شوققه‌یه‌ك بۆ فرۆشتن له‌گه‌ڕه‌كی كوردسیتی یه‌ك
www.awene.com
شوققه‌یه‌كی ()110مه‌تری هه‌یه بۆ فرۆشتن كه قیس���تی مانگانه‌ی ته‌نها ( )149هه‌زار دیناره ،شوققه‌كه ده‌كه‌وێته نهۆمی دووهه‌م‌و سه‌قفی جبس���ن بۆرده‌و كه‌وانته‌رو سپلیتی تێدایه. ب���ۆ زانیاری زیاتر په‌یوه‌ندی بكه به‌م ژماره مۆبایله‌وه: 07704679999
جه‌لیل زه‌نگه‌نه:
ژماره ()372 سێشەممە 2013/4/9
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامه‌یه‌ك کۆمپانیای ئاوێنه ده‌ریده‌کات
ریکالم
یه‌ك فلسی ملیۆنه دۆالره‌که‌ی درامای گه‌رده‌لول الی من نییه
»» 11
القه‌کردنی 7منداڵ
12 »» 17
داواده‌کرێت شۆفێری ته‌کسی‌و پاسه‌کان په‌روه‌رده بکرێن
ریکالم
بازاڕی فه‌توا گه‌رمه
لێدوانی به‌شێک له‌پیاوانی ئایینی بێ سه‌ره‌و به‌ره‌یی پێوه دیاره
17 412 »»»»
درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌ت ی هه‌رێم پێشنیاری دكتۆر به‌رهه‌م بو
بارزانی به‌بێ ئاگاداری یه‌كێتی واده‌ی هه‌ڵبژاردنی دیاریكرد پێش���نیاری درێژكردن���هوهی م���اوه‌ی له‌ن���او مه‌كته‌بی سیاس���یو كۆمیته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بۆ دو ساڵی تر سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیدا ئهو مه‌سه‌له‌ی ه یه‌كه‌مجار لهالی���هن دكتۆر به‌رهه‌مه‌وه باسكرابێت ،به‌بێ ئهوهی ئه‌م بابه‌ته‌ش پێش���نیاركرا ،هه‌رچه‌ن���ده دواتری���ش به‌ش���ێك بوبێت له‌ئه‌جنده‌ی كۆبونه‌وه پارت���یو یه‌كێت���ی بۆ ئهو مه‌به‌س���ته هاوبه‌شه‌كه‌یان. هه‌رچه‌ن���ده ب���ه‌دوای ئ���هو گفتوگۆی���ان له‌گ���هڵ الیه‌نه‌كان���ی ئۆپۆزیس���ۆن ك���رد ،به‌اڵم ئێ���واره‌ی پێشنیاره‌شدا ،یهكێتیو پارتی له‌سه‌ر دوێن���ێ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م به‌بێ ئهو درێژكردنه‌وه‌ی���ه رێككه‌وتن ،به‌اڵم پرس‌و راگۆڕینه‌وه‌‌و ئاگاداریی یه‌كێتی ،ئێواره‌ی دوێنێ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم واده‌یه‌كی بۆ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی به‌ب���ێ ئاگاداركردن���هوهی یه‌كێت���ی له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا واده‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم‌و په‌رله‌مان دیاریكرد. تایب���هت به‌ئاوێن���ه :به‌پێ���ی ئ���هو س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م‌و په‌رله‌مان���ی زانیارییانه‌ی ده‌س���ت ئاوێنه كه‌وتون ،دیاریكرد. به‌یاننامه‌ك���هی دوێن���ێ ئێ���واره‌ی ئه‌م پێشنیاره‌ی دكتۆر به‌رهه‌م ساڵحی جێگری دوه‌می سكرتێری گشتی یه‌كێتی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ،له‌كاتێكدا بو كه نیشتمانی كوردستان بۆ درێژكردنه‌وه‌ی گفتوگۆ له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزیسیۆن ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م ،له‌دوا كرابو بۆ ئ���هوهی رای خۆیان له‌باره‌ی ی درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی كۆبون���هوهی هاوبه‌ش���ی مه‌كته‌ب��� سیاسی یهكێتیو پارتی به‌ئاماده‌بونی هه‌رێم له‌داهاتویه‌كی نزیك رابگه‌یه‌نن، بارزانی بوه ،به‌بێ ئهوهی پێش���وه‌خت بۆیه به‌یاننامه‌كه یه‌كێتی نیش���تمانی
كوردستانی توشی سه‌رسوڕمان كرد. سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌سه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د ،كه "مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كێتی نیشتمانی دوێن���ێ له‌كۆبونه‌وه‌دا بو ،س���ه‌باره‌ت به‌پرس���ی هه‌ڵب���ژاردن‌و میكانیزم���ی درێژكردنه‌وه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم، كه‌چی كوتوپ���ڕ هه‌واڵی به‌یاننامه‌كه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێمیان پێگه‌یشت" .وتیشی "بڕیاره‌ك���ه تاكالیه‌ن���ه ب���وه ،چونكه چاوه‌ڕێ���ی وه‌اڵمی ئۆپۆزیس���یۆنیش نه‌كراوه". س���ه‌رچاوه‌كه جه‌خت���ی لهس���ه‌ر خێرایی باڵوكردن���هوهی به‌یاننامه‌كه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م ك���رده‌وه ،كه به‌مه‌به‌س���ت دراوه‌ت���ه ده‌زگاكان���ی وت���ی "هێش���تا راگه‌یان���دن‌و داواكارییه‌ك���هی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ره‌وانه‌ی كۆمیسیۆنی بااڵ نه‌كرابو ،كه بارزانیو دو جێگره‌که‌ی سکرتێری گشتی یه‌کێتی درا به‌راگه‌یاندنه‌كان".
فۆتۆ :ئارام که‌ریم
مام جه‌الل پێیوتم نێچیرڤان په‌یوه‌ندییه‌كی كاریگه‌رو تایبه‌تی له‌گه‌ڵ ئه‌ردۆغان هه‌یه
»» 2
ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ند به‌تێكڕای ده‌نگ داوای لیستی جیا ده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ پارتی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندی یه‌كێتی نیشتمانی كوردس���تان ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وب���ه‌ر له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی خۆیان���دا به‌تێكڕای ده‌نگ كه سه‌د ئه‌ندامن ده‌نگیاندا یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان به‌لیستێكی جیاواز به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم بكات. سلێمانی ،تایبه‌ت :س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ند به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یان به‌تێكڕای
ده‌نگ داوایان له‌سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی ك���ردوه له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی ئاین���ده ی هه‌رێمی كوردس���تان یه‌كێتی لیس���تی جیای خ���ۆی هه‌بێت ،له‌گ���هڵ پارتی به‌هاوبه‌شی به‌شداری نه‌كه‌ن. س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێن���ه ئاماژهی بۆ ئ���هوه كرد كه ل���هو كۆبونه‌وه‌یه‌دا داوا له‌مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كێتی كراوه كه پێویسته مه‌كته‌بی سیاسی پێدابگرێـت
چی لهتورکیادا دەگوزەرێت؟
لهس���ه‌ر پێداچون���هوه به‌رێكه‌وتن��� ی س���تراتیژی نێ���وان خ���ۆیو پارت���ی دیموكراتی كوردستان. ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ند كه له‌دوا كۆنگره‌ی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان هه‌ڵبژێردرا ژماره‌یان سه‌د ئه‌ندامه‌‌و وه‌ك په‌رله‌مانی ناو حیزب ته‌ماشا ده‌كرێت‌و به‌مه‌به‌ستی چاودێریكردن‌و جێبه‌جێكردنی په‌یڕه‌وی ناوخۆ دامه‌زرێنراوه.
»» 12
یهكێتیو پارتی نابێت هاوپه‌یمان ی ستراتیژی له‌گه‌ڵ هیچ الیه‌نێكی تردا ببه‌ستن به‌پێ���ی رێككه‌وتنی نێ���وان پارتیو یه‌كێت���ی لهس���ه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی هه‌رێم ،ه���ه‌ردوال رێككه‌وتون كه هیچ الیه‌كیان هاوپه‌یمانی ستراتیژی له‌گه‌ڵ الیه‌نێكی كوردستانی ساز نه‌كات. تایب���هت ،ئاوێنه :س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئ���اگادار به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی هه‌فت���هی رابردوی نێ���وان پارت���یو یه‌كێت���ی لهس���ه‌ر پرسی هه‌ڵبژاردن ،پارتی پێشنیاری كردوه ئه‌گه‌ر به‌یه‌كه‌وه به‌یه‌كلیس���ت به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌كان بكه‌ن ،ئه‌وا
پارتی ئاماده‌ی���ه ته‌نانه‌ت پارێزگار ی هه‌ولێ���ر بده‌ن به‌یه‌كێتی نیش���تمانی كوردستان. س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێن���ه ئ���هوهی ئاش���كراكرد ك���ه یه‌كێت���ی ئ���هو پێش���نیاره‌ی ره‌تكردۆت���هوه ك���ه به‌یه‌ك لیست به‌ش���داری هه‌ڵبژاردن بكه‌ن ،به‌اڵم ئهوهی نه‌ش���ارده‌وه كه رێككه‌وتن���ی ئهو دوالیه‌نه زۆر الیه‌نی گرتۆته‌وه‌‌و وت���ی " پارتیو یه‌كێـتی رێككه‌وتون لهس���ه‌ر ئهوهی كه جارێ تا هه‌ڵب���ژاردن پێكه‌وه كاربكه‌ن هیچ
كێش���هو ناكۆكییه‌ك لهنێوان خۆیاندا زه‌ق نه‌كه‌نه‌وه". هه‌روه‌ها وتی "رێككه‌وتون له‌كاتی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن‌و رۆژی هه‌ڵبژاردندا گیروگرفت ب���ۆ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنی یه‌كتری‌‌و كاندیده‌كانی یه‌كتر دروست نه‌كه‌ن .هه‌روه‌ه���ا هه‌رچی یه‌كێتییه كارئاس���انی بۆ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنی پارت���یو كاندیده‌كانی���ان ده‌كات لهو ناوچه‌یه‌ی به‌سه‌وز ناسراوه ،هاوكات پارتی���ش هه‌م���ان كارده‌كات ل���هو ناوچه‌یه‌ی به‌زه‌رد ناسراوه".
ناونیشان :سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش 101شه‌قامی 2سالم خانووی 56ته‌له‌فۆن 2136622 3210501 3210502 :هه‌ولێر ،فولکه‌ی کوران -به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل) 07504531388 :ئاریافۆن 2560031 :کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
تیراژ4500 :
2
هه‌واڵ
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
محه‌مه‌د ئه‌مین پێنجوێنی :مام جه‌الل پێیوتم نێچیرڤان په‌یوه‌ندییه‌كی كاریگه‌رو تایبه‌ت ی له‌گه‌ڵ ئه‌ردۆغان هه‌یه ئا :ئاوێنه ی كورد ئه‌ندامی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ی ی ( )KNKمحه‌مه‌د ئه‌مین پێنجوێن لهم گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت ی "نێچیرڤان په‌یوه‌ندییه‌كی تایبه‌ت ی له‌گه‌ڵ ئه‌ردۆغان ههیهو توان قه‌ناعه‌ت به‌و بكات له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الن ی بكه‌ونه گفتوگۆوه". له‌ئیمرال ئاوێنه :نام��� ه گۆڕینه‌وه‌كانی نێوان ده‌ته‌پ���هو قه‌ندی���ل‌و هاتوچ���ۆكان ی رونی لێچاوه‌ڕوان ده‌كرێت؟ ئاسۆیه‌ك به‌دڵنیای���ی، پێنجوێن���ی: ی به‌ڕێز ئۆجه‌الن له‌گ ه ڵ نامه‌گۆڕینه‌وه ی قه‌ندیل‌و ده‌ته‌په ،چونك ه سه‌ركرده‌كان ی به‌ڕێز ئۆجه‌الن له‌په‌یامه‌كه‌یدا كه رۆژ ی ن���ه‌ورۆز له‌ئامه‌د خوێندرایه‌وه باس��� ئهوه ده‌كات ك���ه ئهو نایه‌وێت به‌ته‌نها ی گه‌ل‌و میلله‌ت‌و بڕیار له‌سه‌ر چاره‌نوس 25ملیۆن كورد بدات له‌توركیا ،به‌ڵكو
ی قه‌ندیل‌و ئه‌وروپا‌و هه‌مو ێ را ده‌ی���هو ی په‌كه‌ك���ه وه‌ربگرێ���ت، ئۆرگانه‌كان��� لهبهرئهوه نامه ده‌نێرێت بۆ هه‌مویان تا ی لهس���ه‌ر كورد‌و ی كۆتای پێكه‌وه بڕیار ی كورد له‌باك���ورو په‌كه‌ك ه بزوتن���هوه بده‌ن. ئاوێنه :پێتوای ه كۆی په‌كه‌كه پابه‌ند ده‌بێت به‌وه‌ی ئۆجه‌الن داوای ده‌كات‌و بڕیاری له‌سه‌ر ده‌دات؟ ی زانی���اریو پێنجوێن���ی :به‌گوێ���ره ی من لهس���ه‌ر په‌كه‌كه ،ك ه ش���اره‌زای خۆم ماوه‌ی پێنج ش���ه‌ش ساڵ زیاتره ی له‌پرۆس���ه‌كه‌دام ،هه‌م���و ئۆرگانه‌كان ی په‌كه‌ك��� ه به‌قه‌ندی���ل‌و بزاڤی س���ڤیل ی ی توركی���او به‌بزاڤ��� ن���او ش���اره‌كان دیپلۆماسی‌‌و سیاسییانه‌وه له‌ئه‌وروپا، له‌رێی ئۆجه‌الن الناده‌ن .هه‌مو كاتێك ی جه‌غتیان لهوه كردوه‌ته‌وه كه نوێنه‌ر ی ئێم ه بۆ گفتوگۆكردن له‌گ هڵ حكومه‌ت ی توركی���ا به‌ڕێ���ز ئۆجه‌الن ه ك���ه ماوه چوارده ساڵه له‌زیندانی ئیمرالییه.
ئاوێنه :باشه وه‌ك پێشتر باستكردو‌ه ی دی���اری ههبوه لهم نێچیرڤان رۆڵێك ی له‌چیدا‌و گفتوگۆیان���ه‌دا ،ئه‌م رۆڵ��� ه چۆن بوه؟ پێنجوێن���ی :به‌ڕێز مام ج���ه‌الل ك ه ی رۆڵێكی مێژویی له‌یه‌ك نزیككردنه‌وه ی توركیادا هه‌بو، په‌كه‌كه‌و حكومه‌ت��� پێش ساڵێك به‌منی راگه‌یاند كه كاك ی هه‌ی ه ی گهوره نێچیرڤان كاریگه‌رییه‌ك ی ی توركیا ،لهبهرئهوه له‌سه‌ر حكومه‌ت ی كوردستانه، ی هه‌رێم سه‌رۆكی حكومه‌ت ی په‌یوه‌ندییه‌ك���ی تایبه‌ت���یو كاریگه‌ر ی له‌گ ه ڵ ئه‌ردۆغان هه‌یه ،په‌یوه‌ندییه‌ك ئیكۆنۆمی‌‌و ئاب���وری گه‌وره‌ش لهنێوان ی توركی���ا هه‌یه، باش���ورو حكومه‌ت��� پێویس���ت ه ئێم ه هه‌وڵبده‌ی���ن كه كاك نێچیرڤ���ان رۆڵێك ببینێت ،من كه‌وتم ه به‌ینه‌و‌ه ت���ا رای كاك نێچیر بگه‌یه‌نم ه ی قه‌ندیلیش بگه‌یه‌نم ه كاك قه‌ندیل‌و را ی نێچی���ر ،كاك نێچیرڤانی���ش له‌بنار ی په‌كه‌كه‌ی دیو قه‌ندیل به‌رپرس���ه‌كان
ی رۆڵێك ببینێت. چوه توركیا‌و توان��� ی قه‌ناعه‌ت به‌ئه‌ردۆغان بكات ئهو توان كه له‌گ هڵ ئۆج���ه‌الن له‌ئیمرالی بكه‌ون ه ی ی ئاشتییانه گفتوگۆوه بۆ چاره‌س���ه‌ر ی كورد له‌توركی���ا ،نێچیرڤان كێش���ه بارزان���ی س���ه‌ركه‌وتوبو .ته‌نان���هت ی له‌مه‌س���ه‌له‌ی مانگرتنی زیندانییه‌كان ی په‌كه‌ك ه له‌زیندانه‌كانی توركیا نزیكه ی مانگرتوه‌كان 60رۆژی خایاند ،زۆرب ه ی ژیانیان كه‌وته مه‌ترسییه‌وه ،براده‌ران په‌كه‌كه نه‌یانده‌ویس���ت ئه‌وان ه بمرن، ی زۆری مانگرتوه‌كان چونك ه به‌ش���ێك ی بون ،لهم كاته‌دا ی ئه‌ساس��� له‌كادێران ی كرد نێچیرڤ���ان بارزان���ی پێش���نیار ب���ۆ ئه‌ردۆغان ك ه كه‌س���ێك بنێر ێ بۆ محه‌مه‌د ئه‌مین پێنجوێنی ی ئۆج���ه‌الن ب���ۆ به‌ندیخانه ،ئه‌وه‌بو ال ی نارد ،ئۆجه‌الن به‌خه‌ت ی میت سه‌رۆك ی ك��� ه تائێس���تاش ئۆج���ه‌الن كاریگه‌ر‌ه ی نامه خۆ ی ی بۆ به‌ندكراوان نوس���ی ك ه له‌ن���او په‌كه‌كه‌دا‌و ده‌توان���ن له‌ڕێگه كۆتای��� ی ی به‌مانگرتنه‌ك ه بهێنن .ئه‌مه‌ش گفتوگۆكردن له‌گه‌ڵ ئه‌ودا چاره‌سه‌ر س���ه‌ره‌تایه‌ك بو ب���هوه ی ك���ورد بكه‌ن ،ئ���هو رۆڵ ه ی ئه‌ردۆغان‌و مه‌س���ه‌ل ه تورك���ه‌كان قه‌ناع���هت ب���هوه بهێنن ئه‌ساسییه‌ش نێچیرڤان بارزانی بینی.
:P.J.A.Kهەر کاندیدێک بۆ سه‌رۆکایه‌تی ئێران چارەسەری بۆ کورد پێبێت پشتگیری دەکەین ئا :زمناکۆ ئیسماعیل ( )P.J.A.Kداوا لەکۆماری ئیسالمی ئێران دەکات کە دەست هەڵبگرێت لەسیاسەتی لەسێدارەدانی چاالکوان‌و سیاسەتمەدارانی گەلی کورد لەناوخۆی ئەو واڵتە ،ئاماژە بەپشتگیری هەر کاندیدێکی کۆماری ئیسالمی ئێران دەکات کە چارەسەری بۆ گەلی کورد پێبێت. ئەندامی کورد ناس���ێۆنی پارتی ژیانی ئ���ازادی کوردس���تان ( )P.J.A.Kرێزان جاوید لەدیمانەیەکی (ئاوێنەدا) بەبۆنەی س���اڵیادی دامەزراندن���ی ئ���ەو پارتەی رۆژهەاڵت���ی کوردس���تانەوە رایگەیاند: ل���ەدوای ش���ەڕی قەندیل ئاگربەس���ت راگەیاندراوەو ئەو ئاگربەستەش تائێستا بەردەوامە ،وتیشی :هیوادارین بەهەمان شێوە ئەو ئاگربەستە بەردەوامی هەبێت، بەاڵم دەوڵەتی ئێران فشارو گوشارەکانی بۆ سەر سیاسەتمەدارانی کوردو رۆلەکانی لەزیادبوندایە. رێزان جاوید ئاماژە بەلەس���ێدارەدانی چاالکوانانی گەلی کوردو سیاسەتمەدارانی دەکات‌و دەڵێ���ت :لەناوخ���ۆی ئێران���دا سیاسەتی پەتی سێدارەو قەدەغەکردنی نەورۆزو گرت���نو راونان���ی چاالکوانانی
ریکالم
رێزان جاوید له‌کاتی خوێندنه‌وه‌ی وتاردا له‌قه‌ندیل گەل���ی ک���وردو سیاس���ییەکان درێژەی هەیە ،وتیش���ی :ئەمان���ە لەگەلی ئێران قەب���وڵ ناکرێت ،چونک���ە لەپارچەکانی دیکەی کوردس���تان‌و لەباکورو رۆژئاواو باشور کێش���ەی کورد وا خەریکە بەرەو قۆناغێکی دیکە دەڕوات‌و دۆزی کوردیش
چارەسەربون بەخۆیەوە دەبینێت. بەوتەی رێزان جاوید پێویس���تە ئێران هەڵوێست نیش���انبدات‌و ئەو سیاسەتەی ئێس���تای لێ قەبوڵ ناکرێت ،وتیش���ی: پێویستە کێش���ەی کورد لەکوردستانی رۆژه���ەاڵت چارەس���ەربێت ن���ە پەژاک‌و
فۆتۆ :زمناکۆ ئیسماعیل
نەکورد لەرۆژهەاڵتی کوردستان کۆتایی یەت‌و تێکۆش���انیش ل���ەو پارچەیە هەر بەردەوامە. رێزان جاوید ئاماژەی بۆ ئەوەش���کرد: ئێم���ە بەس���ەدان ج���ار مادەم���ان پێشکەش���کردوە بەدەوڵەت���ی ئێ���ران
دەستنیش���انکردوەو کێش���ەکانمان بانگ���ەوازی دیالۆگم���ان ک���ردوە ،بەاڵم دەوڵەت���ی ئێران بەهی���چ جۆرێک وەک پێویس���ت وەاڵمی نەداوینەتەوە ،ئەگەر دەوڵەتی ئێ���ران وەک حیزبەکانی دیکە لەئێم���ە بڕوانێت هەڵەی���ە ،چونکە ئێمە لەبێهێزی بانگەوازی ئاشتیمان نەکردوە، بەڵکو لەوپەڕی هێزدا بانگەوازی ئاشتی‌و دیالۆگمان کردوە. لەب���ارەی هێ���زو قورس���ایی پ���ەژاک لەناوخۆی ئەو واڵتە رێزان جاوید ئەندامی کورد ناسیۆنی پەژاک ئاماژە بۆ ئەوەش دەکات ئەوان لەسەرتاسەری رۆژهەاڵتی کوردس���تان هێزیان هەیەو قورس���اییو خۆیان لەو ناوچانە سەلماندوە ،وتیشی: پێویستە ئێران ئامادەکاری بۆ چاکسازی ب���کات‌و هەڵبژاردنەکان���ی ئێرانی���ش لەئارادایە ،بەو مەبەس���تەش بەدەوڵەتی ئێ���ران‌و پاڵێوراوان���ی هەڵبژاردنەکانیان دەڵێین :ئ���ەو دەرفەت���ە بقۆزنەوەو بۆ چارەس���ەری گەلی کورد هەڵوێس���تیان هەبێ���ت ،ئەگ���ەر ه���ەر پاڵێوراوێک بۆ هەڵبژاردنەکان���ی ئێ���ران ئامادەبێ���ت چارەسەری کێشی کورد بکات لەناوخۆی ئەو واڵتە ئەوا ئێمە پشتگیری دەکەین، لەئەگەری رەوش���ی پێچەوانەشدا گەلی کورد ئامادە نییە بچێتە سەر سندوقەکانی دەنگدان‌و بایکۆتی دەکەین.
له‌ماوه ی مانگێكدا 20هه‌زار دۆالر له‌سلێمانی ده‌درێت به شڤان په‌روه‌ر هونه‌رمه‌ن���دی ناوداری كورد "ش���ڤان ی كه‌متر له‌مانگێكدا‌و په‌روه‌ر" لهم���اوه ی زیاتر له20 له‌دو بۆن��� هی جیاوازدا بڕ هه‌زار دۆالر وه‌رده‌گرێت. ی ئاوێن���ه ،س���لێمانی :به‌پێ��� ی ئاگادار شڤان په‌روه‌ر س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ی ی به‌ش���داریكردن ی رابردو به‌هۆ مانگ ی ی هه‌ڵه‌بج���هو وتن ی كاره‌س���ات له‌یاد ی ی 15ه���ه‌زار دۆالر گۆرانییه‌ك���دا ،بڕ پێدراوه. ی "ئێواره‌ی دوێنێش سه‌رچاوه‌كه وت ی ،4/8له‌چوارچێ���وه‌ی دابه‌ش���كردن خه‌اڵتی بل��� ه (ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د)دا ش���ڤان په‌روه‌ر یه‌كێك ب���و لهو پێنج ی ی نمونه‌ی كه‌س���هی كه وه‌ك كه‌سایه‌ت خه‌اڵته‌كه‌یان پێبه‌خشرا"، ی ی ك ه وه‌ك هونه‌رمه‌ند ئه‌م خه‌اڵته نمونه‌یی به‌ش���ڤان په‌روه‌ر به‌خش���را، ی لێدوانی س���ه‌رچاوه‌كه بریتیی ه به‌پێ ی ئاڵتون ل ه 5ه���ه‌زار دۆالر‌و دیارییه‌ك ی ئیبراهیم كه لۆگۆی خه‌اڵته‌كه‌و وێن ه ی پێوه‌یه ،كێشی ئه‌م دیاریی ه ئه‌حمه‌د شڤان په‌روه‌ر له‌ڕێوره‌سمی دابه‌شکردنی خه‌اڵتی بله‌دا ی سێ لیر‌ه زیاتره". ئاڵتونه له‌كێش
PUKMEDIA
ئاوێنه‌ی روداوه‌کان
تا و گرانه‌تا كه‌ریمه سور له‌لێدوانێك����ی به‌ڕێ����ز م����ه‌ال به‌ختی����اردا له‌كه‌ناڵی كه‌ی ئێن ئێنه‌وه كه گوایه تای هه‌ڵبژاردن له‌ئارادایه ،بۆ ئه‌م����ڕۆ ناكرێت الپه‌ڕه‌كانی مێژو هه‌ڵبده‌ینه‌وه كه‌مێ له‌ق����وڕی ژێ����ر به‌ڕه‌كه بخه‌ینه س����ه‌ر به‌ڕه‌ك����ه ،به‌اڵم به‌بیری به‌ڕێزی ئه‌هێنینه‌وه كه مێژو ههرچهنده ده‌س����ه‌اڵتداران ناتوان����ن بینوس����نه‌وه، هه‌ندێ راس����تی ونبك����هن یان بیش����ارنه‌وه ،هه‌مو ده‌سه‌اڵتی لوی����س له‌فه‌ره‌نس����ا نه‌یتوانی بیش����ارێته‌وه كاتێ����ك یه‌كێك له‌نه‌جیبزاده‌كانی ئ����هو زه‌مانه دانه‌ویه‌وه پانتۆڵكه‌ی لویس����ی هه‌ڵكرد تا ته‌ڕ نه‌بێت ،خه‌زوری دیكتاتۆره‌ك����هی به‌غدا چه‌ندین به‌رگ مێژوی تازه‌ی ده‌مه‌زه‌رد كرده‌وه ،ئێس����تا پولێكی قه‌ڵب ناكه‌ن. تێنه‌گه‌یش����تین به‌ڕێ����زی مه‌به‌ستی له‌تای هه‌ڵبژاردن بۆ كێ بو ،خه‌ڵك یان حیزبه‌كان؟ ئه‌گه‌ر مه‌به‌س����ت خه‌ڵك بێت، هه‌رچه‌ن����ده ناخۆش����ه ئه‌ندامی س����ه‌ركردایه‌تی حیزبێك گاڵته به‌خه‌ڵك بكات ،به‌اڵم با ئه‌مه‌یان بۆ خه‌ڵ����ك به‌جێبهێڵین ،ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستیش����ی خۆیو حزبه‌كانه ئ����هوه ت����ا نیی����ه گرانه‌تای����ه. گرانه‌تاش به‌پێ����ی لێكۆڵینه‌وه پزیشكییه‌كان له‌تا خه‌ته‌رتره، هه‌ندێجار نه‌خۆش����ه‌كه قس����ه ئه‌بزڕكین����ێو تێگه‌یش����تن لێی زه‌حم����ه‌ت‌و قورس����تر ئه‌بێت، ئهو قورس����ییه‌ش له‌وێدا به‌دی ده‌كرێت ،باش شته‌كانی نایه‌ته‌وه یاد ،با بیری به‌ڕێزی بخه‌ینه‌وه ئهو ئه‌ندامه‌ی س����ه‌ركردایه‌تی پ.د.ك كه له‌ته‌نیشت به‌ڕێزیه‌وه لێدوانی ئ����ه‌دا ل����ه‌دوای 16ی ئاب به‌نیاز بو چه‌ند ده‌س����تێك له‌سلێمانی به‌مشاری دیموكراتی ببڕێت����هوه ،دیاره هه‌ر به‌هه‌مان ئ����هو دیموكراتیه‌ته‌یه ،ئیراده‌ی گه‌لێكیشی پێده‌بڕنه‌وه. بۆی����ه ئه‌پرس����ین چ مانایه‌ك ده‌مێنێته‌وه ب����ۆ ئهو ئایدیایه‌ی یه‌كێتی له‌سه‌ر دامه‌زرا ،بۆ ئهو روب����اره خوێن����هی ڕژا له‌پێناو دیموكراتی‌و ئازادیدا ،پێیانبڵێین خۆینه‌كه‌تانمان فرۆش����ت ،یان بڵێ����ن خۆم����ان دیكتات����ۆر بۆ خۆمان دائه‌تاش����ین؟ فه‌رموتان "به‌دیلی كاك مه‌س����عود نییه"، س����ه‌یره حیزبێك یان وته‌بێژی حیزبێ����ك ئه‌وه‌ن����ده بێپ����ه‌روا س����وكایه‌تی به‌گه‌لێك بكاو بڵێ ئێوه پیاوێكتان تێدا نییه جگه له‌سه‌رۆكه‌كه‌ی پێشو ،له‌كاتێكدا واڵت هه‌ی����ه له‌هه‌ڵبژاردندا ژن ركه‌ب����ه‌ری ده‌كا ،ی����ان ئێم����ه مه‌به‌س����تمان زینده‌به‌چاڵكردنی ه����ه‌ر دیموكراس����ییه‌و به‌هه‌وه‌س����یش ،كێ ئه‌توانێ با قسه بكات؟ باشه وا ئه‌مجاره‌ش ئه‌مه‌تان بۆ چوه‌س����ه‌ر ،ئ����هی پاش دو س����اڵی تر چیم����ان پێئه‌ڵێن؟ ره‌نگ����ه ئه‌وس����ا به‌القرتێ����وه پێمانبڵێن ئه‌وسا تاتان لێهاتبو ئێس����تا ش����ێرپه‌نجه‌تانه ی����ا چاوه‌ڕوانبین تا ن����هوهی نوێی س����ه‌رۆك پێئ����ه‌گات‌و ده‌چێته س����ه‌ر عه‌رش؟ یاخود به‌ڕێزتان هه‌ڵبژاردن����ی له‌هه‌ڵمه‌ت����ی داهاتودا پێمانئه‌ڵێی س����ه‌رۆك پیربوه‌‌و نابه‌جێیه‌و عه‌یبه دڵی بش����كێنین له‌خۆی باش����ترمان ده‌ستناكه‌وێ. له‌كۆتایدا مه‌جبورتان كردین بڵێین ئه‌گه‌ر ت����ای هه‌ڵبژاردن له‌ناوابێت ئه‌وا ئێوه گرانه‌تاتانه، تازوه فری����ای خۆت����ان كه‌ون ئه‌گه‌ر خۆشتان نه‌زانن گرانه‌تا بێچاره‌سه‌ر ،ئاكامه‌كه‌ی چییه، ئه‌وا به‌په‌له خۆت����ان بگه‌یه‌ننه الی دكتۆرێك����ی سیاس����ی ت����ا چاره‌س����ه‌رێكی گونجاوت����ان بۆ دابنێ ده‌رمان����ی الكۆاڵن باوی نه‌ماوه.
هه‌نوکه
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
كۆتایی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم كۆتایی ماڵه‌باجێنه‌كه‌ی یهكێتیو پارتییه ئا :كامه‌ران محه‌مه‌د
به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه، پارتی دیموكراتی كوردستان ده‌یه‌وێت له‌ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بۆ مه‌سعود بارزانی مسۆگه‌ربكات ،ئه‌مه‌ش له‌پێناو ئهوهی زه‌مانه‌تی النیكه‌م 10 ساڵی تر بۆ مه‌سعود بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی هه‌رێم به‌ده‌ستبهێنێت، له‌به‌رامبه‌ریشدا یه‌كێتی نیشتمانی له‌گه‌ڵ پسپۆڕانی یاسایی له‌راوێژدایه‌و مه‌ترسییه‌كانی دانانه‌وه‌ی بارزانی له‌ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه تاوتوێ ده‌كات‌و له‌داهاتویه‌كی نزیكدا مه‌رجی خۆی ده‌بێت. فازی���ل میران���ی كارگێ���ڕی مه‌كته‌بی سیاس���ی پارت���ی له‌پڕێس كۆنفرانسه‌كه‌ی رۆژی 4/7له‌گه‌ڵ مه‌ال به‌ختیاردا ،رایگه‌یاند كه پارتی داوای درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی بۆ مه‌س���عود بارزانی نه‌كردوه ،به‌ڵكو داوای هه‌ڵبژاردن���هوهی س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كردوه. س���ه‌رچاوه‌یه‌كی نزیك له‌مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان، به‌ئاوێن���هی ڕاگه‌یاند كه ئه‌م لێدوانه‌ی فازڵ میرانی ،یه‌كێتی خستۆته به‌رده‌م مه‌ترس���ی پاوانكردنی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له‌الیه‌ن پارتییه‌وه بۆ ماوه‌یه‌كی دورودرێ���ژ" ،بۆی���ه ئێس���تا خه‌ریكی راوێژكردنه له‌گه‌ڵ پسپۆڕانی یاساییو پێیوایه ئه‌م داوایه‌ی پارتی ئه‌جندایه‌كی قوڵتری له‌پشته". له‌الیه‌ك���ی ت���ر ،گ���ۆران ئ���ازاد په‌رله‌مانت���اری یه‌كێت���یو ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی یاسایی په‌رله‌مان له‌لێدوانێكی بۆ ئاوێنه رایگه‌یاند ،كه درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم له‌ئێستادا به‌دو ش���ێوه ده‌كرێت ،یه‌كێكیان له‌ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی���ه ،ك���ه ئه‌مه‌ش مانای پێدان���ی خولێك���ی ت���ره ،دوه‌میش درێژكردنه‌وه‌ك���ه له‌ڕێگ���هی بڕیارێكی په‌رله‌مانیی���هوه ده‌بێ���ت ،كه ئه‌مه‌ش درێژكردن���هوهی خول���ی دوه‌مه ،نه‌ك پێدانی خولێكی تر ،وتیشی "له‌هه‌ردو حاڵه‌ت���دا ده‌بێ���ت یاس���اكه هه‌موار
بكرێته‌وه ،چونكه به‌پێی یاس���ا به‌ڕێز مه‌س���عود بارزان���ی ناتوانێ���ت خۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه ،به‌اڵم هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاس���اكه‌ش پێویس���تی به‌ته‌وافوق���ی سیاسی هه‌یه". سه‌رچاوه‌كه‌ی یه‌كێتی رونیكرده‌وه، كه ئه‌گه‌ر مه‌س���عود بارزانی له‌ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردن���هوه بكرێت���هوه س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م ،ئه‌وا النیكه‌م ،دو س���اڵی تر وه‌رده‌گرێت‌و دوای ئه‌م دو س���اڵه‌ش، له‌ڕێگه‌ی ده‌س���تورهوه ،ده‌توانێت دو خولی تر خۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه ،وتیشی "كه‌وات���ه تا 10س���اڵی ت���ر بۆ خۆی مسۆگه‌ركردوه ،كه جێگه‌ی قه‌بوڵكردن نییه ،به‌اڵم به‌درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌كه‌ی ب���ۆ دو س���اڵ به‌بڕی���اری په‌رله‌مان، مه‌سعود بارزانی ناتوانێت چیتر خۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه". به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه ،یه‌كێتی
ده‌نگنه‌دانی ئۆپۆزیسیۆن، شه‌رعییه‌تێكی الواز بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم دروست ده‌كات به‌نیازه پێشنیارێك بخاته به‌رده‌ستی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی ،داوای لێبكات كه ئه‌گ���ه‌ر پارتی پێداگیره لهس���ه‌ر دانانه‌وه‌ی س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردن ،ئه‌وا پێویس���ته مه‌سعود بارزانی به‌فه‌رم���ی رایبگه‌یه‌نێت دوای ئ���هم هه‌ڵبژاردنه چیت���ر خۆی كاندید ناكاته‌وه ،بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی تری ئۆپۆزیسیۆنیش گفتوگۆ ده‌كات‌و داوای زه‌مانه‌تی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی
ده‌ستورو هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌كه‌ن. په‌رله‌مانتاره‌ك���هی یه‌كێتی پێیوایه، له‌حاڵه‌ت���ی س���ه‌ركه‌وتنی داواك���هی پارتی ،مانایه‌ك بۆ دابه‌زین به‌لیستی جی���ا نامێنێت���هوه ،چونك���ه وه‌ك ئهو ده‌ڵێ���ت " یه‌كێت���ی كاندیدی بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم نیی���ه ،ناكرێت ملمالنێ���ی ئینتیخاب���ی بكه‌ی���نو داوا له‌خه‌ڵ���ك بكه‌ین ،ده‌نگم���ان پێبده‌ن وه‌ك لیس���تێكی س���ه‌ربه‌خۆو له‌والش
3
الیه‌نه ئیسالمییه‌كان ی نه‌بونه‌ته‌وه یه‌كالی
هه‌روه‌ه���ا وته‌بێ���ژی كۆمه‌ڵ���ی ئا :پێشه‌وا فایه‌ق ئیسالمی كوردستان "نازم عه‌بدوڵال" به‌ئاوێن هی وت ك ه "ئێم ه لهوبارهیهوه الیه‌نه ئیسالمییه‌كان ئاماژه بهوه ی خۆمان ی داوامان لێنه‌كراو‌ه هه‌ڵوێست ده‌كه‌ن ك ه هێشتا هه‌ڵوێست‌و بڕیار ده‌رببڕین ته‌نها پێشنیارێكه‌و كراوه، ی خۆیان سه‌باره‌ت به‌درێژكردنه‌وه ی به‌اڵم له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزیسیۆن ی مه‌سعود بارزان ی سه‌رۆكایه‌ت ماوه پێك���هوه بڕیارمان ده‌بێت" و "ئه‌گه‌ر یه‌كالیی نه‌كردوه‌ته‌وه. درێژیش بكرێته‌وه ئه‌وا قسه‌ی خۆمان پارتیو یه‌كێتی له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دان ده‌بێت". ی دیكه‌ش���هوه ،وته‌بێژی له‌الیه‌ك��� ك��� ه م���اوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ی ت���ر درێژبكه‌نه‌وه ،بزوتن���هوهی ئیس�ل�امی "ش���وان ب���ۆ دو س���اڵ ی ێ قه‌اڵدزێ���ی" له‌لێدوانێكیدا به‌ئاوێنه ب���ۆ ئ���هو مه‌به‌س���ته‌ش ده‌یانه‌و ره‌زامه‌ندی گۆڕان‌و ئیسالمییه‌كانیش وت "یه‌كێت���یو پارت���ی ،الیه‌نه‌كانی ێ به‌ده‌س���تبهێنن ،ب���ه‌اڵم تائێس���تا ت���ری جگه له‌ئۆپۆزیس���یۆن به ب الیه‌ن���ه ئیس�ل�امییه‌كان خۆی���ان (پا) داده‌نێن" . ی درێژ ئهو وتی "پێش���نیار‌و بڕیار ی ئهو ساغنه‌كردوه‌ته‌وه ك ه پشتگیری ی س���ه‌رۆكایه‌تی كردن���هوهی م���اوه پێشنیاره ده‌كه‌ن یان نا. له‌مب���ارهوه ،ئه‌ندام���ی مه‌كته‌بی هه‌رێ���م ،بڕیارێك���ی سیاس���ییه‌و ی پێویس���ت ه گفتوگۆی له‌سه‌ربكرێت، سیاس���ی یه‌كگرت���وی ئیس�ل�ام كوردس���تان "محه‌م���ه‌د ئه‌حم���ه‌د" ئێمه‌ش له‌كۆبون���هوهی داهاتودا ئهو ی وت "وه‌ك پرس ه تاوتوێ ده‌كه‌ین‌و وه‌اڵمیشمان له‌لێدوانێكی���دا به‌ئاوێن ه یه‌كگرتو كۆبونه‌وه‌مان كردوه له‌سه‌ر ده‌بێت". ی "به‌اڵم ده‌سه‌اڵت به‌یه‌كێتی وتیش ئهو پرس���هو بڕیارمان���داوه به‌پرس‌و ی له‌گ���ه ڵ و پارتییه‌وه هه‌رشتێك ئه‌بێت سه‌ره‌تا راوێژك���ردن‌و به‌هاوبه‌ش��� ی له‌ده‌رگای حزبه ئۆپۆزیس���یۆنه‌كان الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزیسیۆن هه‌ڵوێست ی ده‌ده‌ن ،پێیانوای ه الیه‌نه‌كانی دی بێ خۆمان رابگه‌یه‌نین‌و هێشتا یه‌كالی (پا)ن". نه‌بوینه‌ته‌وه". بڵێین تكایه بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌نگ به‌مه‌س���عود بارزانی بده‌ن ،ئه‌مه جگه له‌وه‌ی ره‌شنوسی ده‌ستور تا خولێكی تر ناتوانرێت بخرێت���ه ده‌نگدانه‌وه ". هه‌ر وه‌ك وتیشی "پێویسته رێككه‌وتن بكرێت‌و نه‌هێڵن فه‌راغی یاسایی دروست ببێت .س���ه‌رۆكی هه‌رێمیش ،سه‌رۆكی هه‌مو حزبه‌كانی هه‌رێمه ،بۆیه ده‌بێت ڕای ئه‌وانی���ش فه‌رام���ۆش نه‌كرێت، چونك���ه ده‌نگنه‌دانی ئۆپۆزیس���یۆن،
شه‌رعییه‌تێكی الواز بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم دروس���ت ده‌كات‌و خ���ودی دانانه‌وه‌ی س���ه‌رۆكی هه‌رێم چ به‌درێژكردنه‌وه‌ی خول���ی دو بێت ،كه یه‌كێت���ی داوای كردوه ،چ له‌ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه بێت كه داخ���وازی پارتییه ،له‌هه‌ردوكیاندا پێویس���تی به‌س���ازانی نیش���تمانیو ته‌وافوقی گش���ت الیه‌نه سیاسییه‌كان هه‌یه ،چونكه سه‌د ده‌رسه‌د ره‌هه‌ندی نیشتمانی هه‌یه".
یهكێتیو پارتی نابێت هاوپه‌یمانی ستراتیژی له‌گه‌ڵ هیچ الیه‌نێكی تردا ببه‌ستن
"پارتی ئاماده‌بو پارێزگاری هه‌ولێریش بدات به‌یه‌كێتی" جه‌وه���ه‌ری رێككه‌وتن بۆ قۆناغی دوای ئا :سان هه‌ڵبژاردن". ئهو سه‌رچاوه‌یه ئاماژهی بۆ ئه‌وه‌كرد له‌هه‌فته‌ی رابردو له‌چه‌ند كه یه‌كێك ل���هو خاڵ���ه گرنگانه‌ی كه كۆبونه‌وه‌یه‌كدا پارتیو یه‌كێتی هه‌ردوال رێككه‌وتون له‌سه‌ری بۆ ئهوهی بۆ هه‌ڵبژاردن له‌سه‌ر زۆر خاڵ له‌ئاینده‌دا واته دوای هه‌ڵبژاردن زامنی رێككه‌وتون ،به‌اڵم تائێستا ئهو ئ���هوه بكه‌ن ك���ه هه‌ردو هێ���ز پێكه‌وه رێكه‌وتنه ئاشكرا نییه ،هه‌نگاوه‌كانی هه‌ردوال دوای ئهو كۆبونه‌وانه هه‌ندێك كاربكه‌ن "هه‌ردوال رێككه‌وتون لهس���ه‌ر ئهوهی كه هیچ الیه‌كی���ان رێككه‌وتنی له‌رێككه‌وتنه‌كه‌ی ئاشكراكردوه، س���تراتیژی له‌گ���هڵ الیه‌نه‌كان���ی ت���ر ئهو هه‌واڵ‌و راپۆرتانه‌ی ناوبه‌ناو نه‌كه‌ن". له‌میدیای ئه‌هلی‌‌و ئۆپۆزیسیۆنیشه‌وه به‌پێی ئهو زانیارییانه پارتیو یه‌كێـتی باڵوده‌كرێنه‌وه هه‌ندێك بڕگه‌ی تری رێككه‌وتون لهس���ه‌ر ئ���هوهی كه جارێ ئاشكراكردوه ،رۆژنامه‌ی ئاوێنه ت���ا هه‌ڵبژاردن پێك���هوه كاربكه‌ن هیچ كۆمه‌ڵێك خاڵی ئهو رێككه‌وتنه‌ی كێشه‌‌و ناكۆكییه‌ك لهنێوان خۆیاندا زه‌ق زانیوه گرنگترینیان "یه‌كێـتی‌‌و پارتی نه‌كه‌نه‌وه .هه‌روه‌ها رێككه‌وتون له‌كاتی رێككه‌وتون كه نابێت هیچیان له‌گه‌ڵ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردن‌و رۆژی هه‌ڵبژاردندا هیچ الیه‌نێكی تردا بچنه رێككه‌وتنی گیرگرفت ب���ۆ هه‌ڵمه‌ت���ی هه‌ڵبژاردنی ستراتیژییه‌وه"( .مه‌به‌ست له‌الیه‌نی یه‌كتری‌‌و كاندیده‌كانی یه‌كتر دروس���ت تر ،الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزیسیۆنه). نه‌كه‌ن .س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه ئاماژهی ب���ۆ ئهوه ك���رد كه هه‌رچ���ی یه‌كێتییه "نابێت پارتیو یه‌كێـتی هیچ كارئاس���انی بۆ هه‌ڵمه‌ت���ی هه‌ڵبژاردنی رێككه‌وتنێكی ستراتیژی له‌گه‌ڵ پارت���یو كاندیده‌كانی���ان ده‌كات ل���هو الیه‌نه‌كانی تر بكه‌ن" س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار له‌كۆبونه‌وه ناوچه‌یه‌ی به‌سه‌وز ناس���راوه ،هاوكات به‌رده‌وامه‌كانی س���ه‌ركردایه‌تی پارتیو پارتیش هه‌مان كارده‌كات لهو ناوچه‌یه‌ی یه‌كێتییه‌وه كه وا دو هه‌فته‌یه لهس���ه‌ر به‌زه‌رد ناس���راوه .سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه هه‌ڵبژارده‌كان���ی هه‌رێ���م چڕبۆت���هوه ،باس���ی لهوه كرد كه هه‌ردو الیه‌ن فشار به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د " پارت���یو ده‌خه‌نه س���ه‌ر ئۆپۆزیس���یۆن(گۆڕان، یه‌كێت���ی ئه‌گه‌ر پرۆس���هی هه‌ڵبژاردن یه‌كگرت���و ،كۆم���هڵ) له‌سه‌رتاس���ه‌ری لێی���ان تێكنه‌دات لهس���ه‌ر زۆر بابه‌تی هه‌رێ���م‌و بۆ ئه‌وه‌ش هه‌ماهه‌نگی ده‌كه‌ن
له‌گه‌ڵ یه‌كتردا. به‌پێی ئهو زانیارییانه‌ی ده‌ست ئاوێن ه كه‌وتون ،له‌به‌ر رۆش���نایی ئهو بڕگه‌یه‌ی كه هه‌ردوال رێككه‌وتون لهس���ه‌ر ئهوهی هاوپه‌یمان���ی س���تراتیژی له‌گ���هڵ هیچ الیه‌نێكی تر نه‌به‌س���تن ،لهم حاڵه‌ته‌دا پارت���یو یه‌كێت���ی دوای هه‌ڵبژاردن كه وابڕی���اره به‌لیس���تی جیا به‌ش���داربن، جارێكی تر كۆده‌بن���هوهو هه‌ریه‌ك به‌و رێ���ژه ده‌نگه‌ی هێناویه‌ت���ی ئیتالفێكی نوێی حكومی پێكده‌هێنن. به‌پێی بۆچونی سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه ئه‌م رێككه‌وتنه یه‌كێتی ده‌به‌ستێته‌وه‌‌و ناتوانێـت رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ هیچ الیه‌نێكی ت���ردا بكات" به‌م پێی���ه‌ش رێككه‌وتنی ده‌باش���انی نێوان گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی كه به‌ئاماده‌بون���ی تاڵه‌بانی‌‌و نه‌ش���یروان مس���ته‌فا گرێدرا ،ه���ه‌ر به‌ئیمزاكراوی ده‌مێنێت���هوه به‌بێ ئهوهی بچێته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه ،به‌تایبه‌تی مه‌سه‌له‌ی گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌س���تور‌و ئهو یاس���ایانه‌ی ره‌هه‌ندی نیشتمانییان هه‌یه". لهو كۆبونه‌وانان���ه‌دا پارتیو یه‌كێتی رێككه‌وتبون كه هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م بۆ ماوه‌ی���ه‌ك دوابخرێت‌و ته‌نها هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌م���ان‌و ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان بكرێن ،بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش لیژنه‌ی���ه‌ك له‌ه���ه‌ردوال پێكهێن���را بۆ س���ه‌ردانی حیزبه‌كانی ئۆپۆزیس���یۆن تا راو ره‌زامه‌ن���دی ئه‌وانیش وه‌ربگرن،
به‌اڵم له‌ناكاو پێش هیچ پێش���ینه‌یه‌ك به‌وته‌ی س���ه‌رۆكی كۆمیس���یۆنی بااڵ ی هه‌ڵبژاردن���ه‌كان له‌به‌غدا سه‌ربه‌س���ت مس���ته‌فا رۆژی 4-8به‌میدیاكان���ی ی له‌سه‌رۆكی هه‌رێم راگه‌یاند كه نامه‌یه‌ك بارزانییه‌وه به‌ده‌س���ت گه‌یشتوه‌‌و داوا ده‌كات كه هه‌ڵب���ژاردن له‌واده‌ی خۆیدا ئه‌نجام بدرێت. "پارتی ئاماده‌ی پێدانی پارێزگاری هه‌ولێرش بوه به‌یه‌كێتی" سه‌رچاوه ئاگاداره‌كه‌ی ئاوێنه باسی لهوه كرد ك���ه له‌زنجیره كۆبونه‌وه‌كانی هه‌فته‌ی رابردوی نێوان پارتیو یه‌كێتی، پارتی داوای له‌یه‌كێت���ی كردوه ئه‌گه‌ر ئه‌وان رازیبن‌و به‌یه‌ك لیس���ت به‌شداری هه‌ڵبژاردن���ه‌كان بكه‌ن ئه‌وا س���ه‌رجه‌م پۆس���ته‌كانی حكومه‌ت‌و پارێزگاكانیان به (نیو -به‌نیو) وات��� ه فیفتی -فیفتی له‌گه‌ڵدا دابه‌ش ده‌كه‌ن. سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه باسی لهوه كرد ك���ه ته‌نانه‌ت پارتی ئام���اژه‌ی بۆ ئهوه ك���ردوه كه ئه‌وان ئام���اده‌ن پارێزگاری هه‌ولێری���ش ب���ده‌ن به‌یه‌كێت���ی ،به‌اڵم به‌یه‌ك لیس���ت هه‌ردوال به‌ش���داربن" ، یه‌كێتی ره‌تیكردۆته‌وه". به‌پێی ئهو زانیارییانه ئه‌گه‌ر ئه‌مجاره پارتیو یه‌كێتی پێكه‌وه به‌یه‌ك لیس���ت به‌ش���داری هه‌ڵبژاردنه‌كانیان بكردایه، ئه‌وا ت���ا راده‌یه‌كی به‌رچاو له‌وه‌رگرتنی
یه‌كێتی كارئاسانی پارتیو یه‌كێتی بۆ هه‌ڵمه‌تی رێككه‌وتون كه هه‌ڵبژاردنی پارتیو هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ كاندیده‌كانیان ماوه‌یه‌ك دوابخرێت‌و ده‌كات لهو ناوچه‌یه‌ی به‌سه‌وز ته‌نها هه‌ڵبژاردن ی ناسراوه ،هاوكات په‌رله‌مان‌و پارتیش هه‌مان ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان بكرێن كارده‌كات پۆس���ته‌كان "پێگ���هی یه‌كێت���ی ل���هم حكومه‌ت‌و ئیداره‌یه‌ی ئێستا به‌رفراوانتر ده‌بو". هه‌رێمی كوردس���تان لهس���اڵی 2005 له‌گه‌ڵ عێراق هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌مان‌و پارێزگاكانی تێدا ئه‌نجامدرا ،لهس���اڵی 2009ش���دا س���ه‌رله‌نوێ هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌مانی كوردستان‌و سه‌رۆكی هه‌رێمی تێدا ئه‌نجامدرا‌و بۆ یه‌كه‌مینجار هه‌رسێ
هێزی ئۆپۆزیسیۆن (گۆڕان‌و یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی‌‌و كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی) وه‌ك س���ێ فراكسیۆنی ئۆپۆزیس���یۆن هاتنه په‌رله‌مانی كوردس���تانه‌وه .مه‌س���عود بارزانی���ش ب���ۆ دوه‌مج���ار هه‌ڵبژێردرا به‌س���ه‌رۆكی هه‌رێم كه جاری یه‌كه‌میان له‌په‌رله‌مان���هوه هه‌ڵبژێ���ردرا‌و دوه‌مجار به‌راس���ته‌خۆ لهالی���هن هاواڵتیان���هوه هه‌ڵبژێردرا.
4
هەنوکە
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
شیعه به‌بارزانییان وت: ئه‌گه‌ر ماڵ جیاده‌كه‌نه‌وه فه‌رمون با به‌ئاشتی بیكه‌ین ئا :ئاوێنه له‌كۆبونه‌وه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم بارزانی له‌گه‌ڵ وهزیرو ئه‌ندام په‌رله‌مانه كورده‌كانی به‌غدا بڕیاردرا جارێ نوێنه‌رانی كورد نهگهڕێنهوه بۆ به‌غدا بۆ به‌شداریكردن له‌كۆبونه‌وه‌كانی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و په‌رله‌مانی عێراق ،سه‌رچاوه‌یه‌كیش ئاماژهی بۆ ئه‌وه‌كرد بڕیاره‌كه به‌و شێوه‌یه كه "به‌ده‌ستی به‌تاڵ نهگهڕێنهوه ،به‌ڵكو واجوانتره كه ده‌ستكه‌وتێك ئه‌گه‌ر مانه‌وه‌یش بێت مسۆگه‌ر بكرێت ئینجا بگه‌ڕێنه‌وه". پهرلهمانتارو وه‌زیره‌كان جارێ ناگه‌ڕێنه‌وه به‌غدا رۆژی دوش���ه‌ممه له‌هاوینه‌ه���ه‌واری پیرمام س���ه‌رله‌نوێ س���ه‌رۆكی هه‌رێم له‌گ���هڵ نوێنه‌ران���ی ك���ورد له‌به‌غ���دا كۆبون���هوه بۆ گوێگرتن ل���هو مژارانه‌ی لیژنه‌ی گه‌اڵڵه‌كردنی هه‌ڵوێستی هه‌رێم له‌گ���هڵ به‌غدا ئام���اده‌ی كردبون ،لهو كۆبونه‌وه‌ی���ه‌دا بڕیاردرا ك���ه نامه‌یه‌كی گش���تی لهس���ه‌ر داواكارییه‌كانی كورد ئاماده بكرێ���ت‌و وه‌فدێك له‌گه‌ڵ خۆیدا بیب���ات بۆ به‌غ���داو له‌وێ س���ه‌رله‌نوێ درێژه بده‌ن���هوه ب���ه كۆبونه‌وه‌كانیان له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانی نیش���تمانیو الیه‌نه عێراقییه‌كان���ی ت���ر ،س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئ���اگادار ئام���اژه‌ی بۆ ئهوه ك���رد كه پێده‌چێ���ت كۆتایی ئ���هم هه‌فته‌یه ئهو وه‌فده سه‌ردانی به‌غدا بكات. س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێستی كۆبونه‌وه‌كه لهم���ه‌ڕ گه‌ڕان���هوه ی���ان نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی
فۆتۆ :سایتی هه‌رێم
بارزانی له‌کۆبونه‌وه‌کانی له‌گه‌ڵ پهرلهمانتارو وه‌زیره کورده‌کان هه‌میشه ده‌ڵێت مالیکی خۆی بۆ شه‌ڕی هه‌رێم ئاماده ده‌کات
ده‌یخات���ه به‌رباس له‌گه‌ڵ به‌رپرس���انی هاوپه‌یمانی شیعه. س���ه‌باره‌ت ب���ه‌ڕای بارزان���ی ل���هو كۆبونه‌وانه‌ی له‌سه‌ر كێشه‌كانی به‌غدا‌و هه‌ولێ���ر ئه‌نجامدراوه ،س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه ئاماژهی بۆ ئهوه كرد كه هه‌میشه بارزانی جه‌ختی له‌سه‌ر ئهوه كردۆته‌وه ك���ه مالیكی خۆی بۆ ش���ه‌ڕی هه‌رێمی كوردستان ئاماده ده‌كات‌و له‌ئاینده‌شدا ئهو شه‌ڕه ده‌كات. ئهو س���ه‌رچاوه‌یه ئام���اژه‌ی بۆ ئهوه كرد كه تائێس���تا هه‌ڵوێس���تی الیه‌نه كوردییه‌كان به‌وانه‌ی ناو هاوپه‌یمانی‌‌و دهرهوهی هاوپه‌یمانییش یه‌كهه‌ڵوێسته، سه‌رباری تێڕوانینی جیاو هه‌ندێك ورده هه‌ڵوێس���تیش" به‌اڵم تائێستا یه‌كتریان نه‌بڕیوه".
وه‌فده‌كه‌ی هاوپه‌یمانی شیعه چیان به‌بارزانی وت؟ وه‌فدێكی گرنگی هاوپه‌یمانی ش���یعه رۆژی 4 -3كه پێكهاتبو له‌ش���ێخ خالید عه‌تییه ،جێگری س���ه‌رۆكی هاوپه‌یمانی نیش���تمانی ،هادی ئه‌لعام���ری وه‌زیری گواس���تنه‌وه‌ی حكومه‌تی فیدراڵ ،تاریق نه‌جم ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس���ی حزبی ده‌عوه‌ی ئیسالمی ،سه‌ردانی بارزانییان كرد ،به‌پێ���ی زانیارییه‌كانی ئاوێنه لهو سه‌ردانه‌دا ،بارزانی پێی راگه‌یاندون كه پێویسته بگه‌نه لێكتێگه‌یشتنی هاوبه‌ش، ی���ان جیابون���هوهی هه‌رێ���م به‌گفتوگۆ، ئه‌گه‌ر ئه‌م دوانه ئه‌نجام نه‌درێت ش���ه‌ڕ به‌رپا ده‌بێت. وه‌فده‌كه‌ی هاوپه‌یمانی شیعه سه‌ره‌تا جه‌ختیان لهس���ه‌ر ئ���هوه كردۆته‌وه كه
کۆبونه‌وه‌ی سه‌رۆکی هه‌رێم له‌گه‌ڵ الیه‌نه سیاسییه‌کان نوێنه‌رانی ك���ورد بۆ ناو كۆبونه‌وه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق‌و ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران، كۆبونه‌وه‌ك���ه بڕیاری���داوه ك���ه جارێ هه‌ڵوێس���ته‌كه وه‌ك خۆی بمێنێته‌وه‌و په‌رله‌مانت���ارو وه‌زی���ره ك���ورده‌كان نهگهڕێنهوه به‌غدا. س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێن���ه ئام���اژه‌ی بۆ ئ���هوه كرد ك���ه نوێنه‌ران���ی كورد له‌په‌رله‌مانی عێراق كار بۆ ئهوه ده‌كه‌ن ك���ه ئه‌گه‌ر گهڕانهوه بۆ كۆبونه‌وه‌كان " النیكه‌م یاداش���تێك ،یان به‌یاننامه‌یه‌ك به‌الیه‌ن���ی ش���یعه‌‌و الیه‌نه‌كان���ی تری په‌رله‌مانی عێراق ئیمزا بكه‌ن ،كه چیتر پره‌نسیپی ته‌وافوق له‌په‌رله‌مانی عێراق نه‌ش���كێنرێت ،هه‌روه‌ك له‌مه‌س���ه‌له‌ی بودجه‌دا شكێنراو‌و له‌مێژه له‌حكومه‌تدا شكێنراوه".
به‌پێی ئ���هو زانیارییان���ه پێده‌چێت له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا له‌گه‌ڵ ده‌ستكردن به‌گفتوگۆكان‌و چونه پێش���ی س���ه‌ره‌تا ئه‌ندام په‌رله‌مانه كورده‌كان بگه‌ڕێنه‌وه بۆ كۆبونه‌وه‌كانی په‌رله‌مانی عێراق. س���ه‌باره‌ت ب���هو وه‌ف���ده‌ی ده‌چێته به‌غ���دا ،به‌پێی زانیارییه‌كان ئهو وه‌فده نامه‌یه‌كی گشتی له‌گه‌ڵ خۆیاندا ده‌به‌ن "چوارچێوه‌یه‌ك���ی گش���تی ده‌بێ���ت‌و ئیستفزازیی نابێت‌و رون‌و ئاشكرا ده‌بێت‌و چه‌ندی���ن داخوازی له‌خ���ۆی ده‌گرێت". سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه باس لهوه ده‌كات لهو نامه‌یه‌دا داوای "ته‌عدیلكردنی یاسای بودجه ،هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئۆپه‌راسیۆنی دیجله ،كێشه‌ی پێشمه‌رگه" له‌سه‌ره‌تای گفتوگۆكان���دا ده‌بێت‌و دواتر كێش���هی نه‌وت‌و مه‌س���ه‌له‌ی م���اده‌ی 140كورد
پێویست به‌ناردنی نامه ناكات (ئاماژه‌یه بۆ نام���ه چاوه‌ڕوانكراوه‌ك���هی كورد بۆ به‌غدا) ،ئه‌وان هاتون بۆ ئهوهی لهس���ه‌ر هه‌مو كێشه‌كان گفتوگۆ بكه‌ن. سه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه ئاماژهی بۆ ئهوه كرد كه وه‌فدی ش���یعه ل���ه‌زاری هادی ئه‌لعامرییه‌وه به‌ڕاش���كاوانه به‌كوردیان وت���وه كه "ئه‌گ���ه‌ر بتانه‌وێ���ت ماڵیش جیابكه‌نه‌وه بۆ به‌ش���ه‌ڕ ئه‌نجام بدرێت، ه���ه‌ر ده‌كرێ���ت به‌لێكتێگه‌یش���تن ئهو كاره‌ش ئه‌نجام بده‌ین". به‌پێ���ی هه‌ندێك زانی���اری له‌میانه‌ی قسه‌كانی ئهو وه‌فده‌دا به‌كوردیان وتوه كه ئێوه له‌به‌غداش به‌شداری كۆبونه‌وه‌كه نه‌ب���ون ك���ه ئ���ه‌وان بڕیاریان لهس���ه‌ر رێژه‌ی له %17بودج���هی هه‌رێم داوهو لهو رۆژه‌ش���هوه كه ئ���ه‌وان هاتونه‌ته‌وه كوردستان به‌رێكوپێكی بودجه‌كه ده‌گاته كوردستان‌و وتویانه "ئهوه دۆسته‌كانتان بون له‌لیستی عێراقییه كه نزیكه‌ی 58 ئیمزایان كۆكردبوه‌وه بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی رێژه‌ی له %17كه". لهس���ه‌ره‌تای مانگ���ی ن���ه‌ورۆزه‌وه به‌هۆی نه‌دان���ی بودجه‌ی كۆمپانیاكانی نه‌وت���ی هه‌رێم���هوه ،په‌رله‌مانت���اران‌و وه‌زیره كورده‌كان���ی حكومه‌تی به‌غدا، كش���انه‌وه بۆ هه‌رێ���م‌و وا ماوه‌ی مانگ زیاتره له‌كوردستان ماونه‌ته‌وه‌‌و تائێستا سه‌رباری هاتنی وه‌فدێكی بااڵی شیعه بۆ الی سه‌رۆكی هه‌رێم ،به‌اڵم كێشه‌كان هه‌روه‌ك خۆیان ماونه‌وته‌وه ،پێشبینی ده‌كرێت كۆتایی ئه‌م هه‌فته‌یه وه‌فێكی ك���ورد بچێته به‌غ���دا ب���ۆ كردنه‌وه‌ی ده‌روازه‌یه‌ك به‌روی كێش���ه ئاڵۆزه‌كانی نێوان هه‌ردوالدا.
