ژماره‌ 362

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)362‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/1/29‬‬

‫سه‌رده‌سته‌ی كورد‌ه قاچاغچییه‌كان‬

‫»» ‪5‬‬

‫گاڵته‌ به‌قسه‌ی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی به‌ریتانیا ده‌كات‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫ئۆپه‌راسیۆنی دیجل ‌ه ناوی‌ له‌كوله‌كه‌ ‌ی ته‌ڕا‬

‫‪17‬‬ ‫نه‌ما‬ ‫‪312‬‬ ‫»»»»‬

‫ئێستا بارزانی‌‌و مالیكی‬ ‫به‌چه‌ند كۆمپانیایه‌كی نه‌وته‌وه‌ سه‌رقاڵن‬

‫پڕۆفیسۆرێك ‌ی ئابوری‌‪:‬‬

‫قسه‌كردن له‌سه‌ر بودجه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫ته‌نها به‌رد كوتانه‌‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪8‬‬

‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوان نه‌وشیروان مسته‌فاو پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬

‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ ده‌ستوری‌ هه‌رێم دواده‌خرێت‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ هه‌فته‌ی‌ رابردوی‌ نێوان‬ ‫رێكخه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆران‬ ‫نه‌وشیروان مس���ته‌فا له‌گه‌ڵ نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌‌و د‪.‬به‌رهه‌م س���اڵح‪ ،‬هه‌رس���ێ‌‬ ‫الی���ه‌ن رێككه‌وت���ن ك���ه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫هه‌رێم بۆ ماوه‌یه‌ك دوابخرێت‌و نه‌بێته‌‬ ‫تێكدان‌و دوله‌تكردنی‌ ماڵی‌ كورد‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌مه‌ك���ۆی‌‬

‫سه‌ره‌كی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌سلێمانی‌‬ ‫رۆژی‌ ‪ 1/23‬رێكخ���ه‌ری‌ گش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌گ���ه‌ڵ د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫س���اڵح‌و نێچیرفان بارزانی‌ كۆبونه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فا ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كردوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌ستوری‌ هه‌رێم له‌م‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ ناسكه‌دا ده‌بێته‌ تێكدانی‌‬

‫یه‌كڕیزی���ی‌ نێو ماڵی‌ ك���ورد‪ ،‬ئه‌وا با واڵتێكی‌ دیموكراس���ییه‌‌و ده‌س���توری‌ كۆم���ه‌ڵ داوای‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌س���تور‬ ‫نییه‌‪ ،‬دوه‌میان كه‌ س���عودییه‌ واڵتێكی‌ ده‌ك���ه‌ن ب���ۆ په‌رله‌مان‌و س���ه‌رله‌نو ‌‬ ‫ێ‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌ستور دوا بكه‌وێت‪.‬‬ ‫ی بۆ دیكتاتۆرییه‌‌و ئه‌وانیش ده‌س���توریان داڕش���تنه‌وه‌ی‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ گۆڕینی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫له‌سیسته‌مێكی‌ س���ه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌م رایه‌ی‌ نه‌وش���یروان نییه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ دروستبونی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ سیس���ته‌مێكی‌ په‌رله‌مان���ی‌‪ ،‬هه‌رچی‌‬ ‫ی پارتی‌‌و‬ ‫مسته‌فا له‌الیه‌ن هه‌ردو الیه‌ن ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ به‌گه‌رمی‌ پێش���وازیكراوه‌‪ ،‬گۆڕان له‌س���اڵی‌ ‪2009‬ه‌وه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتییه‌ جه‌ختیان له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ده‌ستور بۆته‌ یه‌كێك له‌داوا ئه‌وه‌ ده‌كرده‌وه‌ كه‌ پڕۆژه‌ی‌ ده‌س���تور‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا نه‌وش���یروان گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫مس���ته‌فا دو نمونه‌ی‌ واڵتی‌ به‌ریتانیاو ستراتیژییه‌كانی‌ گۆڕان‌و ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬كه‌ ئێس���تا له‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمه‌‬ ‫سعودییه‌ی‌ هێناوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ یه‌كه‌میان هه‌رس���ێ‌ الیه‌نی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كگرتو‌و بخرێته‌ به‌رده‌م هاواڵتیانی‌ كوردستان‬

‫ت���ا ده‌نگ���دان له‌س���ه‌ری‌ بكرێ���ت‪،‬‬ ‫له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ده‌باش���انی‌ نێ���وان‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و نه‌وشیروان مسته‌فا كه‌ ‪24‬‬ ‫ئه‌یلول رێكخرا‪ ،‬یه‌كێتیش به‌ره‌س���می‌‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ ئه‌وانی���ش له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌ستوردان بۆ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ته‌نها پارتی‌ مایه‌وه‌ پێداگری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ده‌نگدان له‌س���ه‌ر پڕۆژه‌كه‌‬ ‫ده‌كرد‪.‬‬

‫تاریق هاشمی‌‪ :‬تاڵه‌بانی‌ پێیوتم ده‌بمه‌ سه‌رۆك كۆمار بۆ ئه‌و‌هی‌ بچمه‌ مێژوه‌وه‌‬ ‫هاشمی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫وه‌كو هه‌ر سیاس���یه‌كی‌ ت���ر له‌هه‌ندێك‬ ‫كاتدا سه‌ركه‌وتوو بووه‌و له‌هه‌ندێك كاتی‌‬ ‫دیكه‌شدا شكس���تی‌ هێناوه‌و ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"تاڵه‌بانی‌ پێیوتم ده‌مه‌وێ‌ ببمه‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆمار بۆ ئه‌وه‌ی‌ بچمه‌ مێژوه‌وه‌"‪.‬‬

‫‪ 5‬کەس لەسلێمانی توشی ئەنفلۆنزای بەراز بوون‬

‫»» ‪6‬‬

‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬تاریق هاش����می‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك����ی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ له‌پ����اش‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ (‪ )2005‬كاتێك پاڵێوراوه‌‬ ‫ب����ۆ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆم����ار‪ ،‬تاڵه‌بان����ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����ی‌ پێوه‌ك����ردووه‌و داوایلێكرد‬

‫ده‌سبه‌رداری‌ ئه‌و پۆسته‌ بێت‌و ئه‌و وتی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بچمه‌ مێژووه‌وه‌و ئیتر ته‌مه‌نم‬ ‫"به‌ڕاستی‌ ئه‌مه‌ موفاجه‌ئه‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕوان رێگه‌م نادات‪ ،‬به‌اڵم تۆ ده‌توانیت چاوه‌ڕێ‬ ‫نه‌كراو بوو ب����ۆ من‪ ،‬مام جه‌الل پێیوتم‪ :‬بكه‌یت‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌ڵوێس����تێكه‌ هه‌رگیز‬ ‫من خواستم له‌سه‌ر پۆست ‌ی سه‌رۆكایه‌تی‌ بیرم ناچێت‌و تكاده‌كه‌م رازیی‌ ببیت"‪.‬‬ ‫هه‌یه‌و بۆ خۆم����م ده‌وێت‪ ،‬ته‌نها بۆ یه‌ك‬ ‫»» ‪7‬‬ ‫خول به‌س (‪ 4‬ساڵ)‪ ،‬ئه‌مه‌ش خواستێكه‌‬

‫ھۆبز لەھەولێرە‬

‫»» ‪13‬‬

‫‪ƣ ƲƯ‬‬

‫ ‪ ƹ‬‬

‫‪ƭŠƧşŵŠƀ‬‬

‫‪ƽŠƧŠŝŚƀů‬‬

‫‪Šƫ‬‬ ‫‪ſ‬‬ ‫‪Š‬‬ ‫‪Ź‬‬ ‫ ‬ ‫‪ŝ‬‬ ‫‪Ś‬‬ ‫‪ƹ‬‬ ‫‪Ƨ‬‬ ‫‪ư‬‬ ‫‪ Š‬‬

‫‪ƾºƿŹřŻƺºƐţŠººƯżų‬‬ ‫‪ƱřŹÊ ŠƏ‬‬

‫‪ ƾƳŚººſŚŗ Šººŝ ŹƹŻ‬‬ ‫‪È ƾººţŠƫÈƹşŵƺǀÈ Ƴ ƾººƳřŹÊ ŠƏ ƾººţŚƧŠƫ‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪ ƾŝŚƀů ŹŠººſŠƫ Šƨŝ Šƀƣ šŹŚƧƺººſŠƧ ƩŠƏŠƫ‬‬ ‫‪ ƽŶƳşƺƿŠŧ ƽźƏŹşƹ‬‬ ‫‪ řŶƣřźǀÈ Ɨ ƹŚººƳ Šƫ ƥŠƿşŹŚƯŷ ŹŠººƷ ƼƳŵźƧřƹřŵ ƺº‬‬ ‫‪È ºŝ ý‬‬ ‫‪@ @ xxxxxxx# Šŝ ƾƴŝ Ţſşŵ‬‬ ‫‪È‬‬ ‫‪ŹŚƴƿŵ ƥŠƿŠƤǀƣşŵ ƾųźƳ ý‬‬

‫‪şƹŠŤƿÈźƏşŵ ŶƿŠŨƿźŧ ƼƬÈ ǀÈ Ʒ ƼƳřƹƺŝŹřŶƃŠŝ ŚƸƳŠţ ŠǀƿŹřŻƺƐţŠƯżų ƭŠŗ‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫له‌سلێمانی‌ ‪ 5‬كه‌س توشی‌ ئه‌نفلۆنزای‌ به‌راز ده‌بن‬ ‫ی‬ ‫تا ئێستا پێنج كه‌س له‌سلێمانی‌ توش ‌‬ ‫ئه‌نفلۆنزای‌ به‌راز ب���ون‪ ،‬كه‌ یه‌كێكیان‬ ‫ی‬ ‫ی پزیش���ك‌و وه‌رگرتن ‌‬ ‫ێ پرس��� ‌‬ ‫به‌ب��� ‌‬ ‫ی جێهێشتوه‌و‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌خۆش���خانه‌ ‌‬ ‫رۆشتوه‌ت ‌ه ماڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ی ئاگادار تا ئێس���تا ‪5‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نفلونزا ‌‬ ‫ی توش��� ‌‬ ‫كه‌س له‌س���لێمان ‌‬ ‫به‌راز بون‌و براونه‌ت ‌ه نه‌خۆش���خانه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر‬ ‫دوانیان پ���اش وه‌رگرتن ‌‬ ‫رۆیشتونه‌ته‌وه‌ ماڵه‌وه‌‌و یه‌كێكی تریان‬

‫ی پزیش���كه‌كان‬ ‫ێ ئاگادار‌و پرس��� ‌‬ ‫به‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆیش���توه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌و چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد‬ ‫ك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ بونی‌ ئه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه‬ ‫ی هه‌رێمی���ش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی تر ‌‬ ‫له‌ش���اره‌كان ‌‬ ‫به‌اڵم تاوه‌كو ئێس���تا پش���كنینی‌ ئه‌م‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ی هه‌ی���ه‌و‬ ‫ته‌نه���ا له‌ش���اری‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���رو نه‌ده���ۆك ئ���ه‌م‬ ‫نه‌ش���ار ‌‬ ‫پشكنینه‌یان هه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌م باره‌یه‌وه‌ دكت���ۆر میران عه‌باس‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ فه‌رمانگ ‌ه ‌‬ ‫ی رونك���رده‌و‌ه‬ ‫ی ب���ۆ ئاوێنه‌ ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وان ئاگادار ‌‬ ‫تاوه‌كو ئێس���تا ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌خۆشییه‌ك ‌ه‬ ‫ێ كه‌س توش��� ‌‬ ‫بن س��� ‌‬ ‫بون دوانیان رۆیشتونه‌ته‌و‌ه پاش باش‬ ‫ی تریان‬ ‫ی حاڵه‌ته‌كه‌یان به‌اڵم یه‌كێك ‌‬ ‫بون ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌نه‌خۆشخان ‌ه رۆیشتۆته‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ب ‌‬ ‫ی ستافی‌ ته‌ندروستی‌‪،‬‬ ‫ئاگاداركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫پێوه‌كراوه‌ به‌اڵم هه‌ر نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ‬

‫چاره‌سه‌ر وه‌رگرتن‪.‬‬ ‫ی كرده‌وه‌ ئێستا‬ ‫دكتۆر میران رونیش ‌‬ ‫ی له‌چه‌ندی���ن واڵت هه‌یه‌و‬ ‫په‌تاك���ه‌ بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫ریكخراوی‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫لێن���اوه‌ په‌ت���ای‌ وه‌رزی‌ جیهانی‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫بێتو ش���ه‌پۆلێكی‌ س���ه‌رما دروستبێت‬ ‫ی تر په‌تاك ‌ه‬ ‫ی هه‌ی ‌ه جارێك ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك بكات‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی ته‌واویان‬ ‫رونكرده‌وه‌ ك ‌ه ئاماده‌باش��� ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ روبه‌روبونه‌و‌هی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌و‬ ‫ده‌رمانی‌ پێویستیشیان هه‌یه‌‪.‬‬

‫ی ئه‌و پشكنین ‌ه‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌نه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پارێزگاكانی‌ هه‌ولێرو دهۆك وته‌بێژ ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���تی‌ هه‌رێم دكتۆر‬ ‫وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی پشتڕاس���تكرده‌وه‌‌و‬ ‫خاڵص هه‌واڵه‌كه‌ ‌‬ ‫رایگه‌یاند له‌ئێس���تادا ئه‌و پش���كنین ‌ه‬ ‫ی ئه‌نفلۆنزای‌ به‌راز‬ ‫ی په‌تا ‌‬ ‫بۆ نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلیمان ‌‬ ‫له‌كوردستان ته‌نها له‌پارێزگا ‌‬ ‫ی هه‌ولێرو‬ ‫هه‌ی ‌ه هیچ یه‌كێك له‌شاره‌كان ‌‬ ‫دهۆك پشكنینه‌كه‌ ناكه‌ن‪.‬‬ ‫ی به‌راز كه‌ ناسراو‌ه‬ ‫ی ئه‌نفلۆنزا ‌‬ ‫په‌تا ‌‬ ‫ی ‪1918‬‬ ‫ب���ه‌‪ H1N1‬س���ه‌ره‌تا له‌س���اڵ ‌‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌نفلۆنزا ‌‬ ‫ی هه‌ڵداوه‌‌و به‌په‌تا ‌‬ ‫س���ه‌ر ‌‬ ‫ی ناس���راو‌ه چونكه‌ له‌وكاته‌دا‬ ‫ئیس���پان ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان���ی‌ ئیس���پانا بایه‌خ��� ‌‬ ‫زۆریان به‌په‌تاك ‌ه ده‌دا‪ .‬ئه‌م نه‌خۆشیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كۆئه‌ندام ‌‬ ‫ڤایرۆسییه‌و درمه‌و دوچار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڤایرۆس��� ‌‬ ‫هه‌ناس��� ‌ه ده‌بێت‌و به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌راز له‌جۆری‌‪ . A‬نیشانه‌ ‌‬ ‫ئه‌نفلۆنزا ‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كه‌ بریتیی ‌ه له‌قوڕگ ئێشه‌‪،‬‬ ‫تا‪ ،‬پژمی���ن‪ ،‬بێهێزی‌ گش���تی‌‪ ،‬كۆكه‌‪،‬‬ ‫ێ جار‬ ‫ی ماس���ولكه‌كان‌و هه‌ن���د ‌‬ ‫ئ���ازار ‌‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سی‌‌و سكچون‪.‬‬

‫له‌گوند ‌ی ئه‌ڵمان ‌ی تێزاب وه‌زاره‌ت ‌ی ناوخۆ ‌ی عێراق‬ ‫به‌چوار ئوتومبێلدا ده‌كرێت حه‌وت ئه‌فسه‌ری‌ پله‌به‌رز ‌ی كه‌ركوك سزا ده‌دات‬ ‫ی راب���ردودا‪،‬‬ ‫ێ هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫ی س��� ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمان���ی‌ تێ���زاب به‌س���ه‌ر‬ ‫له‌گون���د ‌‬ ‫ی چ���وار هاواڵتیدا كراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئوتومبێل ‌‬ ‫هاواڵتییانه‌ هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێننه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ كه‌مته‌رخه‌می‌‌و دانه‌نان���ی‌ كامێرا ‌‬ ‫چاودێریی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬هاواڵتییه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���ته‌جێی‌ گوندی‌ ئه‌ڵمان���ی‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د ك ‌ه چه‌ند‬ ‫"ز‪.‬ج" به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر كاتێك ده‌مه‌و به‌یان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌شوقه‌كه‌یانه‌و‌ه هاتوه‌ته‌ خوار سه‌یر ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ پێشه‌و‌هی‌ ئوتومبێل ‌ه مه‌گزیماكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شتێكی‌ وه‌ك قوڕاوی‌ پێوه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫"سه‌یرم كرد وامزانی‌ قوڕاوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ك ‌ه‬ ‫بردم بۆ غه‌سله‌كه‌ له‌وێ‌ پێیانوتم ئه‌و‌ه‬ ‫لێنابێته‌وه‌و تێزابه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌و‌ه كرد ك ‌ه به‌دوا ‌‬ ‫ناوبراو ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی ئاگادار‬ ‫ئه‌وه‌دا پاسه‌وانی‌ به‌رده‌رگاك ‌ه ‌‬

‫كردوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانی���ش وتویان ‌ه "دو‬ ‫ی تریش���یان والێكردوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ئوتومبێل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سایكۆلۆجییه‌و‌ه كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی "له‌ڕو ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ئ���ه‌م كار‌ه بۆ م���ن زۆر ناخ���ۆش بو‪،‬‬ ‫یه‌كه‌مج���ار گومانم بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌چو ك ‌ه‬ ‫غه‌ره‌ز شه‌خس���ی‌ بێت به‌رامبه‌ر به‌من‬ ‫كرابێت‪ ،‬به‌اڵم دواتر بۆم ده‌ركه‌وت ئه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی كه‌ سه‌ره‌تا ‌‬ ‫دیارده‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫هه‌فته‌ی���ه‌ش هه‌مان حاڵ���ه‌ت به‌رامبه‌ر‬ ‫ی ناسیاوێكمان ئه‌نجامدرا"‪.‬‬ ‫به‌ئوتومبێل ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌رچه‌ن���ده‌ من داواش���م‬ ‫ی‬ ‫تۆماركردوه‌ له‌پۆلی���س‪ ،‬به‌اڵم به‌بڕوا ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م دیارده‌ی ‌ه‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫من هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م���ی‌‌و دانه‌نان���ی‌ كامێ���را ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمانیدا"‪.‬‬ ‫چاودێرییه‌ له‌گوند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر ئاوێنه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫بۆ به‌دواچون ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی گون���د ‌‬ ‫كرد به‌ئیداره‌ ‌‬ ‫به‌اڵم به‌رده‌ست نه‌بو‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆی‌ عێراق‬ ‫به‌تۆمه‌تی‌ خراپ به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌كانیان‌و به‌چه‌ند فه‌رمانێكی‌‬ ‫جیاواز‪ ،‬حه‌وت ئه‌فسه‌ری‌ پله‌به‌رزی‌‬ ‫پۆلیسی‌ كه‌ركوك‪ ،‬كه‌ زۆربه‌یان‬ ‫كوردو توركمانن‪ ،‬به‌چه‌ند‬ ‫سزایه‌كی‌ جۆراوجۆر كه‌ بریتین‬ ‫له‌خانه‌نشینكردن‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫سزاده‌دات‪ .‬ئیداره‌ی‌‬ ‫كه‌ركوكیش بڕیاره‌كه‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ب���ااڵ له‌پۆلیس���ی‌‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬كه‌ نه‌یویس���ت ناوی‌ ئاشكرا‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند وه‌زاره‌تی‌‬

‫ناوخ���ۆی‌ عێ���راق له‌س���ه‌ر هه‌ڵهاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫زیندانییه‌ك‪ ،‬بڕیاریداوه‌ به‌دادگایكردن‌و‬ ‫البردن���ی‌ هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫پۆلیس���ی‌ نه‌هێش���تنی‌ تاوان عه‌قید‬ ‫عوس���مان عه‌بدواڵو عه‌قی���د محه‌مه‌د‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ كاروب���اری‌ ناوخ���ۆی‌‬ ‫پۆلیسی‌ كه‌ركوك‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌‪ ،‬رونیك���رده‌وه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخ���ۆ به‌فه‌رمانێكی‌ تر‬ ‫بڕیاری���داوه‌ به‌البردنی‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌ئامر‬ ‫فه‌وجی‌ یه‌كی‌ ته‌واری‌ عه‌مید هیجران‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیسی‌ به‌لده‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫عه‌مید ع���ادل‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ بنكه‌ی‌‬ ‫پۆلیس���ی‌ عه‌داله‌ موقه‌ده‌م ویس���ام‪،‬‬ ‫به‌رپرسی‌ به‌شی‌ ته‌قه‌مه‌نی‌ "متفجرات"‬ ‫عه‌قید عه‌دنان‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫زنجیره‌ ته‌قینه‌وه‌ی���ه‌ی‌ چه‌ند مانگێك‬

‫له‌مه‌وبه‌ر گه‌ڕه‌كی‌ تسعین‌و ژماره‌یه‌ك‬ ‫ماڵی‌ گرته‌وه‌‪ ،‬كه‌ زۆربه‌یان توركمانی‌‬ ‫ش���یعه‌ مه‌زه‌ب ب���ون‪ .‬س���ه‌رچاوه‌كه‌‬ ‫وت���ی‌ "ئی���داره‌ی‌ كه‌ركوك تائێس���تا‬ ‫ئ���ه‌و بڕیارانه‌ی‌ جێبه‌ج���ێ‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫پارێزگاری‌ كه‌ركوكی���ش رایگه‌یاندوه‌‬ ‫پابه‌ندی‌ ئه‌و بڕیارانه‌ نابن"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ی‌ لێدوانه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ بااڵكه‌ی‌ پۆلیسی‌ كه‌ركوك‪،‬‬ ‫ئاش���كرای‌ ك���رد به‌ه���ۆی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫گرفته‌وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ ماوه‌ی‌ دو‬ ‫مانگه‌ بڕیاریداوه‌ به‌خانه‌نش���ینكردنی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بنكه‌ی‌ پۆلیسی‌ پاراستنی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كان عه‌قید شێرزاد مۆفه‌ری‌‬ ‫كه‌ كادری‌ یه‌كێتییه‌‪ ،‬به‌اڵم پارێزگاری‌‬ ‫كه‌رك���وك د‪.‬نه‌جمه‌دین كه‌ریم له‌الیه‌ن‬ ‫خۆیه‌وه‌ بڕیاره‌كه‌ی‌ راگرتوه‌و له‌هه‌وڵی‌‬

‫هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌یدایه‌ "بۆیه‌ تائێس���تا‬ ‫مۆفه‌ری‌ له‌كاره‌كانی‌ به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌چوارچێوه‌ی‌ گۆڕانكارییه‌كانی‌‬ ‫ن���او پۆلیس���ی‌ كه‌ركوك���دا‪ ،‬وه‌ك���و‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ بااڵكه‌ی‌ پۆلیس باسیكرد‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆی‌ عێراق‪ ،‬له‌سه‌ر داواو‬ ‫ره‌زامه‌ندی‌ خۆیان‌و دوای‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵیان���دا‪ ،‬بڕیاریداوه‌‬ ‫به‌گواس���تنه‌وه‌ی‌ (‪ )52‬ئه‌فس���ه‌ری‌‬ ‫پۆلیسی‌ كه‌ركوك بۆ به‌شی‌ هه‌واڵگری‌‬ ‫پۆلیسی‌ كه‌ركوك‪ ،‬كه‌ دیارترینی‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌فس���ه‌رانه‌ عه‌قید گۆران گلی كادری‌‬ ‫پارتییه‌‪ ،‬كه‌ له‌سه‌روه‌ختی‌ پارێزگاری‌‬ ‫پێشوی‌ كه‌ركوكدا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌شی‌‬ ‫ئه‌منی‌ ت���ه‌الری‌ پارێ���زگای‌ كه‌ركوك‬ ‫بوه‌و پاش���ان بۆ پۆلیسی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫گوازراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫"شوقه‌کان ده‌درێن به‌ئه‌ندامان ‌ی لیواکانی پاسه‌وانی سه‌رۆكایه‌تی‌ له‌به‌غدا‪:‬‬ ‫یه‌كێتی‌ مامۆستایان"‬

‫س���كرتارییه‌ت‌و لقه‌كان���ی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫مامۆس���تایان بڕیاریانداوه‌ ئه‌و شوقانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ بۆ مامۆس���تایان‬ ‫دروستكراون‪ ،‬بدرێن به‌ئه‌ندامانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایان‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندام لقی‌ سلێمانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان له‌س���ه‌ر لیس���تی‌‬ ‫مامۆس���تا س���ه‌ربه‌خۆكان‪" ،‬نه‌وشیروان‬ ‫حه‌مه‌ غه‌ریب" به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بوه‌ته‌ جێی‌ سه‌رنج له‌سكرتارییه‌ت‌و‬ ‫لقه‌كاندا بڕیار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ دراوه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان نه‌بێت ئه‌و‬ ‫شوقانه‌ی‌ پێنه‌درێت كه‌ حكومه‌ت ده‌ڵێت‬

‫ریکالم‬

‫بۆ مامۆس���تایان دروس���تكراون‪ ،‬ناوبراو‬ ‫وتی‌ "ئه‌مه‌ خواردنی‌ هه‌قی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫تره‌‪ ،‬چونك���ه‌ بمانه‌وێ‌‌و نه‌مانه‌وێ‌ هه‌مو‬ ‫مامۆستایان تا ئێس���تا نه‌بونه‌ته‌ ئه‌ندام‬ ‫له‌یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایان‌و ئه‌وانه‌ش���ی‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایانن مانای‌‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ خزمه‌ت ناك ‌هن‌و دڵس���ۆزو‬ ‫موسته‌حه‌ق نین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌گه‌ر ده‌درێت به‌مامۆستایان‬ ‫ده‌بێت هه‌مو مامۆس���تایه‌ك بگرێته‌وه‌‌و‬ ‫نابێت كه‌س���ی‌ لێبێبه‌ش بكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ به‌رچاو له‌مامۆستایان نه‌بون‬ ‫به‌ئه‌ندام له‌یه‌كێتی‌ مامۆستایان"‪.‬‬

‫عه‌ره‌ب تێكه‌ڵ‌ به‌پێكهاته‌ ‌ی لیواكانمان ناكرێت‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێ���راق بڕیاری‌ ئه‌وه‌یانداوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كه‌ هه‌م���و یه‌كه‌كانی‌ س���وپای‌ عێراق‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ هاوس���ه‌نگی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫لیوای‌ یه‌ك‌و دوی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫پێكبهێنرێن‌و ره‌چ���اوی‌ كوردو عه‌ره‌بی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ كه‌ ئه‌ركی‌ پاراستنی‌‬ ‫سوننه‌و ش���یعه‌و توركمانه‌كان بكرێت‪،‬‬ ‫باره‌گای‌ سه‌رۆكایه‌تی كۆمارییان‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌ی‌ س���وپای‌ عێراق ته‌نها یه‌ك‬ ‫له‌به‌غدا پێسپێرراوه‌‪ ،‬دو لیوای‌ پیاده‌ ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫كوردن‌و له‌ساڵی‌ ‪2005‬ه‌وه‌ دوای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ تاڵه‌بانی به‌سه‌رۆك كۆمار بڕی���اره‌ كاتی‌ خۆی‌‌و پێش رۆیش���تنی‌‬ ‫له‌به‌غدا جێگیركراون بۆ پاسه‌وانیكردن مام جه‌اللیش بۆ به‌رلین به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ نه‌خۆش���ی‌‪ ،‬وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫له‌كۆشكی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كه‌‬ ‫به‌رگری‌ داوایكرد هاوسه‌نگی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫پاگه‌نده‌ی‌ ئه‌وه‌ له‌ئارادایه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫له‌ناو لیواكانی‌ پاسه‌وانی‌ سه‌رۆكایه‌تیدا‬ ‫به‌رگری‌ عێراق كه‌ به‌مدواییه‌‬ ‫په‌یڕه‌و بكرێت‪ ،‬به‌اڵم داواكه‌یان به‌فه‌رمی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ به‌هۆی‌ نه‌خۆشكه‌وتنه‌وه‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬واته‌ نوسراوێك به‌فه‌رمی‌ نه‌هات‬ ‫گواستراوه‌ته‌وه‌ بۆ به‌رلین‪ ،‬داوای‌‬ ‫كه‌ ده‌بێت هاوس���ه‌نگی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ سێ‌‬ ‫كردو‌ه پێكهاته‌ی‌ ئه‌و دو لیوایه‌‬ ‫به‌سێ‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌ر كورد نه‌بێ‌‌و رێژه‌یه‌ك به‌ڕه‌گه‌ز‬ ‫موقه‌ده‌م شااڵو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد‬ ‫عه‌ره‌بی‌ تێبخزێنرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرسی‌‬ ‫ك���ه‌ له‌به‌ر چه‌ندین ه���ۆكار له‌لیواكانی‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌ پاسه‌وانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پاسه‌وانی‌ س���ه‌رۆكایه‌تیدا هاوسه‌نگی‌‬ ‫ئه‌و پاگه‌ندانه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ په‌ی���ڕه‌و نه‌ك���راوه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫"تا ئێستا به‌نوسراوو به‌فه‌رمی‌‬ ‫داوایه‌كی‌ به‌وجۆره‌مان بۆ نه‌هاتوه‌و بێ‌ گرنگترینیان باری‌ ئه‌منییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫رێژه‌یه‌كی‌ دیاریكراو كه‌ له‌‪ %10‬بۆ ‪%15‬‬ ‫گرفتین"‪.‬‬ ‫ده‌بێت ع���ه‌ره‌ب له‌پێكهات���ه‌ی‌ هه‌ردو‬ ‫لێپرس���راوی‌ راگه‌یاندنی‌ لیوای‌ دوی‌ لیواكه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌و هه‌وااڵنه‌ش���ی‌ ره‌تكرده‌وه‌‬ ‫پاس���ه‌وانی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ "موقه‌ده‌م‬ ‫ش���ااڵو" به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ كاتی‌ ك���ه‌ دوای‌ نه‌خۆش���كه‌وتنی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫خ���ۆی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ حوكم‌و پاش���ان وه‌زاره‌ت���ی‌ به‌رگ���ری‌ داوای‌ كردبێ���ت‬

‫پێكهات���ه‌ی‌ لیواكه‌یان بگۆڕن‌و عه‌ره‌بی‌ هه‌ستیاریی‌ باری‌ ئه‌منی‌"‪.‬‬ ‫لیواكان���ی‌ ی���ه‌ك‌و دوی‌ پاس���ه‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫تێهه‌ڵكێ���ش بك���ه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ته‌نها‬ ‫ك���ورد نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و ل���ه‌و باریه‌وه‌ وتی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬كه‌ ژماره‌ی���ان نزیكه‌ی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ راس���ت نییه‌و تا ئێستا داوایه‌كی‌ ‪ 6‬هه‌زار پاس���ه‌وانه‌‪ ،‬دوای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫به‌وجۆره‌مان به‌فه‌رمی‌ بۆ نه‌هاتوه‌‌و تا تاڵه‌بان���ی به‌س���ه‌رۆك كۆم���ار‪،‬‬ ‫ئێستاش روبه‌ڕوی‌ هیچ كێشه‌و گرفتێك له‌‪2005/4/18‬ه‌وه‌ له‌به‌غدا جێگیركراون‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌ركی‌ سه‌ره‌كییان پاسه‌وانی‌‬ ‫نه‌بوینه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌شدا كه‌ ئایا وه‌زاره‌تی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌سااڵنی‌‬ ‫به‌رگری‌ داوایه‌كی‌ به‌وجۆره‌تان ئاراسته‌ ‪‌2007‬و ‪2008‬دا به‌ه���ۆی‌ تێكچونی‌ باری‌‬ ‫بكات وه‌اڵمی‌ ئێوه‌ چ���ی‌ ده‌بێت؟ ئایا ئه‌منی‌ به‌غدا‌و ش���ه‌ڕی‌ نێوان سوننه‌و‬ ‫كاری‌ پێده‌كه‌ن؟ موقه‌ده‌م ش���ااڵو وتی‌ ش���یعه‌وه‌‪ ،‬به‌فه‌رمانی‌ تاڵه‌بانی‌ ئه‌ركی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ سه‌رو ئێمه‌ ده‌زانێت چۆن مامه‌ڵه‌ پاراستنی‌ باره‌گاكانی‌ حیزبی‌ ئیسالمی‌‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ داوایه‌كی‌ به‌وجۆره‌ بكات‌و چی‌ چه‌ند كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ دیاری‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫سوننه‌یان پێسپێرراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها وابڕیار‬ ‫له‌و بڕیاره‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌م چه‌ند رۆژه‌ی‌ رابردودا‪ ،‬ب���و كه‌ له‌دوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫فه‌رمانێك هه‌ب���و له‌وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌ ئه‌مه‌ریكا له‌عێراق‪ ،‬ئه‌ركی‌ پاراس���تنی‌‬ ‫ك��� ‌ه ‪ 100‬كه‌س ته‌عینی‌ ت���ازه‌ بكه‌ین‪ ،‬ناوچه‌ی‌ سه‌وزیان پێبسپێررێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم���ه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م دو لیوایه‌مان مالیكی‌ خ���ۆی‌ دو لی���وای‌ ‪‌55‬و ‪56‬ی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌س���تاین پێكهێن���ا كه‌ ئه‌و ئه‌ركه‌یان له‌ئه‌س���تۆ‬ ‫چوی���ن له‌كه‌ركوك له‌بنكه‌ی‌ مه‌ش���قی‌ گرت‪.‬‬ ‫ئێس���تا لیواكان���ی‌ ی���ه‌ك‌و دوی‌‬ ‫كه‌ی���وان س���ۆراغی‌ ئه‌وه‌م���ان كرد بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ‪ 100‬ك���ه‌س هه‌ڵبژێرین بیهێنین سه‌رۆكایه‌تی‌ پاس���ه‌وانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫بۆ ده‌وامه‌كه‌ی‌ خۆمان‪ ،‬به‌اڵم كه‌ چوینه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌ به‌س���ه‌ر دو‬ ‫ئه‌وێ‌ یه‌ك كوردی‌ تێدابو له‌كۆی‌ ‪ 356‬ناوچ���ه‌ی‌ دۆره‌و جادریی���ه‌دا له‌به‌غدا‬ ‫ك���ه‌س‪ ،‬كورده‌ك���ه‌ش زمان���ی‌ كوردی‌ دابه‌ش���كراون‪ ،‬ك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ دوه‌میان‬ ‫نه‌ده‌زانی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ تا ئێستا كاركردن كۆش���كی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆماری‌ تێدا‬ ‫ب���ه‌و بڕیاره‌م���ان دواخس���توه‌ له‌ب���ه‌ر هه‌ڵكه‌وتوه‌‪.‬‬

‫دو ساڵه‌ مامۆستایان‌چاوه‌ڕوانی‌ وه‌رگرتنی سه‌ره‌موچه‌ن‬ ‫ماوه‌ی‌ دو ساڵه‌ به‌شێك له‌مامۆستایانی‬ ‫س���لێمانی چاوه‌ڕوان���ی وه‌رگرتن���ی‬ ‫پاره‌ی س���ه‌ره‌ موچه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆیان‬ ‫خه‌رج نه‌کراوه‌‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ش ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫هه‌ر مامۆس���تایه‌ك ئه‌و گرفته‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫ده‌توانێت سه‌ردانمان بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬یه‌كێ���ك له‌و‬ ‫مامۆس���تایانه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد "ئێمه‌‬

‫زیاد له‌دو س���اڵه‌ كێش���ه‌ی‌ وه‌رگرتنی‬ ‫پ���اره‌ی زیادكراوی‌ س���ه‌ره‌موچه‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ده‌بو له‌‪ 2010/12/31‬بۆمان‬ ‫خه‌رج بکرای���ه‌‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كاره‌مان بۆ‬ ‫نه‌كراوه‌و هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ تائێستا رون‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا به‌ده‌یان مامۆس���تا‬ ‫ئه‌و گرفته‌ی���ان هه‌یه‌و پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫س���لێمانیش وه‌اڵمێكی‌ رون���ی‌ به‌ئێمه‌‬ ‫نه‌داوه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و مامۆستایه‌ش ئاماژه‌ی به‌وه‌ش‬ ‫کرد که‌ بۆ ئه‌م گرفت���ه‌ چه‌ندین جار‬ ‫سه‌ردانی به‌شی ژمێریاری په‌روه‌‌رده‌ی‬ ‫س���لێمانیمان کردووه‌ به‌اڵم به‌بیانوی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌ هه‌ولێ���ره‌وه‌ فه‌رمانیان بۆ‬ ‫نه‌هاتووه‌ ئیش���ه‌که‌یان په‌کخستووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌کاتێکدای���ه‌ که‌ ئه‌م���ه‌ ته‌نها‬ ‫مامۆس���تایانی ئاماده‌ی���ی گرتۆته‌وه‌و‬ ‫مامۆستایانی بنه‌ڕه‌تی ئه‌و پاره‌یه‌یان‬

‫بۆ خه‌رجکراوه‌‪.‬‬ ‫الی‌ خۆی���ه‌وه‌ نه‌جمه‌دی���ن عه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ش���تێكی‌ وام نه‌بیس���توه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر مامۆس���تایه‌ك ئ���ه‌و گرفت���ه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ ده‌توانێت س���ه‌ردانمان بكات بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن‌و رونكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪3‬‬

‫ئۆپه‌راسیۆنی دیجله‌‪ ..‬ناوی‌ له‌كوله‌كه‌ی‌ ته‌ڕیشدا نه‌ما‬

‫یه‌كێتی‌و پارتی ناوچه‌ نه‌وتییه‌كانی كه‌ركوك‌و سه‌اڵحه‌دینیان له‌نێوان خۆیاندا دابه‌شكرد‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫تا دوێنێ‌‪ ،‬سه‌ری‌ زمان‌و بنی‌ زمانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی‌ كوردستان ئۆپه‌راسیۆنی‌‬ ‫دیجله‌و مه‌ترسییه‌كانی‌ بو‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫وا مانگێكه‌ ئه‌وه‌ی‌ ناوی‌ له‌كوله‌كه‌ی‌‬ ‫ته‌ڕیشدا ناهێنرێت "ئۆپه‌راسیۆنی‌‬ ‫دیجله‌"یه‌‪ ،‬چاودێرێك ده‌ڵێت "ئێستا‬ ‫بارزانی‌‌و مالیكی به‌چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‬ ‫نه‌وته‌وه‌ سه‌رقاڵن‪ ،‬نه‌ك ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫دیجله‌"‪.‬‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌ك����ی ب����ااڵی س����ه‌ربازی‬ ‫له‌دوزخورماتو به‌هۆكاری‌ به‌رپرسیارێتی‬ ‫نه‌یویست ناوی باڵوبكرێته‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د ك����ه‌ ئ����ه‌و هه‌اڵیه‌ی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئۆپه‌راس����یۆنی دیجله‌ س����ازكرا‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌سیناریۆ‌و شانۆگه‌رییه‌ك ده‌چو كه‌ زۆر‬ ‫به‌باشی‌ كاری‌ ده‌رهێنانه‌كه‌ی‌ رێكخرابو‪،‬‬ ‫ئامانج����ی‌ ئه‌و هه‌رایه‌ش گواس����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رنجی‌ رای‌ گش����تی‌ كوردستان بو‬ ‫له‌كێش����ه‌ ناوخۆییه‌كان����ی‌ هه‌رێمه‌وه‌ بۆ‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئۆپه‌راس����یۆنی‌ دیجله‌‬ ‫هێزێكی تازه‌ نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو پێش����وتریش‬ ‫ئ����ه‌و لی����واو فیرقان����ه‌ هه‌ب����ون‪ ،‬ته‌نها‬ ‫جی����اوازی‌ ئه‌وه‌ب����و ك����ه‌ عه‌بدولئه‌میر‬ ‫زه‌یدی����ان كرد به‌فه‌رمان����ده‌ی ئه‌و لیواو‬ ‫فیرقان����ه‌و ن����اوی دیجله‌ی����ان لێنا‪ .‬ئه‌م‬ ‫به‌رپرس����ه‌ ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ بیانوی‌ ئه‌م بێده‌نگییه‌ی‌ ئێس����تا‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ر ئۆپه‌راس����یۆنی‌ دیجله‌ ئه‌و‬ ‫گفتوگۆیه‌ بێت كه‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ حكومه‌تی ناوه‌ندی����دا هه‌یه‌تی‌‬ ‫بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ كێشه‌كان‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاقیبه‌تی‌ ئه‌مه‌ش����یان خێر بێت"‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌و فه‌رمانده‌ سه‌ربازییه‌ له‌دوزخورماتو‬ ‫ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم قایمقامی دوزخورماتو "ش����ه‌الل‬ ‫عه‌ب����دول" رایده‌گه‌یه‌نێ����ت " ه����ۆكاری‬ ‫راگرتنی باس����كردنی دیجله‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫هێ����زه‌ له‌ئێس����تادا جوڵه‌ی����ان نییه‌ كه‌‬ ‫وابڕیاربو له‌نێ����وان دوزخورماتوو‪-‬داقوق‬ ‫زاڵگه‌یه‌ك دابنێن شكس����تیان پێیهێناو‬ ‫رایانگرت‪ ،‬هێزی دیك����ه‌ش نه‌هاتونه‌ته‌‬ ‫ناوچه‌ك����ه‌‪ ،‬به‌هه‌مانش����ێوه‌ش الیه‌ن����ی‬ ‫كوردس����تانی جوڵ����ه‌ی‌ راگرت����وه‌ واتا‬ ‫هه‌ردوالیان جوڵه‌كانیان راگرتوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ بێده‌نگی پێوه‌دیاره‌"‪.‬‬ ‫به‌رپرس����ێكی حزبی����ش له‌كه‌رك����وك‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ك����ه‌ ئۆپه‌راس����یۆنی‬ ‫دیجله‌ به‌ش����ێوه‌ی یاس����ایی‌و ده‌ستوری‬ ‫دروس����تنه‌كراوه‌و الیه‌نی كوردس����تانی‌و‬

‫سەردانی بەرپرسانی هەرێم بۆ بەسەرکردنەوەی سەنگەرەکانی پێشمەرگە بەرامبەر‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی پارێ����زگای كه‌رك����وك‌و‬ ‫به‌رپرس����انی ناوچه‌ك����ه‌ ره‌تیانكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ل����ه‌روی فه‌رم����ی‌و واقیعییه‌وه‌‬ ‫هه‌روه‌كو خۆی ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی‌و به‌رپرسی‬ ‫مه‌حه‌ل����ی كه‌ركوك����ی حزبی ش����یوعی‬ ‫كوردس����تان "ئه‌بو كاروان" له‌لێداونێكدا‬ ‫ب����ۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند ك����ه‌ پاش ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و ئۆپه‌راس����یۆنه‌ مشتومڕو بارودۆخی‬ ‫نائاسایی دروس����تكردو فشاری له‌سه‌ر‬ ‫دروس����تكرا‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس����تادا به‌هۆی‬ ‫وتوێ����ژه‌وه‌ هی����چ الی����ه‌ك نایه‌وێت ئه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌و دۆخه‌كه‌ قورستر بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌ب����و كاروان جه‌خت له‌س����ه‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ پێویس����ته‌ الیه‌نی‌‬ ‫كوردس����تانی‌‌و ده‌س����ه‌اڵتی‌ كه‌رك����وك‬ ‫به‌رده‌وامبێت له‌داواكارییه‌كانی‌ پێشوی‌‌و‬ ‫ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌ ره‌تبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه����اوكات فه‌رمان����ده‌ س����ه‌ربازییه‌كه‌‬ ‫له‌دوزخورمات����و پێیوایه‌ ئ����ه‌م بێده‌نگی‌‬

‫كورد س����نوره‌كانی ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كان‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات‌و ناتوانێت هیچ جوڵه‌یه‌ك‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫قایمقامی قه‌زای‌ دوزخورماتو ش����ه‌الل‬ ‫عه‌بدول ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات له‌ئێس����تادا‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی دیجله‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی سنوری‌‬ ‫دوزخورماتون واتا له‌رێگای دوز‪-‬تكریت‌و‬ ‫دوز‪-‬به‌غدا جێگیرن‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها هێزێك‬ ‫له‌س����نوری‌ ئێمه‌دای����ه‌ له‌زه‌رگ����ه‌و هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ كه‌ هاتون له‌و جێگایه‌ن‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی پێش����تریش‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی دیجله‌ هه‌ر له‌و جێگایانه‌‬ ‫بون‌و الیه‌نی كوردستان‌و راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫هه‌ڵمه‌ت����ی به‌رده‌وامی����ان هه‌ب����و ب����ۆ‬ ‫باسكردن‌و وروژاندنی‪ ،‬كه‌چی له‌ئێستادا‬ ‫باس����كردنی بونی نه‌م����اوه‌‪ ،‬قایمقامی‬ ‫دوزخورماتو له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی "راس����ته‌‬ ‫هه‌ر له‌و ش����وێنانه‌ بون‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وان‬ ‫له‌جێگه‌ی‌ خۆیان جوڵه‌ی����ان نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێش����مه‌رگه‌ هاتوه‌ته‌ پێش����ه‌وه‌و‬ ‫نزیك����ه‌ی‌ دو كیلۆمه‌ت����ر له‌ش����اره‌كه‌وه‌‬ ‫دوره‌"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌ به‌رپرس����ی ئاسایشی‬ ‫پارتی له‌دوزخورماتو تایه‌ر فه‌قێ ده‌ڵێت‬ ‫"هێ����زی دیجله‌ الی ئێم����ه‌ بونی نه‌بوه‌و‬ ‫نه‌هاتونه‌ت����ه‌ دوزخورماتو‪ ،‬ته‌نها لیوای‌‬ ‫‪ 16‬بونی هه‌یه‌ كه‌ به‌رپرسه‌كه‌ی‌ كورده‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌سنوری كه‌ركوك بوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار كه‌ له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫چاودێری‌ بارودۆخه‌كه‌ ده‌كات‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫لەئینتەرنێتەوە راگه‌یاند ئه‌وه‌ی یه‌كێتی‌و پارتی‌و مالیكی‬ ‫ ‬ ‫ئۆپەراسیۆنی دیجلە‬ ‫ویس����تیان به‌ده‌س����تیان هێناو ئامانجی‬ ‫خۆی����ان پێكا‪ ،‬ب����ۆ نمونه‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫ناوچ����ه‌ی س����ه‌اڵحه‌دین واتا س����نوری‬ ‫ق����ه‌زای دوزخورماتو تاوه‌ك����و داقوق‌و‬ ‫خه‌تی نه‌وتی قادرك����ه‌ر‌هم‌و ده‌وروبه‌ری‬ ‫ب����ۆ پاراس����تنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان����ی‬ ‫یه‌كێتی مس����ۆگه‌ركراوه‌و هێزه‌كانی تێدا‬ ‫جێگیر كردوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش����دا دیوی‬ ‫خۆرهه‌اڵت‌و خۆرئاوای‌ ناوچه‌ی‌ كه‌ركوك‬ ‫له‌دوبزو له‌یالن ك����ه‌ ناوچه‌ی‌ پڕبایه‌خی‌‬ ‫نه‌وتن ب����ۆ پارتییه‌و به‌هه‌مان ش����ێوه‌‬ ‫كه‌رك����وك‌و س����ه‌اڵحه‌دین‌و دیاله‌ خرایه‌ (به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك ده‌س����توه‌رنه‌داته‌ هێزه‌كان����ی تێدا جێگیر كردوه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫نێ����و دوزخورمات����و)‪ ،‬مه‌به‌س����تی ئه‌و ئۆپه‌راس����یۆنی دیجله‌ش هاتونه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫ژێرده‌ستییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ندام����ی ئه‌نجومه‌ن����ی ق����ه‌زای به‌رپرس����ه‌كه‌ی‌ ك����ورده‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئێمه‌ ش����وێنانه‌ی‌ كه‌ مه‌به‌ستی‌ بوه‌و به‌رگری‬ ‫لێده‌كه‌ن‌و تاڕاده‌ی����ه‌ك ئامانجی خۆیان‬ ‫دوزخورماتو كه‌مال گلی باسی له‌وه‌كرد كێشه‌مان له‌گه‌ڵ ئه‌و لیوایه‌دا نییه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌بڕوای‌ فه‌رمانده‌ سه‌ربازییه‌كه‌ی‌ پێكاوه‌‪.‬‬ ‫ك ‌ه ‪25‬ی ئ����ه‌م مانگه‌ ئه‌نجومه‌نی قه‌زاو‬ ‫ئه‌م س����ه‌رچاوه‌یه‌ وتی‌ "ئه‌وه‌ی ئێستا‬ ‫حزبه‌كان‌و قایمق����ام‌و فه‌رمانده‌ی لیوای‌ دوزخورمات����و ده‌نگۆی ئه‌وه‌ هه‌یه‌ كورد‬ ‫‪ 16‬سه‌باره‌ت به‌دۆخی ئه‌منی‌و سیاسی رازی بوه‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتی ئه‌منی ناوخۆی بارزان����ی‌‌و مالیك����ی پێوه‌ی‌ س����ه‌رقاڵن‬ ‫قه‌زاكه‌ كۆبوینه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی نوس����راوێكی دوزو كه‌ركوك‌و ناوچه‌كه‌ نه‌خرێنه‌ سه‌ر كێش����ه‌ی چه‌ند كۆمپانیایه‌ك����ی نه‌وته‌‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌ند كه‌ له‌به‌رده‌ستماندایه‌و دیجله‌‪ ،‬به‌اڵم ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌ وه‌ك خۆی نه‌ك ئۆپه‌راسیۆنی دیجله‌و باری‌ ئه‌منی‬ ‫ره‌وان����ه‌ی لیوای ‪ 16‬كراوه‌ داوای‌ كردوه‌ بمێنێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش زۆر مه‌ترسیداره‌و كه‌ركوك‌و دوزخورماتوو سنوره‌كان"‪.‬‬

‫نواندنه‌ به‌رامبه‌ر به‌ئۆپه‬ ‫‌راسیۆنی‌حكومهدیجل‌ته‌ ‬ ‫له‌وكاته‌وه‌ ده‌ستیپێكردوه‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ سوننه‌دا له‌كێشه‌دایه‌‌و‬ ‫كوردیش ‬ ‫به‌ناو س����ه‌رقاڵی گفتوگۆیه‌‪ ،‬كه‌چی هیچ‬ ‫بڕیارێكی دڵخۆشكه‌ر نه‌دراوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫‌ڕێكردن ‬ ‫"پێده‌چێت ئه‌م����ه‌ ته‌نها كات به‬ ‫بێ����ت‪ ،‬چونكه‌ كه‌س نازان����ێ‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫ئه‌م دۆخ����ه‌ به‌چی‌‌و به‌ك����وێ ده‌گات؟ ‬ ‫له‌كاتێك����دا ده‌بوایه‌ له‌م دۆخه‌ی عێراقدا‬ ‫كورد فش����اری زیاتری له‌س����ه‌ر مالیكی‬ ‫دروس����تبكردایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا ده‌نگۆی ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ مالیكی به‌داواكانی‌ س����وننه‌ رازی‬ ‫ب����وه‌و ئه‌گه‌ر وابێ����ت ئه‌وا دیس����انه‌وه‌‬ ‫ش����ه‌ڕی راگه‌یان����دن له‌گ����ه‌ڵ ك����ورددا‬ ‫ده‌س����تپێده‌كاته‌وه‌و ئه‌وه‌ی پێشتر پێی‬ ‫نه‌كراوه‌ هه‌وڵده‌دات ئه‌نجامی بدات"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫قه‌زای دوزخورمات����و ده‌ڵێت "ئه‌و هێزه‌‬ ‫پێشتریش هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم كێشه‌كه‌ ئه‌وه‌بو‬ ‫ده‌س����ه‌اڵته‌ ئه‌منییه‌كان����ی پارێ����زگای‬

‫ئێستا بارزانی‌‌و مالیكی‬ ‫به‌چه‌ند كۆمپانیایه‌كی‬ ‫نه‌وته‌و‌ه سه‌رقاڵن‬ ‫نه‌ك ئۆپه‌راسیۆنی دیجله‌‬

‫ی نییه‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی هه‌رێم‪ :‬له‌كوردستان زیندان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ‌و بزوتنه‌وه‌‪ 12 :‬كه‌سمان بێ سه‌روشوێنه‌‬ ‫سیاس���ی‌ ئیس�ل�امییان‌و تا ئێستا هیچ‬ ‫ئا‪ :‬سان‬ ‫چاره‌نوسێكیان دیار نییه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ئیس�ل�امی‌ فه‌خره‌دین قادر به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌شته‌كه‌یدا بۆ ئه‌وروپا‌و‬ ‫راگه‌یاند كه‌ ئه‌وان وه‌ك كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی‌ خاچی‌‬ ‫شه‌ش كه‌سیان له‌دوای‌ ‪2003‬ه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫سوری‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫ده‌زگا ئه‌منیی���ه‌ جیاجیاكانی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان كه‌س نییه‌‬ ‫له‌سه‌ر بیروڕای‌ سیاسی‌ زیندانی‌ بێت‪ ،‬ده‌س���تگیركراون‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا هیچ‬ ‫چاره‌نوسێكیان دیارنییه‌‌و كه‌س نازانێت‬ ‫به‌اڵم كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‌و بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫مردون‪ ،‬یان ماون‌و كه‌س‌وكاریشیان تا‬ ‫ئیسالمی‌ جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ له‌دوای‌ روخانی‌ رژێمه‌وه‌ ئێستا نه‌یانبینیون‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫تا ئێستا ‪ 12‬كه‌سیان له‌الیه‌ن ده‌زگا‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد ك���ه‌ ئه‌وان الی‌‬ ‫ئه‌منییه‌كانی‌ هه‌رێمه‌وه‌ رفێنراون‌و تا‬ ‫خۆیانه‌وه‌ س���ه‌رۆكی‌ كۆم���اری‌ عێراق‬ ‫ئێستا بێ‌ سه‌روشوێنن‪.‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و سه‌رۆكی‌ هه‌رێم بارزانی‌‌و هه‌ردو‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬بارزانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسییان له‌ده‌ستگیركردن‌و‬ ‫كه‌ ئێستا به‌گه‌شتێك له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵته‌‪ ،‬بێ‌ سه‌روشوێنكردنی‌ ئه‌و شه‌ش كه‌سه‌‬ ‫له‌په‌راوێ���زی‌ كۆبونه‌وه‌كانی‌ كۆڕبه‌ندی‌ ئاگادار كردۆته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ر گوێیان‬ ‫ئاب���وری‌ جیه���ان له‌داف���ۆس له‌واڵتی‌ له‌به‌ڵین بوه‌‪ ،‬بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌كرده‌وه‌ هیچ‬ ‫سویسرا‪ ،‬چاوی‌ به‌سه‌رۆكی‌ خاچی‌ سور‌و هه‌نگاوێك بنرێت‪.‬‬ ‫به‌رپرسی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵ كه‌‬ ‫وه‌فدێكی‌ هاوڕێی‌ كه‌وت‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌یدا‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌كه‌شیه‌تی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م وه‌ك له‌میدیاكان���ی‌ ئه‌ندام ‌‬ ‫پارتیی���ه‌وه‌ باڵوكرایه‌وه‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌ ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ به‌چه‌ندی���ن‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان هیچ زیندانییه‌كی‌ رێكخراوی‌ مافی‌ مرۆڤی‌ جیهانیش���یان‬ ‫سیاس���ی‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ه���ه‌ردو حیزبی‌ راگه‌یاندوه‌ كه‌ ئه‌و ش���ه‌ش ئه‌ندامه‌یان‬ ‫ئیس�ل�امی‌ (كۆمه‌ڵ‪ ،‬بزوتنه‌وه‌) جه‌خت له‌الی���ه‌ن ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ له‌س���اڵی‌ ده‌س���تگیركراون‌و وا چه‌ندی���ن س���اڵ‬ ‫‪2003‬ه‌وه‌ ‪ 12‬كه‌س���یان له‌الیه‌ن ده‌زگا تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ چاره‌نوس���ێكیان‬ ‫ئه‌منییه‌كانی‌ هه‌رێم له‌هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‌و ده‌ست نه‌كه‌وتوه‌‌و كه‌سوكاریشیان هه‌ر‬ ‫ی له‌چاوه‌ڕوانیدان‪.‬‬ ‫كه‌ركوك ده‌ستگیركراون له‌به‌ر ئینتیما ‌‬

‫‪ 12‬ئیسالمی‌و‬ ‫‪ 120‬یەکێتی‌و‬ ‫پارتی پاش‬ ‫دەستگیرکردنیان‬ ‫بێسەروشوێنن‬

‫ ‬ ‫لەدوای ‪2003‬ەوە چەندین ئیسالمی دەستگیرکراون‌و بێسەروشوێنن‬

‫به‌پێی‌ جاڕنام���ه‌ی‌ جیهانی‌ مافه‌كانی‌ ئه‌منییه‌كانی‌ هه‌رێمه‌وه‌ ده‌ستگیركراون‌و‬ ‫م���رۆڤ‪ ،‬دیارنه‌مان���ی‌ ئه‌و ‪ 12‬كه‌س���ه‌ تا ئێستا بێ‌ سه‌روشوێنن‪.‬‬ ‫ناوبراو به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "نزیكه‌ی‌‬ ‫ده‌چێت���ه‌ خان���ه‌ی‌ پێش���ێلكردنێكی‌‬ ‫راس���ته‌وخۆی‌ مافه‌كان���ی‌ مرۆڤه‌وه‌ كه‌ شه‌ش بێ‌ سه‌روشوێنمان هه‌یه‌‪ ،‬تائێستا‬ ‫له‌ماده‌ی‌ ‪11‬دا هاتوه‌" هه‌ركه‌س���ێك كه‌ حكومه‌ت پێی‌ رانه‌گه‌یاندوین ماون یان‬ ‫به‌تۆمه‌تێك ده‌ستگیر ده‌كرێت بێ‌ تاوانه‌ نه‌م���اون‪ ،‬چاوه‌ڕێ���ی‌ ئه‌وه‌ین حكومه‌ت‬ ‫تا ئه‌و كاته‌ی‌ تاوانه‌كه‌ی‌ به‌سه‌ردا ساغ وه‌اڵممان بداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫قه‌اڵدزه‌یی‌ ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ له‌دادگایكردنێكی‌ ئاش���كرادا‬ ‫كه‌ هه‌مو زامنه‌ یاس���اییه‌ زه‌رورییه‌كانی‌ هه‌ندێكیان له‌كۆتایی‌ س���اڵی‌ ‪ 1993‬بێ‌‬ ‫سه‌روشوێنن‪ ،‬هه‌ندێكی‌ تریشیان له‌دوای‌‬ ‫بۆ دابین بكرێت"‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌ شوان پرۆس���ه‌ی‌ ئازادی‌ عێراقه‌وه‌ ده‌ستگیر‬ ‫قه‌اڵدزێی‌ ئه‌وانیش به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی‌ كراون‌و ده‌ڵێت "زۆرینه‌یان له‌س���نوری‌‬ ‫ی س���لێمانیدا گیراون‌و بێ‌ سه‌روش���وێن‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌ ش���ه‌ش ئه‌ندام ‌‬ ‫خۆیان س���ااڵنێكی‌ زۆره‌ له‌الیه‌ن ده‌زگا كراون‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم لێیان‬

‫به‌رپرسه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌كات كه‌ ئه‌وان س���ه‌ره‌تاییترین‬ ‫زانیارییان ال نییه‌ له‌سه‌ر مان‌و نه‌مانی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندامانه‌ی���ان‌و چه‌ندی���ن ج���ار‬ ‫پرسیاریان كردوه‌ له‌به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‌و‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت" تائێس���تا وه‌اڵمی‌ چاره‌نوس���ی‌‬ ‫ئ���ه‌وان نه‌به‌ئێم���ه‌‪ ،‬نه‌به‌كه‌س‌وكاریان‬ ‫دراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌مو رێگاكانمان گرتۆته‌به‌ر‬ ‫بۆ هه‌واڵپرس���ینیان‪ ،‬به‌اڵم تائێستا بێ‌‬ ‫س���ه‌رو ش���وێنن‪ ،‬هه‌تا كاك مه‌ال عابد‬ ‫ل���ه‌دوای‌ پرۆس���ه‌ی‌ ئ���ازادی‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫له‌سنوری‌ یه‌كێتی له‌بارۆدخی‌ شه‌ڕیشدا‬ ‫نه‌بوه‌ ده‌س���تگیركراوه‌‌و به‌هه‌مان شێوه‌‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫چاره‌نوسی‌ نادیاره‌"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌م گیراوه‌ سیاسییه‌ ئیسالمییان ‌ه‬ ‫كه‌ تا ئێس���تا بێ‌ سه‌روشوێنن‪ ،‬هه‌ردو‬ ‫حیزبی‌ ده‌س���ه‌اڵتداری‌ كوردس���تانیش‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ له‌ ‪-5-1‬‬ ‫‪1994‬ه‌وه‌ تا رێككه‌وتنی‌ واشنتۆنی‌ ساڵی‌‬ ‫‪ 1998‬چه‌ندین ئه‌ندام‌و پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫یه‌كتریان بێ‌ سه‌روشوێن كردوه‌‪،‬به‌پێی‌‬ ‫راپۆرتی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان ‪ 120‬كه‌س له‌ه���ه‌ردوال تا‬ ‫ئێستا بێ‌ سه‌روشوێنن‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫ك���ه‌ رێكخراوی‌ كوردوس���اید ئاماژه‌ بۆ‬ ‫‪ 200‬حاڵ���ه‌ت ده‌كات ن���ه‌ك ئاماره‌كه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫ﯾﺎرﯾﮕﺎﻛﺎﻧﯽ )ﺋﺎﺳﯚ – ﺋﻪﺷﻜﻪوهڵ – ﺷﻨﺮوێ( ﻟﻪھﻪڵﻪﺑﺠﻪی ﺷﻪھﯿﺪ‬ ‫ﺧﻪرجو داھﺎﺗﯽ ﺳﺎڵﯽ ‪ 2012‬ﺑﻪﺷێﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺷﻪﻓﺎف دهﺧﺎﺗﻪڕوو‬ ‫ﭘﺎش ﺋﻪوهی ﻛﻪ ﺑﻪڕێﺰ )ﺋﺎﺳـــﯚ ﺣﺎﺟﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺑﺎﻣﯚﻛﯽ( ﻟﻪﺳـــﻪر ﺋـــﻪركو ﺑﻮدﺟﻪی ﺧﯚی‬ ‫ﺳـــێ ﯾﺎرﯾﮕﺎی ﻣﯚدێﺮﻧﯽ ﺑﯚ وهرزﺷـــﻜﺎراﻧﯽ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ ﻟﻪ ‪ ٢٠٠٨/١١/١٢‬دروﺳـــﺘﻜﺮد ﺑﻪﺑێ‬ ‫ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎوﮔﺮﺗﻨﯽ دهﺳﺘﻜﻪوﺗﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽو ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪﭘێﻨﺎوی ﭘێﺸﺨﺴﺘﻨﯽ ﺑﺰاﻓﯽ وهرزﺷﯽ ھﻪڵﻪﺑﺠﻪ‬ ‫ﺑﻪﮔﻮژﻣﻪی زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﯾﻪك ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر‪.‬‬ ‫زهوی ﺋﻪو ﯾﺎرﯾﮕﺎﯾﺎﻧﻪ ﻟﻪﺣﻜﻮﻣﻪت ﺑﻪ ﻣﻮﺳـــﺎﺗﻪﺣﻪ وهرﮔﯿﺮاوەو ﺳـــﺘﺎﻓێﻜﯽ ﻛﺎرﮔێڕی ﺗﺎﯾﺒﻪت‬ ‫ﺑﻪڕێﻮهی دهﺑﻪن‪ ،‬دهﺳـــﺘﻜﻪوتو داھﺎﺗﯽ ﺋﻪم ﯾﺎرﯾﮕﺎﯾﺎﻧﻪ ﺑﻪ ژﻣﺎره ﺣﺴﺎﺑێﻚ ﺧﺮاوهﺗﻪ ﺑﺎﻧﻜﯽ‬ ‫ھﻪڵﻪﺑﺠﻪو ﻟﻪﭘـــﺮۆژه ﺧێﺮﺧﻮازﯾﻪﻛﺎنو ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﺪاﻧﯽ وهرزﺷـــﻜﺎرانو ﺧﻮﻟﻪ وهرزﺷـــﯿﯿﻪﻛﺎنو‬ ‫ﯾﺎرﯾﮕﺎﻛﺎﻧـــﺪا ﺧﻪرج دهﻛﺮێﺖ‪ ،‬ﺑﻪﭘێﻮﯾﺴـــﺘﻤﺎن زاﻧﯽ وهك ﺳـــﺎ‪‬ﻧﯽ راﺑﺮدوو ﻟﻪم ﺧﺸـــﺘﻪﯾﻪدا‬ ‫ﺑﻪﺷێﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺷﻪﻓﺎفو ﺋﺎﺷـــﻜﺮا ﺳﻪرﺟﻪم ﺧﻪرجو داھﺎﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﺎڵﯽ ‪ ٢٠١٢‬ﺑﺨﻪﯾﻨﻪ ﺑﻪردهم‬ ‫وهرزﺷەواﻧﻪ ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﻪﻛﺎنو ﻻﯾﻪﻧﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪارهﻛﺎنو ﺑ‪‬وی ﺑﻜﻪﯾﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﺗێﺒﯿﻨﯽ‪ :‬ﯾﺎرﯾﮕﺎی ﺋﺎﺳﯚ ﺑﯚ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿﻪ وهرزﺷﯿﯿﻪﻛﺎن ﺑێﺒﻪراﻧﺒﻪرهو داھﺎﺗﯽ ﻧﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻣﺎن ﯾﻮﺳﻒ ﻣﺤەﻣەد‬ ‫ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﯿﺎری ﮔﺸﺘﯽ ﯾﺎرﯾﮕﺎﻛﺎن‬

‫_‪ % 2012 & Ñð¹@k ÙG % Ùk@Ô É ÜÏÉжoÐÔ É âÎÉhÂo & ÑÁ@µ@ïËg@Ë ÑK@Å?c É VgÐ‬‬ ‫‪ÏÉÐÁch¶ÁÉÉög‬‬

‫_‪g@ÂËc , VgÐ‬‬

‫‪i‬‬

‫‪g@ÂËc ,N@Å?c‬‬

‫‪1‬‬

‫‪60,705,000‬‬

‫‪% 2012 & â¼ÏÉжoÐÔ Ò@ïËg@Ë Ò%@Ë ­@µ É @ïËg@Ë & ÑK@Å?c‬‬

‫‪2‬‬

‫‪51,310,000‬‬

‫‪% 2012 & âÒÉhÂo Ò@ïËg@Ë ÑK@Å?c‬‬

‫‪3‬‬

‫‪9,165,000‬‬

‫‪% 2012 & % ÐË ÑÁ ÑoigÏÉ ÑµÚ@w ÑK@Å?c &Ùk@Ô Ò@ïËg@Ë ÒÉ@Ô ÑK@Å?c‬‬

‫‪4‬‬

‫‪43,869,750‬‬

‫‪Ð~Ðð¹ÐŠѶÁ@G ÐKÏÉ?h_ 2011*2010*2009 & Ñð¹@k ÑK@Å?c‬‬

‫‪5‬‬

‫‪Òâ ÉhÂo É ¼ÏÉжoÐÔ Ò@ïËg@Ë ÒdÁнg@µ 10 ÒÐwʽ 41,640,000‬‬

‫‪6‬‬

‫‪Ùk@Ô Ò@ïËg@Ë ÒdÁнg@µ 4 ÒÐwʽ 12,925,000‬‬

‫‪7‬‬

‫‪3,656,750‬‬

‫_‪Ùk@Ô Ò@ïËg@Ë ÑSgÐ‬‬

‫‪8‬‬

‫‪1,150,000‬‬

‫‪Ä?dÁнg@µ ÙG Mo?c@O‬‬

‫‪9‬‬

‫‪5,388,750‬‬

‫‪ ÑÁ?ÉÏg@o ÐG ÏÉ?gc â¼ÏÉжoÐÔ É âÒÉhÂo Ò@ïËg@Ë ÒÐÁÚ@k Ò âÒhµ & V@G‬‬

‫‪10‬‬

‫‪% Ùk@Ô Ò@ïËg@Ë ÑSgÐ_ й ÐïS & Ð~Ðð¹ÐÅ ÑoigÏÉ ÒÐÁ@Ë Òg@µÉ@Å 21,500,000‬‬

‫‪11‬‬

‫‪1,440,000‬‬

‫‪¸Ù½@G ÑoigÏÉ ÑPÌK Òg@µÉ@Å‬‬

‫‪12‬‬

‫‪1,600,000‬‬

‫‪Ä@Lkcgʵ ÑoigÏÉ ÑPÌK Òg@µÉ@Å‬‬

‫‪13‬‬

‫‪800,000‬‬

‫‪ÃËh½ÐW ÑoigÏÉ ÑHÌK Òg@µÉ@Å‬‬

‫‪15‬‬

‫‪3,500,000‬‬

‫‪´c@k dËÐk ÍoigÏÉ ÎÐÁ@Ë ÍK?g@µ ÍoÐG Òg@µÉ@Å‬‬

‫‪16‬‬

‫‪6,200,000‬‬

‫‪+À@ËÐO ÍoigÏÉ ÎжÂG Îg@µÉ@Å‬‬

‫‪17‬‬

‫‪2,255,000‬‬

‫‪+Ð~Ðð¹ÐÅ ÑÁ@µÐË ÍººÌ½ ÐPÌK ÒÐÁf̹ Òg@µÉ@Å É ÑoigÏÉ ÑµÚ@w‬‬

‫‪18‬‬

‫‪ É ÀеÐË ÑLk@Ô g?Êw е Ä?jËg@Ë 180 & Ùk@Ô ÍâÌO ÑOÙK ÒÐÁ@ @Kʱ ÑSgÐ_ 10,662,000‬‬

‫‪19‬‬

‫‪14,750‬‬

‫_‪ØgÏÉ@Ô ÉÉ@Ô ÍSgÐ‬‬

‫‪20‬‬

‫‪280,000‬‬

‫‪% ÃËjÁÐG É i@}É NÉÐÁ & ÑÁнÐKÊk‬‬

‫‪21‬‬

‫‪3,145,000‬‬

‫ ‪ÑLlËÉ?dâÌO‬‬

‫‪22‬‬

‫‪5,877,750‬‬

‫‪ÍË@GÏg@µ ÎÐLkÏgе É@GÏg@µ ÍâËhµ‬‬

‫‪24‬‬

‫‪52,000‬‬

‫‪25‬‬

‫‪1,377,000‬‬

‫‪26‬‬

‫‪368,000‬‬

‫‪27‬‬

‫‪2,270,000‬‬

‫‪Ä?dÁнg@µ ÒÙwÊK@Å % ÐËhkÐÁ \ Ðð¹@½gÏc & c@®Ë? É h®k‬‬

‫‪28‬‬

‫‪4,275,000‬‬

‫‪Nн?gÏc Àе ÑKÞÉ@Å ·âËdÁЊ͵нٵ‬‬

‫‪165,049,750 29‬‬

‫‪Ð~Ðð¹ÐŠѶÁ@G ÐKÏÉ?h_ 34,672,250‬‬

‫‪Ùµ‬‬

‫‪ÐÌk@}h±‬‬ ‫‪% Ä@µÏhâ̽@Ô É @ÂÌG Òg@¶Á?ögÙ} É Ächµ@w & NÚ@Ô É ÑÁ@Gн ÒÐÁ@Ìs‬‬ ‫‪ % N@Å?c É ÍSgÐ_ ÒÏÉÐÁchµÉðÛG É Ðð¹ÊlO ÑÁchµ MkÉgc & §H} É hpÁ‬‬

‫‪g@ÂËc @ ÐO ÉcÐk NÉÐW Ég?iÐÅ ÙÁ É »w É ÄÙ̺½ UÂâÌO É MkÐo ÉcÐk 165,049,750‬‬ ‫ ‬

‫ریکالم‬

‫له‌سه‌ر دواكه‌وتنی‌ یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ پرس ‌ی ده‌ستور‬

‫حاکم شێخ له‌تیف‪ :‬كاره‌ساته‌‌و پشتكردن ‌ه له‌ستراتیژی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ئا‪ :‬نالی‬ ‫رێكخه‌ری‌ گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نێچیرڤان بارزانی‌‌و د‪ .‬به‌رهه‌م‬ ‫ی ‪ 1-23‬له‌مه‌كۆی‌ گشتی‌‬ ‫ساڵح كه‌ رۆژ ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌سلێمانی‌ سازكرا‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ پرۆژه‌ ده‌ستوری‌ هه‌رێم له‌م‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ ناسكه‌دا ده‌بێته‌ تێكدانی‌‬ ‫نێو ماڵی‌ كوردی‌‌و دوله‌تكردنی‌ ئه‌وا‬ ‫با ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ دوابخرێت‪ ،‬ئه‌م رایه‌‬ ‫له‌الیه‌ن پارتی‌‌و یه‌كێتیشه‌وه‌ به‌گه‌رمی‌‬ ‫پێشوازی‌ كرا‪ ،‬به‌اڵم پسپۆران‌و‬ ‫چاودێرانی‌ سیاسی‌ رای‌ جیاوازیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌ گۆڕان حاکم‬ ‫شێخ له‌تیف مسته‌فا ده‌ڵێت "ئه‌وه‌‬ ‫كاره‌ساته‌‌و پشتكردنه‌ له‌ستراتیژی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن"‪.‬‬

‫گفتوگۆكان له‌هه‌ر‬ ‫چوارچێوه‌یه‌كدا‬ ‫بن گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر حسابی‌‬ ‫پاشه‌كشه‌‬ ‫نه‌بێت له‌ئامانجه‌‬ ‫دیموكراسییه‌كان‬

‫پرۆژه‌ ده‌س����توری‌ هه‌رێم كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪2009‬ه‌وه‌ بۆته‌ كێش����ه‌یه‌كی‌ س����ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تاندا‪ ،‬له‌دوا كۆبونه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬نه‌وش����یروان مس����ته‌فا كه‌ ئه‌م����ه‌ نابێت خه‌ڵ����ك‌و جه‌ماوه‌ری‌‬ ‫له‌به‌ر هه‌لومه‌رجی‌ ناس����كی‌ كوردستان‌و ئۆپۆزیس����یۆن قبوڵ����ی‌ بك����ه‌ن له‌هه‌ر‬ ‫ناوچه‌ك����ه‌ یه‌كالییكردن����ه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌م كه‌سێكیشه‌و‌ه بێت"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ س����ه‌نته‌ری لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫كێش����ه‌یه‌ی‌ دواخس����ت‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫گ����ۆڕان له‌په‌رله‌مان����ی‌ عێ����راق ش����ێخ یاس����ایی‌و رامیاری زانكۆی سلێمانی د‪.‬‬ ‫له‌تی����ف مس����ته‌فا ده‌ڵێت "ده‌س����ه‌اڵت یوس����ف گۆران ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫له‌قازانجیانه‌ ده‌ستور نه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ دوای‌ كه‌ ئه‌گ����ه‌ر كۆمه‌ڵگا نه‌توانێ‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌خه‌ن‪ ،‬دواخس����تنی‌ زۆر زه‌ره‌ر ده‌دات ئه‌و هاوپه‌یمانێتییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌دیموكراسی‌‌و به‌سیس����ته‌ماتیككردنی‌ ده‌ستوره‌ پێویستیه‌تی‌ كۆك بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سێكیش یارمه‌تیده‌ر باشتر وایه‌ مه‌سه‌له‌ی دانانی ده‌ستورێك‬ ‫ی����ان هاوكاربێ����ت‪ ،‬ش����ه‌ریكه‌ له‌گ����ه‌ڵ كه‌ ناته‌بایی دروست بكات‌و ببێته‌ مایه‌ی‬ ‫تێكدانی شیرازه‌ی سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ئه‌وان"‪.‬‬ ‫ش����ێخ له‌تیف جه‌خت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ گ����ه‌ل‪ ،‬وه‌البنرێت تا ئ����ه‌و كاته‌ی گه‌ل‌و‬ ‫ده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ ب����ڕوا ن����اكات "كاك نوێنه‌ران����ی توانای دروس����تكردنی ئه‌و‬ ‫نه‌وش����یروان" وای‌ وتبێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر هاوپه‌یمانێتییه‌ی����ان ده‌بێ����ت‌و وت����ی‌"‬ ‫وای‌ وتبێ����ت "ئ����ه‌وه‌ به‌زاندن����ی‌ هێڵی‌ سیستمێكی الوازی یاسایی‌و دامه‌زراوه‌یی‬ ‫سوره‌‌و ناڕاستگۆیی‌ ئۆپۆزیسیۆن پێشان بێده‌س����توری باش����تره‌ له‌كۆمه‌ڵگایه‌كی‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ده‌بێته‌ ش����ه‌ریك له‌ده‌سه‌اڵتدا‌و خاوه‌ن ده‌ستورێك‪ ،‬به‌اڵم ناته‌با له‌سه‌ر‬ ‫جیاوازی‌ نامێنێت له‌نێوانیاندا‪ ،‬هیوادارم هێڵ���� ‌ه س����ه‌ره‌كییه‌كانی به‌ڕێوه‌بردن����ی‬ ‫وا نه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر وابێت ئه‌وا كاره‌ساته‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‪ ،‬سه‌ره‌نجام بێ بونی كۆده‌نگیی‬ ‫وه‌رگه‌ڕانه‌ له‌س����تراتیژی‌ ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬گش����تی ده‌س����تور مۆركی خ����ۆی وه‌ك‬

