ئ���ه‌و (گه‌نده‌ڵیی���ه‌) پێموایه‌‬ ‫چه‌ند س���اڵێكی دیكه‌ له‌كه‌ناڵه‌‬ ‫ئاس���مانییه‌كانه‌وه‌ هه‌واڵ���ی‬ ‫س���ه‌یر ده‌بیستین وه‌ك( دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پزیشكه‌كان سكی چه‌ند‬ ‫نه‌خۆشێكیان دڕی به‌مه‌به‌ستی‬ ‫ئه‌نجامدان���ی نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‬ ‫مانیانگرت���وه‌و‬ ‫ئێس���تا‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ نه‌دورینه‌وه‌ی‌ سكی‬ ‫نه‌خۆش���ه‌كان ده‌ك���ه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫داواكارییه‌كانی���ان جێبه‌ج���ێ‬ ‫نه‌كرێت!)‪ ،‬یان ده‌بیس���تین(‬ ‫مامۆس���تایان وه‌ك ناره‌زاییه‌ك‬ ‫به‌رامب���ه‌ر جێبه‌جێنه‌كردن���ی‬ ‫داواكارییه‌كانی���ان له‌كات���ی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان���ی كۆتای���ی‬ ‫س���اڵدا هۆڵه‌كانی تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫چاودێ���ری‌‬ ‫چۆڵده‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان ناكه‌ن!)‪.‬‬ ‫ئێس���تا با پێكه‌نی���ن به‌اڵم‬ ‫كاتێ���ك ك���ه‌ هه‌س���تكردن‬ ‫به‌به‌رپرس���یارێتی الی‌ تاك���ی‬ ‫كوردی گه‌یش���ته‌ ئه‌و ئاس���ته‌‬ ‫نزمه‌و به‌ها جوان‌و به‌نرخه‌كان‬ ‫ونبون‌و سیس���تمی په‌روه‌رده‌و‬ ‫زانك���ۆكان تاكی خه‌مس���اردو‬ ‫بێتواناو نه‌زان���ی به‌رهه‌م هێنا‬ ‫ئ���ه‌و كاته‌ گریانی���ش چارمان‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزمدا بۆتان‌و كوردستان‬ ‫ئاوه‌دان‪.‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫ئەحالم مەنسوور‬ ‫ژنێ لە حیلەی یاخیبوون!‬

‫شێرکۆ بێکەس‬ ‫سلێمانی‬ ‫‪٢٠١٣/١/١٣‬‬

‫تابووتێ لە شەو‬ ‫شەو لە ژنێک و‬ ‫ژنیش لە ئەڵوەن‪.‬‬ ‫ئەمە الواندنەوەی کۆتایی ئەو چیرۆکە بوو کە ناوی‬ ‫"ئەحالم مەنسوور" بوو‪ .‬ئەو لە شارێکدا گەورە بوو‬ ‫کە هەژاریی و پاییز و وەرینی ژن و تەوری پیاوی تێدا‬ ‫هەرە هەرە بااڵ دەست بوو‪ .‬گەرچی شار لەسەر ڕووباری زێڕی‬ ‫ڕەش و لەسەر خەزنەی دێو و درنج پاڵکەوتبوو‪ .‬وەلێ‬ ‫نان لە قوڕگی ئەژدیهادا بوو‪ .‬دوای لەدایکبوون ئەو‬ ‫مامانەی ناوکی ئەبڕی ئاینێکی پیرێژنی هەزار ساڵە و‬ ‫پەنجەی درێژ و ڕەقەڵەی زەبر و زەنگی خورافات و‬ ‫نینۆکەکانی ئەفسانەی بیابانێکی تینوو بوو‪.‬‬ ‫بێچووە پشیلە زۆر لە کچ‬ ‫بەخت و حورمەتی زیاتر بوو!‬ ‫"ئەحالمێ" لە تەم‬ ‫تەم لە سەراب و‬ ‫سەرابیش لە خەم‬ ‫خەم لە ژماردن نەئەهات‪ .‬لە گوێ ئاوی ئەڵوەنیشدا‬ ‫ئەحالم خەونی ئەدا بە دەم شەپۆلەکانی سبەینێ و‬ ‫ماسیەکانی دواڕۆژەوە‪ .‬وەک شەنگەبی گەورەتربوو‪.‬‬ ‫شەوانە بە دەم (با)ی لەناو بەردەوە هەڵکردووی‬ ‫شاخانەوە هەڵبەستێ بوو سەمای ئەکرد‪.‬‬ ‫کچێ لە خۆزگە‬ ‫خۆزگە لە ڕێگە و‬ ‫ڕێ لە کتێب و‬ ‫کتێبیش لە دڵ‪.‬‬ ‫کەوتە خوێندنەوە‪ .‬کەوتە هەڵکەندن‪ .‬کەوتە باڵگرتن‪.‬‬ ‫خەوی فڕێدا و‪ .‬بوو بە پەروانەی عەشقی چیرۆک و عەشقی‬ ‫ڕۆمان و شیعری کەڵەگەت هەتا بەیانیی‪.‬‬ ‫لەسەرەتادا‬ ‫الی "پێغەمبەر"ی‬ ‫"جوبران" دەرسی خوێند‬ ‫لە "شێت"ەکەی ئەوەوە عەقڵی داگیرسان‬ ‫بە "باڵی شکاو" کەوتە فڕین و‬ ‫گەیشتە بەغدا و‪ ..‬گەیشتە ماڵی‬ ‫کورتە چیرۆکی "فوئاد تکرلی" و‬ ‫کەناری دیجلەی قەسیدەی "سەیاب"‬ ‫بەغدای ئەو دەمە‪ ،‬ئەوەندەی عەقڵی "وەردی" و‬ ‫"جەواد سەلیم" و "تەها باقر" و چراکانی سەر‬

‫ئەبو نەواس زیندووبوو‪ .‬ئەحالم گەیشتە کۆلیج و‬ ‫بەسەر پلیکانەکاندا سەرکەوت‪ .‬بەاڵم مێیەکی ئاسایی و‬ ‫کچێکی هەروا شوێن کەوتووی قەدەر نەبوو‪.‬‬ ‫کچێ لە چرا‬ ‫چرا لە هزر و‬ ‫ڕۆژی یەکسانی و‬ ‫شەوقی یاخیبوون‪.‬‬ ‫لە "نەوال"ەوە جەستەی خۆی باشتر ناسی‪ .‬لە "سیمون‬ ‫دی بۆفوار"ەوە بازنەکانی یاخیبوون گەورەتر بوون‪ .‬چووە‬ ‫سەر شەقامی "پیاو" و پرچەکانی کرد بە ئااڵ‪.‬‬ ‫چووە سەر مزگەوتەکان و یەخەی داب و نەریتی گرت‪.‬‬ ‫یەخەی منارەی شاری گرت‪ .‬یەخەی یەک ڕەنگی و‬ ‫یەک دەنگی و بێدەنگی گرت‪ .‬جیاوازیەکانی ماچکرد و‬ ‫باوەشیکرد بە ئازادی تاکەکەسدا و لە هەوری مێ جوانترین‬ ‫بارانی باراند‪ .‬ڕۆژ ژمێری باوی دڕان‪ .‬لەبەرچاوی‬ ‫هەموو دنیا مەمکەکانی خۆی دەرهێنا و دوو گڵۆپی بۆ‬ ‫بیری تاریکستانی عێراق و کوردستان زیادکرد‪.‬‬ ‫ڕۆژنامەی کرد‬ ‫بە پەنجەرە‬ ‫پەنجەرەی کرد‬ ‫بە ئایندە و‬ ‫زمانی شەرمنی ژنی‬ ‫هەڵدایە ناو ئاگرەوە‪.‬‬ ‫ئەحالم چیرۆکی جوانی داینێ‪ .‬ڕەنگ و دەنگ جوانی‬ ‫داینێ‪ .‬وەلێ جوانی هەرە گەورەی ئەم ئەحالمە لەوە‬ ‫دابوو ئازایەتی گەورەی داینێ! حەقیقەتی ڕووت و قووتی‬ ‫خستە بەردەم ئەم کۆمەڵە و ترسنۆکی ڕەگەزەکەی‬ ‫خۆی ڕسواکرد‪.‬‬ ‫ژنێ لە حیلەی یاخیبوون‪.‬‬ ‫حیلە لە دەنگی بوێر و‬ ‫لە تێکشکانی قەدەغە و‬ ‫سنوورەکانی حەرام و‪.‬‬ ‫"ئەحالمێ" لەو‬ ‫خەمە مێیەی‪ ..‬قژ گڕگرتوو‬ ‫بەناو دارستانی چەقۆی پیاودا‬ ‫هەنگاوی نا و‬ ‫نەگەڕایەوە بۆ دواوە و‪..‬‬ ‫کڕنووشی بۆ "ئینس و جن" و‬ ‫مێزەری خورافات نەبرد‪.‬‬ ‫هەتاکوو مرد!‬

