ژماره‌ 379

‫‪ 6/1‬رۆژی جیهانی مندااڵنه‌‪..‬‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ئه‌و رۆژه‌ جه‌ژنی‬ ‫من ‌ه كه‌ پاره‌م‬ ‫پێبێت‬

‫ژمار‌ه (‪)379‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/5/28‬‬

‫»» ‪17‬‬

‫ساڵح موسلیم بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫یه‌كێتی‌ سیاسه‌تی‌ "نه‌عامه‌" په‌یڕه‌و ده‌کات‬

‫‪17‬‬ ‫‪212‬‬ ‫»»»»‬

‫ئه‌گه‌ر كاك مه‌سعود له‌ئێمه‌ ناڕه‌حه‌ت ‌ه‬ ‫با دانیشین‌و جیاوازیه‌ سیاسیه‌كان باس بكه‌ین‌‬

‫ریکالم‬

‫ئیداره‌کردنی عێراق‬

‫‪17‬‬ ‫‪312‬‬ ‫»»»»‬

‫‪ 23‬هه‌زار پۆست له‌عێراقدا‬ ‫به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێت‬

‫کوردستانی نوێ به‌ رسته‌و هه‌واڵێکیش خۆی‬ ‫له‌قه‌ره‌ی خستنه‌ راپرسی ده‌ستوره‌وه‌ نادات‬

‫»» ‪7‬‬

‫نێچیرڤان بارزانی‌ پشتیوانی له‌خستنه‌ راپرسی‌ ده‌ستور ناکات‌‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزان����ی‌ له‌رێوره‌س����م ‌‬ ‫ی‬ ‫ساڵیادی‌ هه‌ڵگیرسانی‌ شۆڕشی‌ گواڵن‬ ‫به‌شداری‌ نه‌كرد‪ ،‬به‌پێی‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار "ئه‌و له‌گه‌ڵ‌ خس����تنه‌ راپرسی‌‬ ‫ده‌س����تور نیه‌و پش����تیوانی لێناکات‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه����ۆی‌ پابه‌ندبونی‌ حیزبییه‌وه‌‬

‫به‌پێی‌ ئه‌م سه‌رچاوه‌یه‌ "نێچیرڤان‬ ‫ناتوانێت ئه‌مه‌ بڵێ‌و هه‌ڵوێستی‌ خۆی‌ راگه‌یاند كه‌ "نێچیرڤان پێشتر چه‌ند‬ ‫جارێ����ك به‌ئاش����كراو له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ رای‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ بوه‌ كه‌ وا باشتر‌ه‬ ‫رابگه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ تایبه‌تی‌ خۆش����یدا جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر بۆ پارت����ی‌ له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ته‌وافوقكردن‬ ‫ده‌س����تور‌و له‌گه‌ڵ‌ هێزه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردستان‌و‬ ‫ئ����اگادار س����ه‌باره‌ت به‌ئاماده‌نه‌بونی‌ هه‌مواركردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ی ته‌وافوقك����ردن له‌گ����ه‌ڵ‌ الیه‌نه‌كان����ی‌ له‌س����ات‌و س����ه‌ودایه‌كی‌ سیاس����یدا‪،‬‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزان����ی‌ له‌ئاهه‌نگ���� ‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌ ده‌ستور‌و‬ ‫ساڵیادی‌ شۆڕشی‌ گواڵندا‪ ،‬به‌ئاوێن ‌هی‌ دیكه‌دا كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫"‪ 2002‬پارت ‌ی ئه‌م ده‌ستوره‌ ‌ی پێشكه‌ش به‌یه‌كێت ‌ی‬ ‫كرد‌و ئه‌وانیش به‌ناچاری ‌ی په‌سه‌ندیان كرد"‬ ‫د‪.‬ئه‌حم���ه‌د بامه‌ڕنی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ س���اڵی‌ ‪ 2002‬پارتی‌ پ���ڕۆژه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ده‌ستوره‌ی‌ پێش���كه‌ش به‌یه‌كێتی‌ كردو‬ ‫ئه‌م ناڕه‌زایی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ری‌ ده‌ربڕیوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ پێیانوتوه‌ "ئێمه‌‬ ‫نامانه‌وێ‌ له‌سه‌ر ئه‌مه‌ له‌گه‌ڵ براده‌رانی‌‬ ‫پارتی‌ جارێكیتر نێوانمان تێكبچێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌حم���ه‌د بامه‌ڕنی‌‬ ‫کادێری پێشکه‌وتوی یه‌كێتی‌ له‌وتارێكیدا‬ ‫كه‌ له‌م ژماره‌یه‌ی‌ ئاوێنه‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ "بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ ‪ 2002‬پارتی‌ پڕۆژه‌ی‌‬

‫د‪.‬ئه‌حمه‌د بامه‌ڕنی‌‬

‫ئه‌م ده‌ستوره‌ی‌ پێشكه‌ش به‌یه‌كێتی كرد‬ ‫بۆ گفتوگۆكردن‪ ،‬ئه‌وسا (م‪.‬س‪.‬ی‌‪.‬ن‪.‬ك)‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ كۆمیته‌یه‌كی‌ له‌(د‪.‬كه‌مال‬ ‫فوئاد‪ ،‬د‪.‬ئه‌رسه‌الن بایز‪ ،‬عومه‌ر فه‌تاح‪،‬‬ ‫حازم یوسفی‌‌و به‌نده‌) پێكهێنا‌و له‌كاتی‌‬ ‫گفتوگۆكردن سه‌باره‌ت به‌م پڕۆژه‌یه‌ من‬ ‫دژی‌ ئه‌م شێوه‌ سیسته‌مه‌ی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫بوم‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌ندامانی‌ ئ���ه‌و كۆمیته‌یه‌‬ ‫رایان جیاوازبو له‌گه‌ڵ من‌و نه‌یانویس���ت‬ ‫هیچ هه‌نگاوێك بنێین ببێته‌ كۆس���پێك‬ ‫له‌به‌رده‌م ئاش���تبونه‌وه‌‌و یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ردو ئیداره‌ی‌ (سلێمانی‌‌و هه‌ولێر)‪.‬‬

‫»»‬

‫‪12‬‬

‫گه‌نجێ���ك‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ساڵێكه‌ به‌تۆمه‌تی‌ كوشتنی‌ هاواڵتییه‌ك‬ ‫ده‌س���تگیركراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا دادوه‌ر‬ ‫بڕیاری‌ كۆتایی‌ له‌سه‌ر دۆسیه‌كه‌ی‌ نه‌داوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت "له‌ئاسایش���ی چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫كاره‌بای���ان له‌(ئه‌ندام���ی‌ نێرینه‌م) دا"‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئاسایش���ی‌ گه‌رمیانیش‬ ‫ئه‌و تۆمه‌ته‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬محه‌مه‌د حسێن كه‌‬ ‫گه‌نجێكی‌ قه‌زای‌ چه‌مچه‌ماڵه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ له‌‪2012/6/18‬ه‌وه‌ خراوه‌ته‌‬ ‫زیندان���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ هێش���تا دادوه‌ر‬ ‫دۆس���یه‌كه‌ی‌ یه‌كالیینه‌كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "كه‌ ده‌ستگیركرام ره‌وانه‌ی‌ ئاسایشی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵیان كردم‪ ،‬له‌وێ‌ ئه‌ش���كه‌نجه‌و‬ ‫ئازارێكی زۆریان���دام بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئیعتراف‬

‫له‌سه‌ر كوشتنی‌ هاواڵتییه‌ك بكه‌م"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "شاهیدم هه‌یه‌ كه‌ شاهیدی‌ بۆ‬ ‫ده‌دام به‌چ ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌شكه‌نجه‌دراوم‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دوات���ر هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ كوش���تن‬ ‫له‌شایه‌ته‌كانم كراو په‌شیمانكرانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا‪ ،‬لێپرس���راوی‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ ئاسایش���ی گه‌رمی���ان‬ ‫"عوس���مان عه‌بدولكه‌ری���م" ئ���ه‌وه‌‬ ‫ره‌تده‌كات���ه‌وه‌ له‌زیندان���ی ئاسایش���دا‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دان هه‌بێ���ت‪ ،‬ناوب���راو وتی‌‬ ‫"له‌س���نوری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئاسایش���ی‬ ‫گه‌رمیاندا‪ ،‬هه‌مو به‌نده‌كانی‌ مافی مرۆڤ‬ ‫ره‌چاوكراوه‌و به‌پێی‌ رێنماییه‌كانی‌ مافی‬ ‫مرۆڤ‌و جاڕنام���ه‌ گه‌ردونییه‌كان مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ زیندانییاندا ده‌كرێت"‪.‬‬

‫»»‬

‫"هه‌وڵدانی‌ پارت ‌ی بۆ ده‌ستگیركردنی‌ سه‌اڵحه‌دین به‌هادین راگه‌یاندنی‌ شه‌ڕه‌ به‌رانبه‌ر یه‌كگرتو"‬

‫ ‪ ÒS'Ú‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫'‬ ‫‪µ‬‬ ‫‪ÔÓ‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪T‬‬ ‫ ‬

‫‪ÚC‬‬ ‫‪Ó‬‬ ‫‪ Ú‬‬

‫‪102.7‬‬

‫‪áè‬‬

‫)‪ãß ÚK ,¨µK µÓ‬‬ ‫ ®‪Ô‬‬ ‫" ‪ Ô‬‬ ‫ ‪Ó‬‬ ‫ ‬

‫‪íöùþĄ‬‬

‫‪ïñ‬‬ ‫‪ïñ‬‬

‫‪ÚÓÚT Ò¡N ÚC µ N O‬‬

‫‪ÚU‬‬

‫‪H‬‬

‫‪Frq 10,892 MHz‬‬ ‫‪S/R 27,500‬‬ ‫‪FEC 3\4‬‬

‫‪Frq 10,892 MHz H‬‬ ‫‪S/R 27,500‬‬ ‫‪FEC 3\4‬‬

‫‪V‬‬

‫‪Frq 11,317 MHz‬‬ ‫‪S/R 27,500‬‬ ‫‪FEC 3\4‬‬

‫‪Frq 11,929 MHz V‬‬ ‫‪S/R 22,000‬‬ ‫‪FEC 3\4‬‬ ‫‪H‬‬

‫»»‬

‫‪4‬‬

‫‪6‬‬

‫ریکالم‬

‫ ‪@ÓÚ¨ ) -‬‬ ‫¨ * ‪ o o ONV‬‬ ‫ ‪ N O ÒAµÓ+®ÚUÚ µÓ NO ÒS'Ú‬‬ ‫ ‪ ¨ ) -‬‬

‫‪3‬‬

‫گه‌نجێك‪ :‬له‌ئاسایشی چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫كاره‌بایان له‌"ئه‌ندام ‌ی نێرینه‌م" دا‬

‫ئه‌حم���ه‌د بامه‌ڕن���ی‌ ده‌ڵێ���ت "ئه‌وێ‌‬ ‫رۆژێ‌ كاتێك له‌میانی‌ قس���ه‌و باس���مان‬ ‫له‌م���ه‌ڕ ئ���ه‌م ده‌س���توره‌دا هه‌وڵمده‌دا‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كانی‌ بۆ هه‌ڤااڵنی‌ كۆمیته‌كه‌‬ ‫رونبكه‌مه‌وه‌‪ ،‬زوربه‌یان وه‌اڵمیان ئه‌وه‌بو‪:‬‬ ‫ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ زۆر هه‌ستیاره‌ بۆ برایانی‌‬ ‫پارتی‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ تۆ ده‌یڵێیت راس���ته‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ نامانه‌وێ‌ له‌سه‌ر ئه‌مه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫براده‌ران���ی‌ پارتی‌ جارێكیت���ر نێوانمان‬ ‫تێكبچێته‌وه‌"‪.‬‬

‫»»‬

‫گه‌ڕاندنه‌وه‌یدا بۆ په‌رله‌مان پۆس����تی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بۆ خۆی‌ مسۆگه‌ر‬ ‫بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌كه‌ وت����ی‌ "له‌دی����دی‌‬ ‫نێچیرڤان����ه‌وه‌ ده‌س����تور خس����تنه‌‬ ‫راپرس����ییه‌و‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ پارتیدا‬

‫نییه‌و جۆرێكه‌ له‌ریسككردن كه‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫ئه‌نجامه‌ك����ه‌ی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ پارتیدا‬ ‫نه‌بێت‌و ئه‌و ده‌نگ����ه‌ نه‌هێنێت پارتی‌‬ ‫پێویستی‌ پێیه‌تی‌"‪.‬‬

‫‪Frq 12,608 MHz‬‬ ‫‪S/R 22,500‬‬ ‫‪FEC 3\4‬‬

‫)‪Nilesat (HD‬‬

‫‪Nilesat‬‬

‫‪Hotbird‬‬

‫‪Galaxy 19‬‬

‫‪Optus D2‬‬

‫‪Rudaw Media Network‬‬ ‫‪www.rudaw.net‬‬ ‫‪TEL: +964(0)662107100‬‬ ‫‪MOB: +964(0)7505300002‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫ساڵح موسلیم‪ :‬دو هێزیی‌ له‌ڕۆژئاوای‌ كوردستان قبوڵناكرێت‬

‫ئه‌گه‌ر كاك مه‌سعود له‌ئێم ‌ه ناڕه‌حه‌ته‌‪ ،‬با دانیشین‌و جیاوازی ‌ه سیاسیه‌كان باس بكه‌ین‌‬ ‫ئا‪ :‬شوان حه‌مه‌‪ ،‬نه‌رویج‬ ‫ساڵح موس����لیم هاوسه‌رۆكی‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫پارتی‌ كورده‌كانی‌ رۆژئاوای‌ كوردستان‬ ‫‪ ،PYD‬ل����ه‌م گفتوگۆی����ه‌ی‌ ئاوێن����ه‌دا‬ ‫ده‌ڵێ����ت "گروپێ����ك كه‌ له‌باش����وره‌وه‌‬ ‫چونه‌ته‌ رۆژئاوای‌ كوردستانه‌وه‌‪ ،‬دانیان‬ ‫به‌وه‌دا ناوه‌ بۆ دروس����تكردنی ئاڵۆزی‬ ‫گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ی زانراوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و گروپه‌ سه‌ر به‌پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانن‪ ،‬ئازادكراون"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌چه‌ند ڕۆژی ڕابردودا گرژی‬ ‫سیاس����ی له‌نێوان پارت����ی‌ دیموكراتی‬ ‫كوردستان‌و پارتی ئێوه‌ دروستبو‪ ،‬هۆی‬ ‫دروستبونی ئه‌و گرژیانه‌ چین؟‬ ‫ساڵح موس����لیم‪ :‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ پارتی‬ ‫كێش����ه‌مان نییه‌‪ .‬ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وپێش‬ ‫شه‌ست حه‌فتا كه‌س به‌ڕێگه‌ی نایاسایی‌‬ ‫له‌باش����وره‌وه‌ گه‌ڕاونه‌ت����ه‌وه‌ ڕۆژئ����اوا‪.‬‬ ‫ئاسایش����ی ڕۆژئ����اوای كوردس����تان كه‌‬ ‫ئه‌ركی پاراس����تنی خاڵه‌ س����نوریه‌كان‌و‬ ‫ناوخۆی پێسپێردراوه‌ به‌هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‬

‫نایاس����اییانه‌ی ئه‌و گروپ����ه‌ی زانیوه‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا كردون‪ .‬له‌ئه‌نجامی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كان����دا زانراوه‌ كه‌ ئه‌و گروپه‌‬ ‫له‌باشور راهێنانی چه‌كدارییان پێكراوه‌و‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی تایب����ه‌ت نێردراونه‌ت����ه‌‬ ‫ڕۆژئ����اوای كوردس����تان‪ .‬ته‌نانه‌ت چه‌ند‬ ‫ك����ه‌س له‌وانه‌ دانیان ب����ه‌وه‌دا ناوه‌ كه‌‬ ‫بۆ دروس����تكردنی ئاڵۆزی گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوای ئ����ه‌وه‌ی زانراوه‌ كه‌ ئ����ه‌و گروپه‌‬ ‫س����ه‌ر به‌پارتی دیموكراتی كوردستانن‪،‬‬ ‫ئازادكراون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌ركرده‌كانی پارتی ئاماژه‌‬ ‫به‌دروستكردنی هێزی سه‌ربازی ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن قبوڵی ناكه‌ن یه‌ك هێز كۆنترۆڵی‬ ‫ڕۆژئاوای كوردس����تان بكات‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫ده‌یانهه‌زار ئ����اواره‌ی ك����وردی ڕۆژئاوا‬ ‫له‌باش����وردا نیش����ته‌جێن‪ .‬ئایا ئێوه‌ تا‬ ‫چه‌ن����د ئه‌و لێدوانانه‌ی س����ه‌ركرده‌كانی‬ ‫پارتی دیموكرات به‌هه‌ند وه‌رده‌گرن؟‬ ‫ساڵح موس����لیم‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئێمه‌‬ ‫ڕێگ����ه‌ به‌هێزیتر ناده‌ی����ن‪ ،‬ئه‌وه‌ بڕیاری‬ ‫‪ PYD‬نیی����ه‌ به‌ڵكه‌ بڕیاری ده‌س����ته‌ی‬ ‫بڵن����ده‌‪ .‬ئ����ه‌و هێ����زه‌ی خوێنده‌ڕێژێ‌و‬

‫پارێزگاری له‌كوردس����تان ده‌كات هێزی‬ ‫ك����ورده‌‪ .‬با ئه‌مه‌ ئاش����كرابێت‪ ،‬دو هێز‬ ‫قبوڵناكرێ����ت‪ .‬هه‌ركه‌س چی ده‌كات با‬ ‫بیكات‪ ،‬به‌اڵم هێ����زی ئێمه‌ یه‌ك هێزه‌و‬ ‫ڕێگه‌ به‌هێزیتر نادرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر پارت����ی به‌ڵینه‌كه‌نی‬ ‫خۆی جێبه‌جێ بكات‌و هێزی سه‌ربازیی‬ ‫له‌ئاواره‌كان����ی ڕۆژئاوا دروس����ت بكات‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی ئێوه‌ چی ده‌بێت؟‬ ‫ساڵح موس����لیم‪ :‬من ئه‌ڵێم ڕۆژئاوای‬ ‫كوردستان هێزی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س‬ ‫بیه‌وێت له‌ده‌ره‌وه‌ هێز دروستبكات ئه‌وه‌‬ ‫مه‌س����ه‌له‌یه‌كی تره‌‪ .‬كێ هێ����زی هه‌یه‌‬ ‫با بفه‌رم����وێ له‌گه‌ڵ ده‌س����ته‌ی بڵندو‬ ‫لیژنه‌ی تایبه‌ت به‌هێ����زه‌ چه‌كداره‌كانی‬ ‫ڕۆژئاوای كوردس����تان قسه‌بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێز دروس����تبكرێت‌و دژایه‌تی ڕۆژئاوای‬ ‫كوردس����تانی پێبكرێ����ت ئێم����ه‌ رێگه‌ی‬ ‫پێناده‌ی����ن‪ .‬ئه‌وه‌ ته‌نه����ا بڕیاری ‪PYD‬‬ ‫نیی����ه‌ به‌ڵكه‌ بڕیاری ده‌س����ته‌ی بڵنده‌‪.‬‬ ‫هیچ هێزێكیش ناتوانێت بێ ڕه‌زامه‌ندی‬ ‫ده‌س����ته‌ی بڵند له‌رۆژئاوای كوردستان‬ ‫به‌رده‌وامی هه‌بێت‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای ئاڵۆزیه‌كانی ئه‌مدوایی ‌ه‬ ‫ده‌روازی سنوری نێوان باشورو ڕۆژئاوای‬ ‫كوردستان داخرا‪ .‬ئێوه‌ چۆن له‌و بڕیاره‌‬ ‫ده‌ڕوانن؟‬ ‫س����اڵح موس����لیم‪ :‬ئ����ه‌وه‌ بڕیارێكی‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌‪ .‬باش����ه‌ تۆ كێش����ه‌ی سیاسیت‬ ‫هه‌ی����ه‌ به‌هه‌رحاڵ‪ ،‬به‌اڵم بێیت س����زای‬ ‫گه‌ل����ی كورد له‌ڕۆژئ����اوا بده‌یت كارێكی‬ ‫خراپ����ه‌‪ .‬نابێ����ت به‌ه����ۆی كێش����ه‌ی‬ ‫سیاسییه‌وه‌ خه‌ڵك برسی بكرێت‪ ،‬نابێت‬ ‫ڕێگه‌ له‌هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ ش����یری منداڵ‌و‬ ‫پێداویس����تی نه‌خۆش����خانه‌كان بگریت‌‪.‬‬ ‫باشه‌ وه‌رن ‪ PYD‬بگرن‪ ،‬ساڵح موسلیم‬ ‫ده‌س����تگیربكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم بۆچی‌ س����زای‬ ‫گه‌لێك ده‌ده‌ن؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارته‌ سیاس����یه‌كانی باشوری‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬له‌وانه‌ش پارتی‪ ،‬ئه‌زمونی‬ ‫جیاوازیان له‌ش����ه‌ڕی ناوخ����ۆدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكج����ار ئه‌نجامه‌كان����ی ش����ه‌ڕی‬ ‫ناوخۆ بوه‌ته‌ ه����ۆی الوازكردنی الیه‌ك‌و‬ ‫به‌هێزكردنی الیه‌كیتر‪ .‬ئێوه‌ وه‌ك ‪PYD‬‬ ‫ت����ا چه‌ن����د چاوه‌ڕوانی ش����ه‌ڕی ناوخۆ‬ ‫ده‌كه‌ن؟ ئایا ئه‌و فشارانه‌ی پارتی نابێته‌‬

‫هۆی ئه‌وه‌ی دواجار ئێوه‌ ده‌ستبه‌رداری‬ ‫به‌شێك له‌ده‌سه‌اڵته‌كانی خۆتان بن؟‬ ‫ساڵح موس����لیم‪ :‬له‌ڕۆژئاوا ده‌رفه‌تی‬ ‫ش����ه‌ڕی ناوخ����ۆ نییه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌ندێك‬ ‫هه‌وڵ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ڕۆژئاوای كوردستان‬ ‫هه‌یه‌ بۆ به‌كارهێنان����ی ئاواره‌كان‪ ،‬یان‬ ‫كڕینی چه‌ند خێزانێك‪ ،‬هه‌قوایه‌ هه‌موان‬ ‫له‌ئه‌زمونه‌كانی شه‌ڕی ناوخۆوه‌ فێربین‪.‬‬ ‫كلتوری ش����ه‌ڕی براك����وژی‌و ئه‌زمونی‬ ‫باشوری كوردستانمان بینیوه‌‪ .‬نامانه‌وێ‌و‬ ‫ڕێگه‌ناده‌ین ش����ه‌ڕی براكوژی له‌ڕۆژئاوا‬ ‫دروستبێت‪ .‬ئه‌گه‌ر ش����ه‌ڕ دروستبێت‪،‬‬ ‫بێگومان نابێته‌ شه‌ڕی براكوژی‪ ،‬به‌ڵكه‌‬ ‫ده‌بێته‌ ش����ه‌ڕێكیتر له‌نێ����وان ڕۆژئاوای‬ ‫كوردستان‌و هێزێكی ده‌ره‌وه‌‪ .‬هیوادارین‬ ‫ئ����ه‌و دۆخ����ه‌ دروس����تنه‌كرێت‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كاك مه‌س����عود ی����ان حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر ئێمه‌دا ناڕه‌حه‌تن‪ ،‬ئه‌وا ئێمه‌‬ ‫ئاماده‌ین پێكه‌وه‌ دابنیش����ین‌و جیاوازیه‌‬ ‫سیاس����یه‌كان ب����اس بكه‌ی����ن‌و بگه‌ینه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر‪ ،‬بڕواش����مان به‌گه‌لی خۆمان‬ ‫له‌باش����ور هه‌یه‌ كه‌ له‌س����ه‌ر پشتیوانی ساڵح موسلیم‬ ‫گه‌لی كورد له‌ڕۆژئاوا به‌رده‌وام بن‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬شوان حه‌مه‌‬

‫"پێویسته‌ ده‌ستور به‌رێژه‌یه‌ك‬ ‫"به‌ئه‌ندازه‌ی كێشه‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ده‌نگی‌ الواز ده‌رنه‌چێت"‬ ‫كێشه‌ی ژنان گرنگتره‌"‬

‫چوارده‌هه‌مین كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كوردستان به‌سترا‬

‫ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬

‫دكتۆر مه‌حمود عوسمان ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ پێویستبو بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یامی‌ خستنه‌ راپرسی‌ ده‌ستوره‌وه‌ی‌‬ ‫له‌بۆنه‌یه‌كی‌ حزبیدا رانه‌گه‌یاندایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ده‌ستوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستانم‬ ‫به‌باشی‌ نه‌خوێندۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫دكت���ۆر مه‌حمود عوس���مان ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "پێمخۆش���بو مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫خس���تنه‌ راپرسی‌ ده‌س���توری‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان له‌بۆنه‌یه‌كی‌ حزبیدا به‌وجۆره‌‬ ‫نه‌بوایه‌ كه‌ رۆژی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو‬ ‫رویدا‪ ،‬به‌ڵكو وا باشتربو كه‌ له‌پارله‌مان‬ ‫یان له‌س���ه‌ر ته‌له‌فزیۆن سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ئه‌و په‌یام���ه‌ی‌ رابگه‌یه‌ندایه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ په‌یامه‌ك���ه‌ به‌په‌یامێكی‌ حزبی‌‬ ‫نه‌زانێت"‪.‬‬ ‫مه‌حمود عوسمان وتی‌ " كه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫ب���وه‌ س���ه‌رۆك كۆم���ارو بارزانیش بۆ‬ ‫پۆستی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫به‌رپرس���یارێتیان‬ ‫هه‌ڵبژێ���ردرا‌و‬ ‫وه‌رگ���رت م���ن راموابو كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫له‌به‌رپرس���یارێتی‌ حزبی‌ دوربكه‌ونه‌وه‌‪،‬‬ ‫من ‪ 20‬ساڵه‌ راوبۆچونم وایه‌و كه‌سیش‬ ‫گوێم لێناگرێت‌و جێبه‌جێی‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ئێستاش���دا بۆچونم وایه‌‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك ده‌بێته‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌بێت ئه‌و ماوه‌یه‌ به‌رپرسیارێتی‌ حزبی‌‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬دواتریش بۆ س���ه‌رۆك كۆمارو‬ ‫پارله‌مانیش هه‌مان بۆچونم هه‌یه‌‪ ،‬له‌پێناو‬

‫بێت چونكه‌ ئه‌مه‌ ره‌هه‌ندی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬بۆیه‌ دوای‌ رێككه‌وتنیان بینێرن ‌ه‬ ‫پارله‌م���ان‌و ئیق���رار بكرێ���ت‌و بخرێته‌‬ ‫ریفراندۆم���ه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ئێس���تا ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ستوره‌كه‌ بخرێته‌ ده‌نگدانه‌وه‌ هه‌ندێك‬ ‫الیه‌ن ده‌نگی‌ بۆ نه‌ده‌ن‌و به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر الواز ده‌ربچێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ گرنگه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ده‌نگی‌ له‌سه‌ر بدرێت كه‌‬ ‫له‌‪ %80‬بێت بۆ میلله‌ت به‌هێزتر ده‌بێت‌و‬ ‫هه‌مو الیه‌ك پابه‌ن���دی‌ ده‌بن‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"پێویس���ته‌ مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌ستور نه‌كرێته‌‬ ‫ش���تێكی‌ حزبی‌‪ ،‬له‌ئێستاشدا زۆر له‌الم‬ ‫س���ه‌یره‌ بۆچی‌ ماوه‌ی‌ چوار ساڵه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌ستوره‌ نه‌خراوه‌ته‌ ریفراندۆمه‌وه‌ یان‬ ‫هه‌موار نه‌كراوه‌ته‌وه‌؟! "‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ پرسیارێكیش���دا سه‌باره‌ت‬ ‫به‌زۆری‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬مه‌حمود عوسمان وتی‌ "من‬ ‫به‌باشی‌ ده‌س���توره‌كه‌م نه‌خوێندۆته‌وه‌و‬ ‫ئاگاداری‌ زۆری‌ ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ نیم‪،‬‬ ‫ده‌بێت له‌م���ه‌ودوا به‌وردی‌ ته‌ماش���ای‌‬ ‫بكه‌ی���ن‌و م���اده‌كان‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كان‬ ‫مه‌حمود عوسمان‬ ‫بزانی���ن چۆن���ه‌‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ی���ه‌ مادام‬ ‫ئێمه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ پارله‌مانین پێویسته‌‬ ‫كارك���ردن له‌چوارچێوه‌یه‌كی‌ بێالیه‌ندا‌و پارله‌مان ده‌سه‌اڵت‌و رۆڵی‌ زۆری‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌الی‌ حزبی‌ خۆیان داینه‌ش���كێننه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا پارله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ئه‌و كێشانه‌ی‌ تائێس���تاش باسی‌ لێوه‌ پشتگوێخراوه‌و رۆڵێكی‌ وای‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێویس���ته‌ كه‌سیش عینادی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت زۆربه‌ی���ان ل���ه‌و حاڵه‌تانه‌وه‌‬ ‫ن���ه‌كات‌و به‌ته‌نها ڕای‌ خۆی‌ به‌راس���ت‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ گرتوه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌ گرن���گ بزانێ���ت‌و ئه‌وانی‌ ت���ر به‌هه‌ڵه‌‬ ‫پێویس���ته‌ س���ه‌رجه‌م هێزو الیه‌نه‌كانی‌ لێكبداته‌وه‌‪ ،‬پێویسته‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫كوردستان پێكه‌وه‌ دابنیشن‌و رێكبكه‌ون‪ ،‬میلله‌ته‌ك���ه‌ ره‌چاوبكرێ���ت‌و هه‌م���وان‬ ‫ئیتر هه‌مواركردن���ه‌ یان هه‌رچیه‌كی‌ تر پابه‌ندی‌ بن"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫کۆبونه‌وه‌یه‌کی چوارده‌هه‌مین کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان له‌برۆکسل‬ ‫ئا‪ :‬فه‌رمان خێاڵنی ـ برۆكسل‬ ‫دره‌نگانێكی شه‌وی ‪2013 – 5 – 26‬‬ ‫له‌برۆكسلی پایته‌ختی به‌لجیكاو‬ ‫به‌به‌شداری زیاتر له‌ ‪ ٥٣‬پارت‌و‬ ‫ڕێكخراوی سیاسی كوردی به‌شدارییان‬ ‫له‌ ‪ ١٤‬هه‌مین كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كوردستان سازكرا‪ ،‬به‌شداربویه‌ك‬ ‫ره‌خنه‌ی ئه‌وه‌ له‌ده‌سته‌ی به‌رێوه‌به‌رانی‬ ‫كۆنگره‌ ده‌گرێت كه‌ رێگه‌یان به‌ژن نه‌دا‬ ‫وتاری خۆیان بخوێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫نالی���ا ئیبراهیم چاالكوانی سیاس���ی‌و‬ ‫ئه‌ندام���ی كۆنگره‌ك���ه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی وت‬ ‫"پێش���تر ‪ ٤٦‬له‌ و پ���ارت‌و ڕێكخراوانه‌‬ ‫خۆیان ئه‌ندامبون له‌كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم ‪ 7‬پارتی سیاس���ی‬ ‫دیك���ه‌ش وه‌ك چاودێ���ری سیاس���ی‬ ‫به‌ش���داربون كه‌ له‌س���ه‌ر بانگهێش���تی‬ ‫كۆنسه‌ی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كوردستان‬ ‫هاتبون"‬ ‫نالیا ب���اس له‌گرنگ���ی كۆنگره‌كه‌یان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وتی "گرنگی ئه‌م كۆنگره‌یه‌‬ ‫له‌وێدا خ���ۆی بینیه‌وه‌ كه‌ به‌ئاش���كراو‬ ‫به‌ئاس���تێكی ف���راوان ب���ۆ یه‌كه‌مینجار‬ ‫زۆرین���ه‌ی پارت���ه‌ بااڵكان���ی باش���ورو‬ ‫ڕۆژئاواو ڕۆژهه‌اڵت‌و باك���ور كۆبونه‌وه‌و‬ ‫به‌ش���دارییان تێداكرد‪ ،‬وتاری نه‌ته‌وه‌یی‬

‫خۆیان پێشكه‌شكرد‪ ،‬نوێنه‌ری ئاسوری‪،‬‬ ‫ئاشوری‪ ،‬كلدانی‪ ،‬زه‌رده‌شتی‌و یارسانی‪..‬‬ ‫هتد وتاری خۆیان پێشكه‌شكرد‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌په‌یام���ه‌كان ئه‌و داوایه‌ی���ان هه‌بو كه‌‬ ‫كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كوردستان له‌باشور‬ ‫ببه‌سترێت"‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ ژنه‌ی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كوردس���تان ره‌خنه‌ی توندی ئاراسته‌ی‬ ‫كۆنگره‌ك���ه‌و ده‌س���ته‌ی به‌رێوه‌به‌ران���ی‬ ‫كۆنگره‌ كرد‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه‌ رێگه‌یان‬ ‫به‌ژن نه‌دا وتاری خۆیان بخوێننه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی "جگه‌ ل���ه‌وه‌ی هیچ كام له‌و پارت‌و‬ ‫ڕێكخ���راوو پێكهاتانه‌ نوێن���ه‌ری ژنیان‬ ‫نه‌نارد بو‪ ،‬هاوكات من پێم له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫داگرت كه‌ به‌ئه‌ندازه‌ی كێشه‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كێشه‌ی ژنان گرنگتره‌و ڕه‌خنه‌ی توندم‬ ‫له‌ده‌سته‌ی ئاماده‌كاری كۆنگره‌كه‌ گرت‬ ‫كه‌‌ بواری���ان نه‌دا ژن وت���اری هه‌بێت‌و‬ ‫داواكان���ی داوا ب���كات‪ ،‬بۆی���ه‌ داوامكرد‬ ‫جڤات���ی هاوش���ێوه‌ ڕێكبخرێت له‌س���ه‌ر‬ ‫كێشه‌ی ژنانی كوردو ئه‌و ڕه‌شه‌كوژییه‌ی‬ ‫ژنانی باشور بوه‌ستێنرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ هه‌لێكی‬ ‫زۆر گه‌وره‌ بو كه‌ بمانتوانیایه‌ به‌رپرسان‌و‬ ‫ده‌سته‌اڵتداران‌و سیاسیه‌كانی ده‌سه‌‌اڵت‬ ‫بخه‌ینه‌ ژێر پرسیاره‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ر له‌وێدا‬ ‫باس���م له‌وه‌ ك���رد هه‌ر تاكێ���ك له‌ئێمه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت سیاس���یه‌كان‌و یاساناس���ان‌و‬ ‫مامۆس���تایانی ئاین���ی ده‌ورێكی گرنگ‬

‫ببینن‌و چیدی بێده‌ن���گ نه‌بن‪ ،‬ڕه‌خنه‌م‬ ‫ل���ه‌وه‌ گ���رت ل���ه‌م ج���ۆره‌ كۆنگرانه‌دا‬ ‫ده‌یانه‌وێت‌ ژنان باس له‌س���ه‌ر كێش���ه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان نه‌ك���ه‌ن له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌س���تی سیاس���ییه‌كانی باشوری پێ‬ ‫برین���دار نه‌كرێت‪ ،‬دواتر له‌م ده‌س���ته‌یه‌‬ ‫‪%40‬ی ئه‌ندام���ه‌کان ل���ه‌ژن هه‌ڵبژێردرا‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش هه‌نگاوێك���ی ن���وێ ب���وو بۆ‬ ‫هه‌نگاونان ب���ه‌ره‌و مۆدێلی ڕێكخراوێكی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی یه‌كس���ان بۆ ئێس���ته‌و بۆ‬ ‫داهاتوش"‬ ‫كۆنگره‌ك���ه‌ دو رۆژی خایاند‪ ،‬له‌رۆژی‬ ‫یه‌كه‌م���دا نزیكه‌ی ‪ ٦٠‬ب���ۆ ‪ ٧٠‬ئه‌ندامی‬ ‫نوێ بون���ه‌ ئه‌ندامی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫كوردستان‌و سوێندی نه‌ته‌وه‌ییان خوارد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م ئه‌ندامان���ه‌ له‌ب���واره‌ جیاجیاكان‬ ‫چاالكن وه‌ك پارت‪ ،‬ڕێكخراو‪ ،‬كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬بواری مافی مرۆڤ‪ ،‬یاساناس‪،‬‬ ‫پرسی ژن‪ ،‬نوسه‌رو ڕۆشنیبران‪.‬‬ ‫له‌كۆبو‌نه‌وه‌ی ڕۆژی دوه‌م بۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ده‌سته‌ی نوێ بۆ به‌ڕێوه‌بردنی كۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی كوردس���تان ‪ ١٥‬ئه‌ن���دام‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار دو هاوسه‌رۆك‬ ‫هه‌ڵبژێردرا كه‌ به‌ك���ۆی ده‌نگ نیلۆڤه‌رو‬ ‫تایه‌ری كه‌مالی زاده‌ بونه‌ هاوس���ه‌رۆك‬ ‫وه‌ ‪١٣‬ئه‌ندام���ی دیكه‌ش وه‌ك ئه‌ندامانی‬ ‫كۆنگ���ره‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی كوردس���تان‌و ‪٣‬‬ ‫ئه‌ندامی دیكه‌ی (یه‌ده‌گ) هه‌ڵبژێردران‪.‬‬

‫قاوه‌خانه‌ی کلتوری ده‌فرۆشرێت‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ران���ی قاوه‌خان���ه‌ی کلت���وری‬ ‫رۆژی دوشه‌ممه‌ بڕیاریاندا که‌ قاوه‌خانه‬ ‫که بفرۆش���ن ئه‌ویش به‌هۆی فرۆشتنی‬ ‫بینای قاوه‌خانه‌ک���ه‌وه‌‌‪ ،‬داواش ده‌که‌ن‬ ‫س���ه‌رمایه‌داران‌و حکوم ‌هت‌ پرۆژه‌که‌یان‬ ‫له‌فه‌شه‌ل رزگاربکه‌ن‪.‬‬ ‫سلێمانی ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندامی قاوه‌خانه‌ی‬ ‫کلت���وری‪ ،‬دان���ا جه‌می���ل به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند که‌هه‌ر له‌سه‌ره‌تای پرۆژه‌که‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ ئاس���ته‌نگیان بۆ‬ ‫دروس���تکراوه‌‌و له‌ئێستاش���دا به‌ه���ۆی‬ ‫فرۆش���تنی خانوه‌ک���ه‌وه‌ خه‌ریک���ه‌‬ ‫پرۆژه‌که‌یان فه‌شه‌ل ده‌هێنێت"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬فه‌رمان‬

‫دانا داواکاره‌ که‌ ئه‌و که‌سانه‌ی به‌خه‌م ئه‌حمه‌د‌و پارێزگاری س���لێمانی به‌ڵێنی‬ ‫سومعه‌ی پرۆژه‌که‌وه‌ن‌و خه‌می کلتوریان خزمه‌تکردن���ی پرۆژه‌که‌ی���ان پێداوین‬ ‫هه‌یه‌‌و حکومه‌ت به‌ته‌ن���گ پرۆژه‌که‌وه‌ هیوادارین ئێس���تا ئه‌و به‌ڵینه‌ بگه‌یه‌ننه‬ ‫بێن‌و ئه‌و خا‌نوه‌ بکرنه‌وه‌‌و دواتر به‌کرێ جێ و قاوه‌خانه‌که‌ له‌و کێشه‌‌و گرفته‌ی‬ ‫تێیکه‌وت���وه‌ رزگاربک���ه‌ن‌و خانوه‌ک���ه‌‬ ‫پێیانبده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫قاوه‌خان���ه‌ی کلتوری ک���ه‌ ماوه‌ی دو بکرن���ه‌وه‌ وه‌ک حکوم ‌هت‌و دواتر به‌کرێ‬ ‫س���اڵه‌ دامه‌زراوه‌ له‌ش���اری س���لێمانی پێمانیبده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام���ه‌ی قاوه‌خانه‌ی کلتوری‬ ‫زیات���ر ل���ه‌ ‪ 500‬چاالک���ی ئه‌نجامداوه‌‌و‬ ‫چه‌ندین پرۆژه‌ی به‌رفراوانی بۆ خزمه‌تی ئه‌وه‌ش���ی ئاش���کراکرد که‌ له‌ئێستادا‬ ‫گش���تی‌و رۆش���نبیری ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬دانا قاوه‌خان���ه‌ی کلت���وری له‌توانایدا نییه‌‬ ‫ب���ۆ رزگارکردن���ی پرۆژه‌ک���ه‌ ده‌ڵێ���ت ئه‌و خانوه‌ بکڕێت���ه‌وه‌‌و وتی" له‌الیه‌نی‬ ‫پێش���تر چه‌ندین که‌س���ی دڵسۆز وه‌ک مادی‌و رۆحیشه‌وه‌ ناتوانین قاوه‌خانه‌که‌‬ ‫جێگری س���ه‌رۆکی حکوم���ه‌ت‌‪ ،‬عیماد بگوێزینه‌وه‌"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫‪3‬‬

‫ئایا نێچیرڤان له‌گه‌ڵ‌ خستنه‌ راپرس ‌ی ده‌ستوره‌؟‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ له‌رێوره‌سمی‌‬ ‫ساڵیادی‌ هه‌ڵگیرسانی‌ شۆڕش ‌‬ ‫ی‬ ‫گواڵن به‌شداری‌ نه‌كرد‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار "ئه‌و الریی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌خستنه‌ راپرسی‌ ده‌ستوره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناشتوانێت راشكاوانه‌ هه‌ڵوێستی‌ خۆی‌‬ ‫رابگه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫ئێواره‌ی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بارزانی‌ له‌سه‌ر سه‌كۆیه‌كی‌ ره‌نگ زه‌ردی‌‬ ‫پاركی‌ مناره‌وه‌‪ ،‬كۆتایی‌ به‌مش���تومڕی‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ یان نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ده‌ستور بۆ‬ ‫په‌رله‌مان هێناو ئه‌وه‌ی‌ یه‌كالییكرده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌س���تور ده‌خاته‌ راپرس���ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و رۆژانه‌ی‌ له‌ی���اده‌وه‌ری‌‬ ‫سیاسی‌ كورددا تا سااڵنێكی‌ درێژخایه‌ن‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬بارزان���ی‌ ل���ه‌و رۆژه‌دا‬ ‫به‌وپ���ه‌ڕی‌ ته‌حه‌داكردن���ی‌ هێزه‌كان���ی‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‌و ئه‌و ده‌نگانه‌ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورده‌واریی���ه‌وه‌ كه‌ داوای‌‬ ‫هه‌مواركردن���ی‌ ده‌س���تور ده‌كه‌ن‪ ،‬وتی‌‬ ‫"ده‌ستور هه‌موارناكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌دا‌و له‌نێ���و ئاپ���ۆڕای‌ ئه‌و‬ ‫كاربه‌ده‌س���ت‌و به‌رپرس���ه‌ حكوم���ی‌‌و‬ ‫حیزبییان���ه‌دا ك���ه‌ ده‌وروبه‌ری‌ س���ه‌كۆ‬ ‫رازاوه‌ك���ه‌ی‌ پارك���ی‌ مناره‌ی���ان دابو‪،‬‬ ‫ئاماده‌نه‌بون���ی‌ كه‌س���ایه‌تییه‌ك جێ���ی‌‬ ‫س���ه‌رنجی‌ چاودێران بو‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌ویش‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی‌ جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫پارتییه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌ئاماده‌نه‌بونی‌ نێچیرڤ���ان له‌ئاهه‌نگی‌‬ ‫ساڵیادی‌ شۆڕش���ی‌ گواڵندا‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "نێچیرڤان پێش���تر چه‌ند‬ ‫جارێك به‌ئاشكراو له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆشیدا جه‌غتی‌ له‌س���ه‌ر گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تور بۆ په‌رله‌مان‌و ته‌وافوقكردن‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌ دیك���ه‌و به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆندا كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م س���ه‌رچاوه‌یه‌ "نێچیرڤان‬ ‫پێیواب���وه‌ كه‌ وا باش���تره‌ ب���ۆ پارتی‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ته‌وافوقكردن له‌گه‌ڵ‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ كوردستان‌و له‌سات‌و سه‌ودایه‌كی‌‬ ‫سیاسیدا‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���تور‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌یدا بۆ په‌رله‌مان‬ ‫پۆستی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بۆ خۆی‌‬ ‫مسۆگه‌ر بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ وتی‌ "نێچیرڤان بڕوای‌‬ ‫وایه‌ كه‌ ده‌ستور خس���تنه‌ راپرسییه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ پارتی���دا نییه‌و جۆرێكه‌‬ ‫له‌ریس���ككردن كه‌ ره‌نگه‌ ئ���ه‌و ده‌نگه‌‬ ‫نه‌هێنێ���ت پارتی‌ پێویس���تی‌ پێیه‌تی‌‌و‬ ‫به‌هیوایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ر ئ���ه‌م بۆچونه‌دا‪،‬‬ ‫مه‌س���عود بارزان���ی‌ زیات���ر كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫ژێر كاریگ���ه‌ری‌ مه‌س���روری‌ كوڕییه‌وه‌‬ ‫له‌بڕیاردان���ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س���تور بخرێته‌‬ ‫راپرس���ییه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ به‌بۆچون���ی‌ ئه‌وان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ گه‌مه‌كردنه‌وه‌ له‌سه‌ر وه‌ته‌ری‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان ده‌توانن رێژه‌یه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫ده‌نگی‌ ئه‌وان بۆ پشتیوانیكردن له‌پڕۆژه‌ی‌‬ ‫ده‌ستوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان مسۆگه‌ر‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬به‌وپێی���ه‌ی‌ له‌ده‌س���توره‌كه‌دا‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ "شه‌ریعه‌تی‌ ئیسالم‬ ‫سه‌رچاوه‌ی سه‌ره‌كی‌ یاسادانان ده‌بێت"‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خااڵنه‌یان خزاندۆته‌ پڕۆژه‌ی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ كه‌ پێنج ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر هێزه‌‬

‫له‌دیدی‬ ‫نێچیرڤانه‌وه‌‌‬ ‫ده‌ستور خستنه‌‬ ‫راپرسییه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫پارتی نییه‌و‬ ‫جۆرێكه‌‬ ‫له‌ریسككردن كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌و ده‌نگه‌‬ ‫نه‌هێنێت پارتی‌‬ ‫پێویستی‌ پێیه‌تی‬ ‫ ‬ ‫نێچیرڤان‌و مه‌سعودو مه‌سرور له‌وێنه‌یه‌کی ئه‌رشیفیدا‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫ نێچیرڤان بارزانی‌‪ :‬پێویسته‌ پێداچونه‌وه‌ به‌ده‌ستوری هه‌رێمدا بکرێت ‬

‫ مه‌سرور‪ :‬ده‌ستور ناگه‌ڕێته‌وه‌ په‌رله‌مان‬

‫به‌رله‌وه‌ی‌ بارزانی‌ گۆمه‌كه‌ بشڵه‌قێنێ‌‌و ده‌ستور بخاته‌ راپرسییه‌وه‌‪ ،‬چه‌ند جارێك‌و له‌زیاد له‌بۆنه‌یه‌كدا‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ زاواو سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ پارتی‌ جه‌غتی‌‬ ‫له‌سه‌ر پێویستی‌ پێداچونه‌وه‌ به‌ده‌ستوردا كردوه‌‪.‬‬ ‫نێچیرڤان بارزانی چه‌ند رۆژێك پێش ئه‌وه‌ی‌ پۆس����تی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم وه‌ربگرێت‪ ،‬له‌میانه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ردانێكیدا بۆ ش����اری‌ س����لێمانی‌‌و دوای‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ نه‌وشیروان مس����ته‌فای‌ رێكخه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬له‌وه‌اڵمی‌ پرس����یارێكی‌ رۆژنامه‌نوساندا س����ه‌باره‌ت به‌گێڕانه‌وه‌ی ده‌ستوری هه‌رێم بۆ‬ ‫په‌رله‌مان‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی‪ ،‬نێچیرڤان وتی "بۆ چاكسازی له‌كوردستان له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌‪ ،‬هیچ هێڵێكی‬ ‫س����ورمان نیه‌‪ .‬چونكه‌ ئێمه‌ له‌وه‌ دڵنیاین كه‌ ئه‌وه‌ی له‌الیه‌ن ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌ ده‌وترێت‪ ،‬بۆ چاكسازی ئه‌م‬ ‫واڵته‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌رێوره‌س����می متمانه‌دان به‌كابینه‌ی حه‌وته‌می حكومه‌تی هه‌رێمیش����دا‪ ،‬له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تاندا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "پێداچونه‌وه‌ به‌ده‌س����توری هه‌رێمدا ده‌كه‌ین به‌جۆرێك ره‌زامه‌ندی هه‌مو پێكهاته‌كانی كوردس����تانی‬ ‫له‌سه‌ربێ"‪.‬‬ ‫س����اڵی‌ رابردوش له‌س����ه‌روه‌ختی‌ س����ه‌ردانكردنی‌ تاڵه‌بانیدا له‌ئه‌ڵمانیا نێچیرڤان بارزانی‌ دیسان له‌باره‌ی‌‬ ‫ده‌س����توری هه‌رێم وتی "به‌بۆچونی ئێم����ه‌ ده‌بێ هه‌وڵبده‌ین هه‌مو الیه‌نه‌كان‌و كۆمه‌ڵگا كۆكبین له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌ستور‪ ،‬چونكه‌ ده‌ستور ته‌نیا بۆ یه‌ك كه‌س‌و الیه‌نێك‌و حزبێك نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ ئه‌م واڵته‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم هیچ خه‌تێكی سورمان نیه‌ بۆ وه‌رگرتنی تێبینییه‌كان بۆ ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی ده‌ستور"‪.‬‬

‫هه‌فته‌یه‌ك به‌رله‌وه‌ی‌ بارزانی‌ له‌یادی‌ هه‌ڵگیرس����انی‌ شۆڕش����ی‌ گواڵندا راش����كاوانه‌ خستنه‌‬ ‫راپرسیی ده‌ستور رابگه‌یه‌نێت‪ ،‬مه‌سروری‌ كوڕه‌ گه‌وره‌ی‌‌و ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی سیاسی پارتی‌‌و‬ ‫راوێژكاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایش����ی هه‌رێم له‌كۆڕێكدا له‌هۆڵی‌ "سه‌عد عه‌بدواڵ" به‌ئاماده‌بونی‌‬ ‫س����ه‌دان مامۆستای‌ زانكۆی‌ سه‌الحه‌دین‌و په‌یمانگاكانی‌ هه‌ولێر رایگه‌یاند "پڕۆژه‌ ده‌ستوری‬ ‫هه‌رێمی كوردستان قۆناغه‌ یاساییه‌كانی خۆی تێپه‌ڕاندوه‌و هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئه‌وه‌ی نییه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌و الیه‌نه‌ی ئاینده‌ی پرۆژه‌ ده‌ستوری هه‌رێم ده‌ستنیشان ده‌كات‪ ،‬ته‌نیا خه‌ڵكی‬ ‫كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پێویسته‌ خه‌ڵكی كوردستان مافی ئاسایی‌و سروشتی خۆیان بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌ستوری هه‌رێمه‌كه‌ی خۆیان‌و پرسه‌ چاره‌نوسسازه‌كان به‌كاربهێنن‌و ئه‌و مافه‌یان لێ زه‌وت‬ ‫نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫مه‌سرور بارزانی‌‪ ،‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ جه‌غتی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ ده‌بێت پرۆژه‌ی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫هه‌رێم بخرێته‌ راپرسیه‌وه‌و له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌وه‌ یه‌كالییبكرێته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك تانه‌دانیش له‌هه‌ڵوێستی‌‬ ‫فه‌رمی‌ یه‌كێتی‌ نیش����تمانی‌ كوردستان كه‌ مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌س����توریان به‌ستوه‌ته‌وه‌ به‌"سازانی‌‬ ‫نیشتیمانی‌" نێوان الیه‌نه‌كان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "رێككه‌وتنی سیاسی نێوان حزبه‌ سیاسیه‌كان‪ ،‬سازانی‬ ‫نیشتمانی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌نگی زۆرینه‌و رای خه‌ڵكی كوردستان سازانی نیشتمانییه‌"‪.‬‬

‫ئیسالمییه‌كانی‌ وه‌ك كۆمه‌ڵ‌و یه‌كگرتو‬ ‫پێداگرییان له‌س���ه‌ر ده‌ك���رد‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت زه‌مینه‌ی‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌‬ ‫رێژه‌ی���ه‌ك له‌ده‌نگه‌كان���ی‌ ئ���ه‌وان بۆ‬ ‫ده‌ستور مس���ۆگه‌ر بكه‌ن‪ .‬سه‌رچاوه‌كه‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ك���ه‌ به‌بۆچونی‌‬ ‫بارزانی‌‌و مه‌س���روری‌ ك���وڕی‌‪ ،‬پێداگری‌‬ ‫هێزه‌ ئیس�ل�امییه‌كان بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستور بۆ په‌رله‌مان زیاتر له‌تاكتیك‌و‬ ‫گه‌مه‌یه‌كی‌ سیاسی‌ ده‌چێت‪.‬‬ ‫پڕۆژه‌ ده‌ستوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌ ‪ 122‬ماده‌ پێكهاتوه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2009‬‬

‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ خولی‌ دوه‌می‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان ته‌مه‌نی‌ خۆی‌ درێژكرده‌و‌ه‬ ‫به‌ئاماده‌بون���ی‌ ‪ 97‬په‌رله‌مانت���ار‬ ‫‪ 96‬ی���ان به‌به‌ڵ���ی‌ ده‌نگی���ان بۆ دا‪،‬‬ ‫چاودێ���ران پێداگ���ری‌ بارزانی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ده‌ستورو رێگه‌ نه‌دان‬ ‫خس���تنه‌ راپرس ‌‬ ‫به‌هه‌مواركردنی ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌پڕۆژه‌ ده‌س���توره‌كه‌دا ‪ 24‬ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌و كاریگه‌ر به‌مه‌س���عود بارزانی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م دراوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ بارزان���ی‌ ده‌یه‌وێت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫تێپه‌ڕاندن���ی‌ ده‌س���توره‌وه‌ خولێك���ی‌‬

‫دیكه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بۆ خۆی‌ نامه‌یه‌ك���ی‌ ئاڕاس���ته‌ی‌ الیه‌نه‌كان���ی‌‬ ‫مس���ۆگه‌ر بكات���ه‌وه‌‌و له‌و ماوه‌یه‌ش���دا ئۆپۆزیسیۆن‌و هه‌موو هێزه‌ سیاسیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫چاوی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌ زه‌مینه‌یه‌كی‌ ته‌واو دیكه‌ی‌ كوردس���تان كردووه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ كوڕه‌كه‌ی‌ له‌چوار ساڵی‌ به‌وه‌ی‌ گه‌ر تێبینی‌‌و سه‌رنجیان له‌سه‌ر‬ ‫پ���رۆژه‌ ده‌س���توره‌كه‌ هه‌بێ���ت بۆیان‬ ‫داهاتوتردا خۆش بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌ك���ه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ره‌وانه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كانی‌‬ ‫ده‌كات كه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ نێچیرڤان ئاوێنه‌ س���ێ‌ الیه‌نه‌كه‌ی‌ ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫بارزانی‌ الریی‌ له‌خستنه‌ راپرسی‌ ده‌ستور پڕۆژه‌یه‌كی‌ هه‌موار كراوی‌ ده‌س���توریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ناتوانێت له‌وباره‌یه‌وه‌ رای‌ ئاماده‌ كردووه‌‌و ئاڕاس���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمیان كردووه‌‪ ،‬له‌و پڕۆژه‌ یاساییه‌دا‬ ‫خۆی‌ رابگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ كه‌ له‌چه‌ند رۆژی‌ پێداگرییان له‌س���ه‌ر گۆڕینی‌ ئه‌و خااڵنه‌‬ ‫راب���ردوودا بارزان���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم كردووه‌ كه‌ له‌ماده‌ی‌ ‪61‬ی‌ ده‌ستوره‌وه‌‬

‫ یه‌كێتی‌ سیاسه‌ت ‌ی‬ ‫"نه‌عامه‌" په‌یڕه‌و ده‌کات‬ ‫پێده‌نگ���ی‌ ئ���ه‌م رۆژنام���ه‌ رۆژانه‌یه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ زیاد له‌ش���رۆڤه‌و پرس���یار‌و‬ ‫گومانێك ده‌ورژێنێت‪:‬‬

‫"كوردس���تانی‌ ن���وێ‌" ك���ه‌ زمانحاڵی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬حیزب ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدار‌و هاوپه‌یمان���ی‌ پارتییه‌‪،‬‬ ‫له‌ژماره‌ی‌ دوێنێی‌ خۆیدا‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌ك���راو خ���ۆی‌ له‌گرنگترین ‪#‬بارزانی‌ پێ���رێ‌ له‌ڕێگه‌ی‌ راگه‌یاندنی‌‬ ‫روداوی‌ سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌و پێرێی‌ خستنه‌ راپرسی‌ ده‌ستوره‌وه‌ تۆپه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان كه‌ڕ‌و نه‌بان كردوه‌‌و فڕێدای���ه‌ گۆڕه‌پان���ی‌ یه‌كێتییه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫س���ه‌ری‌ خۆی‌ ونكردوه‌‌و شاردۆته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ بزانێ‌ تا چه‌ن���د رای‌ فه‌رمی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ نوێ‌ ته‌نها به‌هه‌واڵێكیش یه‌كێت���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ به‌الغ���ی‌ كۆتای���ی‌‬ ‫خۆی‌ له‌قه‌ره‌ی‌ وته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تیدا‬ ‫له‌ساڵیادی‌ هه‌ڵگیرسانی‌ شۆڕشی‌ گواڵن دێته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ستیارترین‌و گه‌وره‌ترین ‪#‬ئایا ئ���ه‌م بێده‌نگیه‌ی‌ كوردس���تان ‌‬ ‫ی‬ ‫بابه‌ت���ی‌ س���ه‌باره‌ت به‌ڕه‌شنوس���ی‌ نوێ‌ ئاماژه‌یه‌ ب���ۆ نه‌بونی‌ كۆده‌نگی‌‌و‬ ‫ده‌ستوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ورژاند‪ .‬هه‌ڵوێس���تێكی‌ رونی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬

‫سه‌باره‌ت به‌و مه‌سه‌له‌یه‌؟‬ ‫‪#‬ئای���ا ئ���ه‌و به‌الغ���ه‌ی‌ له‌كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتیدا‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو ده‌ركرا‪ ،‬له‌ژێر گوشاری‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتیدا بوه‌؟ به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫جه‌عفه‌ر ئیمینك���ی‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب‬ ‫سیاس���ی‌ پارتی‌ ب���ه‌ر له‌چه‌ند رۆژێك‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫الی‌ ئێمه‌ شتێك ده‌ڵێن‌و به‌الغه‌كه‌شیان‬ ‫شتێكی‌ تر‪.‬‬ ‫‪ #‬ئای���ا رۆژنامه‌ی‌ كوردس���تانی‌ نوێ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ رای‌ فه‌رم���ی‌ حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫نازانێت‪ ،‬باشترین شت كه‌ هه‌ڵیبژاردو ژماره‌ی دوێنێی رۆژنامه‌ی کوردستان نوێ‬ ‫"بێده‌نگییه‌"؟‬

‫سه‌باره‌ت به‌ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌س���پێده‌كات‪ ،‬كه‌ پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ماده‌ی‌ یه‌كه‌می‌ ده‌س���توره‌كه‌یه‌‌و تیایدا‬ ‫هات���ووه‌ "سیس���ته‌می‌ به‌ڕێوه‌ب���ردن‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا په‌رله‌مانیه‌"‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ پێداگرییان له‌س���ه‌ر‬ ‫گرنگ���ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ په‌رله‌مان���ه‌وه‌ ك���ردووه‌و وا‬ ‫بڕیاڕیش���ه‌ له‌چه‌ن���د رۆژی‌ داهات���ودا‬ ‫ئه‌و پ���ڕۆژه‌ هه‌موار كراوه‌ی‌ ده‌س���تور‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی‌ به‌ئاگابوونی‌ رای‌ گشتی‌‬ ‫كوردستان باڵوبكه‌نه‌وه‌؟‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫گه‌نجێك‪ :‬له‌ئاسایشی چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫كاره‌بایان ل ‌ه (ئه‌ندام ‌ی نێرینه‌م) دا‬

‫ی ئه‌شكه‌نجه‌دانیان ده‌گێڕنه‌وه‌‌و الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌كانیش ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫زیندانیكراوه‌كان چیرۆك ‌‬ ‫ئا‪ :‬كاوه‌ گه‌رمیانی‌‬

‫له‌نێو بنكه‌ی‌ گرتن‌و گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆلیسی‌ گه‌رمیاندا ژماره‌یه‌ك گه‌نج‬ ‫كه‌ به‌تۆمه‌تی‌ جیاواز زیندانیكراون‪،‬‬ ‫ئاسایش تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن به‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌و ئازارێكی‌ زۆریانداون بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئیعتراف له‌سه‌ر ئه‌و تاوانانه‌‬ ‫بكه‌ن كه‌ پێی‌ تۆمه‌تباركراون‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئاسایشی‌ گه‌رمیانیش‬ ‫ئه‌و تۆمه‌تانه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د حس���ێن گه‌نجێك���ی‌ قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و م���اوه‌ی‌ س���اڵێكه‌‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی‌ كوش���تنی‌ هاواڵتیی���ه‌ك‬ ‫ده‌س���تگیركراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا دادوه‌ر‬ ‫بڕیاری‌ كۆتایی‌ له‌سه‌ر دۆسیه‌كه‌ی‌ نه‌داوه‌و‬ ‫حوكمنه‌دراوه‌‪ .‬ئێس���تا ناوبراو له‌بنكه‌ی‌‬ ‫گرتن‌و گواس���تنه‌وه‌ی‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان‬ ‫زیندانییه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ له‌‪2012/6/18‬ه‌وه‌‬ ‫خراوه‌ته‌ زیندانه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی‌ هێشتا دادوه‌ر‬ ‫دۆسیه‌كه‌ی‌ یه‌كالیی‌ نه‌كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "ك���ه‌ ده‌س���تگیركرام‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ئاسایشی‌ چه‌مچه‌ماڵیان كردم‪،‬‬ ‫له‌وێ‌ ئه‌ش���كه‌نجه‌و ئازارێكی زۆریاندام‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئیعتراف له‌س���ه‌ر كوش���تنی‌‬ ‫هاواڵتییه‌ك بكه‌م"‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات سه‌ره‌تا‬ ‫كه‌ ده‌ستگیركراوه‌ "كه‌له‌بچه‌یه‌كی‌ چه‌پ‌و‬ ‫راس���تیان كردوه‌ت���ه‌ ده‌س���تی‌‌و دواتر‬ ‫ده‌مامكیان له‌س���ه‌ری‌ كردوه‌و به‌سۆنده‌و‬ ‫كێبڵ ئه‌ش���كه‌نجه‌یه‌كی‌ قورسیان داوه‌و‬ ‫جگه‌ره‌یان له‌س���ه‌ر ده‌ستی‌ كوژاندۆته‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئیعتراف بكات"‪.‬‬ ‫ناوب���راو وتی‌ "له‌ئاس���ایش كاره‌بایان‬ ‫له‌جه‌س���ته‌مداو چه‌ن���د جارێ���ك له‌ژێر‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌داو به‌ه���ۆی‌ قورس���ی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌وه‌ بورامه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتژمێر ‪9‬ی‌‬ ‫ش���ه‌و تا ‪5‬ی‌ به‌یانی‌ له‌ژێر ئه‌شكه‌نجه‌دا‬

‫كاتێك ده‌ستگیركرام‌و‬ ‫برام بۆ ئاسایشی‬ ‫كفری‪ ،‬له‌سه‌ر بینا ‌ی‬ ‫ئاسایشه‌که‌و‌ه‬ ‫به‌ قۆناغه‌ تفه‌نگ‬ ‫فڕێیاندامه‌‌ خواره‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫بنكه‌ی‌ گرتن‌و گواستنه‌وه‌ی‌ پۆلیسی‌ گه‌رمیان‬

‫فۆتۆ‪ :‬کاوه‌‬

‫بوم‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت كاره‌بای���ان له‌ئه‌ندامی‌ گه‌نجه‌ ئامۆزاكه‌ی‌ ده‌ستگیركراوه‌و ئێستا‬ ‫له‌بنكه‌ی‌ گرتن‌و گواس���تنه‌وه‌ی‌ پۆلیسی‌‬ ‫نێرینه‌مداو رایانده‌كێشا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "شاهیدم هه‌یه‌ كه‌ شاهیدی‌ بۆ گه‌رمیان زیندانییه‌‪ ،‬ئه‌و س���كااڵی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌دام به‌چ شێوه‌یه‌ك ئه‌شكه‌نجه‌دراوم‪ ،‬به‌رامب���ه‌ر ب���ه‌وه‌ ده‌ربڕی‌ ك���ه‌ "ماوه‌ی‌‬ ‫ب���ه‌اڵم دوات���ر هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ كوش���تن ‪ 12‬مانگ���ه‌ ل���ه‌ژوره‌وه‌م به‌ب���ێ هی���چ‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یه‌ك"‪.‬‬ ‫له‌شایه‌ته‌كانم كراو په‌شیمانكرانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو چیرۆك���ی‌ ئه‌ش���كه‌نجدانی‌‬ ‫محه‌م���ه‌د حس���ێن‪ ،‬ب���اس ل���ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات پێ���ش ئه‌وه‌ی‌ ببرێت���ه‌ به‌رده‌م هاوڕێیه‌ك���ی‌ ك���ه‌ له‌زین���دان له‌گه‌ڵ���ی‬ ‫دادوه‌ر له‌الیه‌ن موالزمێكه‌وه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ب���وه‌ گێڕایه‌وه‌و وت���ی‌ "هاوڕێیه‌كه‌م كه‌‬ ‫لێكراوه‌و ناچاركراوه‌ ئه‌و قس���انه‌ بكات خستبویانه‌ ژوری‌ تاكه‌كه‌سی ئاسایشی‌‬ ‫كه‌ خۆی‌ ب���ڕوای‌ پێیان نه‌بوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها چه‌مچه‌ماڵ���ه‌وه‌ چوار رۆژ ئه‌ش���كه‌نجه‌و‬ ‫رونیشیكرده‌وه‌ تائێس���تاش ماڵه‌وه‌یان ئازاریان���دا به‌كاره‌با‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌زۆر‬ ‫س���ه‌ردانیان نه‌كردوه‌ تا راس���تیه‌كانیان له‌سه‌ر كوش���تنی‌ هاواڵتییه‌ك ئیعتراف‬ ‫بكات‪ ،‬كه‌ هاته‌ المان له‌زیندانی‌ پۆلیس‬ ‫پێبگه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫گه‌نجێك���ی‌ تری‌ ق���ه‌زای‌ چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬هاوارمك���رد ببرێت بۆ نه‌خۆش���خانه‌ بۆ‬ ‫به‌ناوی‌ "هه‌ڵۆ بیالل" به‌تۆمه‌ت ‌ی كوشتنی‌ چاره‌س���ه‌ركردن‪ ،‬به‌اڵم وتی���ان ئه‌گه‌ر‬

‫بمرێت نابرێت بۆ نه‌خۆشخانه‌"‪.‬‬ ‫كوردۆ ئه‌سری‌ حه‌مید‪ ،‬گه‌نجێكی‌ تر ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌زای‌ كفرییه‌و م���اوه‌ی‌ چه‌ند مانگێكه‌‬ ‫ئاسایشێكی‌ قه‌زاكه‌ی‌ به‌روداوی‌ هاتوچۆ‬ ‫كوشتوه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا دادوه‌ر بڕیاری‌‬ ‫كۆتایی‌ له‌سه‌ر دۆسیه‌كه‌ی‌ نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو باس���ی ئه‌شكه‌نجه‌دانی‌ ده‌كات‬ ‫كاتێ���ك ده‌س���تگیركراوه‌و ب���راوه‌ ب���ۆ‬ ‫ئاسایش���ی كف���ری‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "كاتێك‬ ‫ده‌ستگیركرام‌و برام بۆ ئاسایشی كفری‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر بینای‌ ئاسایش���ه‌وه‌ خستمیانه‌‬ ‫خ���واره‌وه‌‪ ،‬به‌قۆناغ���ه‌ تفه‌ن���گ زۆریان‬ ‫لێ���دام‌و جنیۆیانپێدام‪ ،‬به‌و بریندارییه‌وه‌‬ ‫تائێستاش نه‌براوم بۆ نه‌خۆشخانه‌"‪.‬‬ ‫ك���وردۆ ئام���اژه‌ی‌ به‌جۆرێك���ی‌ ت���ر‬ ‫له‌س���زادان كرد كه‌ له‌كه‌الر دراوه‌‪ ،‬باسی‬

‫له‌وه‌ كرد له‌ئاسایش���ی كه‌الر كاره‌بایان‬ ‫له‌جه‌س���ته‌ی‌ داوه‌و لوتیان ش���كاندوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ئه‌ش���كه‌نجه‌یه‌كی‌ زۆر درام‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ت���ا به‌یان���ی‌ به‌دیارمه‌وه‌ بون‬ ‫له‌زیندانی‌ تاكه‌كه‌س���ی ئاسایشی كه‌الر‪،‬‬ ‫گوێی���ان ده‌گرت ت���ا بزانن م���اوم یان‬ ‫م���ردوم‪ ،‬وتیان ئه‌گ���ه‌ر مردیش بیخه‌نه‌‬ ‫نێو به‌تانییه‌ك���ه‌وه‌و فڕێیده‌نه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ چییه‌ ئاسایش���ێكم به‌قه‌زاو قه‌ده‌ر‬ ‫كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫كوردۆ ئه‌سری‌ رونیكرده‌وه‌ ئاسایشه‌كان‬ ‫پێیانوت���وه‌ ئه‌گ���ه‌ر الی‌ دادوه‌ر بڵ���ێ‌‬ ‫ئاس���ایش لێیداوه‌ ئه‌وه‌ خراپی به‌س���ه‌ر‬ ‫دێنن‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ویش له‌ترس���ا الی‌ دادوه‌ر‬ ‫هیچی له‌مباره‌یه‌وه‌ نه‌گوتوه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م س���كااڵو قس���انه‌دا‪،‬‬ ‫لێپرس���راوی‌ راگه‌یاندنی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫ئاسایشی گه‌رمیان "عوسمان عه‌بدولكه‌ریم"‬ ‫ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ له‌زیندانی ئاسایش���دا‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دان هه‌بێت‪ ،‬ناوب���راو وتی‌‬ ‫"له‌س���نوری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئاسایشی‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬هه‌مو به‌نده‌كانی‌ مافی مرۆڤ‬ ‫ره‌چاوكراوه‌و به‌پێی‌ رێنماییه‌كانی‌ مافی‬ ‫مرۆڤ‌و جاڕنام���ه‌ گه‌ردونییه‌كان مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ زیندانییاندا ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌سنوری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیمان‬ ‫هیچ بنكه‌یه‌كی‌ معاونیه‌تێكمان بۆیان نییه‌‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 24‬كاتژمێر زیاتر زیندانی‌ الی‬ ‫خۆیان بهێڵن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو زیندانییه‌كان‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ گرتوخانه‌ی‌ مه‌ركه‌زی‌ ده‌كرێت‬ ‫ك���ه‌ الی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ ئاسایش���ی‌‬ ‫گه‌رمیانه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و لێپرس���راوه‌ رونیك���ردوه‌ چه‌ندین‬ ‫سوپاس���نامه‌و ده‌ستخۆش���ی ب���ۆ‬ ‫كارمه‌ندان���ی‌ گرتوخانه‌كه‌ی���ان كراوه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ش���ێوازی‌ مامه‌ڵه‌ك���ردن‌و‬ ‫جێگاو رێگاكان‌و نه‌بونی‌ هیچ ترس���ێك‬ ‫له‌س���ه‌ر زیندانییه‌كان‪ ،‬ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌‬ ‫كرد كه‌ زیندانی���ه‌كان هه‌مو ئامێره‌كانی‌‬

‫حه‌وانه‌وه‌یان بۆ دابینكراوه‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ كاره‌با لێدانیش له‌جه‌سته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیندانیه‌كان‪ ،‬ناوب���راو وتی‌ "ئه‌وه‌ دوره‌‬ ‫له‌راس���تییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر كاره‌ب���ا بدرێت‬ ‫له‌جه‌س���ته‌ی‌ هه‌ركه‌س���ێك ش���وێنی‌‬ ‫كاره‌باكه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر ده‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر راستده‌كه‌ن با وێنه‌ی‌ جه‌سته‌یان‬ ‫بگیرێت‌و پیش���انی‌ رای‌ گش���تی‌ بده‌ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ زۆر دوره‌ له‌راس���تییه‌وه‌‌و ته‌نها‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ زیندانیان كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر ده‌ربكه‌وێت‬ ‫زیندانی���ان كاره‌به‌ی���ان لێ���دراوه‌و‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجدراون‪ ،‬ناوبراو جه‌ختی‌ له‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وكاته‌ ئه‌وان لێپرسینه‌وه‌ی‌‬ ‫یاسایی‌ خۆیان ده‌گرنه‌به‌ر‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ ره‌تك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌كات���ی‌ نه‌خۆش���ی‌‌و برینداربونیان���دا‬ ‫زیندانیه‌كان نه‌برابێتن بۆ نه‌خۆش���خانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌فسه‌ری‌ ئێشكگر‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئێمه‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ته‌واوی‌‬ ‫پێ���دراوه‌‪ ،‬به‌ناردنی‌ ه���ه‌ر زیندانییه‌ك‬ ‫له‌ه���ه‌ر حاڵه‌تێكدا باری‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫به‌هه‌ر ش���ێوازێكی‌ ئاس���ایی‌ تێكبچێت‪،‬‬ ‫له‌ده‌فت���ه‌ری‌ ئێش���كگره‌كاندا نوس���راو‬ ‫كراوه‌ ب���ۆ ئه‌وانه‌و نه‌خۆش���خانه‌كانیش‬ ‫شاهیدی‌ ئه‌وه‌ن چه‌ندینجار له‌دوای‌ ‪12‬ی‌‬ ‫شه‌وه‌وه‌ زیندانییه‌كانمان ناردوه‌و له‌ژێر‬ ‫چاودێریی‌ هێزه‌كانی‌ ئاسایشدا بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاره‌سه‌ریان بۆ بكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌وه‌ش���ی‌ ره‌تك���رده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ له‌زیندانی���ه‌كان كرابێت‬ ‫له‌الیه‌ن كارمه‌ندانی‌ ئاسایش���ه‌وه‌ به‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌كانیان ب���ه‌دادوه‌ر نه‌ڵێ���ن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ش دوره‌ له‌راس���تییه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ دادگا خ���ۆی بڕیارده‌دات‬ ‫نه‌ك ئاس���ایش‪ ،‬ئه‌و كه‌سه‌ش كه‌ چاوی‌‬ ‫لێسورده‌كرێته‌وه‌ له‌به‌رده‌م دادگا راستی‌‬ ‫حاڵه‌ته‌كه‌ بدركێنێ���ت‪ ،‬ئه‌وا دادگا بڕیار‬ ‫ده‌دات نه‌ك ئاسایش"‪.‬‬

‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪:‬‬

‫له‌زیندانه‌كانی‌ هه‌رێمدا پێشێلكاری‌ زۆر‌و حاڵه‌تی‌ لێدان به‌دیده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬ساالر مه‌حمود‬ ‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا‪ ،‬باس له‌خراپی‌‬ ‫ره‌وشی‌ زیندانیه‌كانی‌ هه‌رێم ده‌كات‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر به‌پێی‌ پێوه‌ری‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ دۆخی‌‬ ‫زیندانیه‌كانی‌ هه‌رێم بكرێت‪ ،‬پێشێلكاری‌‬ ‫زۆر هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌وپێی���ه‌ی‌ له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫راب���ردودا به‌ش���ێك له‌گرتوخانه‌كان���ی‌‬ ‫هه‌رێمتان به‌س���ه‌ركرده‌وه‌‪ ،‬ره‌وشی‌ ناو‬ ‫گرتوخانه‌كان چۆنه‌؟‬ ‫س���االر مه‌حمود‪ :‬دو جۆر له‌زیندانی‌‬ ‫هه‌ن‪ :‬یه‌كه‌میان ئه‌وان���ه‌ن كه‌ له‌گرتن‌و‬ ‫گواس���تنه‌وه‌و ئاسایش���ه‌كانن‌و هێش���تا‬ ‫قۆناغی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی���ان ته‌واونه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫وات���ه‌ تۆمه‌تب���ارن‌و تاوانیان به‌س���ه‌ردا‬ ‫س���اغنه‌بۆته‌وه‌‪ .‬چاكس���ازیه‌كانیش ئه‌و‬ ‫س���زادراوانه‌ی‌ لێی���ه‌ ك���ه‌ حوكمدراون‌و‬ ‫تاوانیان به‌س���ه‌ردا س���اغبۆته‌وه‌‪ .‬پێش‬ ‫باس���كردنی‌ مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫كه‌سانه‌‪ .‬ئه‌و شوێن‌و بینایانه‌ی‌ گیراوانی‌‬ ‫تێدا گلده‌درێته‌وه‌ زۆر خراپ‌و ته‌س���ك‌و‬ ‫كۆن‌و نه‌شیاون‪ .‬واته‌ له‌باری‌ ده‌رونیه‌وه‌‬ ‫گرفتی‌ بۆ زیندانیان دروستكردوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫س���ه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ رودانی‌ پێشێلكاریی‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ ئه‌و پره‌نسیپه‌ له‌به‌رچاوبگیرێت‪،‬‬ ‫راس���ته‌ به‌گش���تی‌ خه‌ڵكانێ���ك ك���ه‌‬ ‫تاوانیانكردوه‌ ی���ان تۆمه‌تبارن به‌تاوان‬ ‫ده‌خرێن���ه‌ زیندان���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواجار‬ ‫چه‌ندی���ن په‌یماننام���ه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و‬ ‫بڕیاری‌ نیشتمانی‌ هه‌ن بۆ مامه‌ڵه‌كردنی‌‬ ‫دروس���ت له‌گه‌ڵ ئه‌و مرۆڤانه‌‪ .‬ره‌وش���ی‌‬ ‫ناو زیندان���ی‌‌و گرتوخانه‌كان لێیناڕازین‌و‬