مه‌الكان بازاڕی فه‌توا گه‌رم ده‌كه‌ن لێدوانی به‌شێک له‌پیاوان ی ئایینی بێ سه‌ره‌و به‌ره‌ی ی پێوه دیاره ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم ئه‌حمه‌د ی ئه‌مڕۆژان ه مه‌الكان قاره‌مان ی ی تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌ت په‌یجه‌كان فه‌یسبوكن ،مه‌الیه‌ك سه‌یركردنی تۆم‌و جیری به"فسق"و حه‌رام ناوده‌با‌و مه‌الیه‌كی دیكه‌ش "جه‌ژنی نه‌ورۆز‌و سه‌ری ساڵ" ،مه‌الیه‌كیش بێباكان ه "خاك‌و نیشتمان‌و هه‌مو كورد ده‌كات ی ی كوڕ به‌قوربانی پێاڵوه‌كانی عومه‌ر خه‌تاب" ،راگری په‌یمانگای زانست ه ئیسالمییه‌كان به‌هۆی گه‌رمبونی ئه‌م ی بازاڕی فه‌توادانانه‌وه ده‌ڵێت "زۆربه وتارو لێدوانی پیاوه ئاینییه‌كان ئێستا ێ سه‌ره‌و به‌ره‌یی پێوه دیاره". ب دكتۆر سه‌باح به‌رزنجی پهرلهمانتارو كوڕی پێش���ه‌وای كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی، ی ی ئ���هوهی پیاوێك پێیباش���ه لهب���ر ی ی���ان مه‌الیه‌ك بچێته س���ه‌ر ئایین��� مینبه‌رێك‌و بۆ خ���ۆی فه‌توای حه‌اڵڵ‌‌و ی فاڵن‌و فیساره شت بدات حه‌رامكردن ی خه‌ڵكدا ،وا باشه ك ه ئه‌م كاره به‌گوێ له‌لیژنه‌ی ب���ااڵی فه‌ت���وا وه‌ربگیرێت، ی چونك���ه فه‌توادان مه‌رج‌و پێداویس���ت تایبه‌ت به‌خۆی هه‌یه. ئهو ده‌ڵێت "له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نیم ،هیچ ی كه‌سێك بچێته سه‌ر مینبه‌رو بۆ خۆ فه‌توا بدات". دكتۆر س���ه‌باح جه‌غت لهوه ده‌كات ك ه پێویسته مه‌س���ائیله شه‌رعییه‌كان له‌گ ه ڵ پێشكه‌وتنی كاتدا وێك بێته‌وه، ی "مه‌س���ائیلی شه‌رعی ده‌بێت ئهو وت له‌گه ڵ تێپه‌ڕینی كاتدا بچێت ه پێشه‌وه‌و ره‌چاوی ش���وێن‌و كات‌و بابه‌ت بكات، چونك ه ش���ه‌ریعه‌ت ب���ۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و خزمه‌تك���ردن به‌كۆمه‌ڵ���گاو مرۆڤه‌كان هاتوه‌‌و ده‌بێت مینبه‌ر به‌كاربهێنرێت بۆ خزمه‌تكردن به‌واڵت‌و نیش���تمان‌و هه‌مو مرۆڤایه‌تی". ئه‌م ه له‌كاتێكدای ه كه له‌ڕوی مێژوییه‌و‌ه زۆربه‌ی س���ه‌رچاوه‌كان ئام���اژه بهوه ی ده‌كه‌ن ك ه له‌ئیسالمدا ،وه‌ك ئاینه‌كان ی دیك���هی مه‌س���یحی‌‌و جوله‌كه چینێك ی تایبه‌ت به‌كه‌نیس���هو "ئه‌كلی���رۆس" دێر‌و كنێس���ت نییهو كارێ���ك نییه ك ه
ی دامهزراوه ی ئایینی پێویست به‌نوێبونه‌وه‌یه، ی بۆ ئهوه ی بتوانێت له‌ڕه‌وت ی گۆڕانكارییه‌كان ژیان دوانه‌كه‌وێ ئابڕویی‌‌و روڕه‌شی‌‌و ریس���واییه ،ئه‌م ه ی وایكردوه كه ئێستا له‌زۆرێك له‌واڵتان ئیس�ل�امیدا ئهو ده‌نگ‌و داخوازیی ه به‌ر ی ی ئایین ێ ده‌كه‌وێت كه "دامهزراوه گو ی ی به‌نوێبونه‌وه‌یه ،بۆ ئهوه پێویس���ت ی گۆڕانكارییه‌كانی ژیان بتوانێت له‌ڕه‌وت ی دوانه‌كه‌وێ‌‌و باشترو كاراتر په‌یامه‌ك ه بگه‌یه‌نێت". ی ئاماژه بهوه دكتۆر س���ه‌باح به‌رزنج ی ده‌كات ك ه پێویس���ت ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی ی ئایین ی رێ���ز له‌مامۆس���تایان فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د گش���ت نوێژکردنی جه‌ماعه‌ت له‌مزگه‌وتێکدا بگیرێت ،به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ریشدا ده‌بێت ی ی هه‌ست ی ره‌چاو ی مامۆس���تایانی ئایین ی رۆژنامه‌وان ی وایه ،وه‌ك���و لێدوانێك��� ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی كوردستان لهس���ه‌ر تۆڕ ی ئایین ی چه‌ندین پی���او ی ئایینی له‌ئیس�ل�امدا هه‌ڵكه‌وتن��� م���هالو پیاوێك��� ی ی پڕ وای���ه ،ناچێته خان هی فه‌تواوه ،چونك ه خه‌ڵك���ی بك��� هنو لهس���ه‌ر بنه‌مایه‌ك ی دژ به‌ئیستیبداد‌و خوێنڕێژان فه‌یس���بوك ،زۆرتری���ن كۆمێنت��� ی جوامێر ی ئاسای پێیهه‌س���تێت‌و موس���ڵمانێك ی ی ههیهو دیاریكراو وتاره‌كانیان دابڕێژن‌و ره‌چاو ی خ���ۆ فه‌توا یاس���او رێس���ا ی ئهو له‌مێژودا ،به‌اڵم هێشتا به‌رده‌وام ئه‌وان له‌گاڵته‌و توانجیان لێده‌درا. نه‌توانێ بی���كات ،ته‌نانه‌ت زۆربه ی كۆمه‌ڵگا بكه‌ن ،ئه‌گه‌ر ی بدرێت‌و پێویستییه‌كان ی شه‌رع ی زانس���ت ه ده‌بێت له‌سه‌ر بنه‌ما ی په‌یمان���گا راگ���ر كارانه‌ش "ژن"یش ده‌توانێت بیانكات ،وه‌ك به‌شێك له‌سیسته‌می حوكمڕانی‌‌و ی ی ئایین نا هه‌ندێك وتاری مامۆس���تا ی سیاس���یو ئیسالمییه‌كان "دكتۆر محه‌مه‌د عه‌بدواڵ له‌سه‌رچاو‌ه بگه‌ڕێین بیدۆزینه‌وه". ی هه‌ژمونگ���ه‌ر زۆرێك لهو س���ه‌رچاوان ه پێیانوای ه ك ه ئامرازێك��� ی كه به‌رده‌وام جێی تێبینییه. یه‌كێك ل���هو گرفتانه ی ی له‌بنه‌ڕه‌تدا كۆمه‌اڵیه‌تی سه‌یركراون ،هه‌ندێكیشیان پێنجوێنی" پێیوایه ئه‌م رۆژان ه كه بازاڕ پۆستی مه‌ال‌و پیاوی ئایین ئهو وتی "هه‌مو كه‌س���ێك پێویست ه ی گیرۆد‌ه ی مه‌الكان گه‌رمه ،كۆمه‌ڵگا ئیسالمییه‌كان پێوه ی سه‌یر ی فه‌توا‌و لێدوان ی به‌هۆی دابڕانیانه‌و‌ه له‌گۆڕانكارییه‌كان "بدعه"یه‌كی ده‌س���ه‌اڵتدارانی سیاس ی به‌به‌رپرس���یارێتییه‌و‌ه هه‌ڵس���وكه‌وت‌و ی بون ،ئ���هوه ب���وه ك ه لهم س���ااڵن ه ێ ئاگاییانه‌و‌ه له‌فه‌لس���ه‌فه‌و "بێ سه‌ره‌و به‌ره‌ییه‌ك به‌وتار‌و لێدوان ی دنیا‌و ب��� ی بو ك���ه به‌ناو ئه‌م���ه‌وی‌‌و عه‌باس��� ی ی قس ه بكات ،له‌پێشیانه‌و‌ه مامۆستایان ی خۆ ئایینه‌وه حوكمیان كردو پێویس���تیان حیكم���ه‌ت‌و كۆمه‌ڵناس���ی ،ك��� ه دێن زۆرێك له‌مامۆستایانی ئاینییه‌و‌ه دیاره ،دواییدا هه‌میش��� ه پیاوی ئایین ی ئه‌وانیش ده‌یكه‌ن كردوه به‌چاودێر‌و پاس���ه‌وان به‌س���ه‌ر ئایینی ،ئینجا رۆژنامه‌نوس‌و نوسه‌ران‌و ی ئهو قسانه ی ئاسمان‌و خواوه" ،ئه‌مڕۆ نه‌هی" زۆرب ه به‌و بوه س���ود لهو توێ���ژه وه‌ربگرن‌و به‌ناو ی دی ،چونك ه پێویس���تمان ی خۆیان هه‌مو ئه‌وان ی گش���تیو ئ���هوه ی فه‌تواوه‌و زیاتر قس���هو ئه‌خالق��� ی ده‌ك���هن ،زی���ان به‌ئایی���ن ده‌گه‌یه‌نن .ناچن���ه خانه ی كردنیان���هوه به"مۆزه‌ف" له‌ڕێگ���ه ی ی كۆمه‌اڵیه‌ت پێیده‌ڵێ���ن "فه‌زیل���ه" ،ب���ه‌ده‌ر ل���هم به‌ڕاگرتن���ی هاوس���ه‌نگ ی شه‌خسی خۆیانه. ی را حكوم���هت ش���ه‌رعیه‌ت به‌ده‌س���ه‌اڵتی هه‌ربۆی ه له‌ڕۆژانی رابردودا باڵوبونه‌وه ێ هه‌یه". ی "فه‌توای تاك وه‌كو وتارێك جیهانبینییه‌ی ئه‌وان ،بێئه‌خالقی‌‌و ب ئهو وت ی ی فه‌توا سه‌یره‌كانی ژماره‌یه‌ك له‌مه‌الكان خۆی���ان ب���ده‌ن ،هه‌ربۆی ه س���ه‌ڕه‌ا
کوردستانی
دوای 25
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
ساڵ له‌ئه‌نفال
5
كار به‌بڕیاری ده‌ستگیركردن ی تۆمه‌تبارانی ئه‌نفال ناكرێت تاقانه‌یه‌كی ی ئه‌نفال :ئهو رۆژه روفاته‌كان نێژران به‌رپرسه‌كان له‌ماڵی گهوره تاوانبارێكی ئه‌نفال ده‌عوه‌تبون
ئازاری ئه‌نفال کۆتایی نایه‌ت ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد هه‌مو ساڵێك 4/14و 3/16ده‌بێت ه بابه‌تی میدیاكان‌و برینی كه‌سوكاری قوربانیانی ئه‌نفال‌و هه‌ڵه‌بجه سه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌و موسته‌شارو تۆمه‌تبارانیش تا دێت ژماره‌یان كهمدهبێتهوهو له‌ناوده‌چن ،چاالكوانێكی بواری جینۆسایدیش ده‌ڵێت پێویسته حكومه‌ت تۆمه‌تباران بپارێزێت له‌مردن، چونكه ئه‌وانه كه‌ره‌سته‌یه‌كی گرنگی ناساندنی جینۆسایدن ،ده‌سته‌ی داواكاری گشتیش كار له‌سه‌ر بڕیاره‌كه ناكات. هه‌مو س���اڵێك نیگه‌رانی كه‌سوكاری ئه‌نفالكراوان لهب���اره‌ی دادگایینه‌كردن ی تۆمه‌تباران���هوه س���ه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌و تاقانه‌یه‌كی ئه‌نفالی���ش ده‌ڵێت "ئێمه‌ی
فۆتۆ :جه‌مال پێنجوێنی كه‌سوكاری ئه‌نفالكراوه‌كان زۆر نیگه‌رانین به‌رامبه‌ر جێبه‌جێنه‌كردنی بڕیاری دادگای بااڵی تاوان���ه‌كان ،بۆیه به‌دڵنیاییه‌وه بۆ ئه‌مساڵ هه‌ڵوێس���تمان ده‌بێت ،چونكه یه‌كێت���یو پارت���ی داڵده‌یانی���ان داون‌و پشتگیرییان ده‌كه‌ن". تاقانه‌و خاوه‌نی چوار خوشك‌و دو براو دایكی ئه‌نفالكراو "ئه‌نوه‌ر حه‌مه‌الو" باس لهوه ده‌كات كه لهههمو یادێكی 4/14دا هه‌ڵوێستیان ده‌بێت ،چونكه ئه‌مڕۆ بێت یان سبه‌ی هه‌رده‌بێت تۆمه‌تباران بچنه به‌رده‌م دادگا. حه‌م���هالو ره‌خن���ه له‌رێكخراوه‌كانیش ده‌گرێت‌و به‌كه‌مته‌رخه‌م له‌قه‌ڵمیانده‌دات‌و ده‌ڵێ���ت "رێكخراوه‌كانی ب���واری ئه‌نفال هه‌ڵوێس���تی جیدییان نییه له‌كاركردندا، بۆیه حكومه‌تیش باكی نییه تۆمه‌تباران ده‌س���تگیربكات ،ئه‌گه‌ر ئهو رێكخراوانه زۆر جیدی بن‌و كه‌سوكاری ئه‌نفالكراوان
وش���یاریان بكه‌ن���هوه ،ئ���ه‌وا ده‌توانن كاریگه‌رییان هه‌بێت". هاوكات چاالكوانی بواری جینۆس���اید عه‌لی مه‌حمود پێیوایه به‌بێ دادگاییكردنی تۆمه‌تباران هه‌مو هه‌وڵه‌كان بۆ ناساندنی ئه‌نفال به‌جینۆس���اید لهس���ه‌ر ئاس���تی جیهان به‌تاڵده‌بێته‌وه ،لهوبارهیهوه وتی "پێویس���ته وه‌كو ئه‌ركێك���ی ئه‌خالقی‌و دادپ���ه‌روه‌ری ده‌س���ه‌اڵتی ك���وردی له‌هه‌نگاوی یه‌كه‌مدا تۆمه‌تباران دادگایی ب���كات ،ب���ۆ ئ���هوهی تاوانباره‌كانیان س���زابدرێن‌و بێتاوانه‌كان بگه‌ڕێنه‌وه نێو كۆمه‌ڵگاو سومعه‌تیان بۆ بگه‌ڕێته‌وه". به‌پێچه‌وان���هوه به‌جێم���اوی ی���ه‌ك خێزانی ئه‌نفالكراو "سه‌باحی كونه‌كۆتر" له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه زۆر به‌توڕه‌ییه‌وه لهس���ه‌ر ئهو بابه‌ته قس���هی كردو وتی "لهم���اوه‌ی پێش���ودا وت���م تۆمه‌تبارو تاوانباران لێخۆش���بونیان بۆ كراوه ئیتر
باشتره كه‌سوكاری ئه‌نفالكراوان بیكه‌نه وت���ی "به‌دادگاییگه‌یاندن���ی تۆمه‌تباران پیاوه‌ت���ی خۆیان‌و لێیانخۆش���بن ،بۆیه هه‌نگاوێك���ی گرن���گ ده‌بێ���ت ب���ۆ حه‌قوایه مه‌سئوله‌كان دادگایی بكرێن كه به‌جینۆسایدناس���اندنی دۆسیه‌ی ئه‌نفال له‌سه‌ر حس���ابی شه‌هیدو ئه‌نفال خۆیان لهس���ه‌ر ئاس���تی جیهان‌و تاكه رێگای ده‌وڵه‌مه‌ندك���ردوهو له‌مسته‌ش���اره‌كان پراكتیكیی���ه ،چونكه له‌ه���ه‌ر واڵتێكدا تاوانبارت���رن ،چونكه ئه‌مانیش ش���ه‌ڕی تۆمه‌تبارێك���ی ئه‌نف���ال دادگاییبكرێت ناوخۆی���ان ئه‌نجام���داو به‌قه‌د س���ه‌دام ده‌بێته بڕیاری وه‌زاره‌تی دادی ئهو واڵته، ب���ۆ نمونه ئه‌گه‌ر ئه‌م���ه له‌هه‌ر واڵتێكی حسێن كوردیان به‌كوشتدا". س���ه‌باحی به‌جێم���اوی خێزانێك���ی ئه‌وروپیدا كرا ئ���ه‌وا ده‌بێته بڕیار له27 ئه‌نفالكراو ،ده‌ڵێت "ئهو رۆژه‌ی روفاتی حكومه‌تی واڵتانی یه‌كێتی ئه‌وروپا ،بۆیه ئه‌نفالك���راوه‌كان نێژران ،به‌رپرس���ه‌كان زۆر گرنگه حكومه‌ت لیس���تی ئهو ناوانه چون له‌ماڵی گهوره تاوانبارێكی ئه‌نفال بداته پۆلیس���ی ئه‌نته‌رپ���ول بۆ ئهوهی كه تاوه‌كو 2003له‌به‌غدا بو ده‌عوه‌تبون ،ئه‌وان���هی هه‌ڵهاتون به‌دوای���دا بگه‌ڕێن‌و بۆیه ده‌ڵێم زۆربه‌ی به‌رپرس���ان تاوه‌كو ئه‌وانه‌ش���ی له‌كوردس���تانن دادگای���ی پرۆس���هی ئازادی مه‌له‌فیان هه‌بو ئیتر بكرێن". چاالكوانه‌كه ئه‌وه‌شی وت كه "پێویسته چ���ۆن كار لهس���ه‌ر به‌دادگاییگه‌یاندنی په‌رله‌مانی كوردستان دو یاسا ده‌ربكات، تۆمه‌تباران ده‌كه‌ن". چاالكوان���ی ب���واری به‌جینۆس���اید بۆ پاراستنی سكااڵكه‌ران‌و بۆ پاراستنی ناس���اندنی ئه‌نف���ال ،عه‌ل���ی مه‌حمود ش���ایه‌تحاڵه‌كان ،هه‌روه‌ها پێویستیشه
حكومه‌ت تۆمه‌تباران بپارێزێت له‌مردن، چونك���ه ئه‌وانه كه‌ره‌س���ته‌یه‌كی گرنگی ناس���اندنی جینۆس���ایدن‌و زانیارییه‌كی زۆریان الی���ه ،چونكه مردنی هه‌ریه‌كێك ل���ه‌وان زیانێكی گ���ه‌وره به‌دۆس���یه‌كه ده‌گه‌یه‌نێت". هه‌رچه‌ن���ده زیاتر له‌دو س���اڵ‌و نیوه لهالی���هن دادگای ب���ااڵی تاوانه‌كان���ی عێراق���هوه بڕی���اری ده‌س���تگیركردن‌و راده‌س���تكردنی موسته‌شارو تۆمه‌تباران ره‌وان���هی ئه‌نجومه‌ن���ی دادوه‌ری هه‌رێم ك���راوه ،به‌اڵم تائێس���تا كار به‌و بڕیاره نهكراوهو پشتگوێخراوه. به‌پێی ئهو زانیارییانه‌ی ده‌ست ئاوێنه كه‌وتون ئهو بڕیاره هه‌رئه‌وكات ره‌وانه‌ی هه‌م���و دادگاكان‌و داواكاری گش���تی كراوه ،س���ه‌رچاوه‌یه‌كی داواكاری گشتی گه‌رمیانی���ش ده‌ڵێت "ئێمه هه‌ر ئه‌وكات لهس���ه‌ر رۆش���نایی ئهو بڕیاره داوامان له‌پۆلیس‌و ئاسایش���ی گه‌رمیان كرد كه هه‌ستن به‌ده‌س���تگیركردنی تۆمه‌تبارانی ئه‌نف���ال ،به‌اڵم كاریان لهس���ه‌ر نه‌كرد، دواتر به‌نوس���راوێك داوامان له‌ده‌سته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی داواكاری گش���تی ك���رد تائێستا وه‌اڵمیان نییه". ئاوێن���ه چه‌ن���د جارێ���ك په‌یوه‌ندی كرد به‌وه‌زی���ری كاروباری ش���ه‌هیدان‌و ئه‌نفالك���راوه‌كان ئ���ارام محه‌مه‌د ،به‌اڵم وه‌اڵمی په‌یوه‌ندییه‌كه‌ی نه‌دایه‌وه.
جوله‌ك ه كورده‌كان دابونه‌ریتی خۆیان له‌بیر ناكه‌ن وه‌زیران���ی ئ���ه‌وكات‌و وه‌زی���ره‌كان‌و ئا :دینۆ دانیال ،ئیسرائیل ئه‌ندامانی كنێست‌و چه‌ندین كه‌سایه‌تی ناوداری ئیسرائیل ،بڕیاری دامه‌زراندنی جوله‌كه كورده‌كانی ئیسرائیل، (رێكخراوی نیش���تمانی جوله‌كه‌كانی وه‌كو هه‌ر نه‌ته‌وه‌كانی تری ئهو كوردستان له‌ئیس���رائیل)یان راگه‌یاند. واڵته ،خاسیه‌ت‌و دابونه‌ریتی تایبه‌ت سه‌رۆكایه‌تی رێخراوه‌كه‌ش به(حه‌بیب خۆیان هه‌یه ،له‌كاتی هاتنیانه‌وه بۆ شه‌معۆن) س���پێردرا كه ساڵی 1994 ئیسرائیل دوای كۆچه گه‌وره‌كه‌ی كۆچی دوایی كرد ،لهدوای ئهو (سیمان ساڵی ،1951ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه په‌رت‌و تۆڤ ئه‌براهام) بوه سه‌رۆكی تاكو ساڵی باڵوبون له‌واڵتی ئیسرائیلدا‌و هه‌ر 2009ده‌ستی له‌كاركێشایه‌وه‌‌و پاشان یه‌كه‌‌و له‌شوێنێك گیرسانه‌وه ،به‌اڵم (یودا بن یوسف) بوه سه‌رۆكی‌‌و ئێستا له‌پێناو پاراستنی مۆركی كوردانه‌ی ئهو سه‌رپه‌رشتی رێخراوه‌كه ده‌كات. خۆیان رێكخراوێكیان به‌ناوی "رێكخراوی نیش���تمانی جوله‌كه‌كانی "رێكخراوی نیشتمانی جوله‌كه‌كانی كوردستان له‌ئیسرائیل" له‌پێناوی ئه‌م كوردستان له‌ئیسرائیل" دامه‌زراند، كه ئامانجێكیان زیندو راگرتنی زمانی ئامانجانه‌دا دامهزراوه: /1یارمه‌تیدان���ی نه‌وه‌كانی جوله‌كه كوردییه. كورده‌كان بۆ خوێندن ،بۆ په‌ره‌پێدان، جوله‌ك���ه ك���ورده‌كان ،له‌وه‌ت���هی پاراستنی دابونه‌ریتی ئاینی ،بایه‌خدان هاتونه‌ت���ه ئیس���رائیله‌وه دابونه‌ریتی به‌هۆن���راوه‌‌و گۆران���یو هه‌ڵپه‌ڕك���ێو خۆی���ان فه‌رامۆش نه‌كردوه ،له‌زۆربه‌ی چیرۆكی میللی به‌زمانی كوردی. /2دامه‌زراندن���ی (ماڵی كۆمه‌ڵگا - بۆنه‌و جه‌ژنه‌كانی جوله‌كه‌دا ،ده‌یانبینی هه‌ریه‌كه‌و لهس���ه‌ر هه‌مان ئهو ریتمه‌ی بێت كنێست) ،كه سه‌نته‌رێكه‌و سااڵنه له‌كوردس���تان لهس���ه‌ری راهاتب���ون ،س���مینارو چاالكی‌و كۆبون���هوهی تێدا هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كه‌ن ،ئه‌م په‌یوه‌ستبونه ده‌كرێ. /3ده‌ركردنی گۆڤارێك. به‌مۆركی كوردانه‌وه زیاتر لهس���ااڵنی /4به‌خشینی پاره به‌هه‌ژار‌و نه‌داری دوای كۆچ��� ه گه‌وره‌كه بۆ ئیس���رائیل له‌نێو ئه‌واندا ده‌بینرا ،هه‌ربۆیه زۆرێك كورد. /5دانانی س���ندوقی پاشه‌كه‌وت بۆ له‌پیاوماقواڵن‌و لێپرس���راوانی جوله‌كه ك���ورده‌كان له‌ئیس���رائیل بڕیاریان���دا یارمه‌تیدانی نه‌وه‌كانی كورد بۆ خوێندن‌و رێكخراوێك���ی تایب���هت به‌خۆی���ان خوێندنی بااڵ و به‌ره‌وپێشبردنیان. -6نوێكردنه‌وه‌ی ئاهه‌نگی -سه‌هرانه دابمه‌زرێنن كه هه‌مویان له‌ژێر چه‌تری خۆی���دا كۆبكاته‌وه ،ئه‌وه‌بو لهس���اڵی -كه س���اڵه‌های ساڵ بو له‌كوردستان 1971دا 380 ،كه‌س���ایه‌تی ن���اودار ده‌كرا. بۆ زیاتر تیشكخستنه سه‌ر جوله‌كه كۆبونه‌وه‌و لێژنه‌یه‌كی���ان پێكهێنا كه جوله‌ك���ه كورده‌كان���ی سه‌رتاس���ه‌ری كورده‌كان پێویسته س���ه‌رنج له‌چه‌ند ئیسرائیلی له‌خۆگرتبو ،ئه‌وان پێكه‌وه الیه‌نێك���ی ژیانی ئ���ه‌وان بدرێت ،كه ل���هو كۆبونه‌وه‌یه‌دا ك���ه له‌كۆمه‌ڵگای ه���هم تێهه‌ڵكێش���ه له‌گ���هڵ نه‌ریتی (عۆزچی���ۆن) به‌به‌ش���داری س���ه‌رۆك رابردوی ئ���ه‌وان له‌كوردس���تان‌و هه‌م
له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵگای به‌رینی جوله‌كه‌كانی ئیس���رائیل كه هه‌ریه‌كه‌و له‌نێو واڵت‌و نه‌ته‌وه‌یه‌كی جیاوازه‌وه هاتون. یه‌كێ���ك ل���هو نه‌ریتان���هی جوله‌كه ك���ورده‌كان ژنهێنانه ،له‌كوردس���تان ژنهێنان له‌ته‌مه‌نی بچوكدا ئه‌نجامدراوه، له‌نێو جوله‌كه‌كاندا باوك بوكه‌كه دیاری ده‌كات ،دوای داواكردنی كچه‌كه‌و دانی نه‌خ���ت بۆ كچه‌ك���ه ،له‌جه‌ژن���دا زاوا دی���اریو نه‌خت بۆ ماڵی كچه ده‌نێری. له‌ئێواره‌ی پێش گواستنه‌وه‌دا (خه‌نه) ده‌كه‌ن .له‌رۆژی گواس���تنه‌وه‌دا ،بوك‌و زاوا به‌رۆژو ده‌ب���ن ،ئاهه‌نگی ژنهێنان لهناو ك���ورددا دورودرێژه ،حه‌وت رۆژو حه‌وت ش���هو ده‌خایه‌نێت ،ش���ه‌ممه‌ی پاش په‌رده‌ی بوكێنی ئاهه‌نگ ده‌گێڕن له(بێت كنێست) كه زاوا سه‌رده‌خاته س���ه‌ر (ته‌ورات) بۆ نوێژو رێزگرتنی، پاشان هه‌مو میوانان دوای نوێژ له‌گه‌ڵ زاوا ب���ۆ ماڵه‌وه به‌ش���اییو هه‌ڵپه‌ڕكێ ده‌ڕۆن. نه‌ریتێكی دیكه منداڵبونه ،خێزانی گ���ه‌وره زۆر گرنگ بو له‌كوردس���تان، ئه‌گ���ه‌ر له‌دایكب���وش كوڕ بێ���ت ئه‌وا باش���تره ،ئێواره‌ی ئ���هم رۆژه له‌پێش (س���ونه‌تكردن) ی���ان به‌یانییه‌ك���هی ئاهه‌نگێك���ی بچوك ده‌گێ���ڕن به‌ناوی (شه‌ش���ه) ك���ه نانخواردن���ه .م���ۆم داگیرساندن له‌نزیك كورسی (ئه‌لیاهو نه‌بی) لهناو (بێت كنێس���ت) بۆ رێزی تێكس���ته‌كه( ،س���ونه‌تكردن)ده‌كرێ لهناو (بێت كنێس���ت)و ل���ه‌دوای ئه‌م گه‌شته خۆش���ه .گۆرانی‌و هه‌ڵپه‌ڕكێ له‌ماڵی كوڕه بۆ (بێت كنێست) ناوی تایبه‌ت���ی ده‌درێ به‌بنه‌ماڵه‌ی مناڵه‌كه له‌ن���او كتێبه پیرۆزه‌كه ب���ۆ ناولێنانی (رابه‌كه) ده‌یڵێت. نه‌ریتێك���ی دیك���ه ،به‌رمیچڤ���ه یان
جوله‌که‌یه‌کی کورد له‌ئاهه‌نگێکدا
تێكس���ته‌كه لێ���ی دی���ارن‌و ئه‌وانیش ك���ورده‌كان ،جه‌ژنی س���ه‌هرانه‌یه ،كه گوڵبارانی ده‌كه‌ن‌و شیرینی به‌سه‌ریدا ئاهه‌نگی تێدا ده‌گێڕن ،ئاهه‌نگی سه‌هران ه ده‌بارێنن‌و ئه‌م ك���وڕه كه‌مێك له(ته لهدوای س���ه‌ری ساڵی عیبری‌و لهدوای ورات) ده‌خوێن���ێ ،ك���ه خوێندنه‌ك���ه رۆژی (كیپۆر) یان -غه‌فران -له‌رۆژی ته‌واوب���و ده‌چ���ن بۆ ماڵی ك���وڕه بۆ دوه‌می( س���ووكه) یان كه‌پره‌ش���ینه ده‌بێ���ت ،كورده‌كانی ئیس���رائیل وه‌ك نانخواردن‌و ئاهه‌نگگێڕان. بۆ رێوره‌س���می مردنی���ش ،نه‌وه‌ی چۆن له‌كوردس���تان ئاهه‌نگیان گێڕاوه جوله‌ك���ه ك���ورده‌كان واز له‌نه‌ریتێك ئ���اواش ب���هم بۆنه‌یه‌وه له‌ئیس���رائیل ناهێنن ،كه ده‌ڵێن یه‌كێك مردوه هه‌مو ئاهه‌ن���گ ده‌گێ���ڕن .هه‌م���و گه‌نجانی خه‌ڵكه‌كه ده‌چن ب���ۆ ماڵی مردوه‌كه ،ك���ورد ده‌س���تده‌كه‌ن به‌ئاهه‌نگگێڕان‌و پاش���ان به‌شیوه‌ن‌و گریان مردوه‌كه بۆ هه‌ڵپه‌ڕكێ‌‌و س���ه‌ماكردن‌و ماوه‌ی زیاتر گۆڕس���تان ده‌به‌ن ،خه‌ڵكه‌كه ده‌ستی له‌ش���ه‌وو رۆژێ���ك ب���ه‌رده‌وام ده‌بن، خاوه‌ن پرس���ه‌كه ده‌گوشن‌و هه‌روه‌ك ئه‌م ی���اده هه‌ر س���اڵه‌و له‌ناوچه‌یه‌كی كوردس���تانیش نان‌و خواردن بۆ ماڵی ئیس���رائیل ده‌ك���رێ ،به‌تایبه‌تی لهو مردو ده‌به‌ن .دایك‌و باوك‌و براو خوشك ناوچانه‌ی زۆربه‌ی كوردیان لێنیشته‌جێ لهس���ه‌ر زه‌وی داده‌نیش���نو یه‌خه‌یان بون .لهم بۆنه‌یه‌شدا زۆرجار سه‌رۆكی كه‌مێ���ك ده‌دڕێن���ن ،دوای هه‌فته‌یه‌ك واڵت‌و س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و وه‌زیره‌كان‌و ده‌چن ب���ۆ گۆڕس���تان‌و كه‌مێك دوعا ئه‌ندامانی كنێس���ت‌و خه‌ڵكی ناوداری ده‌خوێن���ن بۆ مردوه‌ك���هو له‌دوایدا بۆ واڵت ئام���اده ده‌ب���ن ،گۆرانیبێ���ژه نوێژ كردن‌و نانخواردن ده‌گه‌ڕێنه‌وه بۆ كورده‌كانی ئیسرائیل زۆربه‌یان ئاماده ماڵی مردو ،ماوه‌ی س���اڵێك (پرسه) ده‌بن‌و ده‌س���ت به‌گۆران���ی ده‌كه‌ن كه ده‌گرن‌و جل���ی ره‌ش له‌به‌رده‌كه‌ن‌و كه ناودارترینیان ،ئیچك كه‌هله‌و چه‌دیك زخه‌ریا‌و ئارۆن مه‌ناخێم‌و ئاڤنه‌ر زه‌كێن‌و ساڵ ته‌واوبو (پرسه) ته‌واوده‌بێ. جه‌ژنێك���ی په‌یوه‌س���ت به‌جوله‌ك ه ئیالن داڤید‌و مۆشێ مه‌مۆكۆیه.
جیاكردن���هوهی مناڵ له‌ه���ه‌رزه‌كارو، ته‌مه‌نی منداڵ بگاته 13ساڵ ئاهه‌نگی بۆ ده‌گێ���ڕن ،به‌اڵم ب���ه‌زۆری بۆ كوڕ ده‌كرێ‌و هه‌ن���دێ بنه‌ماڵه‌ش بۆ كچی ده‌كه‌ن‌و پێیده‌ڵێ���ن (به‌رمیچڤه) .به‌م بۆنه‌یه‌وه جلی ج���وان بۆ كوڕه‌كانیان ده‌ك���ڕن( ،چیچیت) یان ده‌س���ماڵی نوێژكردن بۆ كوڕه گه‌نجه‌كه ده‌هێنن‌و به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت نوێژ ده‌كات‌و لهو رۆژه‌وه ده‌ستده‌دات له(ت���ه ورات) كه ب���ه‌زۆری له‌رۆژانی دوش���ه‌ممه‌و پێنج ش���ه‌ممه ده‌كرێ‌و به‌ختیار عه‌لی نوس���ه‌ری گۆش���هی ژورێک له‌ئاوێنه ،به‌ه���ۆی کاری تایبه‌ته‌وه رۆژێك پێ���ش (به‌رمیچڤ���ه) كوڕه‌كه نه‌یتوانی ئه‌م ژماره‌یه ستونه‌که‌ی بنوسێت. (ته‌ورات) به‌رزده‌كاته‌وه كه جه‌ماوه‌ری
6
تایبه‌ت
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
لهماوهی دو ساڵدا
94ئوتومبێل‌و 392بۆمب‌و 168كاتیوشا له‌كه‌ركوك ته‌قیونه‌‌ته‌وه
ساڵو له‌تاڵه‌بانی!
ئا :سۆران كامه‌ران ی سه‌ره‌ڕای تهقینهوه یه‌ك له‌دوا ی شاری كه‌ركوك ،به‌اڵم یه‌كه‌كان ی ی پارێزگای ئهو شاره یاد ئیداره ی ی دو ساڵه ده‌ست به‌كاربون ستافه‌كه‌ی ده‌كاته‌وه ،زۆرێك ی له‌چاودێران پێیانوایه كه ستافه ی ی دو ساڵ ئێستای كه‌ركوك له‌ماوه ی ئهمنییهوه نهیتوانیوه رابردویدا له‌رو ی سه‌ركه‌وتوبێت ،ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌ن پارێزگای كه‌ركوكیش ئیداره‌ك ه به"سه‌ركه‌وتو" وه‌سف ده‌كات. نوس���هرو رۆژنامه‌ن���وس "م���ه‌ال ی وت ك��� ه ئه‌گه‌ر فه‌رم���ان" به‌ئاوێنه ی ناو ب���ازاڕه‌كان بكرێت ته‌ماش���ایه‌ك هه‌ست به‌جۆرێك له‌گۆڕانكاری ده‌كرێت ی ی چه‌ندایه‌تیی���هوه ،به‌اڵم له‌رو له‌رو چۆنایه‌تیی���هوه كاره‌كان باش بهڕێوه ناچێت. ی "گۆڕانكاریی���ه‌كان به‌و ئ���هو وت��� شێوه‌یه نییه ته‌نها له‌سه‌ر روكه‌شی شار كاركراوه‌و ناو گه‌ڕه‌كه‌كان بارودۆخیان زۆر خراپه". ی ئاماژهی به‌وه‌ش���دا ئه‌گه‌ر س���ه‌یر ئه‌م ئیداره‌یه بك���هی به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ گه‌نجێک له‌که‌رکوک دوای ته‌قینه‌وه‌کان ی ناوه ،به‌اڵم ئیداره‌ی رابردودا هه‌نگاوێك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش پێویس���ته به‌ویژدانه‌و‌ه سه‌یربكه‌ین ئهو بودجه‌یه له‌به‌رده‌ست ی كه‌ركوك ه رێژه‌یه‌كی خه‌یاڵییه‌و ئیداره ده قاتی بودجه‌ی ئیداره‌ی پێشوه. ی ئ���هم س���ه‌باره‌ت به‌هه‌نگاوه‌كان��� ی ئیداره‌یه ئهو نوس���هره وتی كه" له‌رو ئهمنییهوه ئهو ئیداره‌یه به‌ره‌و خراپتر ی ناوه ،چونكه پێویس���ت بو هه‌ن���گاو ی گرنگیدان بێت له‌ئه‌وله‌ویه‌تی كاره‌كان ی شاره‌كه". به‌ڕه‌وشی ئه‌من ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش���دا ك��� ه داتاكان ئه‌م ئیداره‌یه‌دا ته‌عری���ب لهو زانكۆی ه ی به‌ره‌و به‌رده‌وامه. ئه‌یسه‌لمێنێ كه‌ركوك هه‌نگاو س���ه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندێكان���ی ئیداره خراپتر ناوه. ی له‌گه‌ڵ به‌غدا ،وت���ی كه "په‌یوه‌ندێكان ی ئیداره هه‌روه‌ها ئ���هو هه‌نگاوه‌كان ئ���هو ش���اره‌ی ل���ه‌روی مه‌عریف���هوه له‌گه‌ڵ به‌غدا ره‌وشی خراپی بهخۆیهوه هه‌ڵس���انگاندو وتی كه ئه‌گ���ه‌ر زانكۆ بینیوه". ی ل���هرو "ئه‌گ���ه‌ر ی وتیش��� ی وه‌ك نمون���ه وه‌ربگرین لهس���ه‌رده‌م
فۆتۆ :کرمانج وشیار
کراسه خوێناویه‌که‌ی باوکی هه‌ڵده‌گرێته‌و‌ه
چۆن ئه‌منییه‌ت به‌رقه‌رار ده‌بێت؟!". لێناكرێ"، ی ئهو ئه‌م���ه له‌كاتێكدایه ك���ه به‌پێ ی "زۆربه‌ی پارێزگاكان پاره وتیش��� ی ئاماران���هی ده‌س���ت (ئاوێنه) كه‌وتون ی دارای ده‌گه‌ڕێنن���هوه ب���ۆ وهزارهت��� ی س���ه‌رف نه‌كردنی���هوه ،به‌اڵم لهماوهی دو س���اڵی رابردودا زۆرترین به‌هۆ له‌كه‌رك���وك پاره‌كه س���ه‌رفده‌كرێت‌و تهقینهوه له‌ش���اری كه‌ركوك رویداوه‌و ی ی زۆرترین قوربانی لێكه‌وتوه‌ته‌وه ،له‌ساڵ ئیحال���هی پ���رۆژه‌كان ده‌كرێت ،له‌رو خزمه‌تگوزارییه‌وه هه‌ست بهوه ده‌كرێت 2011دا قوربانیانی ته‌قینه‌وه‌كان 791 ی 2012به‌رزبوه‌ته‌و‌ه ك��� ه به‌ره‌وپێش���چونێك به‌دیده‌كرێت ،كه‌س بوه ،له‌ساڵ ی 2011دا 34 ی كاره‌با بكرێت بۆ 1095قوربانی ،له‌ساڵ بڕوانن گه‌ر ته‌نها باس��� ی 2012 ئوتومبێل ته‌قیوه‌ته‌وه ،له‌ساڵ چه‌ند به‌ره‌وپێش چوه؟!". ی ژماره‌كه ب���وه ب��� ه 60ئوتومبێل ،ل ه ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش���دا ك��� ه ل���هرو ی ی بك���ه فه‌رمانگه‌كانیش���هوه س���ه‌یر ئه‌منیی���هوه "به‌ڵێ كێش��� ه هه‌ی ه به‌اڵم 2011دا 69بۆم���ب تهقینهوه ،له2012 ی كورد زیادی نه‌كردوه". رێژه ی ژماره‌كه بوه ب ه 323بۆمب ،له2011دا ی كه‌ركوك‌و به‌ڕێوبه‌ر ی ته‌نها پارێ���زگا ب���ه‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ردا ،ئه‌ندام��� ی پارێزگای كه‌ركوك "نه‌جات پۆلیسی كه‌ركوك به‌شداری ئهو نین ،من 48موش���ه‌ك‌و كاتیۆش���ا له‌گه‌ڕه‌ك��� ه ئه‌نجومه‌ن ی ئه‌منییه‌ت به‌رقه‌رارده‌بێت؟! جیاجیاكانی كه‌رك���وك ته‌قیوه‌ته‌وه ، ی نازانم كه حوس���ێن" به‌ئاوێن���هی وت ك ه "له‌رو ی له‌كاتێك���دا ك���ه ده‌وڵ���هت ئاماده‌نیی ه به‌اڵم له 2012بۆ 120موشه‌ك‌و كاتیۆشا خزمه‌تگوزارییه‌وه كه‌ركوك ئاس���تێك ی دادگاكان جێبه‌ج���ێ بكات زیادیكردوه. ی بڕیارێك��� باش���ی به‌خ���ۆو‌ه بینی���وهو نكوڵ���
له‌روی ئه‌منیه‌وه داتاكان ده‌یسه‌لمێنێ كه‌ركوك هه‌نگاوی به‌ره‌و دواوه ناوه
به‌ندكراوانی "مه‌عه‌سكه‌ر سه‌الم" ته‌ندروستیان فه‌رامۆشكراوه "توشی چه‌ندین نه‌خۆشی جه‌سته‌یی‌‌و ده‌رونی بوینه‌ته‌وه" ئا :پێشه‌وا فایه‌ق به‌ندكراوان له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاكسازی گه‌ورانی سلێمانی كه ژماره‌یان زیاتر له 700به‌ندكراوه‌‌و زۆربه‌یان ماوه‌ی 1 بۆ 16ساڵه ئهو شوێنه بوه‌ته جێگه‌ی ژیانیان ،ژماره‌یه‌كیان له‌نامه‌یه‌كدا كه ئاراسته‌ی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانیان كردوهو كۆپییه‌كیان بۆ ئاوێنه ناردوه ،ناڕه‌زایی خۆیان به‌رامبه‌ر بهوه ده‌رده‌بڕن كه ستافێكی پزیشكی شاره‌زا له‌به‌ندیخانه‌كه‌دا نییهو توشی چه‌ندین جۆره نه‌خۆشی‌‌و زیانی جه‌سته‌یی‌‌و ده‌رونی بونه‌ته‌وه ،ئه‌وان له‌نامه‌كه‌یاندا كه‌موكورتییه‌كانیان له‌چه‌ند خاڵێكدا كورتكردوه‌ته‌وه: ی پزیش���كی پسپۆڕ له‌بواره -1نه‌بون جیاوازه‌كاندا. -2نه‌بون���ی ده‌رمان‌و چاره‌س���ه‌ری پێویست بۆ سزادراوان. نه‌بون���ی تاقیگ���ه ب���ۆ -3 هۆڵێکی به‌ندکراوانی مه‌عه‌سکه‌ر سه‌الم پشكنین. -4رێگه‌پێن���ه‌دان بۆ چونیان بۆ الی ی له‌سلێمانی كراوه ،هه‌روه‌ها دكتۆری تایبه‌تمه‌ند له‌كاتی پێویستدا .ته‌ندروست ی سكااڵكه‌ش���یان ئاماژه -5به‌هان���ا نه‌هاتن���ی دكت���ۆره‌كان‌و بۆ س���ه‌لماندن س���تافی پزیش���كی له‌كاتی ته‌نگانه‌دا به‌راپۆرتێك���ی كۆمه‌ڵ���هی گه‌نجكارانی كوردس���تان ده‌ك���هن ،ك���ه هات���ون‌و به‌بیانوی جیاواز. -6هه‌ڵسوكه‌وتی نه‌شیاوی دكتۆره‌كان له‌نزیكه‌وه بارودۆخی ئه‌وانیان بینیوه. له‌مب���ارهوه س���ه‌رۆكی كۆمه‌ڵ���هی له‌كاتی موراجه‌عه‌كردن. ئ���هم به‌ندكراوانه ئاماژه بهوه ده‌ده‌ن گه‌نجكارانی كوردس���تان "ره‌نج عه‌بدواڵ ك���ه لهس���ه‌ر كه‌مته‌رخه‌می س���تافی عه‌ل���ی" ئ���هوهی پشتڕاس���تكرده‌و‌ه پزیشكی له‌چاكسازی گه‌ورانی سلێمانی ب���ۆ ئاوێن���ه ك���ه به‌ندكراوان ل���ه‌ڕوی دوای ئاماده‌كردنی راپۆرتێك به‌ره‌سمی ته‌ندروس���تییه‌وه وه‌ك پێویست بایه‌خ‌و بانگهێش���تی الیه‌ن���ی په‌یوه‌ندی���داری گرنگیی���ان پێن���ه‌دراوه .ناوب���راو وتی
فۆتۆ :ئارام که‌ریم
ئهو زیندان ه مه‌ڵبه‌ندێكی ته‌ندروستی تێدایه، پێویسته 24 كاتژمێر كراوه‌بێت به‌اڵم ته‌نها نزیكه‌ی 7كاتژمێر ده‌وامی تێدا ده‌كرێت
ته‌ندروس���تی كۆبونه‌ت���هوهو به‌ڵێن��� ی "وه‌ك رێكخراوێكی ناحوكمی سه‌ردانی تێدا ده‌كرێت". ناوبراو ئاماژهی به‌وه‌ش���كرد كه "ئهو س���ه‌ردانكردنی ئ���هو زیندانه‌ی���ان به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاكس���ازی س���لێمانی (به‌شی پیاوانمان) كردوه به‌مه‌به‌ستی حوكمدراوان���ه له‌دۆخێك���ی خراپدان‌و لێوه‌رگرت���ون ،ب���ه‌اڵم دوات���ر له‌الیه‌ن له‌نزیكه‌وه ئاگاداربون له‌دۆخی گوزه‌رانی ب���ه‌رده‌وام پێویس���تیان به‌چاودێری���ی به‌ڕێوه‌به‌ری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاكسازی ئهو حوكمدراوانه‌‌و بۆمانده‌ركه‌وتوه كه نه‌ندروس���تییه ،ئه‌م���ه جگه ل���هوهی گه‌ورانی سلێمانی ئاگاداركراونه‌ته‌وه كه ئهو گرتوخانه‌ی���ه چه‌ندین كه‌موكورتی ك���ه ل���ه %40پێویس���تی به‌ندك���راوان ئهو سه‌ردانه تائێستا نه‌كراوه. بۆ به‌دواداچون���ی ئه‌م بابه‌ته ،ئاوێنه به‌ده‌رمان���ه‌كان لهالی���هن به‌ڕێوه‌ب���هرو هه‌یه". وتیش���ی "بۆ نمون���ه ،به‌وپێیه‌ی ئهو جێگ���ری به‌ڕێوه‌ب���هرو كه‌س���وكاری چه‌ن���د جارێ���ك هه‌وڵی���دا په‌یوه‌ندی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی به‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری زیندان���ه مه‌ڵبه‌ندێك���ی ته‌ندروس���تی حوكمدراوه‌كانه‌وه دابین ده‌كرێت". ره‌ن���ج ئه‌وه‌ش���ی نه‌ش���ارده‌وه كه چاكسازی گه‌ورانی سلێمانییه‌وه بكات تێدایه ،پێویسته 24كاتژمێر كراوه‌بێت ی به‌اڵم به‌رده‌ست نه‌بو. به‌اڵم ته‌نها نزیكه‌ی 7كاتژمێر ده‌وامی ئه‌وان له‌گ���هڵ الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان
زو وتم دوای تاڵه‌بانی ناتوانینرهخن��� ه له‌هیچ س���ه‌ركرده‌یه‌كی دی بگری���ن ،یه‌كس���ه‌ر وتی���ان كۆن���ه جه‌اللیزاده‌یت‌و دڵت بۆی لێده‌دات ،ده س���ه‌یربكه‌ن هێشتا كۆسره‌ت ره‌سوڵ به‌فه‌رمی پله‌ی برا گه‌وره‌ی���ه لهناو ینك ،كه‌چی لێدوانی یاساغكرد بۆ كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یان���دن لهس���ه‌ركردایه‌تی پارته‌كه‌ی ،باش ه ببێت به‌سه‌رۆكی ینك ئه‌وا لێدوان له‌كولی ئۆمه‌تی ن���او ئیمارات���ی س���ه‌وز یاس���اغ ده‌كات. 3س���اڵ له‌مه‌وپێش نوس���یمس���ه‌رۆكێكی به‌م مواسه‌فاتانه‌مان ده‌وێ���ت(( :س���ه‌رۆكی گه‌ل بێت ن���ه‌ك حی���زب‌و خێ���ڵ ،خ���ۆیو عێ���ل‌و عه‌ش���یره‌ت‌و منداڵه‌كانی دورب���ن له‌بازرگان���یو پرۆژه‌یه‌كی ئابوری ،كه‌سوكاری دوربن له‌هه‌ر پۆس���تێكی بڵن���دو س���یادییه‌ك له‌واڵت‌و كۆمپانی���اكان ،هه‌فتان ه ش���افیزی دیكتات���ۆر وه‌ك رۆژێ���ك بۆ دیدار له‌گ���هڵ گه‌ل‌و چه‌ن���د تاقێك ب���ۆ تویته‌رو چه‌ند كاتژمێرێكیش بۆ به‌رنامه‌ی هه‌الو كوردستان ته‌رخان بكات ،سه‌ری ره‌ش چ���ۆڵ ب���كات‌و بگوازێته‌و‌ه ب���ۆ كۆش���كی س���ه‌رۆكایه‌تی له‌هه‌ولێری پایته‌خ���ت ))..ئه‌گه‌ر س���ه‌رۆك ئه‌مان ه جێبه‌جێ بكات، ئ���ه‌وا ته‌زكی���هی درێژكردنه‌وه‌ی حوكمڕانی نه‌ك لۆ دو س���اڵی دی به‌ڵك ه لۆ هه‌شت دویی دیكه‌ی لۆ ده‌كه‌م ،ئه‌م هه‌ش���ت ساڵه‌ی هه‌ر لۆ حسێب ناكه‌م . ی خه‌ن���دان ((دوای ئه‌نجامدان ی نه‌شته‌رگه‌رییه‌ك فه‌رهاد سه‌نگاو گه‌ڕایه‌وه كوردستان)) كوردستان به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنه ب���ازاڕی هاتو هاوار له‌گه‌رمبونه. (( مام جه‌بار :بیست‌و شهشی چه‌مچه‌ماڵم به‌ڕێكردو‌ه قایمقام��� )) ،ب���ه‌اڵم نه‌توان���ی ده‌موچاوی ته‌نه���ا س���ه‌رۆكی پارتۆكه‌یه‌كی گچكۆالن���ه‌ش بگۆڕیت ،ش���ه‌وان له‌ته‌له‌فزیۆن���ه‌كان له‌به‌رچاومانن، نیوه‌ی ش���هو له‌خه‌ومانن ،به‌رۆژ به‌دی���واری فه‌رمانگه‌كانمانه‌وه‌ن، چێش���ته‌نگاو لهس���ه‌ر روپ���ه‌ڕی رۆژنامه‌كانمان���ن ،نیوه‌ڕۆیان لهناو رادیۆكانمان���ن ،ئێ���واران به‌قه‌د دوكان���ی بازاڕه‌كانمانه‌وه‌ن ،ئه‌ی هاوار روی له‌كوێ بكه‌م ،جه‌باری لهم���ن داماوت���ر ،گه‌ل���ی لهم���ن نه‌گبه‌تتر. (( 1000یه‌كه‌ی نیشتهجێبونب���ۆ كه‌مده‌رامه‌ت���ان دروس���ت ده‌كرێت)) ،خانوی شه‌هیدان بدرێت به‌جاشان ،خانوی هه‌ژارانیش هه‌ر ده‌درێت به‌واسیته‌و ده‌وڵه‌مه‌ندان. (( ئاوێن���ه :بارزان���ی،ی ی هه‌رێم ه یان س���ه‌رۆك س���ه‌رۆك ی هه‌ولێ���ر؟ )) ،كاتێك ئی���داره ده‌بێت ه س���ه‌رۆكی هه‌ولێر كۆشكی س���ه‌رۆكایه‌تی له‌پایته‌خت بنیات بنێ���ت‌و هێزی ئه‌من���ی له‌خه‌ڵكی شاره‌كه پێكبهێنێت ،ئێستا ته‌نها سه‌رۆكی پارتیو بارزانیو سه‌ری ره‌ش���ه ،هه‌ولێری به‌سته‌زمانیش لێی بێبه‌شه. ی ی ئیس�ل�ام (( بزوتن���هوه له‌حكومه‌ت ناكش���ێنه‌وه ،چونك ه سودمه‌ندبون)) ،لهههمو شوێنێك ته‌نها منداڵ‌و براو زاواو خه‌زوری به‌رپرس���ان س���ودمه‌ندن ،تا ئهو هه‌وای ه له‌والیه‌و‌ه بێت مه‌ترس���ن ده‌سه‌اڵت جێ ناهێڵرێت. (( عه‌بدولوه‌ه���اب عه‌ل���ی:هه‌میش��� ه وتومه پارت���ی له‌گه‌ڵ ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنه‌كاندایه))، ده‌قیق���هن راس���ت ه ب���ه‌اڵم پاش پڕكردنی س���ندوقه‌كانی ده‌نگدان به‌ده‌نگی مردوو له‌دایكنه‌بوه‌كان . ی (( عه‌ل���ی باپیر:خه‌ونم بین خوا له‌ئاس���مان هاته‌خ���واره‌وه‌و ی بردمی!)) ،خۆزگه‌م له‌گه‌ڵ خ���ۆ به‌راس���تی بتی بردای��� ه له كۆڵی ك���وردو كورس���ییه‌كه‌ی كۆمه‌ڵتی بكردایه‌ته‌وه ،گه‌لۆ توخوا یه‌كێكی وه‌ك ئێم���ه مانان ئ���هو خه‌وه‌ی ببینیای���ه ،فت���وای كافرك���ردن‌و كوش���تنی لهالی���هن مامۆس���تا عه‌لییه‌وه بۆ نه‌ده‌درا!
