ژماره‌ 369

‫نه‌ورۆزتــــــــــان پیرۆز‪...‬‬

‫ی‬ ‫مۆنۆمێنت ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫سه‌رله‌نو ‌‬ ‫چاكده‌كرێته‌وه‌ ‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)369‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/3/19‬‬

‫»» ‪4‬‬

‫سه‌رۆكی‌ هۆز ‌ی دلێم عه‌لی‌ حاته‌م‬

‫ئه‌گه‌ر به‌عسمان بوێ ده‌یگه‌ڕێنینه‌وه‌و‬ ‫هیچ باكمان نییه‬

‫»» ‪7‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫بارزانی‌ له‌"ساڵح موسلیم" توڕه‌یه‌‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪5‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ ساڵح موسلیم‬ ‫پۆزشی‌ بۆ هێنایه‌وه‪ ‌،‬به‌اڵم سودی‌ نه‌بو‬

‫ریکالم‬

‫‪ 110‬پااڵوگه‌ی نه‌وتی بێ مۆڵه‌ت هه‌یه‌‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكانی مه‌رگ ده‌كات‬

‫‪17‬‬ ‫‪312‬‬ ‫»»»»‬

‫ی جیا داده‌به‌زێت‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌ یه‌كێتی‌ به‌لیستێك ‌‬ ‫به‌بڕیار ‌‬

‫لێكترازانی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ده‌ستیپێكرد‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌ له‌ئاس����تی‌ ناوخۆی‌ وه‌ك هه‌ڵبژاردنی‌ پێش����و به‌لیس����تی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ هاوب����ه‌ش له‌گه‌ڵ پارت����ی دانه‌به‌زێت‌و‬ ‫كوردس����تان‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ش����دا هه‌ڵوێس����تیان رو ل����ه‌ به‌جیا به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌كان بكات‪.‬‬ ‫دو ئاراس����ته‌ی‌ جی����اوازو لێكترازانه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگاداریش له‌لێدوانێكیدا‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگاداری����ش جه‌غت ب����ۆ ئاوێنه‌ جه‌غتی‌ ل����ه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ تاڵه‌بانی‌ به‌ر "ئه‌و بڕیاره‌ دوای����ن بڕیاری یه‌كێتییه‌و‬ ‫له‌نه‌خۆش����كه‌وتنی‌ بڕیاریداوه‌ یه‌كێتی‌ ئه‌ندامان����ی مه‌كته‌بی سیاس����یش به‌و‬ ‫به‌لیستێكی‌ س����ه‌ربه‌خۆو جیا له‌پارتی‌ بڕیاره‌ رازین"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ هه‌مو پێشهات‌و‬ ‫دابه‌زێت‪.‬‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌پێ����ی‌ ئ����ه‌و پێدراوه‌ سیاسییه‌كان ئاماژه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زانیاریانه‌ی ده‌س����ت ئاوێنه‌ كه‌وتون‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ سكرتێری گشتی یه‌كێتی‌ به‌ر ب����ه‌ره‌و لێكترازان ده‌چێت‪ ،‬له‌ئاس����تی‌‬ ‫له‌نه‌خۆش����كه‌وتنی‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كیدا ناوخ����ۆدا هه‌ڵوێس����تیان س����ه‌باره‌ت‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌كته‌بی سیاس����ی بڕیاریداو‌ه به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌س����تور بۆ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ك����ه‌ یه‌كێتی نیش����تمانی‌ كوردس����تان سیسته‌می‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ یان په‌رله‌مانی‌‬

‫هه‌رێم جیاوازه‌و به‌رامبه‌ر به‌حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ن����دی‌و روداوه‌كان����ی‌ ناوچه‌كه‌ش‬ ‫هاوهه‌ڵوێست نین‪.‬‬ ‫هاوكات به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌ وا‬ ‫بڕیاره‌ له‌چه‌ند رۆژی‌ داهاتودا وه‌فدێكی‌‬ ‫بااڵی‌ یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌ كوردستان‬ ‫س����ه‌ردانی‌ نه‌وش����یروان مس����ته‌فای‌‬ ‫رێكخه‌ری‌ گش����تی‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫بكات به‌مه‌به‌س����تی‌ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫گفتوگۆكان����ی نێوانی����ان‌و كارك����ردن‬ ‫بۆ ئه‌و خااڵنه‌ی‌ ناوه‌ڕاس����تی‌ س����اڵی‌‬ ‫راب����ردو له‌كۆبون����ه‌وه‌ی‌ ده‌باش����اندا‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و نه‌وش����یروان مسته‌فا له‌سه‌ر‬ ‫رێككه‌وتبون‪.‬‬

‫»»‬

‫‪2‬‬

‫ ‬ ‫تاڵه‌بانی‬

‫وه‌فدێكی په‌که‌ک ‌ه به‌نهێنی‌ سه‌ردان ‌ی یه‌كێتی‌‌و نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌كه‌ن‬

‫ ‬

‫گرفتی‌ دارای ‌ی‬ ‫ته‌نگ به‌سلێمانی‌ هه‌ڵده‌چنێت‬ ‫گرفت����ی‌ دارای����ی‌‌و نه‌بون����ی‌ پ����ار‌ه‬ ‫له‌بانكه‌كان����ی‌ س����لێمانیدا به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫مه‌ال به‌ختیار ده‌ڵێ����ت "ژێرزه‌مینه‌كان‬ ‫له‌ف����ه‌رده‌ دۆالر ئاوس����اون‌و بانكه‌كانی‌‬ ‫سلێمانیش موچه‌یان پێنادرێت"‌و زه‌نگی‌‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ بۆ حكومه‌ت لێده‌دات‪،‬‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ حكومه‌تی هه‌رێمیش ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌مو قسه‌یه‌ك پێویستی‌ به‌وه‌اڵمدانه‌وه‌‬ ‫نییه‌و ئه‌و كێشه‌یه‌ش به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ باس ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬وته‌بێ����ژی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان "سه‌فین‬

‫دزه‌ی����ی‌" س����ه‌باره‌ت به‌ه����ۆكاری‌ ئه‌م‬ ‫گرفته‌ داراییه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا س����لێمانی‌‬ ‫گرتوه‌ته‌وه‌‌و له‌به‌رامبه‌ریش����دا له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌دیناكرێ����ت‪ ،‬له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وت����ی‌ "به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ كۆمپانی����ا‬ ‫گ����ه‌وره‌كان له‌هه‌ولێرن‌و ئه‌و كێش����ه‌یه‌‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو نابینرێت وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌س����لێمانی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬له‌هه‌ولێر‬ ‫ره‌س����یدی‌ حكومه‌ت هه‌یه‌و له‌بانكه‌كان‬ ‫ده‌وران ده‌كات"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وتاره‌كه‌ی‌ دوێنێی‌ مه‌ال‬ ‫به‌ختیاریش له‌رۆژنام����ه‌ی‌ چاودێر‪ ،‬كه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫»» ‪2‬‬ ‫ریکالم‬

‫كابینه‌كانی‌ حكومه‌ت به‌به‌رپرس����یاری‌‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌ ده‌زانێت كه‌ ماوه‌ی‌ شه‌ش‬ ‫مانگه‌ له‌بانكه‌كانی‌ س����لێمانیدا ته‌نگی‌‬ ‫به‌"بازاڕ‪ ،‬سه‌رمایه‌دار‪ ،‬كاسبكار‪ ،‬كڕیار‪،‬‬ ‫فه‌رمانبه‌ر" هه‌ڵچنی����وه‌‪ ،‬وته‌بێژه‌كه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم وتی‌ "له‌مباره‌وه‌ قسه‌‬ ‫زۆر ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو قسه‌یه‌كیش‬ ‫پێویس����تی‌ به‌وه‌اڵمدان����ه‌وه‌ نییه‌و ئه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌ش به‌و شێوه‌یه‌ نییه‌ له‌سلێمانی‌‬ ‫باس ده‌كرێت‪ ،‬ئێمه‌ رونكردنه‌وه‌ ناده‌ین‬ ‫تاكو پێویست نه‌بێت"‪.‬‬

‫»»‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌نجومه‌ن ‌ی ناوه‌ند داوا ‌ی‬ ‫گۆڕین ‌ی وه‌زیری‌ شه‌هیدان ده‌كات‬ ‫وه‌زی���ری‌ ش���ه‌هیدان ئ���ارام ئه‌حمه‌د‬ ‫ی سیاسی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌ت به‌س���لێمانی‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌یه‌كێت���ی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫ئ���اگادار ‌‬ ‫كوردس���تانه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‬ ‫ی ناوه‌ند‬ ‫ی ‪ 2/13‬ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ك���ه‌ رۆژ ‌‬ ‫ی ش���ه‌هیدان ئ���ارام ئه‌حمه‌دیان‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یان كردوه‌‌و‬ ‫بانگهێش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن چه‌ندان پرسیار ‌‬ ‫ئه‌ندامان ‌‬ ‫جۆرا‌وجۆریان لێكردوه‌‪.‬‬ ‫ی قس���ه‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ له‌و‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���دا ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ن���د‬ ‫ئارام ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫گه‌یش���تونه‌ته‌ ئه‌و رای���ه‌ی‌ كه‌ وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌هیدان وه‌زاره‌ته‌ك��� ‌هی‌ راده‌س���ت ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌ نیشتمان ‌‬ ‫ی ناوه‌ند ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌و حیزب ‌ه پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان كردو‌ه‬ ‫كوردستان ك ‌ه به‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی بۆیه‌ پێویست ‌ه بگۆڕدرێت‪.‬‬ ‫ی گۆڕین ‌‬ ‫ناس���راوه‌‪ ،‬به‌نامه‌ی���ه‌ك داوا ‌‬

‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و زانیارییانه‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارو چاالكییه‌كان ‌‬ ‫ناوه‌ند مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی خستۆته‌ ده‌نگدانه‌وه‌‌و‬ ‫ی ناوبراو ‌‬ ‫وه‌زیر ‌‬ ‫له‌ئه‌نجام���دا به‌زیاتر له‌كۆی‌‪ %70‬ئه‌ندام‬ ‫ی وه‌زیری‌ ناوبراو‪،‬‬ ‫ده‌نگیانداوه‌ بۆ الدان ‌‬ ‫ی ل���ه‌‪ %30‬ئه‌ندامان��� ‌ه ده‌نگیان‬ ‫هه‌رچ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ی‌ وه‌زیری‌ ناوبراودا بوه‌‪.‬‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی ئاوێن��� ‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ناوه‌ند‬ ‫ئه‌و‌ه ك���رد ك���ه‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخۆ ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمان ‌‬ ‫ی به‌رپرسه‌كانی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫الدان ‌‬ ‫ی نیی���ه‌‪ ،‬هه‌ربۆی��� ‌ه ئ���ه‌و‬ ‫كوردس���تان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌ ئه‌و رایه‌ی‌ خۆیان ئاراسته‌ ‌‬ ‫ی كردو‌ه ت���ا ئه‌وان‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ی خۆی���ان به‌رامبه‌ر‬ ‫رێوش���وێنی‌ حیزب ‌‬ ‫به‌وه‌زیری‌ ناوبراو بگرنه‌به‌ر‪.‬‬

‫ تیراژ‪4500 :‬‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫وه‌فدێكی په‌که‌که‌ به‌نهێن ‌ی سه‌ردانی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌كه‌ن‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ راوه‌رگرتن���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئاش���تی‌ وه‌فدێكی‌ پارتی‌‬ ‫كرێكارانی‌ كوردستان به‌نهێنی‌ سه‌ردانی‌‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫وه‌فدێكی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردستان‬ ‫ك���ه‌ پێكهاتب���ون ل���ه‌ به‌رپرس���ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆما جڤاتی‌ كوردستان‬ ‫هه‌ڤاڵ زه‌ك���ی‌‌و ئه‌حمه‌د دنیزو هه‌ڤاڵ‬ ‫فه‌رح���ان ئه‌ندامان���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان‬

‫رۆژی‌ ‪ 3/18‬به‌نهێنی‌ سه‌ردانی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان‌و رێكخ���ه‌ری‌‬ ‫گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪ ،‬نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فایان له‌سلێمانی‌ كرد‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ كرد وه‌ف���دی‌ ناوب���راو كه‌ زۆر‬ ‫جه‌ختیان له‌س���ه‌ر نهێنی‌ سه‌ردانه‌كه‌‬ ‫ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ تێگه‌یشتنی‌‬ ‫بیروڕای‌ ئه‌و دو الیه‌نه‌ له‌سه‌ر پرۆسه‌ی‌‬ ‫ئاشتی‌ هاتبونه‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ن���د داوای‌ گۆڕینی‌‬ ‫وه‌زیری‌ شه‌هیدان ده‌كات‬

‫په‌رله‌مانتاران داوا ده‌كه‌ن‬ ‫له‌بری عیماد ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫بارزانی بچێت ‌ه په‌رله‌مان‬ ‫به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانتارانی كوردستان داوای ب���كات‪ ،‬ئ���ه‌و ب���ێ دودڵی دێت‪،‬‬ ‫به‌نیازبون گه‌ر عیم���اد ئه‌حمه‌د بچێته‌ به‌دوریش���ی نازانم هه‌ندێك حه‌زه‌ربكات‬ ‫په‌رله‌مان روبه‌روی چه‌ندین پرس���یاری له‌سه‌ر هه‌ندێك كێش���ه‌و بابه‌ته‌و‌ه‪ ‌،‬كه‌‬ ‫ده‌رباره‌ی كێش���ه‌كانی هه‌ولێر‌و به‌غدا‌و په‌یوه‌ندی به‌جێگری حكومه‌ته‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی نه‌وت���ی بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چونكه‌ پێویسته‌ ئێمه‌ كۆمه‌ڵێك پرسیار‬ ‫بوه‌ هۆی ئه‌وه‌ی ك���ه‌ ناوبراو ئاماده‌ی له‌سه‌ر كێشه‌كان‌‪ ،‬روبه‌روی نوێنه‌رانمان‬ ‫په‌رله‌مان نه‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ بكه‌ین���ه‌وه‌ له‌په‌رله‌مانی عێراق‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫داوا ده‌كه‌ن س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م بچێته‌ ئه‌وان گفتوگۆ بكه‌ین "‪.‬‬ ‫ه���اوكات به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانتارانی‬ ‫به‌رده‌م په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك كوردس���تان خوازی���اری ئ���ه‌و‌هن‌و داوا‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ی ده‌كه‌ن له‌بری عیماد ئه‌حمه‌دی جێگری‬ ‫راگه‌یان���د‪ ،‬چه‌ن���د په‌رله‌مانتارێك���ی س���ه‌رۆكی حكومه‌ت‪ ،‬بارزانی سه‌رۆكی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن خۆی���ان ئاماده‌كردبو‪ ،‬هه‌رێم بچێته‌ به‌رده‌م په‌رله‌مان ‪.‬‬ ‫جێگری سه‌رۆكی فراكسیۆنی گۆڕان‪،‬‬ ‫پرسیاری قورس‌و دۆكومێنتی له‌باره‌ی‬ ‫گرێبه‌س���ته‌ نه‌وتییه‌كان‌و پاره‌ی نه‌وتی دكتۆر رێباز فه‌تاح به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‪،‬‬ ‫هه‌رێ���م روب���ه‌روی جێگری س���ه‌رۆكی كه‌ داخوازی ئ���ه‌وان بۆ نه‌هاتنی عیماد‬ ‫حكوم���ه‌ت بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ بڕی���اری ئه‌حمه‌د له‌به‌ر دو ه���ۆ بوه‌‪ .‬یه‌كێكیان‬ ‫ئه‌وه‌ ب���وه‌ ك���ه‌ ئ���ه‌وان داوایانكردوه‌‬ ‫هاتنه‌كه‌ی هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا س���االر مه‌حم���ود كه‌ به‌پێ���ی په‌یڕه‌و مامه‌ڵ���ه‌ بكرێت‌و هه‌مو‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی لیس���تی كوردستانییه‌ په‌رله‌مانتارێ���ك مافی ئ���ه‌وه‌ی هه‌بێت‬ ‫جه‌غتی له‌وه‌كرده‌وه‌ كه‌ "ئۆپۆزیس���یۆن قسه‌ی خۆی‌و پرس���یاری خۆی بكات‪،‬‬ ‫خ���ۆی داوایك���رد‪ ،‬جێگری س���ه‌رۆكی دوه‌میش���یان پێییانوابوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌میشه‌‌‬ ‫حكوم���ه‌ت نه‌ی���ه‌ت‪ ،‬له‌وانه‌ی���ه‌ عیماد س���ه‌رۆكی هه‌رێم به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ رای‬ ‫ئه‌حمه‌دیش خۆی نه‌یویستبێت‪ ،‬روبه‌روی په‌رله‌مان بڕیاره‌كانی له‌مه‌ڕ كێشه‌كانی‬ ‫هه‌ندێك پرسیار ببێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ پێویسته‌ حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م ده‌رك���ردوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانی هه‌رێم له‌الیه‌ن نوێنه‌رانی پێویسته‌ ئه‌و بێته‌ ناو په‌رله‌مان‪ ،‬وتیشی‬ ‫كورد له‌عێراقه‌وه‌ بیزانن‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش " به‌اڵم هه‌ردو داواكه‌ ره‌تكرایه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و هیچ كاتێك الری نه‌بوه‌ له‌هاتنی بۆ سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ده‌یویست ته‌نیا‬ ‫س���ه‌رۆك فراكس���یۆنه‌كان قسه‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫س���االر مه‌حم���ود ره‌تیك���رده‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌مه‌سه‌له‌ی سه‌رۆكی هه‌رێمیش‪ ،‬ئاماده‌‬ ‫جێگ���ری س���ه‌رۆكی حكوم���ه‌ت هی���چ نه‌ب���ون ئ���ه‌م داوایه‌ جێبه‌ج���ێ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ترس���ێكی له‌هات���ن هه‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی وه‌ك بڵێی س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌سه‌روی‬ ‫" به‌دیدی م���ن هه‌ركاتێ���ك په‌رله‌مان په‌رله‌مانه‌وه‌ بێت"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ن���دی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان كه‌ به‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ ناسراوه‌‪ ،‬به‌نامه‌یه‌ك داوای‌‬ ‫گۆڕین���ی‌ وه‌زی���ری‌ ش���ه‌هیدان ئارام‬ ‫ئه‌حمه‌د له‌مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌سلێمانی‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگاداری‌ له‌یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ رۆژی‌ ‪ 2/13‬ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ند‬ ‫وه‌زیری‌ ش���ه‌هیدان ئارام ئه‌حمه‌دیان‬ ‫بانگهێش���تی‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یان كردوه‌‌و‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ئه‌نجومه‌ن چه‌ندان پرسیاری‌‬

‫جۆرا‌وجۆریان لێكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ قس���ه‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ له‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���دا ئه‌نجومه‌ن���ی‌ ناوه‌ن���د‬ ‫گه‌یش���تونه‌ته‌ ئه‌و رایه‌ی‌ كه‌ وه‌زیری‌‬ ‫ش���ه‌هیدان وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ راده‌س���تی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان كردوه‌‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ بگۆڕدرێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ���ه‌و زانیارییانه‌‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫ناوه‌ند مه‌س���ه‌له‌ی‌ كارو چاالكییه‌كانی‌‬ ‫وه‌زیری‌ ناوبراوی‌ خستۆته‌ ده‌نگدانه‌وه‌‌و‬ ‫له‌ئه‌نجامدا به‌زیاتر له‌كۆی‌‪ %70‬ئه‌ندام‬ ‫ده‌نگیانداوه‌ بۆ الدانی‌ وه‌زیری‌ ناوبراو‪،‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫هه‌رچی‌ ل���ه‌‪ %30‬ئه‌ندامان��� ‌ه ده‌نگیان‬ ‫له‌گه‌ڵ مان���ه‌وه‌ی‌ وه‌زی���ری‌ ناوبراودا‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ ئام���اژه‌ی‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ كرد ك���ه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ند‬ ‫به‌پێ���ی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫الدان���ی‌ به‌رپرس���ه‌كانی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستانی‌ نییه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ ئه‌و رای���ه‌ی‌ خۆیان‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ كردوه‌‬ ‫ت���ا ئه‌وان رێوش���وێنی‌ حیزبی‌ خۆیان‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌وه‌زیری‌ ناوبراو بگرنه‌به‌ر‪.‬‬

‫"تاڵه‌بانی بڕیاریداو‌ه‬ ‫یه‌كێتی به‌جیا له‌پارتی‬ ‫به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌كان بكات"‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬ ‫به‌گوێره‌ی چه‌ند زانیارییه‌كی‬ ‫تایبه‌ت كه‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫به‌ر له‌نه‌خۆشكه‌وتنی له‌یه‌كێك‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كانیدا له‌گه‌ڵ مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی‪ ،‬تاڵه‌بانی بڕیاریداوه‌ كه‌‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫به‌لیستێكی‌ جیا له‌پارتی‌ به‌شداری‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بكات‪ ،‬ئه‌م بڕیاره‌ی‬ ‫تاڵه‌بانیش له‌وه‌وه‌ هاتوه‌ كه‌ ئه‌مساڵ‬ ‫ساڵی یه‌كالكه‌ره‌وه‌یه‌ بۆ یه‌كێتی‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار له‌مباره‌وه‌‬ ‫له‌لێدوانێكی����دا ب����ۆ ئاوێن����ه‌ جه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ل����ه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ ئ����ه‌و بڕیاره‌ دواین‬ ‫بڕیاری یه‌كێتییه‌و ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس����یش س����ه‌رجه‌میان به‌و بڕیاره‌‬ ‫رازین‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردوش����دا‪ ،‬چه‌ند جارێك‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی‌ یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌‬ ‫كوردس����تان پێداگرییان له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كردوه‌ ك����ه‌ به‌نی����ازن له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهات����ودا به‌لیس����تێكی‌ س����ه‌ربه‌خۆ‬

‫داب����ه‌زن‪ ،‬ئه‌مه‌ش جۆرێ����ك له‌گرژی‌‌و پارتی به‌رده‌وامبێت"‪ ،‬سه‌رچاوه‌كه‌ وتی‬ ‫لێدوانی‌ دژبه‌یه‌ك����ی‌ له‌نێوان پارتی‌‌و "پارتی زۆر مه‌به‌ستێتی‌ كه‌ به‌لیستێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوب����ه‌ش له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێت����ی دابه‌زێت‪،‬‬ ‫یه‌كێتی دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫ده‌یه‌وێ����ت له‌هه‌ڵبژاردن����ی‌ داهات����ودا بۆ ده‌رچونی‌ كاندیدی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫زۆرێك له‌و دۆسێیانه‌ یه‌كالیی‌ بكاته‌وه‌ هه‌رێ����م پێویس����تی‌ به‌هاوپه‌یمانێكه‌و‬ ‫كه‌ له‌قۆناغی‌ داهاتودا پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ له‌نێو هه‌م����و هێزه‌كانیش����دا یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌م دوڕیانێك����دا راده‌گرێ����ت‪ ،‬به‌نزیك له‌خۆی‌ ده‌زانێت"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئه‌وه‌شی‌ ئاشكراكرد كه‌‬ ‫له‌پێش����یانه‌وه‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌ س����ه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ عێراق‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و "تائێستا له‌ناو مه‌كته‌بی سیاسیدا قسه‌‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌س����تور بۆ له‌سه‌ر پاڵێوراوی یه‌كێتی نه‌كراوه‌ بۆ‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و مه‌س����ه‌له‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ پۆستی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س����ه‌رۆك له‌الی����ه‌ن خه‌ڵ����ك ی����ان یه‌كێت����ی چاوه‌ڕوان����ی ئ����ه‌و‌ه ناكات‬ ‫په‌رله‌مان����ه‌وه‌‪ .‬له‌كاتێكدا كه‌ یه‌كێتی‌ كه‌ پۆس����تی س����ه‌رۆك كۆمار له‌دوای‬ ‫وه‌ك س����اته‌وه‌ختی‌ یه‌كالك����ه‌ره‌وه‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی عێ����راق بدرێت����ه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی‌ داهات����و ده‌ڕوانێ����ت‪ ،‬به‌كورد‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ یان پاڵێوراوی بۆ‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ پارتیش به‌مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ده‌بێت‪ ،‬یاخود‬ ‫یه‌كێت����ی ده‌یه‌وێ����ت رێكبكه‌وێت گه‌ر‬ ‫گرنگ‌و چاره‌نوسساز لێیده‌ڕوانێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ لێدوانی‌ سه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌كه‌ مه‌س����عود بارزانی بۆ چوار ساڵی تر‬ ‫"له‌ماوه‌ی رابردودا یه‌كێتی‌ ته‌نازولێكی‌ هه‌ڵبژێردرێته‌وه‌ ده‌بێت ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫زۆری‌ بۆ پارتی كردوه‌‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا ره‌مزی‌ بێت‌و ده‌س����ه‌اڵته‌كانی بدرێن‬ ‫ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی بۆچونیان به‌س����ه‌رۆك وه‌زیران����ی‌ حكومه‌ت‪ ،‬كه‌‬ ‫جیاوازه‌‌و پێ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ داده‌گرن كه‌ ده‌ش����بێت كابینه‌ی داهاتو س����ه‌رۆك‬ ‫نابێت یه‌كێتی ل����ه‌و ته‌نازوالتانه‌ی بۆ وه‌زیران به‌یه‌كێتی بدرێت"‪.‬‬

‫رونکردنەوەیەک‬ ‫ساڵوێکی گەرم‬ ‫هەر لەس���ەرەتاوە میدی���ای ئەهلی‬ ‫ئازادو بیالیەنەکان‌و میدیای ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ه���اوکارو چاالکب���ون لەباڵوکردنەوەی‬ ‫هەواڵ‌و دەرخس���تنی راستییەکاندا دور‬ ‫لەکاریگ���ەری دام���ودەزگا حزبییەکان‬ ‫بەپێچەوان���ەی راگەیاندنەکانی حزبەوە‬ ‫کە پەردەپۆش���ی هەمو دزێوییەکانیان‬ ‫دەکرد‪ ،‬ئێمە وەک گیراوانی دۆس���یەی‬ ‫خوالێخۆش���بو قایمقامی سلێمانی‪ ،‬بۆ‬ ‫دەرخستنی راس���تی‌و تا هیچ کەسێک‬ ‫بەناهەق پەنجەی تۆمەتی بۆ درێژنەکرێت‬ ‫ئەم رونکردنەوەیە دەنێرین بۆ بەڕێزتان‬ ‫هیوادرین کە باڵویبکەنەوە‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەڕاپۆرت���ی ئەمنس���تی‬ ‫لەس���ەر‬ ‫ئینتەرناس���یونال‬ ‫پێش���ێلکارییەکانی ماف���ی م���رۆڤ‬ ‫لەکوردستان کە ‪ 91‬الپەڕەیە لەڕۆژانی‬ ‫داهاتودا بەزمان���ی عەرەبی‌و کوردیش‬ ‫باڵودەکرێتەوە‪ ،‬ئ���ەوەی کە پەیوەندی‬ ‫بەئێم���ەوه‌ هەی���ە وەک گیراوەکان���ی‬ ‫دۆس���یەی خوالێخۆش���بو قایمقام���ی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ئەوانەی کە ئەشکەنجەدراون‬ ‫ناویان هات���وە لەالپەڕە ‪‌24‬و ‪ 25‬و‪‌33‬و‬ ‫‪ 34‬دا زۆر بەڕون‌و ئاش���کرا وتومانە کە‬ ‫گیران‌و ئەش���کەنجەدانەکەمان لەالیەن‬ ‫چەن���د کەس���ێک لە(بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫ئاسایش���ی گش���تی)وە بوە لەسلێمانی‬ ‫نەوەک���و لەئاسایش���ی س���لێمانی کە‬

‫ئەوکاتە دو بەڕێوەبەرایەتی جیاوازبون‪،‬‬ ‫ئاسایشی سلێمانی هیچ پەیوەندییەکی‬ ‫بەدۆس���یەکەی ئێمەوە نەبوە‪ .‬لەالپەڕە‬ ‫‪ 24‬ی ڕاپۆرتەک���ەی ئەمنس���تیدا‬ ‫لەپەرەگرافی ‪.3.3.3‬دا زۆر بەئاشکراو‬ ‫بەڕونی لەنێوان دو کەوانەدا نوس���راوە‬ ‫(ئاسایشی گش���تی) هیوادارم کە ئەم‬ ‫هەڵەی���ە چاکبکەنەوە ت���ا مافی کەس‬ ‫نەخورێ���ت‪ ،‬دۆس���یەکەی ئێمە بەهیچ‬ ‫شیوەیەک پەیوەندی بەبەڕێوەبەرایەتی‬ ‫ئاسایش���ی س���لێمانییەوە نەبوە هەر‬ ‫هەمو پێشیلکارییەکانیش لەسەردەمی‬ ‫بەڕێوەبەرایەت���ی گش���تی پێش���ودا‬ ‫ئەنجام���دراون تەنه���ا پەیوەن���دی‬ ‫بەبەڕێوەبەرایەتی پێش���وی ئاسایشی‬ ‫گش���تییەوە هەبوە لەسلێمانی‌و لەپێش‬ ‫‪ 16.04.2012‬دا ب���ون‪ .‬هەری���ەک‬ ‫لەخاچی سوری نێودەوڵەتی‌و ئەمنستی‬ ‫ئینتەرناس���یونال‌و لیژنەی مافی مرۆڤ‬ ‫لەپەرلەمان���ی کوردس���تان‌و هیوم���ان‬ ‫ڕایتسهۆچ‌و یونامی‌و کۆنسولگەرییەکانی‬ ‫ئەڵمانیاو ئەمەریکاو فەرەنساو ڕوسیاو‬ ‫بەریتانیاو بەشی مافی مرۆڤ لەبیرۆی‬ ‫سەرۆکایەتی ئەڵمانیاو چەندین الیەنی‬ ‫دیک���ەش ئ���اگاداری ئەم ڕەوش���ەن‪.‬‬ ‫بەپێچەوان���ەوە هەم���و کارمەندان���ی‬ ‫ئاسایشی سلێمانی‌و زۆر لەکارمەندانی‬ ‫ئاسایش���ی گش���تی لەکاروکردەوەکانی‬ ‫کە بەرامب���ەر بەئێمە کراون ناڕازیبون‌و‬ ‫دژی ئەش���کەنجەدانەکەمان بون‪ .‬دوای‬ ‫گۆڕانکاری���ی ئی���دارەی ئاس���ایش لە‬

‫‪ 16.04.2013‬هی���چ دەس���تدرێژییەک‬ ‫نەکراوەتە س���ەر مافی ئێمە بەڵکو زۆر‬ ‫بەیاسایی‌و بەپێی پرینسیپەکانی مافی‬ ‫مرۆڤ مامەڵەمان لەگەڵدا کراوەو ڕێزمان‬ ‫لێگیراوە سەردانمان هەبوە‪.‬‬ ‫تکایە وەک ئەتیکێت‌و نەریتی کاری‬ ‫ڕۆژنامەوان���ی خۆت���ان‌و وەک مافێکی‬ ‫یاس���ایی ئێمەش‌و بۆ ڕێزدانان بۆ کاری‬ ‫ئەمنستیش کە بەڕێزتان بەشێوەیەکی تر‬ ‫باڵوتانکردۆتەوە ئەم ڕونکردنەوەیەش بۆ‬ ‫ئێمە باڵوبکەنەوەو سوپاستان دەکەین‌و‬ ‫هیوای س���ەرکەوتن‌و بەردەوامیتان بۆ‬ ‫دەخوازین لەدەرخستنی ڕاستییەکاندا‬ ‫گیراوانی دۆس���یەی خوالێخۆش���بو‬ ‫قایمقامی سلێمانی‬

‫راستکردنه‌وه‌‬ ‫له‌ژم���اره‌ی پێش���وی ئاوێن���ه‌دا‪،‬‬ ‫ناوی "ئاسایش���ی س���لێمانی" به‌هه‌ڵه‌‬ ‫هاتوه‌ له‌هه‌واڵێک���ی الپه‌ڕه‌ یه‌کدا‪ ،‬که‌‬ ‫راستییه‌که‌ی ئه‌وه‌یه‌ "ئاسایشی گشتی‬ ‫له‌الیه‌ن ئەمنس���تی ئینتەرناسیوناله‌وه‌‬ ‫به‌ئه‌شکه‌نجه‌دانی گیراوه‌کان تۆمه‌تبار‬ ‫کراوه‌ نه‌ک ئاسایشی سلێمانی"‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫رێزماندا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‬

‫ئێمه‌ نه‌وه‌ ‌ی ئاخر‬ ‫زه‌مانین‪ ..‬له‌هه‌مو‬ ‫شتێك ده‌زانین‬ ‫ئومێد سوبحی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ل���ه‌م رۆژگاره‌و ل���ه‌م زه‌مه‌نه‌دا‬ ‫ده‌گوزه‌رێ‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ پسپۆڕی‌‌و شاره‌زایی‬ ‫ت���ه‌واو له‌هه‌مو بواره‌كان���دا ونه‌‪ .‬خه‌ڵكی‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ توش���ی جۆرێك‬ ‫سه‌رلێش���ێوان هات���ون‪ .‬دی���اره‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆ خ���ۆی كۆمه‌ڵێك ه���ۆكاری‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ب���ه‌ڕای‌ م���ن به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌سروش���ت‌و پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ كۆمه‌ڵ���گاوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ كۆمه‌ڵگاكه‌مان تائێس���تاش‬ ‫نه‌گه‌یش���توه‌ته‌ ئاس���تێكی‌ ئه‌وه‌ن���ده‌‬ ‫پێشكه‌وتو‪ ،‬كه‌ پسپۆڕی‌‌و كار دابه‌شكردن‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‌ لێزان���ی‌ بێ���ت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هۆكارگه‌لی دیكه‌‪ ،‬ك���ه‌ بێگومان ئه‌مه‌ش‬ ‫گه‌وره‌تری���ن له‌مپ���ه‌ره‌ له‌ب���ه‌رده‌م هه‌مو‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندن‌و پێشكه‌وتنێكدا‪ .‬هۆكارێكی‌‬ ‫دیكه‌ ده‌س���ه‌اڵته‌‪ ،‬كه‌ هه‌مومان ده‌زانین‬ ‫له‌م پرسه‌دا چه‌نده‌ تاوانباره‌‪ ،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫ئه‌م پرس���ه‌ش بۆ داهاتو زۆر خه‌ته‌رناكه‌‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌گه‌ر بارودۆخه‌كه‌ به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫تۆ ببینه‌ ل���ه‌م پارچه‌ زه‌وییه‌ بچوكه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێیده‌وترێت هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬چ‬ ‫فه‌وزایه‌كه‌‪ .‬ببین���ه‌و تێڕابمێنه‌ له‌چی بێ‬ ‫مه‌عریفه‌یه‌كدا ده‌ژین‪ .‬بۆ نمونه‌ كه‌س���ی‌‬ ‫واهه‌یه‌ فڕی به‌سیاس���ه‌ته‌وه‌ نییه‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫به‌ناوی‌ چاودێری‌ سیاس���ییه‌وه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫راڤ���ه‌و لێكدان���ه‌وه‌ی‌ سیاس���ییه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌چاوێك���ی‌ ره‌خنه‌یش���ه‌وه‌ بڕوانینه‌ ئه‌م‬ ‫ب���واره‌ی‌ ئێم���ه‌‪ ،‬دۆڕاوتری���ن میلله‌تین‬ ‫له‌بواری‌ سیاس ‌هت‌و گه‌مه‌ سیاسییه‌كانداو‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ خراپتری���ن مۆدیل���ی‌ حیزب‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تین‪.‬‬ ‫ك���ه‌س هه‌ی���ه‌ ته‌نه���ا چه‌ن���د ئایه‌ت‌و‬ ‫فه‌رموده‌ی���ه‌ك ده‌زانێت‪ ،‬كه‌چ���ی‌ كاتێ‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ قس���ه‌و فتوادان خۆی به‌شێخی‌‬ ‫ئه‌زهه‌ر ناگۆڕێته‌وه‌‪ .‬كه‌چی‌ تائێس���تاش‬ ‫ئێم���ه‌ ش���وێنكه‌وته‌و چاولێگ���ه‌ری‌ ئه‌م‌و‬ ‫ئه‌وی���ن‌و خاوه‌ن���ی‌ خوێندنه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫خۆماڵیان���ه‌ی‌ كوردیان���ه‌ نین ب���ۆ ئاین‪.‬‬ ‫تائێستا نه‌مانتوانیوه‌ ئاین وه‌كو هۆكارێك‬ ‫بۆ بنیاتنانی‌ قه‌واره‌یه‌ك به‌كاربهێنین‪ ،‬كه‌‬ ‫زۆریك له‌نه‌ته‌وه‌كانی‌ دراوسێمان ئاینیان‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ سود لێوه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫كاتێ���ك ب���اس دێته‌ س���ه‌ر ج���اده‌و‬ ‫رێگه‌وبان‌و قیرتاو‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر پێش���تیر‬ ‫نه‌یناس���یت وا ده‌زانی‌ ده‌رچوی‌ كۆلێژی‌‬ ‫ئه‌ندازیاری‌ زانكۆی ئۆكس���فۆرده‌‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫خاوه‌نی‌ خراپترین رێگه‌وبانین‌و رۆژ نییه‌‬ ‫كاره‌ساتی‌ دڵته‌زێن به‌م هۆیه‌وه‌ رونه‌دات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ل���ه‌والوه‌ بووه‌س���تێ كارمه‌ندێكی‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ خۆیم���ان وه‌ك���و ش���ازی‌‬ ‫دكتۆر پیش���انده‌دات‪ .‬ئه‌گه‌ر س���ه‌یرێكی‌‬ ‫عی���اده‌ الكۆاڵنیه‌ك���ه‌ی بكه‌ی���ت جمه‌ی‌‬ ‫دێت له‌خه‌ڵك‪ .‬وه‌زعی‌ ته‌ندروستیش���مان‬ ‫له‌وپه‌ڕی‌ خراپیدایه‌و چه‌ندین نه‌خۆش���ی‬ ‫ترس���ناك بونه‌ته‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ ترس���ناك‬ ‫له‌سه‌ر ژیانی‌ سه‌رجه‌م هاواڵتیان‪.‬‬ ‫له‌بواری‌ بودجه‌و ته‌نده‌ریشدا هه‌مومان‬ ‫شۆڕه‌س���واری‌ مه‌یدانین‪ ،‬كه‌چی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫دزێوترین یاس���ای‌ بودجه‌ی���ن‪ .‬له‌بواری‌‬ ‫بازرگانیش���دا ئێم���ه‌ خۆم���ان به‌ئ���اده‌م‬ ‫س���مس‌و زانایان���ی‌ دیك���ه‌ ناگۆڕینه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ بازاڕه‌كانمان پڕن له‌كااڵی‌ كوالێتی‌‬ ‫ن���زم‌و به‌س���ه‌رچو‪ .‬واڵت نه‌م���اوه‌ فێری‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ كااڵی‌ خراپ���ی نه‌كه‌ین‪،‬‬ ‫چونك ‌ه واڵت زبڵدانێكی‌ گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتو هه‌ری���ه‌ك له‌الی‌ خۆمانه‌وه‌‬ ‫ده‌ست بده‌ینه‌ تۆماركردنی‌ ئه‌و چیرۆكانه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌م ڕوان���ه‌وه‌ هه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ده‌یان به‌رگ‬ ‫تۆمارده‌كه‌ین‪ .‬ب���ه‌اڵم ناچار بچینه‌وه‌ ژێر‬ ‫س���ایه‌ی‌ ئه‌و په‌نده‌ كوردییه‌ی‌ كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"مشتێك نمونه‌ی‌ خه‌روارێكه‌"‪.‬‬ ‫براده‌رێك ب���ۆی گێڕامه‌وه‌و وتی‌‪ :‬به‌ناو‬ ‫مه‌الیه‌ك له‌س���ه‌ر قه‌بران وتاری‌ بۆ چه‌ند‬ ‫ئافره‌تێ���ك ده‌خوێن���ده‌وه‌‪ ،‬گوێ���م لێبو‬ ‫ده‌یوت پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) فه‌رمویه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫جوله‌ك���ه‌ دایك هینانه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر كه‌سێك تۆزقاڵێك شاره‌زایی‌ هه‌بێت‬ ‫ده‌زانێت كه‌ پێغه‌مبه‌ر "د‪.‬خ" هیچ كاتێك‬ ‫جنێوی‌ به‌كه‌س نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ده‌رچویه‌ك���ی‌ په‌یمان���گای‌ ته‌كنیكی‌‪،‬‬ ‫به‌پارێزه‌رێكی‌ لێهاتوی‌ ده‌وت من له‌تۆ باشتر‬ ‫له‌قانون ده‌زانم‪ .‬كابرایه‌كی‌ نه‌خوێنده‌واری‌‬ ‫خێڵه‌كی‌ به‌ ڕۆژنامه‌نووس‌و مامۆستایه‌كی‌‬ ‫كارام���ه‌ی‌ ده‌وت ت���ۆ هیچ له‌سیاس���ه‌ت‬ ‫نازانی‌‌و خه‌ڵه‌فاوی‌‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌ كورد‬ ‫له‌به‌رخاتری‌ كه‌ركوك خه‌و ناچێته‌ چاوی‌‪.‬‬ ‫ش���ۆفیری‌ ئه‌مبواڵنسێك كه‌ خوێنده‌واری‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌الكۆاڵنه‌ك���ه‌ی‌ خۆیاندا نۆرینگه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌و به‌ریش ناكه‌وێت‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪ 110‬پااڵوگه‌ی نه‌وتی بێ مۆڵه‌ت هه‌یه‌‬

‫‪3‬‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكانی مه‌رگ ده‌كات‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان زیاتر له‌‪100‬‬ ‫پااڵوگه‌ی نه‌وتی بێ مۆڵه‌ت‌و‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ رێنماییه‌كانی پاراستنی‬ ‫ژینگه‌ كارده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌چی‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫سامانه‌ سروشتییه‌كانی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم مامه‌ڵه‌ی كڕین‌و فرۆشتنیان‬ ‫له‌گه‌ڵدا ده‌كات‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫لیژنه‌ی پیشه‌سازی‌و وزه‌و سه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتییه‌كان له‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫ده‌ڵێت " كاتێك حكومه‌ت مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیای قاچاخ‌و خه‌ته‌ر‬ ‫له‌‌سه‌ر گیانی خه‌ڵك ده‌كات‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫خۆی ده‌بێته‌ به‌شێك‌ له‌قاچاخچیاتی‌و‬ ‫مه‌رگی هاواڵتیان"‪.‬‬ ‫ده‌س���ته‌ی پاراس���تنی ژینگه‌ دوای‬ ‫س���ه‌ردانێكی مه‌یدانی بۆ پااڵوگه‌كانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و ده‌رخس���تنی‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانی���ان‌ له‌بواری ژینگه‌یی‌و‬ ‫ئاس���تی ترسناكییان بۆ س���ه‌ر گیانی‬ ‫هاواڵتی���ان‪ ،‬خه‌ریك���ی ئاماده‌كردن���ی‬ ‫راپۆرتێك���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ به‌نی���ازه‌ له‌چه‌ن���د‬ ‫رۆژی داهاتو ب���ۆ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫به‌رزیبكات���ه‌وه‌و پێش���نیازه‌كانی خۆی‬ ‫بخاته‌ ڕو‪.‬‬ ‫ره‌زاق خه‌یالنی به‌رپرسی فه‌رمانگه‌ی‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬كامه‌ران محمد‬

‫كاروباری هونه‌ری له‌ده‌سته‌ی پاراستنی‬ ‫ژینگ���ه‌‪ ،‬رونیك���رده‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئ���ه‌وان‬ ‫له‌ئه‌نجامی س���ه‌ردانه‌ مه‌یدانییه‌كانیان‬ ‫ب���ۆ پ���ااڵوگاكان بۆیانده‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌سنوری هه‌ولێر‪ 70‬پااڵوگه‌‪ ،‬له‌سنوری‬ ‫سلێمانی ‪ 25‬پااڵوگه‌و له‌سنوری دهۆك‬ ‫‪ 15‬پااڵوگه‌ هه‌یه‌‪ ،‬وتیشی "له‌و ژماره‌یه‌‪،‬‬ ‫هی���چ یه‌كێكی���ان مۆڵه‌ت���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫پیشه‌س���ازی‌و وه‌زاره‌ت���ی س���امانه‌‬ ‫سروشتییه‌كان‌و ده‌س���ته‌ی پاراستنی‬ ‫ژینگه‌یان نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ترس���ناكیی ئه‌و پااڵوگانه‌‬ ‫له‌سه‌ر گیانی هاواڵتیان‌و ژینگه‌‪ ،‬خه‌یالنی‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد‪ ،‬كه‌ پااڵوگه‌كان هیچ‬ ‫رێنمایییه‌ك���ی ژینگه‌یی���ان تێدا نییه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌مه‌ش ئه‌وانه‌ی سنوری هه‌ولێرو‬ ‫س���لێمانی زۆربه‌ی���ان له‌س���ه‌ر زه‌وی‬ ‫كشتوكاڵی كراون‪ ،‬كه‌ نابێت‪ ،‬وتیشی "‬ ‫له‌كاتی سوتانی نه‌وته‌ خاوه‌كه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫جۆرێك گازی ژه‌هراوی ده‌رده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌هه‌وادا باڵوده‌بێت���ه‌وه‌و ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫شێره‌په‌نجه‌ بۆ هاواڵتیان‪ ،‬جگه‌ له‌مه‌ش‬ ‫هه‌مویان كاریگه‌ری نه‌رێنییان له‌س���ه‌ر‬ ‫پیسبونی خاك‌و ئاو هه‌یه"‪.‬‬ ‫‌به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫كاركردن���ی پااڵوگ���ه‌كان‪ ،‬دوكه‌ڵێكی‬ ‫زۆر به‌س���ه‌ر ئه‌و گوندانه‌ په‌رتده‌بێت‪،‬‬ ‫كه‌ نزیكن لێی���ان‌و چه‌ندینجار خه‌ڵكی‬

‫گونده‌ك���ه‌‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ه���ۆی فڕێدانی پاش���ماوه‌ی عه‌مبار‌ه‬ ‫نه‌وتیی���ه‌كان‪ ،‬له‌نزی���ك گونده‌ك���ه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌فت���ه‌ی رابردو‪ 16 ،‬مه‌ڕ نه‌یانتوانی‌‬ ‫بزێن‌و به‌ر‌خه‌كانیان له‌س���كیاندا مردن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها دو مه‌ڕیش كه‌وتنه‌ ناو نه‌وته‌‬ ‫ڕه‌شه‌كه‌و س���وتان‪ ،‬وتیشی "كۆمپانیا‬ ‫ته‌نی���ا ‪ 700‬دۆالری وه‌ك قه‌ره‌ب���و‬ ‫هه‌ژماردو خاوه‌نی مه‌ڕه‌كانیش پاره‌كه‌ی‬ ‫ره‌تكرده‌وه‌و پێی ڕازی نه‌بو"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێنه‌ كه‌‬ ‫له‌خاوه‌نی یه‌كێك له‌پااڵوگه‌كان ده‌ستی‬ ‫كه‌وت���وه‌‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێ���م له‌ڕێگه‌ی‬ ‫كۆمپانیای نه‌وتی شیواش���ۆك له‌كۆیه‌و‬ ‫كۆمپانیای نه‌وتی تاوكێ له‌زاخۆ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پااڵوگه‌ ناڕه‌سمییه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫س���اده‌ترین پااڵوگ���ه‌ش‌‪ ،‬مادده‌كان���ی‬ ‫فلۆی���ن‌و به‌نزی���ن‌و گاز له‌نه‌وت���ی خاو‬ ‫ده‌پاڵێوێت‪.‬‬ ‫هه‌ر به‌پێی زانیارییه‌كان‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫به‌ته‌م���ه‌ن‌و خه‌ڵكی نه‌خۆش‪ ،‬توش���ی هه‌رێم ڕێگریی له‌هێنانی ئامێری پااڵوگه‌‬ ‫ته‌نگه‌ نه‌فه‌س���ی هاتون‌و گه‌ینراونه‌ته‌ ناكات‌و "هه‌موشی له‌ڕێگه‌ی توركیاوه‌"‬ ‫ده‌هێنرێن‪.‬‬ ‫نه‌خۆشخانه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی ت���ر په‌رله‌مانتاری گۆڕان‌و‬ ‫گوندی ئیلنجاخ یه‌كێك ‌ه له‌و گوندانه‌ی‬ ‫ك���ه‌ له‌كۆمپانیای نه‌وتی شیواش���ۆك ئه‌ندامی لیژنه‌ی پیشه‌سازی‌و سه‌رچاوه‌‬ ‫نزیكه‌‌و به‌پێی قسه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی‪ ،‬سروش���تییه‌كان عه‌بدوڵال مه‌ال نوری‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ی به‌وه‌كرد‪ ،‬كه‌ ئ���ه‌وان وه‌كو‬ ‫توشی زه‌ره‌ری زۆر هاتون‪.‬‬ ‫غه‌ف���ور ئیلنجاخ���ی‪ ،‬ئه‌نجومه‌ن���ی لیژنه‌ك���ه‌‪ ،‬چه‌ندینجار له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی‬

‫سامان ‌ه‬ ‫سروشتییه‌کان‬ ‫هه‌رجاره‌و‬ ‫بیانویه‌‌ك‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌و‬ ‫جارێك ده‌ڵێت‬ ‫پێویستن‌و جارێك‬ ‫ده‌ڵێت رایانده‌گرین‬

‫س���امانه‌ سروش���تییه‌كان گفتوگۆیان‬ ‫كردوه‌و له‌هۆكاری ناڕه‌س���میبونی ئه‌و‬ ‫ژماره‌ زۆره‌ی پااڵوگه‌یان پرسیوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "وه‌زاره‌ت هه‌رجاره‌و‬ ‫بیانویه‌‌ك ده‌هێنێته‌وه‌و جارێك ده‌ڵێت‬ ‫پێویستن‌و جارێك ده‌ڵێت رایانده‌گرین"‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك وتیش���ی "ئه‌رك���ی حكومه‌ت‬ ‫جێبه‌جێكردن‌و چه‌س���پاندنی یاسایه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی حكومه‌ت���ی هه‌رێم خۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نێك مامه‌ڵه‌ ده‌كات‪ ،‬كه نایاسایی‌و‬ ‫قاچاخ���ه‌و هۆكارێكیش���ه‌ ب���ۆ مه‌رگی‬ ‫خه‌ڵك‌و پیسبونی ژینگه‌‪ ،‬كه‌واته‌ خۆی‬ ‫ده‌بێته‌ به‌شێك له‌پرۆسه‌كه"‌‪.‬‬ ‫به‌ڕای عه‌بدواڵ مه‌ال نوری‪ ،‬مه‌رج نییه‌‬ ‫ئه‌و پااڵوگانه‌ دابخرێ���ن‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت‬ ‫به‌یاسایی بكرێن‌و رێنماییه‌كانی ژینگه‌‬ ‫بپارێزن‪ .‬به‌هه‌مانشێوه‌‪ ،‬به‌رپرسه‌كه‌ی‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ی هون���ه‌ری له‌ده‌س���ته‌ی‬ ‫پاراس���تنی ژینگ���ه ره‌زاق خه‌یالن���ی‌‪،‬‬ ‫پێیوای���ه‌ ده‌بێ���ت حكوم���ه‌ت كار بۆ‬ ‫به‌یاس���اییكردنی پااڵوگ���ه‌كان بكات‪،‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك وتیش���ی "له‌ئێس���تادا ئێمه‌‬ ‫ناتوانی���ن ئیجرائاتێك���ی وایان له‌گه‌ڵدا‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ته‌نیا ئه‌وه‌ نه‌بێت‪ ،‬كه به‌بڕێك‬ ‫پ���اره‌ غه‌رامه‌یان ده‌كه‌ین‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ببێته‌ مۆڵه‌تدار‪ ،‬ئه‌وا پێشی مۆڵه‌ته‌كه‌‬ ‫‌ردا‬ ‫مه‌رجی رێنماییه‌كانی ژینگه‌یان به‌سه‬ ‫پااڵوگه‌یه‌ک‬ ‫ده‌سه‌پێنین"‪.‬‬

‫گرفتی‌ دارایی‌ ته‌نگ به‌سلێمانی‌ هه‌ڵده‌چنێت‬ ‫ئا‪ :‬رامان عومه‌ر‬ ‫گرفتی‌ دارایی‌‌و نه‌مانی‌ پاره‌‬ ‫له‌بانكه‌كاندا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك ته‌نگ‬ ‫به‌سلێمانی‌ هه‌ڵده‌چنێت كه‌ ئه‌ندامێكی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاسی‌ یه‌كێتی‌ لێیدێته‌‬ ‫ده‌نگ‌و ده‌ڵێت "ژێرزه‌مینه‌كان له‌فه‌رده‌‬ ‫دۆالر ئاوساون‌و بانكه‌كانی‌ سلێمانیش‬ ‫موچه‌یان پێنادرێت"‌و زه‌نگی‌ ئاگادار‬ ‫كردنه‌وه‌ بۆ حكومه‌ت لێده‌دات‪،‬‬ ‫وته‌بێژی‌ حكومه‌تی هه‌رێمیش‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌موو قسه‌یه‌ك پێویستی‌‬ ‫به‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ نیه‌و ئه‌و كێشه‌یه‌ش‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ نیه‌ له‌سلێمانی‌ باسی‌‬ ‫لێوه‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د جارێك گرفتی‌‬ ‫نه‌بوون���ی‌ پ���اره‌ ڕووی‌ له‌بانكه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌ ك���ردو ب���ه‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫دواكه‌وتن���ی‌ موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران���ی‌‬ ‫لێكه‌وت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وتارێكیدا مه‌ال به‌ختیار‬ ‫كارگێ���ڕی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ڕۆژنام���ه‌ی‌ چاودێردا به‌ش���ێكی‌ ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ ده‌خاته‌ ئه‌س���تۆی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‪،‬ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ كابینه‌كانی‌ حكومه‌ت به‌رپرسیاری‌‬ ‫ئ���ه‌و قه‌یرانه‌ن‌و ماوه‌ی‌ ش���ه‌ش مانگه‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ له‌بانكه‌كانی‌ سلێمانیدا‬ ‫ته‌نگی‌ به‌"بازاڕ‪ ،‬سه‌رمایه‌دار‪ ،‬كاسبكار‪،‬‬ ‫كڕی���ار‪ ،‬فه‌رمانب���ه‌ر" هه‌ڵچنی���وه‌و‬ ‫قوڵبون���ه‌وه‌ی‌ قه‌یرانه‌ك���ه‌ (‪)1400‬‬ ‫به‌ڵێنده‌ری‌ گه‌یانده‌ مانگرتن‌و راگرتنی‌‬ ‫پڕۆژه‌كان"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌م گرفته‌ داراییه‌ی‌ كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ س���لێمانی‌ گرتووه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫مامۆس���تای دارایی‌و بانك له‌ زانكۆی‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدانی مرۆیی "نیه���اد خالید"‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو كه‌ به‌هۆی زۆربوونی‬ ‫بازرگان���ه‌ ته‌زویره‌كان���ه‌وه‌ پ���اره‌‬ ‫له‌بانكه‌كان���ی س���لێمانی نه‌ماوه‌و گه‌ر‬ ‫به‌په‌له‌ چاره‌سه‌ری ئه‌و دیارده‌یه‌ نه‌كرێت‬ ‫ئه‌وا گرفته‌كه‌ ده‌بێته‌ "قه‌یران"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ه���ۆكاری‌ ئ���ه‌م گرفته‌‪،‬‬ ‫ب���ارزگان‌و س���ه‌رمایه‌داری ته‌زویره‌ كه‌‬ ‫ژماره‌یان زۆر بووه‌و ئه‌مانه‌ش بازرگان‌و‬ ‫سه‌رمایه‌داری راسته‌قینه‌ نین‌و خۆیان به‌‬ ‫به‌شێك له‌به‌رپرسه‌كانه‌وه‌ هه‌ڵواسیوه‌‌و‬ ‫خه‌ریكی‌ پاره‌ سپی‌ كردنه‌وه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وایكردووه‌ بازرگانه‌ راس���ته‌قینه‌كانیش‬ ‫متمانه‌یان به‌بانكه‌كان نه‌مێنێت‌و پاره‌ی‬ ‫لێدانه‌نێن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م بازرگانانه‌ به‌پاڵپشتی‬ ‫به‌رپرسه‌كان پڕۆژه‌ وه‌رده‌گرن‌و سلفه‌ش‬ ‫له‌بانه‌كان وه‌رده‌گ���رن بێ ئه‌وه‌ی هیچ‬ ‫رسوماتێكی راسته‌قینه‌یان هه‌بێت‪ .‬كه‌‬ ‫بێگومان ئه‌وه‌ش نایاس���اییه‌‪ .‬هۆیه‌كی‬

‫ئه‌م پار ‌ه زۆر ‌ه چ ‌‬ ‫ی لێدێت؟ گرفته‌كه‌ له‌دیدی‌ به‌غداوه‌‬ ‫فه‌رده‌ پاره‌ ئاوساوه‌كان ئاشكرا‬ ‫به‌پێی‌ لێدوانی‌ شاره‌زاییه‌كی‌‬ ‫ناكات‪ ،‬ئه‌و راشكاوانه‌ش باس‬ ‫ئابوری‌ ئه‌و ملیاره‌ دۆالره‌ی‌‬ ‫له‌وه‌ ناكات كه‌ ئایا ئه‌م گرفته‌‬ ‫رۆژانه‌و مانگانه‌ له‌سه‌ر بودجه‌ی‌‬ ‫ی به‌سلێمانی‌‬ ‫ئابورییه‌ی‌ ته‌نگ ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌به‌غداوه‌‬ ‫هه‌ڵچنیوه‌‪ ،‬به‌شێكه‌ له‌ملمالنێی‌‬ ‫دێت‪ ،‬یه‌كه‌مجار دێته‌ بانكی‌‬ ‫سیاسی‌ نێوان پارتی‌‌و یه‌كێتی‌؟‬ ‫ناوه‌ندی‌ هه‌ولێر‪ ،‬له‌بانكی‌‬ ‫یاخود به‌شێكه‌ له‌ئیداره‌ی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ هه‌ولێر دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ملمالنێی‌ ناو یه‌كێتی‌ خۆی‌؟‬ ‫به‌شێكی‌ كه‌می‌ به‌ناوی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫یاخود سه‌ره‌تای‌ ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫هاوبه‌شه‌وه‌ بۆ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫لێجیاده‌كرێته‌وه‌‪ .‬پاره‌كه‌ ده‌كرێت تێكچونی‌ دۆخه‌كه‌ دوای‌ غیابی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌؟!‬ ‫به‌دو به‌شه‌وه‌‪ ،‬رێژه‌ی‌ ‪%56‬ی‌‬ ‫ئه‌م گرفته‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫ده‌ڕوات بۆ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كه‌ رۆژانه‌ داموده‌زگاكانی‌‬ ‫كوردستان‌و ‪%44‬ی‌ ده‌ڕوات بۆ‬ ‫وه‌ك گومرگه‌كان‌و هاتوچۆو‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ پاشان ئه‌و پار‌ه باجی‌ خانوبه‌ره‌و ئاوو كاره‌با‌و‬ ‫زۆره‌ی‌ به‌لێشاو ده‌چێته‌ خه‌زێن ‌هی‌ شاره‌وانی‌‌و‪..‬هتد داهاتێكی‌ زۆر‌و‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و "ژێرزه‌مینه‌كانی‌ زه‌به‌ند كۆده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ الی‌‬ ‫هاواڵتیان رون نییه‌ چۆن ئیداره‌‬ ‫لێپڕده‌كرێت له‌فه‌رده‌ دۆالر"‪،‬‬ ‫ده‌كرێ‌‌و چی‌ لێدێت! پێشتر‬ ‫به‌دڵۆپ دابه‌شده‌كرێت به‌سه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫داموده‌زگا حكومی‌‌و حیزبی‌‌و‬ ‫هه‌رێم هۆكاری‌ ئه‌م گرفته‌ی‌‬ ‫پڕۆژه‌كاندا له‌سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ی سلێمانی‌ گه‌ڕاندبۆوه‌‬ ‫بانكه‌كان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌‪،‬‬ ‫بۆ "هۆكاری‌ ته‌كنیكی‌ بانكه‌كان"‌و‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مه‌ال به‌ختیار‬ ‫له‌وتاره‌كه‌یدا باس له‌ژێرزه‌مینه‌كان كاربه‌ده‌ستانی‌ بانكه‌كانیش وتیان‬ ‫"ئاگامان له‌شتی‌ وا نییه‌"!‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕونی‌ ئه‌درێسی‌‬ ‫تری���ش ئه‌وه‌ی���ه‌ هیچ پاڵپش���تییه‌كی‬ ‫دارای���ی بۆ بانكه‌كان نی���ه‌و گرفته‌كان‬ ‫ب���ه‌رده‌وام زیاد ده‌بن‌و هه‌روه‌ها الوازی‬ ‫چاالك���ی‌و نه‌بوونی خول���ی ئابووری‌و‬ ‫هه‌یكه‌لی ئابووری داهات رۆڵی خۆیان‬

‫له‌وه‌دا ده‌گێڕن"‪.‬‬ ‫مامۆستاكه‌ی زانكۆ ئه‌وه‌ی خسته‌ڕوو‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ وه‌زاره‌ت���ی دارایی به‌ر‬ ‫ب���ه‌م گرفته‌ بگرێ���ت‌و نه‌هێلێت بگاته‌‬ ‫دۆخ���ی قه‌ی���ران‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و كات‬

‫سه‌باره‌ت به‌م گرفته‌ی‌ كه‌ ئێستا‬ ‫بانكه‌كانی‌ سلێمانی‌ گرتووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌چاودێران یه‌كێك‬ ‫له‌هۆكاره‌كانی‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ "ده‌ست‬ ‫له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ رافیع عیساوی‌‬ ‫وه‌زیری‌ دارایی‌ عێراق‌و گۆڕینی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ بانكی‌ ناوه‌ندی‌ عێراق‪،‬‬ ‫كه‌ به‌دوای‌ ئه‌و ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌دا‪ ،‬بانكی‌ ناوه‌ندی‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ وه‌ك پێویست‬ ‫ئاسانكاریی بۆ هه‌رێم ناكه‌ن‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش كاریگه‌ریی‌ بۆ سه‌ر هاتنی‌‬ ‫گوژمی‌ دراو بۆ كوردستان به‌گشتی‌‌و‬ ‫سلێمانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم بریكاری‌ وه‌زیری‌‬ ‫دارایی‌ "فازیل نه‌بی‌" له‌لێدوانێكیدا‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"مامه‌ڵه‌ی‌ وه‌زا‌ره‌تی‌ دارایی‌ پێشتر‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم چۆن بووه‌‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ به‌رده‌وامه‌ (موتڵه‌قه‌ن)‬ ‫هیچ گۆڕانكارییه‌ك له‌وه‌‌زاره‌تی‌ دارایی‌‬ ‫عێراق به‌رامبه‌ر به‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫رووینه‌داوه‌‪ ،‬چۆن پێشتر پاره‌ ده‌هات‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ پاره‌ دێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هۆكاری‌ نه‌مانی‌ پاره‌ش‬ ‫له‌بانكه‌كانی‌ سلێمانیدا‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌‬

‫ده‌كرێت له‌به‌رپرسان خۆیان بپرسن‪،‬‬ ‫كه‌م تا زۆر ئه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌به‌غداوه‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ ده‌نگۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ باڵوه‌ گوایه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫سێ‌ ملیار دۆالری‌ پاره‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫له‌بانكه‌كان ده‌رهێناوه‌و كرێی‌‬ ‫كۆمپانیا نه‌وتییه‌كانی‌ لێداوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫كورتهێنانی‌ له‌بودجه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمدا دروستكردووه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت بۆ ده‌رباز كردنی‌ هه‌ولێر‬ ‫له‌و گرفته‌‪ ،‬زیاتر له‌ملیارێك دۆالری‌‬ ‫نه‌وتی‌ خستووه‌ته‌ بانكه‌كانی‌ پایته‌ختی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكردووه‌ گرفته‌كه‌‬ ‫زیاتر به‌رۆك به‌سلێمانی‌ بگرێت‪،‬‬ ‫بریكاری‌ وه‌زیری‌ دارایی‌ وتی‌ "ره‌نگه‌‬ ‫به‌شێكی‌ ئه‌و گرفته‌ ئه‌وه‌ بێت كه‌‬ ‫تازه‌ بودجه‌ په‌سه‌ند كراوه‌‌و هێشتاش‬ ‫كار به‌بودجه‌ی‌ ‪ 2013‬نه‌كراوه‌‪ ،‬تا‬ ‫كاتی‌ په‌سه‌ند كردنی‌ بودجه‌ش‬ ‫هه‌موو داموده‌زگاكانی‌ ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫به‌كوردستانیشه‌وه‌ یه‌ك له‌سه‌ر دوانزه‌‬ ‫له‌ته‌خسیساتی‌ ساڵی‌ پار وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫مومكینه‌ ئه‌وه‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ هه‌بووبێت"‪.‬‬

‫ده‌رئه‌نجامه‌كان زۆر خراپتر ده‌بێت‌‪ ،‬ئه‌و ته‌زویر جیابكرێنه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌بێت‬ ‫وتی "ده‌بێت وه‌زاره‌تی دارایی‌و ئابووری ئابووری داهاتی هه‌رێم به‌مش���ێوه‌یه‌ی‬ ‫هه‌رێ���م لیژنه‌ی���ه‌ك ب���ۆ پێداچوونه‌وه‌ ئێس���تا نه‌مێنێت‌و گۆڕانكاری به‌سه‌ردا‬ ‫به‌س���ه‌رمایه‌داره‌كان ب���كات ب���ێ هیچ بێ���ت‌و ش���ێوازی پێدان���ی مووچه‌ی‬ ‫جیاوازییه‌ك تا بازرگانی راس���ته‌قینه‌و فه‌رمانبه‌رانیش له‌ده‌س���تیه‌وه‌ بكرێت‬

‫به‌ئه‌لیكترۆن���ی كه‌ ئه‌م���ه‌ش واده‌كات‬ ‫بانك���ه‌كان پاره‌ی���ان ب���ۆ بگه‌ڕێته‌وه‌و‬ ‫بوژانه‌وه‌ به‌خۆیانه‌وه‌ ببینن"‪.‬‬ ‫ناوبراو پێش���نیاری ئ���ه‌وه‌ی‌ كرد بۆ‬ ‫ده‌رب���از ب���وون له‌م گرفته‌ی‌ ئێس���تا‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ حكومه‌ت به‌شێك له‌داهاتی‬ ‫نه‌وت بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی گرفته‌كانی‬ ‫بانكی هه‌رێم ته‌رخان بكات‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیكه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی لقی‬ ‫س���لێمانی یه‌كێت���ی به‌ڵێنده‌ران���ی‬ ‫كوردس���تان "محه‌م���ه‌د تاهی���ر"‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌دا به‌ه���ۆی نه‌مانی پاره‌‬ ‫له‌بانکه‌كانی س���لێمانی گرفتی زۆر بۆ‬ ‫ئیش‌و كاره‌كانیان درووست بووه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "گرفته‌كه‌ زۆر ل���ه‌وه‌ گه‌وره‌تره‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ب���ه‌و هۆیه‌وه‌ ت���ه‌واوی بازاڕ‪،‬‬ ‫وه‌س���تانی به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌و هه‌موو‬ ‫ئیش‌و كاره‌كانیش���مان وه‌س���تاوه‌‪ .‬بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی گرفته‌كه‌ش یه‌كێتی‬ ‫به‌ڵێنده‌ران سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی له‌ماوه‌ی‬ ‫رابردوودا گردبوونه‌وه‌یه‌كیان س���ازدا‪،‬‬ ‫دوێنێ���ش یاداش���تێكیان پێش���كه‌ش‬ ‫به‌پارێزگای سلێمانی كردووه‌و بڕیاریشه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی ی���ه‌ك هه‌فت���ه‌دا پارێزگار‬ ‫وه‌اڵمیان بداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د تاهی���ر‪ ،‬له‌باره‌ی ناوه‌ڕۆكی‬ ‫یاده‌ش���ته‌كه‌یانه‌وه‌‪ ،‬وت���ی "گرنگترین‬ ‫خاڵ تیایدا چاره‌س���ه‌ركردنی كێشه‌ی‬ ‫بانكه‌كان‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵته‌كانه‌‬ ‫بۆ سلێمانی‌و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی‬ ‫پێشینه‌كان"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌م گرفت���ه‌ داراییه‌ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ گرتووه‌ت���ه‌وه‌‌و بانك���ه‌كان‬ ‫پاره‌یان تێدا نه‌ماوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫هه‌ولێ���ر رووب���ه‌ڕووی‌ ئ���ه‌م گرفت���ه‌‬ ‫نه‌بووه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬وته‌بێ���ژی‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان "سه‌فین دزه‌یی‌"‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌ هۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ "به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫كۆمپانیا گ���ه‌وره‌كان له‌هه‌ولێرن‌و ئه‌و‬ ‫كێشه‌یه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو نابینرێت‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌س���لێمانی‌ هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ره‌س���یدی‌ حكومه‌ت هه‌یه‌و له‌بانكه‌كان‬ ‫ده‌وران ده‌كات‪ ،‬وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی���ش‬ ‫ئێس���تا له‌هه‌وڵی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و‬ ‫گرفته‌یه‌ كه‌ ئێستا بانكه‌كانی‌ سلێمانی‌‬ ‫گرتووه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وتاره‌كه‌ی‌ دوێنێی‌ مه‌ال‬ ‫به‌ختیاری���ش له‌رۆژنام���ه‌ی‌ چاودێ���ر‪،‬‬ ‫وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم وتی‌‬ ‫"له‌مب���اره‌وه‌ قس���ه‌ زۆر ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌موو قس���ه‌یه‌كیش پێویس���تی‌‬ ‫به‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ نیه‌و ئه‌و كێش���ه‌یه‌ به‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ نیه‌ له‌س���لێمانی‌ باسی‌ لێوه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئێمه‌ رونكردنه‌وه‌ ناده‌ین تاكو‬ ‫پێویست نه‌بێت"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫مۆنۆمێنتی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ سه‌رله‌نوێ‌ چاكده‌كرێته‌وه‌ ‬ ‫"هاوین كه‌پرێك ده‌كه‌ینۆ زستان تێكی ده‌ده‌ینۆ"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا سه‌رله‌نوێ‌‬ ‫مۆنۆمێنتی‌ شاری‌ هه‌ڵبجه‌‬ ‫چاكده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ هه‌ندێك‬ ‫چاكسازی‌‌و جوانكاری‌ تێدا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌ندازیارێكیش پێیوایه‌ هه‌رچی‌‬ ‫تێدا خه‌رج بكرێت به‌فیڕۆ ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫رۆشنبیرێكیش ده‌ڵێت مۆنۆمێنته‌كه‌‬ ‫وه‌ك كه‌پری‌ ئه‌و جوتیاره‌ی‌ لێهاتوه‌‬ ‫كه‌ ده‌ڵێت" هاوین كه‌پرێك ده‌كه‌ینۆ‬ ‫زستان تێكی ده‌ده‌ینۆ"‪.‬‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م بڕیاری���داوه‌‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ پارێ���زگاكان كه‌ به‌( تنمی ‌ه‬ ‫اقالیم) ناس���راوه‌ بڕی‌ چوارسه‌د ملیۆن‬ ‫دینار ته‌رخان بكات بۆ چاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫مۆنۆمێنت���ی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫مۆنۆمێنته‌كه‌ سه‌رخێڵ غه‌فار حه‌مه‌خان‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كات مۆنۆمێنته‌ك���ه‌‬ ‫پێویستی‌ به‌چاككردنه‌وه‌‌و دروستكردنی‌‬ ‫شوێنی‌ ئه‌رش���یف‌و هه‌ندێك جوانكاری‌‬ ‫هه‌یه‌‌و" ئه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ له‌وه‌دا خه‌رج‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ مۆنۆمێنته‌ك���ه‌ ئاماژه‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ مۆنۆمێنته‌كه‌‬ ‫له‌ساڵی ‪2001‬دا به‌ردی بناغه‌ی دانراوه‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌و گه‌مارۆ ئابورییه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫عێراق‌و به‌تایبه‌تی كوردس���تان هه‌بو‪،‬‬ ‫به‌ماده‌و كوالیتی باش دروستنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫گه‌رچی نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫چه‌ن���د گرفتێكی‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌وانه‌ " دڵۆپه‌‬ ‫ده‌كات‌و چه‌ند كه‌موكوڕییه‌كی‌ هونه‌ریی‌‬ ‫تری‌ تێدایه‌ وه‌ك كاره‌بایی‌و ش���تی‌ تر‪،‬‬ ‫ئێستا به‌شێوه‌یه‌كی كاتی چاره‌سه‌ری‬ ‫ئه‌و خه‌له‌النه‌ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌پاش ئه‌و‬ ‫مه‌راسیمی‌ ئه‌مساڵ ئه‌و بودجه‌یه‌ی بۆ‬ ‫دانراوه‌ به‌شێوه‌یه‌كی گشتی چاره‌سه‌ری‬ ‫ئه‌و گرفتانه‌ی‌ پێده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ مۆنۆمێنته‌كه‌ باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ب���ه‌ده‌ر له‌چاكك���ردن هه‌ر‬ ‫له‌بودج���ه‌ی په‌ره‌پێدان���ی پارێزگاكان‬

‫سه‌رله‌نوێ مۆنۆمێنتی هه‌ڵه‌بجه‌ چاکده‌کرێته‌وه‌ ‬ ‫ئێم���ه‌ چه‌ند پرۆژه‌یه‌كمان پێش���كه‌ش‬ ‫كردوه‌" یه‌كێ���ك له‌وانه‌ هه‌تا ئێس���تا‬ ‫مۆنۆمێنت هۆڵی ئه‌رشیفی نییه‌‪ ،‬بڕیار‬ ‫وایه‌ هۆڵێكی ئه‌رشیفی زۆرباش دروست‬ ‫بكرێت بۆ ئه‌رش���یفی ئه‌و مۆنۆمێنته‌‌و‪،‬‬ ‫چه‌ن���د پرۆژه‌یه‌كی تریش بۆ جوانكاری‬ ‫له‌ناو مۆنۆمێنته‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌روخ���ان‌و س���ه‌رله‌نوێ‌‬ ‫دروس���تكردنه‌وه‌ی‌ مۆن‌ومێنته‌كه‌ وه‌ك‬ ‫باس ده‌كرێت‪ ،‬سه‌رخێل غه‌فار جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ "هیچی‬ ‫ناروخێنرێ���ت‪ ،‬ئه‌و ش���انزه‌ س���تونه‌ی‬ ‫به‌رزكراوه‌ت���ه‌وه‌ ئه‌و ئه‌ل���ی كۆبۆنانه‌‬ ‫لێده‌كرێته‌وه‌و به‌شێوه‌یه‌كی تر ته‌غلیف‬

