نه‌خۆشییه‌که‌ی قورس‌و مه‌ترسیداره
www.awene.com
ژماره ()388 سێشەممە 2013/7/30
»» 2
پارتی لیستێك ی "توركمانی" دروستده‌كات
17 412 »»»»
ی سیاسیی گشتییه رۆژنامه‌یه‌ك کۆمپانیای ئاوێنه ده‌ریده‌کات
ته‌كه‌تول ،یه‌كێتی له‌كه‌ركوك داخوراند
»» 6
ریکالم
ناڕه‌زای ی دژ به‌‌خانه‌نشینكردنی
17 812 په‌رله‌مانتاران »»»»
ده‌بێت توركمانه‌كان خۆیان هه‌ڵوێستیان هه‌بێت‌و ماڵی زۆربه‌ی به‌رپرسه‌كانی كه‌ركوك له‌ده‌ره‌وه‌ی له‌هیچ شوێنێكی دنیا به 4ساڵ كاركردن كه‌س به‌موچه‌یه‌كی خه‌یاڵی خانه‌نشین ناكرێت رێگه نه‌ده‌ن كه‌سانێك ببن به‌نوێنه‌ری ئه‌وان كه‌ركوك‌و ته‌نانه‌ت ده‌ره‌وه‌ی عێراقیشن
ئااڵ تاڵه‌بانی :كه‌س به‌بینین‌و به‌بیستن ئاگای له‌مام جه‌الل نی ه
نه‌براو خوشكه‌كانی‌‌و نه‌كۆسره‌ت‌و نه‌دكتۆر به‌رهه‌م "ئااڵ تاڵه‌بانی" خوش���كه‌زای س���ه‌رۆك ی ی عێراق‌و س���كرتێری گش���ت كۆم���ار ی ی ئاماژه بهوه ده‌كات ك ه له‌وه‌ته یه‌كێت ی به‌نه‌خۆشی براوه بۆ ئه‌ڵمانیا تاڵه‌بان ی كه‌س��� ه نزیكه‌كانی‌‌و جێگره‌كانیش��� ی ناوبراو نییه، ئاگای���ان له‌ته‌ندروس���ت ی ئهو ده‌ڵێت "ته‌نانه‌ت خوشك‌و براكان ی تائێس���تا نهیانتوانیوه بیبینن‌و خۆش گوێی���ان له‌ده‌نگ���ی بێت ،كۆس���ره‌ت‌و دكتۆر به‌رهه‌میش به‌هه‌مانشێوه". ی ئاوێن���ه ،س���لێمانی :ئ���ااڵ تاڵه‌بان ی یه‌كێت���یو ئه‌ندام���ی س���ه‌ركردایه‌ت ی ی عێراق له‌چاوپێكه‌وتنێك پارله‌مانتار ی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند غه‌درێك ی گهوره له‌تاڵه‌بانی كراوه ك ه گوایه راز ی بوه له‌س���ه‌ر بڕیاره‌كان���ی ئه‌مدواییه ی ی یه‌كێت���ی ،ئ���هو وت س���ه‌ركردایه‌ت
ی ی ئه‌م قسانه‌وه ،گهوره راوێژكار "له‌دوا سه‌رۆك وه‌زیران پرسیاری ئهوهی كرد كه مام جه‌الل ئاوا باش���ه ،پێویستمان پێیه‌ت���ی ،ده‌كرێت ئێمه‌ش وه‌ك كوتل ه ی پێوه بكه‌ین‌و سیاس���یه‌كان په‌یوه‌ند ی وه‌ربگری���ن! الیه‌ن��� ه عه‌ره‌بیه‌كان را وایان پێده‌وتم‌و حه‌قی خۆشیانه". وتیش���ی "له‌كوێی دنیا بوه پیاوێك نه‌خۆش���بێت‌و تۆ بێیت بڵێی ئاگاداره‌و ی ئهوه؟! به‌مه‌رجێك ته‌نانه‌ت ئه‌م ه را ی تائێس���تا ی خۆش��� خوش���ك‌و براكان ی نهیانتوانیوه بیبینن‌و گوێیان له‌ده‌نگ بێ���ت ،هه‌ت���ا كاك كۆس���ره‌ت‌و كاك به‌رهه‌می���ش س���ه‌ردانیان نه‌ك���ردوهو نه‌یانبینیوه".
»»
3
فۆتۆ :یه‌حیا ئه‌حمه‌د
تاڵه‌بانی له‌کاتی ده‌نگدانیدا له‌هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی کوردستان 2009/7/25
ی خانه‌نشینیی هه‌ر په‌رله‌مانتارێكی كوردستان 53وه‌ره‌قه‌ی ه موچه‌ی مانگانه
ل ه 20ساڵدا " 1ملیۆن‌و 272هه‌زار دۆالر" له‌سه‌ر بودجه ی گشت ی ده‌كه‌وێت
په‌رله‌مانتاری��� ی ئابوریناس���ێك، به"بزنسێكی گهوره" ناوده‌با‌و ئاماژه بهوه ده‌كات كه موچه‌ی سااڵنه‌ی خانه‌نشینیی په‌رله‌مانتاری كوردس���تان 6ده‌فته‌رو 36وه‌ره‌قه‌ی���هو ه���ه‌ر په‌رله‌مانتارێكی
خانه‌نشینكراوی كوردستانیش لهماوه ی 20ساڵدا " 1ملیۆن‌و 272هه‌زار دۆالر" له‌سه‌ر بودجه‌ی گشتی ده‌كه‌وێت ،ئهو ده‌ڵێت "موچه‌ی مانگانه‌ی خانه‌نشینیی په‌رله‌مانتارێك���ی كوردس���تان 53
وه‌ره‌قه‌یه". ئاوێنه ،تایبه‌ت :مامۆس���تای ئابوری له‌زانكۆی سلێمانی "د.نیاز نه‌جمه‌دین" له‌وتارێكیدا كه له‌م ژماره‌یه‌ی ئاوێنه‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه ،ئاماژه بهوه ده‌كات كه
دڵی تاریکی
»» 5
به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی دیوانی وه‌زاره‌تی شه‌هیدان
"موچ���هی خانه‌نش���ینیی ده‌رچویه‌كی زانكۆ دوای ( )25ساڵ كاركردن نزیكه‌ی ()%11ی موچه‌ی خانه‌نشینیی ئه‌ندام په‌رله‌مانێكه كه دو ساڵ بۆ چوار ساڵ بۆ په‌رله‌مان كاری كردبێت".
ئ���هو پێیوای���ه خانه‌نش���ینكردنی په‌رله‌مانتاران تێچونی له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی زۆر ده‌كه‌وێ���ت‌و ده‌ڵێت "دوای بیست ساڵ 153 ،ملیۆن دۆالر موچه‌ی خانه‌نش���ینیی 120ئه‌ن���دام په‌رله‌مان
سیاسەت‌و شانۆ
ده‌بێ���ت‌و به‌ش���ێكی زۆر له‌داهات���ی نه‌وه‌كان���ی داهاتو هه‌ر له‌ئێس���تاوه بۆ ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كان‌و به‌رپرسه بااڵكانی حكومه‌ت خه‌رجكراوه".
»»
13
»» 12
سه‌رۆكی ده‌ست هی نه‌زاهه:
هه‌مو كوردستان بكه‌ینه ده‌سته ی باوكی له‌شه‌سته‌كاندا كوژراوهو هاوكاری ئه‌نفالكراوی بۆ وه‌رده‌گرێت نه‌زاهه ئینجا فریای گه‌نده‌ڵی ناكه‌وین به‌شێوه‌یه‌كی نایاسایی باوكی به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی دیوان���ی وه‌زاره‌تی ش���ه‌هیدان‌و خ���ه‌زوری به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ش���ه‌هیدانی ڕانی���ه ،ده‌خرێته لیس���تی ئه‌وانه‌ی كه ه���اوكاری ئه‌نفالك���راوان ده‌یانگرێته‌وه، به‌مه‌رجێك باوكی به‌ڕێوه‌به‌ره گشتییه‌كه له‌شه‌سته‌كانی سه‌ده‌ی رابردودا كوژراوهو خ���ه‌زوری ئه‌ویتریش���یان به‌نه‌خۆش���ی مردوه. ئاوێنه ،هه‌ولێر :به‌گوێره‌ی فه‌رمانێكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران كه واژۆی به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵحی به‌سه‌ره‌وه‌یه‌‌و وێنه‌یه‌كی ده‌س���ت ئاوێنه كه‌وتوه ،هه‌ر وارسێكی ئه‌نفالكراو بڕی بیس���ت‌و حه‌وت ملیۆن‌و پێنجس���ه‌د هه‌زار دیناری وه‌كو هاوكاری ده‌درێت���ێ به‌مه‌به‌س���تی دروس���تكردنی یه‌كه‌یه‌ك���ی نیش���ته‌جێبون ،به‌مه‌رجێك پێشتر س���ودمه‌ند نه‌بوبێت له‌خانو یان زه‌وی نیشته‌جێبون ،به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی ئهو رێنماییه‌وه ،به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی
كاروباری شه‌هیدانی سلێمانی به‌مه‌به‌ستی پێدانی ئهو بڕه هاوكارییه ،دو لیس���تی دروستكردوه‌‌و له‌بری وارسی ئه‌نفالكراوان‌و كیمیابارانك���راوان ،ژماره‌یه‌ك���ی زۆر له‌و وارس���انه‌یان بۆ زیادك���ردوه كه خۆیان مه‌به‌س���تیان بوه ،ئه‌گه‌رچی پێشتریش س���ودمه‌ندبون له‌زه‌وی نیش���ته‌جێبون‌‌و دوان له‌وانه‌ی كه ناویان بۆ لیس���ته‌كان زیادك���راوه یه‌كێكیان باوكی به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی دیوان���ی وه‌زاره‌تی ش���ه‌هیدان (به‌ختیار فه‌ره‌ج سه‌عید)و ئه‌ویدیكه‌یان خه‌زوری به‌ڕێوه‌به‌ری ش���ه‌هیدانی ڕانیه (محه‌مه‌د حسێن)ه". له‌مب���اره‌وه به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تی ش���ه‌هیدانی س���لێمانی "مه‌ال به‌هادین" له‌لێدوانێك���ی ب���ۆ ئاوێنه وت���ی "ئه‌وانه ش���ه‌هیدن‌و قوڕی كوێبكه‌ن به‌س���ه‌ری خۆیان���دا كه خزم���ی به‌ڕێوه‌به‌رێك یان كه‌سێكی وه‌زاره‌تن".