عێراق
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
پرۆفایل
پارله‌مانتاری یه‌كگرتو "به‌كر حه‌م ه سدیق":
7
كورد له‌به‌غدا نه‌به‌رنامه‌ی هه‌یه نه‌ستراتیژ ►
ئا :بارام سوبحی ی پارله‌مانتاری یه‌كگرتوی ئیسالم له‌پارله‌مانی عێراق به‌كر حه‌مه‌سدیق، ی رایده‌گه‌یه‌نێت كورد له‌به‌غدا خاوه‌ن به‌رنامه‌و ستراتیژ نییه ،به‌شێك ی سه‌ر به‌یه‌كێتی‌‌و ی كورد له‌نوێنه‌ره‌كان ی ب ه الواز وه‌سفده‌كات .له‌به‌رانبه‌ر پارت ی ی مالیكی بۆ پێكهێنان لێدوانه‌كان ی ی زۆرینه‌و هه‌ڵبژاردن حكومه‌ت پێشوه‌خت ده‌ڵێت "ئهوه ته‌نها بۆ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه". ی هه‌ین���یو ش���ه‌ممه‌ی رابردوو، رۆژ ی بانگه‌ش��� هی لیسته‌كه‌یدا بۆ له‌هه‌ڵمه‌ت ی پارێزگاكان هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌ن��� ی كه‌ربه‌الو نه‌جه‌ف ،سه‌رۆك له‌شاره‌كان ی ی لیس���ت ی عێراق‌و س���ه‌رۆك وه‌زیران ده‌وڵه‌تی قانون نوری مالیكی ،رایگه‌یاند ی ی هاوبه‌ش���ی "ته‌نگژه‌یه‌ك حكومه‌ت��� ی گه‌وره‌ی���هو به‌هۆیه‌و‌ه عێراق ئ���ازاراو زۆر ش���تی له‌ده‌س���تداوه .ئهو واقیع ه ی گه‌یاندو‌ه به‌قه‌ناعه‌تێك ئازاراوییه ئێمه ی چاره‌س���هره بۆ ك ه زۆرین هی سیاس��� ده‌رچون لهو ته‌نگژه‌یه". ی له‌باره‌ی ئهو لێدوانه‌وه ،پارله‌مانتار ی یه‌كگرتوو پارێزه‌ر عێراق له‌فراكسیۆن ی راگه‌یاند به‌كر حه‌مه سدیق ،به‌ئاوێن ه ی عێراق ده‌بێت زۆرین ه ی ده‌ستور به‌پێ ی حكومه‌ت پێكبهێنێت ،بۆیه ئهو قسانه ی به‌لێدوانێكی سیاس���یو پڕوپاگه‌نده ی "ئامانج لهو هه‌ڵب���ژاردن ناوبردو وت��� ی ی رێكه‌وتننامه قسانه هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه هه‌ولێ���ره ك ه ئه‌م حكومه‌ته‌ی لهس���ه‌ر دروستكراوه" .هه‌روه‌ها وتیشی "ئه‌گه‌ر ی نه‌ده‌بوو‌ه به‌زۆرین���ه بوای���ه ،مالیك��� سه‌رۆك وه‌زیران". ی ی وتاره‌كه‌یدا ،مالیك ی دیكه له‌به‌شێك باسی له‌وه‌كرد ئاسایش‌و سه‌قامگیری‌‌و ی واڵت كاتێك ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و بنیادنان ی زۆرین ه هه‌یه". به‌دیدێت كه "حكومه‌ت ی له‌باره‌ی حكومه‌تی ئێستاش���هوه ،وت "ئ���هوهی هه‌ی ه هاوبه‌ش���ی نیه ،به‌ڵكو
هه‌ندێك له‌وه‌كیل وهزیرو به‌ڕێوه‌به‌ر ه گشتی ه كورده‌كان هیچ كارێكی ئه‌وتۆ ناكه‌ن به‌كر حه‌مه‌سدیق موحاسه‌س���ه‌یه‌‌و ئ���ه‌وه‌ش گه‌وره‌ترین ی سیاسی". زیانه به پرۆس ه ی ئ���هو وتانه‌ش���دا، له‌وه‌اڵم��� پارله‌مانتاره‌ك���هی یه‌كگرت���وو ده‌ڵێت ی "ناكریت له‌ئێستادا پشت به‌حكومه‌ت ی زۆرین���ه ببه‌س���ترێت ،چونك��� ه بار ی عێراق ئه‌منی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس��� ی زۆرین ه گونجاو بۆ سه‌پاندنی حكومه‌ت ی ی تایه‌ف ی هه‌اڵیسانێك نیه ،لهبهرئهوه مه‌ترسیدار هه‌یه". ی ئهو پارله‌مانت���اره ،نابێت به‌ب���ڕوا ی خۆی���هوه مالیك���ی له‌ش���وێنه‌كه ی زۆرین ه بكات، سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت ی بۆی ه ئاماژه به‌وه‌ده‌كات "ئه‌گه‌ر مالیك راس���تده‌كات ،با ده‌وڵ���ه‌ت‌و حكومه‌ت هه‌ڵوه‌ش���ێنرێته‌وه‌و پاشان هه‌ڵبژاردن بكرێت‌و سه‌رله‌نوێ دروست بكرێنه‌وه". ی باس‌و خواسی پێكهێنانی حكومه‌ت ی ی الیه‌نی ئه‌مریكیش زۆرینه كاردانه‌وه ی لێكه‌وت���هوه .له‌وباره‌ی���هوه راوێژكار ی ئه‌مریكا ی وه‌زی���ری دهرهوه تایبه‌ت���
ی عێراق ،بری���ت ماكۆرگ بۆ كاروب���ار ی هه‌فته‌یه‌كه ب���ۆ گفتوگۆو ك ه م���اوه دانوس���تان له‌گه‌ڵ الیه‌ن��� ه عێراقیه‌كان ی "واڵته‌كه‌مان ی به‌غدایه ،وت��� له‌ش���ار ی حكومه‌تی زۆرینه ده‌كات، پش���تگیر چونكه بابه‌تێكی ده‌ستورییه". ی چاودێران���ی سیاس���یهوه، ب���ه‌ال ی ی ئێس���تای عێ���راق به‌هۆ كێش���ه‌كان ی سیاس���یهوه ،ك ه ی ته‌وافوق��� نه‌مان��� ی روخانی رژێمی به‌عسه‌و‌ه كراوه‌ت ه له‌دوا بنه‌مای پێكهێنانه‌و‌هی ده‌وڵه‌تی عێراق. به‌بۆچونی حه‌مه س���دیق ،تائێستاش ی عێراق ی سیاس��� ته‌وافوق ب���ۆ دۆخ پێویس���ته‌و ده‌ڵێت "ته‌وافوق باشترین چاره‌س���هره ،چونك ه به‌ب���ێ ته‌وافوق عێراق به‌ره‌و گۆمی خوێن ده‌ڕوات". ی ی باس��� ه���ه‌ر له‌وتاره‌كه‌یدا ،مالیك ی ی ئه‌م س���اڵه له‌وه‌كرد ئاماده‌ی ه ماوه ی كابینه‌ك���هی ك ه ماوه ده‌س���تبه‌ردار ی پێشوه‌خت حكومه‌ت ببێت‌و هه‌ڵبژاردن ی ی خۆ ئه‌نجام بدرێ���ت ،چونك ه به‌وت ه
ی "حكوم���هت په‌كیكه‌وتوه‌و پرۆس���ه سیاسی وه‌ستاوه". س���ه‌باره‌ت ب���هو وتان���ه‌ش، ی یه‌كگرت���وو ده‌ڵێت پارله‌مانتاره‌ك��� ه ی ی ش���ت "ئ���هوه ته‌نها لێدوانه‌و مالیك ی پێشوه‌خت واناكات .چونك ه هه‌ڵبژاردن ی ی مالیك ی پارله‌مانه ،ئهوه له‌سه‌اڵحیه‌ت ی س���ه‌اڵحیه‌ت ه ده‌یڵێت بۆ وه‌رگرتنه‌وه له‌پارله‌مان". ی ی ئێستا ی كێش���ه‌كان بۆ چاره‌سه‌ر ی نێوان ك���وردو حكومه‌ت ،پارله‌مانتار ناوبراو ،ده‌ڵێت "گهڕانهوه بۆ ته‌وافوق ی ی ئهوه چاره‌س���هره" ،به‌اڵم به‌مه‌رج ی ی موتابه‌ع هی كێش���ه‌كان "كورد به‌جد ی ب���كات‌و خه‌ڵك���ی به‌هێ���زو خ���ۆ ی به‌توانا بنێرێت بۆ به‌غ���دا ،بۆ ئهوه ی كورد نوێنه‌رایه‌تیه‌ك���ی راس���ته‌قینه بكه‌ن". به‌كر حه‌مه‌س���دیق ،پێشنیار ده‌كات ی گفتوگۆو دانوس���تاندا كورد له‌كات��� ی ی زه‌مه‌ن پێداگ���ری ب���كات‌و س���ه‌قف ی ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی داواكارییه‌كان��� دابنێ���ت ،تاوه‌ك���و ئه‌گ���ه‌ر جێبه‌جێ ی سیاسیو ده‌ستوری‌‌و نه‌كران "هه‌نگاو مه‌ده‌ن���ی ت���ر بگرێته‌به‌ر ،بۆ فش���ار ی خستن ه س���ه‌ر مالیكی‌‌و كه‌مكردنه‌وه ده‌سه‌اڵته‌كانی". له‌درێ���ژه‌ی لێدوانه‌كه‌ی���دا ،به‌ك���ر حه‌مه‌س���دیق ،راش���كاوانه ره‌خن��� ه له‌نوێنه‌رانی ك���ورد له‌به‌غدا ده‌گرێت‌و ی ده‌ڵێت "هه‌ندێكیان الوازن ،به‌تایبه‌ت ی ئه‌وان���هی س���ه‌ر به‌ه���ه‌ردو حیزب��� ی ده‌س���ه‌اڵتن ،چونك���ه ب���ۆ به‌ڕێكرن ئیش���ه‌كان دانراون‌و كه‌س���انی خاوه‌ن بڕیار نین" .هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "هه‌ندێك له‌وه‌كی���ل وهزیرو به‌ڕێوه‌به‌ر گش���تی ه ی ئه‌وتۆ ناكه‌ن". كورده‌كات هیچ كارێك ئ���هو پارله‌مانت���اره ،س���ه‌باره‌ت به‌نوێنه‌رانی كورد له‌به‌غ���دا نمون ه ب ه ی ی مه‌كته‌ب د.رۆژ نوری شاوه‌یسی ئه‌ندام ی س���ه‌رۆك سیاس���ی پارت���یو جێگر وه‌زیران عێراق ده‌هێنێته‌وه ،ههرچهنده ی به‌هێ���ز" ناوده‌بات ،به‌اڵم به"پیاوێك
كاردانه‌وه‌ی الیه‌نه‌كان ی مالیكی: بۆ وتاره‌كه * پارله‌مانت���اری كوتل���هی ئه‌ح���رار "ره‌وت���ی س���ه‌در" عه‌واد ع���ه‌وادی: ی ی خولقاندن��� لێدوانه‌ك���هی مالیك��� ی نوێیه ،چۆن ده‌توانێت ئهو قه‌یرانێك ی هه‌مو ده‌نگ ه بۆ پێكهێنانی حكومه‌ت ی زۆرین��� ه كۆبكات���هوه .مه‌به‌س���ت ی هه‌ڵبژاردنه‌‌و بۆ مالیكی بانگه‌ش���ه ی ی گشتی ه به‌بابه‌ت ی را س���ه‌رقاڵكردن ی ی شكس���ته‌كان ترهوه بۆ داپۆش���ین حكومه‌ت. ی كوتله‌ی عێراقی ه سه‌لمان * سه‌رۆك ی ئه‌گه‌ر بیتوانیای ه جومه‌یلی :مالیك��� حكومه‌تی زۆرین ه پێكبهێنێت ده‌یكرد، ی به‌اڵم ناتوانێت .پێكهێنانی حكومه‌ت زۆرین��� هی ب���ه‌الی لیس���ته‌كه‌مانه‌و‌ه ی گرفت نیه ،به‌ڵكو گرفت له‌ش���ێواز به‌ڕێوه‌بردنی ده‌س���ه‌اڵتدایه ،عێراقی ه به‌هۆی سیاس���ه‌ته‌كانیه‌وه دژی هه‌ر ی بكات، ی دروس���ت حكومه‌تێك ه مالیك ی بێت یان زۆرینه. ئیدی هاوبه‌ش ی س���ه‌ربه‌خۆ س���ه‌باح * پارله‌مانتار ی ی حكومه‌تی ئێستا ساعیدی :مالیك پێ پ���ڕ ناكرێته‌وه چ���ۆن ده‌توانێت ی زۆرین ه دروس���ت بكات. حكومه‌ت��� ی عێراق سه‌قامگیر نابێت ته‌نها به‌بون ی به‌هێز ی پارله‌مان��� ئۆپۆزس���یۆنێك ی حكومه‌ت راست نه‌بێت ،كه هه‌ڵه‌كان بكاته‌وه. ده‌ڵێت "ده‌ب���وو له‌پێگه‌یه‌كی به‌هێزتردا ی بوایه‌و بیتوانیای���ه بڕیاربدات‌و له‌جیات كورد دانوستان بكات". ی ی له‌نوێنه‌ران ی ئهو ره‌خنانه ده‌رباره كورد له‌به‌غدا ده‌گیرێن ،ناوبراو ده‌ڵێت "ك���ورد نه‌به‌رنام���هو نه‌س���تراتیژ‌و ن ه ی كۆبونه‌وه‌یه‌كی ج���دی بۆ به‌دواداچون ی ی دۆسێكان كێشه‌كانی ههیهو موتابه‌عه ی خ���ۆی ن���اكات ،ئ���ه‌وه‌ش كێش��� ه سه‌ره‌كیه".
ی قانون "خالید ئه‌سه‌دی": پارله‌مانتاری ده‌وڵه‌ت ئا :سۆران كامه‌ران له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه ،سه‌رۆكی كوتله‌ی حیزبی ده‌عوه "حیزبه‌كه‌ی مالیكی"و پارله‌مانتاری لیستی ده‌وڵه‌تی قانون خالید ئه‌سه‌دی، كه‌ركوك به‌شارێكی عێراقی ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت "پێویسته خه‌ڵكی شاره‌كه بڕیار له‌چاره‌نوسی خۆیان بده‌ن". له‌وه‌اڵمی نێچیرڤان بارزانیشدا ده‌ڵێت "به‌هیچ شێوه‌یه‌ك دیكتاتۆر نیه له‌عێراقدا ،سه‌رده‌می دیكتاتۆریه‌ك به‌سه‌رچوو".
ئاوێنه :چۆن ده‌ڕوانیته ناكۆكیه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ن���د ،به‌تایبه‌تی ئهو ناكۆكیان���هی كه ل���هم دوایانه‌داو دوای په‌سه‌ندكردنی بودجه‌ی عێراق له‌مانگی رابردودا ،رویاندا؟ ئه‌سه‌دی :له‌ڕاستیدا ناكۆكی شتێكی ئاساییه‌و لهنێوان الیه‌نه‌كاندا روده‌دات. به‌ڵێ ،له‌نێ���وان هه‌رێم‌و ناوه‌ند ناكۆكی هه‌یه ،هه‌ندێ له ناكۆكییه‌كانی نێوانمان ئیدارییه‌و هه‌ندێك���ی دیكه‌ی ئابورییه. له‌گه‌ڵ بوونی هه‌موو ئهو ناكۆكیانه‌شدا، ئێمه پێمانوایه كه ناوبژیوانی نێوانمان پێویسته ده‌ستور بێت. ئاوێنه :بۆچونێك له‌نێوه‌ندی میدیاییدا هه‌یه ،كه پێیوای���ه ناكۆكیه‌كانی نێوان هه‌رێ���م‌و ناوه‌ن���د ئه‌وه‌ن���ده‌ی ناكۆكین له‌پێناوی پۆس���ت‌و پ���اره‌دا ،ئهوهنده ناكۆكیی نیی���ه له‌پێناوی خاك‌و ناوچه دابڕاوه‌كاندا ،وه‌اڵمی تۆ چییه؟ ئه‌س���ه‌دی :ناكۆكیی���ه‌كان هه‌ندێكی ئیداریو یاس���ایین ،هه‌ندێ���ك ناكۆكی دیك���ه‌ش هه‌یه كه قاڵبێكی شه‌خس���ی وه‌رگرتوه ،ههرچهنده ئ���هو ناكۆكیانه شه‌خس���ی نین .بۆیه پێویس���ته رۆحی یه‌كت���ر قب���وڵ كردنم���ان هه‌بێت‌و دان به‌ئیس���تحاقاقاتی یه‌كت���ردا بنێی���ن.
►
كشانه‌وه‌ی كورد هیچ كاریگه‌ریه‌كی له‌سه‌ر حكومه‌ت نه‌بووه ی سه‌رده‌م دیكتاتۆریه‌ت به‌سه‌رچوو. له‌ئێستادا واڵت ی به‌كه‌ره‌سته ی دیموكرات به‌ڕێوه‌ده‌چێت هه‌رچی سه‌باره‌ت به‌ناوچه دابڕاوه‌كانه، پێویسته له‌ژێر تیشكی یاساو ده‌ستوردا چاره‌س���ه‌ر بكرێن .حه‌زده‌كه‌م ئه‌وه‌ش بڵێم :هه‌رچی ناكۆكی هه‌یه چاره‌سه‌ری هه‌یه ،ئه‌وه‌ش گه‌ڕانه‌وه‌یه بۆ ده‌ستور. رێزگرتنی ده‌ستور سه‌رجه‌م كێشه‌كان چاره‌سه‌رده‌كات. ئاوێن���ه :هه‌فت���هی راب���ردو ،عه‌لی ئه‌دیب كه یه‌كێكه له‌سه‌ركرده بااڵكانی حیزبه‌ك���هی ئێوه‌و وه‌زی���ری خوێندنی بااڵیه له‌لێدوانێكیدا وتی مادده‌ی ()140 به‌س���ه‌رچووه ،وه‌اڵمی الیه‌نی كوردیش ئهوه بوو چۆن مادده‌یه‌كی ده‌س���توری به‌س���ه‌ر ده‌چێت ،رای تۆ له‌مباره‌یه‌وه چییه؟ ئه‌سه‌دی :ئاشكرایه مادده‌ی (،)140 ماده‌یه‌ك���ی ده‌س���تورییه ب���ۆ كاتێكی دیاریكراو ،ب���ه‌اڵم به‌بڕوای من زۆربه‌ی بڕگه ده‌ستورییه‌كان كاتی بۆ دیاریكراوه‌‌و تائێس���تاش كارایه .ئه‌گه‌ر كێشه‌یه‌ك له‌سه‌ر تێگه‌شتنی بڕگه ده‌ستورییه‌كان هه‌بێتن كه ئایا به‌س���ه‌رچوون یان نا،
خالید عوبێد جازع ئه‌سه‌دی له‌زانس���ت ه
ی * ماس���ته‌ر ئیسالمیه‌كان هه‌ی ه * وانه‌بێژ‌ه له‌حه‌وز‌هی عیلمی ی ی لیژن���ه * بڕی���ارده‌ر ی مه‌ده‌نی رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه پارله‌مانه ی ی دۆس���تایه‌ت ی لیژنه * ئه‌ندام عێراق ه له‌گه‌ڵ یه‌كێتی ئه‌وروپا ی ته‌واوكردوه‌و * له‌ئێران خوێندن ی ی زۆر له‌سه‌ر بڕوانامه‌كان گومانێك هه‌یه. پێویس���ته جێبه‌جێ بكرێن یان نا ،ئه‌وا پێویس���ته دادگای فیدراڵی چاره‌سه‌ری بكات‌و یه‌كالی بكاته‌وه. ئاوێنه :سه‌ركردایه‌تی كورد به‌رده‌وام رایده‌گه‌یه‌ن���ن به‌پێی به‌ڵگ���ه مێژویی‌‌و جوگرافی���ه‌كان ،كه‌رك���وك ش���ارێكی كوردستانیه ،ئه‌ی ئێوه ده‌ڵێن چی؟ ئه‌سه‌دی :ئێمه بڕوامان وایه كه‌ركوك پارێزگایه‌كی عێراقیه ،جیاواز له‌هه‌موو پارێزگاكانی عێراق .ئهوهی بڕیار له‌سه‌ر چاره‌نوس���ی كه‌ركوك ده‌دات ،خه‌ڵكی كه‌ركوك خۆیانن. ئاوێنه :هه‌ندێ له‌ئه‌ندامانی لیسته‌كه‌ی ئێوه "ده‌وڵه‌تی یاس���ا" ،الیه‌نی كوردی بهوه تۆمه‌تب���ار ده‌كه‌ن كه كه‌ركوكیان له‌به‌ر نه‌وته‌كه‌ی ده‌وێت ،به‌اڵم پێتوانیه داكۆك���ی كورد په‌یوه‌ن���دی به‌مێژوه‌وه ههیهو كورد قوربانی له‌سه‌ر ئهو خاكه داوه؟ ئه‌س���ه‌دی :م���ن پابه‌ن���د نی���م به‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی ه���ه‌ر لێدوانێكه‌وه كه له‌الیه‌ن ئێم���هو هه‌رێمه‌وه درابێت .من
بڕوام وایه پێویسته چاره‌سه‌ری كه‌ركوك له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستورو یاسادا بێت. ئاوێن���ه :هاوپه‌یمانی كوردس���تانی لیسته‌كه‌ی ئێوه بهوه تۆمه‌تبار ده‌كات ك���ه پابه‌ن���د نی���ن به‌جێبه‌جێكردنی رێكه‌وتنام���هی هه‌ولێ���ره‌وه ،ك���ه بوه بناغ���هی پێكهێنانی ئ���هم حكومه‌ته‌ی ئێستا؟ ئه‌سه‌دی :پێویسته له‌سه‌ر هاوپه‌یمانی نیش���تیمانی ش���یعه‌كان ،ته‌ده‌خ���ول له‌ڕێكه‌وتن���ه‌كان بك���هن .پێویس���ته رێكه‌وتننامه‌كانی���ش له‌چوارچێ���وه‌ی ده‌ستوردا بێت. ئاوێن���ه :له‌كاردان���هوهی په‌س���ه‌ند كردن���ی بودجه‌ی ئه‌مس���اڵ به‌زۆرینه‌و به‌ب���ێ له‌به‌رچاوگرتن���ی هه‌ندێ���ك له‌داواكارییه‌كانی الیه‌نی كوردی ،وهزیرو پارله‌مانت���اره ك���ورده‌كان گهڕانهوه بۆ هه‌رێم ،ئایا كش���انه‌وه‌ی كورد له‌ناوه‌ند چ كاریگه‌رییه‌ك���ی لهس���ه‌ر حكومه‌ت ده‌بێت؟ ئه‌سه‌دی :تائێستا هیچ كاریگه‌ریه‌كیان
لهس���ه‌ر حكومه‌ت جێنه‌هێشتوه .ئێم ه داواكارین كه كۆتای���ی به‌بایكۆته‌كه‌یان بهێنن‌و بگه‌ڕێنه‌وه بۆ به‌غداد. ئاوێن���ه :س���ه‌رۆكی حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان نێچیرڤان بارزانی له‌دیمانه‌یه‌ك���ی رۆژنامه‌وانیدا ،رایگه‌یاند ئێم���ه لهس���ه‌ر ئ���هوه رێكنه‌كه‌وتوین ك���ه دیكتاتۆرێك ل���ه عێ���راق بڕوات‌و دیكتاتۆرێكی دیكه بێته شوێنی؟ ئه‌سه‌دی :كه‌س رێكنه‌كه‌وتووه له‌سه‌ر هی���چ دیكتاتۆرێك‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك دیكتات���ۆر له‌عێراقدا نییه ،س���ه‌رده‌می دیكتاتۆریه‌ت به‌س���ه‌رچوو .له‌ئێس���تادا واڵت به‌كه‌ره‌س���ته‌ی دیموكرات���ی به‌ڕێوه‌ده‌چێت ،هه‌ڵبژاردنه‌كان ئازاده‌و خه‌ڵك به‌ش���داری ده‌كات ،ئێمه بڕوامان به‌بوون���ی دیكتاتۆریه‌ت له‌عێراقدا نییه، پێویس���ته هه‌موو الیه‌ن���ه‌كان پابه‌ندی ده‌ستور بن ،چونكه هیچ هه‌ڵبژارده‌یه‌ك له‌به‌رده‌ماندا نیی���ه ،ته‌نها گهڕانهوه بۆ ده‌ستور نه‌بێت. ئاوێنه :زۆرجار ره‌خنه‌ی له لیسته‌كان ده‌گیرێت ،كه له‌بری گفتوگۆو دانوستان، په‌ناده‌به‌نه به‌ر تۆمه‌ت به‌خش���ینه‌وه‌و دروس���تكردنی قه‌ی���ران له‌گ���هڵ الیه‌نه سیاس���یه‌كاندا ،ئێ���وه بۆچ���ی له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كاندا كۆبون���هوهو گفتوگۆ ئه‌نجام ناده‌ن؟ ئه‌سه‌دی :نه‌خێر به‌پێچه‌وانه‌وه ئێمه په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م كوتله‌كان زۆر باشه‌‌و به‌رده‌وامه‌و هیچ كێشه‌كمان نیه ،گفتوگۆكانم���ان به‌رده‌وامه .به‌اڵم م���ن وایده‌بینم چه‌ن���د كوتله‌یه‌ك هه‌ن، هه‌ڵوێس���تی دیاریكراوی���ان لهم واڵته‌دا هه‌یه .له‌ئێستادا فره‌یی سیاسی ههیهو ئاساییه الیه‌نه‌كان بیروبۆچونی تایبه‌ت به‌خۆیان لهس���ه‌ر باس‌و مه‌س���ه‌له‌كان هه‌بێت .ئاساییه زۆرجار له‌سه‌ر خاڵێك رێكده‌ك���ه‌ون‌و لهس���ه‌ر چه‌ن���د خاڵێك ناكۆك ده‌بن.
مه‌رگی شاراو‌ه لهم���اوه‌ی نی���و س���ه‌ده‌ی راب���ردودا، حكومه‌ته‌كانی عێراق نزیكه‌ی ( )26ملیۆن مینی���ان له‌ناوچه جیاوازه‌كان���ی عێراقدا چاندوه .حكومه‌تی ئێستاش بڕیاریداوه تا پێنج س���اڵی تر مین له‌عێراقدا نه‌هێڵێت. رێكخ���راوی نه‌ت���هوه یه‌كگرتوه‌كانی���ش رایده‌گه‌یه‌نێت نزیكه‌ی ( )%25قوربانیانی می���ن ،مندااڵنی خ���وار ته‌مه‌ن چ���وارده ساڵن. له‌شه‌س���ته‌كانی س���ه‌ده‌ی رابردوه‌وه، كاتێ���ك خه‌بات���ی چه‌كداری ك���ورد دژی حكومه‌ت���ی عێ���راق ده‌س���تی پێك���رد، حكوم���هت ده‌س���تیكرد به‌چاندن���ی مین له‌ناوچه س���نورییه‌كان .پاش���ان له‌كاتی ش���ه‌ڕی هه‌شت س���اڵه‌ی عێراق – ئێران له ( ،)1988 - 1980حكومه‌ت به‌رده‌وام ب���وو له مین چاندن‌و ئه‌م كاره‌ش تا پێش روخانی رژێمی به‌عس لهس���اڵی ()2003 به‌رده‌وام بوو. به‌پێی نوێتری���ن خه‌ماڵندنی رێكخراوی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان ،كه له رۆژی ()4/4 به‌بۆنه‌ی رۆژی جیهانی هۆش���یاركردنه‌وه‌و پاڵپشتیكردنی چاالكی مین باڵویكرده‌وه، نزیك���هی ( )4000ناوچ���هی عێ���راق كه روبه‌ره‌كه‌ی���ان ده‌كاته زیات���ر له ()1730 كیلۆمه‌تر چوارگۆش���هی خاك���ی عێراق، مینڕێژك���راون‌و نزیكه‌ی ( )26ملیۆن مین له‌عێراق���دا هه‌ی���ه ،كه زۆرب���هی له‌ناوچه س���نورییه‌كانه .ئهو مه‌رگه ش���اراوه‌یه‌ش له‌ئێستاشدا هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی راسته‌وخۆیه لهس���ه‌ر ژیان���ی ( )1.6ملی���ۆن هاواڵتی عێراق. عێراق له‌پێش���ه‌نگی ئ���هو واڵتانه‌یه كه زۆرتری���ن ژماره‌ی مین له‌ژێ���ر خاكه‌كه‌یدا هه‌ی���هو تائێس���تا نه‌ته‌قی���ون .به‌جۆرێك نزیك���هی ( )%25مین���ی زه‌مینی جیهان، له‌عێراقدایه .بۆ البردنی ئهو ژماره زۆرهی مین ،حكومه‌تی ئێس���تای عێ���راق ته‌نها س���یانزه كۆمپانیای تایبه‌ت‌و نزیكه‌ی دوو هه‌زار پس���پۆڕی ئهو بواره‌ی له‌وه‌زاره‌تی به‌رگری هه‌یه .ئه‌مه له‌كاتێكدایه تائێستا ره‌وشی ئه‌منی به‌شێك له‌ناوچه‌كانی عێراق س���ه‌قامگیر نییهو حكومه‌ت���ی عێراقیش ژماره‌یه‌ك���ی زۆر كه‌می پس���پۆڕی بواری هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی مینی هه‌یه. بری���كاری وه‌زیری كش���توكاڵی عێراق كه‌مال حسێن له‌تیف ،رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌گه‌ر بیانه‌وێ���ت لهماوهی ده س���اڵی داهاتودا مین له‌عێراقدا نه‌هێڵن ،ئه‌وا پێویس���تیان به‌سه‌دان كۆمپانیاو نۆزده هه‌زار شاره‌زای ئهو بواره ده‌بێت .سه‌رباری ئهو هۆكارانه، نه‌بون���ی نه‌خش���هی ئ���هو ناوچانه‌ی مین رێژك���راون ،گرفتێك���ی دیك���هی به‌رده‌م حكومه‌تی عێراقه ،چونكه حكومه‌ته‌كانی پێش���و به‌ش���ێوه‌یه‌كی هه‌ڕه‌مه‌كی مینیان چاندوه. پێن���ج س���اڵ دوای روخان���ی رژێم���ی به‌ع���س‌و لهس���اڵی ( ،)2008عێراق بووه ئه‌ندامی رێككه‌وتننامه‌ی ئۆتاوای تایبه‌ت به‌قه‌ده‌غه‌كردن���ی به‌كارهێنان���ی مین���ی دژه م���رۆڤ .به‌گوێ���ره‌ی به‌نده‌كانی ئهو رێكه‌وتنامه‌ی���ه ،عێ���راق پابه‌ن���د ده‌بێت به‌به‌كارنه‌هێن���ان‌و به‌ره���هم نه‌هێن���ان‌و هه‌ن���ارده نه‌كردنی مین ،ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی به‌ڵێنی���داوه تا س���اڵی ( )2018عێراق له مین پاك بكاته‌وه. ل���ه‌دوای روخان���ی رژێمی به‌عس���هوه، رێكخراوی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان له‌ڕێگه‌ی هه‌ری���ه‌ك ل���ه رێكخراوه‌كانی ()UNDPو ته‌ندروس���تی جیهان���یو یونس���ێفه‌وه، له‌بواره‌كان���ی هه‌ڵگرتن���هوهی می���نو هۆش���یاركردنه‌وه‌ی هاواڵتی���ان ،هاوكاری عێ���راق ده‌كات .ب���ه‌اڵم ئ���هم به‌رنامه‌یه له‌ناوه‌ڕاستی ئه‌مساڵدا به‌هۆی ته‌واوبونی بودجه‌كه‌یه‌وه كۆتایی دێت. به‌ڕێوه‌به‌ری نوسینگه‌ی كاروباری مرۆیی‌‌و گه‌شه‌پێدان له‌نێرده‌ی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان له عێراق دانێل ئۆگس���تبێرگه‌ر ،ئاشكرای ده‌كات له‌ساڵی ( )1991بهدواوه تائێستا، به‌هۆی مینه‌وه س���ه‌دان منداڵ كه‌مئه‌ندام بوون‌و له‌ئێستاشدا مه‌ترسی بۆ سه‌ر یه‌ك ملیۆن من���داڵ هه‌یه .وتیش���ی "نزیكه‌ی ( )%25كۆی قوربانیان���ی مین ،مندااڵنی خوار ته‌مه‌ن چوارده ساڵن". می���ن ،جگه‌ل���هوهی هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی راس���ته‌وخۆیه له‌ژیان���ی هاواڵتیان ،به‌اڵم به‌وته‌ی به‌رپرس���انی عێ���راق‌و رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان ،ئ���هو ژماره زۆرهی مین بوه‌ت���ه له‌مپه‌رێكی س���ه‌ره‌كی له‌به‌رده‌م كاروان���ی ئاوه‌دانكردن���هوهی عێ���راق‌و بوژان���هوهی كه‌رتی كش���توكاڵ‌و ئابوری به‌گشتی.
8
ئابووری
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ه ب ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه
بازرگانان ی هاورده‌ی خوارده‌مه‌نی‌‌و كااڵكان هه‌ڕه‌شه ی گران ی ده‌كه‌ن به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی دۆالر هۆكاره‌كه‌یه‌تی
ئا :ئاسۆ سه‌راوی "لهوه زیاتر به‌رگه‌ی زه‌ره‌ر ناگرین، ئه‌گه‌ر نرخی دۆالر دانه‌به‌زێته‌وه ،ئه‌وا ئێمه‌ش ناچارین نرخ به‌رزبكه‌ینه‌وه". به‌شێك لهو بازرگانانه‌ی خوارده‌مه‌نی‌‌و كااڵی هه‌مه‌جۆر هاورده‌ی هه‌رێم ده‌كه‌ن وه‌ها ده‌ڵێن. به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی دۆالر به‌رێژه‌یه‌ك، بۆته ه���ۆی زیانگه‌یاندن ،به‌زۆرێك لهو بازرگانان���هی ،خوارده‌مه‌ن���یو كااڵی هه‌مه‌جۆر ه���اورده‌ی هه‌رێ���م ده‌كه‌ن، به‌ش���ێك له‌وان���ه ئ���هوه ده‌خه‌نه‌رو، ماوه‌یه‌ك���ی زۆر باج���ی به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی دۆالر ده‌ده‌ن‌و راش���یده‌گه‌یه‌نن، ئه‌گ���ه‌ر نرخی دۆالر دانه‌به‌زێته‌وه ،ئه‌وا به‌ناچاری نرخ به‌رزده‌كه‌نه‌وه. له‌ئێستادا نرخی 100دۆالری ئه‌مریكی، لهنێوان ( 126تا)127هه‌زار دیناردایه، له‌كاتێكدا له‌رابردودا ماوه‌یه‌كی زۆر له 120ت���ا 122هه‌زار دیناردا بو ،به‌بڕوای د .نه‌رمین مه‌عروف پسپۆڕی ئابوریو ش���اره‌زا لهب���واری دراودا ،ه���ۆكاری به‌رزبون���هوهی نرخی دۆالر ب���ۆ ئهوه ده‌گه‌ڕێت���هوه ،ك���ه "بانك���ی ناوه‌ندی عێراقی ،له‌ئێس���تادا رێژه‌یه‌كی كه‌متر دۆالر ده‌خاته بازاڕه ،له‌كاتێكدا خواست دو کرێکار له‌کاتی کارکردندا له‌بازاڕی سلێمانی فۆتۆ :ئارام که‌ریم له‌سه‌ر دۆالر زۆر زیادی كردوه". به‌ش���ێك له‌بازرگان���ان جه‌خت لهوه ده‌ڵێت "راس���ته ئێمه كار ب���ۆ قازانج جوڵه‌ی بازرگانی وه‌س���تاندوه ،جوتیار ئه‌مساڵ به‌هۆی ئه‌م دۆخه تایبه‌ته‌وه ،ب���ازاڕه‌وه "دیاره ئه‌وه‌ش پێداویس���تی ده‌كه‌ن���هوه ،به‌ئومێ���دی دابه‌زینه‌وه‌ی ده‌كه‌ی���ن ،به‌اڵم هه‌م���و كاتێكیش هه‌ر حه‌س���هن كه‌الری خاوه‌نی كۆمپانیای ره‌نگ���ه 400كانتۆنه‌ر بێنم ،ئه‌مه‌ش بۆ بازاڕ دابین ناكات". ی نرخی دۆالر هه‌ر له‌باره‌ی به‌رزبونه‌وه نرخی دۆالر تائێس���تا نرخی كااڵكانیان چاوه‌ڕێی خێر نین‌و زه‌ره‌ریش ده‌كه‌ین ،گوڵبه‌ه���ار كه برنج‌و دۆش���اوی ته‌ماته من زیانه ،چونكه تا زیاتر هاورده‌بكه‌م، س���ه‌رۆكی ژوری بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی به‌رزنه‌كردۆت���هوه ،ئه‌وه‌ش وای كردوه ،به‌اڵم ه���ه‌ر تا ماوه‌یه‌ك ده‌كرێت زه‌ره‌ر هاورده‌ی هه‌رێمی كوردس���تان ده‌كات ،داشكاندنی زیاترم بۆ ده‌كرێت". به‌ش���ێكی ت���ر له‌بازرگان���ان ،س���لێمانی س���یروان محه‌مه‌د بۆچونی رۆژانه له‌زیانی به‌رده‌وامدابن .حه‌سه‌ن بكه‌ی���ن ،ناكرێ���ت ب���ۆ ماوه‌یه‌كی زۆر ئهوه ده‌خاته‌رو لهو كاته‌وه‌ی كه نرخی دۆالر به‌رزبۆت���هوه فرۆش���یان له %50له‌به‌رزبون���هوهی نرخی دۆالر توش���ی وای���ه ،بێ به‌رنامه‌یی بانك���ی ناوه‌ندی باقی هه‌ورامی كه پێش���تر س���ه‌رۆكی له‌زه‌ره‌ر به‌رده‌وامبین". هه‌روه‌ه���ا وه‌كیل���ی س���ه‌ره‌كی كه‌می ك���ردوه ،هه‌روه‌ها ئ���هو ده‌ڵێت زیان نه‌بون ،به‌اڵم تاراده‌یه‌ك فرۆشیان عێراقی بۆته هۆی به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی ژوری بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازی سلێمانی بوهو له‌ئێستادا وه‌كیلی سه‌ره‌كی چه‌ند كۆمپانی���ای كاله‌ی ئێرانی ،ش���ه‌ریف "ئێم���ه وه‌كیلم���ان له‌به‌س���ڕاوه هه‌تا كه‌میكردوه ،حاجی ره‌س���وڵ س���ه‌عید دۆالر ،ئهو باس لهوه ده‌كات ،كه رۆژانه ی به‌نرخێكی كۆمپانیایه‌كی ئێرانیو توركییه له‌هه‌رێمی ره‌س���وڵ خاوه‌نی كۆمپانیای سه‌فره ،دهۆك هه‌یه ،زۆرێ���ك له‌وه‌كیله‌كانمان محه‌م���ه‌د خاوه‌نی كۆمپانیای نه‌س���یم بانكی ناوه‌ن���دی عێراق��� كوردستان ،ئاماژه بهوه ده‌كات سه‌باری به‌هه‌مان ش���ێوه ئاماژه بهوه ده‌كات ،لهب���ه‌ر به‌رز‌ونزمیی دۆالر ،له‌ئێس���تادا كوردس���تان ،ك���ه كاری هێنانی كاغه‌ز ه���ه‌رزان دۆالر به‌چه‌ندین بانكی ئه‌هلی به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی دۆالر ،به‌اڵم هێشتا كه به‌هۆی به‌رزبون���هوهی نرخی دۆالر بارێكی ك���هم ده‌ب���ن ،به‌نمونه ئه‌گه‌ر ده‌كات له‌واڵتانی تایله‌ند‌و ئه‌نده‌نوسیا ،ده‌فرۆش���ێ ،ئه‌وانیش به‌نرخێكی گران به‌ئومێدی شكانه‌وه‌ی نرخه‌كه‌ی نرخی زه‌ره‌ریانك���ردوهو تاراده‌یه‌كیش بازاڕی وه‌كیلێكم���ان پێش���تر 5ت���هن برنجی ئام���اژه ب���هوه ده‌كات ،ك���ه ئ���ه‌وان ده‌یخه‌ن���هوه بازاڕ"دی���اره ل���هو كڕین‌و كااڵكانی���ان به‌رزنه‌كردۆت���هوه ،ئ���هو فرۆش���یان وه‌ستاوه .ئهو ده‌ڵێت "ئێمه باركردایه ،ئێستا 1ته‌ن ده‌بات ،پێشتر راس���ته‌وخۆ مامه‌ڵه ب���ه‌دۆالر ده‌كه‌ن ،فرۆشه‌ش���دا گه‌نده‌ڵ���ی زۆر ده‌كرێت‌و ده‌ڵێ���ت "له‌كاتێكدا رۆژان���ه له‌زه‌ره‌ری به‌ش���ێك له‌به‌رهه‌مه‌كانم���ان ،به‌نرخی چونكه نرخی دۆالر تاراده‌یه‌ك جێگیربو وه‌ك���و چۆن ب���ه‌دۆالر كاع���ه‌ز ده‌كڕن قۆرغ���كاری هه‌یه" .س���یروان محه‌مه‌د به‌رده‌وامدای���ن ،ب���ه‌اڵم به‌ئومێ���دی دۆالری 122هه‌زار دینار فرۆش���توه ،مه‌ترس���ی نه‌بو بڕێك���ی زۆری ده‌برد ،له‌كوردستانیش به‌هه‌مان شێوه به‌دۆالر ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو كه جگ���ه له‌وه‌ی ی بازرگانیان ئ���هوهی نرخ���ی دۆالر دابه‌زێت���هوه ،ب���ه‌اڵم ئێس���تا 100دۆالر بۆته نزیكه‌ی به‌اڵم ئێس���تا به‌و جۆره نیی���ه ،دیاره ده‌فرۆشنه‌وه‌و ئهو وتی "چونكه كڕین‌و رۆژانه گله‌ی���یو س���كااڵ تائێس���تا نرخمان گراننه‌كردوه ،ئه‌گه‌ر 127ه���ه‌زار دین���ار ،ئاش���كرایه به‌م ئه‌مه‌ش جوڵ���هی بازرگانی كه‌مكردوه‌‌و فرۆشمان به‌دۆالره ،توشی زیان نه‌بوین ،به‌ده‌ست ده‌گات ،س���ه‌باره‌ت به‌جێگیر به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی دۆالر وه‌ك ئێس���تا ش���ێوه‌یه‌ش زه‌ره‌رده‌كه‌ی���ن ،ئه‌گ���ه‌ر رێژه‌ی كڕیاریش���مان تا ئاستی له %50به‌اڵم له‌وكات���هوهی دۆالر به‌رزبۆته‌وه ،نه‌بونی نرخی دۆالر ،هاوكات خۆش���ی به‌رده‌وام بێت ،ئ���ه‌وا ئێمه‌ش ناچارین نرخیش به‌رزبكه‌ینه‌وه ،ئه‌وكاته بازاڕمان كه‌میك���ردوه" .ئ���هم بازرگانه ئه‌وه‌ش فرۆشمان به‌رێژه‌ی %30دابه‌زیوه" .ئه‌م وه‌ك خاوه‌ن���ی كۆمپانی���ای حه‌وایی‌‌و نرخ به‌رزبكه‌ینه‌وه ،چونكه تا ماوه‌یه‌ك تاڕاده‌ی���ه‌ك ده‌وه‌س���تێ ،هه‌رچه‌ن���ده رونده‌كاته‌وه ،كه كه‌میی فرۆش���ی ئهو بازرگانه لهو بڕوایه‌ش���دایه كه هۆكاری بازرگانێك له‌به‌رزبونه‌وه‌ی نرخی دۆالردا ده‌كرێ���ت به‌مایه‌كاری یاخ���ود زه‌ره‌ر تائێس���تا نرخم���ان به‌رزنه‌كردۆته‌وه ،به‌رهه‌مان���هی هاورده‌ی ده‌كه‌ن ،دوباره به‌رزبون���هوهی نرخ���ی دۆالر ،بۆ ئهوه توشی زیان بوه. به‌بڕوای پس���پۆڕی ئابوریو شاره‌زا وه‌كو بازرگانێ���ك ده‌بێته‌وه به‌زیان بۆ دهگهڕێتهوه كه بانكی ناوه‌ندی عێراقی چاوه‌ڕێی شكانه‌وه‌ی نرخی دۆالرین". كااڵكانمان بفرۆشین". به‌رزو نزمیی نرخ���ی دۆالر ،به‌وته‌ی ئه‌وان ،چونكه وه‌ك ئهو ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ل ه 2004رۆژانه چه‌ند دۆالری فرۆشتوه ،لهب���واری دراودا د.نه‌رمی���ن مه‌عروف ئهو جه‌خت ده‌كاته‌وه له‌وه‌ی ،نزیكه‌ی دو مانگ���ه له‌زیانێك���ی به‌رده‌وامدان‌و به‌ش���ێك له‌بازرگان���ان ،تاراده‌ی���ه‌ك ساڵی پێشو هه‌زار كانتۆنه‌رم هێنابێت ،له‌ئێستاش���دا به‌هه‌مان رێ���ژه ده‌خاته به‌رزبون���هوهی نرخی دۆالر هۆكاره‌كه‌ی
ئهو بڕه دۆالره‌ی رۆژان ه بانكی ناوه‌ندی ده‌یخاته بازاڕه‌وه كه‌مه‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا خواست له‌سه‌ر دۆالر زۆر زۆره كه‌میی دۆالر‌و ئهو خواسته زۆره‌یه كه لهس���ه‌ریه‌تی "ئهو بڕه‌ی رۆژانه بانك ی ناوه‌ن���دی ده‌یخات���ه ب���ازاڕه‌وه كه‌مه، له‌به‌رامبه‌ریش���دا خواست له‌سه‌ر دۆالر زۆر زۆره" .بونی خواست زۆری له‌سه‌ر دۆالریش به‌بۆچونی ئه‌م ش���اره‌زایه‌ی ب���واری دراو چه‌ن���د هۆكارێكی هه‌یه، له‌وان���ه به‌ه���ۆی خراپ���ی بارودۆخی سیاس���ییه‌وه به‌ش���ێك له‌هاواڵتی���ان سه‌رمایه‌كه‌یان ده‌كه‌نه دۆالر ،كه "دیاره پاشه‌كه‌وتكردن‌و هه‌ڵگرتنی ئاسانتره، جگه لهوه واڵتی ئێران كه هاوس���ێمانه گه‌مارۆی ئابوری له‌سه‌ره ده‌شێ به‌شێك له‌دۆالره‌كانی هه‌رێم له‌الیه‌ن ئهو واڵته‌وه بك���ڕدرێ" .گۆڕان���كاری له‌به‌ڕێوه‌به‌ر‌و به‌ش���ێك لهس���تافی بانك���ی ناوه‌ندی عێراقی لهم���اوه‌ی رابردودا كه به‌بڕوای د .نه‌رمین گۆڕنكارییه‌كه سیاس���ی بو، هۆكارێك���ی تری به‌رزبون���هوهی نرخی دۆالره "پێشتر بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر بانكی ناوه‌ندی عێراقی نرخی دۆالری به‌رامبه‌ر به‌دینار تاراده‌یه‌ك جێگیركردبو ،به‌اڵم لهدوای گۆڕانكاری لهس���تافه‌كه هه‌ست ده‌كرێت ئهو سیاسه‌ته نه‌ماوه".
بازاڕی ئامێره كشتوكاڵییه‌كان الوازو سه‌ره‌تاییه
"جوتیارانی كوردستان موچه‌خۆرن‌و ئامێر كڕین‌و بڕشتی به‌رهه‌میان ال گرنگ نییه"
ئا :عه‌باس ره‌سوڵ به‌ئه‌زمونی خاوه‌ن پێشانگاكانی فرۆشتنی تراكتۆر‌و ئامێره كشتوكاڵییه‌كان "بازاڕی ئهو ئامێرانه له‌ئێستای هه‌رێمدا په‌یوه‌ندی به‌هیچ بارودۆخێكی كشتوكاڵییه‌وه نییهو ساردترین بازاڕی هه‌یه" .خاوه‌ن پێشانگایه‌كیش ده‌ڵێت "من له‌كۆنه‌وه ئه‌م ئیشه‌م كردوه ئه‌گه‌رنا كه‌س ناتوانێ به‌م بازاڕه سارده قه‌ناعه‌ت بكا" ئابوریناسێكیش ده‌ڵێت "دیارده‌ی سستی بازاڕی ئامێره كشتوكاڵییه‌كان ده‌ره‌نجامی نه‌بونی سیاسه‌تی كشتوكاڵییه". ته‌نها عه‌ره‌به‌كان كڕیارن هه‌ردو پێش���انگای تراكتۆر فرۆش��� ی هاوبه‌ش‌و كۆسره‌ت له‌بازاڕی ئۆتۆمبێل‌و مه‌كائینی ش���اری س���لێمانی ناسراو به "مه‌ع���ره‌زی علوجه‌ك���ه" ئام���اژه بهوه ده‌كه‌ن ،كه %90تراكتۆر‌و ئامێره‌كانیان، به‌كڕی���اره عه‌ره‌به‌كان���ی باش���وری عێراق ده‌فرۆش���نو كه‌مترین فرۆش���یان له‌كوردستان هه‌یه ،لهم باره‌یه‌وه یوسف عه‌زی���ز فرۆش���یاری ش���اره‌زا له‌ئامێره
كشتوكاڵییه‌كان ،له‌پێشانگای كۆسره‌ت ده‌ڵێ���ت "عه‌ره‌ب���ه‌كان وه‌كاله‌ت���ی ئه‌م تراكت���ۆره ئێرانییانه‌ی���ان نییهو له‌وێش ره‌قه‌م‌و گوم���رگ‌و مامه‌ڵه‌ی تۆماركردنی قورس‌و زه‌حمه‌ته ،بۆیه قازانجیانه لێره بیك���ڕن" ل���هم باره‌ی���هوه ئابوریناس‌و وانه‌بێژی ئابوری له‌په‌یمانگای ته‌كنیكی دوكان م .ئامان���ج ج���ه‌الل ئام���اژه‌ی ب���ه‌وه‌دا كه كڕینی ئامێ���ره‌كان له‌الیه‌ن عه‌ره‌به‌كان���هوه هۆكاره‌ك���هی ئه‌وه‌یه، كه زۆرین���هی هاواڵتیان���ی ناوچه‌كانی ناوه‌ڕاس���تی عێراق لهس���امه‌ڕا‌و به‌له‌د‌و خاڵس‌و به‌عقوبه له‌سه‌ر كشتوكاڵ كردن ده‌ژی���نو وتی "ئه‌وانه ته‌نه���ا جوتیارن ب���هوه ده‌ژی���نو له‌به‌رامب���ه‌ر ئه‌م���ه‌ش كه‌رتی كش���توكاڵی هه‌رێم پوكاوه‌ته‌وه‌‌و سیاسه‌تێكی ستراتیژی بۆ گه‌شه‌پێدانی دۆالره‌‌و ج���ۆری باس���كه‌نی تورك���ی نییه ،بۆیه ئه‌مه ده‌ره‌نجامه نه‌ك هۆكاری 22ه���ه‌زار دۆالره‌‌و تراكت���ۆری بچوك���ی باخ كێاڵنی���ش كه چینیی���ه نرخه‌كه‌ی كێشه‌كه" 7200دۆالره‌‌و تراكت���ۆری كۆنی جۆری عه‌نته‌ری���ش به( 4تا )5هه‌زار دۆالر ،كه نرخی ئامێره‌كان به‌وته‌ی خاوه‌ن پێش���انگا‌و شاره‌زایان لهناو خه‌ڵكیدا ده‌ستاوده‌س���ت ده‌كات‌و ئهو ئامێرانه‌ی ئێس���تا له‌بازاڕه‌كانیاندا نایه‌ته بازاڕ‌و جی���اوازی نرخی ئێرانیو ه���هن ئێرانیو تورك���یو چینین ،نرخی توركی���ش ده‌گه‌ڕێت���هوه ب���ۆ دابه‌زینی تراكتۆری قه‌باره س���تانده‌ری ئاس���ایی به‌های پاره‌ی ئێران���ی ،ئهوهی جێگای جۆری ئایتیئێمك���ۆ285ی ئیرانی 9500سه‌رنجیشه به‌شی هه‌ره زۆری بازاڕه‌كه
كه‌م بازاڕیی ئامێره كشتوكاڵییه‌كان، به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌یه كه‌رتی كشتوكاڵ وه‌ک نه‌بو وایه
ی ئامێر. ته‌نها تراكت���ۆره‌‌و به‌ده‌گم���هن ئامێر دره‌و(ده‌ڕاسه)و ئامێری تۆوچێن به‌رچاو وه‌رزی كشتوكاڵی كاریگه‌ر نییه ده‌ك���هون ،هه‌ر لهم باره‌یه‌وه ئابوریناس ده‌رباره‌ی كاریگه‌ری كات‌و وه‌رزه‌كانی م.ئامانج وتی "له‌هه‌ردو ئاستی بازاڕی جیهانی‌‌و ئاس���تی هه‌مه‌ج���ۆری ئامێره چاندن‌وبه‌رب���وم‌و كاریگه‌رییان لهس���ه‌ر كش���توكاڵییه‌كان ،له‌وانه‌یه ئهو بازاڕه‌ی جواڵندنی بازاڕی ئامێره كشتوكاڵییه‌كان، ئێمه ه���ه‌ر به‌بازاڕ دانه‌ن���رێ ،كه ته‌نها به‌بڕوای یوس���ف عه‌زیز له‌پێش���انگای 2ئامێ���ری تێدا ده‌فرۆش���رێت ،ئه‌وه‌ش كۆس���ره‌ت له (مه‌ع���ره‌زی علوجه‌كه‌ی بۆخۆی به‌ڵگه‌یه ب���ۆ ئهوهی كه كه‌رتی ش���اری س���لێمانی) نه وه‌رز‌و نه‌ڕێژه‌ی باران‌و وشكه‌ساڵی كاریگه‌رییان له‌سه‌ر كشتوكاڵ له‌نزیكی نه‌بوندایه" فرۆشی ئهو ئامێرانه هه‌یه ،هه‌روه‌ها ئهو فرۆش���یاره هاوڕایه له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری ئامێری كشتوكاڵی گومرگ ناكرێ به‌پێ���ی ئام���ارو زانیارییه‌كان���ی پێشانگای هاوبه‌ش‌و ئاماژه بهوه ده‌كات، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی گوم���رگ‌و هاتوچ���ۆ ،كه "ئه‌گه‌ر بازاڕه‌ك���ه جوڵه‌یه‌ك بكات، ب���ڕی 325ه���ه‌زار دین���اری عێراق���ی ئهوه كاریگه‌ری كڕیاری عه‌ره‌ب‌و وه‌رزی ده‌خرێته س���ه‌ر هه‌ر تراكتۆرێك ،كاتێك كش���توكاڵی ئه‌وانه" .ئهو رونیشكرده‌وه له‌ده‌روازه‌ی س���نوری باش���ماخه‌و دێته ئهو چه‌ند س���اڵه‌ی كه حكومه‌تی هه‌رێم هه‌رێم���هوهو ژماره‌ی كاتیی بۆ ده‌كرێت‌و گه‌نم���ی خۆماڵی له‌جوتی���اران به‌نرخی له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی هاتوچ���ۆش ك���ۆی ب���اش كڕیوه‌ت���هوه ،ته‌نه���ا هۆكاربوه رس���وماتی پێدانی تابل���ۆو تۆماركردن ،ك���ه ئ���ه‌وان له‌بیریان بێت ك���ه بازاڕی ته‌نها 20هه‌زار دیناره‌‌و مامه‌ڵه‌كه به‌ته‌نها جواڵندوه‌‌و "ه���ه‌ر به‌كاریگه‌ری ئه‌وه‌ش رۆژێك ته‌واو ده‌بێت ،به‌وته‌ی شاره‌زایانی وه‌كاله‌تی تراكتۆرسازی ئێرانیو توركی بازاڕه‌ك���ه ئ���هم ج���ۆره تۆماركردن���ه هاتۆته هه‌رێم" به‌قازانج���ی كڕی���اره عه‌ره‌به‌كانیش���هو به‌رهه‌مداری ئامێره‌كان ئ���ه‌وه‌ش جوتیارانی عه‌ره‌ب���ی هانداوه ئابورین���اس م .ئامان���ج ئام���اژه‌ی روبكه‌ن���ه بازاڕه‌كانی هه‌رێ���م بۆ كڕینی
به‌وه‌شدا كه س���ه‌ره‌ڕای ئهوهی كه‌رتی كشتوكاڵی زۆرترین ده‌ستیكار بهخۆیهوه سه‌رقاڵ ده‌كات‌و هه‌لی كار بۆ به‌شێكی زۆری خه‌ڵك���ی دابی���ن ده‌كات ،ب���ه‌اڵم به‌كارنه‌هێنان���ی ئامێر خۆی نیش���انه‌ی پوكاوه‌یی ئهو كه‌رته‌ی���ه ،هه‌روه‌ها ئهو مامۆس���تا ئابورییه باسی ئه‌وه‌شی كرد كه ده‌بێ جوتیار ته‌نها سه‌رچاوه‌ی ژیانی كشتوكاڵه‌كه‌ی‌‌و به‌رهه‌م‌و باخه‌كه‌ی بێ، ئه‌وسا پیش���ه‌كه‌ی پێش ده‌خات‌و خۆی ته‌رخانده‌كات‌و ئامێریش به‌كارده‌هێنێت، وتیشی "جوتیاری ئێمه سه‌رچاوه‌ی تری بژێوی‌‌و موچه‌ی ههیهو سه‌رنجی له‌سه‌ر ئهوه نییه ،كه بڕشت‌و به‌رهه‌می یه‌كه‌ی زه‌وی‌‌و زیادبكات‌و ئامێر به‌كارناهێنێ" ئ���هو رونیش���یكردهوه ك���ه زۆرترین جوتیارانی هه‌رێم هه‌مان موچه‌خۆره‌كان‌و شارنش���ینه‌كانن‌و ته‌رخ���ان نی���ن ب���ۆ كش���توكاڵ" ،بۆیه ئامێ���ر ناكڕن‌و هه‌ر كه‌رتێك���ی كش���توكاڵییش ئامێ���ری به‌ش���ێوه‌ی به‌رفراوان تێدا به‌كارنه‌یه‌ت ئهوه دی���اره كه‌رتێكی ژییه‌ن���ه‌ر نییهو ئامێری���ش س���ه‌ره‌ڕای گرنگییه‌ك���هی له‌كش���توكاڵدا بازاڕیشی الوازه‌‌و ئه‌مه‌ش جۆرێكی تر له‌بازرگانی له‌ده‌ست خه‌ڵك ده‌دات".
لۆکاڵ
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
وه‌زیری گواستنه‌وه‌و گه‌یاندن :خزمه‌تگوزاری ئینته‌رنێت گۆڕانكارییه‌كی نوێ بهخۆیهوه ده‌بینێت
9
ئا :ئاكۆ حه‌مه‌د رابی "شه‌وی وا ههبوه سێ كاتژمێر خه‌ریك بوم نه‌متوانیو‌ه جی مه‌یله‌كه‌م بكه‌مه‌وه" .ئهوه قسه‌ی یه‌كێك ی له‌به‌كارهێنه‌رانی هێڵی ئینته‌رنێت رێبه‌ركویكه. ی هێل���ی به‌ش���ێك له‌به‌ش���داربون ئینته‌رنێتی رێبه‌ركویك ،ئهوه ده‌خنه‌ڕو ك���ه بێزاربون ،له‌سس���تی هێڵه‌كه‌یان‌و ی په‌یوه‌ندی���دار داواكارن الیه‌ن��� لهوبارهیهوه به‌دواداچون بكات ،وه‌زیری ێ گواس���تنه‌وه‌و گه‌یاندنیش رایده‌گه‌یه‌ن له‌مه‌به‌دوا ده‌ست به‌لێپرسینه‌وه ده‌كه‌ن، به‌رپرسی راگه‌یاندن‌و په‌یوه‌ندییه‌كانی كۆمپانی���ای ئااڵی نه‌ورۆز تیلیكۆمیش، ی هێڵه‌كه‌ی���ان ده‌كات‌و نكۆل���ی له‌خاو ده‌ش���ڵێت "له‌به‌رنامه‌ماندای���ه ك ه بۆ هه‌ندێك ش���وێن ،ت���اوه‌ر دابنێین ،بۆ چاره‌سه‌ركردنی خاویی هێڵه‌كان"
له‌مه‌به‌دوا ده‌ست به‌لێپرسینه‌وه ده‌كه‌ین
به‌شار عه‌زیز ك ه ماوه‌ی دو ساڵ ه كار به‌هێڵی ئینته‌رنێتی رێبه‌ركویك ده‌كات ،دو گه‌نج له‌هه‌ولێر خه‌ریکی به‌کارهێنانی ئینته‌رنێتن ی هێڵه‌كه‌‌و ئهو ت���ه‌واو نیگه‌ران ه له‌خاوی ی به‌ش���ی زۆری ئ���هم كێش���هی ه بخات��� ه به‌رنام���هی فه‌رامۆشكراوه‌و ته‌نانه‌ت هه‌ر باسیشی له‌فراكسیۆنی گۆڕان ،سه‌رهه‌نگ فه‌ره‌ج، جه‌خت ده‌كاته‌وه لهوه به‌ئاوێن���هی ڕاگه‌یاند ،ك��� ه لیژنه‌كه‌یان به‌كارهێنه‌ران���ی ئ���هو هێڵ���ه ،هه‌مان كاری‌و پ���رۆژه یاس���ایه‌كی پێویس���ت ناكه‌ن". هه‌روه‌ه���ا راس���تی عه‌ل���ی ،ك��� ه به‌رده‌وام چاودێ���ری‌و به‌دواداچونی بۆ كێش هی ئه‌ویان هه‌یه ،بۆی ه ده‌ڵێت "زۆر لهوبارهیهوه گه‌اڵڵ��� ه بكات ،بۆ ئهوهی ی ئ���هم خزمه‌تگوزارییه وه‌ك خۆی بگات ه به‌ش���داربویه‌كی دیك���هی هێڵ���ی ئهو كێش���هی ه كردوه ،به‌اڵم "وه‌زاره‌تی ده‌مێك ه ئه‌م كێش���هی ه هه‌یه ،كێشه ی ئهو گواستنه‌وه‌و گه‌یاندن خۆیان ده‌دزنه‌و‌ه ی المان‌و كه‌س بازرگانی به‌گیرفانمانه‌و‌ه رێبه‌ركویك���ه ،ب���اس له‌خاوی��� ی زۆریشه ،بۆیه كات كۆمه‌ڵێك كه‌س��� هێڵ���ه ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر بته‌وێت بۆ جێبه‌جێكردن���ی ئهو ئیلتیزاماتانه‌ی ی په‌یوه‌ندیدار نه‌كات". خۆیه‌تی حكومه‌ت‌و الیه‌ن ك��� ه ده‌كه‌وێته سه‌رش���انیان" .ناوبراو لهوبارهیهوه هه‌ڵوێستیان هه‌بێت". ی وایه ك ه "ئهوه كۆمپانیاكانن، بۆچونیش ئ���هو وهزارهت ه هه‌ڵده‌س���وڕێنن ،نه‌ك هه‌روه‌ه���ا ئیس���ماعیل ش���ه‌مزینی به‌پێچه‌وان���هوه ،بۆی��� ه پێموای���ه ئهو ك��� ه م���اوه‌ی ده س���اڵ ه به‌كارهێنه‌ری وهزارهت ه بون‌و نه‌بونی وه‌ك یه‌ك وایه، ئینته‌رنێته ،به‌هه‌مانش���ێوه باس لهوه چونكه ناتوانێت بچوكترین لێپرسینهوه ی رێبه‌ركویك، ده‌كات ،هێڵی ئینته‌رنێت به‌رامب���ه‌ر ئ���هو كۆمپانیایانه بكات". یه‌كێكه له‌هێڵ ه خراپه‌كان ،ئهو ده‌ڵێت له‌به‌رامب���ه‌ردا وه‌زیری گواس���تنه‌وه‌و ی كۆمپانیاكان "به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���ت گه‌یاندنی هه‌رێم جۆنس���ن س���یاوه‌ش، به‌هێڵ��� ه خراپه‌كانی���ان به‌ربونه‌ت��� ه باس لهوه ده‌كات ك ه له‌ئێس���تادا چه‌ند گیرفانی خه‌ڵ���ك‌و به‌ناچارییش ئه‌بێت رێنماییه‌كی���ان باڵوكردۆت���هوهو ئ���هو به‌كاریانبهێنی���ن ،چونك��� ه ئینته‌رنێت رێنماییان���ه‌ش له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی بۆت���ه پێداویس���تییه‌كی رۆژانه" .ئهو ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران په‌سه‌ندكراوه .ئهو ی ل���هم هه‌رێمه‌دا به‌داخیش��� ه بۆ ئهوه ی وت "ماوه‌یه‌ك ه به‌شێوه‌یه‌كی ئ���هو رونیش���یكردهوه ك��� ه ئه‌گه‌ر ڤیدیۆیه‌كی س���ێ خوله‌ك���ی داونلۆند به‌ئاوێن ه یاس���ایه‌ك نیه بۆ ماف���ی به‌كارهێنه‌رو به‌راوردی نرخ‌و خێرایی هێڵی ئینته‌رنێت بكه‌ی���ت ،ئه‌بێت چاره‌كه س���ه‌عاتێك كردارییش ده‌ستمان به‌جێبه‌جێكردنی سزای كۆمپانیاكان. ئ���هو رێنماییان���ه ك���ردوهو ده‌بێ���ت ی "م���ادام وهزارهت���ی به‌ده‌وروبه‌رمان بكه‌ین" ،ئه‌وا هه‌ر توشی به‌دیاریه‌وه دابنیشیت". ئ���هو وتیش��� ئه‌ندام���ی لیژن���هی گواس���تنه‌وه‌و گرێبه‌سته‌كان هه‌مواربكرێنه‌وه‌و هه‌مو په‌یوه‌ندیدار س���زای هیچ كۆمپانیایه‌ك شۆك ده‌بین ،بهداخهوه ك ه ئه‌م گرفت ه نادات ،پێم باش ه په‌رله‌مانی كوردستان لهالی���هن الیه‌ن��� ه په‌یوه‌ندیداره‌كانه‌و‌ه گه‌یاندن���ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان رێگه‌یه‌كیشمان داناوه بۆ چاودێریكردن‌و فۆتۆ :ئه‌حیا ئه‌حمه‌د
له‌به‌رنامه‌ماندایه كه بۆ هه‌ندێك شوێن تاوه‌ر دابنێین ،به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردنی خاویی هێڵه‌كان
جۆنسۆن سیاوش دواجار س���زادانی هه‌ر كۆمپانیایه‌ك ك ه ی بكات". سه‌رپێچ ی گه‌واستنه‌و‌ه گه‌یاندن وتیشی وه‌زیر "دڵنی���ام خزمه‌تگ���وزاری ئینته‌رنێت گۆڕانكارییه‌كی نوێ بهخۆیهوه ده‌بینێت له‌كوردستاندا". ئ���هو دان به‌وه‌ش���دا ده‌نێ���ت ك ه تا پێ���ش ده‌رچونی رێنمایی���ه‌كان ،هیچ لێپرس���ینه‌وه‌و لێپیچینه‌وه‌یه‌ك نه‌بوه. به‌اڵم لهدوای ده‌رچون���ی رێنماییه‌كان لێپرسینه‌وه‌و لێپیچینه‌و‌ه ده‌ستپێده‌كه‌ن "وهزارهت ده‌توانێ���ت رۆڵ���ی خ���ۆی ببینێت". ی ی ئینته‌رنێت ی هێڵ سه‌باره‌ت به‌خاوی رێبه‌ركویك ،به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری راگه‌یاندنی كۆمپانیای ئااڵی نه‌ورۆز تیلیكۆم ،فاتیح ی لهوه كرد كه ئهو ئیس���ماعیل ،باس��� گرفت ه ناوه ناوه روده‌دات ،له‌شوێنێكه‌و‌ه بۆ شوێنێكی دیكه‌و هاوكات له‌كاتێكه‌و‌ه بۆ كاتێكیش ده‌گۆڕێ���ت" .ئه‌م گرفت ه ی به‌شێوه‌یه‌كی گشتی نییه" .ئهو وتیش "ه���ه‌ر هاوبه‌ش���ێكی هێڵه‌كه‌مان ئهو ی هه‌یه ،ده‌توانێت په‌یوه‌ندیمان گرفت ه پێوه بكات له‌ڕێگه‌ی ئ���هم ژماره‌یه‌و‌ه
،06699چونك ه ره‌نگ ه جاری وا هه‌بێت كه گرفته‌ك ه الی هاوبه‌ش���هكهوه بێت‌و جاری واش هه‌ی ه الی ئێمه‌یه‌و هه‌ندێك جاریش ره‌نگ ه گرفته‌ك��� ه له‌ده‌ره‌وه‌ی ئێمه‌و هاوبه‌ش���ه‌كه‌ش بێت‌و په‌یوه‌ندی به‌ش���وێنه‌كه‌و‌ه هه‌بێ���ت ،زۆرجاریش ره‌نگ ه كێشه‌كه له‌خودی كۆمپیوته‌ری به‌كارهێنه‌ره‌كه‌دا بێت". ئهو نه‌شیشارده‌وه كه گرفتیش هه‌ر روده‌دات "له‌هه‌م���و دونیادا ش���ێوه‌ی وایه‌رلێ���س ناتوانێ���ت كیفایه‌ی هه‌مو تموح‌و پێویستییه‌كان مسۆگه‌ربكات". ی به‌وه‌ش���دا یه‌كێك ناوب���راو هێم���ا له‌ه���ۆكاره س���ه‌ره‌كییه‌كانی ئ���هو گرفته‌ی كه زۆرجار له‌هه‌ندێك ش���وێن روده‌دات په‌یوه‌ن���دی به‌ژماره‌ی زۆری به‌كارهێنه‌رانه‌وه هه‌یه. وتیش���ی "ئێم ه پێویس���تمان به‌وه‌ی ه ك���ه تۆڕه‌كانم���ان په‌ره‌پێبده‌ی���ن ك ه ئه‌مه‌ش پێویستی به‌كات‌و كولفه‌یه‌كی زۆری مادیی���ه .له‌به‌رنامه‌ش���ماندای ه كه بۆ هه‌ندێك ش���وێن تاوه‌ر دابنێین به‌مه‌به‌ستی چاره‌س���ه‌ركردنی خاویی هێڵه‌كان".