‫ئ���ه‌و كێش���انه‌ بك���ه‌ن چونك���ه‌ كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫مۆنۆمێنتی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ساڵی‌ ‪2001‬دا خۆی‌ ئ���ه‌و مادانه‌ی‌ پێی‌ دروس���تكرا‬ ‫ب���ه‌ردی بناغه‌ی بۆ دان���راو له‌ ‪ /9/15‬كوالێتی���ان باش نه‌بو‌و وتی‌" ئێس���تا‬ ‫‪2003‬دا كرای���ه‌وه‌‪ ،‬ئێس���تا تۆمارێكی‌ ته‌كنه‌لۆژیا زۆر پێش���كه‌وتوه‌‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫وا له‌به‌رده‌س���تدا نیی���ه‌ ك���ه‌ چه‌ن���د ده‌توانین چاره‌س���ه‌ری ئه‌و كێش���انه‌‬ ‫خه‌رجی‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ دروستكردنیه‌وه‌ بكه‌ی���ن‌و كاری‌ چاككردنه‌ش به‌م زوانه‌‬ ‫چۆته‌ مۆنۆمێن���ت‌و مه‌زاره‌كه‌وه‌‪ .‬دوای ده‌ستپێده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌ندازیار عوم���ه‌ری حاجی عینایه‌ت‬ ‫س���وتاندنی له‌الیه‌ن خۆپیشانده‌رانه‌وه‌‬ ‫ل���ه‌ ‪ 2006/3/16‬به‌ب���ڕی‌ ‪ 386‬ملیۆن كه‌ خه‌ڵك���ی هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌ پێوایه‌ ئه‌م‬ ‫دینار نۆژه‌نكرایه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها جارێكی‌ پرۆژه‌یه‌ س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ی بچوكه‌‌و‬ ‫دیكه‌ش نۆژه‌نكردنه‌وه‌یه‌كی‌ بچوكی‌ بۆ له‌ئاست ئه‌و قوربانییه‌ گه‌وره‌یه‌دا نییه‌‪،‬‬ ‫جه‌ختیش له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ مۆنۆمێنته‌كه‌ باس له‌و‌ه له‌س���ه‌ر بنه‌مایه‌كی زانس���تی دروست‬ ‫ده‌كات كه‌ ده‌كرێت ئێستا چاره‌سه‌ری‌ نه‌ك���راوه‌" گرنگییه‌ك���ی زۆری���ان داوه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬شوان محه‌مه‌د‬

‫به‌الیه‌نی ته‌الرسازی‪ ،‬به‌اڵم بیناسازییان‬ ‫فه‌رامۆشكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندازیاره‌ جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ه���ه‌ر پرۆژه‌یه‌ك له‌دنیادا‬ ‫دروس���ت ده‌كرێت پێویستی "به‌سێتی‬ ‫نه‌خش���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م پرۆژه‌یه‌ س���ێتی‬ ‫نه‌خش���ه‌ی نییه‌‪ ،‬تۆ پێویستت به‌وه‌یه‌‬ ‫نه‌خشه‌ت هه‌بێت بۆ كاره‌با‪ ،‬ئاو‌و ئاوه‌ڕۆ‪،‬‬ ‫ب���ۆ زۆر ب���واری تر ئ���ه‌م هیچی نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش گه‌وره‌ترین كه‌موكوڕییه‌"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر عینای���ه‌ت پێیوای���ه‌ "هه‌ر‬ ‫پاره‌یه‌ك له‌و مۆنۆمێنته‌دا خه‌رج بكرێت‬ ‫به‌خه‌سار ده‌چێت"‪ ،‬بۆیه‌ پێشنیاری‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ له‌و گۆڕه‌پانه‌ فراوانه‌ی‌ كه‌‬

‫بۆی‌ دانراوه‌ له‌ته‌نیشت مۆنۆمێنته‌كه‌ی‌‬ ‫ئێس���تاوه‌ دانه‌یه‌كی‌ نوێ‌ دروستبكرێت‬ ‫به‌هه‌مان لۆگۆوه‌ "ده‌س���تكاری شێوه‌‬ ‫ته‌الرسازییه‌كه‌ی نه‌كرێت‪ ،‬چونكه‌ بۆته‌‬ ‫مۆرك���ی هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬دوای ته‌واوبونی‬ ‫ئه‌و مۆنۆمێنته‌ی ئێس���تا ته‌ختبكرێت‌و‬ ‫الیبه‌ن"‪.‬‬ ‫مامۆستای‌ زانكۆ هه‌ردی‌ مه‌هدی‌ كه‌‬ ‫خۆی‌ خه‌ڵكی‌ هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‌و هه‌واڵه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌ندێك ناوه‌نده‌وه‌ بیس���توه‌ پێیوایه‌‬ ‫س���ه‌رله‌نوێ تێكدان‌و دروستكردنه‌وه‌ی‬ ‫مۆنۆمێنتی هه‌ڵه‌بج���ه‌ جگه‌ له‌هه‌واڵی‬ ‫بێپالن���ی‌و به‌فیڕۆدان���ی داهات هیچیتر‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێ���ت " ده‌كرێت هه‌واڵی‬ ‫نۆژه‌نی ش���ورای چین‌و قه‌اڵی هه‌ولێر‬ ‫ببیس���تین‪ ،‬به‌اڵم ب���ۆ مۆنۆمێنتێك كه‌‬ ‫ته‌مه‌نی كه‌متره‌ له‌ ‪ 10‬س���اڵ‌و یادگاری‬ ‫روداوێك���ه‌ نۆژه‌نكردن���ه‌وه‌ی‌ مای���ه‌ی‬ ‫پێكه‌نینه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و رۆش���نبیره‌ له‌سه‌ر ئه‌و چه‌ندجار‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی‌ مۆنۆمێنته‌كه‌ ده‌ڵێت "‬ ‫باش���بو حكومه‌تی هه‌رێم ئه‌هرامه‌كانی‬ ‫میس���ری دروس���تنه‌كرد‪ ،‬ئه‌گینا هه‌ر‬ ‫له‌چه‌ند س���اڵێكی پێ���ش زایندا الفاوو‬ ‫ره‌شه‌با له‌ناوی بردبون"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ردی‌ باس ل���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌ ئه‌م‬ ‫كاره‌ی حكوم���ه‌ت رێ���ك له‌كه‌پری ئه‌و‬ ‫جوتیارانه‌ ده‌چێت ك���ه‌ ده‌ڵێن "هاوین‬ ‫كه‌پ���رێ ده‌كه‌ین���ۆ‪ ..‬زس���تان تێكی‬ ‫ده‌ده‌ینۆ"‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ له‌نۆژه‌نكردن���ه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت "ب���ێ پالنییه‌ك���ی‬ ‫ئاش���كرا‌و فش���ه‌ڵی الیه‌نی بیناكاری‌و‬ ‫ئه‌ندازی���اری حكومه‌تێ���ك ده‌رده‌خات‬ ‫كه‌ بیر له‌س���اڵێك دوای دروستكردنی‬ ‫پرۆژه‌كانی���ش ناكات���ه‌وه‌‪ ،‬ناكرێ���ت‬ ‫چه‌ند س���اڵێك له‌مه‌وب���ه‌ر پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫دروس���تبكه‌یت‌و ئێستا جێگه‌ی میوان‌و‬ ‫یادگاره‌كانی هه‌ڵه‌بجه‌ی تێدا نه‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫دروستكردنی یادگار ناكرێت بۆ كه‌متر‬ ‫له‌‪ 500‬س���اڵ بیری لێبكرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫یادگار ده‌بێت بۆ داهاتو جێیبهێڵیت"‪.‬‬

‫به‌رپرسی لقی دوی پارتی‪ :‬كاك مه‌سعود حه‌ز به‌پۆست ناكات‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫به‌رپرسی لقی دوی هه‌ولێری پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان عه‌لی حوسێن‪،‬‬ ‫له‌ گفتوگۆیه‌کی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"كاك ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی هه‌رێمیش‬ ‫نه‌بێت به‌حوكمی پێگه‌ی مێژویی‬ ‫چ‌وه‌كو بنه‌ماڵه‌ چ‌وه‌كو سه‌رۆكی‬ ‫پارتی‪ ،‬چ كوڕی جه‌نابی مه‌ال مسته‌فا‬ ‫به‌رپرسیارێتییه‌كی له‌سه‌ر شانه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا‌وه‌ك به‌رپرس���ی‌ لقی‌‬ ‫هه‌ولێ���ر جه‌ماوه‌ریبونت���ان له‌ناو هه‌ولێر‬ ‫چۆن هه‌ڵده‌س���ه‌نگێنن‪‌،‬وه‌ك به‌رپرسێكی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ك���ردوه‌ جه‌ماوه‌ری‌‬ ‫ئێ���وه‌و یه‌كێتیش كه‌میك���ردوه‌ به‌راورد عه‌لی حوسێن ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‌و به‌رپرسی لقی دوی پارتی‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنی‌ رابردو؟‬ ‫عه‌لی حوس���ێن‪ :‬بێگومان هه‌لومه‌رجی الیه‌نی سیاس���ی‌و به‌رنامه‌ی ئابوریش���ی ئ���ه‌و ج���ۆره‌ قس���انه‌ ده‌كرێ���ت‌و هه‌مو‬ ‫سیاس���ی ن���ه‌ك له‌كوردس���تان به‌ڵك���و له‌رێگ���ه‌ی حكومه‌ته‌وه‌ ئێم���ه‌ باوه‌ڕمان جارێكیش ته‌نها قس���ه‌ بوه‌و یه‌ك به‌ڵگه‌‬ ‫له‌ش���وێنه‌كانی تریش پرۆژه‌ی سیاس���ی ‌وای���ه‌ هۆكاره‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی پارتی خاوه‌ن نه‌خراوه‌ته‌ رو‪ ،‬قس���ه‌كردنیش ئاساییه‌‪،‬‬ ‫حزب���ه‌كان‪‌ ،‬واقع���ی كۆمه‌ڵگه‌كه‌ له‌روی جه‌ماوه‌رێ���ك بێ���ت‌و به‌كرده‌یی دڵخۆش به‌اڵم ده‌بێت مرۆڤ راس���تی قس���ه‌كانی‬ ‫ئابوری‌و سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬به‌رنامه‌ی بێ���ت به‌پێگه‌ی خۆی له‌ن���او الیه‌نگرانی بسه‌لمێنێت‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌خانه‌نشینه‌كه‌‬ ‫حزبه‌كه‌ش حك���وم ده‌كات ل���ه‌وه‌ی كه‌ نه‌ك له‌سه‌ر ئاستی هه‌ولێر به‌ڵكو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ هیچ په‌یوه‌ندی به‌پارتی‌و یه‌كێتییه‌وه‌‬ ‫جه‌م���اوه‌ری ئ���ه‌و حزبه‌ س���ه‌ربكه‌وێت ئاستی هه‌مو كوردس���تان‪ .‬ئیتر ده‌كرێ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو یاس���ایه‌ك هه‌یه‌ ‌وه‌زاره‌تی‬ ‫ی���ان داببه‌زێت‪ ،‬لێره‌وه‌ ئیم���ه‌ ناتوانین بگوترێت پێگه‌ی پارتی له‌هه‌ولێر به‌هێزه‌و پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی له‌پێ���ش راپه‌ڕین‬ ‫قسه‌یه‌ك بكه‌ین یان حوكمبده‌ین له‌وه‌ی خوێندنه‌وه‌مان بۆ شاری هه‌ولێر ئه‌وه‌یه‌ به‌فه‌رمی پێش���مه‌رگه‌ بوبێت جا هی هه‌ر‬ ‫ك���ه‌ جه‌م���اوه‌ری ئێمه‌ ی���ان جه‌ماوه‌ری كه‌ پێگ���ه‌ی پارتی له‌پێش���ه‌وه‌ی هه‌مو الیه‌نێك بوبێت‌و پێشمه‌رگایه‌تی كردبێت‬ ‫الیه‌نێكی دیكه‌ چه‌نده‌و به‌ چ شێوه‌یه‌كه‌‪ ،‬حزبه‌كاندایه‌و خه‌ڵكی سیاسه‌تی پارتی‌و له‌س���اڵی ‪ 1975‬ت���ا ‪ 1991‬لێژنه‌ی���ه‌ك‬ ‫ب���ه‌اڵم چه‌ن���د هۆكارێك‌وایك���ردوه‌ كه‌ كاك مه‌س���عودیان قبوڵه‌‪‌،‬وێڕای ئه‌مه‌ش پێكهێنرابو بۆ هه‌مو الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫باوه‌ڕمان به‌خۆمان هه‌بێت‪ ،‬یه‌كه‌م‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌م���ه‌ جێده‌هێڵین ب���ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و به‌بێ جیاوازی‌و دوای سه‌لماندی دروستی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تییه‌كمان هه‌یه‌ كه‌ سه‌رۆك هه‌ڵبژاردنه‌كان ئه‌وه‌ یه‌كالیی ده‌كه‌نه‌وه‌‌و خزمه‌تی ئه‌و كه‌س���انه‌ی كه‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫بارزانی قی���اده‌ی ئێمه‌ ده‌كات له‌س���ه‌ر پێگ���ه‌ی هه‌ر الیه‌نێكی سیاس���ی دیاری‌ بونه‌ ئه‌وه‌ خانه‌نشین ده‌كران‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌مێكه‌‌وه‌س���تێنراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاستی هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬كه‌ سه‌رۆكی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێ���ت كه‌ ئه‌وه‌ش���دا مافێك���ی ئه‌و كه‌س���انه‌یه‌ كه‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌و س���ه‌رۆكی حزبی ئێمه‌ش���ه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وڕۆ هه‌ڵوێس���ته‌كانی ئ���ه‌و له‌س���ه‌ر ‌وه‌ك خۆئاماده‌كردنێ���ك ب���ۆ هه‌ڵبژاردن ب���ۆ دۆزی میلله‌ته‌كه‌ی���ان ماندوبون كه‌‬ ‫ئاستی كوردس���تان‌و عێراق‌و پارچه‌كانی كه‌وتونه‌ت���ه‌ خانه‌نش���ینكردنی‌ خه‌ڵكی‌‌و ئیمكانیاتێ���ك هه‌ی���ه‌ ده‌بێـ���ت ره‌چاوی‬ ‫دیك���ه‌و له‌س���ه‌ر ئاس���تی هه‌رێمایه‌تی‌و ره‌گه‌زنام���ه‌ ده‌رهێن���ان ب���ۆ به‌ش���ێك مافی���ان بكرێ���ت‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌بڕگه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ش حس���ابی ب���ۆ ده‌كرێت‪ ،‬له‌كورده‌كانی‌ سوریا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ژماره‌ی‌ دوه‌م���ی پرسیاره‌كه‌ش���ت ئاش���كرایه‌‬ ‫بێگوم���ان پێگ���ه‌ی ئ���ه‌و س���ه‌ركرده‌یه‌ ده‌نگده‌رت���ان زیاتر بێ���ت له‌هه‌ڵبژاردنی‌ كه‌ به‌ه���ۆی هه‌لومه‌رجی سیاس���ی ئه‌و‬ ‫هێزێكه‌ بۆ پارتی‪ .‬له‌الیه‌كی دیكه‌ش���ه‌وه‌ داهات���ودا‪ ،‬له‌مب���اره‌وه‌ رونكردنه‌وه‌تان سه‌رده‌م‌و دابه‌شكردنی كوردستان كوردی‬ ‫ئێران‌و هی توركیا لێره‌ بون‪ ،‬تائێستاش‬ ‫پارتی‌وه‌كو حزبێكی سیاسی چ له‌رابردو چییه‌؟‬ ‫عه‌لی حوسێن‪ :‬له‌هه‌مو هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌شێكیان هه‌ر لێره‌ن‪ ،‬ئێستاش كوردی‬ ‫له‌ئێستاو چ له‌به‌رنامه‌ی ئاینده‌شی له‌زۆر‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬

‫سوریایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌لومه‌رجی سیاسییه‌‬ ‫‌وه‌ك‌وت���م كوردس���تانی دابه‌ش���كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گینا ئێمه‌ هه‌مومان ی���ه‌ك میلله‌تین‌و‬ ‫ئیره‌ش به‌ماڵی‌ هه‌مو كوردێك ده‌زانین‌و‬ ‫ئاس���اییه‌ ده‌رگامان بۆ هه‌م���و كوردیك‬ ‫‌وااڵبێت‪ ،‬به‌اڵم یاس���ا رێگه‌ نادات ش���تی‬ ‫‌وابكرێت له‌روی ره‌گه‌زنامه‌و ناس���نامه‌ی‬ ‫باری كه‌س���ایه‌تی‌و ته‌نها مافی ئیقامه‌یان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ یاس���ایه‌‌و ن���ه‌ك ته‌نها‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌هه‌ولێر به‌ڵكو په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌حكومه‌ت���ی ناوه‌ند‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌ڵێم هیچ‬ ‫شتێكی له‌و جۆره‌ نییه‌و به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌گه‌ر ش���تێكی هاوشێوه‌ هه‌بوایه‌ ئێستا‬ ‫له‌ده‌یان رۆژنامه‌و گۆڤار باڵوده‌كرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا ئێوه‌‌وه‌ك پارتی‌ به‌نیازن‬ ‫جارێكیتر بارزانی‌ بكه‌ن���ه‌وه‌ به‌كاندیدی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم؟‬ ‫عه‌لی حوس���ێن‪ :‬جارێ هێشتا كاتی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم نه‌بوه‌‪ ،‬بێگومان كاك‬ ‫مه‌س���عود خۆی خ���ۆی كاندید نه‌كردبو‪،‬‬ ‫كاك مه‌سعود پێشمه‌رگه‌یه‌‪ ،‬به‌قه‌ناعه‌تی‬ ‫ئێمه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی بۆ ئه‌و هێنده‌ گرنگ‬ ‫نیی���ه‌ به‌قه‌د ئ���ه‌وه‌ی به‌رپرس���یاریه‌تی‬ ‫به‌الی ئه‌وه‌وه‌ گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێمیش نه‌بێ���ت به‌حوكمی‬ ‫پێگه‌ی مێژوی���ی چ‌وه‌كو بنه‌ماڵه‌ چ‌وه‌كو‬ ‫س���ه‌رۆكی پارتی‪ ،‬چ كوڕی جه‌نابی مه‌ال‬ ‫مسته‌فا به‌رپرسیارێتییه‌كی له‌سه‌ر شانه‌‪،‬‬ ‫بێگوم���ان ناتوانێت له‌به‌رپرس���یاریه‌تی‬ ‫رابكات ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی هه‌رێمیش نه‌بێت‪.‬‬ ‫ب���ڕوام وایه‌ ئه‌گه‌ر خه‌ڵكی كوردس���تان‌و‬ ‫پێكهاته‌كانی خه‌ڵكی كوردستان جه‌نابی‬ ‫كاك مه‌س���عودیان پێ باش بێت بۆ هه‌ر‬ ‫پله‌و پایه‌یێك كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‌و پێش���وه‌چونی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان قه‌ناعه‌تم‌وا نییه‌ كه‌ به‌رێزیان‬ ‫له‌به‌رپرس���یاریه‌تی رابكات‪ ،‬باوه‌ڕیش���م‬ ‫وایه‌ كه‌ كاك مه‌س���عود‌وه‌كو ش���ه‌خصی‬ ‫بۆ خۆی ده‌س���تبگرێت ب���ه‌وه‌ی كه‌ هه‌ر‬ ‫پێگه‌یه‌كی ئیداری یان سیاسی‌وه‌ربگرێت‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌زمونی سیاس���ی كوردس���تان‌و‬ ‫میلله‌ته‌كه‌ی پێویستی پێ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ل���ه‌ڕوی‌ یاس���اییه‌وه‌‬

‫مه‌س���عود بارزانی‌ مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێنه‌درا‬ ‫مه‌سرور یان نێچیرڤان ده‌كه‌نه‌ كاندیدتان‬ ‫بۆ پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم؟‬ ‫عه‌لی حوس���ێن‪ :‬جارێ‌ زوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫قس���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫‌وه‌كو‌وت���م كاك مه‌س���عود هێنده‌ی حه‌ز‬ ‫ب���ه‌ به‌رپرس���یاره‌تی ده‌كات هێنده‌ حه‌ز‬ ‫به‌پۆست ناكات‪ ،‬بۆ مه‌سه‌له‌ یاساییه‌كان‬ ‫‌وه‌ك���و ع���ه‌ره‌ب گوته‌نی (ل���كل حادث‬ ‫حدیث) ئه‌وكات بڕیار ده‌ده‌ین‌و قس���ه‌ی‬ ‫لێده‌كه‌ین‪.‬‬

‫ئه‌و گۆڕانه‌ی‬ ‫كه‌ له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫دروستبو‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕانی‬ ‫ئێستا جیابێت‪،‬‬ ‫گۆڕانی سه‌ره‌تا‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی‬ ‫خه‌ڵك بو‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ���ۆن ده‌ڕوانی���ه‌ پێگ���ه‌ی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی‌و هه‌روه‌ها گۆڕان‌و حزبه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانیش له‌هه‌ولێر؟‬ ‫عه‌لی حوس���ێن‪ :‬من‌وه‌كو ئاماژه‌شم بۆ‬ ‫كرد پارت���ی به‌هۆی ئه‌زمون���ی‌و به‌هۆی‬ ‫مێژوه‌كه‌ی له‌هه‌مو الیه‌نێكه‌وه‌ پێگه‌كه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی كوردستان‌و ئه‌و متمانه‌یه‌ی‬ ‫ب���ۆ هه‌لومه‌رج���ی كوردس���تان خه‌ڵك‬ ‫به‌پارتی‌و جه‌نابی بارزانی هه‌یه‌‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫كه‌ دۆخی عێراق ناجێگی���ره‌و ده‌وروبه‌ر‬

‫جۆره‌ گرژییه‌كی تێدایه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌مویان‬ ‫پێویستیان به‌كه‌سێكه‌ هاوسه‌نگی سیاسی‬ ‫رابگرێ���ت‪ ،‬ئه‌و هاوس���ه‌نگییه‌ش به‌پێی‬ ‫قه‌ناعه‌تی ئێمه‌ خه‌ڵك له‌سه‌رۆك بارزانی‬ ‫تێبینی ده‌كات‪ ،‬خه‌ڵكێك هه‌یه‌ به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌هه‌ولێر ره‌نگه‌ پارتیش نه‌بێت‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫پارتی له‌روی ئه‌منی���ه‌ت‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی‬ ‫س���ه‌قامگیری‬ ‫ده‌پارێزێ���ت‪ ،‬بۆی���ه‌ پێمانوای���ه‌ پارتی‬ ‫له‌ریزی هه‌ره‌ پێشه‌وه‌ی هه‌مو حزبه‌كانی‬ ‫كوردس���تان دایه‌ به‌تایبه‌ت���ی له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫یه‌كێتی‌وه‌كو حزبێك مێژوی خۆی هه‌یه‌‌و‬ ‫ده‌كرێت ئه‌و پرسیاره‌ ئاراسته‌ی خۆیان‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬قه‌ناعه‌تم���ان‌وای���ه‌ گۆڕانیش‬ ‫بوتنه‌وه‌یه‌ك���ه‌ هه‌ی���ه‌و نكۆڵ���ی له‌بونی‬ ‫ناكرێت‪‌،‬وجودی هه‌یه‌و پێگه‌ی خۆش���ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و گۆڕانه‌ی كه‌ له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫دروس���تبو‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌گه‌ڵ گۆڕانی ئێستا‬ ‫جیابێت‪ ،‬گۆڕانی سه‌ره‌تا ناڕازیبونه‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی بو‪ ،‬نه‌ك خۆشه‌ویس���تی بۆ ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌‪ ،‬ناڕازیبونێك به‌تایبه‌تی له‌ناو‬ ‫یه‌كێت���ی‌و ره‌نگه‌ له‌ن���او پارتی‌و حزب‌و‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی دیكه‌ش بوبێت‪ ،‬بۆیه‌ پێمان‬ ‫‌وانییه‌ ئه‌و ده‌نگه‌ی جارانیان بیهێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ئه‌زمونی���ش بۆ خه‌ڵك ئاش���كرابو كه‌‬ ‫نه‌یانتوانی ئۆپۆزیس���یۆنێكی دروس���ت‬ ‫بن‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك مامه‌ڵه‌كرا كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی كورد ره‌نگ���ه‌ لیكترازانیان‬ ‫هه‌بوبێت‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ئیسالمییه‌كانیش‬ ‫ره‌نگه‌ پێگه‌یان له‌ش���وێنێك بۆ شوێنێك‬ ‫جی���اوازی هه‌بێ���ت‪ ،‬له‌هه‌ندێك ش���وێن‬ ‫ره‌نگه‌ گه‌ش���ه‌یانكردبێت به‌حوكمی‌واقعی‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ له‌روی پێگه‌یشتنی رۆشنبیری‪،‬‬ ‫یان به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیكه‌ له‌شوێنێك كه‌‬ ‫مه‌جاله‌كه‌ زیاتر ب���ۆ ئه‌وان فه‌راهه‌م بوه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ س���ه‌ركرده‌كانیان خه‌ڵكی ئه‌وێ‬ ‫بوبن یان له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ له‌وێ ده‌ستیان‬ ‫پێكردبێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ نیی���ه‌ تۆ بڵێی‬ ‫كه‌ ب���ۆ ئاینده‌یه‌كی زو ی���ان نزیك ئه‌و‬ ‫مه‌ترس���ییه‌ ب���ن له‌س���ه‌ر حزبه‌كانی تر‬ ‫پێگه‌ی���ان هێنده‌ به‌هێز بێت ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌كوردستان بگرنه‌ ده‌ست‪...‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫"هه‌ورامان‪( ،‬بارزان)ی دوه‌م نییه‌"‬ ‫ئا‪ :‬غه‌ریب زه‌رده‌هاڵی‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ رابردودا‪ ،‬پارت ‌‬ ‫ی پارێزگای‌ سلێمانیدا‬ ‫له‌ئاست ‌‬ ‫باشترین رێژه‌ی‌ ده‌نگی‌ به‌پێی رێژه‌ی‬ ‫ی هه‌وراماندا‬ ‫دانیشتوان له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬به‌اڵم ئێستا گه‌نجانی‌ ئه‌و‬ ‫ی ناڕازین‌و رۆژ به‌ڕۆژ‬ ‫ناوچه‌یه‌ له‌پارت ‌‬ ‫زیاتر لێی‌ ده‌ته‌كێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان ده‌ڵێن‬ ‫"ئیتر هه‌ورامان‪( ،‬بارزان)ی‌ دوه‌م‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ی به‌رپرس���ی‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ڕه‌را ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ناوچه‌ی هه‌ورامان���ی پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان "یون���س ن���ادر" پێداگر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و‌ه ده‌كات ك��� ‌ه س���نور ‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ هه‌ورام���ان وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ه���ه‌ر له‌شۆڕش���ی ئه‌یلول���ی‌ مه‌زنه‌و‌ه‬ ‫ت���ا گواڵن���ی پێش���كه‌وتنخواز النكه‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی پارتی ب���وه‌‌و له‌ته‌وێڵه‌و‬ ‫بیار‌ه به‌گونده‌كانیانه‌و‌ه زیاتر له‌(‪)105‬‬ ‫شه‌هیدی س���ه‌نگه‌ریان هه‌یه‌‌و ئێستاش‬ ‫س���ه‌دان پێش���مه‌رگه‌یان هه‌یه‌"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫"كه‌یوان سادق"ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 23‬ساڵ‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی نیشته‌جێی‌ بیاره‌یه‌ پێیشه‌رم ‌ه‬ ‫گه‌نجێك ‌‬ ‫ی ‪2013‬دا الیه‌نگری پارتی بێت‪،‬‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌وان پێیانوتم ئه‌گه‌ر‬ ‫بب���م به‌ئه‌ندام دامده‌مه‌زرێنن‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ی‬ ‫ی یان یه‌كێت ‌‬ ‫به‌المه‌وه‌ ش���ه‌رم ‌ه پارت��� ‌‬ ‫بم"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا كه‌ی���وان نیی��� ‌ه ك��� ‌ه‬ ‫ی خ���ۆی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌مجۆر‌ه هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫به‌حیزبه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رده‌بڕێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و ئ���ه‌وه‌ بۆچون ‌‬ ‫زۆرێ���ك له‌و نه‌و‌ه گه‌نجه‌ی ‌ه كه‌ ئێس���تا‬ ‫له‌هه‌وراماندا هه‌س���ت به‌په‌راوێزخستن‌و‬ ‫فه‌رامۆشكراوی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی (‪‌)2003‬و نه‌مان���ی‬ ‫ل���ه‌دوای‌ س���اڵ ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی گروپ���ه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫له‌هه‌ورام���ان‌و گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و س���ه‌رجه‌م حزب ‌ه‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫كوردیی���ه‌كان ب���ۆ س���نور ‌‬ ‫ی به‌ڕێژه‌یه‌كی به‌رچاو‬ ‫ناوچه‌یه‌‪ ،‬خه‌ڵك ‌‬ ‫ی حزبه‌كانه‌و‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌رێكخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬پارت ‌‬ ‫كرد‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان الیه‌نگرێك ‌‬ ‫دیموكرات��� ‌‬ ‫ی هه‌ب���و‪ ،‬به‌جۆرێك كه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫زۆر ‌‬ ‫كه‌رنه‌ڤ���اڵ‌و كۆبونه‌وه‌و مه‌راس���یم له‌و‬ ‫ی‬ ‫س���نوره‌دا به‌ڕێوه‌ده‌چو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫باس���ی ده‌كرێت ساڵ به‌ساڵ ئه‌م كۆڕو‬ ‫ی ك���ردوه‌‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وان��� ‌ه روی‌ له‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی الوان‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه وازهێنان��� ‌‬ ‫هۆكارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سوكاری‌ شه‌هیدان‌و دوركه‌وتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌وانه‌ له‌ریزه‌كانی‌ پارتی‌‪.‬‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‬

‫«سیستم»و «دژە سیستەم» لەنێوان ئادەم و ئۆدیسیۆسدا‬ ‫«‪»6‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫بیاره‌‬ ‫ی ل���ه‌و‌ه ده‌كه‌ن جه‌ماوه‌ریان رو‬ ‫عه‌لی كه‌ برایه‌كی شه‌هیدی سه‌نگه‌ره‌‪ ،‬پێداگر ‌‬ ‫ئێس���تا وازی له‌پارت���ی هێن���اوه‌و له‌زیادبونه‌‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی ناوچ���ه‌ی هه‌ورامان���ی‬ ‫خانه‌نش���ینی له‌الی���ه‌ن حزبێكی تره‌و‌ه‬ ‫ی له‌و‌ه‬ ‫ی "موچه‌ی ئه‌یلولمان (پ‪.‬د‪.‬ك)‪" ،‬یون���س نادر جه‌غت ‌‬ ‫بۆ كراوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫هه‌بو به‌دو مانگ جارێك وه‌رمانده‌گرت‪ ،‬ك���رده‌وه‌ ك ‌ه "سیاس���ه‌تی حه‌كیمانه‌ی‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك نزیكه‌ی ‪ 300‬ه���ه‌زار بو‪ ،‬سه‌ركردایه‌تی پارتی‌و جه‌نابی سه‌رۆك‬ ‫ئاخ���ر به‌م موچه‌ی���ه‌و‌ه م���اڵ به‌ڕێو‌ه له‌ئاست مه‌س���ه‌له‌ چاره‌نوسسازه‌كانی‬ ‫ده‌چێت؟! بۆیه‌ داوامك���رد كه‌ بیبڕن‪ ،‬گه‌له‌كه‌م���ان‪ ،‬ره‌نگدان���ه‌وه‌ی هه‌ی��� ‌ه‬ ‫ئێس���تا الیه‌نێكی تر ماڵیان ئاوابێ ك ‌ه له‌كوردس���تان‌و ناوچه‌كه‌مانداو ئاستی‬ ‫جه‌ماوه‌ریم���ان ل���ه‌دوای دابڕانم���ان‬ ‫خانه‌نشینیان بۆ كردوم"‪.‬‬ ‫ی به‌رامب���ه‌ر ب���ۆ م���اوه‌ی چه‌ن���د س���اڵێك به‌هۆی‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ئ���ه‌و ناڕه‌زای��� ‌‬ ‫ی نه‌خوازراوی ناوخۆو دواتریش‬ ‫به‌"گه‌نده‌ڵی‌و نه‌بون���ی خزمه‌تگوزاری‌و ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫خۆس���ه‌پاندن‌و نه‌بون���ی عه‌داله‌ت���ی ده‌س���ه‌اڵتی ئه‌نسار ئیسالم‪ ،‬رۆژ به‌رۆژ‬ ‫ی "براو له‌به‌رزبونه‌وه‌دایه‌"‪.‬‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی" ده‌رب���ڕی‌‌و وت��� ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ش كه‌ له‌ماوه‌ی رابردودا‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌مان له‌پێن���او ژیانێكی‬ ‫خۆش���گوزه‌ران‌و ش���ه‌ره‌فمه‌ندان ‌ه ب���ۆ نزیك���ه‌ی ‪ 40‬بۆ ‪ 50‬كه‌س له‌س���نوری‬ ‫هاونیشتیمانیان خۆیان كرد‌ه قوربانی‌و هه‌ورام���ان وازی���ان له‌پارت���ی هێناو‌ه‬ ‫ی "ئه‌شكرێ‬ ‫ژیانی���ان به‌خش���ی‪ ،‬ن���ه‌ك ب���ۆ ڤێالو به‌شێوه‌یه‌كی فه‌رمی‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ئوتومبێل���ی‌ ئاخر مۆدێل���ی به‌رپرس‌و خه‌ڵك وازبهێنێت‌و په‌یوه‌ندیش بكات‪،‬‬ ‫كوڕه‌ به‌رپرسه‌كان‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان"‪ .‬چونك ‌ه خاوه‌ن���ی جه‌ماوه‌رێكی زۆرین‪،‬‬ ‫ی "پارتی له‌س���نوری ئێمه‌دا له‌ئاست كوردستاندا تائێستاش حزبی‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫پیربوه‌و گه‌نجی له‌گه‌ڵ نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یشی پله‌یه‌كین‌و له‌ئاس���ت عێراقیشدا دوای‬ ‫ی‬ ‫سه‌دریه‌كان دوه‌م حزبین له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫له‌گه‌ڵێتی‌ بێزاره‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و هه‌وااڵن ‌ه عێراقدا"‪.‬‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫به‌اڵم به‌رپرسان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك ‌ه وه‌ك پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌تده‌كه‌نه‌و‌ه ك���ه‌ گه‌نجان‌و الیه‌نگران ‌‬ ‫ی له‌پارته‌كه‌ی���ان بكش���ێنه‌وه‌و خزمه‌تیان به‌هه‌ورام���ان نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پارت��� ‌‬

‫ئه‌وان پێیانوتم‬ ‫ئه‌گه‌ر ببم به‌ئه‌ندام‬ ‫دامده‌مه‌زرێنن‪،‬‬ ‫به‌اڵم من به‌المه‌و‌ه‬ ‫شه‌رمه‌ پارتی‌ یان‬ ‫یه‌كێتی‌ بم‬ ‫ی "ئێم ‌ه وه‌ك پارتی بیرده‌كه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫وت ‌‬ ‫نه‌ك ته‌نه���ا وه‌ك هه‌ورامی بۆی ‌ه به‌بێ‬ ‫جیاوازی له‌خزمه‌تكردن���ی جه‌ماوه‌ری‬ ‫خۆم���ان‌و هاواڵتیاندا ده‌سته‌وه‌س���تان‬ ‫نابین"‪.‬‬

‫بارزانی‌ له‌"ساڵح موسلیم" توڕه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی‌ پارتی‌ رێگه‌ به‌سه‌رۆكی‌‬ ‫‪" PYD‬ساڵح موسلیم" ناده‌ن‬ ‫بچێته‌ هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌وان له‌هه‌ڵوێست‌و‬ ‫ره‌خنه‌كانی‌ ده‌رهه‌ق به‌بارزانی‌ توڕه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ك���ه‌ نه‌یویس���تو‌ه‬ ‫ناوی‌ خۆی‌ ئاش���كرا بكات به‌س���ایتی‌‬ ‫"ئاڤێس���تا ك���ورد"ی‌ راگه‌یان���دوه‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان له‌"ساڵح‬ ‫موس���لیم" پڕ‌و ناڕازییه‌و رێگه‌ی‌ چونه‌‬ ‫هه‌ولێری‌ پێن���ادات‪ .‬به‌پێ���ی‌ هه‌واڵی‌‬ ‫س���ایته‌كه‌ توڕه‌بونی‌ پارتی‌ له‌س���اڵح‬ ‫موس���لیم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ناوب���راو له‌میان���ه‌ی‌ چاوپێكه‌وتنێكیدا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ رۆژنام���ه‌ی‌ "س���ه‌فیر"ی‌‬ ‫لوبنانی‌‪ ،‬ره‌خنه‌ی‌ ئاراس���ته‌ی‌ بارزانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ ویس���تویه‌تی‌ به‌پش���تیوانی‌‬ ‫توركیا ده‌س���تبگرێت به‌سه‌ر رۆژئاوای‌‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌م هه‌وڵه‌یدا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو نه‌ب���وه‌‪ ،‬موس���لیم ل���ه‌و‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌دا ره‌خنه‌ی‌ له‌هه‌ڵوێستی‌‬ ‫بارزان���ی‌ س���ه‌باره‌ت به‌رۆژئ���اوای‌‬ ‫كوردس���تان گرتبو‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "بارزان���ی‌ دوای‌ تێپه‌ڕینی‌‬ ‫كاتێكی‌ زۆر ئینجا قه‌ناعه‌تی‌ به‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ پردێك له‌نێوان هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫ناوچ���ه‌ كوردنش���ینه‌كانی‌ س���وریادا‬ ‫دابمه‌زرێنێت‌و س���نوره‌كان بكاته‌وه‌ بۆ‬ ‫گه‌یاندنی‌ كۆمه‌كی‌ مرۆیی‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك‬ ‫له‌و ئانوساتانه‌دا ئه‌و ناوچانه‌ دامابون‌و‬ ‫په‌كیان له‌سه‌ر گه‌یشتنی‌ ئه‌و كۆمه‌كانه‌‬ ‫كه‌وتبو"‪.‬‬ ‫موسلیم له‌و چاوپێكه‌وتنه‌یدا جه‌غتی‌‬ ‫له‌وه‌ كردبۆوه‌ كه‌ ئامانج له‌هاوپه‌یمانی‌‬ ‫به‌س���تنی‌ بارزانی‌ له‌گه‌ڵ‌ توركیادا‪ ،‬بۆ‬ ‫الوازكردنی‌ په‌كه‌كه‌یه‌‌و وتوبوی‌ "بارزانی‌‬

‫‪5‬‬

‫بارزانی‬

‫هه‌رچه‌ند‌ه ساڵح‬ ‫موسلیم پاش‬ ‫ره‌خنه‌گرتنی‬ ‫ی‬ ‫له‌بارزانی‌‪ ،‬پۆزش ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ هێنایه‌وه‌و داوا ‌‬ ‫لێبوردنیشی‌ كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم سودی‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫جارێكیتر رێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چونه‌ هه‌ولێر ‌‬ ‫پێنه‌درا‬

‫ساڵح موسلیم‬

‫له‌دژایه‌تیكردنی‌ په‌كه‌كه‌و بیروباوه‌ڕی‌‬ ‫"ئۆجه‌النی‌" ناكه‌وێ‌‌و هه‌وڵی‌ ده‌ستگرتن‬ ‫به‌سه‌ر ناوچه‌ كوردییه‌كانی‌ سوریا ده‌دا‬ ‫به‌هاوكاری‌ توركیا"‪.‬‬ ‫ساڵح موسلیم سه‌رۆكی‌ به‌هێزترین‌و‬ ‫گه‌وره‌ترین حیزبی‌ كورده‌كانی‌ سوریایه‌‪،‬‬ ‫‪ PYD‬خاوه‌ن���ی‌ هێزێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌‬ ‫چه‌كداریی���ه‌ له‌رۆژئاوای‌ كوردس���تاندا‬ ‫به‌ن���اوی‌ یه‌كینه‌كانی‌ پاراس���تنی‌ گه‌ل‬ ‫‪ ،YPG‬كه‌ له‌په‌كه‌كه‌وه‌ نزیكن‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ رابردو‪ ،‬س���اڵح موسلیم بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر هه‌ولێ���ری‌ كردب���وه‌‬ ‫بنك���ه‌ی‌ كارو چاالكی‌‌و كۆبونه‌وه‌كانی‌‪.‬‬ ‫چه‌ندی���ن جاری���ش له‌الی���ه‌ن بارزانی‌‬

‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و گه‌وره‌ كاربه‌ده‌ستان ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتیی���ه‌وه‌ پێش���وازی‌ لێك���را‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بایه‌خپێدانه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌ یه‌كخستنی‌‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ حیزب‌و الیه‌نه‌ كوردییه‌كانی‌‬ ‫رۆژئاوای‌ كوردس���تان بو تا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌روداوه‌كانی‌ ئه‌و واڵته‌ هاوهه‌ڵوێستبن‌و‬ ‫ناكۆكییه‌كانی���ان په‌لنه‌كێش���ێت ب���ۆ‬ ‫ملمالنێ‌‌و ش���ه‌ڕی‌ چه‌كداریی‌‪ ،‬هه‌ر له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ش���دا به‌سه‌رپه‌رش���تی‌ بارزانی‬ ‫حیزب‌و الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‌ رۆژئاوای‌‬ ‫كوردس���تان رێككه‌وتنێكیان له‌هه‌ولێر‬ ‫ئیمزاكرد‪.‬‬ ‫به‌اڵم دواتر "ساڵح موسلیم" سه‌ردانی‌‬ ‫به‌غ���دای‌ ك���ردو له‌هه‌لومه‌رجێك���دا‬

‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ن���وری‌ مالیكی‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی‌ عێراق ك���رد ك ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ نێوان هه‌ولێر‌و به‌غدا‬ ‫له‌وپه‌ڕی‌ گرژی‌‌و ئاڵۆزیدا بو‪ .‬دواتریش‬ ‫موس���لیم له‌رێگ���ه‌ی‌ چاوپێكه‌وتنێوه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ رۆژنامه‌ی‌ س���ه‌فیر ره‌خنه‌ی‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ بارزانی‌ كرد‌و له‌وه‌به‌دواش‬ ‫پارتی‌ رێگه‌ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌و چونه‌ هه‌ولێری‌‬ ‫پێنه‌دا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ س���اڵح موس���لیم‬ ‫پاش باڵوبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و چاوپێكه‌وتنه‌‪،‬‬ ‫پۆزش���ی‌ بۆ بارزانی‌ هێنایه‌وه‌و داوای‌‬ ‫لێبوردنیش���ی‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم سودی‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫جارێكیت���ر رێگ���ه‌ی‌ چون���ه‌ هه‌ولێری‌‬ ‫پێنه‌درا‪.‬‬

‫بێ تێگەیشتن لەهۆمیرۆس‪ ،‬تێگەیشتن‬ ‫لەوێنەی م���رۆڤ بەوجۆرەی کە هەیە‪،‬‬ ‫کارێک���ی نات���ەواوە‪ .‬دەمێ���ک‬ ‫لەخوێندنەوەی ئۆڤیدەوە دێینە س���ەر‬ ‫خوێندن���ەوەی هۆمی���رۆس‪ ،‬لەدونیای‬ ‫خوداکان���ەوە دەگوازینەوە بۆ جیهانی‬ ‫س���ەر زەوی‪ ،‬ب���ۆالی م���رۆڤ‪.‬‬ ‫کاراکتەرەکان���ی هۆمی���رۆس‪ ،‬وەک‬ ‫کاراکتەرەکانی ئۆڤید نین تەنیا لەڕێگا‬ ‫سەمبولی‌و بەڕووتکردنەوەیان لەفۆرمی‬ ‫خۆیان بکرێت پەیوەندییەکی مەجازیان‬ ‫لەگەڵ مرۆڤدا بۆ دروستبکەین‪ ،‬ڕاستە‬ ‫خوداکان���ی ئۆڤید س���ۆزو غەریزەیان‬ ‫گەلەک لەسۆزو غەریزەی ئێمەی مرۆڤ‬ ‫نزیک���ە‪ ،‬ب���ەاڵم توان���او فۆرمی���ان‬ ‫ئەفسانەییەو پەیوەندییەکی ئەوتۆیان‬ ‫بەس���نوورە سروش���تییەکانی توانای‬ ‫ئێمەوە نییە‪ .‬هۆمی���رۆس مرۆڤمان تا‬ ‫ئەندازیەک���ی زۆر وەک خ���ۆی ب���ۆ‬ ‫دەگوازێتەوە‪ ،‬وەک بوونەوەرێکی الوازو‬ ‫گی���رۆدەو گەم���ارۆدراو‪ .‬الی ئۆڤی���د‬ ‫پاڵەوانەکان بوونەوەری ئەفس���انەیین‬ ‫لەدونیایەکی ئەفس���انەییدا‪ ،‬بەاڵم الی‬ ‫هۆمەر م���رۆڤ دەبێت���ە بوونەوەرێکی‬ ‫ئاسایی لەجیهانێکی بەرینی پڕ لەهێزی‬ ‫نائاس���ایی‌و میتیکی���دا‪ .‬ئ���ەوەی الی‬ ‫هۆمی���رۆس ئاس���ایی نیی���ە‪ ،‬دونیایە‬ ‫نەوەک مرۆڤ‪ .‬ئەم کەرتبوونە یەکێکە‬ ‫لەگرنگترین ساتەوەختەکانی هوشیاری‬ ‫ئێم���ە بەجیهان‪ ،‬ئەو س���اتەی مرۆڤ‬ ‫تێ���دەگات لەجیهانێکی تەلیس���ماوی‌و‬ ‫ئاڵۆزو پڕ لەهێزی ش���ەڕانگێزدا دەژی‬ ‫کە پێکڕا دەسەاڵتێکی لەو گەورەتریان‬ ‫هەیەو دڵنیاش���دەبێت جگ���ە لەخۆی‬ ‫فریادرەس���ێکی دەرەکی ئەوتۆی نییە‪.‬‬ ‫لێرەوە ئۆدیس���یۆس مرۆڤی یەکەمە‪،‬‬ ‫بەب���ڕوای من گ���ەر ئادەم س���ەمبولی‬ ‫دەرکردن���ی م���رۆڤ بێت لەئاس���مان‪،‬‬ ‫ئۆدیسیۆس سەمبولی دەرکردنی مرۆڤە‬ ‫لەزەوی‪ .‬گەر ئادەم ناتوانێت بگەڕێتەوە‬ ‫بۆ بەهەشت‪ ،‬ئۆدیسیۆس لەگەڵ هەموو‬ ‫ئەو فریوە گەوران���ەدا‪ ،‬لەگەڵ هەموو‬ ‫ئ���ەو ڕێگ���رە ترس���ناکانەدا دەتوانێت‬ ‫بگەڕێتەوە بۆ بەهەشتەکەی خۆی‪ ،‬بۆ‬ ‫«ئێتاکا»‪ .‬ئۆدیسۆس پۆڵی پێچەوانەی‬ ‫ئادەم���ە‪ ،‬گ���ەر ئ���ادەم ب���ێ هی���چ‬ ‫خۆڕاپسکان‌و خۆشاردنەوەو بەرگرییەک‬ ‫لەنیش���تمانی خۆی دەردەکرێت‪ ،‬گەر‬ ‫تەواوی گوناهەک���ە دەنێتە ملی حەوا‪،‬‬ ‫گ���ەر دەمبردن بۆ س���ێوی مەعریفەت‬ ‫بەمای���ەی بەدبەختی خ���ۆی دەزانێت‪،‬‬ ‫ئۆدیسیۆس تەواو بەپێچەوانەوە‪ ،‬هیچ‬ ‫بەرنام���ەو خەیاڵێکی لەس���ەردا نییە‬ ‫گەڕانەوە بۆ ئێتاکا نەبێت‪ ،‬ئەوەش���ی‬ ‫هێ���زی گەیش���تنەوەی بەبەهەش���ت‬ ‫پێدەبەخش���ێت پینیلۆپ���ە‪ ،‬ئ���ەوەی‬ ‫کەرەستەی گەڕانەوەی دەداتە دەست‬ ‫زانی���ن‌و فێ���ڵ‌و مەعریفەت���ە‪ .‬ئ���ادەم‬ ‫س���ەمبولی تەس���لیمبوونە بەخ���ودا‪،‬‬ ‫ئۆدیسیۆسیش سەمبولی جەنگ‌و فێڵ‌و‬ ‫سەرس���ەختی نواندن���ە بەرامب���ەر‬ ‫بەخ���وداکان‪ .‬ئ���ادەم نوێن���ەری‬ ‫قەبووڵکردن���ی سیس���تمە‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫ئۆدیس���یۆس نوێن���ەری ملن���ەدان‌و‬ ‫وەرگەڕانە لەسیس���تەم‪ .‬هەڵبەت ئەم‬ ‫بۆچوون���ەی من کەم ت���ازۆر بەر تێزە‬ ‫بەناوبانگەک���ەی ئەدۆرنۆو هۆرکهایمەر‬ ‫دەکەوێت س���ەبارەت بەئۆدیس���یۆس‪.‬‬ ‫ئەدۆرن���ۆو هۆرکهایم���ەر لەکتێب���ی‬ ‫دیالەکتیکی ڕۆشنگەریدا‪ ،‬ئۆدیسیۆس‬ ‫ن���ەوەک بەمرۆڤ���ی یەک���ەم‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫بەڕۆش���نگەری یەک���ەم ناودەنێ���ن‪.‬‬ ‫جەوه���ەری تێگەیش���تنی ئەدۆرن���ۆو‬ ‫هۆرکهایم���ەر ئەوەی���ە ک���ە ڕۆح���ی‬ ‫ڕۆش���نگەری بەپێچەوانەی بڕوای باوو‬ ‫بااڵدەس���تەوە‪ ،‬ڕۆحێکی ئەفسانەییە‪،‬‬ ‫بەو مانایە نا کە ڕۆش���نگەریی لەسەر‬ ‫خورافات دروس���تبووبێت‪ ،‬بەڵکو لەو‬ ‫نیگایەوە کە خودی ئەفس���انە لەسەر‬ ‫ئایدی���ای کۆنترۆڵکردن���ی سروش���ت‬ ‫دام���ەزراوە‪ .‬لەئەفس���انەکاندا یەکەم‬ ‫کەرتبوونی قووڵی نێوان «سوبێکت»‌و‬ ‫«ئوبێک���ت» دەبینی���ن‪ ،‬دەمێ مرۆڤ‬ ‫وەک سوبێکتێکی ئیش���کەر بەرامبەر‬ ‫جەبەروتی سروش���ت دەوەس���تێتەوەو‬ ‫خ���ۆی ل���ێ ڕزگاردەکات‪ .‬لەخ���ودی‬ ‫ئەفسانەکانیشەوە پرەنسیپی سەرەکی‬ ‫پەیوەندی نێوان م���رۆڤ‌و دەوروبەری‬ ‫دەردەکەوێ���ت‌و ش���ێوەدەگرێت‪ ،‬ک���ە‬

‫ئۆدیسۆس بەالی‬ ‫هەر دونیایەک‌و‬ ‫هەر دوورگەیەکدا‬ ‫دەڕوات‪ ،‬هەموو‬ ‫یاساو ڕێکی‌و‬ ‫دەستووری خۆیان‬ ‫هەیە‪ ،‬هەموو ئەو‬ ‫یاساو نەرێتانەش‬ ‫دوژمن بەمرۆڤن‬ ‫پەیوەندییەک���ە لەس���ەر دەس���ەاڵت‌و‬ ‫حوکمکردن‌و کۆنترۆڵ بەندە‪ .‬ئەدۆرنۆو‬ ‫هۆرکهایم���ەر ڕای���ان وای���ە ئ���ەو دوو‬ ‫پرەنسیپە سەرەکییەی الی فرانسیس‬ ‫باکۆن دەبن بەدەروازەی ڕۆش���نگەریی‬ ‫«دیس���پلین ـ ڕێک���ی‌و ڕێکخس���تن»‌و‬ ‫«دەسەاڵت» ڕیش���ەیەکی میتۆلۆگیان‬ ‫هەیە‪ .‬ئەدۆرنۆو هۆرکهایمەر دەنوس���ن‬ ‫«س���ەرهەڵدانی س���وبێکت کاتێ���ک‬ ‫دەس���تەبەر دەبێت‪ ،‬کە دەسەاڵت وەک‬ ‫پرەنس���یپی س���ەرەکی هەموو جۆرە‬ ‫پەیوەندییەک دەناس���رێت»‪« .‬بڕوانە‬ ‫م‪ .‬هۆرکهایم���ەر ـ ت‪ .‬ئەدۆرن���ۆ‪.‬‬ ‫دیالەکتیک���ی ڕۆش���نگەریی‪ .‬ک���ۆی‬ ‫بەرهەم���ەکان ‪ .‬بەن���دی ‪ .2‬چاپ���ی‬ ‫زورکامپ ‪ 1997‬ی فرانکفۆرت‪ .‬ل ‪‌24‬و‬ ‫‪ .»25‬لەئەفس���انەکانەوە ملمالنێ���ی‬ ‫تون���دی نێ���وان م���رۆڤ‌و سروش���ت‌و‬ ‫پرەنسیپی سەرەکی ئەم ملمالنێیە کە‬ ‫دەس���ەاڵتە دادەکەوێ���ت‪ .‬ئەدۆرنۆ بۆ‬ ‫ئ���ەوەی ئ���ەم تێزەی���ە ڕوونبکاتەوە‬ ‫تەفس���یرێکی ن���وێ بۆ ئۆدیس���یۆس‬ ‫پێشکەش���دەکات‪ .‬ئ���ەوەی چیرۆک���ی‬ ‫ئۆدیس���یۆس بخوێنێت���ەوە‪ ،‬فیگوری‬ ‫کەس���ێک دەبینێ���ت ک���ە ب���ەردەوام‬ ‫لەداوێک���ی گ���ەورەی سروش���ت‌و‬ ‫خوداکان���ەوە دێت���ەدەرێ‌و دەکەوێتە‬ ‫داوێکی ترەوە‪ ،‬بەاڵم چەندجار بکەوێتە‬ ‫داو پتر فێری خۆکۆنترۆڵکردن دەبێت‌و‬ ‫فێڵبازت���رو لێزانتر یاری���دەکات‌و زیاتر‬ ‫تێدەگات مرۆڤ لەرێگای فریونەخواردن‪،‬‬ ‫دەستگرتن بەس���ەر غەریزەکان‪ ،‬چۆک‬ ‫دان���ەدان بۆ ل���ەزەت‪ ،‬بەگەڕخس���تنی‬ ‫عەقڵ���ەوە دەتوانێ���ت لەکۆس���پ‌و‬ ‫لەمپ���ەرەکان بگوزەرێت‪ .‬تەفس���یری‬ ‫ئەدۆرنۆو هۆرکهایمەر بۆ ئۆدیس���یۆس‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬مرۆڤ نابێتە س���وبێکت گەر‬ ‫خۆی کۆنترۆڵ ن���ەکات‪ ،‬گەر ملکەچی‬ ‫جۆش���ە غەریزیی���ەکان بێ���ت‪.‬‬ ‫ئۆدیسۆس بەوە دەبێتە ئۆدیسۆس کە‬ ‫بەر لەهەر ش���ت کۆنترۆڵی سروش���تی‬ ‫خۆی دەکات‪ ،‬ناهێڵێت تاس���ەو مەیلە‬ ‫س���اتەوەختییەکان بیب���ەن‪ ،‬عەقڵ���ی‬ ‫دەکات بەکەرەستەیەکی ڕزگاری‌و وەک‬ ‫چەکێ���ک دژ بەهەم���وو دژوارییەکان‬ ‫بەکاریدەهێنێ���ت‪ ،‬لێ���رەوە وەک‬ ‫دیالەکتیک���ی ڕۆش���نگەریی دەڵێ���ت‪،‬‬ ‫ئۆدیس���یۆس گەر لەگۆشە نیگایەکەوە‬ ‫تەماش���ایبکەین یەکەمی���ن نوێن���ەری‬ ‫عەقڵی ئەدات���ی ـ ئەنس���ترۆمێنتالە‪،‬‬ ‫عەقڵێ���ک دەس���ەاڵت‌و کۆنت���رۆڵ‌و‬ ‫ڕێکخستن‌و پالندان‌و فێڵکردن‌و فریودان‬ ‫دەکاتە پرەنس���یپی خۆی‪ ،‬واتە هەموو‬ ‫ئەو شتانە دەکاتە بنەمای بوونی خۆی‬ ‫کە ئەم���ڕۆ دەمێک ناوی عەقڵ دەبەین‬ ‫بەیادماندا دێت‌و بی���ری لێدەکەینەوە‪.‬‬ ‫بۆ نمونە ئۆدیس���ۆس لەگەش���تەکەیدا‬ ‫دوای ئ���ەو هەالکەت���ەی لەخاک���ی‬ ‫«کیکۆنەکان» بەسەر خۆی‌و هەڤااڵنیدا‬ ‫دێت‪ ،‬دەگەنە دورگەی لۆتۆپاگنەکان‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫له‌سه‌ر لێدان‌و هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتن كوردێك له‌به‌ریتانیا سزادرا‬ ‫ ئا‪ :‬كاوه‌ ڕه‌ش‪ ،‬به‌ریتانیا‬ ‫كوردێك كه‌ به‌بنه‌چه‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانییه‌و له‌واڵتی‌ به‌ریتانیا‬ ‫داده‌نیشێت‪ ،‬له‌الیه‌ن دادگاوه‌ سزای‌‬ ‫بیست‌و هه‌شت مانگ زیندانیكردنی‌‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پێنرا له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ كوشتنی‌ له‌دۆسته‌‬ ‫به‌ریتانیه‌كه‌ی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی راپۆرتێک ک����ه له‌رۆژنامه‌ی‬ ‫‪ Evening Gazette‬باڵوکراوه‌ت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژی ‪13‬ی م����ارس‪ ،‬دوا دانیش����تنی‬ ‫ی (‪ )Stockton‬له‌س����ه‌ر كه‌یسی ئه‌و چه‌قۆ دوو سه‌ره‌ی که‌ شوان هه‌ڕه‌شه‌ی پێکردوه‌‬ ‫دادگا ‌‬ ‫هاواڵتییه‌كی به‌نه‌ته‌وه‌ كوردی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬به‌ن����اوی (ش����وان‪ .‬ع)‪ ،‬ه����اوڕێ كچه‌ك����ه‌ی داده‌نێ����ت‌و پێی له‌دوكانی پیزاو كه‌باب‪ ،‬له‌سه‌ر جێگای‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 30‬س����ااڵن‪ ،‬دانیشتووی شاری ده‌ڵێت‪ :‬ده‌بێت بگه‌ڕێیته‌وه‌ الم‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌س����تانی ئۆتۆمبیل‪ ،‬له‌مانگی دووی‬ ‫(‪)Stockton‬ی به‌ریتانیا ئه‌نجامدراو‪ ،‬نا بێم����ه‌وه‌ ئێره‌ كه‌س����ێك له‌گه‌ڵ تۆ ساڵی رابردوودا‪ ،‬به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ ئه‌وكات‬ ‫دوای ده‌ستگیركردنی به‌كه‌فاله‌ت ئازاد‬ ‫سزای بیست‌و هه‌ش����ت مانگ زیندانی ببینم ده‌تكوژم‪.‬‬ ‫هاوڕێ كچه‌كه‌ی (شوانه‌) له‌و كاته‌دا كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ژێرچاودێری پۆلیس����دا‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پێنرا‪ ,‬له‌الیه‌ن دادگاوه‌‪.‬‬ ‫"شوان"ه‌ دوای ئه‌وه‌ی چوو بووه‌ ناو ماوه‌ی حه‌وت مانگ دوو گیان بووه‌‪ ،‬كه‌ ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫پارێ����زه‌ر (‪،) Paul Newcombe‬‬ ‫ئه‌و فالته‌ی هاوڕێ كچه‌كه‌ی لێ ده‌ژیا هێرشی كراوه‌ته‌ سه‌ر‪ .‬پۆلیس پێشتر‬ ‫كه‌ پێش����تر ماوه‌ی نۆ س����اڵ هاوڕێی ش����ه‌ش س����كااڵی دیكه‌ی له‌الیه‌ن ئه‌و باسی ش����ێوازی ئه‌وچه‌قۆیه‌وچۆنیه‌تی‬ ‫ب����ووه‌‪ ،‬له‌قات����ی س����ه‌ره‌وه‌ به‌لێدان‌و ژنه‌وه‌ به‌ده‌ست گه‌یشتووه‌ له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵكوتانه‌ س����ه‌ر دۆس����ته‌ كۆنه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌و ترس����اندن له‌به‌رده‌م كچه‌ (شوانه‌‪ .‬ع)دا‪ ،‬ئه‌وه‌ جگه‌ له‌هه‌ڕه‌شه‌ی (شوانه‌)ی بۆ دادگا كردووه‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ته‌مه‌ن بیس����ت‌و ی����ه‌ك مانگیه‌كه‌یدا‪ ،‬كوشتن‌و ڕاوه‌دونانی شۆفێری تاكسیه‌ك ئه‌و چه‌قۆیه‌كی ترس����ناكی دوو سه‌ری‬ ‫چه‌قۆیه‌كی دووس����ه‌ر له‌سه‌ر سینگی به‌چه‌قۆی كه‌باب‪ ،‬له‌شوێنی كاركردنی به‌ده‌س����ته‌وه‌ بووه‌‪ ،‬كه‌ له‌ناوه‌ڕاستیدا‬

‫شوان‬ ‫وێنه‌ی‌ كه‌لله‌ سه‌ری مرۆڤی‌ تیا كێشراوه‌‪،‬‬ ‫درێ����ژی چه‌قۆكه‌ هه‌ژده‌ (ئینج) بووه‌‪،‬‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌م كچ����ه‌ منداڵه‌ك����ه‌ی چه‌ند‬ ‫جارێك له‌سه‌ر س����ینگی رای گرتووه‌و‬ ‫به‌هه‌ڕه‌شه‌و ترساندن‪ ،‬داوای لێكردووه‌‬ ‫له‌گه‌ڵی بڕوات تا ئازاری نه‌دات‪ .‬پاشان‬ ‫له‌قاتی‌ س����ه‌ره‌وه‌ رایكێش����اوه‌ته‌ قاتی‬ ‫خ����واره‌وه‌‌و پێی راگه‌یان����دووه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌سێكی له‌گه‌ڵ ببینێت له‌و شوێنه‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌یكوژێت‪.‬‬ ‫دادوه‌ر‬

‫(‪Briggs‬‬

‫‪ )Tony‬رووی‌‬

‫كردووه‌ت����ه‌ ش����وانه‌‌و پێیڕاگه‌یاندوو‌ه‬ ‫ك����ه‌ "ئ����ه‌و چه‌قۆی����ه‌ی تۆ ب����ه‌كارت‬ ‫هین����اوه‌ من هه‌رگی����ز نه‌مبینیوه‌ وه‌ك‬ ‫چه‌كێكی ترس����ناك وا بووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫بۆ ئ����ه‌و ئافره‌ته‌ دووگیان����ه‌‌و منداڵه‌‬ ‫بچوكه‌كه‌ی"‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای زیندانی كردنی بۆماوه‌ی‬ ‫بیس����ت‌و هه‌شت مانگ‪ ،‬دادوه‌ر بڕیاری‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردنی هه‌موو جۆره‌ په‌یوه‌ندی‌و‬ ‫نزیك بوونه‌وه‌یه‌كی بۆ ماوه‌ی ده‌ساڵ‬ ‫به‌س����ه‌ر ئ����ه‌و هاواڵتییه‌دا ك����ورده‌دا‬ ‫سه‌پاندووه‌‪.‬‬

‫گه‌شتێك بۆ گونده‌ كوردنشینه‌كان ‌ی ئیسرائیل‬ ‫ ئا‪ :‬دینۆ دانیال‬ ‫ی "مۆشاڤ میتاڤ‪،‬‬ ‫گونده‌كان ‌‬ ‫په‌ره‌زۆن‪ ،‬ئه‌ڤیتال مۆشاف" ك ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ون ‌ه باكوری‌ ئیسرائیله‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌گونده‌ كوردنشینه‌كانی‌ ئه‌و واڵت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫داده‌نرێن‪ ،‬كه‌ تائێستاش به‌كورد ‌‬ ‫قسه‌یان تێدا ده‌كرێ‌‌و خه‌ڵكیش‬ ‫ی‬ ‫به‌شێكی‌ كاتیان به‌دیار سه‌یركردن ‌‬ ‫كه‌ناڵه‌ ئاسمانییه‌ كورده‌كانه‌و‌ه‬ ‫به‌سه‌رده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 80‬س���اڵ‌‪،‬‬ ‫"خاڵ ‌ه ئه‌نوه‌ر" ‌‬ ‫ی ك ‌ه ‪ 65‬س���ا ‌ڵ‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌و كورده‌كان ‌ه ‌‬ ‫ی نزیك شارۆچكه‌ی‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر له‌گوندێك ‌‬ ‫قوش���ته‌په‌و‌ه رویكردوه‌ت ‌ه ئیس���رائیل‪،‬‬ ‫ی باس ل���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئ���ه‌و دوا ‌‬ ‫ی هاتنیاندا بۆ ئیسرائیل‬ ‫ك ‌ه له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی چۆڵ‌‌و هۆ ‌ڵ دایانناون‪،‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫پاشان ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه له‌ساڵ ‌‬ ‫ی ئه‌ڤیت���ال مۆش���اف‬ ‫‪1955‬دا گون���د ‌‬ ‫ئاوه‌دانده‌كه‌نه‌وه‌و تائێستاش له‌وێدان‪،‬‬ ‫ی له‌بیرماوه‌‪،‬‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ئه‌و ك ‌ه هێشتا زمان ‌‬ ‫ئام���اژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ی ئه‌و ش���وێنه‌و‌ه‬ ‫ی بینین ‌‬ ‫به‌حه‌س���ره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باوو باپیران‌و ش���وێن ‌‬ ‫ب���و‌ه ك ‌ه زێد ‌‬ ‫ی منداڵی‌‌و‬ ‫ی ب���وه‌و رۆژان��� ‌‬ ‫له‌دایكبون��� ‌‬ ‫ی تێدا به‌س���ه‌ربردوه‌‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫مێردمنداڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫چ���وار س���ا ‌ڵ له‌مه‌وب���ه‌ر س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌و چوه‌ته‌و‌ه بۆ گوند ‌‬ ‫كوردستان ‌‬ ‫ی نزی���ك قوش���ته‌په‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫قوڵته‌پ��� ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌ڵێ���ت جگ ‌ه له‌"وێرانیی‌"‌و‬ ‫وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك ‌ه ‌‬ ‫ی روخ���او" هیچ ‌‬ ‫"داروپ���ه‌ردو ‌‬ ‫ی "زۆر به‌داخ‬ ‫تێ���دا نه‌بینیوه‌‪ ،‬ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ب���وم ك ‌ه بیس���تم كاتی خۆی س���ه‌دام‬ ‫ی كاولكردوه‌و خه‌ڵكه‌كه‌ش���ی‬ ‫گونده‌ك ‌ه ‌‬ ‫راپێچی ئۆردوگا زۆره‌ملێكان كردوه‌"‪.‬‬ ‫كورده‌كانی ئیسرائیل‪ ،‬ئه‌و جوله‌كانه‌ن‬ ‫ك ‌ه له‌هه‌مو به‌ش���ه‌كانی كوردستانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌باشور‌و رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫هاتون به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م كوردان ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫به‌ئایین جوله‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌دابونه‌ریت‌و‬ ‫زمان كوردن‪ ،‬تاكو ئێستاش ئه‌وانه‌یان‬ ‫ك��� ‌ه به‌ته‌مه‌نن ه���ه‌ر به‌زمانی كوردی‬ ‫ی‬ ‫قس��� ‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬زۆرجاریش ده‌یانبین ‌‬ ‫ی خۆیان بۆ‬ ‫ك��� ‌ه بیانه‌وێت نهێنییه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وروبه‌ریان نه‌دركێنن له‌به‌ین ‌‬ ‫كه‌س ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش‬ ‫یه‌كدا به‌كوردی ده‌دوێن‪ .‬وێڕا ‌‬ ‫ی ئاهه‌نگ‌و شاییه‌كاندا ده‌هۆڵ‌و‬ ‫له‌زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫زوڕن���ا به‌كارده‌هێن���ن‌و گۆران ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌چڕن‪ ،‬ئێستاش كورد‌ه به‌ته‌مه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسرائیل به‌گۆرانیبێژ‌ه كۆچكردوه‌كان ‌‬ ‫وه‌ك محمه‌د عارف‌و گوڵبه‌هار‌و حه‌سه‌ن‬ ‫زیر‌هك‌و تایه‌ر تۆفی���ق‌و عه‌لی مه‌ردان‬ ‫ێ ئه‌وان له‌كوردساتن‬ ‫سه‌رسامن ك ‌ه كات ‌‬ ‫ب���ون ئه‌مان ‌ه ب���اوو ناس���راوبون‪ ،‬له‌م‬ ‫ی وه‌كو‬ ‫س���ااڵنه‌ی دوایشدا هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫ناسر ره‌زازی‌و هاوسه‌ر‌ه كۆچكردوه‌كه‌ی‬ ‫"مه‌رزییه‌" ناسران‪ ،‬چونك ‌ه له‌سه‌ره‌تای‬ ‫س���اڵی ‪2000‬دا هاتن��� ‌ه ئیس���رائیل‌و‬ ‫ی‬ ‫كۆنسێرتیان بۆ سازكرا‪ ،‬هۆیه‌كی تر ‌‬ ‫ی كوردیش‬ ‫ئاشنابون به‌هورنه‌و مۆسیقا ‌‬ ‫كه‌ناڵ��� ‌ه كوردییه‌كان ‌ه ك ‌ه زۆربه‌ی زۆری‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسرائیل له‌ماڵه‌و‌ه سه‌یر ‌‬ ‫كورده‌كان ‌‬

‫خاڵه‌ ئه‌نوه‌ر‬

‫ئه‌ڤیتال مۆشاف گوندێکی کوردنشین له‌ ئیسرائیل‬

‫"مۆشاڤ میتاڤ‪،‬‬ ‫په‌ره‌زۆن‪ ،‬ئه‌ڤیتال‬ ‫ی‬ ‫مۆشاف" له‌باكور ‌‬ ‫ئیسرائیل‪ ،‬به‌گوند‌ه‬ ‫كوردنشینه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ داده‌نرێن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫تائێستاش به‌كورد ‌‬ ‫قسه‌یان تێدا ده‌كرێ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌نااڵن��� ‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه زیاتر گۆران ‌‬ ‫ی په‌خش ده‌ك���ه‌ن‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫ك���ورد‌ه جوله‌كه‌كان زیاتر له‌شه‌س���ت‬ ‫س���اڵ ‌ه له‌كوردس���تان داب���ڕاون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌گۆڕاون‌و تاكو ئێستاش هه‌ر به‌كورد‬ ‫خۆیان ناوده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 90‬س���اڵ ‌‬ ‫ئیس���حاق پیره‌مێردێك ‌‬ ‫ی "مۆشاڤ میتاڤ"ه‌‪،‬‬ ‫ی گوند ‌‬ ‫دانیشتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماڵی���ان له‌گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ئ���ه‌و كات خ���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوه‌‌و ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫سابونكه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 25‬س���ا ‌ڵ بو‌ه ك ‌ه له‌گ���ه‌ ‌ڵ دایك‌و باب ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌و ئیسرائیل كۆچیان كردوه‌‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی كات ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫گێڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫الوێتیدا له‌گه‌ڕه‌كه‌كانی سلێمانی شتی‬ ‫ورده‌واڵه‌ی فرۆش���توه‌‌و كۆاڵن به‌كۆاڵن‬ ‫ی ده‌ڵێت "یادگاری‬ ‫گه‌ڕاوه‌‌و وه‌ك خ���ۆ ‌‬

‫زۆر‌ه له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵكی س���لێمانی‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫نمون ‌هی‌ جوامێریی‌‌و ژیاندۆستی‌ بون"‪.‬‬ ‫ئێس���تاش ئه‌و خه‌ریكی ئه‌و ئیشه‌ی‬ ‫خۆیه‌ت���ی ك��� ‌ه چ���ۆن له‌كوردس���تان‬ ‫ی له‌ئیس���رائیلیش نزیكه‌ی ‪50‬‬ ‫كردویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ساڵ ده‌بێت ئه‌و ئیش ‌ه ده‌كات‌و دوكان ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هێزو‬ ‫ورده‌واڵ ‌ه فرۆش���تن ‌‬ ‫گوڕی جاران���ی نه‌م���اوه‌‌و منداڵه‌كانی‬ ‫یارمه‌ت���ی ده‌ده‌ن‪ ،‬رۆژان ‌ه ماوه‌ی ‪ 3‬تا‬ ‫‪ 4‬كاتژمێرێك دوكان ده‌كاته‌وه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫رۆژێك س���ه‌رمابێت هه‌ر نایكاته‌وه‌‌و بۆ‬ ‫خۆی له‌ماڵه‌وه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی "مۆش���اڤ میت���اڤ‪،‬‬ ‫گونده‌كان��� ‌‬ ‫پ���ه‌ره‌زۆن‪ ،‬ئه‌ڤیت���ال مۆش���اف" ك ‌ه‬ ‫ی ئیس���رائیله‌وه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ده‌كه‌ون ‌ه باكور ‌‬ ‫دانیش���توانه‌كانیان به‌بنه‌چ��� ‌ه كوردن‌و‬ ‫ی دروس���تبونیانه‌و‌ه ئ���ه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ێ بو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی تێ���دا نیش���ته‌ج ‌‬ ‫كوردان��� ‌ه ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫له‌باش���ور‌و رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ب���ه‌ره‌و ئیس���رائیل كۆچی���ان كردوه‌‪،‬‬ ‫ی به‌ته‌مه‌نیان تائێس���تاش‬ ‫پیاوان‌و ژنان ‌‬ ‫ی ده‌په‌یڤن‌و ه���ه‌ر گونده‌یان‬ ‫به‌ك���ورد ‌‬ ‫ی ‪ 40‬تا ‪ 50‬خیزانی تێدا ده‌ژی‪.‬‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی دیكه‌ش هه‌ن ك ‌ه كوردییان‬ ‫زۆر گوند ‌‬ ‫ی به‌اڵم هه‌مو دانیشتوانه‌كانیان‬ ‫تێدا ده‌ژ ‌‬ ‫كورد نین‪ ،‬كورد له‌ئیس���رائیل به‌گشتی‬ ‫نزیك���ه‌ی نیو ملیۆن كه‌س ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ئیسرائیلدا په‌رت‌و باڵون‪،‬‬ ‫له‌ناوچه‌كان ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه زۆربه‌ی���ان له‌ئورش���ه‌لیم‌و‬ ‫باك���وری ئیس���رائیلدا نیش���ته‌جێن‪.‬‬ ‫ی له‌و الدێیانه‌دا وه‌ك شاره‌دێ‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫وان‪ ،‬هه‌مو جۆر‌ه خزمه‌تگوزارییه‌كیان‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬وه‌ك���و قوتابخان���ه‌و باخچه‌ی‬ ‫س���اوایان‌و پارك‌و بنكه‌ی ته‌ندروستی‌و‬ ‫گۆڕه‌پانی فوتبۆل به‌شێوه‌ی مۆدێرن‪،‬‬ ‫ش���ه‌قام‌و شۆس���ته‌و هێڵی ته‌له‌فون‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌م���و ماڵێ���ك هێڵی گواس���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كان���ی ته‌له‌فیزیۆن‌و ئینته‌رنێت‌و‬ ‫سوپه‌رماركێت‌و بنكه‌ی پۆلیس‌و به‌شی‬