‫‪17‬‬

‫‪18‬‬

‫فوقاع ‌ه !‬

‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬

‫هێشتا یه‌كالیی نه‌بۆته‌و‌ه ئایا ئه‌وه‌ی روده‌دات له‌پارێزگا سونن ‌ه نشینه‌كان‬ ‫هه‌ڵوێس���ت‌و په‌رچه‌كردار‌ه یان راپه‌ڕین‪ ،‬هه‌روه‌ك نه‌زانراوه‌ ئه‌وه‌ سوننه‌كانن‬ ‫دژی شیع ‌ه وه‌ستاونه‌ته‌و‌ه یان ئه‌وه‌ مه‌دێكی زاڵی ناسیۆنالیزمی پانعه‌ره‌بیزم ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و جه‌مسه‌رگیریه‌ی ناوچه‌كه‌ی كردۆته‌ دوبه‌ره‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌ڵكشانه‌ مه‌زهه‌بی‌و ئیتنییه‌ی سوننه‌كان دژ به‌سیاسه‌تی مالیكی‬ ‫راپه‌ڕی���ن بێت ئه‌و‌ه كه‌واته‌‪ ،‬تێرمی به‌هاری عێراقی راس���ت ‌ه دژ به‌قه‌یرانه‌كه‌‪،‬‬ ‫گرنگه‌ كورد له‌م گه‌مه‌یه‌دا ته‌ماشاكه‌ر نه‌بێت‪ ،‬هێزی خۆی به‌كاربهێنێت دژی‬ ‫ئه‌و سیاسه‌ته‌ی تا هه‌نوكه‌ نكوڵی له‌بون‌و ره‌گه‌زو كه‌رامه‌تی كوردی ده‌كات‪،‬‬ ‫كورد چیتر به‌رگه‌ی شكستی سیاسییه‌كان ناگرێت‪ ،‬نه‌ شیعه‌كان‌و نه‌سوننه‌كان‬ ‫ئه‌و هێز‌ه فریادڕه‌سه‌ی كورد نین‌و خۆهه‌ڵواسینی كوردیش ئیتر به‌سه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫مه‌زهه‌ب ئه‌یانجوڵێنێت‪ ،‬مه‌زهه‌بیش بۆخ���ۆی دیارده‌یه‌كی حه‌ددیه‌و جۆرێك‬ ‫له‌ریزپ���ه‌ڕی‌و تاكڕه‌ویی فیك���ری تێدایه‌‪ ،‬به‌ مه‌زهه‌بكردن���ی عێراق مه‌یلێكی‬ ‫مه‌ترس���یداره‌ بۆ كورد‪ ،‬جه‌نگی ئێستاش رێك له‌و جه‌نگه‌ مه‌زهه‌بییه‌ ده‌چێت‬ ‫چاوه‌كانی ته‌نها تێكس���ت ‌ه نه‌گۆڕه‌كان ده‌بینێت‌و ئه‌و تێكستانه‌ش كاراكته‌ری‬ ‫خێڵ‌و هۆزی دینی موماره‌سه‌ی ده‌كه‌ن‌و بیركردنه‌وه‌یه‌كی ترادیسۆنانه‌ی هه‌ی ‌ه‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی بیركردنه‌وه‌یه‌كی دیموكراتییان ‌ه بێت‪.‬‬ ‫دیمه‌نێك���ی دیكه‌ی ئه‌م گه‌مه‌یه‌‪ ،‬یه‌ك���ه‌م‪ :‬فیرقه‌ی ‪ 12‬رێگری كرد له‌وه‌ی‬ ‫نابێت خۆپیش���اندان له‌كه‌ركوك‌و حه‌ویجه‌و ئ���ه‌و ناوچان ‌ه بكرێت‌و پارێزگاری‬ ‫كه‌ركوكیش به‌پێشێل ناوی برد‪ ،‬له‌كاتێكدا خۆپیشاندان مافێكی سروشتی هه‌ر‬ ‫تاكێكی عێراقییه‌و ده‌ستوریش رێگه‌ی به‌خۆپیشاندانی هێمنان ‌ه داوه‌‪ ،‬كه‌وات ‌ه‬ ‫بۆ هه‌رێمی كوردستانیش كه‌ به‌شێكه‌ له‌عێراق خۆپیشاندان ره‌وای ‌ه ئه‌ی بۆچی‬ ‫ده‌سه‌اڵت رێگری ئه‌كات؟ ئه‌گه‌ر ئه‌و كاره‌ی مالیكی‌و فیرق ‌ه عه‌سكه‌رییه‌كانی‬ ‫ش���ه‌رعییه‌تی نه‌بێت‌و پێشێلی پره‌نسیپ ‌ه ده‌س���توری‌و دیموكراسییه‌كان بێت‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردس���تانیش پێشێلی ده‌ستورییه‌و پێویست ناكات‬ ‫ب��� ‌ه "ئاژاوه‌گێڕو ده‌س���تی ده‌ره‌كی ناوببرێت" وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی رویدا ل ‌ه ‪ 17‬ی‬ ‫شوبات‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬وش���ه‌ی نه‌ش���یاوی وه‌ك (فقاعه‌) واته‌ بڵقی ئاو‪ ،‬بڵقی سوك ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌ده‌می س���ه‌رۆك وه‌زی���ری عێراق هات ‌ه ده‌ره‌وه‌ دژی ئه‌و خۆپیش���انده‌رانه‌ی‬ ‫پارێزگا س���وننه‌ نشینه‌كان‪ ،‬هه‌ستم به‌وه‌ كرد مالیكی نایه‌وێت كورسییه‌كه‌ی‬ ‫جێبهێڵێت‪ ،‬ئه‌و وش���ان ‌ه زاده‌ی ئه‌وه‌یه‌ عێراق هی خۆمه‌‪ ،‬من ش���ه‌رعییه‌تم‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ الده‌رو به‌كرێگیراون‪ ،‬پێویس���ت ‌ه دادگایی بكرێن‪ ،‬وش���ه‌كه‌‪ ،‬وشه‌یه‌كی‬ ‫یاس���ایی‌و مه‌ده‌نی نییه‌ ئه‌وه‌نده‌ی وشه‌ی كه‌سێك ‌ه باوه‌ڕی به‌ده‌ستاوده‌ستی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و پره‌نسیپی دیموكراسی نییه‌ وه‌ك ئه‌م نمونانه‌‪:‬‬ ‫"سه‌دام"به‌ش���یعه‌و كوردی ده‌وت ( الكالب الس���ائبه‌)وات ‌ه سه‌گی به‌ره‌اڵ‪،‬‬ ‫وه‌زیره‌كه‌شی"محمد سعید سه‌حاف" ده‌یوت (علوج) وات ‌ه پیاوی غه‌یر‌ه عه‌ره‌بی‬ ‫ملپان‪ ،‬كه‌ كاتی خۆی حه‌زره‌تی عومه‌ر(ر‪.‬ض) ئه‌و وش���ه‌ی بۆ فارس���ه‌كان‬ ‫به‌كارهێن���ا‪ ،‬به‌مان���ا جاهیلییه‌كه‌ی وت���ی ئه‌و گاو گوێره‌ك���ه‌ علوجانه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ش���یعه‌كان رقیان له‌و وشه‌ی ‌ه ده‌بێته‌وه‌"موعه‌ممه‌ر قه‌زافی"ش به‌شۆڕشگێڕانی‬ ‫ده‌وت (جرزان) وات ‌ه جرجی زێراب‪"،‬به‌ش���ار ئه‌س���ه‌د"یش ئێس���تا وش���ه‌ی‬ ‫شه‌التییه‌كان‌و چه‌قۆكێش���ه‌كان به‌كارده‌هێنێت دژی سوپای ئازاد‪ ،‬توركیاش‬ ‫به‌گه‌ریال ده‌ڵێت توركی ش���اخاوی‪ ،‬به‌راست ئایا "نوری مالیكی" له‌ریزی ئه‌و‬ ‫دیكتاتۆرانه‌ داده‌نرێت كه‌ به‌ (ثورة‌ الكرامة‌)ی ئێس���تای سوننه‌كان ده‌ڵێت‬ ‫(فقاعه‌)؟‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫‌به‌ره‌و رۆژئاوای کوردستان‬ ‫ئا‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫ی س���اردو سڕ‌و‬ ‫س���پێده‌یه‌ك ‌‬ ‫پڕ له‌زوق���م‌و كڕێوه‌ ب���و‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫من���ی‌ فۆتۆگرافه‌ری‌ رۆژنامه‌ی‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‪ ،‬له‌س���ه‌ر خاڵ��� ‌‬