‫ ‬ ‫کۆبوونەوەی دەسەاڵت‌و ئۆپۆسزیۆن لەمەکۆی سەرەکی گۆڕان‬ ‫هاوپه‌یمانێتییه‌ك����ی‌ نێ����وان كۆمه‌اڵنی یه‌كێتی‌ وه‌ك ئه‌و هاس����ۆز نییه‌ له‌سه‌ر‬ ‫خه‌ڵك له‌ده‌ست ده‌دات‌و ده‌بێته‌ پرۆژه‌و ئه‌وه‌ی‌ سیسته‌مه‌كه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ بێت‪،‬‬ ‫دیدی الیه‌كی كۆمه‌ڵگا به‌رامبه‌ر به‌الیه‌ك‌و ب����ه‌اڵم به‌بێ‌ پارتیش ئام����اده‌ نییه‌ پێ‬ ‫له‌سه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌ستور بۆ په‌رله‌مان‬ ‫دیدێكی تری هه‌مان كۆمه‌ڵگا"‪.‬‬ ‫چاودێ����ری‌ سیاس����ی‌ عه‌بدولكه‌ری����م دابگرێت‪ ،‬به‌اڵم تا كۆبونه‌وه‌ی‌ رێكخه‌ری‌‬ ‫هه‌ڵه‌دنی‌ پێیوایه‌ ئه‌گه‌ر قسه‌كردن له‌سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌گه‌ڵ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌س����تور ده‌س����تورێكی‌ نادیموكراسی‌ سازنه‌كرابو‪ ،‬ئۆپۆزیسیۆن زۆر به‌توندی‌‬ ‫له‌ئارادابێ����ت وه‌ك ئ����ه‌وه‌ی‌ باس����ی‌ پێ����ی‌ له‌س����ه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌س����تور‌و‬ ‫لێوه‌ده‌كرێت‪ ،‬نه‌بونی‌ زۆر باشتره‌‌و وتی گۆڕینی‌ له‌سیسته‌مێكی‌ سه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌‬ ‫‌"له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا رێككه‌وتنی‌ الیه‌نه‌كان بۆ په‌رله‌مانی‌ داده‌گرت‪.‬‬ ‫ش����ێخ له‌تیف مس����تەفا كه‌ پسپۆره‌‬ ‫له‌س����ه‌ر نه‌بونی‌ ده‌ستور بۆ ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫دواخس����تنی‌ كێش����ه‌كانه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‌ له‌ب����واری‌ زانس����تی‌ ده‌س����توردا ئۆباڵی‌‬ ‫دیاریكراو ئه‌مه‌ش وات����ه‌ ئاماده‌نه‌بونی‌ دواخستنی‌ ده‌س����تور ده‌خاته‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تانه‌ ب����ۆ ده‌س����ه‌اڵت‌و جه‌خت له‌س����ه‌ر زه‌روره‌تی‌‬ ‫هه‌بونی‌ ده‌س����تور ده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێت "‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ راسته‌قینه‌و رێككه‌وتن"‪.‬‬ ‫م����اوه‌ی‌ چ����وار س����اڵ ‌ه مش����تومڕی‌ ده‌كرا له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ دانانی‌ ده‌س����توری‌‬ ‫نێوان ده‌س����ه‌اڵت‌و ئپۆزیس����یۆن له‌سه‌ر عێراقه‌وه‌ ده‌س����توری‌ خۆم����ان هه‌بێت‪،‬‬ ‫پرسی‌ ده‌س����توری‌ هه‌رێم له‌كوردستان ب����ه‌اڵم دی����اره‌ هێش����تنه‌وه‌ی‌ هه‌رێ����م‬ ‫درێ����ژه‌ی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌رچی‌ ده‌س����ه‌اڵته‌ به‌بێ‌ ده‌س����تور‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ پارتی‌ ده‌یه‌وێت سیسته‌مه‌كه‌ فه‌رمانڕه‌واكان نایانه‌وێت ده‌س����توریان‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ بێ����ت‪ ،‬هاوپه‌یمانه‌كه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ ده‌ستور ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫ئه‌وان دیاریده‌كات‌و س����نوره‌كانیمان بۆ به‌ مه‌رجه‌عێك‌و زه‌مانه‌تێك‌و دادوه‌رێك‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ بێ‌ بونی ده‌س����تور ده‌سته‌به‌ر‬ ‫ده‌ستنیشان ده‌كات"‪.‬‬ ‫ناوبراو پێیوایه‌ پێویسته‌ ئه‌و ده‌ستوره‌ ناكرێت‌و ده‌ڵێت" ناكرێت قس����ه‌ له‌سه‌ر‬ ‫بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان‌و چاكبكرێت" دامه‌زراندن����ی ده‌وڵه‌ت����ی یاس����ا بكرێت‬ ‫ئه‌گه‌ر بیانه‌وێ����ت چاككبكرێت له‌ماوه‌ی‌ له‌هه‌ر واڵتێكدا به‌هه‌رێمیشه‌وه‌ بێ بونی‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك����دا چاكده‌كرێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌ ده‌س����تور‌و ده‌وڵه‌تێك كه‌ ده‌س����توری‬ ‫پرۆژه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ����ه‌وان نایانه‌وێت به‌و نه‌بێت‪ ،‬چ نوس����راو چ عورفی‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تییه‌ش تێپه‌رێ����ت‪ ،‬چونكه‌ ببێته‌ ده‌وڵه‌تێكی یاسایی"‪.‬‬ ‫عه‌بدولكه‌ریم هه‌ڵه‌دنی‌ جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫قازانجیانه‌ ده‌ستور هه‌ر نه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌كه‌یفی‌ خۆیان فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ بكه‌ن‪ ،‬پێویس����تی‌ هه‌بونی‌ ده‌ستور ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چاریان نه‌مێنێت پێیان خۆش����ه‌ ب����ه‌اڵم پێش����یوای ‌ه رێگای‌ ت����ر هه‌یه‌ بۆ‬ ‫خه‌باتكردن����ی‌ ئۆپۆزیس����یۆن له‌پێن����او‬ ‫به‌و ده‌ستوره‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی بكه‌ن"‪.‬‬ ‫د‪ .‬یوس����ف گۆران ك����ه‌ دكتۆراكه‌ی‌ دیموكراس����یدا‌و ده‌ڵێ����ت" له‌راس����تیدا‬ ‫له‌رێكخستنی ده‌س����توردایه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئۆپۆزیسیۆن ئه‌گه‌ری‌ تر‌و هه‌نگاوی‌ تری‌‬ ‫ئ����ه‌و پێیوایه‌ كه‌ پێویس����ته‌ په‌یمانێكی‌ زۆری‌ له‌به‌رده‌مدای����ه‌ بۆ خه‌بات له‌پێناو‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌نێوان گش����ت الیه‌نه‌كاندا دیموكراس����ی‌‌و رێگه‌گرت����ن له‌واقیعبونی‌‬ ‫هه‌بێت‌و ئه‌گ����ه‌ر نه‌بێت دواخرێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌س����ه‌اڵتێكی‌ بنه‌ماڵه‌ی����ی‌ قرۆغكرا‌و‌و‬ ‫پرسی‌ ده‌ستور به‌گرنگ ده‌زانێت‌و باس دواكه‌توی‌ س����ته‌مكاردا"‪ ،‬ئ����ه‌و پێیوایه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ ب����ۆ چاودێریكردن‌و گفتوگۆكان له‌ه����ه‌ر چوارچێوه‌یه‌كدا بن‬ ‫دڵنیاب����ون ل����ه‌ النه‌دان����ی ئه‌و یاس����او گرنگ ئه‌وه‌یه‌ له‌سه‌ر حسابی‌ پاشه‌كشه‌‬ ‫بڕیارانه‌ی‌ له‌هه‌رێمدا ده‌درێن پێویستمان نه‌بێت له‌ئامانجه‌ دیموكراسییه‌كان"‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫باوکێک بەجەستەوە‬ ‫باوکێک بێ جەستە‬ ‫(‪)6‬‬

‫گواستنه‌وه‌ی خه‌ڵکی به‌قاچاخ‬

‫سه‌رده‌سته‌ی كورد‌ه قاچاغچییه‌كان‬

‫فۆتۆ‪:‬‬

‫‪daily mai‬‬

‫گاڵته‌ به‌قسه‌ی سه‌رۆك وه‌زیرانی به‌ریتانیا ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ ره‌ش‪ ،‬به‌ریتانیا‬ ‫له‌راپۆرتێكدا كه‌ له‌الیه‌ن هه‌ر سێ‬ ‫رۆژنامه‌نوس ‪SUE REID‬‬ ‫‪FIGEN GUNES FARUK‬‬ ‫‪ZABCI‬بۆ رۆژنامه‌ی ‪daily mail‬‬

‫ی به‌ریتانی ئاماده‌كراوه‌ به‌هاوكاری‬ ‫كه‌سێكی دیكه‌ كه‌ له‌راپۆرته‌كه‌دا‬ ‫به‌(‪ )a‬ناسێنراوه‌و هاواڵتییه‌كی‬ ‫به‌ره‌گه‌ز توركه‌و بیست ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی یاسایی‌و به‌پاسپۆرتی‬ ‫قوبرسی هاتۆته‌ به‌ریتانیاوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫له‌باكوری له‌نده‌ن ده‌ژی (‪ .)a‬له‌الیه‌ن‬ ‫رۆژنامه‌كه‌وه‌ كامێرایه‌كی نهێنی‌و‬ ‫ریكۆرده‌رێكی پیده‌درێت‪ ،‬تا وه‌ك‬ ‫په‌نابه‌رێكی نایاسایی‪ ،‬بچێته‌ ناو‬ ‫قاچاغچییه‌كان‌و به‌شێك له‌نهێنی‌و‬ ‫چۆنیه‌تی كاركردنیان تۆماربكات بۆ‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‌و رۆژنامه‌كه‌‪ .‬هاتنی‬ ‫كه‌سێكی نزیك له‌خێزانی (‪ )a‬بۆ‬ ‫گه‌یشتن به‌به‌ریتانیاو پێدانی بڕێكی‬ ‫زۆر پاره‌ به‌قاچاغچییه‌كان‪ ،‬تا‬ ‫خزمه‌كه‌ی بۆ بپه‌ڕێننه‌وه‌‪ ،‬وا ده‌كات‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ی به‌رۆژنامه‌كه‌ رابگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش ده‌ینێرن بۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌ی‬ ‫كه‌ خزمه‌كه‌ی‌و قاچاغچییه‌كان‪،‬‬ ‫لێی نیشته‌جێن‪ .‬ئه‌ویش بۆ ماوه‌ی‬ ‫چل‌و پێنج خوله‌ك وێنه‌ی نهێنی‌و‬ ‫گفتگۆی نێوان قاچاغچییه‌كان‌و خۆی‬ ‫تۆماركردوه‌‪.‬‬

‫سه‌رده‌سته‌ی قاچاخچیه‌کان فه‌ره‌یدون‬

‫وه‌ستان له‌سه‌ر تاشه‌ به‌رده‌كان‪ ،‬گه‌ڕان‬ ‫به‌ناو گژوگیاو دارستانه‌كانی ئه‌و سنوره‌ی‬ ‫كه‌ حه‌فتاو پێنج كیلۆمه‌تر‪ ،‬به‌ره‌و كه‌ناره‌‬ ‫س���پییه‌كانی ش���اری دۆڤه‌ری به‌ریتانیا‬ ‫ده‌ڕوانێ‪ ،‬پیاوێكی نه‌خشه‌دانه‌ری كورد‪،‬‬ ‫به‌خۆی‌و چاكه‌ته‌ك���ه‌ی به‌رییه‌وه‌‪ ،‬به‌بێ‬ ‫سڵه‌مینه‌وه‌ وشه‌كانی ده‌رده‌بڕێ‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی به‌ریتانیا‪ ،‬ناتوانن به‌ر‬ ‫به‌لێشاوی په‌نابه‌رانی نایاسایی بگرن‪ ،‬بۆ‬ ‫گه‌یش���تن به‌زه‌مینی هیواكان‪ .‬ئه‌و خۆی‬ ‫به‌فه‌ره‌یدون ناوب���رد‪ ،‬یان كاكی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫كه‌ خۆی به‌سه‌رده‌ستی قاچاغچییه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌و به‌نده‌ره‌ ده‌زانێ‪ ،‬چه‌ندین كه‌س���ی‬ ‫دیكه‌ له‌به‌رده‌س���تی ئ���ه‌و كاروباره‌كانی‬ ‫بۆ راده‌په‌ڕێنن‪ .‬له‌رێگای گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌مو ئه‌و په‌نابه‌رانه‌ی له‌زۆربه‌ی واڵتانی‬ ‫جیهانه‌وه‌‪ ،‬كه‌ نیازی���ان وایه‌ له‌باكوری‬ ‫فه‌ره‌نس���اوه‌ روبكه‌نه‌ به‌ریتانیا‪ ،‬سااڵنه‌‬ ‫چه‌ندی���ن ملی���ۆن پاوه‌ن���دی به‌ریتانی‬ ‫پاش���ه‌كه‌وت ده‌كه‌ن‪" .‬ده‌ رۆژ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫س���ێ گه‌نجی تورك‪ ،‬نۆ ه���ه‌زارو پێنج‬ ‫س���ه‌د پاوه‌ندیان داوه‌ ت���ا ئه‌وان بكه‌مه‌‬ ‫ناو لۆرییه‌كه‌وه‌و به‌ڕێی كه‌ش���تییه‌كان‪،‬‬ ‫بگه‌نه‌ یه‌كه‌م ش���اری به‌ریتانیا‪ ،‬به‌ناوی‬ ‫دۆڤ���ه‌ر‪ .‬چه‌ند ش���ه‌وێك به‌ر له‌ئێس���تا‬ ‫بیست‌و یه‌ك په‌نابه‌ری ئێرانی‌و ئه‌فغانی‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ گه‌یش���تونه‌ ئه‌وبه‌ری‬ ‫س���نور"‪ ،‬به‌مه‌ش فه‌ره‌ی���دون نزیكه‌ی‬ ‫په‌نجا هه‌زار پاوه‌ندی ده‌ستكه‌وتوه‌‪ .‬بۆ‬ ‫شه‌وی سێ شه‌ممه‌‪ ،‬فه‌ره‌یدون په‌یمانی‬ ‫داوه‌ كچێك���ی توركی ته‌مه‌ن بیس���ت‌و‬ ‫ن���ۆ س���اڵ‌و دو كه‌پڵی خه‌ڵك���ی واڵتی‬ ‫(چین) به‌ڕێگای ش���ه‌مه‌ندفه‌ر‪ ،‬له‌شاری‬ ‫‪Dunkirk‬ی فه‌ره‌نساوه‌ بۆ شاری ‪Kent‬‬ ‫ی به‌ریتانیا به‌ڕێ ب���كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێت‌و‬ ‫كه‌سوكاریان بڕی پاره‌ی دیاریكراو وه‌ك‬

‫بارمته‌ الی س���وپه‌رماركێتی هاوڕێكه‌ی‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ی ‪ wood green‬له‌باك���وری‬ ‫له‌ن���ده‌ن دابنێن‪ ،‬كه‌ ئه‌وی���ش كورده‌‪.‬‬ ‫فه‌ره‌ی���دون به‌كچ���ه‌ توركه‌ك���ه‌ ده‌ڵ���ێ‬ ‫"مه‌ترس���ه‌ ئه‌گه‌ر پاره‌كه‌ بده‌ی پش���ت‬ ‫به‌خ���وا ده‌گه‌یته‌ الی ك���ه‌س‌و كاره‌كه‌ت‬ ‫له‌وبه‌ر‪ ،‬كێ پاره‌ی پێشه‌كی بدا ده‌چێته‌‬ ‫ریزی پێش���ه‌وه‌ی به‌ڕێكردن‪ .‬من هه‌مو‬ ‫ش���ه‌وێ نه‌فه‌ر به‌قاچ���اغ ده‌په‌ڕێنمه‌وه‌‪،‬‬ ‫من زۆر سه‌ركه‌وتوم له‌كاره‌كه‌مدا‪ .‬چه‌ند‬ ‫ش���ه‌‌وێك له‌مه‌وبه‌ریش چل‌و پێنج كه‌سم‬ ‫خس���ته‌ ناو لۆرییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌دانكیغ‌و‬ ‫كااڵسه‌وه‌ ده‌چون بۆ دۆڤه‌ر‪ ،‬بیست‌و یه‌ك‬ ‫كه‌سیان به‌سه‌المه‌تی گه‌یشتنه‌ ئه‌وبه‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌وانی دیكه‌ش دوباره‌ سه‌رده‌خه‌مه‌وه‌‪".‬‬ ‫فه‌ره‌ی���دون كوردێك���ی عێراقیی���ه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای ته‌مه‌نی بیس���ت ساڵیدا‪،‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 2007‬هاتۆته‌ به‌ریتانیاو مافی‬ ‫په‌نابه‌ری به‌ده‌ستهێناوه‌‪ .‬ئه‌و كه‌ ئێستا‬ ‫گاڵت���ه‌ به‌قس���ه‌كانی ده‌یڤ���د كامیرۆنی‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی به‌ریتانیا ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫گوتویه‌ت���ی "س���نوره‌كانمان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫په‌نابه‌ری نایاس���ایی كۆنترۆڵ كردوه‌"‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆی‌و قاچاغچییه‌كانی به‌رده‌ستی‪،‬‬ ‫شه‌وانه‌ به‌نهێنی چه‌ندین كه‌س به‌شێوه‌ی‬ ‫قاچاغ‪ ،‬ده‌خه‌نه‌ پش���تی ئه‌و لۆرییانه‌ی‬ ‫وه‌س���تاون بۆ په‌ڕینه‌وه‌ له‌به‌نده‌ره‌كانی‬ ‫باكوری فه‌ره‌نس���ا‪ ،‬له‌نزیك ش���اره‌كانی‬ ‫كااڵس‌و دانكی���غ‪ ،‬تا به‌كه‌ش���تی بگه‌نه‌‬ ‫ش���اری دۆڤه‌ری به‌ریتانی���ا‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫س���ااڵنی پێش���وتر به‌ش���ێوه‌كی فه‌رمی‬ ‫كامپی په‌نابه‌ران له‌و به‌نده‌ره‌ كرابوه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن خاچی س���وره‌وه‌ سه‌رپه‌رشتی‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی ناڕه‌زایی به‌ریتانیا‪،‬‬ ‫كه‌مپه‌ك���ه‌ داخ���را‪ .‬له‌ئێس���تادا باندی‬ ‫قاچاغچییه‌كان‪ ،‬له‌چه‌ندین ش���وێنی ناو‬ ‫دارس���تانه‌كان‪ ،‬له‌گه‌اڵو لق���ی داره‌كان‪،‬‬ ‫ش���وێنی حه‌وانه‌وه‌یان دروس���تكردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌شێوه‌ی ژیانی س���ه‌ره‌تایی مرۆڤ‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬به‌مه‌ش به‌ئاسانی جێگاكانیان‬ ‫نادۆزرێن���ه‌وه‌‪ .‬به‌پێ���ی وت���ه‌ی یه‌كێك‬ ‫له‌پۆلیس���ه‌كان‪ ،‬كه‌ بۆ رۆژنامه‌ی ده‌یلی‬ ‫مه‌یڵ قس���ه‌ی كردوه‌ ده‌ڵ���ێ‪ :‬زۆربه‌ی‬ ‫قاچاغچییه‌كان له‌گروپی كوردو عێراقی‬ ‫پێكهات���ون‌و‪ ،‬ئ���ه‌وان زۆرتری���ن كه‌س‬ ‫به‌نایاس���ایی ده‌رباز ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكجار‬ ‫ش���ه‌وانه‌ بیس���ت ك���ه‌س ده‌گه‌یه‌نن���ه‌‬ ‫به‌ریتانیا‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی وته‌ی ئه‌و پۆلیسه‌‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌چه‌ته‌و قاچاغچییه‌كان‪ ،‬چه‌كی بچوكیان‬ ‫هه‌ڵگرت���وه‌‪ ،‬زۆرجار پۆلیس به‌ش���ه‌وان‬ ‫نه‌یوستوه‌ بچێته‌ شوێنه‌ نهێنییه‌كانیان‪،‬‬ ‫ت���ا توندوتیژی‌و كاره‌س���اتی كوش���تن‬ ‫رونه‌دات‪ .‬له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و گفتوگۆیه‌ی‬ ‫ك���ه‌ له‌نێوان فه‌ره‌یدونی سه‌رده‌س���ته‌ی‬ ‫باندی قاچاغچییه‌كان‌و (‪ )A‬تۆماركراوه‌‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬فه‌ره‌یدون‌و هاوڕێكانی‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫رێگای جیاواز به‌كارده‌هێنن بۆ گه‌یاندنی‬ ‫نه‌فه‌ره‌كان بۆ ناو به‌ریتانیا‪ .‬سه‌رده‌ستی‬ ‫قاچاغچییه‌كان‪ ،‬دو هه‌ڵبژارده‌ی بۆ(‪)a‬‬ ‫دان���اوه‌‪ ،‬تا ئ���ه‌و كچه‌ی ك���ه‌ به‌زڕناوی‬ ‫(رۆژ)دا له‌راپۆرته‌كدا ئاماژه‌ی پێدراوه‌و‬ ‫كه‌س���ێكی نزیك���ی‪ )a(،‬به‌نهێن���ی‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ ئه‌وبه‌ر‪ .‬یه‌كه‌م رێگا خس���تنه‌‬ ‫ناو ئه‌و لۆرییانه‌ی بۆ ئه‌وبه‌ر ده‌په‌ڕنه‌وه‌‬ ‫له‌كاتی نوستنی شوفێره‌كان‌و شكاندنی‬ ‫قفڵ���ی ده‌رگاو چ���ادری پش���ته‌وه‌ی‬

‫زۆربه‌ی‬ ‫قاچاغچییه‌كان‬ ‫له‌گروپی كوردو‬ ‫عێراقی پێكهاتون‌و‬ ‫زۆرترین كه‌س‬ ‫به‌نایاسایی ده‌رباز‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكجار‬ ‫شه‌وانه‌ بیست‬ ‫كه‌س ده‌گه‌یه‌ننه‌‬ ‫به‌ریتانیا‬ ‫لۆریی���ه‌كان‪ ،‬بێ ئ���ه‌وه‌ی بهێڵن ئه‌وان‬ ‫هه‌س���تی پێبك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ هه‌رزانترین‬ ‫نرخه‌ به‌دانانی دو هه‌زار پاوه‌ندی كاش‪،‬‬ ‫له‌س���وپه‌رماركێتی هاوڕێكه‌ی له‌له‌نده‌ن‪.‬‬ ‫شێوازێكی دیكه‌ش به‌ئاگاداری شۆفێری‬ ‫لۆرییه‌كه‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌هۆی پێدانی بڕێكی‬ ‫زۆر پاره‌ بۆ ش���ه‌ش ه���ه‌زار پاوه‌ند‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌م شێوازه‌یان گه‌ره‌نتی تێدایه‌ به‌قسه‌ی‬ ‫فه‌ره‌ی���دون‪ ،‬به‌س���ه‌المه‌تی راده‌س���تی‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ی ده‌ك���ه‌ن له‌له‌ن���ده‌ن‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌درێ���ژه‌ی گێڕانه‌وه‌كانیدا (‪ )a‬ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫له‌ناو جه‌نگه‌ڵ‌و دارس���تانه‌كان توش���ی‬ ‫س���ێ هاواڵتی تورك بوم‪ ،‬كه‌ به‌پش���تی‬ ‫لۆرییه‌كی پڕ له‌سه‌وزه‌‪ ،‬له‌شارۆچكه‌یه‌كی‬ ‫توركیا‪ ،‬نزیك به‌س���نوری سوریا‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌س���ێ ه���ه‌زارو دوس���ه‌د كیلۆمه‌تریان‬ ‫بڕی بو تا بگ���ه‌ن به‌به‌ریتانیا‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫بڕی نۆه���ه‌زارو پێنج س���ه‌د پاوه‌ندیان‬ ‫داوه‌ به‌قاچاغچیی���ه‌كان‪ ،‬تا له‌س���نوری‬ ‫فه‌ره‌نساوه‌ بیانپه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ به‌ریتانیا‪.‬‬ ‫رێ���ژه‌ی توركه‌كان نزیكه‌ی پێنج س���ه‌د‬ ‫هه‌زار ك���ه‌س ده‌بێت له‌له‌نده‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكارێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی به‌ش���ێكی ئه‌وانه‌ی‬ ‫ماف���ی كاركردنیان نیی���ه‌ الی ماركێت‌و‬ ‫دوكانه‌كان���ی ك���ه‌س‌و كارو هاوڕێكانیان‬ ‫به‌ڕه‌ش كاربكه‌ن‪.‬‬ ‫په‌نابه‌ره‌كان زۆربه‌یان ئاره‌زو ده‌كه‌ن‬ ‫بگ���ه‌ن به‌به‌ریتانی���ا‪ ،‬به‌پێ���ی گوته‌ی‬ ‫فه‌ره‌یدون‪ ،‬كه‌‪ England‬به‌‪hope land‬‬ ‫ناو ده‌بات‪" ،‬ئه‌گه‌ر جوابیش وه‌رنه‌گریت‪،‬‬ ‫ده‌توان���ی به‌ڕه‌ش كار بدۆزیه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌ریتانیا له‌زۆربه‌ی واڵته‌كان باشتره‌ بۆ‬ ‫كاركردن"‪.‬‬ ‫ل���ه‌م راپۆرته‌دا رونده‌بێته‌وه‌ س���ااڵنه‌‬ ‫ه���ه‌زاران په‌ناب���ه‌ری نایاس���ایی‪ ،‬چه‌ند‬ ‫به‌ئاسانی له‌سه‌رده‌ستی قاچاغچییه‌كان‬ ‫دێن���ه‌ ن���او به‌ریتانی���اوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫پێچه‌وانه‌ی قس���ه‌و كرداره‌كانی ئاژانسی‬ ‫سنوری به‌ریتانی‌و ده‌یڤد كامیرۆن دێت‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ی كۆنترۆڵكردنی س���نوره‌كانی‬ ‫واڵتی به‌ریتانیا‪.‬‬

‫لێرەدا لەس���ەر دوو هەوڵی گەورەی‬ ‫جووتبوون���ەوە لەگەڵ باوک���دا دەدوێم‪.‬‬ ‫یەک���ەم ‪ :‬جووتبوون���ەوەی فیک���ری‌و‬ ‫ئایدۆل���ۆژی‪ ،‬دووەم ‪ :‬جووتبوون���ەوەی‬ ‫ڕەفتار «س���لوکی» لەگەڵ باوکدا‪ ،‬کە‬ ‫هەر دوو جۆرەکەی جووتبوونەوە بەرەو‬ ‫ش���ەڕانگێزییەکی راس���تەوخۆ‌و ڕەمزی‬ ‫گەورەمان دەبەن‪.‬‬ ‫نەس���تی مرۆڤ���ی ئێم���ە پ���رە ل���ە‬ ‫یادگارە ترس���ناکەکانی باوک‪ ،‬باوکێکی‬ ‫هەڕەشەکەر‌و ش���ەڕانگێز‌و تۆقێنەر کە‬ ‫منداڵ تاسەر ئێسقان هەستی بە ترس‌و‬ ‫بچوکی‌و ناچیزی لە بەردەمیدا کردووە‪،‬‬ ‫ک���وڕی وەک مەخلوقێک���ی هیچ‌و بێنرخ‬ ‫بینیوە‪ .‬باوک ل���ە بەرچاوی منداڵ ئەو‬ ‫مەخلوقە بەهێزەیە کە دەتوانێت هەموو‬ ‫ش���تێک بچوک‌و نزم تەماشابکات‪ .‬ئەم‬ ‫باوکە بەهێزە لە ناو پێکهاتی دەرونیشدا‬ ‫بەرزەمنێکی سزادەر‌و بەهێزی چاندووە‪،‬‬ ‫بەس���ەرێک نوێنەری باوک���ی ئیدیالە‪،‬‬ ‫باوکێ���ک کە خۆی ب���ە هەڵگری بەهای‬ ‫ئەخالقی‌و سیاس���ی بااڵ دەزانێت‪ ،‬خۆی‬ ‫وەک نوێنەری نرخی بەرز‌و فریادرەسانە‬ ‫دەردەخات‪ ،‬خ���ۆی وەک بوونەوەرێکی‬ ‫ب���ااڵ دەردەخات کە «مەبدەئی» هەیە‌و‬ ‫بەرگ���ری لە بڕوایەکی فیکری‌و ئەخالقی‬ ‫بەرز دەکات‪ .‬لێ���رەوە مۆراڵی باوک لە‬ ‫کۆمەڵ���گا خۆرهەاڵتییەکاندا هەمیش���ە‬ ‫مۆراڵێک���ی ئایدۆلۆژییە‪ ،‬پێوەری هەموو‬ ‫حوکمێک لەالی نەوە تازەکان‌و گەنجانی‬ ‫ئەم کۆمەڵگایانە هێش���تا ئایدۆلۆژییە‪.‬‬ ‫بەبڕوای من هەموو کۆمەڵگا پەتریارکییە‬ ‫مۆدێرنەکان‪ ،‬کە زەمینەی سەرهەڵدانی‬ ‫کاریزم���ا‌و دیکتاتۆرییەت���ی گەورەی���ان‬ ‫تێدای���ە‪ ،‬کۆمەڵ���گای ئایدۆلۆژی���ن‪ .‬لە‬ ‫مێژووی مۆدێرنەدا نەب���ووە دیکتاتۆر‌و‬ ‫کاراکت���ەری کاریزماتی���ک هەبێ���ت بێ‬ ‫بوون���ی ئایدۆلۆژیا‪ .‬لەخۆرئ���اوا مەرگی‬ ‫باوک پێش مەرگی ئایدۆلۆژیا دەکەوێت‪،‬‬ ‫تا باوکێکی س���ەنتراڵ‌و عەرش نش���ین‬ ‫هەبێ���ت ئایدۆلۆژیاش هەیە‪ .‬بەر لەوەی‬ ‫ئایدۆلۆژی���ا بکوژین‪ ،‬دەبێ���ت ئەو هێزە‬ ‫بکوژین کە پێویس���تی پێیەتی‪ ،‬ئەویش‬ ‫باوکە دیکتاتۆرەکان���ە‪ .‬باوکی مۆدێرن‬ ‫وەک باوکی خێڵی سەرەتایی نییە هێز لە‬ ‫سروت‌و ئەفسانە‌و سیحرەوە وەربگرێت‪،‬‬ ‫بەڵکو هێ���ز لە ئایدۆلۆژی���ا‌و حیکایەتە‬ ‫مێژووییە گەورەکان وەردەگرێت «وەک‬ ‫لیوت���ارد ناویان دەنێ���ت»‪ .‬لێرەوە کە‬ ‫باوک ئایدۆلۆژیس���ت بوو‪ ،‬کە ئایدۆلۆژیا‬ ‫ب���ووە کرۆک���ی مۆراڵ���ی سیس���تمی‬ ‫باوکایەت���ی‌و داینەم���ۆ بزوێنەک���ەی‪،‬‬ ‫منداڵ‌و بان���دی کوڕان���ی دەوروبەریش‬ ‫هەموو دەبنە بوون���ەوەری ئایدۆلۆژیی‪.‬‬ ‫بیس���ت ساڵ لە مەوبەر‌و دوای هەرەسی‬ ‫کۆمۆنی���زم‪ ،‬هەم���وو ئاس���ان‌و خۆش‬ ‫قسەمان لەس���ەر کۆتایی ئایدۆلۆژیاکان‬ ‫دەکرد‪ .‬ب���ەاڵم ئەوەی ئەم���ڕۆ چاوێک‬ ‫بە خۆرهەاڵتدا بخش���ێنێت‪ ،‬دەبینێت چ‬ ‫خۆش���باوەڕییەکی بێمانا ئەودەم هەموو‬ ‫خەڵکی داگیرکردوە‪ .‬ئەمڕۆ قس���ەکردن‬ ‫لەسەر مردنی ئایدۆلۆژیا لە کۆمەڵگاکانی‬ ‫ئێمەدا جارێ نوکتەیەکی بێمانایە‪ ،‬لەم‬ ‫کۆمەڵگایانەدا هێشتا مۆراڵی شەخسی‌و‬ ‫سیاس���ی نەیتوانیوە خۆی���ان لە قاوغە‬ ‫ئایدۆلۆژییەکان رزگاربکەن‪ .‬لە ڕاستیدا‬ ‫سیس���تمی پەتریارکی ل���ە خۆرهەاڵتدا‬ ‫بەرپرس���ی س���ەرەکییە ل���ە مانەوەی‬ ‫ئایدۆلۆژیاکان‌و بەهێزبوون‌و سەرکەوتنی‬ ‫توندرەوترین‌و دۆگمائیترینیان لە ئێستادا‪.‬‬ ‫چونک���ە چۆن باوک هێز لە ئایدۆلۆژیاوە‬ ‫وەردەگرێ���ت‪ ،‬ئاوه���اش ئایدۆلۆژیا هێز‬ ‫ل���ە باوک���ەوە وەردەگرێ���ت‪ .‬دەمێ���ک‬ ‫سیس���تمی پەتریارک���ی ئایدۆلۆژیس���ت‬ ‫ب���وو‪ ،‬نەوەکانی ناتوانن ئایدۆلۆژیس���ت‬ ‫نەب���ن‪ ...‬بەڵک���و ناتوانن ل���ەدەرەوەی‬ ‫ئایدۆلۆژی���ادا بیربکەن���ەوە‪ .‬بۆی���ە لە‬ ‫کۆمەڵ���گای کوردیدا «جگ���ە لەوجۆرە‬ ‫ش���ەڕانگێزیانەی ڕاستەوخۆ پەیوەندیان‬ ‫بە ئەخالقی خێڵەکییەوە هەیە» تەواوی‬ ‫جۆرەکانی تری شەڕانگێزی پەیوەندییان‬ ‫ب���ە ئایدۆلۆژیاوە هەی���ە‪ .‬هەتا دەکرێت‬ ‫بڵێین شەڕانگێزییەک نابینین سروشتی‬ ‫ئایدۆل���ۆژی نەبێت‪ ،‬ئایدۆلۆژیا کتێبە بە‬ ‫نرخەکەی باوکە کە بۆی جێهێشتووین‪،‬‬ ‫دەفت���ەری حوکم���ە ئەخالقییەکانێتی‪،‬‬ ‫بۆی���ە ه���ەر ش���ەڕانگێزییەک ک���ە لە‬ ‫کوڕەکانییەوە دەردەچێت‪ ،‬بارگاوییە بە‬ ‫ئایدۆلۆژیا‪ .‬ک���وڕان وەختێک دەمامکی‬ ‫باوک دەکەنەسەر‪ ،‬بۆ ئەوەی بیانکرێت‬

‫ئایدۆلۆژیا کاتێک‬ ‫دەمرێت کە باوک‬ ‫بمرێت‪ ،‬بەبێ‬ ‫کوشتنی باوک‬ ‫کوشتنی ئایدۆلۆژیا‬ ‫ئەستەمە‬ ‫نمایش���ەکە جوان بەرێوەببەن‪ ،‬دەبێت‬ ‫بە ناوی نرخە پیرۆزەکانی ئایدۆلۆژیاوە‬ ‫قس���ەبکەن‪ .‬باوکی ئەخالق پەرس���ت‌و‬ ‫ئیدیال لە ناخماندا باوکێکی ئایدۆلۆژییە‬ ‫«گرنگ نییە ئایدۆلۆژیاکە چییە‪ ،‬دینە‪،‬‬ ‫ناس���یونالیزمە‪ ،‬مارکس���یزمە‪ ...‬گرنگ‬ ‫ئەوەیە ئایدیای موقەدەسی باوکە‌و چەکی‬ ‫پیرۆزێتی بۆ ش���ەڕکردن»‪ .‬ئایدۆلۆژیا‬ ‫کاتێ���ک دەمرێت کە باوک بمرێت‪ ،‬بەبێ‬ ‫کوش���تنی ب���اوک کوش���تنی ئایدۆلۆژیا‬ ‫ئەس���تەمە‪ .‬لێرەوە خۆبەستنەوەی توند‬ ‫بە ئایدۆلۆژیاوە ڕەمزی خۆبەس���تنەوەی‬ ‫توندە ب���ە باوک���ەوە‪ .‬ش���ەڕی باوک‌و‬ ‫عەش���قی باوکی���ش تەنیا ب���ە هۆکار‌و‬ ‫کەرەستە ئایدۆلۆژییەکانی خودی باوک‬ ‫دەکرێت‪ ،‬لێرەوە تا دێت توندتر‌و توندتر‬ ‫بە ئایدۆلۆژیایەوە دەنوسێین‪ ،‬وەک تاکە‬ ‫چەکێک کە ب���اوک دەمانداتێ بۆئەوەی‬ ‫هەم بۆی بس���ەلمێنین عاش���قی ئەوین‌و‬ ‫هەم بۆی بس���ەلمێنین دوژمنی ئەوین‪.‬‬ ‫کە باوکی ئیدیالمان بەرز ڕادەگرین‪ ،‬ئەم‬ ‫عەش���قە لە ڕێگای عەشقی ئایدۆلۆژیای‬ ‫باوکەوە دەس���ەلەمێنین‪ ،‬کە شەڕیشی‬ ‫لەگەڵ دەکەین ب���ۆ ئایدۆلۆژیایەکی تر‬ ‫دەگەڕێی���ن دووربێت ل���ە دونیای ئەو‌و‬ ‫بڕواکانی‪ .‬ئیدی شەڕانگێزیمان هەمیشە‬ ‫دیوێکی ئایدۆلۆژی هەیە‪ .‬پەتریارکییەت‬ ‫لەس���ەد‌و پەنجا س���اڵی رابوردوودا بە‬ ‫جۆرێکی ترس���ناک‌و هەنگاو بە هەنگاو‌و‬ ‫هێدی هێدی بووە بە پەتریارکییەتێکی‬ ‫ئایدۆلۆژی‪ ،‬بە سیس���تمێکی باوکایەتی‬ ‫کە بەبێ ئایدۆلۆژیا‌و ئەفسانەی سیاسی‬ ‫گەورە ناژی لێرەوە هەر شەڕانگێزییەک‬ ‫ل���ە سیس���تمی باوکان���ەوە دێتەدەرێ‪،‬‬ ‫پێویس���تی بە شوناس���ێکی ئایدۆلۆژی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەمە تاکە هۆی ش���ەڕانگێزی‌و‬ ‫باڵوبوون���ەوەی بەرب�ڵ�اوی نییە‪ .‬واتە‬ ‫وەرگرتن���ی ڕۆڵی ب���اوک‪ ،‬بەوەرگرتنی‬ ‫ڕەهەن���دە ئایدۆلۆژییەک���ەی باوک���ەوە‬ ‫ناوەستێت کە دیوە کامڵەکەی دەستەاڵتی‬ ‫عەقڵی‌و ڕۆح���ی ئەوە بەس���ەرمانەوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و دەگەڕێت���ەوە بۆ زەب���ری وێنە‬ ‫ش���اردراوە‌و نهێنیی‌و نەستگەراکانیشی‬ ‫ل���ە نیهانماندا‪ .‬هۆیەک���ی گرنگتری ئەو‬ ‫ش���ەڕانگێزییەی ئەمڕۆ لە مۆڕاڵی تاکی‬ ‫ک���وردەوە هەڵدەقوڵێ���ت‪ ،‬ئەوەی���ە کە‬ ‫«ڕەفتارکردن وەک باوک» مانای دووبارە‬ ‫بەرهەمهێنانەوەی شێوە رەفتاری باوک‪.‬‬ ‫وەک وت���م جەوهەری رەفت���اری باوکی‬ ‫خەسێنەر لە نەس���تی منداڵدا «بەپێی‬ ‫فرۆید‌و هێڵە گشتییەکانی دەرونشیکار»‬ ‫بریتییە لە «بچوککردنەوە‌و ناچیزکردن‌و‬ ‫خەس���اندنی مەعن���ەوی»‪ .‬کوڕێک کە‬ ‫ئێس���تا دەیەوێت ڕۆڵی ب���اوک ببینێت‪،‬‬ ‫هەمان ڕەفتار دەبەخشێتەوە بە دونیا‪.‬‬ ‫ب���ەوەدا وێنەی ب���اوک لە نەس���تماندا‬ ‫بەدیوێک���دا وێنەیەک���ی ش���ەڕانگێزە‪،‬‬ ‫هەم���وو هەوڵێک بۆ الس���اییکردنەوەی‬ ‫باوک‪ ،‬بەب���ێ هاتنەس���ەرەوەی بڕێکی‬ ‫زۆر لە ش���ەڕانگێزی ئەنج���ام نادرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەو س���وکایەتی‌و بچوککردن���ەوە‌و‬ ‫تیرۆرکردن���ەی باوک بەرامب���ەر منداڵ‬ ‫دەیکات‪ ،‬ئێس���تا دەبێت بە شێوەزمانی‬ ‫قسەکردنی کوڕەکانیش لەگەڵ دونیادا‪.‬‬ ‫کوڕ هەمیشە بۆ ش���انۆیەک‪ ،‬بۆ ڕۆڵێک‬ ‫دەگەڕێ���ت هەمان نمایش���ی باوکی تێدا‬ ‫دووبارەبکاتەوە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫ده‌نگۆی‌ دروستكردنی‌ حیزبێكی‌ ئیسالمی‌ سه‌له‌فی‌ ره‌تده‌كرێته‌وه‌‬

‫سه‌له‌فییه‌كان‪ :‬دروستكردنی‌ حیزب حه‌رامه‌‌و لێی‌ بێبه‌رین‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ده‌نگۆی‌ دروستكردنی‌ حیزبێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمی‌ "سه‌له‌فی‌" له‌ئارادابو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌له‌فییه‌كان سه‌ره‌ڕای‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و ده‌نگۆیانه‌‪ ،‬جه‌خت له‌حه‌رامبونی‌‬ ‫حیزبیش ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند مانگێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪،‬‬ ‫دڵش���اد گه‌رمیان���ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫ئاوێنه‌ رایگه‌یاند ك���ه‌ پڕۆژه‌یه‌ك هه‌یه‌‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ حیزبێكی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫س���ه‌له‌فی‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا ئه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫نه‌چۆت���ه‌ ب���واری‌ جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‌و‬ ‫س���ه‌له‌فییه‌كان ئ���ه‌و ده‌نگۆی���ه‌‬ ‫ره‌تده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و كۆم���ه‌ڵ‌‌و بزوتنه‌وه‌ش‬ ‫به‌پێویستی‌ نازانن‪.‬‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ ناس���راوی‌ ش���اری‌‬ ‫هه‌ولێ���ر (عه‌لی‌ ئازادی‌) ك���ه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫س���ه‌له‌فی‌‬ ‫له‌كه‌س���ایه‌تییه‌كانی‌‬ ‫له‌كوردس���تان له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ حیزبایه‌تی‌‬ ‫بابه‌تێك���ی‌ ب���اوی‌ س���ه‌رده‌مه‌ له‌نێوان‬ ‫ئه‌هل���ی‌ س���وننه‌‌و گروپه‌ ئیس�ل�امییه‌‬ ‫ت���ازه‌كان‌و ناكۆك���ی‌ زۆری‌ له‌س���ه‌ره‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ر گروپێك حیزبێك دروس���ت‬ ‫بكه‌ن وا ده‌كات موس���ڵمانان الواز ببن‌و‬ ‫ده‌بێته‌ هۆكارێك بۆ ئاژاوه‌‌و كوش���تاری‌‬ ‫یه‌كتری‌‪ ،‬له‌و روه‌ش���ه‌وه‌ فه‌رموده‌یه‌كی‌‬ ‫خ���وای‌ گ���ه‌وره‌ی‌ به‌نمون���ه‌ هێنایه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌فه‌رم���وێ‌ "نه‌كه‌ن ش���وێنپێی‌‬ ‫موش���ریكان بكه‌ون به‌وه‌ی‌ له‌دینه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆتان البده‌ن‌و ببن���ه‌ چه‌ند گروپێك‌و‬ ‫دواتریش هه‌ریه‌كه‌‌و به‌چه‌ند به‌رنامه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ به‌به‌رنامه‌كه‌ی‌ خۆی‌ دڵخۆش بێت‪،‬‬ ‫یه‌كڕیزی‌ موسڵمانان په‌رته‌وازه‌ بكرێن"‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها فه‌رموده‌یه‌كی‌ پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ)‬ ‫ی‌ لێبێ���ت به‌نمونه‌ هێنایه‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"با جی���اوازی‌ نه‌كه‌وێت���ه‌ نێوانتانه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌وانه‌ی‌ پێش ئێ���وه‌ ناكۆكی‌‬

‫كۆمه‌ڵ‌‌و بزوتنه‌وه‌‪:‬‬ ‫له‌م كاته‌دا‬ ‫هیچ پێویست نییه‌‬

‫كه‌وته‌ نێوانیانه‌وه‌ به‌هیالك چون"‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌و روه‌وه‌ عه‌لی‌ ئ���ازادی‌ وتی‌ "كه‌وات ‌ه‬ ‫له‌و به‌ڵگان���ه‌وه‌ ده‌ركه‌وتوه‌ حیزبایه‌تی‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌‌و هۆكارێكه‌ بۆ په‌رته‌وازه‌بونی‌‬ ‫موس���ڵمانان‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش حیزبایه‌تی‌‬ ‫حه‌رامه‌‌و ئه‌گه‌ر خودی‌ خۆشم یان هه‌ر‬ ‫س���ه‌له‌فییه‌ك حیزبێك دروس���ت بكات‬ ‫حه‌رامه‌‌و ئێمه‌ لێی‌ بێبه‌رین"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ره‌تیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ كۆمه‌ڵ‌ له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫گفتوگۆی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ كردبن‌و وتی‌ "نه‌خێر‬ ‫گفتوگ���ۆی‌ له‌گه‌ڵ‌ نه‌كردوی���ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ خ���ۆی‌ له‌ن���او حیزبێكه‌‌و‬ ‫ئه‌و حیزب���ه‌ش له‌ناو س���ه‌له‌فییه‌كاندا‬ ‫وه‌رناگیرێت"‪.‬‬ ‫پارته‌ ئیس�ل�امییه‌كانیش هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ حیزبێك���ی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫ئیسالمییان به‌الوه‌ ئاساییه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م‬

‫یه‌كگرتو‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌له‌فییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫قه‌ناعه‌تیان پێیه‌ت ‌‬ ‫ئاساییه‌‬

‫سه‌له‌فیه‌کان له‌کوردستاندا رو له‌زیادبونن فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫كاته‌دا به‌پێویستی‌ نازانن‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬عه‌بدولستار‬ ‫مه‌جید بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ پێیان‬ ‫باش نییه‌ هیچ حیزبێكی‌ تری‌ ئیسالمی‌‬ ‫زیاد ببێت‪ ،‬چونكه‌ له‌ئێس���تادا ره‌خنه‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ ئه‌و س���ێ‌ الیه‌ن���ه‌ش بوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ بۆچ���ی‌ یه‌كناگرن���ه‌وه‌‌و وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫كێشه‌مان نییه‌ ئگه‌ر حیزبێكی‌ دیكه‌ش‬ ‫دروس���ت بكرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌كرێت ئه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ی‌ ده‌یه‌وێ‌ حیزبێكی‌ تر دروس���ت‬ ‫بكات ئ���ه‌وا ئه‌و بۆچون���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ چ‬ ‫الیه‌نێك یه‌ك ده‌گرێته‌وه‌ كاریان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ له‌ئێس���تا دروستكردنی‌‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ به‌پێویست‌و زه‌رور نازانین"‪.‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امیش هاوشێوه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ دروس���تكردنی‌ ئه‌و‬

‫حیزبه‌ له‌ئێس���تادا به‌پێویست نازانن‌و‬ ‫ل���ه‌زاری‌ وته‌بێژه‌كه‌یان���ه‌وه‌‪ ،‬ش���وان‬ ‫قه‌اڵدزه‌ی���ی‌ رایده‌گه‌یه‌ن���ن ك���ه‌ هی���چ‬ ‫بابه‌تێكی‌ پێویست نییه‌ بۆ دروستكردنی‌‬ ‫حیزبێكی‌ ئیسالمی‌ سه‌له‌فی‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬د‪.‬محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫خه‌ڵك ئازاده‌‌و هه‌ر گروپێك كۆببنه‌وه‌‌و‬ ‫حیزبێك پێكبهێنن‌و ئه‌وان گرفتیان نییه‌‬ ‫بۆ دورستكردنی‌ حیزبێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم گرن���گ ئه‌وه‌یه‌ س���ه‌له‌فییه‌كان‬ ‫خۆیان قه‌ناعه‌تیان پێی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ زۆر هه‌وڵیدا رای‌ ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵ‌‪ ،‬دڵش���اد‬ ‫گه‌رمیان���ی‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناوبراو‬ ‫ده‌ستنه‌كه‌وت‪.‬‬

‫ سه‌له‌فییه‌كان‪...‬‬ ‫ئ���ه‌م گروپ���ه‌ له‌ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫مێژویه‌ك���ی‌ دوردرێژیان هه‌یه‌‌و گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌نگ‌و زۆرین���ه‌‌و كه‌مینه‌ ناده‌ن بۆ‬ ‫زیادبون���ی‌ رێژه‌یان‌و رێ���ز له‌زانایانی‌‬ ‫شوێنكه‌وتوی‌ سه‌له‌فی‌ ده‌گرن‌و بانگی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك ناكه‌ن بۆ الی‌ خۆیان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خه‌ڵ���ك بۆ الی‌ خوای‌ گ���ه‌وره‌ بانگ‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫جیاوازیی���ان له‌گ���ه‌ڵ‌ الیه‌ن���ه‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كاندا ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫ته‌نه���ا ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌ ب���ۆ قورئ���ان‌و‬ ‫س���وننه‌ت به‌تێگه‌یش���تنی‌ س���ه‌له‌ف‬ ‫یاخود س���ه‌حابی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها گوێگرتن‬ ‫له‌موزی���ك‌و گۆرانی���ش الی‌ ئ���ه‌وان‬ ‫حه‌رامه‌‪.‬‬

‫"به‌یاننامه‌كه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم له‌دژ ‌ی ته‌قه‌كردن‬ ‫له‌خۆپیشانده‌رانی‌ فه‌لوج ‌ه بانێكه‌‌و دو هه‌وا"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كه‌سوكاری‌ قوربانیانی‌ ‪17‬ی‌‬ ‫شوبات‌و رۆژانی‌ دوایی‌ به‌شێكیش‬ ‫له‌په‌رله‌مانتارانی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ره‌خنه‌ له‌به‌یاننامه‌كه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌گرن له‌ناڕه‌زایی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ته‌قه‌كردن له‌خۆپیشانده‌رانی‌‬ ‫فه‌لوجه‌و به‌"بانێك‌و دو هه‌وا" نێوی‌‬ ‫ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫به‌رده‌وامی���دان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫ش���اره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆپیش���اندانه‌كانی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و باش���وری‌ عێ���راق له‌دژی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق‌و پاشانیش ته‌قینه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و خۆپیش���اندانانه‌ ل���ه‌رۆژی‌ هه‌ینی‌‬ ‫له‌ق���ه‌زای‌ (فه‌لوجه‌) كه‌ تیایدا س���وپا‬ ‫ته‌قه‌ی‌ له‌خۆپیش���انده‌ران كرد‌و كوژرا‌و‬ ‫برین���داری‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا‬ ‫پشتگیری خۆی‌ بۆ ئه‌و خۆپیشاندانانه‌‬ ‫ده‌ربڕی‌‌و داواش���ی‌ كرد ئیجرائاتی‌ توند‬ ‫به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ بكرێ���ت كه‌‬ ‫ته‌قه‌ی���ان له‌خۆپیش���انده‌ران ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫به‌یاننامه‌كه‌ ناڕه‌زایی‌ الی‌ كه‌س���وكاری‌‬ ‫قوربانیانی‌ ‪17‬ی‌ شوبات‌و رۆژانی‌ دوایی‌‌و‬ ‫به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانی‌ ئۆپۆزیسیۆنی‌‬ ‫لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫چۆن داوای‌ س���زادانی‌ تۆمه‌تبارانی‌ ئه‌و‬ ‫خۆپیش���اندانانه‌ ده‌كرێ���ت‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫تۆمه‌تباران���ی‌ ‪17‬ی‌ ش���وباتیش بدرێنه‌‬ ‫دادگا‪.‬‬ ‫له‌ (‪)17‬ی‌ ش���وباتی‌ ‪ 2011‬بۆ ماوه‌ی‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 62‬رۆژ هاواڵتیان���ی‌ ش���اری‌‬ ‫س���لێمانی‌ ب���ۆ داواكاری‌ خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫خۆپیش���اندانیان له‌به‌رده‌رك���ی‌ س���ه‌را‬ ‫سازكرد‪ ،‬به‌اڵم دواتر به‌هۆی‌ ته‌قه‌ی‌ هێزه‌‬ ‫حیزبی‌‌و ئه‌منییه‌كان له‌خۆپیشانده‌ران ‪10‬‬ ‫كوژرا‌و ژماره‌یه‌ك برینداری‌ لێكه‌وته‌وه‌‌و‬ ‫تائێستاش هه‌ندێك له‌تۆمه‌تبارانی‌ حیزبی‌‬ ‫كه‌ تۆمه‌تبارن به‌كوشتنی‌ خۆپیشانده‌ران‬

‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‪ :‬‬ ‫ده‌بو هه‌مان‬ ‫به‌یاننامه‌ش بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 17‬‬ ‫تۆمه‌تباران ‌‬ ‫ی‬ ‫شوبات‌و رۆژان ‌‬ ‫دوایی‌ ده‌ربكردای ‌ه‬ ‫كه‌ ئیجرائاتیان‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ بكرێت‬ ‫راده‌ستی‌ دادگا نه‌كراون‪.‬‬ ‫حاجی‌ عه‌لی‌ كاش���ی‌ باوكی‌ (رێژوان)‬ ‫كه‌ له‌ ‪17‬ی‌ ش���وباتدا له‌ب���ه‌رده‌م لقی‌‬ ‫چ���واری‌ پارت���ی‌ ك���وژرا به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ هیوایان به‌ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫نه‌ماوه‌ بۆ راده‌س���تكردنی‌ تۆمه‌تبارانی‌‬ ‫‪17‬ی‌ ش���وبات‌و رۆژانی‌ دوایی‌ به‌دادگا‌و‬ ‫وت���ی‌ "بۆچی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم به‌رگری‌‬ ‫له‌خۆپیشانده‌رانی‌ عێراق ده‌كات‌و داوای‌‬ ‫گرتنه‌به‌ری‌ ئیجرائاتی‌ توند ده‌كات دژی‌‬ ‫تۆمه‌تب���اران‪ ،‬ئه‌ی‌ بۆچ���ی‌ له‌خۆیانه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێناكه‌ن‌و ته‌قه‌كه‌ران راده‌س���تی‌‬ ‫دادگا ناكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ هیوامان به‌م حكومه‌ته‌‬ ‫نه‌ماوه‌‌و چاكسازی‌ پێناكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و روه‌وه‌ ش���ێخ زاهیر مه‌حمود‬ ‫باوكی‌ (سوركێو) كه‌ له‌رۆژی‌ (‪20‬ی‌ ‪2‬ی‌‬ ‫‪ )2011‬له‌نزیك نه‌خۆش���خانه‌ی‌ چوارباخ‬ ‫به‌گولل���ه‌ی‌ هێ���زه‌ ئه‌منیی���ه‌كان كوژرا‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ پرس���یاری‌ كرد‌و‬

‫سه‌ربازێکی عێراقی چاودێری خۆپیشانده‌رانی فه‌لوجه‌ده‌کات فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫وت���ی‌ "ئه‌ی‌ ئه‌و كاته‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫پش���تگیری‌ له‌خۆپیش���انده‌رانی‌ ‪‌ 17‬‬ ‫ی‬ ‫شوبات كرد؟ تا ئێستا بكوژان راده‌ستی‌‬ ‫یاسا نه‌كراون‌و ش���انه‌كه‌وانه‌كانی‌ ‪17‬ی‌‬ ‫شوبات ده‌برێنه‌ به‌رده‌م دادگا"‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتی‌ "س���ه‌رۆك بی���ری‌ هه‌بێت كه‌ خۆی‌‬ ‫له‌و كاره‌ساته‌ی‌ ‪17‬ی‌ شوبات ده‌رنه‌چوه‌‬ ‫كه‌ ئێستا پشتگیری‌ له‌خۆپیشانده‌رانی‌‬ ‫عێراق بكات"‪.‬‬ ‫له‌په‌رله‌مانتاران���ی‌‬ ‫به‌ش���ێك‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنیش ئ���ه‌و به‌یاننامه‌ی���ه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ب���ه‌ "بانێك‌و دو‬ ‫ه���ه‌وا" بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و عێراق‬ ‫نێو ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬د‪.‬رێباز فه‌تاح له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یان���د ك���ه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫به‌یاننامه‌‌و هه‌ڵوێسته‌كانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬

‫هه‌رێ���م بۆ هه‌رێم‌و عێ���راق "بانێكه‌‌و دو‬ ‫هه‌وا"‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا ك���ه‌ داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫دادگاییكردن���ی‌ تۆمه‌تباران���ی‌ ‪17‬ی‌‬ ‫ش���وبات كرا‌و وه‌اڵم نه‌بو‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ بۆ‬ ‫داواكاری‌ خۆپیش���انده‌ران به‌ڵێن هه‌بو‬ ‫له‌په‌رله‌مانی���ش كرایه‌ بڕیار‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك‬ ‫كاری‌ له‌سه‌ر نه‌كرا‪ ،‬به‌ڵكو شاررایه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌ندامی‌ فراكسیۆنی‌ كۆمه‌ڵ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬بیالل سڵێمان‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫وه‌كو چۆن سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم به‌یاننامه‌‬ ‫بۆ به‌سزاگه‌یاندنی‌ ته‌قه‌كه‌رانی‌ فه‌لوجه‌‬ ‫ده‌رده‌كات‪ ،‬ده‌بوایه‌ هه‌مان به‌یاننامه‌شی‌‬ ‫بۆ تۆمه‌تبارانی‌ ‪17‬ی‌ ش���وبات‌و رۆژانی‌‬ ‫دوای���ی‌ ده‌ربكردایه‌‌و ئیجرائاتیان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬نه‌ك ه���ه‌ر بۆ ئه‌وانیش‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بۆ ئه‌و تۆمه‌تبارانه‌ش كه‌ به‌پڕۆس���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌نفال تۆمه‌تباركراون‌و پێویسته‌ دادگا‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ‌ بكات‪.‬‬

‫ی‬ ‫كه‌سوكار ‌‬ ‫ی ‪17‬‬ ‫قوربانیان ‌‬ ‫شوبات‪ :‬باوه‌ڕمان‬ ‫به‌چاكسازی‌ ئه‌م‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ نه‌ماوه‌‬

‫له‌كوردستان‬ ‫جیاوازی موچ ‌ه‬ ‫‪ 3150‬جاره‌‬ ‫ئه‌گه‌ر باوه‌ڕم به‌برناردشۆو ماركس‌و‬‫ئه‌و جه‌ماعه‌ته‌ش نه‌بووایه‌ هه‌ر مێشكم‬ ‫قه‌بوڵی نه‌ده‌كرد له‌واڵتێكدا بژێین جیاوازی‬ ‫موچ����ه‌ ‪ 3150‬جار بێت‪ ،‬خ����ۆ له‌واڵتی‬ ‫باوكی س����ه‌رمایه‌داری‌و ئه‌مپریالییه‌كان‬ ‫به‌ریتانی����ای عوزما جی����اوازی موچه‌ ‪10‬‬ ‫جاره‌‪ ،‬له‌ فه‌ره‌نگس����تان كه‌ ئێستا پێی‬ ‫ده‌ڵێن فه‌ره‌نسا ئه‌م جیاوازییه‌ ‪ 15‬جاره‌‪،‬‬ ‫وه‌ره‌ له‌واڵتێك بژێیت یه‌كێك رۆژانه‌ به‌‬ ‫‪ 40‬س����ه‌نتی هاوكاری چاودێری خێزانی‬ ‫به‌كرێ����ی خانووه‌وه‌ بژێ����ت‪ ،‬یه‌كێكیش‬ ‫بیرو كێڵگ����ه‌ی نه‌وتی هه‌بێ����ت!‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫دیاری دیموكراتییه‌تی نیولیبراڵییه‌كانی‬ ‫كوردستانه‌ نه‌عله‌تیان لێبێت ‪.‬‬ ‫كه‌ی ئێ����ن ئێ����ن(د‪.‬ش م وه‌زیری‬‫س����ه‌ر به‌یه‌كێتی له‌كابین����ه‌ی پێنجه‌می‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان به‌كه‌ی‬ ‫ئێن ئێنی راگه‌یاند‪ ...‬دز چونه‌ته‌ س����ه‌ر‬ ‫ماڵی����ان‪ ٣٠ ،‬ده‌فته‌ر دۆالرو ‪٥‬كیلۆ زێڕو‬ ‫‪ ١٥‬ملی����ۆن دینار كه‌ له‌ناو دو قاس����ه‌دا‬ ‫بونه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ده‌مانچه‌یه‌كی ئه‌مه‌ریكی‌و‬ ‫تفه‌نگێكی وی����زی له‌ماڵیاندا له‌گه‌ڕه‌كی‬ ‫دۆالراوه‌ی ش����اری هه‌ولێردا دزراون‪،).‬‬ ‫باش����ه‌ جه‌نابی ئه‌م وه‌زی����ره‌ له‌هۆڵه‌ندا‬ ‫ره‌ف����زی هه‌بوو دوات����ر پارێزه‌ری مافی‬ ‫مرۆڤ بوو‪ ،‬ئه‌م هه‌موو ده‌فته‌ره‌ دۆالرو‬ ‫زێڕو خش����ڵ‌و ملیۆنه‌ی ئێستای‌ له‌كوێ‬ ‫بوو‪ ،‬ئه‌دی خ����ۆ رامبۆ نییه‌ ئه‌م هه‌موو‬ ‫ده‌مانچه‌ی ئه‌مه‌ریكی‌و ویزه‌ی لۆ چ بوو‪،‬‬ ‫هی����وادارم رۆبن هوده‌كانی كوردس����تان‬ ‫قۆڵی هیمه‌تی لێهه‌ڵبماڵن!‪ ،‬عافییه‌تیان ‬ ‫بێت هه‌موو سه‌نته‌كان به‌گۆشت بێت‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د مورسی س����ه‌رۆكی كۆماری‬‫ئیس��ل�امی میس����ری قه‌ته‌ری هه‌فته‌ی‬ ‫رابردوو بۆ جاری س����ێیه‌م له‌وه‌ته‌ی له‌م‬ ‫‪ 6‬مانگه‌ی به‌ده‌سه‌اڵت گه‌یشتووه‌ له‌ماڵی‬ ‫خوا عه‌مره‌ی كرد‪ ،‬باس����ی مه‌س����ره‌فی‬ ‫نوێ����ژی هه‌ینیانی ناكه‌م كه‌ هه‌ریه‌كه‌ی‬ ‫به‌ملیۆنان دۆالره‌و قوڕیش له‌ئێس����تاوه‌‬ ‫بۆ فتاری مانگ����ی ره‌مه‌زانی ناگرمه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌رێ گه‌لۆ ئه‌مه‌ س����ه‌رۆكه‌ یان شێخی‬ ‫ته‌ریقه‌ت����ه‌‪ ،‬قه‌ینا خوا په‌رس����ته‌ به‌اڵم‬ ‫خه‌ڵكی پێویس����تی به‌نان‌و سوته‌مه‌نی‌و‬ ‫داوده‌رمانه‌ س����ه‌رۆك بۆی په‌یدا بكات‪،‬‬ ‫دوعاو نزا له‌كاتی سك به‌تاڵییا له‌الیه‌ن‬ ‫س����ه‌رۆكه‌وه‌ نایخوات‪ ،‬جاران له‌دوره‌وه‌‬ ‫ئیس��ل�ام چاره‌سه‌ربوو‪ ،‬ئێس����تا نان‌و‬ ‫ن����ه‌وت‌و كاره‌ب����ا چاره‌س����ه‌ره‌‪ ،‬جه‌نابی‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌ك س����ه‌ره‌خۆره‌ له‌وه‌ته‌ی‬ ‫گه‌یش����ت به‌ده‌س����ه‌اڵت هه‌مووی بڕی‪،‬‬ ‫جه‌نابی مورس����ی ئه‌مه‌ ئابورییه‌ ئابوری‬ ‫سه‌ری زۆری دیكه‌ی خوارد‪.‬‬ ‫‪22‬ئه‌ندامی ئۆپۆزسیۆنی ئه‌نجومه‌نی‬‫پارێ����زگای س����لێمانی هه‌ریه‌ك����ه‌ی‬ ‫ئۆتۆمۆبیلێكی ‪ 3‬ده‌فته‌رییان وه‌رگرت‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش وه‌ك س����ه‌ره‌تا تاقه‌تی‬ ‫موزایه‌ده‌ی نه‌ما‪ ،‬لیس����تی خانه‌نشینی‬ ‫په‌ن����ا دی����وار پێش����كه‌ش ده‌كات‌و‬ ‫ئۆتۆمۆبیلی گرانبه‌ه����اش وه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫كه‌سیشی له‌سه‌ر ده‌رناكرێت‪.‬‬ ‫رێگای كوردس����تان‪21‬ی جه‌نیوه‌ری(‬‫ئێ����ران‪ :‬له‌م����اوه‌ی ‪ 24‬رۆژدا‪ 20‬ك����ه‌س‬ ‫له‌س����ێداره‌ ده‌درێن)‪ ،‬رێگای كوردستان‬ ‫هه‌مان رۆژ( شاندێكی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێ����ران س����ه‌ردانی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫حزبم����ان ده‌كات)‪ ،‬رس����ته‌كان خۆیان‬ ‫ده‌دوێن‪ ،‬پێویس����ت به‌ته‌وزی����ح ناكات‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر جه‌الده‌ چۆن پێشوازی لێده‌كات!‪،‬‬ ‫ك����ورد هه‌م����وو ش����تێكی عاجباتییه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌س����ه‌اڵت‌و ئۆپۆزس����یۆن‌و سۆسیال‬ ‫عه‌شایه‌رو شیوعییه‌وه‌ی‪.‬‬ ‫هاواڵت����ی (نه‌وش����یروان مس����ته‌فا‪:‬‬‫له‌حیزبێك����دا كارناك����ه‌م به‌دڵم نه‌بێت)‪،‬‬ ‫مام رۆسته‌می گۆڕانخواز چاك ده‌زانێت‬ ‫له‌ناو منداڵ����ی توركمانه‌كانی كه‌ركوك‬ ‫وته‌یه‌ك هه‌یه‌ ده‌ڵێت (( یان ئۆینه‌ره‌م‬ ‫ی����ان زیفل����ه‌ره‌م))‪ ،‬كاكیش����م ئێس����تا‬ ‫به‌هه‌مان مه‌بده‌ء كارده‌كات‪ ،‬ئاخر كاك‬ ‫نه‌وشیروان گیان مام جه‌الل به‌ئاره‌زووی‬ ‫خ����ۆی ته‌عینات����ی له‌س����ه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس����ی ده‌ك����رد‪ ،‬به‌اڵم جار‬ ‫جاره‌ پرس����ه‌ گورگانه‌یه‌كی به‌مه‌كته‌بی‬ ‫گوێگره‌كانی ده‌كرد‪ ،‬راسته‌ له‌ناو پارتی‬ ‫‪ 13‬بارزانی له‌س����ه‌ركردایه‌تیدایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌كی روكه‌شدا نه‌بێت مه‌سعود‬ ‫بارزان����ی كوده‌تای له‌م چه‌ش����نه‌ی پێ‬ ‫ناكرێت‪ ،‬ئازیزم تۆ له‌هه‌موانت تێپه‌ڕاند‪،‬‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تیت به‌ئاره‌زووی خۆت بێ‬ ‫كۆنگ����ره‌و به‌رنام����ه‌و په‌ی����ڕه‌وی ناوخۆ‬ ‫دامه‌زراند‪ ،‬ئه‌دی ك����وا لیبراڵییه‌كه‌تان‪،‬‬ ‫كوا تازه‌گه‌ری‌و مۆدێرنیس����تییه‌كه‌تان‪،‬‬ ‫شیوه‌نی ئێوه‌ بۆ ته‌عینكردنی گه‌نجانی‬ ‫ماڵییه‌ نه‌ك گه‌نجانی یاخی‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫تاریق هاشمی‌‪ :‬تاڵه‌بان ‌ی پێیوتم‬ ‫ده‌بمه‌ سه‌رۆك كۆمار بۆ ئه‌وه‌ی‌ بچمه‌ مێژوه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‪ ،‬بارام سوبحی‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‪ ،‬سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫دیاری‌ سوننه‌كان "د‪.‬تاریق هاشمی‌"‬ ‫له‌باره‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ خۆی‌‌و مام جه‌الل‌و‬ ‫قۆناغی‌ دوای‌ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬فیدراڵیزم‌و‬ ‫خۆپیشاندانی‌ ئێستای‌ سوننه‌كان‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كان‪ ،‬ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌ره‌تا بابزانین به‌ڕێز هاشم ‌‬ ‫ی‬ ‫چ���ۆن به‌خوێنه‌ران���ی‌ رۆژنامه‌كه‌م���ان‬ ‫بناس���ێنین‪ :‬جێگری‌ س���ه‌رۆك كۆمار‪،‬‬ ‫جێگ���ری‌ س���ه‌رۆك كۆم���اری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫كارالبراو‪ ،‬یان یه‌كێك له‌سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫لیستی‌ عێراقییه‌؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬ئه‌و پۆس���ته‌ی‌ ده‌تانه‌وێ‌‬ ‫هه‌ڵیبژێرن‪ ،‬من پیاوێكم له‌سه‌ر ساده‌یی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌كراوم‪ ،‬بریق‌و باقی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫فری���وم ن���ادات‪ .‬هاوڕێی���ان‌و كه‌س���ه‌‬ ‫نزیكه‌كانم ش���اهێدی‌ ئه‌وه‌م بۆ ده‌ده‌ن‬ ‫هاشمی‌ كه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتدا بوه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مان سروش���تی‌ خۆی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت بوه‌‪ .‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ده‌بێت ئاماژه‌ به‌وه‌ بكه‌م من تائێستاش‬ ‫له‌پۆس���تی‌ جێگری‌ یه‌كه‌می‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆماردام‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و حوكمانه‌ی‌ ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌من ده‌رچ���ون‪ ،‬پوچه‌ڵن‌و پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تورن‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ش���دا به‌پێی‌‬ ‫ده‌س���تور كۆی‌ پۆسته‌ س���یادییه‌كان‌و‬ ‫له‌وانه‌ش پۆس���تی‌ جێگری‌ سه‌رۆك‪ ،‬بۆ‬ ‫دانانی‌‌و البردن���ی‌ هه‌رده‌بێ‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران ده‌نگی‌ له‌سه‌ر بدات‌و مه‌رسومی‌‬ ‫كۆماری‌ بۆ ده‌ربچێت‪ .‬سه‌باره‌ت به‌خۆم‬ ‫ئه‌م پۆس���ته‌م به‌ده‌نگدانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران وه‌رگرتوه‌‌و مه‌رسومی‌ كۆماری‌‬ ‫بۆ ده‌ركراوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ به‌پێی‌ ده‌ستور‬ ‫له‌پۆس���ته‌كه‌م ده‌مێنم���ه‌وه‌ تاوه‌ك���و‬ ‫مه‌رسومێكی‌ تر ده‌رده‌چێت‪ ،‬به‌البردنم‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ پارله‌مان ده‌نگی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌دات‪ .‬ه���ه‌روه‌ك ده‌خ���وازم‬ ‫له‌ی���ادی‌ نه‌كه‌ن باش���تره‌ بۆ كه‌س���ێك‬ ‫له‌پۆس���تێكدا بێ���ت كه‌ ته‌نه���ا ده‌نگی‌‬ ‫ده‌نگ���ده‌ران گه‌یاندویه‌تییه‌ ئه‌وێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫زیاتر له‌ (‪ )250‬هه‌زار ده‌نگه‌ له‌به‌غدای‌‬ ‫پایته‌خ���ت‪ .‬س���ه‌رباری‌ پۆس���ته‌كه‌م‪،‬‬ ‫تائێس���تاش به‌رده‌وام���م له‌چاالكیی���ه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ خۆم‪ ،‬وه‌كو س���ه‌رۆكی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ نوێبون���ه‌وه‌و س���ه‌ركرده‌‬ ‫له‌لیستی‌ عێراقییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ڕێزت���ان به‌ه���ۆی‌‬ ‫پۆسته‌كه‌تانه‌وه‌ یه‌كێك بون له‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫زۆر له‌تاڵه‌بانییه‌وه‌ نزیكبون‪ ،‬كه‌سایه‌تی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ چۆن هه‌ڵده‌س���ه‌نگێنن له‌ڕوی‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئه‌دای‌ پۆسته‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬نه‌مانی‌‬ ‫ئه‌و چ بۆش���اییه‌ك له‌گۆڕه‌پانی‌ سیاسی‌‬ ‫دروست ده‌كات؟ كێ‌ به‌به‌دیلێكی‌ باش‬ ‫ده‌زانن بۆ تاڵه‌بانی‌؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬داوای‌ چاكبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌په‌له‌ بۆ مام ج���ه‌الل‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ ئه‌ركه‌كه‌ی‌ وه‌كو سه‌رۆك‬ ‫كۆمار ده‌خ���وازم‪ ،‬واڵت به‌تایبه‌تی‌ له‌م‬ ‫بارودۆخه‌ دژواره‌دا‪ ،‬پێویستی‌ پێیه‌تی‌‪.‬‬ ‫به‌ڵێ‌ م���ن به‌درێژایی‌ چه‌ندین س���اڵی‌‬ ‫رابردو نزیكبوم لێیه‌وه‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانمان سروشتی‌ بو‪،‬‬ ‫سروش���ته‌ مرۆییه‌كه‌ی‌ به‌سه‌ر ره‌هه‌نده‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و وه‌زیفییه‌ك���ه‌دا زاڵبو‪ .‬مام‬ ‫جه‌الل وه‌كو سیاسییه‌كانی‌ تر له‌هه‌ندێك‬ ‫كاتدا سه‌ركه‌وتو بوه‌و له‌هه‌ندێك كاتی‌‬ ‫دیكه‌شدا شكس���تی‌ هێناوه‌‪ ،‬بۆ مێژوی‌‬ ‫جێده‌هێڵ���م تا هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ ئه‌م‬ ‫قۆناغ���ه‌ دژوارو ئازاراویی���ه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫عێ���راق ب���كات‌و روناكی‌ بخاته‌ س���ه‌ر‬ ‫ژیانی‌ س���ه‌ركرده‌و رابه‌ره‌ عێراقییه‌كان‪.‬‬ ‫مام جه‌الل كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ ده‌گمه‌نه‌‌و‬ ‫پیاوی‌ په‌یوه‌ندییه‌ گشتییه‌كانه‌ له‌جۆری‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر به‌لوغزێكی‌ س���ه‌یر‬ ‫ئه‌مێنێته‌وه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ بیرێكی‌ ئۆقره‌‬ ‫نه‌گرتوی‌ بێ بن بێت‪ ..‬قسه‌ له‌م بواره‌دا‬ ‫زۆره‌‪ .‬پۆس���ته‌كه‌ پش���كی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردس���تانه‌و ده‌توانن باشترین به‌دیل‬ ‫كاندی���د بك���ه‌ن‪ ،‬كه‌س���ایه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫زۆر ه���ه‌ن بۆ ئه‌و پۆس���ته‌ ده‌گونجێن‌و‬ ‫هی���وادارم له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ باش���تریندا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوبن‪ ،‬كه‌س���ێك بێ���ت زۆر‬ ‫قبوڵكراو بێت‪ ،‬ئه‌زمونی‌ پێگه‌یش���توی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬داناییه‌كی‌ فراوان���ی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫سه‌برێكی‌ درێژی‌ هه‌بێت‪ ،‬ژیاننامه‌یه‌كی‌‬ ‫پاك���ی‌ هه‌بێت‪ ..‬به‌دیدی‌ من عێراق له‌م‬ ‫قۆناغه‌ی‌ ئێس���تایدا ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌وێت‪.‬‬ ‫ده‌س���تور رونه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ له‌سه‌ر‬ ‫ك���ورد به‌خێرای���ی‌ بجوڵێ���ن له‌پێناوی‌‬

‫ ‬ ‫د‪.‬تاریق هاشمی‬ ‫جێنه‌هێشتنی‌ بۆش���اییه‌كی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫ب���ۆ ماوه‌یه‌ك���ی‌ درێ���ژ‪ ،‬ك���ه‌ ده‌كرێت‬ ‫وه‌به‌ربهێنرێت له‌تێپه‌ڕاندنی‌ بڕیاره‌كان‬ ‫ی���ان ئ���ه‌و مه‌راس���یمانه‌ی‌ ناڕژێن���ه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچونێكی‌ باو هه‌یه‌ ده‌ڵێت‬ ‫سوننه‌كان حه‌زده‌كه‌ن سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫عێ���راق ع���ه‌ره‌ب بێ���ت نه‌ك ك���ورد‪،‬‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ چییه‌؟ ئایا هه‌س���تێكی‌‬ ‫قه‌ومییه‌ یان هۆكاری‌ تری‌ هه‌یه‌؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬ئ���ه‌م بۆچون���ه‌ ب�ڵ�اوه‌‬ ‫له‌پڕوپاگه‌ن���ده‌ ب���ه‌والوه‌ هیچیتر نییه‌‌و‬ ‫گوزارش���ت له‌رای‌ راسته‌قینه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫س���وننه‌‌و خۆشه‌ویس���تییان ب���ۆ كورد‬ ‫ن���اكات‪ ،‬ماف���ی‌ هه‌م���و عێراقییه‌ك���ه‌‬ ‫ئینتیم���ای‌ هه‌رچی‌ بێ���ت‪ ،‬كه‌ ئاره‌زوی‌‬ ‫ئه‌م پۆس���ته‌ی‌ هه‌بێت‌و ك���ه‌س ڤیتۆی‌‬ ‫له‌سه‌ر نییه‌‪ ،‬ده‌ستوریش به‌م جۆره‌یه‌و‬ ‫هه‌ر كه‌س شیاوبێت مافی‌ خۆ پااڵوتنی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌مه‌ هه‌ڵوێستی‌ منه‌و له‌سه‌رمی‌‬ ‫تۆماربك���ه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م پرس���یاره‌ش‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌و لێدوانه‌مه‌وه‌ له‌میانه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌ خۆپااڵوتن داومه‌ بۆ پۆس���تی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌وه‌ چیرۆكێكه‌و ئاساییه‌‬ ‫رای‌ گشتی‌ كوردستان بیزانێت‪.‬‬

‫مام جه‌الل‬ ‫ی‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گمه‌نه‌‌و پیاو ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫گشتییه‌كانه‌ له‌جۆر ‌‬ ‫یه‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ی سه‌یر‬ ‫به‌لوغزێك ‌‬ ‫ئه‌مێنێته‌وه‌‬ ‫له‌پ���اش هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ (‪)2005‬‬ ‫پاڵێ���ورام بۆ پۆس���تی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬كاتێك ئیئتیالفی‌ ش���یعه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌مه‌ رازیی‌ نه‌ب���ون‪ ،‬پاڵێورام‬ ‫ب���ۆ پۆس���تی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆم���ار‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ كۆتای‌ بڕیار له‌سه‌ردراو‌و‬ ‫ش���ته‌كه‌ كۆتای���ی‌ ه���ات‪ ،‬ب���ه‌اڵم مام‬ ‫ج���ه‌الل په‌یوه‌ندی‌ پێوه‌ك���ردم‌و بانگی‌‬ ‫ك���ردم بۆ دی���دار‪ ،‬به‌یه‌ك گه‌یش���تین‌و‬ ‫یه‌كترمان بینی‌‪ ،‬به‌الم���ه‌وه‌ موفاجه‌ئه‌‬ ‫بو داوایكرد ده‌س���تبه‌رداری‌ ئه‌و پۆسته‌‬ ‫بم بۆ ئه‌و‪ .‬به‌ڕاس���تی‌ موفاجه‌ئه‌یه‌كی‌‬ ‫چاوه‌ڕوان نه‌كراو بو‪ ،‬نه‌شمده‌زانی‌ چۆن‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكه‌م‪ ،‬ب���ه‌اڵم تازه‌‬ ‫رویدا‪ ،‬به‌پێكه‌نینه‌وه‌ پرس���یم پاس���او‬ ‫چییه‌ مام جه‌الل؟ ئایا من ش���یاو نیم؟‬ ‫ره‌تكراومه‌ته‌وه‌؟ رێگری‌ یاساییم هه‌یه‌؟‬ ‫وه‌اڵمی‌ دایه‌وه‌‪ :‬نه‌ئه‌مه‌یه‌و نه‌ئه‌وه‌ تۆ‪..‬‬ ‫هتد‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام بو له‌ستاش���یكردنم‌و‬ ‫له‌پڕ قس���ه‌كانی‌ بڕی‪ ،‬ـ قس���ه‌ هی‌ مام‬ ‫جه‌الله‌ ـ‪ :‬من خواس���تم له‌سه‌ر پۆستی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌یه‌و بۆ خۆمم ده‌وێت‪...‬‬ ‫ته‌نها بۆ یه‌ك خول دوباره‌ی‌ ده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫یه‌ك خول‌و به‌س (‪ 4‬س���اڵ)‪ ..‬ئه‌مه‌ش‬ ‫خواس���تێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بچمه‌ مێژوه‌وه‌و‬ ‫ئیت���ر ته‌مه‌نم رێگه‌م ن���ادات‪ ،‬به‌اڵم تۆ‬ ‫ده‌توانی���ت چاوه‌ڕێ بكه‌ی���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ڵوێستێكه‌ هه‌رگیز بیرم ناچێت‌و تكا‬ ‫ده‌كه‌م رازی‌ بیت‪ ..‬تۆ ده‌توانیت خولی‌‬ ‫داهاتو خ���ۆت بپاڵێویت‌و به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫كورد پشتیوانی له‌پااڵوتنه‌كه‌ت ده‌كه‌ن!‬ ‫وه‌اڵم���م دای���ه‌وه‌‪ :‬حیزبی‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫ب���ه‌ره‌ی‌ ته‌وافوق منی���ان پااڵوتوه‌ بۆ‬