‫بانك‌و گه‌لێك داموده‌زگای تر‪ ،‬زۆربه‌ی‬ ‫زۆری دانیشتوانه‌كانیان به‌به‌خێوكردنی‬ ‫مه‌ڕوم���ااڵت‌و كش���توكاڵه‌و‌ه خه‌ریكن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ش���ێو‌ه نوێك ‌ه ن���ه‌وه‌ك وه‌كو‬ ‫كوردس���تان ك ‌ه ئاژه‌ڵداری‌‌و مه‌ڕومااڵت‬ ‫به‌خێو ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر جوتیاره‌و‬ ‫ش���وێنی تایبه‌ت���ی دروس���تكردو‌ه بۆ‬ ‫ئاژه‌ڵه‌كانی‪ ،‬هه‌روه‌ها كش���توكاڵكردن‬ ‫ی ئیس���رائیلدا به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫له‌م گوندان ‌ه ‌‬ ‫دڵۆپاندن ‌ه ك ‌ه هه‌مو جوتیارێك بۆ سه‌ر‬ ‫زه‌وییه‌كه‌ی خۆی ئاوی به‌بۆری بۆچوه‌و نیسان مورده‌خای‬ ‫پێوه‌ری بۆ دانراو‌ه ك ‌ه بزانن چه‌ند ئاو‬ ‫سه‌رف ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ئاوه‌ی ك ‌ه بۆ‬ ‫كشتوكاڵ به‌كاردێ ئاوی قورس ‌ه له‌دوای‬ ‫پااڵوتنی بۆ كش���توكاڵ به‌كاریده‌هێنن‌و‬ ‫بۆ خواردنه‌وه‌ ده‌ستنادات‪.‬‬ ‫كوردانی ئیسرائیل به‌گشتی هه‌مویان‬ ‫به‌په‌رۆش���ه‌و‌ه حه‌زده‌كه‌ن س���ه‌ردانی‬ ‫واڵتی بابوباپیرانی���ان بكه‌ن‪ ،‬هه‌مویان‬ ‫ك���وردو كوردس���تانیان خۆش���ده‌وێ‌‌و‬ ‫پێیانوای��� ‌ه گ���ه‌ر ك���وردو ئیس���رائیل‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندی���ان هه‌بێ���ت له‌ڕۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ناوه‌ستدا به‌هێزتر ده‌بن‪ ،‬به‌سه‌رنجدان‬ ‫له‌توان���ای ته‌كنه‌لۆژی���او س���ه‌ربازیی‌‌و‬ ‫ی سروشتی‌‪.‬‬ ‫كوردیش به‌سامان ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫"نیسان مورده‌خای" پیاوێك ‌‬ ‫‪ 75‬ساڵه‌‌و له‌ناوچه‌ی كه‌ڵه‌ك‌و به‌رده‌ش‬ ‫له‌دایكبوه‌‪ ،‬تاكو ئێستاش به‌به‌رده‌وامی‬ ‫كاره‌كان���ی خ���ۆی راده‌په‌ڕێن���ێ‌و‬ ‫ئوتۆمبێله‌ك���ه‌ی خ���ۆی لێده‌خ���وڕێ‌‪ ،‬ئیسحاق‬ ‫ئه‌ویش له‌م س���ااڵنه‌ی دوایدا سه‌ردانی‬ ‫كوردس���تانی كردوه‌‪ ،‬ناوبراو وتی "من‬ ‫زۆر ح���ه‌زم به‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌كوردس���تان‬ ‫بژی���م تاكو ده‌مرم‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌مه‌رجێك‬ ‫ك ‌ه مه‌ترس���ی نه‌بێت له‌سه‌ر ژیانم‪ ،‬من‬ ‫ئاماده‌م له‌كوردستان بژیم تاكو ده‌مرم‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ر له‌خاكی ب���اب‌و باپیرانم‬ ‫بمنێ���ژن‪ ،‬چونك ‌ه من وا هه‌س���تده‌كه‌م‬ ‫گوندی مۆشاڤ میتاڤ‬ ‫كوردستان به‌هه‌شتی سه‌رزه‌مینه‌"‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫یه‌كێتی بێ پارتی‬ ‫"رێككه‌وتننامه‌كان به‌رده‌وام نابن‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ردوال سه‌ركه‌وتو نه‌بن" ئه‌مه‌‬ ‫قس���ه‌ی جیمی كارته‌ری س���ه‌رۆكی‬ ‫پێش���وتری ئه‌مه‌ریكاو ناوێكی دیاری‬ ‫دنیای سیاس���ه‌ت‌و دیپلۆماس���یه‌ته‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش���م بۆ ئه‌وه‌ خواست كه‌ بڵێم‬ ‫رێككه‌وتن���ی یه‌كێت���ی‌و پارت���ی بۆ‬ ‫یه‌كلیستی تا ئه‌و ش���وێنه‌ جه‌دوای‬ ‫به‌رده‌وامی���ی هه‌ب���و كه‌ ه���ه‌ردوال‬ ‫له‌ده‌نگه‌كان���دا هاوكوفی یه‌كتربون‌و‬ ‫دواتریش هه‌ردوالیان به‌س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���دا ده‌هاتن���ه‌ ده‌ر‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل���ه‌دوای هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‬ ‫(‪)2010/3/7‬‬ ‫(‪)2009/7/25‬و‬ ‫بینیمان ئه‌و هاوس���ه‌نگییه‌ تێكچو‪،‬‬ ‫ئیت���ر پارت���ی ب���ه‌رده‌وام یه‌كێت���ی‬ ‫به‌منه‌تب���اری خۆی زانی���وه‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌چاوی���دا داوه‌ته‌وه‌ ك���ه‌ زۆرینه‌ی‬ ‫ده‌ن���گ‌و كورس���ییه‌كانی لیس���ته‌‬ ‫هاوبه‌ش���ه‌كه‌یان ه���ی پارت���ی ‪ -‬ه‌و‬ ‫چاكه‌ی له‌گه‌ڵ یه‌كێتی كردوه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫پۆس���تانه‌ی له‌هه‌رێم‌و به‌غدا پێداوه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئێستا یه‌كێتی له‌به‌رده‌م دوڕیانی‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ (براوه‌یه‌كی خێرپێكراو)‬ ‫ی لیس���تێكی هاوب���ه‌ش بێت له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‪ ،‬ی���ان (دۆڕاو)ێك���ی متمانه‌‬ ‫به‌خ���ۆو بێ منه‌تی خاوه‌ن لیس���تی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ بێ‪ .‬پێموای���ه‌ بردنه‌وه‌‬ ‫بۆ یه‌كێت���ی له‌ب���ژارده‌ی دوه‌مدایه‌‬ ‫ن���ه‌ك یه‌ك���ه‌م‪ .‬چونكه‌ ب���ێ دودڵی‬ ‫ده‌توانین بڵێین كه‌ رێككه‌وتننامه‌ی‬ ‫س���تراتیژیی‌و هاولیس���تی له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫پارت���ی‪ ،‬زۆر له‌ده‌نگه‌كان���ی یه‌كێتی‬ ‫ب���ردوه‌و جه‌ماوه‌ره‌ك���ه‌ی دوچ���اری‬ ‫داخورانكردۆت���ه‌وه‌‪ .‬ئاخ���ر یه‌كێتی‬ ‫له‌ئه‌ساسدا بۆ ئه‌وه‌ دامه‌زراو ئه‌ندام‌و‬ ‫الیه‌نگرانی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ راهێناوه‌ كه‌‬ ‫جیاو جیاوازبێ���ت له‌پارتی‪ ،‬جیاواز‬ ‫له‌فیكرو ئایدیۆلۆژیا‪ ،‬له‌خیتاب‌و ئه‌دای‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬له‌په‌یوه‌ندی���ی به‌خه‌ڵك‌و‬ ‫حوكمڕانیك���ردن‪ ..‬بۆی���ه‌ هه‌مو ئه‌و‬ ‫ده‌نگانه‌ی له‌ماوه‌ی سااڵنی رابردودا‬ ‫له‌یه‌كێتی ته‌كین���ه‌وه‌و به‌ره‌ی دیكه‌‬ ‫یان بێده‌نگییان هه‌ڵبژارد‪( ،‬به‌باڵی‬ ‫ریفۆرم‌و دروس���تكه‌رانی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان ‪ -‬یش���ه‌وه‌)‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر به‌ته‌نیا‬ ‫ئه‌و هاوپه‌یمانێتییه‌ی یه‌كێتی له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی له‌پش���تییه‌وه‌ نه‌بوبێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫یه‌كێك بوه‌ له‌فاكته‌ره‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌و جیابون���ه‌وه‌و زویربونان���ه‌‪.‬‬ ‫گرفتی گ���ه‌وره‌ش ل���ه‌وه‌دا بوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و هاوپه‌یمانێتی‌و هاولیس���تییانه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێتی توشی گرێی ته‌قلیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫پارتی‌و كاڵبونه‌وه‌یه‌كی مه‌ترسیداریی‬ ‫جیاوازییه‌كانی له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌كه‌ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی)و‬ ‫(له‌ئاس���تی‬ ‫ركابه‌ره‌ك���ه‌ی (له‌ئاس���تی بنك���ه‌ی‬ ‫ده‌نگده‌رانی)كرد‪ .‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫(‪)2005/1/30‬دا‪ ،‬ك���ه‌ به‌ه���ۆی‬ ‫ت���ازه‌ ئازادكرن���ی عێ���راق‌و نه‌بونی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی به‌هێز له‌كوردستان‪،‬‬ ‫هاولیس���تیی یه‌كێت���ی‌و پارت���ی بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی په‌رله‌مانی عێراق‌و‬ ‫كوردس���تان پاساوی به‌هێزیی هه‌بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ك���ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان���دا یه‌كێتی لیس���تی جیا‬ ‫بو‪ ،‬ئه‌نجامی ده‌نگه‌كان له‌هه‌رس���ێ‬ ‫پارێزگاك���ه‌ی هه‌رێم‪ ،‬به‌م ش���ێوه‌یه‌‬ ‫ب���و؛ یه‌كێت���ی (‪ )765544‬ده‌نگ‌و‬ ‫پارتی‌و سیانزه‌ حزب‌و الیه‌نی دیكه‌؛‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌وه‌(‪ )741483‬ده‌نگیی���ان‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا‪ ..‬واته‌ یه‌كێتی به‌ته‌نیا‬ ‫(‪ )24061‬ده‌نگ���ی له‌پارت���ی‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كانی زیاتربو‪ .‬به‌اڵم دواتر‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی سترتیژی‌و وێكچوونی‬ ‫یه‌كێت���ی له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬ئه‌و ئه‌نجامه‌‬ ‫ناهاوس���ه‌نگانه‌ی لێكه‌وت���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی (‪ 2009‬و ‪)2010‬‬ ‫دا بینیمان‪.‬‬ ‫ج���ارێ یه‌كالنه‌بۆت���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫یه‌كێتی ب���ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتو‬ ‫به‌لیس���تی جیا یان له‌گ���ه‌ڵ پارتی‬ ‫هاپه‌یمان���ی ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌ڕای‬ ‫م���ن پێویس���ته‌ س���ه‌ركردایه‌تیی‬ ‫یه‌كێت���ی ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ه‌ بكاته‌‬ ‫وێستگه‌ی خۆناسین‌و خۆدۆزینه‌وه‌و‬ ‫خۆس���ه‌لماندنێك كه‌ ئه‌گه‌ر (دۆڕاو)‬ ‫یش بێت‪ ،‬تام���ی بردنه‌وه‌ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك بردنه‌وه‌ی���ه‌ك به‌به‌رگی دۆڕان‬ ‫پێچرابێت���ه‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تی���ش ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ بزانین كه‌ لیست جیایی به‌شێك‬ ‫له‌و ده‌نگانه‌یشی بۆ ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌‬ ‫تۆراوو دوره‌په‌رێزن‪ ،‬به‌هاولیس���تیش‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬ناتوانێ زامنی ده‌نگی‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی خۆیشی بكات‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫پرۆفایل‬

‫ی دلێم عه‌لی‌ حاته‌م بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ هۆز ‌‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌گه‌ر به‌عسمان بوێ ده‌یگه‌ڕێنینه‌وه‌و هیچ باكمان نییه‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬

‫پێاڵو‌ه سیاسییه‌كان‬

‫ی‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪ ،‬سه‌رۆك ‌‬ ‫هۆزی‌ دلێم‌و یه‌كێك له‌دیارترین‬ ‫رێبه‌رانی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌ ئه‌نبار‬ ‫ی‬ ‫عه‌لی‌ حاته‌م‪ ،‬سه‌ركرده‌كانی‌ لیست ‌‬ ‫عێراقییه‌ به‌وه‌ تۆمه‌تبار ده‌كات‬ ‫ك ‌ه "بازرگانی‌ به‌رۆح‌و خوێنمانه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن"‪ .‬ده‌رباره‌ی‌ هه‌ڕه‌شه‌كان ‌‬ ‫مالیكی‌ ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ده‌یه‌وێت‬ ‫ی بێت‪ ،‬بابێت بۆ ئه‌نبار"‪.‬‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫له‌بار‌هی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫بارزان ‌‬ ‫"له‌یه‌ك نزیكین‌و ئه‌گه‌ر پێویستمان‬ ‫ی‬ ‫ی یارمه‌ت ‌‬ ‫ی بێت‪ ،‬داوا ‌‬ ‫به‌هاوكار ‌‬ ‫لێده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫ ‬ ‫دیمه‌نێک له‌خۆپیشاندانی ئه‌نبار‬ ‫به‌كاریده‌هێن���ن‌و پێیانده‌ڵێم به‌س���ه‌‪.‬‬ ‫دواج���ار ئێمه‌ ئه‌گه‌ر به‌عس���مان بوێ‬ ‫ده‌یگه‌ڕێنین���ه‌وه‌و هیچ باكێكمان نییه‌‪،‬‬ ‫نه‌ به‌حكومه‌ت‌و نه‌ به‌پرۆژه‌ی‌ سیاسی‌‪.‬‬ ‫به‌ع���س كۆتاییهات‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه بابه‌تێ بو‬ ‫داخ���را‪ ،‬له‌فه‌رهه‌نگی‌ ئێمه‌دا ش���تێك‬ ‫ی به‌عس���ه‌وه‌ بونی‌ نییه‌‌و به‌س��� ‌ه‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ئیتر‪ .‬به‌اڵم له‌هامانكات���دا هاواڵتیمان‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌عێراق به‌عس���ییه‌و دانیش���تو ‌‬ ‫ی ئێمه‌ چیان لێبكه‌ین؟‬ ‫ئه‌م واڵته‌یه‌‪ ،‬یان ‌‬ ‫ی ك ‌ه ئێس���تا هاتون‬ ‫بیانكوژین؟ ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫له‌عێ���راق ده‌س���ه‌اڵت به‌ڕێوه‌ده‌ب���ه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ئه‌جێندای‌ ئێران كارده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێ‬ ‫ئێم ‌ه له‌نێ���و خۆماندا ی���ه‌ك بكوژین‪.‬‬ ‫هه‌ركاتێك ئێمه‌ قسه‌مان كردو‌ه ئه‌وان‬ ‫وتویان ‌ه قاعیده‌‌و به‌عسی‌ سه‌دامی‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی بكه‌ین‌و‬ ‫بابه‌ته‌نه‌ عه‌یبه‌ موناقه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ری‌ بوه‌ستین‪.‬‬ ‫ی نزیك له‌ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬میدیاكان ‌‬ ‫هه‌ندێ���ك سیاس���ه‌تمه‌دار ب���اس له‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن قه‌ت���ه‌رو توركیا ئاراس���ت ‌ه ‌‬ ‫ی ئێو‌ه‬ ‫خۆپیشاندانه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌اڵم ‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫حاته‌م‪ :‬ئێم��� ‌ه ئه‌گه‌ر پێویس���تمان‬ ‫به‌یارمه‌تی الیه‌نه‌كان بوایه‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌هاتین‬ ‫ی خۆمان یارمه‌تیمان‬ ‫له‌نزیكترین كه‌س ‌‬ ‫وه‌رده‌گرت‪ ،‬داوامان له‌كاك مه‌س���عود‬ ‫ی باش ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫یان له‌كه‌سان ‌‬ ‫ی نییه‌‪.‬‬ ‫سوپاس بۆ خوا پێویستمان پێ ‌‬ ‫ئه‌م قسه‌ی ‌ه عه‌یب ‌ه ئه‌وه‌نده‌ ده‌یڵێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫باشه‌ با وایدابنێین كه‌ ئه‌و قسه‌ی ‌ه وایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یارمه‌ت ‌‬ ‫خۆ عه‌ی���ب نییه‌ ئه‌گه‌ر داوا ‌‬ ‫ی هاوس���ێمان‬ ‫له‌ده‌وڵه‌ته‌ عه‌ره‌بییه‌كان ‌‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌و‌ه باش���تر‌ه ل���ه‌وه‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫ی له‌ئێران���ی‌ بۆگه‌ن وه‌ربگرین‪،‬‬ ‫هاوكار ‌‬ ‫ی عێراقدایه‌‪.‬‬ ‫كه‌ هات���وه‌‌و له‌جه‌س���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناقانون‌و حیزب ‌‬ ‫هه‌ركاتێك ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی خۆمان‬ ‫ده‌ع���و‌ه بیان���ه‌وێ له‌ش���وێن ‌‬ ‫رامانبگرن‪ ،‬چه‌ند گومانێك ده‌وروژێنن‌و‬ ‫ب���اس له‌یارمه‌ت���ی‌ ده‌ره‌ك���ی‌‌و لێدان‬ ‫له‌ده‌س���تورو ئه‌و جۆ‌ه قسان ‌ه ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫من له‌به‌ڕێزتان ده‌پرسم ئایا ئێو‌ه وه‌كو‬ ‫ی‬ ‫كورد له‌هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌ حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫ی ناقان���ون رازین؟‬ ‫مالیك���ی‌‌و ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش مانا ‌‬ ‫كه‌س راز ‌‬ ‫ی سه‌دامیم‌و‬ ‫ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ من به‌عس��� ‌‬ ‫بكوژ په‌روه‌رد‌ه بك���ه‌م‪ .‬نه‌خێر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێم ‌ه كه‌ ده‌ڵێین به‌س��� ‌ه س���ته‌م‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ی تره‌وه‌ ده‌ستور‬ ‫ی خۆمانه‌‪ .‬له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی گومانه‌‪ ،‬به‌دانپێدانان ‌‬ ‫جێگه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ستور به‌په‌له‌ نوسراوه‌و‬ ‫خۆی‌‪ ،‬كه‌ وت ‌‬ ‫ی بۆمبه‌‪ .‬باشه‌ بۆ كارت پێكردو‬ ‫هه‌مو ‌‬ ‫ی‬ ‫پێی‌ رازی‌ ب���وی‌؟ بۆ پابه‌ن���د نه‌بو ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ی هه‌ولێر؟ كه‌چ ‌‬ ‫به‌رێككه‌وتننامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێشا به‌دیواردا‪ ،‬تاكو وا خۆ ‌‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���انبدات ك ‌ه قاره‌مانێكی‌ نه‌ته‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ی���ه‌وێ له‌پێناو‬ ‫عه‌ره‌ب���ه‌‪ .‬مالیك��� ‌‬ ‫ی كه‌رك���وك دژایه‌تی‌ كورد‬ ‫مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ ،‬ده‌یه‌وێ عه‌ره‌بیش په‌لكێش��� ‌‬ ‫ی بكات‪،‬‬ ‫ی ناوخۆی ‌‬ ‫ی تون���د ‌‬ ‫ملمالنێیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایفه‌گه‌رای ‌‬ ‫وه‌كو بیس���تمان ك ‌ه وت ‌‬ ‫له‌به‌رده‌رگایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی البردن ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێو‌ه زۆرجار داوا ‌‬ ‫ی ئێوه‌ كێ‬ ‫مالیك���ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫ی باشه‌؟‬ ‫جێگره‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫حات���ه‌م‪ :‬ئ���ه‌و پۆس���ت ‌ه پش���ك ‌‬ ‫ی شیعه‌كانه‌و پێویست ‌ه ئه‌وان‬ ‫هاوپه‌یمان ‌‬ ‫كه‌س���ێك بۆ ئه‌و پۆست ‌ه دیاری‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێ���ت توانای‌ قبوڵكردن���ی‌ ئه‌نجام ‌‬ ‫ی‬ ‫مالیكیان هه‌بێت‪ .‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌ مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و پۆس���ت ‌ه دوربخه‌نه‌وه‌و ئه‌و كه‌س ‌ه ‌‬ ‫دوای‌ مالیكی‌ دێت‪ ،‬هه‌مان سیاس���ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫په‌یڕه‌و نه‌كات‪ .‬ئامۆژگار ‌‬ ‫ش���یعه‌كان ده‌كه‌م‌و ده‌ڵێ���م ئه‌گه‌ر له‌م‬ ‫ی ئه‌م دۆخه‌یان كرد‬ ‫رۆژانه‌دا چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫باش���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ئ���ه‌وا تاهه‌تای ‌ه بۆیان‬ ‫چاره‌سه‌ر ناكرێ‪.‬‬ ‫ی به‌یه‌ك بڕیار‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬الیه‌نی‌ كورد ‌‬ ‫وه‌زی���رو پارله‌مانتاره‌كانیان له‌به‌غداو‌ه‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ ب���ۆ هه‌ولێر‪ ،‬ئ���ه‌ی‌ بۆچ ‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ س���ونن ‌ه ناتوانن ئاوه‌ها‬ ‫یه‌كبڕیاربن؟‬

‫عه‌لی‌ حاته‌م عه‌بدولره‌زاق عه‌لی‌ سلێمان دلێمی‌‬

‫حاته‌م‪ :‬سوننه‌ی‌ وه‌كو ئێمه‌‪ ،‬هه‌موان‬ ‫له‌ئاست جه‌ماوه‌ردا یه‌ك ده‌نگین‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ یه‌كده‌نگ نییه‌ سیاسییه‌كانن‪،‬‬ ‫ی به‌رۆح‌و‬ ‫ئه‌وانیش بازرگان���ن‌و بازرگان ‌‬ ‫خوێنمانه‌وه‌ ده‌كه‌ن‌و نوێنه‌رایه‌تی‌ ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر ناكه‌ن‪ .‬به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌مه‌‪ ،‬شه‌قام ‌‬ ‫سوننه‌ داوای‌ له‌سیاس���ییه‌ سوننه‌كان‬ ‫ی‬ ‫كرد ده‌ست له‌كاربكێشنه‌وه‌و به‌شدار ‌‬ ‫له‌و حكومه‌ته‌دا نه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌شیان وت‬ ‫ی له‌كار نه‌كێشاوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی ده‌س���ت ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پێده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ن��� ‌ه له‌ئێمه‌ی���ه‌‌و نه‌ب���ڕوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێ���وه‌ بینیتان ئێمه‌ له‌س���ه‌ر مینبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌ فشارمانكرد‌و عیساو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كاركێش���ایه‌وه‌و ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ش له‌ش���وێنی‌ خۆیه‌وه‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫ی ده‌ست‬ ‫له‌كاركێش���ایه‌وه‌‪ .‬ئه‌و كه‌س ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كارنه‌كێشێته‌و‌ه له‌ناو ئێمه‌دا شوێن ‌‬ ‫نابێته‌وه‌‪ .‬به‌خوا ئه‌م ‌ه موجامه‌له‌ نییه‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌كورده‌كان ده‌ڵێین ئافه‌رین باشترین‬ ‫كه‌س‌و بابه‌تت���ان هه‌ی���ه‌و له‌پێناویدا‬ ‫تێده‌كۆش���ن‌و خاوه‌نی‌ قس ‌هی‌ خۆتانن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ئ���ه‌و بازرگانانه‌ی‌ ال ‌‬ ‫عێراقیی ‌ه پرۆژ‌هی‌ سیاس���ییان گه‌یاند‌ه‬ ‫ئه‌م رۆژه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مالیك���ی‌ ده‌ڵێ���ت كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆپیش���اندان بێنن‪ ،‬پێ���ش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆتاییتان پێبێت‪ ،‬ئه‌مه‌ هه‌ڕه‌شه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئاشكرا نییه‌ بۆ ئێوه‌؟‬ ‫ێ‬ ‫حات���ه‌م‪ :‬ئ���ه‌و خۆی‌ ب���اش ده‌زان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌ئه‌نبار كۆتاییهات‪ ،‬قاعید‌ه‬ ‫ی بێت‬ ‫كۆتاییهات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌یه‌وێ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خێربێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌نبار هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫لێ ناكرێ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌ڵێ���ن به‌ڕێزت په‌یوه‌ندیت‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌ركرد‌ه ك���ورده‌كان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مویان���ه‌وه‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌س���ه‌رو ‌‬ ‫هه‌رێم؟‬ ‫حاته‌م‪ :‬له‌ڕاس���تیدا ئێم��� ‌ه له‌دوره‌و‌ه‬ ‫یه‌كمان ده‌ناس���ی‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ك ‌ه له‌یه‌كتر‬ ‫ی‬ ‫نزیكبوینه‌وه‌ بۆم ده‌ركه‌وت ك ‌ه به‌ڕاست ‌‬ ‫ئه‌وانه‌ خاوه‌ن قه‌زییه‌و قس ‌هی‌ خۆیانن‪،‬‬

‫ له‌ئابی‌ ‪ 1971‬له‌به‌غدا‬‫له‌دایكبوه‌‬ ‫ قۆناغی‌ ئاماده‌یی‌ ته‌واوكردوه‌‬‫ یه‌كێكه‌ له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌‬‫هێزی‌ سه‌حوه‌‬ ‫ سه‌رۆكی‌ هۆزی‌ دلێمه‌و‬‫دانیشتوی‌ پارێزگای‌ ئه‌نباره‌‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫►‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬خۆپیشاندانه‌كانی‌ سوننه‌كان‬ ‫ی زیاتر له‌سێ مانگه‌ به‌رده‌وام ‌ه‬ ‫كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫تاك ‌هی‌ به‌رده‌وام ده‌بێت؟‬ ‫ی‬ ‫حات���ه‌م‪ :‬هی���چ نیه‌تێ���ك ل���ه‌ال ‌‬ ‫خۆپیش���انده‌ران ب���ۆ پاش���گه‌زبونه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌خۆپیش���اندان نییه‌و له‌م قس���ه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫م���ن دڵنیاب���ه‌‪ .‬چونك ‌ه ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ ده‌رچوی���ن ئه‌م ‌ه بڕیارمان بوه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫رۆژه‌وه‌ی‌ ك ‌ه ده‌رچوین ‌ه سه‌ر شه‌قامه‌كان‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌مان له‌بیرخۆمان برده‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی خۆپیشاندان به‌رده‌وام ده‌بێت‌و‬ ‫تاك ‌ه ‌‬ ‫ی من ئه‌و‬ ‫ی كۆتایی‌ دێت‪ ،‬به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫ك���ه‌ ‌‬ ‫كات��� ‌ه خۆپیش���اندان كۆتایی‌ دێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ی سته‌م ببچڕێت‌و كۆتای ‌‬ ‫په‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و هه‌وااڵن���ه‌ ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫له‌میدیاكان���دا باڵوكرای���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ن���دێ‬ ‫له‌كه‌س���ایه‌تییه‌كانی‌ ئه‌نب���ار له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی داواكار ‌‬ ‫ی كۆبونه‌ته‌وه‌و تاوتوێ ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫خۆپیش���انده‌رانیان ك���ردوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ نوێنه‌ری‌ ئێوه‌ بون؟‬ ‫حاته‌م‪ :‬نه‌خێر ئه‌وان ‌ه نوێنه‌ری‌ ئێم ‌ه‬ ‫نین‪ ،‬ئێم ‌ه ره‌تیده‌كه‌ین���ه‌و‌ه كه‌ ئه‌وان‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ ئێمه‌ بك���ه‌ن‪ .‬له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫ئه‌و كه‌س���ان ‌ه تائێس���تا نه‌گه‌یشتونه‌ت ‌ه‬ ‫ی خۆپیش���انده‌ران‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫گۆڕه‌پان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌س���انه‌ش ده‌یان���ه‌وێ بازرگان��� ‌‬ ‫به‌بابه‌ته‌ك���ه‌وه‌ بك���ه‌ن‪ .‬هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫ی پان‌و پۆڕی‌ دا به‌ش���انیدا‪،‬‬ ‫عابایه‌ك��� ‌‬ ‫نابێته‌ س���ه‌رۆك هۆزو نوێنه‌ری‌ ئێمه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���ان ‌ه نازانن خۆپیش���اندانه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫گه‌یشتۆت ‌ه كوێ‌و س���ه‌رجه‌م داواكار ‌‬ ‫ی نازان���ن‪.‬‬ ‫خۆپیش���انده‌ران به‌رون��� ‌‬ ‫ی نه‌فس نزم‬ ‫له‌ڕاس���تیدا هه‌ندێ كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێ خۆیان بكه‌ن به‌خاوه‌ن ‌‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌و بازرگانی‌ پێو‌ه بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رابردودا ده‌نگۆیه‌ك ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی ئێ���و‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫زۆر هه‌ب���و له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆ بۆ‬ ‫ده‌تان���ه‌وێ‌ هه‌رێمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫س���وننه‌كانی‌ عێراق رابگه‌یه‌نن به‌ناو ‌‬ ‫ی رۆژئ���اوا‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ده‌وترا‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی دواتر‬ ‫ئااڵشتان بۆ دروستكردوه‌‪ ،‬كه‌چ ‌‬ ‫ی عێراقییه‌ دژایه‌ت���ی‌ خۆیان بۆ‬ ‫لیس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و بڕیار‌ه راگه‌یان���د‪ .‬ئایا راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ربه‌خۆ یه‌كێكه‌ له‌داواكار ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫خۆپیشانده‌ران؟‬ ‫حات���ه‌م‪ :‬س���ه‌ره‌تا ئ���ه‌م بابه‌ت��� ‌ه‬ ‫ی كراوه‌‪.‬‬ ‫ی ش���ه‌قامی‌ عێراق��� ‌‬ ‫راده‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راس���تگۆبین‪ ،‬بابه‌ت ‌‬ ‫دواتر بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌بوه‌ت ‌ه‬ ‫ی هه‌رێ���م به‌فه‌رم ‌‬ ‫راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی خۆپیش���انده‌ران‪ .‬كورده‌كان‬ ‫داواكار ‌‬ ‫له‌نه‌وه‌ده‌كانه‌وه‌ بون به‌خاوه‌ن هه‌رێم‌و‬ ‫بابه‌تێك هه‌بو داكۆكیان له‌سه‌ری‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم بارودۆخی‌ ئێم��� ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌واندا‬ ‫ێ‬ ‫جیاوازه‌‪ .‬له‌ڕاس���تیدا مالیكی‌ ده‌یه‌و ‌‬ ‫به‌ره‌و بابه‌تی‌ دروس���تبونی‌ هه‌رێممان‬ ‫به‌رێت‌و بابه‌ته‌كان بچوكبكاته‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا ئێمه‌ كێشه‌كانمان له‌به‌غدای ‌ه‬ ‫نه‌ك له‌ئه‌نبار‪ .‬ده‌مه‌وێ راشكاوان ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫ئێو‌ه بدوێ���م‪ ،‬مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌ربه‌خۆ ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه وه‌ك‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫پۆلیس بی���ن‌و هیچ رۆڵێكم���ان نه‌بێ‪،‬‬ ‫سودی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ چییه‌و بۆچیمانه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێمه‌ ش���تێكمان بوێ به‌ته‌واو ‌‬ ‫ده‌مانه‌وێ‌ نه‌ك رواڵه‌تی‌ پرۆژه‌كه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫پرۆژه‌ی���ه‌ نه‌زۆكه‌‪ ،‬چونكه‌ تۆ كاروبار ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ت به‌ده‌ست نییه‌‪ ،‬سوپا‌و نه‌وت‌و‬ ‫ی به‌ده‌س���ت تۆ نیی���ه‌‪ .‬یانی‌ چیم‬ ‫دارای ‌‬ ‫پێده‌به‌خشێت؟ ده‌مكاته‌ پاسه‌وانی‌ ئه‌و‬ ‫ی من ئه‌م بابه‌ت ‌ه‬ ‫هه‌رێمه‌‌و ته‌واو‪ ،‬به‌بڕوا ‌‬ ‫ی زیاتر هه‌یه‌‪.‬‬ ‫پێویستی‌ به‌لێكۆڵینه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌م���اوه‌ی‌ پێش���ودا‬ ‫پارله‌مانتارێك���ی‌ كورد وتی‌ به‌ش���ێك‬ ‫ی خۆپیش���انده‌ران ب���ۆ‬ ‫ل���ه‌داواكار ‌‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ كۆن ‌ه به‌عسییه‌كانه‌‪ ،‬رای‌ تۆ‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ چییه‌؟‬ ‫ی به‌تاڵ‌و‬ ‫حات���ه‌م‪ :‬ئه‌م���ه‌ قس���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫س���ه‌خیفه‌و ب���ۆ راگه‌یاندن���ه‌كان‬

‫ئه‌مه‌ریكا له‌ئه‌نبار‬ ‫كۆتاییهات‪ ،‬قاعید‌ه‬ ‫كۆتاییهات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫مالیکی ده‌یه‌وێ‬ ‫ی بێت ئه‌وا‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫به‌خێر بێت بۆ‬ ‫ئه‌نبار‬

‫ی‬ ‫ی نین‪ ،‬په‌یوه‌ند ‌‬ ‫وه‌ك هه‌ندێ سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تیمانه‌‌و له‌پێناو ‌‬ ‫ئێم ‌ه له‌سنور ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ تایبه‌تی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬میدی���اكان باڵویانكرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مادده‌ ‌‬ ‫تۆ له‌الی���ه‌ن دادگاو‌ه به‌پێ��� ‌‬ ‫ی داواكراویت‪ ،‬وه‌اڵمی‌ تۆ‬ ‫ی تیرۆر ‌‬ ‫چوار ‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ی‬ ‫حاته‌م‪ :‬ئێمه‌ متمانه‌م���ان به‌دادگا ‌‬ ‫عێراقی‌ نییه‌‪ .‬كاتێ���ك ده‌ڵێ داواكراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌چ���ی به‌س���ت؟ به‌دانپێنان ‌‬ ‫پش���ت ‌‬ ‫هه‌ن���دێ كه‌س ك���ه‌ ب���ه‌زۆر پێیانوتون‬ ‫ی عه‌شائیرین‪،‬‬ ‫وابڵێن‪ ،‬ئێمه‌ كاس���انێك ‌‬ ‫ئێم���ه‌ بوین ك���ه‌ دژایه‌ت���ی‌ قاعیده‌مان‬ ‫كرد‪ ،‬ئێس���تا ده‌چین له‌گ���ه‌ڵ قاعید‌ه‬ ‫كارده‌كه‌ین؟! با ئه‌و جۆر‌ه بڕیارانه‌ ك ‌ه‬ ‫شه‌رعییه‌ت به‌ده‌ستگیركردنمان ده‌دات‪،‬‬ ‫ی ئاوه‌كه‌ی‌ بخواته‌وه‌‪.‬‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌وه‌ ده‌كرێت ئێوه‌ دژ ‌‬ ‫ی (‪)140‬ن؟‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ مادد‌ه ‌‬ ‫حاته‌م‪ :‬ئایا ئێم ‌ه بوین ده‌س���تورمان‬ ‫ی ناقانون‌و‬ ‫نوس���ییه‌وه‌ ی���ان ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مالیكی‌؟ ئای���ا كێ بو له‌هه‌ولێر ئیمزا ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر رێككه‌وتننامه‌ی‌ هه‌ولێر كرد؟‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���دار ‌‬ ‫ی نه‌بو؟ ئایا ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫مالیك ‌‬ ‫ی سیاسین‌و ده‌سه‌اڵتیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پرۆسه‌ ‌‬ ‫خۆپیش���انده‌رانن یان مالیك���ی؟ ئێم ‌ه‬ ‫ته‌ده‌خول ناكه‌ی���ن‌و بابڕوات پابه‌ندبێت‬ ‫به‌و ش���تانه‌وه‌‌و نامانه‌وێ له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ قس ‌ه بكه‌ین‪.‬‬

‫هه‌رچه‌ن���ده‌ پێاڵو بۆ نزمتری���ن ئه‌ندام ‌ی‬ ‫م���رۆڤ "پ���ێ‌" به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌عێراق���دا ئاراس���ته‌ی‌ به‌رزترین ئه‌ندام‬ ‫"سه‌ر" ده‌كرێت‌و له‌الیه‌ن سیاسییه‌كانه‌وه‌‬ ‫یان له‌دژیان به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫رۆژی‌ (‪ )2013/3/7‬له‌گه‌رم���ه‌ی‌‬ ‫مش���تومڕه‌كانی‌ پارله‌مان���ی‌ عێ���راق‬ ‫له‌س���ه‌ر بودج���ه‌ی‌ ئه‌مس���اڵ‪ ،‬له‌ئاكامی‌‬ ‫ده‌مه‌قاڵه‌یه‌كی‌ تون���د خانمه‌ پارله‌مانتار‬ ‫عالیه‌ نوسه‌یف پێاڵوه‌كانی‌ گرته‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫لیستی‌ عێراقییه‌ سه‌لمان جومه‌یلی‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌مساڵیش���دا له‌كاتێكدا حاكمی‌ مه‌ده‌نی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا پۆڵ بریم���ه‌ر (‪)2004 - 2003‬‬ ‫له‌به‌ریتانی���ا موحازه‌ره‌یه‌كی‌ پێش���كه‌ش‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬هاواڵتییه‌كی‌ عێراقی‌ به‌ناوی‌ یاسر‬ ‫سامه‌ڕایی‌ پێاڵوه‌كانی‌ تێگرت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ روخاندنی‌ رژێمی‌ به‌عسدا له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ری���كاوه‌‪ ،‬جارێكیتر پێاڵو‬ ‫هاته‌وه‌ ناو گۆڕه‌پانی‌ سیاسی‌‪ .‬چونكه‌ هه‌ر‬ ‫كه‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌ (‪)2003/4/9‬‬ ‫په‌یك���ه‌ره‌ زه‌به‌الحه‌ك���ه‌ی‌ س���ه‌دامیان‬ ‫له‌گۆڕه‌پانی‌ فیرده‌وسی‌ ناوه‌ڕاستی‌ شاری‌‬ ‫به‌غدا روخان���د‪ ،‬چه‌ندین هاواڵتی‌ عێراقی‌‬ ‫به‌پێ�ڵ�اوو نه‌عل كه‌وتنه‌ س���ه‌رو گوێالكی‌‬ ‫ئه‌و په‌یكه‌ره‌‪ .‬له‌هه‌مان رۆژیش���دا دیمه‌نی‌‬ ‫ئه‌بو ته‌حسین كه‌ به‌نه‌عله‌كانی‌ ده‌یكێشا‬ ‫به‌وێنه‌یه‌كی‌ سه‌دامدا‪ ،‬سه‌رنجی‌ میدیاكانی‌‬ ‫به‌الی‌ خۆیدا راكێشا‪ .‬دواتریش ناوبراو ئه‌و‬ ‫جوته‌ پێاڵوه‌ی‌ پێشكه‌ش���ی‌ مۆنۆمێنتی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ كرد‪.‬‬ ‫كاتێك س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ پێش���وتری‌‬ ‫عێراق ئه‌یاد ع���ه‌الوی‌ (‪ )2004/6/28‬تا‬ ‫(‪ ،)2005/4/6‬له‌ساڵی‌ (‪ )2005‬سه‌ردانی‌‬ ‫نه‌جه‌فی‌ كرد‪ ،‬خه‌ڵكی‌ به‌پێاڵو پێشوازییان‬ ‫لێكرد‌و چه‌ندین پێاڵویان تێگرت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ پارله‌مان���ی‌ عێ���راق مه‌حمود‬ ‫مه‌ش���هه‌دانی‌ (‪ ،)2009 - 2006‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ه���ه‌ر پ���ڕۆژه‌ قانونێكی‌ ب���ه‌دڵ نه‌بوایه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌الی���ه‌ن ژماره‌ی���ه‌ك پارله‌مانتاره‌وه‌‬ ‫پێشكه‌شی‌ ده‌كرا‪ ،‬ده‌یوت "هه‌ر قانونێك‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیس�ل�امدا نه‌گونج���ێ‌ وه‌كو پێاڵو‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ین‪ ،‬ئیدی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دیموكراسیه‌تدا بگونجێ‌ یان نا"‪.‬‬ ‫دیكتات���ۆری‌ پێش���وی‌ عێراق س���ه‌دام‬ ‫حس���ێن دوای‌ ده‌س���تگیركردنی‌ ل���ه‌‬ ‫(‪ ،)2003/12/13‬ده‌ست به‌دادگایكردنی‌‬ ‫كرا‪ .‬له‌یه‌كێك له‌دانیش���تنه‌كانی‌ دادگادا‬ ‫به‌س���ه‌رۆكی‌ دادگای‌ وت "هه‌ر سزایه‌كی‌‬ ‫له‌سێداره‌دان له‌سه‌ر پێاڵوه‌كانم داده‌نێم"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ فه‌رمانڕه‌وایشدا جارێكیان‬ ‫س���ه‌دام له‌وتارێكدا وتی‌ "ئ���ه‌م گه‌له‌ پێ‌‬ ‫په‌ت���ی‌ بون‌و من فێرمك���ردن پێاڵو له‌پێ‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ دیارترین دیمه‌نێك كه‌ تائێس���تا‬ ‫له‌یاده‌وه‌ری‌ عێراقییه‌كاندا مابێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جوته‌ پێاڵوه‌ بێت كه‌ رۆژنامه‌نوس "مونته‌زه‌ر‬ ‫زه‌یدی‌"‪ ،‬له‌رۆژی‌ (‪ ،)2008/12/14‬گرتیه‌‬ ‫جۆرج بۆشی‌ سه‌رۆكی‌ پێشوی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌كاتێكدا له‌گه‌ڵ نوری‌ مالیكی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زی���ران له‌كۆنگره‌یه‌ك���ی‌ رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫ب���ۆ رۆژنامه‌نوس���ان ده‌دوان‪ .‬دواتری���ش‬ ‫كاتێك زه‌یدی‌ س���ه‌ردانی‌ پاریس���ی‌ كرد‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی‌ عێراقی‌ س���ه‌یف خه‌یات‬ ‫پێاڵوه‌كانی‌ گرته‌ زه‌یدی‌‪ .‬به‌اڵم پێاڵوه‌كان‬ ‫به‌ر بۆش‌و زه‌یدی‌ نه‌كه‌وتن‪.‬‬ ‫له‌گه‌رمه‌ی‌ شه‌ڕی‌ هه‌شت ساڵه‌ی‌ ئێران‬ ‫عێراقدا (‪ ،)1988 - 1980‬كاتێك سه‌دام‬ ‫حسێن پێشنیاری‌ ئاگربه‌ستی‌ كردو الیه‌نی‌‬ ‫ئێرانی‌ ره‌تیانكرده‌وه‌‪ .‬سه‌دام له‌وتارێكدا‬ ‫وتی‌ "به‌قۆن‪ ..‬له‌سه‌ریان ده‌ده‌ین" دواتر‬ ‫قس���ه‌كه‌ی‌ گ���ۆڕی‌‌و ك���ردی‌ به‌"قونبه‌له‌"‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێرانییه‌كان به‌ئاگربه‌س���ت‬ ‫رازی‌ بكات‪ .‬هه‌روه‌ه���ا پاش داگیركردنی‌‬ ‫كوه‌یت له‌ساڵی‌ (‪ )1990‬له‌الیه‌ن سوپای‌‬ ‫عێراقه‌وه‌‪ ،‬جامیعه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫لوتك���ه‌ی‌ ئه‌نجام���داو داوایك���رد عێراق‬ ‫له‌كوه‌ی���ت بكش���ێته‌وه‌و به‌فه‌رمی‌ داوای‌‬ ‫لێبوردن ل���ه‌و داگیركارییه‌ بكات‪ .‬كه‌چی‌‬ ‫وه‌فدی‌ عێراقی‌ به‌ش���دار له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ق���اپ‌و پێالوو جنێ���و وه‌اڵمی‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌ئه‌ندامان���ی‌ وه‌فدی‌ واڵتان���ی‌ كه‌نداویان‬ ‫دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ )1948‬به‌ریتانی���او عێراق‬ ‫په‌یمان���ی‌ پۆرتسمۆس���یان واژوك���رد‪،‬‬ ‫له‌عێراق ناڕه‌زاییه‌كی‌ جه‌ماوه‌ری‌ فراوانی‌‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ .‬كاتێك خۆپیشانده‌ران رژانه‌‬ ‫سه‌رش���ه‌قانه‌كان هوتافی���ان ده‌كێش���او‬ ‫ده‌یانوت "نوری‌ سه‌عید قۆنده‌ره‌یه‌و ساڵح‬ ‫جه‌بری���ش قه‌یتانه‌كانێت���ی‌"‪ .‬به‌اڵم دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نوری‌ سه‌عید گه‌ڕایه‌وه‌و حكومه‌تی‌‬ ‫كۆنت���رۆڵ كرد‪ ،‬هوتافه‌كه‌ گۆڕا به‌ "نوری‌‬ ‫سه‌عید گوڵه‌و ساڵح جه‌بریش رێحانه‌"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫له‌‪ %25‬پاره‌ی‌ زیاده‌ی‌ فرۆشی‌ نه‌وت ده‌درێته‌ هاواڵتیان‬ ‫هه‌ر هاواڵتییه‌ك ‪ $200‬به‌رده‌كه‌وێت‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ته‌رخانكردنی‌ له‌‪ %25‬پاره‌ی‌ زیاده‌ی‌‬ ‫فرۆشی‌ نه‌وت‪ ،‬بۆ هاواڵتیانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵیش له‌بودجه‌دا جێگیر كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و ئامارانه‌ش كه‌ ده‌ست‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬به‌جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫بڕیاری‌ ‪ %25‬پاره‌ی‌ زیاده‌ی‌ فرۆشی‌‬ ‫نه‌وت‪ ،‬بۆ هاواڵتیانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫له‌ئه‌مساڵ‌و ساڵی‌ رابردوشدا بۆ هه‌ر‬ ‫هاواڵتییه‌ك ده‌كاته‌ نزیكه‌ی‌ ‪،$200‬‬ ‫به‌اڵم به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانی‌ عێراق‬ ‫به‌دوری‌ ده‌زانن ئه‌و بڕیاره‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫بكرێت‪ .‬وه‌ك په‌رله‌مانتارێك ده‌ڵێت‬ ‫"ساڵی‌ رابردوش هه‌مان شت هه‌بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم حكومه‌تی‌ عێراقی‌ جێبه‌جێی‌‬ ‫نه‌كرد"‪.‬‬ ‫له‌بودج���ه‌ی‌ ‪ 2013‬عێراق���دا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫جێگی���ر ك���راوه‌‪ ،‬كه‌ ل���ه‌‪ %25‬زیاده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فرۆشی‌ نه‌وت به‌سه‌ر هاواڵتیانی‌ هه‌ژار‌و‬ ‫كه‌مده‌رامه‌تی‌ عێراقدا دابه‌ش ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ ساڵی‌ رابردوش بڕیارێكی‌‬ ‫وه‌ه���ا هه‌بو‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك په‌رله‌مانتار‬ ‫حاكم شێخ له‌تیف مس���ته‌فا ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێده‌كات س���اڵی‌ راب���ردو حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقی‌(ته‌عن���ی‌) له‌بڕیاره‌ك���ه‌ داوه‌‌و‬ ‫دادگای‌ (ئیتیح���ادی)ش بڕیاره‌ك���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ پێشبینی‌‬ ‫ده‌كات ئه‌مس���اڵیش به‌هه‌مانش���ێوه‌ی‌‬ ‫ساڵی‌ رابردو‪ ،‬ئه‌و بڕیاره‌ ره‌تبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌ك ئه‌و باس���ی‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كاره‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ له‌بودجه‌دا جێگیر‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێچه‌وانه‌ی‌ ده‌س���توری‌‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌گه‌رێك���ی‌ زۆر نزیك���ه‌ "به‌پێ���ی‌‬ ‫ده‌س���توری‌ عێراق‪ ،‬په‌رله‌مان ده‌توانێ‌‬ ‫بودجه‌ كه‌مبكات���ه‌وه‌‪ ،‬یان بڕی‌ پاره‌ی‌‬

‫ته‌رخانك���راو له‌بابێكه‌وه‌ بۆ بابێكی‌ تر‬ ‫بگوازێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ناتوانێ‌ بودجه‌ زیاد‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌م كاره‌ش كه‌ كراوه‌‪ ،‬زیادكردنی‌‬ ‫بودجه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌به‌رخاتری‌‬ ‫كوتله‌ی‌ سه‌در ئه‌مه‌ له‌بودجه‌دا جێگیر‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم پێش���بینی‌ ده‌كه‌م دوباره‌‬ ‫حكومه‌ت ره‌تیبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫خه‌رجكردنی‌ ‪ %25‬پ���اره‌ی‌ زیاده‌ی‌‬ ‫نه‌وت بۆ هاواڵتیانی‌ عێراق‪ ،‬پێشنیاری‌‬ ‫(كوتله‌ی‌ س���ه‌درییه‌كان) بوه‌‪ ،‬ساڵی‌‬ ‫رابردوش هه‌مان پێش���نیاریان كردوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ س���اڵی‌ رابردوی���ان‬ ‫وه‌ك په‌رله‌مانت���ار دلێ���ر عه‌بدولقادر‪،‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ پێ���ده‌كات به‌جۆرێك���ی‌ تر‬ ‫بوه‌‪ ،‬ته‌رخانكردن���ی‌ پاره‌كه‌ له‌جیاتی‌‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مس���اڵ بڵێت به‌س���ه‌ر‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌ژار‌و كه‌مده‌رامه‌تدا ده‌بێت‪،‬‬ ‫وا رۆیش���توه‌ كه‌ بڕی‌ پ���اره‌ زیاده‌كه‌‬ ‫به‌بێ‌ جیاوازی‌ به‌سه‌ر هه‌مو هاواڵتیانی‌‬ ‫عێراقدا داب���ه‌ش ده‌كرێ���ت‪ .‬له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش كه‌ دابه‌ش���كردنی‌ ئه‌و پاره‌یه‌‬ ‫له‌رێگای‌ كێوه‌و به‌ چ شێوازێك ده‌بێت‬ ‫په‌رله‌مانتار دلێر عه‌بدولقادر وتی‌ "ئه‌وه‌‬ ‫كاری‌ وه‌زاره‌تی‌ پالندانانی‌ عێراقه‌‪ ،‬به‌‬ ‫چ شێوازێك پاره‌كه‌ دابه‌ش ده‌كات"‪.‬‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ پ���اره‌ی‌ زیاده‌ی‌ فرۆش���ی‌‬ ‫نه‌وت‪ ،‬له‌شه‌شی‌ مانگی‌ یه‌كه‌می‌ ساڵی‌‬ ‫رابردودا به‌پێ���ی‌ وته‌ی‌ په‌رله‌مانتار د‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د چاوش���ین زیاتر له‌‪ 9‬ترلیۆن‌و‬ ‫‪ 250‬ملیارد دینار بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ش���ه‌ش‬ ‫مانگ���ی‌ دوه‌میش ئه‌و رێ���ژه‌ بوبێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا زی���اده‌ی‌ پاره‌ی‌ فرۆش���ی‌ نه‌وت‬ ‫له‌س���اڵه‌كه‌دا ده‌كات���ه‌ زیات���ر له‌‪18‬‬ ‫ترلیۆن‌و‪ 500‬ملی���ارد دیناری‌ عێراقی‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ ئه‌و پاره‌یه‌ش هی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ س���اڵی‌ راب���ردو نرخ���ی‌ به‌رمیلێك‬ ‫نه‌وتیان به‌‪ $85‬له‌بودجه‌دا دیاریكردبو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ته‌واوی‌ ساڵه‌كه‌ نرخی‌ به‌رمیلێك‬

‫نه‌وت فرۆش���رابو به‌زیات���ر له‌ ‪،$110‬‬ ‫"به‌كۆی‌ گش���تی‌ ئه‌و جیاوازی‌ پاره‌یه‌‬ ‫كۆكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ته‌واوی‌ ساڵی‌ رابردو‬ ‫كردویه‌تی���ه‌ زیات���ر ل���ه‌ ‪18‬ترلیۆن‌و‬ ‫‪ 500‬ملی���ارد دین���ار ئه‌گ���ه‌ر زیاتریش‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئاش���كرایه‌ ساڵی‌ رابردو‬ ‫ره‌تكرایه‌وه‌‪ ،‬كه‌س نه‌یزانی‌ ئه‌و پاره‌یه‌‬ ‫درا به‌چی‌‌و له‌چیدا خه‌رجكرا"‪.‬‬ ‫ه���ه‌روه‌ك د‪ .‬ئه‌حمه‌د رونیده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌مساڵیش نرخی‌ به‌رمیلێك نه‌وتیان‬ ‫ب���ه‌‪ $90‬له‌بودج���ه‌دا دیاریك���ردوه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێستاشدا نرخی‌ به‌رمیلێك زیاتر له‌‬ ‫‪ $110‬به‌م لێكدانه‌وه‌ بێت ئه‌مس���اڵیش‬ ‫فرۆش���ی‌ زی���اده‌ی‌ ن���ه‌وت ده‌گاته‌‪18‬‬ ‫ترلیۆن‌و ‪ 500‬ملیارد دینار‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ باس���ه‌ وه‌ك حاكم‬ ‫شێخ له‌تیف رونیده‌كاته‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌م‬ ‫بودج���ه‌ی‌ ئه‌مس���اڵدا جگێریانكردوه‌‪،‬‬ ‫وه‌های���ان دان���اوه‌‪ ،‬ك���ه‌ بڕیاره‌ك���ه‌‬ ‫(ئه‌س���ه‌ری‌ ره‌جع���ی‌) هه‌بێ���ت واته‌‬ ‫له‌‪%25‬زیاده‌ی‌ فرۆش���ی‌ نه‌وتی‌ ساڵی‌‬ ‫رابردوش راسته‌وخۆ بدرێته‌ هاواڵتیان‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و وتانه‌ی‌ حاكم شێخ له‌تیف‬ ‫بێت‪ ،‬زیاده‌ی‌ پاره‌ی‌ هه‌ردو س���اڵه‌كه‌‬ ‫‪ %25‬ب���ۆ هاواڵتی���ان ده‌بێ���ت‪ ،‬واته‌‬ ‫پاره‌ی‌ هه‌ردو ساڵه‌كه‌ ده‌كاته‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫‪36‬ترلی���ۆن دینار‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ‪ %25‬ئه‌و‬ ‫پاره‌ی���ش ب���ۆ هاواڵتیان بێ���ت بڕه‌كه‌‬ ‫ده‌كاته‌ نزیكه‌ی‌ ‪9‬ترلیۆن دینار ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش دابه‌شبكرێت به‌سه‌ر هاواڵتیانی‌‬ ‫عێ���راق كه‌ به‌پێ���ی‌ ئام���اری‌ كۆبونی‌‬ ‫خۆراك‪ ،‬نزیكه‌ی‌‪34‬ملی���ۆن‪ 500‬هه‌زار‬ ‫ك���ه‌س له‌عێراقدا هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و پاره‌یه‌‬ ‫بۆ هه‌ر هاواڵتیی���ه‌ك به‌نزیكی‌ ده‌كاته‌‬ ‫"‪ 260‬ه���ه‌زار دینار واته‌ زیاتر له‌ ‪$200‬‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ش له‌حاڵه‌ت���ی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ بڕیاره‌كه‌دا چۆن ئه‌و‬

‫گاالكس ‌ی ‪ ،4‬نرخ ‌ی مۆبایل ده‌شكێن ‌ێ‬

‫په‌رله‌مانتارێک‪:‬‬ ‫گومانم هه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌ی ‌ه بدرێت‬ ‫بڕه‌ پاره‌ له‌هه‌رێمدا به‌سه‌ر هاواڵتیاندا‬ ‫دابه‌ش ده‌كرێت‪ ،‬حاكم ش���ێخ له‌تیف‬ ‫به‌دوری‌ زانی‌ دابه‌شكردنه‌كه‌ به‌رێژه‌ی‌‬ ‫له‌‪ %17‬بێت‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك ئه‌و باسیكرد‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ ژم���اره‌ی‌ دانیش���توان ده‌بێت‬ ‫"باش���ترین رێگا هه‌ر ئه‌وه‌ ده‌بێت كه‌‬ ‫له‌رێگای‌ فۆرم���ی‌ بایعی‌‌و بریكاره‌كانی‌‬ ‫خۆراكه‌وه‌ دابه‌شبكرێت"‪.‬‬ ‫د‪ .‬ئه‌حمه‌د چاوش���ین به‌دوری‌ زانی‌‬ ‫ئه‌و پاره‌ دابه‌ش���بكرێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫وای‌ ده‌بین���ێ‌ هه‌مو ئ���ه‌و كارانه‌ زیاتر‬ ‫بۆ موزایه‌داتی‌ سیاس���ی‌‌و بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن بێت‪" ،‬راس���ته‌ له‌بودجه‌دا‬ ‫په‌سه‌ندكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم گرفته‌كه‌ له‌وه‌دایه‌‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ دیارنامێنێ‌‪ ،‬پاره‌ی‌ زیاده‌ی‌‬ ‫فرۆش���ی‌ نه‌وتی‌ ساڵی‌ رابردوش كه‌س‬ ‫نازانێ‌ چی‌ به‌سه‌رهات‪ ،‬بۆیه‌ پێشبینی‌‬ ‫ده‌كه‌م ئه‌مساڵیش ئه‌و پاره‌یه‌ نه‌درێته‌‬ ‫دیمه‌نێک له‌سه‌نته‌ری شاری سلێمانی فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫هاواڵتیان"‪.‬‬

‫‌غازی كێڵگه‌ نه‌وتییه‌كان كاره‌با به‌رهه‌مدێنێت‬ ‫ ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬

‫هاواڵتییه‌ک له‌کاتی کڕینی مۆبایلی گاالکسی فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫ ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‬ ‫ماوه‌ی‌ مانگێكه‌ هه‌واڵی‌ خستنه‌‬ ‫بازاڕی‌ مۆبایلی‌ نوێی‌ گاالكسی‌‬ ‫فۆری‌ كۆمپانیای‌ سامسۆنگی‌ گه‌وره‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنی‌ مۆبایل له‌ئارادایه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫سه‌ره‌تا بڕیاربو له‌كۆتایی مانگی‌‬ ‫چواردا بخرێته‌ بازاڕه‌‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناكاو‬ ‫پێشوه‌خت‌و له‌رۆژی‌ ‪14‬ی‌ ئه‌م مانگه‌دا‬ ‫راگه‌یه‌نراو له‌سه‌نته‌ری‌ دابه‌شكردنی‌‬ ‫مانهاتن له‌ئه‌مه‌ریكا فرۆشتنی‌ ده‌ستی‌‬ ‫پێكرد‪ ،‬پێش خسته‌ بازاڕیشی‌‬ ‫له‌مانگێك له‌مه‌وبه‌ره‌وه‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫مۆبایل فرۆشێك له‌سلێمانی‌‪ ،‬نرخی‌‬ ‫مۆبایلی‌ گاالكسی‌ ‪2‬و‪ 3‬به‌بڕی‌ ‪ 50‬دۆالر‬ ‫دابه‌زیوه‌‪.‬‬ ‫گاالكسی‌ ‪ 4‬چییه‌‌و چی‌ نوێی‌ تێدایه‌؟‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ هه‌واڵی‌ ته‌كنه‌لۆجیا‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ گاالكس���ی‌ فۆر‬ ‫ك���ه‌ ‪14‬ی‌ ئ���ه‌م مانگ���ه‌ له‌بازاڕه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا دابه‌ش���كرا‪ ،‬تاڕاده‌ی���ه‌ك‬ ‫ته‌نكت���ره‌ له‌پێش���ینه‌كه‌ی‌‌و به‌رگه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌پۆلیكاربۆنات دروستكراوه‌‌و ته‌وقێكی‌‬ ‫كانزایی چێوه‌‌و جه‌مس���ه‌ره‌كانی‌ كه‌پس‬ ‫كردوه‌‌و به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ دیاریكراویش قه‌پاغی‌‬ ‫ئه‌ستورتره‌ له‌گاالكسی‌ ‪3‬و شاشه‌كه‌ی‌ ‪5‬‬ ‫ئینچه‌و به‌دیقه‌ی‌ ‪1920‬به‌‪ 1080‬پێكس���له‌‬ ‫كه‌ ده‌كاته‌ ‪441‬پیكس���ڵ ب���ۆ ئینچێك‌و‬

‫به‌چێنێ���ك شوش���ه‌ی‌ گۆری�ل�اگالس‬ ‫داپۆشراوه‌ كه‌ دژی‌ روشانه‌‪ ،‬میمۆری‌ كات ‌ی‬ ‫كه‌ له‌جیاتی‌ ڕام كارده‌كات ‪ 2‬گێگابایته‌و‬ ‫میمۆری‌ س���ه‌ره‌كی‌ خه‌زنكردنیشی‌ ‪-16‬‬ ‫‪ 64‬گێگابایته‌‌و دیقه‌ی‌ كامێرای‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫‪13‬مێگاپێكس���ڵه‌‌و كامێرای‌ پێشه‌وه‌شی‌‬ ‫‪2‬مێگاپێكسڵه‌‌و فالش���لێدی‌ له‌گه‌ڵدایه‌‌و‬ ‫ئه‌ستورییه‌كه‌ی‌ ‪ 7.9‬ملیمه‌تره‌‌و كێشی‌‬ ‫‪ 130‬گرامه‌‌و به‌له‌مس كارده‌كات‌و چه‌ندین‬ ‫مواس���ه‌فاتی‌ تازه‌ زیادك���راوی‌ تێدایه‌‌و‬ ‫له‌سیستمی‌ دراماشۆتدا به‌دیقه‌ی‌ ‪25‬وێنه‌‬ ‫له‌چركه‌یه‌كدا ڤیدیۆ ده‌گرێت‌و ده‌توانرێ‌‬ ‫له‌كاتی‌ وێنه‌ی‌ فۆتۆشدا ده‌نگی‌ ئه‌وكاته‌‬ ‫تۆماربكات‪.‬‬ ‫به‌كارهێنه‌رانی‌ گه‌نجن‬ ‫سابیر مام شكور له‌كۆمپانیای‌ ماسته‌ر‬ ‫فۆنی‌ بازرگانی‌ مۆبایل له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ فرۆش‌و ره‌واجی‌ گاالكس���ی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ وت "كڕیاره‌كانی‌ گاالكس���ی‌‬ ‫زیات���ر گه‌نجان���ن"‪ .‬ده‌رب���اره‌ی‌ ئاماری‌‬ ‫فرۆشی مۆبایل له‌بازاڕه‌كانی‌ هه‌رێم وتی‌‬ ‫"هیچ داتایه‌ك نییه‌‪ ،‬چونكه‌ زۆر بازرگانی‌‬ ‫كورد ه���ه‌ن له‌دوب���ه‌ی‌ ده‌یهێنن‌و یه‌ك‬ ‫وه‌كی���ل‌و یه‌ك كۆمپانیا نییه‌ تا بتوانرێ‌‬ ‫هه‌ژم���ار بك���رێ‌"‪ .‬ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌ گاالكس���ی‌ ‪ 3‬له‌ماوه‌ی‌ یه‌ك س���اڵی‌‬ ‫ته‌مه‌نی���دا ‪40‬ملیۆن دانه‌ی‌ له‌جیهاندا لێ‌‬ ‫فرۆشراوه‌‪.‬‬

‫مانگێكی‌ تر‬ ‫ده‌گاته‌ كوردستان‬ ‫به‌پێ���ی‌ پێش���بینییه‌كانی‌ س���ابیر‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ مانگ���ی‌ ‪4‬دا وه‌جب���ه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ گاالكسی‌ فۆر ده‌گاته‌ بازاڕه‌كانی‌‬ ‫كوردستان كه‌ له‌رێگه‌ی‌ دوبه‌یه‌وه‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫"چونكه‌ ته‌جهیزی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ئه‌و به‌رواره‌" هه‌روه‌ها ئاژانسی‌‬ ‫یونهابی‌ هه‌واڵ له‌كۆریای‌ باشور له‌زاری‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ سامس���ۆنگه‌وه‌ رایگه‌یاندوه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌چاره‌كی‌ دوه‌می‌ س���اڵی‌ ‪2013‬دا‬ ‫به‌رهه‌مه‌كه‌ ده‌گاته‌ ‪ 327‬بنكه‌ی‌ فرۆشی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ له‌ ‪ 155‬واڵتی‌ دنیادا‪.‬‬ ‫نرخی‌ پێشبینیكراو‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ه���ه‌واڵ له‌تۆڕه‌كان ‌ی‬ ‫ئینته‌رنێ���ت ل���ه‌زاری‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫سامس���ۆنه‌گه‌وه‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫‪579‬دۆالر نرخ���ی‌ بنه‌ڕه‌ت���ی‌ كۆمپانیای‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنه‌ره‌‌و فرۆش���یارانی‌ ناوخۆش‬ ‫له‌بازاڕی‌ س���لێمانی‌ پێش���بینی‌ نزیكه‌ی‬ ‫‪700‬دۆالری‌ لێده‌ك���ه‌ن ب���ۆ ده‌س���تی‌‬ ‫به‌كارهێن���ه‌ران‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌‬ ‫نرخ���ی‌ یه‌كه‌مین گاالكس���ی‌ ‪ 2‬له‌بازاڕی‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانی‌ ‪690‬دۆالرو دواهه‌مین‬ ‫نرخی‌ ‪315‬دۆالره‌‌و نرخی‌ گاالكس��� ‌ی ‪3‬‬ ‫یه‌كه‌مج���ار ‪ 730‬دۆالر‌و دوایی���ن نرخی‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای ئ���ه‌م هه‌فته‌ی���ه‌دا ‪460‬‬ ‫دۆالر بوه‌‪.‬‬

‫غازی‌ كێڵگه‌ نه‌وتییه‌كان‪ ،‬له‌هه‌رێم‌و‬ ‫عێراقدا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ بێسود‬ ‫لێوه‌رگرتن‪ ،‬ده‌سوتێ‌ هاوكات‬ ‫ده‌بێته‌ زیان بۆ ژینگه‌و ته‌ندروستی‬ ‫هاواڵتیانیش‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌وته‌ی‌‬ ‫شاره‌زایانی‌ ئه‌و بواره‌ "ده‌كرێت‬ ‫به‌و غازه‌ چه‌ندین وێستگه‌ی‌ كاره‌با‬ ‫بكه‌وێته‌ كار"‪ .‬سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫ئیداره‌ی‌ گه‌رمیانیش له‌و بڕوایه‌دایه‌‬ ‫به‌غازی‌ كێڵگه‌ نه‌وتییه‌كانی‌ سنوری‌‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬ده‌توانرێ‌ ‪ 350‬مێگاوات‬ ‫كاره‌با به‌رهه‌مبهێنرێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌گرنگی ئه‌و غازه‌ی‌ رۆژان ‌ه‬ ‫له‌كێڵگه‌ نه‌وتییه‌كاندا ده‌سوتێنرێت‪،‬‬ ‫پس����پۆرێكی جیۆلۆجی رونیده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و غازه‌ سروشتییه‌ی‌ له‌كێڵگه‌كاندا‬ ‫ده‌سوتێنرێت به‌شێوه‌یه‌كی سه‌ره‌كی‬ ‫له‌غازی (میپ����ان‌و ئیپ����ان پرۆپان‌و‬ ‫بیوت����ان)‌و چه‌ند غازێكی تر پێكدێت‪.‬‬ ‫ئه‌و غازه‌ به‌سروشتی سوكه‌و وزه‌یه‌كه‌‬ ‫له‌سه‌رچاوه‌ به‌دیله‌كانی وزه‌ی‌ نه‌وته‌و‬ ‫كه‌فائه‌ی‌ زۆرو تێچونی كه‌مه‌‪.‬‬ ‫پسپۆری جیۆلۆجی حامید جومعه‌‬ ‫له‌لێدوانێك����دا بۆ ئاوێن����ه‌ وتی‌ "هه‌مو‬ ‫كێڵگ����ه‌ نه‌وتییه‌كان ك����ه‌ له‌ناوچه‌ی‬ ‫گه‌رمیان له‌سنوری‌ ئێران‌و خانه‌قین‌و‬ ‫سیروانه‌وه‌ ده‌س����تپێده‌كات تاده‌گاته‌‬ ‫ناوچه‌ی ئاوه‌س����پی‪ ،‬به‌اڵم یه‌كپارچه‌‬ ‫نیی����ه‌و پچ����ڕ پچ����ڕه‌‪ ،‬ب����ۆ نمون����ه‌‬ ‫(له‌چیاسورخ نزیك قۆره‌تو‪ ،‬حه‌سیره‌و‬ ‫عه‌زیز ق����ادرو كورده‌میر‪ ،‬بیری نزیك‬ ‫ش����اخی باوه‌شاس����وار له‌كفری‪ ،‬سید‬ ‫حس����ێن له‌ش����اخی ش����اكه‌ل‪ ،‬ئاوایی‬ ‫س����ه‌ید مدری‌‪ ،‬ئاوه‌س����پی تا ده‌گاته‌‬ ‫دوزخورمات����وو دواتر بۆ كه‌ركوك) كه‌‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه‌ غازی س����وكی تێدایه‌ بۆ‬ ‫به‌كارهێنانی كاره‌با"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ویس����ترا له‌به‌رپرس����انی‬ ‫كێڵگ����ه‌ی‌ نه‌وتی حه‌س����یره‌‪ ،‬زانیاری‬ ‫ورد وه‌ربگرێ‌ ده‌رب����اره‌ی‌ چه‌ندێتی‌‌و‬ ‫چۆنێتی‌ ئه‌و غازه‌ی‌ ده‌س����وتێنرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم چه‌ند به‌رپرس����ێكی‌ ئه‌منی‌ ئه‌و‬

‫كێڵگه‌یه‌ رێگربون له‌وه‌ وتیان "ته‌نها‬ ‫بۆتان هه‌یه‌ ل����ه‌دوره‌وه‌ وێنه‌ بگرن"‪،‬‬ ‫دواتر هه‌ر بۆ هه‌مان مه‌به‌ست هه‌وڵدرا‬ ‫س����ه‌ردانی‌ كامپی كۆمپانیای ویسترن‬ ‫زاگرۆس بكرێت‪ ،‬به‌اڵم كه‌س����ێك كه‌‬ ‫خۆی به‌جێگری به‌رپرس����ی كامپه‌كه‌‬ ‫ناس����اند وت����ی "به‌رپرسه‌كه‌ش����م كه‌‬ ‫به‌ره‌گه‌ز كه‌نه‌دییه‌ لێ����دوان‌و پێدانی‬ ‫زانیاری ره‌تده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری ناحی����ه‌ی س����ه‌رقه‌اڵ‬ ‫س����روه‌ عه‌لی رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ هیچ‬ ‫زانیارییه‌كیان له‌س����ه‌ر ئه‌و كێڵگه‌یه‌‬ ‫نییه‌و ته‌نها وتی‌ "هیچ زانیارییه‌كمان‬ ‫له‌س����ه‌ر نه‌وته‌ك����ه‌و داه����ات‌و رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌رهێنانه‌ك ‌هی‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌به‌رهه‌مهێنانی كاره‌با‬ ‫له‌غازی كێڵگه‌كان سه‌رپه‌رش����تیاری‬ ‫ئی����داره‌ی‌ گه‌رمی����ان س����ه‌اڵح كوێخا‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ل����ه‌دوای‌ ده‌رهێنانی نه‌وت‬ ‫له‌كێڵگه‌ی‌ نه‌وتی حه‌س����یره‌ قسه‌مان‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌كرد‪ ،‬كه‌ وێس����تگه‌یه‌كی‬ ‫كاره‌ب����ا دابنرێ����ت‪ ،‬ده‌رك����ه‌وت ئه‌و‬ ‫غازه‌ی‌ ده‌س����وتێنرێت ب����ڕی نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 25‬میگاوات كاره‌با ده‌دات‌و خزمه‌تی‬ ‫ئه‌م ناوچه‌یه‌ ن����اكات‪ ،‬به‌اڵم كێڵگه‌ی‬ ‫نه‌وت����ی كورده‌میر بڕی ‪ 350‬میگاوات‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنێ����ت‌و ش����وێنمان ب����ۆ‬ ‫دابینكردوه‌و ته‌نده‌ره‌كه‌ی‌ له‌وه‌زاره‌ته‌و‬ ‫راگه‌یه‌ن����راوه‌‪ ،‬وابزان����م كۆمپانیایه‌ك‬ ‫پێشكه‌شی وه‌رگرتنه‌كه‌ی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌پێی ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌‬ ‫له‌س����ه‌رچاوه‌یه‌كی نێ����و كێڵگ����ه‌ی‌‬ ‫نه‌وت����ی كۆرومۆر به‌ده‌س����تكه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ بڕیاروایه‌ كۆمپانیایه‌كی‬ ‫ئه‌ڵمان����ی كاری به‌رهه‌مهێنانی كاره‌با‬ ‫بكات له‌بری س����وتاندنی‌ ئه‌و غازه‌ی‬ ‫رۆژانه‌ له‌و كێڵگه‌یه‌ ده‌سوتێنرێت‪.‬‬ ‫راوێژكاری وه‌زاره‌تی كاره‌با محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌مین هه‌ورامی له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌ "له‌ئێس����تادا گه‌رمیان پێویستی‌‬ ‫به‌نزیك���� ‌هی‌ ‪ 130‬مێ����گاوات كاره‌ب����ا‬ ‫هه‌یه‌و له‌زس����تان‌و هاوین ئه‌و ژماره‌یه‌‬ ‫ده‌گۆڕێت"‪.‬‬ ‫هه‌ورامی رونیش����یكرده‌وه‌ دو جۆر‬ ‫غاز هه‌ی����ه‌‪( ،‬مصاحب‌و پی یو گاز)‌و‬

