ژماره‌ 366

‫سلێمـــــــانی‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)366‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/2/26‬‬

‫گومرگه‌کانی سلێمانی‬

‫گۆڕانكاری‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫گومرگه‌كانی‌ سلێمانیدا ده‌كرێت‬

‫»» ‪9‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫راگرتنی هێنانی ئۆتۆمبیل‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪8‬‬

‫راگرتنی‌ هاتنی‌ ئۆتۆمبیل‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫جیاجیای‌ بۆ ده‌كرێت‬

‫ریکالم‬

‫دیسان كۆمپانیا ‌ی عادل موته‌حیده‌‬

‫‪17‬‬ ‫‪412‬‬ ‫»»»»‬

‫خاوه‌نه‌که‌ی‌ له‌شاشه‌ی‌ ته‌له‌فیزیۆن وه‌ك پاڵه‌وانێكی‬ ‫سیاسی‌و بازرگانێكی گه‌وره‌ ده‌رده‌كه‌وێت‬

‫ده‌ست به‌سه‌ر ئه‌و ‪BMW‬دا ده‌گیرێت‬ ‫كه‌ له‌كوشتنی‌ خالیدی‌ خوله‌سوردا به‌كارهێنرا‬ ‫ئاسایشی‌ سلێمانی‌ ده‌ستی‌ به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ئوتومبێله‌ ‪BMW‬دا گرت كه‌ ئێواره‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو له‌كوشتنی‌ خالیدی‌‬ ‫خوله‌س���وردا به‌كارهێنرا‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بكوژه‌كان له‌تانجه‌رۆ فڕێیده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ دوای‌‬ ‫كوش���تنی‌ خالیدی‌ خوله‌سور له‌الیه‌ن‬

‫سێ‌ چه‌كداری‌ نه‌ناسراوه‌وه‌ له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫رزگاری‌ ش���اری‌ س���لێمانی‌‪ ،‬بكوژه‌كان‬ ‫ئه‌و ئوتومبێله‌ی‌ له‌ج���ۆری‌ ‪BMW‬ه‌‌و‬ ‫بۆ كوش���تنی‌ ناوبراو به‌كاریانهێناوه‌‪،‬‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ تانجه‌رۆی‌ نزیك س���لێمانی‌‬ ‫فڕێ���ده‌ده‌ن‪ ،‬پ���اش ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندی���داره‌كان ئاس���ایش‬ ‫ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا ده‌گرێت‪.‬‬

‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫تائێستا هیچ كام له‌بكوژه‌كان ده‌ستگیر‬ ‫نه‌ك���راون‌و لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ پۆلی���س‌و‬ ‫ئاسایش له‌روداوه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫هاوكات شاهۆ كوڕه‌ گه‌وره‌ی خالیدی‌‬ ‫خوله‌س���ور له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د ك���ه‌ "باوكی‌‬ ‫به‌ویزه‌ی‌ بێده‌نگ كوژراوه‌ كه‌ چه‌كێكی‌‬

‫خالیدی‌ خوله‌سور كه‌ كه‌سایه‌تییه‌كی‌‬ ‫خێرا‌و نوێیه‌و س���ێ‌ كه‌س له‌كوشتنی‌ به‌خۆماندا بگرین‪ ،‬ئه‌وانیش بكوژه‌كانی‌‬ ‫باوكی���دا به‌ش���داربون‌و ‪ 20‬ب���ۆ ‪ 30‬پش���ت ئ���ه‌م تیرۆركردن���ه‌ بدۆزنه‌وه‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و س���ه‌رۆك عه‌ش���یره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫فیشه‌كیان ناوه‌ به‌خالیدی‌ خوله‌سورو بۆمان‌و ئه‌وه‌ش���یان بۆ دوپاتكردینه‌وه‌ غه‌واره‌ی���ه‌‪ ،‬له‌ده‌ی���ه‌ی‌ ‪1980‬دا‬ ‫ئ���ه‌و دو كرێكاره‌ی‌ له‌كاتی‌ روداوه‌كه‌دا كه‌ ئه‌وان به‌رپرسن له‌ئه‌منییه‌تی‌ شاری‌ مسته‌ش���اری‌ رژێمی‌ به‌عس‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌جلیس���ی‌ ته‌ش���ریعی‌ بوه‌‪ ،‬ئێواره‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ بون"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "چه‌ند زیان به‌ئێمه‌ گه‌یشتوه‌‪ 2013/2/23 ،‬له‌به‌ر ماڵه‌وه‌یاندا ته‌قه‌ی‌‬ ‫ش���اهۆ وت���ی‌ "دوای‌ روداوه‌ك���ه‌ش‬ ‫چه‌ند كه‌س���ێكی‌ گه‌وره‌ له‌ناو یه‌كێتی‌ ئه‌وه‌نده‌ ته‌عدا ل���ه‌ده‌زگا ئه‌منییه‌كان لێكراو كوژرا‪.‬‬ ‫»» ل‪3‬‬ ‫به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌یان پێداوین كه‌ ئێمه‌ دان كراوه‌و ده‌بێت بكوژه‌كان بدۆزرێنه‌وه‌"‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی دارایی له‌سه‌ر بودجه‌ی گشتی‬ ‫موچه‌ی هه‌زاران پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌و له‌شكری تایبه‌تی ده‌دات‌‬ ‫به‌پێی دۆكومێنتێك بریكاری وه‌زاره‌تی‬ ‫دارای���ی به‌ب���ێ ره‌زامه‌ن���دی وه‌زیری‬ ‫دارایی‪ ،‬له‌سه‌ر بودجه‌ی گشتی موچه‌ی‬ ‫هه‌زاران پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌و له‌شكری‬ ‫تایبه‌تی داوه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی دۆكومێنتێك‬ ‫ك ‌ه كۆپییه‌كی‌ ده‌س���ت ئاوێن ‌ه كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫بریكاری وه‌زاره‌تی دارایی ڕه‌شید تاهیر‬ ‫حه‌سه‌ن به‌بێ پاڵپشتی هیچ نوسراوێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و ڕه‌زامه‌ندی وه‌زیری‬

‫دارایی‪ ،‬بڕیار ده‌دات به‌گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫ڕاژه‌ی ‪ 4461‬پۆلیسی (موته‌فه‌ریق ‌ه)‌و‬ ‫له‌ش���كرێكی تایبه‌ت���ی ك ‌ه ل��� ‌ه ‪1745‬‬ ‫چه‌كدار پێكهاتوه‪ ،‬بۆ سه‌ر فه‌رمانده‌ی‬ ‫زێره‌ڤانی‪ .‬ئه‌ندامێكی لیژنه‌ی ناوخۆی‬

‫ی بۆردومانی‌ توركیاو‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫‪ 88‬هاواڵتی‌ گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‬

‫په‌رله‌مانی���ش ده‌ڵێ���ت‪" ،‬س���ه‌رتاپای‬ ‫نوسراوه‌كه‌ له‌ڕوی یاسایی‌و ئیدارییه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌و فێڵی تێدای��� ‌ه له‌وه‌زیره‌كه‌ی‬ ‫خۆی‌و له وه‌زیری ناو‌خۆو له‌زێڕه‌ڤانی‌‬ ‫‌‌‌"‪ .‬په‌رله‌مانێك���ی تری هه‌م���ان لیژن ‌ه‬

‫ده‌ڵێت " له‌ سیس���ته‌م ش���تێك نیی ‌ه‬ ‫به‌ناوی پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌"‪.‬‬ ‫نوس���راوه‌كه‌ی وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی‬ ‫ئاراس���ته‌ی وه‌زاره‌تی ناو‌خۆ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ڕاسته‌وخۆ ئاراسته‌ی فه‌رمانده‌ی‬

‫زێڕه‌ڤان���ی ك���راوه‌و داوا ده‌كات ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫موچ���ه‌ی ئ���ه‌و له‌ش���كر‌ه تایبه‌تییه‌و‬ ‫ئه‌و هه‌زاران پۆلیس���ه‌‪ ،‬بخرێته‌ س���ه‌ر‬ ‫زێڕه‌ڤانی‪.‬‬ ‫»» ل‪3‬‬ ‫ریکالم‬

‫»» ‪2‬‬

‫بە چ مانایەک ڕۆشنبیر دەتوانێت "چەپ" بێت؟‬ ‫»» ‪12‬‬

‫ئۆپۆزیسیۆن‪ :‬داوا ‌ی‬ ‫سیسته‌می‌ تێكه‌اڵومان نه‌كردوه‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن ره‌تیده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫كه‌ له‌وه‌اڵمیاندا بۆ الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫داوایانكردبێت له‌دیاریكردن ‌‬ ‫سیاس���یدا "سیس���ته‌می‌ تێك���ه‌اڵو"‬ ‫ی‬ ‫بچه‌س���پێنرێت‌و جه‌خت له‌سیس���ته‌م ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ێ هه‌رس��� ‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬دوێن ‌‬ ‫الیه‌ن���ی‌ ئۆپۆزیس���یۆن (گ���ۆڕان‪،‬‬ ‫یه‌كگرت���و‪ ،‬كۆم���ه‌ڵ‌) له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا‬

‫ی وه‌ره‌قه‌كان���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫وه‌اڵم��� ‌‬ ‫(یه‌كێتی‌‌و پارتی‌)یان دایه‌وه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ی رابردوی���ان‌و‬ ‫ی م���اوه‌ ‌‬ ‫به‌گفتوگۆكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بڕگه‌یه‌كدا وا هاتبو ك ‌ه له‌دیاریكردن ‌‬ ‫ی سیاسی‌ كوردستاندا‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫جۆر ‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن به‌الی���ه‌و‌ه ئاس���ایی ‌ه‬ ‫سیس���ته‌مه‌ك ‌ه "تێكه‌اڵو" بێت وات ‌ه هه‌م‬ ‫په‌رله‌مانی‌‌و هه‌م سه‌رۆكایه‌تیش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن ره‌تیده‌كه‌نه‌و‌ه‬

‫كه‌ مه‌به‌س���ت له‌و بڕگه‌ی ‌ه رازیبون بێت‬ ‫به‌سیسته‌می‌ تێكه‌اڵو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌و‌ه وته‌بێ���ژی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫حه‌كیم له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان ل���ه‌و بڕگه‌ی ‌هی‌ وه‌اڵمه‌كه‌یاندا‬ ‫ی‬ ‫جه‌ختی���ان له‌سیس���ته‌می‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‌و رازی‌ نین ك ‌ه سیسته‌مه‌ك ‌ه‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ یان (تێكه‌اڵو) بێت‪.‬‬

‫د‪.‬فەرهاد پیرباڵ‪:‬‬ ‫رەسمکردن لەسێکسکردن خۆشترە‬ ‫د‪ .‬فەره���اد پیرب���اڵ ئام���اژە بۆ ئەوە‬ ‫دەکات ک���ە تۆب���ەی کردوە‌و ئێس���تا‬ ‫خەریک���ی نوێژکردن���ە‪ ،‬ئ���ەو دەڵێت‬ ‫"رەسمکردن‌و شیعرنوسین‌و گۆرانی وتن‬ ‫لەسێکسکردن خۆشترە"‪.‬‬

‫ئاوێنە‪ ،‬هەولێ���ر‪ :‬د‪ .‬فەرهاد پیرباڵ‬ ‫لەچاوپیکەوتنێک���ی تایبەت بەئاوێنەدا‬ ‫ئام���اژە بۆ ئەوە دەکات کە دوا رۆمانی‬ ‫بەناوی (ح���ەوت وێن���ەی روتی ژنی‬ ‫جەنابی وەزیر)ەوە تەواو بوە‌و بەنیازی‬

‫باڵوكردنەوەیەتی‪ ،‬ئەو دەڵێت من نەک‬ ‫ب���اوەڕم بەئۆپۆزیس���یۆن نییە بەڵکو‬ ‫قەشمەریشیان پێدەکەم‪.‬‬ ‫»» ل‪18‬‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ ‬ ‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫هـــــــه‌ولێر‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)366‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/2/26‬‬

‫گومرگه‌کانی سلێمانی‬

‫گۆڕانكاری‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫گومرگه‌كانی‌ سلێمانیدا ده‌كرێت‬

‫»» ‪9‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫راگرتنی هێنانی ئۆتۆمبیل‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪8‬‬

‫راگرتنی‌ هاتنی‌ ئۆتۆمبیل‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫جیاجیای‌ بۆ ده‌كرێت‬

‫ریکالم‬

‫دیسان كۆمپانیا ‌ی عادل موته‌حیده‌‬

‫‪17‬‬ ‫‪412‬‬ ‫»»»»‬

‫خاوه‌نه‌که‌ی‌ له‌شاشه‌ی‌ ته‌له‌فیزیۆن وه‌ك پاڵه‌وانێكی‬ ‫سیاسی‌و بازرگانێكی گه‌وره‌ ده‌رده‌كه‌وێت‬

‫وه‌زاره‌تی دارایی له‌سه‌ر بودجه‌ی گشتی موچه‌ی‬ ‫هه‌زاران پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌و له‌شكری تایبه‌تی ده‌دات‌‬ ‫به‌پێی دۆكومێنتێك بریكاری وه‌زاره‌تی‬ ‫دارای���ی به‌ب���ێ ره‌زامه‌ن���دی وه‌زیری‬ ‫دارایی‪ ،‬له‌سه‌ر بودجه‌ی گشتی موچه‌ی‬ ‫هه‌زاران پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌و له‌شكری‬ ‫تایبه‌تی داوه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی دۆكومێنتێك‬ ‫ك ‌ه كۆپییه‌كی‌ ده‌س���ت ئاوێن ‌ه كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫بریكاری وه‌زاره‌تی دارایی ڕه‌شید تاهیر‬ ‫حه‌سه‌ن به‌بێ پاڵپشتی هیچ نوسراوێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و ڕه‌زامه‌ندی وه‌زیری‬

‫دارایی‪ ،‬بڕیار ده‌دات به‌گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫ڕاژه‌ی ‪ 4461‬پۆلیسی (موته‌فه‌ریق ‌ه)‌و‬ ‫له‌ش���كرێكی تایبه‌ت���ی ك ‌ه ل��� ‌ه ‪1745‬‬ ‫چه‌كدار پێكهاتوه‪ ،‬بۆ سه‌ر فه‌رمانده‌ی‬ ‫زێره‌ڤانی‪ .‬ئه‌ندامێكی لیژنه‌ی ناوخۆی‬

‫په‌رله‌مانی���ش ده‌ڵێ���ت‪" ،‬س���ه‌رتاپای‬ ‫نوسراوه‌كه‌ له‌ڕوی یاسایی‌و ئیدارییه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌و فێڵی تێدای��� ‌ه له‌وه‌زیره‌كه‌ی‬ ‫خۆی‌و له وه‌زیری ناو‌خۆو له‌زێڕه‌ڤانی‌‬ ‫‌‌‌"‪ .‬په‌رله‌مانێك���ی تری هه‌م���ان لیژن ‌ه‬

‫ده‌ڵێت " له‌ سیس���ته‌م ش���تێك نیی ‌ه‬ ‫به‌ناوی پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌"‪.‬‬ ‫نوس���راوه‌كه‌ی وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی‬ ‫ئاراس���ته‌ی وه‌زاره‌تی ناو‌خۆ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ڕاسته‌وخۆ ئاراسته‌ی فه‌رمانده‌ی‬

‫زێڕه‌ڤان���ی ك���راوه‌و داوا ده‌كات ‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫موچ���ه‌ی ئ���ه‌و له‌ش���كر‌ه تایبه‌تییه‌و‬ ‫ئه‌و هه‌زاران پۆلیس���ه‌‪ ،‬بخرێته‌ س���ه‌ر‬ ‫زێڕه‌ڤانی‪.‬‬ ‫»» ل‪3‬‬

‫ده‌ست به‌سه‌ر ئه‌و ‪BMW‬دا ده‌گیرێت‬ ‫ك ‌ه له‌كوشتنی‌ خالیدی‌ خوله‌سوردا به‌كارهێنرا‬ ‫ئاسایشی‌ سلێمانی‌ ده‌ستی‌ به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ئوتومبێله‌ ‪BMW‬دا گرت كه‌ ئێواره‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو له‌كوشتنی‌ خالیدی‌‬ ‫خوله‌س���وردا به‌كارهێنرا‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بكوژه‌كان له‌تانجه‌رۆ فڕێیده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ دوای‌‬ ‫كوش���تنی‌ خالیدی‌ خوله‌سور له‌الیه‌ن‬

‫سێ‌ چه‌كداری‌ نه‌ناسراوه‌وه‌ له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫رزگاری‌ ش���اری‌ س���لێمانی‌‪ ،‬بكوژه‌كان‬ ‫ئه‌و ئوتومبێله‌ی‌ له‌ج���ۆری‌ ‪BMW‬ه‌‌و‬ ‫بۆ كوش���تنی‌ ناوبراو به‌كاریانهێناوه‌‪،‬‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ تانجه‌رۆی‌ نزیك س���لێمانی‌‬ ‫فڕێ���ده‌ده‌ن‪ ،‬پ���اش ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندی���داره‌كان ئاس���ایش‬ ‫ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا ده‌گرێت‪.‬‬

‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫تائێستا هیچ كام له‌بكوژه‌كان ده‌ستگیر‬ ‫نه‌ك���راون‌و لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ پۆلی���س‌و‬ ‫ئاسایش له‌روداوه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫هاوكات شاهۆ كوڕه‌ گه‌وره‌ی خالیدی‌‬ ‫خوله‌س���ور له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د ك���ه‌ "باوكی‌‬ ‫به‌ویزه‌ی‌ بێده‌نگ كوژراوه‌ كه‌ چه‌كێكی‌‬

‫ی بۆردومانی‌ توركیاو‌ه‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫‪ 88‬هاواڵتی‌ گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‬

‫خالیدی‌ خوله‌سور كه‌ كه‌سایه‌تییه‌كی‌‬ ‫خێرا‌و نوێیه‌و س���ێ‌ كه‌س له‌كوشتنی‌ به‌خۆماندا بگرین‪ ،‬ئه‌وانیش بكوژه‌كانی‌‬ ‫باوكی���دا به‌ش���داربون‌و ‪ 20‬ب���ۆ ‪ 30‬پش���ت ئ���ه‌م تیرۆركردن���ه‌ بدۆزنه‌وه‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و س���ه‌رۆك عه‌ش���یره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫فیشه‌كیان ناوه‌ به‌خالیدی‌ خوله‌سورو بۆمان‌و ئه‌وه‌ش���یان بۆ دوپاتكردینه‌وه‌ غه‌واره‌ی���ه‌‪ ،‬له‌ده‌ی���ه‌ی‌ ‪1980‬دا‬ ‫ئ���ه‌و دو كرێكاره‌ی‌ له‌كاتی‌ روداوه‌كه‌دا كه‌ ئه‌وان به‌رپرسن له‌ئه‌منییه‌تی‌ شاری‌ مسته‌ش���اری‌ رژێمی‌ به‌عس‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌جلیس���ی‌ ته‌ش���ریعی‌ بوه‌‪ ،‬ئێواره‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵی‌ بون"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "چه‌ند زیان به‌ئێمه‌ گه‌یشتوه‌‪ 2013/2/23 ،‬له‌به‌ر ماڵه‌وه‌یاندا ته‌قه‌ی‌‬ ‫ش���اهۆ وت���ی‌ "دوای‌ روداوه‌ك���ه‌ش‬ ‫چه‌ند كه‌س���ێكی‌ گه‌وره‌ له‌ناو یه‌كێتی‌ ئه‌وه‌نده‌ ته‌عدا ل���ه‌ده‌زگا ئه‌منییه‌كان لێكراو كوژرا‪.‬‬ ‫»» ل‪3‬‬ ‫به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌یان پێداوین كه‌ ئێمه‌ دان كراوه‌و ده‌بێت بكوژه‌كان بدۆزرێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫»» ‪2‬‬

‫بە چ مانایەک ڕۆشنبیر دەتوانێت "چەپ" بێت؟‬ ‫»» ‪12‬‬

‫ئۆپۆزیسیۆن‪ :‬داوا ‌ی‬ ‫سیسته‌می‌ تێكه‌اڵومان نه‌كردوه‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن ره‌تیده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫كه‌ له‌وه‌اڵمیاندا بۆ الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫داوایانكردبێت له‌دیاریكردن ‌‬ ‫سیاس���یدا "سیس���ته‌می‌ تێك���ه‌اڵو"‬ ‫ی‬ ‫بچه‌س���پێنرێت‌و جه‌خت له‌سیس���ته‌م ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ێ هه‌رس��� ‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬دوێن ‌‬ ‫الیه‌ن���ی‌ ئۆپۆزیس���یۆن (گ���ۆڕان‪،‬‬ ‫یه‌كگرت���و‪ ،‬كۆم���ه‌ڵ‌) له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا‬

‫ی وه‌ره‌قه‌كان���ی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫وه‌اڵم��� ‌‬ ‫(یه‌كێتی‌‌و پارتی‌)یان دایه‌وه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ی رابردوی���ان‌و‬ ‫ی م���اوه‌ ‌‬ ‫به‌گفتوگۆكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌بڕگه‌یه‌كدا وا هاتبو ك ‌ه له‌دیاریكردن ‌‬ ‫ی سیاسی‌ كوردستاندا‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫جۆر ‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن به‌الی���ه‌و‌ه ئاس���ایی ‌ه‬ ‫سیس���ته‌مه‌ك ‌ه "تێكه‌اڵو" بێت وات ‌ه هه‌م‬ ‫په‌رله‌مانی‌‌و هه‌م سه‌رۆكایه‌تیش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن ره‌تیده‌كه‌نه‌و‌ه‬

‫كه‌ مه‌به‌س���ت له‌و بڕگه‌ی ‌ه رازیبون بێت‬ ‫به‌سیسته‌می‌ تێكه‌اڵو‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌و باره‌ی���ه‌و‌ه وته‌بێ���ژی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫حه‌كیم له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان ل���ه‌و بڕگه‌ی ‌هی‌ وه‌اڵمه‌كه‌یاندا‬ ‫ی‬ ‫جه‌ختی���ان له‌سیس���ته‌می‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‌و رازی‌ نین ك ‌ه سیسته‌مه‌ك ‌ه‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ یان (تێكه‌اڵو) بێت‪.‬‬

‫د‪.‬فەرهاد پیرباڵ‪:‬‬ ‫رەسمکردن لەسێکسکردن خۆشترە‬ ‫د‪ .‬فەره���اد پیرب���اڵ ئام���اژە بۆ ئەوە‬ ‫دەکات ک���ە تۆب���ەی کردوە‌و ئێس���تا‬ ‫خەریک���ی نوێژکردن���ە‪ ،‬ئ���ەو دەڵێت‬ ‫"رەسمکردن‌و شیعرنوسین‌و گۆرانی وتن‬ ‫لەسێکسکردن خۆشترە"‪.‬‬

‫ئاوێنە‪ ،‬هەولێ���ر‪ :‬د‪ .‬فەرهاد پیرباڵ‬ ‫لەچاوپیکەوتنێک���ی تایبەت بەئاوێنەدا‬ ‫ئام���اژە بۆ ئەوە دەکات کە دوا رۆمانی‬ ‫بەناوی (ح���ەوت وێن���ەی روتی ژنی‬ ‫جەنابی وەزیر)ەوە تەواو بوە‌و بەنیازی‬

‫باڵوكردنەوەیەتی‪ ،‬ئەو دەڵێت من نەک‬ ‫ب���اوەڕم بەئۆپۆزیس���یۆن نییە بەڵکو‬ ‫قەشمەریشیان پێدەکەم‪.‬‬ ‫»» ل‪18‬‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ ‬ ‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫به‌هۆ ‌ی بۆردومان ‌ی توركیاو‌ه ‪ 88‬هاواڵتی‌ له‌سیده‌كان‌و‬ ‫سه‌نگه‌سه‌رو وه‌رتێ‌و ژاراو‌ه گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬ ‫به‌هۆی‌ بۆردومانكردنی‌ گوندو ناوچ ‌ه‬ ‫سنورییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن توركیاوه‌‪ ،‬ژیانی‌ هه‌زاران‬ ‫گوندنشین له‌ژێر مه‌ترسیدایه‌‪ ،‬له‌ساڵی‌‬ ‫‪1991‬ه‌وه‌ تائێستا به‌و هۆیه‌وه‌ ‪180‬‬ ‫هاواڵتی‌ له‌سیده‌كان‌و سه‌نگه‌سه‌رو‬ ‫وه‌رتێ‌و ژاراوه‌ بونه‌ته‌ قوربانی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫‪ 88‬كه‌سیان گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‌و‬ ‫‪ 92‬كه‌سیشیان بریندارو كه‌مئه‌ندام‬ ‫بون‪ ،‬گوندنشینان حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌كه‌مته‌رخه‌م ده‌زانن كه‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫ژیانیان بپارێزێت‪ ،‬وته‌بێژی‌ حكومه‌تیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ "ئه‌وان بێده‌نگنه‌بون‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌بۆردومانه‌كان"‪.‬‬ ‫موخت����اری‌ گوندی‌ لێتان����ی‌ ناحیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س����یده‌كانی‌ ده‌ڤ����ه‌ری‌ برادۆس����ت‪،‬‬ ‫مه‌غدید خورش����ید ك����ه‌ نزیكه‌ی‌ ‪30‬ماڵ‬ ‫دانیش����توانێتی‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ئه‌وان ب����ه‌رده‌وام له‌ت����رس‌و دڵه‌راوكێدا‬ ‫ژیان به‌س����ه‌رده‌به‌ن‪ .‬چونكه‌ هه‌میش����ه‌‬ ‫مه‌ترسی‌ تۆپبارانیان له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئه‌وه‌ش����ی‌ رونك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئ����ه‌وان چه‌ندین جار داوای����ان له‌الیه‌نه‌‬

‫ئیداریی����ه‌كان ك����ردوه‌ ك����ه‌ له‌ڕێگ����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیان����ه‌وه‌ هه‌وڵب����ده‌ن چاره‌س����ه‌رێك‬ ‫ب����ۆ ئه‌م دۆخه‌ بدۆزن����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ هیچ‬ ‫به‌هیچ نه‌كراوه‌و تۆپبارانی‌ ناوچه‌كه‌مان‬ ‫به‌رده‌وام����ه‌‌و به‌و هۆیه‌وه‌ش����ه‌وه‌ ته‌واو‬ ‫ژیانمان تاڵ‌و ناخۆش بوه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ س����اڵی‌ ‪1991‬ه‌وه‌ توركی����ا‬ ‫ده‌ستیكرده‌وه‌ به‌بۆردومانكردنی‌ ناحیه‌ی‌‬ ‫س����یده‌كان‪ ،‬پاش����ان بۆ م����اوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ساڵێك ئه‌و بۆردومانه‌ی‌ وه‌ستاند‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواترو له‌ساڵی‌ ‪2007‬ه‌وه‌ توركیاو هاوكات‬ ‫ئێرانی����ش به‌بیانوی‌ بون����ی‌ گه‌ریالكانی‌‬ ‫په‌كه‌ك����ه‌و پ����ژاك ده‌س����تیانكردوه‌‬ ‫به‌بۆردمانكردنی‌ گون����دو دێهات‌و چه‌ند‬ ‫ناوچه‌یه‌كی‌ سنوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫دوای‌ ئاگربه‌ستیشی‌ له‌گه‌ڵ پژاك ماوه‌ی‌‬ ‫دو س����اڵه‌ ئێران تۆپبارانی‌ وه‌ستاندوه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم بۆردومانی‌ فڕۆكه‌كان����ی‌ توركیا‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ده‌ستپێكردنی‌ بۆردومانه‌كان‬ ‫تائێس����تا ‪88‬هاواڵت����ی‌ مه‌ده‌ن����ی‌‬ ‫له‌س����یده‌كان‌و سه‌نگه‌س����ه‌رو وه‌رت����ێ‌و‬ ‫ژاراوه‌ گیانیان له‌ده‌س����تداوه‌و ‪92‬شیان‬ ‫برین����دارو كه‌مئه‌ندام بونه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌پێی‬ ‫ئه‌و ئاماران����ه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫هه‌رس����ێ ناحیه‌كان����ی‌ سه‌نگه‌س����ه‌رو‬

‫سیده‌كان‌و وه‌رتێ دراوه‌ به‌ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ه����اوكات به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئ����ه‌و ناحییان ‌ه‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش رونده‌كه‌ن����ه‌وه‌ كه‌ ه����ه‌ر به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ هاواڵتیانی‌ ئه‌و ناوچانه‌ چه‌ندین‬ ‫زیانی‌ مادییان به‌ركه‌وتوه‌و سه‌دان ره‌زو‬ ‫لێ����ڕه‌وارو پاوان‌و كێڵگه‌ی‌ كش����توكاڵی‌‬ ‫س����وتاون‌و ده‌یان مێشهه‌نگ‌و ئاژه‌ڵیش‬ ‫له‌ناوچ����ون‪ .‬ئه‌م����ه‌ جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫تائێس����تا پێنج قوتابخانه‌و سێ بنكه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌‌و چه‌ندین پرد له‌و ناوچانه‌‬ ‫وێرانك����راون له‌گ����ه‌ڵ چه‌ندی����ن خانوی‌‬ ‫هاواڵتیان‪.‬‬ ‫چه‌ند هاواڵتییه‌كی‌ گونده‌كانی‌ بناری‌‬ ‫قه‌ندی����ل ئه‌وه‌ی����ان به‌ئاوێن����ه‌ راگه‌یاند‬ ‫ك����ه‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫به‌رامبه‌ری����ان كه‌مته‌رخه‌م����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫نه‌توانیویه‌ت����ی‌ له‌مه‌ترس����ی‌ بۆردومان‬ ‫‌ فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬ ‫بیانپارێزێ����ت‌و نه‌تائێس����تاش قه‌ره‌بوی‌ خانویه‌ک که‌ بۆردومانی فڕۆکه‌کانی تورکیا وێرانیان کردووه‬ ‫ئ����ه‌و زیانانه‌ی‌ كردوه‌ت����ه‌وه‌ كه‌ به‌ریان‬ ‫به‌اڵم تائێس����تا جگ����ه‌ له‌پێدانی‌ چه‌ند بێده‌نگبوبێ����ت‪ .‬ئ����ه‌و وت����ی‌ "حكومه‌ت‬ ‫ی خزمه‌تگوزارییش با خۆمان ال گرنگتره‌"‪.‬‬ ‫كه‌وت����وه‌‪ ،‬كه‌می���� ‌‬ ‫هیچ كاتێك بێده‌نگنه‌بوه‌و هه‌ڵوێس����تی‌‬ ‫ه����ه‌ر ل����ه‌م باره‌ی����ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ یارمه‌تییه‌ك‪ ،‬قه‌ره‌بو نه‌كراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌و الوه‌ بوه‌س����تێت‪ .‬ئه‌و گوندنشینانه‌‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ بێده‌نگیی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم خ����ۆی‌ هه‌بوه‌ چونكه‌ ئ����ه‌و كاره‌ ئیدانه‌‬ ‫راش����یانگه‌یاند كه‌ "ئه‌گه‌ر حاڵمان هه‌ر ناحی����ه‌ی‌ س����یده‌كان‪ ،‬محه‌م����ه‌د‬ ‫به‌و ش����ێوه‌ ب����ه‌رده‌وام بێ����ت ناچارین ئیس����ماعیل‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ به‌رامب����ه‌ر به‌بۆردومان����ه‌كان‪ ،‬س����ه‌فین كراوه‌"‪ .‬وتیش����ی‌ "له‌گه‌ڵ الیه‌نی‌ فه‌رمی‌‬ ‫گونده‌كانمان چۆڵبكه‌ی����ن‪ ،‬چونكه‌ به‌و ئه‌وان ماوه‌ی‌ س����اڵێكه‌ لیس����تی ناوی‌ دزه‌ی����ی وته‌بێژی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمی‌ قسه‌كراوه‌و له‌ڕێگه‌ی‌ كونسڵخانه‌كانیش‬ ‫حاڵ����ه‌وه‌ ناتوانین كاری‌ كش����توكاڵی‌‌و زیانمه‌ندانیان به‌رزكردۆته‌وه‌ بۆ سه‌روی‌ كوردس����تان له‌لێدوانێك����دا ب����ۆ ئاوێنه‌ ئه‌و دۆخ����ه‌و كاریگه‌ریی���� ‌ه خراپه‌كانی‌‬ ‫ئاژه‌ڵداری‌ بكه‌ین‌و س����ه‌المه‌تی‌‌و ژیانی‌ خۆی����ان به‌مه‌به‌س����تی‌ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆردومانه‌كانمان رونكردونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫چه‌ند رێكخراوێك ‌ی ئابور ‌ی داوا ‌ی راگرتنی‌ درامای‌ سای ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫چه‌ند رێكخراوێكی‌ ئابوری‌ سه‌ر‬ ‫به‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‪ ،‬داوای‌ راگرتن ‌ی‬ ‫درامای سایه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ به‌بڕوای‌‬ ‫ئه‌وان ناوه‌رۆكی‌ دراماكه‌ "زیان له‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ ئابوری‌ كوردستان ده‌دات‌و‬ ‫خاوه‌ن كۆمپانیاكان له‌كه‌دار ده‌كات"‪،‬‬ ‫ده‌رهێنه‌ری‌ دراماكه‌ش ره‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌به‌ستیان له‌كه‌داركردنی‌ هیچ‬ ‫كه‌سێك بێت‌و ده‌ڵێت "هه‌ر كه‌سێك‬ ‫بیخاته‌سه‌ر خۆی‌‪ ،‬دیاره‌ خۆی‌ تێدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫درامای‌ سایه‌ كه‌ له‌ئێستادا له‌كه‌ناڵ ‌ی‬ ‫ئاس���مانی‌ كوردس���ات پیش���انده‌رێ‌‪،‬‬ ‫له‌به‌شێكیدا باس له‌خاوه‌ن كۆمپانیایه‌ك دیمه‌نێک له‌درامای سای‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ "ده‌یه‌وێت كارمه‌ندێكی‌ خۆی‌‬ ‫بۆكاری‌ نه‌ش���یاو ئیستغالل بكات"‪ .‬هه‌ر ئه‌و دیمه‌نانه‌‪ ،‬وا ده‌كات‪ ،‬ره‌گه‌زی‌ مێینه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بوه‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ دوێنێ‌ ‪ /2/25‬له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت دوربكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫چه‌ند رێكخراوێكی‌ ئابوری‌ كه‌رتی‌ تایبه‌تی‌ وه‌ك جێگری‌ یه‌كه‌می‌ س���ه‌رۆكی‌ ژوری‌‬ ‫وه‌ك به‌ڵێنده‌ران‌و وه‌به‌رهێنه‌ران‌و ژوری‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازی‌ سلێمانی‌ یاسین‬ ‫بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ سلێمانی‌‌و پیاوانی‌ ره‌حیم ده‌ڵێت "زی���ان به‌كه‌رتی‌ ئابوری‌‬ ‫خاوه‌ن���كار له‌ژوری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ هه‌رێ���م ده‌گه‌یه‌نێ‌"‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ یاس���ین‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ نائاس���ایی‌ س���از بكه‌ن‪ ،‬جێگه‌ی‌ س���ه‌رنجه‌‪ ،‬له‌ریكالمی‌ سه‌ره‌تای‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان له‌و بڕوایه‌دان پیش���اندانی‌ دراماك���ه‌دا وت���راوه‌‪ ،‬ك���ه‌ "روداوه‌كانی‌‬

‫ریکالم‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫دراماك���ه‌ هه‌ڵق���واڵوی‌ ن���او كۆمه‌ڵگا ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردییه‌"‪ .‬یاس���ین ده‌ڵێت "ئێمه‌ ناڵێین‬ ‫ب���ازرگان‌و خ���اوه‌ن كۆمپانی���اكان هیچ‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كیان نیی���ه‌‪ ،‬له‌هه‌مو چین‌و‬ ‫توێژێكدا كه‌س���ی‌ باش‌و خ���راپ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناكرێت نمونه‌یه‌ك ئه‌گه‌ر هه‌شبێت‪،‬‬ ‫بكرێت���ه‌ پێ���وه‌ری‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌‬ ‫كۆمپانیاكان‌و وا له‌خه‌ڵك بگه‌یه‌نرێ‌ كه‌‬

‫ریکالم‬

‫خاوه‌ن كۆمپانیاكان خه‌ریكی‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫كاره‌ن‪ ،‬بۆیه‌ داوای‌ راگرتنی‌ ئه‌و درامای ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ ب���ازرگان‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ژوری‌ پیشه‌سازی‌‌و بازرگانی‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌ختی���ار مه‌حم���ود‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خات���ه‌رو‪ ،‬ك���ه‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ گه‌شه‌ی‌ ئابوریدایه‌‌و ده‌ڵێت‬

‫"ناكرێت به‌كارێكی‌ وه‌ها‪ ،‬كاری‌ بازرگانی‌‌و‬ ‫كۆمپانیاكان له‌كه‌دار بكرێت" ئه‌و جه‌خت‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ پیش���اندانی‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫درامایانه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ دورخس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌گ���ه‌زی‌ مێین���ه‌ له‌كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت‪.‬‬ ‫"داوا له‌رێكخراوه‌كان���ی‌ ژنان‌و ئافره‌تان‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬ئه‌وانیش هه‌ڵوێس���تیان هه‌بێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌و درامای���ه‌ وا ده‌كات‪ ،‬ژنان‌و‬ ‫كچان دوربكه‌ونه‌و‌ه له‌كاركردن له‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ ئابوری‌ كوردستان‌و‬ ‫خودی‌ ژنانیش زۆر خراپه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر ل���ه‌م باره‌یه‌وه‌ وتبێ���ژی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌رانی‌ كوردستان یاسین مه‌حمود‬ ‫ره‌ش���ید ئه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م به‌چه‌ندین ج���ۆری‌ جیاواز هانی‌‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت���ی‌ ئابوری‌‬ ‫ده‌دات‪ ،‬به‌نمونه‌ش ب���اس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ حكومه‌ت هان���ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌دات رو له‌كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت بكه‌ن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش چه‌ندین ئاسانكارییان‬ ‫بۆ ده‌كات‪ .‬ئه‌و ده‌ڵێت "به‌اڵم پێده‌چێت‬ ‫پیش���اندانی‌ ئ���ه‌م ج���ۆره‌ درامایانه‌‪ ،‬وا‬ ‫له‌خه‌ڵك���ی‌‌و به‌تایبه‌ت ره‌گ���ه‌زی‌ مێینه‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬دوربكه‌وێت���ه‌وه‌ له‌ئیش���كردن‬ ‫له‌كه‌رتی‌ تایبه‌ت‪ ،‬ك���ه‌ به‌پێی‌ ئامارێكی‌‬ ‫ئێم���ه‌ نزیكه‌ی‌‪80‬هه‌زار ئافره‌ت له‌كه‌رتی‌‬

‫تایبه‌ت���دا كار ده‌كات"‪ .‬وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ وه‌به‌رهێنه‌ران جه‌خ���ت له‌و‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ هه‌ڵوێس���ته‌كه‌یان دژی‌‬ ‫كه‌ناڵی‌ كوردسات نییه‌ "به‌ڵكو ده‌مانه‌وێ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كوردس���اتدا هه‌ڵوێس���ته‌كانمان‬ ‫یه‌كبخه‌ین‪ ،‬بۆ به‌ره‌وپێش���بردنی‌ كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت‌و پاراستنی‌ به‌ها ره‌وشتییه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ كوردی‌"‪.‬‬ ‫له‌الی‌ خۆشییه‌وه‌ ده‌رهێنه‌ری‌ درامای‌‬ ‫سایه‌ مه‌ریوان ئیبراهیم‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫دراماكه‌دا به‌تایتڵێك ئه‌وه‌یان نوس���یوه‌‬ ‫كه‌ "روداوو كه‌سایه‌تی‌ ناو دراماكه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫بیرۆكه‌‌و خه‌یاڵی‌ نوس���ه‌ر‌و سیناریسته‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ داواكارین هیچ كه‌س���ێك نه‌یخاته‌‬ ‫سه‌ر خۆی‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌ر كه‌سێك‬ ‫بیخاته‌س���ه‌ر خۆی‌‪ ،‬دیاره‌ خ���ۆی‌ تێدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ش كه‌ هاوس���ه‌نگییان‬ ‫رانه‌گرت���وه‌‌و باس���یان له‌خ���اوه‌ن‬ ‫كۆمپانیاكانیش نه‌كردوه‌‪ ،‬كه‌ به‌باش���ی‌‬ ‫خزم���ه‌ت ده‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "ده‌كرا‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ تێدابوایه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێمه‌ زیاتر‬ ‫كه‌موكوڕیی���ه‌كان ده‌خه‌ینه‌رو"‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫داواكاری‌ راگرتنی‌ دراماكه‌ش وتی‌ "ئه‌وه‌‬ ‫داواكارییه‌كی‌ ناره‌وایه‌"‬

‫بایک‪ AKP :‬ده‌یه‌وێ ئۆجاالن‌و‬ ‫رێکخستنه‌کانی‌ بدات به‌گژی یه‌کدا‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ده‌س���ته‌ ‌‬ ‫کۆما جڤاکێن کوردستان ‪ KCK‬جه‌میل‬ ‫ی ‪AKP‬‬ ‫بایک رایده‌گه‌یه‌نێت "حکومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌وڵ ده‌دات که‌ له‌ناو ‪ BDP‬دا ئالۆز ‌‬ ‫ی کورد‬ ‫بنێته‌وه‌‪ .‬ده‌یه‌وێ که‌ رێبه‌ری‌ گه‌ل ‌‬ ‫عه‌بدولاڵ ئۆجاالن‌و رێکخستنه‌کانی‌ ببن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌کتر‪ .‬بۆ ئ���ه‌و‌هی‌ بێباوه‌ڕ ‌‬ ‫دژب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌لی‌ کورد‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی رێبه‌ر ‌‬ ‫له‌دژ ‌‬ ‫ئازادی‌ کوردستان و‪ BDP ،‬بخولقێنرێ‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫ی هه‌مه‌الیه‌نه‌ ‌‬ ‫ئه‌وان ش���ه‌ڕێک ‌‬ ‫به‌رێوه‌ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ کۆنس���ه‌ی‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫‪ KCK‬جه‌می���ل بایک له‌گۆش��� ‌هی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌فته‌یه‌ی���دا له‌رۆژنام���ه‌ی (ئازادی���ا‬ ‫واڵت) جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ده‌کاته‌و‌ه‬ ‫ک��� ‌ه حکومه‌تی ‪ AKP‬ل���ه‌م قۆناخه‌دا‬ ‫ت���ا هه‌نگاوی ک���رداری نه‌نێ���ت ئه‌وان‬ ‫ب���ڕواو متمانه‌یان پێنابێ���ت‌و ده‌لێت"‬ ‫حکومه‌تی ‪ AKP‬تائێس���تا س���ه‌رجه‌م‬ ‫ئاگربه‌ست‌و هه‌وڵه‌کانی الیه‌نی کوردی‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ری پرس���ه‌که‌ی‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫مس���ۆگه‌رکردنی ده‌س���ه‌اڵتی خۆی���دا‬ ‫به‌کارهێناوه" ‪.‬‬ ‫بایک له‌وتاره‌که‌یدا باس له‌و‌ه ده‌کات‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ AKP‬له‌الیه‌که‌و‌ه باس��� ‌‬ ‫حکومه‌ت��� ‌‬ ‫ی ده‌کات ک��� ‌ه له‌الیه‌کی‌ تر‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژان ‌ه به‌وتارو به‌هه‌نگاوه‌کانی‌ نیشان ‌‬ ‫ده‌دات که‌ ئه‌و چاره‌سه‌ری‌ ناوێ" ده‌بێ‬

‫حکومه‌ت‌و سه‌رۆک وه‌زیره‌که‌ی‌ که‌ باس‬ ‫ی پرس���ی‌ کورد ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی به‌و که‌س���انه‌ ن���ه‌کات که‌ رۆڵ‬ ‫بێرێز ‌‬ ‫ی دا ده‌گێڕن ‪ .‬به‌و پێی ‌ه‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی کورد‌ه‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫‪ BDP‬نوێن���ه‌ری‌ فه‌رم��� ‌‬ ‫پێش هه‌مو شتێک ده‌بێ له‌ئاست ‪BDP‬‬ ‫ڕێزداربن و‪ ،‬دان به‌ئیراده‌یاندا بنێن‪،‬به‌الم‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆک وه‌زیر نایه‌وێ ک ‌ه به‌رپرسان ‌‬ ‫‪ BDP‬بچێت���ه‌ ئیمرال���ی‌ ‪ BDP .‬چۆن‬ ‫باوه‌ڕ بکات ک��� ‌ه هێزێکی‌ وه‌ها مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫ی چاره‌سه‌ری‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ده‌کات سیاسه‌ت ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی کۆم���ا جفات ده‌ڵێت"‬ ‫ی نویێ‬ ‫ی گه‌لی‌ ک���ورد پرۆژه‌یه‌ک ‌‬ ‫رێبه‌ر ‌‬ ‫ی حکوم���ه‌ت‬ ‫ی پێشکه‌ش��� ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ک���ردوه‌‪ .‬ئێم���ه‌ ئ���ه‌و‌ه له‌لێدوانه‌که‌ ‌‬ ‫ی ک���ورد تێده‌گه‌ین‪ ،‬به‌الم‬ ‫رێبه‌ری‌ گه‌ل ‌‬ ‫هێشتاش س���ه‌رۆک وه‌زیر ده‌لێ" ئێم ‌ه‬ ‫دانوس���تان له‌گ���ه‌ل ئیمرالی‌ ناکه‌ین "‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫ی ک ‌ه رێب���ه‌ر ‌‬ ‫‪ .‬ئه‌گه‌ر ش���تێک ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشکه‌ش��� ‌‬ ‫کورد ب���ۆ چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ک���ردو‌ه ‪ .‬حکومه‌ت ره‌چ���اوی‌ نه‌کات‌و‬ ‫ی‬ ‫هیچ هه‌نگاوێک نه‌نرێ‌و ته‌نیا گوشار ‌‬ ‫ئاگربه‌س���ت بکرێ‪ ،‬هیچ شتێک نایه‌ت ‌ه‬ ‫ئ���اراوه‪ ،‬پێش���تر زۆرجار ئاگربه‌س���ت‬ ‫ڕاگه‌یه‌ن���راو‌ه ب���ه‌الم ‪ AKP‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ن���گاو‌هی‌ بۆ مس���ۆگه‌رکردن ‌‬ ‫ده‌س���ته‌التداری‌ خ���ۆی‌ به‌کارهێناوه ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاگربه‌ست ‌‬ ‫هه‌ر بۆ ئه‌وه‌ش هه‌نگاونان ‌‬ ‫یه‌کالیه‌نه‌ هیچ واتایه‌کی‌ نییه‌"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪3‬‬

‫وه‌زاره‌تی دارایی له‌سه‌ر بودجه‌ی گشتی موچه‌ی‬ ‫هه‌زاران پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌و له‌شكری تایبه‌تی داوه‌‬ ‫زێره‌ڤانی‪ .‬ئه‌ندامێكی لیژنه‌ی ناوخۆی ئاراس���ته‌ی وه‌زاره‌تی ناو‌خۆ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌ڵكو ڕاسته‌وخۆ ئاراسته‌ی فه‌رمانده‌ی‬ ‫په‌رله‌مانیش ده‌ڵێت‪" ،‬سه‌رتاپای‬ ‫زێڕه‌ڤان���ی ك���راوه‌و داوا ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫نوسراوه‌كه‌ له‌ڕوی یاسایی‌و‬ ‫به‌پێی دۆكومێنتێك‪ ،‬كه‌ ده‌ست‬ ‫موچ���ه‌ی ئ���ه‌و له‌ش���كره‌ تایبه‌تییه‌و‬ ‫ئیدارییه‌وه‌و هه‌ڵه‌یه‌و فێڵی تێدایه‌‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬بریكاری وه‌زاره‌تی‬ ‫ئه‌و هه‌زاران پۆلیس���ه‌‪ ،‬بخرێته‌ س���ه‌ر‬ ‫له‌وه‌زیره‌كه‌ی خۆی‌و له وه‌زیری‬ ‫دارایی ڕه‌شید تاهیر حه‌سه‌ن به‌بێ‬ ‫پاڵپشتی هیچ نوسراوێكی ئه‌نجومه‌نی ناوخۆو له‌زێڕه‌ڤانی‌‌‌"‪ .‬په‌رله‌مانتارێكی زێڕه‌ڤانی‪.‬‬ ‫نه‌ریم���ان عه‌بدوڵ�ل�ا په‌له‌مانت���اری‬ ‫تری هه‌مان لیژنه‌ ده‌ڵێت "له‌سیسته‌م‬ ‫وه‌زیران‌و ڕه‌زامه‌ندی وه‌زیری دارایی‪،‬‬ ‫گۆڕان‌و ئه‌ندامی لیژنه‌ی ناو‌خۆ ئاماژه‌ی‬ ‫شتێك نییه‌ به‌ناوی پۆلیسی‬ ‫بڕیارده‌دات به‌گواستنه‌وه‌ی ڕاژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ كرد‪ ،‬كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك جێگری‬ ‫موته‌فه‌ریقه‌"‪.‬‬ ‫‪ 4461‬پۆلیسی (موته‌فه‌ریقه‌)‬ ‫وه‌زیر بۆی نییه‌ ڕاس���ته‌وخۆ كیتاب بۆ‬ ‫و له‌شكرێكی تایبه‌تی كه‌ له‌ ‪1745‬‬ ‫نوس���راوه‌كه‌ی وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی به‌ش���ێكی وه‌زاره‌تێكی تر بكات‪ ،‬به‌بێ‬ ‫چه‌كدار پێكهاتوه‪ ،‬بۆ سه‌ر فه‌رمانده‌ی‬

‫ئه‌وه‌ی ئاراس���ته‌ی وه‌زیره‌كه‌ی خۆی‬ ‫بكات‪ ،‬كه‌چ���ی ئه‌م نوس���راوه‌ واژۆی‬ ‫وه‌زیری له‌سه‌ر نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك وتیشی‬ ‫" عه‌یبه‌یه‌ك���ی زۆر گه‌وره‌ی���ه‌و بردنی‬ ‫بودجه‌ی گشتییه‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‪،‬‬ ‫كه‌ گواس���تنه‌وه‌ی له‌و ج���ۆره‌ ده‌بێت‬ ‫ڕه‌زامه‌ن���دی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران���ی‬ ‫له‌سه‌ربێت‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی نوس���راوه‌كه‌‪ ،‬نوس���خه‌یه‌ك‬ ‫ئاراس���ته‌ی وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگه‌‪/‬‬ ‫یه‌كه‌ی ‪ 80‬كراوه‌و نوس���راوه‌ بۆ كاری‬

‫پێویست‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‬ ‫فراكس���یۆنی گ���ۆڕان ده‌ڵێت " یه‌كه‌ی‬ ‫‪ ،80‬یه‌كه‌یه‌ك���ی ت���ه‌واو حزبیه‌و هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌حكومه‌ت���ه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫م���ن وای ده‌بینم‪ ،‬كه‌ ئ���ه‌م ژماره‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ‌دامه‌زران���دن بێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی ڕاژه‌‪ ،‬مه‌به‌ستیش لێی‬ ‫به‌هێزكردنی حیزبه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر بودجه‌ی‬ ‫گشتی‪ .‬بۆیه‌ موچه‌كانیشیان خراوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌ر زێڕه‌ڤان���ی‪ ،‬چونك���ه‌ موچه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ كه‌متره‌" ‪.‬‬

‫له‌الیه‌كی تر په‌رله‌مانتاری فراكسیۆنی‬ ‫كوردس���تانی قادر ئه‌حمه‌د بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ڕونی ك���رده‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌سیس���ته‌مدا‬ ‫هیچ یه‌كه‌یه‌ك نییه‌ به‌ناوی پۆلیس���ی‬ ‫موته‌فه‌ریق���ه‌و وت���ی " پۆلیس���ه‌كانی‬ ‫وه‌زاره‌تی ناو‌خۆ‪ ،‬دابه‌ش���بون‌ به‌سه‌ر‬ ‫یه‌كه‌ی سه‌ربه‌خۆو شتێك نییه‌ به‌ناوی‬ ‫پۆلیسی موته‌فه‌ریقه‌"‪ ،‬ئاوێنه‌ چه‌ندین‬ ‫جار هه‌وڵیدا لێدوانی بریكاری وه‌زاره‌تی‬ ‫دارای���ی وه‌ربگرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌وڵه‌كان‬ ‫بێسود بون‪.‬‬

‫خالید ‌ی خوله‌سور‪ ..‬شاهۆ خالید خوله‌سور‪:‬‬ ‫"ش ‌هڕ‌و بازرگانی‌" به‌رپرسی‌ گه‌وره‌ی‌ ناو یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ڵێنیان پێداوین بكوژه‌كان بدۆزنه‌وه‌‬

‫خالیدی‌ خوله‌سور‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌و پیاوه‌ی‌ كه‌ هه‌مو ته‌مه‌نی‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫تفه‌نگ‌و شه‌ڕ‌و بازرگانیدا به‌سه‌ربرد‪،‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ شه‌ممه‌ی‌ رابردو له‌نزیك‬ ‫ماڵه‌وه‌یان كوژرا‪.‬‬ ‫خالیدی‌ خوله‌س���ور له‌‪ 57‬س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌مه‌نیدا قاڵب���وی‌ دو كاری‌ گرنگ بو‬ ‫كه‌ رایه‌ڵێك ل���ه‌م واڵته‌دا به‌یه‌كیانه‌وه‌‬ ‫ده‌به‌س���تێت‪" :‬ش���ه‌ڕ"‌و "بازرگانی‌"‪،‬‬ ‫جارێكی���ان ئه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ "من به‌پس���كیت به‌خێ���و نه‌كراوم‪،‬‬ ‫من له‌ناو ب���اروت‌و تفه‌نگدا گه‌وره‌بوم‪،‬‬ ‫له‌پۆلی‌ یه‌كی‌ س���ه‌ره‌تایی‌و ش���ه‌ش‌و‬ ‫حه‌وت ساڵیمه‌وه‌ فێری‌ ته‌قه‌و نیشان‬ ‫شكاندن كراوم‌و خه‌ریكی‌ تفه‌نگم"‪.‬‬ ‫خالید به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك خولیای‌ تفه‌نگ‬ ‫بو ك���ه‌ ته‌نان���ه‌ت دیوه‌خ���ان‌و ژوری‌‬ ‫میوانه‌كه‌شی‌ به‌"بی‌ كه‌ی‌ سی‌‌و قه‌ناس‌و‬ ‫بڕنه‌و" رازاندبۆوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ مسته‌شاری‌‬ ‫رژێم���ی‌ به‌عس‌و ئه‌ندامی‌ مه‌جلیس���ی‌‬ ‫ته‌شریعی‌‌و سه‌رۆك عه‌شره‌تی‌ غه‌واره‌‬ ‫ب���و‪ ،‬له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ راب���ردوی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌‪1976‬ه‌وه‌ بوه‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ل���ه‌‪1980‬دا به‌"ئه‌مری‌ مام‬ ‫جه‌الل‌و نه‌وشیروان مسته‌فا گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ ناو رژێم"‪.‬‬ ‫ئه‌م سه‌رۆك عه‌شره‌ته‌ كه‌ ره‌گوریشه‌ی‌‬ ‫ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر گوندێكی‌ بناری‌ سورێن‬

‫"له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 24‬س���اڵیدا سه‌دام حسێن‬ ‫ده‌بینێت‌و له‌سه‌ره‌تای‌ جه‌نگی‌ عێراق‌و‬ ‫ئێرانیش‪ ،‬هێزی‌ شاره‌زور پێكده‌هێنێت‪،‬‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێك ده‌بێت له‌و س���ێ‌ هێزه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ به‌عس له‌ك���ورد پێكیهێنا‬ ‫بۆ به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ ئێران‌و خالیدی‌‬ ‫خوله‌س���ور‌و شێخ عوس���مانی‌ بیاره‌‌و‬ ‫سه‌ردار جافی‌ كرد به‌به‌رپرسیان"‪.‬‬ ‫خالید چاالكانه‌ به‌ش���داری‌ جه‌نگی‌‬ ‫عێراق‌و ئێرانی‌ كردو له‌پای‌ ئه‌وه‌شدا‪،‬‬ ‫ویس���امێكی‌ رافدێن���ی‌ ده‌ره‌جه‌ یه‌ك‌و‬ ‫پێن���ج ن���ه‌وت ش���وجاعه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫سه‌دامه‌وه‌ پێبه‌خشرا‪ ،‬به‌اڵم دواتر وه‌ك‬ ‫خۆی‌ زۆر ج���ار ده‌یگێڕایه‌وه‌ "له‌‪21‬ی‌‬ ‫‪3‬ی‌ ‪1988‬ه‌وه‌ ت���ا ‪23‬ی‌‪3‬ی‌ ‪1992‬‬ ‫له‌الیه‌ن به‌عسه‌وه‌ ده‌ستگیركرام‌و دوای‌‬ ‫ئازادكردنیش���م له‌‪1992‬دا مام جه‌الل‬ ‫كردمی‌ به‌فه‌رمان���ده‌ی‌ فه‌وجی‌ چواری‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‌و رۆڵێكی‌‬ ‫دیارم له‌شه‌ڕی‌ ناوخۆشدا بینی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر تفه‌نگ‌و ش���ه‌ڕ نیوه‌ی‌ ژیانی‌‬ ‫ئه‌وی���ان داگیركردبێت‪ ،‬ئه‌وا نیوه‌كه‌ی‌‬ ‫دیك���ه‌ی‌ ژیانی‌ بزن���س‌و بازرگانی‌ بو‪،‬‬ ‫خالی���د له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ رابردوی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یاند ك���ه‌ "چوار پێنج‬ ‫هه‌زار دۆن���م زه‌ویم هه‌ی���ه‌ له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫شاره‌زور‪ ،‬دو سێ‌ كۆمپانیای‌ ده‌ره‌جه‌‬ ‫یه‌كم هه‌ی���ه‌‪ ،‬كۆمپانیای‌ نه‌وتم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كۆمپانیای‌ به‌ڵێنده‌رایه‌تی‌‌و كۆمپانیای‌‬ ‫گواستنه‌وه‌ش���م هه‌یه‌و له‌گه‌ڵ‌ یاسین‌و‬ ‫مس���ته‌فای‌ ئامۆزای‌ س���اڵح موتڵه‌گدا‬ ‫زۆر تێكه‌ڵی���ن‌و له‌به‌غدا پێكه‌وه‌ ئیش‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی‌ خالی���دی‌ خوله‌س���ور‬ ‫به‌درێژای���ی‌ ئ���ه‌و س���ااڵنه‌ دوژمنێكی‌‬ ‫زۆروزه‌به‌ندی‌ هه‌بو‪ ،‬ه���ه‌ر له‌ئێرانه‌وه‌‬ ‫بگ���ره‌ ت���ا ده‌گات به‌به‌ش���ێك‬ ‫له‌ده‌ستڕۆش���توه‌كانی‌ ن���او یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ری‌ ئه‌وه‌دا ئه‌و‬ ‫هه‌میشه‌ ش���انازی‌ به‌عه‌شیره‌ت‌و كوڕو‬ ‫بنه‌ماڵه‌كه‌ی���ه‌وه‌ ده‌ك���رد‪ ،‬خالید كه‌‬ ‫هه‌ش���ت براو هه‌شت خوشكی‌ هه‌بوه‌و‬ ‫حه‌وت ژنی‌ هێناوه‌و وه‌كو زۆرجاریش‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌ك���رد خاوه‌نی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫شه‌س���ت منداڵ‌‌و كۆمه‌ڵێ���ك كوڕه‌زاو‬ ‫كچه‌زایه‌و له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ژن‌و ژنخوازییه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌چه‌ندین ق���ه‌وم‌و قیله‌ی‌‬ ‫غه‌واره‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رگێكی‌ كتێبه‌كه‌یدا‬ ‫ئاماژه‌ به‌خاڵێكی‌ سه‌رنجڕاكێش ده‌كات‬ ‫كه‌ جیهانبینی‌ عه‌ش���ائیرییانه‌ی‌ ئه‌وی‌‬ ‫تێدا ك���ورت ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات نه‌یویس���توه‌ وه‌ك ش���ه‌وكه‌تی‌‬ ‫حاجی‌ موش���یری‌ لێبێت ك���ه‌ له‌ژیاند‬ ‫هیچ كوڕێكی‌ نه‌بوه‌‌و ده‌نوس���ێت "من‬ ‫وه‌ختێ���ك كه‌ ده‌س���ه‌اڵتداربوم‌و چوار‬ ‫حیمای���ه‌م له‌گ ‌هڵ‌ بو‪ ،‬بی���رم كرده‌وه‌‬ ‫گوت���م ئه‌گ���ه‌ر ده‌س���ه‌اڵتم نه‌ما ئه‌م‬ ‫چوار حیمایه‌ی���ه‌م به‌ده‌وره‌وه‌ نامێنێ‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ش���ه‌ش ژنم هاوردوه‌ گوتم ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ریه‌ك���ه‌و كوڕێكی‌ بێت‪ ،‬پاش���ه‌ڕۆژ‬ ‫له‌باتی‌ چوار حیمایه‌ ش���ه‌ش حیمایه‌م‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌رای‌ هه‌م���و ئه‌وان���ه‌ش‪ ،‬ئه‌م‬ ‫جه‌ن���گاوه‌ر‌و بازرگان���ه‌ پیاوێك بو كه‌‬ ‫"شیعر"شی‌ ده‌نوسی‌‪ ،‬ئه‌و تا كوژرا زۆر‬ ‫بێباكانه‌ ده‌یوت "كه‌ سه‌یری‌ رابردوی‌‬ ‫خۆم ده‌كه‌م له‌هیچ په‌شیمان نیم"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫ی‬ ‫شاهۆ كوڕه‌ گه‌وره‌ی خالید ‌‬ ‫خوله‌سور که‌ ته‌مه‌نی ‪ 32‬ساڵه‌و‬ ‫دوێنێ ئێواره‌ به‌سه‌رۆک عه‌شره‌تی‬ ‫ی‬ ‫غه‌واره‌ هه‌ڵبژێردرا‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوشتنی‌ خالیدی خوله‌سوری باوك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌دوێ‌‌و ده‌ڵێت "باوكم به‌ویزه‌ ‌‬ ‫بێده‌نگ كوژراوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌ره‌تا وه‌ك كوڕ‌ه گه‌وره‌ ‌‬ ‫سه‌رۆك عه‌شیره‌تی‌ غه‌وار‌ه ده‌مانه‌وێت‬ ‫ی‬ ‫ی خالیدی‌ خوله‌سور ‌‬ ‫چۆنیه‌تی‌ كوشتن ‌‬ ‫باوكتان بگێڕیته‌وه‌؟‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌سور‪ :‬روداوه‌ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫‪ 2013/2/23‬له‌كاتژمێ���ر ‪ 4:30‬خوله‌ك‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫رویدا‪ ،‬ئه‌وكاته‌ كاكه‌م س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫خانوه‌یه‌ كه‌ به‌رامب���ه‌ر ماڵی‌ خۆمانه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خواحافیز ‌‬ ‫له‌ناو خانوه‌كه‌داو كات��� ‌‬ ‫ی ن���او خانوه‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫له‌كرێكاره‌كان��� ‌‬ ‫ی كه‌ خه‌ڵكانێك له‌و‬ ‫ئۆتۆمبێلێك به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ BMW‬ره‌نگ ‌‬ ‫ناو‌ه بینیویان ‌ه له‌جۆر ‌‬ ‫ره‌ش ب���وه‌‪ ،‬ته‌قه‌ی‌ له‌باوك���م كردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫زانیاریم له‌الی��� ‌ه ته‌قه‌كردنه‌ك ‌ه به‌چه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫خێ���راو تازه‌و بێده‌نگ كراو‌ه ك ‌ه ویزه‌ ‌‬ ‫ی ته‌قه‌كردنه‌ك���ه‌دا‬ ‫پێده‌ڵێ���ن‪ ،‬له‌كات��� ‌‬ ‫ی ‪ 20‬بۆ ‪ 30‬فیشه‌ك ته‌قێنراوه‌و‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێكه‌وته‌وه‌ بوی ‌ه هۆ ‌‬ ‫ئه‌و كاره‌ساته‌ ‌‬ ‫ی باوكم‪.‬‬ ‫كوژران ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌و ئۆتۆمبێل��� ‌ه ‪Bmw‬‬ ‫ی زانیاریت���ان هه‌بێت چه‌ند‬ ‫ه‌ ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫كه‌سی‌ تێدا بوه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ش���اهۆ خالی���د خوله‌س���ور‪ :‬به‌پێ ‌‬ ‫زانیارییه‌كان سێ‌ كه‌س بون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌و كاته‌دا ئێ���و‌ه وه‌ك‬ ‫منداڵه‌كانی‌ له‌كوێ‌ بون؟‬ ‫ی‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌سور‪ :‬باوكم كه‌س ‌‬ ‫ی زۆر نزیك ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ور نه‌بو به‌هۆ ‌‬ ‫ی خۆمانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ���ی‌ چ زانیارییه‌ك ئێو‌ه‬ ‫بۆت���ان ده‌ركه‌وتوه‌ ك��� ‌ه ته‌قه‌كردنه‌ك ‌ه‬ ‫به‌چه‌كی‌ بێده‌نگ ئه‌نجامدراوه‌؟‬ ‫ی‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌س���ور‪ :‬به‌هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند مه‌ترێ���ك دوور له‌ماڵ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫خۆمان ‌ه ئ���ه‌و خان���وه‌ی‌ بڕیاربو باوكم‬ ‫ی ب���كات‪ ،‬ماڵ���ه‌و‌ه گوێی���ان‬ ‫دروس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ته‌قه‌كردن نه‌بوه‌ به‌ڵكو به‌ش���كاندن ‌‬ ‫ی خانوه‌ك ‌ه چونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫شوش���ه‌ ‌‬ ‫دوات���ر بینیویان��� ‌ه كه‌ ته‌ق��� ‌ه له‌باوكم‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای‌ ئه‌و روداوه‌ هیچ كه‌سێك‬ ‫له‌نێو حزبه‌كان���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندییان پێو‌ه‬ ‫كردون تائێس���تا؟ ئه‌گه‌ر وایه‌ كێن ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌و جه‌خت له‌سه‌ر چی‌ ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫بۆ بنه‌ماڵه‌كه‌تان؟‬ ‫ش���اهۆ خالی���د خوله‌س���ور‪ :‬وه‌كو‬ ‫كه‌سه‌كان پێمخۆش نیی ‌ه ناویان ببه‌م‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم چه‌ند كه‌سێكی‌ گه‌وره‌ له‌ناو یه‌كێت ‌‬ ‫به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌یان پێداوین ك ‌ه ئێمه‌ دان‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆماندا بگرین‪ ،‬ئه‌وانیش بكوژه‌كان ‌‬ ‫پشت ئه‌م تیرۆركردنه‌ بدۆزنه‌و‌ه بۆمان‌و‬ ‫ئه‌وه‌شیان بۆ دوپاتكردینه‌وه‌ ك ‌ه ئه‌وان‬

‫ ‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌سور‬ ‫ی شاری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسن له‌ئه‌منییه‌ت ‌‬ ‫گه‌ش���بینین ئه‌وان���ه‌ بدۆزرێن���ه‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ته‌عدایان لێكردوین‪ ،‬ئه‌گه‌ر نه‌دۆزرانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وا هه‌ڵوێس���تمان ده‌بێت‪ ،‬عه‌شیره‌ت ‌‬ ‫غ���ه‌واره‌ش هه‌مان بۆچون���ی‌ ئێمه‌یان‬ ‫هه‌یه‌ ك ‌ه ده‌بێت ئه‌و كه‌س���ان ‌ه له‌پاش‬ ‫دۆزینه‌وه‌یان راده‌س���تی‌ دادگاو یاس���ا‬ ‫بكرێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ه���ه‌ر روداوێك ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی زۆر ده‌به‌خش���رێته‌و‌ه‬ ‫له‌مجۆر‌ه گومان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌س���ه‌ر كه‌س‌و گروپ‌و ت���اك‌و الیه‌ن ‌‬ ‫سیاسیش‪ ،‬ئایا گومانه‌كانی‌ ئێوه‌ به‌ره‌و‬ ‫كام ئاراست ‌ه ده‌بات ك ‌ه ده‌ستی‌ هه‌بێت‬ ‫له‌كوشتنی‌ باوكتاندا؟‬ ‫ی‬ ‫ش���اهۆ خالید خوله‌س���ور‪ :‬به‌راست ‌‬ ‫ی تاوانبار‬ ‫ی گومان ناكه‌وین‌و خه‌ڵك ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ناكه‌ی���ن له‌خۆمان���ه‌وه‌‪ ،‬ب���اوه‌ڕم نیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫قه‌د ئه‌م ج���ۆر‌ه كارانه‌ به‌ش���اراوه‌ی ‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی له‌م‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم زۆر حاڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین ساڵ به‌شاراوه‌ی ‌‬ ‫جۆره‌و دوا ‌‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫شاهۆخالید خوله‌سور‪ :‬ده‌ستبردن بۆ‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ‌ه به‌تاوان ده‌زانم‪ ،‬به‌مه‌ترس���ییه‌ك ‌‬ ‫گ���ه‌ور‌هی‌ ده‌بینم‌و هه‌ركه‌س���ێك ئه‌م‬ ‫ی كردبێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم ئه‌م كار‌ه‬ ‫كاره‌ ‌‬ ‫ناتوانرێ���ت به‌ش���اراوه‌یی‌ بمێنێته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫بۆخۆمان خێزانێكی‌ گه‌وره‌ین‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ئه‌و باوكه‌ین كه‌ ناس���راو‌ه له‌ال ‌‬ ‫ی هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬دواتر‬ ‫خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی گه‌وره‌و خزمان‌و‬ ‫ی عه‌شیره‌تێك ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی زۆر باش���ین‪ ،‬بۆچون���م‬ ‫دۆس���تانێك ‌‬ ‫وای��� ‌ه به‌هیمه‌ت���ی‌ هه‌مو الی���ه‌ك ئه‌م‬ ‫تیرۆركردنه‌ی‌ باوكمان بدۆزینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌مباره‌ی���ه‌و‌ه چیتان كردو‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نی‌ ئه‌منی‌ له‌سلێمانی‌؟‬ ‫ی‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌س���ور‪ :‬پاراستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی الیه‌ن ‌‬ ‫ی له‌ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫س���ه‌روماڵ ‌‬ ‫ئه‌منیدایه‌و م���ن نایڵێ���م به‌ڵكو ئه‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زگا ئه‌منییه‌كان ‌‬ ‫واقیعێكه‌‪ ،‬به‌ئه‌رك ‌‬ ‫ی ده‌زان���م ك��� ‌ه بك���ه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫تاوانه‌و تاوانباره‌كان بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬له‌پاش‬ ‫دۆزینه‌وه‌ش با یاس���ا س���ه‌روه‌ر بێت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆی‌ ب���كات‌و ده‌زگای‌ ئه‌من ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی خه‌ڵكی‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس ‌ه له‌ئارامی‌‌و ئاسایش ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاراس‬

‫ی‬ ‫ئه‌و سێ‌ كه‌سه‌ ‌‬ ‫ته‌قه‌كانیان كردو‌ه‬ ‫له‌باوكم زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ 30‬فیشه‌كیان‬ ‫پێوه‌ناوه‌‬

‫ی ئێم ‌ه ده‌نگێكی‌ هات‬ ‫بۆ نمون ‌ه منداڵێك ‌‬ ‫ی كوردستانیان لێتێگه‌یاند‪،‬‬ ‫هه‌مو هه‌رێم ‌‬ ‫ئێس���تا ئێم��� ‌ه گه‌وره‌تری���ن روداومان‬ ‫به‌سه‌رهاتوه‌ كه‌س���ایه‌تییه‌ك له‌به‌رده‌م‬ ‫ی خۆیدا تیرۆركراوه‌و نه‌چوینه‌ت ‌ه‬ ‫ماڵه‌كه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رماڵی‌ هیچ كه‌س���ێك‪ ،‬بۆی ‌ه چه‌ند‬ ‫زیان به‌ئێمه‌ گه‌یش���توه‌ ئه‌وه‌ند‌ه ته‌عدا‬ ‫ل���ه‌ده‌زگا ئه‌منییه‌كان ك���راوه‌و ده‌بێت‬ ‫هه‌رچۆنێك بێت بدۆزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا پێش���تر ئێ���وه‌ هیچ‬ ‫ی‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كتان هه‌ب���و ك���ه‌ روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی ل���ه‌م جۆر‌ه ببن���ه‌وه‌؟ یاخود‬ ‫كارێك ‌‬ ‫ی له‌م جۆر‌ه‬ ‫باوكتان له‌هیچ مه‌ترسییه‌ك ‌‬ ‫ئاگاداری‌ كردونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌سور‪ :‬ئه‌گه‌ر كاكه‌م‬ ‫گومانێك���ی‌ له‌ال دروس���ت بوبێت قه‌د‬ ‫هیچی‌ بۆ ئێم��� ‌ه باس نه‌ده‌كرد‪ ،‬كاكه‌م‬ ‫به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا بوه‌ ك ‌ه كێش��� ‌ه‬

‫دروس���ت نه‌كات‌و شته‌كان كۆبكاته‌وه‌و‬ ‫بتوانێت ئێم���ه‌و خزمه‌كانیش كۆنترۆڵ‬ ‫بكات‪ ،‬هیچ شتێكی‌ بۆ باس نه‌كردوین‬ ‫ك���ه‌ مه‌ترس���ی‌ بێ���ت له‌س���ه‌ر خۆی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ش‪ ،‬ئه‌گه‌ر ش���تێك ل���ه‌الی‌ خۆ ‌‬ ‫هه‌بوبێت نازانم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێشتر كێش���ه‌یه‌كتان هه‌بو‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌بی‌ سیاس��� ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌ندامێك ‌‬ ‫یه‌كێتی���دا‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ ئێس���تا خه‌ڵكێك‬ ‫هه‌بێ���ت گومانی‌ ئ���ه‌م كار‌ه بخاته‌ ناو‬ ‫ئه‌و گرفته‌وه‌‪ ،‬ئێ���وه‌ هیچ گومانێكتان‬ ‫بۆ دروستبوه‌؟‬ ‫ش���اهۆ خالید خوله‌س���ور‪ :‬راس���ت ‌ه‬ ‫ی ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی پێشودا منداڵێك ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫كوڕێكی‌ مه‌حمود س���ه‌نگاوی‌ كێشه‌یان‬ ‫هه‌بو‪ ،‬له‌و كاته‌شدا شته‌ك ‌ه گه‌وره‌كراو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ تێدا دروس���تكرا ك���ه‌ هه‌مو‬ ‫الیه‌ك بینییان‪ ،‬به‌اڵم هه‌میش��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دابوین ك ‌ه یاس���ا سه‌روه‌ری‌ هه‌مو‬ ‫ش���ته‌كان بێت‪ ،‬ماوه‌یه‌ك كوڕه‌كانمان‬ ‫ده‌س���تگیركران‌و ئێمه‌ ئه‌و كێش���ه‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی دادگا كرد‪ ،‬ئه‌وانیش له‌رێگا ‌‬ ‫راده‌ست ‌‬ ‫یاس���اوه‌ چاره‌س���ه‌ریان ك���رد‌و ئ���ه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌مان نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌ی‌ پێتانوای ‌ه كوش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫باوكت���ان په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ملمالنێ��� ‌‬ ‫سیاسییه‌و‌ه هه‌بێت؟‬ ‫ی‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌سور‪ :‬ئه‌گه‌ر باس ‌‬ ‫گومان بكه‌ین ده‌بێت گومانمان له‌هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫ش���تێك هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم به‌ڵگه‌و زانیار ‌‬ ‫ته‌واو ده‌س���ت نه‌كه‌وێت گومان به‌ته‌نها‬ ‫چاره‌سه‌ر نییه‌‪ ،‬دواتر چ ده‌رئه‌نجامێك‬ ‫ی‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت ئ���ه‌وه‌ داهات���و دیار ‌‬ ‫ده‌كات‌و نامه‌وێ���ت پێ���ش روداوه‌كان‬ ‫بكه‌وم‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باوكتان زیات���ر په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ چ الیه‌نێك یاخود كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌بو؟‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ش���اهۆ خالی���د خوله‌س���ور‪ :‬باوكم‬ ‫ی سیاس���ی‌ نه‌ب���وه‌‪ ،‬نازانم‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫وه‌ك الیه‌نگر ك���ه‌ ئه‌مڕۆ وایلێهاتو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ده‌بێت س���ه‌ر به‌الیه‌نێك بێت‪،‬‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫به‌اڵم به‌گش���تی‌ پیاوێك ‌‬ ‫بو‪ ،‬له‌حزبه‌كان زۆر سه‌ردانیان ده‌كرد‬ ‫چ له‌یه‌كێت���ی‌‌و چ له‌پارتی���ش‌و له‌هه‌مو‬ ‫الیه‌ك سه‌ردانیان ده‌كردین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتانوای���ه‌ خه‌ڵكێك هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا ئ���ه‌م كوش���تنه‌ی‌ باوكتان��� ‌‬ ‫ی پێش���تر چه‌ند‬ ‫پێخۆش���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫جارێك كێش��� ‌هی‌ ته‌قه‌ك���ردن‌و گرفت‬ ‫دروستبوه‌ له‌سه‌ر ده‌ستی‌ ئێوه‌؟‬ ‫ش���اهۆ خالید خوله‌س���ور‪ :‬پێموای ‌ه‬ ‫ی پێخۆشبێت‪،‬‬ ‫خه‌ڵكێك نییه‌ ئه‌م كاره‌ ‌‬ ‫ی به‌روخس���اریانه‌وه‌ ئ���ه‌و‌ه‬ ‫به‌گش���ت ‌‬ ‫ده‌خوێنرێته‌وه‌ ك ‌ه خه‌ڵك زۆر بێتاقه‌تن‬ ‫له‌م تیرۆركردنه‌ی‌ باوكم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كۆتایی���دا ب���ا بزانی���ن‬ ‫ی باوكتان "خالید خوله‌سور"‬ ‫خێزانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌چه‌ند خێزان‌و منداڵ پێكهاتوه‌؟‬ ‫ی‬ ‫شاهۆ خالید خوله‌سور‪ :‬خێزانه‌كان ‌‬ ‫كاك���ه‌م ژماره‌ی���ان ح���ه‌وت خێزانه‌و‬ ‫ی له‌ژیاندا‬ ‫له‌ئێس���تادا هه‌مو خێزانه‌كان ‌‬ ‫ماون له‌گه‌ڵ ‪ 60‬منداڵ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫سلێمانی‌‪ ..‬شارێكی‌ نائاسایی‌‬