ناونیشان :سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش -به‌رامبه‌ر ئاماده‌یی شۆڕشی کوڕان
»»
2
سه‌رۆكی ده‌س���ته‌ی نه‌زاهه له‌ڕێگه ی ئاوێنه‌وه س���ه‌روه‌ت‌و سامانی خۆی بۆ رای گش���تی ئاش���كرا ده‌كات‌و ده‌ڵێت "زۆرج���ار به‌به‌رپرس���انی بااڵی هه‌رێم ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر هه‌مو كوردستان بكه‌ینه ده‌سته‌ی نه‌زاهه ئینجا فریای ئهو هه‌مو قه‌زایان���ه ناكه‌وین ك���ه په‌یوه‌ندیدارن به‌گه‌نده‌ڵییه‌وه". ئاوێن���ه ،هه‌ولێ���ر" :د.ئه‌حم���ه‌د
ئه‌نوه‌ر" س���ه‌رۆكی ده‌س���ته‌ی نه‌زاهه له‌گفتوگۆیه‌ك���ی تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی خۆی ب���ۆ رای گش���تی راگه‌یاندو وتی "من به‌حوكمی ئ���هوهی چوارس���اڵ په‌رله‌مانتارب���وم له‌به‌غدا ،ئێس���تا خانه‌نش���ینیه‌كه‌م 9 ملی���ۆن دیناره ،پێش ئ���هوهی بچمه په‌رله‌م���ان خانوی���هكو پارچه‌ی���ه‌ك زه‌ویم هه‌بو ،ئێستا خانویه‌ك‌و پارچه
زه‌وی���هكو شوقه‌یه‌كیش���م له‌هه‌ولێر هه‌ی���ه ،دو ئۆتۆمبیلیش���مان هه‌یه ك ه یه‌كێكیان هی خۆم���هو ئه‌ویتریان هی هاوسه‌ره‌كه‌مه". وتیشی "ئێس���تاش كه س���ه‌رۆكی ده‌س���ته‌ی نه‌زاه���ه‌م به‌خۆبه‌خ���ش كارده‌ك هم‌و موچه وه‌رناگرم".
»»
4
80كه‌س له‌سه‌ر ماده‌ی هۆشبه‌ر له‌سلێمانی له‌زینداندان ژنێک له‌ساڵیادی ئه‌نفالدا
ته‌له‌فۆن 3201274 :
به‌ڕێوه‌به‌ری چاكسازی گه‌ورانی سلێمانی ئاماژه بهوه ده‌دات ك ه 80كه‌س له‌سه‌ر ماده‌ی هۆشبه‌ر له‌سلێمانی له‌زینداندان‌و ده‌ڵێت :ههبوه له‌زیندانه‌كه‌شدا تلیاكی له‌ناو سكیدا شاردۆته‌وه‌و كێشاویه‌تی. ئاوێن���ه ،س���لێمانی :به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری
چاكسازی گه‌ورانی س���لێمانی "عه‌مید ئاوات شێخ كه‌ریم" به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ك���ه زۆرج���ار ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی زیندانه‌و‌ه ی سه‌ردانكردنه‌و‌ه ماده‌ی هۆشبه‌ر به‌هۆ بۆ ئ���هو به‌ندكراوانه هاورده‌كراوه ،ئهو ی "ئێمه ك���ه هه‌س���تی پێده‌كه‌ین وت���
ی چاودێرهكانمانهوه راسته‌وخۆ له‌رێگا ی ی به‌سه‌ردا ده‌گرین ،له‌و كاتهوه ده‌ست ی هۆشبه‌ر ده‌ستبه‌كاربوم زۆرترین ماده ی حه‌ب���ی ئاڕتی���نو ترامادۆڵ ده‌س���ت به‌سه‌رداگیراوه".
»»
17
تیراژ4500 : کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
2
هه‌واڵ
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
سه‌رپه‌رشتیاری تیمی چاره‌سه‌ری شێركۆ بێكه‌س:
نه‌خۆشیه‌ك هی قورس‌و مه‌ترسیداره ئا :ئاوێنه شه‌وی رابردو" ،دكتۆر سامان ئه‌حمه‌د" سه‌رپه‌رشتیاری تیمی چاره‌سه‌ری "شێركۆ بێكه‌س"ی شاعیری گه‌وره‌ی كوردستان ،له‌په‌یوه‌ندییه‌كی ته‌له‌فونیدا له‌سویده‌وه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه "تائێستا تێچونی چاره‌سه‌ری پزیشكی‌‌و هێنانی تیمێكی پسپۆڕی نه‌خۆشییه‌كانی سنگ له‌به‌ریتانیاوه، له‌الیه‌ن حكومه‌تی سویدییه‌وه دابینكراون" ئاوێنه :ره‌وشی ئێستای ته‌ندروستی شێركۆ بێكه‌س چۆنه؟ د.س����امان :كاك ش����ێركۆ وه‌ره‌مێك له‌سه‌ر س����ییه‌كانی هه‌بو ،ئه‌مه وایكرد كه پێویستی به‌چاره‌سه‌ر‌و نه‌شته‌رگه‌ری بێت ،چه‌ند رۆژێك له‌مه‌وبه‌ر ره‌وش����ی
ته‌ندروستی زۆر زۆر خراپ بو ،ته‌نانه‌ت گه‌یشت به‌وه‌ی مه‌ترسیه‌كی زۆر له‌سه‌ر ژیانی هه‌ب����و ،به‌اڵم له‌دوێنێ 7/28هوه باری ته‌ندروستی تا راده‌یه‌ك جێگیره، ئێس����تا قس����ه ده‌كات له‌گه‌ڵمان����دا‌و داده‌نیش����ێت‌و نانده‌خ����وات ،به‌دڵێكی خۆشه‌وه ده‌ڵێم باری ته‌ندروستی ئێستا زۆر باشتره. ئاوێن����ه :وات����ه قۆناغ����ی مه‌ترس����ی تێپه‌ڕاندوه؟ د.سامان :پێشتر مه‌ترسیه‌كی گهوره له‌س����ه‌ر ژیانی بو ،به‌اڵم ئێس����تا باری ته‌ندروستی جێگیر بوه‌ته‌وه. ئاوێنه :ئایا كێشی كه‌می نهكردوه؟ د.سامان :به‌ڵێ كێشی كه‌می كردوهو پێ����وه‌ی دی����اره ،چونكه ئ����هو جۆره نه‌خۆش����ییانه پێویستیان به‌چاره‌سه‌ری كیمیاییه ،به‌كارهێنانی ئه‌مه‌ش واده‌كات كێشیان بێته خوارهوه ،به‌اڵم سه‌ره‌ڕای
ئه‌وانه‌ش له‌چاو خۆیدا باشه ،ههرچهنده له‌چ����او پێش نه‌خۆش����ێكه‌یدا كێش����ی هاتوه‌ته خوارهوه. ئاوێن����ه :تا چه‌ند ئومێدت����ان به‌وه‌یه جارێكیت����ر بگه‌ڕێت����هوه ب����ۆ دۆخ����ی ئاسایی؟ د.س����امان :خ����ۆی نه‌خۆش����ییه‌كه‌ی قورس����ه به‌ڕاس����تی ،من خۆم پسپۆڕی نه‌خۆشییه‌كانی هه‌ناوو دڵم‌و حكومه‌تی س����ویدیش من����ی هه‌ڵب����ژاردوه وه‌ك تیمی چاره‌س����ه‌ری نه‌خۆش����ییه‌كه‌ی، له‌هه‌مانكاتیش����دا تیمێك����ی پزیش����كی به‌ریتانی كه پس����پۆڕن له‌چاره‌س����ه‌ری نه‌خۆشییه‌كانی س����نگدا‌و له‌دو پزیشك پێكدێن بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی ش����ێركۆ بێك����ه‌س هاتونه‌ت����ه س����تۆكهۆڵم، له‌ڕاستیدا نه‌خۆش����ییه‌كه‌ی زۆر قورسه ل����ه‌ڕوی پزیش����كییه‌وه ،ب����ه‌اڵم مه‌گه‌ر وه‌ك سیحربازێك قس����ه‌بك هم‌و ئومێدی
گه‌ڕانه‌وه بۆ دۆخی ئاس����ایی بكه‌م ،ك ه دكتۆر وا قس����ه ناكات ،نه‌خۆشییه‌كه‌ی زۆر ترس����ناكه‌و نازانی����ت ئاس����تی چاره‌س����ه‌ره‌كه‌ی چۆنه ،هه‌مو هه‌وڵێك ده‌درێت ،به‌اڵم ئه‌م جۆره نه‌خۆش����یانه چه‌ندیش له‌الیه‌ن تیمی پزیش����كییه‌وه هه‌وڵی چاره‌سه‌ری ده‌درێت ،ئه‌وه‌نده‌ش په‌یوه‌ن����دی به‌وه‌اڵمدان����هوهی له‌ش����ی خۆشیه‌وه هه‌یه. ئاوێنه :تێچونی چاره‌سه‌ری‌‌و هێنانی تیمه پزیش����كییه به‌ریتانییه‌كه له‌الیه‌ن كێوه دابین ده‌كرێت؟ د.سامان :تائێستا له‌الیه‌ن حكومه‌تی سویدییه‌وه دابینكراوه ،به‌اڵم حكومه‌تی هه‌رێ����م ته‌له‌فونیان بۆ من كردوهو كاك عیماد ئه‌حمه‌دیش لێره بو ،به‌ناوی كاك نێچیرڤانیش����هوه به‌ڵێنیان����داوه كه ئهو چاره‌سه‌رییانه‌ی پێویس����تی به‌تێچونی مادی هه‌بێت دابینی ده‌كه‌ن.