شارۆچکه‌یه‌ک له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی شێرپه‌نجه‌دا له 5ساڵدا 140كه‌س توشی شێرپه‌نجه بوه ئا :بڕوا ساالر به‌پێی ئاماره‌كان لهماوهی پێنج ساڵی رابردودا ژماره‌ی توشبوان به‌نه‌خۆشی شێرپه‌نجه له‌ناحییه‌ی بازیان گه‌یشتۆته 140كه‌س ،به‌ڕێوه‌به‌ری مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروستی ئێشكگری بازیان رایده‌گه‌یه‌نێت "به‌م شێوه‌یه‌ی ئێستا بڕوات ژیان له‌بازیان ئه‌سته‌م ده‌بێت". ههرچهنده لهماوهی سااڵنی رابردودا بازیان به‌ناوچه‌یه‌كی كشتوكاڵی ده‌ناسراو به‌رهه‌مه كشتوكاڵییه‌كانی له‌ئاستێكی به‌رزدا بو ،به‌اڵم له‌ئێستادا دامه‌زراندنی چه‌ندین كارگه‌ی چیمهنتۆو پااڵوگه‌ی نه‌وت له‌سنوره‌كه‌دا وایكردوه سیمای ناوچه‌كه له‌ناوچه‌یه‌كی كشتوكاڵییه‌وه بگۆڕێت بۆ ناوچه‌یه‌كی پیشه‌سازی، وه‌ك هاواڵتیان ئاماژهی بۆ ده‌كه‌ن. 140حاڵه‌ت���ی ژێرپه‌نج���ه لهماوهی پێنج( )5ساڵدا س���ه‌رۆكی رێكخ���راوی ژینگه‌پارێزی بازیان (ملكۆ ف���ارس) ئاماژهی بهوه دا كه زانیاری ته‌واویان الیه سه‌باره‌ت به‌توشبونی ( )140كه‌س به‌نه‌خۆشی شێرپه‌نجه ،به‌وته‌ی ناوبراو ئه‌م رێژه‌یه به‌رزبون���هوهی به‌رچ���اوی بهخۆیهوه دی���وه به‌ب���ه‌راورد له‌گ���هڵ س���ااڵنی رابردو ،هه‌روه‌ها وتیش���ی "رێگرده‌بین له‌كردنه‌وه‌ی كارگه‌ی ن���وێ له‌بازیان، ئه‌گه‌ر هاتو زانیم���ان زیانی ده‌بێت بۆ سه‌ر ژینگه‌ی ناوچه‌كه".
زیانی پاش���ه‌ڕۆی كارگ���ه‌كان له‌ڕوی ته‌ندروستییه‌وه به‌ڕێوه‌به‌ری مه‌ڵبه‌ندی ته‌ندروس���تی ئیشكگری بازیان (ئیسماعیل ئه‌مین) ئاماژهی به‌وه‌دا كه دوكه‌ڵ‌و پاشماوه‌ی كارگ���ه‌كان ه���ۆكاری س���ه‌ره‌كین بۆ توش���بون به‌نه‌خۆش���ییه‌كانی پێست‌و ته‌نگه‌نه‌فسی ،ناوبراو ئه‌وه‌شی ئاشكرا كرد ك���ه رێ���ژه‌ی ئهو نه‌خۆش���انه‌ی س���ه‌ردانیان ده‌كه‌ن به‌به‌راورد به‌چه‌ند ساڵی رابردو چه‌ند هێنده زیادی كردوهو وتیش���ی "زۆربونی ژماره‌ی دانیشتوان هۆكارێك���ی تره له‌به‌رزبون���هوهی ئهو رێژه‌یه‌دا". كارگ���ه‌كان وه‌ك هۆكارێ���ك ب���ۆ بوژاندنه‌وه‌ی ژێرخانی ئابوری له‌الیه‌كی ترهوه به‌ڕێوه‌به‌ری ناحییه‌ی بازیان (ئامانج محه‌مه‌د) وێڕای ئهوهی ئاماژهی به‌زیانه‌كانی ئهو كارگانه كرد بۆ س���ه‌ر ژینگه ،رایگه‌یاند ئه‌وان وه‌ك ناحییه‌ی بازیان ده‌ستخۆشی له‌حكومه‌ت ده‌كه‌ن له‌به‌رامبه‌ر كردنه‌وه‌ی كارگه‌كان له‌سنوره‌كه‌دا ،هه‌روه‌ها جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه كه ئهو كارگانه خزمه‌ت به‌ژێرخانی ئابوری واڵته‌كه‌مان ده‌كه‌ن. جگه لهوه ئاماژهی به‌وه‌دا ،ئهوهندهی ئێمه ئاگامان لێبوه‌‌و چاودێرییان كردوه، ئه‌وان به‌سیس���ته‌می فیلته‌ره‌یش���نی ژینگه‌ی���ی كارده‌ك���هنو رایگه‌یان���د "ده‌سته‌یه‌ك به‌ناوی (ده‌سته‌ی ژینگه) له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران پێكهێنراوه بۆ ئ���هوهی چاودێریی ئه‌م كارگانه بكه‌ن" هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش���ی خس���ته‌ڕو ساڵی راب���ردو كارگه‌ی چیمه‌نت���ۆی (ماس)
رێكخراوێكی ژینگه‌یی :رێگر ده‌بین له‌كردنه‌وه‌ی كارگه‌ی نوێ له‌بازیان کارگه‌یه‌کی دروستکردنی چیمه‌نتۆ هه‌ڵساوه به‌نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ندێكی ته‌ندروس���تی لهس���نوره‌كه‌یان .الی خۆشیه‌وه كارگه‌ی چیمه‌نتۆی (الڤارج) به‌ڵێن���ی دروس���تكردنی بنكه‌یه‌ك���ی ته‌ندروس���تی داوه له‌ش���ارۆچكه‌ی
كارگه‌یه‌كی دیكه‌و وتیشی "زانیاریمان به‌رده‌قاره‌مان. له‌به‌رامبه‌ریش���دا سه‌رۆكی رێكخراوی الیه له‌سه‌ر دروستكردنی ( )6كارگه‌ی ژینگه‌پارێزی بازیان رایگه‌یاند له‌ئێستادا تر له‌داهاتودا". ناحیی���هی بازی���ان هه‌ریه‌ك���ه س���ێ كارگه‌ی چیمهنتۆو دو پااڵوگه‌ی نه‌وت هه‌یه له‌سنوره‌كه‌دا جگه له‌چه‌ند له‌ش���ارۆچكه‌كانی (به‌رده‌قاره‌م���ان،
فۆتۆ :ئه‌رشیف گۆپاڵه ،ئه‌ڵاڵیی ،ته‌یناڵ) له‌خۆده‌گرێت، له‌ڕوی كارگێڕییه‌وه س���ه‌ر به‌پارێزگای س���لێمانییه ،ژماره‌ی دانیشتوانه‌كه‌شی له‌ئێس���تادا نزیكه‌ی ( 55هه‌زار) كه‌س ده‌بێت.
10
F
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
ashion
گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ته به‌جل‌و به‌رگ ی " fashionسه‌فین عارفی" ئاماده‌ی ده‌كات دیزاین هرو راوێژكار
حجاب‌و ..شێوازی رێكخستنی گرنگی���دان به‌ج���ل له‌به‌رك���ردن‌و خۆرێكخستن یه‌كێكه له‌بواره باشه‌كانی ده‌ركه‌وتن له‌ژیانی رۆژانه‌ی هه‌مومان، خۆگۆڕین���ی خانمانی حج���اب به‌هه‌مو پارچه‌یه‌كییه‌وه لهم گرنگیدانه بێبه‌ش نین به‌ڵكو توانای ده‌ركه‌وتنی پۆشاكی حجاب هه‌میشه له‌ره‌نگدا زیاتره ،بۆیه هه‌ری���ه‌ك له‌ئێ���وه ب���ۆ خۆگۆڕینتان‌و دیاریكردنی ئهو جۆره پۆش���اكه‌ی كه پێویس���ته بگونجێت به‌پێی ش���وێنی مه‌به‌ست پێویسته دیاری بكرێت. خۆگۆڕینی پۆش���اكی حجاب هه‌میشه س���نورداره ب���ه‌اڵم كات���ێ پارچ���هی دیاریك���راوت به‌رده‌س���ت ده‌كه‌وێت‌و ئهوهی به‌دڵ���ت ده‌بێت بیكڕه ،ئهوهی ت���ۆ پێویس���ته بیزانیت ك���ه تاچه‌ند توانای هه‌ڵب���ژاردن‌و گونجاندنت هه‌یه به‌پێ���ی ش���وێنه‌كه‌ی ب���ۆی ده‌چیت؟ چونگه ره‌نگه ته‌نها گرنگی به‌جوانی‌و رێكخستنی جله‌كانت بده‌یت به‌اڵم بیر له‌كه‌ش���وهه‌واو گونجاندنی ش���وێنه‌كه نه‌كه‌یت���هوه ،بۆیه هه‌میش���ه هه‌وڵبده له‌كات���ی بۆن���هو كات���ه تایبه‌ته‌كانتدا جبه‌ی خلیجی باشترین هه‌ڵبژارده‌یه،
به‌اڵم ب���ۆ كاتی ده‌وام‌و چونه‌ده‌ره‌وه‌ت هه‌وڵبده به‌له‌به‌ركردنی عه‌زی حجاب‌و م���ۆده ،بیرت نه‌چێ ك���ه لهم وه‌رزه‌دا خ���ۆت به‌دوربگری���ت له‌مكیاجی زۆرو بۆنی (عه‌تر)ی قورس به‌هۆی ئهوهی هه‌ردوكیان پل���هی گه‌رمی له‌ش به‌رز ده‌كه‌نه‌وه. هه‌ربۆی���ه له‌كاتی كڕینی پۆش���اكی حج���اب له(مانتۆ ،له‌چ���ك ،پانتۆڵ، ته‌نوره) بیرت نه‌چێ كه بیر له‌عه‌زیش بك���هرهوه ،چونكه ره‌نگه ئهو عه‌زیه‌ی كه ده‌كه‌وێته به‌رچ���اوت زۆر گونجاوو جوان بێت بۆت به‌اڵم به‌هۆی ئهوهی كه ره‌نگه قۆڵ���ی كورته یاخود یه‌خه‌كه‌ی نه‌گونجاوه بۆت لێی بكش���ێیته‌وه ،تۆ ده‌توانی���ت به‌له‌به‌ركردن���ی بۆدییه‌كی ته‌نك به‌پێی ره‌نگه‌كه‌ی بۆ ئه‌م وه‌رزه گونجاوبێ���ت ،هه‌م ده‌توانیت س���ودی لێوه‌ربگریت بۆ جوانییه‌كه‌ی‌و هه‌م لهم كه‌ش‌و هه‌وای ئه‌مڕۆ یارمه‌تیت ده‌دات، به‌دڵنیاییه‌وه تۆش چیتر خۆت بێبه‌ش مه‌كه لهو شێوه‌یه‌ی كه ده‌ته‌وێت خۆت رێكبخه‌ی���ت ره‌نگه ته‌نها پێویس���تت به‌كه‌مێك یارمه‌تی راوێژكاری هه‌بێت. safeen.arif@yahoo.com Twitter @SafeenArif
ره‌نگاڵه
ره‌نگاڵه
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
جه‌لیل زه‌نگه‌نه :گه‌رده‌لولی سێ له‌یه‌ك‌و دو به‌هێزتره حاجی خانم..
یاری به‌ڕه‌نگه‌كان ده‌كات
ئا :پێشه‌وا فایه‌ق
كه‌ناڵی كوردستان رۆژی یه‌كشه‌ممه‌ی رابردو ،هه‌واڵی راگرتنی په‌خشی زنجیره درامای گه‌رده‌لولی راگه‌یاند، ده‌رهێنه‌ری دراماكه ده‌ڵێت "به‌هیوام كه ده‌ستخۆشیمان لێبكرێت لهپاڵ ئهو ره‌خنانه‌ش كه لێمانده‌گیرێت". به‌پێ����ی په‌یج����ی ره‌س����می كه‌ناڵ����ی كوردس����ات له‌ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی فه‌یس����بوك ،راگرتنی زنجی����ره درامای گه‌رده‌ل����ول ك����ه له‌كه‌ناڵی ئاس����مانی كوردس����ات په‌خ����ش ده‌كرێ����ت‌و باس له‌مێژوی پڕ له‌ئازاری گه‌لی كورد ده‌كات له‌سه‌ر ده‌ستی رژێمی به‌عس له‌باشوری كوردس����تان ،به‌مه‌به‌س����تی پێداچونه‌وه به‌الیه‌نه مێژوی����یو هونه‌ری‌و كه‌لتوری‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كانه‌‌و بۆ ماوه‌یه‌كی دیاریكراو راده‌گیرێت .ده‌رهێنه‌ری دراماكه "جه‌لیل زه‌نگه‌نه" سه‌باره‌ت به‌راگرتنی په‌خشی به‌ش����ی س����ێهه‌می گه‌رده‌لول له‌كه‌ناڵی كوردس����ات به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د كه "هه‌قی خۆیان����ه چونكه هه‌ڵه‌ی تێدایه، هه‌ڵه‌ی ته‌كنیك����یو گۆڕانكاری له‌مێژوی روداوه‌كاندا كراوهو پێشو پاش خراون، ده‌س����ته‌یه‌ك پێكهێن����راوه ب����ۆ ئهوهی پێداچونه‌وه به‌دراماكه‌دا بكرێت". ئهو وتی "ئهو هه‌اڵن����هی له‌دراماكه‌دا ه����هن په‌یوه‌ندییان به‌هه‌ڵه‌ی ته‌كنیكی‌‌و كۆمپیته‌ره‌وه هه‌یه". ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ش كه به‌شی سێهه‌می درام����ای گه‌رده‌لول وێنه‌یه‌ك����ی دزێوی س����ه‌باره‌ت به‌هه‌ولێریی����ه‌كان پیش����انی بینه‌ران داوهو ئه‌م����ه‌ش تا ئه‌ندازه‌یه‌ك
ئا :پێشه‌وا ی خانم ،ژنێكی ده‌ستڕه‌نگین‌و حاج به‌سه‌لیقه‌ی ته‌مه‌ن 74ساڵه ،ئهو ی هه‌فته‌ی رابردو دواهه‌مین پێشانگا ی ی مۆزه‌خان ه ی خۆی له‌هۆڵ تایبه‌ت ی ی جێ سلێمانی كرده‌وه‌‌و تابلۆكان سه‌رنجی ئاماده‌بوان بو.
جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌و چه‌ند هونه‌رمه‌ندێک له‌کاتی وێنه‌گرتنی دراماکه‌دا ناڕه‌زایی‌‌و ره‌خنه‌ی لێكه‌وتوه‌ته‌وه ،جه‌لیل زه‌نگه‌ن����ه وتی "پێویس����ته په‌له‌نه‌كرێت لهس����ه‌ر بڕیاردان لهس����ه‌ر باش‌و خراپی گه‌رده‌لول به‌رامبه‌ر به‌و مه‌س����ه‌له‌یه ،با دراماكه بگاته كۆتای����ی ئینجا ده‌توانن حوكمی له‌سه‌ربده‌ن‌و ره‌خنه بگرن". ناوبراو جه‌غتی ل����ه‌وه‌ش كرده‌وه كه به‌شی سێهه‌می گه‌رده‌لول له‌به‌شه‌كانی
سه‌رۆك ی زانكۆ قه‌ده‌غه ی كردو خوێندكارانیش به‌گوێیان نه‌كرد
مانگ به‌شاره‌كانی كوردستاندا گه‌ڕاوین، یه‌ك‌و دو زۆر به‌هێزتره. له‌وه‌اڵمی ئهو پرس����یاره‌ی ئاوێنه‌شدا یه‌ك فلس الی من نه‌بوه ،به‌س ئاگادارم كه ئێس����تا ده‌نگۆی ئ����هوه باڵوه ده‌ڵێن كردون ل����هوهی چی بكڕن‌و چی نه‌كڕن، گه‌رده‌لول ب����ڕی ملیۆنێ����ك دۆالری بۆ ئه‌وی����ش ب����ۆ ئ����هوهی ش����تێك نه‌كڕن ته‌رخانكراوه‌و س����تافه‌كه‌ی لهوه ناڕازین م����ن پێویس����تم پێی نه‌بێ ،س����ه‌رجه‌م ك����ه تۆ ب����اش بۆت س����ه‌رف نه‌كردون‌و خه‌رجیی����ه‌كان الی كه‌ناڵی كوردس����ات ئه‌مه‌ش ه����ۆكاری راگرتنیه‌تی؟ زه‌نگه‌نه ب����وهو تا ئێس����تا پاره‌ی ی����ه‌ك ئه‌كته‌ر وتی "ئێمه بۆ ماوه‌ی س����اڵێك‌و هه‌شت نه‌دراوه ،ته‌نها ئه‌وانه نه‌بێت كه كۆچی
له‌ئینته‌رنێته‌وه
دواییان كردوه". وتیشی "س����ه‌یرم لێدێت پاگه‌نده‌ی وا ده‌كرێت ،به‌مه‌رجێك كه ئهو بڕه پاره‌یه ش����تێكی ئه‌وتۆ نییه ،عادل ئیمام یه‌ك دیمه‌نی س����ێ ئهوهندهی پاره‌ی ئێمه‌ی تێده‌چێت ،به‌هیواین كه ده‌ستخۆشیمان لێبكرێ����ت له‌پ����اڵ ئ����هو ره‌خنان����ه‌ش لێمانده‌گیرێت".
په‌یمان یه‌كه‌م ژن ی كوردستان ه ده‌بێته "كامێرامان" ئا :ئاكۆ حه‌مه‌د رابی
ئا :ئاوێنه پاش تێپه‌ڕینی 3رۆژ به‌سه‌ر بڕیاره‌كه‌ی سه‌رۆكی زانكۆی سلێمانیدا بۆ‌رێگه‌گرتن له‌پۆشینی جلوبه‌رگی كوردی له‌الیه‌ن خوێندكارانه‌وه، یه‌كشه‌ممه‌ی رابردو زۆربه‌ی خوێندكارانی زانكۆی سلێمانی به‌جلی كوردییهوه چونه هۆڵه‌كانی خوێندنه‌وه. ی خوێندكاران ی به‌مجۆره ده‌وامكردن ی كاردانه‌وه‌یه‌ك بو به‌رامبه‌ر به‌بڕیاره‌كه ی ی سلێمانی ،ئه‌ندامێك ی زانكۆ سه‌رۆك ی ی هه‌ڵوێس���ت (ك���ه گروپێك گروپ��� ی له‌مافه‌كانیان خوێندكارانه‌و داكۆك��� ی جه‌م���ال، ی ده‌ش���ت ده‌كات) به‌ن���او ی بۆ ئاوێنه‌نی���وز رونكردهوه ك ه ئهوه ی ی زانكۆ ی سه‌رۆكایه‌ت ی بڕیاره‌كه دوا ی ی بۆ یاس���اغكردنی پۆشین س���لێمان ی بڕیاره‌ك ه ی كوردی" ،بڕیارماندا دژ جل بوه‌ستینه‌وه ،بۆ ئهو مه‌به‌ست ه داوامان ی س���لێمانی كرد له‌خوێندكارانی زانكۆ ی كوردییهوه ی یه‌كشه‌مم ه به‌جل كه رۆژ ی ده‌وام بك���هنو بچن��� ه هۆڵه‌كان��� خوێندن���هوه ،ل���هو چوارچێوه‌ی���ه‌دا ی ی خوێندكاران به‌جلوبه‌رگ ی زۆر به‌شێك كوردییهوه هاتن بۆ ده‌وام". به‌پێی نوسراوی ژماره 7.4246/3 رۆژی 2013/4/3ك���ه س���ه‌رۆكایه‌تی زانكۆی س���لێمانی ئاراسته‌ی سه‌رجه‌م ی كردوه ،خوێندكار فاكه‌ڵت‌و سكوڵه‌كان نابێ���ت به‌جل���ی كوردیی���هوه ده‌وام بك���هن .له‌نوس���راوه‌كه‌دا هاتوه "رێگ ه لهو خوێندكاران��� ه بگیرێت ك ه به‌جلی كوردییهوه ده‌وام ده‌كه‌ن ته‌نها بۆ بۆن ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كان نه‌بێت". س���ه‌باره‌ت به‌بونی فش���ار لهس���ه‌ر ی خوێندكاران به‌هۆی پشتگوێخس���تن
کاوڕ ملمالنێو كێشه‌كانت رویان له‌زیادبون ه ێ هه‌وڵب���ده خ���ۆت له‌په‌یوه‌ن���دی نو ی ی ئیش���ه‌كان به‌دوربگریت‌و س���ه‌رقاڵ خۆتبیت بۆ ده‌ربازبونت.
ئهو ئۆتۆمبیله فۆرده‌ی دانا دروستی کردووه
فۆتۆ :سۆران کامه‌ران
"دانا" ئوتومبێل ی دروستكرد ئا :سۆران كامه‌ران
كاتێك به‌شه‌قامه‌كاندا تێده‌په‌ڕێت خه‌ڵكێكی زۆر لێیده‌ڕوانن ،ته‌نانه‌ت وه‌ك خاوه‌نه‌كه‌شی ده‌ڵێت "رۆژانه خه‌ڵك رایده‌گرن وێنه له‌گه‌ڵ ئۆتۆمبێله‌كه‌ی ده‌گرن ،ئه‌مه‌ش جێگه‌ی خۆشحاڵییه كه توانیویه‌تی ئهو داهێنانه بكات".
دوو خوێندکاری زانکۆی سلێمانی له‌کاتی وێنه‌گرتندا به جلوبه‌رگی کوردییه‌وه ی ی زانكۆ ،ده‌ش���ت ی س���ه‌رۆك بڕیاره‌كه جه‌م���ال وت���ی" ،هی���چ رێگری���یو ئاس���ته‌نگێكمان نه‌بین���ی لهالی���هن
گا
فۆتۆ :تایبه‌ت
س���ه‌رۆكایه‌تی زانك���ۆو‌ه ب���ۆ ئ���هو هاتن‌و هه‌ر جۆره فشارو رێگرییه‌كیش بۆ خوێندكاران ه دروست بكرێت ك ه به‌پیر خوێندكاران دروستبكرێت له‌داهاتودا، ی هه‌ڵوێس���تهوه ئه‌وا كاردانه‌وه‌مان ده‌بێت". ی گروپ داواكارییه‌ك���ه
دوانه
ی ی یه‌كالكه‌ره‌و‌ه بده كه‌سێكی باوه‌ڕپێكراوی لهنێوان ئه‌ندامان ی پێویس���ت ه بڕیار ی رارایت خێزانه‌كه‌ت ،خۆشه‌ویستی خۆتت بۆ الی له‌سه‌ر كاره‌كانت ،زۆر كه‌سێك ی كه‌سانی ده‌وروبه‌رت به‌باشی راكێشاوه ،ماوه‌یه‌ك ه توانای بڕیاردانت زۆر كه‌م كردوهو كه‌م ده‌رئه‌كه‌ویت. ئێستا باشترین كاته بۆ تۆ.
قرژاڵ هێن���ده خ���ۆت ماندومه‌ك���هو جاروبار بیریش له‌خۆت بكه‌ره‌وه ،هه‌مو كات ئهو توانا جه‌س���ته‌ییه‌ت نابێت ،پێویستیت به‌چاودێری زیاتره.
دان���ا ئیبراهی���م ك���ه گه‌نجێك���ی به‌هره‌مه‌ندی ش���اری كه‌ركوك‌و س���ه‌ر به‌خێزانێكی كه‌مده‌رامه‌ته ،لهدوای ساڵی 2003هوهو تاكو ئێستا سێ ئۆتۆمبێڵی دروس���تكردوه‌و خولیای دروستكردنی ئهو جۆره ئۆتۆمبێالنه‌یه كه شێوازیان كالس���یكییه‌‌و دوا ئوتومبێلی���ش ك���ه دروس���تیكردوه له‌سه‌ر شێوازی فۆردی مۆدێل 1932ه. دانا ئیبراهیم سه‌باره‌ت به‌دروستكردنی ئۆتۆمبێله‌ك���ه به‌ئاوێن���هی وت ك���ه ش���ێوازه‌كه‌ی وه‌ك ف���ۆردی ئه‌مه‌ریكی وایه ،به‌اڵم من ن���اوی (خۆمم) لێناوه له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌گشتی خۆم پارچه‌كانیم به‌یه‌ك���هوه ن���اوه‌و دروس���تمكردوه‌و
شێر
11
سه‌رجه‌م كه‌ره‌سته‌كانیم گۆڕیوه. وتیش���ی "ئه‌مه س���ێهه‌م ئۆتۆمبێل ه دروستیبكه‌م لهدوای ساڵی 2003هوه". ئهو گه‌نجه ئاماژهی به‌وه‌دا كه ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ه���اوكاری ب���كات ده‌توانێت (موده‌ڕه‌عه)ش دروس���ت ب���كات ،ئهو وتی "ئێس���تا خه‌ریكی زیندوكردنه‌وه‌ی ئهو ئۆتۆمبێالنه‌م ك���ه له‌خوار مۆدێلی 1950ه‌وه‌ن ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر پاره‌م هه‌بێ‌و جێگ���هم هه‌ب���ێ ده‌توانم ب���ه‌دو مانگ ئوتومبێلێكی لهو جۆره دروس���تبكه‌م، ب���ه‌اڵم ئ���هم ئوتومبێله‌ی كه ئێس���تا دروس���تمكرد س���اڵێكی پێچ���و تاكو دروس���تمكرد ،به‌هۆی نه‌بونی ش���وێن‌و نه‌بونی پاره‌وه ،چونكه ئهو كه‌ره‌ستانه به‌پاره‌ی���ه بۆی���ه منیش ب���اری دارایم باش نییهو لهناو حه‌وش���ه‌كه‌ی خۆمان دروستمكرد". ههرچهنده ئهو ئۆتۆمبێڵه تابلۆی پێوه نییه ،به‌اڵم وه‌ك خۆی وتی "تاكو ئێستا هیچ گرفتێكیان بۆ دروس���ت نهكردوهو داوای كرد له‌الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان كه رێگری لێنه‌كه‌ن لهناو ش���ار به‌بێ تابلۆ بس���وڕێته‌وه ،چونكه ئه‌مه داهێنانێكه پێویسته هاوكاری بكرێت".
فه‌‌ریک
ی باشت ده‌بێت، ی دارای خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت توش����ی گرفتێك ئه‌بێت ده‌س���كه‌وتێك ی كردوت ه زیاتر هه‌ست ی ئهو كاره له‌ئێستادا پێویستی زۆری به‌تۆ ده‌بێت ،ره‌نگه به‌هۆ ی باش لهو ی ده‌كه‌یت‌و سود ماوه‌یه‌ك به‌پێی پێویست له‌گه‌ڵت نه‌بێت بۆیه به‌دڵخۆش پاره‌یه وه‌رده‌گریت. پێویسته خۆتی لێنزیك بكه‌یته‌وه.
له‌شاری كۆیه ژنێك ده‌بێته كامێرامانی هاوسه‌ره‌كه‌ی كه كاری په‌یامنێری ده‌كات ،ئه‌م دو هاوسه‌ره ئاماژه بهوه ده‌ده‌ن كه ئه‌وان به‌یه‌كه‌وه زۆر ئاسوده‌ن له‌كاره‌كه‌یاندا .هاوكات په‌یمان عه‌بدولره‌حمانی كامێرامانیش ده‌خوازێت ئافره‌تی زیاتر بێته نێو ئهو بواره‌وه. ئاری به‌كری ته‌مه‌ن 35ساڵ ،نزیكه‌ی 11س����اڵه لهب����واری راگه‌یاندن����دا كار ده‌كات‌و زۆر ش����انازیش به‌وه‌وه ده‌كات ك����ه خ����ۆی وه‌ك په‌یامنێ����ری كه‌ناڵی NRTو هاوسه‌ره‌كه‌شی وه‌ك كامێرامان ده‌ناسێنێت ،ناوبراو ئهوهی رونكردهوه كه هاوس����ه‌ره‌كه‌ی به‌ح����ه‌زی خۆی ئهو كاره‌ی هه‌ڵب����ژاردوه‌و ئه‌ویش نه‌ك هه‌ر رێگری����ی لێنه‌كردوه ،به‌ڵكو زۆریش����ی به‌الوه ئاسایی بوهو توانیویانه پێكه‌وه به‌باشی كاره‌كانی خۆیان رابپه‌ڕێنن. په‌یم����ان عه‌بدولره‌زاق����ی هاوس����ه‌ری ئ����اری كه وه‌ك كامێرام����ان كار له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌یدا ده‌كات ،ئام����اژه بهوه ده‌دات ئهو ه����ه‌ر له‌منداڵییه‌وه خه‌ون‌و خولی����ای ئهوه بوه كاتێ����ك گهوره بو، بتوانێ����ت لهب����واری راگه‌یاندن����دا كار ب����كات .په‌یمان باس ل����هوه ده‌كات كه س����ه‌ره‌تا كاتێك هاوسه‌ره‌كه‌ی ده‌ستی ب����ه‌كاری راگه‌یاندن ك����ردوه ،ئهو ته‌نها وه‌ك هاوكارێ����ك ب����ۆ كاری راگه‌یاندنی مه‌یدانی زۆر جار له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌ی ده‌رچوه .پاشان توانیویه‌تی ورده ورده خۆی ش����اره‌زایی له‌كامێرا په‌یدا بكات، ئینجا س����اڵێك زیاتره كه دهستیكردوه به‌پیشه‌ی كامێرامانی له‌كه‌ناڵی نالیا. له‌باره‌ی ئهوهی كه تێڕوانینی خه‌ڵك
ته‌‌رازوو
خانم محه‌مه‌د ئه‌مین (حاجی خانم) ئهو ژن ه چوست‌و چاالكه‌ی ه ك ه له‌ته‌مه‌نی ی رویكردوه‌ت ه 56س���اڵیدا دوای ئهوه ی بوهو واڵتی هۆڵه‌ندا فێری خوێنده‌وار ی 65ساڵیش���دا دهستیكردوه له‌ته‌مه‌ن به‌نیگاركێش���ان وه‌ك خۆی ئاماژهی بۆ ی وت "رۆژێكیان ده‌كات ،ئهو به‌ئاوێنه به‌قه‌ڵه‌م لهس���ه‌ر كاغه‌زێك وێنه‌یه‌كی ساده‌م دروس���تكرد ،لهو كاته‌دا كوڕه بچوكه‌ك���هم كه س���ه‌رچاوه‌ی هاندان‌و به‌رده‌وامبونی كاره‌كانی منه ،وێنه‌كه‌ی زۆر ل���ه‌ال ج���وان بو ،ب���ۆ رۆژی دواتر تابلۆو بۆیه‌ی بۆ هێنام‌و داوای لێكردم ك ه كاری نیگاركێشی بكه‌م". ی زۆر نابات دوای ساڵێك واته له‌ساڵ ی خانم یه‌كه‌م پێشانگای 2006دا حاج خ���ۆی له‌هۆڵی قوتابخانه‌ی پیش���ه‌یی شاری ئه‌مس���تردام كردۆته‌وه ،ئهو ك ه ئێس���تا له‌هۆڵ���ی مۆزه‌خانه‌ی ش���اری ی سلێمانی دوا پێشانگای تایبه‌ت به‌خۆ كردۆته‌وه ،به‌هیوای��� ه ئه‌گه‌ر هاوكاری بكرێت ئه‌م پێش���انگای ه بگوازێته‌و‌ه بۆ شاری هه‌ولێر. حاج���ی ك ه ئ���هم ڕۆژانه به‌ده‌س���ت نه‌خۆش���ی دڵه‌وه ده‌ناڵێنێت ،له‌ژیانیدا ی 41س���اڵ مامان���ی فه‌رمی‌و م���اوه رێگه‌پێدراو بوهو چه‌ندین منداڵ له‌سه‌ر ده‌ستی ئهو چاویان به‌دنیا هه‌ڵهێناوه‌‌و خۆش���ی خاوه‌ن���ی ش���ه‌ش منداڵ���ه، س���ه‌باره‌ت به‌كاری داهات���وی ئاماژهی ب���ه‌وه‌دا كه له‌به‌ریتانیاو ئێران ده‌رفه‌ت هه‌بێت پێشانگایه‌كی تر ده‌كاته‌وه. حاجی خانم تائێس���تا 6پێشانگای تایبه‌ت‌و ل ه 20پێش���انگای هاوبه‌ش���دا به‌ش���داری ك���ردوه ،جگ���ه له‌مانه‌ش له‌ماڵ���هوه خه‌ریك���ی ف���ه‌رش چنین‌و ی ماڵپه‌ڕو به‌رگدروی���ی ب���وهو زۆرب���ه ته‌له‌فیزیۆن��� ه هۆڵه‌ن���دیو ته‌نان���هت جیهانییه‌كانیش تیش���كیان خستوه‌ت ه س��� هرو راپۆرتیان له‌سه‌ركردوه ،له‌وان ه ()de echoو رۆژنام���هی (het )paroolو كه‌ناڵ���ی ()bbcو (ش���ه‌رق
حاجی خانم له‌به‌رده‌م تابلۆکانیدا
فۆتۆ :پێشه‌وا
ئه‌لئه‌وس���هت) ،جگ ه له‌مان ه له‌چه‌ندین چه‌ن���د خوێندكارێكیش���دا له‌هۆڵه‌ندا كۆڕو س���یمیناردا وه‌ك ژنێكی به‌توانا لێكۆڵینه‌وه لهس���ه‌ر كاره‌كانی كراوهو ی ره‌نگه‌كان"ی پێدراوه. ی "خانم ئاماژهی پێدراوه‌و له‌نامه‌ی ماس���ته‌ری نازناو
له‌فه‌یسبوکه‌وه
په‌یمان‌و ئاری هاوسه‌ری
فۆتۆ :ئاکۆ
چۆن����ه بۆ پیش����ه‌كه‌ی؟ ناوب����راو وتی وتیشی "پێموایه ئهو كاره‌ی من ده‌بێته "ههرچهنده من زۆر گوێ به‌قسه ناده‌م ،سه‌ره‌تایه‌كی باش بۆ ئافره‌تی تر كه ئهو به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا وا هه‌ست ده‌كه‌م پیش����ه‌یه هه‌ڵبژێرن ،چونكه وا هه‌ست كه خه‌ڵك پێ����ی ش����تێكی جوانه ،كه ده‌ك����هم كه ئافره‌تی زۆر هه‌بن حه‌ز به‌و پیشه‌یه بكه‌ن ،به‌اڵم بهداخهوه ده‌رفه‌ت‌و له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌مدا كارده‌كه‌م". ئ����هو ژن����ه كامێرامانه ب����اس له‌وه‌ش ب����واری كاركردنیان بۆ ناڕه‌خس����ێت". ده‌كات كه كچێكی ته‌مه‌ن 14سااڵنیان هه‌روه‌ها ئهو كامێرامانه ژنه ئه‌وه‌ش����ی ههیهو ئه‌وی����ش به‌نیازه له‌گه‌ڵیان كاری وت ك����ه ئ����هو هه‌رچه‌ن����ده كارو باری مۆنتێ����ری بكات ،چونك����ه ئه‌ویش حه‌ز ماڵه‌وه‌و به‌خێوكردنی منداڵه‌كانیش����ی به‌پیش����هی راگه‌یان����دن ده‌كات .ناوبراو له‌ئه‌س����تۆدایه ،به‌اڵم هێش����تا ئه‌وه‌ش جه‌ختیش����ی لهس����ه‌ر ئهوه كرده‌وه ك ه نه‌بۆته ڕێگرو وتیشی "ههرچهنده ره‌نگه ئهو یه‌كه‌می����ن ژنه كه له‌كوردس����تاندا زۆرجاریش كاركردنه‌كه‌م له‌سه‌ر حسابی ئهو كۆته‌ی شكاندوه‌و بۆته كامێرامان .مناڵه‌كانم بوبێت".
دوپشک
که‌‌وان
گیسک
سه‌‌تڵ
ی دارای���ی ده‌بیت ك ه دره‌ن���گ ی���ان زو نهێنێكانت ئاش���كرا ی گرفتێك ی له‌كه‌مبونه ،دان به‌خۆتدا توش��� ماوه‌یه‌كه هه‌ست به‌دڵته‌نگی ده‌كه‌یت‌و ته‌ندروس���تیت هه‌ندێج���ار ناره‌حه‌تت كێشه‌كانت رو ی ئه‌بن ،لهبهرئهوه پێویست ناكات زیاتر ته‌واو دابڕاویت له‌هاوڕێیانت ،باشتروای ه ده‌كات ،بۆی���ه ره‌نگ��� ه پێویس���تیت بگ���ره هه‌مو ناخۆش���ییه‌كان كۆتاییان ت���ه‌واوی ئ���هو كێش���ه‌یه له‌ئه‌نجام��� ی پێدێت ،هه‌واڵێكی خۆش ده‌بیس���تیت نه‌ش���اره‌زایی‌‌و ش���پرز‌هی خۆته‌وه‌یه ،بیاندۆزیته‌وه با زیاتر خۆت وننه‌كه‌یت ی شارو به‌پزیشك هه‌بێت بۆی ه پێویسته هه‌رچ س���ه‌فه‌رێك بكه‌یت بۆ دهرهوه پێویستیت به‌بیركردنه‌وه‌یه. ی ناخۆش به‌سه‌رئه‌به‌یت. ماوه‌یه‌ك كه هه‌رگیز چاوه‌ڕێت نه‌ده‌كرد. زوتر‌ه سه‌ردانی پزیشك بكه‌یت. سود لهو گه‌شته وه‌ربگریت.
نه‌‌هه‌‌نگ هه‌ركارێك ئه‌كه‌یت ئه‌م ماوه‌یه ئه‌نجام ی بده ماوه‌یه‌كی باش���ه بۆ هه‌ر بڕیارێك ك���ه ئه‌یده‌یت ،هه‌س���ت به‌دڵخۆش���ی ده‌كه‌یت ،شه‌ممه رۆژی به‌ختته.
CMYK
10
F
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
ashion
گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ته به‌جل‌و به‌رگ ی " fashionسه‌فین عارفی" ئاماده‌ی ده‌كات دیزاین هرو راوێژكار
حجاب‌و ..شێوازی رێكخستنی گرنگی���دان به‌ج���ل له‌به‌رك���ردن‌و خۆرێكخستن یه‌كێكه له‌بواره باشه‌كانی ده‌ركه‌وتن له‌ژیانی رۆژانه‌ی هه‌مومان، خۆگۆڕین���ی خانمانی حج���اب به‌هه‌مو پارچه‌یه‌كییه‌وه لهم گرنگیدانه بێبه‌ش نین به‌ڵكو توانای ده‌ركه‌وتنی پۆشاكی حجاب هه‌میشه له‌ره‌نگدا زیاتره ،بۆیه هه‌ری���ه‌ك له‌ئێ���وه ب���ۆ خۆگۆڕینتان‌و دیاریكردنی ئهو جۆره پۆش���اكه‌ی كه پێویس���ته بگونجێت به‌پێی ش���وێنی مه‌به‌ست پێویسته دیاری بكرێت. خۆگۆڕینی پۆش���اكی حجاب هه‌میشه س���نورداره ب���ه‌اڵم كات���ێ پارچ���هی دیاریك���راوت به‌رده‌س���ت ده‌كه‌وێت‌و ئهوهی به‌دڵ���ت ده‌بێت بیكڕه ،ئهوهی ت���ۆ پێویس���ته بیزانیت ك���ه تاچه‌ند توانای هه‌ڵب���ژاردن‌و گونجاندنت هه‌یه به‌پێ���ی ش���وێنه‌كه‌ی ب���ۆی ده‌چیت؟ چونگه ره‌نگه ته‌نها گرنگی به‌جوانی‌و رێكخستنی جله‌كانت بده‌یت به‌اڵم بیر له‌كه‌ش���وهه‌واو گونجاندنی ش���وێنه‌كه نه‌كه‌یت���هوه ،بۆیه هه‌میش���ه هه‌وڵبده له‌كات���ی بۆن���هو كات���ه تایبه‌ته‌كانتدا جبه‌ی خلیجی باشترین هه‌ڵبژارده‌یه،
به‌اڵم ب���ۆ كاتی ده‌وام‌و چونه‌ده‌ره‌وه‌ت هه‌وڵبده به‌له‌به‌ركردنی عه‌زی حجاب‌و م���ۆده ،بیرت نه‌چێ ك���ه لهم وه‌رزه‌دا خ���ۆت به‌دوربگری���ت له‌مكیاجی زۆرو بۆنی (عه‌تر)ی قورس به‌هۆی ئهوهی هه‌ردوكیان پل���هی گه‌رمی له‌ش به‌رز ده‌كه‌نه‌وه. هه‌ربۆی���ه له‌كاتی كڕینی پۆش���اكی حج���اب له(مانتۆ ،له‌چ���ك ،پانتۆڵ، ته‌نوره) بیرت نه‌چێ كه بیر له‌عه‌زیش بك���هرهوه ،چونكه ره‌نگه ئهو عه‌زیه‌ی كه ده‌كه‌وێته به‌رچ���اوت زۆر گونجاوو جوان بێت بۆت به‌اڵم به‌هۆی ئهوهی كه ره‌نگه قۆڵ���ی كورته یاخود یه‌خه‌كه‌ی نه‌گونجاوه بۆت لێی بكش���ێیته‌وه ،تۆ ده‌توانی���ت به‌له‌به‌ركردن���ی بۆدییه‌كی ته‌نك به‌پێی ره‌نگه‌كه‌ی بۆ ئه‌م وه‌رزه گونجاوبێ���ت ،هه‌م ده‌توانیت س���ودی لێوه‌ربگریت بۆ جوانییه‌كه‌ی‌و هه‌م لهم كه‌ش‌و هه‌وای ئه‌مڕۆ یارمه‌تیت ده‌دات، به‌دڵنیاییه‌وه تۆش چیتر خۆت بێبه‌ش مه‌كه لهو شێوه‌یه‌ی كه ده‌ته‌وێت خۆت رێكبخه‌ی���ت ره‌نگه ته‌نها پێویس���تت به‌كه‌مێك یارمه‌تی راوێژكاری هه‌بێت. safeen.arif@yahoo.com Twitter @SafeenArif
ره‌نگاڵه
ره‌نگاڵه
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
جه‌لیل زه‌نگه‌نه :گه‌رده‌لولی سێ له‌یه‌ك‌و دو به‌هێزتره حاجی خانم..
یاری به‌ڕه‌نگه‌كان ده‌كات
ئا :پێشه‌وا فایه‌ق
كه‌ناڵی كوردستان رۆژی یه‌كشه‌ممه‌ی رابردو ،هه‌واڵی راگرتنی په‌خشی زنجیره درامای گه‌رده‌لولی راگه‌یاند، ده‌رهێنه‌ری دراماكه ده‌ڵێت "به‌هیوام كه ده‌ستخۆشیمان لێبكرێت لهپاڵ ئهو ره‌خنانه‌ش كه لێمانده‌گیرێت". به‌پێ����ی په‌یج����ی ره‌س����می كه‌ناڵ����ی كوردس����ات له‌ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی فه‌یس����بوك ،راگرتنی زنجی����ره درامای گه‌رده‌ل����ول ك����ه له‌كه‌ناڵی ئاس����مانی كوردس����ات په‌خ����ش ده‌كرێ����ت‌و باس له‌مێژوی پڕ له‌ئازاری گه‌لی كورد ده‌كات له‌سه‌ر ده‌ستی رژێمی به‌عس له‌باشوری كوردس����تان ،به‌مه‌به‌س����تی پێداچونه‌وه به‌الیه‌نه مێژوی����یو هونه‌ری‌و كه‌لتوری‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كانه‌‌و بۆ ماوه‌یه‌كی دیاریكراو راده‌گیرێت .ده‌رهێنه‌ری دراماكه "جه‌لیل زه‌نگه‌نه" سه‌باره‌ت به‌راگرتنی په‌خشی به‌ش����ی س����ێهه‌می گه‌رده‌لول له‌كه‌ناڵی كوردس����ات به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د كه "هه‌قی خۆیان����ه چونكه هه‌ڵه‌ی تێدایه، هه‌ڵه‌ی ته‌كنیك����یو گۆڕانكاری له‌مێژوی روداوه‌كاندا كراوهو پێشو پاش خراون، ده‌س����ته‌یه‌ك پێكهێن����راوه ب����ۆ ئهوهی پێداچونه‌وه به‌دراماكه‌دا بكرێت". ئهو وتی "ئهو هه‌اڵن����هی له‌دراماكه‌دا ه����هن په‌یوه‌ندییان به‌هه‌ڵه‌ی ته‌كنیكی‌‌و كۆمپیته‌ره‌وه هه‌یه". ده‌رباره‌ی ئه‌وه‌ش كه به‌شی سێهه‌می درام����ای گه‌رده‌لول وێنه‌یه‌ك����ی دزێوی س����ه‌باره‌ت به‌هه‌ولێریی����ه‌كان پیش����انی بینه‌ران داوهو ئه‌م����ه‌ش تا ئه‌ندازه‌یه‌ك
ئا :پێشه‌وا ی خانم ،ژنێكی ده‌ستڕه‌نگین‌و حاج به‌سه‌لیقه‌ی ته‌مه‌ن 74ساڵه ،ئهو ی هه‌فته‌ی رابردو دواهه‌مین پێشانگا ی ی مۆزه‌خان ه ی خۆی له‌هۆڵ تایبه‌ت ی ی جێ سلێمانی كرده‌وه‌‌و تابلۆكان سه‌رنجی ئاماده‌بوان بو.
جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌و چه‌ند هونه‌رمه‌ندێک له‌کاتی وێنه‌گرتنی دراماکه‌دا ناڕه‌زایی‌‌و ره‌خنه‌ی لێكه‌وتوه‌ته‌وه ،جه‌لیل زه‌نگه‌ن����ه وتی "پێویس����ته په‌له‌نه‌كرێت لهس����ه‌ر بڕیاردان لهس����ه‌ر باش‌و خراپی گه‌رده‌لول به‌رامبه‌ر به‌و مه‌س����ه‌له‌یه ،با دراماكه بگاته كۆتای����ی ئینجا ده‌توانن حوكمی له‌سه‌ربده‌ن‌و ره‌خنه بگرن". ناوبراو جه‌غتی ل����ه‌وه‌ش كرده‌وه كه به‌شی سێهه‌می گه‌رده‌لول له‌به‌شه‌كانی
سه‌رۆك ی زانكۆ قه‌ده‌غه ی كردو خوێندكارانیش به‌گوێیان نه‌كرد
مانگ به‌شاره‌كانی كوردستاندا گه‌ڕاوین، یه‌ك‌و دو زۆر به‌هێزتره. له‌وه‌اڵمی ئهو پرس����یاره‌ی ئاوێنه‌شدا یه‌ك فلس الی من نه‌بوه ،به‌س ئاگادارم كه ئێس����تا ده‌نگۆی ئ����هوه باڵوه ده‌ڵێن كردون ل����هوهی چی بكڕن‌و چی نه‌كڕن، گه‌رده‌لول ب����ڕی ملیۆنێ����ك دۆالری بۆ ئه‌وی����ش ب����ۆ ئ����هوهی ش����تێك نه‌كڕن ته‌رخانكراوه‌و س����تافه‌كه‌ی لهوه ناڕازین م����ن پێویس����تم پێی نه‌بێ ،س����ه‌رجه‌م ك����ه تۆ ب����اش بۆت س����ه‌رف نه‌كردون‌و خه‌رجیی����ه‌كان الی كه‌ناڵی كوردس����ات ئه‌مه‌ش ه����ۆكاری راگرتنیه‌تی؟ زه‌نگه‌نه ب����وهو تا ئێس����تا پاره‌ی ی����ه‌ك ئه‌كته‌ر وتی "ئێمه بۆ ماوه‌ی س����اڵێك‌و هه‌شت نه‌دراوه ،ته‌نها ئه‌وانه نه‌بێت كه كۆچی
له‌ئینته‌رنێته‌وه
دواییان كردوه". وتیشی "س����ه‌یرم لێدێت پاگه‌نده‌ی وا ده‌كرێت ،به‌مه‌رجێك كه ئهو بڕه پاره‌یه ش����تێكی ئه‌وتۆ نییه ،عادل ئیمام یه‌ك دیمه‌نی س����ێ ئهوهندهی پاره‌ی ئێمه‌ی تێده‌چێت ،به‌هیواین كه ده‌ستخۆشیمان لێبكرێ����ت له‌پ����اڵ ئ����هو ره‌خنان����ه‌ش لێمانده‌گیرێت".
په‌یمان یه‌كه‌م ژن ی كوردستان ه ده‌بێته "كامێرامان" ئا :ئاكۆ حه‌مه‌د رابی
ئا :ئاوێنه پاش تێپه‌ڕینی 3رۆژ به‌سه‌ر بڕیاره‌كه‌ی سه‌رۆكی زانكۆی سلێمانیدا بۆ‌رێگه‌گرتن له‌پۆشینی جلوبه‌رگی كوردی له‌الیه‌ن خوێندكارانه‌وه، یه‌كشه‌ممه‌ی رابردو زۆربه‌ی خوێندكارانی زانكۆی سلێمانی به‌جلی كوردییهوه چونه هۆڵه‌كانی خوێندنه‌وه. ی خوێندكاران ی به‌مجۆره ده‌وامكردن ی كاردانه‌وه‌یه‌ك بو به‌رامبه‌ر به‌بڕیاره‌كه ی ی سلێمانی ،ئه‌ندامێك ی زانكۆ سه‌رۆك ی ی هه‌ڵوێس���ت (ك���ه گروپێك گروپ��� ی له‌مافه‌كانیان خوێندكارانه‌و داكۆك��� ی جه‌م���ال، ی ده‌ش���ت ده‌كات) به‌ن���او ی بۆ ئاوێنه‌نی���وز رونكردهوه ك ه ئهوه ی ی زانكۆ ی سه‌رۆكایه‌ت ی بڕیاره‌كه دوا ی ی بۆ یاس���اغكردنی پۆشین س���لێمان ی بڕیاره‌ك ه ی كوردی" ،بڕیارماندا دژ جل بوه‌ستینه‌وه ،بۆ ئهو مه‌به‌ست ه داوامان ی س���لێمانی كرد له‌خوێندكارانی زانكۆ ی كوردییهوه ی یه‌كشه‌مم ه به‌جل كه رۆژ ی ده‌وام بك���هنو بچن��� ه هۆڵه‌كان��� خوێندن���هوه ،ل���هو چوارچێوه‌ی���ه‌دا ی ی خوێندكاران به‌جلوبه‌رگ ی زۆر به‌شێك كوردییهوه هاتن بۆ ده‌وام". به‌پێی نوسراوی ژماره 7.4246/3 رۆژی 2013/4/3ك���ه س���ه‌رۆكایه‌تی زانكۆی س���لێمانی ئاراسته‌ی سه‌رجه‌م ی كردوه ،خوێندكار فاكه‌ڵت‌و سكوڵه‌كان نابێ���ت به‌جل���ی كوردیی���هوه ده‌وام بك���هن .له‌نوس���راوه‌كه‌دا هاتوه "رێگ ه لهو خوێندكاران��� ه بگیرێت ك ه به‌جلی كوردییهوه ده‌وام ده‌كه‌ن ته‌نها بۆ بۆن ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كان نه‌بێت". س���ه‌باره‌ت به‌بونی فش���ار لهس���ه‌ر ی خوێندكاران به‌هۆی پشتگوێخس���تن
کاوڕ ملمالنێو كێشه‌كانت رویان له‌زیادبون ه ێ هه‌وڵب���ده خ���ۆت له‌په‌یوه‌ن���دی نو ی ی ئیش���ه‌كان به‌دوربگریت‌و س���ه‌رقاڵ خۆتبیت بۆ ده‌ربازبونت.
ئهو ئۆتۆمبیله فۆرده‌ی دانا دروستی کردووه
فۆتۆ :سۆران کامه‌ران
"دانا" ئوتومبێل ی دروستكرد ئا :سۆران كامه‌ران
كاتێك به‌شه‌قامه‌كاندا تێده‌په‌ڕێت خه‌ڵكێكی زۆر لێیده‌ڕوانن ،ته‌نانه‌ت وه‌ك خاوه‌نه‌كه‌شی ده‌ڵێت "رۆژانه خه‌ڵك رایده‌گرن وێنه له‌گه‌ڵ ئۆتۆمبێله‌كه‌ی ده‌گرن ،ئه‌مه‌ش جێگه‌ی خۆشحاڵییه كه توانیویه‌تی ئهو داهێنانه بكات".
دوو خوێندکاری زانکۆی سلێمانی له‌کاتی وێنه‌گرتندا به جلوبه‌رگی کوردییه‌وه ی ی زانكۆ ،ده‌ش���ت ی س���ه‌رۆك بڕیاره‌كه جه‌م���ال وت���ی" ،هی���چ رێگری���یو ئاس���ته‌نگێكمان نه‌بین���ی لهالی���هن
گا
فۆتۆ :تایبه‌ت
س���ه‌رۆكایه‌تی زانك���ۆو‌ه ب���ۆ ئ���هو هاتن‌و هه‌ر جۆره فشارو رێگرییه‌كیش بۆ خوێندكاران ه دروست بكرێت ك ه به‌پیر خوێندكاران دروستبكرێت له‌داهاتودا، ی هه‌ڵوێس���تهوه ئه‌وا كاردانه‌وه‌مان ده‌بێت". ی گروپ داواكارییه‌ك���ه
دوانه
ی ی یه‌كالكه‌ره‌و‌ه بده كه‌سێكی باوه‌ڕپێكراوی لهنێوان ئه‌ندامان ی پێویس���ت ه بڕیار ی رارایت خێزانه‌كه‌ت ،خۆشه‌ویستی خۆتت بۆ الی له‌سه‌ر كاره‌كانت ،زۆر كه‌سێك ی كه‌سانی ده‌وروبه‌رت به‌باشی راكێشاوه ،ماوه‌یه‌ك ه توانای بڕیاردانت زۆر كه‌م كردوهو كه‌م ده‌رئه‌كه‌ویت. ئێستا باشترین كاته بۆ تۆ.
قرژاڵ هێن���ده خ���ۆت ماندومه‌ك���هو جاروبار بیریش له‌خۆت بكه‌ره‌وه ،هه‌مو كات ئهو توانا جه‌س���ته‌ییه‌ت نابێت ،پێویستیت به‌چاودێری زیاتره.
دان���ا ئیبراهی���م ك���ه گه‌نجێك���ی به‌هره‌مه‌ندی ش���اری كه‌ركوك‌و س���ه‌ر به‌خێزانێكی كه‌مده‌رامه‌ته ،لهدوای ساڵی 2003هوهو تاكو ئێستا سێ ئۆتۆمبێڵی دروس���تكردوه‌و خولیای دروستكردنی ئهو جۆره ئۆتۆمبێالنه‌یه كه شێوازیان كالس���یكییه‌‌و دوا ئوتومبێلی���ش ك���ه دروس���تیكردوه له‌سه‌ر شێوازی فۆردی مۆدێل 1932ه. دانا ئیبراهیم سه‌باره‌ت به‌دروستكردنی ئۆتۆمبێله‌ك���ه به‌ئاوێن���هی وت ك���ه ش���ێوازه‌كه‌ی وه‌ك ف���ۆردی ئه‌مه‌ریكی وایه ،به‌اڵم من ن���اوی (خۆمم) لێناوه له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌گشتی خۆم پارچه‌كانیم به‌یه‌ك���هوه ن���اوه‌و دروس���تمكردوه‌و
شێر
11
سه‌رجه‌م كه‌ره‌سته‌كانیم گۆڕیوه. وتیش���ی "ئه‌مه س���ێهه‌م ئۆتۆمبێل ه دروستیبكه‌م لهدوای ساڵی 2003هوه". ئهو گه‌نجه ئاماژهی به‌وه‌دا كه ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ه���اوكاری ب���كات ده‌توانێت (موده‌ڕه‌عه)ش دروس���ت ب���كات ،ئهو وتی "ئێس���تا خه‌ریكی زیندوكردنه‌وه‌ی ئهو ئۆتۆمبێالنه‌م ك���ه له‌خوار مۆدێلی 1950ه‌وه‌ن ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر پاره‌م هه‌بێ‌و جێگ���هم هه‌ب���ێ ده‌توانم ب���ه‌دو مانگ ئوتومبێلێكی لهو جۆره دروس���تبكه‌م، ب���ه‌اڵم ئ���هم ئوتومبێله‌ی كه ئێس���تا دروس���تمكرد س���اڵێكی پێچ���و تاكو دروس���تمكرد ،به‌هۆی نه‌بونی ش���وێن‌و نه‌بونی پاره‌وه ،چونكه ئهو كه‌ره‌ستانه به‌پاره‌ی���ه بۆی���ه منیش ب���اری دارایم باش نییهو لهناو حه‌وش���ه‌كه‌ی خۆمان دروستمكرد". ههرچهنده ئهو ئۆتۆمبێڵه تابلۆی پێوه نییه ،به‌اڵم وه‌ك خۆی وتی "تاكو ئێستا هیچ گرفتێكیان بۆ دروس���ت نهكردوهو داوای كرد له‌الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان كه رێگری لێنه‌كه‌ن لهناو ش���ار به‌بێ تابلۆ بس���وڕێته‌وه ،چونكه ئه‌مه داهێنانێكه پێویسته هاوكاری بكرێت".
فه‌‌ریک
ی باشت ده‌بێت، ی دارای خۆشه‌ویس����ته‌كه‌ت توش����ی گرفتێك ئه‌بێت ده‌س���كه‌وتێك ی كردوت ه زیاتر هه‌ست ی ئهو كاره له‌ئێستادا پێویستی زۆری به‌تۆ ده‌بێت ،ره‌نگه به‌هۆ ی باش لهو ی ده‌كه‌یت‌و سود ماوه‌یه‌ك به‌پێی پێویست له‌گه‌ڵت نه‌بێت بۆیه به‌دڵخۆش پاره‌یه وه‌رده‌گریت. پێویسته خۆتی لێنزیك بكه‌یته‌وه.