‫ئا‪ :‬نالی‬ ‫هه‌فته‌ نییه‌ تێپه‌ڕێت به‌سه‌ر سلێمانیدا‬ ‫به‌بێ‌ هه‌واڵێكی‌ گه‌رم كه‌ ده‌بنه‌ هه‌واڵ ‌ی‬ ‫یه‌كه‌می‌ میدیاكان‌و خه‌ڵك به‌خۆیانه‌وه‌‬ ‫سه‌رقاڵ ده‌كه‌ن‌و رای‌ گشتی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانیش به‌الی‌ خۆیاندا راده‌كێشن‪،‬‬ ‫به‌به‌راورد به‌هه‌ردو پارێزگای‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫دهۆك‪ ،‬روداوه‌كانی‌ سلێمانی‌‬ ‫زیاتر‌و گه‌رمتر‌و سه‌رنجراكێشترن‪،‬‬ ‫پسپۆران‌و رۆشنبیران ئه‌م بارودۆخه‌‬ ‫سه‌رنجراكێشه‌ی‌ سلێمانی‌ بۆ هۆكاری‌‬ ‫جیاجیا ده‌گێڕنه‌وه‌ له‌وانه‌ ئه‌و ملمالنێ‌‬ ‫سیاسیی ‌هی‌ له‌و ناوچه‌یه‌دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكی‌ تریان بۆ هه‌بونی‌ میدیایه‌كی‌‬ ‫چاالكی‌ ده‌گێڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���وتانی‌ هۆتێ���ل‌و بااڵخان���ه‌كان‪،‬‬ ‫له‌س���ۆماوه‌ بۆ فیرده‌وس له‌هه‌ردوكیاندا‬ ‫‪ 31‬قوربانی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬له‌و‌هی‌ س���ۆما‬ ‫جگه‌ له‌قوربانییه‌ كورده‌كان‪ ،‬ئه‌و هۆتێله‌‬ ‫پرس��� ‌هی‌ برده‌ ناو ‪ 13‬واڵته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌قوربانییه‌كان میوانی‌ بیانی‌‬ ‫بون‪ .‬كوش���تنی‌ كێشه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫درێژ‌هی‌ هه‌یه‌‪ ،‬باوك كچی‌ خۆی‌ ده‌كوژێت‪،‬‬ ‫مێرد فیشه‌ك ده‌نێت به‌هاوسه‌ره‌كه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئافره‌تیش دنیای‌ لێده‌بێته‌ ئه‌نگوس���ته‌‬ ‫چاو خۆی‌ ده‌سوتێنێت‪ ،‬دوا زنجیر‌هی‌ ئه‌و‬ ‫كوشتنانه‌ش هێرشكردنه‌ سه‌ر( خالیدی‌‬ ‫خوله‌ سور)‌و كوشتنێتی‌ له‌به‌ر ماڵه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ كرێكارێكی‌ رۆژژهه‌اڵتی‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌و ش���ه‌وه‌ش هاواڵتییه‌ك كه‌ بڕێك‬ ‫پار‌هی‌ پێده‌بێ���ت له‌گه‌ڕه‌كی‌ به‌ختیاری‌‬ ‫ده‌كوژرێت‪.‬‬ ‫بۆچون زۆره‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و توندتیژییه‌‬ ‫زۆره‌ی‌ به‌رۆك���ی‌ س���لێمانی‌ گرت���وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم چاودێرێ���ك كه‌ نه‌یوس���ت ناوی‌‬ ‫ئاش���كرابكرێت‪ ،‬به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یان���د‬ ‫كوش���تنی‌ خالید" كارێك���ی‌ رێكخراوه‌‌و‬ ‫به‌شاره‌زاییانه‌" ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ئه‌و چاودێره‌‬ ‫مه‌ترسی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌ش���ارده‌وه‌ كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫كوش���تنی‌ ناوبراو س���ه‌ره‌تایه‌ك بێت بۆ‬ ‫ده‌ستكردن به‌زنجیره‌یه‌ك "پاكتاوكردنی‌‬ ‫ی)‌و‬ ‫جه‌س���ته‌یی‌" كۆمه‌اڵیه‌تی‌( عه‌شایر ‌‬ ‫سیاسی‌ هاوشێوه‌ی‌ ئه‌و پاكتاوكردنانه‌ی‌‬ ‫چه‌ن���د س���اڵێك دوای‌ راپه‌ڕینی‌ ‪1991‬‬ ‫له‌سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‌و دهۆك ئه‌نجامدران‪.‬‬ ‫زۆرێ���ك له‌رۆش���نبیران پێیانوایه‌ ئه‌و‬ ‫توندوتیژیی���ه‌ ناوچه‌كان���ی‌ س���لێمانی‌‬

‫ناو یه‌كێت���ی‌ خۆیه‌وه‌(به‌تایبه‌تی‌ پاش ده���ۆك‌و هه‌ولێر وه‌ك دو نمونه‌ی‌ زیندو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئ���ه‌وان پێیانوایه‌ كه‌‬ ‫"هه‌واڵه‌كانی‌ توندتیژی‌ شوێنێكی‌ زیاتر‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌)‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌ به‌نده‌ ده‌هێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان پێیانوای���ه‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ده‌گرن له‌میدیاكانی‌ سلێمانیدا"‪.‬‬ ‫به‌په‌ره‌س���ه‌ندنی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ راگه‌یاندن‌و چاپ‌و‬ ‫هێزه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌ریه‌ك له‌پارتی‌‌و گۆڕان‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی���ش ئه‌و ئ���ه‌و توندتیژییه‌ی‌‬ ‫هه‌ربۆیه‌ پێشبین ‌ی ده‌كات كه‌ توندتیژی‌ له‌هه‌ولێ���ر‌و دهۆك هه‌ی���ه‌ هیچی‌ كه‌متر باڵوكردن���ه‌وه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌‪،‬‬ ‫نیی���ه‌ له‌وه‌ی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌وێ‌ هه‌ڵگورد جوندیانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫به‌ره‌و زیادبون بڕوات‪.‬‬ ‫میدی���اكاران به‌تایبه‌ت���ی‌ زۆرێ���ك میدی���ای‌ ئه‌هلی‌‌و نیمچ���ه‌ ئه‌هلی‌ كه‌من‌و ئه‌گه‌ر ژم���ار‌هی‌ میدی���اكان له‌هه‌رچوار‬ ‫له‌میدیاكارانی‌ س���لێمانی‌ ئه‌و روداوانه‌ی‌ كاره‌كانیشیان سنورداركراون بۆیه‌ روداو‌و شاره‌ك ‌هی‌ كوردستان به‌راورد بكه‌ین‬ ‫ئه‌وا ه���ه‌رزو هه‌ردو ش���اری‌ دهۆك‌و‬ ‫له‌ش���اره‌كه‌یان روده‌ده‌ن وه‌ك روداوێكی‌ كێشه‌كانی‌ ئه‌وان له‌تارمیدا ده‌مێننه‌وه‌‌و‬ ‫ئاسایی‌ ته‌ماشا ده‌كه‌ن‌و پێیانوایه‌ هه‌مو ناكه‌ونه‌ به‌ر تیشكی‌ روناكی‌ میدیاكان‪ .‬كه‌ركوك له‌كێبه‌ركێكه‌ ده‌رده‌چن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و میدیاكارانه‌ ئه‌وه‌ ئاش���كرا ده‌كه‌ن كه‌مترین ژمار‌هی‌ میدیا له‌و دو ش���اره‌دا‬ ‫شارێكی‌ زیندوی‌ دنیا ئه‌و جۆره‌ ملمالنێ‌‌و‬ ‫جوڵ���ه‌و بزێویی��� ‌هی‌ تێدایه‌‪ ،‬بی���روڕای‌ كه‌ راس���ته‌ س���لێمانی‌ توندتیژی‌ زۆری‌ هه‌یه‌ به‌به‌راورد به‌هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ س���لێمانی‌‌و هه‌ولێری���ش‬ ‫ئه‌وان به‌و ش���ێوه‌یه‌یه‌ ك��� ‌ه له‌هه‌ولێر‌و تێدای���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م ش���اره‌ له‌داهێنان‬ ‫دهۆك" فه‌زایه‌كی‌ نادیموكراس���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬نه‌كوت���وه‌‌و رۆژان���ه‌ چه‌ن���دان چاالكی‌ جوندیان���ی‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ۆ ئامارێك���ی‌‬ ‫ك���ه‌س ناتوانێ���ت خۆپیش���اندان دژی‌ هونه‌ری‌‌و رۆش���نبیری‌ گ���ه‌وره‌ گه‌وره‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی���ان ك���رد ك���ه‌ به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫حكوم��� ‌هت‌و پارت���ی‌ بكات"‪ ،‬س���وتانی‌ تێدا ده‌كرێت‪ ،‬بگره‌ كه‌س نییه‌ بتوانێت ئام���اره‌ پارێزگای‌ هه‌ولێر له‌روی‌ كه‌ناڵی‌‬ ‫ی فریای‌ ئ���ه‌و هه‌مو چاالكیی���ه‌ بكه‌وێت‪ ،‬ته‌له‌فزیۆنی لۆكاڵییه‌وه‌ له‌پێش���ه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫باره‌گاكانی‌ ئۆپۆزیس���یۆنیش له‌ده‌ڤه‌ر ‌‬

‫به‌اڵم سلێمانی‌ له‌روی‌ میدیای‌ كاغه‌زه‌وه‌‬ ‫له‌پێشه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌ وا زیات���ر ل���ه‌ده‌ س���اڵه‌‬ ‫میدی���ای‌ ئه‌هلی‌‌و ئ���ازادی‌ تێدایه‌و له‌م‬ ‫ش���اره‌وه‌ روپێوی‌ هه‌مو ناوچه‌كانی‌ تری‌‬ ‫كوردس���تان ده‌كه‌ن‌و وه‌ك میدیاكارێك‬ ‫وتی‌ " ده‌س���ت ده‌كه‌ن به‌كونی‌ ماردا"‌و‬ ‫هه‌واڵ‌و زانیاری‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ جیاوازتر‬ ‫له‌میدی���ای‌ حیزبه‌كان ده‌خن���ه‌ به‌رده‌م‬ ‫خوێنه‌ر‌و هه‌ندێكجاریش زیاد له‌پێویست‬ ‫كێش���ه‌كان گ���ه‌وره‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌رچی‌‬ ‫هه‌ولێره‌ گه‌وره‌ترین هه‌واڵ به‌س���اردی‌‌و‬ ‫خامۆش���ی‌ به‌میدیاكان���ی‌ ئه‌و ش���اره‌دا‬ ‫تێپه‌ڕده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌و میدی���اكاره‌ هه‌واڵی‌‬ ‫القه‌كردنی‌ ‪ 16‬منداڵی‌ له‌الیه‌ن گه‌نجێكی‌‬ ‫عه‌ره‌به‌وه‌ وه‌ك نمون���ه‌ هێنایه‌وه‌و وتی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و روداوه‌ " له‌س���لێمانی‌ بوایه‌‬ ‫قیامه‌ت هه‌ڵده‌سا"‪.‬‬ ‫یاس���اییه‌ك ئۆباڵ���ی‌ به‌ش���ێك ل���ه‌و‬ ‫توندتژییه‌ی‌ (ناوچه‌كانی‌ سه‌وزی‌) خسته‌‬ ‫ئه‌ستۆی‌ هه‌ردو الیه‌نی‌ دادگا‌و حكومه‌ت‬ ‫وه‌ك (الیه‌نی‌ ته‌نفی���زی‌)‪ ،‬ئه‌و پێیوایه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك ددادوه‌ری‌ باش له‌س���لێمانی‌‬ ‫هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو دادوه‌ری‌‬ ‫"الوازیش" له‌نێو ری���زی‌ داوه‌راندان كه‌"‬ ‫ده‌ترسن له‌حیزب‌و به‌رپرسانی‌ حیزب"‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ حكومه‌تیش به‌الیه‌نێكی‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م���ی‌ گ���ه‌وره‌ ناوزه‌دك���رد‬ ‫له‌جێبه‌جێكردن���ی‌ بریاره‌كان���ی‌ دادگا"‬ ‫به‌سه‌دان كه‌س بڕیاری‌ ده‌ستگیركردنیان‬ ‫ب���ۆ ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌ت جێبه‌جێی‬ ‫ناكات"‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ كرد‬ ‫ك���ه‌ تۆمه‌تب���ار هه‌ی���ه‌ ش���انزه‌ ج���ار‬ ‫ده‌س���تگیركراوه‌" خاوه‌نی‌ پێش���ینه‌ی‌‬ ‫مه‌ترس���یداره‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌ف���ه‌زی‌ زیندانه‌و ئ���ازاده‌"‪ ،‬دادوه‌ران‬ ‫رای‌ تری���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان پێییانوایه‌‬ ‫ك ‌ه ده‌س���توه‌ردان له‌كاروب���اری‌ ئه‌واندا‬ ‫هه‌یه‌‌و‪" ،‬حكومه‌تیش‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ‪،‬‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ دادگا جێبه‌جێ ناكات"‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌رۆش���نبیران‌و چاودێران‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌و هه‌مو ملمالنێ سیاس���ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و رۆشنبیرییه‌ی‌ له‌سلێمانی‌‬ ‫ده‌گوزه‌رێت س���ه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ دۆخێكی‌‬ ‫ن���وێ‌ "به‌هه‌م���و مان���اكان جیاوازت���ر‬ ‫له‌پێ���ش خ���ۆی‌‪ ،‬وه‌ك هه‌م���و جارێكی‌‬ ‫تریش له‌س���لێمانییه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات‌و‬ ‫سه‌رتاسه‌ری‌ هه‌رێم ده‌گرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی ته‌له‌فیزیۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داده‌نیشێت‌و له‌شاشه‌ ‌‬ ‫وه‌ك پاڵه‌وانی سیاسی پێشوازیی‌ عه‌ر‌هب‌و‬ ‫خه‌ڵكی دیكه‌ی‌ باشورو ناوه‌ڕاستی‌ عێراق‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌یاران���ی ده‌ڵێ���ن ئه‌م‬ ‫پی���اوه‌ پاره‌ی‌ نییه‌ ته‌نه���ا ریكالمكردن‌و‬ ‫پروپاگه‌نده‌ی���ه‌و به‌پ���اره‌ی‌ پرۆژه‌كان���ی‌‬ ‫له‌كوردس���تان وه‌ریگرتوه‌ دیعایه‌ بۆخۆی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌وه‌ش سه‌یرتر ئێستا لیستێكی‬ ‫پێكهێناوه‌ به‌ناوی‌ (عراق الخیر والعگا‌و)و‬ ‫له‌سه‌ر شاشه‌ی‌ ته‌له‌فیزیۆن ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫له‌گه‌ڵ لیس���ته‌كه‌ی كۆده‌بێته‌وه‌‪ ،‬تائێستا د‪ .‬روشدی جاف‌ خاوه‌نی کۆمپانیای عادل موته‌حیده‌یه‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌باره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫كۆمپانیایه‌و خاوه‌نه‌كه‌ی‌ رون نییه‌‪.‬‬ ‫زه‌ویش���یان بۆ ده‌ستنیش���انكرا‪ ،‬له‌وانه‌ ی���ه‌ك ملی���ۆن ‪ 750‬ه���ه‌زار دۆالری���ش به‌ناوی‌ ئه‌وان���ه‌وه‌ كه‌لوپه‌لی���ان له‌بازاڕ‬ ‫دهۆك‬ ‫دو پرۆژه‌ی‌ له‌س���نوری‌ هه‌ولێر‌و‬ ‫له‌شارۆچكه‌ی‌ دوكان‌و كفری به‌اڵم هه‌ردو له‌هێزی‌ كارو خه‌رجی دیكه‌‪ ،‬رونیكرده‌وه‌ هێناوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌الیه‌ن دادگا یه‌كالیی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ل���ه‌وه‌ی‌ هه‌ولێر ك���ه‌ پرۆژه‌یه‌كی پرۆژه‌یان لێس���ه‌ندرایه‌وه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌ك گرێبه‌س���ته‌كه‌یان بۆ دروس���تكردنی ‪ 66‬ده‌كرێت���ه‌وه‌و ده‌ب���ێ‌ ماف���ی كۆمپانیای‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان له‌كوردس���تان ڤیالو ‪ 12‬باڵه‌خانه‌ی‌ شه‌ش نهۆمیی‌ بوه‌و مه‌تینله‌ر وه‌ربگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫نیش���ته‌جێبونه‌و ڤی�ل�او ش���وققه‌ له‌خۆ له‌ده‌س���ته‌ ‌‬ ‫مس���ته‌فا مه‌تینل���ه‌ر له‌ڕێ���ی‌ ته‌له‌فۆن‬ ‫ده‌گرێت كێش���ه‌ی‌ زۆری‌ هه‌یه‌‪ ،‬سه‌ره‌تای‌ ته‌ئكیدیكرده‌و‌ه رێگه‌ن���اده‌ن كۆمپانیای‌ تائێستا له‌كۆی‌ ئه‌و هه‌مو خه‌رجییه‌ ته‌نها‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ كۆمپانی���ای‌ ع���ادل‬ ‫ده‌ستبه‌كاربونی‌ بناغه‌ی‌ ‪ 35‬ڤیالیان پێ عادل موته‌حیده‌ هیچ پرۆژه‌یه‌ك له‌سنوری‌ ‪ 235‬هه‌زار دۆالریان وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫به‌قس���ه‌ی‌ ئه‌وانه‌ ده‌ڵێ���ن كۆمپانیای‌ موته‌حیده‌ له‌روی‌ پاره‌ وه‌رگرتنیش���ه‌وه‌‬ ‫روخاند به‌هۆی‌ خراپی كوالێتییه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬سلێمانی‌و گه‌رمیان جێبه‌جێ بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌مه‌ش كێش���ه‌ی‌ فرۆشتنی‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ ع���ادل موته‌حیده‌ ج���اری‌ یه‌كه‌می نییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ خه‌ڵك سه‌رڕاست نین‌و‪ ،‬بێئومیدیی‬ ‫ئێستا ئه‌م كۆمپانیایه‌ كێشه‌ ‌‬ ‫شوققه‌و ڤێالی‌ هه‌یه‌ به‌زیاتر له‌كه‌سێك‪ ،‬هه‌ی���ه‌‪ ،‬چه‌ند كۆمپانیاو كه‌س���ێك داوای‌ ق���ه‌رزاری ه���ه‌ر كۆمپانیای���ه‌ك بێت زو خۆیش���ی پێش���اندا له‌وه‌ی‌ له‌كوردستان‬ ‫واته‌ ش���وققه‌ یان ڤێال هه‌بوه‌ له‌یه‌ككاتدا زیاتر ل���ه‌ ‪ 10‬ملی���ۆن دۆالری لێده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌ستپێشخه‌ری‌ ده‌كات بۆ دروستكردنی به‌مشێوه‌یه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ وه‌به‌رهێنه‌ری‌‬ ‫به‌دو كه‌س فرۆش���راوه‌‪ ،‬جارێك له‌الیه‌ن به‌قس���ه‌ی‌ ئه‌م كۆمپانیایانه‌‪ ،‬كۆمپانیای كێش���ه‌یه‌ك‌و كۆمپانیای‌ به‌رامبه‌ر ده‌داته‌ بیانیی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ ته‌نها ریكالم‬ ‫نوسینگه‌ی‌ سلێمانیی‌‌و جارێكیش له‌الیه‌ن ع���ادل موته‌حی���ده‌ فێڵ���ی لێك���ردون‌و دادگا‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ كۆمپانیای‌ گونه‌ش���ی ده‌ك���ه‌ن‌و هیچ نی���ن‪ .‬كۆمپانیای‌ گونه‌ش‬ ‫نوسینگه‌ی‌ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫فریویداون‪ ،‬دوانیان (گون ‌هش‌و مه‌تینله‌ر) داوه‌ته‌ دادگا گوایه‌ پرۆژه‌ی‌ كفری داوه‌ته‌ یه‌كێك���ی دیكه‌ی���ه‌ ل���ه‌و كۆمپانیایانه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌م پرۆژه‌ی���ه‌دا ئیبراهیم تاتڵه‌س���ی ده‌ڵێن ئیش���یان بۆ كۆمپانی���ای‌ ناوبراو كۆمپانیایه‌ك���ی دیكه‌ له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ گوایه‌ كۆمپانیای‌ عادل موته‌حیده‌ پاره‌ی‌‬ ‫كرده‌ ش���ه‌ریكی خۆی‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا بڕیاربو ك���ردوه‌و پاره‌یان پێن���ه‌دراوه‌‪ ،‬یه‌كێكی واته‌ كۆمپانیای‌ گون���ه‌ش بۆ كۆمپانیای‌ خواردون‪ ،‬گرێبه‌س���تێكیان له‌گه‌ڵ عادل‬ ‫ی ع���ادل موته‌حی���ده‌ جێبه‌جێ���ی‌ بكات‪ ،‬موته‌حیده‌ كردوه‌ بۆ دیزاین‌و دروستكردنی‬ ‫تاتڵیساس ریكالمێك به‌یه‌ك ملیۆن دۆالر دیكه‌ش ده‌ڵێت رێژه‌ی‌ له‌ ‪%5‬م له‌پرۆژه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم دادگا داواك���ه‌ی‌ عادل موته‌حیده‌ی‌ ‪ 840‬یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون به‌ناوی‌ ده‌شتی‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ سه‌ردانكردنی پرۆژه‌كه‌ ده‌شتی‌ به‌هه‌شت هه‌یه‌و پێم نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫بوه‌ ش���ه‌ریكی پرۆژه‌ك���ه‌‪ ،‬دواتر له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانی���ای‌ مه‌تینله‌ر له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ره‌تكردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی دیكه‌ ش���كاتی‌ به‌هه‌شت س���ێ‌‪ ،‬دوای‌ هێنانی كه‌لوپه‌ل‌و‬ ‫كۆمپانیای‌ عادل موته‌حیده‌ توشی كێشه‌ ‪ 2010‬وه‌ك به‌ڵێن���ده‌ری‌ دروس���تكردنی له‌كۆمپانی���ای‌ مه‌تینله‌ر كردوه‌ به‌تۆمه‌تی‌ په‌رژینكردنی‌ پرۆژه‌ك���ه‌و دانانی‌ بناغه‌ی‌‬ ‫ده‌بێ���ت‌و له‌دوای‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ بۆ توركیا خانوبه‌ره‌‪ ،‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ ده‌ستبه‌كاربونی‌ نه‌بون���ی‌ ماف���ی مانه‌وه‌(ئیقامه‌) هاوكات پرۆژه‌ك���ه‌و خه‌رجكردنی زیات���ر له‌یه‌ك‬ ‫ئاماده‌نابێت پێش���وازی له‌روشدی بكات‪ ،‬پرۆژه‌ی‌ ده‌شتی‌ به‌هه‌شت له‌هه‌ولێر كاری‌ تۆمه‌تی‌ قه‌رزاربون���ی‌ ژماره‌یه‌ك خه‌ڵك‪ ،‬ملیۆن‌و دوسه‌د هه‌زار دۆالر‪ ،‬پرۆژه‌كه‌یان‬ ‫به‌اڵم روشدی‌و چه‌ند كه‌سێك له‌كۆمپانیای‌ بۆ كۆمپانیای‌ ع���ادل موته‌حیده‌ كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دادگای‌ كه‌س���نه‌زان تۆمه‌ته‌كه‌ی‌ وه‌ستێنراوه‌ به‌بیانوی پێنه‌دانی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫پ���رۆژ‌ه له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و پاره‌ی‌‬ ‫موته‌حی���ده‌ بێ‌ هی���چ مه‌وعیدێك ده‌چنه‌ خاوه‌نی‌ كۆمپانیاكه‌ (موسته‌فا مه‌تینله‌ر) ره‌تكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی نزی���ك له‌كۆمپانیای‌ خه‌رجی ئه‌وانیان تائێستا نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ ئیبۆش���ۆ‪ ،‬هه‌ر ئه‌و شه‌وه‌ ئیبۆ له‌ڕێ���ی‌ ته‌له‌ف���ۆن له‌توركی���اوه‌ زانیاری‬ ‫به‌قس���ه‌ی‌ ئون���ه‌ل بیتالی‌ ئ���ا كورت‪،‬‬ ‫هه‌وڵ���ی تیرۆركردنی ده‌درێت‌و له‌وكاته‌وه‌ پێدام‪ ،‬ئه‌و رونیكرده‌وه‌ كه‌ گرێبه‌س���تی‌ مه‌تینل���ه‌ر رونیكرده‌وه‌ ئه‌وان ش���كاتیان‬ ‫ئیبراهیم له‌پرۆژه‌كه‌ ده‌كشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانی���ای‌ ع���ادل موته‌حیده‌ له‌كۆمپانی���ای‌ ع���ادل موته‌حیده‌ كردوه‌و س���ه‌رۆكی كۆمپانی���ای‌ گون���ه‌ش ئه‌وان‬ ‫كۆمپانیای‌ عادل موته‌حیده‌ ژماره‌یه‌ك هه‌بوه‌ بۆ دروس���تكردنی ش���وققه‌یه‌كی‌ داوای‌ قه‌ره‌ب���وی‌ ‪ 7‬ملیۆن و ‪ 750‬هه‌زار له‌مانگ���ی ‪ 12‬ی‌ ‪ 2009‬وه‌ هات���ون ب���ۆ‬ ‫پرۆژه‌یان پێشكه‌شی ئیداره‌ی‌ سلێمانیی‌‌و نیشه‌ته‌جێكردن‌و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ نزیكه‌ی‌ دۆالر ده‌كه‌ن‌و وتی‌ سه‌رباری‌ ئه‌م دۆسیه‌یه‌ كوردس���تان‌و ماوه‌ی‌ س���ێ‌ مانگ كاریان‬ ‫گه‌رمیانكردب���و‪ ،‬له‌چه‌ن���د ش���وێنێك ‪ 8‬ملیۆن دۆالریان خه‌رجكردوه‌‪ 6 ،‬ملیۆن كۆمپانیای‌ عادل موته‌حیده‌ له‌بری‌ ئه‌وان له‌پرۆژه‌كه‌دا كردوه‌و كه‌لوپه‌لێكی زۆریان‬ ‫ره‌زامه‌ن���دی مه‌بده‌ئیی���ان وه‌رگ���رت‌و دۆالری‌ كاش له‌كه‌لوپه‌ل بۆ بیناس���ازیی‌‪ ،‬ئیمزای‌ كۆمپانی���ای‌ مه‌تینله‌ریان كردوه‌و له‌توركی���ا هێن���اوه‌ ب���ۆ جێبه‌جێكردنی‬

‫پرۆژه‌كه‌‪ ،‬كه‌چی تائێستا عادل موته‌حیده‌‬ ‫هیچ پاره‌یه‌كی پێنه‌داون له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫كاره‌ی بۆیان كردوه‌‪.‬‬ ‫من ئون���ه‌ل ‪ -‬م له‌ئوتێلێك���ی هه‌ولێر‬ ‫بینی‌‪ ،‬وت���ی‌ ش���كاتم الی‌ دادگا كردوه‌و‬ ‫ده‌ب���ێ‌ ماف���ی خ���ۆم وه‌ربگرم���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫رونیش���یكرده‌وه‌ كه‌ له‌بری‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫پاره‌ عادل موته‌حیده‌ شكاتی‌ لێمانكردوه‌‬ ‫گوایه‌ ئێم���ه‌ جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌كه‌مان‬ ‫داوه‌ت���ه‌ كۆمپانیایه‌ك���ی دیك���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دادگا ل���ه‌ ‪2012/12/20‬داواك���ه‌ی‌ ئه‌وانی‌‬ ‫ره‌تكردۆت���ه‌وه‌و ئێم���ه‌ ل���ه‌م داوای���ه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتین‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و رونیك���رده‌وه‌ له‌م���اوه‌ی‌ نزیكی‬ ‫رابردو برایه‌كی روش���دی س���ه‌عید جاف‬ ‫خ���ۆی‌‌و ژماره‌ی���ه‌ك ئۆتۆمبێل���ی‌ ب���ه‌رز‬ ‫چونه‌ته‌ ئی���داره‌ی‌ گه‌رمیان خۆیان وه‌ك‬ ‫بازرگانێكی گ���ه‌وره‌ پێش���انداوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لێپرس���راوی ئیداره‌ی‌ گه‌رمی���ان دیداری‌‬ ‫ئه‌وانی‌ ره‌تكردۆته‌وه‌و ده‌ریكردون‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی كۆمپانیای‌ گونه‌ش رونیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ كۆمپانیای‌ عادل موته‌حیده‌ ده‌س���تی‌‬ ‫ده‌س���تییان پێده‌كات‌و هه‌میش���ه‌ خۆی‬ ‫پێش���انده‌دات شه‌ریكی برایه‌كی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌و ده‌یه‌وێ���ت له‌م‬ ‫رێگه‌ی���ه‌وه‌ فریوی���ان بدات‪ ،‬وت���ی‌ ئێمه‌‬ ‫كۆمپانیامان هه‌یه‌و بۆ كاركردن هاتوین‪.‬‬ ‫یه‌كێكی دیكه‌ له‌وانه‌ی‌ كێشه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانی���ای‌ ع���ادل موته‌حی���ده‌ هه‌ی���ه‌‬ ‫ئه‌و پیاوه‌یه‌ هه‌میش���ه‌ ب���ۆ ریكالمكردن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیبۆ له‌شاش���ه‌كانی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌رده‌ك���ه‌وت‪ ،‬ئه‌و ناوی‌ دوزگون به‌یازه‌و‬ ‫ده‌ڵێت من به‌پێی‌ گرێبه‌س���ت رێژه‌ی‌ له‌‬ ‫‪ %5‬ده‌كات له‌پرۆژه‌ی‌ ده‌ش���تی‌ به‌هه‌شت‬ ‫له‌هه‌ولێ���رو رونیكرده‌وه‌ ك���ه‌ مافی ئه‌و‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م گرێبه‌س���ته‌ی‌ هه‌یه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫روشدی س���ه‌عید جاف ده‌كاته‌ پاره‌یه‌كی‬ ‫زۆر ك���ه‌ له‌قس���ه‌ی‌ ئه‌و له‌ملی���ۆن دۆالر‬ ‫تێپه‌ڕ ده‌كات‪ ،‬ئه‌ویش ئێستا له‌هه‌ولێره‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی زۆر خه‌ریك���ی چاره‌كردن���ی‬ ‫كێش���ه‌كه‌ی‌ بو له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانیای‌ عادل‬ ‫موته‌حیده‌و روشدی سه‌عید جاف‪.‬‬

‫ ‬

‫توندتیژی‌ زۆر‌و داهێنانی‌ زۆرتر‬

‫سلێمانی‪ ..‬شارێک پڕ بزێوی‌و جوڵه‌ ‬ ‫گرتۆته‌وه‌(ئ���ه‌و ناوچان���ه‌ی‌ به‌س���ه‌وز‬ ‫ناس���راون ك���ه‌ وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك���ه‌ ب���ۆ‬ ‫ناوچه‌كان���ی‌ ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ یه‌كێتی‌)‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌و‬ ‫ملمالن���ێ‌‌و ناكۆكییه‌ سیاس���یی ‌هی‌ له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ له‌ئارادایه‌‪ ،‬ناكۆكی‌ نێوان گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ناكۆكی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫الیه‌نه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‪ ،‬هاوكات ناكۆكی‌‬ ‫نێوان پارتی‌‌و گۆڕان‪ ،‬هه‌روه‌ها تارمایی‌‬ ‫ناكۆكی‌ نێوان پارتی‌‌و یه‌كێتی‌(سه‌رباری‌‬ ‫رێككه‌وتنی‌ ستراتیژی‌)‪.‬‬ ‫به‌رپرسێكی‌ سیاسی‌ ئه‌و‌هی‌ نه‌شارده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ری‌ زیادبونی‌ توندتیژی‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫توندوتیژی‌ سیاسی‌ له‌ناوچه‌ی‌ (سه‌وز)‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ پێشبینی‌ كراوه‌‪ ،‬ئه‌و سیاسییه‌‬ ‫پێیوایه‌ ئاس���تی‌ توندتیژی‌ سیاسی‌ له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ له‌الیه‌كه‌وه‌ به‌نده‌ به‌بارودۆخی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫دیسان كۆمپانیا ‌ی عادل موته‌حیده‌‬ ‫ئا‪ :‬سان بابان‬ ‫د‪ .‬روشدی‪ ،‬پیاوێكه‌ رۆژانه‌‬ ‫له‌ته‌لفیزیۆنه‌كه‌ی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌كوردی‌و عه‌ره‌بی‌و هه‌ندێكجار توركیش‬ ‫قسه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌س نازانێت دكتۆره‌‬ ‫یان نا‪ ،‬گوایه‌ خه‌ڵكی كه‌ركوكه‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كان ناوبراو كوڕی‌ سه‌عید قادر‬ ‫جافه‌و له‌ساڵی‌ ‪ 1975‬له‌گه‌ڵ شیخ‬ ‫ستارو عه‌زیز خۆشناوو هاشم عه‌قراوی‌و‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌تروشی مانه‌وه‌و نه‌گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫ناو بزوتنه‌وه‌ی‌ چه‌كداریی‌ كورد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌مه‌ سه‌عید جاف بوه‌ به‌سه‌رۆكی‬ ‫نه‌قابه‌ی‌ عومالی‌ عیراقی‌و له‌گه‌ڵ رژێمی‬ ‫به‌عس بو‪.‬‬ ‫روشدی‪ ،‬نازناوه‌كه‌ی‌ عه‌شیره‌تی (جاف)‬ ‫ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم برایه‌كی دیك���ه‌ی‌ نازناوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ردوه‌ به‌تاڵه‌بان���ی‪ ،‬برایه‌ك���ی دیكه‌ی‌‬ ‫به‌ناوی‌ (حلمی) له‌س���ه‌رده‌می س���ه‌دام‪،‬‬ ‫موسته‌شار بوه‌ له‌كه‌ركوك‪ ،‬نابه‌ناو له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆی له‌ته‌لفیزیۆنه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌ناو‬ ‫خه‌ڵك‌و ده‌وروب���ه‌ری‌ پڕوپاگه‌نده‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات له‌گه‌ڵ كه‌سه‌ نزیكه‌كانی‌ مه‌سعود‬ ‫بارزانی س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ش���ه‌ریكه‌‪ ،‬ئ���ه‌م پڕوپاگه‌نده‌كردنه‌ وه‌ك‬ ‫كارتێ���ك به‌كاردێنێ���ت به‌رامب���ه‌ر هه‌مو‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ كێش���ه‌یان له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و پیاوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پی���اوه‌ خاوه‌ن���ی كۆمپانی���ای‌‬ ‫ع���ادل موته‌حیده‌یه‌‪ ،‬رۆژانه‌ له‌شاش���ه‌ی‌‬ ‫ته‌له‌فیزیۆن وه‌ك پاڵه‌وانێكی سیاس���ی‌و‬ ‫بازرگانێكی گ���ه‌وره‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬پاره‌‬ ‫ده‌به‌خش���ێت‌و وتار ده‌خوێنێته‌وه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫ئااڵیه‌كی‌ عێراق له‌پشتی خۆیه‌وه‌ ریزكردوه‌‪،‬‬ ‫له‌شاش���ه‌ی‌ ته‌له‌فیزی���ۆن به‌ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫ئۆتۆمبێلی جامڕه‌ش س���ه‌ردانی شوێنان‬ ‫ده‌كات ته‌نانه‌ت چه‌ند جارێك له‌كه‌ركوك‬ ‫به‌ئۆتۆمبێلی پۆلیسیش رێبه‌رییان كردبو‪،‬‬ ‫ك���ه‌س نازانێت ب���ه‌چ مه‌به‌س���تێك ئه‌م‬ ‫كاراران���ه‌ ده‌كات‪ ،‬نازانین خۆی‌ به‌عێراقی‬ ‫ده‌زانێت ی���ان كوردس���تانیی‌‪ ،‬له‌هه‌ولێر‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫گۆڕان له‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌وروپادا‬ ‫بۆیه‌که‌مجار سیستەمی ئەلکترۆنی به‌کارهێنا‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‬ ‫«‪»3‬‬

‫ئاورینگ باراوی‬

‫ئاراس وه‌هاب‬

‫به‌ختیار ره‌ئوف‬

‫ئا‪ :‬ئاری ئەبوبەکر ‪ ،‬دانیمارک‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان له‌ئه‌وروپا‬ ‫هەڵبژاردنی ڕیکخستنەکانی لەئه‌وروپا‬ ‫بەشێوەی سیستەمی ئەلکترۆنی‬ ‫ئەنجامدا‪ ،‬گۆڕانخوازه‌کان ده‌ڵێن‬ ‫ئه‌و‌ه جێی شانازییە کە بۆ یەکەمجار‬ ‫لەمێژوی هێزە سیاسییە کوردییەکاندا‬ ‫سیستەمی ئەلکترۆنی بەکاردەهێنرێت‬ ‫بۆ دەنگدان‪ ،‬هێزه‌کانی تریش ده‌ڵێن‬ ‫"بونی کاندیدەکان تەنها لەڕێگەی‬ ‫پێگەیەکی ئەنتەرنێتییەوە‪ ،‬زیندویەتی‬ ‫بونی چەندین کاندیدی جیاواز‬ ‫لەدەستدەدات"‪.‬‬ ‫لەڕۆژی ‪ ٢٠١٣/١/٢٤‬تا ‪٢٠١٣/٢/١٨‬‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان هەستا بەئەنجامدانی‬ ‫هەڵبژاردنی ڕیکخستنەکانی لەهەندەران‪،‬‬ ‫بەو ئامانجەی کە پلە ڕێکخراوەییەکانی‬ ‫(وەک ڕایەڵ���ەو بازن���ەو ئەنجومەن���ی‬ ‫واڵت) هەڵبژێردرێن لەقۆناغی یەکەمدا‪،‬‬ ‫هەڵبژاردنی نوێنەر بۆ بەش���داریکردن‬ ‫لەکۆنگرەی گ���ۆڕان لەقۆناغی دوەمداو‬ ‫دواقۆناغیش هەڵبژاردنی ئەنجومەنەکانی‬ ‫واڵتەکان‪.‬‬ ‫ئ���ەم پرۆس���ەیەش بەمیکانیزمێکی‬ ‫تایب���ەت بەڕیوەچوە‪ ،‬ک���ە هەر واڵتەو‬ ‫لەڕێگەی ئەنجومەنە کاتییەکانەوە ناوو‬ ‫ئیمەیڵ‌و ژمارە تەلەفۆنی ئەندامەکانی‬ ‫گۆڕانی���ان ناردوە بۆ ژوری هەڵبژاردن‪،‬‬ ‫دوات���ر لەکوردس���تانەوە بەتەلەفۆن‌و‬ ‫ئیمەی���ڵ چێکی ئەوە ک���راوە‪ ،‬کە ئەو‬ ‫ناوانەو ژم���ارە تەلەفۆنەکان کەس���ی‬ ‫ڕاس���تین یان ناوی وەهم���ی‌و نادیارن‪،‬‬ ‫پاشان ئەندامەکان بۆ خۆکاندیدکردن‌و‬ ‫دەنگ���دان لەڕێگەی ناردنی بۆ ئیمەیڵ‌و‬ ‫ژمارە تەلەفۆن ک���ۆدی تایبەتییان بۆ‬ ‫نێردراوە‪.‬‬ ‫ئەوەی کە جێگەی س���ەرنجە‪ ،‬جۆری‬ ‫دەنگدانەکە بو بەش���ێوەی سیستەمی‬ ‫ئەلکترۆن���ی‪ ،‬ک���ە ئەم���ە یەکەمجارە‬ ‫لەمێژوی هێزە سیاسییە کوردییەکاندا‪،‬‬ ‫کە پەی���ڕەوی لەو جۆرە سیس���تەمە‬ ‫بکەن‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی هەندێک لەبەشداربوانی‬ ‫هەڵبژرادنەک���ە ل���ەدەرەوەی واڵت‪،‬‬ ‫بزوتنەوەی گ���ۆڕان بوەتە خاوەنی ئەو‬ ‫ش���انازییە کە بۆ یەکەمجار سیستەمی‬ ‫ئەلکترۆنی بەکاردەهێنرێت بۆ دەنگدان‬ ‫لەهەڵبژاردندا‪.‬‬ ‫ئاراس وەهاب‪ ،‬نوس���ەرو یەکێک لەو‬ ‫کاندیدە دەرچوانەیە ب���ۆ نوێنەرایەتی‬ ‫کردن���ی دانیم���ارک لەکاتی بەس���تنی‬ ‫کۆنگرەی گش���تی بزوتنەوەی گۆڕاندا‬ ‫بۆ ئاوێنە وتی "بزوتنەوەی گۆڕان ئەو‬ ‫س���ەروەرییەی بۆ خۆی تۆمارکرد‪ ،‬کە‬ ‫ب���ۆ یەکەمجار سیس���تەمی ئەلکترۆنی‬ ‫بەکاربهێنێت ب���ۆ هەڵبژاردنی ناوخۆیی‬ ‫ڕیکخس���تنەکانی‪ ،‬ک���ە ئەم���ەش‬ ‫ش���ەفافترین‌و ب���ێ غەلوغەش���ترین‬ ‫ج���ۆری هەڵبژاردنە‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی‬ ‫شەفافییەتێکی بێ قەیدو شەرتی تێیدا‬ ‫بو‪ ،‬چونکە ئەنجامەکان دوای یەک ڕۆژ‬ ‫لەهەڵبژاردن���ەکان ڕاگەیەندران بەڕون‌و‬ ‫ئاشکرایی"‪.‬‬ ‫مەری���وان مەغ���دور س���ەرۆکی‬ ‫ئەنجومەنی ئێستای بزوتنەوەی گۆرانە‬ ‫لەدانیم���ارک پێیوایە کە سیس���تەمی‬

‫سیستەمی‬ ‫ئەلیکترۆنی ڕێگر‬ ‫بوە لەدێوەزمەی‬ ‫تەزویرو دوبارەو‬ ‫سێ بارە‬ ‫دەنگدانەوە‪ ،‬کە‬ ‫بەشێکی زۆری‬ ‫واڵتانی ڕۆژهەاڵت‬ ‫بەدەستییەوە‬ ‫دەناڵێنن‬

‫ئه‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫زیندویەتی‬ ‫بونی چەندین‬ ‫کاندیدی جیاواز‬ ‫لەدەستدەدات‌و‬ ‫دەبێتە هۆی‬ ‫لەدەستدانی‬ ‫گفتوگۆ لەنێوان‬ ‫کاندیدەکان‌و‬ ‫هەڵبژێردەراندا‬

‫ئەلکترۆنی جگە لەش���ەفافییەت بوەتە‬ ‫ه���ۆی دو خاڵی زۆر گرن���گ‪ ،‬ئەویش‬ ‫گەڕاندنەوەی کات‌و نەهێشتنی کوتلەو‬ ‫کۆتلەکاریی���ە‪" ،‬دەنگ���دان لەڕێگ���ەی‬ ‫سیس���تەمی ئەلکترۆنیی���ەوە‪ ،‬کاتێکی‬ ‫زۆری بۆ هەمو الیەکم���ان گەڕاندەوە‪،‬‬ ‫هەم بۆ ئێمەی دانیش���توی هەندەران‪،‬‬ ‫ه���ەم ب���ۆ هاوکارەکانم���ان ل���ەژوری‬ ‫هەڵبژاردن���ی بزوتنەویە گۆڕان‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەگەر ئ���ەم سیس���تەمە ئەلکترۆنییە‬ ‫نەبوایە‪ ،‬ئەوا دەب���و ژوری هەڵبژاردن‬ ‫نوێنەری���ان بگەڕایە بەس���ەر واڵتانداو‬ ‫مەس���رەفێکی زۆرو کاتێک‌و وزەیەکی‬ ‫ئێج���گار زۆری دەویس���ت ب���ۆ ئەوەی‬ ‫واڵت ب���ەواڵت هەڵبژاردنی تێدا ئەنجام‬ ‫بدرای���ە‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی کە زۆربەی‬ ‫ڕەوەندی کوردی پەیوەس���تن بەکات‌و‬ ‫دەوامەوە‪ ،‬کۆکردن���ەوەی ئەو خەڵکە‬ ‫لەی���ەک کات‌‌و جێگ���ەدا کارێک���ی تا‬ ‫ڕادەی���ەک قورس‌و ماندوک���ەر دەبێت‪،‬‬ ‫لەالیەکی ترەوە سیستەمی ئەلکترۆنی‬ ‫ڕێگری کرد ل���ەوەی کوتلەو کوتلەبازی‬ ‫لەناو ڕێکخس���تنەکانی دەرەوەی واڵتدا‬ ‫دروست ببێت‪ ،‬چونکە هەر گۆڕانخوازەو‬ ‫کودێکی بۆ هاتب���و بەئیمەیڵ‌و بەئێس‬ ‫ئێ���م ئێس‪ ،‬کە لەو ڕیگەیەوە دەیتوانی‬ ‫بچێت���ە ناو س���ایتی ژوری هەڵبژاردن‌و‬ ‫دەنگی خۆی بدات بەو کاندیدانەی کە‬ ‫خۆی���ان هەڵب���ژاردوە"‪ ،‬ئەمە بۆچونی‬ ‫مەریوان مەغدور بو‪.‬‬ ‫ئاورین���گ باراوی‪ ،‬ک���ە یەکێکە لەو‬

‫ژنە کاندیدە دەرنەچوانەی کە پێیوایە‬ ‫لەگەڵ ئەوەی ئ���ەو دەرنەچوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سیس���تەمی ئەلیکترۆن���ی ڕێگ���ر بوە‬ ‫لەدێوەزمەی تەزویرو دوبارەو سێ بارە‬ ‫دەنگدانەوە‪ ،‬کە بەشێکی زۆری واڵتانی‬ ‫ڕۆژهەاڵت بەدەستییەوە دەناڵێنن‪.‬‬ ‫باراوی ئەوەش ناشارێتەوە کە ڕێژەی‬ ‫کاندیدە ژنەکان بۆ ڕێکخستنەکانی گۆڕان‬ ‫کەمبوەو لەئاس���تی پێویستدا نەبوە‪،‬‬ ‫لەدرێ���ژەی لێدوانەکەیدا لەبارەی بونی‬ ‫چەندێتی کاندیدەکان بۆ پۆس���تەکان‪،‬‬ ‫ب���اراوی وت���ی "مونافەس���ە لەبەینی‬ ‫کاندیدەکان���دا‪ ،‬ش���تێکی شارس���تانی‬ ‫ب���و‪ ،‬بەڕادەیەک هی���چ کاریگەرییەکی‬ ‫نەکردب���وە س���ەر پەیوەندیی���ە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان���ی کاندی���دەکان‪،‬‬ ‫بەڵکو مونافەس���ەکە تەنها لەئاس���تی‬ ‫سیاسییدا بو"‪ ،‬هەر لەمبارەیەوە ئاراس‬ ‫وەهاب وتی " هەرچەن���دە تاکی ئێمە‬ ‫تا ئێس���تا نەگەیش���تۆتە ئەو ئاستەی‬ ‫کە مونافەسەی سیاس���ی‌و پەیوەندی‬ ‫کۆمەاڵیەتی لەیەک جیابکاتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆشبەختانە‪ ،‬زۆربەی کاندیدەکان بونی‬ ‫دژە کاندیدیان بەگیانێکی وەرزش���یانە‬ ‫(ڕۆحی ڕیازی) وەرگرت‪ ،‬بەاڵم مەریوان‬ ‫مەغدور لەگەڵ ئ���ەوەی هاوڕایە لەگەل‬ ‫ب���اراوی‌و وەهابدا‪ ،‬ک���ە بونی کاندیدی‬ ‫زۆرو جی���اواز کارێکە دەتوانێت ڕۆحی‬ ‫مونافەسەی شەرعی دروستبکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پێیوای���ە یەکێک لەخاڵە نێگەتیڤەکانی‬ ‫ئەم هەڵبژاردنانەی گۆران لەدەرەوەی‬

‫مه‌ریوان مه‌غدور‬

‫واڵت ئەوەبو‪ ،‬کە هیچ قەیدو مەرجێک‬ ‫نەبو ب���ۆ خۆکاندیدک���ردن "هەرکەس‬ ‫لەماڵەکەی خۆیەوە دەیتوانی بەکلیکێک‬ ‫س���یڤی خۆی بنێرێت‌و ببێتە کاندید بۆ‬ ‫هەر پۆستێک‪ ،‬بۆ نمونە بۆ نوێنەرایەتی‬ ‫دانیمارک لەکۆنگرەی گشتی بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان‪ ،‬ئێمە ‪ ١١‬کاندیدم���ان هەبوو‪،‬‬ ‫ک���ە دەبوایە ‪ ١‬نوێن���ەر هەڵبژێردێت‪،‬‬ ‫بون���ی ئەو کاندیدە زۆران���ە‪ ،‬لەدەنگی‬ ‫کەسایەتییە بەتواناکانی کەمکردەوە"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە ب���ۆ دواندنی بەرپرس���انی‬ ‫یەکێت���ی‌و پارت���ی ل���ەدەرەوەی واڵت‬ ‫پەیوەن���دی پێوەکردن ب���ۆ وەرگرتنی‬ ‫بیروڕایان لەس���ەر ئەم هەڵبژاردنانەی‬ ‫گۆران لەدەرەوەی واڵت‌و بەمەبەس���تی‬ ‫ئەوەی ئەگەر ئەم جۆرە لەهەڵبژاردنیان‬ ‫پێباش���ە‪ ،‬ت���ا چەن���د ئام���ادەن داوا‬ ‫لەحزبەکانی���ان بکەن کە بەش���ێوەی‬ ‫ئەلکترۆنی پرۆس���ەی هەڵبژاردنەکانی‬ ‫دەرەوەی واڵتی���ان ئەنج���ام ب���دەن‪،‬‬ ‫بەرپرسی کۆمیتەی یەکێتی نیشتیمانی‬ ‫لەدانیمارک‪ ،‬وتی ناتوانم هیچ لێدوانێک‬ ‫بدەم لەس���ەر بەکارهێنانی سیستەمی‬ ‫ئەلکترۆنی بۆ هەڵبژاردنەکانی گۆران‪،‬‬ ‫چونکە ئاگاداری وردەکارییەکەی نیم‪.‬‬ ‫بەختیار ڕەئوف جێگری بەرپرس���ی‬ ‫ناوچەی پارتی دیموکراتی کوردس���تان‬ ‫لەدانیم���ارک لەس���ەر سیس���تەمی‬ ‫ئەلکترۆنی ب���ۆ هەڵبژاردن���ەکان وتی‬ ‫"پێش هەمو شتێک هیوای سەرکەوتنی‬ ‫ئەم هەڵبژاردنە دەکەم بۆ هاوڕێکانمان‬ ‫لەبزوتنەوەی گ���ۆران‪ ،‬پێموایە ڕەنگە‬ ‫بۆ ئێس���تای هێزێکی وەک بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان بتوانن هەڵبژاردن بەش���ێوەی‬ ‫ئەلکترۆنی ئەنجامبدەن‪ ،‬چونکە ئەوان‬ ‫هێزێکی تازەن‌و یەکەمجارە هەڵبژاردن‬ ‫ئەنجام���دەدەن ل���ەدەرەوە‪ ،‬ب���ەاڵم بۆ‬ ‫هێزێکی سیاس���ی خاوەن قورس���ایی‌و‬ ‫خەبات���ی وەک پارت���ی ک���ە خاوەنی‬ ‫چەندی���ن کادێری ک���ۆن‌و خەباتکارە‪،‬‬ ‫کارێکی زەحمەتە‪ ،‬چونکە کاندیدەکانی‬ ‫ئێمە دەبێ���ت بزانرێت کێن‌و چاالکییان‬ ‫لەڕابردودا چی بوەو لەئێستادا چییان‬ ‫پێی���ەو دەتوانن چ ج���ۆرە چاالکییەک‬ ‫ئەنجامب���دەن ب���ۆ پارت���ی‌و ک���ورد"‪،‬‬ ‫لەدرێژەی لێدوانەکەیدا ڕەئوف پێیوابو‪،‬‬ ‫کە بونی کاندی���دەکان تەنها لەڕێگەی‬ ‫پێگەیەکی ئەنتەرنێتییەوە‪ ،‬زیندویەتی‬ ‫بون���ی چەندی���ن کاندی���دی جی���اواز‬ ‫لەدەستدەدات‪ ،‬چونکە ئەو کاتە کەس‬ ‫کەس ناناسێت وەک ئەوەی هەیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫تەنها لەڕێگەی ناوەکەیەوە بڕیاردەدات‪،‬‬ ‫رەئۆف پێشیوایە ئەم شێوەیە‪ ،‬دەبێتە‬ ‫هۆی لەدەس���تدانی گفتوگ���ۆ لەنێوان‬ ‫کاندی���دەکان‌و هەڵبژێردەراندا‪ ،‬چونکە‬ ‫ڕوب���ەڕو دانیش���تن‌و وتن���ی ڕەخنەو‬ ‫س���ەرنج‌و تێبین���ی‌و پرس���یار لەالیەن‬ ‫هەڵبژێردەدانەوە ون دەبێت‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ جی���اوازی بیروبۆچونیاندا‪،‬‬ ‫تاڕادەیەک هەمو لەسەر ئەوە کۆکن‪ ،‬کە‬ ‫دەکرێت سیستەمی ئەلکترۆنی‪ ،‬دەکرێت‬ ‫س���ودی لێببینرێت بۆ هەڵبژاردنەکانی‬ ‫عێ���راق ی���ان کوردس���تان‪ ،‬لەناوخ���ۆ‬ ‫ی���ان دەرەوە‪ ،‬چونک���ە یەکێک���ە لەو‬ ‫ڕێگایانەی ک���ە بەر بەتەزویر دەگرێت‌و‬ ‫دوبارەبون���ەوەی دەنگدانی دەنگدەری‬ ‫تێدا نییەو ش���ەفاف‌و ئەنجامەکان زو‬ ‫دەردەچن‪.‬‬

‫«ڕێکپەرس���تی»‌و «دژایەتیکردن���ی‬ ‫ناڕێک���ی» ڕیش���ەیەکی الهوت���ی‌و‬ ‫تیۆلۆگیان���ەی ل���ە فەلس���ەفە‌و ژیاندا‬ ‫هەیە‪ ،‬هەموو ج���ۆرە بیرکردنەوەیەک‬ ‫لە دونیایەکی رێک‌و سیس���تماتیزەکراو‬ ‫مرۆڤی بەرەو ئەوە بردوە کە دەربارەی‬ ‫ڕێکخ���ەر‌و نەخشەس���ازی گ���ەردون‬ ‫پرس���یاربکات‪ .‬بەدرێژای���ی مێ���ژووی‬ ‫فیک���ری دین���ی تێزەیەک���ی بنەڕەتی‬ ‫بااڵدەس���تە‪ ،‬گەر باوەڕم���ان بە بوونی‬ ‫خودا بوو‪ ،‬دەبێت باوەڕیشمان بە بوونی‬ ‫سیس���تمێکی گەردون���ی‌و کۆمەاڵیەتی‬ ‫ڕێکخ���راو‌و سیس���تمایزەکراو هەبێت‪،‬‬ ‫گەر باوەڕیشمان بە بوونی گەردونێکی‬ ‫ڕێکخراو‌و سیس���تەمدار هەیە‪ ،‬دەبێت‬ ‫وەک دانەری ئەو ڕێکخستن‌و سیستمە‬ ‫باوەڕیش���مان بە خودا بێ���ت‪ .‬یەزدان‬ ‫ل���ە فیکری دینی���دا مان���ای ڕێکخەر‌و‬ ‫یاس���ادانەر‪ ،‬هێزێک سروشت لە ڕێگای‬ ‫یاس���اکانەوە‌و کۆمەڵ���گاش لە ڕێگای‬ ‫شەرع‌و ئەحکامەکانییەوە ڕێکدەخات‪.‬‬ ‫واتە هەم دەتوانین ڕێکی گەردون وەک‬ ‫بەرەنجامی بوون���ی خودا بزانین‌و هەم‬ ‫بوون���ی خوداش وەک ه���ۆکاری ڕێکی‬ ‫گەردون بس���ەلمێنین‪ .‬تۆمای ئەکوینی‬ ‫یەکێک بوو ل���ەو فەیلەس���وفانەی لە‬ ‫مێژووی فیکری دینی‌و فەلسەفیدا‪ ،‬بەر‬ ‫لەوانی تر‪ ،‬لە ڕێگای وردبوونەوەوە لە‬ ‫سروش���ت‌و ڕێکی سیستمی گەردونەوە‬ ‫گەیشتە سەر ئەو بەڵگەنەویست‌و بنەما‬ ‫نەگۆڕانەی بوونی خودا دەسەلەمێنن‪.‬‬ ‫وات���ە بەڵگەکان���ی تۆم���ای ئەکوینی‬ ‫ب���ۆ س���ەلماندنی بوونی خ���ودا هەم‬ ‫کۆس���مۆلیژی‌و هەم ئەنتۆلۆژی بوون‪.‬‬ ‫بۆ نمونە یاس���ای یەکەمی بەڵگەکانی‬ ‫ئەکوین���ی دەچێت���ەوە س���ەر بوونی‬ ‫سیس���تمێکی بزاڤ لە گەردوندا‪ .‬بزاڤ‬ ‫بە مانای ئەوەنا ش���تێک لە خاڵێکەوە‬ ‫بە ئاڕاس���تەی خاڵێکی ت���ر بجوڵێت‪،‬‬ ‫بەڵکو بوونی سیس���تمێکی گۆڕانکاری‬ ‫ناوەکی کە وادەکات شتێک لە دونیای‬ ‫ئەگ���ەرەوە بگوازێت���ەوە ب���ۆ دونیای‬ ‫حەقیقەت‪ .‬الی ئەکوینی هیچ ش���تێک‬ ‫ناکرێت لە خۆی���ەوە بجوڵێت‪ ،‬هەموو‬ ‫ش���تێک دەبێت بزوێنەرێک���ی هەبێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی دەبێتە بزوێنەر ل���ە بنەڕەتدا‬ ‫خ���ۆی بزوێنراوە‪ .‬هەم���وو بزاڤێک لە‬ ‫بزاڤێکەوە دێتەدەرێ‪ ،‬واتە هەمیش���ە‬ ‫هۆکارێکی جوڵە‌و دەرەنجامێکی جوڵە‬ ‫هەیە‪ ...‬بەاڵم بەپێی ئەکوینی ناکرێت‬ ‫ت���ا کۆتایی ب���ۆ هەم���وو بزوێنەرێک‬ ‫بزوێنێ���ک بدۆزین���ەوە‪ ،‬ل���ە کۆتای���ی‬ ‫زنجیرەک���ەدا‌و کە دەگەڕێینەوە س���ەر‬ ‫خاڵ���ی یەک���ەم بزوێنەرێ���ک دەبینین‬ ‫کە هیچ بزوێنەرێکی پێش���خۆی نییە‪،‬‬ ‫واتە تەواوی یاس���اکانی جوڵە‌و گۆڕان‬ ‫لەسەر یاسایەک‌و بنەمایەکی بنەڕەتی‬ ‫بەن���دە‪ ،‬ئەویش بوونی ئەو بزوێنەرەیە‬ ‫کە خۆی نابزوێ���ت‌و تەنیا دەبزوێنێت‬ ‫«پریمی���ۆم موڤێنس» یان «پریمیۆم‬ ‫مۆتۆریۆم ئیمۆبیلی���ۆم»‪ .‬لێرەوە هەر‬ ‫تێڕامانێ���ک لە سیس���تمی جوڵە الی‬ ‫ئەکوینی دەمانبات���ەوە بۆ الی خودا‪.‬‬ ‫بەڵگەی دووەمی سەلماندنی خوداش‬ ‫هەمانشێوە هەر لە خودی ئەو لۆژیکە‬ ‫ناوەکیی���ەوە هەڵدەقوڵێت کە تێڕامان‬ ‫ل���ە گ���ەردون پێشکەش���ماندەکات‪.‬‬ ‫بەزمانێک���ی تر ئەوە خ���ودا نییە کە‬ ‫پێماندەڵێ���ت ئەمە گەردونە‪ ،‬بەڵکو بە‬ ‫پێچەوانەوە الی ئەکوینی ئەوە گەردونە‬ ‫پێماندەڵێ���ت ئەمە خودای���ە‪ .‬بەڵگەی‬ ‫دووەم دەڵێ���ت هیچ کارێک «ئاکتیۆ»‬ ‫نیی���ە بێ ه���ۆکار‪ ،‬هەم���وو کارێک بە‬ ‫کاری هۆیەکی ترە‪ ،‬بۆیە هەر ش���تێک‬ ‫کەدەردەکەوێ���ت‌و دروس���تدەبێت ل���ە‬ ‫هیچەوە نەهاتووە بەڵکو هۆکارێک بۆتە‬ ‫مایەی بوون���ی‪ ،‬گەر بە زنجیرەی کار‌و‬ ‫هۆکارەکانیش���دا بگەڕێینەوە دەبینین‬ ‫کە سەرەتای هەموو سەرەتاکان کارێک‬ ‫هەیە بێ هۆکار‪ ،‬ش���تێک کە بە هۆی‬ ‫هۆیەکی تری پێش خۆیەوە دروس���ت‬ ‫نەب���ووە‪ ،‬واتە خۆی ه���ۆی خۆیەتی‌و‬ ‫بەر لە خۆی ه���ۆی دیکە بوونی نییە‪،‬‬ ‫«پریما کاوزا»‪« .‬ب���ۆ زیاتر زانیاری‬ ‫لەس���ەر بەڵگەکانی تۆمای ئەکوینی‪.‬‬ ‫بڕوانە تۆمای ئەکوینی‪ .‬بەڵگەنامە دژی‬ ‫وەسەنییەکان‪ .‬ئامادەکردن‌و وەرگێڕانی‬ ‫ب���ۆ ئەڵمانی لەالی���ەن کارل ئەلبەرت‌و‬ ‫پاولوس ئێنگلهارت‪ .‬دارمشتات‪.1974 .‬‬ ‫بەتایبەت کەپیتالی ‪.»13‬‬ ‫ئەمج���ۆرە س���ەلماندنانەی خ���ودا کە‬

‫بەبێ بیرۆکەی‬ ‫نەمری مەیلی‬ ‫مرۆڤ بۆ‬ ‫چاکەکردن‬ ‫پاساوێکی نابێت‬ ‫لە ڕێکی‌و سیس���تماتیکی گ���ەردون‌و‬ ‫ش���تەکانەوە دێن���ەدەرێ‪ ،‬زەمانێک���ی‬ ‫زۆر ل���ە فەلس���ەفەدا دەژی‪ ،‬کانت ئەو‬ ‫بەڵگە کۆس���مۆلۆگی‌و ئەنتۆلۆگیانەی‬ ‫سەلماندنی خودا رەتدەکاتەوە‪ ،‬یان لە‬ ‫ڕاستیدا کانت لە سیستمێکی گەردونی‌و‬ ‫مەنتیقییەوە بەرەو س���ەلماندنی خودا‬ ‫ناڕوات‪ ،‬بەڵکو لە سیس���تمی ئەخالقی‬ ‫مرۆڤەوە بوونی خودا دەس���ەلەمێنێت‪.‬‬ ‫الی کانت «عەقڵ���ی پەتی» ناتوانێت‬ ‫بوونی خودا بسەلمێنێت‪ ،‬بەڵکو ئەوەی‬ ‫دەتوانێت ئ���ەوکارە بکات���ە «عەقڵی‬ ‫پراکتیکیی���ە»‪ .‬ئەوی���ش وەک تۆمای‬ ‫ئەکوین���ی باوەڕی ب���ەوە هەیە کە بەر‬ ‫لە بوون���ی ئێم���ە یاس���اکانی «هۆ‌و‬ ‫دەرەنجام» هەب���وون‌و لە کاردان‪ ،‬زۆر‬ ‫بە ڕوونیش دەڵێت «هەر ش���تێک کە‬ ‫ڕوودەدات‪ ،‬مەرجی پێشینەی ئەوەیە‪،‬‬ ‫پەیڕەوی یاس���ایەک دەکات» «بڕوانە‬ ‫کان���ت‪ .‬ڕەخن���ە ل���ە عەقڵ���ی پەتی‪.‬‬ ‫دارمش���تات‪ .1968 .‬ل ‪ .»226‬بەاڵم‬ ‫تێگەیش���تنی ئێم���ە لەم یاس���ایانە تا‬ ‫ئەندازەیەک���ی زۆر س���وبێکتیفە‪ .‬واتە‬ ‫لەگەڵ ئەو بڕوا گەورەیەشدا بە بوونی‬ ‫گەردونێکی مەنتیقی کە یاس���ا رێژە‌و‬ ‫هیچ ش���تێک نییە ل���ە ناویدا ملکەچی‬ ‫یاس���ایەک نەبێت‌و ڕێکخستنێکی تێدا‬ ‫نەبێ���ت‪ ،‬کانت ڕای وایە س���ەلماندنی‬ ‫بوونی خ���ودا ‪ ،‬وەک بوونەوەرێک کە‬ ‫خالقی ڕێکی‌و مانایە لە ڕێگای عەقڵی‬ ‫تیورییەوە کاری نەکردەیە‪ ،‬ئێمە تەنیا‬ ‫لە رێگای ئەخالق���ەوە دەتوانین خودا‬ ‫بناسین‪ .‬چڕکراوەی بەڵگەکەی کانتیش‬ ‫بەمجۆرەی���ە‪ ،‬لە مرۆڤدا دوو هەس���تی‬ ‫ناتەبا ل���ە ملمالنێدان ک���ە یەکێکیان‬ ‫هەس���تی جێبەجێکردنی ئەرکەکانمان‬ ‫«واجب���ەکان» ـ���ە‪ ،‬ئەویدی���ان‬ ‫ئارەزووەکانمان���ە‪ .‬ئ���ارەزوو‌و ئ���ەرک‬ ‫هەمیش���ە تەبانین‪ ،‬بەاڵم بەختەوەری‬ ‫م���رۆڤ لەوەدای���ە خواس���تەکانی‌و‬ ‫ئەرکەکانی یەکش���ت بن‌و یەکبگرنەوە‌و‬ ‫ئەو ناتەبای���ی‌و ناکۆکییە لە نێوانیاندا‬ ‫هەڵبگیرێ���ت‪ .‬ئ���ەم یەکگرتنەوەیەش‬ ‫تەنیا کاتێک مانای هەیە کە لە ئازادی‬ ‫تەواوە وە بێت‪ .‬بەاڵم مرۆڤ تا لەسەر‬ ‫زەوییە ناگاتە ئ���ەم تەباییە قووڵە لە‬ ‫نێوان خواس���ت‌و واجبدا «کە هەڵبەت‬ ‫ل���ە رووی ئەخالقیی���ەوە هەردووکیان‬ ‫دەبێت ل���ە کردنی چاکە دا تەواوبن»‪،‬‬ ‫بۆیە پرەنس���یپێکی تر پێویس���تە بۆ‬ ‫ئەوەی بیس���ەلمێنێت جێگایەک هەیە‬ ‫بۆ بەخت���ەوەری تەواوەتی مرۆڤ‪ ،‬ئەو‬ ‫پرەنس���یپەش نەمرییە‪ .‬بەبێ بیرۆکەی‬ ‫نەم���ری مەیلی مرۆڤ ب���ۆ چاکەکردن‬ ‫پاس���اوێکی نابێت‪ .‬ب���ە کورتی بەپێی‬ ‫کان���ت ئ���ەو کەس���انەی ک���ە دەزانن‬ ‫دەمرن‌و کۆتایی���ان دێت‪ ،‬پاڵهێزێکیان‬ ‫نییە مۆرالیس���ت ب���ن‌و بەختەوەریش‬ ‫بن‪ .‬بۆ س���ەقامگیربوونی ئەخالقێکی‬ ‫پایەدار هەمیش���ە پرەنس���یپی نەمری‬ ‫ڕۆح پێویس���تە‪ ،‬ک���ە هەڵبەت ئەویش‬ ‫پێویس���تی بە بوونەوەرێکی نەمر هەیە‬ ‫تا بیبەخش���ێت‪ ،‬کە بێگومان خودایە‪.‬‬ ‫ئەخالق الی کانت یاسای ئەزەلی هەیە‪،‬‬ ‫یاساکان لە ناوەوەی مرۆڤدا نوسراون‌و‬ ‫بەڵگەن لەس���ەر دەس���تێکی گەردونی‬ ‫ڕێکخ���ەر کە وایکردوە مرۆڤ لە ڕێگای‬ ‫ئەخالقی خۆیەوە بگاتە خودا‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪ 3/17‬تاڵه‌بانی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كوردستان!‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ زیاتر له‌دو مانگه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتوه‌‌و له‌واڵتی‌ ئه‌ڵمانیا له‌ژێر‬ ‫چاودێریی‌ پزیشكیدایه‌‪ ،‬به‌درێژایی‌ ئه‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ به‌رپرسانی‌ یه‌كێتی چه‌ندینجار‬ ‫هه‌واڵی‌ "باشبونی‌ ته‌ندروستی‌"‬ ‫ئه‌ویان راگه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هیچ وێنه‌و لێدوانێكی‌ ناوبراویان‬ ‫بۆ سه‌لماندنی‌ ئه‌و هه‌وااڵنه‌یان‬ ‫باڵوكردبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫"پێش���بینی‌ ده‌كرێت س���ه‌رۆك مام‬ ‫جه‌الل له‌‪ ،2013/3/17‬پاش سێ مانگ‬ ‫له‌ڕوداوی نه‌خۆش���كه‌وتنی به‌سه‌المه‌تی‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كوردستان"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ نوێتری���ن هه‌واڵ���ی‌ س���ایتی‌‬ ‫"مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس���تان"ه‌ ده‌رب���اره‌ی‌ ره‌وش���ی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬سایتی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫سلێمانی‌ بۆ پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌واڵ���ه‌ی‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫س���ه‌رۆك مام جه‌الل له‌ سێ به‌رواردا‪،‬‬ ‫سێ ڕوداوی هاوش���ێوه‌ دوباره‌ بۆته‌وه‌‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌‪ :‬ڕۆژی ‪2012 / 6 / 17‬‬ ‫به‌هۆی تیكچوونی باری ته‌ندروستییه‌وه‌‬ ‫سه‌فه‌ری ئه‌‪/‬مانیای كردو نه‌شته‌رگه‌ریی‬ ‫ئه‌ژنۆی بۆ ك���را ‪ .‬پاش ‪ 3‬مانگ رۆژی‬ ‫‪ 2012 / 9 / 17‬ل���ه‌ ڕێی فڕۆكه‌خانه‌ی‬ ‫سلێمانیه‌وه‌ پاش چاكبوونه‌وه‌ی گه‌ڕایه‌وه‌‬ ‫كوردس���تان ‪ .‬هه‌روه‌ها رۆژی ‪12 / 17‬‬ ‫‪ 2012 /‬به‌هۆی توش���بوونی به‌جه‌ڵته‌ی‬ ‫مإشك ڕه‌وانه‌ی نه‌خوش���خانه‌ی مدینه‌‬ ‫توبی به‌غدا كرا ڕیكه‌وت و لێكچوونه‌كان‬ ‫ل���ه‌وه‌دان كه‌ هه‌موو ڕووداوه‌كان له‌ ‪17‬‬ ‫مانگدا بووه‌وهه‌م���وو ڕووداوه‌كان یه‌كی‬ ‫سێ مانگیان نێوان بووه‌"!‬ ‫ئه‌م هه‌واڵه‌ی‌ سایتی‌ مه‌ڵبه‌ند هاوكات‬ ‫ب���و له‌گ ‌هڵ‌ لێدوان���ی‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارێزگاری‌ كه‌ركوك‬ ‫"د‪.‬نه‌جمه‌دی���ن كه‌ری���م" ب���ۆ س���ایتی‌‬ ‫"ئاوێنه‌نیوز"‪ ،‬كه‌ ناوبراو له‌هه‌مانكاتیشدا‬ ‫لە تیمی پزیشكی چارەسەری تاڵەبانیەو‬ ‫ئ���ه‌و به‌"ئاوێنه‌نی���وز"ی‌ رایگەیاند كه‌‬

‫تاڵه‌بانی‌ ناتوانێت به‌ڕه‌وانی‌ قسه‌ بكات‌و‬ ‫بارزانیش نه‌یتوانی���وه‌ ببینێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نها دڵش���اد بارزانی‌ برای‌ مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌ ئ���اگاداری‌ ته‌ندروس���تییه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ب���ۆ رۆژی‌ دواتر س���ه‌عدی‌ پیره‌‬ ‫له‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌ك���دا ره‌تیك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫قسه‌ی‌ له‌و شێوه‌یه‌ی‌ كردبێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها د‪.‬نه‌جمه‌دین كه‌ریم پارێزگاری‌‬ ‫كه‌ركوك به‌و پێیه‌ی‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌ یه‌كێتیه‌‌و یه‌كێكه‌ له‌پزیشكه‌‬ ‫ناس���راوه‌كان‌و له‌كاتی‌ نه‌خۆشكه‌وتنی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ له‌به‌غدا‌و ئه‌ڵمانیاش هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ كردوه‌‪ ،‬چه‌ند جارێك رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ ته‌ندروس���تی‌ تاڵه‌بانی‌ جێگیره‌‌و له‌و‬ ‫روه‌ش���ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌نی���وزی‌ راگه‌یاندوه‌‬ ‫"له‌پاش په‌یوه‌ندیكردن به‌پزیش���كانی‌‬ ‫تایبه‌تی سه‌رۆك كۆمار له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫چاریت ئاگاداری���ان كردین كه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌توانێت به‌ڕه‌وانی‌ قس���ه‌‬ ‫بكات‌و له‌سه‌ر كورسی‌ دابنیشێت"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌مانگی‌ رابردودا ده‌سته‌ی‌ نه‌زاهه‌ی‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫عێراق رایانگه‌یاند كه‌ هه‌رچه‌نده‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫"تەندروس���تی سەرۆك تاڵەبانی بەرەو پزیشكی‌‪ ،‬به‌ره‌و نه‌خۆشخانه‌ی (چاریت) باری‌ ته‌ندروس���تی‌ جێگیر نییه‌‌و وه‌ك له‌ڕوی‌ ته‌ندروستییه‌وه‌ له‌ژێر چاودێری‌‬ ‫پێش���چوونی گرنگی بەخۆوە بینیووەو ی‌ ئه‌ڵمانی���ا به‌ڕێكرا ك���ه‌ به‌گرنگترین رۆژنامه‌كه‌ باسیكردبو "تاڵه‌بانی‌ مردوی‌ پزیش���كیدایه‌‪ ،‬كه‌چی‌ توانی‌ سه‌رو‌هت‌و‬ ‫بەش���ێوەیەكی زۆر بەرچاو بەرەو باش نه‌خۆشخانه‌كانی‌ ئه‌وروپا داده‌نرێت‪ .‬له‌و سه‌ر جێگه‌یه‌"‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر زو به‌رپرسانی‌ س���امانی‌ خۆی‌ بۆ ده‌سته‌كه‌یان ئاشكرا‬ ‫بوون چووە"‪.‬د‪.‬نەجمەدین وتی "ئێستا كاته‌شه‌وه‌ تائێستا به‌رپرسانی‌ یه‌كێتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆمار به‌توندی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم ده‌س���ته‌كه‌ ورده‌كاری‌ ئه‌و‬ ‫ئاشكراكردنه‌یان رانه‌گه‌یاند كه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫جەنابی مام جەالل بە باشی قسە ئەكاو س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆماری‌ عێراق به‌رده‌وام هه‌واڵه‌كه‌یان ره‌تكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌و پێیه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌و كاته‌دانه‌ ده‌یتوانی‌ قس���ه‌‬ ‫زاكیرەشی بەشێوەیەكی كارا ئەركەكانی هه‌واڵی‌ "باشبونی‌ ته‌ندروستی‌ تاڵه‌بانی‌"‬ ‫خ���ۆی ئەنج���ام ئ���ەدا‌و ل���ە داهاتودا باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ كاتێك له‌گه‌ڵ‌ (چارێت���ه‌) چاره‌س���ه‌ری‌ پزیش���كی‌ بكات‌و كه‌سیشی‌ نه‌ده‌ناسییه‌وه‌‪ ،‬ئاخۆ‬ ‫ئەگەڕێت���ەوە واڵت‌و ئەرك‌و فرمانەكانی ئه‌و هه‌وااڵن���ه‌دا وێنه‌یه‌كی‌ نوێی‌ ناوبراو وه‌رده‌گرێت كه‌ به‌یه‌كێك له‌نه‌خۆشخانه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كێوه‌ س���ه‌روه‌ت‌و سامانه‌كه‌ی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌‌و گرنگه‌كانی‌ واڵت���ی‌ ئه‌ڵمانیا بۆ ئه‌و ده‌سته‌یه‌ ئاشكرا كردوه‌؟‬ ‫خۆی ئەنجام ئ���ەدا‪ ".‬هه‌روه‌ها هه‌وڵی باڵوناكرێته‌وه‌‬ ‫جگه‌ له‌به‌رپرسانی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬هه‌فته‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ جێگ���ه‌ی‌ متمان���ه‌ی‌ هاواڵتیان داده‌نرێ���ت‌و تاكه‌ الیه‌ن���ی‌ فه‌رمییه‌ كه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش باڵوکرای���ه‌وه‌ ک���ه‌ تاڵه‌بانی‬ ‫به‌ته‌له‌فون قس���ه‌ی له‌گ���ه‌ڵ هێرۆ خان بێ���ت‪ ،‬بۆی���ه‌ ئ���ه‌وه‌ش گومان���ی‌ الی‌ پێویسته‌ هه‌واڵی‌ ته‌ندروستی‌ تاڵه‌بانی‌ رابردوش نوس���ینگه‌ی‌ سه‌رۆك كۆماری‌‬ ‫خه‌ڵك دروستكردوه‌ كه‌ تاڵه‌بانی‌ باری‌ باڵوبكات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌تا ئێس���تا هیچ عێراق له‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌كدا باڵویكرده‌وه‌‬ ‫کردوه‌‪.‬‬ ‫پزیش���كێك له‌تیم���ه‌ ته‌ندروس���تییه‌ كه‌ باری‌ ته‌ندروستی‌ تاڵه‌بانی‌ جێگیری‌‌و‬ ‫ئه‌م هه‌واڵ‌‌و لێدوانانه‌ به‌ش���ێكن له‌و ته‌ندروستی‌ باش بوبێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ره‌وانه‌كردنی‌ بۆ ئه‌ڵمانیا‪ ،‬هێرۆ بیانییه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ هه‌واڵی‌ ته‌ندروستی‌ ب���ه‌ره‌و پێش���چونی‌ باش���ی‌ به‌خ���ۆوه‌‬ ‫زنجیره‌ ه���ه‌واڵ‌‌و لێدوانانه‌ی‌ به‌درێژایی‌‬ ‫بینیوه‌‪.‬‬ ‫دو مانگ���ی‌ رابردو س���ه‌باره‌ت به‌باری‌ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د هاوس���ه‌ری‌ تاڵه‌بانی‌ ناوبراویان رانه‌گه‌یاندوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ بۆ زانین���ی‌ باڵونه‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫مانگێكی���ش له‌مه‌وب���ه‌ر له‌میان���ه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ تاڵه‌بانی‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هاوڕێیه‌ت���ی‌ ده‌ك���رد‌و دوای‌ ماوه‌یه‌ك‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 80‬س���اڵه‌‌و له‌(‪ 17‬ی‌ كانونی‌ گه‌ڕای���ه‌وه‌ ب���ۆ كوردس���تان رایگه‌یاند سه‌ردانێكیدا بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ ،‬بارزانی‌ وێن���ه‌ی‌ نوێ���ی‌ تاڵه‌بان���ی‌‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫ی ئاشكراكردنی‌ س���ه‌روه‌ت‌و سامانه‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ ‪ )2012‬به‌ه���ۆی‌ توش���بونی‌ كه‌هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ باری‌ ته‌ندروستی‌ باشه‌‌و س���ه‌ردانی‌ نه‌خۆش���خانه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بان ‌‬ ‫كرد به‌مه‌به‌س���تی‌ بینین���ی‌‪ ،‬به‌اڵم دو بۆ ده‌س���ته‌ی‌ نه‌زاهه‌‪ ،‬چه‌ن���د جارێك‬ ‫به‌جه‌ڵت���ه‌ی‌ ده‌م���اغ گه‌یه‌ندرای��� ‌ه له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی مه‌كته‌بی‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌وته‌بێ���ژی‌ یه‌كێت���ی‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوای‌ ماوه‌یه‌ك ل���ه‌و لێدوانه‌‪ ،‬هه‌فته‌ له‌مه‌وب���ه‌ر ئه‌ندام��� ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ (شاری‌ پزیشكی‌)‌ به‌غدا‌و‬ ‫ته‌نه���ا دوای‌ س���ێ رۆژو به‌مه‌به‌س���تی‌ رۆژنام���ه‌ی‌ (ڤی���گارۆ)ی‌ فه‌ڕه‌نس���ی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬س���ه‌عدی‌ ئه‌حمه‌د ئ���ازاد جوندیانیی���ه‌وه‌ ك���رد‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ هه‌واڵێك���ی‌ باڵوكرده‌وه‌ ك���ه‌ تاڵه‌بانی‌ پیره‌ له‌چاوپێكه‌وتنێك���دا رایگه‌یاند كه‌ به‌رده‌ست نه‌بو‪.‬‬ ‫چاودێریك���ردن‌و‬