‫ئه‌و پۆس���ته‌و رێگه‌م ب���ده‌ بگه‌ڕێمه‌وه‌‬ ‫بۆ الیان به‌رله‌وه‌ی‌ هه‌ڵوێس���تی‌ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆمت پ���ێ بڵێم‪ ..‬گه‌ڕام���ه‌وه‌ بۆ الی‌‬ ‫هه‌ردوكی���ان‌و خواس���ته‌كه‌ی‌ تاڵه‌بانیم‬ ‫پێوت���ن‪ ..‬هه‌ردوكی���ان بڕیاره‌كه‌یان بۆ‬ ‫من جێهێشت كه‌ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ الری‌‬ ‫نه‌ب���ون ب���و‪ ..‬رۆژی‌ دوه‌م چاوم به‌مام‬ ‫ج���ه‌الل ك���ه‌وت‪ ..‬به‌ر له‌س���ه‌المكردن‬ ‫پێموت‪ ..‬پیرۆزه‌ مام جه‌الل تۆ سه‌رۆكی‌‬ ‫عێراقی���ت ب���ۆ چوارس���اڵی‌ داهاتو‪..‬‬ ‫خ���وا ته‌مه‌نت درێژب���كات‪ ..‬به‌م جۆره‌‬ ‫هاشمی‌ ده‌ستبه‌رداری‌ پۆستی‌ سه‌رۆك‬ ‫ب���و له‌ده‌عوه‌تێكی‌ چ���ا خواردنه‌وه‌دا‪.‬‬ ‫ده‌متوانی‌ رێككه‌وتنێ���ك بكه‌م‌و داوای‌‬ ‫زیاتر بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم نه‌مكرد‪.‬‬ ‫كاتێ���ك خول���ی‌ یه‌ك���ه‌م ته‌واوب���و‪،‬‬ ‫س���ه‌رنجمدا م���ام جه‌الل هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫گۆڕیوه‌ منیش س���ه‌رم سوڕما! كاتێك‬ ‫دواتر له‌س���اڵی‌ (‪ )2010‬بیرم خسته‌وه‌‪،‬‬ ‫جه‌ختی‌ له‌وه‌ كرده‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫(‪ )2006‬روی���دا له‌نێ���وان خۆم‌و خۆتدا‬ ‫بو‪ .‬كاتێك پرس���یم بۆچ���ی‌ بۆچونت‬ ‫گۆڕی���وه‌‪ ،‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و كات���ه‌‬ ‫په‌یمانتدا پۆس���ته‌كه‌ت بۆ كه‌سێكی‌ تر‬ ‫جێبهێڵ���ی‌؟ وتی‌ ناتوان���م وه‌اڵمی‌ ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ بده‌مه‌وه‌‪ ،‬كاتێك یاداشته‌كانم‬ ‫نوسییه‌وه‌ چه‌ند الپه‌ڕه‌یه‌ك بۆ وه‌اڵمی‌‬ ‫ئه‌و پرس���یاره‌ ته‌رخ���ان ده‌كه‌م‪ .‬به‌اڵم‬ ‫بۆچی‌ س���اڵی‌ (‪ )2010‬لێدوانم داو وتم‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ واده‌خوازێت س���ه‌رۆكی‌‬ ‫داهات���و ع���ه‌ره‌ب بێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ وه‌اڵم‌و‬ ‫بیرخستنه‌وه‌یه‌ك بو بۆ مام جه‌الل‌و ئه‌و‬ ‫برایانه‌ی‌ كه‌ ئاگاداری‌ ده‌ستبه‌رداربونی‌‬ ‫من بون له‌پۆس���تی‌ س���ه‌رۆك له‌ساڵی‌‬ ‫(‪‌)2006‬و هه‌رگیز هه‌ڵوێس���تێك نه‌بوه‌‬ ‫دژی‌ ك���ورد‪ .‬له‌ڕاس���تیدا م���ن ده‌زانم‬ ‫عێ���راق نیش���تیمانێكی‌ فره‌نه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و ئاینی‌‌و مه‌زه‌ب���ه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ده‌وڵه‌تێك���ی‌ مه‌ده‌نی‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫هاواڵتیبون ده‌توانێت له‌خۆیان بگرێت‪،‬‬ ‫كه‌ كۆتاو پشك پشكێنه‌ی‌ تێدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫وه‌زیفه‌ گش���تییه‌كان ته‌نانه‌ت پۆس���ته‌‬ ‫س���یادییه‌كانیش بۆ هه‌موان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫سندوقه‌كانی‌ ده‌نگدانه‌وه‌ به‌بێ‌ جیاوازی‌‬ ‫كراوه‌ بن‪ ،‬ئه‌مه‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌ منه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌س���توری‌ عێراق سیستمی‌‬ ‫سیاس���ی‌ عێراق���ی‌ به‌"فیدراڵ���ی‌ –‬ ‫ئیتیح���ادی‌" ناوب���ردوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ میدیاو‬ ‫شه‌قامی‌ عه‌ره‌بی‌ فیدراڵییه‌ت به‌داشبونی‌‬ ‫عێراق ده‌زانن‪ ،‬بۆچی‌؟‬ ‫هاشمی‌‪ :‬نیگه‌رانی‌ له‌سه‌ر یه‌كپارچه‌یی‌‬ ‫عێ���راق نیگه‌رانییه‌ك���ی‌ رێگه‌پێ���دراوو‬ ‫بابه‌تییه‌‪ ،‬له‌س���ایه‌ی‌ بونی‌ ئاماژه‌گه‌لی‌‬ ‫به‌هێ���زی‌ هه‌وڵی‌ ده‌وڵه‌ته‌ گه‌وره‌كان بۆ‬ ‫دابه‌ش���كردنی‌ عێراق‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ئه‌م بابه‌ته‌ به‌بۆچون���ی‌ من په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌هه‌رێمه‌كان���ه‌وه‌ نیی���ه‌‪ .‬رایگش���تی‌‬ ‫قوربانی‌ رۆش���نبیرییه‌ به‌كاربراوه‌كانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ سه‌لماندویه‌تی‌ باشترین نییه‌ به‌الی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ فره‌ییه‌وه‌‪ .‬ساڵی‌ (‪)2005‬‬ ‫م بیرناچێت ك���ه‌ یه‌كێك بوم له‌نه‌یاره‌‬ ‫تونده‌كانی‌ ئه‌و مادده‌ ده‌س���تورییانه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌هه‌رێمه‌كان���ه‌وه‌ هه‌ب���و‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوای‌ ئه‌زمونی‌ ش���ه‌ش س���اڵ‬ ‫هه‌ندێك له‌وانه‌ی‌ فێ���ری‌ بوین ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ باش���ترین په‌یك���ه‌ری‌ كارگێڕی‌ بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌ فره‌ی���ی‌ وه‌ك���و عێراق‬ ‫سیستمی‌ فیدراڵییه‌‪ ،‬سه‌مام ئه‌مانه‌ بۆ‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ عێراق به‌یه‌كگرتویی‌‌و ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ یه‌كێتی‌ دڵه‌كان‪ ،‬كه‌ پێش���ه‌كییه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌كپارچه‌یی‌ خاك‪ ،‬سه‌رباری‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ ئاڵوگۆڕك���راوه‌كان یان‬ ‫هاوبه‌شه‌كان‪ ،‬له‌نێوان پێكهاته‌ ئیتنیكی‌‬ ‫یان ئاینی‌ یان مه‌زهه‌بییه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ڕای‌ تۆ ئه‌گه‌ر له‌س���ااڵنی‌‬ ‫رابردوه‌وه‌ عێراق بكرایه‌ته‌ فیدراڵی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كێش���ه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ ئێستا هه‌ن بونیان‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫ی شه‌ش‬ ‫دوای‌ ئه‌زمون ‌‬ ‫ساڵ فێر‌ بوین‬ ‫ی‬ ‫كه‌ باشترین په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كارگێڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵگایه‌ك ‌‬ ‫فره‌یی‌ وه‌كو عێراق‬ ‫سیستمی‌ فیدراڵییه‬

‫له‌وه‌ده‌كه‌ن تۆو رافیع عیساوی‌ له‌دوای‌‬ ‫روخانی‌ رژێ���م رێكخراوێك���ی‌ نهێنیتان‬ ‫به‌ناوی‌ "كه‌تیبه‌كانی‌ حه‌ماس���ی‌ عێراق"‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬بۆ له‌ناوبردنی‌ نه‌یارانی‌‬ ‫حیزبی‌ ئیس�ل�امی‌‌و شێواندنی‌ سومعه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت كه‌ كۆنترۆڵی‌ واڵتی‌ پێناكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ تاچه‌ند راسته‌؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ داگیركه‌ر‬ ‫ش���ه‌ره‌فه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌ك���م‬ ‫ب���ه‌ موقاوه‌م���ه‌وه‌ هه‌بوبێ���ت‌و نكوڵیم‬ ‫لێنه‌كردبێت له‌به‌رئه‌وه‌ بوه‌ كه‌ شه‌ره‌ف‌و‬ ‫رێ���زه‌‪ .‬ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌گروپه‌كانی‌‬ ‫موقاوه‌م���ه‌وه‌ نزیكن ب���اش ده‌زانن كه‌‬ ‫"حه‌ماس���ی‌ عێراق" هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫رێكخراوه‌ی���ی‌ به‌حیزب���ی‌ ئیس�ل�امیه‌وه‌‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌وترێت درۆیه‌‬ ‫نه‌زیاد نه‌كه‌م‪ .‬لێره‌وه‌ ده‌پرس���م ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ده‌س���ته‌یه‌ تۆمه‌تب���اره‌ به‌تیرۆر‪،‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ته‌نه���ا به‌ره‌نگاری‌‬ ‫داگیرك���ه‌ر بۆته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌ی‌ بۆچی‌ گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌ ش���یعه‌كان ك���ه‌ داگیركه‌ریان‬ ‫ده‌كوش���ت‌و هه‌روه‌ه���ا هاواڵتیان���ی‌‬ ‫عێراقیشیان ده‌كوشت له‌نمونه‌ی‌ گروپی‌‬ ‫"ئه‌هلی‌ ح���ه‌ق"‌و ئه‌وانیتر‪ ،‬ئه‌مڕۆ له‌ناو‬ ‫جه‌رگه‌ی‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسیدان‪ ،‬لێره‌وه‌یه‌‬ ‫تایفییه‌تی‌ مالیكی‌ كه‌ وه‌كو خۆر دیارو‬ ‫ئاشكرایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا خۆپیشاندانه‌كانی‌ ئێستای‌‬ ‫عێراق كاردانه‌وه‌ن بۆ ده‌س���تگیركردنی‌‬ ‫پاس���ه‌وانه‌كانی‌ رافیع عیس���اوی‌‪ ،‬یان‬ ‫ناڕه‌زاییه‌ك���ی‌ جه‌ماوه‌رییه‌؟ چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫چ���ی‌ ل���ه‌و خۆپیش���اندانانه‌ ده‌كه‌ی‌؟‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ده‌بێ���ت‌و ده‌بێته‌ شۆڕش���ی‌‬ ‫چه‌ك���داری‌‪ ،‬ی���ان مالیك���ی‌ داواكانیان‬ ‫جێبه‌جێ‌ ده‌كات؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬راپه‌ڕینی‌ ئێستا سه‌رباری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌ ئه‌نجامیانداوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���وده‌كه‌ی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ هه‌مو‬ ‫عێراقه‌‪ .‬ئه‌مه‌ روینه‌ده‌دا ئه‌گه‌ر سااڵنێك‬ ‫له‌س���ته‌م‌و جیاكاری‌‌و پاكتاوی‌ تایه‌فی‌‌و‬ ‫مه‌زه‌ب���ی‌ كه‌ڵه‌ك���ه‌ نه‌بوای���ه‌‪ ،‬كه‌ چیتر‬ ‫ته‌حه‌مول نه‌كرا‪ .‬راسته‌ سیاسه‌تی‌ نوری‌‬ ‫مالیكی‌ سااڵنی‌ پێشو زیانی‌ به‌نیشتیمان‌و‬ ‫هاواڵتیان به‌گش���تی‌ گه‌یان���دوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پش���كی‌ عه‌ره‌بی‌ س���وننه‌ گه‌وره‌ترینه‌‪،‬‬ ‫راپه‌ڕین ناوه‌ستێت تا وه‌اڵمی‌ داواكارییه‌‬ ‫ره‌واكانی���ان ده‌درێت���ه‌وه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم من‬ ‫وایده‌بینم چاره‌س���ه‌ر ته‌نها رۆیش���تنی‌‬ ‫مالیكییه‌‪ ،‬پاش���ان دانوس���تان له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌دیله‌كه‌ی‌ بۆ پێداچون���ه‌وه‌ به‌تۆماری‌‬ ‫سته‌مكارییه‌كان‌و پێشێلكارییه‌كانی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ‌و دۆسییه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و ماف‌و ئابڕو‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌ (رد االعتبار)و به‌دیهێنانی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌‌و پێداچون���ه‌وه‌ به‌دۆس���ییه‌‬ ‫هه‌ڵواس���راوه‌كاندا له‌پێناوی‌ حوكمێكی‌‬ ‫راس���تدا‪ .‬هه‌ر ب���ه‌م بۆنه‌ی���ه‌وه‌ هه‌ینی‌‬ ‫پێشوتر ناوی‌ "هه‌ینی‌ فریوناخۆین" بو‪،‬‬ ‫كه‌ ئاراس���ته‌ی‌ مالیك���ی‌ كرابو‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌ئاستی‌ نیشتیمانیدا به‌درۆ به‌ناوبانگه‌‪.‬‬ ‫رێنماییم ب���ۆ خۆپیش���انده‌ران ئه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ئاشتیخوازانه‌ بمێننه‌وه‌ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫مالیكیش ئیس���تفزازیان ب���كات‌و ده‌زگا‬ ‫ئه‌منییه‌كان���ی‌ زیانتان پ���ێ‌ بگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫به‌ئاشتی‌ مافه‌كانمان ده‌گێڕینه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫متمانه‌ی‌ ته‌واوم هه‌یه‌ كه‌ مالیكی‌ پالنی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ خوێناوی‌ بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مالیكی‌ باس له‌هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫پارله‌م���ان‌و هه‌ڵبژاردن���ی‌ پێش���وه‌خت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ چاره‌سه‌ری‌ گرفته‌كانی‌‬ ‫عێراقه‌؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬مالیك���ی‌ ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌‬ ‫له‌پابه‌ندییه‌كانی‌ هه‌ڵدێت‪ ،‬هه‌مو ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مالیكی‌ پالنی‌ بۆ داده‌نێت شه‌ڕو به‌اڵیه‌‬ ‫بۆ گه‌لی‌ عێراق‪ .‬چاره‌س���ه‌ری‌ نمونه‌یی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ مالیكی‌ ب���ڕوات‪ ،‬چونكه‌ له‌ڕوی‌‬ ‫نیشتیمانییه‌وه‌ قبوڵكراو نییه‌‪ ،‬بونی‌ ئه‌و‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتدا كێش���ه‌یه‌‪ .‬له‌سه‌ر ئیتالفه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان پێویس���ته‌ هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫له‌نێ���وان خۆیان���دا بك���ه‌ن‌و نیس���ابی‌‬ ‫پێویست به‌ده‌ستبهێنن تاوه‌كو متمانه‌ی‌‬ ‫لێوه‌ربگرن���ه‌وه‌‪ .‬له‌س���ه‌ر هاوپه‌یمان���ی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ پێویسته‌ ئازایه‌تی‌ بنوێنێت‌و‬ ‫واز له‌پش���تیوانی‌ مالیك���ی‌ بهێنێ���ت‌و‬ ‫به‌بێ‌ دودڵ���ی‌ به‌دیلێكی‌ گونجاو كاندید‬ ‫ب���كات‪ .‬ئه‌گه‌ر مالیكی‌ نه‌ڕوات‌و س���ور‬ ‫بێت له‌س���ه‌ر مانه‌وه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وا راپه‌ڕیوان‬ ‫ئیستفزاز ده‌كات‌و هانیان ده‌دات میچی‌‬ ‫داواكارییه‌كانیان بۆ گۆڕینی‌ سیس���تم‪،‬‬ ‫له‌ب���ری‌ داواكاری‌ گۆڕین���ی‌ حكوم���ه‌ت‬ ‫به‌رزبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌بو؟ پێتوایه‌ فیدراڵییه‌ت چاره‌سه‌ره‌‬ ‫بۆ زۆرێك له‌گرفته‌كانی‌ عێراق؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬به‌ڵێ سیس���تمی‌ فیدراڵی‌‬ ‫باش���ترینه‌ ل���ه‌ڕوی‌‪ :‬كارگێڕیی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ خه‌رجییه‌كان���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ په‌له‌ك���ردن له‌گه‌ش���ه‌پێدان‌و‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و ته‌نانه‌ت ئاسایشیش‪،‬‬ ‫ئه‌م سیستمه‌ نزیكترینه‌ له‌عه‌داله‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌ڵێ���ن جارێكی���ان‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���دا وتوت���ه‌ په‌نج���ه‌م‬ ‫ده‌بڕم���ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر ئیم���زای‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ركوك بۆ س���ه‌ر كوردس���تان بكه‌م‪،‬‬ ‫ئێستاش هه‌مان هه‌ڵوێستت هه‌یه‌؟‬ ‫هاشمی‌‪ :‬لێدوانی‌ له‌و جۆره‌م نه‌داوه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ میدیا ئ���ه‌وه‌ی‌ وتبێت كه‌ من‬ ‫نه‌موت���وه‌‪ ..‬به‌ڕاس���تی‌ من تائێس���تا‬ ‫ئه‌وه‌م نه‌بیستوه‌و مایه‌ی‌ سه‌رسوڕمانه‌‬ ‫به‌الم���ه‌وه‌‪ .‬هه‌ڵوێس���تی‌ م���ن له‌باره‌ی‌‬ ‫داهات���وی‌ كه‌رك���وك ئه‌وه‌ی���ه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كه‌رك���وك به‌ب���ێ‌ هاندانی���ان له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌ر الیه‌نێكه‌وه‌‪ ،‬خۆی���ان بڕیارده‌ده‌ن‬ ‫له‌سه‌ر داهاتوی‌ ش���اره‌كه‌یان‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌راپرسییه‌كی‌ جه‌ماوه‌ریدا كه‌ له‌سایه‌ی‌‬ ‫دۆخێكی‌ سروش���تی‌‌و به‌سه‌رپه‌رش���تی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێش���ه‌كانی‌ نێ���وان هه‌رێم‌و‬ ‫ناوه‌ن���د به‌رده‌وام���ن‌و زۆرج���ار باس‬ ‫له‌ب���ژارده‌ی‌ گفتوگ���ۆ ده‌كرێ���ت ب���ۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و گرفتانه‌‪ ،‬ئایا به‌ڕای‌ تۆ‬ ‫باشترین چاره‌سه‌ر بۆ گرفته‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و ناوه‌ند چییه‌؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬پێویس���ته‌ له‌س���ه‌رمان‬ ‫هه‌وڵه‌كانم���ان ب���ه‌رده‌وام ب���ن ت���ا‬ ‫سه‌رده‌كه‌وین‪ .‬عێراق روبه‌ڕوی‌ قه‌یرانێكی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ حوكم بۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌ده‌رهاویش���ته‌كانی‌ گه‌وره‌تربون���ی‌‬ ‫ناكۆكییه‌كانی‌ نێ���وان هه‌رێم‌و ناوه‌نده‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش پێویس���تی‌ به‌پێداچونه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرێك له‌دۆس���ییه‌ ئه‌من���ی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫داراییه‌كان‌و ئه‌وانیتر هه‌یه‌ كه‌ ره‌هه‌ندی‌‬ ‫قانون���ی‌‌و ده‌س���تورییان هه‌ی���ه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌مپه‌ری‌ بنه‌ڕه‌تی‌ له‌به‌رده‌م گه‌یش���تن‬ ‫به‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ سروش���تی‌ نێ���وان‬ ‫هه‌رێم‌و ناوه‌ند‪ ،‬مه‌یلی‌ س���ته‌مكارانه‌ی‌‬ ‫ناوه‌ن���ده‌ كه‌ له‌گ���ه‌ڵ خۆی���دا نه‌مانی‌‬ ‫متمانه‌ی‌ هێن���اوه‌‪ ..‬له‌به‌رئه‌وه‌ رێگه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌ممان بۆ گۆڕانكاری‌ درێژه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرجار ب���اس له‌گه‌ڕانه‌وه‌ت‬ ‫ب���ۆ عێ���راق ده‌ك���رێ‌‪ ،‬ئایا ئام���اده‌ی‌‬ ‫بگه‌ڕێیت���ه‌وه‌؟ ك���ه‌ی‌‌و چ���ۆن‌و له‌كوێ‌‬ ‫نیشته‌جێ‌ ده‌بیت؟‬ ‫هاش���می‌‪ :‬ه���چ بژارده‌یه‌ك���ی‌ دیكه‌‬ ‫له‌به‌رده‌مدا نییه‌ جگ���ه‌ له‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫واڵته‌كه‌م‌و س���ورم له‌سه‌ر ئه‌وه‌‪ .‬به‌الی‌‬ ‫منه‌وه‌ جیاوازی‌ نییه‌ بگه‌ڕێمه‌وه‌ هه‌رێم‬ ‫یان ئه‌م پارێ���زگا یان ئه‌ویتر‪ ،‬بۆ كوێ‌‬ ‫* ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌‬ ‫بچم ئه‌وا هه‌ر دێمه‌وه‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬میدی���ا ش���یعه‌كان ب���اس له‌ڕێگ ‌هی‌ ئیمه‌یڵه‌وه‌ ئه‌نجامدراوه‌‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫خورماتو‬ ‫له‌گه‌ڵ هاتنی‌ ساڵی‌ نوێدا‪ ،‬قه‌زای‌ خورماتو‬ ‫یان دوزخورماتو زنجیره‌یه‌ك ته‌قینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆوه‌بینی‌‌و ده‌یان قوربانی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا سه‌دان پێشمه‌رگه‌و سه‌ربازی‌‬ ‫عێ���راق له‌ده‌روازه‌كان��� ‌ی ئه‌م ش���اره‌دا‪،‬‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ند مانگێكه‌ ده‌س���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌ك‪ ،‬به‌رانبه‌ر یه‌كتری‌ وه‌ستاون‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ مێژوییه‌ كوردییه‌كان‪ ،‬مێژوی‌‬ ‫ئ���ه‌م قه‌زایه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌ بۆ س���ه‌رده‌می‌‬ ‫ئاش���ورییه‌كان‌و ده‌ڵێن له‌وكاته‌دا ناوی‌‬ ‫(خی���ر متی) بوه‌و پاش���ان به‌تێپه‌ڕینی‌‬ ‫كات بوه‌ته‌ خورماتو‪ ،‬وشه‌ی (گوز یان‬ ‫دوز)ی���ش دوای‌ دۆزێن���ه‌وه‌ی‌ خوێ له‌م‬ ‫شاره‌دا‪ ،‬بۆی‌ زیادكراوه‌‪ .‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ش ده‌ڵێت ناوی‌ راستی‌ (خورماتو)‬ ‫له‌(خور)یانی‌ (خورییه‌كان)‌و (ماتو) كه‌‬ ‫له‌زمانی ئه‌كه‌دییه‌كان به‌مانای (ش���ار)‬ ‫دێت‪ ،‬واته‌ شاری‌ خورییه‌كان‪.‬‬ ‫دانیش���توانی‌ ئ���ه‌م قه‌زای���ه‌ له‌كوردو‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‌و توركمان پێكدێ���ن‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫توركمانه‌كه‌شی‌ سه‌ر به‌مه‌زه‌بی‌ شیعه‌ن‪.‬‬ ‫توركمانه‌كان به‌دوزخورماتو ناوی‌ ده‌به‌ن‌و‬ ‫ده‌ڵێن دوز وشه‌یه‌كی‌ توركمانییه‌و مانای‌‬ ‫خ���وێ‌ ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬خورمات���وش واته‌‬ ‫(خورما‪+‬تو)‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت عوسمانییه‌كان وشه‌ی‌ "گوز"یان‬ ‫ب���ۆ زیادكردوه‌‪ ،‬تا له‌گه‌ڵ ش���ارۆچكه‌ی‌‬ ‫تازه‌خورماتوی‌ نێ���وان كه‌ركوك‌و قه‌زای‌‬ ‫داقوق تێكه‌اڵو نه‌بێت‪.‬‬ ‫رێگای‌ س���ه‌ره‌كی‌ كه‌ركوك – به‌غدا‪،‬‬ ‫به‌ناو ئه‌م قه‌زایه‌دا تێپه‌ڕ ده‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ته‌نیشتییه‌وه‌ ئاوی‌ (ئاوه‌سپی) هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی عوزێمه‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫ك���ه‌ ده‌ڕژێته‌ ناو روبار ‌‬ ‫قه‌زایه‌ له‌ڕوی‌ سروشتییه‌وه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌‬ ‫به‌نه‌وت‌و خه‌ڵوزو خ���وێ‌‪ .‬له‌باكورییه‌وه‌‬ ‫داقوق‌و له‌باش���ورییه‌وه‌ س���لیمان بێگ‪،‬‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتیشه‌وه‌ شاری‌ كفری هه‌یه‌‪.‬‬ ‫قه‌زای‌ خورماتو‪ ،‬ساڵ ‌ی (‪ )1925‬كراوه‌‬ ‫به‌ناحییه‌و س���ه‌ر به‌كه‌ركوك بوه‌‪ .‬ساڵی‌‬ ‫(‪ )1929‬خراوه‌ته‌ س���ه‌ر قه‌زای‌ كفری‌‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ (‪ )1947‬خراوه‌ته‌ س���ه‌ر قه‌زای‌‬ ‫داقوق‪ .‬ساڵی‌ (‪ )1948‬خورماتو كراوه‌ته‌‬ ‫ق���ه‌زا‪ .‬س���اڵی‌ (‪ )1976‬رژێمی‌ به‌عس‬ ‫ق���ه‌زای‌ خورماتوی‌ له‌كه‌رك���وك دابڕی‌‌و‬ ‫ی س���ه‌اڵحه‌دین‬ ‫خستیه‌ س���ه‌ر پارێزگا ‌‬ ‫"تكریت"‪ .‬له‌ماوه‌ی‌ س���ااڵنی‌ (‪- 1976‬‬ ‫‪ )2003‬پرۆسه‌ی‌ ته‌عریب له‌م شاره‌ پیاده‌‬ ‫كراوه‌‪ .‬له‌كاتی‌ حوكمی‌ عوسمانییه‌كاندا‬ ‫ژماره‌ی‌ دانیش���توانی‌ خورماتو (‪)1749‬‬ ‫كه‌س بوه‌‪ ،‬له‌سه‌رژمێری‌ ساڵی‌ (‪)1970‬‬ ‫دا‪ ،‬ژم���اره‌ی‌ دانیش���توانی‌ گه‌یش���تۆته‌‬ ‫(‪ )86742‬كه‌س‪.‬‬ ‫دوزخورمات���و جگ��� ‌ه له‌ناوه‌ن���دی‌‬ ‫قه‌زاك���ه‌‪ ،‬كه‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌ له‌ هۆزو‬ ‫عه‌شیره‌ته‌كانی‌ (داوده‌و زه‌نگه‌نه‌و له‌ك‌و‬ ‫به‌یات) پێكدێت‪ .‬هه‌ریه‌ك له‌ناحییه‌كانی‌‬ ‫ی هه‌ش���تا گوند‬ ‫قادرك���ه‌ره‌م كه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‌و ناحییه‌ی‌ نه‌وجول (‪)32‬‬ ‫گوند له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬هه‌ر هه‌موی‌ كوردن‪،‬‬ ‫ی گونده‌كانیانه‌وه‌‬ ‫ئه‌م دو ناحێیه‌ به‌ته‌واو ‌‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ ئه‌نفالی‌ س���اڵی‌ (‪)1988‬دا‬ ‫خاپوركران‪ ،‬كه‌ ژماره‌ی‌ دانیش���توانیان‬ ‫(‪ )41696‬كه‌س بو‪ .‬هه‌روه‌ها ناحییه‌ی‌‬ ‫ئامرلی‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )31‬گوند له‌خۆده‌گرێت‪،‬‬ ‫كه‌ زۆرینه‌یان سه‌ر به‌عه‌شیره‌تی‌ به‌یات‌و‬ ‫هه‌ندێكی دیكه‌شی‌ له‌عه‌شیره‌تی‌ داوده‌ن‪.‬‬ ‫ناحییه‌ی‌ س���لێمان بێگ ل���ه‌(‪ )11‬گوند‬ ‫پێكهاتوه‌‪ ،‬دانیشتوانه‌كه‌ی‌ له‌عه‌شیره‌تی‌‬ ‫به‌یات���ی‌ توركمان���ن‌و هه‌ندێكیان خۆیان‬ ‫به‌عه‌ره‌ب ده‌زانن‪.‬‬ ‫له‌ڕاپه‌ڕین���ی‌ س���اڵی‌ (‪)1991‬دا بوه‌‬ ‫دوایین ناوچه‌ی‌ ئازادكراوی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌اڵم پاشان رژێمی‌ به‌عس به‌فه‌رمانده‌یی‌‬ ‫عه‌لی‌ حه‌س���ه‌ن مه‌جید "عه‌لی‌ كیمیایی‌"‬ ‫په‌الماری‌ ئه‌م شاره‌یانداو (‪ )390‬كه‌سیان‬ ‫كوشت‌و قه‌زاكه‌یان خسته‌وه‌ ژێر چنگی‌‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئ���ه‌و ته‌قین���ه‌وه‌و كاره‌‬ ‫ی روخانی‌ رژێمی‌‬ ‫توندوتیژییان���ه‌ی‌ له‌دوا ‌‬ ‫به‌عس���ه‌وه‌ له‌م قه‌زایه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ هه‌ن���دێ‌ ئام���اری‌ نافه‌رم���ی‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ دو ه���ه‌زار خێزان���ی‌ ك���ورد‬ ‫شاره‌كه‌یان جێهێشتوه‌‪ ،‬به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫خانوه‌كانیشیان توركمان ‌ی شیعه‌ ده‌یكڕن‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌غداوه‌ سه‌د موچه‌یان‬ ‫بۆ خه‌رج ده‌كرێت‪ ،‬چه‌ند ساڵێكه‌ زیاتر‬ ‫ل���ه‌ (‪ )2000‬خێزانی‌ ع���ه‌ره‌ب به‌بیانوی‌‬ ‫نائارامی‌ ش���اره‌كانی‌ باشورو ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫عێراقه‌وه‌‪ ،‬رویانكردوه‌ته‌ خورماتو‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫پڕۆفیسۆرێكی‌ ئابوری‌‪:‬‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر بودجه‌ی‌ هه‌رێم‪ ،‬ته‌نها به‌رد كوتانه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫ی زانكۆ‌و پسپۆڕ ‌‬ ‫مامۆستا ‌‬ ‫ی محه‌مه‌د ره‌ئوف سه‌عید‬ ‫ئابور ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆچونی‌ وایه‌‪ ،‬ره‌وانه‌كردنی‌ بودجه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم بۆ په‌رمان بۆ گفتوگۆكردن‬ ‫له‌سه‌ری‌‪ ،‬جگه‌ له‌شانۆگه‌رییه‌ك‌و‬ ‫ی ناوی‌ لێنراو‌ه‬ ‫شه‌رعییه‌تدان به‌‌وه‌ ‌‬ ‫بودجه‌‪ ،‬شتێكی‌ تر نییه‌ "له‌گه‌ڵ رێزم‬ ‫بۆ ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ی جدی‌ له‌‌و باره‌یه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه ره‌خن ‌ه ‌‬ ‫ده‌گرن‪ ،‬به‌اڵم كه‌ڵكێكی‌ وه‌های‌ نییه‌‌و‬ ‫جگه‌ له‌به‌رد كوتین شتێكی‌ تر نییه‌‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت چۆنی‌ بوێت به‌و جۆر‌ه‬ ‫بودجه‌ تێده‌په‌ڕێنێ‌"‪.‬‬ ‫به‌شه‌ بودجه‌ك ‌هی‌ هه‌رێم‬ ‫ی پڕۆفیسۆر د‪.‬محه‌مه‌د ره‌ئوف سه‌عید‬ ‫ی بودج ‌هی‌ عێراق له‌ساڵ ‌‬ ‫پڕۆژ‌ه یاسا ‌‬ ‫‪2013‬دا ب��� ‌ه ‪ 138‬ترلیۆن‌و ‪ 824‬ملیارو‬ ‫‪ 608‬ملی���ۆن دین���ار ده‌خه‌مڵێنرێت‪ ،‬هه‌رێم ئ���ه‌و ئه‌مان���ه‌دار‌و لێزانه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی له‌به‌رده‌س���ت بێت؟‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی ئه‌و بودجه‌یه‌ش دیار‌ه بودجه‌ ‌‬ ‫پشكی‌ ش���ێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وته‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێ‌‪" ،‬به‌داخه‌و‌ه هه‌رگی���ز نه‌خێر"‪ .‬بودجه‌ ‌‬ ‫له‌فرۆشتن ‌‬ ‫ك ‌ه بڕی���اره‌ عێراق له‌م س���اڵدا رۆژان ‌ه حكوم���ه‌ت وه‌ك ئ���ه‌و پرۆفیس���ۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫‪ 2‬ملی���ۆن‌و ‪ 900‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وت رونیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه له‌و واڵتانه‌ ‌‬ ‫ی تایب���ه‌ت تێیان���دا الواز‌ه‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێ���ت‌و له‌و ب���ڕه‌ش ده‌بێت ك ‌ه كه‌رت��� ‌‬ ‫ی زۆره‌ ده‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی كوردس���تان رۆژان ‌ه ‪ 250‬هه‌زار گه‌وره‌یه‌‌و گرنگ ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی دابین بكات‪ .‬تا له‌‪ %17‬حكوم���ه‌ت زۆرین���ه‌ی‌ كه‌رته‌كانی‌ واڵت‬ ‫به‌رمیل نه‌وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێبدرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕێوه‌ ده‌بات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش پێویس���ت ‌‬ ‫ی عێراق��� ‌‬ ‫بودج��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم باسیان به‌بودجه‌یه‌ك ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌واڵتێك ‌‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌سه‌اڵتداران ‌‬ ‫له‌و‌ه كردوه‌ ك ‌ه س���اڵ له‌دوا ساڵ‪ ،‬ئه‌و وه‌كو ئه‌مه‌ریكا بودج ‌ه زۆرگه‌وره‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ی تایب���ه‌ت زۆر چاالكه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ه‌ له‌بودجه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ره‌وانه‌ی‌ هه‌رێم چونك���ه‌ كه‌رت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "به‌اڵم له‌هه‌رێمدا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬كه‌رت ‌‬ ‫ده‌كرێت كه‌م ده‌كات به‌جۆرێك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌ت الوازه‌‌و حكومه‌ت هه‌ڵسوڕێنه‌ر ‌‬ ‫له‌م ساڵدا بۆ هه‌رێم دیاریكراوه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫ی كای��� ‌ه ئابورییه‌كان���ه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ی گش���تی‌ عێراقه‌‪ ،‬زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫‪ %10.3‬ی‌ بودج���ه‌ ‌‬ ‫له‌كاتێك���دا ل��� ‌ه ‪ 2012‬نزیكه‌ی‌‪ %10.7‬ئه‌و‌ه كه‌م‌وكووڕیی‌‌و خراپی‌ بودجه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی ‪ %11.5‬بوه‌‪ ،‬زۆرترین كاریگ���ه‌ری‌ نه‌رێن ‌‬ ‫بوه‌و ل���ه‌‪ 2011‬نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پاس���اوی‌ حكومه‌ت���ی‌ عێراقی���ش بۆ ئه‌و جه‌خت ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ بون ‌‬ ‫ی ل���ه‌الی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫كه‌مكردنی‌ به‌ش���ه‌ بودجه‌ك��� ‌ه بۆ ئه‌و‌ه بودج���ه‌ ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌و‌ه ك��� ‌ه بودج��� ‌ه پێ���ش ش���تێكی‌ دانس���قه‌و ده‌گمه‌ن���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی جارێك هه‌زارن جار‬ ‫دابه‌شكردنی‌ خه‌رجییه‌كانی‌ سیاددی‌‌و پێویسته‌ له‌جیات ‌‬ ‫ی لێبكرێته‌و‌ه تا به‌باش���ترین شێو‌ه‬ ‫ی لێده‌رده‌كرێ���ت‪ ،‬ئه‌وج���ا بیر ‌‬ ‫حاكیم���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌كاربهێن���رێ‌‪ ،‬به‌اڵم دوباره‌ پرس���یار‬ ‫دابه‌ش ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرس���ان ‌‬ ‫هه‌رێم وه‌اڵمیان ب���ۆ ئه‌وه‌ش هه‌بوه‌‌و ئه‌وه‌ی��� ‌ه ئای���ا له‌هه‌رێمدا ب���ه‌و جۆر‌ه‬ ‫به‌ب���ه‌رده‌وام رایانگه‌یان���دو‌ه ك ‌ه كورد مامه‌ڵ��� ‌ه له‌گه‌ڵ بودج���ه‌دا ده‌كرێت؟‪،‬‬ ‫ی جارێك هه‌زاران جار نه‌خێر‬ ‫كه‌مترین س���ود له‌و پاران��� ‌ه ده‌بینێ‌‪" ،‬له‌جیات��� ‌‬ ‫ك���ه‌ بۆ س���یاددی‌‌و حاكیم��� ‌ه ته‌رخان به‌داخه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و مامۆستایه‌ ‌‬ ‫به‌پێی‌ لێكدانه‌وه‌كان ‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم پرۆفیس���ۆر د‪ .‬محه‌مه‌د‬ ‫ی ناوخۆی‌ هه‌رێم‬ ‫ی زانكۆی‌ سلێمانی‌‪ ،‬داهات ‌‬ ‫ره‌ئوف ك ‌ه مامۆس���تا ئابوری‌ زانكۆ ‌‬ ‫ی پێكده‌هێنێ‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌وه‌ ده‌بینێ‌‌و ته‌نها ‪ %5‬بودجه‌ی‌ گشت ‌‬ ‫س���لێمانییه‌ پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ی خۆی‌ س���ود واته‌ ئه‌گه‌ر باس له‌هه‌رێمێك ‌‬ ‫پێیوایه‌ كوردیش به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌و پاران ‌ه وه‌رده‌گ���رێ‌‌و ده‌ڵێت "پێم بكه‌ین‪" ،‬ته‌نها ل���ه‌‪ %5‬ئه‌وه‌ی‌ خه‌رج ‌‬ ‫ی خۆمانه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ تری‌ وه‌ك‬ ‫ی ده‌كه‌ین ه ‌‬ ‫وانیی���ه‌ له‌و روانگه‌ی���ه‌وه‌ كورد غه‌در ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر به‌خێر پێمان ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ وایه‌ له‌واڵتێك ‌‬ ‫لێكرابێت‪ ،‬چونك ‌ه به‌رپرسانێكی‌ زۆر ‌‬ ‫ك���ورد له‌به‌غدا هه‌ن‌و هه‌موش���یان له‌و ب���ده‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ خۆمان‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زانین خێ���ر نییه‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫پاران ‌ه سودمه‌ند ده‌بن ك ‌ه بۆ سیاددی‌‌و به‌عێراق ‌‬ ‫ی ن���ه‌وت بۆ‬ ‫ده‌س���تور داهاتی‌ فرۆش��� ‌‬ ‫حاكیمه‌ ته‌رخان ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫هه‌مو عێراقییه‌كانه‌"‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌ داهات ‌‬ ‫ئه‌م پڕۆفس���ۆره‌ گومان ‌‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫بودج ‌هی‌ گشتی‌ داهات ‌‬ ‫پڕۆفیس���ۆر د‪ .‬محه‌مه‌د ره‌ئوف باس ناوخ���ۆی‌ هه‌رێم ته‌نها ئ���ه‌و له‌‪ %5‬ك ‌ه‬ ‫ی گشتی‌ عێراقه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬بودجه‌ی‌ واڵت كه‌ له‌هه‌ردو ده‌چێت ‌ه داهات ‌‬ ‫ی بكه‌م‪،‬‬ ‫ی پێكدێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ناتوان���م به‌رێژ‌ه دیار ‌‬ ‫الیه‌نی‌ داه���ات‌و خه‌رج ‌‬ ‫ی ناوخۆ زۆر‬ ‫ی داهات ‌‬ ‫دارایی ‌ه گش���تییه‌ كه‌ خه‌ڵ���ك ده‌یده‌ن ‌ه به‌اڵم دڵنیام له‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌مانه‌دار‌و لێزان‪ ،‬له‌‪ %5‬زیاتره‌ كه‌ ئاشكرا كراوه‌"‪ .‬وه‌ك‬ ‫ده‌ست حكومه‌تێك ‌‬ ‫ی گومرگ‌و‬ ‫ی ئه‌و ده‌یخات���ه‌ڕو داهاته‌كان ‌‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫تا به‌باشترین شێوه‌ بۆ خزمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوخۆ‪ ،‬داهات ‌‬ ‫به‌كاربهێنێ‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت باجه‌ جۆربه‌جۆره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاتوچۆ‌و ئ���او كاره‌با‌و چه‌ندین داهات ‌‬ ‫پرسیاره‌ك ‌ه لێره‌دا ئه‌وه‌ی ‌ه ئایا حكومه‌ت ‌‬

‫ئۆپۆزیسیۆنیش له‌باره‌ی‌ قسه‌كردنیان‬ ‫ی بودجه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌م‌وكووڕییه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وان به‌كه‌م نازانێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و رۆڵ ‌‬ ‫پێیوایه‌ ب���ێ‌ كاریگه‌ریی ‌ه "قس���ه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ی���ه‌ ده‌ڵێت پ���رس به‌ژنه‌كه‌ت بكه‌‪،‬‬ ‫ی مه‌كه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتیش‬ ‫به‌اڵم به‌قس���ه‌ ‌‬ ‫له‌مه‌س���ه‌ل ‌هی‌ بودج���ه‌دا وه‌ها ده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزم بۆ ئ���ه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جد ‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن ك��� ‌ه ره‌خن���ه‌ ‌‬ ‫ی نییه‌‌و‬ ‫ی وه‌ها ‌‬ ‫ده‌گرن‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ڵكێك ‌‬ ‫جگ ‌ه له‌به‌رد كوتین شتێكی‌ تر ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و جه‌خت ده‌كاته‌و‌ه له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت چۆنی‌ بوێت به‌و جۆره‌ بودج ‌ه‬ ‫تێده‌په‌ڕێنێ‌‪ ،‬بردنیش���ی‌ بۆ په‌رله‌مان‬ ‫ی ئه‌و جگه‌ له‌ش���انۆگه‌رییه‌ك‌و‬ ‫به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌رعییه‌تدان ب���ه‌ كه‌م‌وكووڕییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���تێكی‌ تر نییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "سااڵن ‌‬ ‫پێش���تر بودج ‌ه بێ‌ كه‌س كوژ ده‌كرا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا هاوارێك هه‌یه‌ كه‌ ئاگادارمان‬ ‫ی‬ ‫تریش بونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاش���كرا نیی ‌ه ده‌كاته‌وه‌ له‌كوش���تنی‌‪ ،‬ئه‌ویش هاوار ‌‬ ‫ی ك ‌ه په‌رله‌مانتارانی‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌"‪.‬‬ ‫ی ده‌چێت��� ‌ه ئه‌و داهات���ه‌ ‌‬ ‫چه‌ن���د ‌‬ ‫ی ناوخ���ۆی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫پێیده‌وت���رێ‌ داهات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر‌ه وز‌ه ‌‬ ‫ی "به‌شێك ‌‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫موچه‌‬ ‫ی سروش���تی‌ كوردستان‬ ‫كاره‌با به‌غاز ‌‬ ‫خۆربارێكی‌ گه‌ور‌هی‌ بودجه‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌مدێت‪ ،‬كه‌چی‌ دوبار‌ه به‌پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی زۆر بودج��� ‌ه وه‌ك‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت هه‌میش ‌ه باس ‌‬ ‫زۆر به‌هاواڵتیان ده‌فرۆش���رێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر به‌رپرسان ‌‬ ‫ی داهات���ه‌كان له‌ال ‌‬ ‫چه‌ند‌ه ناش���ه‌فاف ‌‬ ‫ی ده‌ك���ه‌ن ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه موچ��� ‌ه ده‌ڕوات‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی عێراقیش هه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌خانه‌نش���ینان‌و فه‌رمانب���ه‌ران‪ ،‬وه‌ك‬ ‫به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫ی ‪1‬ملی���ۆن ‪ 300‬هه‌زار‬ ‫ی من ئه‌و ش���ه‌فافتر‌ه له‌هه‌رێم ده‌وت���رێ‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫موچه‌خۆر له‌هه‌رێم���دا هه‌یه‌‪ ،‬نزیكه‌ ‌‬ ‫نیوه‌ی‌ ئه‌و‌ه خانه‌نش���ینن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و پڕۆفیس���ۆره‌ ده‌یخاته‌ڕو زۆرینه‌ ‌‬ ‫خه‌رجی‌ به‌كارخستن‌و وه‌به‌رهێنان‬ ‫ێ‬ ‫ی ه���ه‌ر زۆری‌ ئ���ه‌و خانه‌نش���ینان ‌ه به‌ب ‌‬ ‫خه‌رجیی���ش‪ ،‬ك���ه‌ به‌ش���ێكی‌ تر ‌‬ ‫ی گشتییان پێشكه‌ش‬ ‫ی خزمه‌تێك ‌‬ ‫ی گش���تییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بودجه‌ ‌‬ ‫تای ته‌رازوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كردبێت‪ ،‬ش���ایه‌نی‌ ئ���ه‌و پله‌یه‌ بن ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێم���دا وه‌ك د‪.‬محه‌م���ه‌د باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات حاڵ���ی‌ له‌داهاته‌ك���ه‌ی‌ باش���تر پێی‌ خانه‌نش���ین كراون‪ ،‬بودجه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌كات زۆر ده‌ب���ه‌ن "گه‌وره‌تری���ن ناهه‌قی‌ ك ‌ه‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌وه‌شدا وه‌ك ئه‌و باس ‌‬ ‫ی كراوه‌‪،‬‬ ‫ی زۆر به‌رامب���ه‌ر به‌بودجه‌ی‌ گش���ت ‌‬ ‫"ته‌خش���ان‌و په‌خش���انكردنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆری���ان به‌پل ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی���ه‌ خه‌ڵكانێك ‌‬ ‫ێ بنه‌ما هه‌ی���ه‌"‪ .‬ئه‌م ‌ه به‌ده‌ر له‌و‌ه ‌‬ ‫ب‌‬ ‫سه‌ربازیی‌ جۆراوجۆر خانه‌نشین كردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫زۆرترین خه‌رجییه‌كان بۆ بوار ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی زۆر وه‌رده‌گرن‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫به‌كارخستن ده‌ڕوات نه‌ك وه‌به‌رهێنان‪ ،‬مانگان ‌ه پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی رابردودا هه‌میش��� ‌ه وا ئه‌و‌هی‌ شایسته‌بن‪ ،‬كاره‌سات له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ك���ه‌ له‌س���ااڵن ‌‬ ‫ی ئه‌م ‌ه به‌پێی‌ یاس���ایه‌ك كراوه‌‪ ،‬ئاشكرا‬ ‫ی ل ‌ه ‪ %70‬بودجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫راگه‌یه‌نراوه‌ نزیكه‌ ‌‬ ‫هه‌رێم بۆ به‌كارخس���تن رۆیش���توه‌‌و ل ‌ه هه‌مو كارێكیش ك ‌ه به‌یاس���ا كرا مه‌رج‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان نییه‌ ب���اش بێت‪ ،‬به‌عس ك���ه‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫‪ %30‬تریش���ی‌ بۆ ب���وار ‌‬ ‫ی ئیع���دام ده‌كرد خۆ به‌یاس���ا ده‌یكرد‪،‬‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك ئابوریناس���ان جه‌خت ‌‬ ‫ی سته‌مكارانه‌"‪.‬‬ ‫ی له‌هه‌رێمدا به‌اڵم به‌یاسایه‌ك ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نیی ‌ه ده‌بێت‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه حاڵه‌تێك ‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا "كه‌رتێكی‌ نافه‌رمی‌ كاره‌كان به‌ڕێو‌ه‬ ‫ده‌بات"‬ ‫وه‌ك د‪ .‬محه‌مه‌د ره‌ئ���وف ده‌یخاته‌ڕو‬ ‫ی ئابوری باس‬ ‫ئه‌م پس���پۆڕه‌ی‌ بوار ‌‬ ‫پێشتریش په‌رله‌مانتارانی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫باس���یان لێ���وه‌ كردوه‌‪ ،‬هیچ س���اڵێك له‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬ك��� ‌ه له‌هه‌مو واڵتێكدا‬ ‫له‌بنچین���ه‌دا ‪ %30‬بودج��� ‌هی‌ هه‌رێم بۆ كه‌رت���ی‌ حكوم���ی‌‌و ئه‌هلی���ی‌ هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان خه‌رج نه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ واڵت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌رێمدا‬ ‫ی چه‌ندین كه‌رتێك���ی‌ ت���ری‌ نافه‌رم���ی‌ هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫كه‌متر بو ل ‌ه ‪ %20‬یش "ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كان ده‌كات‪ ،‬نه‌حكوم ‌‬ ‫ی بۆ زۆرین��� ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌لماندوه‌ كه‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫س���اڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بواری‌ وه‌به‌رهێنان خه‌رج ده‌كرێت‪ ،‬زۆر نه‌ئه‌هلی‌‪ ،‬ه���اوكات زۆرین ‌هی‌ هه‌ر ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫س���اڵ كه‌متر له‌‪ %20‬بو‌ه نه‌ك له‌‪ ،%30‬كه‌سانه‌ش به‌ڕێوه‌ه‌ ده‌به‌ن ك ‌ه ئیداره‌ ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم حكومه‌تی‌ هه‌رێم پێ���ی‌ عه‌یب ‌ه حكومه‌تیش ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ك ئه‌و‬ ‫ی نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه به‌ئاش���كرا بڵێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه هیچ ده‌ڵێت "له‌هیچ واڵتێكدا نمونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم وه‌ك ده‌بینین كه‌م‌وكووڕییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تێك نیی���ه‌ له‌دنی���ادا نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌‪ %85‬بودجه‌ك ‌هی‌ بۆ به‌كارخس���تن بودج���ه‌ له‌واقع���دا به‌و ج���ۆر‌ه ره‌نگ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌داوه‌ت���ه‌‪ ،‬به‌جۆرێك ك��� ‌ه ببێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ته‌رخان بكات"‪.‬‬ ‫ی ئی���ش‌وكاره‌كان‪ ،‬د‪.‬‬ ‫په‌كخس���تن ‌‬ ‫رۆڵی‌ په‌رله‌مانتارانی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫محه‌م���ه‌د ره‌ئوف له‌وه‌دا هاوڕایه‌‌و ئه‌و‌ه‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌رۆڵ���ی‌ په‌رله‌مانتاران ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی رونده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬

‫ناتوانم به‌رێژ‌ه‬ ‫دیاری‌ بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیام له‌وه‌ی‌‬ ‫داهاتی‌ ناوخۆ زۆر‬ ‫له‌‪ %5‬زیاتره‌ كه‌‬ ‫ئاشكرا كراوه‌‬

‫داهاتی‌ ناوخۆی‌ هه‌رێم ‪ %5‬بودجه‌ی‌ گشتی‌ پێكده‌هێنێ‬ ‫س���ه‌رچاو‌هی‌ بودجه‌ك ‌ه نه‌وت ‌ه نه‌وتیش‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاسانترین شێوه‌‌و به‌بێ‌ زه‌حمه‌تێك ‌‬ ‫زۆر ده‌رده‌هێنرێ‌‌و ده‌فرۆشرێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ی باش‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ك‬ ‫ده‌بێت���ه‌ داهاتێك ‌‬ ‫ئه‌و تیشكی‌ ده‌خات ‌ه س���ه‌ر له‌ئێستادا‬ ‫كاریگه‌ریی ‌ه خراپه‌كانی‌ به‌ده‌رناكه‌وێت‪،‬‬ ‫هه‌تا ئه‌و نه‌وته‌ به‌وجۆر‌ه هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت نه‌ما یاخود به‌دیلێك ‌‬ ‫ئه‌و كات ‌ه ‌‬ ‫بۆ دروست بو‪ ،‬ئه‌و ده‌م ‌ه وێنه‌كه‌ ئاوه‌ژو‬ ‫ده‌بێته‌و‌ه "ئێس���تا كه‌ ده‌ڵێن با بودج ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌جۆرێك خه‌رج بكرێت‪ ،‬كه‌ زۆرترین ‌‬ ‫بۆ بواری‌ وه‌به‌رهێنان بێت بۆ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی توشی‌ ته‌نگه‌ژه‌ی‌ ئابوری‌ گه‌ور‌ه‬ ‫سبه‌ ‌‬ ‫نه‌بینه‌وه‌‪ ،‬بودج ‌ه وه‌ك سه‌ره‌تاش وتم‬ ‫ی دانس���قه‌و ده‌گمه‌نه‌و ده‌بێت‬ ‫ش���تێك ‌‬ ‫بزانرێ‌ چ���ۆن به‌كارده‌هێن���رێ‌"‪ .‬ئه‌و‬ ‫ی له‌ئێستادا‬ ‫هێما به‌وه‌ش ده‌كات ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بودجه‌ی ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مان��� ‌ه ته‌نه���ا ن���او ‌‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر بیهێنن���ه‌ به‌رده‌س���تی‌ من‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێبك���ه‌م زه‌ربێك ‌‬ ‫گ���ه‌ر زۆر ره‌حم ‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ به‌س���ه‌ردا ده‌هێن���م‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وه‌كو وتم هه‌رگی���ز ئه‌وه‌ بودجه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت ئه‌وه‌ش رونبێت ده‌سه‌اڵت باك ‌‬ ‫به‌ره‌خنه‌كان نییه‌و دواجار به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫كه‌م‌وكووڕیی���ه‌و‌ه به‌ده‌نگ��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران بودجه‌ هه‌ر تێده‌په‌ڕێ‌"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫سااڵنی‌ پێشتر‬ ‫بودجه‌ بێكه‌س كوژ‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫هاوارێك هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئاگادارمان‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌كوشتنی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش هاواری‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنه‌‬

‫به‌هۆ ‌ی زۆری ‌ی دوكه‌ڵه‌وه‌‪ ،‬كارگه‌یه‌ك ‌ی قیر له‌سۆران داده‌خر ‌‬ ‫ێ‬ ‫كارگه‌كان ‌ی قیری‌ سۆران گرفت ‌ی ته‌ندروستی‌‌و ژینگه‌یان دروست كردوه‬ ‫‌ ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬ ‫به‌شێك هاواڵتییانی‌ قه‌زای‌‬ ‫ی چه‌ند‬ ‫سۆران نیگه‌رانن له‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫كارگه‌یه‌كی‌ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫قیر له‌ناوچه‌كه‌یاندا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی بۆ‬ ‫"گرفتی‌ ته‌ندروستی‌‌و ژینگ ‌ه ‌‬ ‫دروستكردون"‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ی سۆرانیش‬ ‫گشتی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫راستی‌ قسه‌كانیان ده‌سه‌لمێنێ‌‌و‬ ‫ێ‬ ‫قایمقامی‌ قه‌زاكه‌ش رایده‌گه‌یه‌ن ‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و گرفته‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫له‌ئێستادا هاواڵتیانی‌ چه‌ند ناوچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڤه‌ری‌ س���ۆران به‌تایبه‌تی‌ ناوچه‌كانی‌‬ ‫دێلزی���ان‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ بونی‌ پاش���ماوه‌و‬ ‫دوكه‌ڵی‌ چه‌ن���د كارگه‌یه‌كی‌ قیری‌ ئه‌و‬ ‫شاره‌ روبه‌روی‌ كێشه‌و گرفت بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند هاواڵتییه‌كی‌ ئه‌و شوێنانه‌ جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ چه‌ندینجار‬ ‫به‌ڵێنی���ان پێ���دراوه‌ چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫گرفته‌یان بۆ بكرێت‪ ،‬كه‌چی‌ تائێس���تا‬ ‫بۆیان چاره‌سه‌ر نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ۆران دو كارگه‌ی‌ قیری‌ كه‌رتی‌‬ ‫تایب���ه‌ت‌و كارگه‌یه‌ك���ی‌ حكوم���ی‌ لێیه‌‬

‫كه‌ ئ���ه‌و كارگه‌ی���ه‌ش ه���ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ نه‌بون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌رجی‌ پێویست له‌و كارگانه‌‪ ،‬دوكه‌ڵێكی‌‬ ‫زۆر به‌ناوچه‌كه‌دا باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬یادگار‬ ‫ئیس���ماعیل‪ ،‬هاواڵتییه‌كی‌ دانیش���توی‌‬ ‫دێڵزیان���ه‌و ماڵ���ی‌ له‌نزی���ك یه‌كێ���ك‬ ‫له‌كارگه‌كان���ی‌ قی���ره‌‪ ،‬جه‌خ���ت له‌وه‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ ته‌واو بێزارب���ون "ئه‌مه‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌ ژینگه‌ی‌ ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌ی‌‬ ‫به‌جارێك ش���ێواندوه‌"‪ .‬ئ���ه‌و هاواڵتییه‌‬ ‫وتیشی‌ "چه‌ند جارێك به‌ڵێنیان پێداوین‬ ‫كه‌ ئه‌و كارگه‌یه‌ له‌و ش���وێنه‌ نه‌هێڵن‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ تائێستا هیچ به‌هیچ نه‌كراوه‌"‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروس���تی‌ كه‌ كارك���ردن له‌كارگه‌ی‌ قیری‌ حكوم ‌‬ ‫ی‬ ‫سۆران‪ ،‬د‪ .‬مه‌قسود ئیسماعیل ئاماژه‌ی‌ بوه‌س���تێنین‌و چیت���ر كاری‌ پێناكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌وه‌دا كه‌ بونی‌ هه‌ركارگه‌یه‌ك له‌نزیك چونك���ه‌ به‌هۆی‌ كۆنییان���ه‌وه‌ ناتوانین‬ ‫شوێنی‌ دانیش���توان‪ ،‬كاریگه‌ری‌ خراپی‌ فلته‌ریان بۆ دابنێین"‪ .‬قایمقامی‌ سۆران‬ ‫ده‌بێت بۆ س���ه‌ر ته‌ندروستییان "بونی‌ رونیش���كرده‌وه‌ كه‌ له‌به‌ر پێداویس���تی‌‬ ‫دوك���ه‌ڵ‌و بۆنی‌ ناخۆش���ی‌ كارگه‌ی‌ قیر ناوچه‌ك���ه‌ ئ���ه‌و كارگه‌یه‌ی‌ قی���ر كاری‌‬ ‫كار ده‌كاته‌ س���ه‌ر دۆخی‌ ته‌ندروس���تی‌ كردوه‌‪" .‬ئه‌گه‌ر ئ���ه‌وه‌ نه‌بێت ناچارین‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ نه‌خۆش���ی‌ ره‌بۆو قیر له‌ش���وێنێكی‌ دیكه‌و ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ناس���ه‌یان هه‌یه‌"‪ .‬هه‌ر له‌و باره‌یه‌وه‌ س���ۆران بێنین ك���ه‌ دیس���ان ئه‌وه‌ش‬ ‫قایمقام���ی‌ ق���ه‌زای‌ س���ۆران‪ ،‬كرمانج گرفتێك���ی‌ دیكه‌ی���ه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها هێمای‌‬ ‫ع���زه‌ت‪ ،‬رایگه‌یان���د ك���ه‌ بڕیاریانداوه‌ به‌وه‌ش���دا دو كارگه‌ك���ه‌ی‌ تر ئێس���تا‬ ‫هه‌مو كارگه‌كانی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت فلته‌ر خه‌ریكن فلته‌ر داده‌نێ���ن‌و ئاماده‌كاری‬ ‫دابنێن‪ ،‬ئه‌و وتیش���ی‌ "بڕیاریشمانداو‌ه ته‌واویان بۆ كردوه‌‪.‬‬

‫قه‌زای‌ سۆران‬ ‫قه‌زای‌ سۆران له‌روی‌ ئیدارییه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌ولێره‌و ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگا ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵتی‌ هه‌ولێرو‬ ‫ی باكور ‌‬ ‫به‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫‪120‬كیلۆمه‌تر لێیه‌و‌هی‌ دوره‌و له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪1980‬كراوه‌ته‌ قه‌زاو سێ ناحییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌نته‌ر ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ژماره‌ی‌ دانیشتوان ‌‬ ‫قه‌زاكه‌‪126‬هه‌زار كه‌سه‌‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪19‬ساڵ ‌ه به‌بڕیارێك ‌ی (مه‌جلیس ‌ی قیاده‌ی‌ سه‌وره‌) زیندانییه‌‬ ‫چیرۆك ‌ی سزادراوێك‪ ،‬ك ‌ه ده‌ڵێت "غه‌درم لێكراوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫به‌شه‌رمێك‌و ده‌نگێكی‌ نزمه‌وه‌‪،‬‬ ‫باسی‌ له‌و تاوانه‌ ده‌كرد‪ ،‬كه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪20‬ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫كه‌سێكدا ئه‌نجامیانداوه‌ "كه‌ چوینه‌‬ ‫ماڵه‌كه‌ وتمان‪ ،‬ئێمه‌ بۆ پاره‌ هاتوین‌و‬ ‫هه‌تا نه‌شیبه‌ین ناڕۆین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫بڕۆنه‌ ئه‌و ژوره‌وه‌و ده‌نگتان نه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌ماڵی‌ ئێمه‌ كاول بكه‌ن‪ ،‬نه‌هی‌‬ ‫خۆشتان"‪.‬‬

‫کاتێک سزای مه‌رگم‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پێنرا‬ ‫بڕوام به‌مردنی خۆم‬ ‫نه‌ده‌کرد‬

‫گه‌ر ئازادکرام‬ ‫به‌درێژه‌دان‬ ‫به‌خوێندن‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌‬ ‫قه‌ره‌بوی‌ رۆژه‌‬ ‫له‌ده‌ستچوه‌كانم‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌‬

‫رزگار مس���ته‌فا‪ ،‬نزیكه‌ی‌ ‪19‬س���اڵه‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر دو تاوانی‌ دزیكردن‪ ،‬زیندانییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر چه‌نده‌ س���ه‌ره‌تا به‌پێ���ی‌ بڕیارێكی‌‬ ‫(مه‌جلیسی‌ قیاده‌ی‌ سه‌وره‌ی‌ ئه‌و كاته‌)‬ ‫حوكمی‌ له‌سێداره‌دانی‌ بۆ ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوات���ر بۆی‌ كراوه‌ به‌(مدی‌ الحیاه‌)‪ .‬ئه‌و‬ ‫س���كااڵی‌ ئه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌مو‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ (مه‌جلیسی‌ قیاده‌ی‌ سه‌وره‌)‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا ئه‌و‬ ‫به‌پێی‌ بڕیارێكی‌ ئه‌و مه‌جلیسه‌ زیندانییه‌‬ ‫"ناكرێت به‌پێی‌ بڕیارێكی‌ رژێمی‌ به‌عس‬ ‫تائێس���تاش زیندانی‌ بم‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك براده‌رێكی���دا بڕی���ار ده‌ده‌ن به‌جل���ی‌‬ ‫ئه‌و تاوانه‌ی‌ من بكات ئه‌وپه‌ڕی‌ ‪15‬ساڵ س���ه‌ربازییه‌وه‌ بۆ دزیكردن بچنه‌ س���ه‌ر‬ ‫زیندان���ی‌ ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم من نزیكه‌ی‌‪ 19‬ماڵێك "پێش���تر له‌رێگای‌ خزمێكیانه‌وه‌‬ ‫ساڵه‌ زیندانیم"‪.‬‬ ‫زانیاری‌ ئه‌وه‌مان هه‌بو كه‌ ئه‌و ماڵه‌ شتی‌‬ ‫گرانبه‌ها‌و پاره‌شیان هه‌یه‌"‪ .‬پالنه‌كه‌ وه‌ها‬ ‫داده‌نرێ‌ كه‌ كاتژمێ���ر ‪10‬به‌یانی‌ به‌ناوی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ تاوان‌و ده‌ستگیركردن‬ ‫دروست بیری‌ نه‌ماوه‌ مانگی‌ چه‌ند بو‪ ،‬ئاسایش‌و پشكنینه‌وه‌ بچنه‌ سه‌ر ماڵه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ساڵی‌ ‪‌1994‬و له‌ده‌ستپێكی‌ شه‌ڕی‌ هه‌ر واش جێبه‌جێ‌ ده‌كرێت‪ ،‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫براكان���دا‪ ،‬رزگار دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ خوێندنی‌ كه‌ ده‌چن خۆیان به‌ئاس���ایش ده‌ناسێنن‬ ‫ئاماده‌یی‌ پیشه‌س���ازی‌ ت���ه‌واو ده‌كات‪" ،‬كه‌ چوین ژن‌و پی���اوو منداڵێكی‌ لێبو‪،‬‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت "بێ‌ ئی���ش‌و بێكار س���ه‌ره‌تا وتمان ئاسایشین‌و بۆ پشكنین‬ ‫س���وڕاوه‌ته‌وه‌"‪ .‬ئه‌وه‌ش هانده‌رێك بوه‌ هاتوین‪ ،‬چه‌كیشمان پێبو‪ ،‬دواتر وتمان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ خه‌یاڵی‌ تاوانێك له‌مێش���كیدا بۆ پاره‌ هاتوین‌و هه‌تا نه‌شیبه‌ین ناڕۆین‪،‬‬ ‫چه‌كه‌ره‌ ب���كات‪ ،‬تادواجار له‌گه‌ڵ چه‌ند له‌به‌رئ���ه‌وه‌ بڕۆنه‌ ئه‌و ژوره‌وه‌و ده‌نگتان‬

‫رزگار مسته‌فا‬ ‫نه‌یه‌‪ ،‬نه‌ماڵی‌ ئێم���ه‌ كاول بكه‌ن‪ ،‬نه‌هی‌‬ ‫خۆشتان"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌نجامدان���ی‌ ئ���ه‌و تاوان���ه‌‌و‬ ‫ده‌ستكه‌وتنی‌ بڕه‌ پاره‌یه‌كی‌ باش‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌وه‌ پالن ب���ۆ دزییه‌كی‌ تریش‬ ‫داده‌نێن‌و له‌وه‌ش���دا س���ه‌كه‌وتو ده‌بن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای‌ چه‌ند مانگێك ئاشكرا ده‌بن‌و‬ ‫ده‌ستگیر ده‌كرێن‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تا سزای‌ مه‌رگ‬ ‫به‌ه���ۆكاری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ تاوانه‌كه‌ی���ان‬ ‫به‌جلوبه‌رگی‌ س���ه‌ربازییه‌وه‌ ئه‌نجامداوه‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان س���زایه‌كی‌ قورس ده‌درێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���زای‌ رزگار له‌هه‌مویان قورستر‬

‫رۆیشتنی‌ كات الی‌‬ ‫كه‌سی‌ زیندانی‌‬ ‫جۆرێكی‌ تره‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬كه‌ س���زای‌ مه‌رگ���ه‌ "به‌اڵم ئه‌و‬ ‫كاته‌ بڕوام به‌مردنی‌ خۆم نه‌ده‌كرد"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا له‌و شوێنه‌ی‌ كه‌ ئێستا بۆته‌‬ ‫پاركی‌ دایك‪ ،‬كه‌ ئه‌وكات به‌سجنی‌ گه‌وره‌‬ ‫ناسراو بوه‌‪ ،‬رزگار زیندانی‌ ده‌كرێت‌و بۆ‬ ‫م���اوه‌ی‌ ‪ 22‬مانگ ل���ه‌وێ‌ ده‌هێڵرێته‌وه‌‬ ‫"له‌ژورێكدا بوم‪ 9 ،‬كه‌سی‌ تێدا (ئیعدام)‬ ‫ك���را‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ منیش هه‌مان س���زام‬ ‫هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئیت���ر وه‌ك ده‌ڵێن ئه‌جه‌لم‬ ‫نه‌هاتبوو مامه‌وه‌"‪.‬‬ ‫راهاتن له‌گه‌ڵ زیندان‪ ،‬گۆڕینی‌ سزاكه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گواستنه‌وه‌ی‌ بۆ ئه‌و گرتوخانه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا لێیه‌تی‌ (چاكس���ازی‌ گه‌ورانی‌‬ ‫س���لێمانی‌) س���اڵ له‌دوای‌ س���اڵ رزگار‬

‫له‌گه‌ڵ بارودۆخی‌ ناو زیندان زیاتر رادێ‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك كه‌متر هه‌ست ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س���ێكی‌ زیندانییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كاتێك‬ ‫له‌ناو زیندان���دا كاری‌ نانه‌وایی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 9‬س���اڵ له‌و كاره‌ی‌ به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌مه‌ش وه‌ك خ���ۆی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێده‌كات‪ ،‬هه‌م به‌باش���ی‌ فێری‌ نانه‌وایی‌ ‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ه���اوكات ئه‌و سااڵنه‌ش���ی‌ پێ‌‬ ‫به‌ڕێ‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌الی‌ كه‌سی‌ زیندانی‌‬ ‫زۆر به‌دره‌ن���گ تێده‌په‌ڕێ‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ مرۆڤه‌كان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندان‬ ‫كه‌ ح���ه‌ز به‌زویی‌ تێپه‌ڕینی‌ كات ناكه‌ن‪،‬‬ ‫"هه‌رچه‌ن���ده‌‪ ،‬رۆیش���تنی‌ كات‪ ،‬له‌ناووه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندان له‌واقعدا وه‌ك یه‌ك وایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌س���ه‌كانی‌ ناو زین���دان دره‌نگتر‬ ‫كاتی���ان لێ���ده‌ڕوا‌و رۆژه‌كان ده‌ژمێ���رن‬ ‫به‌ئومێ���دی‌ زوت���ر ته‌واوبون���ی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫س���زاكه‌یان‪ ،‬بۆیه‌ رۆیش���تنی‌ كات الی‌‬ ‫كه‌سی‌ زیندانی‌ جۆرێكی‌ تره‌"‪ .‬له‌ساڵی‌‬ ‫‪2003‬دا به‌فه‌رمان���ی‌ پۆڵبریمه‌ری‌ حاكم‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ عێراق‪ ،‬سزای‌ له‌سێداره‌دانی‌‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م سزادراوه‌ش له‌و‬ ‫بڕیاره‌ سودمه‌ند ده‌بێت سزاكه‌ی‌ ده‌بێته‌‬ ‫(مدی‌ الحیاة‌)‪.‬‬ ‫قسه‌ی‌ بۆ به‌رپرسانی‌ الیه‌نی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدار‬ ‫به‌پێ���ی‌ جۆری‌ س���زاكه‌ی‌ بێت كه‌ ‪25‬‬ ‫س���اڵه‌‪ ،‬ده‌بێ���ت رزگار ت���ا زیاتر له‌‪6‬‬ ‫س���اڵی‌ تر له‌زینداندا بمێنێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا نزیكه‌ی‌ ‪ 19‬س���اڵه‌ له‌ودیو‬ ‫ده‌رگا داخراوه‌كانی‌ زیندانه‌وه‌ به‌ئومێدی‌‬ ‫ژیانێك���ی‌ تر ده‌ژی‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ له‌ئێس���تادا ‬ ‫به‌پێی‌ یاس���ایه‌ك ده‌توانێ‌ به‌مۆڵه‌تێكی‌‬ ‫‪ 7‬رۆژی‌ بێت���ه‌ دره‌وه‌ی‌ زین���دان‪،‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ راب���ردو له‌كۆتایی‌ مۆڵه‌ته‌كه‌یدا‬ ‫له‌ئێواره‌یه‌ك���ی‌ دره‌نگوه‌خت���دا هاتبوه‌‬

‫‪9‬‬

‫ئۆفیس���ی‌ س���لێمانی‌ رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ت���ا وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌یوت له‌رێ���گای‌ ئه‌و‬ ‫رۆژنامه‌یه‌وه‌ س���كااڵی‌ خۆی‌ بگه‌یه‌نێته‌‬ ‫الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیدار "تائێس���تاش به‌پێی‌‬ ‫بڕیارێكی‌ مه‌جلیس���ی‌ قیاده‌ی‌ سه‌وره‌ی‌‬ ‫به‌عس زیندانیم‪ ،‬هه‌ست ده‌كه‌م ئه‌وه‌ش‬ ‫زوڵمێكه‌ له‌من كراوه‌‪ ،‬راس���ته‌ من تاوانم‬ ‫كردوه‌و سزاكه‌شم به‌زیاده‌وه‌ وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ دواكارم له‌به‌رپرس���انی‌ الیه‌ن���ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدار چاوێك به‌‌و كێش���ه‌ی‌ مندا‬ ‫بخش���ێنن‪ ،‬به‌ڵك���و ئه‌مه‌ خوای���ه‌ ئیتر‬ ‫رزگارم بێ���ت له‌بژاردن���ی‌ رۆژه‌كان���ی‌‬ ‫زین���دان"‪ .‬ئه‌‌و س���زادراوه‌ باس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ماڵه‌ی‌ چۆته‌ س���ه‌ریان بۆ‬ ‫دزیكردن لێیخۆش���بون‌و سكااڵی‌ ئه‌وانی‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌ماوه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌به‌رنامه‌شی‌‬ ‫بۆ دوای‌ ئازادب���ون بڕیاریداوه‌ بچێته‌وه‌‬ ‫درێ���ژه‌ به‌خوێندن ب���دات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ له‌ناو زینداند بو‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ كتێبخانه‌كه‌ی‌ ناو زیندانی‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌ش���دا زۆرترین كتێبی‌‬ ‫خوێندۆت���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك خ���ۆی‌ هێمای‌ بۆ‬ ‫ده‌كات خۆشه‌ویس���تییه‌كی‌ زۆری‌ ب���ۆ‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ ال دروس���تبوه‌ "به‌ه���ۆی‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كه‌وه‌ كه‌ كردم س���ااڵنێكی‌ زۆری‌‬ ‫ته‌مه‌نم له‌ده‌س���تچو‪ ،‬به‌اڵم هه‌وڵده‌ده‌م‬ ‫به‌درێ���ژه‌دان به‌خوێن���دن‌و خوێندنه‌وه‌‬ ‫كه‌مێك قه‌ره‌بوی‌ رۆژه‌ له‌ده‌ستچوه‌كانم‬ ‫بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫رزگار مسته‌فا كه‌ریم‬ ‫له‌‪ 1973‬له‌دایكبوه‌‪.‬‬ ‫له‌‪ 1994/8/2‬به‌ماده‌ی‌ ‪ 442‬له‌سه‌ر‬ ‫دو تاوانی‌ دزیكردن ده‌ستگیركراوه‌‪،‬‬ ‫له‌‪ 1995/8/19‬سزای‌ مه‌رگی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫سه‌پێنراوه‌و دواتر سزاكه‌ی‌ بۆ گۆڕراوه‌‬ ‫بۆ تاهه‌تایی‌‪.‬‬