‫سنوری‌ باش���وره‌وه‌‪ ،‬دروست‬ ‫ی (ش���له‌كێ‌‌و‬ ‫له‌به‌نزیخان���ه‌ ‌‬ ‫س���ه‌حێله‌وه‌) له‌گه‌ ‌ڵ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی بێ‌ ئه‌ژماری‌ سوریی‬ ‫كۆڵبه‌ر ‌‬ ‫(ك���ه‌ زۆربه‌ی���ان ع���ه‌ره‌ب‌و‬ ‫كه‌مێكیشیان كورد) بون به‌ره‌و‬

‫ی‬ ‫ی رۆژئاوا ‌‬ ‫گوندی‌ گره‌س���ور ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‌و سه‌ر به‌پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌سه‌ك ‌ه به‌ڕێكه‌وتم‪ ،‬مه‌ودا ‌‬ ‫نێوان ئه‌و دو ناوچه‌یه‌ به‌پیاد‌ه‬ ‫ی ‪ 4‬كاتژمێ���ر ب���و‪،‬‬ ‫نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌و ‪ 4‬كاتژمێره‌دا دیمه‌نه‌كان‬

‫ئه‌وه‌ند‌ه هه‌ژێنه‌رو دڵته‌زێن بون‬ ‫ی‬ ‫ی گێڕانه‌وه‌یان ‌‬ ‫كه‌ وش ‌ه توانا ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ چاكتر وای ‌ه وێنه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫خۆیان سه‌رگوزه‌شت ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و خه‌ڵك ‌ه‬ ‫پ���ڕ له‌ناكام��� ‌‬ ‫ره‌شوڕوته‌ بگێڕنه‌وه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌ڵیک منداڵ به‌دیار ئاگره‌وه‌ چاوه‌ڕوانی به‌نزین وه‌رگرتنن‬

‫به‌نزینخانه‌ی شله‌کێ‬

‫دڵخۆشین‪ ..‬به‌ڕێده‌که‌وین‬

‫پیاوێک به‌ پێی په‌تی به‌چه‌ند ده‌به‌ به‌نزینه‌و‌ه ‪ 4‬کاتژمێر رێده‌بڕێت‬

‫تاچاو بڕکات خه‌ڵکه‌‬

‫سه‌رماو کڕێوه‌ش کۆڵیان پێنادات‬

‫کۆڵبه‌رێک‪ :‬به‌م رۆژگاره ئیش‌و کارم‌ قوڕ شێالنه‌‬

‫گه‌یشتن ‌ه رۆژئاوای کوردستان‬

‫بازگه‌ی دێرکێی ‪YPG‬‬

‫فرۆشتنی به‌نزین ل ‌ه دێرکێ‬

‫فۆتۆکان‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )360‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/1/15‬‬

‫رازیبوون به‌ملكه‌چی‌‪ ...‬پاشماوە هه‌لی‌ كار لەکۆمپانیای طازج‬ ‫بێگوم���ان باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ ت���رس‬ ‫تاكه‌ ئامرازی‌ ده‌س���تی‌ ده‌س���ه‌اڵت نییه‌‬ ‫ب���ۆ داگیركردنی‌ ئ���ازادی‌ مرۆڤ���ه‌كان‪،‬‬ ‫هاوشانی‌ ترس‪ ،‬ئیغراكردن‌و به‌شینه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆس���تی‌ ئیداری‌‌و موچه‌و دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫زه‌وی‌‌و ره‌خس���اندنی‌ ده‌رفه‌ت���ی‌‬ ‫خوێن���دن‌و دامه‌زران���دن‌و زۆر ئام���رازی‌‬ ‫دیكه‌ش‪،‬سه‌رجه‌میان چه‌كه‌ كاریگه‌ره‌كانی‌‬ ‫ده‌ستی‌ ده‌سه‌اڵتن بۆ گۆڕینی‌ ئینسانه‌كان‬ ‫له‌ بوونێكی‌ ئازاده‌وه‌‪ ،‬له‌ مرۆڤێكی‌ خاوه‌ن‬ ‫ده‌نگ‌و پرس���یاره‌وه‌‪،‬بۆ مرۆڤێكی‌ كۆیله‌و‬ ‫مرۆڤێكی‌ بێده‌نگ‌و بێ‌ پرسیار‪،‬بۆ مرۆڤێك‬ ‫كه‌ ره‌زامه‌ندبێ‌ به‌ ملكه‌چی‌ ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ مرۆڤه‌كان نین‪،‬كه‌ له‌ بوونه‌وه‌ به‌‬ ‫بێده‌نگی‌‌و ملكه‌چی‌ هاتبنه‌ ژیانه‌وه‌‪،‬به‌ڵكو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ش���ێوازی‌ ژیان���ی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‪،‬ئه‌وه‌ سیس���ته‌می‌ سیاسی‌‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌‪،‬مرۆڤ���ه‌كان ل���ه‌ فۆرمێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و س���ایكۆلۆژیدا‬ ‫فۆرمه‌ل���ه‌ ده‌كات‌و مان���او ناوه‌رۆكی���ان‬ ‫پێده‌به‌خش���ێته‌وه‌‪ .‬ده‌سه‌اڵت‌و سیسته‌مه‌‬ ‫دیموكرات‌و كراوه‌كان هه‌میش���ه‌ به‌ دوای‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ جۆرێك له‌ مرۆڤن‪،‬كه‌ نرخ‬ ‫ناخه‌نه‌ سه‌ر ئازادی‌‌و مرۆڤبوونیان‪،‬مرۆڤی‌‬ ‫خاوه‌ن ره‌خنه‌و پرس���یار دروستده‌كه‌ن‌و‬ ‫سه‌ره‌نجام كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك دێنێته‌ بوون‪،‬كه‌‬ ‫ده‌روازه‌كان���ی‌ له‌به‌رده‌م ل���ه‌ دایكبوونی‌‬ ‫هه‌ر سیسته‌مێكی‌ سته‌مكاردا داخستوه‌‪،‬‬ ‫رێك پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌و سیسته‌مه‌ شمولی‌‌و‬ ‫تۆتالیتارانه‌ی‌‪،‬ك���ه‌ س���تونی‌ س���ه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ كاركردنیان‪،‬بریتییه‌ له‌ هه‌وڵ به‌‬ ‫ئاراسته‌ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ ژیان له‌ فۆرمێكی‌‬ ‫ته‌واو ملكه‌چیدا‪ .