‫له‌ب���اره‌ی‌ گرف���ت‌و كه‌موكوڕیه‌كان���ه‌وه‌‬ ‫خ���ودی‌ به‌ڕێوه‌به‌ران���ی‌ زیندانه‌كانمان‬ ‫ئاگاداركردۆت���ه‌وه‌و راپۆرتم���ان داوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‌و ناوه‌نده‌كانی‌‬ ‫تریش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬جیاوازی���ه‌ك ده‌بینی‌ له‌نێوان‬ ‫گرتوخانه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و سلێمانیدا؟‬ ‫س���االر مه‌حم���ود‪ :‬ره‌وش���ی‌ هه‌ردو‬ ‫چاكس���ازیی‌‌و زیندانه‌كانی‌ تری‌ هه‌ولێرو‬ ‫س���لێمانی‌ جێگه‌ی‌ نیگه‌ران���ی‌ ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك جیاوازی‌ هه‌س���ت به‌جیاوازی‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هیچ زیندانیه‌كتان نه‌بینی‌ بڵێ‌‬ ‫له‌سه‌ر كاری‌ سیاسی‌ گیراوم؟‬ ‫س���االر مه‌حمود‪ :‬له‌م���اوه‌ی‌ رابردودا‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫زیندانی‌ سیاس���ی‌ نییه‌‪ .‬ئ���ه‌م ده‌ربڕینه‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كان���ی‌ میدی���ادا لێكدان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫جۆراوج���ۆری‌ بۆ ك���را‪ .‬به‌تایبه‌تیش كه‌‬ ‫تائێستا چاره‌نوسی‌ بێسه‌روشوێنه‌كانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخ���ۆو س���ه‌رده‌می‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫ناوخ���ۆ به‌فه‌رم���ی‌ به‌مان ی���ان نه‌مان‬ ‫رانه‌گه‌یه‌نراوه‌‪ .‬بابه‌تی‌ زیندانی‌ سیاسی‌‬ ‫زۆرتر ده‌به‌س���ترێته‌وه‌ به‌چاره‌نوس���ی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌وه‌‪ .‬چاودێ���ران وا لێكدانه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ ئه‌گ���ه‌ر بوترێت زیندانی‌‬ ‫سیاس���ی‌ نیی���ه‌ یان���ی‌ ب���ه‌و مانایه‌ی‌‬ ‫بێسه‌روشوێنه‌كان له‌ژیاندا نه‌ماون‪ .‬چه‌ند‬ ‫حاڵه‌تێك���ی‌ زیندانی‌ هه‌ن ك���ه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مریكیه‌كانه‌وه‌ كاتی‌ خۆی‌ هێنراونه‌ته‌‬ ‫ئاسایشی‌ هه‌ولێرو تائێستاش ماونه‌ته‌وه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌یوب ئه‌فغانی‌‌و یه‌ك دویه‌كی‌ تر‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ به‌بێ‌ بڕیاری‌ دادگای‌ هه‌رێم‌و‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌و دادگاییكردن‬ ‫به‌رپرس���یارێتیان هه‌ڵنه‌گیرێت‪ .‬چونكه‌‬ ‫نابێت به‌بێ‌ بڕیاری‌ دادگا هیچ كه‌س���ێك‬

‫بگیرێ���ت‌و گلبدرێته‌وه‌‪ .‬بون���ی‌ زیندان ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌ دیموكراسیه‌تی‌‬ ‫ئه‌زمونی‌ هه‌رێم پوچه‌ڵده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫تاكه‌كه‌س���ی‌‬ ‫ژوری‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪:‬‬ ‫له‌گرتوخانه‌كان���دا هه‌ی���ه‌؟ ئای���ا بونی‌‬ ‫یاس���اییه‌؟ ئه‌گ���ه‌ر هه‌یه‌ به‌پێی‌ یاس���ا‬ ‫ده‌بێت چه‌ند مه‌تر بێت؟‬ ‫س���االر مه‌حم���ود‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ ه���ه‌م‬ ‫له‌چاكس���ازیه‌كان‌و ه���ه‌م زیندانه‌كان���ی‌‬ ‫تری���ش ژوری‌ تاكه‌كه‌س���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گرن���گ مامه‌ڵ���ه‌ی‌ كارمه‌ندان���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫زیندانی���ان‪ .‬به‌ن���دی‌ دوه‌می‌ میس���اقی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ مافه‌كانی‌ مرۆڤ بۆ مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گیراوان‪ ،‬به‌رونی‌ باس له‌مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫مرۆڤان���ه‌و رێزلێگیراوانه‌ له‌گه‌ڵ گیراوان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هیچ بیانوی���ه‌ك نییه‌ بۆ خراپ‬ ‫مامه‌ڵه‌ك���ردن‌و نابێ���ت هیچ كه‌س���ێك‬ ‫لێیبدرێت یان مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ ناجۆرو قاسی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ئه‌نجامبدرێ���ت‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌پێی‌‬ ‫پێ���وه‌ری‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‬ ‫بۆ دۆخی‌ زیندانیه‌كان���ی‌ هه‌رێم بكرێت‬ ‫پێش���ێلكاری‌ زۆر هه‌ی���ه‌‪ .‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌نیا مافی‌ ته‌ندروس���تی‌ یان سه‌المه‌تی‌‬ ‫جه‌س���ته‌یی‌‌و ئاكاریی‌ بكه‌ین���ه‌ پێوه‌ر‪،‬‬ ‫ره‌وشی‌ زیندانیان له‌م روه‌وه‌ زۆر خراپ‌و‬ ‫كاره‌ساتباره‌‪ .‬جگه‌ له‌چاكسازیی‌ دهۆك‬ ‫كه‌ شوێنیان په‌سه‌نده‌و باشه‌‪ .‬چاكسازی‌‬ ‫مه‌عه‌سكه‌ر سه‌الم‌و محه‌ته‌و ئاسایشه‌كان‬ ‫په‌سه‌ندكراونین به‌هیچ جۆرێك‌و ره‌چاوی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك پره‌نس���یپ ه���ه‌ر نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژوری‌ تاكه‌كه‌س���یه‌وه‌ كه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها پێویس���ته‌ دابڕاوبێت له‌خه‌ڵكانی‌‬ ‫تر‪ ،‬به‌اڵم مه‌رجه‌ گونجاوبێت‌و مه‌رج نییه‌‬ ‫ته‌سك‌و بچوك بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوای���ه‌‪ ،‬گرتوخانه‌ی‌ نهێنی‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا هه‌بێت؟‬ ‫س���االر مه‌حم���ود‪ :‬له‌س���ه‌ردانی‌‬

‫ساالر مه‌حمود‬

‫ئه‌یوب ئه‌فغانی‬ ‫له‌زیندانی ئاسایشی‬ ‫هه‌ولێره‌‬ ‫لیژنه‌كه‌مان���دا ب���ۆ الی‌ هه‌م���و الیه‌ن���ه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان پرس���یارمان كردوه‌و‬ ‫واڵممان وه‌رگرت���وه‌ كه‌ زیندانی‌ نهێنیان‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌دواداچون���ی‌ چه‌ند‬ ‫ئه‌ندامێك���ی‌ لیژنه‌كه‌م���ان ده‌ركه‌وت���وه‌‬ ‫خه‌ڵكانێ���ك ه���ه‌ن ماوه‌ی���ه‌ك گیراون‌و‬

‫دیارنه‌م���اون‪ ،‬وات���ه‌ له‌ژێ���ر چاودێریی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌ماندا نه‌بون كه‌ ئێستاك ‌ه‬ ‫ده‌رئه‌كه‌ون���ه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ مان���ای‌ چییه‌؟‬ ‫نمونه‌ش بۆ ئه‌مه‌ ه���ه‌ردو زیندانیكراوی‌‬ ‫ئاسایش���ی‌ ش���ه‌قاڵوه‌ به‌ناوه‌كانی‌ (و‪،‬‬ ‫ن��� ‌ه)‌و (ئا‪،‬ح) ك���ه‌ هه‌ردوكیان پارتیش‬ ‫بون‪ ،‬ئه‌مانه‌ ساڵی‌ ‪ 2004‬گیراون‌و ‪2011‬‬ ‫ده‌ركه‌وتون‪ .‬به‌حوكمی‌ دادگای‌ سه‌ربازی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 2007‬حوكم���دراون به‌ئیعدام‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌وانه‌ی‌ چاكس���ازیه‌كان نه‌كراون‪،‬‬ ‫وه‌ك ه���ه‌ر حوكمدراوێكی‌ تر‪ .‬له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 2011‬حوكمه‌كه‌یان گۆڕاوه‌ بۆ تاهه‌تایی‌‌و‬ ‫تائێس���تاش له‌ئاسایشی‌ ش���ه‌قاڵوه‌ن‪.‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌م كه‌یس���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئاسایشی‌ گشتی‌ باسكرا بێئاگایی‌ خۆی‌‬ ‫پیش���انداو رایگه‌یاند كاری‌ جدی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌كات‪ .‬بۆیه‌ هێشتا ئه‌مه‌ پرسیارێكه‌ كه‌‬ ‫ناتوانی���ت به‌رونی‌ بڵێیت نه‌خێر زیندانی‌‬ ‫نایاسایی‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كاتێك له‌هه‌ولێر س���ه‌ردانی‌‬ ‫گرتوخانه‌ی‌ ئاسایشتان كرد بۆ رێگه‌یان‬ ‫نه‌دا رۆژنامه‌نوسان بێن له‌گه‌ڵتاندا؟‬ ‫ساالر مه‌حمود‪ :‬وتیان ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫المانن هێش���تا له‌لێكۆڵینه‌وه‌دان نابێت‬ ‫راگه‌یاندن وێنه‌یان بگرێت‌و بیانبینێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا هه‌ردو ده‌زگای‌ پاراستن‌و‬ ‫زانیاری‌ كه‌ دو ده‌زگای‌ حیزبین‪ ،‬زیندانیی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌یه‌؟‬ ‫ساالر مه‌حمود‪ :‬زیندانه‌كانی‌ ئاسایش‬ ‫س���ه‌ربه‌وانن‪ .‬هه‌ره‌ زۆرینه‌ی‌ زیندانیانی‌‬ ‫ئاسایش���ه‌كانیش له‌ماده‌كان���ی‌ تیرۆرو‬ ‫م���اده‌ی‌ هۆش���به‌رن‌و ئه‌وان���ه‌ی‌ ماده‌ی‌‬ ‫هۆشبه‌ریش ئێرانی‌ زۆری‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا لێدان له‌ناو گرتوخانه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمدا هه‌یه‌؟‬ ‫س���االر مه‌حمود‪ :‬به‌داخێكی‌ زۆره‌وه‌‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌و هه‌م���و س���ه‌ردانه‌ی‌ ئێمه‌و‬

‫رێكخراوه‌كان���ی‌ ت���ری‌ چاودێریی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ هێشتا وه‌ك حاڵه‌ت لێدان ماوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ پێش���ێلكردنی‌ یاس���ای‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫قانون���ی‌ نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌‪ .‬به‌پێی‌ ماده‌ی‌‬ ‫سیانزه‌ی‌ رێكه‌وتننامه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ‬ ‫دژایه‌تیكردنی‌ ئه‌شكه‌نجه‌دان‪ ،‬هیچ قسه‌‬ ‫لێوه‌رگرتنێك له‌تۆمه‌تبار له‌ده‌رئه‌نجامی‌‬ ‫لێدان���ه‌وه‌ بێ���ت وه‌رناگیرێت‪ .‬كه‌س���ی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دراویش بۆی‌ هه‌یه‌ س���كااڵ‬ ‫ب���كات‪ .‬ل���ه‌و حاڵه‌تان���ه‌ی‌ الی‌ ئێم���ه‌‬ ‫تۆماركراون له‌كات���ی‌ گرتنی‌ تۆمه‌تباردا‬ ‫ئه‌مه‌ روده‌دات‪ .‬پێویس���ته‌ كه‌ره‌س���ته‌و‬ ‫جیهازی‌ ن���وێ هه‌بێت بۆ كۆنترۆڵكردن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌زیندانی‌ ئاسایش���دا هێش���تا‬ ‫وه‌ك حاڵ���ه‌ت ئه‌م���ه‌ به‌دیده‌كرێت‌و الی‌‬ ‫لیژنه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ تۆماركراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تائێس���تا دۆس���یه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ سزای‌ له‌سێداره‌دانیان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫پێموابێت ‪169‬كه‌سه‌ یه‌كالیی‌ نه‌بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ چیتانكردوه‌؟‬ ‫ساالر مه‌حمود‪ :‬ئه‌وه‌ كێشه‌یه‌كه‌و هه‌یه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم عاجزه‌ له‌جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫بڕیاری‌ له‌س���ێداره‌دانه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪2008‬ه‌وه‌ هیچ س���زایه‌كی‌ له‌سێداره‌دان‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ نه‌ك���راوه‌‪ .‬به‌ن���ده‌ نه‌ی���اری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ س���زای‌ له‌س���ێداره‌دانم‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم چه‌ندانجاریش رامانگه‌یاندوه‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌ پێویس���تی‌ به‌دیراسه‌ی‌‬ ‫وردتر هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ تۆ مه‌ترسی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫داهاتوی‌ هه‌رێم چییه‌؟‬ ‫س���االر مه‌حم���ود‪ :‬مه‌ترس���ی‌ گه‌وره‌‬ ‫به‌ڕێوه‌یه‌ بۆ ته‌ش���ه‌نه‌كردنی‌ توش���بون‬ ‫به‌م���اده‌ی‌ هۆش���به‌ر‌و بازرگانیك���ردن‬ ‫به‌ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر س���نوری‌ نێوان ئێ���ران‌و هه‌رێم‬ ‫به‌باشی‌ كۆنترۆڵ نه‌كرێت‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫ی ناڕازین‪:‬‬ ‫كادێرانی‌ حیزبی دیموكراتی‌ كوردستان له‌نادادپه‌روه‌ر ‌‬

‫موچه‌ی سكرتێره‌كه‌مان ‪ 238‬هێند‌ه ‌ی‬ ‫یارمه‌تی پێشمه‌رگه‌یه‌كه‌‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‬ ‫«‪»13‬‬ ‫هەوڵ بۆ لەکارخستنی ئۆدیبۆس‬ ‫ئۆرفیۆس و نەرسیس لەبری ئۆدیبۆس‬

‫خالیدی عه‌زیزی‬

‫دو پێشمه‌رگه‌ی حیزبی دیموکرات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 100‬كادیری حیزبی‬ ‫دیموكراتی كوردستان له‌نامه‌یه‌كدا‬ ‫كه‌ ئاراسته‌ی‌ مه‌كته‌بی سیاسی‌و‬ ‫كۆمیته‌ی ناوه‌ندییان كردوه‌‪ ،‬ناڕه‌زایی‬ ‫خۆیان به‌رامبه‌ر به‌موچه‌ی مانگانه‌ی‬ ‫سكرتێره‌كه‌یان ده‌رده‌بڕن به‌راورد‬ ‫به‌یارمه‌تی‌ پێشمه‌رگه‌‌و موچه‌ی‌‬ ‫كادێرانی‌ ئه‌و حیزبه‌‌و به‌نادادپه‌روه‌ری‌‬ ‫ناوده‌به‌ن‪ ،‬ئه‌وان ده‌ڵێن "بۆچی‌ ده‌بێت‬ ‫موچه‌ی‌ مانگانه‌ی‌ خالیدی‌ عه‌زیزی‌‬ ‫سكرتێری‌ حیزب ‪ 5000‬دۆالر بێت‌و‬ ‫یارمه‌تی‌ مانگانه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌یه‌كیش‬ ‫ته‌نها ‪ 27‬هه‌زار دینار بێت"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ئیمزاكه‌رانی ئ���ه‌و نامه‌یه‌‬ ‫كه‌ نه‌یویس���ت ناوه‌كه‌ی ئاشكرابكرێت‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌ ئ���ه‌وان‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌و نامه‌یه‌وه‌ پێش‬ ‫ب���ه‌و ناداپه‌روه‌رییانه‌ بگ���رن كه‌ باڵی‬ ‫به‌س���ه‌ر حیزبی دیموكراتی‌ كوردستاندا‬ ‫كێشاوه‌‌و ئه‌و وتی‌ فه‌لسه‌فه‌ی دامه‌زرانی‬ ‫حیزبی دیموك���رات له‌س���اڵی ‪1945‬دا‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای نادادپ���ه‌روه‌ری بوه‌و‬ ‫ئ���ه‌و ناداپه‌روه‌رییانه‌ی كه‌ له‌كۆمه‌ڵگادا‬ ‫هه‌ب���وه‌و ئێم���ه‌ وه‌كو نه‌ت���ه‌وه‌ی كورد‬ ‫نه‌مانتوانیوه‌ زمانی خۆمان به‌كاربێنین‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی خۆم���ان هه‌بێ���ت‌و وه‌ك‬ ‫فارس���ه‌كان كه‌ڵ���ك له‌س���امانی واڵت‬ ‫وه‌ربگرین ئه‌وانه‌ بونه‌ته‌ هۆی دامه‌زرانی‬ ‫حیزب���ی دیموك���رات‪ ،‬كه‌چی ئێس���تا‬ ‫س���كرتێرو س���ه‌ركردایه‌تی فه‌لسه‌فه‌ی‬ ‫دامه‌زرانی حیزبی دیموكراتیان خستوه‌ته‌‬ ‫ژێر پرسیار"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كادی���ره‌ی حیزب���ی دێموكرات‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێمه‌ حیزبێكین كه‌ له‌قۆناغی‬ ‫خه‌باتداین‪ ،‬بۆی���ه‌ ره‌وا نییه‌ كادیرێكی‬ ‫پله‌ دو كه‌ زیاتر له‌ ‪ 30‬س���اڵه‌ له‌حیزبدا‬ ‫كار ده‌كاو كات���ی خ���ۆی چه‌ندینج���ار‬ ‫بریندارب���وه‌و خێزان���داره‌ یارمه‌ت���ی‬ ‫مانگانه‌ك���ه‌ی ‪ 120‬ی���ان ‪ 130‬ه���ه‌زار‬ ‫دیناربێ���ت‌و له‌والوه‌ س���كرتێری حیزب‬ ‫مانگانه‌ ‪ 50‬وه‌رقه‌ وه‌ربگرێ‌و ئه‌ندامانی‬ ‫ده‌فته‌ری سیاسی هه‌ركامیان ‪ 8‬وه‌ره‌قه‌و‬ ‫ئه‌ندامانی كۆمیته‌ی ناوه‌ندیش ‪ 6‬وه‌رقه‌‬ ‫وه‌ربگرن‌و س���ود له‌هه‌مو ئیمكاناتێكی‬ ‫حیزبییش وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ئه‌و كادیره‌ ناڕازییه‌ ئه‌وه‌شی ئاشكرا‬ ‫كرد كه‌ به‌پێی بڕیارنامه‌ نێوخۆییه‌كانی‬ ‫حیزب���ی دیموكرات ده‌بێ مه‌ودای نێوان‬ ‫به‌رزترین یارمه‌ت���ی‌و كه‌مترین یارمه‌تی‬ ‫له‌حیزبی دیموكراتدا ‪ 10‬به‌رابه‌ربێ‪ ،‬واته‌‬ ‫ئه‌گه‌ر یارمه‌تی پێش���مه‌رگه‌یه‌كی ساده‌‬ ‫‪ 27‬ه���ه‌زار دیناربێت‪ ،‬ئ���ه‌وا یارمه‌تی‬ ‫سكرتێر كه‌ به‌رزترین پۆستی حیزبییه‌‬ ‫نابێت له‌ ‪ 270‬هه‌زار دینار زیاتر بێت‪.‬‬

‫ره‌وا نییه‌ كادیرێكی‬ ‫پله‌ دو كه‌ زیاتر له‌‬ ‫‪ 30‬ساڵه‌ له‌حیزبدا‬ ‫كار ده‌كاو كاتی‬ ‫خۆی چه‌ندینجار‬ ‫برینداربوه‌و‬ ‫خێزانداره‌ یارمه‌تی‬ ‫مانگانه‌كه‌ی ‪120‬‬ ‫یان ‪ 130‬هه‌زار‬ ‫دیناربێت‌و له‌والوه‌‬ ‫سكرتێری حیزب‬ ‫مانگانه‌ ‪ 50‬وه‌رقه‌‬ ‫وه‌ربگرێ‬

‫ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی ژن‌و‬ ‫منداڵی خۆیان‬ ‫به‌پاره‌ی حیزب‬ ‫ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت كردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫كه‌مئه‌ندامی وا‬ ‫هه‌یه‌ پێویستی‬ ‫به‌چاره‌سه‌ره‌‬ ‫تائێستا‬ ‫ئاماده‌نه‌بون‬ ‫یارمه‌تی بده‌ن‬

‫ئ���ه‌و كادی���ره‌ی حیزب���ی دێموكرات‬ ‫ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌ كرد كه‌ پێش كۆنگره‌ی‬ ‫‪15‬ی حیزبه‌كه‌ی لیژنه‌یه‌كی به‌دواداچون‬ ‫ب���ۆ گه‌نده‌ڵییه‌ دارایی���ه‌كان پێكهاتوه‌و‬ ‫له‌ئاكامدا ده‌ركه‌ت���وه‌ كه‌ چه‌ند ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالر چاره‌نوسیان ناڕونه‌و دیارنییه‌ چۆن‌و‬ ‫بۆچی س���ه‌رفكراوه‌‪ ،‬كه‌چی به‌و بۆنه‌وه‌‬ ‫كه‌ بابه‌ته‌كه‌ په‌یوه‌ن���دی به‌ئه‌ندامێكی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی‌و ئه‌ندامێكی كومیته‌ی‬ ‫ناوه‌ندی���ی‌و ی���ه‌ك دو كه‌س���ی دیكه‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تییه‌وه‌ هه‌بوه‌‪ ،‬سه‌رپۆشیان‬ ‫له‌سه‌ر داناوه‌و رێگری له‌لیژنه‌كه‌ كراوه‌‬ ‫كه‌ درێژه‌ به‌لێكۆڵینه‌وه‌كانی بدات‌و هیچ‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یه‌كیش له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌دا‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كادیره‌ی حیزبی دیموكرات ئاشكرای‬ ‫ك���رد كه‌ ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫حیزبه‌ك���ه‌ی ژن‌و منداڵه‌كانی خۆیانیان‬ ‫به‌پاره‌ی حیزب ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كه‌چی پێشمه‌رگه‌ی كه‌مئه‌ندامی‬ ‫وا هه‌یه‌ پێویستی به‌چاره‌سه‌ره‌ تائێستا‬ ‫ئاماده‌نه‌ب���ون ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ی واڵتی‬ ‫بكه‌ن‌و له‌وه‌اڵم���دا ده‌ڵێن حیزب هیچی‬ ‫له‌ده‌ستنایه‌ت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها باس���ی ئه‌وه‌ش���ی كرد كه‌‬ ‫به‌به‌ڵگ���ه‌وه‌ ده‌ركه‌وت���وه‌ كه‌س���انێك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی س���ه‌ركردایه‌تی "خه‌ریكی‬

‫بازرگانی كردنن‌و ته‌نانه‌ت هه‌شیانه‌ كاری‬ ‫قاچ���اخ ده‌كه‌ن‌و پش���تگیری حیزبییان‬ ‫فرۆش���توه‌ به‌نه‌فه‌ری غه‌یره‌ حیزبی بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت په‌نابه‌ریی‬ ‫وه‌ربگرێت‪ ،‬كه‌چی تائێستا ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫س���زا نه‌دراون‌و هیچ لێپرسینه‌وه‌یه‌كیان‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫كادیره‌كه‌ی حیزبی دیموكرات ره‌خنه‌‬ ‫له‌مه‌كته‌ب���ی سیاس���ی حیزبه‌ك���ه‌ی‌و‬ ‫س���كرتێره‌كه‌ی ده‌گرێت‌و وتی‌ "خالیدی‬ ‫عه‌زیزی‌و ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫وه‌ك مه‌س���ه‌له‌یه‌كی تاكتیك���ی چ���او‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی یه‌كگرتنه‌وه‌ی هه‌ردو حیزبی‬ ‫دیموكرات ده‌كه‌ن‌و خالیدی عه‌زیزی هه‌مو‬ ‫ش���تێكی بۆ خۆی ده‌وێت‌و چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ گه‌ره‌نتیی���ه‌ك له‌الیه‌نه‌كه‌ی‬ ‫دیكه‌ی دیموكرات وه‌ربگرێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫دوای یه‌كگرتنه‌وه‌ ئه‌و ببێته‌ سكرتێر"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كادێ���ره‌ی‌ حیزب���ی دیموكرات‬ ‫هه‌روه‌ها ره‌خنه‌ له‌شێوازی به‌ڕێوه‌بردن‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌كانی حیزبه‌كه‌ی ده‌گرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "حیزبی دیموكرات له‌ئێستادا هه‌م‬ ‫له‌ئاستی نێوخۆو هه‌م له‌ئاستی ده‌ره‌وه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‬ ‫باشوری كوردستان سیاسه‌تێكی هه‌ڵه‌ی‬ ‫هه‌یه‌و سكرتێری حیزب بااڵنسی له‌نێوان‬ ‫هێزه‌كانی باشوری كوردستاندا به‌تایبه‌تی‬

‫پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یه‌كێتیی‬ ‫نیشتمانی كوردستان رانه‌گرتوه‌و زیاتر‬ ‫به‌ره‌و الی پارتی چوه‌و ئێمه‌ش نامانه‌وێ‬ ‫قۆناغی ئه‌حمه‌د تۆفێق له‌مێژوی حیزبی‬ ‫دێموكراتدا دوباره‌بێته‌وه‌و سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫حیزبی بۆ ئێمه‌ خه‌تی سوره‌و ده‌بێ له‌و‬ ‫نێوانه‌دا هاوسه‌نگی بپارێزرێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی جیاوازی‌ ئه‌و موچه‌و یارمه‌تی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌‌و پێش���مه‌رگه‌و كادێرانی‌‬ ‫حیزبی‌ دیموكرات‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌یه‌ك كه‌‬ ‫یارمه‌ت���ی مانگانه‌ی ‪ 27‬ه���ه‌زار دیناره‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند "له‌ئێس���تادا من‬ ‫مانگانه‌ پاره‌یه‌كی ره‌مزی كه‌ پێیده‌وترێ‬ ‫یارمه‌تی مانگانه‌ وه‌رده‌گرم‌و بڕه‌كه‌ی ‪27‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌‪ ،‬كه‌چی موچه‌ی مانگانه‌ی‬ ‫كاك خالی���د عه‌زیزی وه‌ك س���كرتێری‬ ‫حیزب ‪ 50‬وه‌ره‌قه‌یه‌و ئه‌گه‌ر وه‌ره‌قه‌یه‌ك‬ ‫له‌ئێستادا حیساب بكه‌ین كه‌ ‪ 129‬هه‌زار‬ ‫دیناره‌‪ ،‬ئه‌وا موچه‌ی مانگانه‌ی سكرتێر‬ ‫ده‌بێته‌ ‪ 238‬به‌رابه‌ری ئه‌و یارمه‌تییه‌ی‬ ‫كه‌ من مانگانه‌ وه‌ریده‌گرم"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێش���مه‌رگه‌یه‌ جه‌ختی له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ سكرتێری حیزبه‌كه‌ی‬ ‫جیا له‌و ‪ 50‬وه‌رقه‌یه‌ هه‌مو مه‌س���ره‌ف‌و‬ ‫هاتوچۆیه‌ك���ی ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‌و‬ ‫له‌كوردستان له‌سه‌ر بودجه‌ی حیزبه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ زانیاری‌ زیاتر‌و رای‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ئه‌ندامێكی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫حیزب���ی دیموكرات���ی‌ كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫كرد‪ ،‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ناوبراو ئاماده‌‬ ‫نه‌ب���و هی���چ زانیارییه‌ك ب���دات‪ ،‬بونی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تییه‌كه‌ش���ی ره‌تنه‌ك���رده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندامه‌ی س���ه‌ركردایه‌تی حیزبی‬ ‫دیموكرات كه‌ نه‌یویست ناوی بهێنرێت‪،‬‬ ‫وتی "له‌هه‌مو حیزبێك���دا گرفت هه‌یه‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی جۆراوجۆر دروس���تده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌ن���او ئێمه‌ش���دا ه���ه‌ر ناڕه‌زایه‌تییه‌ك‬ ‫هه‌بێت ئه‌وا له‌كۆبونه‌وه‌كانی كۆمیته‌ی‬ ‫ناوه‌ندی���ی‌و مه‌كته‌ب���ی سیاس���یدا‬ ‫باس���یان ده‌كرێ���ت‌و رێگاچاره‌ی���ان بۆ‬ ‫ده‌دۆزرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫حیزب���ی دیموكرات���ی كوردس���تان‬ ‫س���اڵی ‪ 1945‬له‌مه‌هاباد له‌الیه‌ن قازی‬ ‫محه‌م���ه‌دو هاوڕێكانیی���ه‌وه‌ دامه‌زراوه‌و‬ ‫دوات���ر ناوه‌ك���ه‌ی گۆڕاوه‌ ب���ۆ حیزبی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تانی ئێ���ران‪ .‬ئه‌م‬ ‫حیزب���ه‌ تائێس���تا چه‌ندینجار توش���ی‬ ‫جیابونه‌وه‌و لێكترازان هاتوه‌‪ .‬دوایینجار‬ ‫له‌ساڵی ‪2006‬دا بو كه‌ ئۆپۆزسیۆنی ناو‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی "عه‌بدوڵاڵی‌‬ ‫حه‌س���ه‌نزاده‌" له‌حیزب���ی دێموكرات���ی‬ ‫كوردس���تانی ئێران جیابون���ه‌وه‌و له‌ژێر‬ ‫ن���اوی حیزبی دێموكراتی كوردس���تاندا‬ ‫درێژی���ان به‌چاالكییه‌كان���ی خۆیان دا‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ك پاش ئه‌وه‌ش له‌كۆنگره‌ی ‪14‬ی‬ ‫ئه‌و حیزبه‌دا "خالید عه‌زیری" به‌سكرتێر‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬

‫مارکۆز لە کتێبی ناوبراویدا بڕوای وایە‬ ‫کە نەرس���یس «یان نەرسیسیۆس یان‬ ‫نارکیس���یۆس» دەبێتە بچێتە جێگای‬ ‫ئۆدیبۆس‪ .‬بەاڵم مانای چی نەرس���یس‬ ‫بچێتە جێگای ئۆدیبۆس?‪ .‬ئۆدیبۆس‬ ‫ئێس���تا س���ەمبولی مرۆڤ���ی ب���اوە‪،‬‬ ‫مرۆڤێک کە هەر خێرا دەس���تبەرداری‬ ‫خواس���تە غەریزییەکان���ی دەبێت‪ ،‬زوو‬ ‫خ���ۆی دەچەپێنێ���ت‪ ،‬زوو دەبێتە ئەو‬ ‫بوونەوەرەی شەرم لەو هەستانە دەکات‬ ‫کە ل���ە ناخیدا هەڵیگرتوون‪ .‬ئۆدیبۆس‬ ‫هێندەی دەزانێت چ خەتایەکی کردوە‪،‬‬ ‫خێرا مل بۆ هەموو سزایەک شۆڕدەکات‬ ‫و خ���ۆی وەک تاوانبارێک���ی چەپ���ەڵ‬ ‫دەبینێت‪ .‬ئەم دەستبەرداربوونە خێرا‬ ‫و گەورەی���ە بەوە دوایی دێت کە ئیدی‬ ‫ئۆدیبۆسەکان دەبن بە باوانی ئێمە‪ ،‬بە‬ ‫داڕێ���ژەری ئەو کولتوورەی ئەمڕۆ ئێمە‬ ‫تێیدا دیلبووین‪ ،‬بەو بوونەوەرانەی واز‬ ‫لە هەموو خواستێکی غەریزیی دەهێنن‬ ‫بۆئ���ەوەی شارس���تانییەت بەرق���ەرار‬ ‫بێ���ت‪ .‬شارس���تانییەت و خواس���تی‬ ‫ئیشکردن و بەالوەنانی بنەمای لەزەت‬ ‫بەب���ێ ئ���ەم چەپاندنە ئۆدیبۆس���ییە‬ ‫نەدەهات���ەدی‪ ...‬چەپاندن���ی ئۆدیبی‪،‬‬ ‫چەپێن���راوە دێرینەک���ەی ناخمانە کە‬ ‫هەموو بەجۆرێک لە ج���ۆرەکان پێیدا‬ ‫ڕۆیشتووین و پێیدا دەڕۆینەوە‪ ،‬بەپێی‬ ‫فرۆید ئ���ەوە چەپێن���راوی فرەدێرینی‬ ‫دەرونمان���ە‪ ،‬لەو چەپێن���راوەوە مرۆڤ‬ ‫خۆی لە سروش���ت جیادەکاتەوە و ئەو‬ ‫وزە سروشتییە «لبیدیۆ» کە لە خزمەت‬ ‫غەریزەکاندایە دەگوازێتەوە بۆ دونیای‬ ‫کار و بیرکردن���ەوە و هون���ەر‪ .‬بەپێی‬ ‫فرۆید مرۆڤ لەگەڵ فۆرمی ئۆدیبۆسیدا‬ ‫پێدەنێت���ە ناو مرۆڤبوون���ەوە‪ ،‬واتە بە‬ ‫مانایەک ل���ە ماناکان ئۆدیبۆس مرۆڤی‬ ‫یەکەم���ە‪ ،‬چونکە ئەو س���ەمبولی ئەو‬ ‫چەپاندنە پێویس���تەیە کە لە ڕێگایەوە‬ ‫مرۆڤ ل���ە سروش���ت جیادەبێتەوە و‬ ‫پێدەنێتە دونیای شارس���تانییەوە کە‬ ‫فەزایەکی دروس���تکراو و دەس���تکردی‬ ‫مرۆڤ خۆیەتی‪ .‬بەبێ ئەم حاشاکردنە‬ ‫ئۆدیبییە لە خواستی خۆی‪ ،‬بەبێ ئەو‬ ‫نەفرەتە قووڵە لە بنەمای لەزەتخوازی‬ ‫ئەو ئاڕاس���تە گۆڕینەی لیبیدۆ «وزەی‬ ‫خۆشەویستی و ژیان» لە عەشقەوە بۆ‬ ‫کار‪ ،‬پیادەنەدەبوو‪.‬‬ ‫تێزەکەی مارکۆزە ئەوەیە کە مێژووی‬ ‫ئەفس���انە و چیرۆکەکانی ئێمە شتێکی‬ ‫تر دەڵێن‪ ،‬مرۆڤ هەر لەسەرەتاوە ئەو‬ ‫بوونەوەرە نەبووە کە مرۆڤبوونی لەسەر‬ ‫دابڕان لەسروشت دامەزرابێت‪ ،‬مرۆڤبوون‬ ‫جگە لە شێوازە ئۆدیبۆسییەکە دەکرێت‬ ‫شێوازی دیکەشی هەبێت‪ ،‬مرۆڤی دابڕاو‬ ‫لە سروش���ت‪ ،‬مرۆڤێک ک���ە مەحکومە‬ ‫بەوەی بۆئەوەی خاوەنی شارستانییەت‬ ‫بێت دەس���تبەرداری خۆی بێت‪ ،‬لەناو‬ ‫سیس���تمێکی ڕێک و یاس���اگەلی توند‬ ‫و دڵڕەق���دا بژی‪ ،‬وە ل���ە نێوان خۆی‬ ‫و ڕیش���ە سروش���تییەکانیدا پچرانێکی‬ ‫رادی���کال ڕووی���دا بێ���ت‪ ،‬ئەمجۆرە لە‬ ‫م���رۆڤ‪ ،‬تاک���ە وێنەی م���رۆڤ نییە‪،‬‬ ‫دەکرێت مرۆڤ بەجۆری تریش بهێنینە‬ ‫پێشچاو و ئەگەری ژیانی تریش بنێینە‬ ‫پێشدەمی خۆمان‪.‬‬ ‫بە بڕوای مارکۆزە ل���ە ڕیزی پاڵەوانە‬ ‫گریکییەکان���دا دوو نمونەمان هەیە لە‬ ‫ئۆدیبۆس ناچن و نیشانەن کە دابڕان لە‬ ‫سروشت دابڕانێکی دەبێکار «حەتمی»‬ ‫نییە‪ .‬ئ���ەو دوو پاڵەوانە ئۆرفیۆس و‬ ‫نەرسیس���ن‪ ،‬کە وێنەیەک���ی جیاوازی‬ ‫مرۆڤمان پێدەبەخش���ن ناچێتەوە سەر‬ ‫نیگاری ئۆدیبۆس‪ .‬من لە زۆر لە کارە‬ ‫پێش���ووەکانمدا ئاماژەیەکی زۆرم داوە‬ ‫بەم دوو پاڵەوانە‪ ،‬بۆ مەبەستی جیاواز‬ ‫لە جێگای جیاوازدا زۆر بەکارمهێناون‪،‬‬ ‫بەاڵم س���ەرەتا لێرەدا تەنیا بۆچوونی‬ ‫مارکۆزە دەربارەی���ان ڕووندەکەمەوە‪.‬‬ ‫ب���ە ب���ڕوای مارک���ۆزە‪ ،‬ئۆرفی���ۆس و‬ ‫نەرس���یس نمونەی پاڵەوانی نەیار بە‬ ‫کولتووری ئەمڕۆمانن کە ڕیش���ەیەکی‬ ‫ئۆدیبۆس���ی ـ پرۆمیسیۆس���ی هەیە‪.‬‬ ‫ئۆرفی���ۆس بوونەورێک���ە بەگۆران���ی‬ ‫سروشت دەجوڵێنێت‪ ،‬هەتا دەرگاکانی‬ ‫جیهان���ی باش���وور و س���ەرزەمینی‬ ‫م���ردوەکان بە دەنگی خۆش���ی خۆی‬ ‫دەکاتەوە‪ ،‬ک���ە گۆرانی دەڵێت دەنگی‬ ‫تەنی���ا کار لە مرۆڤەکان���ی تر ناکات‪،‬‬

‫نەرسیس هەم‬ ‫سەمبولی کەسێکە‬ ‫کە خۆی و‬ ‫سروشت لە یەک‬ ‫جیاناکاتەوە‪ ،‬هەم‬ ‫سەمبولی «من»‬ ‫ێکی بەهێزە کە‬ ‫تەواوی وزەی خۆی‬ ‫دەخاتە خزمەتی‬ ‫خۆیەوە‬ ‫بەڵک���و کارلە باڵندە و درەخت و هێزە‬ ‫سروش���تییەکانیش دەکات‪ .‬ئۆرفیۆس‬ ‫نمونەی مرۆڤی سروشتییە‪ ،‬مرۆڤ کە‬ ‫هێشتا لە کارلێکدایە لەگەڵ سروشتدا‪،‬‬ ‫هێش���تا بەش���ێکە لێی‪ ،‬دەتوانێت بە‬ ‫هێزی خۆی کار لە دیاردەکان بکات‪.‬‬ ‫ب���ە واتایەکی تر ئۆرفی���ۆس مرۆڤێکە‬ ‫دەتوانێت بێ جەبری شارستانییەت هەم‬ ‫هونەرمەند بێت و هەم دەس���تبەرداری‬ ‫سروش���تی خۆش���ی نەبێت‪ .‬بەاڵم لە‬ ‫ئۆرفیۆس زیاتر و گرنگتر نەرسیس���ە‪.‬‬ ‫نەرس���یس هەم سەمبولی کەسێکە کە‬ ‫خۆی و سروشت لە یەک جیاناکاتەوە‪،‬‬ ‫هەم س���ەمبولی «م���ن» ێکی بەهێزە‬ ‫ک���ە ت���ەواوی وزەی خ���ۆی دەخاتە‬ ‫خزمەتی خۆیەوە‪ .‬عەش���قی نەرسیسی‬ ‫بەڕای مارکۆزە تەنی���ا ئاماژە نییە بۆ‬ ‫خودئەڤین���ی و خودپەرس���تی بەڵکو‬ ‫ئاماژەیە بۆ تێکەڵییەکی بێس���نوور و‬ ‫نەپچ���ڕاو لە نێوان خ���ود و درێژکراوە‬ ‫سروش���تییەکەیدا‪ ،‬هێ���زی ئیرۆس���ی‬ ‫نەرس���یس لێرەدا نەخراوەتە خزمەتی‬ ‫دروستکردنی شارستانییەتەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هێزێکە لە عەشقێکی بەردەوامی خودی‬ ‫خۆی و سروش���تدا دەژی‪ ،‬مردنیش���ی‬ ‫باوەش���کردنەوەی تەواوەتییە بە خود‬ ‫دا‪.‬‬ ‫هەڵب���ەت چەندەها ج���ۆر گێڕانەوەی‬ ‫ئەفسانەی نەرسیسمان لە بەردەستدایە‪،‬‬ ‫لەوانە یەکێکیان دەڵێت کە نەرس���یس‬ ‫لە پەرچی ئاوەکەدا وێنەی خوش���کە‬ ‫مردوەک���ەی خۆی بینیوەت���ەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫خۆشیویس���توە‪ ،‬هەڵب���ەت ئەم���ە‬ ‫پێچەوان���ەی ت���ەواوی ئ���ەو لۆژیک���ە‬ ‫کاردەکات کە نەرسیس و خودئەڤینی‬ ‫پێک���ەوە دەبەس���تێتەوە‪ ،‬بۆی���ە ب���ۆ‬ ‫مانا فەلس���ەفی و س���ایکۆلۆژییەکانی‬ ‫ئەفس���انەکە بایەخێکی کەمتری هەیە‪،‬‬ ‫لەوەی ک���ە بڵێین نەرس���یس دەمێک‬ ‫س���ەیری نیگاری خۆی دەکات عاشقی‬ ‫خ���ۆی دەبێ���ت‪ .‬یەکێک ل���ە چیرۆکە‬ ‫ناسراوەکانی نەرس���یس گێڕانەوەکەی‬ ‫ئۆڤیدە کە تێیدا نەرس���یس هوشیارە‬ ‫عەش���قی ب���ۆ وێنەکەی خ���ۆی ناگاتە‬ ‫هیچ جێگای���ەک و لەبەردەم ڕێگایەکی‬ ‫داخراودا وەس���تاوە خ���ۆی دەکوژێت‬ ‫و دەبێت���ە گوڵ���ە نێرگ���س‪ ،‬چونکە‬ ‫تێگەیش���تووە وێنە ناگیرێت و باوەشی‬ ‫پێدا ناکرێ���ت ‪ .‬ئەویدیان چیرۆکەکەیە‬ ‫ب���ە حیکایەت���ی پاوس���انیاس «ک���ە‬ ‫مێژوونوسێکی گریکی کۆنە» کە تێیدا‬ ‫نەرس���یس وێنەکەی خۆی بە شێواوی‬ ‫دەبینێت‪ ،‬چونکە گەاڵیەک بەردەبێتەوە‬ ‫و ئاوەکە دەخاتە شەپۆالن و نەرسیس‬ ‫وادەزانێت ڕوخساری شێواوە و جوانی‬ ‫لەدستچووە‪ ،‬ئیدی لە ژێر کاریگەری ئەو‬ ‫شۆکەدا گیان لە دەست دەدات «بڕوانە‬ ‫پاوسانیاس‪ ،‬وەسفی گریکستان‪ .‬بنکەی‬ ‫چاپی مانێس���ا‪ .‬منشن‪.»31 .1998 .‬‬ ‫چیرۆکی س���ێهەم ئ���ەو چیرۆکەیە کە‬ ‫نەرسیس نازانێت ئەوە وێنەی خۆیەتی‬ ‫و عاشقی دەبێت و بۆئەوەی پێیبگات‬ ‫خۆی بۆ دەخنکێنێت و بۆی دەمرێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫ی مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتو‪:‬‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ئه‌ندام ‌‬

‫هه‌وڵدان ‌ی پارت ‌ی بۆ ده‌ستگیركردنی‌ سه‌اڵحه‌دین‬ ‫به‌هادین راگه‌یاندنی‌ شه‌ڕه‌ به‌رانبه‌ر یه‌كگرتو‬ ‫ئینجا له‌س���اڵی‌ ‪ 2009‬پێش ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ئا‪ :‬دڵشاد ئه‌نوه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق راپرس��� ‌ی‬ ‫ت���ری‌ له‌و جۆره‌ ك���راو له‌هه‌مو الیه‌كه‌وه‌‬ ‫دكتۆر محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ هێرش ده‌كرایه‌ س���ه‌ر یه‌كگرتو كه‌ گوایه‌‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی‌ دابه‌زیوه‌‪ ،‬دواتر ده‌ركه‌وت‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتو له‌پارێزگای‌‬ ‫رێژه‌ی‌ ده‌نگه‌كانمان س���ه‌دهه‌زار ده‌نگ‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات‬ ‫زیادی‌ كردبو‪ ،‬ئێستاش ئاگامان له‌پێگه‌ی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ نێوان پارتی‌‌و سه‌اڵحه‌دین‬ ‫جه‌ماوه‌ری ‌ی یه‌كگرتو هه‌یه‌و مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫به‌هادین كێشه‌ی‌ نێوان یه‌كگرتوو‬ ‫پێچه‌وانه‌ ده‌بینین‪.‬‬ ‫پارتیه‌ نه‌ك كێشه‌ی‌ سه‌اڵحه‌دین‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ پێیوایه‌‬ ‫به‌هادین بێت به‌ته‌نها‪ ،‬جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ی جه‌ماوه‌ری���ی‌ له‌هه‌ولێ���ر روی‌‬ ‫پێگ���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ هه‌وڵدانی‌ پارتی‌ بۆ‬ ‫ده‌ستگیركردنی‌ سه‌اڵحه‌دین راگه‌یاندنی‌ له‌هه‌ڵكش���انه‌‪ ،‬ئه‌ی‌ ئێوه‌ له‌چ ناوچه‌یه‌ك‬ ‫بارودۆختان باشه‌و له‌كوێ‌ خراپن؟‬ ‫شه‌ڕه‌‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬ئێمه‌ به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی‌ راپرس���یه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌ هاوس���ه‌نگ له‌هه‌مو ناوچ���ه‌كان‌و له‌هه‌ر‬ ‫ئیسالمی‌ جه‌ماوه‌ری‌ یه‌كگرتو تاراده‌یه‌ك چوار پارێزگاكه‌ی‌ هه‌رێم به‌كه‌ركوكیشه‌وه‌‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬چ���ۆن ده‌ڕواننه‌ جه‌ماوه‌رم���ان له‌هه‌ڵكش���اندایه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ئه‌نجامی‌ ئه‌و راپرسیانه‌و تا چه‌ند ئاگاتان مه‌س���ه‌له‌كان هه‌موی‌ ته‌خمیناته‌ ئه‌گینا‬ ‫له‌پێگه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ حیزبه‌كه‌تان هه‌یه‌؟ س���به‌ی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا راس���تیه‌كان‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�ام ‌ی ده‌رده‌ك���ه‌ون‌و جه‌م���اوه‌ر راس���تیه‌كان‬ ‫هه‌ڵه‌بون���ی‌ راپرس���یه‌كه‌ی‌ راگه‌یان���د‪ ،‬ده‌خاته‌رو‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای‌ سوتاندنی‌ باره‌گاكانتان‬ ‫له‌بادینان به‌تایبه‌ت له‌و پارێزگایه‌ خۆتان‬ ‫به‌ركاب���ه‌ری‌ به‌هێ���زی‌ پارت���ی‌ ده‌زانن‪،‬‬ ‫تاچه‌ند پێش���بینی‌ رودان���ی‌ موفاجه‌ئه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهاتودا له‌و‬ ‫پارێزگایه‌؟‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌حم���ه‌د‪ :‬ره‌نگ���ه‌ رودانی‌‬ ‫موفاجه‌ئه‌ له‌كوردستان له‌به‌ر كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئیعتبارات ش���تێكی‌ ئاسان نه‌بێت به‌اڵم‬ ‫جه‌م���اوه‌ری‌ ئێم���ه‌ له‌هه‌ڵكش���اندایه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ یه‌كگرت���و به‌درێژای���ی‌ مێژوی‌‬ ‫دروستبونی‌ له‌خزمه‌تی‌ هاواڵتیاندا بوه‌و‬ ‫كارێك���ی‌ نه‌ك���ردوه‌ روی‌ نه‌بێ���ت خۆی‌‬ ‫نه‌كات���ه‌ خاوه‌نی‌‪ ،‬بۆیه‌ جه‌ماوه‌ریش ئه‌و‬ ‫ئیعتباراتانه‌ی‌ له‌پێش چ���اوه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ئێستادا خه‌ڵك هۆش���یاره‌و به‌رچاوی‌‬ ‫رونه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ۆ ره‌ش���بینی‌ له‌رودان���ی‌‬ ‫موفاجه‌ئ���ه‌ ده‌ڵێی���ت له‌به‌ركۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫ئیعتبارات رودانی‌ موفاجه‌ئه‌ ئاسان نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ئیعتباراته‌ چین كه‌ رێگرن له‌به‌رده‌م‬

‫رودانی‌ موفاجه‌ئه‌دا؟‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حم���ه‌د‪ :‬ناهێڵن موفاجه‌ئ ‌ه‬ ‫روب���دات‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت رێگ���ر‌ه له‌به‌رده‌م‬ ‫رودانی‌ موفاجه‌ئه‌دا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن ده‌سه‌اڵت رێگره‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫رودانی‌ موفاجه‌ئه‌دا ئه‌گ���ه‌ر زیاتر رونی‌‬ ‫بكه‌یته‌وه‌؟‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬ده‌سه‌اڵت له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ته‌زویرات‌و ناشه‌فافیه‌وه‌ رێگره‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫رودان���ی‌ موفاجه‌ئه‌دا‪ ،‬باش���ترین نمونه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكانی‌‬ ‫ده‌ره‌ی‌ هه‌رێم بو‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌مو الیه‌نه‌‬ ‫كوردیه‌كان له‌چوارچێوه‌ی‌ یه‌ك لیس���تدا‬ ‫به‌ش���داری‌ هه‌ڵبژاردنمان كردو رۆیشتنی‌‬ ‫كورد بۆ به‌غدا ئه‌گه‌ر یه‌كگرتو یان پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ بێ���ت جیاوازیه‌كی‌ ئه‌وتۆی‌ نیه‌و‬ ‫هه‌موی‌ یه‌كێكه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ئه‌وه‌ی‌ بینیمان‬ ‫هه‌ر له‌مونافه‌سه‌ی‌ ناشه‌ریفانه‌و پۆسته‌ر‬ ‫دڕان���دن‌و چاوس���وركردنه‌وه‌و گزیكاری‌‬ ‫توشی‌ سه‌رسوڕمانی‌ كردین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت یه‌كگرت���وی‌‬

‫‪49‬‬

‫یه‌كێتی‬ ‫له‌خۆی ده‌چێت‪..‬‬

‫ئیس�ل�امی‌ له‌س���ه‌ر ده‌س���تی‌ ئه‌میندار‌ه‬ ‫نوێیه‌كه‌ی‌ پاشه‌كش���ه‌ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬وه‌كو‬ ‫یه‌كگرت���و گۆڕین���ی‌ ئه‌مینداره‌كه‌تان تا‬ ‫چه‌ند گۆڕانكاری‌ ته‌ندروس���تبو یان لێی‌‬ ‫په‌شیمانن؟‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬یه‌كگرتو ش���انازی‌‬ ‫ب���ه‌و هه‌ن���گاوه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ناویه‌تی‌‬ ‫به‌تایب���ه‌ت كۆنگره‌ك���ه‌ی‌ ش���ه‌فافترین‬ ‫كۆنگره‌ بو‪ ،‬كۆنگره‌ی‌ یه‌كگرتو كۆنگره‌ی‌‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ ت���ری‌ خس���توه‌ته‌ به‌رده‌م‬ ‫پرس���یاری‌ جدی‌ به‌وه‌ی‌ نابێت له‌پش���ت‬ ‫ده‌رگا داخراوه‌كانه‌وه‌ گۆڕانكاری‌ بكرێت‪،‬‬ ‫گۆڕانكاری‌ له‌به‌رپرسی‌ یه‌كه‌مدا له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كگرت���وه‌وه‌ داهێنانێك���ی‌ گه‌وره‌ب���و‪،‬‬ ‫دوا په‌یامه‌كه‌ی‌ مامۆس���تا س���ه‌اڵحه‌دین‬ ‫به‌هائه‌دینی‌ ئه‌مینداری‌ پێشوی‌ یه‌كگرتو‬ ‫ك���ه‌ تێیدا به‌جوانی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ بۆ‬ ‫ساڵی‌ رابردوی‌ كاركردنی‌ یه‌كگرتو كردبوو‬ ‫له‌هه‌م���و ره‌هه‌نده‌كانه‌وه‌ پیش���كه‌وتنی‌‬ ‫یه‌كگرتو ده‌رده‌خات‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫پیاوێکی کۆمەڵکوژ لەهۆڵەندا سەربەستکرا‬

‫دەقی وتارەكەی ئارنۆڵد لەسەر مەال عوزێر‬ ‫نوسینی‪ :‬ئارنۆلد کاراسکەنس‬ ‫"ڕاپۆرتنوسی تایبەت بەتاوانەکانی‬ ‫جەنگ"‬ ‫وەرگێڕانی لەهۆڵەندیەوە‪:‬‬ ‫هیوا عەبدولاڵ‪ ،‬فەرمان چیمەن‬ ‫پەنابەرێک���ی عێراق���ی ک���ە تاوانبارە‬ ‫بەئەنجامدان���ی کۆمەڵک���وژی لەالی���ەن‬ ‫دادگاوە سەربەس���تکرا‪ ،‬ئەو کەس���ێکی‌‬ ‫کاربەدەس���ت بو لەدامودەزگاکانی ڕژێمی‬ ‫دیکتاتۆری سەدام حسێن‪ ،‬دەستی هەبو‬ ‫لەکۆمەڵکوژی باکوری عێراق کە ئەوکاتە‬ ‫ڕکابەری ڕژێم بون‪.‬‬ ‫ئەو پیاوە ناوی مەال عوزێرەو ‪ ٦٣‬ساڵ‬ ‫بەر لەئێس���تا لەژێر ناوی عەزیز حەمەد‬ ‫مەولود لەدێی بایزئاغا لەدەرەوەی شاری‬ ‫هەولێ���ری باکوری عێراق (كوردس���تان)‬ ‫لەدایکبوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو کوردێکی چوارش���انەی خاوه‌ن‬ ‫سمێڵ‌و دو برۆی ڕەشەو حەز بەبەستنی‬ ‫جامانیەکی ڕەش‌و سپی ئەکات‪.‬‬ ‫لەس���اڵی ‪ ١٩٩٢‬م���ەال عوزێ���ر داوای‬ ‫پەنابەری لەواڵتی هۆڵەندا كردو داواکەی‬ ‫پەسەندكرا‪ ،‬بەپێی هەندێک سەرچاوەی‬ ‫عێراقی خاوەن ناسنامەی هۆڵەندیشە‪.‬‬ ‫دادگای بااڵی عێراقی‬ ‫ل���ە‪٢٠‬ی تەمموزی س���اڵی ‪ ٢٠٠٧‬ناوی‬ ‫له‌ژمارە ‪٢٢٩‬ی لیستێکدا هاتبو کە ناوی‬ ‫‪ ٤٢٣‬گومانلێکراوی تاوانەکانی جەنگیان‬ ‫تێدابو‪ ،‬ئەو لیستە لەالیەن دادگای بااڵی‬ ‫عێراقیەوە ئامادەکرابو کە سەدام حسێنی‬ ‫تێدا دادگایی کرا لەبەغدا‪ ،‬لەلیس���تەکەدا‬ ‫هاتوە کە مەال عوزێر دەستی لەتاوانەکانی‬ ‫جینۆسایددا هەبوە‪.‬‬ ‫لەدادگای بەغدا ‪ ١٠‬س���کااڵ دژی مەال‬ ‫عوزێر تۆمارکراون‪ ،‬بەهۆی بەشداریکردنی‬ ‫لەش���ااڵوەكانی ئەنفال کە لەژێر فەرمانی‬ ‫سەددام حسێندا لە ‪٢٣‬ی مانگی شوباتی‬ ‫‪١٩٨٨‬دا دەس���تیپێکرا ت���ا ‪٦‬ی مانگ���ی‬ ‫ئەیلولی هەمانساڵ‪.‬‬ ‫ئامان���ج لەهەڵمەتی ئەنف���ال بریتیبو‬ ‫لەس���ڕینەوەو لەناوبردن‪ ،‬تواندنەوەیان‌و‬ ‫ناچارکردنی کوردەکان بەو تواندنەوەیە‪.‬‬ ‫ئەوکات���ە لەنێ���وان ‪ ٧٠‬هەزار تا ‪١٨٢‬‬ ‫هەزار کورد بون���ە قوربانی‪ ،‬مەال عوزێر‬ ‫کەس���ێکی کارابو لەملیش���یا کوردەکانی‬ ‫س���ەر بەڕژێمی عێراق ک���ە پێیانئەوترا‬ ‫"جاش"و بە ش���ێوەیەکی کارا بەشداری‬ ‫لەو هەڵمەتانەدا کرد‪.‬‬ ‫دادگای لێکۆڵینەوەی نەتەوەیی‬ ‫بەپێی سەرچاوە کوردیەکان ماوەیەکی‬ ‫دورودرێژ مەال عوزێر لەشاری ئەنیشخدەی‬ ‫خۆرهەاڵتی هۆڵەندا نیشتەجێ بوەو هەر‬ ‫لەوێ خۆی شاردەوە‪ ،‬چەندینجار هەوڵدرا‬ ‫بۆ ئ���ەوەی پەیوەندی لەگ���ەڵ ناوبراودا‬ ‫بکرێ‪ ،‬بەاڵم هەوڵەکان سەرکەوتو نەبون‪،‬‬ ‫لەدواییدا کوڕەکەی کە لەسوپەرمارکێتێک‬ ‫لەش���اری دەنهاخ (اله���ای) کاردەکات‪،‬‬ ‫ئاش���کرایكرد ک���ە باوک���ی گەڕاوەتەوە‬

‫باک���وری عێ���راق (كوردس���تان)‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەندێک س���ەرچاوەی هەرێم ئەو زانیاریە‬ ‫ڕەتدەکەن���ەوە‪ ،‬کوڕەکەی م���ەال عوزێر‬ ‫گومانی هەیە لەو تاوانانەی کە خراونەتە‬ ‫پاڵ باوکی‌و دەڵێ���ت "ئەکرێ ئەو نەبێ‪،‬‬ ‫کەسێکی دیکە ئەو کارانەی ئەنجامدابن"‪،‬‬ ‫بەاڵم م���ەال عوزێ���ر لەدیدارێکیدا لەگەڵ‬ ‫ڕۆژنامەی کوردی ئاوێنە لەڕێکەوتی ‪١‬ی‬ ‫تەمموزی ساڵی ‪ ،٢٠٠٨‬دانی بەوەدا ناوە‬ ‫کە ئەو بەرپرسی گروپێکی ملیشیایی –‬ ‫ج���اش بوەو بەو ش���ێوەیە باس لەڕۆڵی‬ ‫خ���ۆی دەکات "گروپ���ی م���ن ل���ە‪١٧٥٠‬‬ ‫ک���ەس پێکدەهات‪ ،‬م���ن یەکەمین کەس‬ ‫بوم گروپێکی وام س���ازکرد تەنانەت بەر‬ ‫لەڕژێمی بەعس"‪.‬‬ ‫بەپێ���ی بەڵگەی���ەک لەباکوری عێراق‬ ‫(كوردستان) لەس���اڵی ‪ ، ٢٠٠٧‬دادگای‬ ‫لێکۆڵین���ەوەی نەتەوەیی کە بارەگاکەی‬ ‫لەش���اری ڕۆتەردامی هۆڵەندایەو ئەرکی‬ ‫س���ەرەکی لێکۆڵین���ەوەو دژایەتیکردنی‬ ‫تاوانە نێودەوڵەتیەکانە‪ ،‬ئاگادارکراوەتەوە‬ ‫لەبەشداریکردنی مەال عوزێر لەو تاوانانە‪،‬‬ ‫س���ەرچاوەکە قس���ەی لەگەڵ پۆلیس���ی‬ ‫نیشتیمانی کە بە ‪ KLPD‬ناسراوە کردوەو‬ ‫ئەتوان���ن ئیمایلی خۆیان نیش���انبدەن‪،‬‬ ‫بەاڵم پۆلیس���ی نیش���تیمانی هەڵنەستا‬ ‫بەدەس���تگیرکردنی ئ���ەو گومانلێکراوە‪،‬‬ ‫گوتەبێ���ژی دەزگای ‪ KLPD‬نای���ەوێ‬ ‫باس لەو بابەت���ە بکات‌و دەڵێت "بەهۆی‬ ‫نەدرکاندن���ی نهێنی���ەکان‌و بەرژەوەندی‬ ‫تایبەت‪ ،‬دادوەری گش���تی نایەوێ قس���ە‬ ‫لەس���ەر بابەتێک بکات ک���ە پەیوەندی‬ ‫بەتاکەکانەوە هەیە"‪.‬‬ ‫ل���ە‪١٩‬ی تەمم���وزی س���اڵی ‪٢٠٠٣‬دا‬ ‫یاسای تایبەت بەتاوانە نێودەوڵەتیەکان‬ ‫ئ���ەو توانای���ەی داوە (رێگ���ەی داوە)‬ ‫بەبەدواداچون‌و لێکۆڵینەوە لەو کێش���ە‬ ‫تاوانکاریان���ەی کە ل���ەدەرەوەی هۆڵەندا‬ ‫ئەنجامئەدرێن‪.‬‬ ‫لەبەرچاوی دادگاو لەرێگەی فرۆكەوە‬ ‫مەال عوزێر لەهۆڵەنداوە بۆ بەغدا گەرایەوە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەو یەکە شایەنی سیاسەتی هۆڵەندا‬ ‫نیە کە گوم���ان لێکراوێک ئەگەڕێنێتەوە‬ ‫واڵت���ی باوكی كە تاوانبارە بەكوش���تنی‬ ‫چەندین مرۆڤ‌و لەهەمانكاتدا مەترس���ی‬ ‫لەسێدارەدانی لەبەغدا لەسەربو‪.‬‬ ‫ئەبوغرێب‬ ‫ل���ەدەرەوەی تاوانەکانی کۆمەڵکوژی‪،‬‬ ‫س���ەرچاوەکانی باک���وری عێ���راق باس‬ ‫لەتاوان���ی دیک���ەی ناوب���راو ئەکەن دژ‬ ‫بەس���ەربازانی کورد کە پێش���مەرگەیان‬ ‫پێئەوترا‪ ،‬س���ەرچاوەکان باس لەتاوانی‬ ‫دیکەی مەال عوزێر دەکەن کە دەس���تی‬ ‫لەکوش���تن‌و ئەش���کەنجەدانی پێشمەرگە‬ ‫کوردەکان هەبوە لەسااڵنی هەشتاکاندا‪،‬‬ ‫ئەو تاوانانەی کە س���ەرچاوەکان باس���ی‬ ‫ئەکەن ئەکەونە ناو کەتێگۆری تاوانەکانی‬ ‫جەنگ‌و لێبوردنیان هەرگیز مەحاڵە‪.‬‬ ‫برای کوردێک���ی هۆڵەندی بەناوی ج‬ ‫کاراش لە ‪٣٠‬ی تەمموزی س���اڵی ‪١٩٨٢‬‬

‫لەهۆڵەندا ‪ ٥‬تاوانبارو‬ ‫لەواڵتانی دیکەی‬ ‫ئەوروپا ‪ ٩‬تاوانبارو‬ ‫سەرکردەی جاشەکان‬ ‫ئەژین کە لەالیەن‬ ‫دادگای تاوانی‬ ‫عێراقیەوە داواکراون‬

‫ماڵپه‌ڕی‬

‫ئەکات کە م���ەال عوزێ���ر ئەنجامیداون‌و‬ ‫دەڵێ���ت "لەنزی���ک دێی بێ���ری عەرەبان‬ ‫شانبەشانی س���وپای عێراق بۆسەیەکی‬ ‫لەپێش���مەرگە دانایەوەو ‪ ١٣‬پێشمەرگەی‬ ‫کوش���ت‪ ،‬جارێکی دیکە لەدێی منارە ‪٣‬‬ ‫پێشمەرگەی تری کوشت"‪.‬‬

‫‪DNP‬‬

‫لەگەڵ ‪ ٨‬پێش���مەرگەی دیکە ئەکەوێتە‬ ‫دەستی میلیشیا – جاشەکان لەدەرەوەی‬ ‫هەولێر‪ ،‬ئەو وتی "سەری براکەم بەناوی‬ ‫ئەبوبەکر عوم���ەر ئەحمەدو هاوڕێکانیان‬ ‫بڕین‌و کوشتیانن"‪.‬‬ ‫بەپێی وت���ەی‌ ش���اهێدحاڵەکان ئەو‬ ‫ڕاس���تیە بەدیئەک���رێ کە م���ەال عوزێر‬ ‫بەش���ێوەیەکی ڕاستەوخۆ دەستی هەبوە‬ ‫لەدەس���تگیرکردن‌و ڕاوەدونان���ی خەڵک‬ ‫شانبەش���انی دەزگا نهێنیە ئەمنیەکانی‬ ‫سەدام‪ ،‬عوزێر بەشداریەکی دیاری هەبوە‬ ‫لەدەس���تگریکردنی گروپێک پێشمەرگە‬ ‫کە پەلکێش���یکردن بۆ زیندانی کەرکوک‬ ‫لەدوایی���دا واتە لە ‪١٨‬ی مانگی تەمموزی‬ ‫س���اڵی ‪ ١٩٨٣‬گواس���ترانەوە ب���ۆ بەغدا‬ ‫بەمەبەس���تی دادگاییکردنیان‪ ،‬دواتر ئەو‬ ‫گروپە لە ‪١٤‬ی مانگی نیسانی ساڵی ‪١٩٨٥‬‬ ‫لەزیندانی ئەبوغرێب لەسێدارەدران‪.‬‬ ‫مەال عوزێر تاوانبارە بەگولەبارانکردنی‬ ‫پێش���مەرگەیەک بەناوی محەمەد غەفور‪،‬‬ ‫ش���اهێدحاڵێک بەناوی ئاشقی‌ عوسمان‬ ‫عەلی کە ئێستا لەژیاندا نەماوە ڕایگەیاندوە‬ ‫"محەمەد غەفور لە‪٢١‬ی مانگی تش���رینی‬ ‫یەکەمی س���اڵی ‪ 1982‬لەدێی س���اباڵخ‬ ‫لەگەڵ سەربازان (پێش���مەرگە)ی دیکە‬ ‫بەفەرمان���ی مەال عوزێ���ر گولەبارانکران‌و‬ ‫سەرجەم لەشیان لەخوێندا سورکرا"‪.‬‬ ‫پارە‬ ‫مەال عوزێر ڕۆڵێکی س���ەرەکی بینیوە‬ ‫لەدراماو کارەساتی قوشتەپە کە ئەکەوێتە‬ ‫دەرەوەی ش���اری هەولێر‪ ،‬لە ‪٧‬ی گواڵنی‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٨٨‬خۆی‌و میلیشیا جاشەکانی‬ ‫‪ ٥٤‬کەس���یان لەقوش���تەپە دەستگیرکرد‬ ‫گوایە ئەوانە لەئەرکی س���ەربازی ڕژێمی‬ ‫س���ەددام هەڵهاتون‪ ،‬بەپێی شایەتحاڵێک‬ ‫ئ���ەو گروپە ‪ ٥٤‬کەس���یە لەژورێکی ‪ ٣‬تا‬ ‫‪ ٤‬مەت���ری زیندانیک���راون ب���ۆ ماوەی ‪٩‬‬

‫ڕۆژ‪ ،‬پاش���ان ئەو کۆمەڵە کەسە بەسەر‬ ‫‪ ٣‬گ���روپ دابەش کرابون‪١٢ ،‬كەس���یان‬ ‫ناچارکران بچنەوە خزمەتی س���ەربازی‌و‬ ‫‪ ١٢‬کەس���ی تریان سەربەس���تکران‌و ‪٣٠‬‬ ‫کەسەكەی تریشیان کە لەنێوان تەمەنی‬ ‫‪ ٢٥‬بۆ ‪٣٥‬ساڵیدابون لەسێدارەدران‪.‬‬ ‫ش���ایەتحاڵەکان باس���ی ئەک���ەن کە‬ ‫م���ەال عوزێر بەش���ێک لەو ‪ ٥٤‬کەس���ەی‬ ‫بەئۆتۆمبێلی خۆی ڕادەستی کاربەستانی‬ ‫حکومەتی کردبو لەهەولێرو شایەتحاڵەکە‬ ‫دەڵێ���ت "بەگوێ���ی خۆم گوێ���م لێبو کە‬ ‫بەئێمەی وت ئێوە هەموتان پێشمەرگەی‬ ‫پیس���ن‪ ،‬هەموتان ڕادەس���تی حکومەتی‬ ‫عێراقی ئەکەم" ‪ ،‬شایەتحاڵەکە بەردەوام‬ ‫ئەب���ێ‌و دەڵێت "ئەو باش���ی ئەزانی کە‬ ‫زۆربەی ئەو کەسانە لەسێدارە ئەدرێن"‪.‬‬ ‫ڕادەستکردنی‬ ‫چەک‬ ‫پەرلەمانت���ارو فەرماندەی ناس���راوی‬ ‫پێش���مەرگە س���ەید کاکە‪ ،‬پەردە لەسەر‬ ‫ڕاس���تیەکانی مەال عوزێ���ر هەڵدەداتەوە‬ ‫لەتەمەن���ی الوێتی���دا‪ ،‬بەپێ���ی وت���ەی‬ ‫ناوب���راو مەال عوزێ���ر لەتەمەنی الوێتیدا‬ ‫وەک س���یخوڕێک‪ ،‬دزەی کردۆت���ە ن���او‬ ‫(پێشمەرگە)ی کوردو بەو شێوەیە باس‬ ‫لەبابەتەکە دەکات "دوای ماوەیەکی کورت‬ ‫هەس���تمانکرد کە ئەو پی���اوە الیەنگری‬ ‫ڕژێمە‪ ،‬دەترس���این کە کاری مەترسیدار‬ ‫ئەنجامبدات‪ ،‬بۆ ئ���ەوەش من چەکەکەم‬ ‫لەدەستی دەرهێنا‪ ،‬مەال عوزێر هەوڵیئەدا‬ ‫بچێت���ەوە ن���او ڕژێم بەاڵم نەیدەویس���ت‬ ‫بەدەس���تی بەتاڵ���ەوە بگەرێت���ەوە ناو‬ ‫هێزەكان���ی رژێ���م‪ ،‬ئ���ەو لەکۆتایی���دا‬ ‫(پێشمەرگەیەك)ی الوی کوشت کە ناوی‬ ‫ئیبراهیم بەکر سۆفی بو‪ ،‬تەمەنی لەنێوان‬ ‫‪ ١٧‬بۆ ‪٢٠‬سااڵن دەبو"‪.‬‬ ‫پەرلەمانتار لەدرێژەدا باس لەو تاوانانە‬

‫سیاسیەكانی هۆڵەنداو مەال عوزێر‬ ‫سیاس���یەکانی ئەم واڵت���ە "هۆڵەندا"‬ ‫لەڕاس���تیانەوە ب���ۆ چ���ەپ کاردانەوەی‬ ‫خۆیان دەربارەی هەڵسوکەوتی واقوڕماوو‬ ‫میوانپەروەری هۆڵەندا ب���ۆ تاوانبارێکی‬ ‫خەڵککوژ دەربڕی‪.‬‬ ‫ئەن���دام پەرلەمان���ی س���ەر بەپارتی‬ ‫سۆسیالیست (یان دە وت) دەڵێت "ئەو‬ ‫بابەتە گومانی زۆر مەترس���یدار لەخۆی‬ ‫ئەگرێ ک���ە تایبەتە بەمەس���ەلەی مەال‬ ‫عوزێر‪ ،‬سەرمس���وڕماوە چ���ۆن دادوەری‬ ‫گش���تی لەوب���ارەوە نەکەوتۆت���ە جوڵە‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا ئ���ەوان لەس���اڵی ‪ ٢٠٠٧‬ەوە‬ ‫ئاگاداری ئەو بابەتەن‪ ،‬لێرەدا من وەزیری‬ ‫ئاسایش‌و دادوەری بەبەرپرسیار ئەزانم"‪.‬‬ ‫ئەندام���ی فراکس���یۆنی "پ ڤ‬ ‫ڤ" لەپەرلەمان���ی خوارت���ر ‪Lower‬‬ ‫‪House‬ی هۆڵەن���دا سیتس���ە فرتس���ما‬ ‫ب���ەو ش���ێوەیە کاردانەوەکان���ی‬ ‫خ���ۆی لەبەرانبەر حکومەت���ی واڵتەکەی‬ ‫نیش���اندا "لەس���ەرەتادا دەم���ەوێ‬ ‫بڵێم حکومەتی هۆڵەندا هەڵەیەکی دەربارەی‬ ‫مافی پەنابەرێت���ی‌و مۆڵەتی پەنابەرێتی‬ ‫دەرب���ارەی ئ���ەو پی���اوە ئەنجام���داوە‪،‬‬ ‫بەپێ���ی بەن���دی ‪" ١‬ف" ی یاس���ای‬ ‫هۆڵەن���دا کەس���انێک ک���ە تاوان���ی‬ ‫جەنگی���ان ئەنجامداب���ێ ماف���ی مانەوەو‬ ‫پەنابەرێت���ی نایانگرێت���ەوە! بابەتی ئەو‬ ‫پی���اوە پێش���ێلکاریەکە لەدژی یاس���ای‬ ‫هۆڵەنداو یاس���ای نێودەوڵەتی‪ ،‬ئەبوایە‬ ‫دادوەری گش���تی لەیەکەمین کاردانەوەدا‬ ‫بەشوێن ئەو پیاوە کەوتبایە‪.‬‬ ‫ڕوداوی م���ەال عوزێ���ر تەنیا ڕوداوێک‬ ‫نی���ە‪ ،‬بەپێ���ی کۆمەڵێک س���ەرچاوەی‬ ‫عێراق���ی لەهۆڵەن���دا ‪ ٥‬تاوانب���ارو‬ ‫لەواڵتان���ی دیکەی ئەوروپ���ا ‪ ٩‬تاوانبارو‬ ‫سەرکردەی جاشەکان ئەژین کە لەالیەن‬ ‫دادگای تاوانی عێراقیەوە داواکراون‪.‬‬