‫پارتی‌ له‌سۆران ئه‌ندامانی‬ ‫‌"هاوپه‌یمانه‌ ستراتیژییه‌كه‌ی‌" ده‌بات بۆ خۆی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫به‌ش���ێك له‌هاواڵتی���ان‌و كادیران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێت���ی‌ پێیانوای���ه‌ كه‌ ئ���ه‌و حیزبه‌‬ ‫له‌قه‌زای‌ س���ۆران له‌ڕوی‌ جه‌ماوه‌رییه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێ���ك‬ ‫له‌"پاكشه‌كش���ه‌"دایه‌‌و‬ ‫له‌هۆكاره‌كانیش بۆ سه‌ركردایه‌تییه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گێڕن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌رپرس���ی‌ راگه‌یاندن���ی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ سۆرانیش رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫ئه‌وان له‌سۆران خۆیان به‌میوان نازانن‪.‬‬ ‫قه‌زای‌ سۆران ماوه‌ی‌ سی‌‌و دو ساڵ ‌ه‬ ‫بوه‌ته‌ ش���ارۆچكه‌‌و له‌ئێستاش���دا ته‌نها‬ ‫س���ه‌نته‌ری ئه‌م ش���ارۆچكه‌یه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫دوانزه‌ هه‌زار هاواڵتی‌ تێدا ده‌ژی‌‪ ،‬پێشتر‬ ‫یه‌كێتی له‌م ش���ارۆچكه‌یه‌دا پێگه‌یه‌كی‬ ‫جه‌ماوه‌ری باش���ی‌ هه‌ب���وه‌ به‌جۆرێك‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی ساڵی (‪)1992‬دا زۆرترینی‬ ‫ده‌نگه‌كانی ئه‌م قه‌زایه‌ به‌ڕێژه‌یه‌كی زۆر‬ ‫ب���ۆ یه‌كێتی بوه‌‪ ،‬به‌اڵم دوای ش���ه‌ڕی‬ ‫ناوخ���ۆو ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتنی ئ���ه‌م‬ ‫ناوچه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن پارتییه‌وه‌ "هاوپه‌یمانه‌‬ ‫س���تراتیژه‌كه‌ی‌ ئێس���تای‌ یه‌كێت���ی‌"‬ ‫هاوكێشه‌كه‌ی ته‌واو پێچه‌وانه‌ كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش له‌دوای���ن هه‌ڵبژاردن���ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‌و عێ���راق كه‌‬ ‫تیای���دا پارتی دو كورس���ی په‌رله‌مانی‬ ‫عێراقی‌ بۆ خۆی‌ مس���ۆگه‌ر كرد‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌كادیر‌و هه‌وادارانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫پێیانوای���ه‌ ئه‌و حیزبه‌ ل���ه‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫له‌پاشه‌كشه‌دایه‌‪.‬‬ ‫مسته‌فا گه‌اڵڵه‌یی كه‌ نزیكه‌ی بیست‬ ‫س���اڵه‌ وه‌ك كادیرێك كاری بۆ یه‌كێتی‬ ‫كردوه‌و ئێس���تا له‌ماڵه‌وه‌ دانیش���توه‌‬ ‫پێیوایه‌ خراپی دۆخی یه‌كێتی له‌سۆران‬ ‫بۆ ئه‌و كادیرانه‌ی مه‌ڵبه‌ند ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ زۆربه‌یان له‌س���ه‌ر بنه‌مای كوتله‌و‬ ‫كوتله‌كاری هاتونه‌ته‌ پێش���ه‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای فك���رو لێهاتوی���ی نه‌ب���وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری كردۆته‌ سه‌ر ئه‌دای‬ ‫كاركردنی مه‌ڵبه‌ند له‌سۆران‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌‬

‫پارتی‬ ‫له‌بری ئیشكردن‬ ‫له‌سه‌ر الوازكردنی‌‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫ده‌كرا ئیش له‌سه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو‬ ‫بكات كه‌ نه‌یاری‬ ‫هه‌ردوكمانن‬ ‫دیمه‌نێک له‌قه‌زای سۆران‬ ‫له‌دورخس���تنه‌وه‌ی خه‌ڵكی دڵس���ۆزی‬ ‫یه‌كێتی‌و هێنانه‌ پێش���ه‌وه‌ی خه‌ڵكێكی‬ ‫دیكه‌ له‌سه‌ر میزاجی ئه‌م‌و ئه‌و"‪.‬‬ ‫ش���اره‌زایه‌كی‌ مێژوی���ی‌ یه‌كێتی���ش‪،‬‬ ‫مامۆستا محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د رونیده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ دوای دابڕانی یه‌كێتی له‌و ش���اره‌‬ ‫هه‌رچ���ی كادی���رو جه‌ماوه‌ریه‌تی‌ بون‬ ‫به‌چه‌ند به‌ش���ێك‪ ،‬له‌وان���ه‌ هه‌ندێكیان‬ ‫ب���ون به‌پارت���ی‌و هه‌ندێكیش���یان‬ ‫چونه‌ ناو ئیس�ل�امییه‌كان‌و به‌ش���ێكی‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌ك���ه‌ش له‌یه‌كێت���ی ت���ۆراو‬ ‫له‌ماڵ���ه‌وه‌ دانیش���تن‌و خه‌ریك���ی كارو‬ ‫كاسبی خۆیانن‌و به‌بێده‌نگی دانیشتون‌و‬ ‫یه‌كێتی���ش به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك هه‌وڵی‬ ‫ئاش���تكردنه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی نه‌داوه‌‬ ‫له‌س���ۆران‌و به‌رپرسه‌كانی دوره‌په‌رێزن‪.‬‬ ‫وتیشی گه‌ڕانه‌وه‌ی ئاواره‌كانی ئێران بۆ‬ ‫كوردستان‌و نیشته‌جێبونیان له‌سۆران‌و‬

‫ه���اوكات كه‌مته‌رخه‌م���ی یه‌كێتی‌و بێ‬ ‫پالنییه‌كان���ی بۆ س���ۆران‪ ،‬كاریگه‌ری‬ ‫زۆریان هه‌بوه‌ بۆ سه‌ر یه‌كێتی‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا به‌رپرسی راگه‌یاندنی‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی ‪6‬ی س���ۆرانی یه‌كێت���ی‪،‬‬ ‫هه‌ڵۆ حه‌س���ه‌ن له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ ئه‌وان نه‌ك هه‌ر له‌سۆران‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و له‌هه‌م���و كوردس���تان خۆیان‬ ‫به‌میوان نازانن‌و هه‌ر خانه‌خوێن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫یه‌كێتی فكره‌و بااڵنسی دیموكراسییه‌‌و‬ ‫هه‌ركاتێكی���ش بیه‌وێت ده‌توانێت رۆڵی‬ ‫خ���ۆی له‌س���ۆران بگێڕێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ‬ ‫مه‌سه‌له‌ی دابه‌زینی ئاستی جه‌ماوه‌ری‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك ه���ۆكار ه���ه‌ن له‌وان���ه‌ش‬ ‫هاتنه‌وه‌ی ئاواره‌كان‌و نیش���ته‌جێبونی‬ ‫خه‌ڵك���ی بارزان���ی كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر‬ ‫دیموگرافیای ناوچه‌كه‌ دروس���تكردوه‌‪،‬‬ ‫جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ش دوای‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫یه‌كێتی ده‌سه‌اڵتی له‌س���ۆران نه‌ماوه‌و فه‌رمانده‌ په‌یوه‌ندییان كردوه‌و ئاماده‌بون‬ ‫پارتی هه‌وڵیداوه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی یه‌كێتی ببنه‌ یه‌كێت���ی‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫بون له‌ڕێگ���ه‌ی دامه‌زراندنه‌وه‌ كردونی‌ یه‌كێتی‌ ب���ه‌وه‌ رازی نه‌بوه‌ له‌به‌ر بونی‬ ‫ڕێككه‌وتنی ستراتیژی‪ ،‬له‌كاتێكدا ره‌نگه‌‬ ‫به‌پارتی‪.‬‬ ‫هه‌ڵۆ حه‌سه‌ن ئه‌وه‌شی خسته‌ڕو كه‌ پارتی په‌یوه‌ندی به‌زۆر كادیری ئه‌وانه‌وه‌‬ ‫ئه‌دای كادره‌كانی یه‌كێتیش له‌س���ۆران كردبێ���ت تاكو ببنه‌ پارت���ی به‌پێدانی‬ ‫كاریگه‌ری خۆی هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر رێژه‌ی ئیمتی���ازی زۆره‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "پارتی‬ ‫ده‌نگ���ه‌كان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌دایان "ئه‌كتیڤ" خه‌ڵكی ئێمه‌ی وه‌رگرتوه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌بری‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هۆكاره‌ك���ه‌ی ره‌نگه‌ ئ���ه‌وه‌ی ئیش له‌س���ه‌ر هاوپه‌یمانه‌كه‌ی‬ ‫نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كادیره‌كان‪ ،‬به‌ڵكو به‌پله‌ی خۆی بكات تاك���و الوازی بكات‪ ،‬ده‌كرا‬ ‫یه‌كه‌م ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س���ه‌ركردایه‌تی كار له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو بكات كه‌‬ ‫یه‌كێتی كه‌ وه‌كو پێویس���ت به‌رنامه‌ی نه‌یاری هه‌ردوكمانن"‪.‬‬ ‫هه‌ڵۆ حه‌س���ه‌ن وتیش���ی " بمانه‌وێ‬ ‫بۆ ده‌ڤه‌ره‌ك���ه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا پارتی‬ ‫هه‌میش���ه‌ به‌رنامه‌ی خ���ۆی هه‌بوه‌ بۆ نه‌مانه‌وێ له‌شه‌ڕی ناوخۆدا ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌‪ ،‬بێگومان ئێمه‌ش له‌م دۆخه‌ چه‌قی ملمالنێكانی یه‌كێتی‌و پارتی بوه‌‌و‬ ‫نیگه‌رانی���ن‪ .‬ناوبراو ئاش���كرایكرد كه‌ ده‌رئه‌نجامیش پارتی ده‌س���تی به‌سه‌ر‬ ‫له‌س���ۆران چه‌ندین به‌رپرس‌و كه‌س���ی ئه‌و ناوچه‌یه‌دا گ���رت‌و خه‌ڵكی یه‌كێتی‬ ‫پارتی به‌سیاسی‌و سه‌ربازی‌و له‌ئاستی بوه‌ زه‌ره‌رمه‌ندی یه‌كه‌م"‪.‬‬

‫پارتی رێگای‬ ‫نه‌دا خۆپیشاندان‬ ‫له‌هه‌ولێر بكرێت؟!‬ ‫ده‌ڵێ����ن پارتی رێگای نه‌دا‬‫خۆپیشاندان له‌هه‌ولێر بكرێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌عس رێ����گای نه‌داو‬ ‫له‌م هه‌ولێره‌ له‌س����اڵی ‪1982‬‬ ‫خۆپیش����اندان ك����را‪ ،‬كه‌چی‬ ‫نه‌ ‪ 35‬پارله‌مانتاری حه‌س����انه‌‬ ‫دارمان هه‌بو‪ ،‬نه‌ س����ه‌ته‌الیت‌و‬ ‫تیم����ی په‌یامنێ����ران‌و باره‌گا‪،‬‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنی ناو پارله‌مانی‬ ‫كوردس����تان زو به‌ش����داری‬ ‫خۆپیشاندانی ‪17‬ی شوباتیان‬ ‫كردو به‌ئاژاوه‌یان دایه‌ قه‌ڵه‌م‪،‬‬ ‫م����رۆڤ ئیراده‌ی له‌س����ه‌ر چی‬ ‫هه‌بێت ده‌یكات‪ ،‬حیزبیش ته‌نها‬ ‫كاری رازاندن����ه‌وه‌ی درۆكان‌و‬ ‫سواربونی سه‌ركه‌وتنه‌كانه‌‪.‬‬ ‫س����به‌ی (ئۆباما موچه‌كه‌ی‬‫به‌شی ناكات)‪ ،‬له‌كوردستانیش‬ ‫مام جه‌الل ده‌بێت ش����اره‌وانی‬ ‫كفنی بكات‌و كاك مه‌سعودیش‬ ‫له‌سه‌ر سۆسیال ده‌ژێت ‪.‬‬ ‫ـ (به‌هێمنی س����اڵیادی‪17‬ی‬ ‫تێپ����ه‌ڕی‪..‬‬ ‫ش����وبات‬ ‫هیچ����ی‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنیش‬ ‫پێنه‌ك����را)‪ ،‬ئه‌وان زو وتیان تا‬ ‫مامه‌ چاك ده‌بێت����ه‌وه‌ بۆ ناو‬ ‫ماڵ‌و منداڵه‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫هی����چ ناكه‌ین‪ ،‬ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫ك����وڕی خۆیان ب����ۆ راوێژكاری‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی وه‌زیران‌و ژوره‌‬ ‫گه‌رمه‌كان����ی نوس����ینگه‌كانی‬ ‫خۆیان‌و زانكۆ به‌ناوبانگه‌كانی‬ ‫له‌ن����ده‌ن‌و واش����نتۆن ده‌نێرن‪،‬‬ ‫منداڵ����ی خه‌ڵكی����ش ب����ۆ به‌ر‬ ‫گولل����ه‌‪ ،‬دوایش ت����ا ئه‌به‌داو‬ ‫ئه‌به‌د بازرگانی به‌خوێنیانه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ـ (گۆڤ����اری لڤین‪ :‬ئاش����تی‬ ‫هه‌ورام����ی وه‌زی����ری س����امانه‌‬ ‫سروش����تییه‌كان س����اڵی ‪2010‬‬ ‫له‌گون����دی ویڵ����ی له‌باك����وری‬ ‫خۆرئاوای له‌نده‌نی پایته‌ختی‬ ‫به‌ریتانیا ڤێالیه‌كی به‌ ‪ 4‬ملیۆن‬ ‫پاوه‌ن����د كڕی����وه‌ ك����ه‌ ده‌كاته‌‬ ‫نزیكه‌ی ‪6‬ملی����ۆن‌و ‪ 400‬هه‌زار‬ ‫دۆالری ئه‌مه‌ریكی‪ -‬كه‌ پێویستی‬ ‫به‌موچ����ه‌ی ‪ 85‬س����اڵ هه‌ی����ه‌‬ ‫تابتوانێت بیكڕێ����ت)‪ ،‬به‌قه‌رز‬ ‫له‌مردوه‌كان����ی وه‌رگرت����ووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و بتوانێت هه‌رچی س����امانی‬ ‫سروش����تی ئه‌م میلله‌ته‌ له‌ناو‬ ‫الپتۆپێك����دا كۆبكاته‌وه‌‪ ،‬ڤێال‬ ‫شایانی نییه‌‪ ،‬نه‌ك موچه‌ی ‪85‬‬ ‫ساڵ ‪ 85‬قه‌ڕنیش بێت دابینی‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ـ (یه‌‌كگرت����و له‌ده����وك‬ ‫هوڵێكیان پێنه‌دان بۆ یادی ‪17‬‬ ‫شوبات)‪ ،‬ئه‌وان فێرن له‌‪17‬ی‬ ‫ش����وباتان دژی خۆپیشاندانن‬ ‫له‌رۆژه‌كانی دی����دا خاوه‌ندین‪،‬‬ ‫خه‌ڵ����ك هان����ده‌ده‌ن ب����ه‌اڵم‬ ‫ئاگره‌سوره‌ له‌خۆیان به‌دوره‌‪.‬‬ ‫لڤی����ن پرێ����س (مه‌س����رور‬‫بارزانی له‌گه‌ڵ سه‌فیری سربیا‬ ‫كۆب����وه‌وه‌)‪ ،‬چونكه‌ س����ه‌ره‌ك‬ ‫وه‌زیرانی كوردستانه‌‪ ،‬منداڵی‬ ‫به‌رپرس����ان هه‌مو الیه‌نه‌كانی‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان كۆنترۆڵ كردوه‌‪.‬‬ ‫س����ڤیل (باڤێ����ڵ تاڵه‌بانی‬‫به‌ش����داری كۆبونه‌وه‌ی هه‌ردو‬ ‫مه‌كته‌ب����ی سیس����ی پارت����ی‌و‬ ‫یه‌كێت����ی ده‌كات)‪ ،‬میرات����ی‬ ‫باوكێتی ب����ۆی ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫واڵته‌ی ئێمه‌ سیاس����ه‌ت وه‌ك‬ ‫كااڵیه‌‪ ،‬له‌باوكه‌وه‌ بۆ نه‌وه‌كه‌ی‬ ‫به‌میرات ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬س����ه‌ر‬ ‫به‌ چ ده‌زگای����ه‌ك به‌ چ خانوو‬ ‫زه‌ویی����ه‌ك‪ ،‬ب����ه‌ چ كۆمپانیاو‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی حیزبێك منداڵی‬ ‫به‌رپرسان سڕه‌یان تێیدا گرتوه‌‬ ‫له‌م واڵتی منداڵی به‌رپرسانه‌‪.‬‬ ‫ (نه‌وش����یروان مس����ته‌فا‬‫جڤاتێكی تر دروس����تده‌كات)‪،‬‬ ‫حیزبایه‌تی����ش له‌كوردس����تان‬ ‫وه‌ك ی����اری میكانۆیه‌ هه‌مو‬ ‫بورغی‌و شمه‌كه‌كانی له‌گیرفانی‬ ‫سه‌رۆكدایه‌‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫عێراقییه‌‪ :‬شیعه‌و كورد واده‌زانن هه‌مو سوننه‌ سه‌دام حسێنه‌‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ نزیكبونه‌وه‌ی‌ الیه‌نی‌ كوردی‌‌و‬ ‫شیعی‌ له‌یه‌كتر‪ ،‬پارله‌مانتارانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫سوننه‌ی‌ عێراق‪ ،‬به‌نیگه‌رانییه‌وه‌‬ ‫باس له‌بوژانه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌ شیعی‌‬ ‫كوردی‌ ده‌كه‌ن‌و به‌مه‌ترسی‌ بۆ خۆیانی‌‬ ‫ده‌زانن‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫زیاتر له‌دو مانگه‌ خۆپیشاندانی‌ شاره‌‬ ‫سوننییه‌كانی‌ عێراق به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ لیستی‌ عێراقییه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "حیزبه‌ شیعییه‌كان‌و‬ ‫كوردییه‌كان واده‌ڕواننه‌ سوننه‌ كه‌‬ ‫هه‌مویان سه‌دام حسێنن"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌دا‪ ،‬وه‌فدێكی‌‬ ‫بااڵی‌ شیعه‌كان سه‌ردانی‌ كوردستانیان‬ ‫كردو له‌گه‌ڵ بارزانی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫كۆبونه‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ش‬ ‫ده‌نگۆی‌ بانگهێش���تكردنی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌الیه‌ن‬ ‫ن���وری‌ مالیك���ی‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌‬ ‫عێراق���ه‌وه‌ باڵوكرای���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم رایگه‌یاند تائێس���تا‬ ‫ده‌عوه‌تنامه‌ی‌ فه‌رمیان پێنه‌گه‌یشتوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌بڕوای‌ چاودێران ئه‌م جموجواڵنه‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌ نزیكبونه‌وه‌ی‌ كوردو شیعه‌ن‬ ‫ك���ه‌ ماوه‌یه‌ك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان‬ ‫ئاڵ���ۆزی‌ تێكه‌وت���وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها مالیكی‌‬ ‫له‌م رێگه‌ی���ه‌وه‌ ده‌یه‌وێت ك���ورد ببنه‌‬ ‫پشتیوانی‌‪ ،‬نه‌وه‌كو الیه‌نگری‌ سوننه‌كان‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫لیس���تی‌ عێراقییه‌ ك���ه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ س���وننه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬پێیانوایه‌‬ ‫هه‌وڵدان بۆ بوژاندن���ه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫ش���یعی‌ ك���وردی‌‪ ،‬هه‌وڵێكه‌ ب���ۆ زیاتر‬ ‫په‌راوێزخستنی‌ سوننه‌و فه‌رامۆشكردنی‌‬ ‫داواكاریی‌ خۆپیشانده‌ران‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ لیس���تی‌ عێراقیی���ه‌‪،‬‬ ‫حه‌م���زه‌ كه‌رتانی‌‪ ،‬وت���ی‌ "هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫بوژان���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و هاوپه‌یمانێتییه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫زیات���ر په‌راوێزخس���تنی‌ پێكهات���ه‌ی‌‬ ‫س���وننه‌و فه‌رامۆش���كردنی‌ داواكاریی‌‬ ‫خۆپیشانده‌رانه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ ئ���ه‌م پارله‌مانت���اره‌ی‌‬

‫لیس���تی‌ عێراقیی���ه‌‪ ،‬هاوكات���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫داواكاری‌ خۆپیش���انده‌رانی‌ س���وننه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان پشتیوانیان‬ ‫ب���كات‪ .‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬وتاربێ���ژی‌‬ ‫هه‌ین���ی‌ خۆپیش���انده‌رانی‌ روم���ادی‌‬ ‫ش���ێخ عه‌بدولمونعیم به‌دران���ی‪ ‌،‬داوای‌‬ ‫له‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌ كرد‬ ‫پش���تگیری‌ له‌خۆپیش���انده‌رانی‌ سوننه‌‬ ‫بكات‌و به‌رگ���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ دانێ‌‌‪ ،‬ناوبراو‬ ‫وتیشی‌ "ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئێوه‌دا جه‌نگاوین‌و‬ ‫ئیسالممان به‌ئێوه‌ ناساند‪ ،‬پشتگیریی‌‬ ‫له‌دۆزه‌كه‌مان بكه‌‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ تۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێمه‌دایه‌‌و متمانه‌ به‌به‌ڵێنه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وانی‌ تر مه‌كه‌"‪.‬‬ ‫مانگرتنه‌كان���ی‌‬ ‫خۆپیش���اندان‌و‬ ‫پارێزگا‌و ناوچه‌ سوننه‌ مه‌زهه‌به‌كان له‌‬ ‫(‪)2012/12/21‬وه‌ ده‌س���تی‌ پێكردوه‌‪،‬‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كان له‌س���ه‌ره‌تادا چه‌ند‬ ‫داواكارییه‌ك���ی‌ دیاریكراوی���ان هه‌ب���و‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ یاس���اكانی‌‬ ‫تیرۆر‌و لێپرس���ینه‌وه‌‌و دادپ���ه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫ئازادكردنی‌ به‌ندكراوان‌و راستكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫رێڕه‌وی‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌‌و وه‌ستاندنی‌‬ ‫په‌راوێزخستن‌و وه‌النان‪ .‬به‌اڵم له‌ماوه‌ی‌‬ ‫چه‌ن���د هه‌فته‌ی‌ رابردودا روه‌و داواكاری‌‬ ‫گه‌وره‌تر هه‌نگاوی‌ ناوه‌‪ ،‬كه‌ له‌هه‌ڵگرتنی‌‬ ‫دروشمی‌ (بڕۆ‪ /‬ارحل) ده‌ستی‌ پێكردوه‌‬ ‫تا دروشمی‌ هه‌ینی‌ (‪ 8‬ی‌ شوبات) كه‌‬ ‫بریتی بو له‌(هه‌ینی‌ نا بۆ فه‌رمانڕه‌وای‌‬

‫سه‌ركوتكه‌ر‪ ،‬نا بۆ دادگا فیدراڵییه‌كه‌ی‌)‌و‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ڕه‌شه‌كردنی‌ خۆپیشانده‌رانی‌‬ ‫ئه‌نبار به‌گواستنه‌وی‌ خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫بۆ به‌غدای‌ پایته‌خت‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌ لیس���تی‌‬ ‫عێراقیی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و چینه‌ سیاس���ییه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ روخان���ی‌ رژێمی‌ به‌عس���ه‌وه‌‬ ‫بونه‌ت���ه‌ فه‌رمان���ڕه‌وا‪ ،‬ده‌س���تبه‌رداری‌‬ ‫"رق���ه‌ كۆنه‌كه‌یان نه‌ب���ون‌و به‌پاڵنه‌ری‌‬ ‫تۆڵه‌كردنه‌وه‌ له‌پێكهاته‌ی‌ سوننی‌ حوكم‬ ‫ده‌كه‌ن"‪ .‬به‌جۆرێك ده‌گاته‌ ئه‌و بڕوایه‌ی‌‬ ‫بڵێ���ت "پارت���ه‌ ش���یعی‌‌و كوردییه‌كان‬ ‫واده‌ڕواننه‌ س���وننه‌ كه‌ هه‌مویان سه‌دام‬ ‫حسێن بن‌و له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌ش مامه‌ڵه‌‬ ‫ده‌كه‌ن"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "له‌گرنگترین‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ س���ه‌رنه‌كه‌وتنی‌ بنیادنانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت دوای‌ س���اڵی‌ (‪ ،)2003‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئه‌و حیزبانه‌ به‌لۆژیك���ی‌ تایفه‌گه‌رایی‌‌و‬ ‫چینایه‌ت���ی‌ كارده‌ك���ه‌ن‌و نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫بگه‌ن به‌چه‌مكی‌ هاواڵتیبون‌و ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫دیموكراسی‌"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ چاودێرانی‌ سیاسی‌ روخانی‌‬ ‫رژێم���ی‌ به‌ع���س له‌س���اڵی‌ (‪)2003‬دا‪،‬‬ ‫كۆتایی‌ به‌فه‌رمانڕه‌وایی‌ هه‌شتا ساڵه‌ی‌‬ ‫س���وننه‌كان هێنا‪ ،‬چونك���ه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫ئه‌و ماوه‌یه‌ س���وننه‌كان حاكمی‌ تاك‌و‬ ‫ته‌نه���ای‌ عێراق بون‪ ،‬كوردو ش���یعه‌ش‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هاوكێشه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت بون‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ده‌ س���اڵی‌ رابردوش���دا چه‌ند‬

‫ئه‌و چینه‌ سیاسییه‌ی‌‬ ‫له‌دوای‌ روخانی‌‬ ‫رژێمی‌ به‌عسه‌وه‌‬ ‫بونه‌ته‌ فه‌رمانڕه‌وا‪،‬‬ ‫ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫رقه‌ كۆنه‌كه‌یان‬ ‫نه‌بون‌و به‌پاڵنه‌ری‌‬ ‫تۆڵه‌كردنه‌وه‌‬ ‫له‌پێكهاته‌ی‌ سوننی‌‬ ‫حوكم ده‌كه‌ن‬ ‫هاوپه‌یمانێتییه‌ك له‌نێوان هه‌ردو پارته‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌ كوردس���تان "یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌" له‌گه‌ڵ پارته‌ شیعییه‌كانی‌ وه‌كو‬ ‫"ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌ ئیس�ل�امی‌‌و حیزبی‌‬ ‫ده‌عوه‌و ره‌وتی‌ س���ه‌در" ئه‌نجامدرا‪ ،‬كه‌‬

‫به‌هۆیه‌وه‌ حكومه‌ت���ی‌ عێراق پێكهێنرا‪،‬‬ ‫كه‌ تیایدا كورد پۆستی‌ سه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌رگرت‌و ش���یعه‌كانیش بونه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫پۆستی‌ سه‌رۆك وه‌زیران‪.‬‬ ‫حه‌مزه‌ كه‌رتانی‌‪ ،‬پێیوایه‌ هه‌ر هه‌وڵێك‬ ‫بۆ سه‌رله‌نوێ‌ بوژانه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانێتی‌‬ ‫ش���یعی‌ كوردی‌ "دزینی‌ مافه‌ ره‌واكانی‌‬ ‫سوننه‌یه‌و زۆربونی‌ سته‌مه‌ له‌سه‌ریان"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ "ده‌ست‬ ‫به‌س���ه‌راگرتنی‌ ناوچه‌كانیان له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫بوژانه‌وه‌ی‌ مادده‌ی‌ (‪)140‬ی‌ ده‌ستور‪،‬‬ ‫كه‌ رێگه‌ به‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان ده‌دات‬ ‫به‌ش���ێك له‌خاك���ی‌ كه‌رك���وك‌و دیاله‌و‬ ‫سه‌اڵحه‌دین بخاته‌وه‌ سه‌ر هه‌رێم"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ناوچ���ه‌ دابڕاوه‌كان���ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌م پارله‌مانتاره‌ی‌ لیستی‌‬ ‫عێراقیی���ه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات مالیكی‌‬ ‫له‌پێن���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ س���اڵی‌ (‪ )2010‬بۆ‬ ‫جاری‌ دوه‌م ببێته‌وه‌ به‌سه‌رۆك وه‌زیران‪،‬‬ ‫رێكه‌وتنێكی‌ "گوماناوی‌" له‌گه‌ڵ الیه‌نی‌‬ ‫كوردی‌ واژوكردوه‌‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ردا مالیكی‌‬ ‫رازی‌ ب���وه‌ به‌س���ه‌رله‌نوێ‌ كاركردنه‌وه‌‬ ‫به‌مادده‌ی‌ (‪)140‬ی‌ ده‌ستور‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌كات���ی‌ توندبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ملمالن���ێ‌ سیاس���ییه‌كاندا‪ ،‬الیه‌نه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ تۆمه‌تباركردنی‌ یه‌كتر به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌جێندای‌ واڵتانی‌ ده‌ره‌كی‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ب���ه‌اڵم حه‌م���زه‌ كه‌رتان���ی‌‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت "مالیك���ی‌‌و س���ه‌رجه‌م‬ ‫كوتله‌ سیاسییه‌كان ملكه‌چی‌ ئه‌جێندای‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی���ن‪ ،‬عێراقی���ش‬ ‫دوچاری‌ پالنگێڕییه‌كی‌ ده‌ره‌كی‌ بوه‌ كه‌‬ ‫ده‌یه‌وێت دابه‌شی‌ بكات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پارله‌مانت���اره‌‪ ،‬ن���وری‌ مالیكی‌‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران به‌وه‌ تۆمه‌تبار ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ عێراق ب���ه‌ره‌و دابه‌ش���بون ده‌بات‬ ‫"له‌میانی‌ جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌جێندایه‌كی‌‬ ‫ئێرانییه‌وه‌"‪ .‬له‌الیه‌ن خۆیه‌وه‌ وتاربێژی‌‬ ‫خۆپیش���انده‌ران‪ ،‬داوای له‌ش���یعه‌كانی‌‬ ‫عێراق كرد‪ ،‬له‌باره‌ی‌ ئێران‌و پێكه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫ئاش���تییانه‌ له‌گ���ه‌ڵ پێكهاته‌كانی‌ تری‌‬ ‫عێ���راق به‌خۆیان‌و هه‌ڵوێس���ته‌كانیاندا‬ ‫بچنه‌وه‌‪ .‬چونك���ه‌ "پڕۆژه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ئێرانی‌ بۆ ده‌ستگرتن به‌سه‌ر سوننه‌كانی‌‬ ‫عێراقدا هه‌یه‌"‪.‬‬

‫كورد فشار بۆ پاره‌ ‌ی كۆمپانیاكان ده‌كات نه‌وه‌كو مادده‌ ‌ی (‪)140‬‬ ‫ ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫پاره‌ی‌ كۆمپانیا نه‌وتییه‌كانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ناكۆكییه‌كانی‌ نێوان كوردو‬ ‫شیعه‌ له‌پارله‌مانی‌ عێراق زیاتر ده‌كات‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارێكی‌ گۆڕان ده‌ڵێت "پاره‌ی‌‬ ‫كۆمپانیا نه‌وتییه‌كان قوتی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستانی‌ خسته‌ مه‌ترسییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پارله‌مانتارانی‌ كوردو شیعه‌ش یه‌كتر‬ ‫به‌په‌شیمانبونه‌وه‌ له‌رێكه‌وتننامه‌كان‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیرانی‌ عێ����راق رۆژی‌‬ ‫(‪ )2012/10/23‬بودجه‌ی‌ ساڵی‌ داهاتو ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌س����ه‌ندكرد‪ ،‬ك����ه‌ بڕه‌ك����ه‌ی‌ (‪)138‬‬ ‫ترلی����ۆن دین����ار‪ )113( :‬ملیار دۆالره‌و‬ ‫پاش����ان ره‌وان����ه‌ی‌ پارله‌مان����ی‌ عێراقی‌‬ ‫ك����رد ب����ۆ په‌س����ه‌ندكردنی‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ دو هه‌فته‌ی����ه‌ پارله‌مانی‌ عێراق‬ ‫سه‌رقاڵی‌ تاوتوێكردنی‌ بودجه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێس����تا به‌هۆی‌ ملمالنێی‌ نێوان كوتله‌‬ ‫سیاسییه‌كانه‌وه‌ په‌سه‌ند نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچ����ی‌ هاوپه‌یمان����ی‌ كوردس����تانه‌‬ ‫ له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫داواده‌كات پاره‌ی‌ كۆمپانیا نه‌وتییه‌كان دانیشتنێکی په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫له‌بودج����ه‌دا جێ����ی‌ بكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رۆژی‌ (‪ )2012/9/13‬وه‌فدی‌ حكومه‌تی‌ به‌ب����ڕوای‌ ئ����ه‌وان ده‌بێ����ت ك����ورد بۆ چ كۆمپانیایه‌ك خ����ه‌رج ده‌كرێت "به‌اڵم‬ ‫ش����یعه‌كان به‌مه‌رج����ی‌ وردبینكردن����ی‌ جه‌عف����ه‌ری‌ كۆبونه‌وه‌ی����ه‌ك له‌نێ����وان‬ ‫له‌الی����ه‌ن دیوانی‌ چاودێ����ری‌ داراییه‌وه‌ هاوپه‌یمان����ی‌ كوردس����تان‌و هاوپه‌یمانی‌ هه‌رێم به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌زیری‌ سامانه‌ جێبه‌جێكردنی‌ مادده‌ی‌ (‪ )140‬فش����ار هاوپه‌یمان����ی‌ كوردس����تان ئاماده‌نین‌و‬ ‫ده‌ڵێن ه����ه‌ر ده‌بێت ئه‌و پاره‌یه‌ بدرێت‪،‬‬ ‫رازین‪ .‬ئه‌وه‌ش بوه‌ته‌ هۆكاری‌ سه‌ره‌كی‌ نیشتیمانی‌ ئه‌نجامدراوه‌‌و تیایدا هه‌ردوال سروشتییه‌كان ئاشتی‌ هه‌ورامی‌‪ ،‬وه‌فدی‌ بكات‪ ،‬نه‌وه‌كو پاره‌ی‌ كۆمپانیاكان‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬پارله‌مانتاری‌ فراكسیۆنی‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی‌ وردبینی‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫به‌رده‌م په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ی‌ عێراق‪ ،‬له‌س����ه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ گه‌یشتونه‌ته‌ جۆره‌ عێراق به‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ جێگری‌ سه‌رۆك‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ����ه‌و باس����ه‌وه‌‪ ،‬دلێر قادر‪،‬‬ ‫ك����ه‌ تائێس����تا گه‌وره‌تری����ن بودجه‌یه‌ رێكه‌وتنێك "به‌اڵم پ����اش كۆبونه‌وه‌ك ‌ه وه‌زیرانی‌ عێراق بۆ كاروباری‌ وزه‌ حسێن گ����ۆڕان حاكم له‌تیف مس����ته‌فا ئه‌مین‪،‬‬ ‫به‌چه‌ن����د س����ه‌عاتێك‪ ،‬ك����ورده‌كان شه‌هرس����تانی‌‪ ،‬رێكه‌وتننامه‌یه‌كی����ان بۆ ئاوێن����ه‌ی‌ رونك����رده‌وه‌ هاوپه‌یمانی‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌ نابێ چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫له‌مێژوی‌ عێراقدا‪.‬‬ ‫واژوكرد‪ .‬به‌پێ����ی‌ رێكه‌وتنامه‌كه‌ هه‌رێم كوردس����تانی‌ زۆر پێداگی����ری‌ له‌س����ه‌ر ك����ه‌ چاودێری‌ دارای����ی‌ وردبینی‌ بكات‌و‬ ‫پارله‌مانتاری‌ هاوپه‌یمانی‌ كوردستان له‌هه‌ڵوێسته‌كانیان پاشگه‌زبونه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ رۆژان����ه‌ (‪ )200‬ه����ه‌زار به‌رمی����ل نه‌وت مه‌س����ه‌له‌ی‌ كۆمپانی����ای‌ نه‌وتیی����ه‌كان پاش����ان پاره‌كه‌ خه‌رج بكرێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پارله‌مانتاره‌ك����ه‌ی‌‬ ‫دلێر ق����ادر‪ ،‬به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌ستپێكردنی‌ گفتوگۆكانی‌ كوردس����تان‪ ،‬ئه‌و بۆچون����ه‌ی‌ عه‌وادی‌ به‌رهه‌م ده‌هێنێ����ت‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ردا به‌غدا ده‌كات‪ ،‬به‌جۆرێ����ك "ئه‌وه‌نده‌ پێداگری‌ پێده‌چێ����ت ئه‌وه‌ ببێته‌ هۆی‌ دواكه‌وتنی‌‬ ‫بودج����ه‌وه‌‪ ،‬داوای‌ دیاریكردن����ی‌ پاره‌ی‌ ره‌تده‌كات����ه‌وه‌و ده‌ڵێ����ت "ئ����ه‌وان هه‌ر به‌دو س����لفه‌ی‌ (‪ )650‬ملیاری‌‌و (‪ )350‬له‌سه‌ر پاره‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‌و جێبه‌جێكردنی‌ هاتنی‌ ئه‌و پاره‌یه‌"‪.‬‬ ‫فراكس����یۆنی‌‬ ‫پارله‌مانتاره‌ك����ه‌ی‌‬ ‫كۆمپانی����ا نه‌وتییه‌كانی����ان ك����ردوه‌‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا په‌شیمانبونه‌وه‌‪ ،‬نه‌وه‌كو ملیار دیناری‌ كرێی‌ ئه‌و كۆمپانیا نه‌وتییه‌ م����ادد‌هی‌ (‪ )140‬ن����اكات"‪ .‬له‌وه‌اڵم����دا‬ ‫بیانییان����ه‌ ده‌دات ك����ه‌ له‌كوردس����تاندا دلێر قادر كه‌ ئه‌ندام����ی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌ گۆڕان‪ ،‬ره‌خن����ه‌ له‌وه‌ده‌گرێت پێداگری‌‬ ‫له‌كاتێك����دا "ده‌ب����و حكومه‌ت خۆی‌ ئه‌و دوای‌ ته‌واوبونی‌"‪.‬‬ ‫عه‌وادی‌‪ ،‬به‌پێویستی‌ ده‌زانێت ته‌واوی‌ كارده‌ك����ه‌ن‪ .‬ب����ه‌اڵم حكومه‌ت����ی‌ به‌غدا پارله‌مانیش����ه‌‪ ،‬ده‌ڵێ����ت "ئێم����ه‌ داوای‌ هاوپه‌یمانی‌ كوردس����تان له‌سه‌ر پاره‌ی‌‬ ‫بڕگه‌یه‌ی‌ بخستایه‌ته‌ بودجه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫داهاتی‌ نه‌وت كوردستان بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌رێم پابه‌ند زیادكردنی‌ ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌شمان كردوه‌‪ ،‬كۆمپانی����اكان بوه‌ت����ه‌ ه����ۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ مافی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ شیعه‌كان داوابكه‌ن پشكی‌‬ ‫له‌به‌رانبه‌ردا‪ ،‬پارله‌مانتاری‌ لیس����تی‌ خه‌زێن����ه‌ی‌ حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ن����د‪ ،‬ئه‌مه‌ نه‌ب����وه‌ به‌م بڕی����اره‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ كرێی‌ ئه‌و كه‌ بۆ مادده‌ی‌ (‪ )140‬دیاریكراوه‌"‪.‬‬ ‫حاكم شێخ له‌تیف‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات (‪ )%17‬بودجه‌ی‌ هه‌رێم كه‌م بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ی‌ قانون‪ ،‬ئیحس����ان عه‌وادی‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ داواده‌كات حكومه‌تی‌ هه‌رێم كۆمپانیا بیانییانه‌ ن����ادات كه‌ له‌بواری‌‬ ‫لیستی‌ هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌ شیعه‌كان كه‌ ئه‌وه‌ش به‌بڕوای‌ ناوب����راو وایكردوه‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ئێس����تا ك����ورده‌كان ته‌نه����ا له‌ڕێگ����ه‌ی‌ حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌نده‌وه‌ نه‌وت نه‌وت له‌كوردستاندا كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫پێداگ����ری‌ پارله‌مانتاران����ی‌ یه‌كێتی‌‌و ك����ه‌ لیس����تی‌ زۆرین����ه‌و فه‌رمان����ڕه‌وای‌ "قوتی‌ خه‌ڵكی كوردستان بكه‌وێته‌ ژێر‬ ‫ده‌یانه‌وێ باس له‌مافی‌ پێدانی‌ پاره‌یان هه‌ن����ارده‌ بكات نه‌وه‌كو به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬به‌بێ ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ پابه‌ندبن س����ه‌ربه‌خۆ‪ ،‬به‌هۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌ "داهاتی‌ پارت����ی‌ له‌س����ه‌ر پ����اره‌ی‌ كۆمپانی����ا عێراق����ن‪ ،‬ئام����اده‌ن پ����اره‌ی كۆمپانیا هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ كه‌م كردنه‌وه‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌دابینكردنی‌ ئه‌و نه‌وت����ه‌ی‌ كه‌ بڕیاره‌ ن����ه‌وت له‌هه‌ر پارێزگایه‌ك����دا بێت مافی‌ نه‌وتییه‌كان‪ ،‬جێگه‌ی‌ گله‌یی‌‌و گازانده‌ی‌ نه‌وتییه‌كانی‌ كوردس����تان بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم ده‌ڵێ����ت "له‌ئێس����تادا مه‌ترس����ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫له‌س����ه‌ریان"‪ .‬عه‌وادی‌ باس له‌وه‌ده‌كات‪ ،‬ناوه‌نده‌و پێویس����ته‌ به‌سه‌ر هه‌مو گه‌لی‌ پارله‌مانتاره‌ كورده‌كانی‌ س����ه‌ر به‌الیه‌نه‌ به‌مه‌رجێك له‌دیوان����ی‌ چاودێری‌ دارایی‌ هه‌یه‌ (‪ )17%‬بك����ه‌ن به‌قوربانی‌ پاره‌ی‌‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنه‌كانی‌ كوردستانه‌‪ ،‬چونكه‌ وردبین����ی‌ بكرێت‌و بزانرێ����ت چۆن‌و بۆ كۆمپانیاكان"‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ چه‌ن����د ڕۆژی‌ رابردودا له‌ماڵی‌ عێراقدا دابه‌ش بكرێت"‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫سوپایه‌ك ‌ی‬ ‫كوده‌تاچی‌‬ ‫س���وپای‌ عێراق كه‌ (‪ )92‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫دامه‌زرا‪ ،‬له‌م���اوه‌ی‌ نیو س���ه‌ده‌دا پێنج‬ ‫كوده‌تای‌ ئه‌نجامداو سیس���تمی‌ سیاسی‌‬ ‫واڵت���ی‌ گ���ۆڕی‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫ملمالنێ���ی‌ كوتله‌ سیاس���ییه‌كانی‌ عێراق‬ ‫گه‌یش���تۆته‌ لوتك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌وت���ه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ بواری‌ سه‌ربازی‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫س���وپا ناتوانێ���ت ئ���ه‌و ملمالنێیان���ه‌‬ ‫یه‌كالبكاته‌وه‌و كوده‌تا ئه‌نجام بدات‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ (‪ )1921‬به‌پێكهێنانی‌ فه‌وجی‌‬ ‫پی���اده‌ی‌ موس���ا كازم‪ ،‬س���وپای‌ عێراق‬ ‫دام���ه‌زرا‪ .‬د‌واتری���ش له‌س���اڵی‌ (‪)1931‬‬ ‫هێ���زی‌ ئاس���مانی‌‌و ل���ه‌(‪ )1937‬هێزی‌‬ ‫ده‌ریایی‌ دامه‌زرا‪ .‬له‌كۆتایی‌ شه‌ڕی‌ ئێران‬ ‫عێراق���دا له‌س���اڵی‌ (‪ ،)1988‬ژم���اره‌ی‌‬ ‫س���ه‌ربازانی‌ س���وپای‌ عێراقی‌ گه‌یش���ته‌‬ ‫یه‌ك ملیۆن س���ه‌رباز‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ ورد له‌باره‌ی‌ سوپای‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رده‌ستدانییه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ سوپا بۆ ناو كاری‌‬ ‫سیاسی‌‪ ،‬كوده‌تاكه‌ی‌ به‌كر سدقی‌ بو‪ ،‬كه‌‬ ‫ل���ه‌ ش���وباتی‌ (‪ )1936‬ئه‌نجامدرا‪ .‬پێنج‬ ‫ساڵ دواترو له‌مانگی‌ ئایاری‌ (‪)1941‬دا‪،‬‬ ‫كوده‌تایه‌كی‌ تر له‌الیه‌ن چوار سه‌ركرده‌ی‌‬ ‫س���وپاوه‌ ئه‌نجامدرا‪ ،‬ك���ه‌ به‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌شید عالی‌ گه‌یالنی‌ به‌ناوبانگه‌‪ ،‬كه‌ بوه‌‬ ‫هۆی‌ هه‌اڵتنی‌ وه‌سی‌ عه‌بدولئیاله‪.‬‬ ‫له‌ته‌مموزی‌ (‪)1958‬دا س���وپای‌ عێراق‬ ‫به‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ ژه‌ن���ه‌راڵ عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫قاسم‪ ،‬كوده‌تایان به‌سه‌ر رژێمی‌ پاشایه‌تیدا‬ ‫ئه‌نجامداو سیستمی‌ كۆمارییان راگه‌یاند‪.‬‬ ‫دوای‌ پێنج س���اڵ له‌م كوده‌تایه‌‪ ،‬قاس���م‬ ‫خ���ۆی‌ بو به‌قوربانی‌ كوده‌تایه‌كی‌ تر‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )1963‬سوپا به‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫عه‌بدولس���ه‌الم ع���ارف‌و به‌پش���تیوانی‌‬ ‫به‌عسییه‌كان ئه‌نجامیاندا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش دوایی���ن كوده‌ت���ای‌ س���وپا‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬به‌ڵك���و ل���ه‌ (‪)1968/7/17‬‬ ‫س���وپا كوده‌تایه‌كی‌ ت���ری‌ ئه‌نجامدا‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌فس���ه‌ره‌ گه‌وره‌كانی‌ سوپا به‌شداربون‪،‬‬ ‫له‌ئاكامیش���دا ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كر كه‌‬ ‫گه‌وره‌ ئه‌فس���ه‌رێكی‌ ناو س���وپا بو‪ ،‬بوه‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماری‌ عێ���راق‪ .‬دوای‌ گرتنه‌‬ ‫ده‌س���تی‌ ده‌س���ه‌اڵت له‌الی���ه‌ن س���ه‌دام‬ ‫حسێنه‌وه‌ له‌س���اڵی‌ (‪ )1979‬تا روخانی‌‬ ‫رژێمه‌ك���ه‌ی‌ له‌س���اڵی‌ (‪ ،)2003‬هه‌وڵی‌‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ چه‌ندی���ن كوده‌تای‌ تر درا‪،‬‬ ‫به‌اڵم چاره‌نوسی‌ هه‌مویان ته‌نها شكست‬ ‫بو‪.‬‬ ‫دوای‌ روخان���ی‌ رژێم���ی‌ به‌ع���س‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )2003‬له‌الی���ه‌ن ئه‌مه‌ری���كاو‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵوه‌شانه‌و‌ه ‌‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كانییه‌وه‌‪ ،‬جاڕ ‌‬ ‫سوپای‌ پێشوی‌ عێراق دراو سوپایه‌كی‌ نوێ‌‬ ‫پێكهێنرا‪ .‬كه‌ به‌بڕوای‌ چاودێران سوپای‌‬ ‫نوێ‌ زیاتر ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئیتنی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‬ ‫وه‌رگرت‪ .‬ئه‌وه‌ش ئه‌گ���ه‌ری‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫كوده‌ت���ا‌و به‌كارهێنان���ی‌ س���وپا له‌الیه‌ن‬ ‫هێزێكی‌ سیاسی‌ یان س���ه‌ركرده‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫دورده‌خات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ س���ه‌رباری‌ نه‌بونی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تییه‌كی‌ به‌هێزو چه‌كی‌ مۆدێرن‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌م سوپایه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ ده‌س���توری‌ هه‌میش���ه‌یی‌‬ ‫عێ���راق ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ (‪ )2005‬گه‌النی‌‬ ‫عێراق له‌راپرس���ییه‌كدا په‌سه‌ندیان كرد‪،‬‬ ‫له‌ماده‌ی‌ نۆی‌ بابی‌ یه‌كه‌مدا هاتوه‌ "هێزه‌‬ ‫چه‌كداره‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای‌ هاوسه‌نگی‌‌و‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ گه‌ل���ی‌ عێراق���ی‌‬ ‫پێكدێن"‪ ،‬كه‌ به‌بڕوای‌ شاره‌زایانی‌ بواری‌‬ ‫سه‌ربازی‌‪ ،‬ئه‌م تێكسته‌ قانونییه‌ ده‌رفه‌تی‌‬ ‫ره‌خساندوه‌ بۆ به‌هێزكردنی‌ دابه‌شكاری‌‌و‬ ‫له‌ده‌ستدانی‌ ناسنامه‌ی‌ پیشه‌یی‌ سوپا‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا كورد له‌ناو سوپای‌ عێراقدا‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ ح���ه‌وت پۆس���تی‌ بااڵی���ه‌ كه‌‬ ‫دیارترینی���ان بریتین له‌‪ :‬س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌ركان���ی‌ س���وپا‪ ،‬فه‌رمانده‌ی���ی‌ هێزی‌‬ ‫ئاسمانی‌‪ ،‬یاریده‌ده‌ری‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌ركانی‌‬ ‫سوپا بۆ كاروباری‌ كارگێڕی‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌‬ ‫هه‌واڵگ���ری‌‌و ئاس���ایش‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫س���ێ‌ فیرقه‌ی‌ س���وپا‪ ،‬هه‌رچی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫شیعه‌یه‌ هه‌ش���ت پۆستی‌ گرنگ‌و عه‌ره‌به‌‬ ‫س���وننه‌كانیش ته‌نها پۆستێكی‌ گرنگیان‬ ‫له‌ناو سوپادا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ رێژه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌كان له‌ناو سوپای‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬راپۆرتێكی‌ سه‌نته‌ری‌ ئیستقالل‬ ‫بۆ توێژینه‌وه‌ی‌ س���تراتیژی‌‪ ،‬ده‌ریده‌خات‬ ‫(‪ )%100‬ئه‌فسه‌رو پله‌داره‌كانی‌ فیرقه‌كانی‌‬ ‫(‪‌8‬و ‪‌10‬و ‪ )14‬ك���ه‌ له‌باش���وری‌ عێ���راق‬ ‫كارده‌كه‌ن له‌عه‌ره‌بی‌ ش���یعه‌ن‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ له‌فیرقه‌كان���ی‌ (‪‌2‬و ‪‌3‬و ‪ )4‬ك���ه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كان���ی‌ باكوری‌ عێراق كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫زۆرینه‌یان كوردن‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫پێشانگایه‌کی ئۆتۆمبێل له‌ سلێمانی‬

‫راگرتنی‌ هاتنی‌ ئۆتۆمبیل‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی‌ جیاجیای‌ بۆ ده‌كرێت‬

‫"هه‌ندێ‌ له‌خاوه‌نی پێشانگاو فیته‌ره‌كان‪ ،‬به‌ناوی‌ بڕیاری‌ حكومه‌ت‌و هاتوچۆوه‌ خه‌ڵك ده‌ترسێنن"‬ ‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‬ ‫ماوه‌ی‌ دوهه‌فته‌یه‌ بازاڕی‌ ئۆتۆمبیل‬ ‫جوڵه‌یه‌كی‌ به‌رچاوی‌ تێكه‌وتوه‌‌و‬ ‫شاره‌زایان‌و خاوه‌ن پێشانگاكان‬ ‫زیاتر له‌هۆكارێك ده‌كه‌نه‌ پاساو‬ ‫بۆ ئه‌و جوموجۆڵه‌ بازرگانییه‌‌و‬ ‫هۆبه‌ی‌ راگه‌یاندنی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫هاتۆچۆی‌ پارێزگای‌ سلێمانیش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م هه‌فته‌یه‌ موراجیعمان‬ ‫‪ 3‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ جاران زیادی‌ كردوه‌"‌و‬ ‫پاساوه‌كانیش به‌بێ‌ بنه‌ما وه‌سف‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێن "سااڵنه‌ ئه‌م‬ ‫ده‌نگۆیه‌‪ ،‬خاوه‌ن پێشانگاكان‬ ‫دروستی‌ ده‌كه‌ن‌و ئۆتۆمبێله‌ خراپ‌و‬ ‫بێ‌ مواسه‌فه‌فاته‌كانیانی‌ پێ‌ ساغ‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌"‬ ‫له‌رۆژی‌ ‪15‬ی‌ ئه‌م مانگه‌وه‌ به‌بڕیار ‌‬ ‫ی‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم هاورده‌كردنی‌ ئۆتۆمبیل‬ ‫له‌خاڵه‌ س���نورییه‌كانه‌وه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫نادی���ار وه‌س���تێنرا‪ ،‬به‌لێكدان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان���ی‌ ئۆپۆزس���یۆنیش بێت‬ ‫ئه‌و كاره‌ "بۆ ق���ۆرخ كردنه‌"و به‌وته‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ گش���تی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫هاتوچ���ۆی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانیش‬ ‫"وه‌س���تاندنه‌كه‌ كاتییه‌‌و بۆ رێكخستنی‌‬ ‫ئه‌و فه‌وزایه‌یه‌ كه‌ له‌بازاڕی‌ ئۆتۆمبیلدا‬ ‫هه‌ی���ه‌" خ���اوه‌ن پێش���انگاكان ده‌ڵێن‬ ‫"تابلۆش گران ده‌ك���ه‌ن"‌و هاواڵتییه‌كی‌‬ ‫كڕیاری���ش ده‌ڵێت "هه‌رچی‌ بێ‌ گرانیان‬

‫كردوه‌‌و بڕایه‌وه‌"‬ ‫له‌‪ %5‬تابلۆ‌و رسومات بۆ سندوقی‌‬ ‫نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌‬ ‫ناوه‌ڕۆك���ی‌ بڕیاره‌ك���ه‌ وه‌س���تاندنی‌‬ ‫هاورده‌كردن���ی‌ ئۆتۆمبیله‌ ب���ۆ ماوه‌ی‌‬ ‫دیارینه‌كراوو به‌مه‌به‌ستی‌ دانانی‌ كوالیتی‌‬ ‫كۆنترۆڵ له‌س���ه‌ر ئۆتۆمبێلی‌ هاورده‌‌و‬ ‫باس���ی‌ گرانكردنی‌ تابل���ۆ له‌ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫بڕیاره‌ك���ه‌دا نیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌م دوایی���ه‌ش‬ ‫بڕیارێكی‌ تر له‌هه‌مو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‬ ‫گش���تییه‌كانی‌ هاتۆچ���ۆی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌‬ ‫گش���تێنرا س���ه‌باره‌ت به‌ته‌رخانكردنی‌‬ ‫‪ %5‬نرخی‌ تابلۆ‌و رس���وماتی‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫ئۆتۆمبێ���ل بۆ س���ندوقی‌ نه‌خۆش���ی‬ ‫شێرپه‌نجه‌‪.‬‬ ‫نرخی‌ تابلۆ گران نابێت‬ ‫ماوه‌یه‌كه‌ ده‌نگۆی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫تابلۆی‌ ئۆتۆمبیل (ره‌قه‌می‌ س���ه‌یاره‌)‬ ‫"گران ده‌كرێت‌و بۆ هه‌ر پستۆنێك یه‌ك‬ ‫ملیۆن دینار وه‌رده‌گیرێت"‪ ،‬رائید ئه‌مین‬ ‫صالح ئه‌فس���ه‌ری‌ هۆب���ه‌ی‌ راگه‌یاندن‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هاتوچۆی‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ وت "هیچ بڕیارێك‬ ‫له‌ئ���ارادا نیی���ه‌ بۆ گرانكردن���ی‌ نرخی‌‬ ‫تابل���ۆ‌و هه‌روه‌ك خ���ۆی‌ ده‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫نرخه‌ كۆنه‌ك���ه‌ش بریتییه‌ له‌‪800‬هه‌زار‬ ‫دینار بۆ ئۆتۆمبێلی‌ صالۆنی‌ ‪4‬پستۆن‌و‬ ‫یه‌ك ملیۆن‌و نیو بۆ ئۆتۆمبێلی‌ صالۆنی‌‬ ‫‪6‬پس���تۆن‌و ‪3‬ملیۆن بۆ پیكابی‌ ده‌بڵ‌و‬

‫موراجیع ‌ی‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ هاتوچۆ‬ ‫‪ 3‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ جاران‬ ‫زیادی‌ كردوه‌‬ ‫ملی���ۆن‌و ‪750‬ه���ه‌زار بۆ ته‌كس���ی‌‌و بۆ‬ ‫ماتۆڕیش به‌خۆڕاییه‌‪.‬‬ ‫له‌(مه‌عره‌زه‌كان) چ باسه‌؟‬ ‫غال���ب علی‌ له‌پێش���انگای‌ ئاش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ن���وێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫زیاتر ل���ه‌دو هه‌فته‌یه‌ بازاڕی‌ ئۆتۆمبیل‬ ‫جموجۆڵێك���ی‌ به‌رچ���اوی‌ به‌خۆی���ه‌وه‌‬ ‫دی���وه‌‪ ،‬به‌ب���ڕوای‌ ئ���ه‌و بڕیاره‌ك���ه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تیش كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر خه‌ڵكی‌‬ ‫دروس���تكردوه‌ ئه‌و به‌نمونه‌ باسی‌ له‌وه‌‬ ‫كرد كه‌ پێش���وتر زۆر رۆژ هه‌بوه‌ هیچ‬ ‫گرێبه‌ستێكی‌ فرۆش���تنی‌ ئۆتۆمبیلیان‬ ‫له‌پێش���انگاكه‌یاندا نه‌نوس���یوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫"م���اوه‌ی‌ دو هه‌فته‌ی���ه‌ رۆژان���ه‌ ‪10-7‬‬ ‫ئۆتۆمبیل له‌الیان ده‌فرۆشرێ‌"‪ .‬به‌پێی‬ ‫ئام���ار‌و زانیاری‌ پێش���انگای‌ ئاش���تی‌‬ ‫نوێ‌ له‌ناوچه‌ی‌ تاس���ڵوجه‌ كه‌ ناسراوه‌‬ ‫به‌(مه‌ع���ره‌زی‌ علوجه‌ك���ه‌)‪" ،‬نرخ���ی‌‬ ‫ئۆتۆمبیلی‌ سفرو كه‌م به‌كارهاتو ‪ 700‬تا‬ ‫‪ 900‬دۆالر به‌رزبۆته‌وه‌ له‌ده‌بڵی‌ نیسان‌و‬ ‫مه‌رزیه‌شدا ‪1200-1000‬دۆالر به‌رزبۆته‌وه‌"‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌ هێشتا نرخی‌ ئه‌و‬ ‫دو ج���ۆره‌ به‌نزم داده‌نرێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێشتر دابه‌شكردنی‌ زۆری‌ ئه‌و جۆرانه‌‌و‬ ‫پێدانیان له‌رێگای‌ تۆماری‌ حكومییه‌وه‌‬ ‫به‌توێ���ژی‌ جوتی���اران‌و كه‌مئه‌ندامان‌و‬ ‫زیندانه‌ سیاسییه‌كان ئه‌وه‌ش بۆته‌ هۆی‌‬ ‫زۆربونی‌ ئه‌و تۆتۆمبێالن���ه‌و دابه‌زینی‌‬ ‫نرخی���ان‪ ،‬به‌اڵم به‌وت���ه‌ی‌ رائید ئه‌مین‬ ‫ساڵح له‌راگه‌یاندنی‌ هاتوچۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫"ئ���ه‌م ماوه‌یه‌ موراجیع���ی‌ فه‌رمانگه‌ی‌‬ ‫هاتوچ���ۆ ‪ 3‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ ج���اران زیادی‌‬ ‫كردوه‌"‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ گرانبونی‌ ئۆتۆمبیل‬ ‫به‌وته‌ی‌ شاره‌زایان‌و مامه‌ڵه‌چییه‌كان‪،‬‬ ‫سااڵنه‌ له‌واڵتی‌ ئێمه‌دا له‌وه‌رزی‌ به‌هاردا‬ ‫خواست له‌س���ه‌ر ئۆتۆمبیل زۆرده‌بێت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌ر زۆربونه‌وه‌ی‌ ئیش���وكاری‌‬ ‫كش���توكاڵی‌‌و ده‌س���تپێكردنی‌ وه‌رزی‌‬ ‫س���ه‌یران‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گش���تی‌ به‌ئۆتۆمبێلی‌ تایبه‌ت سه‌یران‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌م دواییه‌ش وه‌س���تانی‌‬ ‫هاورده‌كردن���ی‌ ئۆتۆمبی���ل‌و ده‌نگۆی‌‬

‫گرانبون���ی‌ تابلۆی‌ ئۆتۆمبیل بۆته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���تبونی‌ ئه‌و گرانیی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫پێدانی‌ پێش���ینه‌‌و قه‌ره‌ب���وی‌ موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی���ش كاریگ���ه‌ری‌ خ���ۆی‌‬ ‫هه‌ب���و له‌س���ه‌ر گرانبون���ی‌ ئۆتومبیل‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌مانگی‌ رابردوش���دا بڕیاری‌‬ ‫"لێس���اندنه‌وه‌ی‌ مۆڵه‌ت���ی‌ ته‌كس���ی‌‬ ‫له‌كارمه‌ندان���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ناوخۆ" تا‬ ‫ماوه‌یه‌ك كاری‌ كرده‌ سه‌ر هه‌زرانبونی‌‬ ‫ته‌كسی‌‌و زۆرجاریش زۆربونی‌ جۆرێكی‌‬ ‫دیاریك���راو "ب���ه‌اڵم له‌ئێس���تادا ئ���ه‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌ی‌ نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ رائید ئه‌مین س���اڵح‪ ،‬هه‌ندێ‌‬ ‫له‌خ���اوه‌ن مه‌عره‌زو فیت���ه‌ره‌كان یاری‌‬ ‫به‌ن���رخ‌و ب���ازاڕی‌ ئۆتۆمبی���ل ده‌كه‌ن‬ ‫"هه‌م���و س���اڵێ‌ واته‌وات���و ده‌نگۆیه‌ك‬ ‫دروس���ت ده‌ك���ه‌ن بۆ س���اغكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كااڵ خراپه‌كانی���ان‪ ،‬به‌ناوی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ی‌ هاتوچ���ۆوه‌ خه‌ڵ���ك‬ ‫ده‌ترس���ێنن"‪ .‬ئه‌و ئه‌فس���ه‌ره‌ باس���ی‌‬ ‫له‌وه‌ش كرد كه‌ هه‌ندێ‌ له‌(فیته‌ره‌كان)‬ ‫هۆكارێكی‌ گه‌وره‌ن بۆ بونی‌ ئۆتۆمبیلی‌‬ ‫ناتوندوت���ۆڵ‌و خ���راپ‌و ئه‌و وتیش���ی‌‬ ‫"خه‌ڵكی‌ ئێمه‌ش ته‌نه���ا به‌چاو حوكم‬ ‫له‌سه‌ر ئۆتۆمبیل ده‌دات"‬

‫نیس���ان‌و مه‌رزیه‌و ناڤارا خواس���تێكی‌‬ ‫زۆریان له‌س���ه‌ره‌ چونكه‌ وه‌ك ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫"هه‌م قه‌مه‌ره‌یه‌‌و هه‌م پیكابه‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫ئێمه‌ش هه‌م ش���ارییه‌‌و ه���ه‌م الدێیی"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وان���ه‌ش وه‌ك غال���ب باس���ی‌‬ ‫ده‌كات (ئۆپترا‌و سه‌نی‌) ئه‌و دو جۆره‌‬ ‫ئۆتۆمبیل���ه‌ن كه‌ به‌نزین كه‌م س���ه‌رف‬ ‫ده‌كه‌ن ئه‌و وتی‌ "توێ���ژی‌ كارمه‌ندان‌و‬ ‫مامۆستایان‌و خوێندكاران به‌كاریده‌هێنن‬ ‫كه‌ گونج���اوه‌ له‌گه‌ڵ سروش���تی‌ كار‌و‬ ‫داهاته‌كانیان"‬

‫"بڕیاره‌كه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ هاواڵتییانه‌"‬ ‫به‌وته‌ی‌ رائید ئه‌مین ساڵح له‌هۆبه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ هاتوچ���ۆی‌ پارێ���زگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ نازانرێ‌ دانانی‌ ئه‌و كوالیتی‌‬ ‫كۆنترۆڵه‌ چه‌ن���دی‌ پێده‌چێت‌و چه‌ندی‌‬ ‫تێده‌چێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و جه‌ختی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ ك���ه‌ "بڕی���اری‌ داخڵ‬ ‫نه‌بون���ی‌ ئۆتۆمبیل كاتییه‌" وتیش���ی‌‬ ‫"ئ���ه‌م بڕی���اره‌ی‌ به‌رێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫هاتوچۆی‌ هه‌رێم پێشوازییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫جه‌م���اوه‌ری لێده‌كرێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ بۆ‬ ‫سه‌المه‌تی‌ ژیانی‌ هاواڵتیان‌و پاراستنی‌‬ ‫ژینگه‌كه‌مان پاش���ه‌رۆژی‌ باشی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌فسه‌ره‌ باس���ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫كام ئۆتۆمبێل په‌سه‌نده‌‬ ‫كوردستان بۆته‌ بازاڕی‌ ساغكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ غال���ب عه‌ل���ی‌ ش���اره‌زا ئۆتۆمبیلی‌ خ���راپ‌و به‌رماوه‌ی‌ واڵتانی‌‬ ‫له‌ب���ازاڕی‌ ئۆتۆمبیل‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئیقلیم‌و وتیش���ی‌ "هه‌رێم بۆته‌ بازاڕی‌‬ ‫گش���تی‌ له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا ئه‌و ئه‌و ئۆتۆمبیالنه‌ی‌ ك���ه‌ رویان نییه‌ رو‬ ‫جۆره‌ ئۆتۆمبیالنه‌ی‌ ناس���راون به‌ده‌بڵ له‌ئه‌وروپا بكه‌ن"‬

‫عێراق‪ :‬هه‌رێم نۆ ملیار دۆالر ‌ی داهات ‌ی نه‌وتی‌ شاردۆته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ نه‌وتی‌ عێراق ئاشكرا ‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتییه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم له‌ماوه‌ی‌ سێ‌ ساڵی‌ رابردودا‬ ‫زیاتر له‌(‪ )150‬ملیۆن به‌رمیل نه‌وتی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم زانیاری‌ ته‌نها‬ ‫له‌بار‌هی‌ (‪ )53‬ملیۆن به‌رمیله‌وه‌ داواته‌‬ ‫به‌غداو زیاتر له‌نۆ ملیار دۆالر پاره‌ی‌‬ ‫نه‌وتی‌ شاردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌زی���ری‌ نه‌وت���ی‌ عێ���راق له‌چه‌ن���د‬ ‫نوس���راوێكدا كه‌ ئاراس���ته‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫وه‌زیران���ی‌ كردوه‌‪ ،‬ره‌خن���ه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كانی‌ هه‌رێم ده‌گرێت‪،‬‬ ‫ك���ه‌ پابه‌ندی‌ رێكه‌وتننامه‌ی‌ هاوبه‌ش���ی‌‬ ‫نێوانیان نه‌بوه‌و پ���اره‌ی‌ داهاتی‌ نه‌وتی‌‬ ‫ش���اردۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش حكومه‌تی‌ عێراقی‌‬ ‫ناچاركردوه‌ پاره‌ی‌ ئه‌و كۆمپانیا نه‌وتییه‌‬ ‫بیانییان���ه‌ نه‌دات ك���ه‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫رۆژی‌ (‪ )2012/9/13‬وه‌ف���دی‌‬ ‫هه‌رێم به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ وه‌زیری‌ سامان ‌ه‬ ‫سروشتییه‌كان ئاشتی‌ هه‌ورامی‌‌و جێگری‌‬

‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق بۆ كاروباری‌ وزه‌‬ ‫حسێن شه‌هرستانی‌‪ ،‬رێكه‌وتننامه‌یه‌كیان‬ ‫واژوكرد‪ .‬به‌پێ���ی‌ رێكه‌وتننامه‌كه‌ هه‌رێم‬ ‫رۆژان���ه‌ (‪ )200‬ه���ه‌زار به‌رمی���ل نه‌وت‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنێت‪ ،‬له‌به‌رانبه‌ردا به‌غدا به‌دو‬ ‫پێشینه‌ (سلفه‌) (‪ )650‬ملیاری‌‌و (‪)350‬‬ ‫ملیار دیناری‌ كرێی‌ ئه‌و كۆمپانیا نه‌وتییه‌‬ ‫بیانییان��� ‌ه ده‌دات‪ ،‬ك���ه‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌زی���ری‌ نه‌وتی‌ عێ���راق عه‌بدولكه‌ریم‬ ‫ژم���اره‌‬ ‫به‌نوس���راوی‌‬ ‫لعێب���ی‌‪،‬‬ ‫(ف‪ )6175/200/2‬ل���ه‌ (‪،)2012/12/6‬‬ ‫ك���ه‌ ئاراس���ته‌ی‌ ئه‌میندارێتی‌ گش���تی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران���ی‌ ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت له‌ماوه‌ی‌ مانگه‌كانی‌ (‪‌10‬و‬ ‫‪)11‬دا هه‌رێ���م بڕی‌ (‪ )152.146‬به‌رمیل‬ ‫نه‌وتی‌ خاوی‌ راده‌س���تكردون‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌پێ���ی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ نێوانی���ان ده‌بو‬ ‫(‪ )200‬ه���ه‌زار به‌رمیل بوای���ه‌‪ .‬له‌خاڵی‌‬ ‫دوه‌می‌ نوس���راوه‌كه‌یدا‪ ،‬لعێبی‌ ئاشكرای‌‬ ‫ده‌كات هه‌رێم له‌ (‪ 1/1‬تا ‪)2012/11/30‬‬ ‫ب���ڕی‌ (‪ )65‬ه���ه‌زار به‌رمی���ل نه‌وت���ی‌‬ ‫راده‌ستكردون‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌پێی‌ قانونی‌‬ ‫بودج���ه‌ ده‌ب���و (‪ )175‬ه���ه‌زار به‌رمیل‬ ‫بوایه‌‪.‬‬

‫له‌خاڵی‌ سێیه‌می‌ نوسراوه‌كه‌شدا ناوبراو پابه‌ند ده‌كات‪ ،‬ئه‌و چه‌ند رۆژه‌ی‌ له‌مانگ ‌ی‬ ‫ره‌خنه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتییه‌كان ن���ۆ ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬رۆژان���ه‌ (‪ )140‬هه‌زار‬ ‫ده‌گرێت‪ ،‬كه‌ ئه‌و زانیارییه‌ پێویستانه‌ی‌ به‌رمیل نه‌وت به‌رهه‌مبهێنێت‪ ،‬له‌و س���ێ‌‬ ‫پێنه‌داون ك���ه‌ له‌رێكه‌وتنی‌ هاوبه‌ش���ی‌ مانگه‌ی‌ كۆتایی‌ ساڵیشدا رۆژانه‌ (‪)200‬‬ ‫نێ���وان ه���ه‌ردوالدا هات���وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ه���ه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت به‌رهه‌مبهێنێت‪.‬‬ ‫ئاش���تی‌ هه‌ورامی‌ له‌س���ه‌ردانه‌كه‌یدا بۆ له‌به‌رانبه‌ردا حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫به‌غدا له‌ (‪ )2012/10/18‬هه‌مان به‌ڵێنی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی���ه‌وه‌ (‪ )650‬ملی���ار‬ ‫به‌شه‌هرس���تانی‌ داوه‌‪ .‬دواتری���ش داوای‌ دین���ار ده‌دات ب���ۆ كرێی‌ ئ���ه‌و كۆمپانیا‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ هاوبه‌شیان كردوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ بیانیانه‌ی‌ بواری‌ نه‌وت كه‌ له‌كوردستاندا‬ ‫تائێستا هه‌رێم واده‌ی‌ ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌ كارده‌كه‌ن‪ ،‬پاشان پێشینه‌ی‌ دوه‌م دوای‌‬ ‫هه‌فته‌ی���ه‌ك خ���ه‌رج ده‌كات كه‌ بڕه‌كه‌ی‌‬ ‫دیاری‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ خش���ته‌یه‌كی‌ هاوپێچ���ی‌ (‪ )350‬ملی���ار دیناره‌‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫نوس���راوه‌كه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ سااڵنی‌ (‪‌)2010‬و هه‌رێم ب���ڕی‌ به‌رهه‌مهێنراوو خه‌مڵێنراوی‌‬ ‫(‪ )2011‬ت���ا مانگی‌ یان���زه‌ی‌ (‪ ،)2012‬خۆی‌ له‌و ساڵه‌دا ده‌داته‌ ناوه‌ند‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫هه‌رێم تێكڕا (‪ )151.951.966‬به‌رمیل به‌هه‌ماهه‌نگ���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌‬ ‫نه‌وتی‌ به‌رهه‌مهێن���اوه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها بڕی‌ نه‌وت‌و پالندانانی‌ ناوه‌ن���دی‌ له‌بودجه‌ی‌‬ ‫(‪ )53.141.724‬به‌رمیل���ی‌ راده‌س���تی‌ (‪ )2012‬جێی‌ بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌ بڕیاره‌ك���ه‌ ده‌ڵێت‬ ‫كۆمپانیای‌ نه‌وتی‌ باكور كردوه‌‪ ،‬واته‌ بڕی‌‬ ‫(‪ )98.810.242‬شاردۆته‌وه‌‪ .‬به‌های‌ ئه‌و "وه‌زاره‌تی‌ ن���ه‌وت به‌هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌وته‌ی‌ ك���ه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌به‌غدای‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امانه‌ سروش���تییه‌كان‪،‬‬ ‫ش���اردۆته‌وه‌ ده‌كات���ه‌ (‪ )9.713.709‬له‌ڕێگ���ه‌ی‌ لیژنه‌یه‌كی‌ هاوبه‌ش���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫كاره‌كانی���ان له‌ئه‌یلول���ی‌ (‪)2012‬ه‌وه‌‬ ‫دۆالر‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران���ی‌ عێ���راق ل��� ‌ه له‌هه‌ولێر ده‌س���ت پێده‌كات‪ ،‬راپۆرتێكی‌‬ ‫(‪ )2012/9/18‬بڕی���اری‌ ژم���اره‌ (‪ )33‬چڕوپڕ له‌باره‌ی‌ نه‌وت���ی‌ به‌رهه‌مهێنراوو‬ ‫ده‌رك���رد‪ ،‬ئه‌م بڕی���اره‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم فرۆش���راو به‌ده‌ره‌وه‌و ناوخ���ۆو پاڵێوراو‬

‫له‌ (‪‌)2010‬ه‌وه‌ تا مانگ ‌ی‬ ‫یانزه‌ی‌ (‪ ،)2012‬هه‌رێم تێكڕا‬ ‫(‪ )151.951.966‬به‌رمیل نه‌وتی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها بڕی‌‬ ‫(‪ )53.141.724‬به‌رمیلی‌ راده‌ستی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ نه‌وتی‌ باكور كردوه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪ )2008‬تا ده‌رچونی‌ راپۆرته‌كه‌‬ ‫ئام���اده‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬پاش���ان ده‌درێت��� ‌ه‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی���ران‪ .‬ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم به‌مه‌وه‌ پابه‌ند نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا كرێی‌‬ ‫كۆمپانیا بیانییه‌كان نادرێت"‪.‬‬ ‫له‌بڕگه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌ بڕیاره‌كه‌دا هاتوه‌‬ ‫"له‌باره‌ی‌ بڕی‌ نه‌وتی‌ خاوو به‌رهه‌مهێنراو‬ ‫له‌نێ���وان ه���ه‌ردوالدا زانی���اری‌ ئاڵوگۆڕ‬

‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌ژماركردنی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫(‪ )%17‬ئه‌و بڕه‌ بۆ هه‌رێم‌و له‌گه‌ڵ (‪)%17‬‬ ‫بۆ وه‌زاره‌تی‌ كاره‌با‪ ،‬دوای‌ داش���كاندنی‌‬ ‫رێژه‌ی‌ نه‌وتی‌ ره‌ش‌و وه‌زاره‌تی‌ س���امانه‌‬ ‫سروشتییه‌كان به‌رپرسیارێتی‌ دابینكردن‌و‬ ‫دابه‌ش���كردنی‌ به‌رهه‌م���ه‌ نه‌وتیی���ه‌كان‬ ‫له‌ئه‌س���تۆ ده‌گرێت‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ پێوه‌ نابێت"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪9‬‬

‫گۆڕانكاری‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گومرگه‌كان ‌ی سلێمانیدا ده‌كرێت‬

‫ی مه‌ڵبه‌نده‌‪ ،‬نه‌ك حكومه‌ت"‬ ‫ی له‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كاندا فه‌رمان ‌‬ ‫"گۆڕانكار ‌‬