‬سیس���ته‌مه‌ شمولیه‌كان‬ ‫ب���ه‌ حوكمی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ سیس���ته‌می‌ پڕ له‌‬ ‫ئامرازی‌ كۆنترۆڵ‌و داخراون‪،‬هه‌میش���ه‌ له‌‬ ‫گه‌ڕاندان ب���ه‌ دوای‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ ده‌نگێكی‌‬ ‫ئ���ازاد تا له‌ ئازادی‌ بخ���ه‌ن‪ ،‬له‌ هه‌وڵدان‬ ‫بۆ به‌رهه‌مهێنانی‌ جۆرێك له‌ بیركردنه‌وه‌و‬ ‫جۆرێك له‌ ماناو جۆرێك له‌ سه‌مت‌و وێنه‌‬ ‫ب���ۆ ژیان‪ ،‬وێنه‌یه‌ك ك���ه‌ دواجار جگه‌ له‌‬ ‫تاریككردنی‌ ژیان‌و به‌ دۆزه‌خ س���پاردنی‌‬ ‫ئازادی‌ ئینسان‌و خاڵیكردنه‌وه‌ی‌ مرۆڤ له‌‬ ‫هه‌موو مانایه‌كی‌ ئینس���انی‌ هیچی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫تێدا نیی���ه‌‪ .‬بێگومان ئ���ه‌م دوو جۆر له‌‬ ‫سیسته‌مه‌ هه‌ردووكیان له‌ڕێی‌ ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫كار له‌سه‌ر مرۆڤه‌كان‌و دیاریكردنی‌ فۆرمی‌‬ ‫ژیان‌و بیركردنه‌وه‌ی���ان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌‬ ‫دوو فۆرم‌و دوو ئاراس���ته‌و دوو دونیابینی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و په‌روه‌رده‌ی���ی‌‬ ‫ته‌واو جیاوازدا‪ .‬له‌ سیسته‌مه‌ دیموكرات‌و‬ ‫كراوه‌كاندا‪ ،‬مرۆڤه‌كان به‌ ئومێده‌وه‌ ژیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬پیره‌كان هاوش���انی‌ گه‌نجه‌كانی‌‬ ‫گۆرانی‌ ده‌ڵێن‌و ئاهه‌نگ ده‌كه‌ن‌و س���ه‌ما‬ ‫ده‌كه‌ن‪،‬ئه‌وان���ی‌ به‌ ته‌مه‌ن گه‌وره‌ هه‌رگیز‬ ‫گه‌وره‌یی‌ ته‌مه‌نیان نابێته‌ رێگر له‌ به‌رده‌م‬ ‫حه‌زو خواس���ت‌و روانینی‌ گه‌نجانه‌یان بۆ‬ ‫ژیان‪ ،‬ئه‌وان چه‌ندیش ته‌مه‌نیان هه‌ڵكشێت‬ ‫هێش���تا به‌ چاوی‌ گه‌نجانه‌ دونیا ده‌بینن‌و‬ ‫به‌ عه‌قڵی‌ گه‌نجانه‌ بیرده‌كه‌نه‌وه‌و ئه‌زمونی‌‬ ‫ته‌مه‌نیش���یان ل���ه‌ پێناوی‌ هێش���نه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌نجێتی‌ ژیان به‌كار ده‌خه‌ن‪،‬بۆیه‌ هه‌میشه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ كراوه‌كان‪،‬بریتین له‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫گه‌نج‪ ،‬جۆرێكن له‌ كۆمه‌ڵگه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر له‌‬ ‫رووی‌ بایۆلۆژیه‌وه‌ ژماره‌ی‌ پیره‌كانیشیان‬ ‫زۆر بن‪،‬ك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر پیره‌كانیان جڵه‌وی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و سیاسه‌تیش���یان له‌ ده‌ستدا‬ ‫بێت‪ ،‬هێش���تا مه‌ترس���یه‌ك له‌سه‌ر گه‌نج‬ ‫هێش���تنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌‪،‬گه‌نجێتی‌ ژیان‌و‬ ‫گه‌نجێتی‌ سیاسه‌ت له‌ ئارادا نییه‌‪،‬چونكه‌‬ ‫پیره‌كانیان‪ ،‬گه‌نجانه‌ سیاس���ه‌ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫گه‌نجانه‌ بۆ ئیداره‌و ده‌سه‌اڵت‌و سیسته‌م‌و‬ ‫ملمالن���ێ ده‌ڕوان���ن‪ .‬ملمالن���ێ‌ ل���ه‌الی‌‬ ‫ئه‌وان دۆخێكی‌ ئاس���ایی‌‌و ته‌ندروس���تی‌‬ ‫به‌ره‌وپێشچونی‌ ژیان‌و سیاسه‌ت‌و زیندوێتی‌‬ ‫دونی���ای‌ فیكره‌‪،‬نه‌ك ته‌كه‌تول���ی‌ پڕ له‌‬ ‫فه‌وزاو ملشكاندن‌و یه‌كدی‌ ناشیرینكردنی‌‬ ‫بازاڕی‌‪ ،‬واته‌ رێك پێچه‌وانه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫داخراو‪،‬كه‌ تیایدا هه‌موو ش���ته‌كان پیرانه‌‬ ‫خۆیان نمایش���ده‌كه‌ن‪،‬گه‌نج ه���ه‌ر پیرو‬ ‫پیره‌كانیش ه���ه‌ر پیر‪ ،‬س���ه‌ره‌نجامیش‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ك دروس���ت ده‌بێت‪،‬كه‌ پڕاو‬ ‫پڕیه‌تی‌ له‌ عه‌قڵی‌ پیر‪ ،‬بیركردنه‌وه‌ی‌ پیر‪،‬‬ ‫روانین‌و دونیابیی‌ پیرانه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مجۆره‌ له‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یانه‌ چه‌ندیش ژماره‌ی‌ گه‌نجیان‬ ‫له‌ رووی‌ ته‌مه‌نه‌وه‌ زۆر بێت‪ ،‬چه‌ندیش له‌‬ ‫نێو ده‌زگاكانی‌ حكومه‌ت‌و حیزبدا ش���وێن‬ ‫بگرن‪ ،‬هێشتا ناتوانن گه‌نج بن‌و له‌ رووی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌‬ ‫ده‌چنه‌ ریزی‌ كۆمه‌ڵگه‌ پیره‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان هاوش���انی‌ غه‌ریزه‌كان���ی‌‬ ‫س���ێكس‌و ترس‌و دایكایه‌تی‌‌و مردن و‪...‬‬ ‫هتاد‪،‬خاوه‌نی‌ غه‌ریزه‌ی‌ خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دان‬ ‫‌و ملكه‌چیشن‪ ،‬زۆر گرنگه‌ مرۆڤ بتوانێت‬ ‫كۆنترۆڵ���ی‌ ئ���ه‌و غه‌ریزان���ه‌ بكات‪،‬ك���ه‌‬ ‫ژیان‌و كه‌س���ایه‌تی‌‌و ته‌نانه‌ت بوونیش���ی‌‬ ‫وه‌ك مرۆڤێك���ی‌ ئاس���ایی‌ ده‌خات���ه‌ ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌‪،‬پێویس���ته‌ مرۆڤ رێگه‌نه‌دات‬ ‫ئه‌و غه‌ریزانه‌ ژیان‌و هێمنی‌‌و ئارامی‌ ژیانیان‬ ‫لێبشێوێنن‌و ناچار به‌ ملكه‌چی‌‌و رازیبوون‬ ‫ب���ه‌ خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌دان‌و كۆیالیه‌تی���ان‬ ‫بكه‌ن‪،‬ته‌نانه‌ت پێویسته‌ پاڵنه‌ره‌كانیشیان‬

‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ عه‌قاڵنی‌ رووه‌و هێنانه‌دی‌‬ ‫خواس���ت‌و ئامانجه‌كان���ی‌ م���رۆڤ‌و‬ ‫به‌هێزتركردن���ی‌ ئیراده‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و‬ ‫كه‌سایه‌تیان ئاراسته‌ بكرێن‪.‬‬ ‫گرنگه‌ بتوانین به‌شێوه‌یه‌كی‌ عه‌قاڵنی‌‌و‬ ‫دوور ل���ه‌ زێده‌گۆی���ی‌ روو ب���ه‌ رووی‌‬ ‫غه‌ریزه‌كانی‌ ترس‌و خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌دان‌و‬ ‫ملكه‌چی‌ ببین���ه‌وه‌‪ ،‬تا هیچ نه‌بێ‌ بتوانین‬ ‫وه‌ك مرۆڤێكی‌ كه‌مێك ته‌ندروست ته‌عبیر‬ ‫له‌ ناسنامه‌ی‌ كه‌سێتیمان‌و بوونمان بكه‌ین‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانین له‌ هۆشیاریه‌وه‌ داكۆكی‌‬ ‫له‌ تایبه‌تمه‌ندی‌‌و جیاوازیه‌كانمان بكه‌ین‌و‬ ‫له‌م رێگه‌یه‌شه‌وه‌ په‌یامێك بۆ هه‌موو ئه‌و‬ ‫س���ه‌ركرده‌و حیزب‌و ده‌زگاو دامه‌زراوانه‌‬ ‫بنێرین‪،‬ك���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‌و به‌‬ ‫به‌رنام���ه‌ كار بۆ په‌خش���كردنه‌وه‌ی‌ ترس‬ ‫ل���ه‌ ده‌روونی‌ تاك���ه‌كان‌و دروس���تكردنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مێگه‌لی‌ ده‌كه‌ن‪،‬تا له‌م رێیه‌وه‌‬ ‫ئاس���انتر بتوانن به‌س���ه‌ر تواناو ئیراده‌ی‌‬ ‫ناوه‌كیاندا زاڵبن‌و دواجاریش ده‌س���ته‌مۆو‬ ‫ملكه‌چیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌ واڵت���ی‌ ئێمه‌دا حی���زب جگه‌ له‌م‬ ‫داوای���ه‌ چیتری‌ له‌ م���رۆڤ ناوێت‪ ،‬حیزب‬ ‫ل���ه‌ په‌المارێكی‌ فاش���یانه‌دایه‌ بۆ س���ه‌ر‬ ‫داگیركردنی‌ ده‌س���ت‌و قاچ‌و زمان‌و گوێ‌‌و‬ ‫بینین‌و هۆشیاری‌ ئینسانه‌كانی‌ نیشتمان‪،‬‬ ‫حیزب گه‌ره‌كیه‌تی‌ هه‌موو ده‌س���ته‌كان بۆ‬ ‫ئ���ه‌و كاربكه‌ن‪،‬هه‌موو قاچ���ه‌كان به‌پێی‌‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی‌ ئه‌و هه‌نگاو هه‌ڵگرن‪،‬هه‌موو‬ ‫زمان���ه‌كان وه‌ك زمانی‌ حیزب له‌ جوڵه‌دا‬ ‫بن‪ ،‬ت���ه‌واوی‌ چاوه‌كانیش له‌ نێو خێزان‌و‬ ‫گه‌ڕه‌ك‌و قوتابخانه‌و فه‌رمانگه‌و س���وپاو‬ ‫زانكۆكاندا‪ ،‬چ���اوی‌ حیزب بن‪،‬دواجاریش‬ ‫هه‌موان هۆش���یاری‌ خۆی���ان بخه‌نه‌ نێو‬ ‫گیرفانه‌ هه‌ڵئاوساوه‌كانی‌ حیزبه‌وه‌‪ .‬واته‌‬ ‫مه‌سیجی‌ حیزب رون‌و ئاشكرایه‌‪،‬مرۆڤێكی‌‬ ‫گه‌ره‌كه‌ كاتێك ئازادی‌‌و تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫له‌ نێو دیشلی‌ كارخانه‌كه‌یدا (كارخانه‌ی‌‬ ‫حیزب) ده‌كه‌وێته‌ هاڕین‪ ،‬نه‌ ته‌نها قس���ه‌‬ ‫نه‌كات‪،‬به‌ڵك���و قودره‌تی‌ قسه‌كردنیش���ی‌‬ ‫نه‌مێنێت‪ ،‬نه‌ ته‌نها هه‌س���ت ب���ه‌ ئازاره‌‬ ‫ئه‌خالقی‌‌و ویژدانیه‌ك���ه‌ی‌ نه‌كات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫توان���ای‌ هه‌س���تكردن‌و بیركردن���ه‌وه‌ له‌‬ ‫ئه‌خ�ل�اق‌و ئازاریش���ی‌ تێ���دا بكوژێ���ت‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك تا له‌و س���ه‌ری‌ كارخانه‌كه‌وه‌‬ ‫مرۆڤێك بێته‌ده‌ر له‌ هه‌موو شتێك بچێت‬ ‫ته‌نه���ا له‌و مرۆڤه‌ نه‌بێ���ت كه‌ له‌ زه‌مه‌نی‌‬ ‫چون���ه‌ ژوره‌وه‌ ل���ه‌ ده‌رگای‌ كارخان���ه‌ی‌‬ ‫حیزب���ه‌وه‌ هه‌ڵگ���ری‌ بڕێك���ی‌ زۆر زیاتر‬ ‫له‌ جی���اوازی‌‌و تایبه‌تمه‌ندی‌‌و شوناس���ی‌‬ ‫ره‌س���ه‌نی‌ خۆی‌ بوو‪ ،‬وات���ه‌ حیزبی‌ ئێمه‌‬ ‫هێنده‌ی‌ به‌ دوای‌ دروس���تكردنی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫مێگه‌لی‌‌و گاڕانه‌مرۆڤه‌وه‌یه‌‪ ،‬هێنده‌ به‌ دوای‌‬ ‫گه‌وره‌كردنه‌وه‌و رێزگرتن له‌ تایبه‌تمه‌ندی‌‌و‬ ‫ی مرۆڤه‌ جیاوازه‌كانه‌وه‌‬ ‫شوناسی‌ جیاواز ‌‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬بۆی���ه‌ كاتێك مه‌به‌س���تمان بێت‬ ‫داكۆكی‌ له‌ تایبه‌تمه‌ندیه‌كانمان بكه‌ین‪ ،‬رێز‬ ‫له‌ جیاوازی‌ روانین‌و قس���ه‌كردن‌و ئازادی‌‌و‬ ‫شوناسی‌ ئینس���انیمان بگرین‪،‬نه‌ك ته‌نها‬ ‫ده‌بێ‌ به‌گژ سیاس���ه‌تی‌ ب���ه‌ مێگه‌لكردنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌دا بچینه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ته‌‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ر هه‌موو هه‌وڵدانێكدا قسه‌مان‬ ‫هه‌بێ���ت كاتێك گه‌ره‌كیه‌تی‌ مرۆڤه‌كان به‌‬ ‫ملكه‌چی‌ رازیبكات‪...‬‬ ‫حیزب له‌ كوردستان ده‌بێ‌ چیتر له‌وه‌‬ ‫تێبگات كه‌ به‌ زمانی‌ ئایدیۆلۆژیای‌ فاشیزم‬ ‫راسته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخۆ به‌ خه‌ڵك بڵێت‬ ‫مرۆڤه‌كان هه‌ر له‌ زگماكه‌وه‌‪ ،‬له‌ یه‌كه‌م له‌‬ ‫دایكبونیانه‌وه‌ پۆلێنك���راون‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای‌ بوونه‌وه‌ سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫ژی���رو وری���او خ���اوه‌ن توانان‪،‬هه‌ندێكی‌‬ ‫دیكه‌یان گێل‌و نه‌فام‌و گه‌مژه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫خاوه‌ن هێزو ده‌سه‌اڵتدار‪ ،‬هه‌ندێكی‌ دییان‬ ‫بێهێ���زو ملك���ه‌چ‪ ،‬كه‌ رون���ه‌ هه‌موو ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوانه‌ به‌ ئامانجی‌ س���ڕینه‌وه‌ی‌ هێزو‬ ‫وزه‌ی‌ ناوه‌كی‌ مرۆڤه‌كان‌و تێكش���كاندنی‌‬ ‫ئیراده‌ی‌ زاتی‌ ئینس���انه‌كانه‌‪ ،‬تا به‌ هه‌ر‬ ‫نرخێ���ك بووه‌ له‌ڕێی‌ ئ���ه‌م فیكرو تیۆرو‬ ‫ته‌لقینه‌وه‌ له‌ بێده‌نگیه‌كی‌ ته‌واو كوشنده‌دا‬ ‫بچنه‌ ژێر هه‌ژمون���ی‌ رێبه‌رو باوه‌ڕهێنانی‌‬ ‫كوێرانه‌ به‌ سیحری‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ پیرۆزو‬ ‫بااڵ‪ .‬به‌ مانایه‌كی‌ دی‌ حیزب‌و س���ه‌ركرده‌‬ ‫ره‌زامه‌ندبوون���ی‌ خه‌ڵ���ك به‌ملكه‌چ���ی‌‬ ‫به‌پێش���مه‌رج‌و كه‌فیل���ی‌ درێژبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ سیاسی‌ خۆیان ده‌زانن‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ هه‌ر رازیبونێ���ك به‌ملكه‌چی‌‌و‬ ‫كوش���تنی‌ گیانی‌ یاخیبون چه‌ند ده‌چێته‌‬ ‫خزمه‌ت���ی‌ درێژكردن���ه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌ هه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و سیسته‌مێكی‌ سیاسی‌ تاكڕه‌وو‬ ‫فاش���یانه‌‪ ،‬هێنده‌و زیاتریش ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫ئیفلیجكردنی‌ پرۆسه‌ی‌ گه‌شه‌ی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ كۆمه‌ڵگه‌و كوش���تنی‌ هه‌ر‬ ‫ئه‌گه‌رێك���ی‌ ب���ه‌رده‌م دیموكراتیزه‌كردن‌و‬ ‫به‌رینكردن���ه‌وه‌ی‌ پانتاییه‌كان���ی‌ ژی���ان‌و‬ ‫ئ���ازادی‌‪ .‬بۆی���ه‌ وه‌ك دۆالبۆت���ی‌ ده‌ڵێت‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارو فه‌رمان���ڕه‌واكان چه‌ندیش‬ ‫دڵڕه‌ق‌و س���ته‌مكار بن‪،‬چه‌ندیش به‌هێزو‬ ‫ترس���ناك بن‪ ،‬ئه‌گه‌ر مرۆڤ���ه‌كان خۆیان‬ ‫نه‌ده‌ن به‌ده‌سته‌وه‌و ملكه‌چیان نه‌بن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌ده‌ستی‌ خاڵی‌ ده‌مێننه‌وه‌و ده‌گۆڕێن بۆ‬ ‫"هیچ"‪.‬‬