‫هه‌ڵوێس����تی یه‌كێت����ی ب����ۆ لیس����تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆو دواتریش هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫پ����رۆژه‌ی ده‌س����تور‪ ،‬هێن����ده‌ی وه‌ك‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ له‌خ����ۆی ده‌خوێنرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ دوركه‌وتنه‌وه‌ نییه‌ له‌پارتی‪.‬‬ ‫چونكه‌ گه‌یشتن به‌و بڕیارانه‌ ته‌كتیكێكی‬ ‫سیاس����یی نوخبه‌ی بڕیاربه‌ده‌س����تی‬ ‫حزبه‌كه‌ نه‌بو كه‌ بیه‌وێ وه‌ك س����ااڵنی‬ ‫پێشو‪ ،‬به‌بڕیاری كۆپیكراوو پێشوه‌خت‬ ‫زانراو له‌ژوره‌كانی كۆبونه‌وه‌ بێنه‌ده‌رو‬ ‫هیچ گره‌وێك له‌س����ه‌ر هه‌ڵوێسته‌كانی‬ ‫نه‌كرێ����ت‪ .‬به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌‬ ‫هاوكێش����ه‌ی بڕیاردان له‌ن����او یه‌كێتی‬ ‫كه‌وت����ه‌وه‌ س����ه‌ر قاچه‌كان����ی خۆی‌و‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس����یی له‌بن گوش����اری‬ ‫بنك����ه‌ی جه‌ماوه‌ری����ی‌و ئۆرگانه‌كانی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌و ئه‌نجومه‌ن����ی ناوه‌ند‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌و س����ه‌ره‌تاو بنه‌مایانه‌ گه‌ڕایه‌وه‌‬ ‫كه‌ ج����اران یه‌كێتی پێده‌ناس����رایه‌وه‌‪.‬‬ ‫(پیره‌مێ����ردی ش����اعیر وته‌ن����ی‪:‬‬ ‫سوراحیه‌كه‌‪ ،‬سه‌ری بۆ پیاڵه‌ نه‌ویكرد)‪.‬‬ ‫ئاخر له‌دوای هه‌ڵبژاردنه‌كانی (‪)2009‬‬ ‫وه‌‪ ،‬یه‌كێتی توشی قه‌یرانێكی سه‌خت‬ ‫بۆوه‌‪ ،‬ه����ه‌ر له‌الیه‌نه‌ فیزیكییه‌كه‌ش نا‬ ‫كه‌ ته‌نیا په‌یوه‌ست بێت به‌جیابونه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌و نیوه‌كردن����ی حزبه‌كه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ی قه‌یرانه‌كه‌ی قوڵتركرده‌وه‌و ته‌واو‬ ‫به‌ڕه‌نگ‌و ده‌نگ����ی یه‌كێتییه‌وه‌ دیاربو‪،‬‬ ‫داهێزرانی ئیراده‌ی هه‌ڵوێستوه‌رگرتن‌و‬ ‫كاڵبون����ه‌وه‌ی پێناس����ه‌كه‌ی ب����و‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ هاوپه‌یمانه‌ ستراتیژییه‌كه‌ی‬ ‫خاوه‌ندارێتیی هه‌ڵوێسته‌كانی ده‌كرد‪،‬‬ ‫له‌الك����ه‌ی دیكه‌ش����ه‌وه‌‪ ،‬گ����ۆڕان وه‌ك‬ ‫خاوه‌نداری زۆر له‌و خیتاب‌و دروشمانه‌‬ ‫ده‌رك����ه‌وت كه‌ ده‌یانس����اڵه‌ ئه‌ندامانی‬ ‫یه‌كێتی پێیان سه‌رس����امن‌و به‌جه‌دوای‬ ‫بون����ی حزبه‌ك����ه‌ی خۆیان����ی ده‌زانن‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ یه‌كێتی له‌م نێوانه‌دا مه‌س����ت‌و‬ ‫حه‌یران مایه‌وه‌و كه‌وته‌ دۆخێكه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌زۆربه‌ی كێشمه‌كێشه‌ سیاسییه‌كاندا‬ ‫پاشه‌كشه‌ بكات‪ .‬به‌اڵم ئه‌مه‌ غوبنێكی‬ ‫زۆری له‌ریزه‌كان����ی خواره‌وه‌ی حزبه‌كه‌‬ ‫دروستكردو سه‌ره‌نجام ئه‌و گوشاره‌ی‬ ‫لێ به‌رهه‌مهات كه‌ ئاراسته‌ی بڕیاردانی‬ ‫گ����ۆڕی‌و ئیت����ر س����ه‌ركردایه‌تییه‌كه‌ی‬ ‫له‌دوایی����ن كۆبون����ه‌وه‌ی خۆیدا ئه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كالك����رده‌وه‌ كه‌ یه‌كێتی به‌لیس����تی‬ ‫جی����ا به‌ش����داریی ده‌كات‌و له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌ستوریشه‌‪ .‬له‌هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌شدا ناكۆك له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كۆك له‌گه‌ڵ رای زۆرینه‌ی یه‌كێتییه‌كان‬ ‫كه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگ����ه‌ به‌ش����ێك له‌ده‌س����ته‌واژه‌و‬ ‫رس����ته‌كانی راگه‌یاندن����ی كۆتای����ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك����ه‌ به‌دڵ����ی هه‌ندێك نه‌بێ‌و‬ ‫پێیانواب����ێ ده‌ب����و راش����كاوانه‌تر ئه‌و‬ ‫هه‌ڵوێستانه‌ی راگه‌یاندبا‪ ،‬به‌اڵم پێموایه‌‬ ‫یه‌كێتی هه‌رده‌بێ به‌و زمانه‌ بێته‌گۆ كه‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كه‌ی پێ نوسراوه‌‪ ،‬خۆ ناكرێ‬ ‫ئه‌ویش به‌هه‌مان نه‌فه‌سی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ب����دوێ‪ ..‬ل����ه‌وه‌ رونتر ده‌ب����ێ چی بێ‬ ‫كه‌ له‌ب����اره‌ی ده‌س����تورو هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ده‌ڵێ؛"ئه‌نجومه‌ن����ی‬ ‫س����ه‌رۆكه‌وه‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی داكۆكی له‌هه‌مواركردنی‬ ‫ده‌س����تور ك����رده‌وه‌و په‌یوه‌س����تیكرد‬ ‫به‌سازانی نیشتیمانیه‌وه‌‪ .‬هه‌روا دیدی‬ ‫خۆشی سه‌باره‌ت به‌پرسی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س����ه‌رۆكی هه‌رێ����م په‌یوه‌س����تكرده‌وه‌‬ ‫به‌مه‌س����ه‌له‌ی ده‌س����توره‌وه‌"‪..‬واته‌‬ ‫یه‌كێت����ی له‌گه‌ڵ خس����تنه‌ راپرس����یی‬ ‫پ����رۆژه‌ی ده‌س����تور نییه‌و س����ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی����ش ناتوانێ به‌یاس����ا جارێكی‬ ‫دیكه‌ خۆی كاندی����د بكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌قه‌ وه‌ك خاڵێ����ك بۆ یه‌كێتی تۆمار‬ ‫بك����رێ ك����ه‌ له‌زه‌مه‌نێ����ك‌و له‌به‌رده‌م‬ ‫پرس����گه‌لێكدا ئه‌و هه‌ڵوێس����تگیرییه‌ی‬ ‫هات����ه‌ بون كه‌ پرۆس����ه‌ی سیاس����یی‬ ‫له‌هه‌رێم زۆر پێویس����تیی پێیانبو‪ ..‬جا‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ زۆر گرنگ بێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫پرسه‌كان به‌ئاراسته‌ دیموكراسییه‌كه‌دا‬ ‫بش����كێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا له‌وه‌ گرنگتر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هێزه‌كانی ئۆپۆزس����یۆن‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی گۆڕان ئ����ه‌م هه‌نگاوانه‌ی‬ ‫یه‌كێتی����ی به‌كه‌منه‌گ����رن‌و خۆی����ان‬ ‫له‌وروژادن����ی قاعی����ده‌و هه‌واداران����ی‬ ‫به‌دوربگرن‪ ،‬چونكه‌ س����ه‌ره‌نجام هه‌م‬ ‫له‌پرسی ده‌ستورو هه‌م بۆ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی (كه‌ بڕیاره‌ ئۆپۆزسیۆن‬ ‫كاندی����دی هه‌بێ����ت)‪ ،‬ده‌نگ����ده‌ره‌‬ ‫یه‌كێتیی����ه‌كان دوا قس����ه‌ ده‌ك����ه‌ن‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌كانیش یه‌كالده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪kawamuhamad@yahoo.com‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫چه‌كدارێكی‌ ئه‌نسار ئیسالم‪:‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫زیاتر له‌ ده‌ شۆفێری‌ ته‌كسیمان گولله‌بارانكرد‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫چه‌كدارێكی‌ سه‌ر به‌رێكخراوی‌ ئه‌نسار‬ ‫ئیسالم‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت گروپه‌كه‌یان‬ ‫زیاتر له‌ ده‌ شۆفێری‌ ته‌كسیان‬ ‫له‌به‌غداوه‌ به‌ره‌و سنوری‌ كه‌ركوك‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬پاش گولله‌بارانكردنیان‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كانیان فرۆشتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش ئاشكراده‌كات كه‌‬ ‫چه‌ند ئه‌فسه‌رێكی‌ سوپاو پۆلیس‌و‬ ‫سه‌رۆك هۆز هاوكاری‌ گروپه‌كه‌یانی‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫(ح‪.‬ه‪.‬ع) ته‌م���ه‌ن (‪ )34‬س���اڵ كه‌‬ ‫له‌گوندێكی‌ س���ه‌ر به‌ق���ه‌زای‌ داقوق ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزگای‌ كه‌ركوك سه‌رقاڵی‌ جوتیاری‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬س���اڵی‌ (‪ )2005‬ده‌بێته‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫گروپی‌ ئه‌نس���ار ئیسالم‪ ،‬پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن هێزه‌ ئه‌منیه‌كانه‌وه‌ ده‌ستگیر‬ ‫ده‌كرێت‌و ماوه‌ی‌ ه���ه‌ژده‌ رۆژ زیندانی‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌ڵێن به‌هێزه‌كانی‌ س���وپاو‬ ‫پۆلیس‌و هێزه‌كان���ی‌ ئه‌مریكا ده‌دات‪،‬‬ ‫چیتر له‌ریزی‌ ئه‌نساردا كارنه‌كات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئازاد ده‌كرێت‪ .‬به‌اڵم له‌ساڵی‌ (‪)2011‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ناو گروپه‌ك���ه‌و ده‌بێته‌‬ ‫به‌رپرس���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ نێ���وان‬ ‫گروپه‌كه‌ی‌‌و سه‌رۆك هۆزه‌كانی‌ سنوری‌‬ ‫ق���ه‌زای‌ داقوقی‌ پارێ���زگای‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫به‌ناسنامه‌یه‌كی‌ ساخته‌وه‌ كارده‌كات‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ كۆنوس���ی‌ دادگای‌ به‌رایی‌‬ ‫به‌غ���دا‪ ،‬كه‌ وێنه‌یه‌كی‌ ده‌س���ت ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وت���وه‌و ب���ه‌رواری‌ (‪)2012/5/14‬‬ ‫به‌س���ه‌ره‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ ئه‌نسار‬ ‫ورده‌كاری‌ كاری‌ گروپه‌كه‌یان ئاش���كرا‬ ‫ده‌كات‪ .‬كه‌ خۆی‌ له‌رفاندن‌و كوش���تن‌و‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ بۆمبدا ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫(ح‪.‬ه) كاتێ���ك له‌س���اڵی‌ (‪)2005‬‬ ‫ده‌چێته‌ ری���زی‌ ئه‌نس���اره‌وه‌‪ ،‬ئه‌ركی‌‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی‌ چه‌كی‌ پێده‌سپێردرێت‪،‬‬ ‫گروپه‌كه‌شیان له‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كارگێڕی‌‌و‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫ته‌قینه‌وه‌یه‌ک له‌که‌رکوک‬

‫رێكخس���تن‌و بۆم���ب‌و فه‌رمان���ده‌ی‌ له‌وه‌ده‌كات له‌سه‌ره‌تای‌ ساڵی‌ (‪ )2011‬ته‌رمی‌ شۆفێره‌كانیش���یان له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫مه‌فره‌زه‌ پێكدێت‪ .‬سه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‌ دا گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ری���زی‌ رێكخراوه‌كه‌ی‌‌و ئه‌لگور شاردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫كاتێ���ك دادوه‌ره‌كه‌ لێیده‌پرس���ێت‬ ‫گروپه‌كه‌شیان رفاندنی‌ هاواڵتیان بوه‌‪ .‬بوه‌ته‌ به‌رپرس���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان‪ ،‬له‌م‬ ‫ناوبراو‪ ،‬ب���ه‌دادوه‌ری‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ ئه‌ركه‌ش���یدا كاریكردوه‌ بۆ چێكردنی‌ چه‌ند ش���ۆفێرتان رفاندوه‌و كوشتوه‌‪،‬‬ ‫راگه‌یاندوه‌ كه‌ ئه‌م دانپێدانانه‌ی‌ له‌ژێر تۆڕێكی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان گروپه‌كه‌ی‌‌و ده‌ڵێت "زیاتر له‌ ده‌ شۆفێر"‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌‬ ‫ی داقوق‌و ئه‌وه‌شدا ئایا به‌ش���داری‌ له‌و كارانه‌دا‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دا نییه‌‪ .‬هه‌روه‌ك ئه‌وه‌شی‌ س���ه‌رۆك هۆزه‌كانی‌ ناوچ���ه‌ ‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "به‌شداری‌ هیچ كارێكی‌‬ ‫گێڕاوه‌ته‌وه‌ له‌س���اڵی‌ (‪ )2008‬له‌الیه‌ن ده‌وروبه‌ری‌‪.‬‬ ‫ی گروپه‌كه‌یان چه‌كداران���ه‌م نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ من‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و كارانه‌ ‌‬ ‫پۆلیس���ی‌ ناحیه‌ی‌ ت���ازه‌وه‌ به‌گومانی‌‬ ‫بون���ی‌ په‌یوه‌ن���دی‌ له‌گ���ه‌ڵ گروپ���ه‌ ئه‌نجامی���داوه‌‪ ،‬ناوب���راو له‌ب���ه‌رده‌م به‌رپرسی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان بوم"‪.‬‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ دانپێدانه‌كانیاندا‪،‬‬ ‫چه‌كدارییه‌كان‪ ،‬ده‌ستگیر ده‌كرێت‌و بۆ دادوه‌ره‌كه‌دا دانی‌ به‌وه‌داناوه‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ی ش���اری‌ به‌غداوه‌ (ح) ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات به‌رله‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫ماوه‌ی‌ ه���ه‌ژده‌ رۆژ زیندانی‌ ده‌كرێت‪ ،‬كه‌سێكی‌ دانیشتو ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ پۆلیس‌و به‌ناوی‌ (م‪.‬ئ‪.‬ج)‪ ،‬شۆفێری‌ ته‌كسیان هه‌ڵمه‌تێكی‌ گه‌ڕان‌و پش���كنین ئه‌نجام‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ ئه‌مریكاو س���وپای‌ عێراق هێناو‌ه بۆ داقوق‪ .‬پاشان سێ‌ ئه‌ندامی‌ بدرایه‌‪ ،‬ناوچه‌كانی‌ خۆیان به‌جێهێشتوه‌و‬ ‫رێكده‌كه‌وێت كه‌ واز له‌ئه‌نسار بهێنێت‪ ،‬گروپه‌كه‌ی���ان به‌ناوه‌كان���ی‌ (غ‪ ،‬ب‪ ،‬خۆیان ش���اردۆته‌وه‌‪ .‬چونكه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئ���ازاد ده‌كرێ���ت‌و په‌یوه‌ن���دی‌ له‌گه‌ڵ م) ش���ۆفێره‌كانیان گولله‌بارانكردوه‌‪ ،‬پۆلیس���ێكی‌ بنكه‌ی‌ داقوقه‌وه‌ به‌ناوی‌‬ ‫دواتریش بۆ ماوه‌یه‌ك ئۆتۆمبێله‌كانیان (أ‪.‬ص) پێشوه‌خت ئاگاداركراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫گروپه‌كه‌ی‌ ده‌پچڕێت‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌نس���ار‪ ،‬ب���اس به‌كارهێناوه‌و پاش���ان فرۆش���تویانه‌‪ .‬له‌كاتی‌ هه‌ڵمه‌ته‌كانی‌ سوپاشدا له‌الیه‌ن‬

‫ئه‌فسه‌رێكی‌ س���وپاوه‌ به‌پله‌ی‌ عه‌قید‬ ‫روكن كه‌ باره‌گه‌كه‌یان له‌نزیك ناحیه‌ی‌‬ ‫تازه‌ بوه‌‪ ،‬ئاگاداركراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و چه‌كانه‌ی‌ به‌ده‌ست ئه‌م گروپه‌وه‌‬ ‫ب���وه‌ بریت���ی‌ بون ل���ه‌‪ :‬بیكه‌یس���ی‌‪،‬‬ ‫ره‌ش���اش‪ ،‬قه‌ناس‪ ،‬ناتۆ‪ ،‬كه‌ به‌وته‌ی‌‬ ‫(ح) ئه‌ندامێك���ی‌ گروپه‌كه‌یان به‌ناوی‌‬ ‫(ئ‪.‬و‪.‬ق) به‌رپرس���ی‌ جبه‌خان���ه‌و‬ ‫شاردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و چه‌كانه‌ بوه‌‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌دروس���تكردن‌و به‌كارهێنانی‌ بۆمبی‌‬ ‫چێندراو (عبوه‌ ناسفه‌)‪ ،‬ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌نس���ار ده‌ڵێت "هه‌ریه‌كه‌ له‌ (ئ‪.‬ع)‌و‬ ‫(ق‪.‬ج) بۆمبیان دروستده‌كردو به‌هێزه‌‬ ‫عێراقیه‌كان���دا ده‌یانته‌قان���ده‌وه‌‪ .‬له‌ناو‬ ‫ش���اری‌ كه‌ركوكیش (ك‪.‬ئ‪.‬ع به‌یاتی‌)‬ ‫به‌رپرسی‌ مه‌فره‌زه‌ی‌ بۆمب بو"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌دانپێدانانه‌كه‌یدا‪ ،‬ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌نسار باس له‌وه‌ده‌كات هه‌ماهه‌نگكاری‌‬ ‫نێ���وان رێكخراوه‌كه‌ی���ان‌و هێزه‌كان���ی‌‬ ‫پۆلیس كه‌سێك بوه‌ به‌ناوی‌ (ع‪.‬ع‪.‬م)‪،‬‬ ‫كه‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ چه‌ند ئه‌فسه‌رێكی‌‬ ‫جینایات هه‌ب���وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها (ئ‪.‬م‪.‬م)‬ ‫ك���ه‌ دانیش���توی‌ گوندێك���ی‌ ناحیه‌ی‌‬ ‫ری���از ب���وه‌‪ ،‬پێوه‌ندی‌ له‌گ���ه‌ڵ چه‌ند‬ ‫ئه‌فس���ه‌رێك هه‌بوه‌و وه‌كو نێوه‌ندكار‬ ‫كاریكردوه‌ ب���ۆ رزگاركردنی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫رێكخراوه‌كه‌یان‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫گروپه‌كه‌ی���ان‌و كاری‌ رێكخ���راوه‌‬ ‫چه‌كدارییه‌كانی‌ تر له‌ناوچه‌كه‌دا‪( ،‬ح)‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات له‌ناحیه‌ی‌ ره‌ش���اد‬ ‫ئه‌فس���ه‌رێك به‌پله‌ی‌ عه‌قی���د به‌ناوی‌‬ ‫(ئ) كه‌ به‌رپرسی‌ بنكه‌ بوه‌ پشتگیری‌‬ ‫له‌گروپه‌ "تیرۆریستیه‌كان" كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌شێخ (ف)‌و شێخ (ع‪.‬م‪.‬ع)‪.‬‬ ‫* له‌نوسراوه‌كه‌دا ناوی‌ كه‌سه‌كان‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر رێكاره‌‬ ‫قانونیه‌كان ئاوێنه‌ ناوه‌كانیان به‌پیت‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪ 23‬هه‌زار پۆست له‌عێراقدا به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێت‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‬

‫‌‬ ‫ی (‪ )23‬هه‌زار‬ ‫له‌عێراقدا نزیكه‌ ‌‬ ‫پۆست به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪،‬‬ ‫ك ‌ه ژماره‌یه‌ك وه‌زاره‌ت‌و ده‌ست ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ تێدایه‌‪ .‬بۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و پۆستانه‌ش (‪ )120‬پارله‌مانتار‬ ‫ی پارله‌مان‬ ‫پڕۆژه‌ قانونێك پێشكه‌ش ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و داواده‌كه‌ن وه‌كاله‌ت له‌ساڵێك‬ ‫زیاتر نه‌بێت‪ .‬پارله‌مانتارێكی‌ كوردیش‬ ‫مالیكی‌ به‌به‌رپرسیاری‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌و‬ ‫گرفته‌ ده‌زانێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخراوێك ‌‬ ‫به‌گوێ���ر‌هی‌ راپۆرت��� ‌‬ ‫عێراقی‌‪ ،‬نزیك��� ‌هی‌ (‪ )23‬هه‌زار وه‌زیف ‌ه‬ ‫له‌دامه‌زراوه‌كان���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێراقدا‬ ‫به‌وه‌كال���ه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێ���ن‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫له‌و پۆس���تان ‌ه ماو‌هی‌ ش���ه‌ش س���اڵ ‌ه‬ ‫ی بۆ دانه‌نراوه‌و هه‌ر به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫كه‌سێك ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێت‪ .‬بڕیار‌ه پارله‌مانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمی‌ خۆ ‌‬ ‫ی كۆتایهاتنی‌ پشو ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫تاوتوێی‌ ئه‌و بابه‌ت ‌ه بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ر له‌كۆتایهاتنی‌ ساڵی‌ (‪ ،)2010‬نور ‌‬ ‫ی‬ ‫مالیكی‌ كابینه‌ی‌ دوه‌می‌ حكومه‌ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ته‌كان ‌‬ ‫ێ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫پێكهێنا‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رگری‌‌و ناوخۆو ئاسایشی‌ نیشتیمان ‌‬ ‫وه‌زی���ری‌ ب���ۆ دابنرێت‌و تائێس���تا هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌كال���ه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێ���ن‪ .‬س���اڵ ‌‬ ‫ی عێ���راق رافیع‬ ‫راب���ردو وه‌زیری‌ دارای ‌‬ ‫عیس���اوی‌ ده‌س���تی‌ له‌كاركێش���ایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ناوه‌ندی‌‌و‬ ‫ی بانك��� ‌‬ ‫هه‌روه‌ها س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی ده‌سته‌ی‌ بااڵی‌ لێپرسینه‌وه‌و‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی له‌پۆس���ته‌كانیان البران‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ر ‌‬ ‫تائێستا كه‌س له‌شوێنیان دانه‌نراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بۆ كۆتایهێنان به‌گرفتی‌ به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫پۆس���ته‌كانی‌ حكوم���ه‌ت‪)130( ،‬‬ ‫ی لیس���ت ‌ه‬ ‫پارله‌مانت���ار ك���ه‌ ئه‌ندام��� ‌‬ ‫جیاوازه‌كان���ی‌ پارله‌مان���ن پ���ڕۆژ‌ه‬ ‫ی پارله‌مان كردوه‌‪.‬‬ ‫قانونێكیان پێشكه‌ش ‌‬ ‫ی نێوان‬ ‫ی پارله‌مانت���اران ناكۆك ‌‬ ‫به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌ره‌كی ‌ه‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كان‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫له‌به‌رده‌وامبون���ی‌ گرفت���ی‌ به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ پۆسته‌كان‪.‬‬ ‫ی پارله‌مان���ی‌ عێ���راق‌و‬ ‫بڕی���ارده‌ر ‌‬ ‫پارله‌مانتاری‌ لیس���تی‌ عێراقیه‌ محه‌مه‌د‬ ‫خالی���دی‌‪ ،‬باس ل���ه‌وه‌ده‌كات هه‌ندێك‬ ‫پۆست له‌س���اڵی‌ (‪)2005‬ه‌وه‌ تائێستا‬

‫ی كورد‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫پارله‌مانتاران ‌‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێراق به‌به‌رپرسی‌ یه‌كه‌م‬ ‫ی‬ ‫ده‌زانن له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ پۆسته‌كان ‌‬ ‫عێراق به‌وه‌كاله‌ت‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن به‌و هۆیه‌وه‌ كه‌س ‌ه‬ ‫به‌تواناكان فه‌رامۆش كراون‬ ‫نوری مالیکی‬ ‫به‌وه‌كال���ه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ی ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ داوایانكردو‌ه‬ ‫زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی به‌م���اوه‌ی‌ وه‌كاله‌ته‌كه‌ی���ان‬ ‫"كۆتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بهێنرێت"‪ .‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت "زۆربه‌ ‌‬ ‫كوتله‌ سیاسیه‌كان ده‌یانه‌وێت وه‌كاله‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی بێت‪ ،‬چونك���ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫كۆتای��� ‌‬ ‫هیچ كه‌سێكدا نییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دوو هه‌فت���ه‌ له‌مه‌وب���ه‌ر پارله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاركردن ‌‬ ‫ی ب���ه‌وه‌رز ‌‬ ‫عێراق كۆتای��� ‌‬ ‫ی (‪)2013/6/18‬‬ ‫هێن���ا‪ ،‬بڕی���ار‌ه رۆژ ‌‬ ‫ی بكات���ه‌وه‌و‬ ‫ده‌س���ت به‌دانیش���تنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی ئاس���ای ‌‬ ‫ی به‌پش���و ‌‬ ‫كۆتای��� ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫بهێنێ���ت‪ .‬خالی���د ‌‬ ‫ی پارله‌مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌دوای‌ ته‌واوبونی‌ پشو ‌‬ ‫ی ئه‌و پ���ڕۆژه‌ قانونه‌ ده‌كرێت‬ ‫گفتوگۆ ‌‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌و پارله‌مانتارانه‌ پێشكه‌ش���یان‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫خالی���دی‌‪ ،‬ئاش���كرای‌ ده‌كات ب���ۆ‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌ك پۆست‪ ،‬سه‌رۆك‬ ‫ی‬ ‫ی لیستێك ‌‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫ی عێراق نور ‌‬ ‫وه‌زیران ‌‬ ‫ی پێش���كه‌ش به‌پارله‌مان‬ ‫(‪ )116‬ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌‪ .‬به‌اڵم پارله‌مان ئه‌و لیس���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌تكردۆت���ه‌وه‌و ره‌وان���ه‌ی‌ حكومه‌ت ‌‬

‫ی وه‌زیران‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���كات‪ .‬چونك��� ‌ه به‌وته‌ ‌‬ ‫په‌س���ه‌ند ‌‬ ‫ی به‌شێك له‌وه‌زیره‌كان ده‌نگیان‬ ‫خالید ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و لیست ‌ه نه‌داو‌ه "له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫هاوسه‌نگی‌ تیادا نه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی واژو ‌‬ ‫یه‌كێك ل���ه‌و پارله‌مانتارانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردوه‌‪ ،‬پارله‌مانت���ار ‌‬ ‫پڕۆژه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی سه‌در) عه‌واد‬ ‫كوتله‌ی‌ ئه‌حرار (ره‌وت ‌‬ ‫عه‌وادییه‌‪ .‬ناوبراو‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت پڕۆژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫قانونه‌كه‌یان هه‌مو رێكاره‌ قانونیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واوكردوه‌و ئه‌و تێبینیان ‌هی‌ له‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بون وه‌رگیراون‌و چاككراون‪ .‬وتیش ‌‬ ‫"هه‌مو كوتله‌ سیاس���یه‌كان له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ی قانون‬ ‫پڕۆژه‌ی���ه‌ رازین‪ ،‬ته‌نها ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫نه‌بێ���ت ك��� ‌ه ره‌خنه‌یان لێ���ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌مپه‌ری‌ بخه‌نه‌ به‌رده‌م"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ پۆسته‌كان به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی خزمه‌ت ‌‬ ‫له‌كاتێكدای ‌ه به‌گوێر‌هی‌ قانون ‌‬ ‫ی (‪ )1960‬ده‌رچوه‌‪،‬‬ ‫مه‌ده‌نی‌ كه‌ س���اڵ ‌‬ ‫نابێت هیچ پۆس���تێك بۆ ماوه‌ی‌ زیاتر‬ ‫له‌س���اڵێك به‌وه‌كال���ه‌ت به‌ڕێوه‌ببرێت‬ ‫ی پۆس���ت هه‌یه‌ ش���ه‌ش س���اڵ ‌ه‬ ‫"كه‌چ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌كال���ه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێت"‪ ،‬عه‌واد ‌‬

‫ی كوردستان‬ ‫ی هاوپه‌یمان ‌‬ ‫پارله‌مانتار ‌‬ ‫واده‌ڵێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌پارله‌مانت���اران ئام���اژ‌ه په‌ریزاد ش���ه‌عبان‪ ،‬پێیوایه‌ وتی‌ بون ‌‬ ‫ی نزیك��� ‌هی‌ (‪ )23‬ه���ه‌زار پۆس���ت ك ‌ه‬ ‫به‌وه‌ده‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و الیه‌نانه‌ی‌ كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ حكومه‌تی���ان ك���ردو‌ه به‌وه‌كال���ه‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪ ،‬ئامانج لێ ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ان له‌وه‌دای���ه‌ پارله‌م���ان "په‌راوێزخستنی‌ كه‌سایه‌تیه‌ لێهاتوه‌كان ‌ه‬ ‫ێ بخه‌ن‌و پۆسته‌كان به‌وه‌كاله‌ت له‌واڵتدا‌و ئ���ه‌وه‌ش قه‌یران���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پشتگو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆكردنه‌وه‌ی‌ پۆس���ته‌كان ‌ه له‌ده‌س���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ببرێن‪ .‬له‌وباره‌یه‌و‌ه پارله‌مانتار ‌‬ ‫ی كه‌س ‌ه‬ ‫ی ش���بر‪ ،‬چه‌ند كه‌سێكداو فه‌رامۆشكردن ‌‬ ‫ی مه‌وات���ن عه‌ل��� ‌‬ ‫كوتل���ه‌ ‌‬ ‫ی پۆس���ت ‌ه به‌تواناكانه‌"‪.‬‬ ‫ی به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫به‌رده‌وامبون��� ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ ش���ه‌عبان‪ ،‬بون ‌‬ ‫ی‬ ‫میرییه‌كان به‌وه‌كال���ه‌ت به‌"پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تور" ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت "هه‌ندێك ئه‌و پۆس���ت ‌ه وه‌كاله‌ت���ه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و كه‌س���ان ‌ه "الیه‌نگری كوتل ‌ه‬ ‫الیه‌نی‌ دیاریكراو ه���ه‌ن‪ ،‬كه‌ كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ی دامه‌زراوه‌كان���ی‌ ده‌وڵه‌تیان سیاسیه‌كان نین‪ ،‬به‌و هۆیه‌و‌ه ناكرێن ‌ه‬ ‫زۆرب��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی وه‌كال ‌هت‌و نایانه‌وێت فه‌رم���ی‌"‪ .‬دواتری���ش به‌ب ‌‬ ‫كردوه‌ به‌ناونیشان ‌‬ ‫ی ناویان بهێنێت‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ی به‌دیاریك���راو ‌‬ ‫بۆچون���ی‌ پارله‌م���ان له‌دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫ی دیاریكراو‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫وه‌زاره‌ت‌و ده‌س���ت ‌ه س���ه‌ربه‌خۆكان "چه‌ند كوتله‌یه‌ك ‌‬ ‫ی حكومه‌تیان‬ ‫كۆنترۆڵ���ی‌ دامه‌زراوه‌كان ‌‬ ‫وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫ی پارله‌مانتاران���ی‌ ك���ورده‌‪ ،‬ك���ردوه‌و به‌ڕێو‌هی‌ ده‌ب���ه‌ن"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌رچ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق به‌به‌رپرس ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی عێراق به‌به‌رپرس ‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران ‌‬ ‫ی ئه‌و "گرفته‌" ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م ده‌زان���ن له‌به‌ڕێوه‌بردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێ���راق به‌وه‌كال���ه‌ت‪" .‬له‌پێناوی‌ ب���ه‌ره‌و پێش���بردنی‌ كار ‌‬ ‫پۆس���ته‌كان ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا رایده‌گه‌یه‌نن ب���ه‌و هۆیه‌و‌ه حكومه‌ت‪ ،‬پێویس���ت ‌ه له‌سه‌ر سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران ئه‌م بابه‌ت ‌ه یه‌كالیی‌ بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كه‌سه‌ به‌تواناكان فه‌رامۆش كراون‪.‬‬

‫سه‌دام هه‌رای‬ ‫نایه‌وه‌‬ ‫له‌كاتێكدا باڵێوزخانه‌ی‌ عێراق له‌ئوردن‪،‬‬ ‫به‌به‌ش���داری‌ ده‌ی���ان دیپلۆمات���كار ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ره‌بی‌‪ ،‬مه‌راس���یمێكی‌ ب���ۆ رۆژی‌ گۆڕه‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵه‌كانی‌ عێراق رێكخس���تبو‪ ،‬ده‌یان‬ ‫الیه‌نگ���ری‌ رژێمی‌ به‌عس‌و س���ه‌دام چونه‌‬ ‫ن���او هۆڵ���ی‌ مه‌راس���یمه‌كه‌وه‌و كه‌وتن���ه‌‬ ‫هوتافدان‌و پش���تیوانی‌ خۆیان بۆ به‌عس‌و‬ ‫س���ه‌دام راگه‌یان���د‌و هه‌وڵ���ی‌ ش���ێواندنی‌‬ ‫مه‌راسیمه‌كه‌یاندا‪.‬‬ ‫رۆژی‌ پێن���ج ش���ه‌ممه‌ (‪)2013/5/16‬‬ ‫باڵێوزخانه‌ی‌ عێراق له‌ئوردن‪ ،‬مه‌راسیمێكی‌‬ ‫به‌بۆن���ه‌ی‌ رۆژی‌ نیش���تیمانی‌ گ���ۆڕه‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵه‌كان له‌هۆڵی‌ سه‌نته‌ری‌ رۆشنبیری‌‬ ‫پادش���ایه‌تی‌ له‌عه‌ممانی‌ پایته‌ختی‌ ئوردن‬ ‫ئه‌نجامدا‪ ،‬كه‌ ژماره‌یه‌ك باڵێوزو كه‌سایه‌تی‌‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ بانگكرابون‪ .‬له‌مه‌راس���یمه‌كه‌دا‬ ‫وتاری‌ باڵێوزو كۆمیسیۆنی‌ بااڵی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫م���رۆڤ له‌عێراق‌و كه‌س���وكاری‌ قوربانیانی‌‬ ‫گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان خوێنرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫باڵێ���وزی‌ عێ���راق له‌ئ���وردن ج���ه‌واد‬ ‫هادی‌ عه‌باس (‪ )66‬س���اڵ‪ ،‬كه‌ هه‌ڵگری‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ دكتۆرایه‌ له‌بواری‌ كش���توكاڵدا‪،‬‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌كرد دوای‌ نزیك���ه‌ی‌ كاژێرێك‬ ‫له‌ده‌س���تپێكردنی‌ مه‌راس���یمه‌كه‌‪ ،‬چه‌ن���د‬ ‫كه‌س���ێك هاتونه‌ته‌ ناو هۆڵه‌كه‌وه‌‌و له‌ریزی‌‬ ‫دواوه‌ دانیشتون‪ .‬پاش���ان ده‌ستیانكردوه‌‬ ‫به‌هوتاف كێشان‌و جنێودان به‌ئاماده‌بوان‪،‬‬ ‫دوات���ر حكومه‌ت���ی‌ ئێس���تای‌ عێراقی���ان‬ ‫به‌خائین‌و به‌كرێگێ���راو تۆمه‌تباریانكردوه‌‌و‬ ‫ستایشی‌ حیزبی‌ به‌عس���ی‌ روخاو‌و سه‌دام‬ ‫حسێنیان كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ ئ���ه‌و هاواڵتی���ه‌ ئوردنیانه‌‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ ده‌ س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر هێزه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مریكا به‌پاڵپش���تی‌ چه‌ندی���ن ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫هێ���زه‌ عێراقی���ه‌كان‪ ،‬توانی���ان كۆتای���ی‌‬ ‫به‌م���اوه‌ی‌ فه‌رمانڕه‌وای���ی‌ حیزبی‌ به‌عس‌و‬ ‫س���ه‌دام بهێنن‪ ،‬كه‌ بۆ م���اوه‌ی‌ چوار ده‌یه‌‬ ‫حاكم���ی‌ موتڵه‌قی‌ عێراق ب���ون‪ .‬له‌رۆژی‌‬ ‫(‪ )2003/12/13‬هێزه‌كان���ی‌ ئه‌مری���كا‬ ‫سه‌دام حس���ێنیان ده‌س���تگیركردو دوای‌‬ ‫دادگایكردنی‌‪ ،‬له‌به‌ره‌به‌یانی‌ (‪)2006/12/30‬‬ ‫له‌سێداره‌درا‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ به‌یاننامه‌یه‌كی‌ باڵێوزخانه‌ی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ستافی‌ باڵێوزخانه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫هێمنكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌یانداوه‌ كه‌‬ ‫ویستویانه‌ خۆیان بگه‌یه‌ننه‌ ریزی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫ئاماده‌بوانی‌ مه‌راسیمه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان هه‌ر‬ ‫سوربون له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی‌ خۆیان‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫كارمه‌ندان���ی‌ باڵێوزخانه‌ كه‌وتونه‌ته‌ گیانی‌‬ ‫یه‌كترو به‌ده‌ست‌و كورس���ی‌ له‌یه‌كیانداوه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ هێوركردن���ه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ش‪ ،‬درێژه‌‬ ‫به‌مه‌راسیمه‌كه‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق‌و‬ ‫باڵێوزخانه‌ی‌ عێراق له‌ئوردن رونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆیان له‌باره‌ی‌ روداوه‌كه‌وه‌ باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئوردنیه‌كان هه‌ر ناس���ره‌ون‌و چه‌ند‬ ‫رۆژێك دوای‌ روداوه‌كه‌ خۆپیش���اندانێك بۆ‬ ‫به‌رده‌م باڵێوزخانه‌ی‌ عێراق ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌پاس���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د فه‌رمانبه‌رێكی‌‬ ‫باڵێوزخانه‌كه‌ په‌الماری‌ ژماره‌یه‌ك هاواڵتی‌‬ ‫ئوردنی‌ الیه‌نگری‌ به‌عس‌و سه‌دامیان داوه‌‪.‬‬ ‫خۆپیش���انده‌ران هوتاف له‌دژی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ عێ���راق نوری‌ مالیكی‌ ده‌ڵێنه‌وه‌و‬ ‫الیه‌نگ���ری‌ خۆی���ان بۆ س���ه‌دام حس���ێن‬ ‫ده‌رده‌بڕن‪.‬‬ ‫هێ���زه‌ ئه‌منیه‌كان���ی‌ ئ���وردن ده‌توانن‬ ‫باڵوه‌ به‌خۆپیش���انده‌ران بكه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫دو خۆپیش���انده‌ریش ده‌س���تگیر ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوات���ر به‌كه‌فاله‌ت ئ���ازاد ده‌كرێن‪.‬‬ ‫له‌به‌رانبه‌ریش���د باڵێوزخان���ه‌ی‌ عێ���راق‬ ‫له‌بنكه‌ی‌ ئاسایشی‌ جه‌به‌ل حسێن‪ ،‬سكااڵ‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ تۆمارده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م روداوه‌ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ زۆری‌‬ ‫له‌نێ���و میدی���ای‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌‌و عه‌ره‌بیدا‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬به‌جۆرێك ل���ه‌ راپۆرتێكی‌ كه‌ناڵی‌‬ ‫(‪ )CNN‬ئه‌مریكیدا‪ ،‬كه‌س���ێك كه‌ به‌ناوی‌‬ ‫زیاد نه‌جداوی‌ كه‌ خۆی‌ به‌پارێزه‌ری‌ سه‌دام‬ ‫حسێن ناساندوه‌‪ ،‬باسی‌ له‌وه‌كردوه‌ كاتێك‬ ‫باڵێ���وزی‌ عێراق ئ���ه‌وی‌ بینی���وه‌‪ ،‬داوای‌‬ ‫كردن���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ك���ردوه‌و وتویه‌تی‌ ئه‌وه‌‬ ‫"پارێزه‌ره‌كه‌ی‌ دیكتاتۆره‌"‪ .‬به‌اڵم باڵێوزه‌كه‌‬ ‫ئه‌و قس���انه‌ ره‌تده‌كان���ه‌وه‌و ده‌ڵێت " ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌م هه‌رگیز نه‌بینیوه‌و ناشیناسم"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م روداوه‌ له‌كاتێكدای���ه‌‪ ،‬له‌كات���ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌چونی‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌ پارله‌مانیه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌مس���اڵی‌ ئوردن���دا‪ ،‬لیس���تێك به‌ناوی‌‬ ‫س���ه‌دام حس���ێنه‌وه‌ ویس���تیان به‌شداری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم كۆمیس���یۆنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئ���وردن رێگه‌ی‌ پێنه‌دان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها قس���ه‌و باسێكی‌ زۆر له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌ ژماره‌ی���ه‌ك گه‌وره‌ به‌رپرس���ی‌‬ ‫به‌عس‌و بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ سه‌دام حسێن‪ ،‬ئێستا‬ ‫له‌و واڵته‌و له‌س���ایه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ ش���ای‌‬ ‫ئوردندا ده‌ژین‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫هاورده‌كردنی مریشك‌و گۆشتی‌ سور‌و هێلكه‌‌و ماسی‌‪ ،‬سنوردار ده‌كرێت‬

‫ی بێت‬ ‫ی شه‌ش‪ ،‬رێگه‌دراو‌ه ‪ 750‬ته‌ن مریشك‌و ‪10‬ملیۆن هێلكه‌‌و‪ 300‬ته‌ن ماس ‌‬ ‫بۆ مانگ ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬

‫ئه‌مساڵ به‌وجۆره‌ نه‌بێت‪.‬‬

‫پێداویستی‌ بازاڕ‌و به‌رهه‌می‌ مریشكی‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌‪ ،‬به‌رهه‌می‌ ناوخۆی‌‬ ‫ناوخۆیی‌‬ ‫مریشك له‌‪ %60‬پێداویستی‌ هاواڵتیان‬ ‫پێداویس���تی‌ بازاڕی‌ هه‌رێم به‌مریشك‬ ‫دابین ده‌كات‌و گۆشتی‌ سوریش ‪‌%67‬و‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ س���ااڵنه‌ ‪37‬هه‌زار‬ ‫هێلكه‌ش ‪‌%13‬و ماسییش ته‌نها ‪%10‬‬ ‫ته‌ن���ه‌‪ ،‬كه‌ به‌وت���ه‌ی‌ ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌‬ ‫یه‌‪ ،‬له‌پێناو گرنگیدانیش به‌و به‌رهه‌مه‌‬ ‫كش���توكاڵ ‪22‬هه‌زار ته‌نێكی‌ له‌ناوخۆدا‬ ‫ناوخۆیانه‌‪ ،‬هێنانی‌ به‌رهه‌می‌ ده‌ركی‌‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ ئه‌وانه‌ له‌الیه‌ن لیژنه‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌رهه‌مدێ���ت‪" ،‬ده‌كرێت بڵێین به‌رهه‌می‌‬ ‫سنوردار ده‌كرێت‪ ،‬به‌جۆرێك بۆ مانگی‌ ناوخ���ۆی‌ مریش���ك ‪ %60‬پێداویس���تی‌‬ ‫هاواڵتی���ان دابی���ن ده‌كات"‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫شه‌ش رێگه‌دراوه‌ ‪ 750‬ته‌ن مریشك‌و‬ ‫رونیشده‌كاته‌وه‌ له‌مساڵدا به‌بڕی‌ ‪1‬ملیار‌و‬ ‫‪ 300‬ته‌ن ماسی‌‌و ‪ 10‬ملیۆن هێلكه‌‬ ‫‪50‬ملی���ۆن دین���ار ‪4‬ه���ه‌زار ‪ 870‬ته‌ن‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ بۆ پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫عه‌له‌فیان به‌سه‌ر ‪ 207‬كێڵگه‌ی‌ په‌له‌وه‌ریدا‬ ‫هاورده‌بكرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌ر كه‌میی‌‬ ‫دابه‌ش���كردوه‌‪ .‬بۆ زیاتر پشتگیریكردنی‌‬ ‫فرۆشی‌ گۆشتی‌ سوری‌ ده‌ره‌كی‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ ئه‌و كێڵگان���ه‌ش‪ ،‬لیژنه‌یه‌ك‬ ‫هاورده‌كردنی‌ سنوردارنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌قایمقامیه‌ت���ی‌ س���لێمانی‌ رێگه‌ی���داوه‌‬ ‫جێگری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ كشتوكاڵ ‌ی له‌مانگی‌ ‪ 6‬ئه‌مس���اڵدا ته‌نها ‪ 750‬ته‌ن‬ ‫سلێمانی‌ رزگار حه‌مه‌د خدر‪ ،‬وه‌ك یه‌كێك مریشكی‌ ده‌ره‌كی‌ بێته‌ سنوری‌ پارێزگای‌‬ ‫له‌ئه‌ندام���ی‌ ئه‌و لیژن���ه‌ی‌ له‌قامقامیه‌تی‌ س���لێمانیه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ب���ه‌زۆری له‌هه‌ردو‬ ‫سلێمانی‌ دروستبو بۆ س���نورداركردنی‌ واڵتی‌ به‌رازی���ل‌و توركیاوه‌ دێت‪ ،‬رێژه‌ی‌‬ ‫هاورده‌كردن���ی‌ به‌رهه‌م���ی‌ ده‌ره‌ك���ی‌ هاتنی‌ مریش���كی‌ به‌رازیلیی���ش زۆرتره‌‬ ‫له‌دیدارێك���ی‌ ئاوێنه‌دا باس له‌ئاس���تی‌ له‌و ‪%40‬ی‌ به‌رهه‌می‌ مریش���كی‌ ده‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رهه‌مێنانی‌‪ ،‬هه‌ری���ه‌ك له‌و به‌رهه‌مانه‌ ‪ %30‬مریش���كی‌ به‌ڕازیلی���ه‌‌و ل���ه‌‪ %10‬ی‌‬ ‫ده‌كات‌و ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‪ ،‬كاره‌كه‌یان مریشكی‌ توركییه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌ئومێدی‌‬ ‫له‌پێناو گرنگیدان���ی‌ زیاتره‌ به‌به‌رهه‌می‌ زیادكردنی‌ به‌رهه‌می‌ ناوخۆی‌ مریش���ك‬ ‫كه‌ له‌ئێستادا نزیكی‌ ‪ ،%60‬ئه‌و پێشبینی‌‬ ‫ناوخۆیی‌‪.‬‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌پێ���ی‌ ئه‌و پالن���ه‌ی‌ دایانناوه‌‬ ‫ساڵ به‌س���اڵ رێژه‌كه‌ به‌رزبێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گۆشتی‌ مریشك‌و ژماره‌ی‌ كێڵگه‌‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ وت "هه‌مو واڵتێكیش به‌رهه‌می‌‬ ‫په‌له‌وه‌ریه‌كان‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كان���ی‌ جێگ���ری‌ ده‌ره‌ك���ی‌ بۆ ده‌چێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ نییه‌ بڵێن‬ ‫ی گش���تی‌ كش���توكاڵی‌ ده‌گه‌ینه‌ ئاستێك پێویستان به‌به‌رهه‌می‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬له‌س���ه‌رجه‌م هه‌رێمدا نزیكی‌ ده‌ره‌كی‌ نامێنێ‌"‪.‬‬ ‫رزگار حه‌م���ه‌د ئه‌وه‌ش���ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫‪ 800‬پرۆژ‌هی‌ كێڵگ���ه‌ی‌ په‌له‌وه‌ری‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ‪ 379‬پرۆژه‌یان له‌س���نوری‌ پارێزگای‌ هه‌ر بازرگانێك مریش���ك هاورده‌ بكات‪،‬‬ ‫س���لێمانیدایه‌‪ ،‬ل���ه‌و رێژه‌ی���ه‌ش "زیاتر ده‌بێت به‌ڕێژه‌یه‌كیش به‌رهه‌می‌ مریشكی‌‬ ‫له‌‪ 100‬كێڵگه‌یه‌كی‌ به‌شێوازێكی‌ مۆدرێن ناوخۆیی‌ بكڕێ���ت "ئه‌گه‌ر بازرگانێك ‪10‬‬ ‫دروس���تكراوه‌‌و كاریگه‌ری‌ كه‌ش‌وهه‌وای‌ ته‌ن مریشكی‌ هاورده‌ بكات‪ ،‬ده‌بێت یه‌ك‬ ‫وه‌رزه‌كان���ی‌ له‌س���ه‌رنابێت"‪ .‬له‌كاتێكدا ته‌ن مریشكی‌ ناوخۆییش بفرۆشێ‌"‪.‬‬ ‫رزگار جه‌خت له‌باش���ی‌‌و ته‌ندروستی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌رزی‌ هاوین���ی‌ راب���ردو به‌ه���ۆی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ گه‌رماوه‌ به‌رهه‌می‌ مریش���ك به‌رهه‌می‌ كێڵگه‌ په‌له‌وه‌ریه‌ ناوخۆیه‌كان‬ ‫كه‌مبۆوه‌و نرخیش���ی‌ به‌رزب���ۆوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌كات���ه‌و‌ه ده‌ڵێت "هه‌مو ئ���ه‌و كێڵگه‌‬ ‫به‌هۆی‌ باشكردنی‌ زۆرێك له‌كێڵگه‌كان‪ ،‬په‌له‌وه‌ریان���ه‌ی‌ مۆڵه‌تی���ان هه‌یه‌‪ ،‬له‌ژێر‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ پێش���بینی‌ ده‌كات چاودێ���ری‌ رێنمایی‌ ئێم���ه‌‌و ڤێتێرنه‌ری‌‬

‫كارده‌كه‌ن‪ ،‬به‌به‌رده‌وامیش پش���كنین بۆ‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیان ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫هاوكاری‌ حكومه‌ت‬ ‫هاوكاریه‌كی‌ حكوم���ه‌ت بۆ به‌هه‌رزان‬ ‫گه‌یش���تنی‌ به‌رهه‌می‌ مریشكی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫به‌ده‌س���ت به‌كارهێن‪ ،‬دابینكردنی‌ بڕی‌‬ ‫پاره‌ی‌ س���ه‌ربڕینی‌ مریشكه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫بۆ ه���ه‌ر كیلۆیه‌ك مریش���ك‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫‪ 350‬دینار‌و بۆ مریشكێكیش ‪ 700‬دینار‬ ‫وه‌ك هاوكاری‌ ده‌داته‌ سه‌ربڕینخانه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بۆ دو مه‌به‌سته‌ "یه‌ك به‌هه‌رزان‬ ‫گه‌یش���تنی‌ مریش���كه‌كه‌ بۆ به‌كارهێن‌و‬ ‫دوه‌میش له‌پێناو كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ دیارده‌ی‌‬ ‫بونی‌ مریش���كی‌ زین���دو له‌بازاڕه‌كاندا"‪.‬‬ ‫هاوكاریه‌كی‌ تری‌ حكومه‌ت بۆ ئه‌و بواره‌‬ ‫دابینكردنی‌ پ���اره‌ی‌ ‪ %80‬بڕی‌ تێچونی‌‬ ‫كێڵگه‌یه‌كی‌ په‌له‌وه‌ریه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌رێگای‌‬ ‫دابینكردنی‌ قه‌رزی‌ بانكی‌ كشتوكاڵیه‌ "له‌‬ ‫‪2010‬وه‌ تائێس���تا نزیكی‌ ‪3‬ملیارد دینار‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬تائێستا‬ ‫‪ 140‬پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ په‌له‌وه‌ری‌ س���ودیان‬ ‫له‌وه‌رگرتنی‌ ئه‌و قه‌رزه‌ بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ ‬ ‫"گۆشتی‌ سور به‌رهه‌می‌ باشه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێكنه‌خراوه‌"‬ ‫به‌خێوكردنی‌ ئ���اژه‌ڵ له‌هه‌رێمدا وه‌ك‬ ‫رزگار حه‌م���ه‌د ئام���اژه‌ی‌ پێ���ده‌كات‪،‬‬ ‫تائێس���تا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ته‌قلی���دی‌‌و‬ ‫كالس���یكیه‌‌و كه‌مترین��� ‌ی له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫پ���رۆژه‌دا به‌خێ���و ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ پرۆژه‌دای���ه‌ ته‌نه���ا ‪20‬‬ ‫كێڵگه‌یه‌كی‌ به‌خێوك���ردن‌و قه‌ڵه‌وكردنی‌‬ ‫گوێره‌كه‌یه‌‪ ،‬سه‌رباری‌ ئه‌وه‌‪ %67‬گۆشتی‌‬ ‫سور به‌رهه‌می‌ گۆشتی‌ ئاژه‌ڵی‌ ناوخۆیه‌‪.‬‬ ‫پێداویس���تی‌ رۆژان���ه‌ی‌ هاواڵتانی���ش‬ ‫به‌گۆش���تی‌ س���ور وه‌ك ئه‌و به‌رپرس���ه‌‬ ‫ده‌ڵێت "زۆر نییه‌‪ ،‬رۆژانه‌ له‌پارێزگایه‌كی‌‬ ‫وه‌ك سلێمانی‌ ‪ 30‬تا‪ 35‬ته‌ن‬ ‫گۆش���تی‌ س���وری‌ پێویس���ته‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫له‌مانگێك���دا ده‌كات ‪ 900‬ت���ا ‪ 1000‬ته‌ن‬ ‫گۆش���ت‪ ،‬له‌و رێژه‌یه‌ش ‪ %67‬به‌رهه‌می‌‬ ‫گش���تی‌ ئاژه‌ڵ���ی‌ ناوخۆیه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ تر‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ ه���اورده‌ ده‌كرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬

‫به‌رهه‌می‌ ناوخۆی‌‬ ‫مریشك ‪%60‬‬ ‫پێداویستی‌‬ ‫هاواڵتیان دابین‬ ‫ده‌كات‬ ‫به‌كارهێنه‌ری‌ گۆش���تی‌ س���وری‌ بیان ‌ی‬ ‫له‌ناوخۆدا كه‌مه‌‪ ،‬بۆیه‌ هاورده‌كردنیمان‬ ‫ئازادك���ردوه‌‪ ،‬به‌مه‌رجی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ژێر‬ ‫چاودێریدا بێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬بۆ‬ ‫زیادكردن���ی‌ به‌رهه‌می‌ گۆش���تی‌ ئاژه‌ڵی‌‬ ‫ناوخۆیی‌ ئه‌مس���اڵ ‪4‬ملی���ار دیناریان‬ ‫ته‌رخانكردوه‌ ب���ۆ كڕینی‌ ‪ 8‬تا ‪10‬هه‌زار‬ ‫ته‌ن جۆ "ئه‌و جۆیه‌ی‌ ده‌یكڕین به‌س���ه‌ر فرۆشیارێکی مریشک له‌کا‌تی کارکردندا‬ ‫خاوه‌ن ئاژه‌ڵه‌كاندا دابه‌شی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫هێنای���ه‌وه‌ "له‌كاتێك���دا پرۆژه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫به‌رهه‌مێنانی‌ هێلكه‌ له‌س���لێمانیدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌می‌ ناوخۆی‌ هێلكه‌ الوازه‌‬ ‫هه‌ر به‌وت���ه‌ی‌ جێگ���ری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ س���ااڵنه‌ به‌رهه‌می‌ ده‌گات���ه‌ ‪140‬ملیۆن‬ ‫گش���تی‌ كش���تۆكاڵی‌ س���لێمانی‌ هێلكه‌ هێلك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ب���ه‌ر به‌كارنه‌هێنانی‌‬ ‫یه‌كێك���ی‌ ت���ره‌ ل���ه‌‌و به‌رهه‌مان���ه‌ی‌ كه‌ له‌ناوخ���ۆدا هه‌موی‌ به‌ره‌و ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫له‌ناوخۆدا به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رفراون گرنگی‌ خوار‌وو عێراق ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫به‌به‌رهه‌مهێنان���ی‌ ن���ه‌دراوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫گۆشتی‌ ماسی‌‬ ‫"هه‌مو ئه‌و هێلكه‌یه‌ی‌ سااڵنه‌ له‌پارێزگای‌‬ ‫گۆشتی‌ ماسی‌ هه‌رچه‌نده‌ ساڵ به‌ساڵ‬ ‫سلێمانیدا به‌كارده‌هێنرێ‌‪ ،‬ته‌نها له‌‪%13‬‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ ناوخۆی���ه‌"‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ به‌كارهێنه‌رانی‌ زیاد ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ل���ه‌وه‌رزی‌ هاوین���دا به‌كارهێنانی‌ هێلكه‌ رزگار ئام���اژه‌ی‌ پێ���ده‌كات به‌رهه‌م���ی‌‬ ‫كه‌مده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ب���ۆ مانگی‌ ‪ 6‬ناوخ���ۆی‌ له‌ئێس���تادا ته‌نه���ا ‪%10‬یه‌‪.‬‬ ‫رێگ���ه‌دراوه‌ ‪10‬ملیۆن هێلكه‌‪ ،‬كه‌ ده‌كاته‌ ئه‌و باس له‌وه‌ش ده‌كات س���اڵ به‌ساڵ‬ ‫‪27‬هه‌زار كارتۆن هێلكه‌‪ ،‬بێته‌ س���نوری‌ له‌هه‌وڵی‌ زیادكردنی‌ به‌رهه‌می‌ گۆش���تی‌‬ ‫ماسیدان ئه‌وه‌ش له‌رێگای‌ دابه‌شكردنی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫رزگار ئه‌وه‌ ناشارێته‌وه‌ كه‌ هۆشیاری‌ په‌نجه‌ماس���ی‌ به‌نرخێك���ی‌ زۆر هه‌رزان‬ ‫تاكی‌ كوردی‌ زۆركه‌م���ه‌ له‌به‌كارهێنانی‌ "ل���ه‌‪ 2007‬تا س���اڵی‌ ‪ 2012‬توانیومانه‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ ناوخۆیدا ئه‌وه‌ش���ی‌ به‌نمونه‌ ‪500‬هه‌زار په‌نجه‌ماسی‌ به‌نرخی‌ ‪ 25‬دینار‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ‬ ‫بده‌ینه‌ خاوه‌ن حه‌وزه‌كان"‪.‬‬ ‫ئێس���تا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ فه‌رم���ی‌ ‪40‬‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ حه‌وزی‌ ماس���ی‌ به‌خێوكردن‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ 225" ،‬ت���ه‌ن عه‌له‌فم���ان هه‌یه‌‬ ‫به‌نیازی���ن ل���ه‌م چه‌ند رۆژه‌دا به‌س���ه‌ر‬ ‫حه‌وزه‌كانی‌ ماسیدا دابه‌شی بكه‌ین"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ كشتوكاڵی‌‬ ‫سلێمانی‌ پێداویس���تیی‌ ماسی‌ بۆ هه‌مو‬ ‫هه‌رێم له‌س���اڵێكدا نزیكه‌ی‌ ‪4‬هه‌زار‌و ‪500‬‬ ‫ته‌ن له‌و رێژه‌یه‌ش ته‌نها له‌‪ %10‬به‌رهه‌می‌‬ ‫ناوخۆی دابینی‌ ده‌كات‪".‬بۆ مانگی‌ شه‌ش‬ ‫بۆ هه‌مو پارێزگای‌ س���لێمانی‌ مۆڵه‌تمان‬ ‫داوه‌ ‪ 300‬ته‌ن ماسی‌ بێت"‪.‬‬ ‫* س���نوری‌ چاالك���ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی‬ ‫كشتوكاڵی‌ س���لێمانی‌ جگه‌ له‌ناو شاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ ‪13‬قه‌زا‌و‪57‬ناحی���ه‌‌و‪1575‬‬ ‫گونده‌‪.‬‬

‫له‌پارێزگای سلێمانی تونێلێك به‌بڕی ‪ 300‬ملیۆن دۆالر دروستده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬رامان عومه‌ر‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری رێگاوبان‌و ئاوه‌دانكرنه‌وه‌و‬ ‫نیشته‌جێكردنی سلێمانی‪ ،‬ئه‌ندازیار‬ ‫توانا كه‌مال له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو به‌رنامه‌یان بۆ‬ ‫دروستكردنی ژماره‌یه‌ك تونێل‬ ‫له‌پارێزگای سلێمانی داناوه‌ "تونێلی‬ ‫رێگای پێنجوێن‪ -‬سه‌یدسادق چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌یه‌كی تر ته‌نده‌ری بۆ ده‌رده‌چێت‪،‬‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی ‪ 300‬ملیۆن دۆالری‬ ‫تێده‌چێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ندازی���ار توانا كه‌مال‪ ،‬ب���اس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ تونێله‌كه‌ی‌ رێگای پێنجوێن‪-‬‬ ‫سه‌یدسادق جوت تونێله‌‌و هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫‪5‬كیلۆمه‌ت���ره‌و به‌ته‌واوبونیش���ی ماوه‌ی‬ ‫رێ���گای س���لێمانی‪ -‬پێنجوێ���ن ل���ه‌‬ ‫‪70‬كیلۆمه‌تره‌وه‌ ده‌بێت���ه‌ ‪ 39‬كیلۆمه‌تر‬ ‫"ئه‌گه‌ر دیزاینه‌كه‌ی‌ نه‌گۆڕێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕو به‌رنامه‌یان‬ ‫ب���ۆ ژماره‌ی���ه‌ك تونێ���ل دان���اوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫دیزاینی هه‌ندێكیان ب���ه‌ره‌و ته‌واوكردن‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬له‌وان���ه‌ جوت تونێلی وارماوه‌‪-‬‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان كه‌ له‌سه‌ر رێگای سلێمانی‬ ‫ك���ه‌الره‌ وه‌ك به‌دیلێ���ك ب���ۆ تونێل���ی‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان دروس���تده‌كرێت‪" ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌هۆی بونی گۆش���ه‌ی ستونی‌و ئاسۆیی‬ ‫ل���ه‌و تونێله‌دا ك���ه‌ كاره‌س���اتی زۆری‬ ‫دروستكردوه‌"‪ .‬له‌باره‌ی جێبه‌جێكردنی‬ ‫كاتی ئه‌و تونێالنه‌شه‌وه‌ ناوبراو ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی خس���ته‌ڕو كه‌ له‌بودجه‌ی ساڵی‬ ‫‪ 2014‬پ���اره‌ی ب���ۆ ته‌رخانبكرێت‌و توانا‬ ‫كه‌مال ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا تائێستا هیچ‬ ‫لیكۆڵینه‌وه‌یه‌كیان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ نه‌كردوه‌‬ ‫كه‌ پارێزگای سلێمانی پێویستی به‌چه‌ند‬ ‫تونێله‌ "له‌و ماس���ته‌ر پالنه‌ی كه‌ دانراوه‌‬ ‫باسی هه‌ندێكی كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم باس له‌وه‌‬

‫تونێلی پێشڕه‌و‬ ‫نه‌كراوه‌ كه‌ چه‌ندی پێویسته‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو هێمای‌ به‌وه‌شدا كه‌ گرێبه‌ستیان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ چه‌ن���د كۆمپانیایه‌ك���ی بیانی‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬تا هاوكارییان بك���ه‌ن له‌كاری‬ ‫دیزاین‌و رێچكه‌ی پڕۆژه‌كان "به‌رنامه‌مان‬ ‫داناوه‌ ئه‌مس���اڵ رێگای شارو شارۆچكه‌‬ ‫گه‌وره‌كان به‌دوساید بكه‌ین"‪.‬‬ ‫"تونێله‌ نه‌گبه‌ته‌كه‌"‬ ‫له‌باره‌ی تونێلی پێشڕه‌ویش���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫سلێمانی به‌شارباژێره‌وه‌ ده‌به‌ستێته‌وه‌و‬ ‫هێشتا كاره‌كانی‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ ته‌واونه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌‌و‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫نیشته‌جێكردنی پارێزگای سلێمانی ئه‌و‬

‫فۆتۆ‪ :‬رامان‬ ‫تونێل���ه‌ به‌نه‌گب���ه‌ت ناوده‌بات‌و هۆكاری‬ ‫دواكه‌وتنی كاره‌كانی���ش ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ كۆمپانیای‌ جێبه‌جێ���كاری‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"كاره‌كانی ئ���ه‌و تونێله‌ زۆر دواكه‌وتوه‌و‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی راس���ته‌وخۆ كۆمپانیاكه‌یه‌و‬ ‫الی ئێم���ه‌ هی���چ كێش���ه‌یه‌كی نی���ه‌‪،‬‬ ‫كۆمپانیاكه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی ئێمه‌ ئاگادارین‬ ‫به‌هۆی پڕۆژه‌یه‌كی تره‌وه‌ توشی قه‌یرانی‬ ‫دارایی هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا هیمه‌تیان‬ ‫تێداكردوه‌"‪ .‬ئه‌و باس���ی ل���ه‌وه‌ش كرد‬ ‫كه‌ به‌ڵێنی���ان له‌كۆمپانیاكه‌ وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫پێویسته‌ كاره‌كانی به‌زویی ته‌واوبكات‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وانه‌كات س���زای دارایی گه‌وره‌ی‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫ئ���ه‌و ئه‌ندازی���اره‌ جه‌خ���ت ل���ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ تونێله‌كه‌ به‌س���تانداردی‬ ‫جیهانی دروس���تكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم وتیش���ی‌‬ ‫"تاكه‌ شتێك كه‌ به‌كارنه‌هێنراوه‌‪ ،‬بریتیه‌‬ ‫له‌ده‌رچ���ون (‪ ،)Exit‬نیازم���ان هه‌ی���ه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش چاره‌س���ه‌ر بكه‌ین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫كاتێك كاره‌ساتێك تیایدا رویدا هاواڵتیان‬ ‫بتوانن رزگاربن"‪.‬‬ ‫توان���ا كه‌م���ال ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕو‬ ‫ئ���ه‌و كه‌لوپه‌له‌ كاره‌باییان���ه‌ی كه‌ بۆی‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ ،‬ده‌بێت هه‌ر هه‌مویان‬ ‫له‌ئه‌وروپ���ای خۆرئ���اوا دروس���تكرابن‬ ‫"تێس���تكردنی ئ���ه‌و پێداویس���تیانه‌‬ ‫به‌ئاماده‌بون���ی خۆمان بۆ دڵنیایی زیاتر‬

‫به‌تێكچون له‌به‌رئه‌وه‌ی ئاو دزه‌ ده‌كاته‌‬ ‫ژێ���ری‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا گوش���ارو فش���اری‬ ‫س���ه‌ر رێگاكانیش له‌والوه‌ بوه‌س���تێت‪،‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌وه‌ی كاتی خ���ۆی توانای ئه‌وه‌‬ ‫نه‌بوه‌ م���ادده‌ی فیله‌ر له‌گ���ه‌ڵ قیره‌كه‌‬ ‫تێكه‌ڵبكرێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی خۆیان تا چه‌ند له‌و قیره‌‬ ‫رازین كه‌ ئێستا به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬ناوبراو‬ ‫وتی‌" لێی رازینین‪ ،‬ده‌توانم بڵێم له‌ساڵی‬ ‫پاره‌وه‌ له‌ ‪%80‬ئه‌و رێگاوبانانه‌ی قیرمان‬ ‫كردوه‌ كۆنتڕۆڵ���ی جۆری قیره‌كه‌مانمان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ ئ���ه‌و پڕۆژانه‌ی كه‌‬ ‫ئێس���تا جێبه‌جێیان ده‌كه‌ین‌و ئه‌وانه‌شی‬ ‫ئاماده‌ی جێبه‌جێكردنن‪ ،‬له‌ده‌رخسته‌وه‌‌و‬ ‫ته‌نده‌ره‌كه‌وه‌ بۆماننوس���یوه‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫قیره‌كه‌و ژێر قیره‌كه‌ش چۆن بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ج���اران له‌به‌ر نه‌بون���ی‌و كه‌میی بودجه‌‬ ‫ئه‌مانه‌ نه‌كراوه‌"‬ ‫له‌باره‌ی هۆكاری رازینه‌بونیش���ان له‌و‬ ‫قیره‌ی كه‌ رێگاوبانه‌كان���ی پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫توان���ا كه‌مال باس له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ ئه‌و‬ ‫قیره‌ی بۆیاندێت كوالێتیه‌كه‌ی باش نیه‌‬ ‫"ئه‌و ماده‌ قی���ره‌ی له‌كارگه‌ی‌ (گه‌یاره‌)‬ ‫دێ���ت به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك به‌كه‌ڵك���ی‬ ‫له‌الی���ه‌ن رێكخ���راوی ‪sgs‬و هه‌روه‌ه���ا به‌كارهێن���ان نایه‌ت‌و ئ���ه‌وه‌ی بێجیش‬ ‫به‌‪%50‬ی ی ئه‌و قیره‌ باش نیه‌‪ ،‬كه‌ جاران‬ ‫رێكخراوی ‪ imq‬كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌ش���تاكان‌و حه‌فتاكان بۆ س���لێمانی‬ ‫ده‌هات‪ ،‬به‌هۆی نه‌بونی كۆنتڕۆڵ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تێكچونی رێگاوبانه‌كان‬ ‫یه‌كێ���ك له‌گرفت���ه‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی هێش���تا له‌و قیره‌ی ناو بازاڕ باشتره‌"‪.‬‬ ‫رێگاوبانه‌كان���ی پارێ���زگای س���لێمانی‪ ،‬بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی ج���ۆری قیره‌كه‌ش‬ ‫تێكچونیه‌تی‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش جێی نیگه‌رانی ئ���ه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌ ده‌ڵێ���ت "وه‌زاره‌تی‌‬ ‫هاواڵتیان���ه‌ ك���ه‌ پێیانوای ‌ه ج���ۆری ئه‌و ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و نیش���ته‌جێكردن‪،‬‬ ‫قی���ره‌ی تیای���دا به‌كارده‌هێنرێ���ت باش به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی س���امانه‌‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌رێوه‌ب���ه‌ری ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و سروش���تیه‌كان له‌نزیكتری���ن كات���دا‬ ‫نیش���ته‌جێكردنی پارێزگاك���ه‌ جه‌خ���ت پااڵوگه‌یه‌كی قیر دروس���ت ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ خۆش���یان تائێس���تا له‌كوردس���تاندا نیه‌‪ ،‬تاكو ئه‌و‬ ‫له‌و قی���ره‌ رازینین ك���ه‌ رێگاوبانه‌كانی قیره‌ی كه‌ له‌بێجیه‌وه‌ دێت جارێكی تر له‌و‬ ‫پێده‌كرێ���ت‌و وتی "رێگای قی���ر قابیله‌ پااڵوگه‌یه‌ بپاڵێورێت‌و به‌كاربهێنرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫به‌رنامه‌مان داناوه‌‬ ‫ئه‌مساڵ رێگای‬ ‫شارو شارۆچكه‌‬ ‫گه‌وره‌كان دوساید‬ ‫بكه‌ین‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫كۆده‌نگی‌و دڕدۆنگی‬ ‫له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای هه‌ڵبژاردندا‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫فراكسیۆنه‌كان‌و په‌رله‌مانتاران‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی گشتی كۆده‌نگن له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئۆپۆزسیۆن مه‌رجی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ نابێت ئه‌م هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌‬ ‫ببێته‌ پاساوێك بۆ دواخستنی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬سه‌رۆكی ده‌سته‌ی‬ ‫كۆمسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراقیش ده‌ڵێت " تا‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ی وه‌قائیع باڵونه‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆمسیۆن كاری له‌سه‌ر ناكات‪،‬‬ ‫ئه‌وكات ئێمه‌ ده‌توانین ڕایبگه‌یه‌نین‪،‬‬ ‫كه‌ ئایا له‌واده‌ی خۆی كاره‌كانمان‬ ‫ته‌واوده‌بێت یان نا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی زۆری له‌سه‌ر كاره‌‬ ‫هونه‌رییه‌كانمان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس����تان به‌یاسایه‌ك‬ ‫كارده‌كات����ن ك����ه‌ له‌س����اڵی ‪١٩٩٢‬‬ ‫ده‌رچ����وه‌و تاك����و ئێس����تا چه‌ندینجار‬ ‫هه‌مواركراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫ساڵی ‪٢٠٠٩‬دا‪ ،‬له‌ماده‌ی چواره‌م ده‌ڵێت "‬ ‫هه‌ر قه‌واره‌یه‌كی سیاسی له‌كوردستانی‬ ‫ـ عێراق بۆی هه‌یه‌ لیس����تێكی تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆی پێش����كه‌ش ب����كات‪ ،‬كه‌ ناوی‬ ‫پاڵێوراوانی له‌سه‌ر ئاستی كوردستان‬ ‫ـ عێراق تێدابێت"‪ ،‬به‌پێی ئه‌م مادده‌یه‌‬ ‫سیسته‌می هه‌ڵبژاردن به‌لیستی داخراو‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬كه‌ ده‌ستنیش����انكردنی كاندید‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی لیست ده‌بێت‌و ده‌نگده‌ر‬ ‫ناتوانێت هه‌اڵوێر له‌نێوان كاندیده‌كاندا‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫له‌ئێس����تادا پ����ڕۆژه‌ یاس����ایه‌ك بۆ‬ ‫گۆڕینی یاس����اكه‌ له‌ناو په‌رله‌مانه‌ كه‌‬ ‫تێیدا سیسته‌می هه‌ڵبژاردن له‌لیستی‬ ‫داخراوه‌وه‌ ب����ۆ لیس����تی نیمچه‌كراوه‌‬ ‫ده‌گۆڕێت‪ ،‬به‌م پێیه‌ جگه‌ له‌ده‌نگدانی‬ ‫لیس����ت‪ ،‬ده‌نگ����ده‌ر ماف����ی ده‌نگدانی‬ ‫به‌كاندیده‌كانیش هه‌یه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت����اری گ����ۆڕان عه‌ب����دواڵی‬

‫په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫یه‌كێتی‪:‬‬ ‫له‌سه‌ر داوای‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‬ ‫پڕۆژ‌ه یاساك ‌ه‬ ‫دره‌نگ هات ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان‬

‫په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫شیوعی‪ :‬زیاتر‬ ‫گۆڕان‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌یه‌ك پڕۆژ‌ه‬ ‫زه‌مانه‌ت هه‌ی ‌ه‬ ‫یاسا بۆ‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫هه‌مواركردنه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌واده‌ی خۆیدا‪ ،‬هه‌یه‌و پێویست ‌ه‬ ‫به‌هه‌ر ده‌ په‌نج ‌ه یه‌كبخرێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی هه‌بێت یاساك ‌ه‬ ‫یاساك ‌ه مۆرده‌كه‌م هه‌موارده‌كرێت‬

‫كۆمسیۆنی‬ ‫بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‪:‬‬ ‫واده‌ی‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌و‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌وه‌قائیع حوكم‬ ‫له‌سه‌ر واده‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌كات‬

‫م����ه‌ال ن����وری‪ ،‬ك����ه‌ یه‌كێك����ه‌ ل����ه‌و دوابخ����ات‪ ،‬ئه‌م����ه‌ ترس����ی ئێمه‌یه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌ی له‌ماوه‌ی چوار ساڵی هه‌روه‌ك وتیشی " سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫ته‌مه‌نی په‌رله‌مانتاری‪ ،‬له‌سه‌ر ئاستی ده‌توانێ����ت به‌زوتری����ن كات كۆبونه‌وه‌‬ ‫جه‌ماوه‌ریی‌ ناسراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت " لیستی له‌گ����ه‌ڵ س����ه‌رۆكی فراكس����یۆنه‌كان‌و‬ ‫نیمچه‌ك����راوه‌ یه‌كێك����ه‌ له‌خاڵه‌كان����ی كۆمس����یۆنی ب����ااڵی هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‬ ‫كارنام����ه‌ی خ����ۆی‌و ئۆپۆزس����یۆن ب����كات‌و هه‌رچی زوه‌ پڕۆژه‌ یاس����اكه‌‬ ‫به‌گش����تی هه‌م����ان داوای هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم بخاته‌ به‌رنامه‌ی كاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندن����ه‌كان واباڵوكرایه‌وه‌ كه‌‬ ‫بۆچی له‌ئێس����تادا ك ‌ه واده‌یه‌كی كه‌م‬ ‫ماوه‌ ب����ۆ هه‌ڵبژاردن‪ ،‬ئ����ه‌م پڕۆژه‌یه‌ ته‌نیا یه‌كێتی نیش����تمانی كوردستان‬ ‫دێت����ه‌ په‌رله‌مان ك����ه‌ ده‌بوایه‌ ‪ ٥‬مانگ به‌جدیی پاڵپش����تیی پڕۆژه‌ی یاس����ای‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر بهاتایه‌‪ ،‬ئیس����تاش پێویسته‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاس����ای هه‌ڵبژاردن‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان به‌هه‌ماهه‌نگی ده‌كات‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت����اری یه‌كێت����ی‌و ئه‌ندامی‬ ‫كۆمسیۆنی بااڵ زه‌مانه‌تی ئه‌وه‌ بكه‌نن‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر پڕۆژه‌ك����ه‌ خرایه‌ به‌رنامه‌ی لیژنه‌ی یاس����ایی په‌رله‌م����ان‪ ،‬گۆران‬ ‫كاره‌وه‌ نه‌بێته‌ هۆی دواخستنی واده‌ی ئازاد‪ ،‬كه‌ داڕێژه‌ری پڕۆژه‌ یاس����اكه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن‪ ،‬چونكه‌ ده‌سه‌اڵت به‌گشتی س����ه‌باره‌ت به‌ه����ۆكاری دره‌نگكه‌وتنی‬ ‫به‌دوای ڕێگه‌یه‌كدا ده‌گه‌ڕێ هه‌ڵبژاردن پڕۆژه‌ك����ه‌ ده‌ڵێ����ت " له‌س����ه‌ر داوای‬

‫براده‌ران����ی ئۆپۆزس����یۆن پ����ڕۆژه‌ كه‌ له‌ماوه‌ی چوار ڕۆژ هه‌مواربكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫یاساكه‌مان دواخس����ت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان چونكه‌ هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌ی ته‌نیا چوار‬ ‫وتیان تا س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم واده‌ی ماده‌یه‌‪ .‬من دڵنیام سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ه‌كان دیاری ن����ه‌كات هه‌ر ڕه‌زامه‌نده‌ له‌س����ه‌ری‌و كۆمس����یۆنیش‬ ‫پێشه‌كه‌شكردنێك ده‌بێته‌ وه‌سیله‌یه‌كی پێیانڕاگه‌یاندوی����ن كه‌ ئه‌گه‌ر تا ‪٦/١٠‬‬ ‫باش بۆ دواخستنی هه‌ڵبژاردن له‌الیه‌ن ‪ ٢٠١٣ /‬ده‌ربچێ����ت ئ����ه‌وان ده‌توان����ن‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ پێشتر كاره‌كانی����ان ل����ه‌واده‌ی خۆیان بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن حكومه‌ت����ه‌وه‌ كارێك����ی له‌م ب����ه‌اڵم ئۆپۆزس����یۆن ئ����ه‌م داوای����ه‌ی‬ ‫شێوه‌یه‌ له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی پێشمگوتون"‪.‬‬ ‫سه‌ربه‌س����ت مس����ته‌فا س����ه‌رۆكی‬ ‫پارێزگاكان كرابو‪ ،‬بۆیه‌ تا سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌و كۆمس����یۆن واده‌كه‌یان دیاری كۆمس����یۆنی ب����ااڵی هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‬ ‫نه‌كرد ئێمه‌ قسه‌مان له‌سه‌ری نه‌كرد"‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت " هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ك وتیشی " ئه‌گه‌ر ئۆپۆزسیۆن كاریگه‌ری له‌س����ه‌ر كاری كۆمس����یۆن‬ ‫مه‌به‌س����تیه‌تی ده‌توانێت به‌نوسراوێك ده‌بێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌ ئ����ه‌وكات كاندی����د‬ ‫داوای كۆبونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ س����ه‌رۆكایه‌تی به‌ته‌نی����اش دێت����ه‌ ن����او پڕۆس����ه‌كه‌و‬ ‫په‌رله‌مان بكات‌و داوای هه‌مواركردنه‌وه‌ی سیس����ته‌مه‌كه‌ به‌گش����تی ده‌گۆڕێ����ت‪،‬‬ ‫یاساكه‌ بكات‌و مه‌رجی ئه‌وه‌شی هه‌بێت ئه‌مانه‌ هه‌م����وی گۆڕانكاری به‌س����ه‌ر‬

‫‪9‬‬

‫فۆڕمی هه‌ڵبژاردن‌و كاره‌ هونه‌رییه‌كان‬ ‫دێنێ����ت‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌بێ����ت بزانین كه‌ی‬ ‫یاس����ه‌كه‌ هه‌موارده‌كرێت����ه‌وه‌و ك����ه‌ی‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ی وه‌قائی����ع باڵوده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ت����ا وه‌قائی����ع باڵوینه‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌كو یاسا ته‌عامولی له‌گه‌ڵ ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫ڕۆژی ش����ه‌ممه‌ی ڕاب����ردو‪ ،‬حزب����ی‬ ‫شیوعی كوردس����تان گردبونه‌وه‌یه‌كیان‬ ‫له‌پێ����ش په‌رله‌مان ڕێكخس����ت‌و داوای‬ ‫هه‌مواركردن����ه‌وه‌ی یاس����اكه‌یان كرد‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا حزبی زه‌حمه‌تكێش����انیش‬ ‫ڕایانگه‌یان����د ك����ه‌ س����ورن له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ك����ه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌وانه‌ی كه‌‬ ‫ئه‌م داوای����ه‌ ده‌كه‌ن ل����ه‌و پێناوه‌دایه‌‬ ‫ك����ه‌ ده‌بێ����ت كاندی����د رۆڵ����ی خۆی‬ ‫هه‌بێ����ت له‌هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‌و ده‌نگده‌ر‬ ‫"ئازادی لیێكجیاكردنه‌وه‌ ڕه‌ش‌و سپی‬ ‫پێبدرێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت����اری لیس����تی ئ����ازادی‬ ‫عه‌داله‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی هاژه‌ س����لێمان‬ ‫وت����ی " حزبی ش����یوعیش پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫هه‌ی����ه‌و له‌چه‌ن����د ڕۆژی داهاتو واژوی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی بۆ كۆده‌كینه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێ����ت به‌لیس����تی نیمچه‌ك����راوه‌‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫حه‌م����ه‌ س����ه‌عید حه‌مه‌عه‌ل����ی‬ ‫په‌رله‌مانتاری یه‌كگرت����و له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت " ئێم����ه‌ مه‌بده‌ئی����ه‌ن‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌مان پێباش����ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ترس����مان له‌وه‌ هه‌یه‌ ده‌سه‌اڵت بیكاته‌‬ ‫ئامرازێ����ك ب����ۆ دواخس����تنی واده‌ی‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن‪ ،‬ب����ه‌ر له‌هه‌واركردنه‌وه‌ی‬ ‫مه‌رج����ه‌ زه‌مانه‌ت����ی دوانه‌خس����تنمان‬ ‫پێبدرێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك����ه‌ی گ����ۆڕان جه‌خت‬ ‫له‌س����ه‌ر پێویستیی هه‌مواركردنه‌وه‌كه‌‬ ‫ده‌كات‌و وه‌ك����و خ����ۆی ده‌ڵێت " ڕۆڵی‬ ‫كاندیدو ده‌نگده‌ره‌كانی پته‌وتر ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌م هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌‬ ‫نه‌بێته‌ یارییه‌ك بۆ واده‌ی هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫م����ن ئام����اده‌م به‌ه����ه‌ر ‪ ١٠‬په‌نج����ه‌‬ ‫مۆرده‌كه‌م"‪.‬‬

‫گومان ده‌كرێت پرۆژه‌یه‌كی‌ وه‌رزشیی كفری‌ برابێته‌ خانه‌قین‬

‫ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‪ :‬سێ جار پرۆژه‌كه‌مان راگه‌یاندوه‌ كه‌س نه‌بو ئه‌نجامیبدات‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫له‌كۆتایی ساڵی ‪2012‬وه‌ دو پرۆژه‌ی‌‬ ‫وه‌رزشیی به‌بڕی پێنج ملیار دینار بۆ‬ ‫قه‌زای‌ كفری ده‌رچوه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌چوه‌ته‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌بیانوی‌‬ ‫ئاماده‌نه‌بونی‌ كۆمپانیا بۆ ئه‌نجامدانی‌‪،‬‬ ‫چاالكوانێكی‌ وه‌رزشیی ده‌ڵێت‬ ‫"گومان ده‌كه‌ین برابێته‌ خانه‌قین بۆیه‌‬ ‫ئه‌نجامیناده‌ن"‪.‬‬

‫تیپی باله‌ی‌ كچان‬ ‫پێشتر نمره‌‬ ‫یه‌ك بون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ نه‌بونی‌‬ ‫یاریگاو جێگه‌ی‌‬ ‫وه‌رزشییه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌‬

‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وتون له‌‪ 2013/5/12‬ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‬ ‫به‌نوس���راوی‌ ژماره‌ ‪ 1507‬ئ���اگاداری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌ رۆش���نبیری‌و‬ ‫هون���ه‌رو وه‌رزش‌و الوان���ی‌ گه‌رمیان���ی‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌ كه‌ ه���ه‌ردو پرۆژه‌ی‌ هۆڵی‬ ‫داخراوی‌ وه‌رزش���یی‌و بین���ای‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫وه‌رزش‌و الوان���ی‌ كف���ری بگه‌ڕێنرێته‌وه‌‬ ‫بۆ الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندی���دار‪ ،‬چونكه‌ دوای‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان‬ ‫بینای ئیداره‌ی گه‌رمیان‬ ‫س���ێ جار راگه‌یاندن هیچ كۆمپانیایه‌ك‬ ‫كۆمپانی���ا‪ ،‬نازان���م ئه‌م ش���اره‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئاماده‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات الی‌ خۆی���ه‌وه‌ جێگ���ری‬ ‫چاالكوان���ی‌ ب���واری‌ وه‌رزش له‌كفری به‌مه‌به‌س���ت ڤیتۆی‌ له‌س���ه‌ر دانراوه‌!‪ ،‬تارتان بۆ گه‌ڕه‌كی‌ باوه‌شاس���وار‪ ،‬به‌اڵم ده‌یبه‌ی���ن ب���ۆ وه‌زاره‌ت راگه‌یاندنی‌ بۆ ئی���داره‌ی‌ گه‌رمیان ئ���ه‌و زانیارییانه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ین‪" ،‬دواتر وتیان ده‌یهێنینه‌وه‌ بۆ ره‌تكرده‌وه‌و ده‌ڵێت "هیچ كۆمپانیایه‌ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ رۆش���نبیری‌و‬ ‫ی تێدا نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاك���ۆ عه‌لی‌ له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وتی‌ "چه‌ند به‌گش���تی‌ قه‌یرانی‌ وه‌رزش له‌م ش���اره‌ تائێستا كار ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دواكه‌وتنی‌ ئه‌و دو پرۆژه‌ الی‌ ئێوه‌ راگه‌یاندنی‌ بۆ بكه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ش نه‌هاتوه‌ ئ���ه‌و دو پرۆژه‌یه‌ بگرێت‪ ،‬ئه‌و هون���ه‌رو وه‌رزش‌و الوان���ی‌ گه‌رمیان بۆ‬ ‫ساڵه‌ ئه‌و دو پرۆژه‌یه‌ جێبه‌جێنه‌كراوه‌‪ ،‬په‌ره‌ی‌ سه‌ندوه‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌و پرۆژه‌ وه‌رزشیه‌‪ ،‬وه‌رزش���ییه‌‪ ،‬جێگری‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ داوامانلێكردن نوسراوێكمان بۆ بكه‌ن بۆ كۆمپانیایه‌ی‌ واده‌ڵێت بابێته‌ الی‌ ئێمه‌ كاروب���اری‌ وه‌رزش‌و الوان حاجی‌ ئازاد‬ ‫له‌باره‌ی‌ گرنگ ‌‬ ‫بیس���تومانه‌ ك���ه‌ ئه‌گه‌ری‌ ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫برابێته‌ خانه‌قین‪ ،‬بۆیه‌ گه‌یش���تینه‌ ئه‌و ئاك���ۆ ب���اس ل���ه‌و‌ه ده‌كات ئ���ه‌و دو ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان بۆ كاروباری‌ پرۆژه‌كان ئه‌وه‌ی‌ له‌سایتی‌ ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‌و سێ ئه‌گه‌ر راس���تده‌كات ئه‌وا به‌س���ه‌رچاو‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "ئه‌و دو پرۆژه‌یه‌ س���ێ‬ ‫بڕوایه‌ی‌ ئه‌و پرۆژه‌ وه‌رزش���ییه‌ له‌كفری پرۆژه‌ی���ه‌ ده‌توانێ���ت ب���واری‌ وه‌رزش یونس ئه‌حم���ه‌د ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات رۆژنامه‌دا رایبگه‌یه‌نی���ن بزانین ده‌گاته‌ ئه‌گه‌ر وانه‌بو س���كااڵی له‌س���ه‌ر تۆمار ج���ار به‌فه‌رم���ی‌ له‌ئی���داره‌ی‌ گه‌رمیان‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬بۆچی س���ێ جار راگه‌یه‌نراوه‌ راگه‌یه‌ن���راوه‌و ك���ه‌س ئام���اده‌ نه‌بوه‌‬ ‫ی كچان ه���ه‌ردو پرۆژه‌كه‌ بۆ ماوه‌ی‌ س���ێ جار كوێ"‪.‬‬ ‫پێشبخات‪" ،‬بۆ نمونه‌ تیپی باله‌ ‌‬ ‫ئه‌نجامنادرێت"‪.‬‬ ‫ی ئاوێن���ه‌ ئه‌و كۆمپانیای ‌ه نه‌هات���وه‌ وه‌ریبگرێت‪ ،‬وه‌ریبگرێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر تاوه‌كو ‪5/15‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیارییه‌كان��� ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێ���ی نیگه‌ران���ی‌ ئ���ه‌و پێش���تر نمره‌ یه‌ك بون‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بۆ ك���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬ ‫وه‌رزشوانه‌یه‌ قسه‌و به‌ڵێنی‌ جۆراوجۆری نه‌بونی‌ یاریگاو جێگه‌ی‌ وه‌رزش���ییه‌و‌ه نه‌هاتوه‌ وه‌ریبگرێت‪" ،‬ئێستا بیستومان ‌ه كۆمپانیایه‌ك���ی‌ ناوخ���ۆی دو ج���ار چونك���ه‌ پرۆژه‌ رێس���او یاس���ای‌ خۆی هیچ كۆمپانیای���ه‌ك وه‌رینه‌گرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌ندێ ك���ه‌س ده‌یانه‌وێ���ت‪ ،‬پرۆژه‌كه‌ رۆیش���توه‌و بۆ وه‌رگرتنی‌ پرۆژه‌كان‪ ،‬هه‌یه‌و ناكرێت راس���ته‌وخۆ بدرێت به‌و ده‌ینێرینه‌وه‌ بۆ وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌و‬ ‫به‌رپرسانه‌ "زۆر قس���ه‌ی‌ بریقه‌دار له‌و هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫الوان‌و پێیانده‌ڵێی���ن لێیبكۆڵنه‌وه‌ یان‬ ‫ئه‌و دو پرۆژه‌یه‌ بریتیه‌ له‌دروستكردنی‌ وه‌ربگرن‪ ،‬بۆیه‌ ب���ۆ جاری چواره‌میش به‌اڵم ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان وتویانه‌ "ئه‌و دو كه‌سانه‌"‪.‬‬ ‫باره‌یه‌وه‌ كراوه‌‪ ،‬له‌راگه‌یاندنه‌كانیش زۆر‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێی پرسیاره‌ تائێستا جێبه‌جێكردنی‌ راس���ته‌وخۆی بۆ بكه‌ن‬ ‫پرۆژه‌یه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ تێدایه‌و رۆیش���تون‬ ‫باسمانكردوه‌‪ ،‬كه‌چی ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان بینای‌ ناوه‌ن���دی‌ وه‌رزش‌و الوان به‌بڕی راگه‌یاندنی‌ بۆ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫جێگ���ری‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ئیداره‌ی‌ ل���ه‌وه‌زاره‌ت چاك���ی‌ بكه‌ن���ه‌وه‌و جارێ‌ ك���ه‌س نازانێت كه‌ی‌‌و چۆن‌و له‌به‌رواری‌ یاخود ه���ۆكار چییه‌ هیچ كۆمپانیایه‌ك‬ ‫زۆر بیب���اك‌و بێمنه‌ت���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ بڕوام ‪ 1.5‬ملی���ار دین���ارو هۆڵ���ی داخراوی‌‬ ‫به‌ئه‌نجامدان���ی‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌گینا مه‌عقول وه‌رزش���یی ئۆلۆمپی ‪ 800‬كه‌سی به‌بڕی گه‌رمی���ان باس���ی‌ ل���ه‌وه‌ش ك���رد كه‌ رایناگه‌یه‌نینه‌وه‌و رانه‌گه‌یه‌نراوه‌"‪ .‬بۆیه‌ چه‌ندو چه‌ن���د راگه‌یه‌نراوه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌ نایگرێت‌و كاری له‌س���ه‌ر ناكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌وترێت ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان س���ێ جار له‌شێوه‌ی‌ ئه‌و پرۆژانه‌ له‌هه‌ولێرو دهۆك‬ ‫نیه‌ پرۆژه‌كه‌ بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ بۆ وه‌زاره‌ت ‪ 3.5‬ملی���ار دین���ار‪ ،‬هه‌روه‌ها جیا له‌و په‌یوه‌ندی���ان ب���ه‌وه‌رزش‌و الوان���ی‌ نه‌یانتوانیوه‌ بیگرن‪.‬‬ ‫به‌پاره‌یه‌كی‌ كه‌متر ئه‌نجامدراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا جێگری سه‌رپه‌رشتیاری‌ رایگه‌یاندوه‌و كه‌س نه‌بوه‌ بیگرێت‪.‬‬ ‫له‌هه‌ولێر به‌بیان���وی‌ نه‌بونی‌ به‌ڵێنده‌رو دو پرۆژه‌یه‌ دروس���تكردنی‌ یاریگایه‌كی‌ گه‌رمیانه‌وه‌ كردوه‌ ئه‌وانیش پێیانوتون‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫‪ashion‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌‪ :‬له‌گه‌رده‌لول ساردبومه‌ته‌وه‌‬

‫‪11‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫چۆن خۆت ئاماده‌ ده‌كه‌یت بۆ‬ ‫چاوپێكه‌وتنی ئیش (مقابله‌)؟‬

‫ماتبێ‪ ،‬له‌گه‌ڵ قه‌میسێكی خه‌تداری سپی‬ ‫بۆپیاوان‬ ‫یاخود س���پی ساده‌‪ ،‬به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك‬ ‫چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك پێش ئێس���تا چۆنێتی ره‌نگه‌ دی���اره‌كان (زه‌ق) دوربخه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆ ئاماده‌كردنم���ان فێرك���ردن ب���ۆ ئه‌گه‌ر بۆینباخیشت نه‌به‌ست دڵنیاب ‌ه ك ‌ه‬ ‫خانم���ان‪ ،‬ئێس���تاش ئ���ه‌و ب���وار‌ه بۆ قه‌میسه‌كه‌ت یه‌خه‌كه‌ی یه‌كقۆبچ ‌ه بێت‬ ‫پی���اوان ده‌ڕه‌خس���ێنین‪ ،‬خۆگۆڕی���ن‌و چونكه‌ گه‌ر نا ملت كورتده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆڕێكئاماده‌ك���ردن یه‌كێك��� ‌ه له‌خاڵ ‌ه • پاپێون به‌هه‌مو ره‌نگێكییه‌و‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫گرنگه‌كان ك��� ‌ه ده‌بێت ڕه‌چاوی بكه‌یت‪ ،‬له‌چكی مل‌و‪...‬هتد نه‌رێن‪( ،‬بۆینباخت)‬ ‫چونك ‌ه هه‌ر جلوبه‌رگێك ك ‌ه له‌به‌رده‌كه‌یت هه‌ڵبژارده‌كه‌ی باشه‌و واده‌رده‌كه‌ویت ك ‌ه‬ ‫به‌پێ���ی ڕه‌ن���گ‌و دیزای���ن‌و ش���ێوازی تۆ كه‌سێكی ڕێكخه‌ربیت‪ ،‬به‌اڵم با ڕه‌ش‬ ‫قژڕێكخستن‌و ش���ێوه‌كه‌ی كاردانه‌وه‌ی نه‌بێت‌و هه‌وڵب���د‌ه زۆر دڵنیابیت له‌وه‌ی‬ ‫ده‌بێ���ت له‌كات���ی چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ت���دا ك ‌ه ڕه‌نگی س���ه‌وزو سور یاخود قاوه‌یی‬ ‫به‌كاربهێنی���ت ك ‌ه هه‌ریه‌كێ���ك له‌مان ‌ه‬ ‫به‌چاك‪/‬خراپ‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ی پێویس���ت ‌ه بزانیت ك ‌ه جێمتمانه‌ت زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫ڕوخس���ارت ده‌بێت ‌ه ناوو ناساندنی ئه‌و • گواره‌و مس���تیله‌ی گ���ه‌وره‌و زنجیری‬ ‫كۆمپانی���ا له‌داهات���ودا‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت وا مل‪ ...‬هتد نه‌رێن‪ ،‬ته‌نها سه‌عاتی ده‌ست‬ ‫ده‌ربكه‌ویت كه‌ تۆ شیاوی ئه‌و شوێنه‌ی به‌كاربهێن���ه‌‪ .‬گرنگترینی���ان ش���ێوازی‬ ‫داهێنانی قژته‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه به‌شێوه‌یك‬ ‫كه‌ چاوپێكه‌وتنی بۆ ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫بێت ك ‌ه هه‌مو سه‌رنجی (خاوه‌ن كار)‌ه‬ ‫چی ئه‌رێیه‌و چی نه‌رێیه‌؟‬ ‫• به‌دڵنیاییه‌وه‌ باش���ترین هه‌ڵبژارده‌ت ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌كی نه‌شیاو ڕانه‌كێشێت‪.‬‬ ‫قات���ی فه‌رمی ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم با بریقه‌دار چیت���ر خ���ۆت بێبه‌ش مه‌ك��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫(له‌م���اع) نه‌بێ���ت‪ ،‬ن��� ‌ه گه‌وره‌بێت ‪ /‬نوێترین ره‌نگ ‌ه ته‌نها پێویسیت به‌كه‌مێك‬ ‫نه‌بچ���وك‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه ده‌بێت ڕه‌نگی هاوكاری‌و یارمه‌تی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫‪ 60‬ساڵ ‌ه "كاسێت" ده‌فرۆشێت‬

‫هونه‌رمه‌نده‌ كۆنه‌كان له‌نوێكان ره‌سه‌نترن‬ ‫تۆماركردن به‌كاسیه‌ت ده‌ستیپێكرد كه‌‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫تاوه‌كو ئێس����تا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئێستا باس له‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ په‌یدابونی‌‬ ‫"تۆمارگای‌ ناز" یه‌كێكه‌ له‌تۆمارگا‬ ‫سیدی‌ ش����وێنی‌ كاس����یه‌تی‌ گرتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ره‌ كۆنه‌كانی‌ شاری‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ راست نیه‌ چونكه‌ سیده‌كان‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی‌ له‌سه‌رده‌می‌ "به‌كره‌"وه‌‬ ‫زۆربه‌ی����ان ئه‌س����ڵی‌ نی����ن‌و ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫خه‌ریكی‌ ئه‌م كاره‌یه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫زۆر كه‌مده‌خایه‌ن����ن‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش����دا‬ ‫"ئێستاش ده‌نگه‌ كۆنه‌كان بازاڕیان‬ ‫تۆماركردن له‌كاس����یه‌ت ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫گه‌رمه‌‌و ده‌نگه‌ نوێیه‌كان نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫ده‌خایه‌نێت‌و هیچ����ی‌ لێنایه‌ت‌و زیاتر له‌‬ ‫شوێنی‌ ئه‌وان بگرنه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫‪100‬ساڵ ته‌مه‌نی‌ ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئێستاش‬ ‫چۆن له‌ڕوی‌ كوالێتییه‌وه‌ سیدیش‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ شوێنی‌ كاسیه‌ت بگرێته‌وه‌‪ ،‬رۆژانه‌ خه‌ڵكێكی‌ یه‌كجار زۆر رو له‌كڕینی‌‬ ‫كاسیه‌ت ده‌كات بۆیه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌یان ئه‌سڵی‌ نین‌و‬ ‫س����یدی‌ نه‌یتوانیوه‌ ش����وێنی‌ كاسیه‌ت‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ كه‌م ده‌مێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئه‌مجه‌د هێم����ا بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌مجه‌د ئه‌س����عه‌د مه‌جی����د‪ ،‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫تۆمارگای‌ ناز له‌بازاری‌ ئیسكان له‌شاری‌ ده‌كات كه‌ كاره‌كه‌ی‌ خ����ۆی زۆر له‌الی‌‬ ‫هه‌ولێ����ر ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و خۆشه‌ویس����ته‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌نێكی‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 12‬سااڵنبوه‌ كه‌ كاری‌ زۆری‌ ل����ه‌و پیش����ه‌یه‌دا به‌ڕێك����ردوه‌‬ ‫تۆماركردنی‌ كردوه‌‌و ده‌ستپێكردنه‌كه‌شی‌ ب����ه‌اڵم تائێس����تاش كاره‌ك����ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌ك����و ش����اگردبو‌ه ك����ه‌ له‌تۆم����ارگای‌ خوێنی����دا تێكه‌اڵ‌و بوه‌‪ ،‬له‌و كاره‌ش����یدا‬ ‫عه‌بدولله‌تیف چه‌خماخچی‌ بو كه‌ خاڵی‌ هی����چ هونه‌رمه‌ندێك نیه‌ له‌كوردس����تان‬ ‫بوه‌ ئه‌و تۆمارگایه‌ش یه‌كه‌م تۆمارگابوه‌ به‌تایبه‌ت����ی‌ كۆن����ه‌كان كه‌ ئ����ه‌و كاری‌‬ ‫ی عێراق كه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 1952‬تۆماركردنی‌ بۆ نه‌كردبێ����ت به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌كوردستان ‌‬ ‫ی هه‌ولێ����ر كرایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و له‌و هونه‌رمه‌ندان����ی‌ هه‌ولێر‪ ،‬بۆی����ه‌ به‌هیچ‬ ‫له‌ژێر قه‌اڵ ‌‬ ‫تۆمارگای ‌ه به‌رده‌وام بو تا ساڵی‌ ‪ ،1976‬ش����ێوه‌یه‌ك ئاماده‌نیه‌ كه‌ ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫به‌اڵم له‌دوای ئه‌م س����اڵه‌ تۆمارگایه‌كی‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌ی‌ ببێت‪ ،‬تائێستاش جگه‌‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆی‌ كردۆته‌وه‌ كه‌ له‌به‌رامبه‌ر له‌دوكانه‌ك����ه‌ی‌ له‌ماڵه‌وه‌ش����ی‌ ده‌نگ����ی‌‬ ‫س����ینه‌مای س����یروان له‌هه‌ولێ����ر بو تا هه‌مو هونه‌رمه‌ندانی‌ كوردستانی‌ له‌الیه‌‬ ‫ی گواسته‌وه‌ كه‌ له‌زۆربه‌ی‌ ش����وێنه‌كاندا ده‌نگی‌ ئه‌و‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1986‬ش����وێنه‌كه‌ ‌‬ ‫بۆ بازاڕی‌ ئیسكان كه‌ تاوه‌كو ئێستاش هونه‌رمه‌ندانه‌ نیه‌ به‌تایبه‌تی‌ هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫هه‌ر له‌و شوێنه‌ به‌رده‌وامه‌‪ .‬خاوه‌نی‌ ئه‌و كۆن����ه‌كان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و پیش����ه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫تۆمارگای����ه‌ ئاماژه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ش ده‌كات پاره‌ په‌یداكردن نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو حه‌زێكی‌‬ ‫كه‌ له‌كۆندا تا دوای‌ س����اڵی‌ ‪1976‬یش گ����ه‌وره‌ی‌ خ����ۆی‌ بوه‌ ب����ۆ خزمه‌تكردن‬ ‫له‌تۆماركردن به‌به‌كره‌ی‌ گه‌وره‌بو‪ ،‬به‌اڵم به‌هونه‌ری‌ گه‌له‌كه‌ی‌‪ ،‬ئێستاش هه‌مو ئه‌و‬ ‫له‌دوای‌ س����اڵی‌ ‪ 1987‬بو به‌كاس����یه‌ت‌و كه‌ره‌س����تانه‌ی‌ كه‌ له‌كاری‌ تۆماركردندا‬

‫کاوڕ‬ ‫ی ئاره‌زو‌ه س���ۆزدارێكانت‬ ‫هێند‌ه دوا ‌‬ ‫مه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬مندااڵن��� ‌ه بیرمه‌ك���ه‌و‌ه با‬ ‫ێ‬ ‫كێشه‌ت بۆ دروس���ت نه‌بێت‪ .‬هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بیر ‌‬ ‫هه‌واڵ���ت پێ���ده‌گات به‌باش��� ‌‬ ‫لێبكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫گا‬ ‫ی باش���ت پێیه‌و باش���تر‌ه‬ ‫بیركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆت به‌كاریبهێنیت‪،‬‬ ‫بۆ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ئاگادارب ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه بكه‌ویته‌ كێش���ه‌و‌ه‬ ‫به‌هۆیانه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ماوه‌یه‌ك نیگه‌رانت‬ ‫بكات‪.‬‬

‫"كاریكاتێر"‬ ‫به‌بێ‌‬ ‫ئازادی‌‬ ‫نابێت‬ ‫جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌و ستاڤی گه‌رده‌لول له‌کاتی وێنه‌گرتنی به‌شی ‪3‬ی زرنجیره‌ درامای گه‌رده‌لول‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫ده‌رهێنه‌ری زنجیره‌ درامای گه‌رده‌لول‬ ‫گله‌یی‌و گازانده‌ ده‌كات‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ وه‌ك پێویست ڕێز له‌زنجیره‌ درامای‬ ‫گه‌رده‌لول ناگیرێت‌و چونكه‌ وه‌كو‬ ‫پێویست هاوكاری‌و ڕێزی لێنه‌نراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "هاوكاری ته‌نها به‌مادده‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو هاوكاری ڕێزو مه‌عنه‌ویش‬ ‫هه‌یه‌و كه‌ به‌الی منه‌وه‌ ئه‌مه‌یان‬ ‫گرنگتره‌"‪.‬‬ ‫جه‌لیل زه‌نگه‌ن����ه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫كه‌ زنجیره‌ درامای گه‌رده‌لول پێنج به‌ش ‌ه‬ ‫به‌اڵم كه‌ هاوكاری‌و پشتیوانی‌و ڕێزگرتن‬ ‫نه‌بێت م����ن بۆ كێیی بكه‌م؟ چونكه‌ من‬ ‫وایده‌بین����م كه‌ له‌م واڵت����ه‌دا ڕێزگرتنی‬ ‫كارو به‌رهه‌م����ی ئینس����انه‌كان وجودی‬ ‫نی����ه‌"‪ .‬ئه‌و وت����ی‌ "م����ن جه‌ماوه‌ره‌كه‌م‬ ‫زیاتر ڕێزو خۆشه‌ویستم بۆ ده‌رده‌بڕێت‪.‬‬ ‫ك����ه‌ ئه‌مه‌ش به‌الی من����ه‌وه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫س����ه‌رمایه‌یه‌‪ .‬چونك����ه‌ ده‌س����كه‌وتی‬ ‫مه‌عنه‌وی روحی به‌الی منه‌وه‌ له‌سه‌روی‬ ‫هه‌مو شتێكه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫گه‌رده‌ل����ول ناونیش����انی زنجی����ره‌‬

‫درامایه‌كی كوردیه‌‪ ،‬كه‌ تائێس����تا س����ێ‬ ‫به‌ش����ی به‌رهه‌م هێن����راوه‌و له‌ماوه‌ی دو‬ ‫رۆژی رابردوشدا به‌ش����ی سێیه‌می ئه‌و‬ ‫زنجیره‌ درامایه‌ كه‌ له‌كه‌ناڵی كوردسات‬ ‫په‌خشده‌كرا‪ ،‬كۆتایی پێهات‪ .‬گه‌رده‌لول‬ ‫باس له‌زوڵم س����ته‌مه‌كانی ڕژێمی به‌عس‬ ‫ده‌كات به‌رامب����ه‌ر به‌ك����ورد له‌س����ااڵنی‬ ‫دوای ‪1976‬ه‌وه‌ تاكو ڕاپه‌رینی به‌هاری‬ ‫‪ .1991‬تائێس����تا توانراوه‌ تاكو س����اڵی‬ ‫‪ 1983‬به‌شێكی كه‌می ئه‌و مێژوه‌ له‌ڕێی‬ ‫ئه‌و زنجیره‌ درامایه‌ بخرێته‌رو‪ .‬له‌به‌شی‬ ‫یه‌كه‌م‌و دوه‌می زنجیره‌ دراماكه‌ ره‌خنه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ له‌ده‌رهێنه‌ره‌كه‌ی گیرا كه‌ دراماكه‌‬ ‫ته‌نها ش����اری سلێمانی نیش����انده‌دات‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌وته‌ی جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌ له‌به‌ش����ی‬ ‫س����ێه‌مدا تاراده‌یه‌ك����ی ب����اش دراماكه‌‬ ‫سه‌رتاس����ه‌ری ب����و‪ .‬ئه‌گه‌رچ����ی ره‌نگه‌‬ ‫هێش����تاش ئ����ه‌وه‌ له‌تموح����ی خه‌ڵكدا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم من مێژویه‌ك����ی یه‌كجار‬ ‫كه‌م����م خس����تۆته‌رو له‌نه‌هامه‌تیه‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی باش����وری كوردس����تان‪ .‬چونكه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی ئ����ه‌و س����ه‌رده‌مه‌دا كورد زۆر‬ ‫نه‌هامه‌تی‌و ناخۆش����ی به‌سه‌ردا هاتوه‌‪.‬‬ ‫جه‌لی����ل زه‌نگه‌نه‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‬ ‫كه‌ ئه‌و زۆر س����ه‌ربه‌رزه‌ ك����ه‌ توانیویتی‬

‫له‌ڕێی دراماوه‌ به‌ش����ێكی كه‌م له‌مێژوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ سته‌مدیده‌كه‌ی بخاته‌رو‪ .‬وتیشی‬ ‫" گه‌رچی من سه‌ربه‌رزم كه‌ تاراده‌یه‌كی‬ ‫باش توانیومه‌ هه‌م نه‌هامه‌تی‌و هه‌میش‬ ‫شۆڕش‌و به‌رنگاربونه‌وه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌عس بخه‌م����ه‌روو به‌بینه‌رو‬ ‫ن����ه‌وه‌ی نوێ����ی ئاش����نابكه‌م‪ .‬ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌بری ده‌ستخۆشی‌و هاندانی‬ ‫زیات����ر فه‌رامۆش ده‌كرێ����م‌و زۆرجاریش‬ ‫ره‌خن����ه‌ی نابه‌ج����ێ‌و روخێن����ه‌رو تیرو‬ ‫توانجم تێده‌گیرێت"‪ .‬ده‌رهێنه‌ری زنجیره‌‬ ‫درامای گه‌رده‌لول باس له‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ ئه‌و له‌به‌رهه‌مهێنان����ی وه‌ها كارێك‬ ‫زۆر خه‌فه‌ت����ی خواردوه‌و ش����ه‌ونخونی‌و‬ ‫ماندوبونێك����ی زۆری چه‌ش����توه‌‪" .‬‬ ‫به‌جۆرێك گه‌یش����ته‌ ئ����ه‌و ڕاده‌یه‌ی كه‌‬ ‫به‌هۆی ماندوبونم دوجار جه‌ڵته‌ لێیدام‌و‬ ‫چاوێكیشم له‌سه‌ر دانا"‪ .‬زه‌نگه‌نه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خات����ه‌رو كه‌ خۆشه‌ویس����تی خه‌ڵك‌و‬ ‫گ ‌هل‌و نه‌ته‌وه‌كه‌م وایلێكردم كه‌ دو ساڵ‬ ‫خه‌ریكی نوسینی سیناریۆو سێ ساڵیش‬ ‫خه‌ریكی وێنه‌گرتنی به‌شی سێیه‌می ئه‌و‬ ‫زنجیره‌ درامایه‌ بم‪ .‬ناوب����راو له‌كۆتایدا‬ ‫ئه‌وه‌شی رونكرده‌وه‌ كه‌ مه‌به‌ستێكی تری‬ ‫كاركردنی له‌و درامایه‌‪ ،‬ئاشتكردنه‌وه‌ی‬

‫بینه‌ری ك����وردی بوه‌ به‌درامای كوردی‪.‬‬ ‫جه‌ختیش����ی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫گه‌رده‌ل����ول پێنج به‌ش����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ تیایدا‬ ‫به‌ش����ه‌كانی چ����واره‌م‌و پێنج����ه‌م باس‬ ‫ل����ه‌روداوو نه‌هامه‌تیه‌ جۆر به‌جۆره‌كانی‬ ‫دیكه‌ی كورد ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌ك كاره‌س����اتی‬ ‫ئه‌نف����ال‌و راگوێ����زان‌و كیمیابارانكردنی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ تاكو ده‌گاته‌ ڕاپه‌رینی س����اڵی‬ ‫‪1991‬ی باش����وری كوردس����تان‪ .‬جه‌لیل‬ ‫زه‌نگه‌ن����ه‌ی ده‌رهێنه‌ری زنجیری درامای‬ ‫گه‌رده‌لول له‌درێژه‌ی قسه‌كانیدا ئه‌وه‌شی‬ ‫وت ك����ه‌ ئه‌و هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫راگه‌یاندبو كه‌ ئ����ه‌و درامایه‌ درامایه‌كی‬ ‫به‌رفراوانه‌و پێن����ج به‌ش له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ی خۆی كه‌ هه‌س����تیكردوه‌‬ ‫وه‌ك پێویست ڕێز له‌كارو به‌رهه‌مه‌كه‌ی‬ ‫نه‌ن����راوه‌ له‌به‌رهه‌مهێنانی به‌ش����ه‌كانی‬ ‫دیكه‌دا تا ڕاده‌یه‌كی زۆر س����اردبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫" ناوب����راو به‌بێ ئ����ه‌وه‌ی ئاماژه‌ به‌هیچ‬ ‫ك����ه‌س‌و الیه‌نێ����ك ب����دات وت����ی "وه‌ك‬ ‫بڵێ����ی پێیانناخۆش بێت ك����ه‌ من ئه‌و‬ ‫كاره‌ بك����ه‌م‪ .‬ئیتر من بۆچی‌و له‌به‌رچی‬ ‫خ����ۆم ماندوبكه‌م‌و ئه‌و هه‌مو ماندوبون‌و‬ ‫گه‌رماو س����ه‌رمایه‌ بچێژم‌و وێڕایی ئه‌وه‌‬ ‫موحاسه‌به‌ش بكرێم"‪.‬‬

‫"رێناس ع���ارف"ی‌ كاریكاتێریس���ت‬ ‫ك���ه‌ به‌ش���داری له‌چه‌ندین پێش���انگای‬ ‫كاریكاتێریی له‌هۆڵه‌نداو واڵتانی ئه‌وروپادا‬ ‫كردوه‌‌و به‌حه‌مه‌ رێناس ناسراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫" به‌هۆی نه‌بونی ئازادیه‌وه‌ ئاسته‌نگێكی‬ ‫گه‌وره‌ له‌به‌رده‌م هون���ه‌ری كاریكاتێری‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری‌و سیاسیدایه‌"‪.‬‬ ‫رێناس كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 41‬س���اڵه‌و ئێستا‬ ‫دانیش���توی‌ واڵتی‌ هۆڵه‌ندای���ه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ماوه‌ی‌ ‪ 20‬س���اڵه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫هون���ه‌ری‌ كاریكاتێره‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش له‌ئه‌مسته‌ردام ئه‌كادیمیای‬ ‫ریتفێلدم خوێندوه‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌هونه‌رو‬ ‫دیزای���ن‌و ئێس���تا وه‌ك كارتۆنیس���ت‌و‬ ‫نه‌خشه‌س���ازی گرافی���ك له‌هۆڵه‌ن���دا‬ ‫كارده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌م هونه‌ره‌‬ ‫زیاتر له‌س���اتی جه‌نگ‌و شۆڕش���ه‌كاندا‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵئه‌دات‌و وه‌ك چه‌كێ���ك‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت دژ به‌سته‌مكاره‌كان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "كاریكاتێری رۆژنامه‌وانی مێژویه‌كی‬

‫زۆر درێژی نییه‌‪ ،‬هه‌ر له‌گه‌ڵ سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریدا هاتۆته‌ ئاراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌س���ه‌ده‌ی‌ حه‌ڤده‌هه‌م���دا له‌ئیتاڵیا كه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ په‌ره‌س���ه‌ندنی گرافیكس���ازیدا‬ ‫هاوشانی تێكس���ته‌كان وێنه‌ی كارتۆنی‬ ‫به‌كارهاتوه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "له‌كوردستانیشدا ده‌توانین‬ ‫وه‌ك س���ه‌ره‌تایه‌ك ب���ۆ ئ���ه‌م هونه‌ره‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌كاره‌ لیتۆگرافیه‌كانی حوسێن‬ ‫حوزنی موكریانی بكه‌ین له‌رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫كوردیدا"‪.‬‬ ‫رێناس باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ "كاریكاتێری‬

‫رۆژنامه‌وانی‌و سیاسی دیارده‌یه‌كی تازه‌و‬ ‫نامۆیه‌ به‌كۆمه‌ڵگای كورده‌واری‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫نه‌بونی ئازادیه‌وه‌ هه‌میش���ه‌ ئاسته‌نگی‬ ‫گه‌وره‌ له‌به‌رده‌م ئه‌م هونه‌ره‌دا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م هون���ه‌ره‌ پێش���كه‌وتنێكی ئه‌وتۆی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ نه‌دیوه‌"‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫ی مامۆستا حه‌مه‌ساڵح‪ ..‬جیاوازبو‬ ‫یادكردنه‌وه‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫تۆمارگای‌ ناز‬ ‫به‌كارهاتون ئه‌و له‌ماڵه‌وه‌ی‌ پاراستونی‌‬ ‫كه‌ هیچ كه‌س����ێك ئه‌م كه‌ره‌ستانه‌ی‌ نی ‌ه‬ ‫به‌حوكمه‌تیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌و تۆمارگایه‌ جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ تاوه‌كو ئێس����تاش‬ ‫له‌هه‌ولێر خه‌ڵكی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫رو له‌ده‌نگ����ی‌ هونه‌رمه‌ن����ده‌ كۆن����ه‌كان‬ ‫ده‌كات‌و ده‌یانكڕێ����ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌نگی‌‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ هه‌میش����ه‌ به‌زیندویی‌‬

‫دوانه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ نه‌توانی���ت ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێتسپێردراوه‌ به‌باشی‌ بیكه‌یت‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ئه‌م���ه‌ش ببێت���ه‌ هۆی‌‬ ‫ناكۆكی‌ نێوان خۆت‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫كاره‌كانت‪.‬‬

‫ده‌مێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مج����ه‌د گله‌یی‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت ده‌كات كه‌ هیچ هاوكاریان‬ ‫نه‌كردوه‌ له‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و كه‌لوپه‌النه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌یه‌تی‌ له‌ش����وێنێكی‌ گه‌وره‌ی‌ مێژویی‌‬ ‫بپارێزرێ����ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ن����ه‌وه‌ی‌ تازه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ بیانی‌ ئاشنابن به‌و هونه‌ره‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌كوردستان به‌چ شێوه‌یه‌ك تۆماركراون‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و ئه‌رش����یفه‌ی‌ ئ����ه‌و هه‌یه‌تی‌‬ ‫موڵكی‌ ئه‌و نیه‌‌و موڵكی‌ هاواڵتیانه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫كاتێك���ی‌ ب���اش نی���ه‌ ب���ۆ خۆ‬ ‫به‌كارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رقاڵكردنت‬ ‫الوه‌كیی���ه‌وه‌‪ ،‬زیات���ر خ���ۆت‬ ‫به‌ئیشه‌كانت سه‌رقاڵبكه‌و بایه‌خی‌‬ ‫زیاتریان پێبده‌و بێزارمه‌به‌ لێیان‪.‬‬

‫وێنه‌یه‌ک له‌یادکردنه‌وه‌که‌ی مامۆستا حه‌م‌ه ساڵح‬ ‫ئا‪ :‬رێكان مه‌ریوان‬ ‫ی رابردو‪ ،‬بنه‌ماڵه‌و‬ ‫ی شه‌ممه‌ ‌‬ ‫ئێواره‌ ‌‬ ‫ی مامۆستا حه‌مه‌ساڵح بۆ‬ ‫هاوڕێیان ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫رێزلێنان له‌گیان ‌‬ ‫كۆڕێكیان سازكرد ك ‌ه جیاوازبو‬ ‫له‌و یادانه‌ی‌ پێشتر له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫كوردستاندا بۆ كۆچكردوان سازكراوه‌‪.‬‬ ‫ی یادكردنه‌وه‌یه‌دا‬ ‫ی له‌م رێوره‌سم ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬

‫شێر‬ ‫وا له‌خ���ۆت مه‌كه‌ كه‌ خه‌ڵكانی‌ تر‬ ‫الوازتبكه‌ن‪ ،‬با كاره‌كانی‌ رۆژانه‌ت‬ ‫كار نه‌كات���ه‌ س���ه‌ر ره‌فت���ارت‌و‬ ‫توڕه‌بون���ت زۆر دواتده‌خ���ات‬ ‫له‌پرۆژه‌كانت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ی بۆ مامۆستا‬ ‫ی ته‌وار له‌سلێمان ‌‬ ‫ك ‌ه له‌هۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌مه‌ساڵح حه‌مه‌ئه‌مین سازكرا‪ ،‬جێ ‌‬ ‫ی مۆم‬ ‫ی ئاماده‌بوان ب���و له‌بر ‌‬ ‫س���ه‌رنج ‌‬ ‫داگیرس���ان‌و الواندنه‌و‌ه بۆ كۆچكردو‪،‬‬ ‫ی جیاواز پێشكه‌ش كرا‪،‬‬ ‫چه‌ند چاالكییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌سیده‌یه‌ك ‌‬ ‫دیارترینیان خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناودار‬ ‫ی بو له‌الیه‌ن ش���اعیر ‌‬ ‫مه‌ح���و ‌‬ ‫"جه‌م���ال غه‌مب���ار"ه‌و‌ه ك��� ‌ه "عه‌دنان‬ ‫ی هونه‌رمه‌ند ده‌یكرد به‌مه‌قام‪،‬‬ ‫كه‌ریم" ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ش���یعره‌و مه‌قام ‌‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ ‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ت گله‌یی‌ ئ���ه‌وه‌ت لێده‌كه‌ن‬ ‫ی زیاتر‬ ‫ك��� ‌ه پشتگوێتخس���تون‌و بایه‌خ ‌‬ ‫به‌كاره‌كان���ت ده‌ده‌یت‪ ،‬نابێ خۆش���ت‬ ‫ی‬ ‫له‌بیربكه‌ی���ت‪ ،‬دور نی��� ‌ه ببێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ته‌ندروستیت‪.‬‬

‫عه‌دنان كه‌ریم كه‌شێكی‌ ئارامبه‌خشیان‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژه‌ ‌‬ ‫به‌كۆڕه‌كه‌ به‌خش���یبو‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬مامۆستا حه‌مه‌ساڵح تا له‌ژیاندا‬ ‫بو‌ه زۆری حه‌زی‌ له‌و قه‌سیده‌یه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫دكت���ۆر فه‌ره���اد ك���ه‌ رێكخ���ه‌ری‬ ‫ی یادكردنه‌وه‌ك���ه‌ ب���و‪،‬‬ ‫رێوره‌س���م ‌‬ ‫له‌لێدوانێكیدا ب���ۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫"ئه‌م مه‌راس���یم ‌ه له‌الی���ه‌ن رێكخراوی‬ ‫ماف���ی مرۆڤ���ه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ هاوڕێكانی‬ ‫مامۆستاو كه‌س���وكاریدا سازكراو‌ه بۆ‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ئێس���تا باش نیه‌ بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر‬ ‫هی���چ ش���تێك‪ ،‬ریزبه‌ندی���ه‌ك ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫شته‌كانت دابنێ‌‪ ،‬پێویستیت به‌سۆز ‌‬ ‫ی‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ت هه‌ی��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫پێویستبن بۆتان‪.‬‬

‫رێزلینان‌و یادكردنه‌وه‌ی ئه‌و بیره‌وه‌ری ‌ه‬ ‫جوانان���ه‌ی ك���ه‌ به‌جێیهێش���تو‌ه وه‌ك‬ ‫مامۆس���تاو وه‌رزش���كارو وه‌رگێ���ڕو‬ ‫نوس���ه‌رو رۆماننوس‌و سه‌رپه‌رشتیكارو‬ ‫س���كرتێری رێكخراوی ماف���ی مرۆڤ‌و‬ ‫وه‌كو لێپرس���راوی كۆمیس���یۆنی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی سلێمانی‌و كۆمیسیۆنی‬ ‫بااڵی هه‌مو هه‌رێم به‌راس���تی ده‌ورێكی‬ ‫بااڵی هه‌ب���وه‌ له‌هه‌مو ئه‌و بوارانه‌دا ك ‌ه‬ ‫كاری تێداكردوه‌"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ره‌نگه‌ توڕه‌ییه‌كه‌ت ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌ له‌خێزانتدا‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫تۆزێ���ك به‌خۆت���دا بڕۆیت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ ئ���ه‌و كێش���انه‌ ت���ۆ‬ ‫هۆكاریت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌واڵێك����ی‌ خۆش����ت به‌ده‌س����ت‬ ‫ه����ۆی‌‬ ‫ئه‌بێت����ه‌‬ ‫ده‌گات‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك����ی‌ ب����اش له‌ژیانتداو‬ ‫كه‌سانێك خۆشحاڵده‌كه‌یت‌و له‌روی‌‬ ‫سۆزداریه‌وه‌ به‌ختت ده‌بێت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ه‌ خه‌ریكی‌ س����ه‌فه‌ریت‌و‬ ‫ته‌واو چێ����ژی‌ لێوه‌رده‌گریت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێویس����ته‌ ئ����اگاداری‌ كاره‌كان����ت‬ ‫بیت‪ ،‬هه‌ندێ‌ پشتگوێخستنی‌ پێوه‌‬ ‫دیاره‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخه‌ی‌ توش���ت ده‌بێت‬ ‫به‌په‌ل���ه‌ به‌كاره‌كانت���دا ده‌ڕۆیته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویس���ت ب���ه‌وه‌ ن���اكات ئیره‌ی���ی‌‬ ‫به‌كه‌س���انی‌ ت���ر به‌ری���ت‪ ،‬وریاب���ه‌‬ ‫له‌ژیانت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی داراییت ب ‌ه با له‌و‌ه‬ ‫ی دۆخ��� ‌‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫ی ناره‌حه‌تی���ت نه‌كات‪،‬‬ ‫زیات���ر توش��� ‌‬ ‫هه‌وڵبد‌ه كاری‌ تر بۆ خۆت دروس���ت‬ ‫نه‌كه‌ی���ت‪ .‬ته‌ندروس���تیت تۆزێ���ك‬ ‫ناره‌حه‌تت ده‌كات‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫‪ashion‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌‪ :‬له‌گه‌رده‌لول ساردبومه‌ته‌وه‌‬

‫‪11‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫چۆن خۆت ئاماده‌ ده‌كه‌یت بۆ‬ ‫چاوپێكه‌وتنی ئیش (مقابله‌)؟‬

‫ماتبێ‪ ،‬له‌گه‌ڵ قه‌میسێكی خه‌تداری سپی‬ ‫بۆپیاوان‬ ‫یاخود س���پی ساده‌‪ ،‬به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك‬ ‫چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك پێش ئێس���تا چۆنێتی ره‌نگه‌ دی���اره‌كان (زه‌ق) دوربخه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆ ئاماده‌كردنم���ان فێرك���ردن ب���ۆ ئه‌گه‌ر بۆینباخیشت نه‌به‌ست دڵنیاب ‌ه ك ‌ه‬ ‫خانم���ان‪ ،‬ئێس���تاش ئ���ه‌و ب���وار‌ه بۆ قه‌میسه‌كه‌ت یه‌خه‌كه‌ی یه‌كقۆبچ ‌ه بێت‬ ‫پی���اوان ده‌ڕه‌خس���ێنین‪ ،‬خۆگۆڕی���ن‌و چونكه‌ گه‌ر نا ملت كورتده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆڕێكئاماده‌ك���ردن یه‌كێك��� ‌ه له‌خاڵ ‌ه • پاپێون به‌هه‌مو ره‌نگێكییه‌و‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫گرنگه‌كان ك��� ‌ه ده‌بێت ڕه‌چاوی بكه‌یت‪ ،‬له‌چكی مل‌و‪...‬هتد نه‌رێن‪( ،‬بۆینباخت)‬ ‫چونك ‌ه هه‌ر جلوبه‌رگێك ك ‌ه له‌به‌رده‌كه‌یت هه‌ڵبژارده‌كه‌ی باشه‌و واده‌رده‌كه‌ویت ك ‌ه‬ ‫به‌پێ���ی ڕه‌ن���گ‌و دیزای���ن‌و ش���ێوازی تۆ كه‌سێكی ڕێكخه‌ربیت‪ ،‬به‌اڵم با ڕه‌ش‬ ‫قژڕێكخستن‌و ش���ێوه‌كه‌ی كاردانه‌وه‌ی نه‌بێت‌و هه‌وڵب���د‌ه زۆر دڵنیابیت له‌وه‌ی‬ ‫ده‌بێ���ت له‌كات���ی چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ت���دا ك ‌ه ڕه‌نگی س���ه‌وزو سور یاخود قاوه‌یی‬ ‫به‌كاربهێنی���ت ك ‌ه هه‌ریه‌كێ���ك له‌مان ‌ه‬ ‫به‌چاك‪/‬خراپ‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ی پێویس���ت ‌ه بزانیت ك ‌ه جێمتمانه‌ت زیاد ده‌كات‪.‬‬ ‫ڕوخس���ارت ده‌بێت ‌ه ناوو ناساندنی ئه‌و • گواره‌و مس���تیله‌ی گ���ه‌وره‌و زنجیری‬ ‫كۆمپانی���ا له‌داهات���ودا‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت وا مل‪ ...‬هتد نه‌رێن‪ ،‬ته‌نها سه‌عاتی ده‌ست‬ ‫ده‌ربكه‌ویت كه‌ تۆ شیاوی ئه‌و شوێنه‌ی به‌كاربهێن���ه‌‪ .‬گرنگترینی���ان ش���ێوازی‬ ‫داهێنانی قژته‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه به‌شێوه‌یك‬ ‫كه‌ چاوپێكه‌وتنی بۆ ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫بێت ك ‌ه هه‌مو سه‌رنجی (خاوه‌ن كار)‌ه‬ ‫چی ئه‌رێیه‌و چی نه‌رێیه‌؟‬ ‫• به‌دڵنیاییه‌وه‌ باش���ترین هه‌ڵبژارده‌ت ك ‌ه به‌شێوه‌یه‌كی نه‌شیاو ڕانه‌كێشێت‪.‬‬ ‫قات���ی فه‌رمی ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم با بریقه‌دار چیت���ر خ���ۆت بێبه‌ش مه‌ك��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫(له‌م���اع) نه‌بێ���ت‪ ،‬ن��� ‌ه گه‌وره‌بێت ‪ /‬نوێترین ره‌نگ ‌ه ته‌نها پێویسیت به‌كه‌مێك‬ ‫نه‌بچ���وك‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه ده‌بێت ڕه‌نگی هاوكاری‌و یارمه‌تی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫‪ 60‬ساڵ ‌ه "كاسێت" ده‌فرۆشێت‬

‫هونه‌رمه‌نده‌ كۆنه‌كان له‌نوێكان ره‌سه‌نترن‬ ‫تۆماركردن به‌كاسیه‌ت ده‌ستیپێكرد كه‌‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫تاوه‌كو ئێس����تا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئێستا باس له‌وه‌ ده‌كرێت كه‌ په‌یدابونی‌‬ ‫"تۆمارگای‌ ناز" یه‌كێكه‌ له‌تۆمارگا‬ ‫سیدی‌ ش����وێنی‌ كاس����یه‌تی‌ گرتۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ره‌ كۆنه‌كانی‌ شاری‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ راست نیه‌ چونكه‌ سیده‌كان‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی‌ له‌سه‌رده‌می‌ "به‌كره‌"وه‌‬ ‫زۆربه‌ی����ان ئه‌س����ڵی‌ نی����ن‌و ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫خه‌ریكی‌ ئه‌م كاره‌یه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫زۆر كه‌مده‌خایه‌ن����ن‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش����دا‬ ‫"ئێستاش ده‌نگه‌ كۆنه‌كان بازاڕیان‬ ‫تۆماركردن له‌كاس����یه‌ت ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫گه‌رمه‌‌و ده‌نگه‌ نوێیه‌كان نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫ده‌خایه‌نێت‌و هیچ����ی‌ لێنایه‌ت‌و زیاتر له‌‬ ‫شوێنی‌ ئه‌وان بگرنه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫‪100‬ساڵ ته‌مه‌نی‌ ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئێستاش‬ ‫چۆن له‌ڕوی‌ كوالێتییه‌وه‌ سیدیش‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ شوێنی‌ كاسیه‌ت بگرێته‌وه‌‪ ،‬رۆژانه‌ خه‌ڵكێكی‌ یه‌كجار زۆر رو له‌كڕینی‌‬ ‫كاسیه‌ت ده‌كات بۆیه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌یان ئه‌سڵی‌ نین‌و‬ ‫س����یدی‌ نه‌یتوانیوه‌ ش����وێنی‌ كاسیه‌ت‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ كه‌م ده‌مێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئه‌مجه‌د هێم����ا بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌مجه‌د ئه‌س����عه‌د مه‌جی����د‪ ،‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫تۆمارگای‌ ناز له‌بازاری‌ ئیسكان له‌شاری‌ ده‌كات كه‌ كاره‌كه‌ی‌ خ����ۆی زۆر له‌الی‌‬ ‫هه‌ولێ����ر ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و خۆشه‌ویس����ته‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌نێكی‌‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 12‬سااڵنبوه‌ كه‌ كاری‌ زۆری‌ ل����ه‌و پیش����ه‌یه‌دا به‌ڕێك����ردوه‌‬ ‫تۆماركردنی‌ كردوه‌‌و ده‌ستپێكردنه‌كه‌شی‌ ب����ه‌اڵم تائێس����تاش كاره‌ك����ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌ك����و ش����اگردبو‌ه ك����ه‌ له‌تۆم����ارگای‌ خوێنی����دا تێكه‌اڵ‌و بوه‌‪ ،‬له‌و كاره‌ش����یدا‬ ‫عه‌بدولله‌تیف چه‌خماخچی‌ بو كه‌ خاڵی‌ هی����چ هونه‌رمه‌ندێك نیه‌ له‌كوردس����تان‬ ‫بوه‌ ئه‌و تۆمارگایه‌ش یه‌كه‌م تۆمارگابوه‌ به‌تایبه‌ت����ی‌ كۆن����ه‌كان كه‌ ئ����ه‌و كاری‌‬ ‫ی عێراق كه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 1952‬تۆماركردنی‌ بۆ نه‌كردبێ����ت به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌كوردستان ‌‬ ‫ی هه‌ولێ����ر كرایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و له‌و هونه‌رمه‌ندان����ی‌ هه‌ولێر‪ ،‬بۆی����ه‌ به‌هیچ‬ ‫له‌ژێر قه‌اڵ ‌‬ ‫تۆمارگای ‌ه به‌رده‌وام بو تا ساڵی‌ ‪ ،1976‬ش����ێوه‌یه‌ك ئاماده‌نیه‌ كه‌ ده‌ستبه‌رداری‌‬ ‫به‌اڵم له‌دوای ئه‌م س����اڵه‌ تۆمارگایه‌كی‌ ئه‌و پیش����ه‌یه‌ی‌ ببێت‪ ،‬تائێستاش جگه‌‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆی‌ كردۆته‌وه‌ كه‌ له‌به‌رامبه‌ر له‌دوكانه‌ك����ه‌ی‌ له‌ماڵه‌وه‌ش����ی‌ ده‌نگ����ی‌‬ ‫س����ینه‌مای س����یروان له‌هه‌ولێ����ر بو تا هه‌مو هونه‌رمه‌ندانی‌ كوردستانی‌ له‌الیه‌‬ ‫ی گواسته‌وه‌ كه‌ له‌زۆربه‌ی‌ ش����وێنه‌كاندا ده‌نگی‌ ئه‌و‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1986‬ش����وێنه‌كه‌ ‌‬ ‫بۆ بازاڕی‌ ئیسكان كه‌ تاوه‌كو ئێستاش هونه‌رمه‌ندانه‌ نیه‌ به‌تایبه‌تی‌ هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫هه‌ر له‌و شوێنه‌ به‌رده‌وامه‌‪ .‬خاوه‌نی‌ ئه‌و كۆن����ه‌كان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و پیش����ه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫تۆمارگای����ه‌ ئاماژه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ش ده‌كات پاره‌ په‌یداكردن نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو حه‌زێكی‌‬ ‫كه‌ له‌كۆندا تا دوای‌ س����اڵی‌ ‪1976‬یش گ����ه‌وره‌ی‌ خ����ۆی‌ بوه‌ ب����ۆ خزمه‌تكردن‬ ‫له‌تۆماركردن به‌به‌كره‌ی‌ گه‌وره‌بو‪ ،‬به‌اڵم به‌هونه‌ری‌ گه‌له‌كه‌ی‌‪ ،‬ئێستاش هه‌مو ئه‌و‬ ‫له‌دوای‌ س����اڵی‌ ‪ 1987‬بو به‌كاس����یه‌ت‌و كه‌ره‌س����تانه‌ی‌ كه‌ له‌كاری‌ تۆماركردندا‬

‫کاوڕ‬ ‫ی ئاره‌زو‌ه س���ۆزدارێكانت‬ ‫هێند‌ه دوا ‌‬ ‫مه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬مندااڵن��� ‌ه بیرمه‌ك���ه‌و‌ه با‬ ‫ێ‬ ‫كێشه‌ت بۆ دروس���ت نه‌بێت‪ .‬هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بیر ‌‬ ‫هه‌واڵ���ت پێ���ده‌گات به‌باش��� ‌‬ ‫لێبكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫گا‬ ‫ی باش���ت پێیه‌و باش���تر‌ه‬ ‫بیركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆت به‌كاریبهێنیت‪،‬‬ ‫بۆ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ئاگادارب ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه بكه‌ویته‌ كێش���ه‌و‌ه‬ ‫به‌هۆیانه‌وه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ماوه‌یه‌ك نیگه‌رانت‬ ‫بكات‪.‬‬

‫"كاریكاتێر"‬ ‫به‌بێ‌‬ ‫ئازادی‌‬ ‫نابێت‬ ‫جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌و ستاڤی گه‌رده‌لول له‌کاتی وێنه‌گرتنی به‌شی ‪3‬ی زرنجیره‌ درامای گه‌رده‌لول‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫ده‌رهێنه‌ری زنجیره‌ درامای گه‌رده‌لول‬ ‫گله‌یی‌و گازانده‌ ده‌كات‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ وه‌ك پێویست ڕێز له‌زنجیره‌ درامای‬ ‫گه‌رده‌لول ناگیرێت‌و چونكه‌ وه‌كو‬ ‫پێویست هاوكاری‌و ڕێزی لێنه‌نراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "هاوكاری ته‌نها به‌مادده‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو هاوكاری ڕێزو مه‌عنه‌ویش‬ ‫هه‌یه‌و كه‌ به‌الی منه‌وه‌ ئه‌مه‌یان‬ ‫گرنگتره‌"‪.‬‬ ‫جه‌لیل زه‌نگه‌ن����ه‌ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند‬ ‫كه‌ زنجیره‌ درامای گه‌رده‌لول پێنج به‌ش ‌ه‬ ‫به‌اڵم كه‌ هاوكاری‌و پشتیوانی‌و ڕێزگرتن‬ ‫نه‌بێت م����ن بۆ كێیی بكه‌م؟ چونكه‌ من‬ ‫وایده‌بین����م كه‌ له‌م واڵت����ه‌دا ڕێزگرتنی‬ ‫كارو به‌رهه‌م����ی ئینس����انه‌كان وجودی‬ ‫نی����ه‌"‪ .‬ئه‌و وت����ی‌ "م����ن جه‌ماوه‌ره‌كه‌م‬ ‫زیاتر ڕێزو خۆشه‌ویستم بۆ ده‌رده‌بڕێت‪.‬‬ ‫ك����ه‌ ئه‌مه‌ش به‌الی من����ه‌وه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫س����ه‌رمایه‌یه‌‪ .‬چونك����ه‌ ده‌س����كه‌وتی‬ ‫مه‌عنه‌وی روحی به‌الی منه‌وه‌ له‌سه‌روی‬ ‫هه‌مو شتێكه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫گه‌رده‌ل����ول ناونیش����انی زنجی����ره‌‬

‫درامایه‌كی كوردیه‌‪ ،‬كه‌ تائێس����تا س����ێ‬ ‫به‌ش����ی به‌رهه‌م هێن����راوه‌و له‌ماوه‌ی دو‬ ‫رۆژی رابردوشدا به‌ش����ی سێیه‌می ئه‌و‬ ‫زنجیره‌ درامایه‌ كه‌ له‌كه‌ناڵی كوردسات‬ ‫په‌خشده‌كرا‪ ،‬كۆتایی پێهات‪ .‬گه‌رده‌لول‬ ‫باس له‌زوڵم س����ته‌مه‌كانی ڕژێمی به‌عس‬ ‫ده‌كات به‌رامب����ه‌ر به‌ك����ورد له‌س����ااڵنی‬ ‫دوای ‪1976‬ه‌وه‌ تاكو ڕاپه‌رینی به‌هاری‬ ‫‪ .1991‬تائێس����تا توانراوه‌ تاكو س����اڵی‬ ‫‪ 1983‬به‌شێكی كه‌می ئه‌و مێژوه‌ له‌ڕێی‬ ‫ئه‌و زنجیره‌ درامایه‌ بخرێته‌رو‪ .‬له‌به‌شی‬ ‫یه‌كه‌م‌و دوه‌می زنجیره‌ دراماكه‌ ره‌خنه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ له‌ده‌رهێنه‌ره‌كه‌ی گیرا كه‌ دراماكه‌‬ ‫ته‌نها ش����اری سلێمانی نیش����انده‌دات‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌وته‌ی جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌ له‌به‌ش����ی‬ ‫س����ێه‌مدا تاراده‌یه‌ك����ی ب����اش دراماكه‌‬ ‫سه‌رتاس����ه‌ری ب����و‪ .‬ئه‌گه‌رچ����ی ره‌نگه‌‬ ‫هێش����تاش ئ����ه‌وه‌ له‌تموح����ی خه‌ڵكدا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم من مێژویه‌ك����ی یه‌كجار‬ ‫كه‌م����م خس����تۆته‌رو له‌نه‌هامه‌تیه‌كانی‬ ‫خه‌ڵكی باش����وری كوردس����تان‪ .‬چونكه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی ئ����ه‌و س����ه‌رده‌مه‌دا كورد زۆر‬ ‫نه‌هامه‌تی‌و ناخۆش����ی به‌سه‌ردا هاتوه‌‪.‬‬ ‫جه‌لی����ل زه‌نگه‌نه‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‬ ‫كه‌ ئه‌و زۆر س����ه‌ربه‌رزه‌ ك����ه‌ توانیویتی‬

‫له‌ڕێی دراماوه‌ به‌ش����ێكی كه‌م له‌مێژوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ سته‌مدیده‌كه‌ی بخاته‌رو‪ .‬وتیشی‬ ‫" گه‌رچی من سه‌ربه‌رزم كه‌ تاراده‌یه‌كی‬ ‫باش توانیومه‌ هه‌م نه‌هامه‌تی‌و هه‌میش‬ ‫شۆڕش‌و به‌رنگاربونه‌وه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌عس بخه‌م����ه‌روو به‌بینه‌رو‬ ‫ن����ه‌وه‌ی نوێ����ی ئاش����نابكه‌م‪ .‬ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌بری ده‌ستخۆشی‌و هاندانی‬ ‫زیات����ر فه‌رامۆش ده‌كرێ����م‌و زۆرجاریش‬ ‫ره‌خن����ه‌ی نابه‌ج����ێ‌و روخێن����ه‌رو تیرو‬ ‫توانجم تێده‌گیرێت"‪ .‬ده‌رهێنه‌ری زنجیره‌‬ ‫درامای گه‌رده‌لول باس له‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ ئه‌و له‌به‌رهه‌مهێنان����ی وه‌ها كارێك‬ ‫زۆر خه‌فه‌ت����ی خواردوه‌و ش����ه‌ونخونی‌و‬ ‫ماندوبونێك����ی زۆری چه‌ش����توه‌‪" .‬‬ ‫به‌جۆرێك گه‌یش����ته‌ ئ����ه‌و ڕاده‌یه‌ی كه‌‬ ‫به‌هۆی ماندوبونم دوجار جه‌ڵته‌ لێیدام‌و‬ ‫چاوێكیشم له‌سه‌ر دانا"‪ .‬زه‌نگه‌نه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌خات����ه‌رو كه‌ خۆشه‌ویس����تی خه‌ڵك‌و‬ ‫گ ‌هل‌و نه‌ته‌وه‌كه‌م وایلێكردم كه‌ دو ساڵ‬ ‫خه‌ریكی نوسینی سیناریۆو سێ ساڵیش‬ ‫خه‌ریكی وێنه‌گرتنی به‌شی سێیه‌می ئه‌و‬ ‫زنجیره‌ درامایه‌ بم‪ .‬ناوب����راو له‌كۆتایدا‬ ‫ئه‌وه‌شی رونكرده‌وه‌ كه‌ مه‌به‌ستێكی تری‬ ‫كاركردنی له‌و درامایه‌‪ ،‬ئاشتكردنه‌وه‌ی‬

‫بینه‌ری ك����وردی بوه‌ به‌درامای كوردی‪.‬‬ ‫جه‌ختیش����ی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫گه‌رده‌ل����ول پێنج به‌ش����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ تیایدا‬ ‫به‌ش����ه‌كانی چ����واره‌م‌و پێنج����ه‌م باس‬ ‫ل����ه‌روداوو نه‌هامه‌تیه‌ جۆر به‌جۆره‌كانی‬ ‫دیكه‌ی كورد ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌ك كاره‌س����اتی‬ ‫ئه‌نف����ال‌و راگوێ����زان‌و كیمیابارانكردنی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ تاكو ده‌گاته‌ ڕاپه‌رینی س����اڵی‬ ‫‪1991‬ی باش����وری كوردس����تان‪ .‬جه‌لیل‬ ‫زه‌نگه‌ن����ه‌ی ده‌رهێنه‌ری زنجیری درامای‬ ‫گه‌رده‌لول له‌درێژه‌ی قسه‌كانیدا ئه‌وه‌شی‬ ‫وت ك����ه‌ ئه‌و هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫راگه‌یاندبو كه‌ ئ����ه‌و درامایه‌ درامایه‌كی‬ ‫به‌رفراوانه‌و پێن����ج به‌ش له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ی خۆی كه‌ هه‌س����تیكردوه‌‬ ‫وه‌ك پێویست ڕێز له‌كارو به‌رهه‌مه‌كه‌ی‬ ‫نه‌ن����راوه‌ له‌به‌رهه‌مهێنانی به‌ش����ه‌كانی‬ ‫دیكه‌دا تا ڕاده‌یه‌كی زۆر س����اردبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫" ناوب����راو به‌بێ ئ����ه‌وه‌ی ئاماژه‌ به‌هیچ‬ ‫ك����ه‌س‌و الیه‌نێ����ك ب����دات وت����ی "وه‌ك‬ ‫بڵێ����ی پێیانناخۆش بێت ك����ه‌ من ئه‌و‬ ‫كاره‌ بك����ه‌م‪ .‬ئیتر من بۆچی‌و له‌به‌رچی‬ ‫خ����ۆم ماندوبكه‌م‌و ئه‌و هه‌مو ماندوبون‌و‬ ‫گه‌رماو س����ه‌رمایه‌ بچێژم‌و وێڕایی ئه‌وه‌‬ ‫موحاسه‌به‌ش بكرێم"‪.‬‬

‫"رێناس ع���ارف"ی‌ كاریكاتێریس���ت‬ ‫ك���ه‌ به‌ش���داری له‌چه‌ندین پێش���انگای‬ ‫كاریكاتێریی له‌هۆڵه‌نداو واڵتانی ئه‌وروپادا‬ ‫كردوه‌‌و به‌حه‌مه‌ رێناس ناسراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫" به‌هۆی نه‌بونی ئازادیه‌وه‌ ئاسته‌نگێكی‬ ‫گه‌وره‌ له‌به‌رده‌م هون���ه‌ری كاریكاتێری‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری‌و سیاسیدایه‌"‪.‬‬ ‫رێناس كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 41‬س���اڵه‌و ئێستا‬ ‫دانیش���توی‌ واڵتی‌ هۆڵه‌ندای���ه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ماوه‌ی‌ ‪ 20‬س���اڵه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫هون���ه‌ری‌ كاریكاتێره‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش له‌ئه‌مسته‌ردام ئه‌كادیمیای‬ ‫ریتفێلدم خوێندوه‌ كه‌ تایبه‌ته‌ به‌هونه‌رو‬ ‫دیزای���ن‌و ئێس���تا وه‌ك كارتۆنیس���ت‌و‬ ‫نه‌خشه‌س���ازی گرافی���ك له‌هۆڵه‌ن���دا‬ ‫كارده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس���ی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌م هونه‌ره‌‬ ‫زیاتر له‌س���اتی جه‌نگ‌و شۆڕش���ه‌كاندا‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵئه‌دات‌و وه‌ك چه‌كێ���ك‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت دژ به‌سته‌مكاره‌كان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "كاریكاتێری رۆژنامه‌وانی مێژویه‌كی‬

‫زۆر درێژی نییه‌‪ ،‬هه‌ر له‌گه‌ڵ سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریدا هاتۆته‌ ئاراوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌س���ه‌ده‌ی‌ حه‌ڤده‌هه‌م���دا له‌ئیتاڵیا كه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ په‌ره‌س���ه‌ندنی گرافیكس���ازیدا‬ ‫هاوشانی تێكس���ته‌كان وێنه‌ی كارتۆنی‬ ‫به‌كارهاتوه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "له‌كوردستانیشدا ده‌توانین‬ ‫وه‌ك س���ه‌ره‌تایه‌ك ب���ۆ ئ���ه‌م هونه‌ره‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌كاره‌ لیتۆگرافیه‌كانی حوسێن‬ ‫حوزنی موكریانی بكه‌ین له‌رۆژنامه‌گه‌ری‬ ‫كوردیدا"‪.‬‬ ‫رێناس باسی‌ له‌وه‌ كرد كه‌ "كاریكاتێری‬

‫رۆژنامه‌وانی‌و سیاسی دیارده‌یه‌كی تازه‌و‬ ‫نامۆیه‌ به‌كۆمه‌ڵگای كورده‌واری‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫نه‌بونی ئازادیه‌وه‌ هه‌میش���ه‌ ئاسته‌نگی‬ ‫گه‌وره‌ له‌به‌رده‌م ئه‌م هونه‌ره‌دا هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م هون���ه‌ره‌ پێش���كه‌وتنێكی ئه‌وتۆی‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ نه‌دیوه‌"‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫ی مامۆستا حه‌مه‌ساڵح‪ ..‬جیاوازبو‬ ‫یادكردنه‌وه‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬به‌ختیار‬

‫تۆمارگای‌ ناز‬ ‫به‌كارهاتون ئه‌و له‌ماڵه‌وه‌ی‌ پاراستونی‌‬ ‫كه‌ هیچ كه‌س����ێك ئه‌م كه‌ره‌ستانه‌ی‌ نی ‌ه‬ ‫به‌حوكمه‌تیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌و تۆمارگایه‌ جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ تاوه‌كو ئێس����تاش‬ ‫له‌هه‌ولێر خه‌ڵكی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫رو له‌ده‌نگ����ی‌ هونه‌رمه‌ن����ده‌ كۆن����ه‌كان‬ ‫ده‌كات‌و ده‌یانكڕێ����ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌نگی‌‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ هه‌میش����ه‌ به‌زیندویی‌‬

‫دوانه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ نه‌توانی���ت ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێتسپێردراوه‌ به‌باشی‌ بیكه‌یت‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ئه‌م���ه‌ش ببێت���ه‌ هۆی‌‬ ‫ناكۆكی‌ نێوان خۆت‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫كاره‌كانت‪.‬‬

‫ده‌مێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مج����ه‌د گله‌یی‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت ده‌كات كه‌ هیچ هاوكاریان‬ ‫نه‌كردوه‌ له‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و كه‌لوپه‌النه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌یه‌تی‌ له‌ش����وێنێكی‌ گه‌وره‌ی‌ مێژویی‌‬ ‫بپارێزرێ����ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ن����ه‌وه‌ی‌ تازه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ بیانی‌ ئاشنابن به‌و هونه‌ره‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌كوردستان به‌چ شێوه‌یه‌ك تۆماركراون‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و ئه‌رش����یفه‌ی‌ ئ����ه‌و هه‌یه‌تی‌‬ ‫موڵكی‌ ئه‌و نیه‌‌و موڵكی‌ هاواڵتیانه‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫كاتێك���ی‌ ب���اش نی���ه‌ ب���ۆ خۆ‬ ‫به‌كارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رقاڵكردنت‬ ‫الوه‌كیی���ه‌وه‌‪ ،‬زیات���ر خ���ۆت‬ ‫به‌ئیشه‌كانت سه‌رقاڵبكه‌و بایه‌خی‌‬ ‫زیاتریان پێبده‌و بێزارمه‌به‌ لێیان‪.‬‬

‫وێنه‌یه‌ک له‌یادکردنه‌وه‌که‌ی مامۆستا حه‌م‌ه ساڵح‬ ‫ئا‪ :‬رێكان مه‌ریوان‬ ‫ی رابردو‪ ،‬بنه‌ماڵه‌و‬ ‫ی شه‌ممه‌ ‌‬ ‫ئێواره‌ ‌‬ ‫ی مامۆستا حه‌مه‌ساڵح بۆ‬ ‫هاوڕێیان ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫رێزلێنان له‌گیان ‌‬ ‫كۆڕێكیان سازكرد ك ‌ه جیاوازبو‬ ‫له‌و یادانه‌ی‌ پێشتر له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫كوردستاندا بۆ كۆچكردوان سازكراوه‌‪.‬‬ ‫ی یادكردنه‌وه‌یه‌دا‬ ‫ی له‌م رێوره‌سم ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬

‫شێر‬ ‫وا له‌خ���ۆت مه‌كه‌ كه‌ خه‌ڵكانی‌ تر‬ ‫الوازتبكه‌ن‪ ،‬با كاره‌كانی‌ رۆژانه‌ت‬ ‫كار نه‌كات���ه‌ س���ه‌ر ره‌فت���ارت‌و‬ ‫توڕه‌بون���ت زۆر دواتده‌خ���ات‬ ‫له‌پرۆژه‌كانت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ی بۆ مامۆستا‬ ‫ی ته‌وار له‌سلێمان ‌‬ ‫ك ‌ه له‌هۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌مه‌ساڵح حه‌مه‌ئه‌مین سازكرا‪ ،‬جێ ‌‬ ‫ی مۆم‬ ‫ی ئاماده‌بوان ب���و له‌بر ‌‬ ‫س���ه‌رنج ‌‬ ‫داگیرس���ان‌و الواندنه‌و‌ه بۆ كۆچكردو‪،‬‬ ‫ی جیاواز پێشكه‌ش كرا‪،‬‬ ‫چه‌ند چاالكییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌سیده‌یه‌ك ‌‬ ‫دیارترینیان خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ناودار‬ ‫ی بو له‌الیه‌ن ش���اعیر ‌‬ ‫مه‌ح���و ‌‬ ‫"جه‌م���ال غه‌مب���ار"ه‌و‌ه ك��� ‌ه "عه‌دنان‬ ‫ی هونه‌رمه‌ند ده‌یكرد به‌مه‌قام‪،‬‬ ‫كه‌ریم" ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ش���یعره‌و مه‌قام ‌‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ ‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ت گله‌یی‌ ئ���ه‌وه‌ت لێده‌كه‌ن‬ ‫ی زیاتر‬ ‫ك��� ‌ه پشتگوێتخس���تون‌و بایه‌خ ‌‬ ‫به‌كاره‌كان���ت ده‌ده‌یت‪ ،‬نابێ خۆش���ت‬ ‫ی‬ ‫له‌بیربكه‌ی���ت‪ ،‬دور نی��� ‌ه ببێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ته‌ندروستیت‪.‬‬

‫عه‌دنان كه‌ریم كه‌شێكی‌ ئارامبه‌خشیان‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژه‌ ‌‬ ‫به‌كۆڕه‌كه‌ به‌خش���یبو‪ ،‬به‌پێ ‌‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬مامۆستا حه‌مه‌ساڵح تا له‌ژیاندا‬ ‫بو‌ه زۆری حه‌زی‌ له‌و قه‌سیده‌یه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫دكت���ۆر فه‌ره���اد ك���ه‌ رێكخ���ه‌ری‬ ‫ی یادكردنه‌وه‌ك���ه‌ ب���و‪،‬‬ ‫رێوره‌س���م ‌‬ ‫له‌لێدوانێكیدا ب���ۆ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫"ئه‌م مه‌راس���یم ‌ه له‌الی���ه‌ن رێكخراوی‬ ‫ماف���ی مرۆڤ���ه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ هاوڕێكانی‬ ‫مامۆستاو كه‌س���وكاریدا سازكراو‌ه بۆ‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ئێس���تا باش نیه‌ بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر‬ ‫هی���چ ش���تێك‪ ،‬ریزبه‌ندی���ه‌ك ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫شته‌كانت دابنێ‌‪ ،‬پێویستیت به‌سۆز ‌‬ ‫ی‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ت هه‌ی��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر به‌پێ ‌‬ ‫پێویستبن بۆتان‪.‬‬

‫رێزلینان‌و یادكردنه‌وه‌ی ئه‌و بیره‌وه‌ری ‌ه‬ ‫جوانان���ه‌ی ك���ه‌ به‌جێیهێش���تو‌ه وه‌ك‬ ‫مامۆس���تاو وه‌رزش���كارو وه‌رگێ���ڕو‬ ‫نوس���ه‌رو رۆماننوس‌و سه‌رپه‌رشتیكارو‬ ‫س���كرتێری رێكخراوی ماف���ی مرۆڤ‌و‬ ‫وه‌كو لێپرس���راوی كۆمیس���یۆنی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی سلێمانی‌و كۆمیسیۆنی‬ ‫بااڵی هه‌مو هه‌رێم به‌راس���تی ده‌ورێكی‬ ‫بااڵی هه‌ب���وه‌ له‌هه‌مو ئه‌و بوارانه‌دا ك ‌ه‬ ‫كاری تێداكردوه‌"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ره‌نگه‌ توڕه‌ییه‌كه‌ت ببێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫كێش���ه‌ له‌خێزانتدا‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫تۆزێ���ك به‌خۆت���دا بڕۆیت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ ئ���ه‌و كێش���انه‌ ت���ۆ‬ ‫هۆكاریت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌واڵێك����ی‌ خۆش����ت به‌ده‌س����ت‬ ‫ه����ۆی‌‬ ‫ئه‌بێت����ه‌‬ ‫ده‌گات‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك����ی‌ ب����اش له‌ژیانتداو‬ ‫كه‌سانێك خۆشحاڵده‌كه‌یت‌و له‌روی‌‬ ‫سۆزداریه‌وه‌ به‌ختت ده‌بێت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ه‌ خه‌ریكی‌ س����ه‌فه‌ریت‌و‬ ‫ته‌واو چێ����ژی‌ لێوه‌رده‌گریت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێویس����ته‌ ئ����اگاداری‌ كاره‌كان����ت‬ ‫بیت‪ ،‬هه‌ندێ‌ پشتگوێخستنی‌ پێوه‌‬ ‫دیاره‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخه‌ی‌ توش���ت ده‌بێت‬ ‫به‌په‌ل���ه‌ به‌كاره‌كانت���دا ده‌ڕۆیته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویس���ت ب���ه‌وه‌ ن���اكات ئیره‌ی���ی‌‬ ‫به‌كه‌س���انی‌ ت���ر به‌ری���ت‪ ،‬وریاب���ه‌‬ ‫له‌ژیانت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی داراییت ب ‌ه با له‌و‌ه‬ ‫ی دۆخ��� ‌‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫ی ناره‌حه‌تی���ت نه‌كات‪،‬‬ ‫زیات���ر توش��� ‌‬ ‫هه‌وڵبد‌ه كاری‌ تر بۆ خۆت دروس���ت‬ ‫نه‌كه‌ی���ت‪ .‬ته‌ندروس���تیت تۆزێ���ك‬ ‫ناره‌حه‌تت ده‌كات‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ده‌ستورێك هه‌ڵبژێرین ك ‌ه ببێته‌ سه‌رچاوه‌ ‌ی قوڵبونه‌وه‌ ‌ی كێشه‌و گرفته‌كان؟‬ ‫د‪.‬ئه‌حمه‌د بامه‌ڕنی‌‬