‫ئه‌و غازه‌ی كه‌ ده‌س����وتێنرێت جۆری‬ ‫(مصاح����ب)ه‌و به‌پێ����ی پێش����بینی‬ ‫وه‌زاره‌تی س����امانه‌ سروش����تییه‌كان‪،‬‬ ‫"غازی كێڵگه‌كانی‌ گه‌رمیان ده‌توانێت‬ ‫زیات����ر ل����ه‌‪ 500‬مێ����گاوات كاره‌ب����ا‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێت"‪.‬‬ ‫جیۆلۆجییه‌ك����ه‌‬ ‫پس����پۆره‌‬ ‫راش����یده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ده‌توانرێت به‌و‬ ‫غازه‌ی‌ كه‌ پێیده‌وترێت غازی سوك‌و‬ ‫له‌كێڵگه‌كان����دا ده‌س����وتێنرێت‌و گڕو‬ ‫دوكه‌ڵه‌ك����ه‌ی‌ به‌رزده‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌ر‬ ‫كێڵگه‌یه‌ك����دا له‌هه‌م����و ناوچه‌كان����ی‌‬ ‫گه‌رمی����ان ببێته‌ خاوه‌ن����ی كاره‌بای‌‬ ‫خۆی‪ ،‬بۆ نمونه‌ (له‌غازی حه‌س����یره‌و‬ ‫عه‌زیز ق����ادرو كورده‌می����ر بۆ كه‌الرو‬ ‫رزگاری‌‌و ده‌وروب����ه‌ری‌‪ ،‬میل قاس����م‌و‬ ‫غازی كیڵگه‌ی‌ نزیك باوه‌شاس����وارو‬ ‫كێڵگه‌ی‌ قه‌مه‌ر له‌گوندی‌ سه‌ید مدری‬ ‫بۆ كفری‌و ده‌وروب����ه‌ری‌‪ ،‬په‌ڵكانه‌ بۆ‬ ‫دوزخورمات����وو‪ ،‬قادركه‌ره‌م بۆ هه‌مو‬ ‫ش����وێنه‌كان)‪ ،‬ه����اوكات "ده‌توانرێت‬ ‫له‌هه‌مو كێڵگه‌كاندا كوردستان كاره‌با‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ لیژن����ه‌ی‌ س����امانه‌‬ ‫سروشتییه‌كان له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫عه‌بدواڵ مه‌ال نوری‌ س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌‬ ‫ئای����ا په‌رله‌م����ان هی����چ پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫هه‌ی����ه‌ كه‌ ئه‌و غ����ازه‌ی‌ له‌كێڵگه‌كاندا‬ ‫ده‌س����وتێنرێت بۆ پرۆس����ه‌ی‌ كاره‌با‬ ‫به‌كاربهێنرێ����ت‪ ،‬ده‌ڵێ����ت "عێ����راق‬ ‫نزیك���� ‌هی‌ ‪ 80‬س����اڵ ئه‌زمونی نه‌وتی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌چی نه‌توان����راوه‌ كۆنترۆڵی‬ ‫ئه‌و غ����ازه‌ بكه‌ن كه‌ ده‌س����وتێنرێت‪،‬‬ ‫له‌كوردستانیش����دا هه‌ر كۆمپانیایه‌ك‬ ‫له‌م ب����واره‌دا كارده‌كات ته‌نها به‌دوای‌‬ ‫غازێك����دا ده‌گه‌ڕێت كه‌ س����ودی بۆی‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم جێگ����ری لیژنه‌ی‌ س����امانه‌‬ ‫په‌رله‌مان����ی‬ ‫سروش����تییه‌كانی‬ ‫كوردس����تان ئه‌ڤین عوم����ه‌ر ده‌ڵێت‬ ‫"حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌تی كاره‌باو سامانه‌‬ ‫سروش����تییه‌كان ئێستا له‌به‌رنامه‌یاندا‬ ‫له‌گه‌رمیان به‌تایبه‌ت وێستگه‌ی‌ كاره‌با‬ ‫دروستبكات‌و ئه‌و غازه‌ كۆنترۆڵ بكات‌و‬ ‫كاره‌بای لێبه‌رهه‌مبهێنێت"‪.‬‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪9‬‬

‫ساڵ به‌ساڵ روبه‌ری‌ سه‌یرانگا سروشتییه‌كان كه‌مده‌بێته‌وه‌‬

‫نرخی کابینه‌ی‌ گه‌شتیاری سێ قات به‌رزبۆته‌وه‌‬

‫میكانیزمێ���ك نه‌بوه‌ بۆ زانینی‌ ژماره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌یرانكه‌رانی‌ رۆژی‌ ن���ه‌ورۆز‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ژماره‌ی‌ ئه‌و گه‌ش���تیارانه‌ی‌ به‌یاسایی‬ ‫له‌كابینه‌‌و گون���ده‌ گه‌ش���تیارییه‌كاندا‬ ‫ده‌مێنن���ه‌وه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2011‬دا ‪7‬هه‌زار‬ ‫كه‌س‌و له‌س���اڵی‌ ‪ 2012‬دا گه‌یش���تۆته‌‬ ‫‪18‬هه‌زار كه‌س"‬

‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‪ ،‬دوكان‬ ‫ی زیاتر‬ ‫سه‌یرانگای‌ دوكان‪ ،‬ماوه‌ ‌‬ ‫له‌‪50‬ساڵه‌ شوێنی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫سه‌یرانی‌ نه‌رۆزی‌ شاری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ریه‌تی‌‌و له‌ئێستاشدا كه‌مترین‬ ‫روبه‌ری‌ سه‌یرانی‌ ئازاد‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫هاواڵتیانه‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫ته‌نها رۆژی‌ نه‌ورۆز له‌ده‌شت‌و كێو‬ ‫به‌سه‌ربه‌رن‌و ئه‌مساڵیش روبه‌ری‌‬ ‫كه‌نارئاوه‌كان به‌ته‌واوی‌ كه‌وتۆته‌‬ ‫ته‌لبه‌ندی‌ گونده‌ گه‌شتیارییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك "ده‌بێ‌ هاواڵتی‌ به‌پاره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر به‌كرێی‌ بگرێت"‪.‬‬ ‫‪50‬ملیۆن بۆ هه‌مو زۆنه‌‬ ‫گه‌شتیارییه‌كان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ گه‌شتوگوزاری‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌‪ ،‬یاسین فه‌قێ‌ سه‌عید‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "س���ه‌یرانگاكانی‌‬ ‫دوكان‌و باخان���ی‌ ق���ه‌ره‌داغ‌و دێوانه‌ی‌‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان‌و غابات���ی‌ رانیه‌‌و چاوگی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌‌و گ���رده‌ ئێس���تری‌ قه‌اڵدزێ‌‬ ‫زۆنه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌ سه‌یرانی‌ نه‌ورۆز‌و‬ ‫به‌هاری‌ ئه‌مس���اڵن"‪ .‬ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌‬ ‫باس���ی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ كرد ك���ه‌ بودجه‌ی‌‬ ‫حكومی‌ ب���ۆ هه‌مو ئ���ه‌و زۆنانه‌ ته‌نها‬ ‫‪ 50‬ملیۆن دین���اره‌‌و بۆ پاك‌و خاوێنی‌‌و‬ ‫خێم���ه‌ی‌ بنكه‌كانی‌ رێنمای���ی‌و دیجه‌‌و‬ ‫بابه‌تی‌ ئاهه‌نگ به‌كاردێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ فه‌رمانگه‌ی‌ گه‌شتوگوزاری‌‬ ‫دوكانی���ش‪ ،‬مه‌ول���ود محه‌م���ه‌د‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ وت "ئ���ه‌و ب���ڕه‌ پاره‌یه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ب���ۆ خه‌رجییه‌كانی‌ رێكخس���تنی‌‬ ‫ن���ه‌ورۆز دابینكراوه‌‪ ،‬له‌الی���ه‌ن گروپی‌‬ ‫كۆمپانیاكان���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌وه‌ دابینكراوه‌‌و‬ ‫بودج���ه‌ی‌ حكومیی نیی���ه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫باسی‌ ئه‌وه‌شی‌ كرد كه‌ گه‌شتوگوزاری‌‬ ‫دوكان له‌توانای‌ خۆی‌ له‌س���نوری‌ ئه‌و‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌ی‌ كه‌ پێیانگه‌یشتووه‌ درێغی‌‬ ‫ناكات‌و رێ‌‌و ش���وێنی‌ ته‌واوی‌ گرتۆته‌‬ ‫به‌ر بۆ رێكخستنی‌ كه‌رنه‌ڤاڵه‌كه‌ بنكه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و بنكه‌ی‌ رێنمایی‌و بنكه‌ی‌‬

‫‪ 50‬ملیۆن دینار‬ ‫بۆ پاك‌و خاوێنی‌‌و‬ ‫خێمه‌ی‌ بنكه‌كانی‌‬ ‫رێنمایی‌و دیجه‌ی‌‌و‬ ‫بابه‌تی‌ ئاهه‌نگێڕان‬ ‫بۆ سه‌یرانگاکانی‬ ‫سلێمانی دابینکراوه‌‬ ‫رۆۆژێک دوای نه‌ورۆز زۆرێک سه‌یرانگاکان ده‌بنه‌ زبڵخانه‌‬ ‫پاراستنی‌ ئه‌منیه‌تیش دابین ده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫ته‌نها ‪ 5‬سێت ته‌والێت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گه‌ش���توگوزاری‌ دوكان‬ ‫باسی‌ ئه‌وه‌ی‌ كرد كه‌ سنوری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫كابین���ه‌كان ته‌نها ‪ 5‬س���ێت ته‌والێتی‌‬ ‫تێدای���ه‌‌و له‌وان���ه‌ نیی���ه‌ پێداویس���تی‌‬ ‫گه‌ش���تیاران پڕبكات���ه‌وه‌‪ ،‬وتیش���ی‌‬ ‫"بڕیار وایه‌ تا رۆژی‌ نه‌ورۆز ‪ 5‬س���ێتی‌‬ ‫ئاماده‌ دابین بك���رێ‌"‪ ،‬هاواڵتییه‌كیش‬ ‫ده‌ڵ���ێ‌ "ناش���یرینترین دی���ارده‌ی‌‬ ‫س���ه‌یرانی‌ ئه‌و س���لێمانییه‌ رۆشنبیره‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ بێ‌ ته‌والێت هه‌مو س���اڵێ‌‬ ‫دێنه‌وه‌ ئه‌م شوێنه‌ ته‌نگ‌و قه‌ره‌باڵغه‌و‬ ‫ش���یو‌ودۆڵ‌و په‌نا ب���ه‌رد‌و دره‌خته‌كان‬ ‫پیس ده‌كه‌ن"‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌"ئه‌رشیف"‬

‫کابین ‌ه‬ ‫كه‌مترین روبه‌ری‌ كراوه‌ ماوه‌‬ ‫له‌‪ ‌$100‬بوه‌‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ هاواڵتیان���ی‌ ش���ارۆچكه‌ی‌‬ ‫خ���اوه‌ن پرۆژه‌كان���ی‌ گه‌ش���تیاری‌‬ ‫دوكان‪ ،‬ساڵ به‌ساڵ شوێنه‌ خۆشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌كه‌‌و ئه‌و ش���وێنانه‌ی‌ به‌سه‌ر زێ‌‌و له‌س���ه‌یرانگای‌ دوكان‪ ،‬ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌‬ ‫ده‌ریاچه‌ك���ه‌دا ده‌ڕوانن داگیر ده‌كرێن‌و ده‌كه‌ن كه‌ كابینه‌‌و كه‌پره‌كانیان پێش‬ ‫كابین���ه‌‌و ته‌لبه‌ندی���ان تێدا دروس���ت ‪2‬مانگ‌و ‪3‬مانگ بۆ ش ‌هو‌و رۆژی‌ نه‌ورۆز‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و جارێكیتر بواری‌ س���ه‌یرانه‌ حیجزك���راوه‌‌و ئه‌گه‌ر داوای‌ ش���وێنیان‬ ‫شێوه‌ كۆنه‌كه‌ نامێنێ‌‌و ده‌بێ‌ گه‌شتیار لێبكه‌ی���ت پێتئه‌لێ���ن "بۆ ن���ه‌ورۆزی‌‬ ‫كه‌پر‌و كابینه‌ به‌ك���رێ‌ بگرن‪ ،‬ئه‌مه‌ش ساڵێكی‌ ترته‌؟" هه‌روه‌ها سه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫ی ئه‌ندازیار حه‌مه‌ له‌گه‌شتوگوزاری‌ دوكان ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ به‌وته‌ ‌‬ ‫تاهیر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ فه‌رمانگه‌ی‌ پاشكۆی‌ ك���ه‌ حكوم���ه‌ت وه‌ك كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌نداوی‌ دوكان "ده‌بێ‌ ‪ 25‬مه‌تر له‌كه‌ناری‌ مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گ���ه‌ڵ ده‌كات‌و ئ���ه‌وان‬ ‫زێیه‌كه‌ به‌هه‌ردو به‌ری‌ كه‌ناره‌كه‌دا هیچ ئ���ازادن ب���ه‌چ نرخێك كه‌پ���رو كابینه‌‬ ‫ی تێدا نه‌كرێ���ت‌و به‌ئازادی‌‌و به‌كرێ‌ بده‌ن‪ ،‬له‌م باره‌یه‌وه‌ به‌رپرس���ی‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫كراوه‌یی بمێننه‌وه‌و ئه‌وانه‌ی‌ كراویش���ن ئۆفیسی‌ گوندی‌ زه‌رده‌شتی‌ گه‌شتیاری‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌زس���تاندا كرێی‌‬ ‫ته‌جاوزن"‬ ‫‪$300‬‬

‫خاشاك‌و پاشماوه‌ی‌ له‌ڕاده‌به‌ده‌ر‬ ‫به‌وته‌ی‌ هاواڵتیانی‌ دوكان‌و گونده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نزیك���ی‌‪ ،‬یه‌كێك له‌الیه‌ن���ه‌ خراپه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌یرانی‌ نه‌ورۆز‌و به‌هار ئه‌و خاشاك‌و‬ ‫پاش���ماوه‌ زۆره‌ی���ه‌ ك���ه‌ گه‌ش���تیاران‬ ‫جێیده‌هێڵ���ن‪ ،‬هاواڵتیی���ه‌ك ده‌ڵێ���ت‬ ‫"ئه‌گه‌ر رۆژی‌ دوه‌م بێیته‌و‌ه بۆ سه‌یران‬ ‫ناتوانی‌ شوێنێك به‌كاربهێنیت‪ ،‬زۆربه‌ی‌‬ ‫ش���وێنه‌كان له‌به‌ر چێشتی‌ رژاوو بۆن‌و‬ ‫عه‌الگه‌ی‌ پیس‌و دایبی‌‌و خاشاك به‌كه‌ڵك‬ ‫نامێنن"‪ .‬له‌م باره‌یه‌وه‌ مه‌ولود محه‌مه‌د‬ ‫مه‌جی���د به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گه‌ش���توگوزاری‌‬ ‫دوكان ده‌ڵێت "ئه‌مساڵ سه‌یاره‌ی‌ خۆڵ‌و‬ ‫تراكت���ۆر به‌س���ه‌یرانگاكه‌دا ده‌گێڕین‌و‬ ‫له‌ه���ه‌ردو مه‌دخه‌لی‌ ش���ارۆچكه‌كه‌وه‌‬ ‫كارمه‌ندانم���ان بازگه‌ی���ه‌ك بۆ رێنمایی‬ ‫داده‌نێ���ن‌و كارتی‌ رێنمای���ی‌و عه‌الگه‌ی‌‬ ‫خۆڵ ده‌ده‌ن���ه‌ هاواڵتیان" هه‌روه‌ها ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌ وتیشی‌ "چاوه‌ڕوان ده‌كه‌ین‬ ‫كابینه‌ ‪ 100-60‬دۆالره‌‌و له‌هاویندا ‪ -120‬هاواڵتیانمان ساڵ به‌ساڵ رۆشنبیرانه‌تر‬ ‫‪ 150‬دۆالره‌‌و له‌شه‌وانی‌ نه‌ورۆزیشدا ‪ 300‬له‌خه‌م���ی‌ پ���اك‌و خاوێنی‌ پاراس���تنی‌‬ ‫دۆالره‌‪ ،‬هه‌مو كابینه‌كانیشمان له‌مانگی‌ ژینگه‌ی‌ سه‌یرانگاكه‌دا بن"‬ ‫یانزه‌وه‌ حیجزكراون"‪.‬‬ ‫"كه‌رتی‌ تایبه‌ت كه‌مته‌رخه‌مه‌"‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ گه‌ش���توگوزار‬ ‫سه‌یرانگای‌ دوكان‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌ناوچه‌كانی‌ قه‌ش���قۆلی‌‌و سلێمانی‌ یاسین فه‌قێ‌ سه‌عید ده‌رباره‌ی‌‬ ‫ره‌نی‌ سارتكه‌‌و ناوچه‌ی‌ سیاحه‌ی‌ كۆن گه‌شاندنه‌وه‌ی‌ كه‌رتی‌ گه‌شتیاری‌ ده‌ڵێت‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ریاچه‌ی‌ دوكان بۆ گه‌شتیاری‌ "كه‌رت���ی‌ تایبه‌تم���ان كه‌مته‌رخه‌م���ن‌و‬ ‫به‌كاردێن‌و ‪23‬پرۆژه‌ی‌ گه‌ش���تیاری‌ لێ‌ تائێس���تا خۆیان بیریان له‌په‌یداكردنی‌‬ ‫دروس���تكراوه‌ كه‌ ك���ۆی‌ هه‌مویان ‪ 160‬سپۆنس���ه‌ر نه‌كردۆت���ه‌وه‌"‪ .‬ئام���اژه‌ی‌‬ ‫كابینه‌یه‌‌و جێگای‌ كه‌متر له‌هه‌زار كه‌س به‌وه‌ش���دا ك���ه‌ گروپ���ی‌ كۆمپانیاكانی‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‌و ته‌نها ‪ 2‬هۆتێلی‌ گه‌شتیاریش هه‌ڵه‌بجه‌ سپۆنسه‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‬ ‫له‌سنوره‌كه‌دا هه‌ن‪ ،‬ده‌رباره‌ی‌ ژماره‌ی‌ گشتییه‌كه‌یانه‌و سااڵنه‌ به‌و سپۆنسه‌ره‌‬ ‫گه‌شتیارانی‌ رۆژی‌ نه‌ورۆز به‌رێوه‌به‌ری‌ زۆرێ���ك له‌پێداویس���تی‌‌وكاره‌كانیان‬ ‫گه‌ش���تیاری‌ دوكان وت���ی‌ "تائێس���تا راده‌په‌ڕێنن‪.‬‬

‫ده‌سته‌یه‌كی‌ نوێ‌‌و تایبه‌ت به‌نیشته‌جێبون داده‌مه‌زرێت‬ ‫ی ‪ 50‬بۆ ‪ 60‬هه‌زار كرێنشین هه‌یه‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا نزیكه‌ ‌‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ‪148‬ـ‪ 641‬یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیشته‌جێبون له‌رێگای‌ وه‌به‌رهێنانه‌و‌ه‬ ‫له‌هه‌رێمدا دروستكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم رێژه‌ی‌‬ ‫كرێچی‌ له‌هه‌رێمدا "له‌جیاتی‌ كه‌مكردن‪،‬‬ ‫زیادیكردوه‌"‪ ،‬به‌رپرسێكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫كرێنشینانیش‪ ،‬پێیوایه‌‪ ،‬هۆكاری‌ ئه‌وه‌‬ ‫بازرگانیكردنه‌ به‌یه‌كه‌كانه‌وه‌ "كه‌مترین‬ ‫خه‌ڵكی‌ هه‌ژار‌و كرێچی‌ سودمه‌ندبون‬ ‫له‌‌و یه‌كانه‌ی‌ دروستكراون"‪ .‬ئه‌ندامێكی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ش ئاشكرای‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌ئێستادا حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫سه‌رقاڵی‌ دروستكردنی‌ دامه‌زراوه‌یه‌كه‌‬ ‫به‌ناوی‌ نیشته‌جێبون‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئاماره‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كرێنش���ینانی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 50‬بۆ ‪ 60‬هه‌زار كرێنش���ین‬ ‫له‌كوردس���تاندا هه‌یه‌‪ ،‬ل���ه‌و رێژه‌یه‌ش‬ ‫‪ 15600‬له‌ش���اری‌ هه‌ولێ���ره‌‪ .‬به‌پێ���ی‌‬ ‫ی ده‌س���ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنانیش‬ ‫ئاماره‌كان ‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ دامه‌زراندنیان���ه‌وه‌ ل���ه‌‬ ‫‪ 2006/8/1‬تاكو ‪ ،2013/3/13‬له‌كۆی‬ ‫گشتی‌ هه‌مو سێكته‌ره‌كان ‪ 531‬پڕۆژه‌‬ ‫جێبه‌جێكراون‌و ب���ڕی‌ ‪ 26‬ملیار‌و ‪207‬‬ ‫ملیۆن دۆالر قه‌باره‌ی‌ وه‌به‌رهێنان بوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ‪ 44007‬دۆنم زه‌وی‌ ب���ۆ پڕۆژه‌كان‬ ‫ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬ل���ه‌و رێژه‌ی���ه‌ش ‪175‬‬ ‫پ���ڕۆژه‌ له‌بواری‌ نیش���ته‌جێبوندا بوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ زۆرتری���ن پڕۆژه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ب���وه‌ ك���ه‌ ‪ 81‬پڕۆژه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫له‌س���لێمانیش ‪ 54‬پڕۆژه‌‌و له‌دهۆكیش‬ ‫‪ 40‬پ���ڕۆژه‌ جێبه‌جێك���راون‪ ،‬ژم���اره‌ی‌‬ ‫هه‌مو یه‌كه‌كانیش ‪ 148,641‬بون‪ ،‬كه‌‬ ‫‪ 20,808‬یه‌كه‌ س���ندوقی‌ نیشته‌جێبون‬ ‫گرتونیه‌ته‌وه‌‌و ‪ 127,833‬یه‌كه‌ش به‌بێ‌‬ ‫سندوق بوه‌‪ ،‬كۆی‌ سه‌رمایه‌ی‌ پڕۆژه‌كانی‬ ‫نیشته‌جێبونیش ‪13,536,903,239‬‬ ‫دۆالر بوه‌‌و ‪ 24,323‬دۆنم زه‌ویشی‌ بۆ‬

‫ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬ ‫لێپرسراوی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ داكۆكی له‌ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫كرێنش���ینانیش له‌لقی‌ هه‌ولێر مه‌حمود‬ ‫ئیسماعیل مه‌حمود‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ راسته‌ له‌دابه‌شكردنی‌ زه‌وی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫خه‌ڵك تێیدا سودمه‌ندبون‪ ،‬به‌اڵم له‌روی‌‬ ‫نیش���ته‌جێبون خه‌ڵ���ك زه‌ره‌رمه‌ندبوه‌‬ ‫"زۆربه‌ی‌ ئه‌و زه‌وییانه‌ بازرگانی‌‌و كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ پێوه‌كراوه‌‌و نه‌توانراوه‌ بكرێن‬ ‫به‌یه‌ك���ه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون‪ ،‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫یه‌كانه‌ش كه‌ دروس���تكراون نه‌یتوانیوه‌‬ ‫رێژه‌ی‌ كرێچی‌ كه‌مبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ كرێنش���ینان‬ ‫تیشكده‌خاته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ش كه‌ له‌كاتی‌‬ ‫ده‌س���تبه‌كاربونیانه‌وه‌‪ ،‬بۆ خزمه‌تكردن‬ ‫به‌چینی‌ كرێنشین‪ ،‬س���ه‌ردانی‌ زۆرێك‬ ‫له‌الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی���ان كردوه‌‬ ‫"ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێم���ه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت‪ ،‬جێبه‌جێ‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا حه‌یده‌ر مسته‌فا‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ لێكۆڵینه‌وه‌و زانیاری‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫له‌ده‌سته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‪ ،‬هێما بۆ ئه‌وه‌ کارکردن له‌پڕۆژه‌یه‌کی نیشته‌جێبون له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌كات له‌دوای‌ ساڵی‌ ‪ 2007‬كه‌‬ ‫بڕیارده‌ره‌كه‌ی‌ لیژنه‌ی‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ ئه‌و دامه‌زراوه‌دا ده‌بێت‬ ‫س���ندوقی‌ نیش���ته‌جێبون دامه‌زراوه‌ زه‌ره‌ریشیان له‌زه‌وی‌ كشتوكاڵی‌ داوه‌‪،‬‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ خ���ۆی هه‌ب���وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و رونیش���یده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ نرخی‌ ئه‌و تیشكده‌خاته‌ س���ه‌ر ئه‌وه‌ش كه‌ وه‌كو له‌ئێستاشدا كاركردن بۆ دروستكردنی‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ كرێنش���ین‪ ،‬ئه‌و یه‌كانه‌ی‌ دروس���ت ده‌كرێن زۆر به‌رزن‪ ،‬په‌رله‌مان توانیویانه‌ چه‌ند كارێك بكه‌ن ئ���ه‌و دامه‌زراوه‌ی���ه‌ چڕكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ئێس���تادا ك���ه‌ مۆڵه‌تدان بۆ چینی‌ هه‌ژار نابن "ئه‌گه‌ر خه‌ڵكێكی‌ له‌وانه‌ یاس���ای ژماره‌ ‪ 7‬ك���ه‌ له‌الیه‌ن دامه‌زراوه‌ی���ه‌ش په‌یوه‌ن���دی‌ به‌هی���چ‬ ‫به‌یه‌كه‌كان���ی‌ نیش���ته‌جێبون راگیراوه‌‪ ،‬هه‌ژار بتوانێت ‪ 8‬یان ‪ 10‬ده‌فته‌ر دۆالر په‌رله‌مانه‌وه‌ په‌س���ندكراوه‌‪ ،‬ئه‌ویش بۆ ش���وێن‌و وه‌زاره‌تێك نابێ���ت‌و خاوه‌نی‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ب���ۆ یه‌كه‌كانی‌ مامۆس���تایان‌و بدات ب���ۆ كڕینی‌ خانویه‌ك یان تۆماری‌ دروس���تكردنی‌ یه‌كه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون جۆرێ���ك له‌مه‌ركه‌زیه‌تی���ش ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵك���ی‌ ه���ه‌ژار‌و كه‌مداه���ات به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌‪،‬‬ ‫پزیش���كان مۆڵه‌ت���دراوه‌‌و ل���ه‌زۆر بكات‪ ،‬ئه‌وا هه‌ژار نییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها خه‌لیل عوسمان‪ ،‬بڕیارده‌ری‌ "له‌ئێستاشدا له‌س���لێمانی‌ چۆته‌ بواری‌ ئ���ه‌و دامه‌زراوه‌یه‌ س���ێ ج���ۆر یه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شوێنیش ده‌س���تبه‌كار كراوه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫كاره‌كانیش���ی‌ نیشته‌جێبون دروست ده‌كات‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫ئێس���تا وردبین���ی‌ ئ���ه‌و ده‌كرێ���ت لیژنه‌ی‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و نیشته‌جێكردن‌و جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‌و‬ ‫چ���ۆن ده‌س���تبكرێته‌وه‌ به‌پرۆژه‌كانی‌ هاوچه‌رخكردن���ی‌ الدێ‪ ،‬له‌په‌رله‌مان���ی‌ ته‌واوب���وه‌‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و یه‌كانه‌ ب���ۆ خه‌ڵك���ی‌ ه���ه‌ژار‌و كه‌مده‌رامه‌ته‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬به‌هه‌مانش���ێوه‌ هاوڕایه‌‪ ،‬به‌نرخێكی‌ هه‌رزان‌و به‌قیستی‌ ‪ 25‬ساڵ به‌نرخێكی‌ هه‌رزان‌و به‌قیستی‌ ‪ 25‬ساڵ‪،‬‬ ‫نیشته‌جێبون"‪.‬‬ ‫م‪.‬ئه‌یوب ئه‌نوه‌ر سماقه‌یی‌‪ ،‬مامۆستای له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ خه‌ڵكی‌ هه‌ژار‌و كه‌م بدرێ���ت به‌و كه‌س���انه‌"‪ .‬كارێكی‌ تر كه‌ دوهه‌میان بۆ چینی‌ مامناوه‌نده‌‪ ،‬جۆری‌‬ ‫ئابوری‌ له‌زانكۆی‌ س���ه‌اڵحه‌دین‪ ،‬له‌گه‌ڵ داهات‪ ،‬كه‌مترین س���ودیان له‌و یه‌كان ‌ه یاسای‌ ده‌س���ته‌ی‌ وه‌به‌رهێنان هه‌موار س���ێهه‌مینیان دروس���تكردنی‌ خانوی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێیوایه‌ كه‌ خه‌ڵكی‌ كرێنش���ین بینیوه‌‪ ،‬كه‌ به‌ناوی‌ ئه‌وانه‌ دروستكراوه‌‪ .‬ده‌كرێته‌وه‌‌و حكومه‌تی‌ هه‌رێم سه‌رقاڵی‌ گه‌وره‌یه‌ ب���ۆ چینی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند "له‌وه‌دا‬ ‫كه‌متری���ن س���ودیان له‌پرۆژه‌كان���ی‌ "به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ به‌رزی���ی‌ دروس���تكردنی‌ دامه‌زراوه‌یه‌كه‌ به‌ناوی‌ حكومه‌ت سودێكی‌ زۆر ده‌كات‌و ده‌یخاته‌‬ ‫وه‌به‌رهێنانی‌ نیشته‌جێبون وه‌رگرتوه‌‪ ،‬نرخه‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵكانی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‌و دام���ه‌زراوه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون "هه‌رچی‌ س���ه‌ر ج���ۆری‌ یه‌كه‌م بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫پڕۆس���ه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون هه‌یه‌ له‌ژێر الیه‌نه‌ی‌ پێ‌ ته‌واوبكات بۆ هاواڵتیان"‪.‬‬ ‫هاوكات بۆچونیشی‌ وای ‌ه كه‌ ئه‌و یه‌كانه‌ ئاست مامناوه‌ند سودی‌ لێبنیوه‌"‪.‬‬

‫فریا ‌ی‬ ‫سه‌هۆڵه‌كه‌‬ ‫بكه‌ون!‬ ‫شه‌قامی‌ س���الم‪ ،‬كه‌ ناسراوه‌‬ ‫به‌شاقامی‌ س���ه‌هۆڵه‌كه‌‪ ،‬له‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆرێ���ك له‌خه‌ڵك���ی‌ ش���اری‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬جێگای‌ تایبه‌تی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫زۆرجار وه‌ك ناسنامه‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌ناس���رێ‌‪ ،‬ئه‌و شوناس���ه‌ش‬ ‫دی���اره‌ له‌س���ااڵنی‌ نه‌وه‌ده‌كاندا‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ تۆخ بویه‌وه‌‪ ،‬زۆرجار‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئاس���ایی‌‌و بۆ پیاسه‌ی‌‬ ‫ئێ���واران‌و رویان له‌و ش���ه‌قامه‌‬ ‫ده‌كرد بۆ س���اتێك پش���ودان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌فس���وس ئێس���تا هه‌ر‬ ‫ئه‌و ش���ه‌قامه‌ خه‌ریكه‌ شوناسه‌‬ ‫جوانه‌كه‌ی‌ جاران له‌ده‌س���تدا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌ر چه‌ند هۆكارێكی‌‬ ‫زۆر س���اده‌‪ ،‬له‌وان���ه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫كه‌سی‌ به‌ناو گه‌نج‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ت���ا به‌ره‌به‌ی���ان به‌ده‌نگی‌ به‌رز‬ ‫قسه‌ی‌ نه‌شیاو به‌یه‌كتری‌ ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫به‌ئۆتۆمبیله‌كانیشیان شه‌قامه‌كه‌‬ ‫قه‌ره‌باڵ���غ ده‌كه‌ن‌و ده‌بنه‌ هۆی‌‬ ‫پشێوی‌‪ .‬به‌ده‌ر له‌وه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫عاره‌بان���ه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫نه‌ش���یاوو ناشارستانی‌‪ ،‬سیمای‌‬ ‫ش���ه‌قامه‌كه‌یان ش���ێواندوه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك جگه‌ له‌ناته‌ندروستی‌‬ ‫ئ���ه‌و خواردنانه‌ی‌ ده‌فرۆش���ن‪،‬‬ ‫ته‌واوی‌ شه‌قامه‌كه‌شیان كردۆته‌‬ ‫پاش���ماوه‌ی‌ خواردنه‌كانی���ان‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ وه‌ك كۆمه‌ڵێ���ك ماڵ���ی‌‬ ‫گه‌ڕه‌كی‌ عه‌قاری‌‪ ،‬داوا له‌الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داركان ده‌كه‌ی���ن‬ ‫هه‌رچی‌ زوه‌ چاره‌س���ه‌رێك بۆ‬ ‫ئ���ه‌و گرفتانه‌ بدۆزنه‌وه‌‌و كارێك‬ ‫بكه‌ن شه‌قامه‌كه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ناسنامه‌ جوانه‌كه‌ی‌ جارانی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌وترا س���ه‌هۆڵه‌كه‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫بۆت ‌ه ناسنامه‌ی‌ شاره‌كه‌‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌دانیشتوانی‌‬ ‫گه‌ڕه‌كی‌ عه‌قاری‌‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫به‌رنامه‌ ته‌له‌فیزیۆنییه‌كان‌و‪ ..‬ستایلت‬

‫به‌رنامه‌كان����ی ه����ه‌واداری زیات����ر له‌‪ 10‬له‌پڕایمی كۆتاییدا عه‌زییه‌كی بۆ دیزاینكرا‬ ‫س����اڵ ده‌بێ����ت بونیان هه‌ی����ه‌ جا گه‌ر به‌ب����ه‌ردی ئه‌ڵماس‪ ،‬كه‌ نرخه‌كه‌ی زیاتر‬ ‫له‌ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكاوه‌ له‌(‪ )1300000‬ملیۆنێك‌و سێس����ه‌د هه‌زار‬ ‫ده‌س����تیپێكردبێت ئ����ه‌وا ئه‌م����رۆش ریالی سعودی تێچو‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌ریخست‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت����ی ناوه‌راس����ت‌و هه‌رێم����ی ك����ه‌ به‌درێژای����ی به‌رنامه‌كه‌(أح��ل�ام)‬ ‫كوردستانیشدا هه‌ن وه‌كو(‪ American‬پشتیبه‌ستبو به‌دیزاینه‌ری لوبنانی(تۆنی‬ ‫‪ Idol , Arab Idol) ,(Kurd Star ,‬یعق����وب)و ستایلیس����تی تایبه‌تی خۆی‬ ‫‪)Super Star‬و زۆریت����ر‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ (كریستێل عه‌ون) كه‌ به‌تایبه‌تی كاری‬ ‫ئێوه‌ی خانم����ان وه‌ك بینه‌رێكن بۆ ئه‌م له‌گه‌ڵدا ده‌كردن به‌درێ����ژای به‌رنامه‌كه‌‬ ‫به‌رنامان����ه‌ به‌اڵم ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئێوه‌ كه‌ وه‌گ����ه‌ر پێویستیش����ی بكردایه‌ عه‌زی‬ ‫چێژێكی تایبه‌تی لێوه‌رده‌گرن ده‌توانن نوێی����ان بۆ دیزاین ده‌ك����رد‪ ،‬هه‌ر وه‌كو‬ ‫س����ودی لێوه‌ر بگ����رن ب����ۆ خۆگۆڕین‌و ئه‌و عه‌زییه‌ ئه‌ڵماسییه‌ تایبه‌تییه‌ی كه‌‬ ‫جیهانی وروژاند‪.‬‬ ‫ستایل‌و جلوبه‌رگی باوی ئه‌و وه‌رزه‌‪.‬‬ ‫هه‌ری����ه‌ك له‌به‌ش����داربوان‌و لیژن����ه‌ی ده‌توانیت پشتببه‌س����تیت ب����ه‌و جۆره‌‬ ‫بڕیارده‌ر ب����ۆ ئه‌وه‌ی ك����ه‌ به‌جوانترین س����تایلی قژانه‌ی كه‌ بۆیان رێكده‌خه‌ن‬ ‫ش����ێوه‌ ده‌ربك����ه‌ون پشتده‌به‌س����تن به‌اڵم به‌ره‌نگ‌و ش����ێوازی خۆت‪ ،‬وه‌ ئه‌و‬ ‫به‌دیزاین����ه‌رو ستایلیس����تی تایب����ه‌ت عه‌زییان����ه‌ی كه‌ به‌نوێترین دیزاین بۆیان‬ ‫به‌خۆی����ان‪ ،‬كه‌ تا بتوان����ن هه‌وادارانیان ئاماده‌ ده‌كرێت چونكه‌ به‌بێ راوێژكاری‌و‬ ‫وه‌ك ئه‌وان ده‌ربك����ه‌ون‪ )Arab Idol( ،‬كه‌س����ی ش����اره‌زا ده‌رناكه‌ون وه‌ تۆش‬ ‫وه‌رزی یه‌كه‌م ناوبانگێكی زۆری ده‌ركرد ده‌توانیت س����ودمه‌ندبیت چونكه‌ ره‌نگه‌‬ ‫له‌بواری دیزایندا كاتێك ده‌ركه‌وت كچ ‌ه تۆش ته‌نها كه‌مێ راوێژكاری‌و یارمه‌تیت‬ ‫گۆرانیبێ����ژی (خلیجی إماراتی ‪ -‬أحالم) پێویست بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫له‌هەڵەبجە‪..‬‬ ‫ئا‪ :‬رەوا بورهان‬

‫گەنجێکی هەڵەبجەیی دەڵێت "‬ ‫هەڵەبجە وەک پارچەیەک لەئێرانی‬ ‫لێهاتوە‪ ،‬کچەکان مانتۆ‌و حیجاب‬ ‫دەکەن بەاڵم نیوەی قژیان‬ ‫بەدەرەوەیە‌و کوڕانیش خەریکی‬ ‫لێخوڕینی ماتۆڕن‌و گروپی چلکەس‬ ‫بۆ پەنجا کەسیان دروست کردوە‪،‬‬ ‫زۆرینەی گەنجانی شارەکەش کاتێک‬ ‫دەیانەوێت بچنە زانکۆ کۆلیژی زمانی‬ ‫فارسی یەکەم هەڵبژاردەیانە"‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫خاوه‌ن چه‌ندین بیرۆك���ه‌و داهێنانی‌‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ ئ���ه‌و به‌هره‌مه‌ندیی���ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫س���ودبه‌خش بێ���ت ب���ۆ كه‌س���ان ‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌رت‪ .‬خوشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫ی بڕیاری‌ تۆیه‌‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕێ ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫کچە کوردێک بەناوی پەرواز حوسێن‬ ‫کە هاوسەری هونەرمەندی الو گۆران‬ ‫س���اڵحە لەپرۆگرامی ئەرەب ئایدلی‬ ‫کەناڵ���ی ‪ MBC‬بەش���داری ک���رد‌و‬ ‫گۆرانییەکی بەکورد‌ی‌و گۆرانییەکی‬ ‫بەعەرەب���ی ل���ەو پرۆگرام���ەدا‬ ‫پێشکەش���کرد‌و توانی ب���ۆ قۆناغی‬ ‫داهاتو سەربکەوێت‪.‬‬ ‫‪ Arab Idol‬لەکەناڵ���ی ئاس���مانی‬ ‫‪ mbc‬شەوی هەینی کاتژمێر ‪٩:٠٠‬‬ ‫بەکات���ی ناوخۆ نمایش���کراو تیایدا‬ ‫دو بەش���داربوی باشوری کوردستان‬ ‫هەردوکی���ان‬ ‫بەش���دارییانکردو‬ ‫س���ەرکەوتنیان بەدەس���تهێنا ب���ۆ‬ ‫قۆناغی داهاتو‪.‬‬ ‫سەرچاوەیەکی ئاگادار لەهونەرمەند‬ ‫گۆران س���اڵح ئ���ەو زانیارییانەی بۆ‬ ‫ئاوێنە پشتراس���تکردەوە بەاڵم هیچ‬ ‫زانیارییەکی لەسەر قۆناغی داهاتوی‬ ‫پرۆگرامەکە ئاشکرا نەکرد‪.‬‬ ‫پەرواز دانیش���توی شاری هەولێرە‬ ‫تەمەن���ی ‪24‬س���اڵەو خێزانی گۆران‬ ‫س���اڵحی گۆرانیبێ���ژەو خوێندکاری‬ ‫پەیمان���گای هون���ەرە جونەکان���ە‬ ‫لەشاری هەولێر‪ ،‬لەرێگەی کەسێکەوە‬ ‫قس���ەکانی بۆ وەردەگێردرا بۆسەر‬ ‫زمانی کوردی‪ ،‬کە دواتریش ئەویش‬ ‫توانی س���ەرکەوتوبێت ب���ۆ قۆناغی‬ ‫داهاتو لەو پرۆگرامەدا‬

‫کچە کوردێک لەبەرنامەی ‪ Arab Idol‬بەکوردی گۆرانی دەڵێت‬ ‫رۆژانە ‪ 200‬تەن پەتاتە لەسلێمانی دەفرۆشرێت‬

‫"کچان بەشێوازی ئێرانی پۆشاک دەپۆشن‌و‬ ‫کورانیش گروپی ماتۆرسواریان دروستکردوە"‬

‫کاتێ���ک بەش���ەقامەکانی ش���اری‬ ‫هەڵەبجەدا هاتوچۆ دەکەیت بەش���ێکی‬ ‫زۆری دوکانەکان بەناوی شارەکانی واڵتی‬ ‫ئێرانەوە ناونراون‪ ،‬سەرتاشخانەکانیش‬ ‫نوسیویانە بەشێوازی ئێرانی سەر چاك‬ ‫دەکەن‪ ،‬بادینان محەمەد کە گەنجێکی‬ ‫شارۆچکەکەیە دەڵێت "گەنجان ئێستا‬ ‫خەریک���ی فێربونی زمانی فارس���ین‪،‬‬ ‫ه���ەر گەنجێک واز لەخوێندن دەهێنێت‬ ‫ماتۆڕێ���ک دەکڕێ���ت‌و ئێس���تا گروپی‬ ‫ماتۆرس���واریان دروستکردوە‌و بەگروپ‬ ‫بەشارەکەدا دەسوڕێنەوە"‪.‬‬ ‫دیاری حس���ێن گەنجێک���ی دیکەی‬ ‫ش���ارەکەیە ئ���ەو ه���ۆکاری ئ���ەو‬ ‫تێکەاڵوبون���ەی گەنج���ان بەئێ���ران بۆ‬ ‫نزیکی س���نوری هەڵەبجە لەو واڵتەوە‬ ‫دەگەڕێنێتەوە وتی "تائێس���تا بەشێک‬ ‫لەکەناڵە ناوخۆییەکان���ی واڵتی ئێران‬ ‫لەش���ارۆچکەی هەڵەبجە وەردەگیرێت‬ ‫ئەمە جگە لەوەی کە لەرابردودا بەهۆی‬ ‫ئی���ش‌و ئاوارەییەوە بەش���ێکی زۆری‬ ‫خێزان���ەکان رویان ل���ەو واڵتە کردوە‌و‬ ‫فێری زمانی فارس���ی بون‪ ،‬بەش���ێک‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫ژنێک به‌دیار گۆڕی ئازیزیه‌کیه‌و‌ه له‌هه‌ڵه‌بجه‌ ‬ ‫لەگۆڤار‌و کتێبە فارس���ییەکانیش لێرە‬ ‫زۆر دەخوێنرێنەوە"‪.‬‬ ‫دی���اری وتیش���ی لەئێس���تادا زیاتر‬ ‫ل���ە‪ 50‬گەنج لەکۆلیژی زمانی فارس���ی‬ ‫وەرگی���راون‌و گەنج���ان زیاتر حەز بەو‬ ‫کۆلێ���ژە دەک���ەن‌و دەیانەوێ���ت فێری‬ ‫زمانی فارس���یی ببن‌و بەبەردەوام گوێ‬

‫گا‬ ‫ی كاره‌كانت بپارێزیت‪.‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ نهێن��� ‌‬ ‫باش���تروای ‌ه ئ���ه‌م ماوه‌ی��� ‌ه ب���ۆ چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫چركه‌یه‌كیش بێ���ت كۆنترۆڵ ‌‬ ‫خ���ۆت بی���ت‌و به‌كاره‌كانت���ه‌و‌ه خۆت‬ ‫سه‌رقاڵ بكه‌یت‪.‬‬

‫لەگۆرانی فارسی دەگرن‪.‬‬ ‫ش���اری هەڵەبجە کە دوای ‪ 25‬ساڵ‬ ‫لەکیمیابارانکردنی ئێس���تا گەنجەکانی‬ ‫السایی گەنجانی واڵتی ئێران دەکەنەوە‬ ‫دیاری دەڵێت " ئەو الس���اییکردنەوەیە‬ ‫تەنها روکەش���ەو نەیانتوانیوە السایی‬ ‫کلتورە دەوڵەمەندەکەیان لەئەدەبیات‌و‬

‫دوانه‌‬ ‫ی یه‌كالك���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌ه بڕی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫بد‌هی‌ له‌س���ه‌ر كاره‌كانت‪ ،‬دواخستن ‌‬ ‫بڕیاره‌كان���ت زیان���ت پێده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫به‌س���ه‌رتدا‬ ‫ئیش���وكــاره‌كان‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫هونەر‌و فەرهەنگەکەی بکەنەوە"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەو شێوازی الساییکردنەوەیە‬ ‫بادین���ان وتی هەر گەنجێکت لەزانکۆی‬ ‫س���لێمانی بینی بەشێوازی ئێرانی جل‬ ‫ببۆش���ێت ئەوا بەدڵنیای���ەوە دەزانیت‬ ‫خەڵک���ی هەڵەبجەیەو ناس���ینەوەیان‬ ‫ئاسانە‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌قس���ه‌كانت هه‌س���ت ‌‬ ‫ت���رت برین���دار ده‌كه‌ی���ت په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تێكان���ت ب���ه‌ره‌و ش���لۆقبون‬ ‫ده‌ڕوات پێویس���ت ‌ه به‌ئاگابی���ت له‌هه‌ر‬ ‫قسه‌یه‌ك ده‌یكه‌یت‪.‬‬

‫مۆنیکا‪،‬‬ ‫حەز‌و خولیای چییه‌؟‬

‫له‌هه‌شت واڵته‌و ‌ه سێومان بۆ دێت‬

‫پەتات���ەی تورک���ی‌و س���وری‌و ئێرانی‬ ‫عەل���وەی س���لێمانی پڕک���ردوە‌و‬ ‫بازرگانێکیش دەڵێت "رۆژانە ‪ 200‬تەن‬ ‫پەتاتە لەسلێمانیدا دەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫س���یروان محەمەد عەل���ی کە ماوەی‬ ‫پێنج س���اڵە پەتاتە بۆشاری سلێمانی‬ ‫دەهێنێت‌‪ ،‬ئاماژە بۆ ئەوە دەکات لەچوار‬ ‫واڵتەوە پەتاتە بۆشاری سلێمانی دێت‬ ‫کە ئەوانیش تورکی‌و س���وری‌و ئێرانی‌و‬ ‫مەقدۆنین‌‪ ،‬ئ���ەو بازرگانە لەلێدوانێکی‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند س���لێمانی شارێکی‬ ‫پەتاتەخ���ۆرە‌و هەم���و رۆژێ���ک تەنها‬ ‫لەش���اری س���لێمانیدا ‪ 200‬تەن پەتاتە‬ ‫دەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫ی ناوبراو‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه به‌وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژان��� ‌ه له‌هه‌ش���ت واڵت���ه‌و‌ه به‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی بار‌ه س���ێو به‌ره‌و‬ ‫ده‌ریایی‌‌و وش���كان ‌‬ ‫ی زه‌ردو سورو‬ ‫ی دێت‪ ،‬ك ‌ه سێو ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "به‌حوكم ‌‬ ‫س���ه‌وزن‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی زۆر ده‌گرێت‌و‬ ‫س���ێو به‌رگه‌ی‌ مانه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ساردكه‌ره‌وه‌دا هه‌ڵده‌گیرێت‪ ،‬له‌ئێران‌و‬ ‫لوبن���ان‌و س���وریا‌و توركی���ا‌و ئیتاڵیا‌و‬ ‫مه‌قدۆنیا‌و چین‌و ئۆكرانیاو‌ه بار‌ه سێو‬ ‫ی دێت‪.‬‬ ‫به‌ترێل ‌ه بۆ سلێمان ‌‬

‫لەچاوپێکەوتنێک����ی‬ ‫مۆنی����کا‬ ‫ئاوێنەکان����دا ح����ەز‌و خولیاکان����ی‬ ‫ئاش����کرا دەکات‌و پێیخۆشە لەکاری‬ ‫خێرخوازیدا بەشداری بکات‌و حەزی‬ ‫لەسەفەرکردنەو‪ ،‬جارجاریش شیعر‬ ‫دەنوسێت‪.‬‬ ‫مۆنی����کا ک����ە ماوەیەک����ی زۆرە‬ ‫ ‬ ‫پیتزای کابرا له‌سلێمانی‬

‫له‌سلێمانی میو‌ه بازاڕی گه‌رمه‌ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫سلێمانی سااڵنە هەشت ملیۆن دۆالر‬ ‫دەدات بەگوڵ‌و ئینجانه‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬

‫‪11‬‬

‫لەس����لێمانی گوڵ ب����ازاڕی گەرمەو‬ ‫خاوەن����ی مەش����تەلێکیش دەڵێ����ت‬ ‫"س����لێمانی س����ااڵنە ‪ 7‬بۆ ‪ 8‬ملێۆن‬ ‫دۆالر گ����وڵ‌و ئینجان����ە لەئێ����ران‬ ‫دەکڕێت"‬ ‫س����اڵح عه‌لی‌ كه‌ خاوەن مەشتەلی‬ ‫باوان����ە لەناو ب����ازاڕی س����لێمانی‌و‬ ‫‪17‬س����اڵە خەریک����ی هێنانی گوڵ‌و‬ ‫گەاڵیە وت����ی "بەپێی مەزەندەی من‬ ‫لەس����لێمانی خاوەن مەش����تەلەکان‬

‫شێر‬ ‫ی زۆر ده‌خه‌یت��� ‌ه‬ ‫ی الوه‌ك��� ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ئیش���وكاره‌كانی‌ رۆژان���ه‌ت‪ .‬دور نیی ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش زه‌ره‌رت پێبگه‌یه‌نێت‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك خ���ۆت به‌ئیش���وكاره‌كان ‌‬ ‫خۆته‌و‌ه سه‌رقاڵ بكه‌یت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‬ ‫ێ كێش��� ‌ه له‌ش���وێن ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫بێ���زارت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه هه‌رش���تێك‬ ‫ی لێبه‌دور‬ ‫ی به‌تۆو‌ه نه‌بو خۆت ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ی تۆ ‌‬ ‫بگریت‪ .‬چونك ‌ه هیچ قازانج ‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬

‫کابرا‪ ،‬لەئاماژە بۆ‬ ‫خۆشەویستەکەیەوە‬ ‫بۆ ناوی دوکانەکەی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫کاب����را یەکێکە لەو وش����انەی رۆژانە‬ ‫لەت����ۆڕی کۆمەاڵیەت����ی فەیس����بوک‬ ‫گەنج����ان وەک ئاماژەی����ەک بۆ ناوی‬ ‫خۆشەویس����تەکانیان بەکاریدەهێ����ن‌و‬ ‫لەس����لێمانیش پیتزای����ەک بەو ناوەوە‬ ‫کراوەتەوە‌‪.‬‬

‫بەبڕی زیاتر له‌ ‪ 7‬بۆ‪ 8‬ملێۆن دۆالر‬ ‫شەتڵ‌و نەمام‌و ئینجانە دەهێنن"‪.‬‬ ‫ئامان����ج حەبیبیش ک����ە خاوه‌نی‬ ‫کۆگای گوڵی سروش����تییە لەشاری‬ ‫سلێمانی ئاماژە بۆ ئەوە دەکات کە‬ ‫لەرۆژی بۆنەکاندا گوڵ فرۆشی زۆرە‌و‬ ‫وتی " ئێوارەی ڤاالنتاین دوكانه‌كه‌م‬ ‫بەرناکەوێ����ت‌و ل����ەو رۆژەدا ‪5‬هەزار‬ ‫گوڵی س����ورم هێنا‌و نەمایەوە‌و بایی‬ ‫‪ 17‬ملێۆن دینار گوڵم فرۆشت"‬

‫خاوەن����ی ئ����ەو دوکان����ە‪ ،‬ئەحمەد‬ ‫محەمەد سەبارەت بەهەڵبژاردنی ئەو‬ ‫ناوە بەئاوێنەی وت "‪19‬ساڵ لەمەوبەر‬ ‫کچێک����م خۆشدەویس����ت‪ ،‬لەنێ����وان‬ ‫برادەران����دا لەجیاتی کەپڵی ئێس����تا‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت���ان‬ ‫باش���تروای ‌ه هاوكاری��� ‌‬ ‫بك���ه‌ن له‌تێپه‌ڕانی‌ ئه‌ركه‌كانیان چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌وه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویس���ت ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫دوپشک‬ ‫ێ دێته‌ پێش���ت هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی ن���و ‌‬ ‫كارێك ‌‬ ‫به‌پـــــــه‌ل ‌ه هه‌مو شتێك بكه‌یت پشت‬ ‫ی ته‌ندروستیت‬ ‫به‌خۆت ببه‌س���ته‌‪ .‬بار ‌‬ ‫جێگی���ره‌و كێش���ـــــه‌ت بۆ دروس���ت‬ ‫ناكات‪.‬‬

‫لەمیدیاکاندا دەرکەوتوە‌و خوش����کی‌‬ ‫لۆکەی����ە تائێس����تا دو گۆران����ی‬ ‫تۆمارک����ردوە بەن����اوی ڤاتی����کان‌‬ ‫کە تێکس����تی فەرەی����دون عەبدول‬ ‫بەرزنج����ی‌و گۆرانی س����ااڵنێکە کە‬ ‫هەردو گۆرانییەکە لەالیەن هونەرمەند‬ ‫هەڵک����ەوت زاهی����رەوە ئ����اوازی بۆ‬

‫دان����راوە‪ ،‬مۆنی����کا پێیوایە خەڵک‬ ‫بەباشی پێشوازییان لەگۆرانییەکانی‬ ‫کردوە‌و بەوە خۆشحاڵە‪.‬‬ ‫ت����ەواوی چاوپێکەوتنەکە لەژمارە‬ ‫‪70‬ی گۆڤاری ئاوێنەکاندا بخوێنەوە‬ ‫کە گۆڤارێکی مانگانەیەو کۆمپانیای‬ ‫ئاوێنە باڵویدەکاتەوە‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫کابرام����ان پێ����دەوت ئێس����تاش وەک‬ ‫س����ۆزێک بۆ ئەو ناوی پیتزاکەم ناوە‬ ‫کابرا‌"‪.‬‬ ‫ئەحم����ەد وتیش����ی "پ����اش ئ����ەو‬ ‫خۆشەویس����تییە ک����ە کوردس����تانم‬ ‫جێهێشت‌و ئێس����تا گەراومەتەوە ناوی‬ ‫دوکانەکەم نەدەک����را بەناوی‌ ئەوەوه‬ ‫بێ����ت چونکە ئەو ئێس����تا خێزاندارەو‬ ‫دو منداڵی هەیە‌‪ ،‬ژیانی ئاسایی خۆی‬ ‫دەژی‪ ،‬وەک سۆزێک ناوی دوکانەکەم‬ ‫ناونا کابرا‪ ،‬بەاڵم هۆکارێکی تریش����ی‬ ‫ناونان����ی دوکانەک����ەم دەگەرێت����ەوە‬ ‫بۆئەوەی ناوەکە ناوی س����ەرجادەیە‌و‬ ‫بۆ خەڵک سەرنج راکێشە"‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت���ان‬ ‫باش���تروای ‌ه ه���اوكار ‌‬ ‫ی ئه‌ركه‌كانیان چونك ‌ه‬ ‫بك���ه‌ن له‌تێپه‌ڕان ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌وه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویس���ت ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫ی ئارام ده‌ژیت هه‌رچ ‌‬ ‫ئێستا له‌كه‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش���ت هه‌ی ‌ه بیكه‌یت باش���ه‌ هه‌لێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باشه‌ بۆ راپه‌ڕاندنی‌ كاره‌كانت‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫سۆزدارییه‌وه‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت له‌هه‌مو‬ ‫كات زیاتر پێویستی‌ پێته‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌ندێ���ك كه‌س هه‌یه‌ ده‌یانه‌وێت وره‌ت‬ ‫بڕوخێنن له‌هه‌ر ئیشێك ك ‌ه ده‌یكه‌یت‪،‬‬ ‫به‌اڵم گ���ه‌ر بێت‌و ژیران���ه‌ بڕیار بده‌ن‬ ‫ره‌نگ���ه‌ هیچ ش���تێك كارت تێنه‌كات‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتوبیت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی خۆت‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ ته‌نه���ا كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی كه‌سانیتر‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬زۆر خۆت له‌ئیش ‌‬ ‫هه‌ڵئه‌قورتێنی���ت‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ پ���اره‌ت‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌وێت به‌اڵم هه‌رزو خه‌رج ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫به‌رنامه‌ ته‌له‌فیزیۆنییه‌كان‌و‪ ..‬ستایلت‬

‫به‌رنامه‌كان����ی ه����ه‌واداری زیات����ر له‌‪ 10‬له‌پڕایمی كۆتاییدا عه‌زییه‌كی بۆ دیزاینكرا‬ ‫س����اڵ ده‌بێ����ت بونیان هه‌ی����ه‌ جا گه‌ر به‌ب����ه‌ردی ئه‌ڵماس‪ ،‬كه‌ نرخه‌كه‌ی زیاتر‬ ‫له‌ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكاوه‌ له‌(‪ )1300000‬ملیۆنێك‌و سێس����ه‌د هه‌زار‬ ‫ده‌س����تیپێكردبێت ئ����ه‌وا ئه‌م����رۆش ریالی سعودی تێچو‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌ریخست‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت����ی ناوه‌راس����ت‌و هه‌رێم����ی ك����ه‌ به‌درێژای����ی به‌رنامه‌كه‌(أح��ل�ام)‬ ‫كوردستانیشدا هه‌ن وه‌كو(‪ American‬پشتیبه‌ستبو به‌دیزاینه‌ری لوبنانی(تۆنی‬ ‫‪ Idol , Arab Idol) ,(Kurd Star ,‬یعق����وب)و ستایلیس����تی تایبه‌تی خۆی‬ ‫‪)Super Star‬و زۆریت����ر‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ (كریستێل عه‌ون) كه‌ به‌تایبه‌تی كاری‬ ‫ئێوه‌ی خانم����ان وه‌ك بینه‌رێكن بۆ ئه‌م له‌گه‌ڵدا ده‌كردن به‌درێ����ژای به‌رنامه‌كه‌‬ ‫به‌رنامان����ه‌ به‌اڵم ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئێوه‌ كه‌ وه‌گ����ه‌ر پێویستیش����ی بكردایه‌ عه‌زی‬ ‫چێژێكی تایبه‌تی لێوه‌رده‌گرن ده‌توانن نوێی����ان بۆ دیزاین ده‌ك����رد‪ ،‬هه‌ر وه‌كو‬ ‫س����ودی لێوه‌ر بگ����رن ب����ۆ خۆگۆڕین‌و ئه‌و عه‌زییه‌ ئه‌ڵماسییه‌ تایبه‌تییه‌ی كه‌‬ ‫جیهانی وروژاند‪.‬‬ ‫ستایل‌و جلوبه‌رگی باوی ئه‌و وه‌رزه‌‪.‬‬ ‫هه‌ری����ه‌ك له‌به‌ش����داربوان‌و لیژن����ه‌ی ده‌توانیت پشتببه‌س����تیت ب����ه‌و جۆره‌‬ ‫بڕیارده‌ر ب����ۆ ئه‌وه‌ی ك����ه‌ به‌جوانترین س����تایلی قژانه‌ی كه‌ بۆیان رێكده‌خه‌ن‬ ‫ش����ێوه‌ ده‌ربك����ه‌ون پشتده‌به‌س����تن به‌اڵم به‌ره‌نگ‌و ش����ێوازی خۆت‪ ،‬وه‌ ئه‌و‬ ‫به‌دیزاین����ه‌رو ستایلیس����تی تایب����ه‌ت عه‌زییان����ه‌ی كه‌ به‌نوێترین دیزاین بۆیان‬ ‫به‌خۆی����ان‪ ،‬كه‌ تا بتوان����ن هه‌وادارانیان ئاماده‌ ده‌كرێت چونكه‌ به‌بێ راوێژكاری‌و‬ ‫وه‌ك ئه‌وان ده‌ربك����ه‌ون‪ )Arab Idol( ،‬كه‌س����ی ش����اره‌زا ده‌رناكه‌ون وه‌ تۆش‬ ‫وه‌رزی یه‌كه‌م ناوبانگێكی زۆری ده‌ركرد ده‌توانیت س����ودمه‌ندبیت چونكه‌ ره‌نگه‌‬ ‫له‌بواری دیزایندا كاتێك ده‌ركه‌وت كچ ‌ه تۆش ته‌نها كه‌مێ راوێژكاری‌و یارمه‌تیت‬ ‫گۆرانیبێ����ژی (خلیجی إماراتی ‪ -‬أحالم) پێویست بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫له‌هەڵەبجە‪..‬‬ ‫ئا‪ :‬رەوا بورهان‬

‫گەنجێکی هەڵەبجەیی دەڵێت "‬ ‫هەڵەبجە وەک پارچەیەک لەئێرانی‬ ‫لێهاتوە‪ ،‬کچەکان مانتۆ‌و حیجاب‬ ‫دەکەن بەاڵم نیوەی قژیان‬ ‫بەدەرەوەیە‌و کوڕانیش خەریکی‬ ‫لێخوڕینی ماتۆڕن‌و گروپی چلکەس‬ ‫بۆ پەنجا کەسیان دروست کردوە‪،‬‬ ‫زۆرینەی گەنجانی شارەکەش کاتێک‬ ‫دەیانەوێت بچنە زانکۆ کۆلیژی زمانی‬ ‫فارسی یەکەم هەڵبژاردەیانە"‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫خاوه‌ن چه‌ندین بیرۆك���ه‌و داهێنانی‌‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ ئ���ه‌و به‌هره‌مه‌ندیی���ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫س���ودبه‌خش بێ���ت ب���ۆ كه‌س���ان ‌‬ ‫ده‌وروب���ه‌رت‪ .‬خوشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫ی بڕیاری‌ تۆیه‌‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕێ ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫کچە کوردێک بەناوی پەرواز حوسێن‬ ‫کە هاوسەری هونەرمەندی الو گۆران‬ ‫س���اڵحە لەپرۆگرامی ئەرەب ئایدلی‬ ‫کەناڵ���ی ‪ MBC‬بەش���داری ک���رد‌و‬ ‫گۆرانییەکی بەکورد‌ی‌و گۆرانییەکی‬ ‫بەعەرەب���ی ل���ەو پرۆگرام���ەدا‬ ‫پێشکەش���کرد‌و توانی ب���ۆ قۆناغی‬ ‫داهاتو سەربکەوێت‪.‬‬ ‫‪ Arab Idol‬لەکەناڵ���ی ئاس���مانی‬ ‫‪ mbc‬شەوی هەینی کاتژمێر ‪٩:٠٠‬‬ ‫بەکات���ی ناوخۆ نمایش���کراو تیایدا‬ ‫دو بەش���داربوی باشوری کوردستان‬ ‫هەردوکی���ان‬ ‫بەش���دارییانکردو‬ ‫س���ەرکەوتنیان بەدەس���تهێنا ب���ۆ‬ ‫قۆناغی داهاتو‪.‬‬ ‫سەرچاوەیەکی ئاگادار لەهونەرمەند‬ ‫گۆران س���اڵح ئ���ەو زانیارییانەی بۆ‬ ‫ئاوێنە پشتراس���تکردەوە بەاڵم هیچ‬ ‫زانیارییەکی لەسەر قۆناغی داهاتوی‬ ‫پرۆگرامەکە ئاشکرا نەکرد‪.‬‬ ‫پەرواز دانیش���توی شاری هەولێرە‬ ‫تەمەن���ی ‪24‬س���اڵەو خێزانی گۆران‬ ‫س���اڵحی گۆرانیبێ���ژەو خوێندکاری‬ ‫پەیمان���گای هون���ەرە جونەکان���ە‬ ‫لەشاری هەولێر‪ ،‬لەرێگەی کەسێکەوە‬ ‫قس���ەکانی بۆ وەردەگێردرا بۆسەر‬ ‫زمانی کوردی‪ ،‬کە دواتریش ئەویش‬ ‫توانی س���ەرکەوتوبێت ب���ۆ قۆناغی‬ ‫داهاتو لەو پرۆگرامەدا‬

‫کچە کوردێک لەبەرنامەی ‪ Arab Idol‬بەکوردی گۆرانی دەڵێت‬ ‫رۆژانە ‪ 200‬تەن پەتاتە لەسلێمانی دەفرۆشرێت‬

‫"کچان بەشێوازی ئێرانی پۆشاک دەپۆشن‌و‬ ‫کورانیش گروپی ماتۆرسواریان دروستکردوە"‬

‫کاتێ���ک بەش���ەقامەکانی ش���اری‬ ‫هەڵەبجەدا هاتوچۆ دەکەیت بەش���ێکی‬ ‫زۆری دوکانەکان بەناوی شارەکانی واڵتی‬ ‫ئێرانەوە ناونراون‪ ،‬سەرتاشخانەکانیش‬ ‫نوسیویانە بەشێوازی ئێرانی سەر چاك‬ ‫دەکەن‪ ،‬بادینان محەمەد کە گەنجێکی‬ ‫شارۆچکەکەیە دەڵێت "گەنجان ئێستا‬ ‫خەریک���ی فێربونی زمانی فارس���ین‪،‬‬ ‫ه���ەر گەنجێک واز لەخوێندن دەهێنێت‬ ‫ماتۆڕێ���ک دەکڕێ���ت‌و ئێس���تا گروپی‬ ‫ماتۆرس���واریان دروستکردوە‌و بەگروپ‬ ‫بەشارەکەدا دەسوڕێنەوە"‪.‬‬ ‫دیاری حس���ێن گەنجێک���ی دیکەی‬ ‫ش���ارەکەیە ئ���ەو ه���ۆکاری ئ���ەو‬ ‫تێکەاڵوبون���ەی گەنج���ان بەئێ���ران بۆ‬ ‫نزیکی س���نوری هەڵەبجە لەو واڵتەوە‬ ‫دەگەڕێنێتەوە وتی "تائێس���تا بەشێک‬ ‫لەکەناڵە ناوخۆییەکان���ی واڵتی ئێران‬ ‫لەش���ارۆچکەی هەڵەبجە وەردەگیرێت‬ ‫ئەمە جگە لەوەی کە لەرابردودا بەهۆی‬ ‫ئی���ش‌و ئاوارەییەوە بەش���ێکی زۆری‬ ‫خێزان���ەکان رویان ل���ەو واڵتە کردوە‌و‬ ‫فێری زمانی فارس���ی بون‪ ،‬بەش���ێک‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫ژنێک به‌دیار گۆڕی ئازیزیه‌کیه‌و‌ه له‌هه‌ڵه‌بجه‌ ‬ ‫لەگۆڤار‌و کتێبە فارس���ییەکانیش لێرە‬ ‫زۆر دەخوێنرێنەوە"‪.‬‬ ‫دی���اری وتیش���ی لەئێس���تادا زیاتر‬ ‫ل���ە‪ 50‬گەنج لەکۆلیژی زمانی فارس���ی‬ ‫وەرگی���راون‌و گەنج���ان زیاتر حەز بەو‬ ‫کۆلێ���ژە دەک���ەن‌و دەیانەوێ���ت فێری‬ ‫زمانی فارس���یی ببن‌و بەبەردەوام گوێ‬

‫گا‬ ‫ی كاره‌كانت بپارێزیت‪.‬‬ ‫هه‌وڵبده‌ نهێن��� ‌‬ ‫باش���تروای ‌ه ئ���ه‌م ماوه‌ی��� ‌ه ب���ۆ چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫چركه‌یه‌كیش بێ���ت كۆنترۆڵ ‌‬ ‫خ���ۆت بی���ت‌و به‌كاره‌كانت���ه‌و‌ه خۆت‬ ‫سه‌رقاڵ بكه‌یت‪.‬‬

‫لەگۆرانی فارسی دەگرن‪.‬‬ ‫ش���اری هەڵەبجە کە دوای ‪ 25‬ساڵ‬ ‫لەکیمیابارانکردنی ئێس���تا گەنجەکانی‬ ‫السایی گەنجانی واڵتی ئێران دەکەنەوە‬ ‫دیاری دەڵێت " ئەو الس���اییکردنەوەیە‬ ‫تەنها روکەش���ەو نەیانتوانیوە السایی‬ ‫کلتورە دەوڵەمەندەکەیان لەئەدەبیات‌و‬

‫دوانه‌‬ ‫ی یه‌كالك���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫پێویس���ت ‌ه بڕی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫بد‌هی‌ له‌س���ه‌ر كاره‌كانت‪ ،‬دواخستن ‌‬ ‫بڕیاره‌كان���ت زیان���ت پێده‌گه‌یه‌نێت‌و‬ ‫به‌س���ه‌رتدا‬ ‫ئیش���وكــاره‌كان‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫هونەر‌و فەرهەنگەکەی بکەنەوە"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەو شێوازی الساییکردنەوەیە‬ ‫بادین���ان وتی هەر گەنجێکت لەزانکۆی‬ ‫س���لێمانی بینی بەشێوازی ئێرانی جل‬ ‫ببۆش���ێت ئەوا بەدڵنیای���ەوە دەزانیت‬ ‫خەڵک���ی هەڵەبجەیەو ناس���ینەوەیان‬ ‫ئاسانە‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌قس���ه‌كانت هه‌س���ت ‌‬ ‫ت���رت برین���دار ده‌كه‌ی���ت په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تێكان���ت ب���ه‌ره‌و ش���لۆقبون‬ ‫ده‌ڕوات پێویس���ت ‌ه به‌ئاگابی���ت له‌هه‌ر‬ ‫قسه‌یه‌ك ده‌یكه‌یت‪.‬‬

‫مۆنیکا‪،‬‬ ‫حەز‌و خولیای چییه‌؟‬

‫له‌هه‌شت واڵته‌و ‌ه سێومان بۆ دێت‬

‫پەتات���ەی تورک���ی‌و س���وری‌و ئێرانی‬ ‫عەل���وەی س���لێمانی پڕک���ردوە‌و‬ ‫بازرگانێکیش دەڵێت "رۆژانە ‪ 200‬تەن‬ ‫پەتاتە لەسلێمانیدا دەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫س���یروان محەمەد عەل���ی کە ماوەی‬ ‫پێنج س���اڵە پەتاتە بۆشاری سلێمانی‬ ‫دەهێنێت‌‪ ،‬ئاماژە بۆ ئەوە دەکات لەچوار‬ ‫واڵتەوە پەتاتە بۆشاری سلێمانی دێت‬ ‫کە ئەوانیش تورکی‌و س���وری‌و ئێرانی‌و‬ ‫مەقدۆنین‌‪ ،‬ئ���ەو بازرگانە لەلێدوانێکی‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند س���لێمانی شارێکی‬ ‫پەتاتەخ���ۆرە‌و هەم���و رۆژێ���ک تەنها‬ ‫لەش���اری س���لێمانیدا ‪ 200‬تەن پەتاتە‬ ‫دەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫ی ناوبراو‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه به‌وته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژان��� ‌ه له‌هه‌ش���ت واڵت���ه‌و‌ه به‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی بار‌ه س���ێو به‌ره‌و‬ ‫ده‌ریایی‌‌و وش���كان ‌‬ ‫ی زه‌ردو سورو‬ ‫ی دێت‪ ،‬ك ‌ه سێو ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "به‌حوكم ‌‬ ‫س���ه‌وزن‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی زۆر ده‌گرێت‌و‬ ‫س���ێو به‌رگه‌ی‌ مانه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ساردكه‌ره‌وه‌دا هه‌ڵده‌گیرێت‪ ،‬له‌ئێران‌و‬ ‫لوبن���ان‌و س���وریا‌و توركی���ا‌و ئیتاڵیا‌و‬ ‫مه‌قدۆنیا‌و چین‌و ئۆكرانیاو‌ه بار‌ه سێو‬ ‫ی دێت‪.‬‬ ‫به‌ترێل ‌ه بۆ سلێمان ‌‬

‫لەچاوپێکەوتنێک����ی‬ ‫مۆنی����کا‬ ‫ئاوێنەکان����دا ح����ەز‌و خولیاکان����ی‬ ‫ئاش����کرا دەکات‌و پێیخۆشە لەکاری‬ ‫خێرخوازیدا بەشداری بکات‌و حەزی‬ ‫لەسەفەرکردنەو‪ ،‬جارجاریش شیعر‬ ‫دەنوسێت‪.‬‬ ‫مۆنی����کا ک����ە ماوەیەک����ی زۆرە‬ ‫ ‬ ‫پیتزای کابرا له‌سلێمانی‬

‫له‌سلێمانی میو‌ه بازاڕی گه‌رمه‌ ‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫سلێمانی سااڵنە هەشت ملیۆن دۆالر‬ ‫دەدات بەگوڵ‌و ئینجانه‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬

‫‪11‬‬

‫لەس����لێمانی گوڵ ب����ازاڕی گەرمەو‬ ‫خاوەن����ی مەش����تەلێکیش دەڵێ����ت‬ ‫"س����لێمانی س����ااڵنە ‪ 7‬بۆ ‪ 8‬ملێۆن‬ ‫دۆالر گ����وڵ‌و ئینجان����ە لەئێ����ران‬ ‫دەکڕێت"‬ ‫س����اڵح عه‌لی‌ كه‌ خاوەن مەشتەلی‬ ‫باوان����ە لەناو ب����ازاڕی س����لێمانی‌و‬ ‫‪17‬س����اڵە خەریک����ی هێنانی گوڵ‌و‬ ‫گەاڵیە وت����ی "بەپێی مەزەندەی من‬ ‫لەس����لێمانی خاوەن مەش����تەلەکان‬

‫شێر‬ ‫ی زۆر ده‌خه‌یت��� ‌ه‬ ‫ی الوه‌ك��� ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ئیش���وكاره‌كانی‌ رۆژان���ه‌ت‪ .‬دور نیی ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش زه‌ره‌رت پێبگه‌یه‌نێت‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك خ���ۆت به‌ئیش���وكاره‌كان ‌‬ ‫خۆته‌و‌ه سه‌رقاڵ بكه‌یت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‬ ‫ێ كێش��� ‌ه له‌ش���وێن ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫بێ���زارت ده‌كات‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه هه‌رش���تێك‬ ‫ی لێبه‌دور‬ ‫ی به‌تۆو‌ه نه‌بو خۆت ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ی تۆ ‌‬ ‫بگریت‪ .‬چونك ‌ه هیچ قازانج ‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬

‫کابرا‪ ،‬لەئاماژە بۆ‬ ‫خۆشەویستەکەیەوە‬ ‫بۆ ناوی دوکانەکەی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫کاب����را یەکێکە لەو وش����انەی رۆژانە‬ ‫لەت����ۆڕی کۆمەاڵیەت����ی فەیس����بوک‬ ‫گەنج����ان وەک ئاماژەی����ەک بۆ ناوی‬ ‫خۆشەویس����تەکانیان بەکاریدەهێ����ن‌و‬ ‫لەس����لێمانیش پیتزای����ەک بەو ناوەوە‬ ‫کراوەتەوە‌‪.‬‬

‫بەبڕی زیاتر له‌ ‪ 7‬بۆ‪ 8‬ملێۆن دۆالر‬ ‫شەتڵ‌و نەمام‌و ئینجانە دەهێنن"‪.‬‬ ‫ئامان����ج حەبیبیش ک����ە خاوه‌نی‬ ‫کۆگای گوڵی سروش����تییە لەشاری‬ ‫سلێمانی ئاماژە بۆ ئەوە دەکات کە‬ ‫لەرۆژی بۆنەکاندا گوڵ فرۆشی زۆرە‌و‬ ‫وتی " ئێوارەی ڤاالنتاین دوكانه‌كه‌م‬ ‫بەرناکەوێ����ت‌و ل����ەو رۆژەدا ‪5‬هەزار‬ ‫گوڵی س����ورم هێنا‌و نەمایەوە‌و بایی‬ ‫‪ 17‬ملێۆن دینار گوڵم فرۆشت"‬