‫"س ‌ێ پاسه‌وان ‌ی كۆمپانیای عادیل‬ ‫به‌شداربوانی‌ ئۆزال سیتی‌‪ ،‬قوربان ‌ی‬ ‫كێشه‌كان ‌ی حكومه‌ت‌و كۆمپانیایه‌ك ‌ی توركین‌ موته‌حیده‌‪ 16 ،‬مانگ ‌ه موچه‌مان نه‌دراوتێ‌"‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆر به‌سه‌ر ئه‌و واده‌یه‌دا‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬كه‌ بڕیاربو پڕۆژه‌ی‌ ئۆزال‬ ‫سیتی‌ تێدا ته‌واو بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا پڕۆژه‌كه‌ ته‌واونه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نیگه‌رانی‌ به‌شداربوانی‌ لێكه‌وتۆته‌وه‌‌و‬ ‫داوای‌ قه‌ره‌بو ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانیش رایده‌گه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ گرێبه‌سته‌ یاساییه‌كه‌ی‌ نێوان‬ ‫هاواڵتیان‌و كۆمپانیاكه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كێشه‌كه‌دا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫گروپی‌ ئۆزال سیتی‌ یه‌كێكه‌ له‌و گروپ ‌ه کارکردن له‌پرۆژه‌ی ئۆزال سیتی فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫توركییانه‌ی‌ كه‌ له‌بواری‌ نیش����ته‌جێبون‬ ‫كار ده‌كات‌و له‌مانگ����ی‌ ش����وباتی‌ به‌پێی‌ گرێبه‌سته‌كه‌‪ ،‬كه‌ بۆ هه‌ر مانگێك هه‌مو الیه‌ن����ه‌ په‌یوه‌نداره‌كانی‌ تێدابو‪،‬‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 2010‬له‌هه‌ولێ����ر یه‌ك����ه‌م كاری‌ له‌دواكه‌وتن‪ ،‬ده‌بێ����ت كۆمپانیاكه‌ ‪" 250‬دوای‌ وردبینیكردن‌و چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫كێش����ه‌كان‪ ،‬به‌ڵێن����ده‌ری‌ ناوه‌ن����دی‌‬ ‫نیش����ته‌جێبونی‌ خۆیی‌ ده‌س����تپێكردوه‌ دۆالرمان پێبدات"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د قادری‌ ته‌مه‌ن ‪37‬یش یه‌كێكی‌ (مقاول س����انه‌وی‌) كۆمپانیای‌ ئۆزالیش‬ ‫كه‌ خۆی‌ له‌ ‪ 970‬خان����ودا ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر رێگایی‌ هه‌ولێر كه‌سنه‌زان‪ ،‬له‌و ت����ره‌ له‌به‌ش����داربوانی‌ پڕۆژه‌كه‌‪ ،‬وه‌كو كاره‌كان����ی‌ ده‌س����تپێكردۆته‌وه‌"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ژماره‌یه‌ش����دا ‪ 860‬یه‌كه‌ی‌ دو نهۆمییه‌‌و خ����ۆی‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌كات‪ ،‬له‌خۆش����ی‌ خاوه‌ن����ی‌ كۆمپانی����ای‌ خه‌لی����ل ئ����ه‌وه‌‬ ‫‪ 110‬یه‌كه‌ش یه‌ك نهۆمییه‌‪ ،‬كه‌ روبه‌ری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌س����ندوقی‌ نیش����ته‌جێبون ره‌تده‌كات����ه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئ����ه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫یه‌كه‌كانیش نزیكه‌ی‌ ‪ 182‬مه‌تر دوجایه‌‪ ،‬نی����وه‌ی‌ پاره‌كه‌ی‌ دابی����ن ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ ئێس����تا هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك����ی‌ به‌گروپی‌‬ ‫نرخی‌ هه‌ریه‌كێك له‌یه‌كه‌كانیش ‪ 50‬هه‌زار بڕیاریان����داوه‌ كه‌ خانو ل����ه‌و پڕۆژه‌یه‌دا ئۆزاله‌وه‌ نه‌ماوه‌‌و له‌ماوه‌یه‌كی‌ كورتیشدا‬ ‫دۆالره‌‪ ،‬كه‌ نی����وه‌ی‌ پاره‌كه‌ی‌ هاواڵتیان بكڕن‪ ،‬ئه‌و تیشك ده‌خاته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ش به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ رێك‌و پێ����ك كاركردنی‌‬ ‫تا ده‌چنه‌ ناوی����ه‌وه‌ ده‌یده‌ن‌و نیوه‌كه‌ی‌ كه‌ له‌وكاته‌ی‌ ئه‌وان گرێبه‌ستیان له‌گه‌ڵ پڕۆژه‌كه‌ ته‌واو ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ گله‌ییه‌كانی‌ هاواڵتییانیش‬ ‫تریش سندوقی‌ نیش����ته‌جێبون ده‌یدات ئه‌و كۆمپانیا توركییه‌ كردوه‌‪ ،‬روبه‌ڕوی‌‬ ‫به‌كۆمپانیاك����ه‌‌و به‌قیس����تی‌ درێژخایه‌ن چه‌ندین كێشه‌ بونه‌ته‌وه‌ "له‌و نێوه‌نده‌شدا سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ هه‌ولێر‬ ‫ته‌نها هاواڵتییان بون����ه‌ قوربانی‌ بڕیاره‌ وتی‌ "به‌پێی‌ ئه‌و گرێبه‌س����ته‌ یاساییه‌ی‌‬ ‫له‌هاواڵتیان وه‌ریده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌ له‌نێوان كۆمپانیا‌و هاواڵتیاندا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌به‌شداربوانی‌ پڕۆژه‌ی‌ ئۆزال هه‌ڵه‌كانی‌ حكومه‌ت‌و كۆمپانیاكه‌"‪.‬‬ ‫ی كه‌‬ ‫له‌ئێستاش����دا كۆمپانی����ای‌ خه‌لی����ل مامه‌ڵه‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و س����زا مادییه‌ ‌‬ ‫س����یتی‌ به‌ناوی‌ هاوژین دڵشادی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 25‬س����اڵ‌ هێما بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و بۆ نیش����ته‌جێبون ك����ه‌ كۆمپانیایه‌كی‌ بۆ ه����ه‌ر مانگێك له‌دواكه‌وتنی‌ پڕۆژه‌كه‌‬ ‫ل���� ‌ه ‪ 2010/7 /24‬گرێبه‌س����تی‌ له‌گه‌ڵ خۆماڵییه‌ له‌بری‌ گروپی‌ ئۆزال س����یتی‌‪ ،‬هه‌ی����ه‌‪ ،‬كۆمپانیاك����ه‌ پابه‌ن����ده‌ پێوه‌ی‌‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایه‌دا به‌س����توه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ كار بۆ ته‌واوكردن����ی‌ پڕۆژه‌كه‌ ده‌كات‪ ،‬قه‌ره‌بوی به‌ش����داربوانی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ل����ه‌ ده‌رده‌س����ه‌ری‌ كرێچێت����ی‌ رزگاری‌ م����ام خه‌لی����ل‪ ،‬خاوه‌ن����ی‌ كۆمپانیاكه‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێك م����اوه‌ هه‌یه‌ كه‌ ده‌بێته‌‬ ‫بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم واده‌رنه‌چ����وه‌‌و "له‌كاتێكدا رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ئه‌وان گرێبه‌ستێكیان ه����ۆی‌ دواكه‌وتنی‌ پڕۆژه‌كه‌‪ ،‬وه‌كو باران‬ ‫ده‌بو پڕۆژه‌ك����ه‌ له‌م����اوه‌ی‌ ‪ 18‬مانگدا ل���� ‌ه ‪ 2012 /8/1‬وه‌ له‌گه‌ڵ ده‌س����ته‌ی‌ بارین‌و ئه‌و رۆژانه‌ی‌ كه‌ بۆته‌ پشو‪ ،‬دوای‌‬ ‫ته‌واوبكرایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌ی‌ وه‌به‌رهێن����ان كردوه‌ بۆ ماوه‌ی‌ ش����ه‌ش ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و رۆژان����ه‌ی‌ لێده‌رده‌هێنرێت‬ ‫نزیكه‌ی‌ س����اڵێك به‌س����ه‌ر ئه‌و واده‌یه‌دا مان����گ ب����ۆ ته‌واوكردن����ی‌ پڕۆژه‌كه‌‪ ،‬له‌ به‌پێی‌ یاس����اكه‌ قه‌ره‌ب����و ده‌كرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫تێپه‌ڕده‌بێ����ت‪ ،‬كه‌چی‌ تاوه‌كو ئێس����تا ‪ 8 /15‬ده‌ستیان به‌كاره‌كانیان كردوه‌‌و كاره‌كانی‌ پڕۆژه‌كه‌ش له‌ئێستادا زۆرباش‬ ‫له‌ئێستاش����دا زیات����ر له‌س����ێ‌ به‌ش����ی‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چێت"‪.‬‬ ‫پڕۆژه‌كه‌ ته‌واونه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ هه‌وڵیدا ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و كێشه‌یه‌‬ ‫ئ����ه‌و فه‌رمانبه‌ره‌ ئام����اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ش كاره‌كانیان ته‌واوكردوه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆشییه‌وه‌ سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ رای به‌رپرسانی‌ كۆمپانیای‌ ئۆزال سیتی‌‬ ‫ده‌كات كاتێ����ك ك����ه‌ گرێبه‌س����ته‌كه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و كۆمپانیایه‌دا به‌ستوه‌‪ ،‬نرخی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ هه‌ولێر نه‌جات باپیر هێما وه‌ربگرێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم پێی����ان راگه‌یاندین‬ ‫خانوو زه‌وی‌ به‌و جۆره‌ی‌ ئێس����تا گران بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ لێژنه‌یه‌ك دانراوه‌ كه‌ كۆمپانیاكه‌ كوردس����تان‌و پڕۆژه‌كه‌ی‌‬ ‫نه‌بو‪" ،‬بۆی����ه‌ دوای‌ قه‌ره‌ب����و ده‌كه‌ین‪ ،‬بۆ كێش����ه‌كانی‌ گروپی‌ ئۆزال سیتی‌ كه‌ جێهێشتوه‌‪.‬‬

‫ ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫سێ‌ هاواڵتی‌ قه‌زای‌ كفری‌ كه‌ له‌دو‬ ‫ساڵه‌ وه‌كو پاسه‌وانی باره‌گای‌‬ ‫كۆمپانیای عادیل موته‌حیده‌ له‌كفری‬ ‫كارده‌كه‌ن‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫موچه‌ی ‪ 16‬مانگیان پێنه‌دراوه‌و‬ ‫به‌رپرسێكی‌ كۆمپانیاكه‌ش وه‌اڵمی‌ ئه‌و‬ ‫هاواڵتییانه‌ ده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫زیاتر له‌سێ س����اڵه‌ كۆمپانیای‌ عادیل‬ ‫موته‌حی����ده‌ بڕیاری����داوه‌ له‌قه‌زای‌ كفری‬ ‫‪ 845‬ڤێالو ش����وقه‌ دروستبكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تاوه‌كو ئێس����تا هیچ ئاس����ه‌وارێكی ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ دیار نییه‌‪ ،‬ئه‌و سێ‌ هاواڵتییه‌ش‬ ‫به‌هۆی‌ ئ����ه‌و پڕۆژه‌یه‌وه‌ كار له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كۆمپانیادا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س����ێ هاواڵتی كه‌ ته‌مه‌نێكیان هه‌یه‌‪ ،‬ئۆفیسی کۆمپانیای عادیل موته‌حیده‌ له‌کفری فۆتۆ‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌خه‌ن����ه‌رو ب����ۆ چه‌ندی����ن جار‬ ‫به‌پچڕپچڕی موچه‌ی����ان پێدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم تاڵه‌بانی‌و ش����ێخ عه‌بدولق����ادر تاڵه‌بانی ده‌ستبه‌رداری كاره‌كه‌مان ده‌بوین"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا لێپرسراوی به‌دواداچون‌و‬ ‫م����او‌هی‌ ‪ 16‬مانگه‌ ئ����ه‌و گرفته‌یان بۆ له‌‪ 2011/4/1‬هاتون سه‌ردانیان كردون‌و‬ ‫دروستبوه‌‪ ،‬نوری ئه‌حمه‌د ره‌حیم ته‌مه‌ن پێیانوت����ون ئیت����ر ئه‌‌و ش����وێنه‌ ئه‌وان جێگ����ری به‌رپرس����ی لق����ی س����لێمانی‬ ‫‪ 65‬س����اڵه‌ كه‌ یه‌كێكه‌ له‌و پاسه‌وانانه‌ سه‌رپه‌رشتی ده‌كه‌ن " ‪ 3600‬دۆالر كرێی كۆمپانی����ای عادیل موته‌حی����ده‌ ئاراس‬ ‫باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ل����ه‌ ‪ 2010/4/1‬پێشوترو ‪ 300‬دۆالر جه‌ژنانه‌یان پێداین تاڵه‌بان����ی له‌لێدوانێكدا ب����ۆ ئاوێنه‌ وتی‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانیای عادی����ل موته‌حیده‌ واتا بۆ ه����ه‌ر یه‌كێكم����ان ‪ 1500‬دۆالر‪" ،‬ئێم����ه‌ كێش����ه‌یه‌كمان ل����ه‌دادگا هه‌بو‬ ‫كار ده‌كات‪ ،‬ئ����ه‌و وت����ی‌ "له‌س����ه‌ره‌تادا به‌اڵم له‌وكاته‌وه‌ تائێس����تا واتا ساڵێك‌و له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانیای گوین����اش كه‌ پێش‬ ‫كرێی سێ مانگیان پێداین‪ ،‬ئیتر شه‌ش چ����وار مانگه‌ هیچ موچ����ه‌و پاره‌یه‌كیان ئه‌م كۆمپانیایه‌ بو‪ ،‬كۆمپانیای گویناش‬ ‫مانگ����ی داهاتویان پێنه‌داین‌و پێیانوتین پێنه‌داوی����ن‪ ،‬ه����ه‌ر پێم����ان ده‌ڵێن كه‌ ئ����ه‌و پاس����ه‌وانانه‌ی‌ هێن����اوه‌و نازان����م‬ ‫موه‌لیده‌یه‌كم����ان هه‌ی����ه‌ بیفرۆش����ن‌و ده‌س����تمان به‌كاركردن كرد پاره‌كه‌تان چ����ۆن له‌گه‌ڵی����ان رێككه‌وت����وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ماوه‌یه‌ك پێش ئێستا شێخ عه‌بدولقادر‬ ‫كرێكه‌ی‌ خۆتان����ی لێببڕن‪ ،‬چونكه‌ ئیتر ده‌ده‌ینێ"‪.‬‬ ‫باب����ان حه‌مید پاس����ه‌وانێكی دیكه‌ی‌ سه‌رپه‌رش����تیاری كۆمپانی����ای عادی����ل‬ ‫ئێمه‌ ناگه‌ڕێینه‌وه‌و په‌یوه‌ندی به‌ئێمه‌وه‌‬ ‫نه‌ماوه‌و چیتر شێخ عه‌بدولقادر تاڵه‌بانی كۆمپانیاكه‌ی����ه‌ هه‌ر ل����ه‌و باره‌یه‌و دواو موته‌حی����ده‌ ‪ 3600‬دۆالری به‌دیاری بۆ‬ ‫وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌و نوس����ینگه‌و ش����وێنه‌ ناردن‪ ،‬دوات����ر ‪ 1200‬دۆالری جه‌ژنانه‌ی‬ ‫سه‌رپه‌رشتی ده‌كات"‪.‬‬ ‫مام نوری كه‌ هه‌میش����ه‌ جامانه‌یه‌كی موڵك����ی كۆمپانیای عادیل موته‌حیده‌یه‌ بۆ ن����اردن‪ ،‬وتی‌ ئ����ه‌و پاره‌ی����ه‌ وه‌كو‬ ‫ره‌ش����ی به‌س����ه‌ره‌وه‌یه‌ له‌درێ����ژه‌ی ئه‌وا با مافی خۆم����ان پێبده‌ن‪ ،‬چونكه‌ دیارییه‌ هه‌تاوه‌كو كێشه‌كه‌تان یه‌كالیی‬ ‫قس����ه‌كانیدا ئه‌وه‌ش����ی‌ خس����ته‌رو كه‌ كابرایه‌كی تورك����ی له‌كۆمپانیای عادیل ده‌كه‌ینه‌وه‌ له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانیای ناوبراو‪،‬‬ ‫موه‌لیده‌كه‌یان به‌بڕێك پاره‌ی‌ فرۆشتوه‌ موته‌حیده‌ په‌یوه‌ندی پێوه‌كردین‌و وتی ئه‌گه‌ر دواتر ئێوه‌مان به‌پاسه‌وان دانایه‌وه‌‬ ‫دوای‌ هه‌ڵگرتن����ی‌ پاره‌ك����ه‌ی‌ خۆی����ان له‌و كه‌ره‌ستانه‌ی‌ كه‌ له‌نوسینگه‌كه‌دایه‌ ئه‌وا هه‌مو موچه‌كانتان ده‌ده‌ینێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌ته‌وه‌ كه‌‪ 3300‬دۆالره‌ بۆیان بفرۆش����ن‌و ئه‌و پاره‌ی����ه‌ی خۆتان دابین ئێوه‌مان نه‌ویس����ت ئه‌وا پاسه‌وانی دیكه‌‬ ‫گه‌ڕاندونه‌ته‌وه‌ "به‌اڵم له‌و كاته‌ به‌دواوه‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ش����ێخ عه‌بدولقادرو دڵشاد دابین ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ش����ایه‌نی باس����ه‌ كۆمپانی����ای‌ عادیل‬ ‫هی����چ موچه‌یه‌كیان پێنه‌داوین‌و ئێس����تا تاڵه‌بانی‌و ئ����ه‌وان رێگرن ل����ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫هه‌ریه‌كێكم����ان ‪ 13‬ملی����ۆن دینارم����ان كاره‌ بكه‌ی����ن‌و خۆش����یان موچه‌كه‌مان موته‌حی����ده‌ خاوه‌ن����ی ح����ه‌وت ل����ق‌و‬ ‫پێناده‌ن"‪ .‬ئه‌و درێژه‌ی‌ به‌قس����ه‌كانیداو نوس����ینگه‌یه‌ له‌چه‌ند واڵتێكی عه‌ره‌بی‪،‬‬ ‫الیانه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و پیره‌پی����اوه‌ ك����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ وتیش����ی‌ "ئێس����تا ئێم����ه‌ ناتوانین ئه‌و كه‌ چوار دانه‌یان له‌عێراق‌و كوردستان‌و‬ ‫قس����ه‌كردنه‌كه‌یدا ته‌سبیحه‌كه‌ی ده‌ستی شوێن‌و نوس����ینگه‌یه‌ جێبهێڵین‪ ،‬چونكه‌ نوسینه‌گه‌یه‌ك له‌ئوردن‌و لقێك له‌ئێران‌و‬ ‫ده‌جواڵند باس����ی له‌وه‌شكرد كه‌ دڵشاد ئێمه‌ به‌رپرس����ین له‌پاراستنی‪ ،‬ئه‌گه‌رنا لقێكی دیكه‌یان له‌میسر‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫جیهان هه‌موی چاوی‬ ‫له‌سه‌ر (‪ )Golden Globes‬بو‬

‫‪jennifer‬‬

‫‪jessica‬‬

‫‪Taylor‬‬

‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئێس���تا ناتوانی���ن‬ ‫نكۆڵ���ی له‌و‌ه بكه‌ین ك��� ‌ه ئێمه‌ی كورد‬ ‫ی‬ ‫به‌شدارنین له‌سه‌ركه‌وتوه‌كانی‌ جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫هون���ه‌رو وه‌رزش‌و‪ ..‬هت���د‪ .‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه پێمانده‌كرێت ته‌نه���ا ده‌ربڕینی‬ ‫خۆشه‌ویس���تی خۆمان ‌ه بۆ ئ���ه‌وان‪ .‬ل ‌ه‬ ‫‪13‬ی كانون���ی دوه‌م���ی ‪2013‬دا چاوی‬ ‫هه‌مومان له‌براوه‌و ئاماده‌بوانی خه‌اڵتی‬ ‫(‪ )Golden Globes‬ده‌یڕوان���ی‪ .‬له‌و‬ ‫ساته‌وه‌خته‌دا نه‌مده‌توانی باشترین(‪)5‬‬ ‫عه‌زی ئه‌و بۆنه‌ی��� ‌ه هه‌ڵبژێرم ‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ی س���ه‌رنج ب���و ئه‌مس���ا ‌ڵ كه‌س‬ ‫جێ��� ‌‬ ‫ی نه‌كردب���و له‌خۆڕازاندن���ه‌وه‌و‬ ‫ریس���ك ‌‬ ‫خۆئاماده‌كردنیان‪ ،‬ك ‌ه چه‌ندین كه‌سیان‬ ‫پێویست ‌ه بۆ ئاماده‌كردنیان‪.‬‬ ‫خۆگۆڕی���ن‌و س���تایلی (‪)1960‬ه‌كان‬ ‫زۆرترین هه‌واداریان هه‌بو له‌(‪Golden‬‬ ‫ی‬ ‫‪ ،2013 )Globes‬هه‌ربۆی���ه‌ زۆترین��� ‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی كه‌جوانترین بون س���تایلی‬ ‫‪ 1960‬كان ب���و‪ ،‬بۆیه‌ كات���ێ ته‌نانه‌ت‬ ‫هیچ ئاماده‌كارییه‌ك���ت نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ته‌وێ���ت زۆر جوان‌و دیار ده‌ربكه‌ویت‬ ‫پێویس���ت به‌زیاده‌ڕۆی���ی له‌خۆگۆڕین‬ ‫ناكات‪ ،‬زۆر ئاساییی ‌ه ئه‌گه‌ر به‌ساده‌یی‬

‫‪Kate‬‬

‫"قه‌زانجییه‌كان" پیشه‌یه‌كی‌ دێرینی‌ كه‌ركوك‬

‫ ‬ ‫پیشەوەرێک لەکاتی کارکردندا‬ ‫كاتێك ده‌چیته‌ نێو كۆمه‌ڵگه‌كه‌و‌ه‬ ‫چه‌ندین وه‌ستا ده‌بینی‌ كه‌ له‌نێو‬ ‫دوكانه‌كانیاندا سه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫قه‌زانجێتین‌و هه‌ریه‌كه‌شیان به‌جۆش‌و‬ ‫خرۆش‌و زه‌وقێكی‌ زۆره‌وه‌ ئیش‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫قه‌زانجییه‌كان زاراوه‌یه‌كی‌ توركمانییه‌‌و‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت����دا پیش����ه‌ی‌ ته‌نه‌كه‌چ����ی‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ واته‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ تانكی‌‌و‬ ‫ئه‌و پێداویستییانه‌ دروست ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مێژوی‌ ئه‌م كاره‌ نه‌زانراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كۆنترین وه‌س����تای‌ كۆمه‌ڵگای‬ ‫قه‌زانجیی����ه‌كان ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫س����ه‌الجقه‌كان كه‌ ئه‌م پیش����ه‌یه‌یان‬

‫کاوڕ‬ ‫هه‌س����ت به‌بێ����زاری‌ زۆر ده‌كه‌ی����ت‌و‬ ‫كاره‌ك‍ــــــان����ت ت����ه‌واو ماندوی����ان‬ ‫كردویت‌و پێویس����ته‌ ماوه‌یه‌ك خۆت‬ ‫به‌دوربگریت له‌ه����ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫نوێ‌‪.‬‬

‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌م����ڕۆ ته‌كنه‌لۆژیا‬ ‫به‌ره‌و پێش����چونێكی‌ باشی‌ به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كاس����بكارانه‌ هیچ‬ ‫كام له‌و ته‌كنه‌لۆژیایانه‌ به‌كارناهێنن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ر به‌رده‌وامن له‌كاری‌ خۆیان‬ ‫به‌كه‌ره‌سته‌ كۆنه‌كان‪.‬‬ ‫پێكهات����ه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ قه‌زانجییه‌كان‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ له‌نه‌ت����ه‌وه‌ی‌ توركم����ان‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش خه‌ڵكی‌ شاری‌ كه‌ركوك‬ ‫پێكهات����وه‌‌و هه‌ندێكیش����یان كوردن‪،‬‬ ‫به‌اڵم عه‌ره‌بیان تێدا نییه‌‪.‬‬ ‫دوكانه‌كانی‌ ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ نیوه‌یان‬ ‫سه‌ر به‌شاره‌وانی‌و نیوه‌ی‌ دیكه‌شیان‬ ‫موڵك����ی‌ تایبه‌ت����ن‪ ،‬ش����وێنه‌كه‌ش‬ ‫به‌یه‌كێك له‌ش����وێنه‌ باش‌و دیاره‌كانی‌‬ ‫شاری‌ كه‌ركوك داده‌نرێت كه‌ له‌نزیك‬ ‫گه‌راج����ی‌ حه‌ویجه‌ی����ه‌‌و ده‌كه‌وێت����ه‌‬

‫گا‬ ‫سه‌فه‌رێك ئه‌نجام ده‌ده‌یت‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێ‌ دروس����ت ده‌كه‌یت‪ .‬ئ����اگاداری‌‬ ‫ئه‌وه‌ب����ه‌ نابێت هه‌مو كاره‌ نهێنێكانت‬ ‫ئاش����كرا بكه‌ی����ت ل����ه‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫نوێیه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سۆران‬

‫ناوه‌ڕاس����تی‌ بازاڕی‌ گه‌وره‌ له‌ش����اری‌ به‌شێكی‌ دیكه‌ش له‌و وه‌ستایانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ل����ه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌دا كار ده‌كه‌ن هه‌وڵی‬ ‫كه‌ركوك‪.‬‬ ‫وه‌ستاكانی‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌ هه‌ریه‌كه‌‌و نۆژه‌نكردن����ه‌وه‌ی‌ دوكانه‌كانیان داوه‌‌و‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك ب����اس له‌چیرۆك����ی‌ چه‌ند جارێكیش داواكارییان پێشكه‌ش‬ ‫ده‌ستپێكردنی‌ پیش����ه‌كه‌یان ده‌كه‌ن‪ ،‬كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم رێگه‌یان پێنه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ ف����ه‌الح عه‌ب����دواڵ وه‌ستا حه‌س����ه‌ن وه‌ستایه‌كی‌ كوردی‌‬ ‫وه‌س����تایه‌كی‌ دێرینی‌ ئه‌و پیشه‌یه‌یه‌ دێرین����ی‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌یه‌‌و تائێس����تا‬ ‫ك����ه‌ پیش����ه‌كه‌ی‌ له‌چواره‌م پش����تی‌ چه‌ند جارێك داوای‌ پێشكه‌ش كردوه‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌یان بۆ ماوه‌ته‌وه‌ واته‌ كاتی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ دوكانه‌ك����ه‌ی‌ نوێبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆی‌ باپی����ره‌ گه‌وره‌ی‌ ئ����ه‌و كاره‌ی‌ به‌اڵم رێگه‌ی‌ پێنه‌دراوه‌‌و ئاش����كرای‬ ‫ك����ردوه‌‌و وه‌ك خۆی‌ ئام����اژه‌ی‌ پێدا كرد كه‌ هه‌ندێك له‌دوكانه‌كان مه‌ترسی‌‬ ‫پێش����تر له‌الی‌ "جوت قاوه‌" ئه‌و كاره‌ داڕمانی����ان لێده‌كرێت ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫ی دوكانه‌كانیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌بوه‌‌و پاش����انیش گوێزراوه‌ته‌وه‌ بۆ كۆن ‌‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌‌و ئێستاش له‌كه‌ركوك ناوب����راو داواش����ی له‌فه‌رمانگ����ه‌ی‌‬ ‫ته‌نها له‌و ش����وێنه‌ ئ����ه‌م كاره‌ دێرینه‌ ش����وێنه‌واره‌كان ك����رد ب����ه‌و پێیه‌ی‌‬ ‫ده‌كرێت‌و ئه‌و كه‌سانه‌شی‌ كار ده‌كه‌ن خاوه‌نی‌ نی����وه‌ی‌ دوكانه‌كانن‪ ،‬چاوێك‬ ‫زۆربه‌ی����ان له‌باووباپیری����ان بۆی����ان به‌و شوێنه‌دا بخش����ێنێته‌وه‌‌و نۆژه‌نی‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی����ه‌ به‌خت یاوه‌رت ده‌بێت‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ئیشه‌كان به‌دڵی‌ تۆ ده‌بێت‬ ‫بۆیه‌ هه‌رچ����ی‌ پ����رۆژه‌ت هه‌یه‌ له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ ئه‌نجامی‌ ب����ده‌و خۆتیان لێ‬ ‫رزگاربكه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫له‌كۆتای����ی‌ ئ����ه‌م مانگ����ه‌ هه‌واڵێ����ك‬ ‫ده‌بیس����تیت ك����ه‌ هه‌رگی����ز چاوه‌ڕێی‌‬ ‫نه‌بویت به‌اڵم به‌بیستنی‌ زۆر نهێنیت‬ ‫ب����ۆ ده‌رده‌كه‌وێ����ت كه‌ دڵخۆش����كه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ده‌ربكه‌وی���ت وه‌ك له‌وه‌ی دیارێكی زۆر‬ ‫ش���ێواو بیت (‪/5‬نیكۆڵ كیدمان ‪/4,‬‬ ‫جیس���یكا ئالبا‪ /3 ،‬تایله‌ر س���وێفت‪،‬‬ ‫‪/2‬جینیف���ه‌ر لۆرین���س‪ /1 ،‬كه‌ی���ت‬ ‫هاتدسن) ك ‌ه به‌ڕاستی زۆر پێشین ‌ه بون‬ ‫له‌ئاهه‌نگه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫لێ���ره‌وه‌ ب���ۆت ده‌رده‌كه‌وێ���ت ك��� ‌ه‬ ‫به‌ناوبانگه‌كان���ی جیهانیش هه‌میش��� ‌ه‬ ‫به‌به‌ناوبان���گ خۆیان نابین���ن‌و كاتیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه له‌بۆن��� ‌ه گرنگه‌كانیش���دا‬ ‫به‌س���ادده‌ییه‌كی زۆر جوانی وه‌كو تۆ‬ ‫ده‌ربكه‌ون‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه پێویس���ت ناكات‬ ‫چاو له‌كه‌س بكه‌یت ته‌نها پێویس���تت‬ ‫به‌دڵنیابون به‌خۆت هه‌یه‌ كه‌ كه‌س له‌تۆ‬ ‫زیاتر نییه‌ ب���ه‌و خۆگۆڕینه‌‪ ،‬مه‌رجیش‬ ‫نیی ‌ه بۆ ه���ه‌ر بۆنه‌ی���ه‌ك پارچه‌یه‌كی‬ ‫نوێ بكڕی���ت‪ ،‬ده‌توانیت به‌له‌به‌ركردنی‬ ‫پارچه‌كۆنه‌كان له‌گه‌ڵ (شاڵێك‪ ،‬كاڵوێك‬ ‫یا له‌چكێ���ك) بۆی ‌ه به‌خۆ ئاماده‌كردنت‬ ‫به‌ساده‌یی هاوكارت ده‌بێت له‌ئاهه‌نگ ‌ه‬ ‫تێ���رو پڕه‌كاندا به‌ش���ێوه‌یه‌ك ناتوانین‬ ‫لۆم���ه‌ت بكه‌ی���ن بۆ جوانی���ت‪ ،‬ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫ته‌نها پێویس���تت به‌كه‌مێك یارمه‌تی‌و‬ ‫ڕاوێژكاری بێت‪.‬‬

‫مسته‌فا ئه‌حمه‌د‪ :‬من به‌جه‌ڵته‌ نامرم‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌رهه‌می‌ نوێترین‬ ‫شانۆگه‌ری‌ تیپی‌ پێشڕه‌وی‌ شانۆی‌‬ ‫كوردی‌ ده‌ڵێت "دو هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫رۆژێكیان كه‌ له‌مسته‌فا ئه‌حمه‌دو‬ ‫عه‌بدواڵی‌ حه‌مه‌ ساڵح‌و ئازادی‌ حه‌مه‌‬ ‫بچكۆل‌و ده‌چوین بۆ بازاڕ‪ ،‬به‌ده‌م‬ ‫ڕێوه‌ به‌گاڵته‌وه‌ پێموت به‌خوا كاك‬ ‫مسته‌فا جه‌ڵته‌كه‌ به‌ڕێوه‌یه‌ ئاگات‬ ‫له‌خۆت بێت‪ ،‬كه‌چی‌ هاواری‌ كرد‬ ‫به‌خوا من به‌جه‌ڵته‌ نامرم"‪.‬‬ ‫تیپی‌ پێش���ڕه‌وی‌ ش���انۆی‌ كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پرۆڤ���ه‌و خۆئاماده‌كردندای���ه‌ ب���ۆ‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ ش���انۆگه‌ری‌ "خ���ۆ‬ ‫نه‌یانكڕیوی���ن"‪ ،‬ك���ه‌ له‌نوس���ینی‌‬ ‫درامان���وس‌و شانۆنوس���ی ن���اوداری‌‬ ‫میس���ری‌ "لینین رملی‌"ییه‌و د‪.‬شێركۆ‬ ‫عه‌بدواڵ كوردانویه‌تی‌‌و ده‌رهێنانیش���ی‌‬ ‫"ئازاد حه‌مه‌ بچك���ۆل"ه‌‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك���ه‌ "دالوه‌ر عه‌لی‌ س���ۆفی‌"‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك���ه‌ "به‌نیازبوین‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌كه‌ له‌‪2/10‬دا پێشكه‌ش‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ نه‌خۆش���ییه‌كه‌ی‌‬ ‫مس���ته‌فا ئه‌حم���ه‌ده‌وه‌ نازانی���ن له‌و‬ ‫واده‌یه‌دا ده‌توانین پێشكه‌ش���ی‌ بكه‌ین‬ ‫ی���ان نا‪ ،‬چونك���ه‌ مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د‬ ‫توش���ی‌ نه‌خۆش���ییه‌كی‌ كتوپ���ڕ بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆش���به‌ختانه‌ ئێستا باش بوه‌و‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ جێگیره‌‪ ،‬بۆیه‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كه‌ین‌و هه‌وڵی‌ زۆریش���ی‌ بۆ ده‌ده‌ین‬

‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫سلێمانی ته‌نها ده‌ڵه‌مه‌فرۆشێكی‌ تیا ماوه‌‬ ‫س����ۆران تاكه‌ ده‌ڵه‌مه‌فرۆشی‌ ئێستا ‌‬ ‫ی‬ ‫شاری‌ س����لێمانییه‌‪ ،‬كه‌ هه‌موو ده‌مه‌و‬ ‫ئێواره‌یه‌ك له‌خوار س����ینه‌ما سیروان‬ ‫له‌س����ه‌ر عه‌ره‌بانه‌ ده‌یفرۆش����ێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت����ی‌ "له‌س����اڵی‌ ‪1993‬ه‌وه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫ئه‌م ئیشه‌م‪ ،‬ئێستا جگه‌ له‌من كه‌سی‌‬ ‫تر ئه‌م ئیش����ه‌ ناكات‪ ،‬پێش����تر شێخ‬ ‫عوم����ه‌رو كاك ئیبراهیم هه‌بوون به‌اڵم‬ ‫چه‌ند ساڵێكه‌ وازیان لێهێناوه‌ چونكه‌‬ ‫چوونه‌ته‌ ته‌مه‌نه‌وه‌‪ ،‬من له‌برایه‌كمه‌وه‌‬ ‫فێری‌ ئه‌م ئیش����ه‌ بووم كه‌ شاگردی‌‬ ‫كاك عومه‌ر بوو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كاتی‌ فرۆشتنمان زۆر كه‌مه‌‬ ‫ته‌نها ده‌مه‌و ئێواره‌یان ده‌هێڵن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫رۆژی‌ ته‌نها ‪ 150‬ده‌ڵه‌مه‌ ده‌فرۆش����م‪،‬‬ ‫هه‌یه‌ هه‌موو رۆژێك دێت بۆ خواردنی‌‌و‬ ‫هه‌شه‌ گه‌ربێتوو بێره‌دا تێپه‌ڕێت ئه‌وا‬ ‫ده‌یخوات‪ ،‬ده‌ڵه‌مه‌كه‌م له‌شیری‌ تۆزی‌‬ ‫بێ‌ چه‌وری‌‌و هه‌وێن دروستده‌كرێت"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫ ‬ ‫سۆرانی دەڵەمەفرۆش‬

‫له‌واده‌ی‌ دیاریكراودا له‌س���ه‌ر شانۆی‌‬ ‫هۆڵی‌ ته‌وار پێشكه‌شی‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد‬ ‫ك���ه‌ ئه‌كت���ه‌رو كه‌س���ایه‌تییه‌كانی‌‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌كه‌ زۆر كه‌من‌و له‌هه‌شت‬ ‫ك���ه‌س تێناپ���ه‌ڕن‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌ رۆڵی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ تێ���دا ده‌بین���ن چه‌ن���د‬ ‫هونه‌رمه‌ندێكی‌ ناس���راوو دیارن وه‌ك‬ ‫"مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د‪ ،‬عه‌ب���دواڵ حه‌مه‌‬ ‫س���اڵح‪ ،‬كه‌ریم س���اڵح‪ ،‬هه‌روه‌ها دو‬ ‫كچمان له‌گه‌ڵه‌ كه‌ یه‌كه‌مجاریانه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫تیپی‌ پێشڕه‌و كاربكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ كه‌ رێكخستنی‌‬ ‫كاری‌ دیك���ۆری‌ شانۆگه‌رییه‌كه‌ش���ی‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆ گرتوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ جه‌غت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات ئه‌ندامانی‌ تیپی‌ پێشڕه‌وی‌‬ ‫شانۆی‌ كوردی‌ ده‌یانه‌وێ‌ له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌وه‌ جارێكیتر ئه‌وه‌ بیری‌‬ ‫خه‌ڵك بخه‌نه‌وه‌ كه‌ تیپی‌ پێش���ڕه‌و تا‬ ‫ئ���ه‌م ده‌قه‌یه‌ زیندوه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌م‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتنه‌ كوتوپڕه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د ده‌ڵێت "سه‌یره‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دابو كه‌ ده‌ رۆژێك به‌رله‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كاك عه‌ب���دواڵ حه‌مه‌ س���اڵح‌و ئازادی‌‬ ‫حه‌مه‌ بچكۆل‌و ئه‌ودا ده‌چوین بۆ بازاڕ‪،‬‬ ‫ب���ه‌ده‌م ڕێوه‌ به‌گاڵته‌وه‌ پێموت به‌خوا‬ ‫كاك مسته‌فا جه‌ڵته‌كه‌ به‌ڕێوه‌یه‌ ئاگات‬ ‫له‌خۆت بێت‪ .‬كه‌چی‌ هاواری‌ كرد به‌خوا‬ ‫دالوه‌ر م���ن به‌جه‌ڵته‌ نام���رم‪ .‬كه‌چی‌‬ ‫جه‌ڵته‌ لێیدا‪ ،‬به‌اڵم ش���كور سه‌المه‌ت‬ ‫ ‬ ‫ده‌رچو‪ ،‬پێش���بینییه‌كه‌ی‌ هه‌ردوكمان عەبدواڵ حەمە ساڵح‌و مستەفا ئەحمەد لەکاتی پرۆڤەی شانۆگەرییەکەدا‬ ‫هاته‌دی‌"‪.‬‬

‫ی خورشید‬ ‫مام هاد ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬تایبەت‬

‫باڵنده‌‌ نه‌ته‌وه‌كانی كه‌ركوك كۆدەکاتە‌وه‌‬

‫ی‬ ‫ئه‌و‪ ،‬پیاوێكی‌ بااڵ پچوكی‌ قژ ره‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌سمه‌ره‌‌و هه‌میش���ه‌ش ریش‌و سمێڵ ‌‬ ‫ی كوردی‌ پۆش���یوه‌‪،‬‬ ‫تاش���راوه‌‌و جلك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین نوس���راو ‌‬ ‫كاتێكیش ده‌بین ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌كانی‌ پێیه‌‌و هه‌ر كه‌س���ێكیش‬ ‫ی خۆشی‌ له‌گه‌ ‌ڵ ده‌كات‪.‬‬ ‫ببینێت قسه‌ ‌‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌ر كه‌ سه‌ر ده‌كه‌ی‌ به‌بازاڕه‌كه‌دا‬ ‫جۆره‌ها باڵنده‌ی‌ جۆراوجۆر ده‌بینیت‬ ‫كه‌ له‌نێو قه‌فه‌سه‌كانیاندان‌و‬ ‫رۆژانه‌ خه‌ڵكی‌ هه‌م بۆ بینین‌و‬ ‫كڕین سه‌ردانیان ده‌كه‌ن‪ ،‬خاوه‌نی‌‬ ‫دوكانه‌كانیش به‌عه‌شقێكی‌ زۆره‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ پیشه‌كه‌یانن‪.‬‬ ‫بازاڕی‌ فرۆش���تنی‌ "تیره‌كه‌" ناسراوه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك به‌ب���ازاڕی‌ "باڵنده‌" یاخود‬ ‫ب���ازاڕی‌ كۆترب���ازه‌كان ك���ه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫چ���ل دوكان���ی‌ له‌خۆگرت���وه‌‌و ه���ه‌ر‬ ‫س���ێ‌ نه‌ته‌وه‌ك���ه‌ی‌ كه‌ركوكی���ش به‌‬

‫شێر‬ ‫زۆر په‌ل����ه‌ی‌ له‌بڕی����اردان ره‌نگ���� ‌ه‬ ‫ئ����ه‌و هــــــه‌ڵـــه‌ش����ه‌ییه‌ت زیان����ت‬ ‫پێبگه‌یه‌نێ����ت‪ ،‬هـــــــه‌وڵب����ده‌ ژیرانه‌‬ ‫بیربكه‌ره‌وه‌ له‌هه‌ر كارێك كه‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك����ی‌ خ����ۆش نابێ����ت ب����ۆ‬ ‫له‌دایكبوان����ی‌ ئ����ه‌م بورج����ه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئیش����ه‌كانت به‌باشی‌ نه‌ڕوات‬ ‫بۆیه‌ هه‌وڵبده‌ هیچ پرۆژه‌یه‌ك ئه‌نجام‬ ‫نه‌ده‌یت‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫پێویس����ت ‌‬ ‫ی‬ ‫تـــــــه‌ندروس����تیت‬ ‫به‌چاودێری����ی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫بارودۆخه‌كانی‌ ته‌ندروس����تیت به‌باشی‌‬ ‫نه‌ڕوات‪ ،‬باش����تروایه‌ چاودێریی‌ خۆت‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫(كورد‌و ع���ه‌ره‌ب‌و توكمانی‌)پێكه‌و‌ه‬ ‫كۆكردوه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ په‌یامنێری‌‬ ‫ئاوێنه‌ زۆر هه‌وڵیدا مێژوی‌ ئه‌م بازاڕه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تبكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵ به‌وردی‌ ده‌ستی‌‬ ‫نه‌كه‌وت ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ له‌وێ‌ بون هه‌ریه‌كه‌‌و باسی‌‬ ‫مێژویه‌كیان ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌یان‬ ‫له‌نێوان ساڵه‌كانی‌ (‪ 1922‬بۆ ‪)1930‬‬ ‫بو‪.‬‬ ‫خ���اوه‌ن دوكانه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و ب���ازاڕه‌‬ ‫ئاره‌زویه‌ك���ی‌ س���ه‌یریان هه‌ی���ه‌ ب���ۆ‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌یان‪ ،‬چونكه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫له‌و ب���ازاڕه‌ س���ه‌رقاڵی‌ به‌خێوكردنی‌‬ ‫باڵنده‌ن‪ ،‬له‌ماڵه‌وه‌ش هه‌ر س���ه‌رقاڵی‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ن‪.‬‬

‫که‌‌وان‬

‫خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت له‌هه‌م����و كاتێك ئه‌م ماوه‌یه‌ بڕێك����ی‌ زۆر پاره‌ خه‌رج‬ ‫زیاتر پێویس����تی‌ پێت هه‌یه‌‪ .‬ئێوه‌ش ده‌كه‌ی����ت‪ ،‬باش����تروایه‌ ئ����اگادار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بیریان مه‌ك����ه‌ن‌و بایه‌خی‌ زیاتریان ده‌س����كه‌وته‌ داراییه‌كانت بیت‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫توش����ی‌ گرفتی‌ دارایی‌ ببیت‪ .‬کەمێک‬ ‫پێبده‌ن‌و رۆژی‌ به‌ختتان شه‌ممه‌یه‌‪.‬‬ ‫پێویستیت بەکاری زیاترە‪.‬‬

‫مه‌عاز خ���در كه‌ به‌ڕه‌گ���ه‌ز عه‌ره‌به‌‌و‬ ‫دوكاندارێك���ی‌ ب���ازاڕی‌ كۆتربازه‌كانه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ بیست‌و یه‌ك ساڵه‌ له‌و‬ ‫بازاڕه‌ دوكانی‌ هه‌یه‌‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌وێن شاره‌زاییه‌كی‌‬ ‫زۆر باش���یان له‌جۆره‌كان���ی‌ باڵن���ده‌‬ ‫هه‌یه‌‌و جگه‌ له‌وه‌ی‌ خاوه‌ن دوكانه‌كان‬ ‫له‌و ب���ازاڕه‌دا كار ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ له‌ماڵه‌وه‌ش خاوه‌ن باڵنده‌یه‌كی‌‬ ‫زۆرن‪.‬‬ ‫یاس���ین ئه‌س���تبرق دوكاندارێك���ی‌‬ ‫دیكه‌ی���ه‌‌و له‌نه‌ت���ه‌وه‌ی‌ توركمانه‌ ئه‌و‬ ‫پیشه‌یه‌ی‌ له‌باوكییه‌وه‌ بۆ ماوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ كه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌و‬ ‫بازاڕه‌دا كار ده‌كه‌ن زۆربه‌یان كه‌س���ه‌‬

‫گیسک‬ ‫له‌روی‌ سۆزدارییه‌وه‌ په‌یوه‌ندێكانتان‬ ‫به‌باش����ی‌ ن����اڕوات‪ ،‬ره‌نگه‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌و كێش����انه‌ی‌ نێوانت����ان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌كه‌س����ێكی‌ نزیكتانه‌وه‌ هه‌بێت بۆیه‌‬ ‫گوێیان لێمه‌گرن‪.‬‬

‫"مام هادی‌"‬ ‫بیست ساڵ ‌ه‬ ‫ته‌نها به‌پێ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫پۆسته‌چێت ‌‬ ‫ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫ ‬ ‫بازاڕی باڵندە لەکەرکوک‬

‫‪11‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سۆران کامەران‬

‫كۆنه‌كان���ن‌و عه‌ش���قێكی‌ زۆری���ان بۆ‬ ‫جیهانی‌ باڵنده‌ هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت زۆرجار‬ ‫له‌ڕوی‌ مادییش���ه‌وه‌ قازانجێكی‌ وایان‬ ‫ده‌ست ناكه‌وێ‌‪.‬‬ ‫ناوبراو باس���ی‌ له‌وه‌كرد كه‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫ته‌یرانه‌ی‌ ل���ه‌و ب���ازاڕه‌دان تایبه‌تن‌و‬ ‫هه‌ندێ‌ باڵنده‌ی‌ لێی ‌ه كه‌ زۆر ده‌گمه‌نن‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت هێنراون بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫نمونه‌ی‌ یه‌كێك له‌و باڵندانه‌ی‌ هێنایه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌واڵتی‌ ئیمارات هێنابویان‌و تایبه‌ت‬ ‫بوه‌‌و نرخه‌كه‌ی‌ ده‌گه‌یشته‌ نزیكه‌ی‌ نۆ‬ ‫ه���ه‌زار دۆالر‌و فرۆش���را‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫ج���ۆره‌ باڵندانه‌ فرۆش���یاری‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆیان هه‌یه‌‌و داوای‌ له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆر به‌كه‌می‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هی����چ كارێ����ك ئه‌نج����ام م����ه‌ده‌ ك ‌ه‬ ‫به‌باشی‌ بیری‌ لێنه‌كه‌یته‌وه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫ئیشه‌كانت كه‌موكوڕییان پێوه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫پێویستیت به‌خۆ ماندوكردن هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ته‌واوكردنی‌ كاره‌كانت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی خورش���ید حس���ێن ته‌مه‌ن ‌‬ ‫مام هاد ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌نج���ا‌و دو س���اڵه‌‌و بیس���ت س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واویش���ی‌ پۆس���ته‌چیی ‌ه له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و الوان‪ ،‬بۆ ئه‌و كاره‌ش��� ‌‬ ‫ێ ده‌بڕێت‬ ‫رۆژانه‌ چه‌ندین كیلۆمه‌تر به‌پ ‌‬ ‫ی نوسراو‌و‬ ‫ی دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنام���ه‌‌و گۆڤاره‌كان بۆ وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫ی هه‌رێم‌و هاواڵتی���ان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫خاڵی‌ جیاكه‌ره‌و‌هی‌ ئه‌و پۆس���ته‌چیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دیك��� ‌ه ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ پۆس���ته‌چییه‌كان ‌‬ ‫ی خۆی‬ ‫حكومه‌ت ئه‌وه‌ی ‌ه ك��� ‌ه پێیه‌كان ‌‬ ‫كردۆت ‌ه ئۆتۆمۆبێل‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ێ‬ ‫رۆژانه‌ زیات���ر له‌پێن���ج كاتژمێر به‌پ ‌‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ی زیاتر له‌بیست‬ ‫مام هادی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫ی كاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫س���اڵه‌ به‌پێیه‌كان ‌‬ ‫ی به‌ره‌و‬ ‫له‌ئێستاش���دا له‌گه‌ڵ هه‌ڵكشان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وته‌ن ‌‬ ‫ی ته‌مه‌نی‌‪ ،‬به‌اڵم خ���ۆ ‌‬ ‫س���ه‌ر ‌‬ ‫ته‌مه‌ن هیچ رێگ���ر نه‌بو‌ه له‌كاره‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫ی وای‬ ‫ی بۆ كاره‌كه‌ ‌‬ ‫به‌ڵكو خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫لێكردو‌ه هه‌میشه‌ به‌گه‌نجی‌ بمێنێته‌وه‌‌و‬ ‫ی هاواڵتی���ان‌و وه‌زاره‌ت���ه‌كان‬ ‫زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ئاش���نایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ���دا په‌ی���دا بكه‌ن‌و‬ ‫كه‌سێكی‌ ناس���راوبێت‌و هیچ كاتێكیش‬ ‫هه‌ست به‌گه‌وره‌بونی‌ ته‌مه‌ن نه‌كات‪.‬‬ ‫ناوب���راو پێیوای���ه‌ كه‌ ئه‌گ���ه‌ر مرۆڤ‬ ‫به‌خۆشه‌ویس���تییه‌و‌ه كاریك���رد هی���چ‬ ‫كاتێك هه‌س���ت به‌ماندوب���ون ناكات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌رب���ار‌هی‌ ئ���ه‌وه‌ش ك��� ‌ه بۆچ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئۆتۆمۆبێل یان ئامێرێكی‌ تر كاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ن���اكات؟ جه‌ختیك���رده‌و‌ه ك���ه‌ ح���ه‌ز‬ ‫ی بكات‪،‬‬ ‫ناكات به‌ئۆتۆمۆبێ���ل كاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژان ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و رۆیش���تن ‌ه ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌بێت ‌ه هۆی باش���تربونی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫هه‌س���ت به‌ماندوبون ن���ه‌كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌كاره‌كه‌ی���دا راهاتوه‌‌و ح���ه‌ز ده‌كات‬ ‫ێ‬ ‫ی به‌پ ‌‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ش رۆژان ‌ه كاره‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجام ب���دات‌و خزمه‌ت ب���كات‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌پیش���ه‌ك ‌هی‌‪ ،‬له‌ژیانیشدا زۆر به‌كه‌م ‌‬ ‫س���واری‌ ئۆتۆمۆبێل ده‌بێت مه‌گه‌ر بۆ‬ ‫ی زۆر دور نه‌بێت‪.‬‬ ‫شوێنێك ‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫هه‌واڵێك����ی‌ خۆش ده‌بیس����تی‌ كه‌‬ ‫ماوه‌ی����ه‌ك ب����و چاوه‌ڕوانیت ده‌كرد‪.‬‬ ‫هه‌ندێ‌ پ����اره‌ت ده‌س����ت ده‌كه‌وێت‬ ‫كه‌ زۆرینه‌ی‌ ئیش����ه‌كانت چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌كات‌و بێكێشه‌ ده‌بیت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫جیهان هه‌موی چاوی‬ ‫له‌سه‌ر (‪ )Golden Globes‬بو‬

‫‪jennifer‬‬

‫‪jessica‬‬

‫‪Taylor‬‬

‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئێس���تا ناتوانی���ن‬ ‫نكۆڵ���ی له‌و‌ه بكه‌ین ك��� ‌ه ئێمه‌ی كورد‬ ‫ی‬ ‫به‌شدارنین له‌سه‌ركه‌وتوه‌كانی‌ جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫هون���ه‌رو وه‌رزش‌و‪ ..‬هت���د‪ .‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه پێمانده‌كرێت ته‌نه���ا ده‌ربڕینی‬ ‫خۆشه‌ویس���تی خۆمان ‌ه بۆ ئ���ه‌وان‪ .‬ل ‌ه‬ ‫‪13‬ی كانون���ی دوه‌م���ی ‪2013‬دا چاوی‬ ‫هه‌مومان له‌براوه‌و ئاماده‌بوانی خه‌اڵتی‬ ‫(‪ )Golden Globes‬ده‌یڕوان���ی‪ .‬له‌و‬ ‫ساته‌وه‌خته‌دا نه‌مده‌توانی باشترین(‪)5‬‬ ‫عه‌زی ئه‌و بۆنه‌ی��� ‌ه هه‌ڵبژێرم ‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ی س���ه‌رنج ب���و ئه‌مس���ا ‌ڵ كه‌س‬ ‫جێ��� ‌‬ ‫ی نه‌كردب���و له‌خۆڕازاندن���ه‌وه‌و‬ ‫ریس���ك ‌‬ ‫خۆئاماده‌كردنیان‪ ،‬ك ‌ه چه‌ندین كه‌سیان‬ ‫پێویست ‌ه بۆ ئاماده‌كردنیان‪.‬‬ ‫خۆگۆڕی���ن‌و س���تایلی (‪)1960‬ه‌كان‬ ‫زۆرترین هه‌واداریان هه‌بو له‌(‪Golden‬‬ ‫ی‬ ‫‪ ،2013 )Globes‬هه‌ربۆی���ه‌ زۆترین��� ‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی كه‌جوانترین بون س���تایلی‬ ‫‪ 1960‬كان ب���و‪ ،‬بۆیه‌ كات���ێ ته‌نانه‌ت‬ ‫هیچ ئاماده‌كارییه‌ك���ت نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ته‌وێ���ت زۆر جوان‌و دیار ده‌ربكه‌ویت‬ ‫پێویس���ت به‌زیاده‌ڕۆی���ی له‌خۆگۆڕین‬ ‫ناكات‪ ،‬زۆر ئاساییی ‌ه ئه‌گه‌ر به‌ساده‌یی‬

‫‪Kate‬‬

‫"قه‌زانجییه‌كان" پیشه‌یه‌كی‌ دێرینی‌ كه‌ركوك‬

‫ ‬ ‫پیشەوەرێک لەکاتی کارکردندا‬ ‫كاتێك ده‌چیته‌ نێو كۆمه‌ڵگه‌كه‌و‌ه‬ ‫چه‌ندین وه‌ستا ده‌بینی‌ كه‌ له‌نێو‬ ‫دوكانه‌كانیاندا سه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫قه‌زانجێتین‌و هه‌ریه‌كه‌شیان به‌جۆش‌و‬ ‫خرۆش‌و زه‌وقێكی‌ زۆره‌وه‌ ئیش‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫قه‌زانجییه‌كان زاراوه‌یه‌كی‌ توركمانییه‌‌و‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت����دا پیش����ه‌ی‌ ته‌نه‌كه‌چ����ی‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌ واته‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ تانكی‌‌و‬ ‫ئه‌و پێداویستییانه‌ دروست ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مێژوی‌ ئه‌م كاره‌ نه‌زانراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كۆنترین وه‌س����تای‌ كۆمه‌ڵگای‬ ‫قه‌زانجیی����ه‌كان ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌ ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫س����ه‌الجقه‌كان كه‌ ئه‌م پیش����ه‌یه‌یان‬

‫کاوڕ‬ ‫هه‌س����ت به‌بێ����زاری‌ زۆر ده‌كه‌ی����ت‌و‬ ‫كاره‌ك‍ــــــان����ت ت����ه‌واو ماندوی����ان‬ ‫كردویت‌و پێویس����ته‌ ماوه‌یه‌ك خۆت‬ ‫به‌دوربگریت له‌ه����ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫نوێ‌‪.‬‬

‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌م����ڕۆ ته‌كنه‌لۆژیا‬ ‫به‌ره‌و پێش����چونێكی‌ باشی‌ به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كاس����بكارانه‌ هیچ‬ ‫كام له‌و ته‌كنه‌لۆژیایانه‌ به‌كارناهێنن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌ر به‌رده‌وامن له‌كاری‌ خۆیان‬ ‫به‌كه‌ره‌سته‌ كۆنه‌كان‪.‬‬ ‫پێكهات����ه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ قه‌زانجییه‌كان‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ له‌نه‌ت����ه‌وه‌ی‌ توركم����ان‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش خه‌ڵكی‌ شاری‌ كه‌ركوك‬ ‫پێكهات����وه‌‌و هه‌ندێكیش����یان كوردن‪،‬‬ ‫به‌اڵم عه‌ره‌بیان تێدا نییه‌‪.‬‬ ‫دوكانه‌كانی‌ ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ نیوه‌یان‬ ‫سه‌ر به‌شاره‌وانی‌و نیوه‌ی‌ دیكه‌شیان‬ ‫موڵك����ی‌ تایبه‌ت����ن‪ ،‬ش����وێنه‌كه‌ش‬ ‫به‌یه‌كێك له‌ش����وێنه‌ باش‌و دیاره‌كانی‌‬ ‫شاری‌ كه‌ركوك داده‌نرێت كه‌ له‌نزیك‬ ‫گه‌راج����ی‌ حه‌ویجه‌ی����ه‌‌و ده‌كه‌وێت����ه‌‬

‫گا‬ ‫سه‌فه‌رێك ئه‌نجام ده‌ده‌یت‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫نوێ‌ دروس����ت ده‌كه‌یت‪ .‬ئ����اگاداری‌‬ ‫ئه‌وه‌ب����ه‌ نابێت هه‌مو كاره‌ نهێنێكانت‬ ‫ئاش����كرا بكه‌ی����ت ل����ه‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫نوێیه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سۆران‬

‫ناوه‌ڕاس����تی‌ بازاڕی‌ گه‌وره‌ له‌ش����اری‌ به‌شێكی‌ دیكه‌ش له‌و وه‌ستایانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ل����ه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌دا كار ده‌كه‌ن هه‌وڵی‬ ‫كه‌ركوك‪.‬‬ ‫وه‌ستاكانی‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌ هه‌ریه‌كه‌‌و نۆژه‌نكردن����ه‌وه‌ی‌ دوكانه‌كانیان داوه‌‌و‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك ب����اس له‌چیرۆك����ی‌ چه‌ند جارێكیش داواكارییان پێشكه‌ش‬ ‫ده‌ستپێكردنی‌ پیش����ه‌كه‌یان ده‌كه‌ن‪ ،‬كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم رێگه‌یان پێنه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ ف����ه‌الح عه‌ب����دواڵ وه‌ستا حه‌س����ه‌ن وه‌ستایه‌كی‌ كوردی‌‬ ‫وه‌س����تایه‌كی‌ دێرینی‌ ئه‌و پیشه‌یه‌یه‌ دێرین����ی‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌یه‌‌و تائێس����تا‬ ‫ك����ه‌ پیش����ه‌كه‌ی‌ له‌چواره‌م پش����تی‌ چه‌ند جارێك داوای‌ پێشكه‌ش كردوه‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌یان بۆ ماوه‌ته‌وه‌ واته‌ كاتی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ دوكانه‌ك����ه‌ی‌ نوێبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆی‌ باپی����ره‌ گه‌وره‌ی‌ ئ����ه‌و كاره‌ی‌ به‌اڵم رێگه‌ی‌ پێنه‌دراوه‌‌و ئاش����كرای‬ ‫ك����ردوه‌‌و وه‌ك خۆی‌ ئام����اژه‌ی‌ پێدا كرد كه‌ هه‌ندێك له‌دوكانه‌كان مه‌ترسی‌‬ ‫پێش����تر له‌الی‌ "جوت قاوه‌" ئه‌و كاره‌ داڕمانی����ان لێده‌كرێت ئه‌وه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫ی دوكانه‌كانیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌بوه‌‌و پاش����انیش گوێزراوه‌ته‌وه‌ بۆ كۆن ‌‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌‌و ئێستاش له‌كه‌ركوك ناوب����راو داواش����ی له‌فه‌رمانگ����ه‌ی‌‬ ‫ته‌نها له‌و ش����وێنه‌ ئ����ه‌م كاره‌ دێرینه‌ ش����وێنه‌واره‌كان ك����رد ب����ه‌و پێیه‌ی‌‬ ‫ده‌كرێت‌و ئه‌و كه‌سانه‌شی‌ كار ده‌كه‌ن خاوه‌نی‌ نی����وه‌ی‌ دوكانه‌كانن‪ ،‬چاوێك‬ ‫زۆربه‌ی����ان له‌باووباپیری����ان بۆی����ان به‌و شوێنه‌دا بخش����ێنێته‌وه‌‌و نۆژه‌نی‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی����ه‌ به‌خت یاوه‌رت ده‌بێت‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ئیشه‌كان به‌دڵی‌ تۆ ده‌بێت‬ ‫بۆیه‌ هه‌رچ����ی‌ پ����رۆژه‌ت هه‌یه‌ له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ ئه‌نجامی‌ ب����ده‌و خۆتیان لێ‬ ‫رزگاربكه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫له‌كۆتای����ی‌ ئ����ه‌م مانگ����ه‌ هه‌واڵێ����ك‬ ‫ده‌بیس����تیت ك����ه‌ هه‌رگی����ز چاوه‌ڕێی‌‬ ‫نه‌بویت به‌اڵم به‌بیستنی‌ زۆر نهێنیت‬ ‫ب����ۆ ده‌رده‌كه‌وێ����ت كه‌ دڵخۆش����كه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ده‌ربكه‌وی���ت وه‌ك له‌وه‌ی دیارێكی زۆر‬ ‫ش���ێواو بیت (‪/5‬نیكۆڵ كیدمان ‪/4,‬‬ ‫جیس���یكا ئالبا‪ /3 ،‬تایله‌ر س���وێفت‪،‬‬ ‫‪/2‬جینیف���ه‌ر لۆرین���س‪ /1 ،‬كه‌ی���ت‬ ‫هاتدسن) ك ‌ه به‌ڕاستی زۆر پێشین ‌ه بون‬ ‫له‌ئاهه‌نگه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫لێ���ره‌وه‌ ب���ۆت ده‌رده‌كه‌وێ���ت ك��� ‌ه‬ ‫به‌ناوبانگه‌كان���ی جیهانیش هه‌میش��� ‌ه‬ ‫به‌به‌ناوبان���گ خۆیان نابین���ن‌و كاتیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه له‌بۆن��� ‌ه گرنگه‌كانیش���دا‬ ‫به‌س���ادده‌ییه‌كی زۆر جوانی وه‌كو تۆ‬ ‫ده‌ربكه‌ون‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه پێویس���ت ناكات‬ ‫چاو له‌كه‌س بكه‌یت ته‌نها پێویس���تت‬ ‫به‌دڵنیابون به‌خۆت هه‌یه‌ كه‌ كه‌س له‌تۆ‬ ‫زیاتر نییه‌ ب���ه‌و خۆگۆڕینه‌‪ ،‬مه‌رجیش‬ ‫نیی ‌ه بۆ ه���ه‌ر بۆنه‌ی���ه‌ك پارچه‌یه‌كی‬ ‫نوێ بكڕی���ت‪ ،‬ده‌توانیت به‌له‌به‌ركردنی‬ ‫پارچه‌كۆنه‌كان له‌گه‌ڵ (شاڵێك‪ ،‬كاڵوێك‬ ‫یا له‌چكێ���ك) بۆی ‌ه به‌خۆ ئاماده‌كردنت‬ ‫به‌ساده‌یی هاوكارت ده‌بێت له‌ئاهه‌نگ ‌ه‬ ‫تێ���رو پڕه‌كاندا به‌ش���ێوه‌یه‌ك ناتوانین‬ ‫لۆم���ه‌ت بكه‌ی���ن بۆ جوانی���ت‪ ،‬ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫ته‌نها پێویس���تت به‌كه‌مێك یارمه‌تی‌و‬ ‫ڕاوێژكاری بێت‪.‬‬

‫مسته‌فا ئه‌حمه‌د‪ :‬من به‌جه‌ڵته‌ نامرم‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌رهه‌می‌ نوێترین‬ ‫شانۆگه‌ری‌ تیپی‌ پێشڕه‌وی‌ شانۆی‌‬ ‫كوردی‌ ده‌ڵێت "دو هه‌فته‌ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫رۆژێكیان كه‌ له‌مسته‌فا ئه‌حمه‌دو‬ ‫عه‌بدواڵی‌ حه‌مه‌ ساڵح‌و ئازادی‌ حه‌مه‌‬ ‫بچكۆل‌و ده‌چوین بۆ بازاڕ‪ ،‬به‌ده‌م‬ ‫ڕێوه‌ به‌گاڵته‌وه‌ پێموت به‌خوا كاك‬ ‫مسته‌فا جه‌ڵته‌كه‌ به‌ڕێوه‌یه‌ ئاگات‬ ‫له‌خۆت بێت‪ ،‬كه‌چی‌ هاواری‌ كرد‬ ‫به‌خوا من به‌جه‌ڵته‌ نامرم"‪.‬‬ ‫تیپی‌ پێش���ڕه‌وی‌ ش���انۆی‌ كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پرۆڤ���ه‌و خۆئاماده‌كردندای���ه‌ ب���ۆ‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ ش���انۆگه‌ری‌ "خ���ۆ‬ ‫نه‌یانكڕیوی���ن"‪ ،‬ك���ه‌ له‌نوس���ینی‌‬ ‫درامان���وس‌و شانۆنوس���ی ن���اوداری‌‬ ‫میس���ری‌ "لینین رملی‌"ییه‌و د‪.‬شێركۆ‬ ‫عه‌بدواڵ كوردانویه‌تی‌‌و ده‌رهێنانیش���ی‌‬ ‫"ئازاد حه‌مه‌ بچك���ۆل"ه‌‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك���ه‌ "دالوه‌ر عه‌لی‌ س���ۆفی‌"‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك���ه‌ "به‌نیازبوین‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌كه‌ له‌‪2/10‬دا پێشكه‌ش‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ نه‌خۆش���ییه‌كه‌ی‌‬ ‫مس���ته‌فا ئه‌حم���ه‌ده‌وه‌ نازانی���ن له‌و‬ ‫واده‌یه‌دا ده‌توانین پێشكه‌ش���ی‌ بكه‌ین‬ ‫ی���ان نا‪ ،‬چونك���ه‌ مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د‬ ‫توش���ی‌ نه‌خۆش���ییه‌كی‌ كتوپ���ڕ بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم خۆش���به‌ختانه‌ ئێستا باش بوه‌و‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ جێگیره‌‪ ،‬بۆیه‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كه‌ین‌و هه‌وڵی‌ زۆریش���ی‌ بۆ ده‌ده‌ین‬

‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫سلێمانی ته‌نها ده‌ڵه‌مه‌فرۆشێكی‌ تیا ماوه‌‬ ‫س����ۆران تاكه‌ ده‌ڵه‌مه‌فرۆشی‌ ئێستا ‌‬ ‫ی‬ ‫شاری‌ س����لێمانییه‌‪ ،‬كه‌ هه‌موو ده‌مه‌و‬ ‫ئێواره‌یه‌ك له‌خوار س����ینه‌ما سیروان‬ ‫له‌س����ه‌ر عه‌ره‌بانه‌ ده‌یفرۆش����ێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت����ی‌ "له‌س����اڵی‌ ‪1993‬ه‌وه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫ئه‌م ئیشه‌م‪ ،‬ئێستا جگه‌ له‌من كه‌سی‌‬ ‫تر ئه‌م ئیش����ه‌ ناكات‪ ،‬پێش����تر شێخ‬ ‫عوم����ه‌رو كاك ئیبراهیم هه‌بوون به‌اڵم‬ ‫چه‌ند ساڵێكه‌ وازیان لێهێناوه‌ چونكه‌‬ ‫چوونه‌ته‌ ته‌مه‌نه‌وه‌‪ ،‬من له‌برایه‌كمه‌وه‌‬ ‫فێری‌ ئه‌م ئیش����ه‌ بووم كه‌ شاگردی‌‬ ‫كاك عومه‌ر بوو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كاتی‌ فرۆشتنمان زۆر كه‌مه‌‬ ‫ته‌نها ده‌مه‌و ئێواره‌یان ده‌هێڵن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫رۆژی‌ ته‌نها ‪ 150‬ده‌ڵه‌مه‌ ده‌فرۆش����م‪،‬‬ ‫هه‌یه‌ هه‌موو رۆژێك دێت بۆ خواردنی‌‌و‬ ‫هه‌شه‌ گه‌ربێتوو بێره‌دا تێپه‌ڕێت ئه‌وا‬ ‫ده‌یخوات‪ ،‬ده‌ڵه‌مه‌كه‌م له‌شیری‌ تۆزی‌‬ ‫بێ‌ چه‌وری‌‌و هه‌وێن دروستده‌كرێت"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫ ‬ ‫سۆرانی دەڵەمەفرۆش‬

‫له‌واده‌ی‌ دیاریكراودا له‌س���ه‌ر شانۆی‌‬ ‫هۆڵی‌ ته‌وار پێشكه‌شی‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد‬ ‫ك���ه‌ ئه‌كت���ه‌رو كه‌س���ایه‌تییه‌كانی‌‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌كه‌ زۆر كه‌من‌و له‌هه‌شت‬ ‫ك���ه‌س تێناپ���ه‌ڕن‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌ رۆڵی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ تێ���دا ده‌بین���ن چه‌ن���د‬ ‫هونه‌رمه‌ندێكی‌ ناس���راوو دیارن وه‌ك‬ ‫"مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د‪ ،‬عه‌ب���دواڵ حه‌مه‌‬ ‫س���اڵح‪ ،‬كه‌ریم س���اڵح‪ ،‬هه‌روه‌ها دو‬ ‫كچمان له‌گه‌ڵه‌ كه‌ یه‌كه‌مجاریانه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫تیپی‌ پێشڕه‌و كاربكه‌ن"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ كه‌ رێكخستنی‌‬ ‫كاری‌ دیك���ۆری‌ شانۆگه‌رییه‌كه‌ش���ی‌‬ ‫له‌ئه‌ستۆ گرتوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ جه‌غت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات ئه‌ندامانی‌ تیپی‌ پێشڕه‌وی‌‬ ‫شانۆی‌ كوردی‌ ده‌یانه‌وێ‌ له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌وه‌ جارێكیتر ئه‌وه‌ بیری‌‬ ‫خه‌ڵك بخه‌نه‌وه‌ كه‌ تیپی‌ پێش���ڕه‌و تا‬ ‫ئ���ه‌م ده‌قه‌یه‌ زیندوه‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌م‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتنه‌ كوتوپڕه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د ده‌ڵێت "سه‌یره‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دابو كه‌ ده‌ رۆژێك به‌رله‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كاك عه‌ب���دواڵ حه‌مه‌ س���اڵح‌و ئازادی‌‬ ‫حه‌مه‌ بچكۆل‌و ئه‌ودا ده‌چوین بۆ بازاڕ‪،‬‬ ‫ب���ه‌ده‌م ڕێوه‌ به‌گاڵته‌وه‌ پێموت به‌خوا‬ ‫كاك مسته‌فا جه‌ڵته‌كه‌ به‌ڕێوه‌یه‌ ئاگات‬ ‫له‌خۆت بێت‪ .‬كه‌چی‌ هاواری‌ كرد به‌خوا‬ ‫دالوه‌ر م���ن به‌جه‌ڵته‌ نام���رم‪ .‬كه‌چی‌‬ ‫جه‌ڵته‌ لێیدا‪ ،‬به‌اڵم ش���كور سه‌المه‌ت‬ ‫ ‬ ‫ده‌رچو‪ ،‬پێش���بینییه‌كه‌ی‌ هه‌ردوكمان عەبدواڵ حەمە ساڵح‌و مستەفا ئەحمەد لەکاتی پرۆڤەی شانۆگەرییەکەدا‬ ‫هاته‌دی‌"‪.‬‬

‫ی خورشید‬ ‫مام هاد ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬تایبەت‬

‫باڵنده‌‌ نه‌ته‌وه‌كانی كه‌ركوك كۆدەکاتە‌وه‌‬

‫ی‬ ‫ئه‌و‪ ،‬پیاوێكی‌ بااڵ پچوكی‌ قژ ره‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌سمه‌ره‌‌و هه‌میش���ه‌ش ریش‌و سمێڵ ‌‬ ‫ی كوردی‌ پۆش���یوه‌‪،‬‬ ‫تاش���راوه‌‌و جلك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین نوس���راو ‌‬ ‫كاتێكیش ده‌بین ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌كانی‌ پێیه‌‌و هه‌ر كه‌س���ێكیش‬ ‫ی خۆشی‌ له‌گه‌ ‌ڵ ده‌كات‪.‬‬ ‫ببینێت قسه‌ ‌‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هه‌ر كه‌ سه‌ر ده‌كه‌ی‌ به‌بازاڕه‌كه‌دا‬ ‫جۆره‌ها باڵنده‌ی‌ جۆراوجۆر ده‌بینیت‬ ‫كه‌ له‌نێو قه‌فه‌سه‌كانیاندان‌و‬ ‫رۆژانه‌ خه‌ڵكی‌ هه‌م بۆ بینین‌و‬ ‫كڕین سه‌ردانیان ده‌كه‌ن‪ ،‬خاوه‌نی‌‬ ‫دوكانه‌كانیش به‌عه‌شقێكی‌ زۆره‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ پیشه‌كه‌یانن‪.‬‬ ‫بازاڕی‌ فرۆش���تنی‌ "تیره‌كه‌" ناسراوه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك به‌ب���ازاڕی‌ "باڵنده‌" یاخود‬ ‫ب���ازاڕی‌ كۆترب���ازه‌كان ك���ه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫چ���ل دوكان���ی‌ له‌خۆگرت���وه‌‌و ه���ه‌ر‬ ‫س���ێ‌ نه‌ته‌وه‌ك���ه‌ی‌ كه‌ركوكی���ش به‌‬

‫شێر‬ ‫زۆر په‌ل����ه‌ی‌ له‌بڕی����اردان ره‌نگ���� ‌ه‬ ‫ئ����ه‌و هــــــه‌ڵـــه‌ش����ه‌ییه‌ت زیان����ت‬ ‫پێبگه‌یه‌نێ����ت‪ ،‬هـــــــه‌وڵب����ده‌ ژیرانه‌‬ ‫بیربكه‌ره‌وه‌ له‌هه‌ر كارێك كه‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك����ی‌ خ����ۆش نابێ����ت ب����ۆ‬ ‫له‌دایكبوان����ی‌ ئ����ه‌م بورج����ه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئیش����ه‌كانت به‌باشی‌ نه‌ڕوات‬ ‫بۆیه‌ هه‌وڵبده‌ هیچ پرۆژه‌یه‌ك ئه‌نجام‬ ‫نه‌ده‌یت‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫پێویس����ت ‌‬ ‫ی‬ ‫تـــــــه‌ندروس����تیت‬ ‫به‌چاودێری����ی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫بارودۆخه‌كانی‌ ته‌ندروس����تیت به‌باشی‌‬ ‫نه‌ڕوات‪ ،‬باش����تروایه‌ چاودێریی‌ خۆت‬ ‫بكه‌یت‪.‬‬

‫دوپشک‬

‫(كورد‌و ع���ه‌ره‌ب‌و توكمانی‌)پێكه‌و‌ه‬ ‫كۆكردوه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ په‌یامنێری‌‬ ‫ئاوێنه‌ زۆر هه‌وڵیدا مێژوی‌ ئه‌م بازاڕه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تبكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵ به‌وردی‌ ده‌ستی‌‬ ‫نه‌كه‌وت ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ له‌وێ‌ بون هه‌ریه‌كه‌‌و باسی‌‬ ‫مێژویه‌كیان ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌یان‬ ‫له‌نێوان ساڵه‌كانی‌ (‪ 1922‬بۆ ‪)1930‬‬ ‫بو‪.‬‬ ‫خ���اوه‌ن دوكانه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و ب���ازاڕه‌‬ ‫ئاره‌زویه‌ك���ی‌ س���ه‌یریان هه‌ی���ه‌ ب���ۆ‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌یان‪ ،‬چونكه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫له‌و ب���ازاڕه‌ س���ه‌رقاڵی‌ به‌خێوكردنی‌‬ ‫باڵنده‌ن‪ ،‬له‌ماڵه‌وه‌ش هه‌ر س���ه‌رقاڵی‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ن‪.‬‬

‫که‌‌وان‬

‫خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت له‌هه‌م����و كاتێك ئه‌م ماوه‌یه‌ بڕێك����ی‌ زۆر پاره‌ خه‌رج‬ ‫زیاتر پێویس����تی‌ پێت هه‌یه‌‪ .‬ئێوه‌ش ده‌كه‌ی����ت‪ ،‬باش����تروایه‌ ئ����اگادار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بیریان مه‌ك����ه‌ن‌و بایه‌خی‌ زیاتریان ده‌س����كه‌وته‌ داراییه‌كانت بیت‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫توش����ی‌ گرفتی‌ دارایی‌ ببیت‪ .‬کەمێک‬ ‫پێبده‌ن‌و رۆژی‌ به‌ختتان شه‌ممه‌یه‌‪.‬‬ ‫پێویستیت بەکاری زیاترە‪.‬‬

‫مه‌عاز خ���در كه‌ به‌ڕه‌گ���ه‌ز عه‌ره‌به‌‌و‬ ‫دوكاندارێك���ی‌ ب���ازاڕی‌ كۆتربازه‌كانه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ بیست‌و یه‌ك ساڵه‌ له‌و‬ ‫بازاڕه‌ دوكانی‌ هه‌یه‌‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ له‌وێن شاره‌زاییه‌كی‌‬ ‫زۆر باش���یان له‌جۆره‌كان���ی‌ باڵن���ده‌‬ ‫هه‌یه‌‌و جگه‌ له‌وه‌ی‌ خاوه‌ن دوكانه‌كان‬ ‫له‌و ب���ازاڕه‌دا كار ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ له‌ماڵه‌وه‌ش خاوه‌ن باڵنده‌یه‌كی‌‬ ‫زۆرن‪.‬‬ ‫یاس���ین ئه‌س���تبرق دوكاندارێك���ی‌‬ ‫دیكه‌ی���ه‌‌و له‌نه‌ت���ه‌وه‌ی‌ توركمانه‌ ئه‌و‬ ‫پیشه‌یه‌ی‌ له‌باوكییه‌وه‌ بۆ ماوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ كه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌و‬ ‫بازاڕه‌دا كار ده‌كه‌ن زۆربه‌یان كه‌س���ه‌‬

‫گیسک‬ ‫له‌روی‌ سۆزدارییه‌وه‌ په‌یوه‌ندێكانتان‬ ‫به‌باش����ی‌ ن����اڕوات‪ ،‬ره‌نگه‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌و كێش����انه‌ی‌ نێوانت����ان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌كه‌س����ێكی‌ نزیكتانه‌وه‌ هه‌بێت بۆیه‌‬ ‫گوێیان لێمه‌گرن‪.‬‬

‫"مام هادی‌"‬ ‫بیست ساڵ ‌ه‬ ‫ته‌نها به‌پێ‪،‬‬ ‫ی‬ ‫پۆسته‌چێت ‌‬ ‫ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫ ‬ ‫بازاڕی باڵندە لەکەرکوک‬