‫ی‬ ‫ی زۆر له‌باره‌ ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ قسه‌وباس��� ‌‬ ‫ی كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���توری‌ هه‌رێم��� ‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و روناكبیر‌و خوێن���ده‌واران‌و‬ ‫سیاسه‌تمه‌داران له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ میدیاو‌ه‬ ‫ی خۆیان س���ه‌باره‌ت به‌و‬ ‫راو س���ه‌رنج ‌‬ ‫مه‌س���ه‌ل ‌ه گرنگ���ه‌ ده‌رده‌ب���ڕن‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫پرۆژه‌ی ‌ه دی���دو بۆچونه‌كان���ی‌ كردو‌ه‬ ‫به‌دو به‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان پێیانوای ‌ه‬ ‫ی ئه‌م پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫ی گه‌ڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ زه‌روره‌ت ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ په‌رله‌مان‌و دوبار‌ه گفتوگۆكردن‬ ‫ی به‌ش���ی‌ دوه‌میش ‌ه‬ ‫له‌باره‌یه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچ ‌‬ ‫ی هات���وه‌‌و‬ ‫پێیانوای��� ‌ه ئه‌م��� ‌ه كۆتای��� ‌‬ ‫ی تێ���دا نه‌كرێ‌‌و‬ ‫پێویس���ت ‌ه گۆڕان���كار ‌‬ ‫بخرێته‌ راپرس���ی‌‌و ده‌نگدانی‌ خه‌ڵك ك‬ ‫وردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تره‌وه‌ ئێستا گفتوگۆیه‌ك ‌‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی ئایا‬ ‫ت���ر گه‌رم��� ‌ه س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم مافی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫جه‌نابی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی كاندیدبكاته‌وه‌؟‬ ‫هه‌ی��� ‌ه جارێكیتر خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌م پرس���ه‌ بۆ‬ ‫م���ن یه‌كالییكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پس���پۆڕ‌و ش���اره‌زا له‌یاسادا‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫جێدێڵم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌وێت ئه‌وه‌ بڵێم ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئێس���تا عێراق‌و ناوچه‌ك ‌ه به‌قۆناغێك ‌‬ ‫زۆر هه‌س���تیار‌و ناسك تێپه‌ڕده‌بێت ك ‌ه‬ ‫ك���ه‌س ناتوانێت مه‌زه‌نده‌ی‌ ئه‌وه‌ بكات‬ ‫ی ئێمه‌ به‌عێراقیش���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌م رۆژهه‌اڵته‌ ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ردێت؟‬ ‫به‌ره‌و كوێ‌ ده‌ڕوا‌و چ ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫له‌م بارودۆخ ‌ه ئاڵۆزه‌دا بۆ گه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆكوژیی���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر جارێكیت���ر خۆ ‌‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫ی دوبه‌ره‌كی‌‌و ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬ئێس���تا ئێم ‌ه له‌هه‌مو كاتێك‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌م ‌‬ ‫زیاتر پێویس���تیمان به‌الیه‌ن��� ‌‬ ‫ته‌بایی‌‌و یه‌كڕیزی‌ گه‌له‌كه‌مان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌بیرم��� ‌ه بۆ یه‌كه‌مجار له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی ‪ 2002‬پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی پێش���كه‌ش‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ ئه‌م ده‌س���تور‌ه ‌‬ ‫ی نیش���تمانیی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌یه‌كێتی ‌‬ ‫كرد بۆ گفتوگۆكردن له‌س���ه‌ری‌‪ ،‬ئه‌وسا‬ ‫(م‪.‬س���ی‪.‬ی‌‪.‬ن‪.‬ك) بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه‬ ‫ی له‌بیرم‬ ‫ی پێكهێنا ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫كۆمیته‌یه‌ك ‌‬ ‫بێت له‌م هه‌ڤااڵنه‌ پێكهاتبون (د‪.‬كه‌مال‬ ‫فوئاد‪ ،‬د‪.‬ئه‌رسه‌الن بایز‪ ،‬عومه‌ر فه‌تاح‪،‬‬ ‫ی‬ ‫حازم یوس���فی‌‌و به‌نده‌)‪ .‬ئه‌وسا له‌كات ‌‬ ‫گفتوگۆكردن سه‌باره‌ت به‌م پڕۆژه‌یه‌ من‬ ‫ی‬ ‫دژی‌ ئه‌م شێوه‌ سیسته‌مه‌ی‌ حوكمڕان ‌‬ ‫بوم‪ ،‬ئێس���تاش له‌سه‌ر هه‌مان بۆچونم‬ ‫ی‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫ئه‌م ش���ێوه‌ به‌ڕێوه‌بردن ‌ه ‌‬ ‫ی كێش���ه‌كان‬ ‫هه‌رێ���م ده‌بێت��� ‌ه مای��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وسا‌و له‌ئاینده‌شدا ببێت ‌ه سه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی ناوخۆی‌ تازه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌س���تپێكی‌ شه‌ڕێك ‌‬ ‫سه‌رله‌به‌ری‌ ئه‌زمونه‌كه‌مان تێكبچێت‌و‬ ‫ی‬ ‫ببێت��� ‌ه ماڵوێرانییه‌كی‌ تر ب���ۆ نه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ئاینده‌ش���مان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌ندامان ‌‬ ‫كۆمیته‌ی ‌ه رای���ان جیاوازبو له‌گه‌ڵ من‌و‬ ‫نه‌یانویس���ت هی���چ هه‌نگاوێ���ك بنێین‬ ‫نه‌خوازه‌اڵ ئه‌م ‌ه ببێت ‌ه كۆسپێك له‌به‌رده‌م‬ ‫ی هه‌ردو‬ ‫ئاش���تبونه‌وه‌‌و یه‌كگرتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی (س���لێمانی‌‌و هه‌ولێر)‪ .‬ئه‌و ‌‬ ‫ئیداره‌ ‌‬ ‫ی قس���ه‌و باسمان‬ ‫رۆژێ‌ كاتێك له‌میان ‌‬ ‫له‌م���ه‌ڕ ئ���ه‌م ده‌س���توره‌دا هه‌وڵمده‌دا‬ ‫ی كۆمیته‌ك ‌ه‬ ‫ی بۆ هه‌ڤااڵن ‌‬ ‫مه‌ترسییه‌كان ‌‬ ‫رونبكه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬زوربه‌ی���ان وه‌اڵمی���ان‬ ‫ئه‌وه‌بو‪ :‬ئه‌م مه‌سه‌له‌ی ‌ه زۆر هه‌ستیار‌ه‬ ‫ی تۆ ده‌یڵێیت‬ ‫بۆ برایانی‌ پارتی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ له‌س���ه‌ر‬ ‫راس���ته‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه نامانه‌و ‌‬ ‫ی جارێكیتر‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌گه‌ڵ براده‌رانی‌ پارت ‌‬ ‫نێوانم���ان تێكبچێته‌و‌ه به‌تایبه‌تی‌ ئێم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌و یه‌ك ئیداره‌یی‌ ده‌ڕۆین‌و ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه له‌به‌رده‌ممانه‌‌و قۆناغه‌ك ‌ه‬ ‫روداو ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���تی‌ به‌پاراس���تن‌و پته‌وكرن��� ‌‬ ‫یه‌كڕیزی‌ كورد هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ش���ێوه‌ سیس���ته‌مه‌ ‌‬ ‫من دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫حوكمڕانییم ك ‌ه له‌و پرۆژه‌ ده‌ستوره‌ ‌‬ ‫هه‌رێم���دا هاتوه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌س���تور دو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ ته‌نفیزی تێدایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌ردوكیان ش���ه‌رعیه‌تیان له‌میلله‌ته‌و‌ه‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم به‌پێی‌ ئه‌و ده‌ستور‌ه‬ ‫ی زۆری‌ پێدراوه‌‪.‬‬ ‫سه‌الحیه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مڕۆدا س���ێ‌ ش���ێوه‌ ‌‬ ‫له‌دونی���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان شێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكییه‌‪ :‬له‌ئه‌مه‌ری���كادا دو حزب ‌‬ ‫ی دیموكرات‌و‬ ‫ی ه���ه‌ن‪ ،‬حزب��� ‌‬ ‫س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫حزب���ی‌ كۆم���اری‌‪ ،‬ئ���ه‌و حزب���ه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ كۆش���كی‌ سپی‌ ده‌كات‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی ئۆتۆماتیك ‌‬ ‫وا باو‌ه س���ه‌رۆكه‌كه‌ ‌‬ ‫ی كاندید ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫سوڕی‌ دوه‌میش خۆ ‌‬

‫له‌م بارودۆخ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئاڵۆزه‌دا بۆ گه‌ل ‌‬ ‫كورد خۆكوژیی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر جارێكیتر‬ ‫ی‬ ‫ی توش ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫دوبه‌ره‌كی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ناكۆكییه‌كان ‌‬ ‫ناوخۆ بكاته‌وه‌‬

‫ی حزبی‌ ئۆپۆزیسیۆن ‌ه له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫هه‌رچ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندی���ن ك���ه‌س ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫ده‌پاڵێوێ���ت‌و هه‌ڵبژاردنێك��� ‌‬ ‫ده‌سپێده‌كات كه‌ پڕۆسه‌یه‌كی‌ ئاڵۆزه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كامه‌ی���ان ل���ه‌و پاڵێوراوان��� ‌ه زۆربه‌ ‌‬ ‫ی هێنا ئ���ه‌و ده‌بێت ‌ه‬ ‫ده‌نگ���ی‌ حزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی حزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫پاڵێوراو ‌‬ ‫كۆمارو له‌هه‌مانكات���دا جێگرێكیش بۆ‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆی‌ هه‌ڵده‌بژێرێ���ت‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رتاس���ه‌ری‌ ك ‌ه هه‌میش��� ‌ه ل���ه‌رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 11-19‬ده‌كرێ���ت ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ی ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫به‌ده‌ستهێنا ده‌بێت ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫چوار س���اڵ‪ .‬ئه‌م ش���ێوه‌یه‌ سیسته‌م ‌ه‬ ‫هه‌م س���ه‌رۆك ه���ه‌م جێگ���ری‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زیره‌كان ‌‬ ‫هه‌روه‌ها س���ه‌رۆك خۆ ‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت‌و پۆستی‌ سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫ی‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬س���ه‌رۆك خۆی‌ سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كاروباری‌ وه‌زیره‌كان ده‌كات‌و به‌رپرس ‌‬ ‫هه‌مو ده‌سه‌اڵتی‌ راپه‌ڕاندنه‌‪.‬‬ ‫ی دوه‌م‪ :‬سه‌رۆك له‌په‌رله‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێردرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌اڵحیات ‌‬ ‫كه‌م ‌ه ده‌سه‌اڵته‌ك ‌هی‌ زیاتر پرۆتۆكۆلییه‌‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان��� ‌ه هه‌م���و ده‌س���ه‌اڵت ‌ه‬ ‫ی س���ه‌رۆك‬ ‫ته‌نفیزیی���ه‌كان به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫ی وه‌زیرانه‌‪ .‬ئه‌وان‬ ‫وه‌زی���ران‌و ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رپرسن له‌ره‌س���مكردن‌و راپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت‌و به‌رپرسن به‌رانبه‌ر‬ ‫سیاسه‌ت ‌‬ ‫به‌په‌رله‌مان‌و هه‌ر په‌رله‌مانیش ده‌توانێت‬ ‫متمانه‌ی���ان لێبس���ێنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ زۆرین ‌هی‌ ده‌نگه‌كان ‌‬ ‫حزبێك ‌‬ ‫به‌ده‌س���تهێنا ئه‌وه‌ ده‌توانێت حكومه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ته‌شكیل بكات‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ ته‌نفیز ‌‬ ‫ی‬ ‫بگرێت ‌ه ده‌ست وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌توركیا ‌‬ ‫ی (پارتی‌ داد‌و گه‌ش���ه‌پێدان)‬ ‫ئه‌م���ڕۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬یاخ���ود نمون���ه‌ ‌‬ ‫ی بلێردا‬ ‫ی تۆن��� ‌‬ ‫به‌ریتانی‌ له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ك���ه‌ به‌ته‌نیا حكومه‌تی‌ ته‌ش���كیلكرد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌حاڵه‌تیكدا ئه‌گ���ه‌ر حزبێك زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌نگی‌ به‌ده‌ستنه‌هێنا ئه‌وه‌ هاوپه‌یمان ‌‬ ‫ی ناو په‌رله‌مان‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ده‌كات ب���ۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌ت وه‌ك‬ ‫ئه‌م���ڕۆ ل ‌ه زۆری���ك له‌واڵتان���ی‌ دنیادا‬ ‫ده‌یبینین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سێیه‌م‪ :‬شێوه‌ی‌ سیسته‌م ‌‬ ‫شێوه‌ ‌‬ ‫ی ‪1958‬‬ ‫فه‌ره‌نسی‌‪ .‬فه‌ره‌نس���ا تا ساڵ ‌‬

‫ئاگاداری‬

‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌ب���ردن په‌رله‌مان ‌‬ ‫سیس���ته‌م ‌‬ ‫ی دوه‌م بو‪.‬‬ ‫بو‪ ،‬وات ‌ه ش���ێوه‌ی‌ نمون��� ‌ه ‌‬ ‫ی ‪ 1958‬ژه‌نه‌راڵ شارڵ دیگۆل‬ ‫له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی هێنای��� ‌ه كایه‌و‌ه‬ ‫ی ت���ازه‌ ‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وی���ش بریت���ی‌ ب���و له‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمار به‌شێوه‌یه‌كی‌ راسته‌وخۆ‬ ‫له‌الیه‌ن میلله‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌م پرۆژه‌ی ‌ه خرای ‌ه‬ ‫ی ده‌نگی‌ هێنا‬ ‫راپرس���ییه‌وه‌‌و زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تازه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م��� ‌ه ده‌س���تور ‌‬ ‫دواب���ه‌دوا ‌‬ ‫ێ داڕێژرای���ه‌وه‌‌و‬ ‫فه‌ره‌نس���ا س���ه‌رله‌نو ‌‬ ‫ی پێكرا‪،‬‬ ‫ی ‪ 1962‬كار ‌‬ ‫له‌‪28‬ی‌ ئوكتۆبه‌ر ‌‬ ‫به‌وپێی ‌ه سه‌رۆكی‌ هه‌ڵبژێردراو بۆ حه‌وت‬ ‫س���اڵ‌و په‌رله‌مان بۆ پێنج س���اڵ بون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌ره‌نس���یدا رسته‌یه‌ك ‌‬ ‫له‌ده‌س���تور ‌‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه ئه‌ویش (س���ه‌رۆك‬ ‫بنه‌ڕه‌ت��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‌و حكومه‌تی���ش‬ ‫ی ده‌كات)‪ ،‬ئه‌م���ه‌ به‌و واتا‬ ‫حوكمران��� ‌‬ ‫دێت كه‌ س���ه‌رۆك ده‌س���ت ناخاته‌ ناو‬ ‫ی ناوخۆی‌ واڵت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئیش���وكاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران‌و وه‌زیره‌كان به‌رپرس ‌‬ ‫حوكمڕانی‌ هه‌ڵده‌گرن‌و ئه‌وانیش به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌په‌رله‌مان به‌رپرسن‌و لێپرسینه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌ره‌نسا له‌چه‌ند بوارێك ‌‬ ‫ده‌ستور ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مدا ده‌س���ه‌اڵتی‌ س���ه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستنیش���انكردوه‌‪ ،‬بۆ نمون ‌ه له‌بڕگه‌ ‌‬ ‫‪14‬ی‌ ده‌س���توره‌كه‌دا هاتوه‌‪ :‬س���ه‌رۆك‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس��� ‌ه له‌سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫فه‌ره‌نس���ا‌و له‌مه‌حافیل��� ‌‬ ‫ی فه‌ره‌نسا ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 15‬دا س���ه‌ركۆمار س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌بڕگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌ره‌نس���ا‌و سه‌رپه‌رش���ت ‌‬ ‫له‌ش���كر ‌‬ ‫كۆمیت���ه‌ی‌ ب���ااڵی‌ فه‌ره‌نس���ا ده‌كات‌و‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ك ‌‬ ‫ته‌نیا ئه‌ویش مافی‌ به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ئه‌تۆمی‌ هه‌یه‌‪ .‬یه‌كێك له‌مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆك له‌فه‌ره‌س���ا هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌ ته‌نی���ا یه‌كجار‪ ،‬به‌ڵكو تاكو‬ ‫ی‬ ‫ساڵه‌كانی‌ هه‌شتا سه‌رۆك به‌ته‌نیا ماف ‌‬ ‫ئیمزاكردنی‌ هه‌بو بۆ له‌سێداره‌دان یاخود‬ ‫گۆڕینی‌ حوكمه‌ك ‌ه به‌هه‌تاهه‌تایی‌‪ .‬له‌پاڵ‬ ‫مافه‌كانیش سه‌رۆك هه‌مو سێشه‌ممه‌یه‌ك‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ی سه‌رۆك‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌مان ‌ه ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫كۆمارن له‌فه‌ره‌نسا به‌پێی‌ ده‌ستور‪.‬‬ ‫ی‬ ‫بێگومان ئه‌و ده‌س���تور‌ه زۆر به‌ڕون ‌‬ ‫ی سه‌رۆك‌و سه‌رۆك‬ ‫ئه‌رك‌و فه‌رمانه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌ستنیشانكردو‌ه‬ ‫وه‌زیران‌و وه‌زیره‌كان ‌‬ ‫جگ��� ‌ه له‌م��� ‌ه ئ���ه‌م ده‌س���توره‌ ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ك دان���راو‌ه ك��� ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫كولتورێكی‌ سیاسی‌‌و ئه‌زمونێكی‌ مێژوی ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ ،‬خاوه‌نی‌ ده‌یان ئه‌نستتیوت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ه‌‪ ،‬خاوه‌نی‌ رای گش���تییه‌ك ‌‬ ‫رۆشنبیر‌و تێگه‌یشتوه‌‌و هه‌روه‌ها خاوه‌ن‬ ‫سیسته‌مێكی‌ ئۆپۆزیس���یۆنی‌ به‌هێزه‌‪.‬‬ ‫له‌بواری‌ رێكخراوه‌یی‌ مه‌ده‌نیدا خاوه‌ن‬ ‫س���ه‌ندیكایه‌كی‌ به‌هێز‌و راس���ته‌قینه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی ‌ه ك���ه‌ به‌رگ���ری‌ له‌ماف ‌‬ ‫ئه‌ندامان‌و چینه‌كه‌ی‌ ده‌كات‪ .‬فه‌ره‌نسا‬ ‫ی هوشیار‌و سه‌ربه‌خۆ‌و‬ ‫خاوه‌ن میدیایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزه‌‪ .‬كاتێك ك ‌ه دیگۆل پێش���نیار ‌‬ ‫ی ك���رد رۆژێك‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه سیس���ته‌مه‌ ‌‬ ‫ی نه‌ده‌هات كه‌ ره‌نگ ‌ه ئه‌م شێو‌ه‬ ‫به‌خه‌یاڵ ‌‬ ‫سیسته‌مه‌ ببێته‌ ته‌نگوچه‌ڵه‌مه‌یه‌كی‌ زۆر‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه تاڕاده‌یه‌كیش شه‌له‌لی‌ سیسته‌م ‌‬ ‫حوكمڕان���ی‌ لێبكه‌وێته‌و‌ه تاكو ئه‌وكات ‌ه‬ ‫ی ده‌هێنا‬ ‫ی ده‌نگ ‌‬ ‫ی كه‌ زۆرینه‌ ‌‬ ‫ئه‌و حزب ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمار‌و س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫ی‬ ‫له‌یه‌ك ح���زب یان له‌یه‌ك ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫سیاس���ی‌ بون‪ ،‬بۆیه‌ به‌م شێوه‌ی ‌ه هیچ‬ ‫ناكۆكییه‌كی‌ به‌رچاو له‌نێوان س���ه‌رۆك‬ ‫كۆمار‌و س���ه‌رۆك وه‌زی���ران روینه‌ئه‌دا‪،‬‬ ‫ی ‪1986‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ به‌رده‌وامب���و تا س���اڵ ‌‬ ‫ی سۆسیالیست‬ ‫ئه‌وكاته‌ فرانسوا میتیران ‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماری‌ فه‌ره‌نس���ا بو‪ ،‬له‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌دا باڵی‌ راست له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی ده‌نگه‌كانی‌ هێنا‌و‬ ‫په‌رله‌ماندا زۆرینه‌ ‌‬ ‫جاك شیراك بو به‌س���ه‌رۆك وه‌زیران‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ئیختیاركردنی‌ ش���یراك بۆ‬ ‫سه‌رۆك كۆمار به‌حه‌ز‌و ئاره‌زوی‌ میتیران‬ ‫نه‌بو‪ ،‬ئه‌و له‌نێ���وان دو هه‌ڵبژاردندا بو‬ ‫ی بو په‌رله‌مان‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫یه‌كه‌میان‪ :‬ك ‌ه ماف ‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنێته‌و‌ه ته‌نیا بۆ یه‌كجار‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫هیچ مس���ۆگه‌ر نه‌بو ك ‌ه له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی تر زۆرین ‌ه‬ ‫تازه‌دا دیگۆلییه‌كان جارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوه‌م‪ :‬قبوڵكردن ‌‬ ‫نه‌هێننه‌وه‌‪ .‬ئیختیار ‌‬ ‫مونافیسه‌كه‌ی‌ كه‌ ش���یراك بو‪ ،‬قبوڵ‬ ‫ب���كات كه‌ ببێته‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران ك ‌ه‬ ‫جیاوازییه‌ك���ی‌ زۆر له‌نێوانیان���دا هه‌بو‬ ‫له‌هه‌مو بواره‌كاندا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دوه‌میان ‌‬ ‫دیار‌ه میتی���ران ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵب���ژارد‌و به‌م���ه‌ش قۆناغێك��� ‌‬ ‫ت���ازه‌ له‌مێ���ژو ‌‬ ‫ی (‪) Cohabitation‬‬ ‫سیاس���ی‌ فه‌ره‌نس���ا ده‌س���تیپێكرد‬ ‫ی (پێكه‌وه‌ژی���ان دێت)‪.‬‬ ‫ك���ه‌ به‌وات���ا ‌‬

‫ی ‪1986‬‬ ‫ئ���ه‌م پێكه‌وه‌ژیان��� ‌ه له‌س���اڵ ‌‬ ‫ت���ا ‪ 1988‬به‌رده‌وامب���و هه‌مانش���ت‬ ‫دوباره‌بوی���ه‌و‌ه له‌نێ���وان ‪1995-1993‬‬ ‫ی سۆسیالیس���ت‬ ‫ئه‌و كاته‌ هه‌ر میتیران ‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمار‌و راسته‌كانیش سه‌رۆك‬ ‫وه‌زی���ران له‌ده‌س���ت بو‪ ،‬ل��� ‌ه ‪-1996‬‬ ‫‪ 2002‬به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫جاك ش���یراك له‌راس���ته‌كان‌و سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران لیونیل جوس���بان له‌چه‌په‌كان‬ ‫ی‬ ‫بو‪ .‬ئه‌وانه‌ی‌ له‌و سه‌رده‌مه‌دا سه‌رنج ‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ فه‌ره‌نس���ایان داو‌ه ده‌زانن‬ ‫ی فه‌ره‌نسا خاوه‌ن‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ مۆدێرن‌و موئه‌سه‌سات ‌‬ ‫ی یه‌ك له‌شكر‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تداری‌ بو‪ ،‬خاوه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌ك پۆلیس���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌س���تور ‌‬ ‫فه‌ره‌نس���ا زۆر به‌ڕون���ی‌‌و ئاش���كرایی‬ ‫ئه‌مانه‌ی‌ ده‌سنیشانكردوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مانه‌شدا كێش���ه‌ی‌ زۆری‌ حوكمڕان ‌‬ ‫ی‬ ‫دروس���تبو تاڕاده‌یه‌كی���ش ش���ه‌له‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫خس���ت ‌ه ئیش���وكاره‌كانه‌وه‌‪ .‬زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫كات س���ه‌رۆك‌و س���ه‌رۆك وه‌زیره‌كان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كت���ر قس���ه‌یان نه‌ده‌كرد‌و‬ ‫ی‬ ‫موخاته‌به‌كردن���ی‌ یه‌كت���ری‌ له‌ڕێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫نامه‌وه‌ ب���و‪ .‬له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ كابینه‌ ‌‬ ‫وه‌زیران س���ه‌نگه‌ریان له‌یه‌كتر ده‌گرت‌و‬ ‫تاكو نوقت ‌ه له‌س���ه‌ر یه‌كتر تۆماربكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دروستبونی‌ ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه له‌به‌ر هۆیه‌ك ‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ بو‪ ،‬چونكه‌ س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫هه‌روه‌ها س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت بیانویان‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌بو ك ‌ه هه‌ریه‌كه‌یان میلله‌ت ده‌نگ ‌‬ ‫پێ���داون‌و ش���ه‌رعیه‌تیان له‌میلل���ه‌ت‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‌و میلله‌تی���ش ده‌نگ���ی‌ بۆ‬ ‫پرۆگرامی‌ هه‌ڵبژاردنی هه‌ریه‌ك له‌مان ‌ه‬ ‫داو‌ه ك ‌ه تایبه‌ت ‌ه به‌چاره‌س���ه‌ری‌ كێش ‌ه‬ ‫ئابوری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪ .‬ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫ی له‌نێوان‬ ‫ی هه‌ماهه‌نگ��� ‌‬ ‫ش���ازه‌‌و نه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راپه‌ڕاندندا گفتوگۆیه‌ك ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫زۆری‌ هینای��� ‌ه ئ���اراوه‌‪ .‬یه‌كێ���ك‬ ‫ی‬ ‫ی ماوه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌وڵ���ه‌كان كه‌مكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كۆماره‌ له‌حه‌وت ساڵه‌و‌ه‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی پێنج‬ ‫بۆ پێنج ساڵ به‌هه‌مان ئه‌ندازه‌ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م هه‌نگاوه‌ش‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی بكات‪.‬‬ ‫ی چاره‌سه‌ری‌ بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫نه‌یتوان ‌‬ ‫ئ���ه‌م سیس���ته‌مه‌ی‌ فه‌ره‌نس���ا ك��� ‌ه‬ ‫به‌درێ���ژی‌ باس���مكرد له‌به‌رئه‌وه‌بو ك ‌ه‬ ‫ی له‌پرۆژ‌ه‬ ‫زۆرێ���ك له‌وان���ه‌ی‌ به‌رگ���ر ‌‬ ‫ی فه‌ره‌نسا‬ ‫یاسای‌ ئێستا ده‌كه‌ن نمونه‌ ‌‬ ‫ده‌هێننه‌ پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫با كه‌مێكیش بگه‌ڕێینه‌وه‌ سه‌ر هه‌رێم ‌‬ ‫كوردس���تان‪ .‬هه‌مومان ده‌زانین به‌هیچ‬ ‫ێ بارودۆخی‌ كوردستان‬ ‫شێوه‌یه‌ك ناكر ‌‬ ‫له‌هه‌مو رویه‌كه‌و‌ه به‌راورد به‌فه‌ره‌نس���ا‬ ‫ی‬ ‫ی واڵتێك ‌‬ ‫بكه‌ین‪ .‬س���ه‌خته‌ ب���ه‌راورد ‌‬ ‫وه‌ك فه‌ره‌نس���ا به‌هه‌رێمێك���ی‌ وه‌ك‬ ‫كوردس���تان بكه‌ین‪ ،‬چونك ‌ه كوردستان‬ ‫ی‬ ‫تائه‌مڕۆش هه‌رێمێك ‌ه له‌ناو سیسته‌م ‌‬ ‫ی عێراقیدا ده‌ژێت‌و نه‌مبیستو‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌مانده‌وڵه‌ت���دا دو‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ ‌‬ ‫ی حوكمڕانی‌ جیاواز هه‌بێت‪،‬‬ ‫سیس���ته‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ وه‌ك ده‌زانین س���ه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و‌هی‌ چه‌ندین س���اڵه‌ یه‌ك حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا ئه‌و س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زی���ر‌و ئ���ه‌و وه‌زیران���ه‌ی‌ س���ه‌ر ب ‌ه‬ ‫ی كه‌میان هه‌ی ‌ه‬ ‫(ی‌‪.‬ن‪.‬ك)ن ده‌سه‌اڵتێك ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ناوچه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و دهۆكه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ها پێچه‌وانه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫گه‌رمیانیش راسته‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌موم���ان ده‌زانین به‌ناو یه‌ك هێز ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌مان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی ژماره‌ ‌‬ ‫یه‌ك هێزنین‪ ،‬به‌ڵك���و ره‌نگ ‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كانیش جیاوازن‪ ،‬هه‌مانشتیش‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پۆلیس‌و ئاسایش راسته‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌مان���ه‌ش زیاتر دو ده‌زگای‌ هه‌واڵگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه رۆلی‌ گرنگیان هه‌یه‌ له‌پاراس���تن ‌‬ ‫ئه‌من‌و ئاسایش���ی‌ كوردس���تان ئه‌ویش‬ ‫ی زانیاریی ‌ه‬ ‫ده‌زگای‌ پاراس���تن‌و ده‌زگا ‌‬ ‫ی جیان‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ س���ه‌ر ب���ه‌ دو حزب ‌‬ ‫ی سه‌ره‌وه‌م وه‌ك نمونه‌ باسكرد‪،‬‬ ‫ئه‌مان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫چونكه‌ جوڵێنه‌ر‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ناوخۆ بون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ نمون��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مجاره‌یان دوای‌ په‌سندكرنی‌ ده‌ستور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫پێشنیازكراو بێت‪ ،‬پاڵێوراو ‌‬ ‫هه‌رێم به‌رنام��� ‌هی‌ خۆی‌ راده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ی سیاسی‌‪،‬‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كان ‌‬ ‫ئابوری‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬كێشه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و ناوه‌ند‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫ی‬ ‫ی تر‌و ده‌یان پرس��� ‌‬ ‫هه‌رێم‌و پارچه‌كان ‌‬ ‫ی به‌سه‌رجه‌م‬ ‫ی تر كه‌په‌یوه‌ند ‌‬ ‫چاره‌نوساز ‌‬ ‫ی هه‌رێمه‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چاره‌نوس���ی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫حزبه‌كانی���ش كاتێ���ك پڕوپاگه‌ن���ده‌ ‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ده‌ك���ه‌ن ب���ۆ په‌رله‌م���ان‬ ‫به‌هه‌مانشێو‌ه قس���ه‌وباس له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ی خۆیان بۆ‬ ‫كێشه‌كان ده‌كه‌ن‌و پرۆگرام ‌‬

‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ ده‌خه‌ن ‌ه به‌رده‌م رایگشتی‌‌و‬ ‫خه‌ڵك‪ .‬پرسیار لێره‌ ئه‌وه‌ی ‌ه بۆ نمون ‌ه‬ ‫ی ئاینده‌دا ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی هێنا به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫زۆرینه‌ی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫بتوانێ���ت حكوم���ه‌ت پێكبێنیت‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هاوكات بو له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنی‌ جه‌ناب ‌‬ ‫ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫كاك مه‌س���عود بۆ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫لێره‌دا پرسیاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌و حاڵه‌ته‌دا‬ ‫حوكمڕانی‌ كوردس���تان چۆن ده‌كرێت؟‬ ‫ی له‌نێوانیاندا چۆن ده‌بێت؟‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی كامه‌یان ده‌كات؟ ئایا‬ ‫كامه‌یان به‌قسه‌ ‌‬ ‫رێگا به‌ئۆپۆزیسیۆن ده‌درێت حكومه‌ت‬ ‫ی بكات؟‬ ‫دروس���ت ب���كات‌و حوكمڕان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومڕان ‌‬ ‫ئایا كه‌ ئێستا ش���اده‌مار ‌‬ ‫كوردس���تان له‌ده‌س���ت هه‌ر دو حزب ‌ه‬ ‫ی حكومه‌ت بۆ‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كه‌یه‌‪ ،‬ده‌زگاكان ‌‬ ‫ی ئۆپۆزیسیۆن ملكه‌چ‬ ‫حكومه‌تی‌ ئاینده‌ ‌‬ ‫ده‌بن‌و به‌قسه‌یان ده‌كه‌ن؟ له‌هه‌موشیان‬ ‫ی‬ ‫ی كام الی���ه‌ن ه ‌‬ ‫گرنگت���ر به‌رنام���ه‌ ‌‬

‫له‌گریمانێكدا له‌م‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ ‌‬ ‫داهاتودا چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌ك ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ناسراو ‌‬ ‫وه‌ك كاك‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫یان سه‌اڵحه‌دین‬ ‫به‌هائه‌دین‬ ‫خۆیان كاندید‬ ‫ی‬ ‫كرد‌و زۆرینه‌ ‌‬ ‫ده‌نگیان هێنا‪،‬‬ ‫چی‌ روده‌دات؟‬ ‫ی‬ ‫ئایا برایان ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫كوردستان‬ ‫ی‬ ‫به‌ئه‌نجامه‌كه‌ ‌‬ ‫رازی ده‌بن؟‬ ‫ی كابین ‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم یان حزبه‌كان ‌‬ ‫ده‌بێته‌ به‌رنامه‌ی‌ ئایند‌هی‌ كار؟‬ ‫ئه‌م كێشه‌یه‌ به‌رله‌وه‌ی‌ له‌كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ببێت ‌ه ش���وێنی‌ مش���تومڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫گ���ه‌وره‌‪ ،‬له‌فه‌له‌س���تیندا زۆر به‌زه‌ق ‌‬ ‫ی ئه‌و سیسته‌م ‌ه دیار‌و‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫رون���ه‌‌و یه‌كێك ‌ه له‌هۆیه‌كان���ی‌ بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان س���ه‌رۆك عه‌ب���اس‌و بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حه‌م���اس ك��� ‌ه چه‌ندین س���اڵ ‌ه گه‌ل ‌‬ ‫فه‌له‌س���تین دابه‌ش بوه‌‌و به‌دو ئیداره‌ی‬ ‫جی���اواز كار ده‌ك���ه‌ن ئه‌نجام���ی‌ ئه‌و‬ ‫سیسته‌مه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئازاد ‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬مرۆڤ ئه‌گه‌ر باوه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن هه‌بێت مانای‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ئازاد ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن به‌میلله‌ت ده‌دات تا ئازادبێت‬ ‫ی ك ‌ه خۆی‌ پێی‬ ‫ی ئه‌و كه‌سه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫باش���ه‌ هه‌ڵیبژێرێت‪ ،‬واته‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌ كۆڵه‌كه‌یه‌ك���ی‌ بنه‌ڕه‌تیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراتیدا‪ .‬من باس ‌‬ ‫له‌سیس���ته‌م ‌‬ ‫ئه‌و سیس���ته‌مانه‌ ناكه‌م ك ‌ه به‌روكه‌ش‬ ‫ێ‬ ‫دیموكراسین‌و پێشوه‌خت ئه‌زانرێ‌ ك ‌‬ ‫س���ه‌رده‌كه‌وێت‌و رێژه‌ی‌ سه‌ركه‌وتنیش‬ ‫ی‬ ‫چه‌نده‌‪ .‬هه‌ڵبژاردن له‌یه‌ككاتدا ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪ .‬له‌هیچ‬ ‫بردن���ه‌وه‌‌و دۆڕاندنیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وڵه‌تێك���ی‌ دنی���ا ك���ه‌ هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی تێ���دا رویدابێ���ت هیچ‬ ‫راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌ك هه‌ر چه‌ن���ده‌ گه‌وره‌‌و‬

‫گرنگ بێت س���ه‌ركه‌وتنی‌ بۆ مس���ۆگه‌ر‬ ‫نیی ‌ه له‌هه‌ڵبژاردندا‪ ،‬نمونه‌ش���مان زۆر‌ه‬ ‫ی دوه‌می‬ ‫له‌به‌رده‌ست‪ ،‬به‌ریتانیا له‌شه‌ڕ ‌‬ ‫ی مان‌و‬ ‫ی سه‌خت ‌‬ ‫ی شه‌ڕێك ‌‬ ‫جیهانیدا توش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫نه‌مان بو‪ ،‬ونستون چه‌رچل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ریتانیا س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌و كات���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���رد‌و س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ئ���ه‌و جه‌نگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌ستهێناو له‌شه‌ڕدا براوه‌ بو كه‌چ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌نگدا شكس���ت ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مقاوه‌مه‌ت ‌‬ ‫هێنا‪ .‬دیگۆل ك��� ‌ه به‌باوك ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌ره‌نس���ا داده‌نرێت له‌ریفراندۆمه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1969‬دۆڕا‌و دوای‌ ئه‌وه‌ واز ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫له‌سیاسه‌ت هێنا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌روه‌ری‌‌و قوربانییه‌كانی‌ خه‌بات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شۆڕش‌و پێش���مه‌رگان ‌ه كاف ‌‬ ‫سه‌خت ‌‬ ‫نیی ‌ه بۆ وه‌ده‌س���تهێنانی‌ سه‌ركه‌وتنی‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مڕۆ له‌كوردس���تاندا‪ .‬ئ���ه‌و منداڵه‌ ‌‬ ‫ی ‪1991‬دا له‌دایكبو‌ه ئێستا‬ ‫ك ‌ه له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 22‬ساڵه‌‪ ،‬سه‌روه‌ری‌‌و قوربان ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ئه‌نفال‌و هه‌ڵه‌بجه‌‌و پێش���مه‌رگایه‌ت ‌‬ ‫ی تر ئه‌مڕۆ‬ ‫ئه‌و به‌س نین‪ ،‬به‌ڵكو كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌ ‌‬ ‫گرنگن وه‌كو چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ئابوری‌‌و كولتوری‌‌و په‌یداكرنی‌ هه‌لیكار‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫دژ به‌گه‌نده‌ڵ���ی‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌مڕۆی ‌ه ب���ۆ هاندانیان بۆ‬ ‫نه‌وه‌ی���ه‌ ‌‬ ‫ده‌نگدان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ پێش���و ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمدا به‌ڕێز كاك مه‌س���عود كاندید ‌‬ ‫ی ب���و ب���ۆ‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و م���ام جه‌اللیش‬ ‫هه‌مو قورسایی خۆی خستبوه‌ گه‌ڕ بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م كاره‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا هه‌ندێك كه‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ناس���راویش كه‌وتنه‌ ناو پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ ك ‌ه یه‌كێكیان (د‪.‬كه‌مال‬ ‫میراوده‌لی‌)بو‪ .‬ئه‌و كه‌سه‌ زیاتر ل ‌ه ‪30‬‬ ‫س���اڵه‌ له‌به‌ریتانیا ده‌ژێت‌و ره‌نگه‌ له‌م‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو ماوه‌یه‌دا چه‌ند جارێك سه‌ردان ‌‬ ‫ی كردبێ���ت‪ ،‬ئه‌و كه‌س��� ‌ه‬ ‫كوردس���تان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆشنبیر ‌‬ ‫ی ته‌سك ‌‬ ‫له‌چه‌ند ئه‌ڵقه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بیستبو‪ ،‬له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫زیاتر كه‌س ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا له‌س���ه‌دا بیس���ت‌و پێنج ‌‬ ‫ی هێنا‪ .‬پرس���یاره‌كه‌م لێره‌دا‬ ‫ده‌نگه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه له‌گریمانێكدا له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهاتودا چه‌ند كه‌سایه‌تییه‌كی‌ ناسراو ‌‬ ‫كورد وه‌ك كاك نه‌وشیروان مسته‌فا یان‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین به‌هائه‌دین خۆیان كاندید‬ ‫ی‬ ‫ك���رد‌و زۆرین ‌هی‌ ده‌نگی���ان هێنا‪ ،‬چ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫روده‌دات؟ ئایا برایان ‌‬ ‫ی دیموكرات���ی‌ كوردس���تان‬ ‫پارت��� ‌‬ ‫ی رازی ده‌بن؟ ئه‌و ئه‌رك‌و‬ ‫به‌ئه‌نجامه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه له‌پڕۆژه‌ی ده‌ستوردا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دراو‌ه به‌س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و كه‌سه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژێردراوه‌ ده‌توانێت ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ی ساد‌ه‬ ‫ی تر ‌‬ ‫به‌كاربێنیت؟ پرس���یارێك ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ داخۆ ئ���ه‌و س���ه‌رۆك ‌ه تازه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بنك���ه‌و باره‌گاكه‌ی‌ له‌هه‌مان ش���وێن ‌‬ ‫ی ده‌بێت‪ ،‬یان‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ئێس���تا ‌‬ ‫ی تر له‌هه‌ولێر‬ ‫ی جێگایه‌ك ‌‬ ‫ده‌بێت مشور ‌‬ ‫بخوات؟‬ ‫ی دوای‌ ئه‌م ‌ه جه‌نابی‌ كاك مه‌سعود‬ ‫ئ ‌ه ‌‬ ‫ی وه‌ك ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی ده‌كات؟ له‌واڵتیك ‌‬ ‫چ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژیردراو‬ ‫ئێستا ‪ 4‬سه‌رۆكی‌ پێشو ‌‬ ‫له‌ژیاندان (جیمی كارته‌ر‪ ،‬بیل كلینتۆن‪،‬‬ ‫ی باوك‌و جۆرج بوشی‌ كوڕ)‪.‬‬ ‫جورج بوش ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫هه‌ندێك له‌وانه‌ سه‌نته‌رو بنكه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و س���مینار‌و موحازه‌ره‌ ده‌ڵێنه‌وه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی تیۆر ‌‬ ‫به‌شداری‌ چاالكان ‌ه له‌بواره‌كان ‌‬ ‫ی مرۆڤایه‌تی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سیان ده‌س���ت ناخه‌ن ‌ه ناو كاروبار ‌‬ ‫ی سه‌ر حوكم‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌ڵبژێردراو ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌گه‌ر له‌سه‌ر داوای‌ سه‌رۆكی‌ واڵته‌كه‌ ‌‬ ‫ی ی���ان رێكخراو‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بێت ب���ۆ كارێك‪ .‬ئێس���تا ی���ان دوا ‌‬ ‫ی دیك��� ‌ه جه‌ناب���ی‌ كاك‬ ‫چ���وار س���اڵ ‌‬ ‫مه‌س���عود به‌و‌ه قای���ل ده‌بێت كه‌ وه‌ك‬ ‫ی كار ب���كات؟ ئایا‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ پارت��� ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌یان‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ئه‌ندام���ان‌و كادیران��� ‌‬ ‫قبوڵ ده‌بێ���ت؟ ئه‌م هه‌مو پرس���یار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ێ بێوه‌اڵمن‪ .‬پێویس���ت ‌ه سیاسه‌ت ‌‬ ‫جار ‌‬ ‫نه‌عامه‌ بۆ كێش���ه‌كان په‌یڕه‌و نه‌كه‌ین‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر رۆشنبیر‌و سیاسه‌تمه‌داره‌كانمان‬ ‫ی له‌خۆبورده‌یی‌ نه‌ك‬ ‫پێویس���ته‌ به‌گیان ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫سه‌نگه‌ر له‌یه‌كگرتن موناقه‌شه‌ ‌‬ ‫ی راس���ت‌و‬ ‫ئه‌مان ‌ه بكه‌ن تاكو رێگایه‌ك ‌‬ ‫چاره‌سه‌رێكی‌ راس���ت ده‌دۆزینه‌و‌ه بۆ‬ ‫ئاینده‌ی‌ میلله‌ته‌كه‌مان‪.‬‬ ‫من له‌به‌ر ئه‌م هه‌م���و هۆیانه‌‌و له‌به‌ر‬ ‫ی ترس���ناك نه‌ك بۆ ئێمه‌‪،‬‬ ‫ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ڵك���و ب���ۆ نه‌وه‌كانمان تاك���و وه‌كو‬ ‫فه‌له‌س���تینییه‌كان به‌س���ه‌رمان نه‌هێت‬ ‫ی ده‌س���تورێك ك ‌ه‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئیختی���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گیروگرفته‌كان ‌‬ ‫ببێت���ه‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ئاینده‌مان له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌ من دژی‌ ئه‌و‬ ‫سیسته‌مه‌م‪.‬‬

‫خوێنه‌رانی به‌ڕێزی گۆش���ه‌ی (ئه‌ودیوی ش���ته‌کان)ی به‌ڕێز (مه‌ریوانی وریا قانع) ئاگادار ده‌که‌ینه‌و‌ه ک ‌ه له‌م ژماره‌یه‌دا به‌هۆی س���ه‌رقاڵی به‌رێزییه‌وه‌ گۆش���ه‌که‌ی‬ ‫باڵونابێته‌وه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫ترسه‌كه‌ بێمتمانه‌یی‌ خۆیانه‌ یا فێڵی‌ ئه‌و!‬ ‫سه‌ركه‌وت شه‌ریف‬

‫دواجار مه‌س���عود بارزانی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و پارت���ی‌ به‌رونكردنه‌وه‌ی���ه‌ك‬ ‫قس���ه‌و باس���ه‌كانی‌ ل���ه‌ده‌وری‌ خۆی‌‬ ‫دورخس���ته‌وه‌و ش���ه‌ڕه‌كه‌ی‌ خس���ته‌‬ ‫گۆڕه‌پانی‌ پرۆژه‌ی‌ نوسراوی‌ ده‌ستوری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‌ له‌دوای‌‬ ‫ئ���ه‌و رونكردنه‌وه‌ی���ه‌ی‌ بارزانی‌ ورده‌‬ ‫ورده‌ ملمالنێیه‌كان���ی‌ ن���او هێزه‌كان‌و‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ كوردس���تان گه‌رمبوه‌وه‌‬ ‫له‌مه‌ڕ یاس���اییبونی‌ خس���تنه‌ راپرسی‌‬ ‫ده‌س���توره‌وه‌ یان نا؟! به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫دۆخه‌كه‌ ئه‌كوڵێ له‌س���ه‌ر ئه‌م باس���ه‌‬ ‫له‌نێوان پشتیوانانی‌ راپرسی‌‌و نه‌یارانی‌‬ ‫هی���چ الیه‌ك جورئه‌ت���ی‌ ته‌نازولی‌ نیه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ویتر‪.‬‬ ‫كاتێ���ك گفتوگ���ۆو چه‌له‌حانیه‌كان‬ ‫ده‌ستیپێكرد له‌سه‌ر خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ بۆ خولێكی‌ تری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌نێوان پشتیوانانی‌ به‌رێبه‌رایه‌تی‌‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌ خۆی‌‌و نه‌یارانی‌ به‌رێبه‌رێتی‌‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئامانجی‌ باس���ه‌كان خۆی‌ بون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بارزانی‌ بێده‌نگی‌ هه‌ڵبژارد تا دۆخه‌كه‌‬ ‫گه‌یش���ته‌ پله‌ی‌ ك���واڵن‌و نزیكبونه‌وه‌‬ ‫له‌ترسی‌ س���وتانی‌ خه‌ونه‌كانی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بارزانی‌ زیره‌كانه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌دا كردو له‌كاتێكی‌ گونجاودا‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ خۆی‌ ده‌رب���ڕی‌‪ .‬ئه‌ویش‬ ‫له‌رونكردنه‌وه‌یه‌كدا كه‌ داوای‌ خس���تنه‌‬ ‫راپرسی‌ ده‌س���توری‌ كرد‪ ،‬بارزانی‌ به‌م‬ ‫رونكردنه‌وه‌یه‌ی‌ ته‌پوتۆزی‌ باسه‌كانی‌‬ ‫له‌ده‌وری‌ خۆی‌ ره‌وانده‌وه‌و به‌ره‌یه‌كی‌‬ ‫تری‌ له‌گه‌ڵ‌ نه‌یارانی‌ كرده‌وه‌‪ .‬بارزانی‌‬ ‫لێ���ره‌دا ب���ه‌م داوای���ه‌ی‌ دو ئامانجی‌‬ ‫گرنگی‌ پێكا‪ ،‬یه‌ك���ه‌م په‌یامێك بو بۆ‬ ‫نه‌یارانی‌ به‌وه‌ی‌ گه‌ر رێگربن له‌به‌رده‌م‬ ‫خۆكاندیدكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاسایی‌ ئه‌وه‌ رێگای‌ تر هه‌یه‌ په‌نای‌ بۆ‬

‫به‌رێ كه‌ ده‌س���توره‌‪ ،‬دوه‌م هیچ نه‌بێ‌‬ ‫گه‌ر بۆماوه‌یه‌ك���ی‌ كاتیش بێ‌ له‌بیر ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌یارانی‌ سیاس���ی‌‌و راگه‌یاندنه‌كانیان‬ ‫بچێت���ه‌وه‌و ئه‌وه‌نده‌ هێ���رش نه‌كرێته‌‬ ‫س���ه‌ر كه‌س���ایه‌تی‌‌و خه‌باتی‌‌و ژیانی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا ئه‌گ���وزه‌رێ‌ له‌مه‌ڕ‬ ‫پرسی‌ ده‌س���تور به‌خستنه‌ راپرسیه‌وه‌‬ ‫یاخود ن���ا‪ ،‬له‌نێوان رێ���گای‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫دوه‌م ئه‌خولێت���ه‌وه‌و نه‌توانراوه‌ رێگای‌‬ ‫س���ێیه‌می‌ ب���ۆ بدۆزرێت���ه‌وه‌و ده‌رباز‬ ‫بك���رێ‌ له‌م ته‌نگه‌ نه‌فه‌س���یه‌ی‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫رۆیش���تنی‌ دۆخه‌ك���ه‌ به‌م ش���ێوه‌یه‌و‬ ‫چاره‌سه‌رنه‌كردنی‌ ئه‌م مه‌سه‌له‌ گرنگه‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���ێ‌ ئاماژه‌ی‌ ترس���ناك به‌دوای‌‬ ‫خۆیدا ئه‌هێنێ‌ له‌سه‌روی‌ هه‌موشیانه‌وه‌‬ ‫دواخس���تنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌واده‌ی‌‬ ‫خۆیدا ك���ه‌ زه‌ره‌رمه‌ن���دی‌ یه‌كه‌م له‌م‬ ‫دواخس���تنه‌ش به‌ره‌ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‌و‬ ‫الیه‌نگران���ی‌ دیموكراس���یه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌زای‌ ژیانی‌ سیاسی‌‌و حیزبایه‌تی‌‬ ‫ب���ێ‌ له‌كوردس���تان ئه‌و راس���تیه‌ی‌ ال‬ ‫رونه‌ پارتی‌ هێزێك���ه‌ هه‌رگیز ته‌نازول‬ ‫ناكات له‌سه‌ر په‌راوێزخستنی‌ بارزانی‌‌و‬ ‫رێگریك���ردن له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ‬ ‫پۆستی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و بۆ ئه‌م‬ ‫مه‌به‌سته‌ش په‌نا بۆ هه‌مو حیله‌یه‌كی‌‬ ‫شه‌رعی‌‌و یاس���ایی‌ ئه‌بات‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزان���ی‌ خولێكی‌ تری‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫وه‌ربگرێته‌وه‌ گه‌ر زیاتریش نه‌بێ‪ .‬بۆیه‌‬ ‫لێره‌دا گرنگ���ه‌ نه‌یارانی‌ ئه‌م خه‌ونه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ به‌دوای‌ ب���ژارده‌ی‌ تردا بگه‌ڕێن‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ ئێستا ته‌رحیان كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ یاسای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ی بینیوه‌و ناتوانێ‌‬ ‫بێ‌ بارزانی‌ دو خول ‌‬ ‫خ���ۆی‌ هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫پ���رۆژه‌ پێش���نیاركراوی‌ ده‌س���توری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان گه‌ر كه‌وته‌ بواری‌‬

‫ئه‌وه‌ی‌ شاره‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیانی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫حیزبایه‌تی‌ بێ‌‬ ‫له‌كوردستان ئه‌و‬ ‫راستیه‌ی‌ ال رونه‌‬ ‫پارتی‌ هێزێكه‌‬ ‫هه‌رگیز ته‌نازول‬ ‫ناكات له‌سه‌ر‬ ‫په‌راوێزخستنی‌‬ ‫بارزانی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا بارزانی‌ ده‌توانێ‌‬ ‫بۆ خولێكی‌ تریش خۆی‌ هه‌ڵبژێرێته‌و‌ه‬ ‫چونكه‌ ل���ه‌و پرۆژه‌یه‌دا ئام���اژه‌ به‌وه‌‬ ‫كراوه‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌الی���ه‌ن خه‌ڵك���ه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێ���ررێ‌ نه‌ك په‌رله‌مان‪ ،‬كه‌وابو‬ ‫بارزانی‌ خول���ی‌ یه‌كه‌می‌ كه‌ په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵیبژارد بۆی‌ ئه‌ژمارناكرێت‌و رێگای‌‬ ‫بۆ ده‌كرێت���ه‌وه‌ خولێكی‌ تریش خۆی‌‬ ‫هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێستا له‌مه‌ڕ پرسی‌ خستنه‌ راپرسی‌‬ ‫ده‌ستوره‌وه‌ وه‌ك ئاماژه‌مان پێكرد دو‬

‫ئاراس���ته‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئاراسته‌ی‌ یه‌كه‌م كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ خس���تنه‌ راپرسی‌ ده‌ستوردای ‌ه‬ ‫به‌فه‌رمی‌ پارت���ی‌ رابه‌ری‌ ده‌كات‌و له‌م‬ ‫دواییانه‌ش حه‌مه‌ی‌ حاجی‌ مه‌حمودی‌‬ ‫س���كرتێری‌ حزب���ی‌ سۆسیالیس���ت‬ ‫(حسك) به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ش���ه‌رمنانه‌‬ ‫له‌رۆژنامه‌ی‌ شه‌رقولئه‌وسه‌ت پشتگیری‌‬ ‫كرد‪،‬له‌به‌رامب���ه‌ردا ئاراس���ته‌ی‌ دوه‌م‌و‬ ‫نه‌یاری‌ ئه‌مان‪ ،‬به‌ره‌ك���ه‌ی‌ فراوانتره‌و‬ ‫چ���وار الیه‌ن���ی‌ ئۆپۆزس���یۆن له‌گه‌ڵ‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ قاعی���ده‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫چه‌ند هێزێكی‌ سیاسی‌ ترو رۆشنبیران‌و‬ ‫به‌شێكی‌ دیاری‌ خه‌ڵكی‌ بێ‌ ئینتیمای‌‬ ‫كوردستان پشتیوانی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫به‌خوێندنه‌وه‌و هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ به‌ره‌كان‬ ‫به‌ره‌ی‌ نه‌یاری‌ خستنه‌ راپرسی‌ ده‌ستور‬ ‫زۆرترو زیاتره‌‪ .‬به‌اڵم كێشه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رده‌می‌ ئه‌م به‌ره‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پارتی‬ ‫نه‌یاریانه‌‪ ،‬ئه‌م حیزبه‌ش ته‌نازولكردن‬ ‫بۆ نه‌یاره‌كه‌ی‌ له‌فه‌لس���ه‌فه‌كه‌یدا نیه‌و‬ ‫زۆری���ش مه‌حاڵه‌ به‌بێ‌ ده‌س���تكه‌وت‌و‬ ‫بردن���ه‌وه‌ ل���ه‌و گه‌مه‌ی���ه‌ ده‌ربچێ‌ كه‌‬ ‫ده‌ستی‌ پێده‌گات‪ .‬باش���ه‌ له‌ئێستایه‌‬ ‫گه‌ر ب���ه‌ره‌ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‌و نه‌یارانی‌‬ ‫خستنه‌ راپرسی‌ ده‌ستوره‌وه‌ ته‌نازول‬ ‫ی بكه‌ن‌و رازیبن به‌خس���تنه‌‬ ‫بۆ پارت��� ‌‬ ‫راپرسی‌ ده‌ستوره‌وه‌ چی‌ ئه‌قه‌ومێ‌؟!‬ ‫گه‌ر به‌ژم���اره‌و داتا ژماره‌ی‌ الیه‌نگری‌‬ ‫پارتی‌‌و ئه‌م���ان وه‌ربگری���ن بێگومان‬ ‫پارتی‌ ئه‌یدۆڕێنێ‌ بچێته‌ هه‌ر گه‌مه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌ژماری‌ ده‌نگ���ده‌ره‌وه‌ به‌پێوه‌ری‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵوێستانه‌ی‌ الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر پرسی‌‬ ‫ده‌س���تور تانوك���ه‌ ده‌ربری���ان بڕیوه‌‪.‬‬ ‫پرسیاره‌ جه‌وهه‌رییه‌كه‌ لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ره‌ی‌ ئۆپۆزسیۆن‌و نه‌یارانی‌ خستنه‌‬ ‫راپرس���ی‌ ده‌س���توره‌وه‌ بێمتمان���ه‌ن‬ ‫له‌یه‌كت���ری‌‌و متمان���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی���ان‬ ‫به‌ده‌نگ���ده‌ری‌ خۆی���ان نی���ه‌ (نا) بۆ‬ ‫ده‌س���تور بكه‌ن؟! یا ترسی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫ئه‌م���ان له‌نه‌یاره‌كه‌یانه‌ به‌وه‌ی‌ رێگای‌‬ ‫ناشه‌رعی‌ بگرێته‌به‌ر بۆبه‌ده‌ستهێنانی‌‬ ‫ده‌نگی‌ زیاتری‌ (به‌ڵێ‌) بۆ ده‌س���تور‪.‬‬ ‫ئه‌م پرس���یاره‌ش جێدێڵین بۆ زه‌مه‌ن‌و‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ ده‌كه‌ین!‬

‫چارەسەری مامناوەند‬ ‫‌سەباح تاھیر‬

‫ھەرێمی کوردستان بەھەلومەرجێکی‬ ‫زۆر ھەس����تیار تێدەپەڕێ����ت‪ ،‬دۆخی‬ ‫ناوچەک����ەش بەئاقارێک����ی زۆر زێ����دە‬ ‫مەترس����یدارتر دەگوزەرێ����ت‪ ،‬بۆن����ی‬ ‫جەنگێکی ئیقلیمی تایەفی لێدەکرێت‪.‬‬ ‫پێش����بینی دەکرێت گۆڕانکاری گەورە‬ ‫ڕووبدات‪ ،‬تا ئەندازەی ھەڵوەشانەوەی‬ ‫نەخشەی سیاسی وواڵتان و ھاوکێشە‬ ‫سیاسیەکان‪ .‬کورد ئامادەکاری چۆنەو‬ ‫دەبێ����ت چ ئامادەکاریی����ەک ب����کات‪،‬‬ ‫چۆن خۆی بپارێزێ����ت و نەخزێتە ناو‬ ‫ئەو جەنگ����ە مەزھەبیەیەی چاوەڕوان‬ ‫دەکرێت رووبدات‪.‬‬ ‫‌لەئەگ����ەری روودان����ی ئ����ەم جەنگە‬ ‫چەندە زیان بەمەسەلەی نەتەوایەتیمان‬ ‫دەکەوێت‪ ،‬ھەرێمی کوردستان بەحوکمی‬ ‫پێگەک����ەی چۆن س����ەرکردایەتی ئەم‬ ‫ھەل و مەرج����ەی پێدەکرێ����ت‪ ،‬چۆن‬ ‫خۆی ل����ەم قەیرانە چەقبەس����توەەی‬ ‫ئێس����تای رزگار دەکات‪ ،‬ھەموو ئەوانە‬ ‫پرس����گەلێکن بۆ چارەنوس����ی کورد‬ ‫لەھاوکێشە سیاسیەکانی ئایندە گرنگی‬ ‫یەکالکەرەوەی دەبێت‪.‬‬ ‫‌گومانی تێدانییە‪ ،‬بەالکەوتنی کورد‬ ‫ب����ەھەر الیەکی ھاوکێش����ە ئیقلیمیەکە‬ ‫کە چاوەڕێ دەکرێت ھاوکێش����ەیەکی‬ ‫دابەش����بووی مەزھەبی بێت کە خۆی‬ ‫لە بەرەی شیعەو سوننە دەبینێتەوە‪،‬‬ ‫زیانی گەورە لەک����ورد دەدات ھەم لە‬ ‫مەس����ەلە نەتەوایەتیەک����ە دوورم����ان‬ ‫دەخاتەوە ھەم بەشێک لە نەتەوەکەمان‬ ‫لەدەست دەدەین لەئەگەری ساغبونەوە‬ ‫بەالیەکیاندا‪.‬‬ ‫‌ھەرێمی کوردستان وەک لەپێشەوە‬ ‫ئاماژەمان پێ����دا بەحوکمی پێگەکەی‬ ‫ئێستای‪ ،‬دەبێت رۆڵی سەرەکی ببینێت‬ ‫لە ئاڕاستەکردنی سیاسەتی نەتەوەیی‬ ‫جگە ل����ە ئی����دارەی ئ����ەم ھەرێمە‪،‬‬ ‫ئیدارەی ئەزمەی ئەم ھاوکێشە ئیقلیمی‬ ‫و نێودەوڵەتی����ە بدات‪ ،‬نەک بەدەوری‬ ‫کێش����ەکانی ناوەخ����ۆ بخولێتەوە‪ ،‬یان‬ ‫وەک پاشکۆی ھێزێکی ئیقلیمی‪ .‬بەاڵم‬

‫چارەسەری‬ ‫مامناوەند‬ ‫دابەشکردنی‬ ‫کێکەکە نییە‬ ‫لەنێوان پارت و‬ ‫گروپە سیاسیەکان‬ ‫‪ .‬بەڵکو سەلماندنی‬ ‫ئەو راستیەیە‪،‬‬ ‫کەراستیەکان‬ ‫بەتەنھا الی ھیچ‬ ‫الیەنێک نییە‬ ‫بەڵکو لەنێوان‬ ‫ھەموو الیەکمانە‬

‫گومان لەوەدانیی����ە بارودۆخی ھەرێم‬ ‫ئەگەر لەم چەقبەستنە رزگاری نەبێت‬ ‫ناتوانێت ھێلە گش����تیەکانی سیاسەتی‬ ‫نەتەوەیی بکێش����ێت و ئاڕاس����تەیەکی‬ ‫ئارام بەخش و سوودبەخش دابنێت‪.‬‬ ‫‌لەکاتی ئێستادا مەسەلەی دەستور‬ ‫لە ھەرێم باڵی کێش����اوە بەسەر کۆی‬ ‫ملمالنێیەکان����ی نێ����و ھەرێ����م‪ ،‬رەنگە‬ ‫دەستور بەش����ێک بێت لەم ملمالنێیە‬ ‫یاخود بەرئەنجام����ی ملمالنێیەکە بێت‬ ‫کە لە ھەرێمی کوردستان دەگوزەرێت‪.‬‬ ‫دەس����تور س����ەرەتای رێکەوتن����ی‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ە لە نێوان دەس����ەاڵت و‬ ‫خەڵ����ک ھەروەھا لەنێ����وان خۆی����ان‪،‬‬ ‫بۆیە دەنگدانی خەڵک یەکالکەرەوەی‬ ‫پرسەکەیە‪ ،‬بەمەرجێک رێوشوێنەکان‬ ‫و میکانزمەکان و داڕشتن و نووسینی‬ ‫تەواو دیموکراسی بن‪.‬‬ ‫‌دیموکراس����ی ئەوەی ھەر ھەموومان‬ ‫الف و گزافی پێ لێدەدەین‪ ،‬چارەسەری‬ ‫پرسی یەکالکردنەوەی کێشەو ملمالنێیە‬ ‫سیاسیەکانی کردوە وەک چەمک‪ .‬بۆیە‬ ‫دەشبینین لەم وواڵتانەی دیموکراسی‬ ‫باڵ����ی بەس����ەردا کێش����اوە‪ ،‬کەمترین‬ ‫قەیران تێیدا روودەدات‪ ،‬لەکاتی ھاتنە‬ ‫پێش����ەوەی ھەر پرس����ێکیش دوور لە‬ ‫توندوتیژی چارەسەر دەبن‪.‬‬ ‫‌لەھەرێم����ی کوردس����تان ھێش����تا‬ ‫بەتەواوەتی دیموکراسی نەچەسپیوە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم لە توولە رێگاک����ەش دوور نین‬ ‫‪ .‬ملمالنێی����ە خوێناویەکان����ی رابردوو بڵێت ھەرئەوەی من دەیڵێم راس����تیە‪،‬‬ ‫دەرس����ێکی پێبەخش����یوین کە بزانین نەخێر لە دیموکراسیدا ھەموو شتەکان‬ ‫جگە لەیەکتر قبوڵک����ردن چارەیەکی رێژەیین‪ ،‬موتڵەق الی ھیچ کەس����ێک‬ ‫دیکەمان نییە‪ ،‬واتە س����ەردەمی یەکتر نییە‪.‬‬ ‫سڕینەوە بەسەر چوو‪.‬‬ ‫‌ئەی کەوات����ە دەبێت لەم قۆناغە بۆ‬ ‫‌کەوات����ە ئ����ەی بۆچ����ی ب����ەدوای تێپەڕاندن����ی ئەم دۆخە چەقبەس����توە‬ ‫چارەس����ەرێک نەگەڕێین کۆتایی بەم چیبکرێ����ت‪ ،‬بێگوم����ان گەڕانە بەدوای‬ ‫دڕدۆنگ����ی و چەقبەس����توە بێنێ����ت؛ چارەس����ەری مام ناوەند ب����ۆ ئەوەی‬ ‫لەفەزای دیموکراسی نە جێگای سوپەر بارودۆخی ھەرێم بکەوێتەوە س����ەرپێ‬ ‫پاوەر ھەیە نە نەرجس����یەتیش قبوڵ ب����ەاڵم بەپین����ەو پ����ەڕۆ ن����ا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دەکات‪ .‬بەو مانایەی یەکێک بڵێت ھەر بەش����ێوازێکی وابێ����ت بگات����ە ئ����ەو‬ ‫ئەوەی من دەیکەم تەواوەو ئەویتریش ئاستەی کەبتوانێت رێبەرایەتی قۆناغە‬

‫چارەنوسسازەکەی ئێستای ناوچەکە‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫‌چارەسەری مامناوەند دابەشکردنی‬ ‫کێکەکە نیی����ە لەنێوان پارت و گروپە‬ ‫سیاس����یەکان ‪ .‬بەڵکو سەلماندنی ئەو‬ ‫راستیەیە‪ ،‬کەراستیەکان بەتەنھا الی‬ ‫ھی����چ الیەنێک نییە بەڵک����و لەنێوان‬ ‫ھەموو الیەکمانە‪.‬‬ ‫‌ھەروەھا رەتک����ەرەوەی تاق����ە ھێزو‬ ‫نەرجس����یەتە ک����ە نەباوی م����اوە نە‬ ‫جێگاش����ی دەبێت����ەوە ل����ە ف����ەزای‬ ‫دیموکراسی‪.‬‬ ‫‌بۆ دەس����تور یەکێتی نیش����تیمانی‬ ‫ھەر زوو پێیواب����وە دەبێت س����ازانێک‬ ‫ھەبێت لەنێوان الیەنەکان بۆتێپەڕاندنی‬ ‫بەحوکمی ئەوەی رەھەندی نیشتیمانی‬ ‫ھەیەو گۆڕانکاری سەردەمیش لەبەرچاو‬ ‫بگیرێت‪.‬‬ ‫‌سەرۆکی ھەرێم کەھاوکات سەرۆکی‬ ‫پارت����ی دیموکرات����ی کوردستانیش����ە‬ ‫ل����ەدوا لێدوانیدا وەک ئاژانس����ەکان‬ ‫باڵویانک����ردەوە لەگ����ەڵ ھەموارکردنی‬ ‫چەند مادەو بڕگەیەکی دەستورە خیتابی‬ ‫ئۆپزیسیۆنیش شتێکی لەمشێوەی لێ‬ ‫بەدیدەکرێت کەڕەخنەی جیدی لەسەر‬ ‫چەند مادەیەکی ئەم دەستورە ھەیە‪،‬‬ ‫کەوات����ە نزیکین لە چارەس����ەرییەکی‬ ‫م����ام ناوەند‪ ،‬ھەرئەوەش����ە س����یحری‬ ‫دیموکراسی کە راس����تیەکان الی ھیچ‬ ‫کەسێک نییە بەتەنھا‪ ،‬وە ھیچ کەسێک‬ ‫مافی س����ەپاندنی رایەکانی خۆی نییە‬ ‫بەسەر ئەوانیتر‪.‬‬ ‫‌گرنگی چارەس����ەری دیموکراسیانە‬ ‫لەوەدایە رەنگدانەوەی دیموکراسیانەی‬ ‫دەبێت لەس����ەر کۆی ئەو ھاوکێشانەی‬ ‫پێوەندی بە چارەنووس����ی کورد ھەیە‬ ‫لەناوچەک����ە‪ ،‬لەھەموش����یان گرنگت����ر‬ ‫لەم کاتە مامەڵەکردن لەگەڵ ئاش����تی‬ ‫لە باک����وری کوردس����تان و رۆژئاوای‬ ‫کوردستان کەبەشی زۆری ئازادکراوەو‬ ‫خەریک����ی پێکھێنان����ی ئیدارەیەک����ی‬ ‫س����ەربەخۆی لەچەش����نی ھەرێم����ی‬ ‫کوردس����تانن‪ ،‬چ����ۆن بتوانین وابکەین‬ ‫براکانمان لە رۆژئ����اوا ھەڵەکانی ئێمە‬ ‫دوبارە نەکەنەوە‪ ،‬نەک کێشیان بکەین‬ ‫بۆ ھەڵەی کوشندەی بێئەنجام‪ .‬رەنگە‬ ‫لەئایندەش بۆ مەسەلەی رۆژھەاڵتیش‬ ‫شتی نوێ بێتە پێشەوە‪.‬‬

‫لەنێوان نارازیبون‌و رەخنەگرتندا‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫لەس���ەردەمێکی پر لەنارازیبوندا ئەژین‪،‬‬ ‫بە‌اڵم (ئەمەش خۆی جێگەی س���ەرنجە)‬ ‫بەبێ دیدێکی رەخنەگرانەی راستەقینە کە‬ ‫بتوانێت تێبگات‌و ببینێت‌و پێشنیاربکات‪.‬‬ ‫لەدۆخێک���ی رەخنەگرانەی راس���تەقینەدا‬ ‫ناژین‪ ،‬چونکە هیچ پرۆژەیەکی رەخنەیی‬ ‫نیە گ���ەر ش���انی لەس���ەر خوێندنەوە‌و‬ ‫لێکۆڵین���ەوەو زانیاریەکی زۆر دانەنابێت‪.‬‬ ‫هی���چ رەخنەیەک نیە‪ ،‬گەر توانای بینین‌و‬ ‫خوێن���دەوەی دنی���ای ئێس���تاو رابردوی‬ ‫نەبێ���ت‪ ،‬زانی���اری وردی لەس���ەر بوارە‬ ‫جیاوازەکانی ژیان‌و مێژوی دروس���تبون‌و‬ ‫گەش���ەکردنیان نەبێ���ت‪ .‬س���ەرچاوەی‬ ‫گرفتەکان نەبینێت‌و لەشێوازی کارکردن‌و‬ ‫میکانیزمی بەردەوامییان تێنەگات‪.‬‬ ‫وەلحاڵ ئێمە لەروی زانیاری‌و تێگەیشتن‌و‬ ‫مێژووی شتەکانەوە‪ ،‬هێش���تا لەتاریکیدا‬ ‫ئەژی���ن‪ .‬تاریکی���ەک هەیە ک���ە تانوپۆی‬ ‫مێ���ژووی ئێم���ەی داگیرک���ردووە‪ .‬کەمی‬ ‫زانی���اری‪ ،‬کەمی کتێب‪ ،‬کەمی گێرانەوەی‬ ‫مێ���ژوو‪ ،‬دۆخێک���ی پ���ڕ لەنەزان���راوو‬ ‫ناهوشیارانەی دروس���تکردووە کە بڕێکی‬ ‫زۆر لەمێژووی ئێمە والێکردووە چەقگرتوو‬ ‫بێ���ت‪ .‬جیهانی‌ ئێم���ه‌ هێش���تا تاریكه‌و‬ ‫پێوستی‌ به‌رونبونه‌وه‌ی‌ زیاترو كاری‌ زیاتر‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬نه‌مێ���ژووی‌ سیاس���ی‪ ،‬نه‌مێژووی‌‬ ‫ئه‌ده‌بی‌‌و هونه‌ری‌‌و نه‌مێژووی‌ كلتوری‌ ئێمه‌‬ ‫كاری‌ زۆر گه‌وره‌ی‌ له‌سه‌ر‌كراوه‌و روبه‌ری‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئه‌م مێژوانه‌ هێشتا لەتاریکیدایە‌‪.‬‬ ‫مێژووی سیاس���ی ئێم���ە زۆر رون‌و دیار‬ ‫نی���ەو کەمتری���ن لێکۆڵینەوەی زانس���تی‬ ‫لەس���ەر کراوە‪ .‬تەنانەت روداوە مێژوویە‬ ‫سیاس���یە نزیکەکانیش‪ ،‬وەک پێویس���ت‬ ‫رەخن���ەو تاوت���وێ نەکراون‌و بەش���ێکی‬ ‫زۆری لەتاریکیدایە‪ .‬به‌شی زۆری‌ روبه‌ری‌‬ ‫ئه‌ده‌ب���ی‌ ئێمه‌ هێش���تا نه‌خوێنراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌و ماناكانی‌ ئاش���كرا نه‌كراون‪.‬‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ مرۆڤ���ی‌ ئێم���ه‌ چ ل���ه‌روی‌‬ ‫فكری‌ س���ایكۆلۆژی‌ یان كۆمه‌ڵناسی‌ یان‬ ‫كلتوریه‌وه‌ نه‌خوێنراوه‌ته‌وه‌و ره‌هه‌نده‌كانی‌‬ ‫روننه‌بونه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌و كاریگه‌ریانه‌ی‌ له‌سه‌د‬ ‫ساڵی‌ رابردودا له‌ئاس���ته‌ جیاكاندا كاری‌‬ ‫له‌ژیانی‌ ئێم���ه‌ ك���ردووه‌‪ ،‬له‌تاریكیدایه‌و‬ ‫روبه‌رێكی‌ یه‌كجار كه‌می‌ قس���ه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫كراوه‌‪ .‬هێشتا هیچ شتێكی‌ ئه‌وتۆ نه‌كراوه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ زیاترو باشتر هه‌م له‌كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫خۆمان‌و هه‌م له‌رابردوی‌ تێبگه‌ین‪.‬‬ ‫كاتێ���ك ئه‌توانی���ن قس���ه‌ له‌پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫ره‌خنه‌ی���ی بكه‌ی���ن ك���ه‌ توانیبێتم���ان‬ ‫له‌زی���اد له‌بوارێكدا‪ ،‬زی���اد له‌لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫لێكدانه‌وه‌م���ان بۆ ئاس���ته‌ جیاجیاكانی‌‬ ‫ژیانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ خۆم���ان هه‌بێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەم���ڕووە ژیانی فک���ری ئێم���ە یەکجار‬ ‫فەقیرو بێمایەیە‪ .‬وه‌ك چه‌ندانجاری‌ تریش‬ ‫نوسیومه‌ كتێبخانه‌ی‌ كوردی‌ فه‌قیرتریین‬ ‫كتێبخانه‌ی‌ دنیایه‌و كه‌ره‌س���ه‌كانی‌ به‌شی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناكه‌ن وێنه‌یه‌كی‌ هه‌رچه‌ند ته‌ماویش‬ ‫له‌جیهانی‌ ئێمه‌ پیشانبده‌ن‪.‬‬ ‫دی���اره‌ هۆكارگه‌لێكی‌ زۆر بۆ ئه‌م فه‌قیریه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ له‌پێش هه‌مویانه‌وه‌ دۆخی‌ سیاسی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ .‬ئێمه‌ تا هه‌نوكه‌ش پرس���ی‌‬ ‫ئازادی‌ ئه‌ژین‌و له‌ملمالنێیه‌كی‌ گه‌وره‌داین‬ ‫ی النیكه‌می‌ ئه‌و ده‌س���تكه‌وته‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫سیاس���یانه‌ی‌ له‌راپه‌ڕینه‌وه‌ به‌ده‌ستهاتون‬ ‫بپارێزی���ن‪ .‬پرس���ی‌ دروس���تنه‌بونه‌وه‌ی‌‬ ‫سته‌مكاری‌ بۆته‌ سه‌ردێڕی‌ بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زوربه‌م���ان‌و هه‌م���وو وزه‌و بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ خه‌ریككردووه‌‪ .‬به‌ڕاستیش ئه‌م‬ ‫ملمالنێ‌و پرس���ه‌ ئه‌وه‌نده‌ چاره‌نوسسازو‬ ‫گرنگه‌ ك���ه‌ پێش هه‌موو پرس���ه‌كانی‌ تر‬ ‫ئه‌كه‌وێت‪ .‬ئه‌م پرسه‌ النیكه‌م رایكێشاوین‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ بڕێكی‌ زۆر له‌س���ه‌ر ئه‌و بنه‌ماو‬ ‫الیه‌نه‌نانه‌ قس���ه‌بكه‌ین ك���ه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫دروس���تبونی‌ س���ته‌مكاری‌‪ ،‬به‌شێك له‌و‬ ‫میكانیزمانه‌ ئاش���كرا بكه‌ی���ن‪ ،‬كه‌ به‌ره‌و‬ ‫س���ته‌مكاری‌‌و دوباره‌كردن���ه‌وه‌ی‌ رژێم���ه‌‬ ‫داخراوه‌كانم���ان ئه‌بات‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ره‌نگه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ چڕو كاریگه‌ر كارمان له‌سه‌ر‬ ‫كردبێت تێگه‌یشتنه‌ له‌هۆكاره‌كانی‌ خراپی‌‬ ‫سیس���ته‌می‌ سیاس���ی كوردس���تان‌و ئه‌و‬ ‫ش���تانه‌ی‌ ئه‌بێت له‌م سیسته‌مه‌دا بگۆڕێن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌س���ته‌مكاری‌ نه‌گه‌ن‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫ش���تێك كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ك���ه‌م تا زۆر‬ ‫كرابێت‌و جێگه‌ی‌ دڵخۆشی‌ بێت ئه‌وه‌بێت‬ ‫هوش���یاری‌ ئینس���انی‌ ئێمه‌ به‌رێگه‌كانی‌‬ ‫س���ته‌مكاری‌ گه‌وره‌ت���ر ب���ووه‌و‪ ،‬ئ���ه‌م‬ ‫هوشیاریه‌ش به‌ر‌هو‌ به‌رانگاری‌‌و رێگه‌گرتن‬ ‫له‌سته‌مكاری‌ هانیداون‪ .‬جۆرێك له‌حه‌زی‌‬ ‫ئازادی‌‌و به‌رگریكردن له‌ده‌س���تكه‌وته‌كانی‌‬ ‫راپه‌ڕین (كه‌ له‌هه‌مویان له‌پێشتر ئازادی‌‬ ‫بیروڕاو فره‌ییه‌) دروس���تبووه‌ كه‌ وزه‌ی‌‬ ‫به‌بڕێك���ی‌ زۆری‌ خه‌ڵ���ك داوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫قس���ه‌ له‌ماف‌و ئازادیه‌كانیان بكه‌ن‌و دژی‌‬ ‫هه‌مو ئ���ه‌و هه‌نگاو‌و بڕیارانه‌ هه‌ڵوێس���ت‬ ‫وه‌ربگرن كه‌ بۆنی‌ گه‌ڕانه‌وه‌یان لێدێت بۆ‬

‫سته‌مكاری‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر هوشیاری‌ سیاسی‬ ‫ئێمه‌ گه‌وره‌تر بووه‌‪ ،‬ئه‌وا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫هوش���یاری‌ ئێمه‌ به‌رامبه‌ر ئینسانی‌ ئێمه‌‪،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كلت���ورو ره‌هه‌نده‌كانی‌‪ ،‬دین‌و‬ ‫ش���ێوازه‌كانی‌ ده‌ركه‌وت���ن‌و كاركردن���ی‌‪،‬‬ ‫س���ایكۆلۆژیای‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ ئێم���ه‌و‬ ‫گرێكان���ی‌‪ ،‬پێكهات���ه‌ی‌ كۆمه‌ڵگای‌ ئێمه‌و‬ ‫داب‌و نه‌ریته‌كانی‌‪ ،‬كاریگه‌ریه‌كانی‌ هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه‌ش له‌س���ه‌ر ش���ێوه‌ی‌ بیركردنه‌وه‌و‬ ‫بڕیاردانی‌ ئینس���انی‌ ئێمه‌‪ ،‬فراوان‌و قوڵتر‬ ‫نەبووە‪ .‬هه‌موو ئه‌مانه‌ روبه‌رێكی‌ یه‌كجار‬ ‫گه‌وره‌ی‌ نه‌زانراون ك���ه‌ ئه‌م نه‌زانراویه‌ش‬ ‫بێگومان ده‌وری‌ هه‌یه‌ له‌وه‌ی‌ به‌دروس���تی‌‬ ‫ئه‌و رێگه‌و شێواز‌و هه‌نگاوانه‌ نه‌دۆزینه‌وه‌‬ ‫كه‌ وردترو‌ كاریگه‌رتر كار له‌س���ه‌ر ژیانی‌‬ ‫سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیمان ئه‌كه‌ن‪.‬‬