له‌شاری كۆیه ژنێك ده‌بێته كامێرامانی هاوسه‌ره‌كه‌ی كه كاری په‌یامنێری ده‌كات ،ئه‌م دو هاوسه‌ره ئاماژه بهوه ده‌ده‌ن كه ئه‌وان به‌یه‌كه‌وه زۆر ئاسوده‌ن له‌كاره‌كه‌یاندا .هاوكات په‌یمان عه‌بدولره‌حمانی كامێرامانیش ده‌خوازێت ئافره‌تی زیاتر بێته نێو ئهو بواره‌وه. ئاری به‌كری ته‌مه‌ن 35ساڵ ،نزیكه‌ی 11س����اڵه لهب����واری راگه‌یاندن����دا كار ده‌كات‌و زۆر ش����انازیش به‌وه‌وه ده‌كات ك����ه خ����ۆی وه‌ك په‌یامنێ����ری كه‌ناڵی NRTو هاوسه‌ره‌كه‌شی وه‌ك كامێرامان ده‌ناسێنێت ،ناوبراو ئهوهی رونكردهوه كه هاوس����ه‌ره‌كه‌ی به‌ح����ه‌زی خۆی ئهو كاره‌ی هه‌ڵب����ژاردوه‌و ئه‌ویش نه‌ك هه‌ر رێگری����ی لێنه‌كردوه ،به‌ڵكو زۆریش����ی به‌الوه ئاسایی بوهو توانیویانه پێكه‌وه به‌باشی كاره‌كانی خۆیان رابپه‌ڕێنن. په‌یم����ان عه‌بدولره‌زاق����ی هاوس����ه‌ری ئ����اری كه وه‌ك كامێرام����ان كار له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌یدا ده‌كات ،ئام����اژه بهوه ده‌دات ئهو ه����ه‌ر له‌منداڵییه‌وه خه‌ون‌و خولی����ای ئهوه بوه كاتێ����ك گهوره بو، بتوانێ����ت لهب����واری راگه‌یاندن����دا كار ب����كات .په‌یمان باس ل����هوه ده‌كات كه س����ه‌ره‌تا كاتێك هاوسه‌ره‌كه‌ی ده‌ستی ب����ه‌كاری راگه‌یاندن ك����ردوه ،ئهو ته‌نها وه‌ك هاوكارێ����ك ب����ۆ كاری راگه‌یاندنی مه‌یدانی زۆر جار له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌ی ده‌رچوه .پاشان توانیویه‌تی ورده ورده خۆی ش����اره‌زایی له‌كامێرا په‌یدا بكات، ئینجا س����اڵێك زیاتره كه دهستیكردوه به‌پیشه‌ی كامێرامانی له‌كه‌ناڵی نالیا. له‌باره‌ی ئهوهی كه تێڕوانینی خه‌ڵك
ته‌‌رازوو
خانم محه‌مه‌د ئه‌مین (حاجی خانم) ئهو ژن ه چوست‌و چاالكه‌ی ه ك ه له‌ته‌مه‌نی ی رویكردوه‌ت ه 56س���اڵیدا دوای ئهوه ی بوهو واڵتی هۆڵه‌ندا فێری خوێنده‌وار ی 65ساڵیش���دا دهستیكردوه له‌ته‌مه‌ن به‌نیگاركێش���ان وه‌ك خۆی ئاماژهی بۆ ی وت "رۆژێكیان ده‌كات ،ئهو به‌ئاوێنه به‌قه‌ڵه‌م لهس���ه‌ر كاغه‌زێك وێنه‌یه‌كی ساده‌م دروس���تكرد ،لهو كاته‌دا كوڕه بچوكه‌ك���هم كه س���ه‌رچاوه‌ی هاندان‌و به‌رده‌وامبونی كاره‌كانی منه ،وێنه‌كه‌ی زۆر ل���ه‌ال ج���وان بو ،ب���ۆ رۆژی دواتر تابلۆو بۆیه‌ی بۆ هێنام‌و داوای لێكردم ك ه كاری نیگاركێشی بكه‌م". ی زۆر نابات دوای ساڵێك واته له‌ساڵ ی خانم یه‌كه‌م پێشانگای 2006دا حاج خ���ۆی له‌هۆڵی قوتابخانه‌ی پیش���ه‌یی شاری ئه‌مس���تردام كردۆته‌وه ،ئهو ك ه ئێس���تا له‌هۆڵ���ی مۆزه‌خانه‌ی ش���اری ی سلێمانی دوا پێشانگای تایبه‌ت به‌خۆ كردۆته‌وه ،به‌هیوای��� ه ئه‌گه‌ر هاوكاری بكرێت ئه‌م پێش���انگای ه بگوازێته‌و‌ه بۆ شاری هه‌ولێر. حاج���ی ك ه ئ���هم ڕۆژانه به‌ده‌س���ت نه‌خۆش���ی دڵه‌وه ده‌ناڵێنێت ،له‌ژیانیدا ی 41س���اڵ مامان���ی فه‌رمی‌و م���اوه رێگه‌پێدراو بوهو چه‌ندین منداڵ له‌سه‌ر ده‌ستی ئهو چاویان به‌دنیا هه‌ڵهێناوه‌‌و خۆش���ی خاوه‌ن���ی ش���ه‌ش منداڵ���ه، س���ه‌باره‌ت به‌كاری داهات���وی ئاماژهی ب���ه‌وه‌دا كه له‌به‌ریتانیاو ئێران ده‌رفه‌ت هه‌بێت پێشانگایه‌كی تر ده‌كاته‌وه. حاجی خانم تائێس���تا 6پێشانگای تایبه‌ت‌و ل ه 20پێش���انگای هاوبه‌ش���دا به‌ش���داری ك���ردوه ،جگ���ه له‌مانه‌ش له‌ماڵ���هوه خه‌ریك���ی ف���ه‌رش چنین‌و ی ماڵپه‌ڕو به‌رگدروی���ی ب���وهو زۆرب���ه ته‌له‌فیزیۆن��� ه هۆڵه‌ن���دیو ته‌نان���هت جیهانییه‌كانیش تیش���كیان خستوه‌ت ه س��� هرو راپۆرتیان له‌سه‌ركردوه ،له‌وان ه ()de echoو رۆژنام���هی (het )paroolو كه‌ناڵ���ی ()bbcو (ش���ه‌رق
حاجی خانم له‌به‌رده‌م تابلۆکانیدا
فۆتۆ :پێشه‌وا
ئه‌لئه‌وس���هت) ،جگ ه له‌مان ه له‌چه‌ندین چه‌ن���د خوێندكارێكیش���دا له‌هۆڵه‌ندا كۆڕو س���یمیناردا وه‌ك ژنێكی به‌توانا لێكۆڵینه‌وه لهس���ه‌ر كاره‌كانی كراوهو ی ره‌نگه‌كان"ی پێدراوه. ی "خانم ئاماژهی پێدراوه‌و له‌نامه‌ی ماس���ته‌ری نازناو
له‌فه‌یسبوکه‌وه
په‌یمان‌و ئاری هاوسه‌ری
فۆتۆ :ئاکۆ
چۆن����ه بۆ پیش����ه‌كه‌ی؟ ناوب����راو وتی وتیشی "پێموایه ئهو كاره‌ی من ده‌بێته "ههرچهنده من زۆر گوێ به‌قسه ناده‌م ،سه‌ره‌تایه‌كی باش بۆ ئافره‌تی تر كه ئهو به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا وا هه‌ست ده‌كه‌م پیش����ه‌یه هه‌ڵبژێرن ،چونكه وا هه‌ست كه خه‌ڵك پێ����ی ش����تێكی جوانه ،كه ده‌ك����هم كه ئافره‌تی زۆر هه‌بن حه‌ز به‌و پیشه‌یه بكه‌ن ،به‌اڵم بهداخهوه ده‌رفه‌ت‌و له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌مدا كارده‌كه‌م". ئ����هو ژن����ه كامێرامانه ب����اس له‌وه‌ش ب����واری كاركردنیان بۆ ناڕه‌خس����ێت". ده‌كات كه كچێكی ته‌مه‌ن 14سااڵنیان هه‌روه‌ها ئهو كامێرامانه ژنه ئه‌وه‌ش����ی ههیهو ئه‌وی����ش به‌نیازه له‌گه‌ڵیان كاری وت ك����ه ئ����هو هه‌رچه‌ن����ده كارو باری مۆنتێ����ری بكات ،چونك����ه ئه‌ویش حه‌ز ماڵه‌وه‌و به‌خێوكردنی منداڵه‌كانیش����ی به‌پیش����هی راگه‌یان����دن ده‌كات .ناوبراو له‌ئه‌س����تۆدایه ،به‌اڵم هێش����تا ئه‌وه‌ش جه‌ختیش����ی لهس����ه‌ر ئهوه كرده‌وه ك ه نه‌بۆته ڕێگرو وتیشی "ههرچهنده ره‌نگه ئهو یه‌كه‌می����ن ژنه كه له‌كوردس����تاندا زۆرجاریش كاركردنه‌كه‌م له‌سه‌ر حسابی ئهو كۆته‌ی شكاندوه‌و بۆته كامێرامان .مناڵه‌كانم بوبێت".
دوپشک
که‌‌وان
گیسک
سه‌‌تڵ
ی دارای���ی ده‌بیت ك ه دره‌ن���گ ی���ان زو نهێنێكانت ئاش���كرا ی گرفتێك ی له‌كه‌مبونه ،دان به‌خۆتدا توش��� ماوه‌یه‌كه هه‌ست به‌دڵته‌نگی ده‌كه‌یت‌و ته‌ندروس���تیت هه‌ندێج���ار ناره‌حه‌تت كێشه‌كانت رو ی ئه‌بن ،لهبهرئهوه پێویست ناكات زیاتر ته‌واو دابڕاویت له‌هاوڕێیانت ،باشتروای ه ده‌كات ،بۆی���ه ره‌نگ��� ه پێویس���تیت بگ���ره هه‌مو ناخۆش���ییه‌كان كۆتاییان ت���ه‌واوی ئ���هو كێش���ه‌یه له‌ئه‌نجام��� ی پێدێت ،هه‌واڵێكی خۆش ده‌بیس���تیت نه‌ش���اره‌زایی‌‌و ش���پرز‌هی خۆته‌وه‌یه ،بیاندۆزیته‌وه با زیاتر خۆت وننه‌كه‌یت ی شارو به‌پزیشك هه‌بێت بۆی ه پێویسته هه‌رچ س���ه‌فه‌رێك بكه‌یت بۆ دهرهوه پێویستیت به‌بیركردنه‌وه‌یه. ی ناخۆش به‌سه‌رئه‌به‌یت. ماوه‌یه‌ك كه هه‌رگیز چاوه‌ڕێت نه‌ده‌كرد. زوتر‌ه سه‌ردانی پزیشك بكه‌یت. سود لهو گه‌شته وه‌ربگریت.
نه‌‌هه‌‌نگ هه‌ركارێك ئه‌كه‌یت ئه‌م ماوه‌یه ئه‌نجام ی بده ماوه‌یه‌كی باش���ه بۆ هه‌ر بڕیارێك ك���ه ئه‌یده‌یت ،هه‌س���ت به‌دڵخۆش���ی ده‌كه‌یت ،شه‌ممه رۆژی به‌ختته.
CMYK
12
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
لهپاڵ دروس����تبوونی "بۆرجوازیەتێکی نوێ"و گەڕۆک بەدوای بازاڕ‌و ژینگەیەکی ھێمندا بۆ بازرگانیکردن‌و لهپاڵ پرۆژەی بوونی تورکیا بە بەش����ێک له"ئەوروپای یەکگرتوو" ،رەهه‌ندێکی تری گۆڕانکاری لهتورکیادا پەیوەندی بە دروس����تبوونی "ئیس��ل�امێکی سیاس����ی"یەوە هه‌یە کە ل����هزۆر رووەوە جی����اوازە له‌ئیس��ل�امی سیاس����ی له‌‌ناوچەک����ەدا .ب����ەاڵم ب����ەر له‌باسکردنی ئەم مەسەله‌‌یە ،حەزدەکەم هه‌ندێک بۆچونی گشتی له‌‌سەر دەوڵەت‌و سیستمی حوکمڕانی ئەمڕۆکە لهتورکیادا بڵێم .یەکەم ،نیشاندانی ئەو راستییەیە ک����ە تورکی����ا خاوەن����ی ئەزموونێک����ی دیموکراسی بەمانا راستەقینەکەی نییە. پەیوەندی ئەم دەوڵەتە بە کوردەوە ،بە عەله‌‌وییەکانەوە ،ب����ە میدیاوە ،بە مافە بنەڕەتییەکان����ی مرۆڤەوە ن����ەک تەنها پەیوەندییەکی دیموکراس‌و مافپەروەرانە نییە ،بەڵکو پەیوەندییەکی پڕ فش����ارو پەالم����ارو توندوتیژیش����ە .لهههمو ئەو بواران����ەدا تورکی����ا کێش����ەو قەی����ران‌و گرفتی گەورەی هه‌یە ،بەاڵم بوونی ئەو نوقسانییانە مانای ئەوە نییە دەوڵەتی تورک����ی دەوڵەتێکی فاش����ییە ،یاخود پارتەک����ەی ئ����ەردۆگان کۆپیەکی نوێی کەمالیزمی تەقلیدییە ،بەاڵم له‌پۆشاکێکی دینیدا .ئەمجۆرە خوێندنەوە سەرپێی‌و ریتۆریکی‌و ئینشاییانە ،نەک تەنها ھێما بۆ بەدحاڵیبوونێکی گەورە‌و بێئاگاییەکی تەواو دەکەن ل����ه‌‌وەی ئەمڕۆ لهتورکیادا روودەدات ،بەڵکو ش����ایەتی لهو جۆرە نووس����ینە ئەدەن کە له‌‌سەر کۆمەڵێک وێن����ەی زیھن����ی گش����تگیر دەژی‌و ناتوانێ����ت‌و نایەوێت ل����ه‌‌دەرەوەی ئەو وێنە زیھنییە گشتییانەدا بیربکاتەوە‌و بنووسێت. ش����ارەزایانی ب����واری تورکیاناس����ی ئەزموون����ی ئەمڕۆک����ەی تورکی����ا ب����ە ئەزموونی گواس����تنەوەی واڵتانی وەک ئیس����پانیا‌و یۆنان‌و پورتوگال‌و ئیرله‌‌ندا بەراورددەک����ەن ،واڵتانێ����ک توانیی����ان له‌‌چەند دەیەیەکدا پشتبکەنە رابووردی دیکتات����ۆری‌و س����ەربازی خۆی����ان‌و بگوازنەوە بۆ دامەزراندنی سیس����تمێکی دیموکراسی پێش����کەوتوو .بەبۆچوونی من ئەم پرۆسەی گواستنەوەیە ئەمڕۆکە له‌تورکای����دا ئامادەیە ،بەاڵم گەیش����تن ب����ە دیموکراس����یەتی راس����تەقینە لهو واڵتەدا مەس����ەله‌‌یەکی حەتم����ی نییە‌و وەک ه����ه‌ر ئەزموونێک����ی گواس����تنەوە ئەگەری گەڕاندنەوە بۆ دەسەاڵتگەریی‌و دیکتاتۆریەت ئەگەرێک����ی زیندوە لهناو ئەزموونەکەدا .تا ئێستا ئەوەی ئەزموونی پارتەک����ەی ئەردۆگان نیش����انیداوە ئەو راس����تییەیە کە دەکرێت دین‌و هه‌نگاوە س����ەرەتاییەکان بەرەو دروس����تکردنی دیموکراس����یەت بەیەکەوەبگونجێرێ����ن. بێگومان پارتەکەی ئەردۆگان پارتێکی راس����تڕەوە ،له‌‌وج����ۆرە پارتانەی����ە له‌ئەوروپ����ا پێیاندەڵێ����نcenter- ، ،rightواتە راس����تڕەوی ناوند ،بەاڵم بەھیچ مانایەک پارتێکی فاش����ی نییە. من له‌هه‌لێک����ی دیکەدا بۆ مەس����ەله‌‌ی فاش����یزم دەگەڕێم����ەوە‌و خەس����ڵەت‌و ئ����اکارە س����ەرەکییەکانی دەناس����ێنم‌و ئ����ەو تایبەتمەندییانە نیش����انئەدەم کە فاش����یزم له‌ئەزموونی سیاس����ی زۆرێک له‌دەوڵەتەکانی ناوچەکە جیادەکاتەوە. ئ����ەم کارەش بۆی����ە دەک����ەم چونک����ە بەکارھێنانی ئەم دەستەواژەیە له‌ناوەندی رۆشنبیری ئێمەدا نەک تەنها له‌‌دەرەوەی النی هه‌رەکەمی پەیڕەویکردنی سەرەتاگە میتۆدییەکاندایە ،بەڵکو ئەم بەکارھێنانە ب����ە ئاس����تێکی ھێج����گار کۆمیدی����ش گەیش����توە .الی ئێمە ئەم دەستەواژەیە له‌‌وەکەوتووە چەمکێکی تیوری‌و زانستی بێ����ت‌و بەهایەکی فیکری هه‌بێت ،بەڵکو بەتەواوی گۆڕاوە بۆ جۆرێک له‌جنێودانی سیاس����یو بووە ب����ە س����ەحنەیەک بۆ نمایش����کردنی حەماس����ەت‌و هه‌ڵوێستی ناسیۆنالیستی‌و گەشەدان بە گوتارێکی پۆپۆلیس����تی .الی هه‌ندێک رۆش����نبیر شتێکی ئاس����اییە له‌‌یەک دێڕدا تورکیا‌و حکومەت����ی هه‌رێم‌و مالیکی‌و مورس����ی بە فاش����ی ناوببرێن‌و ئەم ناونانەش بە کۆتایی هه‌موو لێکۆڵینەوەیەکی تیوری‌و سیاسی ئەو ئەزموونانە بزانن. وەک پێشتر ووتم ئەوەی له‌دوابەشی ئەم نووس����ینەدا دەمەوێت ئەنجامیبدەم
► ►
٣-٣
قسەکردنە لهس����ەر ئەزموونی ئیسالمی سیاس����ی لهتورکی����ادا‌و نیش����اندانی تایبەتمەندییەکان����ی ئ����ەم ئەزموونەیە له‌‌ناوچەک����ەدا .ک����ە ئەم����ەش دەڵێ����م نامەوێت ئەزموونی پارتەکەی ئەردۆگان وەک مۆدێلێک����ی دیموکراس����ییانە ب����ۆ ناوچەکە پێشنیاربکەم ،بەڵکو دەمەوێت ھێم����ا بۆ ئ����ەو نەخۆش����ییە گەورانەی تری ناو رۆش����نبیری ک����وردی بکەم کە بریتین له‌نەخۆش����ی "جەوهه‌رگەرایی"و "نامێژووییب����وون"و "ناکۆنکریتب����وون"و دەرکردنی حوک����م‌و "نرخاندی موتڵەق" له‌‌سەر بنەمای کۆمەڵێک وێنەی زیھنی گش����تگیر بۆ دونیا ،بەبێ گەڕانەوە بۆ بەرجەستەبوونە مێژوویی‌و کۆمەاڵیەتییە کۆنکریتەکانی دیاردەکان‌و بەبێ هه‌وڵدان بۆ نزیکبوونەوە لهو سیاقە لۆکاڵییانەی بە هه‌ر دیاردەی����ەک له‌دیاردەکان مانا‌و دەالله‌‌ت‌و نرخی تایبەت دەبەخش����ێت‌و بک����ەر‌و له‌‌مپ����ەر‌و ئەگ����ەری تایبەتیش له‌‌خۆدەگرێ����ت .کێش����ەکە له‌‌وەدای����ە س����ەرجەمی ئەم نەخۆش����ییانە بەناوی فیکری فەلس����ەفی‌و لێکدانەوەی تیوری کولتور‌و فەرهه‌نگەوە بەیاندەکرێت‌و هه‌ر فیرکێکیش هه‌ڵگری ئەو نەخۆش����ییانە نەب����وو ،ی����ان فیک����ر نییە ،ی����ان وەک جۆرێک له‌پۆزەتیڤیس����م وێنادەکرێت کە گوایە توانای تێگەیشتنی له‌شەتەحاتی ئەم ی����ان ئەو فەیەله‌‌س����وف‌و ئەم یان ئ����ەو رێبازی فیکری نیی����ە .ئەم جۆرە فیک����رە س����ڵ له‌‌وەناکات����ەوە له‌ی����ەک دێ����ڕدا ب����اس له"هه‌م����وو!!!" کۆمەڵگا "خۆرهه‌اڵتییەکان!!!"و باس له"ئینسانی خۆرهه‌اڵتی!!!"و له"کولتوری خۆرهه‌اڵت !!!"و له"سیاس����ەت له‌خۆرهه‌اڵت����دا!!!" بکات‌و باس له‌دۆزینەوەی چارەسەریش بکات بۆ "کێش����ەکانی خۆرهه‌اڵت!!!". وەک ئ����ەوەی خۆره����ه‌اڵت لهس����ەدان کۆمەڵ����گای ئاڵۆز‌و جیاواز‌و له‌ملیارەها ئینس����ان دروس����تنەبووبێت ،بەڵک����و گوندێک����ی بچووکبێ����ت‌و چ����اوی یەک رۆشنبیر بتوانێت له‌‌یەک روانیندا هه‌موو کێش����ەو قەی����ران‌و گرفتەکانی ببینێت‌و بش����زانێت چی چارەی کێش����ەکانی ئەو خۆرهه‌اڵتە وێناکراوەیە.
بەشێکی زۆری ئەو نەخۆشییە ترسناکانەی لهناو ھێزەکانی ئیسالمی سیاسی ناوچەکەدا هه‌یە لهناو پارتەکەی ئەردۆگاندا یان نییە، یان الوازە .له‌‌وانە بۆ نموونە سەپاندنی دەسەاڵتی دینی بەسەر کۆمەڵگادا، پیادەکردنی شەریعەت، دژایەتیکردنی عەلمانیەت ه����ه‌ر خوێندکارێکی پۆل����ی یەکەمی زانس����تە کۆمەاڵیەتی‌و ئینس����انییەکان، له‌وانەی یەکەمەوە فێری ئەوەدەکرێت، واز له‌‌مج����ۆرە گش����تگیرییە ب����ۆش‌و بێناوەرۆک����ە بھێنێ����ت‌و له‌‌بات����ی ئەمە خەریک����ی خوێندن����ەوە‌و تێگەیش����تنی دیاردەکان بێت لهناو رەوتە کۆمەاڵیەتی‌و سیاسیو ئابوریو فەرهه‌نگی‌و رەمزییە مێژوویییە کۆنکریتییەکاندا ،لهو بکەرانە رابمێنێت کە لهو ساتەوەختە مێژوویەدا لهئ����ارادان ،ئ����ەو گۆڕانکارییانە ببینێت
►
مەریوان وریا قانع
►
چی لهتورکیادا دەگوزەرێت؟ الی هه‌ندێک بڕیاری PKKبۆ هه‌رچی جارێک پارتێکی ئیسالمی رۆشنبیری کورد ئیشکردن له‌‌سەر شتێکی ئاساییە ئەو ئەگەرانە له‌تورکیا له‌‌یەک دێڕدا بڕیارێکی راستە‌و یاساغکرابێت‌و داخرابێت ،دواتر ده‌سه‌اڵتی دادو دۆخی ئەمڕۆی گه‌شه‌ی تورکیا‌و تورکیا ،بەهه‌موو پارتێکی نوێ دروستکراوەتەوە حکومەتی ئاڵۆزییەکانییەوە، هه‌رێم‌و مالیکی‌و هه‌نێک ئه‌گه‌ری له‌‌وی پێشوتری مورسی بە فاشی خستۆت ه به‌رده‌م کراوەتر‌و ناوببرێ ن کورد پراگماتیتربووە کە رەوتە مێژووی����ەکان‌و کۆمەڵگاکان‌و ئەزموونەکان له‌‌یەکتری جیادەکەنەوە. خۆش����اردنەوە له‌‌پشتی ئەو گشتگیرییە بۆش‌و بەتااڵنەوە کە باسمکرد ،بەناوی فیکر‌و فەلس����ەفەوە ،هه‌موو ئەگەرێکی راس����تەقینەی تێگەیش����تن له‌دونی����او دی����اردە کۆنکریت����ەکان وێران����دەکات. دووبارەکردن����ەوەی دەیەها‌و س����ەدەها کڵیش����ەی فیک����ری س����ەبارەت ب����ە "خۆره����ه‌اڵت"و "خۆرئ����اوا" بەش����ێکە له‌تەمەڵییەک����ی فیک����ری ک����ە توانای گەڕاندنەوەی بۆ دیاردە کۆنکریتییەکان نییە‌و له‌‌سەر ئەو رستە له‌‌وێنەی زیھنی دەژی کە تۆزی چەندەها سەدەی له‌‌سەر نیشتووە. ئێس����تا با بە ش����ێوەیەکی کۆنکریت بێین����ە س����ەر ئەزموون����ی ئیس��ل�امی سیاس����ی لهتورکی����ادا‌و هه‌وڵبدەین ئەو رەهه‌ندان����ە ببینین کە ئ����ەم ئەزموونە له‌ئەزموونەکانی تری ناوچەکە‌و له‌خودی کەمالیزمیش جیادەکاتەوە .من له‌کتێبی "له چ ئێس����تایەکدا دەژی����ن؟" بەوردی لهس����ەر گۆڕانەکانی تورکیای ئەم دوو دەی����ەی دوایی دواوم‌و لێ����رەدا مەودای دووبارەکردنەوەی زۆرێک لهو باس����انەم نییە ،خوێن����ەر دەتوانێت ب����ۆ زۆرێک له‌وردەکارییەکان����ی ئەم مەس����ەالنە بۆ ئەو کتێبە بگەڕێت����ەوە .ئەوەی لێرەدا دەمەوێت جەغتی لێبکەم ئەو خااڵنەیە ک����ە ئەزموون����ی ئیس��ل�امی سیاس����ی لهتورکیادا له‌ئەزموونی ئیسالمی سیاسی له‌‌ناوچەکەدا جیادەکاتەوە .بەش����ێکی زۆری ئەو نەخۆشییە ترسناکانەی لهناو ھێزەکانی ئیسالمی سیاسی ناوچەکەدا هه‌یە لهناو پارتەک����ەی ئەردۆگاندا یان نییە ،ی����ان الوازە .له‌‌وانە ب����ۆ نموونە س����ەپاندنی دەس����ەاڵتی دینی بەسەر کۆمەڵ����گادا ،پیادەکردنی ش����ەریعەت، دژایەتیکردن����ی عەلمانی����ەت ،بە دێو‌و دەعەجانکردنی خۆرئاوا ،بە کوفردانانی دیموکراسیەت ،دژایەتیکردنی ئافرەت، خس����تنەگەڕی لۆژیکی ح����ەاڵڵ‌و حەرام له‌‌زۆربەی بوارەکان����ی ژیاندا ،رێگرتنی دین����ی لهئ����ازادی شەخس����ی ،ھتد... نائامادەگ����ی ئەم ش����تانەیە ئەزموونی ئیس��ل�امی سیاس����ی تورکیای ئەمڕۆکە له‌ئەزموونی ئیسالمی سیاسی ناوچەکە جیادەکاتەوە. گەیش����تنی پارتەکەی ئەردۆگان بەم دۆخە رێژەییە کراوەیەش مەس����ەله‌‌یەک نییە له‌ئاس����مانەوە کەوتبێتەخوارەوە، پەیوەندی بەوەش����ەوە نییە ئەردۆگان‌و س����ەرکردەکانی تری ئەو ھێزە کەسانی باش ی����ان خراپن ،ئینساندۆس����ت یان پیاوکوژن ،بەڵکو پەیوەندی بە شێوازی دروس����تبوون‌و مێژووی ئاڵۆز‌و تایبەتی ئیسالمی سیاسییەوە لهتورکیادا هه‌یە. من لێرەدا مەودای گێڕانەوەی تەفاسیله وردەکان����ی ئەم مێ����ژووەم نییە ،بەاڵم یەکێک له‌ئاکارە هه‌رە س����ەرەکییەکانی ئیسالمی سیاس����ی لهو واڵتەدا ئەوەیە ک����ە بزوتنەوەیەکی ژێرزەمینی یاس����اغ نەبووە ،بەڵکو له‌سااڵنی هه‌فتاوە ،واتە لهو س����ااڵنەوە کە ئیس��ل�امی سیاسی له‌‌ناوچەکەدا گەشەدەکات ،بەشێکبووە ل����هو دیمەن����ە سیاس����ییە یاس����اییەی لهتورکی����ادا له‌‌ئاراداب����ووە .ئیس��ل�امی سیاس����ی لهو واڵتەدا هه‌میشە مەودای ئ����ەوەی له‌‌بەردەمداب����ووە له‌فۆرم����ی پارت‌و رێکخراوی سیاس����ی یاس����اییدا ئامادەبێت‌و بەئاش����کرا کاربکات ،نەک
ناچاربێ����ت کاری ژێرەمین����ی ب����کات‌و له‌‌نھێنیکاری����دا نوقمببێ����ت ،دۆخێ����ک لهبەش����ی هه‌رەزۆری دونی����ای عەرەبدا زۆر بەس����ەختی ئامادەب����ووە .ب����ەاڵم ه����اوکات مێژووی ئیس��ل�امی سیاس����ی لهو واڵتەدا مێژوویەکی ئاس����ان نەبووە، هه‌رجارێک پارتێکی ئیسالمی لهتورکیادا دروس����تبووبێت ،دوای ماوەی����ەک یان ئەوەتا له‌‌الیەن "دادگای دەستوری"یەوە یاس����اغکراوە ،یاخود بە فشاری له‌‌شکر دەس����تی پێ لهسیاس����ەت هه‌ڵگیراوە. یەکەم پارتی ئیسالمی له‌ساڵی ١٩٧٠دا دروستدەبێت‌و لهس����اڵی ١٩٧١له‌‌الیەن دادگای دەس����تورییەوە یاساغدەکرێت. س����اڵی ١٩٧٢پارتێکی ئیس��ل�امی تر دادەمەزرێ����ت ،ب����ەاڵم هه‌ش����ت س����اڵ دواتر له‌‌ڕێگای کودەتا س����ەربازییەکەی س����اڵی ١٩٨٠دادەخرێت .ساڵی ١٩٨٣ پارتێکی ئیس��ل�امی تر بەناوی "پارتی ریف����اھ"ەوە دروس����تدەکرێت ،ئەمی����ش دوای پێن����ج س����اڵ لهالی����ەن دادگای دەس����تورییەوە یاس����اغدەکرێت .پارتی فەزیله‌‌ی ئیسالمیش ،کە له‌ساڵی ١٩٩٧ دادەمەزرێت ،دادگای دستوری له‌ساڵی ٢٠٠١دا بڕیاری داخس����تنی دەردەکات. ئ����ەوەی ش����وێنی تێڕامان����ە ئەوەی����ە هه‌رچ����ی جارێ����ک پارتێکی ئیس��ل�امی یاساغکرابێت‌و داخرابێت ،دواتر پارتێکی نوێ دروس����تکراوەتەوە له‌‌وی پێشوتری کراوەت����رو پراگماتیتربووە .ئیس��ل�امی سیاس����ی تورکی دیاردەیەکە لهم رەوتە عەلمانیی����ە تایبەت����ەدا دروس����تبووە‌و بەش����ێکی گرنگی پێدراوە فەرهه‌نگی‌و رەمزی‌و سیاس����ییەکانی ئ����ەو رەوتەی وەرگرتوە. وەک ووتم یەکێک له‌ھۆکارەکانی ئەم کران����ەوە‌و پراگماتیبوونەی ئیس��ل�امی سیاس����ی تورک����ی پەیوەن����دی بەوەوە هه‌یە کە دەرگای بەش����داری سیاسیان ب����ەڕوودا دانەخ����راوە ،ناچارنەک����راون بەنھێن����ی کاربک����ەن‌و نھێنیکاری����ش ب����ەرەو تون����دڕەوی زیاتری����ان ببات. ه����اوکات وەک لهبەش����ی یەکەمی ئەم نووس����یەنەدا باس����مکرد ،له‌سەرەتای سااڵنی هه‌شتاشەوە بۆرجوازیەتییەکی دین����دار لهتورکیادا دروس����تدەبێت ،کە دەیوێت له‌‌ڕێگای هه‌ڵبژاردن‌و پەرله‌‌مان‌و دەزگاکانی تری ژیانی دیموکراس����ییەوە بەشداری سیاسیانەی هه‌بێت‌و دۆخێک دروس����تبکات کە بتوانێ����ت تیایدا وەک بۆرجوازییەکی دیندار بژی‌و گەشەبکات. ئەمە جگە له‌فش����ارو تەماحی بوون بە ئەندام له‌ئەوروپای یەکگرتوودا .هه‌موو ئەم شتانە وایانکردوە ئیسالمی سیاسی تورک����ی ئەزموونێک����ی سیاس����ی تەواو جیاوازبێ����ت لهو ئەزموون����ی واڵتەکانی تری ناوچەکە. بەبۆچوونی بڕێک له‌تورکیاناس����ەکان ئەوەی له‌ئێس����تادا ئ����ەو واڵتە پێوەی دەرگیر‌و سەرقاڵە ،بێگومان بە دونیایەک تەحەدا‌و رێگر‌و کێشەی گەورە‌و تەنانەت ئەگەری سەرنەکەوتنەوە ،دروستکردنی "رێککەوتنێکی نەتەوەیی" نوێیە تیایدا ئ����ەم واڵت����ە خ����ۆی وەک دەوڵەتێکی فرەکولتوری‌و فرەنەتەوەیی‌و فرەزمان‌و فرەئەتنی ،ب����ەاڵم یەکگرتوو ،ببینێت‌و وێنابکات .ئەم����ەش مانای هه‌وڵدان بۆ دوورکەوتنەوە لهو پێداگرتنە پەڕگیرەی کەمالیزم لهتورکیادا لهس����ەر تورکبوون دایدەگ����رت‌و کرانەوەیەک����ی رێژەی����یو لهس����ەرخۆ ب����ەڕووی فرەشوناس����یو
فرەکولتوری����دا له‌واڵتەک����ەدا .تورکی����ا له‌‌مەدا دەیەوێت له‌‌یەککاتدا هه‌م باوەش بە خۆرئاوادا‌و هه‌م ب����اوەش بەدونیای ئیس��ل�امدا ب����کات .له‌‌مەش����دا ،وەک دەگوترێت ،تورکیا دەیەوێت خۆی وەک "ئەستەمبوڵێکی گەورە" دروستبکاتەوە. وەکچۆن ئەس����تەمبوڵ پردێکە لهنێوان خۆرهەاڵت‌و خۆرئاوادا ،تورکیا دەیەوێت هه‌مان رۆڵی ئەس����تەمبوڵ له‌‌ناوچەکەدا ببینێت .ئەمەش لهزۆر ئاس����تدا مانای دوورکەوتن����ەوە له‌دۆگم����ا ئایدیۆلۆژی‌و سیاس����ییە تەقلیدییەکان����ی تورکی����ای کەمالیزم .ئەوەش����ی وایکرد کۆمەڵگای تورکی لهس����اڵی ٢٠١١بۆ جاری سێهه‌م پارتەک����ەی ئ����ەردۆگان هه‌ڵبژێرێتەوە ن����ە پەیوەن����دی ب����ە ئیس��ل�ام‌و نە بە ناسیۆنالیزم‌و نە بە کەمالیزمەوە هه‌بوو، بەڵک����و پەیوەن����دی بە گەش����ەکردنی ئابوری����یو دابینکردن����ی بڕێک����ی باش له‌خزمەتگوزاریی����ە س����ەرەکییەکانەوە هه‌بوو بۆ بڕێکی زۆری کۆمەڵگای تورکی له‌‌الیەن پارتەکەی ئەردۆگانەوە. لهپاڵ ئەو راس����تییانەی س����ەرەوەدا یەکێ����ک ل����هو ش����تانەی کە دەش����ێت لهتورکی����ادا رووب����دات داخرانی زیاترو گەورەت����ری بەدەس����ەاڵتگەربوونی پارتەک����ەی ئۆردۆگان����ە ،ئەم����ەش تاڕادەیەک����ی زۆر پەیوەن����دی هه‌ی����ە ب����ە درێژی����ی م����اوەی حوکمڕانی ئەم پارت����ەوە .ئ����ەم پارتە له‌ئێس����تادا بۆ ج����اری س����ێهه‌م پارت����ی حوکمڕان����ە له‌تورکیادا‌و وەک ه����ه‌ر پارتێکیش کە ماوەیەک����ی درێ����ژ حوکمڕانبێت ،رادەی گەندەڵ����یو ب����ڕی خ����راپ بەکارھێنانی دەس����ەاڵت‌و ئاس����تی تاکڕەوی له‌‌ناویدا گەورەدەبێت ،بەتایبەتی له‌ئەزموونێکدا کە پایەکانی دیموکراس����ی راس����تەقینە له‌‌ناویدا بەتەواوی گەش����ەینەکردبێت‌و له‌‌دۆخ����ی گواس����تنەوەدابێت ب����ەرەو دیموکراسیەت .وەک پێشتریش ووتم تا ئەمڕۆ نووقس����انی گەورە له‌ئەزموونی دیموکراسیەتی تورکیدا هه‌یە ،له‌‌الوازی پەرله‌‌مان‌و پەرله‌‌مانتارانەوە بیگرە ،بۆ حەز‌و ویستی س����ەرکردە سیاسییەکان ب����ۆ تاک����ڕەوی له‌‌بڕیاردا ،ت����ا هه‌وڵدان بۆ دەس����تگرتنی تەواو بەس����ەر دەزگا س����ەرەکییەکانی حوکمڕانی����دا .هه‌موو ئەمانە نووقس����انی گەورە‌و ترس����ناکن، ب����ەاڵم ھیچ یەکێک له‌‌مانە تورکیا ناکات بە واڵتێکی فاشی. بەبۆچوون����ی م����ن ئ����ەوەی ک����ورد لهتورکی����ادا پێویس����تە ئاگادریبێ����ت‌و بیبینێت س����ەرجەمی ئ����ەو گۆڕانانەیە کە لهم نووس����ینەدا ھێڵە گشتییەکانیم نیش����اندا ،بینین����ی ئ����ەو پەنج����ەرەو ئەگەرانەی����ە ک����ە ه����هنو دەکرێت بۆ دەس����تەبەرکردنی بڕێک����ی زۆری مافە نەتەوەیی����ەکان بەکاربھێنرێن .پێموایە بڕیاری پارتی کرێکارانی کوردستان بۆ ئیشکردن له‌‌سەر ئەو ئەگەرانە بڕیارێکی راستە‌و دۆخی ئەمڕۆی تورکیا ،بەهه‌موو زەحمەت����یو ئاڵۆزییەکانییەوە ،هه‌ندێک ئەگ����ەری خس����تۆتە ب����ەردەم کورد بۆ گواس����تنەوە له‌خەباتی چەکدارەوە بۆ خەباتی سیاسی .کوردانی ئەو بەشەی کوردستان ھێزگەلێکی ھێجگار چاالک‌و خۆنەویستی پڕ وزەی سیاسیو ئیداریو فەرهه‌نگین .نەوەیەکی گەنج له‌کوڕان‌و کچانی ت����ازە پێگەیش����تو‌و خوێندەوار له‌‌ڕیزی پێشەوەی بەرگریکەراندان له‌مافە سیاسیو کولتوری‌و کۆمەاڵیەتییەکانیان‌و
هه‌ڵگری ئیرادەیەکی سیاس����ی پتەوە‌و کۆڵنەدەریش����ن .ئ����ەم ھێ����زە گەورەیە له‌چەن����د دەی����ەی راب����ردوودا رۆڵێکی ھێج����گار گرنگ����ی بینی����وە له‌کردن����ی مەس����ەله‌‌ی کورددا بە یەکێک له‌بابەتە هه‌رە گرنگەکان����ی کۆمەڵگا‌و دەوڵەت‌و سیاس����ەت لهتورکی����ادا .له‌ئاس����تێک له‌ئاس����تەکاندا گۆڕان����ە رێژەییەکان����ی دی����دی دەوڵەتی تورک����ی بەرامبەر بە کورد پەیوەندەی بە تێگەیش����تنی ئەو دەوڵەت����ەوە هه‌یە له‌‌ھێزی ئ����ەم نەوە نوێیە‌و له‌ئیرادە سیاسییە پتەو‌و له‌وزە سیاسییە سەرسوڕھێنەرەکەی. ئەم دۆخە بە ئاستێک گەیشتوە ئەمڕۆ نە دەوڵەت‌و نە کۆمەڵگای تورکی ناتوانن نکوڵی له‌مەس����ەله‌‌ی ماف����ە نەتەوەیی‌و سیاسیو ئینسانی‌و کولتورییەکانی کورد لهو واڵتەدا بکەن ،بوونی "مەس����ەله‌‌ی ک����ورد" بەیەکێ����ک له‌کێش����ە ه����ه‌رە سەرەکییەکانی ئەو واڵتە‌و بەیەکێک لهو تەحەدا گەورانەی رووب����ەڕووی تورکیا وەک دەوڵ����ەت‌و تورکیا وەک کۆمەڵگا، بووەتەوە ،یەکێکە له‌راستییە سیاسیو کۆمەاڵیەتییەکانی ئەمڕۆکەی ئەو واڵتە. گەر تورکیا توانیبێتی تا س����اڵی ١٩٩٦ نکوڵی له‌بوونی شتێک بەناوی مەسەله‌‌ی کوردەوە ب����کات ،گەر ت����ا ئەوکاتەش کەس����ێکی وەک نەجمەدین ئەربەکانی سەرۆک وەزیران ی پێشووی ئەو واڵتە توانیبێتی بڵێت تورکیا کێشەی کوردی نییە ،بەڵکو کێشەی تێرۆریزمی هەیە، ئەوا ئەمڕۆ ئەو دۆخە بەتەواوی گۆڕاوە. ئەمڕۆ زۆربەی کۆمەڵگای تورکی دەزانێت مەس����ەله‌‌ی کورد یەکێکە له‌مەس����ەله سەرەکییەکانی واڵتەکە .چەند ساڵێک له‌‌مەوبەر عەبدواڵ گولی سەرۆکی تورکیا بەئاش����کرا دانی بەوەدا نا کە مەسەله‌‌ی ک����ورد له‌ڕۆژی دروس����تبوونی دەوڵەتی تورکیاوە ،گەورەترین کێش����ەی تورکیا بووە‌و ئەمڕۆکەش مەس����ەله‌‌ی گەورەی ئ����ەو واڵتەیە .ئەردۆگان خۆش����ی نەک تەنه����ا ئینکاری بوونی کێش����ەی کورد لهتورکیادا ناکات ،بەڵکو له‌سەفەرێکیدا بۆ دیاربەکر لهس����اڵی ٢٠٠٥بە ئاشکرا وتی تورکیا پێویستە دان بە هەڵەکانی رابردوویدا بنێت‌و ئەو راس����تییە ببینێت کە "کێش����ەی ک����ورد کێش����ەی هەموو کەس����ێکە .کێشەی منیش����ە" .له‌ساڵی ٢٠٠٨تا ٢٠١٠دەس����ەاڵتدارانی تورکیا بەئاشکرا باس����یان له"کرانەوە بەڕووی ک����ورد"دا کرد .بەاڵم س����ەرجەمی ئەم گۆڕانان����ە مان����ای ئەوە نییە کێش����ەی کورد لهتورکیادا له‌‌سەر سکەیەکی یەک ئاراستەی روو له‌چارەسەر دانراوە ،بەڵکو پرۆسەیەکی ئاڵۆزی پڕ هه‌ڵبەز‌و دابەز‌و چوونەپێشەوە‌و پاشەکشێیە .بوونی ئەم راس����تییەش له‌هه‌ڵوێست‌و کردەوەکانی ئەردۆگان خۆیدا بەئاش����کرا دەبینرێن. ئەم پی����اوە لهدوای س����اڵی ٢٠١٠و تا پەیامەک����ەی ئەم دوایی����ەی ئۆچ ئاالن، خۆی له‌باسکردنی چارەسەری کێشەی ک����ورد لهتورکیادا ئەدزێت����ەوە ،تا ئەو رادەیەی لهو پێشنیارانەدا کە له‌ئازاری س����اڵی ٢٠١٠دا بۆ پەرله‌‌مانی تورکیای نارد بۆ داڕش����تنەوە‌و دەس����کاریکردنی دەستوری تورکیا ،دەس����تورێک تیایدا نکوڵی له‌بوونی کورد دەکرێت ،ئەردۆگان هیچی لهس����ەر کوردو مەسەله‌‌ی کورد نەووت .له‌پڕوپاگەندەکانی هەڵبژاردنی ساڵی ٢٠١١شدا ئەردۆگان هەڵوێستێکی توندی بەرامبەر بە کورد نیشاندا. ئەمڕۆ لهدوای پەیامەکەی ئۆچ ئاالنەوە له‌ن����ەورۆزی ئەم س����اڵدا دۆخێکی نوێ هاتۆتەکایەوە کە تیایدا چارەسەرکردنی ئاش����ییانەی مەس����ەله‌‌ی کورد جارێکی ت����ر بۆت����ەوە بەیەکێ����ک له‌بابەت����ە س����ەرەکییەکانی ئەو واڵت����ە .بەکورتی تورکی����ا تا ئ����ەم س����اتەش نەیتوانیوە مەسەله‌‌ی کورد لهو واڵتەدا بەشێوەیەکی قابیل����ی قبووڵکردن چارەس����ەربکات، بەاڵم قس����ەکردنی ئاش����کری دەوڵەت‌و سیاس����ەتی تورکی له‌مەسەله‌‌ی کوردو باسکردنی هه‌وڵدان بۆ چارەسەرکردنی، گۆڕانێک����ی گرنگ����ە له‌هه‌لومەرجێک����ی سیاسیو کۆمەاڵیەتی‌و ئابوریو ناوچەیی ئاڵ����ۆزدا .بینینی ئەم دونی����ا ئاڵۆزە‌و لێکدانەوەی ھێڵە گشتییەکانی بەشێکە له‌ئەرک����ی ش����ارەزایان‌و رۆش����نبیران، ناونووس����کردنی تورکیا بە فاش����یەت‌و بینینی ئەزموونی سیاس����ی ئەمڕۆکەی ئ����ەو واڵت����ە وەک کۆپیەک����ی دین����ی کەمالیزمی تەقلیدی‌و ناونووس����کردنی ئەردۆگان بە ناسیۆنالیستێکی پیاوکوژ، دیدێکە نەک تەنه����ا هه‌ژار‌و کەمخوێنە، بەڵک����و رێگریش����ە لهب����ەردەم بینین‌و دروستکردنی هه‌موو ئەو ئەگەرانەد کە دەشێت بۆ چارەسەرکردنی ئەم کێشەیە له‌‌ئارادابن.
بیروڕا
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
birura.awene@gmail.com
میحنه‌تی سه‌رۆك ،سه‌رۆكی ب ێ میحنه‌ت سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر
كاتێك حافز ئه‌س���ه‌د م���رد ،به‌یه‌ك رۆژ (مه‌جلیس���ی ش���ه‌عب)ی به‌ع���س ته‌مه‌نی بون به‌س���ه‌رۆكیان له‌ده‌ستوردا له 40س���اڵییه‌وه كرده 34ساڵ چونكه ئه‌وكاته به‌ش���ار 34س���اڵ ب���و ،واته ده‌ستور ته‌ریبكرا له‌گه‌ڵ ته‌مه‌نی به‌شار ئه‌سه‌د ،تاوه‌كو ئهو وه‌ك خه‌لیفه جێی باوكی بگرێته‌وه. له‌كوردستان خه‌ریكه هه‌مان ئه‌زمون دوب���اره ده‌بێت���هوه ،خه‌ریك���ه ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م درێژبكرێت���هوه ئه‌مه‌ش ب���ۆ دریژكردن���هوهی مانه‌وه‌ی مه‌س���عود بارزانی له‌پۆس���تی سه‌رۆكی هه‌رێ���م‌و هه‌وڵ���دان ب���ۆ دۆزین���هوهی ده‌ره‌تانێكی یاسایی له‌پێناو رزگاركردنی بارزانیی لهم دۆخه‌دا. م���اوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی مه‌س���عود بارزان���ی خه‌ریك���ه ت���ه‌واو ده‌بێ���ت‌و هی���چ ده‌ره‌تانێكیش به‌رده‌س���ت نییه ب���ۆ درێژكردن���هوه یانی���ش دوب���اره خۆكاندیدكردن���هوهی ناوبراو ،له‌الیه‌ك به‌پێ���ی یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم مافی دوباره خۆ كاندیدكردنه‌وه‌ی نییه له‌الیه‌كی دیك���ه درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی بارزانی بۆ دو ساڵی دیكه هیچ بنه‌مایه‌كی یاس���ایی نییه چونكه س���ه‌رۆكی هه‌رێم راس���ته‌وخۆ له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌وه هه‌ڵبژێردراوه ،بۆیه په‌رله‌مانی كوردستان مافی هیچ ده‌ستكاریكردنێكی ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم���ی نییه، له‌روی یاساییش���هوه س���ه‌رۆكی هه‌رێم هاوت���ای په‌رله‌مان���هو هه‌م���ان هێزی یاس���اییان هه‌یه ،چونك���ه هه‌ردوكیان به‌هه‌ڵبژاردن هاتون كه‌واته هیچ كامیان ناتوانێـت ته‌داخولێك له‌ویدیكه‌دا بكات، خس���تنه ده‌نگدانی ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمیش له‌په‌رله‌مان ته‌واو پێچه‌وانه‌ی بنه‌ماكانی یاسایه ،له‌ئێستاداو له‌پرسی درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تیكردن تاكه مه‌رجه‌عی سه‌رۆكی هه‌رێم خه‌ڵكه نه‌ك په‌رله‌مانی كوردستان. س���اڵێك ده‌بێت پرس���ی پۆس���تی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م مش���تومڕی زۆری
له‌سه‌ره ،له‌الیه‌ك ئۆپۆزیسیۆن ته‌واو ی بنه‌مای سیستمی سه‌رۆكایه‌تی بۆ هه‌رێم ره‌تده‌كات���هوهو ده‌نگۆیه‌كیش هه‌بو كه ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنیش بكرێت ئۆپۆزیسیۆن هی���چ كاندیدێكی نابێ���ت ،به‌ڵكو جگه له‌پارتی هه‌مو الیه‌نه‌كان به‌یه‌كێتیشه‌وه (وه‌ك هێزێكی كاریگه‌ر) ،یه‌كده‌نگبون له‌سه‌ر گێڕانه‌وه‌ی پرۆژه‌ی ده‌ستور بۆ په‌رله‌م���ان‌و گۆڕانكارییك���ردن له‌بڕگه‌و بابه‌ته ناكۆكه‌كان له‌وانه‌ش ،هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆك له‌په‌رله‌مان نه‌ك راس���ته‌خۆ لهالی���هن خه‌ڵكه‌وه ،ئێس���تاش پارتی لهم پرسه‌دا تاكو ته‌نهایه له‌گۆڕه‌پانی سیاسی كوردستان هیچ پشتیوانییه‌كی نییهو هه‌ر ئه‌ویشه بۆته هۆی بلۆككردنی ره‌وشی سیاسیو جۆرێك له‌چه‌قبه‌ستن، چونكه ته‌نها پارتییه پێداگری لهس���ه‌ر ئه‌م ره‌شنوس���هی ئێس���تای ده‌س���تور ده‌كات ،به‌وپێی���هی له‌قازانجی ئه‌ودایه ل���ه‌دو ش���وێن ،یه‌كه‌میان سیس���تمی دیاریكراو لهو پرۆژه‌یه س���ه‌رۆكایه‌تییه نه‌ك په‌رله‌مانیی ،دوه‌میش له‌پرۆژه‌كه‌دا ده‌ڵێت ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم دو خوله به‌مه‌رجێك ئهوهی رابردو حیساب نییه واته كاك مه‌س���عود مافی ئهوهی هه‌یه دوباره خۆ هه‌ڵبژێرێته‌وه. ئێس���تا له‌به‌رده‌م كێش���ه‌یه‌كی زۆر ئاڵۆزداین ،پارتی سوره له‌سه‌ر مانه‌وه‌ی س���ه‌رۆك ،هیچ مه‌خره‌جێكی یاساییو سیاس���یش نییه پارتیو س���ه‌رۆك لهم بارودۆخ���ه ده‌ربازب���كات ،ه���ه‌ر ئ���هم كێشه‌یه‌یه وایكردوه تائێستا حكومه‌ت واده‌ی هه‌ڵبژاردن���ی داهاتوی هه‌رێمی دیارینه‌كردوه ،چونكه پارتی ده‌یه‌وێت ب���ه‌ر له‌راگه‌یاندن���ی واده‌ی هه‌ڵبژاردن چاره‌یه‌ك بۆ دوباره هێشتنه‌وه‌ی بارزانی وه‌ك سه‌رۆك یه‌كالیی بكاته‌وه. هه‌ر ئه‌م هه‌ڵس���وكه‌وته‌ی پارتیش���ه وایك���ردوه پرس���یارگه‌لێك الی خه‌ڵك دروستبكات كه بۆچی هه‌ر ده‌بێ سه‌رۆكی هه‌رێ���م له‌پارتی بێـ���ت ،لهناو پارتیش ته‌نها مه‌س���عود بارزانیی بێت ،ته‌نانه‌ت له‌نوس���ینه‌وه‌ی ده‌ستوریشدا به‌جۆرێك
ی ئه‌م هه‌ڵسوكه‌وته پارتیشه وایكردوه پرسیارگه‌لێك دروستبكات ك ه ێ بۆچی هه‌ر ده‌ب سه‌رۆكی هه‌رێم له‌پارتی بێـت ،لهناو پارتیدا مه‌سعود ی بێت بارزانی مامه‌ڵه‌كراوه‌و وێنای ده‌س���توركراوه ك ه ئیدی س���ه‌رۆك هه‌ر له‌پارتیی ده‌بێت‌و لهناو پارتیش ته‌نها مه‌سعود بارزانیی. باش���ه كه‌س���ی دیكه نییه ئه‌م پۆسته به‌ڕێوه‌ببات؟ خۆ ئه‌گه‌ر له‌چوار س���اڵی رابردوی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بڕوانین ش���تێكی ئه‌وتۆ نه‌كراوه به‌كه‌س���ێكی دیك���ه نه‌كرێت بگ���ره هه‌ندێجار لێره‌و له‌وێ ره‌خنه گیراوه كه س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م هۆكاری س���ه‌ره‌كیی به‌ش���ێك له‌ته‌نگژه‌كانی نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا بوه به‌هۆی لێدوانه تونده‌كانه‌وه. ئێس���تا پارتی الی خۆیه‌وه به‌جۆرێك مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌م پرسه‌دا ده‌كات وه‌ك ئ���هوهی كه‌س���ی دیك���ه نه‌توانێت ئه‌م پۆس���ته بهڕێوه ببات ،هه‌وڵده‌دات ئهو وه‌هم���ه‌ش وه‌ك تێڕوانینێك الی الیه‌نه سیاسییه‌كانیش دروستبكات به‌بیانوی ناسكیی بارودۆخه‌كه ،واته ئهو وه‌همه دروستده‌كات كه ئه‌گه‌ر بارزانی سه‌رۆك نه‌بێ���ت ،ئه‌وا س���ه‌رۆكی هه‌رێم (وه‌ك پێگ���ه) هیچ گرنگییه‌ك���ی نییه ،له‌روی سیاسیو جه‌ماوه‌رییه‌وه.
هه‌رچۆنێ���ك بێ���ت ئێس���تا دو رێگه لهب���ه‌رده‌م پارت���یو هه‌م���و الیه‌نه‌كان ه ب���ۆ ده‌ربازبون لهم دۆخ���ه ،یه‌كه‌میان یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م دوباره هه‌مواربكرێت���هوهو رێگ���ه به‌مه‌س���عود بارزان���ی بدرێ���ت ب���ۆ جاری س���ێیه‌م خ���ۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه ،وه‌ك س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م ،به‌اڵم ئه‌م رێگه‌یه له‌ئێس���تاوه س���ه‌رنه‌كه‌وتوه‌و هه‌وڵێك���ی پوچه‌ڵ���ه ب���ۆ دوباره‌بون���هوه س���ه‌رۆك چونكه له‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌گ���ه‌ر بارزانیی بیه‌وێت خ���ۆی هه‌ڵبژێرێت���هوه ئ���ه‌وا بێگومان پێویس���تی به‌ده‌نگ���ی یه‌كێتی ده‌بێت، كۆكردن���هوهو گره‌نتیكردن���ی ده‌نگ���ی یه‌كێتیش ب���ۆ دوباره‌بونه‌وه س���ه‌رۆك له‌مه‌حاڵ واوه‌تره ،دڵخۆش���ی مه‌كته‌بی سیاسی یهكێتیو هه‌مو پێشبینییه‌كان ب���ۆ یه‌كێت���ی به‌هێنانی ده‌نگ���ی زیاتر له‌جاره‌ك���هی دیك���ه به‌س���تراوه‌ته‌وه به‌خۆجیاكردن���هوهی یه‌كێتی له‌پارتی، وات���ه ده‌نگهێنانی یه‌كێتی یه‌كس���انه به‌خۆجیاكردن���هوه له‌پارت���ی ،چ وه‌ك لیس���ت‌و بانگه‌ش���ه چ وه‌ك به‌رنام���هو ئه‌جێندا. رێگه‌ی دوه‌م هه‌رچی زوه په‌له‌بكرێت له‌گێڕان���هوهی پ���رۆژه‌ی ده‌س���تور بۆ په‌رله‌مان‌و گۆڕانكاریی تێداكردنی به‌پێی مه‌به‌ده‌ئی ته‌وافوقی نیشتیمانیی‌‌و له‌وێدا سیستم له‌سه‌رۆكایه‌تییه‌وه بگۆڕدرێت بۆ په‌رله‌مانیی‌‌و لهدوای هه‌ڵبژاردنی داهاتو س���ه‌رۆك له‌په‌رله‌م���ان هه‌ڵبژێردرێت، واته س���ه‌رۆك بێت���هوه په‌رله‌مان نه‌ك راسته‌وخۆ هه‌ڵبژێردرێت. ئه‌مه‌ی���ان ئه‌گه‌رێك���ی كراوه‌ی���هو ده‌كرێت هه‌مو الیه‌ك بیری لێبكه‌نه‌وه، وه‌ك ئامۆژگارییه‌كی���ش ب���ۆ پارت���ی چونكه له‌په‌رله‌مان ئاس���انتر س���ه‌رۆك هه‌ڵده‌بژێردرێ���ت‌و زه‌حمه‌تی كه‌متره، ده‌كرێت پارتی له‌وێ���دا بچێته ژوره‌وه‌و ده‌كرێت جۆرێك له‌ته‌وافوقی سیاس���ی له‌گ���هڵ الیه‌ن���ه‌كان ب���كات (كاك مه‌س���عود) ببێت���ه س���ه‌رۆكی هه‌رێم، ب���ه‌اڵم له‌هه‌ڵبژاردنی راس���ته‌وخۆ هیچ گره‌نتییه‌ك نییه بۆ س���ه‌ركه‌وتنی هیچ كه‌س���ێك ،ئه‌گه‌ر یه‌كێتی���ش هاوكاریی پارتیی بكات ك���ه ئه‌مه زه‌حمه‌ته ئه‌وا جه‌ماوه‌ری یه‌كێتی زۆر زه‌حمه‌ته ده‌نگ بۆ س���ه‌رۆكی هه‌رێم بده‌ن ،ته‌نها ئه‌گه‌ر یه‌كێـتی كاندیدی خۆی هه‌بێت.