‫خاوەن����ی ئ����ەو دوکان����ە‪ ،‬ئەحمەد‬ ‫محەمەد سەبارەت بەهەڵبژاردنی ئەو‬ ‫ناوە بەئاوێنەی وت "‪19‬ساڵ لەمەوبەر‬ ‫کچێک����م خۆشدەویس����ت‪ ،‬لەنێ����وان‬ ‫برادەران����دا لەجیاتی کەپڵی ئێس����تا‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت���ان‬ ‫باش���تروای ‌ه هاوكاری��� ‌‬ ‫بك���ه‌ن له‌تێپه‌ڕانی‌ ئه‌ركه‌كانیان چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌وه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویس���ت ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫دوپشک‬ ‫ێ دێته‌ پێش���ت هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی ن���و ‌‬ ‫كارێك ‌‬ ‫به‌پـــــــه‌ل ‌ه هه‌مو شتێك بكه‌یت پشت‬ ‫ی ته‌ندروستیت‬ ‫به‌خۆت ببه‌س���ته‌‪ .‬بار ‌‬ ‫جێگی���ره‌و كێش���ـــــه‌ت بۆ دروس���ت‬ ‫ناكات‪.‬‬

‫لەمیدیاکاندا دەرکەوتوە‌و خوش����کی‌‬ ‫لۆکەی����ە تائێس����تا دو گۆران����ی‬ ‫تۆمارک����ردوە بەن����اوی ڤاتی����کان‌‬ ‫کە تێکس����تی فەرەی����دون عەبدول‬ ‫بەرزنج����ی‌و گۆرانی س����ااڵنێکە کە‬ ‫هەردو گۆرانییەکە لەالیەن هونەرمەند‬ ‫هەڵک����ەوت زاهی����رەوە ئ����اوازی بۆ‬

‫دان����راوە‪ ،‬مۆنی����کا پێیوایە خەڵک‬ ‫بەباشی پێشوازییان لەگۆرانییەکانی‬ ‫کردوە‌و بەوە خۆشحاڵە‪.‬‬ ‫ت����ەواوی چاوپێکەوتنەکە لەژمارە‬ ‫‪70‬ی گۆڤاری ئاوێنەکاندا بخوێنەوە‬ ‫کە گۆڤارێکی مانگانەیەو کۆمپانیای‬ ‫ئاوێنە باڵویدەکاتەوە‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫کابرام����ان پێ����دەوت ئێس����تاش وەک‬ ‫س����ۆزێک بۆ ئەو ناوی پیتزاکەم ناوە‬ ‫کابرا‌"‪.‬‬ ‫ئەحم����ەد وتیش����ی "پ����اش ئ����ەو‬ ‫خۆشەویس����تییە ک����ە کوردس����تانم‬ ‫جێهێشت‌و ئێس����تا گەراومەتەوە ناوی‬ ‫دوکانەکەم نەدەک����را بەناوی‌ ئەوەوه‬ ‫بێ����ت چونکە ئەو ئێس����تا خێزاندارەو‬ ‫دو منداڵی هەیە‌‪ ،‬ژیانی ئاسایی خۆی‬ ‫دەژی‪ ،‬وەک سۆزێک ناوی دوکانەکەم‬ ‫ناونا کابرا‪ ،‬بەاڵم هۆکارێکی تریش����ی‬ ‫ناونان����ی دوکانەک����ەم دەگەرێت����ەوە‬ ‫بۆئەوەی ناوەکە ناوی س����ەرجادەیە‌و‬ ‫بۆ خەڵک سەرنج راکێشە"‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی خێزانه‌كه‌ت���ان‬ ‫باش���تروای ‌ه ه���اوكار ‌‬ ‫ی ئه‌ركه‌كانیان چونك ‌ه‬ ‫بك���ه‌ن له‌تێپه‌ڕان ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تیان به‌ئێوه‌یه‌‪ .‬له‌وانه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌وه‌بێت‬ ‫ته‌ندروس���تیتان پێویس���ت ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكه‌یت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫ی ئارام ده‌ژیت هه‌رچ ‌‬ ‫ئێستا له‌كه‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیش���ت هه‌ی ‌ه بیكه‌یت باش���ه‌ هه‌لێك ‌‬ ‫ی‬ ‫باشه‌ بۆ راپه‌ڕاندنی‌ كاره‌كانت‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫سۆزدارییه‌وه‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت له‌هه‌مو‬ ‫كات زیاتر پێویستی‌ پێته‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌ندێ���ك كه‌س هه‌یه‌ ده‌یانه‌وێت وره‌ت‬ ‫بڕوخێنن له‌هه‌ر ئیشێك ك ‌ه ده‌یكه‌یت‪،‬‬ ‫به‌اڵم گ���ه‌ر بێت‌و ژیران���ه‌ بڕیار بده‌ن‬ ‫ره‌نگ���ه‌ هیچ ش���تێك كارت تێنه‌كات‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتوبیت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی خۆت‬ ‫هه‌وڵب���ده‌ ته‌نه���ا كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی كه‌سانیتر‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬زۆر خۆت له‌ئیش ‌‬ ‫هه‌ڵئه‌قورتێنی���ت‪ ،‬هه‌ن���دێ‌ پ���اره‌ت‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌وێت به‌اڵم هه‌رزو خه‌رج ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫له‌ستایشی‌ نه‌فامیدا‬

‫ی پێویستی‌‌و ناپێویستی‌ فه‌لسه‌فه‌‬ ‫ده‌رباره‌ ‌‬ ‫لەسەرەتاکانی س���ەدەی نۆزدەهه‌مەوە‬ ‫جۆرێک لەھۆشیاری لەدایکدەبێت دۆخی‬ ‫ئافرەتان���ی ناوچەک���ە وەک دۆخێکی‬ ‫نائینس���انی‌و پڕ لەبێڕێزی وێنادەکات‪.‬‬ ‫خوێندەوارو ریفۆرمیستە ڕاستەقینەکانی‬ ‫ئەو س���ەدەیە داوای گۆڕینی ئەو دۆخە‬ ‫دەکەن‌و مانەوەی وەک خۆی بەیەکێک‬ ‫لەکێش���ە ه���ه‌رە گەورەکان���ی گۆڕان‌و‬ ‫تازەبوون���ەوەی ئ���ەو کۆمەڵگایان���ە‬ ‫دەزانن‪ .‬سەرەتای ئەم تازەبوونەوانەش‬ ‫بەدەس���تەبەرکردنی مافی خوێندن بۆ‬ ‫ئافرەتان‌و بەئ���ازادی لەهه‌ڵبژاردنیاندا‪،‬‬ ‫گرێدەدەن‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەو نووس���ەرانەی کتێبێکی‬ ‫س���ەربەخۆ بۆ باس���کردن‌و لێکۆڵینەوە‬ ‫دۆخی ناهه‌مواری ئافرەت لەناوچەکەدا‬ ‫تەرخان���دەکات‪ ،‬نووس���ەری میس���ری‬ ‫قاس���م ئەمین���ە‪ .‬ئەم پیاوە لەس���اڵی‬ ‫‪١٨٩٩‬دا کتێبێ���ک بەناوی ”ڕزگاربوونی‬ ‫ئافرەت“ەوە دەنووسێت‌و تیایدا گرنگی‬ ‫بەئ���ازادی ئافرەتان‌و ماف���ی خوێندن‌و‬ ‫مەس���ەلەی پێش���کەوتنی کۆمەڵ���گا‬ ‫دەدات‪ .‬ئەگەرچ���ی کتێبەکەی قاس���م‬ ‫ئەمین کتێبێک���ی دژ بەدین نییەو ئەم‬ ‫نووس���ەرە لەوە زیات���ر ناڵێت کە دین‬ ‫نەسەرچاوەی پێشکەوتن‌و نەسەرچاوەی‬ ‫دواکەوتنی کۆمەڵگایە‪ .‬ئەوەی کۆمەڵگا‬ ‫دوادەخات‌و ئەوەی لەک���ردەی ڕێگرتن‬ ‫لەپێشکەوتن بەرپرسیارە ستەمگەرییە‪.‬‬ ‫مێ���ژووی ناوچەک���ەش مێژوویەکە پڕ‬ ‫لەستمەگەریی‌و س���تەمگەران خۆشیان‬ ‫س���ڵیان لەوەنەکردۆت���ەوە دی���ن وەک‬ ‫یەکێک لەکۆڵەکەکانی ئەو ستەمگەرییە‬ ‫بەکاربهێنن‪ .‬دەڵێم س���ەرەڕای ئەوەی‬ ‫کتێبک���ەی قاس���م ئەمی���ن کتێبێک���ی‬ ‫نادینی‌و دژەدین نییە‪ ،‬سەرەڕای ئەوەی‬ ‫باس لەوەدەکات کە ئیس�ل�ام باشترین‬ ‫دینە‪ ،‬کەچ���ی کاردانەوەی پیاوانی دین‬ ‫بەرامب���ەر بەکتێبەک���ە کاردانەوەیەکی‬ ‫ھێجگار دوژمنکارانەبوو‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا بڕێکی زۆر لەو داواکارییانەی‬ ‫قاس���م ئەمین ل���ەو کتێب���ەدا داوایان‬ ‫دەکات‪ ،‬بەر لەو هه‌ندێک لەخوێندەوارو‬ ‫کەس���ایەتییە دینییە ڕیفۆرمخوازەکان‬ ‫داوایانکردب���وو‪ ،‬لەوان���ە تەھت���اوی‌و‬ ‫محەم���ەد عەبدە‪ .‬ب���ۆ نموونە داواکاری‬ ‫دابینکردن���ی خوێندنی س���ەرەتایی بۆ‬ ‫ئافرەت���ان‪ ،‬پیاچوونەوە بەیاس���اکانی‬ ‫تەاڵقدان‌و بەمەسەلەی فرەژنیدا پێشتر‬ ‫لەالیەن ئەو دوو خوێندەوارە دینییەوە‬ ‫ھێنرابوون���ەوە پێش���ەوە‪ .‬قورس���ایی‬ ‫کتێبەکەی قاسم ئەمین لەبەرزکردنەوەی‬ ‫ئ���ەو داواکارییان���ەدا نیی���ەو ئ���ەوەی‬ ‫وادەکات کتێبەک���ە دوژمنایەتییەک���ی‬ ‫گەورە بکرێ���ت‪ ،‬بەرگریکردنی قاس���م‬ ‫ئەمینە لەچەند مەسەلەیەکی تر‪ ،‬لەوانە‬ ‫بەرگریکردن لەوەی ئافرەت ئینس���انە‬ ‫وەک پیاو‪ ،‬نە لەئەندامەکانی لەش���یداو‬ ‫نە لەئیحساس���داو نە لەبیرکردنەوەداو‬ ‫نە لەھیچ ش���تێکی دیکەدا کە ئینسان‬ ‫دەکات بەئینس���ان لەپی���او جیای���ە‪.‬‬ ‫هه‌روەھا بەرگریکردن لەوەی بەھێزبوونی‬ ‫بەدەن���ی‌و عەقڵ���ی پی���اوان بەبەراورد‬ ‫بەژنان ھۆکارێک���ی کۆمەاڵیەتی هه‌یە‪،‬‬ ‫نەک شتێکی تر‪ .‬خاڵێکی گرنگی تر کە‬ ‫قاسم ئەمین بەرگریلێدەکات مەسەلەی‬ ‫ئازادی ئافرەتانە لەوەدا حیجاب بپۆشن‬ ‫ی���ان نەیپۆش���ن‪ .‬ه���ه‌روەھا داواکردنی‬ ‫بەرپاکردن���ی کۆمەڵێ���ک گۆڕان���کاری‬ ‫کولتوری‌و کۆمەاڵیەتی گشتی بۆ هه‌موو‬ ‫کۆمەڵگا موس���ڵمانەکانی ئەو ڕۆژگارە‪.‬‬ ‫لەمەشدا قاسم ئەمین مەسەلەی ئافرەت‬ ‫وەک یەکێک لەکۆڵەکە سەرەکییەکانی‬ ‫ئەو گۆڕانکارییانە دەبینێت‪.‬‬ ‫وەک هه‌میش���ە بەش���ێکی زۆری‬ ‫کاردانەوەی توڕەو دوژمنکارانەی پیاوانی‬ ‫دین بەرامبەر بەبیروبۆچوون‌و دیدەکانی‬ ‫قاس���م ئەمین پەیوەندی بەبەرگریکردن‬ ‫لەدینەوە نەبوو‪ ،‬بەڵکو پەیوەس���تبوو‬ ‫بەالوازب���وون‌و بچووکبوون���ەوەی ڕۆڵی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و ڕەمزی���ی نوخب���ەی‬ ‫دین���ی لەژیانی کۆتاییەکانی س���ەدەی‬ ‫نۆزدەهه‌م���ی کۆمەڵگاکانی ناوچەکەدا‪.‬‬ ‫بەدرێژایی س���ەدەی نۆزدەهه‌م پیاوانی‬ ‫دین ت���ادەھات ش���وێن‌و ج���ێ‌و ڕۆڵی‬ ‫کۆمەاڵیەتییان الوازدەب���وو‪ ،‬لەجێگای‬ ‫ئەوان گروپی کۆمەاڵیەتی نوێ‌و بکەری‬ ‫مێژوویی تازە دروس���تدەبوون هه‌م ئەو‬ ‫ئەرکانەی���ان ئەنجامئەدا ک���ە بەرلەوان‬

‫پیاوانی دین دەیانگێڕا‪ ،‬هه‌م ئەو ئەرکە‬ ‫نوێییان���ەی کە پرۆس���ەی تازەبوونەوە‬ ‫لەگەڵخۆیدا ھێنابوون���ی‪ .‬با لەهه‌ندێک‬ ‫لەو گۆڕانکارییانە بڕوانین‪.‬‬ ‫سەدەی نۆزدەهه‌م سەدەی ھاتنەکایەی‬ ‫سیس���تمی پەروەردەو خوێندنی نوێیە‪،‬‬ ‫ئەم ش���ێوازە تازەیە وردە وردە شوێنی‬ ‫قوتابخانەو فێرگە دینییە تەقلیدییەکانی‬ ‫دەگرتەوەو مامۆس���تا تازەکان شوێنی‬ ‫مەال دینییەکانیان دەگرتەوە‪ .‬لەهه‌مان‬ ‫س���ەدەدا سیس���تمی داوەری���ی ت���ازە‬ ‫دێتەکایەوە کە هه‌م یاس���اکانی یاسای‬ ‫تازەبوون‌و هه‌م داوەرەکانیش کەسانی‬ ‫دەرچووی ناو قوتابخان���ە مۆدێرنەکان‬ ‫بوون‪ .‬هه‌موو ئەم گۆڕانانە ڕۆڵی پیاوانی‬ ‫دینی لەناو سیستمی داوەریدا الوازکرد‪.‬‬ ‫ھاوکات لەس���ەدەی نۆزدەهه‌م���ەوە‬ ‫دەوڵەت ماشێنێکی بیرۆکراتی گەورە بۆ‬ ‫حوکمڕانی دروستدەکات کە بکەرەکانیان‬ ‫پیاوانی دین نین‪ ،‬بەڵکو فەرمانبەرانی‬ ‫نوێ���ن‪ .‬هه‌ر لەو س���ەدەیەدا کۆمەڵێک‬ ‫یاس���ای نوێ بۆ موڵکایەت���ی زەویوزار‬ ‫ھێنرانەپێش���ەوە کە بەشێکی زۆری ئەو‬ ‫زەویان���ەی ھی ئەوقاف���ی دینی بوون‌و‬ ‫لەژێر دەسەاڵتی نوخبەی دینیدا بوون‪،‬‬ ‫بۆ دەوڵەت خۆی گەڕانەوە‪ .‬ئەمە جگە‬ ‫لەھاتنەکایەی زانس���ت‌و مەعریفەی نوێ‬ ‫کە هه‌ڵگرەکانیان پیاوانی دین نەبوون‪،‬‬ ‫هه‌مانش���ت بەنیس���بەت ھاتنەکای���ەی‬ ‫ش���ێوازی ت���ازەی ھونەرو نووس���ین‌و‬ ‫ئەدەبیاتیشەوە ڕاس���تە‪ .‬لەهه‌موو ئەم‬ ‫گۆڕانکاریان���ەدا ش���وێنێکی ئەوتۆ بۆ‬ ‫پیاوانی دی���ن نەماب���ووەوە‪ .‬لەهه‌موو‬ ‫ئەمانەش گرنگتر‪ ،‬ی���ان بەهه‌مان ڕادە‬ ‫گرنگت���ر‪ ،‬ھاتنەکایەی چەمکی نەتەوەو‬ ‫بیرۆک���ەی دەوڵەت���ی نەتەوەی���ی بوو‪.‬‬ ‫چەمکی نەتەوە بەو شێوەیەی لەنیوەی‬ ‫دووهه‌م���ی س���ەدەی نۆدەهه‌م���ەوە‬ ‫دێتەکای���ەوە پەیوەن���دی نەتەوەی���ی‌و‬ ‫نیشتیمانی دەکاتە بنەمای دروستبوونی‬ ‫نەت���ەوە وەک یەکەیەک���ی سیاس���ی‌و‬ ‫فەرهه‌نگی نوێ‪ ،‬نەک دین‪ .‬دەشێت دین‬ ‫پێکھاتێکبێت لەپێکھاتەکانی نەتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هه‌م���وو پێکھات���ەکان‌و زۆرجار‬ ‫گرنگترینیشیان نییە‪ .‬بۆ نموونە بوونی‬ ‫زمان���ی ھاوبەش لەبوونی دینی ھاوبەش‬ ‫گرنگت���رە ب���ۆ دروس���تبوونی نەتەوە‪،‬‬ ‫ئەگ���ەری بوون���ی نەتەوەی���ەک بەزیاد‬ ‫لەدینێکەوە گەورەترە لەئەگەری بوونی‬ ‫نەتەوەیەک بەبێ زمانێکی ھاوبەش‪.‬‬ ‫هه‌م���وو ئ���ەم گۆڕانان���ە بوونە ھۆی‬ ‫الوازبوونێکی فرەالیەن���ی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و فەرهه‌نگ���ی نوخبەی دینی‪.‬‬ ‫بەش���ێکی زۆری قیڕەقی���ڕی پیاوان���ی‬ ‫دی���ن دژ بەمەس���ەلەی ئاف���رەت‌و دژ‬ ‫بەکتێبەکەی قاس���م ئەمین قیڕەقیڕبوو‬ ‫بەرامب���ەر ب���ەو دۆخ���ە کۆمەاڵیەتییە‬ ‫نوێییەی تێیکەوتبوون‪ ،‬شیوەنکردنبوو‬ ‫بۆ الوازبوونی شوێن‌و جێی کۆمەاڵیەتی‬ ‫خۆیان‪ ،‬نەک دڵس���ۆزبوونیان بۆ دین‪.‬‬ ‫ڕق لەتازەبوون���ەوە الی ئ���ەم نوخب���ە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ە لەخۆشەویس���تییەوە‬ ‫بۆ دی���ن نای���ەت‪ ،‬بەڵکو ئەم ڕیش���ە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ە ئاراس���تەی دەکات‪.‬‬ ‫لێکدان���ەوەی دین بەو ش���ێوەیەی کە‬ ‫دژ بەتازەبوون���ەوەی کۆمەاڵیەتی بێت‪،‬‬ ‫ک���ە دژ ب���ەو ب���ەھاو نۆرمانەبێ���ت کە‬ ‫دیموکراسن‪ ،‬بەتایبەتی دژ بەمافەکانی‬ ‫ئاف���رەت‌و ئازادی���ی هه‌ڵبژاردنی���ان‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئ���ەم پاش���خانە کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫فەرهه‌نگییە ئاراس���تەیدەکات‪ .‬ئەوەی‬ ‫ڕوودەدات ملمالنێ���ی دی���ن نییە لەگەڵ‬ ‫نادین���دا‪ ،‬بەڵکو ملمالنێی پیاوانی دینە‬ ‫لەگ���ەڵ بک���ەرە کۆمەاڵیەتییە نادینییە‬ ‫تازەکاندا‪ ،‬ملمالنێیەک خاڵی سەرەکی‬ ‫تیای���دا پاراس���تنی نفوزو دەس���ەاڵتی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و فەرهه‌نگییە‪ .‬بەکافرکردنی‬ ‫تازەگ���ەران‌و بەبەدڕەوش���تکردنی ئەم‬ ‫یان ئەو دەرکەوت���ی ئافرەتان لەژیانی‬ ‫گش���تیدا‪ ،‬حەرامکردنی ئ���ەم یان ئەو‬ ‫شێوازی جلوبەرگ‪ ،‬بەشێکبوو لەزمانی‬ ‫ئەو نوخب���ە دینییە ب���ۆ ئیدانەکردنی‬ ‫ئ���ەو دونیا نوێیەی کە دروس���تدەبوو‪،‬‬ ‫دونیای���ەک تیایدا پیاوان���ی دین بڕێکی‬ ‫زۆری نفوزو توانای کۆمەاڵیەتی خۆیان‬ ‫لەدەس���تئەدا‪ .‬مێژووی دین لەسەدەی‬ ‫بیستەمی ئەو ناوچەیەدا بەپلەی یەکەم‬ ‫مێژووی شەڕی ھێزە دینییەکانە لەسەر‬ ‫ئەو دەسەاڵت‌و نفوزە دۆڕاوە‪.‬‬

‫"به‌گشتی‌ قس���ه‌كردن" له‌سه‌ر نه‌فامی‌‬ ‫كارێك���ی‌ دژواره‌‪ ،‬چونك���ه‌ چه‌مكه‌ك ‌ه‬ ‫له‌ناوه‌وه‌ ریشه‌یه‌كی‌ مێژویی‌ زۆر سه‌یری‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌چرك���ه‌ی‌ له‌دایكبونی‌‬ ‫مێ���ژوه‌وه‌ نه‌فامییش له‌دایكبوبێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫چركه‌یه‌ی‌ دونیا ئه‌چێته‌ نێو مێژوه‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌فامیی���ش له‌گه‌ڵی���دا خ���ۆی‌ ئه‌خات‬ ‫به‌ژوره‌كانی‌ مێژودا‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫نه‌فام���ی له‌دو فۆرم���ی‌ له‌یه‌كتر جیاواز‬ ‫خ���ۆی‌ ئه‌خاته‌ نێو مێ���ژوه‌وه‌‪ ،‬فۆرمی‌‬ ‫(ئه‌ل���ف) بریتییه‌ ل���ه‌و نه‌فامییه‌ی‌ كه‌‬ ‫بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌خۆمان بزانین نه‌فامیمان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌م نه‌فامییه‌ له‌خاڵی‌ (الف)‬ ‫دا به‌گشتی‌ له‌زیهن‌و عه‌قڵی زۆرینه‌ماندا‬ ‫وج���ودی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و میوانێك���ی‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ س���فره‌ی‌ عه‌قڵ‌و مه‌عریفه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ی���ه‌و ئاماده‌بونێك���ی‌ گش���تگیری‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬واتا ئینس���ان بۆخ���ۆی‌ وه‌كو‬ ‫كائینێك له‌ناوه‌وه‌ ژماره‌ی‌ مه‌عریفه‌كانی‌‬ ‫چه‌ند ب���ن‪ ،‬ژماره‌ی‌ نه‌فامییه‌كانیش���ی‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر زیات���ر نه‌بن‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ ئه‌بن‪،‬‬ ‫واتا ئاماده‌یی‌ نه‌فام���ی‌ له‌خاڵی‌(الف)‬ ‫دا زیاتر ئاماده‌ییه‌كی‌ یونیڤیرسالیتییه‌‬ ‫تا ئاماده‌ییه‌ك���ی‌ لۆكاڵی‌‪ ،‬واتا ته‌واوی‌‬ ‫مرۆڤایه‌ت���ی‌ تێس���ت‌و ئیمتیحانی‌ ئه‌م‬ ‫ج���ۆره‌ نه‌فامیی���ه‌ی‌ ك���ردوه‌و له‌ناویدا‬ ‫ژیاوه‌‪ ،‬له‌ئێستاش���دا درێژكراوه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌و مانایه‌ی‌ ریش���ه‌ی‌ نه‌فامی‬ ‫له‌خاڵی‌(الف)دا ریشه‌یه‌كی‌ ته‌واو كۆن‬ ‫"قدی���م"ه‌ له‌ناو مێ���ژوی‌ مرۆڤدا‪ ،‬خاڵی‌‬ ‫(با) كه‌ زیاتر وه‌س���تان له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫خاڵه‌ وه‌زیفه‌ی‌ ئ���ه‌م وتاره‌یه‌‪ ،‬بریتییه‌‬ ‫له‌و نه‌فامییه‌ی‌ كه‌ خۆ كرده‌ییه‌و كه‌سی‌‬ ‫نه‌فام له‌ناوه‌وه‌(ویستی‌ نه‌فامی‌) هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هێنده‌ ویس���تێكی‌ گه‌وره‌ی‌ بۆ نه‌فامی‌‬ ‫هه‌یه‌ ته‌نانه‌ت‌و زۆرجار وه‌كو مه‌عریفه‌ی‌‬ ‫ج���ددی‌ قوڵ ئیش���ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌كات‪،‬‬ ‫ب���ه‌و مانای���ه‌ی‌ زۆر تامه‌زرۆییه‌‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫پڕ كاره‌س���اتترین‌و تراژیدیترین فۆرمی‌‬ ‫نه‌فامی‌ بریتیی‌ بێت له‌نه‌فامی‌‪ -‬له‌خاڵی‌‬ ‫(با)دا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م نه‌فامییه‌ به‌رده‌وام‬ ‫ل���ه‌ جه‌نگدای���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ مه‌عریف���ه‌دا‪،‬‬ ‫نه‌فامییه‌ك���ه‌ هه‌م���و ئومێده‌كان���ی‌‬ ‫چڕكردۆت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ مه‌عریفه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ بخات مه‌عریفه‌ بێ���ت‌و فۆرمێكی‌‬ ‫ناش���یرینی‌ پێب���دات‪ ،‬واتا پێویس���تی‌‬ ‫به‌وه‌ نییه‌ مه‌عریف���ه‌ وه‌كو بونێكی‌ تر‬ ‫له‌ژێر جه‌بری‌ پێویس���تییه‌كی‌ ‪ -‬ژیاری‌‬ ‫– عه‌قاڵنی ‪ -‬بیه‌وێت خۆی‌ مانفێس���تی‌‬ ‫دونیاو ش���ێوازه‌كانی‌ نێ���وی‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬

‫ئه‌گه‌ر بۆ مێژوی‌ فه‌لسه‌فه‌ بگه‌ڕێینه‌وه‌‬ ‫كه‌ یه‌كه‌م مه‌عریفه‌ ژه‌هرخوارد ئه‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌ده‌ستی‌ نه‌فامی‌ ژه‌هرخوارد ئه‌كرێت‌و‬ ‫نه‌فام���ی‌ ژه‌هرخواردی‌ ئ���ه‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌فامییه‌ك بۆخ���ۆی‌ له‌ناوه‌وه‌ هه‌ڵگری‌‬ ‫ده‌الله‌تی‌ زۆر گه‌وره‌یه‌ كه‌ به‌ش���ێكیان‬ ‫ده‌الله‌ت���ی‌ مه‌عریفی���ن‪ ،‬كه‌ س���وقرات‬ ‫له‌ئاس���ینا ئه‌خرێت���ه‌ گفتوگ���ۆوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫مه‌عریف���ه‌ی‌ س���وقرات ئه‌چێت���ه‌ ژێ���ر‬ ‫تیلس���كوبی‌ كۆمه‌ڵێك نه‌فام���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ته‌نها مه‌عریفه‌یان به‌وه‌ هه‌یه‌ س���وقرات‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ هه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر خه‌ڵ���ك‪،‬‬ ‫ئیدی‌ ئه‌بێت س���وقرات بمرێت‪ ،‬مه‌رگی‌‬ ‫س���وقرات به‌ده‌س���تی‌ نه‌فامی‌‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌هه‌ره‌ دیارترین ئه‌و مه‌رگانه‌ی‌ مێژوی‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ تۆماری‌ ئه‌كات‪ ،‬له‌راس���تیدا‬ ‫كۆی‌ كولتوره‌ ره‌سه‌نه‌ مه‌عریفییه‌كانی‌‬ ‫دونی���ا كێش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كیان بریتییه‌‬ ‫له‌بینین���ی‌ نه‌فامه‌كانی���ان ب���ۆ دونیا‪،‬‬ ‫كێش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كیان گیرخواردن���ه‌‬ ‫به‌ده‌س���ت نه‌فامه‌كانیان���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌ت���ه‌واوی‌ مێ���ژوی‌ فه‌لس���ه‌فه‌دا‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌ده‌ركه‌وتنی���ه‌وه‌ بگ���ره‌ تائێس���تاو‬ ‫داهاتوش‪ ،‬نه‌فام���ی‌ زۆر به‌قوڵی‌ كاری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئیفلیجك���ردن‌و په‌كخس���تنی‌‬ ‫مه‌عریفه‌ كردوه‌‪ ،‬سه‌یر له‌وه‌دایه‌ نه‌فامی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ریشه‌یه‌كی‌ مێژویی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫رویه‌كی‌ ئه‌به‌دیش���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫هی���وادارم رۆژێ���ك بێت ی���ه‌ك نه‌فام‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م زه‌وییه‌ نه‌مێنێت به‌اڵیه‌كی‌‬ ‫ت���ری‌ نه‌فام���ی‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫دێت سه‌دان ده‌س���ته‌ جلی‌ مه‌عریفه‌ی‌‬ ‫له‌به‌ره‌‪ ،‬جارێك وه‌كو ته‌فسیركه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ق خۆی‌ ئه‌ناس���ێنێت‌و جارێك وه‌كو‬ ‫نوسه‌ری‌ د‌هق‌و جارێك وه‌كو ره‌خنه‌گری‌‬ ‫ئایین���ی‌‪ ،‬دواجار ئه‌گ���ه‌ر نه‌فامی‌ بۆی‌‬ ‫چوه‌ س���ه‌ر‪ ،‬ئه‌وا جارێكی‌ تریش دێت‬ ‫وه‌كو نوێنه‌ری‌ ته‌واوی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌ناسێنێت‪ ،‬ئه‌بێت ئاگه‌داربین! گه‌مژه‌‬ ‫نه‌بین! خودی‌ نه‌فامی‌ ناوو شوناسێكی‌‬ ‫ت���ری‌ مرۆڤ���ه‌‪ ،‬دیوه‌ك���ه‌ی‌ ت���ری‌ هه‌ر‬ ‫مرۆڤێكه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئافاتی‌ گه‌وره‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ته‌واوی‌ ئه‌م مرۆڤه‌ كار له‌سه‌ر "پڕۆژه‌ی‌‬ ‫نه‌فام���ی‌"و "به‌نه‌فامیك���ردن" ب���كات‪،‬‬ ‫ناچارم بێمه‌ س���ه‌ر ئه‌و لێدوانه‌ی‌ پێش‬ ‫ماوه‌یه‌ك سه‌رۆكی‌ زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێویس���تی‌‌و ناپێویستی‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ بۆ كورد‪ ،‬زه‌نگێكی‌ ترسناك‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬به‌ڵكو الی‌ من زۆر سروش���تی‌‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم زیاتر كۆمیدی‌ بو‪ ،‬سروش���تی‌‬

‫►‬

‫پیاوانی دین‌و ئافرەت‬

‫هیمداد شاهین‬

‫بو چونكه‌ ك���رده‌ی‌ نه‌فامی‌ كرده‌ییه‌ك‬ ‫نییه‌ له‌ناوه‌وه‌ به‌قوڵی‌ ڕامانبچڵه‌كێنێت‪،‬‬ ‫هه‌ره‌چه‌ن���ده‌ وه‌ك���و له‌س���ه‌ره‌وه‌ وتم‬ ‫دیوێكی‌ تراژیدی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێ‌‬ ‫جار ئاواش كۆمی���دی‌ دێته‌وه‌! کاتێک‬ ‫مامۆس���تایه‌ک ئه‌كه‌وێته‌ هه‌وای‌ خۆی‌‌و‬ ‫لێدوان وه‌كو چوكلێت به‌سه‌ر میدیاكاندا‬ ‫ئه‌به‌خش���ێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ زۆر ئاساییه‌‪،‬‬ ‫پاڵنه‌رێكی‌ س���ایكۆلۆژی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بریتییه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵێك مامۆس���تای‌ زانكۆ ‪ -‬به‌شی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌‪ ،‬مان ئه‌گرن‪ ،‬دواجار سه‌رۆكی‌‬ ‫زانكۆكه‌ وه‌كو په‌رچه‌كردار پێیانئه‌ڵێت‪:‬‬ ‫ك���ورد پێویس���تی‌ به‌فه‌لس���ه‌فه‌ نییه‌و‬ ‫به‌ش���ه‌كه‌ دائه‌خ���ه‌م‪ ،‬بۆی���ه‌ بۆخۆتان‬ ‫هه‌ر بڵێ���ن! ئه‌مه‌ش زۆر ئاس���اییه‌ بۆ‬ ‫كه‌سێك‪:‬‬

‫ی‬ ‫تائێستا گوتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫مه‌عریف ‌‬ ‫خشتێكی‌ له‌سه‌ر‬ ‫خشتێك بۆ‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ دانه‌ناوه‬

‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬س���ه‌رۆكی‌ زانكۆیه‌ك���ه‌‬ ‫له‌كوردستان!‬ ‫دوه‌م‪ :‬س���اده‌تر! كوردێكه‌و ڕیس���ك‬ ‫به‌كوردایه‌تی���ه‌وه‌ ئ���ه‌كات‪ ،‬پێوای���ه‌‬ ‫كوردایه‌ت���ی‌ له‌فه‌لس���ه‌فه‌ باش���ترو بێ‌‬ ‫سه‌رئێشه‌تره‌‪.‬‬ ‫ئه‌و حه‌قیه‌تی‌ كه‌ ئه‌و قسه‌یه‌ ئه‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ تائێستا نه‌یتوانیوه‌ نه‌ك له‌كانت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو نه‌یتوانیوه‌ له‌قوتابییه‌كانی‌ كانت‬ ‫تێب���گات‪ ،‬ئ���ه‌و تائێس���تا الپه‌ڕه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌كتێبێكی‌ فه‌لس���ه‌فی‌ هه‌ڵنه‌داوه‌ته‌وه‌‬ ‫تابزانێ���ت رۆح���ه‌ گه‌وره‌ك���ه‌ی‌ فیكری‌‬ ‫هایدگ���ه‌ر چ���ی‌ هه‌یه‌ ب���ۆ مرۆڤایه‌تی‌‪،‬‬ ‫تا بزانێت هایدگه‌ر بۆچی‌ نوس���ی‌؟ تا‬ ‫بزانێت نیچه‌ بۆچی‌ شێت بو؟!‬ ‫له‌هه‌م���و دۆخێكدا‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر بیوتایه‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ پێویس���تی‌ به‌ك���ورد نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ لۆژیكیتر بو‪ ،‬چونكه‌ تائێس���تا‬ ‫گوت���اری‌ مه‌عریفی‌ كوردی‌ خش���تێكی‌‬ ‫له‌سه‌ر خشتێك بۆ فه‌لسه‌فه‌ دانه‌ناوه‌‪،‬‬

‫تائێس���تا كورد نه‌یتوانیوه‌ له‌وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ تێبگات‪ ،‬تائێس���تا‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ پێویس���تی‌ به‌ك���ورد نییه‌!‬ ‫به‌اڵم ئیشكالییه‌تی‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫لێدوانه‌ كۆمیدییه‌ له‌وێدایه‌ ئه‌م كه‌سه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ زانكۆیه‌كه‌‪ ،‬كه‌ په‌راوێزترین‬ ‫زانكۆكان���ی‌ دونیای���ه‌‪ ،‬زانكۆیه‌ك���ه‌‬ ‫تائێس���تا لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���ی‌ به‌مان���ا‬ ‫مه‌عریفیی���ه‌ قوڵه‌كه‌ی‌ لێوه‌ ده‌رنه‌چوه‌‪،‬‬ ‫دێت‌و پێمانئه‌ڵێت ئێمه‌ پێویس���تیمان‬ ‫به‌خوێندن���ی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ نییه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫به‌لۆژیكی‌ ئه‌م ب���راده‌ره‌‪ ،‬له‌وه‌ ئه‌چێت‬ ‫ئێمه‌ چه‌ندی���ن فارابی‌و ئه‌بی‌ حه‌یانمان‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ی���ا چه‌ندین ئیبن روش���دو‬ ‫ح���ه‌ی‌ كوڕی‌ یه‌قزانم���ان هه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویس���ت ناكات چیتر سه‌ری‌ خۆمان‬ ‫به‌فه‌لس���ه‌فه‌وه‌ بیه‌شێنین‪ ،‬یان ئه‌شێت‬ ‫مه‌غزێك���ی‌ تری‌ ئ���ه‌م ب���راده‌ره‌ ئه‌وه‌‬ ‫بێت‪ ،‬كورد چیتر پێویس���ت ناكات بۆ‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌و گفتوگۆ فه‌لس���ه‌فییه‌كان‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ ته‌س���ه‌ورێك‪،‬‬ ‫یاس���ایه‌ك‪ ،‬دیدێك‪ ،‬ئیده‌ی���ه‌ك بااڵتر‬ ‫له‌فه‌لس���ه‌فه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئه‌وی���ش بینینه‌‬ ‫سه‌یرو عه‌جیبه‌كانی‌ حوكمڕانی‌ كوردییه‌‪،‬‬ ‫به‌دیدی‌ ئه‌م س���ه‌رۆكی‌ زانكۆیه‌ش‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بینینه‌ چه‌ندین فه‌رس���ه‌خ خێراتر پێش‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬واتا ئ���ه‌م بینینه‌‬ ‫جوان‌و عه‌جیب���ه‌‪ ،‬زۆر زیاتر پێكه‌وتوه‌‬ ‫به‌بارته‌ق���ای‌ فینۆمینۆلۆجیاكه‌ی‌ هیگڵ‬ ‫ی���ا ئه‌خالق‌و دیده‌ ره‌خنه‌ییه‌كانی‌ كانت‬ ‫ی���ان بینینه‌ وجودییه‌كان���ی‌ هایدگه‌رو‬ ‫س���ورێن كیركه‌ج���ارد‪ ،‬م���ن پێكه‌نینم‬ ‫به‌م ج���ۆره‌ پیاوانه‌ دێت‪ ،‬چه‌ند عه‌یبه‌!‬ ‫پێكه‌نی���ن به‌عه‌بقه‌ریاته‌ك���ه‌ی‌ ئ���ه‌وو‬ ‫گریان بۆ داماوی‌ ئه‌و مامۆس���تایانه‌ی‌‬ ‫ئه‌یانه‌وێت ش���ه‌ڕی‌ ئه‌م نه‌فامیه‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌یانه‌وێت گفتوگۆ له‌گه‌ڵ نه‌فامیدا‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وانیش بێئاگان له‌وه‌ی‌ رۆژگاری‌‬ ‫ئه‌مڕۆ رۆژگاری‌ ئه‌و كه‌س���انه‌یه‌ نه‌فامی‌‬ ‫وه‌كو مه‌عریف���ه‌‪ ،‬نه‌فامی‌ وه‌كو حه‌ڵواو‬ ‫شه‌كر به‌سه‌ر خه‌ڵكیدا دابه‌ش ئه‌كات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو وه‌ك���و ته‌حه‌ددایه‌كی‌ مه‌عریفی‌‬ ‫به‌خه‌ڵكی‌ ئه‌ناس���ێنێت‪ ،‬گفتوگۆی‌ چی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م���ه‌دا ئه‌كرێت؟ هه‌مو مێژوی‌‬ ‫فیك���رو فه‌لس���ه‌فه‌و ئ���ه‌ده‌ب‌و هونه‌ر‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ چوار نه‌ف���ام تێبگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫چوار نه‌فام كه‌ له‌داری‌ نه‌فامی‌ ئه‌خۆن‌و‬ ‫له‌ ژێ���ر داری‌ نه‌فامیدا ئه‌نون‌و به‌داری‌‬ ‫نه‌فامیش ئه‌كێشن به‌وێزه‌ی‌ مه‌عریفه‌دا‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ دادوبێ���دادو فوغ���ان ئه‌كه‌ین‌و‬ ‫ئه‌وانیش بۆخۆیان ه���ه‌ر ورته‌و پرته‌ی‌‬ ‫نه‌فامییانه‌‪ ،‬ئێمه‌ مان ئه‌گرین‌و ئه‌وانیش‬ ‫به‌ئاش���كراو روبه‌رو دێ���ن‌و پێمانئه‌ڵێن‬ ‫ئه‌م خۆماندوكردنه‌ت���ان له‌چییه‌؟ هه‌ر‬ ‫بوه‌ستن! هه‌ر مانبگرن! هه‌ر دادو هاوار‬ ‫بكه‌ن!‬

‫راپه‌ڕین‌و دۆزینه‌وه‌ ‌ی گه‌نج‬ ‫ئاسۆ حسێن‪ ،‬رانیه‌‬

‫گه‌نج به‌ه����ۆی‌ ئه‌و سروش����ته‌ جیاوازو‬ ‫ئاڵۆزه‌ی‌ هه‌یه‌تی‌ تاكو ئێستا نه‌توانراوه‌‬ ‫پێناس����ه‌یه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌ بۆ دیاریبكرێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ گه‌نج له‌هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك هه‌ڵگری‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك سیفه‌تی‌ تایبه‌ت به‌خۆیه‌تی‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌و خوێندنه‌وه‌و گوزارش����تانه‌ی‌‬ ‫بۆ گه‌نجێك له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ شارستانی‌‌و‬ ‫پێش����كه‌وتودا ده‌كرێ����ت جی����اوازه‌‬ ‫ل����ه‌و پێناس����ه‌یه‌ی‌ بۆ گه‌ن����ج ده‌كرێت‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك����ی‌ دواكه‌وت����ودا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆی‌ بۆچونه‌كان‌و پێناس����ه‌كان ته‌عبیر‬ ‫له‌كائینێك ده‌كه‌ن كه‌ بریتییه‌ له‌گه‌نج‌و‬ ‫گه‌نجێتی‌‪ ،‬گرفتی‌ ئ����ه‌م توێژه‌ له‌وه‌دایه‌‬ ‫كه‌ هه‌م����وان له‌چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌ودان‌و هیچ‬ ‫كامێكیان نكۆڵ����ی‌ له‌گرنگی‌‌و داینه‌مۆی‌‬ ‫گه‌نج ناكه‌ن له‌گۆڕانكارییه‌كان‌و هه‌وێنی‌‬ ‫شۆڕش‌و راپه‌ڕینه‌كان‪ ،‬به‌اڵم كاتێك گه‌نج‬ ‫خۆی‌ ده‌خزێنێته‌ ناو ئه‌م گۆڕانكاریانه‌و‬ ‫به‌ڕوح له‌پێناو ئ����ه‌و گۆڕانكاریه‌دا خۆی‌‬ ‫فیدا ده‌كات‪ ،‬كه‌چی‌ دوای‌ هێوربونه‌وه‌ی‌‬ ‫بارودۆخ‌و سه‌ركه‌وتنی‌ شۆڕش‌و راپه‌ڕین‬ ‫ئیدی‌ ئه‌وه‌ی‌ نابێته‌ خاوه‌ن ده‌ستكه‌وت‬ ‫گه‌نج����ه‌‪ ،‬له‌كاتێك����دا ئ����ه‌وه‌ی‌ دوێنێ‌‬ ‫خانه‌خوێ����ی‌ راپه‌ڕی����ن بو ئه‌م����ڕۆ بۆته‌‬ ‫میوان‪ ،‬به‌و مانای����ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ تا دوێنێ‌‬ ‫ده‌وت����را ئه‌رك����ی‌ گه‌نج����ه‌ دژی‌ دوژمن‬ ‫راپه‌ڕێ‌‌و نیشتیمان رزگاربكات‪ ،‬ده‌بێت‬

‫دوای‌ س����ه‌ركه‌وتنیش بوترێ‌ حه‌ق وای ‌ه‬ ‫ده‌س����تكه‌وت‌و به‌رهه‌میش به‌ر له‌هه‌مو‬ ‫كه‌س����انیتر گه‌نجان لێی‌ س����ودمه‌ندبن‬ ‫ئه‌وج����ا فیئه‌كان����ی‌ ت����ری‌ كۆمه‌ڵگ����ه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌كو شاعیر"پاكی‌" ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫پاكی‌ به‌سیه‌تی‌ ئه‌م به‌ندو باوه‌‬ ‫دوژمن له‌واڵتمان یه‌كی‌ نه‌ماوه‌‬ ‫خاكی‌ داگیركراو گشت وه‌رگیراوه‌‬ ‫له‌شكرمان به‌سه‌ركه‌وتویی‌ گه‌ڕاوه‌‬ ‫به‌هێزی‌ الوان دوور له‌به‌اڵ بن‬ ‫به‌به‌زم‌و شادی‌‌و سه‌یرو صه‌فا بن‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پاكی‌ ده‌ریده‌بڕێ‌ بریتییه‌ له‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌‌و ده‌ستخۆشییه‌ی‌ كه‌ به‌هێزی‌‬ ‫گه‌نجان‌و الوان دوژمن له‌واڵت ده‌ركراوه‌‌و‬ ‫گش����ت نیش����تیمان له‌ده‌س����تی‌ دوژمن‬ ‫وه‌رگیراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌م نێوه‌ن����ده‌دا ئه‌گ����ه‌ر كه‌مێ����ك‬ ‫بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ تۆماری‌ مێژوی‌ ‪ 20‬ساڵ‬ ‫له‌مه‌وب����ه‌رو له‌ ‪ 1991 / 3 / 5‬له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌س����تی‌ گه‌نج‌و الوه‌كانی‌ شاری‌ رانیه‌‪،‬‬ ‫راپه‌ڕین����ه‌ ش����كۆداره‌كه‌ی‌ كوردس����تان‬ ‫ده‌س����تی‌ پێكردو له‌ماوه‌یه‌ك����ی‌ كه‌مدا‬ ‫وه‌ك پاكی‌ گوته‌نی‌ به‌هێزی‌ الوان خاكی‌‬ ‫داگیركراوی‌ كوردستان له‌ده‌ستی‌ به‌عس‬ ‫رزگاركراو له‌ده‌س����تی‌ دوژمن ده‌رهێنرا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ش ده‌ڵێین له‌سه‌ر ده‌ستی‌ گه‌نجان‬ ‫ئه‌نجام����درا‪ ،‬چونكه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ راپه‌ڕینی‌‬

‫بینیبێ‌ راستی‌ قسه‌كه‌ی‌ بۆ ده‌رده‌كه‌وێ‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ نه‌یبنیبێ‌ ئه‌وا وێنه‌‌و ژیاننامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش����ه‌هیدانی‌ رۆژانی‌ راپه‌ڕین ش����اهێدی‌‬ ‫بۆچونه‌كانی‌ سه‌ره‌وه‌مانه‌‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ ده‌بێت به‌دواداچون بۆ شتێكی‌‬ ‫گرنگ بكه‌ین‪ ،‬به‌خوێندنه‌وه‌ بۆ بارودۆخی‌‬ ‫گه‌نج له‌س����ه‌رده‌می‌ رژێ����م ئه‌وه‌مان بۆ‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ����ت ب����ه‌رده‌وام رژێ����م كاری‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ونكردنی‌ گه‌نج‌و سه‌رقاڵكردنی‌‬ ‫كردوه‌ به‌ش����تی‌ الوه‌كی‌ تاك����و ئامانجه‌‬ ‫له‌بیربه‌رێت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كان����ی‌‬ ‫ده‌گێڕن����ه‌وه‌ یه‌كێ����ك له‌س����ه‌ركرده‌كان‬ ‫ئامۆژگاری‌ س����ه‌دام حوس����ێنی‌ كردوه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بینی‌ گه‌نجان جوڵه‌یان تێكه‌وتوه‌‬ ‫ئ����ه‌وا زو رێگه‌كانی‌ كپكردن بگرێته‌ به‌ر‬ ‫(ماددیی‌ یان جواڵندنی‌ غه‌ریزه‌كان یان‬ ‫به‌رپاكردنی‌ جه‌ن����گ) بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌یری‌ پێكهاته‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌ به‌عس‬ ‫بكه‌ی����ن كه‌متری����ن گه‌نج له‌ش����انه‌كانی‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌ به‌دی‌ ده‌كرا‪ ،‬كه‌چی‌ به‌ره‌كانی‌‬ ‫جه‌نگ‌و شوێنه‌ نه‌ش����یاوه‌كان جمه‌یان‬ ‫ده‌هات له‌گه‌ن����ج‪ ،‬دوای‌ راپه‌ڕینی‌ گه‌لی‌‬ ‫كوردیش ئه‌م سیاسه‌ته‌ كۆڵی‌ لێنه‌دراو‬ ‫دیس����انه‌وه‌ راپه‌ڕین نه‌بوه‌ س����ه‌ره‌تای‌‬ ‫دۆزین����ه‌وه‌ی‌ گه‌ن����ج‌و ته‌س����لیمكردنی‌‬ ‫داهات����وی‌ واڵت ب����ه‌م توێ����ژه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌جیاتی‌ دۆزینه‌وه‌ی‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌‬ ‫گه‌نج����ی‌ جارێكیتر راپێچ����ی‌ به‌ره‌كانی‌‬ ‫جه‌نگ كرده‌وه‌و جومگه‌ ئه‌ساسییه‌كانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتیشی‌ به‌پیره‌كان ئاخنی‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫وه‌ستانی‌ جه‌نگ‌و كوژرانی‌ سه‌دان گه‌نج‬ ‫ئه‌مجا ده‌س����ه‌اڵت به‌رێ����گای‌ رێكخراوی‌‬ ‫جۆراوج����ۆر گه‌نجی‌ س����ه‌رقاڵكرده‌وه‌و‬

‫له‌جیاتی‌ هاندان بۆ خوێندن‌و گه‌شه‌كردنی‌‬ ‫الیه‌نی‌ رۆشنبیری‌‌و ده‌ستگرتنی‌ گه‌نج بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كانی‌‪ ،‬توشی‌ ملمالنێی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و رێكخراوه‌یی‌ ك����ردو ئه‌وه‌نده‌‬ ‫دۆس����ت‌و دوژمنی‌ لێپه‌یداكرد له‌جیاتی‌‬ ‫خۆدۆزین����ه‌وه‌ خه‌ریكبو یه‌كجاری‌ له‌نێو‬ ‫ئه‌م به‌رداشه‌دا ونببێ‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ دڵخۆش����ی‌ بو‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ دره‌نگیش بێ‌‪ ،‬ئه‌و تێفكرینه‌ی‌‬ ‫گه‌نجان ب����و له‌حاڵ‌و بارودۆخی‌ خۆیان‌و‬ ‫له‌جیات����ی‌ ئه‌و ملمالنێ‌ ب����ێ‌ ئه‌نجامه‌ی‌‬ ‫ده‌س����تی‌ دابویه‌‪ ،‬گه‌ڕایه‌وه‌ ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫خوێن����دن‌و ورده‌ ورده‌ خ����ۆی‌ له‌پێگ����ه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كییه‌كانی‌ بڕیاردان نزیككرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ب����ه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێ‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌ئه‌ندام����ه‌ به‌رزه‌كانی‌ حیزب ئێس����تا‬ ‫گه‌نج����ان پێكیده‌هێن����ن‌و ئه‌ندامان����ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان به‌ش����ی‌ زۆری‌‬ ‫له‌ته‌مه‌ن����ی‌ گه‌نجی����دان‌و قائیمق����ام‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحییه‌كان له‌گه‌نجانن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ماوه‌ بوترێ‌ ئه‌وه‌یه‌ ئایا‬ ‫دوای‌ بیست ساڵ له‌راپه‌ڕین‌و حكومه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ توان����راوه‌ گه‌ن����ج بدۆزرێته‌وه‌و‬ ‫ئ����ه‌و پێگه‌ گرنگه‌ی‌ له‌بواره‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫ئاب����وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‌و فه‌رهه‌نگ����ی‌‌و‬ ‫سه‌ربازییه‌ی‌ باسی‌ لێوه‌ ده‌كرێت‪ ،‬پێی‌‬ ‫ره‌وا بینرابێ����ت‌و حه‌قی‌ خ����ۆی‌ درابێتێ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ئ����ه‌و به‌رخودانی‌‌و ماندوبونه‌ی‌‬ ‫چه‌ش����تویه‌تی‌ له‌پێن����او ئ����ازادی‌ گ ‌هل‌و‬ ‫خاكه‌كه‌ی‌؟ ئه‌گه‌ر وه‌كو گه‌نجێك له‌من‬ ‫بپرس����ن ده‌ڵێم " نه‌خێر " ئێوه‌ش الی‌‬ ‫خۆتانه‌وه‌ خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ ئه‌م باسه‌‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ئۆپۆزیسیۆن "ترس"و‬ ‫"پرس" ‌ی نیشتمانی جیاناكاته‌وه‌‬ ‫ی زه‌مانی‌*‬ ‫كۆشان عه‌ل ‌‬

‫ی ب���ه‌رده‌وام‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و لێدوانانه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ركرده‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌و‌ه‬ ‫له‌ده‌م ‌‬ ‫ده‌رده‌چێ���ت ئه‌وه‌ی ‌ه ك��� ‌ه "ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫پرسه‌ نیشتمانییه‌كاندا هاوهه‌ڵوێستین‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌م���و هێ���زو الیه‌ن���ه‌كان‌و‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتیش���ه‌وه‌"‪ ،‬ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫لێدوانانه‌ تۆختر له‌ده‌م ‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌و‌ه دێته‌ ده‌ره‌وه‌و زۆرجاریش‬ ‫روبه‌روی‌ ره‌خن ‌ه بونه‌ته‌و‌ه له‌وباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی جه‌وهه‌ری‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ئایا‬ ‫لێره‌دا پرسیار ‌‬ ‫به‌ڕاست ئۆپۆزیس���یۆن له‌گه‌ڵ "پرس"‬ ‫یان "ترس"ی‌ نیشتمانیدایه‌؟‬ ‫ی ئه‌م واڵت ‌ه‬ ‫به‌شێكی‌ زۆر له‌سیاسییه‌كان ‌‬ ‫به‌س���ه‌ركرده‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆنیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی زاراو‌ه‬ ‫ی روكه‌ش��� ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسییه‌كان به‌كارده‌هێنن‪ .‬مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫"پرسی‌ نیشتمانی"یش به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫یه‌كێك��� ‌ه له‌و زاراوان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ له‌الی���ه‌ن س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنه‌وه‌ به‌كارهێن���راوه‌‪ .‬ب���ۆ‬ ‫ی زاراوه‌ك ‌ه ساد‌ه بكه‌ینه‌و‌ه ده‌بێت‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫وشه‌ی‌ "نیشتمان" وه‌ربگرین‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی مه‌به‌ستمان‬ ‫ده‌ڵێین پرس���ی‌ نیشتمان ‌‬ ‫له‌و بابه‌ت‌و پرسانه‌ی ‌ه كه‌ په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌هه‌مو نیش���تمانه‌و‌ه هه‌یه‌‪ .‬نیشتمان‬ ‫پێكهات���وه‌ له‌خاك‌و خه‌ڵ���ك‌و نه‌ته‌وه‌و‬ ‫ی دیاریك���راو‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫س���نورو مێژویه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و كه‌لت���ورو ئابوری‌‌و سیس���تمه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ب���ات‪ .‬بۆی���ه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ڕێ���وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌مو ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێین پرس���ی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫ی‬ ‫بابه‌تانه‌ ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬هه‌ندێ‌ سه‌ركرده‌ ‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن ده‌ڵێن‪ :‬ئێم��� ‌ه له‌به‌غدا‬ ‫هه‌میشه‌ له‌سه‌ر پرس ‌ه نیشتمانییه‌كان‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو هێزه‌كان به‌ده‌سه‌اڵتیشه‌و‌ه‬ ‫هه‌م���ان هه‌ڵوێس���تمان هه‌ی���ه‌و‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ی كاركردنی‌ ئێمه‌یه‌‪.‬‬ ‫بنه‌مایه‌كی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێ���ت ئ���ه‌وان چ���ۆن له‌مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی نیش���تمانی‌" تێگه‌یشتون؟ له‌و‬ ‫"پرس ‌‬ ‫ی جیاوازیان‬ ‫بڕوایه‌دام ئ���ه‌وان دو بابه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫تێكه‌ڵكردوه‌‪ ،‬ئه‌ویش "په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌"‌و "پرسی‌ نیشتمانی"یه‌‪ .‬یاخود‬ ‫ی "پرس"‌و "ت���رس" له‌یه‌كتر‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫جیاناكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بڕیاره‌ ئۆپۆزیس���یۆن له‌پرس ‌ه‬

‫نیشتمانییه‌كاندا له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت بێت‬ ‫ی‬ ‫ی لێهه‌ڵبماڵێت‌و پش���تیوان ‌‬ ‫ده‌بێت قۆڵ ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت بكات له‌پێشخس���تنی‌ بوار‌ه‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ئابوری‌‌و كه‌لتوری‌‌و فه‌رهه‌نگییه‌كان ‌‬ ‫نیش���تمانه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر بڕیار‌ه ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫له‌گه‌ڵ پرسه‌ نیش���تمانییه‌كاندا هه‌مان‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵتی‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ده‌بێ���ت له‌په‌رله‌مان���دا هه‌میش��� ‌ه به‌و‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ده‌یخوازێ���ت‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌حكومه‌ته‌كه‌ ‌‬ ‫بیربكاته‌وه‌و پشتیوان ‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم بێگومان ئۆپۆزیس���یۆن ئه‌و‌ه‬ ‫ی نیی���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ل���ه‌و بڕوایه‌دام‬ ‫ئامانج��� ‌‬ ‫ی "پ���رس"و "ترس"یان‬ ‫ئ���ه‌وان بابه‌ت��� ‌‬ ‫تێكه‌ڵكردوه‌‪.‬‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن له‌شوێنی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌هه‌ڵ ‌ه‬ ‫ی نیش���تمانی‌" له‌گه‌ڵ‬ ‫بڵێت "له‌پرس��� ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدام ده‌بێت بڵێت له‌"ترس��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نیش���تمانییه‌كاندا" له‌و مه‌ترس���ییانه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م نیش���تمانه‌ ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫روب���ه‌رو ‌‬ ‫هاوكاری‌ ده‌سه‌اڵت ده‌بم‪.‬‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی ت���ره‌وه‌‪ ،‬له‌ش���وێن ‌‬ ‫له‌الیه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیه‌كالكردن���ه‌وه‌ ب���ۆ س���تراتیژ ‌‬ ‫ی كوردی‌‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌بێت ئۆپۆزیسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫دیدگایه‌كی‌ رۆشنی‌ سیاسی‌‌و نیشتمان ‌‬ ‫ی هه‌بێ���ت‪ .‬ئۆپۆزیس���یۆن ده‌بێت‬ ‫خۆ ‌‬ ‫وه‌كو چۆن له‌سیس���تمی‌ ناوخۆیی‌ ئه‌م‬ ‫ی جیددی‌ خۆی‌ هه‌یه‌و‬ ‫هه‌رێمه‌دا قس���ه‌ ‌‬ ‫ی پێشكه‌شكردوه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م هه‌رێمه‌ش���دا پرۆژه‌ ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت‌و به‌ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی���دا پرۆژه‌كان ‌‬ ‫گونجاوی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ێ بكات‪.‬‬ ‫له‌و بواره‌شدا جێبه‌ج ‌‬ ‫له‌ناوخۆدا وه‌كو چ���ۆن به‌دواداچون‬ ‫ی ئه‌م هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫ده‌كرێت بۆ داهات‌و بوجه‌ ‌‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ ده‌بێت ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫ی جی���ددی‌ هه‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫پرس���یار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌ره‌كییه‌كان ‌‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌رێم���ه‌‪ .‬بۆچی‌ ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫ی‬ ‫پرس���یاری‌ نه‌كردو‌ه له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫فه‌رمانگ ‌ه ‌‬ ‫هه‌رێ���م؟ ئۆپۆزیس���یۆن ده‌بێ���ت‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی هه‌بێت له‌سه‌ر به‌رهه‌م ‌‬ ‫پرسیار ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ به‌غدا كراون‌و‬ ‫رێككه‌وتننامان ‌ه ‌‬

‫ی كوردی‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ڕاست‬ ‫ی‬ ‫ی پرس ‌‬ ‫خه‌م ‌‬ ‫نیشتمانییانه‌و‬ ‫به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫هاوهه‌ڵوێستن ئه‌وا‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشتمان ‌‬ ‫به‌رفراوانیان‬ ‫ی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاواز ‌‬ ‫ی یه‌كتر‬ ‫بیروبۆچون ‌‬ ‫قبوڵبكه‌ن‬

‫ی هه‌ب���وه‌و له‌ترس���ه‌كاندا‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫بێده‌نگبوه‌‪ .‬ئه‌م جۆر‌ه له‌سیاسه‌تكردنیش‬ ‫ی‬ ‫له‌دواجاردا پاشاگه‌ردانی‌و بێده‌ربه‌ستی ‌‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌راست‌و به‌ر له‌شۆڕش ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی "مه‌ترس��� ‌‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كان مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسرائیل" هه‌میش��� ‌ه وه‌كو "پرسێك ‌‬ ‫نیشتمانی‌" پیشانده‌درا‪ ،‬ك ‌ه ده‌گونجێت‬ ‫تاراده‌یه‌ك دروست بێت‪ .‬به‌اڵم هه‌رگیز‬ ‫ی‬ ‫مه‌ترسی‌ ئیسرائیل نه‌ده‌بو ببێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ���رۆژه‌ی‌ ریفۆرم��� ‌‬ ‫پشتگوێخس���تن ‌‬ ‫ئابوری‌‪ ،‬كه‌ له‌راس���تیدا ئه‌و مه‌ترسیی ‌ه‬ ‫ی پیشانده‌دراو‬ ‫وه‌كو پرسێكی‌ نیشتمان ‌‬ ‫هاواڵتیان‌و ئۆپۆزیسیۆنی ئه‌و واڵتانه‌ش‬ ‫ی‬ ‫بیریان چوبویه‌وه‌ ك ‌ه له‌راستیدا پرس ‌‬ ‫ی تره‌‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌راست‬ ‫ی شتێك ‌‬ ‫نیشتمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتێك خه‌می‌ پرس���ی‌ نیشتمان ‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێ���ت یه‌ك���ه‌م هه‌نگاو‬ ‫ی ترسه‌كان‌و بنیاتنانه‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫تێپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ترس له‌هێز‌ه ده‌ره‌كییه‌كان‌و پیشاندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫وه‌ك���و پرس���ی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫ی به‌ره‌و داخران‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و هه‌رێمه‌كان��� ‌‬ ‫به‌سه‌رخۆداو پاشكه‌وتن بردو‌ه ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بنیات نه‌ناون‪ .‬ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫داهات���و ‌‬ ‫كوردی‌‌و ئۆپۆزیس���یۆن ئه‌گه‌ر به‌ڕاست‬ ‫خه‌می‌ پرسی‌ نیشتمانییانه‌و به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هاوهه‌ڵوێستن ئه‌وا ده‌بێت پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫نیش���تمانی‌ به‌رفراوانی���ان هه‌بێ���ت‪،‬‬ ‫ی بیروبۆچون���ی‌ یه‌كتر‬ ‫مافی‌ جی���اواز ‌‬ ‫قبوڵبكه‌ن به‌اڵم تاوه‌ك���و ئه‌م هه‌رێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی مێژویدا سه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫له‌ساته‌وه‌ختێك ‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت ده‌بێ���ت له‌هه‌ندێ‌ بابه‌تدا‬ ‫هاوهه‌ڵوێس���ت بن‪ .‬ئ���ه‌و جیاوازییان ‌ه‬ ‫نابێت له‌یه‌كت���ردا بیانتوێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫جیاوازییان ‌ه ده‌بێ���ت ركابه‌رییان به‌هێز‬ ‫ی ئابوری‌‪،‬‬ ‫ی بوار ‌‬ ‫بكات له‌سه‌ر پێشخستن ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب���ردن‌و‬ ‫كه‌لت���وری‌‌و سیس���تم ‌‬ ‫ی تێدا نییه‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌وڵه‌تداری‌‪ .‬گومان ‌‬ ‫له‌ترس���ه‌ نیش���تمانییه‌كاندا هه‌میش��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هاوهه‌ڵوێست بن‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز مانا ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه نییه‌ ك ‌ه یه‌ك ت���رس ته‌نها یه‌ك‬ ‫رێ���گای‌ روبه‌روبون���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ده‌سه‌اڵت ده‌توانێت به‌سه‌ر ئه‌و ترسه‌دا‬ ‫زاڵبێت‌و ئۆپۆزیسیۆن گوێڕایه‌ڵ‌و دوبار‌ه‬ ‫جه‌خت ده‌كه‌مه‌و‌ه ل���ه‌وه‌ی‌ ك ‌ه هه‌رگیز‬ ‫نابێت ترسه‌كان بكرێن ‌ه قوربانی‌ پرس ‌ه‬ ‫نیشتمانییه‌كان‪.‬‬

‫بیر ده‌سه‌اڵتی‌ بخاته‌وه‌ ك ‌ه چی‌ به‌سه‌ر‬ ‫ی دانیش���تن‌و رێككه‌وتنه‌كان‬ ‫كۆنوس��� ‌‬ ‫هات���وه‌؟ ل���ه‌و بڕوای���ه‌دام چه‌ن���د‌ه‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتدا بو‌ه‬ ‫شكسته‌كان له‌ئه‌ستۆ ‌‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ له‌گ���ه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا‪،‬‬ ‫به‌هه‌م���ان ش���ێو‌ه ئۆپۆزیس���یۆنیش‬ ‫ی هه‌یه‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیدد ‌‬ ‫به‌وهۆیه‌وه‌ ك��� ‌ه هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن هه‌ركاتێك له‌ترسه‌كاندا‬ ‫ی ماسته‌ر له‌په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌س���ه‌اڵتدایه‌‪ ،‬له‌پرس���ه‌كان *خوێندكار ‌‬ ‫پش���تگوێخراوه‌‪ ،‬یاخود له‌پرس���ه‌كاندا نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‬

‫بنەماڵە نیشتیمانییەکان‬ ‫ھاوڕێ چۆمانی‬ ‫مێ���ژوی مرۆڤایەت���ی خاڵ���ی نییە‬ ‫لەمرۆڤی راس���تخوازو نیشتیمانپەروەرو‬ ‫ئازادیخواز‪ ،‬ھەوڵدانی ئەوان بەراستی‌و‬ ‫بەدروستی بۆ چەسپاندنی سەرجەم مافە‬ ‫رەواکانی گەل‌و دواجار ئەوانیان کردۆتە‬ ‫کەسانێکی ناس���راوو خۆشەویست وە‬ ‫لەمەشەوە منداڵ‌و نەوەکانیان جێگەی‬ ‫باوانیان دەگرنەوەو ھاونیش���تیمانیان‬ ‫وەک ئازیزو بەرێزو خەمخۆری خۆیانیان‬ ‫سەیر دەکەن‪ ،‬لەپای ھەمو ئەمانەشەوە‬ ‫بنەماڵەی نیش���تیمانی رێز لەخواست‌و‬ ‫ویستەکانی ھاونیش���تیمانیانی خۆیان‬ ‫دەگرن‌و بێبەش���یان ناکەن لەپرس���ە‬ ‫وتەکانی���ان‬ ‫چارەنسوس���ازەکان‌و‬ ‫فەرامۆش ناکەن‪ ،‬بنەماڵەی نیشتیمانی‬ ‫دەس���تکردنین‌و دروس���ت‌و ئاراس���تە‬ ‫نەکراون لەالیەن ھی���چ ھێزو الیەنێکی‬ ‫دەرەکی بەڵک���و ئەوان لەقواڵیی ئازارو‬ ‫ئەندێشەکانی گەلەوە دروست بوون بۆ‬ ‫گەل ھاتون‌و دواجاریش بۆ گەل دەبن‪،‬‬ ‫ب���ەم پێوەرە ھیچ الیەنێ���ک بۆی نییە‬ ‫بانگەشەی بنەماڵەی نیشتیمانی بکات‬ ‫کە دەستی لەپش���تەوە درابێت ئینجا‬ ‫ئێستا راستییەکان ئاش���کرابن یاخود‬ ‫دواتر‪.‬‬ ‫بنەماڵ���ە نیش���تیمانییەکان ھێ���زی‬ ‫چەکداریان نییەو میلیش���یا دروس���ت‬ ‫ناکەن‌و کەسانێکی سادەن‌و لەگەڵ ئازارو‬ ‫خەمەکانی رۆڵەکانی گەڵ دەگوزەرێنن‬ ‫نەوەک لەکۆشکە بەرزو فردەوسیەکان‬ ‫خەریکی ھەوەسە تایبەتییەکانیان بن‌و‬

‫قومارچیەتی بکەن‌و گەلیش لەدەس���ت‬ ‫برسیەتی‌و ھەژاری بناڵێنێت‪.‬‬ ‫بنەماڵە نیشتیمانییەکان رێز لەقانون‬ ‫دەگرن‌و کاری سەرەکییان سەروەرکردنی‬ ‫یاس���او بەرقەرارکردن���ی دادپەروەریی‬ ‫کۆمەاڵیەتییەو دەس���تەاڵتی یاسادانان‬ ‫سەرکوت ناکەن‌و ئەندامانی یاسادانان‬ ‫ناتۆقێنن‌و ھەمیش���ە پاڵپش���تیانن بۆ‬ ‫ئەوەی قانون دابرێژن لەگەڵ ھەلومەرجە‬ ‫گشتییەکان بێتەوەو دژ بەقانونێکیش‬ ‫دەوس���تن ماف‌و ئازادییە تایبەتییەکان‬ ‫بخاتە مەترس���ییەوە وە دەست ناخەنە‬ ‫کاروباری دادگاکان‌و رۆڵی دەستەاڵتی‬ ‫دادوەریی کەم ناکەنەوە‪.‬‬ ‫بنەماڵ���ەی نیش���تیمانی خواس���تی‬ ‫گەوەری بوونی پرەنسیپی مەشروعیەت‌و‬ ‫لەدەس���توری واڵت ھەریەک���ە‬ ‫دەس���تەاڵتەکان‌و جیاکردنەوەی���ان‬ ‫لەیەکتری‌و دیاریکردنی ئەرک ومافەکان‬ ‫بەش���ێوەیەکی دیموکراتی‌و سەردەمی‬ ‫دابرێژێت ‪.‬‬ ‫بنەماڵە نیشتیمانییەکان ھەوڵنادەن‬ ‫روناکبی���رو نوس���ەرو رۆژنامەن���وس‬ ‫پەراوێزی���ان بخ���ەن‌و دەس���تەمۆیان‬ ‫بک���ەن‌و دەنگ���ی زواڵڵی���ان کپو مات‬ ‫بکەن‌و لەکەشێکی نادیار رەوانەی ئەو‬ ‫دونیایەیان بکەن بەڵکو بەپێچەوانەوە‬ ‫بەبایەخەوە دەرواننە س���ەرنج‌و بیروڕاو‬ ‫بۆچونەکانیان‪.‬‬ ‫بنەماڵ���ە نیش���تیمانییەکان مێژوو‪،‬‬ ‫س���ەروەرییەکانیان لەس���ەرخۆیان‬ ‫تاپۆناک���ەن‌و دەزگا زەبەالح���ە‬ ‫رەگەیاندنەکانیش���یان راناس���پێرن‬

‫بەموتربەکردنیگ���ەل‌و مان���ەوەی گەل‬ ‫ب���ەھۆی ئەوانەوە بەڵکو چارەنوس���ی‬ ‫خۆیان‌و ھاونیشتیمانیان بەند دەکەن‌و‬ ‫جگە لەوان ناگەرێنەوە بۆھەر الیەنێکی‬ ‫دەرەکی‪.‬‬ ‫بنەماڵ���ە نیش���تیمانییەکان داھات‌و‬ ‫س���امانی ھاونیش���تیمانیان بۆخۆی���ان‬ ‫گلنادن���ەوەو مۆنۆپۆل���ی قوتی خەڵك‬ ‫ناک���ەن بەڵک���و خەم���ی گەورەی���ان‬ ‫تێرکردن���ی گەل���ەو دابینکردنی ژیان‌و‬ ‫سەرچاوەکانیەتی بۆ ئەوان‪.‬‬ ‫وەک چۆن تێکۆشان‌و خەباتیانکردوە‬ ‫بەھەمان شێوەش مافی یانە دەستەاڵت‬ ‫بگرنە دەس���ت‌و کابین���ەی حکومەتی‬ ‫پێکبھێن���ن بەاڵم لەرێگای س���ندوقی‬ ‫دەنگدان بەھۆی ھەڵبژاردنێکی بێگەردو‬ ‫بێخەوش‌و بێتەزویر‪ ،‬وەلەسەر کورسی‬ ‫دەس���تەاڵتیش بمێنەوە ب���ەو جۆرەی‬ ‫دەس���توری رێکخس���توەو لەم���اوەی‬ ‫تەواوبونیش چۆڵ���ی بکەن‌و بەالیانەوە‬ ‫ئاس���ایی بێ���ت بب���ن بەئۆپۆزس���یۆن‬ ‫وەنواندنی ھەر س���لوکێکی بەدەر لەمە‬ ‫ناچێتە خانەی بنەماڵەی نیشتیمانی‪.‬‬ ‫بانگەش���ەکردن ب���ۆ بوون���ی ھەر‬ ‫بنەماڵەیەکی نیشتیمانی لەھەر شوێنێک‬ ‫بێ لەو پێوەرانەی س���ەرەوە دروس���ت‬ ‫نیی���ەو چەواش���ەکارییەکی بێئەندازەو‬ ‫ناھەقییەک���ی گەورەش���ە بەبنەماڵ���ە‬ ‫نیش���تیمانپەرەوەرەکان‌و شاردنەوەی‬ ‫روی راستەقینەش���ە لەبەردەم دەنگە‬ ‫راستبێژەکان‪.‬‬ ‫*خوێندکاری یاسا‪ ،‬زانکۆی کۆیە‬

‫بنەماڵە‬ ‫نیشتیمانییەکان‬ ‫ھێزی چەکداریان‬ ‫نییەو میلیشیا‬ ‫دروست ناکەن‌و‬ ‫کەسانێکی‬ ‫سادەن‌و‬ ‫لەگەڵ ئازارو‬ ‫خەمەکانی‬ ‫رۆڵەکانی گەل‬ ‫دەگوزەرێنن‬