‫مه‌رزی باشماخی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ گومرگ‪،‬‬ ‫گۆڕانكاری‌ له‌چه‌ند به‌ڕێوه‌به‌رێك ‌‬ ‫ی‬ ‫سنوری‌ ئیداری‌ سلێمانیدا ده‌كات‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگاداریش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌و ئاڵوگۆڕانه‌ی‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌ر‌و جێگره‌كانی‌ گومرگدا‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬به‌فه‌رمانی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫سلێمانی‌ یه‌كێتییه‌‪ ،‬نه‌ك حكومه‌ت‪،‬‬ ‫"راسته‌ گۆڕانكارییه‌كان‪ ،‬به‌نوسراوو‬ ‫ی ده‌كرێن‪،‬‬ ‫واژۆی‌ وه‌زیری‌ دارایی‌‌و ئابور ‌‬ ‫به‌اڵم بێگومان له‌سه‌ر فه‌رمان‌و رێنمایی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ یه‌كێتییه‌"‪.‬‬ ‫دیارترین���ی‌ ئ���ه‌و گۆڕانكارییان���ه‌ی‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كان���ی‌ گومرگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانیدا كراون گواستنه‌وه‌ی‌ خالید قادر‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌ سلێمانی‌ بوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بانكی‌ خانوبه‌ره‌ی‌ سلێمانی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د "ئه‌رشیف"‬ ‫ی���ه‌ك‌و دانانی‌ به‌رپرس���ی‌ كۆمیته‌یه‌ك‬ ‫به‌ناوی‌ هاوژین س���االر عه‌بدولره‌حمان‬ ‫له‌ش���وێنی‌ ئه‌و‪ ،‬هاوكات گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌ باش���ماخ سه‌روه‌ر‬ ‫كاكه‌ عه‌ب���دواڵ به‌جێگ���ری‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‪،‬‬ ‫بۆ گومرگی‌ س���لێمانی‌‌و دانانی‌ مه‌حمود‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ناس���راو به‌حاج���ی‌ مه‌حمود‬ ‫له‌ش���وێنی‌ ئه‌و‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌ئاڵوگۆڕی‌‬ ‫چه‌ندین جگێ���ری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ تر هه‌ر‬ ‫له‌سنوری‌ سلێمانیدا‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ نزیك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گشتی‌ گومرگ‪ ،‬ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتون‪،‬‬ ‫بڕیاربو خالید قادر (كه‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫دێرینه‌)‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌ سلێمانی‌‬ ‫بو له‌ئێستادا كراوه‌ته‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بانكی‌‬ ‫خانوبه‌ره‌ سلێمانی‌ یه‌ك بگوازرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ مه‌رزی‌ باش���ماخ له‌وێ‌‬ ‫بكرێته‌ به‌رێوه‌به‌ر‪ ،‬به‌اڵم چونكه‌ پێشتر‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ له‌ده‌ربه‌ندیخ���ان بوه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫كاره‌ نه‌ك���راوه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌كه‌ به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ش كرد هۆكارێكی‌ ئاشكرا‌و ده‌كرا له‌ش���وێنی‌ ئه‌و‪ ،‬هاوژین ساالر كه‌‬ ‫دیار له‌ئارادا نییه‌ بۆ دورخس���تنه‌وه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رێكی‌ ئاسایی‌ باج بو هێنراوه‌‌و‬ ‫خالی���د ق���ادر له‌گومرگی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬كراوه‌ته‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "ب���ه‌اڵم دی���اره‌ فه‌رمانی‌ وه‌ك س���ه‌رچاوه‌كه‌ رونیكرده‌وه‌ دانانی‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌كه‌ی‌ له‌مه‌ڵبه‌نده‌وه‌ بڕیاری‌ هاوژین س���االر به‌به‌رێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌‬ ‫لێدراوه‌"‪ .‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاشكراشیكرد س���لێمانی‌‪ ،‬ك���ه‌ به‌رپرس���ی‌ كۆمیته‌ی‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د خالید ق���ادر ره‌زامه‌ند نه‌بو مامه‌یاره‌ ب���وه‌‪ ،‬ئه‌و بۆچونه‌ ته‌واو تۆخ‬ ‫به‌گواس���تنه‌وه‌ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هی���چ جۆره‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ گۆڕانكارییه‌كان به‌فه‌رمانی‌‬ ‫كاردانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ئاشكراش���ی‌ نه‌ب���و مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌كێتی‌ ده‌كرێن نه‌ك وه‌زارتی‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هۆكاری‌ گواستنه‌وه‌كه‌ی‌‪ ،‬هه‌ر دارایی‌‌و ئابوری‌‪ .‬ئه‌و ده‌پرسێ‌ "هێنانی‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌خالید فه‌رمانبه‌رێكی‌ ئاسایی‌‪ ،‬له‌فه‌رمانگه‌یه‌كی‌‬ ‫قادر كرد‌و له‌هۆكاری‌ دورخستنه‌وه‌كه‌ی‌ تره‌وه‌‌و كردن���ی‌ به‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گومرگی‌‬ ‫پرس���ی‌ به‌اڵم ئ���ه‌و ته‌نها وت���ی‌ "ئێمه‌ س���لێمانی‌ ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌رپرسی‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ری‌ حكومه‌تی���ن‪ ،‬ب���ۆ هه‌ر كۆمیته‌یه‌ك���ه‌‪ ،‬جگ���ه‌ ل���ه‌ ته‌فس���یری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ گۆڕانكارییه‌كان حیزب ده‌یكه‌ن‬ ‫شوێنێكمان بگوازێته‌وه‌ ئاماده‌ین"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ خالی���د ق���ادر له‌جیاتی‌ ن���ه‌ك حكوم���ه‌ت‪ ،‬چ ته‌فس���یرێكی‌ تر‬ ‫جێگرێك سیانی‌ هه‌بو‪ ،‬به‌پێی‌ لێكدانه‌و‌ه هه‌ڵده‌گرێت؟"‪.‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئام���اژه‌ی‌‬ ‫ئیداریی���ه‌كان بێت‪ ،‬ده‌بو یه‌كێك له‌وانه‌ به‌وه‌ش���دا له‌ناوه‌راس���تی‌ نه‌وه‌ده‌كاندا‬ ‫له‌جێگایدا دابنرایه‌‌و بكرایه‌ته‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬هاوژین‌و چه‌ندین ئه‌ندام كۆمیته‌ی‌ تر بۆ‬

‫چه‌ن���د مانگێك وه‌ك چاودێر له‌گومرگی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ده‌وامی���ان كردوه‌"پێده‌چێت‬ ‫ئه‌مه‌ بكه‌نه‌ بیانوو بڵێن پێشتر له‌گومرگ‬ ‫كاری‌ كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم كاركردنه‌كه‌ی‌ ته‌نها‬ ‫چه‌ند مانگێك بو ئه‌ویش وه‌ك چاودێر"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ ئاوێن���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌هاوژی���ن س���االر عه‌بدولره‌حم���ان‬ ‫كرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماده‌نه‌ب���و له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫هی���چ لێدوانێك بدات‌و وت���ی‌ "ده‌توانن‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌راگه‌یاندن���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫دارایی‌‌و ئابورییه‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌‬ ‫به‌پێی‌ فه‌رمان���ی‌ وه‌زاره‌ت‪ ،‬بۆمان نییه‌‬ ‫لێدوان بده‌ین"‪.‬‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی‌ تر له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گومرگی‌ باشماخدا كراوه‌‪ ،‬سه‌روه‌ر كاكه‌‬ ‫عه‌بدواڵ ك���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بو هێنراوه‌ته‌‬ ‫س���لێمانی‌ كراوه‌ته‌ جێگری‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫له‌ش���وێنی‌ ئه‌و مه‌حم���ود ئه‌حمه‌د كه‌‬ ‫پێشتر له‌سلێمانی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ته‌فتیش‌و‬ ‫چاودێ���ری‌ ب���و كراوه‌ت���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‪،‬‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی‌ س���ه‌روه‌ر كاكه‌ عه‌بدواڵ‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌ریی���ه‌وه‌ بۆ جێگری‌‪ ،‬گه‌لێك‬ ‫لێكدانه‌وه‌ی‌ بۆ ده‌كرێت‌و زیاد له‌هۆكارێك‬ ‫ب���اس ده‌كرێ���ت‪ ،‬س���ه‌ره‌كیترینیان‬ ‫نه‌گونجانی‌ بو له‌گه‌ڵ دو جگێری‌ خۆی‌‬ ‫به‌تایب���ه‌ت له‌گه‌ڵ حه‌س���ه‌ن ق���ادر كه‌‬ ‫له‌ئێستادا ئه‌ویش گواس���تراوه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫بانكێك له‌سه‌یدس���ادق‪ ،‬وه‌ك سه‌رچاوه‌‬ ‫ئاگاداره‌ك���ه‌ وتی‌ "ل���ه‌روی‌ ئیدارییه‌وه‌‬ ‫گرفتیان زۆر هه‌بو‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌‬ ‫دابه‌شكرابو به‌سه‌ر دو به‌ره‌ی‌ جیاوازدا‪،‬‬ ‫به‌ره‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌و جێگره‌كانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫گرفتی‌ دروستكردبو"‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كرێ‌ كه‌ ئۆتۆمبیلێكی‌‬ ‫گرانبه‌ها له‌كاتێكدا له‌س���نوری‌ ئیبراهیم‬ ‫خه‌لیل���ه‌وه‌ نه‌هێڵده‌راوه‌ بێته‌ ناو خاكی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كاته‌ی‌ س���ه‌روه‌ر‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر بو له‌س���نوری‌ باش���ماخه‌وه‌‬ ‫هاتۆت���ه‌ هه‌رێم���ه‌وه‌‪ ،‬دواتری���ش ئه‌و‬ ‫ئۆتۆمبیله‌ به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌نایاس���ایی‌‬ ‫هاتوه‌ له‌الیه‌ن ئاسایش���ه‌وه‌ ده‌س���تی‬ ‫به‌س���ه‌ردا ده‌گیرێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌ده‌ر له‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ راب���ردودا له‌میانه‌ی‌ دیدارێكی‌‬ ‫س���ه‌روه‌ر كاك���ه‌ عه‌ب���دواڵ له‌رۆژنامه‌ی‌‬ ‫ئاوێن���ه‌دا چه‌ندین كه‌موكوڕیی‌ گومرگی‌‬ ‫مه‌رزه‌كه‌ خرابوه‌ رو‪ ،‬وه‌ك سه‌رچاوه‌كه‌‬ ‫وت���ی‌ "هه‌م���و ئه‌وان���ه‌‌و چه‌ندی���ن‬ ‫ه���ۆكاری‌ تریش‪ ،‬ده‌كرێ���ت به‌هۆكاری‌‬

‫کردنی فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫ی‬ ‫به‌به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫گومرگ ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كۆمیته‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫جگ ‌ه له‌ ته‌فسیر ‌‬ ‫ب‬ ‫ئه‌وه‌ی ک ‌ه حیز ‌‬ ‫گۆڕانكارییه‌كان‬ ‫ده‌كات نه‌ك‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬چ‬ ‫ی تر‬ ‫ته‌فسیرێك ‌‬ ‫هه‌ڵده‌گرێت؟‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی‌ س���ه‌روه‌ر كاكه‌ عه‌بدواڵ‬ ‫دابنرێ‌"‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌روه‌ر كاكه‌ عه‌بدواڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ وه‌ك س���زایه‌ك‬ ‫گوس���ترابێته‌وه‌ بۆ س���لێمانی‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ماوه‌ی‌ ش���ه‌ش مانگ زیات���ر به‌فه‌رمی‌‬ ‫داوامكردب���و بگوازرێمه‌وه‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌بو داواكه‌م قبوڵكرا له‌ئێستاش���دا‬ ‫ب���ه‌م كاره‌ی‌ ئێس���تام ك���ه‌ جێگ���ری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رم زۆر ئاسوده‌م"‪ .‬له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییانه‌ی‌ ك���ه‌ كردویانه‌ وته‌بێژی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و ئاب���وری‌ دلێر تاریق‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ پێویستییاتی‌ ئیداری‌‬ ‫وای‌ خواس���توه‌ كه‌ ئ���ه‌و گۆڕانكارییانه‌‬ ‫بكرێن‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌ده‌س���تێوه‌ردانی‌‬ ‫حیزبی���ش له‌گۆڕانكارییه‌كاندا ئه‌و وتی‌‬ ‫"من ئاگاداری‌ ئه‌وه‌ نیم"‪.‬‬

‫"دانیشتوانی نزیك كێڵگ ‌ه نه‌وتییه‌كان زیاتر توشی شێرپه‌نج ‌ه ده‌بن"‬

‫"عێراق‌و كوردستان له‌ڕوی ژینگه‌ییه‌وه‌ یه‌كێكن له‌ناخاوێنترین شوینه‌كانی دنیا"‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫پسپۆری بواری‌ ته‌ندروستی (گۆران‬ ‫ی خه‌اڵتی باشترین‬ ‫عه‌بدوڵاڵ) خاوه‌ن ‌‬ ‫خزمه‌تی ته‌ندروستی جیهانی زانكۆی‬ ‫ئیمۆری‌و ماسته‌ر له‌سیاسه‌تی‬ ‫ته‌ندروستی له‌ئه‌مه‌ریكاو كاندیدی‬ ‫دكتۆرا له‌سیاسه‌تی ته‌ندروستی‬ ‫ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیدا‪ ،‬له‌م چاوپێكه‌وتنه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا مه‌ترسییه‌كانی ده‌رهێنانی‬ ‫ی بۆ‬ ‫نه‌وت‌و سوتاندنی غازه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی كێڵگ ‌ه‬ ‫سه‌ر دانیشتوانی ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫نه‌وتییه‌كان ده‌خاته‌رو‪ ،‬به‌بڕوای‌ ئه‌و‬ ‫مه‌ترسییه‌كان زیاتر له‌سه‌ر منداڵ‌و‬ ‫ئافره‌تی دوگیان چڕده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا ده‌رهێنانی نه‌وت‌و غاز‬ ‫ی‬ ‫زیانی ته‌ندروستی هه‌یه‌ بۆ دانیشتوان ‌‬ ‫نزیك كیڵگه‌ نه‌وتی‌‌و غازییه‌كان؟‬ ‫د‪ .‬گ���ۆران‪ :‬به‌دڵنیایی���ه‌وه‌‪ ،‬ژه‌هرو‬ ‫پاش���ماوه‌كانی‪ ،‬له‌ئه‌نجامی پرۆس���ه‌ی‬ ‫ده‌رهێناندا باڵوده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬توێژینه‌و‌ه‬ ‫ی كاریگه‌ری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‪ ،‬به‌ڵگه‌ ‌‬ ‫خراپ‌و مه‌ترس���یداری ته‌ندروس���تیمان‬ ‫ده‌داتێ له‌وباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا به‌ه���ۆی ئه‌و كێڵگانه‌و‌ه‬ ‫چ جۆر‌ه نه‌خۆشییه‌ك سه‌رهه‌ڵده‌دات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌تایبه‌ت كاریگه‌ری‌ چییه‌ له‌سه‌ر ژنان ‌‬ ‫دوگیان؟‬ ‫د‪ .‬گ���ۆران‪ :‬ژماره‌یه‌ك���ی زۆری‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ له‌و واڵتان���ه‌ی كه‌ نه‌وتی‬ ‫تێدا ده‌رده‌هێنرێت ده‌ریانخس���تو‌ه ك ‌ه‬ ‫پرۆسه‌ی ده‌رهێنانی نه‌وت‌و غاز ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی س���ه‌رهه‌ڵدانی جۆره‌ها نه‌خۆشی‌و‬ ‫زیانی ته‌ندروس���تی‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ زۆر‌ه ئه‌و‬

‫كه‌س���انه‌ی له‌نزیكی بی���ر‌ه نه‌وته‌كانن‬ ‫توش���ی كه‌مئه‌ندامی ببن‪ ،‬وه‌كو ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌زی���اد له‌ناوچه‌یه‌كی واڵت���ی نایجیریا‬ ‫روی���دا‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌واڵت���ی ئیكوادۆر‬ ‫توێژینه‌وه‌كان ده‌ریانخس���تو‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ئافره‌تان���ه‌ی دوگیان���ن‌و له‌كێڵگه‌كانی‬ ‫نه‌وتده‌رهێنان���ه‌و‌ه نزیك���ن‪ ،‬زیات���ر‬ ‫له‌ئافره‌ت���ی دوگیان���ی ت���ر روبه‌ڕوی‬ ‫مه‌ترس���ی له‌بارچونیان هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫ی ‪-1998‬‬ ‫ل���ه‌و توێژینه‌وانه‌ كه‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫‪ 1999‬له‌س���ه‌ر ‪ 365‬ئاف���ره‌ت ك��� ‌ه‬ ‫له‌نزیك بیره‌ نه‌وته‌كان‌و ‪ 283‬ئافره‌تی‬ ‫ت���ر ك ‌ه له‌ش���وێنی تر نێش���ته‌جێبون‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬توێژینه‌وه‌كه‌ ده‌ریخستو‌ه‬ ‫كه‌ نێشته‌جێبون له‌نزیك بیر‌ه نه‌وته‌كان‬ ‫ئه‌گه‌ری له‌بارچون���ی ئافره‌تی دوگیان‬ ‫زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌هه‌م���ان واڵت���دا‬ ‫توێژینه‌وه‌كان ده‌ریانخس���تو‌ه ك ‌ه ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی دانیشتوی ئه‌و ناوچانه‌ن ك ‌ه‬ ‫نه‌وتی لێده‌رده‌هێنرێت زیاتر له‌ناوچه‌ی‬ ‫دیكه‌ توشی ش���ێرپه‌نجه‌ ده‌بن‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ی (گه‌ده‌‪ ،‬قۆڵۆن‪ ،‬پێست‪،‬‬ ‫گورچیله‌‪ ،‬ره‌حم)‪ ،‬هه‌م���ان توێژینه‌و‌ه‬ ‫ده‌ریخستو‌ه كه‌ زیاتر ئه‌گه‌ری توشبون‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ی خوێن هه‌ی ‌ه له‌و مندااڵنه‌ی‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نیان له‌خوار ‪ 10‬ساڵه‌وه‌یه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون ‌ه له‌سكۆتالندا خه‌ڵكی ناوچه‌یه‌ك‬ ‫ك ‌ه نه‌وتی لێده‌رده‌هێنرا زیاتر توش���ی‬ ‫كۆمه‌ڵێك نه‌خۆش���ی ب���ون به‌تایبه‌تی‬ ‫نه‌خۆشی ده‌رونی‌و مێشك‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زیانه‌ ته‌ندروستییه‌كانی ئه‌و‬ ‫كێڵگانه‌ به‌گشتی چییه‌؟‬ ‫د‪ .‬گ���ۆران‪ :‬یه‌كێ���ك له‌هۆكاره‌كانی‬ ‫توش���بونی ئه‌و كه‌سانه‌ی له‌ناوچه‌كانی‬

‫ی‬ ‫ده‌بێت شوێن ‌‬ ‫نیشته‌جێبون‪،‬‬ ‫النیكه‌م‪ ،‬نیو تا‬ ‫یه‌ك كیلۆمه‌تر‬ ‫دوربێت له‌كێڵگ ‌ه‬ ‫نه‌وتی‌‌و غازییه‌كان‬ ‫کێلگه‌یه‌کی نه‌وت له‌نزیک گوندی حه‌سیره‌‬ ‫نزیك بیره‌ نه‌وت���ی‌و غازییه‌كان ده‌ژین‬ ‫ئه‌و ژه‌هرو پیس���ییه‌یه‌ كه‌ له‌ئه‌نجامی‬ ‫پرۆس���ه‌ی ده‌رهێنانه‌و‌ه دروستده‌بێت‪،‬‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و ژه‌هران���ه‌ بریتیی��� ‌ه‬ ‫له‌(پیترۆلێ���وم هایدروكاربۆن���ز) ك��� ‌ه‬ ‫كاریگه‌ری ته‌ندروستی گه‌وره‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌و ده‌رهێنان���ه‌ زیانی‬ ‫گه‌وره‌ی هه‌یه‌ بۆ سه‌ر ئه‌و كرێكارانه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه له‌كێڵگه‌كان���دا كار ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫توێژین���ه‌وه‌كان ژماره‌یه‌ك���ی زۆری‬ ‫نه‌خۆش���ییان ده‌ستنیش���انكردوه‌ ك ‌ه‬ ‫ل���ه‌و كرێكاران���ه‌ ده‌رده‌كه‌وێت به‌هۆی‬ ‫كاركردنی ب���ه‌رده‌وام‌و درێژخایه‌ن له‌و‬ ‫كێڵگانه‌دا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا كێڵگ���ه‌ی ن���ه‌وت‌و‬ ‫ده‌رهێنان���ی ده‌بێت چه‌ند له‌ش���وێنی‬

‫ئاوه‌دانی‌و نیشته‌جێبونه‌وه‌ دوربێت؟‬ ‫د‪ .‬گۆران‪ :‬به‌هۆی ئ���ه‌و كاریگه‌ریی ‌ه‬ ‫خراپ��� ‌ه ته‌ندروس���تی‌و ژینگه‌ییان���ه‌ی‬ ‫ك ‌ه هه‌یانه‌ ده‌بێت‪ ،‬ته‌واوی پرۆس���ه‌ی‬ ‫ده‌رهێنان‌و گواس���تنه‌وه‌و پاككردنه‌وه‌و‬ ‫به‌كارهێنانی غازو نه‌وت له‌ژێر چاودێری‬ ‫كۆمه‌ڵێك یاس���او رێس���ای تونددابن‪،‬‬ ‫له‌واڵت ‌ه پێشكه‌وتوه‌كان ده‌زگای تایبه‌ت‬ ‫به‌چاودێریكردن‌و رێكخستنی پرۆژه‌كانی‬ ‫ده‌ركردن���ی نه‌وت هه‌یه‌ كه‌ هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫زیانه‌كانی ئه‌و پرۆسه‌یه‌ كه‌مبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا زۆرب���ه‌ی رێكخراوه‌كانی‬ ‫پاراستنی ژینگه‌و مافه‌كانی مرۆڤ داوای‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه ده‌بێت كێڵگه‌كان به‌الی‬ ‫كه‌م���ه‌و‌ه نیو تا یه‌ك كیلۆمه‌تر له‌ماڵ‌و‬ ‫قوتابخانه‌و نه‌خۆشخانه‌و دانیشتوانه‌و‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫دوربێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا ئه‌و كێڵگان ‌ه كاریگه‌ری‬ ‫خراپ ده‌كاته‌ س���ه‌ر ئاوی خواردنه‌و‌ه‬ ‫یان ئاوی ژێر زه‌وی؟‬ ‫د‪ .‬گ���ۆران‪ :‬كارتێكردنی ده‌رهێنانی‬ ‫غازو نه‌وت ته‌نها به‌هۆی باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫ژه‌ه���ره‌وه‌ نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و له‌ئه‌نجامی‬ ‫پیس���بونی س���ه‌رچاوه‌كانی ئ���اوی‬ ‫خواردنه‌وه‌و خواردنیش���ه‌و‌ه روده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫زۆرێ���ك ل���ه‌و ناوچانه‌ی ك���ه‌ نه‌وتی‬ ‫لێده‌رده‌هێنرێ���ت چ راس���ته‌خۆ ی���ا‬ ‫ناراس���ته‌وخۆ له‌ڕێی رژان���ی نه‌وته‌و‌ه‬ ‫پیس ده‌بێت‌و ده‌بێت ‌ه هۆی دروستبونی‬ ‫نه‌خۆشی‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا سه‌رچاوه‌كانی‬ ‫خواردنیش به‌هۆی ده‌ركردنی نه‌وته‌و‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ری پیسبونیان هه‌یه‌‪.‬‬

‫ده‌رهێنانی نه‌وت پێویستی به‌بڕێكی‬ ‫زۆر ئ���او هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ئ���اوه‌ی ك��� ‌ه‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت به‌ژه‌هر‌ه جۆراوجۆره‌كانی‬ ‫وه‌كو (به‌نزین‪ ،‬زایلین‪ ،‬تۆلوین‪ ،‬ئیپیل‬ ‫بینزین‪ ،‬بارێوم‪ ،‬ئه‌رسینیك‪ ،‬كادیمێوم‪،‬‬ ‫كرۆمێ���وم‪ ،‬زیبق‪...‬هتد) پیس ده‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و ئاو‌ه به‌الی كه‌مه‌و‌ه چوار‬ ‫جار له‌ئاوی زریان س���وێرتره‌‪ ،‬زۆربه‌ی‬ ‫ئاو‌ه پیسبوه‌ك ‌ه ده‌چێت ‌ه ناو زه‌وییه‌وه‌و‬ ‫زه‌ره‌رێكی درێژخایه‌ن‌و كاره‌س���اتاوی‬ ‫له‌سه‌ر كشتوكاڵ‌و ئاژه‌ڵ‌و بونه‌وه‌ره‌كانی‬ ‫تر دروستده‌كات‪.‬‬ ‫به‌گشتی باڵوبونه‌وه‌ی ئه‌و ماددانه‌ی‬ ‫زه‌ره‌ری هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ژینگ ‌ه له‌جیهاندا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌ماشا بكه‌یت عێراق‌و كوردستان‬ ‫یه‌كێكن له‌پیسترین شوینه‌كانی دنیا‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫تا چه‌ند ئه‌و جانتایه‌ی‬ ‫ده‌یكڕیت‪ ..‬گونجاوه‌ بۆ تۆ!؟‬ ‫زۆر كه‌م ‌ه بگر‌ه گه‌ر بڵێم نییه‌ ئافره‌تێك‬ ‫ببین���م جانتای پێ نه‌بێت ره‌نگ ‌ه ته‌واو‬ ‫بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی ك ‌ه س���ه‌یره‌ رۆژ‬ ‫ب���ه‌رۆژ قه‌ب���اره‌و ش���ێوه‌ی جانتاكان‬ ‫ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا پێویس���ت ‌ه‬ ‫بزانیت ك��� ‌ه ئه‌وجانتایه‌ی ده‌یكڕیت تا‬ ‫چه‌ند پێویستی تۆ پڕده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫جانتایه‌ك���ی گه‌وره‌ی ره‌ن���گ قاوه‌یی‬ ‫هه‌میشه‌ پێویس���ته‌ به‌تایبه‌تی بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ جینز له‌به‌رده‌كه‌ن (كاوبۆ)‬ ‫بۆ هه‌ڵگرتنی هه‌مو پێداویستییه‌كانیان‪،‬‬ ‫ج���ا دڵنیاب ‌ه له‌كڕینی ئ���ه‌و جانتایه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه گیرفانێك���ی بچوك���ی تێدای ‌ه بۆ‬ ‫هه‌ڵگرتنی كلیل‌و مۆبایله‌كه‌ت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ له‌هه‌م���و جانتایه‌كی گه‌وره‌دا هه‌ی ‌ه‬ ‫جزدانی سانه‌ویی ‌ه ك ‌ه زۆر پێویست ‌ه بۆ‬ ‫هه‌ڵگرتنی پار‌ه تیایدا به‌اڵم ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫كه‌س په‌یڕه‌وی ناكات به‌ستنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫جزدان ‌ه بچوكه‌ی ‌ه به‌زنجیرێك به‌ناوه‌وه‌ی‬ ‫جانتاكه‌‪ ،‬جا ئه‌گه‌ر بێتو تۆ جانتاكه‌ت‬ ‫هێند‌ه گه‌وره‌ بێت ك��� ‌ه بۆ هه‌رجارێك‬ ‫یه‌ك ده‌ق ‌ه بگه‌ڕێیت به‌دوای جزدانه‌كه‌تدا‬

‫ئه‌و‌ه حس���ابی بكه‌ ك ‌ه بچیت بۆ ش���ت‬ ‫كڕین له‌بازار چه‌ندت پێویس���ته‌؟ بۆی ‌ه‬ ‫به‌دڵنیاییه‌و‌ه پێكهاته‌ی جانتا هێنده‌ی‬ ‫جوانییه‌كه‌ی گرنگه‌‪.‬‬ ‫بۆنه‌و ئاهه‌نگه‌كان یه‌كێكن له‌و شوێنانه‌ی‬ ‫ك ‌ه هه‌میش��� ‌ه تێی���دا ده‌جوڵیت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویست ناكات له‌كاتی هه‌ر بۆنه‌یه‌كدا‬ ‫جانتایه‌ك���ی گه‌وره‌ی پڕ له‌كه‌ره‌س���ت ‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خۆتدا هه‌ڵبگری���ت ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫توش���ی ونبون‌و نه‌مانی كه‌ره‌سه‌كانت‬ ‫ببی���ت‪ ،‬بۆیه‌ جوانت���رو باش���تر وای ‌ه‬ ‫ك���ه‌ جانتایه‌ك���ی بچوكی كریس���تاڵی‬ ‫گونجاو له‌گه‌ڵ ئه‌و جالنه‌ی له‌به‌رتدای ‌ه‬ ‫هه‌ڵبگریت كه‌ ره‌نگ��� ‌ه هه‌م هه‌ڵگرتنی‬ ‫ئاسانبێت هه‌م ئه‌و پێداویستییانه‌ی ك ‌ه‬ ‫گرنگ ‌ه تێیدا بێت له‌(كلیل‪ ،‬مۆبایل‪ ،‬و‌ه‬ ‫ئه‌و سوراوه‌ی ك ‌ه كردوته‌) جگ ‌ه له‌مان ‌ه‬ ‫هه‌ر ش���تێكی تر بۆ بۆنه‌و ئاهه‌نگه‌كان‬ ‫زیاده‌ی ‌ه كه‌ پێویست ناكات جانتایه‌كی‬ ‫ناگونجاوت پێ بێت‪ ،‬بۆیه‌ چیتر له‌مان ‌ه‬ ‫خۆت بێبه‌ش مه‌ك ‌ه ره‌نگ ‌ه ته‌نها كه‌مێك‬ ‫پێویستت به‌یارمه‌تی‌و راوێژكاری بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫"دانان ‌ی پرسه‌ نه‌شه‌رعی‌و نه‌سوننه‌ته‌"‬ ‫ی پێشنیاری‌‬ ‫چه‌ند مامۆستایه‌كی‌ ئاین ‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ دانانی‌ پرسه‌یان‬ ‫له‌مزگه‌وته‌كانی‌ كوردستاندا كردوه‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقافیش پشتگیرییان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم پێیوایه‌ كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫به‌شێك له‌كلتور‌و ده‌بێت له‌الیه‌ن‬ ‫مامۆستایانی‌ ئاینییه‌وه‌ كار بۆ نه‌مانی‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫پێویس���ته‌ بڕی���اری‌ یه‌كالییكه‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر كاره‌كان���ت بده‌ی���ت‪،‬‬ ‫دواخس���تنی‌ بڕیاره‌كان���ت زیان���ت‬ ‫پێده‌گه‌یه‌نێ���ت‌و ئیش���وكاره‌كان‬ ‫له‌سه‌رت كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌نگ ‌ی فڕۆكه‌‪ ،‬مندااڵن ‌ی قه‌ندیل ‌ی تاساندوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تائێستا زۆربه‌مان كاتێك‬ ‫ناوی‌ قه‌ندیل دێته‌ به‌رگوێمان ته‌نها‬ ‫گه‌ریال‌و پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‬ ‫(په‌كه‌كه‌) وه‌بیردێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كن‬ ‫ئه‌وانیش ژیانی خه‌ڵكانی‌ گونده‌كان‬ ‫هه‌ن كه‌ له‌نێویشیاندا "منداڵ‌" هه‌یه‌‌و‬ ‫ئه‌وانیش به‌شێكن له‌و چیرۆكه‌ی‌‬ ‫قه‌ندیل‪.‬‬ ‫بناری‌ قه‌ندیل‪ ،‬ئه‌و شوێنه‌ی‌ یه‌كتربڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان كوردستانی‌ باكور‌و باشوره‌‌و ماوه‌ی‌‬ ‫س����ااڵنێكی‌ زۆره‌ چه‌كداران����ی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫ناس����راو به‌ "گه‌ریال" تێیدا نیشته‌جێن‌و‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌ت����ی‌ توركیا ده‌جه‌نگن‪،‬‬ ‫رۆژانه‌ له‌الیه‌ن سوپای‌ توركیاوه‌ به‌فڕۆكه‌‬ ‫تۆپباران ده‌كرێن‪ .‬بناری‌ چیای‌ قه‌ندیل‬ ‫نزیك����ه‌ی‌ دو كاتژمێر له‌ق����ه‌زای‌ رانیه‌ی‌‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگای‌ س����لێمانییه‌وه‌ دوره‌‌و‬ ‫چه‌ندین گوندیش له‌خۆ ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ده‌نگی‌ فڕۆك����ه‌ جه‌نگییه‌كانی‌ توركیا‬ ‫وایك����ردوه‌ كه‌ مندااڵنی‌ بن����اری‌ قه‌ندیل‬ ‫هه‌س����ت به‌ترس بكه‌ن‌و چه‌ند منداڵێكی‌‬ ‫گونده‌كانیش ب����اس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌وان‬ ‫له‌ده‌نگی‌ فڕۆكه‌ ده‌ترسن له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫چه‌ن����د منداڵێكی‌ تر ده‌ڵێ����ن " ده‌نگی‌‬ ‫فڕۆكه‌ نامانترسێنێت"‪.‬‬ ‫رێبی����ن منداڵێك����ی‌ ته‌مه‌ن هه‌ش����ت‬ ‫س����اڵه‌ی‌ دانیش����توی‌ بن����اری‌ قه‌ندیله‌‌و‬ ‫له‌پۆلی‌ دوه‌م����ی‌ بنه‌ڕه‌تییه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫ده‌نگی‌ فڕۆكه‌ ده‌بیستێ‌ هه‌ست به‌ترس‬ ‫ده‌كات‌و پرسیار ده‌كات‌و ده‌ڵێت "باشه‌‬ ‫بۆ ئه‌و فڕۆكانه‌ وازمان لێناهێنن؟"‪.‬‬ ‫رێبین كاتێ����ك له‌گ����ه‌ڵ هاوڕێكانیدا‬ ‫به‌ره‌و قوتابخانه‌ به‌ڕێده‌كه‌ون هه‌میش����ه‌‬ ‫س����ه‌ریان بۆ ئاس����مان به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫چ����او له‌فڕۆكه‌كان ده‌گێ����ڕن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خێرا خۆیان به‌ماڵه‌وه‌یاندا بكه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌ش ده‌بن له‌ترس����ی‌ ده‌نگی‌‬ ‫فڕۆك����ه‌ له‌ژوره‌كانی����ان ناوێ����رن بێنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئ����ه‌و منداڵه‌ وتی‌ " ئه‌رێ‬ ‫ئه‌و فڕۆكانه‌ ك����ه‌ی‌ ده‌هێڵن ئێمه‌ به‌بێ‬ ‫ترس بچین بۆ قوتابخانه‌؟!"‪.‬‬

‫ ‬ ‫چه‌ند منداڵێک دوای بۆردومانی فڕۆکه‌کانی تورکیا خه‌ریکی هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی کتێبن‬ ‫منداڵێكی‌ دیكه‌ی‌ (رێبین)یش به‌نێوی‌‬ ‫(دیار) ئاره‌زو ده‌كات كه‌ هه‌میشه‌ وه‌ك‬ ‫زۆربه‌ی‌ مندااڵنی‌ دیكه‌ له‌نزیكی‌ ماڵه‌وه‌یان‬ ‫یاری‌‌و گه‌م����ه‌ی‌ جۆراوجۆر بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فڕۆكه‌ ناهێڵێت به‌و ئاره‌زوه‌یان بگه‌ن‌و‬ ‫به‌ئاس����وده‌ییه‌وه‌ یارییه‌كانی����ان بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئ����ه‌و فڕۆكانه‌ هه‌میش����ه‌ دێنه‌‬ ‫سه‌ریان‌و ژیانیان تاڵكردون "پێم خۆش‬ ‫نییه‌ گوێم له‌ده‌نگی‌ فڕۆكه‌ بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان بۆ كوشتنی‌ ئێمه‌ دێنه‌ ئێره‌"‪.‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌منداڵ����ه‌كان‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت‬ ‫كه‌سوكاریش����یان گه‌واهی‌ ئه‌و راستییه‌‬

‫ده‌ده‌ن كه‌ ده‌نگی‌ فڕۆكه‌‪ ،‬منداڵه‌كانیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ترس����اندوه‌‪ ،‬مری����ه‌م حس����ێن له‌گوندی‌‬ ‫(زه‌رگ����ه‌ل) ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا ك����ه‌‬ ‫هه‌ركاتێ����ك منداڵه‌كانیان ده‌نگی‌ فڕۆكه‌‬ ‫ده‌بیس����تن ده‌س����ت ده‌ك����ه‌ن به‌گریان‌و‬ ‫خێرا خۆیان ده‌خه‌نه‌ باوه‌ش����ی‌ ئه‌وان‬ ‫"به‌ڕاس����تی‌ بۆردوم����ان‌و ده‌نگ����ی‌ ئه‌و‬ ‫فڕۆكان����ه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ یه‌كجار خراپ‬ ‫منداڵه‌كان����ی‌ ئه‌و گوندان����ه‌ی‌ تۆقاندوه‌‬ ‫كه‌ چێژ له‌هیچ ش����تێك وه‌رناگرن‌و هه‌ر‬ ‫پێمانده‌ڵێ����ن دایك����ه‌ ئ����ه‌و فرۆكانه‌ بۆ‬ ‫دێنه‌ ئێره‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌جۆرێك ترساون‬

‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫ی نێو‬ ‫ی باش ‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئه‌گه‌ر شاره‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر نه‌بیت‪ ،‬به‌ئاسان ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫له‌مانای‌ ئه‌و دو وشه‌یه‌ تێنه‌گه‌یت‪،‬‬ ‫ی دو‬ ‫به‌اڵم ئه‌و دو وشه‌یه‌ نێو ‌‬ ‫ی هه‌ولێرن‌و‬ ‫ی شار ‌‬ ‫خواردنگه‌ ‌‬ ‫خاوه‌نه‌كانیشیان جه‌خت ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌هۆی‌ ئه‌و ناوانه‌و‌ه فرۆشیان‬ ‫زیادیكردوه‌‪.‬‬

‫كه‌ زۆرجار تا دره‌نگانی‌ ش����ه‌و خه‌ویان له‌و فڕۆكانه‌ ناترس����ین كه‌ بۆردومانمان‬ ‫لێناكه‌وێت‌و ئه‌مه‌ش به‌راس����تی‌ بۆ ئێمه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬حه‌ز ده‌كه‌ن ب����ا هه‌مو رۆژێك‬ ‫زۆر ناخۆش����ه‌و كاریگه‌ری‌ كردۆته‌ سه‌ر بێ����ن‪ ،‬ئێم����ه‌ لێره‌ین‌و خه‌ریك����ی‌ ژیانی‌‬ ‫خۆمانین‌و واز ناهێنین"‪.‬‬ ‫ده‌رونی‌ ئێمه‌ش چ جای‌ منداڵه‌كان"‪.‬‬ ‫شه‌هێن هه‌رچه‌نده‌ ته‌مه‌نێكی‌ بچوكی‌‬ ‫به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی‌ قسه‌كانی‌ رێبین‌و‬ ‫دیارو مریه‌م حس����ێن‪( ،‬ش����ه‌هێن) كه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا عه‌ش����قێكی‌‬ ‫منداڵێكی‌ دیكه‌ی‌ ته‌مه‌ن شه‌ش ساڵه‌‌و زۆر سه‌یرش����ی‌ بۆ كوردستان‌و قه‌ندیل‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌مندااڵنی‌ گوندی‌ (بۆكریسكان) هه‌ی����ه‌ "قه‌ندیلم خۆش����ده‌وێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كه‌ قاتێكی‌ كوردی‌ ره‌نگ خاكی‌ له‌شێوه‌ی‌ خاكی‌ كوردستانه‌‌و بۆ ئێمه‌ زۆر خۆشه‌و‬ ‫جلی‌ گه‌ریالكان پۆش����یبو‪ ،‬دو په‌نجه‌ی‌ جێگه‌ی‌ س����ه‌ربه‌رزییه‌‪ ،‬م����ن له‌ده‌نگی‌‬ ‫ده‌س����تی‌ ده‌سته‌راس����تی‌ به‌رزك����رده‌وه‌ فڕۆكه‌و ته‌نانه‌ت له‌بۆردومانه‌كانیش����یان‬ ‫وه‌ك نیش����انه‌ی‌ سه‌ركه‌وتن‌و وتی‌ "ئێم ‌ه ناترسم"‪.‬‬

‫ ‬ ‫پرسه‌ نه‌ریتێکی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ تا گۆڕستان له‌گه‌ڵیدا‬ ‫بڕۆن‌و به‌خاكی‌ بسپێرن‌و دواتر ئاساییه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ندێك له‌كه‌سوكاری‌ سه‌ردانی‌‬ ‫ماڵه‌كه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك پرس���ه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ب���ۆ دابنرێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ویش‬ ‫پێش���نیاری‌ كردوه‌ كه‌ له‌مه‌ودوا پرسه‌‬ ‫له‌مزگه‌وته‌كان���دا نه‌مێنێ���ت‪ ،‬یاخ���ود‬ ‫ئه‌گه‌ر بمێنێت بكرێته‌ یه‌ك رۆژ ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌بێ‌ كڕینی‌ ئاو‪ ،‬نه‌خوێندنی‌ قورئان‌و‬ ‫هه‌ڵنه‌دان���ی‌ خێمه‌‌و وتی‌ "ب���ڕوام وایه‌‬ ‫پرس���ه‌ نامێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم گرن���گ ئه‌وه‌یه‌‬

‫گا‬ ‫ی خێزانه‌كه‌تان بكه‌ن‬ ‫باشتر وای ‌ه هاوكار ‌‬ ‫له‌تێپه‌ڕاندن���ی‌ ئه‌ركه‌كانی���ان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ بار ‌‬ ‫ی به‌و‌ه هه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویست ‌‬ ‫ی پزیشك بكه‌یت‪.‬‬ ‫سه‌ردان ‌‬

‫ی ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایانی‌ ئاین���ی‌ ورده‌كار ‌‬ ‫پێشنیاره‌ بۆ خه‌ڵك رونبكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ئه‌وقاف‌و كاروب���اری‌ ئاینی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬مه‌ری���وان نه‌قش���به‌ندی‌‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫دانانی‌ پرس���ه‌ نه‌شه‌رعی‌‌و نه‌سوننه‌ته‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كلتور‌و داب‌و نه‌ریته‌‌و زیانیش���ی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ خ���اوه‌ن مردوه‌ك���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویس���ته‌ مه‌س���ره‌فاتێكی‌ زۆر بكات‪،‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ش هه‌ندێك كه‌س پرس���ه‌‬

‫دوانه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ س���ه‌رقاڵی‌ ئیش���ێكیت‬ ‫دور نیی���ه‌ هه‌ندێ���ك ماندوت بكات‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ پش���ویه‌ك وه‌ربگری���ت‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه خه‌ریكه‌ كارده‌كاته‌ س���ه‌ر‬ ‫ی ته‌ندروستیت‪.‬‬ ‫بار ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ب���ۆ خۆنیش���اندان ده‌ك���ه‌ن‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ئاینی‌ ئیسالمه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاشكرایكرد كه‌ پێشنیاره‌كه‌‬ ‫بڕیاری‌ له‌سه‌ر نه‌دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرێت‬ ‫گفتوگۆی‌ له‌س���ه‌ر بكرێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر‬ ‫پێشنیارێك بۆ سه‌قامگیری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫بێت پشتگیری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم نامانه‌وێت‬ ‫ببێته‌ بڕیار‪ ،‬به‌ڵكه‌ پێویس���ته‌ فه‌توای‌‬ ‫ب���ۆ ده‌ربكرێ���ت‌و له‌رێگ���ه‌ی‌ ئیمام‌و‬ ‫خه‌تیبه‌كانه‌وه‌ رونبكرێت���ه‌وه‌ كه‌ ئایا‬ ‫شه‌رعییه‌ یان نا‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫چه‌ندی���ن به‌رپرس���یارێتی‌‌و ئ���ه‌رك‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ سه‌رشانت‪ ،‬پێویسته‌ به‌جدی‌‬ ‫كاری‌ بۆ بكه‌یت‪ ،‬ره‌نگه‌ ماندوت بكات‪،‬‬ ‫ی جێ ده‌س���تتان دیار‬ ‫به‌اڵم به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ی خێزانه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫به‌نێو ‌‬ ‫ی چاوم"‬ ‫ی ناو‌ه "چاو ‌‬ ‫ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه مێژویه‌ك ‌‬ ‫یه‌كێك له‌و ناوانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌ش���ار ‌‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 30‬س���اڵه‌ ‌‬ ‫ی چ���اوم)‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌ولێ���ر ماركێتی‌(چاو ‌‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه بازاڕی‌ ئیس���كان‌و پێشتریش‬ ‫ی‬ ‫چێشخان ‌ه بوه‌‪ .‬یوسف محه‌مه‌د خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ماركێته‌كه‌ رونیكرده‌وه‌ كه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتوه‌ چاو ‌‬ ‫له‌ماڵه‌و‌ه زۆر به‌خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫چاوم‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك كه‌ چێش���خانه‌یان‬ ‫كردوه‌ته‌و‌ه سه‌ره‌تا به‌نێوی‌ (محه‌مه‌د)‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر وش���ه‌ ‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دوباره‌كردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫(چ���اوی‌ چ���اوم) ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه وایلێهاتو‌ه كه‌س ناوی‌ نه‌زانیوه‌‌و‬ ‫ی چاوم به‌ناوبانگ‬ ‫به‌چێش���خانه‌ی‌ چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ناچارب���و‌ه ناوه‌كه‌ ‌‬ ‫بگۆڕێت بۆ ئه‌و وشه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌كرد ك ‌ه خه‌ڵكێك ‌‬ ‫یوسف ئاماژ‌ه ‌‬ ‫زۆر تائێستا ناوه‌كه‌یان به‌الو‌ه خۆشه‌‌و‬ ‫ده‌بێت ناوه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ناولێنانه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی ه���ۆكار ‌‬ ‫پرس���یار ‌‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ خواردنه‌كان بگونجێن‬ ‫لێده‌كات‌و هه‌ندێ���ك خه‌ڵكیش به‌هۆی‬ ‫ی‬ ‫پڕۆفیسۆر د‪.‬عومه‌ر په‌تی‌‪ ،‬مامۆستا ‌‬ ‫ناوه‌ك���ه‌و‌ه توانجی‌ لێ���ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا چه‌ندین ك���ه‌س داوایكردو‌ه زانك���ۆ‌و چ���االك له‌بواری‌ گه‌ش���ه‌دان‬

‫شێر‬ ‫ی هه‌ڵس���وكه‌وتت‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ ش���ێواز ‌‬ ‫كار بكات ‌ه س���ه‌ر خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‌و‬ ‫ی بێزاركردنی‌‪ ،‬باش���تر وای ‌ه‬ ‫ببێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كان���ت ن���ه‌رم‌و نیانتر بكه‌یت بۆ‬ ‫ی سۆزداری‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ر كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫رودان ‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‬ ‫ێ كێش��� ‌ه له‌ش���وێن ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫بێزارت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه هه‌ر ش���تێك‬ ‫ی لێ‬ ‫ی به‌ت���ۆو‌ه نه‌ب���و خۆت ‌‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫دوربگری���ت‪ ،‬چونك ‌ه هیچ قازانجی‌ تۆ ‌‬ ‫تێدا نییه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بۆ جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزی‌ ئه‌مساڵ‌‪،‬‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ولێر هه‌ڵده‌ستێت‬ ‫ی‬ ‫ی فیستیڤاڵێك ‌‬ ‫به‌سازكردن ‌‬ ‫ی ‪ 10‬رۆژ‬ ‫گه‌وره‌ كه‌ ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌خایه‌نێت‌و كۆمپانیا ‌‬ ‫(بابیلۆن) سه‌رپه‌رشتی‌ ده‌كات‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاگادار له‌فیستیڤاڵه‌كه‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه فیستیڤاڵه‌ك ‌ه به‌بۆنه‌ ‌‬ ‫ی ن���ه‌ورۆزو بۆنه‌كان���ه‌‌و‬ ‫جه‌ژن��� ‌‬ ‫ی ‪ 10‬رۆژ ده‌خایه‌نێت وات ‌ه‬ ‫م���او‌ه ‌‬ ‫له‌ (‪ 3-10‬هه‌ت���ا ‪ )3-20‬بۆ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ش چه‌ندی���ن چاالك ‌‬ ‫جۆراج���ۆر ئاماده‌كراون‌و جیاواز‬

‫ی رابردو‪.‬‬ ‫ده‌بێت له‌سااڵن ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه سه‌رپه‌رش���تی‌ كاره‌كان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و فیس���تیڤاڵ ‌ه س���پێردراو‌ه‬ ‫ی (بابیلۆن)‌و بۆ ئه‌و‬ ‫به‌كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌به‌سته‌ش چه‌ند هونه‌رمه‌ندێك ‌‬ ‫ی‬ ‫بانگهێش���ت ‌‬ ‫به‌نێوبان���گ‬ ‫فیستیڤاڵه‌ك ‌ه ده‌كرێن‪.‬‬

‫ ‬ ‫دیمه‌نێک له‌شاری هه‌ولێر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫ناوه‌كه‌یان پێبفرۆش���ێت‪ ،‬یان رێگه‌یان‬ ‫ی تر به‌هه‌مان‬ ‫بدات بۆ ئه‌وه‌ی‌ ش���وێن ‌‬ ‫ی نه‌بوه‌‌و‬ ‫ن���اوه‌و‌ه بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم راز ‌‬ ‫ی ناوه‌كه‌ش نابێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ده‌ستبه‌ردار ‌‬ ‫ی هه‌بو‌ه له‌س���ه‌ر زیادبونی‌‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫فرۆشیش ‌‬ ‫ی جه‌رگم)؟‬ ‫بۆ (جه‌رگ ‌‬ ‫ی جه‌رگ���م)‬ ‫ی (جه‌رگ��� ‌‬ ‫كه‌بابخان���ه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ی تر‌ه ل���ه‌و ناوانه‌ ‌‬ ‫یه‌كێك ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی زیاتر ل ‌ه ‪ 30‬س���اڵ ‌‬ ‫مێژویه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر‌و نه‌ریم���ان عه‌بدولكه‌ریم ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا كه‌ س���ه‌ره‌تا‬ ‫خاوه‌نی‌‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ش���تاكاندا ته‌نها (جه‌رگ)‬ ‫له‌سااڵن ‌‬ ‫ی���ان فرۆش���توه‌‌و تائێس���تاش ه���ه‌ر‬ ‫به‌رده‌وامن له‌و پیشه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ناوبانگیان‬ ‫ده‌ركردوه‌‌و خواردنه‌كانیان خۆماڵییه‌‌و‬ ‫ی خۆیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫قه‌س���ابخانه‌ ‌‬ ‫ی زۆر به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫وایكردو‌ه خه‌ڵكێك��� ‌‬ ‫ی ناوه‌كه‌یان‬ ‫رویان تێبكات‌و پرس���یار ‌‬ ‫لێبكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌رگم) خاوه‌ن ‌‬ ‫ی (جه‌رگ ‌‬ ‫هاوشێوه‌ ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد‬ ‫ئ���ه‌م كه‌بابخانه‌یه‌ش باس��� ‌‬ ‫ك ‌ه تائێس���تا چه‌ندین كه‌س له‌هه‌ولێر‬ ‫داوایانك���ردو‌ه ئه‌وانی���ش ب���ه‌و ناوه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌بون‪،‬‬ ‫ش���وێن بكه‌نه‌وه‌‌و ئه‌وان راز ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر بێتو ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫به‌و ناوه‌وه‌ ش���وێن بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ی ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫پێیان خۆشه‌‌و یارمه‌تیش ‌‬

‫ئه‌مساڵ‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫جه‌ژنی‌ نه‌ورۆز ده‌بێته‌ ‪ 10‬رۆژ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫(چاوی‌ چاوم‪ ،‬جه‌رگی‌ جه‌رگم) دو ناوی‌ سه‌رنجڕاكێشی‌ هه‌ولێر‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫به‌پێی‌ كلت���ور‌و داب‌و نه‌ریتی‌ ئاینی‌‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬هه‌ركاتێك كه‌س���ێك كۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوایی‌ ده‌كات ئه‌وا كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ن���د رۆژێك ك���ه‌ له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ كوردس���تاندا دو رۆژه‌‬ ‫له‌مزگه‌وت���دا پرس���ه‌ی‌ ب���ۆ داده‌نێن‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ نزی���ك‌و هاوڕێكانی���ان ب���ۆ‬ ‫ده‌ربڕینی‌ سه‌ره‌خۆش���ی‌ س���ه‌ردانیان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ له‌ماڵه‌وه‌ش‬ ‫پرس���ه‌ بۆ ژن���ان ده‌گێڕدرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌الی‌ هاواڵتیان���ه‌وه‌ بوه‌ته‌‬ ‫نیگه‌ران���ی‌‪ ،‬زیادبون���ی‌ مه‌س���ره‌فاتی‌‬ ‫پرسه‌یه‌ به‌جۆرێك هه‌ندێجار بۆ گێڕانی‌‬ ‫پرس���ه‌یه‌ك بۆ دو رۆژ چه‌ندین ملیۆن‬ ‫دیناری‌ تێده‌چێت ئه‌وه‌ش بۆ (پاره‌ی‌‬ ‫مه‌الی‌ قورئان خوێ���ن‌و كڕینی‌ ئاو بۆ‬ ‫مزگه‌وت‌و ئاماده‌كردن���ی‌ خواردن) كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌سه‌ر ئه‌ركی‌ خاوه‌ن پرسه‌كه‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردودا له‌الی���ه‌ن‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ ئاینییه‌وه‌ پێش���نیاری‌‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ پرس���ه‌ له‌مزگه‌وته‌كان���دا‬ ‫باڵوكرای���ه‌وه‌‌و وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وقافیش‬ ‫پشتگیری‌ له‌و پێشنیاره‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫حاج���ی‌ ئاوات حس���ێن ج���اف كه‌‬ ‫دانیشتوی‌ قه‌زای‌ چه‌مچه‌ماڵه‌‌و خاوه‌نی‌‬ ‫پێشنیاره‌كه‌یه‌ بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ئاینی‌ ئیسالمدا هاتوه‌ هه‌ر كاتێك‬ ‫كه‌س���ێك كۆچی‌ دوایی‌ كرد پێویسته‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪11‬‬

‫ئه‌وه‌ند ‌ه چاڵی بۆ خه‌ڵك هه‌ڵكه‌ند تا خۆی كه‌وته‌ ناوی‬

‫ ‬ ‫چێشتخانه‌و که‌بابی جه‌رگی جه‌رگم له‌هه‌ولێر‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫ی‬ ‫ی بوبێ���ت‌و رێگری‌ له‌م ‌ه ره‌چاوك���راوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌س���ان ‌‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه زمان ‌‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫به‌زمان ‌‬ ‫ی پسپۆڕ‌و شاره‌زا له‌و باره‌یه‌و‌ه دانه‌نراون‪،‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان زۆر كه‌مته‌رخه‌م ‌ه كرابێت‪ ،‬ئه‌وا له‌ئێستاش���دا به‌رپرسان ‌‬ ‫ی ب���ۆ خواردنگاكان‬ ‫ی زمانه‌وانی‌‌و گرنگ���ی‌ زۆر به‌و ك���ورد كه‌مته‌رخه‌مب���ون له‌به‌رامب���ه‌ر بۆی ‌ه ئ���ه‌و ناوانه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫بوار‌ه ن���ه‌داوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه زمان���ی‌ ك���وردی‌‪ ،‬ئه‌گین���ا دان���ان‌و داده‌نرێ���ن ده‌بێ���ت بگونجێ���ن له‌گه‌ڵ‬ ‫ی س���ه‌ر چێشتخانه‌‌و خ���واردن بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كاتێك بیانییه‌ك‬ ‫ی تابلۆكان ‌‬ ‫ی نوسین ‌‬ ‫ی به‌رپرس ك ‌ه س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ب���ۆ الیه‌ن ‌‬ ‫ی ناوه‌ك��� ‌ه ده‌كات بگونجێت‪،‬‬ ‫ی پرس���یار ‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و په‌رله‌مان���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌گه‌ر فه‌رمان���گاكان‌و ش���ه‌قامه‌كان‪ ،‬ئه‌رك ‌‬ ‫ی به‌ناوه‌ك ‌ه‬ ‫ی پارێزگا‌و ش���اره‌وانین‪ ،‬نه‌وه‌ك���و نه‌گونجێت‌و گاڵته‌ ‌‬ ‫ی عێراق ئه‌نجومه‌نه‌كان ‌‬ ‫تا پێ���ش راپه‌ڕی���ن رژێمه‌كان ‌‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌اڵم له‌وه‌ش���دا پێ���وه‌ری‌ حزبایه‌ت ‌‬ ‫مه‌به‌س���تیان توان���ه‌وه‌‌و له‌ناوبردن��� ‌‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی‬ ‫ی خۆت���ه‌و‌ه زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی ئازایه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ده‌ڕوات‌و‬ ‫ئیش���ه‌كانت به‌باش��� ‌‬ ‫به‌خت ی���اوه‌رت ده‌بێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان���ت به‌هێ���ز ده‌بێ���ت‌و‬ ‫پرۆژه‌ی‌ نوێ‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ده‌س���تكه‌وتێكی‌ دارای���ت ده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ ئیش هه‌یه‌ ماوه‌یه‌كه‌ پش���ت‬ ‫ی‬ ‫گوێت خس���تو‌ه ره‌نگ���ه‌ ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بون���ی‌ پرۆژه‌كان���ت‪ ،‬هه‌ین ‌‬ ‫رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی‬ ‫ی ئارام ده‌ژیت هه‌رچ ‌‬ ‫ئێستا له‌كه‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش���ت هه‌ی ‌ه بیكه‌یت باش���ه‌ هه‌لێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كانت‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫باشه‌ بۆ ده‌رپه‌ڕاندن ‌‬ ‫سۆزدارییه‌وه‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت له‌هه‌مو‬ ‫كات زیاتر پێویستی‌ پێته‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی خ���ۆت‬ ‫هه‌وڵب���د‌ه ته‌نه���ا كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬زۆر خۆت له‌ئیش��� ‌‬ ‫ێ پاره‌ت‬ ‫ت���ر هه‌ڵئه‌قورتێنیت‪ ،‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌وێت به‌اڵم هه‌رزو خه‌رج ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌ن���گاو ب���ه‌ره‌و پێش���ه‌وه‌ ده‌نێی���ت‬ ‫زۆرب��� ‌هی‌ كاره‌كانت جێبه‌جێ ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫ی زیاتر‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه هه‌س���ت به‌دڵخۆش ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪ .‬ته‌ندروس���تیت به‌ره‌و باشتر‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ئازیزت ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫سه‌ردانی‌ كه‌س���ێك ‌‬ ‫ره‌نگه‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ت كه‌م بخایه‌نێت‌و‬ ‫ی هه‌واڵێكه‌و‌ه ك ‌ه ده‌یبیس���تیت‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ئیش���ه‌كانت به‌جێبهێڵی���ت‌و ماوه‌یه‌ك‬ ‫خۆت دوره‌په‌رێز بكه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫تا چه‌ند ئه‌و جانتایه‌ی‬ ‫ده‌یكڕیت‪ ..‬گونجاوه‌ بۆ تۆ!؟‬ ‫زۆر كه‌م ‌ه بگر‌ه گه‌ر بڵێم نییه‌ ئافره‌تێك‬ ‫ببین���م جانتای پێ نه‌بێت ره‌نگ ‌ه ته‌واو‬ ‫بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی ك ‌ه س���ه‌یره‌ رۆژ‬ ‫ب���ه‌رۆژ قه‌ب���اره‌و ش���ێوه‌ی جانتاكان‬ ‫ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا پێویس���ت ‌ه‬ ‫بزانیت ك��� ‌ه ئه‌وجانتایه‌ی ده‌یكڕیت تا‬ ‫چه‌ند پێویستی تۆ پڕده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫جانتایه‌ك���ی گه‌وره‌ی ره‌ن���گ قاوه‌یی‬ ‫هه‌میشه‌ پێویس���ته‌ به‌تایبه‌تی بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ جینز له‌به‌رده‌كه‌ن (كاوبۆ)‬ ‫بۆ هه‌ڵگرتنی هه‌مو پێداویستییه‌كانیان‪،‬‬ ‫ج���ا دڵنیاب ‌ه له‌كڕینی ئ���ه‌و جانتایه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه گیرفانێك���ی بچوك���ی تێدای ‌ه بۆ‬ ‫هه‌ڵگرتنی كلیل‌و مۆبایله‌كه‌ت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ له‌هه‌م���و جانتایه‌كی گه‌وره‌دا هه‌ی ‌ه‬ ‫جزدانی سانه‌ویی ‌ه ك ‌ه زۆر پێویست ‌ه بۆ‬ ‫هه‌ڵگرتنی پار‌ه تیایدا به‌اڵم ئه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫كه‌س په‌یڕه‌وی ناكات به‌ستنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫جزدان ‌ه بچوكه‌ی ‌ه به‌زنجیرێك به‌ناوه‌وه‌ی‬ ‫جانتاكه‌‪ ،‬جا ئه‌گه‌ر بێتو تۆ جانتاكه‌ت‬ ‫هێند‌ه گه‌وره‌ بێت ك��� ‌ه بۆ هه‌رجارێك‬ ‫یه‌ك ده‌ق ‌ه بگه‌ڕێیت به‌دوای جزدانه‌كه‌تدا‬

‫ئه‌و‌ه حس���ابی بكه‌ ك ‌ه بچیت بۆ ش���ت‬ ‫كڕین له‌بازار چه‌ندت پێویس���ته‌؟ بۆی ‌ه‬ ‫به‌دڵنیاییه‌و‌ه پێكهاته‌ی جانتا هێنده‌ی‬ ‫جوانییه‌كه‌ی گرنگه‌‪.‬‬ ‫بۆنه‌و ئاهه‌نگه‌كان یه‌كێكن له‌و شوێنانه‌ی‬ ‫ك ‌ه هه‌میش��� ‌ه تێی���دا ده‌جوڵیت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویست ناكات له‌كاتی هه‌ر بۆنه‌یه‌كدا‬ ‫جانتایه‌ك���ی گه‌وره‌ی پڕ له‌كه‌ره‌س���ت ‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خۆتدا هه‌ڵبگری���ت ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫توش���ی ونبون‌و نه‌مانی كه‌ره‌سه‌كانت‬ ‫ببی���ت‪ ،‬بۆیه‌ جوانت���رو باش���تر وای ‌ه‬ ‫ك���ه‌ جانتایه‌ك���ی بچوكی كریس���تاڵی‬ ‫گونجاو له‌گه‌ڵ ئه‌و جالنه‌ی له‌به‌رتدای ‌ه‬ ‫هه‌ڵبگریت كه‌ ره‌نگ��� ‌ه هه‌م هه‌ڵگرتنی‬ ‫ئاسانبێت هه‌م ئه‌و پێداویستییانه‌ی ك ‌ه‬ ‫گرنگ ‌ه تێیدا بێت له‌(كلیل‪ ،‬مۆبایل‪ ،‬و‌ه‬ ‫ئه‌و سوراوه‌ی ك ‌ه كردوته‌) جگ ‌ه له‌مان ‌ه‬ ‫هه‌ر ش���تێكی تر بۆ بۆنه‌و ئاهه‌نگه‌كان‬ ‫زیاده‌ی ‌ه كه‌ پێویست ناكات جانتایه‌كی‬ ‫ناگونجاوت پێ بێت‪ ،‬بۆیه‌ چیتر له‌مان ‌ه‬ ‫خۆت بێبه‌ش مه‌ك ‌ه ره‌نگ ‌ه ته‌نها كه‌مێك‬ ‫پێویستت به‌یارمه‌تی‌و راوێژكاری بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫"دانان ‌ی پرسه‌ نه‌شه‌رعی‌و نه‌سوننه‌ته‌"‬ ‫ی پێشنیاری‌‬ ‫چه‌ند مامۆستایه‌كی‌ ئاین ‌‬ ‫نه‌هێشتنی‌ دانانی‌ پرسه‌یان‬ ‫له‌مزگه‌وته‌كانی‌ كوردستاندا كردوه‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقافیش پشتگیرییان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم پێیوایه‌ كه‌ ئه‌وه‌‬ ‫به‌شێك له‌كلتور‌و ده‌بێت له‌الیه‌ن‬ ‫مامۆستایانی‌ ئاینییه‌وه‌ كار بۆ نه‌مانی‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫پێویس���ته‌ بڕی���اری‌ یه‌كالییكه‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر كاره‌كان���ت بده‌ی���ت‪،‬‬ ‫دواخس���تنی‌ بڕیاره‌كان���ت زیان���ت‬ ‫پێده‌گه‌یه‌نێ���ت‌و ئیش���وكاره‌كان‬ ‫له‌سه‌رت كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌نگ ‌ی فڕۆكه‌‪ ،‬مندااڵن ‌ی قه‌ندیل ‌ی تاساندوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تائێستا زۆربه‌مان كاتێك‬ ‫ناوی‌ قه‌ندیل دێته‌ به‌رگوێمان ته‌نها‬ ‫گه‌ریال‌و پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‬ ‫(په‌كه‌كه‌) وه‌بیردێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كن‬ ‫ئه‌وانیش ژیانی خه‌ڵكانی‌ گونده‌كان‬ ‫هه‌ن كه‌ له‌نێویشیاندا "منداڵ‌" هه‌یه‌‌و‬ ‫ئه‌وانیش به‌شێكن له‌و چیرۆكه‌ی‌‬ ‫قه‌ندیل‪.‬‬ ‫بناری‌ قه‌ندیل‪ ،‬ئه‌و شوێنه‌ی‌ یه‌كتربڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان كوردستانی‌ باكور‌و باشوره‌‌و ماوه‌ی‌‬ ‫س����ااڵنێكی‌ زۆره‌ چه‌كداران����ی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫ناس����راو به‌ "گه‌ریال" تێیدا نیشته‌جێن‌و‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌ت����ی‌ توركیا ده‌جه‌نگن‪،‬‬ ‫رۆژانه‌ له‌الیه‌ن سوپای‌ توركیاوه‌ به‌فڕۆكه‌‬ ‫تۆپباران ده‌كرێن‪ .‬بناری‌ چیای‌ قه‌ندیل‬ ‫نزیك����ه‌ی‌ دو كاتژمێر له‌ق����ه‌زای‌ رانیه‌ی‌‬ ‫سه‌ر به‌پارێزگای‌ س����لێمانییه‌وه‌ دوره‌‌و‬ ‫چه‌ندین گوندیش له‌خۆ ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ده‌نگی‌ فڕۆك����ه‌ جه‌نگییه‌كانی‌ توركیا‬ ‫وایك����ردوه‌ كه‌ مندااڵنی‌ بن����اری‌ قه‌ندیل‬ ‫هه‌س����ت به‌ترس بكه‌ن‌و چه‌ند منداڵێكی‌‬ ‫گونده‌كانیش ب����اس له‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌وان‬ ‫له‌ده‌نگی‌ فڕۆكه‌ ده‌ترسن له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫چه‌ن����د منداڵێكی‌ تر ده‌ڵێ����ن " ده‌نگی‌‬ ‫فڕۆكه‌ نامانترسێنێت"‪.‬‬ ‫رێبی����ن منداڵێك����ی‌ ته‌مه‌ن هه‌ش����ت‬ ‫س����اڵه‌ی‌ دانیش����توی‌ بن����اری‌ قه‌ندیله‌‌و‬ ‫له‌پۆلی‌ دوه‌م����ی‌ بنه‌ڕه‌تییه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫ده‌نگی‌ فڕۆكه‌ ده‌بیستێ‌ هه‌ست به‌ترس‬ ‫ده‌كات‌و پرسیار ده‌كات‌و ده‌ڵێت "باشه‌‬ ‫بۆ ئه‌و فڕۆكانه‌ وازمان لێناهێنن؟"‪.‬‬ ‫رێبین كاتێ����ك له‌گ����ه‌ڵ هاوڕێكانیدا‬ ‫به‌ره‌و قوتابخانه‌ به‌ڕێده‌كه‌ون هه‌میش����ه‌‬ ‫س����ه‌ریان بۆ ئاس����مان به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫چ����او له‌فڕۆكه‌كان ده‌گێ����ڕن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خێرا خۆیان به‌ماڵه‌وه‌یاندا بكه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌ش ده‌بن له‌ترس����ی‌ ده‌نگی‌‬ ‫فڕۆك����ه‌ له‌ژوره‌كانی����ان ناوێ����رن بێنه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئ����ه‌و منداڵه‌ وتی‌ " ئه‌رێ‬ ‫ئه‌و فڕۆكانه‌ ك����ه‌ی‌ ده‌هێڵن ئێمه‌ به‌بێ‬ ‫ترس بچین بۆ قوتابخانه‌؟!"‪.‬‬

‫ ‬ ‫چه‌ند منداڵێک دوای بۆردومانی فڕۆکه‌کانی تورکیا خه‌ریکی هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی کتێبن‬ ‫منداڵێكی‌ دیكه‌ی‌ (رێبین)یش به‌نێوی‌‬ ‫(دیار) ئاره‌زو ده‌كات كه‌ هه‌میشه‌ وه‌ك‬ ‫زۆربه‌ی‌ مندااڵنی‌ دیكه‌ له‌نزیكی‌ ماڵه‌وه‌یان‬ ‫یاری‌‌و گه‌م����ه‌ی‌ جۆراوجۆر بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫فڕۆكه‌ ناهێڵێت به‌و ئاره‌زوه‌یان بگه‌ن‌و‬ ‫به‌ئاس����وده‌ییه‌وه‌ یارییه‌كانی����ان بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئ����ه‌و فڕۆكانه‌ هه‌میش����ه‌ دێنه‌‬ ‫سه‌ریان‌و ژیانیان تاڵكردون "پێم خۆش‬ ‫نییه‌ گوێم له‌ده‌نگی‌ فڕۆكه‌ بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان بۆ كوشتنی‌ ئێمه‌ دێنه‌ ئێره‌"‪.‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌منداڵ����ه‌كان‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت‬ ‫كه‌سوكاریش����یان گه‌واهی‌ ئه‌و راستییه‌‬

‫ده‌ده‌ن كه‌ ده‌نگی‌ فڕۆكه‌‪ ،‬منداڵه‌كانیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ترس����اندوه‌‪ ،‬مری����ه‌م حس����ێن له‌گوندی‌‬ ‫(زه‌رگ����ه‌ل) ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا ك����ه‌‬ ‫هه‌ركاتێ����ك منداڵه‌كانیان ده‌نگی‌ فڕۆكه‌‬ ‫ده‌بیس����تن ده‌س����ت ده‌ك����ه‌ن به‌گریان‌و‬ ‫خێرا خۆیان ده‌خه‌نه‌ باوه‌ش����ی‌ ئه‌وان‬ ‫"به‌ڕاس����تی‌ بۆردوم����ان‌و ده‌نگ����ی‌ ئه‌و‬ ‫فڕۆكان����ه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ یه‌كجار خراپ‬ ‫منداڵه‌كان����ی‌ ئه‌و گوندان����ه‌ی‌ تۆقاندوه‌‬ ‫كه‌ چێژ له‌هیچ ش����تێك وه‌رناگرن‌و هه‌ر‬ ‫پێمانده‌ڵێ����ن دایك����ه‌ ئ����ه‌و فرۆكانه‌ بۆ‬ ‫دێنه‌ ئێره‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌جۆرێك ترساون‬

‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫ی نێو‬ ‫ی باش ‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه ئه‌گه‌ر شاره‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ولێر نه‌بیت‪ ،‬به‌ئاسان ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫له‌مانای‌ ئه‌و دو وشه‌یه‌ تێنه‌گه‌یت‪،‬‬ ‫ی دو‬ ‫به‌اڵم ئه‌و دو وشه‌یه‌ نێو ‌‬ ‫ی هه‌ولێرن‌و‬ ‫ی شار ‌‬ ‫خواردنگه‌ ‌‬ ‫خاوه‌نه‌كانیشیان جه‌خت ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌هۆی‌ ئه‌و ناوانه‌و‌ه فرۆشیان‬ ‫زیادیكردوه‌‪.‬‬

‫كه‌ زۆرجار تا دره‌نگانی‌ ش����ه‌و خه‌ویان له‌و فڕۆكانه‌ ناترس����ین كه‌ بۆردومانمان‬ ‫لێناكه‌وێت‌و ئه‌مه‌ش به‌راس����تی‌ بۆ ئێمه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬حه‌ز ده‌كه‌ن ب����ا هه‌مو رۆژێك‬ ‫زۆر ناخۆش����ه‌و كاریگه‌ری‌ كردۆته‌ سه‌ر بێ����ن‪ ،‬ئێم����ه‌ لێره‌ین‌و خه‌ریك����ی‌ ژیانی‌‬ ‫خۆمانین‌و واز ناهێنین"‪.‬‬ ‫ده‌رونی‌ ئێمه‌ش چ جای‌ منداڵه‌كان"‪.‬‬ ‫شه‌هێن هه‌رچه‌نده‌ ته‌مه‌نێكی‌ بچوكی‌‬ ‫به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی‌ قسه‌كانی‌ رێبین‌و‬ ‫دیارو مریه‌م حس����ێن‪( ،‬ش����ه‌هێن) كه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا عه‌ش����قێكی‌‬ ‫منداڵێكی‌ دیكه‌ی‌ ته‌مه‌ن شه‌ش ساڵه‌‌و زۆر سه‌یرش����ی‌ بۆ كوردستان‌و قه‌ندیل‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌مندااڵنی‌ گوندی‌ (بۆكریسكان) هه‌ی����ه‌ "قه‌ندیلم خۆش����ده‌وێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كه‌ قاتێكی‌ كوردی‌ ره‌نگ خاكی‌ له‌شێوه‌ی‌ خاكی‌ كوردستانه‌‌و بۆ ئێمه‌ زۆر خۆشه‌و‬ ‫جلی‌ گه‌ریالكان پۆش����یبو‪ ،‬دو په‌نجه‌ی‌ جێگه‌ی‌ س����ه‌ربه‌رزییه‌‪ ،‬م����ن له‌ده‌نگی‌‬ ‫ده‌س����تی‌ ده‌سته‌راس����تی‌ به‌رزك����رده‌وه‌ فڕۆكه‌و ته‌نانه‌ت له‌بۆردومانه‌كانیش����یان‬ ‫وه‌ك نیش����انه‌ی‌ سه‌ركه‌وتن‌و وتی‌ "ئێم ‌ه ناترسم"‪.‬‬

‫ ‬ ‫پرسه‌ نه‌ریتێکی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ تا گۆڕستان له‌گه‌ڵیدا‬ ‫بڕۆن‌و به‌خاكی‌ بسپێرن‌و دواتر ئاساییه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ندێك له‌كه‌سوكاری‌ سه‌ردانی‌‬ ‫ماڵه‌كه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك پرس���ه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ب���ۆ دابنرێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ویش‬ ‫پێش���نیاری‌ كردوه‌ كه‌ له‌مه‌ودوا پرسه‌‬ ‫له‌مزگه‌وته‌كان���دا نه‌مێنێ���ت‪ ،‬یاخ���ود‬ ‫ئه‌گه‌ر بمێنێت بكرێته‌ یه‌ك رۆژ ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌بێ‌ كڕینی‌ ئاو‪ ،‬نه‌خوێندنی‌ قورئان‌و‬ ‫هه‌ڵنه‌دان���ی‌ خێمه‌‌و وتی‌ "ب���ڕوام وایه‌‬ ‫پرس���ه‌ نامێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم گرن���گ ئه‌وه‌یه‌‬

‫گا‬ ‫ی خێزانه‌كه‌تان بكه‌ن‬ ‫باشتر وای ‌ه هاوكار ‌‬ ‫له‌تێپه‌ڕاندن���ی‌ ئه‌ركه‌كانی���ان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ بار ‌‬ ‫ی به‌و‌ه هه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویست ‌‬ ‫ی پزیشك بكه‌یت‪.‬‬ ‫سه‌ردان ‌‬

‫ی ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایانی‌ ئاین���ی‌ ورده‌كار ‌‬ ‫پێشنیاره‌ بۆ خه‌ڵك رونبكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ئه‌وقاف‌و كاروب���اری‌ ئاینی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬مه‌ری���وان نه‌قش���به‌ندی‌‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫دانانی‌ پرس���ه‌ نه‌شه‌رعی‌‌و نه‌سوننه‌ته‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كلتور‌و داب‌و نه‌ریته‌‌و زیانیش���ی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ خ���اوه‌ن مردوه‌ك���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویس���ته‌ مه‌س���ره‌فاتێكی‌ زۆر بكات‪،‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ش هه‌ندێك كه‌س پرس���ه‌‬

‫دوانه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ س���ه‌رقاڵی‌ ئیش���ێكیت‬ ‫دور نیی���ه‌ هه‌ندێ���ك ماندوت بكات‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ پش���ویه‌ك وه‌ربگری���ت‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه خه‌ریكه‌ كارده‌كاته‌ س���ه‌ر‬ ‫ی ته‌ندروستیت‪.‬‬ ‫بار ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ب���ۆ خۆنیش���اندان ده‌ك���ه‌ن‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ ئاینی‌ ئیسالمه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاشكرایكرد كه‌ پێشنیاره‌كه‌‬ ‫بڕیاری‌ له‌سه‌ر نه‌دراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرێت‬ ‫گفتوگۆی‌ له‌س���ه‌ر بكرێت‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر‬ ‫پێشنیارێك بۆ سه‌قامگیری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫بێت پشتگیری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم نامانه‌وێت‬ ‫ببێته‌ بڕیار‪ ،‬به‌ڵكه‌ پێویس���ته‌ فه‌توای‌‬ ‫ب���ۆ ده‌ربكرێ���ت‌و له‌رێگ���ه‌ی‌ ئیمام‌و‬ ‫خه‌تیبه‌كانه‌وه‌ رونبكرێت���ه‌وه‌ كه‌ ئایا‬ ‫شه‌رعییه‌ یان نا‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫چه‌ندی���ن به‌رپرس���یارێتی‌‌و ئ���ه‌رك‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ سه‌رشانت‪ ،‬پێویسته‌ به‌جدی‌‬ ‫كاری‌ بۆ بكه‌یت‪ ،‬ره‌نگه‌ ماندوت بكات‪،‬‬ ‫ی جێ ده‌س���تتان دیار‬ ‫به‌اڵم به‌ڕاس���ت ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ی خێزانه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫به‌نێو ‌‬ ‫ی چاوم"‬ ‫ی ناو‌ه "چاو ‌‬ ‫ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه مێژویه‌ك ‌‬ ‫یه‌كێك له‌و ناوانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌ش���ار ‌‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 30‬س���اڵه‌ ‌‬ ‫ی چ���اوم)‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌ولێ���ر ماركێتی‌(چاو ‌‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه بازاڕی‌ ئیس���كان‌و پێشتریش‬ ‫ی‬ ‫چێشخان ‌ه بوه‌‪ .‬یوسف محه‌مه‌د خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ماركێته‌كه‌ رونیكرده‌وه‌ كه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتوه‌ چاو ‌‬ ‫له‌ماڵه‌و‌ه زۆر به‌خێزانه‌كه‌ ‌‬ ‫چاوم‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك كه‌ چێش���خانه‌یان‬ ‫كردوه‌ته‌و‌ه سه‌ره‌تا به‌نێوی‌ (محه‌مه‌د)‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر وش���ه‌ ‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دوباره‌كردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫(چ���اوی‌ چ���اوم) ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه وایلێهاتو‌ه كه‌س ناوی‌ نه‌زانیوه‌‌و‬ ‫ی چاوم به‌ناوبانگ‬ ‫به‌چێش���خانه‌ی‌ چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ناچارب���و‌ه ناوه‌كه‌ ‌‬ ‫بگۆڕێت بۆ ئه‌و وشه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وه‌كرد ك ‌ه خه‌ڵكێك ‌‬ ‫یوسف ئاماژ‌ه ‌‬ ‫زۆر تائێستا ناوه‌كه‌یان به‌الو‌ه خۆشه‌‌و‬ ‫ده‌بێت ناوه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ناولێنانه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی ه���ۆكار ‌‬ ‫پرس���یار ‌‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ خواردنه‌كان بگونجێن‬ ‫لێده‌كات‌و هه‌ندێ���ك خه‌ڵكیش به‌هۆی‬ ‫ی‬ ‫پڕۆفیسۆر د‪.‬عومه‌ر په‌تی‌‪ ،‬مامۆستا ‌‬ ‫ناوه‌ك���ه‌و‌ه توانجی‌ لێ���ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا چه‌ندین ك���ه‌س داوایكردو‌ه زانك���ۆ‌و چ���االك له‌بواری‌ گه‌ش���ه‌دان‬

‫شێر‬ ‫ی هه‌ڵس���وكه‌وتت‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ ش���ێواز ‌‬ ‫كار بكات ‌ه س���ه‌ر خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‌و‬ ‫ی بێزاركردنی‌‪ ،‬باش���تر وای ‌ه‬ ‫ببێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كان���ت ن���ه‌رم‌و نیانتر بكه‌یت بۆ‬ ‫ی سۆزداری‌‪.‬‬ ‫ی هه‌ر كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫رودان ‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‬ ‫ێ كێش��� ‌ه له‌ش���وێن ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫بێزارت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه هه‌ر ش���تێك‬ ‫ی لێ‬ ‫ی به‌ت���ۆو‌ه نه‌ب���و خۆت ‌‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫دوربگری���ت‪ ،‬چونك ‌ه هیچ قازانجی‌ تۆ ‌‬ ‫تێدا نییه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بۆ جه‌ژنی‌ نه‌ورۆزی‌ ئه‌مساڵ‌‪،‬‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ولێر هه‌ڵده‌ستێت‬ ‫ی‬ ‫ی فیستیڤاڵێك ‌‬ ‫به‌سازكردن ‌‬ ‫ی ‪ 10‬رۆژ‬ ‫گه‌وره‌ كه‌ ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌خایه‌نێت‌و كۆمپانیا ‌‬ ‫(بابیلۆن) سه‌رپه‌رشتی‌ ده‌كات‪.‬‬

‫ی‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاگادار له‌فیستیڤاڵه‌كه‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه فیستیڤاڵه‌ك ‌ه به‌بۆنه‌ ‌‬ ‫ی ن���ه‌ورۆزو بۆنه‌كان���ه‌‌و‬ ‫جه‌ژن��� ‌‬ ‫ی ‪ 10‬رۆژ ده‌خایه‌نێت وات ‌ه‬ ‫م���او‌ه ‌‬ ‫له‌ (‪ 3-10‬هه‌ت���ا ‪ )3-20‬بۆ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ش چه‌ندی���ن چاالك ‌‬ ‫جۆراج���ۆر ئاماده‌كراون‌و جیاواز‬