‫ی هاواڵتیان ده‌كات كه‌ پێویستی‌ ب ‌ه چه‌ند‬ ‫كۆمپانیای (طازج)ئاگادار ‌‬ ‫ێ‬ ‫ێ )به‌ مه‌رج ‌‬ ‫كارمه‌ندێ���ك هه‌ی���ه‌ له‌ بواری‌ (فاس���ت فود ‪ +‬كه‌ف��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردبێت ئه‌زمونی‌ (‪ )3‬ساڵ كه‌متر ‌‬ ‫ی هه‌بێت‌و كار ‌‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫شاره‌زای ‌‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫ب���ۆ زانی���اری‌ زیات���ر په‌یوه‌ن���دی‌ بك���ه‌ن ب���ه‌م ژماره‌ی���ه‌و‌ه‬ ‫(‪)07701770000‬‬ ‫ئیمه‌یل‪:‬‬

‫‪yad_karim@yahoo.co.uk‬‬

‫ ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ داد‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ دادنوسی‌ سلیمانی‌‪ 2/‬‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‌‬

‫ژماره‌‪/‬‬ ‫به‌روار‪/‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫به‌پێی‌ ئه‌و داوایه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن داواكار پێش����كه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫(برهان محمد س����عید كریم)ل ‌ه (‪)2012/12/27‬خاوه‌نی‌ كارگه‌ی‌ (فڕنی‌ ئاگرین بۆ‬ ‫دروس����تكردنی‌ نانی‌ ئێرانی‌ ‪/‬پرۆژه‌ی‌ بچ����وك))داوای‌ تۆمار كردنی‌ ئه‌و ئامێرانه‌ی‌‬ ‫كردووه‌ ك����ه‌ له‌ ئامێری‌ میكانیكی‌ ژماره‌(‪ )65‬س����اڵی‌(‪)1953‬باڵوی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌‬ ‫هه‌ركه‌سێ‌ خۆی‌ به‌په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌نی‌ هه‌ریه‌ك له‌و ئامێرانه‌ داده‌نێ‌ له‌ ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ )15‬ڕۆژدا س����ه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ به‌ ناوی‌ داواكاره‌وه‌‬ ‫تۆمار ده‌كرێت و بڕوانامه‌ی‌ پێده‌درێت‪ .‬له‌گه‌ڵ رێزدا‪...‬‬ ‫دادنوسی سلێمانی‌‪2/‬‬ ‫‪2013/1/10‬‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی گازی‌ ‪/‬بێ‌ ژماره‌ ‪.‬‬ ‫‪/1‬فڕنی‌ ده‌وار ‪/‬ئێرانی‌ ‪ 1/‬ته‌ن ‪/‬كاره‌بای ‌‬ ‫‪ /2‬عجانه‌ ‪ /‬ئێرانی‌ ‪ 80/‬كغم ‪/‬بێ‌ ژماره‌ ‪.‬‬ ‫‪/3‬ئامیری‌ پانكردنه‌وه‌ی‌ گونك‪ /‬بێ‌ ژماره‌ ‪/‬ایرانی‌ ‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫ونبوون‬

‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (نه‌ورۆز عوسمان تۆفیق)‬ ‫هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌رهه‌م هیوا محەمەد)‬ ‫هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌‌ (ئاوات خدر قادر) هه‌ر‬ ‫كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌(سامان ئیبراهیم عبدواڵ‌)‬ ‫هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌(حه‌مه‌د ئەمین ئیبراهیم‬ ‫حه‌مه‌د) هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگان����ی س����لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ن����اوی‌‌ (عبدالحمید محمد‬ ‫عبدالرحیم) هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسكه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ئاوات صالح حه‌مه‌ علی‌)‬ ‫هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ساالر حسین قادر) هه‌ر‬ ‫كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌‌ (دڵسۆز علی‌ محمود )‬ ‫هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌‌ (حسن احمدمحمد محمد‬ ‫ولی‌) هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسكه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌‌ (ناصر مجید شاه‌ مراد)‬ ‫هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (محمد قادر احمد) هه‌ر‬ ‫كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی س����لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (كاروان كامران حمه‌‬ ‫رمڤان) هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناس����نامه‌یه‌كی‌ یه‌كێتی‌ هاورده‌و ناردنكارانی‌ عێراق ‪-‬هه‌رێمی‌ كوردستان ونبوه‌‬ ‫به‌ناوی‌ (ده‌ش����تی‌ كەریم قادر) هەركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرس����گه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی یه‌كێتی‌ هاورده‌و ناردنكارانی‌ عیراق‪ -‬هه‌رێمی‌ كوردستان ونبووه‌‬ ‫ناس����نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ب����ه‌ ناوی‌ (حه‌مه‌د امی����ن ابراهیم حه‌مه‌د) هه‌ركه‌س دۆزیی����ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫هونەر و گۆڕان‪" ...‬سیستم"و ڕەشبینی‪ ...‬پاشماوە‬ ‫بەتایبەت���ی ڕووب���ەڕووی ئەوان���ە‬ ‫بکرێتەوە کە نایانەوێت لە کەسە سادۆ‬ ‫ماسۆش���ییەکە بچن‪ ،‬یان ئەو کەس���ە‬ ‫سادۆ ماسۆش���ییە وەک نامۆ‌و ناحەز‌و‬ ‫نەیار بیانبینێ���ت‪ .‬ئەدۆرنۆ دەڵێت ئەم‬ ‫کەسایەتییە دەسەاڵتگەرە هەم چێژ لە‬ ‫گوێڕایەڵی‌و هەم چێژ لە ئازرچەش���تن‬ ‫دەبینێت‪ ،‬هەم چێژ ل���ە ئازارگەیاندن‌و‬ ‫بریندارکردن���ی ئەوانیتر دەبینێت‪ ،‬هەم‬ ‫ل���ەوەش خ���ۆی وەک بوونەوەرێک���ی‬ ‫بچ���ووک‌و پاش���کۆ مامەڵەبکرێت‪ .‬ئەم‬ ‫ح���ەزە ناکۆکانە وادەک���ەن ئەم جۆرە‬ ‫مرۆڤە عاشقی کەسایەتی دەسەاڵتداران‬ ‫ببن‌و حەز بەبوونیان بکەن‌و وەک تەعبیر‬ ‫لە ئیرادەیەکی بااڵش تاڕادەی پەرستن‬ ‫بیانپەرستن‪ .‬بەاڵم هاوکات ئامادەشبن‬ ‫توڕەبببن‌و ببن بە ئامرازێک بۆ کوشتن‌و‬ ‫وێرانکردنی هەموو ئەوانەی بەشێکنین‬ ‫ل���ە پێکهات���ی ئەو باوک‌و س���ەرکردە‌و‬ ‫دەس���ەاڵتەی ک���ە ئەم کەس���ە بە ھی‬ ‫خ���ۆی دەزانێت‪ .‬بەکورتی کەس���ایەتی‬ ‫دەسەاڵتگەر کوڕی گەشەیەکی ناتەواوی‬ ‫گرێی ئۆدیب���ە‪ ،‬لەن���او کۆمەڵگایەکی‬ ‫ئۆدێبیدا‪.‬‬ ‫لۆژیکی کارکردنی ئەم ئینسانە ئەوەیە‬ ‫هەمیش���ە دونیا بۆ دووبەشی دژبەیەک‬ ‫دابەشدەکات‪ ،‬دونیای "ئێمە" بەرامبەر‬ ‫بە دونیای "ئەوان"‌و دونیای "دۆستان"‬ ‫بەرامب���ەر ب���ە دونی���ای "دوژمن���ان"‪.‬‬ ‫لەنێ���وان منی خ���ۆی‌و نوێن���ەری ئەو‬ ‫منەش���دا مەس���افەیەک ناھێڵێت���ەوە‌و‬ ‫من���ی خ���ۆی بەت���ەواوی تەس���لیم بە‬ ‫نوێنەرەکانی "من" دەکات‪ .‬هەموو ڕق‌و‬ ‫توڕەبوونەکانیش���ی ئاراس���تەی ئەوانە‬ ‫دەکات کە س���ەرۆکەکانی وەک ناحەز‌و‬ ‫نادۆستی "ئەو" نیشانئەدەن‪ .‬ئەم جۆرە‬ ‫مرۆڤانە ناتوانن ببنە خاوەنی ویژدانێکی‬ ‫س���ەربەخۆ‌و ناش���توانن توانایەک���ی‬ ‫س���ەربەخۆی داوەریکردن‌و نرخاندنیان‬ ‫هەبێت‪ ،‬کە ئەمانەشیان بۆناکرێت ئیتر‬ ‫تەماھی لەگەڵ باوکێک‪ ،‬دەس���ەاڵتێک‪،‬‬ ‫یان گروپێکدا دەکەن‪ ،‬کە بتوانێت لەو‬ ‫نەبوونی ویژدان‌و توانا س���ەربەخۆیەی‬ ‫داوەریک���ردن‌و نرخاندنە ڕزگاریانبکات‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ئەدۆرن���ۆ ئەو میکانیزمەی‬ ‫س���ەرەکییەی کە ئ���ەم پەیوەندییە لە‬ ‫نێوان س���ەرکردە‌و تاکەکەس���ەکان‌و لە‬ ‫نێوان تاکەکەس���ەکانیش لەگەڵیەکتردا‬ ‫ڕێکدەخ���ات‪ ،‬تەماھیکردن���ە‪ ،‬وات���ە‬ ‫وەرگرتنی جەوهەری کەس���ەکەی ترە‪،‬‬ ‫ئەمەش مانای وازھێنان لە دروستکردنی‬ ‫کەس���ایەتییەکی سەربەخۆ‌و ڕەخنەیی‌و‬ ‫عەقاڵن���ی‪ .‬بەم مانایە دروسس���تبوونی‬ ‫"کەس���ایەتی دەس���ەاڵتگەر" مان���ای‬ ‫دروستبوون لەش���کرێک لە هەوادارانی‬ ‫پەڕگیر‪ ،‬لەشکرێک ئەو وێنە نارسیستییە‬ ‫ئایدیاڵەی کە تاکەکان دەش���ێت لەسەر‬ ‫خودی خۆیان هەیانبێت‪ ،‬دەبەخش���نە‬ ‫س���ەرۆکەکانیان‌و دواتری���ش لەڕێگای‬ ‫تەماھیکردنەوە لەگەڵ ئەو سەرۆکانەدا‪،‬‬ ‫جارێک���ی ت���ر ئ���ەو نارسیس���م‌و وێنە‬ ‫پۆزەتیڤە بەخۆیان دەبەخشنەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی لێ���رەدا ئامادەیە گەمەیەکی‬