‫‪13‬‬

‫کۆمەڵگا وەک فرەیی‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫کۆمەڵ���گا پێدراوێکی پێش���وەخت نیەو‬ ‫دروستکراوێکی مێژووییە‪ .‬راستە مرۆڤ‬ ‫لەن���او کۆمەڵگای���ەدا لەدایک ئەبێت کە‬ ‫خۆی دەس���تی لەهەڵبژاردنیدا نەبووە‪،‬‬ ‫راس���تە مرۆڤ کە لەناو کۆمەڵگاش���دا‬ ‫لەدایکبوو‪ ،‬واتە لەناو فەزایەکدا ئەژی کە‬ ‫چوارچێوەیەکی دیاریکراوی بۆ رەفتارو‬ ‫کردار‪ ،‬بۆ قەدەغەکراوو رێگەپێدراو‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەخالق���ی‌و نائەخالق���ی هەیە کە خۆی‬ ‫دەستی لەدانان‌و داڕشتنیدا نەبووە‪ .‬بەالم‬ ‫خودی ئەو چوارچێوەیەو ئەو رێسایانەی‬ ‫لەناویدا کاریان پێئەکرێت دروستکراوی‬ ‫خودی مرۆڤ���ن‌و بەم مانایەش مێژووین‪.‬‬ ‫هی���چ کۆمەڵگای���ەک نیە لەس���ەرەتاوە‬ ‫تاکۆتایی بەهەمان ئەو سنورو رێسایانەدا‬ ‫بمینێت���ەوە ک���ە لەس���ەرەتاوە کاری‬ ‫پێکردووە‪ .‬لەگ���ەڵ قۆناغە مێژویەکاندا‬ ‫رێس���اکان دەس���تکاری ئەکرێن‌و وەک‬ ‫خۆی���ان نامێنەوە‪ .‬بەمانایەکی دی وەک‬ ‫چۆن مرۆڤەکان لەکۆمەڵگایەکدا لەدایک‬ ‫ئەبن کە خۆیان دەستیان لەهەڵبژاردنیدا‬ ‫نەب���ووە‪ ،‬بەهەم���ان ئەن���دازە ئەتوانن‬ ‫لەکۆمەڵگایک���دا بژی���ن کە دەس���تیان‬ ‫لەگۆران‌و دەستکاریکردنیدا هەیە‪ .‬راستە‬ ‫بۆ دەس���تکاریکردنی کۆمەڵگاو گۆرانی‬ ‫بەو ئاراس���تەیەی مرۆڤەکان ئەیانەوێت‪،‬‬ ‫چەندان رێگری گ���ەورەو بچوک‪ ،‬مادی‌و‬ ‫مرۆی���ی لەبەردەمیاندا ق���وت ئەبێتەوە‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەگرنگترین ئەو بەربەس���تانە‬ ‫خودی مرۆڤەکانی دیە کە لەکۆمەڵگادا‬ ‫لەگەڵیاندا ئەژین‪.‬‬ ‫هیچ كۆمه‌ڵگایه‌ك س���اده‌‌و س���اكار‌و بێ‬ ‫ئاڵۆزی‌ نیه‌‪ .‬كۆمه‌ڵ���گا له‌تاك‌و گروپ‌و‬ ‫هێزی‌ جیاوازی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ دروستبووه‌‬ ‫كه‌ خواس���ت‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ جیاجیاو‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ جیاوازیان بۆ ژیان‌و ئاینده‌ی‌‬ ‫خۆی���ان هه‌ی���ه‌‪ .‬هی���چ كۆمه‌ڵگای���ه‌ك‬ ‫چونیه‌ك‌و بێناكۆكی‌‌ نی���ە کۆمەڵگاکان‬ ‫لەخەلکانی زۆر جیاو هەمەرەنگ دروست‬ ‫ب���ون کە هەم دیدی جیاواز لەیەکیان بۆ‬ ‫شتەکان هەیەو هەم بەرژەوەندی جیاوازو‬ ‫بگرە ناکۆک بەیەکیان هەیە‌‪ .‬ئەم دۆخە‬ ‫وا ئەکات هەمیش���ە ئەگەری بەرکەوتنی‬ ‫ئەندامەکانی کۆمەڵگا‪ ،‬ئەگەرێکی کراوەو‬ ‫ب���ەردەوام بێ���ت‪ .‬بەڕاس���تیش مێژوی‬ ‫بەرکەوت���ن‌و پێکدادان���ی ئەندامەکان���ی‬ ‫کۆمەڵگایەک‪ ،‬هیچی لەمێژوی بەرکەوتنی‬ ‫دوو کۆمەڵگای جیاواز کەمتر نیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫زیات���ر نەبێ���ت‪ .‬كۆمه‌ڵ���گا پێدراوێكی‌‬ ‫سروش���تی‌ بێگرفت‌و كێش���ه‌ نی���ه‌ كه‌‬ ‫خۆبه‌خۆ خ���ۆی‌ رێكبخات‌و ناكۆكیه‌كانی‌‬ ‫ناوه‌وه‌ی‌ چاره‌سه‌ربكات‪ ،‬به‌ڵكو پێویستی‌‬ ‫به‌جۆرێ���ك رێكه‌وت���ن‌و س���ازان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگا دروستئه‌كات‌و وا ئه‌كات‬ ‫جۆرێك ته‌بایی‌و پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئاشتیانه‌ی‌‬ ‫تێدا دروس���تبێت‪ ،‬ئه‌و رێگه‌‌و ش���ێوازه‌‬ ‫دیموكراتیانه‌یه‌ كه‌ تیاییدا هه‌موو تاك‌و‬ ‫گروپ‌و هێزێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌ستئه‌كه‌ن‬ ‫چونی���ه‌ك شانس���ی‌ داكۆكیك���ردن‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و خواس���ته‌كانیان هه‌یه‌‌و‬ ‫چونیه‌كی���ش رێز له‌ب���وون‌و مافه‌كانیان‬ ‫ئه‌گیرێت‪ .‬به‌بێ بوونی‌ رێگه‌‌و شێوازێكی‌‬ ‫له‌مجۆره‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگاكان توش���ی‌ قه‌یرانی‌‬ ‫جۆراوج���ۆر ئه‌بن‌و به‌ئاس���انی‌ پێكه‌وه‌‬ ‫ناژین‪ .‬پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئاشتیانه‌ی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌و ش���ێوازه‌ دیموكراتیانه‌ی‌‬ ‫هه‌س���تی‌ یه‌كس���انی‌ م���اف‌و شانس���ی‌‬ ‫ژیانی‌ چونی���ه‌ك دروس���تئه‌كات‪ .‬تاکە‬ ‫ریگەیەک بۆ ئەوەی کەس���ەکان بتوانن‬ ‫خواس���تەکانی خۆیانی تێدا بەدیبێنن‪،‬‬ ‫ئەوەیە هەوڵبدەن لەو راس���تیە تێبگەن‬ ‫کە رێگەی بەدیهێنانی خواس���تەکانیان‬ ‫ئەبێت لەپاڵ رێزگرتن‌و حسابکردندا بێت‬ ‫بۆ ماف‌و خواست‌و کەسانی دی‪ .‬مرۆڤ‬ ‫بۆ ئەوەی بتوانێت بەدوای خواسەتەکانی‬ ‫خۆی���دا بچێت‌و ئامانجەکانی بێنێتە دی‪،‬‬ ‫پێویستی بەفەزایەکی ئارام‌و ژینگەیەکی‬ ‫ئاش���تیانە هەی���ە‪ .‬تەنها لەئاش���تیدایە‬ ‫مرۆڤ���ەکان ئەتوانن بەدوای خواس���ت‌و‬ ‫ئ���ارەزووە فەردیەکان���ی خۆیاندا بچن‌و‬ ‫هەوڵ بۆ بەدیهێنانیان بدەن‪ .‬كۆمه‌ڵگاش‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئاشتیانه‌‌و دور‬ ‫له‌زه‌بروزه‌ن���گ‌و توندوتی���ژی‌ پێك���ه‌وه‌‬ ‫بژی‌‪ ،‬ئه‌بێت چوارچێوه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ دروس���تبكرێت كه‌ هه‌موان‬ ‫تیاییدا هه‌ست به‌بوون‌و مافه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫بكه‌ن‌و هه‌رگیز هه‌س���تنه‌كه‌ن شتێكیان‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پێنراوه‌ كه‌ نایانه‌وێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ژیان���ی‌ ئاش���تیانه‌‌و یه‌كانگیری‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا ئه‌پارێزێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ وا ئه‌كات‬ ‫هه‌موو تاكێك به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ پۆزه‌تیڤ‬ ‫به‌شداری‌ له‌ژیانی‌ سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬

‫بیناكردن���ی‌ كۆمه‌ڵگادا ب���كات‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌س���تبكات ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ پارێزه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ م���اف‌و چاوه‌ڕوانیه‌كانێتی‌‌و‬ ‫ئه‌توانێ���ت تیای���دا به‌ش���ێكی‌ زۆر‬ ‫له‌خ���ه‌ون‌و ئامانجه‌كان���ی‌ بێنیت���ه‌دی‌‪.‬‬ ‫به‌بێ هه‌س���تكردنی‌ به‌ئازادی‌‌و شانسی‌‬ ‫چونیه‌كی‌ ژیان بۆ هه‌ر تاكێكی‌ كۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫ئه‌سته‌مه‌ كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ ته‌ندروست‌و دور‬ ‫له‌ته‌نگژه‌‌و قه‌یرانی‌ سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫دروس���ت بكرێت‪ .‬بەرستەیەکی تر ژیان‬ ‫لەناو سیس���تەمێکی دیموکراتیدا‪ ،‬تاکە‬ ‫زامنی راس���تەقینەیە بۆ ئەوەی تاکەکان‬ ‫بتوان���ن تیای���دا خواس���تە فەردیەکانی‬ ‫خۆی���ان بهێنەدی‪ .‬لێ���رەوە دیموكراتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكی‌ س���تراتیژیه‪ ‌،‬نه‌ك هه‌ر بۆ‬ ‫ژیانی‌ سیاسی‪ ،‬به‌ڵكو بۆ مسۆگه‌ركردنی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئاشتیانه‌ی‌ سه‌رجه‌م تاك‌و‬ ‫گروپ‌و هێزه‌ جیاوازه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫بەپێچەوانەوە هه‌موو ئه‌و دیدانه‌ی‌ كۆمه‌ڵگا‬

‫ی كورد‬ ‫نه‌وه‌كان ‌‬ ‫یه‌ك له‌دوای‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫خه‌ونیان به‌رۆژێك ‌‬ ‫ی‬ ‫تر‌و‌ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫باشتر‌و به‌كورت ‌‬ ‫به‌گۆڕانه‌وه‌ بینیوه‬ ‫وه‌ك یه‌كه‌یه‌كی‌ چونیه‌ك‌و یه‌كده‌نگ وێنا‬ ‫ئه‌كه‌ن‪ ،‬دواجار سیس���ته‌مێكی‌ سیاسی‬ ‫داخراو پێكئه‌هێنن كه‌ یان له‌سه‌ر شكڵی‌‬ ‫دیكتاتۆری‌ ته‌قلیدی‌ ئه‌بێت‪ ،‬یان له‌سه‌ر‬ ‫شێوازی‌ تۆتالیتاریانه‌‪ .‬چونکە رێگەیەک‬ ‫ب���ۆ چونیەکی‌و یەک رەنگ���ی کۆمەڵگا‬ ‫نیە‪ ،‬س���ەرکوتکردنێکی سەرتاس���ەری‬ ‫هەموو ئەو گروپ���ە جیاوازانە نەبێت کە‬ ‫لەنەخشەی یەکرەنگیدا جێیاننابێتەوە‪،‬‬ ‫هەوڵدان‌و بیرکردن���ەوە لەوەی کۆمەڵگا‬ ‫هەمووی لەس���ەر یەک شکل‌و یەک بڕواو‬ ‫یەک ئامانچ کۆبێت���ەوە‪ ،‬هیچ نیە جگە‬ ‫لەهەوڵی س���ەرەتایی بۆ دروس���تکردنی‬ ‫سیس���تەمێکی حوکمرانی ستەمکارو پر‬ ‫لەپێشێلکاری کە رێگەیەک بۆ رزگاربون‬ ‫لێی نیە‪ ،‬روبەڕوبونەوە نەبێت‪ ،‬تەنانەت‬ ‫گەر بەشێوازی توندوتیژیش بووە‬ ‫مێژووی‌ سیاس���ی كوردستان چ مێژووی‌‬ ‫دورو چ مێژووی‌ نزیك هه‌وڵێكی‌ به‌رده‌وام‬ ‫ب���ووه‌ ب���ۆ دروس���تكردنی‌ گۆڕانكاری‌‪.‬‬ ‫نه‌وه‌كان���ی‌ ك���ورد ی���ه‌ك له‌دوای‌ی���ه‌ك‬ ‫خه‌ونی���ان به‌رۆژێكی‌ ت���ر‌و ‌ئاینده‌یه‌كی‌‬ ‫باش���تر‌و به‌كورتی‌ به‌گۆڕانه‌وه‌ بینیوه‌‪‌،‬و‬ ‫له‌پێن���اوی‌ ئ���ه‌م خه‌ونه‌ش���دا ئاماده‌ی‌‬ ‫قوربانیدانی‌ گه‌وره‌ بون‌و‌و له‌هیچ شتێك‬ ‫درێغی���ان نه‌كردووه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم دیارده‌یه‌ك‬ ‫ك���ه‌ ئه‌توانین بڵێ���ن به‌س���ه‌ر زوربه‌ی‌‬ ‫س���اته‌وه‌خته‌كانی‌ مێژووی‌ كورس���تاندا‬ ‫زاڵب���ووه‌‪ ،‬هه‌وڵ���ی‌ گۆڕان���ه‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫توندوتیژی‌و شه‌ڕ‌و پێكدادانه‌وه‌‪ .‬زۆرێك‬ ‫له‌هه‌وڵه‌كانی‌ گۆڕانكاری‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ به‌كارهێنان���ی‌ زه‌بروزه‌ن���گ‌و‬ ‫ش���ه‌ڕ‌و پێكدادانی‌ چه‌كداری���ه‌وه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫ن���ه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‬ ‫ئ���ه‌م ش���ێوازه‌یان به‌ح���ه‌زی‌ خۆی���ان‬ ‫هه‌ڵبژاردبێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌موو روداوه‌ مێژویه‌كان ئه‌و راس���تیه‌‬ ‫ئه‌س���ه‌لمێنن كه‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان زۆر‬ ‫هه‌وڵیداوه‌ مافه‌كانی‌ خۆی‌‌و كێش���ه‌كانی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ده‌وڵه‌تی‌ ناوه‌ندی���دا به‌وتوێژ‌و‬ ‫شێوازی‌ دیموكراسیانه‌ چاره‌سه‌ر بكەن‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌ بینیوێتی‌ رێگه‌كانی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫ئاش���تیانه‌ له‌به‌رده‌میدا داخ���راو بووه‌‪،‬‬ ‫ناچاربووه‌ په‌نا بۆ چ���ه‌ك‌و زه‌بورزه‌نگ‬ ‫به‌رێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫به‌ڵێ‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ل���ه‌ کاتێکدا هه‌م���وان چاوه‌رێی ئه‌وه‌یان‬ ‫ده‌كرد که دانیش���تنه‌کانی نێ���وان باڵی‬ ‫قه‌ندیل���ی په‌که‌ك���ه له‌ گ���ه‌ڵ حکومه‌تی‬ ‫تورکیادا له‌ شاری هه‌‌ولێر ئه‌نجامبدرێت‪ ،‬له‌‬ ‫سه‌ر داوای په‌که‌كه‌و به‌ده‌په دانیشتنه‌کان‬ ‫له‌ سلێمانی به‌رێوه‌ده‌چن له‌ بڕی هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ئه‌م خواستی جێگۆرکێیه له‌‌الیه‌ن پارتی‬ ‫کرێکاران���ه‌وه‪ ،‬له‌ به‌‌ر هۆکاری ئاس���ایش‬ ‫ی���ان په‌یوه‌ندی له‌ گ���ه‌ڵ یه‌‌کێتیدا نیه‪،‬‬ ‫گه‌رچی ر‌‌ه‌نگه ئه‌مانه به‌‌ش���ێکبن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الوه‌کی‪ .‬ئه‌م بڕیاره له‌ راس���تیداده‌کرێت‬ ‫وه‌ك رووداوێ���ک بخوێنرێته‌وه که ره‌گی‬ ‫له‌ دی���دی‌و ئایده‌لۆژیای په‌که‌که‌دا هه‌یه‪،‬‬ ‫به‌و مانایه ده‌توانرێت ب���ۆ ره‌گه‌کانی له‌‬ ‫راب���ووردوودا بگه‌رێی���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫زیاتر گرنگتره ک���ه چ ئاماژه‌یه‌ك ئه‌داته‬ ‫‌ره‌تا راب���ووردوو‪ .‬پارتی‬ ‫داهات���وو‪ .‬س���ه‌‌‬ ‫کرێکارانی کوردس���تان هه‌ڵقواڵوی چه‌پی‬ ‫تورکیه‪ .‬گه‌رچی دروس���تبوونی پارته‌که‬ ‫جیابوونه‌وه‌ی���ه له‌ چه‌پ‪ ،‬ب���ه‌اڵم دابڕان‬ ‫نه‌ب���وو له‌بیری چ���ه‌پ‪ .‬ئ���ه‌م ڕه‌گه له‌‬ ‫چه‌پدا ئێس���تا بنه‌‌مای ئه‌و دیموکراسیه‬ ‫رادیکاڵیه که له‌ الی���ه‌ن ئۆجه‌النه‌وه‪ ،‬به‬ ‫به‌کاربردنی بیری دیموکراس���ی رادیکاڵی‬ ‫ئه‌‌وروپی‌و ئه‌مریکی الی که‌س���انی وه‌ك‬ ‫هاردت نێگرێ‪ ،‬ش���انتاڵ‪ ،‬بۆکرای والکالو‬ ‫ئه‌وان���ی تر‪ .‬ئ���ه‌م چه‌‌پگه‌رایه‌ی په‌که‌که‬ ‫‌ره‌تاوه بنه‌مای خه‌باتێکی تر‬ ‫هه‌ر له‌ س���ه‌‌‬ ‫بوه دژ به پێکهاته‌ی خێڵه‌كی کۆمه‌ڵگای‬ ‫کوردی‪ .‬یه‌که‌م فیش���ه‌کی په‌که‌که دژ به‬ ‫ئاغایه‌کی کوردبوو‪ .‬ئه‌م هه‌وڵی تێکۆشانه‬ ‫دژ به شێوازی خه‌باتی کوردی که به‌الی‬ ‫په‌که‌ک���ه‌وه‪ ،‬جۆره خه‌باتێکه رزگارکه‌ری‬ ‫مرۆڤ���ی کورد نی���ه‪ ،‬به‌ڵک���و خه‌باتێکی‬ ‫ده‌ره‌به‌گایه‌ت���ی فیوداڵه‪ ،‬ل���ه‌ ئه‌نجامدا‬ ‫ته‌نها به س���ودی چینی فیوداڵی کوردی‬ ‫ده‌ش���کێته‌وه‪ .‬ئه‌م ره‌وته چه‌‌پگه‌راییه له‌‬ ‫ناو په‌که‌که‌دا رادیکاڵ بووه کاڵنه‌بوه‌ته‌وه‪،‬‬ ‫به تایبه‌ت پاش گواس���تنه‌وه‌ی بۆ بواری‬ ‫خێزان‌و ژینگه‌و سیسته‌می حوکم‪.‬‬ ‫ئه‌م بنه‌مایه رادیکاڵه راسته‌وخۆ پارتی‬ ‫کرێکاران‌و پارتی دیموکراتی کوردس���تان‬ ‫ئه‌خاته به‌ره‌ی نه‌یاری یه‌كتره‌وه‪ .‬پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردس���تان ئه‌م���رۆ ڕابه‌‌ری‬ ‫ش���ێوازی ته‌قلی���دی خه‌باتی ک���ورده‪.‬‬ ‫نوێن���ه‌‌ری کۆمه‌ڵگای الدێ���ی کورده که‬ ‫ئاغا تیایدا بااڵده‌س���ت ب���وو وه خه‌ڵک‌و‬ ‫مرۆڤی کورد هیچ رۆڵ‌و پێگه‌و ئه‌رزشێکی‬ ‫سیاس���ی نیه‪ .‬ئه‌م بنه‌ما کۆنزێرڤه‌‌تیڤه‌ی‬ ‫پارت���ی له‌ راس���تیدا ده‌یکات���ه پارتێکی‬ ‫سیاسی ناوازه له‌ سه‌ده‌ی بیست‌و یه‌کدا‪،‬‬ ‫چونکه ئه‌م سه‌ده‌یه‪ ،‬سه‌ده‌ی خه‌ڵکه نه‌‌ك‬ ‫س���ه‌ده‌ی بنه‌ماڵه‌و خێزان‌و که‌سایه‌تی‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی په‌که‌ک���ه ب���ۆ س���لێمانی‬ ‫نیش���انه‌ی ئه‌وه‌یه که په‌که‌که له‌ هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌دایه که پارت���ی نه‌بێته الیه‌نێک که‬ ‫بریارده‌‌‌ربێت یان به‌شداری راسته‌‌وخۆبێت‬ ‫له‌ ش���ێوازی ئاشتیدا؛ چونکه په‌که‌که له‌‬ ‫پالن���ی داهاتوویدا ناچاره به ش���ێوازێک‬ ‫له‌ ش���ێوازه‌کان رووب���ه‌رووی ئه‌و پارته‌و‬ ‫ر‌ه‌وتی سیاس���ه‌ته‌که‌ی ببێت���ه‌وه‪ .‬ئه‌مه‬ ‫ده‌مانبات ب���ه‌ره‌و ره‌هه‌‌ن���دی داهاتووی‬ ‫ئه‌م بریاره‪ .‬دی���اره بێگومان په‌که‌که به‬ ‫نی���ازی قۆناخێکی نوێ���ی به‌رفراوانه له‌‬ ‫خه‌بات‪ .‬به گش���تی دوو تیوره هه‌یه که‬ ‫ئایا چۆن ئاش���تی کاریگ���ه‌ری ده‌بێت له‌‬ ‫س���ه‌ر ره‌وتی خه‌باتی په‌که‌که‌و خه‌باتی‬ ‫کورد ل���ه‌ تورکیا‪ .‬تیوره‌ی یه‌که‌م ده‌ڵێت‬ ‫که په‌که‌که پاش ئاشتی رۆڵی الوازده‌بێت‬ ‫چونکه به نه‌مانی خه‌باتی چه‌‌کداری هێزو‬ ‫الیه‌نی تر سه‌رهه‌ڵئه‌ده‌ن وه له‌ هه‌مانکاتدا‬ ‫بوارد‌‌ه‌کرێته‌وه ب���ۆ ده‌وڵه‌تی تورکی که‬ ‫ل���ه‌ رێ���گای ده‌زگاو الیه‌نه‌‌کانیه‌وه بگاته‬ ‫کوردو سیاس���ه‌تی عوس���مانیه‌تی نوێ‌و‬ ‫خزمهت‌و ئیسالمی گویالن ده‌بنه ئامرازی‬ ‫‌‌‬ ‫راکێش���انی کورد ب���ه‌ره‌و الی ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکی‪ .‬ره‌نگ���ه ناوزه‌دکردنی فه‌تحویال‬ ‫گویالن بۆ پرۆسه‌ی ئاشتی وه‌ك سوڵحی‬ ‫حوده‌یب���ه ئاماژه‌یه‌كی ئاش���کرابێت که‬ ‫نی���ازی گویالن‌و پارته‌که‌ی چیه به‌رامبه‌ر‬ ‫کورد‪ .‬حوده‌یبه س���وڵحێک بوو له‌ نێوان‬ ‫قوره‌یش‌و موس���وڵماناندا که له‌ ئه‌نجامدا‬ ‫بوو به هۆی س���ه‌رکه‌وتنی موسوڵمانان‬ ‫به سه‌ر قوره‌یش���دا‪ .‬لێره‌دا ئاماژه‌یه‌كی‬ ‫روونه که گویالن خۆی له‌ به‌ره‌ی ئیسالم‬ ‫ده‌بینێت‌و په‌که‌ك���ه وه‌ك قوره‌یش‪ .‬به‌م‬ ‫پێیه سه‌رکه‌‌وتن له‌ ئه‌نجامدا بۆ گویالن‌و‬ ‫تورکیایه‪.‬‬ ‫تی���وره‌ی دووه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌یه ک���ه پارتی‬ ‫کرێ���کاران به بوون���ی پارتێکی مه‌ده‌‌نی‬

‫►‬

‫جیوپۆله‌‌تیکی سلێمانی‬ ‫له‌‌پرۆسه‌ی ئاشتی ئیمرالی‬ ‫په‌که‌که له‌هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌دایه که پارتی‬ ‫نه‌بێته الیه‌نێک‬ ‫که بریارده‌‌‌ربێت‬ ‫یان به‌شداری‬ ‫راسته‌‌وخۆبێت‬ ‫له‌شێوازی ئاشتیدا‬ ‫هه‌بێت‬ ‫ئه‌وا هه‌موو ئه‌‌و کوردانه‌ی که دۆس���ت‌و‬ ‫هاوس���ۆزن به‌اڵم ئێس���تا له‌‌ب���ه‌‌ر دۆخی‬ ‫سه‌ختی په‌که‌که‌بوون ناخوازن په‌که‌که‌بن‬ ‫یان به‌رژه‌وه‌ندی ئابوریان وه‌ها ناخوازێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا پاش ب���ه مه‌ده‌نی بوون���ی پارتی‬ ‫کرێ���کاران ده‌بنه به‌ش���ێک ل���ه‌‌و پارته‪.‬‬ ‫هاوش���ان به‌م گۆڕانکاریه ئه‌و کوردانه‌ی‬ ‫ک���ه به هۆی مه‌یلی ئاینیه‌وه هێش���تا له‌‬ ‫په‌که‌ک���ه‌وه نزی���ک نی���ن وه‌ک کوردانی‬ ‫ئه‌وبه‌‌ر روباری فورات ئ���ه‌وا به مه‌ده‌نی‬ ‫بوونی په‌که‌ك���ه زیاتر کوردبوون ده‌كه‌نه‬ ‫شوناس���یان له‌ گه‌ڵ ئیس�ل�امی بوونیان‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری ئه‌وه‌ش ل���ه‌ ئارادایه که ره‌نگه‬ ‫ئاشتی ببێته هۆی ئه‌نجامدانی گۆرانکاری‬ ‫ل���ه‌ دیدی هه‌‌ردوال که ل���ه‌ ئه‌نجامدا ببنه‬ ‫دوو پارتی سیاسی کوردی که بڕێکی زۆر‬ ‫له‌ کورد له‌ خۆی بگرێت‪ .‬هه‌ندێک وه‌های‬ ‫ده‌بینن ئیسالمی تورکی له‌ ئه‌نجامدا وه‌ك‬ ‫چه‌پی تورکی لێدێت‪ ،‬که کورد هه‌س���ت‬ ‫ده‌كات تیای���دا جێ���گای نابێت���ه‌وه‪ .‬به‬ ‫هه‌رحاڵ پارتی کرێکاران ده‌خوازێت پاش‬ ‫ئاشتی کاراتر‌و چاالکتربێت وه به نزیکی‬ ‫ل���ه‌ حکومه‌تی تورکیه‌وه له‌ پانتاییه‌کانی‬ ‫تری به‌شه‌کانی کوردستاندا چاالک بێت‪.‬‬ ‫لێره‌دا ره‌نگه هاوته‌ریبیه‌ك له‌ نێوان بیری‬ ‫ستراتیژیه‌تی قووڵ‌و بیری کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراسیدا بدۆزرێنه‌وه‪ ،‬به‌وه‌ی کوردان‬ ‫له‌ ش���ێوازی کۆنفیدرالیزمی دیموکراسیدا‬ ‫ناوچه‌کانی خۆی���ان به‌رێوه‌به‌رن‪ ،‬چونکه‬ ‫کۆنفیدرالیزم���ی دیموکراس���ی دژ ب���ه‬ ‫خواس���تی ده‌وڵه‌ته‪ ،‬که کاتێ���ک له‌ ناو‬ ‫دۆخی ئێس���تای تورکیادا پیاده‌ ده‌كرێت‬ ‫ئه‌وا یانی مانه‌وه‌ی کورد له‌ ناو تورکیادا‪،‬‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه جۆرێکی پۆستمۆدرێن له‌‬ ‫‌رده‌می عوسمانی‬ ‫میرنشینه کۆنه‌کانی سه ‌‌‬ ‫دێته ئاراوه‪ .‬چونکه ئه‌وه‌ی ئاشکرایه که‬ ‫س���ه‌رجه‌م تورکیا نابێته کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراس���ی وه کۆنفیدراڵیزم���ی‬ ‫دیموکراسی له‌ هه‌ناوی ده‌وڵه‌تی تورکیدا‬ ‫یان���ی بوونی ناوچه‌ی خ���ۆ به‌ریوه‌بردن‪.‬‬ ‫بۆیه کوردان کاتێک خۆیان به‌رێوه‌ده‌به‌ن‬ ‫ده‌که‌ونه ژێر هه‌ژه‌مونی ئابوری‌و سیاسی‌و‬ ‫سیس���ته‌می جیوپۆله‌‌تیک���ی تورکیه‌وه‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی پێویس���ته بوترێت ل���ه‌ تیوره‌ی‬ ‫کۆنفدرالیزمی دیموکراسیدا ته‌نها کاتێک‬ ‫ده‌توانرێ���ت پیاده‌بکرێت که هه‌موو گۆی‬ ‫زه‌وی وه‌هابێ���ت‪ ،‬وه هه‌موو گۆی زه‌وی‬ ‫ب���اوه‌ڕی پێی هه‌بێت ن���ه‌وه پاش نه‌وه‪،‬‬ ‫دیاره هه‌‌رگیز ئه‌مه نابێت‪ ،‬بۆیه هه‌میشه‬ ‫وه‌ك یوتوپیای���ه‌ك ده‌مێنێت���ه‌وه‪ .‬ره‌نگه‬ ‫ئه‌مه‌ش ئامانجی ئۆج���ه‌الن بێت کاتێک‬ ‫ده‌ڵێت پشتگیری به سه‌رۆکایه‌تی بوونی‬ ‫سیس���ته‌می تورکیا د‌‌ه‌کات ب���ه تایبه‌ت‬ ‫ئه‌‌درۆغان‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه له‌ س���ه‌ر شێوازی‬ ‫ئه‌‌مریک���ی بێ���ت‪ .‬ئه‌‌مریکی ب���وون یانی‬ ‫فیدرال وه توانای ده‌سه‌اڵتی ناوچه‌یی‪.‬‬ ‫کاتێک په‌که‌كه ده‌خوازێت له‌ باش���ور‬ ‫کارابێت ئه‌وا نزیکی له‌ ناوچه‌ی ده‌ر‌ه‌وه‌ی‬ ‫پارتی له‌ دوو ستراتیژه‌وه گرنگه‪ ،‬یه‌که‌م‬ ‫نه‌یارێتی سیس���ته‌می سیاس���ی پارتی‪،‬‬ ‫دووه‌م‪ ،‬توانای هاوبه‌شی یان نزیک بوون‬ ‫له‌ گه‌ڵ سیس���ته‌می سیاس���ی ناوچه‌‌‌ی‬ ‫س���ه‌وز به هۆی جیاوازبوونی له‌ ناوچه‌ی‬ ‫زه‌رد‪ .‬دیاره تورکیا ده‌خوازێت سود له‌‌مه‬ ‫ببینێت بۆ هێنان���ی قه‌ڵه‌مڕه‌وی زیاتری‬ ‫خۆی بۆ ناوچه‌ی سه‌وز‪.‬‬ ‫پاش ئاشتی پارتی کرێکاران له‌ ئه‌نجامدا‬ ‫ده‌بێته ئه‌و ئامرازه‌ی که پارچه‌کانی تری‬ ‫کوردس���تان ده‌که‌نه ناوچ���ه‌ی نزیک یان‬ ‫ناوچه‌ی ژێر قه‌ڵه‌مڕه‌ی تورکی‪.‬‬

‫سیستمی‌ ته‌ندروستی‌ كوردستان له‌ژێر پرسیاردایه‌؟!‬ ‫ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر)‬

‫ده‌وڵه‌مه‌ندترین توێژ له‌كوردستاندا‬ ‫كێیه‌؟‬ ‫بێگومان دوای‌ به‌شێك له‌سیاسییه‌كان‪،‬‬ ‫بازرگان‌و بزنسمانه‌ گه‌وره‌كانن!‬ ‫ئ����ه‌ی‌ دوای‌ ئ����ه‌وان؟ به‌ش����ێكی‌ زۆر‬ ‫له‌خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تان له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫بۆچونه‌ن (دكتۆره‌كان)ن!‬ ‫به‌اڵم به‌ناشه‌رعی‌‪ ،‬كه‌ خۆیان پێیانوایه‌‬ ‫ماف����ی‌ خۆیان����ه‌‌و ده‌وڵه‌مه‌ندبونی����ان‬ ‫شه‌رعییه‌‪.‬‬ ‫كاتێ����ك دكتۆرێ����ك ئاماده‌یه‌ رۆژانه‌‬‫له‌ماو ه‌ی‌( ‪)4 -3‬كاتژمێ����ردا( ‪)50 -40‬‬ ‫نه‌خۆش ببین����ێ‌‪ .‬هاواڵتییه‌كیش ده‌ڵێ‌‬ ‫چومه‌ الی‌ پزیش����كێك (‪)108( )....‬‬ ‫هه‌می����ن كه‌س ب����وم ئ����ه‌و رۆژه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫وه‌ره‌قه‌یه‌كیش����ی‌ به‌ (‪)20000‬دینار‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌وه‌ شه‌رعییه‌؟‪.‬‬ ‫كاتێك ئاماده‌یه‌ س����ێ‌ سێ‌‪ ،‬دو‪ ،‬دو‬‫نه‌خۆش بكاته‌ ژوره‌وه‌‌و نه‌خۆش����ه‌كان‬ ‫ئیح����راج ب����كات‌و هه‌ندێكی����ان روی����ان‬ ‫نه‌یه‌ت نه‌خۆش����ییه‌ تایبه‌ته‌كان بڵێین‪،‬‬ ‫گرنگ دكتۆر ده‌ی����ه‌وێ‌(‪ )15000‬بخاته‌‬ ‫گیرفانییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ شه‌رعییه‌؟‬ ‫كاتێك بێ‌ زه‌روت‪ ،‬فه‌حس‪ ،‬ئه‌شیعه‌‪،‬‬‫سۆنه‌رت بۆ بنوسێ‌‪ ،‬ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و ش����وێنانه‌ ره‌چه‌ته‌ی����ان داناوه‌‌و‬ ‫جه‌نابی‌ دكتۆر شه‌ریكه‌ له‌گه‌ڵیان‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫شه‌رعییه‌؟‬ ‫كاتێ����ك ئ����ه‌و هه‌م����و ده‌رمان����ه‌ بۆ‬‫نه‌خۆشه‌كان ده‌نوس����ێ‌‌و وه‌كو ده‌وترێ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كۆمپانیاكانی‌ ده‌رمان شه‌ریكن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ شه‌رعییه‌؟‬ ‫كاتێك دكتۆرێك به‌نه‌خۆشێك ده‌ڵێ‌‪،‬‬‫توشی‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ مه‌مك بویت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دكتۆره‌كه‌ی‌ ته‌نیش����تی‌ ده‌ڵ����ێ‌ هیچی‌‬ ‫وانییه‌‪ .‬ئاساییه‌؟ ئه‌مه‌ شه‌رعییه‌؟‬ ‫كاتێك دكتۆرێ����ك (‪ )...‬به‌كچێكی‌‬‫(‪ )28‬س����اڵ‌ پ����اش پش����كنیی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ب����ۆ نه‌خۆش����ی‌ گورچیل����ه‌ی پێده‌ڵ����ێ‌‬ ‫"دانیش����ه‌ره‌وه‌ باپش����كنینێكی‌ ترت بۆ‬ ‫بك����ه‌م"‪ ،‬كچه‌كه‌ لێ����ی‌ ت����وڕه‌ ده‌بێت‬ ‫وه‌ره‌قه‌كان به‌سه‌روچاویدا ده‌دات‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌مه‌ شه‌رعییه‌؟‪.‬‬ ‫كاتێك دكتۆرێك (‪ )....‬ریكالمێكی‌‬‫هه‌ڵواس����یوه‌‌و داوای‌ كچێك ده‌كات بۆ‬ ‫س����كرتێره‌ی‌ به‌یانیان‪ ،‬به‌اڵم سكرتێره‌‬ ‫كوڕه‌كه‌ی‌ ده‌ڵێ‌‪ ،‬جه‌نابی‌ دكتۆر پێیوتوم‬ ‫هه‌ر كچێك هات‌و جوان نه‌بو رایمه‌گره‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت جه‌نابی‌ دكتۆر به‌سكرتێره‌كه‌ی‌‬ ‫وتوه‌ نه‌خۆشه‌كانم گه‌ر زانیت هه‌ژارن‌و‬ ‫له‌ره‌گ����ه‌زی‌ مێینه‌ بون‌و ج����وان نه‌بون‬

‫رێگای����ان م����ه‌ده‌ بێن����ه‌ ژوره‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫شه‌رعییه‌؟‬ ‫كاتێ����ك دكتۆرێ����ك ئاماده‌یه‌ رۆژانه‌‬‫(‪)300‬هه‌زار تا (یه‌ك) ملیۆن دینار بخاته‌‬ ‫گیرفانی‌ كه‌ موچه‌ی‌ خزمه‌تگوزارێك یان‬ ‫مامۆستایه‌ك یان پۆلیس‌و مرورێكه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫شه‌رعییه‌؟‬ ‫كه‌چی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‬ ‫خ����ۆی‌ ده‌ڵێ‌؛ پێم س����ه‌یره‌ دكتۆره‌كان‬ ‫س����ێ‌‪ ،‬س����ێ‌ نه‌خۆش ده‌كه‌نه‌ ژوره‌وه‌‬ ‫جه‌نابی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت دیاره‌ به‌و‬ ‫حوكمه‌ی‌ جه‌نابت ناچیته‌ الی‌ دكتۆری‌‬ ‫كورد‪ ،‬قه‌ت رێ����ت نه‌كه‌وتۆته‌ الی‌ ئه‌م‬ ‫دكتۆره‌ بێویژدانانه‌ ئه‌گه‌رنا زۆر ش����تی‌‬ ‫عه‌جیبترو غه‌ریبتر ده‌بیستی‌‌و ده‌زانی‌‪،‬‬ ‫ب����ۆ راس����تی‌ ئه‌م قس����انه‌ی‌ س����ه‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌توان����ی‌ له‌وه‌زیره‌كه‌ت بپرس����ی‌‪ ،‬یان‬ ‫خه‌ڵكانێك����ی‌ نزیكی‌ خۆت بانگ بكرێ‌‌و‬ ‫لێیان بپرسی‌‪.‬‬ ‫خۆ گه‌ر جه‌نابی‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬‫ش����اره‌زا نیی����ه‌‪ ،‬خۆ جه‌ناب����ی‌ وه‌زیری‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ ئاگاداری‌ ئ����ه‌م به‌زه‌مه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌‌و زۆر ش����تی‌ تریشه‌ كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫من‌و هاواڵتی‌ س����اده‌ش نه‌یزانین‪ ،‬ئه‌ی‌‬ ‫بۆ لێیانناپرس����ێته‌وه‌؟ ئه‌ی‌ بۆ سزایان‬ ‫نادات؟‬ ‫ده‌ترسێ‌ واڵت جێبهێڵن؟ بێگومان‪،‬‬ ‫خوا بكات بڕۆن باشتر‪ ،‬كه‌ دڵنیام گه‌ر‬ ‫هه‌ر كامیان بچێته‌ ئه‌وروپا یان ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌بێ‌‪ ،‬ش����ه‌ش س����اڵ بڕوات بخوێنێ‌ تا‬ ‫بڕوانامه‌یه‌كی‌ پێده‌د‌هن‌و دڵنیاشم ناتوانن‬ ‫رۆژی‌ یه‌ك ملیۆن بخه‌نه‌ گیرفانیان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دڵنی����ام كه‌ ناڕۆن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌بێ‌ وه‌زیر‬ ‫بپرس����ێ‌‪ ،‬یه‌عنی‌ چی‌؟ جه‌نابی‌ دكتۆر‬ ‫نه‌خۆش����ه‌كانی‌ خه‌س����تخانه‌ حكومی‌‌و‬ ‫ئه‌هلییه‌ك����ه‌ی‌ دێن����ێ‌ ب����ۆ عیاده‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ی دكتۆر نه‌خۆش����ی‌ هه‌یه‌ (‪)1000‬‬ ‫جه‌ناب ‌‬ ‫دۆالری‌ لێوه‌رگرت����وه‌ بۆ نه‌ش����ته‌رگه‌ری‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌ ئه‌هلی‌‪ ،‬كه‌چی‌ پێیده‌ڵێ‌‬ ‫ئێواره‌ وه‌ره‌ بۆ عیاده‌كه‌م‌و نه‌خۆشه‌كانی‌‬ ‫عیاده‌كه‌شی‌ ده‌بێ‌ سه‌عاتێك چاوه‌ڕێبن‪،‬‬ ‫تا چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشه‌كه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫شه‌رعییه‌؟‪.‬‬ ‫ئه‌ی‌ ژوری‌ پێش����وازی‌ نه‌خۆشه‌كان‪،‬‬‫چه‌ند پیسه‌‪ ،‬ئاماده‌ نییه‌ ئاوێكت بداتێ‌‪،‬‬ ‫بۆ عیاده‌ی‌ دكتۆره‌كانی‌ ئێران‌و توركیا‌و‬ ‫ئه‌رده‌نمان نه‌بینوه‌ چه‌ند پاك‌و خاوێنن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ شه‌رعییه‌؟‬ ‫ئه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت نازانێ‌‌و‬‫ناپرسێ‌ كه‌ به‌هه‌زاران هاواڵتی‌‌و نه‌خۆش‬ ‫واڵته‌كه‌ی‌ بۆ چاره‌سه‌ر روده‌كه‌نه‌ واڵتانی‌‬

‫دراوسێ‌‌و ئه‌وروپا‌و هندستان‪ ،‬بۆچی‌؟ بۆ‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌یه‌ ئامێری‌ پێشكه‌وتومان نییه‌‬ ‫(نا) نه‌خێر‪ ،‬هێنانی‌ ئامێر بۆ واڵتێك كه‌‬ ‫بودجه‌كه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )14‬ملیار دۆالره‌‪،‬‬ ‫كارێكی‌ قورس نیی����ه‌‪ ،‬به‌اڵم گرفته‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ دكتۆره‌ بێوێژدانه‌كانی‌ واڵته‌كه‌ت‬ ‫شاره‌زا نین‪ ،‬پسپۆر نین‌و خه‌ڵكانێك كه‌‬ ‫پاره‌یان هه‌یه‌ ئاستی‌ گوزه‌رانیان باشه‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌نین خۆیان بخه‌نه‌ به‌رده‌ستی‌ ئه‌م‬ ‫دكتۆرانه‌‌و ناچار روده‌كه‌نه‌ ئه‌و واڵتانه‌‌و‬ ‫ده‌ب����ێ‌ خه‌رجییه‌كی‌ زۆریش بك ‌هن‌و قوڕ‬ ‫به‌سه‌ری‌‌و نه‌هامه‌تیش بۆ خه‌ڵكه‌ هه‌ژاره‌‪،‬‬ ‫بێده‌رتانه‌كه‌یه‌ كه‌ به‌ناچاری‌ ده‌بێ‌ بچنه‌‬ ‫الی‌ ئه‌م دكتۆره‌ نه‌شاره‌زایانه‌‪.‬‬

‫►‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫نمونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫هیوا له‌سلێمانی‌‬ ‫نمونه‌یه‌كی‌ باشه‌‬ ‫یان له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌اڵم گرفته‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ نمونه‌‬ ‫باشه‌كان كه‌من‬ ‫چه‌ندینج����ار بیس����تومانه‌ به‌هه‌ڵ����ه‌‬‫نه‌ش����ته‌رگه‌رییان ب����ۆ چه‌ن����د ك����ه‌س‬ ‫كردوه‌‌و چه‌ند كه‌سیان كوشتوه‌‪ ..‬ئه‌مه‌‬ ‫شه‌رعییه‌؟‬ ‫كێ‌ به‌رپرس����ه‌ ل����ه‌م بێویژدانییه‌ی‌‬ ‫دكت����ۆره‌كان ده‌یك����ه‌ن به‌رامب����ه‌ر‬ ‫به‌هاواڵتی‌‪..‬؟‬ ‫له‌وانه‌ش خۆش����تر ب����ه‌م بێوێژدانییه‌‬ ‫پاره‌ په‌یدا بكه‌ی‌ به‌اڵم ش����ه‌و له‌س����ه‌ر‬ ‫مێزی‌ قومار بیدۆڕێنی‌‪.‬‬ ‫(بێگوم����ان ل����ه‌م بابه‌ته‌ مه‌به‌س����ت‬ ‫له‌هه‌ندێك له‌دكتۆره‌ باش����ه‌كان نییه‌ كه‌‬ ‫ژماره‌یان بێگومان كه‌مه‌)‬ ‫جه‌ناب����ی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكوم����ه‌ت‬ ‫له‌وتاره‌كه‌یدا ده‌ڵێ‌" نه‌خۆش����خانه‌یه‌كی‌‬ ‫(‪ )300‬قه‌ره‌وێڵه‌یی‌و یه‌كێكی‌ (‪ )100‬یش‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬بێگوم����ان ئه‌مانه‌ كارێكی‌‬ ‫باش����ن‪ ،‬به‌اڵم با چه‌ند نه‌خۆش����خانه‌ی‌‬ ‫تریش بكرێت����ه‌وه‌‪ ..‬كه‌ دكتۆرێكی‌ باش‬ ‫نه‌بێت چاره‌س����ه‌ری‌ نه‌خۆشه‌كان بكات‬

‫سودی‌ چییه‌‪!..‬‬ ‫ئایا ئ����ه‌و هه‌م����و پ����اره‌و خه‌رجییه‌‬ ‫بده‌ن����ه‌ گروپ����ی‌ كۆمپانیاكانی‌ (فاروق‬ ‫مه‌ال مس����ته‌فا) باش����تر نیی����ه‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫ئێس����تا خه‌ریكی‌ بونیادنانی‌ باش����ترین‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌‌و خه‌ڵكێكی‌ زۆر له‌نه‌هامه‌تی‌‬ ‫رزگاریان ده‌بێت‪ ،‬وا باش نییه‌ ئیتر ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ ئه‌هلییان����ه‌ی‌ تر دابخه‌ن‬ ‫كه‌ له‌به‌ر پیس����ی‌‌و بێ‌ خزمه‌تگوزارییان‬ ‫ناتوان����ی‌ س����ه‌عاتێك دابنش����یت‌و رێگا‬ ‫بدرێ‌ ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌ی‌ فاروقی‌ مه‌ال‬ ‫مس����ته‌فا خزمه‌ت ب����كات‌و حكومه‌تیش‬ ‫ه����اوكاری بكات ك����ه‌ وه‌ك����و ده‌زانین‬ ‫هه‌مو دكتۆره‌كانی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ هێناوه‌ بۆ‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌‌و چاره‌سه‌ر‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ چه‌ند ئامارێك گوایه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ پێش����كه‌وتنی‌ گ����ه‌وره‌ی‌‬ ‫به‌خۆی����ه‌وه‌ دی����وه‌ ل����ه‌(‪)42( )2004‬‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ له‌هه‌رێم هه‌ب����و‪ ،‬به‌اڵم له‌‬ ‫(‪ )64( )2012‬نه‌خۆش����خانه‌ هه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫له‌(‪ )20( )2004‬نه‌خۆش����خانه‌ی‌ ئه‌هلی‌‬ ‫هه‌بو (‪ )2012‬بوه‌ته‌ (‪ ، )52‬له‌هه‌ش����ت‬ ‫ساڵی‌ رابردودا ژماره‌ی‌ پزیشكانی‌ هه‌رێم‬ ‫(‪ )%210‬زیادیك����ردوه‌‪ ،‬وات����ا (‪)2004‬‬ ‫ژماره‌یان (‪ )1951‬پزیش����ك بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫(‪ )2012‬بوه‌ (‪ ، )655‬پزیشك ژماره‌ی‌‬ ‫كادرانی‌ ته‌ندروستی‌ له‌ (‪ )8788‬بوه‌ته‌‬ ‫(‪ ،)13561‬به‌ڵ����ێ‌ زانیم����ان هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردستان له‌بواری‌ ته‌ندروستی‌ گه‌شه‌ی‌‬ ‫به‌رچ����اوی‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئایا‬ ‫حكومه‌ت ئاماده‌یه‌ وه‌كچۆن ئه‌م ئامارانه‌‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌ ژماره‌ی‌ ئه‌وانه‌ له‌س����اڵی‌‬ ‫(‪ )2004‬تا(‪ )2012‬توش����ی‌ نه‌خۆشی‌‬ ‫ش����ێرپه‌نجه‌ بون‪ ،‬ژماره‌ ئه‌وانه‌ی‌ توشی‌‬ ‫نه‌خۆش����ی‌ جۆراوجۆر ب����ون‪ ..‬ده‌توانێ‌‬ ‫پێمانبڵێ����ی‌ ژماره‌ی‌ ئه‌و نه‌خۆش����انه‌ی‌‬ ‫(‪)2004‬ت����ا (‪ )2012‬ب����ۆ چاره‌س����ه‌ر‬ ‫رویانكردوه‌ت����ه‌ ده‌ره‌وه‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫چه‌نده‌؟ دڵنیام ده‌یان هه‌زار كه‌س����ن‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ ده‌توان����ێ‌ پێمانبڵێ‌ چه‌ندیان پاره‌‬ ‫خه‌رجكردوه‌‪.‬؟‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ش����دا ده‌بێ‌ بڵێ����م‪ ،‬كه‌‬ ‫نمونه‌ی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوا له‌سلێمانی‌‬ ‫نمونه‌یه‌كی‌ باش����ه‌ یان له‌هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گرفته‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ نمونه‌ باشه‌كان كه‌من‪.‬‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ حكوم���� ‌هت‌و وه‌زی����ری‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ له‌خۆیان پرسیوه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫بۆچ����ی‌ حه‌زده‌كه‌ن ك����وڕ‌و كچه‌كانیان‬ ‫بچنه‌ كۆلێژی‌ زانس����تی‌‌و ببنه‌ پزیشك‌و‬ ‫دكت����ۆر‪..‬؟ وه‌اڵمه‌ك����ه‌ی‌ زۆر ئاس����انه‌‪،‬‬ ‫بێگوم����ان له‌به‌رئ����ه‌وه‌ نیی����ه‌ خزمه‌تی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵك����و له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیشه‌كه‌ باش����ه‌‌و داهاتی‌ كاره‌كه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫هیچ شتێكی‌ تر دا به‌راورد ناكرێت؟‪...‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫چاكسازی یان ده‌ربازكردن‬ ‫فه‌رمان ره‌شاد‬

‫ئه‌وه‌ی له‌ماوه‌ی شۆڕش���ه‌كانی جیهانی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی به‌ڕون���ی بۆمانده‌رك���ه‌وت‬ ‫بێمتمانه‌ی���ی خه‌ڵ���ك ب���و به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌ڵێنه‌كانی ده‌سه‌اڵتدارو سه‌رۆكه‌كانیان‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك هه‌مو ئه‌و س���ه‌رۆكانه‌ی كه‌‬ ‫ئێس���تا بونه‌ته‌ به‌شێك له‌ڕابردو له‌كۆتا‬ ‫رۆژی حوكمڕانیی���ان به‌ڵێن���ی هێجگار‬ ‫گه‌وره‌ی���ان به‌خه‌ڵك���دا كه‌ ده‌ش���ێت‬ ‫به‌ش���ێك له‌و به‌ڵێنان���ه‌ هه‌وڵی جدی‬ ‫بوب���ن‪ ،‬به‌اڵم بێمتمانه‌ی���ی خه‌ڵك وای‬ ‫كرد س���ه‌دان به‌ڵێنی گ���ه‌وره‌ هێمنیان‬ ‫نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬بێگومان ئ���ه‌و بێمتمانه‌ییه‌‬ ‫به‌ده‌س���ه‌اڵتیش له‌كردنی چاكس���ازی‬ ‫دۆخێك نیی���ه‌ هه‌ر له‌خ���ۆوه‌ هاتبێته‌‬ ‫پێش! به‌ڵكو له‌ده‌ره‌نجامی كه‌ڵه‌كه‌بونی‬ ‫س���ه‌دان به‌ڵێنی سه‌ر كاغه‌زو جێبه‌جێ‬ ‫نه‌ك���راوی س���ه‌رۆكه‌كان دێ���ت‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌و ه���ه‌ر رۆژه‌ی به‌جۆرێ���ك‬ ‫به‌خه‌ڵكی���ان ده‌داو دواتر له‌بیر خۆیان‬ ‫ده‌برده‌وه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌وانه‌ بونه‌ به‌رمه‌بنای‬ ‫ئه‌و بێمتمانه‌ییه‌و دروس���تبونی كه‌لێنی‬ ‫گه‌وره‌ له‌نێوان ده‌سه‌اڵت‌و شه‌قام‪.‬‬ ‫به‌به‌رچاوگرتن���ی ئ���ه‌و راس���تییه‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ له‌ئێس���تادا ك���ه‌ له‌هه‌رێمی‬

‫كوردستان زیاتر له‌دو ساڵ تێپه‌ڕ ده‌كه‌ین‬ ‫به‌سه‌ر ناڕه‌زایی‌و خۆپیشاندانه‌كانی ‪17‬‬ ‫شوبات سه‌ره‌ڕای ده‌یان به‌ڵێنی گه‌وره‌‬ ‫بۆ چاكس���ازی له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ به‌ب���ڕوای زۆرینه‌ی خه‌ڵك‬ ‫هیچ ل���ه‌و به‌ڵێنان���ه‌ نه‌چون���ه‌ بواری‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵێنه‌كانی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م له‌ ‪ 11‬ئ���ازارو ‪ 21‬ئازاری ‪2011‬‬ ‫له‌دیارترین به‌ڵێنه‌ گه‌وره‌كانی سه‌رانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی هه‌رێم بو بۆ چاكس���ازی‪،‬‬ ‫ك���ه‌ به‌متمانه‌یه‌ك���ی زۆره‌وه‌ به‌خه‌ڵكی‬ ‫راگه‌یاند چاوه‌ڕێی چاكسازی گه‌وره‌بن!‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی دوای دو ساڵ له‌و به‌ڵێنه‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م‌و هاوكات‬ ‫س���ه‌رۆكی پارتێكی گه‌وره‌ی ده‌سه‌اڵت‬ ‫كه‌ پش���كی به‌رچاوی ئه‌و گه‌نده‌ڵییه‌ی‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬بێنه‌ جێبه‌جێكردن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ماوه‌ی ئه‌و دو س���اڵه‌ كراوه‌‬ ‫جگه‌ له‌كۆمه‌ڵێك چاكسازی زۆر بچوك‬ ‫كه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك قابیلی ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بخرێنه‌ ریزی چاكس���ازی له‌سیسته‌می‬ ‫واڵت‪ ،‬ش���تیتر نه‌كراوه‌! ب���ه‌و پێیه‌ش‬ ‫تۆڕی چاكسازییه‌كانی ده‌سه‌اڵت ته‌نها‬ ‫ماس���ی ورد ده‌گرێت‪ ،‬له‌الیه‌كی تر له‌و‬

‫ب���ڕه‌ به‌ناو چاكس���ازییه‌ش ك���ه‌ كراوه‌ له‌بۆس���ه‌ بێت ب���ۆ دزو گه‌نده‌ڵكاران‪.‬‬ ‫پێموای���ه‌ به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك ناكرێت له‌هه‌رێمی كوردستان هه‌مو ئه‌و ده‌زگاو‬ ‫به‌چاكس���ازی راس���ته‌قینه‌ له‌قه‌ڵ���ه‌م دامه‌زراوانه‌ی كه‌ له‌سه‌ریانه‌ رۆڵی گه‌وره‌‬ ‫بدرێ���ت‪ ،‬له‌كه‌متر له‌مانگێك���ی رابردو له‌پاراستنی ماڵی گشتی ببینن سڕكراون‬ ‫گوێبیس���تی البردنی چه‌ند به‌رپرسێكی له‌الی���ه‌ن ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌‪ ،‬پێكهێنان���ی‬ ‫حكوم���ی بوی���ن به‌وپێی���ه‌ی چه‌ن���د لیژنه‌كه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ چاكسازی‬ ‫دۆسیه‌یێكی گه‌نده‌ڵییان له‌سه‌ر ئاشكرا له‌ماوه‌ی دو س���اڵی پێشو به‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫بوه‌‪ ،‬هه‌مو لێپێچینه‌وه‌كه‌ی ده‌س���ه‌اڵت گه‌وره‌ی بێهێزی ئه‌و داموده‌زگایانه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌ولێر ئه‌وه‌ بوه‌ كه‌ له‌پۆس���ته‌كه‌یان ب���ه‌ش به‌حاڵ���ی خ���ۆم هه‌رگی���ز وای‬ ‫دورخرانه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێدا ئه‌وه‌ ده‌ربازكردنی نابینم ب���ه‌ده‌ر له‌دامه‌زراوه‌ تایبه‌ته‌كانی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ه‌كان‌و رێگاخۆش���كردنه‌ ب���ۆ چاودێ���ری دارایی‌و لێپێچین���ه‌وه‌ هیچ‬ ‫گه‌نده‌ڵیت���ر‪ ،‬به‌و مه‌نتیق���ه‌ بێت هه‌مو دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی ت���ر رۆڵ���ی گ���ه‌وره‌‬ ‫گه‌نده‌ڵكاران بۆخۆیان تیۆرێك داده‌رێژن بگێڕێت له‌هه‌ڵدانه‌وه‌ی سه‌دان دۆسیه‌ی‬ ‫ده‌ڵێن "گه‌نده‌ڵی بكه‌ گه‌نده‌ڵی بكه‌ تا گه‌نده‌ڵی‌و به‌سزاگه‌یاندنی تاوانبارانیان‪.‬‬ ‫له‌و دۆخه‌ی ئێستاش نابێت چاوه‌ڕوانی‬ ‫دورتده‌خه‌نه‌وه‌" به‌بێ لێپێچینه‌وه‌‪.‬‬ ‫چاكس���ازی راس���ته‌قینه‌ ئه‌وكات���ه‌ هیچ چاكس���ازییه‌كی راس���ته‌قینه‌ بین‪،‬‬ ‫دێته‌ به‌ره���ه‌م كه‌ گه‌ن���ده‌ڵ روبه‌روی له‌باش���ترین حاڵه‌تی ئه‌و چاكسازیانه‌ی‬ ‫دادگا بكرێته‌وه‌و سه‌رجه‌م سامانه‌كه‌ی ك���ه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئ���ه‌و ده‌زگایانه‌ش‬ ‫ده‌س���تی به‌س���ه‌ردا بگیرێ���ت ك���ه‌ ده‌كرێت ناردن���ه‌وه‌ ماڵی گه‌نده‌ڵكارانه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی ناشه‌رعی كۆیكردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی لێپێچینه‌وه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌روه‌ها پێویستیش���ه‌ لێپێچینه‌وه‌كان بكرێت!‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌مێنێیته‌وه‌ ئیراده‌و ویستی‬ ‫له‌هه‌ره‌می ده‌س���ه‌اڵت ده‌س���تپێبكات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ی ئه‌مرۆ به‌ناوی چاكس���ازی ده‌س���ه‌اڵته‌ بۆ چاكس���ازی‪ ،‬لێ���ره‌وه‌‬ ‫له‌و واڵته‌ گوزه‌ر ده‌كات هیچ نییه‌ جگه‌ پرس���یاری گه‌وره‌ له‌وه‌ دروست ده‌بێت‬ ‫له‌په‌رده‌پۆش���كردنی دزی‌و گه‌نده‌ڵ���ی ده‌سه‌اڵت تاكه‌ی فێل له‌خۆی ده‌كات؟‬ ‫نوخبه‌و س���ه‌ران‌و بنه‌ماڵه‌ی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ده‌یه‌وێ به‌رده‌وام به‌ناوی چاكسازییه‌وه‌‬ ‫چاكسازی راسته‌قینه‌ ئه‌وكاته‌ رێڕه‌وی كات بكوژێت كه‌ دواجار بگاته‌ قۆناغێك‬ ‫خ���ۆی وه‌رده‌گرێ���ت كاتێ���ك دیوانی كه‌ خه‌ڵك هاوشێوه‌ی جیهانی عه‌ره‌بی‬ ‫چاودێری دارایی به‌هێز بكرێت‌و دادگاكان له‌به‌ڵێن���ه‌ بێكرداره‌كانی راپه‌ڕێت‌و پێی‬ ‫سه‌ربه‌س���ت بكرێن‌و داواكاری گش���تی بڵێت كات ته‌واو!‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫چی بخۆم کاتێ نه‌خۆشی گورچیله‌م هه‌بێ؟‬ ‫نه‌خۆش����ی‌ گۆرچیل����ه‌ یه‌كێك���� ‌ه‬ ‫له‌نه‌خۆش����ییه‌كانی‌ تری‌ جه‌سته‌ كه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ راس����ته‌وخۆی‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ته‌ندروستی‌ جه‌سته‌ به‌گشتی‌ چونكه‌‬ ‫گورچیله‌كان یارمه‌ت����ی‌ له‌ش ده‌ده‌ن‬ ‫له‌رزگاربون له‌پێكهات����ه‌ ژه‌هراوێكانی‌‬ ‫له‌ش‪ .‬ب����ه‌م دواییه‌ش ش����اره‌زایانی‌‬ ‫بواری‌ پزیش����كی‌ كۆئه‌ندامی‌ میزه‌ڕۆ‬ ‫ئاماژه‌یان به‌و جۆره‌ خواردنانه‌ كردوه‌‬ ‫ك����ه‌ ده‌بێته‌ ه����ۆی‌ ناره‌حه‌تی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ كێشه‌ی‌ گورچیله‌یان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ش باسیان له‌چه‌ند خۆراكێك‬ ‫كردوه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬پرۆتین که‌ له‌گۆش����تی س����ورو‬ ‫ماسی‌و مریشک‌و به‌رهه‌مه‌ شیرییه‌کاندا‬ ‫هه‌یه‌ که‌ پێویس����تن ب����ۆ پێکهاته‌ی‬ ‫ماسولکه‌کان به‌اڵم کاتێ تۆ نه‌خۆشی‬ ‫گورچیله‌ت هه‌بو پێویسته‌ وریابی له‌م‬ ‫خواردنانه‌ چونکه‌ کێش����ه‌ی زیاتر بۆ‬ ‫گورچیله‌ت دروست ئه‌که‌ن‬ ‫هه‌رچه‌ن����د که‌ پرۆتین����ی ئه‌لبومین‬ ‫پێویس����ته‌ ب����ۆ هاوس����ه‌نگ راگرتنی‬ ‫رێژه‌ی ئاو له‌له‌شدا به‌اڵم له‌م حاله‌ته‌دا‬ ‫پێویسته‌ پزیشک پشکنینت بۆ بکات‌و‬ ‫رێژه‌ی ئه‌لبومین ‪ 4‬گرام‪/‬د‪،‬ل بێت وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌س����تت به‌دابه‌زینی کێش����ت‬ ‫کردو ئاره‌زوی خواردنت نه‌ما‪ +‬کێشه‌ی‬

‫گورچیله‌ ئه‌وا پێویس����ته‌ س����ه‌ردانی‬ ‫پزیشک بکه‌یت‬ ‫‪ -2‬دورکه‌وتنه‌وه‌ له‌خواردنی هێلکه‌‬ ‫‪-3‬خواردنی نیشاسته‌ ئاسایییه‌‬ ‫‪-4‬زۆر خواردنه‌وه‌ی شله‌مه‌نی به‌اڵم‬ ‫فسفۆرو پۆتاسیۆمی که‌م تێدا بێت‬ ‫‪-5‬که‌مکردنه‌وه‌ی بری ژه‌مه‌کان‌و زیاد‬ ‫کردنی ژم����اره‌ی ژه‌مه‌کان واته‌ له‌بری‌‬ ‫سێ ژه‌م ‪ 5‬ژه‌می بچوک بخورێت‬ ‫‪ -6‬خواردنی پۆتاس����یۆم ئاس����اییه‌‬ ‫ت����ا ئه‌وکات����ه‌ی رێ����ژه‌ی میزک����ردن‬ ‫که‌مده‌بێت����ه‌وه‌ دوات����ر پێویس����ته‌‬ ‫که‌مبێته‌وه‌‬ ‫م����ۆز‪ -‬پرته‌ق����ال‪ -‬ته‌ماته‌‪ -‬ش����یر‪-‬‬ ‫چکلێ����ت‪ -‬پاقله‌مه‌نی ئه‌و خواردنانه‌ن‬ ‫که‌ پڕن له‌پۆتاسیۆم‌و خوێکانی‬ ‫‪ -7‬خوێکانی س����ۆدیۆم ده‌بنه‌ هۆی‬ ‫به‌رزکردن����ه‌وه‌ی په‌س����تانی خوێ����ن‌و‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ه����ۆکاره‌ بۆ دروس����تبون‌و‬ ‫خراپترکردنی نه‌خۆشی گورچیله‌‬ ‫خ����وێ‪ -‬س����اس‪ -‬پیت����زا‪ -‬خواردنه‌‬ ‫خێراکان����ی وه‌ک فه‌الفل‌و گه‌س و‪-..‬‬ ‫گۆش����تی س����ور‪ -‬په‌نی����ر‪ -‬خواردنی‬ ‫قوتوکراو‪ -‬چپسی په‌تاته ‌‪-‬ئه‌ندۆمی‪-‬‬ ‫پرن له‌سۆدیۆم‬ ‫‪ -8‬شیر‪ -‬کرێم‪ -‬پاقله‌مه‌نی‪ -‬ماست‪-‬‬ ‫جگه‌ر‪ -‬چکلێ����ت‪ -‬گوێز فس����فۆریان‬ ‫تێدایه‌و پێویسته‌ وریابن له‌خواردنی‪.‬‬

‫گه‌ده‌ ئه‌ندامێكی‌ گه‌وره‌ی‌ جه‌سته‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم یه‌كێكه‌ له‌گرنگترین ئه‌ندامه‌كانی‌‬ ‫جه‌سته‌ی‌ مرۆڤ‌و قه‌باره‌كه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌و بڕه‌ خۆراكه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ئێمه‌ ڕۆژانه‌‬ ‫ده‌توانی���ن بیخۆی���ن‌و ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌مو ژه‌مێك بڕێكی‌ زۆر‬ ‫خۆراك بخۆیت‌و ئه‌و كاره‌ش هه‌میش���ه‌‬ ‫دوباره‌بكه‌یته‌وه‌ كێش‌و قه‌باره‌ی‌ گه‌ده‌ت‬ ‫گه‌وره ‌ده‌بێت‌و له‌ئه‌نجامیشدا پێویسته‌‬ ‫هه‌مو ژه‌مێك بۆ پڕكردنی‌ گه‌ده‌‌و تێربونی‌‬ ‫خۆت بڕێكی‌ زۆری‌ خۆراك بخۆیت‪ ،‬كه‌‬ ‫دواجار قه‌ڵه‌وی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ی‌ گه‌ده‌تان بچوكبێته‌وه‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه له‌هه‌ر ژه‌مێكدا بڕێكی‌ كه‌می‌‬ ‫خ���ۆراك بخ���ۆن‌و كاتێ���ك گه‌ده‌ت���ان‬ ‫به‌ته‌واوی‌ پڕنه‌كه‌ن‪ ،‬به‌وجۆره‌ ده‌توانن‬ ‫ژماره‌ی‌ ژه‌مه‌ خۆراكه‌كانتان زیادبكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویس���ته‌ له‌هه‌مو ئه‌و ژه‌مانه‌دا‬ ‫بڕێكی‌ كه‌متر خۆراك بخۆن‪.‬‬ ‫ماڵپه‌ڕی‌ عه‌سری‌ ئێران به‌رنامه‌یه‌كی‌‬ ‫خۆراكی‌ بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫گه‌ده‌یان بچوك بكه‌نه‌وه‌ تاوه‌كو كێشی‌‬ ‫له‌ش���یان كه‌مبكه‌ن���ه‌وه‌ باڵوك���رده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌وی���ش له‌چه‌ند خاڵێك���دا خۆی‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‪-:‬‬ ‫• له‌ژه‌می‌ به‌یانیدا پێویسته‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )400‬كالۆری‌ به‌كاربهێنرێت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش‬

‫ئه‌گه‌ری‌ توشبون به‌سه‌وه‌فانی‌ ئه‌ژنۆكان‬ ‫لـــــــه‌ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 60‬ساڵیدا ل ‌ه ‪ %50‬یه‌‬ ‫به‌پی‌ شاره‌زایانی‌ پزیشكی‌ هه‌تاوه‌كو‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 30‬س���اڵی‌ ئه‌گه‌ری‌ توشبون‬ ‫به‌سه‌وه‌فان ‪ %1‬ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌تاوه‌كو‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 60‬س���اڵی‌ ئه‌گه‌ری‌ توشبون‬ ‫به‌نه‌خۆشییه‌كه‌ ‪%50‬ه‌‪ .‬له‌هه‌ردو ره‌گه‌ز‬ ‫هه‌مان رێژه‌ن به‌اڵم له‌واڵتانی‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌ژنان زیاتره‌ وه‌ك له‌پیاوان‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ سوانی‌ ئه‌ژنۆ كامانه‌ن؟‬ ‫أ‌‪ .‬هۆكاره‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كان‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫نه‌زانراون‪.‬‬ ‫ب‌‪ .‬هۆكاره‌كان���ی‌ دوه‌م ئه‌مان���ه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌ن‪.‬‬ ‫‪ -1‬ته‌مه‌ن‬ ‫‪ -2‬بۆ ماوه‌یی‌‬ ‫‪ -3‬ڕه‌گه‌زی‌ مێ‌ زیاتر توشده‌بێ‌‬ ‫‪ -4‬قه‌ڵه‌وی‌‪.‬‬ ‫هه‌ن���دێ‌ كاری‌ ق���ورس‬ ‫‪ -5‬‬ ‫له‌نمونه‌ی‌ ئه‌و كارانه‌ی‌ كه‌ وا پێویست‬ ‫ده‌كات زۆر به‌پێ���وه‌ بوه‌س���تی‌ ی���ان‬ ‫هه‌ن���دێ‌ كار كه‌ وا پێویس���ت ده‌كات‬ ‫په‌ستان بخه‌یته‌ سه‌ر ئه‌ژنۆكان‪.‬‬ ‫چ���ۆن ده‌توانی���ن س���وانی‌ ئه‌ژن���ۆ‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫هه‌رێمی نه‌وت‬

‫بێ بیم ‌ه ‌ی ته‌ندروستی‌!‬

‫ژه‌مه‌كان ‌ی خواردنت دیاریبكه‌و گه‌ده‌ت بچوك بكه‌ره‌وه‌‬

‫سه‌وه‌فانی‌ ئه‌ژنۆ یان سوانی‌ جومگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ژن���ۆكان یه‌كێك���ه‌ له‌نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫دیاره‌كانی‌ جومگه‌كان‪ ،‬ئه‌م نه‌خۆشییه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا له‌وه‌وه‌ ده‌س���تپێده‌كات كه‌‬ ‫گرگراگه‌كان له‌یه‌ك ده‌خشێن‌و بریندار‬ ‫ده‌بن‌‌و ئێسكی‌ ده‌وروبه‌ر ئه‌ستورده‌بن‌و‬ ‫كاتێ���ك ئه‌م ئێس���كانه‌ ده‌ئاوس���ێن‌و‬ ‫بریندارده‌ب���ن ئیت���ر ده‌س���ت به‌ئازار‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و جواڵنیان گران ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌ژنۆ له‌هه‌مو جومگه‌كانی‌ تر زیاتر‬ ‫توشی‌ س���وان ده‌بێت چونكه‌ هه‌ڵگری‌‬ ‫هه‌مو له‌شه‌و زۆرترین زه‌بری‌ له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫س���وانی‌ (س���ه‌وه‌فان) پرۆسه‌یه‌كی‌‬ ‫هێواش���ه‌و به‌چه‌ندین س���اڵ دروست‬ ‫ده‌بێت‪ .‬له‌س���وانی‌ س���ه‌ختی‌ ئه‌ژنۆدا‬ ‫كڕكڕاگه‌ ی‌ نێوان ئێس���كه‌كانی‌ ئه‌ژنۆ‬ ‫هێن���ده‌ ته‌نك ده‌بێته‌وه‌ ئیتر ناتوانێت‬ ‫ڕوی‌ ئێس���كه‌كه‌ داپۆشێ‌و ئه‌و ڕووانه‌‬ ‫لێكده‌خش���ێن‌و ده‌خورێن‌و ش���ێوه‌ی‌‬ ‫ئێس���كه‌كه‌ ده‌گ���ۆڕێ‌‌و ئێس���كه‌كان‬ ‫له‌ش���وێنی‌ خۆیان ده‌رده‌چن‌و ناڕێكی‌‬ ‫دروس���ت ده‌بێ���ت ‪.‬س���ه‌وه‌فان زیاتر‬ ‫له‌كات���ی‌ چونه‌ ته‌مه‌ن���ه‌وه‌ زیاده‌كات‌و‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫چاره‌سه‌ر بكه‌ین؟‬ ‫له‌سواندا چاره‌سه‌ری‌ بنه‌ڕه‌تی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ندێك رێ‌و شوێنمان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئازار‌و ناڕه‌حه‌تی‌ كه‌مبكه‌ینه‌وه‪‌.‬‬ ‫‪ -2‬ره‌قبون كه‌مبكه‌ینه‌وه‌‬ ‫‪ -3‬بریندارب���ون‌و زه‌ره‌رمه‌ندبون���ی‌‬ ‫جومگه‌كه‌ كه‌مبكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪4‬ـ به‌كارهێنان���ی‌ ده‌رم���ان به‌پ���ی‌‬ ‫ئامۆژگاری‌ پزیشك‪.‬‬ ‫‪ -5‬چاره‌سه‌ری‌ سروشتی‌ وه‌ك گه‌رمی‌‬ ‫یان س���اردی‌‪ ..‬ڕاهێنانی‌ به‌هێزكردنی‌‬ ‫چوارین���ه‌ ماس���ولكه‌‪ .‬به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫گۆچان‪ ،‬دانیش���تن‌و نانخواردن‌و نوێژ‬ ‫كردن له‌س���ه‌ر كورسی‌‪ ،‬نوستن له‌سه‌ر‬ ‫قه‌ره‌وێل���ه‌و به‌كارهێنان���ی‌ كورس���ی‌‬ ‫ته‌والێت ‪ .‬كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كێش‪.‬‬ ‫ئایا نه‌شته‌رگه‌ری‌ كاریگه‌ره‌ ؟‬ ‫زۆربه‌ی‌ نه‌خۆشه‌كانی‌ سوانی‌ ئه‌ژنۆ‬ ‫پێویستی‌ به‌نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ نییه‌ به‌اڵم‬ ‫كاتێك ئه‌ژنۆ به‌س���ه‌ختی‌ ده‌س���وێت‬ ‫ئه‌وا یه‌كێك له‌م نه‌ش���ته‌رگه‌رییانه‌بۆی‌‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬

‫پارچه‌یه‌ك نان‌و دو هێلكه‌‌و په‌رداخێك‬ ‫شیر یان شه‌ربه‌ت به‌سه‌‪.‬‬ ‫• دو یان س���ێ‌ كاتژمێ���ر دوای‌ نانی‌‬ ‫به‌یان���ی‌ ده‌توانیت خۆراكێكی‌ س���وك‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )200‬ت���ا (‪ )250‬كالۆری‌‬ ‫وزه‌ی‌ تێدابێ���ت بخۆیت‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌توانیت میوه‌ یان ماست یان پسكیت‬ ‫به‌كاربهێنیت‪.‬‬ ‫• له‌ژه‌می‌ نیوه‌ڕۆدا پێویسته‌ (‪)400‬‬ ‫كال���ۆری‌ خ���واردن بخۆیت ب���ۆ نمونه‌‬ ‫له‌فه‌ی���ه‌ك‌و قاپێ���ك زه‌اڵت���ه‌ی‌ بچوك‬ ‫به‌كاربهێنه‌‪.‬‬ ‫• له‌نێوان نانی‌ نیوه‌ڕۆ‌و نانی‌ ئێواره‌دا‬ ‫ده‌توانی���ت ژه‌مێكی‌ س���وك بخۆیت كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ (‪ )200‬تا (‪ )250‬كالۆری‌ وزه‌ی‌‬ ‫تێدابێت‪.‬‬ ‫• ب���ۆ نانی‌ ئێواره‌ش نزیكه‌ی‌ (‪)400‬‬ ‫كال���ۆری‌ به‌كاربهێنی���ت‪ ،‬ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌درێژای���ی‌ ڕۆژ (‪ )4‬ژه‌م خۆراكت���ان‬ ‫خ���واردوه‌ نابێت زۆر برس���یی‌ بن بۆیه‌‬ ‫ده‌توانن ژه‌مێكی‌ سوك به‌كاربهێنن‪.‬‬ ‫• دوای‌ نان���ی‌ ئێ���واره‌ش ده‌توان���ن‬ ‫بڕێكی‌ كه‌م ش���یرینی‌ یان ئایس كرێم‪،‬‬ ‫یان میوه‌یه‌كی‌ تازه‌‪ ،‬یان ش���یر‌و كاكاو‬ ‫به‌كاربهێنن‪ ،‬به‌اڵم بیرتان نه‌چێت نابێت‬ ‫وزه‌ی‌ ئه‌و خواردنه‌ی‌ ده‌یخۆن له‌(‪)200‬‬ ‫كالۆری‌ زیاتر بێت‪.‬‬

‫كوردس���تان یه‌كێكه‌ له‌و هه‌رێمانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی نه‌خۆشیی ‌ه‬ ‫ی توش���بون ‌‬ ‫س���ااڵن ‌ه رێژ‌ه ‌‬ ‫جۆراوج���ۆره‌كان رو له‌زیادبون ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت ئ���ه‌و نه‌خۆش���ییانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫مه‌ترس���ی‌ له‌سه‌ر ته‌ندورس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ش نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌و په‌ستانی‌ خوێن‌و شه‌كره‌و‬ ‫ی دڵ‌و نه‌خۆشیی ‌ه ده‌رونییه‌كانن‪،‬‬ ‫جه‌ڵته‌ ‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش تێچون���ی‌ زۆری���ان ب���ۆ ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ هه‌ی ‌ه ك ‌ه توشی‌ ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی هه‌رێم تائێس���تا‬ ‫ی ك ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بیمه‌ ‌‬ ‫گرنگی‌ پێن���ه‌داو‌ه مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ته‌ندورس���تیی ‌ه بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه مه‌ترسیداران ‌ه‬ ‫توش ‌‬ ‫ده‌بن به‌تایبه‌ت‌و نه‌خۆشییه‌كانی‌ دیك ‌ه‬ ‫به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی‌ دوای���ن ئاماری س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشییه‌كانی‌ دڵ له‌سلێمانی‌‪ ،‬له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه توش ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫‪ 2008‬ژماره‌ ‌‬ ‫ی دڵ بون ‪ 508‬ك���ه‌س بوه‌‪،‬‬ ‫جه‌ڵت���ه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم له‌س���اڵی ‪ 2009‬به‌رزبوه‌ته‌و‌ه بۆ‬ ‫‪ 694‬كه‌س‪ ،‬له‌ساڵی ‪ 2010‬ئه‌م رێژه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌رزبوه‌ته‌و‌ه بۆ ‪655‬كه‌س‪ ،‬له‌س���اڵ ‌‬ ‫‪ 2011‬دا بوه‌ت��� ‌ه ‪ 815‬ك���ه‌س‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه‬ ‫ی زۆری‬ ‫ی ك ‌ه به‌ش���ێك ‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌هاتونه‌ت ‌ه نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گیانی���ان له‌ده‌س���تداوه‌‪ ،‬به‌ش���ێك ‌‬ ‫ئه‌وانه‌ش���ی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌دا بون له‌به‌ر‬ ‫ی ته‌ندروستی پێویست‬ ‫ی چاودێر ‌‬ ‫نه‌بون ‌‬ ‫گیانیان سپاردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشییانه‌ تێچونێكی‌ زۆری بۆ‬ ‫ی‬ ‫خێزانی‌ ئه‌و هاواڵتییانه‌ هه‌یه‌ ك ‌ه توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرس���یار ‌‬ ‫ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌هی‌ جێگا ‌‬ ‫گه‌وره‌ی��� ‌ه له‌هه‌رێمی‌ نه‌وتدا تا ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تی گرنگ ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پێنه‌داوه‌و باس���ی‌ نه‌كردو‌ه مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫بیمه‌ی‌ ته‌ندروستییه‌‪.‬‬ ‫ی ئێس���تا بوه‌ت ‌ه‬ ‫بیم ‌هی‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی نوێ له‌زۆرێك له‌و واڵتانه‌ ‌‬ ‫نه‌ریتێك ‌‬ ‫ئاس���تی ته‌ندروستییان به‌ره‌و خراپبون‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌مو هاواڵتییه‌ك‬ ‫ده‌چێت بون ‌‬ ‫كار ده‌كات ده‌توانێت به‌ش���داربێت له‌و‬ ‫ی بڕی‬ ‫بیمه‌یه‌دا‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌پێناو كه‌مبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و تێچونان ‌هی‌ ك ‌ه هاواڵتیان له‌كڕین ‌‬ ‫ده‌رمان‌و پێداویس���تییه‌ پزیشكییه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رفی ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌م كاره‌ش له‌رێگا ‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫ی چه‌ند جۆرێكه‌‪:‬‬ ‫بیم ‌هی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی گشتی‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫_ بیمه‌ی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫هاواڵتییه‌ك كه‌ دانیش���توی ئه‌و واڵت ‌ه‬ ‫بێ���ت ده‌توانێ���ت به‌ش���داربێت تێیدا‪،‬‬ ‫مانگان��� ‌ه بڕێك پار‌ه ده‌دات به‌ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫حكومه‌تی���ش كارت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ده‌كات‪ ،‬له‌كاتی‌ سه‌ردان ‌‬ ‫مانگانه‌ ‌‬ ‫دكتۆردا ده‌رمانه‌كانی‌‌و پێداویس���تیی ‌ه‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ده‌نوسرێت‬ ‫پزیش���كییه‌كان ‌‬ ‫له‌ه���ه‌ر ش���وێنێك ئ���ه‌و ده‌رمانان��� ‌ه‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫وه‌ربگرێت‪ ،‬پار‌هی‌ كه‌متر له‌و نرخ ‌ه ‌‬ ‫هه‌یه‌ت���ی‌ لێوه‌رده‌گیرێت‪ ،‬ئه‌و بڕه‌ی ك ‌ه‬ ‫ده‌مێنێته‌و‌ه حكومه‌ت خۆی ده‌یداته‌و‌ه‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫به‌و نه‌خۆش���خانه‌و ده‌رمانگایانه‌ ‌‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ پێداویستییه‌كانی‌ لێكڕیوه‌‪.‬‬ ‫ی چاودێری���ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ بیم���ه‌ ‌‬‫ی پێشوه‌ به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌هه‌مان شێوه‌ ‌‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌س���ان ‌ه كه‌ ئاس���تی بژێوییان‬ ‫الوازه‌‪.‬‬ ‫ی چاودێریی‌ ده‌رمانی‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ بیم���ه‌ ‌‬‫ی نرخ‌و پێداویس���تیی ‌ه‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌رمانییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی چاودێری���ی س���ه‌رباززان ‌‬ ‫ بیم��� ‌ه ‌‬‫حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی ‌ه‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت���ن‪ ،‬كارت���ی‬ ‫ك��� ‌ه س���ه‌رباز ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌تیان بۆ ده‌كرێت‪ ،‬له‌كاتی سه‌ردان ‌‬ ‫پزیشكی‌‌و كڕینی‌ ده‌رمان‌و بڕێكی‌ كه‌متر‬ ‫له‌نرخی‌ لێوه‌رده‌گیرێت له‌و نرخه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی ئاسایی‪.‬‬ ‫ده‌فرۆشرێت به‌هاواڵتیان ‌‬ ‫ بیمه‌ی‌ تایبه‌ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش كۆمه‌ڵێك‬‫ی ته‌ندروستی‌ ئه‌نجام‬ ‫كۆمپانیاكان كه‌ كار ‌‬ ‫ده‌ده‌ن هه‌ڵده‌ستن به‌دابینكردنی‌‪ ،‬بڕی‬ ‫ی پێداویس���تییه‌ پزیش���كییه‌كان‬ ‫تێچون ‌‬ ‫له‌هه‌مو بیمه‌كانی‌ تر كه‌متره‌‪.‬‬ ‫ی پرس���یار‌ه‬ ‫ی جێ���گا ‌‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌رده‌وام حكومه‌ت‪ ،‬كۆمه‌ڵێك كلینك‌و‬ ‫ده‌رمانخان���ه‌و نه‌خۆش���خانه‌ی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌كات���ه‌و‌ه به‌پاره‌یه‌ك���ی‌ خه‌یاڵ���ی‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین ملیۆن دۆالر گرێ به‌ست له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانی���ا ده‌رمان ده‌كات‪ ،‬س���ااڵنه‌ش‬ ‫ی دابین‬ ‫ی تایبه‌ت به‌ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫بوجه‌ ‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا هه‌رێمی نه‌وت‬ ‫بێ بیمه‌ی ته‌ندورستییه‌‪.‬‬ ‫میدیاكاری ته‌ندروستی‌‬ ‫ئێران‪ ،‬تاران‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫رۆژه‌ پشوه‌كان له‌كوردستان رێگه‌ ناده‌ن‬ ‫پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندن ته‌واو بكرێت‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫په‌ڵه‌یه‌ك‬ ‫به‌ناوچاوانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌وه‌‬

‫ مه‌ریوان حیلمی‌‬

‫جێگری سه‌رۆکی‬ ‫یه‌کێتی‬ ‫مامۆستایان‪:‬‬ ‫به‌رپرسێكی‌ حزبی‌‬ ‫به‌ته‌له‌فۆنێك بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ كه‌سێك‬ ‫یان حزبێكی‌‬ ‫دیاریكراو ئه‌و رۆژه‌‬ ‫پشوانه‌ دروست‬ ‫ده‌كات‬ ‫رۆژه‌ پشوه‌کان خواستی زۆرێک له‌مامۆستایانیشه‌ فۆتۆ‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫ ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2013/3/11‬تا ‪2013/3/23‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ هه‌رێم كردی ‌ه‬ ‫پشوی‌ فه‌رمی‌‌و ئه‌مه‌ش وا ده‌كات‬ ‫پرۆگرامه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی‌ كرچ‌و‬ ‫كاڵ ده‌رخواردی‌ خوێندكار بدرێت‪،‬‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ وه‌زیرمان‬ ‫ئاگاداركردوه‌ته‌وه‌ كه‌ سیستمی‌‬ ‫په‌روه‌ده‌ی‌ هه‌رێم پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ستانداری‌ جیهانییه‌و ناتوانێت وه‌كو‬ ‫پێویست پرۆگرامه‌كانی‌ ته‌واو بكات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌رێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ ئه‌م رۆژه‌ پشوانه‌‬ ‫به‌زیانی‌ زۆر ده‌زانێت به‌تایبه‌ت بۆ‬ ‫پۆله‌كانی‌ دوازده‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رحه‌د عه‌لی‌ حه‌مه‌ ك���ه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 9‬ساڵه‌ مامۆس���تایه‌‪ ،‬رۆژه‌ پشوه‌كان‬ ‫به‌كارێكی‌ باش ده‌زانێت‌و هێما بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات" ئه‌م رۆژو كاتانه‌ مامۆس���تایان‬ ‫ده‌توان���ن بۆ هه‌ندێ���ك كاری‌ تایبه‌تی‌‬

‫خۆیان ته‌رخانی‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌ردان‌و‬ ‫كاركرن���ی‌ چه‌ند رۆژێ���ك زۆربێت ئه‌وا‬ ‫سود له‌م ماوه‌یه‌ ده‌بینێت‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆس���تایه‌ به‌زیان���ی‌ نازانێت‌و‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌" وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ به‌رده‌وام پێویسته‌ ئاگاداری‌‬ ‫مامۆس���تا بێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌ده‌وامی‌ فه‌رمیدایه‌و ئه‌م كاتانه‌ كه‌م‬ ‫نه‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌مال نوری‌ به‌رێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ند س���لێمانی‌ ل���ه‌و باره‌یه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند" له‌هه‌م���و كارێكدا‬ ‫پش���وی‌ زۆر كاریگه‌ری‌ خراپی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و پرۆس���ه‌یه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ پرۆگرامی‌ خ���ۆی‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫كات���ی‌ پش���وه‌كان‌و تاقیكردنه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ج���ار هه‌یه‌ له‌الی���ه‌ن داموده‌زگا‬ ‫حكومییه‌كانه‌وه‌ پش���و داده‌نرێت به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌ ئاگاداری‌‬ ‫بێ���ت‪ ،‬وه‌ك هه‌فته‌یه‌ك پش���و له‌پێش‬ ‫وه‌رزی‌ یه‌كه‌م دانرا بۆ جه‌ژن‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌كرد"ئ���ه‌م‬

‫ده‌ستێوه‌ردانه‌ له‌كاروبارو پشوه‌كانداو‬ ‫داواش���كراوه‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫به‌رنام���ه‌ی‌ خۆی‌ هه‌بێت ب���ۆ ده‌وام‌و‬ ‫پش���وه‌كان‪ ،‬ئێستا له‌بری‌ نزیكه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫دو هه‌فته‌ی���ه‌ وه‌ك پێش���و ك���ه‌ ته‌نها‬ ‫پشوی‌ نیوه‌ی‌ س���اڵ هه‌بو‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م‬ ‫هه‌مو بۆنه‌یه‌و پشوانه‌ كاریگه‌ری‌ خراپی‌‬ ‫ده‌بێت به‌تایبه‌تی‌ بۆ پۆلی‌ دوازده‌‪.‬‬ ‫شیالن سلێمان موراد كه‌ چوار ساڵه‌‬ ‫مامۆس���تای‌ به‌شی‌ زانس���ته‌كانه‌ ئه‌و‬ ‫پێچه‌وانه‌ی‌ مامۆستاكانی‌ هاورێیه‌تی‌‌و‬ ‫بۆچون���ی‌ وایه‌" له‌راس���تیدا ئه‌م هه‌مو‬ ‫پشوه‌ زیانی‌ زۆری‌ گه‌یاندوه‌ به‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و بۆ ئێمه‌ی‌ به‌ش���ی‌ زانست‪،‬‬ ‫كه‌ له‌زۆربه‌ی‌ قوتابخانه‌كان پێویس���ته‌‬ ‫به‌ش���ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ هه‌بێت كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫مامۆستا ش���یالن باسی‌ له‌وه‌شكرد"‬ ‫ده‌بینی‌ ئ���ه‌و رۆژانه‌ی‌ هه‌یه‌ ناتوانرێت‬ ‫وه‌ك پێویس���ته‌ بابه‌ته‌ك���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫قوتابیی���ه‌كان باس بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌شێكی‌ گه‌وره‌ی‌ بێبه‌رنامه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌‪.‬‬

‫عه‌ت���ا ئه‌حم���ه‌د ره‌م���ه‌زان جێگری‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ یه‌كێت���ی‌ مامۆس���تایان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ئه‌م پش���وانه‌ به‌مه‌ترسی‬ ‫ده‌زانێت‌و بۆ ئاوێن���ه‌ ده‌ڵێت‪ :‬له‌هه‌مو‬ ‫واڵتێك پێش ده‌س���تپێكردنی‌ ده‌وامی‌‬ ‫فه‌رم���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ یان‬ ‫خوێندن���ی‌ بااڵ به‌رنام���ه‌ی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ رۆژه‌كان���ی‌ ده‌وام‌و پش���وه‌كانی‌‬ ‫دیاریك���ردوه‌‪ ،‬له‌كوردس���تان زۆركات‬ ‫ده‌بین���ی‌ هه‌ندێ���ك پش���وی‌ الوه‌كی‌‌و‬ ‫هه‌ره‌مه‌ك���ی‌ به‌بێ‌ به‌رنام���ه‌ دێته‌ ناو‬ ‫ده‌وامی‌ فه‌رمییه‌وه‌و به‌رپرسێكی‌ حزبی‌‬ ‫به‌ته‌له‌فۆنێك بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ كه‌سێك‬ ‫ی���ان حزبێك���ی‌ دیاریكراو ئ���ه‌و رۆژه‌‬ ‫پشوانه‌ دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫جێگ���ری‌ س���كرتێكری‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ كوردستان ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌‬ ‫كرد" له‌پش���وه‌كانی‌ پێش���ودا له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زی���ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ كۆبوینه‌ت���ه‌وه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ قس���ه‌مان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و به‌رێ���زه‌ بێئاگایی‌‬ ‫خۆی‌ راگه‌یاندوه‌ له‌و رۆژه‌ پش���وانه‌و‬ ‫ئێم���ه‌ش پێمانراگه‌یان���د‪ ،‬ك���ه‌ به‌پێی‌‬

‫ستانداری‌ جیهانی‌ سیستمی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان گرفتی‌ تێدایه‌و‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و حساباته‌ی‌ كردومانه‌ كات‌و‬ ‫پرۆگرام‌و ئه‌و كاتانه‌ی‌ دانراوه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫پرۆسه‌یه‌ وه‌ك پێویست ته‌واو ناكرێت‪،‬‬ ‫كه‌شێكی‌ خراپ دروست ده‌كات له‌سه‌ر‬ ‫قوتابی‌‌و مامۆستاو سه‌رپه‌رشتیارانیش‬ ‫به‌وه‌ی‌ پالنی‌ رۆژو مانگ‌و س���ااڵنه‌یان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬وه‌زی���ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ ساڵی‌ داهاتو به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫نابێت‌و پێداچونه‌وه‌ بۆ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ ئاماژه‌ی���ه‌ له‌واڵتی‌‬ ‫میسر بۆ وه‌رزی‌ یه‌كه‌م ‪ 100‬رۆژو وه‌رزی‌‬ ‫دوه‌م ‪ 99‬رۆژ ده‌وامكردن‌و له‌عێراقدا ‪96‬‬ ‫بۆ وه‌رزی‌ یه‌كه‌م‌و ‪ 95‬بۆ وه‌رزی‌ دوه‌م‪،‬‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا له‌ساڵی‌ رابردو‬ ‫بڕیاردرا له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 172‬رۆژدا هه‌ردو‬ ‫وه‌رزه‌كه‌ كۆتای���ی‌ پێبهێنرێت‪ ،‬جیاواز‬ ‫له‌پشوه‌كانی‌ كوردس���تان له‌م رێژه‌یه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 30‬رۆژی‌ كه‌متره‌و ئێس���تاش‬ ‫ئه‌و هه‌مو پش���وه‌ حزبی‌‌و حكومییه‌ش‬ ‫په‌روه‌رده‌ ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌كفری كۆلێژێك ده‌كرێته‌وه‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ وه‌رگرتنی دكتۆرێك ره‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی بڕیاردراوه‌ بۆ ئه‌مساڵی‬ ‫‪ 2013‬كۆلێژی كشتوكاڵ له‌كفری‬ ‫بكرێته‌وه‌ كه‌ پێشتر به‌هۆیه‌وه‌ گروپی‬ ‫به‌دواداچونی كێشه‌كانی كفری چه‌ندین‬ ‫چاالكی ئه‌نجامدابو‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫دكتۆرێكی پسپۆر داوای‌ كردو‌ه‬ ‫له‌كه‌ركوكه‌وه‌ به‌مه‌به‌ستی خزمه‌تكردن‬ ‫بگوێزرێته‌وه‌و وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫بااڵی‌ عێراق ره‌زامه‌ندی ده‌ربڕیوه‌‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫كه‌چی وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ ‌‬ ‫ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌نوسراوی ژمار‌ه ‪ 2943‬له‌‪2012/8/5‬‬ ‫ی كه‌ركوك‪،‬‬ ‫زانكۆی گه‌رمیان بۆ زانكۆ ‌‬ ‫الرینه‌بون بۆ دكتۆر ره‌ش���ید حه‌سه‌ن‬ ‫ی بگوێزرێته‌و‌ه‬ ‫حه‌مید كراو‌ه ك ‌ه راژه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ سه‌ر زانكۆی گه‌رمیان‌و ئه‌و كۆلێژ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه له‌كفری ده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ی خوێندنی‬ ‫به‌شی یاسایی‌و ئیداری ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردو‌ه ده‌زگا ‌‬ ‫ته‌كنیكی كه‌ركوك داوا ‌‬ ‫خوێندنی ته‌كنیك���ی به‌غدا ره‌زامه‌ندی‬ ‫بفه‌رمون به‌گواستنه‌و‌هی‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ی به‌نوسراوی ژمار‌ه ‪2943‬‬ ‫به‌غدا ئاماژ‌ه ‌‬ ‫‪2012/8/5‬ی زانك���ۆی گه‌رمیان كردو‌ه‬

‫ی خوێندنی ته‌كنیكی‬ ‫ك ‌ه وه‌ك���و ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راژه‌ك ‌ه ‌‬ ‫الرییان نیی ‌ه له‌گواس���تنه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌كه‌ركوكه‌وه‌ بۆ گه‌رمیان‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ردا به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ته‌نس���یقی وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی بااڵو‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ی زانس���تی كوردس���تان‬ ‫ی ره‌تكردوه‌ته‌وه‌و‬ ‫وه‌رگرتنی ئه‌و دكتۆر‌ه ‌‬ ‫به‌ش���ی یاس���ایی‌و ئی���داری خوێندنی‬ ‫ته‌كنیكی به‌غ���دا به‌نوس���راوی ژمار‌ه‬ ‫ی‬ ‫‪ 727‬ل��� ‌ه ‪ 2013/2/12‬په‌یمان���گا ‌‬ ‫ته‌كنیك���ی كه‌رك���وك ئاگادارده‌كاته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌نسیقی وه‌زاره‌تی‬ ‫خوێندنی بااڵی هه‌رێم به‌نوسراوی ژماره‌ ‬ ‫‪ 3236/2/4‬له‌‪ 2012/12/27‬وه‌رگرتنی‬ ‫ی ره‌تكردوه‌ته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌و دكت���ۆر‌ه ‌‬ ‫پێویستمان پێی نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای��� ‌ه ك��� ‌ه گروپ���ی‬ ‫به‌دواداچونی كێش���ه‌كانی كفری له‌سه‌ر‬ ‫ی س���ه‌رۆكی زانك���ۆی گه‌رمی���ان‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی چ���وار خاوه‌ن‬ ‫توانیویان��� ‌ه نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ماسته‌رو ئه‌و دكتۆر‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫بڕوانام ‌ه ‌‬ ‫كۆلێژ‌ه په‌یدا بكه‌ن تاوه‌كو ئه‌و كۆلێژ‌ه‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ���ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ته‌نس���یقی وه‌زاره‌ت���ی خوێندن���ی بااڵ‬ ‫ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی گروپ���ی به‌دواداچون���ی‬

‫ئه‌و نوسراوه‌ی ره‌تی وه‌رگرتنی‬ ‫دکتۆره‌که‌ ده‌کانه‌وه‌‬ ‫كێش���ه‌كانی كف���ری هون���ه‌ر محه‌مه‌د‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه نیگه‌رانی خۆی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ده‌ربڕی به‌نوسراوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ته‌نس���یقی وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی بااڵی‬ ‫هه‌رێم ك ‌ه ئه‌و دكتۆره‌ی ره‌تكردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی یه‌ك ساڵ له‌كێشه‌و‬ ‫وتی "ئێم ‌ه نزیك ‌ه ‌‬

‫به‌دواداچوندا بوین تاوه‌كو ئه‌و كۆلێژ‌ه‬ ‫له‌كفری بكرێته‌وه‌و به‌ده‌س���تی خۆمان‬ ‫ی ‪ 10‬ماس���ته‌رو ئه‌و دكتۆره‌مان‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫په‌یداك���ردو‌ه كه‌چی وه‌زاره‌ت كه‌س���ی‬ ‫پس���پۆر ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌و‬ ‫كۆلێژه‌ نوێیه‌ پێویستی پێیه‌تی"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام���ه‌ی گروپی به‌دواداچونی‬ ‫كێش���ه‌كانی كف���ری وتیش���ی "ئێم��� ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێس���تمان ده‌بێت‌و بێده‌نگ نابین‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه گومانم���ان هه‌ی ‌ه ك��� ‌ه بۆچی‬ ‫كه‌س���انی پس���پۆر ب���ۆ ئ���ه‌و كۆلێژ‌ه‬ ‫ره‌تده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا دكتۆر ره‌شید حه‌سه‌ن‬ ‫ی دكتۆرا له‌خۆراكی‬ ‫خاوه‌نی بڕوانام��� ‌ه ‌‬ ‫باڵن���ده‌و پرۆفیس���ۆری یاری���ده‌ده‌ر‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ‌ه وتی "زۆر سه‌یربو‬ ‫به‌المه‌و‌ه ك ‌ه وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵی‬ ‫ی ره‌تكردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رێم گواستنه‌وه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌كاتێكدا خوێندنی ته‌كنیكی كه‌ركوك‌و‬ ‫خوێندن���ی ب���ااڵی به‌غ���دا رازیب���ون‬ ‫به‌گواس���تنه‌وه‌م‌و الرییان نه‌بو‌ه ك ‌ه من‬ ‫گومان���م هه‌بو به‌غدا گواس���تنه‌وه‌كه‌م‬ ‫ره‌تبكاته‌وه‌ نه‌ك كوردستان"‪.‬‬ ‫دكتۆر ره‌ش���ید بۆ ئاوێن ‌ه وتیش���ی‬ ‫"من ته‌نه���ا مه‌به‌س���تم خزمه‌تكردن‌و‬ ‫پێگه‌یاندنی ئ���ه‌و كۆلێژ‌ه بو‌ه ك ‌ه تاز‌ه‬

‫ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گین���ا له‌كه‌ركوك ماف‌و‬ ‫ئیمتیازاته‌كانم زیاترن‌و هیچ كێشه‌یه‌كم‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه هی���وادارم وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ی‬ ‫خوێندن���ی بااڵی هه‌رێم ل���ه‌و بڕیار‌ه ‌‬ ‫پاشگه‌زبێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه سه‌رۆكی زانكۆی گه‌رمیان‬ ‫فاروق عه‌بدوڵ�ڵ�ا بۆ ئاوێن ‌ه وتی "ئێم ‌ه‬ ‫س���اڵی پار به‌ڵێنی كردنه‌وه‌ی كۆلێژی‬ ‫كشتوكاڵمان به‌خه‌ڵكی كفریدا‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫ئه‌مس���اڵ كارم���ان بۆ ك���ردوه‌و چه‌ند‬ ‫ی دكتۆراو‬ ‫ی خاوه‌ن بڕوانام ‌ه ‌‬ ‫مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫ماسته‌رمان بۆی دامه‌زراندوه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ره‌تكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫دكت���ۆر‌ه له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی خوێندنی‬ ‫ی‬ ‫بااڵو‌ه دكتۆر فاروق رونیكرده‌وه‌و وت ‌‬ ‫"وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵی هه‌رێم بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌و دكتۆره‌یان ره‌تكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی تایبه‌تمه‌ن���د نیی��� ‌ه به‌و‬ ‫بڕوانامه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ك ‌ه ده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم خۆم‬ ‫كۆلێژ‌ه ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیم پێوه‌كردن ك ‌ه پێویس���تمان‬ ‫به‌و دكتۆره‌یه‌‪ ،‬وتیان با دوبار‌ه نوسراو‬ ‫بكات���ه‌و‌ه ئێم ‌ه ئه‌مج���ار‌ه به‌پۆزه‌تیڤ‬ ‫وه‌اڵمی ده‌ده‌ینه‌وه‌و ئێس���تا سه‌رقاڵین‬ ‫دوبار‌ه نوس���راو بكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫دكتۆر‌ه ده‌ڵێت وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ ‌‬ ‫به‌غدا دوباره‌ نوسراوم بۆ ناكه‌ن"‪.‬‬

‫چیرۆك���ی‌ "له‌خه‌وما" یه‌كه‌م چیرۆكی‌‬ ‫كوردیی���ه‌ به‌ش���ێوه‌زاری‌ كرمانج��� ‌‬ ‫ی‬ ‫خوارو(سۆرانی‌) نوسرابێت‌و خاوه‌نه‌كه‌ی‌‬ ‫جه‌میل سائیبه‌‪ ،‬ناوه‌ڕۆكی‌ ئه‌م چیرۆكه‌‬ ‫بریتیی���ه‌ له‌ره‌خنه‌گرتن له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارێتی‌‌و حكومه‌ته‌كه‌ی‌ شێخ‬ ‫مه‌حمود‪ ،‬پێش ئه‌م چیرۆكه‌ش شاعیرانی‌‬ ‫ئ���ه‌و كاته‌ ه���ه‌م هۆش���دارییان داوه‌ته‌‬ ‫ش���ێخ مه‌حمودی‌ نه‌مر‪ ،‬هه‌م ره‌خنه‌یان‬ ‫لێگرتوه‌‪ ،‬دیارترینی‌ ئه‌و ش���اعیرانه‌ش‬ ‫پیره‌مێ���ردی‌ نه‌م���ره‌ ك���ه‌ له‌ش���یعره‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌كه‌یدا ده‌ڵێت(ئه‌بێ‌ به‌خشنده‌‬ ‫مل كه‌چكا له‌ئاستی‌ موچه‌خۆری‌ خۆی‌‪/‬‬ ‫س���وراحی‌ س���ه‌رفرود دێنێ‌ له‌بۆ پیاڵه‌‬ ‫كه‌تێكا بۆی‌)به‌كورتییه‌كه‌ی‌ له‌م شیعره‌دا‬ ‫ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫گه‌وره‌وده‌س���ه‌اڵتداران وه‌كو س���وراحی‌‬ ‫وابن كه‌ به‌و گه‌وره‌ییه‌وه‌ مل شۆڕ ده‌كات‬ ‫بۆ ئه‌و پیاڵه‌ بچوكه‌ی‌ به‌رده‌می‌‪،‬لێره‌دا‬ ‫س���وراحی‌ كینایه‌ی���ه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫پیاڵه‌ش مه‌به‌س���تی‌ میلله‌ته‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ش���اعیری‌ به‌ناوبانگ "شوكری‌ فه‌زڵی‌"‪،‬‬ ‫ره‌خنه‌گرتنی‌ له‌گه‌رمه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتدارێتی‌‬ ‫ش���ێخ مه‌حمودا ده‌گات ‌ه ئه‌وپه‌ڕی‌ چڵه‌‬ ‫پۆپه‌ كه‌ به‌شێخ مه‌حمود ده‌ڵێت (ئیش‬ ‫كه‌ ئێسته‌ رووی‌ له‌هه‌ورازه‌ سه‌ره‌ولێژی‌‬ ‫نه‌ك���ه‌ی‌‪ /‬بیری‌ وردیش���ی‌ ئ���ه‌وێ‌ هه‌ر‬ ‫به‌دوعاونوێژی‌ نه‌كه‌ی‌‪ /‬گێره‌شێوێنێ‌ كه‌‬ ‫كای‌ كۆنی‌ به‌ب���ادا له‌كنت‪ /‬چاكه‌ هه‌ر‬ ‫لێیخوڕی‌ سه‌یری‌ ده‌م‌و كاوێژی‌ نه‌كه‌ی‌‪/‬‬ ‫شا وه‌كو شایه‌كی‌ شه‌تره‌نجه‌ له‌عاله‌مدا‬ ‫ئه‌م���ڕۆ‪ /‬گه‌وره‌ قانونه‌ قس���ه‌ی‌ كورت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌یه‌ درێژی‌ نه‌كه‌ی‌) هه‌رچه‌نده‌ شێخ‬ ‫مه‌حمودی‌ نه‌مر‪ ،‬گه‌وره‌یی‌‌و دڵس���ۆزیی‌‬ ‫ئینكار ناكرێ‌‪ ،‬كه‌ له‌وسه‌رده‌مه‌ تاریكه‌دا‬ ‫بریندارك���راوه‌ به‌دیلی���ی‌ براوه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫هیندستان‌و دواتر هێنراوه‌ته‌وه‌وحكومه‌تی‌‬ ‫باشوری‌ كوردستانی‌ دروستكردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هاوكاتی���ش ئه‌رك���ی‌ روناكبیرێك���ی‌‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌كه‌ی‌ خۆی‌(شوكری‌ فه‌زڵی‌)‬ ‫نابێت نادیده‌ بگیرێت كه‌ وتویه‌تی‌ هه‌ر‬ ‫به‌دوع���او نوێژی‌ نه‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬كه‌ ئاماژه‌یه‌‬ ‫بۆ نزیكبونه‌وه‌و په‌یوه‌ندی‌ شێخی‌ نه‌مر‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتدارێتی‌ عوس���مانییه‌كان كه‌‬ ‫ئه‌وكاته‌ له‌كۆتاییه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵتیاندا‬ ‫بون‪ ،‬هه‌ر ئ���ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ش به‌ رای‌‬ ‫زۆرێ���ك له‌مێژوناس���ان یه‌كێ���ك بوه‌‬ ‫له‌هۆكاره‌كان بۆ روخاندنی‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫ش���ێخ مه‌حم���ود‪( .‬جه‌میل س���ائیب)‬ ‫ی���ش له‌چیرۆكی‌ له‌خه‌وم���ا ئاماژه‌یه‌ك‬ ‫ب���ۆ كه‌موكورتییه‌كان���ی‌ س���ه‌رده‌می‌‬ ‫حوكمڕانی‌ ش���ێخ مه‌حمود ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌رای‌ زۆرێك له‌نوسه‌ران به‌چیرۆكێكی‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو داده‌نرێت‪ ،‬كه‌چی‌ له‌كتێبی‌‬ ‫زمان‌و ئه‌ده‌ب���ی‌ كوردی‌‪،‬پۆلی‌ ده‌یه‌می‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ له‌الپ���ه‌ڕه‌ ‪184‬ـ‪185‬له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌م چیرۆك���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت (چیرۆكه‌كه‌‬ ‫له‌روی‌ بیرو ناوه‌ڕۆكه‌وه‌ به‌س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫دانانرێت) هه‌روه‌ها ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌ گوایه‌ جه‌میل سائیب سه‌رده‌می‌ شێخ‬ ‫مه‌حم���ود به‌خه‌وێكی‌ ناخۆش وه‌س���ف‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌م���ه‌ش له‌گ���ه‌ڵ رای‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك ناگونجێت‪ ،‬خوێنه‌ری‌ به‌ڕێز تۆ‬ ‫ته‌ماشاكه‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌مڕۆی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫ێ ده‌ستنیش���ان‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان ك ‌‬ ‫ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ پرۆگرامی‌ خوێندنی‌ بۆ‬ ‫بنوسێته‌وه‌! هیچ شتێك له‌وه‌ خه‌ته‌رتر‬ ‫نییه‌ كه‌ پرۆگرامی‌ خوێندن كه‌س���انێك‬ ‫ی ده‌سه‌اڵت بن‪،‬‬ ‫بینوسنه‌وه‌ كه‌ الیه‌نگر ‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌گ���ه‌ر په‌یوه‌ندی‌ به‌مێژوی‌‬ ‫كوردو ئه‌ده‌ب���ی‌ كوردیی���ه‌وه‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌و ترس���ه‌مان ال دروس���تده‌كات‬ ‫كه‌ مێژوی‌ حوكمڕانی‌ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ش‬ ‫هه‌روا به‌چه‌واشه‌یی‌ بنوسرێته‌وه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫چیرۆكی‌ له‌خه‌وما بۆ پرۆگرامی‌ خوێندن‬ ‫له‌كه‌دارك���راوه‌‪ ،‬ئاوه‌ه���اش ئه‌وان���ه‌ی‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ له‌حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م ده‌گرن‬ ‫له‌كه‌داركرێ���ن‌و له‌كاتێكدا هه‌مومان ئه‌و‬ ‫راستییه‌ ده‌زانین‪ ،‬نه‌ك سه‌رده‌می‌ شێخ‬ ‫مه‌حمود‪ ،‬به‌ڵكو هه‌مو سه‌رده‌مێك قابیلی‌‬ ‫ره‌خنه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌ پێویسته‌ هه‌رچی‌ زوتره‌‬ ‫نوسه‌رانی‌ كورد له‌م ئاوه‌ژوكردنه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫ی بێده‌نگ نه‌بن‌و‬ ‫مێژوی‌ چیرۆكی‌ كورد ‌‬ ‫پێویس���ته‌ پرۆگرامه‌كان���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ش به‌م هه‌ڵه‌ی���ه‌دا بچێته‌وه‌و‬ ‫له‌چاپی‌ نوێدا ئه‌و له‌كه‌یه‌ بسڕێته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئێس���تا به‌ناوچاوانیه‌و‌ه دیاره‌و زۆریش‬ ‫ناشیرینه‌‪.‬‬ ‫‪Laye200910@yahoo.com‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫‪17‬‬

‫"له‌كوردستاندا رێژه‌ ‌ی قه‌ڵه‌و ‌ی ‪‌%58‬و له‌‪ %36‬له‌ناو ئافره‌تاندایه‌"‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫دكتۆرێكی‌ شاره‌زا له‌بواری‌ (قه‌ڵه‌وی‌)‬ ‫هه‌ندێك زانیاری‌ ورد له‌سه‌ر قه‌ڵه‌وبونی‌‬ ‫خه‌ڵك باڵوده‌كاته‌وه‌‌و ئه‌و رێژه‌یه‌ش‬ ‫ئاشكرا ده‌كات كه‌ له‌كوردستاندا‬ ‫چه‌نده‌‌و بۆ له‌ناو ئافره‌تاندا قه‌ڵه‌وی‌‬ ‫زۆرتره‌ به‌به‌راورد به‌پیاو‪ ،‬ئه‌م‬ ‫زانیاریانه‌و چه‌ندین زانیاری‌ گرنگ له‌م‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ دكتۆری‌ پسپۆر سیروان‬ ‫عه‌بدواڵ عه‌لی‌ ده‌خوێنیته‌وه‌‪:‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ده‌بینین له‌كوردس���تان‬ ‫رێ���ژه‌ی قه‌ڵه‌وی به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌به‌رزبونه‌وه‌دایه‌‪ ،‬ئایا له‌م ماوه‌یه‌ی تۆ‬ ‫لێره‌یت رێژه‌ی قه‌ڵه‌وی له‌ چ ئاستێكدایه‌و‬ ‫زۆرینه‌یان كوڕن یان كچن؟‬ ‫د‪.‬س���یروان‪ :‬ئه‌گه‌ر پێناسه‌ی قه‌ڵه‌وی‬ ‫بكه‌ین بریتییه‌ له‌زیادبونی كێشی مرۆڤ‬ ‫به‌ه���ۆی زیادبونی چه‌وریی���ه‌وه‌‪ ،‬یه‌عنی‬ ‫قه‌ڵه‌وی زیاتر په‌یوه‌ندی به‌به‌رزبونه‌وه‌ی‬ ‫رێژه‌ی چه‌ورییه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌له‌شی مرۆڤدا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ قه‌ڵه‌وی بۆته‌ ته‌وه‌ری گرنگیپێدانی‬ ‫رێكخراوی ته‌ندروستی جیهانی (‪)WHO‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌م ده‌ دوانزه‌ ساڵه‌ی دواییدا‪،‬‬ ‫چونكه‌ قه‌ڵه‌وی ده‌بێته‌ هۆی توش���بونی‬ ‫م���رۆڤ به‌نزیكه‌ی‌ شه‌س���ت نه‌خۆش���ی‬ ‫ت���ر‪ ،‬بۆیه‌ له‌س���اڵی ‪2000‬ه‌وه‌ رێكخراوی‬ ‫ته‌ندروستی جیهانی (‪ )WHO‬وتویه‌تی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین مه‌ترسی( له‌سه‌ر ته‌ندروستی‬ ‫مرۆڤ له‌دنیادا له‌م كاته‌دا قه‌ڵه‌وییه‌)‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و شه‌س���ت نه‌خۆشییه‌ وه‌ك‬ ‫چی؟‬ ‫د‪ .‬سیروان‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌سه‌ره‌وه‌ ده‌ست‬ ‫پێبكه‌ی���ن بۆ خواره‌وه‌ وه‌ك ش���ه‌قیقه‌‪،‬‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی مێشك‪ ،‬نه‌خۆشی شه‌كره‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆشی زه‌خت (به‌رزی‌‌و نزمی فشاری‬ ‫خوێ���ن)‪ ،‬نه‌خۆش���ی دڵ‪ ،‬ده‌ماره‌كانی‬ ‫دڵ‌و جه‌ڵت���ه‌ی دڵ‪ ،‬نه‌خۆش���ی جگه‌ر‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی چه‌وری له‌جگه‌ردا كه‌ ده‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی ته‌له‌فبون���ی‌ جگه‌ر‪ ،‬نه‌خۆش���ی‬ ‫زیادبونی رێژه‌ی چه‌وری له‌له‌شی مرۆڤدا‪،‬‬ ‫س���ه‌وه‌فانی مه‌ساس���ی‪ ،‬دائولمل���وك‪،‬‬ ‫شێرپرنجه‌ی ره‌حم‌و هێلكه‌دان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌كرێ���ت بڵێین ه���ۆكاری‬ ‫س���ه‌ره‌كی زیادبون���ی ش���ێرپه‌نجه‌‬ ‫له‌كوردستاندا قه‌ڵه‌وییه‌؟‬ ‫د‪ .‬س���یروان‪ :‬نه‌خێ���ر‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌چین���ه‌ بابه‌ت���ی ش���ێرپه‌نجه‌وه‌‪،‬‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ ه���ۆكاری زۆره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫یه‌كێك له‌هۆكاره‌كان ك���ه‌ دۆزراوه‌ته‌وه‌‬ ‫قه‌ڵه‌وییه‌‪ ،‬توێژینه‌وه‌یه‌ك���ی دانیماركی‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆم���اوه‌ی یانزه‌ س���اڵ ‪44‬هه‌زار‬ ‫كه‌س���یان چاودێری كرد‪ ،‬س���ه‌یریانكرد‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی قه‌ڵه‌ون‪ ،‬رێژه‌ی توش���بونیان‬ ‫به‌شێرپه‌نجه‌ی سورێنچك‪ ،‬شێرپه‌نجه‌ی‬ ‫مه‌رئی له‌گه‌ڵ جگه‌ر‌و په‌نكریاس زیاتره‌‪،‬‬ ‫ئینجا یه‌كێك له‌هۆكاره‌كانی توش���بونی‬ ‫ژنانه‌ به‌شێرپه‌نجه‌ی مه‌مك‌و هێلكه‌دان‌و‬ ‫ره‌حم‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌كاتی س���كدا قه‌ڵه‌وی‬ ‫ده‌ورێك���ی زۆر زۆر خراپ ده‌بینێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئافره‌تانه‌ی قه‌ڵ���ه‌ون له‌كاتی دوگیانیدا‬

‫خه‌ڵك هه‌ی ‌ه‬ ‫حه‌ب‌و ده‌رمان‬ ‫به‌كارده‌هێنێت‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪2‬‬ ‫مانگدا ‪ 20‬كیلۆ‬ ‫داده‌به‌زێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫حه‌ب‌و ده‌رمانه‌كه‌ی‬ ‫وه‌ستاند هه‌ر‬ ‫هه‌موی دێته‌وه‌‬ ‫شوێنی خۆی‬

‫سیروان عه‌بدواڵ عه‌لی‬

‫زیاتر روبه‌روی نه‌خۆشی به‌رزی فشاری‬ ‫خوێن‌و نه‌خۆش���ی ش���ه‌كره‌ ده‌بنه‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫له‌ناوچون���ی منداڵه‌كه‌ زیات���ره‌‪ ،‬مردنی‬ ‫منداڵه‌كه‌ له‌كات���ی له‌دایكبوندا زیاتره‌‪،‬‬ ‫زۆرجار ئه‌وانه‌ی قه‌ڵه‌ون توشی نه‌زۆكی‬ ‫ده‌ب���ن‪ ،‬له‌ ‪ %30‬ئه‌و ئافره‌تانه‌ی ده‌گه‌نه‌‬ ‫قه‌ڵه‌وییه‌ك���ی زۆر پێیده‌ڵێ���ن س���ونه‌‬ ‫موفره‌قه‌‪ ،‬منداڵیان نابێت‌و موشكیله‌یان‬ ‫ده‌بێت له‌گ���ه‌ڵ س���كدا‪ ،‬زۆر كه‌س كه‌‬ ‫منداڵیان نابێت له‌الیه‌ن پزیشكی ژنانه‌وه‌‬ ‫ده‌نێرێ���ن بۆالی ئێمه‌ تا چاره‌س���ه‌ریان‬ ‫ب���ۆ بكه‌ین‪ ،‬چاره‌سه‌ره‌كه‌ش���یان به‌پێی‬ ‫قه‌ڵه‌ویی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی قه‌ڵ���ه‌وی‬ ‫زیادیك���ردوه‌ نه‌ك ه���ه‌ر له‌دنیادا به‌ڵكو‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ی خۆش���ماندا كوردس���تان‌و‬ ‫عێراق‪ ،‬س���ه‌یره‌كه‌ی ده‌می هه‌ركه‌سێك‬ ‫ده‌كه‌یت���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���ت رێ���ژه‌ی قه‌ڵه‌وی‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكا زۆره‌‪ ،‬ده‌ڵێت رێژه‌ی قه‌ڵه‌وی‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كا ‪‌55%‬و له‌كه‌ن���ه‌دا ‪59%‬یه‌‪،‬‬ ‫له‌ئه‌وروپا نێ���وان ‪ ٣٠%‬بۆ ‪ ،%٤٠‬چونكه‌‬ ‫ماوه‌ی س���ی‌ بۆ چل س���اڵه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫ته‌ندروستی ئه‌و واڵتانه‌ گرنگییه‌كی زۆری‬ ‫داوه‌ به‌به‌رزبونه‌وه‌ی رێ���ژه‌ی قه‌ڵه‌وی‪،‬‬ ‫هه‌مو س���اڵێك وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تی‬ ‫رێنمای���ی باڵوده‌كاته‌وه‌ تاخه‌ڵك بزانێت‬ ‫چۆن چاره‌س���ه‌ری خۆی ب���كات‪ ،‬بێینه‌‬ ‫س���ه‌ر ناوچه‌كه‌ی ده‌وری خۆمان رێژه‌ی‬ ‫قه‌ڵ���ه‌وی له‌ئه‌رده‌ن ‪‌54%‬و له‌ئێران ‪%٤٧‬‬ ‫بێینه‌ س���ه‌ر واڵتانی كه‌نداو نێوان ‪61%‬‬ ‫بۆ ‪ 64%‬به‌اڵم رێژه‌ی قه‌ڵه‌وی له‌سعودیه‌‬ ‫له‌‪72%‬ه‌‪ ،‬س���ێچاره‌كی‌ ئ���ه‌و خه‌ڵكانه‌ی‬ ‫ك���ه‌ له‌س���عودیه‌ ده‌ژی���ن قه‌ڵ���ه‌ون‪،‬‬ ‫ئ���ه‌ی له‌كوردس���تاندا چه‌ن���ده‌‪ ،‬به‌پێی‬ ‫راپۆرتێك���ی ‪ who‬له‌س���اڵی ‪2008‬دا‬ ‫رێژه‌ی قه‌ڵه‌وی له‌كوردس���تان‌و عێراقدا‬

‫‪ ،%58.5‬ریژه‌ی ئافره‌تان له‌م ‪%58.5‬‬ ‫ل���ه‌‪‌‌%36‬و له‌پیاوانیش���دا ‪ ،%22‬رێژه‌ی‬ ‫قه‌ڵ���ه‌وی ئافره‌ت به‌ب���ه‌راورد به‌پیاوان‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌و نیوێكه‌‪ ،‬چونكه‌ دۆزراوه‌ته‌وه‌‬ ‫هه‌ندێك ئافره‌ت پێیده‌ڵێن (ئیندیپێندت‬ ‫فاكته‌ر) یه‌عنی هه‌ندێك هۆكار هه‌یه‌ تۆ‬ ‫ناتوانیت ده‌ستكاری بكه‌یت‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫رێژه‌ی قه‌ڵ���ه‌وی له‌ئافره‌تدا وه‌ك له‌پیاو‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆی ئه‌وه‌ی رێژه‌ی ماسولكه‌‬ ‫له‌ئافره‌تدا كه‌متره‌ وه‌ك له‌پیاو‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌و‬ ‫ش���ته‌ی‌ كه‌ له‌له‌شماندا وزه‌ ده‌سوتێنێت‬ ‫ماس���ولكه‌یه‌‪ ،‬رێژه‌ی ماسولكه‌ له‌له‌شی‬ ‫ئافره‌تدا له‌روی‌ سروشتییه‌وه‌ ‪30‬بۆ ‪،40‬‬ ‫له‌پیاودا ‪ 40‬ب���ۆ ‪ ،44‬واته‌ ژن‌و پیاوێك‬ ‫بچ���ن بۆ ئه‌وبه‌ر جاده‌ك���ه‌ پیاوه‌كه‌ وزه‌‬ ‫زیاتر سه‌رف ده‌كات وه‌ك له‌ئافره‌ته‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ئافره‌ت هه‌ر پێكهاته‌ی له‌شی‬ ‫موعه‌ره‌زه‌ ب���ۆ قه‌ڵه‌وبون‪ ،‬ئینجا بابه‌تی‬ ‫ش���وكردن‌و س���ك زۆرب���ه‌ی زۆری ئه‌و‬ ‫ئافره‌تانه‌ی كه‌ ش���و ده‌كه‌ن‌و س���كیان‬ ‫ده‌بێت ‪٩٠%‬یان ‪ 1٠‬بۆ ‪ 30‬كیلۆ كێشیان‬ ‫زیاد ده‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌ شتێكه‌ له‌سروشته‌وه‌‬ ‫وای���ه‌‪ ،‬ئافره‌تێ���ك بۆ ئ���ه‌وه‌ی بتوانێت‬ ‫منداڵێ���ك به‌خێوب���كات ده‌بێ���ت وزه‌ی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬وزه‌ چۆن كۆده‌كاته‌وه‌ به‌شێوه‌ی‬ ‫چ���ه‌وری‪ ،‬وات���ه‌ ئه‌و چه‌وریی���ه‌ خه‌زنی‬ ‫ده‌كه‌ین له‌له‌ش���ماندا كه‌ ئافره‌ت سكی‬ ‫ده‌بێت ده‌یه‌ویت ئ���ه‌و وزه‌یه‌ هه‌ڵبگرێت‬ ‫نه‌ك توش���ی برس���ێتی بێ���ت‪ .‬ئێمه‌ی‬ ‫مرۆڤ له‌مێ���ژه‌وه‌ ج���ۆره‌ جیناتێكمان‬ ‫دروس���تكرد پێیده‌ڵێن سرفتی جینس‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م نه‌زه‌رییه‌ چییه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫ئێمه‌ هه‌س���ت به‌برس���ێتی بكه‌ین هه‌واڵ‌‬ ‫ده‌نێرێت بۆ له‌ش ده‌ڵێت س���ه‌رفكردنی‬ ‫وز‌ه كه‌مبكه‌ره‌وه‌‪ ،‬هه‌تا ده‌چم راوده‌ك ‌هم‌و‬

‫سیروان عه‌بدواڵ عه‌لی‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1989‬كۆلیژی پزیشكی‬ ‫له‌زانكۆی موسڵ ته‌واوكردوه‌‬ ‫له‌ساڵی ‪ 1993‬وه‌ تا‪ 2011‬له‌نه‌مسا‬ ‫ژیاوه‌‌و دكتۆرای‌ هه‌یه‌ له‌بواری‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری گشتی‌و پسپۆری‬ ‫تایبه‌تی نه‌شته‌رگه‌ری گشتییه‌‬ ‫له‌بواری قه‌ڵه‌ویدا‪ .‬ماوه‌ی‬ ‫دو ساڵه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ كوردستان‌و‬ ‫زۆربه‌ی ئیشه‌كه‌ی ته‌ركیزی‬ ‫كردۆته‌ سه‌ر قه‌ڵه‌وی‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی كۆمه‌ڵه‌ی نه‌مساوییه‌‬ ‫بۆ نه‌شته‌رگه‌ری قه‌ڵه‌وی‬ ‫ئه‌ندامی كۆمه‌ڵه‌ی ئه‌مه‌ریكییه‌‬ ‫بۆ نه‌شته‌رگه‌ری قه‌ڵه‌وی‬

‫خواردن���م ده‌س���تده‌كه‌وێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫له‌كاتی برسێتیدا له‌شی من وزه‌ سه‌رف‬ ‫ن���اكات‪ ،‬جا ئ���ه‌م جینات���ه‌ی له‌چاخی‬ ‫به‌ردین���دا ئێمه‌ی مرۆڤ���ی رزگاركردوه‌‬ ‫له‌برس���ێتی ئێستا توش���ی نه‌خۆشیمان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چونكه‌ ئێستا ئێمه‌ كشتوكاڵمان‬ ‫هه‌یه‌ پیشه‌س���ازیمان هه‌یه‌‪ ،‬س���ه‌الجه‌و‬ ‫موجه‌میده‌مان هه‌یه‌‪ ،‬موشكیله‌كه‌ چییه‌‬ ‫من كه‌ ئه‌و خواردنه‌ ده‌خۆم له‌ش���ی من‬ ‫وه‌ك س���ه‌رده‌می چاخی به‌ردین مامه‌ڵه‌‬ ‫ده‌كات ن���ه‌ك وه‌ك مرۆڤێك له‌س���ه‌ده‌ی‬ ‫‪21‬دا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی من ئێس���تا برسیشم‬ ‫نیی���ه‌ به‌اڵم ده‌بێت كاتی نانخواردن بچم‬ ‫نانبخۆم‪ ،‬ئینجا ش���ێوه‌ی خ���واردن تا‬ ‫چه‌ورتربێت‌و تا س���وێرتربێت ئیشتیهام‬ ‫زیاتر ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬سه‌یر ده‌كه‌ی من زیاتر‬ ‫ده‌خۆم‪ ،‬هه‌تا ئه‌گه‌ر زۆر خواردنه‌كه‌شم‬ ‫زۆر نه‌بێت له‌‪ %١٠٠‬چه‌ند وزه‌ وه‌رده‌گرم‬ ‫ئه‌گه‌ر‪ %١٠٠‬س���ه‌رفی بك���ه‌م من قه‌ڵه‌و‬ ‫نابم ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر ‪ %99.8‬س���ه‌رف‬ ‫بكه‌م له‌ماوه‌ی ‪20‬س���اڵدا م���ن ‪ 10‬كیلۆ‬ ‫زیاد ده‌كه‌م‪ ،‬ئێم���ه‌ خواردنمان گۆڕاوه‌‪،‬‬ ‫چه‌ورتر‌و سوێرتره‌‪ ،‬ئیشتیهامان زیاتره‌‌و‬ ‫خواردنی���ش هه‌ی���ه‌‪ ،‬زه‌مانی برس���ێتی‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم موش���كیله‌كه‌ له‌ش���ی منه‌‬ ‫ه���ه‌ر خه‌زنی ده‌كات هه‌ر خه‌زنی ده‌كات‬ ‫چ���اوه‌ڕێ ده‌كات برس���ێتی بێت‪ ،‬ئینجا‬ ‫جوڵه‌ش���مان كه‌مت���ره‌‪ ،‬مرۆڤی چاخی‬ ‫به‌ردین بابوباپیرانی ئێمه‌‪ ،‬ژیانیان چۆن‬ ‫بوه‌ كشتوكاڵی بوه‌ جوڵه‌یان زیاتر بوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ س���ه‌یر ده‌كه‌یت كه‌متر قه‌ڵه‌وبون‬ ‫له‌چاو ئێمه‌دا‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ئێمه‌ ش���ێوه‌ی‬ ‫ژیانم���ان گ���ۆڕاوه‌‪ ،‬تۆ س���ه‌یرده‌كه‌یت‬ ‫هه‌مو پاڵنه‌ره‌كان ه���ه‌ر له‌خواردن هه‌ر‬ ‫له‌جیناتی له‌ش���ی ئێمه‌ هه‌م له‌شێوازی‬

‫ژیانم���ان‪ ،‬ه���ه‌م ج���ۆری خواردنه‌كان‬ ‫هه‌م���وی دژی ئێمه‌ن‪ ،‬هه‌م���وی به‌ره‌و‬ ‫ئه‌وه‌م���ان ده‌بات قه‌ڵه‌وبی���ن قه‌ڵه‌وبین‬ ‫قه‌ڵه‌وبی���ن‪ ،‬ئینجا قه‌ڵه‌وی توش���ی ئه‌و‬ ‫هه‌م���و نه‌خۆش���ییه‌مان ده‌كات‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫قه‌ڵه‌وی نه‌خۆشی سه‌رده‌مه‌ تا باردۆخی‬ ‫ئابوری به‌م شێوه‌یه‌ باش بێت ئێمه‌ هه‌ر‬ ‫به‌ره‌و قه‌ڵه‌وی‌و نه‌خۆشی ده‌ڕۆین‪ ،‬جاران‬ ‫خه‌ڵك به‌نه‌خۆش���ی تر ده‌مرد‪ ،‬گرانه‌تاو‬ ‫ش���تی تر‪ ،‬به‌اڵم چه‌رخه‌كه‌ گۆڕاوه‌ ئێمه‌‬ ‫له‌روی پزیشكییه‌وه‌ زۆر پێشكه‌وتوترین‪،‬‬ ‫ل���ه‌روی هۆش���یاری ته‌ندروس���تییه‌وه‌‬ ‫پێش���كه‌وتوترین‪ ،‬به‌اڵم كه‌ س���تانده‌ری‬ ‫ژیانم���ان به‌رزتر بو باش���تربو توش���ی‬ ‫نه‌خۆش���ی تر ده‌بین‪ ،‬ئینجا فاكته‌ری تر‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێته‌ هۆی قه‌ڵه‌وی وه‌ك ره‌گه‌زی‬ ‫ئافره‌ت كه‌ باس���مكرد‪ ،‬ئێم���ه‌ تا بچینه‌‬ ‫ته‌مه‌نه‌وه‌‪ ،‬خۆ چونه‌ ته‌مه‌ن چییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫زۆر س���اده‌ی بكه‌ینه‌وه‌ هه‌ر پوكانه‌وه‌ی‬ ‫ماس���ولكه‌یه‌‪ ،‬یه‌عنی من كه‌ ته‌مه‌نم ‪20‬‬ ‫س���اڵه‌ ئه‌گه‌ر حس���ابی مه‌كینه‌یه‌كی بۆ‬ ‫بكه‌یت زیاتر وزه‌ س���ه‌رفده‌كات چونكه‌‬ ‫هه‌مو خانه‌كانمان ده‌بێت بژین‪ ،‬چاالكن‬ ‫وزه‌ س���ه‌رف ده‌كه‌ن ئه‌زه‌ڵه‌ دروس���ت‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬جا به‌ینی ‪ 20‬س���اڵ‌و ‪40‬ساڵ‌‌و‬ ‫‪60‬ساڵ‪ ،‬من كه‌ ماسولكه‌م كه‌مبێت وزه‌‬ ‫كه‌متر س���ه‌رف ده‌ك���ه‌م‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها‬ ‫ئۆرگان له‌له‌شی مندا ماسولكه‌یه‌‪ ،‬په‌نجه‌‬ ‫بجوڵێنم ماس���ولكه‌یه‌‪ ،‬چ���او بتروكێنم‬ ‫ماس���ولكه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم یه‌عنی تا ماسولكه‌‬ ‫كه‌متربێت وزه‌ كه‌متر س���ه‌رف ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫عه‌ینه‌ن خورادن بخۆم كه‌ له‌ته‌مه‌نی ‪20‬‬ ‫س���اڵیدا قه‌ڵه‌وم ن���ه‌كات‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی ‪40‬‬ ‫س���اڵدا بیخۆم قه‌ڵه‌وم ده‌كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌شی من كه‌متر سه‌رف ده‌كات‪ ،‬نمونه‌كه‌‬ ‫بهێنینه‌وه‌ له‌ته‌مه‌نی ‪20‬ساڵیدا مه‌كینه‌ی‬ ‫له‌ش���م هی الندك���رۆزه‌ له‌ته‌مه‌نی ‪ 50‬بۆ‬ ‫‪ 60‬س���اڵیدا هی الدایه‌‪ .‬له‌ش���ی من كه‌‬ ‫‪ 20‬ساڵم الندكرۆزه‌ به‌نزین زیاتر سه‌رف‬ ‫ده‌كات‪ ،‬وزه‌ی زیاتر پێویس���ته‌‪ ،‬هه‌مان‬ ‫وزه‌ له‌ته‌مه‌نی ‪ 50‬بۆ ‪ 60‬س���اڵی بخه‌مه‌‬ ‫له‌شمه‌وه‌ الدایه‌و سه‌رفی ناكات‪ ،‬خه‌زنی‬ ‫ده‌كات قه‌ڵه‌و ده‌بم‪ ،‬بۆیه‌ له‌ ‪ %80‬خه‌ڵك‬ ‫ره‌مه‌زانان قه‌ڵه‌و ده‌بێت زه‌عیف نابێت‪،‬‬ ‫برس���یه‌تی له‌شی وزه‌ س���ه‌رف ناكات‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند كه‌مبخۆیت هه‌ر قه‌ڵه‌و ده‌بیت‪،‬‬ ‫فاكته‌ری تر زۆره‌ وه‌ك باری‌ بژێوی‌ سه‌یر‬ ‫ده‌كه‌یت قه‌ڵه‌وی له‌وان���ه‌ی فه‌قیرترن‪،‬‬ ‫جاران قه‌ڵ���ه‌وی له‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌كاندا بو‬ ‫چونك���ه‌ خواردن زۆر بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا‬ ‫زیاتر له‌فه‌قیره‌كاندایه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێس���تا‬ ‫زۆربه‌ی خه‌ڵ���ك ده‌توانێت ئه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫ده‌س���ت بكه‌وێت ك���ه‌ ته‌ئمینی خواردن‬ ‫بكات‪ ،‬زۆربه‌ی خه‌ڵكی كوردستان‌و عێراق‬ ‫ئه‌توانێت خواردنه‌كه‌ی ده‌س���تبكه‌وێت‪،‬‬ ‫ج���ا چینی‌ خ���واره‌وه‌ ئه‌و هۆش���یارییه‌‬ ‫ته‌ندروس���تییه‌ی‌ نییه‌‪ ،‬هۆشیاری هێشتا‬ ‫له‌هه‌ندێك چیندا كه‌ س���ه‌یری ده‌كه‌یت‬ ‫وه‌ك بابه‌ت���ی جوانكاریی��� ‌ه نه‌ك وه‌ك‬ ‫بابه‌تی ته‌ندروستی سه‌یری ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هۆش���یارییه‌ش كه‌مه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ ئێستا‬ ‫قه‌ڵه‌وی له‌چینی‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و خواره‌وه‌‬

‫زۆرت���ره‌‪ ،‬توژینه‌وه‌یه‌ك���ی ئیتاڵی هه‌یه‌‬ ‫ده‌ڵێت س���ه‌یرمانكردوه‌ له‌ئیتاڵیا رێژه‌ی‬ ‫قه‌ڵه‌وی له‌و كه‌سانه‌ی كه‌ دواناوه‌ندیان‬ ‫ته‌واوكردوه‌‌و چونه‌ته‌ زانكۆ ‪ ،4.4‬به‌اڵم‬ ‫رێژه‌ی ئه‌وانه‌ی تا سه‌ره‌تاییان خوێندوه‌‬ ‫‪ ،15.6‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئاس���تی‌ خوێندن‬ ‫ئه‌ویش فاكته‌رێكه‌ بۆ قه‌ڵه‌وی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێمه‌ ب���اس له‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫گ���ه‌ر رێژه‌ی خ���واردن زۆربێ���ت‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫خه‌زنی ده‌كه‌ین له‌له‌شدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر خواردن‬ ‫كه‌مبێت ئێمه‌ وزه‌ سه‌رف ناكه‌ین كه‌واته‌‬ ‫هه‌ر قه‌ڵه‌و ده‌بین‪ ،‬ئایا ئه‌م هاوكێشه‌یه‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ ناگونجێت؟‬ ‫د‪ .‬سیروان‪ :‬نه‌خێر تۆ سه‌یر بكه‌ چۆنه‌‪،‬‬ ‫بابه‌تی برسێتیه‌كه‌ ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫دائیمی س���ه‌یری بكه‌یت‪ ،‬تۆ هه‌ر وزه‌ت‬ ‫نه‌بێ���ت وزه‌ت نه‌بێت‪ ،‬ده‌س���ت ده‌كات‬ ‫به‌س���وتاندنی چه‌وری ب���ه‌اڵم به‌رله‌وه‌ی‬ ‫وزه‌ سه‌رف بكات‪ ،‬ئه‌و ده‌چێت ماسولكه‌‬ ‫ده‌س���وتێنێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانه‌ی به‌برسێتی‬ ‫خۆیان زه‌عیف ده‌كه‌ن نه‌خۆش ده‌كه‌ون‬ ‫چونكه‌ ماسولكه‌ س���ه‌رف ده‌كه‌ن نه‌ك‬ ‫چه‌وری‪ ،‬دیس���انه‌وه‌ ده‌یڵێم���ه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫دۆخی‌ ئابوریمان به‌ش���ێوه‌یه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫بیه‌وێت ئێس���تا خۆی الوازبكات ئه‌وانه‌ن‬ ‫ك���ه‌ ده‌یانه‌وێ���ت خۆی���ان الوازبكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ مانگێ���ك دوان س���یان‬ ‫ته‌حه‌ممول���ی برس���ێتییه‌كه‌ ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫له‌ش���ی ئێمه‌ش دوای قۆناغی‌ برس���ێتی‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی‌ ده‌س���تت به‌خواردن كرد‬ ‫ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵك هه‌یه‌ ح ‌هب‌و‬ ‫ده‌رم���ان به‌كارده‌هێنێ���ت له‌م���اوه‌ی ‪2‬‬ ‫مانگدا ‪ 20‬كیل���ۆ داده‌به‌زێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ حه‌ب‌و ده‌رمانه‌كه‌ی وه‌ستاند‬ ‫هه‌ر هه‌موی دێته‌وه‌ ش���وێنی خۆی‪ ،‬من‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی زه‌عیفت بك���ه‌م ده‌بێت وا‬ ‫له‌له‌شت بكه‌م ته‌نها چه‌وری بسوتێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ مه‌نتیقه‌ كه‌ قه‌ڵه‌وی یه‌كس���انبێت‬ ‫به‌چ���ه‌وری‪ ،‬ده‌بێ���ت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫ته‌ندروست چه‌وری بس���وتێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت بزانم له‌ش���ی م���ن چۆن چه‌وری‬ ‫ده‌س���وتێنێت‪ ،‬ئه‌وی���ش دو حه‌قیقه‌تی‬ ‫هه‌یه‌ له‌ش���ی مرۆڤ ته‌نها به‌هێواش���ی‬ ‫ده‌توانێ���ت چه‌وری بس���وتێنێت چونكه‌‬ ‫وزه‌یه‌‪ ،‬له‌ش تا بتوانێت ده‌س���تی پێوه‌‬ ‫ئه‌گرێت ل���ه‌ش هه‌فته‌ی ته‌نها ده‌توانێت‬ ‫كیلۆی���ه‌ك بس���وتێنێت مانگێ���ك چوار‬ ‫كیل���ۆ ده‌توانێت بس���وتێنێت‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫خۆیان برسی ده‌كه‌ن یان ح ‌هب‌و ده‌رمان‬ ‫به‌كارده‌هێنن سه‌یر ده‌كه‌یت له‌مانگێكدا‬ ‫‪ 10‬كیلۆ داده‌به‌زێنێت دڵی پێیخۆش���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌دانیش���تنێكدا یه‌كێك بڵێت ده‌‬ ‫كیلۆم دابه‌زاندوه‌ یه‌كێك���ی تر دوانزه‌‌و‬ ‫یه‌كێكی‌ تر بڵێت پانزه‌ كیلۆم كه‌مكردوه‌‪،‬‬ ‫له‌یه‌كێك بپرس���یت كامه‌ باش���ه‌ ده‌ڵێت‬ ‫پانزه‌‪ ،‬كه‌ له‌راستیدا هه‌ردوكیان خراپن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ���ه‌وه‌ی ده‌ كیلۆ دابه‌زیوه‌ ته‌نها‬ ‫چواری چه‌ورییه‌ ئه‌وه‌ی تر ماس���ولكه‌یه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ‪ 12‬دابه‌زیوه‌ چ���واری چه‌وریه‌‬ ‫هه‌شتی ماسولكه‌یه‌ ئه‌وه‌ی ‪ ١٥‬دابه‌زیوه‌‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ چواری چه‌وریه‌ ‪11‬كه‌ی‬ ‫تری ماسولكه‌یه‌‪.‬‬

‫پاش سێ رۆژ‪ ،‬لەناو کیمیاباراندا بەزیندویی مایەوە‬ ‫دوای‌ نی���وەڕۆش کیمیابارانکرای���ن کە‬ ‫ئا‪ :‬ئیڤان عەبدولرەحمان‬ ‫کیمیاوییەك���ە بۆنێکی‌ خۆش���ی‌ هەبو‬ ‫هاوش���ێوەی‌ بۆنی‌ سێو بو (کە لەگەڵ‬ ‫خاتو بەدیعە " ئێمە هەر ئەو‬ ‫یەکەم هەڵمژینیدا گیانت دەردەچو) ‪،‬‬ ‫کاتە رۆحیانەتی‌ خۆمانمان ناشت‬ ‫ئێمە بەچاوی‌ خۆمان بینیمان کە چۆن‬ ‫کە هەنگاومان بەسەر جەستەی‌‬ ‫مەرگ لەپیرو گەن���ج و مناڵ جیاوازی‌‬ ‫شەهیدانی‌ هەڵەبجەدا دەنا"‪.‬‬ ‫نەدەکردو ب���ۆ خۆی‌ دەیب���ردن ئێمە‬ ‫تاکو ئێس���تاش مان���ەوەی بەدیعە لەرۆژێکدا ژیاین کە هاوش���یوەی‌ رۆژی‌‬ ‫س���ەعید بەزیندوی���ی گەورەتری���ن حەش���ر بو هیچ کەس���ی‌ نەیدەتوانی‌‬ ‫موعجیزەیە چونكە ئەو سێ رۆژ لەناو یارمەت���ی‌ کەس���ی‌ بەرامب���ەری‌ بدات‬ ‫تەپوتۆزو غوب���اری کیمیاباراندا لەژێر چونکە دەرفەت���ی‌ یارمەتی‌ نەبو‪ ،‬من‬ ‫زەمین���ی ماڵە دراوس���ێیەکیاندا بوەو ل���ەو کات���ەدا لەگەڵ چەن���د خزمێکی‌‬ ‫دواتر لەگەڵ کۆمەڵێ دۆست و ناسیاودا خۆمدا لەژێر زەمین خۆمان حەشاردابو‬ ‫کە تا دەهات ترسمان زیاتر دەبو سێ‬ ‫بەزیندویی هاتونەتە دەرەوە‪.‬‬ ‫‪ ١٩٨٨/٣/١٦‬ئەگ���ەر ب���ۆ هەم���و رۆژو س���ێ شەو بەبێ نان و ئاو لەوێدا‬ ‫خەڵکێکی ویژدان دۆست بەشێوەیەکی ماینەوە هەندێک لەبرسان هەندێکیش‬ ‫زۆر مرۆڤانە بیری لێبکاتەوەو پڕئازاربێت لەبەر بێتوانایی‌ گیانیان لەدەستدا"‪.‬‬ ‫س���ەرباری ئەو هەم���و نەهامەتییە‬ ‫بەاڵم بۆ بەدیعە کارەس���اتێکی هێندە‬ ‫گەورەیە ک���ە هەرگی���ز ناتوانێت ئەو بەدیعە لەوکات���ەدا دوگیان بوە بەاڵم‬ ‫وێنان���ە لەیاد بکات و ئەو کارەس���اتە "ئەوەندەی‌ خەمی‌ منداڵەکەی‌ ناوسکم‬ ‫جەرگ بڕە لەبەرچ���او الببات‪ ،‬چونکە بو خەم���ی‌ خۆم نەب���و لەکاتێکدا کە‬ ‫هەم���و روداوەکان���ی بەچ���اوی خۆی باوکیش���ی‌ لەگەڵمان نەبوو پێشمەرگە‬ ‫بو کە ئ���ەوە بارگرانییەکی‌ زیاتربو بۆ‬ ‫بینیوە‪.‬‬ ‫ئەو بەحەسرەت و خەمێکی زۆرەوە من‪ ،‬لەو بێکەس���ییەدا ئ���ەوەش باری‬ ‫گەرایەوە بۆ ‪٢٥‬ساڵ بەر لەئێستاو وتی" تەندروستیم بو"‪.‬‬ ‫بەدیع���ەو ئ���ەو چەن���د کەس���ەی‬ ‫ئەوشەوە وەکو هەمو شەوانی‌ تر بەدەم‬ ‫دڵەراوکی���ێ و نزاوە چاومان چوە خەو ماونەتەوە پاش چوار رۆژ بریاردەدەن‬ ‫بەاڵم بەیانی‌ لەجیاتی‌ بەدەنگی‌ بانگی‌ لەو ژێرزەمین���ە بێنە دەرەوەو ڕابکەن‬ ‫پیرۆز خەبەرمان بێتەوە بەدەنگی‌ تۆپو و ل���ەو بارەی���ەوە وت���ی" کاتێک کە‬ ‫تەیارەو هاتوهاوار خەبەرمان بوەوە‪ ،‬کە لەژێر زەمینەکە هاتین���ە دەرەوە ئەو‬ ‫تاکو نیوەڕۆ بۆمبارانکردن بەردەوامبوو دیمەنانەمان بینی‌ ئێم���ەش تەمەنای‌‬