به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی دیوانی وه‌زاره‌تی شه‌هیدان
باوكی له‌شه‌سته‌كاندا كوژراوهو هاوكاری ئه‌نفالكراوی بۆ وه‌رده‌گرێت ئا :ره‌وا بورهان به‌شێوه‌یه‌كی نایاسایی باوكی به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی دیوانی وه‌زاره‌تی شه‌هیدان‌و خه‌زوری به‌ڕێوه‌به‌ری شه‌هیدانی ڕانیه ،ده‌خرێته لیستی ئه‌وانه‌ی كه هاوكاری ئه‌نفالكراوان ده‌یانگرێته‌وه ،به‌مه‌رجێك باوك ی به‌ڕێوه‌به‌ره گشتییه‌ك ه له‌شه‌سته‌كان ی ی سه‌ده‌ی رابردودا كوژراوهو خه‌زور ئه‌ویتریشیان به‌نه‌خۆشی مردوه. به‌گوێ����رهی فه‌رمانێك����ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ك����ه واژۆی به‌ره����ه‌م ئه‌حمه‌د س����اڵحی به‌س����ه‌ره‌وه‌یه‌‌و وێنه‌یه‌ك����ی ده‌س����ت ئاوێنه كه‌وتوه ،هه‌ر واریسێكی ئه‌نفالكراو بڕی بیس����ت‌و حه‌وت ملیۆن‌و پێنجسه‌د هه‌زار دیناری وه‌كو هاوكاری ده‌درێتێ به‌مه‌به‌س����تی دروس����تكردنی یه‌كه‌یه‌كی نیش����ته‌جێبون ،به‌مه‌رجێك پێشتر س����ودمه‌ند نه‌بوبێت له‌خانو یان زه‌وی نیشته‌جێبون ،به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی ئ����هو رێنمایی����هوه ،به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی گشتی كاروباری ش����ه‌هیدانی سلێمانی به‌مه‌به‌س����تی پێدان����ی بڕه ه����اوكاری (بیس����ت‌و ح����ه‌وت ملیۆن‌و پێنجس����ه‌د هه‌زار دینار) ،دو لیستی دروستكردوه، یه‌كێكی����ان به‌ن����اوی ٢١٩وارس‌و ئه‌وی تری����ان به‌ناوی ٢٥٠وارس����هوه، ب����ه‌اڵم له‌بریتی وارس����ی ئه‌نفالكراوان‌و كیمیابارانك����راوان ،ژماره‌یه‌كی زۆر له‌و وارس����انه‌یان بۆ زیادك����ردوه كه خۆیان مه‌به‌س����تیان بوه ،ئه‌گه‌رچی پێشتریش سودمه‌ندبون له‌زه‌وی نیشته‌جێبون. س����ه‌رچاوه‌یه‌كی ئ����اگادار به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان����د "به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ش����ه‌هیدانی س����لێمانی به‌ئ����اگاداری وه‌زار‌هت‌و به‌بێ تیروپشك لیس����ته‌كانیان دروستكردوه‌‌و دوان له‌وانه‌ی كه ناویان بۆ لیس����ته‌كان زیادكراوه یه‌كێكیان باوكی به‌ڕێوه‌به‌ری
گش����تی دیوان����ی وه‌زاره‌تی ش����ه‌هیدان (به‌ختیار فه‌ره‌ج سه‌عید)و ئه‌ویدیكه‌یان خه‌زوری به‌ڕێوه‌به‌ری ش����ه‌هیدانی ڕانی ه (محه‌مه‌د حس����ێن)ه .ئهوهی یه‌كه‌میان له‌شه‌س����ته‌كاندا له‌هه‌ولێر به‌ده‌ستێكی نادی����ار ده‌كوژرێت‌و هی دوه‌میان گومان ده‌كرێ����ت به‌هۆی نه‌خۆش����یهوه گیانی له‌ده‌ستدابێت". له‌وباره‌ی����هوه به‌ڕێوب����ه‌ری گش����تی ش����ه‌هیدانی س����لێمانی ،مه‌ال به‌هادین له‌لێدوانێكی بۆ ئاوێنه سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ئهو كه‌س����انه شایس����ته نین رایگه‌یاند "س����ه‌رجه‌م ئهو كه‌س����انه شایس����ته‌ن‌و ب����ه‌چ پێوه‌رێك شایس����ته نی����ن؟ ئه‌م ه جگ���� ه لهوهی ئه‌وانه هی س����اڵی 2011و 2012نو جارێ لیس����تی ساڵی 2013مان رانه‌گه‌یاندوه ،ئێم����ه پێودانگی خۆمان ههبوه بۆ ئه‌وشتانه". س����ه‌باره‌ت ب����هوهی ك���� ه كۆمه‌ڵێك له‌و كه‌س����انه‌ی ناویان له‌لیس����ته‌كه‌دای ه ش����ه‌هید نی����نو به‌هۆی ئ����هوهی خزمی كاربه‌ده‌ستێكی وه‌زاره‌تن ناویان خراوه‌ت ه لیسته‌كه‌وه ،مه‌ال به‌هادین وتی "ئه‌وان ه ش����ه‌هیدن‌و قوڕی كوێبكه‌ن به‌س����ه‌ری خۆیان����دا كه خزم����ی به‌ڕێوه‌به‌رێك یان كه‌سێكی وه‌زاره‌تن". له‌كاتێكدا به‌پێی بڕیاره‌كه‌ی سه‌رۆكی پێش����وی ئه‌نجومه‌نی وه‌زی����ران ئهو بڕه هاوكاری ه ته‌نها وارس����ی ئهو كه‌س����ان ه دهگرێتهوه كه ی����ان ئه‌نفالكراون یاخود كیمیابارانك����راون ،به‌اڵم م����ه‌ال به‌هادین رایگه‌یاند "ئێمه به‌پێی ساڵی شه‌هیدبون ئهو كه‌س����انه‌مان دیاری كردوهو پێشتر ئ����هو كاره‌م����ان به‌قورعه ده‌ك����رد ،هی وا هه‌یه ش����ه‌هیدی 1969و ش����ه‌هیدی 1977ه ،ب����ه‌ری نه‌كه‌وت����وه ،ئهمجاره سیس����ته‌مێكمان داناوه ك���� ه ئه‌وانیش بگرێته‌وه". په‌ری نوری عه‌زیز س����ه‌رۆكی لیژنه‌ی خانوی خۆكرد كه پێشتر ئهو پاره‌یه‌یان
فه‌رمانه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران به واژۆی به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح ی دابه‌ش ده‌ك����رد لهوبارهیهوه به‌ئاوێنه راگه‌یاند ك ه "پێشتر سه‌رۆكی حكومه‌ت بڕیارێك����ی ده‌رك����رد ب����ۆ پێدانی بڕی 27500000دینار بۆ كه‌سوكاری واریسی ئه‌نف����ال‌و ده‌درا به‌واریس����ی پله‌ی����هكو به‌رامبه‌ر دروستكردنی خانویه‌ك ،بۆ ئهو ب����وار‌ه لیژنه‌یه‌كی بااڵ هه‌بو له‌وه‌زاره‌ت، ئهو لیژنه بااڵیه هه‌ر شتێك پێچه‌وانه‌ی یاس����او رێنماییه‌كان بوای���� ه گفتوگۆی له‌س����ه‌ر ده‌كراو جه‌ناب����ی وه‌زیر بڕیاری له‌سه‌رده‌دا ،له‌س����ه‌ر ئهوهی بدرێت بهو وارسی ش����ه‌هیده یاخود پێی نه‌درێت، ئه‌م����ه‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی كه‌س����وكاری ئه‌نفال بو ،ئهوهی له‌ئێس����تادا له‌و لیژن ه
بااڵی����ه‌دا بڕی����اری لێنادرێ����ت‌و له‌الیه‌ن تاكه‌كه‌س����ێكه‌وه بڕیاری لێده‌درێت ،من به‌شتێكی هه‌ڵه‌ی ده‌زانم". هه‌روه‌ه����ا په‌ری وتیش����ی "باش����تره ی تا له‌وێ بهێنرێته ئه‌نجومه‌نی راوێژكار به‌رپرس����یاریه‌تێكه‌ش دابه‌ش ده‌بو ،بهو شێوه‌یه شێوازێكی یاسایشی وه‌رده‌گرت، ن����ه‌ك له‌الیه‌ن تاكه‌كه‌س����ێكه‌وه بڕیاری لێبدرێت". ئاوێن���� ه چه‌ن����د جارێ����ك په‌یوه‌ندی به‌محه‌مه‌د حس����ێنی به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ش����ه‌هیدانی رانیه‌‌و وه‌زیری ش����ه‌هیدانی هه‌رێم����ی كوردس����تانه‌وه ك����رد ،به‌اڵم وه‌اڵمی په‌یوه‌ندیه‌كه‌یان نه‌دایه‌وه.