‫ناڕازی هەرئەوەندە‬ ‫ئەزانێت کە چی‬ ‫ناوێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رەخنەگرتن ئەزانێت‬ ‫کە چی ئەوێت‬ ‫نه‌زانین گوناه نیه‌‪ ،‬به‌اڵم بێگومان هه‌میشه‌‬ ‫باجی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌و بێزیان تێناپه‌ڕێت‪.‬‬ ‫گەورەترین زیانیش کە کردبێتمان ئەوەیە‬ ‫ئێمە هێش���تا لەدۆخێک���ی رەخنەگرانەدا‬ ‫ناژین‌و راستر وایە بڵێین دۆخی ناڕازیبون‬ ‫ئەژین‪ .‬م���رۆڤ بۆ ناڕازیبون پێویس���تی‬ ‫بەزانی���اری زۆر ورد نی���ە‪ .‬لیکۆڵینەوەو‬ ‫خوێندنەوەی مێ���ژوو‌و کلتوری ناوێت بۆ‬ ‫ئ���ەوەی ناڕازی بێت‪ .‬بینین���ی روداوێک‌و‬ ‫هەواڵێ���ک‌و دیاردەی���ەک بەش���ێوەیەکی‬ ‫راستەوخۆ بەس���ن بۆ ئەوەی وا لەمرۆڤ‬ ‫بکەن ن���ارازی بێت‪ .‬ناڕازیبون لەدایکبوی‬ ‫ئەزمونێک���ی واقع���ی بین���راوە‪ ،‬بەاڵم بۆ‬ ‫ئ���ەوەی لەناڕازیبون���ەوە بگوێزێتەوە بۆ‬ ‫رەخنەگرتن پێویس���تمان بەشتێکی زیاتر‬ ‫لەهەس���تی س���ادەو بینینی راس���تەوخۆ‬ ‫هەیە‪ .‬پێویس���تمان بەزانی���اری مێژووی‬ ‫لەزورب���ەی بوارەکان���دا هەی���ە‪ .‬رەخنە‬ ‫پرۆژەیەکی عەقالنیە ک���ە هەر ئەوە نیە‬ ‫شتە ناشرینەکان ئەبینێت‌و هەڵوێستیان‬ ‫دژ ئەگرێت‪ ،‬بەڵک���و ئەویە کە ئەتوانێت‬ ‫سەرچاوەی شتە ناشرینەکان بدۆزێتەوەو‬ ‫قس���ەی لەس���ەربکات‌و ب���ەم دۆزینەوەو‬ ‫قس���ەکردنەش‪ ،‬دەرگای���ەک بەروی���ی‬ ‫پرس���یاری زیاتردا بکاتەوە‪ .‬لەناڕازیبوندا‬ ‫دژایەتی هەیە‪ ،‬هەوڵی البردن هەیە‪ ،‬برێک‬ ‫لەرق‌و تورەیی هەیە‪ ،‬بەیەک وش���ە وەاڵم‬ ‫هەیە‪ .‬ب���ەاڵم لەرەخنەدا خاکیبون هەیە‪،‬‬ ‫گومان هەی���ەو دواجار پرس���یار لەدوای‬ ‫پرسیار هەیە‪ .‬عەقڵی ناڕازی رائەپەڕێت‪،‬‬ ‫توڕە ئەبێت‌و زۆر بەئاسانیش توندوتیژانە‬ ‫رەفت���ار ئەکات‪ ،‬بەاڵم لەعەقڵی رەخنەیدا‬ ‫ئارام���ی هەی���ە‪ ،‬وەس���تان‌و چاوەروانی‬ ‫هەیەو تێئەگات بۆ گۆرانێکی راس���تەقینە‬ ‫شتێکی زۆر زیاتر لەهەڵوێستی توندوتیژو‬ ‫تێپەڕم���ان پێویس���تە‪ .‬بەدەربڕینێکی تر‬ ‫ناڕازیبون لەدیاردەکاندا ئەمێنێتەوەو هەر‬ ‫بەگوڕینی روکەش���یانەی ئەو دیاردانەش‬ ‫واز ئەهێنێ���ت‪ ،‬لەکاتێک���دا رەخنەگ���ر‬ ‫س���ەرچاوەکان ئەبینێ���ت‌و ئەزانێ���ت تا‬ ‫ئەو س���ەرچاوانەش نەگوڕێ���ن دیاردەکان‬ ‫بەهەمانشێوە دوبارە ئەبنەوە‪.‬‬ ‫بەمانایەک���ی دی ن���اڕازی هەرئەوەن���دە‬ ‫ئەزانێت کە چی ناوێت‪ ،‬بەاڵم رەخنەگرتن‬ ‫ئەزانێ���ت کە چ���ی ئەوێ���ت‪ .‬یەکەمیان‬ ‫س���ەرچاوەی ش���تەکان نابینێت‌و کورتی‬ ‫ئەکاتەوە ب���ۆ ئەو دیاردانەی ئەیانبینێت‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا رەخنەگرتن س���ەرچاوەکەی‬ ‫ئەبینێ���ت‌و دی���اردەکان وەک دەرکەوتی‬ ‫بچوکی ئەو سەرچاوەیە مامەڵە ئەکات‪.‬‬ ‫ئێمە لەدۆخێکی نارازای���ی قوڵدا ئەژین‪،‬‬ ‫بەبێ ئەوەی توانیبێتم���ان لەم ناڕازیەوە‬ ‫بپەڕینەوە ب���ۆ رەخنەگرتن‪ .‬بۆ بینینێک‬ ‫کە لەرق‌و دوژمنایەتیەوە‪ ،‬بمانگوێزێتەوە‬ ‫بۆ دۆخی پیش���نیاری عەقاڵنی‌و بەجدی‬ ‫وەرگرتنی روداوو شتەکان‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫له‌ئیسالم ‌ی (كورسی)ه‌و‌ه بۆ ئیسالم ‌ی (كار)‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ئه‌ردۆغان‌و ئۆباما‌و کورد‬ ‫س���ه‌رۆک وه‌زیرانی تورکیا ره‌جه‌ب ته‌یپ‬ ‫ئه‌ردۆغان له ناوه‌راس���تی ئ���ه‌م مانگه‌دا‬ ‫سه‌ردانی کۆشکی سپی کرد‪ .‬ئه‌مه یه‌که‌م‬ ‫سه‌ردان بوو له س���اڵی ‪2009‬ه‌وه‪ ،‬دونیاو‬ ‫ناوچه‌كه زۆر گۆڕاوه له پاش دوادیداره‌وه‪.‬‬ ‫سه‌ردانه‌كه له الیه‌ن ئۆباماوه له شێوازی‬ ‫پێشوازی‌و کات به‌س���ه‌ربردن‪ ،‬له هه‌موو‬ ‫سه‌ردانێکی سه‌رۆک‌و سه‌رۆک وه‌زیره‌كانیتر‬ ‫زیاتر گرنگیپێدرا‪ .‬ئێمه ئامانجمان نیه که‬ ‫له س���ه‌رجه‌م ره‌هه‌نده‌كانی س���ه‌ردانه‌كه‬ ‫قس���ه‌بکه‌ین‪ ،‬وه‌ك ل���ه ناونیش���انه‌که‌دا‬ ‫ئاماژه‌مان پێ���داوه راڤه‌كردنه‌كانی ئێمه‬ ‫ته‌نه���ا په‌یوه‌س���ته به ک���ورده‌وه‪ .‬کورد‬ ‫ئێس���تا له هه‌موو ساتێکی تر زیاتر رۆڵ‌و‬ ‫گرنگ���ی‌و کاریگه‌ری هه‌یه به الی هه‌ردوو‬ ‫هێزه‌كه‌وه‪ .‬کورد له باکور‪ ،‬له باشور‌و له‬ ‫رۆژئاوای کوردستان راسته‌‌وخۆ په‌یوه‌ستن‬ ‫به ئاب���وری‌و سیاس���ه‌ت‌و جیوپۆله‌تیکی‬ ‫هه‌ردوو ئه‌مریکا‌و تورکیاوه‪.‬‬ ‫باش���ترین جێگا ده‌ستپێبکه‌ین کۆنگره‬ ‫رۆژنامه‌وانیه‌ك���ه‌ی ئه‌ردۆغان���ه پێ���ش‬ ‫س���ه‌فه‌ره‌كه‌ی له فرۆکه‌خانه‪ .‬ئه‌ردۆغان‬ ‫ئام���اژه‌ی به‌ئه‌وه‌دا ک���ه تورکیا له گه‌ڵ‬ ‫ئێکس���ۆن مۆبایل���دا ب���ه‌رده‌وام ده‌بن له‬ ‫ده‌رهێنانی نه‌وت له باکوری عێراق‪ .‬وه‌ك‬ ‫ده‌بینین لێ���ر‌‌ه‌دا ئه‌‌ردۆغان پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌فه‌ره‌كه‌ی ده‌س���تپێبکات په‌یامێ���ک‬ ‫ده‌نێرێ���ت‪ ،‬په‌یامه‌ك���ه ده‌ڵێ���ت‪ :‬ئ���ه‌ی‬ ‫ئه‌مریکا ئێمه له گه‌ڵ کۆمپانیاکانی تۆدا‬ ‫ده‌مانه‌وێت له هه‌رێمی کوردستان نه‌وت‌و‬ ‫غاز ده‌ربهێنی���ن‪ .‬ئه‌وه‌ی ئێمه ده‌یخوازین‬ ‫ئه‌مری���کاش ده‌یخوازێت‪ ،‬هه‌وڵه‌کانمان به‬ ‫هیچ ش���ێوه‌یه‌ك دژ به به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‬ ‫ئه‌مری���کا نیه‌و مایه‌ی مه‌ترس���ی نیه‪ .‬له‬ ‫هه‌مانکاتدا ئه‌ردۆغ���ان ده‌خوازێت بڵێت‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێم���ه به نیازی���ن ئه‌نجامیبده‌ین‬ ‫هه‌مان کاره که ئێکس���ۆن ئه‌نجامیئه‌دا‪،‬‬ ‫که‌وات���ه گه‌ر کاره‌كانی ئێکس���ۆن مایه‌ی‬ ‫مه‌ترسی نه‌بێت بۆ س���ه‌ر خاکی عێراق‪،‬‬ ‫ئه‌وا به هه‌مان ش���ێوه کاره‌كانی ئێمه‌ش‬ ‫مه‌ترسی نیه‪.‬‬ ‫دی���اره ئه‌ردۆغان ئه‌وه ل���ه بیر ئه‌كات‬ ‫که ئێکس���ۆن له هه‌رێمیش‌و له باشوری‬ ‫عێراقیش بوونی هه‌یه‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ڵوێستی‬ ‫مالیکی به‌رامبه‌ر ئێکسۆن هه‌رگیز هه‌مان‬ ‫هه‌ڵوێست نابێت به‌رامبه‌ر تورکیا‪ ،‬له به‌ر‬ ‫کۆمه‌ڵ���ی پێودانگی گرنگ‪ ،‬ل���ه نێویاندا‬ ‫پێگ���ه‌ی ئه‌مری���کا‪ ،‬پێگه‌ی ئێکس���ۆن‌و‬ ‫پێویس���تی ئۆباما بۆ هه‌بوونی پاڵپشتی‬ ‫ئه‌مریکا‪ .‬دی���اره هه‌‌ندێک ره‌نگه بڵێن که‬ ‫ئێکسۆن کۆمپانیایه‌كی سه‌ربه‌خۆیه‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه له حه‌قایه‌ت���ی داپیره زیاتر هیچی‬ ‫تر نیه‪ .‬پاش گه‌ڕانه‌وه‌یان له سه‌فه‌ره‌كه‌‬ ‫ته‌نه‌ر یه‌ڵدز به هیچ ش���ێوه‌یه‌ك باسی له‬ ‫هیچ گۆڕانکاریه‌ك نه‌كرد له هه‌ڵوێس���تی‬ ‫ئه‌مریکا‪ .‬بۆ قه‌ره‌بووی ئه‌م رازی نه‌بوونه‌ی‬ ‫ئه‌مریکا یه‌ڵدز باسی له‌وه‌كرد که تورکیا‬ ‫له رێ���گای کۆمپانیا ئه‌مریکی‌و روس���ی‌و‬ ‫کۆمپانیاکانی که‌رتی تایبه‌ته‌وه به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت ل���ه پش���کنین‌و ده‌رهێنانی غازو‬ ‫ن���ه‌وت له هه‌رێم‪ .‬ئه‌مه ئاماژه‌یه‌كی روونه‬ ‫که هیچ له هه‌ڵوێس���تی ئه‌مریکا نه‌گۆڕاوه‬ ‫به‌رامبه‌‌ر نارازیبوونی له راکێش���انی بۆری‬ ‫نوێ له نێوان هه‌رێم‌و تورکیا‪.‬‬ ‫له الیه‌ك���ی تره‌وه ئه‌‌مری���کا به‌رده‌وام‬ ‫ل���ه هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه ک���ه عێراق‌و تورکیا‬ ‫له یه‌كتر نزیکبکات���ه‌وه به‌اڵم هه‌وڵه‌كان‬ ‫تائێس���تا هێنده به‌ره‌و پێشه‌وه نه‌چوون‪،‬‬ ‫دواه���ه‌‌وڵ دیدارێ���ک بوو که ل���ه له‌نده‌ن‬ ‫س���ازکرا ب���ه سه‌رپه‌رش���تی جێگ���ری‬ ‫راوێژکاری ئاسایش���ی نیشتمانی ئه‌مریکا‬ ‫ئه‌نتۆنی بلینکن‌و جێگری وه‌زیری ده‌ره‌وه‬ ‫ولیام بێرنس بۆ فه‌ریدون سینه‌رلیئۆغلۆ‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ێکی بااڵ له وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫تورکیاو فه‌الح فه‌ی���اچ‪ .‬له کۆبونه‌وه‌كه‌دا‬ ‫باس له ئاس���اییکردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی له‬ ‫گه‌ڵ هه‌رێمی کوردستانیشدا کرابوو‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری ن���ه‌وت‌و غ���از‪ ،‬به‌پێی ئه‌و‬ ‫زانیاریان���ه‌ی به ده‌س���تمان گه‌یش���توه‬ ‫هه‌روه‌ها باس له مه‌س���ه‌له‌ی فرۆش���تی‬ ‫چ���ه‌ك ب���ه عێ���راق ک���راوه ل���ه الیه‌ن‬ ‫ئه‌مریکاوه‪ .‬له‌مباره‌وه ئه‌ردۆغان ناره‌زایی‬ ‫خ���ۆی ده‌ربڕی���وه به‌رامب���ه‌ر ئه‌گ���ه‌ری‬ ‫فرۆش���تنی فرۆکه‌ی بێفرۆکه‌وان له الیه‌ن‬ ‫ئه‌مریکاوه به عێراق‪ .‬ئه‌م هه‌ڵویس���ته‌ی‬ ‫تورکیا مایه‌ی سه‌رس���ورمانه‪ ،‬له کاتێکدا‬ ‫ئێران یه‌که‌م واڵت بوو که ناره‌زایی خۆی‬ ‫ده‌رب���ڕی به‌رامبه‌ر هه‌وڵی کرینی فرۆکه‌ی‬ ‫بێفرۆکه‌وان له الیه‌ن عێراقه‌وه‪.‬‬ ‫دووپاتکردنه‌وه‌ی هه‌ڵوێس���تی نه‌یاری‬ ‫ل���ه الیه‌ن ئه‌مریکاوه ب���ۆ تورکیا مایه‌ی‬

‫ئاڵۆزیه‌کی‌زۆره‪ ،‬ب���ه تایبه‌تی له کاتێکدا‬ ‫که کۆنگرس له ئاماده كردنی دارش���تنی‬ ‫پالنی نوێدایه بۆ خستنه سه‌ری ئابڵۆقه‌ی‬ ‫زیاتر له رووی بازرگانی وزه‌وه بۆ س���ه‌ر‬ ‫ئێران‪ ،‬که راسته‌وخۆ کاریگه‌ری ده‌بێت له‬ ‫سه‌ر وزه له تورکیا‪ .‬ئه‌ردۆغان له خانه‌ی‬ ‫برکین���گ ئام���اژه‌ی به‌ئ���ه‌وه‌دا که مافی‬ ‫هه‌ی���ه بچێت له جێگای ت���ر به هه‌رزانتر‬ ‫وزه بکرێت‪ .‬وزه‌ی هه‌‌رێم نیوه قیمه‌ت به‬ ‫به‌راورد به نرخی وزه‌ی ئێران‌و روس���یا‪.‬‬ ‫که له خانه‌ی بی���ری چاته‌م هاوس بووم‬ ‫له گ���ه‌ڵ فادی هاکورادا پێکه‌وه باس���ی‬ ‫ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌مان کرد‪ .‬ف���ادی بڕوای‬ ‫وه‌هاب���وو له دونیای سیاس���ه‌تی تورکیدا‬ ‫ئیمزاو گرێبه‌س���ت هیچ گرنگ نیه‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌مریکا پش���تگری نه‌کات تورکیا به هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئه‌نجامینادات‪ .‬ئه‌وه‌ی شایانی‬ ‫باسه تورکیا ناتوانێت دژایه‌تی هه‌ڵوێستی‬ ‫ئه‌مریکا بکات له عێرا ق له سوریا داوای‬ ‫یارمه‌تی لێبکات‪ .‬له هه‌مانکاتدا له رووی‬ ‫سیاسه‌تی درێژخایه‌نه‌وه تورکیا ناتوانێت‬ ‫پش���ت له ئه‌مریکا ب���کات چونکه تورکیا‬ ‫به‌بێ پشتگیری ئه‌وروپاو ئه‌مریکا ناتوانێت‬ ‫ببێته ئه‌و تورکیایه‌ی که ده‌خوازێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫تورکیایه‌ی که ئاک پارتی له به‌رنامه‌که‌یدا‬ ‫پالنی بۆ دارشتوه‪.‬‬

‫تورکیا ناتوانێت‬ ‫پشت له ئه‌مریکا‬ ‫بکات چونکه به‌بێ‬ ‫پشتگیری ئه‌وروپاو‬ ‫ئه‌مریکا ناتوانێت‬ ‫ببێته ئه‌و تورکیایه‌ی‬ ‫که ده‌خوازێت‬ ‫دیاره بێگومان س���وریا خاڵی سه‌ره‌كی‬ ‫دانیش���تنه‌کان بووه‪ .‬ئه‌وه‌ی له کۆبونه‌وه‬ ‫رۆژنامه‌نوس���یه‌كه‌دا ده‌رکه‌وت که ئۆباما‬ ‫به هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك ئاماده‌نی���ه که به‬ ‫راس���ته‌وخۆ ده‌س���توه‌رداته ناو کاروباری‬ ‫سوریاوه‪ .‬دۆخی سوریا وه‌رچه‌رخانی به‬ ‫س���ه‌رداهات کاتێک روس���یا هه‌تا بێت به‬ ‫چڕی زیاتر پش���تگیری ئه‌س���ه‌د ده‌كات‌و‬ ‫به هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ئاماده‌نیه قس���ه له‬ ‫س���ه‌ر البردنی ئه‌سه‌د بکرێت‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫ره‌نگه ئه‌س���ه‌د به ئاس���انی نه‌روات یان‬ ‫هه‌وڵی هێنانه ئ���ارای ده‌وڵه‌تی عه‌له‌وی‬ ‫بدات له که‌ناره‌کانی ده‌ریای ناوه‌راس���ت‪.‬‬ ‫(هه‌بوونی ده‌وڵه‌تێک���ی عه‌له‌وی ده‌بێته‬ ‫مای���ه‌ی خۆش���انی عه‌له‌‌ویه‌كانی تورکیا)‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتوو سوریا دابه‌شبێت ئه‌وا تورکیا‬ ‫زۆرتر نیگه‌ران ده‌بێت له دۆخێکی وه‌ها‪.‬‬ ‫مانه‌وه‌ی ئه‌س���ه‌د به‌ب���ێ هه‌بوونی توانا‬ ‫بۆ ده‌ستبه‌س���ه‌راگرتنی سه‌رجه‌م خاکی‬ ‫س���وریا جارێکی تر‪ ،‬ده‌رف���ه‌ت بۆ کورد‬ ‫ده‌ره‌خس���ێنێت که ببنه خ���اوه‌ن خاک‌و‬ ‫حکومه‌ت���ی خۆیان‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ تورکیا له‬ ‫سه‌ر ده‌رئه‌نجامه‌كانی پرۆسه‌ی ئاشتی له‬ ‫باکور وه‌ستاوه‪ .‬گه‌ر ئاشتی به‌رقه‌راربێت‬ ‫ئه‌وا کوردستانی رۆژئاوا مایه‌ی مه‌ترسی‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ن���ا ئ���ه‌وا تورکیا وه‌ك‬ ‫مه‌ترسیه‌ك ته‌ماشای ده‌كات‪ .‬له کاتێکدا‬ ‫ئه‌ردۆغان به‌و نیازه‌وه رۆش���ت که ئۆباما‬ ‫رازی ب���کات بۆ هه‌وڵدان بۆ خێراکردن له‬ ‫البردنی ئه‌س���ه‌د‪ ،‬به‌اڵم ئۆباما ئه‌ردۆغان‬ ‫رازیکرد که پش���تگیری له کۆنفرانس���ی‬ ‫جنێ���ف دوو ب���کات که مانگ���ی داهاتوو‬ ‫سازده‌کرێت به به‌شداری روسیا‌و ئێران‪.‬‬ ‫هه‌رچ���ی په‌یوه‌س���ته ب���ه باک���وری‬ ‫کوردس���تانه‌وه دیاره ئه‌مریکا پشتیوانی‬ ‫پرۆس���ه‌ی ئاش���تیه‪ ،‬وه‌ك رۆژی دوای‬ ‫دیداره‌كه ئه‌ردۆغ���ان له خانه‌ی بروکینگ‬ ‫باس���یکرد‪ ،‬ئاش���تیکردن ده‌بێت���ه هۆی‬ ‫کۆتاییهێنان���ی تیرۆرو زیات���ر یه‌كبوونی‬ ‫تورکیا‪.‬‬ ‫س���ه‌ردانه‌که‌ی ئه‌ردۆغ���ان ل���ه رووی‬ ‫ده‌رکه‌وته‌وه له ئاستێکی بااڵدابوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له رووی ناوه‌رۆکه‌وه هێنده‌ێ به ده‌س���ت‬ ‫نه‌هێنا‪.‬‬

‫ی دین له‌ده‌سه‌اڵتخوازی‌‬ ‫پێشه‌كیه‌ك بۆ ڕزگاركردن ‌‬ ‫هیمداد شاهین‬

‫بانگه‌شه‌ی‌ من له‌م نوس���ینه‌دا‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌م���ای‌ چاك���ه‌ی‌ گش���تییه‌‪ ،‬به‌مانای‌‬ ‫حه‌ققانییه‌ت له‌س���ه‌ر مه‌بنای‌ ڕێزگرتنی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر‌و ئه‌وانیتر‪ ،‬واتا جارێك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌وه‌ باس���مكرد په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫جه‌وه���ه‌ری‌ به‌به‌های‌ ئاینیی���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫جارێك تێگه‌یشتن له‌مه‌ڕ خوێندنه‌وه‌ بۆ‬ ‫گۆڕه‌پانی‌ گش���تی‌ كه‌ ئه‌م ده‌ربڕینه‌ش‬ ‫بڕێكی‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌به‌های‌ نائاینییه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ساڵهایه‌ كه‌لله‌گه‌رمه‌كان‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌كه‌لل���ه‌ی‌ گه‌رم‌و ئاگ���راوی‌ خۆیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌ف���ام‌و ناحاڵی‌‪ ،‬س���ه‌ری‌ زمان‌و‬ ‫بنی‌ زمانیان قس���ه‌ی‌ بێ‌ كاكڵه‌و ورته‌و‬ ‫پرته‌ی‌ بێ‌ بنه‌مایه‌ سه‌باره‌ت به‌ئه‌گه‌ری‌‬ ‫له‌ناوچون���ی‌ بلۆك���ی‌ سكیوالریس���م‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاواتخوازی‌ به‌حكومه‌تی‌ دینی‌‬ ‫به‌اڵم(نه‌زان���راو)‪ ،‬حكومه‌تێ���ك نازانین‬ ‫كێ‌ خاوه‌نیه‌تی‌‪ ،‬ڕادیكاڵه‌كان یا لیبراڵه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان‪ ،‬یان جیهادیه‌كان‪ ،‬حاسیل‬ ‫ته‌حس���یل كۆمه‌ڵێك ئایكۆن ناوبۆشی‌‬ ‫(مه‌عیش���ی‌) خه‌ریكه‌ ته‌واو به‌خۆیانه‌وه‌‬ ‫ماندومان ئه‌كه‌ن‪ ،‬هه‌میش���ه‌و به‌ناچاری‌‬ ‫ئه‌بێت ش���ێوه‌ دیدێكی‌ نوێ‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫دینداریی‌ كۆمه‌ڵگایی‌ پێش���چاو بخه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌م دیده‌ دوجار گرنگه‌ بخرێته‌ ڕو‪:‬‬ ‫جاری‌ یه‌كه‌م‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ تائێس���تا‬ ‫دینداره‌كان���ی‌ ئێم���ه‌ نه‌یانتوانی���وه‌‬ ‫له‌(جه‌وه���ه‌ری‌ ئایین)ه‌كه‌یان تێبگه‌ن‌و‬ ‫به‌ڵك���و زۆرج���ار مێردمنداڵه‌كانی‌ دین‬ ‫فه‌ت���وای‌ گومڕابون‌و بێدینبون به‌س���ه‌ر‬ ‫خه‌ڵكی‌ تردا ئه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫جاری‌ دوه‌م‪ :‬سه‌باره‌ت به‌داهاتویه‌كی‌‬ ‫غه‌مگینكه‌ر‪ ،‬ڕه‌نگ���ه‌ زۆر به‌زویی‌ بێت‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ بی���ری‌ لێئه‌كه‌ینه‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌قه‌ولی‌ حافزی‌ شیرازی‌ له‌پڕدا‬ ‫كێشه‌كانمان به‌سه‌ردا بكه‌ون‪.‬‬ ‫ئه‌م نوسینه‌ بانگه‌شه‌یه‌كی‌ ڕادیكااڵنه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو زیاتر نوس���ینێكه‌ به‌پله‌ی‌‬

‫ئایا گه‌وهه‌ر ‌ی ئایین ‌ی‬ ‫ئیسالم مه‌عنه‌ویه‌ته‌‬ ‫یان حوكمڕانی‌‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتمه‌داری‌؟‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ردوكیان ‌ه‬ ‫ئایا ئه‌توانین ئه‌م دو‬ ‫ده‌سته‌واژه‌ی ‌ه پێكه‌و‌ه‬ ‫كۆبكه‌ینه‌وه‌(حوكمڕانی‌‌و‬ ‫مه‌عنه‌ویه‌ت)؟‬ ‫یه‌ك���ه‌م له‌ئیش���كالیاتی‌ ئه‌و پێ���دراوه‌‬ ‫دینیه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ئه‌گرێت كه‌ ئێمه‌ لێی‬ ‫بێئاگاین‪ ،‬ئه‌و ئیش���كالیاته‌ش بڕێكیان‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ان به‌نه‌س���ه‌قێكی‌ مێژوی���ی‌‬ ‫دیاریكراوه‌وه‌ هه‌یه‌و بۆ ئێس���تا كه‌سه‌رو‬ ‫غه‌مه‌كه‌یان ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬واتا س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ دینی‌ ئه‌گه‌ری‌ دروستبونی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ئیس�ل�امی‌‌و په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌! هه‌روه‌ها ئیشكالیاتی‌ ئه‌و‬ ‫عه‌قڵیه‌ت���ه‌ی‌ كه‌ ئه‌م ده‌س���ته‌واژه‌یه‌ی‌‬ ‫ك���ردوه‌ به‌وێ���ردی نالۆژیك���ی‌‌و خراپی‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌ زۆر مێژوییه‌كانی‌‪ ،‬به‌نه‌زه‌رم‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ ئه‌م نوسینه‌ش حه‌ق جۆیی‌و‬ ‫ئیمانێكی‌ موته‌وازیعانه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئومێ���ده‌وارم ئه‌و نوس���ینه‌ تیش���كێكی‌‬ ‫ڕوناكی‌ لێ‌ بكه‌وێته‌ له‌تێگه‌یشتنێكی‌ تر‬

‫بۆ دین‌و هه‌ڵبژاردنێكی‌ نوێ‌ له‌دینداری‌‌و‬ ‫ده‌رچون له‌ته‌ئویالتی‌ سوننه‌تی‌ بۆ ده‌ق‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك ته‌كفیرو ته‌خوینك���ردن كه‌ دورو‬ ‫نزیك په‌یوه‌ندییان ب���ه‌ڕۆح‌و جه‌وهه‌ری‌‬ ‫ئایینی‌ ئێمه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا ده‌بێت ئه‌وه‌ بپرس���ین ئایا‬ ‫گه‌وهه‌ری‌ ئایینی‌ ئیس�ل�ام مه‌عنه‌ویه‌ته‌‬ ‫ی���ان حوكمڕان���ی‌‌و ده‌س���ه‌اڵتمه‌داری‌؟‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌ردوكیان���ه‌; ئای���ا ئه‌توانین‬ ‫ئ���ه‌م دو ده‌س���ته‌واژه‌یه‌ پێك���ه‌وه‌‬ ‫كۆبكه‌ینه‌وه‌(حوكمڕانی‌‌و مه‌عنه‌ویه‌ت)؟‬ ‫وات���ا گونج���اون پێكه‌وه‌ب���ن؟ كاره‌ یا‬ ‫كورس���یه‌؟ هه‌ڵب���ه‌ت به‌له‌به‌رچاوگرتنی‌‬ ‫مێژوو ئه‌ركی‌ پێغه‌مبه‌ری‌ ئیسالم(د‪.‬خ)‬ ‫وه‌كو نێردراوێك له‌الیه‌ن خوداوه‌‪.‬‬ ‫بۆ وه‌اڵم‪ ،‬ده‌كرێت ئێمه‌ س���ه‌ره‌تا دو‬ ‫عیباره‌ت له‌یه‌كتر جودابكه‌ینه‌وه‌‪ :‬ئه‌ویش‬ ‫یه‌كه‌م (جه‌وهه‌ری‌ ئایی���ن) له‌دوه‌م كه‌‬ ‫(مه‌عریفه‌ی‌ ئایینی‌)ی���ه‌‪ ،‬دو عیباره‌تی‌‬ ‫ته‌واو له‌یه‌كجیاوازن‌و زۆرجار دژ له‌یه‌كن!‬ ‫هه‌ڵبه‌ت له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌میان‪ ،‬واته‌‬ ‫(جه‌وه���ه‌ری‌ ئایین) درك ده‌كرێت وه‌ك‬ ‫ش���تێكی‌ نه‌مرو ئیالهی‌ له‌پشت سنورو‬ ‫به‌ربه‌سته‌ توانا مرۆییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬دوه‌میان‬ ‫(مه‌عریفه‌ی‌ ئایینی‌)‪ ،‬بریتیه‌ له‌فۆرمێكی‌‬ ‫راس���تگۆیانه‌و متمانه‌پێك���راوی‌ عه‌قڵی‌‬ ‫مرۆی���ی‌ ل���ه‌ڕوی‌ كۆش���ش‌و هه‌وڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ڵه‌خوازو س���نوردارو دیاریكراوه‌‬ ‫به‌مه‌عریفه‌ی‌ مرۆیی‌‪.‬‬ ‫كه‌وات���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ منی���ش ده‌ریئه‌خه‌م‬ ‫ڕه‌نگه‌ بڕێكی‌ حه‌قیق���ه‌ت نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌بڕێكی‌ دڵنی���ام حه‌قیقه‌تی‌ حه‌تمین‌و‬ ‫پێویسته‌ هه‌موان به‌رگری‌ لێبكه‌ین‪.‬‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر ئه‌گه‌ری‌ دروستبونی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ دین���ی‌ ئاس���ان نیی���ه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ڕونكردن���ه‌وه‌ی‌ بابه‌تێك���ی‌ ئاوا‬ ‫پێویس���تییه‌كی‌ حه‌تمییه‌‪ ،‬ل���ه‌م چوار‬ ‫ساڵه‌ی‌ دواییدا زۆرینه‌ی‌ بیركردنه‌وه‌كانم‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌گ���ه‌ری‌ جیاكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دین له‌حكوم���ه‌ت‌و جیانه‌كردنه‌وه‌ی‌ بو‪،‬‬ ‫له‌كۆتاییدا به‌ده‌رئه‌نجامێك گه‌یشتم كه‌‬ ‫ك ‌هم‌و زۆر ڕه‌نگه‌ قایلكه‌ربێت بۆم ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بی���رم لێكردۆت���ه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ب���ۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ ش���كۆو‬

‫گه‌وره‌یی‌ بۆ دین‪ ،‬جیاكردنه‌وه‌ی‌ ڕۆحی‌‬ ‫دینه‌ له‌(ئه‌بستراكت)ی‌ دین‪ ،‬له‌نێو ئه‌م‬ ‫جیاكاریه‌شدا ئه‌و تێكسته‌ كولتوریانه‌ هه‌ن‬ ‫كه‌ تا ئه‌ندازه‌یه‌ك ده‌ستلێنه‌دراون‌و بونه‌‬ ‫به‌پێناس‌و شوناس���ی‌ ڕۆشنبیری‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫موس���وڵمان له‌دونیای‌ نوێدا(هه‌رچه‌نده‌‬ ‫تائێستا گومان له‌ده‌سته‌واژه‌ی‌‪ :‬شوناسی‌‬ ‫ڕۆشنبیری‌ ئێمه‌ی‌ موس���وڵمان هه‌یه‌)‪،‬‬ ‫له‌نێو ئه‌و تێكسته‌ كولتوریانه‌شدا‪ ،‬بڕێك‬ ‫له‌تێكس���ت هه‌ن كه‌ ته‌ئویلی‌ سوننه‌تی‌‬ ‫بۆ ده‌قی‌ قورئانی‌ ئه‌كه‌ن‪ ،‬به‌ته‌عبیرێكی‌‬ ‫تر كار له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ئه‌كه‌ن مێژو وه‌كو‬ ‫خۆی‌ له‌باڵكۆنه‌وه‌ بهێننه‌وه‌‪ ،‬له‌ڕاستیدا‬ ‫گوتارێكی‌ سیاسیانه‌ له‌ئێستادا به‌تۆخی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬گوتارێك به‌رده‌وام خه‌ون به‌وه‌وه‌‬ ‫ئه‌بینێ���ت ڕۆژێ���ك بێ���ت‌و حوكمڕانی‌‬ ‫دینی‌ بگه‌ڕێت���ه‌وه‌و ئیدی‌ ئه‌م ده‌رده‌ش‬ ‫تیمار ئه‌كرێ���ت‪ ،‬واتا پێ���ی‌ وایه‌ ته‌نها‬ ‫چاره‌سه‌رێك بۆ ئه‌م ده‌رده‌ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫حوكمی‌ خودایه‌ بۆ س���ه‌ر زه‌وی‌! وه‌ك‬ ‫بڵێ ‌ی له‌ئێستادا خودا حوكم نه‌كات! ئه‌م‬ ‫گوتاره‌ ڕیشه‌یه‌كی‌ مێژویی‌ سه‌دساڵه‌یی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌هه‌مان كات���دا جارێك پێیه‌كی‌‬ ‫له‌دونیای‌ مۆدێرنه‌و جارێكی‌ تر پێیه‌كی‌‬ ‫له‌مێ���ژودا چه‌قیوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بۆ خۆی‌‬ ‫(دو) دوباره‌كردن���ه‌وه‌ی‌ كوێران���ه‌و‬ ‫نه‌فامان���ه‌ی‌ كولتورێكه‌ پێ���ی‌ وایه‌ ئه‌م‬ ‫ئه‌توانێت هه‌م ڕۆڵه‌ ئۆبێكتیه‌كه‌ ببینێت‌و‬ ‫هه‌م ڕۆڵه‌ سوبێكتیه‌كه‌ی‌ دونیا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫مه‌حاڵێكه‌ به‌زیاد له‌جارێك له‌مه‌حاڵبون‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌مه‌ كێشه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ فیكری‌‬ ‫دینیی���ه‌ ك���ه‌ زه‌مه‌نێكه‌ به‌بێئ���اگا تێی‌‬ ‫چه‌قیوه‌‪ ،‬سه‌رئه‌نجام جۆرێك له‌گوتاری‌‬ ‫ناعه‌قاڵن���ی‌ له‌دایكئه‌بێت ك���ه‌ وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ پێداگرییه‌ له‌سه‌ر بنه‌ڕه‌تخوازی‌‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتخوازی‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا‬ ‫گوتارێ���ك ت���ه‌واوی‌ بیركردنه‌وه‌كان���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر (به‌داموده‌زگاییكردن���ی‌ دین)‬ ‫چڕكردۆته‌وه‌‪ ،‬سه‌نته‌ری‌ بڕیاردانه‌كانشی‌‬ ‫بریتیه‌ له‌(دۆگمی‌ فیكر)ی‌ دینی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫یه‌كس���انه‌ به‌ده‌لیلی‌ كاڵفامی‌ له‌حه‌وزه‌ی‌‬ ‫دینداریدا‪ ،‬به‌قه‌ولی‌ سه‌عدی‌ شیرازی‌‪:‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫چۆن ئالۆگۆڕی ئاشتیانه‌ی ده‌سه‌اڵت ده‌چه‌سپێنرێت؟‬ ‫فه‌رمان ڕه‌شاد‬

‫‪F_blbas@yahoo.com‬‬

‫له‌ژماره‌ی راب���ردوی رۆژنامه‌ی ئاوێن ‌ه‬ ‫وتارێك له‌ژێر ناونیش���انی "له‌په‌راوێزی‬ ‫كاندیدكردن���ه‌وه‌ی س���ه‌رۆك‪ ،‬رایه‌كی‬ ‫جیاواز" به‌پێنوس���ی به‌ڕێ���ز مه‌ریوان‬ ‫عه‌ل���ی باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌راس���تیدا من‬ ‫ده‌مێك بو به‌دوای ده‌رفه‌تێك ده‌گه‌ڕام‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و تێ���زه‌ی كه‌ ئ���ه‌و به‌ڕێز‌ه‬ ‫له‌وتاره‌ك���ه‌ی ته‌به‌نی كردو‌ه ش���تێك‬ ‫بنوسم خۆشبه‌ختان ‌ه كاك مه‌ریوان بو‌ه‬ ‫هۆی ئه‌وه‌ی پێشی بخه‌م‪.‬‬ ‫له‌واقیع���ی سیاس���ی‌و رۆش���نبیری‬ ‫كوردی بێئومێدبون له‌گه‌مه‌ی سیاسی‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك���ی به‌رچاو له‌گه‌ش���ه‌كردنه‌و‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ل���ه‌زۆر ڕو ڕه‌نگیداوه‌ته‌وه‌و‬ ‫له‌نوس���ینیش له‌نمونه‌ی كاك مه‌ریوان‬ ‫كه‌م نیه‌‪ ،‬پێش���م وای ‌ه ئ���ه‌وه‌ی زیاتر‬ ‫بره‌وی به‌و بۆچونه‌ داوه‌ شۆڕش���ه‌كانی‬ ‫جیهان���ی عه‌ره‌ب���ی‌و الی خۆش���مان‬ ‫‪17‬ی ش���وباته‌‪ ،‬ئه‌و تێز‌ه زۆر جه‌خت‬ ‫له‌خاڵێ���ك ده‌كاته‌و‌ه ئه‌وی���ش ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌مو هه‌وڵیك���ی به‌دیموكراتیزه‌كردن‌و‬ ‫چاكس���ازی له‌هه‌رێ���م له‌نێ���و ئ���ه‌و‬ ‫واقیعی���ه‌ حیزبیه‌ی كه‌ پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫دروس���تیانكردوه‌ ش���تێكی مه‌حاڵ���ه‌!‬ ‫ل���ه‌و چوارچێ���وه‌ ئ���ه‌وه‌ی ده‌بێ به‌ر‬ ‫له‌هه‌مو شت ئاماژه‌ی پێبكه‌ین ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌خه‌می پشت ئه‌و نوسینانه‌ تێبگه‌ین‬ ‫ك ‌ه له‌راس���تیدا ئه‌وان���ه‌ی هه‌ڵگری ئه‌و‬ ‫بۆچونانه‌ن بارته‌ق���ای ئه‌و‌ه به‌ڵگه‌یان‬ ‫پێیه‌ ك ‌ه ئه‌وه‌ند‌ه ڕه‌شبین بن‌و هیوایان‬ ‫به‌هیچ هه‌وڵێك نه‌بێ بۆ چاككردن له‌و‬ ‫دۆخ���ه‌ی ك ‌ه دروس���تكراوه‌‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫دو حیزب له‌ده‌س���ه‌اڵت هه‌مو شتێكی‬ ‫ئ���ه‌و نیش���تیمانه‌یان ناش���یرینكردو‌ه‬ ‫له‌سیاسه‌ته‌وه‌ تا وه‌رزش له‌شیعره‌و‌ه تا‬ ‫مۆسیقا له‌ڕه‌نگه‌و‌ه تا زاراوه‌‪ ،‬دو حیزب‬ ‫ك ‌ه له‌هه‌مو پنته‌كانی كۆمه‌ڵگا حازرن‪،‬‬ ‫هه‌مو ئه‌و واقیع ‌ه تاڵه‌ پاڵی به‌خه‌ڵكێك‬ ‫ناو‌ه بڕوای���ان به‌چاكس���ازی نه‌مێنێ‌و‬

‫ئه‌گه‌ر گریمانه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ش دابنێین‬ ‫سه‌رۆكی ئایینده‌ش‬ ‫هه‌ر له‌بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫سه‌رۆكی ئێستایه‌‬ ‫ئه‌وه‌ هیچ له‌گرنگی‬ ‫ئه‌و هه‌وڵه‌‬ ‫كه‌مناكاته‌وه‌ كه‌‬ ‫پێویسته‌ ئالۆگۆڕی‬ ‫ده‌سه‌اڵت هه‌بێت‬ ‫له‌پێناو قۆرخنه‌كردنی‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌سێكه‌وه‌‬

‫بی���ر له‌گۆڕان���ی ڕادیكاڵی‌و ش���ۆڕش‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی جه‌ماوه‌ریی بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی م���ن زیاتر لێ���ره‌ ده‌مه‌وێ‬ ‫زیاتر تیش���كی بخه‌م ‌ه سه‌ر بڕگه‌یه‌كی‬ ‫نوس���ینه‌كه‌ی كاك مه‌ریوان ‌ه كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"شه‌ڕی گۆڕینی سه‌رۆكی هه‌رێم شه‌ڕێكی‬ ‫دۆڕاو‌ه چونك ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا ده‌س���تكاری‬ ‫ئه‌و بازنه‌ی ‌ه ناكرێت ك ‌ه س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‬ ‫لێ���وه‌ هات���وه‌" كه‌ به‌ب���ڕوای من نابێ‬ ‫ئه‌وه‌ن���د‌ه به‌بێ گرنگی���ه‌وه‌و به‌چاوی‬ ‫كه‌مبایه‌خ���ه‌وه‌ س���ه‌یری رێگریك���ردن‬ ‫له‌هه‌وڵ���ی س���ێباره‌ كاندیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫بارزانی بكه‌ین‪ ،‬له‌قس���ه‌كردن له‌س���ه‌ر‬ ‫دیموكراس���ی بۆچونێ���ك هه‌یه‌ ده‌ڵێت‬ ‫هه‌میش���ه‌ دام���ه‌زراوه‌ی دیموكراس���ی‬ ‫له‌پێش كلتوری دیموكراس���یه‌وه‌‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئێم��� ‌ه له‌س���ه‌ره‌تا كۆمه‌ڵێك‬ ‫دام���وده‌زگای دیموكراس���یمان نه‌ب���ێ‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ئه‌س���ته‌مه‌ بتوانی���ن كلتوره‌ك ‌ه‬ ‫دروستبكه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئه‌و خاڵه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ ده‌بێ هه‌ڵوه‌سته‌ی له‌سه‌ربكه‌ین‪،‬‬ ‫چونك ‌ه رێگریكردن له‌هه‌وڵی س���ێبار‌ه‬ ‫كاندیدكردن���ه‌وه‌ی بارزانی هه‌نگاوێكی‬ ‫گرنگ��� ‌ه به‌ئاراس���ته‌ی دروس���تكردنی‬ ‫دامه‌زراو‌ه له‌پێش كلتوری دیموكراسی به‌نیس���به‌ت حیزب���ی كوردیه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ‬ ‫ك��� ‌ه پش���ت به‌ئالۆگۆڕی ده‌س���ه‌اڵت ئ���ه‌و‌ه بزانی���ن هه‌رالیه‌نێ���ك ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ده‌به‌س���تێت‪ ،‬خ���ۆ ئه‌گ���ه‌ر گریمانه‌ی ب���ژارده‌ی ملمالنێ���ی سیاس���ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش دابنێین س���ه‌رۆكی ئایینده‌ش ده‌س���ه‌اڵت هه‌ڵبژێرێ���ت به‌تایب���ه‌ت‬ ‫هه‌ر له‌بنه‌ماڵه‌ی سه‌رۆكی ئێستای ‌ه ئه‌و‌ه له‌واڵتێك���دا كه‌ جومگه‌كان���ی له‌الیه‌ن‬ ‫هیچ له‌گرنگی ئه‌و هه‌وڵه‌ كه‌مناكاته‌و‌ه حیزبی ده‌سه‌اڵت كۆنترۆڵكرابێت كاتی‬ ‫ك ‌ه پێویسته‌ ئالۆگۆڕی ده‌سه‌اڵت هه‌بێت زۆری ده‌وێت تا بتوانێ دۆخه‌كه‌ به‌الی‬ ‫له‌پێناو قۆرخنه‌كردنی ده‌سه‌اڵت له‌الیه‌ن خۆیدا یه‌كالبكات���ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر خه‌ڵكیش‬ ‫كه‌س���ێكه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌وڵ��� ‌ه ڕێگرییه‌كی پش���تگیری بكات ئ���ه‌و‌ه به‌مانای ئه‌و‌ه‬ ‫گه‌وره‌ی ‌ه له‌به‌رده‌م پیرۆزكردنی چه‌مكی نی ‌ه شه‌رعیه‌ت به‌ده‌سه‌اڵتێكی گه‌نده‌ڵ‬ ‫سه‌رۆك‪ ،‬هه‌روه‌ك سه‌ره‌تایه‌كی باشیش ‌ه بده‌ی���ن به‌ڵكو مامه‌ڵه‌كردن���ه‌ له‌گه‌ڵی‬ ‫بۆ ئاڵۆگۆڕی راس���ته‌قینه‌ی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬وه‌ك واقی���ع‪ ،‬ل���ه‌م ڕوه‌و‌ه پێموای��� ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی حیزبه‌كان له‌گه‌ل نمونه‌ی توركیا باش���ترین نمون ‌ه بێ بۆ‬ ‫كلتوری چۆڵكردنی كورسی راده‌هێنرێن هه‌رێمی كوردس���تان بۆ ئه‌وه‌ی سودی‬ ‫ك ‌ه تاڕاده‌یه‌ك���ی زۆر كلتورێكی نامۆی ‌ه لێوه‌ربگیرێ���ت‪ ،‬له‌توركی���ا ئه‌گه‌رچی‬

‫بازنه‌یه‌كی بچوكی سه‌ربازی حوكمیان‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌بو هیچ بڕیارێكی ده‌وڵه‌تیش‬ ‫به‌بێ ویس���تی ئه‌وان ن���ه‌ده‌درا به‌اڵم‬ ‫له‌م واڵت ‌ه كه‌م ت���ا زۆر هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫به‌پاك���ی به‌ڕێوه‌چوه‌ ت���ا دواجار زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ 12‬س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا ئۆردۆگان‌و‬ ‫حیزبه‌كه‌ی ده‌س���ه‌اڵتیان گرته‌ده‌ست‪،‬‬ ‫زۆرك���ه‌س پێیانواب���و هاوش���ێوه‌ی‬ ‫حیزبه‌كه‌ی ئه‌رب���ه‌كان‌و حیزبه‌كانی تر‬ ‫كه‌ له‌مێ���ژوی ئه‌و واڵت��� ‌ه پێچه‌وانه‌ی‬ ‫خواس���تی باڵی س���ه‌ربازی جواڵته‌و‌ه‬ ‫كوده‌تای���ان به‌س���ه‌ردا ده‌كرێت به‌اڵم‬ ‫به‌زیره‌كی ئۆردۆگان‌و سیاسیه‌تێكی ورد‬ ‫توانیان نه‌ك هه‌ر خۆیان له‌و گریمانه‌ی ‌ه‬ ‫بپارێزن به‌ڵكو ئه‌مڕۆ پاش نزیكه‌ی ‪12‬‬ ‫س���اڵ له‌وه‌رگرتنی ده‌س���ه‌اڵت توانیان‬ ‫تۆڕی ئه‌رگه‌نه‌كۆن به‌ته‌واوی له‌ریش��� ‌ه‬ ‫ده‌ربهێنن ك ‌ه مه‌ترسیدارترین كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫سه‌ربازی بو له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتی سیاسی‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی پێموای ‌ه جیاوازی واقیعی‬ ‫سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و رۆش���نبیری‌و‬ ‫حیزب���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و ڕاس���تیه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌بێ س���ودی لێوه‌ربگرین ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه نابێ كه‌س خه‌و ب���ه‌وه‌ ببینێ ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و دنیا س���ه‌قه‌ته‌ی پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫له‌و هه‌رێم ‌ه دروس���تیانكردو‌ه به‌شه‌وو‬ ‫رۆژێ���ك چ���اك ده‌ب���ێ به‌ڵك���و كات‌و‬ ‫پشودرێژی پێویسته‌ هاوكات به‌رنامه‌و‬ ‫پ�ل�ان‌و متمانه‌ش گرنگ���ی خۆی هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌و الیه‌نانه‌ی ك��� ‌ه ده‌یانه‌وێ ببن ‌ه‬ ‫به‌دی���ل‪ ،‬گریمانه‌ی گۆڕین���ی پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی له‌رێگای شۆڕشی جه‌ماوه‌ریی‬ ‫له‌هه‌رێمدا له‌پێن���او گۆڕینی رادیكاڵی‬ ‫تاراده‌یه‌ك زه‌حمه‌ت���ه‌ ئه‌میش به‌هۆی‬ ‫سروش���تی دۆخی سیاس���ی‌و ئه‌منی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی نه‌ك ئه‌وه‌ی شایس���ته‌ی‬ ‫ئه‌و‌ه نه‌بن به‌و ش���ێوه‌ی ‌ه دوربخرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ گۆڕینی ئه‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌ه له‌رێگای‬ ‫سندوقی ده‌نگدان باشترین چاره‌سه‌ر‌ه‬ ‫ئه‌گه‌رچی كاتی زیات���ر بوێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫گرنگه‌ له‌و قۆناغ ‌ه بنه‌ماكانی ئاڵوگۆڕی‬ ‫ئاش���تیانه‌ی ده‌س���ه‌اڵت بچه‌س���پێنین‬ ‫رێگریكردن له‌كاندیدكردنه‌وه‌ی بارزانیش‬ ‫هه‌نگاوێكی باش ‌ه به‌و ئاراسته‌یه‌‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫به‌ته‌مه‌نه‌كان‌و ئه‌و ژنانه‌ی‌ حه‌ب ‌ی دژ‌ه سكپڕی ‌ی‬ ‫به‌كارده‌هێنن زیاتر توشی‌ به‌رد ‌ی زراو ده‌بن‬ ‫به‌ردی‌ زراو یه‌كێكه‌ له‌و نه‌خۆش���یانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ كه‌س���انێكی‌ زۆر به‌مه‌به‌ستی‌ البردنی‌‬ ‫سه‌ردانی‌ نه‌خۆشخانه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌زۆرینه‌ی‌‬ ‫كاته‌كان نه‌خۆشییه‌كه‌ هیچ نیشانه‌یه‌كی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‌ گیرانی‌ رێڕه‌وی‌ نێوان‬ ‫زراوو جگه‌رو ریخۆڵه‌ به‌و به‌ردانه‌ كه‌سه‌كه‌‬ ‫هه‌ست به‌ئازارێكی‌ به‌هێز ده‌كات‪.‬‬ ‫زراو كاری‌ خه‌زنكردن���ی‌ مادده‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ش���لی‌ زه‌رده‌ كه‌ جگه‌ر ده‌ریده‌دات‪ .‬ئه‌و‬ ‫مادده‌ زه‌رده‌ له‌رێگه‌ی‌ زراوه‌وه‌ ده‌ڕژێته‌‬ ‫ریخۆڵه‌ باریكه‌و یارمه‌تی‌ هه‌رس���كردنی‌‬ ‫چ���ه‌وری‌ ده‌دات‪ .‬زراوی‌ ته‌ندروس���ت‬ ‫رێژه‌یه‌كی‌ یه‌كس���ان ده‌ردراوی‌ ترش���ی‌‬ ‫زه‌ردو كۆلیسترۆڵی‌ تێدایه‌‪ .‬به‌اڵم كاتێك‬ ‫رێژه‌ی‌ كۆلیس���ترۆڵ به‌رزده‌بێته‌ ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ دروستبونی‌ به‌رد‪.‬‬ ‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬

‫‪15‬‬ ‫ئاژار‬

‫له‌گه‌ڵدایه‌ له‌كاتی‌ داخرانی‌ ئه‌و رێره‌وانه‌‬ ‫ره‌نگی‌ پێس���ت‌و سپێنه‌ی‌ چاو ده‌گۆڕێت‬ ‫ب���ۆ زه‌رد‪ .‬به‌پێ���ی‌ وته‌ی‌ پزیش���كانی‌‬ ‫بواره‌ك���ه‌ ژن���ان‌و خه‌ڵك���ی‌ به‌ته‌م���ه‌ن‬ ‫هه‌روه‌ها ژنانی‌ دوگیان‌و ئه‌وانه‌ی‌ حه‌بی‌‬ ‫مه‌نع به‌كارده‌هێنن زیاتر توش���ی‌ به‌ردی‌‬ ‫زراوه‌ ده‌ب���ن‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كێشیان زیاده‌و له‌خێزانه‌كه‌یاندا كێشه‌ی‌‬ ‫به‌ردی‌ زراویان هه‌یه‌ دو ئه‌وه‌نده‌ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫توشبونیان هه‌یه‌ به‌به‌ردی‌ زراو‪.‬‬

‫• ئ���ازاری‌ به‌هێز ك���ه‌ هه‌ندێجار چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێك ده‌خایه‌نێت زۆرجار ئازاره‌كه‌‬

‫دوای‌ نانخواردن به‌ماوه‌یه‌كی‌ كورت په‌یدا‬ ‫ده‌بێت له‌به‌شی‌ س���ه‌ره‌وه‌ی‌ الی‌ راستی‌‬

‫خۆپاراست له‌نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫نه‌خ���واردی‌ خۆراك���ی‌ چه‌ورو س���وێر‪،‬‬ ‫له‌كاتی‌ ژه‌مه‌كان خواردن كه‌م بخورێت‪.‬‬ ‫هه‌ركاتێكیش ئازاره‌كان زۆرو به‌رده‌وام‌و‬ ‫ره‌نگی‌ پێست گۆڕا بۆ زه‌ردو پله‌ی‌ گه‌رمی‌‬ ‫س���ك‌و هه‌ندێجار پێچده‌خوات بۆ پشت‌و له‌ش به‌رزبوه‌وه‌ پێویسته‌ به‌زوترین كات‬ ‫ش���انی‌ الی‌ راست‌و جاروبار هێڵنج‌و تای‌ سه‌ردانی‌ پزیشك بكرێت‪.‬‬

‫هه‌رچه‌ند ته‌مه‌ن ‌ی دایك زۆرتربێت‬ ‫رۆیشتنی‌ ‪ 1700‬هه‌نگاو‬ ‫ئه‌گه‌ر ‌ی توشبون به‌شه‌كر‌ه ‌ی دوگیان ‌ی زیاتره‌‬ ‫به‌پێ‌ ئه‌گه‌ری‌ مردن‬ ‫‌‪ %12‬كه‌مده‌كاته‌وه‌‬

‫ش���ه‌كره‌ی‌ دوگیان���ی‌ جۆرێك���ی‌ تر ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌كره‌یه‌ كه‌ توش���ی‌ ژن���ان ده‌بێت‬ ‫له‌كات���ی‌ دوگیان���ی‌‌و به‌نه‌مانی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫دوگیانێكه‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ نامێنێت‪.‬‬

‫ی‌‬ ‫نیشانه‌كان ‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ نیش���انه‌كانی‌ زۆر رون نی ‌ه‬ ‫ب���ه‌اڵم ره‌نگه‌ هه‌ندێ‌ نیش���انه‌ی‌ تێدا‬ ‫ده‌ربكه‌وێ���ت وه‌ك زو تینوب���ون‌و زو‬ ‫چونه‌ س���ه‌ر ئاو‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ستكردن‬ ‫به‌برس���ێتی‌‌و چه‌ند نیش���انه‌یه‌كی‌ تر‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م جۆره‌ی‌ شه‌كره‌ نیشانه‌كانی‌‬ ‫نابێته‌ هۆی‌ دروس���تكردنی‌ نیشانه‌ی‌‬ ‫هه‌ستپێكراو‪.‬‬

‫هۆیه‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫دوای‌ خواردنی‌ خۆراك‌و هه‌رسكردنی‌‪،‬‬ ‫كاربۆهیدرات���ی‌ ن���او خۆراكه‌ك���ه‌‬ ‫ده‌ش���كێنرێت‌و ده‌گۆڕێت بۆ شه‌كری‌‬ ‫ساده‌ترو بۆ ده‌ستكه‌وتنی‌ وزه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫خانه‌كانی‌ ل���ه‌ش به‌هاوكاری‌ هۆرمۆنی‌‬ ‫ئه‌نس���ۆلین كه‌ له‌الیه‌ن په‌نكریاسه‌وه‌‬ ‫دروس���ت ده‌كرێت رێژه‌ی‌ به‌كارهێنانی‌‬ ‫ش���ه‌كر ده‌كرێت كاتێ���ك زیاد ده‌بێت‬ ‫له‌خوێندا‪.‬‬ ‫له‌كاتی‌ دوگیانی‌ وێ�ڵ�اش یان هاوری‌‬ ‫من���داڵ هۆرم���ۆن ده‌رده‌دات‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫هۆرمۆنه‌ هه‌س���تیاری‌ خانه‌كانی‌ له‌ش‬ ‫بۆ ئه‌نس���ۆلین كه‌مده‌كاته‌وه‌‪ .‬به‌مه‌ش‬ ‫ئه‌نس���ۆلین كارناكات به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫پێویست‪ .‬له‌ئه‌نجام شه‌كر كۆده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌ناو لوله‌خوێنه‌كان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م جۆره‌ ش���ه‌كره‌یه‌ زیاتر له‌س���ێ‌‬ ‫مانگ���ی‌ دوه‌م���ی‌ س���كپڕیی‌ روده‌دات‬ ‫واتا له‌مانگه‌كانی‌(‪ )4،5،6‬س���كپڕیی‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێج���ار زوتر ب���ه‌اڵم دره‌نگتر قه‌د‬ ‫رونادات‪.‬‬

‫• ئه‌گه‌ری‌ توشبون به‌شه‌كره‌ی‌ جۆری‌‬ ‫دوه‌م له‌ئاینده‌دا‪.‬‬

‫بۆ نمون���ه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ كێش���یان زۆره‌‪،‬‬ ‫مێ���ژوی‌ خێزانی‌‪ ،‬واتا بونی‌ كه‌س���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫تر له‌خێزانه‌كه‌یان توشبو به‌نه‌خۆشی‌‬ ‫ش���ه‌كره‌ی‌ دوگیان���ی‌‪ ،‬ته‌مه‌نی‌ دایك‪،‬‬ ‫كێشه‌كانی‌ شه‌كره‌ی‌ دوگیانی‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌و ژنان���ه‌ی‌ ته‌مه‌نیان له‌س���ه‌رو‪35‬‬ ‫دایك‬ ‫ساڵیه‌وه‌یه‌و بڕیاری‌ سكپڕبون ده‌ده‌ن‪ • .‬به‌رزیی‌ پاڵه‌په‌ستۆی‌ خوێن‪.‬‬ ‫• ئه‌گ���ه‌ری‌ ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌ ه���ه‌ر ژنێك‬ ‫له‌كاتی‌ دوگیانی‌ توش���ی‌ ش���ه‌كره‌ بو‬ ‫ئالۆزێكانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫ی ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ ئ���ه‌و دایكانه‌ی‌ نه‌خۆش���ی‌ له‌سكێكی‌ تریش توش ‌‬ ‫شه‌كره‌یان توشده‌بێت له‌كاتی‌ دوگیانی‌‬ ‫خۆپاراستن‬ ‫منداڵی‌ ته‌ندروس���تیان ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ به‌رزی‌ ئاستی‌ • خواردن���ی‌ ئ���ه‌و خۆراكان���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫شه‌كرو كۆنترۆڵنه‌كردنی‌ زیانی‌ ده‌بێت رێژه‌ی‌ چه‌وری‌‌و ش���ه‌كرو گه‌رمۆكیان‬ ‫كه‌مه‌‪ .‬زیاتر میوه‌و س���ه‌وزه‌و دانه‌وێڵه‌‬ ‫بۆ دایك‌و كۆرپه‌له‌ش‪.‬‬ ‫بخورێت‪.‬‬ ‫كێشه‌كانی‌ ئاستی‌ شه‌كره‌ی‌ به‌رز بۆ • رۆژان���ه‌و به‌به‌رده‌وام���ی‌ بۆ ماوه‌ی‌‬ ‫سه‌ر ساوا(منداڵ)‬ ‫نیوكاتژمێ���ر وه‌رزش بكه‌‪ ،‬هه‌ر جۆره‌‬ ‫• له‌دایكبون���ی‌ منداڵێكی‌ كێش زۆرو وه‌رزشێك بێت( پیاسه‌كردن‪ ،‬راكردن‪،‬‬ ‫قه‌ڵه‌و‪.‬‬ ‫مه‌له‌كردن‪ ،‬پاسكیل لێخورین‪.)..‬‬ ‫• كه‌م���ی‌ ئاس���تی‌ ش���ه‌كری‌ • خۆ الوازك���ردن‌و دابه‌زاندنی‌ كێش‪.‬‬ ‫خوێن(هه‌ندێجار)‪.‬‬ ‫هۆكاره‌ مه‌ترسیداره‌كان‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ نابێت له‌كات���ی‌ دوگیانیدا‬ ‫هه‌مو ئافره‌تێك ش���یاوه‌ بۆ توشبون • ئه‌گ���ه‌ری‌ كێش���ه‌ی‌ سیس���تمی‌ به‌رنامه‌ی‌ دابه‌زاندن���ی‌ كێش بكرێت‪.‬‬ ‫به‌م نه‌خۆش���ییه‌ ب���ه‌اڵم هه‌ندێ‌ كه‌س هه‌ناسه‌دان‪.‬‬ ‫به‌اڵم ده‌كرێت پێش بڕیاری‌ سكپڕبون‬ ‫زیاتر ئه‌گه‌ری‌ توش���بونیان لێده‌كرێت • ئه‌گه‌ری‌ توشبون به‌زه‌ردویی‌‪.‬‬ ‫كێشی‌ خۆت دابه‌زێنی‌‪.‬‬

‫جانتا ‌ی ژنان زۆرترین میكرۆب هه‌ڵده‌گرێت‌و‬ ‫مۆبایلیش پیسه‌ به‌میكرۆبێك كه‌ له‌پیسایی‌ مرۆڤدا هه‌یه‌‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نوێ���ی‌ واڵتی‌ به‌ریتانیا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌رخس���توه‌ ك���ه‌ جانتای‌ ژنان‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و ش���وێنانه‌ی‌ ك���ه‌ زۆرترین‬ ‫میك���رۆب له‌خۆی‌ ده‌گرێ���ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ئاستی‌ ته‌والێته‌ بۆ هه‌ڵگرتنی‌ میكرۆب‪.‬‬ ‫توێژه‌ره‌وه‌كان ئه‌م راس���تییه‌یان كاتێك‬ ‫ب���ۆ ده‌ركه‌وت كه‌ چه‌ن���د نمونه‌یه‌كیان‬ ‫له‌جانتاو كه‌لوپه‌لی‌ ناوه‌وه‌ی‌ وه‌رگرتوه‌‬ ‫وه‌ك كه‌لوپه‌ل���ی‌ ئارایش���ت‌و كرێم���ی‌‬ ‫ده‌ست‌و مۆبایل‌و چه‌ند كه‌لوپه‌لیكی‌ تر‬ ‫كه‌ خانمان ده‌یخه‌ن���ه‌ جانتاكانیانه‌وه‌‏‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ك���ه‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ رونكردۆته‌وه‌‬ ‫پیسترین ش���وێن له‌جانتا شانه‌كانێتی‌‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئ���ه‌و میكرۆبه‌ی‌ ئه‌و به‌ش���ه‌‬ ‫هه‌ڵیده‌گرێت ده‌توانێت ش���وێنی‌ تریش‬ ‫پیس ب���كات‪ .‬هه‌روه‌ها له‌كه‌لوپه‌له‌كانی‌‬ ‫ناویشی‌ كرێمی‌ ده‌ست‌و ده‌موچاو دێت‬

‫كه‌ زۆرترین میكرۆب هه‌ڵده‌گرن به‌دوای‌‬ ‫ئه‌ویش���دا كه‌لوپه‌لی‌ ئارایشت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫جانتای‌ پێستیش له‌هه‌مو جۆره‌كانی‌ تری‌‬ ‫زیاتر میك���رۆب هه‌ڵده‌گرن چونكه‌ ئه‌و‬ ‫پێسته‌ ژینگه‌یه‌كی‌ باشه‌ بۆ زیادكردنی‌‬ ‫میك���رۆب‪ .‬بۆی���ه‌ ش���اره‌زایانی‌ بواری‬ ‫پزیش���كیی رایده‌گه‌یه‌ن���ن له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ت به‌ر هه‌مو ش���تێك ده‌كه‌وێت‬ ‫بۆیه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كه‌ بۆ گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫میكرب بۆیه‌ باشتروایه‌ زوزو ده‌سته‌كان‬ ‫بشۆردرێت هه‌روه‌ها جانتاو كه‌لوپه‌له‌كانی‌‬ ‫رۆژان���ه‌ پاكبكرێنه‌وه‌و له‌ش���وێنی‌ پاك‬ ‫هه‌ڵبگیرێن‪ .‬به‌تایبه‌تی‌ مۆبایل كه‌ رۆژانه‌‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‪ .‬نوێترین لیكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ریتانی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌رخستوه‌ كه‌ مۆبایل‬ ‫پیسه‌ به‌میكرۆبێك كه‌ له‌پیسایی‌ مرۆڤدا‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫دكتۆرێك ‌ی ئه‌ڵمان ‌ی (ئه‌نغو‬ ‫فروب���ۆ)ه‌ رایگه‌یان���دو‌ه‬ ‫‪ 1700‬هه‌ن���گاو رۆیش���تن‬ ‫به‌پ���ێ‌ رۆژان���ه‌ ك���ه‌ ده‌كاته‌‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ ‪ 10‬خول���ه‌ك ئه‌گه‌ری‌‬ ‫مردن ب���ۆ‪ %12‬ه‌ كه‌مده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌كرێت ئ���ه‌و رێژه‌یه‌ ببێته‌ ‪%20‬‬ ‫كاتی‌ ژماره‌ی‌ هه‌نگاوه‌كان رۆیشتن بۆ‪3000‬‬ ‫هه‌نگاو درێژك���رده‌وه‌‪ .‬به‌پێی‌ توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫فروب���ۆه‌ ك���ه‌ ئه‌نجامی���داوه‌ له‌یه‌كێ���ك‬ ‫له‌مه‌ڵبه‌ن���ده‌ ته‌ندروس���تێكانی‌ كه‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌زانكۆ وه‌رزشێكانه‌ له‌كۆلۆنیا رایگه‌یاندوه‌‬ ‫وه‌رزش���كردن‌و راهێنان���ی‌ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ته‌م���ه‌ن درێژده‌كات���ه‌وه‌‌و ده‌بێت���ه‌ هۆی‌‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ ئاستی‌ چاالكێكانی‌ رۆژانه‌‪.‬‬ ‫ناوبراو هۆكاری‌ كه‌می‌ چاالكی‌ كه‌س���ه‌كان‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ پێشكه‌وتنی‌‬ ‫ته‌نكنه‌لۆجیاو په‌ره‌سه‌ندنی‌ ئامێره‌كانی‌‬ ‫پش���و كه‌ له‌ئێس���تادا له‌بری‌ رۆیشتن‬ ‫به‌پێ‌ زیاتر ئۆتۆمبێل به‌كارده‌هێنن‌و‬ ‫زیاتر له‌پێش ته‌له‌فیزیۆن ده‌مێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ زۆرین���ه‌ی‌ كاره‌كان به‌ئامێرو‬ ‫كه‌ره‌س���ته‌ ده‌كرێ���ت‪ .‬ك���ه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌بێته‌ هۆی‌ ته‌مبه‌ڵیی‌ كه‌س���ه‌كان‌و‬ ‫دواتری���ش زیادبون���ی‌ نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫درێژخایه‌نه‌كان���ی‌ وه‌ك ش���ه‌كره‌و‬ ‫په‌ستانیخوێن‌و نه‌خۆشییه‌كانی‌ دڵ‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ نوێترین ئاماری‌ رێكخراوی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ جیهانی‌ س���ااڵنه‌‬ ‫به‌هۆی‌ په‌ستانی‌ خوێنه‌وه‌ نۆ‬ ‫ملیۆن كه‌س گیانله‌ده‌س���ت‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬

‫دو هه‌فته‌ جارێك‬ ‫ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت‬

‫ته‌ندروستیت باش‬ ‫كوردستان‬ ‫كێ‌‪ :‬وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ هه‌رێم له‌به‌رده‌م‬ ‫قه‌یرانێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ ته‌ندروس���تیدایه‌‪،‬‬ ‫قه‌یرانێك وه‌ك په‌ت���ای‌ كولێرای‌ لێهاتوه‌‬ ‫هه‌م���و س���اڵێك به‌جۆرێك له‌ج���ۆره‌كان‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه‌‪ ،‬هه‌رجاره‌و ده‌رمانێك‬ ‫ده‌بێته‌ ژه‌هری‌ كوش���نده‌ ب���ۆ گیانی‌ ئه‌م‬ ‫میلله‌ته‌!‬ ‫ژه‌هری‌ ئه‌مساڵ چاوی‌ هاواڵتیانی‌ كوێركرد‪،‬‬ ‫پارس���اڵیش به‌هۆی‌ لێدانی‌ ده‌رزییه‌وه‌ ‪17‬‬ ‫هاواڵتی‌ كوش���ت‪ .‬ئه‌مه‌ حاڵی‌ وه‌زاره‌تێكه‌‬ ‫كه‌ په‌یوه‌س���ت به‌ژیانی‌ هاواڵتیان‪ ،‬توانای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نیه‌ رێگا به‌هاتن���ی‌ قاچاخچیه‌تی‌‬ ‫ده‌رمان بگرێت‪ ،‬ئ���ه‌ی‌ زه‌مانه‌تی‌ چیه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بتوانێت پارێزگاری‌ له‌ته‌ندروس���تی‌‬ ‫هاواڵتیان بكات!؟‬ ‫كه‌ی‌‪ :‬نیوه‌ی‌ ساڵی‌ ‪ 2013‬مان تێپه‌ڕاندوه‌‪،‬‬ ‫بودج���ه‌ی‌ ته‌رخانكراویش ب���ۆ هه‌رێم ‪16‬‬ ‫ترلیۆن‌و ‪ 943‬ملیار دیناره‌‪ ،‬پشكی‌ هه‌رێم‬ ‫‪ %10.4‬بوج���ه‌ی‌ عێراقه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫پێوه‌ره‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان ده‌بێت بودجه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ له‌بودجه‌ی‌ گشتیدا‬ ‫‪ %10-7‬بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌رێمدا له‌و رێژه‌یه‌‬ ‫كه‌متره‌‪ ،‬بودجه‌ی‌ سه‌ربازی‌‌و سیادییه‌كان‬ ‫زۆر له‌و رێژه‌یه‌ زیاتره‌!‬ ‫چی‌‪ :‬بودج���ه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ب���ه‌رواردی‌ س���اڵی‌ ‪2012_2011‬‬ ‫ئ���ه‌م وه‌زاره‌ت���ه‌ بكه‌ین‪ ،‬له‌س���اڵی‌ ‪2011‬‬ ‫بودجه‌ی‌ ته‌رخانكراوی‌ بۆ هه‌ردو به‌ش���ی‌‬ ‫به‌كارخس���تن‌و به‌رهه‌مهێن���ان له‌تێكڕای‌‬ ‫بودجه‌ی‌ گشتیدا بریتی‌ بوه‌ له‌‪ 778‬ملیارو‬ ‫‪ 211‬ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 2012‬ئه‌و بودجه‌یه‌ بۆ هه‌مان دو‬ ‫به‌ش‪ 534 ،‬ملیارو ‪ 189‬ملیۆن دینار بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ پرۆژه‌ پێشنیاركراوه‌كان ‪190‬‬ ‫ملیارو ‪ 614‬ملی���ۆن دینار بوه‌‪ ،‬بۆ پرۆژه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌كان كۆی‌ گشتی‌ ته‌رخانكراو بۆ‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 7,35 2,012‬ملیارو ‪ 913‬ملیۆن‬ ‫دینار بوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نه���ا له‌س���اڵی‌ ‪ 2012‬ب���ڕی‌ ‪ 41‬ملیارو‬ ‫‪ 298‬ملیۆن دینار وه‌ك پش���كی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ كه‌م���ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ بڕی‌ ‪ 24‬ملیار و ‪ 699‬ملیۆن‬ ‫دینار بۆ رابواردنی‌ فه‌رمی‌ خه‌رجكراوه‌!‬ ‫چۆن‪ :‬پشكی‌ هه‌ر هاواڵتیه‌ك بۆ مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ كه‌رتی‌ ته‌ندروس���تی‌ بۆ ساڵی‌‬ ‫‪ ،2012‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بزانی���ن له‌بودجه‌ی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ ب���ۆ س���اڵی‌ ‪ 2012‬چه‌ندی‌‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌ماوه‌ی‌ س���اڵێكدا‬ ‫‪ 138,000‬دین���اری‌ به‌رده‌كه‌وێ���ت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر س���ه‌یری‌ ئ���ه‌و بودجه‌ی���ه‌ بكه‌ین‌و‬ ‫ب���ه‌راورد به‌ژماره‌ی‌ دانیش���توانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان(‪ )5,351,276‬كه‌س‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫هه‌ر هاواڵتی���ه‌ك مانگانه‌ نزیكه‌ی‌ ‪11,500‬‬ ‫هه‌زارو پێنج س���ه‌د دیناری‌ به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ بودج���ه‌ی‌‬ ‫ته‌رخانكراوی‌ هه‌رێم له‌ساڵی‌ ‪ 2012‬بڕكه‌ی‌‬ ‫(‪ )6,874,528,000.000‬دیناره‌‪.‬‬ ‫له‌كوێ‌‪ :‬له‌هه‌رێمی‌ نه‌وتدا‪ ،‬تائێستا ده‌رمان‬ ‫له‌ژێر ره‌حمه‌تی‌ بازرگانه‌كانی‌ ده‌رماندایه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تیش ده‌رمانی‌ قاچاخ‬ ‫به‌كارده‌هێنێ���ت‪ .‬به‌پێ���ی‌ راپۆرتێك���ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم ‪ %90‬ئه‌و ده‌رمانه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندایه‌ پش���كنینی‌ بۆ‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬پس���پۆرێكی‌ ده‌رمانیش ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌رو ك���ه‌ ‪ 65‬كۆمپانی���ای‌ ده‌رمان‬ ‫له‌هه‌رێم���دا هه‌ن ـ ‪ 25‬ل���ه‌و كۆمپانیایانه‌‬ ‫كاره‌كانی���ان دیارن‪ ،‬ئه‌وان���ی‌ دیكه‌ نازانن‬ ‫كێن‌و چی‌ هاورده‌ی‌ هه‌رێم ده‌كه‌ن؟!‬ ‫بۆچ���ی‌‪ :‬چونك���ه‌ هه‌رێم ب���ه‌ده‌م خه‌می‌‬ ‫هاواڵتیان���ه‌وه‌ نی���ه‌و سیس���ته‌مێكی‌‬ ‫ته‌ندروستیش له‌هه‌رێمی‌ كوردستان بونی‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ به‌رچاوده‌كه‌وێت‪ ،‬رۆحی‌‬ ‫هاواڵتیانی‌ ئه‌م هه‌رێم���ه‌ له‌ژێر ره‌حمه‌تی‌‬ ‫ده‌رمان���ی‌ كۆمپانیاكاندای���ه‌‪ ،‬مردن���ی‌‬ ‫هاواڵتیانیش س���ااڵنه‌ بوه‌ته‌ دیارده‌ییه‌كی‌‬ ‫به‌رده‌وام‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر سیس���ته‌می‌ ته‌ندروس���تی‌ ب���ه‌م‬ ‫رێره‌وه‌ی‌ ئێستا بڕوات‪ ،‬بێ‌ لێپرسینه‌وه‌ی‌‬ ‫جی���دی‌ حكوم��� ‌هت‌و په‌رله‌م���ان‌و وه‌زیرو‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬ئه‌وا كوردستان‬ ‫بۆ س���اڵی‌ نوێش له‌به‌رده‌م مه‌ترس���یه‌كی‌‬ ‫له‌وه‌ گه‌وره‌تردا ده‌بێت‪ ،‬كۆمه‌ڵگاش به‌ره‌و‬ ‫مه‌رگی‌ له‌سه‌رخۆی‌ ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ له‌به‌رده‌م قه‌یرانی‌ قورس���ی‌‬ ‫ته‌ندروس���تیدایه‌‪ ،‬ده‌رمان‪ ،‬مردنی‌ منداڵ‬ ‫له‌خوار پێج ساڵه‌وه‌‪ ،‬جه‌ڵته‌ی‌ دڵ‌و جه‌ڵته‌ی‌‬ ‫ده‌ماغ‪ ،‬نه‌خۆش���ی‌ ش���ه‌كره‌‪ ،‬نه‌خۆش���ی‌‬ ‫هه‌وكردنی‌ س���یه‌كان‪ ،‬خۆسوتاندنی‌ ژنان‪،‬‬ ‫زیادبونی‌ رێژه‌ی‌ نه‌خۆش���یه‌ ده‌رونیه‌كان‪،‬‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ س���ه‌رنه‌كه‌وتو‪ ،‬خواردنی‌‬ ‫به‌س���ه‌رچو‪ ،‬له‌هه‌م���وی‌ خراپت���ر هه‌رێم‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م س���ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫كولێرا (نه‌خۆش���ی‌ واڵته‌ ه���ه‌ژاره‌كان)ه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ به‌هه‌مو ئه‌مان���ه‌ پێده‌نێینه‌ نیوه‌ی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ ( ،2013‬الل���ه یرحم) بۆ س���اڵی‌‬ ‫ئاینده‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێین‪":‬ته‌ندروس���تیت باش‬ ‫كوردستان"‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫(ته‌زكیه‌) ‌ی حیزبی نه‌بو‪ ..‬نه‌یانكرد به‌یاریده‌ده‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫ ئا‪ :‬ئاراس عوسمان‬ ‫مامۆستایه‌ك دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌ یاریده‌ده‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ریدا ده‌رده‌چێت‌و به‌ڵێنی‌‬ ‫ئه‌و پۆسته‌ی‌ پێده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫خۆی‌ ده‌ڵێت "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ (ته‌زكیه‌)ی‌‬ ‫حیزبی‌ نه‌بووه‌ ئه‌و پۆسته‌ی‌ پێنه‌دراوه‌‌و‬ ‫كه‌سێكی‌ تر كه‌ بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامبدات له‌جێگه‌ی‌ دانراوه‌‪،‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫سلێمانی‌ ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌‬ ‫لقی‌ سلێمانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایانیش‬ ‫پاڵپشتی‌ وته‌كانی‌ مامۆستاكه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاك���ۆ جه‌م���ال كه‌ری���م مامۆس���تای‌‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ هه‌واری‌ ش���اری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌رواری‌ ‪2012/9/4‬‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی‌ پاڵێوراوانی‌ (به‌رێوه‌به‌ر‪،‬‬ ‫یاری���ده‌ده‌ر) ئه‌نجامده‌دات‌و ده‌رده‌چێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم گرفتی‌ بون به‌حزبی‌ ده‌بێته‌ رێگر‬ ‫بۆی‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫وتبوی‌ تاكو ته‌زكیه‌ی‌ حزبی‌ نه‌بێت‬ ‫ناكرێته‌ یاریده‌ده‌ر‬ ‫ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫كێشه‌كه‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند" دوای‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان‌و له‌به‌رواری‌ ‪2012/12/11‬‬ ‫نوسراوی‌ بون به‌یاریده‌ده‌رمان ئاراسته‌ی‌‬ ‫یه‌ك���ه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ بنه‌ڕه‌ت���ی‌ ‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ له‌‪2013/3/19‬وه‌‬ ‫به‌پاس���اوی‌ لێكۆڵینه‌وه‌و كاتی‌ پێویست‬ ‫ده‌ستی‌ ده‌ستیمان پێكرا"‪.‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختی‌ ل���ه‌وه‌ كرده‌وه‌ وتی‌‪:‬‬ ‫به‌ناڕاس���ته‌وخۆ داوای‌ پشتگیری‌ حزبیم‬ ‫لێده‌كراو تا كار گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی‌ خودی‌‬ ‫مامۆس���تا كه‌م���ال ن���وری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌ وتبوی‌‬ ‫(تاكو ته‌زكیه‌ی‌ حزبی‌ نه‌بێت ناكرێته‌‬ ‫یاریده‌ده‌رو هه‌م���و مه‌رجه‌كانی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ حزب رێگره‌ بۆ كاره‌كه‌ی‌)‪.‬‬ ‫ئاك���ۆ جه‌م���ال ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌كرد"‬ ‫دوای‌ هه‌وڵه‌كانم رۆیشتم سكااڵم كردوه‌‬ ‫له‌لقی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایانی‌‬