قه‌یرانی دراماو فیلم ی كوردی ..گه‌وره‌تر لهههمو قه‌یرانه‌كان
په‌یامێكی كورت بۆ لێپرسراوانی هونه‌ریی هه‌رێم ئاراس عومه‌ر *
aras_suli@yahoo.com
پێ����ش هه‌ر ش����تێك ده‌مه‌وێ����ت ئهوه بڵێم ك ه من كه‌س����ێكی تایبه‌تمه‌ند نیم له‌بواری هون����ه‌ری دراماو فیلم یان هه‌ر ی هونه‌ری����ی تردا ،ته‌نها ئهوهنده بوارێك ی ته‌ماشا هه‌یه بینه‌رێكم كه‌مێك به‌ورد ده‌كه‌م ،پێموابێ����ت بینه‌ریش گرنگترین ی ره‌گه‌زی هه‌ر كارێك����ی هونه‌رییه‌و بۆ ی هه‌ی���� ه له‌كۆتایی هه‌ر كارێكدا قس����ه ی هه‌بێت ،چونكه سه‌رله‌به‌ری كاره خۆ هونه‌رییه‌كانی جیهان له‌پێناو بینه‌ر یان ی ئه‌م گوێكردای����ه .بۆیه هی����وادارم دوا نوس����ینه هیچ ك����ه‌س موزایه‌ده‌ی فه‌نیم به‌سه‌ردا نه‌كات‌و ئهوه له‌به‌رچاو بگرێت ك ه من ته‌نها وه‌ك بینه‌رێك ك ه هه‌س����ت به‌هه‌ن����دێ ش����ت ده‌كات قس����ه‌ده‌كه‌م‌و هیچی تر. له‌راس����تیدا ئ����هوهی هانی����دام بی����ر له‌نوسین ی ئه‌م بابه‌ته بكه‌مه‌وه ،ئهو كاره به‌ن����او هونه‌رییانه‌ی ئ����هم دواییه بو ك ه له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه په‌خش����ده‌كرێن( ،دیاره مه‌به‌ستم لهو دراماو فیلمه كوردییانه‌ی ه ك����ه له‌هه‌رێم����ی كوردس����تان‌و له‌الیه‌ن ستافی خۆماڵییه‌وه به‌رهه‌مهێنراون) .ك ه ئه‌گه‌ر كه‌مێك لێیانوردببینه‌وه ده‌گه‌ین ه ئهو راس����تییه‌ی س����ه‌رجه‌می كاره‌كان ی به‌ڵگه‌یه‌ك ی به‌بێ جیاوازی ،جگ ه لهوه حاش����اهه‌ڵنه‌گرن لهس����ه‌ر بێتوانای����ی ده‌رهێن����هرو س����تافی كاركرن����ی ئ����هو به‌رهه‌مانه ،به‌دیوێك���� ی تردا ده‌مانخه‌ن ه دۆخێكه‌و‌ه كه تێبگه‌ین چیتر كات ی ئهوه هاتوه له‌پا ڵ سه‌رجه‌م قه‌یرانه‌كان ی تردا وه‌ك قه‌یرانی سیاسیو دارایی‌و ئیداری، باس����ی یه‌كێك له‌گه‌وره‌تری����ن قه‌یران ه شاراوه‌كان ی تر بكه‌ین ك ه ئه‌ویش قه‌یران یاخود گه‌نده‌ڵی هونه‌ریی����ه ،به‌تایبه‌ت له‌بواری دراماو فیلمدا كه به‌پێویس����ت ی ده‌زانم لێره‌دا باسی بكه‌م‌و هاوكات ببێت ه ی ده‌یانه‌وێت ده‌روازه‌ی����ه‌ك بۆ ئه‌وان����ه
گه‌رده‌لول له‌کاتی ڕاهێناندا قسه‌ی خۆیان هه‌بێت. دیاره س����ااڵنێكی زۆره ده‌رهێنه‌ران‌و ئه‌كته‌ران‌و س����تافی كاركردنی به‌رهه‌م ه كوردیی����ه‌كان ،له‌رێگ����هی جی����اوازه‌و‌ه ی دراماو فیلم ی ی به‌رهه‌مهێنان سه‌رگه‌رم كوردین‌و سااڵن ه له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه چه‌ندین به‌رهه‌م پێشكه‌ش ده‌كه‌ن ،تا ئێر‌ه هه‌مو ی ده‌ستخۆشیی ش����ت ئاس����اییه‌و جێگا لێكردن����ه .به‌اڵم ئهوهی ئاس����ایی نییهو ی نابێت له‌بیر بكرێ����ت ئه‌وه‌یه ،كه دوا ئه‌م چه‌نده‌ها س����اڵ‌و ماوه دورودرێژه، ئ����هو به‌رهه‌مانه به‌ش����ێوه‌یه‌كی ئێجگار الواز ده‌رده‌ك����هون ،ج����ار دوای ج����ار له‌جیات ی ئه‌زم����ون وه‌رگرتن ،به‌رده‌وامن لهس����ه‌ر هه‌ڵ����هی زه‌ق ،ته‌كنیكی الواز، ی ده‌رهێنانی ئاست نزم ،الوازیی له‌جوڵه كامێ����راو ده‌ن����گو راكوارو س����كرێپت‌و ی كه‌سایه‌تی، حیوارو به‌رجه‌سته‌نه‌كردن ی هێڵی س����ه‌ره‌كی دراما ،نه‌بون ی ونبون گرێ‌و چاره‌س����هرو بنه‌ما سه‌ره‌كییه‌كان له‌نوس����ین‌و س����یناریۆدا ..هت����د .هه‌مو
له‌ئینته‌رنێته‌وه ئه‌مان����هی باس����مانكردن به‌جۆرێكن ك ه الوازترین بینه‌ریش هه‌ستیان پێده‌كات‌و ئه‌وه‌نده‌ش����ی له‌سه‌ر نوسراو‌ه له‌گۆڤار و رۆژنامه‌كاندا كه چیتر پێویست ناكات من له‌باره‌ی چه‌ند دیمه‌نێك یان درامایه‌ك ی تایبه‌ت بدوێم. ی ئهو ب����ه‌ڕای م����ن له‌ئێس����تاداو دوا هه‌مو س����اڵ ه له‌كارك����ردن ،كات ی ئهوه هاتوه بپرس����ین ك ه ئایا سه‌ره‌ڕای هه‌مو ئه‌مان����هو س����ه‌رفكردنی پاره‌یه‌كی زۆرو زه‌وه‌ن����د لهم به‌رهه‌مان����ه‌دا كه ئاگادارم هه‌ندێكیان بودج����هی كراوه‌یان له‌الیه‌ن حی����زب‌و ده‌زگاكان����ی راگه‌یاندن����هوه خراوه‌ت ه به‌رده‌س����ت ،بۆچ����ی الیه‌نێك ی په‌یوه‌ندیدارو كه‌سێك نیی ه به‌دواداچون بكات بۆ ئه‌م دۆخه؟ بۆ كه‌س����ێك نیی ه ی ئه‌م هه‌مو پاره‌ی ه بپرسێت به‌هه‌ده‌ردان لهم به‌رهه‌م����ه كوالیت����ی نزمانه‌دا بۆ؟ هۆكاره‌كان چین؟ چاره‌سه‌ره‌كان چین؟ گرنگترین هه‌نگاوه‌كان بۆ ده‌ربازبون لهم دۆخه چین؟ چی بكرێت بۆ باشتركردن ی
ی من ئه‌م بێباكیی ه ئه‌م به‌رهه‌مانه؟ .به‌ڕا له‌ئاس����ت ئ����هم دۆخ����ه‌داو بێده‌نگبون له‌به‌رده‌وامیی به‌هه‌ده‌ردانی ئهو سه‌روه‌ت‌و س����امانه مادیی‌و مرۆییان����ه‌دا ،جۆرێك ی تری گه‌نده‌ڵییه ك����ه هیچی كه‌متر نیی ه ی ی ترو چیتر پێویسته قسه له‌بواره‌كان ی له‌سه‌ربكرێت، له‌سه‌ربكرێت‌و هه‌ڵوێسته ئه‌م بێده‌نگی‌‌و بێباكی‌‌و لێنه‌پرسینه‌وه‌یه، ی خزمه‌ت به‌هیچ الیه‌ك ناكات‌و ده‌بێته هۆ ی به‌رده‌وامبونی ئ����هم دۆخ ه قه‌یراناوییه كه درام����او فیلمی كوردی����ی تێكه‌وتو‌ه له‌ئێس����تادا ،جگه ل����ه‌وه‌ش ده‌مانخات ه ب����ه‌رده‌م چه‌ندین گومان����هوه كه له‌به‌ر ی چ هۆكارێ����ك كه‌س نییه قس����هی جد له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ت بكات ،به‌هه‌رحا ڵ من وه‌ك بینه‌رێ����ك هیوادارم ك ه ئه‌گه‌ر هه‌ر رێگرێك هه‌بوبێت له‌به‌رده‌م باسنه‌كردن ی ی ئه‌م بابه‌ته‌دا ،له‌ئێس����تا بهدواوه به‌جد ی ی بۆ بكرێت‌و بگره كۆنفرانس دیدار كار ی بۆ سازبكرێت. گهوره
»» 19
13
كۆمەڵگا‌و ماندوێتی ئاراس فه‌تاح كۆمەڵگای كوردس���تان ماندووە .ئەم ماندووبوون���ەش بەرهەم���ی چەندی���ن ساڵەی ئەزموونی ژان‌و ژیانە .بێگومان كاتێ���ك لە ماندوێتی دەدوێین ،بەتەنها مەبەس���ت ل���ە دۆخێك���ی بیۆلۆگی‌و ش���ەكەتیی جەس���تەیی نییە ،بەڵكو ئ���ەو فەزا سایكۆلۆژییەش���ە كە تیایدا ئینس���انەكانی ئێمە لە نێ���وان تراوما ()Traumaو خەمۆكێ���دا بەندب���وون. جەس���تەی كۆمەڵ���گای كوردس���تان داوەش���اوە‌و رۆحی ئینسانەكانیش���ی ش���ەکەتن .ه���ۆكاری ئەم داوەش���ان‌و ش���ەکەتییەش تەنها جەنگی چەندین س���اڵەی نێوان كورد‌و دەوڵەتی عێراق نییە ،بەڵك���و بەره���ەم‌و دەركەوتەی ملمالنێو ش���ەڕی نێ���وان گروپەكانی كۆمەڵگای كوردستان‌و ئەو سیستەمی بەهایانەی���ە كە سیاس���ەت لەم چەند ساڵەی ڕابردوودا بەرهەمیهێناوە. دەشێت یەكێك لە دیاردە سەرەكییەكانی ئەم فۆرمە لە كۆمەڵگای ماندوو بریتی بێت لە ”فێربوونی بێدەسەاڵتی“ ،وەكو لە شیكارییە سایكۆلۆژییەكانی مارتین س���ێلیگماندا دەیبینین .ئەزموونكردنی ت���رس ،بێدەس���ەاڵتی‌و بێباكی���یو تووش���بوون بە نەخۆش���ی خەمۆكیی، مرۆڤ والێدەكەن بڕیارە شەخسییەكانی بێبەها‌و ناگرن���گ ببینێت .بەمانایەكی تر هەم���وو ئ���ەو ك���ەس‌و گروپانەی تووشی ش���ۆكی كۆمەاڵیەتی ،سیاسیی یان سروش���تی دەبن ،فێردەبن لەگەڵ بێدەرەتانێتیدا بژین ،چونكی كێشەكان لە خۆیاندا دەبینن .ئەوان وادەڕوانن كە ئەم كێشانە لە هەموو شوێنێكدا هەیەو پابەن���دی دۆخێكی دیاریك���راو نییە. هەرئەمەش وادەكات حاڵەتەكەیان وەكو قەدەرێك یان دۆخێكی نەگۆڕ ببینن كە تێپەڕنابێت .ئ���ەم كاراكتەرە ماندووە ل���ە دونیای دەس���ەاڵتی خۆماڵیش���دا هی���چ گۆڕانێكی جەوهەریی بەس���ەردا نەهات���ووە ،بەڵك���و بەپێچەوان���ەوە؛ چەندە كار لەسەر قووڵكردنەوەی ئەو برین‌و ترس���انە كراوە ،ئەوەندەش كار لەسەر پەراوێزخستن‌و فەرامۆشكردن‌و كەنارگیریی كۆمەاڵیەتی‌و سیاس���یی‌و كولت���ووری ئ���ەو گروپان���ە ك���راوە. ئەزموونی دادگایینەكردنی تاوانباران‌و قەرەبوونەكردن���ەوەی قوربانی���ان‌و بیمارەكان���ی چارەس���ەرنەكردنی دەربازبووان���ی هەڵەبج���ەو ئەنف���ال، فێركردنیان بەوەی لەگەڵ بێدەسەاڵتێدا ڕابێن‌و لەگەڵ بێدەرەتانێتیدا هەڵبكەن‌و لەگ���ەڵ نائومێدی���دا بژی���ن ،ئەمان���ە هەمووی���ان ئەزموونی هەڵس���وكەوتی چارەكەسەدەیەكی كۆمەڵگای ماندووی كوردس���تانە لەگ���ەڵ خ���ۆیو لەگەڵ دەسەاڵتی كوردیدا. ئ���ەو كاراكت���ەرەی ئ���ەم سیس���تەمە سیاس���ییە كوردیی���ە ل���ەم چەن���د س���اڵەی ڕاب���ردوودا بەرهەمیهێن���اوە، ماندووكردن���ی درێژكردن���ەوەی ئینسانەكان نییە بە شەڕە ئایدیۆلۆژییە وەهمییەكانی سااڵنی هەشتاكان ،بەڵكو بێماناكردنی خودی ش���ەڕە تازەكانە. نائومێدکردن���ی بەردەوامی كۆمەڵگا لە ئاس���ت بەدیهێنانی گۆڕانکاریدا دەبێتە مایەی ماندووبونێكی گشتیی‌و چاندنی خەسڵەتی تەس���لیمبوونی گشتی یان یاخیبوونی گشتی لە كاراكتەری ئینسانی ئێمەدا .نەبوونی دیدگایەك بۆ كۆمەڵگا‌و پڕۆژەیەك بۆ ئاییندە ،لە جەوهەرەوەڕا چەمكی ماندوێتیی دەس���تكاریكردووە. ئەم دەس���تكاریكردنەش ل���ە گۆڕینی مان���ا س���ەرەكییەكانی ماندوێتییەوە دەس���تپێدەكات‌و ب���ە دامەزراندن���ی سیستەمێكی بەهایی تر كۆتاییدێت. لەراس���تیدا ماندوێتی لەم���ڕۆدا چیدی مانای ئەوە نییە كە بیر لە پش���وویەك بۆ رۆح‌و جەس���تەی برینداری نەتەوە‌و نیش���تیمان‌و ئینس���انەكان بكەینەوە، بەڵك���و ماندوێت���ی مان���ای تەمەڵییە. تەمەڵیی بووە بەو پەیمانە كۆمەاڵیەتییە نوێیەی كە سیاسەت كۆمەڵگای ئێمەی پێ ڕێكدەخات .تەمەڵیی ستراتیژێكە بۆ تێوەگالن‌و كۆنترۆڵكردنی ئەو گروپانەی كە خەون بە گۆڕانەوە دەبینن .بێگومان س���تراتیژی كۆتكردنی فیكر‌و چاالكیی تاكەكان لەڕێ���گای پارەوە یەكێكە لەو میتۆدانەی كە س���ااڵنێكە دەس���ەاڵت كاری لەس���ەردەكات‌و نووس���ەران‌و ڕۆژنامەنووس���ان‌و هونەرمەندان���ی پێ دەستەمۆدەكات .هەركەسێك بچێتە ناو
سیس���تەمی تەمەڵییەوە ،بە پرۆسەی كڕب���وون‌و وەنەوزدان���دا تێپەڕدەبێت. كڕینی نووسەران‌و هونەرمەندان مانای كڕینی وێژدان‌و فیك���رو توانایان نییە، بەڵك���و مان���ای جڵەوكردن���ی دەنگی ڕادیكاڵیانەیە لەناو ئەو سیس���تەمەدا‌و تەوزیفكردنیان���ە ل���ەرووی سیاس���یو ئەخالقیی���ەوە ب���ۆ جوانكردنی وێنای خۆیان. ئ���ەم كۆمەڵگایەی ئێس���تامان مۆدێلی پێكەوەژیانێكە ،كە لەس���ەر پرنسیپی ”زیاتر من‌و كەمتر تۆ“ بەڕێوەدەچێت. ئەو بەهایانەی كە هەموو كۆمەڵگایەكی پێدەژی‌و چارەنووس���ی ئینس���انەكان پێكەوەگرێدەدەن ،لەوێنەی هاوكاری‌و هاوخەمی‌و هاوچارەنووس���ی ،شوێنیان بۆ هەندێك بەهای بەرخۆریی كولتووری چەتەیی چۆڵكردووە كە تیایدا خەونی دەوڵەمەندبوون���ی خێ���را مرۆڤەكانی ل���ەڕووی س���ایكۆلۆژییەوە هەراس���ان كردووە.
كڕینی نووسەران‌و هونەرمەندان مانای كڕینی وێژدان‌و فیكر‌و توانایان نییە ،بەڵكو مانای جڵەوكردنی دەنگی ڕادیكاڵیانەیە لەناو ئەو سیستەمەدا‌و تەوزیفكردنیانە لەرووی سیاسیو ئەخالقییەوە بۆ جوانكردنی وێنای خۆیان ماندوێتی لە كوردستاندا بەپێچەوانەی كۆمەڵگا مۆدێرنەكانەوە ،دەرئەنجامی بەرهەمهێنان���ی زۆرو كەمی���ی كات نییە ،مانای گوش���ینیی هەموو تواناو وزەی مرۆڤەكان نییە لەناو پرۆس���ەی بەرهەمهێناندا ،مانای گۆڕانی ”جیهانی ژیان“ نییە بە ”جیهانی كار“و نەبوونی كات نیی���ە بۆ ژیان ،بەڵكو ش���انازییە ب���ە ببێبەرهەمیی���ەوە ،پیاهەڵدانە بە دەوڵەمەندبوون���ی بێماندووبوون���ەوە‌و گرفت���ی زۆری���ی كات���ە لە پرۆس���ەی نابەرهەمیدا .بۆئەوەی لە كوردس���تاندا باش بژیت ،دەبێت پشكت لە بۆرسەی تەمەڵییدا هەبێت. كۆمەڵگای ئێمە لەم قۆناغەی ئێستایدا هیچ جیاوازییەك���ی فینۆمینۆلۆگیانەی لەگ���ەڵ ئۆردوگاكان���دا نیی���ە .ل���ە سیس���تەمی ئ���ۆردوگادا مرۆڤ���ەكان بێ���كارن ،رۆژدەژمێ���رن ،كاتی���ان بۆ ناكوژرێ���ت ،چونك���ی زۆری كات كوش���توونی ،بێبەرهەم���یو ناكردەیی هەراس���انی ك���ردوون ،چاوەڕوان���ی قەدەرێكن كە گۆڕانكارییەكی پۆزەتیڤ لە ژیانیاندا دروس���تبكات .تاكە كارێك مرۆڤەكان لەم سیستەمی ئۆردوگایەدا دەستیانبكەوێت ،بریتییە لە پاراستن‌و خزمەتكردنی خودی ئەو سیس���تەمەی كە دەسەاڵت تیایدا بەندیكردوون .كار ل���ەم جیهانەدا مانای ئ���ازادی نییە بۆ هەڵبژاردنی چەشنی ژیان ،بەڵكو مانای بەخشینی وەهمی ئازادبوونە لەناو ئەو سیس���تەمە داخراوەی ك���ە كۆیالیەتی بەرهه‌مدەهێنێت.
»» 19
گۆڕان بۆ واده‌كات؟ ده‌ینوسێت
له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج
دیپلۆماسی کوردی
►
یه‌كێ���ک له گرێ سیاس���یو ده‌رونیه‌کانی سیاسه‌تی کوردی له رووی دیپلۆماسیه‌وه، ل���ه درێژایی مێ���ژوودا ،ئه‌وه‌ب���ووه :که کاتێک الیه‌نێکی ت���ر له‌گه‌ڵیدا که‌وتوه‌ته په‌یوه‌ندی���هوه هی���چ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك���ی ئیمزانه‌كردوه .گرێی بێ ئیمزایی ،نه‌بوونی هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی ئاوه‌ژوو کراوه ،هه‌میشه کوردی رووب���ه‌‌رووی ئهو دۆخه نادڵنیاییه کردوه‌ته‌وه که الیه‌نه‌ک���هی تر ئاماده‌نیه پابه‌س���ت بێت ،به هاوتای دانانێت .بۆیه کورد هه‌میشه وه‌ها هه‌‌ستیکردوه که وه‌ک الیه‌نێکی فه‌رمی دانی پیادا نه‌نراوه .ئه‌م گرێی بێ ئیمزاییه ده‌كرێت زۆری لهس���ه‌ر بوترێت ،ئێمه ته‌نها که‌س بوین که هه‌وڵی کارکردنمان دا له سه‌ری ،له رابووردوودا، به داخ���هوه وه‌ك زۆر بواری تری دونیای کوردی ،به کاڵ‌و خاوی ماوه‌وه‌ته‌وه. ئه‌مرۆ ل���ه په‌یوه‌ندی نێ���وان تورکیا‌و هه‌رێم یان راستر بڵێین له نێوان تورکیا‌و پارتی دیموکراس���تی کوردستاندا ،له بڕی ئیم���زا بۆڕی هاتوه‌ته ئاراوه .راکێش���انی بۆڕی نه‌وت به‌م پێی���ه ته‌نها پرۆژه‌یه‌كی ئاب���وری نیه به‌ڵکو پێش هه‌موو ش���تێک پرۆژه‌یه‌كی جیوپۆله‌‌تیکه .لهم نوسینه‌دا هه‌وڵ���ی به‌راوردکردن ده‌ده‌ی���ن له نێوان دی���دی تورکیا‌و دیدی پارت���ی دیموکرات له راکێش���انی ئه‌م بۆریان���ه .به ئامانجی روونکردنه‌وه‌ی دیارده‌ی مس���ۆگه‌رکردنی مان���هوهو س���ه‌قامگیری ،ئه‌مج���اره نه‌ك بۆ گه‌لێک به‌ڵکو بۆ پارتێکی سیاس���یو بنه‌ماڵه‌یه‌ك. پالن وه‌هایه که له هه‌رێمه‌و بۆ تورکیا ب���ۆری نه‌وت رابکێش���ریت ،هاوش���ان بۆ ب���ۆری که‌رک���وک جیه���ان .هه‌رێ���م یان پارتی زۆر ل���ه هه‌وڵی فه‌راهه‌مبوونیدایه، تورکی���ا ح���ه‌زده‌كات به‌اڵم هێش���تا دوو دڵه ،ئه‌مری���کا نارازیه ،عێ���راق دژایه‌تی ده‌كات .ل���ه دوا س���ه‌فه‌ری وه‌فدی هه‌رێم ب���ۆ ئه‌نک���هره ده‌نگۆی ئ���هوه هه‌بوو که گوایه ئه‌م مه‌سه‌له‌‌یه یه‌کالیی کراوه‌ته‌وه. به‌اڵم هیچ س���ه‌رچاوه‌یه‌ک نه‌یتوانی ئهوه دڵنیابکاته‌وه ،ل���ه هه‌مانکاتدا میدیاکانی تورکیا له میانه‌ی روماڵی س���ه‌ردانه‌که‌دا به هیچ ش���ێوه‌یه‌ك باس���ی مه‌سه‌له‌‌یه‌كی وه‌هایان نه‌كرد. دیاره ئێمه مه‌به‌س���تمان قسه‌کردن له س���ه‌ر هه‌موو الیه‌نه‌کان نی���ه ،به‌اڵم هه‌ر بۆ پێش���چاوروونی زیات���ر ،ده‌بێ باس له ئ���هوه بکه‌ین که به‌م زوان���ه جۆن کێری (وه‌زیری ده‌ره‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا) سه‌ردانی تورکی���ا ده‌كات ،یه‌كێ���ک ل���ه خاڵه‌كانی ئه‌جیندا ئ���هم بۆڕیانه‌یه .لهوه ئه‌چێت بۆ مان���هوهی عێراق ئه‌مری���کا رازی ببێت به راکێشانی بۆریه‌كانی هه‌رێم ،هاوشان به‌م بۆڕیانه پێشنیاری راکێشانی بۆڕی به‌سره یامورتاڵک (به‌نده‌رێک���ی تورکی) بکات. به‌م شێوه‌یه به‌سره ،که‌رکوک ،هه‌رێم به تورکیاوه ده‌به‌سترێته‌وه .له لێکدانه‌وه‌ی ئه‌مریکا ئ���هم ههنگاوه وه‌ه���ا له تورکیا ئه‌کات که پشتگیری مانه‌وه‌ی عێراق بکات ب���ه یه‌كپارچه‌یی .هه‌ر ل���هم روانگه‌یه‌وه ته‌ن���ه‌ر یه‌ڵدز ئ���هوهی ئاش���کرا کرد که عێراق پێشنیاری بۆریه‌كی وه‌هایان کردوه تورکیاش پێی خۆشه ،به‌اڵم هێشتا عێراق به فه‌رمی وه‌اڵمی نه‌داوه‌ته‌وه. گه‌ر ل���ه ئاس���تی جیوپۆله‌‌تیکی بااڵدا قس���ه‌بکه‌ین ،وانه‌ی���ه‌ك ک���ه ئه‌مریکا به تاڵی فێ���ری بوو پاش ه���ه‌ردوو جه‌نگی ئه‌فگانس���تان‌و عێ���راق ئهوهی���ه که :بۆ بااڵده‌س���ت ب���وون ی���ان هێش���تنه‌وه‌ی بااڵده‌س���تی له جیهاندا ده‌س���تتێوه‌ردانی س���ه‌ربازی‌و هه‌وڵدان ب���ۆ گۆرینی رژێم‌و ناوچه‌کان رێگایه‌كی کوش���نده‌و دۆڕاوه. بۆی���ه ئه‌مری���کا ل���ه پاش ئ���هم هه‌واڵنه گه‌ڕای���هوه ب���ۆ جیوپۆله‌‌تیک���ی ته‌قلیدی ئه‌وی���ش خۆی له هه‌وڵ���دان بۆ یاریکردن به هێ���زه‌كان ل���ه به‌رامب���ه‌ر یه‌كتردا به جۆرێک که دۆخێکی وه‌ها بهێنێته ئاراوه که بااڵده‌س���تی ئه‌مریکا گه‌ره‌نتی بکات. زیگناو برژنس���کی خاوه‌ن دیدی وه‌هایه، (یاری شه‌ترنج) ئه‌م به نافه‌رمی بیریاری جیوپۆله‌‌تیکی ئۆبامایه. با ئێستابێینه سه‌ر بۆریه نه‌وته‌كان له دیدی پارتیه‌وه .هه‌م���وو ئاماژه‌کان وه‌ها ده‌ڵێن که پارتی دیموکراتی کوردس���تان خوازیاری ئه‌وه‌یه که له رێگای راکێشانی ئه‌م بۆریانه‌وه چاره‌نوسی بنه‌ماڵه‌و پارتی ببه‌س���تێته‌وه به به‌رژه‌وه‌ن���دی ئابوری، سیاس���یو ،جیوپۆله‌‌تیک���ی تورکیاوه .به جۆرێ���ک ،که هه‌ر مه‌ترس���یه‌ك لهس���ه‌ر ئه‌م���ان راس���ته‌وخۆ له الی���هن تورکیاوه
وه‌ها لێکبدرێته‌وه که مه‌ترس���یه بۆ سه‌ر به‌رژه‌وه‌ن���دی تورکی���ا ،ئه‌م���ه‌ش تورکیا وه‌ه���ا لێبکات که ببێته پارێزه‌ری پارتی. بۆئه‌م مه‌به‌س���ته پارتی چه‌ند بنه‌مایه‌كی پێویس���ته ،یه‌که‌م ،بااڵده‌ستی له هه‌رێم، پارتی ده‌بێت بۆ تورکیای بسه‌لمێنێت که پارتێکی سیاس���یه که له هه‌رێم رکه‌به‌ری نیه ،هه‌موو رکه‌به‌ره‌كانی تر له ئاستێکدا نین که بتوانن پێگه‌ی ده‌س���ه‌اڵتی پارتی بخه‌ن���ه مه‌ترس���یهوه .ده‌بینی���ن پارتی چۆن له ناوخۆدا ل���ه هه‌موو هه‌وڵێکدایه بۆئ���هوهی نه‌بێته ئۆپۆزس���یون .دووه‌م، ده‌بێ پارتی دۆخێکی وه‌ها بهێنێته ئاراوه که په‌یوه‌ندی له گه‌ڵ عێراقدا خراپ بێت، چونکه په‌یوه‌ندی ب���اش له گه‌ڵ عێراقدا ئه‌وا یه‌کس���ه‌ر پارتی قورس���ایی خۆی له ده‌س���ت ئه‌دات چونکه ئ���هو کاته تورکیا ل���ه گه‌ڵ عێراقدا ،ئینج���ا له گه‌ڵ پارتیدا مامه‌ڵه ده‌كات .سێیه‌م ئه‌وه‌یه که پارتی ده‌خوازێ���ت وه‌ها له تورکی���ا بگه‌یه‌نێت ک���ه ته‌نه���ا پارتیه به‌رژه‌وه‌ن���دی تورکیا ده‌پارێزێ���ت هه‌موو ئه‌وان���ی تر له به‌ره‌ی ئێرانن.
ئه‌گه‌ر بێتوو عێراق به‌ش بێت ئه‌وا تورکیا هه‌رێمی کوردستان بۆ خۆی ده‌بات له رێگای زیندوکردنه‌وه‌ی کێشه‌ی موسڵه‌وه
ل���ه هه‌مانکاتدا ل���ه دی���دی تورکیاوه بۆریه‌كان دوا هه‌وڵن ب���ۆ ئهوهی بێبه‌ش نه‌بێت له س���امانی سروش���تی عێراق که ت���ا ئه‌وپه‌ڕی پێویس���تی پێیه‌تی .تورکیا ل���ه جه‌ختکردنه‌وه‌ی له س���ه‌ر هه‌رێم دوو ئامانجی هه‌یه ،یه‌ک���هم ،ئه‌گه‌ر هاتوو له عێراق بێبه‌شکرا ئه‌وا با له هه‌رێم خاوه‌ن به‌ش بێت .دووه‌م ،وه‌ك فشارێک بۆ سه‌ر به‌غدا بۆئ���هوهی ناچاریبکات که دژایه‌تی تورکیا نه‌كات .ب���هم پێیه تورکیا ئه‌گه‌ر بێب���ه‌ش بێت له عێراق ئ���ه‌وا ده‌خوازێت عێراق به‌ش بێت .ب���ڵ پارک ،یه‌کێکه له چاودێ���ره نزیکه‌كان���ی په‌یوه‌ندی هه‌رێم‌و تورکیا له زانک���ۆی له‌‌نده‌ن بڕوای وه‌هایه ک���ه ئه‌گه‌ر بێتوو عێراق ب���ه‌ش بێت ئه‌وا تورکی���ا هه‌رێم���ی کوردس���تان بۆ خۆی ده‌بات له رێگای زیندوکردنه‌وه‌ی کێشه‌ی موسڵه‌وه. دیاره به ده‌ستپێکردنی ئاشتی له گه‌ڵ په‌که‌که‌دا هه‌رێمی کوردس���تان یه‌کێک له بایه‌خه س���تراتیژیه‌كانی له ده‌ست ئه‌دات بۆ تورکی���ا .به‌م پێیه تورکیاترس���ی له کورد که‌متر ده‌بێته‌وه بۆیه جیابوونه‌وه‌ی هه‌رێم له عێراق بۆ تورکیا کێش���ه نابێت، ئه‌گه‌ر ئاش���تی فه‌راهه‌م بێت .به تایبه‌ت کاتێک هه‌رێم ده‌بێته پاشکۆیه‌کی ئابوریو سیاس���ی تورکیا .دیاره ل���ه هه‌مانکاتدا گ���ۆڕاوی تریش هه‌ن له هاوکێش���ه‌كاندا. وه‌ك س���وریا‌و ئێران‌و روسیا‌و چین-ش به جۆرێکی جیاوازتر. له دوا ئه‌نجامدا گۆڕانی هاوکێشه‌كان له ئاراسته‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه ته‌سکه‌كانی پارتی نین .به‌اڵم ئه‌گه‌ر پارتی دیموکرات ئامانجی له مانه‌وه‌ی حیزب‌و بنه‌ماڵه‌وه بگۆرێت بۆ بوونی پێگه‌یه‌ك بۆ هه‌رێمی کوردس���تان، ئ���هم سیاس���ه‌ته‌ش ببێته ه���ۆی هاتنه ئارای سیس���ته‌مێکی تۆکمه‌ی دیموکرات، نه‌ک ته‌زویرۆک���رات ،له‌هه‌رێم ئه‌وا هه‌رێم ده‌توانێت یاری بکات .به‌اڵم ئه‌گه‌ر پارتی بۆ مان���هوهی له ناوه‌وه پیویس���تی بهوه هه‌بێت هه‌موو س���امانی سروشتی هه‌رێم بخاته ژێر ده‌ستی تورک ،ئه‌وا له ئه‌نجامدا ره‌نگ���ه خۆی���ان بۆ ماوه‌یه‌ک س���ودمه‌‌ند بن ،ب���ه‌اڵم کورد هه‌میش���ه وه‌ك ئامراز‌و ده‌سکه‌ال‌و پاشکۆیه‌ك ده‌مێنێته‌وه.
ئهوه چ كاره‌ساتێك ه بزوتنه‌وه‌یه‌ك ی هێشتا كۆنگره نه‌به‌ستبێت پشت ی بكاته ئه‌وانه ی ماندوبون‌و پێوه بێمنه‌تیان بكات؟ راوێ���ژ به‌یه‌كتركردن ده‌به‌س���ترێ هێنده بی���ر ل���هوه ناكرێت���هوه ته‌نان���هت لهناو حزب���ه نه‌یاره‌كان���ی یه‌كتریش���دا گ���ره‌و لهس���ه‌ر فه‌رامۆش���كردنی ئه‌ویتر بكرێت، نمون���هی دیموكرات���ه‌كان‌و كۆمارییه‌كانی ئه‌مه‌ریكا سه‌ره‌ڕای ئهوهی له‌هه‌ڵبژاردندا سه‌رسه‌ختانه نه‌یارێتی یه‌كده‌كه‌ن ،كه‌چی دوای ئه‌نجامه‌كه نه‌ك پیرۆزبایی له‌یه‌كتر بگره راوێژ به‌یه‌كتر ده‌كه‌ن‌و پۆسته‌كانیش به‌جۆرێكی دادوه‌رانه دابه‌ش ده‌كه‌ن. بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان النیكه‌م پێویس���تی به‌ئه‌نجومه‌نێك���ی راوێژكارییه بۆ ئهوهی لهس���ه‌ر كۆی ئهو پرس���انه هه‌ڵوه‌س���ته بكات. بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان ده‌نگی نیو ملیۆن كه‌س���ی هێناوه ك���ه هه‌مویان س���ێوی هیوایان خس���توه‌ته نێو ئهو سه‌به‌ته‌یه‌وه كه لهس���ه‌ری نوس���راوه گۆڕان ،ئهو نیو ملی���ۆن ده‌نگده‌ره له‌روی پابه‌ندایه‌تییه‌وه هه‌ربه‌ش���ه‌یان پابه‌ن���دن به‌خه‌ڵ���ك‌و كه‌س���ایه‌تی‌‌و س���ونبولێكه‌وه ،سروشتی مرۆڤ وایه‌و ئه‌مه نه‌عه‌یبه نه كێماس���ی، هه‌زاران كه‌س هه‌ن به‌بۆنه‌ی میس���ییه‌وه هه‌وادارو الیه‌نگری به‌رش���ه‌لۆنه‌ن ،به‌رشه ئه‌م راس���تییه باش ده‌زانێت بۆیه ناتوانێ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌م یاریزانه فه‌رامۆش ب���كات ،گ���ۆڕان ده‌ب���ێ له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا زۆر ئ���اگاداری یاریزانه‌كانی بێت چونكه به‌ش���ێكی زۆر له‌جه‌ماوه‌ره‌ك���ه چاوی���ان له‌سه‌ر یاریزانه‌كانه.
یه‌كێتی له‌دۆخێك ی نایه‌كێت ی دا سه‌ركه‌وت شه‌ریف
لهس���اڵی 1976هوه به‌فه‌رم���ی یه‌كێتی وه‌ك حیزبێك���ی كۆكراوه‌ی كۆمه‌ڵێ باڵ‌و فكری جیاوازی گردبونه‌وه‌كانی ش���ۆڕش‌و بزوتن���هوه چه‌كدارییه‌كانی پێش���و ناوی كه‌وته به‌رگوێ���ی خه‌ڵكی كوردس���تان‌و حكومه‌تی عێراق���یو ناوچه‌كه‌و دنیا ،لهو ساته‌وه به‌هۆی فره‌یی ئاراسته‌ی فكری‌‌و ناهاوته‌ری���ب رۆیش���تنی به‌رژه‌وه‌ن���دیو هه‌ڵپ هی سه‌ركرده‌ی باڵه‌كانی ،ئه‌م حیزبه ژماره‌گه‌ل���ێ هه‌ڵبه‌زو دابه‌زی سیاس���یو عه‌س���كه‌ری‌‌و ئابوری بهخۆیهوه بینیوه‌و هه‌مو جاره‌كانیش كه دوچاری كێشه‌یه‌كی ناوخۆی���ی بوبێته‌وه كاریگ���ه‌ری نه‌رێنی له‌سه‌ر دروستكردوه. یه‌كێتی له‌ئێس���تادا ك���ه ته‌مه‌نی بۆته ( )38س���اڵ ،به‌درێژایی ئه‌م مێژوه ئه‌م حیزبه به‌جه‌سته‌یه‌كی ته‌ندروستی باشه‌وه نه‌چۆته گۆڕه‌پان���ی ملمالنێی نه‌یاره‌كانی ناوخۆی كوردستان‌و ده‌وروبه‌ره‌وه ،به‌اڵم له ( )37س���اڵی ته‌مه‌ن���ی رابردویدا ئه‌م حیزبه چانس���ی له‌وه‌دابوه س���كرتێرێكی وه‌ك تاڵه‌بان���ی هه‌ب���وه .ئ���هم پی���اوه به‌ش���ێوه‌یه‌ك كاریزمای���یو كاریگ���ه‌ری خۆی خس���ته سه‌ر جه‌سته‌ی ئه‌م حیزبه، له‌دواج���اردا جه‌س���ته‌ك هی یه‌كێتی چه‌ند نه‌خۆشی به‌سه‌ختی ته‌نگه‌نه‌فه‌سی كردبێ به‌گوالجی تاڵه‌بانی ئازاره‌كه‌ی شكێنراوه‌و مه‌ترسی مردنی لهس���ه‌ر دورخراوه‌ته‌وه، گه‌ر بۆ كاتیش بوبێ .كه‌سایه‌تی تاڵه‌بانی خ���ۆی به‌لێبورده‌ی���یو زو ده‌ركك���ردن له‌ناس���ینی س���ه‌ركرد‌هی باڵه‌كان���ی ناوحیزبه‌ك���ه‌ی‌‌و چۆنێت���ی رازیك���ردن‌و تێگه‌یش���تن ل���ه‌داواكاری‌‌و تموحه‌كانیان، وایكردبو ده‌نگ���ه ناڕازی���یو ورتكه‌كه‌رو بۆڵه بۆاڵوییه‌كان زو كپبكرێنه‌وه له‌الیه‌ن تاڵه‌بانییه‌وه‌و ده‌نگ���ی هیچ نوزه نوزێك نه‌مێنێ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی چوارچێوه‌ی باس‌و خواسی یه‌كێتی. چه‌ند س���اڵێكه ئه‌م حه‌كیم���ی حیزبه نه‌خۆشه ،خۆی بۆته نێچیری نه‌خۆشی‌‌و ی���ه‌ك لهدوای ی���ه‌ك نه‌خۆش���ی به‌رۆكی به‌رن���ادات ،ب���ه‌اڵم نه‌خۆش���كه‌وتنی ئه‌م
►
ل ه ئیمزاوه بۆ بۆڕی:
كات���ێ گۆڕان دروس���تبو ،ن���ه‌ك هه‌ر ئه‌وانه‌ی ك���ه دژی گه‌نده‌ڵ���یو نادادی‌‌و س���ته‌مكاری بون ،نه‌ك هه‌ر رۆشنبیرانی دهرهوهی حزب‌و رۆژنامه‌نوسان‌و خه‌ڵكی ت���ر ،بگ���ره حه‌ش���یمه‌تێكی زۆری ن���او یهكێتیو پارتیش ،بهوه دڵخۆش���بون كه ئ���هو گۆمه مه‌نگ‌و لێخنه‌ی كوردس���تانی باش���ور كه له‌ئاكامی نه‌ك هه‌ر گه‌نده‌ڵی‌‌و نادادی بگره له‌ئاكامی شه‌ڕی ناوخۆو یه‌ك نه‌خوێندنه‌وه‌وه دروس���تببو ده‌شڵه‌قێت‌و به‌ری جۆگاكان ده‌كرێنه‌وه. گۆڕان له‌هه‌ڵبژاردن���ی 25ی 7ی 2009 دا 25كورس���ی هێنا ،لهس���ه‌ر شێوازی دانان���ی كاندی���ده‌كان‌و دابه‌ش���كردنیان به‌س���ه‌ر ت���ه‌واوی ناوچه‌كان���ی هه‌رێمداو چۆنێتی دیاریكردنیان ،ئ���هوه بابه‌تێكی تره ،ئ���هوهی بۆ م���نو بۆ زۆر كه‌س���ی تریش مایه‌ی هه‌ڵوه‌س���ته له‌سه‌ر كردنه، بارودۆخ���ی دوای 25ی7و دوات���ر دوای 7ی 3ی هه‌ڵبژاردنی عێراقه ،گۆڕان لهزۆر پرسدا هه‌وڵیدا له‌وانی تر جیاواز بێت ،لێ له‌وه‌دا جیاواز نه‌بو كه‌چۆن مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ خه‌ڵكه‌كه‌ی خۆیدا ب���كات ،ئه‌مه یه‌كه‌م، دوه‌میش له‌وه‌دا جیاواز نه‌بو كه بتوانێت چۆنێت���ی به‌ڕێوه‌بردن‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كانی به‌ڕێوه‌بردن دابه‌ش بكات ،ئه‌م دو هه‌ڵه‌یه زه‌ره‌ری زۆری له‌گ���ۆڕان داوه ،ئهوه جگه ل���هو بێمنه‌تییه‌ی كه زۆر ج���ار ده‌رهه‌ق به‌چ���االك‌و هه‌ڵس���وڕاوه‌كانی هه‌یه‌ت���ی، رونت���ر ته‌نانه‌ت چۆنێت���ی مامه‌ڵه‌كردن‌و جۆری په‌یوه‌ندی‌‌و چۆنێتی قسه‌كردنیش پێویستی به‌گۆڕانكارییه. پرسی دروستكردنی جڤاته‌كه وه‌ك پرسی مۆڵه‌ت وه‌رگرتنه‌كه جۆرێك له‌په‌له‌پڕوزێ‌‌و هه‌ڵپه‌هه‌ڵپ���ی پێ���وه بو ،س���ه‌یره ،كه رویداوه ئیتر نابێ بچنه ژێر ئهو راستییه، ئه‌گه‌ر ئێس���تا واز له‌جڤات‌و مۆڵه‌ته‌كه‌ش بێنین ،ئه‌رێ خێره گ���ۆڕان نازانێ چۆن مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ هه‌ڵس���وڕاوه‌كانیدا بكات، ئهو هه‌ڵس���وڕاوانه‌ی باجی خۆیانداو ئیتر
گۆڕانیش لێیان بێمنه‌ت بو ،له‌سیاسه‌تداو به‌تایب���هت ب���ۆ هێزێ���ك ك���ه كێبڕكێی هه‌ڵب���ژاردن بكات‌و چ���اوی له‌حوكمڕانی بێت بێمنه‌ت بون ن���ه‌ك گرفت عه‌یبێكی گه‌وره‌یه ،گۆڕان ل���هو بازنه‌یه‌دا نه‌توانێ چۆن كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ربكات‌و هه‌ر رۆژه‌ی یه‌كێ به‌شێوازێ باسی كێشه‌كان ب���كات‌و هه‌ندێكیش بڵێن كێش���هو گرفت نییه ،ئهوه جۆرێكه له‌خۆدزینه‌وه. چۆنێت���ی مامه‌ڵه‌كردن له‌گ���هڵ دكتۆر ش���اهۆ س���ه‌عیدو دكت���ۆر زان���ا ،دكتۆر جه‌عفه‌ر ،دواتریش له‌گه‌ڵ كه‌س���انی وه‌ك ق���ادری حاجی عه‌لی ،عوس���مانی حاجی مه‌حمود ،س���االر عه‌زیزو كه‌سانی تر كه ناوه‌كان زۆرن ،تائێستا نه‌ك مامه‌ڵه‌یه‌كی ته‌ندروس���ت نه‌ب���وه بگره جۆرێ���ك بوه له‌بێبایه‌خك���ردن ،كه ئه‌م���ه‌ش له‌ئاكاری سیاس���یدا جێینابێت���هوه .به‌تایبه‌ت بۆ بزوتنه‌وه‌یه‌ك كه بڕیاره لهس���ه‌ر جیاوازی دروس���تبوبێت ،بزوتنه‌وه‌یه‌ك كه بڕیاره ئیت���ر خۆی واته‌ن���ی ته‌قلی���دی نه‌بێت، بزوتنه‌وه‌ی���ه‌ك كه ه���ه‌ر لهس���ه‌ره‌تاوه وه‌ك بزاوتێك���ی هه‌مه‌ڕه‌ن���گو ئاڵ‌و وااڵ دروستبوه‌و ئه‌وپه‌ڕی راستێك‌و ئه‌مپه‌ڕی چه‌پێك ده‌توانن هه‌ناسه‌ی تێدا بده‌ن. ره‌نگ���ه به‌ش���ێك له‌وانه‌ی س���ه‌ره‌وه‌و خه‌ڵكی دیكه‌ش خۆبه‌خشانه كاری زۆریان كردبێت‌و پێویس���تیان به‌پۆست‌و پایه‌ش نه‌بێت كه هه‌قی خۆیانه ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌شیان گ���ه‌ره‌ك بێ���ت ،ب���ه‌اڵم بۆ هه‌ڵوێس���ت‌و بیروبڕواكانی���ان بێبای���ه‌خ ده‌كرێت ئهوه بۆ من جێی پرس���یاره؟ گۆڕان كه قس���ه له‌جی���اوازی‌‌و ئازایه‌تی‌‌و ئ���ازادی بیروڕا ده‌كات ده‌بێ���ت یه‌كه‌مینجار لهناو خۆیدا ئ���هوه په‌یڕه‌و بكات ،ده‌بێت جگه له‌وه‌ش كار لهس���ه‌ر ئازادی ت���اك‌و بیركردنه‌و‌هی ئازادانه‌ی تاك بكات ،تا ئهو راده‌یه‌ی كه له‌هه‌ڵبژاردندا ته‌نانه‌ت ئه‌ندامانی پارتیو یه‌كێت���یو ئه‌وانیتریش ئه‌گ���ه‌ر پڕۆژه‌ی گۆڕانی���ان به‌دڵب���و ده‌نگ ب���هو پڕۆژه‌یه
بده‌ن ،ئه‌سڵی دروستبونی گۆڕان بۆ ئهوه بو ،ناكرێ ئێستا لهناو خۆیدا حه‌وسه‌ڵه ی جیاوازی بیروڕای نه‌بێت. خۆ رێكخس���تنه‌وه‌و چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���هو گرفته‌كانی ناو گۆڕان به‌ش���ێكه له‌پرۆس هی گۆڕینی سیاسیو كۆمه‌اڵیه‌تی سه‌رجه‌م كۆمه‌ڵی كورده‌واری له‌باشوری كوردس���تان ،هی���چ بیانوی���ه‌ك نییه بۆ خۆالدان لهو بابه‌ته‌و پشتتێكردنی. پرسی هاوس���ه‌رۆكی یان هاورێكخه‌ری ئه‌گ���ه‌ر له‌خ���وار رێكخ���ه‌ری گش���تی بزوتنه‌وه‌كه‌ش���هوه بێ���ت ب���ۆ ژوره‌كان‌و مه‌ك���ۆكان‌و هه‌ن���دێ ئۆرگانی پێویس���ت زۆر پڕبایه‌خ���ه ،ئه‌ك���رێ ب���ۆ كارێكی وا نه‌خش���ه‌رێیه‌كی باش دابنرێت ،زه‌مینه‌ی گوێنه‌گرتن له‌بیرو ڕا جیاوازه‌كان واده‌كات زه‌مینه بۆ خه‌ڵكی تر بڕه‌خسێت كه دزه بكه‌نه ناو كێشه س���اده‌كانه‌وه‌و گه‌وره‌ی بكه‌ن ،وه‌ك چۆن كاتی خۆی ئهوه له‌گه‌ڵ یه‌كێتیش كرا. بۆ ئهوهی گ���ۆڕان جیاوازبێ���ت ده‌بێ ده‌رگای گفتوگۆی راش���كاوانه بۆ هه‌موان بكات���هوهو له‌ریزده‌رچوه‌كانی���ش به‌هه‌ر بیانوی���ه‌ك رویداوه بگێڕێت���هوه ریزه‌كه، مه‌رج نییهو هه‌رگی���ز ناكرێ واوێنابكرێت كه له‌ریزده‌رچوه‌كان كاره‌كه‌یان هه‌ڵه‌یه‌و هه‌مو راستییه‌كه الی ئه‌وانی نێو ریزه‌كه‌یه، ئێمه بۆ ئهوهی له‌جیاوازی‌‌و پێكه‌وه‌بون‌و پێكه‌وه‌كاركردن بگه‌ین پێویس���ته هه‌مو مێژوی سیاس��� ی ئه‌مه‌ریكاو له‌ئه‌وروپاش بیروبۆچونه‌كان���ی ج���ۆن لۆك‌و رۆس���ۆو دیگ���ۆڵ‌و ئه‌وانیتر بخوێنینه‌وه.ئه‌س���ڵی وش���ه‌كانی "جڤات ،مه‌كۆ ،بازنه ،رایه‌ڵه " هه‌ركه‌س���ێك داینابێت مانای جیاوازی‌‌و وه‌كیه‌ك نه‌بون له‌بیركردنه‌وه ده‌گه‌یه‌نن، گۆڕان ده‌بێت لهو راستییه بگات. ئ���هوه چ كاره‌س���اتێكه بزوتنه‌وه‌یه‌ك هێشتا كۆنگره‌ی نه‌به‌ستبێت پشت بكاته ئه‌وان���هی پێوه‌ی ماندوب���ون‌و بێمنه‌تیان بكات؟ ئه‌مه له‌فه‌رهه‌نگی سیاس���ی نوێدا جێینابێته‌وه ،سیاسه‌تكردنی نوێ ئه‌وه‌یه هه‌میش���ه خاڵ���ه هاوبه‌ش���ه‌كان بخرێته ب���ه‌رده‌م‌و ناكۆكییه‌كان فه‌رامۆش���بكرێن ئه‌گه‌ر هه‌بن ،لهسیاس���ه‌تی نوێی ئێستای ئه‌وروپ���او ئه‌مه‌ریكاو رۆژئاوا به‌گش���تی هێنده‌ی كار له‌سه‌ر پشت به‌یه‌كتربه‌ستن‌و
►
14
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
ی زێڕین زۆر هه‌ل ێ ی چ بۆ یه‌كێت ی الرو بو بار ی ناهاوسه‌نگ ی له‌گه‌ڵ پارت راستبكاته‌وه، ی ی هه‌مو كه‌چ له‌ده‌ستدا جار‌هی تاڵه‌بانی پشتشكێن بو بۆ یهكێتیو به‌شێك له‌خه‌ڵكی كوردستان‌و عێراقیش، به‌تایبه‌ته‌یش الی كه‌سانێك كه تاڵه‌بانی به‌فریاد ره‌س���ی دۆخی ش���ڵه‌ژاوی عێراق ئه‌زانن‌و بڕوایان به‌توانای چاره‌سه‌ركردنی هه‌م���و كێش���ه‌یه‌ك هه‌ی���ه لهالی���هن تاڵه‌بانییه‌وه .له‌ئێس���تادا ئهوهی جێگای هه‌ڵوه‌س���ته‌بێ هیچ ئاماژه‌یه‌كی رون نییه له‌سه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ی تاڵه‌بانی بۆ گۆڕه‌پانی سیاسی كوردس���تان‌و عێراقیش ،به‌هۆی قورس���یو كاریگه‌ری نه‌خۆشییه‌كه‌یه‌وه، له‌هه‌م���ان كاتیش���دا هی���چ زانیارییه‌كی رون‌و ت���ه‌واو نییه لهس���ه‌ر خراپی باری ته‌ندروس���تی تاڵه‌بانی ،به‌اڵم ئهو دۆخه‌ی ئێس���تای حیزبه‌كه‌ی تیایدایه گریمانه‌ی دڵخۆش���كه‌ر ناده‌ن به‌ده‌س���تهوه له‌سه‌ر هیوای گهڕانهوه تاڵه‌بانی به‌جه‌سته‌یه‌كی ته‌ندروستی باشه‌وه. لهماوهی ئه‌م چه‌ن���د مانگه‌ی تاڵه‌بانی براوه‌ت���ه ئه‌ڵمانیا بۆ چاره‌س���هرو دوره له‌كورسی سكرتێری حیزبه‌كه‌ی ،دۆخێكی شڵه‌ژاوو ناجێگیرو قه‌له‌قاوی باڵی به‌سه‌ر
به‌شێكی زۆری سه‌ركردایه‌تی ئه‌م حیزبه‌دا كێشاوه‌و خه‌ریكه وه‌ك پیاوێكی نابینایان لێدێت‌و چاوه‌ڕێی هاتنی فریاد ره‌س���ێكن بێت‌و ده‌س���تیان بگرێت .گه‌ر ته‌ماش���ای راگه‌یاندنی ئه‌م واڵته بكه‌ی شه‌وانه‌و رۆژانه لهو ژماره زۆرهی سه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌بی سیاس���ی هه‌ریه‌كه‌و له‌ئاوازێك ئه‌خوێنێ، كه‌س ئاگای له‌ته‌س���ریح‌و لێدوانی ئه‌ویتر نییهو بێ سه‌ره‌و به‌ره‌ییه‌كی زۆرخراپ كه ل ه 37ساڵی رابردوی ئه‌م حیزبه‌دا وێنه‌ی نه‌بوه له‌گوتاری سه‌ركرده‌كانیدا ئه‌بینرێ. مه‌سه‌ل هی به‌شداریكردن له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهات���و به‌ش���ێوه‌یه‌ك كاره‌كت���هره س���ه‌ره‌كییه‌كانی ئه‌م حیزبه‌ی له‌تكردوه هه‌ریه‌كه‌و باس���ی هه‌ڵبژارده‌یه‌ك ئه‌كه‌ن، وته‌بێژی مه‌كته‌بی سیاسی ئه‌ڵێ یه‌كێتی بڕی���اری كۆتایی خۆی داوه به‌لیس���تێكی جی���ا به‌ش���داری هه‌ڵبژاردنه‌كانی داهاتو ئه‌كات ،جێگری یه‌كه‌می س���كرتێر ئه‌ڵێ هێشتا بڕیاری كۆتایی نه‌دراوه ،به‌رپرسی ده‌س���ت هی كارگێری لهنێوان ئهو دوانه‌دا قس���ه‌یه‌كی جی���اواز ئ���ه‌كات‌و گریمانه‌ی هه‌ردوكیانی كردوه ،ئه‌م جیاوازی گوتاره له‌مه‌سه‌له‌یه‌كی وه‌ك هه‌ڵبژاردنه‌كاندا كه زۆریش گرنگ‌و چاره‌نوسساز نییه یه‌كێتی به‌م ده‌ردی ف���ره وتارییه بردوه له‌غیابی تاڵه‌بانی���دا ،ب���ۆ مه‌س���ه‌له گرنگه‌كانی وه‌ك به‌س���تنی هاوپه‌یمان���ی تازه له‌گ هڵ هێزه‌كان���ی ت���رو وازهێن���ان له‌رێكه‌وتنی س���تراتیژی له‌گه‌ڵ پارتی ئاخۆ ده‌بێ چی بقه‌ومێت؟! یه‌كێتی خه‌ریكه به‌حیزبی له‌ده‌ستدانی فرسه‌ته‌كان بناسرێ ،لهدوای جیابونه‌وه‌ی نه‌وش���یروان مس���ته‌فاو دروس���تكردنی بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان بچوكبونه‌وه‌یه‌كی زۆر روی له‌جه‌سته‌ی یه‌كێتی كرد ،به‌ناچاری خۆی خسته ناو ته‌لبه‌ندی پارتییه‌وه‌و ملی بۆ هه‌مو داواكارییه‌كانی پارتی كه‌چكردو هه‌مو ده‌سه‌اڵته سیاس���یو ئابورییه‌كانی خس���ته ده‌س���تی س���ه‌ركرده‌كانی ئ���هو حیزب���هوه به‌تایبه‌تی���ش (م���ام‌و برازا)، لێره‌دا گه‌ر ته‌ماشای ئهو رۆژگاره بكه‌ین‌و له‌گۆش���ه‌نیگای ئهو زه‌مه‌نه‌وه خوێندنه‌وه بۆ دۆخی ته‌سلیمبونی یه‌كێتی بكه‌ین بۆ پارت���ی حه‌قیان ئه‌ده‌ینێ ،چونكه ش���هو نه‌بو ته‌له‌فزیۆنی ك���هی ئێن ئێنی گۆڕان هه‌واڵی گواستنه‌وه‌ی سه‌نگه‌ر له‌چاڵه‌كه‌وه ب���ۆ گرده‌كه (له‌یه‌كێتیی���هوه بۆ گۆڕان)
نیشانی خه‌ڵكی نه‌ده‌ن‌و بێگومان ئه‌مه‌ش ترسی الی س���ه‌ركرده‌كانی دروستكردبو، گه‌ر پارتیش پشتی تێبكردنایه دور نه‌بو یه‌كێتی توش���ی داڕوخ���ان بهاتایه ،ئه‌مه گریمانی خۆیانه بۆ دۆخی ته‌سلیمبونیان. به‌اڵم لهدوای وتاره‌كه‌ی بارزانی له‌نه‌ورۆزی پ���ارداو ته‌قینه‌وه‌ی كێش���ه‌كان لهنێوان پارت���یو حیزب���ی ده‌ع���وهو به‌تایبه‌تیش بارزانیو مالیكی‌‌و جۆرێك له‌گۆشه‌گیربونی پارتی ،چ له‌ناوخۆی عێراق یان هێزه‌كانی دراوس���ێوه ،زۆر هه‌لی زێڕین بۆ یه‌كێتی چێ ب���و باری الرو ناهاوس���ه‌نگی له‌گه‌ڵ پارتی راس���تبكاته‌وه‌و ئهو ژم���اره زۆره ته‌نازول��� هی له‌مه‌ڕ مه‌س���ه‌له سیاس���یو یاس���اییو ئابورییه‌كانی كوردستان بۆی ك���ردوه وه‌ریبگرێته‌وه ،كه‌چ���ی هه‌موی له‌ده‌ستدا. ئه‌م ته‌س���لیمبونه‌ی یه‌كێتی بۆ پارتی له‌ساڵه‌كانی رابردودا كه بوه ره‌خنه‌یه‌كی جدی‌‌و جه‌وهه‌ری به‌س���ه‌ر سه‌ركردایه‌تی یهكێتیو مێژوه‌كه‌شیه‌وه ،هه‌موان ئه‌وه‌مان بیست ئه‌مه خواست‌و ویستی تاڵه‌بانییه، باشه گه‌ر ئه‌مه راستیش بوبێ ده‌فه‌رمو ئه‌م فرس���ه‌ته زێڕینه‌ی بۆتان دروستبوه له‌دو الوه له‌ده‌ستی مه‌د‌هن‌و مه‌یكه‌نه قوربانی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانت���ان ،له‌الیه‌ك تاڵه‌بانی لێ���ره نییهو به‌رێكه‌وتنامه‌ی س���تراتیژیدا بڕۆنه‌وه ،گه‌ر هه‌ڵیشیناوه‌شێننه‌وه ئهوه به‌الیه‌نی كه‌مه‌وه س���ه‌ربه‌خۆیی بڕیار بۆ خۆتان بگێڕنه‌وه‌و به‌نیزامی قازه‌كه پارتی هه‌رچ���ی وت‌و كرد قێڕ‌هی ب���ۆ مه‌كه‌ن، له‌الیه‌كی دیكه‌شه‌وه ئێستا كۆده‌نگییه‌كی حیزبی‌‌و شه‌قامی هه‌یه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی سیس���ته‌می حوكمڕانی‌‌و ئاش���كراكردنی داهاتی نه‌وت له‌به‌رامبه‌ر پارتی كه به‌ته‌نیا وه‌ستاوه‌ته‌وه، چیتر ئهوهنده شه‌رمنانه له‌ئاستی ئه‌م دو مه‌س���ه‌له گرنگه‌دا وتارو هه‌ڵوێس���تی یه‌كێت���ی ده‌رمه‌ب���ڕن‌و ئه‌م فرس���ه‌ته‌ش مه‌كه‌ن به‌وانیت���رو بیری ل���ێ نه‌كه‌نه‌وه ی���ان جورئه‌تی بڕیاردانت���ان نه‌بێ .به‌اڵم پرسیاره جه‌وهه‌رییه‌كه لێره‌دا ئه‌وه‌یه به‌م دۆخه شڵه‌ژاوی‌‌و فره بۆچون‌و گوتارییه‌وه س���ه‌ركردایه‌تی ئێس���تای یه‌كێتی توانای بڕیارێك���ی حه‌كیمان���هی هه‌ی���هو ئ���هم فرسه‌تانه‌ش له‌ده‌ست نادات؟! یان كورد وته‌نی ئه‌مان هش‌و سه‌دان فرسه‌تی تریش هه‌ر فت ئه‌بێ!؟
تەندروستی
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
چی بكه‌ین ئه‌گه‌ر ده‌موچاومان زیبكه‌ی لێ ده‌ركه‌وت؟ ئا :پێشه‌وا فایه‌ق سه‌ره‌تا پێویسته رۆژانه بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر وه‌رزش بكه‌ین بۆ ئهوهی بڕێكی زۆر ئاو نزیكی 8لیتر بخۆینه‌وه كه ئه‌مه‌یش یارمه‌تیمان ده‌دات بۆ ئهوهی بڕێكی باش ئاره‌قه‌و چه‌وری الشه‌مان ده‌ربكه‌ین هه‌روه‌ها زیادكردنی خواردنی سه‌وزه‌و میوه به‌اڵم به‌ئاگاداربون له‌وانه‌ی كه حه‌ساسییه‌تمان هه‌یه پێیان، هه‌روه‌ها خواردنی هێلكه‌و ماسی‌و ئهو خواردنانه‌ی كه بڕێكی باش پرۆتینیان تێدایه به‌تایبه‌تی ڤیتامین A_Bهه‌روه‌ها ده‌توانرێ سود له‌چای وه‌ربگیرێت دوای كواڵندن‌و ساردكردنه‌وه‌ی ئه‌ویش به‌دانانی له‌سه‌ر ئهو جێگایه‌ی كه زیبكه‌كه‌ی لێ دروست بوه. جگ���ه له‌مان���ه پێویس���ته خۆم���ان له‌خواردنی سوره‌وكراوو زه‌یتی زه‌یتون‌و رۆنی گوێز هیندی‌‌و گوڵه‌به‌ڕۆژه‌و شه‌كر به‌دوربگرین. له %40ی دایكان پێش شه‌ش مانگی خواردن ده‌ده‌ن به‌منداڵه‌كانیان. لێكۆڵین���ه‌وه‌كان هۆش���یاری ئ���هوه ده‌ده‌ن به‌دایكان كه ئاگاداری خواردنی كۆرپه‌له‌كه‌یان بن‌و نابێت تاوه‌كو شه‌ش مانگی هیچ بده‌ن به‌منداڵه‌كانیان ته‌نها
ش���یری دایك بۆ كۆرپه‌له پێویس���ته‌و پێش ئ���هو ماوه‌یه هه‌رچییه‌كی بدرێتێ زی���ان به‌ته‌ندروس���تی ده‌گه‌یه‌نێ���ت. تویژینه‌وه‌كان رایانگه‌یاندوه%40ی دایكان گوێ به‌و ئامۆژگارییه پزیشكییه ناده‌ن‌و پێش ئهو ماوه‌ی���ه خواردنی تر ده‌ده‌ن به‌ساواكه‌یان .هه‌روه‌ها لێكۆڵه‌ره‌وه‌كان ئهوهی���ان به‌دیك���ردوه ئ���هو دایكانه‌ی ش���یری قوت���و ده‌ده‌ن به‌منداڵه‌كانیان زوت���ر هه‌وڵ���ده‌ده‌ن خ���واردن ب���ده‌ن به‌منداڵه‌كانیان پێش گه‌یشتنه ته‌مه‌نی ش���ه‌ش مانگی .لێكۆڵینه‌وه‌كان ده‌ڵێن پێدانی خواردن پێش ش���ه‌ش مانگی وا له‌كۆرپه‌له ده‌كات كه س���ود لهو مادانه وه‌رنه‌گرێت كه له‌ش���یری دایكدا هه‌ن‌و هه‌روه‌ها ئه‌بێته هۆی قه‌ڵه‌وی‌‌و نه‌خۆشی كۆئه‌ندامی هه‌رس‌و نه‌خۆش���ی شه‌كره‌و ئه‌گزیم���ا له‌ته‌مه‌نه‌كانی تری ته‌مه‌نیدا. لێكۆڵه‌ره‌وه‌كان ئه‌م راستییه‌یان كاتێك بۆ ده‌ركه‌وت كه توێژینه‌وه‌یان لهس���ه‌ر زیات���ر له 1300من���داڵ ئه‌نجام���دا كه ته‌مه‌نی���ان لهنێوان 4مانگ بۆ ش���ه‌ش مانگ بوهو بۆیان ده‌ركه‌وتوه له %40ی منداڵه‌كان پێش ته‌مه‌نی شه‌ش مانگی خواردنی���ان پێدراوه له‌به‌رامبه‌ریش���دا %24یان دوای ته‌واوبونی شه‌ش مانگی خواردنیان داوه به‌منداڵه‌كانیان ،ئه‌مه جگ���ه له‌وه‌ی ئ���هو مندااڵنه‌ی ش���یری قوتویان ده‌خوارد زیاتر خواردنه‌كه‌یان ده‌خوارد.
نه‌خۆشی شه‌كره كاریگه‌ری له‌سه‌ر په‌یوه‌ندیی ه سێكسێكانیش هه‌یه
4
جۆر ئازاری پشت‌و چاره‌سه‌ری جۆره‌كانی هه‌ڵگرت���وه بۆی ه ئهو ئ���ازاره‌ت ههیهو ئهو ئازاره‌ش له‌ماس���ولكه‌كاندایه ،بۆی ه باشتروایه حه‌مامێكی گه‌رم بگه‌یت یان شتی گه‌رم بخه‌یت ه سه‌ر ئهو شوێن ه بۆ ی ئازاره‌كه. نه‌مان ی به‌شی خواره‌و هی پشت ئازار ی ی به‌ش��� ی ئازار هه‌ندێج���ار توش��� خ���واره‌وه‌ی پش���ت ده‌بی���ت ،ب���ۆ ی ئهو ئازاره باش���تروای ه كه‌مكردن���هوه له‌سه‌ر پش���ت بكه‌ویت‌و هه‌ردو قاچت ی له‌سه‌ر كورس���ییه‌ك دابنێیت واتا بن ئه‌ژنۆكانت له‌سه‌ر سه‌ره‌تای قورسییه‌ك ه بێت ،یان لهس���ه‌ر كورسییه‌ك دابنیش ه ی راست‌و هه‌ردو ده‌س���ته‌كانت به‌شێو‌ه چه‌پ بخه‌ر‌ه س���ه‌ر سینگت‌و جارێك بۆ الی راست‌و جارێك بۆ الی چه‌پ خۆت بسوڕێنه. ئازاری نێوان ده‌فه‌ی شان كاتێ���ك هه‌س���ت به‌ئ���ازاری نێوان ی ش���انه‌كان ده‌كه‌یت باشتروای ه ده‌فه بۆكه‌مكردن���هوهی چه‌ن���د راهێنانێ���ك بكه‌یت .بۆ نمون ه هه‌ردو ده‌س���تت بب ه بۆ پێش���هوهو بیهێنه ب���ۆ دواوه وه‌كو ی نمایش���ی س���ه‌ربازی .یان به‌یارمه‌ت ی هه‌ردو قۆڵه‌كانت چه‌ند جارێك ده‌ف ه شانه‌كانت له‌یه‌ك نزیكبكه‌ره‌و‌ه هه‌ندێجار قرم ه قرمێكیش دروس���ت ده‌كات به‌اڵم ئهوه مه‌ترس���یدار نییه ،به‌اڵم هه‌ركات ی ئهو راهێنان ه ئازار دروس���ت له‌ئه‌نجام بو ده‌بێت بوه‌ستیت.