ئاوێنه پێویستی به‌موحه‌ریر‌و په‌یامنێره ی به‌موحه‌ریرێك‌و په‌یامنێرێكه. ی ئاوێنه پێویست رۆژنامه ی رۆژنامه‌نوسیی پێشوتری هه‌بوبێت. به‌مه‌رجێك :ئه‌زمون ده‌وامه‌كه‌ی نیو تایمه. ی ئه‌م ئیمه‌یله‌وه CVبنێرێت: كه‌سی ئاره‌زومه‌ند ده‌توانێت تا 2013/8/10له‌ڕێگه newspaper@awene.com
شێرکۆ بێکه‌س
زیاتر له 3300مه‌تر زه‌وی، بۆ كه‌ناڵێكی‌‌یه‌كێتی ته‌رخانده‌كرێت ئا :ناسیح مسته‌فا چه‌ند رۆژێكه به‌شێكی زۆر ی دانیشتوان ی رانیه پێیانوایه ئهو روبه‌ره زه‌ویی ه فراوانه‌ی كه بۆ كه‌ناڵێك ی ڕاگه‌یاندن ی یه‌كێتی له‌رانیه ته‌رخانكراوه ،غه‌درێك ی گه‌وره‌یه له‌و فه‌رمانبه‌رانه ی سااڵنیك ی زۆره فه‌رمانی وه‌رگرتن ی زه‌وییان ههیهو تائێستا پێیان نه‌دراوه. له‌كاتێك���دا ك���ه به‌پاس���اوی نه‌بون ی زه‌وی ئیفرازو وه‌س���تاندنی دابه‌شكردن ی زه‌وی ،پاكان���ه ده‌كرێت بۆ ئهوهی زه‌و ی به‌هاواڵتی���ان نه‌درێت ،كه‌ناڵ���ی "گه‌ل ی كوردستان" 3300مه‌تر زه‌وی ده‌درێتێ‌‌و له‌رونكردنه‌وه‌یه‌كیشدا ده‌ڵێت كه ئه‌وانیش هاوش���ێوه ی حیزبی ش���یوعی زه‌وییان وهرگرتوه". ئیبرای���م فه‌ی���زواڵ ئه‌ندامی ده‌س���ته ی سه‌رپه‌رشتیاری گروپی شار ،ك ه گروپێك ه پارێ���زگار ی له‌موڵك���ی گش���تی ده‌كات به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "بێگومان ده‌سه‌اڵت بۆ هه‌مو كارێكی نایاس���ایی خێرا پاساوێك ی یاس���ایی بۆ داده‌تاش���ێ ،ئه‌گه‌ر سه‌رنج بده‌ین له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا ،هه‌ركه‌سێك سه‌اڵواتێك ی له‌دیداری ئه‌م حیزبه لێدابێت زه‌ویی���ان بۆ ته‌رخانك���ردوه ،ئه‌مه جگ ه له‌كه‌ناڵ���ی راگه‌یاندن‌و رێكخراو ی تایبه‌ت به‌خۆیان". ئ���هو ئه‌ندام���هی گروپی ش���ار ،زیاتر له‌ب���اره ی دابه‌ش���كردنی زه‌و ی تێبین��� ی ههیهو ده‌ڵێت "كێشه‌ی من ئهوهی ه ئه‌گه‌ر
فه‌رمانبه‌رێك���ی ه���ه‌ژار داوا ی 100مه‌تر زه‌وی بكات ،ئه‌وا زۆر زو وه‌اڵمیده‌ده‌نه‌وه‌و ده‌ڵێن زه‌وی ئیفرازمان نیهو دابه‌شكردن ی زه‌و ی وه‌س���تاوه .به‌اڵم بهپێچهوانهوه بۆ به‌رژه‌وه‌ن���دی خۆی���ان به‌قودره‌ت ی قادرو له‌چاوتروكانێك���دا چه‌ن���ده ی بیانه‌وێ���ت ته‌رخان���ی ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێ���ن بفه‌رمون بۆ واڵت ی زه‌ویه ڕوكنه‌كان". هه‌رچه‌ن���ده ئ���هو كه‌ناڵ���هی س���ه‌ر به‌مه‌كته‌ب��� ی راگه‌یاندن��� ی یه‌كێت���ی، له‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌كدا ده‌ڵێن "كه‌ناڵه‌كه‌مان هاوش���ێوه‌ی راگه‌یاندن ی حیزب ی شیوع ی له‌رانی ه زه‌وی وه‌رگرت���وه" ،له‌به‌رامبه‌ردا به‌رپرس���انی حیزب��� ی ش���یوع ی له‌رانی ه به‌تون���دی ئ���ه‌م هه‌واڵ���ه رهتدهكهنهوهو داوا ل���هو كه‌ناڵه ی یه‌كێت ی ده‌كه‌ن داوا ی لێبوردنیان لێبكات. "هاوڕ ێ حوس���ێن ئاڵه‌یی" به‌ڕێوه‌به‌ر ی پێش���و ی كه‌ناڵی ئ���ازادی ئ���هو حیزب ه به‌ئاوێن���ه ی ڕاگه‌یان���د ك��� ه "بهداخهوه ئ���هو كه‌ناڵه ی یه‌كێتی خۆی���ان زه‌وییان له‌حكومه‌ت وهرگرتوه ،ده‌یانه‌وێ ئێمه‌ش ل���ه‌م كارهوه بگلێن���ن .ئێم���ه لێ���رهوه ڕایده‌گه‌یه‌نین حیزبی ش���یوعی بس���تێك زه‌وی بۆ راگه‌یاندن���ی خۆی له‌حكومه‌ت وه‌رنه‌گرت���وه .هه‌روه‌ها ئێمه داوامان له‌و كه‌ناڵه‌ی یه‌كێت ی كردوه ،ڕونكردنه‌وه‌یه‌ك لهوبارهیهوه باڵوبكاته‌وه‌و داوای لێبوردن له‌حیزب���ی ش���یوع ی ب���كات ،ئه‌گه‌رنا با شوێن‌و ژماره ی ئهو زه‌وییه‌مان بۆ بنێرن كه گوای ه حكومه‌ت هاوشێوه ی كه‌ناڵه‌كه ی ئه‌وان بۆ ئێمه‌ی دابینكردوه".
ریکالم
هه‌نوکه
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
3
بانیمارانی :له‌ناو گۆڕاندا دژایه‌تی سه‌رۆك ی د .یوسف :له‌گۆڕاندا لیسته‌كه ده‌كرێت چونكه پێشتر ئیسالم ی بوه دژایه‌تیم ناكرێت ئا :شاهۆ ئه‌حمه‌د له‌م گفتوگۆی هی ئاوێنه‌دا "عوسمان ی بانیمارانی" هه‌ڵسوڕاوی بزوتنهوه گۆڕان ئاماژه بهوه ده‌كات كه دكتۆر ی یوسف محه‌مه‌د سه‌رۆكی لیست ی گۆڕان بۆ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان كوردستان لهبهرئهوه له‌الیه‌ن به‌شێك ی لهسهركرده كۆنه‌كانی یه‌كێـت دژایه‌تی ده‌كرێت چونكه پێشتر له‌ناو ی كاری كردوه، ته‌یارێكی ئیسالم ی ئهو ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر گۆڕان بیر له‌بردنه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردن بكردایه‌ته‌وه‌و ی ی سه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و جێگر حساب سه‌رۆكی په‌رله‌مانی بكردایه پێویست ی كاندید بو كه‌سانی به‌هێزتر بكردایه". ی ئاوێن���ه :تۆ وه‌كو پێش���مه‌رگه‌یه‌ك ی ی دی���ار دێری���نو هه‌ڵس���وڕاوێك ی ی گۆڕان ،لیس���ت ئێس���تای بزوتنهوه كاندیده‌كانتان بۆ په‌رله‌مانی كوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟ ی عوس���مان بانیماران���ی :لیس���ت ی ی گۆڕان به‌شێوه‌یه‌كی گشت كاندیده‌كان ی ئاساییه ههرچهنده من ئاگام له‌دانان ئهو كاندیدانه نیه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر گۆڕان ی هه‌ڵبژاردن بكاته‌وه‌و بیر له‌بردن���هوه ی بردنه‌وه‌ی سه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و حساب ی په‌رله‌مانی بكردایه، جێگری س���ه‌رۆك وا پێویس���ت ب���و كه‌س���انی به‌هێزتر ی دابنێ���ت‌و كاندید بكات وه‌كو عه‌بدواڵ ی ی وه‌كو ئهو مه‌ال نوری‌‌و چه‌ند كه‌سێك ده‌هێش���تهوه ،ك ه ئه‌مان ه به‌چاالكترین په‌رله‌مانت���ار داده‌نرێ���نو ئه‌زمونی���ان لهوبارهیهوه هه‌یه. ی ئاوێن���ه :ئه‌گه‌ر وایه بۆ كه‌س���ێك ی دێرین نه‌كرای ه وه‌كو ئێوه پێشمه‌رگه س���ه‌رۆكی لیس���ته‌كه‌و گه‌نجێكی وه‌كو دكتۆر یوسف محه‌مه‌د دانرا؟ عوس���مان بانیماران���ی :م���ن ئاگام له‌دانانی دكتۆر یوس���ف نی���هو نازانم ی ئ���هو بابه‌ت ه كراوه، چۆن مناقه‌ش��� ه له‌وباره‌یه‌ش���هوه پرس‌و راوێژم له‌گه ڵ ی م���ن ده‌بو نه‌ك���راوه ،ب���ه‌اڵم ب���ه‌ڕا ی ی گۆڕان بیری له‌به‌ده‌ستهێنان بزوتنهوه ی په‌رله‌م���ان ی���ان پۆس���تی س���ه‌رۆك ی ی بكردایه‌ته‌وه ،بۆ به‌دیهێنان جێگره‌كه ئه‌مه‌ش پێویس���ت بو به‌شێك له‌ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كانی ئێستا كاندید بكاته‌وه. ئاوێنه :راس���ت ه ئێستا دكتۆر یوسف
ئه‌گه‌ر ده‌ستور نه‌گه‌ڕێته‌و‌ه په‌رله‌مان‌و هه‌موارنه‌كرێته‌وه‌و ی له‌سه‌ر سازان نه‌كرێت ،ئهوه ی ده‌سه‌لمێت یه‌كێت ی بۆت ه پاشكۆ پارتی
ی گۆڕان ی لیس���ت محه‌م���ه‌د س���ه‌رۆك ی له‌الیه‌ن به‌ش���ێك له‌یه‌كێتی ه كۆنه‌كان ناو گۆڕانه‌وه دژایه‌تی ده‌كرێت؟ عوسمان بانیمارانی :من زۆر ئاگادارم ی ده‌كرێت، ی دژایه‌ت نیم لهوهی بۆچ��� به‌اڵم پێموایه ئهو دژایه‌تییه دهگهڕێتهوه بۆ ئهوهی دكتۆر یوس���ف پێشتر له‌ناو ی یه‌كێك له‌ته‌یار‌ه ئیس�ل�امیه‌كان كار ی ك���ردوه له‌الیه‌ن ك���ردوه ،ئه‌مه‌ش وا ی بكرێت ،هه‌ر ئ���هو براده‌رانه‌و‌ه دژایه‌ت ئه‌مه‌ی���ه ئه‌گینا هیچ مه‌به‌س���تێكی تر نیه. ی ی ئێوه ئه‌م هه‌ڵبژاردنه ئاوێنه :به‌بڕوا ی به‌ڕێوه‌ی��� ه هاوكێش��� ه سیاس���یه‌كان هه‌رێمی كوردستان ده‌گۆڕێت؟ عوس���مان بانیماران���ی :باوه‌ڕناكه‌م ی كوردستان بگۆڕێت ،چونك ه له‌هه‌رێم
ی هی���چ هه‌ڵبژاردنێك به‌پ���اك‌و خاوێن ی بهڕێوه ناچێت ،هه‌ركاتێكیش خاوێنی له‌هه‌ڵب���ژاردن نه‌ب���و ئێم��� ه ناتوانین ی گ���هوره بكه‌ین‌و ی گۆڕان��� پێش���بین بڵێین هاوكێشه‌ك ه ده‌گۆڕێت ،هه‌ربۆی ه من پێموای ه گۆڕان���كاری له‌هه‌ڵبژاردن رونادات ،به‌اڵم له‌گه ڵ ئه‌وه‌ش پێموای ه ی كه‌م ی گ���ۆڕان ده‌نگه‌كان بزوتن���هوه ناكات‌و ره‌نگ ه زیادیش بكات. ی ت���ۆ ئه‌م ئاوێن���ه :وات���ه به‌ب���ڕوا هه‌ڵبژاردن��� ه هی���چ س���وپرایزێك له‌خۆناگرێت؟ عوسمان بانیمارانی :موفاجه‌ئ ه روبدات ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵته ،ئه‌گه‌ر ی باش الیه‌نه‌كانی ئۆپۆزس���یۆن ده‌نگ به‌ده‌ستبهێنن ئه‌وا ده‌بێت ه موفاجه‌ئه‌و ئه‌گه‌ر س���اخته‌كاری ئه‌نجامبدرێت ئه‌وا هیچ موفاجه‌ئه‌یه‌ك رونادات. ی ئاوێن���ه :ئای���ا دابه‌زین���ی یه‌كێت ی س���ه‌ربه‌خۆ كاریگه‌ری نابێت به‌لیست ی ی ئێوه‌و نابێت ه هۆ له‌س���ه‌ر ده‌نگه‌كان زیادبونی ده‌نگه‌كانی ئه‌وان؟ ی عوس���مان بانیمارانی :نازانم یه‌كێت ی چۆن ته‌عبی��� هی جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی خۆ ی ی یه‌كێت ێ س���ه‌ركردایه‌ت ده‌كات ،ده‌ب ی رونبكاته‌و‌ه ئهوه ب���ۆ جه‌ماوه‌ره‌ك���ه ئهو لیس���ته جیایه‌‌و له‌واقیعیشدا وای ه یان ن���ا ،هه‌ركاتێك ئه‌م���هی كرد ئهو ی ده‌توانێت ده‌نگی باش كات ه یه‌كێـت��� به‌ده‌ستبهێنێت. ئاوێنه :به‌بڕوای تۆ له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ی له‌س���ه‌ر ی كاریگه‌ری ی تاڵه‌بان غیاب��� یه‌كێتی نابێت؟ ی مام عوس���مان بانیمارانی :به‌غیاب ج���ه‌الل له‌ن���او یه‌كێتیدا ك���ه‌س لێك ی ی بڕیار ئه‌مین نین‌و ناتوان���ن خاوه‌ن ی یهكالكهرهوه بن‌و ناتوانن له‌سه‌ر قاچ ی خۆیان بوه‌ستن‌و زۆر شلۆقن ،یه‌كێت ێ مام جه‌الل ده‌بێت یان له‌گه‌ڵ گۆڕان ب ی بن. بن یان ده‌بێت له‌گه‌ڵ پارت ئاوێنه :پێتان وانیی ه له‌مه‌دا ئاماژه‌كان روه‌و ئه‌وه‌ن كه یه‌كێتی وه‌ستان له‌گ ه ڵ پارتی هه‌ڵبژاردوه؟ ی ئهو عوس���مان بانیماران���ی :به‌پێ ی ئێس���تا هه‌یان���هو ئهو هه‌ڵوێس���تان ه وه‌زعان���هی به‌ره‌و پێش���هوه ده‌چێت، به‌تایبه‌تی ئه‌گه‌ر ده‌ستور نه‌گه‌ڕێته‌و‌ه ی په‌رله‌مان‌و هه‌موارنه‌كرێته‌وه‌و س���ازان ێ وای���هو ئهوه له‌س���ه‌ر نه‌كرێ���ت ،به‌ڵ ی ی بۆت ه پاش���كۆ ده‌س���ه‌لمێت یه‌كێت پارتی.