‫مردنمان دەخواست چونکە بینینی‌ ئەو‬ ‫ش���ەهیدانە کە هەمویان دایک و باوک‬ ‫و خوش���ک و برای‌ ئێمە بون بەهەزار‬ ‫م���ردن ئەچو ب���ۆ ئێم���ە‪ ،‬ئەوکاتەی‬ ‫ڕامانکرد پێشمەرگەو پاسداری‌ ئێرانی‌‬ ‫هاوکارییان کردی���ن و بردیانین بەرەو‬ ‫گوندێکی‌ نزی���ک هەڵەبجە (گواڵن _‬ ‫باوەکۆچەک) لەوێشەوە بەڕێکەوتین بۆ‬ ‫(مۆردین و چنار) لەوێش���ەوە بەبەلەم‬ ‫گوازراینەوە بۆ(تەن���گاوەر) لەوکاتەدا‬ ‫دیمەنێک���م بینی‌ کە هەرگی���ز لەبیرم‬ ‫ناچێتەوەو لەخەیاڵمدایە ئەویش ژنێک‬ ‫لەناو بەلەمەکەدا منداڵی‌ بوو فڕێیدایە‬ ‫ناو ئاوەکەوە وت���ی‌ بڕۆ با خوا هەقت‬ ‫بسەنێ) لەوکاتەدا ترسێکی‌ بێوێنە دڵ‬ ‫و گیانی‌ داگرتم و بەخۆمم دەوت (ئایا‬ ‫دەبێت لەشوێنێکی‌ ئاوادا هەمان حاڵەت‬ ‫بەس���ەر منیش بێت) ‪.‬لەدواییدا چوین‬ ‫بۆ س���نەو (‪ )15‬رۆژ ماین���ەوە دوایی‌‬ ‫بەشەمەندەنەفەر بردیانین بۆ (کرمان‬ ‫)سنوری‌ (ئەفغانستان) لەوێشەوە بۆ‬ ‫ئۆردوگای‌ (سەریاس) لەوێ خێمەیان‬ ‫ب���ۆ هەڵدای���ن و دوای‌ جەن���د رۆژێک‬ ‫چارەسەری‌ نەخۆشی‌ و بریندارەکانیان‬ ‫کردین لەدوایی���دا زۆر گەراین بەدوای‌‬ ‫خزم و کەس���وکارەکانماندا بەاڵم هیچ تاک���ە هیوایەک���ی ش���ادبونەوەی بوە‬ ‫بەخاکەک���ەی‪ .‬لەوکات���ەدا ک���ە لەوێ‬ ‫سودی‌ نەبو"‪.‬‬ ‫ئ���ەو لەکاتی گێڕانەوەی س���ەرجەم پڕوپاگەن���دەی گێڕانەوەیانیان کردوە‬ ‫روداوەکان���دا فرمێس���ک چاوەکان���ی ئەوان زۆریان پێخۆشبوەو لەرێکەوتی‬ ‫بەرنەدەداو بەب���ەردەوام دەگریا بەاڵم ‪ 1988/8/17‬بەقافڵ���ە ک���ە ه���ەر‬ ‫لەوکاتەدا گەڕایەوە ب���ۆ ئەو رۆژانەی قافڵەی���ەو چەند خێزانێک���ی‌ تێدا بوە‬

‫دیمەنێکم بینی‌‬ ‫کە هەرگیز‬ ‫لەبیرم ناچێتەوەو‬ ‫لەخەیاڵمدایە‬ ‫ئەویش ژنێک لەناو‬ ‫بەلەمەکەدا منداڵی‌‬ ‫بوو فڕێیدایە ناو‬ ‫ئاوەکەوە وتی‌‬ ‫بڕۆ با خوا هەقت‬ ‫بسەنێ‬

‫گەراندویاننەت���ەوە بۆ م���ەرزی‌ تەوێڵە دایانناین) لەوێدا زۆر کەس���مان بین ‌‬ ‫ی‬ ‫بەاڵم" کاتێ گەیشتین لەوێ بەعسیەکان کە گەرمیانی‌ بون لەکاتی‌ کارەس���اتی‌‬ ‫بەسەیارەی‌ سەربازییەوە ئامادەبون وە ئەنفالەک���ەوە لەوێ ماب���ون‪ ،‬لەوێش‬ ‫لەجیاتی‌ رێزو قەرەبو هەر خێزانەمان بەهەمانش���ێوەی‌ هەمو ئەو شوێنانەی‌‬ ‫و بەکەلوپەلەکانمان���ەوە خس���تیانینە تر کە بردبویانین چەندەها ئەشکەنجەو‬ ‫ن���او س���ەیارەیەک و بەبیانوی‌ ئەوەی‌ ئازاری‌ جۆراوجۆر جەستەیی‌ و دەرونی‌‬ ‫بەبێ لێبوردنی‌ گش���تی‌ گەراوینەتەوە‪ ،‬دەدرای���ن ئەمە جگە لەوەی‌ لەبرس���او‬ ‫هەر ئەو رۆژە بردیانین بۆ س���لێمانی‌ لەخواردن���ەوەی‌ ئاوی‌ پیس توش���ی‌‬ ‫لەوێ���ش بردیانین بۆ ئەمنەس���ورەکە چەندەه���ا نەخۆش���ی‌ جۆراوجۆر بوین‬ ‫بەاڵم لەبەرئ���ەوەی‌ خەلکی‌ زۆری‌ لێبو کە ئێستاش لەجەستەمان بنبڕ نەبون‬ ‫هەر لەوێدا رۆژانە ‪ 10_5‬کەس گیانیان‬ ‫هەموشیان بەسەریەکدا پەستیبو‬ ‫ئیت���ر ئێمەی���ان نارد ب���ۆ (تەواری‌ لەدەستدەدا"‪.‬‬ ‫بەدیع���ە لەبارەی لێبوردنی‌ گش���تی‌‬ ‫چوارب���اخ) ک���ە ب���ۆ م���اوەی‌ ‪ 7‬رۆژ‬ ‫لەوێبوی���ن ک���ە رۆژان���ە چەندینج���ار دەڵێ" ل���ەدوای‌ هەمو ئەو ناخۆش���ی‌‬ ‫دەیانبردین بۆ لێکۆڵینەوە هەر لەرۆژی‌ و دەردەس���ەرییانەی‌ کە بەس���ەرمان‬ ‫کیمیابارانەکەوە تاکو ئەوکاتە پرسیاری‌ هات ئیتر ژی���ان و مردن بۆ ئێمە هیچ‬ ‫جیاوازییەکیان نەبو ئێمە هەر ئەوکاتە‬ ‫جیاجیایان لێدەکردین" ‪.‬‬ ‫دوای ‪ 8‬رۆژ لەدەس���تگیرکردنیان رۆحمان ناش���ت کە هەنگاومان بەسەر‬ ‫گەنجەکان بەس���ەیارەی‌ (زیندان)و ژن الش���ەی‌ ش���ەهیدەکانمان هەڵدەهێنا‪،‬‬ ‫و پیرو منداڵەکانیش بە (مەنش���ەئە) هیوای���ەک نەب���و ت���ا ورەی‌ ئەوەمان‬ ‫گوازراونەتەوە بەرەو شوێنێکی نادیارو پێبدات کە بتوانین تروسکاییەک ببینین‬ ‫هەریەکەیان هەس���تی ئەوەیان هەبوە لەکامەرانی‌ چونکە دلنیابوین کە رژێم‬ ‫کە رەنگە زیندەبەچ���اڵ بکرێن بەاڵم" ئەوەی‌ بەسەر کەس���وکارمانی‌ هێناوە‬ ‫هەمومان ئەوەمان زۆر پیخۆشتربو لەو زۆر زیاتر بوە لەوەی‌ کە بەسەر ئێمەی‌‬ ‫ئازارەی‌ کە پێیاندەبەخش���ین‪ ،‬دو رۆژ هێنا‪ .‬ب���ەاڵم ل���ەرۆژی‌ ‪1988/11/5‬‬ ‫بەڕێوەبوین بەبێ هیچ خواردنێک تاکو رژێم لێبوردنی‌ گش���تی‌ دەرکرد بەاڵم‬ ‫بردیانین بۆ (نوگرە سەلمان) لەدواییدا پێ���ش ئازادکردنم���ان ئێمەی���ان برد‬ ‫بردیانی���ن ب���ۆ ش���وینێک ک���ە دوربو بۆ ش���اری‌ (س���ەماوە) بەمەبەس���تی‌‬ ‫لەش���ارو ئاوەدانی‌ وە نزیکی‌ (سنوری‌ چارەسەرکردنمان یەک هەفتە ماینەوە‬ ‫ی دواتر گەراینەوە بۆ خاک و نیش���تمانی‌‬ ‫س���عودیە) بو لەوێ چەن���د بینایەک ‌‬ ‫گەورەی‌ لێبو لەناو یەکێک لەبیناکاندا خۆمان"‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫میچی مەیدانەکە‬ ‫عەبدولرەزاق شەریف‬ ‫حیزب‌و رێكخراوه‌ سیاس���ییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬له‌به‌رده‌م هه‌ردو‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكانی هه‌رێمه‌كه‌دان‪ ،‬هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌وان‪ ،‬نه‌خش��� ‌ه ڕێگه‌و چاره‌س���ه‌ری سیاس���ی‌و به‌رنامه‌ی جیاوازیان بۆ‬ ‫ته‌نگژه‌‌و كێشه‌كانی ئاینده‌ی هه‌رێم‌و عێراق‌و ناوچه‌كه‌ هه‌یه‌‪ .‬له‌نێوخۆیاندا‪،‬‬ ‫گفتوگ���ۆی گرن���گ له‌س���ه‌ر گرفته‌كانی پێكهات���ه‌ی كۆمس���یۆنی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبزاردنه‌كان‪ ،‬ئۆفیسی شارو شارۆچكوكان‪ ،‬یاساكانی تایبه‌ت به‌شێوازو‬ ‫واده‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬ش���ێوه‌ی حوكمدارێتی و ده‌سه‌اڵته‌كانی پارێزگارو‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی‪ ،‬سه‌رۆكایه‌تییه‌كانی په‌رله‌مان و حكومه‌ت و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‌و هه‌ردو‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫به‌اڵم س���ه‌ره‌ گوریس���ی ئه‌م باس���ان ‌ه الی زۆرینه‌ ‌‬ ‫حیزبی ده‌س���ه‌اڵتداری هه‌رێمه‌كه‌یه‌‪ ،‬موعاره‌زه‌كان به‌بێده‌نگ هه‌ریه‌ك كار‬ ‫بۆخۆی���ان ده‌كه‌ن‌و به‌هیوای گرتنه‌به‌ری ده‌س���ه‌اڵت له‌كابینه‌ی حكومه‌تی‬ ‫نوێدا‪ ،‬س���ه‌رقاڵن‪ ،‬ل���ه‌م باره‌یه‌وه‌ هه‌رچه‌ند‌ه یاداش���ت‪ ،‬پاكێج و پرۆزه‌ی‬ ‫چاكس���ازییان پێش���كه‌ش كردو‌ه به‌اڵم ته‌نیا جه‌خت له‌زه‌مانه‌تی واده‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌مساڵدا‪ ،‬ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچی پارتی‌و یه‌كێتییه‌‪ ،‬س���ه‌رقاڵی سیناریۆی جیاوازن بۆ پێشهات‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬له‌هه‌وڵی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی تاك لیستیدان‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه به‌ندێك بوه‌ له‌ڕێكه‌وننامه‌‌س���تراتیجییه‌كه‌ی نێوانیان‪ ،‬پارتی پێیوای ‌ه‬ ‫گه‌ر هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان پێش���وه‌خت ئه‌نج���ام بدرێت زیاتر به‌رچاوی‬ ‫رونده‌بێت‌و ده‌توانێ س���تراتیژیكی دروست‌وپته‌و‪ ،‬بۆ نه‌كه‌وتن‌و به‌رده‌وامی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی دابن���ێ‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه گه‌ر ب���ه‌م ناڕۆش���نییه‌ بچێت ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ری له‌ده‌س���تدانی كتوپڕی ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی هه‌یه‌‌و‬ ‫نایه‌وێت به‌و شێوه‌یه‌ خۆی له‌قه‌ره‌ی ئه‌و پرۆسه‌یه‌ بدات‪ .‬هه‌رچی یه‌كێتیی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌رچی ده‌نگده‌رانی له‌پارتی كه‌متره‌‪ ،‬به‌اڵم خۆی وه‌ك میچی سه‌ره‌كی‬ ‫یارییه‌ك ‌ه نمایش ده‌كات‪ ،‬ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش به‌گرنگترین وێستگه‌ی سیاسی‬ ‫مێژوی خ���ۆی‌و یه‌كالكردنه‌وه‌ی چاره‌نوس���ی جه‌ماوه‌ریی خۆی ده‌زانێت‪.‬‬ ‫پابه‌ندبونی خۆیش���ی به‌سه‌ربه‌خۆیی‌‪ ،‬خۆیلیس���تی‌و وه‌كخۆیه‌تییه‌وه‌‪ ،‬دور‬ ‫له‌هاوپه‌یمانێتی‌و رێكه‌وتنی پێش���وه‌خت‪ ،‬به‌س���ه‌لمێنه‌ری ئه‌و راس���تیی ‌ه‬ ‫ده‌زانێت ك ‌ه یه‌كێتی چه‌ند بۆ پرۆسه‌ی دیموكراسی‌و سه‌قامگیری سیاسی‌و‬ ‫ئابوری‌و ئاسایش���ی هه‌رێمی كوردستان پێویسته‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش واده‌كات وه‌ك‬ ‫به‌هێزتری���ن كاره‌كت���ه‌ری ملمالنێكان بۆ حوكمڕانی ئاین���د‌ه ده‌ربكه‌وێت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه س���ه‌رجه‌م حیزبه‌كانی ئۆپۆزس���یۆن بۆهاوپه‌یمانێتی‪ ،‬یه‌كێتییان‬ ‫له‌پارت���ی پێباش���تره‌‪ ،‬پارتیش ب���ۆ حوكمدارێتی ئاینده‌‪ ،‬ه���ه‌ر یه‌كێتی‬ ‫له‌حیزبه‌كانی ئۆپۆزیسیۆن پێله‌پێشتر‌و باشتره‌‪ .‬ده‌مێنێته‌و‌ه سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئایا یه‌كێتی به‌م ناجۆریی ناوه‌ندی بریار‌‪ ،‬براو براجیاییه‌وه‌‪ ،‬ده‌توانێت ئه‌و‬ ‫ئه‌رك ‌ه گرنگ‌و گرانه‌ی ئه‌م وێس���تگه‌یه‌ی خه‌باتی خۆی بگێڕێت؟ ك ‌ه زیاتر‬ ‫له‌دوا فرس���ه‌تی پاڵه‌وانێك ده‌چێت له‌چركه‌كانی كۆتایی گه‌مه‌كه‌دا‪ ،‬بۆی‬ ‫رێكده‌كه‌وێت و شێر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫تابلۆ هونه‌رییه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌نوه‌ر قه‌ره‌داغ ‌ی‬ ‫ناڕه‌زایی‌ لێكه‌وته‌وه‌‬ ‫تابلۆ هونه‌رییه‌ پێشكه‌ش بكرێت "یه‌كه‌م‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫له‌به‌رنام ‌هی‌ ڤیستیڤاڵه‌كه‌دا نه‌بو‪ ،‬دوه‌م‬ ‫ی‬ ‫ی لیژن���ه‌ی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫هه‌ن���دێ‌ له‌براده‌ران ‌‬ ‫پێشكه‌شكردنی‌ تابلۆیه‌كی‌ هونه‌ری‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫پێیانوابو‪ ،‬كه‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ تازه‌گه‌رییه‌ك ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند ئه‌نوه‌ر قه‌ره‌داغی‌‪،‬‬ ‫ی تر ئه‌و‬ ‫ی ئه‌مساڵی‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا‪ ،‬ك ‌ه وه‌های‌ تێدا نیی���ه‌‪ ،‬هۆكارێك ‌‬ ‫له‌ڤیستیڤاڵ ‌‬ ‫هه‌ڵپه‌ڕك���ێ‌‌و چه‌پڵه‌رێزان��� ‌ه بو كه‌ بو‌ه‬ ‫له‌به‌شێكیدا هه‌ڵپه‌ڕكێ‌‌و چه‌پڵه‌رێزان‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���ێك له‌كه‌سوكار ‌‬ ‫هۆی‌ دڵگرانی ‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬بوه‌ هۆی‌ ناڕه‌زایی‌ به‌شێك‬ ‫شه‌هیدان"‪.‬‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌‪ ،‬ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ش‬ ‫ی ئ���ه‌و تابلۆ هونه‌رییه‌و‌ه‬ ‫هه‌ر له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌ "ده‌بێت خه‌ڵكی‌ كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫م‪ .‬ئه‌رس���ه‌الن عابد ك���ه‌ چاالكوانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫تابلۆكه‌ ببینێ‌‪ ،‬ك ‌ه باسی‌ به‌رده‌وام ‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ هه‌ڵه‌بجه‌یه‌‪ ،‬باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ژیان ده‌كات‪ ،‬نه‌ك ته‌نها شایی‌‌و‬ ‫ی تابلۆكه‌‪،‬‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫كه‌ وه‌كو به‌رهه‌مێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵپه‌ڕكێك ‌هی‌"‪ .‬ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫هیچ قسه‌یه‌كی‌ نییه‌‌و به‌كارێك ‌‬ ‫ڤیستیڤاڵه‌كه‌ش ئاشكرای‌ ده‌كات‬ ‫نازانێ‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش ناش���ارێته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫"ئه‌و تابلۆ هونه‌رییه‌ له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���وكار ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ نیگه‌رانییه‌كان ‌‬ ‫ڤیستیڤاڵه‌كه‌دا نه‌بوه‌"‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌هیداندایه‌و‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كار‌ه‬ ‫ی هه‌م���و خه‌ڵكه‌ك���ه‌ له‌ناوه‌ڕۆك��� ‌‬ ‫ی لیژنه‌ی‌ رۆشنبیری‌‌و هونه‌ر ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی هونه‌رییه‌ك���ه‌‪ ،‬به‌ته‌واوه‌ت���ی‌ تێناگه‌ن‪،‬‬ ‫ی كیمابارانكردن ‌‬ ‫ی ‪ 25‬ساڵه‌ ‌‬ ‫ڤیستیڤاڵ ‌‬ ‫ی جه‌خت له‌و‌ه نه‌ده‌بو له‌و رۆژه‌دا پێش���كه‌ش بكرایه‌‪،‬‬ ‫ی ه���اد ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ هه‌رد ‌‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫ی ئه‌گ���ه‌ر به‌ته‌نه���ا له‌به‌رخات���ر ‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ ك ‌ه ئه‌و تابل���ۆ هونه‌ریی ‌ه ‌‬ ‫ی تاكه‌كه‌س���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ش بوای ‌ه نه‌ده‌بو‬ ‫ی له‌به‌رنام��� ‌ه ‌‬ ‫م‪ .‬ئه‌ن���وه‌ر قه‌ره‌داغ��� ‌‬ ‫ی بۆ به‌رهه‌مه‌كه‌ پێشكه‌ش بكرایه‌"‪.‬‬ ‫ڤیستیڤاڵه‌كه‌دا نه‌بوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش ‌‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا هونه‌رمه‌ن���د ئه‌ن���وه‌ر‬ ‫ئه‌و‌ه گه‌ڕان���ده‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌و هونه‌رمه‌ند‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ده‌خات��� ‌ه رو‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫ی قه‌ره‌داغ��� ‌‬ ‫ی كردب���و‪ ،‬یه‌ك���ه‌م به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی ش���ه‌هیدان خۆی���ان داوایان‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫هونه‌ری‌ ڤیس���تیڤاڵه‌كه‌‪ ،‬به‌رهه‌مه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و پێش���كه‌ش بكرێـت‪ ،‬ئه‌وانیش به‌و لێك���ردوه‌‪ ،‬كه‌ تابلۆیه‌ك���ی‌ هونه‌رییان‬ ‫ی بۆ یاده‌ك ‌ه بۆ ئاماد‌ه بكات‪ ،‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫ی نه‌بون "بۆی ‌ه به‌رهه‌مه‌ك ‌ه ‌‬ ‫داوایه‌ راز ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رنامه‌ی‌ ڤیس���تیڤاڵه‌كه‌دا دانه‌نرا"‪ .‬به‌و بڕگه‌یه‌ش ك ‌ه هه‌ڵپه‌ڕكێ‌‌و چه‌پڵه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم ل���ه‌رۆژی‌ ڤیس���تیڤاڵه‌كه‌دا وه‌ك تێداب���و ده‌ڵێ���ت "خه‌ڵك���ی‌ ده‌بێ���ت‬ ‫ی تابلۆك���ه‌ تێبگات‪ ،‬ئێمه‌ له‌و‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌و به‌رهه‌م ‌ه له‌ته‌واو ‌‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫هه‌رد ‌‬ ‫ی ده‌ڵێت "هه‌تا به‌رهه‌م���ه‌دا مه‌به‌س���تمان ب���وه‌ بڵێین‬ ‫پێشكه‌ش���كراوه‌‪ ،‬هه‌رد ‌‬ ‫ی كاولكردن‌و وێرانكاری‌‪ ،‬ژیان‬ ‫ی س���ه‌ربار ‌‬ ‫ی وه‌زیر ‌‬ ‫خۆم داوام له‌مامۆس���تا ئارام ‌‬ ‫ش���ه‌هیدان كرد ك ‌ه نابێت ئه‌و به‌رهه‌م ‌ه له‌هه‌ڵه‌بج���ه‌دا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئه‌و ش���ایی ‌ه‬ ‫ی ژیان��� ‌ه له‌هه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫ێ مان���ای‌ به‌رده‌وام ‌‬ ‫پێشكه‌ش بكرێت‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ گو ‌‬ ‫له‌دواكارییه‌كه‌ی‌ ئێم ‌ه نه‌گیرا‪ ،‬مامۆستا هه‌گیزیش پێش���بینیم نه‌ك���ردوه‌ ئه‌و‬ ‫ی لێبكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬رێزیش���م‬ ‫ی كاره‌ ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ئه‌ن���وه‌ر تاكڕه‌وان��� ‌ه بڕیاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشكه‌ش ب���ۆ هه‌مو ئه‌وان ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ كردو به‌رهه‌مه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی كاره‌ك ‌ه تێنه‌گه‌یش���تون‪،‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆك��� ‌‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه هیودارم ئه‌م قسانه‌ به‌رچاوڕونییه‌كیان‬ ‫ه���ه‌رد ‌‬ ‫له‌به‌ر سێ‌ هۆكار پێیان باش نه‌بو ئه‌و پێبدات"‪.‬‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬

‫نه‌ورۆز بوو ب ‌ه ئاگر لێمان‬

‫تایبه‌ت‬

‫به‌قه‌ڵه‌می‪ :‬پیره‌مێرد‬ ‫نه‌ورۆز‪ ،‬ك���ه‌ به‌مه‌عنای‌ ڕۆژی‌ تازه‌یه‌‪،‬‬ ‫خوا ئه‌م جیهانه‌ كۆن���ه‌ی‌ به‌تازه‌یی تیا‬ ‫دروس���ت كردووه‌‪ ،‬به‌ ڕۆژێكی پیرۆزمان‬ ‫زانیوه‌‪ .‬له‌ئه‌سته‌مووڵیش كه‌ پایته‌ختی‬ ‫سه‌التینی عوسمانی بوو‪ ،‬جه‌ژنی نه‌ورۆز‬ ‫هه‌بوو‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ من كه‌ هاتمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫جه‌ژنه‌ كه‌ له‌ناو ئێم���ه‌دا كۆن بوو بوو‪،‬‬ ‫تازه‌م كرده‌وه‌‪ .‬هه‌ر له‌ئه‌ووه‌ڵ س���اڵیه‌وه‌‬ ‫ده‌ردیس���ه‌ری‌و ئه‌زیه‌تێكی زۆرم له‌گه‌ڵ‬ ‫كێش���ا‌و چه‌ند جار ئاگریان كوژاندمه‌وه‌‌و‬ ‫به‌ئاته‌ش¬ په‌رستی ئیتتیهامیان كردم‪،‬‬ ‫نه‌به‌زیم‌و هه‌موو ساڵێك هه‌رچیم ده‌ست‬ ‫ئه‌كه‌وت‪ ،‬ئه‌مكرد به‌سه‌یرانی نه‌ورۆز‪ ،‬كه‌‬ ‫تا ئێستا كه‌س ئه‌وه‌ی‌ نه‌كردووه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌زار‌و پێنجصه‌د نان‌و ه���ه‌ر نانێك‬ ‫پێن���ج یاپ���راخ‌و دوازده‌ بریانی‌‌و دوازده‌‬ ‫س���ه‌ماوه‌ر بۆ چ���ای‌ هه‌موو ش���اره‌كه‌‌و‬ ‫ده‌هۆڵ‌و زوڕنا‌و خه‌یم���ه‌‌و باره‌گا‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫بۆ ناو‌و ش���وره‌تێكی ك���ورده‌واری بوو‪،‬‬ ‫به‌ هی���چ وازم نه‌هێنا‪ ،‬تا پار هه‌ندێ‌ بێ‌‬ ‫نامووس‌و زۆڵی‌ به‌روو‪ ،‬هه‌ڵس���ان وتیان‬ ‫حاجی تۆفی���ق نه‌ورۆز بۆ ئینگلیز ئه‌كا‪،‬‬ ‫ئێمه‌ نایێڵین ئه‌و بیكا‪ ،‬خۆمان ئه‌یكه‌ین‪،‬‬ ‫پاره‌یێك���ی زۆریان كۆ كرده‌وه‌‪ ،‬نیوه‌یان‬ ‫خوارد‌و په‌كی سه‌یرانی منیشیان خست‪،‬‬ ‫كه‌سیش نه‌یپرسییه‌وه‌ ئه‌و پاره‌یه‌یان به‌‬ ‫چ ڕوخصه‌تێك���ی حكوومه‌ت كۆكرده‌وه‌‌و‬ ‫چییان لێ‌ ك���رد‪ .‬جگه‌ له‌وه‌‪ ،‬نه‌ورۆزیان‬ ‫كرد به‌ئاگرێكی سیاس���ی‌و به‌ریان دایه‌‬ ‫گیان���ی پاكی میللیی���ه‌ت كه‌ ئیتر كه‌س‬ ‫ڕووی‌ نییه‌ بیكا‪ ،‬كردیان به‌پروپاغه‌نده‌ی‌‬ ‫حیزبی حیزب���اب! له‌به‌ر ئه‌وه‌ من كه‌ به‌‬ ‫هه‌موو ئاره‌زووی ڕۆحمه‌وه‌ ئه‌م نه‌ورۆزه‌م‬ ‫لێره‌ زیندوو كردب���وه‌وه‌‪ ،‬ناچار وازم لێ‌‬ ‫هێنا‌و ئه‌م داخه‌‌و ئه‌م گڕی‌ ئاگڕه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫خۆم ئه‌به‌مه‌ گۆڕه‌وه‌‪ .‬خوا ڕووی‌ ئه‌وانه‌‬ ‫ڕه‌ش كا ك���ه‌ وایان ك���رد‪ ،‬باوجوود به‌‬ ‫ڕووی‌ ڕ‌هش‌و به‌ ناوی‌ ڕه‌ش���یش باكیان‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫(ژی���ن‪ ،‬ژ‪17 ،958‬ی‌ مارت���ی ‪،1949‬‬ ‫ل‪).3‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫وێنه‌ی پیره‌مێرد له‌شه‌قامی سالم‬

‫مەرگستانی کرێکاران‬ ‫دلێر عه‌بدولخالق‬ ‫مەرگس���تانی کرێ���کارو کارک���ردە‬ ‫شەکەتەکان؛هەرێمێکە "‌هێزی کارەکەی"‬ ‫لەن���او کەرتی گش���تی‌و تایبەتدا‪ ،‬لەناو‬ ‫دامەزراوەو کۆمپانیاکاندا‪ ،‬لەشوێنکاری‬ ‫پڕۆژە بیناسازی‌و خزمەتگوزارییەکانیدا؛‬ ‫رەچاوی کەمترین رێوشوێنی پڕۆگرامی‬ ‫سەالمەتی‌و تەندروستی دەکات‌و زۆرترین‬ ‫قوربان���ی پێشکەش���ی کۆمەڵگاک���ەی‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫ژم���ارەی حاڵەتەکان���ی م���ردن‌و‬ ‫گیانلەدەس���تدان‌و کەمئەندامبون‌و بونە‬ ‫قوربانی کرێ���کاران بەگش���تی‌و هێزی‬ ‫کار لەپ���ڕۆژە جۆربەجۆرەکانی هەرێمی‬ ‫کوردس���تان لەهەڵکشانێکی سەیردایەو‬ ‫کاریگ���ه‌ری ئ���ه‌م روداوه‌‌‌ خه‌مناکانه‌ش‬ ‫بەسەیری بەر دیواری بێباکی حکومەت‪،‬‬ ‫په‌رله‌م���ان‪ ،‬س���ەندیکاو یەکێتیەکانی‬ ‫کرێ���کاران‌و ئەندازی���اران‌و به‌ڵێنده‌ران‌و‬ ‫دواجار خه‌ڵکی گشتی‪-‬یش ده‌که‌وێت!؟‬ ‫ته‌نیا ل���ه‌ (‪ )10‬رۆژی رابردوداو له‌دو‬ ‫پڕۆژه‌ی دو زل کۆمپانیای س���لێمانی؛‌‬ ‫به‌هۆی که‌وتن���ی کرێن‌و روخانی دیوار‌و‬ ‫رمان���ی جه‌مه‌لۆنه‌وه‌چوار کرێکار گیان‬ ‫له‌ده‌س���تده‌ده‌ن‌و چواری دیکه‌ش ‌بونه‬ ‫‌قوربان���ی‪ ،‬هاوکاتی���ش ل���ه‌دو مانگی‬ ‫رابردودا؛ به‌هۆی خه‌مساردی خاوه‌نکارو‬ ‫فه‌راهه‌م نه‌کردنی بنه‌ماکانی سه‌المه‌تی‌و‬ ‫پاراستن له‌ژینگه‌ی کارکردن(‪ )8‬کرێکار‬ ‫گیانیان له‌ده‌س���تداوه‌و ژماره‌یه‌کیتریش‬ ‫بریندارو که‌نه‌فت‌و بێچاره‌بوون‪.‬‬ ‫به‌پێی داتاکانی رێکخراوی بیناسازی‬ ‫له‌ساڵی (‪‌)2012‬و به‌هۆی چه‌ند روداوێکی‬ ‫جیا له‌ش���وێنی کارک���ردن‌و به‌هۆکاری‬ ‫جواڵنی میکانیک���ی‌و که‌وتنه‌خواره‌وه‌و‬ ‫ده‌رپه‌ڕین���ی ه���ۆکاری مه‌ترس���یدارو‬ ‫ژێرخۆڵکه‌وت���ن(‪ )57‬کرێکار له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان به‌که‌رکو‌ک���ه‌وه ‌گیانی���ان‬ ‫له‌ده‌س���تداوه‌و ژماره‌یه‌کی زۆریش بونه‬ ‫‌قوربانی ئه‌و حاڵه‌تانه‪‌.‬‬ ‫تێک���ڕای ئ���ه‌م دۆخ���ه ‌له‌کاتێک���دا‬ ‫تێده‌په‌ڕێ���ت؛ توێژینه‌وه‌یه‌کی ناوه‌ندی‬ ‫ڤیۆگروپ‪-‬س���ێکته‌ری س���ه‌المه‌تی که‬ ‫‌تایبه‌ت بو به‌ (هه‌ڵسه‌نگاندنی پڕۆگرامی‬ ‫سه‌المه‌تی‌و ته‌ندروستی له‌دامه‌زراوه‌کانی‬ ‫که‌رت���ی تایبه‌تی س���لێمانی) ئه‌نجامی‬

‫چه‌ند کرێکارێک له‌کاتی کارکردندا له‌پرۆژه‌یه‌کی سلێمانی‬ ‫مه‌ترس���یداری له‌س���ه‌ر هۆکاری روداوه‬ ‫‌دڵته‌زێنه‌کانی پڕۆژه‌کان‌و که‌مته‌رخه‌می‬ ‫کۆمپانیاکانی خستۆته‌رو‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫له‌ناو کۆمه‌ڵگای راپرسیه‌که؛ که‌(‪)288‬‬ ‫ده‌زگاو کۆمپانیایه‪ ،‬سیستمی سه‌المه‌تی‌و‬ ‫ته‌ندروس���تی (‪)Health and Safety‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌کی زۆر الواز ‌‌له‌کاره‌کانیان‬ ‫ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌!‬ ‫به‌پێ���ی ده‌رئه‌نجامه‌کان���ی ئ���ه‌و‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌زانستییه‌؛ نزیکه‌ی (‪)%88‬‬ ‫ی کۆمپانی���اکان پالنی س���ه‌المه‌تیان‬ ‫له‌شوێنکاردا نییه‌‌‪ )%97( ،‬ی سیستمی‬ ‫پشکنین‌و تۆمارکردنی مه‌ترسی روداوو‬ ‫کلینکی ته‌ندروس���تی بۆ چاره‌س���ه‌ری‬ ‫نه‌خ���ۆش‌و برینداریان نیی���ه‌‌‪ ،‬هه‌روه‌ک‬ ‫له‌ماوه‌ی (‪ )6‬مانگ بۆ جێبه‌جێکردنی‬ ‫توێژینه‌وه‌ک���ه‌ (‪ )19‬حاڵه‌ت���ی مردنی‬ ‫کرێ���کار تۆمارک���راوه؛‌ ک���ه‌هیچی���ان‬ ‫فریاگوزاری سه‌ره‌تایی ته‌ندروستیان بۆ‬ ‫ئه‌نجام ن���ه‌دراوه‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی (‪)%97‬‬ ‫ی روداوه‌کان زیانی���ان لێکه‌وتۆت���ه‌وه‌و‬ ‫ه���ۆکاری روداوه‌کانی���ش ئاش���کراو‬ ‫زانراوبوه‌!‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م ئه‌نجامانه‌وه‌ک نمویه‌ک‬ ‫‌له‌دۆخی گش���تی کارکردن���ی کرێکاران‬

‫له‌ناو پڕۆژه‌کانی کوردستان سه‌یربکرێت‪،‬‬ ‫به‌رونی ده‌رده‌که‌وێت ئ���ه‌وه‌ی له‌هه‌رێم‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت؛ پێچه‌وان���ه‌ی ئه‌و رێکارو‬ ‫ماف‌و بنه‌مایانه‌یه‌که‌جاڕنامه‌ی مافه‌کانی‬ ‫مرۆڤ‌و رێکخ���راوی کاری نێونه‌ته‌وه‌یی‬ ‫(‪)ILO‬و رێکخراوی ته‌ندروستی جیهانی‬ ‫(‪ )WHO‬بۆ پاراس���تنی ژیانی مرۆڤ‌و‬ ‫هێزی کار ده‌ستنیشانیان کردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجام���ی صه‌ره‌تانی ئه‌وه‌یه‌؛ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی کرێ���کاران راهاتون ده‌س���ت‌و‬ ‫په‌نجه‌ له‌گ���ه‌ڵ ژیانێک���ی کوله‌مه‌رگی‬ ‫به‌ماندوبونێک���ی زۆرو ده‌س���تهاتێکی‬ ‫ک���ه‌م ن���ه‌رم بک���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژی���ان‬ ‫ب���ه‌وه‌ش لێیانناوه‌س���تێت‌و له‌ژینگه‌ی‬ ‫کارکردنیش���یان روب���ه‌ڕوی زۆرتری���ن‬ ‫ئه‌گه‌ره‌کانی م���ه‌رگ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫"ژی���ان"‌و "مه‌رگ"ی ئه‌وان له‌گه‌ڵ ژیان‌و‬ ‫مه‌رگ���ی ئه‌وانی دی جودایه‌؛ ژیان‪ -‬یان‬ ‫ش���ه‌که‌تییه‌کی زۆری گه‌ره‌که‌و مه‌رگ‪-‬‬ ‫یش���یان به‌که‌وتنه‌ خواره‌وه‌و ژێرخۆڵ‌و‬ ‫دی���وار که‌وتن ئازارێکی ئه‌فس���وناویان‬ ‫ده‌کات���ه‌ خه‌اڵت���ی رۆح���ی هیالکیان!‬ ‫سه‌رباری ئه‌م حاڵه‌ش‪:‬‬ ‫* یاس���ادانه‌ری کوردس���تان‬ ‫ده‌سته‌وس���تانه‌ له‌کاراکردن���ی ئ���ه‌و‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫یاسایانه‌ی مافه‌کانی کرێکاران ده‌پارێزن‌و‬ ‫کارکردن بۆ ده‌رکردنی چه‌ند یاس���ایه‌ک‬ ‫که‌ ببێت���ه‌ زه‌مان���ی دڵنیای���ی ژیان‌و‬ ‫بیمه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی‌و س���ودمه‌ندبونیان‬ ‫له‌سیس���تمێکی خانه‌نش���ینی له‌کات���ی‬ ‫به‌سااڵچون‌و وه‌رزی بێهێزی جه‌سته‌یان‬ ‫شانسی ژیانیان نه‌مرێت‪.‬‬ ‫* حکومه‌تی���ش خه‌مس���ارده‌‬ ‫له‌مکۆمکردنی سیس���تمی به‌دواداچون‌و‬ ‫چاودێری له‌ش���وێنکاری کۆمپانیاکان‌و‬ ‫ناچارکردنیان به‌په‌یڕه‌وکردنی سیستمی‬ ‫س���ه‌المه‌تی‌و ته‌ندروس���تی هێزی کار‪،‬‬ ‫یاخود گرتنه‌ب���ه‌ری رێوش���وێنێک که‌‬ ‫پێشمه‌رجی مۆڵه‌تی کۆمپانیاکان بونی‬ ‫کارنامه‌ی سه‌المه‌تی‌و پاراستنی گیانی‬ ‫کارکرده‌کان بێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵئه‌وه‌ش���دا؛ ئه‌گه‌ر سه‌ندیکاکانی‬ ‫تایبه‌ت به‌کرێ���کاران ته‌نیا به‌به‌یاننامه‌و‬ ‫خس���تنه‌روی ئام���اری قوربانییه‌کان‌و‬ ‫کۆنگره‌ی رۆژنامه‌وانی بکارێن گوزارشت‬ ‫له‌دۆخ���ی خراپ���ی ژیان���ی کرێکارانی‬ ‫کوردستان بکه‌ن؛ بێگومان فشاره‌کانیان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ناچیزه ده‌بێت؛ که‌ به‌ربه‌س���ت‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م مه‌رگ���ی هاوپیش���ه‌کانیان‬ ‫دروستناکات!‬

‫تایبه‌ت‬

‫ونبوون‬

‫)‪ )369‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/19‬‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ دانوسانی‌ سلیمانی‌‪ 1‬‬ ‫ ‬ ‫ی‬ ‫كارگێری‌ خۆی ‌‬

‫ئاگاداری‬

‫ژماره‌‪:‬‬ ‫ڕێكه‌وت‪2013/2/26 :‬‬

‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ن���اوی‌ (ابو‬ ‫بكر محمد احمد جاف) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‬ ‫سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (عبدالله‌‬ ‫محم���د محمود احم���د) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌‬ ‫دادنوس‪ /‬دادنوسی‌ سلێمانی‌‪1/‬‬ ‫ ‬ ‫ئاوێنه‪.‬‬ ‫فاروق كالن شریف‬ ‫ ‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (اومێد‬ ‫ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫جالل رشید) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌‬ ‫ی توركی‌‪/‬‬ ‫ی تش���ریح كیلۆن‪ /‬ژمار‌ه ‪ /13448‬دروس���ت كراو ‌‬ ‫* ‪ 1200w‬كاره‌با ‌‬ ‫مۆدیل ‪2010‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫* تشریح دیله‪ /‬ژمار ‌ه ‪ /12935‬یلماز توركی‪ 2010 /‬كاره‌بایی‪w 800/‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‬ ‫* ئامێری سینه‌ر‪ /‬ژمار ‌ه ‪ /33532‬یلماز توركی‪ 2010 /‬كاره‌بایی‪w 800/‬‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ن���اوی‌‌ (دلێر‬ ‫خدر رش���ید) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (سامان‬ ‫حه‌م���ه‌ امین ح���ارس) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌‬ ‫به‌ن���اوی بنه‌ماڵه‌که‌مانه‌وه‌ سوپاس���ی خۆم���ان ده‌رده‌بڕین به‌رامبه‌ر‬ ‫ئاوێنه‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ به‌و هه‌ڵوێس���ته‌ مرۆڤ دۆس���تانه‌ی به‌ڕێز کاک (ئاسۆس هه‌ردی) که‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌‌ (ئاوات نواندی به‌رامبه‌رمان به‌لێخۆشبون له‌(ڕزگار جه‌بار) ناسراو به‌"شوانه"‪،‬‬ ‫نبی‌ حمد ) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌وه‌ هه‌روه‌ها س���وپاس‌و پێزانینی خۆمان ده‌رده‌بڕین بۆ هه‌موو ئه‌و که‌س‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ی که‌ هاوکارمان بوون‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (بهجت له‌گه‌ڵ ڕێزی بنه‌ماڵه‌که‌مان‬ ‫تۆفیق عبدالله) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ حامید حاجی قادر شاره‌زووری‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ (ه���اورده‌و‬ ‫ناردنكارانی‌ عێراق) ونبوه‌ به‌ناوی‌‬ ‫(اب���و بك���ر محمد احم���د جاف)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫بازرگان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫كاركردن‬ ‫* مۆڵه‌تێكی‌‬ ‫ی خێزان‌و خانه‌واده‌ی‌ كۆچكردوو (لیوا ش���ێخ قادر ش���ێخ سعید‬ ‫به‌نــــاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌موو دڵسۆزان ‌‬ ‫‌وه س���وپاس‌و پێزانینی‌ خۆمان ئاراست ‌ه ‌‬ ‫خانوبه‌ره‌ ونب���وه‌ به‌ناوی‌ (فائق دۆڵپه‌موویی)ه ‌‌‬ ‫صالح مولود) هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ شاره‌كه‌مان‌و كوردس���تان ده‌كه‌ین له‌هه‌ر كوێ بن‪ ،‬كه‌ له‌كاتی‌ نه‌خۆشی‌‌و‬ ‫پرس���ه‌ی كۆچكردوودا به‌ته‌نگمان���ه‌و‌ه هاتن‌و به‌ش���داری‌ خه‌ممان بوون‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫* باجێك���ی‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌ سوپاسی تایبه‌ت‌و بێپایانمان بۆ هه‌موو ئه‌و پزیشكه‌ به‌ڕێزانه‌‌و كارمه‌ندانی‬ ‫ی‬ ‫ی دروست‌و شایست ‌ه ‌‬ ‫–به‌ش���ی‌ دات���ا به‌ی���س ونب���وه‌ نه‌خۆش���خانه‌كان هه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌ئه‌رك‌و به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫به‌ناوی‌ (شه‌ید یونس عبدالخالق) خۆیان هه‌س���تاون‪ ،‬سوپاس���ی‌ تایبه‌تمان بۆ خزمان‌و هاوڕێیان هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی كۆچكردوویان به‌ڕێك���رد‌و له‌‌هه‌موو‬ ‫ی به‌رزیانه‌وه‌ ته‌رم‌و پرس���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ به‌ڕێ���ز ‌‬ ‫ساته‌كاندا به‌ش���داری خه‌ممان بوون‪ .‬سوپاسی‌ تایبه‌تیمان بۆ هه‌موو ئه‌و‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪‌.‬‬ ‫الیه‌ن‌و ده‌زگا‌و كه‌س���ایه‌تیی ‌ه دڵسۆزانه‌ هه‌یه‌ كه‌ پشتیوانی‌ باوكمان بوون‬ ‫ی پرسه‌كه‌مان بوو‪.‬‬ ‫* پێناس���ێكی‌ س���ه‌ندیكای‌ له‌كاتی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌یدا‌و به‌شدار ‌‬ ‫پزیش���كانی‌ س���لێمانی‌ ونب���ووه‌‬ ‫به‌ناوی‌ "رێناس جه‌مال ره‌حمان" سه‌ره‌خۆش���ی‌ خۆم���ان له‌هه‌موو الی���ه‌ك ده‌كه‌ین‌و دڵئارام���ی‌و ئومێد بۆ‬ ‫هه‌ر كه‌سێك دۆزییه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ هه‌مووتان ده‌خوازین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پاك ‌‬ ‫بكات ب���ه‌م ژم���اره‌ ته‌له‌فونه‌وه‌‪ :‬هیوادارین به‌درێژه‌دان ب ‌ه په‌یام‌و ڕێباز‌ه جوانه‌كانی‌ كۆچكردوو روح ‌‬ ‫‪07701931390‬‬ ‫ئاسود‌ه بكه‌ین‪.‬‬ ‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی ئه‌و داوایه‌ ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی كارگه‌ی‌ (س���اباڵخ)‬ ‫(كم���ال حه‌م ‌ه امین عبدالل���ه) له‌ (‪ )2013/2/12‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی ئه‌و ئامێرانه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫ی تۆماركردن ‌‬ ‫ب���ۆ كاری ئه‌له‌منیۆم‪ /‬پڕۆژ‌هی‌ بچ���وك داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���لیمانی‪/‬ابراهیم احمد دانراون‌و ئامێره‌كانیان له‌خواره‌وه‌ دیاریكراوه‌ به‌پێ ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ر‬ ‫ی ئامێری‌ میكانیكی‌ ژماره‌ (‪ )65‬س���اڵی‌ (‪ )1952‬باڵو ‌‬ ‫په‌یره‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و ئامیران ‌ه داده‌نێ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی به‌ په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌ن ‌‬ ‫كه‌س���ێ‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )15‬پان���زه‌ ڕۆژدا س���ه‌ردانی‌ ئه‌م فه‌رمانكه‌یه‌ بكات‪ ،‬ب���ه‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫داواكاره‌وه‌ تۆمار ده‌كرێت‌و بڕوانامه‌ی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌گه‌ل ڕێزدا‪...‬‬

‫سوپاسنامه‌‬

‫سوپاس‌و پێ زانین‬

‫خانه‌واد‌هی‌ كۆچكردوو‪...‬‬

‫‪19‬‬

‫کۆمەڵگا وەک فرەیی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ی چه‌ك���داری‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫شۆڕش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتوێژ ‌‬ ‫ده‌رئه‌نجامی‌ رێگ ‌ه داخراوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێگه‌چ���اره‌ ‌‬ ‫مه‌ده‌نیان���ه‌‌و نه‌بون��� ‌‬ ‫ئاش���تیانه‌یه‌ بۆ كێشه‌و داوا ره‌واكانی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مێژویشدا كه‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫له‌هه‌ر قۆناغێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردبێت ئه‌گه‌رێك ‌‬ ‫كوردستان هه‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ن���د الوازیش هه‌یه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی وتوێژو‬ ‫ی به‌رێگ��� ‌ه ‌‬ ‫كێش���ه‌‌و مافه‌كان ‌‬ ‫ئاشتیانه‌ چاره‌سه‌ر بكرێن‪ ،‬ده‌ستبه‌جێ‬ ‫رێگ���ه‌ی‌ وتوێ���ژی‌ هه‌ڵب���ژاردووه‌‌و‬ ‫تاقیكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫بەاڵم (ئەمەش خۆی جێی س���ەرنجە)‬ ‫زورب���ه‌ی‌ ئه‌زمون��� ‌ه مێژووی���ه‌كان‬ ‫ئ���ه‌و راس���تیه‌ ئه‌س���ه‌لمێنن ك��� ‌ه ئه‌و‬ ‫ی ئاش���تیانه‌‌و‬ ‫گۆڕانانه‌ی‌ به‌ش���ێوازێك ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ده‌نیانه‌ به‌دیئه‌هێنرێ���ن‪ ،‬كاریگه‌ر ‌‬

‫ی‬ ‫ی گۆڕان له‌رێگه‌ ‌‬ ‫دیموكراتیان���ه‌ ه���ه‌م له‌س���ه‌ر بكه‌ر‌ه نیه‌ ئه‌و كۆمه‌ڵگایانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان به‌جێدێڵن‪ ،‬توندوتیژیه‌و‌ه ئه‌نجام ئه‌ده‌ن‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵگا‪ .‬چونك ‌ه زۆریان ئه‌وێت بۆ ئه‌وه‌ی‌یاسا سه‌ره‌وه‌ر‬ ‫هه‌م له‌س���ه‌ر خود ‌‬ ‫ی ئاش���تیانه‌و مه‌ده‌نیان ‌ه س���ود بك��� ‌هن‌و قه‌ناعه‌ت به‌كۆمه‌ڵ���گا بهێنن‬ ‫گۆڕان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ملمالن���ێ وه‌رده‌گرێت ك��� ‌ه په‌نابردن بۆ یاس���ا تاك��� ‌ه زامن ‌‬ ‫له‌و ش���ێوازانه‌ ‌‬ ‫ی مافه‌‪.‬‬ ‫ك���ه‌ ل���ه‌روی‌ كلت���وری‌‌و سیاس���ی‌و به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگایه‌ك ‌‬ ‫ی دروستكردن ‌‬ ‫ی پێشمه‌رج ‌‬ ‫یاساییه‌وه‌ رێگه‌پێدراون‪ .‬ئه‌مه‌ش خۆ ‌‬ ‫ی ئازاد‌و دادپه‌روه‌ر ته‌نها ئه‌وه‌ی ‌ه كۆمه‌ڵگا‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و كلتور ‌‬ ‫هوش���یاریه‌ك ‌‬ ‫به‌رهه‌مدێنێت كه‌ رێز له‌یاس���ا بگرێت‌و وه‌ك بونێكی‌ ئاڵ���ۆز‌و فر‌ه هێز‌و ره‌نگ‬ ‫ی ببینین ك ‌ه ه���ه‌ر هه‌موی���ان چونیه‌ك‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ پێش���ێلكردن‌و به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫رێگه‌ی‌ نایاسایی نه‌دات‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ماف‌و ئازادی���ان هه‌ی���ه‌‌و چونیه‌كیش‬ ‫ی له‌به‌رده‌م یاس���ادا به‌رپرسیارن‪ .‬به‌بێ‬ ‫ی به‌كارهێنان���ی‌ ش���ێواز ‌‬ ‫له‌دۆخ��� ‌‬ ‫ی ئه‌م دید‌ه بۆ كۆمه‌ڵگا‌و پێكهات ‌ه‬ ‫ی بوون ‌‬ ‫توندوتیژدا بۆ گۆڕانكاری‌‪ ،‬هوشیاریه‌ك ‌‬ ‫ی به‌رهه‌مدێ���ت‪ ،‬ك ‌ه بڕوای ئاڵۆز‌و ناچونیه‌كه‌كانی‌ ناوی‌‪ ،‬ئه‌سته‌م ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروس���تی‌ پێكه‌وه‌ژیان ‌‬ ‫ی ئه‌زمونێك ‌‬ ‫وایه‌ ماف ته‌نها له‌رێگه‌ی‌ به‌كارهێنان ‌‬ ‫زه‌بروزه‌نگ���ه‌و‌ه وه‌رئه‌گیرێ���ت‪ .‬بێهود‌ه ئاشتیانه‌ی‌ كۆمه‌ڵگا دروستبكرێت‪.‬‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫لۆتۆپاگنەکان هۆزێکی میواندۆس���ت‌و‬ ‫ئارام���ن‪ ،‬ب���ەاڵم هەر کەس���ێک دێتە‬ ‫دوورگەکەی���ان‌و لەبەری درەختی لۆتۆ‬ ‫دەخوات‪ ،‬دواتر بۆ ئەبەد نیش���تیمانی‬ ‫خۆی لەبی���ردەکات‪ .‬تام���ی میوەکان‬ ‫وەه���ا خ���ۆش‌و کاریگ���ەرن خۆگرتن‬ ‫لەب���ەردەم چێ���ژو تاس���وقی وەهادا‬ ‫سەختەو ئۆدیس���یۆس تەنیا بەزەبری‬ ‫شمش���ێر دەتوانێ���ت پیاوەکانی خۆی‬ ‫ڕازیب���کات بگەڕێنەوە دواوە‪ ،‬ئەو تاکە‬ ‫کەس���ە لەزەت فریوی نادات‌و هۆشی‬ ‫خۆی نادۆڕێنێت‪ .‬خوداکان‌و شوێنەکان‬ ‫ئۆدیسۆس���ێکی تارو بێ نیشتیمانیان‬ ‫دەوێت‪ ،‬کەسێک کە ئێتاکا لەبیربکات‌و‬ ‫نەگەڕێتەوە‪ .‬بەاڵم ئۆدیسۆس لەخاکی‬ ‫ئیبلیسە یەکچاوەکانیش «کیکلۆپن»‬ ‫هەر بەفێ���ڵ دەردەچێ���ت‪ ،‬هەتا الی‬ ‫«کی���رکا»ش ئ���ەو ژن���ەی پی���اوان‬ ‫بەناوی عەش���قبازییەوە ڕادەکێشێت‌و‬ ‫شەرابێکیان دەداتێ دەیانکات بەبەراز‪،‬‬ ‫تەنها حیکمەتی ئۆدیسۆس هەموو تاقم‌و‬ ‫تیپەک���ەی ڕزگاردەکات‪ .‬لەوە گرنگترو‬ ‫کاریگەرت���ر زیرەکی ئۆدیسیۆس���ە کە‬ ‫دوای ئامۆژگارییەک���ی کیرکا دەکەوێت‬ ‫بۆ دەربازب���وون لەس���یرینەکان‪ ،‬ئەو‬ ‫مەخلوقە ئەفسانەییانەی نیوەیان ژن‌و‬ ‫نیوەی���ان باڵندەیە «دوات���ر لەرەوتی‬ ‫مێژوودا دەگۆڕێن ب���ۆ نیوە ژن‌و نیوە‬ ‫ماسی» کە گەلێک دەنگخۆشن‌و هەموو‬ ‫پیاوێک بەدەنگی خۆشیان ڕادەکێشن‌و‬ ‫تا دوورگەی خۆی���ان دەیانبەن‌و لەوێ‬ ‫دەیانک���وژن‪ .‬ئۆدیس���ۆس بۆئ���ەوەی‬ ‫پیاوەکانی بپارێزێت‪ ،‬گوێی هەموویان‬ ‫بەجۆرێ���ک دەئاخنێت هی���چ دەنگێک‬ ‫نەبیستن‌و خۆشی وەها دەبەستێتەوە‬ ‫نەتوانێت خۆی بکاتەوەو دوای فریوی‬ ‫سیرینەکان بکەوێت‪ .‬بەکورتی ئۆدیسە‬ ‫داستانی فێڵ‌و خۆالدان‌و فریونەخواردنی‬

‫مرۆڤ���ە‪ ،‬بەرامب���ەر هێزە ترس���ناک‌و‬ ‫فری���ودەرو دوژمن���ەکان‪ .‬لەڕوانگەی‬ ‫ئەدۆرن���ۆوە بڕوانی���ن ک���ە هەڵب���ەت‬ ‫روانگەی هاوچ���ەرخ‌و دیدی ئەمڕۆکەی‬ ‫ئێمەی���ە ب���ۆ ئۆدیس���یۆس‪ ،‬دەبێ���ت‬ ‫ئۆدیسیۆس بەس���ەمبولی هەموو ئەو‬ ‫شتانە بزانین کە ئاماژەن بۆ سیستم‌و‬ ‫دیس���پلینخوازی‪ .‬هەر پێوانەکردنێکی‬ ‫ئۆدیسۆس بەو پێوەرانەی ئەمڕۆی ئێمە‬ ‫بۆ سیس���تم هەمانە ئەوەمان پێدەڵێت‬ ‫کە ئۆدیس���یۆس کەسێکی سیستمدارو‬ ‫ڕێکپەرستەو پێش���ەنگی ئەو قارەمانە‬ ‫زیرەکانەی���ە ک���ە ت���ەواوی ڕەفتاری‬ ‫ئێمەیان بەرامبەر بەسروش���ت‌و خودو‬ ‫خوداکان بەڕێبازی خۆیان ڕەنگکردوە‪.‬‬ ‫بەاڵم بەبڕوای م���ن ئەمە تێڕوانینێکی‬ ‫گەلێک خێراو سەرپێیە‪ .‬پێوانەکردنی‬ ‫ئۆدیسۆس بەپێوەرەکانی ڕۆشنگەریی‌و‬ ‫بەقارەمان���ە زیرەک‌و ش���ەیتانییەکانی‬ ‫وەک فاوست‌و فرانکشتاین‌و ماکبەس‪،‬‬ ‫دەرهێنانی تەواوی ئۆدیسۆسە لەلۆژیکی‬ ‫س���ەردەمی خۆی‪ ،‬لەو سیستمەی کە‬ ‫ئۆدیسیۆس لەناویدا ژیاوەو هۆمیرۆس‬ ‫لەڕێگایەوە جیهانی بینیوە‪ .‬ئۆدیسۆس‬ ‫بەب���ڕوای من تەنیا بەئ���ادەم بەراورد‬ ‫دەکرێت‪ ،‬دونیای ئۆدیس���ۆس دونیای‬ ‫دیسپلینکراوی خوداکانە‪ ،‬ئەو لەهەموو‬ ‫جێگای���ەک بەر نۆرم‌و هێ���زو دڵرەقی‬ ‫ئ���ەوان‌و هێ���زە کوێ���رو نابیناکانیان‬ ‫دەکەوێت‪ ،‬ئ���ەو جیهانەی تێیدا دەژی‬ ‫جیهانێکی ناڕێک نییە کە ئۆدیس���ۆس‬ ‫«وەک پەیامبەری ڕێکی» دیس���پلین‌و‬ ‫سیس���تمی بۆ بهێنێت‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫لەهەم���وو جێگای���ەک دەس���ەاڵتێکی‬ ‫گ���ەورە هەیە کە یاس���او سیس���تمی‬ ‫خ���ۆی بەس���ەر ب���ەش‌و پارچەیەکی‬ ‫جوگرافی س���ەر زەویدا س���ەپاندووە‪.‬‬ ‫مرۆڤ لەوێدا لەبەر ڕەحمی خوداکان‌و‬

‫ئ���ارەزووی کتوپڕی���ان‌و نەف���رەت‌و‬ ‫فریویاندای���ە‪ .‬ئۆدیس���یۆس بەرلەوەی‬ ‫دروس���تکەرو داڕێ���ژەری س���وبێکتی‬ ‫خۆن���اس‌و خۆجڵەوبێ���ت‪ ،‬تێک���دەری‬ ‫ئ���ەو لۆژیکەیە کە خ���وداکان جیهانی‬ ‫پێدەبەنە ڕێوە‪ .‬عەقڵ الی ئۆدیسیۆس‬ ‫چەند کەرەستەی دیسپلین‌و کۆنترۆڵە‪،‬‬ ‫ئەوەندەش کەرەستەی تێکدان‌و ناڕێکی‬ ‫دروستکردنە‪ .‬ئۆدیس���ۆس بەالی هەر‬ ‫دونیایەک‌و هەر دوورگەیەکدا دەڕوات‪،‬‬ ‫هەم���وو یاس���او ڕێکی‌و دەس���تووری‬ ‫خۆی���ان هەی���ە‪ ،‬هەموو ئەو یاس���او‬ ‫نەرێتانەش دوژم���ن بەمرۆڤن‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئۆدیسۆس دەکاتە کەسێکی ئازاو ئازاد‬ ‫ش���کاندنێتی بۆ تەواوی ئەو یاسایانەو‬ ‫دەربازبوونێت���ی لێی���ان‪ ،‬لەبەرئ���ەوە‬ ‫ئۆدیس���ۆس گەر بەدیوێکدا ئاماژەبێت‬ ‫بۆ سوبێکتی ڕۆشنگەر‪ ،‬بەدیوێکی تردا‬ ‫ئاماژەیە ب���ۆ گیانێکی تێکدەرو یاخی‬ ‫کە لەهی���چ جێگایەک النادات بێئەوەی‬ ‫سیحری یاس���اکان‌و پرەنس���یپەکانی‬ ‫بەتاڵ نەکاتەوە‪ .‬ئۆدیسۆس بەجەوهەر‬ ‫قارەمانێکی س���ەرەکی ناو هەموو ئەو‬ ‫فیگورانەی���ە کە ناڕێک���ی دەخەنە ناو‬ ‫رێکییەوە نەوەک قارەمانی ئەوانە بێت‬ ‫کە ڕێک���ی دەخەنە ن���او ناڕێکییەوە‪.‬‬ ‫ئۆدیس���یۆس نوێنەری ئەوانە نییە کە‬ ‫لەناو واقعی حاڵدا دادەنیش���ن‌و تەنیا‬ ‫ئەگ���ەرە بچوکەکان���ی دەخوێننەوە‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەوە‪ ،‬ئۆدیس���ۆس یەکەمین‬ ‫قارەمانە کە پێماندەڵێت سیستمەکان‬ ‫چەند داخراوو بێتروسکە دیاربن‪ ،‬چەند‬ ‫هێزی مرۆڤ بەرامبەریان بچوک‌و ناکارا‬ ‫دیاربێت‪ ،‬هەمیش���ە ڕێگایەک هەیە بۆ‬ ‫دەرەوە‪ ...‬هەمیش���ە دەالقەیەک هەیە‬ ‫دەتوانی���ن لەوێ���وە ڕێس���ا زەبەالح‌و‬ ‫لۆژیکە س���اردو بێناوازەکانی سیستم‬ ‫بشکێنین‪.‬‬

‫به‌رپرسی لقی دوی پارتی‪ :‬به‌ڵ ‌ێ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‪ ...‬پاشماو‌ه‬

‫كاك مه‌سعود حه‌ز به‌پۆست‬ ‫ناكات‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ركه‌به‌ره‌كانتان پێیانوای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌ولێر ئه‌و هێز‌هی‌ جاران ‌‬ ‫كه‌ پارت ‌‬ ‫نه‌ماوه‌؟‬ ‫عه‌لی حس���ێن‪ :‬هه‌ر كه‌س‌و الیه‌نێك‬ ‫ی‬ ‫ئ���ازاده‌ چۆن گوزارش���ت له‌راوبۆچون ‌‬ ‫خ���ۆی ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم جارێ‌ هێش���تا‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن نه‌كراوه‌ چۆن ئه‌و به‌رێزان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی���ان‌و الیه‌نه‌كانی‌ تر دیار ‌‬ ‫پێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تری���ش به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫ی ش���ار ‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ خۆشه‌ویست ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌دیاركه‌وت له‌پشتگیریان له‌سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پارت���ی‌‌و جه‌ناب���ی س���ه‌رۆك بارزان ‌‬ ‫له‌و مه‌ترس���ی‌و ته‌هدیدان���ه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی بۆ كوردس���تان‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ مه‌ركه‌ز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ده‌مه‌وێ‌ نمونه‌یه‌ك ‌‬ ‫كران له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی په‌یام���ی‌ به‌رێز‬ ‫ت���ر باس بك���ه‌م دوا ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫جه‌نابی سه‌رۆك بۆ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوكاری‌ بۆ رۆژئاوا ‌‬ ‫بۆ كۆكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كوردس���تان‌و خه‌ڵك���ی‌ لێقه‌وم���او‬ ‫ی‬ ‫به‌سوپاس���ه‌و‌ه خه‌ڵك���ی‌ به‌گش���ت ‌‬ ‫له‌ش���ارو ش���ارۆچكه‌كان هاوكاربون‌و‬ ‫ی هه‌ولێریش ئێم ‌ه هه‌مو حزب‌و‬ ‫له‌ش���ار ‌‬

‫ی دو‬ ‫الیه‌نه‌كان پێك���ه‌وه‌ له‌به‌رنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌فته‌یی‌ چه‌ندین كۆمه‌كمان كۆكرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر داخوازی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫به‌اڵم دوای ‌‬ ‫هه‌ولێرو رێكخستنه‌كانی‌ خۆمان داواكرا‬ ‫ی هه‌بێ بۆ‬ ‫ك���ه‌ لق���ی دو به‌رنامه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ت ‌ه بۆیه‌ بۆ م���اوه‌ی‌ یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ده‌زگا ‌‬ ‫هه‌فت ‌ه به‌هه‌ماهه‌نك��� ‌‬ ‫ی ده‌س���تمان به‌و‬ ‫ی بارزان��� ‌‬ ‫خێرخ���واز ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆم��� ‌هك‌و هاوكاریی��� ‌ه ك���رد خه‌ڵك ‌‬ ‫هه‌ولێری خۆشه‌ویس���ت ته‌نه���ا له‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫ی پارت���ی‌‌و ناو ‌‬ ‫ناوی‌ لقی دو ‌‬ ‫ی رویان له‌و شوێنان ‌ه كرد‬ ‫زۆر به‌فراوان ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ كۆمه‌كی لێكۆده‌كرێته‌وه‌ بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫یه‌ك هه‌فت���ه‌ (‪ )20‬بیس���ت به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و هاوكارییه‌ كۆم���ه‌ك كۆبوه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌م���و الیه‌ن���ه‌كان‌و ئێم���ه‌ش له‌گ ‌ه ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ب���ون كۆكرابوه‌وه‌و ئه‌مه‌ش نیش���انه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ولێ���ره‌ به‌پارتی‌‌و‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫متمان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارزانی‌ له‌الیه‌كی‌ تریش به‌را ‌‬ ‫رێباز ‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌و به‌رێزانه‌ی‌ ئه‌و قسان ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌یان بۆ ئه‌و پێكهاته‌و واقع ‌‬ ‫شاری‌ هه‌ولێر نییه‌‪.‬‬

‫له‌گ���ه‌ڵ‌ هه‌م���و ئه‌وانه‌ش���دا ده‌ب���ێ‌‬ ‫حكومه‌ت بزانێ‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌مو دونیا هێنده‌ گرنگه‌ حس���اباتی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ بۆ ده‌كرێت بۆ نمونه‌ له‌واڵتێكی‌‬ ‫وه‌كو كوبا خزمه‌تگوزاری‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫به‌خۆڕاییه‌‌و له‌ئاستێكی‌ زۆر باشدایه‌‪.‬‬ ‫مالیزیا زۆر له‌پێش���ه‌وه‌یه‌‌و باشترین‬ ‫خومه‌تگ���وزاری‌ پێشكه‌ش���ی‌ خه‌ڵ���ك‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌وانه‌ش گرنگتر واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا بۆ س���اڵی‌ (‪ )2012‬بودجه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ (‪ )67‬ملیار‬ ‫دۆالر بو‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئامار رێ���ژه‌ی‌ مردنی‌ مندااڵن‬ ‫له‌كوب���ا ب���ۆ س���اڵی‌ (‪)0.45( )2010‬‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬له‌ئه‌مه‌ری���كا (‪ )1.4‬ب���وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا خه‌رجی‌ ته‌ندروس���تی‌ هه‌ر‬ ‫تاكێك���ی‌ ئه‌مه‌ریك���ی‌ (‪ )8086‬دۆالرو‬ ‫ب���ۆ هاواڵتییه‌ك���ی‌ كوبای���ی‌ (‪)400‬‬ ‫دۆالره‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ به‌هۆی‌ س���ه‌ركه‌وتویی‌‬ ‫سیس���تمی‌ ته‌ندروستی‌ له‌كوبا ناوه‌ندی‌‬ ‫ته‌مه‌ن (‪ )78‬س���اڵه‌‪ ،‬كه‌ نه‌ك زیاتره‌‬ ‫له‌ناوه‌ندی‌ ته‌مه‌ن له‌كوردس���تان‪ ،‬بگره‌‬ ‫زیات���ره‌ له‌ئه‌مه‌ری���كاش ئه‌مه‌ش مانای‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی‌ سیس���تمی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫كوبایه‌ كه‌ دیاره‌ رێ���ژه‌ی‌ مردن‌و نزمی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ ته‌مه‌ن له‌كوردستان هۆكارێكی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ په‌یوه‌سته‌ به‌خراپی‌ سیستمی‌‬ ‫ته‌ندروستییه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ئاماره‌كه‌ هه‌ر پزیش���كێك‬

‫له‌كوبا ئه‌رك���ی‌ چاودێریكردنی‌ (‪ )150‬بارودۆخی‌ دارایی‌ هه‌رێم زۆر باشه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خان���ه‌واده‌‪ ،‬وات���ا (‪ )600‬كه‌س���ی‌ هه‌ر ئێستا رۆژانه‌ مندااڵن‌و دایكه‌كانیان‬ ‫له‌ئه‌ستۆدایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كوردستان ره‌نگه‌ له‌به‌رده‌م مه‌ترسی‌ مردندان‌و بارودۆخی‌‬ ‫رێژه‌كه‌ بۆ (‪ )10000‬كه‌سیش هه‌ڵكشێ‌ نه‌حۆشخانه‌كان زۆر باش نییه‌‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ خه‌رجی‌ ته‌ندروس���تی‌ بۆ‬‫كوب���ا خاوه‌ن���ی‌ (‪ )492‬كلینك���ه‌‪،‬‬ ‫(‪ )83‬دان���ه‌ی‌ له‌هاڤان���ه‌ی‌ پایته‌خته‌‌و ه���ه‌ر هاواڵتییه‌كی‌ كوبایی‌ له‌س���اڵێكدا‬ ‫هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌وان���ه‌ خاوه‌ن���ی‌ (‪ )400( )40-30‬دۆالر‌و هاواڵتییه‌كی‌ ئه‌مه‌ریكایی‌‬ ‫به‌رنام���ه‌ی‌ پزیش���كی‌ راوێژكارین‪ ،‬كه‌ (‪ )8000‬دۆالره‌‪ ،‬ی���ان خه‌رج���ی‌ هه‌ر‬ ‫خاوه‌نی‌ پس���پۆرییه‌كی‌ زیاترن (‪ )%80‬خوێندكارێكی‌ به‌ش���ی‌ پزیشكی‌ (‪-200‬‬ ‫نه‌خۆشه‌كان چاره‌سه‌رده‌كه‌ن‌و (‪ )300 )%97‬ه���ه‌زار دۆالره‌ له‌ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌رمان‌و چاره‌س���ه‌ری‌ گشت هاواڵتیان له‌كوبا زۆر له‌وه‌ زیاتره‌‌و به‌خۆڕاییه‌‪.‬‬ ‫ئایا ده‌كرێت حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم ئه‌و‬ ‫له‌ئه‌ستۆی‌ حكومه‌ته‌‪.‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م‪ ،‬بڵ���ێ‌ ئاماران���ه‌ دیاریبكات‪ ،‬بێگومان خه‌رجی‌‬ ‫له‌كوردس���تانیش سیستمی‌ ته‌ندروستی‌ خوێندكارانی‌ پزیشكی‌ له‌سه‌ر خۆیانه‌‪،‬‬ ‫زۆرباش���ه‌‌و چاره‌س���ه‌ر به‌خۆڕاییه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ س���ه‌رئه‌نجام ئ���ه‌و دكتۆرانه‌‬ ‫به‌اڵم ئایا ناوه‌ندی‌ ته‌مه‌ن له‌كوردستان دێنه‌ به‌رهه‌م كه‌ پێش���تر باس���مانكرد‌و‬ ‫زۆرت���ر خه‌م���ی‌ داهات���ی‌ مادی���ن تا‬ ‫ده‌گاته‌ (‪ )55‬ساڵ‌ ‪ .‬كێ‌ به‌رپرسه‌؟‬ ‫ئای���ا س���ااڵنه‌ چه‌ندین من���داڵ‌ گیان چاره‌سه‌ری‌ پزیشكی‌‌و ئاستی‌ زانیارییان‬ ‫له‌ده‌س���تده‌ده‌ن به‌هۆی‌ خراپی‌ ره‌وشی‌ به‌رزبكه‌نه‌وه‌‪...‬‬ ‫بۆیه‌ ره‌نگه‌ رێژه‌ی‌ مردنی‌ هاوواڵتیانی‌‬ ‫ته‌ندروس���تییه‌وه‌‪ ،‬س���ااڵنه‌ چه‌ندی���ن‬ ‫كه‌س به‌هۆی‌ نه‌خۆشی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ كوردس���تان به‌نه‌خۆش���ی‌ جۆراوج���ۆر‬ ‫ئامارێكی‌ مه‌ترس���یدار بێت‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫جۆراوجۆره‌وه‌ نامرن؟‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی‌ ب���ه‌رزی‌ ئاس���تی‌ رێژه‌ی‌ مردنی‌ مندااڵن‌و ناوه‌ندی‌ ته‌مه‌ن‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاریی‌ ته‌ندروستییه‌وه‌ رێژه‌ی‌ نه‌خۆشییه‌ مه‌ترس���یداره‌كانی‌ له‌بابه‌تی‌‬ ‫مردنی‌ مندااڵن له‌كوبا له‌هه‌ر هه‌زار منداڵ‌ شێرپه‌نجه‌‪.‬‬ ‫چه‌ن���د ئامارێ���ك س���ه‌باره‌ت به‌كوبا‬ ‫(‪ )6‬منداڵه‌ كه‌ هاوتای‌ ده‌وڵه‌مه‌ندترین‬ ‫واڵتی‌ وه‌كو كه‌ندایه‌‪ ،‬واتا س���ێیهه‌مین به‌پشتبه‌س���تن به‌ئاماره‌كانی‌ رێكخراوی‌‬ ‫واڵته‌ له‌كه‌می‌ مردنی‌ رێژه‌ی‌ مندااڵندا‪ .‬ته‌ندروستی‌ جیهانی‌‪.‬‬ ‫هیوا به‌ژیان بۆ پیاوان (‪ )76‬ساڵه‌‌و‬‫ب���ه‌اڵم دڵنیام بارودۆخ���ی‌ مندااڵن‬ ‫له‌هه‌رێ���م باش نیی���ه‌ له‌چ���او ئه‌وه‌ی‌ بۆ ژنان (‪ )80‬س���اڵه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م ئاماره‌‬

‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌نداره‌كان‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ بێگومان نییه‌‪.‬؟!‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ مردنی‌ مندااڵن له‌هه‌ر هه‌زار‬‫كه‌س (‪ )6‬كه‌سه‌‪.‬‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ مردنی‌ به‌س���ااڵچوان له‌هه‌ر‬‫هه‌زار ك���ه‌س (‪ )131‬ك���ه‌س‌و تێكڕای‌‬ ‫خه‌رجی‌ ته‌ندروس���تی‌ ب���ۆ هه‌ر تاكێك‬ ‫(‪ )400‬دۆالره‌ ساڵی‌ (‪.)2006‬‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ مردنی‌ منداڵی‌ پێنج سااڵن‬‫له‌كوبا‪ )6( ،‬كه‌سه‌ له‌هه‌ر هه‌زار كه‌سدا‬ ‫له‌كاتێكدا له‌نێوه‌ن���دی‌ جیهانی‌ (‪)65‬‬ ‫كه‌سه‌ بۆ هه‌ر (‪ )1000‬كه‌س ‪.‬‬ ‫رێژه‌ی‌ نه‌خۆش���ی‌ سیل (‪ )2‬كه‌سه‌‬‫له‌هه‌ر هه‌زار كه‌س���دا‪ ،‬ناوه‌ندی‌ جیهانی‌‬ ‫(‪ )170‬كه‌س له‌هه‌ر (‪ )1000‬كه‌سدا‪.‬‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ (‪ )%96‬دانیش���توانی‌‬‫كوب���ا له‌ئ���اوی‌ خواردن���ه‌وه‌ی‌ پ���اك‬ ‫به‌هره‌مه‌ندن‪.‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ كه‌ ئاس���ان نیی���ه‌ ئه‌م‬ ‫ئاماران���ه‌ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانمان‬ ‫ده‌س���تبكه‌وێت‪ ،‬بۆیه‌ كه‌ نییه‌‪ ،‬دڵنیام‬ ‫جێگای‌ به‌راوردیش نییه‌‪!.‬‬ ‫به‌اڵم هیوادارم حكومه‌ت ئه‌وه‌ بزانێ‌‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ واڵتان���ی‌ جیهان له‌ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫كه‌ندا‪ ،‬كوبا‪ ،‬فه‌ره‌نسا‪ ،‬به‌دوای‌ بودجه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌ ئاس���ایش‌و به‌رگ���ری‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ته‌ندروس���تی‌ گرنگتری���ن‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌ ك���ه‌ په‌یوه‌س���ته‌ به‌ژیانی‌‬ ‫خه‌ڵكه‌وه‌‪!.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪Awene‬‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