نه‌خۆش����ی ش����ه‌كره یه‌كێك����ه لهو نه‌خۆشییه درێژخایه‌نانه كه كاریگه‌ر ی به‌هێزی له‌سه‌ر هه‌مو جه‌سته‌ی كه‌سه‌كه هه‌یه چ ره‌گه‌زی مێ یاخود نێر ،به‌اڵم له‌ئێستادا شاره‌زایانی بواری پزیشكی ژنان ده‌ڵێن شه‌كره كاریگه‌ری به‌هێزی هه‌یه له‌سه‌ر په‌یوه‌ندییه سێكسێكانی نێوان پیاوان‌و ژنان هه‌روه‌ها كاریگه‌ری زیاتری هه‌یه له‌سه‌ر ره‌گه‌زی مێینه.. لهم باره‌یه‌وه دكتۆره شه‌ریفه ئه‌شره‌ف پس����ۆری نه‌خۆش����ی ژنان‌و مناڵبون بۆ س����ایتی ئێم بی س����ی رایگه‌یاندوه ئه‌م نه‌خۆش����ییه زۆرتر كاریگه‌رێكانی له‌ژنان ده‌رئه‌كه‌ێت‌و كارده‌كاته س����ه‌ر په‌یوه‌ندێكان����ی نێوان خۆیو ره‌گه‌زی به‌رامبه‌ری هه‌ندێجاریش توشی ساردی سێكس����ی ده‌بێت .دكتۆره ش����ه‌ریفه ی نه‌خۆش����ی ه����ۆكاری ئهو كه‌س����انه شه‌كره‌یان ههیهو هه‌س����ت به‌ساردی سێكس����ی ده‌كه‌ن گه‌ڕانده‌وه بۆ چه‌ند هۆكارێ����ك له‌وانه .كاتێك نه‌خۆش����ی
ش����ه‌كره كۆنت����روڵ ناكرێ����ت له‌الیه‌ن كه‌س����هكهوه ئه‌م����ه‌ش ئه‌بێت����ه هۆی ئهوهی كه كاربكاته س����ه‌ر خوێنبه‌رو هه‌س����ته‌وه‌ره‌كانی ئ����هو ش����وێنه‌و خوێن به‌باش����ی بۆ ئهو شوێنه دابین ناكات‌و ئه‌م����ه‌ش ئه‌بێته هۆی ئهوهی كه كه‌سه‌كه هه‌س����ت به‌هیچ چێژێك نه‌كات .هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ی ش����ه‌كره‌ی كۆنترۆڵنه‌كراوی����ان هه‌ی����ه توش����ی هه‌وكردن����ی به‌رده‌وام����ی كۆئه‌ندامی زاوزێ‌‌و می����زه‌ڕۆ ده‌بن ئه‌مه‌ش ئه‌بێته هۆی ئهوهی كه‌سه‌كه ئهو شوێنانه‌ی وش����ك بێ����ت‌و له‌كات����ی جوتبونیش هه‌س����ت به‌ئازاربكات‌و دوباره هه‌ست به‌هیچ ئاره‌زویه‌كی سێكس����ی نه‌كات. هۆكارێك����ی تری����ش ئهوهی����ه كه ئهو كه‌سانه‌ی ش����ه‌كره‌یان هه‌یه هه‌ندێجار برین له‌جه‌س����ته‌یان دروس����ت ببێت ئه‌مه‌ش ببێته هۆی ئهوهی كه ژنه‌كه ح����ه‌ز ن����ه‌كات ره‌گ����ه‌زی به‌رامبه‌ری بیبینێت‌و هه‌وڵی خۆبه‌دورگرتن بدات.
ی چیی ه ی ه���ۆكار ب���ۆ ئ���هوهی بزان ی شتی قورس هه‌ڵگرتن ی ی ههیهو چۆن چاره‌سه‌ر پش���ت ئازار ی ئهو ئازاره ده‌كه‌یت پزیش���كانی بوار ی زۆرجار له‌ئه‌نجامی هه‌ڵگرتنی شتێك بڕب���ڕه ی ی پش���ت‌و ئێس���ك ئاماژه‌یان قورس توشی ئازارێك ده‌بین به‌تایبه‌ت به‌چه‌ن���د جۆرێكی پشتئێش��� ه كردوهو كاتێ���ك س���ه‌رت به‌رزده‌كه‌یت���هوه ێ چاره‌س���ه‌ر هه‌ند ی س���ه‌ره‌تاییان بۆ ئازاره‌كه‌ت بۆ دروست ده‌بێت ،ئه‌مه‌ش دۆزیوه‌ته‌وه ،له‌وانه: ی ك ه شتی قورست نیشانه‌یه‌ك ه بۆ ئهوه
ئازارێك لهدوای دانیشتنێكی زۆر هه‌ندێجار ئهو ئازاره كاتێك دروست ی زۆر داده‌نیش���یت ده‌بێت ك ه ماوه‌یه‌ك ی چ كاركردن به‌ه���ه‌ر هۆیه‌ك بێت ،ئید ی بێت له‌فه‌رمانگه‌یه‌ك یان هه‌رشوێنێك ی تر ،بۆیه باش���تروایه بۆ كه‌مكردنه‌وه ئهو ئازاره هه‌س���تیت چه‌ند راهێنانێك بكه‌ی���ت له‌وان���ه رێك���ردن به‌پێ یان ی تر. مه‌له‌كردن یان هه‌ر وه‌رزشێك چه‌ند تێبینییه‌ك ی پشتئێش���ه‌ك ه ئهو گه‌ر هاتو هۆكار خااڵنه‌ی س���هرهوه نه‌بو ئه‌وا پێویست ه ی تایبه‌ت بكرێت. ی پزیش���ك س���ه‌ردان ی هه‌روه‌ها پێویس���ته بۆ كه‌مكردنه‌وه ی پش���ت چه‌ند ی ه���ه‌ر ئازارێك رودان��� خاڵێك جێبه‌جێ بكه‌ین .له‌وان ه پێویست ه قاڵدرم ه به‌كاربهێنیت نه‌ك مه‌سعه‌د بۆ س���ه‌ركه‌وتن ،هه‌روه‌ها رێكردن به‌پێ‌‌و ی به‌رده‌وام‌و هه‌روه‌ها هه‌ر كاتێ جوڵ���ه ی قورس هه‌ڵده‌گریت پێویست ه ش���تێك هه‌ردو ده‌ستت به‌كاربهێنی.
15
نه‌شته‌ر د.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت
ستەمی پۆزەتیڤیزم جارێکی تر سیستمی سەقەتی تەندروستی رۆڵەیەک���ی ٣س���ااڵنی ئ���ەم میللەتەو دانیشتوی قەاڵدزێی کردە قوربانی .ئەم کارەس���اتە تازەیە ،الزۆ س���ەالمی پێنج س���ااڵنمان دەهێنێت���ەوە یاد ک���ە تەنها بۆ ئەوەی پس���ولەی چون���ە ژورەوەی پ���ێ نەبو بۆ نەخۆش���خانە ،پۆلیس���ی ب���ەردەرگا ڕێگ���ەی پێنەدا چارەس���ەر وەربگرێت‌و گیانی لەدەس���تدا .هەروەها ک���ەژاوە عەبدولباقیش���مان دەهێنێتەوە یاد ک���ە بەه���ۆی تاک���ە دەرزییەکەوە گیان���ی لەدەس���تداو ژیان���ی کوڕپەڵە شیرەخۆرەکەی‌و سێ منداڵەکەی تری‌و هاوس���ەرەکەیان بۆ تاهەتایە لێتاڵکرد. گەورەیی ئەو کارەس���اتانەی سەرەوە، دەبێت ڕامانچەڵەکێنێت‌و بمانتۆقێنێت‌و خەومان ل���ێ حەرام بکات ب���ۆ ئەوەی بەدوای هۆکارو پاڵنەرەکانی ڕودانی ئەم کۆس���تانەدا بگەڕێین .هۆکارەکانی ئەم کارەس���اتانە لەهەڵکۆڵینێکی سەرەتایی کاردانەوەکانی بەرپرس���انی تەندروستی بەرامبەریان دەردەکەوێت. بەرپرس���ەکانی لەکاردان���ەوەی تەندروس���تی بەرامب���ەر بەزۆرێ���ک لەو کوش���تارانەی سیستمەکەیان (بەکەرتی تایبەت‌و کەرتی گشتییەوە) بەرپایکردوە دژی هاواڵتیان ،کۆمەڵێک وەاڵم‌و عوزری لەقوتوک���راو ئامادەی���ە بۆ داخس���تنی دەمی هاواڵتی���ان‌و کپکردن���ەوەی هەر دەنگێکی ڕەخنەو ناڕەزایی بەرامبەر بەو تاوانان���ە .یەکێک لەو کاردانەوەو وەاڵمە لەقوتکراوانەی زۆرجار گوێمان لێدەبێت، ئەوەیە ک���ە گوایە مردنی ئەو هاواڵتیانە هیچ نییە جگە لەبەش���ێک لەڕێژەیەکی ئاس���ایی م���ردن ک���ە چاوەڕوانکراوەو لەهەمو جیهاندا ه���ەر وایە .بەمانایەکی تر ،دەبێت هاواڵتیان ئەوەندە بەدگومان نەبن لەبەرامبەر سیستمەکەو هەڵەکردنی سیستمەکە نەکەنە ئەگەر ،چونکە مردنی چەند هاواڵتییەک چاوەڕوانکراوەو وەکو بەرپرسانی تەندروس���تی خۆیان دەڵێن "بەپێی ستانداردە جیهانییەکان ڕێژەی ،%......م���ردن لەنەخۆش���خانەکاندا ئاساییە". ئەم ئارگومێنت���ە الوازو دژ بەمرۆڤە، لەبەرامب���ەر کەمتری���ن دژە ئارگومێنتدا ه���ەرەس دەهێنێ���ت‌و خ���ۆی ناگرێت. بەرپرس���ێکی تەندروس���تی چ���ۆن بوار بەخ���ۆی دەدات ،مردن���ی منداڵێکی ٣ سااڵن ،ئاوەها بەسادەیی یەکسان بکات بەکۆمەڵێ���ک ژمارەو ڕێژەی س���ەدیی. گریمان ئەو بەرپرسە دڵرەقە ،قەناعەتی بەئێمەی هاواڵتی کرد ،کە مردنی سکااڵو الزۆو کەژاوە ..هتد بەشێکن لەڕێژەیەکی نەگۆڕی س���ەدیی کە وەک���و ئەو ناوی دەنێت "س���تانداردێکی" جیهانییە ،ئایا چۆن ئەو بەرپرس���ە دەتوانێت قەناعەت بەدایک‌و باوکی سکااڵو الزۆو منداڵەکانی کەژاوە بهێنێت؟. لەبنەڕەت���دا ،ئ���ەم ئەرگومێنتە دژە مرۆڤ‌و دڵرەقەی بەرپرسانی تەندروستی دەرکەوت���ی دۆگمایەک���ی فیک���ری‌و <زانستی>یە کە بەمانا فەلسەفییەکەی پێیدەگوترێ���ت <پۆزەتیڤی���زم> .ئەم دۆگماو ئایدۆلۆژیایە دنیا دابەش���دەکاتە سەر کۆمەڵێک ژمارەو ڕێژەو حەقیقەتی نەگۆڕ .ب���ەم تێگەیش���تنە ئایدۆلۆژییە بێت ،م���رۆڤ لەن���او جیهانێکدا دەژیت ک���ە ناتوانێ���ت بیگۆڕێت‌و دەس���ەاڵتی بەس���ەر ژمارەو ڕێژەو حەقیقەتەکانیدا ناشکێت‌و دەبێت پاس���ڤانە ملکەچکات بۆ ئ���ەو حەقیقەتانەو خ���ۆی بەخەونی گۆڕانکارییەوە نەخەڵەتێنێت. پۆزەتیڤزم لەهیچ شوێنێکی کۆمەڵگای ئێمە خۆی ب���ەو چاوقایمییە دەرناخات کە لەسیستمی تەندروستی هەیە .جگە لەوەی بەرپرسانی تەندروستی قەناعەتی تەواویان بەو <بیدع���ە> ئایدۆلۆژییەی پۆزەتڤیزم هەیە ،هاوکات زۆر بەسەلیقەوە بۆ بەرژەوەندیی���ە تایبەتەکانی خۆیان‌و دەربازبونیان لەهەر بەرپرس���یارێتییەک بەکاریدەهێنن .ئەگەر مردنی سکااڵ تەنها مردنێکی <پێویس���ت> بێت بۆ ئەوەی ژمارەو ڕێژەکانی ئەوان ڕاست دەربچن، ئیتر بۆچی گومان دروس���تبکەین لەسەر بەرپرسیارێتی ئەوان لەگیانلەدەستدانی رۆڵەکانمان؟! پۆزەتیڤزم س���ەر بەچەند سەدەیەکی پێ���ش ئێس���تایەو ب���ۆ ئ���ەم جیهان���ە هەمەگوت���ارو هەمەج���ۆرو هەمەالیەنە ناش���ێت .جیهانێکی پڕ لەوردە ڕاستی‌و وردە گوت���اری وەکو ئ���ەوەی خۆمان، ناکرێ���ت لەکۆمەڵێ���ک ژم���ارەو ڕێژەو ستانداردا کورتبکرێتەوە .ژمارەو ڕێژەو ستانداردەکان گرنگن بۆ تێگەیشتن لەم جیهان���ە ئاڵۆزە ،بەاڵم لەس���کااڵو الزۆو کەژاوەکان گرنگترو پیرۆزتر نین.
16
xwenden.awene@gmail.com
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
كامێرا ی چاودێری ی خوێندنگاكان واقیع ی ره‌وش ی گه‌نجانه" به‌ڕێوه‌به‌رێك "به‌دانانی كامێرا ،بێ كێشه‌یی سه‌رپۆشكراومان دروستكرد" مه‌ڵبه‌ندی سلێمانی وتی"به‌هیچ جۆرێك له‌گه‌ڵ دانانی كامێرای پۆلدا نین‌و ده‌ب ێ مامۆس���تا كۆنترۆڵی ته‌واوه‌ت���ی پۆلی له‌ده‌س���تدا بمێنێت‌و مامۆستا خۆی ئهو توانایه‌ی ههیهو كه‌س���ایه‌تی مامۆس���تا چاودێری���ی وای پێویس���ت نیی���ه" هه‌ر ل���هم باره‌یه‌وه توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی، هیوا س���ه‌ید س���اڵح وتی"ده‌ب���ێ تاكه ئام���رازی كۆنترۆڵ���ی پۆل���ی خوێندن مامۆس���تا‌و كه‌س���ایه‌تییه‌كه‌ی‌‌و ئاستی رۆش���نبیری‌‌و رێزه‌كه‌ی بێ نه‌ك كامێرا" الی خۆش���ییه‌وه م .ئاوات به‌ڕێوه‌به‌ری ئاماده‌یی ئه‌حمه‌دی خانی وتی"شتێكی خراپ نییه كه له‌پۆلیش كامێرا دابنرێ، مامۆستای خه‌مس���ارد ناهێڵێ‌‌و هه‌ندێ خوێندكاری تێكده‌ر‌و خراپیش ئاش���كرا ده‌كات " ئهو به‌ڕێوه‌به‌ره باس���ی ئه‌وه‌شی كرد ك���ه دوای دانانی كامێ���را له‌گۆڕه‌پان‌و راڕه‌وه‌كان ژاوه‌ژاوه‌و جوڵه‌و ده‌ستبازی ده‌چێت���ه پۆله‌كان بۆیه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دایه له‌وێش دابنرێ.
ئا :عه‌باس ره‌سوڵ ماوه‌ی ساڵێكه به‌شێكی زۆری خوێندنگا ئاماده‌ییه‌كانی سنور ی په‌روه‌رده‌ی سلێمانی بۆ كۆنترۆلی خوێندگاكانیان كامێرای چاودێریی به‌كارده‌هێنن‌و به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی مه‌ڵبه‌ندی سلێمانیش ده‌ڵێ "ئێمه پشتیوانی لێده‌كه‌ین‌و له‌گه‌ڵیداین" و توێژه‌رێكی خوێندنگاش به‌ئامرازی "كه‌بت‌و چه‌پاندن"ی داده‌نێ. هه‌رچی بكه‌ی كامێرا دیاره ئاماده‌ی���ی ئه‌حمه‌دی خان���ی كوڕان كه نزیكتری���ن خوێندن���گای ئاماده‌ییه له‌په‌روه‌رده‌ی سلێمانییه‌وه یه‌كێكه لهو خوێندنگایان���هی كه ئه‌مس���اڵ "ناچار" سیستمی كامێرایان داناوه بۆ چاودێریی ره‌وش���ی خوێندنگاك���هو كه‌مكردنه‌وه‌ی كێش���ه‌كانیان‌و به 12كامێرا چاودێریی گۆڕه‌پ���ان‌و ب���ه‌رده‌رگاو هۆڵ���ی یاری تێنس‌و راڕه‌وه س���ه‌ره‌كییه‌كان‌و راڕه‌وی ته‌والێته‌كان ده‌ك���رێو م .ئاوات حه‌مه سه‌عدون به‌ڕێوه‌به‌ری خوێندنگاكه‌ش باس لهوه ده‌كات كه ناچاربون به‌كاریبهێنن‌و سودیش���یان لێوه‌رگرت���وهو تاڕاده‌یه‌كی زۆر كێشه‌یان نه‌ماوه ،ده‌رباره‌ی دانانی كامێرا ل���ه‌راڕه‌وی ته‌والێته‌كان م .ئاوات وتی"له‌به‌رئه‌وه‌ی دهرهوهی ته‌والێته‌كان پیس ده‌كرا‌و به‌مه‌به‌ستی پاك راگرتنی راڕه‌وه‌كه‌‌و به‌رگرتن له‌پیسی‌‌و نه‌خۆشی ئه‌وه‌شمان به‌ناچاری دانا"
كێشه‌مان كه‌مبۆته‌وه"
الیه‌نه خراپه‌كانی به‌ڕای م.هیوا س���ه‌ید ساڵح توێژه‌ر ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی له‌قوتابخان���هی ش���ه‌هید به‌ختی���ار له‌پ���ه‌روه‌رده‌ی ش���اره‌زور، هه‌رزه‌كاری كۆمه‌ڵگای ئێمه ئه‌ندازه‌یه‌كی زۆر وزهو جوڵه‌ی خ���راپ‌و كه‌مێ ورده شه‌ڕانگێزیشی هه‌یه كه پێویسته خاڵی ببێته‌وه‌‌و قوتابخانه‌ش شوێنێكی باشه‌‌و الیه‌نه باشه‌كانی به‌كارهێنانی له‌رابردوشدا هه‌ر قوتابخانه شوێنی ئهو به‌وته‌ی مامۆستا ئاوات حه‌مه سه‌عدون خاڵیبونه‌وه‌یه بوه ،هه‌روه‌ها م .ئاوات به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئاماده‌ی���ی ئه‌حمه‌دی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئاماده‌یی ئه‌حمه‌دی خانی له‌شاری سلێمانی ،الیه‌نه باشه‌كانی ئهو خان���ی ڕای وای���ه كه ئهو جوڵ���هو وزه كامێرایه ئه‌وه‌یه كه به‌شێكی هه‌ره‌زۆری زۆرهی گه‌نج���ان‌و ه���ه‌رزه‌كاران ئه‌گه‌ر كێش���ه‌كان كۆتایی پێدێنێ‌‌و خوێندكار له‌قوتابخانه‌ش رێ���گای لێبگیرێ له‌هه‌ر جوڵه‌ی نه‌شیاو‌و ناڕێكی كهمدهبێتهوهو شوێنێكی تربێ ده‌بێ خاڵیبكرێته‌وه. ئی���داره ده‌توان���ێ به‌جارێ���ك ئ���اگای ناچارین كامێرا دابنێین له‌هه‌رچ���وار ال‌و گۆڕه‌پ���ان‌و راڕه‌وه‌كانی هه‌ریه‌ك���ه ل���هو خوێندنگایان���هی كه قوتابخانه‌ك���هی بێ���ت‌و كه‌ره‌س���ه‌كانی قوتابخانه ناشكێندرێن‌و به‌ئه‌ندازه‌یه‌كی كامێرای���ان داناوه ب���اس له‌ناچاربونیان زۆری���ش پ���اك‌و خاوێن���ی خوێندن���گا ده‌ك���هنو ئه‌م���ه به‌باش���تر ده‌زان���ن ده‌پارێزرێ���ت ،ده‌رب���اره‌ی ئاس���تی له‌وه‌ی هه‌ر روداوێك روبدات‌و كێش���هو كه‌مبون���هوهی ئهو كێش���انه م .ئاوات به‌رپرس���یاری گه‌وره‌تر بۆ مامۆستایان‌و وتی "له‌وه‌ته‌ی كامێرامان داناوه %100ی خوێندكاران دروس���ت ب���كات ،م.ئاوات
خه‌ڵكی كامێرایان قبوڵه م.ئ���اوات به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئاماده‌ی���ی ئه‌حمه‌دی خانی وتی "دوای هه‌مو شتێك كامێرا لهم س���ه‌رده‌مه‌دا زۆر به‌كاردێت‌و خه‌ڵكی���ش قبوڵیانه" باس���ی كامێرای ماركێ���ت‌و هاتوچۆش���ی كرد ك���ه بۆته به‌ش���ێك له‌پێداویستییه‌كانی سه‌رده‌م ، وتیشی "ئێمه له‌سه‌رده‌مێكی خراپداین‌و پ���ه‌روه‌رده‌ی خێزانیش���مان به‌ه���ۆی بارودۆخی ژیان‌و هێرش���ی ته‌كنه‌لۆجیا الوازب���وه بۆی���ه هه‌رده‌ب���ێ به‌هه‌م���ان ته‌كنه‌لۆجیا ژیان���ی كۆنترۆڵبكرێته‌وه، كاتێ���ك ده‌س���تبه‌رداری پ���ه‌روه‌رده‌و ویژدان ده‌بین ده‌بێ به‌كامێرا ویژدانێكی ده‌ستكرد‌و ساخته‌ی بۆ دروستبكه‌یت"
به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئاماده‌یی ئه‌حمه‌دی خانی لهم باره‌یه‌وه وتی"هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌تدا بوار ی په‌روه‌رده‌ی واڵته‌كه‌م���ان كه‌لێنی زۆری تێدایه‌و %40ی كۆنت���رۆڵ نهكراوهو ئهو ته‌مه‌نه‌ش كه الی ئێمه خوێندكارن كاتی ده‌ركه‌وتنی سیفه‌ته دوه‌مییه‌كانه‌‌و وزهو هه‌ڵپه‌یه‌ك���ی زۆر لهو ته‌مه‌ن���ه‌دا ههیهو خوێندنی���ش به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئیلقائ���یو ته‌قلیدیی���هو خواس���ته ده‌رونییه‌كان���ی خوێن���دكار تێرناكات‌و خوێندكار ده‌زانێ كه خوێندنگا خه‌ونه هه‌مجۆره‌كانی ئهو به‌دی ناهێن���ێ" هه‌روه‌ها ئهو به‌ڕێوبه‌ره باسی پێداویس���تی هۆڵه‌كانی وه‌رزش‌و ش���انۆ‌و تاقیگه‌ی هونه‌ر‌و كافتریای كرد كه هه‌ریه‌كه‌یان وزه‌ی كۆمه‌ڵه گه‌نجێك كپ ده‌كاته‌وه‌‌و خه‌ونه‌كانیش���یان به‌دی مۆڵه‌ت پێدراوه ده‌هێنێ ،به‌اڵم به‌ڕای م .ئاوات "خوێندن م.كه‌مال نوری به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی ته‌نه���ا ته‌قلیدی‌‌و ئیلقائییه‌و مامۆس���تا س���ه‌رداری پۆله‌‌و بابه‌تی وشك‌و تیۆری مه‌ڵبه‌ندی س���لێمانی ده‌رباره‌ی الیه‌نی یاسایی به‌كارهێنانی كامێرا بۆ چاودێریی ده‌خوێنرێ" خوێندن���گا به‌ئاوێن���هی وت"فه‌رمان���ی وهزارهت نییهو مه‌رج نییه هه‌مو شتێك نابێ پۆل كامێرای تێدابێ ده‌رب���اره‌ی به‌كارهێنان���ی كامێ���رای ئیعاز‌و فه‌رمان���ی وه‌زاره‌تی بوێت ،ئێمه چاودێری���ی بۆ ن���او پۆله‌كانی خوێندن ،وه‌كو په‌روه‌رده س���ه‌اڵحیه‌تی ئه‌وه‌مان م.كه‌مال نوری به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی هه‌یه هه‌رشتێك بزانین له‌خزمه‌تی باش
كامێرا ویژدانێكی ساخته‌و ده‌ستكرده ،له‌به‌ر كامێرا جوان‌و به‌ڕێزین به‌ڕێوه‌چون���ی پرۆس���هی په‌روه‌رده‌دایه ب���ه‌كاری ده‌هێنین" هه‌روه‌ها مامۆس���تا كه‌مال نوری باس���ی ئه‌وه‌ش���ی كرد كه ئ���ه‌وان ئه‌ندازه‌یه‌ك سه‌اڵحیه‌تیش���یان داوه به‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری قوتابخانه‌كان هه‌ر ج���ۆره ئیجرائ���ات‌و رێو ش���وێنێك كه قوتابخانه‌كانی پێ تۆكمه‌‌و باش بكرێت وتیش���ی "جگه له‌به‌كارهێنان���ی بۆ ناو پۆل‌و ش���وێنه نه‌ش���یاوه‌كان ،ئاساییه كامێرا به‌كاربێت‌و به‌ڕێوه‌به‌ر به‌شێوه‌یه‌ك كۆنترۆڵی كێشه‌كان بكات‌و نه‌هێڵێ زیان به‌پرۆسه‌ی په‌روه‌رده بگات" له‌پاره‌ی حانوت كامێرا ده‌كڕن به‌ڕێوه‌به‌ری پ���ه‌روه‌رده‌ی مه‌ڵبه‌ند ی ده‌رب���اره‌ی دابینكردنی ئ���هو كامێرایانه وتی"پش���تگیری ه���ه‌ر خوێندنگای���ه‌ك ده‌كه‌ین كه به‌كاریبهێنێ‌‌و خۆیان ده‌توان له‌پاره‌ی حانوت بیكڕن‌و ئێمه‌ش ئه‌گه‌ر بتوانین یارمه‌تییان ده‌ده‌ین ،به‌ڕێوه‌به‌ری ئاماده‌یی ئه‌حم���ه‌دی خانیش ئاماژهی ب���هوه كرد كه ئه‌وان به‌پ���اره‌ی حانوت ئهو سیس���تمه‌یان كڕیوه‌‌و دامه‌زراندوه‌‌و به‌هه‌موی 3ملیۆن‌و 251ه���ه‌زار دیناری تێچوه.
وه‌اڵمی 443خوێندكاری ماسته‌رو دكتۆرای زانكۆكانی دهرهوه بۆ رونكردنه‌وه‌ی وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ له‌باره‌ی داواكارییه‌كانمانه‌‌و‌ه به‌ڕێزان: سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران وه‌زیری خوێندنی بااڵو توێژینه‌وه‌ی زانستی وه‌زیری دارایی‌و ئابووری لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌و خوێندنی بااڵ رای گشتیو ده‌زگاكانی راگه‌یاندن وهزارهت���ی خوێندنی ب���ااڵی هه‌رێم، ل��� ه 3نیس���انی 2013داو ل���ه رێگه‌ی راگه‌یاندنی وه‌زاره‌ته‌وه رونكردنه‌وه‌یه‌كی باڵوكردوه‌ت���هوه ،س���ه‌باره‌ت ب���ه دوا یاداش���تی فه‌رمانبه‌ران���ی مۆڵه‌تدراوی خوێندن ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت ،كه داوای جێبه‌جێكردن���ی رێنمایی ژماره 165ی حكومه‌تی ناوه‌ن���دیو رینمایی دارایی ژماره 11ی حكومه‌ت���ی هه‌رێم ده‌كه‌ن كه په‌یوه‌سته به‌مافه داراییه‌كانیانه‌وه. رونكردنه‌وه‌كه‌ی وهزارهت ،له‌به‌شێكیدا جه‌خت له‌سه‌ر جێبه‌جێكردنی رێنماییه‌كه ده‌كات���هوهو لێدوانه‌كان���ی پێش���تری وه‌زیری خوێندنی بااڵ له‌باره‌ی "نه‌بونی ئیلتیزامی قانونی به‌رانبه‌ر به‌م داوایه" راس���ت ده‌كاته‌وه ،ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێكی باش‌و پۆزه‌تیڤه ،ب���ه‌اڵم بهداخهوه له بڕگه‌كانیتری رونكردنه‌وه‌كه‌دا كۆمه‌ڵێك هه‌ڵه ه���هنو ئێمه‌ش به‌م س���ه‌رنجانه وه‌اڵم���ی وهزارهت ده‌ده‌ین���هوه كه لهم بواره‌دا وه‌كو نوێنه‌ری حكومه‌ت له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا قسه‌ی كردوه: · بهداخهوه وهزارهت له‌راستكردنه‌وه‌ی هه‌ڵ���هی حۆی���دا دیس���ان كه‌وتوه‌ته هه‌ڵه‌وه‌و ده‌یه‌وێت ئهوه پیش���انی رای
گش���تی بدات كه یاداش���ته‌كانی ئێمه لهالی���هن تاكه كه‌س���ێكه‌وه نوس���راوه له‌كاتێكدا هه‌ر یاداش���تێكی ئێمه ناوی سیانی نزیكه‌ی 400خوێندكاری له‌گه‌ڵدا هاوپێچه‌و پێش‌باڵوكردنه‌وه چه‌ندینجار تاوت���وێ ده‌كرێت‌و له‌گروپ���ه تایبه‌ت‌و داخراوه ئه‌له‌كترۆنییه‌كانی خوێندكاران داده‌نرێ���ت‌و ده‌س���تكاریی ده‌كرێت تا ده‌گاته داڕشتنی كۆتایی .خۆشبه‌ختانه ه���ه‌ر ل���ه‌دوای ئ���هم تۆمه‌تباركردنه‌ی وهزارهت���هوه ،وه‌ك���و په‌رچه‌كردارێك به‌رانب���ه‌ر ب���هم تۆمه‌ت���ه چه‌ندی���ن خوێندكاریتری كور له‌زانكۆكانی دهرهوه كه هه‌مان كێشه‌یان هه‌یه ،ناوی خۆیان بۆ یاداش���ته ناڕه‌زایی ئامێزه‌‌كانی ئێمه زیادك���ردوهو بۆ دڵنیایی زیاتریش ئێمه سه‌رجه‌م ئهو ناوانه به‌زانیاریی ته‌واوه‌وه له‌گ���هڵ ئه‌م وه‌اڵم���ه‌دا هاوپێچ ئه‌كه‌ین وهزارهت���ی خوێندن���ی بااڵ ب���ێ منه‌ت بێت له‌به‌راوردك���ردن‌و به‌دواداچونیان‌و تكای���ه ئه‌گه‌ر ئه‌م���ه پاس���اوتانه بۆ فه‌رامۆش���كردنمان ئهوه به‌هه‌ڵوێستی خۆتاندا بچنه‌وه. · وهزارهت���ی خوێندن���ی ب���ااڵ وه‌بیرمانده‌هێنێته‌وه كه رێنمایی ژماره 165ی تایبه‌ت به چاككردنی موچه‌ی مۆڵه‌تدراوانی خوێن���دن‌و خه‌رجكردنی كرێی فڕۆك���هو خه‌رجیتری خوێندن له رێكه‌وت���ی 2011/6/25ل���ه وه‌قائیعی عێراقی���دا ب�ڵ�او كراوه‌ت���هوه ،دوات���ر ئه‌نجومه‌نی وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ له ( )٢٠١٣/١/١٣بڕی���اری لێداوه‌‌و دواتر فه‌رمان���ی وه‌زاری ژماره (نووس���ینگه )١٦٧/ی ل���ه ( )٢٠١٣/١/٢٢پ���ێ
ته‌خته سپی
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
هۆكاره‌كان ی پشته‌وه ی جێبه‌جێكردن ی سیستم ی نوێ مه‌ریوان سه‌الح حیلمی
"كردارمان ده‌وێت نه‌ك قسه"
ده‌رچووه ب���ه واژۆی جه‌نابی وه‌زیر بۆ جێبه‌جێك���ردن .ئه‌گه‌ر س���ه‌رنجبده‌ین نێوان���ی ئهو دوو به‌رواره‌ی س���هرهوه. زیات���ره له دوو س���اڵ كه‌چی هێش���تا فه‌رمانه‌كه هه‌ر مه‌ره‌كه‌بی سه‌ر كاغه‌زه ؟! .جگه ل���ه‌وه‌ش وه‌زاره‌تی دارایی له 2ـ 10ـ 2012خوێندنی بااڵی راسپاردووه كه راسپارده ده‌ربكه‌ن له‌سه‌ر چۆنییه‌تی جێبه‌جێكردن���ی رێنمای���ی 11كه‌چی تائێستا ئهو راسپارده‌یان ده‌رنه‌كردوه‌و ئه‌مه‌ش جێگه‌ی داخه‌و ئه‌م حاڵه‌ته‌ش بۆ هه‌موو وه‌زاره‌ته‌كانیتری په‌یوه‌ندیدار هه‌ر راس���ته چونكه كاری ئه‌وانیش���ه هه‌نگاو بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌م رێنماییه هه‌ڵگ���رن كه‌چ���ی هی���چ هه‌نگاوێكی به‌رچاویان نییه. · زۆر س���ەیرە! وەزارەتی خویندنی ب���ااڵ ك���ه به‌سس���تی كار ئ���ه‌كات له‌جێبه‌جێكردنی رێنمایی 165لەجیاتی داوای لێبوردن چاالكیەكانی خۆی باس دەكات ـ به‌شی زۆریان ئه‌ركی ئاسایی‌و یاس���ایی خۆیه‌تی ـ ! ئەگ���ەر هەموو گرفتی ئەوەبیت ناوی قوتابیان نەزانیت ئەوا زۆر ئاسانە نوس���راوێك بكات بۆ س���ەرجەم وەزارەتەكانیتری حكومەت داوای ناوی فەرمانبەرو مامۆس���تایانی مۆلەتدراوی خوێن���دن ،بكات به‌زوترین كات ناوەكانی بەدروس���تی پێده‌گات‌و ئه‌م هه‌موو ده‌ستی ده‌ستییه‌ی پێویست نییه .ئه‌گه‌ریش ئه‌مه‌یان پێ ناكرێت با په‌ڕۆیه‌ك له‌به‌غ���دا دادڕن كه له‌رێگای فۆرمی ئه‌له‌كترۆنییه‌وه‌و به‌بێ كێش���ه ئهو رێنماییه جێبه‌جێ ده‌كات .كێ بڕوا ب���هوه ده‌كات ئێمه كه‌له واڵتی چینه‌وه
خوێندن
له‌كۆتایی���دا ئێم���ه له‌وه‌زاره‌ت���ی خوێندن���ی ب���ااڵو لهس���ه‌رجه‌م الیه‌ن ه په‌یوه‌ندیداره‌كانی حكومه‌ت ده‌پرسین ئاخ���ۆ جێبه‌جێكردن���ی رێنماییه‌ك كه هی���چ گرفتێكی یاس���ایی نه‌بێت بۆچی له كوردس���تان به‌و جۆره‌یه‌و له‌به‌غدای پڕ كێش���هی سیاس���یو ئه‌منی ساناو س���اده‌یه؟! له‌كاتێك���دا رێنماییه‌ك���ه په‌یوه‌س���ته به ژیان‌و ئاینده‌ی توێژێك ك���وردی فێرخ���وازه‌وه ك���ه له‌واڵتانی دهرهوهی كوردستان هه‌وڵی په‌ره‌پێدانی تواناو ئاس���تی خوێندنی���ان ده‌ده‌ن؟! هه‌روه‌ها هیوادارین وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵو حكومه‌تی هه‌رێم به‌گشتی واز لهم نه‌ریت���ه خراپه‌ی وه‌اڵمدانه‌وه‌و پاس���او هێنان���هوهو ده‌س���تی ده‌س���تیپێكردن بهێنن‌و كاری ج���دیو به‌په‌له بكه‌ن بۆ یارمه‌تیدانی ئه‌وانه‌ی له‌ده‌ره‌وه له‌سه‌ر ئه‌ركی خۆیان ده‌ستیان داوه‌ته خوێندن بۆ ئهوهی لهب���ه‌رده‌م باڵیۆزخانه‌كانی عێراقدا س���كااڵی ن���ادادی حكومه‌تی هه‌رێم نه‌كه‌ن .له‌راس���تیدا ئێمه كردارو ئه‌نجاممان له‌وه‌زاره‌ته په‌یوه‌ندیداره‌كانی خوێندنی ب���ااڵو پ���ه‌روه‌رده‌و دارایی‌و پالندانان ئه‌وێت ن���ه‌ك كه‌ڵه‌كه‌كردنی نوس���راو رێنمایی‌و فۆرمی بێ به‌رهه‌م‌و كات كوژ‌و دوو ساڵه ئێمه به‌م فۆرمانه ده‌ستی ده‌ستیمان پێ ده‌كرێت‌و وه‌كو ش���اعیر ئه‌ڵێت ئه‌مانه هه‌موو قس���هی روتن‌و قسه‌ش ناچێته ناو گیرفانه‌وه.
تا قوبرس‌و میس���ر باڵوه‌م���ان كردوه لهم���اوه‌ی 48كاتژمێ���ردا توانیبێتمان ن���اوو زانیاریی ت���ه‌واوی زیاتر له 400 خوێندكار بۆ ئه‌م وه‌اڵم‌و هه‌ڵوێسته‌مان ك���ۆ بكه‌ین���هوه كه‌چ���ی "وهزارهت���ی خوێندنی ب���ااڵ"و حكومه‌تی هه‌رێم به‌و هه‌موو ئیمكانات‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ی هه‌یانه نه‌توانن لهماوهی دوو س���اڵدا زانیاری خوێندكاران���ی مۆڵه‌تدراوی خوێندن كۆ بكه‌ن���هوه؟! ئه‌گه‌ر وه‌زاره‌ت‌و حكومه‌ت به‌راست پێیان ناكرێت ئهو كاره بكه‌ن ئهوه ئێم���ه ئاماده‌ین ن���اوو زانیاریی‌و فه‌رمان���ی مۆڵه‌ت‌و هه‌م���وو به‌ڵگه‌كانی خوێن���دكاران لهم���اوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك���دا بخه‌ینه به‌رده‌س���تیان‌و تكایه با چیتر ئه‌مه نه‌كه‌نه پاساو بۆمان . · وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ بانگه‌شه‌ی ئ���هوه ده‌كات كه وه‌زی���ری خوێندنی بااڵ هه‌م���وو هه‌وڵه‌كانی خس���تۆته‌گه‌ڕ ب���ۆ ده‌س���ته‌به‌ركردنی بودج���هو پێداویس���تییه‌كانی جێبه‌جێكردنی ئه‌م بڕی���اره پێمان باش���ه وه‌بی���ری به‌ڕێز وه‌زی���ری خوێندنی ب���ااڵی بهێنینه‌وه ك���ه ل���ه بودج���هی 2011،2012،2013 حكومه‌تی ناوه‌ن���دی به‌غداد پاره‌ی بۆ ته‌رخانكردوه‌و حكومه‌تی هه‌رێمیش له %17به‌شه بودجه‌ی هه‌رێم ئهو پاره‌یه‌ی وه‌رگرت���ووه‌و چیتر پێویس���ت ناكات به‌دوای س���ه‌رچاوه‌یتردا بگه‌ڕێین .جگه له‌وه‌ش ئێمه له‌میانه‌ی به‌دواداچونماندا له‌وه‌زاره‌تی دارایی بۆمان ده‌ركه‌وتووه كه كێش���هی دارای���ی له‌جێبه‌جێكردنی تێبین���ی :ئه‌م یاداش���ته ن���اوو واژۆی رێنماییه‌كه‌دا نییه ،ئیتر نازانین بۆچی 443خوێن���دكاری ماس���ته‌رو دكتۆرای زانكۆكانی دهرهوهی له‌گه‌ڵدا هاوپێچه. ناچێته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه؟!.
س���وربونی وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده لهس���ه‌ر جێبه‌جێكردنی سیستم ی ن���وێ به‌تایبه‌ت تاقیكردنه‌وه‌كان‌و ئه‌ژماركردن���ی 30نمره بۆ قۆناغی دوان���زه‌ی ئاماده‌ی���ی ،ن���ه‌ك له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی خوێن���دكار نیه، به‌ڵك���و ئه‌وپ���ه‌ڕی زه‌ره‌ریه‌ت���ی، پرس���یار ئهوهی���ه :حیكمه‌ت���ی س���وربونی وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده لهس���ه‌ر ئ���هم ئه‌ژماركردنه چیه؟ ئه‌ڵبه‌ت���ه وهزارهت وه‌ك���و هه‌م���و جارێ���ك ده‌ڵێ���ت (ب���ۆ ئ���هوهی فش���ار لهس���ه‌ر 12ی ئاماده‌ی���ی چاره‌نوس���ی كه‌مبكه‌ین���هوهو خوێن���دكار نه‌به‌س���تینه‌وه به 21 س���ه‌عاتی تاقیكردنه‌وه‌كان���هوه).. خوێندكارانیش دو ش���تیان ده‌وێت (یه‌كه‌میان هه‌ردو وه‌رزه‌كه‌یان بۆ كۆبكرێت���هوه ،دوه‌میان 30نمره‌كه ئه‌ژمار نه‌كرێت) جارێ پێش هه‌مو شتێك ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له به‌رژه‌وه‌ندییه ئه‌وا خوێندكار به‌رژه‌وه‌ندی خۆی، خۆی ده‌یزانێت ،به‌اڵم من الم وایه مه‌سه‌له‌كه به‌رژه‌وه‌ندی خوێندكار نیه ،به‌ڵكو دو ش���ته :یه‌كه‌میان ئهوهی���ه به‌پێ���ی ئه‌م سیس���تمه نوێیه بێت ،ك���ه خوێندكار به‌یه‌ك خول���ی به‌كالۆری���ا چاره‌نوس���ی یه‌كالده‌بێته‌وه ،واته خولی دوه‌می نیه ،ئه‌وا لهو رێژه زۆرهی خوێندكار ب���ۆ 12ی ئاماده‌یی كه لهس���ه‌د ه���ه‌زار زیات���ره ،كه‌متری���ن كه‌س ده‌رده‌چێ���ت (وه‌زاره‌تی خوێندنی ب���ااڵش توان���ای وه‌رگرتنی 20بۆ 25هه‌زار كه‌سێكی هه‌یه)،هه‌روه‌ها هه‌ر مه‌س���ه‌له‌كه ده‌رچ���ون نیه، به‌ڵكو هێنانی نمره‌شه،لێره‌دا ترس له‌نه‌هێنانی نمره گرفتێكه هه‌میشه زۆرێك له‌خوێندكاران ده‌رسێك یان زیات���ر ده‌هێڵنه‌وه بۆ خولی دوه‌م، بۆ ئهوهی نمره‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندنی خۆیانیان بۆ ده‌ربكه‌وێت ،وهزارهت ئ���هم خولی دوه‌مه‌ی نه‌هێش���توه، كه‌وابێت لێره‌دا مه‌به‌ستێكی پێكا ئه‌ویش ئه‌وه‌یه :س���ااڵنه كه‌مترین خوێن���دكار ده‌نێرێت���ه زانك���ۆو په‌یمان���گاكان .دوه‌می���ان ئه‌وه‌یه كه وهزارهت���ی په‌روه‌رده ده‌یه‌وێت ئهو هه‌اڵوس���انه زۆرهی كه له‌سه‌ر خوێندن���ی ب���ااڵ ههیهو س���ااڵنه خۆپیش���اندان ده‌كرێت‌و هه‌زاره‌ها خوێندكار له‌هیچ ش���وێنێك ناویان نایه‌ته‌وه ،به‌پێی ئه‌م سیس���ته‌مه بێت ئه‌وا ئه‌م هه‌اڵوسانه نامێنێت‌و هه‌زاره‌ه���ا خوێن���دكار له‌قۆناغی ئاماده‌یی���دا گێژ ده‌خ���ۆن‌و نازانن چ���ی بك���هن ،به‌كورتیه‌ك���هی ئامانج���ی ده‌س���ه‌اڵت ئهوهی���ه 1ـ كه‌متری���ن خوێن���دكار ده‌نێرن بۆ زانكۆوپه‌یمانگا 2ـ خۆپیشاندان بۆ وه‌رگرتن له‌زانكۆوپه‌یمانگا نامێنێت ی���ان كه‌مده‌بێت���هوه 3ـ زۆربونی خوێندكار و ئهو هه‌اڵوس���انه‌ی كه هه‌یه له‌ئاماده‌ییدا په‌نگده‌خواته‌وه، تاوه‌كو نائومێ���د ده‌بێت‌و به‌دوای ئیش���ێكدا ده‌گه‌ڕێ���ت .ب���ه‌اڵم مه‌به‌سته‌كه‌ی من بۆ ره‌خنه‌گرتنی ئه‌م سیس���تمه ئه‌وه‌یه1ـ زۆرترین خوێن���دكار له‌زانك���ۆو په‌یمان���گا وه‌ربگیرێ���ن 2ـ خۆپیش���اندان ب���ه‌رده‌وام بێ���ت به‌مه‌به‌س���تی ناچاركردنی حكومه‌ت بۆكردنه‌وه‌ی زیاتری زانكۆوكۆلێ���ژو هاوكاتیش فش���ار لهس���ه‌ر حكوم���هت زیاتر ده‌كات بۆ دۆزینه‌وه‌ی كارو دانانی به‌رنامه‌وپالن بۆ دوای ته‌واوكردنی خوێندنی���ان ،چونك���ه ئێس���تا به‌رنامه‌وپالن نیه 3ـ ئهو هه‌اڵوسانه له‌قۆناغی ئاماده‌ییه‌وه بگوازرێته‌وه بۆ قۆناغی زانكۆ ،چونكه له‌قۆناغی زانكۆدا ئاستی هۆشیاری زیاتره بۆ داواكردنی مافه‌كان‌و تێگه‌یش���تن له‌واقی���ع‌و دواجاری���ش گۆڕین���ی واقیعه‌ك���ه‌ش .به‌كورتیه‌كه‌ی ئاش له‌خه‌یاڵێك‌و ئاشه‌وان له‌خه‌یاڵێكی تر،بۆیه س���ه‌یرم لێدێت كه ده‌ڵێن له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی خوێن���دكاره، س���ه‌یرم لێ دێت كه ده‌ڵێن بۆیان روننه‌كراوه‌ته‌وه!
کۆمەاڵیەتی
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
دوای القه‌كردنی حه‌وت منداڵ له‌الیه‌ن شۆفێرێكه‌وه
17
داوا ده‌كرێت شۆفێر‌ه گشتییه‌كان په‌روه‌رده بكرێن ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم باڵوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵی شۆفێرێك كه ده‌ستدرێژی سێكسی كردبوه سه‌ر حه‌وت قوتابی ،هاواڵتیانی سلێمانی توشی شۆككردو لهناو ناوه‌ندێكی فراوانی خه‌ڵكدا جه‌خت له‌سه‌ر ئهوه ده‌كرێته‌وه كه پێویسته حكومه‌ت سنورێك بۆ ئهو شۆفێرانه دابنێت، رۆشنبیر هه‌ڵكه‌وت عه‌بدواڵ كه پسپۆرێكی ئهو بواره‌یه ده‌ڵێت" ده‌بێت هه‌مو شۆفێرێكی گشتی له‌روی ئه‌خالقییه‌وه په‌روه‌رده بكرێت‌و حكومه‌ت كۆمه‌ڵێك یاساو رێسا ده‌ربكات بۆ شۆفێری گشتیو ئه‌وانیش ره‌چاوی بكه‌ن".
خه‌ڵكانێك هه‌ن ته‌كسیان ته‌نها بۆ بێئه‌خالقیی كڕیوه
ماوه‌یه‌كه مه‌سه‌له‌ی ده‌ستدرێژیكردنی سێكس����ی بۆ س����ه‌ر كچانی خوێندكار‌و بگ����ره مێردمندااڵنی����ش لهالی����هن شۆفێری گش����تییه‌وه( شۆفێری پاس‌و تاكس����ییه‌كان)هوه له‌كوردس����تان بوه له‌هه‌رێمی كوردستان تائێستا هیچ جیاوازییه‌ك لهنێوان شۆفێریكی تایبه‌ت‌و تاكسیدا به‌دی����ارده ،دوا روداویش ئهو هه‌واڵه‌ی هه‌فته‌ی رابردوی رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌ی بو بزانن ده‌یده‌نه ده‌ست كێ‌‌و لێپرسینهوه بۆ قوتابخانه‌و به‌ش����انازییه‌وه وتبوی " په‌یوه‌ندی سێكس����یم له‌گه‌ڵ چواریاندا كه باس لهوه ده‌كات شۆفێرێكی تاكسی له‌منداڵه‌كانیان بكه‌ن". ی پۆلیسی هاتوچۆی سلێمانی هه‌یه" ،ئه‌م چیرۆكه‌‌و چه‌ندان چیرۆكی وته‌بێژ ده‌ستدرێژی سێكی كردۆته سه‌ر حه‌وت منداڵ ،زۆرێك له‌ناوه‌نده رۆش����نبیری‌‌و مه‌ری����وان محه‌مه‌د س����ه‌باره‌ت به‌هه‌مان ت����ر رۆژان����ه له‌بازاڕه‌كانی ش����اره‌كانی یاس����اییه‌كان ئاماژه بۆ ئهوه ده‌كه‌ن كه روداو رایگه‌یاند "له‌یاس����ای س����زادانی كوردس����تاندا ده‌بیس����ترێت ،شۆفێری حكومه‌ت ئه‌م الیه‌نه‌ی فه‌رامۆش كردوهو عێراقی ئه‌گ����ه‌ر مامه‌ڵه‌یه‌كی نه‌ش����یاو وا هه‌یه (تاكس����ی) كڕیوه ته‌نها له‌به‌ر هیچ ئاوڕێك����ی لێنه‌داوه‌ت����هوهو له‌روی به‌رامبه‌ر سه‌رنش����ین بك����رێ ئیجرائاتی رابواردن‌و ( ئیس����تغاللی) سه‌رنش����ینه یاس����ایی به‌رامب����ه‌ر ئ����هو ش����ۆفێر‌ه ئافره‌ته‌كان. یاساییه‌وه رێكنه‌خراوه. پس����پۆری بواری هاتوچۆ‌و رێگاوبان، لهس����ه‌ر دوا په‌ره‌س����ه‌ندنی ئ����هو ده‌كرێت". دی����ارده‌ی ده‌س����تدرێژیكردنه س����ه‌ر رۆش����نبیر هه‌ڵكه‌وت عه‌بدواڵ ئاماژه بۆ ش����ۆفێره‌ی كه به‌گومان����ی القه‌كردنی حه‌وت منداڵ ده‌س����تگیركراوه وته‌بێژی خوێندكاران����ی ك����چ‌و هه‌ندێكجاری����ش ئهوه ده‌كات كه ڕاپرسی كراوه به‌شێوه‌ی پۆلیس����ی س����لێمانی نه‌قیب سه‌ركه‌وت مێردمن����داڵ له‌الیه‌ن ش����ۆفێری پاس‌و مه‌یدانی كه خه‌ڵكانێك ته‌نها ته‌كسیان ئه‌حمه‌د وتی " هێش����تا ئهو القه‌كردنه تاكسییه‌كانه‌وه دیارده‌یه‌كی به‌رفراوانه" ،بۆ كاری بێئه‌خالقیی كڕیوه". ئهو كه ش����اره‌زایی له‌سه‌ر سیسته‌می ساغنه‌بۆته‌وه ئهو ش����ۆفێری ته‌كسییه ب����ه‌اڵم كه‌متری����ن ژماره‌ی����ان میدیاكان ئین����كاری ده‌كات‌و ،كه‌س����یش نه‌هاتوه پێیده‌زان����نو ده‌چن����ه دادگاكان .هاتوچ����ۆی هه‌ندێ واڵت����ی ئه‌وروپاش هاواڵتییه‌ك����ی ش����ۆفێری به‌ته‌مه‌ن كه هه‌یه باس لهوه ده‌كات ئهو ش����ۆفێره‌ی سكااڵی له‌سه‌ر تۆماربكات". وته‌بێژی پۆلیسی س����لێمانی جه‌خت نه‌یویس����ت ناوی ئاشكرا بكرێت ،قسه‌ی پیشه‌ی گواستنه‌وه‌ی هاواڵتیانه ده‌بێت لهس����ه‌ر ئهوه ده‌كاته‌وه كه پێویس����ته هاوڕێیه‌كی شۆفێری گه‌نجی ده‌گێڕایه‌وه مۆڵه‌تی گش����تی هه‌بێت ،نه‌ك تایبه‌تی‌و ئ����هو دای����ك‌و باوكان����هی منداڵه‌كانیان كه باس ئهوهی بۆ كردوه به‌پاس����ه‌كه‌ی وتی " شۆفێری گشتی ئهو كه‌سه‌یه كه به‌شۆفێری گشتی ده‌نێرنه قوتابخانه " ژماره‌یه‌ك كچی دواناوه‌ندی ده‌گه‌یه‌نێت به‌رپرسیاریه‌تی نه‌فه‌ره‌كان هه‌ڵده‌گرێت‌و
نییه به‌شێوه‌یه‌كی پڕۆفیشناڵ ئۆتۆمبێله‌كه‌ی لێده‌خوڕێت ،سه‌رنشینه‌كانی خۆی توشی كێشه ناكات‌و ده‌بێت له‌ڕوی ئه‌خالقیاتی گشتییه‌وه په‌روه‌رده كرابێت". له‌درێ����ژه‌ی لێدوانه‌كه‌ی����دا هه‌ڵكه‌وت عه‌ب����دواڵ ده‌ڵێت "ش����ۆفێری ته‌كس����ی ده‌بێت فێری ئه‌خالقیاتی ده‌رونناس����یو كۆمه‌اڵیه‌ت����ی كرابێ����ت ب����ۆ ئ����هوهی له‌گ����هڵ نه‌فه‌ره‌كان����دا مامه‌ڵه ده‌رونی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی دروست بكات‌و تیایاندایه نه‌خۆشه ،په‌ككه‌وته‌یه، گه‌نجه ،منداڵه". ئهو پێیوای����ه یه‌كه‌مین مافی هاواڵتی به‌سه‌ر حكومڕانی ناوچه‌یه‌كه‌وه ئه‌وه‌یه كه ش����ۆفێر پ����ه‌روه‌رده ب����كات‌و فێری ئسوڵیاتی شۆفێری گشتی بكرێت ،واتا مۆڵه‌ته‌ك ه ئسوڵی بێت. هه‌روه‌ها وتی "ل����ه‌ڕوی ئه‌خالقییه‌وه پێویس����ته ئهو په‌روه‌رده‌كردنه جێگیر كرابێت ،كۆمه‌ڵێك یاساو رێسا له‌الیه‌ن
فۆتۆ :رێبه‌ر نه‌جم حكومه‌ت دانرابێت‌و ده‌درێته شۆفێر تا ره‌چاوی بكات" ،ئهو نمونه ده‌هێنێته‌وه‌‌و باس لهوه ده‌كات كاتێك نه‌فه‌رێك سوار ده‌بێ����ت نابێت جگه‌ره دابگیرس����ێنێت، نابێت ش����ۆفێره‌كه رادیۆكه به‌ویس����تی خۆی دابگیرسێنێت ،نابێت كاتێك ژن‌و پیاوێك ده‌بن ،ب����هزۆر پیاوه‌كه بهێنێته پێشه‌وه. هه‌ڵك����ه‌وت عه‌بدواڵ جه‌خت لهس����ه‌ر ئ����هوه ده‌كات����هوه ك����ه له‌هه‌رێم����ی كوردستان تائێس����تا هیچ جیاوازییه‌ك لهنێوان ش����ۆفێریكی تایبه‌ت‌و تاكسیدا نییه ،ته‌نه����ا ئهوهنده نه‌بێ����ت له‌كاتی تاقیكردنه‌وه‌ی مۆڵه‌ت وه‌رگرتندا ته‌نها چه‌ن����د پرس����یارێك زیاتر له‌ش����ۆفێری تاكس����ییه‌كان ده‌كرێن‌و له‌ڕوی ئه‌خالقی كۆمه‌اڵیه‌ت����یو ده‌رونییه‌وه پ����ه‌روه‌رده ناكرێن. ئ����هو پس����ۆره ب����اس ل����هوه ده‌كات ش����ۆفێره‌كان له‌كوردس����تاندا به‌پێ����ی
فیلمی سینه‌مایی()Bekasو چه‌ند خاڵێكی ره‌خنه‌یی ئوسامه ئه‌نوه‌ر س���ینه‌مای كوردی لهو چه‌ند فیلمه‌ی دوایی خه‌ریكه هه‌نگاو به‌ره‌و پێش���هوه ده‌نێ���ت ،به‌تایبه‌تی لهدوای���ن به‌رهه‌می ئه‌وجاره كه فیلمی سینه‌مایی (بێكه‌س) ب���و( ،بێك���ه‌س) وه‌ك الی زۆرێكم���ان ئاش���كرایه ده‌نگۆیه‌كی باش���ی نایه‌وه‌و بویه ه���ۆی نان���ی هه‌نگاوێك���ی گرنگ لهس���ینه‌مای ك���وردی و ده‌توان���م بڵێم له‌فیلمه كوردییه‌كان تائێس���تا زۆرترین بینه‌ری ههبوه ،هۆكاری ئه‌وه‌ش بۆ ئهوه ده‌گه‌رێنم���هوه كه ئ���هم فیلمه جیاوازتر له‌ه���ه‌ر به‌رهه‌مێك���ی تری پێش���وتری س���ینه‌مای كوردی چیرۆكێكی پته‌وترو ئامانجدارت���ری هه‌ب���وو تێكه‌ڵكردن���ی فیلمه‌كه له‌گه‌ڵ چه‌ند دیمه‌نێكی كۆمیدی و هه‌س���ت بزوێ���ن كه خاڵی س���ه‌ره‌كی سه‌رنجراكێش���بونی فیلمه‌ك���ه ب���و بۆ بینه‌ری كورد ،له‌گه‌ڵ به‌هێزی وێنه‌گرتنی فیلمه‌كه ده‌بێ ئه‌وه‌ش بڵێم كه به‌هێزی ج���ۆری وێنه‌گرتنه‌ك���ه به‌جۆرێك چێژی به‌بین���ه‌ر ده‌به‌خش���ی ،بینه‌رێ���ك ك���ه فیلمێك به‌دیقه‌یه‌كی به‌رزه‌وه سه‌یربكات به‌كوردی ،شتێكی نوێ و سه‌رنجراكێشه، چونكه بینه‌ری كورد فیلمی س���ینه‌مایی كوردی نه‌بینی���وه له‌وه‌وپێش بهوجۆره كوالیت���ی و جوان���ی له‌وێنه‌گرتن���ی، هه‌رچه‌ن���ده دور نه‌ب���و له‌هه‌ڵ���ه وه‌ك فیلمێكی سینه‌مایی بۆیه تێبینی هه‌ندێ خاڵمكرد تێیدا كه پێویس���ت بو باس���ی لێوه‌بك���رێ وه‌ك ره‌خن���هو له‌به‌رهه‌می داهاتودا دوب���اره نه‌بێت���هوه ،بێگومان ئه‌وه‌ش بۆ باشتركردنی سینه‌مای كوردی و به‌هێزتربونی به‌رهه‌مه‌كانی داهاتویه‌تی، زۆرێك له‌ره‌خنه‌گری فیلمه سینه‌ماییه‌كان له‌بنه‌مای چه‌ند خاڵێكه‌وه ره‌خنه ده‌گرن و لهس���ه‌ر فیلمه‌كان ده‌نوسن و بۆچونی خۆیان ده‌ڵێن ده‌رباره‌ی ،وه له‌دوایش���دا پۆلێن���ی ده‌كه‌ن كه ئایه لهس���ه‌ر چوار یان پێنج ئه‌س���تێره چه‌ند ده‌هێنێت كه ئه‌وه‌ش هۆكارێك���ی گه‌وره‌ی به‌هێزبونی س���ینه‌مای هۆڵیۆده ،لێ���ره‌وه ئێمه‌ش له‌بنه‌م���ای ئهو چه‌ند خاڵه‌وه ره‌خنه‌كان
ده‌خه‌ینه‌رو ،وه له‌پێشه‌وه روی دهرهوهی فیلمه‌كه باس ده‌كه‌ین : -1وێنه‌گرتنی فیلمه‌كه به‌ش���ێوه‌یه‌ك نه‌بو له‌گه‌ڵ چیرۆكی فیلمه‌كه بگونجێ، بۆ نمون��� ه له‌دیمه‌نێكدا ژم���اره‌ی زۆری ئۆتۆمبێل ده‌بینین ،كه ئه‌وه‌ش ش���تێكه مایه‌ی پرس���یاره چونكه گه‌ر س���ه‌یری فیلمه‌كه بكه‌ین ده‌بینین كه له‌زه‌مه‌نێكی دیاریك���راو چیرۆك���ی ئ���هو دو منداڵه روی���داوه ئه‌ویش له‌كات���ی بونی رژێمی به‌عس���ه به‌بێ بونی هه‌ره‌ش���ه له‌سه‌ری وات���ه ده‌توانین ئ���هوه بگه‌رێنینه‌وه بۆ س���اڵه‌كانی هه‌شتاكان ،ك ه ئهو كاته‌ش وه‌ك الی زۆرێك دیاره ژماره‌ی ئۆتۆمبێل له‌شاره‌كانی كوردس���تان به‌گشتی كه‌م بوه . -2ش���ێوازی قس���ه‌كردنی ئه‌كته‌ره‌كان به‌جۆرێك نه‌بو له‌فیلمێكی س���ینه‌مایی بچێ���ت ،چونك���ه قس���ه‌كردنه‌كانیان ره‌س���میه‌تی پێ���وه دیارب���و ل���هوهی بتوان���ن له‌گه‌ڵ فیلمه‌ك���ه تێكه‌ڵببن ،وه به‌شێوه‌یه‌كی تر له‌هجه‌ی ئهو ئه‌كته‌رانه له‌هیچ ناوچه‌یه‌كی كوردستان بونی نییه، یانی نه ش���ارو نه الدێی���ه‌ك ئهو جۆره له‌هجه‌یه‌ی هه‌یه ،بۆیه ده‌قی قسه‌كانیان زیاتر له‌رێزمانی ده‌چو ،ده‌بێ ده‌رهێنه‌ر ره‌چاوی ئهوه بكات كه چۆن زمان له‌گه‌ڵ شوێنی جوگرافی فیلمه‌كه ده‌گونجێنێت، ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستیش���ی ئهوه بوبێت وه‌ك زمانێكی ستانداری كوردی ده‌قی قسه‌كان دابرێژێت ئه‌وه‌ش هه‌ڵه‌یه‌كی تره ،چونكه گرنگ���ی فیلمی س���ینه‌مایی گونجاندنی زمان���ی ئه‌كت���هره له‌گه‌ڵ ئ���هو رۆڵه‌ی پێیده‌درێ���ت و ناوچه جوگرافییه‌كه‌ی تا فیلمه‌ك���ه زیاتر پێناس���هی ئهو چیرۆكه بكات كه له‌سه‌ری دارێژراوه . -3هه‌ڵه‌یه‌كی تر ئه‌وه‌یه كه ده‌رهێنه‌ر نه ساڵ و نه شوێنی جوگرافی فیلمه‌كه‌ی دیاری كردبو ،ئه‌وه‌ش زۆر خاڵی تر ون ده‌كات له‌فیلمه‌ك���ه ،ب���ۆ نمونه ئهوهی بینه‌ر چ���ۆن دڵنیابێت له‌ڕوداوه‌كانی ناو فیلمه‌ك���ه ،یان س���اڵی روداوه‌كانی ناو فیلمه‌كه ،ده‌رهێنه‌ر وا پێشانمان ده‌دات كه كاتێكی زۆر به‌ر له‌ئێس���تا رویداوه،
وه‌ك ئ���هوه وایه باس���ی روداوێكی كۆن كه‌س گوێیان پێنادات ،ش���تێكی سه‌یر‌ه بك���هی بێ ئهوهی دڵنیابیت له‌ڕاس���تی ،كه له‌راس���تیدا بونی نییه ،وه له‌هه‌مان بونی س���اڵ و ش���وێن له‌فیلمدا جۆرێك كات���دا كه خه‌ڵكی ده‌زانن باوكی ئه‌م دو له‌دڵنیای���ی به‌بینه‌ر ده‌به‌خش���ێت ،یان منداڵ���ه پیاوێكی چاك ب���وه به‌گوێره‌ی ئه‌گه‌ر ده‌رهێنه‌ر ئهو چیرۆكه‌ی له‌شێوه‌ی وته‌ی كه‌س���ایه‌تییه‌كی ن���او فیلمه‌كه، دروس���تكراو پێناسه كردبێت ئه‌وكاتیش چۆن وا به‌جێیاندێڵن !. -3س���ه‌رچاوه‌ی زۆر ش���ت دیار نییه، گشت ئهو شتانه پێویستی ده‌كرد . وه‌ك ئهوهی باس���ی س���ه‌ره‌كی فیلمه‌كه له‌ناوه‌رۆكی فیلمه‌كه‌وه : -1پێوه‌ركردنی هه‌ستی مرۆڤ له‌هه‌ر كه گه‌یشتنه به‌س���وپه‌رمان ،ئه‌وان ناوو فیلمێكدا ش���تێكی گه‌وره‌و پێویس���ته ،كه‌سایه‌تی سوپه‌رمانیان له‌كوێ بینیوه‌و له(بێك���ه‌س)دا ئ���هوه به‌ئاش���كرا ونه ،بیستوه ،گه‌ر سه‌یری هۆكاره‌كان بكه‌ین كه‌س���ایه‌تی دانا ك���ه منداڵێكی بچوكه هیچ ش���تێك نابینین جگه له‌سه‌ته‌الیت، و دای���ك و باوكی نه‌م���اوه ،لێدانی زۆر له‌كاتێكدا له‌دیمه‌نێكدا ئهوه پیشانده‌دات له‌الیه‌ن برای و كه‌س���ایه‌تییه‌كانی تری كه سه‌ته‌الیت تازه خه‌ریكه له‌گونده‌كان فیلمه‌كه هی���چ كاریگه‌رییه‌كی هه‌س���ت باڵوده‌بێت���هوه ،خاڵێكی ت���ر ئهوهی كه و س���ۆزی لهس���ه‌ر جێناهێلێت ،وه هیچ زۆر به‌ئاس���انی باس له‌چون بۆ ئه‌مریكا كاردانه‌وه‌یه‌ك���ی منداڵییان���هی نیی���ه ده‌كرێ���ت لهالی هن كه‌س���ایه‌تییه‌كی ناو كه پێویس���تبو هه‌یبوای���ه ،كه ئه‌وه‌ش فیلمه‌كه ك���ه ده‌یه‌وێ به‌قاچاغ بیانبات، هه‌ڵه‌یه‌كی دیاره له‌وه‌ی پێویسته ره‌چاوی ئهوه ش���تێكه هه‌م لهم كاته‌ی فیلمه‌كه‌و هه‌س���تی من���داڵ بكرای���هو كاردانه‌وه‌ی ه���هم له‌راس���تیدا ئه‌وه‌ن���ده مه‌حاڵ���ه هه‌س���ته‌كانی به‌رامب���ه‌ر روداوه‌كان كه ناتوانرێ وا به‌ئاسانی باسی لێوه‌بكرێ دیاربوای���ه ،ده‌رهێن���ه‌ر ویس���تویه‌تی و دو منداڵ���ی هه‌تی���و بتوان���ن بچ���ن گش���ت ئه‌وانه له‌دواین دیمه‌نی فیلمه‌كه به‌هۆی ملوانكه‌یه‌كه‌وه . -4م���ن له‌ئامانج���ی گش���تی فیلمه‌كه پیش���انبدات ،ب���ه‌اڵم ئه‌وان���ه هیچ���ی ناچێته‌وه‌و ش���وێنی ناگرێته‌وه ،چونكه تێنه‌گه‌یش���تم ،له‌كاتێك���دا ئامانجی ئهو بونی هه‌ندێ ش���تی پێویس���ت جیاوازه دو منداڵ���ه گه‌یش���تنه به‌س���وپه‌رمان له‌گه‌ڵ بونی روداوی نوس���راو له‌فیلمدا ،له‌سه‌ره‌تاداو گۆرانی ئامانجی یه‌كێكیان هه‌ندێك ش���ت هه‌یه پێویسته ره‌چاوی بۆ گه‌یش���تن بۆ الی كچێ���ك له‌دوایی، بونی بكرێ له‌هه‌ر فیلمێكی س���ینه‌مایی ،وه كۆتایی هێنانی فیلمه‌كه به‌بێ گه‌یشتن یاخود ئاماژه‌كردن به‌هیچ خاڵێك له‌وانه چ هه‌ستی مرۆڤیش یه‌كێكه له‌وانه . -2دیارینه‌كردن���ی ش���وێنی جوگرافی مانایه‌ك به‌فیلمه‌كه ده‌به‌خشێێت؟! ،بۆیه فیلمه‌كه زۆر شت ون ده‌كات وه‌ك گوتمان ،وه‌ك سه‌ره‌تا گوتم جگه له‌تێكه‌ڵه‌یه‌كی تۆ پێویس���ته ره‌چاوی ئ���هو كۆمه‌ڵگایه هه‌ندێ دیمه‌نی كۆمیدی و هه‌س���تبزوێن بكه‌ی كه كاراكته‌ره‌كانی فیلمه‌كان تێیدا شتێكی بێ ئامانجه ،به‌اڵم له‌ئاست فیلمه ده‌ژین ،له‌دیمه‌نێكدا دوای مردنی كه‌سێك سینه‌ماییه كوردییه‌كان هه‌نگاوێكی زۆر كه ئاگه‌داری ه���ه‌ردو منداڵه هه‌تیوه‌كه باشی بڕیوه . ئێمه پێمانخۆش���ه س���ینه‌مای كوردی بو ،ئهو دو منداڵ���ه به‌ته‌نیا ده‌مێننه‌وه له‌شه‌وێكی بارانیدا ناچارن له‌كۆاڵنه‌كان له‌ئاس���تێكی به‌رز ببینین نه‌وه‌ك خۆمان بخه‌ون ،ئهو دیمه‌نه له‌گه‌ڵ هه‌رش���تێك به‌به‌رزی س���ه‌یری بكه‌ین ك���ه وانه‌بێت، بگونجێت له‌گ���هڵ كۆمه‌ڵ���گای كوردی (بێك���ه‌س) س���ه‌ره‌تایه‌كه ،گرنگیدانی ناگونجێت به‌تایبه‌تی له‌كۆندا ،له‌كاتێكدا زیاتر به‌س���ینه‌مای كوردی به‌رهه‌می زۆر گش���ت كه‌س���ایه‌تییه‌كانی نێو فیلمه‌كه باشترو گرنگتری لێده‌رده‌چێت كه بتوانرێ ده‌زان���ن دوای مردنی ئهو پی���ره پیاوه رۆژێك بێت وه‌ك یه‌كێك له‌سینه‌ماكانی پۆسته‌ری فیلمی بێکه‌س ئه‌م دو منداڵه سه‌رگه‌ردان ده‌بن ،كه‌چی جیهان سه‌یری بكرێت .