‫ی رابردو‪.‬‬ ‫ده‌بێت له‌سااڵن ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه سه‌رپه‌رش���تی‌ كاره‌كان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌و فیس���تیڤاڵ ‌ه س���پێردراو‌ه‬ ‫ی (بابیلۆن)‌و بۆ ئه‌و‬ ‫به‌كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌به‌سته‌ش چه‌ند هونه‌رمه‌ندێك ‌‬ ‫ی‬ ‫بانگهێش���ت ‌‬ ‫به‌نێوبان���گ‬ ‫فیستیڤاڵه‌ك ‌ه ده‌كرێن‪.‬‬

‫ ‬ ‫دیمه‌نێک له‌شاری هه‌ولێر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫ناوه‌كه‌یان پێبفرۆش���ێت‪ ،‬یان رێگه‌یان‬ ‫ی تر به‌هه‌مان‬ ‫بدات بۆ ئه‌وه‌ی‌ ش���وێن ‌‬ ‫ی نه‌بوه‌‌و‬ ‫ن���اوه‌و‌ه بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم راز ‌‬ ‫ی ناوه‌كه‌ش نابێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ده‌ستبه‌ردار ‌‬ ‫ی هه‌بو‌ه له‌س���ه‌ر زیادبونی‌‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫فرۆشیش ‌‬ ‫ی جه‌رگم)؟‬ ‫بۆ (جه‌رگ ‌‬ ‫ی جه‌رگ���م)‬ ‫ی (جه‌رگ��� ‌‬ ‫كه‌بابخان���ه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ی تر‌ه ل���ه‌و ناوانه‌ ‌‬ ‫یه‌كێك ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی زیاتر ل ‌ه ‪ 30‬س���اڵ ‌‬ ‫مێژویه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر‌و نه‌ریم���ان عه‌بدولكه‌ریم ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا كه‌ س���ه‌ره‌تا‬ ‫خاوه‌نی‌‪ ،‬ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ش���تاكاندا ته‌نها (جه‌رگ)‬ ‫له‌سااڵن ‌‬ ‫ی���ان فرۆش���توه‌‌و تائێس���تاش ه���ه‌ر‬ ‫به‌رده‌وامن له‌و پیشه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ناوبانگیان‬ ‫ده‌ركردوه‌‌و خواردنه‌كانیان خۆماڵییه‌‌و‬ ‫ی خۆیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫قه‌س���ابخانه‌ ‌‬ ‫ی زۆر به‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫وایكردو‌ه خه‌ڵكێك��� ‌‬ ‫ی ناوه‌كه‌یان‬ ‫رویان تێبكات‌و پرس���یار ‌‬ ‫لێبكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌رگم) خاوه‌ن ‌‬ ‫ی (جه‌رگ ‌‬ ‫هاوشێوه‌ ‌‬ ‫ی له‌وه‌كرد‬ ‫ئ���ه‌م كه‌بابخانه‌یه‌ش باس��� ‌‬ ‫ك ‌ه تائێس���تا چه‌ندین كه‌س له‌هه‌ولێر‬ ‫داوایانك���ردو‌ه ئه‌وانی���ش ب���ه‌و ناوه‌و‌ه‬ ‫ی نه‌بون‪،‬‬ ‫ش���وێن بكه‌نه‌وه‌‌و ئه‌وان راز ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر بێتو ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫به‌و ناوه‌وه‌ ش���وێن بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ی ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫پێیان خۆشه‌‌و یارمه‌تیش ‌‬

‫ئه‌مساڵ‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫جه‌ژنی‌ نه‌ورۆز ده‌بێته‌ ‪ 10‬رۆژ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫(چاوی‌ چاوم‪ ،‬جه‌رگی‌ جه‌رگم) دو ناوی‌ سه‌رنجڕاكێشی‌ هه‌ولێر‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫به‌پێی‌ كلت���ور‌و داب‌و نه‌ریتی‌ ئاینی‌‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬هه‌ركاتێك كه‌س���ێك كۆچ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوایی‌ ده‌كات ئه‌وا كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ن���د رۆژێك ك���ه‌ له‌زۆربه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ كوردس���تاندا دو رۆژه‌‬ ‫له‌مزگه‌وت���دا پرس���ه‌ی‌ ب���ۆ داده‌نێن‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ نزی���ك‌و هاوڕێكانی���ان ب���ۆ‬ ‫ده‌ربڕینی‌ سه‌ره‌خۆش���ی‌ س���ه‌ردانیان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ له‌ماڵه‌وه‌ش‬ ‫پرس���ه‌ بۆ ژن���ان ده‌گێڕدرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌الی‌ هاواڵتیان���ه‌وه‌ بوه‌ته‌‬ ‫نیگه‌ران���ی‌‪ ،‬زیادبون���ی‌ مه‌س���ره‌فاتی‌‬ ‫پرسه‌یه‌ به‌جۆرێك هه‌ندێجار بۆ گێڕانی‌‬ ‫پرس���ه‌یه‌ك بۆ دو رۆژ چه‌ندین ملیۆن‬ ‫دیناری‌ تێده‌چێت ئه‌وه‌ش بۆ (پاره‌ی‌‬ ‫مه‌الی‌ قورئان خوێ���ن‌و كڕینی‌ ئاو بۆ‬ ‫مزگه‌وت‌و ئاماده‌كردن���ی‌ خواردن) كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌سه‌ر ئه‌ركی‌ خاوه‌ن پرسه‌كه‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردودا له‌الی���ه‌ن‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ ئاینییه‌وه‌ پێش���نیاری‌‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ پرس���ه‌ له‌مزگه‌وته‌كان���دا‬ ‫باڵوكرای���ه‌وه‌‌و وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وقافیش‬ ‫پشتگیری‌ له‌و پێشنیاره‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫حاج���ی‌ ئاوات حس���ێن ج���اف كه‌‬ ‫دانیشتوی‌ قه‌زای‌ چه‌مچه‌ماڵه‌‌و خاوه‌نی‌‬ ‫پێشنیاره‌كه‌یه‌ بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌ئاینی‌ ئیسالمدا هاتوه‌ هه‌ر كاتێك‬ ‫كه‌س���ێك كۆچی‌ دوایی‌ كرد پێویسته‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪11‬‬

‫ئه‌وه‌ند ‌ه چاڵی بۆ خه‌ڵك هه‌ڵكه‌ند تا خۆی كه‌وته‌ ناوی‬

‫ ‬ ‫چێشتخانه‌و که‌بابی جه‌رگی جه‌رگم له‌هه‌ولێر‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫ی‬ ‫ی بوبێ���ت‌و رێگری‌ له‌م ‌ه ره‌چاوك���راوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌س���ان ‌‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه زمان ‌‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫به‌زمان ‌‬ ‫ی پسپۆڕ‌و شاره‌زا له‌و باره‌یه‌و‌ه دانه‌نراون‪،‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان زۆر كه‌مته‌رخه‌م ‌ه كرابێت‪ ،‬ئه‌وا له‌ئێستاش���دا به‌رپرسان ‌‬ ‫ی ب���ۆ خواردنگاكان‬ ‫ی زمانه‌وانی‌‌و گرنگ���ی‌ زۆر به‌و ك���ورد كه‌مته‌رخه‌مب���ون له‌به‌رامب���ه‌ر بۆی ‌ه ئ���ه‌و ناوانه‌ ‌‬ ‫ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫بوار‌ه ن���ه‌داوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه زمان���ی‌ ك���وردی‌‪ ،‬ئه‌گین���ا دان���ان‌و داده‌نرێ���ن ده‌بێ���ت بگونجێ���ن له‌گه‌ڵ‬ ‫ی س���ه‌ر چێشتخانه‌‌و خ���واردن بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كاتێك بیانییه‌ك‬ ‫ی تابلۆكان ‌‬ ‫ی نوسین ‌‬ ‫ی به‌رپرس ك ‌ه س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ب���ۆ الیه‌ن ‌‬ ‫ی ناوه‌ك��� ‌ه ده‌كات بگونجێت‪،‬‬ ‫ی پرس���یار ‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و په‌رله‌مان���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌گه‌ر فه‌رمان���گاكان‌و ش���ه‌قامه‌كان‪ ،‬ئه‌رك ‌‬ ‫ی به‌ناوه‌ك ‌ه‬ ‫ی پارێزگا‌و ش���اره‌وانین‪ ،‬نه‌وه‌ك���و نه‌گونجێت‌و گاڵته‌ ‌‬ ‫ی عێراق ئه‌نجومه‌نه‌كان ‌‬ ‫تا پێ���ش راپه‌ڕی���ن رژێمه‌كان ‌‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ی ب���ه‌اڵم له‌وه‌ش���دا پێ���وه‌ری‌ حزبایه‌ت ‌‬ ‫مه‌به‌س���تیان توان���ه‌وه‌‌و له‌ناوبردن��� ‌‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی‬ ‫ی خۆت���ه‌و‌ه زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی ئازایه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ده‌ڕوات‌و‬ ‫ئیش���ه‌كانت به‌باش��� ‌‬ ‫به‌خت ی���اوه‌رت ده‌بێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان���ت به‌هێ���ز ده‌بێ���ت‌و‬ ‫پرۆژه‌ی‌ نوێ‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ده‌س���تكه‌وتێكی‌ دارای���ت ده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ ئیش هه‌یه‌ ماوه‌یه‌كه‌ پش���ت‬ ‫ی‬ ‫گوێت خس���تو‌ه ره‌نگ���ه‌ ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بون���ی‌ پرۆژه‌كان���ت‪ ،‬هه‌ین ‌‬ ‫رۆژی‌ به‌ختته‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی‬ ‫ی ئارام ده‌ژیت هه‌رچ ‌‬ ‫ئێستا له‌كه‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش���ت هه‌ی ‌ه بیكه‌یت باش���ه‌ هه‌لێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كانت‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫باشه‌ بۆ ده‌رپه‌ڕاندن ‌‬ ‫سۆزدارییه‌وه‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت له‌هه‌مو‬ ‫كات زیاتر پێویستی‌ پێته‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی خ���ۆت‬ ‫هه‌وڵب���د‌ه ته‌نه���ا كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬زۆر خۆت له‌ئیش��� ‌‬ ‫ێ پاره‌ت‬ ‫ت���ر هه‌ڵئه‌قورتێنیت‪ ،‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌وێت به‌اڵم هه‌رزو خه‌رج ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌ن���گاو ب���ه‌ره‌و پێش���ه‌وه‌ ده‌نێی���ت‬ ‫زۆرب��� ‌هی‌ كاره‌كانت جێبه‌جێ ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫ی زیاتر‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه هه‌س���ت به‌دڵخۆش ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪ .‬ته‌ندروس���تیت به‌ره‌و باشتر‬ ‫ده‌ڕوات‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ئازیزت ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫سه‌ردانی‌ كه‌س���ێك ‌‬ ‫ره‌نگه‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ت كه‌م بخایه‌نێت‌و‬ ‫ی هه‌واڵێكه‌و‌ه ك ‌ه ده‌یبیس���تیت‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ئیش���ه‌كانت به‌جێبهێڵی���ت‌و ماوه‌یه‌ك‬ ‫خۆت دوره‌په‌رێز بكه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫سه‌ربه‌خۆیی یان پاشكۆیه‌تی؟‬ ‫بە چ مانایەک ڕۆشنبیر‬ ‫دەتوانێت "چەپ" بێت؟‬

‫چەپب����وون بەش����ێکە لەمێ����ژووی‬ ‫سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و فیکری دونیای‬ ‫مۆدێ����رن‪ ،‬بەش����ێکە ل����ەو پۆلینکارییە‬ ‫س����ەرەکییەی لەپاڵی����دا جۆرەکان����ی‬ ‫ڕۆش����نبیر لەیەکت����ری جیادەکرێنەوە‪.‬‬ ‫ئەگەرچ����ی لەس����ەرەتادا بیرۆک����ەی‬ ‫چەپبوون پابەس����تی بەرگریکردنبوو لە‬ ‫”ڕژێمی کۆماری“ بەرامب����ەر بە”ڕژێمی‬ ‫پاش����ایەتی“‪ ،‬دواتریش بووە پابەستی‬ ‫باوەڕب����وون بەدادپەروەری کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫بوون����ی یەکس����انی‌و بەگژاچوون����ەوەی‬ ‫س����تەمگەری‌و پیادەکردنی سۆسیالیزم‌و‬ ‫بەرگریکردن لەک����ەس‌و ھێزە پەراوێزی‌و‬ ‫الوازەکان����ی ناو کۆمەڵ����گا‪ ،‬وەک چۆن‬ ‫پابەس����تی بەھێزکردنی ڕۆحی لێبوردنی‬ ‫دینی‌و کلتوری‌و کۆمەاڵیەتی‌و ڕێزگرتنی‬ ‫جیاوازیب����ووە ھت����د‪ ..‬بەبۆچوونی من‬ ‫دەتوانین ئەمڕۆکە جوگرافیای چەپبوون‬ ‫فراوانتربکەین‌و ش����وێنی هه‌موو ئەوانەی‬ ‫تێ����دا بکەین����ەوە ک����ە لەگەڵ گ����ۆڕان‌و‬ ‫تازەبوون����ەوەی دونی����ا‌و کۆمەڵگادان‪،‬‬ ‫ئەوان����ەی کە نایانەوێت ئ����ەوەی هه‌یەو‬ ‫دروس����تکراوە بەهه‌مانشێوەو بۆ هه‌مان‬ ‫مەبەس����ت بمێنێت����ەوەو بەردەوامبێت‪.‬‬ ‫ئەمەش وا لەو کەس����انە بکات هه‌میشە‬ ‫لەکردەی بەرگرییکردنێک����ی بەردەوام‌و‬ ‫فرەشێوەدابن بەرامبەر ئەوەی کە هه‌یەو‬ ‫دروس����تکراوە‪ ،‬بەرگری ت����ەنھا بەمانا‬ ‫سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‌و فەرهه‌نگییەکەی‬ ‫ن����ا‪ ،‬ئەگەرچی ئەم ش����ێوازانە لەبەگری‬ ‫ھێجگار گرنگن‌و بەب����ێ ئەوان زەحمەتە‬ ‫بتوانین دونیا بگۆڕی����ن‌و تازەبکەینەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو بەرگری وەک بەش����ێک لەبوونی‬ ‫ئینسانی خۆی‪ ،‬وەک پارچەیەکی زیندوو‬ ‫لەئەگەرە ناوەکییەکانی ئینس����ان‪ ،‬وەک‬ ‫ساتێکی گرنگ لەپرۆسەی بەئینسانبوون‌و‬ ‫بەتاکەکسبوونێکی دیموکراس‌و کراوەدا‪.‬‬ ‫بەرگ����ری ل����ەم ئاس����تەدا بەرل����ەوەی‬ ‫هه‌ڵوێس����تێکی سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتی‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ڵوێستێکی وجودییە‪ ،‬هه‌ڵوێستە‬ ‫لەب����وون خ����ۆی‪ ،‬جۆرێک����ی تایبەت����ە‬ ‫لەئامادەبوون لەناو دونیادا‪ ،‬ش����ێوازێکی‬ ‫گرنگ����ی بەئینس����انبوونە‪ .‬ب����ەم مانایە‬ ‫چەپب����وون مانای ش����ێوازێکی تایبەتی‬ ‫ئینسانبوون‪.‬‬ ‫ل����ەم ئاس����تەدا ه����ه‌ر فیکرێ����ک‬ ‫بەرگ����ری لەوەبکات دونیا س����ەرلەنوێ‬ ‫دروس����تبکرێتەوە‪ ،‬بەشێوەیەکی باشترو‬ ‫کراوەت����ر دابڕێژرێت����ەوە‪ ،‬نووقس����انییە‬ ‫فرەجۆرەکان����ی ژیان����ی کۆمەاڵیەت����ی‌و‬ ‫ئینسانی پڕبکرێتەوە‪ ،‬گۆشەنیگای نوێ‬ ‫دروستبکرێت‌و ڕوانینی نوێ‌و پراکتیکی‬ ‫نوێی بێنەکایەوە‪ ،‬ئاسۆ هه‌بێت کراوەترو‬ ‫لێبوردەترو ئینسانیتر لەوەی هه‌یە‪ ،‬ئەو‬ ‫فیکرە فیکرێکی چەپە‪ .‬هه‌موو ئەمانەش‬ ‫هه‌ن����گاوی گرنگ����ن ب����ۆ باوەڕبوونێکی‬ ‫عەقاڵنی‌و کەمتەم����اح بەئومێد‪ .‬فیکری‬ ‫چەپ فیکرێک نییە خەریکی پەرەدانبێت‬ ‫بەپیشەس����ازی ترساندن‌و نائومێدکردن‪،‬‬ ‫فیکرێ����ک نییە باس ل����ەوە بکات مێژوو‬ ‫داخراوە‪ ،‬گ����ۆڕان مەحاڵە‪ ،‬تازەبوونەوە‬ ‫دووبارەبوونەوەیەک����ی بێکۆتایی بونیادو‬ ‫ھاوکێش����ە کۆنەکان����ە‪ ،‬فیکرێ����ک نییە‬ ‫وێنەی زیھنی‌و دەرونی تاریک بۆ دونیا‬ ‫دروس����تبکات‪ .‬چەپبوون����ی فیکر مانای‬ ‫بوون����ی فیکرێ����ک توان����ای بینینی ئەو‬ ‫گۆڕان����ە بچووکانەی هه‌بێت کە وادەکەن‬ ‫دونیای ئێس����تا لەدونی����ای دوێنێ‌و ئەم‬ ‫س����اتەی تێی����دا دەژین لەس����اتەکانی‬ ‫پێشووتر نەچێت‪ .‬دەتوانم تا ئەو شوێنە‬ ‫ب����ڕۆم‌و بڵێ����م فیکرێک توان����ای بینینی‬ ‫گۆڕانەکانی نەبێت‪ ،‬ش����تەکان لەدۆخی‬ ‫دووبارەبوونەوەیەکی بێکۆتاییدا ببینێت‪،‬‬ ‫فیکرێکە‪ ،‬لەژێر هه‌ر ن����اوو پەردەیەکدا‬ ‫ئامادەبێت‪ ،‬کۆنەپارێزو داخراوە‪ ،‬بەرگری‬ ‫ل����ەو دونیای����ە دەکات کە بااڵدەس����ت‌و‬ ‫پارێزراوە‪.‬‬ ‫لەناو هه‌موو ساتەوەختێکی چەپبوونی‬ ‫فیکردا تێگەیشتنێکی زانستییانە بۆ دونیا‬ ‫ئامادەیە‪ ،‬بەبێ ناسینێکی زانستییانەی‬ ‫دونیا شتێک بەناوی فیکرێکی چەپگەرەوە‬ ‫بوونی نییە‪ .‬ئەم شێوازە لەفیکر ئینسان‬ ‫تەنھا نە وەک فریشتەو نە وەک جەالد‪،‬‬ ‫ن����ە وەک بلیم����ەت‌و ن����ە وەک گەمژە‪،‬‬ ‫نە وەک شۆڕش����گێڕو ن����ە وەک کۆیلە‪،‬‬ ‫نابینێت‪ ،‬دونیا بەس����ەر ئ����ەو دووالیەنە‬

‫داخراوان����ەدا بەش ناکات کە هه‌میش����ە‬ ‫یەکێکیان بەسەر ئەویتریاندا بااڵدەستە‪.‬‬ ‫فیکری چەپ ئینسان وەک بوونەوەرێکی‬ ‫ئاڵۆز دەبینێت کە دەتوانێت هه‌م خۆی‬ ‫بناسێت‌و هه‌م ئەوانەی دەوروبەری‪ ،‬هه‌م‬ ‫خۆی دروس����تبکات‌و هه‌م ئەو دونیایەی‬ ‫تیای����دا دەژی‪ ،‬ه����ه‌م ھێ����زی گۆڕان����ی‬ ‫تێدایەو هه‌م ھێزی ھێشتنەوەو نەگۆڕان‪،‬‬ ‫ه����ه‌م دەتوانێ����ت خراپەکاربێ����ت‌و هه‌م‬ ‫چاکەکەکار‪.‬‬ ‫چەپبوون����ی فیک����ر بەرگریکردن نییە‬ ‫لەم یان ل����ەو ئایدیۆلۆژیای سیاس����ی‌و‬ ‫لەم یان ل����ەو مەزهه‌بی فیکری‌و تیوری‬ ‫بەت����ەنھا‪ ،‬واتە ڕاوەس����تان نییە لەالی‬ ‫چەپی نەخشە سیاس����ی‌و فیکرییەکاندا‬ ‫بەتەنھا‪ ،‬ئەوە نیی����ە لەگەڵ کام ھێزی‬ ‫سیاس����یدایت‌و ل����ەکام ھێ����زی تری����ان‬ ‫دووری‪ .‬چەبوون����ی ڕاس����تەقینەی فیکر‬ ‫لەمانە فراوانترو قووڵت����رە‪ ،‬چەپبوونی‬ ‫فیک����ر مان����ای ڕاوەس����تانە ل����ەالی‬ ‫چەپ����ی مێ����ژوودا‪ ،‬لەالی چەپ����ی ئەو‬ ‫گش����تە گەورەیەدا کە س����ەردەمەکان‌و‬ ‫دونی����اکان‌و چاوەڕوانییەکان‌و خەونەکان‬ ‫دەجوڵێنێت‪ .‬وەس����تانیش لێرەدا مانای‬ ‫ئەوەیە فیکر هه‌م لەڕوانینیدا بۆ خۆی‪،‬‬ ‫هه‌م ب����ۆ ئەوانیترو هه‌م بۆ دونیادا‪ ،‬لەو‬ ‫خااڵنەدا ناوەستێت کە کۆتایی شتەکان‬ ‫ڕادەگەیەنێت‌و باس لەکامڵبوونی تەواوی‬ ‫بیرەکان‌و خواس����تەکان‌و ئ����اکارەکان‌و‬ ‫ک����ردەکان دەکات‪ .‬فیک����ر چەند لەگەڵ‬ ‫دونی����او دەوروب����ەردا لەکێش����مەکێش‌و‬ ‫ملمالنێدابێ����ت‪ ،‬چەن����د بەگژ شوناس����ە‬ ‫جێگی����رو پێدراوەکان����دا بچێت����ەوە‪،‬‬ ‫چەن����د ناکۆکبێ����ت ب����ەوەی بەدەوریدا‬ ‫دروستکراوە‪ ،‬ئەوەندەش لەکێشمەکێش‌و‬ ‫ملمالنێدای����ە لەگەڵ خۆی����دا چەپبوون‬ ‫خۆدروس����تکردنێکی بەردەوام����ی خودە‬ ‫بەهه‌موو ئ����ەو کەرەس����تانەی دەتوانن‬ ‫ئینس����ان بکەن����ە بوونەوەرێک����ی کراوە‬ ‫بەڕووی دونیاو ئەوانیترو ش����ێوازەکانی‬ ‫جیاوازەکان����ی ب����وون‌و پێکەوەبوون����ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئینس����انیدا‪ .‬لەم ئاس����تە‬ ‫چەپبوون مان����ای دوورکەوتنەوە لەدوو‬ ‫ش����ت‪ :‬یەکەمی����ان لەهه‌قیقەتفرۆش����ی‪.‬‬ ‫دووهه‌میان لەتێرۆری فیکری‪ .‬لەڕاستیدا‬ ‫پەیوەندییەکی ناوەک����ی‌و قووڵ لەنێوان‬ ‫هه‌قیقەتفرۆشی‌و تێرۆری فیکریدا هه‌یە‪،‬‬ ‫هه‌موو ئەوانەی هه‌قیقەتفرۆشن ھاوکات‬ ‫تێرۆریستی فیکریش����ن‪ .‬لەبیرکردنەوەو‬ ‫ڕوانینیاندا شوێنی دیدی ترو زمانی ترو‬ ‫شێوازی بیرکردنەوەی ترو دەربڕینی تر‬ ‫نابێتەوە‪ .‬ئەم خاڵە واملێدەکات یەکێک‬ ‫لەئاکارە س����ەرەکییەکانی ڕۆش����نبیریی‬ ‫چ����ەپ بەبەرگریک����ردن لەئازادیی����ەوە‬ ‫ببەس����تمەوە‪ .‬ب����ەاڵم ت����ەنھا ئ����ازادی‬ ‫دەربڕین‌و کردارو جواڵن����ەوە نا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئازادی خۆدروس����تکردن‌و خۆداڕش����تن‌و‬ ‫خۆنەخش����اندن بەوج����ۆرەی ئینس����ان‬ ‫هه‌س����تدەکات لەپاڵیاندا ئینس����انبوونی‬ ‫خۆی باش����ترو نەرمترو ئیس����تاتیکیترو‬ ‫کراوەت����ر ب����ژی‪ .‬ناکرێت لەس����ەرێکەوە‬ ‫بەگری لەئ����ازادی بکەین‌و لەس����ەرێکی‬ ‫دیکەوە ی����ەک وێنەمان بۆ دونیا هه‌بێت‬ ‫کە دەرەوەی ئەو وێنەیە وەک جەهه‌نەم‌و‬ ‫ج����ەھل‌و گەمژەی����ی دەربکەوێت‪ .‬ئەگەر‬ ‫چەپب����وون مان����ای قووڵکردنەوەیەکی‬ ‫بەردەوامی ئینس����انبوونی ئینسانبێت‪،‬‬ ‫فراوانکردنی س����نوورەکانی بەمرۆڤبوون‬ ‫بێت‪ ،‬ئ����ەوا نابێت ئەم فراوانکردنەوەیە‬ ‫سەرەتایەک بێت بۆ دروستبوونی منێکی‬ ‫نارسیسی نەخۆش‪ ،‬منێکی‌ فوتێکراو کە‬ ‫خۆی بەسەرەتاو کۆتایی دونیا بزانێت‌و‬ ‫دەرەوەی خ����ۆی وەک س����ەرزەمینی‬ ‫گەمژەیی‌و جەھال����ەت ببینێت‪ .‬ڕێزگرتن‬ ‫لەئینس����ان وەک ئینس����ان‪ ،‬باوەڕبوون‬ ‫بەمافەکان����ی‌و کردن����ی ئ����ەو مافان����ە‬ ‫بەبەش����ێک لەڕوانینی فیک����ر بۆخۆی‪،‬‬ ‫لەدەرکەوتە هه‌رە گرنگەکانی چەپبوونن‬ ‫لەدونیای ئەمڕۆدا‪ .‬بەم مانایە چەپبوون‬ ‫ڕوانینە بۆ ئینس����ان وەک بوونەوەرێکی‬ ‫ئاڵۆز‪ ،‬نیشتەجێی ناو کۆمەڵگاو مێژوو‌و‬ ‫زمان‌و ئابوری‌و ھونەرو دین‌و دەس����ەاڵت‬ ‫لەیەککات����دا‪ .‬چەپبوون مان����ای بوونی‬ ‫ئینس����ان بەبوونەوەرێک����ی شۆڕش����گێڕ‬ ‫گەرچی ش����تێکیش بەناوی شۆڕش����ەوە‬ ‫لەئارادانەبێت‪.‬‬

‫عێ���راق هه‌نگاوبه‌هه‌ن���گاو خ���ۆی‬ ‫له‌س���ه‌نگه‌ره‌كانی واڵتێك���ی داخراودا‬ ‫قای���م ده‌كات‪ ،‬بێهوده‌تری���ن هه‌ن���گاو‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه وه‌ك ك���ورد گوای ‌ه هه‌وڵبده‌ین‬ ‫له‌قۆناغی یه‌كه‌مدا عێراق به‌دیموكراسی‬ ‫بكه‌ی���ن‌و له‌قۆناغی دوه‌مدا عێراق وه‌ك‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی دیموكراس���ی س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫دان به‌ماف���ی چاره‌ی خۆنوس���ینماندا‬ ‫بنێ���ت‪ .‬پێده‌چێت ئ���ه‌و‌ه خه‌یاڵ بێت‬ ‫كه‌ پاداشتی مانه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ عێراق‌و‬ ‫ماندوبونمان به‌دروستكردنی جلوبه‌رگی‬ ‫دیموكراسی بۆ جه‌سته‌ی عێراق‪ ،‬مافی‬ ‫چاره‌ی خۆنوسین بێت‪.‬‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت بریتییه‌ له‌س���ه‌ره‌كیترین‬ ‫ئامرازی سیاس���ی نه‌ته‌وه‌ به‌مه‌به‌ستی‬ ‫گه‌ش���ه‌كردن‌و په‌ره‌س���ه‌ندنی ب���واری‬ ‫( سیاس���ی‌و س���ه‌ربازی‌و ئاب���وری‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و كه‌لت���وری‪ ...‬هت���د)‪.‬‬ ‫ی رامیارییه‌و‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت چه‌مكێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئایدۆل���ۆژ ‌‬ ‫ناكرێ���ت به‌چه‌مكێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروستبون ‌‬ ‫بناس���رێت‪ ،‬به‌اڵم له‌كات ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���دا میتۆدگه‌لێك���ی زۆر خۆیان‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ده‌وڵه‌ت���دا نمایش ده‌كه‌ن‌و‬ ‫به‌پێ���ی به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌كان ئایدیایه‌ك‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێ���ت ب���ۆ سیس���تمی كاری‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایی‪.‬‬ ‫زۆرین���ه‌ی ده‌وڵه‌ت���ان له‌رێ���گای‬ ‫ئایدۆلۆژی���او‌ه ده‌ناس���رێن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ده‌وڵه‌تی(سه‌رمایه‌داری‪ ،‬سۆشیالستی‪،‬‬ ‫دیموكراس���ی‪ ..‬هتد)‪ ،‬ب���ه‌اڵم گۆڕان‌و‬ ‫تێكش���كاندنی سیس���تم‌و ئایدۆل���ۆژی‬ ‫ناكات ‌ه روخانی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت قه‌واره‌یه‌ك��� ‌ه له‌س���ه‌رو‬ ‫ئایدیۆلۆژیاكانه‌وه‌ی���ه‌‪ .‬ب���ۆ نمون���ه‌‪:‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت��� ‌ه عه‌ره‌بیی���ه‌كان له‌م���اوه‌ی‬ ‫ته‌مه‌نی ده‌وڵه‌ت���داری خۆیاندا چه‌ندین‬ ‫گۆڕان به‌س���ه‌ر ئایدی���ای‌ حكومڕانیاندا‬ ‫هات���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌وڵه‌ته‌كانیان وه‌ك‬ ‫خۆی به‌ش���ێوه‌یه‌كی فه‌رمی ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫كاتێ���ك نه‌ت���ه‌و‌ه خه‌ب���ات ده‌كات بۆ‬ ‫دروستبونی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆ نابێت‬ ‫پێش���بینی بكرێ���ت له‌دروس���تبونیدا‬ ‫ئایدیای���ه‌ك حوكم بكات به‌س���ه‌ریداو‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی ئایدی���ای (خێڵه‌ك���ی –‬ ‫دیكتات���ۆری – س���ه‌رمایه‌داری‪ ..‬هتد)‬

‫►‬

‫دانا به‌هادین‬

‫به‌ده‌س���تهێنانی ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆدا‪،‬‬ ‫جارێ���ك به‌هه‌ڕه‌ش���ه‌و له‌شكركێش���ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی عێراق���ی‌و جارێكی دیكه‌ش‬ ‫به‌ناوی چه‌مكی ئاشتی‌و پێكه‌و‌ه ژیان‌و‬ ‫رێزگرتن له‌دیموكراس���ێتی گه‌لی عێراق‬ ‫رێگ���ری له‌س���ه‌ربه‌خۆی كوردس���تان‬ ‫بارگاوی بكرێ���ت‌و رێگ���ری له‌به‌رده‌م ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫دروس���تبونیدا بكرێت‪ .‬گه‌ر به‌پێوه‌ری‬ ‫ئایدیۆلۆژیا پێوانه‌ی دروس���تبونی هه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌تێ���ك بكه‌ین‪ ،‬ئه‌ش���ێت بكه‌وین ‌ه‬ ‫ناو هه‌ڵه‌یه‌كی قورس���ه‌وه‌‪ ،‬زیندوترین‬ ‫نمون���ه‌ش ئه‌وه‌ی���ه‌ س���ه‌روه‌ختێك‬ ‫ی‬ ‫كۆماری مه‌هاباد دروس���تبو‪ ،‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫چه‌ند مانگی ته‌مه‌نی خۆیدا به‌تۆمه‌تی‬ ‫میتۆدو ئایدۆلۆژیگه‌ری له‌نێوان بلۆكی‬ ‫س���ه‌رمایه‌داری‌و سۆشیالستی له‌ناوبرا‪.‬‬ ‫ئه‌م هه‌ڵه‌ی���ه‌ش ئه‌نجامێكی قورس���ی‬ ‫نامرۆڤانه‌ی لێكه‌وته‌و‌ه له‌به‌رامبه‌ر مافی‬ ‫ڕه‌وای نه‌ته‌وه‌ی كورد‪ .‬ده‌وڵه‌ت له‌سه‌رو‬ ‫هه‌ر ئایدۆل���ۆژی‌و حوكمڕانییه‌كه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت له‌به‌رزترین ئاست‌و قوڵترین‬ ‫كرۆك���ی سیاس���ه‌تدایه‌‪ ،‬ته‌نه���ا ل���ه‌م‬ ‫چه‌مك���ه‌وه‌ ئه‌توانی���ن بگه‌ینه‌ ئاس���ت ‌ه‬ ‫به‌رزه‌كانی رێكخستنی كۆمه‌ڵگاو به‌شی‬ ‫زۆری ئ���ه‌رك‌و مافه‌كان���ی هاواڵتی���ان‬ ‫دی���اری بكه‌ین‪ .‬ئه‌و‌ه ته‌نی���ا له‌رێگای‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌وه‌ی ‌ه كه‌ ده‌توانین ئاسایش��� ‌‬ ‫ی سیاسی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌و گه‌شه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ پاش���ان ب���وار‌ه كه‌لتوری‌‌و‬ ‫شارستانییه‌كان‪ ،‬بپارێزین‪.‬‬ ‫پێكهات���ه‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫خ���ۆی له‌مه‌ترس���ییه‌كانی كاڵبونه‌وه‌و‬ ‫س���ڕینه‌وه‌ بپارێزێ���ت ده‌بێ���ت ك���ۆی‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و كاركردن���ی بخاته‌ خزمه‌ت‬ ‫تۆكمه‌بون���ی ده‌وڵ���ه‌ت‌و پایه‌كان���ی‌و‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر هێ���زو الیه‌نێكی���ش به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ئایدۆلۆژیای جۆراوجۆره‌و‌ه س���ه‌لیقه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌كان‌و گرنگ���ی‬ ‫كورد وه‌ك نه‌ته‌و‌ه ئه‌گه‌رچی مێژوی‬ ‫ده‌وڵه‌ت له‌ده‌س���ت بدات‪ ،‬ئاكامه‌كه‌ی حوكمڕان���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بێبه‌ریی ‌ه‬ ‫مایه‌پوچبون���ه‌‪ .‬به‌هان��� ‌ه هێنان���ه‌و‌ه له‌ئه‌زمون���ی ده‌وڵه‌ت���داری‪ .‬نه‌بون���ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر كارنه‌كردن یان باوه‌ڕنه‌بون ده‌وڵه‌ت له‌قوڵترین كێش ‌ه سیاسییه‌كانی‬ ‫به‌ده‌وڵه‌ت���ی س���ه‌ربه‌خۆی نه‌ته‌وه‌یی خه‌ڵكی كوردس���تانه‌‪ .‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌مه‌ترس���یدارترین‬ ‫هه‌نگاوه‌كان���ی خه‌بات‌و قوربانی���دان بو‌ه به‌مێژویه‌كی‬ ‫س���ڕینه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ ته‌نانه‌ت ئه‌م غه‌مگینی كورستانی باشور‪ ،‬به‌اڵم تاكو‬ ‫به‌هانه‌ی ‌ه له‌ژێر رۆشناییه‌كانی رازاوه‌ترین ئێس���تاش به‌رهه‌می ئ���ه‌م قوربانیدان ‌ه‬ ‫چه‌مكی ئایدۆلۆژیشدا بێت‪.‬‬ ‫نه‌چنراوه‌ته‌وه‌و له‌چوارچێوه‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫بیانوگه‌لێك���ی زۆری ه���زری له‌گه‌ڵ عێراقی عه‌ره‌بیدا به‌ده‌م كێش���ه‌گه‌لێكی‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ سه‌ربازییه‌كاندا كاری به‌رده‌وام زۆری جۆراوج���ۆره‌وه‌ ژی���ان ب���ه‌رێ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی نه‌ت���ه‌وه‌ی ده‌كات‪.‬‬ ‫ك���ورد به‌دوربگ���رن له‌پێویس���تیبون‌و‬ ‫خودی سیستمی فیدراڵی‪ -‬دیموكراسی‬

‫كورد ده‌بێت‬ ‫له‌قۆناغی‬ ‫(حكومه‌ته‌وه‌)‬ ‫بگوازێته‌و‌ه بۆ‬ ‫قۆناغی (ده‌وڵه‌ت)‪،‬‬ ‫مانه‌وه‌ی له‌م‬ ‫قۆناغه‌ی ئێستایدا‬ ‫مانای درێژه‌دان‬ ‫به‌دڵه‌راوكێ‌و‬ ‫ناجێگری سیاسی‬

‫له‌ده‌وڵه‌ت���ی عێراقی���دا س���ه‌رچاوه‌ی‬ ‫نائارامی سیاسی‌و ئابوری‌و سه‌ربازیی ‌ه‬ ‫ب���ۆ گه‌ل���ی ك���وردو حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‪،‬‬ ‫بێئیراده‌كردنی كورد‌ه له‌به‌رامبه‌ر مافی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆبون له‌الی ‌هك‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی ناوه‌ن���دی‌و یه‌كێتی خاكی‬ ‫عێراقه‌ له‌الیه‌كی دیكه‌وه‌‪.‬‬ ‫مێژوی سه‌رجه‌م سیستمه‌ یه‌ك له‌دوای‬ ‫یه‌كه‌كانی ده‌وڵه‌تی عێراق ( مه‌له‌كی –‬ ‫كۆماری – دیموكراسی ) زنجیره‌یه‌كی‬ ‫دانه‌پچڕاو‌ه له‌تۆخكردنه‌وه‌ی ( په‌یمانی‬ ‫س���ایكس بیك���ۆ ) كه‌ ك���وردو خاكی‬ ‫كوردستانی‌ له‌ده‌وڵه‌تی عێراقی عه‌ره‌بی‬ ‫خاوه‌ن���د كرد‪ .‬گ���ه‌ر به‌راوردێك بكه‌ین‬ ‫له‌نێوان سیستم ‌ه ئایدۆلۆژی‌و سیاسیی ‌ه‬ ‫جۆراوجۆره‌كانی ده‌وڵه‌تی عێراقی‪ ،‬یه‌ك‬ ‫ی هاوبه‌شی س���ه‌ره‌كی له‌نێوانیاندا‬ ‫خاڵ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ :‬په‌نجا ملیۆن كورد وه‌ك نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌كس���ان ده‌كه‌ن���ه‌و‌ه به‌كۆیالیه‌ت���ی‌و‬ ‫بنده‌س���تبون له‌ژێر چه‌پۆكی ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراقیدا‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی دروس���تبونی‬ ‫ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬كۆی توخمه‌كانی‬ ‫دروس���تبونی ده‌وڵه‌ت ل ‌ه كورددا هه‌ی ‌ه‬ ‫تێدای ‌ه (حكومه‌ت – خاك – خه‌ڵك)‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تاندا‪ ،‬ژم���اره‌ی‬ ‫دانیشتوان زیاتر له‌(‪)5‬ملیۆن كه‌سه‌‪،‬‬ ‫گه‌ر به‌راوردی ك���وردی هه‌رێم‌و رێژه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌كانی دیك ‌ه بكه‌ی���ن ده‌بینین تا‬ ‫ساڵی (‪ )1995‬له‌جیهاندا له‌كۆی‌(‪)192‬‬ ‫ده‌وڵه‌تدا‪ ،‬نزیك���ه‌ی (‪)87‬ده‌وڵه‌تیان‬ ‫له‌خوار (‪ )5‬ملیۆن كه‌سه‌وه‌ بون‪)58(،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی���ان ژماره‌ی���ان له‌خوار(‪)2.5‬‬ ‫ملی���ۆن كه‌س ب���ون‪ ،‬نزیك���ه‌ی (‪)30‬‬ ‫ده‌وڵه‌تیان نیوه‌ی ژماره‌ی دانیشتوانی‬ ‫پارێزگای سلێمانی بوه‌‪ .‬تاڵتر له‌مه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌پێ���ی ماڵپه‌ڕی ویكیپیدیا‬ ‫له‌جیهاندا ته‌نها ( ‪ )26‬نه‌ته‌و‌ه له‌جیهاندا‬ ‫م���او‌ه ده‌وڵه‌تی س���ه‌ربه‌خۆی خۆیان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬كورد له‌ڕیزی س���ێ گه‌وره‌ترین‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی بێده‌وڵه‌ته‌‪ ،‬به‌چاره‌نوس���ێكی‬ ‫لێڵ‌و ئاڵۆزه‌و‌ه ژیان به‌رێده‌كات‪.‬‬ ‫كورد ده‌بێت له‌قۆناغی (حكومه‌ته‌وه‌)‬ ‫بگوازێت���ه‌و‌ه بۆ قۆناغ���ی (ده‌وڵه‌ت)‪،‬‬ ‫مانه‌وه‌ی له‌م قۆناغه‌ی ئێستایدا مانای‬ ‫درێژه‌دان به‌دڵه‌راوكێ‌و ناجێگری سیاسی‪،‬‬ ‫هه‌لی زێڕین بۆ سه‌ربه‌خۆبون له‌ده‌ست‬ ‫ده‌دات كه‌ له‌گرنگترین پرس���ه‌كانێتی‪.‬‬ ‫ته‌نها سه‌ربه‌خۆن له‌توانایدایه‌ ئامانج ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان تا ئاستێكی‬ ‫بااڵ تێر بكات‪.‬‬

‫مه‌ال پارله‌مانتاره‌كان چییان كرد؟‬ ‫كامیل عومه‌ر‬

‫ی‬ ‫ی كه‌مترین قس���ه‌ ‌‬ ‫تائێس���تا ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌باره‌وه‌ كراوه‌‪ ،‬ئه‌و مه‌ال پارله‌مانتار‌ه‬ ‫به‌ڕێزان���ه‌ن ك ‌ه ماوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵێك ‌ه‬ ‫له‌پارله‌مان���ی‌ كوردس���تان‌و عێراقدان‌و‬ ‫مانگانه‌‪ ،‬موع���ه‌زه‌ز موكه‌ره‌م‪ ،‬موچه‌‌و‬ ‫ئیمتیازاته‌كانیان وه‌رده‌گرن‌و ده‌نگیان‬ ‫لێو‌ه نایه‌ت‪ .‬قس���ه‌كردنیش له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫مه‌ال به‌ڕێزان���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بمانه‌وێ‌ خوانه‌كرد‌ه ناویان بزڕێنین یان‬ ‫بێڕێزییان پێبكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌وان دوج���ار به‌رپرس���یارێتیان‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌ستۆدایه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‪ :‬وه‌ك نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵ���ك‪ ،‬دوه‌می���ان‪ :‬به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ئاینییه‌ له‌الی‌ خودا‪.‬‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫هێز‌ه ئیس�ل�امییه‌كان نین كه‌ به‌رده‌وام‬ ‫ی دینن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ به‌سیاسیكردن ‌‬ ‫هێز‌ه عه‌لمانییه‌كانی���ش به‌چه‌ند رێگاو‬ ‫ی جیاجیا‪ ،‬ئ���ه‌م هه‌وڵه‌یان‬ ‫ش���ێوازێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوه‌‌و دیارترین نمونه‌ش‪ ،‬كاندیكردن ‌‬ ‫پیاوانی‌ ئاینیی (مه‌الكان) بۆ پارله‌مان‬ ‫ی سیاس���یی‌ بااڵی ‌ه‬ ‫ك���ه‌ دامه‌زراوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌واڵتدا‪ ،‬له‌كاتێكدا ره‌خنه‌ی‌ به‌رده‌وام ‌‬ ‫هێزه‌ عه‌لمانییه‌كان له‌ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ك���ه‌ ئیس�ل�امیان كردۆت��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی ‌‬ ‫كااڵیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كاریده‌هێن���ن‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫حزبی��� ‌‬ ‫ئه‌وانی���ش وه‌ك هێز‌ه ئیس�ل�امییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك له‌ج���ۆره‌كان ئیس�ل�امیان‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و مه‌الكانی‌ ئه‌و‬ ‫كردۆته‌ كااڵ ‌‬ ‫ی خه‌ڵك‬ ‫ی ده‌نگ ‌‬ ‫ئاین ‌ه بۆ كۆكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردندا به‌كارده‌هێنن‪.‬‬

‫خ���ۆ گ���ه‌ر هێ���زه‌ عه‌لمانیی���ه‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پره‌نس���ییپه‌كان ‌‬ ‫پێیانوای���ه‌‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ێ جیاوازی‌‪ ،‬رێز له‌هه‌مو‬ ‫عه‌لمانییه‌ت‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگه‌ ده‌گرن‪،‬‬ ‫ئاین ‌ه جیاوازییه‌كان ‌‬ ‫ی ئاینی‌ مه‌س���یحی‌‌و‬ ‫ئ���ه‌ی‌ بۆ پیاوان��� ‌‬ ‫ئێزدیش كاندید ناكه‌ن بۆ پارله‌مان؟‬ ‫ێ ب���ۆ هێ���زه‌ سیاس���ییه‌كان‪،‬‬ ‫ده‌ب��� ‌‬ ‫به‌ئیسالمییه‌كانیش���ه‌وه‌‪ ،‬م���ه‌ال بنێرن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پارله‌مانی‌ عێراق له‌كاتێكدا ئێم ‌ه كێشه‌ ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئیداریم���ان هه‌یه‌ له‌به‌غدا‪،‬‬ ‫ی ؟ یاخود‬ ‫ی ئاینی‌‌و مه‌زهه‌ب ‌‬ ‫نه‌ك كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬چ كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئاینیم���ان هه‌ی ‌ه ت���ا له‌پارله‌ماندا مه‌ال‬ ‫ی له‌سه‌ر بكات؟‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاواڵت ‌‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وانه‌یش‪ ،‬ئێمه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆمانه‌ بزانین ئ���ه‌م مه‌الیان ‌ه ‌‬ ‫ماف��� ‌‬ ‫ی عێراق‌و‬ ‫نوێنه‌رم���ان له‌هه‌ردو پارله‌مان ‌‬ ‫كوردس���تان چیی���ان ك���ردوه‌؟ ئای���ا‬ ‫هه‌ڵوێس���تیان له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌و هه‌مو‬ ‫نادادپه‌روه‌ری‌‌و نایه‌كسانییه‌ی‌ له‌عێراق‌و‬ ‫ی بوه‌؟ ئایا چییان‬ ‫كوردستاندا هه‌یه‌‪ ،‬چ ‌‬ ‫ی هه‌ژار‌و‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫بۆ داواكاری‌‌و داخوازی ‌‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ت كردوه‌؟ ئایا هه‌ڵوێستیان‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌پێش���یلكارییه‌كان ‌‬ ‫مرۆڤ له‌عێراق‌و كوردستاندا چی‌ بوه‌؟‬ ‫ئایا هێزه‌ سیاس���ییه‌كان چ سودێكیان‬ ‫ی ئه‌و مامۆس���تایان ‌ه‬ ‫له‌توانا‌و ش���اره‌زای ‌‬ ‫وه‌رگرتوه‌؟‬ ‫ی‬ ‫له‌مینب���ه‌ر ‌‬ ‫مه‌الكانم���ان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫مزگه‌وته‌كانه‌وه‌ به‌ده‌نگی‌ به‌رزه‌و‌ه وتار ‌‬ ‫ی هه‌ژاری‌‌و گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ئاگرینیان له‌بار‌ه ‌‬ ‫ناعه‌داله‌تییه‌وه‌ ده‌خوێنده‌وه‌‌و خه‌ڵكیان‬

‫ی‬ ‫ی له‌وه‌ته‌ ‌‬ ‫ده‌هێنای��� ‌ه گری���ان‪ ،‬كه‌چ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بونه‌ت��� ‌ه پارله‌مانت���ار‪ ،‬ن���ه‌ك داوا ‌‬ ‫ی ه���ه‌ژاری‌‌و ناعه‌داله‌تییان‬ ‫نه‌هێش���تن ‌‬ ‫نه‌ك���ردو‌ه به‌یاس���ا‪ ،‬به‌ڵكو تائێس���تا‬ ‫ی ئه‌و خه‌ڵكه‌دا ده‌نگیان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ به‌رزنه‌بۆته‌وه‌‌و ده‌نگێكیان به‌قازانج ‌‬ ‫ل‌‬ ‫خه‌ڵك نه‌داوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌ش���انازییه‌و‌ه‬ ‫ده‌نگ به‌بودجه‌یه‌ك ده‌ده‌ن ك ‌ه دنیایه‌ك‬ ‫ی نكۆڵی لێنه‌كراوی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫گه‌نده‌ڵی ‌‬ ‫ی عێراق‪،‬‬ ‫له‌وه‌ش سه‌یرتر‪ ،‬له‌پارله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌الكان نه‌ك س���ورنه‌بون له‌سه‌ر داوا ‌‬ ‫ی هه‌ژار‌و زوڵملێكراوی‌ ئه‌م‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵته‌‪ ،‬به‌ڵكو ئاماده‌نه‌بون داوای‌ ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ال هاوپیش���ه‌كانی‌ خۆیان له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان بكه‌ن‪،‬تاوه‌كو فراكسیۆنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موچه‌ ‌‬ ‫ی زیادكردن��� ‌‬ ‫عه‌لمان���ی‌ داوا ‌‬ ‫ی كردبو‪.‬‬ ‫ی ئاینی‌ كوردستان ‌‬ ‫مامۆستایان ‌‬ ‫ته‌نان���ه‌ت مه‌المان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئاماده‌نه‌بو‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر س���وتاندنی‌ باره‌گای‌ حزبه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵوێس���ت وه‌ربگرێت‌و ب���ه‌و هۆیه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌ندامان���ی‌ فراكس���یۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێش���ه‌‌و ناكۆك ‌‬ ‫ی روب���ه‌ڕو ‌‬ ‫خۆیش��� ‌‬ ‫بوه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌‪ ،‬ئه‌و‌ه هێزه‌ سیاسییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تانن‪ ،‬كه‌ له‌ب���ه‌ر كۆكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌نگ‪ ،‬پیاوی‌ ئاینی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫كاندی���د ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم كارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌شیاویش���ه‌‪ ،‬مامۆس���تایانی‌ ئاین��� ‌‬ ‫مینبه‌ری‌ مزگه‌وت���ه‌كان به‌كاربهێنن بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵكی‌‌و وه‌رگرتن ‌‬ ‫راكێشانی‌ س���ۆز ‌‬ ‫ی سیاسی‌‪.‬‬ ‫پۆست ‌‬ ‫راسته‌‪ ،‬مامۆستای‌ ئاینیش‪ ،‬وه‌ك هه‌ر‬ ‫ی تر‪ ،‬مافی‌ خۆ كاندیكردن‌و‬ ‫هاواڵتییه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫به‌ش���دار ‌‬ ‫ی پارله‌مانتاریی���ان له‌عێراق‌و‬ ‫ئه‌زمون��� ‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬پێیوتین‪ :‬ئه‌و‬ ‫ی له‌ئاس���ت ئه‌و كار‌و‬ ‫مه‌الیان ‌ه نه‌یانتوان ‌‬ ‫به‌پرسیارێتییه‌دا بن‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه باشتر‬

‫►‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫مه‌المان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌نه‌بو‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر سوتاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حزبه‌كه‌ ‌‬ ‫باره‌گا ‌‬ ‫هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌ربگرێت‌و به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكسیۆنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی روبه‌ڕو ‌‬ ‫خۆیش ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌‌و ناكۆك ‌‬ ‫بوه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫وایه‌‪ ،‬مامۆستایان بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ مینبه‌ر ‌‬ ‫مزگه‌وته‌كان‌و پیاده‌ی‌ پیشه‌كه‌ی‌ خۆیان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬وه‌ك پێشینانیشمان فه‌رمویان ‌ه‬ ‫"مه‌الو مزگه‌وتیان وتوه‌" نه‌ك سیاسه‌ت‌و‬ ‫بازرگانیكردن به‌دین���ه‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ رێز‌و‬ ‫ی ئیس�ل�ام‌و‬ ‫ی پیرۆز ‌‬ ‫حورمه‌تم بۆ ئاینی ‌‬ ‫ی به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫مامۆستایانی‌ ئاین ‌‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئه‌گه‌ر فریا نه‌که‌ون‪ ،‬کاره‌سات به‌ڕێوه‌یه‌‬ ‫ساالر جاف‬

‫کوڕێک���ی ک���وردی خه‌ڵکی موس���ڵ‬ ‫ک���ه‌ دانیش���توی هه‌ولێ���ر‌ه القه‌ی ‪14‬‬ ‫کچی منداڵ���ی کردوه‌‪ ،‬مامۆس���تایه‌ک‬ ‫ک��� ‌ه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری خوێندنگایه‌ک��� ‌ه‬ ‫پ���اش سه‌رخۆش���کردنیان الق���ه‌ی‬ ‫چه‌ن���د خوێندکارێک���ی ک���وڕی کردو‌ه‬ ‫له‌خوێندنگاکه‌یدا‪ ،‬هاواڵتییه‌کی گه‌ڕه‌کی‬ ‫سه‌رچناری سلێمانی به‌بیانوی ئه‌وه‌ی‬ ‫گومانی شه‌ره‌فی له‌خێزانه‌که‌ی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستڕێژی گوله‌ی لێکردوه‌و له‌ئه‌نجامدا‬ ‫کوڕه‌ک���ه‌ی‌و خێزانه‌ک���ه‌ی کوش���توه‌‪،‬‬ ‫کوڕێک���ی گه‌ڕه‌ک���ی ش���ێخ محێدینی‬ ‫سلێمانی کچێکی چینی بردوه‌ت ‌ه ماڵه‌و‌ه‬ ‫‌‪..‬هتد‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه ته‌نه���ا له‌چه‌ند رۆژی‬ ‫رابردودا رویداوه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ده‌یان روداوی‬ ‫هاوش���ێو‌ه له‌و ماوه‌ی���ه‌دا قه‌ومابێت‌و‬ ‫له‌په‌ناو پاساردا په‌رده‌پۆشکرابێت‪.‬‬ ‫پرس���یاره‌که‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ئایا حه‌زی‬ ‫سێکس���ی زۆر بوه‌‪ ،‬یان کۆمه‌ڵگ ‌ه روه‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���انه‌و‌ه ده‌ڕوات‪ ،‬یان راگه‌یاندن‬ ‫ئه‌کتیڤتره‌و روداوی له‌ده‌ستده‌رناچێت‪،‬‬ ‫یان په‌روه‌رده‌ی ته‌ندروس���ت نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫ی���ان ئه‌م��� ‌ه س���ه‌ره‌تای کرانه‌وه‌یه‌کی‬ ‫بێسه‌روبه‌ری ترس���ناکه‌‪ ،‬وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م پرس���یارانه‌و چه‌ندین پرس���یاری‬ ‫ت���ر ک ‌ه ئ���ه‌م روداوان���ه‌ به‌زاکیره‌ماندا‬ ‫ده‌یهێن���ن‪ ،‬ره‌نگ ‌ه چه‌ندین س���یمینارو‬ ‫کۆڕو لێکۆڵینه‌و‌ه ج���دی بوێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫م���ن ته‌نها له‌گۆش���ه‌نیگایه‌که‌وه‌و وه‌ک‬ ‫هاواڵتییه‌ک���ی ئه‌م هه‌رێم��� ‌ه کۆمێنتی‬ ‫خۆم ده‌ده‌م‪ ،‬ک ‌ه رۆژانه‌ بیس���تنی ئه‌و‬ ‫هه‌وااڵن��� ‌ه رامده‌چڵه‌کێنێت‌و کاریگه‌ری‬ ‫ده‌رونی هه‌یه‌ له‌سه‌رم‪.‬‬

‫پێ���ش هه‌مو ش���تێک ده‌بێ���ت ئه‌و‌ه‬ ‫بیربهێنینه‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه ئێستا له‌کوردستاندا‬ ‫هه‌م���و جۆره‌کان���ی ته‌کنۆلۆژیا هه‌یه‌و‬ ‫ئ���ه‌و ئامێران���ه‌ی له‌واڵتان���ی خۆرئاوا‬ ‫به‌نرخێکی گران ده‌فرۆش���رێن‌و ده‌ست‬ ‫هه‌م���و ک���ه‌س ناک���ه‌ون‪ ،‬لێ���ره‌ به‌بێ‬ ‫هی���چ فلته‌رێ���ک له‌به‌رده‌س���ت هه‌مو‬ ‫گه‌نجێکدای���ه‌‪ ،‬ت���ۆڕی کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‬ ‫فه‌یس���بوک‌و ده‌یان پێگه‌ی سێکسی‌و‬ ‫به‌کارهێنان���ی هه‌م���و به‌رهه‌مه‌کان���ی‬ ‫پ���اش جیهانگی���ری ل���ه‌م هه‌رێمه‌دا‪،‬‬ ‫وه‌سیله‌یه‌کی باش��� ‌ه بۆ دروستکردنی‬ ‫سه‌دان په‌یوه‌ندی دروست‌و نادروست‪،‬‬ ‫له‌وه‌ها حاڵه‌تێکیش���دا بێگومان ئه‌گه‌ر‬ ‫هۆش���یارییه‌کی باش نه‌بێ���ت‪ ،‬له‌بری‬ ‫ئه‌وه‌ی ئ���ه‌و ئامێران ‌ه خزمه‌ت به‌نه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆ بکه‌ن‪ ،‬ده‌بن ‌ه ژه‌هرێکی کوشنده‌و‬ ‫هێواش هێواش نه‌وه‌یه‌ک له‌ناوده‌به‌ن‪.‬‬ ‫له‌کوردس���تاندا له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی هه‌مو‬ ‫کایه‌که‌ به‌سیاس���یکراوه‌و کایه‌کانی تر‬ ‫فه‌رامۆش���کراوه‌‪ ،‬وا کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی‬ ‫ب���ه‌ره‌و هه‌ڵدێر ده‌چێ���ت‪ ،‬رۆژان ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی کوشتنی نائاس���ایی‌و مۆدێرن‌و‬ ‫خیانه‌ت���ی مۆدێ���رن‌و دزی مۆدێ���رن‬ ‫ده‌بینی���ن‪ ،‬وا سێکس���ی مۆدێرنی���ش‬ ‫ده‌بینین‪ ،‬ئاخر زۆر کۆمیدییه‌ گه‌نجێک‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ بگات ‌ه تینی ب���ڕوات کچێکی‬ ‫چینی بڕفێنێت به‌تاپ���ڕ‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫خوێندنگا ک��� ‌ه ئێم ‌ه جاران ش���ه‌رمی‬ ‫باوک زیاترمان لێده‌کرد ئێس���تا القه‌ی‬ ‫خوێندکاره‌کان���ی خۆی بکات‪ ،‬بۆی ‌ه من‬ ‫لێره‌دا ته‌نها دو چاره‌س���ه‌ری س���اد‌ه‬ ‫به‌زه‌ینمدا دێت‪.‬‬

‫ده‌سه‌اڵتی کوردی‬ ‫بێشه‌رمکردن‌و‬ ‫سڵه‌مینه‌و‌ه با‬ ‫ناسنامه‌ی خۆی‬ ‫ئاشکرابکات‪،‬‬ ‫واته‌ پۆپۆلیستی‬ ‫نه‌بێت‌و له‌مزگه‌وتدا‬ ‫نه‌بێت ‌ه حکومه‌تێکی‬ ‫ئیسالمی‌و له‌یانه‌ی‬ ‫شه‌وانه‌دا ببێت ‌ه‬ ‫عه‌لمانییه‌کی‬ ‫پله‌ یه‌ک‬ ‫یه‌که‌می���ان ئه‌وه‌ی��� ‌ه ک��� ‌ه حکومه‌ت‬ ‫هه‌ڵمه‌تێکی هۆش���یارکردنه‌وه‌ی نه‌وه‌ی‬ ‫نوێ ده‌س���تپێبکات ( به‌اڵم له‌رێگه‌ی‬ ‫رێکخراو‌ه حیزبیی ‌ه پ���اره‌ خۆره‌کانه‌و‌ه‬ ‫نا‪ ،‬که‌ کێچێک ده‌که‌ن به‌گایه‌ک له‌پێناو‬ ‫لوش���دانی زیاتردا)‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ک ک ‌ه‬ ‫گه‌نجان له‌ده‌رئه‌نجامه‌کانی ئه‌و کاران ‌ه‬ ‫تێبگه‌یه‌ن���ن‪ ،‬هاوکات ده‌س���تگیرۆیی‬

‫گه‌نج���ان بکرێت تا بی���ر له‌پێکهێنانی‬ ‫ژیانی هاوس���ه‌رگیری بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ته‌نها به‌قسه‌نا‪ ،‬به‌ڵکو وه‌کو هه‌مو ئه‌و‬ ‫واڵته‌ ده‌وڵه‌مه‌ندان���ه‌ی تر که‌ ئێمه‌ش‬ ‫هیچم���ان که‌مت���ر نییه‌ ل���ه‌وان له‌روی‬ ‫س���امانه‌وه‌‪ ،‬یارمه‌ت���ی گه‌ن���ج بدرێت‌و‬ ‫شوێنی نیشته‌جێبونیان بۆ دابینبکرێت‌و‬ ‫قه‌رزی درێژخایه‌نیان پێبدرێت( به‌اڵم‬ ‫شوێنی نیشته‌جێبونی وه‌ک ئێستا نا‪،‬‬ ‫که‌ ته‌نها خواپێ���داوه‌کان نه‌بێت که‌س‬ ‫توانای کڕینی ش���وقهو خانوی قیستی‬ ‫نییه‌)‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا که‌رتی تایبه‌ت‬ ‫په‌ره‌ی پێبدرێت‌و هه‌مو بیرکردنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫گه‌نج ته‌نه���ا له‌ناوگه‌ڵیدا کۆنه‌بێته‌وه‌و‬ ‫له‌بێهیوایدا ده‌س���ت له‌هه‌مو ئاواته‌کانی‬ ‫تری به‌ردات‪.‬‬ ‫دوه‌میان ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی کوردی‬ ‫بێشه‌رمکردن‌و س���ڵه‌مینه‌و‌ه ناسنامه‌ی‬ ‫خۆی ئاش���کرابکات‪ ،‬وات ‌ه پۆپۆلیستی‬ ‫نه‌بێت‌و له‌مزگه‌وتدا نه‌بێته‌ حکومه‌تێکی‬ ‫ئیس�ل�امی‌و له‌یانه‌ی ش���ه‌وانه‌دا ببێت ‌ه‬ ‫عه‌لمانییه‌ک���ی پل ‌ه ی���ه‌ک‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و‬ ‫ک���ه‌ هه‌مو ده‌رگاکانی به‌روی خۆرئاوادا‬ ‫کردوه‌ت���ه‌وه‌ ده‌بێ���ت کۆت���ا ده‌رگاش‬ ‫بکاته‌وه‌و ش���وێنێک بۆ ئ���ه‌و گه‌نجان ‌ه‬ ‫بکات���ه‌وه‌ ت���ا خۆیان���ی تێ���دا خاڵی‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گینا رێگ��� ‌ه به‌حه‌زی ئه‌م‬ ‫هه‌مو‌ه گه‌نجه‌ بێژن ‌ه ناگیرێت ک ‌ه رۆژان ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌دان رێگاوه‌ به‌ر نه‌ریتی ئه‌وروپا‬ ‫ده‌ک���ه‌ون‌و ئه‌مانیش زه‌ڵت���ه‌ی چاویان‬ ‫دێت‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر رێگایه‌ک دانه‌نرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا گه‌نجه‌ خواپێداوه‌کان بڕێکی باشی‬ ‫پ���اره‌ی ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ ده‌ب���ه‌ن له‌یان ‌ه‬ ‫ش���ه‌وانه‌کانی ئه‌س���ته‌نبوڵ‌و به‌ی���روت‬ ‫دایده‌نێن‌و ئه‌وانه‌شی که‌ باری ئابورییان‬ ‫خراپه‪ ‌،‬به‌تاپڕێکه‌وه‌ هگه‌ڵده‌کوتنه‌ سه‌ر‬ ‫ئوتێلێک‌و کچێکی چینی ده‌ڕفێنن‌و هه‌تا‬ ‫پاش���تر به‌ره‌نگاری هێزه ئه‌منییه‌کان‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬

‫ی ئه‌نفاله‌كانه‌وه‌‬ ‫ی ‪ 25‬ساڵه‌ی‌ ده‌ستپێك ‌‬ ‫به‌بیانو ‌‬

‫ك ‌ێ ده‌توانێ‌ له‌جاشه‌كان خۆشبێت؟‬ ‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‬

‫هێشتا وه‌ك پێویست هیچ توێژینه‌وه‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له‌س����ه‌ر جاش نه‌كراوه‌‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ هه‌میش����ه‌ ترس����ێك‬ ‫هه‌یه‌ له‌قسه‌كردن له‌وباره‌یه‌وه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ جاشه‌كان دوای‌‬ ‫ڕاپه‌ڕین پله‌وپۆستی‌ باشتریان وه‌رگرت‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا جاشبون‌و جاشایه‌تی‌‌و‬ ‫جاشێتی‌ گه‌وره‌ترین عه‌یب‌و شه‌رمه‌زارییه‌‬ ‫له‌مێژوی‌ ك����ورددا‪ ،‬له‌هه‌مو پارچه‌كانی‌‬ ‫كوردس����تاندا جاش����ێتی‌ بونی‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌به‌ش����ه‌كانی‌ باكورو باشورو‬ ‫رۆژهه‌اڵت‪ ،‬به‌درێژای‌ مێژو جاش����ێتی‌‌و‬ ‫جاش����بون له‌مپه‌رێكی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌رده‌م‬ ‫ئه‌وه‌بون كه‌ ك����ورد بگات به‌مافه‌كانی‌‪،‬‬ ‫دوژمنان����ی‌ ك����ورد زۆر جار س����ودیان‬ ‫نه‌ك ه����ه‌ر له‌جاش����گه‌لی‌ ناوخۆ بگره‌‬ ‫س����ودیان له‌حزبه‌كانی‌ به‌شه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫بینیوه‌ بۆ لێدان‌و سه‌ركوتكردنی‌ یه‌كتر‬ ‫واته‌ هه‌وڵیانداوه‌ حزبه‌كانی‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌به‌شه‌كانی‌ تر بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان‬ ‫به‌كار بێنن‪ ،‬ئه‌وه‌یتریان واته‌ جاشبون‬ ‫له‌ناو به‌شه‌كه‌ خۆیدا‪ ،‬له‌رابردودا زه‌ره‌رو‬ ‫زیانی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ كوردایه‌تی‌‬ ‫داوه‌و ك����ورده‌واری‌ ناش����رینكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌راده‌یه‌ك زۆرن ئه‌و شاعیرو نوسه‌رانه‌ی‌‬ ‫هاواریان له‌ده‌ست ئه‌م خیانه‌ته‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تا هونه‌رمه‌ندێكی‌ وه‌ك كاوێز ئاغا‬ ‫له‌خیانه‌ت‌و جاش����ایه‌تی‌ بێزار ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت " هاوار بكه‌نه‌ ت����وركان كورد‬ ‫خائینه‌" ره‌نگه‌ ئه‌مه‌ بۆ ئێمه‌ ئازارێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ بێت كوردێك له‌الوكێكی‌ خۆیدا‬ ‫بڵێت داوای‌ هاوكاری‌ له‌سه‌رسه‌ختترین‬ ‫دوژمنی‌ كورد بكه‌ن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫خائین����ه‌‪ ،‬له‌هه‌ش����تاكانداو له‌گه‌رمه‌ی‌‬ ‫شكس����تی‌ ك����ورددا جاش����ه‌كان هێنده‌‬ ‫شه‌رمیان شكابو ده‌یانگوت "جاشایه‌تی‌‌و‬ ‫پاشایه‌تی‌" جاش����ایه‌تی‌ له‌هه‌شتاكانی‌‬ ‫سه‌ده‌ی‌ رابردودا له‌باشوری‌ كوردستان‬ ‫ب����وه‌ دی����ارده‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پ����اش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ئه‌نفال����دا به‌ته‌واوه‌ت����ی‌ گون����ده‌كان‬ ‫وێرانكران‌و پێش����تریش له‌شه‌ڕی‌ عیراق‬ ‫ ئێران����دا جاش����ایه‌تی‌ به‌راده‌یه‌ك����ی‌‬‫به‌رچاو زیادی‌ ك����ردو جگه‌ له‌مه‌فره‌زه‌‬ ‫خاس����ه‌ كه‌ یه‌كه‌یه‌كی‌ جاشی‌ ئاماده‌بو‬

‫كه‌ كراش گه‌وره‌ ترین س����وكایه‌تی‌ بو‬ ‫به‌ئ����ازادی‌ دوای‌ راپه‌ڕین‪،‬ئه‌و لێبوردن ‌ه‬ ‫جگه‌ له‌لێبوردنێكی‌ سیاس����ی‌ هیچی‌ تر‬ ‫نه‌بو‪ ،‬بۆیه‌پێویسته‌ ئه‌و سه‌رۆكجاشانه‌‬ ‫بدرێن����ه‌ دادگاو له‌وێ‌ بێگوناهی‌ خۆیان‬ ‫بس����ه‌لمێنن ئه‌گ����ه‌ر بێگوناه����ن‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫كاتی‌ خۆش����ی‌ گوتمان ره‌نگه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫بۆ لێدان����ی‌ كورد‪ ،‬فه‌وج����ی‌ خه‌فیفه‌و‬ ‫كوردس����تان‌و به‌تایبه‌ت ك����ه‌س‌و كاری‌‬ ‫جه‌یشی‌ شه‌عبیش دروستكران‪ ،‬فه‌وجه‌‬ ‫ئه‌نفالك����راوان‌و هه‌ڵه‌بجه‌و بارزانییه‌كان‬ ‫خه‌فیف����ه‌كان زۆرب����ه‌ی‌ هه‌اڵتوه‌كان����ی‌‬ ‫به‌داوای‌ لێبوردنێك دڵیان ئاو بخواته‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌ربازی‌‌و خه‌ڵكی‌ دیكه‌ی‌ له‌خۆده‌گرت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌وان به‌رده‌وام ده‌ڵێن بۆ ئێمه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ئه‌م فه‌وجانه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫داوای‌ لێب����وردن‌و دوباره‌نه‌بون����ه‌وه‌ی‌‬ ‫هۆزو بنه‌ماڵه‌ دروستكران‌و له‌رێگایه‌وه‌‬ ‫جاشایه‌تی‌ هه‌مو شتێكه‌‪ ،‬ئه‌و ناوانه‌ی‌‬ ‫خێاڵیه‌تی‌‌و عه‌شره‌تگه‌ری‌ زندوكرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌دادگای‌ بااڵی‌ تاوانه‌كانی‌ رژێم ناویان‬ ‫كه‌ ماوه‌یه‌ك بو له‌پاشه‌كشه‌دا بو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هاتوه‌ت����ه‌وه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ بدرێنه‌ دادگاو‬ ‫خێاڵیه‌تی‌‌و عه‌ش����ره‌تگه‌رییه‌‪ ،‬گه‌یشته‌‬ ‫پێش����تر له‌ن����او دادگا ناوی����ان هاتوه‌‪،‬‬ ‫ئاس����تێك ك����ه‌ دوای‌ ڕاپه‌ڕی����ن حزبه‌‬ ‫به‌شێكن له‌كۆی‌ س����ه‌رۆك جاشه‌كان‪،‬‬ ‫كوردییه‌كانی����ش درێژه‌یانپێداو كردیانه‌‬ ‫بڕوام وایه‌ پێویس����ته‌ بدرێن����ه‌ دادگاو‬ ‫چه‌كێ����ك ب����ۆ كات����ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪،‬‬ ‫كه‌س داكۆكییان لێنه‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ ته‌نیا‬ ‫له‌كاتێك����دا ئ����ه‌م حزبانه‌ بانگه‌ش����ه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌س‌و كاری‌ قوربانیی����ه‌كان‌و گه‌لی‌‬ ‫دیموكراسی‌‌و كوردایه‌تی‌ ده‌كه‌ن‌و ئیدیعای‌‬ ‫كورده‌ ده‌توانن لێیان ببورن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كار له‌س����ه‌ر دروستكردنی‌‬ ‫ئێمه‌ پێویس����ته‌ كار بۆ ئه‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫نه‌ته‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ره‌نگه‌ بڕیاری‌ لێبوردن‬ ‫ك����ه‌ جارێكی‌ تر جاش����ێتی‌ له‌ئاینده‌ی‌‬ ‫بۆ جاشه‌كان ئه‌گه‌ر چی‌ ئه‌مه‌ تائێستا‬ ‫ئه‌م گه‌ل����ه‌دا دوب����اره‌ نه‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫به‌نوسراو نییه‌‪ ،‬بۆ كاتی‌ خۆی‌ كارێكی‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ پێویس����ته‌ ئه‌و‬ ‫باش بوبێت باش به‌و مانایه‌ی‌ ئاش����تی‌‬ ‫راب����ردوه‌ دادگایی‌ بكه‌ین‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌قۆناغێك����ی‌ دیاریكراودا‬ ‫ئه‌م واڵته‌ بكه‌ینه‌ واڵتی‌ ئاشتبونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رجه‌س����ته‌كرد‪ ،‬هه‌رچه‌ن����د وه‌ك وتم‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و دیموكراتی‌‌و پێكه‌وه‌ ژیان‌و‬ ‫بڕیاره‌ك����ه‌ ره‌نگه‌ خۆی‌ ل����ه‌و نامانه‌دا‬ ‫دادگه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ببینێته‌وه‌ كه‌ سه‌ركرده‌كان بۆ سه‌رۆك‬ ‫باش����ترین رێگا بۆ ئه‌وه‌ی‌ جاشه‌كان‬ ‫جاشه‌كانیان ناردوه‌‪ ،‬له‌راپه‌ڕیندا بونی‌‬ ‫ببن����ه‌وه‌ به‌هاونیش����تمانی‌ ئه‌وه‌یه‌ هه‌م‬ ‫گه‌له‌جاش����ه‌كان له‌ن����او پێش����مه‌رگه‌دا‬ ‫بچنه‌ به‌رده‌م دادگا هه‌م داوای‌ لێبوردن‬ ‫بوه‌ ه����ۆی‌ س����وكایه‌تییه‌كی‌ گ����ه‌وره‌‬ ‫له‌كه‌س‌و كاری‌ قوربانیی����ه‌كان بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬به‌راده‌یه‌ك تائێستاش‬ ‫ئه‌وه‌ش ته‌نیا رێگه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌روی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ به‌ده‌ست ئه‌و ناوزڕاندنه‌وه‌‬ ‫ویژدانییه‌وه‌ ئاسوده‌بن‌و ئیدی‌ به‌ده‌ست‬ ‫ده‌ناڵێنن‪ ،‬جاش����ه‌كان له‌راپه‌ڕیندا نه‌ك‬ ‫ئ����ازاری‌ ویژدانه‌وه‌ نه‌ناڵێنن‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫نه‌بون����ه‌وه‌ هاونیش����تمانی‌‌و س����ودیان‬ ‫ته‌نیا رێگه‌ش����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ جاش����ێتی‌‬ ‫له‌گه‌ڕان����ه‌وه‌ بۆ نێو گ����ه‌ل نه‌بینی‌ بۆ‬ ‫چاكب����ون‪ ،‬بگ����ره‌ بونه‌ پێش����قه‌ره‌وڵی‌ گ ‌هل‌و جاش����گه‌لی‌ دیكه‌ش " ده‌ش����ێ‌ به‌هه‌ر ش����ێوه‌یه‌ك دوب����اره‌ نه‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫تااڵن����كاری‌‌و پێش����مه‌رگه‌و خه‌ڵك����ی‌ ئه‌مه‌ له‌ئاینده‌دا زیاتر قسه‌یان له‌باره‌وه‌ پێویس����ته‌ پارله‌م����ان‌و حكومه‌ت����ی‌‬ ‫دیكه‌شیان هێنایه‌ پای‌ ئه‌و تااڵن‌و بڕۆیه‌ بكرێت‪،‬لێب����وردن له‌س����ه‌رۆك ج����اش‌و هه‌رێمی‌ كوردستان به‌یادی‌ ‪ 25‬ساڵه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌تایبه‌ت له‌كه‌ركوكدا كارێكی‌ نه‌رێنی‌ جاش����ه‌ الده‌ره‌كان له‌ده‌س����تی‌ به‌ره‌ی‌ س����ته‌مكاری‌ ئه‌نفال����دا جارێكی‌ تر ئه‌م‬ ‫زۆر خه‌راپی‌ كرده‌ س����ه‌ر كوردو له‌ڕوی‌ كوردستانی‌‌و حزبه‌ سیاسییه‌كاندا نییه‌‪ ،‬فایله‌ بكاته‌وه‌و یاس����ای‌ تایبه‌تیش بۆ‬ ‫ئاكاریی����ه‌وه‌ له‌به‌رچ����اوی‌ ئه‌وانی‌ تری‌ ده‌بوای����ه‌ له‌دوای‌ راپه‌ڕین����ه‌وه‌ قۆناغی‌ مامه‌ڵه‌ك����ردن له‌گ����ه‌ڵ دوباره‌بونه‌وه‌ی‌‬ ‫خس����تین‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ جاشه‌كان نوێی‌ دادوه‌ری‌ گوێزه‌ره‌وه‌و به‌دواداچون جاش‌و خیانه‌تی‌ نیش����تمانی‌ ده‌ربچێت‪،‬‬ ‫رۆڵێكی‌ زۆریان له‌گه‌رمتركردنی‌ شه‌ڕی‌ بۆ داوای‌ هاوواڵتیان بكرایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ نه‌ك ئێمه‌ له‌باشوری‌ كوردستان ده‌بێ‌ نه‌وه‌ی‌‬ ‫ناوخۆدا بینی‌‪ ،‬لێبوردن له‌جاش����ه‌كان نه‌كرا له‌چه‌مچه‌م����اڵ كوڕێك له‌تۆڵه‌ی‌ ئاینده‌ فێری‌ ئه‌وه‌بكه‌ین كه‌ جاشێتی‌‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌سه‌رۆك جاشه‌كان چونكه‌ براكه‌ی����دا كه‌ جاش ش����ه‌هیدی‌ كردبو خیانه‌ت����ی‌ نیش����تمانی‌‌و په‌نابردنه‌ به‌ر‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌گ����ه‌ر ریزبه‌ندیان بكه‌ین چه‌ند جاش����ه‌كه‌ی‌ كوش����ته‌وه‌‪ ،‬كوڕه‌كه‌ی����ان دوژم����ن ش����ه‌رمه‌زاری‌‌و عه‌یبه‌یه‌ نه‌ك‬ ‫ج����ۆر له‌جاش����ێتی‌ هه‌بێت " جاش����ی‌ كوش����ت! ره‌نگه‌ من له‌گه‌ڵ ئه‌و جۆر‌ه مایه‌ی‌ شانازی‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ زۆر جار وا‬ ‫به‌ناچاری‌‌و جاش����ی‌ پاره‌و جاشی‌ دژه‌ له‌تۆڵه‌كردن����ه‌وه‌ نه‌بم‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌و‌هی‌ وێنا ده‌كرێت‪.‬‬