‫س���ایکۆلۆژی نارسیس���تییە لەنێ���وان‬ ‫سەرۆکێکی دەسەاڵتگەر‌و هەوادارانێکی‬ ‫دەس���ەاڵتگەردا‪ ،‬ک���ە دەرەنجامەکەی‬ ‫تەس���لیمبوونێکی تەواوی هەوادارانە بە‬ ‫س���ەرۆک‪ .‬بەاڵم هاوکات دژایەتیکردنی‬ ‫هەم���وو ئەوان���ەش ک���ە لەگ���ەڵ‬ ‫س���ەرۆکدا تەبانین‪ ،‬تاڕادەی کوشتن‌و‬ ‫لەناوبردنی���ان‪ .‬ئەم���ەش مانای ئەوەی‬ ‫ئەمجۆرە کەسایەتییە لەسەرێکەوە ڕق‌و‬ ‫لەسەرێکەوە عەش���ق‌و خۆشویستنێکی‬ ‫ناعەقاڵنی ئاراس���تەیاندەکات‪ .‬ئەدۆرنۆ‬ ‫پێیوایە ئ���ەم خۆشویس���تنە پەڕگیرە‬ ‫بۆ س���ەرۆکی نموونەی���ی‌و تەماھیکردن‬ ‫لەگەڵی���دا ل���ەزۆر ڕووەوە ئامرازێکە بۆ‬ ‫هەاڵتن ل���ەو دۆخە واقیعیی���ە خراپ‌و‬ ‫نالەب���اری ک���ە ه���ەوادارە بچ���ووک‌و‬ ‫بێتوان���اکان بە ک���ردەوە تیایدادەژین‌و‬ ‫بەدەس���ت کێش���ەکانییەوە دەرگیرن‪.‬‬ ‫ه���ەواداران لەبات���ی ئ���ەوەی ڕقی���ان‬ ‫لەخۆیان‌و لەو هەلومەرجە کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و فەرهەنگیی���ە ببێت���ەوە کە‬ ‫ژیانی ئەوانی وێرانکردوە‌و منی ئەوانی‬ ‫بچ���ووک‌و بریندارک���ردوە‪ ،‬هەوڵئەدەن‬ ‫لەڕێ���گای خۆشویس���تنی س���ەرۆکەوە‬ ‫خۆیان خۆشبوێت‌و لەڕێگای بەخشینی‬ ‫وێنەیەکی پۆزەتیڤەوە بە س���ەرۆک ئەو‬ ‫بەش���ەی خودئەڤینی خۆی���ان بپارێزن‬ ‫کە پێویس���تە بیپارێ���زن‪ .‬بەبۆچوونی‬ ‫ئەدۆرن���ۆ لە کۆمەڵگایەک���دا کە پڕبێت‬ ‫لە "م���ن"ی الواز‪ ،‬باوکە فاش���ییەکان‬ ‫دەتوانن بە ئاسانی دروست‌و بەھێزببن‪.‬‬ ‫لەدی���دی ئەدۆرن���ۆدا بنەم���ا مرۆیی‌و‬ ‫س���ایکۆلۆژییەکەی فاش���یزم لەس���ەر‬ ‫ئامادەگ���ی ئەم جۆرە لە "کەس���ایەتی‬ ‫دەسەاڵتگەر" دروستبووە‪.‬‬ ‫کێش���ەکە لەوەدایە ئەدۆرن���ۆ تەنها‬ ‫بەم لێکدانەوە س���ادەیە ب���ۆ دیاردەی‬ ‫فاشیزم ناوەستێت‪ ،‬بەڵکو دروستبوونی‬ ‫ئەم جۆرە کەس���ایەتییە وەک بەشێک‬ ‫لە پێکهاتی سیس���تمی سەرمایەداری‌و‬ ‫پێکهات���ی ئەو "پیشەس���ازی کولتور"ە‬ ‫دەبینێت‪ ،‬ک���ە وەک ئایدیۆلۆژیای ئەو‬ ‫سیس���تمەدا دەس���تبەکارە‪ .‬بەبۆچونی‬ ‫ئەدۆرن���ۆ "ئینس���انی دەس���ەاڵتگەر"‬ ‫کەس���ێکە بەئاس���انی دەکرێت مێشکی‬ ‫بش���ۆردرێتەوە‌و ئەوەی دەویس���ترێت‬ ‫لەناوی���دا بچێنرێ���ت‪ .‬بەتایبەت���ی لە‬ ‫سەردەمێکدا‪ ،‬کە بەبۆچوونی ئەدۆرنۆ‪،‬‬ ‫تەکنیکەکانی مێشکشۆرینەوە لەڕێگای‬ ‫ئیش���کردنی میدیای تازەوە گەشەیەکی‬ ‫گەورەی���ان ک���ردوە‌و بەبەردەوامی���ش‬ ‫وەک ئامرازێ���ک ب���ۆ پڕوپاگەندەکردن‬ ‫بەکاردەھێنرێ���ن‪ .‬لە دی���دی ئەدۆرنۆدا‬ ‫دەس���ەاڵتی میدیا‌و دەسەاڵتی کولتوری‬ ‫جەماوەری لەم کۆمەڵگایانەدا بێوێنەیە‪،‬‬ ‫ھیچش���تێک ناتوانێ���ت لەبەردەمیاندا‬ ‫ڕابوەستێت‌و ھێڵێکی بەرگری نامێنێتەوە‬ ‫وێرانینەکەن‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی من هەڵەی س���ەرەکی‬ ‫ئ���ەم دی���دە هەڵ���ەی ب���ە ڕەهاکردن‌و‬ ‫ب���ە موتڵەقکردنی وێنەیەک���ە لە وێنە‬ ‫زۆرەکان���ی ئینس���ان ل���ە کۆمەڵ���گا‬ ‫مۆدێرنەکان���دا‪ .‬دی���دی ئەدۆرن���ۆ‌و‬