‫تابلۆی به‌ڕێوبه‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی سلێمانی‬

‫دوای‌ هه‌فته‌یه‌ ‌‬ ‫ك‬ ‫كه‌سێک له‌ڕێگه‌ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی یه‌کێتی‌و‬ ‫دواتر په‌روه‌رده‌ی‬ ‫سلێمانیه‌وه‌ كرایه‌‬ ‫یاریده‌ده‌ر‬ ‫كوردستان‌و س���كرتاریه‌ت‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگاو لیژنه‌ی‌ په‌روه‌رده‌و مافی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌پارله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫فشاریان خسته‌ سه‌ریان‌و دواتر له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌ك���ه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ كارگێڕیه‌وه‌‪ ،‬‬ ‫تۆم���ه‌ت‌و ته‌ش���هیریان خس���ته‌ پاڵم‌و‬ ‫بۆ بێب���ه‌ری‌ كردنم له‌و ماف���ه‌ ڕه‌وایه‌م‪،‬‬

‫بۆیه‌ له‌پاش���ان‌و له‌به‌رواری‌ ‪2013/5/21‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كیان به‌ن���اوی‌ (س ـ ع)‬ ‫له‌جێگه‌كه‌م به‌ب���ێ‌ تاقیكردنه‌وه‌ داناوه‌‪،‬‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ كۆمیت���ه‌ی‌ س���ه‌روه‌ریه‌وه‌‬ ‫نوس���راوی‌ بۆ كراوه‌ بۆ مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌كی‌‬ ‫س���لێمانی‌ یه‌كێتی‌‌و ئه‌وانیش بۆ یه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌ په‌روه‌رده‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫دوای‌ ی���ه‌ك هه‌فت���ه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ كرایه‌‬ ‫یاریده‌ده‌رو له‌قوتابخانه‌ی‌ هه‌واری‌ ش���ار‬ ‫ده‌ستبه‌كاره‌‪.‬‬ ‫داوای‌ ته‌زكیه‌ی‌ حزبیم نه‌كردوه‌ با‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ بێته‌ڕو‬ ‫كه‌مال نوری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���لێمانی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌ڵێت‪ :‬من ئه‌و كه‌سه‌ له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫ناناس���م‌و به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك داوای‌‬ ‫(ته‌زكی���ه‌)ی‌ حزبیم لێنه‌ك���ردوه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌و قسانه‌ ره‌تده‌كه‌مه‌وه‌و پێشم ناخۆشه‌‬ ‫ئه‌و وتانه‌ی‌ به‌ناوی‌ منه‌وه‌ وتوه‌‪.‬‬ ‫نه‌وشیروان حه‌مه‌ عه‌زیز ئه‌ندامی‌ لقی‌‬ ‫سلێمانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان له‌لیستی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ بۆ گرفتی‌ ئه‌و مامۆستایه‌و‬ ‫ئاگادارب���ون لێی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند"‬ ‫ئه‌و مامۆس���تایه‌ س���كااڵی‌ له‌الی‌ ئێمه‌‬ ‫كردوه‌و به‌دواداچونم���ان بۆ گرفته‌كه‌ی‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یان به‌ئێم���ه‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ته‌نها كێشه‌كه‌ كاته‌كه‌یه‌و ئه‌گه‌ر نا ئه‌و‬ ‫مامۆستایه‌ داده‌نێین بۆ یاریده‌ده‌ر"‪.‬‬

‫مامۆس���تا به‌ك���ر محه‌م���ه‌د مه‌حمود‬ ‫له‌یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رشتیاری‌ له‌په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ندی‌ س���لێمانی‌ بۆ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د" س���ه‌رله‌به‌ری‌ وته‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌ ره‌تده‌كه‌م���ه‌وه‌و دانان���ی‌‬ ‫یاری���ده‌ده‌رو به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌كان ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌سێك داوای‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ هه‌بێت‬ ‫ئێمه‌ ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ سه‌رپه‌رش���تیاری‌‬ ‫كارگێڕی‌ ئه‌و قوتابخانه‌یه‌‪ ،‬قوتابخانه‌ی‌‬ ‫هه‌واری‌ ش���ار پێشتر كێش���ه‌ی‌ هه‌بوه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێك له‌كاره‌كه‌ی‌ البراوه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫داوام له‌سه‌رپه‌رشتیاری‌ ئه‌و قوتابخانه‌یه‌‬ ‫كرد كه‌ ئه‌م به‌ڕێزه‌ دابنرێت به‌یاریده‌ده‌ری‌‬ ‫چواره‌م چونك���ه‌ قوتابخانه‌كه‌ گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ دواتر سه‌رپه‌رشتیاری‌ قوتابخانه‌كه‌‬ ‫بۆی‌ نوسیوم كه‌ ئه‌م كه‌سه‌ نه‌شیاوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و پۆسته‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫بۆ قوتابخانه‌كه‌ دروس���تكردوه‌و به‌شێك‬ ‫بوه‌ له‌كێشه‌كان"‪.‬‬ ‫یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رشتیاران به‌رپرسن‬ ‫له‌و كێشه‌یه‌و وه‌اڵمی‌ نوسراوی‌ منیان‬ ‫نه‌داوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌م���ال ن���وری‌ هێم���ای‌ به‌وه‌ك���رد"‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پرس���یارم لێك���ردوه‌ كه‌‬ ‫له‌تاقیكردوه‌ك���ه‌دا ده‌رچوی���ت وت���ی‌‬ ‫به‌ڵ���ێ‌‪ ،‬بۆیه‌ دوات���ر منی���ش ره‌وانه‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تیارم كردوه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌ستنیش���انی‌ شوێنه‌كه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ن بۆ‬

‫كاركردن له‌و جێگه‌یه‌دا‪ ،‬ئاماده‌شم بابێت‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ ڕوبه‌ڕو پێمبڵێت كه‌ من‬ ‫داوای‌ (ته‌زكی���ه‌)ی‌ حزبی���م لێكردبێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رشتیاری‌ پێیان باش‬ ‫نه‌بوه‌ ئه‌و مامۆس���تایه‌ دابنرێت‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫به‌رپرس���ن له‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ نوسراوی‌ من‬ ‫كه‌ بۆمنوسیون ئه‌م كه‌سه‌ له‌تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫ده‌رچوه‌و پێویسته‌ له‌شوێنێك دابنرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌ تائێستا‬ ‫وه‌اڵمی‌ منیان نه‌داوه‌ته‌وه‌و هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫نازانم چیه‌"‪.‬‬ ‫به‌دواداچونمان بۆ كێشه‌كه‌ی‌ كردوه‌‬ ‫ته‌نها سه‌ربه‌خۆبونی‌ هۆكاری‌ گرفته‌كانه‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ لقی‌ س���لێمانی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ك���رد" له‌الی���ه‌ن كۆمیته‌كان���ه‌وه‌‬ ‫بانگكراب���و ك���ه‌ پش���تگیریه‌ حزبیه‌كه‌‬ ‫بكات دواتر ده‌كرێت���ه‌ یاریده‌ده‌ر‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌و كێش���ه‌ هه‌ر به‌و ش���ێوه‌یه‌ مایه‌وه‌و‬ ‫الی‌ ئێم���ه‌ زۆر رونه‌ كه‌ ته‌نها ش���ته‌كه‌‬ ‫حزبایه‌تیه‌و ئه‌و مامۆستایه‌ سه‌ر به‌هیچ‬ ‫حزبێك نیه‌و له‌سه‌ر لیستی‌ سه‌ربه‌خۆیه‌‬ ‫له‌المان‌و به‌و هۆیه‌وه‌ ئه‌و كێشانه‌یان بۆ‬ ‫دروستكرد‪ .‬‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان هیچ كاری‌ پێنه‌كراوه‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ یه‌كه‌م له‌په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ هێم���ای‌ ب���ۆ ئه‌وه‌كرد"بۆیه‌‬ ‫له‌ئێستادا ئه‌م كاره‌مان راگرتوه‌و له‌دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ كه‌س���ێكی‌ تر هاتوه‌و له‌راس���تیدا‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان كاری‌ پێنه‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێش���موایه‌ تاقیكردنه‌وه‌كان مه‌رجێكی‌‬ ‫گرنگ نیه‌ به‌ڵكو پێویس���ته‌ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫ته‌ماش���ابكرێن توان���ای‌ چاره‌س���ه‌ری‌‬ ‫كێش���ه‌كانیان چه‌نده‌و مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫قوتابی‌ و مامۆستایان تا چه‌نده‌"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا به‌ك���ر محه‌م���ه‌د جه‌ختی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ كردوه‌" نزیك���ه‌ی‌ ‪ 60‬به‌ڕێوه‌به‌رو‬ ‫یاریده‌ده‌ر كه‌ من ناوم ناوه‌ به‌كاتی‌ واته‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ نی���ه‌ له‌داهاتو‬ ‫بخرێنه‌ ب���ه‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌كان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫س���لێمانیه‌وه‌ هه‌مویان دان���راون به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هیچ پرسێك به‌ئێمه‌ بكرێت‌و ئه‌م‬ ‫ده‌خاله‌ته‌ هه‌ر هه‌بوه‌‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی په‌روه‌رده‌ ‌ی سۆران‪ :‬به‌ڵێنده‌ده‌م كێشه‌ ‌ی‬ ‫قوتابخانه‌كان نه‌هێڵم‌و ‪ 62‬پله‌ ‌ی وه‌زیفیمان هه‌بێت‬ ‫ ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫مامۆستا عه‌زیز سه‌عید مه‌ال‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری نوێی په‌روه‌رده‌ی سۆران‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ هه‌وڵده‌دات به‌بێ‬ ‫جیاوازی‌و ره‌چاوكردنی حزبایه‌تی‬ ‫خزمه‌ت به‌پرۆسه‌ی په‌روه‌رده‌ بكات‪،‬‬ ‫جه‌ختیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ با‬ ‫هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك داوای واسته‌كردنی‬ ‫لێنه‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ به‌وته‌ی خۆی‬ ‫واسته‌كردن نایخوات‪.‬‬

‫پرسی ده‌ستێوه‌ردانی حزبی له‌پرۆسه‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ وه‌ك س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاوێن ‌ه‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌و كێش���انه‌ی‬ ‫ك���ه‌ له‌س���نوری س���ۆران زۆر به‌رون���ی‬ ‫هه‌س���تیپێده‌كرێت‪ ،‬له‌م روه‌وه‌و له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری نوێی په‌روه‌رده‌ی‬ ‫سۆران چۆن ده‌ڕوانێته‌ ئه‌م دۆخه‌‪ ،‬ناوبراو‬ ‫رونیك���رده‌وه‌ كه‌ ئه‌و گوێ به‌هیچ حزب‌و‬ ‫الیه‌نێك نادات‌و ده‌س���تێوه‌ردانی حزبی‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌و خه‌ریكی ڕاپه‌راندنی ئه‌ركه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ییه‌كانی خ���ۆی ده‌بێت‌و به‌بێ‬ ‫له‌به‌رچاوگرتنی بیروبۆچون‌و ئینتیمایی‬ ‫حزبی‌و سیاسی له‌چوارچێوه‌ی یاسادا‪.‬‬

‫به‌رنام���ه‌و پالن���م هه‌ی���ه‌و كێش���ه‌ی‌‬ ‫پێداویستیه‌كانی‌ قوتابخانه‌كان نه‌هێڵم‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری نوێی‌ ده‌س���تبه‌كاربوی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی س���ۆران‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی ئ���ه‌و به‌رپرس���یاریه‌تیه‌ی‬ ‫كه‌ وه‌ریگرتوه‌ كێش���ه‌كانی پڕۆس���ه‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ له‌سنوره‌كه‌ی‌ چاره‌سه‌ربكات‪.‬‬ ‫" نایشارمه‌وه‌ كه‌ له‌سنوری په‌روه‌رده‌ی‬ ‫س���ۆران وه‌ك ه���ه‌ر ناوچه‌یه‌كی دیكه‌ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬كێشه‌و گیروگرفت له‌بواری‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌دا هه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ به‌ڵێنده‌ده‌م كه‌‬ ‫هه‌مو توانای خۆم بخه‌مه‌كار بۆ مه‌به‌ستی‬ ‫نه‌هێش���تنی ئه‌و گرفتانه‌"‪ .‬ناوبراو زیاتر‬ ‫رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و به‌رنامه‌و پالنی تایبه‌ت‬ ‫به‌خۆیی داناوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا ته‌نها‬ ‫بیر له‌سه‌رخستنی ئه‌زمونه‌كانی وه‌زاری‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و سه‌رجه‌م به‌رنامه‌كانی دیكه‌ی‬ ‫ڕاگرتون‪ .‬هه‌روه‌ك وتیشی " دوای ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ڵده‌ستم به‌دابینكردنی پێداویستی بۆ‬ ‫سه‌رجه‌م ئه‌و قوتابخانانه‌ی كه‌ كێشه‌ی‬ ‫ره‌حله‌و كورس���ی‌و قه‌نه‌فه‌ی���ان هه‌یه‌و‬ ‫كارێكی واده‌كه‌م كه‌ هیچ قوتابخانه‌یه‌ك‬ ‫له‌و س���نوره‌دا كێش���ه‌ی پێداویس���تی‌و‬ ‫ته‌نده‌ره‌كان دواتر له‌الیه‌ن‬ ‫هۆكاره‌كانی خوێندنی نه‌مێنێت"‪.‬‬ ‫گوێ به‌هیچ ح���زب‌و الیه‌نێك نادات‌و سه‌رپه‌رشتیارانه‌وه‌ كاری‌ به‌ڵێنده‌ریی‌‬ ‫بۆ ده‌كرێت‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی حزبی ره‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫زۆرجار ره‌خنه‌ی ئه‌وه‌ له‌الیه‌ن خه‌ڵكی‬ ‫وتیش���ی یه‌كێ���ك له‌گرفت���ه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانیش���مان بریتی���ه‌ له‌كه‌میی ناوچه‌كه‌ ده‌گیرێت ك���ه‌ نۆژنكردنه‌وه‌ی‬ ‫میالك‪ ،‬من ئه‌و كێشه‌یه‌م به‌به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌كان له‌الیه‌ن سه‌رپه‌رشتیارانه‌وه‌‬ ‫گشتی په‌روه‌رده‌ی هه‌ولێریش ڕاگه‌یاندوه‌‪ ،‬وه‌رده‌گیرێن‌و ئ���ه‌وان كاری به‌ڵێنده‌ریی‬

‫به‌رنامه‌ی ئه‌وه‌مان هه‌یه‌ كه‌ ‪-30‬‬ ‫‪40‬بینایه‌ له‌سه‌ر سیسته‌مێكی مۆدێرن‬ ‫نۆژه‌نبكه‌ینه‌وه‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و كێش���انه‌ی ك���ه‌ زۆرجار‬ ‫له‌الیه‌ن خوێندكارانه‌وه‌ گله‌یی له‌باره‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌شێكی زۆری خوێندنگه‌كانی‬ ‫س���ۆران له‌روی‌ كاری ناوه‌و ده‌ره‌وه‌یاندا‬ ‫س���یمایان له‌زیندانه‌كانی پێشوی رژێمی‬ ‫به‌ع���س ده‌چ���ن‌و ژینگ���ه‌ی خوێندیان‬ ‫گونجاو نیه‌و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫سیس���ته‌مه‌ یه‌كناگرێته‌وه‌ كه‌ وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ بانگه‌ش���ه‌ی ب���ۆ ده‌كات‪ .‬له‌م‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ مامۆس���تا عه‌زی���ز ده‌ڵێت "‬ ‫من هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای ده‌س���تبه‌كاربونم‬ ‫هه‌وڵمداوه‌ كه‌ به‌سه‌ر هه‌ر هه‌مو بینایه‌ی‬ ‫قوتابخانه‌كاندا بچمه‌وه‌و ده‌ستنیش���انی‬ ‫كه‌موكورتی���ه‌كان بك���ه‌م‪ .‬ه���ه‌ر ل���ه‌م‬ ‫روانگه‌یه‌وه‌ش یاداشتێكم ئاماده‌كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌رنام���ه‌ی ئه‌وه‌م���ان هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ‪40-30‬بینایه‌ له‌س���ه‌ر سیس���ته‌مێكی‬ ‫مۆدێرن نۆژه‌نبكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬

‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ل���ه‌م روه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫په‌روه‌رده‌ی سۆران وتی " من پێشتریش‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نه‌بوم‬ ‫كه‌ سه‌رپه‌رشتیاره‌ به‌ڕێزه‌كان ئه‌م كاره‌‬ ‫بكه‌ن‪ .‬به‌اڵم ئێم���ه‌ لێره‌ گرفتمان هه‌یه‌‬ ‫كه‌ چه‌ندینج���ار ته‌ن���ده‌ر ڕاگه‌یه‌نراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم كه‌س ئاماده‌ نه‌بوه‌ به‌و بڕه‌ پاره‌یه‌‬ ‫ته‌ن���ده‌ر وه‌ربگرێ���ت‌و پاره‌كه‌یان به‌الوه‌‬ ‫كه‌مبوه‌"‪ .‬وتیش���ی " من له‌گه‌ڵ جه‌نابی‬ ‫وه‌زیر باسی ئه‌وه‌م كردوه‌ كه‌ پێویسته‌ بۆ‬ ‫له‌مه‌ودوا ته‌نده‌ر له‌سۆران رابگه‌یه‌نرێت‬ ‫نه‌ك له‌هه‌ولێر‪ ،‬چونكه‌ كه‌س ئاماده‌نیه‌‬ ‫له‌هه‌ولێ���ره‌وه‌ بێت���ه‌ س���ۆران ته‌نده‌ر‬ ‫وه‌ربگرێت‪ .‬بۆیه‌ پێویسته‌ ئه‌م كێشه‌یه‌‬ ‫چاره‌سه‌ربكرێت‌و چیتر سه‌رپه‌رشتیاران‬ ‫ئه‌م كاره‌ نه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر مامۆستایان چاودێریی‌ هۆڵه‌كان‬ ‫نه‌كه‌ن خۆ خه‌ڵكی‌ بازاڕ ناهێنین‬ ‫به‌شێك له‌مامۆس���تایانی سۆران باس‬ ‫له‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌وان به‌خواستی خۆیان‬ ‫بۆ چاودێریی هۆڵه‌كان دانانرێن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كاره‌كه‌ به‌ئیجباری���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش نیگه‌رانی‬ ‫مامۆس���تایانی لێكه‌وتۆته‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫مامۆس���تا عه‌زیز ئه‌وه‌ ده‌خات���ه‌رو كه‌‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌ ده‌چێته‌ خزمه‌تی پرۆس���ه‌ی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و ئه‌گ���ه‌ر مامۆس���تایانیش‬ ‫نه‌بنه‌ چاودێ���ری هۆڵی ئه‌زمونه‌كان خۆ‬ ‫ناچین خه‌ڵك له‌بازاڕ بێنین‪ ،‬بۆیه‌ هه‌قه‌‬ ‫مامۆس���تایان چیتر ئه‌م گله‌ییه‌ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫بۆ دانانی مامۆستاش ئێمه‌ هه‌وڵمانداوه‌‬ ‫كه‌ ته‌نها مامۆس���تایانی ناوخۆی سۆران‬ ‫دابنێین‌و ئه‌وانه‌ی كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی سۆران‬ ‫نیش���ته‌جێن به‌اڵم ده‌وامیان له‌س���ۆرانه‌‬ ‫داماننه‌ن���اون‪ .‬له‌باره‌ی كه‌میی پاداتیش‬ ‫وتی "من پێمباشه‌ پاداشتی مامۆستایانی‬ ‫چاودێر زیادبكرێت‌و شایس���ته‌ی هه‌وڵ‌و‬ ‫ماندوبونه‌كه‌یان بێت"‪.‬‬ ‫هه‌وڵی‌ بنبڕكردنی‌ واسته‌ ده‌دات‌و‬ ‫ده‌ڵێت به‌ڵێنده‌ده‌م له‌م ماوه‌یه‌دا‬ ‫‪62‬پله‌یی وه‌زیفیمان ده‌بێت‬ ‫گازانده‌ی���ه‌ك ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ له‌الیه‌ن‬

‫من له‌گه‌ڵ جه‌نابی‬ ‫وه‌زیر باسی ئه‌وه‌م‬ ‫كردوه‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫بۆ له‌مه‌ودوا‬ ‫ته‌نده‌ر له‌سۆران‬ ‫رابگه‌یه‌نرێت نه‌ك‬ ‫له‌هه‌ولێر‬ ‫مامۆستا عه‌زیز سه‌عید مه‌ال‬ ‫مامۆس���تایانه‌وه‌ باس ده‌كرێ���ت بریتیه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی كه‌ وێ���ڕای ته‌واوكردن���ی ماو‌ه‬ ‫یاس���اییه‌كانیان كه‌چ���ی ناگوازرێنه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ش���وێنه‌كانی خۆی���ان‪ .‬ده‌رباره‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده‌ی س���ۆران‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات كه‌ من به‌یه‌ك چاو‬ ‫س���ه‌یری هه‌م���و مامۆس���تایان ده‌كه‌م‬ ‫و ه���ه‌ر مامۆس���تایه‌ك واده‌ی یاس���ایی‬ ‫ته‌واوكردبێ���ت ده‌گوازرێت���ه‌وه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ده‌بێت كه‌مێ���ك ئارامبگرن‪ ،‬چونكه‌ خۆ‬ ‫ناكرێت قوتابخانه‌یه‌ك چوار مامۆس���تای‬ ‫هه‌بێ���ت ئه‌وانی���ش بگوازرێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌م‬ ‫حاڵ���ه‌ ده‌بێت قوتابخان���ه‌كان دابخرێن‌و‬ ‫قوتابیانی���ش ب���ێ مامۆس���تا بب���ن‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ب���ا له‌گواس���تنه‌وه‌ په‌له‌نه‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌موی���ان ده‌گوازرێن���ه‌وه‌ به‌و مه‌رجه‌ی‬ ‫واده‌ یاس���اییه‌كه‌یان ته‌واوكردبێ���ت‌و‬ ‫گواستنه‌وه‌كه‌ش���یان كاریگ���ه‌ری نه‌بێت‬

‫له‌س���ه‌ر پرۆس���ه‌ی پ���ه‌روه‌رده‌‪ .‬بۆی���ه‌‬ ‫لێ���ره‌وه‌ش به‌ڵێنیانپێ���ده‌ده‌م ك���ه‌ له‌م‬ ‫ماوه‌یه‌دا ‪62‬پله‌یی وه‌زیفیمان ده‌بێت كه‌‬ ‫له‌و بڕوایه‌دام ئه‌م���ه‌ كۆمه‌كمان ده‌كات‬ ‫بۆ گواستنه‌وه‌ی مامۆستایان‪ .‬مامۆستا‬ ‫عه‌زیز س���ه‌عید مه‌ال جه‌ختیشی له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ هه‌وڵ���ی بنه‌بڕكردنی‬ ‫واسته‌ ده‌دات‌و ده‌یه‌وێت ئه‌م كاره‌ بنه‌بڕ‬ ‫بكات‌و ب���ۆ ئه‌مه‌ش داوا ده‌كات كه‌ هیچ‬ ‫كه‌س‌و الیه‌نێك داوای واسته‌ی لێنه‌كه‌ن‬ ‫چونكه‌ وه‌ك خۆی وتی كه‌ ئه‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫به‌یه‌كچ���او س���ه‌یری هه‌م���وان بكات‌و‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی حزبییش نه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌چه‌ن���د هه‌فت���ه‌ی ڕاب���ردودا چوار‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پ���ه‌روه‌ده‌ی س���نوری‬ ‫پارێ���زگای هه‌ولێر گۆڕدران‪ .‬یه‌كێك له‌و‬ ‫په‌روه‌ردان���ه‌ش كه‌ ب���ه‌ر گۆڕانكارییه‌كه‌‬ ‫كه‌وت په‌روه‌رده‌ی سۆران بو‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رێك‬ ‫پێیوتم‪:‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاره‌كان‬ ‫وتویان ‌ه ئێمه‌ش‬ ‫لێ ‌ی نازانین‬ ‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی‌‬ ‫له‌ژێر گوش����اری‌ خوێندكاران‌و ئ����ه‌و هه‌ڵه‌‬ ‫زه‌قانه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ كه‌ له‌س����ااڵن ‌ی‬ ‫راب����ردودا ئه‌نجامیدا‪ ،‬دواجار هاته‌وه‌ س����ه‌ر‬ ‫خه‌ت‌و گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ ئه‌و ره‌خنه‌و پێشنیارانه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ كه‌ له‌رێ����گای‌ ده‌زگاكانی‌ راگه‌یاندنه‌وه‌‬ ‫ئاراسته‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌مان كردبو‪ ،‬با‬ ‫خوێنه‌ری‌ به‌ڕێز سه‌ری‌ لێتێكنه‌چێت‌و بزانێت‬ ‫به‌وردی‌ باس����ی‌ چی‌ ده‌كه‌ین‌و ره‌خنه‌ له‌چی‌‬ ‫ده‌گرین‪ :‬ل����ه‌دوای‌ كۆنگره‌ی‌ په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌‬ ‫له‌ ‪ 2007/5/22‬بڕیاردرا كه‌ بۆ پۆلی‌ ده‌یه‌می‌‬ ‫ئاماده‌یی ‪10‬نم����ره‌و پۆلی‌ یانزه‌یه‌م ‪15‬نمره‌‬ ‫ئه‌ژماربكرێ����ت بۆ قۆناغی‌ ‪ 12‬واته‌ ئه‌و كات‬ ‫به‌كالۆریا ‪ 75‬نمره‌ی‌ له‌س����ه‌ر ده‌بو‪ ،‬له‌ژێر‬ ‫گوشاری‌ خوێندكاران‪ ،‬وه‌زاره‌ت سیستمێكی‌‬ ‫هێنایه‌ پێش����ه‌وه‌و ناوی‌ نا سیستمی‌ یونت‌و‬ ‫به‌م ش����ێوه‌ی ‌هی‌ لێكرد‪ :‬پۆلی‌ ‪ 10‬و ‪ 11‬و ‪12‬‬ ‫هه‌رقۆناغ ‌هی‌ ‪ 10‬نمره‌ ئه‌ژماربكرێت بۆ پۆلی‌‬ ‫‪12‬و هه‌ر وه‌رزێكیش بۆ خۆی‌ سه‌ربه‌خۆبێت‬ ‫واته‌ ئه‌گ����ه‌ر خوێندكارێك له‌كۆتایی‌ وه‌رزی‌‬ ‫یه‌كه‌م (نیوه‌ی‌ س����اڵی‌ جاران ) ده‌رنه‌چێت‬ ‫ئه‌وا له‌مانگی‌ ‪ 9‬تاقیكردنه‌وه‌ی‌ خولی‌ دوه‌م‬ ‫ئه‌نجامده‌داته‌وه‌‪ ،‬واته‌ به‌پێی‌ ئه‌م سیستمی‌‬ ‫یونت����ه‌ به‌كالۆریا ‪70‬نمره‌ی‌ له‌س����ه‌ر ده‌بو‪،‬‬ ‫ئه‌و كات����ه‌ من یه‌كه‌م كه‌س ب����وم وتم ئه‌م‬ ‫یون����ت‌و یونتكارییه‌ هه‌ڵه‌یه‌و س����ه‌رناگرێت‬ ‫چونكه‌ به‌پێی‌ ئه‌م یونته‌ بوار بۆ خوێندكار‬ ‫نه‌ده‌مای����ه‌وه‌ خ����ۆی‌ ب����ۆ تاقیكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌كالۆریا ئاماده‌بكات‪ ،‬س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌پێی‌ سیس����تمی‌ یونته‌ك����ه‌ به‌كالۆریا یه‌ك‬ ‫خ����ول ده‌ب����و‪ ،‬ئ����ه‌و كات ئێم����ه‌ له‌وه‌اڵمی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت به‌گش����تی‌‌و به‌رپرس����ێكی‌ وه‌ك����و‬ ‫(جه‌بار حه‌مه‌ ئه‌حمه‌د) ی����ش به‌تایبه‌تی‌‪ ،‬‬ ‫رامانگه‌یاندب����و وه‌ وتبوم����ان ئه‌گ����ه‌ر تۆ‬ ‫خوێن����دكاری‌ ‪12‬ی‌ ئاماده‌ی����ی‌ بیت قبوڵی‌‬ ‫ده‌كه‌یت چاره‌نوس����ی‌ خوێندنت په‌یوه‌ست‬ ‫بێت به‌یه‌ك تاقیكردنه‌وه‌ی‌ یه‌ك خولییه‌وه‌؟‬ ‫خوا هه‌ڵناگرێ‌ مامۆستا جه‌باریش كه‌ زانی‌‬ ‫من راس����تم بێده‌نگی‌ هه‌ڵبژاردو دواجاریش‬ ‫زانی‌ ئه‌م ئیش����ه‌ی‌ بۆ ناچێت به‌ڕێوه‌ وازی‌‬ ‫هێنا‪،‬ئه‌گه‌رچی‌ به‌نه‌شاره‌زایی‌‌و كوێرانه‌ دوای‌‬ ‫وه‌زاره‌ت‌و سیس����تمه‌ شكس����تخواردوه‌كه‌ی‌‬ ‫كه‌وتب����و‪ ،‬وه‌زاره‌تی����ش زانیان سیس����تمی‌‬ ‫یونته‌كه‌یان هه‌ڵه‌ی����ه‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كه‌س‬ ‫نی����ه‌ بۆ ده‌القه‌ی����ه‌ك ده‌گه‌ران ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س����تكاری‌ بكه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ب����و دواجار‬ ‫له‌كۆتای����ی‌ ئه‌مس����اڵ ‪ 2013‬گۆڕانكاریی����ان‬ ‫تێداكردو هاتنه‌ سه‌رخه‌ت‪ ،‬جا پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باسی‌ كه‌موكوڕی‌ ئه‌م گۆڕانكاریه‌ش بكه‌ین‬ ‫به‌باش����ی‌ ده‌زانم باسی‌ یه‌ك دو شتی‌ باش‌و‬ ‫خراپ����ی‌ ئ����ه‌م وه‌زاره‌ته‌ بكه‌م‪ ،‬باش����ه‌كه‌‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ س����ور ده‌زانن ره‌خنه‌ی‌ ئێمه‌ راسته‌و‬ ‫له‌شوێنی‌ خۆیدایه‌ نایه‌ن وه‌اڵمی‌ چه‌واشه‌مان‬ ‫بده‌نه‌وه‌و م����ن نا‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵك چه‌واش����ه‌‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬به‌كورتی‌ باش����ه‌كه‌یان ئه‌وه‌یه‌ هیچ‬ ‫نه‌بێ‌ له‌وه‌اڵمی‌ ره‌خنه‌ گونجاوه‌كانی‌ ئێمه‌دا‬ ‫قڕوقه‌پی‌ لێده‌كه‌ن‌و هێرش����ی‌ راگه‌یاندنمان‬ ‫ناكه‌نه‌ س����ه‌ر ئه‌گه‌رچی‌ ژێ����ر به‌ژێر هه‌وڵی‌‬ ‫چ����اڵ بۆ هه‌ڵكه‌ن����دن ده‌ده‌ن‌و داویش����یانه‌‬ ‫له‌رابردودا‪ .‬خراپه‌كه‌‪ :‬ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ ره‌خنه‌و‬ ‫پێشنیاری‌ مامۆستایان كه‌ له‌راگه‌یاندنه‌كاندا‬ ‫باڵویده‌كه‌نه‌وه‌ به‌ئیهانه‌كردن بۆ سه‌رخۆیان‌و‬ ‫حیزبه‌كه‌یان ده‌زانن‪ ،‬یان هیچ نه‌بێت خۆیان‬ ‫به‌شكێنراو ده‌زانن‌و به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و كاتانه‌ی‌ كه‌‬ ‫خوێندكار سه‌رجاده‌و به‌رده‌م په‌روه‌رده‌كانیان‬ ‫لێده‌گرێ����ت‪ ،‬به‌كورتی‌ وه‌زاره‌ت ئێس����تاش‬ ‫واده‌زانێت زه‌مانی‌ كفت����ه‌ بارینه‌كه‌یه‌و الی‌‬ ‫وایه‌ ده‌بێ����ت خوێندكارو مامۆس����تا له‌رێی‌‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیارو په‌روه‌ده‌كان����ه‌وه‌ ره‌خنه‌و‬ ‫نوسراو ئاراس����ته‌ی‌ به‌ڕێزیان بكه‌ن‪ ،‬ئینجا‬ ‫بابێینه‌وه‌ س����ه‌ر ئه‌م گۆڕانكاریانه‌ی‌ ‪ :2013‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌رێك ب����ۆی‌ گێڕامه‌وه‌ وتی‌ چوم بۆ‬ ‫یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رش����تیاری‌ ئاماده‌یی‌ له‌سه‌ر‬ ‫بڕیاره‌كان����ی‌ ئ����ه‌م دواییه‌ پرس����یارمكرد‬ ‫پێیانوت����وم ئێم����ه‌ش هی����چ نازانی����ن‪ ،‬من‬ ‫ناحه‌قی‌ سه‌رپه‌رشتیاره‌كان ناگرم‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م سیس����تمه‌ هه‌رچی‌ له‌وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌الیه‌ن (باپیر به‌كر باپیر)ه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌چێت ئه‌وه‌نده‌ ن����ارون‌و ته‌مومژاوی‌‌و‬ ‫بێله‌زه‌ته‌ مرۆڤ پ����ه‌روه‌رده‌و وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ته‌واوی‌ له‌به‌رچاو ده‌كه‌وێت‪ ،‬چۆن؟ له‌دو‬ ‫نوس����راودا كه‌ به‌ناوی‌ رونكردنه‌وه‌و رێنمایی‌‬ ‫ده‌رچوه‌ له‌رێنمایی‌ ژماره‌ ‪ 2806‬له‌به‌رواری‌‬ ‫‪( 2013/5/9‬به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌ ئه‌زمونه‌كان)دا‬ ‫به‌هیچ جۆرێك باسی‌ په‌ڕینه‌وه‌ نه‌كراوه‌ ئایا‬ ‫هه‌ی����ه‌ یان نیه‌؟‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا به‌هیچ جۆرێك‬ ‫باس����ی‌ دو س����اڵه‌كانی‌ پۆلی‌ ‪ 11‬نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا له‌م رێنمایی����ه‌ تازه‌یه‌دا‬ ‫رێنمای����ی‌ بۆ غه‌ش ده‌رنه‌ك����راوه‌‪ .‬به‌هیواین‬ ‫وه‌زاره‌ت وه‌اڵم����ی‌ ناوه‌نده‌كان����ی‌ خوێن����دن‬ ‫بداته‌وه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫‪17‬‬

‫ژنەكانی‌ بەعاج لەبەر بێباران ‌ی كۆچیانكردو خۆیان بونەتە باران‬

‫جوتیارێك‪ :‬ئەگەر ژنەكانی‌ بەعاج نەبن‪ ،‬وشكەساڵی‌ ڕومانتێدەكات‬ ‫ئا‪ :‬كامەران محەمەد‬ ‫ژنانی‌به‌عاج که‌‌ به‌هۆی وشکه‌ساڵیه‌وه‌‬ ‫ئاواره‌بون‌و رویان کردۆته‌ کوردستان‬ ‫ژیانێکی سه‌خت‌و دژوار به‌سه‌رده‌به‌ن‪.‬‬ ‫‌ فاتمەو مەریەم دو هەوێی‌ یەكترن‌و‬ ‫بەهەردوكیان نۆ منداڵیان هەیە‪ .‬حەوت‬ ‫ساڵ لەمەوبەر بەهۆی‌ وشكە ساڵیەوە‪،‬‬ ‫لەقەزای‌ بەعاجەوە كە دەكەوێتە سنوری‌‬ ‫سوریاو س���ەر بەشاری‌ موسڵە‪ ،‬هەرچی‌‬ ‫مەڕو م���ااڵت هەبو هەمویان فرۆش���ت‌و‬ ‫ڕویان لەكوردس���تان كرد‪ ،‬ئەوان ئێستا‬ ‫لەدوا گەڕەكی‌ خۆرئاوای‌ شاری‌ هەولێر‬ ‫خانویێكی دو ژوریی���ان بەكرێ گرتوە‪.‬‬ ‫هەمو رۆژێك لەكاتژمێر شەشی‌ بەیانیەوە‬ ‫لەماڵەكەی���ان دێن���ە دەرەوەو ب���ەرەو‬ ‫زەوی���ە كش���توكاڵییەكان بەڕێدەكەون‪،‬‬ ‫كاتژمی���ر ‪١١‬ی‌ نی���وەڕۆ دەگەڕێنەوە بۆ‬ ‫ماڵەوە‪ ،‬تاوەكو چێشت بۆ منداڵەكانیان‬ ‫حازربكەن‌و كاتژمێر یەكی‌ دوای‌ نیوەڕۆ‬ ‫دەگەڕێنەوە بۆ سەر كار تا ‪ ٤‬ی‌ ئێوارە‬ ‫بەردەوام دەبن‪ ،‬ئەوان تا چەند مانگێك‬ ‫لەمەوب���ەر بەهەردوكی���ان ڕۆژانە تەنیا‬ ‫‪ ٢٤٠٠٠‬دیناریان وەردەگرت‪ ،‬كە دەكاتە‬ ‫‪ ١٨‬دۆالر‪ ،‬بەاڵم دوای‌ ئەوەی‌ مانیانگرت‬ ‫لەكارك���ردن‪ ،‬خاوەن���ی‌ زەویی���ەكان بۆ‬ ‫هەریەكێ���ك ب���ڕی‌ ‪ ٢٠٠٠٠‬دینار دەدەن‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشێك لەو ژنانە تاكو ئێستا هەر‬ ‫بە‪ ١٢٠٠٠‬دینار كاردەكەن‪.‬‬ ‫ژنەكانی‌ بەعاج هەریەكەو چیرۆكێكی‌‬ ‫خۆی‌ هەی���ەو بەهەرهەمویان چیرۆكێكی‌‬ ‫گەورەتر دروس���تدەكەن‪ ،‬ك���ە ئەویش‬ ‫هەڵگرتن���ی‌ خەمی‌ من���داڵ‌و بڕیارەكانی‌‬ ‫مێردو سەرۆك عەشیرەتەكانیانە‪ ،‬فاتیمە‬ ‫دەڵێت " بەه���ۆی‌ حاڵەتێكی‌ ئەوینداری‌‬ ‫نێوان كوڕە كوردێ���ك‌و كچە عەرەبێك‪،‬‬ ‫سەرۆك عەش���یرەتەكەمان لەبەعاجەوە‬ ‫بەتەلەفۆن فەرمانی‌ بەپیاوەكانمان كرد‪،‬‬ ‫كە نابێ���ت بچین بۆ كار‪ ،‬بۆیە ماوەیەك‬ ‫بەب���ێ كار ماین���ەوەو خەریكبو بمرین‬ ‫لەبرس���ان‪ ،‬ئینجا بەناچاری‌ دەس���تمان‬ ‫بەكار كردەوە"‪.‬‬ ‫گەڕەكی‌ توڕەق‪ ،‬كە ماوەیەكی‌ زۆرنیە‬ ‫وەكو گەڕەكێك هەژمار دەكرێت‌و پێشتر‬ ‫یەكێك ب���و لەگوندەكان���ی‌ دەوروبەری‌‬

‫شاری‌ هەولێر‪ ،‬زۆرترین ماڵە عەرەبەكانی‌‬ ‫ناوچەی‌ بەعاج���ی‌ لێیە‪ ،‬كە نزیكەی‌ ‪٥٠‬‬ ‫مالێك دەبێ���ت‪ .‬ئەوان ه���ەر هەمویان‬ ‫بەهۆی‌ وشكەساڵیەوە ناوچەكانی‌ خۆیان‬ ‫جێهێشتوە‪ .‬پیاوەكانیان ڕۆژانە كرێكاری‌‬ ‫دەك���ەن‌و ژنەكانیش ڕۆژانە لەدەش���تی‌‬ ‫هەولێر كاری‌ كشتوكاڵیی‌ دەكەن‪.‬‬ ‫ش���وان س���ابیر یەكێكە ل���ەو خاوەن‬ ‫شیناییانەی‌ كە ماوەیەكی‌ زۆرە ژنەكانی‌‬ ‫بەع���اج بۆ كار دەب���ات‌و دەڵێت" ئەگەر‬ ‫ئەو ژنانە نەبن‪ ،‬تەنیا لەم ناوچەیە زیاتر‬ ‫لە ‪ ١٠٠‬شینایی‌ وش���ك دەكات‪ ،‬چونكە‬ ‫كرێكار دەستناكەوێت" ‪ .‬هەروەك وتیشی‌‬ ‫" ئێمە خۆم���ان هاتوچۆیان پێدەكەین‪،‬‬ ‫بەاڵم لەهەندێك شوێنی‌ تر‪ ،‬ماڵەكانیان‬ ‫دەبەنە سەر شینایی‌‪ ،‬لەوێ مانگانە ‪٣٠٠‬‬ ‫دۆالر بۆ پیاوەكەو فەردەیەك ئاردیشیان‬ ‫پێ���دەدەن‪ ،‬ژنەكانیش ب���ۆ هەرڕۆژێك‬ ‫كاركردن ‪ ١٢٠٠٠‬دینار وەردەگرن"‪.‬‬ ‫لەنێ���و ژن���ە كرێ���كارەكان كۆمەڵێك‬ ‫كچی‌ تەمەن ‪ ١٣‬س���اڵ‌و ‪ ١٤‬ساڵ هەن‪،‬‬ ‫ئەوان لەگەڵ براكانیان‪ ،‬بەهۆی‌ نەبونی‌‬ ‫قوتابخانەی‌ عەرەبی���ەوە‪ ،‬هەرهەمویان‬ ‫لەقوتابخانە دابڕاون‪.‬‬ ‫س���ارا یەكێكی‌ ترە ل���ەو ژنانەی‌ كە‬ ‫هەر لەس���ەرەتای‌ وشكە ساڵیەوە ڕویان‬ ‫لەكوردستان كردوە‪ ،‬ئەو دەڵێت " پێشتر‬ ‫تەنیا ناوی‌ كوردمان بیس���تبو‪ ،‬ئەویش‬ ‫وەك���و میللەتێكی‌ خراپ‪ ،‬بەاڵم ئێس���تا‬ ‫ئەگەر بۆم بكرێت ناسنامەكەم دەگۆڕم‪،‬‬ ‫چونكە جیرانەكانمان‌و خاوەن كارەكان‌و‬ ‫هەمو ئەوانەی‌ كە هەڵسوكەوتمان لەگەڵ‬ ‫كردون خەڵكی‌ میهرەبانن"‪.‬‬ ‫قەزای‌ بەعاج‪ ،‬كە ‪ ٢٠٠‬مەتر لەسەنتەری‌‬ ‫شاری‌ موسڵەوە دورە‪ ،‬گەورەترین قەزای‌‬ ‫ش���ارەكەیە لەڕوی‌ ڕوبەرەوە‪ ،‬سەرجەم‬ ‫زەویەكەشی‌ كش���توكاڵیە‪ ،‬بەاڵم بەهۆی‌‬ ‫نەبونی‌ پ���ڕۆژەی‌ ئاودێ���ری‌‌و بێخەمیی‌‬ ‫حكومەت���ی‌ عێراقی‌‪ ،‬خەڵك���ی‌ ناوچەكە‬ ‫ناتوانن س���ود لەزەوییەكانی���ان ببینن‪،‬‬ ‫بەتایبەتی‌ لەدوای‌ وش���كە س���اڵیەوە‪،‬‬ ‫تەنانەت وشكەساڵیەكە وای‌ كرد‪ ،‬ئاوی‌‬ ‫ناوچەكەش پیس ببێت‪.‬‬ ‫بەپێی‌ ئامارێكی‌ س���ەرەتای‌ س���اڵی‌‬ ‫‪ ،٢٠١٢‬ژمارەی‌ ئەو كەسانەی‌ لەقەزای‌‬ ‫بەعاجەوە بەهۆی‌ پیسبونی‌ ئاوەوە توشی‌‬

‫سەرۆك‬ ‫عەشیرەتەكه‌مان‬ ‫پارەیەكی‌ چاك‬ ‫لەحكومەت‬ ‫وەردەگرێت‌و‬ ‫لەبەعاجەوە حوكممان‬ ‫لەسەر دەكات‬ ‫نەخۆشی‌ بون دەگاتە ‪ ١٠٥٤٧‬كەس‪ ،‬كە‬ ‫دەكات���ە ڕێژەی‌ ‪ %٧,٥‬لەك���ۆی‌ ڕێژەی‌‬ ‫دانیش���توانی‌ قەزاكە‪ ،‬لەم نەخۆشانەی‌‬ ‫ژنەكان ڕێژەی‌ ‪‌%٣٥‬و منداڵەكان ڕێژەی‌‬ ‫‪ %١٦‬پێكدەهێنن‪.‬‬ ‫س���ارا دەڵێت ئێمە بۆیە كۆچمانكرد‪،‬‬ ‫چونكە هیچ ئیشێك نەمابو‪ ،‬حكومەتیش‬ ‫تەنیا دەرگ���ەی‌ بونە پۆلیس‌و چەكداری‌‬ ‫بۆ پیاوەكان كردبۆوە‪ .‬هاتوین بۆ ئەوەی‌‬ ‫بژین‪ ،‬كاردەكەین بۆ ئەوەی‌ بژین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆجاریش پیاوەكانمان‪ ،‬كە خۆیان كاری‌‬ ‫بەردەوامیان نیە‪ ،‬فشارمان دەخەنەسەرو‬ ‫هەڕەش���ەی‌ گێڕانەوەم���ان لێدەك���ەن‪،‬‬ ‫س���ەرۆك عەشیرەتەكەش���مان‪ ،‬خ���ۆی‌‬ ‫پارەیەكی‌ چاك لەحكومەت وەردەگرێت‌و‬ ‫خاوەنی‌ خان���وی‌ گ���ەورەو ئۆتۆمبێلی‌‬ ‫جوانە‪ ،‬لەبەعاجەوە حوكممان لەس���ەر‬ ‫دەكات " ئەمەیە نەهامەتیەكانی‌ ئێمە"‪.‬‬ ‫شوان نیگەران بو بەم راپۆرتە‪ ،‬چونكە‬ ‫پێیواب���و " ژنەكانی‌ بەع���اج تەواوكەری‌‬ ‫باران���ە زۆرەك���ەی‌ ئەمس���اڵن‌و ڕەنگە‬ ‫ڕاپۆرتەكە ببێتە هۆی‌ بەدەنگەوەهاتنی‌‬ ‫حكومەت‌و بیانگوێزن���ەوە بۆ كەمپێك‌و‬ ‫چیتر نەیەن���ەوە ب���ۆ كار"‪ ،‬ژنەكانیش‬ ‫پرس���یاریان دەكرد‪" ،‬ئایا ئەم قسانەی‌‬ ‫ئێمە هیچ كاریگەرییەكی‌ دەبێت لەسەر‬ ‫ڕەوشی‌ ژیانمان؟"‬ ‫فاتیمە لەترسی‌ مێردەكەی‌‪ ،‬نەیهێشت بەدەمامكەوەش وێنەكەی‌ لەپێشەوە بگیرێت‬

‫فۆتۆ‪ :‬کامه‌ران‬

‫‪ 6/1‬رۆژی جیهانی مندااڵنه‌‪..‬‬

‫منداڵێكی بۆیاخچی‪ :‬ئه‌و رۆژ‌ه جه‌ژنی من ‌ه كه‌ پاره‌م هه‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاكۆ‬

‫چه‌ند رۆژێكی كه‌ممان له‌به‌رده‌مدای ‌ه بۆ‬ ‫گه‌یشتن به‌ڕۆژی جیهانی مندااڵن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ی كه‌ زۆربه‌ی مندااڵنی كوردستان‬ ‫لێی بێئاگان‌و له‌ گه‌ڵ كۆتاییهاتنی‬ ‫وه‌رزی خوێندن‌و پشوی وه‌رزی هاویندا‬ ‫به‌هۆی هه‌ژاری‌و نه‌بونیه‌وه‌‪ ،‬خه‌ریكی‬ ‫ده‌ستگێڕی‌و بۆیاخچێتین‪ ،‬مندڵێك‬ ‫له‌سۆران ده‌ڵێت "جه‌ژن بۆ ئێمه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ ئه‌و منااڵنه‌یه‌ كه‌ پاره‌یان‬ ‫هه‌یه‌و كوڕه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندو به‌رپرسن"‪.‬‬ ‫ڕێژی���ار ئه‌نوه‌ر ك��� ‌ه منداڵێكی ته‌مه‌ن‬ ‫‪10‬سااڵنی ڕه‌نگ ئه‌سمه‌ری الوازه‌و پیشه‌ی‬ ‫خوێندكاری پۆل���ی چواره‌می بنه‌ڕه‌تیه‌‪.‬‬ ‫پاش كۆتاییهاتنی خوێندنی ئه‌مس���اڵی‬ ‫له‌دوكانێكی پاسكیلفرۆشی بۆته‌ شاگرد‪،‬‬ ‫ئه‌و ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌دات كه‌ ئه‌و وه‌ك هه‌ر‬ ‫منداڵێكی دیكه‌‪ ،‬ئ���اره‌زوی ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك ‌ه له‌خۆشیه‌كانی ژیانی منداڵی بێبه‌ش‬ ‫نه‌بێت‌و بتوانێت به‌هۆی ئه‌نجامدانی یاری ‌ه‬ ‫جۆراوجۆره‌كان‪ ،‬چێژ له‌و ته‌مه‌نه‌ی خۆی‬ ‫وه‌ربگرێت‪ .‬به‌اڵم وه‌ك ڕێژیار خستی ‌ه رو‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌و هه‌رگیز تا ژیان���ی به‌م حاڵه‌یه‌‪ ،‬منداڵێک له‌کاتی بۆیاخکردندا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ناتوانێت ئ���ه‌و خه‌ون���ه‌ی بكات ‌ه‬ ‫واقی���ع‪ ،‬چونك���ه‌ هه‌ژاری وایك���ردو‌ه كه‌ له‌هه‌رێمی كوردستاندا‪ ،‬له‌به‌رده‌ستدا نیه‌‪.‬‬ ‫له‌بری هێنان���ه‌دی ئه‌و خۆزگانه‌‪ ،‬ئه‌وا بۆ ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ش رون ‌ه كه‌ له‌كوردس���تانداو‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ركردنی بژێوی ژیانی خه‌ریكی به‌تایبه‌ت���ی دوای ته‌واوبون���ی وه‌رزی‬ ‫خوێندن‪ ،‬له‌شاره‌ جیاجیاكان‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‬ ‫كاری شاگردایه‌تی بێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی به‌پێ���ی جاڕنامه‌ی گه‌ردونی زۆر له‌مندااڵن له‌ب���ری چێژ وه‌رگرتن له‌و‬ ‫مافه‌كان���ی م���رۆڤ‌و به‌پێ���ی یاس���ا ته‌مه‌ن ‌ه هه‌ستیاره‌ی ژیان‪ ،‬كه‌چی هه‌ژاری‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ه‌كان‪ ،‬كاركردن���ی مندااڵن ده‌س���تكورتی مندااڵن ناچاربه‌ كاركردن‬ ‫ڕێگه‌ پێن���ه‌دراوه‌‪ .‬به‌اڵم له‌كوردس���تاندا ده‌كات له‌بازاڕو كوچه‌و كۆاڵنه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئیبراهی���م محه‌مه‌د‪ ،‬یه‌كێك���ی دیكه‌یه‌‬ ‫ئه‌مه‌ پێچه‌وانه‌یه‌و مندااڵن خه‌ریكی كاری‬ ‫قورس‌و جۆراوجۆرن‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه تا ئێستا له‌و مندااڵنه‌ی ك ‌ه به‌گوته‌ی خۆی به‌هۆی‬ ‫ئامارێكی وردو زانستی مندااڵنی ئیشكه‌ر هه‌ژاری ماڵه‌وه‌یان ده‌ستیكردوه‌ به‌كاری‬

‫ئه‌گه‌ر باری داراییم‬ ‫باش بوایه‌‪ ،‬بۆچی‬ ‫ئه‌و كاره‌م ده‌كرد‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌م ئێستا منیش‬ ‫له‌به‌ر سپلێت خه‌ریكی‬ ‫پله‌یسته‌یشن ده‌بوم‪.‬‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاکۆ‬ ‫بۆیاخچیه‌تی‪ .‬ئه‌و منداڵه‌ ده‌ڵێت " ئه‌گه‌ر‬ ‫باری داراییم باش بوایه‌‪ ،‬بۆچی ئه‌و كاره‌م‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌م ئێس���تا منیش له‌به‌ر‬ ‫سپلێت خه‌ریكی پله‌یسته‌یشن ده‌بوم‪" .‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بێت ئێستا كاربكه‌م تاكو بتوانم‬ ‫له‌گه‌ڵ هاتنه‌وه‌ی وه‌رزێكی نوێی خوێندن‬ ‫پێداویستیه‌كانم دابین بكه‌م"‪.‬‬ ‫گه‌رچی دوای س���ێ رۆژی دیك ‌ه یادی‬ ‫جه‌ژنی مندااڵنه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێكی زۆری‬ ‫مندااڵن ئه‌سڵه‌ن بێئاگان له‌و جه‌ژنه‌یان‌و‬ ‫ئه‌وه‌تا كارۆخ عه‌ب���دواڵی ته‌مه‌ن دوازد‌ه‬

‫سااڵن‌و دانیش���توی سۆران ده‌ڵێت " من‬ ‫زانیاریه‌كم له‌س���ه‌ر ج���ه‌ژن و ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫بۆنانه‌ نی���ه‌و خه‌ریكی كاس���بی خۆمم‪.‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌و كاته‌ بۆ من جه‌ژنه‌ كه‌ پاره‌م‬ ‫هه‌بێت‌و بتوانم جلی جوان له‌به‌ربكه‌م‌و بۆ‬ ‫خۆم بچمه‌ پارك‌و ش���وێن ‌ه خۆشه‌كان"‪.‬‬ ‫ئه‌و منداڵه‌ وتیشی "جه‌ژن بۆ ئێم ‌ه نیه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ ئ���ه‌و مندااڵنه‌یه‌ ك���ه‌ پاره‌یان‬ ‫هه‌یه‌و كوڕ‌ه ده‌وڵه‌مه‌ندو به‌رپرس���ن‪ .‬بۆ‬ ‫ئێم���ه‌ی منداڵی هه‌ژار ش���تێك نیه‌ ناوی‬ ‫جه‌ژن���ی مندااڵن‪ ،‬چونك��� ‌ه جه‌ژنی ئێم ‌ه‬

‫ته‌نها كارو كاسبیكردنه‌"‪.‬‬ ‫له‌كوردستاندا مندااڵن كاری ده‌ستگێڕی‌و‬ ‫شاگردی‌و بۆیاخچیه‌تی‌و كاری جیاجیای‬ ‫دیكه‌ ئه‌نجامده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی به‌دواداچونه‌كان به‌ش���ی زۆری‬ ‫مندااڵن���ی هه‌رێمی كوردس���تان به‌حه‌زو‬ ‫خواستی خۆیان كارناكه‌ن‪ ،‬هه‌یان ‌ه هه‌ژاری‬ ‫خانه‌واده‌كه‌ی ته‌نگی پێهه‌ڵچنیوه‌و له‌سه‌ر‬ ‫داواكاری ماڵ���ه‌وه‌و به‌ناچاری كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ندێكی كه‌میش���یان ڕه‌نگ ‌ه به‌خواستی‬ ‫خۆیان كاربكه‌ن‪ .‬س���امان س���ه‌دیق‪ ،‬ك ‌ه‬

‫پیش���ه‌ی خوێندكاری بنه‌ڕه‌تیه‌‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫له‌گه‌ڵ باوكی به‌دوای دۆزینه‌وه‌ی كارێك‬ ‫ده‌گه‌ڕێت‪ .‬س���امان باس ل���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ك ‌ه چه‌ندین دوكان گه‌ڕاوه‌و ویس���تویه‌تی‬ ‫كاری ش���اگردایه‌تی ب���كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫دوكان‌و ش���وێنانه‌ی ئه‌و سه‌ردانی كردون‬ ‫پێیانراگه‌یان���دوه‌ كه‌ ش���اگردیان ناوێت‪.‬‬ ‫سامان ده‌ڵێت " ئێستا ده‌بو له‌بری گه‌ڕانم‬ ‫بۆ دۆزینه‌وه‌ی كارێك‪ ،‬له‌خولی مۆس���یقا‬ ‫یان خول���ی فێربونی زمان��� ‌ه بیانیه‌كان‬ ‫بومایه‌‪ .‬كه‌چی ئه‌م ‌ه حاڵمه‌"‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫بارزانی‌و نه‌هجی تاڵه‌بانی‬ ‫سلێمان عه‌بدوڵاڵ یونس‬ ‫دواج���ار ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی ل���ه‌دوا كۆبونه‌وه‌ی خۆیدا توانی‬ ‫كۆتایی به‌و فره‌یی���ه‌ بهێنێت كه‌ به‌هۆی‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك لێدوانی به‌یه‌كت���ری ناكۆكی‬ ‫هه‌ندێك له‌كاراكته‌ره‌ بااڵكانی یه‌كێتیه‌وه‌‬ ‫له‌ماوه‌ نزیكه‌كانی به‌رێدا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫نه‌خ���وازراو له‌ناو هه‌ڵوێس���تی یه‌كێتیدا‬ ‫دروس���تببو‪ .‬فره‌ییه‌ك ك���ه‌ وای كردبو‬ ‫هه‌ندێك له‌ئه‌نتی یه‌كێتی���ه‌كان بواریان‬ ‫هه‌بێت مه‌شینی پڕوپاگه‌نده‌یه‌كی حزبی‬ ‫ئه‌بستراكت بخه‌نه‌كارو ئیحراجی پانتاییه‌‬ ‫حزبیه‌كانی یه‌كێتی بكه‌ن به‌تایبه‌ت بنكه‌‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌كانی‪.‬‬ ‫مێ���ژوی یه‌كێتی مێژوی هه‌ڵوێس���تی‬ ‫ڕون‌و مێ���ژوی ئامانجی ڕونه‌‪ .‬مێژویه‌كه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ له‌دایكبونیدا ده‌س���تپێده‌كات‌و‬ ‫به‌درێژای���ی نزیك���ه‌ی چوارده‌ی���ه‌ وێڕای‬ ‫هه‌لومه‌رج���ه‌ دژواره‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫لێبڕاوانه‌ به‌رده‌وام بوه‌‪ .‬بۆیه‌ له‌ڕاس���تیدا‬ ‫باسكردن له‌شوناس���ی ئه‌و هێزه‌ له‌هه‌ر‬ ‫له‌حزه‌یه‌ك���ی ن���او مێژوی ئ���ه‌و هێزه‌دا‬ ‫باسكردنه‌ له‌شوناسی هێزێكی ڕچه‌شكێن‪،‬‬ ‫هێزێك ك���ه‌ خاوه‌نی دنیابینی ڕۆش���ن‌و‬ ‫خاوه‌نی ئیراده‌گه‌لێكی له‌بننه‌هاتو بوه‌‪.‬‬ ‫ئیراده‌گه‌لێ���ك كه‌وای ك���ردوه‌ به‌رده‌وام‬ ‫موب���اده‌ره‌ گرنگه‌كان���ی ن���او كایه‌كانی‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و موب���اده‌ره‌ گرنگه‌كانی ناو‬ ‫كۆمه‌ڵگای له‌ده‌ستدابێت‌و له‌هه‌ر ساتێكی ڕه‌هه‌ن���دی كوردس���تانییان هه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫دژواری ناو مێژودا دوابڕیارو دوا ئه‌كشنی خۆشبه‌ختانه‌ بینیمان سه‌ره‌نجام یه‌كێتی‬ ‫ناو كایه‌ سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی ناو به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌و شڕۆڤه‌ به‌دئامانجانه‌ی‬ ‫دژه‌كانیه‌وه‌ توانی له‌مینبه‌ره‌ مێژوییه‌كه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا بۆ ئه‌و هێزه‌ جێبهێڵدرێت‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌كان���ی راب���ردودا هه‌ندێ���ك خۆیه‌وه‌ یه‌كالكه‌ره‌وانه‌و به‌سیاس���ه‌تێكی‬ ‫به‌نائاگای���ی‌و هه‌ندێكیش ته‌واو له‌ئاگایدا ئه‌قاڵنیانه‌ی ڕون‌و سه‌ربه‌خۆوه‌ بێته‌گۆ‪.‬‬ ‫ش���ڕۆڤه‌ی ناقۆاڵی���ان بۆ هه‌ڵوێس���تی سیاسه‌تێك كه‌ هه‌روه‌كو چاوه‌ڕێ ده‌كرا‬ ‫یه‌كێت���ی كرد هه‌م له‌پرس���ی ڕێكه‌وتنی دواجار له‌نێوان دو مینبه‌ره‌ دژبه‌یه‌كه‌كه‌ی‬ ‫س���تراتیژی له‌گه‌ڵ پارتی‌و هه‌م له‌پرسی پارتی‌و ئۆپۆزس���یۆنه‌وه‌ وه‌كو مینبه‌ری‬ ‫په‌یوه‌نیدار به‌ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت س���ێهه‌م له‌ناو هه‌ناوی تێگه‌یش���تنێكی‬ ‫پرس���ی له‌یه‌كتری تێگه‌یشتنی ده‌باشان پڕاگماتیكیان���ه‌و لۆژیكیانه‌دا به‌قازانجی‬ ‫له‌نێوان یه‌كێتی‌و بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕاندا‪ .‬واقیعه‌كه‌و به‌قازانجی كۆمه‌ڵگا له‌ساتێكی‬ ‫پرس���ه‌گه‌لێك‪ ،‬ك���ه‌ ده‌توانی���ن بڵێی���ن مێژویی گرنگدا سه‌ریهه‌ڵدا‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا س���ه‌رهه‌ڵدانی ڕه‌وت���ی مام‬ ‫س���ه‌رجه‌میان پرس���ی په‌یوه‌ندیدار بون‬ ‫به‌بابه‌ته‌كانی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێم‌و ناوه‌ن���ده‌ به‌س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی‬ ‫پارله‌م���ان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگاكان‌و یارمه‌تیده‌ر ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م دۆخه‌‬ ‫پرسی س���ازان‌و شه‌راكه‌ت‌و خاوه‌ندارێتی ده‌رباز بكه‌ین‌و له‌نێوان پێداگری پارتی‌و‬ ‫له‌كوردستاندا‪ .‬به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ شێلگیریی ئۆپۆزس���یۆندا ڕێگای سێهه‌م‬ ‫چاره‌نوسسازانه‌ی كه‌ ڕه‌هه‌ندی كوردی‌و بۆ چاره‌ی گرفته‌ هه‌نوكه‌ییه‌كانی هه‌رێمه‌‬

‫پێویستمان‬ ‫به‌كاراكته‌رێكی‬ ‫مێژویی هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی بتوانێت‬ ‫ڕۆڵی مام جه‌الل‬ ‫له‌مه‌شهه‌ده‌ گه‌وره‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌كانی‬ ‫ئێستاو داهاتوی‬ ‫هه‌رێمه‌‬ ‫كوردیه‌كه‌ماندا‬ ‫وازی بكا‬

‫كوردیه‌كه‌ ده‌سته‌به‌ربكه‌ین‪ ،‬ڕێگایه‌ك كه‌‬ ‫بێ ده‌س���ته‌به‌ركردنی ئه‌سته‌مه‌ بتوانین‬ ‫ملمالنێ���ی زبرو ملمالنێی ڕ‌هش‌و س���پی‬ ‫تێپه‌ڕ بكه‌ی���ن‪ .‬به‌تایبه‌ت كه‌ پێش���وتر‬ ‫مام جه‌الل وه‌ك���و ڕێبه‌ری فكرو ڕێبه‌ری‬ ‫مێژویی ئ���ه‌م هێزه‌ توانی له‌نێوان الیه‌نه‌‬ ‫دژه‌كانی ناو عێراقدا زۆر س���ه‌ركه‌وتوانه‌‬ ‫ئه‌زمون ب���كات‪ .‬له‌وه‌ش دورتر ده‌توانین‬ ‫بڵێین هه‌ر له‌مه‌ش���هه‌ده‌كانی وێناكردنی‬ ‫ب���ه‌ره‌ی كوردس���تانیه‌وه‌ بۆ مه‌ش���هه‌ده‌‬ ‫گرنگه‌كان���ی دوای راپه‌ڕین‌و له‌وێش���ه‌وه‌‬ ‫بۆ ئێس���تا هه‌مومان شاهیدی هه‌ڵوێسته‌‬ ‫مه‌زنه‌كان���ی مام جه‌الل بوین له‌پرس���ی‬ ‫یه‌كالییكردنه‌وه‌ی كه‌یس���ه‌ قورسه‌كانی‬ ‫دنی���ای سیاس���ه‌ت‌و حزبایه‌ت���ی‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌واییك���ردن له‌كوردس���تاندا‪.‬‬ ‫مه‌شهه‌دگه‌لێك كه‌ هه‌میشه‌ی چاره‌سه‌ی‬ ‫سێهه‌می له‌گه‌ڵ خۆیدا هێناوه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌و كاتانه‌ی كه‌ ڕێ���گای یه‌كه‌م‌و ڕێگای‬ ‫دوه‌م به‌س���ه‌ر هه‌م���و چاره‌س���ه‌ره‌كاندا‬ ‫به‌داخران گه‌یشتون‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا پێویس���تمان به‌كاراكته‌رێكی‬ ‫مێژوی���ی هه‌ی���ه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی بتوانێت‬ ‫ڕۆڵی مام ج���ه‌الل له‌مه‌ش���هه‌ده‌ گه‌وره‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌كان���ی ئێس���تاو داهاتوی‬ ‫هه‌رێمه‌ كوردیه‌كه‌ماندا وازی بكات ڕۆڵێك‬ ‫ك���ه‌ له‌ئێس���تادا به‌هۆی غیاب���ی كاتی‌و‬ ‫هه‌نوكه‌یی م���ام جه‌الله‌وه‌ زیاتر له‌جاران‬ ‫ئینس���انی كوردی ده‌توانێت س���ه‌رنجی‬ ‫پێویستبونی بدات‌و كاریگه‌رییه‌ زه‌وه‌نده‌‬ ‫ئیجابیه‌كانی ته‌واوكردن���ی ئه‌م ڕۆڵه‌ش‬ ‫له‌مه‌ش���هه‌ده‌ گرنگه‌كان���ی ئێس���تاماندا‬ ‫به‌مێژویی‌و به‌پێویست بزانێت‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا ئه‌گه‌ر مام جه‌الل ئێس���تا‬ ‫له‌ناوم���ان بوایه‌ هه‌رگیز به‌ده‌س���ت ئه‌م‬ ‫كێشانه‌وه‌ ده‌سته‌وستان نه‌ده‌بوین‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌و ده‌یتوانی هه‌مو ده‌روازه‌ یاس���ایی‌و‬ ‫سیاسیه‌كانی ئه‌م كێشانه‌ به‌قازانجی ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ كوردیه‌ له‌سازانێكی كوردستانیدا‬ ‫بكاته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ده‌بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ واقیعه‌ك���ه‌ مامه‌ڵه‌ بكه‌ین‌و بزانین‬ ‫ئێم���ه‌ له‌س���اتی ئێس���تاماندا له‌به‌رده‌م‬ ‫غیاب���ی م���ام جه‌اللداین‌و پێویس���تیمان‬ ‫به‌هه‌نگاونانی بوێرانه‌ی���ه‌‪ .‬هه‌نگاونانێك‬ ‫ك���ه‌ له‌حاڵه‌ت���ی یه‌كه‌مدا په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی‌و له‌هه‌نگاوی‬ ‫دوه‌م���دا په‌یوه‌س���ته‌ به‌بارزانی‌و پارتی‌و‬ ‫له‌هه‌ن���گاوی سێهه‌میش���دا په‌یوه‌س���ته‌‬

‫به‌نه‌وشیروان مسته‌فاو ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا دوا هه‌ڵوێس���تی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی جی���گای‬ ‫خۆش���حاڵیه‌ چونك���ه‌ له‌مباره‌ی���ه‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌می���ن هه‌ن���گاوی بوێران���ه‌ی وه‌ك‬ ‫به‌رده‌وامكردنی نه‌خشه‌ڕێگای مام جه‌الل‬ ‫به‌ئاقاری چاره‌ی كێشه‌ هه‌نوكه‌ییه‌كانی‬ ‫هه‌رێمه‌ك���ه‌وه‌ هاویش���ت‌و یه‌كێتی وه‌ك‬ ‫یه‌كێتی پیش���انی ڕای گش���تی دایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا نۆبه‌تی بارزانیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ر‬ ‫نه‌بێت له‌م مه‌شهه‌ده‌ ته‌ئریخیه‌دا بتوانێت‬ ‫نه‌هج���ی مێژویی مام ج���ه‌الل به‌رده‌وام‬ ‫بكات‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی پارتیه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌رێمه‌كه‌ی بنده‌ستی بڕوانێت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتیدا ئۆپۆزس���یۆنیش ب���ۆ ژێر ئه‌و‬ ‫چه‌تره‌ بانگهێش���تبكات ك���ه‌ ده‌توانرێت‬ ‫به‌هۆی���ه‌وه‌ هه‌رێمه‌ كوردیه‌كه‌ بۆ قۆناغی‬ ‫دوای فیدڕاڵی گوزه‌ر بكات‪ .‬گوزه‌ركردنێك‬ ‫ڕه‌نگه‌ به‌سه‌ركردایه‌تی بارزانی بێت ئه‌گه‌ر‬ ‫بارزان���ی بتوانێت مرونه‌ت���ی پارته‌كه‌ی‬ ‫خ���ۆی به‌مرونه‌تی ئێس���تای یه‌كێتیه‌وه‌‬ ‫گرێ بدات‌و س���ه‌ركردایه‌تی س���ازانێكی‬ ‫كوردستانی بكات له‌سه‌ر پرسگه‌له‌كانی‬ ‫ده‌س���تورو سیستمی به‌ڕێوه‌بردنی واڵت‌و‬ ‫ته‌واوی ئه‌و پرس���انه‌ی ك���ه‌ ڕه‌هه‌ندێكی‬ ‫ك���وردی‌و ڕه‌هه‌ندێكی كوردس���تانییان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬له‌ڕاستیدا بارزانی به‌هۆی پێگه‌ی‬ ‫مێژویی خۆی‌و نزیكی زۆری له‌مام جه‌الل‌و‬ ‫هاریكاری یه‌كێت���ی‌و دواجاریش به‌هۆی‬ ‫ش���ێوه‌ ڕێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫ده‌توانێ���ت ئه‌م ڕۆڵ���ه‌ وازی بكات به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی له‌به‌رده‌م‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی���دا توش���ی ئیحراج���ی‬ ‫ب���كات ی���ان خ���ۆی‌و حزبه‌ك���ه‌ی خۆی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئۆپۆزس���یۆن‌و ڕای گش���تیدا‬ ‫بخاته‌ هه‌ڵوێس���تی دژواره‌وه‌‪ .‬له‌ڕاستیدا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی بارزان���ی ل���ه‌م ئه‌زمونه‌‬ ‫تازه‌یه‌دا په‌یوه‌سته‌ به‌وه‌ی چه‌نده‌ بارزانی‬ ‫ده‌توانێت نه‌هجی تاڵه‌بانی سه‌رۆك كۆمار‬ ‫په‌یڕه‌وبكات له‌كۆكردن���ه‌وه‌ی دژه‌كاندا‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ په‌یامه‌ك���ه‌ی پێرێی بارزانی‬ ‫كه‌ به‌بۆنه‌ی شۆڕشی گواڵنه‌وه‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫پێشكه‌ش���ی كرد له‌م ئه‌گ���ه‌ره‌ كه‌مێك‬ ‫به‌دورمانده‌خاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم وێڕاش بارزانی‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی قه‌ده‌ریه‌تی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم���ه‌ كوردیه‌ك���ه‌ ب���ۆ قۆناغی دوای‬ ‫فیدڕاڵ���ی ب���كات وه‌زیفه‌كه‌ی قورس���ه‌و‬ ‫ئه‌لته‌رناتیڤی باشتری له‌به‌رده‌مدا نیه‌‪.‬‬

‫پرۆژه‌ی ده‌ستور‬ ‫خاڵی كۆكه‌ره‌و‌ه یان لێكترازان؟‬ ‫خه‌لیل عه‌بدوڵاڵ‬ ‫پ����رۆژه‌ی ده‌س����توری هه‌رێم حزب‌و‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی كوردستانی به‌سه‌ر‬ ‫دو به‌ره‌دا دابه‌شكردوه‌‪ .‬به‌ره‌ی یه‌كه‌میان‬ ‫جه‌خ����ت له‌گه‌ڕان����ه‌وه‌ی پرۆژه‌ك����ه‌ بۆ‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌كات‪ .‬ب����ه‌ره‌ی دوه‌میش����یان داوای‬ ‫تێپه‌ڕاندن‌و خستنه‌ راپرسیی ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌وچوارچێوه‌یه‌دا فراكس����یۆنه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪( ،‬‬ ‫گۆڕان‪ ،‬یه‌كگرتوی ئیس��ل�امی‪ ،‬كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی‌و ئاینده‌)‪ ،‬له‌رونكردنه‌وه‌یه‌كدا‬ ‫ل���� ‌ه ‪19‬ی مایس����ی ‪2013‬داوای‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی ره‌شنوس����ی ده‌ستوریان بۆ‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و هه‌مواركردنه‌وه‌ی����ان كرد‪.‬‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌و داخوازییه‌شیان‬ ‫پشتیان به‌بڕیاری ژماره‌ دوی رۆژی ‪17‬ی‬ ‫ئازاری ‪2011‬ی په‌رله‌مانی كوردس����تان‬ ‫به‌س����توه‌ كه‌‪ 104‬ئه‌ندام����ی په‌رله‌مانی‬ ‫فراكسیۆنه‌ جیاجیاكان په‌سه‌ندیانكردوه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ له‌خاڵێكی����دا زۆر به‌رون����ی ئاماژه‌‬ ‫به‌چاوخشاندنه‌وه‌ به‌پرۆژه‌ی ده‌ستوردا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫بێجگ����ه‌ له‌الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزس����یۆن‪،‬‬ ‫یه‌كێتیی نیش����تمانیی كوردس����تان كه‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتدایه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌ دیدو‬ ‫تێڕوانینی رۆش����نی خۆی هه‌یه‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ كه‌ ئه‌و پرۆژه‌ ده‌ستوره‌ له‌رێی‬ ‫س����ازانی نیش����تمانییه‌وه‌ له‌په‌رله‌م����ان‬ ‫هه‌مواربكرێت����ه‌وه‌‪ .‬یه‌كێت����ی له‌چه‌ن����د‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی ره‌سمیدا ئه‌و خواسته‌ی‬ ‫خۆی خس����تۆته‌رو‪ .‬له‌وانه‌ له‌به‌یاننامه‌ی‬ ‫كۆتای����ی ئه‌یلول����ی ‪2012‬ی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‌و به‌یاننامه‌ی‬ ‫هاوبه‌ش����ی كۆبونه‌وه‌ی ده‌باشانی نێوان‬ ‫یه‌كێت����ی‌و گ����ۆڕان‌و راگه‌یه‌ن����راوی دوا‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫له‌ ‪20‬ی مایسی ‪.2013‬‬ ‫ئ����ه‌و الیه‌نه‌ش����ی ك����ه‌ زۆر داكۆك����ی‬ ‫له‌س����ه‌ر تێپه‌ڕاندن‌و خس����تنه‌ راپرسیی‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌ ده‌س����توره‌ ده‌كات به‌ پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌م پارتی دیموكراتی كوردس����تانه‌‪.‬‬ ‫بێگومان ده‌بێ‌ ئام����اژه‌ش به‌وه‌ بكه‌ین‬ ‫كه‌ چه‌ند ده‌نگێكی دیار له‌ناو پارتیشدا‬