‫ئێمه‌ پێویست ‌ه كار‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه بكه‌ین‬ ‫ی تر‬ ‫ك ‌ه جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫جاشێتی‌ له‌ئاینده‌ ‌‬ ‫ئه‌م گه‌له‌دا دوبار‌ه‬ ‫نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌و‌ه ‌‬ ‫كه‌ پێویست ‌ه‬ ‫ئه‌و رابردو‌ه‬ ‫ی بكه‌ین‪،‬‬ ‫دادگای ‌‬ ‫پێویسته‌ ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫واڵت ‌ه بكه‌ین ‌ه واڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاشتبونه‌و‌ه ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫دیموكراتی‌‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ ژیان‬

‫‪13‬‬

‫مانیفێستی درۆ‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫شۆڕش����گێڕەكانی س����ەدەی بیس����تەم‬ ‫بەتەنھا مانیفێس����تی ئازادییان لەڕێگای‬ ‫خەبات����ی چەكداریی����ەوە باڵونەكردەوە‪،‬‬ ‫بەتەنھا وێنایەكی رۆمانس����ییان لەسەر‬ ‫خەباتی چەكداریی نەبەخشییە مێژووی‬ ‫كۆمەڵگاكانی����ان‌و بەت����ەنھاش خۆیان‬ ‫نەكرد بەپاڵەوانی نەتەوەیی س����ەرووی‬ ‫رەخنە‪ .‬ئ����ەوان داوای����ان لەگەلەكانیان‬ ‫دەكرد‪ ،‬ش����ەڕ بۆ ئازادی‌و سەربەخۆیی‬ ‫بكەن‪ .‬بەخەڵك����ی واڵتەكانیان دەگوت‪:‬‬ ‫ئەم����ە دواجەنگ����ی ئێوەیە بۆ ئاش����تی؛‬ ‫ئ����ەم جەنگە ب����ۆ ئەوەیە ك����ە جەنگی‬ ‫ت����ر دروس����تنەبێتەوەو ماڵوێران����ی تر‬ ‫بەسەرتاندا نەیەت‪ .‬ئەم شەڕە بۆ ئەوەیە‬ ‫كە نەوەكانی داھاتووی نەتەوە لەئارامی‬ ‫سیاسی‌و پێشكەوتنی ئابووری‌و یەكسانی‬ ‫كۆمەاڵیەتی����دا بژی����ن‪ .‬ئەزموون����ی ئەم‬ ‫مۆدێلە لەدەسەاڵتدارێتی‪ ،‬ئەو راستییەی‬ ‫سەلماند كە ش����ەرعییەتی شۆڕشگێڕیی‬ ‫زەمانەت نییە بۆ دەسەاڵتێكی شەرعیی‪.‬‬ ‫شۆڕش����گێڕەكانی س����ەدەی بیس����تەم‌و‬ ‫فۆرم����ی دەس����ەاڵتدارێتییەكانیان ئ����ەو‬ ‫ھەقیقەتە سۆس����یۆلۆژی‌و سیاسییەیان‬ ‫س����ەلماند كە چەندە لەڕووی تیۆرییەوە‬ ‫ھەڵگ����ری مانیفێس����تی ئازادی����ی بوون‬ ‫ئەوەندەش لەواقیعدا شكس����تی مۆدێلی‬ ‫فەرمانڕەوایەت����ی شۆڕش����گێڕانەیان‬ ‫بەیانكرد‪ .‬ئەم مۆدێلەی فەرمانڕەوایەتی‬ ‫شۆڕش����گێڕانە ”مانیفێس����تی درۆ“ی‬ ‫شۆڕشگێڕەكانی س����ەدەی بیستەم بوو‪.‬‬ ‫شەیدابوونی دەسەاڵت وای لەزۆرینەیان‬ ‫ك����رد‪ ،‬پاش دەس����ەاڵت گرتنەدەس����ت‪،‬‬ ‫دەمامكە وەھمییەكانی خۆیان فڕێبدەن‌و‬ ‫وێنە راستەقینەكانی خۆیان ھەڵگرنەوە‪.‬‬ ‫ئەم شۆڕشگێڕە چەكدارانە فێریانكردین‬ ‫ك����ە ھاوڕێیەتی تەنھا لەگ����ەڵ ئەوانەدا‬ ‫دروس����تدەكرێت کە لەگەڵماندا دوژمنی‬ ‫ھاوبەش����یان ھەیە؛ واتە بۆئەوەی ھاوڕێ‬ ‫دروس����تبكەین پێویس����تمان بەدوژمنەو‬ ‫بۆئ����ەوەی دوژمنی����ش دروس����تبكەین‬ ‫پێویستمان بەجەنگە‪ ،‬بۆئەوەی جەنگیش‬ ‫سازبكەین پێویستمان بەچەكە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫چەكیش بكڕین پێویس����تمان بەدۆالرە‪،‬‬ ‫بۆئ����ەوەی دۆالری����ش پەیدابكەی����ن‪،‬‬ ‫پێویس����تمان بەنەوتفرۆش����ە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫نەوتی����ش دەربھێنی����ن پێویس����تمان‬ ‫بەعەقڵی بیانی ھەیەو بۆئەوەی كۆمپانیا‬ ‫بیانیەكانیش بۆ وەبەرھێنان السبدەین‪،‬‬ ‫پێویس����تە س����امانە پڕبەھاكان����ی واڵت‬ ‫ھەرزانفرۆش بكەین‪.‬‬ ‫لەڕاس����تیدا ئەوە تەنھا ژێركەوتن نییە‬ ‫ک����ە مرۆڤ تووش����ی ت����رس‌و دڵەڕاوكێ‬ ‫دەكات‪ .‬مانیفێس����تی درۆ چیرۆك����ی‬ ‫ئ����ەو شۆڕش����گێڕانەیە كە س����ەركەوتن‬ ‫ترس����اندوونی‪ .‬فەیلەس����وفی چیك����ی‬ ‫(الدیسالڤ كلیما) ڕای وایە كە ھەروەكو‬ ‫چ����ۆن س����ەربازێكی شكس����تخواردووی‬ ‫بەرەكان����ی جەنگ لەترس����اندا ھەڵدێت‌و‬ ‫چەكەكەی فڕێدەدات‪ ،‬ئاوھاش سەركەوتن‬ ‫ت����رس‌و ش����ڵەژان بەرھەمدەھێنێ����ت‪.‬‬ ‫ئاش����كرایە كە ترس متمان����ە ناھێڵێت‪.‬‬ ‫ھەر ئەم دۆخەشە وا لەشۆڕشگێڕەكانی‬ ‫دوێن����ێ دەكات ئەم����ڕۆ متمانەی����ان‬ ‫بەك����ەس نەمێنێت‪ ،‬چونكی دەترس����ن؛‬ ‫دەترس����ن دەس����تكەوتەكانی شۆڕشیان‬ ‫لەدەس����تبچێت‪ .‬كاتێك مرۆڤ بێمتمانە‬ ‫دەبێت‪ ،‬مان����ای ئەوەیە ك����ە گومان لە‬ ‫ھەموو شتێك دەكات‪ .‬ئەم بێمتمانەیی‌و‬ ‫ترس����ەش پێویس����تی ب����ە دەزگای‬ ‫گەورەی ئاساییش����ی نەتەوەییە تاوەكو‬ ‫ش����ەو‌و ڕۆژ چاودێ����ری كۆمەڵگا بكات‌و‬ ‫گومانلێكراوەكان بدۆزێتەوە‪.‬‬ ‫ھەر دەزگایەكی ئاساییش کە لەدەرەوەی‬ ‫چاودێری پەرلەماندا چاالك بێت‪ ،‬مانای‬ ‫ئەوەیە كە مۆڵەتی رەسمی لە سیاسەت‬ ‫وەرگرتووە بۆئەوەی ببێت بە رێكخراوێكی‬ ‫تیرۆریستی‪.‬‬ ‫بێگوم����ان ل����ە سیس����تەمێکی وادا‬ ‫گومانلێك����راوەكان ت����ەنھا دوژمنەکان‬ ‫نی����ن‪ ،‬بەڵكو ئەوانەش����ن ك����ە بێالیەنن‬ ‫ی����ان لەگەڵیاندا نین‪ .‬كێش����ەی ھەموو‬ ‫دەس����ەاڵتدارێتییەك ك����ە كولت����ووری‬ ‫مانیفێستی درۆ بەرھەمدەھێنێت ئەوەیە‬ ‫كە دوژمن تەنھا بەوەدا ناناسێتەوە كێ‬ ‫چەك����ی دژ ھەڵدەگرێ����ت‪ ،‬بەڵكو بەوەدا‬ ‫دەیناسێتەوە کە كێ لەگەڵیدا نییە یان‬ ‫بێالیەنە‪.‬‬ ‫شۆڕش����گێڕەكانی دوێن����ێ ك����ە دەبنە‬ ‫دەس����ەاڵتدارانی ئەم����ڕۆ ھەمیش����ە لە‬ ‫دڵەڕاوك����ێ‌و ترس����دا دەژی����ن‪ .‬ھەر ئەم‬ ‫دۆخەشە وایان لێدەكات كە لەناو خۆیاندا‬ ‫زاووزێبك����ەن‌و ببنب����ە گروپێكی داخراو‪.‬‬

‫سیاسەتی ئابووری‬ ‫پارتی‪ ،‬ئەوەندەی‬ ‫پەیوەندییە‬ ‫دەرەكییەكانی‬ ‫بەالوە گرنگە‪،‬‬ ‫دورستكردنی‬ ‫چوارچێوەیەكی‬ ‫نەتەوەیی بەالوە‬ ‫گرنگ نییە‬

‫ھەر كاتێك دەس����ەاڵتداران ترسەكانیان‬ ‫ل����ە توان����ای بەرگریی����ان گەورەتر بوو‪،‬‬ ‫خۆیان فڕێدەدەنە باوەشی دوژمنیشەوە‪.‬‬ ‫نیتچەی فەیلەسوف ڕای وایە خۆفڕێدانە‬ ‫ناو كۆش����ی دوژمنەوە دەشێت نیشانەی‬ ‫ترس����نۆكیی بێ����ت‪ .‬ئەم خەس����ڵەتەش‬ ‫یەكێكە ل����ە س����یفەتە ھەرە دیارەكانی‬ ‫سەردەمی شۆڕش‌و سەردەمی دەسەاڵتی‬ ‫شۆڕش����گێڕەكانی‬ ‫سیاس����ەتمەدارە‬ ‫كوردس����تان‪ .‬پێكەوەكارك����ردن لەگەڵ‬ ‫دوژمندا یەكێك ب����ووە لە تەكنیكەكانی‬ ‫سیاس����ەت ب����ۆ مانەوە لە دەس����ەاڵتدا‌و‬ ‫خۆپاراس����تن ل����ە ھەڕەش����ەی ناوەكی‌و‬ ‫دەرەكی‪.‬‬ ‫خۆفرۆش����تن بەتەنھا مان����ای خیانەتی‬ ‫سیاس����یی نیی����ە‪ .‬فرۆش����تنی نەوت����ی‬ ‫نیش����تیمان‌و تااڵنكردن����ی س����امانە‬ ‫نەتەوەییەكەی مۆدێلی نوێی خۆفرۆشتنە‬ ‫بەمان����ا ئابوورییەكەی كە لە لیبراڵیزمی‬ ‫نوێدا بەرجەستەدەبێت‪ .‬لیبرالیزمی نوێ‬ ‫تەنھا مانای ب����ازاڕی ئازاد نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫مان����ای نەمان ی����ان كزبوون����ی تەواوی‬ ‫توان����ای دەوڵەتە ل����ە ئاراس����تەكردنی‬ ‫ئابووریدا‪ .‬پیادەكردن����ی ئابووری ئازاد‬ ‫لە واڵتی ئێم����ەدا ھیچ پەیوەندییەكی بە‬ ‫مانا فەلس����ەفییەكانی لیبرالیزمی نوێوە‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵك����و تەنھا بەو مانایە دێت كە‬ ‫كۆمەڵگا‌و سیاس����ەت ھی����چ كۆنترۆلێكی‬ ‫لەسەر سیاسەتی ئابووری ئەو نوخبەیە‬ ‫نەبێ����ت كە بووە ب����ە خاوەنداری ڕەھای‬ ‫كۆی سامانی نەتەوەیی‪ .‬لە كوردستاندا‬ ‫دەسەاڵتداران سیستەمێكی حوكمڕانییان‬ ‫دروس����تكردووە كە سیاسەتی حكومەت‬ ‫تیایدا بەرامبەر ب����ە دەوڵەت‌و بەرامبەر‬ ‫ب����ە ئاب����ووری زۆر تایبەتمەن����دە‪ .‬ھەر‬ ‫ئەمەش واملێدەكات كە بڵێم‪ :‬ئەم فۆرمە‬ ‫لە تەكنی����ك‌و لۆژیكی دەس����ەاڵتدارێتی‬ ‫ل����ە كوردس����تاندا ھێندەی ل����ە لۆژیكی‬ ‫ئیمپراتۆرییەت����ەوە نزیك����ە ئەوەندە لە‬ ‫لۆژیك����ی دەوڵەت����ی نەتەوەییەوە نزیك‬ ‫نیی����ە‪ .‬ب����ۆ روونكردن����ەوەی زیات����ر با‬ ‫تەماشایەكی پەیوەندی دەسەاڵت بكەین‬ ‫بە كایەی ناوەو‌و دەرەوە‪.‬‬ ‫ئیمپراتۆرییەت جومگە ناوەكییەكانی ناو‬ ‫جوگرافیای دەسەاڵتەكەی بەالوە گرنگ‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو س����نوورە دەرەكییەكانی بۆ‬ ‫گرنگ����ە‪ .‬سیاس����ەتی حكومەتی ھەرێم‌و‬ ‫بەتایبەت سیاس����ەتی ئاب����ووری پارتی‪،‬‬ ‫ئەوەندەی پەیوەندیی����ە دەرەكییەكانی‬ ‫ب����ەالوە گرنگ����ە‪ ،‬دورس����تكردنی‬ ‫چوارچێوەیەكی نەتەوەیی بەالوە گرنگ‬ ‫نییە‪ .‬بۆنموونە پەیوەندی نێوان پارتی‌و‬ ‫ھێزە سیاس����ییەكان لەسەر سنوورەكانی‬ ‫توركیا كۆتاییان دێ����ت‪ .‬ئیپمراتۆرییەت‬ ‫ئەوەن����دەی كار لەس����ەر كۆكردن����ەوە‌و‬ ‫كەڵەكردنی سامان دەكات‪ ،‬ئەوەندە كار‬ ‫لەسەر كۆكردنەوە‌و یەكانگیریی نەتەوەیی‬ ‫ناكات‪ .‬سیاس����ەتی ئاب����ووری پارتیش‬ ‫ئەوەن����دەی كار لەس����ەر بەھێزكردن����ی‬ ‫ش����وێنگەی خ����ۆی دەكات لەڕێ����گای‬ ‫ئاوەاڵكردن����ی بازاڕی كوردس����تانەوە بۆ‬ ‫كۆمپانیا زەبەالحە دەرەكییەكان‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫كار لەس����ەر دروس����تكردنی ژێرخانێكی‬ ‫ئابووری ناكات‪ .‬بۆنموونە ش����تێك نییە‬ ‫بەناوی دامەزراندنی بازاڕی نەتەوەیی كە‬ ‫لە ئازادی جوڵەی شمەك‪ ،‬ئازادی بزاوتی‬ ‫كەسەكان‪ ،‬ئازادی خزمەتگوزاری‌و ئازادی‬ ‫بزاوتی سەرمایە پێكدێت‪ .‬ئیمپراتۆرییەت‬ ‫ئەوەن����دەی نوێنەرایەتی دەرەوە دەكات‬ ‫ئەوەن����دە نوێنەرایەتی ن����اوەوە ناكات‪.‬‬ ‫نوێنەرایەتیكردنی كوردس����تان بۆ پارتی‬ ‫ئەوەن����دەی بۆ دەرەوە گرنگە‪ ،‬ھێندە بۆ‬ ‫ناوەوە گرنگ نییە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫شۆرشی داهاتوی وزه‌و‬ ‫کاریگه‌ری له‌سه‌ر کورد‬

‫►‬

‫ناوی ش����ه‌یل‪ ،‬که به ئاسانی ناتوانرێت‬ ‫بکرێته کوردی‪ ،‬بریتییه له‌ش����ێوازێکی‬ ‫ناته‌قلی����دی له‌ده‌رهێنان����ی نه‌وت‌و غاز‪.‬‬ ‫گه‌ر به زمانێكی ئاس����ان بدوێین بریتیه‬ ‫له‌ده‌رهێنان����ی نه‌وت‌و غ����از له‌جێگاو به‬ ‫شێوازی وه‌ها که هه‌تا ئه‌م دواییانه وه‌ها‬ ‫دائه‌نرا که له‌ڕووی ئابورییه‌وه تێچوونی‬ ‫زۆره وه ل����ه‌ڕووی ژینگه‌وه زیانی زۆره‪.‬‬ ‫لێره‌دا بۆ خوێنه‌ری رۆژنامه پێویس����ت‬ ‫ناکات به پێکهاته‌ی کیمیایی ئه‌م ماده‌یه‌دا‬ ‫بڕۆین‪ .‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی گرنگه ئه‌وه‌یه که‬ ‫چۆن ده‌س����تکردن ب����ه ده‌رهێنانی غازو‬ ‫نه‌وت به‌م ش����ێوازه کاریگ����ه‌ری ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر سیاسه‌ت‪ ،‬ئابوری وه هاوسه‌نگی‬ ‫هێز له‌سه‌ر ئاس����تی جیهان‌و وه پاشان‬ ‫چ����ۆن کاریگه‌‌ری ده‌بێت له‌س����ه‌ر کورد‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌م ج����ۆره له‌نه‌وتده‌رهێن����ان ئه‌مرۆ‬ ‫وه‌ك شۆرش����ێک ته‌ماش����ا ده‌كرێ����ت‬ ‫له‌ب����واری وزه‌دا له‌جیهان����دا‪ .‬ش����ۆرش‬ ‫به‌مان����ای وه‌رچه‌‌رخانێک����ی گ����ه‌وره‬ ‫رووئه‌دات له‌بواری وزه له‌رووی شێوازی‬ ‫ده‌رهێن����ان‪ ،‬جوگرافی����ا ده‌رهێنان‪ .‬ئه‌م‬ ‫وه‌رچه‌رخان����ه هێنده کاریگ����ه‌ره که به‬ ‫جۆرێک ئه‌مرۆ له‌ئاس����تی جیهاندا له‌زۆر‬ ‫ناوه‌نده‌کان����ی لێکۆڵین����ه‌وه‪ ،‬خان����ه‌ی‬ ‫‌بیره‌کان‪ ،‬ناوه‌نده‌کان����ی جیوپۆله‌تیک‌و‬ ‫دیداره گه‌وره‌کان به چڕی قسه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫له دوای����ن دیداری جیهان����ی له‌باره‌ی‬ ‫ئاسایشه‌وه‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای مانگی شوبات‬ ‫‪ ،‬که س����ااڵنه له‌شاری میونخی ئه‌ڵمانی‬ ‫���ازده‌کرێت‪ ،‬ته‌وه‌ره‌یه‌كی س����ه‌ره‌كی‬ ‫س� ‌‌‬ ‫له‌کاتژمێ����ر پێن����ج‌و نی����و ب����ۆ حه‌وتی‬ ‫ئێواره ده‌رباره‌ی ئه‌م وه‌رچه‌رخانه‌بوو‪.‬‬ ‫دیداره‌ک����ه له‌الی����ه‌ن دانی����ال یرگنه‌وه‬ ‫به‌رێوه‌برا که یه‌كێکه له‌هه‌‌ره ناسراوترین‬ ‫مێژوونووس����ه‌کانی ب����واری ن����ه‌وت‪.‬‬ ‫له‌دیداره‌که‌دا نوێنه‌رانی ئه‌ڵمانیا‪ ،‬روسیا‪،‬‬ ‫یه‌كێتی ئه‌وروپا‪ ،‬کۆمپانیای ش����ێڵ وه‬ ‫باڵوێزی ئه‌مری����کا ناوه‌ندی نیوده‌وڵه‌تی‬ ‫بۆ کاروباری وزه به‌ش����داریانکرد‪ .‬دیاره‬ ‫ئ����ه‌م وه‌رچه‌رخان����ه‌ی وزه هاوس����ه‌نگه‬ ‫به کێش����ه‌کانی وه‌ك چه‌ک����ی ئه‌تۆمی‬ ‫ئێران‪ ،‬دۆخی س����وریا‪ ،‬قه‌یرانی ئابوری‬ ‫یه‌كێتی ئه‌وروپا وه هه‌ڵکش����انی چین‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌ك����ی تر یه‌کێک����ه له‌بابه‌ته‌کانی‬ ‫س����ه‌ری س����ه‌ره‌وه‌ی ئه‌جیندای جیهان‪.‬‬ ‫ده‌رهێنانی ئه‌م جۆره نه‌وته به چه‌ندین‬ ‫ش����ێواز کاریگه‌ری ده‌بێت له‌سه‌ر هه‌رێم‬ ‫گرنگترینیان نرخ‌و جیوپۆله‌تیکه‪‌ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌م دوو کاریگه‌ریه‌‌و‬ ‫پاش����هاته‌کانی هه‌ڵوێس����ته بکه‌ین‪ ،‬با‬ ‫بپرس����ین ب����ۆ ل����ه‌م دوو روانگه‌یه‌و وه‬ ‫چۆن؟‬ ‫ده‌رهێنانی نه‌وت غاز به‌م جۆره نوێیه‬ ‫له‌ئه‌مریکا له‌چه‌ند س����اڵی رابووردوودا‬ ‫ب����ه گورژمێکی زۆر ده‌س����تی پێکردوه‪.‬‬ ‫به‌ره‌وپێش����چوونی زۆر له‌ب����واری غازدا‬ ‫رووی����داوه‪ ،‬به جۆرێک ئێس����تا ئه‌‌مریکا‬ ‫پێویس����تی به غازنیه وه له‌داهاتوویه‌كی‬ ‫نزیکدا ده‌توانێت غاز بۆ ده‌ره‌وه بنێرێت‪.‬‬ ‫له‌بواری نه‌وتدا چ����اوه‌روان ده‌كرێت که‬ ‫له‌ساڵی ‪ 2020‬ئه‌مریکا هێنده‌ی سعودیه‬ ‫نه‌وت به‌م رێگایه ده‌ربهێنێت‪ .‬به‌جۆرێک‬ ‫به‌م زوانه ئه‌‌مریکا پێویس����تی به‌ نه‌وت‬ ‫نیه ل����ه‌ده‌ره‌وه‪ .‬دیاره ئه‌م وه‌رچه‌رخانه‬ ‫له‌ئه‌مریکا له‌چه‌ندین الوه گرنگی هه‌یه‪،‬‬ ‫له‌وانه گه‌ش����ه‌ی زیاتر ته‌کنه‌لۆجیا له‌م‬ ‫باره‌وه ک����ه له‌ئه‌نجام����دا ده‌بێته هۆی‬ ‫ئاس����انکاری له‌ده‌رهێانن����ای ن����ه‌‌وت‌و‬ ‫غاز به‌‌م ش����ێوازه‪ .‬وه‌ك مێ����ژووی وزه‬ ‫پێمان ده‌ڵێ����ت له‌حه‌فتاکان ده‌رهێنانی‬ ‫نه‌وت له‌ده‌ری����ای باکور وه‌ك مه‌حاڵێک‬ ‫س����ه‌یرده‌‌كرا‪ ،‬ئه‌مرۆ به هۆی گه‌ش����ه‌ی‬ ‫ته‌کنه‌لۆجیاوه وه‌ك ئاس����اییه‌ك ته‌ماشا‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬گه‌شه‌ی ته‌کنه‌لۆجی له‌مباره‌وه‬ ‫به مان����ای ئه‌وه‌دێت که جێگاکانی تری‬ ‫دونی����ا که ئه‌م جۆره ن����ه‌وت وغازه‌یان‬ ‫هه‌یه به هه‌مانش����ێوه ده‌ست ده‌كه‌ن به‬ ‫ده‌رهێنانی‪ .‬پ����اش ئه‌‌مریکا جێگایه‌كی‬ ‫تری ک����ه خاوه‌ن����ی یه‌ده‌گه‌کێکی زۆره‬ ‫له‌مب����اره‌وه واڵت����ی چین����ه‪ .‬چین وه‌ها‬ ‫ده‌خه‌ڵمێنرێت که به‌ش����ی ‪ 200‬س����اڵی‬ ‫داهاتووی وزه‌ی هه‌یه له‌م باره‌وه‪ .‬ئێستا‬ ‫چین له‌گه‌ڵ کۆمپانیای شێڵدا له‌هه‌وڵی‬ ‫گه‌شه‌پێدانی ئه‌م که‌رته‌دایه‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫جوگرافیا وزه له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس����ت‌و‬ ‫روسیاوه ده‌گۆرێت بۆ ئه‌و جێگایه‌نه‌ی که‬ ‫به ناوه‌ندی سه‌رچاوه‌ی وزه دانه‌ئه‌نران‬

‫هه‌تا ئ����ه‌م دواییانه‪ .‬ئ����ه‌م گۆڕانکاریه‬ ‫کاریگه‌ی له‌سه‌ر ش����ێوازی په‌یوه‌ندی‌و‬ ‫هاوس����ه‌نگی هێ����ز ده‌بێ����ت له‌دونیادا‪.‬‬ ‫گۆڕانکاریه‌ك����ی گ����ه‌وره ک����ه ناوچه‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راستدا رووده‌دات ئه‌وه‌یه‬ ‫که چیدی نه‌وتی ئه‌م ناوچه‌یه به‌ش����ێک‬ ‫نی����ه له‌ئاسایش����ی وزه‌ی ئه‌‌مریکا‪ .‬بۆیه‬ ‫نه‌وت به‌های سیاس����ی به‌الی ئه‌مریکاوه‬ ‫له‌ده‌س����ت ئ����ه‌دات‪ ،‬که ئه‌گ����ه‌ری هه‌یه‬ ‫به‌های سیاس����ی بۆ هه‌میش����ه له‌ده‌ست‬ ‫بدات‪ ،‬وه ته‌نها ببێته کااڵیه‌كی ئابوری‪.‬‬ ‫بوونی نه‌وت به کااڵیه‌كی ئابوری جۆری‬ ‫سیاسه‌ی ئه‌‌مریکی ده‌گۆرێت له‌ناوچه‌که‪.‬‬ ‫چیدی ئه‌‌مری����کا وه‌ه����ا مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ‬ ‫واڵتانی ناوچه‌که‌دا ناکات که گرنگیه‌كی‬ ‫ستراتیژیان بۆ ئه‌مریکا هه‌یه‪ ،‬به‌ڵکو بۆ‬ ‫ئه‌‌مریکا ده‌بنه واڵتانێکی ئاسایی‪ .‬دیاره‬ ‫هێش����تا گرنگی تر هه‌یه وه‌ك پاراستنی‬ ‫ئاسایش����ی ئیس����رائیل‪ .‬لێره‌وه ده‌چینه‬ ‫ب����واری دووه‌م که نرخ����ه‪ .‬ئه‌گه‌ر بێتوو‬ ‫نه‌وت‌و غاز به‌م شێوازه نوێیه به خێرای‬ ‫ده‌س����ت به ده‌رهێنانی بکرێت له‌دونیادا‬ ‫ئه‌وا له‌ئه‌نجامدا نرخی نه‌وت به خێرایی‬ ‫داده‌به‌زێت‪ .‬دابه‌‌زینی نرخی نه‌وت یانی‬ ‫بێتوانابوونی واڵتانیخاوه‌ن نه‌وته له‌گه‌شه‌‪.‬‬ ‫به جۆرێک ئه‌گه‌ر نرخی به‌رمیلێک نه‌وت‬ ‫بگاته خوار هه‌ش����تا دۆالر ئه‌وا زۆربه‌ی‬ ‫ئه‌م واڵتان����ه بودجه‌‌که‌یان به‌ش ناکات‪.‬‬ ‫ده‌بێ له‌هه‌مانکاتدا ئ����ه‌وه‌ش له‌به‌رچاو‬ ‫بگرین که ژماره‌ی دانیش����توان به‌رده‌وام‬ ‫زۆر زیاد ده‌كات وه به هۆی سیسته‌می‬ ‫سیاس����ی س����ته‌مکاریه‌وه مرۆڤ����ه‌کان‬ ‫له‌خۆژێنیو داهێنان����و چاالکبوون دوور‬ ‫ده‌خرێنه‌وه‪ .‬ئه‌مانه هه‌موو فاکته‌رن بۆ‬ ‫الوازی حکومه‌ت‪ .‬حکومه‌تی سته‌مکاری‬ ‫نه‌‌وتی هه‌‌تا بێت نرخی سته‌مکاریه‌كه‌ی‬ ‫زیاتر‌و زیاتر ده‌بێت‪.‬‬

‫کۆمه‌ڵگای کوردی‬ ‫وه‌ك ئۆردوگای‬ ‫لێکراوه رۆژانه‬ ‫پێویستی به پاره‌ی‬ ‫زیاتر‌و زیاتره بۆ‬ ‫کۆنترۆڵکردن‬ ‫له‌م رووه‌وه ئه‌گه‌ر بۆ نموونه بودجه‌ی‬ ‫حکومه‌ت����ی هه‌رێم ببێت ب����ه نیوه ئه‌وا‬ ‫خێ����را قه‌یرانێکی قووڵ له‌سیس����ته‌می‬ ‫س����یاس‌و به‌رێوه‌بردن����ی کوردس����تاندا‬ ‫رووئه‌دات چونکه ئه‌م شێوازه ده‌سه‌اڵته‬ ‫له‌هه‌‌رێمدا پیاده‌ده‌كرێت‪ ،‬که به هه‌موو‬ ‫شێوه‌یه‌ك شێوازێکی سته‌مکاریه‪ ،‬زیاترو‬ ‫زیات����ر په‌نا به پاره‌و هیز ده‌به‌‌س����تێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وا ناتوانێت درێژه ب����ه پیاده‌كردنی‬ ‫بدات چونکه کۆمه‌ڵگای کوردی که وه‌ك‬ ‫ئۆردوگای لێکراوه رۆژانه پێویس����تی به‬ ‫پاره‌ی زیاتر‌و زیاتره بۆ کۆنترۆڵکردن‪.‬‬ ‫که‌‌واته کاریگه‌ی ئه‌‌م شۆرش����ه‌ی که‬ ‫ده‌س����تی پێکردوه له‌س����ه‌ر ک����ورد له‌م‬ ‫روانگایان����ه‌وه ده‌بێ����ت‪ :‬یه‌ک����ه‌م بێنرخ‬ ‫بوونی ناوچه‌ک����ه له‌الیه‌ن ئه‌‌مریکاوه وه‬ ‫گه‌ش����ه‌ی هێزه‌کانی تر‪ ،‬که ش����ێوازی‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ کوردا جیاوازده‌بێت به‬ ‫دووری ئه‌مریکا‪ .‬دووه‌م‪ ،‬دابه‌‌زینی نرخی‬ ‫نه‌وت‌و غ����از ده‌بێته هۆی که‌مبوونه‌وه‌ی‬ ‫بودج����ه‌ی هه‌رێم‌و توان����ای ئابوری‪ ،‬که‬ ‫راس����ته‌‌وخۆ کاریگ����ه‌‌ری هه‌یه له‌س����ه‌ر‬ ‫ش����ێوازی به‌ریوه‌چوونی ده‌س����ه‌اڵت که‬ ‫ده‌سه‌اڵتێکی کرێخۆره‪.‬‬ ‫کاریگه‌ری ئ����ه‌م گۆڕانکاریه ده‌کڕیت‬ ‫مای����ه‌ی خێربێ����ت بۆ خه‌ڵك����ی به‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت چیتر هێنده به بێ رێز مامه‌ڵه‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ مرۆڤه‌کاندا ناکات‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫بێتوو ش����ێوازی ده‌سههاڵت نه‌گۆردرێت‪،‬‬ ‫کۆمه‌ڵگا له‌چه‌ندین الوه چاالک نه‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا کورد رووب����ه‌رووی قه‌یرانی ئابوری‬ ‫ده‌بێت����ه‌وه ک����ه ناتوانێ����ت ژیانێك����ی‬ ‫بێبه‌رهه‌م����ی ئۆردوگایی درێژه پێبدات‪.‬‬ ‫واڵتانی که‌نداو ده‌س����تیان به هه‌نگاونان‬ ‫ک����ردوه‪ .‬ب����ه‌اڵم له‌هه‌رێ����م که‌ش����که‌‌ک‬ ‫ساڵوات‪.‬‬

‫سامانی نەوت‌و سیاسەتی یەکێتی‬ ‫شەراکەت یان خاوەندارێتی!‬ ‫سلێمان عەبدوڵاڵ یونس‬

‫بەهەڵ���ەدا دەچی���ن ئەگ���ەر وابزانین‬ ‫سەرەتای گێچەڵی نەوتی کە گێچەڵێکی‬ ‫حزب���ی موج���ەڕەدە دژی یەکێت���ی‬ ‫لەچاوپێکەتنەکەی عیماد ئەحمەدەوە‬ ‫لەگەڵ هەفتەنامەی (ڕووداو)دا دەست‬ ‫پێ دەکات‪ ،‬ئەو کاتان���ەی ڕۆژنامەکە‬ ‫بەش���ێوەیەکی ئیزدیواجی‌و لەسۆنگەی‬ ‫ئارمانجێک���ی‬ ‫دەس���تەبەرکردنی‬ ‫میدیای���ی ه���ەژارەوە (کەئامانج���ی‬ ‫وروژادن‌و پەیداکردن���ی ب���ازارە) دێت‌و‬ ‫لەڕس���تەیەکدا‪،‬بەتەنها پاڕس���تەکە‬ ‫وەردەگرێ���ت‌و دەی���کات بەمانش���ێت‌و‬ ‫لەوالشەوە کۆمەڵەکەس���انێکی دیکە‪،‬‬ ‫کە هەندێکیان لەس���ەر قین لەیەکێتی‌و‬ ‫هەندێکیش���یان لەس���ەر قین لەخودی‬ ‫عیم���اد ئەحم���ەد‪ ،‬بەهەم���ان دی���وی‬ ‫یەکەمی مانشێتەکەی رووداودا‪ ،‬فرسەت‬ ‫دەهێن���ن‌و خەریکی دەس���تەبەرکردنی‬ ‫دەس���کەوتێکی حزبی دەبن‌و جارێکی‬ ‫دیکەش پش���کۆی گێچەڵە حزبیەکان‪،‬‬ ‫لەدژی یەکێتی دەگەشێننەوە‪.‬‬ ‫ڕەنگ���ە هەبن ه���ەر لەس���ەرەتاوە‬ ‫وابیربکەن���ەوە‪ ،‬کە ئاماجی نوس���ەری‬ ‫ئ���ەم بابەتە بەرگری کردن���ە لەعیماد‬ ‫ئەحم���ەد‪ ،‬ب���ەاڵم لەڕاس���تیدا ئەم���ە‬ ‫بۆچونێکی درشتە‪ ،‬چونکە لەالیەکەوە‬ ‫من ل���ەم نوس���ینەدا هەرگی���ز ال لەو‬ ‫تۆمەتە شەخس���یانە ناکەمەوە کە لەم‬ ‫نێوەندەدا بەئەنقەس���ت‌و بۆ مەبەست‬ ‫تێک���ەڵ بەم پرس���ە ک���راون‪ ،‬بەقەد‬ ‫ئەوەندەی هەوڵدەدەم‪ ،‬ش���ڕۆڤەیەکی‬ ‫بابەتیان���ەی ڕوئیاکان���ی ن���او ئ���ەو‬ ‫دیدارە ڕۆژنامەوانی���ە بکەم‪ ،‬کەعیماد‬ ‫ئەحمەد لەگ���ەڵ هەفتەنامەی ڕووداودا‬ ‫کردوویەت���ی‪ .‬لەالیەکی دیکەش���ەوە‪،‬‬ ‫ڕەنگ���ە ل���ەدوای بۆچوونەک���ەی هێژا‬ ‫(جەاللی سام ئاغا) سەرۆکی پێشووی‬ ‫دیوانی چاودێری (ئیدارەی سلێمانی)‬ ‫کەلەپرسی ئەستۆپاکی‌و دەستپاکیدا‪،‬‬ ‫عیماد ئەحمەد ب���ە (رجل الدولە) ناو‬ ‫دەبات‪ ،‬بۆمن‌و بۆ هەرکەس���ێکی دیکە‬ ‫ئیدی قسەکردن یان بەرگری کردن لەم‬ ‫نێوەندەدا کردەیەکی زیادە بێت‪.‬‬ ‫لەم دیدارەدا کاک عیماد بەر لەپرسی‬

‫►‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئەوانەی لەئێستادا‬ ‫ترسیان لەسەرۆک‬ ‫وەزیرانێکی بەهێزو‬ ‫جێگری سەرۆک‬ ‫وەزیرانێکی بەهێز‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەوانەن‪،‬‬ ‫کەلەناخەوە‪،‬‬ ‫لەپرسی گۆڕینی‬ ‫حکومەتێکی‬ ‫حزبۆکراتی بۆ‬ ‫پرسی حکومەتی‬ ‫هاواڵتیان دەترسن‬

‫ش���ەراکەت‪( ،‬کەدیس���ان ئەم چەمکە‬ ‫بەدەر لەمان���ا زمانەوانیەکانی‪ ،‬مانای‬ ‫قانون���ی‌و مانای ئیداری‌و وەزیفیش���ی‬ ‫هەیە) پرس���ی خاوەندارێتی‌و پرس���ی‬ ‫یەکەمی���ن موبادەرەکان���ی دەرهێنانی‬ ‫نەوت���ی کوردس���تان دەوروژێنێ���ت‪.‬‬ ‫پرس���ێک‪ ،‬کەعیماد ئەحم���ەد وەکوو‬ ‫سیاس���یەکی بەجورئ���ەت‌و وەک���وو‬ ‫دەوڵەتدارێکی بەویژدان‪ ،‬لەیەکەمیاندا‬ ‫بۆ خەڵکی کوردستان‌و لەدوەمیشیاندا‬ ‫بۆ یەکێتی دەیگەڕێنێتەوە‪ .‬ئەمە جگە‬ ‫لەوەی لەالیەکەوە ل���ەو دیدارەدا‪ ،‬ئەو‬ ‫وەک���وو جێگ���ری س���ەرۆک وەزیرانی‬ ‫هەرێ���م‪ ،‬نەک وەکوو ئەندامی مەکتەبی‬ ‫سیاس���ی یەکێتی‪ ،‬باس لەش���ەراکەت‬ ‫دەکات‌و لەالیەک���ی دیکەش���ەوە ئ���ەو‬ ‫باس لەشەراکەت بەسەر (بڕیارەکانی)‬ ‫نەوتدا دەکات لەمێژوویەکی دیاریکراودا‬ ‫(کەمێژوویی دوای مانگە بەراییەکانی‬ ‫کابینەی حەوتەمە) وەکوو ئەندامێکی‬ ‫ب���ااڵی ئ���ەو لیژنەی���ەی حکوم���ەت‬ ‫پێکیهێناوە‌و ئەویش بەسیفەتی جێگری‬ ‫س���ەرۆکی حکومەت‪ ،‬تیای���دا ئەندامە‪ .‬ئی���دارەی س���لێمانی بەس���ەرۆکایەتی‬ ‫نەک بەس���یفەتی ش���ەراکەتێکی تاکە کاک کۆس���رەت دەگەڕێتەوە‪ ،‬ئەوساکە‬ ‫کەسی یان بەس���یفەتی شەراکەتێکی بەداخەوە هەبوون بەخەتێکی درشت لە‬ ‫حزبی‪.‬‬ ‫گۆڤارێکدا نوسیان (ناڵ بزمار‪،‬فیدڕاڵ‬ ‫لەڕاستیدا‪ ،‬ئەوانەی ئێستا دەیانەوێت بەرمیل���ی بەت���اڵ)‪ .‬ه���ەروەک چۆن‬ ‫ئ���ەم کەرەس���ەیە وەک���وو بابەتێکی هەش���بوون‪ ،‬لەس���ەرەتاکانی بردن���ی‬ ‫موزای���دەی حزبی‌و وەک���وو بابەتێکی یەکەمین گرێبەس���تە نەوتیەکانیش بۆ‬ ‫موزایەدەی شەخس���ی‪ ،‬لەسەر عیماد پارلەمانی کوردس���تان (کەلەڕاستیدا‬ ‫ئەحمەد‌و یەکێتی‪ ،‬بکەن بەماڵ‪ ،‬هەمان یەکەمی���ن هەن���گاوو یەکەمی���ن‬ ‫ئەو عەقڵ���ە دۆگمابوان���ەی ناو حزبی موبادەرەکان���ی بەنیش���تیمانیکردنی‬ ‫کوردین‪ ،‬کەلەس���ەرەتاکانی دەرهێنانی س���امانی نەوت بوو لەالی���ەن کابینەی‬ ‫نەوت‌و لەسەرەتاکانی بردنی گرێبەستە شەشەمەوە) بەداخەوە دیسان هەمان‬ ‫نەوتیەکان���دا ب���ۆ پارلەمان(ک���ەدوو تێزی���ان ب���ەاڵم ل���ەکات‌و لەدەربڕینی‬ ‫زەمەن���ی تاڕادەی���ەک دوور لەیەک���ن) جی���اوازدا دووبارە دەک���ردەوە‌و لەبری‬ ‫تەقەی کوێرانەی���ان لەیەکێتی دەکرد‪ .‬هاندان���ی ئ���ەم هەن���گاوە میژوویەی‬ ‫لەکاتێک���دا‪ ،‬ه���ەردوو موبادەرەکە بۆ حکومەتەکەی دکت���ۆر بەرهەم‪ ،‬هاتن‬ ‫س���اتەوەختەکانی خۆیان‪ ،‬موبادەرەی لەڕوانگەیەک���ی ت���ەواو حزبی���ەوە‪،‬‬ ‫مێژوویی‌و موب���ادەرەی ن���او هەناوی پەرچەکردارێکی عاتفیانە هەڵڕش���ت‌و‬ ‫بەرژەوەندی���ە بااڵکان���ی کوردایەت���ی لەس���ۆنگەی دیسکۆڕسێکی نائەقاڵنی‌و‬ ‫حزبیدا‪،‬دەرفەت���ی‬ ‫بوون‪ .‬لەسەرەتاکانی دەرهێنانی نەوت ئەبس���تراکتی‬ ‫لەکێڵگەکان���ی تەقتەق‌و شیواش���ۆک‪ ،‬ڕیس���ێتکردنەوەی خاوەندارێت���ی ئەم‬ ‫کەمێژووەکەی بۆ سەردەمی سەرەتاکانی س���امانە میللیەیان‪ ،‬لەخاوەندارێتیەکی‬

‫نیش���تیمانیەوە بۆ پرسی شەراکەتێکی‬ ‫حزبی ک���ردەوە بەیەکەمی���ن چۆیس‌و‬ ‫بەیەکەمین ئۆپشن‪ .‬چۆیس‌و ئۆپشنێکی‬ ‫ڕەش‌و س���پی بێکەڵ���ک ک���ە تیای���دا‬ ‫بەداخ���ەوە لەگەڵ خۆی���داو لەناو دڵی‬ ‫هەرێمە کوردیەک���ەدا چەلەحانێیەکی‬ ‫هاوتەری���ب بەن���اوی ئۆپۆزس���یۆن‌و‬ ‫دەسەاڵتەوە دروست دەکات‪.‬‬ ‫بەگوێ���رەی ڕێکەوتنی س���تراتیژی‪،‬‬ ‫یەکێت���ی‌و پارتی‪ ،‬دوو هێزی هاوبەش‌و‬ ‫چوونیەکن لەفەرمانڕەوایدا‪ .‬بێگومان هەر‬ ‫ئەمەش بوو وایکرد‪ ،‬سەرەڕای شکستی‬ ‫یەکێتی‪ ،‬لەس���ەردەمی جیابوونەوەی‬ ‫گۆڕاندا‪،‬کەس���ەردەمی بیس���توپێنجی‬ ‫حەوتە‪ ،‬پارتی‪ ،‬بەشێوەیەکی سیاسی‌و‬ ‫بەش���ێوەیەکی مۆڕاڵ���ی‪ ،‬ناچاربکات‪،‬‬ ‫حکوم���ەت ڕادەس���تی کاندیدەک���ەی‬ ‫یەکێتی بکات‪ .‬ئەم���ە لەکاتێکدا بوو‪،‬‬ ‫کەکاندیدەک���ەی پارت���ی (نێچیرڤ���ان‬ ‫بارزانی) توانیبووی لەکابینەی پێنجەمدا‬ ‫لەوێناکردنی سەردەمێکی زێڕیندا‪،‬ڕای‬ ‫گش���تی پارتەکەی‪،‬ب���ەالی خولێک���ی‬ ‫دیک���ەی س���ەرۆکایەتیکردنی خۆی���دا‬ ‫رابکێشێت‪ .‬لێرەدا ئەگەر بەشێوەیەکی‬ ‫ئەقاڵنی س���ەرنج بدەی���ن‌و لەدەرەوەی‬ ‫دیدێکی حزبی ئەبس���تراکتەوە لەکۆی‬ ‫گش���تی پرس���ەکانی دەوڵەت���داری‌و‬ ‫سیس���تمی حوکمڕانی کوردی بروانین‪،‬‬ ‫بۆچوونەکەی عیماد ئەحمەد لەهەمبەر‬ ‫پرسی شەراکەتی یەکێتی وپارتیدا زۆر‬ ‫دروست دەردەچێت‪ .‬چونکە لەڕاستیدا‬ ‫لەهەر الیەکەوە لەم پرسە ورد بینەوە‬ ‫ئ���ەوا ل���ەو الی���ەوە کتوم���ت لۆژیکی‬ ‫حوکمڕانی‌و واقعی ڕێکەوتنی ستراتیژی‬ ‫بێ تەمومژ پیماندەڵێت‪ ،‬کەلەیەکەمین‬ ‫لەح���زەی ڕێکەوتن���ی س���تراتیژیەوە‬ ‫بۆ لەح���زەی قس���ەکردنی ئێس���تای‬ ‫ئێمە(کەس���اتی نوسینی ئەم وتارەیە)‬ ‫یەکێتی‌و پارتی لەکۆی گش���تی‪ ،‬پرسە‬ ‫ج���وان‌و ناش���یرینەکانی دەوڵەتداری‌و‬ ‫لەکۆی گش���تی فۆڕمی ق���ۆاڵو ناقۆاڵی‬ ‫بەڕێوەبردن���ی هەرێم���ە کوردیەکەدا‪،‬‬ ‫لەزاخ���ۆوە ب���ۆ خانەقین‌و لەپرس���ی‬ ‫تواناس���ازی‌و حکومەت���ی هاواڵتیانەوە‬ ‫بۆ پرس���ی ن���ەوت‌و پرس���ی بەرگری‬ ‫لەک���ۆی سیس���تمی حوکمڕانی هەرێم‪،‬‬ ‫بەشێوەیەکی سیاس���ی‌و بەشێوەیەکی‬ ‫ئەخالق���ی‌و بەش���ێوەیەکی ئیجب���اری‬ ‫شەرکین‪....‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫مه‌به‌سته‌كانی‌ پشته‌وه‌ ‌ی ده‌رهێنه‌ر له‌درامای‌ (رۆژ ژمێری‌ شارێك)دا‬ ‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی‌‬ ‫سێ‌ جۆر بینه‌ر‪:‬‬ ‫بین���ه‌ری‌ یه‌كه‌م‪ :‬بریتییه‌ ل���ه‌و بینه‌ر‌ه‬ ‫ساده‌یه‌ی‌ كه‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌الیه‌وه‌ گرنگ بێت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ته‌ماشای‌ زنجیره‌ درامایه‌ك‬ ‫بكات‪ ،‬خه‌می‌ ئه‌م جۆره‌ بینه‌ره‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ دوای‌ روداوه‌كان بكه‌وێت بۆ نمونه‌‬ ‫ئایا كچ‌و كوڕه‌كه‌ بۆ یه‌كتر ده‌بن یان نا؟‬ ‫ئه‌م جۆره‌ بینه‌ره‌ بریتین له‌و بینه‌رانه‌ی‌‬ ‫پێویس���تیان به‌وه‌یه‌ كاته‌كانیان له‌رێی‌‬ ‫درامایه‌ك پڕبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫بین���ه‌ری‌ دوه‌م‪ :‬بریتیی���ه‌ له‌بینه‌ری‌‬ ‫ی���اده‌وه‌ری‌‪ ،‬ئ���ه‌م بین���ه‌ره‌ چێ���ژ‬ ‫له‌به‌رهه‌مێ���ك وه‌رده‌گرێ���ت كه‌ خۆی‌‬ ‫له‌و س���ه‌رده‌مه‌دا ژیابێت‪ ،‬چێژ الی‌ ئه‌م‬ ‫ج���ۆره‌ بینه‌ره‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی���ه‌ بۆ رابردو‪،‬‬ ‫بین���ه‌ری‌ یاده‌وه‌ری‌‪ ،‬ی���اده‌وه‌ری‌ خۆی‌‬ ‫به‌ده‌م ته‌ماشاكردنه‌وه‌ تێكه‌ڵ به‌دراماكه‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫بینه‌ری‌ س���ێیه‌م‪ :‬بریتییه‌ له‌بینه‌ری‌‬ ‫وردو ره‌خنه‌گ���ر‪ ،‬ئه‌م ج���ۆره‌ بینه‌ره‌‬ ‫ده‌س���ته‌بژێرن‪ ،‬هه‌ركه‌س له‌پس���پۆڕی‌‬ ‫خۆیه‌وه‌ ته‌ماش���ای‌ دراماك���ه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆنمون���ه‌‪ :‬ده‌ق (ن���اوه‌ڕۆك)‪ ،‬دیكۆر‪،‬‬ ‫روناكی‌‪ ،‬ده‌نگ‪ ،‬میكی���اج‪ ،‬جلوبه‌رگ‪،‬‬ ‫كامێ���را‪ ..‬هتد‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌وه‌ی‌ س���ود‬ ‫به‌ده‌رهێن���ه‌ر ده‌گه‌یه‌نێ���ت بریتیی���ه‌‬ ‫له‌بین���ه‌ری‌ س���ێیه‌م‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‬ ‫مه‌به‌س���ته‌كانی‌ پشته‌وه‌ی‌ ده‌رهێنه‌ر بۆ‬ ‫بینه‌ری‌ یه‌كه‌م‌و دوه‌مه‌‪.‬‬

‫دیمه‌نێک له‌دراماکه‌ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬سایتی‬

‫‪puk media‬‬

‫به‌ڕێده‌كات‪ ،‬به‌ش���ێك له‌هونه‌رمه‌ندانی‌ ‪ ،)1975‬پێمانده‌ڵێ���ت ه���ه‌ر ئێمه‌بوین بێت ده‌بێت ئێمه‌ ئاش���نابین به‌رابردو‪،‬‬ ‫س���ه‌ر به‌ه���ه‌ردو حیزب���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و رۆژگارێك پێش���ڕه‌وی‌ ئێوه‌مان كردوه‌‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مڕۆش هه‌م ستایشی‌ كاره‌‬ ‫پارتیش به‌هه‌مان ش���ێوه‌‪ ،‬واته‌ حیزب ئێستاش ئاماده‌ین هه‌ر پێشڕه‌وی‌ ئێوه‌ هونه‌رییه‌كانتان بكه‌ین‪ ،‬هه‌م ئاشنا بین‬ ‫له‌رێی‌ وه‌زاره‌ت‌و داموده‌زگاكانی‌ تره‌وه‌ بكه‌ی���ن ئه‌گ���ه‌ر ئێوه‌ی‌ به‌ڕێ���ز قبوڵی‌ به‌پێشڕه‌وی‌ ئه‌و حیزبه‌ی‌ كه‌ به‌حساب‬ ‫پشتگیری‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ سه‌ر به‌(خۆی‌) بكه‌ن‌و ده‌نگمان پێبده‌ن‪ ،‬مه‌به‌سته‌كه‌ی‌ ئه‌و كاته‌ سه‌روه‌ریی‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كی‌‬ ‫ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌رێی‌ به‌رهه‌مه‌كه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ پارت���ی‌ له‌حیزبێكی‌ ئێس���تای‌ تۆماركردوه‌‪ .‬كوردساته‌كه‌ی‌ یه‌كێتیش‬ ‫دیسانه‌وه‌ قازانج به‌حیزب بگه‌یه‌نن واته‌ په‌راوێزخراوه‌وه‌ كه‌ ش���اری‌ س���لێمانی‌ بۆ دو مه‌به‌ست په‌خشی‌ ئه‌م درامایه‌ی‌‬ ‫ریكالم���ی‌ بۆ بكه‌ن‪ .‬درامای‌ رۆژ ژمێری‌ ئ���ه‌و په‌راوێزخس���تنه‌ی‌ پێبه‌خش���یوه‌ كرد یه‌كه‌میان هه‌ڵگیرسانه‌وه‌ی‌ شۆڕشه‌‬ ‫شارێكیش به‌و شێوه‌یه‌یه‌‪ :‬ئه‌م درامایه‌ مه‌به‌ستێك بپێكێت‌و به‌ناوی‌ هونه‌ره‌وه‌ پاش نس���كۆی‌ ‪ 1975‬ك���ه‌ ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫پێمانده‌ڵێت ئه‌و پارتییه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا جارێكی‌ تر ل���ه‌ده‌رگای‌ رابردو بداته‌وه‌ یه‌كێتی‌ قازانجه‌ كه‌ خۆی‌ پێوه‌ بابدات‌و‬ ‫كام مه‌به‌ست؟‬ ‫هه‌روه‌ك���و چ���ۆن كادی���ری‌ حیزبی‌ حوكم���ی‌ كوردس���تان ده‌كات‌و حیزبی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ناش���رینییه‌كانی‌ ئه‌مڕۆی‌ وه‌ك���و پارت���ی‌ ئی���ش له‌س���ه‌ر رابردو‬ ‫ی یه‌كه‌مه‌ له‌هه‌ولێرو دهۆك‪ ،‬رۆژگارێك بو‌ه ئه‌و حیزبه‌ی‌ پێ بشارێته‌وه‌‪ ،‬به‌كورتی‌ بكات‪ ،‬هه‌م بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌كاتی‌ ئاڵتونی‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌رێ���ی‌ راگه‌یاندن���ه‌وه‌ به‌رگر ‌‬ ‫له‌حیزبه‌كه‌ی‌ ده‌كات‌و له‌س���ه‌ری‌ ده‌ژی‌‪ ،‬تاكه‌ حیزبی‌ فه‌رمان���ڕه‌وا بوه‌ ته‌نانه‌ت ئ���ه‌م درامایه‌ دوێنی���ی‌ حیزبێكمان بۆ ته‌له‌فیزیۆن���دا كه‌ س���ه‌عات ‪ 9‬بۆ ‪10‬ی‌‬ ‫ی ‪11‬ی‌ روناكده‌كاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌مڕۆدا سودی‌ ش���ه‌وه‌‪ ،‬زۆرترین خه‌ڵك راكێشێت نه‌ك‬ ‫چه‌كدارێ���ك له‌رێی‌ چه‌ك‌و ئه‌و ئه‌ركه‌ی‌ له‌سلێمانیشدا (واته‌ له‌به‌یاننامه‌ ‌‬ ‫كه‌ حیزب بۆی‌ دیاریكردوه‌ ژیانی‌ خۆی‌ ئازاری‌ س���اڵی‌ ‪ 1970‬تاوه‌كو نس���كۆی‌ لێوه‌ربگرێت‪ ،‬وات���ه‌ به‌پێی‌ ئه‌م درامایه‌ مرۆڤ!‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫له‌هه‌فته‌یه‌كدا سێ‌ كیلۆ له‌كێشت كه‌م بكه‌‬ ‫ی سه‌لماندو‌ه‬ ‫ی نوێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه خواردن���ی‌ هێلكه‌ ده‌بێت���ه‌ هۆ ‌‬ ‫ی كێ���ش‪ .‬توێژینه‌وه‌ك��� ‌ه‬ ‫دابه‌زاندن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ رونكردۆته‌و‌ه ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ی پێن���ج جار هێلك��� ‌ه ده‌خۆن‬ ‫هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫ی حه‌وت‬ ‫له‌ژه‌م���ی‌ به‌یانیان بۆ م���اوه‌ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ل ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌فت��� ‌ه ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی كێش���یان زیات���ر ك���ه‌م بكات‬ ‫‪‌ %65‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫به‌به‌راورد به‌و كه‌سانه‌ی‌ په‌یڕه‌و ‌‬ ‫جۆره‌ پرۆگرامه‌یان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ی خۆ الوازكردن‬ ‫خشت ‌هی‌ هه‌فتانه‌ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م‬ ‫ رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌یانیان بۆ سه‌رجه‌م رۆژه‌كان ‌‬ ‫ژه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌فته‌كه‌‪ :‬یه‌ك هێلكه‌ی‌ كواڵو ‪+‬شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ی بێ شه‌كر‪.‬‬ ‫میوه‌ی‌ تاز‌ه یان چا ‌‬ ‫نی���وه‌رۆ‪ :‬دو هێلكه‌ی‌ كواڵو ‪ +‬زه‌اڵت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سروشتی‌ یان چا ‌‬ ‫ی میوه‌ ‌‬ ‫‪ +‬شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫بێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی كواڵو ‪ +‬خه‌یار‬ ‫ئێواره‌‪ :‬دو هێلك���ه‌ ‌‬ ‫ێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫‪+‬شه‌ربه‌تی‌ میو‌ه یان چا ‌‬ ‫ رۆژی‌ دووه‌م‬ ‫ی برژاو ‪ +‬خه‌یار‪ +‬كاهو‪+‬‬ ‫نیوه‌رۆ‪ :‬گۆشت ‌‬ ‫ی بێ شه‌كر‪.‬‬ ‫شه‌ربه‌تی‌ میو‌ه یان چا ‌‬ ‫ی كواڵو ‪ +‬خه‌یار‬ ‫ئێواره‌‪ :‬دو هێلك���ه‌ ‌‬ ‫ێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫‪+‬شه‌ربه‌تی‌ میو‌ه یان چا ‌‬ ‫ی سێهه‌م‬ ‫ رۆژ ‌‬ ‫ی برژاو ‪ +‬خه‌یار‪ +‬كاهو‪+‬‬ ‫نیوه‌رۆ‪ :‬كۆشت ‌‬ ‫ی بێ شه‌كر‪.‬‬ ‫شه‌ربه‌تی‌ میو‌ه یان چا ‌‬

‫ رۆژی‌ چواره‌م‬ ‫ی‬ ‫نی���وه‌رۆ‪ :‬دو هێلك��� ‌ه ‪ +‬په‌نی���ر ‌‬ ‫بێچه‌وری‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئێواره‌‪ :‬دو هێلكه‌ی‌ كواڵو ‪+‬شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫میو‌ه یان چا ‌‬ ‫ی پێنجه‌م‬ ‫ رۆژ ‌‬ ‫ی ب���رژاو ‪ +‬زه‌اڵته‌ ‪+‬‬ ‫نی���ۆه‌رۆ‪ :‬ماس��� ‌‬ ‫ێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫شه‌ربه‌تی‌ میو‌ه یان چا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێواره‌‪ :‬دو هێلكه‌ی‌ كواڵو ‪+‬شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫میو‌ه یان چا ‌‬ ‫ی شه‌شه‌م‬ ‫ رۆژ ‌‬ ‫ی برژاو‪ +‬خه‌یار‪.‬‬ ‫نیۆه‌رۆ‪ :‬گۆشت ‌‬ ‫ئێواره‌‪ .‬زه‌اڵته‌‪ +‬میوه‌‪.‬‬ ‫ی حه‌وته‌م‬ ‫ رۆژ ‌‬ ‫نیۆره‌رۆ‪ :‬مریش���كی‌ برژاو ‪ +‬زه‌اڵته‌‪+‬‬ ‫ێ‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی میو‌ه یان چا ‌‬ ‫گێزه‌ر‪ +‬ش���ه‌ربه‌ت ‌‬ ‫شه‌كر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئێواره‌‪ :‬مریش���كی‌ برژاو‪ +‬شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫میو‌ه یان چا ‌‬ ‫ی‬ ‫تێبین���ی‌‪ * /‬پێویس���ته‌ ش���ه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ێ شه‌كر بێت‪.‬‬ ‫میوه‌ك ‌ه ب ‌‬ ‫• رۆژنه‌ رێكردن یان راكردن نیو بۆ‬ ‫كاتژمێرێك‪.‬‬ ‫ی ئ���او لیترو نیوێك‬ ‫• زۆر خواردن��� ‌‬ ‫رۆژانه‌‪.‬‬

‫ژنان زیاتر هه‌ست به‌سه‌رما ده‌كه‌ن‬ ‫ژنان زیاتر هه‌ست به‌سه‌رماده‌كه‌ن وه‌ك‬ ‫له‌پی���اوان‪ ،‬له‌توێژینه‌وه‌ی���ه‌ك كه‌ پێش‬ ‫چه‌ند س���اڵێك ئه‌نجامدراوه‌ باسی‌ له‌وه‌‬ ‫كردوه‌ كه‌ پله‌ی‌ له‌ش���ی‌ ژنان گه‌رمتره‌‬ ‫له‌پیاوان به‌رێژه‌ی‌‪ 0.4‬به‌اڵم ده‌سته‌كان‌و‬ ‫قاچه‌كان���ی‌ ژن���ان زیات���ر س���اردتره‌‬ ‫به‌رێژه‌ی‌‪ 2.8‬پزیشكانیش هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ ب���ۆ گرفته‌كانی‌ هۆرمۆن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی‌ به‌سروش���تی‌ له‌شی‌‬ ‫ژنانه‌وه‌ هه‌ی���ه‌و ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ژنان پله‌ی‌ له‌ش���ی‌ منداڵ ده‌پارێزن‬ ‫له‌كاتی‌ دوگیانیدا‪.‬‬ ‫دكت���ۆر مای���كل تیبت���ون له‌زانكۆی‌‬ ‫بورتسماوپ ده‌ڵێت وه‌رگره‌ گه‌رمییه‌كان‬ ‫له‌له‌ش���دا به‌دوری‌ چه‌ن���د ملیمه‌ترێك‬ ‫له‌سه‌ر روكه‌شی‌ پێسته‌وه‌ دورن‪ .‬به‌هوی‌‬ ‫مولوله‌ خوێنه‌كانیشه‌وه‌ پێست گه‌رمی‌‬

‫بۆ خۆی‌ هه‌ڵده‌گرێت‪ .‬به‌اڵم س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ژنان جیاوازه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هۆرمۆنی‌ ئیسترۆجین كه‌ ده‌ستبه‌سه‌ر‬ ‫گه‌یه‌نه‌ره‌ خوێنه‌كان ده‌گرێت‪ .‬هه‌رچه‌ند‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ هۆرمۆنه‌كه‌ زۆر بێت له‌له‌ش���دا‬ ‫ئه‌وه‌ رێژه‌ی‌ گه‌یه‌نه‌ره‌ خوێنه‌كانیش بۆ‬ ‫پله‌ی‌ گه‌رمی‌ هه‌ستیارتر ده‌بێت‪ .‬له‌كاتی‌‬ ‫سه‌رماش���دا‪ .‬ئه‌و وه‌رگرانه‌ فرمانده‌ده‌ن‬ ‫به‌مولوله‌ خوێنه‌ بچوكتره‌كان به‌گرژبون‌و‬ ‫ناردنی‌ خوێن بۆ به‌ش���ه‌كانی‌ جه‌سته‌‪.‬‬ ‫به‌گرژبون���ی‌ مولول���ه‌ خوێنه‌كانیش وا‬ ‫له‌ژنان ده‌كات هه‌س���ت به‌سه‌رما بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ژن���ان ل���ه‌‪ %10‬ی‌ چه‌ورییان‬ ‫له‌پیاو زیاتره‌ ئه‌مه‌ش واده‌كات شانای‌‬ ‫(ئه‌دیبۆز) له‌روپۆشی‌ ناوه‌وه‌ بپارێزێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم نایه‌ڵێ���ت گه‌رمی‌ بكاته‌ س���ه‌ر‬ ‫روپۆشی‌ سه‌ره‌وه‌ی‌ پێست‪.‬‬

‫ته‌له‌فیزیۆن‬ ‫بۆ مندا ‌ڵ باش نییه‬ ‫ی كه‌ بۆ‬ ‫ڤیاگ���را یه‌كێك ‌ه ل���ه‌و حه‌بانه‌ ‌‬ ‫الوازی‌ سێكسی‌ پیاوان به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫ی تر‬ ‫ئ���ه‌م حه‌به‌ش وه‌ك ه���ه‌ر حه‌بێك ‌‬ ‫چه‌ند پرس���یارێك هه‌ڵده‌گرێت ك ‌ه ئایا‬ ‫ئه‌م حه‌به‌ س���ودی‌ هه‌ی ‌ه ی���ان زیان ‪،‬‬ ‫ئای���ا چ���ه‌ن كاریگ���ه‌ری‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫ی سێكس ‌‬ ‫ی الواز ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ئایا كێن ئه‌وانه‌ی‌ به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬نابێت‬ ‫كێ‌ به‌كاری‌ نه‌هێنێ���ت‪ ،‬له‌چی‌ كاتێك‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬ئایا ئه‌و ماوه‌یه‌ چه‌ند‬ ‫ده‌خایه‌نێ���ت ك ‌ه حه‌به‌ك��� ‌ه ده‌خورێت؟‬ ‫ئه‌مانه‌و چه‌ندین پرس���یار كه‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌س���ه‌ر حه‌به‌كه‌‪ .‬له‌م باره‌یه‌وه‌ دكتۆر‬ ‫محه‌مه‌د ش���ێخ له‌زانكۆیه‌كی‌ میس���رو‬ ‫ی‬ ‫ی بواری‌ نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫پس���پۆرێك ‌‬ ‫ی نێرین ‌ه‬ ‫كۆئه‌ندام���ی‌ می���زه‌رۆو ئه‌ندام ‌‬ ‫رایگه‌یان���دوه‌‪ .‬ئه‌م حه‌ب��� ‌ه یه‌كێك ‌ه له‌و‬ ‫حه‌بانه‌ی‌ ك ‌ه ده‌خورێت‌و ئه‌و پیاوانه‌ش‬ ‫ی ده‌هێنن كه‌ كێشه‌ی‌ سێكسییان‬ ‫به‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌ به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ناتوانن كردار ‌‬ ‫سێكسیی‌ بكه‌ن‌و كێش���ه‌ی‌ ره‌پبونیان‬ ‫ی ڤیاگرا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌كارهێنه‌ره‌كانی‌ حه‌ب ‌‬ ‫زیات���ر كه‌س���ه‌ به‌ته‌مه‌نه‌كان���ن به‌اڵم‬ ‫له‌ته‌مه‌نه‌كانی تری���ش به‌كارده‌هێنرێت‬ ‫ی كه‌متر‪ .‬ناوبراو باس‬ ‫به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬

‫له‌وه‌ده‌كات ئه‌م حه‌به‌ دو كاتژمێر پێش‬ ‫جوتبون ده‌خورێت‌و پاش نیو كاتژمێر‬ ‫ده‌ست به‌ئیشكردن ده‌كات‌و كارده‌كات‌و‬ ‫ی‬ ‫پ���اش چ���وار كاتژمێ���ر كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش‬ ‫نامێنێت‪ .‬دكتۆر محه‌مه‌د باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ردو‌ه ڤیاگرا ناتوانێ���ت به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ی الوازی‌ سێكس���ی‌ بكات‪،‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها سه‌باره‌ت به‌زیان‌و سوده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ڤیاگراس���ود ‌‬ ‫ده‌ڵێت حه‌ب��� ‌‬ ‫ی سێكس‬ ‫ی به‌رزكرنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌ ك ‌ه یارمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫یان جوتب���ون ده‌دات‪ ،‬زیانه‌كانیش��� ‌‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌م پس���پۆر‌ه باس���ی‌ لێده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی به‌بێ‌ زیان ‌‬ ‫هیچ ده‌رمانێكی‌ پزیش���ك ‌‬ ‫ی نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌م حه‌ب���ه‌ش چه‌ند‬ ‫الوه‌ك��� ‌‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه له‌وانه‌ سه‌رئێش���ه‌‪،‬‬ ‫زیانێك��� ‌‬ ‫گرفت له‌هه‌رسكردن‪ ،‬ئاو به‌لوت هاتن ‌ه‬ ‫ێ جار گرف���ت له‌بینین‪،‬‬ ‫خوار‪ ،‬هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫پشت ئێش���ه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ی دڵیان‬ ‫به‌كاری‌ ده‌هێنن نابێت نه‌خۆش ‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬نابێت ئه‌و حه‌بان ‌ه به‌كاربهێنن‬ ‫ك ‌ه مادد‌هی‌ نیترات���ی‌ تێدایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ش كه‌ كێشه‌ی‌ ئیشكردن ‌‬ ‫جگه‌ریان هه‌یه‌‪ .‬دكتۆر محه‌مه‌د ده‌ڵێت‬ ‫ی ده‌هێنێت ده‌بێت‬ ‫هه‌ر كه‌سیش به‌كار ‌‬ ‫له‌ژێر چاودێری‌ پزیشك بێت‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫ڕەزامەندی‬ ‫یا زەلیلکردن*‬

‫ی‬ ‫ئێواره‌‪ :‬دو هێلك ‌هی‌ كواڵو ‪+‬شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ێ شه‌كر‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫میو‌ه یان چا ‌‬

‫ئایا ڤیاگرا‬ ‫زیانی‌ هه‌ی ‌ه یان قازانج؟‬

‫‪15‬‬

‫به‌پێ‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نوێی‌ نیوزیله‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ له‌گۆڤاری‌ پزیش���كی‌ ئ���ه‌و واڵته‌‬ ‫باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و مندااڵن���ه‌ی‌‬ ‫رۆژان���ه‌ چه‌ن���د كاتژمێرێك س���ه‌یری‌‬ ‫ته‌له‌فیزیۆن ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ری‌ زۆری‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌هه‌رزه‌كاریدا كه‌س���انێكی‌ ناپه‌س���ه‌ند‬ ‫ده‌ربچن له‌روی‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و توێژینه‌وه‌یه‌ ك ‌ه له‌زانكۆ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی نیوزله‌ندی‌ له‌سه‌ر هه‌زاركه‌س‬ ‫ئۆتاگۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ س���اڵ ‌‬ ‫ئه‌نج���ام دراوه‌ كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خایاندوه‌‪ ،‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه زیاتر جه‌خت ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ته‌مه‌نه‌كان���ی‌ پێن���ج س���اڵ‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر به‌سه‌یركردن ‌‬ ‫كردۆته‌و‌ه ك ‌ه كاتێك ‌‬

‫ی‬ ‫ی ته‌له‌فیزیۆنه‌وه‌ توش ‌‬ ‫ته‌له‌فیزی���ۆن به‌س���ه‌رده‌به‌ن‌و هه‌روه‌ها زۆر سه‌یركردن ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و مندااڵنه‌یان الدان بوبێتن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك ناوبراو‬ ‫ی ره‌فتار ‌‬ ‫ته‌ماش���ا ‌‬ ‫ی لێوه‌ده‌كات ته‌له‌فیزیۆن یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی گه‌یش���تونه‌ت ‌ه باس ‌‬ ‫ك���ردوه‌ پاش ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ه���ۆكاره‌كان چونك��� ‌ه ئه‌بێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ هه‌رزه‌كاری‌‪.‬‬ ‫ی منداڵ ‌ه له‌كۆمه‌ڵگه‌كه‌ی‌‌و ته‌نها‬ ‫دكتۆر بوب هانكۆك���س ك ‌ه یه‌كێك ‌ه دابڕان ‌‬ ‫ی هه‌مو ش���تێك ل���ه‌ ته‌كنه‌لۆجیاكه‌یه‌و‌ه‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌ك��� ‌ه رون ‌‬ ‫له‌به‌ش���داربوان ‌‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وتو‌ه له‌‪ %30‬ی‌ ئه‌و ده‌بینێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها به‌پێی‌ ئه‌كادیمیای‌ ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫ی یاسا بونه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی روبه‌رو ‌‬ ‫هه‌رزه‌كاران ‌ه ‌‬ ‫ی منداڵ پێویست ‌ه رۆژان ‌ه له‌دو‬ ‫له‌و ته‌مه‌ن���ه‌دا هۆكاره‌كه‌ی‌ گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه بۆ پزیشك ‌‬ ‫ی زۆری‌ ته‌له‌فیزی���ۆن كاتژمێرو نیو زیاتر سه‌یری‌ ته‌له‌فیزیۆن‬ ‫ب���ۆ س���ه‌یركردن ‌‬ ‫ی منداڵی���دا‪ .‬ئه‌م پس���پۆر‌ه نه‌كرێت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا به‌رنامه‌كانیش ك ‌ه‬ ‫له‌ته‌مه‌ن��� ‌‬ ‫ی ته‌ماش���ای‌ ده‌كات ده‌بێت تایبه‌ت بێت‬ ‫ده‌ڵێت مه‌رج نییه‌ هه‌م���و الده‌ره‌كان ‌‬ ‫ی به‌منداڵ‪.‬‬ ‫ناو كۆمه‌ڵگا ئه‌و كه‌سانه‌ بن ك ‌ه به‌هۆ ‌‬

‫مرۆڤ س���ەری لەوە س���ووڕدەمێنێت کە‬ ‫چ���ۆن تاق���ە دۆکومێنتێ���ک دەتوانێ���ت‬ ‫جیهانێک لەنهێنی دەربارەی سیس���تمێک‬ ‫ئاش���کرا بکات‪ .‬ئ���ەو دۆکۆمێنتەی پێی‬ ‫دەگوترێت فۆرم���ی وەرگرتنی ڕەزامەندی‬ ‫لەنەخۆش بۆ ئەنجامدانی نەش���تەرگەری‪،‬‬ ‫یەکێک���ە ل���ەو دۆکۆمێنت���ە دەگمەنانەی‬ ‫دونیایەک زانیاریمان پێ دەبەخشێ لەسەر‬ ‫ئەوەی کە چۆنیی سیس���تمی تەندروستی‬ ‫ئێم���ە مرۆڤی ک���ورد بێ م���اف‌و پەراوێز‬ ‫دەخات‌و بە ش���ێویەکی پاسیڤ‌و ئاکتیڤ‬ ‫دەیچەوسێنێتەوە‪.‬‬ ‫فۆرم���ی (کاری بێهۆش���کاری‌و‬ ‫نەشتەرگەری) لەسەر ڕەزامەندی نەخۆش‬ ‫بۆ ئەنجامدانی دەفەرمێت‪:‬‬ ‫نەخۆشەکە خۆی "بەرپرسیارە لە هەر‬ ‫ئاکام‌و گیروگرفتێک کە لەوانەیە ڕووبدات‬ ‫لەکاتی نەشتەرگەری یا بێهۆشکاری‪ ،‬وەک‬ ‫ئەمانەی خوارەوە‪( :‬مردن‪ ،‬وەستانی دڵ‪،‬‬ ‫خەبەرنەبونەوە‪ ،‬شەلەلی نیوەی‪ ،‬جەلدەی‬ ‫دەم���اغ‪ ،‬حەساس���یەت بەدەرمان���ەکان‪،‬‬ ‫هەوکردن���ی بری���ن‪ ،‬بەربوون���ی خوێ���ن‪،‬‬ ‫چاکنەبوونەوە‪ ،‬درەنگ خەبەربوونەوە)"‪.‬‬ ‫دی���ارە پیویس���ت ب���ە ماس���تەرێک‬ ‫لەسیاسەتی تەندروس���تی یا دکتۆرایەک‬ ‫لەئەخالق ن���اکات بۆ ئ���ەوەی تێبگەیت‬ ‫ک���ە ئ���ەم فۆرمەچ���ی زوڵ���م‌و تاوانێکی‬ ‫گەورەی���ەو ش���ایانی ئەوەی���ە ئەوان���ەی‬ ‫<دایانهێناوە>‪ ،‬لەوەزیری تەندروستیەوە‬ ‫بیگرە تا بچووکترێن کەسێک کە بەشداری‬ ‫لەنووسینەوەیدا کردووە دادگایی بکرێن‪.‬‬ ‫بەاڵم فۆرمەکە خ���ۆی هەلێکی زێڕینە بۆ‬ ‫تێگەیش���تن لەو دنیابینی‌و فەلسەفەیەی‬ ‫وەکو دووکەڵێکی ڕەش���ی ژەهراوی کۆی‬ ‫سیس���تمی تەندروس���تی داپۆش���یوەوە‌و‬ ‫لەناوەوەڕا حوکمی دەکات‪.‬‬ ‫تاقە ئیمزایەک لەالیەن نەخۆش���ێکەوە‬ ‫(ک���ە لەم جۆرە فۆرمان���ەدا بەپەنجەمۆر‬ ‫دەکرێت)‪ ،‬گلۆپی س���ەوزی کردنی هەموو‬ ‫ش���تێک نیە کە بەخەیاڵدانی پزیشکێکدا‬ ‫بێ���ت لەس���ەر جەس���تەی نەخۆش���ێک‪.‬‬ ‫نەخۆشێک بۆ بەرپرس بێت لەمردنی خۆی‬ ‫ئەگەر هاتوو کەس���ێکی تر نەشتەرگەری‬ ‫بۆ ب���کات؟ بۆچی بەرپ���رس بێت لەوەی‬ ‫کە پزیش���کێک یا کارمەندێک چەقۆیەک‪،‬‬ ‫مەقەس���تێک‪...‬هتد بەهەڵە لەخوێنبەرێک‬ ‫ب���دات‌و نەخۆش���ەکە بکوژێ���ت؟ ئەمانە‬ ‫کۆمەڵێ���ک هەڵەن کە دەش���ێت لەکاتی‬ ‫نەش���تەرگەریدا ڕووب���دەن‌و لەپزیش���ک‌و‬ ‫کارمەندەکە زیاتر کەسی تر بەرپرس نیە‪.‬‬ ‫ئیمزاکردن���ی فۆرمێک مانای ئەوە نیە کە‬ ‫ئیتر پزیش���کەکە دەتوانێ���ت بەئارەزووی‬ ‫خۆی چی بوێت بی���کات تەنانەت ئەگەر‬ ‫ئ���ەو ش���تەش هەڵ���ە بێت‌و کارەس���ات‬ ‫بخوڵقێنیت‪.‬‬ ‫لەپێکهاتەو ناوەڕۆک���ی فۆرمەکە خۆی‬ ‫کارەساتترو مەترسیدارتر‪ ،‬ئەو میکانیزم‌و‬ ‫ش���ێوازە دواکەوت���وو‌و نامرۆڤانەی���ە کە‬ ‫فۆرمەکەی پێ پڕدەکرێتەوە‪ .‬ئەم فۆرمە‬ ‫مرۆڤەکان دابەشدەکات بۆ سەر نەخۆشی‬ ‫‪ ٥‬هەزاری‌و ‪ ١٠‬هەزاری‌و ‪ ١٥‬هەزاری‪ ...‬هتد‬ ‫بەجۆرێک کە ب���ۆ هەریەکەیان فۆرمێکی‬ ‫تایب���ەت هەیە‪ .‬ه���اوکات‪ ،‬ئ���ەوە پەنجە‬ ‫م���ۆرە کە جێگای ئیم���زای گرتووەتەوەو‬ ‫نەخۆش دەبێت پەنجەی بەکاربهێنێت بۆ‬ ‫ئەوەی ڕەزامەندی پیشانبدات‪ .‬لەهەمووی‬ ‫کارەس���اتتر ئەوەیە کە دەبێت کەسێکی‬ ‫نزیکی نەخۆش���ەکە‪ ،‬یا وەک���و فۆرمەکە‬ ‫دەڵێ���ت (بەخێوک���ەری) نەخۆش���ەکە‪،‬‬ ‫پەنجەمۆری بکات‪.‬‬ ‫ئەم هەموو قوڕبەسەرییانە پێماندەڵێن‬ ‫کە چەندێک سیس���تمی تەندروستی ئێمە‬ ‫بەچاوی نزمەوە تەماشای هاواڵتی دەکات‪.‬‬ ‫ب���ەالی سیس���تمی تەندروس���تی ئێمەوە‬ ‫هاواڵتی کەس���ێکی خاوەنی کەسایەتی‌و‬ ‫رووح‌و هەس���ت‌و س���ۆز‌و ئ���ارەزوو نیە‪،‬‬ ‫بەڵکو جەس���تەیەکە کە دەشێت بۆ چەند‬ ‫جۆرێکی نەخۆش���ی‌و نەشتەرگەری پۆلێن‬ ‫بکرێت‌و نرخێک لەس���ەر ه���ەر جۆرەیان‬ ‫دابنرێت‪ .‬مرۆڤ الی سیس���تمەکەی ئێمە‬ ‫کەسێکی نەخوێندەوارە کە بەپەنجە مۆر‬ ‫نەبێت ناتوانێت گوزارشت لەخۆی بکات‪.‬‬ ‫کەسێکە کە سەربەخۆ نیەو بەخێوکەرێکی‬ ‫هەیە کە ئەویش دیس���ان نەخوێندەوارەو‬ ‫پەنجەمۆری پێویستە!‬ ‫ئەم س���ووکایەتیە بەهاواڵتیان دەبێت‬ ‫بووەس���تێت‪ .‬ئەو عەقلی���ەت‌و دنیابینی‌و‬ ‫فەلسەفە شۆڤینی‌و دژ بەمرۆڤ‌و تاوانبارە‬ ‫دەبێت بنبڕبکرێ���ت‪ .‬کەمترین کارێک کە‬ ‫دەکرێت لەبەرامب���ەر ئەم تاوانە گەورەیە‬ ‫بەرامبەر بەکەرامەتی مرۆڤی کورد بکرێت‬ ‫ئەوەیە ک���ە وەزیری تەندروس���تی داوای‬ ‫لێبوردن بکات‌و ئەم فۆرمە بۆ هەتا هەتایە‬ ‫بخرێتە زبڵدانەوەو بسووتێنرێت‪.‬‬ ‫*سوپاسی کاک دانا جەمیل دەکەم‬ ‫بۆ ئاشکراکردنی فۆرمەکە‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫به‌رێوه‌به‌رو یاریده‌ده‌ر ‌ی قوتابخانه‌و خوێندنگاكان‬ ‫وان ‌ه ناڵێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش دژی‌ بڕیاری‌ سیستم‌و كۆنگره‌یه‌‬