‫‪11‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬سۆران کامەران‬

‫كۆنه‌كان���ن‌و عه‌ش���قێكی‌ زۆری���ان بۆ‬ ‫جیهانی‌ باڵنده‌ هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت زۆرجار‬ ‫له‌ڕوی‌ مادییش���ه‌وه‌ قازانجێكی‌ وایان‬ ‫ده‌ست ناكه‌وێ‌‪.‬‬ ‫ناوبراو باس���ی‌ له‌وه‌كرد كه‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫ته‌یرانه‌ی‌ ل���ه‌و ب���ازاڕه‌دان تایبه‌تن‌و‬ ‫هه‌ندێ‌ باڵنده‌ی‌ لێی ‌ه كه‌ زۆر ده‌گمه‌نن‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت هێنراون بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫نمونه‌ی‌ یه‌كێك له‌و باڵندانه‌ی‌ هێنایه‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌واڵتی‌ ئیمارات هێنابویان‌و تایبه‌ت‬ ‫بوه‌‌و نرخه‌كه‌ی‌ ده‌گه‌یشته‌ نزیكه‌ی‌ نۆ‬ ‫ه���ه‌زار دۆالر‌و فرۆش���را‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫ج���ۆره‌ باڵندانه‌ فرۆش���یاری‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆیان هه‌یه‌‌و داوای‌ له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆر به‌كه‌می‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هی����چ كارێ����ك ئه‌نج����ام م����ه‌ده‌ ك ‌ه‬ ‫به‌باشی‌ بیری‌ لێنه‌كه‌یته‌وه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫ئیشه‌كانت كه‌موكوڕییان پێوه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫پێویستیت به‌خۆ ماندوكردن هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ته‌واوكردنی‌ كاره‌كانت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی خورش���ید حس���ێن ته‌مه‌ن ‌‬ ‫مام هاد ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌نج���ا‌و دو س���اڵه‌‌و بیس���ت س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واویش���ی‌ پۆس���ته‌چیی ‌ه له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و الوان‪ ،‬بۆ ئه‌و كاره‌ش��� ‌‬ ‫ێ ده‌بڕێت‬ ‫رۆژانه‌ چه‌ندین كیلۆمه‌تر به‌پ ‌‬ ‫ی نوسراو‌و‬ ‫ی دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنام���ه‌‌و گۆڤاره‌كان بۆ وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫ی هه‌رێم‌و هاواڵتی���ان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫خاڵی‌ جیاكه‌ره‌و‌هی‌ ئه‌و پۆس���ته‌چیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دیك��� ‌ه ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ پۆس���ته‌چییه‌كان ‌‬ ‫ی خۆی‬ ‫حكومه‌ت ئه‌وه‌ی ‌ه ك��� ‌ه پێیه‌كان ‌‬ ‫كردۆت ‌ه ئۆتۆمۆبێل‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ێ‬ ‫رۆژانه‌ زیات���ر له‌پێن���ج كاتژمێر به‌پ ‌‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ی زیاتر له‌بیست‬ ‫مام هادی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫ی كاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫س���اڵه‌ به‌پێیه‌كان ‌‬ ‫ی به‌ره‌و‬ ‫له‌ئێستاش���دا له‌گه‌ڵ هه‌ڵكشان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وته‌ن ‌‬ ‫ی ته‌مه‌نی‌‪ ،‬به‌اڵم خ���ۆ ‌‬ ‫س���ه‌ر ‌‬ ‫ته‌مه‌ن هیچ رێگ���ر نه‌بو‌ه له‌كاره‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫ی وای‬ ‫ی بۆ كاره‌كه‌ ‌‬ ‫به‌ڵكو خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫لێكردو‌ه هه‌میشه‌ به‌گه‌نجی‌ بمێنێته‌وه‌‌و‬ ‫ی هاواڵتی���ان‌و وه‌زاره‌ت���ه‌كان‬ ‫زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫ئاش���نایه‌تی‌ له‌گه‌ڵ���دا په‌ی���دا بكه‌ن‌و‬ ‫كه‌سێكی‌ ناس���راوبێت‌و هیچ كاتێكیش‬ ‫هه‌ست به‌گه‌وره‌بونی‌ ته‌مه‌ن نه‌كات‪.‬‬ ‫ناوب���راو پێیوای���ه‌ كه‌ ئه‌گ���ه‌ر مرۆڤ‬ ‫به‌خۆشه‌ویس���تییه‌و‌ه كاریك���رد هی���چ‬ ‫كاتێك هه‌س���ت به‌ماندوب���ون ناكات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌رب���ار‌هی‌ ئ���ه‌وه‌ش ك��� ‌ه بۆچ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئۆتۆمۆبێل یان ئامێرێكی‌ تر كاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ن���اكات؟ جه‌ختیك���رده‌و‌ه ك���ه‌ ح���ه‌ز‬ ‫ی بكات‪،‬‬ ‫ناكات به‌ئۆتۆمۆبێ���ل كاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژان ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و رۆیش���تن ‌ه ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌بێت ‌ه هۆی باش���تربونی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫هه‌س���ت به‌ماندوبون ن���ه‌كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌كاره‌كه‌ی���دا راهاتوه‌‌و ح���ه‌ز ده‌كات‬ ‫ێ‬ ‫ی به‌پ ‌‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ش رۆژان ‌ه كاره‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجام ب���دات‌و خزمه‌ت ب���كات‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌پیش���ه‌ك ‌هی‌‪ ،‬له‌ژیانیشدا زۆر به‌كه‌م ‌‬ ‫س���واری‌ ئۆتۆمۆبێل ده‌بێت مه‌گه‌ر بۆ‬ ‫ی زۆر دور نه‌بێت‪.‬‬ ‫شوێنێك ‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫هه‌واڵێك����ی‌ خۆش ده‌بیس����تی‌ كه‌‬ ‫ماوه‌ی����ه‌ك ب����و چاوه‌ڕوانیت ده‌كرد‪.‬‬ ‫هه‌ندێ‌ پ����اره‌ت ده‌س����ت ده‌كه‌وێت‬ ‫كه‌ زۆرینه‌ی‌ ئیش����ه‌كانت چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌كات‌و بێكێشه‌ ده‌بیت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫بۆردیۆ‌و هونەر‬ ‫مەریوان وریا قانیع‬

‫بۆردیۆ‬ ‫وەبیرھێنانەوەیەکی خێرا‬ ‫لەم بەشەدا دەمەوێت جارێکی تر ئەو‬ ‫خاڵە وەبی���ری خوێن���ەر بھێنمەوە کە‬ ‫کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ کۆمەڵناس���ییەکە‬ ‫دەتوانێ���ت هاریکاریمان بکات بەس���ەر‬ ‫زۆرێ���ک لەو دیدە ناڕاس���ت‌و نامێژوویی‌و‬ ‫جەوهەرگەراییانەدا زاڵببین کە بەش���ێکە‬ ‫لەبیرکردن���ەوەی تی���وری هاوچ���ەرخ‪،‬‬ ‫بەتایبەتی بەشێکە لەبیرکردنەوەی تیوری‬ ‫لەدونیای ڕۆش���نبیری ئێم���ەدا‪ .‬ناوەندی‬ ‫ڕۆش���نبیری ئێم���ە پڕیەت���ی لەحوکم‌و‬ ‫نرخاندنی قورس‌و نەسلەمێندراو‪ ،‬پڕیەتی‬ ‫لەبۆچوونی گش���تیگرو وێن���ەی زیھنی‬ ‫س���ادە بۆ ئینس���ان‌و کۆمەڵگا‪ .‬بەشێکی‬ ‫زۆری ئەم نەخۆشییە فیکرییانەش بەناوی‬ ‫فیکری تیوری‌و فەلس���ەفەو تێکەڵکردنی‬ ‫میتۆدە جیاوازەکان بەیەکتری‪ ،‬ئامادەن‪.‬‬ ‫بەڕادەیەک ئەمڕۆ دۆخێک دروس���تبووە‬ ‫هەر خوێنەرێکی س���ەرەتایی‌و س���ادە‪،‬‬ ‫لەکاتێکدا پێناچێت ژمارەی ئەو کتێبانەی‬ ‫خوێندبێتیی���ەوە لەژم���ارەی پەنج���ەی‬ ‫دەس���تێک تێبپەڕن‪ ،‬ک���ە دەمدەکاتەوە‬ ‫لەڕستەیەکدا ناوی هایدگەرو نیتشەو ھیگڵ‬ ‫دەبات‌و دوای ئەمانەش شتێک لەژیژێک‌و‬ ‫بادیۆو الکان‌و فۆکۆشی بەسەردا دەکات‪.‬‬ ‫ئەوەشی ئەم شێوازە نووسین‌و گوتارانە‬ ‫بەیەکەوە کۆدەکاتەوە ناکۆنکریتیبوون‌و‬ ‫نامێژووییبوون‌و گشتگیری‌و قسەی قەبەو‬ ‫حوکمی نەسەلمێندراوە‪ ،‬واتە سەرجەمی‬ ‫ئەو شتانەیە کە ھێما بۆ غیابێکی تەواوی‬ ‫فیکرێکی میت���ۆدی کۆنکریت‌و ڕەخنەیی‬ ‫بەئاگایە‪.‬‬ ‫یەکێک لەخاڵە باشەکانی کۆمەڵناسیی‬ ‫بۆردی���ۆ بەگژاچوون���ەوەی ڕۆحیەت���ی‬ ‫تیورەبازیی ئەبس���تراکتە‪ ،‬کە بەش���ێکە‬ ‫لەو ش���ێوازانەی فیکر کە ل���ەدەرەوەی‬ ‫میت���ۆدە زانس���تییەکاندا بیردەکەنەوەو‬ ‫گش���تگیریی ئاکارە س���ەرەکییەکەیانە‪.‬‬ ‫بۆردیۆ لەڕێگای چەمکی "کایە"‌و چەمکی‬ ‫"هەبیت���وس"ەوە خ���ۆی لەزۆرێ���ک لەو‬ ‫نەخۆش���ییە فیکرییان���ە ڕزگاردەکات کە‬ ‫باسمکردن‪ .‬بۆ نموونە خۆڕزگارکردن لەو‬ ‫شێوازانەی بیرکردنەوە کە "خۆبەخۆیی"‬ ‫تاکەکەس���یی بەرامب���ەر بە "فش���ار "‌و‬ ‫"جەب���ر"ی دەس���تەجەمعی‪" ،‬ئ���ازادی"‬ ‫بەرامبەر ب���ە "ناچ���اری"‪" ،‬هەڵبژاردن"‬ ‫بەرامبەر بە "ئەرک"‪" ،‬بونیاد" بەرامبەر بە‬ ‫"بکەر"‪" ،‬سیستم" بەرامبەر "ناسیستم"‪،‬‬ ‫"چەپان���دن" بەرامبەر بە "بەرگری"‌و زۆر‬ ‫دووالیەن���ەی تری لەم بابەت���ە دادەنێن‪.‬‬ ‫هەم���وو ئ���ەم لێکداب���ڕان‌و جیاکردنەوە‬ ‫ڕەهایان���ە کاریان لێڵکردن���ی پراکتیکی‬ ‫ئینس���انی‌و کۆمەاڵیەتی‌و سادەکردنەوەی‬ ‫کردەی مێژووییە ب���ۆ وێنەیەکی زیھنی‬ ‫س���ادە‪ .‬ئەم ش���ێوازە لەفیک���ر لەباتی‬ ‫ئ���ەوەی ڕووی لەئاڵۆزییەکان���ی کردەی‬ ‫ئینس���انی‌و پێکهات���ەی کۆمەڵگابێ���ت‪،‬‬ ‫ڕووی لەوێنەیەک���ی زیھن���ی ئینس���ان‌و‬ ‫کۆمەڵگای���ە کە ئاکارە س���ەرەکییەکەی‬ ‫س���ادەییەکی ترس���ناکە‪ .‬بەکورتی ئەم‬ ‫تەرزە لەفیکر لەگەڵ ڕووکارە کۆنکریت‌و‬ ‫بەرجەستەبوونە مێژوویی‌و واقیعییەکانی‬ ‫دیاردەکاندا دەرگیرنیی���ە‪ ،‬بەڵکو لەگەڵ‬ ‫ئ���ەو وێن���ە زیھنیان���ەدا دەرگی���رە کە‬ ‫زۆرجار سایکۆلۆژیای نووسەرەکەو توانا‬ ‫ریتۆریکییەکانی ئەو نووس���ەرە‪ ،‬بۆ ئەو‬ ‫واقیعەی دروستدەکات‪.‬‬ ‫لەم ئاسەتدا‪ ،‬بۆ نموونە‪ ،‬کۆمەڵناسیی‬ ‫بۆردیۆ لەسەرجەمی ئەو تیورە ناڕاست‌و‬ ‫نەخۆش���انە ڕزگارمان���دەکات ک���ە باس‬ ‫لە"هەاڵتنی ئینس���ان لەئ���ازادی"‌و باس‬ ‫لە"ویست‌و حەزی ئینسان بۆ کۆیلەیەتی"‌و‬ ‫باس لە"عەش���قی مرۆڤ ب���ۆ بچووکی‌و‬ ‫ئیهانەکردن" دەکەن‪ .‬هەروەها لەو جۆرە‬ ‫بیرکردنەوانەش کە پێیان وایە کۆمەڵگا‪،‬‬

‫یان ئەم ی���ان ئەو ھێ���زی کۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫ن���ەک تەنها ح���ەز بەکۆیلەیەتی دەکات‪،‬‬ ‫بەڵکو عاش���قی خاوەن کۆیلەکەشە‪ .‬یان‬ ‫وەک ئەدۆرنۆ دیاردەی ئاڵۆزی فاش���یزم‬ ‫بەدروس���تبوونی جۆرێک لەسایکۆلۆژیای‬ ‫س���ادەوە گرێئ���ەدات کە ن���اوی دەنێت‬ ‫"کەس���ایەتی دەس���ەاڵتگەر"‪ .‬چەمک���ی‬ ‫"هەبیتوس���ی کۆمەاڵیەتی" الی بۆردیۆو‬ ‫چۆنیەتی دروس���تبوون‌و ئیشکردنی ئەم‬ ‫چەمک���ە‪ ،‬هەروەه���ا چەمک���ی "کایە"‌و‬ ‫چۆنیەتی ڕێکخس���تنی ناوەکی کایەکان‌و‬ ‫دۆزین���ەوەی ش���ێوازی ئەو س���ەرمایەی‬ ‫لەکایەکان���دا ئامادەی���ەو چۆنیەت���ی‬ ‫دابەشکردنی ئەو س���ەرمایەو ناسینەوەو‬ ‫خوێندن���ەوەی پێگ���ە جیاوازەکان���ی‬ ‫ن���او ه���ەر کایەیەک وێنەیەک���ی دونیای‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئینسانیمان پێدەبەخشێت‬ ‫زۆر ئاڵۆزت���رو کۆنکریتت���رو مێژوویییتر‬ ‫لەو وێنە س���ادانەی باس���مکردن‪ .‬هەموو‬ ‫ئ���ەو تیورە نیمچە س���ایکۆلۆژی‌و نیمچە‬ ‫فەلسەفییانە لەسەر تێگەیشتنێکی سادە‬ ‫لەک���ردەی کۆمەاڵیەتی‌و تێگەیش���تنێکی‬ ‫س���ادەی چۆنیەتی ئیشکردنی کۆمەڵگاو‬ ‫ئیش���کردنی دەس���ەاڵت کاردەکەن‪ .‬ئەم‬ ‫ش���ێوازانە لەبیرکردنەوە لەپاڵ هەندێک‬ ‫دیدی س���ایکۆلۆژی زۆر سادەو هەندێک‬ ‫قس���ەو بۆچوونی گشتیدا لەسەر ئازادی‪،‬‬ ‫هەروەه���ا لەپ���اڵ وێنەیەک���ی ھێج���گار‬ ‫گش���تی‌و ه���اوکات ھێج���گار ناڕاس���تی‬ ‫ئینس���ان‌و کۆمەڵگادا‪ ،‬ن���ەک تەنها ئەم‬ ‫ی���ان ئەو واقیعی کۆمەاڵیەتی دەنرخێنن‪،‬‬ ‫بەڵکو زۆرجار مێ���ژووی مرۆڤ‌و مێژووی‬ ‫مۆدێرن���ەو مێژووی ملیۆنەها ئینس���ان‌و‬ ‫مێ���ژووی س���ەدەها کۆمەڵ���گا لەچەند‬ ‫دێڕێک���دا دەنرخێنن‪ .‬گومان���ی تێدانییە‬ ‫هەم���وو ئەوان���ەی بێدەنگدەکرێ���ن‌و‬ ‫دەچەوس���ێنرێنەوە‪ ،‬خۆیان بەش���ێکیان‬ ‫لەپرۆسەی چەوساندنەوەو بێدەنگکردنەدا‬ ‫هەی���ە‪ ،‬واتە تەنها الیەنە بااڵدەس���تەکە‬ ‫لەکردەی چەوساندنەوە بەرپرسیار نییە‪،‬‬ ‫ئەمە ڕاس���تە‪ .‬بەاڵم بەس���تنەوەی ئەم‬ ‫دیاردەی���ە بەحەزو ویس���تی مرۆڤەوە بۆ‬ ‫کۆیلەیەتی‌و بەترس‌و ڕاکردنی ئینسانەوە‬ ‫لەئازادییەوە‪ ،‬قس���ەیەکی س���ایکۆلۆژی‬ ‫س���ادەو لەڕاستیش���دا بێمانایە‪ .‬ئەوەی‬ ‫بۆردی���ۆ نیش���انمان ئ���ەدات ئەوەیە کە‬ ‫ئەو جۆرە چەپاندن‌و چەوس���اندنەوەیە‪،‬‬ ‫وات���ە ئ���ەو ج���ۆرە چەوس���اندنەوەیەی‬ ‫ک���ە وادەکات کەس���ی چەوس���اوە خۆی‬ ‫بەشێکبێت لەپرۆسەی چەوساندنەوەکە‪،‬‬ ‫لەڕێگای هەبیت���وس‌و لەڕێگای چۆنیەتی‬ ‫کارکردنی کایەکانەوە بەرهەمدەھێنرێت‪،‬‬ ‫لەم ڕێگایانەوە چەوس���اندنەوە دەکرێت‬ ‫بەدیاردەیەک���ی ئاس���ایی‌و بەبەش���ێک‬ ‫لەپێکهاتی زمان‌و وێنەو چاوەڕوانییەکانی‬ ‫ئینس���ان لەخ���ۆی‌و ل���ەو کۆمەڵگایەی‬ ‫تیایادا دەژی‪ .‬واتە مەس���ەلەکە لەحەزو‬ ‫عەشقەوە بۆ کۆیلەیەتی نەهاتوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەرهەمێک���ی کۆمەاڵیەت���ی ش���ێوازێکی‬ ‫تایبەت���ی ڕێکخس���تن‌و بەڕێوەبردن���ی‬ ‫کۆمەڵگای���ە‪ .‬لەم���ەش بترازێ���ت بوونی‬ ‫قبووڵکردنی چەوس���اندنەوە بەبەش���ێک‬ ‫لەهەبیتوس‌و بەشێوازی ڕێکخستنی کایە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان مانای ئ���ەوە نییە کە‬ ‫دونیای کۆمەاڵیەتی چەقیبەستووەو ڕۆحی‬ ‫بەرگریی ل���ەو کۆمەڵگایەدا کوژاوەتەوە‪.‬‬ ‫چەمکی کای���ەو چەمکی هەبیتوس هەلی‬ ‫ئەوەمان پێدەبەخشن بتوانین هەم کردەو‬ ‫هەم ئەگەرەکانی بەرگریی‌و ملمالنێ لەناو‬ ‫دونی���ای کۆمەاڵیەتیدا ببینین‪ .‬دەش���ێت‬ ‫هونەرو ئەدەبیات خۆیان بەش���ێکبن لەم‬ ‫کردەی بەرگرییە‪ ،‬بەاڵم دەشێت بەشێکبن‬ ‫لەکردەی کوشتنی بەرگریی‪.‬‬ ‫بۆردیۆو هونەر‬ ‫چەمک���ی هەبیت���وس‌و چەمک���ی کایە‬ ‫هاریکاری بۆردیۆ دەکەن بۆئەوەی هونەر‬ ‫وەک بەش���ێک لەژیان���ی کۆمەاڵیەت���ی‌و‬ ‫وەک بەش���ێک لەش���ێوازی ڕێکخستنی‬ ‫کۆمەاڵیەتییان���ەی چێژ‌و ح���ەز‌و زەوقی‬ ‫هون���ەری وێناب���کات‪ .‬الی بۆردی���ۆ‬ ‫چاالکی هون���ەری یەکێک���ە لەچاالکییە‬ ‫ئینس���انییەکان‌و ئ���ەو بەه���او ن���ۆرم‌و‬ ‫یاس���ایانەی بەس���ەر بەش���ێکی زۆری‬ ‫چاالکییە ئینس���انییەکاندا پیادەدەبێت‪،‬‬ ‫بەسەر هونەریشدا پیادەدەبێت‪ .‬وەکچۆن‬ ‫چاالکی س���ەربازی‌و بازرگانی‌و وەرزش‌و‬ ‫ش���تەکانی تر "کایە"ی تایبەت بەخۆیان‬ ‫هەی���ە‪ ،‬بەهەمانش���ێوە هونەریش کایەی‬ ‫تایب���ەت بەخۆی هەیە‪ .‬ش���تێک بەناوی‬ ‫هون���ەری موج���ەرەدو هونەرمەن���دی‬ ‫موج���ەرەدەوە بوونی نیی���ە‪ ،‬ئەوەی لەم‬

‫کۆمەڵناس���یی بۆردی���ۆ ش���ەپازلەیەکی‬ ‫گەورەیە لەڕوخساری ئەم دیدە ڕۆمانسییە‬ ‫میتافیزییکیە بۆ هونەرمەند‌و نووسەران‌و‬ ‫لەبات���ی ئەمە نیش���تەجێکردنیانە‪ ،‬وەک‬ ‫زۆرب���ەی مرۆڤەکانی تر‪ ،‬لەن���او دونیای‬ ‫کۆمەاڵیەتییدا‪ ،‬بەهەموو ناکۆکی‌و تەماح‌و‬ ‫ویست‌و حەز‌و ئارەزووە رەواو‌و ناڕەواکانی‬ ‫ن���او ئەو دونی���ا کۆمەاڵیەتیی���ەوە‪ .‬بەم‬ ‫مانایە کۆمەڵناسیی بۆردیۆ کۆمەڵناسیی‬ ‫البردنی ئەو س���یحرەیە کە تێگەیش���تنی‬ ‫ڕۆمانس���ییانە بۆ هونەر دروستیدەکات‌و‬ ‫کردن���ەوەی هونەرمەندان‌و نووس���ەرانە‬ ‫بە ئینس���ان‪ ،‬ئینس���ان ب���ەڕووە جوان‌و‬ ‫ناشیرینەکانییەوە‪.‬‬

‫ب���وارەدا هەی���ە ه���ەم لەپەیوەندییەکی‬ ‫پتەودایە بە هەبیتوسی کۆمەاڵیەتییەوە‪،‬‬ ‫هەم نیش���تجەێی ناو کایەیەکی تایبەتە‪،‬‬ ‫بە هەموو یاس���ا‌و ن���رخ‌و بەها‌و ملمالنێ‌و‬ ‫چاوەڕوانییە تایبەتەکانی ناو ئەو کایەوە‪.‬‬ ‫بەم مانایە یەکەمین شتێک کۆمەڵناسیی‬ ‫بۆردیۆ وێرانیبکات ئەو قسەکردنە گشتی‌و‬ ‫ئەبستراکت‌و ڕۆمانسییە پڕ موبالەغەیەیە‬ ‫کە فەیلەسوفانی قوتابخانەی فرانکفۆرت‌و‬ ‫زۆرانێکی تری دەرەوەی ئەو قوتابخانەیە‪،‬‬ ‫دەربارەی هونەر دەیکەن‪ .‬کۆمەڵناس���یی‬ ‫بۆردیۆ ڕەخنەیەکی هەمەالیەنە لەهەموو‬ ‫ئەوانەی هونەر وەک ھێزێکی میتافیزیکی‪،‬‬ ‫وەک ش���تێک لەدەرەوەی کات‌و شوێندا‪،‬‬ ‫لەدەرەوەی رەوتە کۆمەاڵیەتی‌و مێژووییە‬ ‫کایەی کولتور‌و هونەر‬ ‫جیاوازەکاندا‪ ،‬لەدەرەوەی ملمالنێی کەس‌و‬ ‫بۆردی���ۆ ه���ەر لەس���ەرەتاوە واز لەو‬ ‫گروپ���ەکان لەناو خۆی���ان‌و لەگەڵیەکدا‪،‬‬ ‫ل���ەدەرەوەی جیاکردن���ەوەی شوناس���ە زمانە ڕۆمانس���ییە دەھێنێ���ت کە زۆرێک‬ ‫تایبەتەکان���دا لەیەکتری‪ ،‬ل���ەدەرەوەی لەهونەرمەن���دان‌و نووس���ەران‌و بڕێکیش‬ ‫حەز‌و ویست‌و تەماحی هونەرمەندەکاندا‪ ،‬لەبیریاران���ی تر بۆ باس���کردنی هونەر‌و‬ ‫دەیبین���ن‌و دایدەنێنن‪ .‬الی بوردیۆ هەمو ئ���ەدەب بەکاریدەھێن���ن‪ .‬لەم ئاس���تەدا‬ ‫دیاردەی���ەک‪ ،‬چ هونەری‌و چ ئەدەبی‌و چ یەکەمین ش���تێک کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ‬ ‫سیاسی‪ ،‬تەنانەت خودی عەقڵ خۆشی‪ ،‬ئەنجامیئ���ەدات ئەوەی���ە دەس���تەواژەی‬ ‫دی���اردەی ن���او کات‌و رەوت���ی مێژوویی "جیهانی هون���ەر"‪ ،‬یان "دونیای هونەر"‪،‬‬ ‫تایبەت���ە‪ ،‬لەنێو ڕووب���ەری کۆمەاڵیەتی‌و ب���ە دەس���تەواژەی "کای���ەی هون���ەر"‬ ‫فەرهەنگی تایبەتیشدا ئامادەیە‪ ،‬ئەمانەش دەگۆڕێت���ەوە‪ .‬ئەم���ەش مان���ای ئەوەی‬ ‫پڕن لەدید‌و خەون‌و تێگەیش���تن‌و زمان‌و لەبات���ی ئ���ەوەی قس���ەیەکی گش���تی‌و‬ ‫زەوق‌و ح���ەز‌و ناحەزی جی���اواز‌و ناکۆک میتافیزیکی لەسەر "دونیا" یان "جیهان"‬ ‫بەیەکت���ری‪ .‬واتە لەھی���چ کۆمەڵگایەکدا ی هونەر بکرێت‪ ،‬قس���ەیەکی س���یاقی‌و‬ ‫کۆنکری���ت‌و مێژووی���ی‌و کۆمەاڵیەتییانە‬ ‫لەسەر "کایە"ی هونەر دەکرێت‪ .‬بەمەش‬ ‫قس���ەکردن لەس���ەر هونەر لەو زمانە پڕ‬ ‫سەفس���ەتە‌و کڵیش���ەبازییە ڕزگاردەکات‬ ‫کە لەڕۆمانس���یەتەوە هاتووەوە‌و بووە بە‬ ‫قسەی سەرزاری بەشێکی زۆری ئەوانەی‬ ‫خۆیان بە هونەرەوە س���ەرقاڵدەکەن‪ ،‬چ‬ ‫وەک بەرهەمھێنەر‌و چ وەک بەکارھێنەر‌و‬ ‫چ وەک باڵوک���ەرەوە‌و چ وەک نرخێنەری‬ ‫کارە هونەرییەکان‪.‬‬ ‫الی بۆردیۆ هون���ەر‌و ئەدەبیات‪ ،‬وەک‬ ‫ه���ەر بەرهەمێکی کولتوری تر‪ ،‬بەرهەمی‬ ‫پراکتیکێک���ی کۆمەاڵیەت���ی دیاریکراوە‪.‬‬ ‫هەرگیز لەفەزایەکی کراوەی بێس���نووردا‬ ‫بەرهەمنای���ەت‪ ،‬بەڵکو لەن���او کایەیەکی‬ ‫ی���ەک زەوق‌و ی���ەک حەز‌و ی���ەک چێژی تایبتەدا جێگی���رە کە "کایەی کولتور"ە‪.‬‬ ‫هونەری‌و یەک وێن���ە‌و یەک چاوەڕوانی‌و ل���ەم کایەیەش���دا بک���ەری کولتوریی‌و‬ ‫نرخان���دن بۆ هون���ەر‌و ئەدەبیات بوونی هونەریی جی���اواز ئامادەن کە پەیوەندی‬ ‫نیی���ە‌و یەک تێگەیش���تنیش بۆ چییەتی ناکۆکی‌و ملمالنێ لەس���ەر "س���ەرمایەی‬ ‫هونەر خۆی‌و چییەتی ڕۆڵی ئەو لەژیانی ڕەمزی" ئاراستەی جوڵەی ئەو بکەرانە‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و فەرهەنگی���دا بوونی نییە‪ .‬سەرجەمی ڕێکخستنی ناو کایەکە دەکات‪.‬‬ ‫بۆردی���ۆ لەپەرەگرافێک���ی بەناوبانگ���دا لەناو ئەم کایەیەدا ملمالنێ لەس���ەر ناو‌و‬ ‫ب���اس ل���ەوە دەکات کە ه���ەر گروپێکی شۆرەت‪ ،‬لەس���ەر دروستکردنی ئیعجاب‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی وێنەیەک���ی تایبەت���ی بۆ لەس���ەر بەھێزکردن���ی پێگ���ەی رەمزی‌و‬ ‫هونەر‌و ئەدەبیات هەیە‌و هەریەکێکیشیان نف���وزی هونەری‌و ئەدەب���ی ملمالنێیەکی‬ ‫بەش���ێوازی جیاواز هون���ەر‌و ئەدەبیات س���ەخت‌و هەمەالیەنە‪ .‬ئەم ملمالنێیە بە‬ ‫بەکاردەھێن���ن بو بەش���ێوەی جیاوازیش پلەی یەکەم لەسەر ئەوەیە کام شێوازی‬ ‫دەیانک���ەن ب���ە بەش���ێک لەشوناس���ی هونەر‌و ئەدەبیات‪ ،‬کام زمان‌و زەوق‪ ،‬کام‬ ‫تایبەت���ی خۆیان‌و بەبەش���ێک لەکردەی شێوازی نووسین‌و شێوازی چێژوەرگرتن‪،‬‬ ‫خۆجیاکردنەوەیان لەکەسانی تر‪ .‬بۆردیۆ ببنە ش���ێوازی بااڵدەس���تی ناو کایەکە‌و‬ ‫بە بڕێک پەڕگیرییەوە دەنووسێت‪ :‬هەموو کامیشیان وەک هونەر‌و ئەدەبیاتی بەرز‌و‬ ‫گروپێک���ی کۆمەاڵیەت���ی "هونەرمەندی کامیش���یان وەک هونەر‌و ئەدەبیاتی نزم‬ ‫تایبەت‌و فەیلەسوفی تایبەت‌و ڕۆژنامەی ببینرێن‌و مامەڵەبکرێ���ن‪ .‬بێگومان ئەمە‬ ‫تایب���ەت‌و ڕەخنەگری تایب���ەت بەخۆی مانای ئەوە نیی���ە کە کۆمەڵێک پێوەری‬ ‫هەی���ە‪ ،‬وەکچ���ۆن سەرتاش���ی تایبەت‌و ئیس���تاتیکی تایبەت بوونی���ان نییە بۆ‬ ‫دیک���ۆری ماڵ���ی تایب���ەت‌و بەرگدرووی جیاکردن���ەوەی ش���ێوازە جیاوازەکان���ی‬ ‫تایبەتیش���ی هەیە" (‪ 1984 Bourdieu‬هون���ەر‌و ئەدەبیات لەیەکت���ری‪ ،‬ئەوەی‬ ‫‪ .)232-231‬ئاشکرایە شتێک لەپەڕگیری لێرەدا گرنگە پێداگرتنە لەسەر ئامادەگی‬ ‫ل���ەم بۆچوونەی بۆردی���ۆدا هەیە‪ ،‬بەاڵم ڕەهەندی کۆمەاڵیەتی‌و مێژوویی لەناو ئەو‬ ‫ئەمە خاڵە گرنگەکە نییە‪ ،‬ئەوەی گرنگە پێوەرانەدا‌و لەناو گشتێتی کایەکەدا‪.‬‬ ‫بۆردی���ۆ بۆئ���ەوەی سروش���تی ئ���ەو‬ ‫ئەوەیە کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ دەیەوێت‬ ‫نیشانیبدات کە هونەر‌و ئەدەبیات دەربڕی ملمالنێییەی ناو کایەی هونەر نیشانبدات‬ ‫ڕۆحێک���ی میتافیزکی‌و جوانیپەرس���ت‌و پێ لەس���ەر ئ���ەو خاڵ���ە دادەگرێت کە‬ ‫یاخ���ی‌و فریشتەئاس���ای ئەم ی���ان ئەو "کای���ەی هونەری" کای���ەی بەرهەمێنانی‬ ‫تاکەک���ەس نیی���ە‪ ،‬ش���تگەلێک هەموو کۆمەڵێ���ک "بەرهەمی رەمزیی���ە"‪ ،‬واتە‬ ‫ڕۆمانس���ییەک دەیەوێت بیس���ەلمێنێت‪ ،‬کای���ەی بەرهەمھێنانی تێکس���ت‌و وێنە‌و‬ ‫بەڵک���و دیاردەیەک���ی س���ەرزەمینی‌و تابلۆ‌و زم���ان‌و فلیم‌و مۆس���یقا‌و ھتد‪...‬‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و فەرهەنگ���ی دیارک���راوە‌و بۆیە ش���ێوازی ئەو سەرمایەی لە"کایەی‬ ‫لەناو قوڕ‌و چڵپاوی دونیای کۆمەاڵیەتیدا هون���ەری"دا ئامادەیە‪" ،‬س���ەرمایەیەکی‬ ‫ئامادەیە‪ .‬لەناو کۆمەڵناس���یی بۆدریۆدا رەمزی���ی"ە‪ .‬ئەم���ە مان���ای ئ���ەوەی‬ ‫هونەر لەوە دەکەوێت بوونێکی میتافیزیکی ملمالنێکانی ناو کایەکە ملمالنێیە لەسەر‬ ‫هەبێت‪ ،‬یان بەو ڕادەیە سەربەخۆبێت کە ئەم "س���ەرمایە رەمزی���ی"ە‪ ،‬کە زۆرجار‬ ‫تیوریزەکەرە ڕۆمانیسییەکان باسیدەکەن‌و لەفۆرمی ن���او‌و ناوبانگ‌و نفوز‌و ئیعجاب‌و‬ ‫پەیوەندی هونەر ب���ە دەرەوەی خۆیەوە دروس���تکردنی هەواداردا دەردەکەوێت‪.‬‬ ‫وەک پەیوەندییەک���ی الوەکی‪ ،‬الواز‪ ،‬یان بەاڵم بوون���ی ئەم س���ەرمایە رەمزییە‌و‬ ‫ناپەیوەندی وێنادەکەن‪ .‬سەرەڕای ئەمە ملمالنێکردن لەس���ەری تاق���ە ئاکارێکی‬ ‫کۆمەڵناس���یی بۆردی���ۆ کارێک���ی تریش کایەی هونەری نییە‪ ،‬چونکە ئەم کایەیە‬ ‫ئەنجامئ���ەدات کە بێگوم���ان بۆ زۆرێک هەمیش���ە لەپەیوەندیدایە ب���ە کایەکانی‬ ‫لەهونەرمەندان‌و نووس���ەران ناخۆش���ە‪ ،‬ترەوە‌و بەش���ێوازەکانی تری سەرمایەی‬ ‫ئەوەش بریتییە لەبریندارکردنی نارسیزم‌و ناو کایەکانی ترەوە‪ .‬بۆیە ئەگەری ئەوەی‬ ‫خودئەڤین���ی‌و غ���روری ئ���ەم گروپ���ە ئەو "س���ەرمایە رەمزی"یەی لەناو کایەی‬ ‫کۆمەاڵیەتییە‪ .‬کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ ئەو هونەریدا دروستدەکرێت‪ ،‬تەرجەمەبکرێت‌و‬ ‫نارس���یزمە لەهونەرمەند دەس���ێنێتەوە بگۆڕدرێ���ت ب���ۆ "س���ەرمایەی ئابوری"‪،‬‬ ‫ک���ە وەک کەس���ێکی رس���ەن‌و بێوێنە‌و ئەگەرێکی گەورەیە‪ .‬س���ەرمایەی ڕەمزی‬ ‫دەگمەن نمایش���یدەکات‪ ،‬وەک کەسێک ت���ا س���ەر ه���ەر لەفۆرمی س���ەرمایەی‬ ‫گوایە بێمەبەست‌و بێالیەن‌و بێپەیوەندی رەمزی���دا نامێنێتەوە‪ ،‬بەڵکو لەس���ات‌و‬ ‫کاردەکات‌و ئەوەی دەیجوڵێنێت‌و ئاراستەی کاتی تایبەت‌و لەناو تۆڕێک لەپەیوەندی‬ ‫دەکات گوایە بەرهەمھێنان‌و باڵوکردنەوە‌و کۆمەاڵیەتی ئاڵۆزدا دەتوانێت بگۆڕێت بۆ‬ ‫پاراس���تنی جوانی‌و ڕاس���تییە بەتەنها‪ .‬سەرمایەی ئابوری‪ .‬ئەم گۆڕانەش زۆربەی‬

‫الی بۆردیۆ هونەر‌و‬ ‫ئەدەبیات‪ ،‬وەک هەر‬ ‫بەرهەمێکی کولتوری تر‪،‬‬ ‫بەرهەمی پراکتیکێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی دیاریکراوە‬

‫کات پەیوەس���تە ب���ەو پەیوەندییانەوە‬ ‫کە کایەی هونەری ب���ە کایەکانی ترەوە‬ ‫هەیەت���ی‌و ب���ەو پەیوەندییانەش���ەوە‬ ‫ک���ە نووس���ەر‌و هونەرمەندەک���ە وەک‬ ‫تاکەکەس ل���ەدەرەوەی کایەی هونەریدا‬ ‫دروس���تیاندەکات‪ .‬بۆ نموونە پەیوەندی‬ ‫کای���ەی هونەری وەک کای���ە‌و پەیوەندی‬ ‫نووس���ەر یان هونەرمەندەکە خۆی وەک‬ ‫تاکەک���ەس بە بەکای���ەی میدیا‌و کایەی‬ ‫سیاس���ی‌و کای���ەی ئەکادیم���ی‌و کایەی‬ ‫ئاب���وری‌و کای���ەی دەس���ەاڵت‌و ھتد‪...‬‬ ‫هەمیش���ە جۆرێک لەپەیوەندی لەنێوان‬ ‫سەرمایەی هونەریی‌و ئەدەبیی‪ ،‬وەک دوو‬ ‫شێوازی جیاوازی س���ەرمایەی ڕەمزی‪‌،‬و‬ ‫ئەو "س���ەرمایە کۆمەاڵیەتیی���ە"دا هەیە‬ ‫کە نووس���ەر یان هونەرمەن���د‪ ،‬لەفۆرمی‬ ‫تۆڕێ���ک لەپەیوەندیدا بە کەس���انی تر‌و‬ ‫پێگەی ترەوە دروس���تیاندەکات‪ .‬هەموو‬ ‫ئەمانە ڕۆڵێکی گرنگ دەبینن لەشێوازی‬ ‫نرخاندن‌و دەرکەوتن‌و ناوبردن‌و باسکردنی‬ ‫بەرهەمە هونەری‌و ئەدەبیەکانی ئەم یان‬ ‫ئەو نووسەردا‪ .‬کە ئەمەش دواجار ئەگەری‬ ‫گۆڕینی سەرمایە هونەرییە رەمزییەکە بۆ‬ ‫سەرمایەی ئابوری گەورەتر دەکات‪.‬‬ ‫بۆردیۆ کە باس لە"پێگە" جیاوازەکانی‬ ‫ناو کایەی هون���ەری دەکات‪ ،‬تەنها باس‬ ‫لەشێوازە جیاوازەکانی هونەر‌و ئەدەبیات‬ ‫ناکات‪ ،‬بۆ نموونە تەنها باس���ی هونەری‬ ‫شێوەکاری‪ ،‬ش���انۆ‪ ،‬مۆسیقا‪ ،‬ئەدەبیات‪،‬‬ ‫سینەما‪ ،‬فۆتۆگرافی‪ ،‬دەزگاکانی پەخش‌و‬ ‫باڵوکردن���ەوە ناکات‪ .‬وات���ە پێگەی ناو‬ ‫کای���ەکان کورتنابن���ەوە تەنه���ا بۆ ئەو‬ ‫پێگانەی کە هونەرمەن���دە جیاوزەکان‌و‬ ‫ش���ێوازە جیاوازەکانی هونەر‌و ئەدەبیات‬ ‫لەن���او کایەکەدا بەدەس���تیدەھێنن‪ .‬واتە‬ ‫پێگەکان تەنها بۆ پەیوەندییە ھیرارکییە‬ ‫ناوەکییەکانی ن���او کایەکە کورتنابنەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەو پێگانە زۆرجار لەپەیوەندیدان‬ ‫بە کردە‌و هەڵوێستی کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‬ ‫جیاواز‌و بەو گوتارە جیاوازنەوە کە لەسەر‬ ‫کۆمەڵێ���ک ب���اس‌و خواس���ی دەرەوەی‬ ‫هونەر‌و ئەدەبیات‪ ،‬بەرهەمدێن‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫دەشێت لەناو کایەکەدا گوتارێک هەبێت‬ ‫دژ بە سیاس���ییبوونی هونەر‌و ئەدەبیات‪،‬‬ ‫یان کار لەسەر جیاکردنەوەیەکی رەهای‬ ‫کەس���ایەتی سیاسی‌و کەسایەتی ئەدیب‌و‬ ‫هونەرمەند بکات‪ ،‬بەاڵم دەشێت گوتاری‬ ‫ت���ر هەبێت کە ئەدەبی���ات‌و هونەر وەک‬ ‫درێژکراوەی سیاسەت‌و وەک دەرکەوتێک‬ ‫لەدەرکەوتەکانی تری سیاسەت وێنابکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم ج���ۆرە گوتارانە کە لەن���او کایەی‬ ‫هونەریدا دروستدەبن‪ ،‬کاریگەریان دەبێت‬ ‫لەس���ەر پێگەی بکەرەکانی ناو کایەکە‪،‬‬ ‫بێگومان ئەم کاریگەرییانە لەس���اتێکەوە‬ ‫بۆ س���اتێکی ت���ر‌و لەژینگەیەک���ەوە بۆ‬ ‫ژینگەیەکی ت���ر جیاوازدەبن‪ .‬ئەوەی ئەم‬ ‫دیدە دەیەوێت بیس���ەلمێنێت ئەوەیە کە‬ ‫کایەی هون���ەری کای���ەی بەرهەمێنانی‬ ‫جوانی نییە بەتەنها‪ ،‬بەڵکو کایەیەکە بە‬

‫بێگومان بڕو ڕادەی‬ ‫سەربەخۆیی کایەکان‬ ‫لەکۆمەڵگادا جیاوازن‪،‬‬ ‫کایەی هونەری‬ ‫لەدونیای ئێمەدا‪ ،‬لەپاڵ‬ ‫زۆرێک لەکایەکانی‬ ‫تردا‪ ،‬خاوەنی‬ ‫سەربەخۆیی نییە‬ ‫شێوازی جیاواز بە کایەیەکانی دەرەوەی‬ ‫کایەی هونەرییەوە گرێ���دراوە‪ .‬بێگومان‬ ‫بەش���ێک لەناوەرۆک���ی ئ���ەم گوتاران���ە‬ ‫پەیوەس���تە بە قەناعەت‌و بیروبۆچوونی‬ ‫نووس���ەر‌و هونەرمەن���دەکان خۆیانەوە‪،‬‬ ‫واتە بەش���ێکی دەرەنجامی تێگەیشتنی‬ ‫تایبەت���ی ه���ەر یەکێکیانە ب���ۆ چییەتی‬ ‫هونەر‌و ئەدەبیات‌و کۆمەڵگا‌و سیاسەت‌و‬ ‫ک���ردەی کۆمەاڵیەت���ی‌و ھت���د‪ ...‬بەاڵم‬ ‫بەش���ێکی تری پابەس���تی گەورەکردن‌و‬ ‫قەبەکردن���ی "س���ەرمایەی رەمزی"ی���ە‪،‬‬ ‫بەش���ێکە لەو ملمالنێییەی لەناو کایەی‬ ‫هونەریدا لەس���ەر س���ەرمایەی رەمزی‌و‬ ‫چۆنیەتی دابەش���کردنی ئەم س���ەرمایە‬ ‫لەئارادایە‪ .‬لەم ملمالنێیەدا نووس���ەران‌و‬ ‫هونەرمەن���دان دەیانەوێ���ت وێنەیەک بۆ‬ ‫خۆیان دروس���تبکەن‪ ،‬ک���ە بتوانێت هەم‬ ‫لەناو کایەی هون���ەری‌و هەم لەدەرەوەی‬ ‫ئەو کایەیەدا‪ ،‬وەک وێنەیەکی خواستراو‌و‬ ‫پۆزەتی���ڤ‌و باش���نرخێنراو ئامادەبێت‪.‬‬

‫چۆنیەتی دروس���تکردن‌و باڵوکردنەوەی‬ ‫ئەم وێنەیە بەشێکە لەکردەی "ئیدارەدانی‬ ‫شوھرەت"‪ ،‬لەپیشەس���ازی دروستکردنی‬ ‫ن���او‌و بەخش���ینی ڕووکاری پۆزەتیڤ بە‬ ‫ن���او‪ ،‬جا چ لەڕێ���گای گونجاندنی لەگەڵ‬ ‫ئەو وێنە کۆمەاڵیەت���ی‌و فەرهەنگییانەدا‬ ‫کە کۆمەڵگا قبووڵیاندەکات‪ ،‬یان لەڕێگای‬ ‫جۆرێ���ک لەیاخیگ���ەری تایبەت���ەوە کە‬ ‫بش���ێت پەنجەی ئافەرینی بۆدرێژبکرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم پیشەس���ازی ش���وھرەتە وەکچۆن‬ ‫پێویس���تی بە س���ەنگەرگیری‌و ملمالنێ‬ ‫هەیە‪ ،‬ئاواش پێویس���تی بە موجامەالت‌و‬ ‫پێکەنی���ن‌و زەردەخەنەی ڕاس���ت‌و درۆ‬ ‫هەیە‪ .‬دروس���تکردنی موعجیب‌و هەوادار‪،‬‬ ‫دۆس���تایەتیکردنی ئەوان���ەی الپ���ەڕەی‬ ‫ئەدەبی‌و هون���ەری ڕۆژنامەکان‌و ئەوانەی‬ ‫گۆڤ���ارە ئەدەب���ی‌و هونەرەیی���ەکان‬ ‫بەڕێوەدەب���ەن‪ ،‬نزیککەوتن���ەوە لەوانەی‬ ‫لەس���ەر کتێ���ب‌و تابل���ۆ‌و وێن���ە‌و فلیم‌و‬ ‫بەرهەم���ە هونەرییەکانی تر دەنووس���ن‪،‬‬ ‫بەشێکە لەئامرازە س���ەرەکییەکانی ئەو‬ ‫"ئیدارەدان���ی ش���وھرەت"ی باس���مکرد‪.‬‬ ‫هەم���وو ئەمانە لەدواج���اردا نەک تەنها‬ ‫ب���ڕ‌و ڕادەی س���ەرمایەی ڕەم���زی لەناو‬ ‫کایەکەدا گ���ەورەدەکات‪ ،‬بەڵکو ئەگەری‬ ‫گۆڕان���ی ئ���ەو س���ەرمایە ڕەمزییەش بۆ‬ ‫س���ەرمایەی ئابوری لەدەرەوە‌و ناوەوەی‬ ‫کایەکەشدا گەورەدەکات‪ .‬بۆردیۆ دەڵێت‬ ‫ئەم ڕەهەن���دە ئابورییە گرنگەی هونەر‌و‬ ‫ئەدەبی���ات خ���ۆی وەک ئابورییەک���ی‬ ‫"دژە ئابوری" نیش���انئەدات‪ ،‬واتە خۆی‬ ‫وەک هونەر‌و ئەدەبیاتێکی بێمبەس���ت‌و‬ ‫بێتەماح نیش���انئەدات‪ ،‬لەکاتێکدا هەموو‬ ‫ئەوانە بەشێکن لەکایەی هونەری خۆی‌و‬ ‫لەجوڵە‌و ملمالنێکانی ناوی‪.‬‬ ‫هەم���وو ئەمان���ە وادەکات کایەکەن چ‬ ‫لەن���او خۆیان���دا‌و چ���ە لەپەیوەدنییاندا‬ ‫بەدەرەوەی خۆیانەوە هەڵگری ملمالنێ‌و‬ ‫دینامیکیەت���ی ناوەک���ی تایب���ەت ب���ن‪،‬‬ ‫جوڵەی���ان تێدابێت‪ ،‬وەکچ���ۆن هەڵگری‬ ‫فش���ار‌و جەبری تایبەتبن‪ ،‬بەهەمانشێوە‬ ‫هەڵگری ئەگ���ەری گۆڕان‌و س���ەرلەنوێ‬ ‫داڕشتنەوەش���بن‪ .‬ئ���ەم دینامیکیەت���ە‬ ‫تەنها لەو دۆخەدا دەش���ێت وێرانبکرێت‬ ‫ک���ە کۆمەڵ���گا لەب���ەردەم پرۆژەیەکی‬ ‫تۆتالیتاریدابێ���ت‌و ئ���ەو پرۆژەی���ەش‬ ‫توانیبێت���ی لۆژیک���ی ناوەک���ی کایەکان‬ ‫تێکبش���کێنێت‌و ویستی دەسەاڵتگەرانەی‬ ‫دەسەاڵت بەسەر س���ەرجەمی کایەکاندا‬ ‫س���ەپێنرابێت‪ .‬لەم دۆخان���ەدا کایەکان‬ ‫لەناوەوەڕا کۆنترۆڵدەکرێن‌و لەوەدەخرێن‬ ‫کایەبن بە مانا بۆردیۆکەی‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ب���ڕو ڕادەی س���ەربەخۆیی‬ ‫کایەکان لەکۆمەڵ���گادا جیاوازن‪ ،‬کایەی‬ ‫هونەری لەدونیای ئێمەدا‪ ،‬لەپاڵ زۆرێک‬ ‫لەکایەکانی تردا‪ ،‬خاوەنی س���ەربەخۆیی‬ ‫نییە‪ ،‬یان خاوەنی س���ەربەخۆییەکی زۆر‬ ‫الوازە‪ .‬لەکۆمەڵ���گا خۆرئاواییەکاندا ئەو‬ ‫کایان���ەی نەتوانن س���ەربەخۆیی خۆیان‬ ‫بپارێزن‪ ،‬واتە نەتوانن بەپێی بەها‌و نرخە‬ ‫ناوەکییەکانی خۆیان کاربکەن‪ ،‬بەئاسانی‬ ‫"ب���ازاڕی س���ەرمایەداری" دەتوانێ���ت‬ ‫بەهاکان���ی خۆی بخاتە ن���او کایەکەوە‪،‬‬ ‫وەک لەس���ینەمای ھۆڵی���ۆدا دەیبینین‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەو کایانەی بتوانن س���ەربەخۆیی‬ ‫خۆیان بپارێزن‪ ،‬دەتوانن دەس���تی بازاڕ‌و‬ ‫دەستی ئابوری س���ەرمایەداری لەخۆیان‬ ‫بەدووربگرن‪ .‬بۆردیۆ کە قس���ە لەس���ەر‬ ‫هونەر‌و ئەدەبی���ات لەخۆرئاوادا دەکات‪،‬‬ ‫ب���اس لەداگیرکردنی کای���ەکان لەالیەن‬ ‫لۆژیک���ی ئابورییەوە ن���اکات‪ .‬واتە ئەو‬ ‫بۆچوون���ەی قوتابخان���ەی فرانکف���ۆرت‬ ‫ناس���ەلمێنێت ک���ە هون���ەر‌و ئەدەبیات‬ ‫بەڕادەی���ەک بەجەماوەریک���راون کە ھیچ‬ ‫وزەیەک���ی شۆڕش���گێڕیان تێدانەم���اوە‌و‬ ‫بوون بە پیشەس���ازییەکی تایبەت لەپاڵ‬ ‫پیشەس���ازییەکانی ت���ردا‪ .‬جگ���ە لەمە‬ ‫لەدی���دی بۆردی���ۆدا ملمالنێ���ی کایەکە‬ ‫لەگ���ەڵ دەرەوەی خۆی���دا ملمالنێیەکی‬ ‫بەردەوامە‪ ،‬دەش���ێت لەساتێکدا لۆژیکی‬ ‫بازاڕ بااڵدەس���تبێت‪ ،‬بەاڵم لەکاتی تردا‬ ‫لۆژیکی ناوەکی کایەکە خۆی‌و بەهاکانی‬ ‫خۆی بااڵدەستبێت‪.‬‬ ‫بەکورت���ی هون���ەر‌و ئەدەبی���ات‬ ‫لەکۆمەڵناس���یی بۆردیۆدا ن���ە ھێزێکی‬ ‫میتافیزکی‌و سیحرین‪ ،‬نە لەئەستێرەیەکی‬ ‫ترەوە هاتوون ت���ا جیاوازبن لەھێزەکانی‬ ‫تری ن���او کۆمەڵ���گا‪ .‬ه���اوکات هونەر‌و‬ ‫ئەدەبیات ئەو توانا خورافییەیان لەسەر‬ ‫ڕزگارکردن‌و بەرپاکردنی گۆڕانکاری نییە‬ ‫کە دیدە ڕۆمانسییەکان پێیاندەبەخشن‪.‬‬ ‫لەکۆمەڵناسیی بۆردیۆدا هەم هونەرمەند‌و‬ ‫ه���ەم هون���ەر خۆش���ی دابەزیونەتە ناو‬ ‫ق���وڕ‌و لیت���ەی ژیان���ی کۆمەاڵیەت���ی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و فەرهەنگیی���ەوە‪ ،‬کەوتونەتە‬ ‫ناو گەمەی س���ەرمایە‌و داڕشتنی پێگە‌و‬ ‫تەم���اح‌و چاوەڕوانیی���ە کۆمەاڵیەتیی���ە‬ ‫جیاوازەکانەوە‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئه‌مجاره‌ شه‌ڕ له‌گه‌ڵ به‌غدا هه‌ڵبگیرسێ‌‪،‬‬ ‫هه‌ق وای ‌ه كورد ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆ رابگه‌یه‌نێ‌‬ ‫سه‌ربه‌ست حسێن‬ ‫خوێنه‌ری‌ به‌ڕێ���ز‪ ،‬بیهێنه‌ به‌رچاوت‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر س���به‌ی‌ حكومه‌تی‌ كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاند‪ ،‬چ ‌‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ێ حاڵه‌ته‌‪:‬‬ ‫روده‌دات؟ یه‌كێ‌ له‌م س ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ .1‬هه‌ندێ���ك ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫سیانه‌كه‌ی‌ دراوسێ‌‪ -‬به‌ سوپا په‌المار ‌‬ ‫كوردستان ده‌ده‌ن‪ .‬وێرانی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪ .2‬ده‌وڵه‌تان���ی‌ دونیا ده‌م‌و ده‌س���ت‬ ‫ی‬ ‫پیرۆزبایمان لێ‌ ده‌ك���ه‌ن‌و به‌ئه‌ندام ‌‬ ‫نه‌ت���ه‌و‌ه یه‌كگرت���وه‌كان قه‌بوڵم���ان‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .3‬تێكه‌ڵێ���ك ل���ه‌دو س���یناریۆ ‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌‪ .‬هه‌ندێك ده‌وڵه‌ت پشتیوانی‌‌و‬ ‫هه‌ندێكیش دژایه‌تیمان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی س���ێهه‌م‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌چێ���ت حاڵه‌ت��� ‌‬ ‫له‌هه‌موی���ان مومكین تر بێت‪ ،‬بۆیه‌ من‬ ‫زیاتر له‌س���ه‌ر ئه‌مه‌یان ده‌دوێم‪ .‬وات ‌ه‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌تی‌ پشتیوان‌و‬ ‫هه‌ندێ‌ قه‌واره‌ ‌‬ ‫هه‌ندێكی���ش دژایه‌تیم���ان ده‌كه‌ن‪ .‬با‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆی‌ كوردستان‬ ‫بزانین ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی زیاتر ده‌بێت‪ ،‬یا له‌شكركێش؟‬ ‫پشتیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ ده‌بێته‌ مای ‌هی‌ به‌خته‌وه‌ر ‌‬ ‫بۆخه‌ڵكی‌ كوردستان یان مه‌ینه‌تی‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫م���ن پێموایه‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان سه‌ركه‌وتو ده‌بێت‪ .‬دۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌دوژم���ن زیاتر ده‌بێ���ت‪ .‬كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫ی بۆده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ باوه‌ش��� ‌‬ ‫دنیایه‌ك كه‌ له‌بیست س���اڵی‌ رابردودا‬ ‫ی‬ ‫ی توانیوێتی‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ئاس���ان ‌‬ ‫یۆگۆس�ل�افیاو له‌دایكبونی‌ چوار پێنج‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆقه‌بوڵ بكات‪ .‬به‌م‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سودان ‌‬ ‫دواییه‌ش كۆس���ۆڤۆو باشور ‌‬ ‫ێ‬ ‫هاته‌ س���ه‌ر‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‌ كوردیش���ی‌ پ ‌‬ ‫هه‌زم ده‌كرێت‪ .‬له‌م باسه‌دا هه‌وڵده‌ده‌م‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫لێك���ی‌ بده‌مه‌و‌ه ك���ه‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫كاتی‌ هاتوه‌‪ .‬سه‌ركه‌وتو ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر سبه‌ین ‌‬ ‫ی‬ ‫رابگه‌یه‌نی���ن دۆس���ت‌و دوژمنه‌كان��� ‌‬ ‫ێ بازنه‌دا ریز ده‌به‌ستن‪:‬‬ ‫ی س‌‬ ‫له‌قاوغ ‌‬ ‫‪ .1‬ناوخ���ۆی‌ كوردس���تان (الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫سیاسیی ‌ه جیاجیا كان)‪.‬‬ ‫ی دراوسێ‌)‬ ‫‪ .2‬ئیقلیم (واڵتان ‌‬ ‫‪ .3‬جیهان (باقی‌ ده‌وڵه‌تانی‌ دنیا)‬ ‫ب���ا بزانین له‌هه‌ریه‌ك ل���ه‌م بازنانه‌دا‬ ‫ی زیاتره‌ یا‬ ‫ی كوردستان دوژمن ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی زیاتر‌ه یا قازانج؟‬ ‫دۆست؟ زه‌ره‌ر ‌‬ ‫ی ناوخۆ‪:‬‬ ‫‪ -1‬بازنه‌ ‌‬ ‫ی سیاسی‌‪:‬‬ ‫پێكهاته‌ ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی كوردس���تان حوكم ‌‬ ‫له‌وه‌ته‌ ‌‬

‫ئه‌و زه‌مان ‌ه‬ ‫به‌سه‌رچو‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌سێ‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌له‌كۆمه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬پیالن ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوبردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫كوردستان بكێشن‬ ‫له‌الی���ه‌ن دو حزب���ه‌وه‌ حوكم ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی خۆیان���دا كوردس���تانیان‬ ‫له‌به‌ین��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ح���زب‌و الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫به‌ش���كردوه‌‪ .‬باق ‌‬ ‫ی‬ ‫تر ئۆپۆزیس���یۆنن‪ .‬له‌م بیست ساڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردودا‪ ،‬دو حزبی‌ ده‌سه‌اڵتدار توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاتون‪ .‬گله‌ی ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و ناعه‌داله‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو ئۆپۆزیس���یۆن‌و زۆربه‌ی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫كوردستانیان هاتۆت ‌ه سه‌ر‪ .‬كار گه‌یشت ‌ه‬ ‫ی جه‌ماوه‌رییان‬ ‫ی كه‌ خۆپیشاندان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌دژ بكرێ���ت‪ .‬زێده‌گۆیی‌ نییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ی سیاسییه‌و‌ه‬ ‫بڵێین كوردس���تان له‌رو ‌‬ ‫ل���ه‌ت له‌ته‌‪ .‬تاك ‌ه مه‌س���ه‌له‌یه‌ك هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫ك���ورد پێكه‌و‌ه گرێب���دات‪ ،‬راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌‪ .‬تاك ‌ه داوێك ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫هه‌م���و الیه‌ن��� ‌ه سیاس���ییه‌كان وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫ده‌نكی‌ ته‌زبیح له‌ده‌ور ‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆریز ده‌كات‪.‬‬ ‫ی ئابوری‌‪:‬‬ ‫بار ‌‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ڕێینه‌و‌ه بۆئاماره‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانین بڵێین‪ ،‬له‌وه‌ته‌ی‌ كورد خۆ ‌‬ ‫ی ده‌یفرۆشێ‌‪،‬‬ ‫نه‌وت ده‌رده‌هێنێ‌‌و خۆیش ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئابوری‌ توانا ‌‬ ‫بار ‌‬ ‫ی خۆی‌ رابوه‌ستێ‌‪.‬‬ ‫پێ ‌‬ ‫ی خه‌ڵك‪:‬‬ ‫ئاماده‌ی ‌‬ ‫له‌س���ه‌د س���اڵی‌ رابردودا‪ ،‬هیچ كات‬ ‫ێ‬ ‫وه‌ك ئه‌م بیست ساڵ ‌هی‌ رابردو كورد ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌كی‌ نه‌ژیاوه‌‪ .‬نه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫هێرش��� ‌‬ ‫نوێ‌ دروس���تبو‌ه ك ‌ه كوردستانی‌ ته‌نها‬

‫به‌ده‌س���ت ك���ورده‌و‌ه بینی���وه‌‪ .‬نه‌و‌ه‬ ‫كۆنه‌كه‌ی‌ ئێمه‌مانانیش تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫حه‌ساوینه‌ته‌وه‌و خه‌ریكه‌ ئێمه‌ش پێمان‬ ‫سه‌یربێت چۆن جاران ژیاوین! كه‌وات ‌ه‬ ‫ی سایكۆلۆژییه‌و‌ه خه‌ڵك ئاماده‌ی ‌ه‬ ‫له‌رو ‌‬ ‫ئه‌م باره‌ هه‌ڵبگرێ‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬بازنه‌ی‌ هه‌رێمایه‌تی‌‪:‬‬ ‫ی س���اڵه‌‪ ،‬ك��� ‌ه بیرم���ان‬ ‫س���اڵه‌ها ‌‬ ‫له‌ده‌وڵه‌ت���ی‌ كوردس���تان كردبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئاقڵه‌كانم���ان پێیانوتوین ئه‌گه‌ر كار ‌‬ ‫وابكه‌ین تورك‌و فارس‌و عه‌ره‌ب خاكمان‬ ‫به‌توره‌ك��� ‌ه ده‌بێ���ژن‪ ،‬قه‌تڵوعامم���ان‬ ‫ی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ئه‌م قه‌ناعه‌ت��� ‌ه له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك ده‌رسی‌ تاڵه‌وه‌ په‌یدا بو بو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫په‌یمانی‌ سه‌عد ئاباد له‌سییه‌كان‪ ،‬حیلف ‌‬ ‫ی جه‌زائیر‬ ‫به‌غدا له‌په‌نج���اكان‌و په‌یمان ‌‬ ‫ی رابردو نیشانیدابو‬ ‫له‌حه‌فتاكانی‌ سه‌ده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كار بگات ‌ه س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫كه‌ هه‌ر كات ‌‬ ‫ێ واڵت ‌ه ئاماده‌ن س���ه‌ر‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌م س��� ‌‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌و‌ه بنێن‌و جیاوازییه‌كانیان وه‌ال‬ ‫ی‬ ‫نێن‪ .‬له‌پ���اڵ ئه‌مه‌ش���دا‪ ،‬له‌ناوبردن ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ مه‌هابادو مه‌مله‌كه‌تی‌ ش���ێخ‬ ‫ی‬ ‫مه‌حمود وایانكرد ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫كوردس���تان ببێت��� ‌ه ئه‌فس���ان ‌هی‌ به‌ر‬ ‫ی كۆرپه‌كان‪.‬‬ ‫ی خه‌ون ‌‬ ‫ئاگردان‌و الیه‌الیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ه���ه‌ر نه‌وه‌ی���ه‌و‪ ،‬گرێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆنه‌وه‌ی‌ دوا ‌‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫خ���ۆی‌ گه‌وره‌ت���ر كرد‪ .‬ل���ه‌و كاته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی چل په‌نجا س���اڵ حزبه‌كان ‌‬ ‫به‌درێژای ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ كوردس���تان ـ په‌كه‌كه‌ ‌‬ ‫ێ ـ ته‌نه���ا بۆالمه‌ركه‌زی‌‌و‬ ‫ل���ێ‌ بت���راز ‌‬ ‫ی هه‌زاران ش���ه‌هیدیان دا‪.‬‬ ‫ی زات ‌‬ ‫حوكم ‌‬ ‫ی دۆس���تایه‌تییان بۆ میلله‌ت ‌ه‬ ‫ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رده‌س���ته‌كانیان درێژك���رد‪ ،‬ئااڵ ‌‬ ‫پێكه‌و‌ه ژیانی���ان به‌رز ك���رده‌وه‌و برا‬ ‫بچوكییان قبوڵكرد‪ .‬له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫میلله‌ت ‌ه سه‌رده‌س���تانه‌ برا بچوكیشیان‬ ‫ێ ڕه‌وا نه‌بینی���ون‪ .‬ل���ه‌و كاته‌و‌ه‬ ‫پ��� ‌‬ ‫ی ئه‌م دروشمه‌وه‌‪ ،‬سه‌دان هه‌زار‬ ‫له‌سایه‌ ‌‬ ‫كورد ك���وژران‌و ماڵوێران بون‪ .‬لۆژیك‬ ‫ی‬ ‫ێ ك ‌ه ئه‌و دروش���م ‌ه ئامانج ‌‬ ‫پێمانده‌ڵ ‌‬ ‫نه‌پێكاوه‌‪ .‬هه‌ق���ه‌ بگۆڕرێت‪ .‬لۆژیك‬ ‫پێمانده‌ڵێ���ت ك ‌ه ئه‌گه‌ر به‌ش���ی‌ كورد‬ ‫ی‬ ‫ی بێت‪ ،‬بۆچ ‌‬ ‫هه‌ر ك���وژران‌و ماڵوێران ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ك���وژران‌و ماڵوێرانیی��� ‌ه له‌پێناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی بێ���ت‪ ،‬بۆله‌پێناو ‌‬ ‫ئۆتۆنۆم ‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆنه‌بێت؟‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م سه‌ده‌یه‌ له‌دنیای‌ سه‌ده‌ ‌‬ ‫دنیا ‌‬ ‫بیست زۆر جیاوازه‌‪ .‬دو جیاوازی‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬بیس���ت س���اڵێكه‌ دنیا زۆر‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌مه‌ ‌‬ ‫گۆڕاوه‌‪:‬گڵۆبالی���زم جێگ��� ‌ه ‌‬

‫ی‬ ‫ی گرتۆت���ه‌وه‌‪ .‬حیلف��� ‌‬ ‫هه‌رێمایه‌ت��� ‌‬ ‫ی به‌غدای‌ گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی حیلف ‌‬ ‫ناتۆجێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وا ‌‬ ‫ی ته‌كنه‌لۆژی���ا كارێك��� ‌‬ ‫شۆڕش��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی تر ك���ه‌س نه‌توان ‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك ب���كات‌و كامێرا ‌‬ ‫قه‌تڵوعام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حه‌فتاو هه‌شتاكان ‌‬ ‫نه‌گاتێ‌‪ .‬به‌درێژای ‌‬ ‫ی راب���ردو س���ه‌دام به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫س���ه‌ده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێ‌ ده‌كوش���تین‪ .‬به‌ریز گه‌نج ‌‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫گولله‌باران ده‌ك���رد‪ .‬نه‌ك ته‌نها دنیا ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ بێخه‌به‌ر بو‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئێمه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌دام‌و دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫دوای‌ روخان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌واو ‌‬ ‫گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان له‌قه‌باره‌ ‌‬ ‫ی ئێس���تا‬ ‫تاوانه‌كان ئاگاداربوین‪ .‬كه‌چ ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژان ‌ه ده‌بینین چه‌ند كه‌س له‌شۆڕش ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وریا ده‌كوژرێ���ن‪ .‬ته‌كنه‌لۆژی���ا ‌‬ ‫ی وای‌ ك���ردوه‌ دنیا وه‌ك جاران‬ ‫زانیار ‌‬ ‫نهێن���ی‌ هه‌ڵگ���ر نه‌بێت‪ .‬بۆی���ه‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫زه‌مان ‌ه به‌س���ه‌رچوه‌ كه‌ سێ‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی گه‌له‌كۆمه‌ك���ی‌ بك���ه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌رێمایه‌ت��� ‌‬ ‫ی له‌ناوبردنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان‬ ‫پیالن ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئ���اگاداری‌‌و ره‌زامه‌ند ‌‬ ‫بكێش���ن‪ ،‬ب ‌‬ ‫تاك ‌ه زلهێزه‌كه‌ی‌ دنی���او هاوه‌ڵه‌كانی‌‪.‬‬ ‫خۆش���به‌ختانه‌‪ ،‬ئه‌و تاك���ه‌ زلهێزه‌ش‬ ‫ئه‌مڕۆدۆستمانه‌ نه‌ك دوژمن‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی دراوس ‌‬ ‫ێ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫یس‌‬ ‫دوهه‌م‪ :‬توانا ‌‬ ‫بۆله‌ناوبردنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان‪:‬‬ ‫ی‬ ‫• به‌غ���دا‪ :‬حكومه‌تێكی‌ ل ‌هت‌و په‌ت ‌‬ ‫ی ناوخۆوه‌ ئیفلیج‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬به‌ده‌ست شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫بوه‌‪ .‬ده‌ستوری‌ هه‌یه‌‪ .‬حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ لێس���ه‌نراوه‌ته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی عیراق‬ ‫وه‌ك س���ه‌دام هه‌مو بودج��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���دات به‌چه‌ك‌و بیكێش���ێ‌ به‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی س���وننه‌و‬ ‫ی كورددا‪ .‬س���ه‌ران ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی عێراق به‌كرده‌وه‌ سه‌لماندویان ‌ه‬ ‫شیعه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ نین ك���ورد له‌یه‌ك ماڵ‬ ‫كه‌ ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵیان���دا هه‌س���ت به‌ئاس���وده‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایه‌ف���ه‌و نه‌ته‌وه‌گیر ‌‬ ‫ب���كات‪ .‬بیر ‌‬ ‫به‌س���ه‌ریاندا زاڵه‌‪ .‬كه‌ تینیان بۆدێت‬ ‫ی كوردو‬ ‫هه‌ڕه‌ش��� ‌هی‌ قه‌تڵوعام‌و شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ره‌بمان لێده‌ك���ه‌ن‪ .‬كورد له‌عێراق ‌‬ ‫ی نابێت‪.‬‬ ‫ی رۆش���ن ‌‬ ‫فیدراڵدا ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫جیابون���ه‌و‌هی‌ ك���ورد له‌به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫ی یاس���ا)‪،‬‬ ‫ی حوكمڕان ‌ه (ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫الیه‌ن��� ‌‬ ‫ی عه‌ره‌بی‌ س���ونن ‌ه‬ ‫چونك ‌ه هاوپه‌یمانێك ‌‬ ‫له‌گۆڕه‌پانه‌ك��� ‌ه الده‌ب���ات‪ .‬هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌سه‌رانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ا له‌م دوایی ‌ه‬ ‫دركاندیان كه‌ جیابون���ه‌وه‌ی‌ كوردیان‬ ‫پێ‌ ئیش���ێكی‌ خراپ نییه‌‪ .‬كورد له‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫زیاتر چی‌ ده‌وێت؟ حكومه‌تی‌ مه‌ركه‌ز ‌‬ ‫هانتده‌دا جیابیته‌وه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫حیكمه‌تی‌ فه‌رمانڕه‌وایی كردن‬ ‫ی بێخاڵی‌‬ ‫نور ‌‬

‫گرفت���ی‌ به‌رده‌وامی‌ كۆمه‌ڵ���گاكان‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت خاڵی‌ س���ه‌ره‌كی‌ گفتوگۆكانی‌‬ ‫نێو فه‌لسه‌فه‌ی‌ سیاسیش له‌مه‌ڕ پرسی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌واییكردن‪ ،‬هه‌ر له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫یۆنان���ه‌وه‌ بگ���ره‌‪ ،‬تا ده‌گات���ه‌ ئه‌مڕۆ‪،‬‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری‌ دو پرسیاردا خوالوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ بریتین له‌هه‌ردو پرسیاری‌‪ :‬پێویسته‌‬ ‫كێ‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌ بكات؟ پێویسته‌ چۆن‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ بكرێ‌؟‬ ‫دواج���ار له‌ب���ه‌ر رۆش���نایی‌ وه‌اڵم‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌یه‌كی‌ جی���اوازدا‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌ئه‌فالتون‌و س���ۆكرات ده‌یبه‌س���تنه‌وه‌‬ ‫به‌حیكمه‌تی‌ خودی‌ فه‌رمانڕه‌وا‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌و نێوه‌ش���دا به‌گرنگ���ی‌ ده‌ه‌مێنێته‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ حیكمه‌ت���ی‌ ئه‌فالتونی‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا ده‌خاته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ پرس���یارو‬ ‫گوم���ان لێك���ردن‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫حیكمه‌تی‌ سۆكراتی‌‪ ،‬فه‌رمانڕه‌وا ده‌خاته‌‬ ‫به‌رده‌م به‌رپرسیارێتی‌‪.‬‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای‌ حه‌كیم له‌دیدی‌ سۆكراتدا‪،‬‬ ‫كه‌س���ێكه‌ تێده‌گاو درك به‌و راس���تییه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ خاوه‌ن تواناو ش���اره‌زایی‌‌و‬ ‫لێهاتوییه‌كی‌ س���نورداره‌‪ ،‬ت���ا ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ئه‌و روانینه‌‪ ،‬حوكمڕان ددان‬ ‫به‌وه‌دا ده‌نێ‌‪ ،‬كه‌ هه‌مو شتێك نازانێ‌‌و‬ ‫توانایه‌كی‌ دیاریكراوی‌ له‌تێگه‌یش���تن‌و‬ ‫هێ���زی‌ بیركردنه‌وه‌و دركك���ردن هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی‌ دی���دگای‌ ئه‌فالتونییه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ی‌ پێویسته‌ حوكم بكات‪ ،‬دیدگایه‌كه‌‬ ‫نزیكتر له‌به‌پیرۆزكردن‪ ،‬به‌وه‌ی‌ كه‌س���ی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا له‌یه‌ك كاتدا حه‌كیم‌و نایاب‌و‬

‫نیی���ه‌‪ ،‬كه‌ چ���ۆن فه‌رمانڕه‌وایی‌ بكرێ‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ئامانج���ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ ئ���ه‌و‪،‬‬ ‫وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و پرس���یاره‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌ڵێ‌‪ :‬پێویس���ته‌ ك���ێ‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌‬ ‫ب���كات؟ ئیتر له‌و نێوه‌ش���دا چۆنییه‌تی‌‬ ‫گه‌یش���تن به‌فه‌رمانڕه‌وایی‌‪ ،‬به‌رمه‌بنای‌‬ ‫باشترینیانه‌‪ .‬به‌مانایه‌كی‌ تر‪ ،‬ئه‌فالتون كۆمه‌ڵ���ێ‌ بنه‌م���او به‌ها ب���وه‌و ده‌بێ‌‪،‬‬ ‫حوكم‌و فه‌رمانڕه‌وایی‌ كردن بۆ حه‌كیم‌و ك���ه‌ دورو نزیك له‌گ���ه‌ڵ بنه‌ماو به‌هاو‬ ‫باش���ترینیان به‌ره‌وا ده‌زانێ‌‪ ،‬له‌كاتێكدا رێگاو ش���ێوازو میكانیزمه‌ شارستانی‌‌و‬ ‫به‌الی‌ سۆكراته‌وه‌ بیركردنه‌وه‌یه‌كی‌ له‌م دیموكراس���ییه‌كانی‌ گه‌یش���تنه‌ ته‌ختی‌‬ ‫چه‌شنه‌‪ ،‬به‌و مانایه‌ دێت‪ ،‬كه‌ كه‌سه‌كه‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ نایه‌ن���ه‌وه‌‪ .‬دواج���ار‬ ‫توش���ی‌ هه‌ڵچون‌و ویس���تی‌ ده‌سهاڵت‌و ه���ه‌ر خودی‌ ئه‌و بنه‌ماو به‌هایانه‌ش���ن‪،‬‬ ‫گه‌وره‌یی‌ بوه‌‪ ،‬ب���ه‌م پێیه‌ش مرۆڤی‌ وا له‌گ���ه‌ڵ خۆیاندا میراتگری‌ سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫ناتوانێ‌ نه‌حه‌كیم بێ‌‌و نه‌باشترینیان‪.‬‬ ‫ی���ان میراتگ���ری‌ فه‌رمانڕه‌وایی���ان له‌م‬ ‫ل���ه‌م گۆش���ه‌نیگایه‌وه‌‪ ،‬حیكم���ه‌ت جوگرافیای���ه‌ی‌ رۆژهه‌اڵت���دا كردۆت���ه‌‬ ‫له‌فه‌رمانڕه‌واییك���ردن له‌مانه‌وه‌دا نییه‌ كولتورو بۆ به‌رده‌وامی‌ ئه‌و كولتوره‌ش‬ ‫له‌سه‌ر كورسی‌ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬به‌قه‌د ئه‌وه‌ی‌ سڵ له‌هیچ شێوازو میكانیزمێكی‌ سته‌م‬ ‫حیكمه‌تی‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌ له‌وه‌دایه‌ چۆن نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌وجاندنه‌وه‌ بگره‌‪ ،‬تا‬ ‫له‌یاده‌وه‌ری‌ خه‌ڵكدا زیندو ده‌مێنیته‌وه‌‪ .‬به‌مێگه‌لكردن‌و س���ه‌ركوتكردن ده‌گات‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی‌ دی‌‪ ،‬گرنگ���ی‌‌و ناوه‌ڕۆكی‌ هاوكات وه‌اڵمی‌ پرس���یاری‌ چۆنییه‌تی‌‬ ‫پرس���ه‌كه‌ له‌چۆنیه‌ت���ی‌ دامه‌زراندن���ی‌ فه‌رمانڕه‌وای���ی‌ كردنیش‪ ،‬ه���ه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫حوكمڕانیدا نییه‌‪ ،‬به‌ڵك���و بایه‌خه‌كه‌ی‌ ئه‌و عه‌قڵییه‌ته‌دا شكڵ‌و شێوازی‌ خۆی‌‬ ‫له‌چۆنییه‌ت���ی‌‬ ‫ده‌س���تبه‌رداربون وه‌رگرتووه‌و به‌رده‌وامی‌ پێدراوه‌‪.‬‬ ‫له‌فه‌رمانڕه‌واییدایه‌‪.‬‬ ‫فه‌رمان���ڕه‌وا ل���ه‌م س���ه‌رزه‌مینه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ فه‌رمانڕه‌واكانی‌ كولت���وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫رۆژهه‌اڵت ب���ه‌و كولت���ورو حیكمه‌تانه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌ ش���اره‌زایی‌ له‌مێژوو بینینی‌‬ ‫نام���ۆن‪ ،‬نامۆن به‌و واتای���ه‌ی‌ نایانه‌وێ‌ ئه‌زمونه‌كانی‌ ساته‌وه‌ختی‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌‬ ‫جگه‌ له‌خۆیان‪ ،‬كه‌سی‌ تر سه‌ربكه‌وێته‌ خۆیش���ی‌‪ ،‬كه‌ چۆن رۆیش���تون‌و چۆن‬ ‫س���ه‌ر ته‌خت���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬ئه‌م���ه‌ش ده‌ڕۆن‪ ،‬كه‌چی‌ چونك���ه‌ ئه‌و به‌جۆرێك‬ ‫چه‌ن���ده‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌ویس���ت‌و مه‌یلی‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌ خواوه‌ند‪ ،‬له‌فه‌رمانڕه‌وایی‌‬ ‫نه‌رجسییانه‌ی‌ خودی‌ فه‌رمانڕه‌وا هه‌یه‌ كردن گه‌یش���توه‌‪ ،‬كه‌ نابێ‌ كه‌س���ی‌ تر‬ ‫ب���ۆ بێده‌نگكردن���ی‌ فه‌رمانپێك���راوان‪ ،‬لێی‌ به‌رخ���ورد بێ‌‪ .‬نه‌ك ه���ه‌ر ئاماده‌‬ ‫دو ئه‌وه‌ن���ده‌ش په‌یوه‌ن���دی‌ به‌جۆری‌ نییه‌ كورس���ی‌ عه‌رش چۆڵ بكا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫تێگه‌یشتن‌و ته‌وزیفكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و هه‌یه‌ ئه‌وانه‌ش دادگایی‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ پرسیاری‌‬ ‫بۆ چییه‌تی‌ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ی له‌سه‌ر كورسی‌ عه‌رش‬ ‫نهێنی‌ مانه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌واتایه‌ك���ی‌ تر‪ ،‬خه‌ونی‌ هه‌میش���ه‌ی‌ لێده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌وه‌ش ناوه‌س���تێ‌‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا له‌رۆژهه‌اڵت���دا ئه‌وه‌ نه‌بوه‌و له‌دوای‌ خۆیه‌وه‌ میراتگرێكیش ده‌خاته‌‬