ئا :ئاسۆ سه‌راوی ی ی لیست ی سه‌رۆك پاڵێوراو ی گۆڕان ،د.یوسف محه‌مه‌د بزوتنهوه له‌م گفتوگۆی هی ئاوێنه‌دا ئهوه ی ره‌تده‌كاته‌وه كه به‌هۆی ئهوه ی بوه پێشتر كادری یه‌كگرتو ئیسالم ی ی گۆڕاندا دژایه‌ت له‌ناو بزوتنهوه بكرێت ،ئهو ده‌ڵێت "ل ه 2003هوه وازم ی ئیسالمی هێناوه". له‌یه‌كگرتو
عوسمان بانیمارانی
ی مام جه‌الل به‌غیاب له‌ناو یه‌كێتیدا كه‌س لێك ئه‌مین نین‌و ناتوانن ی ی بڕیار خاوه‌ن یهكالكهرهوه بن‌و ی له‌سه‌ر قاچ خۆیان بوه‌ستن زۆر شلۆقن
ی ی تۆ به‌س���ه‌رۆك ئاوێنه :دیاریكردن ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان چۆن‌و له‌سه‌ر لیست چ بنه‌مایه‌ك بو؟ ی د.یوس���ف محه‌م���ه‌د :بۆ س���ه‌رۆك لیس���تی گ���ۆڕان له‌ن���او بزوتنه‌وه‌كه‌دا پێش���تر تاوتوێی ناوی چه‌ند كه‌سێك كرا ،س���ه‌ره‌نجام هه‌موان له‌سه‌ر ئهوه ی ساغبونه‌و‌ه كه به‌ند‌ه بكرێته سه‌رۆك لیسته‌كه. ئاوێن���ه :چ پێوه‌رێ���ك هه‌بو بۆ بون ی لیست؟ به‌سه‌رۆك د.یوسف محه‌مه‌د :پێوه‌رێك ئه‌وه‌بو كه ده‌بێت ئهو كه‌س��� ه یه‌كێك بوبێت ی گۆڕان، ی بزوتنهوه لهسهركرده دیاره‌كان ی كردبێت بۆ ی رابردودا كار ك ه لهماوه ی چه‌ند كه‌سێك له‌و ئهو مه‌به‌سته ،ناو ێ براده‌رانه‌ی قاڵبوی سیاس���ه‌تن تاوتو كرا ،له‌ناو گه‌نجه‌كانیش���دا ناوی چه‌ند كه‌س���ێك تاوتوێكران ،س���ه‌ره‌نجام من كرام ه سه‌رۆكی لیسته‌كه. ئاوێنه :ده‌كرێت بزانین ئهو كه‌س���ان ه ی تۆ كاندیدكرابون كێ بون ،كه هاوشان بۆ سه‌رۆكی لیسته‌كه؟ ی د .یوس���ف محه‌م���ه‌د :ناتوانم ناو ی ی تایبه‌ت كه‌س بهێنم ،چونك ه ئهوه شت خه‌ڵكی تره. ێ پێشتر تۆ چویته‌ت ه ئاوێنه :ده‌وتر ی ی بزوتنهوه ی كۆمه‌ڵێك كه‌سی دیار ال گۆڕان به‌تایبه‌ت ئه‌وان هی پێشتر له‌ناو یه‌كێتیدا پۆس���تی بااڵی���ان هه‌بو ،تا س���ه‌رۆكایه‌تی لیس���ته‌ك ه بكه‌ن ،به‌اڵم ئه‌وان ره‌تیانكردۆته‌وه ،ئهوه راسته؟ د.یوس���ف محه‌م���ه‌د :بب���ور‌ه هیچ قسه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئهوه ناكه‌م. ی ئاوێن���ه :ده‌وترێ له‌ن���او بزوتنهوه ی تۆ ده‌كرێت ،ئه‌مه‌ش گۆڕان���دا دژایه‌ت ی ی پێش���تر له‌ن���او حیزبێك لهبهرئهوه ئیسالمیدا بویت؟ د.یوس���ف محه‌م���ه‌د :هه‌م���و ئ���هو به‌ڕێزانه‌ی تر ك ه قس���ه‌‌وباس له‌س���ه‌ر
د .یوسف محه‌مه‌د ی كاندیدبونی���ان هه‌ب���و ب���ۆ س���ه‌رۆك لیسته‌كه ،خۆیان داوای لێبوردنیانكرد له‌و مه‌س���ه‌له‌یه ،به‌دڵنیاییشه‌و‌ه ده‌ڵێم ئهو قس���هی ه راس���ت نیی ه ك ه دژایه‌تیم ی خۆمان بكه‌ن ،هه‌مو ئ���هو براده‌ران ه ی ی ئێستا پش���تگیری سه‌رۆكی لیس���ت ی گۆڕان ده‌كه‌ن. بزوتنهوه ی ئاوێن���ه :دی���اره پێش���تر كادرێك ی بویت ،چه‌ند ساڵ ه یه‌كگرتوی ئیسالم وازت له‌و حیزبه هێناوه؟ د.یوس���ف محه‌م���ه‌د :ل���ه2003وه وازم له‌یه‌كگرت���وی ئیس�ل�امی هێناوه، ی له‌و مێ���ژوه‌و‌ه تا 2010به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی ی كۆمه‌ڵ سه‌ربه‌خۆ له‌ناو رێكخراوه‌كان مه‌ده‌ن���یو بزوتن���هوه مه‌ده‌نیه‌كان���دا ی 2010هوه له‌گه‌ڵ كارمكردوه ،له‌س���اڵ ی گ���ۆڕان كارده‌كه‌م ،یه‌كێك بزوتنهوه ی له‌تایبه‌تمه‌ندیه‌كان���ی بزوتن���هوه ی س���ه‌رجه‌م گۆڕانی���ش ئهوهی ه ئاوێنه ئاراس���ته‌كانی گۆڕان ه نه‌ك ته‌نها یه‌ك ی كوردیدا، ئاڕاس���ته له‌ناو كۆمه‌ڵ���گا له‌ن���او گۆڕان���دا به‌ته‌نها ئهو كه‌س���ان ه به‌رپرس���یارێتیان پێنادرێت ك ه پێشتر ی دیاریكراوه‌و‌ه هاتون ،به‌ڵكو له‌حیزبێك هه‌م���وان پێكه‌وه به‌ش���ێوه‌یه‌كی باش كارده‌كه‌ن له‌ن���او بزوتنه‌وه‌كه‌دا ،نه‌ك هه‌ر من به‌ڵكو چه‌ندین كاندیدی تریش ی ی دیموكرات ك ه پێش���تر له‌ناو پارت��� كوردس���تاندا ب���ون ،ئه‌وانیش ئێس���تا ی له‌ناو گۆڕان���دا كاندیدن بۆ هه‌ڵبژاردن داهاتوی په‌رله‌مانی كوردستان. ئاوێنه :دوا پۆست كه له‌ناو یه‌كگرتودا هه‌تبو چی بو؟ د.یوس���ف محه‌مه‌د :دواپل���ه‌م له‌ناو ی 2003دا ئه‌ندام یه‌كگرت���ودا له‌س���اڵ ناوچ ه بوم.