‫مامۆستا به‌رده‌وام له‌به‌رده‌م بۆردو به‌ڕێوبه‌ره‌کانیش له‌پشتی مێز‬ ‫دابنێین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ مامۆس���تا هه‌ی ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫‪ 12‬به‌شه‌ وانه‌ی‌ هه‌یه‌و هه‌شیان ‌ه سه‌رو‬ ‫‪ 24‬به‌ش���ه‌وانه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫له‌دواین كۆنگره‌ی‌ مامۆستایاندا ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی نوسراوو كاركردن‌و راییكردن ‌‬ ‫سه‌رقاڵ ‌‬ ‫بڕیاردراوه‌و له‌نێو سیسته‌مه‌كه‌شدا‬ ‫ی مامۆستاو قوتابی‌‌و خوێندكارو‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫جێگیركراوه‌و ئاماژه‌ی‌ پێكراو‌ه‬ ‫رێنمایی‌ په‌روه‌رده‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌ویش دانانی‌ پێنج به‌شه‌ وانه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫ی له‌وه‌كرده‌و‌ه‬ ‫ئه‌و به‌رێوه‌به‌ره‌ جه‌خت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ قوتابخانه‌و خوێندنگاكان‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كارگێ���ڕ ‌‬ ‫ك���ه‌" سه‌رپه‌رش���تیارێك ‌‬ ‫‪ 10‬به‌شه‌ وانه‌ بۆ یاریده‌ده‌ره‌كان‪،‬‬ ‫ی كردین���ه‌و‌ه ك ‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئ���اگادار ‌‬ ‫بۆ مامۆستایانیش له‌خوێندنگا‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌ییه‌كان ‪22‬و له‌بنه‌ڕه‌تییه‌كان ‪ 24‬به‌ش���ه‌وانه‌ بۆخۆتان دابنێ���ن‪ ،‬به‌رون ‌‬ ‫پێمانراگه‌یاند ك ‌ه ناتوانم‌و ئه‌و‌ه ناكه‌م‪،‬‬ ‫به‌شه‌ وانه‌ ده‌بێت بوترێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی زۆرێك بۆیه‌ ده‌متوانی‌ بڵێم به‌س���ه‌رچاو دواتر‬ ‫ی پرسیارو گله‌ی ‌‬ ‫ی جێگ ‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫هونه‌رو سرود دابنێم‪ ،‬یان وانه‌ ‌‬ ‫له‌مامۆستایانه‌ تائێستا ئه‌و بڕیار‌ه‬ ‫ی بڵێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫دابنێم‌و دواتر به‌مامۆستاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێناكرێت‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیارێك ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌م نه‌كرد‪،‬‬ ‫ی حزب به‌هۆكار به‌اڵم به‌ویژدانه‌و‌ه قبوڵ ‌‬ ‫كارگێڕی‌ ده‌ستێوه‌ردان ‌‬ ‫پێویست ‌ه سه‌رپه‌رش���تیاره‌كان چاوێك‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬ ‫ی بۆ بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌وه‌دا بخشێننه‌وه‌و كار ‌‬ ‫ی ‪14‬‬ ‫عه‌لی‌ محه‌مه‌د ره‌حیم كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كامه‌ران س���دیق ك��� ‌ه به‌رێوه‌به‌ر ‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌قوتابخان���ه‌ بنه‌ره‌تییه‌كان ‌ه س���اڵه‌ مامۆستایه‌و ‪ 12‬ساڵ به‌رێوه‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی یاری���ده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی به‌وه‌كرد" ئێمه‌ وه‌ك به‌رێوه‌به‌ر ب���وه‌و ئێس���تا كار ‌‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫بۆمان ناكرێت به‌ش���ه‌وانه‌ بۆ خۆشمان به‌رێوه‌ب���ه‌ری‌ خوێندنگایه‌كه‌ بۆ ئاوێن ‌ه‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د"ئه‌رشیف"‬ ‫وتی‌‪ :‬م���ن هیچ وانه‌ی���ه‌ك ناتوانم له‌م‬ ‫ی‬ ‫كاته‌دا بڵێمه‌و‌ه له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر‌ه دورم له‌پ���ۆل‌و وانه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫ی ئیداریی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رقاڵبوم ب���ه‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆره‌و به‌ئاسان ‌‬ ‫ئێس���تاش ته‌مه‌نێك ‌‬ ‫ناتوانرێت ئه‌مه‌ هه‌زم بكرێت‪.‬‬ ‫ی ب���ۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌و یاری���ده‌ده‌ر‌ه هێما ‌‬ ‫ك���رد" ئه‌وه‌ی‌ پێویس���ت ‌ه پ���ه‌روه‌رده‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاران كاری‌ ب���ۆ بك���ه‌ن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌دواداچونه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و بڕیاران ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رده‌كرێن‌و زۆریان ته‌نها له‌ژوره‌كان ‌‬ ‫ی قوتابخانه‌كاندا‬ ‫خۆیان‌و به‌رێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێناكرێ���ت‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ماوه‌ت���ه‌وه‌و كار ‌‬ ‫ی‬ ‫گرنگ ‌ه چاره‌سه‌ركردنی‌ بیناو دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رچوانه‌‪ ،‬نه‌ك بزان���ن به‌و خزمه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ی رێزگرتنمان ئێس���تا‬ ‫هه‌مان���ه‌ له‌پ���ا ‌‬ ‫ی وانه‌كانمان پێ پڕبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پیر ‌‬ ‫ی چوار‬ ‫ش���لێر حه‌س���ه‌ن ك ‌ه م���اوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫س���اڵ ‌ه مامۆس���تایه‌ گله‌ییه‌ك��� ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌و ئیداره‌كه‌یان‬ ‫له‌كاربه‌ده‌ستان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باش نه‌بو ناوی‌ قوتابخانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫هه‌بو پێ ‌‬

‫ی به‌وه‌كرد"پێم وای ‌ه‬ ‫بهێنرێت‪ ،‬ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌سیس���تم ‌‬ ‫خزمه‌تك���ردن‌و په‌روه‌رده‌كردن���ی‌ خزم‬ ‫ی حزبه‌كانه‌‪،‬‬ ‫خزمێن���ه‌و په‌روه‌رده‌كردن ‌‬ ‫ن���ه‌ك كاركردن‌و به‌خش���ینی‌ زانس���ت‬ ‫ی ئه‌م واڵته‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫به‌خوێندكارو قوتابیان ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫مامۆستامان هه‌ی ‌ه ‪ 28‬به‌شه‌وان ‌ه ‌‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌كدا‪ ،‬به‌اڵم به‌رێوه‌به‌ره‌كه‌مان‬ ‫ی گه‌رم‌و‬ ‫ی چا ‌‬ ‫رۆژانه‌ جگ ‌ه له‌خواردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نوكت��� ‌ه گێڕان���ه‌وه‌‪ ،‬نه‌یتوانیو‌ه ئه‌رك ‌‬ ‫ی هاورێمان سوك‬ ‫ئێمه‌و مامۆس���تاكان ‌‬ ‫ی هیچ نه‌بێت هه‌ندێك رۆژ‬ ‫بكات‪ ،‬به‌و‌ه ‌‬ ‫وانه‌كان بخوێنێت‪.‬‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫مامۆستا شلێر جه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫كرده‌وه‌كه‌" ئه‌گه‌ر ب���وار ‌‬ ‫واڵته‌كه‌مان به‌و ش���ێوه‌ بێت هه‌ركه‌س‬ ‫بۆخۆی‌‌و خزم���ی‌ كارب���كات‪ ،‬دڵنیابن‬ ‫ی نه‌وه‌كانی‌ ئه‌و مامۆس���تایانه‌و‬ ‫به‌رهه‌م ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی واڵته‌كه‌مان مرۆڤێك ‌‬ ‫منداڵه‌كان��� ‌‬ ‫زانست‌و زانیاری‌ به‌رهه‌م دێنن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫شه‌فیق حه‌م ‌ه ره‌شید سه‌رپه‌رشتیار ‌‬ ‫ی‬ ‫كارگێڕی‌ ئاماده‌یی‌ له‌سه‌ر ئه‌و بڕیاره‌ ‌‬ ‫ی مامۆس���تایان‬ ‫له‌دوای���ن كۆنگ���ر‌ه ‌‬ ‫دان���راوه‌و له‌سیسته‌مه‌كه‌ش���دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌ پێویس���ت ‌ه به‌رێوه‌به‌رو یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندن���گاكان به‌ش���داربن له‌وتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یاند"‬ ‫به‌ش���ه‌وانه‌كاندا‪ ،‬به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ئه‌م گرفته‌ هه‌موان لێی‌ به‌رپرس���یارن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ‌‬ ‫ی قوتابخانه‌كان ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ده‌س���تبدات نایڵێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ش‬ ‫چه‌ند جۆرێكن هه‌یان ‌ه به‌ته‌مه‌نه‌و هه‌ی ‌ه‬ ‫ی زۆره‌‪،‬‬ ‫ی خوێندكارو قوتاب ‌‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌ده‌ر له‌مانه‌ش به‌رێوه‌به‌ر هه‌ی ‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاره‌كانه‌و‌ه به‌شه‌وان ‌هی‌ بۆ‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬به‌اڵم خۆیانی‌ لێده‌شارنه‌وه‌و‬ ‫به‌مامۆستای‌ تر وانه‌كان ده‌ڵێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو هه‌ندێك له‌سه‌رپه‌رشتیاره‌كان‬ ‫به‌كه‌مته‌رخ���ه‌م‌و هۆكاری‌ ئ���ه‌م گرفت ‌ه‬ ‫ده‌زانێ���ت‌و جه‌ختی‌ له‌وه‌ك���رده‌و‌ه كه‌"‬ ‫سه‌رپه‌رشتیارمان هه‌ی ‌ه ئه‌مه‌ ده‌گۆڕێت‬ ‫وان���ه‌ ب���ۆ به‌رێوه‌ب���ه‌ره‌كان دانانێت‌و‬

‫مامۆستامان‬ ‫هه‌ی ‌ه ‪28‬‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌شه‌وانه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌كدا‪،‬‬ ‫به‌اڵم‬ ‫به‌رێوه‌به‌ره‌كه‌مان‬ ‫ی‬ ‫رۆژان ‌ه خه‌ریک ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چا ‌‬ ‫خواردنه‌و‌ه ‌‬ ‫گه‌رم‌و گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫نوكته‌یه‌‬ ‫ی به‌رێوه‌به‌ره‌كان‬ ‫موجامه‌له‌یان ناكات دڵ ‌‬ ‫ی نایه‌ش���ێنێت‪ ،‬پێموای ‌ه به‌شێك‬ ‫له‌خۆ ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ته‌كان ‌ه‬ ‫له‌و گرفتان���ه‌ گه‌ڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫كه‌ زو زو ده‌كرێت‪ ،‬له‌سه‌رده‌می‌ ئێمه‌دا‬ ‫‪ 40‬به‌ش��� ‌ه وانه‌مان هه‌بو‌ه كه‌ پێویست‬ ‫بو‌ه ‪ 16‬بێت‪.‬‬ ‫ی نه‌شارده‌و‌ه‬ ‫مامۆشتا شه‌فیق ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر له‌گرفته‌كان" پشێوییه‌ك ‌‬ ‫ك ‌ه یه‌كێك ‌‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‌داو‬ ‫زۆر هه‌یه‌ له‌سیس���تم ‌‬ ‫ی زۆرو ب���ه‌رده‌وام‪،‬‬ ‫گۆڕین���ی‌ بڕی���ار ‌‬ ‫ی حزب���ی‌‌و به‌رێوه‌ب���ه‌ر‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردان ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ باكی‌ نیی ‌ه به‌مج���ۆر‌ه بڕیارانه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر په‌روه‌رده‌و سه‌رپه‌رش���تیارانیش‬ ‫ئاگاداری‌ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌س���یش ناتوانێت‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا بكات‪.‬‬

‫سوكایه‌تیكردن به‌مامۆستایان‬ ‫له‌نێوان سیسته‌می‌ نوێ‌‌و هه‌ڵوێستی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌دا‬ ‫رونیك����رده‌وه‌ كه‌ ره‌فتاره‌ توندوتیژه‌كان‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌الل‬ ‫ی ته‌مه‌ن‌و شوێن‌و كات ده‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫باری‌ ده‌رونی‌‌و بژێوی����ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫سه‌ره‌رای‌ زۆریی‌ كێشه‌و گیروگرفته‌كان‬ ‫كێشه‌ی‌ خێزانی‌ خوێندكاریش به‌هۆكار‬ ‫له‌ناو پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌و فێركردندا‪،‬‬ ‫داده‌نێت‌و رایگه‌یاند "له‌هه‌مو هه‌نگاوێكی‌‬ ‫هه‌راسانكردن‌و توندوتیژی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ژی����ان كارو كاردان����ه‌وه‌ فاكته‌رێك����ی‌‬ ‫مامۆستایان له‌م سااڵنه‌ی‌ دوایدا‬ ‫س����ه‌ره‌كییه‌‪ ،‬هه‌ندێ‌ مامۆستا هۆكارن‬ ‫زیادیكردوه‌و بۆته‌ هۆی‌ دروستبونی‌‬ ‫ب����ۆ درێ����ژه‌دان به‌دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫پشێوی‌ له‌ناو هۆڵه‌كانی‌ خوێندن‌و‬ ‫ره‌فتاران����ه‌ چونك����ه‌ نه‌خوێندكاره‌ك����ه‌‬ ‫پچڕاندنی‌ په‌یوه‌ندی نێوان مامۆستاو‬ ‫له‌كرده‌وه‌كه‌ی‌ په‌شیمانه‌و نه‌مامۆستاش‬ ‫خوێندكار‪ ،‬خوێندكارێك ره‌فتاره‌‬ ‫هه‌نگاوێك دێته‌ خواره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ناكرێت‬ ‫توندوتیژییه‌كانی‌ مامۆستا به‌هۆكار‬ ‫گشتگیری‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ده‌زانێت‪ ،‬به‌بۆچونی‌ ده‌رونناسێكیش‬ ‫ده‌رونن����اس س����امان س����یوه‌یلی‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ له‌سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ده‌ڵێ����ت "ئ����ه‌وه‌ حاڵه‌ته‌‬ ‫كاڵبونه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌ به‌های‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ناكرێت گشتاندنی‌ بۆ بكه‌ین بڵێین هه‌مو‬ ‫له‌كۆمه‌لگه‌و ره‌وشی‌ سیاسی‌ كوردستان‬ ‫حاڵه‌ت����ه‌ توندوتیژییه‌كان����ی‌ خوێندكار‬ ‫هۆكاری‌ زۆربونی‌ حاڵه‌ته‌كانی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر مامۆس����تا وه‌ك په‌رچه‌كرداره‌‪،‬‬ ‫توندوتیژییه‌ به‌رامبه‌ر مامۆستایان‪.‬‬ ‫ی كه‌مته‌رخه‌م‬ ‫هه‌ندێ‌ كات خوێندكار خۆ ‌‬ ‫بوه‌ ده‌رنه‌چوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌یخاته‌ ئه‌ستۆی‌‬ ‫به‌ڕێوب����ه‌ری‌ س����ه‌نته‌ری‌ راوێژكاریی‌‬ ‫مامۆس����تاكه‌ی‌ توندوتی����ژی‌ به‌رامب����ه‌ر‬ ‫خێزانی‌ بۆ گرفته‌ ده‌رونی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ێ كه‌س����ایه‌تییه‌كی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ی����ان هه‌ند ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كان له‌س����لێمانی‌‪ ،‬سامان‬ ‫شه‌ڕانگێزو دژه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیان هه‌یه‌ دژی‌‬ ‫سیوه‌یلی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌مو شتێكن‪ ،‬مه‌رج نییه‌ هه‌ر خوێندكار‬ ‫كرانه‌وه‌و گۆڕانكارییانه‌ی‌ له‌سیس����ته‌می‌‬ ‫بێت مامۆستاشمان هه‌یه‌ له‌و جۆره‌ كه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ هه‌رێمدا كراوه‌ كه‌ خوێندكار‬ ‫ح����ه‌ز له‌دژایه‌تیكردن ده‌كه‌ن‪ .‬هه‌ندێجار‬ ‫بۆت����ه‌ س����ه‌نته‌ر‪ ،‬واته‌ مامۆس����تاو بینا‬ ‫حاڵه‌تی‌ ده‌رونیی����ه‌ مرۆڤه‌كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫پرۆگرامی‌ خوێندن كۆی‌ سیس����ته‌مه‌كه‌‬ ‫توش����ی‌ شكس����تێك هاتوه‌ له‌ب����واری‌‬ ‫هه‌م����وی‌ له‌خزمه‌تی‌ خوێن����دكاره‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫(( بون����ی‌ كۆمه‌ڵێ����ك خوێندكار كه‌ س����ۆزداری یان ل����ه‌ڕوی‌ ئابورییه‌وه‌ یان به‌اڵم نه‌یكرد"‬ ‫هه‌ن����دێ ج����ار تێگه‌یش����تنێكی‌ هه‌ڵه‌‬ ‫م‪.‬هێرۆ كه‌ریم بۆچونی‌ وایه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫له‌الیه‌ن خوێندكاره‌وه‌ دروس����ت ده‌بێت له‌ته‌مه‌ن گه‌وره‌ترب����ون له‌ئێمه‌‪ ،‬ده‌بون ‌ه كێش����ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ خێزاندا‬ ‫واده‌زانێ‌ مافه‌كانی‌ له‌س����ه‌رو مافه‌كانی‌ ه����ۆی‌ بێزاركردن����ی‌ مامۆس����تاكه‌مان‪ ،‬هه‌یه‌ دێ����ت ئه‌م كێش����ه‌و گیروگرفته‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ خوێندكار‬ ‫مامۆس����تاوه‌یه‌ ب����ۆی‌ هه‌ی����ه‌ به‌هه‌م����و ئه‌وی����ش تۆڵه‌ی‌ له‌ئێم����ه‌ ده‌كرده‌وه‌ كه‌ خ����ۆی‌ ده‌گوێزێته‌وه‌ بۆ ن����او قوتابخانه‌ بڕیار ده‌رده‌كات" نازێكی‌ زۆری‌ پێداون‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ هیچ یاس����ایه‌ك‬ ‫جۆرێك به‌رپه‌رچ����ی‌ بداته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ته‌م����ه‌ن منداڵتربوین بۆی����ه‌ قبوڵمان له‌به‌رامبه‌ر مامۆستاكه‌ ده‌ینوێنێت"‪.‬‬ ‫كاروان فاروق����ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 17‬س����اڵ‪ ،‬نییه‌ به‌رگ����ری‌ له‌مامۆس����تایان بكات"‬ ‫كاڵبونه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌ به‌های‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ نه‌ده‌كردو روب����ه‌ڕوی‌ ده‌بوینه‌وه‌)) ئه‌مه‌‬ ‫له‌كۆمه‌لگ����ه‌ی‌ كورده‌واری����دا به‌تایبه‌تی‌ وت����ه‌ی‌ ئه‌حم����ه‌د كه‌مالی‌ خوێن����دكاره‌ یه‌كێكه‌ له‌و خوێندكارانه‌ی‌ كه‌ له‌به‌رامبه‌ر بێهه‌ڵوێس����تی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌‬ ‫به‌هۆی‌ كه‌می‌ چاودێریی‌ خێزان له‌س����ه‌ر هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌شارده‌وه‌ كه‌ هه‌ندێ‌ ره‌فتاره‌ توندوتیژییه‌كانی‌ مامۆستاكه‌ی‌ به‌هۆكاری‌ به‌رده‌وامی‌ هه‌راسانكردنیان‌و‬ ‫رۆڵه‌كانییان وه‌ ره‌وشی‌ سیاسی‌ واڵتیش كات خوێن����دكاره‌كان مامۆس����تاكه‌یان له‌كاتی‌ پرسیاركردنی‌ له‌باره‌ی‌ وانه‌كه‌وه‌ به‌هۆكارێكیش����ی‌ داده‌نێ����ت ب����ۆ‬ ‫ه����ۆكاره‌‪ ،‬به‌ه����ۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ نیگه‌رانی‌ هه‌راس����ان ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم مامۆس����تا جگه‌ له‌فڕێدان����ی‌ وه‌ره‌قه‌كه‌ی‌ وه‌اڵمێكی‌ دڵخۆش����نه‌بون‌و بێ����زاری‌ مامۆس����تا‬ ‫ده‌ربڕی����ن بۆت����ه‌ جۆرێ����ك له‌مۆدێ����ل‪ ،‬به‌ه����ۆكاری‌ س����ه‌ره‌كی‌ ده‌زانێت بۆ ئه‌و ت����ری‌ نه‌ب����وه‌ له‌كاتێكدا ته‌نه����ا ئازاری‌ به‌پیشه‌كه‌ی‌ ‪.‬‬ ‫م‪.‬فه‌ره‌ی����دون ئاش����كرایكرد ك���� ‌ه‬ ‫خوێندكارانیش واده‌زانن بۆ هه‌ر شتێك ره‌فتاره‌ توندوتیژییانه‌ی‌ كه‌ به‌رامبه‌ریان ده‌رونی‌ ن����ه‌دراوه‌ به‌ڵكو زیاتر له‌جارێك‬ ‫ده‌بێت ناڕازیبن به‌رپه‌رچی‌ مامۆس����تاو ده‌كرێـت‌و وتیشی‌ "كه‌ مامۆستا به‌هێمنی‌ له‌الی����ه‌ن هه‌مان مامۆس����تاوه‌ لێیدراوه‌‪ ،‬مامۆستای‌ كه‌م تواناو بێبابه‌ت‪ ،‬بۆشایی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌و وه‌زاره‌ت بده‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ قسه‌مان له‌گه‌ ‌ڵ ده‌كات زیاتر رێزیده‌گرین‌و وت����ی‌ "هه‌رچه‌ن����ده‌ داوای‌ لێبوردن����م زۆر له‌وانه‌كه‌یدا دروس����ت ده‌بێت‌و زیاتر‬ ‫لێكردوه‌ چونكه‌ مامۆس����تامه‌ له‌كاتێكدا هه‌راس����ان ده‌كرێت بۆیه‌ به‌پێویس����تی‌‬ ‫ی به‌كارناهێنین"‬ ‫پێكه‌وه‌ كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌ له‌سه‌رخوێندكار خاڵی‌ الواز ‌‬ ‫مامۆس����تا‪ ،‬فه‌ره‌ی����دون مامه‌ن����د ده‌بوایه‌ ئ����ه‌و داوای‌ لێبوردنی‌ بكردایه‌‪ ،‬ده‌زانێت مامۆس����تا س����ه‌رچاوه‌ی‌ زیاتر‬ ‫كه‌ توندوتیژی‌ بنوێنێ‌ "‬

‫ێ‬ ‫هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫شه‌ڕانگێزو دژ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیان هه‌ی ‌ه‬ ‫دژی‌ هه‌مو شتێكن‪،‬‬ ‫مه‌رج نییه‌ هه‌ر‬ ‫خوێندكار بێت‬ ‫مامۆستاشمان‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌و جۆر‌ه ك ‌ه‬ ‫حه‌ز له‌دژایه‌تیكردن‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫بونی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫خوێندكار‬ ‫كه‌ له‌ته‌مه‌ن‬ ‫گه‌وره‌تربون‬ ‫له‌ئێمه‌‪ ،‬ده‌بون ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بێزاركردن ‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫مامۆستاكه‌مان‬

‫به‌كاربهێنێت‌و وانه‌كه‌ خۆشه‌ویست بكات‬ ‫الی‌ خوێندكارو باری‌ ده‌رونی‌ خوێندكار‬ ‫ره‌چاو بكات‌و رۆژانه‌ ‪ 5‬خوله‌كی‌ وانه‌كه‌ی‌‬ ‫ته‌رخان بكات بۆ په‌روه‌رده‌ی‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ‪.‬‬ ‫ده‌رونناس����ی‌ ناوب����راو رونیك����رده‌وه‌‬ ‫كه‌ خوێندكار مێش����كی‌ س����یخناخ بوه‌‬ ‫به‌وانه‌كان����ی‌ فیزیاو كیمی����او بیركاری‌‪،‬‬ ‫پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندن خوێندكار فێری‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناكات چۆن لێبورده‌ بێت‌و كاتێك‬ ‫له‌ته‌نگژه‌یه‌كی‌ ده‌رونیدا بو چۆن بتوانێت‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ بكات‌و چۆن رێز له‌مافه‌كانی‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر بگرێ����ت‪ ،‬بۆی����ه‌ داواده‌كات‬ ‫پرۆگرام����ی‌ خوێندن گۆڕان����گاری‌ تێدا‬ ‫بكرێت‌و به‌ش����ه‌ وانه‌یه‌كی‌ ته‌ندروس����تی‬ ‫دابنرێ����ت ك����ه‌ توێ����ژه‌ره‌ ده‌رون����ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان بیڵێنه‌وه‌و خوێندكاران‬ ‫له‌چۆنێت����ی‌ خاڵیكردن����ه‌وه‌ی‌ فش����اره‌‬ ‫ده‌رونییه‌كان‌و به‌ڕێوه‌بردنی‌ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و رێزگرتن له‌سیسته‌م‌و‬ ‫مافی‌ مرۆڤ‌و دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌توندوتیژی‌‬ ‫هۆشیاربكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌ڵقه‌ی‌ نێوان خێزان‌و‬ ‫خوێندنگ����ه‌ش توندوتۆڵت����ر بكرێت كه‌‬ ‫له‌ئێس����تادا زۆر الوازه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها دانانی‌‬ ‫یاس����ایه‌كی‌ باش كه‌ رێگه‌ به‌خوێندكار‬ ‫نه‌دات سوكایه‌تی‌ به‌كه‌سایه‌تی‌ مامۆستا‬ ‫بكات وه‌ به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪.‬‬ ‫مامۆس����تا فه‌ره‌یدون هیچ هه‌نگاوێكی‌‬ ‫دڵخۆش����كارو كرداری����ی له‌یه‌كێت����ی‌‬ ‫مامۆس����تایانی‌ كوردس����تان نه‌بینیوه‌و‬ ‫بۆچونی‌ وایه‌ رۆڵیان زۆر الوازه‌‪ ،‬پالنیان‬ ‫نییه‌ بۆ رێگریكردن ته‌نها دوای‌ روداوه‌كه‌‬ ‫به‌یاننام����ه‌ ده‌رده‌كه‌ن ئه‌وه‌ش الوازترین‬ ‫هه‌ڵوێسته‌‪.‬‬ ‫دوایه‌می����ن حاڵه‌تی‌ س����وكایه‌تیكردن‬ ‫به‌مامۆستایان له‌یه‌كێك له‌قوتابخانه‌كانی‌‬ ‫ش����اری‌ چه‌مچه‌ماڵ بو له‌ ‪2013/2/13‬‬ ‫خوێندكارێك به‌ده‌مانچه‌ هێرش����ی‌ كرده‌‬ ‫سه‌ر مامۆس����تاكه‌ی‌‪ ،‬س����ه‌ره‌رای‌ بونی‌‬ ‫چه‌ندین حاڵه‌تی‌ تر له‌ناو قوتابخانه‌كاندا‬ ‫ك����ه‌ به‌بروای‌ پس����پۆرانی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‪،‬‬ ‫به‌رده‌وامیی����ان ژینگ����ه‌ی‌ قوتابخان����ه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاش به‌ره‌و مه‌ترسی‌ ده‌بات‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫له‌به‌رکردن ‌ی‬ ‫بابه‌ته‌كان‬ ‫رێنوار نه‌جـم‬ ‫له‌هه‌م���وو قۆناغه‌کان���ی خوێندن���ی‬ ‫خوێندنگاکان���ی ئێم���ه‌دا‪ ،‬له‌ڕاب���ردوو‌و‬ ‫ئێستاش���دا‪" ،‬له‌به‌رکردن" سه‌ره‌کیترین‬ ‫ش���ێوازو ئامرازی ده‌رچوون‌و تێپه‌ڕاندنی‬ ‫قۆناغه‌کانب���ووه‌‪ .‬به‌ش���ێکی زۆری ئ���ه‌م‬ ‫له‌به‌رکردنه‌ به‌ش���ێوازێکی کوێرانه‌و دوور‬ ‫له‌تێگه‌یشتنه‌‪ .‬واته‌؛ خوێندکار به‌شێکی‬ ‫زۆری بابه‌تی وانه‌کان وه‌ک خۆی‪ ،‬ده‌قاو‬ ‫ده‌ق‪ ،‬له‌به‌رده‌کات‌و دواتر له‌سه‌ر کاغه‌زی‬ ‫تاقیکردنه‌وه‌ ده‌ینووسێته‌وه‌‪ .‬جگه‌ له‌وانه‌‬ ‫وێژه‌یی���ه‌کان‪ ،‬زۆر جار ب���ۆ بابه‌تی وانه‌‬ ‫زانستییه‌کانیش هه‌مان سیناریۆ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌خێرایی سه‌رنجێک له‌و دیار‌ده‌یه‌‬ ‫بده‌ین‪ ،‬به‌ئاشکرا هه‌س���ت به‌نائاماده‌یی‬ ‫بیرکردنه‌وه‌و بێئاگایی عه‌قڵ له‌و زنجیره‌‬ ‫رووداوه‌ ده‌که‌ین‪‌.‬بوونی ئه‌م دۆخه‌ له‌ناو‬ ‫پۆله‌کاندا به‌فرس���ه‌خ دوورمان ده‌خاته‌وه‌‬ ‫له‌بنیاتنان���ی که‌س���ایه‌تی ره‌خنه‌گر‪ ،‬که‌‬ ‫ده‌بێت ئامانجێکی س���ه‌ره‌کی پرۆس���ه‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی مرۆڤ له‌ئامێره‌کان جیاده‌کاته‌وه‌‬ ‫توانای بیرکردنه‌وه‌و بڕیاردانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێمه‌‬ ‫بوارمان نه‌دا خوێن���دکاران بیربکه‌نه‌وه‌و‬ ‫ئازادم���ان نه‌کردن له‌بڕی���اردان‪ ،‬چیمان‬ ‫له‌مرۆڤبوونی هێشته‌وه‌؟! هه‌نووکه‌ ته‌نها‬ ‫به‌نووسینی ئاڵۆزترین هاوکێشه‌ی بیرکاری‬ ‫له‌ئامێرێکی س���اده‌دا که‌ده‌ست هه‌مووان‬ ‫ده‌که‌وێ���ت‪ ،‬ت���ه‌واوی ش���یکاره‌که‌یمان‬ ‫دێت���ه‌ به‌رچاو‪ ،‬ئه‌ی ب���ۆ وزه‌یه‌کی زۆری‬ ‫خوێندکارانم���ان له‌س���ه‌رقاڵکردن ب���ه‌و‬ ‫ش���یکارانه‌وه‌ به‌هه‌ده‌ربده‌ین‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫هی���چ حه‌زێکی ب���ۆ زانس���ته‌که‌ نه‌بێت‌و‬ ‫چه‌ن���د کاتژمێرێ���ک دوای تاقیکردنه‌وه‌‬ ‫بیریبچێته‌وه‌؟ بۆچی بڕێکی زۆری زانیاری‬ ‫به‌فێرخوازان ئه‌زب���ه‌ر بکه‌ین‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫له‌ڕێ���ی ئامێرێکی بچوکی وه‌ک مۆبایله‌وه‌‬ ‫که‌ هه‌میشه‌ له‌گه‌ڵماندایه‌ ده‌توانین پێی‬ ‫بگه‌ین؟‬ ‫به‌شێکی زۆری شێوازه‌کانی گه‌یاندنی‬ ‫زانی���اری به‌خوێن���دکار له‌پرۆس���ه‌ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و فێرکردن���ی واڵت���ی ئێمه‌دا‬ ‫ته‌واو ت���ه‌واو کۆن���ن‌و له‌ئێس���تادا هیچ‬ ‫تیۆریایه‌کی ده‌رونناسی‌و په‌روه‌رده‌ناسی‬ ‫هاوچه‌رخ پش���تگیری ناکه‌ن‪ .‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫ش���ێوازانه‌ نه‌وه‌ له‌دوای نه‌وه‌ ماونه‌ته‌وه‌و‬ ‫تا ئێستا خوێندنه‌وه‌یه‌کی ره‌خنه‌ییان بۆ‬ ‫نه‌کراوه‌‪ .‬به‌ش���ێکی زۆری مامۆستایانی‬ ‫ئێم���ه‌ ته‌واو بێئاگان له‌زانس���تێکی وه‌ک‬ ‫"دیداکتیک"‪ ،‬که‌ زانس���تی وانه‌وتنه‌وه‌یه‌و‬ ‫مامۆس���تایان هۆش���یار ده‌کات���ه‌وه‌‬ ‫له‌چۆنیه‌ت���ی هه‌ڵس���وکه‌وتکردن له‌گه‌ڵ‬ ‫خوێن���دکاران‌و ش���ێوازه‌کانی گه‌یاندنی‬ ‫زانیاری بۆ فێرخواز‪ .‬گه‌ر مامۆس���تایان‬ ‫ئاگاداری تیۆریا نوێیه‌کانی ئه‌و زانسته‌و‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ زانس���تیه‌کان ب���ن (ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆش���یان توێژینه‌وه‌ ناک���ه‌ن‪ ،‬النی که‌م‬ ‫ئ���اگاداری توێژین���ه‌وه‌ جیهانییه‌کانبن)‬ ‫له‌سه‌ر خوێندکاران‪ ،‬ئه‌وا چاویان کراوه‌تر‬ ‫ده‌بێت‌و رێ���گای باش���تر ده‌دۆزنه‌وه‌ بۆ‬ ‫گه‌یاندنی مه‌به‌سته‌کانیان‪.‬‬ ‫‌مامۆس���تایانی ئێم���ه‌ له‌هه‌ژارییه‌ک���ی‬ ‫فیکری بێ وێن���ه‌دان‪ ،‬بۆیه‌ په‌نا ده‌به‌نه‌‬ ‫به‌ر زۆرکردن له‌خوێندکار بۆ له‌به‌رکردن‪،‬‬ ‫هه‌ندێک جار مامۆستا ده‌سه‌اڵتی ناشکێت‬ ‫به‌سه‌ر بابه‌تێکداو ناتوانێتر شیکردنه‌وه‌و‬ ‫ڕوونکردنه‌وه‌ی پێویست بدات‌و خوێندکار‬ ‫ناچ���ارده‌کات به‌کۆپیکردن���ی وانه‌ک���ه‌‬ ‫له‌خانه‌کان���ی‌مێش���کیدا‪ .‬جگه‌ له‌مه‌ش‪،‬‬ ‫هه‌ندێ���ک وانه‌ له‌به‌رکردن���ی بابه‌ته‌کانی‬ ‫به‌پێی سیستمی په‌روه‌رده‌یه‌و‌ خه‌تایه‌کی‬ ‫ئه‌وتۆی مامۆستاکه‌ی تێدانییه‌و سیسته‌می‬ ‫په‌روه‌رده‌ ناچاری ده‌کات به‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ له‌گه‌ڵ وانه‌که‌دا بکات‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫بابه‌تێکی وه‌ک ئه‌ده‌بی عه‌ره‌بی که‌ بووه‌ته‌‬ ‫مایه‌ی بێزارییه‌ک���ی زۆر بۆ خوێندکاران‬ ‫له‌ته‌واوی قۆناغه‌کاندا‪ .‬سیستمی وتنه‌وه‌و‬ ‫تاقیکردن���ه‌وه‌ ل���ه‌و وانه‌ی���ه‌دا ئه‌مه‌نده‌‬ ‫وه‌ڕس���که‌ره‌ بووه‌ته‌ هۆی ناشرینکردنی‬ ‫وێنای ئه‌ده‌ب‌و شیعر (که‌ خۆیان هه‌ڵگری‬ ‫جوانییه‌کی ناکۆتان) له‌هه‌س���ت‌و نه‌ستی‬ ‫فێرخوزاندا‪ .‬گه‌ر که‌مێک له‌دووره‌وه‌ له‌م‬ ‫دیاده‌یه‌ بڕوانین دیمه‌نێکی گه‌لێک نامۆی‬ ‫هه‌یه؛ که‌س���ێک بێ ئه‌وه‌ی له‌تێکستێک‬ ‫تێبگات‌و بزانێت باسی چی ده‌کات‪ ،‬وشه‌‬ ‫به‌وشه‌و پیت به‌پیت له‌به‌ریده‌کات‌و دواتر‬ ‫تاقیده‌کرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئایا س���ه‌رکه‌وتووبووه‌‬ ‫له‌کاره‌که‌یدا یاخ���ود نا!‌ ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌که‌‬ ‫نه‌خێره‌‪ ،‬جارێکی دیک���ه‌ ده‌بێت هه‌مان‬ ‫ش���ت دووباره‌ بکاته‌وه‌‪ ..‬ل���ه‌م دیمه‌نه‌دا‬ ‫خوێندکاران���ی ئێمه‌‌ گه‌لێک له‌س���یزیفی‬ ‫کام���ۆ ده‌چن‪ ،‬ئه‌ویش بێس���وود به‌ردێک‬ ‫ده‌باته‌ س���ه‌ر لوتکه‌ی ش���اخێک‌و دواتر‬ ‫گل���ۆر ده‌بێته‌وه‌و دووب���اره‌ ده‌یباته‌وه‌‪..‬‬ ‫سیزیف که‌سایه‌تییه‌کی سزادراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئایا خوێندکارانی ئێمه‌ سوچێکیان هه‌یه‌‬ ‫تا به‌و شێوه‌یه‌ سزا بدرێن؟‬ ‫‪Renwar8@hotmail.com‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫‪17‬‬

‫"ئه‌و ده‌مه‌ ‌ی له‌خوێندن ده‌ریكردم هه‌مو حه‌زو ئاره‌زوه‌كان ‌ی كوشتم"‬ ‫ئا‪ :‬بێناز حسین *‬ ‫توندوتیژی‌ دژی‌ ژنان له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫گه‌رمیان به‌شێوه‌یه‌كی‌ فراوان ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‌و له‌ساڵی‌ ‪ 2012‬به‌پێی‌‬ ‫ئاماری‌ به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ به‌دواداچونی‌‬ ‫توندوتیژی‌ دژ به‌ژنان له‌كه‌الر ‪387‬‬ ‫حاڵه‌تی‌ جۆراوجۆر تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری به‌دواداچونی توندوتیژی‬ ‫دژ به‌ژن���ان له‌كه‌الر‪ ،‬نه‌قی���ب له‌میعه‌‬ ‫محه‌مه‌د رایگه‌یاند كه‌ له‌س���اڵی ‪2012‬‬ ‫دا به‌رێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌ی���ان (‪)387‬‬ ‫حاڵه‌تی توندوتیژی دژی‌ ره‌گه‌زی مێینه‌‬ ‫تۆماركردوه‌‌و ئ���ه‌وان توانیویانه‌ ته‌نها‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ‪ 35‬حاڵه‌ت بكه‌ن‪.‬‬ ‫ناب���راو ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫ئ���ه‌و توندتیژییانه‌ی‌ به‌رامبه‌ر ئافره‌تان‬ ‫كروان له‌ك���ه‌الر جۆراوجۆرن‌و به‌ش���ی‌‬ ‫زۆریان له‌ناو خێزان���دا‪ ،‬له‌الیه‌ن مێرد‌و‬ ‫باوك‌و براوه‌ دژی‌ ژنان ئه‌نجام ده‌درێن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌" به‌حوكم���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫توندوتیژییان���ه‌ له‌ن���او خێزاندا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬به‌ده‌نگه‌وه‌ چون‌و ئیشكردنی‌‬ ‫ئێمه‌ له‌س���ه‌ری‌ زۆر زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫چ���ۆن كاری‌ تێ���دا بكه‌ی���ن‪ ،‬ئ���ه‌وان‬ ‫به‌ده‌س���توه‌ردان له‌كاروب���اری‌ خێزانی‌‬ ‫ده‌یده‌نه‌ قه‌ڵه‌م"‪.‬‬ ‫جۆری‌ توندوتیژییه‌كان زۆرن‪ ،‬هه‌یانه‌‬ ‫جه‌سته‌ییه‌‌و‪ ،‬هه‌یانه‌ ده‌رونییه‌‪ ،‬هاواڵتی‌‬ ‫سارا حه‌سه‌ن كه‌ خاوه‌نی‌ پێنج منداڵه‌‪،‬‬

‫ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ مێرده‌كه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵیدا زۆر خراپه‌‌و قس���ه‌ی ناخۆش‌و‬ ‫ناش���یرینی‌ پێده‌ڵێت‌و وت���ی‌" زۆر كات‬ ‫لێم���ده‌دات هی���چ بیر له‌م���اڵ‌و منداڵ‬ ‫ناكاته‌وه‌"‪ ،‬سارا گله‌یی‌ ئه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ كارن���اكات‌و هیچ‬ ‫خه‌رجییه‌ك بۆ خێزانه‌كه‌ په‌یدا ناكات‌و‬ ‫كوڕه‌ك���ه‌ی‌ خه‌رجیی ماڵه‌كه‌ ده‌كات‌و "‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌وانه‌ش خراپه‌ له‌گه‌ڵمدا‌و‬ ‫رۆژ نیی���ه‌ توندوتیژیم به‌رامبه‌ر نه‌كات‌و‬ ‫زۆر جار له‌منداڵه‌كانیش ده‌دات"‪.‬‬ ‫توێ���ژه‌ره‌وه‌ی كومه‌اڵیه‌ت���ی روناك‬ ‫مه‌حم���ود كه‌ ئاگاداری‌ كێش���ه‌ی‌ ژنانه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا پێیوایه‌ راده‌ی‌ توندوتیژی‌‬ ‫دژی‌ ژنان له‌هه‌ڵكشان‌و زۆربوندایه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و توێ���ژه‌ره‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ س���ه‌رباری‌ ئه‌و ژم���اره‌ به‌رچاوه‌ی‌‬ ‫رێكخراو‌و س���ه‌نته‌ره‌كانی‌ ژنان كه‌چی‌‬ ‫هێشتا ئه‌و دیارده‌یه‌ له‌په‌ره‌سه‌ندندایه‌و‬ ‫وتی‌" هه‌نێكجار به‌داخ���ه‌وه‌ ئافره‌تانی‌‬ ‫ئێمه‌ بڕواو متمانه‌یان به‌رێكخراوه‌كانی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ژنان نییه‌"‪.‬‬ ‫رێ���واس حه‌می���د ك���ه‌ یه‌كێك���ه‌‬ ‫له‌قوربانییه‌كانی‌ توندوتیژی‌ دژی‌ ژنان‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و هه‌ر له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫چاوی‌ كردۆت���ه‌وه‌ توندوتیژی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ك���راوه‌‌و وتی‌" م���ن له‌ب���ه‌ر توندتیژی‌‬ ‫باوكم ش���وم كرد‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو رۆژێك‬ ‫لێی‌ ده‌دام‌و ش���ه‌ڕی‌ له‌گ���ه‌ڵ ده‌كردم‌و‬ ‫له‌قوتابخان���ه‌ش ده‌ریك���ردم"‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫زۆر به‌خه‌فه‌ت���ه‌وه‌ وت���ی‌ " ئه‌و ده‌مه‌ی‌‬

‫توندوتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫دژی‌ ژنان‬ ‫له‌گه‌رمیان رو‬ ‫له‌زیادبونه‌‬ ‫له‌خوێن���دن ده‌ریك���ردم هه‌م���و حه‌زو‬ ‫ئاره‌زوه‌كانی‌ كوشتم"‪.‬‬ ‫روناك مه‌حمودی‌ توێژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ دی���ارده‌ی‌ توندتیژی‌‬ ‫دژی‌ ژن���ان پێیوای���ه‌ ئ���ه‌و كاره‌ چۆن‬ ‫ئێس���تا كۆمه‌ڵگای‌ مه‌ده‌ن���ی‌ ده‌یكات‪،‬‬ ‫هاوكات "پێویسته‌ په‌رله‌مان‌و حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمیش له‌سه‌ر ئاستی‌ هه‌رێم پالنێكی‌‬ ‫س���تراتیژی‌ دورمه‌ودا بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و دیارده‌یه‌ دابڕێژێت"‪.‬‬ ‫• س���ه‌رجه‌م ن���اوی‌ قوربانیی���ه‌كان‬ ‫خوازراون‪.‬‬ ‫• یه‌كێ���ك له‌به‌ش���داربوانی‌ خول���ی‌‬ ‫رۆژنامه‌وان���ی‌ له‌گه‌رمیان كه‌ رێكخراوی‌‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ میدی���ای‌ س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫سازیكردبو‪.‬‬ ‫ژنان له‌گه‌رمیان قوربانی یه‌که‌می توندوتیژین‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫پشکنینی په‌رده‌ی کچێنی کارێکی ناشارستانییه‌‬ ‫ره‌سول سمایل عه‌واڵ‬ ‫کۆمه‌ڵناس‌و سیاسه‌تناس‬ ‫ل���ه‌و مانگه‌دا حه‌فته‌نام���ه‌ی ئاوێنه‌‌و‬ ‫ڕاب���وون دووهه‌واڵ���ی دڵته‌زێنی���ان‬ ‫باڵوکرده‌وه‌‪ .‬نووسیویانه‌‌ له‌ په‌یمانگاکانی‬ ‫پزیش���کی دادوه‌ری ته‌نها له‌ شاره‌کانی‬ ‫سوله‌یمانی‌و هه‌ولێر ساڵی پار پشکنینی‬ ‫پ���ه‌رده‌ی کچێن���ی بۆ زیاتر ل���ه‌ ‪1000‬‬ ‫کچ ک���راوه‌‪ .‬هاواڵت���ی‌و ڕووداو هه‌واڵ‌و‬ ‫ئاماره‌کانیان له‌ به‌ڕێوه‌به‌ری په‌یمانگای‬ ‫پزیشکی دادوه‌ری ‌هه‌ولێر‌و سوله‌یمانی‬ ‫وه‌رگرتوه‌‌‪ .‬له‌و په‌یمانگایانه‌ پشکنین بۆ‬ ‫کچانی زیندوو‌و ته‌رمی کچه‌مردوه‌کانیش‬ ‫ده‌کرێ‪ .‬به‌شێکی پشکنینه‌کان بۆ دادگا‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی ناوخۆ‌و ته‌ندروستی ده‌کرێ‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی پش���کنینه‌کان له‌سه‌ر داخوازی‬ ‫دای���ک‌و ب���اوکان ده‌کرێ‪ .‬به‌ش���ێکیش‬ ‫له‌س���ه‌ر داخوازی تازه‌ زاواکان بۆ ئه‌و‬ ‫تازه‌بووکانه‌ ده‌کرێ که‌ له‌ش���ه‌وی تارا‬ ‫خوێنیان لێنایه‌‪ .‬به‌گوێره‌ی زانیاره‌کانی‬ ‫ئاوێنه‌‌و ڕووداو ده‌رده‌که‌وێ که‌ پسپۆر‌و‬ ‫دکتۆران���ی په‌یمانگاکان���ی پزیش���کی‬ ‫دادوه‌ری وا تێگه‌یش���توون که‌ په‌رده‌ی‬ ‫کچێنی وه‌کو قه‌پاغێک ته‌واو زێی کچی‬ ‫داخستوه‌ بۆیه‌ کاتێ کچ بۆ جاری یه‌که‌م‬ ‫له‌گه‌ڵ پیاوێک جووتده‌بێ حه‌تمه‌ن ده‌بێ‬ ‫په‌رده‌که‌ بدڕێ‌و خوێنی لێبێ‪ .‬بۆیه‌ ئه‌و‬ ‫تازه‌بووکانه‌ی که‌ له‌شه‌وی تارا خوێنیان‬ ‫لێنایه‌ به‌وه‌ تۆمه‌تبارده‌کرێن که‌ پێشتر‬ ‫سێکس���یان کردب���ێ‪ .‬به‌درێژایی مێژوو‬ ‫هه‌زاران تازه‌ب���ووک به‌وهۆیه‌ ڕه‌وانه‌ی‬ ‫ماڵی باوکیان کراونه‌ته‌وه‌‌و به‌‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫سه‌ربڕاون‌و سوتێنراون‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری په‌یمانگای پزیش���کی‬ ‫دادوه‌ری کوردس���تان‪ ،‬دکتۆر یاس���ین‬ ‫که‌ری���م ئه‌می���ن‪ ،‬ده‌ڵێ‪" :‬ک���چ هه‌بووه‌‬ ‫ک���وژراوه‌ یان خنکێن���راوه‌ به‌ تۆمه‌تی‬ ‫کاری بێڕه‌وشتی‪ .‬به‌اڵم که‌ پشکنینمان‬ ‫ب���ۆ کردوه‌‪ ،‬پ���ه‌رده‌ی کچێن���ی ماوه‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی سێکس���ی نه‌بووه‌"‪ .‬به‌اڵم به‌‬ ‫قسه‌ی دکتۆر حاله‌تیش هه‌بوه‌‌ که‌ پاش‬ ‫کوشتن‌و س���وتانی کچ پشکنینی ئه‌وان‬ ‫ده‌ریخس���توه‌ که‌‌ پ���ه‌رده‌ی کچێنی ئه‌و‬ ‫که‌سه‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬واتا سێکسی کردوه‌‪.‬‬ ‫په‌رده‌ی کچێنی‌و دڕانی په‌رده‌که‌‬ ‫به‌هۆی ڕووداوی ئۆتۆمۆبیل‌و بازدان‌و‬ ‫که‌وتنه‌خواره‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ بۆچوونی دکتۆر یاس���ین که‌ریم‬ ‫ئه‌مین جگه‌ له‌ سێکس که‌وتنه‌خواره‌وه‌‬ ‫له‌شوێنی به‌رز‌و ڕووداوی ئۆتۆمۆبێلیش‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی دڕانی پ���ه‌رده‌ی کچێنی‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪ 2009‬پس���پۆڕی دادوه‌ری‬ ‫پزیشکی س���وله‌یمانیش ده‌قاوده‌ق ئه‌م‬ ‫قس���ه‌یه‌ ده‌کا‌و ده‌ڵێ ته‌نانه‌ت(بازدان)‬ ‫یش ده‌بێته‌ هۆی دڕانی په‌رده‌ی کچێنی‪.‬‬ ‫پسپۆڕی پزیشکی دادوه‌ری سوله‌یمانی‬ ‫ده‌ڵێ س���اڵێکیان ته‌رم���ی ‪ 316‬کچی‬ ‫سووتاو‌و مردوومان پشکنی‪ .‬له‌وانه‌ ته‌نها‬ ‫سێیان په‌رده‌ی کچێنیان له‌ده‌ست دابوو‬

‫ئه‌ویش به‌ه���ۆی ڕووداوی ئۆتۆمۆبیل‪.‬‬ ‫لێره‌ دوو پرسیار دێنه‌ پێشه‌وه‌‪ .‬یه‌که‌م‬ ‫چۆن لێژنه‌ی پزیش���کی دادوه‌ری توانی‬ ‫بیس���ه‌لمێنێ که‌ کچه‌ مردوه‌کان به‌هۆی‬ ‫ڕووداوی ئۆتۆمۆبی���ل په‌رده‌ی کچێنیان‬ ‫دڕابوو‌و نه‌ک به‌ هۆیه‌کی دیکه‌‌؟ دووه‌م‬ ‫چۆن‌و ب���ه‌ چ لۆژیکێک په‌رده‌ی کچێنی‬ ‫ده‌دڕێ ب���ه‌ ه���ۆی ڕووداوی ئۆتۆمۆبیل‬ ‫ئه‌گه‌ر ته‌رمی کچه‌کان‌ له‌ کۆئه‌ندامیانه‌وه‌‬ ‫دووقاژ نه‌بووبن‪ ،‬ئه‌گه‌ر دوقاژیش بووبن‬ ‫بۆچی ئه‌و پشکنینه‌یان بۆ کراوه‌؟ ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ی له‌به‌رده‌ستدان وا ده‌گه‌یه‌نن‬ ‫که‌ به‌شێوه‌یه‌کی ئۆتۆماتیکی پشکنینی‬ ‫پ���ه‌رده‌ی کچێنی بۆ هه‌م���وو کچێکی‬ ‫مردوو ده‌کرێ‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ی به‌هۆی‬ ‫ڕووداوی ئۆتۆمۆبیلیش گیان له‌ده‌س���ت‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫پش���کنینی پ���ه‌رده‌ی کچێن���ی ل���ه‌‬ ‫هه‌رکاتێ���ک‌و به‌ ه���ه‌ر هۆیه‌که‌وه‌ بکرێ‬ ‫پێش���ێلکردنی مافی مرۆڤ���ه‌‌و کارێکی‬ ‫دڕندانه‌‌و ناشارستانیه‌‌و سووکایه‌تیکردنه‌‬ ‫به‌ کچی بێده‌سه‌اڵت‌و چه‌وساوه‪ ‌.‬دڕانی‬ ‫پ���ه‌رده‌ی کچێن���ی به‌ه���ۆی ب���ازدان‌و‬ ‫که‌وتنه‌خ���واره‌وه‌‌و ڕووداوی ئۆتۆمۆبیل‬ ‫نامه‌نتقی���ن‌و مه‌حاڵن؛ ئه‌وانه‌ قس���ه‌ی‬ ‫زانستی نین‪ .‬دوورنیه‌ مه‌به‌ستی هه‌ندێک‬ ‫ل���ه‌ دکتۆره‌کانی کورد له‌م ڕووه‌وه‌ پاک‬ ‫بێ به‌اڵم به‌هه‌ر هۆیه‌که‌وه‌ چیان گوتبێ‬ ‫ئه‌مه‌ پرسیارێکه‌ به‌اڵم ئه‌رکی سه‌رشانی‬ ‫ئ���ه‌وان ئه‌وه‌یه‌‌ که‌ ڕاس���تیه‌کان چین‌و‬ ‫چۆنن ده‌ریانبخه‌ن‌و کۆمه‌ڵگا‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سیاس���ی‌و سیس���ته‌می دادپه‌روه‌ری‌و‬ ‫دانیش���توان له‌ ئه‌مری واقی���ع ئاگادار‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫پ���ه‌رده‌ی کچێنی یه‌ک پارچه‌ی‌ ته‌واو‬ ‫داخراو نیه‌ ک���ه‌ کۆئه‌ندامی کچی ته‌واو‬ ‫قه‌پاتکردب���ێ وه‌کو پس���پۆڕانی کورد‌و‬ ‫خه‌ڵکی ئاسایی تێیگه‌یشتوون‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫سروشت دروستیکردوه‌ زیاده‌گۆشتێکه‌‌‬ ‫له‌ هه‌رچ���وارده‌وره‌ی زێی ک���چ ڕواوه‌و‬ ‫ناوه‌ڕاسته‌که‌ی کونه‌‌! شێوه‌‌و گه‌وره‌یی‌و‬ ‫بچووکی کونه‌که‌ له‌ کچێکه‌وه‌ بۆ کچێکی‬ ‫دیکه‌ ده‌گۆڕێ‪ .‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر په‌ره‌ده‌که‌‬ ‫ت���ه‌واو داخراوبایه‌‌ خوێنی مانگانه‌ی کچ‬ ‫ناهات���ه‌‌ ده‌ره‌وه‌‪ .‬زۆر زۆر به‌ده‌گم���ه‌ن‬ ‫واده‌بێ ک���ه‌ زیاده‌گۆش���ته‌که‪ ‌،‬که‌ الی‬ ‫ئێمه‌ په‌رده‌ی پێده‌وترێ‪ ،‬ته‌واو قه‌پات‬ ‫بێ‌و هیچ کون���ی تێدانه‌بێ‪ .‬له‌و حاله‌ته‌‬ ‫نائاساییه‌ ده‌گمه‌نانه‌ خوێنی مانگانه‌ی‬ ‫کچ ناتوانێ بێته‌‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ڵکو له‌ژووره‌وه‌‬ ‫په‌نگ ده‌خواته‌وه‌‌و مه‌ترس���ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ژیان���ی کچه‌که‌ په‌ی���داده‌کا‪ .‬ئه‌و کچانه‌‬ ‫ده‌ب���ێ به‌زووترین کات به‌نه‌ش���تگه‌ری‬ ‫په‌رده‌کانیان بۆ بدڕێنرێت‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی که‌ "پ���ه‌رده‌ی کچێنی"‬ ‫ته‌واو قه‌پات نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو کونێکی تێدایه‌‪،‬‬ ‫مه‌رج نیه‌ ک���چ که‌ جاری یه‌که‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫پیاوێ���ک جووت ده‌بێ خوێنی لێبێ‪ .‬به‌‬ ‫گوێره‌ی شاره‌زا‌و پسپۆڕانی ڕۆژاوا ئه‌و‬ ‫کچانه‌ی که‌ خوێنیان لێدێ که‌من‪ ،‬زۆربه‌‬ ‫خوێنیان لێنایێ‪ .‬ب���ۆ نموونه‌ ته‌نها له‌‬

‫له‌و حاله‌تانه‌دا ئیحتمالی برینداربوونی‬ ‫زێ‌و په‌رده‌ی کچێنی زۆر که‌م ده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجام���ی ئه‌وه‌ش���دا ئیحتمال���ی‬ ‫خوێنلێهاتنی���ش ک���ه‌م ده‌بێت���ه‌وه‌‪ .‬له‌‬ ‫کۆمه‌ڵگای س���ویدی کچ ب���ه‌ ئاره‌زووی‬ ‫خۆی س���ێکس له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و کوڕه‌ ده‌کا‬ ‫که‌ خ���ۆی هه‌ڵیده‌بژێرێ بۆیه‌ ئیحتمالی‬ ‫خوێنلێهاتن له‌وان که‌مده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ کورده‌واریدا به‌پێچه‌وانه‌وه‌ زۆرجاران‬ ‫بووک‌و زاوا په‌یوه‌ندی خۆشه‌ویس���تیان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كتریدا نیه‌‌‪ .‬کچێ���ک که‌ به‌‬ ‫درێژای���ی ته‌مه‌نی ب���ه‌وه‌ تۆقێنرابێ که‌‬ ‫س���ێکس‌و له‌ده‌ستدانی په‌رده‌ی کچێنی‬ ‫یانی حه‌یاچون‌و کاره‌س���ات‌و کوش���تن‬ ‫ئاسان نییه‌ له‌‌ ش���ه‌وی تارادا له‌ماوه‌ی‬ ‫چه‌ند ده‌قیقه‌یه‌کدا ده‌ستبه‌رداری هه‌موو‬ ‫پڕینس���یپ‌و داب‌و نه‌ریتێک بێ‌و به‌بێ‬ ‫س���ێ‌و دوو خۆی ته‌س���لیمی زاوا بکا‌و‬ ‫لێبگه‌ڕێ که‌ ئه‌و پیاوه‌‪ ،‬که‌ زۆر جاران‬ ‫نایناسێ‌و به‌زۆر داویانه‌تێ‪ ،‬بچێته‌ ئه‌ودیو‬ ‫په‌رده‌ی کچێنی‪ .‬ئه‌و هۆکارانه‌ واده‌که‌ن‬ ‫که‌ زێ���ی بووک به‌وش���کی بمێنێته‌وه‌‌و‬ ‫ماسوولکه‌کانی گرژ بن‪ .‬له‌و حاله‌تانه‌دا‬ ‫ئیحتمال���ی برینداربوون���ی پ���ه‌رده‌ی‬ ‫کچێنی‌و زێی بووکه‌ک���ه‌‌‌و خوێنلێهاتنی‬ ‫به‌رزده‌بێته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش‬ ‫ناب���ێ هه‌موو کچێ���ک له‌ش���ه‌وی تارا‬ ‫خوێنی لێبێ‪ .‬ه���ۆکاری هه‌ره‌ کاریگه‌ر‬ ‫که‌ واده‌کا بووکی الی ئێمه‌ خوێنی لێبێ‬ ‫ئاماده‌نه‌بونی به‌ده‌نی‌و ده‌روونییانه‌‌ نه‌ک‬ ‫ش���ێوه‌ی په‌رده‌ی كچێنیان‪ .‬ئه‌گه‌رکچ‬ ‫ئاره‌زوومه‌ن���د نه‌بێ‌و زێ���ی کچ له‌ڕووی‬ ‫فیسیۆلۆجیه‌وه‌ ئاماده‌ نه‌بێ بۆ سێکس‬ ‫ئه‌و کات نه‌ک ته‌نه���ا که‌ جاری یه‌که‌م‬ ‫له‌ ژیانیدا س���ێکس ده‌کا به‌ڵکو ڕه‌نگه‌‬ ‫ج���اری ده‌یه‌مین‌و بیس���ته‌مینیش هه‌ر‬ ‫خوێنی لێبێ‪.‬‬ ‫ده‌ک���رێ ئ���ه‌و هۆکارانه‌ی س���ه‌ره‌وه‌‌‬ ‫ب���ه‌ ئه‌س���توری کۆئه‌ندامی پی���اوه‌وه‌‬ ‫ببه‌س���ترێته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ کۆئه‌ندامی‬ ‫پی���او گه‌وره‌‌و ئه‌س���تور ب���ێ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ئیحتمالی خوێنهات���ن زیاتره‌‪ .‬ته‌مه‌نی‬ ‫کچه‌ک���ه‌ش له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌و هۆکارانه‌ی‬ ‫سه‌ره‌وه‌دا ده‌وریان هه‌یه‌‪ .‬واتا مه‌رج نییه‌‬ ‫کچ ته‌نها له‌ش���ه‌وی تارادا خوێنی لێبێ‬ ‫یان ئه‌گه‌ر خوێنی لێبێ خوێنلێهاتنه‌که‌‬ ‫ته‌نها ه���ی ئه‌وه‌بێ که‌ په‌رده‌ی کچێنی‬ ‫ده‌دڕێ‪ .‬به‌واتایه‌ک���ی دیکه‌ مه‌رج نییه‌‬ ‫خوێنلێهاتن نیشانه‌ی پاکیزه‌یی كچ بێ‬ ‫‪ % 40-30‬ی کچانی س���ویدی خوێنیان هاوکات مه‌رج نیی���ه‌ خوێنلێنه‌هاتنیش‬ ‫لێدێ که‌ جاری یه‌که‌م سێکس ده‌که‌ن‪ .‬به‌ڵگه‌‌و نیشانه‌ی ناپاکیزه‌یی کچ بێ‪.‬‬

‫ئایا دکتۆر‌و‬ ‫پسپۆڕانی دادوه‌ری‬ ‫پزیشکی به‌ چ‬ ‫حه‌ق‌و به‌ چ‬ ‫مافێک‌و به‌گوێره‌ی‬ ‫کام پێوه‌ر‌و یاسای‬ ‫ڕه‌وشت‌و به‌ چ‬ ‫ویژدانێک ماف‌و‬ ‫ئازادی به‌خۆیان‬ ‫ده‌ده‌ن که‌‬ ‫بڕیاری وا گرنگ‬ ‫بده‌ن که‌ ده‌بێته‌‬ ‫هۆی کوشتن‬ ‫یان ڕه‌واییدان‬ ‫به‌ کوشتن‌و‬ ‫ڕووڕه‌شکردنی‬ ‫کچێکی کوژراو؟‬ ‫ئایا ئه‌وه‌ کار‌و‬ ‫ئه‌رکی ئه‌وانه‌ وه‌کو‬ ‫دکتۆر؟‬

‫ژنهێنان‌و شه‌وی تارا‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی ژن‌و پیاوێک بتوانن له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌کت���ری جووتب���ن ده‌بێ ه���ه‌ردووال‬ ‫ئاره‌زوومه‌ندب���ن ب���ۆ جووتب���وون‪.‬‬ ‫ئاره‌زوومه‌ن���دی ک���چ بۆ س���ێکس له‌‬ ‫فه‌زایه‌کی رۆمانتیکی واده‌کا لینجاوێک‬ ‫له‌ زێ���ی کچ ب���ێ‪ .‬هاوکات پ���ه‌رده‌ی‬ ‫کچێن���ی‌و زێی کچه‌که‌ وه‌کو الس���تیک‬ ‫له‌یه‌کتری ده‌کش���ێنه‌وه‌‌و فراوان ده‌بن‪.‬‬

‫هۆی ڕێگه‌دانی یاسایی ب ‌ه پشکنینی‬ ‫په‌رده‌ی کچێنی‬ ‫‌پشکنینی په‌رده‌ی کچێنی‌ نه‌ک ته‌نها‬ ‫له‌ناو ک���ورددا به‌ڵکو له‌زۆر له‌ کۆمه‌ڵگا‬ ‫ناموسپه‌رس���ته‌کان ئه‌نجام���ده‌درێ‪.‬‬ ‫مه‌به‌ست له‌ پشکنینه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ بزانن‬ ‫ئایا ئه‌و کچه‌ی که‌ گومانی لێده‌کرێ که‌‬ ‫موماره‌س���ه‌ی سێکسی کردبێ په‌رده‌ی‬ ‫کچێن���ی دڕاوه‌ یان ن���ا‪ .‬داب‌و نه‌ریتی‬

‫کۆمه‌ڵگا نامووسپه‌رسته‌کان شه‌رعیه‌تی‬ ‫داوه‌ ب���ه‌ کوش���تنی ئ���ه‌و کچ���ه‌ی‌که‌‬ ‫پێش هاوس���ه‌رگیری سێکسی کردبێ‪.‬‬ ‫ئه‌وکه‌سانه‌ی مافی کوشتنی کچه‌که‌یان‬ ‫هه‌بووه‌ ب���اوک‪ ،‬برا‪ ،‬م���ام‪ ،‬ئامۆزا ‪...‬‬ ‫هت���د بوون‪ .‬یاس���ای علمان���ی له‌ هیچ‬ ‫واڵتێک به‌ش���ێوه‌یه‌کی ئاش���کرا‌و ڕوون‬ ‫ڕێگه‌ی کوش���تنی ئه‌و ج���ۆره‌ كچانه‌ی‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ زۆر له‌و‌ کۆمه‌ڵگایانه‌دا‬ ‫ئاسانکاری کراوه‌ یان گرنگی نه‌دراوه‌ به‌‬ ‫کوشتنی ئه‌و جۆره‌ كچانه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ له‌ هه‌ن���دێ واڵت‪ ،‬له‌وانه‌ عێراق‬ ‫‪ ،‬ئه‌و که‌س���ه‌ی که‌ ب���ۆ پارێزگاریکردن‬ ‫یان کڕینه‌وه‌‌ی ناموسی خێزان کچ یان‬ ‫خوش���ک یان که‌س���ێکی دیکه‌ بکوژێ‬ ‫س���زایه‌کی زۆر زۆر که‌مت���ر وه‌رده‌گرێ‬ ‫وه‌ک ل���ه‌وه‌ی ک���ه‌ به‌هۆیه‌ک���ی دیکه‌‬ ‫هه‌مان ک���ه‌س بک���وژێ‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ له‌‬ ‫زۆر له‌و واڵتانه‌ به‌گوێره‌ی یاس���ا ده‌بێ‬ ‫پزیش���کی دادوه‌ری ته‌رم���ی ئه‌و کچه‌‬ ‫بپشکنێ که‌ له‌س���ه‌ر ناموس کوژراوه‌‪.‬‬ ‫پاش پش���کنینی ته‌رمه‌ک���ه‌ ده‌بێ ئه‌و‬ ‫دکتۆره‌ ل���ه‌ راپۆرتیکدا بۆ پۆلیس یان‬ ‫دادگا بنوس���ێ ئه‌گه‌ر كچه‌ کوژراوه‌که‌‬ ‫"په‌رده‌ی کچێنی" مابێ یان "نه‌یمابێ"‪.‬‬ ‫ده‌رهاوێشته‌ی ئه‌م پشکنینه‌ ئاکامێکی‬ ‫زۆر گرنگی یاسایی‌و کۆمه‌اڵیه‌تی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر دکتۆره‌ک���ه‌ بنووس���ێ کچه‌که‌‬ ‫په‌رده‌ی کچێنی نه‌ماوه‌ واتا پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫بکوژرێ پاکیزه‌یی خۆی له‌ده‌ست دابوو‪.‬‬ ‫له‌وحاله‌ته‌دا بکوژه‌که‌ یان ئازاد ده‌کرێ‌و‬ ‫س���زانادرێ ی���ان س���زایه‌کی زۆر که‌م‌و‬ ‫کورت وه‌رده‌گرێ‌و به‌ که‌سێکی خاوه‌ن‬ ‫ش���ه‌ره‌ف‌و ناموس له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌درێ‪.‬‬ ‫واتا کوش���تنه‌که‌ی‌ "ڕه‌وا ب���ووه"‌‪ .‬کچه‌‬ ‫کوژراوه‌ک���ه‌ش تف‌و نه‌عل���ه‌ت ده‌کرێ‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر واش نه‌بێ ئ���ه‌و کاته‌ بکوژه‌که‌‬ ‫وه‌کو هه‌ر بکوژێکی دیکه‌ سه‌یر ده‌کرێ‌و‬ ‫سزایه‌کی قورس وه‌رده‌گرێ‪.‬‬ ‫په‌یمانگای پزیشکی دادوه‌ری له‌ ساڵی‬ ‫‪ 2002‬له‌ کوردستان به‌ بڕیاری په‌رله‌مان‬ ‫دامه‌زراوه‌‌‪ .‬له‌ ‪ 14‬ئابی هه‌مان س���اڵدا‬ ‫هه‌م���ان په‌رله‌مان یاس���ایه‌کی ده‌رکرد‬ ‫ده‌رب���اره‌ی قه‌ده‌غه‌کردنی کوش���تن بۆ‬ ‫کڕینه‌وه‌ی ش���ه‌رف‌و ناموس���ی خێزان‪.‬‬ ‫یاس���اکه‌ ده‌ڵێ کوشتنی ناموسی ده‌بێ‬ ‫وه‌کو هه‌ر کوشتنێکی دیکه‌ حسابی بۆ‬ ‫بکرێ! واتا کوردس���تان ئیدی په‌یڕه‌وی‬ ‫یاس���ای عێراق ناکا له‌و جۆره‌ تاوانانه‌‪.‬‬ ‫به‌واتایه‌کی دیکه‌مه‌به‌س���ت له‌ یاساکه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌ س���زای بکوژه‌که‌ وه‌کو هه‌ر‬ ‫بکوژێک���ی دیک���ه‌ ده‌ب���ێ‌و کڕینه‌وه‌ی‬ ‫ش���ه‌ره‌ف‌و ناموس���ی خێ���زان وه‌ک���و‬ ‫هۆکارێکی ڕه‌وا (ش���ه‌رعی) حیس���ابی‬ ‫بۆ ناک���رێ‪ .‬ئه‌گه‌روایه‌ ب���ۆ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حکوومه‌تی هه‌رێم پش���کنینی په‌رده‌ی‬ ‫کچێن���ی قه‌ده‌غه‌ناکه‌ن؟ پرس���یارێکی‬ ‫دیکه‌‪ :‬بۆ دادگاکان‌و وه‌زاره‌ته‌کان داوای‬ ‫پشکنینی په‌رده‌ی کچێنی کچی زیندوو‌و‬ ‫ته‌رمی کچه‌م���ردوه‌کان ده‌که‌ن؟ بۆچی‬ ‫پش���کنینی په‌رده‌ی کچێنی بۆ ته‌رمی‬

‫ئ���ه‌و كچانه‌ ده‌کرێ که‌ به‌هۆی ڕووداوی‬ ‫ئۆتۆمۆبی���ل ژیانی���ان له‌ده‌س���تداوه‌؟‬ ‫پرس���یارێکی دیکه‌ که‌ ڕه‌نگه‌ له‌هه‌موان‬ ‫گرنگتربێ‪ :‬ئایا دکتۆر‌و زانست ده‌توانن‬ ‫بیس���ه‌لمێنن ئه‌گه‌ر کچ سێکسی کردبێ‬ ‫ی���ان نا کات���ێ که‌ "پ���ه‌رده‌ی کچێنی"‬ ‫کون���ه‌‌و ت���ه‌واو داخراو نیه‌؟ پرس���یار‬ ‫ته‌واو نابن‪ :‬چۆن‌و بۆچی په‌یمانگاکانی‬ ‫دادوه‌ری پشکنین بۆ تازه‌بووکه‌کانیش‬ ‫ده‌ک���ه‌ن یان بۆ ئ���ه‌و کچانه‌ که‌ دایک‌و‬ ‫باوکه‌کانیان به‌ زیندووی���ی ده‌یانهێننه‌‬ ‫په‌یمانگاکان!؟ ئایا دکتۆر‌و پس���پۆڕانی‬ ‫دادوه‌ری پزیش���کی ب���ه‌ چ حه‌ق‌و به‌ چ‬ ‫مافێک‌و به‌گوێره‌ی کام پێوه‌ر‌و یاس���ای‬ ‫ڕه‌وشت‌و به‌ چ ویژدانێک ماف‌و ئازادی‬ ‫به‌خۆیان ده‌ده‌ن ک���ه‌ بڕیاری وا گرنگ‬ ‫بده‌ن ک���ه‌ ده‌بێته‌ هۆی کوش���تن یان‬ ‫ڕه‌واییدان به‌ کوش���تن‌و ڕووڕه‌شکردنی‬ ‫کچێکی کوژراو؟ ئایا ئه‌وه‌ کار‌و ئه‌رکی‬ ‫ئه‌وانه‌ وه‌کو دکتۆر!؟‬ ‫له‌وانه‌ هه‌مووی سه‌یرتر دکتۆر یاسین‬ ‫که‌ری���م ئه‌مین ده‌ڵێ له‌س���ه‌ر داواکاری‬ ‫دادگاکان له‌ په‌یمانگاکه‌ پش���کنین بۆ‬ ‫کۆمی ژنانیش ده‌کرێ‪ .‬به‌قس���ه‌ی ئه‌و‬ ‫خۆی‪":‬له‌دادگاکانه‌وه‌ داوامان لێده‌کرێت‪،‬‬ ‫تااوانب���ار‌و تاوانلێکراو پش���کنینیان بۆ‬ ‫بکرێ���ت‪ ،‬به‌ش���ێکیان ده‌رده‌که‌ێت ئه‌و‬ ‫کاره‌ی له‌گه‌ڵ کراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫گشتی ته‌ندروس���تن‪ ".‬ئه‌گه‌ر به‌ وته‌ی‬ ‫دکت���ۆر "تاوانب���ار"‌و "تاوانلێک���راو"‬ ‫ده‌موده‌ست پاش ڕووداوه‌که‌ بگه‌یه‌نرێنه‌‬ ‫په‌یمانگا ره‌نگه‌ هه‌ندێ جۆری پشکنین‬ ‫له‌وان ‌ه ‪ DNA‬بتوانێ پێشانی بدا ئه‌گه‌ر‬ ‫ک���چ‌و کوڕه‌ک���ه‌ کارێکی وای���ان کردبێ‬ ‫ی���ان نا‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌وه‌ناچێ مه‌به‌س���تی‬ ‫دکت���ۆر ئه‌وه‌ بێ‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر وانه‌بێ چۆن‬ ‫ئه‌وان ده‌توانن بیس���ه‌لمێنن ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫ژنان���ه‌ ئه‌وکارانه‌یان له‌گه‌ڵدا کرابێ یان‬ ‫نا! خ���ۆ کۆمی ژن به‌ پ���ه‌رده‌ یان به‌‬ ‫قه‌پاغ دانه‌پۆشراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌ کاتی‬ ‫موماره‌سه‌ی سێکس بدڕێ‪‌.‬‬ ‫دکت���ۆر یاس���ین که‌ری���م ئه‌می���ن‬ ‫ده‌ڵێ‪":‬کارمه‌ندمان هه‌یه‌ ‪ 22‬س���اڵ له‌‬ ‫پزیش���کی دادوه‌ری ماوه‌ته‌وه‌و هێشتا‬ ‫نه‌یهێش���توه‌ ژنه‌که‌ی بزانێ���ت"‪ .‬ڕه‌نگه‌‬ ‫مه‌به‌س���تی دکتۆر لێ���ره‌دا ئه‌وه‌بێ‌ که‌‬ ‫پش���کنینه‌کانیان کارێک نین ش���انازی‬ ‫پێوه‌بکه‌ن‪ .‬ه���اوکات وادیاره‌ که‌ دکتۆر‬ ‫ش���انازی به‌ هه‌ڵوێس���تی هاوکاره‌که‌ی‬ ‫ده‌کاو ب���ه‌ نیش���انه‌ی دڵس���ۆزی‌و‬ ‫"پیاوه‌ت���ی" له‌قه‌ڵه‌م ده‌دا‪ .‬به‌بۆچوونی‬ ‫م���ن دکت���ۆره‌کان نابێ ئه‌و ڕاس���تیانه‌‬ ‫ن���ه‌ک ت ه‌نه���ا ل���ه‌ هاوس���ه‌ره‌کانیان‬ ‫نه‌شارنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو ده‌بێ وه‌کو ئینسان‌و‬ ‫وه‌کو دکت���ۆری باوه‌ڕپێکراوی دادوه‌ر‌و‬ ‫قسه‌ڕۆیش���توو هه‌ڵوێس���تان هه‌ب���ێ‌و‬ ‫ویژدانیان بجوولێ ده‌ستبه‌ردای ئه‌وکاره‌‬ ‫ناشیرن‌و نازانستیه‌ بن‪ .‬ده‌بێ ڕاستیه‌کان‬ ‫بۆ هه‌موو دونیا ئاشکرا بکه‌ن!‬ ‫سوید‪/‬گۆتنبرگ‬ ‫‪rasoolawla@hotmail.com‬‬

‫‪18‬‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫د‪ .‬فەرهاد پیرباڵ‪ :‬تۆبەمکردوەو ئێستا نوێژدەکەم‬