‫ی‬ ‫ی مێژو ‌‬ ‫به‌درێژای ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ت ‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گینا نمونه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌چه‌شن ‌‬ ‫(ماندێلال)‬ ‫نادۆزیته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر كه‌ڵكه‌ڵه‌ی‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌‌و وه‌ك‬ ‫چۆن خۆی‌ ده‌یه‌وێ‌‪ ،‬ئاوا گۆشی‌ ده‌كا‪.‬‬ ‫بۆیه‌ س���ه‌یر نییه‌‪ ،‬كه‌ به‌درێژایی‌ مێژوی‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ له‌رۆژهه‌اڵتدا‪ ،‬به‌ده‌گمه‌ن‬ ‫نه‌ب���ێ‌‪ ،‬ئه‌گینا نمونه‌یه‌كی‌ له‌چه‌ش���نی‌‬ ‫(ماندێلال) نادۆزیته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئاش���تییانه‌‬ ‫بێته‌ س���ه‌ر ته‌خ���ت‌و ئاش���تیخوازانه‌و‬ ‫به‌ویس���ت‌و ئیراده‌ی‌ خۆیش���ی‌ كورسی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت چ���ۆڵ ب���كات‌و له‌دوایه‌وه‌‬ ‫میراتگرێك���ی‌ نه‌بێت‪ .‬دیاره‌ هه‌ر خودی‌‬ ‫ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ نه‌خوازراوه‌یش���ه‌‪ ،‬ل���ه‌م‬ ‫سه‌رزه‌مینه‌دا‪ ،‬كه‌ وای‌ كردوه‌ شۆڕش‌و‬ ‫كوده‌تای‌ س���ه‌ربازی‌ ببن���ه‌ زیندوترین‌و‬ ‫كاریگه‌رترین روخساری‌ ژیان‌و ملمالنێی‌‬ ‫سیاسی‌‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫ھۆبز لەھەولێرە‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫ڕەنگ���ە ب���ۆ زۆرینەی خوێن���ەران ئەم‬ ‫ناونیش���انە جێگای سەرسوڕمان بێت‪،‬‬ ‫ھۆب���ز چ���ی دەكات لەھەولێ���ر؟ بەاڵم‬ ‫لەڕاس���تیدا تێڕوانینەكانی ھۆبز لەسەر‬ ‫دەس���ەاڵت‌و دەوڵەتدارێتی���ی ت���ەنھا‬ ‫ل���ە ھەولێر ئامادە نیی���ە‪ ،‬بەڵكو لەزۆر‬ ‫ش���وێنی ت���ر نموونەی ئ���ەو فۆرمەیە‬ ‫لەحوكمڕانێتی كە دەسەاڵتداران تیایدا‬ ‫خ���ەون بەدەس���ەاڵتی ڕەھاوە دەبینن‪.‬‬ ‫لەوانەیە زۆرینەی سیاس���ییەكانی ئێمە‬ ‫ئەو ڕاس���تییە مێژووییە نەزانن كە دوو‬ ‫كتێب لەمێژووی فەلس���ەفەی سیاسیدا‬ ‫كاریگەریی گەورەیان بەسەر فیكرو كردەی‬ ‫سیاسیدا بەجێھێش���توەو ھەنووكەیی‬ ‫خۆیان تاوەكو ئەمڕۆش لەدەستنەداوە‪.‬‬ ‫كتێبی ”می���ر“ی ماكیاڤێلل���ی‌و كتێبی‬ ‫”لیڤیاتان“ی ھۆبزە كە تایبەتە بەبنەما‬ ‫سروشتی‌و سیاس���ییەكانی دەسەاڵتی‬ ‫دەوڵ���ەت‪ .‬ئەوەی بۆ ئەم وتارە جێگای‬ ‫مش���تومڕە بۆچوونەكانی ھۆبزە لەسەر‬ ‫دەوڵەتدارێتی‪ ،‬كە بەئ���اگا یان بێئاگا‬ ‫پارتی‌و یەكێتی سااڵنێكە كاریپێدەكەن‌و‬ ‫لەئێستاش���دا پارتی ب���ووە بەنوێنەری‬ ‫س���ەرەكیی ئ���ەم فۆرم���ە لەچەمك���ی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی‪.‬‬ ‫س���ەرەتا ب���ا لەچەمك���ی ڕەش���بینی‬ ‫كۆمەاڵیەتیی‌و سیاسییەوە دەستپێبكەین‪.‬‬ ‫وەكو الی زۆرینەی ش���ارەزایانی تیۆری‬ ‫فەلس���ەفەی سیاس���یی كالس���یكی‬ ‫ئاشكرایە‪ ،‬فەلسەفە سیاسییەكەی ھۆبز‬ ‫لەسەر تێڕوانینێكی ڕەشبینیانە بەرامبەر‬ ‫بەسروشتی ئینسان بیناكراوە‪ .‬ئەو ڕای‬ ‫وایە كە بزوێنەری س���ەرەكی سروشتی‬ ‫م���رۆڤ غەریزەی مانەوەی���ەو پاڵنەری‬ ‫سەرەكیشی تەماح‌و ترسە‪ .‬ھەر ئەمەشە‬ ‫وادەكات كە دەوڵەت پێداویس���تییەكی‬ ‫مێژووی���ی بێت بۆ پاراس���تنی مرۆڤ‌و‬ ‫بەرژەوەندییەكانی‪ .‬بەمانایەكی تر گەر‬ ‫دەوڵ���ەت نەبێت‪ ،‬م���رۆڤ ھاوڕەگەزی‬ ‫خ���ۆی لەناودەبات‌و یاس���ای جەنگەڵ‬ ‫بەرقەرار دەبێت‪ .‬بەم چەشنەش كەس‬ ‫ناتوانێت ئاساییش���ی خۆی بپارێزێت‌و‬ ‫شتێكیش نابێنێت بەناوی ئاشتییەوە‪.‬‬ ‫ھەر ئەمەش���ە وایك���ردووە ك���ە مرۆڤ‬ ‫لە پێن���اوی مانەوەدا‌و ب���ۆ زامنكردنی‬ ‫ئاساییش‌و مانەوەی خۆی دەستبەرداری‬ ‫م���اف‌و ئازادیی���ە سروش���تییەكانی‬ ‫خ���ۆی بێت‌و بیداتە دەس���ت دەوڵەت‌و‬ ‫دەس���ەاڵتدارانەوە تاوەك���و ئەم كارەی‬ ‫ب���ۆ بكەن‪ .‬لەدیدی ھۆب���زدا مرۆڤ ئەم‬ ‫كارە دەكات‪ ،‬ن���ەك لەبەرئ���ەوەی كە‬ ‫باوەڕی بە پێكەوەكاركردن ھەیە لەگەڵ‬ ‫ئەوانی تر‪ ،‬بەڵكو لە جەوھەردا ترس���ی‬ ‫لە پێكەوەژیان ھەیە لەگەڵ ئەوانی تر‪.‬‬ ‫ئ���ەم دۆخەش وایكردووە كە مرۆڤ بیر‬ ‫لە ”پەیمانێك���ی كۆمەاڵیەتی“ بكاتەوە‬ ‫تاوەكو بە وەزیفەی پاراستن‌و مانەوەی‬ ‫ھەڵس���ێت‪ .‬مرۆڤی���ش ئ���ەم وەزیفەیە‬ ‫دەدات بە دەس���ەاڵتداران نەك لەرێگای‬ ‫تەوزیفەوە‪ ،‬بەڵكو لەرێگای تەنازولەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو وایدەبینێ���ت كە دەس���ەاڵتداران‬ ‫ئەو ھێزەن كە ش���ەڕ‌و خێر‌و فەزیلەتی‬ ‫ئەخالقی���ی دیاریدەك���ەن‌و تەنانەت لە‬ ‫سەرووی بەھا ئایینییەكانیشەوەن‪ .‬بەم‬ ‫چەش���نە ھۆبز وێنایەكی تۆتالیتاریمان‬ ‫لەس���ەر دەوڵەت بۆنماییش���دەكات كە‬ ‫دەسەاڵت تیایدا بەشێوەیەكی ڕەھا‌و بێ‬ ‫لێپرسینەوە‌و بەرپرسیارێتیی كاردەكات‪.‬‬ ‫ئەو وایدەبینێت دەوڵەت ئەو بوونەوەرە‬ ‫سیاسییەیە كە بەرپرسی ووردو درشتی‬ ‫ژیانی ئینسانەكانە‌و كاری سەرەكیشی‬ ‫بریتیی���ە ل���ە جێبەجێكردن���ی چاكەی‬ ‫گشتیی‌و پاراستنی ژیان‌و بەرژەوەندیی‬ ‫خەڵك���ی‌و بەرقەراركردن���ی ئاش���تیی‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫دەسەاڵتدارانی كورد ڕەشبینن بەرامبەر‬ ‫بە تاكی كورد‌و ھێزە ڕەخنەییەكانی ناو‬ ‫كۆمەڵگاكەی���ان‪ ،‬چونكی زۆریان بەالوە‬ ‫س���ەیرە كە پاش ئ���ەو ھەموو خەبات‌و‬ ‫شەڕەی كە سااڵنێك لە شاخدا كردوویانە‌و‬ ‫پاش ئ���ەوەی كە دەس���توورێكیان بۆ‬ ‫پێكەوەژیان ڕەشنووس���كردووە‪ ،‬كەچی‬ ‫ئێس���تا كەس���انگەلێك‌و ھێزگەلێكیان‬ ‫لێ پەیدا بووە ك���ە پێیاندەڵێن‪ :‬ئێوە‬ ‫نابێت تا س���ەر دەس���ەاڵتدار بن‌و ئەم‬ ‫پەیمان���ە كۆمەاڵیەتیی���ەی كە ئێوەش‬ ‫پێش���نیارتانكردووە شتێكی تر نییە لە‬ ‫بەئەبەدیكردنی ئەو پەیمانە سیاسییەی‬ ‫ك���ە لەگ���ەڵ یەك���دا بەس���تووتانە؛‬ ‫پەیمانێك كە درشتەكانیان دركاندووە‌و‬ ‫وردەكانیشیان شاردۆتەوە‪.‬‬ ‫لە ڕاستیدا لە كوردستاندا دوو پەیمان‬

‫دەسەاڵتی كوردی‌و‬ ‫لە ئێستاشدا‬ ‫پارتی بە تایبەت‪،‬‬ ‫تێڕوانینێكی‬ ‫تایبەتی بۆ پرسی‬ ‫دەستور ھەیە كە‬ ‫ھاوتەریبییەكەی‬ ‫جێگای تێڕامانە‬ ‫لەگەڵ فەلسەفەی‬ ‫سیاسیی هۆبز‬ ‫ھەیە‪ ،‬بەاڵم كار بە یەكێكیان دەكرێت‪.‬‬ ‫پەیمانێكی���ان ب���ۆ ھەردوو حیزب���ە‬ ‫دەسەاڵتدارەكەیە‌و پەیمانەكەی تریشیان‬ ‫بۆ كۆمەڵگای���ە‪ .‬یەكەمیان ئەو پەیمانە‬ ‫ستراتیژییە سیاسییەیە لە نێوان پارتی‌و‬ ‫یەكێتیدای���ە‪ ،‬كە لە ڕاس���تیدا جێگای‬ ‫دەس���تووری ھەمیش���ەیی گرتۆتەوەو‬ ‫كوردستانی پێحوكمدەكرێت؛ پەیمانێك‬ ‫كە تاوەكو ئەم���ڕۆ ھیچ الیەكیان مافی‬ ‫ھەڵوەش���اندنەوەی تاكالیەن���ەی نییە‪،‬‬ ‫چونك���ی دەزانن كە دەبێت���ە ھۆكاری‬ ‫شەڕی گشت دژ بە گشت‪ .‬دووەمیشیان‬ ‫ئەو پەیمانە كۆمەاڵیەتییەیە كە بە ناوی‬ ‫دەستوورەوە بۆ كۆمەڵگا پێشنیاركراوەو‬ ‫ھێش���تا خەڵك دەنگی لەسەر نەداوە‪.‬‬ ‫پەیمانە سیاسییەكە نھێنییە‌و پەیمانە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەك���ەش ئاش���كرایە‪ .‬بەاڵم‬ ‫گ���ەر بە ووردی���ی تەماش���ای پەیمانە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكە بكەی���ن‪ ،‬دەبینین كە‬ ‫ئەم پەیمانەش درێژكراوەی ھەمان ئەو‬ ‫پەیمانە سیاس���ییەیە ك���ە دوو ھێزەكە‬ ‫وەكو گرێبەس���تێكی ئاب���ووری لەگەڵ‬ ‫یەكتردا بەستوویانە‪ .‬ئامانجی سەرەكی‬ ‫لەم پەیمانە كۆمەاڵیەتییەش���دا بریتییە‬ ‫لە بەئەبەدیكردنی دەسەاڵتدارێتی ئەم‬ ‫دووھێ���زە لەن���او ھەم���وو جومگەكانی‬ ‫كۆمەڵ���گای كوردس���تاندا‌و ل���ە‬ ‫دوادەرئەنجامیش���دا بڵندپایەڕاگرت���ن‌و‬ ‫پیرۆزكردن‌و نەمركردنی دەسەاڵتی ئەو‬ ‫خێزانە سیاسییەیە كە دەیەوێت تەنھا‬ ‫لەناو خۆیدا زاووزێی سیاسیی بكات‪.‬‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی كوردی ھەڵگری ئەم‬ ‫چەمكی ڕەش���بینییەیە‪ .‬ئەم دەسەاڵتە‬ ‫بەدبین���ە بەرامب���ەر ب���ە كۆمەڵ���گا‌و‬ ‫ھێزەكان���ی كۆمەڵ���گای مەدەن���ی‌و‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنەكەی‪ ،‬چونك���ی ئەمانە‬ ‫خواستی گۆڕانكاریی بونیادییان ھەیە‪.‬‬ ‫لەبەرئ���ەوەی ئەم ھێزان���ە چەكدارنین‌و‬ ‫دەس���ەاڵت ناتوانێت بەئاسانی ناوزڕیان‬ ‫بكات‪ ،‬بۆیە دەس���ەاڵت یەك ڕێچارەی‬ ‫ھەیە‪ ،‬ئەویش ھەوڵ���ی ئامێزانكردنیانە‬ ‫لەناو دەزگا فەرمانڕوایەتییەكەی خۆی‌و‬ ‫ناچاركردنیانە بەوەی ببن بە تەواوكەرێك‬ ‫بۆ دەسەاڵتدارێتییەی‪ .‬كۆبوونەوەكانی‬ ‫ئەم دوواییەش ئەم ڕاستییە دەسەلمێنن‬ ‫ك���ە دەس���ەاڵت ئۆپۆزیس���یۆن وەكو‬ ‫ھێزێ���ك نابینێت كە ڕۆژێ���ك لە ڕۆژان‬ ‫جێگای ئەم���ان بگرێتەوە‪ ،‬بەڵكو وەكو‬ ‫كۆمەككەرێ���ك دەبینێت بۆ چاككردنی‬ ‫ئەو كەموكوڕییانەی كە سیستەمەكەیان‬ ‫دروستیكردووە‪.‬‬ ‫ھۆبزئاس���ایی كاتێك حوكمڕانان دەڵێن‬ ‫سیستەم ناگۆڕێت‪ ،‬مەبەستیان ئەوەیە‬ ‫بە ئۆپۆزیس���یۆن‌و خەڵ���ك بڵێن‪ :‬ئێمە‬ ‫ناڕۆی���ن‌و دەمانەوێ���ت تا س���ەریش لە‬ ‫دەسەاڵتدا بمێنینەوە‪ ،‬بەاڵم حوكمڕانیمان‬ ‫دەكرێت چاكتربكرێت‪ .‬ئێوەش دەتوانن‬ ‫ئ���ەم وەزیف���ە نیش���تیمانییەمان ب���ۆ‬ ‫جێبەجێبكەن‪ ،‬چونك���ە ھەر كارێك لە‬ ‫خزمەتی سیس���تەمدا بێت لە خزمەتی‬ ‫چاك���ەی گشتیش���دایە‪ .‬بەمانایەكیتر‬ ‫پرس���ی س���ەرەكیی گۆرینی سیستەم‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو پرسی جەوھەریی پاراستنی‬ ‫ئەم ئەزموونەی���ە لەرێگای ناچاركردنی‬ ‫ئۆپۆزیس���ۆنەوە ب���ۆ بەش���داربوون لە‬ ‫دەس���ەاڵت‌و جێبەجێكردن���ی ئەرك���ە‬ ‫نەتەوەییەكانیان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫داوای‌ سوننه‌كان له‌نێوان یاساو ده‌ستوردا‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫دۆخی ئێران‬

‫تێگه‌یش���تن له دۆخی ئێران بۆ کورد به توانایدا بێت فراوانخوازی بکات له رووی‬ ‫گشتی له کوردس���تان گرنگه‪ .‬ئێمه له‌م پیشه‌سازیه‌وه‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م دۆخه هێنده ئاس���ان نیه‪.‬‬ ‫بواره‌دا خاوه‌ن هیچ دیدێک‌و تێگه‌یشتنێک‬ ‫نین‪ .‬بۆ هه‌رێم واڵتێک که دراوسێمانه‪ ،‬وه‌ك چ���ۆن ئیس���رائیل دژ ب���ه چه‌کی‬ ‫کاریگه‌ری راسته‌وخۆی هه‌یه له سه‌ر زۆر جه‌نگی ئه‌تۆمی ئێرانه‪ ،‬س���عودیه دژ به‬ ‫بواری ژیار‌و سیاس���یمان که‌چی نازانین چه‌کی ئاش���تی ئه‌تۆم���ی ئێرانه (دیاره‬ ‫ئاراسته‌ی ئه‌م واڵته به‌ره‌و کوێ ده‌چێت‪ .‬بێگومان الیه‌نه جه‌نگیه‌که‌شی)‪ .‬چونکه‬ ‫ئێران له هه‌موو ئاستێکدا له قه‌یراندایه‪ :‬سعودیه ناخوازێت ئێران ببێته واڵتێکی‬ ‫ئاب���وری‪ ،‬نێوده‌وڵه‌ت���ی‪ ،‬کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬به‌هێز له ناوچه‌که‌دا وه هاوسه‌نگی هێز‬ ‫وه له س���ه‌رووی هه‌موویانه‌وه سیاسی‪ .‬تێکبدات‪ ،‬به‌تایبه‌ت که ئێستا هه‌تا بێت‬ ‫کرۆک���ی قه‌یران���ی ئێ���ران بوونیه‌تی له سعودیه به‌تایبه‌ت له ناوچه‌ی شیعه‌نشین‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی سیس���ته‌می س���ه‌رمایه‌داری رووبه‌رووی ناسه‌قامگیری ده‌بێته‌وه‪ .‬له‬ ‫جیهانی‪ .‬ئه‌وه‌ی ئه‌م قه‌یرانه‌ی بۆ ئێران هه‌مانکاتدا نایه‌وێگ ئێران سه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫قووڵکردوه‌ت���ه‌وه‪ ،‬س���ه‌رمایه‌داریبوونی گ���ه‌وره‌ی س���امانی سروش���تی بێ���ت‪.‬‬ ‫ش���ێوازی ئابوریه‌تی‪ ،‬به‌ب���ێ هه‌بوونی ئه‌مریکاو دونیای سه‌رمایه‌داری به‌گشتی‬ ‫توانا بۆ به‌شداریه‌كی چاالکانه له بازاری نایانه‌وێت که ئێران به شوناسێکی‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌و شوناس���ه‌ی که هه‌یه‌تی گوایه دژ‌و‬ ‫سه‌رمایه‌داری جیهاندا‪.‬‬ ‫واڵت���ی ئێ���ران وه‌ك واڵتێک���ی پێگه ناتابایه له گه‌ڵ رۆژئاوادا‪ ،‬ببێته به‌شێک‬ ‫گرنگ ل���ه رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس���تدا‪ ،‬له له بازاری جیهانی وه س���ودمه‌‌ندبێت له‬ ‫رووی دۆخ���ی ده‌روون���ی سیاس���یه‌وه به‌ربوومه‌کانی ئه‌م بازاڕه‪ .‬بۆیه ده‌كرێت‬ ‫هه‌میشه له هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه که واڵتێکی بوترێ���ت که ئێ���ران چ بۆ ئاش���تی‌و چ‬ ‫کاریگه‌ربێ���ت له ناوچه‌ک���ه‌دا‪ ،‬ئه‌مه به ب���ۆ جه‌ن���گ رووب���ه‌رووی نه‌یارێتی زۆر‬ ‫تایبه‌ت که ئه‌م واڵته خاوه‌ن مێژوویه‌كی ده‌بێته‌وه ل���ه میانه‌ی بونیادنانی چه‌کی‬ ‫ئیمپراتۆری‌و ئیمپریالیزمیه‪ .‬به‌اڵم ئێران ئه‌تۆمیدا‪ .‬هه‌ر له‌م روانگه‌یه‌وه ده‌كرێت‬ ‫وه‌ك زۆرب���ه‌ی واڵتان���ی ت���ری ناوچه‌ی بوترێت روس���یاش دۆس���تی ئێران نیه‪،‬‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست نه‌یتوانی له ئابوری چونکه روس���یاش و‌هک‌ سعودیه واڵتێکه‬ ‫دواکه‌وتووی کشتوکاڵ‌و پاشان کرێخۆری له س���ه‌ر سامانی سروش���تی ده‌ژی‪ ،‬وه‬ ‫سامانی سروشتی بگوێزێته‌وه بۆ ئابوری هه‌م���وو هه‌وڵێک���ی ئه‌وه‌یه ک���ه بازاڕی‬ ‫پیشه‌سازی مۆدرێن‪ .‬ئه‌م هه‌وڵه‌ی ئێران غ���ازی ئه‌وروپ���ا بۆخۆی ق���ۆرخ بکات‪،‬‬ ‫له زیاتر له س���ه‌ده‌یه‌كه ره‌دووی ئێران بۆیه پش���تگیری روس���یا تا ئاستێکه‪.‬‬ ‫ده‌نێت به‌اڵم چونکه ئێران‪ ،‬یان نوخبه‌ی ئه‌گه‌ر ئه‌مه ئه‌و چوارچێوه‌یه‌یه بێت که‬ ‫سیاس���ی‌و رۆش���نبیری ئه‌و واڵته نازانن ئێران تیایدا خ���ۆی ده‌بینێته‌وه‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫چۆن پێکه‌وه گرێدانێک دروس���تبکه‌ن له کاریگه‌ریه‌کانی چی بن؟‬ ‫نێوان ئابوری‌و سیاسه‌تدا بۆیه سه‌رتاپا‬ ‫هه‌وڵه‌کانی���ان ل���ه‌و بواره‌دا شکس���تی‬ ‫هێناوه‪.‬‬ ‫ئێمه چه‌کی ئه‌تۆمی ئێران یان هه‌وڵی‬ ‫ئێ���ران بۆ هه‌بوونی چه‌ک���ی ئه‌تۆمی به‬ ‫رووداوێک له قه‌ڵه‌م ئه‌ده‌ین که ده‌توانین‬ ‫قه‌یرانه‌کان���ی ئێرانمان بۆ راڤه‌بکات‪ .‬له‬ ‫سه‌ره‌تادا ده‌پرسین ئێران بۆ ده‌خوازێت‬ ‫ببێته خاوه‌ن چه‌کی ئه‌تۆمی؟ هه‌میشه دوو‬ ‫وه‌اڵم ئاماده‌یه‪ :‬یه‌که‌م‪ ،‬ئێران ده‌خوازێت‬ ‫ل���ه رێ���گای بوونی چه‌ک���ی ئه‌تۆمیه‌وه‬ ‫ئاسایش���ی رژێمه‌که‌ی بپارێزێت‌و ببێته‬ ‫واڵتێکی کاریگه‌ر له ناوچه‌که‌دا‪ ،‬دووه‌م‪،‬‬ ‫که زیاتر وه‌اڵمی ئێران خۆیه‌تی‪ ،‬چه‌کی‬ ‫ئه‌تۆمی بۆ ئامانجی ئاشتیه‪ ،‬نه‌ک شه‌ر‪.‬‬ ‫له راس���تیدا ه���ه‌ردوو وه‌اڵمه‌كه پێکه‌وه‬ ‫راس���تن‪ .‬له رووی ئاسایشه‌وه ئێران له‬ ‫ئه‌زموون���ی واڵتانی ت���ره‌وه فێربووه که‬ ‫له رێگای چه‌کی ئه‌تۆمیه‌وه ئاسایش���ی‬ ‫پارێزراوترده‌بێ���ت‪ .‬به‌اڵم چه‌کی ئه‌تۆمی‬ ‫یه‌ك���ه‌م کاریگه‌ری دابڕان���ی ئێرانه له‬ ‫لێره‌دا ده‌چێته خانه‌ی ئه‌‌و هاوكێشه‌یه‌وه‬ ‫که له رۆژگاری جه‌نگی س���ارددا باوبوو‪ ،‬بازاری جیه���ان‪ ،‬به‌جۆرێک ته‌نانه‌ت ئه‌و‬ ‫که کورتکراوه‌ک���ه‌ی به زمانی ئینگلیزی واڵتان���ه‌ی که خوازی���اری ئه‌وه‌ش بوون‬ ‫پێی ده‌وترا ماد‪ ،‬وێرانکردنی هه‌ردووال‪ .‬که نه‌وتی ئێران بکڕن ئێس���تا توش���ی‬ ‫به‌ومانای���ه چونکه چه‌ک���ی ئه‌تۆمی له رێگری گه‌وره‌ ده‌بنه‌وه‪ ،‬بۆ نموونه هیند‪،‬‬ ‫به‌کارهێنانی‪ ،‬کاتێک هه‌ردووال هه‌یانبێت‪ ،‬چونکه هیچ رێگایه‌کی بانکی نه‌ماوه بۆ‬ ‫ئه‌وا هه‌ردووال زیانبه‌خش ده‌بن‪ ،‬بۆیه له گواس���تنه‌وه‌ی پاره‪ ،‬بۆیه هیند ناچاره‬ ‫ئه‌نجامدا هه‌وڵ زیاتر بۆئه‌وه‌یه که چۆن روو بکاته س���عودیه‪ .‬هه‌روه‌ها له رێگای‬ ‫به‌کارنه‌یه‌ت یان رێگا ل���ه به‌کارهێنانی وه‌س���تانی کۆمپانی���ا رۆژئاواییه‌کان له‬ ‫بگیرێت‪ .‬به‌اڵم ئاس���ایش ته‌نها قه‌یرانی بواری ئینشورانس���ی که‌ش���توانیدا هیچ‬ ‫ئێران نیه‪ .‬له راستیدا قه‌یرانی گه‌وره‌ی کۆمپانیایه‌كی که‌شتیوانی نیه که بتوانێ‬ ‫ئاسایشی ئێران له ناوه‌وه‌یه‪ ،‬وه چه‌کی که‌ش���تی بنێرێت بۆ ئێ���ران بۆیه ئێران‬ ‫ئه‌تۆم���ی ئامرازه‌که‌ی نیه به‌ڵکو که‌لتور ئێس���تا له ئه‌نجامدا که‌مت���ر له نیوه‌ی‬ ‫ئامرازه‌که‌یه‌ت���ی‪ .‬بۆی���ه به‌كارهێنان���ی ب���ڕی نه‌وتی ده‌فرۆش���ێت‪ .‬کارمه‌ندێکی‬ ‫چه‌ك���ی ئه‌تۆمی بۆ مه‌به‌‌س���تی جگه له باڵۆێزخانه‌ی کۆریای باشور له‌م رۆژانه‌دا‬ ‫ش���ه‌ر ئامانجێکی گرنگه بۆ ئێران‪ .‬بۆ؟ ئام���اژه‌ی ئ���ه‌وه‌ی پێدام ک���ه کوریا له‬ ‫ئارگومێنتی ئیس���رائیلیه‌كان ئه‌وه‌یه که هه‌وڵ���ی لۆبیکردنیدایه ب���ۆ الوازکردنی‬ ‫ئێران خ���اوه‌ن بڕێکی زۆر له س���امانی ئابلۆق���ه له‌مباره‌وه‪ .‬ئ���ه‌م دۆخه بوه‌ته‬ ‫سروش���تیه‪ ،‬بۆیه چ پێویست ده‌كات که هۆی ئه‌وه‌ی که ئێران ئه‌وه نه‌وته‌ی که‬ ‫هه‌وڵی به‌ده‌س���ت هێنانی ووزه بدات له ده‌ری ده‌هێنێت هێنده س���ودمه‌ندنه‌بێت‬ ‫رێگای چه‌كی ئه‌تۆمیه‌وه؟ به‌اڵم ئه‌مه ته‌نها لێی‪ ،‬چونکه ب���ۆ نموونه تێچوونی یه‌ك‬ ‫نیوه‌‌ی راس���تیه‌كه‌یه‪ ،‬وه ئیسرائیلیه‌كان به‌رمیل نه‌وت له ئێران ‪ 15‬دۆالره که‌چی‬ ‫وه‌ك بانگه‌شه‌یه‌كی فشار دروستکردن بۆ له سعودیه ته‌نها سێ دۆالره‪ ،‬به‌م پێیه‬ ‫س���ه‌ر ئێران سودی لێوه‌رده‌گرن‪ .‬راسته س���عودیه ده‌توانێت له رێ���گای نه‌وتی‬ ‫که ئێران خاوه‌ن س���امانی سروش���تیه‪ ،‬که‌متره‌وه زیاتر سودمه‌ندبێت‪.‬‬ ‫ئێران ئێستا له دۆخێکدایه (هه‌‌وڵدان‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی ئێران ده‌یه‌وێت ئه‌وه‌یه که‬ ‫ئه‌وسامانه سروشتیه بکاته سه‌رچاوه‌ی بۆ ده‌ستکه‌وتنی چه‌ك) که به‌بوونی‌و به‬ ‫ده‌ستکه‌وتی دراوی تۆکمه (ره‌ق)‪ .‬بۆیه نه‌بوونی به خاوه‌ن چه‌کی ئه‌تۆمی نابێته‬ ‫سیاس���ه‌تی ئێران له ئۆپیک هه‌میشه به واڵتێکی پیشه‌س���ازی‪ ،‬ل���ه هه‌‌مانکاتدا‬ ‫ئاراس���ته‌ی ئه‌وه‌دایه ک���ه ده‌بێت نه‌وت داهاتێکی زۆری واڵته‌که‌ی به‌فیرۆئه‌دات‬ ‫هه‌میشه نرخی به‌رزبێت‪ .‬ئێران واڵتێکی وه هه‌تابێت مه‌ترس���ی زیاتر ده‌بێت له‬ ‫زه‌به‌الحه‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێتوو نه‌بێته واڵتێکی خه‌ڵكه‌که‌ی‪ :‬له س���ێداره‌دانی به‌رده‌وام‬ ‫پیشه‌سازی ئه‌وا ته‌نها له رێگای داهاتی له مه‌یدانه گشتیه‌کاندا نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه‬ ‫س���امانی سروش���تیه‌وه ناتوانێت ببێته که ده‌سه‌اڵت ده‌خوازێت که خه‌ڵك لێی‬ ‫واڵتێک���ی به‌هێز‪ .‬بۆیه بۆئ���ه‌وه‌ی ببێته تۆقیوبێت‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتێک پێویس���تی به‬ ‫واڵتێکی پیشه‌سازی ده‌بێت سه‌رچاوه‌ی تۆقین���ی خه‌ڵك بێت ئ���ه‌وا له دۆخێکی‬ ‫وزه‌ک���ه‌ی له‌ناوه‌وه له رێ���گای جودا له الوازدایه‪ ،‬چونکه دوا ئامرازی ده‌سه‌اڵت‬ ‫نه‌وت غازه‌و به ده‌ست بهێنێت بۆئه‌وه‌ی تۆقاندن���ه‪ .‬رۆژئاوا هه‌میش���ه زیره‌کانه‬ ‫توان���ای کرینی پیشه‌س���ازی هه‌بێت وه یاریه‌كه وه‌ها ده‌هۆنێته‌وه که هه‌رچۆنێک‬ ‫خ���اوه‌ن ئابوریه‌ك���ی به‌هێزبێت هه‌تا له هه‌نگاوبنێیت زیان له خۆت ده‌ده‌یت‪.‬‬

‫ئێران ئێستا‬ ‫لەدۆخێکدایه‬ ‫(هه‌‌وڵدان بۆ‬ ‫ده‌ستکه‌وتنی چه‌ك)‬ ‫که به‌بوونی‌و به‬ ‫نه‌بوونی به خاوه‌ن‬ ‫چه‌کی ئه‌تۆمی نابێته‬ ‫واڵتێکی پیشه‌سازی‬

‫كامیل عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ی بااڵ‬ ‫دادوه‌ری‌ پێشو له‌دادگای‌ تاوانه‌كان ‌‬ ‫ی له‌داواكانیان‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ له‌هه‌ندێك له‌ش���اره‌ س���ونن ‌ه له‌كوردستان پش���تگیر ‌‬ ‫ی ده‌كات له‌س���نوری‌ یاس���ادا‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫نش���ینه‌كاندا خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی له‌كام‬ ‫ی ئه‌وه‌ دێت دیاریی���ان نه‌كردو‌ه پش���تگیر ‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش دوا ‌‬ ‫ی ئاسایش���ی‌ عێ���راق نۆ ل���ه‌و خااڵن ‌ه ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ك���ه‌ به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ك���ه‌ هێزه‌كان ‌‬ ‫ی رۆش���نیان له‌سه‌ر‬ ‫ی هه‌ردوالیان دیدێك ‌‬ ‫كه‌سیان له‌پاسه‌وانه‌كانی‌ به‌ڕێز وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان نه‌بوه‌‪ .‬خوێنه‌ر ‌‬ ‫ی رافع عیس���اوی‌ ده‌س���تگیركرد‪ ،‬ئاست ‌‬ ‫دارای ‌‬ ‫پێده‌چێ���ت ك ‌ه ئ���ه‌وه‌ ئه‌و پریش���ك ‌ه به‌ڕێ���ز له‌ته‌له‌فیزیۆنه‌كانه‌وه‌ ده‌بینێت‬ ‫ی‬ ‫ی داگیرس���اندو كه‌ هه‌ندێ‌ له‌سیاسییه‌كان چۆن سوار ‌‬ ‫بێ���ت ك��� ‌ه ئاگره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫خۆپیش���انده‌ران رێگ��� ‌ه ‌‬ ‫لەئینتەرنێتەوە‬ ‫ ‬ ‫ی ئه‌نبار‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌تی ئ���ه‌و ڕه‌وته‌ بون‪ ،‬ئه‌وه‌ت���ا وه‌زیره‌ له‌و دیمەنێک لەخۆپیشاندانەکەی پارێزگا ‌‬ ‫ی سه‌روه‌رییه‌ دژ‬ ‫نێوان عێ���راق‌و ئوردنی���ان گرت‪ ،‬مه‌ال وه‌زاره‌تانه‌ی‌ ك ‌ه پۆست ‌‬ ‫ی پاسه‌وانانی‌ ئه‌وه‌ داوایه‌كی‌ نادروست‌و‬ ‫ی ئه‌نب���ار هی���چ بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫س���وننه‌كان ئه‌م هه‌له‌یان قۆس���ته‌وه‌و به‌حكومه‌ت قسه‌ ئه‌كات كه‌ ئاماده‌نیی ‌ه پارێ���زگا ‌‬ ‫ی ڕۆژێك ‌‬ ‫ی خه‌ڵك‪ ،‬واز له‌موچ ‌ه ‌‬ ‫ی ناڕه‌زای ‌‬ ‫كه‌وتن ‌ه سه‌ر شه‌پۆل ‌‬ ‫ی ناڕه‌وای ‌ه بێ بنه‌مایه‌‪.‬‬ ‫ی بهێنێت‪ ،‬قه‌وار‌ه یاسایی‌ نییه‌و ده‌ستوه‌ردانێك ‌‬ ‫ی ناڕه‌زای���ی‌ خه‌ڵكی���ان كرد‌ه سیاسییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫مه‌یان��� ‌‬ ‫ی كار‬ ‫داوای‌ س���ێیه‌م‪ :‬هه‌ڵپه‌س���اردن ‌‬ ‫ی دادوه‌ریی‌‌و ئه‌مه‌ش پرسیار‌ه‬ ‫ی به‌ش���ێكه‌ له‌حكومه‌ت‌و له‌كاروبار ‌‬ ‫ی خ���ۆی‌ به‌دژ له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌دات‌و نیفاق ‌‬ ‫ی مه‌زهه‌بی‌ ب���ۆ قین ‌‬ ‫مه‌یان���ی‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی یاس���ای‌ تی���رۆرو‬ ‫ی ئه‌نبار‪ ،‬ته‌نها به‌م���اده‌ی‌ چ���وار ‌‬ ‫ی بۆ دادگاكان ‌‬ ‫ی ئایا بۆچ ‌‬ ‫له‌مێژوینه‌یان به‌رامبه‌ر به‌ش���یعه‌كان‌و سیاس ‌‬ ‫ی تیرۆر‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫ی كه‌یسه‌كان ‌‬ ‫ێ وه‌ستاندن ‌‬ ‫ێ س���ه‌كۆی‌ عه‌داله‌ته‌؟ ئایا ئه‌و ‌‬ ‫ی گه‌یشتۆت ‌ه ئاستێك ك ‌ه له‌دنیادا ئه‌و ‌‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ دروشمه‌كانی‌ سه‌له‌فی‌‌و بێوێنه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر داخوازییه‌كان داخواز ‌‬ ‫ی نوێنه‌ران( په‌ڕله‌مان )‬ ‫ی هه‌یه‌؟ تا ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی داوه‌ریی‌ جیاواز ‌‬ ‫ی سیسته‌مێك ‌‬ ‫جیهادی‌و هه‌ڵكردنی‌ ئااڵی‌ كوردس���تان دیموكراتی‌و پێش���كه‌وتوبن‪ ،‬یان داوا ‌‬ ‫ی یاساكه‌ پوچه‌ڵ ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌م ‌ه ڕێك دوباره‌كردن���ه‌وه‌ی‌ داواك ‌ه ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر بپرس���ین ك��� ‌ه ئایا م���اد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���اوه‌ژو هه‌ندێ���ك خزمه‌تگوزاری���ی‌‌و دژ به‌گه‌نده‌ڵ���ی‌ بن تۆمه‌تب���ار تاریق هاش���مییه‌ كه‌ داوا ‌‬ ‫له‌مه‌الكان ‌‬ ‫ی بۆ كوردس���تان چوار چیی ‌ه ك ‌ه خه‌ڵكانێكی‌ س���ه‌غڵه‌ت‬ ‫ی كوردستانیان دڵخۆشكرد‪ ،‬مای ‌هی‌ پش���تگیرییه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م داوایان ‌ه ده‌ك���رد كه‌یس���ه‌كه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و وتاران���ه‌ی‌ كه‌ مه‌ال س���وننه‌كان ده‌چن ‌ه چ خانه‌یه‌كه‌وه‌‪:‬‬ ‫ی كردوه‌؟‬ ‫هه‌واڵ ‌ه بكرێت‪ .‬دیاره‌ ناكرێت چاوپۆش ‌‬ ‫ی یه‌ك���ه‌م‪ :‬به‌ردان��� ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫له‌سه‌كۆی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا ئه‌یده‌ن‬ ‫یاس���ای‌ قه‌اڵچۆكردن���ی‌ تی���رۆر‬ ‫ی هه‌م���و له‌و پێشێلكارییان ‌ه بكرێت ك ‌ه له‌گرتن‌و‬ ‫ی وقین‌و هاندان ژن��� ‌ه گی���راوه‌كان ك ‌ه به‌پێی‌ یاس���ا ‌‬ ‫لێوانلێ���وه‌ له‌دوژمنكار ‌‬ ‫ی لێكۆڵین���ه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ تۆمه‌تباران���دا به‌ژم���اره‌(‪ ) 13‬له‌س���اڵی‌( ‪) 2005‬‬ ‫ی ك���ه‌ هه‌نگاونان ‌ه بۆ تیرۆر ‌‬ ‫ب���ۆ توندوتی���ژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دن���او به‌هه‌مو بڕگه‌كانییه‌و‌ه ك���راوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌زیندانه‌كان���دا‪ ،‬دا ده‌رچ���وه‌و له‌هۆكان���ی‌ ده‌رچون��� ‌‬ ‫ی كه‌یس ‌‬ ‫ی ده‌ستگیركراون‌و هه‌واڵه‌كردن ‌‬ ‫ی وه‌كو رزگاركردن ‌‬ ‫كوش���تن‌و كاولكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���اكه‌دا هاتوه‌ ك ‌ه تی���رۆر زیانێك ‌‬ ‫ی ك ‌ه ماوه‌ ‌‬ ‫ی هه‌روه‌ها كه‌یس���ی‌ ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ك ‌ه به‌كێش���ه‌ی‌ تاوانكار ‌‬ ‫عێراق له‌مه‌جوس���ییه‌ س���ه‌فه‌وییه‌كان‪ ،‬ئه‌و ژنان ‌ه ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ گه‌یاندو‌ه‬ ‫ی حوكمه‌كانی���ان ته‌واوب���وه‌ ك��� ‌ه به‌هه‌ر گه‌وره‌ی‌ به‌جه‌سته‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه تۆمه‌تبارن ب���ۆ پارێزگاكانیان‌و ژنان ‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌وت���اری‌ راف���ع عیس���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ك ‌ه هه‌ڕه‌شه‌ی ‌ه بۆسه‌ر ئاسایش ‌‬ ‫ی هۆیه‌ك به‌رنه‌دراون ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌یس��� ‌‬ ‫ی به‌غدا بۆ ئه‌نبار‪ ،‬هه‌واڵكردن ‌‬ ‫ی به‌س���ونن ‌ه ناوبرد‌و سوپاس��� ‌‬ ‫كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه هه‌ڕه‌ش���ه‌ی ‌ه بۆ س���ه‌ر سیسته‌م ‌‬ ‫داوای‌ دوه‌م‪ :‬وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دكتۆر رافع عیس���اوی‌‌و پاسه‌وانان ‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تییانی ك���رد كه‌ پش���تگیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراتی‌ كه‌ هه‌ڕه‌شه‌یه‌ له‌سه‌روه‌ر ‌‬ ‫ی بۆ داوا نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌كان به‌راگرتن��� ‌‬ ‫ی ماف‌و ئازادییه‌كان‬ ‫ی یاساو ده‌س���ته‌به‌ر ‌‬ ‫حوكمه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ فه‌لوجه‌ی���ان ك���ردوه‌ له‌گه‌ڵ ده‌زگا قه‌زاییه‌كانی‌ ئه‌نبار‪ ،‬لێپرسینه‌و‌ه جێبه‌جێكردن��� ‌‬ ‫ئه‌مانه‌ش���دا هۆزه‌كان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و ناوچان ‌ه له‌و كه‌سان ‌هی‌ ك ‌ه له‌وانه‌دا پێشێلكارییان له‌س���ێداره‌دان‪ .‬ئه‌گه‌ر بپرس���ین كێن ده‌كات‪.‬‬ ‫ی خۆپیش���اندانه‌كان كردوه‌‪.‬‬ ‫خۆی���ان به‌خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاس���اكه‌ ماده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی چواره‌م ‌‬ ‫ماده‌ ‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ حوكم���ی‌ له‌س���ێداره‌دانیان‬ ‫ی‬ ‫ێ چاالك���ی‌ هۆزایتی ‌‬ ‫ئه‌زان���ن‌و كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی س���زایی ‌ه ك ‌ه حوكمی‌ له‌سێداره‌دان ‌ه بۆ‬ ‫به‌ردانی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ به‌یاسای بۆ ده‌رچ���وه‌‪ :‬ئه‌وان���ه‌ن ك���ه‌ تاوان ‌‬ ‫تایفه‌گه‌رێتی‌و داواكه‌وتوانه‌یان كردوه‌‪ ،‬تی���رۆر حوكم���دراون له‌ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ركه‌س���ێك خۆی‌ یان به‌هاوبه‌ش��� ‌‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌تییان وه‌كو جینۆسایدو تاوان ‌‬ ‫ی وێن��� ‌ه ‌‬ ‫به‌رزكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی بكات له‌وانه‌ ‌‬ ‫ی تیرۆریس���ت ‌‬ ‫ی س���ه‌دام‌و حكوم���ه‌ت‌و خ���ودی‌ به‌ڕێ���ز مالیكیدا نێوده‌وڵه‌تی‌ دژ به‌خه‌ڵكی‌ كوردستان‌و كارێك ‌‬ ‫ئااڵك���ه‌ی‌‌و ئااڵ ‌‬ ‫ی یاساكه‌دا هاتوه‌ ‪.‬‬ ‫ی دوو س���ێ ‌‬ ‫ی به‌عسن له‌ماد‌ه ‌‬ ‫ی چه‌كدارانی‌ س���وریاو نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ به‌یاس���ای‌ لێبوردن عێراق كردو‌ه ك ‌ه سه‌رانی ڕژێم ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكی‌ توركیا ده‌بێت ك��� ‌ه كاری‌ په‌ڕله‌مان ‌‬ ‫ی ئه‌ردۆگان ‌‬ ‫وێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردیش هانده‌رو پیالنكێش‌و مومه‌ویل‌و س���زا ‌‬ ‫ی عێراقه‌‪ .‬ك ‌ه هه‌ندێ‌ الكه‌وت���ه‌و نابوت ‌‬ ‫ی هه‌واڵه‌كردن ‌‬ ‫ل���ه‌م س���ه‌روبه‌ندانه‌دا عی���زه‌ت دور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاوانه‌ك���ه‌ ئه‌درێ���ن ‪ .‬بڕگ ‌ه ‌‬ ‫ی خۆیان دژ به‌ئیعدامكردنیان بك���ه‌ر ‌‬ ‫ی كه‌یسی‌ ژن ‌ه تۆمه‌تباره‌كان هاوخه‌م��� ‌‬ ‫ده‌ركه‌وت���ه‌و‌ه به‌كۆمه‌ڵێك دروش���م ‌‬ ‫ی دوه‌می‌ ئه‌م ماده‌یه‌ش سزای‌ زیندانی‌ ه ‌ه‬ ‫ی له‌كه‌یس��� ‌ه تاوانكارییه‌كان���دا ب���ۆ تیۆریزه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ .‬زۆرێكی‌ تر له‌وانه‌ ‌‬ ‫ی ئیعدامی���ان هه‌ی ‌ه ئه‌وانه‌ن میشه‌یی ‌ه كه‌ به‌ئه‌نقه‌ست تیرۆریستێك‬ ‫س���واوی‌ فاشیستی‌ به‌عس���ه‌و‌ه ك ‌ه تا پارێزگاكانی���ان داوایه‌كی‌ نایاس���اییه‌‪ ،‬ك ‌ه حوكم ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه تاوانه‌كه‌ ‌‬ ‫ئێستا هیچ كه‌سێك له‌وانه‌ی‌ كه‌ خۆیان چونك ‌ه ئه‌و ش���وێنه‌ ‌‬ ‫ی یان كارێكی‌ تیرۆریستی‌ بشارێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی ته‌قینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ كرده‌و‌هی‌ تیرۆریس���ت ‌‬ ‫ی خۆپیشاندانه‌كان تێدا به‌ئه‌نجام گه‌یشتو‌ه به‌پێی‌ یاسا ‌‬ ‫به‌ڕێكخه‌رو میراتگر ‌‬ ‫ی دو له‌كرده‌وه‌ تیرۆریستییه‌كان‬ ‫ماد‌ه ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ده‌كه‌ن جگ��� ‌ه له‌وانه‌ ‌‬ ‫ی خۆك���وژ ‌‬ ‫ی تاوانه‌كان ‌‬ ‫ی دادگه‌رێت��� ‌‬ ‫ده‌زان���ن بچوكترین دژ‌ه هه‌ڵوێس���تیان بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ده‌دوێ���ت له‌هه‌ش���ت بڕگ���ه‌داو ماد‌ه ‌‬ ‫ی ژمار‌ه تاوانباری‌ ئاس���ایین‪ .‬گه‌الن��� ‌‬ ‫نه‌نواندوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌شدا كۆمه‌ڵێك (‪ ) 23‬ساڵ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی سێیه‌م له‌پێنج بڕگه‌دا ئه‌و كردانه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 1971‬هه‌مواركراو ده‌زگا ئه‌وه‌نده‌یان ئازارو كوشتوبڕو مه‌ینه‌ت ‌‬ ‫ی قه‌زاییه‌كان ‌‬ ‫داوایان هه‌بو‌ه ك ‌ه هه‌وڵده‌ده‌م له‌سنور ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌تین دیاریكردو‌ه‬ ‫ی ئه‌و ش���وێن ‌ه تایبه‌تمه‌ندن به‌ده‌ست ئه‌وانه‌وه‌ بینیو‌ه ك ‌ه خوازیار‌ه تاوانی‌ ئاسایش ‌‬ ‫یاس���او ده‌س���توردا لێكدان���ه‌وه‌ی‌ بۆ به‌دادگاییك���ردن‪ .‬هه‌واڵه‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌زۆر یاس���ا ‌‬ ‫ی ژن ‌ه ئه‌وانه‌ له‌ڕه‌گ‌و ریش���ه‌وه‌ ده‌ربهێنرێن‪ ،‬كه‌ ئه‌م یاس���ای ‌ه نزیك ‌‬ ‫بكه‌م‪ ،‬به‌تایبه‌ت س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌رێم تۆمه‌تبارو تاوانباران‌و كه‌یس���ی‌ به‌ڕێز ئه‌گ���ه‌ر ئه‌و داوای���ه‌ بیانویه‌ك بێت بۆ واڵتانی‌ پێشكه‌وتو هه‌یه‌‪....‬‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫ی رافع عیس���او ‌‬ ‫پشتیوانییان لێده‌كات‌و ئۆپۆزیسیۆنیش وه‌زی���ری‌ دارای��� ‌‬ ‫ی بۆ رزگاركردنی‌ تۆمه‌تبار تاریق هاش���می‌‌و‬

‫کۆبونەوەی سەرکردەکانی ئۆپۆزسیۆن‌و سەرۆکی هەرێم‬ ‫ئاری ئەبوبەکر‪ ،‬دانیمارک‬

‫کۆبون���ەوەی س���ەرۆکی هەرێم‌و س���ێ‬ ‫سەرکردەکەی ئۆپۆزیسیۆن(نەوشیروان‬ ‫مس���تەفا‪ ،‬محەم���ەد ف���ەرەج‌و عەلی‬ ‫باپی���ر)‪ ،‬بەش���ێوەیەک لەش���ێوەکان‪،‬‬ ‫فۆرمێک���ی تازەیە لەبەرەوپێش���چونی‬ ‫پەیوەندییەکان���ی نێوان دەس���ەاڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆندا لەهەرێم���دا‪ ،‬چونک���ە‬ ‫هەرچەندە یەک یەکی س���ەرکردەکانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بەجیا سەردانی سەرۆکی‬ ‫هەرێمیان ک���ردوەو س���ەردانی کراون‬ ‫لەالیەن سەرۆکی هەرێمەوە‪ ،‬بەاڵم ئەمە‬ ‫یەکەمجارە کە کۆبونەوەی لەو شێوەیە‬ ‫بەڕیوەبچێ���ت‌و پێش���وەخت ئەجندای‬ ‫کۆبونەوەک���ە دیاریکرابێت‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫کە هەمووان تێبگەن‪ ،‬کە کۆبونەوەکە‬ ‫کۆبونەوەیەکی تەشریفاتی نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کوبونەوەیەکی سیاس���ی‌و ئامانجێکی‬ ‫سیاسی دیاریکراوی لەپشتە‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە بەه���ۆی قورس���ی(الی‬ ‫دەس���ەاڵت ق���ورس) م���ەرج‌و‬ ‫داواکارییەکان���ی ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬پ���ێ‬ ‫ناچیت بەی���ەک‌و دوو کۆبونەوە لەگەڵ‬ ‫س���ەرۆکی هەرێم بگەن���ە ئەنجامێکی‬ ‫یەکالکەرەوە (ج���ا بەڕێککەوتن بێت‬ ‫یان بەدورکەوتنەوەیەکی پانوبەرین)‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ش���یکارێکی سیاس���ی‬ ‫وردبی���ن بکەین بۆ ئ���ەو کۆبونەوەیەو‬ ‫کۆبونەوەکان���ی داهات���وو‪ ،‬پێناچیت‬ ‫کۆبونەوەکان‪ ،‬هیچ ئەنجامێکی ئەوتۆی‬ ‫لیبکەوێت���ەوە‪ ،‬لەب���ەر ئ���ەم هۆیانەی‬ ‫خوارەوە‪:‬‬ ‫یەکەم‪ :‬بینیمان کە کۆبونەوەی پێنج‬ ‫قۆڵی نێوان دەس���ەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن‬ ‫لەدوای ‪ ١٧‬ی ش���وبات‪ ،‬بەچ ئاقارێکدا‬ ‫ڕۆیش���ت‌و بینیم���ان ک���ە ن���ەک هەر‬

‫هەرچەندە وەک‬ ‫دەگوترێت گفتوگۆ‬ ‫هەمیشە بەسودترە‬ ‫لە نا‪-‬گفتوگۆ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەگەیشتنە ئەنجامی‬ ‫ئەم کۆبونەوانە‪،‬‬ ‫پێناچێت بەباشی‬ ‫بشکێتەوە‬

‫نەتیجەی نەبوو‪ ،‬بەڵک���و بووە مایەی‬ ‫پێکەنی���ن‌و کۆمیدیا‪ ،‬بەتایبەتی کاتێک‬ ‫دەس���ەاڵتی سیاس���ی هەرێم پرۆژەی‬ ‫پێشکەشکرد بەئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬کە ئەمە‬ ‫لەهیچ فەرهەنگێکی سیاسیدا جێگەی‬ ‫نابێتەوە‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬داواکردنی چاکسازی ڕێشەیی‬ ‫لەدەس���ەاڵت لەالیەن ئۆپۆزیسیۆنەوە‬ ‫(جگە ل���ەوەی وش���ەی چاکس���ازی‬ ‫ڕیش���ەیی مەتاتەو دەکرێت بەچەندەها‬ ‫جۆر تەفسیرو لێکدانەوەو خوێندنەوەی‬ ‫بۆ بکرێ���ت)‪ ،‬داواکارییەک���ی مەحاڵە‪،‬‬ ‫چونک���ە گەندەڵ���ی‌و جێبەجێنەکردنی‬ ‫یاسا لەکوردستان گەیشتۆتە ئاستێک‪،‬‬ ‫کە خودی سەرۆکی هەرێم وەک بااڵترین‬ ‫دەسەاڵت لەکوردستاندا نەیتوانی بڕیارە ئامادەی���ە‪ ،‬هەم���وو کورس���ییەکانی‬ ‫هەرە سادەوساکارەکانی خۆی جێبەجێ پەرلەمانی کوردستان‌و هەتا پەرلەمانی‬ ‫بکات (وەک لێکردنەوەی لەزگەی ڕەش عێراقیش���ی لەدەس���ت دەربچێ���ت‪،‬‬ ‫لەئۆتۆمبێلی بەرپرس���ەکان)‪ ،‬چ جای تا ئ���ەو ڕادەی���ەی لەبەینی کورس���ی‬ ‫داواکاری چاکسازی ڕیشەیی!‬ ‫سەرۆکایەتی هەرێم(بەو دەسەالتانەی‬ ‫س���ێیەم‪ :‬وەک زان���راوە یەکێ���ک ئێس���تایەوە) لەگ���ەڵ ک���ۆی گش���تی‬ ‫لەداواکارییەکان���ی ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬کورس���ی پەرلەمان‌و پۆستە سیاسی‌و‬ ‫داوای بەمەرجەعکردن���ی پەرلەم���ان ئیدارییەکان���ی ناو هەرێم‌و عێراق‪ ،‬ئەوا‬ ‫کردن���ی بەسیس���تەمی حوکمڕان���ی بێ ش���ک پارتی کورسی سەرۆکایەتی‬ ‫هەرێم���ی کوردس���تانن لەپاڵیش���یدا هەرێم هەڵدەبژێرێت‪ ،‬ڕەنگە زیادەڕۆیی‬ ‫گەڕاندن���ەوەی پرۆژەی دەس���تووری نەبێت گەر بوترێ���ت‪ ،‬پارتی ئامادەیە‬ ‫هەرێم‌و دەستکاریکردن‌و کەمکردنەوەی ش���ەڕی مان‌و نەمانی خ���ۆی بکات تا‬ ‫دەسەاڵتەکانی س���ەرۆکی هەرێم‪ ،‬ئەم سەر ئێس���قان تەنها لەپێناوی ئەوەی‬ ‫داوایە لەدوو ڕوەوە شکس���ت دەهێنێت کە کورسی س���ەرۆکایەتی هەرێم(بەم‬ ‫(ڕووی دووەمی لەخاڵ���ی چوارهەمدا دەسەالتە قەبانەی ئیستایەوە) لەژێردا‬ ‫ب���اس دەکەی���ن) ل���ەڕوی یەکەمەوە‪ ،‬بمێنێت���ەوە‪ ،‬نەک هەر بۆ س���ەرۆکی‬ ‫لەب���ەر ئەوەی‪ ،‬زۆر قورس���ە بۆ پارتی ئێس���تای هەرێم‪ ،‬بەڵکو هەڵسوکەوتی‬ ‫ک���ە داوایەکی لەو ج���ۆرەی پێ هەزم پارتی بۆن���ی ئەوەی لیدێ���ت کە ئەو‬ ‫بکرێت‪ ،‬چونکە وەک لەچەند ش���وێنی کورسییە تا هەتاهەتایە لەژێر ئەندامانی‬ ‫تریش���دا ئاماژەم پێ���داوە‪ ،‬کە پارتی بنەماڵ���ەی بارزانیدا بێ���ت‪ ،‬بۆیە ئەم‬

‫خاڵە الی پارتی هێڵی سورەو ناتوانێت‬ ‫مساوەمەی لەسەر بکات‪ ،‬لەوە دەربچێت‬ ‫پارتی ئامادەیە مساوەمە لەسەر هەموو‬ ‫شتێکی تر بکات‪.‬‬ ‫چوارهەم‪ :‬داواکاریی ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫پەرلەمان���ی‌و‬ ‫(سیس���تەمی‬ ‫بەمەرجەعکردن���ی پەرلەمان)‪ ،‬ئەمەش‬ ‫گرەوکردنە لەس���ەر پرس���ێک کە هەر‬ ‫لەسەرەتاوە دۆڕاوە‪ ،‬چونکە نەیەکێتی‌و‬ ‫پارتی‪ ،‬نەخودی ئۆپۆزسێۆن بەهەرسێ‬ ‫حیزبەکەوە‪ ،‬نەسەرکردەکانیان (جگە‬ ‫لەکۆمەڵی ئیس�ل�امی کە سەرۆکەکەی‬ ‫ئەندام���ی پەرلەمان���ی عێراقەو مایەی‬ ‫دڵخۆش���ییە)‪ ،‬ئام���ادەن بچن���ە ن���او‬ ‫پەرلەمان‌و شەڕە سیاسییەکە بگوازنەوە‬ ‫ن���او پەرلەم���ان (وەک لەدونی���ای‬ ‫دیموکراسی واڵتاندا بەرچاودەکەوێت‪،‬‬ ‫کە هیچ س���ەرۆک حیزبی���ک نییە کە‬ ‫حزبەکەی ئەن���دام پەرلەمانی هەبێت‌و‬ ‫ئەو ئەندام پەرلەمان نەبێت)‌و پەرلەمان‬ ‫بکەن���ە مەرج���ەع‌و زۆرب���ەی بڕی���ارە‬ ‫گرنگەکان‪ ،‬بەپێچەوانەوە زۆربەی بڕیارە‬ ‫گرنگ‌و چارەنوسسازەکان لەدەرەوەی‬ ‫پەرلەم���ان‌و پەرلەمانتارەکانی خۆیان‬ ‫دەردەچێت‪ ،‬بۆیە هیچ کام لەو حزبانە‬ ‫خۆیان ئام���ادە نین فراکس���یۆنەکەی‬ ‫خۆی���ان بکەنە مەرج���ەع چ جای داوا‬ ‫لەبەرامبەرەکەیان‪ ،‬کە دەسەاڵتە‪ ،‬بکەن‪.‬‬ ‫لەبەر ئەوە داوایەکی لەو شێوەیە‪ ،‬هیچ‬ ‫نییە جگە لە لەبێژنگدانی ئاو‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە وەک دەگوترێت گفتوگۆ‬ ‫هەمیشە بەسودترە لە نا‪-‬گفتوگۆ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەگەیش���تنە ئەنجامی ئەم کۆبونەوانە‪،‬‬ ‫پێناچێت بەباش���ی بشکێتەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەو کات ی���ان دەبێت ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫ڕادیکااڵنە دەست بکات بەچاالکییەکانی‬ ‫خ���ۆی‪ ،‬یاخود ئەوەن���دەی تر خەڵکی‬ ‫بیئومید دەکات‪ ،‬ک���ە ئەمەش دواجار‬ ‫بەقازانجی ئەو نوخبەیەدا دەشکێتەوە‬ ‫ک���ە لەئیس���تادا دەس���ەاڵتی فیعل���ی‬ ‫هەرێمیان بەدەستەوەیە‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫ئه‌نفلۆنزای به‌راز چییه‌؟‬

‫ئا‪ :‬الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‬ ‫ئه‌نفلۆنزای به‌راز نه‌خۆشییه‌كی‬ ‫درمی ڤایرۆسییه‌‌و به‌هۆی ڤایرۆسی‬ ‫ی ‪ H1N1‬روده‌دات‌و ده‌بێت ‌ه‬ ‫ئه‌نفلۆنزا ‌‬ ‫هۆی هه‌وكردنی توندی كۆئه‌ندامی‬ ‫هه‌ناسه‌ی سه‌رو كه‌ له‌وانه‌ی ‌ه سوك‪،‬‬ ‫مامناوه‌ند یان قورس‌و كوشند‌ه بێت‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌هۆی هه‌وكردنی سییه‌كان‌و‬ ‫په‌كخستنی كۆئه‌ندامی هه‌ناسه‌‪.‬‬

‫رێگه‌كانی گواستنه‌وه‌ی ڤایرۆسه‌كه‬ ‫‪ -1‬به‌ه���ۆی به‌ركه‌وتنی راس���ته‌وخۆ‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌ردراوه‌كان���ی (دڵۆپه‌كانی‬ ‫هه‌وا) كۆئه‌ندامی هه‌ناس���ه‌ی نه‌خۆش‬ ‫(كه‌سی توشبو به‌ڤایرۆسه‌كه‌) له‌كاتی‬ ‫قسه‌كردن‪ ،‬كۆكه‌و پژمین‪.‬‬ ‫‪ -2‬به‌ركه‌وتن (ده‌ست لێدان) له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌لوپه‌لی پیس���بو به‌ڤایرۆسه‌كه‌ وه‌ك‬ ‫ده‌س���كی ده‌رگا‪ ،‬په‌نج���ه‌ره‌و دی���وار‬ ‫له‌شوێنه‌ گش���تییه‌كان‪ ،‬دراو‪ ،‬گالیسك ‌ه‬ ‫له‌س���وپه‌رماركێت‪ ،‬ڤایرۆسه‌ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫روی‌ كه‌لوپه‌ل���ه‌كان (له‌ژینگه‌) ل ‌ه ‪_2‬‬ ‫‪ 8‬كاتژمێر ده‌توانێت بمێنێته‌وه‌و مرۆڤ‬ ‫توش بكات‪.‬‬

‫نیشانه‌كانی‬ ‫تا‪ ،‬كۆك ‌ه ‪ ،‬ژانی گه‌رو‪ ،‬سه‌رئێشه‌‪ ،‬ژانی‬ ‫خۆپاراستن له‌توشبونی‌‬ ‫ماسولكه‌كان‌و بێهێزی‌و هه‌ندێكجاریش‬ ‫•زو زو ده‌س���ته‌كانت به‌ئاوو سابون‬ ‫ده‌بێت���ه‌ هۆی س���كچون‌و رش���انه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌باری قورس���دا ده‌بێت ‌ه هۆی جوان بشۆ‪.‬‬ ‫•ده‌مام���ك (ماس���ك ) به‌كاربهێن ‌ه‬ ‫هه‌وكردن���ی س���ییه‌كان‌و په‌كخس���تنی‬ ‫له‌كاتی كۆكه‌و پژمین‪.‬‬ ‫كۆئه‌ندامی هه‌ناسه‌و مردن‪.‬‬

‫گریانی منداڵی‬ ‫ساوا ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی به‌هێزكردنی ‬ ‫ماسولكه‌ی‬ ‫سییه‌كان‬

‫دڵت به‌م رێگایان ‌ه بپارێزه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌وانه‌یه‌ ئێس���تا تۆ بزانیت‬ ‫ك���ه‌ خواردنی‌ هه‌ندێ‌ ج���ۆری‌ خۆراك‬ ‫ده‌بێت���ه‌ هۆی‌ نه‌خۆش���ی‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ دڵ‪ ،‬به‌اڵم ئه‌سته‌مه‌‬ ‫بتوانی���ت هه‌ندێ‌ خۆراك واز لێبێنیت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌ ئامۆژگاری‌ پێویسته‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫بكرێت بۆ خۆپاراستن له‌نه‌خۆشییه‌كه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ه���ه‌ر كاتێ���ك م���رۆڤ زانی‌ چ‬ ‫خۆراكێك پێویس���ته‌ زۆر بخورێت یان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ چ خۆراكێك كه‌م بخورێت‬ ‫چ شتێك باشه‌ رۆژانه‌ ئه‌نجامی‌ بدات‪،‬‬ ‫ئه‌وا ته‌ندروس���تییه‌كی‌ باش بۆ خۆی‌‬ ‫دابین ده‌كات‪.‬‬ ‫رێگاكان بریتین له‌‪-:‬‬ ‫چه‌وری‌‌و كۆلیسترۆڵی‌ ناته‌ندروست‬ ‫كه‌م بك���ه‌وه‌‪ ،‬به‌رزی‌‌و كۆلیس���ترۆڵی‌‬ ‫ناو خوێن ده‌بێته‌ هۆی‌ دروس���تكردنی‌‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بو له‌ناو لول���ه‌ خوێنبه‌ره‌كان‪.‬‬ ‫به‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی‌ ره‌قبونی‌ دیواری‌‬ ‫لول���ه‌كان كه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ مه‌ترس���ی‌‬ ‫رودانی‌ جه‌ڵده‌ی‌ دڵ‌و ده‌ماغ‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ توێژینه‌وه‌یه‌ك ده‌بێت چه‌وری‌‬ ‫تێر له‌خ���ۆراك ته‌نه���ا ‪%7‬ی‌ ته‌واوی‌‬ ‫گه‌رمۆكه‌ی‌ خوراوی‌ رۆژانه‌ پێكبهێنێت‌و‬ ‫پێویس���ته‌ رۆژانه‌ش مرۆڤی‌ ئاس���ایی‌‬ ‫ته‌نه���ا ‪ 300‬ملیگ���رام له‌كۆلیس���ترۆڵ‬ ‫بخورێت‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م بڕه‌ ده‌بێت كه‌م‬ ‫بكرێته‌وه‌ بۆ كه‌سێك كه‌ كۆلیسترۆڵی‌‬ ‫جۆری‌ خراپی‌ له‌ش���ی‌ به‌رزه‌‪ ،‬به‌گشتی‌‬ ‫چ���ه‌وری‌ تێر بۆ چێش���تلێنان خراپه‌‪،‬‬

‫پێش���تر كاتێ���ك منداڵێ���ك دوای‬ ‫له‌دایكبون���ی ده‌گری���ا‪ ،‬كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫بۆچون الی ش���اره‌زایان‌و پزیش���كان‬ ‫دروس���ت ده‌بو ك ‌ه ئایا ئ���ه‌و گریان ‌ه‬ ‫زیان���ی هه‌ی��� ‌ه یان الیه‌نی باش��� ‌ه بۆ‬ ‫منداڵه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم دوایین لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫زانس���تی پزیشكی س���ه‌لماندویه‌تی‌‪،‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی پزیش���كه‌كان له‌ڕێگه‌ی‬ ‫سه‌لماندنی زانستییه‌و‌ه گه‌یشتن ‌ه ئه‌و‬ ‫ی كه‌ گریانی منداڵی س���اوا‬ ‫ئه‌نجامه‌ ‌‬ ‫به‌سوده‌ به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌وانه‌ی ده‌ڵێن‬ ‫زیانبه‌خشه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬مارت���ن مۆله‌ری پزیش���ك‌و زانا‬ ‫پس���پۆره‌كانی په‌یمان���گای چاودێری‬ ‫من���داڵ‌و ئازاره‌كان له‌واش���نتۆن داوا‬ ‫له‌دای���كان‌و باوكان ده‌ك���ه‌ن كه‌ واز‬ ‫له‌منداڵه‌كه‌ی���ان بێنن بگری‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كاتێ���ك دڵنیاب���ون له‌وه‌ی هه‌س���ت‬ ‫به‌برس���ێتی ناكات‌و ئازار‌و نه‌خۆش‌و‬ ‫گه‌رمای نییه‌‪ ،‬چونكه‌ گریان سودی بۆ‬ ‫كۆرپه‌ هه‌یه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی ماسولكه‌ی‬ ‫س���ییه‌كانی به‌هێ���ز ده‌كات‌و توانای‬ ‫هه‌ناسه‌دانی په‌ره‌ پێده‌دات‪.‬‬ ‫پزیش���كه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌داوه‌ ك ‌ه‬ ‫گریان���ی منداڵ له‌كات���ی له‌دایكبوندا‬ ‫س���ودی زۆره‌‪ ،‬چونك��� ‌ه یه‌كه‌می���ن‬ ‫گریان خانه‌كانی ژێر كیسه‌كانی هه‌وا‬ ‫له‌له‌شیدا ده‌كاته‌وه‌و ئه‌وه‌ش یارمه‌تی‬ ‫ده‌دات بۆ هه‌ناس���ه‌دان به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫سروش���تی‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌و‌ه من���داڵ له‌و‬ ‫كات���ه‌دا قاچه‌كان���ی به‌رزده‌كاته‌وه‌و‬ ‫فشار له‌سه‌ر دواوه‌ی دروست ده‌كات‬ ‫بۆ گریان‪.‬‬

‫•له‌كاتی كۆك���ه‌و پژمین ده‌م‌و لوتت‬ ‫دابپۆش��� ‌ه به‌كلێنیكس یان ده‌سته‌سڕ‬ ‫پاش���ان فرێی بده‌ ناو سه‌به‌ته‌ی زبڵ‌و‬ ‫راسته‌وخۆ ده‌سته‌كانت بشۆ‪.‬‬ ‫•دوربك���ه‌وه‌ له‌كه‌س���ی توش���بو‬ ‫به‌نه‌خۆشییه‌كه‌ (دوری نێوانتان له‌یه‌ك‬ ‫مه‌تر كه‌متر نه‌بێت)‪.‬‬ ‫•له‌كات���ی گفتوگۆدا‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه دوری‬ ‫نێوان خۆت‌و كه‌س���ی به‌رامبه‌ر له‌یه‌ك‬ ‫مه‌تر كه‌متر نه‌بێت‪.‬‬ ‫•له‌كات���ی س�ڵ�اوكردندا دوربك���ه‌و‌ه‬ ‫ماچك���ردن‌و‬ ‫له‌ته‌وقه‌ك���ردن‌و‬ ‫له‌ئامێزگرتن‪.‬‬ ‫•دوربكه‌وه‌ له‌شوێنی قه‌ره‌باڵغ‪.‬‬ ‫•له‌ش���وێنی كار زو ده‌رگاو په‌نجه‌ر‌ه‬ ‫بكه‌ره‌وه‌ بۆ هه‌واگۆڕكێ‪.‬‬ ‫•كاتێ���ك نیش���انه‌كانی ئه‌نفلۆنزات‬ ‫لێده‌ركه‌وت (تا‪ ،‬كۆك���ه‌‪ ،‬ژانی گه‌رو)‬ ‫سه‌ردانی نزیكترین بنكه‌ی ته‌ندروستی‬ ‫بكه‌‪.‬‬

‫به‌ڵكو باشتر وای ‌ه رۆنی‌ زه‌یتی‌ زه‌یتون‬ ‫به‌كاربهێنرێت یان ئه‌و رۆنه‌ی‌ به‌كاری‌‬ ‫دێنیت زۆر نه‌بێت‪.‬‬ ‫• سه‌رچاوه‌ی‌ خۆراكی‌ پرۆتینی‌ كه‌م‬ ‫له‌چه‌وری‌ هه‌ڵبژێره‌‪ ،‬وه‌ك گۆشتی‌ بێ‌‬ ‫به‌ز‪ ،‬گۆش���تی‌ باڵنده‌ به‌بێ‌ پێس���ت‪،‬‬ ‫ماسی‌‪ ،‬سپێنه‌ی‌ هێلكه‌‪ ،‬پاقله‌مه‌نی‌‪.‬‬ ‫• س���ه‌وزه‌و میوه‌ زۆر به‌كاربهێنه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ باش���ن بۆ‬ ‫ڤیتامین���ه‌كان‌و كان���زاكان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬

‫گه‌رمۆكه‌ی���ان ك���ه‌م تێدای���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ باشی‌ ریشاڵیان تێدای ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌بنه‌ هۆی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئاستی‌‬ ‫كۆلیسترۆڵی‌ له‌ش‪.‬‬ ‫• خۆێی‌ ك���ه‌م به‌كاربهێنه‌ له‌كاتی‌‬ ‫خ���واردن ئاماده‌كردن‌و باش���تر وایه‌‬ ‫نه‌برێته‌ سه‌ر سفره‌و خوانه‌كان‪ ،‬چونكه‌‬ ‫س���وێری‌ ده‌بێته‌ ه���ۆی‌ به‌رزبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پاڵه‌په‌ستۆی‌ خوێن‪.‬‬ ‫• جوڵه‌و وه‌رزش به‌به‌رده‌وامی‌ بكه‌‌و‬