‫پشتیوانیان له‌گه‌ڕانه‌وه‌و پێداچونه‌وه‌ی‬ ‫پ����ڕۆژه‌ی ده‌س����تور ك����ردوه‌‪ .‬ل����ه‌و‬ ‫چوارچێوه‌یه‌دا نێچیرڤان بارزانی له‌وتاری‬ ‫ده‌ستبه‌كاربونی وه‌ك سه‌رۆكی كابینه‌ی‬ ‫حه‌وته‌می ئه‌نجومه‌ن����ی وه‌زیران له‌ ‪5‬ی‬ ‫نیس����انی ‪ 2012‬له‌ب����ه‌رده‌م په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس����تاندا ب����ه‌ده‌ق گوتی‪(:‬ئێم����ه‌‬ ‫ل����ه‌و بڕوایه‌داین هه‌وڵب����درێ‌ ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫ده‌س����توره‌ به‌به‌ش����داری‌و هه‌ماهه‌نگی‬ ‫هه‌مو پارت����ه‌ سیاس����ییه‌كان‌و پێكهاته‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و نه‌ته‌وه‌ی����ی‌و ئایینیه‌كان‌و‬ ‫شاره‌زایان‌و یاساناسان پێداچونه‌وه‌ی بۆ‬ ‫بكرێ‌ بۆ ئه‌وه‌ی ده‌ستورێكی كۆكه‌ره‌وه‌ی‬ ‫گه‌لی كوردس����تان دابڕێژین)‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫نێچیرڤان بارزان����ی له‌چه‌ند بۆنه‌ی تردا‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌ كردوه‌ كه‌ هێڵی سوریان‬ ‫له‌س����ه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ی پڕۆژه‌ی ده‌ستور بۆ‬ ‫په‌رله‌مان نییه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫رۆژی ‪17‬ی ئازاری ‪ 2011‬زۆربه‌ی زۆری‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كان����ی پارت����ی ده‌نگی����ان‬ ‫به‌بڕی����اری ژم����اره‌ دوی په‌رله‌مان داوه‌‬ ‫كه‌ بڕگه‌یه‌كی تایبه‌ته‌ به‌چاوخشاندنه‌وه‌‬ ‫به‌پرۆژه‌ی ده‌ستوری هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی جێگ����ه‌ی س����ه‌رنجه‌‬ ‫مه‌س����عود بارزان����ی س����ه‌رۆكی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان زۆر به‌توندی جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫خس����تنه‌ راپرس����ی پرۆژه‌ی ده‌ستوری‬ ‫هه‌رێم ده‌كاته‌وه‌و له‌م چه‌ند هه‌فته‌یه‌ی‬ ‫رابردودا له‌وتارو لێدوان‌و كۆبونه‌وه‌كانیدا‬ ‫زۆر به‌راش����كاوی دی����دی خ����ۆی ل����ه‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ خس����ته‌رو كه‌ له‌گه‌ڵ خستنه‌‬ ‫راپرسیی پرۆژه‌ی ده‌ستوره‌‪ ،‬كه‌ هه‌ندێ‌‬ ‫چاودێری سیاسی ئه‌وه‌ی لێده‌خوێننه‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌به‌س����ت له‌م س����وربونه‌ی بارزانی‬ ‫بۆ مس����ۆگه‌ركردنی خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫بێ‌ بۆ خولێكی دیكه‌ی س����ه‌رۆكایه‌تی‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی تێبینی����ش ده‌كرێ‌ نه‌یاس����ای‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێمی كوردس����تان‌و‬ ‫ن����ه‌ یاس����ای په‌س����ه‌ندكردنی پرۆژه‌ی‬ ‫ده‌س����توری هه‌رێم‌و هه‌مواركردنه‌كانی‪،‬‬ ‫هیچ ده‌س����ه‌اڵتێكی به‌س����ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫به‌خش����یوه‌ كه‌ پرۆژه‌ی ده‌ستور بخاته‌‬ ‫راپرسییه‌وه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تیشكێك بۆ سه‌ر نوسینه‌كه‌ ‌ی ئاوێنه‌‪ ..‬به‌هائیه‌كان گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ سه‌رگه‌ڵو‬ ‫ی‬ ‫مسته‌فا عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫ی (به‌هائی���ه‌كان‬ ‫له‌ژێ���ر س���ه‌ردێڕ ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ سه‌رگه‌ڵو)‪ ،‬رۆژی‌ سێشه‌مم ‌ه‬ ‫ی (( ‪ ))277‬دا‪ ،‬رێكه‌وت���ی‌‬ ‫له‌ژم���اره‌ ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه نوسینێك ‌ی‬ ‫‪ 2013/5/14‬رۆژنامه‌ ‌‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا ده‌ستخۆش��� ‌ی‬ ‫له‌((ئاوێنه‌))و نوس���ه‌ری‌ بابه‌ته‌كه‌ش��� ‌ی‬ ‫ئه‌ك���ه‌م‪ ،‬بۆ ئ���ه‌م گه‌ڕانه‌وه‌ی���ه‌ بۆ مێژو‪،‬‬ ‫چونك ‌ه گه‌ڕان���ه‌وه‌ رونكردنه‌وه‌یه‌ بۆ هه‌مو‬ ‫ی لێو‌ه‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ئ���ه‌و چه‌مكه‌ی‌ باس��� ‌‬ ‫ده‌ك���رێ‌‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندكردن ‌ی‬ ‫ی هاواڵتیان‌و سودوه‌رگرتن له‌په‌ند‌ه‬ ‫زانیار ‌‬ ‫باش���ه‌كان‌و دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌الیه‌نی‌ خراپ‪،‬‬ ‫یان هه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫منیش به‌باش���ی‌ ئه‌زانم شتێك له‌باره‌ ‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌و‌ه بنوسم‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‌ سه‌رنجڕاكێش��� ‌ه‬ ‫ئام���اده‌كاری‌ بابه‌ته‌ك��� ‌ه زۆر به‌كورت��� ‌ی‬ ‫نوس���یویه‌تی‌‪ ،‬بۆ نمون ‌ه له‌باس��� ‌ی چون ‌ی‬ ‫به‌هائ���واڵ ب���ۆ س���ه‌رگه‌ڵو نوس���یویه‌ت ‌ی‬ ‫ی پاش‬ ‫((به‌هاالله و سوبحی‌ ئه‌زه‌لی‌ برا ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك زیندانیكردن دور ده‌خرێته‌و‌ه بۆ‬ ‫به‌غدا‪ ،‬له‌به‌غدا به‌ها الله له‌س���ه‌ر چه‌ندین‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی‌ ئاینی‌ نێوانی���ان تێكده‌چێت‌و‬ ‫به‌ناچ���اری‌ س���ه‌ری‌ خ���ۆی‌ هه‌ڵده‌گرێت‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌روێش���ییه‌وه‌ روده‌كاته‌ شار ‌‬ ‫به‌به‌رگ ‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و له‌ئه‌ش���كه‌وتێكی‌ گون���دی‌‬ ‫س���ه‌رگه‌ڵو ده‌گیرسێته‌وه‌و له‌ناو خه‌ڵكیدا‬ ‫ی به‌ده‌روێش محه‌م���ه‌د ناوده‌بات))‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫له‌كاتێك���دا ئ���ه‌م چیرۆكه‌ گه‌لێ���ك له‌و‌ه‬ ‫درێژتره‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌ به‌هائواڵ به‌غدا به‌ج ‌ێ‬ ‫ئه‌هێڵێ‌‌و ئه‌گات���ه‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ماوه‌یه‌ك‬ ‫ی مه‌والنا‬ ‫له‌ش���ار ئه‌مێنێته‌وه‌ له‌خانه‌ق���ا ‌‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫ی نه‌قش���به‌ندی‌‌و له‌ژوره‌كه‌ ‌‬ ‫خالید ‌‬ ‫گۆش���ه‌گیر ئه‌بێ‌‌و ناچێته‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬پاش‬ ‫ماوه‌یه‌ك له‌ترس ئاشكرابونی‌ جێگاكه‌ی‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌ی‌ بۆ بڕه‌خس��� ‌ێ‬ ‫بۆ بیركردنه‌وه‌و خه‌ڵوه‌تی‌‪ ،‬كه‌س���ێك ك ‌ه‬ ‫به‌هائواڵی‌ خۆشویس���توه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫هاتوچۆی‌ س���ه‌رگه‌ڵوی‌ كردوه‌‪ ،‬بۆ كڕین ‌ی‬ ‫به‌رهه‌می‌ كشتوكاڵی‌‌و شاره‌زای‌ ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫بوه‌‪ ،‬یارمه‌ت ‌ی به‌هائواڵ ئه‌داو ئه‌یگه‌یه‌نێت ‌ه‬ ‫سه‌رگه‌ڵو‪ .‬هه‌ر به‌ته‌نیا له‌ئه‌شكه‌وته‌كه‌دا‬ ‫ئه‌ب���ێ‌‌و له‌چه‌ند كه‌س���ێك ب���ه‌والوه‌ ك ‌ه‬

‫ژماره‌ی���ان زۆر ك���ه‌م بوه‌و نان‌و ش���یرو‬ ‫خواردنی���ان بۆ ب���ردوه‌‪ ،‬ك��� ‌ه یه‌كێكیان‬ ‫ئافره‌تێ���ك ب���و‌ه به‌ناوی‌ خات���و خوبی‌‪،‬‬ ‫كه‌سێكی‌ تر هاتوچۆی‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه وێنه‌كه‌ ‌‬ ‫دوه‌م‪ :‬ئه‌و ئه‌ش���كه‌وته‌ ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌ك���ه‌دا‬ ‫له‌الپ���ه‌ڕه‌ ((‪‌ ))11‬‬ ‫باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌ش���كه‌وت ‌ه نی ‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌هائواڵ ی‌ تێدا ژیاوه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌ش���كه‌وت ‌ه‬ ‫به‌ئه‌ش���كه‌وتی‌ (ب���اب) ناوئه‌ب���رێ‌‪ ،‬زۆر‬ ‫نزیك��� ‌ه له‌رێگاك���ه‌وه‌ به‌الی‌ راس���تدا ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌رگه‌ڵوه‌وه‌ بچێته‌ خوارێ‌‪ ،‬راس���ت ‌ه‬ ‫به‌هائیه‌كان ئ���ه‌و ته‌لبه‌نده‌یان بۆ كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هائواڵ له‌ئه‌شكه‌وتێكی‌ تردا ژیاوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ زۆر كه‌ناره‌و له‌س���ه‌ر رێ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫شوێنێكه‌ زۆر دیار نیه‌ له‌رێگاوبانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌شكه‌وته‌ی به‌هائواڵی تێدا ژیاو‌ه‬ ‫له‌پش���ته‌وه‌یه‌و له‌وب���ه‌ری چه‌مه‌كه‌دا ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌رگه‌ڵوه‌و‌ه ئه‌ڕوات���ه‌وه‌ خ���واری بۆ‬ ‫به‌رگه‌ڵوو به‌ده‌ستی چه‌پدا ‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬له‌نوس���راوی ناو رۆژنامه‌كه‌دا‬ ‫هاتو‌ه ئه‌و كاته‌ی به‌ها الل ‌ه له‌س���ه‌رگه‌ڵو‬ ‫ده‌بێت چه‌ند كه‌س���ایه‌تی ناسراوی ئاینی‬ ‫ناوچه‌كه‌ ش���ێخه‌كانی س���ه‌ر به‌ته‌ریقه‌تی‬ ‫قادری‌و نه‌قش���به‌ندی په‌یوه‌ن���دی پێو‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی زانراوه‌ هه‌ر وه‌ك له‌پێشدا‬ ‫ئاماژه‌م پێكرد كه‌س هاتوچۆی به‌هائواڵی‬ ‫نه‌ك���ردوه‌و ئه‌وی���ش هاتوچۆی كه‌س���ی‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌ده‌بیاتی به‌هائیه‌كانیش زۆر‬ ‫ته‌ئكید له‌س���ه‌ر ئه‌م الیه‌ن���ه‌ ئه‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی من بیزان���م‌و ئاگاداربم ته‌نها ئه‌و‬ ‫ده‌قه‌ی��� ‌ه ك ‌ه له‌كتێبه‌كه‌ی ئه‌میر فه‌رهه‌نگ‬ ‫ئیمانیدا نوس���راوه‌ ( ئه‌می���ر فه‌رهه‌نگ‬ ‫ئیمانی‌ به‌هائواڵ له‌كوردستان) وه‌رگێڕان ‌ی‬ ‫دڵش���اد كه‌ریم‪ ...‬ئاس���ۆ له‌فارسیه‌وه‌ ‪-‬‬ ‫چاپخانه‌ی‌ رون ‪ -‬س���لێمان ‌ی ‪ 2010‬الپه‌ڕ‌ه‬ ‫‪ )118‬ك��� ‌ه له‌زاری‌ ش���ێخ محه‌مه‌د ره‌زای‬ ‫عارف س���ه‌رداره‌وه‌ نوسراوه‌‪ ،‬گوایه‌ شێخ‬ ‫ئه‌حمه‌دی س���ه‌ردار چۆته‌ الی به‌هائواڵو‬ ‫دواتر به‌هائواڵ بیره‌وه‌ری‌ رۆژانه‌ی‌ ش���ێخ‬ ‫ی نوسیوه‌ته‌وه‌و كراو‌ه‬ ‫ئه‌حمه‌دی سه‌ردار ‌‬ ‫به‌كتێبێك‌و دوایی‌ شێخ ئه‌حمه‌دی‌ سه‌ردار‬ ‫ی كتێبه‌ك���ه‌ ناردویانه‌ت��� ‌ه‬ ‫ب���ۆ پاراس���تن ‌‬ ‫ی كه‌ركوك‪ ،‬هه‌روه‌ها گوایه‌ سه‌ید‬ ‫خانه‌قا ‌‬ ‫ی خانه‌قا داویه‌تی ‌ه ئینگلیزه‌كان‌و‬ ‫ئه‌حمه‌د ‌‬

‫ئه‌وانیش ناردویانه‌ت��� ‌ه به‌ریتانیا‪ ،‬دواجار‬ ‫براوه‌ت��� ‌ه ئه‌مه‌ریكاو كه‌س نازانێ‌ ئێس���تا‬ ‫ی كێیه‌ له‌ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫كتێبه‌كه‌ له‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند سه‌رنجێكم هه‌ی ‌ه له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌كتێبه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌میر فه‌رهه‌ن���گ ئیمانیدا‬ ‫هاتوه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌رزاری‌ به‌ڕێز‬ ‫ش���ێخ محه‌مه‌د ره‌زا عارف س���ه‌رداره‌و‌ه‬ ‫ی تر نیه‌‪ .‬بۆ‬ ‫نوس���راوه‌ هیچ جۆره‌ زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و چاوپێكه‌وتنه‌ له‌نێوان شێخ ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫سه‌ردارو به‌هائواڵوه‌ ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫ی س���ه‌ردار پیاوێك ‌ی‬ ‫‪ .2‬شێخ ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫ی دنیاوه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ند ده‌س���ه‌اڵت بوه‌ ل���ه‌رو ‌‬ ‫له‌الیه‌كی‌ ت���ره‌وه‌ مورش���یدی‌ ته‌ریقه‌ت ‌ی‬ ‫نه‌قش���به‌ندی‌ ب���وه‌و مرۆڤێك���ی‌ مه‌زن‌و‬ ‫به‌ناوبانگ بوه‌‪.‬‬ ‫به‌هائواڵ پیاوێكی‌ لێقه‌وماو گۆش���ه‌گیر‬ ‫ی‬ ‫بوه‌‪ ،‬خۆی‌ ش���اردۆته‌وه‌ هێشتا ئاشكرا ‌‬ ‫نه‌كردوه‌ كه‌ ئ���ه‌و ل���ه‌الی‌ خوداوه‌نده‌و‌ه‬ ‫ن���اردراو‌ه وه‌ك په‌یامب���ه‌ر‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌م‬ ‫ئاش���كراكردن ‌ه له‌س���اڵی‌ (‪)1863‬دا بو‌ه‬ ‫(وه‌ك له‌كتێبه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌می���ر فه‌رهه‌نگیدا‬ ‫هات���وه‌‪ ،‬ك��� ‌ه له‌س���ه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌م���ان‬ ‫پێكردوه‌)‪.‬‬ ‫گه‌ر س���ه‌رنج ‌ی هه‌مان سه‌رچاوه‌ بده‌ین‬ ‫(ئه‌می���ر فه‌رهه‌ن���گ ئیمان���ی‌‪ -‬به‌هائواڵ‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردس���تان)‪ .‬به‌هیچ جۆرێ���ك له‌وه‌ ‌‬ ‫له‌الپه‌ره‌ (‪)118‬دا هاتوه‌ هیچ ئاماژه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ی‬ ‫تر نی ‌ه كه‌ شێخ ئه‌حمه‌دی‌ سه‌ردار چاو ‌‬ ‫ی من‪-‬‬ ‫به‌به‌هائ���واڵ كه‌وتب���ێ‌‪ .‬جا ب���ه‌ڕا ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدا هیچ س���ه‌رچاوه‌و زانیار ‌‬ ‫نیه‌ بۆ سه‌لماندنی‌ ئه‌م چاوپێكه‌وتن ‌ه هیچ‬ ‫جۆر‌ه په‌یوه‌ندیه‌ك نه‌بو‌ه له‌نێوان ئه‌م دو‬ ‫پیاوه‌ ناسراوه‌دا‪.‬‬ ‫‪ .3‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ تائێستا ساغنه‌بۆته‌و‌ه‬ ‫ش���ێخ ئه‌حمه‌دی‌ س���ه‌ردار ك���ه‌ی‌ كۆچ ‌ی‬ ‫دوایی‌ كردوه‌‪ ،‬تا بزانین ئایا له‌كاتێكدا ك ‌ه‬ ‫به‌هائواڵ چۆته‌ ئه‌شكه‌وته‌كه‌ی‌ سه‌رگه‌ڵو‪،‬‬ ‫ش���ێخ ئه‌حمه‌دی‌ س���ه‌ردار له‌ژیاندا بو‌ه‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫یان نا؟! خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و مێژوه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ردار نوسراو‌ه‬ ‫گۆڕه‌كه‌ی‌ شێخ ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫ی شێخ‬ ‫بۆ دیاریكردنی‌ س���اڵی‌ كۆچی‌ دوای ‌‬ ‫ئه‌حم���ه‌دی‌ س���ه‌ردار‪ ،‬وات��� ‌ه ‪ 1833‬ئه‌وا‬ ‫ی‬ ‫به‌هیچ جۆرێك ئه‌و چیرۆكه‌ی‌ له‌كتێبه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌میر فه‌رهه‌نگ ئیمانی���دا گێڕدراوه‌ته‌و‌ه‬

‫پێناچ ‌ێ راستبێ‌! خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و مێژوه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ی‌ ش���ێخ ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫راس���تنه‌ب ‌ێ ئه‌ ‌‬ ‫سه‌ردار كۆچ ‌ی دوایی‌ كردوه‌؟ جا كه‌واب ‌ێ‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ركه‌وتنی‌ راس���تی‌ مێژو ‌‬ ‫با چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی سه‌ردار بكه‌ین‪.‬‬ ‫كۆچی‌ شێخ ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫‪ .4‬گه‌ر بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ هه‌مان سه‌رچاو‌ه‬ ‫ی الپه‌ڕ‌ه‬ ‫(به‌هائواڵ له‌كوردس���تان) له‌دوا ‌‬ ‫‪ 118‬به‌هیچ جۆرێك باس له‌و‌ه نه‌كراو‌ه ك ‌ه‬ ‫ی سه‌ردار‬ ‫به‌هائواڵ چاوی‌ به‌شێخ ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫كه‌وتبێ‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ك��� ‌ه ئه‌میر فه‌رهه‌نگ‬ ‫ئیمان��� ‌ی له‌ژێ���ر س���ه‌ردێڕی‌ (كاته‌كان ‌ی‬ ‫حه‌زره‌تی‌ به‌هائواڵ له‌ش���اخی‌ س���ه‌رگه‌ڵو‬ ‫ی حه‌وانه‌وه‌و‬ ‫چلۆن تێپه‌ڕ بوه‌) به‌درێژی‌ باس ‌‬ ‫گوزه‌ران ‌ی به‌هائواڵ ئه‌كا له‌و ئه‌شكه‌وته‌داو‬ ‫ی به‌هائواڵ بۆ س���لێمان ‌ی تا ئه‌و‬ ‫هاتوچ���ۆ ‌‬ ‫كاته‌ی‌ ل ‌ه ‪1856‬دا به‌یه‌كجاری‌ س���ه‌رگه‌ڵو‬ ‫به‌ج ‌ێ ئه‌هێڵێ‌‌و ئه‌چێته‌وه‌ بۆ س���لێمانی‌‌و‬ ‫له‌وێشه‌و‌ه بۆ به‌غدا‪ .‬هه‌روه‌ها گه‌ر سه‌رنج ‌ی‬ ‫هه‌مان س���ه‌رچاو‌ه بده‌ین له‌الپه‌ڕه‌(‪)144‬‬ ‫دا نوس���راوه‌ (س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ندێك له‌و‬ ‫ی حه‌زره‌ت ‌ی به‌هائواڵ‬ ‫ی هاوده‌م ‌‬ ‫ش���ێخانه‌ ‌‬ ‫بون)‪ ،‬ش���تێك به‌رچاو ناكه‌وێ‌ كه‌ باس ‌ی‬ ‫ش���ێخ ئه‌حمه‌دی‌ س���ه‌ردار بكا له‌كاتێكدا‬ ‫له‌و الپه‌ڕه‌یه‌و الپه‌ڕه‌كانی‌ دوای‌ ئه‌ودا‪....‬‬ ‫ی چاویان‬ ‫باسی‌ زۆر كه‌س كراو‌ه له‌سلێمان ‌‬ ‫به‌به‌هائواڵ كه‌وتوه‌و په‌یوه‌ندیان له‌ته‌كیدا‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬وه‌ك ش���ێخ محه‌م���ه‌د به‌هائه‌دین‬ ‫نه‌قشبه‌ندی‌‪ ،‬شێخ ئیس���ماعیل سه‌رۆك ‌ی‬ ‫ته‌ریقه‌تی‌ خالیدی‌‪ ،‬مه‌ال حامیدی‌ بێسارانی‌‪،‬‬ ‫شێخ عه‌بدولڕه‌حمان نه‌قشبه‌ندی‌‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬له‌كۆتایی‌ نوسراوه‌كه‌دا هاتو‌ه‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ س���ه‌رنجه‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌ ‌‬ ‫ی دو س���اڵ به‌هاالله ی‌ تێدا ژیاو‌ه‬ ‫بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫له‌س���ه‌رگه‌ڵو پاش چه‌ند س���اڵێك بۆت ‌ه‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���ه‌رهه‌ڵدان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و ئایینی‌‌و سیاس���ی‌ به‌ناو ‌‬ ‫هه‌قه‌وه‌‪.‬‬ ‫تێبینیم له‌س���ه‌ر ئه‌م بڕگه‌ی��� ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌س���ێكی‌ نه‌ش���اره‌زا كه‌ ئه‌م چه‌ند دێڕ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌خوێنێت���ه‌وه‌ وائه‌زانێ‌ ك��� ‌ه بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ق ‌ه له‌ژێر كاریگه‌ری‌ ئاینی‌ به‌هائیه‌كاندا‬ ‫هه‌ڵقواڵوه‌‪ ،‬منی���ش وه‌ك مرۆڤێكی‌ هه‌ق ‌ه‬ ‫ێ چه‌ند رونكردنه‌وه‌ی���ه‌ك بخه‌م ‌ه‬ ‫ئه‌م���ه‌و ‌‬ ‫به‌رچاو‪:‬‬ ‫‪ .1‬ماوه‌یه‌ك���ه‌ ورته‌ورتێك په‌یدابوه‌ ك ‌ه‬

‫گوای ‌ه ئاینی‌ به‌هائیه‌كان كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی داخ ‌ه‬ ‫ی هه‌ق ‌ه هه‌بوه‌‪ ،‬زۆر جێ ‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌م ورته‌ورت ‌ه ل���ه‌روی‌ ناش���اره‌زاییه‌و‌ه‬ ‫خه‌ریك ‌ه په‌ره‌ئه‌سه‌نێ‌‪ ،‬یان كه‌سانێك هه‌ن‬ ‫ی ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌‪ ،‬یان‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ شكاندن ‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ ناوزڕاندنی‌ له‌نێو موسڵماناندا‪،‬‬ ‫ك ‌ه گوایه‌ هه‌قه‌كان له‌ئاینی‌ پیرۆزی‌ ئیسالم‬ ‫الیان���داوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م���ه‌ش قه‌وانێكی‌ كۆن‌و‬ ‫ی‬ ‫ش���كاوه‌‪ ،‬له‌كاتی‌ خۆیدا‪ ،‬بۆ كپكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن ئینگلی���زه‌كان‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ پاش���ایه‌تی‌‌و كۆنه‌په‌رس���تان‌و‬ ‫ی خاوه‌ن���د به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌و‌ه‬ ‫خه‌ڵكان��� ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫لێئه‌درا‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا خه‌ڵك ‌‬ ‫له‌بیروباوه‌ڕو بۆچونی‌ هه‌قه‌كان گه‌یشتون‌و‬ ‫ك���ه‌س گوێ‌ له‌و قه‌وانان ‌ه ناگرێ‌ كه‌ ته‌نیا‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ش���كاو‌ه به‌ڵكو خۆ ‌‬ ‫هه‌ر ده‌رزیه‌كه‌ ‌‬ ‫شكاوه‌و له‌توپه‌ت بوه‌‪.‬‬ ‫ی تره‌و‌ه گه‌ر كه‌سێك به‌ڵگه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫له‌الیه‌ك ‌‬ ‫مێژوی ‌ی به‌ده‌س���ته‌وه‌ی ‌ه نه‌ك هه‌ر به‌قسه‌و‬ ‫مه‌زنده‌ ‪ -‬وابزان���م‪ ،‬به‌و‌ه ئه‌چێ‌‪ ...‬هتد‪،‬‬ ‫واباشه‌ بیخاته‌رو‪ ،‬بۆ خزمه‌ت ‌ی مێژو‪.‬‬ ‫ی هه‌ق���ه‌ بزوتنه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫‪ .2‬بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫خۆرس���ك ‌ه له‌س���ه‌ر ده‌س���تی‌ ش���ێخ‬ ‫عه‌بدولكه‌ریمی‌ ش���ه‌ده‌ڵ ‌ه له‌سااڵن ‌ی ‪1920‬‬ ‫ی به‌دواو‌ه سه‌ریهه‌ڵداو‌ه له‌بارودۆخێك ‌ی‬ ‫زایین ‌‬ ‫تایبه‌تی‌ ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌دا له‌دوای‌ جه‌نگ ‌ی‬ ‫ی‬ ‫جیهانی‌ یه‌كه‌م‌و گرانی ‌ی گه‌وره‌و قات‌و قڕ ‌‬ ‫دوای‌ س���ه‌فه‌ر به‌رلگ‌و تااڵنكردنی‌ دێهات ‌ی‬ ‫كوردستان له‌الیه‌ن سوپای‌ عوسمانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌بارودۆخێك ‌ی ژێر ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌ره‌به‌گایه‌تی‌‌و زوڵ���م‌و زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق‌و ئینگلیزه‌كان‌و چه‌وس���اندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ژارانی‌ الدێ‌‌و شۆڕش ‌ی ‪ 1920‬له‌باشور ‌‬ ‫عێ���راق‌و شۆڕش��� ‌ی ئۆكتۆبه‌ر له‌روس���یاو‬ ‫ی‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ شۆڕشه‌كانی‌ شێخ مه‌حمود ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌مر‪ ...‬هتد ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ چه‌كه‌ره‌ ‌‬ ‫كردو پاشان گه‌شه‌ی‌ كرد‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چه‌ند شتێكی‌ هاوبه‌شیش هه‌ب ‌ێ‬ ‫ی‬ ‫له‌نێوان ئاینی‌ به‌هائی���ه‌كان‌و بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌قه‌دا وه‌ك بڕوا به‌ئاشتی‌‌و ئاشتیپه‌روه‌ر ‌‬ ‫ی ژن‌و پیاو‪ ،‬ئه‌و‌ه ناگه‌یه‌ن ‌ێ‬ ‫یان یه‌كس���ان ‌‬ ‫ئاین��� ‌ی به‌هائی���ه‌كان كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ هه‌ق ‌ه هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ���ه‌م ج���ۆره‌ به‌یه‌كچونه‌ له‌هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫ی ئاینی‌‌و بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاین‌و ئاینزاو رێب���از ‌‬

‫چاكسازییه‌كاندا به‌رچاو ئه‌كه‌وێ‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ (‪ )64‬س���اڵی‌ نێوان‬ ‫‪ .3‬‬ ‫ی به‌جێ ‌ی‬ ‫‪ 1856‬ك ‌ه به‌هائواڵ س���ه‌رگه‌ڵو ‌‬ ‫ی‬ ‫هێش���تو‌ه تا ‪ 1920‬به‌هی���چ جۆرێك ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی نه‌قشبه‌ند ‌‬ ‫ی ته‌ریقه‌ت ‌‬ ‫شێخان ‌‬ ‫ی سۆفی‌‌و‬ ‫س���ورداش‌و ده‌وروبه‌ری‌ یان ال ‌‬ ‫مریده‌كانیان هیچ باسێك نه‌هاتۆته‌كایه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ش���ێخ ئه‌حمه‌دی‌ س���ه‌رداره‌وه‌ تا شێخ‬ ‫ی‬ ‫عه‌بدولكه‌ریمی‌ ش���ه‌ده‌ڵه‌ پێنج مورشید ‌‬ ‫ی نه‌قش���به‌ندی‌ (شێخ قادری‌ سور‪،‬‬ ‫دیكه‌ ‌‬ ‫ی عه‌س���كه‌ر‪ ،‬ش���ێخ‬ ‫حاجی‌ ش���ێخ ره‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شێخ مسته‌فا ‌‬ ‫ی ئیله‌اڵ‪ ،‬حاج ‌‬ ‫محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی گه‌ڵنێری‌)‬ ‫عه‌سكه‌ر‪ ،‬شێخ مه‌ال ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫ی نه‌قش���به‌ندیان باڵوكردۆت���ه‌و‌ه‬ ‫رێب���از ‌‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا س���ۆفی‌‌و مری���دی‌ زۆریان‬ ‫ی سۆفیگه‌ریه‌تی‌‌و‬ ‫هه‌بوه‌و زۆر باس‌و خواس ‌‬ ‫تاق���م‌و پیاوانی‌ ئاینی‌‌و ته‌س���ه‌وف كراو‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ناو هه‌قه‌كاندا وه‌ك باس��� ‌ی ئه‌بوبه‌كر ‌‬ ‫ی عه‌ره‌بی‌‌و حه‌الج‌و‬ ‫س���دیق‌و شێخ محێدین ‌‬ ‫چه‌ندین پیاوی‌ ئاینی‌‌و ئه‌هلی‌ ته‌س���ه‌وف‪،‬‬ ‫به‌اڵم من‪ ،‬به‌شبه‌حاڵی‌ خۆم كه‌ له‌ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫دوان���زه‌ س���اڵیه‌و‌ه له‌ن���او بزوتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌قه‌دام‌و ش���اره‌زاییم ل���ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌دا‬ ‫ی ئاین ‌ی به‌هائیه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬نه‌مبیستوه‌ باس ‌‬ ‫كرابێ‌‪ ،‬ته‌نیا ئه‌م ‌ه چه‌ند ساڵێك ‌ه كه‌ تاقم ‌ێ‬ ‫به‌هائ���ی‌ له‌به‌غداوه‌ هاتونه‌ته‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫ناویان كه‌وتۆت ‌ه ناو ناوانه‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫رێزێكم ب���ۆ به‌هائیه‌كان‪ ،‬كه‌ خاوه‌ن بڕواو‬ ‫بۆچونی‌ خۆیانن‌و ئازادن له‌بڕواو قه‌ناعه‌ت ‌ی‬ ‫ی‬ ‫خۆیاندا‪ ،‬الی‌ منیش وای ‌ه ك ‌ه به‌شی‌ زۆر ‌‬ ‫بی���رو بڕوایان جێی‌ رێ���ز‌ه وه‌ك رێزگرتن‬ ‫له‌ئاف���ره‌ت‪ ،‬هه‌وڵ���دان بۆ چه‌س���پاندن ‌ی‬ ‫ئاشت ‌ی له‌جیهانداو له‌ناو گه‌الندا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی هه‌ر بابه‌تێك‬ ‫وه‌ستانیان دژ به‌ده‌مارگیر ‌‬ ‫بێ‌‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی���دا دوب���اره‌ ده‌ستخۆش��� ‌ی‬ ‫له‌رۆژنام���ه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ ئه‌ك��� ‌هم‌و زۆر رێزم‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌س ‌ه هه‌ی ‌ه كه‌ بابه‌ته‌كه‌ی‌ نوسیو‌ه‬ ‫ده‌ستخۆشی‌ لێئه‌كه‌م‌و شادمان ئه‌بم گه‌ر‬ ‫به‌رده‌وام بێ‌ له‌سه‌ر نوسین ‌ی ئه‌و بابه‌تانه‌‪،‬‬ ‫ی نوسینه‌كان چڕترو‬ ‫به‌اڵم به‌مه‌رجی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌رخس���تن ‌ی راست ‌ی‬ ‫پڕتربن‌و له‌كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫به‌والوه‌ هیچ كاریگه‌ری‌ تر ‌‬ ‫نه‌بێ‌‪ ،‬كه‌وا بێ‌ راستی‌‪ ،‬به‌ڵێ‌ هه‌ر راست ‌ی‬ ‫هه‌قه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )379‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/5/28‬‬

‫پرسه‌نامه‌‬

‫ونبون‬

‫ی (هۆش���یار محمد‬ ‫ی س���لێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌به‌ك ‌‬ ‫پرسه‌و سه‌ره‌خۆشی خۆمان ئاڕاسته‌ی (کارزان جیهانبه‌خش) ده‌که‌ین به‌بۆنه‌ی‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫عبدالرحمن) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ ‌‬ ‫ی (ئامانج عبدالكریم سعید) کۆچی دوایی باوکی به‌ڕێزیانه‌وه‌‪ ،‬له‌خوای گه‌وره‌ داواکارین ئه‌مه‌ دوا ناخۆش���ی‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌که‌یان بێت‌و گیانی کۆچکردوش به‌ به‌هه‌شتی به‌رین شاد بکات‪.‬‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ ‌‬ ‫ئاسۆ سه‌راوی‬ ‫ی س���لێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناوی‌ (عبدالرحمن عبدالله‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫زریان محه‌مه‌د‬ ‫محمود) هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی (عباس فارس محمد)‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ ناو ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ سلێمان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژور ‌‬ ‫ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ ‌‬

‫له‌ئیسالم ‌ی (كورسی)ه‌و‌ه‬ ‫بۆ ئیسالم ‌ی (كار)‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫خرقه‌ پوشی‌ من از غایت دینداری‌‬ ‫نیست!‬ ‫جامه‌یی‌ بر سر صد عیب نهان می‌‬ ‫پوشم!‬ ‫وات���ا‪(( :‬خه‌رق���ه‌ پۆش���ینه‌كه‌ی‌ من‬ ‫له‌س���ۆنگه‌ی‌ دینداریمه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر دیندار به‌خه‌رقه‌ پۆشی‌ بێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌جبه‌یه‌ك س���ه‌د عه‌یب‌و عاری‌ شاراوه‌‬ ‫دائه‌پۆشم!))‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ گونجانێك دروس���تبێت‪،‬‬ ‫پێویسته‌ سه‌ره‌تا پرسیاری‌ ئه‌وه‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئایا حكومه‌تی‌ دینی‌ له‌ئێس���تادا توانای‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ به‌رق���ه‌راری‌ مافی‌ مرۆیی‌‬ ‫بێنێته‌دی‌؟ ئایا به‌ركه‌ماڵی‌ حه‌قانییه‌ت‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ ڕێزگرتنی‌ ئه‌وانی‌ تری‌ پێ‬ ‫دێته‌ دی‌؟‬ ‫لێ���ره‌دا ته‌نه���ا دو نموونه‌ی‌ س���اده‌‬ ‫ئه‌خه‌ین���ه‌ڕو ب���ۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫نێگه‌تیڤانه‌ی‌ ئه‌م دو پرسیاره‌‪.‬‬ ‫نمونه‌ی‌ یه‌كه‌م‪ :‬گریمان له‌كۆمه‌ڵگایه‌كی‌‬ ‫پلورالدا‪ ،‬كه‌س���انێك هه‌ن باوه‌ڕیان به‌‪:‬‬ ‫له‌سه‌ركردنی‌ حیجاب نییه‌‪ ،‬واتا باوه‌ڕیان‬ ‫به‌وه‌ی���ه‌ فڕێدان���ی‌ حیج���اب نیش���انه‌و‬ ‫ده‌الله‌تی‌ به‌دیهاتنی‌ ئازادی‌‌و به‌رقه‌راری‌‬ ‫ماف‌و سه‌ربه‌خۆیی‌ ژنانه‌‪ ،‬ئا لێره‌دا ده‌بێ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ دینی‌ چ پڕۆژه‌یه‌ك پێشكه‌ش‬ ‫بكات؟ په‌سه‌ندكردنی‌ یاسایه‌ك به‌پێی‌ ئه‌م‬ ‫یاس���ا كۆمه‌اڵیه‌تییه‌؟ یان ناچاركردنیان‬ ‫به‌زۆرداری‌ بۆ له‌سه‌ركردنی‌ حیجاب؟ ئایا‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‌ یاس���ایه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ئاوا‪ ،‬بۆ خۆی‌ له‌ن���اوه‌وه‌ ناچاركردنێكی‌‬ ‫ناڕاسته‌خۆ نییه‌ بۆ ژنه‌ موسوڵمانه‌كانی‌‬ ‫تر كه‌ بێئاگایانه‌و ناهۆش���یارانه‌ حیجاب‬ ‫فڕێب���ده‌ن؟! ده‌كرێ���ت ڕونكردنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر ئه‌م باس���ه‌ بخرێته‌ به‌رده‌ست‪،‬‬ ‫كه‌ تائێس���تا له‌نێو ئه‌م هێ���زه‌ دینداره‌‬ ‫سیاس���یانه‌دا‪ ،‬بچوكترین شتیان له‌سه‌ر‬ ‫نه‌وتراوه‌‪.‬‬ ‫نمــــونه‌ی‌ دوه‌م‪ :‬دیســــان ئـــه‌گـــه‌ر‬ ‫گریمـــــانه‌یه‌ك بكه‌یــــن بــــۆ داهاتـــو‪،‬‬ ‫گریـــمان���ه‌ی‌ ئـــــ���ه‌وه‌ی‌ ئـــــه‌گــــه‌ر‬ ‫لـــه‌كۆمــــه‌ڵگـــــادا هۆمۆسێكس���واڵه‌‬ ‫كان(هاوڕه‌گه‌زب���ازه‌كان) هه‌ب���ون‪ ،‬ئایا‬ ‫حكومه‌تی‌ دینی‌ له‌سه‌رده‌می‌ نوێدا خاوه‌نی‌‬ ‫چ عه‌قڵیه‌تێكی‌ ڕێكخستنه‌وه‌یه‌؟ به‌ڕه‌وا‬ ‫بینینی‌ كوش���تنیان یا ڕێكخس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ژیانی���ان له‌ڕێ���گای‌ یاس���اوه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬

‫كوش���تنیان به‌ته‌نها چاره‌سه‌ر بزانێت‪،‬‬ ‫ی���ا زیندانك���ردن‌و قه‌اڵچۆڵپێكردنیان‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ بۆ خ���ۆی‌ كارێكی‌ ن���اڕه‌وا نییه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌نجامبدرێت؟ ئه‌گه‌ر به‌یاس���اش‬ ‫ڕێكبخرێت���ه‌وه‌و ڕه‌وایه‌تی‌ پێبدرێت‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌م حكومه‌ته‌ دینیه‌ ناكه‌وێته‌ دو هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌وه‌ كه‌‪:‬‬ ‫یه‌كێكی���ان‪ :‬هه‌ڵه‌یه‌ له‌ب���اوه‌ڕو الدانه‌‬ ‫له‌جه‌وهه‌ری‌ ئیمانی‌ سوننه‌تیانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ویتریان‪ :‬هه‌ڵه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیانه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ كه‌مینه‌ی���ه‌ك مافی‌ موماره‌س���ه‌ی‌‬ ‫هاوڕه‌گه‌زب���ازی‌ هه‌بێ���ت؟ وات���ا مانای‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ جۆرێ���ك له‌ڕه‌وایه‌تی���دان هه‌یه‌‬ ‫به‌ناڕه‌وای���ی‌؟ له‌كاتێك���دا‪ :‬مافایه‌ت���ی‌‬ ‫ڕه‌وابون���ی‌ ناڕه‌وایه‌تیی���ه‌ك هه‌ندێج���ار‬ ‫پێویسته‌؟!‬ ‫به‌رئه‌نجامی‌ ئه‌م نوسینه‌ به‌كورتی‌‬ ‫ئه‌مه‌یه‌‪:‬‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ دینی‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ نییه‌و‬ ‫هه‌وڵده‌درێت ببێت‪ ،‬ئیش���كال له‌خودی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ك���ه‌دا نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئیش���كالی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌عه‌قڵیه‌ت���ی‌ ئه‌وانه‌دای���ه‌ كه‌‬ ‫ئه‌یانه‌وێ���ت ش���تێكی‌ ل���ه‌م چه‌ش���نه‌‬ ‫دروستبێت‪ ،‬به‌نمونه‌ ئه‌و دۆخه‌ی‌ ئێستا‬ ‫له‌میسر ئه‌گوزه‌رێت شایه‌دییه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌م ناته‌واوییه‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ حكومه‌تی‌‬ ‫دینی���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌ناوه‌وه‌ ڕیش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫مێژویی‌ زۆر دورودرێژی‌ هه‌یه‌و له‌زه‌مه‌نی‌‬ ‫مه‌عاوییه‌وه‌ ئه‌م كورس���ی‌ په‌ره‌س���تییه‌‬ ‫ده‌س���تپێئه‌كات‌و تا ئێستاش���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بێت ڕیش���ه‌كانی‌ هه‌ر به‌قواڵییدا ئه‌چنه‌‬ ‫خوارێ‌‪ ،‬زه‌مه‌ن خۆی‌ دوباره‌ ئه‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم لێره‌دا‪ ،‬ناڕێكتر‪ ،‬ناشیرینتر‪ ،‬بێجاتر‬ ‫خه‌ریكه‌ دوباره‌ ئه‌بێته‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رئه‌نجام‬ ‫ئێمه‌ كارمان ئه‌وێت‪ ،‬كورسی‌ نا‪ ،‬دۆخێك‬ ‫هاتۆته‌ پێش هه‌مو ش���تێك بۆ كورسی‌‌و‬ ‫له‌بیرخۆبردن���ه‌وه‌ی كار‪ ،‬كار به‌مان���ا‬ ‫حه‌قیقی‌و ڕاستیینه‌ییه‌كه‌ی‌‪ ،‬پرسیاره‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ له‌نێ���وان هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫كارو كورس���یدا كامیان ئیختیار بكه‌ین؟‬ ‫له‌نێوان هه‌ڵبژاردنی‌ كاراكته‌ری‌ حه‌جاجی‌‬ ‫كوڕی‌ یوسف سه‌قه‌فی‌‌و غه‌زالی كامیان‬ ‫ئیختی���ار بكه‌ی���ن؟ مێژوی���ه‌ك خه‌ریكه‌‬ ‫دوباره‌ ئه‌بێته‌وه‌‪ ،‬حه‌جاجێك دێت به‌اڵم‬ ‫ئه‌مج���اره‌ به‌عه‌مامه‌وه‌ ن���ا‪ ،‬حه‌جاجێك‬ ‫بۆینباغی‌ به‌ستوه‌‪..‬‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫لە تێگەیش���تنی مارکۆزەدا ڕەهەندی‬ ‫خودئەڤین���ی الی نەرس���یس چەقی‬ ‫تەفس���یرەکە نییە‪ ،‬نەرس���یس خۆی‬ ‫لە وێنەکەی ب���ۆ جیاناکرێتەوە‪ .‬ئەوی‬ ‫ن���او گۆمەکە ه���ەم خۆیەت���ی‌و هەم‬ ‫سروش���تە‪ ،‬ب���ەاڵم لە نێ���وان خۆی‌و‬ ‫سروش���تدا جیاکارییەک���ی وەها توند‬ ‫نییە‪ .‬لێ���رەوە خۆشەویس���تی خود‌و‬ ‫خۆشەویس���تی سروش���ت دوو دیوی‬ ‫ی���ەک دی���اردەن‪ .‬وەک دەبینین لەم‬ ‫چیرۆکی نەرسیسەدا هێشتا ئەو عەقڵە‬ ‫ئۆدیسیۆسییە فێڵزانە دروست نەبووە‬ ‫کە بیەوێت سروشت جڵەوبکات‌و فێڵی‬ ‫لێ بکات‪ ،‬عەقڵی ئەنس���ترۆمێنتاڵ لە‬ ‫گۆڕێ نییە‪ ،‬بەڵکو هەستێکی ئەڤیندار‬ ‫سەرتاس���ەری ئامادەی���ە ک���ە خود‌و‬ ‫باب���ەت تێی���دا لە ی���ەک جیانابنەوە‪.‬‬ ‫نەرس���یس ئەو کوڕە فێڵزانە نییە کە‬ ‫سروش���ت وەک دوژمن س���ەیردەکات‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەوە ئەو س���ەمبولی ئیرۆسە‬ ‫بە مانا بێگەردەک���ەی کاتێک چێژ لە‬ ‫خۆشەویستی خۆی دەبینێت‌و لە نێوان‬ ‫خۆی‌و بابەتی عیشقەکەیدا جیاوازییەک‬ ‫نابینێ���ت‪ ،‬خۆی هەم عاش���قە‌و هەم‬ ‫مەعش���وق‪ .‬الی مارکۆزە ئەمجۆرە لە‬ ‫عاشقبوونی سروشت گرنگە تا بزانین‬ ‫ئاش���تبوونەوەی م���رۆڤ‌و سروش���ت‬ ‫کارێکی مەحاڵ نییە‪.‬‬ ‫بەاڵم بۆ ئەم ڕەهەندە الی نەرس���یس‬ ‫دەش���ێت ڕەهەندێکی شۆڕش���گێڕانە‬ ‫بێت?‪ .‬کالوس الیەرمان لە وتارێکیدا‬

‫ب���ە ناونیش���انی «نەرسیس���یۆس‬ ‫دژی ئۆدیب���ۆس» ئ���ەم خاڵە جوان‬ ‫رووندەکاتەوە‪ .‬ل���ە کۆمەڵگایەکدا کە‬ ‫تادێت ڕۆڵی باوک تێیدا الواز دەبێت‪،‬‬ ‫سەمبولە ناواخنکراوەکانی باوک بەرەو‬ ‫بێهێ���زی دەڕۆن‪ ،‬لە کۆمەڵگای وەهادا‬ ‫دەبێت «من» ێکی بەهێز لە دایکببێت‬ ‫کە عاشقی پالن‌و گەمەکانی خۆیەتی‪.‬‬ ‫نەرسیس���یۆس وەک سەمبولی ئەنتی‬ ‫کەپیتالیس���تی دەردەکەوێت‪ ،‬چونکە‬ ‫تەواوی ئ���ەو وزەیەی���ەی کۆمەڵگای‬ ‫تواناداری���ی ل���ە مرۆڤ���ی داوادەکات‪،‬‬ ‫نەرسیس���یۆس دەیگێڕێتەوە بۆ خود‌و‬ ‫نایبەخش���ێت ب���ە دەرەوە «بڕوانە ‪:‬‬ ‫نەرس���یس دژی ئۆدیب���ۆس‪ .‬کالوس‬ ‫الیەرمان‪ .‬ڕۆژنامەی دی تزایت‪ .‬ژمارەی‬ ‫‪ 19‬ی ‪ 3‬ی ساڵی ‪ .1993‬ژمارە ‪.»12‬‬ ‫واتە نەرس���یس سەمبولی سەندنەوەی‬ ‫لیبیدۆیە لە کار‌و پیش���ە‌و بەرهەمەوە‬ ‫ب���ەرەو خود‪ .‬وەرگەڕانی گەمەکەیە لە‬ ‫نێوان م���رۆڤ‌و کەپیتالیزم���دا‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی س���ەنتەری بوون ل���ە دەرەوە‬ ‫بێت‪ ،‬لە ئی���ش‌و بەرهەم‌و کااڵدا بێت‪،‬‬ ‫ل���ە پارە‌و ماڵدا بێت‪ ،‬ل���ە خود دایە‪.‬‬ ‫نەرسیس بەم مانایە پاڵەوانێکی ئەنتی‬ ‫کەپیتالیستییە‪ ،‬چونکە لە بری گوێدان‬ ‫بە پرەنس���یپی واق���ع‪ ،‬تەنیا گوێ بە‬ ‫پرەنس���یپی تایبەتی خۆی دەدات ‪...‬‬ ‫قارەمانی بەرزڕاگرتن���ی خودە دژ بە‬ ‫دەرەوە‌و یاساکانی‪ .‬قارەمانی عەشقە‬ ‫بەرامبەر کار‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫رونكردنه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ئاگادارت���ان ده‌كه‌ین ك ‌ه له‌ڕۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ك ‌ه ڕۆژی‌ (‪ )3‬ش���ه‌مم ‌ه ڕێكه‌وت ‌‬ ‫ی قوله‌ره‌یسی‌ و‌ه بـــــه‌هه‌ڵ ‌ه‬ ‫‪ 2013/5/14‬بابه‌تێك باڵوكراوه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر دۆسیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اره‌وانی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی حس���ێن ) كراو‌ه به‌فه‌رمانبه‌ر له‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫(حاج ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه ئاگادارتان ده‌كه‌ین كه‌ (حاجی‌ حس���ێن) هیج كاتێ���ك فه‌رمانبه‌ر نه‌بو‌ه‬ ‫ی شاره‌وانی‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‪...‬‬

‫به‌هارمان لێ‌ مه‌كه‌ن به‌پایز‬ ‫ێ سوره‌‬ ‫هاوڕ ‌‬

‫هه‌ندێك ك����ه‌س له‌ناو كورددا به‌رده‌وام‬ ‫له‌ن����او په‌تای‌ له‌بیرچون����ه‌وه‌دا ده‌ژین‌و‬ ‫له‌دوتوێی ئه‌م په‌ت����ای‌ له‌بیرچونه‌وه‌دا‬ ‫نه‌خۆش����ی‌ س����اویلكه‌یی‌و ترس گه‌شه‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن له‌جه‌س����ته‌ی‌ تاكه‌كان����ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاداو هه‌لپه‌رستانیش به‌ئاسانی‌‬ ‫ئه‌م دو خاڵه‌ الوازه‌ ده‌كه‌نه‌ ده‌سپێكی‌‬ ‫خۆیان ب����ۆ كنه‌كردنه‌ ن����او كۆمه‌ڵگاو‬ ‫س����ه‌پاندنی‌ بیرو بۆچونه‌كانیان‌و دواتر‬ ‫هه‌وڵ����دان ب����ۆ پێش����ڕه‌وایه‌تیكردنیان‬ ‫‪ .‬ئه‌وان����ه‌ی‌ ل����ه‌دوری دوره‌وه‌ خۆیان‬ ‫له‌ق����ه‌ره‌ی‌ به‌عس نه‌ده‌دا ت����اك‌و ته‌را‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت له‌م‌و له‌و ده‌یانبیست‬ ‫له‌كوردس����تان به‌به‌عسیكردن‌و ئه‌نفال‌و‬ ‫ڕاگواس����تن‌و كیمیاب����اران ك����وردی‌‬ ‫قڕك����ردوه‌‪ ،‬ئێس����تا له‌په‌ن����ا ئامانجه‌‬ ‫ش����اراوه‌كانیاندا په‌له‌یانه‌ بۆ كورس����ی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت بۆ ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ش سود‬ ‫له‌هه‌ندێ كه‌س����ی‌ ساویلكه‌ وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫به‌ڕواڵه‌ت نیش����تیمانپه‌روه‌رو دڵسۆزو‬ ‫ده‌رونپاك خۆیان نیش����انده‌ده‌ن‪ ،‬الیان‬ ‫ڕون����ه‌ ڕۆژێ����ك دادێ‌ هه‌م����و مه‌رام����ه‌‬ ‫شاراوه‌كانیان ئاشكراده‌بێت‪ .‬كۆمه‌اڵنی‌‬ ‫هۆش����یاری‌ كوردستان باش ده‌زانن كه‌‬ ‫هاوبیرانی‌ ئه‌مانه‌ ئێس����تا كه‌ له‌هه‌ندێ‌‬ ‫واڵت ده‌سه‌اڵت به‌ده‌ستن‪ ،‬به‌به‌رچاوی‌‬ ‫هه‌م����و دونیا ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌مو به‌ها‬ ‫مرۆڤایه‌تیه‌كان له‌هیچ چه‌شنه‌ تاوانێك‬ ‫س����ڵناكه‌نه‌وه‌ له‌ڕه‌شه‌كوژی‌‌و له‌داردان‪.‬‬

‫له‌كوردس����تانه‌كه‌ی‌ خۆش����مان چه‌ن����د‬ ‫س����اڵێكه‌ له‌هه‌ندێك كه‌ناڵی‌ ڕاگه‌یاندن‬ ‫كه‌س����انی‌ كورتبی����ن‌و زوبانلوس كه‌ تا‬ ‫دوێنێ‌ مه‌مكه‌مژه‌یان له‌ده‌مدابو به‌فیتی‌‬ ‫الغه‌ره‌كان����ی‌ مامۆس����تایان كردویان����ه‌‬ ‫به‌هه‌ڵاڵ گوایه‌ له‌س����ایه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫خۆماڵ����ی‌ خۆمان خه‌ڵك ده‌س����وتێ‌‌و‬ ‫ده‌خنك����ێ‌‪ .‬ڕاگه‌یاندنه‌كانی����ان هه‌رچی‌‬ ‫له‌ده‌می‌ تورك‌و عه‌ره‌به‌ شۆڤیه‌نیه‌كان‬ ‫ده‌رده‌چێ الی‌ ئه‌مان ئه‌ش����كه‌وت ئاسا‬ ‫ده‌نگده‌داته‌وه‌‪ ،‬چه‌ند باره‌ی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫وه‌ك به‌شێكبن له‌ئه‌وان‪ ،‬دژی‌ ئاسایش‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ی‌ كوردس����تان‪ ،‬له‌جیاتی‌‬ ‫خه‌ریك����ی‌ بی����رو فك����ری‌ بنیاتن����ه‌رو‬ ‫چاره‌نوسس����ازبن ب����ۆ پێش����كه‌وتن‌و‬ ‫س����ه‌ركه‌وتن‪ ،‬زۆربه‌ی����ان خه‌ریك����ی‌‬ ‫وه‌دیهێنان����ی‌ بارگ����رژی‌‌و بێمتمانه‌یی‌‌و‬ ‫لێكترازان����ی‌ كۆمه‌ڵ����گای‌ كوردی����ن‪.‬‬ ‫ئاش����كرایه‌ جیاوازیه‌كانیان قبوڵ نیه‌و‬ ‫چاوی����ان به‌رۆڵی‌ كاریگه‌ری‌ ئه‌وانی‌ دی‌‬ ‫هه‌ڵنایه‌و كه‌وتون ‌ه په‌له‌پ ‌هل‌و هه‌ڵچون‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا خۆیان به‌میانڕه‌و نمایشكرد‬ ‫به‌اڵم زو ئاش����كرابو ك����ه‌ ناتوانن خۆ‬ ‫له‌سه‌ر میانڕه‌وی‌ ڕابێنن‌و ڕاستیه‌كه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ رێبازه‌كه‌یان ڕێگایان پێنادات‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ ده‌ب����ێ چاوه‌ڕوان����ی‌ ئه‌وه‌بی����ن‬ ‫هه‌ركاتێ‌ زانیان قس����ه‌كانیان بڕناكات‬ ‫ك����ه‌ ده‌س����ه‌اڵتیان هه‌بێ����ت ده‌چنه‌وه‌‬ ‫سه‌ر ئه‌س����ڵی‌ ڕێبازی‌ مامۆستاكانیان‪.‬‬

‫هه‌مو كه‌س����ێك ده‌زانێت كه‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌یاس����اكانیان ڕێگ����رن له‌پێش ئازادی‌‬ ‫مرۆڤ����ه‌كان‌و ده‌یان����ه‌وێ‌ هه‌م����وان‬ ‫به‌ویس����تی‌ ئه‌وان بژی����ن هه‌مو الدانێك‬ ‫له‌یاس����اكانیان كوفره‌و ئه‌م كرداره‌ش‬ ‫شێوازێكه‌ له‌كۆیله‌یی‌‪ .‬له‌م سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫نه‌ك ه����ه‌ر زه‌حمه‌ته‌ به‌ڵك����و مه‌حاڵه‌‬ ‫قبوڵبكرێت‪ .‬دیاره‌ ڕێگای‌ چونه‌پێشه‌وه‌‬ ‫له‌ئازادیخوازان ده‌گرێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئێستا‬ ‫كه‌ سه‌رده‌می‌ پێشكه‌وتنی‌ ته‌كنه‌لۆژیاو‬ ‫زانس����ته‌‪ ،‬بۆیه‌ بۆیان ناچێته‌ س����ه‌ر‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌شیان كه‌ پێیانوایه‌ به‌باسكردنی‌‬ ‫عه‌ی����ب‌و كه‌موكوڕی����ی‌ خه‌ڵكان����ی‌ دی‌‬ ‫به‌ره‌وپێش����ه‌وه‌ ده‌چ����ن پێچه‌وانه‌كه‌ی‌‬ ‫ڕاس����ته‌و به‌م هه‌ڵسوكه‌وته‌ش����یان الی‌‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ كۆمه‌ڵگ����ه‌ بێبای����ه‌خ ده‌بن‌و‬ ‫ڕۆژێ‌ دادێ له‌گ����ه‌ڵ ڕاس����تیه‌كان‬ ‫ڕوبه‌ڕوده‌بن����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گ����ه‌ر به‌ویژدانه‌وه‌‬ ‫ژیانی‌ هاواڵتیانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫به‌راورد بكه‌ین له‌گه‌ڵ ژیانی‌ دانیشتوانی‌‬ ‫واڵتان����ی‌ هه‌رێمه‌ك����ه‌ به‌عێراقیش����ه‌وه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ ئاب����وری‌‌و ئاس����ایش‌و ئازادی‌‪،‬‬ ‫ژیان����ی‌ هاواڵتیانی‌ هه‌رێم زۆر باش����تره‌‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان ده‌یان ساڵه‌‬ ‫قه‌واره‌ی����ان هه‌یه‌‪ .‬ڕاس����ته‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫هه‌مویان یه‌كجۆره‌ ڕه‌نگیان قبوڵ نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ش����تێكی‌ سروشتیه‌‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫هێزه‌ مه‌عنه‌وی����ه‌كان‌و بیری‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫گه‌ش����ه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬جێی‌ داخ����ه‌ ده‌بینین‬ ‫هه‌ن����دێ‌ له‌به‌س����ااڵچوان خه‌ڵه‌فاوان����ه‌‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كه‌ن ده‌ڵێی‌ له‌ڕابردودا‬ ‫ده‌ژی����ن‌و نوێگه‌رییان پێ‌ قوت ناچێت‪.‬‬ ‫ده‌كرێ‌ بوترێ‌ هه‌ندێ‌ هه‌ڵچون‌و چونه‌‬ ‫س����ه‌ره‌وه‌ی‌ كاتی‌‌و ناسروش����تی‌ ده‌بنه‌‬ ‫هۆی‌ له‌خۆبایی‌ بون‪ ،‬ئه‌مه‌ هۆكاره‌ كه‌‬

‫ئه‌وانه‌ هێنده‌ سورن له‌سه‌ر سه‌پاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫بیروبۆچونی‌ خۆیان به‌س����ه‌ر كه‌سانی‌‬ ‫دی����دا‪ .‬هه‌ن����دێ‌ الیه‌ن كه‌ ل����ه‌ڕۆژگاره‌‬ ‫سه‌خته‌كان بونیان نه‌بو له‌دوای‌ ڕاپه‌ڕین‬ ‫قوتبونه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ ڕه‌هایانه‌ قسه‌ده‌كه‌ن‬ ‫واده‌زان����ن نی����ازو مه‌رامه‌كانیان هێنده‌‬ ‫نهێنی‌‌و نه‌زانراون كه‌س په‌ی‌ پێنابات‪.‬‬ ‫ئاش����كرایه‌ كه‌ خه‌ریكی‌ پاشقولگرتن‌و‬ ‫شاردنه‌وه‌ی‌ ڕاستیه‌كانن به‌تێكه‌ڵكردنی‌‬ ‫ڕه‌ش‌و سپی‌و نیش����اندانی‌ هه‌مو بیناو‬ ‫باخێكی‌ جوان به‌كارژی‌ مارو دوپشك‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش كارێكی‌ قێزه‌ون‌و نه‌ش����یاوه‌‪.‬‬ ‫هه‌مو كارێكی‌ ب����اش‌و خراپ ده‌بینرێ‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌وه‌ی‌ هوشیارو دانابێت هه‌رگیز‬ ‫له‌خۆبایی‌ نابێت‪ ،‬له‌شه‌ڕیش����دا به‌شی‌‬ ‫ئاش����تی‌ ده‌هێڵێته‌وه‌ ‪.‬ئ����ه‌وه‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫مێژوه‌ لێهاتویی‌‌و كه‌سایه‌تی‌ كه‌سه‌كان‬ ‫دیاری‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫باش����تره‌ گوڵب����ن به‌بۆنه‌كه‌ی‌ خه‌ڵك‬ ‫دڵخۆشكه‌ن نه‌ك ببنه‌ دڕك بۆ ژێر پێی‌‬ ‫هه‌موان‪ .‬ئه‌گه‌ر ئێوه‌ش بچنه‌ ش����وێنی‬ ‫ئه‌مان بێگومان س����به‌ی‌ دێنه‌ شوێنتان‬ ‫كه‌سانی‌ دی‌‪ .‬به‌ڵێ‌ هه‌ر ئه‌م ك ‌هس‌و ئه‌م‬ ‫الیه‌نانه‌ ڕاستن كه‌ ڕق‌و كینه‌ وه‌الده‌نێن‌و‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك����ه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گه‌ل‌و‬ ‫نیش����تیمان ده‌یخوازێ‌‪ .‬زه‌مه‌نێكی‌ زۆر‬ ‫هه‌مو وه‌رزێكمان پای����ز بو له‌به‌رده‌می‌‬ ‫گه‌رده‌لولی‌ ڕه‌شی‌ بیاباندا وه‌ك خه‌زان‬ ‫هه‌ڵیده‌وه‌راند گه‌وره‌و بچوكی‌ كورد‪ ،‬با‬ ‫ئیتر واز له‌ملش����كاندن‌و ناشیرینكردنی‌‬ ‫یه‌كتر بێنین‌و برابین بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌هارمان‬ ‫لێ‌ نه‌بێته‌ پایز‪ .‬كێن ئه‌وانه‌ی‌ نایانه‌وێ‌‬ ‫ببینن كه‌ س����پێده‌و ئاس����ۆی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ كوردی‌ وه‌ك مانگی‌ چوارده‌‬ ‫پڕشنگی‌ به‌جیهاندا باڵوبۆته‌وه‌‪.‬‬

‫پرۆژه‌ی ده‌ستور خاڵی كۆكه‌ره‌و‌ه یان لێكترازان؟‪ ...‬پاشماو‌ه‬ ‫خستنه‌ راپرسیی پرۆژه‌ی ده‌ستور‬ ‫به‌پێی یاسای ژماره‌(‪)10‬ی ساڵی ‪2009‬‬ ‫یاس���ای دوه‌م هه‌مواركردنی یاس���ای‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی پرۆژه‌ی ده‌س���توری‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان ژم���اره‌(‪)16‬ی‬ ‫س���اڵی ‪2008‬ی هه‌مواركراو ده‌سه‌اڵتی‬ ‫دیاریكردنی رۆژی راپرس���یی پرۆژه‌ی‬ ‫ده‌ستوری به‌هاوبه‌شی به‌سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان به‌خش���یوه‌‪.‬‬ ‫به‌حوكمی ئه‌وه‌شی سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬

‫یه‌كێتیی���ه‌ ئ���ه‌وا ئ���ه‌و كاره‌ به‌ب���ێ‌‬ ‫ره‌زامه‌ندی یه‌كێتی ناكرێ‌‌و ئێس���تاش‬ ‫یه‌كێت���ی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نی���ه‌ كه‌ به‌و‬ ‫شێوازه‌ ده‌س���تور تێپه‌ڕێنرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌تی به‌س���ازانی‬ ‫نیشتمانی‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ب���ه‌ره‌ی داواكاری���ی‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی پرۆژه‌ی ده‌س���توری‬ ‫هه‌رێ���م زۆرینه‌ی ره‌ه���ای په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان پێكده‌هێن���ن‌و كاریگه‌ری‬ ‫زۆریان به‌س���ه‌ر رای گشتییه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫بێجگه‌ له‌وه‌ی كه‌ پێشتر ‪ 104‬ئه‌ندامی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ده‌نگیان بۆ‬ ‫چاوخش���اندنه‌وه‌ به‌پرۆژه‌ی ده‌س���تور‬ ‫داوه‌‪ .‬بۆی���ه‌ هی���چ حیكمه‌تێك له‌وه‌دا‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬كه‌ رێ���ز له‌رای ئ���ه‌و زۆرینه‌یه‌‬ ‫نه‌گیرێ���ت‪ .‬چونكه‌ له‌حاڵه‌تێكدا ئه‌گه‌ر‬ ‫پرۆژه‌ ده‌س���توره‌كه‌ش به‌و شێوازه‌ی‬ ‫ئێستای بخرێته‌ راپرسییه‌وه‌‪ ،‬پێشبینی‬ ‫ده‌ك���رێ‌ به‌ده‌نگ���ی زۆرین���ه‌ی نه‌خێر‬ ‫ره‌تبكرێت���ه‌وه‌‌و ریس���ه‌كه‌ بكات���ه‌وه‌‬ ‫به‌خوری‪.‬‬

‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ واباش���تره‌ له‌روانگ���ه‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی بااڵی گه‌لی كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌م���و الیه‌نه‌ سیاس���یییه‌كانی هه‌رێم‬ ‫به‌ئۆپۆزسیۆن‌و ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی هاوبه‌ش بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‬ ‫پرۆژه‌ی ده‌ستور رێكبكه‌ون‌و پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫بخه‌نه‌ راپرس���یی گشتییه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ببێته‌‬ ‫له‌دایكبون���ی ده‌س���تورێك ك���ه‌ خاڵی‬ ‫كۆكه‌ره‌وه‌ی گه‌لی كوردستان بێ‌ نه‌ك‬ ‫لێكترازانی‪.‬‬

‫هه‌وڵدانی‌ پارت ‌ی بۆ ده‌ستگیركردنی‌ سه‌اڵحه‌دین به‌هادین‬ ‫راگه‌یاندنی‌ شه‌ڕه‌ به‌رانبه‌ر یه‌كگرتو‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌ره‌و هه‌ڵبژاردن��� ‌ه‬ ‫ناوخۆییه‌كان���ی‌ هه‌رێ���م ده‌ڕۆی���ن‌و‬ ‫ب���اس له‌وه‌ ده‌كرێ���ت ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌كوردان���ی‌ رۆژئاوا ناویان تۆماركراوه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ ده‌نگبده‌ن‪ ،‬ئه‌م مه‌س���ه‌له‌‬ ‫تاچه‌ند مه‌ترسی‌ الدروستكردون؟‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌حم���ه‌د‪ :‬ئه‌و مه‌س���ه‌له‌‬ ‫مه‌ترسی‌ جدی‌ ال دروستكردوین‌و وه‌كو‬ ‫هه‌رس���ێ‌ الیه‌نی‌ ئۆپۆزسیۆن پێكه‌وه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ تایبه‌تم���ان كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌رنامه‌مان داناوه‌ بۆ گرتنه‌به‌ری‌ هه‌مو‬ ‫رێگه‌ی���ه‌ك بۆ به‌رگرتن ب���ه‌و هه‌واڵنه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر راستبن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌رێگه‌ی‌ فش���اره‌وه‌‬ ‫هه‌وڵی‌ س���اخته‌كاری‌ درا هه‌ڵوێستتان‬ ‫چۆن ده‌بێت؟‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌حم���ه‌د‪ :‬هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫ساخته‌كاری‌ له‌رێگه‌ی‌ فشاره‌وه‌ مانای‌‬ ‫له‌ده‌ستدانی‌ متمانه‌ی‌ جه‌ماوه‌ره‌‪ ،‬له‌و‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌دا ئه‌زمونی‌ هه‌رێم ناش���یرین‬ ‫ده‌بێت‌و ئه‌گه‌ر شتی‌ وا روبدات ئه‌وكات‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بڕیاری‌ تایبه‌تی‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قادر عه‌زی���ز داوای‌ له‌ئێوه‌‬

‫وه‌كو س���ێ‌ الیه‌نه‌كه‌ی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫كرد پشتیوانی‌ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ پۆس���تی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم كاندید‬ ‫بكات‪ ،‬له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌ كاندیدكردنی‌‬ ‫كه‌سێك بۆ ئه‌و پۆسته‌ گه‌یشتونه‌ته‌ چ‬ ‫رێكه‌وتنێك؟‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌حم���ه‌د‪ :‬هاتنه‌ئ���ارای‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ خس���تنه‌ راپرسی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫ده‌ستور وایكرد مه‌سه‌له‌ی‌ دیاریكردنی‌‬ ‫كاندیدێك بۆ پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫په‌راوێزبخرێت‌و له‌ئێس���تادا ره‌شنوسی‌‬ ‫ده‌س���تور بوه‌ته‌ باس���ێكی‌ هه‌نوكه‌یی‌‬ ‫گرنگ‪ ،‬ده‌س���تور پێویستی‌ به‌سازانی‌‬ ‫نیش���تیمانی‌ گرنگ هه‌ی���ه‌و الیه‌نه‌كان‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ ئه‌م���ه‌ن ‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌ یه‌كالیی‌ كرایه‌وه‌ دواتر باسی‌‬ ‫كاندیدكردنی‌ كه‌س���ێك بۆ پۆس���تی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم دێته‌وه‌ گۆڕێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ گرفتی‌‬ ‫ره‌شنوسی‌ ده‌س���تور یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‬ ‫به‌نهێنی‌ وه‌فدیان نه‌ناردوه‌ته‌ التان؟‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬نه‌خێر كه‌س���یان‬ ‫نه‌ناردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت‬

‫فه‌خ���ری‌ كه‌ری���م كه‌س���ایه‌تی‌ نزیكی‌‬ ‫ی سه‌ردانی‌ نه‌وشیروان‬ ‫بارزانی‌ به‌نهێن ‌‬ ‫مسته‌فای‌ كردوه‌؟‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬ئێمه‌ ئاگاداری‌ ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌ نین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر پارتی‌ ره‌شنوس���ی‌‬ ‫ده‌ستور بخاته‌ راپرسیه‌وه‌ هه‌ڵوێستتان‬ ‫چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬وه‌كو ئۆپۆزسیۆن‬ ‫كۆكین له‌س���ه‌ر به‌رنامه‌ی���ه‌ك‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ده‌س���تور سازانی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌كرێت پێچه‌وان���ه‌ ده‌بینه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵی���ان‪ ،‬ئ���ه‌وكات ده‌س���توره‌كه‌‬ ‫به‌رزی‌ نابێت‌و س���ه‌ركه‌وتوش نابێت‪،‬‬ ‫س���ه‌رنه‌كه‌وتنی‌ ده‌س���تور دیسانه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌ زیانێك���ی‌ گه‌وره‌ بۆ س���ه‌ر‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌كو یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫تاچه‌ند خۆتان به‌خاوه‌نی‌ كێش���ه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌اڵحه‌دین به‌هائه‌دین ده‌زانن له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتیدا؟‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬ئه‌و كێش���ه‌یه‌‬ ‫كێشه‌ی‌ مامۆستا سه‌اڵحه‌دین به‌هادین‬ ‫نیه‌ به‌ته‌نه���ا به‌ڵكو كێش���ه‌ی‌ نێوان‬

‫ئێمه‌و پارتیه‌‪ ،‬تائێس���تا ئێمه‌و پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ كێشه‌ هه‌ڵپه‌سێردراوه‌كانی‌‬ ‫نێوانمان چاره‌سه‌رنه‌كردوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ب���ه‌ره‌و ئاڵ���ۆزی‌ بردنی‌ كێش���ه‌كان‌و‬ ‫كارك���ردن به‌گیانی‌ تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه‌‬ ‫خزمه‌ت به‌سه‌روه‌ری‌ یاساو یه‌كخستنی‌‬ ‫ن���او ماڵی‌ ك���ورد ناكات‪ ،‬سیاس���ه‌ت‬ ‫به‌رۆح���ی‌ تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه‌وه‌ ناكرێت‬ ‫به‌تایبه‌ت ئێمه‌ به‌رانبه‌ر به‌هه‌ڕه‌شه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ پێویستمان به‌یه‌كهه‌ڵوێستی‌‌و‬ ‫یه‌كدیدییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���اس له‌هه‌وڵدان���ی‌ پارتی‌‬ ‫ده‌كرێت بۆ ده‌س���تگیركردنی‌ مامۆستا‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین به‌هائه‌دی���ن‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫پارتی‌ ئ���ه‌و هه‌وڵه‌ی‌ خس���ته‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌ هه‌ڵوێستی‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیسالمی‌ چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌حمه‌د‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر پارتی‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ له‌و جۆره‌ ب���دات مانای‌ وایه‌‬ ‫كێشه‌كان قوڵتر ده‌كاته‌وه‌و شه‌ڕ له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ راده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫بێگومان یه‌كگرتو ئه‌مه‌ی‌ پێخۆشنیه‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی���ش ن���اكات هه‌ڵ���ه‌ی‌ وا‬ ‫روبدات‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫سه‌رۆكی ئێمه‌و ئه‌وان‬ ‫ سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬ ‫ی س���ه‌رۆك ببێت ‌ه س���ه‌مامی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫جیاواز له‌هه‌مو میلله‌تێكی دیك ‌ه له‌بر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مان‌و پارێزه‌ری ده‌س���تورو یاسا‪ ،‬س���ه‌رۆك بو‌ه به‌به‌شێك له‌ملمالنێ ‌‬ ‫ی سه‌رۆكی‬ ‫ی له‌وتار ‌‬ ‫ی گرژیی‌و ئاڵۆزیی‌‪ ،‬وتاره‌كان ‌‬ ‫سیاس���ی‌و بگر‌ه هۆكار ‌‬ ‫ی ده‌كات‪،‬‬ ‫ی حزبه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی گوزارش���ت له‌بۆچون ‌‬ ‫ح���زب ده‌چێ���ت‌و ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هۆكار ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی خه‌ڵكی كوردستان‪ ،‬له‌بر ‌‬ ‫گوزارش���ت نیی ‌ه له‌هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی كوردس���تان بێت بو‌ه به‌به‌شێك‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه ناكۆك‌و ناته‌باكان ‌‬ ‫نزیككردنه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ناكۆكییه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان زیات���ر ل ‌ه ‪ 187‬س���اڵ حوكمڕانییان ده‌ستاوده‌س���تكرد‬ ‫ی دیارینه‌كرابو‪ ،‬به‌اڵم یه‌ك سه‌رۆك‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫له‌ده‌ستوره‌كه‌یاندا ماو‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵنه‌بژارده‌وه‌و وه‌ك عورفێكی ده‌ستوریی رێگه‌یان‬ ‫له‌دوجار زیاتر خۆ ‌‬ ‫به‌خۆیان نه‌دا‪ ،‬كه‌چی الی ئێم ‌ه خه‌ریك ‌ه موجازه‌فه‌یه‌كی گه‌ور‌ه به‌پرس���ی‬ ‫ی ده‌كرێت‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی نیشتیمانیی‌‌و ئاشت ‌‬ ‫ده‌ستورو یاس���او بگر‌ه ته‌بای ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ر‬ ‫له‌پێناو گره‌نتیكردنی دوبار‌ه هه‌ڵبژاردنه‌و‌ه ‌‬ ‫حیسابی ده‌ستكارییكردنی یاساش بێت‪.‬‬ ‫ی رابردو به‌تایبه‌ت‪،‬‬ ‫ی چوار س���اڵ ‌‬ ‫ی عێراق له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكات ‌ه بڕیار ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی هه‌وڵیداو‌ه بۆچ���ون‌و تێڕوانینی حزبیان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫هه‌رێم ئه‌وه‌ند‌ه نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه بۆ په‌رله‌مانی كوردس���تان وه‌ك مه‌رجه‌عی‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬باشترین به‌ڵگه‌ش بۆ‬ ‫ی خه‌ڵك‪ ،‬یان بۆ حزبه‌كان ‌‬ ‫راسته‌قین ‌ه ‌‬ ‫ی نێوان سه‌رۆكی هه‌رێم‌و هێزو الیه‌ن ‌ه‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫ئه‌م راستیی ‌ه له‌زۆرب ‌ه ‌‬ ‫سیاسیه‌كان ئۆپۆزسیۆن ئاماده‌نه‌بون‪.‬‬ ‫ی حزبه‌كه‌یه‌و‌ه ده‌ستوه‌رده‌دات ‌ه‬ ‫ی ئیقلیمیش ده‌بینین له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫ی ده‌ركردنی به‌یانێك ك ‌ه به‌ته‌واوی‬ ‫ی سوریا تا ئاست ‌‬ ‫بارودۆخی كوردستان ‌‬ ‫ی رونكرده‌و‌ه س���ه‌رۆك بێالیه‌ن نیی���ه‌و نه‌یتوانیو‌ه وه‌ك‬ ‫ئ���ه‌و هه‌قیقه‌ت ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردس���تان مامه‌ڵ ‌ه له‌گ���ه‌ڵ بارودۆخه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م ده‌رده‌چێت ئه‌وه‌ند‌ه ‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌یانێك له‌نوس���ینگ ‌ه ‌‬ ‫ی راگه‌یاندنی‬ ‫ی ده‌چێت ئه‌وه‌ند‌ه له‌به‌یان ‌‬ ‫ی سیاس���ی پارت ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫له‌به‌یان ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك ناچێت‪ ،‬چونك ‌ه باس له‌ملمالنێیه‌ك ده‌كات له‌نێوان‬ ‫نوسینگ ‌ه ‌‬ ‫پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌دایه‌و هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی به‌خه‌ڵكی كوردس���تانه‌و‌ه نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رنا خه‌ڵكی رۆژئاوا خۆیان سه‌رپش���كن له‌دیاریكردنی چاره‌نوس���ی‬ ‫خۆی���ان ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه هاوكارییه‌كمان كردن ئه‌گه‌رن���ا مافی ئه‌وه‌مان نیی ‌ه‬ ‫قسه‌یه‌كیان له‌سه‌ربكه‌ین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستانیش سه‌رۆك بو‌ه به‌به‌شێك له‌ملمالنێ ‌‬ ‫ی ناوخۆ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكات ‌ه شوێن ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی گفتوگۆ ‌‬ ‫حزبی‌و سیاس���ی‪ ،‬نه‌یتوانیو‌ه مێز ‌‬ ‫ی بو‌ه به‌الیه‌نی ناكۆك‬ ‫ی الیه‌ن ‌ه ناكۆكه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو سه‌رۆك خۆ ‌‬ ‫كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی سه‌رۆك نێوانگیری نێوان‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی دیكه‌‪ ،‬ئێس���تا له‌بر ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كه‌س���ێكی دیك ‌ه ببینین���ه‌و‌ه تاوه‌كو نێوانگیری ‌‬ ‫الیه‌نه‌كان بكات‪ ،‬ده‌ب ‌‬ ‫ی كه‌سێكدا‬ ‫ێ به‌دوا ‌‬ ‫نێوان سه‌رۆك‌و حزب‌و الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كان بكات‪ ،‬ده‌ب ‌‬ ‫ی هه‌موان‬ ‫بگه‌ڕێین سه‌رۆك خه‌ڵك ئاشتبكاته‌وه‌‪ ،‬ئێستا جگ ‌ه له‌و حزبه‌ك ‌ه ‌‬ ‫رازین ده‌س���تور بگه‌ڕێته‌و‌ه ب���ۆ په‌رله‌مان كه‌چی ئ���ه‌و رێگریی ده‌كات‌و‬ ‫ی هه‌موان ده‌كات‌و‬ ‫ی حزبیی ته‌حه‌ددا ‌‬ ‫ی توندی ده‌بێت‌و له‌بۆن ‌ه ‌‬ ‫كاردان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ ئاڵۆزتر ده‌كات‪.‬‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫سه‌ختی ژیان له‌که‌مپی (دومیز)‬

‫ریکالم‬