ئااڵ تاڵه‌بانی :پێشنیاره‌كه‌ی موقته‌دا بۆ بینینی تاڵه‌بانی نامه‌عقوله ئا :ئاراس عوسمان "ئااڵ تاڵه‌بانی" ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یهكێتیو پارله‌مانتاری عێراق‌و خوشكه‌زای تاڵه‌بانی سه‌رۆك كۆماری عێراق‌و سكرتێری گشتی یه‌كێتی، له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت به‌وه‌رگرتنی رای تاڵه‌بانی له‌سه‌ر هه‌ندێك روداو ،ده‌ڵێت "له‌كوێی دنیادا بوه پیاوێك نه‌خۆشبێت‌و تۆ بێیت بڵێی ئاگاداره‌و ئه‌مه رای ئهوه؟!". ئاوێنه :ئێ���وه ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وبه‌ر هه‌ڵوێس���تتان وه‌رگ���رت له‌به‌رامب���ه‌ر درێژكردن���هوهی ویالیه‌ت���ی بارزان���ی، ئایا ئێس���تاش هه‌ر له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی خۆتانن؟ ئااڵ تاڵه‌بانی :ئهو هه‌ڵوێسته‌ی هه‌مان بوه له‌دژی درێژكردنه‌وه‌ی ویالیه‌ته‌كه‌ی كاك مه‌سعود نهبوه ،به‌ڵكو بۆ حیزبه‌كه‌ی خۆمان بوهو ئێس���تاش له‌سه‌ر هه‌مان بۆچونی خۆمم ،ده‌ب���و یه‌كێتی پرس‌و رای زیاتری بكردایه‌و له‌گه‌ڵ ش���ێوازی تێپه‌ڕاندن���ی پرۆژه یاس���اكه‌ش نه‌بوم بهو ش���ێوه نایاس���اییه ،ئهوهی له30 حوزه‌یران پارله‌مانی كوردستان كردی، ئه‌گه‌ر له‌پارله‌مانی به‌غدا ئه‌نجامبدرایه به‌راستی كاره‌س���اتی گهوره رویده‌دا، ش���تی وا نهبوه تائێس���تا به‌یه‌ك رۆژ یاساكه بێنیت‌و بیخوێنیته‌وه‌و بیكه‌یته یاسا! ئاوێنه :ئایا ئێوه وه‌ك سه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی پێش���تر له‌رێكه‌وتنه‌كه‌ی 30 حوزه‌یران ئاگادارنه‌كرابونه‌وه؟ ئ���ااڵ تاڵه‌بان���ی :له‌س���ه‌ركردایه‌تی
تائێستا سه‌ردان‌و په‌یوه‌ندم نهبوه له‌گه‌ڵ مامدا، ته‌نانه‌ت كاك كۆسره‌ت‌و كاك به‌رهه‌میش سه‌ردانیان نهكردوه
باس���ی هه‌ڵبژاردن���هوهی س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و پارله‌مانی كوردس���تان كراوه‌و هه‌وڵمانداوه یه‌كێتی ده‌ستپێش���خه‌ری ب���كا‌و هه‌رێم له‌م قه‌یران���ه ده‌ربكرێت، ب���ه‌اڵم ل���هو رێكه‌وتننامه‌ی له‌س���ه‌ری رێكه‌وتبون ئاگادارنه‌كرابوینه‌وه. ئاوێنه :ئێس���تا پارتی زۆر راشكاوانه ده‌ڵێن كه هیچ رێكه‌وتنێك نییه له‌نێوان یهكێتیو پارتی بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌ستور، رای ئێوه چییه له‌سه‌ر ئه‌مه؟ ئ���ااڵ تاڵه‌بان���ی :به‌دڵنیایی���هوه
رێكه‌وتنم���ان له‌گه‌ڵ پارتی به‌نوس���راو كردوهو هه‌یه. ئاوێن���ه :ئ���هی ب���ۆ پارت���ی ئه‌مه ره‌تده‌كاته‌وه؟ ئااڵ تاڵه‌بانی :ره‌نگه ماوه‌یه‌كی دیكه لێدوانی خراپترو توندتریش ببیس���تین به‌هۆی نزیكبونه‌وه له‌كاتی هه‌ڵبژاردنه‌وه، هه‌ردوالمان خاوه‌ن جه‌ماوه‌رین‌و داوای هه‌ڵوێستمان لێده‌كه‌ن‌و ره‌نگه ئه‌مجۆره لێدوانان���ه زیات���ر په‌یوه‌ن���دی به‌وه‌وه هه‌بێت ،به‌اڵم به‌دڵنیایه‌وه رێكه‌وتننامه ههیهو هه‌ردوال واژۆیان له‌س���ه‌ركردوه‌و هه‌ر له‌سه‌ر بنه‌مای ئهو رێكه‌وتننامه‌یه ئهو یاسایه‌ی 30حوزه‌یران ده‌ركراوه. ئاوێن���ه :چ���اوه‌ڕێ ده‌ك���ه‌ن پارتی ده‌س���تور ب���ۆ پارله‌مانی كوردس���تان بگه‌ڕێنێته‌وه؟ ئ���ااڵ تاڵه‌بان���ی :ده‌بێت ه���ه‌ر بهو ش���ێوه‌یه بێ���ت ،ئه‌گه‌رن���ا قه‌یرانه‌كه زیاتر قوڵده‌بێت���هوهو لێكترازانی گهوره دروس���ت ده‌بێت ،ته‌نان���ه‌ت كاریگه‌ری هه‌یه بۆ سه‌ر رێكه‌وتننامه‌ی ستراتیجی نێوان ئێمه‌و پارتی ،پێشموایه زۆر رونه ك���ه هه‌مواركردنه‌وه‌ی ده‌س���تور ته‌نها له‌پارله‌مان���ه ،ئه‌گه‌ر پارت���ی پابه‌ندی گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌س���تورو رێكه‌وتننامه‌كه نه‌بێت به‌دڵنیاییه‌وه جه‌ماوه‌ری یه‌كێتی هه‌ڵوێس���تی ده‌بێت كه ته‌مه‌ننای ئهوه ناكه‌م. ئاوێن���ه :ب���ه‌اڵم نێچیرڤ���ان بارزانی به‌رون‌و راش���كاویی نه‌یوت ده‌س���تور دهگهڕێتهوه په‌رله‌مان؟ ئ���ااڵ تاڵه‌بان���ی :پابه‌ندب���ون به‌رێكه‌وتننامه‌ك���ه به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌یه كه رێكه‌وتننامه ههیهو خودی خۆی واژۆی
كردوه ،راسته قسه‌كانی كاك نێچیریش ج���ۆره مه‌تاتیه‌كی تێداب���و لهوهی ئایا ده‌س���تور له‌ده‌ره‌وه‌ی پارله‌مان سازان‌و هه‌موار ده‌كرێته‌وه یان له‌ناو پارله‌مان، ب���ه‌اڵم ره‌نگه ئه‌مه‌ش ب���ۆ قاعیده‌كه‌ی خۆیان قس���هی كردبێ���ت‌و په‌یوه‌ندی به‌بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردنه‌وه هه‌بوبێت، به‌اڵم ل���ه‌الی ئێمه رونه هه‌مواركردنه‌وه یانی له‌ناو پارله‌مان. ئاوێن���ه :هه‌س���تناكه‌ن رێكه‌وتن���ی ئه‌مدواییه‌ت���ان له‌گ���هڵ پارت���ی، ج���ۆره فه‌وزایه‌ك���ی له‌ن���او یه‌كێتیدا دروستكردوه؟ ئااڵ تاڵه‌بانی :من ناڵێم فه‌وزا ،به‌اڵم نیگه‌ران���یو نارونیه‌ك ههیهو په‌یوه‌ندی به‌دو ش���تهوه هه‌یه :یه‌كه‌م ،په‌له كرا له‌رێكه‌وتن���ی 30حوزه‌یران‌و زه‌مینه‌ی بۆ خۆش���نه‌كرابو .دوه‌می���ش ،ئهوهی ئێس���تا وه‌ك نیگه‌رانی���ه‌ك هه‌یه له‌ناو یه‌كێتی په‌یوه‌ندی به‌غیابی جه‌نابی مام جه‌الله‌وه هه‌یه. ئاوێن���ه :به‌اڵم ل���ه‌زۆر مه‌س���ه‌له‌دا به‌رپرسانی ئێوه ده‌ڵێن رای تاڵه‌بانیمان وهرگرتوه؟ ئ���ااڵ تاڵه‌بان���ی :م���ن نازان���م رای وه‌رگیراوه یاخود ن���ا ،به‌اڵم ده‌مه‌وێت ئام���اژه بهوه بكه‌م كه غه‌درێكی گهوره كراوه له‌جه‌نابی مام جه‌الل گوایه رازی بوه بهو بڕیارانه‌ی ئه‌م ماوه‌یه ،هه‌روه‌ك هه‌ڤااڵنی تری���ش ئه‌مه به‌غه‌در ده‌زانن، چونكه ئه‌مه وا ده‌كات ده‌رگایه‌كی گهوره له‌مام جه‌الل ده‌كه‌یته‌وه بۆ عێراقیش، له‌دوای ئه‌م بابه‌ته‌وه گهوره راوێژكاری سه‌رۆك وه‌زیران پرسیاری ئهوهی كرد كه مام جه‌الل ئاوا باش���ه ،پێویستمان
پێیه‌تی ،بۆیه ده‌كرێ���ت ئێمه‌ش وه‌ك كوتله سیاس���یه‌كان په‌یوه‌ن���دی پێوه بكه‌ی���نو رای وه‌ربگری���ن! ئه‌مه وته‌ی الیه‌ن���ه عه‌ره‌بیه‌كان���ه پێیانده‌گوت���م‌و حه‌قی خۆش���یانه! له‌كوێ���ی دنیا بوه پیاوێك نه‌خۆش���بێت‌و ت���ۆ بێیت بڵێی ئ���اگاداره‌و ئه‌مه رای ئهوه؟! بۆیه هیچ پێویستی نه‌ده‌كرد ناوی ئهو بخرێته ناو ئهو مه‌وزوع���هوه ،به‌مه‌رجێك ته‌نانه‌ت خوش���ك‌و براكانی خۆش���ی تائێس���تا نهیانتوانیوه بیبینن‌و گوێیان له‌ده‌نگی بێت ،دكت���ۆره‌كان وای به‌باش ده‌زانن تاكو چاره‌س���ه‌ریه‌كانی ته‌واو ده‌كات، به‌اڵم ئاگادارین كه ته‌ندروس���تی به‌ره‌و باشتر ده‌ڕوات. ئاوێن���ه :وه‌ك كه‌س���ێكی نزی���ك له‌تاڵه‌بانی س���ه‌ردان ی���ان په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنیت پێوه‌كردوه؟ ئ���ااڵ تاڵه‌بان���ی :نه‌خێر س���ه‌ردان‌و په‌یوه‌ندم نهبوه له‌گه‌ڵ مامدا ،هه‌تا كاك كۆسره‌ت‌و كاك به‌رهه‌میش سه‌ردانیان نهكردوه. ئاوێنه :موقته‌دا س���ه‌در پێش���نیاری كردوه ك���ه لیژنه‌یه‌ك ب���ۆ ئاگاداربون له‌ته‌ندروستی سه‌ردانی تاڵه‌بانی بكه‌ن له‌ئه‌ڵمانی���ا ،تۆ ئه‌م پێش���نیاره‌ت پێ چۆنه؟ ئااڵ تاڵه‌بانی :ئهو هه‌وڵه سه‌رناگرێت له‌به‌رئ���هوهی ده‌بێ���ت وه‌زاره‌ته‌كان���ی ده‌ره‌وه‌ی عێ���راق‌و ئه‌ڵمانیا په‌یوه‌ندی‌‌و رێكه‌وتنیان هه‌بێت ،له‌رێگه‌ی راپۆرته‌وه وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه ده‌توانێ���ت زانیاری ده‌ستبكه‌وێت ،نه‌ك به‌لیژنه‌و عه‌شایه‌رو ئهو شتانه ئه‌مه پێشنیارێكی نامه‌عقوله موقته‌دا كردویه‌تی.