‫خواردنه‌و‌ه گازییه‌كان‬

‫هه‌وڵبده‌ رۆژانه‌ چه‌ند راهێنانێك بكه‌یت‬ ‫یان سێ‌ چاره‌ك به‌پێ‌ بڕۆیت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وه‌رزش یه‌كێكه‌ له‌هه‌ره‌ پێویس���تییه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كان ب���ۆ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م نه‌خۆش���ییه‌كان به‌گشتی‌‌و‬ ‫نه‌خۆشی‌ دڵ به‌تایبه‌تی‌‪.‬‬ ‫• دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌جگه‌ره‌كێش���ان‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ جگ���ه‌ره‌ ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی‌‬ ‫ره‌قبونی‌ مولوله‌ خوێنه‌كان‌و پاش���ان‬ ‫ته‌سكبونه‌وه‌یان‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ری‌ توشبون به‌خه‌مۆك ‌ی بۆ ‪ %30‬زیاد ده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی‌ توێژینه‌وه‌یه‌ك ك ‌ه س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ ب���ۆ نه‌خۆش���ییه‌كان‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كا رایگه‌یان���دوه‌ خواردنه‌و‌ه‬ ‫گازیی���ه‌كان ده‌بێت���ه‌ هۆی‌ توش���بون‬ ‫ی خه‌مۆكی‌‪.‬‬ ‫به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫بـه‌پێ���ی‌ توێژینه‌وه‌یه‌ك كه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ‪ 650‬هه‌زار كه‌س ئه‌نجامدراوه‌‌و‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫ته‌مه‌نی���ان له‌نێ���وان ‪ 20‬بۆ ‪ 38‬س���اڵ‬ ‫ده‌ب���و‪ ،‬ده‌ركه‌وت���و‌ه ك���ه‌ خواردنه‌و‌ه‬ ‫گازییه‌كان زیان به‌ته‌ندروس���تی‌ مرۆڤ‬ ‫ده‌گه‌یه‌ن���ن‌و ده‌بن���ه‌ هۆی‌ توش���بون‬ ‫ی خه‌مۆك���ی‌‪ ،‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫به‌نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���داوه‌ كه‌ ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫رۆژان ‌ه چ���وار په‌رداخ له‌ه���ه‌ر جۆرێك‬ ‫له‌جۆره‌كان���ی‌ خواردن���ه‌و‌ه گازییه‌كان‬ ‫ی توش���بونیان هه‌ی ‌ه‬ ‫بخ���ۆن ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫ی ‪%30‬‬ ‫ی به‌رێژه‌ ‌‬ ‫به‌نه‌خۆش���ی‌ خه‌مۆك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م رێژه‌ی ‌ه ‌‬ ‫زیات���ر له‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫خواردنه‌و‌ه گازییه‌كان ناخۆن‪.‬‬ ‫پس���پۆران‌و پزیش���كان جه‌ختی���ان‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌ كه‌ ئه‌و خواردنه‌وان ‌ه بڕێك ‌‬ ‫زۆر شه‌كریان تێدایه‌ ك ‌ه مه‌ترسیدار‌ه بۆ‬ ‫توشبون به‌نه‌خشی‌ شه‌كره‌‌و به‌الیانه‌و‌ه‬ ‫باش���تره‌ له‌ب���ری‌ ئ���ه‌و خواردنه‌وان��� ‌ه‬ ‫شه‌ربه‌تی‌ میوه‌ی‌ تازه‌ بخورێت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫لەبارەی بیمەی‬ ‫تەندروستییەوە‬ ‫بیم����ەی تەندروس����تیی بۆ چەند س����اڵێک‬ ‫دەچێت بابەتێکی گەرمی ناوەندە سیاسی‌و‬ ‫تەندروس����تییەکانی کوردس����تانە‪ .‬پێش‌و‬ ‫لەکات‌و دوای ڕووداوەکانی ‪١٧‬ی شوباتەوە‪،‬‬ ‫بیم����ەی تەندروس����تیی الی دەس����ەاڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزوس����ێونیش وەکو چارەس����ەرێک بۆ‬ ‫کێشەکانی سیس����تم‌و کەرتی تەندروستیی‬ ‫ناسێنراوە‪ .‬بەاڵم ئایە کوردستان پێویستی‬ ‫بە بیم����ە هەیە؟ ئەگەر پێویستیش����ی پێ‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬چ����ۆن بیمەی����ەک‌و کامەیان بە‬ ‫کەڵکمان دێت؟ دوو دیوی س����ەرەکی ئەم‬ ‫بابەتە دەبێت قس����ەیان لەسەر بکرێت بۆ‬ ‫ئ����ەوەی بەرچاوڕوونیەکم����ان هەبێت بۆی‪.‬‬ ‫دیوێکی����ان پەیوەن����دی ب����ەو دنیابینیەوە‬ ‫هەی����ە ک����ە سیاس����ەتی تەندروس����تی لە‬ ‫کوردستاندا بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی‬ ‫سیستمی تەندروستیی هەیەتی‪‌،‬و دیوەکەی‬ ‫تریان دەس����توپەنجە لەگ����ەڵ خودی بیمە‬ ‫نەرمدەکات وەکو ئامرازێک بۆ چارەسەری‬ ‫نیش����انەیەکی نەخۆش����ی لە سیستمەکەدا‬ ‫تاوەکو چارەسەرێکی بنەڕەتی‌و ڕیشەیی‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر تاق����ە خەس����ڵەتێک هەبێت کە‬ ‫سیاس����ەتی تەندروس����تیی پێی بناسرێت‬ ‫لە کوردس����تاندا‪ ،‬ئ����ەوە دەکرێت ئەو تاقە‬ ‫خەسڵەتە هەڵپەی بەرپرسانی تەندروستی‬ ‫بێت بۆ دۆزینەوەی <چارەسەر>ی خێرا‌و‬ ‫بە پەلە بۆ کێش����ە ئاڵۆزەکانی سیس����تمی‬ ‫تەندروستیی‪ .‬لەم هەڵپەیەدا‪ ،‬ئەوەی وەکو‬ ‫چارەسەر دەستنیش����اندەکرێت هیچ نابێت‬ ‫جگە لە دەس����تەواژەیەکی تەمومژاوی کە‬ ‫سیاس����یەک یا ئەوی تریان لە سەردانێکی‬ ‫سەرپێی بۆ واڵتێکی دەرەوە ئاشنایەتیکی‬ ‫لەگەڵ����دا پەیداکردووە‪ .‬ل����ەم هەڵپەیەدا‪،‬‬ ‫پرۆس����ەیەکی دورودرێ����ژی هاوردەکردنی‬ ‫سیاسەت‌و ئامرازی دەرەکی دەستپێدەکات‬ ‫کە ڕیفۆرمەکان لە پینەوپەڕۆ نزیکدەکەنەوە‬ ‫تاوەکوچارەسەری ڕیش����ەیی‪ .‬لە ڕاستیدا‪،‬‬ ‫ئ����ەم هاوردەکردنە ئەوەن����دەی ئاڵۆزیی‌و‬ ‫کێش����ەی دوورخای����ەن‌و گەورەت����ر ب����ۆ‬ ‫سیستمەکە دروستدەکات‪ ،‬هێندە ناتوانێت‬ ‫وەاڵمدەرەوەیەک����ی جیددی کێش����ەیەکی‬ ‫دیاریک����راو بێ����ت‪ .‬بە کورت����ی‪ ،‬پەنابردنە‬ ‫ب����ەر هاوردەکردن����ی سیاس����ەت‌و ئامراز‌و‬ ‫دەستەواژەی دەرەکی وەکو بیمە هەوڵێکی‬ ‫سیاسیانەیە بۆ پیش����اندانی جموجوڵێکی‬ ‫کارا بۆ ئەنجامدانی ڕیفۆرم‪ ،‬لە کاتێکدا کە‬ ‫هیچێک لەو هێزە سیاسیانەی پاڵپشتی لەم‬ ‫ڕیفۆرمە دەکەن‪ ،‬بە تەواوەتی لە مەبەستی‬ ‫ڕیفۆرمەکە تێنگەیشتوون یا دەیانەوێت ئەو‬ ‫ڕیفۆرمەش بۆ قازانجێکی ئابوری‌و تایبەت‬ ‫بەکاربهێنن‪.‬‬ ‫لە جەوهەردا‪ ،‬بیمە بۆ خۆالدان‌و پاراستنی‬ ‫کەسێک یا خێزانێکە لەو زەرەرە ئابووری‌و‬ ‫داراییانەی کە دەش����ێت ل����ە دەرئەنجامی‬ ‫وەرگرتنی خزمەتی تەندروستیەوە ڕووبدەن‪.‬‬ ‫هەرچەندە توخمێکی گرنگی ئامادەباشی‌و‬ ‫پالنی پێش����وەخت لە بیمەی تەندروستیدا‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم ڕەگەزە ئابووریەکان ڕەگەزێکی‬ ‫بااڵدەستی بیمەی تەندروستین‪ .‬بە کورتی‬ ‫بیمە دەرمانێکە بۆ چارەس����ەری نیشانەی‬ ‫نەخۆش����یەک کە خەرجیی زۆر‌و پروکێنەرە‬ ‫لە تەندروس����تیدا‪ .‬بۆ ئەوەی هاواڵتیەک یا‬ ‫زیاتر پێویس����تی بەوە نەبێ����ت کە ماڵ یا‬ ‫زەوی یا خانوو بۆ خزمەتێکی تەندروستی‬ ‫بفرۆش����ێت‪ ،‬دەکرێت پێ����ش وەخت‌و هەر‬ ‫ماوەی جارێک بڕێک پ����ارەی دیاریکراو لە‬ ‫دەخیلەیەکدا کۆبکاتەوە‌و لە کاتی پێویستیدا‬ ‫بەکاریبهێنێت‪ .‬ئەم ئامرازە چارەس����ەرێکی‬ ‫زیرەکانەی نیش����انەی نەخۆش����ییەکە کە‬ ‫زیادەمەس����رەف‌و بەرزبوون����ەوەی بەهای‬ ‫خزمەتی تەندروس����تیە‪ .‬پرسیارەکە لێرەدا‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬لە بنەڕەتدا بۆچی زیادەمەسرەف‌و‬ ‫گرانی����ی هەیە لە خزمەتی تەندروس����تیدا‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە وەاڵم����ی ئەم پرس����یارە زۆر‬ ‫هەڵدەگرێ����ت ب����ەاڵم کەرت����ی تایب����ەت‌و‬ ‫بااڵدەس����تکردنی قازانج لە تەندروس����تیدا‪،‬‬ ‫بۆخویان گەورەترین هۆکاری هەڵئاوسان‌و‬ ‫بەرزبوونەوەی نرخی خزمەتی تەندروستین‪.‬‬ ‫کێش����ەکە لێ����رەدا ئەوەی����ە ک����ە ئەوانەی‬ ‫بانگەش����ەی بیمەی تەندروس����تی دەکەن‬ ‫بە ئاگا یا بێ ئاگا دەیانەوێت کێش����ەیەک‬ ‫بە کێش����ەیەکی تر چارەس����ەربکەن‪ .‬واتە‬ ‫دەیانەوێت هەڵئاوس����ان‌و زیادبوونی نرخی‬ ‫خزمەتی تەندروس����تی بە بااڵدەستکردنی‬ ‫خودی ئەو هۆکارە چارەس����ەربکەن کە لە‬ ‫بنەڕەتدا هۆکاری هەڵئاوسانەکەیە‪ .‬لەمەشدا‬ ‫تەنها ئەو کۆمپانیا‌و نەخۆشخانە تایبەتانە‌و‬ ‫بەرپ����رس‌و خاوەنەکانیان قازانجدەکەن کە‬ ‫لە پشتی ئەم ڕیفۆرمەوەن‪.‬‬ ‫سیس����تمی تەندروس����تی کوردس����تان‬ ‫پێویس����تی بە ئامراز‌و ڕیفۆرم‌و سیاسەتی‬ ‫هاوردەک����راو‌و دەرەکی نی����ە‪ .‬ئەم هەڵپەیە‬ ‫ب����ۆ هاوردەکردن����ی ئەو سیاس����ەتانەی بە‬ ‫چپە بەرگوێی سیاس����یەکانی ئێمە دەکەون‬ ‫پێویستە بووەستێت‪ .‬سیستمی تەندروستی‬ ‫کوردستان پێویس����تی بە چاککردن هەیە‬ ‫نەک نەشتەرگەری گواستنەوەی ئەم ئامراز‬ ‫یا ئەوی تریان‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫"رێكخراو‌ه خوێندكاری‌‌و قوتابییه‌كان شه‌رعییه‌تیان‬ ‫نییه‌و ده‌ ساڵ ‌ه هه‌ڵبژاردنیان ئه‌نجام نه‌داوه‌"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌رێكخراوه‌كان‬ ‫به‌رپرسیاره‌تییه‌كه‌ ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‪ ،‬به‌شێكیشیان‬ ‫به‌رپرسیاره‌تییه‌كه‌ ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫یه‌كتر‪ ،‬پرۆس ‌هی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫رێكخراوه‌ قوتابی‌‌و خوێندكارییه‌كان‬ ‫له‌نێو ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن ئه‌نجام‬ ‫نه‌دراوه‌و رێكخراوه‌كانیش هه‌ندێكیان‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‌و هه‌ندێكیشان‬ ‫به‌رپرسیاره‌تییه‌كه‌ ده‌خه‌نه‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫یه‌كتر له‌به‌ڕێوه‌ نه‌چونی‌ پرۆسه‌كه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكیش هۆكاری‌ ئه‌نجام‬ ‫نه‌دانی‌ هه‌ڵبژاردن ده‌خاته‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫رێكخراوه‌ قوتابی‌‌و خوێندكارییه‌كان‌و‬ ‫ده‌ڵێت " ئه‌وان كۆك نین له‌سه‌ر‬ ‫پرۆسه‌كه‌"‬ ‫چاالكوان���ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‪ ،‬كارزان عه‌زیز‬ ‫چۆمانی‌ بۆچونی‌ وای���ه‌ " رێكخراوه‌كان‬ ‫ترس���یان له‌پرۆس���ه‌كه‌ هه‌یه‌و جورئه‌تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���یان نیی���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدانی‌‬ ‫پرۆس���ه‌كه‌ رێكبكه‌ون كه‌ ره‌نگه‌ لێره‌دا‬ ‫حزبه‌كانیش ده‌ستیان تێدا هه‌بێت چونكه‌‬ ‫هه‌مویان پاشكۆی‌ یه‌كێك له‌حزبه‌كانن‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " ئه‌نجام نه‌دانی‌ ئه‌و پرۆسه‌یه‌‬ ‫له‌ماو‌هی‌ ده‌ ساڵی‌ رابردودا‪ ،‬سه‌لمێنه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ دیموكراس���ی‌ ل���ه‌و واڵته‌دا‬ ‫پێنه‌گه‌یشتوه‌‪.‬‬ ‫سكرتێری‌ یه‌كێتی‌ قوتابیانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫فاتیح مه‌وله‌وی‌ زاده‌‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫" ئێمه‌ به‌رده‌وام كۆكین له‌س���ه‌ر ئه‌و‌هی‌‬ ‫كه‌ س���ااڵنه‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫قوتابیان‌و خوێن���دكاران ئه‌نجام بدرێت‪،‬‬ ‫له‌ده‌سپێكی‌ ساڵی‌ رابردو كه‌ پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫ئاماده‌ك���راوه‌و پێشكه‌ش���ی‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌ زۆر كه‌مته‌رخه‌من‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت زۆر له‌رێكخراوه‌كانی‌ قوتابی‌و‬ ‫خوێندكارییه‌كان پێی���ان باش نه‌بو كه‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ئه‌نج���ام بدرێت‌و ترس���یان‬ ‫هه‌بو له‌پرۆسه‌كه‌‪ ،‬بیانوشیان ئه‌وه‌بو كه‌‬ ‫گه‌ره‌نتی‌ سه‌ركه‌وتنی‌ پرۆسه‌كه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫فاتیح وتی‌ " هه‌ر رێكخراوێك گله‌ییان‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ ده‌ س���اڵه‌ پرۆس���ه‌كه‌ ئه‌نجام‬ ‫ن���ه‌دراوه‌ فه‌رمون با ده‌ستپێش���خه‌ری‌‬ ‫بكه‌ن‌و هه‌ڵبژاردن بكه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌رتیپ عه‌ل���ی‌‪ ،‬س���كرتێكری‌‬ ‫خوێندكارانی‌ كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت "‬

‫حزب هه‌ڵبژاردنی قوتابیان‌و خوێندکارانی په‌کخستوه‌ فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت ‬ ‫ئه‌مساڵ داواكارین كه‌ هه‌ڵبژاردن به‌ئه‌نجام‬ ‫بگه‌یه‌نرێت‪ ،‬به‌رپرسیاریه‌تییه‌كی‌ گشتییه‌و‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌م���ان‌و رێكخراوه‌كانیش‬ ‫جۆرێك له‌به‌رپرس���یارییه‌تیان ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ئه‌ستۆ‪.‬‬ ‫س���ه‌رتیپ ئه‌وه‌ش���ی‌ وت " ئێم���ه‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كم���ان داوه‌ت���ه‌ چه‌ن���د ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانێك‌و فیدراسیۆنیش كارێكی‌ له‌و‬ ‫شێوه‌ی ‌هی‌ كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌ په‌رله‌مان‬ ‫نیازی‌ وابێت كه‌ قوڵتر ببنه‌وه‌و تاكو ته‌نها‬ ‫تێپه‌راندن نه‌بێت بۆ ئه‌و‌هی‌ هه‌مو الیه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ رێكبكه‌ون‪ ،‬چونكه‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌نگ‌و ره‌نگی‌ جیاوازی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رتیپ رونیش���یكرده‌وه‌" دو‬ ‫رێكخراوه‌ك��� ‌هی‌ س���ه‌ر به‌ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫نه‌یانویستوه‌ پرۆس���ه‌كه‌ ئه‌نجامبدرێت‪،‬‬ ‫ناس���ه‌لمێنین كه‌ هه‌ر رێكخراوێك ئازاده‌‬ ‫كه‌ بۆچونه‌ك ‌هی‌ چۆن پێشكه‌ش ده‌كات‬ ‫هه‌ڵبژاردنی���ش هه‌مو ش���تێك یه‌كالیی‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ رایه‌ڵ��� ‌هی‌ خوێندكاران���ی‌‬ ‫بزوتنه‌و‌هی‌ گ���ۆڕان له‌پارێزگای‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫هه‌ڵمه‌ت ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند‬ ‫" به‌هه‌م���و هێزێكمان���ه‌وه‌ پش���تگیری‌‬ ‫له‌ئه‌نجامدان���ی‌ ه���ه‌ر هه‌ڵبژاردنێك���ی‌‬ ‫رێكخ���راوه‌ خوێندكاریی���ه‌كان ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ ببێته‌ هۆی‌‬ ‫هێنانه‌دی‌ خواست‌و ویستی‌ خوێندكاران‪،‬‬ ‫نه‌ك هه‌ڵبژاردنێك بێ���ت بۆ زیادكردنی‌‬ ‫نف���وزی‌ حزبی‌ بێت‪ ،‬وتیش���ی‌ " به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌و‌هی‌ رێكخراوه‌كانی‌ س���ه‌ر به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫گرفتیان هه‌بو نه‌توانراوه‌ ساڵی‌ رابردوش‬ ‫پرۆسه‌كه‌ به‌ڕێوه‌ بچێت‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیشدا‬ ‫هه‌ر هه‌ڵبژاردنێك كه‌ ده‌كرێت پێویسته‌‬

‫زه‌مینه‌سازی‌‌و ئاماده‌سازی‌ تێدا بكرێت‬ ‫نه‌ك له‌كه‌شێكی‌ ئیس���تخباراتی‌ به‌ڕێو‌ه‬ ‫بچێت‌و رێكخراوه‌كانی‌ س���ه‌ر به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫بیانه‌وێت مۆنۆپۆڵی‌ هه‌مو ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫خوێن���دن بك���ه‌ن به‌زانكۆكانیش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێم���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌ڵبژاردنێكی‌ له‌و‬ ‫شێوه‌ین‪.‬‬ ‫هه‌ڵمه‌ت رونیشیكرده‌وه‌" جگه‌ له‌و‌هی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ زۆر دواكه‌وتوه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫فیدراس���یۆنێك بڕیار له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌ده‌ن كه‌ چه‌ندین س���اڵه‌ شه‌رعییه‌تی‌‬ ‫نه‌م���اوه‌و كه‌چی‌ س���ه‌یره‌ ش���ه‌رعییه‌ت‬ ‫به‌ناش���ه‌رعییه‌تی‌ خ���ۆی‌ ده‌دات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێس���تا هیچ رێكخراوێ���ك نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ناكات چونكه‌ چه‌ندین ساڵه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئ���ه‌وه‌ ده‌رده‌خات كه‌‬ ‫پرۆس ‌هی‌ دیموكراسی‌ له‌ژێر پرسیاردایه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و‌هی‌ چ���ۆن ده‌كرێ���ت هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫رێكخراوه‌كان ‪ 10‬س���اڵ بێت كه‌ ئه‌نجام‬ ‫نه‌درابێت‪.‬‬ ‫س���كرتێری‌ رێكخراوی‌ گه‌ش���ه‌پێدانی‌‬ ‫قوتابیانی‌ س���ه‌ر به‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬بوره���ان مزه‌ف���ه‌ر‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌‪ ،‬وتی‌ "ئه‌نجام‬ ‫نه‌دانی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ رێكخراوه‌ قوتابی‌‌و‬ ‫خوێندكاریی���ه‌كان‪ ،‬په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‬ ‫به‌پل��� ‌هی‌ یه‌ك���ه‌م لێیبه‌رپرس���ن‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ تائێس���تا ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌‬ ‫یاس���ایه‌كی‌ بۆ ده‌ربكرێت‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌مو ساڵێك به‌ڕێوه‌ بچێت‪.‬‬ ‫بوره���ان مزه‌فه‌ر ‪،‬ئام���اژ‌هی‌ به‌وه‌ش‬ ‫دا كه‌ ئ���ه‌وان گومانی���ان له‌به‌ڕێوه‌به‌رو‬ ‫راگ���ری‌ كۆلێ���ژو س���ه‌رۆك به‌ش���ه‌كان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌موی���ان حزبین‪ ،‬بۆیه‌‬

‫پێویس���ته‌ هه‌لی‌ یه‌كس���ان ب���ۆ هه‌مو‬ ‫رێكخراوه‌كان بره‌خس���ێنرێت‪ ،‬به‌و‌هی‌ ك ‌ه‬ ‫رێگری‌ له‌ده‌س���تێوه‌ردانی‌ حزبی‌ بكرێت‬ ‫له‌پرۆسه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیشیكرده‌وه‌ " هه‌مو ساڵێك‬ ‫گوێمان له‌رێكخراوه‌كانی‌ سه‌ر به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ده‌ڵێن با هه‌ڵب���ژاردن بكرێت‬ ‫بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ ش���ه‌رعییه‌ت هه‌بێت‪ ،‬دیاره‌‬ ‫هه‌ڵبه‌ته‌ ئ���ه‌وان خۆیان ئاماده‌كردوه‌ بۆ‬ ‫دانانی‌ سیناریۆ‪ ،‬بۆ ئه‌نجامدانی‌ ته‌زویرات‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ پشتیان‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ حزبییه‌كان به‌س���توه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش خزمه‌ت به‌توێ���ژی‌ قوتابیان‌و‬ ‫به‌پرۆس ‌هی‌ دیموكراسی‌ ناكات‪ .‬‬ ‫وتیش���ی‌ " ئه‌وان له‌كاتێك���دا ته‌رحی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ده‌ك���ه‌ن كه‌ نیو‌هی‌ س���اڵ‬ ‫تێپه‌ڕی���وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ئێمه‌ له‌مانگی‌ ئایاری‌‬ ‫ساڵی‌ رابردو پێش���نیاری‌ ئه‌وه‌مان كرد‬ ‫كه‌ پێویسته‌ له‌مانگی‌ ته‌مموزه‌ یاسایه‌ك‬ ‫ده‌ربچێ���ت بۆ ئه‌و بابه‌ته‌ش س���ه‌ردانی‌‬ ‫په‌رله‌مانمان كرد‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ خه‌مساردانه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ ئه‌و پرسه‌دا كرد‪.‬‬ ‫س���كرتێری‌ رێكخ���راوی‌ قوتابیان���ی‌‬ ‫كوردستان س���ه‌ر به‌كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ت كاكه‌برا‪ ،‬ئاماژ‌هی‌ ب���ه‌وه‌دا كه‌‬ ‫دی���اره‌ له‌س���ااڵنی‌ رابردو به‌پاس���اوی‌‬ ‫جۆراوج���ۆر له‌الیه‌ن ه���ه‌ردو رێكخراوی‌‬ ‫سه‌ر به‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌ پرۆس���ه‌كه‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫نه‌چوه‌‪ ،‬به‌اڵم زه‌مینه‌سازی‌ بۆ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫تا گه‌یشته‌ س���اڵی‌ پار كه‌ كۆنفراسێك‬ ‫س���ازدرا بۆ ئه‌و‌هی‌ هه‌ڵب���ژاردن ئه‌نجام‬ ‫بدرێت له‌م روه‌شه‌وه‌ گوڕو تینێكی‌ باش‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌مو الیه‌كه‌وه‌ هه‌بو‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌"هه‌مو‬

‫فیدراسیۆنێك‬ ‫بڕیار له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌ده‌ن‬ ‫ك ‌ه چه‌ندین ساڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫شه‌رعییه‌ت ‌‬ ‫نه‌ماوه‌‬ ‫رێكخ���راوه‌كان به‌جۆرێ���ك له‌جۆره‌كان‬ ‫به‌رپرس���یارن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردنان ‌ه‬ ‫پش���تگوێخراون‪ ،‬به‌راشكاویش ده‌ڵێم كه‌‬ ‫حزبه‌كانیش كه‌مته‌رخه‌م‌و به‌رپرسیاربون‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ هه‌موم���ان س���ه‌ر به‌حزبێكی‌‬ ‫دیاریكراوین‪.‬‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر هه‌ڵبژاردان‌و ئاگاداركردنه‌و‌هی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌وه‌ په‌رله‌مانتارو ئه‌ندامی‌ لیژن ‌هی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و خوێندنی‌ ب���ااڵ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬د‪ .‬سه‌روه‌ر عه‌بدولرحمان‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێن��� ‌هی‌ رایگه‌یاند "‬ ‫كاری‌ په‌رله‌م���ان نییه‌ یاس���ا بۆ ئه‌وان‬ ‫دابنێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر رێكخراوێك بیه‌وێت‬ ‫هه‌ڵبژاردن بكات‌و په‌رله‌مان یاس���ایه‌كی‌‬ ‫بۆ دابنێت‪ ،‬ئ���ه‌و كاته‌ ده‌بێت په‌رله‌مان‬ ‫ه���ه‌ر خه‌ریكی‌ یاس���ادانان بێت بۆ ئه‌و‬ ‫رێكخراوانه‌و هیچ كارێكی‌ دیكه‌ نه‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاره‌ جه‌خت���ی‌ كرده‌وه‌‬ ‫كه‌"ئ���ه‌و رێكخراوان���ه‌ هی���چ پ���رۆژه‌و‬ ‫یاس���ایه‌كیان هێناوه‌ت���ه‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫به‌فه‌رم���ی‌‪ ،‬تا په‌رله‌مان كاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ن���ه‌كات‪ ،‬په‌رله‌مان موڵك���ی‌ هیچ كه‌س‬ ‫نییه‌و موڵكی‌ هه‌مو خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ ناكرێت رێكخراوێك به‌ته‌نهاو‬ ‫به‌كه‌یفی‌ خۆی‌ پرۆژه‌یه‌ك بێنێت‪ .‬‬ ‫ناوب���راو راش���یگه‌یاند " وه‌ك‬ ‫فیدراس���یۆنیش به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌‬ ‫یه‌كج���ار هاتونه‌ت���ه‌ په‌رله‌م���ان‌و چه‌ند‬ ‫فكره‌یه‌كی���ان هه‌بوه‌ به‌بێ پ���رۆژه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌نێو خۆیانداو له‌به‌رده‌می‌ ئێمه‌شدا كۆك‬ ‫نه‌بون‪ ،‬ئ���ه‌وان نایانه‌وێت كه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬كه‌چی‌ هیچ ش���ه‌رعییه‌تێكی‌ ئه‌و‬ ‫نوێنه‌رانه‌ له‌ئێستادا نه‌ماوه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌‬ ‫ساڵه‌ هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام نه‌دراوه‌‪ .‬‬

‫سه‌رپه‌رشتیارێكی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‪ :‬فۆڕمی‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‌و خشته‌كان‬ ‫هه‌موی‌ به‌ڕێكردنه‌و له‌هه‌ولێره‌وه‌ به‌سه‌رماندا فه‌رزده‌كرێت‬ ‫ ئا‪ :‬سروه‌ جه‌الل‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌و‬ ‫پسپۆڕی‌ هۆكارێكن بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‬ ‫سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌ له‌پێناوی‌‬ ‫باشتركردن‌و به‌ره‌وپێشبردنی‌‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌ك پێی‌ باشه‌ كه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ توانای‌ خودیی‌ دابنرێت‬ ‫نه‌ك حزبی‌‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیارێكیش‬ ‫بۆچونی‌ وایه‌ كه‌ فۆرمی‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن‌و ته‌نانه‌ت خشته‌ی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ مانگانه‌ هه‌موی‌ به‌ڕێكردنه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌هه‌ولێره‌وه‌ به‌سه‌رماندا‬ ‫فه‌رزده‌كرێت لێره‌ش له‌ترسی‌‬ ‫له‌ده‌ستدانی‌ پۆسته‌كانیان به‌رهه‌ڵستی‌‬ ‫ناكه‌ن‪.‬‬ ‫شادان تاڵیب كه‌ پیشه‌ی‌ مامۆستایه‌‪،‬‬ ‫سه‌ردانی‌ سه‌رپه‌رشتیاران وه‌ك ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی‌ نابینێ���ت‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات"‬ ‫هه‌ن���دێ‌ له‌سه‌رپه‌رش���تیاران له‌كات���ی‌‬ ‫س���ه‌ردانه‌كانیان هێنده‌ی‌ چه‌ندایه‌تییان‬ ‫له‌ال گرنگ���ه‌‪ ،‬هێن���ده‌ چۆنایه‌تییان بۆ‬ ‫گرنگ نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ ش���تی‌ ڕۆتینی‌‌و‬ ‫ئیدارییان له‌ال گرنگ���ه‌ ئه‌وه‌نده‌ گرنگی‌‬ ‫ناده‌ن به‌ڕه‌فت���اری‌ نێوان مامۆس���تاو‬ ‫خوێن���دكار‪ .‬له‌كۆمه‌ڵ���ی‌ ش���تی‌ زۆر‬ ‫س���اده‌ ده‌پرسنه‌وه‌ كه‌ ش���یاوی‌ ئه‌وه‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ ش���ارو‬ ‫شوێنه‌ دوره‌ ده‌س���ته‌كان ته‌نها بۆ خۆ‬ ‫رزگاركردنه‌‪ ،‬جار هه‌بوه‌ سه‌رپه‌رشتیار‬ ‫هاتوه‌ ته‌نها ‪ 10‬خول���ه‌ك ماوه‌ته‌وه‌ تا‬ ‫فریای‌ خوێندنگه‌یه‌كی‌ تر بكه‌وێت‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ كارگێڕی‌ پێیوایه‌ كه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌رێگای‌ حزبه‌وه‌ ئه‌و پیشه‌یان‬ ‫پێ ده‌درێت‪ ،‬ش���ه‌فیق حه‌مه‌ڕه‌ش���ید‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "س���ه‌ردانی‌‬

‫سه‌رپه‌رش���تیار رۆتین���ه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستخۆشی‌ له‌باش‌و سه‌رزه‌نشتی‌ الوازو‬ ‫خراپ نییه‌‪ ،‬زۆرجار مامۆستایه‌ك به‌هۆی‌‬ ‫حیزب���ه‌وه‌ به‌رزده‌كرێت���ه‌وه‌ یان ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ڕێوب���ه‌ر موجامه‌له‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تیار‬ ‫بكات ئه‌وا نمره‌ی‌ زیاتری‌ پێده‌دات‪.‬‬ ‫ناوبراو هێمای‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ش كرد كه‌"‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاریش هیچ ده‌س���هاڵتێكی‌‬ ‫نیی���ه‌و ته‌نان���ه‌ت پ���ه‌روه‌رده‌ زۆرجار‬ ‫دژایه‌ت���ی‌ سه‌رپه‌رش���تیار ده‌كات‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌و سه‌رپه‌رش���تیارانه‌ی‌ كه‌‬ ‫نایانه‌وێت موجامه‌له‌ی‌ په‌روه‌رده‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ نه‌بونی‌ پالنێك كه‌ پێوه‌ی‌‬ ‫پابه‌ندبن‌و به‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ خۆیانی‌ بزانن‬ ‫هۆكاره‌و یه‌كێكه‌ له‌كێش���ه‌ گه‌وره‌كانی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاران به‌ڵكو به‌پێی‌ میزاجی‌‬ ‫شه‌خسی‌ رێنمایی‌ ده‌رده‌كرێت‪ .‬سااڵنه‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاران پاش سه‌ردانه‌كانیان‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ مامۆستایان ده‌كه‌ن‌و‬ ‫زۆركات ناڕه‌زایی‌ به‌شێك له‌مامۆستایانی‌‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ش���ادان تالیب باس���ی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ش كرد كه‌"هی���چ دادوه‌ریی‌ نییه‌‬ ‫ڕێژه‌ی‌ له‌ ‪ %80‬نمره‌ی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‬ ‫له‌الی‌ سه‌رپه‌رش���تیار بێ���ت له‌كاتێكدا‬ ‫ساڵی‌‪2‬یان ‪3‬جار ئه‌گه‌ر وانه‌ی‌ مامۆستا‬ ‫ببینێ‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌و رۆژه‌ مامۆستا گرفت‬ ‫یان نه‌خۆشییه‌كی‌ هه‌بێت‌و وه‌ك رۆژانی‌‬ ‫تر نه‌بێت‪ ،‬یان سه‌رپه‌رشتیار به‌شداری‌‬ ‫ل���ه‌و وانه‌ی���ه‌دا ب���كات كه‌ پس���پۆڕی‌‬ ‫مامۆس���تاكه‌ نییه‌ ئه‌م���ه‌ش گرفت بۆ‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ مامۆس���تاكه‌ دروست‬ ‫ده‌كات به‌تایبه‌ت له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ش���ار كه‌‬ ‫زۆركات مامۆس���تا ئه‌و وانه‌یه‌ ناڵێته‌وه‌‬ ‫كه‌ تێیدا پسپۆڕه‌‪.‬‬ ‫كامه‌ران قه‌ه‌ره‌داغی‌ مامۆستا بۆچونی‌‬ ‫وایه‌ "هیچ سه‌رپه‌ریش���تیارێك ناتوانێت‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ یه‌ك وانه‌وه‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‬

‫بۆ توانای‌ مامۆس���تا ب���كات‪ ،‬له‌فۆرمی‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنه‌كه‌دا چه‌ندین كه‌موكوڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫تێدایه‌و سه‌رپه‌رش���تیار چۆن ده‌زانێت‬ ‫مامۆستا په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‌ كه‌سوكاری‌‬ ‫فێرخوازدا باش���ه‌ یان نا؟ له‌س���ه‌ر چ‬ ‫بنه‌مایه‌ك نمره‌ داده‌نێت؟‬ ‫سه‌رپه‌رشتیار شه‌فیق حه‌مه‌ ره‌شید‬ ‫ده‌ڵێ���ت " فۆرم���ی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت خش���ته‌ی‌ كاره‌كان���ی‌ مانگانه‌‬ ‫هه‌م���وی‌ به‌ڕێكردنه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌هه‌ولێره‌وه‌‬ ‫به‌س���ه‌رماندا ف���ه‌رز ده‌كرێ���ت لێره‌ش‬ ‫له‌ترس���ی‌ له‌ده‌ستدانی‌ پۆس���ته‌كانیان‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تی‌ ناكه‌ن‪ ،‬ل���ه‌ ‪ 1998‬داوای‌‬ ‫گۆڕینی‌ فۆرمی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن ده‌كه‌ین‬ ‫بهاڵم گۆڕانێكی‌ وه‌ه���ای‌ تێدا نه‌كراوه‌‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌بێت مامۆس���تایانیش بێده‌نگ‬ ‫نه‌بن‌و فشاریان هه‌بێت‪.‬‬ ‫مامۆس���تا كامه‌رانیش به‌پێویس���تی‌‬ ‫ده‌زانێت " سه‌رپه‌رش���تیار كه‌س���ێكی‌‬ ‫به‌ئه‌زمون‌و پس���پۆر بێت له‌بواره‌كه‌یداو‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا له‌سه‌رخۆو رۆشنبیر بێت‬ ‫توانای‌ دۆزینه‌وه‌ی‌ رێگه‌ چاره‌ی‌ هه‌بێت‬ ‫بۆ كێش���ه‌كان‪ ،‬پێویس���ته‌ ته‌زكییه‌ی‌‬ ‫حیزبی‌‌و ته‌مه‌ن هۆكار نه‌بێت بۆ دانانی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیار به‌ڵكو تواناو سه‌لیقه‌یان‬ ‫لێكبدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫م‪ .‬ش���ه‌فیق باس���ی‌ له‌الوازی‌ ئاستی‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاران ك���رد له‌ڕاب���ردودا‬ ‫چونك���ه‌ دانانیان به‌واس���ته‌و ته‌زكییه‌و‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ خزمایه‌ت���ی‌ ب���وه‌ ب���ه‌اڵم‬ ‫ئێس���تا به‌تاقیكردنه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫ناكرێ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ئێس���تا وه‌ك‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ تازه‌دام���ه‌زراو بێ���ت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ زانیاری‌ زۆرت���ری‌ له‌البێت‪،‬‬ ‫چه‌ند جار داوام كردوه‌ راستگۆبین‌و درۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ مامۆس���تایاندا نه‌كه‌ین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ به‌س���ه‌ر هه‌مواندا ده‌سه‌پێت‪ ،‬بۆ‬

‫ی حیزبی‌‌و ته‌مه‌ن‬ ‫پێویسته‌ ته‌زكیی ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌رپه‌رشتیار‬ ‫هۆكار نه‌بێت بۆ دانان ‌‬ ‫به‌ڵكو تواناو سه‌لیقه‌یان لێكبدرێته‌وه‌‬ ‫نمونه‌ له‌گواستنه‌وه‌دا قوتابخانه‌ هه‌بوه‌‬ ‫دور بوه‌ یان باش نه‌بوه‌ به‌مامۆس���تاك ‌ه‬ ‫وتراوه‌ نزیكه‌ یان باشه‌‪.‬‬ ‫ده‌وترێ���ت فێرخ���واز باش���ترین‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگێنه‌ری‌ مامۆس���تاكه‌یه‌تی‌‬ ‫ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌‪ ،‬م‪ .‬ش���ه‌فیق ده‌ڵێت "‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیار پێویس���ته‌ رێنمای���كار‬ ‫بێ���ت نه‌ك هه‌ڵس���ه‌نگێنه‌ر به‌ش���ێكی‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن ل���ه‌الی‌ فێرخ���وازو‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ بێ���ت‌و هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ئه‌نجامیش هه‌ژمار بكرێت"‪.‬‬ ‫له‌الی‌ به‌شێكی‌ له‌مامۆستایان ترسێك‬ ‫هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر سه‌رپه‌رشتیاران‪ ،‬شادان‬ ‫پێیوایه‌ ترس نییه‌ بهاڵم ره‌نگه‌ حاڵه‌تی‌‬ ‫نائاسایی بێت‌و وه‌ك رۆژانی‌ تر نه‌توانێ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ئاس���ایی بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫فێرخوازان‪.‬‬ ‫"ته‌نه���ا مامۆس���تا ناترس���ێت‬ ‫به‌ڵك���و فێرخوازی���ش ترس���ێكی‌‬ ‫زۆری‌ هه‌ی���ه‌ ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆ ی‌‬ ‫كه‌مبینینی‌ سه‌رپه‌رش���تیاره‌وه‌یه‌ "ئه‌مه‌‬ ‫وته‌ی‌ مامۆس���تا كامه‌رانه‌و پێی‌ وایه‌ "‬ ‫بۆ ره‌واندنه‌وه‌ی‌ ترس له‌الی‌ مامۆستاو‬ ‫ته‌نان���ه‌ت فێرخوازیش س���ه‌ردانه‌كانی‌‬ ‫چڕتر بكاته‌وه‌و له‌گه‌ڵ مامۆستادا پالن‬

‫دابنێ���ت تا وه‌ك كه‌س���ێكی‌ به‌ئه‌زمون‬ ‫سودی‌ لێوه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ په‌روه‌رده‌یی‌ شه‌فیق‬ ‫حه‌م���ه‌ ره‌ش���ید پێیوای���ه‌ "له‌زانكۆدا‬ ‫فێرخواز ئاماده‌ ناكرێت بۆ مامۆستایی‌‌و‬ ‫خۆشیان كارامه‌ نین بۆیه‌ ئه‌وه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌هۆیه‌كانی‌ ترس‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاریش به‌هۆی‌ به‌ئه‌زمونییه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت تا كه‌موكوڕییه‌ك بدۆزێته‌وه‌و‬ ‫مامۆس���تاكه‌ ئیح���راج ب���كات‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫پێویس���ته‌ مامۆس���تا س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫زیات���ر به‌كاربهێنێ���ت‪ ،‬پێویس���ته‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی‌ هاوڕێیانه‌ دروس���تببێت‬ ‫له‌نێوانیان مامۆستاو سه‌رپه‌رشتیاران‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ش كه‌س���ایه‌تی‌ سه‌رپه‌رشتیار‬ ‫به‌ده‌ستپێش���خه‌ر ده‌زانێت‌و داوا ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ سه‌رپه‌رش���تیاران به‌گیانێك���ی‌‬ ‫دیموكراسیانه‌وه‌ ره‌خنه‌ وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ش���ادان نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ زۆركات‬ ‫كه‌م ئه‌زمونیی‌ مامۆستا له‌به‌رچاو ناگرن‌و‬ ‫ئایدۆلۆژیا زۆر رۆڵ ده‌بینێت له‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نێوان مامۆستاو سه‌رپه‌رشتیارو ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گه‌ر هاوفكرو هاوئایدۆڵۆژیای‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌و په‌یوه‌ندیی���ه‌ هاوڕێیه‌تییه‌و‬ ‫ئه‌زمون گۆڕینه‌وه‌یه‌ دروست نه‌بێت"‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫مامۆستاو هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫پاككردنه‌وه‬ ‫‌ به‌ڕێز عه‌باس‬ ‫دوای‌ ده‌رچون���ی‌ فه‌رمانێكی‌ وه‌زاری‌‌و‬ ‫گش���تاندنی‌ بۆ ك���راوه‌ بۆ س���ه‌رجه‌م‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ گشتییه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫به‌ژماره‌ (‪ )525‬رێكه‌وتی‌ ‪2012/11/21‬‬ ‫به‌ن���اوی‌ (هه‌ڵمه‌ت���ی‌ پاككردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫قوتابخان���ه‌كان) ‪،‬پاكوخاوێ���ن راگرتنی‌‬ ‫خوێندنگاكان كارێكی‌ گرنگه‌و هه‌مومان‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ كۆكی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌موی‌‬ ‫گرنگتر چۆنیه‌تی‌ ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫پاككردنه‌وه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌و فه‌رمانه‌‬ ‫وه‌زاریی���ه‌ی‌ ك���ه‌ ئاماژه‌م���ان بۆ كرد‬ ‫مامۆس���تایانی‌ قوتابخان���ه‌كان مولزه‌م‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ده‌بێ���ت مامۆس���تایانیش‬ ‫به‌ش���داری‌ بك���ه‌ن ل���ه‌و هه‌ڵمه‌ت���ی‌‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی‌ ئاماژه‌‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت! به‌ب��� ‌‬ ‫به‌وه‌ بكات ئه‌م پاككردنه‌وه‌یه‌ كه‌ی‌‌و له‌‬ ‫چ كاتێكدا بكرێت‌و چه‌ند بخایه‌نێت‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ده‌پرسین ئه‌ی‌ كارگوزاری‌ خوێندنگاكان‬ ‫ئیشیان چییه‌؟ به‌شێكی‌ سه‌ره‌كی‌ كاری‌‬ ‫ئه‌وان پاككردنه‌وه‌ی‌ خوێندنگاكان نییه‌؟‬ ‫ی���ان نه‌خێر الی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫كارگوزار ته‌نها ئیشی‌ ئاماده‌كردنی‌ چایه‌‬ ‫بۆ مامۆس���تایان! هه‌روه‌ها ده‌پرس���ین‬ ‫هه‌م���ان بڕی���ار الی‌ وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ تر‬ ‫ده‌ربچێ���ت به‌وه‌ی‌ ك���ه‌ فه‌رمانبه‌ره‌كان‬ ‫بیناكانیان پاك بكه‌نه‌وه‌ چی‌ روده‌دات؟‬ ‫ئێمه‌ پێم���ان وایه‌ ئه‌م بڕیاره‌ س���ه‌یرو‬ ‫ی له‌وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫س���ه‌مه‌رانه‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ ده‌رده‌چێت له‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫تر ده‌رناچێت‪ ،‬چونكه‌ به‌بێ‌ وردبونه‌وه‌و‬ ‫دیراس���ه‌كردن بڕیار ده‌رده‌ك���ه‌ن‌و بیر‬ ‫له‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ ناكه‌ن���ه‌وه‌‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌م‬ ‫بڕی���اره‌ی‌ وه‌زاره‌ت ده‌بێ���ت كارگوزاری‌‬ ‫خوێندن���گاكان هه‌مویان بڕۆنه‌ ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌راستیدا كاره‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌‬ ‫كارگ���وزار پاككردن���ه‌وه‌ی‌ خوێندنگایه‌‬ ‫نه‌ك ش���تی تر‪ .‬ئه‌م���ه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ وایه‌‬ ‫س���به‌ی‌ بڕیارێكی تر له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌وه‌ ده‌ربچێت به‌وه‌ی‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫كاتدا كارگوزاره‌كان بۆی���ان هه‌یه‌ وانه‌‬ ‫بڵێن���ه‌وه‌! به‌بۆچونی‌ ئێم���ه‌ جیاوازی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬گ���ه‌ر بیان���وی‌ وه‌زاره‌ت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌م بڕیاره‌ی‌ خۆشه‌ویس���تی‌ ژینگه‌‬ ‫له‌الی‌ خوێندكار ده‌چه‌سپێنێت كه‌وتۆته‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گ���ه‌وره‌وه‌‪ ،‬خۆشه‌ویس���تی‌‬ ‫ژینگ���ه‌ ب���ه‌م رێگایه‌ ناكرێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌وه‌ ده‌كرێت سیمینار له‌خوێندنگاكان‬ ‫بكه‌یته‌وه‌ ده‌رباره‌ی‌ ژینگه‌‪ ،‬كارگوزاری‌‬ ‫باش ب���ۆ خوێندن���گاكان دابین بكه‌یت‬ ‫كاره‌كانی‌ خۆیان به‌باشی‌ به‌ڕێوه‌ به‌رن‪،‬‬ ‫زۆرێك له‌كارگوزاران���ی‌ خوێندنگاكانی‌‬ ‫ئێم���ه‌ توانای‌ ئ���ه‌و كاره‌ی���ان نییه‌ كه‌‬ ‫پێیان س���پێراوه‌‪ ،‬یان به‌سااڵچون یان‬ ‫كه‌مئه‌ندامن‪ ،‬ت���ۆ ئه‌گه‌ر خوێندنگاكه‌ت‬ ‫پ���اك راگ���رت خوێندكاری���ش ئ���ه‌و‬ ‫جورئه‌ته‌ی‌ نییه‌ پیسی‌ بكات‪ .‬حه‌ق وابو‬ ‫وه‌زاره‌ت له‌بنه‌ڕه‌تدا پرس���یاری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بكردایه‌ بۆچی‌ خوێندنگاكان ئه‌و هه‌مو‬ ‫كارگوزاره‌ی���ان هه‌یه‌و كه‌چ���ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫مانای‌ پاكو خاوێن���ی‌ بێت تێیدا نییه‌!‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ی‌ له‌وه‌ بكردایه‌ قوتابخانه‌ی‌‬ ‫وا هه‌ی���ه‌ یه‌ك كارگوزاری‌ هه‌یه‌و كه‌چی‌‬ ‫قوتابخانه‌یه‌كی‌ تر به‌هه‌مان مواسه‌فات‬ ‫زی���اد له‌پێن���چ كارگ���وزاری‌ هه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫بێبه‌رنامه‌ییه‌ی‌ چ���اك بكردایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫راس���تگۆبین ئه‌م بڕیاره‌ هه‌ندێك كێشه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كات له‌ناو خوێندنگاكانداو‬ ‫دروستیش���ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬مامۆس���تای‌ وا‬ ‫هه‌ی���ه‌ پێی‌ ه���ه‌زم ناكرێت ئ���ه‌م كاره‌‬ ‫بكات له‌ڕاس���تیدا مافی‌ خۆشیه‌تی‌ كه‌‬ ‫نه‌ی���كات‪ ،‬چونكه‌ ئیش���ی‌ ئ���ه‌و نییه‌و‬ ‫كاره‌كانی‌ مامۆس���تا هه‌مومان ده‌زانین‬ ‫دیاری‌ كراون‪ ،‬بۆیه‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌جیاتی‌ ئه‌م بڕیاره‌ س���ه‌یرو سه‌مه‌رانه‌‬ ‫وه‌ره‌ ئاس���تی‌ هوش���یاری‌ مامۆستایان‬ ‫به‌رزبك���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬كتێبخان���ه‌ بكه‌ مه‌رج‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ���ت له‌هه‌م���و خوێندنگاكاندا‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ بك���ه‌ به‌مه‌رج كه‌ ده‌بێت‬ ‫خوێندكار ساڵی‌ چه‌ند جارێك گه‌شتی‌‬ ‫زانس���تی‌ بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ بكه‌ به‌مه‌رج كه‌‬ ‫هانی‌ مامۆس���تا بدرێت سیمینار بكات‌و‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئیمتیازی‌ بدرێتێ‌‪ ،‬ئیش���ی‌‬ ‫بنه‌م���ا په‌روه‌رده‌ییه‌كه‌ ئه‌مه‌یه‌‪ ،‬خۆش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ هه‌ندێك له‌مامۆس���تایانیش ئه‌م‬ ‫بڕیاره‌ی���ان وه‌ك مه‌كره‌مه‌یه‌ك وه‌رگرتو‬ ‫ی خۆیان له‌كاتی‌‬ ‫هه‌رزو كه‌وتنه‌ وێنه‌گرتن ‌‬ ‫پاككردنه‌وه‌ی‌ خوێندنگاكانیان‌و له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان باڵوی���ان كرده‌وه‌!‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌بوایه‌ هه‌ڵوێس���تی‌ جدییان‬ ‫هه‌بوایه‌ له‌ئاست ئه‌م بڕیاره‌داو له‌خۆیان‬ ‫بپرسیایه‌ ئه‌رێ‌ به‌راس���ت ئه‌مه‌ ئیشی‌‬ ‫ئێمه‌یه‌و ئه‌مه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌یكه‌ین كارێكی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌؟‬ ‫‪barezabas@hotmail.com‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫‪17‬‬

‫سواڵکەرە ئێرانییەکان شاریان هەراسانکردوە‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫رۆژ بەرۆژ ژمارەی ئەو ژنانەی لەناو‬ ‫بازارەکانی سلێمانی سواڵدەکان‬ ‫ڕو لەزیادبونە‪ ،‬دوکاندارەکان دادو‬ ‫بێدادیانە لەوەی کە ئه‌م سواڵکه‌رانه‌‬ ‫کڕیارەکانیان لێدوردەخەنەوە‪،‬‬ ‫سوڵکەرەکانیش سكااڵی حاڵیان‬ ‫دەکەن کە گەر سواڵ نەکەن ناتوانن‬ ‫بژین‪.‬‬ ‫دواب����ەدوای هاتن����ە خ����وارەوەی‬ ‫نرخی تمەن����ی ئێرانی بەرانبەر بەهای‬ ‫دۆالری ئەمەریک����ی‌و دیناری عیراقی‬ ‫رۆژ ب����ەرۆژ ژمارەی ئەو کەس����انەی‬ ‫لەن����او بازارو ش����وێنە گش����تییەکاندا‬ ‫سواڵ دەکەن‪ ،‬ڕو لەزیادبون دەکات‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی س����ەرچاوەیەکی ئاگادار‬ ‫لەبەڕێوەبەرێتی پۆلیس����ی سلێمانی‌و‬ ‫زۆرێ����ک لەدوکاندارەکان����ی ناوبازاڕو‬ ‫ئەم سوڵکەرانە لەس����ەر سنورەکانی‬ ‫ئێران����ەوە ڕو لەکوردس����تان دەکەن‌و‬ ‫لێرە سواڵده‌که‌ن‪ ،‬لەبەرئەوەی سنوری‬ ‫ئێران‌و عێراق پێکەوە بەستراوەتەوەو‬ ‫دو مەرزی سەرەکی تێدایه‌ کە رێگەی‬ ‫هاتۆچۆی هاواڵتیانی‌ بەس����ەرەوەیەو‬ ‫هاتوچ����ۆ لەنێ����وان خەڵکان����ی ئەم‬ ‫دو واڵت����ەدا گەلێ����ک زۆرەو بون����ی کوچه‌و شه‌قامه‌کان ده‌بێته‌ شوێنی حه‌وانه‌وه‌یان‬ ‫ئ����ەم مەرزان����ە وایکردوە ک����ە رۆژانە‬ ‫لەقەڵەمداو وتی من ماوەی یەک ساڵە‬ ‫ئێرانیی����ەکان بەمەبەس����ت‌و بۆن����ەی ڕێگەیە پارە پەیدا بکەن‪.‬‬ ‫مهتابی جوانڕۆ زادە کچێکی جوانی هاتوچۆی کوردستانی‌ باشور دەکەم‌و‬ ‫جیاجیاوە رو لەکوردس����تان بکەن جا‬ ‫بۆ کاری بازرگانی‌و شتومەک هێنان‌و بااڵب����ەرزی گەن����م ڕەنگ ب����و‪ ،‬ئەو خۆم خەڵکی کرماشانم‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫بردن����ەوە بێت‪ ،‬یان بە هەر بۆنەیەکی ڕەچەتەیەک����ی دکتۆری س����ەرەوخوار شەش خوشکم هەیەو دایکیشم لەسەر‬ ‫تر لەوانە گەشتو گوزارو الی پزیشک‌و بەدەس����تەوە گرتب����و لەن����او کۆاڵنە جێگەی����ە ناتوانی����ن بژێ����وی ژیانمان‬ ‫تەسکو باریکەکانی بازاڕی بەختیاری دابین بکەین‪ ،‬لەوێ����ش ڕومان نایەت‬ ‫چەندان هۆکاری تر‪.‬‬ ‫زۆرێک لەئێرانییەکان بەپاس����پۆرتی ک����ە بازاڕێک����ە جلوب����ەرگ‌و پێاڵوی سواڵبکەین بۆیە لێرە کەس نامناسێت‌و‬ ‫فەرمی داخڵی عێ����راق دەبن‌و لەکاتی لەنگەی تێ����دا دەفرۆش����رێت‌و نزیک رۆژان����ە خەڵک یارمەتیم����ان دەدات‪.‬‬ ‫تەواوبون����ی کاتەکەی����ان دەگەڕێنەوە مزگەوتی گەورەیە لەش����اری سلێمانی ئەو باس����ی لەوە کرد کە بەڕەسمیی‬ ‫واڵت����ی خۆیان‪ ،‬بەاڵم ئ����ەوەی ئەمرۆ ک����ە دەکەوێتە ناوجەرگەی ش����ارەوە دێتە کوردس����تانەوەو ئیقامەی هەیەو‬ ‫بۆتە کێش����ەی خەڵکی کوردس����تان قەرەباڵەغییەکی زۆری لەس����ەرە بۆیە هەرکات ئیقامەکەی تەواوبێت تازەی‬ ‫بەتایبەت شاری سلێمانی ئەو ژن‌و کچە هەر ک����ە کڕیارەکان ڕویان لەدوکانێک دەکاتەوە هەر لەبەرئەوەی ئیقامەشی‬ ‫ئێرانییانەن کە بەڕێگ����ەی نافەرمی‌و دەکرد خێرا مهتاب بەردەمی لێدەگرتن‌و هەیە ژورێکی لەماڵێک گرتوەو ئێواران‬ ‫بەقاچاخ لەسنورەکانی کوردستانەوە دەیوت" ببەخش����ە خان����م‪ ،‬داکم فرە دەچێتەوە ماڵەوە بێ ئەوەی کێشەی‬ ‫داخڵ دەبن‌و دەکەونە سواڵکردن‪ .‬ئەم خەس����تەیە یارمەتیم بدە"‪ ،‬لەوکاتەدا بۆ دروست بکەن‪.‬‬ ‫عەباس محەمەد عەلی تەمەن چل‌و‬ ‫ژن‌و کچانە ه����ەر بەیانی دوای چەند ڕاس����تەوخۆ دوکاندارەک����ە دەریکردە‬ ‫کاتژێرێ لەخۆرهەاڵتن ده‌رژێنه‌ س����ه‌ر دەرەوە بەو بیانوەی کە لەبەیانییەوە پێنج س����اڵ کە ماوەی پازدە س����اڵ‬ ‫ش����ەقامەکان‌و تاکە شوێنە کە دڵیان لەنێ����وان دوکانەکاندا دەس����وڕێتەوەو زیات����رە لەناو ئەو ب����ازارەدا خەریکی‬ ‫پێخۆش بێت ئەو دوکانانەی ناو بازاڕە هەرکەس بێتە ئەوێ ئێخەی دەگرێت‌و فرۆشتنی پێاڵوی کۆنەیە دادوبێدادی‬ ‫کە ڕێبوارێک����ی زۆر ڕویان تێدەکات‌و ب����ەزۆر پ����ارەی لێدەس����ەنێت‪ ،‬بەاڵم کرد لەدەس����ت ئەم کچ‌و ژنانەو وتی"‬ ‫ئەمانیش ئەو هەلە دەقۆزنەوە تا بەو مهت����اب دوکاندارەک����ەی بەناڕاس����ت ئ����ەوەی ئەمس����اڵ بینیوم����ە هەرگیز‬

‫له‌رۆژێکدا پۆلیس‬ ‫سی‌ ئافره‌تی‬ ‫سوا‌ڵکه‌ری ئێرانی‬ ‫ده‌ستگیرده‌کات‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫نەمبینیوە‪ ،‬بەڕاس����تی هەراس����انیان‬ ‫کردوی����ن ڕۆژ ئەبێت����ەوە ت����ا ئێوارە‬ ‫فری����ای ئەوە دەکەوی����ن ئەمانە لەناو‬ ‫دوکانەمان دەربکەین"‪ .‬ئەو بەراستی‬ ‫نازانێت کە ئەمان����ە هەمویان بەتەنها‬ ‫بۆ ه����ەژاری ئەو کارە بک����ەن بەڵکو‬ ‫الی وای����ە ئاس����انترین ڕێگەی����ە ب����ۆ‬ ‫پەیداکردنی بڕێک����ی زۆر پارەی بێ‬ ‫ئەرک بێ دەس����تمایە بۆیە بەردەوامن‬ ‫لەسەر ئەو کارە‪ .‬ئەو گلەییەکی زۆری‬ ‫لەدەسەاڵت هەیە بەوەی کە ڕێگرییان‬ ‫لێناکات یاخود هی����چ ئیجرائاتێکیان‬ ‫لەگەڵ ناکات کاتێک داخڵی ئەم واڵتە‬ ‫دەبن چونکە بەپێی زانیارییەکانی ئەو‬ ‫زۆریان بەقاچاخ لەسەر سنورەکانەوە‬ ‫داخ����ڵ دەبن‌و ل����ەو بارەی����ەوە وتی"‬ ‫س����اڵی پار چەند ش����ۆفێرێکی لۆری‬ ‫سەردانیان کردین‌و باسیان لەوە کرد‬ ‫کە ئەوان زۆرێ����ک لەو ژنانە بەقاچاخ‬ ‫لەسەر سنورەکانە داخڵی کوردستان‬ ‫دەکەن‌و لەبەرامبەردا بڕی س����ێ سەد‬

‫دۆالر لەهەریەکەیان وەردەگرن‪ ،‬ئەمە‬ ‫مه‌ترسییه‌کی زۆری لێده‌کرێت‪ ،‬چونکە‬ ‫کەس نازانێت ئەمانە جگە لەوەی بۆ‬ ‫س����واڵکردن دێن لەپشتی ئەوەوە چی‬ ‫لەم واڵتە دەکەن‌و گەنجی ئێمە بەرەو‬ ‫کوێ دەبەن"‪.‬‬ ‫بەپێ����ی ئامارێ����ک ک����ە لەالی����ەن‬ ‫بەڕێوەبەرێتی پۆلیس����ی سلێمانییەوە‬ ‫نزیک����ەی پێن����ج مان����گ لەمەوب����ەر‬ ‫باڵوکرایەوە لەماوەی یەک رۆژدا سی‬ ‫ئافرەتی ئێرانییان دەس����تگیرکرد کە‬ ‫س����واڵیاندەکرد واتە ئەگەر لەرۆژێکدا‬ ‫سی کەس بن واتە لەمانگێکدا نۆسەد‬ ‫ئافره‌ت دەبن ک����ە ئەمەش ڕێژەیەکی‬ ‫یەکج����ار زۆرە‪ ،‬س����ەرکەوت ئەحمەد‬ ‫وتەبێ����ژی بەڕێوەبەرێت����ی پۆلیس����ی‬ ‫س����لێمانی دەس����تگیرکردنی ئەو سی‌‬ ‫ئافرەتەی لەرۆژێکدا پشتڕاستکردەوەو‬ ‫دانی ب����ە زۆری ژمارەی س����واڵکەرە‬ ‫ئێرانییەکاندا ن����او لەوبارەیەوە وتی"‬ ‫لەڕاستیدا ئێمە بۆمان کۆنترۆڵ ناکرێن‬

‫تا نەهێڵین بێنە ئەمدیو‪ ،‬چونکە ئێمە‬ ‫س����نورمان بەیەکەوەیە لەگەڵ ئێراندا‬ ‫بەشێکی زۆریان بەبۆنەی گەشتیارییەوە‬ ‫ڕو لەکوردستان دەکەن‌و پاسپۆرتیان‬ ‫پێیە بەش����ێکی تریان لەڕێگەی داخڵ‬ ‫بونیان بەدێهاتەکانی کوردستان دێنە‬ ‫ئەمدیو‪ ،‬بەاڵم بەنیسبەت ڕێگەی قاچاخ‬ ‫م����ن ئاگادارنیم‌و ڕەنگە راس����ت بێت‬ ‫بەاڵم چۆن دێن نازانم"‪ .‬س����ەرکەوت‬ ‫ئەحمەد تەنها ڕێگەی چارەس����ەریان‬ ‫الی ئەوان����ەوە دەس����تگیرکردنیان‌و‬ ‫سنورداشکردنەوەو ڕەوانەکردنەوەیانە‬ ‫بەواڵتی خۆیان‪ .‬بەالم عەباس محەمەد‬ ‫عەلی ئەمە بەچارەسەرێکی ناڕاست‌و‬ ‫هەڵ����ە دەزانێ����ت‌و دەڵێ����ت " ئەوان‬ ‫لەش����ارەکانی کرماش����ان‌و هەمەدان‌و‬ ‫مەریوان‌و چەند ش����ارێکی ترەوە دێن‬ ‫بۆ کارێ����ک ناکەن س����نورەکان قایم‬ ‫بکەن تا نەهێڵن داخڵ ببن نەک لێرە‬ ‫کۆمەڵێکیان بگرن‌و کۆمەڵێکیان وەک‬ ‫بەرزەکی بانان بۆی دەربچن"‪.‬‬

‫ێ له‌ڕێگه‌ ‌ی پڕۆژه‌كانی‌ فه‌تحواڵ گوله‌نه‌و‌ه‬ ‫توركه‌كان ده‌یانه‌و ‌‬ ‫ناسنامه‌ ‌ی كورد له‌هه‌رێمدا بشێوێنن‬ ‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫له‌ئێستادا هه‌ندێك له‌خوێندنی‌‬ ‫ئه‌ڵمانی‌‌و فه‌ره‌نسی‌‌و توركی‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان ده‌خوێنرێت‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كان باس له‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫ئاراسته‌ی‌ خوێندنگه‌ توركییه‌كان زیاتر‬ ‫مه‌به‌ستی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ فیكری‌ دین‌و‬ ‫كه‌مالیزمه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش ده‌ڵێت‬ ‫رێگه‌ به‌و جۆره‌ كارانه‌ ناده‌ین‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ پێش����و رۆژنام����ه‌ی‌ وه‌ته‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫توركی‌ باس����ی‌ پ����ڕۆژه‌ كولتورییه‌كانی‌‬ ‫فه‌تحواڵ گوله‌نی‌ له‌باش����وری‌ كوردستان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌پێ����ی‌ زانیارییه‌ باڵوكراوه‌كان‬ ‫ئامانجی‌ ئه‌م كۆمپانیاو ده‌زگایه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كولتورو ناس����نامه‌ی‌ كورد له‌باش����وری‌‬ ‫كوردستان هه‌روه‌ك باكوری‌ كوردستان‬ ‫بشێوێنن‪ ،‬پێشتریش باڵوكرابویه‌وه‌ كه‌‬ ‫سرودی‌ كه‌مالیزم له‌نێو ئه‌و قوتابخانانه‌دا‬ ‫خوێنراوه‌‪.‬‬ ‫فه‌رم����ان عیزه‌دین ئه‌ندام����ی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و خوێندنی‌ ب����ااڵ له‌پارله‌مانی‌‬ ‫كوردس����تان له‌ب����اره‌ی‌ كاركردن����ی‌ ئه‌و‬ ‫خوێندن����گاو زانكۆیان����ه‌وه‌ له‌هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردس����تان بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند" ئه‌گه‌ر‬ ‫بڕوانین����ه‌ مێژوی‌ توركیا زۆر شۆڕش����ی‌‬ ‫تێدا ب����وه‌و هه‌موی‌ ده‌بین����ی‌ قڕكردن‌و‬ ‫عه‌تڵوعام����ی‌ میلله‌تی‌ ك����وردی‌ به‌دواوه‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئێستا ئه‌وان بێن به‌خوێندكاره‌كان‬ ‫بڵێن كه‌ ئه‌و مێ����ژوه‌ی‌ له‌باكور رویداوه‌‬ ‫له‌باشورو له‌قوتابخانه‌كانیاندا به‌یاخیگه‌ر‬ ‫بناسێنن مایه‌ی‌ قبوڵكردن نییه‌‪ ،‬زمانی‌‬

‫كوردی‌ وه‌ك زمان����ی‌ دوه‌م بخوێنرێت‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ به‌مێ����ژو جوگرافیاو ئه‌و‬ ‫داب‌و نه‌ریته‌ی‌ له‌كوردستاندایه‌ پێویسته‌‬ ‫به‌و ش����ێوه‌ بخوێنرێت‪ .‬ناوبراو جه‌ختی‌‬ ‫له‌وه‌ك����رده‌وه‌"وه‌ك لیژنه‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‬ ‫قب����وڵ ناكه‌ین وه‌ك الیه‌ن����ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌توركیا هه‌بوه‌ به‌خوێندكاره‌كان‬ ‫بگوترێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌یه‌مان له‌به‌رده‌س����ت‬ ‫نییه‌ له‌س����ه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ی‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌‬ ‫دینی‌ كه‌ ئه‌وان خواس����تیان له‌سه‌ربێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ش����تێكی‌ له‌و ش����ێوه‌یه‌ هه‌بێت‬ ‫ئ����ه‌وا ئێم����ه‌ لێپێچینه‌وه‌ی����ان له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫ئه‌نجام ده‌ده‌ین‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌و یاس����اییه‌ی‌‬ ‫په‌سه‌ندمانكردوه‌ له‌پارله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ك����ه‌ ئاگاداركردنه‌وه‌ تاكو داخس����تنی‌‬ ‫قوتابخان����ه‌ی‌ تێدای����ه‌‪ .‬فه‌تحوال گوله‌ن‬ ‫له‌ژێر‌ دروش����می‌ (با له‌هه‌ر ش����وێنێك‬ ‫س����ه‌ربازگه‌یه‌كی‌ تورك دروس����تبكه‌ین)‬ ‫په‌ره‌ی‌ به‌تێكۆش����انه‌كانی‌ گوله‌ن داوه‌‪،‬‬ ‫فه‌تحواڵ گوله‌ن ب����ۆ خۆی‌ وه‌ك هاوڕێی‌‬ ‫رێكخستی‌ تێكۆش����انی‌ نه‌ته‌وه‌چییه‌تی‌‬ ‫كوچ����ك ده‌ڵێ����ت «شانبه‌ش����انی‌‬ ‫س����ه‌ربازگه‌كانیش با خوێندنگه‌ی‌ تورك‬ ‫دروس����ت بكه‌ی����ن» له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫رێككه‌وتنه‌ی‌ گوله‌ن‌و كوچك له‌س����اڵی‌‬ ‫(‪ )1994‬له‌ش����اری‌ هه‌ولێر خوێندنگه‌ی‌‬ ‫فه‌تحواڵچ����ی‌ كرای����ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌م گروپه‌‬ ‫ل����ه‌(‪ )1994‬ب����ه‌دواوه‌ به‌ئاراس����ته‌ی‌‬ ‫نه‌ژادپه‌رستی‪ ،‬داگیركه‌ری‌‌و باڵوبونه‌وه‌دا‬ ‫ژم����اره‌ی‌ خوێندنگه‌كانیان له‌باش����وری‌‬ ‫كوردستاندا زیادكردوه‌‪ ،‬له‌هه‌ولێر شه‌ش‬ ‫خوێندنگ����ه‌ (رێكخراوی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ف����ه‌زاكان ـ ناوه‌ندی‌ زمان����ی‌ روناكی‌ ـ‬

‫خوێندنگه‌ی‌ روناكی‌ سه‌ره‌تایی‌ ـ كۆلێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫نولوف����ه‌ری‌ كچ����ان ـ كۆلێ����ژی‌ روناكی‌‬ ‫ك����وڕان ـ زانكۆی‌ روناكی‌ كوڕان) هه‌یه‌و‬ ‫له‌س����لێمانی‌ س����ێ خوێندنگه‌ (كۆلێژی‌‬ ‫سلێمانی‌ كچان ـ كۆلیژی‌ سه‌اڵحه‌دینی‌‬ ‫ئه‌یوب����ی‌ ك����وڕان ـ ناوه‌ن����دی‌ زمانزانی‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دینی‌ ئه‌یوبی)‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ له‌باره‌ی‌ داگیركردنی‌‬ ‫بیناو سه‌رپێچی‌ سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ ‪2013‬‬ ‫وه‌ جه‌ختی‌ له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ " هه‌ندێك‬ ‫پێشێلكاری‌ ئه‌نجامدرا وه‌ك فرۆشتنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رتوك����ه‌كان له‌س����ۆپه‌رماركێته‌كان‪،‬‬ ‫ب����ۆ داگیركردنی‌ بیناكانی����ش ئێمه‌ ئه‌و‬ ‫نیگه‌رانییه‌م����ان به‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫راگه‌یان����دوه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئێس����تا‬ ‫له‌كوردستان ده‌یان‌و سه‌دان قوتابخانه‌ی‌‬ ‫قوڕو چه‌ن����د ده‌وامیمان هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بینی‌ ئه‌و بینای‌ قوتابخانه‌ به‌كه‌ڵك‌و‬ ‫س����ه‌رده‌مییانه‌ ده‌ده‌ن����ه‌ ئ����ه‌و ج����ۆره‌‬ ‫كۆمپانیایانه‌‪.‬‬ ‫مندااڵنی‌ كورد ل����ه‌م خوێندنگا‌یانه‌دا‬ ‫فێری‌ مارشه‌ نه‌ژادپه‌رستییه‌كانی‌ تورك‬ ‫ده‌كرێن‌و به‌ناوی‌ ئۆڵۆمپیادی‌ توركییه‌وه‌‬ ‫ده‌برێنه‌ ش����اره‌كانی‌ وه‌ك ئیسته‌نبوڵ‌و‬ ‫ئاهه‌نگ����ی‌ توركییان بۆ س����ازده‌كرێت‪.‬‬ ‫‌له‌كۆتای����ی‌ مانگ����ی‌ ئای����اری‌ (‪)2009‬‬ ‫له‌باشوری‌ كوردس����تانه‌وه‌ خوێندكاران‬ ‫(س����ازگار دارا به‌گ‪ ،‬بیالل س����ه‌بری‪،‬‬ ‫محه‌مه‌د ش����اكر‪ ،‬ئه‌رداڵ حسێن) برانه‌‬ ‫‌توركی����او هۆنراوه‌كانی‌ فه‌تحواڵ گوله‌ن‌و‬ ‫گۆرانی‌ توركی‌‌و مارشی‌ نه‌ژادپه‌رستییان‬ ‫له‌فستیڤاڵێك پێ‌ گوترایه‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌فین دزه‌یی‌ وته‌بێژی‌ حكومه‌تی‌‬

‫مندااڵنی‌ كورد له‌م‬ ‫خوێندنگا‌یانه‌دا‬ ‫فێری‌ مارشه‌‬ ‫نه‌ژادپه‌رستییه‌كانی‌‬ ‫تورك ده‌كرێن‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بینایه‌كی‌ زۆرو مۆدێ����رن دابینكراوه‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌و كۆمپانیایه‌و ب����ه‌اڵم بۆ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌و قوتابخانه‌كانی����ان ده‌بینی‌‬ ‫خوێندنكار بوه‌ته‌ ژێر دیواره‌وه‌و گیانی‌‬ ‫له‌ده‌س����تداوه‌و بینای‌ ق����وڕ له‌هه‌ندێك‬ ‫له‌گون����ده‌كان هه‌یه‌‪ ،‬تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌‪ :‬ئه‌و بینایان����ه‌ی‌ ئه‌وانی‌ تێدا بون‬ ‫داوای����ان لێكراوه‌ راده‌س����تی‌ بكه‌نه‌وه‌و‬ ‫خۆی����ان بینا دروس����ت بك����ه‌ن‌و ورده‌‬ ‫ورده‌ خه‌ریك����ی‌ ئ����ه‌وه‌ن‪ ،‬ئه‌وانی‌ تریش‬ ‫ك����ه‌ ماونه‌ت����ه‌وه‌ وه‌زاره‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‬ ‫خ����ۆی‌ چاودێ����ری‌ ده‌كات له‌داهاتودا‪،‬‬ ‫ن����ه‌ك ئ����ه‌و بینایان����ه‌ هه‌م����و بین����ا‬ ‫داگیركراوه‌كانی‌ تریش‪.‬‬

‫فه‌تحواڵ گوله‌ن‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ حكوم����ه‌ت ئام����اژه‌ی‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ش ك����رد" هه‌ر ك����ه‌س‌و الیه‌نێك‬ ‫ن����ه‌ك ده‌س����تگایه‌كی‌ خوێن����دن دژی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫كار بكات رێگای‌ پێویست ده‌گرینه‌به‌ر‬ ‫كۆمپانی����ای‌ فه‌زاله‌ر كه‌ راس����ته‌وخۆ‬ ‫سه‌ربه‌ فه‌تحواڵ گوله‌نه‌و یه‌كێكه‌ له‌زۆرێك‬ ‫له‌واڵت����ه‌كان ده‌زگایه‌ك����ی‌ خوێن����دن‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ییان هه‌یه‌‪ ،‬له‌كوردس����تانیش‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌كۆمپانی����ا په‌روه‌رده‌ییه‌كان‌و‬ ‫به‌پێ����ی‌ یاس����ای‌ وه‌به‌رهێنانی‌ س����اڵی‌‬ ‫‪ 2006‬له‌هه‌رێمی‌ كوردستان كار ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌ده‌ی����ان خوێندن����گاو زانكۆیان هه‌یه‌و‬ ‫وان����ه‌ی‌ توركیی����ان تێ����دا ده‌خوێنرێت‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ وانه‌كان����ی‌ ت����ردا‪ ،‬وه‌زاره‌ت����ی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ له‌راپۆرتێكی����دا له‌ئه‌نجامی‌‬ ‫به‌دواداچونه‌كانی‌ چه‌ندین كه‌م‌و كورت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ����ه‌م ده‌زگایه‌ی‌ خس����توه‌ته‌رو كه‌ باس‬ ‫له‌دابینكردنی‌ بین����ا ده‌كات‌و باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ س����ه‌رپێچی‌ یاسایی‌ زۆریان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌زی����اد وه‌رگرتنی‌ پاره‌و نه‌بونی‌‬ ‫خزمه‌تگ����وزاری‌ پێویس����ت‌و نه‌بون����ی‌‬ ‫راب����ه‌ری‌ په‌روه‌رده‌یی‌‪...‬هت����د‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پرس����یاره‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ ئاخۆ بیناو‬ ‫قوتابخانه‌كان����ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫هۆكاری‌ بایه‌خ پێنه‌دانیان چییه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌بودجه‌ی‌‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 2001‬دا ب����ڕی‌ ‪ 68‬ملیار دینار‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌و خ����ه‌رج نه‌ك����راوه‌و له‌‪%27‬‬ ‫پڕۆژه‌كانی‌ ئه‌نجام داوه‌؟‬

‫‪18‬‬ ‫وه‌اڵمی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫بۆ ده‌سه‌اڵت‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫رۆژی "مه‌ولود" له‌مزگه‌وتی گه‌وره‌ی سلێمانی‬

‫هیوا جه‌مال‬ ‫بڕی����ار وایه‌ له‌م هه‌فته‌یه‌دا ئۆپۆزیس����یۆن (گ����ۆڕان‪ ،‬یه‌كگرتوو كۆمه‌ڵ)‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ئه‌نج����ام بدات‪ ،‬بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ وه‌فدی‌ ده‌س����ه‌اڵت (یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌)‪.‬‬ ‫ده‌بێ����ت ئه‌وه‌مان له‌بیربێت كه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردودا ئۆپۆزیس����یۆن چه‌ندین‬ ‫كۆبونه‌وه‌یان له‌ناویه‌كدا كردوه‌‌و چه‌ند جارێكیش له‌گه‌ڵ ده‌س����ه‌اڵتدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواجار رۆشناییان له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ چڕكرده‌وه‌ كه‌ پێویسته‌ ده‌سه‌اڵت شه‌ش‬ ‫ی چاكسازی‌ جێبه‌جێ بكات‪ ،‬هه‌روه‌ك ئه‌وه‌شیان راگه‌یاند‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پاكێجه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ش����ه‌ش پاكێجه‌ جێبه‌جێ‌ نه‌كرێت ئه‌وا ئاماده‌نین دانوس����تاندن له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا بكه‌ن‪ .‬به‌اڵم ئایا چییان لێجێبه‌جێ‌ كردوه‌؟‬ ‫هه‌روه‌ك نه‌وشیروان مسته‌فا له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك له‌هه‌ڵسوڕاوانی‌‬ ‫گۆڕاندا له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێویسته‌ پرسیان پێبكرێت له‌كاتی‌ كۆبونه‌وه‌‌و‬ ‫بڕیاردان له‌هه‌رشتێك له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كردبو‪:‬‬ ‫كه‌ له‌دوای‌ پێشكه‌ش����كردنی‌ شه‌ش پاكێجه‌كه‌وه‌ هیچ گۆڕانكارییه‌كی‌ ئه‌وتۆ‬ ‫نه‌بوه‌ كه‌ جێی‌ دڵخۆشیی‌ بێت‪.‬‬ ‫له‌مانگی‌ شوباتی‌ ‪2012‬دا وته‌بێژی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ته‌ئكیدی‌ له‌پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ئینتیقالی‌‌و هه‌ڵبژاردنی‌ پێشوه‌خت كرده‌وه‌‪ ،‬هاوكات هه‌ر سه‌ره‌تای‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2012‬وته‌بێژی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمیی‌ وتی‌‪ :‬ئه‌و شه‌ش پاكێجه‌ بوه‌ته‌‬ ‫دواهه‌مین پڕۆژه‌ی‌ چه‌سپێنراوی‌ نێوان ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫شه‌ش پاكێجه‌كه‌ی‌ چاكسازیی‌ ئۆپۆزس����یۆن له‌دوایین كۆبونه‌وه‌ی‌ پێنج‬ ‫قۆڵیدا له‌سه‌ر مێزی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ جێهێشت‪ ،‬ئه‌وه‌ش دوای‌ به‌یاننامه‌ (‪)7‬‬ ‫خاڵییه‌كه‌ی‌ (‪‌)2011/1/29‬و پرۆژه‌ چاكسازییه‌ (‪ )22‬خاڵییه‌ هاوبه‌شه‌كه‌‌و‬ ‫بڕیاره‌ ‪ 17‬خاڵییه‌كه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان بو‪..‬‬ ‫ئۆپۆزیس����یۆن پێشتر رایگه‌یاند‪ ،‬كه‌ كابینه‌ی‌ ش����ه‌ش‪ ،‬شكستی‌ هێناوه‌‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ چاكسازییدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر كابینه‌ی‌ حه‌وت درێژه‌ پێده‌ری‌ ئه‌و بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا به‌هه‌مان ش����ێوه‌‪ ،‬ناتوانێت چاكسازیی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم نێچیرڤان بارزانی‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ كابینه‌ی‌ حه‌وت‪ ،‬دوپاتیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌م كابینه‌یه‌ درێژه‌‬ ‫پێده‌ری كابینه‌ی‌ شه‌ش����ه‌‪ ،‬كه‌چی‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ له‌پاكێجه‌كانیان‬ ‫جێبه‌جێنه‌كراوه‌‪ ،‬ئۆپۆزیس����یۆن ئومێدیان به‌ده‌س����ه‌اڵت هه‌یه‌ چاكسازیی‌‬ ‫ب����كات‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر ده‌ڵێن ئومێدم����ان نییه‌‪ ،‬ئ����ه‌ی‌ بۆچ����ی‌ كۆبونه‌وه‌كانیان‬ ‫ده‌ستپێكردوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫دوای‌ هه‌مو ئه‌مانه‌ ئۆپۆزیس����یۆن جارێكی‌ دیكه‌ ده‌ستپێخه‌رییان كرده‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬ئێس����تا جه‌وله‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌‌و‬ ‫لێدوان‪ ،‬له‌نێوان ئۆپۆزیسیۆن‌و ده‌سه‌اڵتدا هه‌یه‌‪ ،‬ئۆپۆزیسیۆن به‌نیازه‌ له‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌دا وه‌اڵمی‌ ده‌سه‌اڵت بداته‌وه‌‪ ،‬به‌بڕوای‌ من ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كانیان له‌م‬ ‫چه‌ند مه‌سه‌له‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌ تێپه‌ڕێت كه‌واته‌ پێویسته‌ خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ نوێ‌‬ ‫بۆ ئۆپۆزیسیۆن بكرێت‪..‬‬ ‫ده‌ش����ێت ئۆپۆزیسیۆن جه‌خت له‌سه‌ر جێبه‌جێكردنی‌ شه‌ش پاكێجه‌كه‌ی‌‬ ‫چاكس����ازیی‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬ئێس����تا كه‌ كاتی‌ ئه‌وه‌ نه‌م����اوه‌ داوای‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پێشوه‌خت‪ ،‬بكرێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت‪ ،‬مكوڕبێت له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫گش����تی‌ له‌واده‌ی‌ خۆیدا‪ ،‬هه‌روه‌ها حكومه‌تی‌ ئینتیقالی‌ دروس����ت بكرێت‪،‬‬ ‫به‌ئامانجی‌ ئه‌نجامدانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ پاك‌و بێگه‌رد‪ ،‬هه‌روه‌ها ئۆپۆزیس����یۆن‬ ‫له‌پ����اڵ ئه‌مه‌دا هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ بدات كه‌ كاندیدێك بۆ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ده‌ستنیشان بكات‪ ،‬كه‌ جگه‌ له‌هه‌رسێ‌ الیه‌نه‌كه‌ی‌ ئۆپۆزیسیۆن‪،‬‬ ‫یه‌كێتیش به‌شداریی‌ پێبكات له‌ده‌نگدان به‌و كاندیده‌‪.‬‬