‫تایبه‌ت‬

‫الی من شیعر نوسین له سێکسکردن خۆشتره‬ ‫ئا‪ :‬رەوا بورەان‬

‫د‪ .‬فەرهاد پیرباڵ هونەرمەند‌و شاعیر‌و‬ ‫رۆماننوس‌و مامۆستای زانکۆ لەم‬ ‫چاوپێکەوتنە تایبەتەی ئاوێنەدا باس‬ ‫لەچەند الیەنێکی ژیانی خۆی دەکات‌و‬ ‫دەڵێت سێ مانگە تۆبەی کردوە‌و‬ ‫دەستی کردوە بەنوێژکردن‌و پێشی‬ ‫وایە بزوتنەوەی گۆران لەگەڵ یەگرتوو‬ ‫کۆمەڵ کلکیان لەکلکی یەکتری‬ ‫ئااڵندوە‌‪ ،‬هەر لەم چاوپێکەوتنەدا‬ ‫باسی دواین رۆمانی خۆی دەکات‌و‬ ‫دەڵێت ئەمساڵ سیدییەکی گۆرانی‬ ‫باڵودەکەمەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئێ���وە لەزی���اد لەبوارێکدا‬ ‫کاردەکەن‌و سەرقاڵن‪ ،‬ئایا ئەمە هەرگیز‬ ‫نەبۆتە ه���ۆی ماندوکردنت���ان‌و واتان‬ ‫لێبکات نەتوانن لەبوارێکدا قاڵببن؟‬ ‫د‪.‬فەره���اد پیرب���اڵ‪ :‬نەخێ���ر بەاڵم‬ ‫خەفەت���ی لێدەخۆم‪ ،‬بۆ نمونە پرۆژەی‬ ‫فیلمێک���م هەی���ە‪ ،‬ماوەیەک���ی زۆرە‬ ‫سینارێوی ئەو فلیمنامەیە دەنوسمەوە‌و‬ ‫ئێس���تاش بەردەوام���م‪ ،‬دەمەوێت زو‬ ‫تەواویبک���ەم‪ ،‬حەزدەک���ەم‪ ،‬هەم���و‬ ‫نوسەرێک ئەو حاڵەتەی هەیە‌و هەرمن‬ ‫وانیم‪ ،‬بەاڵم لەناکاو فیکرەی ئەوەم بۆ‬ ‫دێت تابلۆیەک بکێش���م‪ ،‬چومە دوبەی‬ ‫‪ 18‬رۆژ لەوێب���وم وەخت���ێ گەرامەوە‬ ‫هەولێ���ر وێن���ەم نەکێش���ا‪ ،‬دڵ���م زۆر‬ ‫خۆش���بو وتم ئەلحەمدولیال خودا ئەو‬ ‫فیکرەی رەسمکردنەی لەکۆڵکردمەوە‪ ،‬فه‌رهاد پیرباڵ له‌به‌رده‌م تابلۆیه‌کیدا‬ ‫هەت���ا ماوەیەک کە حەزم لەرەس���م بو‬ ‫نەمدەکرد دەموت دەس���تم پیسدەبێتو بینیومن‪ ،‬لێرەدا ئاوا گوزارشتم لێکردوە‪.‬‬ ‫لەشم پیس���دەبێت‪ ،‬بەاڵم کە فیکرەکە من واتێدەگەم باشترین هونەرەکان ئەو‬ ‫هاتەوەب���ۆم ئەوڵجار بەماڵەکەی خۆمو هونەرانەن کە راس���تەوخۆ پەیوەندی‬ ‫ب���ەژوری میوانەک���ە دەس���تمپێکرد‪ .‬بەزاتی هونەرمەندەوە هەیە‪.‬‬ ‫هەت���ا فلۆبێر کاتێ���ک رۆمانی مادام‬ ‫یەعنی بەدەست خۆم نییە‪ ،‬دانیشتوم‬ ‫فیلمنامەکەم تەواو دەکەم‪ ،‬کە تەمەنا بۆڤاری دەنوس���ێت کە م���ادام بۆڤاری‬ ‫دەکەم ئەو فیلمنامەیە بنوس���م‪ ،‬ئەوە ژنێک���ە خیان���ەت لەمێردەکەی دەکاتو‬ ‫هەر بەسێکس دەژی‪ ،‬هەتا لەو رۆمانە‬ ‫گرنگە لەالم‪.‬‬ ‫ی���ان ئەوەتا رۆمانێک���م تەواوکردوە موهیمە کە یەک کارەکتەری سەرەکی‬ ‫ئەوەتا دەفتەرێکە لەوێ‪ ،‬ناپەرژێمە سەر تێدایە کە ژنە‪ .‬فلۆبێر کە نوسەرەکەیە‬ ‫ئەوەی پاکنوسی کۆتایی بکەم‪ ،‬رۆمانی دەڵێت مادام بۆڤاری خۆمم‪ ،‬لێیدەپرسن‬ ‫کۆتای���م تەواوبوە‪ ،‬کە ن���اوی (حەوت تۆ پیاویت کو دەبێت مادام بۆڤاری کە‬ ‫وێنەی روت���ی ژنی جەناب���ی وەزیرە‪ ،‬ژنە‪ ،‬دەڵێت نەخێر من مادام بۆڤاریم‪،‬‬ ‫روداوەکان لەمۆسکۆو کوردستان‪ ،‬عێراقو مانای ئەوەیە مەوزوعیترین‪ ،‬ئۆبجێکترین‬ ‫کەمێکی���ش پاریس رودەدات‪ ،‬ناپەرژێم داهێنانەکان هونەرەکان لەکۆتایدا هەر‬ ‫لەب���ەر دیوانە ش���یعرەکانم‪ ،‬دیوانێکم بەرهەمی زاتن‪ ،‬ه���ەر بەرهەمی برینی‬ ‫بەعەرەبییە دیوانێکم بەفارسییە‪ ،‬لەناو نوس���ەرێکن‪ ،‬یان بەرهەمی تراژیدیایی‬ ‫قەرەباڵخییەکی زۆرمو دڵم خۆشە بەاڵم هونەرمەندێکن‪ ،‬ئەمە ئاشکرایە الی من‬ ‫قەت بی���رم لەوەنەکردۆتەوە ئەگەر من هونەر مۆرکێکی زۆر شەخس���ییە‪ ،‬ئیتر‬ ‫ش���یعر بنوسمو رۆمان بنوسمو وێنەش لەدوات���ردا خەڵک دەڵێت ئەوە خزمەت‬ ‫بکەم���و ئا بەراس���ت گۆرانیش دەڵێم‪،‬‬ ‫رەنگە ئەمش���ەو خەریکی گۆرانییەکانم‬ ‫بم‪.‬‬ ‫م���ن ق���ەت بی���رم لێنەکردۆت���ەوەو‬ ‫هەستیش���م پێنەکردوە کە ماندوبوبێتم‬ ‫ئ���ەو چێ���ژەی لەکات���ی وێنەکێش���ان‬ ‫دەس���تمکەوتوە باوەڕناک���ەم خ���ودا‬ ‫لێمتورەبێت گەر بڵێم بەقەد بەهەشت‬ ‫چێ���ژم لێبینی���وە‪ ،‬ئ���ەوەی ک���ە من‬ ‫وێنەدەکێش���م‪ ،‬ش���یعر دەنوسم‪ ،‬لەناو‬ ‫ئەو دروستکردنەوە خەیاڵییەی خۆمدا‪،‬‬ ‫پێش ئەوەی بنوسم خەڵقی ئەو شتانە‬ ‫دەک���ەم ک���ە دەمەوێ���ت‪ ،‬گەورەترین‬ ‫لەزەتە‪ ،‬لەلەزەتی‌ سێکس���یش زیاترە‪،‬‬ ‫مەگەر ئیال لەزەتی سێکس ئەو چێژەی‬ ‫هەبێت‪ ،‬یەعنی قەت هەستم بەهیالکی‬ ‫نەکردوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەنوس���ینی ش���یعرو رۆمانو‬ ‫دروس���تکردنی تابل���ۆو گۆران���ی وتن‪،‬‬ ‫کامیان چێژیان زیاتر بەتۆ بەخشیوە؟‬ ‫د‪.‬فەرهاد پیرباڵ‪ :‬جی���اوازن لەگەڵ‬ ‫یەکتر‪ ،‬م���ن ئەو ئەزمونانەی هەمە‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە من س���ێ یان چوار س���یناریۆم‬ ‫هەیە ک���ە یەکێکیان باڵوبۆتەوە‪ .‬چەند‬ ‫ش���انۆنامەیەکم هەیە‪ ،‬م���ن یەکەمین بەکۆمەڵ���گا دەکاتو یەکێکی تر دەڵێت‬ ‫کتێبم ش���انۆنامەبو ل���ە‪ ،1984‬دوەم خزم���ەت بەپارتی دەکات���و ئەویتریش‬ ‫کتێبم ش���انۆنامەبو‪ .‬لەشانۆیەکیش���دا دەڵێ���ت خزم���ەت بەیەکێت���ی دەکات‬ ‫لەس���لێمانی رۆڵم بینیوە‪ ،‬لەش���انۆی خ���راپ نییە‪ ،‬ئیس�ل�امیەکانیش دەڵێن‬ ‫کورس���ییەکانی نوسەر یوژن یونسکۆدا مادەم جنێوی بەخودا نەداوە‪ ،‬باپچین‬ ‫بو رۆڵی الڵەک���ەم دەدی‪ ،‬هەریەکەیان پێشوازی لێبکەین‪ ،‬دەبێتە تەفسیرات‌و‬ ‫قس���ەی قۆر‪ ،‬بەاڵم ئەساس���ی هونەر‬ ‫چێژەکەیان لەگەڵ یەکتر جیاوازن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هەس���تدەکەیت هەمو ئەوانە دەربرینێکی زاتییە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هەستدەکەیت حەقی خۆیت‬ ‫تۆ تەواو دەکات؟ هەس���تدەکەیت بەبێ‬ ‫بەهەمو ئەو بەرهەمانە داوە کە کاریان‬ ‫هیچ یەکێک لەوانە ناژیت؟‬ ‫د‪.‬فەرهاد پیرب���اڵ‪ :‬ئەوەی دوەمیان تێدا دەکەیت؟‬ ‫د‪.‬فەره���اد پیرباڵ‪ :‬پەیوەندیم بەوەو‬ ‫راستە‪ ،‬من نەهێڵم رەسم بکەم ناتوانم‬ ‫بژیم‪ ،‬ئینجا من خۆ منداڵ نیم دەس���تم نییە‪ ،‬ب���ەاڵم ل���ەوە زۆر دڵنیام پێش‬ ‫بگرن بڵێن نابێت رەس���م بکەیت‪ ،‬من من خەت‪ ،‬هێڵ ئاوه���ا نەتەقێنرایتەوە‬ ‫گۆرانیو رەس���مکردنو هەم���و ئەوانەی ئ���اوا نەرەنگێنرایت���ەوە‪ ،‬ئەزانی���ت‬ ‫دیکەش گوزارش���ت لەخۆم دەکەن‪ ،‬بۆ نەرەنگایرایتەوە مانی چییە‪ ،‬لەکوردیدا‬ ‫نمونە ئ���ەو وێنانەی کە کردومن هەمو وج���ودی نییە‪ ،‬بەس م���ن دەیڵێم‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەو دەموچاوان���ەن کە من لەمنداڵیمدا هێڵ برۆ الی ئیسماعیل خەیات بڕۆ الی‬

‫دڵنیام ناگاتە‬ ‫ساڵێکی تر‬ ‫سیدییەکی‬ ‫گۆرانیم‬ ‫باڵودەکەمەوەو‬ ‫ڕۆمانێکم به‌ناوی‬ ‫"حه‌وت وێنه‌ی‬ ‫روتی ژنی جه‌نابی‬ ‫وه‌زیر" ته‌واوبوه‌و‬ ‫خه‌ریکی نوسینی‬ ‫سناریۆیه‌کیشم‬ ‫فۆتۆ‪ :‬له‌فه‌یسبوکی فه‌رهاد پیرباڵه‌وه‬ ‫محەمەد ع���ارف‪ ،‬برۆ بۆ الی ئەجدادی‬ ‫محەم���ەد ع���ارف‪ ،‬برۆ ب���ۆ الی فەالح‬ ‫حەسەن کە یەکەم رەسامی کوردە‪ ،‬برۆ‬ ‫بۆ الی یەکەم رەسامی کورد لەهەولێر‬ ‫کە دانێڵ قەس���ابە‪ ،‬تەماش���ای هێڵی‬ ‫هەمویان بکەو تەماشای هێڵی من بکە‪،‬‬ ‫من ئاوا قس���ە دەکەمو ئەو تەحەدایە‬ ‫دەکەم‪ ،‬م���ن دڵنیام ئەو ش���تەی من‬ ‫کردومە کارێک���ە تایبەت بەخۆم‪ ،‬ئەوە‬ ‫شێوازێکمە‪ ،‬بینینێکمە کە زۆر قەناعەتم‬ ‫هەیە ئ���ەو هێڵە پێش من���و هەروهها‬ ‫ئەو ش���ێوازە پێش من نەک لەمێژوی‬ ‫وێنە لەکوردس���تان‪ ،‬بڕۆن لێیبکۆڵنەوە‬ ‫بزانن من فشە دەکەم یان راستدەکەم‪،‬‬ ‫بەڵکو قوەتی خەت لەهەمو جواڵنەوەی‬ ‫تەشکیلی عێراقیشدا نەبوە‪ .‬من تائێستا‬ ‫چوار پێش���انگام کردۆتەوە بابێن ئەو‬ ‫وێنەکێشانەی لەتابلۆ تێدەگەن‪ ،‬چونکە‬ ‫من تەحەدا دەکەم لەکوردس���تان چوار‬ ‫هونەرمەن���د نابینم���ەوە رۆش���نبیریی‬

‫من نەک‬ ‫باوەڕم‬ ‫بەئۆپۆزیسیۆن‬ ‫نییە بەڵکو‬ ‫قەشمەریشیان‬ ‫پێدەکەم‬

‫عادەتەن ش���تێکی سروش���تییە هونەر‬ ‫بەهەمیشه بەئاسانی خۆی بەدەستەوە‬ ‫ن���ەدات‪ ،‬ئینج���ا لەس���ەرەتادا کاری‬ ‫داهێنانو هون���ەر دوژمنی زیاترە وەک‬ ‫لەدۆس���تەکانی‪ ،‬ئەدەبیش وایە‪ ،‬من و‬ ‫موالزم تەحس���ینو ش���تی تریش نەدرا‬ ‫بەدادگا؟ ش���کاتم لێنەک���را؟ جەنابی‬ ‫مام ج���ەالل نەبوایە خوا دەزانێت چیم‬ ‫لێبەس���ەر دەه���ات! ڕۆمانێکی حیزبو‬ ‫فرێمدایە بازار چ هەاڵیەکی لێکەوتەوە‪،‬‬ ‫یەکێتی ژنانی کودس���تانو فەرماندەیی‌‬ ‫هێزی پێش���مەرگەی کوردستان‪ ،‬دواتر‬ ‫جەناب���ی م���ام ج���ەالل بەگەورەیی���و‬ ‫دیموکراس���بونی خ���ۆی وەک دەڵێت‬ ‫هاتمە ئ���اراوە لەنامەکەیدا وادەڵێت کە‬ ‫لەکوردستانی نوێ باڵویکردەوە ساڵی‬ ‫‪2002‬و باسی ئازادیو شتیوا دەکات‪ ،‬من‬ ‫بۆ کەس رەس���م ناکەم بۆ خۆم رەسم‬ ‫دەکەم‪ .‬بۆ خۆشی خۆم دەیکەم دواتر‬ ‫کە خەڵک س���ەیری دەکات‪ ،‬جوان بو‬

‫من تەحەدا دەکەم‬ ‫لەکوردستان‬ ‫چوار هونەرمەند‬ ‫نابینمەوە‬ ‫رۆشنبیریی ئەوەی‬ ‫هەبێت لەهونەری‬ ‫من تێبگات‬ ‫ئەوەی هەبێت لەهونەری من تێبگات‪.‬‬ ‫تابلۆکان���ی م���ن س���ەخت نییە ئەو‬ ‫ژنانەی دێن خانوەکەی من پاکدەکەنەوە‬ ‫یەکێکی���ان عەرەبە بەس���ەعات بەدیار‬ ‫تابلۆیەکمەوە دادەنیشێتو دەگری‪ ،‬ئێ‬ ‫باشە ژنێکی خزمەتکاری نەخوێندەواری‌‬ ‫ع���ەرەب لەتابلۆکانی م���ن تێدەگات‪،‬‬ ‫مانای چییە ک���ورد بەمن دەڵێت ئێمە‬ ‫لەتابلۆکانی فەره���اد تێناگەین‪ ،‬هەمو‬ ‫کورد واناڵێ���ت تەلەب���ەم هەیە گەنج‬ ‫هەی���ە تێی���دەگات‪ ،‬ب���ەاڵم تاکوتەرا‪،‬‬ ‫عەبدولواحی���د مەرجان لەپێش���انگای‬ ‫چوارەمم لەچوارچرا‪ ،‬دەڵێت لەوکاتەی‬ ‫لەکوردستانم پێشانگای وابەهێز جیاواز‬ ‫عەنتیکەو نامەئلوفو هونەرم نەبینیوە‪،‬‬ ‫ئەمە بۆچون���ی عەبدولواحید مەرجانە‬ ‫کە یەکێکە لەگەوەترین وێنەکێشەکانی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬هونەرمەن���دی وێ‌ش هەی���ە‬ ‫تێدەگات م���ن چیمکردوە‪ ،‬بێجگە لەوە‬

‫زۆرباش���ە ناش���یرین بو گوی تێبکەن‪،‬‬ ‫بیبەن بۆ کەالر بیسوتێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬تۆ روبەروی کۆمەڵێک دادگایی‬ ‫بویتەوە‪ ،‬ئەمە چۆن لێکدەدەیتەوە؟‬ ‫د‪.‬فەره���اد پیرب���اڵ‪ :‬هۆکارەک���ەی‬ ‫سیاس���ییە‪ .‬بزوتنەوەی گۆران لەگەڵ‬ ‫ئەوپ���ەری ئیحتیرامم بۆی���ان‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫یەگرتوو کۆمەڵ کلکیان لەکلکی یەکتری‬ ‫بەستبو لەگەڵ شەخسی مەال بەشیردا‬ ‫کە مەسئولی یەکەمە لەشکاتەکانی من‪،‬‬ ‫واتا جەماعەتی ئۆپۆزیسیۆن بەهاوکاری‬ ‫هەندێک دەس���ت کە لەن���او داواکاری‬ ‫گشتیدا هەیەو نزیکە لەدەسەاڵت وەک‬ ‫مەالبەشیر‪ ،‬بەقەناعەتی من لەپشتەوەی‬ ‫تەواوی ئەو داوایانەوە بون کە لە سەر‬ ‫من تۆمارک���راون‪ ،‬یەکێکیان نەبێت کە‬ ‫مودیری ئاس���ایش ش���کاتی لێکردبوم‬ ‫ئەویش پاک دەرچوم‪ ،‬ئەوەی مودیری‬ ‫ئاسایش���ی لێدەرکە کە تائێستا چوار‬

‫ش���کاتم لێکراوە‪ ،‬من شکاتێکی فیکریم‬ ‫لەس���ەر تۆمار نەکراوە‪ ،‬سادق جەالل‬ ‫ع���ەزم موفەکیرێکی گ���ەورەی عەرەبە‬ ‫کتێبێکی هەی���ە بەناوی نەقدی‌ فیکری‌‬ ‫دینی لەکۆتایی حەفت���اکان لەبەیروت‬ ‫باڵوکرایەوە‪ ،‬ئەو کتێبێكی‌ باڵوکردەوە‬ ‫کە رەخنە لەقورئان و هەرس���ێ کتێبە‬ ‫س���ەماوییەکە دەگرێت‪ ،‬بوە موناقەشە‬ ‫لەوەت���ەن عەرەب���ی‪ ،‬ئەگ���ەر من ئەو‬ ‫کتێبەم نەخوێندایەتەوە کە سودی بۆ‬ ‫من هەبو‪ ،‬ئ���ەوکات لەزانکۆ بوم‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئێستا دوای سی ساڵ من ئیمان بهێنم‪،‬‬ ‫دو مانگی پێشو بو تۆبەمکردو دەستم‬ ‫بەنوێژکردن کرد‪ ،‬ش���کایەتەکانی ئێمە‬ ‫هەوڵدەدرێت بۆ مەسئەلەی وروژاندنی‬ ‫سیاس���ی بەکاردەهێنرێ���ت‪ ،‬بەکاردێت‬ ‫بۆ ئ���ەوەی بیکوژن‪ ،‬کاف���رە بۆ خۆی‬ ‫کاف���رە‪ ،‬ئامانجێکی لەپش���تەوە نییە‬ ‫خوا پێی خۆش بێ���ت‪ ،‬خوا پێیخۆش‬ ‫نییە نوس���ەرێک بکوژرێت‪ ،‬بەخشینی‬ ‫دەسەاڵتی خودا بەئینسان بۆ مەبەستی‬ ‫دینی ک���ە خوێنی لێبکەوێت���ەوە ئەو‬ ‫دەسەاڵتی خوایە مانای وایە لەجێگەی‬ ‫خودا بریار دەدات نەعوزوبیال‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬رەخنەی ئەوەت لێدەگیرێت‬ ‫کە وەک ئەوسا قس���ە ناکەیتو لەسەر‬ ‫روداوەکانی رۆژ بێدەنگیت؟‬ ‫د‪.‬فەره���اد پیرب���اڵ‪ :‬ئەوان���ەی ئەو‬ ‫رەخنەیە لەمن دەگرن وادەزانن فەرهاد‬ ‫پیرب���اڵ توتیی���ە‪ ،‬چەقەنەیەکیان لێدا‬ ‫فەره���اد پیرباڵ ئامادەبێ���ت‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫وابیردەکەن���ەوە تکای���ان لێدەک���ەم‪،‬‬ ‫روداوێک رودەدات دەبێت فەرهاد پیرباڵ‬ ‫ئامادەبێت‪ ،‬نەخێر من کاری خۆم هەیه‬ ‫بەجۆرێکی تر بیردەکەمەوە‪ ،‬ئەوکاتەی‬ ‫من قس���ەم دەکرد‪ ،‬ئەوان نوس���تبون‪.‬‬ ‫ئەوانەی ئ���ەو تۆمەتان���ە دەدەنە من‬ ‫ترس���نۆکترینەکانی کوردس���تانن‪ ،‬من‬ ‫هەستام س���ێ هەزار ئیمزام کۆکردەوە‬ ‫لەسەر مەالکان کەبەهەڵە لەپەیوەندی‬ ‫نێوان نوس���ەرانو دین تێگەیش���تبون‪،‬‬ ‫تەس���ریحاتی وایان دەدا کە ترسناکبو‬ ‫بۆ ئەمنی قەومی‪ ،‬بوب���و بەفەوزایەک‬ ‫لەنێوان مەالو شاعیرەکاندا ئەم جنێوی‬ ‫بەئ���ەو دەداو ئ���ەو هێرش���ی دەکردە‬ ‫س���ەر خودا‪ ،‬ئەوکاتە من س���ێ هەزار‬ ‫ئیمزای شەخس���یاتی هونەرو ئەدەبیم‬ ‫کۆک���ردەوەو ناردمان���ە پەرلەم���ان‪،‬‬ ‫حیزبی گ���ۆران یەکەم حیزب بو گوێی‌‬ ‫ل���ەو پرۆژەیە گرت‪ ،‬یەک���ەم حیزب بو‬ ‫بەیاننامەی دەرکردو وتی ئەو پێشنیارە‬ ‫کە دراوەتە پەرلەمان لەسەر مەسەلەی‬ ‫پەیوەن���دی دین���و هون���ەرو لەس���ەر‬ ‫مەسئەلەی ئەدەبیات ئیالقەی نەمێنێت‬ ‫بۆ دین‪ ،‬ئەوەی لەناو مزگەوتدا حوکمی‬ ‫ئەدەب���ی نەدرێت‪ ،‬بزوتن���ەوەی گۆران‬ ‫یەکەم کەس ب���ون وتیان دژی ئەوەین‬ ‫لەن���او تەلەفیزیۆن���ی ک���ەی ئێن ئێنو‬ ‫لەن���او تەلەفیزیۆنی نالیا لەو بەرنامەی‬ ‫بەڕاکشاوییە‪،‬به‌ڕاش���کاویه‌ چییە‪ ،‬لەمن‬ ‫دەدرا ئیهان���ەی م���ن دەک���را کە خۆم‬ ‫بەلیب���راڵ دەزانمو لەخ���وا بەزیادبێت‬

‫دینداریش���م‪ ،‬کەچی پشتی د‪.‬موسەناو‬ ‫پشتی خەڵکی لەو شێوەیەیان دەگرت‬ ‫لەئێ���ن ئارت���ی وەک ئەوەی هێرش���م‬ ‫کردبێتە س���ەر جەنابی د‪ .‬موس���ەنا‪،‬‬ ‫ئەمه لەکاتێکدا خودی د‪ .‬موسەنا دانی‬ ‫بەوەدا نا کە من بێتاوانبوم چونکە من‬ ‫نەبوم شیعرەکەم نوسیبو‪ ،‬کەچی ئێن‬ ‫ئار تی پاشاخوازی زیاتر لەپاشا خۆی‬ ‫دەهات من بش���کێنێتەوە زەربە لەمن‬ ‫بدات من بشکێنێت لەبەرچاوی خەڵک‪،‬‬ ‫پشتگیری کەس���ێکی سەر بەحیزبێکی‬ ‫ئیس�ل�امی تون���درەو ب���کات‪ ،‬ئەمەیە‬ ‫ئەخالق���ی ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬جەماعەتی‌‬ ‫گۆران پشتی ئیس�ل�امییەکانیان گرت‬ ‫بۆ ئ���ەوەی لەمن ب���دەن‪ ،‬دو جاریش‬ ‫فرێیاندامە دادگا‪ ،‬لەس���ەر تەلەفیزیۆن‬ ‫نوسییان لەس���ەر دژایەتیکردنی خودا‬ ‫ئەس���تەخفیرواڵ مەحکەمە سجنی کردو‬ ‫‪6‬س���اڵ دەبێت لەزینداندا بێت‪ ،‬ئەمەیە‬ ‫ئەخالقی ئۆپۆزیس���یۆنی ک���وردی کە‬ ‫پش���تی هێزی ئیس�ل�امی تون���درەوو‬ ‫پش���تی هێزی موتەتەری���ف دەگرێت‬ ‫دژی کەس���ی لیبراڵیخوازو ئازادیخوازی‌‬ ‫وەک فەره���اد پیرب���اڵ‪ ،‬بۆیە من نەک‬ ‫ب���اوەرم بەئۆپۆزیس���یۆن نییە بەڵکو‬ ‫قەشمەریش���یان پێدەک���ەم لەکەمترین‬ ‫ئاس���تی رەزالەتو حەقارەت سەیریان‬ ‫دەک���ەم‪ ،‬بەس���ەرۆکە گەورەکانیانەوە‬ ‫هەرکەس���ێکە‪ ،‬چونکە نییەتی سافیان‬ ‫نەب���و نەبەرامب���ەر بەم���ن نەبەرامبەر‬ ‫کۆمەڵ���گای خۆش���یان‪ ،‬وێن���ەی‬ ‫بچوکک���راوەی ئامانجی ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫لەکوردستان وەک ئەوە دەبو کە ئێستا‬ ‫لەمیس���ر هەیە‪ ،‬کە ئیخوان موسلیمین‬ ‫سەرکەوتوە‪ ،‬من ئەوەم دەدی هەمویان‬ ‫دەهاتنە س���ەر تەلەفیزیۆن بەراوردی‬ ‫کوردستانیان بەمیسرو تونس دەکردو‬ ‫کتێب���ی منیان س���وتان لەک���ەالر ئایا‬ ‫ئێوەرازین ب���ەوەی لەمیس���ر هەیە؟!‬ ‫ئەگ���ەر رازین ئ���ەوە فەره���اد پیرباڵ‬ ‫حەقیبو لەگەڵ ئێوە نەبو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬وەک باس���تکرد رۆمانێکی‬ ‫نوێت هەیە‪ ،‬دەکرێت باسێکی کورتیمان‬ ‫بۆ بکەیت؟‬ ‫د‪.‬فەره���اد پیرب���اڵ‪ :‬روداوەکان‬ ‫لەدوبەیو هەولێرو ئەستەمبولو پاریس‪،‬‬ ‫تاران‪ ،‬مۆسکۆو زیاترین روداو لەمۆسکۆ‬ ‫رودەدات���و نزیک���ەی قەب���ارەی ئوتێل‬ ‫ئەوروپا‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێوە بەتەمانین لەشارەکانی‬ ‫کوردس���تان کۆنس���ێرت س���ازبکەنو‬ ‫سیدییەک باڵوبکەنەوە؟‬ ‫د‪.‬فەره���اد پیرب���اڵ‪ :‬تەمەنام���ە‪،‬‬ ‫دڵنیام ناگاتە س���اڵێکی تر سیدییەکی‬ ‫گۆرانی���م باڵودەکەم���ەوە‪ ،‬لەرانی���ە‬ ‫یەکێ���ک لەگۆرانییەکانی س���یدییەکەم‬ ‫وت‪ ،‬بەش���ێک لەشیعرەکانو ئاوازەکانی‬ ‫هیخۆمە‪ ،‬شیعرێکی مەوالنا جەاللەدینی‬ ‫رۆمییە بەفارس���ی دەیڵێم‪ ،‬تەرجومەی‬ ‫کوردیش���م ک���ردوەو دوات���ر بەکوردی‬ ‫دەیڵێمو خۆم ئاوازم بۆی داناوە‪ ،‬ئەمە‬ ‫دەبێتە کارێکی کامڵ‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )366‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/2/26‬‬

‫ونبوون‬

‫ی باپیر)‬ ‫ی (سامان عاص ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی سلێمانی‌ ونبوه به‌ناوی (به‌ختیار محمد‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫عبدالرحمن) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی (احمد حمه‌ تقی‌ حم ‌ه‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆراب) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبوه‌ به‌ناوی(چرۆ محمد محمود)‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (نجم الدین عبدالواحید‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫عوسمان) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (حیكمه‌ت رضا فرج)‬ ‫ی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (بایز محمد علی‌ محمد)‬ ‫ی ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی (حیدر هادی‌ سهیل)‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناوی ‌(حم ‌ه عزیز صالح‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫حسن) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی (وشیار جه‌زا‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫عبدولره‌حمان) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (سامان‬ ‫ی ونبوو‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی خانوو زه‌و ‌‬ ‫ی كڕین‌و فرۆشتن ‌‬ ‫ی نوسینگ ‌ه ‌‬ ‫*مۆڵه‌تێك ‌‬ ‫ی باپیر) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫عاص ‌‬ ‫ی (حیدر‬ ‫ی هاورده‌وناردنكارانی‌ كوردستان ونبوو‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫هادی‌ سهیل) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ڕه‌گه‌زنامه‌یه‌كی‌ عیراقی‌ ونبووه‌ ب ‌ه ناوی‌ (چیا ره‌ئوف رضا) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‌.‬‬ ‫*باجێكی‌ په‌یمانگای‌ زانستی‌ كۆمپیوته‌ر به‌شی‌ (‪ )it‬ونبوو‌ه به‌ناوی‌ (سارا‬ ‫سعدی‌ عمر) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ یه‌كێتی‌ به‌ڵێنده‌رانی‌ كوردستان ‪ /‬لقی‌ سلێمانی‌ ونبووه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫(وریا محمد طاهر) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ ‬ ‫به‌رێوه‌ به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ داد‬ ‫ ‬ ‫فه‌رمانگ ‌هی‌ دادنوسی‌ سلێمانی‌‪2/‬‬ ‫ی‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌ت ‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ژماره‪357 :‬‬ ‫به‌روار‪2013/02/25 :‬‬

‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه كراوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی ئه‌و داوایه‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (فڕن ‌‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫ی (‪ )2013/02/20‬خاوه‌ن ‌‬ ‫(شۆڕش حم ‌ه رشید صالح) له‌به‌روار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆماركردن ‌‬ ‫ی صمون‪ /‬پرۆژ‌هی‌ بچوك) داوا ‌‬ ‫ی زارا) بۆ دروستكردن ‌‬ ‫ئۆتۆماتیك ‌‬ ‫ی ژماره‌ (‪ )65‬سالی‌ (‪)1953‬‬ ‫ی كردو‌ه ك ‌ه له‌ ئامێری‌ میكانیك ‌‬ ‫ئه‌و ئامێران ‌ه ‌‬ ‫ی دار یان خاوه‌نی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫ی به‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫باڵوی‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ر كه‌سێ‌ خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات ب ‌ه‬ ‫ی (‪ )15‬ڕۆژدا سه‌ردان ‌‬ ‫له‌و ئامێران ‌ه داده‌نێ‌ ل ‌ه ماوه‌ ‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه ناوی‌ داواكاره‌وه‌ تۆمار ده‌كرێت وه‌ بڕوانامه‌ی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ل ڕێزدا‪...‬‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی –چوار خانه‌ یی‌‪-:‬‬ ‫ی (‪ )sarmasik‬ترك ‌‬ ‫*فڕنی‌ صمون – جۆر ‌‬ ‫ا ‪ /‬ژماره‌(‪ )0087‬مۆدێل (‪– )2011‬كاره‌بایی‌ –(‪)12.5kw‬‬ ‫ب‪ /‬ژماره‌(‪ )0086‬مۆدێل (‪– )2011‬كاره‌بایی‌ –(‪)12.5kw‬‬ ‫ج‪ /‬ژماره‌(‪ )0085‬مۆدێل (‪– )2011‬كاره‌بایی‌ –(‪)12.5kw‬‬ ‫د‪ /‬ژماره‌(‪ )0084‬مۆدێل (‪– )2011‬كاره‌بایی‌ –(‪12.5kw‬‬ ‫ی –( ‪ )sarmasik‬ژماره‌ (‪ )0056‬مۆدێل‬ ‫ی – ترك ‌‬ ‫ی هه‌ڵمی‌ پالستیك ‌‬ ‫*ژور ‌‬ ‫(‪.)2011‬‬ ‫ی گونكی‌ هه‌ویر جۆری‌ (‪ )sarmasik‬تركی‌ ژمار‌ه (‪)0628‬‬ ‫* ئامێری‌ بڕین ‌‬ ‫مۆدێل (‪.)2011‬‬ ‫*عجان ‌ه –ستیل – (‪ )sarmasik‬تركی‌ – مۆدێل (‪.)2011‬‬ ‫ی ژماره‌ (‪ )0607‬مۆدێل‬ ‫ی خڕكردنه‌وه‌ی‌ گونك –(‪ )sarmasik‬ترك ‌‬ ‫* ئامێر ‌‬ ‫(‪.)2011‬‬ ‫ی ‪2/‬‬ ‫دادنوسی‌ سلێمان ‌‬ ‫سۆران یادگار رشید‬ ‫‪2013/02/25‬‬ ‫ ‬ ‫به‌رێوه‌ به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ داد‬ ‫ ‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ دادنوسی‌ سلێمانی‌‪2/‬‬ ‫ی‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌ت ‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ژماره‌‪358 :‬‬ ‫به‌روار‪2013/02/25 :‬‬

‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی ئه‌و داوایه‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (فڕن ‌‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫(شۆڕش حم ‌ه رشید صالح) له‌به‌رواری‌ (‪ )2013/02/20‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی صمون‪ /‬پرۆژ‌هی‌ بچوك) داوای‌ تۆماركردن ‌‬ ‫ی میترۆ)بۆ(دروستكردن ‌‬ ‫ئۆتۆماتیك ‌‬ ‫ی (‪)1953‬‬ ‫ی ژمار‌ه (‪ )65‬ساڵ ‌‬ ‫ی میكانیك ‌‬ ‫ی كردوه‌ كه‌ ل ‌ه ئامێر ‌‬ ‫ئه‌و ئامێرانه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ‌ه‬ ‫ێ خۆی‌ به‌په‌یوه‌ندیدار یان خاوه‌ن ‌‬ ‫باڵویده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ركه‌س ‌‬ ‫داده‌نێ‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )15‬ڕۆژدا سه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ بكات به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه‬ ‫ناوی‌ داواكاره‌وه‌ تۆمار ده‌كرێت وه‌ بڕوانامه‌ی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ل ڕێزدا‪....‬‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی –ژماره‌ (‪)1187‬‬ ‫ی (‪ )sarmasik‬ترك ‌‬ ‫*ئامێری‌ فڕنی‌ ده‌وار– جۆر ‌‬ ‫مۆدێل(‪ )kw 65( )2011‬كاره‌بایی‪.‬‬ ‫ی –( ‪ )sarmasik‬ژماره‌ (‪ )0054‬مۆدێل‬ ‫*ژوری‌ هه‌ڵمی‌ پالستیكی‌ – ترك ‌‬ ‫(‪ )2011‬دادنوسی‌ سلێمانی‌ ‪2/‬‬ ‫ی هه‌ویر جۆری‌ (‪ )sarmasik‬تركی‌ ژماره‌ (‪)0621‬‬ ‫ی بڕینی‌ گونك ‌‬ ‫* ئامێر ‌‬ ‫مۆدێل (‪ )2011‬سۆران یادگار رشید‬ ‫*عجان ‌ه –ستیل – جۆری‌ ‪ )sarmasik(-‬تركی‌ – مۆدێل (‪ )2011‬ژمار‌ه‬ ‫(‪ )0027‬‬ ‫ی ژمار‌ه (‪ )0600‬مۆدێل‬ ‫ی خڕكردنه‌وه‌ی‌ گونك –( ‪ )sarmasik‬ترك ‌‬ ‫* ئامێر ‌‬ ‫(‪)2011‬‬ ‫ی‬ ‫ی صمون بۆ درێژكردن‌و پانكردنه‌وه‌ی‌ گونك ب ‌ه قیاسات ‌‬ ‫ی قیاسات ‌‬ ‫*ئامێر ‌‬ ‫ی (‪)sarmasik‬‬ ‫ی – ژمار‌ه (‪ – )0402‬مۆدێل (‪ )2011‬جۆر ‌‬ ‫هه‌مه‌جۆر –ترك ‌‬ ‫ی (‪ – )sarmasik‬تركی‌ – ژمار‌ه (‪)0238‬‬ ‫*ئامێری‌ بڕینی‌ ئۆست – جۆر ‌‬ ‫–مۆدێل (‪ – )2011‬كاره‌بایی ‪.‬‬ ‫ی ‪2/‬‬ ‫دادنوسی‌ سلێمان ‌‬ ‫سۆران یادگار رشید‬ ‫‪2013/02/25‬‬

‫ ‬ ‫به‌رێوه‌ به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ داد‬ ‫ ‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ دادنوسی‌ سلێمانی‌‪2/‬‬ ‫ی‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌ت ‌‬

‫ژماره‌‪321 :‬‬ ‫به‌روار‪2013/02/19 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫به‌پێی‌ ئه‌و داوایه‌ی‌ ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه‬ ‫كراو‌ه له‌الیه‌ن (بكر كریم حمه‌سلێمان) له‌به‌رواری‌ (‪)2013/02/12‬‬ ‫ی بلۆك‬ ‫ی (سه‌روه‌ر صدیق عبدالكریم) بۆ دروستكردن ‌‬ ‫خاوه‌نی‌ كارگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میكانیك ‌‬ ‫ی كردوه‌ ك ‌ه له‌ئامێر ‌‬ ‫داوای‌ تۆماركردنی‌ ئه‌و ئامێرانه‌ ‌‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫ێ خۆ ‌‬ ‫ژماره‌ (‪ )65‬ساڵی‌ (‪ )1953‬باڵویده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ر كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیدار یان خاوه‌نی‌ هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ‌ه داده‌نێ‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه بكات ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫(‪ )15‬ڕۆژدا سه‌ردان ‌‬ ‫داواكاره‌وه‌ تۆمار ده‌كرێت وه‌ بڕوانام ‌هی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ل ڕێزدا‪...‬‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫ی ژمار‌ه (‪)3018‬‬ ‫ی المان ‌‬ ‫ی مه‌ركه‌ز ‌‬ ‫*تێكه‌ڵكاری‌ كۆنكرێتی‌ ناوه‌ندی‌‪ -‬خه‌باته‌ ‌‬ ‫مۆدێل (‪.)1979‬‬ ‫ی بزوێنه‌ر(‪3( )42204‬‬ ‫ی –مۆدێل(‪ )hcod‬ژماره‌ ‌‬ ‫ی دوبز‪ -‬المان ‌‬ ‫*رافع ‌ه جۆر ‌‬ ‫طن)‪.‬‬ ‫ی ‪2/‬‬ ‫دادنوسی‌ سلێمان ‌‬ ‫سۆران یادگار رشید‬ ‫‪2013/02/19‬‬

‫سامانی نەوت‌و سیاسەتی‬ ‫یەکێتی شەراکەت یان‬ ‫خاوەندارێتی!‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ش���ەریکن بەمانا ژمارەی���ی‌و بەمانا‬ ‫مەعنەویی‌و سیاسیەکانی شەراکەتێکی‬ ‫سیاس���ی‌و حکومرانی‪ ،‬ن���ەک‪ ،‬بەمانا‬ ‫م���ادی‌و نەختینەییەکان���ی قازان���ج‌و‬ ‫زەرەدی ش���ەراکەت‪،‬کەئەمیان مان���ا‌و‬ ‫مەفهومی ش���ەراکەتە‪ ،‬لەنی���وان دوو‬ ‫کۆمپانی���ای ب���واری بەرهەمهێنان���ی‬ ‫ناسیاس���یدا‪ .‬جا لێرەدا هیچ گرنگ نیە‬ ‫خەڵکانیک هەبن بەشێوەیەکی عاتفی‌و‬ ‫بەشێوەیەکی زمانەوانی‌و بەشێوەیەکی‬ ‫مەتاتی بیانەوێت تەفس���یر‌و تەرویجی‬ ‫ماناکانی ش���ەراکەتی یەکێتی‌و پارتی‬ ‫بۆ دڵدانەوەی خۆی���ان بکەن‌و بەناوی‬ ‫پاراس���تنی بەرژەوەندیەکان���ی ئ���ەو‬ ‫دوو هێزەوە‪ ،‬بەش���ێوەیەکی تاکتیکی‬ ‫تەفسیری ناس���تراتیژی بۆ ڕێکەوتنی‬ ‫س���تراتیژی یەکێت���ی‌و پارت���ی بکەن‌و‬ ‫لەم سۆنگەیەش���ەوە ئۆپۆرتۆنیستانە‬ ‫دەرف���ەت بقۆزن���ەوە وموزای���ەدە‌و‬ ‫موزایەق���ەی هەڤاڵەکانی خۆیان بکەن‬ ‫لەناو حکومەتدا‪.‬‬ ‫لێ���رەدا دیماگۆجیەتەک���ە ل���ەالی‬ ‫هەندێ���ک لەوەدایە‪ ،‬کارک���ردن وەکوو‬ ‫تی���م‌و بنیاتنانی پرس���ی متمانە لەنیو‬ ‫ئەو تیمەدا‪،‬بەدیوێکی دیکەدا تەفس���یر‬ ‫دەک���ەن‪ .‬من پێ���م وایە خاڵ���ی هەرە‬ ‫زێڕین���ی کابینیەی حەوت���ەم لەخاڵی‬ ‫درەوشاوەی متمانەی نێوان نێچیرڤان‬ ‫بارزان���ی‌و عیماد ئەحم���ەد دایە‪ .‬بڕوام‬ ‫وای���ە‪ ،‬ئەگ���ەر ئ���ەم پ���ردی پتەوەی‬ ‫متمانەیە نەبوایە‪ ،‬ئەوا ئەوەی بەش���ە‬ ‫س���پیەکەی یەکێتی‌و پارتی‪ ،‬لەڕێگەی‬ ‫حکومەتەک���ەی دکت���ۆر بەرهەمەوە‪،‬‬ ‫بەڕەنجی فەرهادی توانیان وینای بکەن‬ ‫لەناو کۆمەڵێک لەکایە جۆربەجۆرەکانی‬ ‫دەوڵەتداری���دا‪ ،‬ئ���ەوا لەالیەن بەش���ە‬ ‫ڕەش���ەکەی ئەو دوو هێ���زەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫مەحک���وم نەبوای���ە بەڕووخ���ان‪ ،‬ئەوا‬ ‫مەحک���وم بوو بەوەس���تان‪ .‬بەتایبەت‬ ‫ئەو بواران���ەی پەیوەندیان بەکایەکانی‬ ‫چاکسازی تواناسازیی‌و بنیاتنانی بنەما‬ ‫بەراییەکانی سۆس���یال‌و کۆی گش���تی‬ ‫ئەو چەمکانەی پەیوەندیان بەپرس���ی‬ ‫گۆرین���ی سیس���تمیکی حزبۆکراتی بۆ‬ ‫سیستمی حوکمڕانی مۆدرێن‌و حکومەتی‬ ‫هاواڵتیان‌و پەیوەندیان بەقواڵیی پرسی‬ ‫شەراکەتی ڕاستەقینەی نێوان یەکیتی‌و‬ ‫پارتیەوە هەبوو‪ .‬ئاخر ئەم ئەگەر ئەم‬ ‫متمانەی���ە نەبوایە چۆن لەس���ەردەمی‬ ‫زریان���ی ئۆپۆزس���یندا دوو هێ���زی‬ ‫ناهاوسەنگ لەپیگەی جەماوەری‌و دوو‬ ‫هێزی جی���اواز لەڕوئی���ای حزبایەتی‌و‬ ‫حوکمڕان���ی جارێکی دیکە دەیانتوانی‪،‬‬ ‫بچنەوە ژێر ڕەش���ماڵی ش���ەراکەتێکی‬ ‫دیکەی ڕاستەقینەی ‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا باش���تر وایە هەموومان‬ ‫بزانی���ن هی���چ جوڵەیەک���ی عاتف���ی‬ ‫ن���ەک خزم���ەت بەبەرژەوەندیەکان���ی‬ ‫دەوڵەتداریەک���ی ڕەوا‌و ڕاق���ی ناکات‪،‬‬ ‫بەڵکو دەش���ێت دواجار ئ���ەو جواڵنە‬ ‫خۆی���ان ببن���ە بەربەس���تێکی لۆکاڵی‬ ‫ترس���ناک‪ ،‬لەبەردەم ه���ەر بزاوتێکی‬ ‫ئەقاڵنی���دا‪ .‬ئاخر ئەوانەی لەئێس���تادا‬ ‫ترسیان لەسەرۆک وەزیرانێکی بەهێزو‬

‫‪19‬‬

‫سوپاس‌و پێزانین‬

‫به‌بۆنه‌ی وه‌فاتی "حاجی سه‌عید مه‌ولود بامۆكی" برای كه‌سایه‌تی ئاینی‌و ئه‌ندامی‬ ‫پێش���ووی په‌رله‌مانی كوردستان مامۆس���تا "مه‌ال عه‌بدولله‌تیف بامۆكی"یه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ناوی بنه‌ماڵه‌كه‌مانه‌و‌ه سوپاس‌و پێزانین ئاڕاسته‌ی گشت ئه‌و سه‌رۆك حیزب‌و‬ ‫وه‌زیرو په‌رله‌مانتارو زانای ئاینی‌و الی ‌هن‌و كه‌سایه‌تی‌و عه‌شیره‌ت‌و رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫مامۆس���تاو گشت ئه‌و فه‌رمانگه‌و دام‌و ده‌زگا حكومیانه‌ی سنوری هه‌ڵه‌بج ‌ه وه‌ك‬ ‫قائیمقامیه‌ت‌و ئاس���ایش‌و پۆلیسی هاتوچۆو كارمه‌ندانی نه‌خۆشخانه‌و خزمانه‌ی‬ ‫بامۆك‌و ناوچه‌ی ش���اره‌زورو هه‌ورامان ده‌كه‌ین كه‌ ل ‌ه ماوه‌ی هێنانه‌وه‌ی ته‌رم‌و‬ ‫به‌خاك س���پاردن وپرس���ه‌ی ناوب���راودا‪ ،‬ئه‌وپه‌ری په‌رۆش‌و هاوخ���ه‌م‌و هاوكارو‬ ‫هاوسه‌فه‌رمان بوون‌و به‌ دڵسۆزییان خزمایه‌تی‌و دۆستایه‌تیان نوێكرده‌و‌ه بۆمان‌و‬ ‫خه‌میان كه‌مكردینه‌وه‌و پڕ به‌دڵ سوپاسیان ده‌كه‌ین‌و چاكه‌یان به‌رز ئه‌نرخێنین‬ ‫له‌ ده‌فته‌ری بیره‌وه‌ری بنه‌ماڵه‌كه‌ماندا‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی سوپاس���ی به‌رێز"كاكه‌ حه‌مه‌ی حاجی محمود" س���كرتێری حیزبی‬ ‫سۆسیالیس���ت دیموكرات���ی كوردس���تان‌و "كاكه‌ حه‌مه‌ی ف���ه‌ره‌ج هه‌ڵه‌بجه‌یی"‬ ‫یاریده‌ده‌ری سكرتێری گش���تی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‌و به‌رێز" مامۆستا‬ ‫سه‌الحه‌دین محمد بهادین" ئه‌مینداری پێشووی یه‌كگرتووی ئیسالمی كوردستان‌و‬ ‫به‌رێز" عیرفان علی عه‌بدولعه‌زیز" رابه‌ری گشتی بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی كوردستان‌و‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫به‌ڕێز "نوری‌ حه‌م ‌ه عه‌لی‌" ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتیمان ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫به‌ڕێز" كاكه‌ حه‌م ‌هی‌ حه‌م ‌ه س���ه‌عید" ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫كوردس���تان‌و " ئاس���ۆی حاجی محمد بامۆكی‌و كوران���ی حاجی محمد بامۆكی‌و‬ ‫" ئیحس���ان علی عه‌بدولعه‌زیز"به‌رپرس���ی په‌یوه‌ندی ‌ه گش���تیه‌كانی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌و به‌رێز " حامیدی حاجی خالی"‌و به‌رێز به‌رێوه‌به‌ری گش���تی كۆره‌ك‬ ‫تیلیكۆم"رێبوار مس���ته‌فا حم ‌ه خان"‌و خزمانی رۆژهه‌اڵتی كوردستان ب ‌ه گشتی‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ك ‌ه به‌وپه‌ری وه‌فاوه‌‪ ،‬به‌ ئاماده‌بوونیان ل ‌ه پرس���ه‌كه‌داو به‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫ته‌له‌فۆنی‌و بروسكه‌ هاوخه‌ممان بوون‪.‬‬ ‫خوای گه‌وره‌ چاكه‌ی چاكه‌كاران ون ناكات‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزی‬ ‫مامۆستا "عه‌بدولله‌تیف بامۆكی"‬ ‫له‌جیاتی بنه‌ماڵه‌ی كۆچكردوو‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫خواس���تی وێناکردن���ی جیه���ان وەک چ فەردەکان پێکڕا کەرەستەی کارکردی‬ ‫جێگایەک���ی سیس���تمدار‌و ڕێکخراو کە یاس���ا دیالەکتییەکان���ن‌و ه���ەر جۆرە‬ ‫یاس���ای حەتمی دەیبات بەڕێوە‪ ،‬لەگەڵ تێڕوانینێک���ی ناڕێک بۆ وجود لە خۆیدا‬ ‫هیگڵدا دەگاتە ترۆپکی خۆی‪ .‬الی هیگڵ بەش���ێک‌و پارچەیەکە لە سیس���تمێکی‬ ‫جێگ���ری س���ەرۆک وەزیرانێکی بەهێز دیالەکتیک جەوهەری یاساکانی یەزدانە‪ ،‬ڕێ���ک‌و گەورەتر‪ .‬لێ���رەوە هەتا چەمکی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەوانەن‪ ،‬کەلەناخەوە‪ ،‬لەپرسی مێژووی فەلس���ەفە هیچ سیس���تمێکی ئ���ازادی الی هیگڵ «کە هەوێنی هەموو‬ ‫گۆڕینی حکومەتێک���ی حزبۆکراتی بۆ داڕێژراوی وەک سیس���تمی هیگڵی تێدا تێکدان‌و الدانێکە لە سیستم‪ ،‬وە بزوێنی‬ ‫پرس���ی حکومەتی هاواڵتیان دەترسن‪ .‬نییە بیس���ەلمێنێت هەموو ش���تێکی ناو هەم���وو ڕۆحێک���ی ناڕێکە ک���ە لەگەڵ‬ ‫جا ئەمان���ە گرنگ نی���ە یەکێتین یان دونیای «میتافیزی���ک ـ فیزیک ـ مێژوو رێکییەکاندا ناگونجێ���ت» الی ئەو مانا‬ ‫پارتین یان کادرەگەلێکی س���ەر بەسێ ـ بیرکردنەوە » لەسەر چەند یاسایەکی فەردییەکان���ی دەدۆڕێنێت‪ ،‬ئازادی الی‬ ‫تایبەتی‌و حەتمی دەڕۆن‌و تەواوی جوڵە ئەو بیرکردنەوە نییە لەدەرەوەی سیستم‬ ‫هێزەکەی ئۆپۆزسیۆنن‪.‬‬ ‫نۆرماڵە ئۆپۆزس���یۆن بی���ت‌و دژی لەس���ەرتاپای گەردوندا‪ ،‬لەو یاسایانەوە بەڵکو نیاز‌و جەوهەر‌و ئاڕاستەی خودی‬ ‫حکومەتێک���ی ڕیفۆرمیس���ت‌و دژی سەرچاوە دەگرن‪ .‬الی هیگڵ هیچ شتێک سیس���تمە‪ .‬ڕس���تە بە ناوبانگەکەی لە‬ ‫کابینەیەک���ی پڕ جوڵەی حزبەکانی ناو نییە بەش���ێک نەبێت لەو ڕێکخس���تنە کتێبی «وانەکان دەربارەی فەلس���ەفەی‬ ‫دەس���ەاڵت بی���ت‪ .‬حکومەتێک‪ ،‬کەدوو دیالەکتیکیی���ە گەردونیی���ە گەورەی���ە‪ ،‬مێ���ژوو» دا ت���ا ئێس���تا ل���ە مێژووی‬ ‫کابینەی���ە هەتا ئەندازەیەک دەتوانرێت کە ت���ەواوی بوونەوەران‌و دی���اردەکان فەلس���ەفەدا دەنگدەدات���ەوە «مێژووی‬ ‫تیای���دا موبادەرەکان���ی چاکس���ازی‌و لە س���ەردەمێکی جوڵ���ەی خۆیدا‪ ،‬وەک جیهان هەنگاونان‌و بەرەوپێش���چوونە لە‬ ‫موبادەرەکان���ی لەتاریک���ی دەرکردنی بەره���ەم‌و دەرهاوێژێت���ەی یاس���اکانی هەس���تکردن بە ئ���ازادی دا»‪« .‬بڕوانە‬ ‫بودجەو موبادەرەکانی دەوڵەتداریەکی خ���ۆی‪ ،‬دەخولقێنێ���ت ‪ .‬لێ���رەوە هەر هیگڵ‪ .‬وانەکان دەربارەی فەلس���ەفەی‬ ‫هاوچ���ەرخ‌و موبادەرەکان���ی وااڵکردنی شتێکی مردوو‌و زیندوو‪ ،‬هەر فەلسەفە‌و مێ���ژوو‪ .‬چاپی ش���توتگارت‪ .1961 .‬ل‬ ‫گرێبەس���تە نەوتیەکانی هەرێم ببرێتە هونەرێک‪ ،‬هەر شارستانییەت‌و دینێک‪ .»61 ،‬ئەم یاس���ا‌و تێزانەی هیگڵ دواتر‬ ‫دنیای پراکتیکەوە‪ .‬نۆرماڵە ئۆپۆزسیۆن بەش���ێکن ل���ەو سیس���تمە جەبریی���ە‌و دەچێت���ە مارکس���یزمەوە‌و لەوێش���ەوە‬ ‫بیت‌و نکۆڵی بک���ەی لەفاکتی جێگری تەنیا لە جێگایەک���ی تایبەتیدا دەتوانن دەگوازرێت���ەوە ب���ۆ ناو دونی���ای ئێمە‪.‬‬ ‫س���ەرۆک وەزیرانێکی بەهیزی یەکێتی‪ ،‬دەربک���ەون‌و بوونیان هەبێت‪ .‬بە کورتی یاس���اگەلێک کە خودی ئ���ازادی وەک‬ ‫چونک���ە دەزانی���ت‪ ،‬هەتاک���وو دێت‪ ،‬هی���گڵ ب���ە پلەیەکی بااڵ فەیلەس���وفی بەرەنجامی ئیشکردنی حەتمی یاساکان‬ ‫زیات���ر هێ���زی پڕوپاگەن���دەت لەمەڕ سیس���تمە ڕێک‌و بێخ���ەوش‌و حەتمی‌و لەقەڵەم���دەدەن‪ ،‬لێ���رەوە وەک چ���ۆن‬ ‫بەپاش���کۆبوونی یەکێتی ب���ۆ پارتی‪ ،‬یاس���ارێژەکانە «هەڵبەت ئەمڕۆ هەوڵی دینی���دارەکان ناڕێکی���ان وەک تێکدان‌و‬ ‫لەپرس���ی حکومڕانی هەرێمدا پوچەڵ گەورە هەیە بۆ کەمکردنەوەی ئەو دیوە فەس���اد س���ەیردەکرد‪ ،‬الی هیگڵ���ی‌و‬ ‫دەبێتەوە‪ ،‬بەتایب���ەت ئەوکاتانەی کە حەتمی‌و جەبرییەی فەلس���ەفەی هیگڵ مارکس���ییەکانیش ناڕێک���ی بریتییە لە‬ ‫دەبینیت لەئ���ەرزی واقع���دا‪ ،‬یەکێتی بەتایبەت الی س�ل�اڤۆ ژیژیک‌و تەفسیرە جواڵندن���ەوە دژی یاس���اکانی ئازادی‪.‬‬ ‫توانیویەتی تیمی خۆی لەناو ئەنجومەنی نوێکانی بۆ کێشەی سنتێز »‪ .‬بوون لە کەس���ی ئازاد ئەوەیە بزانێت مێژوو چی‬ ‫وەزیراندا فراوان بکات‌و بەشێک لەپشکە ناو سیس���تمی هیگڵیدا لەسەرەتاوە بۆ دەوێت‌و لەس���ەر ئەو ڕێگایە بجوڵێتەوە‪.‬‬ ‫بەش���ەکانی خۆش���ی لەناو حکومەت‌و کۆتایی ملکەچ���ی جوڵەیەکی جەبرییە ئەوە ئەو ئەفسانەیەیە کە لە خۆرهەاڵت‬ ‫وەزارەتەکان���دا پڕبکات���ەوە‌و هەیکەلی کە هیچ دەرودەرباز‌و الدان‌و ناڕێکییەک بە مێژووی ئێمەش���دا تاس���ەر ئێسقان‬ ‫شەراکەتی بەڕێوەبردنێکی دووحزبیش‪ ،‬قەبووڵ ن���اکات‪ ،‬چ کولتوور‪ ،‬چ هونەر‪ ،‬چۆتە خوارێ‪« .‬ماویەتی»‬ ‫لەناو وەزارەتی سامانە سروشتیەکاندا‪،‬‬ ‫بەس���ەر پارتیدا بەقازانجی کۆمەڵگای‬ ‫کوردیدا‪ ،‬بکات بەئەمری واقیع‌و داهاتی‬ ‫نەوتیش بەش���یرینی‌و گرێبەستەکانی‬ ‫نەوتیش���ەوە لەگرێبەس���ت‌و داهاتێکی‬ ‫تاکە کەس���ی‌و تاکەحزب���ی نادیارەوە‪ ،‬بێگوم���ان ئ���ەم تێ���زەی س���ەرێ زۆر دەوڵەت���ی مەرك���ەزی ل���ەو تەكنیكەوە‬ ‫ب���ەرەو گرێبەس���تێکی بەکۆم���ەڵ‌و ل���ەوە ئاڵۆزت���رە ك���ە بتوانی���ن لێرەدا دەستپێدەكات كە سیاسەتی لیبرالیزمی‬ ‫گرێبەستێکی بەتیم واژۆکرا‌و داهاتێکی تاووتوێیبكەین‪ ،‬بەاڵم دەتوانین ھەندێك نوێ پیادەبكات‌و ھەموو دەس���ەاڵتێك لە‬ ‫نیمچە شەفافتری ش���ێوە نیشتیمانی جومگ���ەی گرنگی دەستنیش���انبكەین‪ .‬دەوڵەتی مەركەزی بسەنێتەوە بۆئەوەی‬ ‫كوردس���تان نە دەوڵەتە‌و نە پابەندیشە بازاڕ بەتەواوی ئازادبكات بۆ وەبەرھێنانی‬ ‫بەرێت‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا لێرەوە ئیدی باشتر وایە بە دەوڵەتی مەركەزیی���ەوە‪ .‬ئەم دۆخە كۆمپانی���ا گەورەكان���ی ج���یھان ل���ە‬ ‫پرسی نەوت‌و س���تراتیژی دەرهێنانی ناوێزە سیاسییەش وایكردووە كە پارتی كوردستان‌و لە الیەكی تریشەوە ئەوەندە‬ ‫ن���ەوت‌و کۆدەنگ���ی بەکارهێنانیش���ی بە پلەی یەكەم وەكو دەسەاڵتدارێتییەك دیسپۆتییانە بۆ ناوەوە كاربكات كە ھیچ‬ ‫وەکوو سامانیکی نیشتیمانی‪ ،‬هەموان كار ب���كات ك���ە دەوڵەت���ی نەتەوەی���ی ھێزێك مافی ئەوەی نەبێت بەشداربێت لەو‬ ‫بەئۆپۆزسیۆن‌و دەسەاڵتەوە بەیەکەوە بەالیەوە گرنگ نییە‪ .‬گرنگ ئەو لۆژیكەیە سامانە‌و چەشنی دابەشكردنەكەی‪ .‬ئەم‬ ‫ک���ۆ بکات���ەوە‌و ن���ەک ڕێگ���ە بدەین ك���ە ئیمپراتۆرییەت ھەیەت���ی‪ ،‬ئەویش تەكنیك‌و لۆژیكەی دەسەاڵت الی پارتی‬ ‫بەکارهێنان���ی مان���ا زمانەوانیەکان���ی پەلھاویش���تنە ب���ۆ دەرەوەی خ���ۆی‪ .‬خواس���تێكی قووڵی ئیمپراتۆرییانەیە بە‬ ‫ش���ەراکەتی نەوت‪ ،‬لەپڕوپاگەندەیەکی بەاڵم ئەم پەلھاویش���تنە بۆ دەرەوە نە مانا لۆكاڵییەكەی‪.‬‬ ‫حزبی���دا لەتمان ب���کات‪ .‬باش���تروایە بەمانای داگیركردن���ی جوگرافیای نوێ لەراس���تیدا ئ���ەم خەون���ە ئابوورییەی‬ ‫ئ���ەم پرس���ە نەخرێت���ە ن���او بازنەی دێ���ت‌و ن���ە بەمان���ای گەورەكردنەوەی دەس���ەاڵتدارێتی كوردی لە ئێس���تادا بۆ‬ ‫ڕیزبەندیەک���ی عاتف���ی حزبی‌و هەرگیز س���نووری دەس���ەاڵتدارێتی دێت‪ ،‬وەكو خەڵكی باس���دەكەن وەكو ئ���ەو خەونە‬ ‫پرس���ێک نەبێت پەیوەندی بەشکاندنی ئیمپراتۆرییەت���ە گ���ەورەكان دەیانكرد‪ ،‬سیاس���ییە وایە كە لەسەردەمی شاخدا‬ ‫کوێرانەی هاوپەیمانێتیەک‌و پەیوەندی بەڵكو بەپێچەوان���ەوە‪ ،‬مانای كردنەوەی ھەیانب���وو‪ .‬ئ���ەم خەونە ئاش���كرابوونی‬ ‫بەستایشی گەمژانەی هاوپەیمانێتیەکی رەھای س���نووری ئابووری كوردس���تانە ئ���ەو مانیفێس���تە درۆزنانەی���ە ك���ە‬ ‫دیکەوە هەبێت‪ .‬چونکە ئەگەر لەڕووی ب���ۆ دەرەوەی خ���ۆی‪ .‬بەمانایەك���ی تر ل���ەڕووی تیۆریی���ەوە بەن���اوی ئازادی‌و‬ ‫سیاس���یەوە دواجار نەوت دەوڵەت بۆ ستراتیژی ئەم پەلھاویشتنە گەورەكردنی یەكس���انییەوە بە خەڵكیان داو لەڕووی‬ ‫کورد دروس���ت بکات‪ ،‬ئەوا دەبێت ئەم سنوورەكانی دەسەاڵت نییە بۆ دەرەوە‪ ،‬واقیعیش���ەوە بەن���اوی پاراس���تنی‬ ‫سامانە کوردستانیە لەڕووی ڕەفاهیەت‌و بەڵكو گەورەك���ردن‌و بنجبەس���تكردنی ئاساییش���ی نەتەوەی���ی‌و كەمئەزموونی‬ ‫خۆشگوزەرانی‌و چەسپاندنی چوونیەکی‌و س���نورەكانی دەس���ەاڵتە بۆ ناوەوە‪ .‬لە لە دەس���ەاڵتدا لێیانس���ەندنەوە‪ .‬خەونی‬ ‫دادپەروەریشەوە بەر لەماڵی حزبی من‌و الیەكیترەوە سیاس���ەتی ئابووری پارتی كردنی كوردستان بە بەھەشتی ئابووری‬ ‫حزب���ی ئەوو حزبی ت���ۆ‪ ،‬ماڵی کوردی بە پلەی یەكەم بریتییە لە بێھێزكردنی بە قەد خەونی دروس���تكردنی بەھەشتی‬ ‫چ لەسەر ئاس���تی تاکەکان‌و چ لەسەر دەوڵەت���ی مەرك���ەزی‌و بەھێزكردن���ی ئ���ازادی مانیفێس���تێكی درۆزنانەی ئەم‬ ‫مەركەزییەت���ی خ���ۆی‪ .‬بێھێزكردن���ی ئیمپراتۆرییەتەیە‪.‬‬ ‫ئاستی نەتەوەش ئاوەدانبکاتەوە‪.‬‬

‫مانیفێستی درۆ‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫تکای ‌ه ئه‌و به‌ڕێز‌ه بێ ده‌نگ بکه‌ن‬

‫ خه‌بات‬

‫له‌وه‌ت���ه‌ی عیم���اد ئه‌حمه‌د وه‌کو جێگری س���ه‌رۆکی حکومه‌ت ده‌س���تبه‌کار بوه‌‪،‬‬ ‫ناوبه‌ن���او‌و له‌بۆنه‌ی جیاجیادا‪ ،‬له‌ میانه‌ی لێ���دوان‌و هه‌ڤپه‌یڤینی رۆژنامه‌وانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رس���ڤی ناکۆک‪ ،‬قس���ه‌ی هه‌ڵه‌ت‌و په‌ڵه‌ت‪ ،‬رونکردنه‌وه‌ی دژ به‌یه‌کمان به‌ر گوێ‬ ‫ده‌که‌وێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌ دوو چاوپێکه‌وتن���ی رۆژنامه‌وانیدا‌و ته‌نها له‌ چه‌ن���د رۆژێکی که‌مدا‪ ،‬جێگری‬ ‫س���ه‌رۆکی حکومه‌تی هه‌رێ���م‪ ،‬پێچه‌وانه‌ی بۆچونی به‌ش���ێکی گه‌وره‌ی ش���ه‌قام‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت پێچه‌وانه‌ی بیروڕای به‌ش���ی هه‌ره‌ زۆری ئه‌ندامان‌و هه‌وادارانی حیزبه‌که‌ی‬ ‫خۆش���ی‪ ،‬چه‌ندین لێدوانی سه‌یروس���ه‌مه‌ره‌ی‌؛ به‌تایبه‌تی ئ���ه‌وه‌ی که‌ پێوه‌ندی به‌‬ ‫سیاسه‌تی ناڕۆشنی حکومه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ بواری وزه‌‌و ئنجا لێدوان دژی هه‌ندێک له‌‬ ‫هاوسه‌نگه‌ره‌کانیشی‪ ،‬کرده‌ مانشێتی میدیاکان‪.‬‬ ‫لێدوان‌و ئاخاوتنی‌ دیپلۆماسییانه‌ كۆمه‌ڵێك بنه‌مای‌ هه‌یه‌‪ :‬میانه‌ڕۆیی‌‪ ،‬گوزارشتی‌‬ ‫م���ه‌دروس‪ ،‬هه‌ماهه‌نگی‌ لێدوان له‌گه‌ڵ زانیاری‌ به‌رده‌س���ت‪ ،‬ئنجا لێدوانی‌ پوخت‌و‬ ‫پڕمان���ا‌و به‌پێی‌ پێویس���ت‪ ،‬گرنگترین ئه‌و پایانه‌ن كه‌ ده‌بێ���ت له‌كاتی‌ ئاخاوتندا‪،‬‬ ‫دروستكه‌رانی‌ بڕیار كاریان پێبكه‌ن‪ .‬لێدوان‌و ڕونكردنه‌وه‌ ڕۆژنامه‌وانییه‌‌كانی‌ جێگری‬ ‫سه‌رۆکی حکومه‌ت‪ ،‬له‌ به‌شێکی زۆریدا پشت به‌ ته‌حه‌داكردنی‌ به‌رامبه‌ر ده‌به‌ستن‌و‬ ‫زۆرتریش ده‌چنه‌ خانه‌ی‌ كاردانه‌وه‌وه‌‪ .‬کێشه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ گوتاری ئه‌م پیاوه‌ به‌ڕێزه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ تا هه‌نوكه‌ ته‌عبیر نیه‌ له‌ گوتارێكی‌ یه‌كگرتوی‌ حیزبه‌که‌ی خۆی‌‪ ،‬ئاخر‬ ‫ناكرێت له‌ ش���ه‌و‌و ڕۆژێكدا له‌الیه‌كه‌وه‌ دژی هاوسه‌نگه‌ره‌کانی خۆت بپه‌یڤیت‌و له‌و‬ ‫الكه‌ی‌ تریشه‌وه‌ عوزرخوایی‌ بهێنیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م به‌ڕێزه‌ که‌ س���ااڵنێکه‌ چه‌ندین پۆس���تی حیزبی‌و حکومه‌تی تاقی ده‌کاته‌وه‌‌‪،‬‬ ‫به‌راورد النی که‌م به‌ کادر‌و هاوس���ه‌نگه‌ره‌ حیزبییه‌کانی خۆی‪ ،‬پیاوێکی بێ سه‌واد‬ ‫به‌اڵم به‌ختداره‌‪ ‌.‬پڕۆس���ه‌ی دوباره‌‌و س���ێ باره‌ دانانه‌وه‌ی ئه‌م به‌ڕێزه‌ به‌ جێگری‬ ‫س���ه‌رۆکی حکومه‌ت‪ ،‬له‌ میانه‌ی پڕۆس���ه‌یه‌کی نادیموکراتی حیزبی‌و له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و ته‌نانه‌ت بێ پرس���وڕا کردن‌و کۆده‌نگی بوه‌ به‌ هاوڕێکانی له‌ مه‌کته‌بی‬ ‫سیاسی‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ی حکومه‌ته‌که‌ی ئه‌و حکومه‌تی شه‌راکه‌تی سیاسی نیه‌‌و پارتی‬ ‫ئیحتیاللی هه‌مو جومگه‌ گرنگه‌کانی ده‌س���ه‌اڵت‌و پاره‌‌و پۆستی واڵته‌که‌ی بۆ خۆی‬ ‫ک���ردوه‪ ‌،‬ئه‌وه‌تا به‌ دانپێدانان���ی هه‌ندێک له‌ په‌رله‌مانتاره‌کان���ی یه‌کێتی‌و وه‌زیری‬ ‫دارایی‌و ئابوری که‌ س���ه‌ر به‌ حیزبه‌که‌ی خۆین‪ ،‬ک���ه‌س نازانێت داهاته‌کانی نه‌وت‬ ‫الی کێیه‌‌و بۆ کوێ ده‌چێت‪ .‬بۆیه‌ له‌ بریتی هه‌وڵی الوازکردنی ئه‌و هه‌ڵوێس���تانه‌ی‬ ‫که‌ خه‌ریکه‌ یه‌کێتی به‌مه‌به‌ستی خۆڕاپسکاندن ده‌یدات له‌و باره‌ خراپه‌ی سااڵنێکه‌‬ ‫له‌ س���ایه‌ی ڕێکه‌وتنی س���تراتیژییه‌وه‌ تێوه‌ی گالوه‌‪ ،‬چاکتر وایه‌ روی ئه‌وانه‌ سپی‬ ‫نه‌کاته‌وه‌ که‌ تا دێت ده‌بنه‌ خێڵێکی سیاس���ی‌و کوردستانیش ده‌که‌نه‌ میرنشینێکی‬ ‫نه‌وتی‪.‬‬ ‫گرفتی ئه‌م پیاوه‌ به‌ڕێ���زه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ پێناچێت ئاگاداری باری الری حیزبه‌که‌ی‬ ‫بێت ل���ه‌ ناو حکومه‌تدا‪ ،‬ئه‌و ڕۆڵ���ی یه‌کێتی له‌ حکومه‌تدا ته‌نه���ا له‌و پێوه‌ندییه‌‬ ‫موجامه‌له‌ئا‌مێزه‌ی خۆی‌و س���ه‌رۆکه‌ ده‌س���تباڵوه‌که‌ی حکومه‌تدا ده‌بینێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫نازانێ���ت که‌ یه‌کێتی له‌ هه‌ولێر وه‌زیری نه‌ماوه‌! ئه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌م بێ س���ه‌روبه‌رییه‌ له‌‬ ‫هه‌ڵوێستی سه‌رکرده‌کانی یه‌کێتیدا ره‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و قه‌یرانه‌ قوڵه‌یه‌ که‌ سااڵنێکی‬ ‫زۆره‌ یه‌کێتی وه‌کو حیزبێکی سیاس���ی به‌ ده‌س���تیه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت‪ ،‬ئاخر سه‌ره‌ڕای‬ ‫ستافێکی پانوپۆڕی مه‌کته‌بی سیاس���ی‌و سه‌رکردایه‌تی‌و بوونی چه‌ندین مه‌کته‌ب‌و‬ ‫مه‌ڵبه‌ند‌و داموده‌زگای میدیایی‌و جه‌ماوه‌ریی‪ ،‬که‌چی سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ هیچ ناوکۆییه‌ک‬ ‫بۆ دروستکردنی بڕیار له‌نێوان سه‌رکرده‌کانیدا له‌‌ئارادا نیه‌‪ ،‬نه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌‪ ،‬حاڵی‬ ‫حازر یه‌کێتی له‌ غیابی سه‌نته‌رێکی دروستکردنی بڕیاریشدا سیاسه‌ت ده‌کات‪.‬‬ ‫راس���تیه‌که‌ی ئێس���تا له‌ناو یه‌کێتیدا هه‌ندێک‌ وه‌کو پارتی‪ ،‬زۆرێک‌ وه‌کو گۆڕان‪،‬‬ ‫هه‌شه‌ وه‌کو بێالیه‌ن ده‌په‌یڤێت‪ ،‬ئه‌وانه‌ی وه‌کو یه‌کێتی خۆی بیرده‌که‌نه‌وه‌‌و ره‌فتار‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬که‌مینه‌یه‌ک���ی حیزبه‌که‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر یه‌کێتی به‌نی���ازه‌ عه‌زمی جه‌زم بکات‌و‬ ‫قۆناغی پاش تاڵه‌بانی ده‌ست بداتێ‪ ،‬کاتی بێ ده‌نگکردنی ئه‌وانه‌ هاتوه‌ که له‌مڕۆ‬ ‫تێناگه‌ن‪‌.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ئاهەنگی نمایشکردنی بالکبێری ‪ Z10‬لەبەیروت‬ ‫بالکبێری ‪ Z10‬کە لەئێستادا لەهەریەک لەعێراق‌و ئەردەن‌و لوبناندا بەدەست دەکەوێت‪،‬‬ ‫یەکەمین جۆری مۆبایلی زیرەک کە دووبارە دروست کراوەتەوە‌و نوێ کراوەتەوە‪.‬‬ ‫بەیروت‪١٨ ،‬ی ش���وباتی ‪ .٢٠١٣‬بالکبێری ئاهەنگێکی گێرا بە بۆنەی داهێنانی‬ ‫نوێترین مۆدێلی ئەم مارکەیە کە ئەویش ‪ BlackBerry Z10‬یە کە ئەزموونێكی‬ ‫ناوازە دەبەخشێتە بەکارهێنەرانی لەڕووی بەکارهێنان‌و پەیوەندیکردنەوە‪.‬‬ ‫بۆنەکە لەئۆتێلی ڤئنئس���یا بەڕێوەچوو تیایدا ی���ادی بۆنەیەکی نوێ کرایەوە‬ ‫بۆ نمایش���کردنی نوێترین تەکنەلۆجیاکان‪ .‬ئاهەنگە لەس���ەر رێزی بەرێز "نیکۆال‬ ‫س���ەعداوی" وەزیری پەیوەندیەکانی لوبنان‌و خانم���ی باڵوێزی کەنەدی "هیالری‬ ‫تش���ایلدز"ەوە بەرێوەچوو‌و هەڵبژاردەیەک لە بەناوبانگتری���ن بازرگانەکانی ئەو‬ ‫ناوچەیەیان لە خۆ گرتبوو لەگەڵ چەند ئەندازیارێکی تەکنیكی کە بەشداربوون‬ ‫ل���ە دروس���تکردنی بەرنامە تایبەتەکان���ی بالکبێری ‪ ،10‬یەکێک ل���ەو بەرنامانە‬ ‫بەرنامەی ‪ Anghami‬بوو بۆ خزمەتگوزاریی مۆسیقا‪.‬‬ ‫لەم بۆنەیەشدا بەرێز "حیکمەت جابر"ی بەڕێوەبەری بەشی فرۆشتن‌و پەیوەندی‬ ‫بالکبێری لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاست (عێراق‌و ئەردەن‌و لوبنان) وتی "ئەم ناوچەیە‬ ‫برێکی زۆر لە کارمەندان‌و ئەندازیارانی تایبەتی لە خۆگرتووە کە ش���وێنەکەیان‬ ‫وەک ماڵێك دادەنێن بۆ ئەو داهێنانانەی کە کردوویانە‌و ئیمەش بە خۆشحاڵیەوە‬ ‫نوێترین تەکنەلۆجیای مۆبایلی زیرەکیان پێشکەش دەکەین‪.‬‬ ‫مۆبایل���ی بالکبێ���ری ‪ Z10‬سیس���تمێکی پەیوەندی پێش���کەوتووی هەیە کە‬ ‫تایبەتمەن���دە ب���ە هەمەجۆری بەکارهێن���ان‌و توانای چوون���ە ژوورەوە بۆ تۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکان‪.‬‬ ‫مۆبایلی ‪ Z10‬خێراترین جۆری بالکبێری‌و پێش���کەوتووترینیانە‪ ،‬ئەزموونێکی‬ ‫زیرەک دەبەخشێتە بەکارهێنەر کە بەردەوام لەگەڵ پێداویستیەکانیدا گونجاوە‌و‬ ‫خاستیەکی بەکارهێنانی لەمسی هەیە‌و کیبۆردەکەی بە تێپەڕبوونی کات لەگەڵ‬ ‫دەس���ت‌و نوس���ینی بەکارهێنەرەکەیدا رادێت‌و ئاس���انکاری بۆ دەکات لە کاتی‬ ‫نوس���یندا‌و سیستمی ‪BBM‬ی تیادایە کە بااڵنسی نێوان داتا تایبەتەکان‌و داتای‬ ‫کار رادەگرێت‌و بە شێوەیەکی پارێزراو جیایان دەکاتەوە‪.‬‬ ‫ئێستا دەتوانیت ‪ BlackBerry Z10‬بکڕیت لە عێراق‌و ئەردەن‌و لوبنان لەرێی‬ ‫کۆمپانیاکەمان‌و هەموو یەکە فرۆشیارەکانی ترەوە‪ .‬نرخی گشتی ئەم هاندە ‪٨٥٠‬‬ ‫دۆالری ئەمەریکیە‪.‬‬ ‫بۆ زانیاری زیاتر لەسەر مۆبایلی ‪ BlackBerry Z10‬سەردانی ماڵپەڕی‬ ‫‪ www.blackberry.com/blackberry10‬بکە‪.‬‬

‫‪BlackBerry Z10‬‬ ‫ریکالم‬