س����تانداره جیهانیی����ه‌كان مۆڵه‌تی����ان پێنادرێت‌و ده‌ڵێت " هه‌ركه‌سێك بیه‌وێت ببێته ش����ۆفێری ته‌كسی ،به‌بێ ئهوهی به‌ش����داری هیچ ده‌وره‌یه‌ك����ی كردبێت ده‌بێته ش����ۆفێری ته‌كس����ی ،له‌كاتێكدا پێویس����ته فێری ناونیش����انی ش����وێنه گش����تییه‌كان بكرێن‌و فێ����ری ئه‌وه‌یان بكه‌ن كه چۆن نهێن����ی بپارێزن‌و فێری ئه‌خالقیاتی كۆمه‌ڵگایان بكه‌ن". ناوب����راو ئام����اژه ب����ۆ ئ����هوه ده‌كات كه له‌واڵته پێش����كه‌وتوه‌كان تاكس����ی جگه ل����هو ژماره‌یه‌ی ك����ه پێیده‌درێت، ژماره‌یه‌ك����ی تری����ش هه‌ی����ه له‌به‌رده‌م‌و له‌سه‌ر داشبوڵه‌كه داده‌نرێت ،یان له‌سه‌ر گڵۆپی پشته‌وه بۆ ئهوهی ئهو كه‌سه‌ی كه له‌گه‌ڵیدا س����وارده‌بێت دڵنیابێت كه مۆڵه‌تی ئسوڵی ههیهو گونجاوه له‌گه‌ڵ ئهو ژماره‌یه‌ی له‌گ����هڵ ئۆتۆمبێله‌كه‌دا هه‌یه ،ئهو پس����پۆره ده‌پرسێت " بۆچی حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م مۆڵه‌تی گش����تی ناكات به‌س����تانداری جیهانی ،تا مافی سه‌رنشین‌و ش����ۆفێریش پارێزراوبێت؟". هه‌ڵكه‌وت عه‌بدواڵ وتی " شۆفێره‌كانیش مافی����ان ههیهو هه‌قه مافی����ان بۆ زامن بكرێت له‌وان����ه مافی ته‌ئمینات هه‌بێت‌و حكومه‌ت س����وته‌مه‌نی بۆ دابین بكات‌و ئه‌بێـت س����ه‌ندیكایان هه‌بێت كه توشی روداو بو ژیانی پارێزراوبێت‌و ئه‌مانه‌ش هه‌موی له‌یاسدا پارێزراوبن".
18
تایبه‌ت
) )372سێشه‌مم ه 2013/4/9
شا مه‌سعود سه‌ردار محه‌مه‌د ی لهم هه‌رێمه‌دا ی دیموكراس��� ی خوازیارن س���اكارترین رێس���ا پارتیو یه‌كێت ی ی سه‌رۆكایه‌ت ی هه‌ڵبژاردنه ،ئه‌وان خوازیارن ماوه پێش���ێلكه‌ن ك ه ئه‌ویش ماف ی ی كه‌مێك سه‌ر له‌ئه‌لف‌و بێ ی تر درێژكه‌نه‌وه ،دیاره ئهوه هه‌رێم بۆ دوو س���اڵ ی ئه‌م ههنگاوه تێده‌گات ك ه درێژكردنه‌وه، ی له‌مه‌ترس سیاسه‌ت ده‌ركات به‌باش نوێكردنه‌وه ،هه‌ڵبژاردنه‌وه ،هه‌موویان لهو ده‌سته‌واژانه‌ن ك ه ته‌نها‌و ته‌نها یه‌ك مانا ده‌به‌خشن ،ئه‌ویش ده‌ستگرتنه به‌كورسی ده‌سه‌اڵته‌وه. ی ش���ه‌یتان ده‌بن‌و گه‌ره‌كیان ه كوردستان ی كه‌ل ی سوار ئێس���تا پارتیو یه‌كێت ێ ی نادیارو نه‌زانراو ب���ه‌رن ،ئه‌وان ده‌یانه‌و هه‌نگاو به‌هه‌ن���گاو روه‌و ئاینده‌یه‌ك ی مه‌س���عود ی س���ه‌رۆكایه‌ت ی تر ماوه ی دو س���اڵ به‌هه‌ر نرخێك بووه بۆ ماوه ی سیاسیو ئه‌منی‌‌و ی درێژ بكه‌نه‌وه ،ره‌نگ ه لهو پێناوه‌شدا هه‌موو ئامڕازێك بارزان دارایی ناوخۆو ده‌ره‌كیش بخه‌ن ه گه‌ڕ ،به‌مه‌رجێك ك ه خۆشیان پێشوه‌خت درك ی ی بهوجۆره نه‌ك هه‌ر كوردس���تان روه‌و ئارام به‌و راس���تیی ه ده‌كه‌ن هه‌نگاوێك ی زیاتردا راده‌گرێت. ی گه‌وره‌تر‌و لێكترازان ناب���ات ،به‌ڵكو واڵت له‌به‌رده‌م قه‌یران ی دیموكراسی‌و ی هه‌رچییه‌ك بێت ،كوش���تن ی بهوجۆره پاس���اوه‌ك ه هه‌نگاوێك ی مرۆڤ ه لهم هه‌رێمه‌دا ك��� ه ئه‌ویش هه‌ڵبژاردنه، ی بنه‌ڕه‌ت ی مافێك��� زه‌وتكردن��� ی كوردس���تاندا ئه‌سته‌م ه بیر ی هاوشێو‌ه ی له‌هه‌لومه‌رجێك ی دیموكراس��� واڵتان ی وا بكه‌نه‌وه ،ئیسرائیل ك ه به‌دوژمن ده‌ور‌ه دراو‌ه تا ئێستا له‌دژواترین له‌كارێك ی ی په‌كخس���تن ی نه‌ك���ردوو‌ه به‌بیانوو ی ئه‌من س���اته‌وه‌خته‌كانیدا ،بارودۆخ��� ی ده‌سه‌اڵت ،تا ئێستاش لوبنانیه‌كان ی ده‌ستاوده‌ستكردن هه‌ڵبژاردن‌و پرۆس��� ه ی ی درێژ كردنه‌و‌ه ی رابردویان ده‌ڕوان���ن به‌هۆ ی ره‌ش له‌قۆناغ وه‌ك په‌ڵه‌یه‌ك��� ی "ئه‌میل له‌حود"هوه بۆ دوو س���اڵ ،ئه‌گه‌ر له‌كوردستاندا ی س���ه‌رۆكایه‌ت ماوه ی ب���ه‌كام هه‌ڵبژاردن‌و به‌كام ی هه‌رێم ش���اناز ئه‌م ه بكرێت ئیتر ده‌س���ه‌اڵتداران پرۆس هی دیموكراسیه‌وه ده‌كه‌ن؟! ی نیی��� ه له‌كوردس���تاندا ،به‌ڵكو ی هه‌ڵب���ژاردن هه‌رگیز مه‌ترس��� ئه‌نجامدان��� ی ده‌سه‌اڵت‌و ی هه‌ڵبژاردن‌و ده‌ستاوده‌س���ت نه‌كردن مه‌ترس���ییه‌ك ه ئه‌نجامنه‌دان ی ی دروستكردن ی یه‌كس���ان له‌پرۆس ه ی به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی خه‌ڵك رێگه‌نه‌دان ه بهوه ی سیاسی ئه‌م واڵته‌دا كاراو به‌شدار بن. بڕیار ی ده‌سه‌اڵتخواز‌ه ی چه‌ند كه‌س‌و تاقمێك ی ئه‌م هه‌رێم ه هه‌وڵدان ی گهوره گرفتێك ی ی خۆیان‌و خێزان‌و حیزبه‌كانی���ان ئه‌به‌دی‌‌و جاویدان ك ه گه‌ره‌كیان ه ده‌س���ه‌اڵت ی ده‌س���تورهوه واڵتێك بخه‌ن ه ی تێپه‌ڕاندن ی ئه‌وه‌ش���دان له‌ڕێگ ه بكه‌ن ،له‌هه‌وڵ ی ی خۆیانهوه ،به‌مه‌رجێك كارێك ی تاكو تاقان ه ی به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و ده‌سه‌اڵت خزمه‌ت ی دیموكراس���ییه‌وه، ی رێس���اكان ی ئه‌تككردن به‌وجۆره‌ش ه���ه‌ر ده‌چێت ه خان ه ی تر ی ك ه جگ ه له‌خۆی‌‌و خۆیان كه‌س ی یه‌كێك ه له‌وانه ،ئهو سه‌لماندویه‌ت بارزان ی خۆیو خۆیانهوه نابینێت‌و ناشبێت ببینرێت .ره‌نگ ه بۆ تێگه‌یشتن لهس���ه‌روو ی تاك ه ی الپه‌ڕه‌كان ی مه‌سعود بارزانی ،باشترین كار هه‌ڵدانه‌و‌ه ی ئه‌قڵ له‌ماكین ه ی ئه‌م ی كورد" بێت ،دێڕێك ی رزگاریخواز ی ئه‌م پیاوه "بارزانیو بزوتنه‌و‌ه كتێب��� ی كورت ده‌كاته‌وه، ی ئه‌م پیاوه بۆ نه‌یارو ركه‌به‌ره‌كان ی دیدو روانین كتێب��� ه كۆ ی پله‌و پایه‌و ی له‌ڕوو ی ده‌یتوان ی خۆ ئهو ده‌نوسێت "ئیبراهیم ئه‌حمه‌د به‌خه‌یاڵ ی بگرێ"! قه‌درو میراتی رابردووه‌و‌ه بااڵی به‌بااڵی (مسته‌فا) بارزان ی بێت ،خۆ كه‌وات ه ده‌بێت هه‌موو ش���تێك به‌و ده‌س���تپێبكات‌و به‌ویش كۆتای ی بۆ بچێت ه س���ه‌ر ،ئه‌وا ئیت���ر ئه‌م پیاوه ك ه وه‌ك گه‌ر ئه‌م درێژكردنه‌وه‌یه‌ش��� ی كوردییهوه ده‌بینێت" له"سه‌رۆك ی ده‌وڵه‌ت ی ده‌ڵێت "خه‌ون به‌دروستكردن خۆ بارزانی"یهوه راست‌و ره‌وان ده‌بێت به"شا مه‌سعود"ی كوردستان.
فیستیڤاڵی سااڵنی پێشوی که‌لتوری هه‌ورامان
ئه‌مساڵ فیستیڤاڵی كه‌لتوری هه‌ورامان ناكرێت‌و كه‌ناڵه هه‌ورامییه‌كه‌ش داوای هاوكاری ده‌كات ئا :غه‌ریب زه‌رده‌هاڵی ی ی پێنج ساڵ ئه‌مساڵ به‌پێچه‌وان ه ی ی سااڵن ه رابردوه‌وه ،فیستیڤاڵ كه‌لتوری هه‌ورامان بهڕێوه ناچێت، كه‌ناڵی ته‌له‌فیزیۆنی "ژیوا" كه ته‌نها كه‌ناڵی كوردییه به‌شێوه‌زاری هه‌ورامی ی به‌رنامه‌كانی په‌خش ده‌كات ،روبه‌ڕو ی ی هاوكار گرفتی دارایی بون‌و داوا له‌خه‌ڵكی‌‌و بینه‌رانی ده‌كات. ی كه‌لت���وری هه‌ورامان، فیس���تیڤاڵ لهدوای گه‌ڕان���هوهی ناوچه‌ی هه‌ورامان بۆ ژێر ده‌س���ه‌اڵتی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان ،بۆ ماوه‌ی پێنج س���اڵ ه بهڕێوه ده‌چێت ،ك ه گرنگی به‌كه‌لتوری هه‌ورام���ان ده‌دات‌و چه‌ندی���ن میوانی ی تێ���دا ناوخۆی���یو بیان���ی به‌ش���دار ده‌كه‌ن ،به‌اڵم بڕیاردراو‌ه ك ه ئه‌مس���اڵ ئ���هم فیس���تیڤاڵ ه به‌ڕێ���وه نه‌چێت، لهم باره‌ی���هوه به‌رپرس���ی مه‌ڵبه‌ندی رۆشنبیری هه‌ورامان "مامۆستا ئه‌یوب ی وت رۆسته‌م" له‌لێدوانێكیدا به‌ئاوێن ه
ك ه "ئه‌مس���اڵ فیس���تیڤاڵه‌ك ه ناكرێت، هۆكاره‌كه‌ش���ی دهگهڕێتهوه بۆ نه‌بونی جێگا". ی "هه‌وڵده‌ده‌ین بۆ س���ااڵنی وتیش��� داهات���و جێگایه‌ك���ی تایب���هت ب���هم فیس���تیڤاڵ ه دابین بكه‌ین تا هه‌رساڵه‌و له‌شوێنێك نه‌كرێت ،له‌به‌رئه‌وه‌ی ساڵی پار 50هه‌زار كه‌س ئاماده‌بو". ی به‌وه‌ش كرد ك ه هه‌ندێك ئهو ئاماژه له‌گونده‌كان���ی هه‌ورامان فیس���تیڤاڵی تایبه‌ت به‌خۆیان ده‌كه‌ن ئازادن ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش هه‌ی ه له‌هه‌وراماندا فیستیڤاڵی عه‌ش���یره‌تگه‌ری نیی���ه ،به‌ڵكو ئهوهی ده‌كرێت تایبه‌ت ه به‌گونده‌كان خۆیانهوه، ك ه "ئه‌مه‌ش ئاساییه‌و له‌واڵتانی تریش ئهوه ده‌كرێت". ی دیكه‌وه ،كه‌ناڵی ته‌له‌فیزیۆنی له‌الیه‌ك "ژی���وا" ك ه ته‌نه���ا كه‌ناڵ���ی كوردیی ه ی ی هه‌ورام ی به‌ش���ێوه‌زار به‌رنامه‌كان��� په‌خش ده‌كات ،له‌ئاگادارییه‌كدا ئاماژه ب���هوه ده‌كات ك��� ه "دوای ئهوهی چی رێگ ه هه‌ی ه گرتومانه‌ته‌به‌ر له‌حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌تی رۆش���نبیری ،بۆ ئ���هم تاق ه
كه‌ناڵ��� ه هه‌ورامییه ،ب���ه‌اڵم نه‌ك هه‌ر هاوكاریی���ان نه‌كردی���ن ،به‌ڵك���و هه‌ر وه‌اڵمیشیان نه‌داینه‌وه". ئاگادارییه‌ك��� ه ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات ك ه ب���ۆ به‌رده‌وام���ی كه‌ناڵه‌كه ،له‌ڕێی چه‌ن���د كه‌س���ایه‌تییه‌كی هه‌ورامییه‌و‌ه ی كۆمه‌ك بڕیاری دروستكردنی سندوق ب���ۆ ئ���هم كه‌ناڵه‌مان دا تا په‌خش���ی به‌رده‌وام بێت. لهم باره‌ی���هوه ،به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ژیوا ی تی ڤ���ی "ئه‌مین حاج���ی" به‌ئاوێن ه وت "ئێم��� ه ل���ه()2012-1-11وه ده‌ستمانكردو‌ه به‌په‌خش‌و سه‌رچاوه‌ی داهاتی كه‌ناڵه‌كه‌ش تائێس���تا له‌الیه‌ن چه‌ند كه‌سایه‌تییه‌كه‌وه دابینكراوه". لهب���اره‌ی ئ���هو ئیمزایان���ه‌ش ك��� ه كۆیانكردوه‌ت���هوه ب���ۆ پش���تگیری ی "ن���اوو ئیمزاكانمان كه‌ناڵه‌ك���ه ،وت��� ی ی په‌رله‌مان كردوهو چاوه‌ڕوان راده‌ست وه‌اڵمین ،ب���ه‌اڵم بهداخهوه تائێس���تا وه‌اڵمیان نه‌داوینه‌ته‌وه". س���ه‌باره‌ت به‌یارمه‌تی كه‌س���ایه‌تیی ه ێ هه‌ورامییه‌كانی���ش ،وت���ی "هه‌ن���د
كه‌س���ایه‌تی یارمه‌تییانداوی���ن ،به‌اڵم له‌ئاستی پێویستدا نه‌بون". س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك ه له‌سنوره‌كه‌دا چه‌ن���د رادێ���وو ته‌له‌فیزی���ۆن ه���هن، ی ه���هن س���ه‌رچاوه‌ی وت���ی "ئه‌وان��� ه دارایی���ان هه‌ی���هو ئێم��� ه ده‌مانه‌وێت به‌ڕاس���تی كه‌ناڵێك بین بۆ س���ه‌رجه‌م هه‌ورامییه‌كان". ناوب���راو ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش���دا ك��� ه "سه‌ره‌ڕای به‌ربه‌س���ته‌كان ده‌مانه‌وێت به‌رده‌وامبی���ن ،له‌داهات���ودا رۆ ڵ ی خه‌ڵكی ده‌گێڕین له‌هۆش���یاركردنه‌و‌ه له‌كه‌مته‌رخه‌مییه‌كان���ی حكوم���هت ی هه‌ورامان ،ئه‌وه‌ش به‌رامبه‌ر ناوچ��� ه ك��� ه به‌رده‌وام���ی به‌كه‌ناڵه‌ك��� ه ده‌دات هه‌ورامییه‌كان���ن ،چونك��� ه كه‌ناڵ���ی خۆیانه". ی ی "شه‌وێكیان به‌هۆی هه‌ڵ ه ئهو وت ته‌كنیكییه‌و‌ه په‌خش���مان بڕا ،نزیكه‌ی 315ك���ه‌س په‌یوه‌ندییان پێوه كردین، ئه‌مه‌ش ئهوه ده‌گه‌یه‌نێت ك ه كه‌ناڵه‌ك ه ی لهناو هه‌وراماندا به‌ڕاستی جێگه‌ی خۆ كردۆته‌وه".
بارزانی هه‌شت ساڵه چ ی كردوه؟ سیروان ره‌شید چه‌ند رۆژێكه سه‌ركردایه‌تی یهكێتیو پارتی كه‌وتونه‌ته مانۆڕێكی سیاسی بۆ درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی ویالیه‌تی دوه‌می س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان بۆ ماوه‌ی دو س���اڵ كه نی���وه‌ی كات���ی خولێكی هه‌ڵبژاردن ده‌كات. مه‌رام���ی سیاس���ی یه‌كێت���ی ب���ۆ درێژكردنه‌وه‌ی ویالیه‌تی دوه‌می مه‌سعود بارزانی ئه‌وه‌یه كه بارزانی جگه له‌وه‌ی كاندی���دی پارتیی���ه ه���اوكات كاندیدی یه‌كێتیش���ه بۆ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م‌و یه‌كێتی نایه‌وێ���ت هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكی هه‌رێم ه���اوكات بێت له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌م���ان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكان چونكه كادی���ری ناوه‌ندی‌‌و قاعی���ده‌ی حیزبه‌كه‌ی دژی ئهو بڕیاره‌ی س���ه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كه‌یان���نو له‌كاتی بانگه‌ش���ه‌كردنی بۆ مه‌س���عود بارزانی گورزی كوش���نده‌دات لهو ده‌نگانه‌ی بۆ هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌م���ان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی مه‌سعود بارزانی پارێزگاكان به‌ده‌ستی ده‌هێنێت. پارتی���ش ب���ۆ درێژكردن���هوهی دو س���اڵی ویالیه‌تی سه‌رۆك س���ێ بیانوی هه‌ی���ه ،یه‌كه‌م" :مان���هوهی بارزانی لهو ئاڵۆزییانه‌ی ئێس���تا له‌نێ���وان هه‌ولێرو به‌غدا هه‌یه پێویس���ته" .دوه‌م" :بارزانی لهم خول���ه‌دا هه‌ندێك پ���رۆژه‌ی ماوه‌و ته‌واوی نهكردوهو پێویستی به‌كاتی تره". س���ێیه‌م" :ده‌یه‌وێت به‌م درێژكردنه‌وه‌یه حیله شه‌رعییه‌ك بدۆزێته‌وه به‌مه‌به‌ستی كاندیدكردنه‌وه‌ی بارزان���ی بۆ ویالیه‌تی سێیه‌م". به‌پێ���ی ماده‌ی ( )4له‌یاس���ای ژماره ()1ی ده‌سه‌اڵته‌كانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ،ده‌بێت هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی هه‌روه‌ه���ا له‌هه‌م���ان یاس���او به‌پێ���ی كوردستان‌و سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له‌یه‌ك ماده‌كانی (2و )17سه‌رۆكی هه‌رێم مافی كات���داو پێكه‌وه ئه‌نجامب���درێ‌و ،ماوه‌ی ئهوهی نیی���ه بۆ جاری س���ێیه‌م خۆی ویالیه‌تی س���ه‌رۆكی هه‌رێمیش بۆ چوار هه‌ڵبژێرێته‌وه. له‌ئێس���تادا كه هیچ ده‌قێكی یاسایی ساڵه له‌یه‌كه‌م رۆژی سوێندخواردنیه‌وه.
ئهوهندهی به‌ال ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی حیزبه‌كه‌یدا چوه ،ئهوهنده به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خه‌ڵك‌و هه‌رێمی كوردستانی به‌الوه گرنگ نه‌بوه!
درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی سه‌رۆکایه‌ت ی كارێكه پێچه‌وانه‌ی بنه‌ماكانی سیستمی دیموكراسیی‌و زه‌وتكردنی مافی هه‌ڵبژاردنه كه مافێكی سیاسیو یاسایی خه‌ڵكه نییه ئهو مافه به‌س���ه‌رۆكی ئێستا بدات خۆی بۆ ویالیه‌تی سێیه‌م هه‌ڵبژێرێته‌وه. به‌هیچ كلۆجێكیش نابێت ئۆپۆزیسیۆن‌و ب���ه‌ره‌ی ئازادیخوازی خه‌ڵ���ك رازیبێت م���اوه‌ی ویالیه‌تی س���ه‌رۆك نه‌ك بۆ دو
ساڵ به‌ڵكو بۆ دو رۆژیش درێژبكرێته‌وه .به‌الی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی حیزبه‌كه‌یدا چونكه به‌ده‌ر ل���هوهی كه درێژكردنه‌وه چوه ،ئهوهنده به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خه‌ڵك‌و (تمدید) له‌باری ئاس���اییدا نه‌خوازراوه‌و هه‌رێمی كوردستانی به‌الوه گرنگ نه‌بوه! مه‌گ���ه‌ر قه‌یرانێكی گ���ه‌وره هه‌بێ‌و ئه‌م هه‌روه‌ها بارزانی نهیتوانیوه له‌ئاستی ئهو درێژكردنه‌وه‌ی���ه كارێك���ه پێچه‌وان���هی به‌رپرس���یاریه‌تییه ئیداریو سیاسییه‌دا بنه‌ماكانی سیس���تمی دیموكراس���یی‌و بێ���ت ك���ه له‌سه‌رش���انیه‌تی‌‌و چه‌ندین زه‌وتكردنی مافی هه‌ڵبژاردنه كه مافێكی بڕیارو لیژنه‌ی بۆ چاكس���ازی‌‌و پرۆژه‌ی نه‌خشه‌رێگای چاكس���ازی باڵوكرده‌وه، سیاسیو یاسایی خه‌ڵكه. له‌راس���تیدا ئ���هم س���ه‌رۆكه لهماوهی به‌اڵم تائێستا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رجه‌سته هه‌شت ساڵی رابردوی كاركردنیدا به‌پێی هیچ لهو بڕیارو به‌ڵێنانه سه‌وز نه‌بون! لهماوهی هه‌ش���ت س���اڵی راب���ردودا، ئهو سوێنده‌ی خواردویه‌تی كه "پێویسته پارێزگاری له‌مافه‌كان���ی خه‌ڵك‌و خاكی ده‌بوایه س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م زنجیره‌یه‌ك هه‌رێمی كوردس���تان بكات" ،نهیتوانیوه ئه‌وله‌وییه‌تی بۆخۆی دابنایه ،به‌تایبه‌تی له‌ئاس���تی س���وێنده‌كه‌یدا بێت .به‌ڵكو له‌بواری گه‌ڕاندنه‌وه‌ی ناوچه دابڕاوه‌كانی الیه‌نگیران���ه مامه‌ڵه‌ی له‌گ���هڵ روداوه كه‌ركوك‌و س���نجارو خانه‌قین‌و مه‌خمورو ناوخۆییه‌كاندا كردوهو رۆڵێكی عادیالنه‌و دوزخوماتو بۆ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان، بێالیه‌نان���هی نه‌بینیوه .ك���ه ئهوهندهی كه تائێستا یه‌ك بست خاكی داگیركراو
نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه! یاخ���ود لهب���واری ناوخۆی���دا زیات���ر فره‌یی سیاس���یو حوكمێك���ی نمونه‌یی په‌یڕه‌وبكردایه‌و ژێرخان ی ئابوری هه‌رێم به‌هێز بكرایه .له‌بواری كۆمه‌اڵیه‌تیشدا، ده‌كرا به‌و بڕه پاره زۆرهی ته‌رخانكراوه بۆ هه‌رێمی كوردستان ،جۆرێك له‌دادی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی لهنێوان چینه هه‌ژاره‌كان‌و چینه ده‌وڵه‌مه‌نده‌كاندا ،په‌یڕه‌وبكردایه. له‌بواری سه‌ربازیشدا ،ده‌كرا سه‌رۆكی هه‌رێم؛ پێشمه‌رگه‌ی له‌هێزێكی نانیزامی حیزبیی���هوه بگۆڕایه بۆ هێزێكی نیزامی س���ه‌رده‌مییانه‌ی رێكخ���راو .ره‌نگ���ه بێویژدانی بێ���ت بڵێین بارزانی لهماوهی ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌شت س���اڵی رابردو هه‌رێمدا هیچی بۆ حیزبه‌كه‌ی نه‌كردوه! به‌اڵم ئه‌ی چی بۆ كورد كردوه؟
تایبه‌ت
) )372سێشه‌ممه 2013/4/9
ئاگاداری
رۆژنامەیەک���ی ڕێکالم دەردەچێت ب���ە ناوی (هێڵۆ- )Helloک���ە خاوەن ئیمتیازەکەی کۆمپانیای لۆگۆیەو سەرنوسەرەکەی (سارا سه‌الح عرفان)ە ،هەر کەس‌و الیەنێ���ک الری هەیە با پەیوەندی ب���کات بەم ژمارە مۆبایلەوە: (.)٠٧٧٠٢٢٤٨٠٨٠
ونبوون
ی ی ش���ۆفێری‌‌و س���ویچێك ی گیرفان ون بووه ،كه مۆڵه‌ت ی پ���اره * جزدانێك��� ی تێدایه به‌ناوی "ئه‌ریڤان عومه‌ر عه‌لی" ،هه‌ر كسێك ئوتومبێل‌و 4پێناس���ی تر ی بكات به‌ژماره ته‌له‌فونی07701431251 : دۆزییهوه په‌یوه‌ند
كۆمەڵگا‌و ماندوێتی ...پاشماوه لە سیس���تەمی ئۆردوگای بەعسیزمدا دۆزین���ەوەی كار مان���ای چەكهەڵگرتن بوو بۆ پاسەوانیكردنی ئەو سیستەمە ئۆردوگایی���ەی كە ئینس���انەكان تەنها لەچواچێوەكەی���دا ئازادی���ی ب���زاوت‌و ژیانی���ان هەب���وو .لە ئێستاش���دا كار مان���ای بەندكردن���ی ئینس���انەكانە لە هەم���ان پرۆس���ەی بێبەرهەمی���دا كە سیستەم لەرێگایەوە خۆی دەپارێزێت‌و بەردەوامی���ی بەژیانی خ���ۆی دەدات. هەردوو سیستەمەكەش بەرهەمهێنەری ئاب���ووری قاچاخن .ئاب���ووری قاچاخ كاتێك لەدایكدەبێت كە شتێك نەبێت بەناوی ئابووری نەتەوەییەوە ،چونكی هەموو سیس���تەمێكی قاچاخچییانەی دەرەوەی ئابووری نەتەوەیی بە زیانی گەورە بۆ داهاتی گش���تی دەگەڕێتەوە. لە كوردس���تانی ئەم���ڕۆدا عەقڵییەتی سیاسیی قاچاخ‌و رێكخستنی ئابووری چەتەگەرییان���ە خزم���ەت ب���ەو گروپە
دەكات كە بەناوی گەل‌و خواوە سامانی نەتەوەی���ی دەدزێت‌و بەئارەزووی خۆی تەخش���انیدەكات .ئ���ەم كولتوورەش مان���ای داهێنانی سیس���تەمی بەهایی قۆناغی پێش مۆدێرنەیە كە سیستەمی بەخش���یش‌و دەس���تپانكردنەوە‌و شیرینانەیە. كوردس���تان تەنها لەڕووی سیستەمی ئاب���ووری‌و ژیان���ەوە ل���ە ئ���ۆردوگا ناچێت ،بەڵكو رێكخس���تنی ش���ەقام‌و بیناس���ازیی‌و چەش���نی بەڕێوەبردن‌و كاركردن لەناو دائیرەكاندا هاوشێوەی ئ���ەو هەڕەمەكێت���یو فەوزایەیە كە لە ئۆردوگاكاندا دەیانبینین .نەمانی پارە لە بانكەكانی كوردستان‌و كەڵەكەكردنی ”دۆالر لە ژێرزەمینەكان“دا ،گەواهی ئەو سیستەمی تەمەڵییەیە كە ئەم دەسەاڵتە داهێنانی گەورەی تێداكردووە. كۆمەڵگای ماندووی كوردستان كاتێك ب���وو ب���ە كۆمەڵگایەكی تەم���ەڵ كە
پرسی سەرەكی ئینسانەكان لە پرسی چۆنایەتییەوە بوو بە پرسی چەندایەتی، خەمی سەرەكی سیاسەت لە بیناكردنی ئابوورییەك���ی بەرهەمهێن���ەرەوە بوو ب���ە ئابوورییەك���ی بەرخۆر‌و پرس���ی بەختەوەرییش لە پرس���ی ناوەڕۆكەوە بوو بە پرسی بەختەوەریی لەژمارەدا. پرس���ی ئەوەی چەندە دەفتەر دۆالر‌و خان���وو ،چەند ئۆتۆمبیل‌و باغت هەیە، بوون بە گۆڕس���تان بۆ خەونبینین بە ژیانێكی باشەوە. ش���ەڕی ش���ەفافییەت لە كوردس���تان یەكێكە لەو ش���ەڕە ماندووكەرانەی كە لە دونی���ای نەوتی پاش بەعس���یزمدا س���ەریهەڵدا .بەپێی راپۆرتی ئەمساڵی رێكخراوی ش���ەفافییەتی نێودەوڵەتی، ژمارەی ملیاردێر‌و میلیۆنێرەكانی كورد لە پێ���ش زۆرێك ل���ەو واڵتانەوەیە كە خاوەن���ی ئابوورییەكی زەبەالحن .ئەم راس���تییەش نە س���ەركردەكانی كورد
ی (كاروان صدیق ره‌شید) ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناو ی ژور *ناس���نامه‌یه‌ك هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (محمد عبد علی محمد ی بازرگان ی ژور * ناسنامه‌یه‌ك علی) هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ناوی (علی محمد حسین ) ی ونبوه به ی سلێمان ی بازرگان * ناس���نامه‌یه‌كی ژور هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌وه پرسگ هی ئاوێنه. ی ونبوه به‌ناوی (ئاوات احمد فره‌ج ) ی سلێمان ی بازرگان * ناس���نامه‌یه‌كی ژور هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ن���اوی (محمد عمر غفور) ی ونبوه به ی بازرگانی س���لێمان * ناس���نامه‌یه‌كی ژور هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (كامل جمال علی علی) * ناسنامه‌یه‌كی ژور هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ی (هه‌رێم نه‌جم ه دین ی ونبوه به‌ناو ی بازرگانی س���لێمان * ناس���نامه‌یه‌كی ژور حه‌مه فره‌ج) هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ی س���لیمانی ونبوه به‌ناوی (سه‌ردار محمد احمد) ی بازرگان ی ژور ناس���نامه‌یه‌ك هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ی س���لیمانی ونبوه به‌ناوی (به‌رزان عبدالله رشید) ی بازرگان ی ژور ناس���نامه‌یه‌ك هه‌ركه‌س دۆزییهوه بیگه‌ڕێنێته‌وه پرسگه‌ی ئاوێنه. ژماره: ڕێكه‌وت2013/4/7 :
فه‌رمانگه‌ی دانوسانی سلیمانی1 ی كارگێری خۆی
ئاگاداری ی ك ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه كراوه له‌الیه‌ن ی ئهو داوایه به‌پێ ی كارگه‌ی (س���ــــــۆنیا) بۆ (پش���تیوان حامد ابراهیم) له ( )2013/4/2خاوه‌ن ی ی كردوه كه له‌سلێمانی/مه‌ڵكه‌ند ی تۆماركردنی ئهو ئامێرانه كاری دارتاشی داوا ێ ئامێری میكانیكی ژماره ( )65س���اڵی ( )1952باڵوی ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ر كه‌س��� ی هه‌ریه‌ك لهو ئامێرانه داده‌نێ لهماوهی ()15 خۆی ب ه په‌یوه‌ندیدار ی���ا خاوه‌ن ی داواكاره‌و‌ه پانزه ڕۆژدا سه‌ردانی ئه‌م فه‌رمانگه‌یه بكات ،به پێچه‌وانه‌وه ب ه ناو تۆمار ده‌كرێت‌و بڕوانامه‌ی پێده‌درێت. له‌گه‌ڵ ڕێزدا... دادنوس :دادنوسی سلێمانی فاروق كالن شریف
ئامێره‌كان ی .w 800 / ی / 2010/كاره‌بای ی بڕین / 36125/تورك .1ئامێر ی / 2012 /كاره‌بایی . .2ئامێری لێدانی له‌زگه‌ی / p.v.c _ 034ترك ی /كاره‌بایی .w 2000 / ی سه‌رمێز /بێ ژماره /یابان .3مشار ی /كاره‌بایی .0.55kw / .4ئامێری كونی ئه‌نجام ه / p 0130041 6 /تورك .5كۆمپرسێه‌ر 501لــتر / 0036 /ئه‌وروپی.
www.awene.com
19
دەتوانن بیكەن بە رەمزی پێشكەوتن‌و گەشەی ئابووری ،نە هێزە رەخنەییەكانی كۆمەڵگاش ئەو توانایەیان هەیە بیكەن بە خاڵی وەرچەرخان لە سیس���تەمی بەها‌و فەرمانڕەوایەتی لە كوردستاندا. هەر ئەم دۆخەش���ە وادەكات بڵێین لە هەر واڵتێكدا كۆمیس���یۆنی دەس���تەی نەزاه���ە هەبێ���ت ل���ەو واڵت���ەدا دزی ب���ووە بە كولت���وور ،چونك���ی متمانە بە سیاس���ەتمەداران نەم���اوە ،لەهەر واڵتێك���دا وەزارەت���ی ماف���ی م���رۆڤ هەبێت ،لەو واڵت���ەدا مافەكانی مرۆڤ بریندارن ،چونكی یاسا سەروەر نییە،و لە هەر واڵتێكشدا ئەوەندە میلیاردێر‌و ملیۆنێ���ری بێناو هەبێت ،ئ���ەو واڵتە پڕێتی لە قاچاخچی سیاسیی‌و داڕمانی ئەخالق���ی كە جگە ل���ە ژێروژوركردنی ئەلتەرناتیڤێك���ی تر بۆ مانەوەی خۆی ناهێڵێت���ەوە ،چونكی هی���چ میتۆدێك نییە لەڕێگایەوە ریفۆرمی تێدابكرێت.
بۆ چاپکردنی:
چ ا پ خان
ە ی
کتێب ،گۆڤار رۆژنامه ،نامیلکه
07701471518 )053(3210501 )053(3210502
ئ ا و ێنە
قه‌یرانی دراماو فیلمی كوردی ..گه‌وره‌تر لهههمو قه‌یرانه‌كان ...پاشماوه لێره‌دا وه‌ك هه‌نگاوێكی س���ه‌ره‌تایی، هه‌روه‌ه���ا وه‌ك ئه‌ركێكی نوس���ین ك ه ی هه‌ر پێویس���ت ه له‌گ���ه ڵ باس���كردن ێ چاره‌س���ه‌ریش كێش���ه‌یه‌كدا هه‌ن���د ی بخرێته‌رو ،به‌پێویس���تی ده‌زانم به‌پێ ی تێگه‌یش���تنی خۆم‌و ئهوهندهی هه‌ست ێ چاره‌سه‌ری سه‌ره‌تایی پێده‌كه‌م هه‌ند ی ی ك ه كه‌س���ان بخه‌م���هرو ،به‌و هیوای ه ی په‌یوه‌ندی���دار تایبه‌تمه‌ن���دو الیه‌ن��� ی لهب���ارهوه بكه‌ن‌و گفتوگ���ۆی زیاتر ی ئ���هم دۆخ���ه‌دا ده‌رگای���ه‌ك ب���هرو بكه‌نه‌وه. ی كێش��� ه ی چاره‌س���ه‌ر • ده‌رهێن���ان :پێموابێ���ت بۆ پ���ه‌ره‌دان ی ده‌رهێنه‌ره‌كانی خۆمان‌و به‌ئه‌زمون��� باش���تركردنی ئاس���تیان ،پێویس���ت ه ی ی هه‌ن���دێ ده‌رهێن���ه‌ر بانگهێش���ت ی ك���ورد له‌پارچه‌كانی ترو به‌ئه‌زمونتر ی واڵت بكرێت‌و كاری هونه‌رییان دهرهوه ی پێبدرێت ،دیاره ئه‌مه‌ش به‌ئاماده‌بون ده‌رهێن���هره خۆماڵیی���ه‌كان‌و كاركردن ی ده‌رهێنه‌ر له‌گه‌ڵی���ان وه‌ك یاریده‌ده‌ر ی تر .من هه‌میشه ئهو یان هه‌ر پۆستێك پرسیارانه له‌خۆم ده‌كه‌م كه بۆ ده‌بێت ی ی س���ا ڵ ئه‌م ده‌رهێنه‌رانه س���ا ڵ دوا خۆم���ان به‌هه‌م���ان ئاس���تهوه بێنه‌و‌ه مه‌یدان؟ بۆ ده‌بێت عه‌یبه بێت ك ه په‌نا ببرێ���ت بۆ چه‌ن���د ده‌رهێنه‌رێكی وه‌ك (به‌همه‌نی قوبادی ،جه‌میلی رۆسته‌می، ش���ه‌وكه‌ت ئه‌مین ..هتد) ك ه سه‌رجه‌م ی كاره‌كان���ی ئه‌م ده‌رهێنه‌ران ه ش���ایه‌ت ی ئه‌م جۆره كه‌سان ه ئهوه ده‌ده‌ن نمونه ی ی به‌ریه‌ككه‌وتنی���ان به‌دنی���ا به‌ه���ۆ ی رۆژ له‌پێشكه‌وتندان. دهرهوه رۆژ دوا ی ئه‌م كاره ك ه به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر به‌سودی ئه‌گه‌ر بكرێت ئه‌وه‌یه :چه‌ند س���اڵێك ی رۆس���ته‌می‌‌و ب���ه‌ر له‌ئێس���تا جه‌میل ی س���ولی فیل���م چونك��� ه كۆمپانی���ا به‌ستافێكی پرۆفیشناڵه‌و‌ه كاریانكرد، ی زۆر جوانیان پێش���كه‌ش به‌رهه‌مێك��� ی گه‌ل) بو ،ك ه به‌م شاره كرد ك ه (ژان ی فیلمه‌ك ه هه‌ستت ته‌نها به‌س���ه‌یركردن ی زۆر گ���ه‌وره ده‌ك���رد به‌جیاوازییه‌ك��� له‌نێ���وان به‌رهه‌مه‌كان���ی خۆمان‌و ئهو ی ی قوباد به‌رهه‌مه‌دا .دیسانه‌وه به‌همه‌ن ی ی كار به‌رده‌وام ه له‌سه‌ر به‌رهه‌مهێنان ی خه‌اڵتی زیاتر، باشترو به‌ده‌س���تهێنان ی ش���ه‌وكه‌ت ئه‌مین‌و چه‌ندین كاره‌كان ی تری���ش ك��� ه ناوه‌كانیانم ده‌رهێن���ه‌ر بی���ر نییه به‌رده‌وام له‌پێش���كه‌وتندان، ی پرسیاره‌ك ه ئهوهی ه ك ه ئایا بۆ ده‌ست ئه‌مان��� ه ناگیرێ���ت‌و هی���چ نه‌بێت ئهو ی خۆمان بودجه‌ی هی بۆ ده‌رهێنه‌ره‌كان س���ه‌رف ده‌كرێت ب���ۆ ئه‌وانیش خه‌رج
بكرێت‌و كاریان پێبدرێت تا هیچ نه‌بێت جیاوازییه‌ك دروستببێت له‌كاره‌كاندا. كێش��� ه چاره‌س���ه‌ری • ته‌كنیكیی���ه‌كان :ئ���هم چاره‌س���هره ی به‌دروس���تكردنی چه‌ند كۆمپانیایه‌ك ی به‌رهه‌مهێنان���ی فیل���م پرۆفیش���ناڵ ده‌كرێت له‌الیه‌ن كه‌سانی سه‌رمایه‌دارو ی راگه‌یان���دن‌و حكومه‌ته‌وه، ده‌زگاكان ی هه‌روه‌ه���ا دروس���تكردنی س���تاف ی تایبه‌تمه‌ند ب���ۆ س���ه‌رجه‌م كاره‌كان فیلم‌و دراما لهو كۆمپانیایانه‌دا ،چونك ه ی رابردودا ی ل���هم چه‌ند س���اڵ ه ئهوه بینرا ،جگ��� ه له‌دوباره‌بونه‌وه‌ی هه‌مان ی كوالیت���ی لهالی���هن ئ���هم س���تافان ه ی لێ ی ت���ر ئێس���تاوه هی���چ هیوایه‌ك ی ی خۆیه‌ت به‌دیناكرێت .لێ���ره‌دا جێگا ی بپرس���ین كۆمپانیای "سولی فیلم" چ ی به‌س���ه‌رهات؟ بۆ ته‌نها یه‌ك به‌رهه‌م پێشكه‌ش���كرد و دواتر له‌به‌رهه‌مهێنان ی وه‌س���تا؟ له‌راس���تیدا به‌رهه‌مهێنان��� ی له‌كاركردن، ی گه‌ل‌و وه‌ستان ته‌نها ژان ده‌مانخات��� ه ئهو گومان���هوه ك ه ره‌نگ ه ئ���هم كۆمپانیایه ته‌نها ب���ۆ ئهو فیلم ه ی تر ،ئه‌گه‌ر وانیی ه دامه‌زرابێت‌و هیچ��� هیواداری���ن به‌رده‌وامبێ���ت له‌كاركردن به‌كوالیتی باشتره‌وه. ی كێش���ه ی چاره‌س���ه‌ر • ی به‌ره���هم: كارگێڕی���یو به‌رێوه‌بردن��� ی جار ك ه پرسیار له‌ده‌رهێنه‌ران‌و زۆرب ه به‌رهه‌مهێنه‌ران���ی دراما ی���ان فیلمێك ی ده‌كرێت سه‌باره‌ت به‌و كه‌موكورتییان ه ێ له‌به‌رهه‌مه‌كانیاندا هه‌یه ،ده‌س���تبه‌ج ده‌ڵێت كێش���هی دارایی یان لۆكه‌یشن ی ت���رم هه‌بو، ی���ان هه‌ن���دێ كێش���ه له‌كاتێكدا ستافی ش���اره‌زا ،پێویست ه ی ی هون���ه‌ری بودج ه پێ���ش هه‌ركارێك خه‌مڵێن���راو بۆ ئهو كاره پێش���كه‌ش بكه‌ن‌و لهس���ه‌ر ئهو بنه‌مای ه كاربكه‌ن، ی ئه‌گه‌ر بودجه‌ی پێویس���ت‌و ئاسانكار ی بۆ نه‌كرا له‌سه‌رجه‌م روه‌كانه‌وه، ته‌واو ئه‌وا كاره‌كه نه‌كرێت باشتره‌و ئه‌مه‌ش ی یه‌كێكی تره له‌خاڵ��� ه جیاكه‌ره‌وه‌كان نێوان س���تافی به‌رهه‌مهێنانی به‌تواناو ی به‌ئه‌زمون هه‌رگیز بێتوانا ،ده‌رهێنه‌ر ی لهو شێوه‌یه ته‌نها خۆی نادات له‌كار ی بڵێن ئیشی كردوه هه‌مو شت بۆ ئهوه ی ی به‌رهه‌مهێنان قبوڵبكات ،بۆی��� ه دوا هه‌ركارێ���ك چیتر ئ���هو به‌هانان ه هیچ نرخێكیان نییه ،بۆیه پێویس���ت ه چیتر كار بۆ ئ���هوه بكرێت ئ���هو هه‌نگاوان ه ی شاره‌زاو سیستماتیك بكرێن‌و كه‌سان ی خ���اوه‌ن بڕوانام���ه ب���ۆ به‌رێوه‌بردن به‌رهه‌مه‌كان دیاری بكرێن. ی چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كان • نوس���ین ،س���یناریۆ ،رۆش���نبیریی‌و
ی فه‌رهه‌نگ���ی :كۆریی���ه‌كان مێ���ژو ی ی خۆیان كرده ده‌یه‌ها دراما واڵته‌ك ه س���ه‌د زنجیره‌یی ،كه ئه‌مه نیش���انه‌ی ی رۆشنبیریی‌و به‌هێزیی نوسه‌رو پاشخان سیناریس���ته‌كانیانه ،كۆمه‌ڵ ه نوسه‌رو سیناریس���تێك كه هی���چ په‌له‌ناكه‌ن، پاش���خانێكی رۆش���نبیریی به‌هێزیان ی كه ده‌یكه‌ن، هه‌یه لهس���ه‌ر ئهو كاره ی رۆش���نبیری به‌رزدان‌و هیچ له‌ئاستێك الیه‌نگریی‌و مه‌به‌س���تێك له‌كاره‌كانیاندا ی واڵته‌كه. دی���ار نییه جگ��� ه له‌خزمه‌ت به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه الی ئێم ه نوس���هرو ی ئێجگار سیناریس���ته‌كانمان په‌له‌یه‌ك زۆر ده‌ك���هن به‌تایبه‌ت لهو كارانه‌ی ك ه ی والته‌كه‌مانه‌وه، په‌یوه‌س���ت ه به‌مێژو ێ نوس���ه‌ر مێ���ژوی حیزبێكیان هه‌ن���د ی كردوه‌ت��� ه مێ���ژوی والتێ���ك‌و مێژو ی هه‌رێمێك، ش���ارێكیان كردوه‌ت ه مێژو هه‌ندێجار درامایه‌ك لهس���نوری سه‌وز ی ی زه‌رد بینه‌ر به‌رهه‌مدێت ك ه له‌سنور نیی���ه ،ناحه‌قیش���یان ناگیرێت چونك ه ی شۆڕشێك ده‌گێڕێته‌و‌ه دراماك ه مێژو ی ی تر ی حیزبێك ك��� ه تاك ه ش���ه‌هێدێك ی ناكرێ���ت جگه لهو حیزب‌و تێدا به‌د ی الیه‌نان هی خۆی مه‌به‌ستیه‌تی .جارێك ی به‌ها تر درامایه‌ك ده‌كرێت سه‌رله‌به‌ر كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و خێزانییه‌كان ده‌خاته ژێر ی لێ پرس���یاره‌وه‌و چه‌ند حه‌ڵقه‌یه‌كیش په‌خش���ده‌كرێت ئنجا ده‌وه‌س���تێنرێت. ب���ۆ ده‌بێت الیه‌نێ���ك نه‌بێ���ت له‌مان ه بپرس���ێته‌وه‌و هی���چ نه‌بێ���ت پێ���ش ئهوهی ده‌س���ت بكه‌ن به‌كاركردن ئهو تێبینییانه‌یان پێبدرێت ،هه‌مو جاره‌كان ی هه‌تا رۆش���نبیران‌و كۆمه‌ڵگاو كه‌سان ناپه‌یوه‌س���ت لێی���ان نه‌ك���هن به‌هه‌را ی ی ناكه‌ن‌و لیژنه‌یه‌ك خۆیان چاره‌سه‌ر ی رۆش���نبیری چاالك نیی ه پێشتر چێك ی ێ حیوار به‌د ئهو كاران ه بكات .هه‌ند ی ده‌كرێت ك ه مرۆڤ شه‌رم ده‌كات گوێ لێده‌بێ���ت ،كه‌واته لێره‌وه پێویس���ت ه ی ی روحیه‌ت��� له‌پێن���او زیندوكرن���هوه ی سیناریۆو حیوارو دواتریش نه‌كوشتن ئه‌كته‌رو كاراكته‌ریشدا ،هه‌وڵبدرێت بۆ كردنه‌وه‌ی خولی راهێنان‌و به‌هێزكردن‌و ی رۆشنبیرتركردنی سیناریست‌و نوسه‌ر به‌رهه‌م���ه هونه‌ریی���ه‌كان ،ئ���ه‌وه‌ش ی پسپۆر دیس���انه‌وه به‌هێنانی كه‌سان ی ی خول‌و كۆرس لهم بواره‌داو كردنه‌و‌ه به‌هێزكردن. ی به‌هێز ی فلته‌رێك��� دانان��� • لهس���ه‌رجه‌م روه‌كان���هوه :پێموابێ���ت ی ی وهزارهت ئه‌مه‌ی���ان به‌ته‌نها ئه‌رك��� ی ك ه رۆش���نبیرییه ،ئ���هو وهزارهت��� ه ی پێموابێت كه‌مترین قسه‌و كه‌مترین رۆڵ هه‌ی ه ده‌رحه‌ق ب���هم كارانه ك ه نه‌ده‌بو
وابێت ،پێویس���ته ئه‌م وهزارهت ه چه‌ند ی لیژنه‌یه‌كی تایبه‌تمه‌ند بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن كاره هونه‌ریی���ه‌كان دروس���تبكات ی ته‌كنیك���ی ،ده‌رهێنان، وه‌ك لیژن���ه نوس���ین‌و س���یناریۆ ،رۆش���نبیریی، ژه‌كه‌و پێش ده‌ستكردن به‌پرۆ ی ی به‌رهه‌مهێنانیش ،لێكدانه‌وه‌یه‌ك دوا ته‌كنیكی‌‌و زانس���تیو رۆش���نبیرییان ه ی به‌رهه‌مه‌كه بكات‌و بۆ گش���ت روه‌كان ی ده‌رببرێت له‌سه‌ریان. ی خۆ سه‌رنج ی ك���ورت بۆ په‌یامێ���ك‌و گله‌ییه‌ك��� ده‌رهێنه‌رانی به‌ئه‌زمون: له‌كاتێك���دا ب���اس له‌پێدان���ی كار ی به‌ئێ���وه ده‌كرێت بۆ به‌ره‌وپێش���بردن ی ده‌رهێنان‌و فیلم دروستكردن ئاس���ت له‌كوردستان ،پێویست ه ئێوه‌ش له‌هه‌مان ئاستدا بن‌و كاردانه‌وه‌تان هه‌بێت بۆ ئه‌م داواكارییه‌و بۆ ئه‌م دۆخه ،پێویس���ت ه ی ئێوه‌ش الی خۆتانه‌و‌ه ده‌ستپێشخه‌ری بكه‌ن‌و پرۆژه‌تان هه‌بێت ،من بۆ نمون ه ی ی رۆسته‌م ی داخ ه جه‌میل ده‌ڵێم جێگه دوای ژان���ی گ���ه‌ل ده‌چێت���هوه تاران‌و ی فیلم به‌ره���هم ده‌هێنێت؟ به‌فارس��� ی جێگ��� هی داخ��� ه به‌همه‌ن���ی قوب���اد ی ده‌هێنێت‌و چه‌ندین ی جیهان��� ئه‌كته‌ر ی خه‌اڵت "ك ه كارده‌كات ب���ۆ بردن���هوه ئه‌م ه مافێك���ی ره‌وای خۆیه‌تی" ،به‌اڵم ی ی تایبه‌ت ن���ه‌كات‌و پرۆژه‌یه‌ك كارێك��� ی خۆمان‌و ی نه‌بێت بۆ كه‌ناڵه‌كان تایبه‌ت ی كوردی! بۆی ه بینه‌ری خۆمان‌و دراما جێگه‌ی خۆیه‌تی ك��� ه بڵێین ئه‌مانه‌ش له‌هه‌مان كاتدا كه‌موكورتین ،پێویست ه ی هه‌مه‌الیه‌ن ه لهس���ه‌ر لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ی ئ���هم دۆخ ه بكرێ���ت‌و چاره‌س���ه‌رێك ی ب���ۆ دابنرێ���ت ،هیوادارین گش���تگیر هه‌موان ده‌ست لهناو ده‌ست‌و هه‌ركه‌س به‌پێی ئاستی لێپرسراوی خۆی هه‌نگاو بنێت بۆ ده‌ربازبون لهم قه‌یرانه‌و زیاتر ی ی فیلم‌و دراما ی هونه‌ر به‌ره‌وپێشبردن كوردی. له‌كۆتایی���دا پێویس���ت ه ئ���هوه بڵێم ی ك��� ه ره‌نگه هه‌ندێك لهم س���ه‌رنجانه ی ی نوێ نه‌بن ،به‌اڵم ناوه‌ڕۆكێك ده‌رمانبڕ ئێجگار گرنكیان ههیهو هه‌ر دواكه‌وتنێك له‌به‌ئه‌نج���ام گه‌یاندنی ئهو هه‌نگاوانه‌دا ك���ه بۆ چاره‌س���ه‌ری قه‌یران���ی دراماو ی ده‌خرێن���هرو ،ده‌بێت ه ی ك���ورد فیلم ی زیاترو ی الواز هۆی به‌رهه‌مهێنانی كار ی كاڵوكرچ ،ك ه ئه‌مه‌ش دواجار به‌رهه‌م ی به‌زیان ده‌شكێته‌وه بۆ دۆخی هونه‌ر هه‌رێمه‌كه‌م���ان‌و نه‌ته‌وه‌كه‌مان ،چونك ه ی هون���ه‌ر ئاوێن���هو ره‌نگدان���هوهی بار رۆشنبیریی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كه.
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
ه له‌ئه‌وروپا نوێنه‌ری ئاوێن شوان حه‌مه ـ نه‌رویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر ،سەردەشت عوسمان
Awene ریکالم
ریکالم