‫زیکرکردنی کۆمه‌ڵێک ده‌روێش‬

‫ئه‌ڵقه‌ی زیکرکردن‬

‫پیاوێک له‌کاتی ده‌ف لێده‌دات‬

‫فۆتۆکان‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫پێناسین‬ ‫كه‌مپین ‌ی (‪ )17‬ملیۆنی بۆ پاراستنی‌شوێنه‌وارو كه‌لتور ‌ی شارستان ‌ی كوردستان‬ ‫بیرۆكه‌ی‌ دروستكردنی‌ ئه‌م كه‌مپینه‌‬ ‫بۆ پاراس����تنی‌ ش����وێنه‌وارو كه‌لتور ‌‬ ‫ی‬ ‫شارستانی‌ كوردس����تان له‌وێرانكردنی‌‬ ‫ی دۆڵ����ی‌ ئه‌صحاب������ان)‬ ‫(قه‌برس����تان ‌‬ ‫ی له‌باكوری‌ كۆیه‌ په‌یدابوه‌‬ ‫له‌س����ماقوڵ ‌‬ ‫كه‌ فه‌رمانگ����ه‌ی‌ ڕێگه‌وبان����ی‌ هه‌ولێر‬ ‫ئه‌م قه‌برس����تانه‌ی‌ وێرانكرد چ قه‌بری‌‬ ‫ئه‌صحابه‌كان‌و چ كه‌ڵه‌ك����ه‌ به‌رده‌كانی‌‬ ‫قه‌ب����ری‌ ك����وژراوه‌ ك����ورده‌كان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫قه‌برس����تانه‌ مێژویێكی‌ گه‌وره‌ی هه‌بو‬ ‫چونك����ه‌ مه‌یدانی‌ ش����ه‌ڕێكی‌ گه‌وره‌بو‬ ‫له‌نێوان كوردو له‌ش����كری‌ ئیس��ل�امدا‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪22‬كۆچ����ی‌= ‪642‬زاینی)‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌مه‌ یه‌كه‌مین ش����وێنه‌وار‬ ‫نه‌ب����وه‌ هاتبێت����ه‌ وێرانك����ردن به‌ڵكو‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م بیس����ت‌و یه‌ك س����اڵه‌ی‌‬ ‫راب����ردو ش����وێنه‌وارێكی‌ یه‌كج����ار زۆر‬ ‫كه‌ له‌ژم����اردن نایه‌ن له‌سه‌رانس����ه‌ری‌‬ ‫كوردستانی‌ باشور وێرانكراوه‌ له‌كاتی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان چ‬ ‫له‌الی����ه‌ن دزو ج����ه‌رده‌و قاچاغچییانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و ن����اوه‌وه‌و چ له‌الیه‌ن خه‌ڵكی‌‬ ‫دێهاته‌وه‌ ئه‌وانه‌ی‌ شوێنه‌واره‌كان وێران‬ ‫ده‌كه‌ن‌و شوێنه‌كه‌یان ده‌كه‌نه‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫زارو ڕه‌زو باخ‌و چ له‌الیه‌ن دائیره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمه‌وه‌‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌‬ ‫هه‌م����وی‌ له‌نێوبردنی‌ مێ����ژوی‌ كورده‌‬ ‫چونكه‌ هه‌ر ش����وێنه‌وارێك مێژویێكه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌نێو بچێ ئه‌وا هه‌ندێ‌ له‌مێژوی‌‬ ‫كوردس����تان له‌نێوچ����و ك����ه‌ جارێكی‌‬ ‫دیك����ه‌ زین����دو ناب����ێ‌و قه‌ره‌بوناكرێ‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ڕوی����داوه‌ ئه‌نفالكردنی‌ مێژوو‬ ‫شوێنه‌وارو شارستانی‌ كوردستان بوه‌‬

‫كه‌ میلل����ه‌ت‌و ده‌وڵه‌تانی‌ ئه‌م جیهان ‌ه‬ ‫شوێنه‌وارو كه‌لتوری‌ خۆیان ده‌پارێزن‌و‬ ‫ش����انازی‌ پێوه‌ ده‌ك����ه‌ن بێجگه‌ له‌مه‌‬ ‫داگیركه‌رانی‌ كوردس����تانیش به‌رده‌وام‬ ‫ش����وێنه‌وارو كه‌لتوری‌ كوردس����تانیان‬ ‫له‌نێوبردوه‌و له‌نێو ده‌ب����ه‌ن بۆ نمونه‌‬ ‫پ����ڕۆژه‌ی‌ (‪)GAP‬ی‌ توركی����ا ك����ه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌دروس����تكردنی‌(‪)22‬به‌نداو‬ ‫له‌كوردس����تان كه‌ ش����ه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫روب����ه‌ری‌ پارێزگای‌ س����لێمانی‌ ژێرئاو‬ ‫ده‌خات‌و هه‌رچی‌ ش����وێنه‌وارو شوێنه‌‬ ‫مێژوییه‌كانه‌ له‌نێوی‌ ده‌بات‌و ژینگه‌كه‌ی‌‬ ‫تێك����ده‌دات‌و خه‌ڵكه‌ك����ه‌ش ئ����اواره‌و‬ ‫س����ه‌رگه‌ردان ده‌كات‪ ،‬یه‌كێ����ك ل����ه‌و‬ ‫شوێنه‌وارانه‌ شاری‌ (حه‌سه‌ن كه‌یف)‬ ‫ه‌ ك����ه‌ بریتییه‌ له‌هه‌زاران ئه‌ش����كه‌وت‬ ‫بێجگ����ه‌ له‌ق����ه‌اڵت‌و ش����وره‌و چه‌ندین‬ ‫مزگه‌وت‌و كه‌نیس����ه‌و پرده‌كۆنه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵت����ی‌ ناوه‌ڕاس����تدا ش����ێوه‌ی‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌ كاره‌س����اتێكی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌ ‪.‬هه‌ریه‌ك له‌توركیاو سوریاو‬ ‫ئێران به‌رپرس����ه‌ به‌رامبه‌ر پاراستنی‌‬ ‫مێ����ژوو كه‌لت����وری‌ شارس����تانی‌ ئه‌و‬ ‫پارچه‌ی����ه‌ی‌ كوردس����تان ك����ه‌ له‌ژێر‬ ‫ده‌ستیدایه‌ ‪ .‬ده‌بێ كورد به‌رگرییه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌مێژوو شارس����تانییه‌كه‌ی‌ بكات‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌ت����ی‌ بگه‌یه‌نێته‌ رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫رۆش����نبیری‌‌و مرۆڤایه‌ت����ی‌ له‌جیهان‌و‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ (یونسكۆ) چونكه‌ كه‌لتوری‌‬ ‫كوردس����تان به‌ش����ێكه‌ له‌كه‌لت����وری‌‬ ‫جیهانی له‌به‌ر ئه‌م هۆیانه‌ی‌ س����ه‌ره‌وه‌‬ ‫ئه‌م كه‌مپینه‌ دروس����تبوه‌و تا ئێس����تا‬ ‫حه‌ڤد‌ه (‪ )17‬ملیۆن كه‌س به‌ش����داری‌‬

‫تێ����دا كردوه‌ ك����ه‌ له‌مێ����ژوی‌ كورددا‬ ‫ئه‌م����ه‌ گه‌وره‌ترین هه‌ڵمه‌ته‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ مێژوو كه‌لتوری شارس����تانی‬ ‫كوردس����تان ك����ه‌ بابه‌تێك����ی گه‌وره‌و‬ ‫س����تراتیجییه‌ له‌ئاسایش����ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫كوردستان‪ .‬ئه‌م به‌شداریكردنه‌ زۆره‌و‬ ‫بێ وێنه‌ی����ه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی����ه‌ هۆیه‌كانی‌‬ ‫ئه‌م هه‌ڵمه‌ت����ه‌ (كه‌مپینه‌) له‌الی‌ ئه‌م‬ ‫خه‌ڵكه‌ زۆره‌ ئاشكرایه‌و بڕوایان به‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ ئه‌م كه‌مپینه‌ بێالیه‌نه‌و له‌ژێر‬ ‫س����ێبه‌ری‌ هی����چ حزبێ����ك‌و الیه‌نێكی‌‬ ‫سیاس����ی نییه‌ وه‌ هه‌موی����ان ده‌زانن‬ ‫شوێنه‌وارو كه‌لتورو مێژو چ له‌دیاربه‌كر‬ ‫بێ یان له‌س����ه‌ره‌كانێ (خانی گالپا)‬ ‫ی‌ پایته‌ختی ده‌وڵه‌ت����ی‌ میتانی) یان‬ ‫له‌دهۆك‌و هه‌ولێرو س����لێمانی‌و س����نه‌‬ ‫بێ هی‌ هه‌مو دانیشتوانی كوردستانه‌‬ ‫له‌كوردو غه‌یری كورد‪ ،‬ئیسالم بێ یان‬ ‫مه‌سیحی‌و هی‌ ئه‌ندامانی‌ هه‌مو پارت‌و‬ ‫ده‌سته‌و ڕێكخراوی‌ ڕۆشنبیرو مه‌ده‌نییه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌و باوه‌ڕه‌ین ئه‌گه‌ر ڕاپرسییه‌ك‬ ‫بكرێت له‌نێو گه‌لی‌ ك����ورد یان له‌نێو‬ ‫هه‌مو پارته‌ كوردستانییه‌كان‌و له‌وانه‌‬ ‫خ����ودی‌ یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌‌و پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان پتر له‌ (‪)%90‬‬ ‫دژی‌ وێرانكردنی‌ شوێنه‌وارو كه‌لتوری‌‬ ‫شارستانی‌ كوردستانه‌ ده‌توانین بڵێن‬ ‫ته‌نیا س����ه‌ركردایه‌تی‌ ه����ه‌ردو حزبی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدار (ن����ه‌ك ئه‌ندامانی����ان)‬ ‫و هه‌روه‌ه����ا حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ی‌ پشتگوێ‌ خستوه‌و به‌رپرسن‬ ‫به‌رامبه‌ر مێژو‪.‬‬ ‫ڕێزو سوپاسمان هه‌یه‌ بۆ هه‌مو ئه‌و‬

‫ك ‌هس‌و ده‌زگاو ڕێكخراوانه‌ی‌ كه‌ ناویان‬ ‫له‌نێو یاداشتی‌ ئه‌م كه‌مپینه‌دا نوسراوه‌‬ ‫كه‌ له‌ماوه‌یه‌كی زۆر كه‌مدا كۆبونه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌ده‌وری‌ ئ����ه‌م پڕۆژه‌ پی����رۆزه‌ وه‌ك‬ ‫سه‌رجه‌م زانكۆكانی‌ كوردستانی‌ باشورو‬ ‫زۆربه‌ی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ ش����وێنه‌واران‌و‬ ‫ئه‌وقاف‌و یه‌كێتی‌ زانایانی‌ ئیس��ل�ام‌و‬ ‫كه‌نیس����ه‌ مه‌س����یحییه‌كانی‌ كلدانی‌‌و‬ ‫كه‌نیسه‌ی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌ ئاشوری‌ له‌عێراق‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ مامۆس����تایان‌و سه‌ندیكاكانی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن����دان‌و‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس����ان‌و‬ ‫نوس����ه‌ران‌و كرێ����كاران‌و جوتی����اران‌و‬ ‫سه‌ندیكای‌ پزیشكان‌و جیۆلۆجییه‌كان‌و‬ ‫بنگه‌هی‌ اللشی‌ ئێزیدیان‌و ڕێكخراوه‌كانی‌‬ ‫ڕۆشنبیری‌ پیرخدری‌ شاهۆو شێخانی‌‬ ‫مه‌ردۆخ‌و ئێل����ی‌ به‌گی‌ جاف‌و یه‌كێتی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ كوردستان‌و سه‌نته‌ری‌‬ ‫ڕۆش����نبیری‌ بابان‌و ناوه‌ندی ئاڤێستاو‬ ‫ڕێكخراوه‌كان����ی‌ ئافره‌ت����ان‌و هه‌روه‌ها‬ ‫یه‌كێت����ی قوتابی����ان‌و خوێن����دكاران‬ ‫له‌س����لێمانی‌‌و په‌یمان����گای‌ ته‌كنیكی‌‌و‬ ‫كۆمپوت����ه‌رو‬ ‫هونه‌ره‌جوان����ه‌كان‌و‬ ‫وه‌رزش����ی له‌س����لێمانی‌‌و كۆمه‌ڵ����ه‌ی‌‬ ‫كوردس����تانێكی‌ س����ه‌وزو فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫ژینگ����ه‌و ڕێكخراوه‌كانی‌ ڕۆش����نبیری‌‌و‬ ‫مه‌ده‌ن����ی‌ له‌زاخۆو ده����ۆك‌و ئاكرێ‌‌و‬ ‫ش����نگال‌و دینارت����ه‌و سه‌نگه‌س����ه‌رو‬ ‫ش����اره‌زورو كه‌الرو خانه‌قین‌و كفری‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ����ه‌ی‌ زیندانییه‌ سیاس����ییه‌كان‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ دێرین����ه‌كان‌و هه‌ن����دێ‬ ‫ڕێكخراوی‌ ڕه‌واندزو سۆران‌و مه‌كته‌بی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌سلێمانی‌‌و قادركه‌ره‌م‌و‬ ‫س����ه‌نته‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ستراتیجی‌‬

‫له‌سلێمانی‌‌و چه‌ندانی‌ دیكه‌ش كه‌ ناوی‌‬ ‫هه‌مویان له‌م پێناسینه‌ جێگه‌ی‌ نابێت‬ ‫هه‌روه‌ه����ا‌و پارته‌ گچك����ه‌كان‌و كه‌ناڵه‌‬ ‫ێ له‌گۆڤارو‬ ‫ئاس����مانییه‌كانیان‌و هه‌ند ‌‬ ‫ڕۆژنام����ه‌كان‌و هه‌روه‌ه����ا رێكخ����راوه‌‬ ‫ڕۆشنبیری‌‌و مه‌ده‌نییه‌كانی‌ كوردستانی‌‬ ‫ڕۆژهه‌اڵت‌و كۆنگ����را جڤاتا دیموكراتی‌‬ ‫(‪ )KCD‬له‌گه‌ڵ (‪ )850‬ڕێكخراوه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌كوردستانی‌ باكورو ڕێكخراوی‌ وه‌قفی‌‬ ‫اس����ماعیل بێش����كچی‌ له‌ئه‌سته‌مبوڵ‌و‬ ‫كۆنگ����ره‌ی‌ نه‌ت����ه‌وه‌ی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫هه‌ن����دێ‌ له‌كوردان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌كه‌س����ایه‌تی رۆشنبیری‌و‬ ‫سیاس����ی وه‌ك خه‌مخ����ۆری گه‌ل����ی‬ ‫كورد مامۆستا ئیس����ماعیل بێشكچی‬ ‫له‌كو ر د س����تا نا‬ ‫له‌توركیا‪ .‬‬ ‫رۆژئاڤا مه‌جلس����ا گه‌ل‌و پارتا یه‌كیتیا‬ ‫ئامانج����ی‌‬ ‫دیموكراتی به‌شدارن‪ .‬‬ ‫ئه‌م كه‌مپین����ه‌ به‌رگریكردنه‌ له‌مێژوو‬ ‫ش����وێنه‌وارو كه‌لت����وری شارس����تانی‌‬ ‫كوردستان‌و پاراستنیه‌تی له‌هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌ی‌ كوردستان به‌بێ‌ جیاوازی‌ واتا‬ ‫ئه‌م كه‌مپینه‌ له‌سه‌ر ئاستی كوردستانا‬ ‫مه‌زنه‌ ئه‌مه‌ یه‌ك����ه‌م جاره‌ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌گه‌لی ك����ورد كۆده‌بێ له‌ده‌وری‬ ‫ئه‌م پ����ڕوژه‌ س����تراتیجییه‌ پیرۆزه‌ كه‌‬ ‫كارێكی‌ مێژویی گه‌وره‌یه‌‪ .‬‬ ‫ئێمه‌ كه‌ نوس����یومانه‌ (‪ )17‬ملیۆن‬ ‫كه‌س به‌ش����دارن واتا ئ����ه‌م كه‌مپینه‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت����ی (‪ )17‬ملی����ۆن ك����ه‌س‬ ‫ده‌كات ژماره‌ی ه����ه‌ر الیه‌نه‌ك له‌گه‌ڵ‬ ‫ناویان له‌یاداش����ته‌كه‌دا نوسراوه‌ ته‌نیا‬ ‫هه‌ندێكیان ژماره‌ی خویان نه‌نوسیوه‌‬

‫چه‌نده‌‪ .‬له‌و(‪ )17‬ملیۆنه‌ (‪ )2‬ملیۆن‌و‬ ‫(‪ )594,743‬هه‌زار خه‌ڵكی كوردستانی‬ ‫باش����وره‌ بێجگه‌ له‌چه‌ندین الیه‌ن كه‌‬ ‫ژماره‌ی خۆیان بۆ ئێمه‌ نه‌نوسیوه‌ واتا‬ ‫پتر له‌نیوه‌ی دانیشتوانی كوردستانی‬ ‫باشور به‌شدارن‪ .‬‬ ‫كه‌مپین ن����اوه‌كان هه‌مویان له‌گه‌ڵ‬ ‫یاداش����ته‌كه‌ی ده‌نێرێت ب����ۆ به‌ڕێزان‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حكوم ‌هت‌و داواكاری‌ گشتی‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ دادو چه‌ن����د وه‌زاره‌تێكی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیدار تا ش����وێنه‌وارو كه‌لتوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بپارێزن‪ .‬‬ ‫یاداش����ته‌كه‌ خۆی به‌ب����ێ ناوه‌كان‬ ‫(‪ )62‬الپه‌ڕه‌یه‌و باسی كومه‌ڵێك له‌و‬ ‫ش����وێنه‌وارانه‌ی وێران ك����راون تێدایه‌‬ ‫به‌وێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫(‪ )1000‬دانه‌ له‌یاداش����ته‌كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوی به‌ش����داربوان چ����اپ ده‌كرێت‌و‬ ‫دانه‌ی ده‌ده‌رێته‌ الیه‌نه‌ به‌شداربوه‌كان‌و‬ ‫كتێبخانه‌كان����ی گش����تی تا ب����ۆ مێژو‬ ‫بمێنێ‪ .‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌م كه‌مپینه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئاس����تی كوردستانی گه‌وره‌یه‌ دانه‌شی‬ ‫ده‌درێته‌ یونسكۆ ‪ .‬‬ ‫كه‌مپی����ن ب����ه‌رده‌وام ده‌بێ����ت ت����ا‬ ‫داواكارییه‌كانی جێبه‌جێ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ده‌سته‌ی بااڵی كه‌مپین‬ ‫په‌یوه‌ندیكردن به‌م ئیمه‌یله‌وه‌ده‌بێت‪:‬‬ ‫‪kampenyshwenawar@yahoo.com‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )362‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/1/29‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئه‌مجاره‌ شه‌ڕ له‌گه‌ڵ به‌غدا‪ ...‬پاشماوە‬ ‫• تاران‪ :‬به‌هۆی‌ به‌رنامه‌ ئه‌تۆمییه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫توش���ی‌ گێچه‌ڵ���ی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ هاتوه‌‪.‬‬ ‫حه‌س���ارێكی‌ تون���دو به‌رفراوانی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫دانراوه‌‪ .‬به‌هه‌ق بێ���ت یا نا هه‌ق‪ ،‬توانای‌‬ ‫ئابوری‌‌و س���ه‌ربازیی‌ الوازبوه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫هه‌مو كات به‌شی‌ كورد هێزی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی‌ كوردس���تان پش���تیوانیی‌‬ ‫زلهێزه‌كانی‌ هه‌بێ���ت‪ ،‬ره‌نگه‌ دژایه‌تییه‌كه‌ی‌‬ ‫ئێران ته‌نها راگه‌یاندن‌و دیپلۆماس���ی‌ بێت‪.‬‬ ‫چه‌ندی‌ بۆفه‌له‌س���تین‌و حوكم ‌ی ئه‌س���ه‌دی‌‬ ‫س���وریا كردوه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ش بۆمالیكی‌‬ ‫بكات‪ .‬ك���ێ‌ ده‌ڵێت ئێرانی���ش له‌پێناوی‌‬ ‫مس���ۆگه‌ریی‌ حوكم���ی‌ ش���یعه‌ له‌عێ���راق‬ ‫جیابونه‌وه‌ی‌ كوردی‌ پێ‌ باش نابێت!‬ ‫• ئه‌نق���ه‌ره‌‪ :‬له‌ڕواڵه‌ت���داو به‌پێ���ی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ نوێ���ی‌ ده‌ره���ه‌ق به‌حكومه‌تی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬دژی‌ ده‌وڵه‌تی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫كورد نین‪ .‬به‌مه‌رجێ‌ كه‌ركوك‌و نه‌وته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدابێت‪ .‬ل���ه‌م دواییانه‌ چه‌ند جارێك‬ ‫ئ���ه‌م رایه‌ی‌ س���ه‌رانی‌ حكومه‌ت���ی‌ توركیا‬ ‫دزه‌ی‌ ك���ردوه‌ بۆراگه‌یاندن���ه‌كان‪ .‬توركیا‬ ‫ئابورییه‌ك���ی‌ به‌هێ���زی‌ دروس���تكردوه‌‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ له‌ناوچه‌كه‌دا ب���ه‌ره‌و ئازادیی‌‬ ‫گه‌الن���ه‌‪ .‬پش���تیوانیی‌ زوو كاریگ���ه‌ری‌‬ ‫له‌هه‌م���و شۆڕش���ه‌كانی‌ به‌ه���اری‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫كردوه‌‪ .‬به‌حه‌ماسه‌وه‌ پش���تیوانیی‌ گه‌لی‌‬ ‫س���وریا ده‌كات بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌‪ .‬پێچێكی‌‬ ‫س���ه‌یر ده‌بێت گه‌ر له‌ناكاو دژی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫كوردس���تان بوه‌ستێته‌وه‌‪ .‬بۆهه‌مو گه‌النی‌‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ ئازادی‌ بوێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆكوردی‌‬ ‫عێراق زوڵم‪.‬‬ ‫‪ -3‬بازن ‌هی‌ جیهان‪:‬‬ ‫پ���ار باش���وری‌ س���ودان ب���وه‌ واڵتێكی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ‪ .‬سێ‌ چوار س���اڵ به‌ر له‌میش‬ ‫كۆسۆڤۆ‪ .‬كێ‌ له‌كوردستان شایی‌ بۆگێڕان؟‬ ‫ك���ه‌س‪ .‬كێ‌ دژی���ان وه‌س���تایه‌وه‌؟ كه‌س‪.‬‬ ‫كام ده‌وڵه‌تی‌ ده‌وروب���ه‌ری‌‌و كام ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫دنی���ا گه‌له‌كۆمه‌كێی‌ لێك���ردن؟ هیچ كام‪.‬‬ ‫بۆفاكته‌ری‌ هه‌رێمایه‌ت���ی‌ ئه‌وانی‌ نه‌هاڕی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ ده‌هاڕێت؟ خۆئه‌وان دورگه‌یه‌ك‬ ‫نین له‌ئۆقیانوس���دا تاكو بێ‌ دراوسێ‌‌و بێ‌‬ ‫ئاڵۆزیی‌ هه‌رێمایه‌ت���ی‌ بن‪ .‬ئه‌وانیش تاكو‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌ به‌ش���ێ‌ له‌واڵتێكی‌ تر بون‪.‬‬ ‫له‌تبون‪ .‬جیابونه‌وه‌‪ .‬گورگیش نه‌یخواردن‪.‬‬ ‫بۆده‌بێ‌ هه‌ر ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی‌ ئێمه‌ ئاڵۆزبێت؟‬ ‫بۆده‌بێت ته‌نها ده‌وڵه‌تی‌ كورد به‌به‌رچاوی‌‬ ‫دنیاوه‌ گورگ بیخوات؟ ئه‌م ترسه‌ ئیقلیمییه‌‬ ‫له‌ك���ورد بوه‌ به‌پارانۆی���ا (پێی‌ وایه‌ هه‌مو‬ ‫ك���ه‌س دوژمنێتی‌)‪.‬هه‌مو دنی���ا ده‌زانێ‌ كه‌‬ ‫ك���ورد گه‌وره‌تری���ن گه‌لی‌ ب���ێ‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫دنیان‪ .‬ده‌وڵه‌تانی‌ دراوس���ێ‌‌و زلهێزه‌كانی‌‬

‫لێده‌ربچێ���ت‪ ،‬له‌زیاد له‌ ‪ 200‬واڵتی‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‪ ،‬زی���اد له‌ ‪ 180‬یان‬ ‫هی���چ به‌رژه‌وه‌ندییه‌ك���ی‌ راس���ته‌وخۆیان‬ ‫به‌ب���ون یا نه‌بونی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كورده‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ له‌روی‌ بزوێن���ه‌ره‌ ئینس���انییه‌كه‌وه‌‬ ‫پش���تیوانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردس���تان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پێش���بینی‌ ده‌كه‌م له‌هه‌فته‌ی‌ یه‌كه‌مدا زیاد‬ ‫ل ‌ه ‪ 150‬ده‌وڵه‌ت دان���ی‌ پێدابنێن‌و به‌مه‌ش‬ ‫ببی���ن به‌ئه‌ندامێك���ی‌ مس���ۆگه‌ری‌ نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان‌و مه‌ش���مول بین به‌یاس���ای‌‬ ‫پاراس���تنی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرت���وكان‌و گورگ‬ ‫نه‌مانخوات‪ .‬چه‌ند ده‌وڵه‌ت دژی‌ كۆسۆڤۆو‬ ‫باشوری‌ سودان وه‌ستانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫دژی‌ ئێمه‌ ده‌وه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ خه‌بات���ی‌ بێوچانی‌ ك���ورده‌وه‌‬ ‫بۆس���ه‌ربه‌خۆیی‌‪ ،‬به‌درێژایی‌ سه‌د ساڵێك‌و‬ ‫ل���ه‌دوای‌ قه‌تڵوع���ام‌و زوڵم���ی‌ بێئه‌ندازه‌‬ ‫له‌س���ه‌ری‌‪-‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌نف���ال‌و كیمیایی‌‪،-‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ كورد بوه‌ به‌مه‌سه‌له‌یه‌ك زۆربه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تانی‌ دنیا س���ۆزیان به‌الی���دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تان���ی‌ دنیا ش���انازی‌ ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌‬ ‫پشتیوانی‌ بن‪ .‬من ئه‌مه‌م له‌ئه‌نجامی‌ كاری‌‬ ‫سیاسیم له‌ئه‌وروپا هه‌ستپێكردوه‌و بینیوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وایه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی‌ ك���ورد بۆچی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆراناگه‌یه‌نێت؟‬ ‫‪ .1‬س���ه‌رانی‌ دو حزب���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتدار‬ ‫ده‌مێك���ه‌ له‌سیاس���ه‌تدان‌و‪ .‬هه‌مو ته‌مه‌نی‬ ‫سیاس���ییان به‌دروش���می‌ المه‌رك���ه‌زی‌‌و‬ ‫حوكمی‌ زاتی‌ به‌سه‌ربردوه‌‪ .‬ئه‌م فیدرالییه‌‬ ‫له‌س���ه‌روی‌ هیواو پێشبینییه‌كانیان هاتۆته‌‬ ‫دی‌‪ .‬بۆئ���ه‌وان زۆره‌‪ ،‬كه‌م نییه‌‪ .‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫به‌دروش���مه‌ كۆنه‌كان���ه‌وه‌ ماندوبون‪ ،‬وزه‌و‬ ‫تینی‌ ش���ه‌ڕی‌ كوردستانی‌ س���ه‌ربه‌خۆیان‬ ‫پێنه‌ماوه‌‪ ،‬سواون‪.‬‬ ‫‪ .2‬الوازی���ی‌ حكومه‌ت���ی‌ مه‌رك���ه‌زی‌‌و‬ ‫پاش���اگه‌ردانی‌ وای‌ ك���ردوه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫ك���ورد ل���ه‌دو مه‌ی���دان بخ���وات‪ .‬ه���ه‌م‬ ‫له‌داهاتی‌ كوردس���تان‌و هه‌م له‌هی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ كوردس���تان به‌ش���ێكی‌‬ ‫باش���ی‌ كه‌س‌و كارو دڵس���ۆزه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ مه‌ركه‌زی‌‌و سه‌فاره‌تخانه‌كانی‌‬ ‫عێراق له‌دنیا ته‌عینكردوه‌‪ .‬كۆمپانیاكانیان‬ ‫له‌عێ���راق ئیش���یان باش���ه‌‪ .‬ده‌وڵه‌ت���ی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی‌ كوردس���تان گۆڕه‌پانه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫به‌غدایان لێتێكده‌دات‪ .‬بۆچی‌ بیكه‌ن؟‬ ‫‪ .3‬دو ده‌سه‌اڵتی‌ له‌كوردستان وای‌ كردوه‌‬ ‫هیچ كام له‌دو حزبه‌كه‌ نه‌توانێ‌ پالن بۆئه‌م‬ ‫ئیش���ه‌ دابڕێژێ‌‪ .‬هه‌ر الیه‌نێكیان باس���ی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ س���ه‌ربه‌خۆبكات‪ ،‬الیه‌نه‌كه‌ی‌‬ ‫تر دژی‌ ده‌وه‌س���تێ‌‌و بیانو ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌‬ ‫ج���ارێ‌ كاتی‌ نییه‌‪ .‬چونكه‌ دڕدۆنگه‌‪ ،‬پێی‌‬

‫باندی کوڕان دەبێت قوربانییەک بدۆزنەوە‬ ‫هەمان نمایشی لەگەڵدا دووبارەبکەنەوە‪ .‬لە‬ ‫دونیای ئەم���ڕۆدا دۆزینەوەی قوربانییەکان‬ ‫ئاس���انە‪ .‬ک���وڕی زامدار‌و دەرون پەش���ێو‬ ‫تەکنۆلۆژیای مۆدێرن ی���ان ئینتەرنێت ئەو‬ ‫زەمینەیەی پێشکەش���دەکات شەرانگێزییە‬ ‫ڕاس���تەقینە ی���ان مەجازییەک���ەی خ���ۆی‬ ‫بەتاڵبکات���ەوە‪ .‬نمایش���کردنی ڕۆڵی باوک‬ ‫تەنی���ا کاتێ���ک دەبێتە نمایش���ێکی تەواو‬ ‫ک���ە ک���وڕی ترس���او یەکێ���ک بدۆزێتەوە‬ ‫س���ووکایەتی پێبکات‪ .‬ک���وڕ تەنیا کاتێک‬ ‫دەتوانێ���ت دڵنیابێت نەخەس���ێنراوە کە‬ ‫بیکرێت بە جۆرێکی سەمبوڵی خەڵکانێکی‬ ‫ت���ر بخەس���ێنێت‪« .‬ترس لە خەس���ان»‬ ‫«هەڵهاتنی ڕەمزی لە خەسان» «نیشاندانی‬ ‫هێز وەک بەڵگە بۆ ڕوونەدانی خەس���ان»‬ ‫«ش���ەڕانگێزی وەک بەتاڵکردنەوەی ترس‬ ‫ل���ە خەس���ان» هەموو کۆمەڵێ���ک بزوێنی‬ ‫ترسناکی سیس���تمی دەرونی پیاوی کورد‌و‬ ‫خۆرهەاڵتین کە پێکڕا لە توندوتیژی واقعی‬ ‫ی���ان ڕەمزیدا کۆتاییان دێت‪ .‬لێرەدا دەبێت‬ ‫دووبارە ئاماژە ب���ۆ ئەوەبکەمەوە کە تاکە‬ ‫نوسەرێک لە خۆرهەاڵتدا پێشتر بە میتۆدی‬ ‫دەرونش���یکار دەرەنجامگی���ری زۆر گرنگی‬ ‫ک���ردوە «جۆرج گرابیش���ی»یە‪ ،‬وە ڕەنگە‬ ‫تاکە کەس���یش بێت کە بە ڕۆحی فرۆیدەوە‬ ‫میتۆدەکەی بەکارهێناوە‪ .‬ئەو بایەخەی کە‬ ‫«گرێی خەس���ان» هەیەتی لە تەفس���یری‬ ‫سیستمی ڕەفتاری پیاوی خۆرهەاڵتیدا‪ ،‬من‬ ‫لە تەفسیرەکانی گرابیشییەوە وەرمگرتووە‪.‬‬ ‫واتە س���ەرەتا گرابیش���ی فرۆیدییەتی وەک‬ ‫میت���ۆد بەکارهێن���اوە‌و قورس���ایی گرێی‬ ‫خەس���انی لەس���ەر س���ەرجەمی سیستمی‬ ‫رەفتاری پیاوی خۆرهەاڵتی س���ەرەنجداوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو هەموو ش���ەڕانگێزییە مەجازییەی کە‬ ‫ئەم���ڕۆ دەیبینی���ن‪ ،‬ئەو هەم���وو بوغزەی‬ ‫کە دەمامک���ی ئایدۆلۆژی لەس���ەردەکەن‪،‬‬

‫ھۆبز لەھەولێرە‪ ...‬پاشماوە‬ ‫ھۆبز لە ھەولێرە‪ .‬دەسەاڵتی كوردی‌و لە‬ ‫ئێستاش���دا پارتی بە تایبەت‪ ،‬تێڕوانینێكی‬ ‫تایبەت���ی بۆ پرس���ی دەس���تور ھەیە كە‬ ‫ھاوتەریبییەكەی جێ���گای تێڕامانە لەگەڵ‬ ‫فەلسەفەی سیاس���یی ئەم فەیلەسووفەدا‪.‬‬ ‫بەش���ێوەیەكی گش���تی چەمكی پەیمانی‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی الی ھۆبز ئ���ەو مانایەی نییە‬

‫كە لە فەلسەفەی دیموكراسیدا دەیبینین‪.‬‬ ‫بەمانایەكی تر پەیمانی كۆمەاڵیەتی الی ئەو‬ ‫جەبرێكی قەدەرییەو دەستكاریی ناكرێت‌و‬ ‫وەكو خ���ۆی دەمێنێتەوە‪ .‬ئ���ەو وایدەبێت‬ ‫كە ئ���ەم پەیمان���ە دۆخێك���ی ئەبەدییەو‬ ‫گۆڕانی بەس���ەردا نایەت‪ ،‬واتە سەردار ھەر‬ ‫بەسەرداریی دەمێنێتەوەو بوونی دەوڵەتیش‬

‫داوای‌ سوننه‌كان له‌نێوان یاساو ده‌ستوردا‪ ...‬پاشماوە‬

‫وایه‌‪ ،‬له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ بڕیاره‌ك���ه‌ له‌خۆیه‌وه‌‬ ‫ده‌رنه‌چوه‌‪ ،‬كوردس���تانی‌ سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬ده‌ب ‌ێ‬ ‫به‌مایه‌ی‌ نه‌مانی‌ ئه‌م‪ .‬ئه‌وانه‌ی‌ موتابه‌عه‌ی‌‬ ‫سیاسه‌تی‌ ئه‌م دو حزبه‌یان هه‌یه‌ له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫نه‌وه‌ده‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬بیریانه‌ چ���ۆن بیرۆكه‌ی‌‬ ‫دانان یا البردنی‌ ئااڵی‌ عێراق له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تاندا هه‌ڵوێستی‌ ئه‌مبه‌ر‌و ئه‌وبه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر وه‌رگیرا‪ .‬كه‌ پارتی‌ ویستی‌ الیبات‪،‬‬ ‫یه‌كێتی‌ ده‌یهێنایه‌وه‌‪ ،‬وه‌ به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬جێگ���ه‌ی‌ تێبینیی���ه‌ ك���ه‌ خه‌ڵك���ی‌‬ ‫كوردستان خۆیشیان س���اردن له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌‪ .‬ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ حه‌ماس���ی‌‬ ‫جارانی‌ نه‌ماوه‌‪ .‬بۆچی‌؟ خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫هه‌س���ت به‌ئه‌مانه‌ت ناكه‌ن له‌كوردستانێك‬ ‫كه‌ به‌ڕوی‌ دنیادا سه‌ربه‌خۆبێ‌‪ ،‬له‌واقیعیشدا‬ ‫ژێربه‌خ���ۆی‌ ئ���ه‌م دو حزب���ه‌ ب���ێ‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ناعه‌داله‌ت‌و گه‌نده‌ڵییه‌ی‌ ئێستا هه‌یه‌‪ ،‬وای‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ خه‌ڵك هه‌ست بكات كوردستانی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆله‌جیاتی‌ ئه‌وه‌ی‌ ببێ‌ به‌به‌هه‌شتی‌‬ ‫خه‌ونی‌ دێرینی‌ باوك‌و باپیرانمان‪ ،‬له‌واقعدا‬ ‫ده‌ب���ێ‌ به‌موڵكی‌ په‌تیی‌ چه‌ن���د خێزانێكی‌‬ ‫حوكم���ڕان‌و س���اڵه‌های‌ س���اڵی‌ ده‌وێت تا‬ ‫به‌هارێكی‌ كوردی‌ بیانگۆڕێت‪.‬‬ ‫ده‌رئه‌نجام‬ ‫ئه‌گه‌ر سبه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستانی‌ عێراق‬ ‫رابگه‌یه‌نرێ‌‪ ،‬كوردستانی‌ سه‌ربه‌خۆواڵتێكی‌‬ ‫پڕ عه‌داله‌ت‌و بێ‌ گه‌نده‌ڵی‌ نابێت‪ .‬واڵتێكی‌‬ ‫كه‌م عادل‌و پ���ڕ گه‌نده‌ڵی‌ ده‌بێت‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا بونی‌ چاكتره‌‪ ،‬چونكه‌ تێپه‌ڕاندنی‌‬ ‫قۆناغێك���ه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م ئیش���ه‌ به‌هیوای‌‬ ‫هاتنی‌ ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ ع���ادل دوابخه‌ین كه‌‬ ‫هی‌ ئه‌وه‌ بێت خه‌ڵكی‌ كوردستان به‌یه‌كچاو‬ ‫س���ه‌یر ب���كات‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ زۆری‌ مابێت‪ .‬ئه‌و‬ ‫خه‌باته‌ له‌پێناوی‌ عه‌داله‌تدا له‌كوردس���تانی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆشدا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ دنی���ا چاوه‌ڕێیه‌ ك���ورد خۆی‌‬ ‫بیسه‌لمێنێ‌ شایانی‌ ده‌وڵه‌ته‌و رایبگه‌یه‌نێ‌ –‬ ‫نه‌ك داوای‌ بكات‪ ،-‬تا ئه‌مانیش پیرۆزبایی‬ ‫لێبك���ه‌ن‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵتدارانی‌ كورد‬ ‫چاوه‌ڕێ���ی‌ ئه‌وه‌ن یه‌كێ‌ ده‌س���تیان بگرێ‌‌و‬ ‫له‌سه‌ر كورس���ییه‌كی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫دایانبن���ێ‌ به‌هه‌ڵه‌داچون‪ .‬راس���ته‌ كورد‬ ‫ده‌ستی‌ گیراو له‌حكومه‌تی‌ فیدرالیی‌ عێراق‬ ‫دان���را‪ .‬ب���ه‌اڵم مه‌رج نییه‌ ئ���ه‌م حاڵه‌ته‌‬ ‫بۆكورد تاسه‌ر هه‌ر وابێت‪ .‬له‌هه‌مو هه‌ورێك‬ ‫باران نابارێت‪.‬‬ ‫له‌راس���تیدا‪ ،‬هه‌ق وایه‌ چاوه‌ڕێی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ته‌ق ‌ه نه‌كرێت وه‌ك ناونیش���انی‌ باس���ه‌كه‌‬ ‫ده‌ڵێ‌‪ ،‬هه‌قه‌ سبه‌ی‌ رابگه‌یه‌نرێ‌‪.‬‬

‫ئه‌گ����ه‌ر ئه‌م یاس����ایه‌ هه‌ڵبوه‌ش����ێته‌وه‌‬ ‫ی����ان پوچه‌ڵبكرێته‌وه‌ نابێت����ه‌ هۆیه‌ك بۆ‬ ‫ئاوه‌اڵكردنی‌ ده‌ستی‌ تیرۆریستان‌و ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌پش����تیه‌وه‌ن‪ ،‬به‌نمون����ه‌ ئایا ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌ش����اری‌ كه‌ركوك كاری‌ تیرۆریستی‌‌و‬ ‫ته‌قینه‌وه‌و خودكوژی‌ ده‌كه‌ن به‌تیرۆریست‬ ‫ناوی����ان نه‌به‌ین؟ نادروس����تییه‌كی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌م داوایه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك����ه‌ هیچ هێزیك نییه‌‬ ‫بتوانێ����ت به‌رگری‌ له‌وه‌ بكات كه‌ نه‌هێڵێت‬ ‫دادگا ئه‌و یاس����ایه‌ جێبه‌جێ بكات مه‌گه‌ر‬ ‫به‌یاسایه‌ك نه‌بێت له‌په‌ڕله‌مانه‌وه‌ ده‌ربچێت‬ ‫كه‌ راس����ته‌وخۆ ی����ان ناراس����ته‌وخۆ كاری‌‬ ‫ئه‌و یاس����ایه‌ رابگرێت‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌م داوایه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت����ی‌ عێراق����ی‌‌و خ����ودی‌ به‌ڕێ����ز‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیران هیچ بنه‌مایه‌كی‌ یاسایی‌‬ ‫نییه‌و ته‌نانه‌ت ناچێته‌ س����نوری‌ داوایه‌كی‌‬ ‫سیاسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م����اده‌ی‌ حه‌وتی‌ ده‌س����توری‌ عێراقدا‬ ‫هاتوه‌ كه‌ ده‌وڵه‌ت به‌گژ تیرۆردا بچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌وات����ه‌ به‌ره‌نگاری‌ تیرۆرو تیرۆریس����تان‬ ‫ئه‌رك����ی‌ حكومه‌ت����ه‌ ناكرێت چاوپۆش����ی‌‬ ‫لێبكرێت ‪.‬‬ ‫داوای‌ چ����واره‌م ‪ :‬له‌س����ه‌ر ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌رانه‌ كه‌په‌له‌ بكات له‌ده‌ركردنی‌ یاسای‌‬ ‫بڕیاری‌ لێبوردنی‌ گش����تی‌‌و البردنی‌ هه‌مو‬ ‫بێجگه‌كان‌و به‌ردانی‌ هه‌مو گیراوان‬ ‫لیبوردن دوج����ۆره‌ ‪ :‬یه‌كه‌م لێبوردنی‌‬ ‫تایبه‌تیی����ه‌ به‌پێ����ی‌ م����اده‌ی‌ ( ‪) 73‬ی‌‬ ‫ده‌س����تورو له‌بڕگه‌ی‌ یه‌كه‌م����دا هاتوه‌ كه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ س����ه‌ركۆماره‌‪ :‬به‌ڕاس����پارده‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران لێبوردنی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ ده‌ربكات‪ ،‬وه‌ ئه‌وانه‌ ناگرێته‌وه‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌نده‌ به‌مافی‌ تایبه‌ت‌و حكومدراوانێك‬ ‫به‌تاوانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌و تی����رۆرو گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫ئابوری‌‌و دارایی‌‬ ‫دوه‌م لێبوردنی‌ گشتی‌ كه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫په‌ڕله‌مانه‌ له‌هیچ ش����وینێكی‌ دنیادا نه‌بوه‌‬ ‫ك����ه‌ هه‌رچی‌ حوكمدراوێ����ك له‌واڵتدا هه‌یه‌‬ ‫به‌ربدرێت‪ .‬ئ����ه‌وه‌ داوایه‌كی‌ گوماناوییه‌ دژ‬ ‫به‌خه‌ڵك����ی‌ عێراق‌و كوردس����تانه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫تاوانباران����ی‌ ئه‌نفال ئازاد بكرێن؟ ده‌كرێت‬ ‫تاوانبارانی‌ كیمیابارانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ به‌ربدرێن؟‬ ‫ده‌كرێت یاوه‌رانی‌ زه‌رقاویی‌ به‌ره‌اڵبكرێن؟‬ ‫ده‌كرێت ژنك����وژو منداڵكوژێك به‌ربدرێت؟‬ ‫س����ه‌یر ئه‌وه‌یه‌ سه‌دو ده‌ مه‌الی‌ كوردستان‬ ‫پشتگیری‌ له‌داوای‌ خۆپیشانده‌ره‌ سوننه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌داواكانیان‪.‬‬ ‫داوای‌ پێنج����ه‌م‪ :‬كارنه‌كردن به‌یاس����ای‬ ‫لێپێچین����ه‌وه‌و دادپ����ه‌روه‌ری‌ (المس����ا‌وله‌‬ ‫والعداله‌)ی‌ به‌دن����او تا له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌رانه‌وه‌ پوچه‌ڵ ده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كارێكی‌ نه‌ش����یاوه‌ تانه‌ له‌یاسای‌ واڵت‬ ‫بدرێ����ت‌و به‌به‌دن����او ن����اوزه‌د بكرێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫داوایه‌ دورو نزیك په‌یوه‌ندی‌ به‌حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ .‬له‌ده‌س����ه‌اڵتی‌ حكومه‌ت����دا نییه‌ كار‬ ‫به‌و یاس����ایه‌ بوه‌س����تێنێت ‪ .‬ئه‌و یاسایه‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تد یاسای‌ ریشه‌كێشكردنی‌ به‌عس‬ ‫بوه‌‪ .‬به‌یاسای‌ ده‌س����ته‌ی‌ نیشتمانی‌ بااڵی‌‬ ‫لێپرسینه‌وه‌و دادپه‌روه‌ری‌ ژماره‌(‪ )10‬ساڵی‌‬ ‫‪ 2008‬وه‌به‌پێی‌ م����اده‌ی‌ ( ‪ ) 28‬جێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌وی‌ گرتۆته‌وه‌ ‪ .‬ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌و یاس����ا‬ ‫چاكانه‌ی‌ كه‌ له‌عێراق����دا ده‌رچوه‌و ماده‌ی‌‬ ‫یه‌كی‌ ئه‌م یاس����ایه‌ پێناس����ه‌ی‌ زاراوه‌كانه‌‬ ‫له‌وان����ه‌ حیزبی‌ به‌عس ك����ه‌ له‌ ‪– 7 -17‬‬ ‫‪ 1968‬ده‌سه‌اڵتی‌ عێراقی‌ گرتۆته‌ ده‌ست‪،‬‬ ‫وه‌به‌پێی‌ به‌ندی‌(‪)7‬ی‌ ده‌س����توری‌ عێراق‬ ‫یاساغ كراوه‌‪ .‬له‌تاریفی‌ ریشه‌كێكێشكردندا‬ ‫هات����وه‌ كه‌ ئ����ه‌و كارانه‌ی‌ ئه‌م ده‌س����ته‌یه‌‬ ‫ده‌یانكات به‌مه‌به‌ستی‌ لێكهه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫سیس����ته‌می‌ حیزب����ی‌ به‌ع����س له‌كۆمه‌ڵی‌‬ ‫عێراقدا له‌دامه‌زراوه‌ ده‌وڵه‌تیه‌كان‌و كۆمه‌ڵی‌‬ ‫مه‌ده‌ن����ی‌ له‌ڕوی‌ بیرو كارگێڕو سیاس����ی‌‌و‬ ‫رۆشنبیری‌‌و ئابوری‌‪.‬‬ ‫ئامانجه‌كانی‌ ئه‌م یاسایه‌ وه‌كو له‌ماده‌ی‌‬ ‫سێیه‌میدا هاتوه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬یاساغكردنی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ حیزبی‌‬ ‫به‌عس له‌ڕوی‌ بیرو كارگێڕو سیاسه‌ت‌و هه‌ر‬ ‫چاالكییه‌ك����ی‌ له‌ژێر ه����ه‌ر ناوێكدا بێت كه‌‬ ‫بیه‌وێت بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ده‌س����ه‌اڵت‌و ژیانی‌‬ ‫گشتی‌ له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬خاوێنكردن����ه‌وه‌ی‌ دام����ه‌زراوه‌‬ ‫حكومه‌تیی����ه‌كان وه‌كه‌رت����ی‌ تێك����ه‌ڵ‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌كان����ی‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ مه‌ده‌ن����ی‌‬ ‫له‌سیس����ته‌می‌ به‌ع����س به‌هه‌ر ش����ێوه‌ك‬ ‫له‌شێوه‌كان‪.‬‬ ‫س����ێیه‌م‪ :‬هه‌واڵه‌كردنی‌ به‌عس����یه‌كان‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ سه‌ر به‌ده‌زگا سه‌ركوتكه‌ره‌كانی‌‬ ‫بون بۆ دادگاكان تا سزای‌ یاسایی‌ خۆیان‬ ‫وه‌ربگرن ئه‌گ����ه‌ر له‌لێكوڵینه‌وه‌ له‌گه‌ڵیاندا‬ ‫ده‌رك����ه‌وت ك����ه‌ ل����ه‌كاری‌ تاوانكارییه‌وه‌‬ ‫تێوه‌گالون‪.‬‬ ‫فه‌راهه‌مك����ردن‌و‬ ‫چ����واره‌م‪:‬‬

‫قه‌ره‌بوكردن����ه‌وه‌ی‌ زیانلێكه‌وتوانی‌ به‌عس‌و ده‌وڵه‌تیی����ه‌كان به‌تایبه‌ت����ی‌‬ ‫ئاسایشه‌كان وه‌هۆكانی‌ راگه‌یاندن‪.‬‬ ‫ده‌زگا داپڵۆسێنه‌ره‌كانی‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌به‌هێزترین داخوازییه‌كان‬ ‫پێنجه‌م‪ :‬به‌ش����داریكردن بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و موڵ����ك‌و مااڵنه‌ی‌ كه‌ به‌عس����ییه‌كان‌و كه‌ پێویس����ته‌ پشتیوانی لێبكرێت وه‌ببێته‌‬ ‫الیه‌نگران����ی‌ رژێم����ی‌ پێش����و ده‌س����تیان داخ����وازی‌ كۆمه‌اڵن����ی‌ خه‌ڵك����ی‌ عێ����راق‬ ‫به‌س����ه‌ردا گرتوه‌ تا بۆ خه‌زێنه‌ی‌ گش����تی‌ به‌گش����تی‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ س����ه‌رنجه‌‬ ‫خ����ودی‌ خۆپیش����اندانه‌كان لێوانلێ����وه‌‬ ‫بگه‌ڕێنرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫شه‌ش����ه‌م‪ :‬به‌دیكۆمێنتكردن����ی‌ تاوان‌و له‌دروشمی‌ ئاینی‌و تایفی‌ توندڕه‌وو جیهادی‌‬ ‫ك����رده‌ نادروس����ته‌كانی‌ به‌ع����س‌و ده‌زگا وه‌ له‌الی����ه‌ن چه‌نده‌ه����ا م����ه‌الی‌ توندڕه‌و‬ ‫داپڵۆسێنه‌ره‌كانی‌ تا بیره‌وه‌ری‌ عێراقییه‌كان رێبه‌رایه‌تی‌ ده‌كرێت پاڵپش����ت به‌هۆزه‌كان‬ ‫به‌هێزبێ����ت وه‌ نه‌وه‌كان����ی‌ داهاتو له‌هه‌مو ك����ه‌ له‌الی‌ ئ����ه‌وان دیموكرات����ی‌و ئازادی‌و‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ مه‌ده‌نی‌ مانایه‌كی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫جه‌ورو سته‌مێك پارێزراوبن‪.‬‬ ‫داوای‌ ده‌ی����ه‌م‪ :‬ب����ه‌ر له‌هه‌ڵب����ژاردن‬ ‫ئه‌و پرس����یاره‌ دێته‌ پێش����ه‌وه‌ كه‌ ئایا‬ ‫پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م یاس����ایه‌ له‌خزمه‌تی‌ س����ه‌رژمێری‌ گش����تی‌ بكرێت ك����ه‌ ته‌واوی‌‬ ‫كێدای����ه‌‪ .‬خه‌ڵكی‌ كوردس����تان یان عێراق ئینتمای‌ عێراقییه‌كانی‌ تێدا بێت له‌مه‌زه ‌هب‌و‬ ‫یان پاش����ماوه‌ی‌ به‌عس‌و سوننه‌ سه‌له‌فی‌‌و نه‌ته‌وه‌و ئایین‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ داوایه‌كی‌ دروسته‌ نه‌ك له‌دیدێكی‌‬ ‫جیهادییه‌كان‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ جه‌نگی‌ جیهانی‌ دوه‌م‌و تێكشكانی‌ ده‌مارگیری‌ دواكه‌وتوانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌ڵمانی����ای‌ نازی‌ س����ه‌رۆكی‌ ئ����ه‌و كاته‌ی‌ پێویس����ته‌ ئاماژه‌ی پێبكرێ����ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا ئایزنهاوه‌ر چه‌ند ڕاسپارده‌یه‌كی‌ ئه‌وه‌ عه‌ره‌به‌ س����وننه‌كان ب����ون رێگرییان‬ ‫بۆ فه‌رمانده‌ی‌ هێزی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ له‌ئه‌ڵمانیا له‌و سه‌رژمێرییه‌ كردوه‌‪ ،‬كه‌ركوك باشترین‬ ‫ن����ارد به‌ئامانج����ی‌ تازه‌كردن����ه‌وه‌ی‌ ژیانی‌ نمونه‌یه‌‪.‬‬ ‫داوای‌ یانزه‌ی����ه‌م‪ :‬دوركه‌وتن����ه‌وه‌‬ ‫سیاسی‌ ئه‌ڵمانیا بۆ شێوازێكی‌ دیموكراتی‌‬ ‫ئه‌ویش به‌په‌رتكردن‌و هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ڵكوتانی‌ شه‌وانه‌‪ ،‬ده‌بێت تۆمه‌تباران‬ ‫حیزبی‌ ن����ازی‌ وه‌ پوچه‌ڵكردن����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و به‌ڕۆژو به‌ش����ێوازی‌ یاس����اییانه‌ بگیرێن وه‌‬ ‫یاس����ایانه‌ی‌ كه‌ نه‌ژاد په‌رس����تی‌ تێدایه‌‪ .‬پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌ یاسای‌ هه‌واڵده‌ری‌ نهێنی‌‪.‬‬ ‫په‌راوێزكردنی‌ هه‌مو نازییه‌ك كه‌ چاالكییان هه‌روه‌ها گوێی����ان لێنه‌گیرێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ل����ه‌دام‌و ده‌زگا حكومه‌تییه‌كاندا هه‌بوه‌ وه‌ زۆربه‌یان دروس����تكراون‌و كینه‌ی‌ كه‌سی‌‌و‬ ‫هه‌واڵه‌كردنی‌ تۆمه‌تب����اران بۆ دادگاكان ‪ .‬تایه‌فییان له‌پشته‌‪.‬‬ ‫هه‌واڵده‌ری‌ نهێنی‌ ماده‌یه‌كی‌ یاس����اییه‌‬ ‫داوای‌ شه‌ش����ه‌م‪ :‬به‌دیهێنانی‌ هاوس����ه‌نگی‌‬ ‫له‌هه‌مو دامه‌زراوه‌ ده‌وڵه‌تییه‌كان به‌تایبه‌تی‌ بنه‌چه‌ك����ه‌ی‌ ب����ۆ بڕگه‌ی‌ دوه‌م����ی‌ ماده‌ی‌‬ ‫سه‌ربازی‌و ئاسایش‌و داوه‌ری‌و ده‌سته‌به‌ری‌ (‪ )47‬له‌یاسای‌ بنه‌مای‌ دادگه‌رێتی‌ سزاكان‬ ‫ژماره‌ ( ‪ ) 23‬س����اڵی‌ ‪ ،1971‬ئه‌م بڕگه‌یه‌‬ ‫ژیانێكی‌ باش بۆ عێراقییه‌كان‪.‬‬ ‫یه‌كێ����ك له‌ه����ه‌ره‌ كاره‌ قێزه‌ون����ه‌كان به‌گوێره‌ی‌ یاس����ای‌ ژم����اره‌(‪)119‬ی‌ ‪-1-1‬‬ ‫هاوس����ه‌نگییه‌ كه‌ دیاره‌ ئه‌وه‌ی‌ خاوه‌نانی‌ ‪ 1988‬زیادكراوه‌‪ -.‬ئه‌گه‌ر چاوپۆشی‌ له‌وه‌‬ ‫داواكارییه‌كان مه‌به‌س����تیانه‌ هاوس����ه‌نگی‌ بكه‌ی����ن كه‌ ئه‌م داخوازییه‌ ده‌س����توه‌ردانه‌‬ ‫مه‌زهه‌بیی����ه‌ ك����ه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ ت����ر مه‌زهه‌ب ل����ه‌كاری‌ دادگاكان ‪ -‬وه‌ماده‌یه‌ك����ه‌ كۆت‌و‬ ‫تێكه‌اڵو به‌ژیانی‌ گش����تی‌ خه‌ڵك ده‌كات وه‌ به‌ندی‌ یاس����ایی‌ هه‌ی����ه‌ له‌وانه‌ی����ه‌ وه‌كو‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ی تر كۆمه‌ڵ ب����ه‌ره‌و لێكترازان‌و هه‌ر ماده‌یه‌كی‌ یاس����ایی‌ تر خراپ سودی‌‬ ‫لێوه‌ربگیرێت به‌اڵم به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫دوبه‌ره‌كی‌ تایفه‌گه‌ری‌ ده‌بات‪.‬‬ ‫داوای‌ حه‌وت����ه‌م‪ :‬پوچه‌ڵكردن����ه‌وه‌ی‌ بوه‌ته‌ هۆی‌ ئاشكرابونی‌ زۆر تاوان‌و كاری‌‬ ‫فه‌رمانده‌یی����ه‌كان‌و ده‌زگا ئاسایش����ه‌ تاوانكاری‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌گرتنی‌ تۆمه‌تباران‬ ‫ناده‌س����تورییه‌كان له‌هه‌م����و پارێزگاكانی‌ یاس����ا ڕێوش����وێنی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫عێراقدا وه‌ كێش����انه‌وه‌ی‌ س����وپا له‌شارو ئه‌گه‌ر حیزب‌و الیه‌نی‌ سیاسی‌ وه‌ كه‌سانی‌‬ ‫گه‌ڕه‌كان����ی‌ به‌غ����داو البردنی‌ به‌ربه‌س����ته‌ ده‌ستڕۆیش����تو تۆمه‌تب����اران داڵده‌نه‌درێن‬ ‫كۆنكرێتیی����ه‌كان چونك����ه‌ بونه‌ت����ه‌ هۆی‌ ئه‌وا دادگاكان زۆر به‌سانایی‌ كاری‌ خۆیان‬ ‫جیاكردنه‌وه‌ی‌ ڕه‌گه‌زی‌ وه‌ هه‌وڵبدرێت كه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫داوای‌ دوانزه‌یه‌م ‪ :‬په‌له‌كردن له‌پێكهێنانی‌‬ ‫ئاسایشی‌ هاواڵتیان له‌عێراقی‌ نوێدا له‌الیه‌ن‬ ‫دادگای‌ بااڵی‌ فیدراڵی‌ له‌دادوه‌رانی‌ خاوێن‌و‬ ‫پۆلیسه‌وه‌ ده‌سته‌به‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و داوایه‌ به‌و شێوه‌یه‌ بوایه‌ كه‌ پیش����ه‌یی‌ كه‌ س����ه‌ر به‌هی����چ قه‌واره‌یه‌كی‌‬ ‫س����وپا له‌كاروباری‌ سیاسی‌و ژیانی‌ گشتی‌ سیاسی‌و حیزبێكی‌ به‌ش����دار له‌حكومه‌تدا‬ ‫به‌دوربێت مایه‌ی‌ هه‌ڵوێس����ته‌ له‌سه‌ركردن نه‌بن‪ ،‬تا دادگا سه‌ربه‌خۆو ناسیاسی بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ داوایه‌كی‌ دروست‌و به‌هێزه‌ مایه‌ی‌‬ ‫ده‌ب����و‪ .‬ب����ه‌اڵم تێكه‌ڵكردنی‌ ئ����ه‌م بابه‌ته‌‬ ‫به‌به‌ربه‌س����تی‌ كۆنكرێتی‌ ناوش����اری‌ به‌غدا پش����تیوانی لێكردنه‌‪ .‬ده‌بوایه‌ به‌ره‌نگاری‌‬ ‫مایه‌ی‌ ناڕۆشنی‌ دیدی‌ داواكارانه‌‪ .‬به‌ربه‌ستی‌ ئ����ه‌و هه‌واڵنه‌ بكرێت كه‌ ئێس����تا هه‌ندێك‬ ‫كۆنكرێت����ی‌‪ ،‬بارودۆخ����ی‌ ناجێگیری‌ به‌غدا الی����ه‌ن ده‌یانه‌وێت مۆرك����ی‌ مه‌زهه‌بی‌ به‌و‬ ‫هێناوێتیی����ه‌ ئاراوه‌ كه‌ ته‌قین����ه‌وه‌و كاری‌ دادگای����ه‌وه‌ بلكێن����ن وه‌ هه‌ندێ����ك به‌ناو‬ ‫تیرۆریس����تی‌ بوه‌ به‌به‌شێك له‌ژیانی‌ به‌غدا شاره‌زای‌ ئاینی‌ بخزێننه‌ ناو دادگاكه‌‪ .‬جگه‌‬ ‫كه‌ س����ه‌رۆك هۆزو خۆپیشانده‌رانی‌ ئه‌نبار له‌وه‌ ده‌كرێت میكانیزمێ����ك بۆ ئه‌وداوایه‌‬ ‫ته‌نان����ه‌ت بچوكترین ئیدانه‌ی����ان نه‌كردوه‌‪ .‬بخرێته‌ڕو تا به‌هێز بكرێت‌و ببێته‌ داوایه‌كی‌‬ ‫له‌به‌غ����دا ماڵ����ی‌ س����ه‌ركرده‌ س����وننه‌كان سه‌رتاسه‌ری‌ له‌عێراقدا‪.‬‬ ‫داوای‌ سیانزه‌یه‌م‪ :‬گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ مزگه‌وت‌و‬ ‫به‌به‌ربه‌س����تی‌ كۆنكرێت����ی‌ ش����وراكراوه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌وان الیببه‌ن ده‌بنه‌ پێش����ه‌نگ خانه‌ی‌ په‌رستن‌و موڵكه‌كانی‌ وه‌قف‌و موڵكی‌‬ ‫بۆ حكومه‌ت‌و كه‌س����انی ت����ر‪ .‬نامۆیی‌ ئه‌م تایبه‌ت����ی‌ هاواڵتییان كه‌ له‌ژێ����ر چه‌مكی‌‬ ‫داوایه‌ بونی‌ ئه‌م به‌ربه‌ستانه‌ی‌ به‌جیاكاری‌ مصاده‌ره‌دا داگیركراون وه‌پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ڕه‌گه‌زییه‌وه‌ به‌ستوه‌ ‪ .‬پێش ماوه‌یه‌ك به‌ر یاسای‌ ژماره‌(‪)19‬ی‌ ساڵی‌ ‪.2005‬‬ ‫چه‌مك����ی‌ مص������اده‌ره‌ بێجگ����ه‌ له‌مان����ا‬ ‫له‌ئێستا به‌ربه‌سته‌ كۆنكرێتییه‌كانی‌ به‌رده‌م‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق البررا به‌اڵم په‌ڕله‌مانتاران سیاس����ییه‌كه‌ی‌ چه‌مكێك����ی‌ قانونیی����ه‌‪.‬‬ ‫داوایانك����رد كه‌ دابنرێنه‌وه‌ چونكه‌ به‌وته‌ی‌ هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م خاڵه‌ وه‌كو زۆر له‌خاڵه‌كانی‌‬ ‫خۆیان ژیانیان له‌مه‌ترس����یدایه‌‪ ،‬نه‌مانبینی‌ تر جۆرێك له‌ناڕۆش����نی‌ پێ����وه‌ دیاره‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌ن����دام په‌ڕله‌مانت����اره‌ س����وننه‌كان ك����ه‌ دیاره‌ ئ����ه‌وه‌ش ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ بیروبۆچونی‌‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌س����ه‌ر ریتمی‌ زه‌واهیری‌ به‌ش����ێك ئه‌وانه‌یه‌ كه‌ نوسیویانه‌‪ ،‬ئه‌و مصاده‌ره‌یه‌ی‌‬ ‫له‌پێكهات����ه‌ی‌ عێ����راق به‌مه‌یم����ون‌و به‌راز كه‌ له‌م داوایه‌دا هاتوه‌ مه‌به‌س����تی‌ یاسای‌‬ ‫ئاماژه‌ پێكراوه‌‪ ،‬ئه‌م یاسایه‌ ناوی‌‬ ‫ناوده‌به‌ن‪ ،‬ناڕازیبن‪.‬‬ ‫(یاسای‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ مه‌رقه‌دی‌ پیرۆزو‬ ‫داوای‌ هه‌ش����ته‌م‪ :‬لێكۆڵین����ه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫الیه‌نێكی‌ داوه‌ری‌ س����ه‌ربه‌خۆوه‌ بكرێته‌وه‌ مه‌زارگ����ه‌ی‌ ش����یعه‌ی‌ ش����ه‌ریف ‪ -‬قانون‬ ‫له‌كه‌یس����ی‌ ره‌مزه‌ ئاینی‌و نیشتیمانییه‌كان اداره‌ العتبات المقدس����ه‌ والمزارات الشیعیه‌‬ ‫له‌ن����اوه‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق به‌بێ كاریگه‌ری‌ الش����ریفه‌) له‌ماده‌ی‌ دوه‌می‌ ئه‌م یاسایه‌دا‬ ‫ئه‌و ش����وێنانه‌ی‌ تێدایه‌ كه‌ الی‌ شیعه‌كان‬ ‫سیاسی‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر واز له‌نادروس����تی‌ ئ����ه‌م داوایه‌ پی����رۆزه‌ وه‌ئامانج����ی‌ یاس����اكه‌ له‌ماده‌ی‌‬ ‫بهێنی����ن ك����ه‌ ده‌س����توه‌ردانه‌ له‌كاروباری‌ س����ێیه‌مدا هاتوه‌‪ :‬كه‌ چ����ۆن ئیداره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫دادگاكان‪ ،‬هه‌قوای����ه‌ بپرس����ین الیه‌نێكی‌ شوێنانه‌ بدرێت وه‌ چۆنیه‌تی‌ خه‌رجكردنی‌‬ ‫داوه‌ری‌ س����ه‌ربه‌خۆ كێیه‌؟ تاریفی‌ چییه‌؟ داهاته‌كان����ی‌‌و وه‌به‌رهێنان����ی‌ داهاته‌كانی‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م داوایه‌ به‌و ئاراس����ته‌یه‌دا بڕوات ئاسانكاری‌ بۆ س����ه‌ردانی‌ ئه‌و شوێنانه‌ وه‌‬ ‫ك����ه‌ ببێته‌ ه����ۆی‌ پاكانه‌كردن ب����ۆ تاریق دیاریكردنی‌ مه‌زارگه‌ی‌ شیعه‌كان‌و ناسینی‌‪.‬‬ ‫هاشمی‌ وه‌كو ره‌مزی‌ نیش����تمانی‌‌و گه‌وره‌ به‌پێی‌ زانیاری‌ س����نورداری‌ من مه‌به‌ستی‌‬ ‫تیرۆریستێكی‌ وه‌كو حارس ئه‌لزاری‌ وه‌كو ئه‌م داوایه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌پێی‌ ئه‌م یاس����ایه‌‬ ‫ره‌مزی‌ ئاینی‌‪ ،‬ئه‌وا نه‌ك داوایه‌كی‌ خه‌ڵكی‌ مه‌زارگ����ه‌ی‌ عه‌س����كه‌رییه‌ له‌س����امه‌ڕا كه‌‬ ‫نیی����ه‌ به‌ڵكو پێویس����ته‌ هه‌ڵگرانی‌ بدرێن ‌ه خراوه‌ت����ه‌ س����نوری‌ ش����وێنه‌ پیرۆزه‌كانی‌‬ ‫ش����یعه‌‪ ،‬ده‌توانرا له‌ڕێگه‌ی‌ دادگاوه‌ كێشه‌‬ ‫دادگا‪.‬‬ ‫داوای‌ نۆیه‌م‪ :‬یاساغكردنی‌ به‌كارهێنانی‌ یه‌كالیی‌ بكرێته‌وه‌ یان تانه‌ی‌ ناده‌ستوری‌‬ ‫دروشم‌و ده‌س����ته‌واژه‌ی‌ تایف ‌ی له‌دامه‌زراوه‌ له‌یاساكه‌ بدرێت‪.‬‬

‫پێداویس���تییەكی جەوھەریی كۆمەاڵیەتییە‬ ‫بۆ پاراس���تنی‌و بەرژەوەندیی‌و ژیانی تاك‌و‬ ‫گروپەكان���ی كۆمەڵگا‪ .‬ھۆكاری س���ەرەكی‬ ‫ئەوەی كە دەوڵەت دەبێت ئەم وەزیفەیەی‬ ‫ھەبێ���ت‪ ،‬پابەن���دە ب���ەو خەلەل���ەی یان‬ ‫ھەڵەیەی لە سروشتی مرۆییدا بوونی ھەیە‪،‬‬ ‫واتە بوون���ی غەریزەی تەماح‌و ترس‪ .‬بۆیە‬ ‫دەوڵەت‌و دەسەاڵتی ڕەھا تاكە وەاڵمێكە بۆ‬ ‫راگرتنی ئەم ھاوكێش���ەیە‌و دروستنەبوونی‬ ‫شەڕی گشت دژ بە گشت‪.‬‬ ‫ڕازینەبوونی پارتی لەس���ەر گەڕانەوەی‬

‫دەستوور یەك مانای ھۆبزیی ھەیە‪ ،‬ئەویش‬ ‫ئەوەیە كە ئازادی دروس���تكەری پەیمانی‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی نیی���ە‪ ،‬بەڵكو پێداویس���تیی‬ ‫”زەرورەت“ دروس���تكەرێتی‪ ،‬چونك���ی‬ ‫ھەڵەی���ەك ل���ە رەگ���ەزی مرۆڤ���دا ھەیە‪،‬‬ ‫ئەویش لە تەماح‌و غەریزە ش���ەڕانییەكانی‬ ‫مرۆڤدا بەرجەس���تەدەبێت ك���ە ناگۆڕێن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم كۆنترۆڵدەكرێن‪ .‬بەم چەش���نە بۆ‬ ‫پارتی���ش خەلەلێ���ك ل���ە بیركردن���ەوەی‬ ‫خەڵكانی ن���اڕازی‌و ئۆپۆزیس���یۆندا ھەیە‪،‬‬ ‫ئەویش تەماحی گرتنەدەس���تی دەسەاڵتە‌و‬

‫س���تراتیژی داھات���ووی پارت���ی دەبێ���ت‪.‬‬ ‫ئاش���كرایە یەكێتی لەم دواییەدا ستراتیژی‬ ‫خۆی گۆڕی���وە‌و باس ل���ەوەدەكات كە بۆ‬ ‫گەڕانەوەی دەس���توور‪ ،‬دەبێت سازانێكی‬ ‫نیش���تیمانیی (واتە حیزبییانەی دەرەوەی‬ ‫پەرلەم���ان) ھەبێ���ت؛ ئەم���ەش مان���ای‬ ‫قەناعەتپێھێنان���ی پارتیی���ە‪ .‬پارتی���ش‬ ‫قەناعەتی وایە كە سیس���تەم دەس���تكاری‬ ‫ناكرێت‪ ،‬چونك���ی پەیمان���ی كۆمەاڵیەتی‬ ‫ئی���رادەی ئ���ازاد دروس���تیناكات‪ ،‬بەڵكو‬ ‫زەرورەتی مێژوویی‪.‬‬

‫‪sarbasthussain@gmail.com‬‬

‫باوکێک بەجەستەوە باوکێک بێ جەستە‪...‬پاشماوە‬ ‫پێک���ڕا هەوڵن بۆ ش���اردنەوەی الوازییەک‌و‬ ‫ترسێکی گەورە لە خەسان‪ .‬بۆ ئەو کەسەی‬ ‫بەردەوام لە الوازی‌و خەس���ان دەترسێت‪،‬‬ ‫دەیەوێ���ت لە بەردەم وێن���ەی باوکدا خۆی‬ ‫وەک «پیاو»ێکی شایستە نیشانبدات‪ ،‬الی‬ ‫ئەو جیهان گۆڕەپان���ی جەنگێکی نهێنییە‪،‬‬ ‫هەموو نیشانە‌و سەمبولێکی هێز نیشاندان‬ ‫ئاشکرابێت یان نهێنی جۆرە ئاسوودەگییەکی‬ ‫نهێنی پێشکەش���دەکات‪ .‬لێرەوە زۆرجار تا‬ ‫ئەوەی بە گژیادا دەچینەوە گەورەتر بێت‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵتدارتربێت‪ ،‬بەهێزتر بێت‪ ،‬پتر ئەو‬ ‫هەستە دروستدەکات کە توانراوە پیاوەتی‬ ‫ڕزگاربکرێت‪ .‬گرابیش���ی لە کتێبی «گرێی‬ ‫ئۆدیب ل���ە ڕۆمانی عەرەبی���دا» لە ڕێگای‬ ‫خوێندن���ەوەی چەندین ڕۆمان���ەوە دەگاتە‬ ‫ئەو حەقیقەتەی کە بەش���ی ه���ەرە زۆری‬ ‫شۆڕش���گێڕانی عەرەب «بەوجۆرەی کە لە‬ ‫ڕۆمانە عەرەبییەکاندا وێناکراون» هێندەی‬ ‫ب���ەدوای ڕزگارکردن���ەوەی «پیاوەت���ی»‬ ‫خۆیانەوە بوون‪ ،‬بەدوای ڕزگارکردنی دونیا‌و‬ ‫نەت���ەوەوە نەبوون‪ .‬زۆربەی���ان کوڕگەلێک‬ ‫بوون کە هەڵهاتن لە ترسی خەسان بەرەو‬ ‫سیاسەت‌و شۆڕشی بردون‪ .‬ئەم تێزەیە کە‬ ‫تەمەنی لەسەروو بیست‌و پێنج ساڵەوەیە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەمرۆی خۆرهەاڵت لە هەر کات دروستترە‪.‬‬ ‫بە جۆرێک دەتوانم بڵێم کە ئەم ترسە ئێستا‬ ‫بووە بە دینامۆیەکی گرنگی هەموو کردارە‬ ‫شەرانگێزییە مەجازییەکانیش‪ .‬هەتا دەکرێت‬ ‫بڵێین ریش���ە س���ایکۆلۆژییەکانی گەڕانەوە‬ ‫بۆ ئایین‌و تون���دڕەوی ئایینی بەم گرێیەوە‬ ‫وابەس���تە‪ ،‬تەماهیک���ردن «جووتبوون���ی‬ ‫سایکۆلۆژی» لەگەڵ باوکی هەرە گەورەدا‪،‬‬ ‫باوکی هەموو باوکەکان «خودا»‪ ،‬ئەو هێزە‬ ‫ئەفسانەییەی ئەم جووتبوونە دەیبەخشێت‪،‬‬ ‫لە پش���تەوە ترس���ێکی گەورە لە خەسان‬ ‫ڕاوەس���تاوە‪ .‬گەر باوکی دونیایی «سەرۆک‬ ‫کە وێنەی باوکی ش���ەڕانگێزە» کورەکانی‬

‫‪19‬‬

‫خەس���اندبێت‪ ،‬ئەوا باوکی ئیدیال «باوکی‬ ‫ئاس���مانی» ئ���ەو هێزەمان ب���ە گوژمێکی‬ ‫نوێوە پێدەبەخش���ێتەوە‪ ،‬ئ���ەو بەجۆرێک‬ ‫ئازایەتی‌و توانامان پێدەبەخشێت لە مردن‬ ‫سڵ ناکەینەوە‪ .‬ئەوەی خۆی دەتەقێنێتەوە‬ ‫پێ���ی وانیی���ە دەمرێت‪ ،‬بەڵک���و پێی وایە‬ ‫بەڵگ���ەی نەخەس���انی خ���ۆی‌و پیاوەت���ی‬ ‫جاودانەگ���ی خۆی دەخاتە بەردەمی خودا‪.‬‬ ‫تیرۆر‪ ،‬لەسیستمی سایکۆلۆژی تیرۆریستدا‬ ‫کرداری خەساندنی ئەوانی تر‌و دەرخستنی‬ ‫پیاوەتی خودی تیرۆریس���تە‪ .‬شەڕانگێزیی‬ ‫ت���ا گەورەتر بێت‪ ،‬کور پتر هەس���تدەکات‬ ‫توانیوێتی ببێت بە پیاوێکی ڕاس���تەقینە‌و‬ ‫بۆ دای���ک‌و باوکی میهرەبانی بس���ەلمێنێت‬ ‫ش���ایەنی خۆشەویستییە‪« ،‬من شەڕانگێزم‬ ‫کەواتە هەم» ئەمە دروشمی ئەو کەسانەیە‬ ‫کە لەخەس���ان هەڵدێن‌و بەردەوام کەسانی‬ ‫دەوروبەریان دەکەنە قوربانی ڕاس���تەقینە‌و‬ ‫رەم���زی‪ ،‬تا ه���ەم بۆ خۆیان‌و ب���ۆ باوکی‬ ‫نمونەیی‌و بۆ دایکی بس���ەلمێنن کە کوڕی‬ ‫ناچیز‌و خەس���او نین‪ .‬لێرەشدا عەقڵییەتی‬ ‫باوک‪ ،‬س���ەمبولەکانی‪ ،‬تێڕوانینی‪ ،‬خەیاڵ‌و‬ ‫فەنتازیاکان���ی ک���وڕان دەبەنبەڕێ���وە‪ ،‬کە‬ ‫نیش���انەیەکی بێوێنەیە بۆ ئەو ڕاس���تییەی‬ ‫لەدونیای ئێمەدا هێشتا خواستەکانی باوک‬ ‫خواس���تەکانی کوڕ دیاریدەکات‪ .‬واتە کوڕ‬ ‫خۆی بوونی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو درێژکراوەیەکی‬ ‫نەخ���ۆش‌و برینداری ئەو خواس���تانەیە کە‬ ‫باوک داوایاندەکات‪ .‬هەر لێرەوە خواس���تی‬ ‫مردن���ی ب���اوک «کەجەوهەری خواس���تی‬ ‫ئۆدیبیی���ە» بەوە چارەس���ەرکراوە کوڕ لە‬ ‫ڕێگای دەرخس���تنی بارگەیەک���ی گەورە‌و‬ ‫بێس���نوور لە ش���ەڕانگێزیەوە بیسەلمێنێت‬ ‫کە ش���ایەنی جێگرتن���ەوەی باوکە‪« .‬لە‬ ‫دوا بەش���ی ئەم باسەدا قس���ە لە ڕەهەندە‬ ‫س���ەمبولییەکەی الش���ەی باوک‌و کارلێکە‬ ‫دەرونییەکانی دەکەم»‬

‫ده‌زگا‬

‫لەناوبردنی دەس���ەاڵتی پارتی‌و سیستەمە‬ ‫خێزانیی���ە سیاس���ییەكەیەتی‪ .‬ئەم���ەش‬ ‫ھەڵەیەكە‌و دەسەاڵت لێی خۆشنابێت‪.‬‬ ‫كوردس���تان س���ااڵنێكە ل���ە فەراغێكی‬ ‫دەس���تووریدا حوكمدەكرێت‪ ،‬نەپەرلەمان‌و‬ ‫نەحكوم���ەت‌و نەكۆمەڵ���گای كوردس���تان‬ ‫بەپێی دەستوور بەڕێوەدەبرێن‌و ئەم واقیعە‬ ‫سیاس���ییە تاڵ���ەش وەكو كارەس���اتێكی‬ ‫سیاس���یی‌و یاسایی تەماش���اناكرێت‪ .‬بۆیە‬ ‫من وایدەبینم ك���ە درێژكردنەوەی تەمەنی‬ ‫ئەم فۆرمە دانس���قەیەش لە حوكمڕانێتیی‪،‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪Awene‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