‫فرانکفۆرتیی���ەکان بۆ ئینس���ان‪ ،‬دیدی‬ ‫بە موتەڵەقکردنی "ئینس���انی فاشی"‪،‬‬ ‫یان ئینسانی سەردەمێکی زۆر تایبەتی‬ ‫فاشیزمە لەبەرامبەر هەموو شێوازەکانی‬ ‫تری ئینسانبووندا‪ .‬سەپاندنی جۆرێکی‬ ‫تایبەتە لە کەسایەتی‪ ،‬کە دەشێت بوونی‬ ‫هەبێت‪ ،‬بەس���ەر ژمارەیەکی بێشوماری‬ ‫کەس���ایەتی ت���ردا کە ناکرێ���ت وەک‬ ‫ئینسانی دەس���ەاڵتگەر ببینرێن‪ .‬جگە‬ ‫لەمە دروستکردنی دووالیەنەیەکی ڕەها‬ ‫لەنێوان دوو دیوی ئەو کەسایەتییەشدا‬ ‫بەشێکی تری کێشەی ئەو وێنەیەیە کە‬ ‫ئەدۆرنۆ بۆ ئینس���انی ئەو کۆمەڵگایانە‬ ‫دروستیدەکات‪ .‬ئینساێک لەسەرێکەوە‬ ‫کۆیلەیە‌و لەس���ەرێکی ترەوە پیاوکوژ‪،‬‬ ‫لەس���ەرێکەوە بێئیرادەیە‌و لەسەرێکی‬ ‫ت���رەوە وێرانک���ەر‪ ،‬لەس���ەرێکەوە‬ ‫بێمێشکە‌و لەسەرێکیترەوە نارسیست‪،‬‬ ‫لەسەرێکەوە ترساوە‌و لەسەرێکیترەوە‬ ‫ترس���ێنەر‪ .‬لەهەموو ئەم دۆخانەش���دا‬ ‫ئەم ئینسانە لە تۆپەڵە قوڕێک دەچێت‬ ‫باوکە فاشییەکان چییان بوێت چۆنیان‬ ‫بوێت ئ���ەوەی لێدروس���تدەکەن‪ .‬وەک‬ ‫پێش���تریش ووتم کردنەوەی ئەم قوڕە‬ ‫بە ئینس���ان‪ ،‬بە ئینسانێکی ڕەخنەیی‌و‬ ‫عەقاڵن���ی‌و س���ەربەخۆ‪ ،‬کارێک���ە هەم‬ ‫ئەدۆرن���ۆ‌و ه���ەم فرانکفۆرتییەکانی تر‬ ‫ب���ە هون���ەر‌و ئەدەبیاتی دەس���پێرن‪.‬‬ ‫بەمش���ێوەیە جارێک���ی ت���ر لەبەردەم‬ ‫شێوازێکی پەڕگیری تری موبالەغەکردن‌و‬ ‫ڕەشبینیداین‪.‬‬ ‫وێنەی کۆمەڵگا بەبێ کۆمەڵگا‬ ‫بەش���ێکی زۆری بەدبینی‌و نائومێدی‬ ‫فرانکفۆرتییەکان‌و بەش���ێکی زۆری ئەو‬ ‫ڕوانین���ە ئەفس���انەیینەش ک���ە ئەوان‬ ‫ب���ۆ ڕۆڵی هونەر‌و ئەدەبی���ات لە ژیانی‬ ‫کۆمەڵ���گادا هەیان���ە‪ ،‬پەیوەن���دی بەو‬ ‫وێنە گشتییانەوە هەیە کە بۆ کۆمەڵگا‬ ‫پیشەسازییەکان‌و ئینسانەکانی ناوییەوە‬ ‫هەیان���ە‪ .‬ڕاس���تە دەکرێ���ت بڕێک لەو‬ ‫ڕەشبینی‌و نائومێدی‌و دیدە خورافییە بۆ‬ ‫هونەر‪ ،‬لەپاڵ ڕووداوەکانی سااڵنی سی‌و‬ ‫چلی سەدەی بیس���تەمدا لێکبدرێتەوە‪،‬‬ ‫ڕووداوی دروس���تبوونی فاش���یزم‌و‬ ‫نازی���زم‌و بەرپابوون���ی جەنگی جیهانی‬ ‫دووهەم‌و سەرجەمی ئەو وێرانکارییانەی‬ ‫ل���ەو ڕۆژگارەدا دروس���تبوون‪ ،‬بەاڵم‪،‬‬ ‫بەبۆچوونی من‪ ،‬بەش���ی هەرە گەورەی‬ ‫ئەم ڕەش���بینی‌و خورافەتە پابەس���تی‬ ‫ئەو وێناکردنانەیە کە فرانکفۆرتییەکان‬ ‫بۆ کۆمەڵ���گا هەیانە‪ .‬واتە بەش���ێکی‬ ‫گ���ەورەی بەدحاڵیبوونی ئ���ەم نەوەیە‬ ‫لە ڕەخنەگرانی کۆمەاڵیەتی‪ ،‬پابەستی‬ ‫ئ���ەو دەزگا چەمکی‌و ئەو دیدە تیوری‌و‬ ‫دەسپێکە میتۆدییانەیە کە هەڵگریبوون‪.‬‬ ‫من ل���ە الپەڕەکانی پێش���وودا ڕوانینی‬ ‫سادەی ئەمانم بۆ ئینسانی دەسەاڵتگەر‌و‬ ‫دیدی نوخبەویان���ەی ئەوانم بۆ هونەر‬ ‫نیش���اندا‪ .‬لێ���رەدا دەمەوێ���ت زۆر بە‬ ‫کورتی لەسەر ئەو وێنەیە قسەبکەم کە‬ ‫فرانکفۆرتییەکان بۆ کۆمەڵگا هەڵگرین‪.‬‬ ‫فرانکفۆرتیی���ەکان کۆمەڵ���گا تەنها‬

‫وەک سیس���تم نابین���ن‪ ،‬بەڵکو زۆرجار‬ ‫وەک سیستمێکی داخراو دەیبینن‪ .‬ئەو‬ ‫کۆمەڵگایەی فرانکفۆرتییەکان قس���ەی‬ ‫لێدەکەن چیتر کۆمەڵگای ئینسانەکان‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو کۆمەڵگای سیستمەکانە‌و‬ ‫ئەم سیستمانەش دەسکردنی ئینسانەکان‬ ‫نی���ن‪ ،‬بەڵک���و پێ���دراوی بابەتی���ن‌و‬ ‫دینامیکیەتی سەربەخۆی خۆیان هەیە‪،‬‬ ‫ل���ەدەرەوەی ویس���ت‌و ح���ەز‌و کردەی‬ ‫مێژوویی ئینس���انەکاندا‪ .‬ل���ەم دیدەدا‬ ‫کۆمەڵگا لە بەرهەمێکی ئینس���انییەوە‬ ‫گۆڕاوە بۆ سیس���تمێکی س���ەربەخۆ‪،‬‬ ‫بووە بەش���تێک خاوەنی دینامیکیەتی‬ ‫ناوەک���ی تایب���ەت کە بەش���ێوەیەکی‬ ‫سەربەخۆ سیس���تمەکە دەیجوڵێنێت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لەم وێنەیەدا غائیبە ویس���ت‌و‬ ‫ئامانج‌و تەماحی ئینس���انەکان خۆیانە‪،‬‬ ‫ئ���ەو ک���ردە ڕۆژانەی���ی‌و مێژووییانەیە‬ ‫ک���ە ئینس���انەکان ل���ە کۆمەڵ���گادا‬ ‫ئەنجامیانئ���ەدەن‪ .‬ئەوەی ب���ۆ نموونە‬ ‫الی ئەدۆرن���ۆ ئامادەیە "پیشەس���ازی‬ ‫کولتور" ە کە لەڕێ���گای تەکنیکەکانی‬ ‫ریکالمەوە هەموو ئینسانەکان دەگۆڕێت‬ ‫ب���ۆ ئینس���انی بەرخۆری گەم���ژە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئینس���انی دەس���ەاڵتگەر ک���ە بەدوای‬ ‫باوکێکی سیاسی فاشی‌و نیمچەفاشیدا‬ ‫دەگەڕێ���ت‪ .‬لەم وێنەی���ەدا مانایەک بۆ‬ ‫چاالکییە ئینس���انی‌و کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫نامێنێت���ەوە‌و گەم���ەکان هەم���ووی‬ ‫گەمەی ناو سیس���تمەکە‌و فش���اری ناو‬ ‫سیستمەکەیە‪.‬‬ ‫لەباش���ترین دۆخدا فرانکفۆرتییەکان‬ ‫جەغت لەوەدەک���ەن گەرچی کۆمەڵگا‬ ‫دەرەنجام���ی هەڵس���وکەوت‌و بڕی���ار‌و‬ ‫ش���ێوازی جواڵنەوە‌و ویس���ت‌و کردەی‬ ‫مێژووی���ی ئینس���انەکانی ناویەت���ی‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی کە دروس���تدەبێت دەبێتە‬ ‫"سیستم"ێە ئینسانەکان خۆیان ناتوانن‬ ‫کۆنترۆڵی بکەن‪ .‬ئینسانەکان دەکەونە‬ ‫ن���او دونیایەکی بابەتەیی���ەوە‌و ئەوەی‬ ‫ئ���ەو دونیایەش ب���ۆ بەردەوامی خۆی‬ ‫نەیەوێت‪ ،‬ناکرێت بگۆڕدرێت‌و ش���تێکی‬ ‫نوێ لەجێگەیدا دروستبکرێت‪ .‬بەمەش‬ ‫لەزۆر ڕووەوە دیاردە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫وەک دیاردەی سروش���تی وێنادەکەن‪.‬‬ ‫ئەم ش���ێوازە لەبیرکردنەوە لە کۆمەڵگا‬ ‫بیرکردنەوەی���ە ل���ە کۆم���ەگا بەب���ێ‬ ‫کۆمەڵ���گا‪ ،‬بیرکردنەوەیە لە ئینس���ان‬ ‫بەبێ ئینس���ان‌و بیرکردنەوەیە لە مێژوو‬ ‫بەبێ بکەرە مێژووییە کۆنکریتییەکان‪.‬‬ ‫گەر بکرێت فیک���ری فرانکفۆرتییەکان‬ ‫لە دوو ووش���ەدا کۆبکەینەوە دەکرێت‬ ‫بڵێین "چەپگەراییەکی ڕەش���بین"‪ ،‬یان‬ ‫"مارکسیزمێکی نائومێدکەرە"‪ ،‬بەشێکی‬ ‫بەرچاوی ئەم ڕەش���بینی‌و نائومێدیەش‬ ‫تەنها لە "هەقیقەتی" دونیاوە نەهاتوە‪،‬‬ ‫بەڵکو لەو وێنە زیھنیانەوە هاتووە کە‬ ‫ئەوان لەس���ەر دونیا دروستیانکردوە‪.‬‬ ‫کردنی هونەریش بە ئامرازی س���ەرەکی‬ ‫گۆڕانکاری بەشێکە لە بوونی ئەم وێنە‬ ‫زیھنیی���ە هەڵەیە هەم لەس���ەر دونیا‌و‬ ‫ئینسانەکانی ناوی‌و هەم لەسەر پرۆژەی‬ ‫گۆڕان‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪Awene‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