ئااڵ تاڵه‌بانی
ی ئهوه له 30حوزه‌یران ی پارله‌مان كوردستان كردی، ی ئه‌گه‌ر له‌پارله‌مان به‌غدا ئه‌نجامبدرای ه ی به‌راستی كاره‌سات گهوره رویده‌دا
4
هەنوکە
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
سه‌رۆكی ده‌سته‌ی نه‌زاهه :هه‌مو كوردستان بكه‌ین ه ده‌سته‌ی نه‌زاهه‌‌فریای به‌دواداچونی گه‌نده‌ڵی ناكه‌وین ئا :هێمن مامه‌ند سه‌رۆكی ده‌ست هی نه‌زاهه "د.ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر" له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ی ده‌ڵێت "زۆرجار به‌به‌رپرسێك بااڵی ئهو هه‌رێمه ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر ی هه‌مو كوردستان بكه‌ینه ده‌سته نه‌زاهه ئینجا به‌فریای ئهو هه‌مو قه‌زایان ه ناكه‌وین كه په‌یوه‌ندیدارن به‌گه‌نده‌ڵییه‌وه". ی ئاوێنه :نزیكه‌ی دو مانگ ه س���وێند ی یاس���اییت خ���واردوه ،ئای���ا كاره‌كان ده‌سته‌كه به‌چی گه‌یشتوه؟ ی ێ راسته من نزیكه د.ئه‌حمه‌د :به‌ڵ ی یاساییم خواردوه، دو مانگ ه س���وێند ی ی���ه‌ك دو ب���ه‌اڵم له‌راس���تیدا خه‌م��� ی س���ه‌ره‌كیمان له‌سه‌ر بو ،ئه‌ویش خاڵ ی گونجاو بدۆزینه‌وه بۆ ئه‌وه‌بو بینایه‌ك ی ی زۆر نزیكه ده‌سته‌كه ،دوای گه‌ڕانێك هه‌فته‌یه‌ك��� ه به‌ه���اوكاری هه‌مو الیه‌ك ی توانیومان���ه باڵه‌خانه‌یه‌ك له‌ش���ه‌قام ی 100مه‌تری بدۆزینه‌وه ،ك ه ئه‌م ه كاتێك زۆری لێبردین‌و خۆش���به‌ختان ه ئێستا ی باڵه‌خانه‌یه‌كمان دۆزیوه‌ته‌وه له‌شه‌قام ی هه‌ولێ���ر مانگان ه 100مه‌ت���ری ش���ار ی ی 7000هه‌زار دۆالر تا ئهو كاته به‌كرێ باڵه‌خانه‌یه‌كم���ان له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه بۆ دروس���ت ده‌كرێت .خاڵی دوه‌میش ئه‌وه‌یه ،كۆبونه‌وه‌م���ان ههبوه له‌گه‌ڵ ی بودجه‌یه‌ك ی بۆ دانان وه‌زاره‌تی دارای ی داهات���و ،چونك ه بۆ ش���ه‌ش مانگ��� ی ی 2013ئهو كات ه مه‌س���ه‌له له‌بودجه ی ده‌س���ته‌ی نه‌زاه ه له‌ئارادا دروستبون نه‌ب���وه ،هه‌ربۆیه هی���چ بودجه‌یه‌كیان ی ب���ۆ دانه‌ن���اوه .هه‌روه‌ه���ا یاس���ا
د.ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر ی ده‌س���ته‌كه‌ش كۆمه‌ڵێ���ك كه‌موكوڕ ی تێدایه ،ئه‌مه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ ئهوه ی په‌له له‌یاس���اك ه كراوه كه كاتی خۆ ی ده‌ربچێت ،ئێس���تاش ئێم ه بۆ ئهوه هه‌مواركردنه‌وه‌كانم���ان ئاماده‌كردوه، ی بۆی��� ه چ���اوه‌ڕێ ده‌كه‌ین مه‌س���ه‌ل ه ی هه‌مواركردنه‌وه‌ك���ه بكه‌وێت��� ه خول��� داهاتوی په‌رله‌مانی كوردستانهوه. ئاوێنه :وات ه ئێوه ناتوانن كاره‌كانتان جێبه‌جێ بكه‌ن تا یاس���ای ده‌س���ته‌ك ه هه‌موارده‌كرێته‌وه؟ ی د.ئه‌حم���ه‌د :نه‌خێر ئێم���ه چاوه‌ڕێ ی ئ���هوه ناكه‌ی���ن ت���ا خول���ی داهاتو په‌رله‌مان دابنیش���ین‌و چاوه‌ڕێ بكه‌ین، ی یاساكه ده‌ستمانكراوه‌تر به‌اڵم هه‌موار ده‌كات. ئاوێن���ه :ئ���هو بودجه‌ی���هی كه بۆ ده‌سته‌كه‌تان دانراوه چه‌نده؟ د.ئه‌حم���ه‌د :بودجه‌یه‌كی كاتییه ،بۆ ی ی ئه‌مساڵ نزیكه ئهو ش���ه‌ش مانگ ه
ی ی بینایه ،بۆ كڕین موچه‌یه ،بۆ كرێ��� كه‌لوپه‌لی پێویسته. ی ئۆفیسه‌كه‌تان ی ته‌واوبون ئاوێنه :دوا یه‌كه‌م كارتان چی ده‌بێت؟ ی گرن���گ د.ئه‌حم���ه‌د :س���ێ ب���وار له‌یاس���اكه‌دا هه‌یه ،یه‌كێكیان واقعییه، ی ئه‌ویتریان لێكۆڵینه‌وه‌یه له‌كێس���ه‌كان ی گهندهڵیو ئه‌ویتریشیان باڵوكردنه‌وه ێ ئه‌رك ه دژه گه‌نده‌ڵییه ،وات ه ئهو س��� به‌ده‌سته‌كه سپێردراوه. ی ئاوێن���ه :وات��� ه له‌خول���ی داهاتو ی داهاتودا نه‌زاه ه په‌رله‌مان‌و له‌كابین ه ی كێدا ی س���امان ی ئاش���كراكردن به‌دوا ده‌چێت؟ د.ئه‌حمه‌د :له‌خولی داهاتودا ده‌بێت س���ه‌رجه‌م وه‌زی���رو په‌رله‌مانتاره‌كان ی خۆیان ئاش���كرا بكه‌ن ،بۆ ئهو داهات ی مه‌به‌س���ته‌ش ئێس���تا خه‌ریكی دانان فۆرمه‌كه‌ین. ئاوێنه :ئه‌م پرس ه سه‌رۆكی هه‌رێمیش دهگرێتهوه؟ ی هه‌رێم‌و د.ئه‌حمه‌د :به‌ڵێ س���ه‌رۆك ی حكوم���هتو جێگره‌ك���ه‌ی‌‌و س���ه‌رۆك جێگره‌ك��� هی ،س���ه‌رۆكی په‌رله‌م���ان‌و جێگره‌كه‌ی‌‌و سه‌رجه‌م په‌رله‌مانتاران‌و دادوه‌ره‌كان‌و س���ه‌رۆكی ق���ه‌زاكان‌و ی ی پل هی به‌ڕێوه‌به‌ر س���ه‌رجه‌م ئه‌وان ه ی گش���تیو وه‌زیری���ان هه‌ی���هو ئه‌وان ه ی به‌رزی س���ه‌ربازییان هه‌ی ه له‌ناو پله ی ناوخۆ ،هه‌ر كه‌س���ێك ك ه هێزه‌كان��� ی ده‌سته‌ك ه پێیباش بێت ده‌بێت داهات ێ ملیار دینار دانراوه ،شتێك س ی كه‌مه ،بۆ ئهو ده‌سته‌ی ه ئاشكرا بكات. به‌اڵم ئێمه پێیڕازین. ی كوردس���تان ئاوێنه :به‌اڵم له‌هه‌رێم ئاوێنه :ئهو س���ێ ملی���ار دیناره بۆ كێش���ه‌یه‌ك هه‌ی��� ه ئه‌وی���ش ئهوهی��� ه ی ئێم ه زۆرب���هی به‌رپ���رس‌و وه‌زیره‌كان چیه؟ ی خۆیانه‌و‌ه نییه، د.ئه‌حمه‌د :بۆ هه‌مو ش���ته‌كانه ،بۆ موڵكه‌كانیان به‌ن���او
خانه‌نشینی په‌رله‌مانتارییه‌که‌ی عێراقم 9ملیۆن دیناره، ی پێش ئهوه بچم ه په‌رله‌مان خانویه‌ك‌و پارچه‌یه‌ك زه‌ویم هه‌بو، ئێستا خانویه‌ك‌و پارچ ه زه‌ویه‌ك‌و شوقه‌یه‌كیشم له‌هه‌ولێر هه‌یه
پارتی لیستێك ی "توركمانی" دروستده‌كات ئا :هێمن پێكهێنانی لیستێكی توركمان به‌ناوی "لیستی پێشكه‌وتنی توركمان" الیه‌نه‌كانی توركمان‌و ئۆپۆزسیۆن نیگه‌ران ده‌كات له‌به‌رئه‌وه‌ی پێیانوایه دروستكراوی پارتییه ،په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتیش ده‌ڵێت "ده‌بێت توركمانه‌كان خۆیان هه‌ڵوێستیان هه‌بێت‌و رێگه نه‌ده‌ن به‌وه‌ی كه‌سانێك ببن به‌نوێنه‌ری ئه‌وان". لق����ی هه‌رێم����ی كوردس����تانی به‌ره ی توركمان����یو كاندی����دی ئ����هو به‌ره‌یه بۆ هه‌ڵبژاردن����ه چاوه‌ڕنكراوه‌كه‌ی په‌رله‌مانی كوردس����تان "ئایدن مه‌ع����روف" له‌باره‌ی دروس����تكردنی لیس����تی "پێش����كه‌وتنی توركم����ان"هوه به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند كه "ئێمه پێمانوایه ئهو لیسته سه‌ر به‌پارتی دیموكراتی كوردس����تانه ،چونكه كاندیدی وای تێدایه ئه‌ندامی كۆنگرهی س����یانزه‌ی پارتی دیموكراتی كوردستان بوه ،هه‌روه‌ها كاندیدی وای تێدای ه كه پارته‌كه‌ی له‌الیه‌ن پارتیه‌وه بۆ دروستكراوه". ئهو وتی "بهداخهوه دروس����تكردنی ئهو لیسته ده‌س����توه‌ردانه له‌كاروباری كۆتای
توركمان����ه‌كان‌و رێگریكردنه ل����هوهی كه نه‌ته‌وه‌ی توركمانه‌كان نه‌توانێت نوێنه‌ر ی راسته‌قینه‌ی خۆی هه‌ڵبژێرێت". هه‌روه‌ها "ش����ێردڵ ته‌حسین" كاندیدی لیستی هه‌ولێری توركمانی‌‌و په‌رله‌مانتاری ئێس����تای په‌رله‌مانی كوردس����تان له‌سه‌ر هه‌مان لیست س����ه‌باره‌ت به‌دروستكردنی ئهو لیس����ته وتی "ئهو لیس����ته ،جه‌وده‌ت نه‌ج����ار ئه‌ندام����ی كۆنگرهی س����یانزه‌ی پارتی دیموكراتی كوردس����تان‌و س����ه‌یاح كوره‌چی به‌رپرس����ی نوسینگه‌ی توركمان له‌لقی دوی پارتی دیموكراتی كوردستانی تێدایه ،كه ئه‌وانه به‌رپرسیاریه‌تیان له‌ناو پارتی دیموكارتی كوردستان هه‌یه ،بۆیه دروس����تبونی ئهو لیس����ته نیگه‌رانی الی ئێمه‌و توركمانه‌كان دروستكردوه". وتیش����ی "ئێم����ه پێمانوای����ه ده‌بێ����ت توركمان����ه‌كان خۆیان بۆ خۆیان نوێنه‌ری راس����ته‌قینه‌ی خۆی����ان هه‌ڵبژێ����رن نه‌ك كه‌س����انێكی تر نوێنه‌ره‌كانیان بۆ دیاری بكه‌ن". له‌به‌رامبه‌ریش����دا ،س����كرتێری پارت����ی دیموكرات����ی توركمان‌و كاندیدی لیس����تی پێش����كه‌وتنی توركمان����ه‌كان "دڵش����اد چاوش����لی" س����ه‌باره‌ت به‌دروس����تكردنی
لیس����ته‌كه‌یان به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د ك ه "ئێم����ه پێمانوایه ئاس����اییه هه‌ر الیه‌نێك هاوپه‌یمان����ی له‌گ����هڵ هه‌رالیه‌نێك����ی تر دروستبكات ،ئاس����اییه ئه‌گه‌ر كه‌سانێك له‌ناو لیسته‌كه‌ی ئێمه بێت‌و سه‌ر به‌پارتی دیموكراتی كوردستانیش بێت ،پێشموایه ئه‌م����ه ته‌ده‌خولك����ردن نیی����ه له‌كۆتای توركمان����ه‌كان ،چونك����ه هه‌ڵبژاردنه‌ك����ه لیس����تی نیمچه‌كراوه‌یه‌و خه‌ڵ����ك ئازاده ده‌نگ به‌كێ ده‌دات". پێكهێنانی لیست له‌الیه‌ن پارتییه‌وه بۆ كه‌مایه‌تییه‌كان به‌مه‌به‌ستی به‌ده‌ستهێنانی كورس����یه‌كانیان ،جێی ره‌خنه‌ی یهكێتیو ئۆپۆزیسیۆنیشه. "گ����ۆران ئازاد" په‌رله‌مانت����اری یه‌كێتی له‌په‌رله‌مان����ی كوردس����تان له‌وباره‌ی����هوه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند كه "هه‌مو كات یهكێتیو گۆڕانیش قس����ه‌مان له‌س����ه‌ر میكانیزمی نوێنه‌ری كه‌مینه‌كان‌و مافه‌كانیان كردوه، ب����ه‌اڵم پارت����ی له‌به‌رامبه‌ر ئ����ه‌وه‌دا ئێمه تۆمه‌تب����ار ده‌كات‌و پێمانده‌ڵێ����ن :ئێ����وه ناتانه‌وێت مافی كه‌مینه‌كان دابین بكرێت! بۆیه پێویس����ته ئه‌مجاره‌یان توركمانه‌كان خۆیان هه‌ڵوێس����توه‌ربگرن ،خۆیان ئهوه قه‌بوڵنه‌كه‌ن كه پاش����كۆبن ،خۆیان ئهوه
قه‌بوڵنه‌ك����ه‌ن كه ببن به‌س����ێبه‌ر ،خۆیان ئهوه قه‌بوڵنه‌كه‌ن ك����ه نوێنه‌ره‌كانیان بۆ دیاری بكرێت". ه����ه‌ر س����ه‌باره‌ت به‌م پرس����ه دكتۆر محه‌م����ه‌د عه‌لی ئه‌ندامی ژوری سیاس����ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ،وتی "دروس����تكردنی هه‌ر لیس����تێك له‌الیه‌ن یهكێتیو پارتی بۆ كورس����یه كۆتاكانی كه‌مه نه‌ته‌وایه‌تیه‌كان ده‌س����توه‌ردانه له‌كاروب����اری كۆت����ای توركمانه‌كان‌و پێشێلكاریه‌كی راسته‌قینه‌و زه‌ق����ی دیموكراس����یه ،بۆیه پێویس����ته توركمانه‌كانی����ش ئ����هوه قه‌بوڵنه‌ك����ه‌ن كه‌سانی تر نوێنه‌ره‌كانیان بۆ ده‌ستنیشان بكه‌ن" .ب����ه‌اڵم له‌به‌رامب����ه‌ردا ،جه‌وده‌ت نه‌جار كه كاندیدی لیس����تی پێشكه‌وتنی توركمانه‌و ئه‌ندامی كۆنگرهی س����یانزه‌ی پارت����ی دیموكراتی كوردس����تان بو ،ئهو تۆمه‌تان����ه ره‌تده‌كاته‌وه ،ئهو وتی "به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك ئه‌م لیس����ته س����ه‌ر به‌پارتی دیموكرات����ی كوردس����تان نیی����ه ،به‌ڵكو لیس����تێكی س����ه‌ربه‌خۆی توركمانه‌و ئێمه له‌خه‌مخۆریم����ان بۆ گه‌ل����ی توركمان ئهو لیس����ته‌مان پێكهێناوه‌و پێمانوایه ئه‌گه‌ر بێت‌و بچینه په‌رله‌مان ئێمه زیاتر خزمه‌تی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆمان ده‌كه‌ین".
ته‌مموز خوێناویترین مانگ بو بۆ كه‌ركوكیه‌كان ئا :سۆران كامه‌ران ته‌مموزی ئه‌مساڵ جگه له‌گه‌رما پڕوكێنه‌كه‌ی ،دۆخێكی ئه‌منی گه‌رم‌و ناهه‌مواریشی به‌دوای خۆیدا هێنا ،كه بوه مانگی قوربانی بۆ كه‌ركوكیه‌كان، ته‌نها له 25رۆژی ئه‌م مانگه‌دا (واته تا )7/25زیاتر له 256قوربانی ههبوه، 79كوژراوو 177بریندار. له‌مباره‌یه‌وه ئه‌ندامێك����ی ئه‌نجومه‌ن ی پارێ����زگای كه‌ركوك له‌س����ه‌ر لیس����تی توركمان����ی نه‌جات حوس����ێن به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یان����د كه "زۆرج����ار گله‌یی ئه‌وه‌مان لێده‌كرێت ،ب����ه‌اڵم له‌ماوه‌كان����ی ڕابردو ئێم����ه داوام����ان ك����رد له‌ئه‌نجومه‌ن بۆ
بانگێش����تكردنی به‌رپرس����ه ئه‌منێكان‌و مناقشه‌مان كرد تا لیوا جه‌مال به‌ڕێوبه‌ری پۆلیسی كه‌ركوك وتی :من به‌رپرسیارێتی هه‌ن����دێ له‌تێكچونی دۆخه‌ك����ه ده‌گرمه ئه‌س����تۆ‌و ده‌ستله‌كارده‌كێشمه‌وه .به‌اڵم بۆ رۆژی دوات����ر بابه‌ته‌كان گۆڕا ،وه‌ك ده‌زان����ن ئه‌نجومه‌ن����ی پارێ����زگا زۆربه‌ی كورده‌و ئێم����ه داوای گۆڕانكاریمان كرد له‌به‌رپرس����ه ئه‌منیه‌كان به‌اڵم بهداخهوه حیزبه سیاسیه‌كان ڕازی نه‌بون". له‌الیه‌كی دیكه‌وه ئه‌رش����ه‌د س����اڵح ی س����ه‌رۆكی به‌ره‌ی توركمانی له‌كه‌ركوك به‌رپرس����یارێتی ڕژانی خوێنی هاواڵتیانی شاره‌كه‌ی خس����ته ئه‌س����تۆی سه‌رۆكی لیژنه‌ی ئه‌من����ی كه‌رك����وك "نه‌جمه‌دین
كه‌ریم"و فه‌رمانده ی پۆلیس����ی كه‌ركوك لیوا "جه‌مال تاهیر". س����اڵحی وتی كه "پۆلیس����ی كه‌ركوك خاوه‌ن����ی 15ه����ه‌زار پۆلیس����ه ب����ه‌اڵم نه‌باڵوبونه‌ته‌وه‌‌و نه‌پالنیان هه‌یه". له‌به‌رامب����ه‌ردا ئه‌ندامێك����ی ك����وردی ئه‌ندام����ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك "ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ری "به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند ئه‌م بارودۆخه س����ه‌ره‌تایه بۆ هاوینێكی گه‌رم. ك����ه ئه‌مه ش����ه‌ڕێكی تائیفی����ه ،به‌اڵم ڕانه‌گه‌یه‌ن����راوه ،ئ����هو وت����ی "ئه‌گ����ه‌ر كرده‌وه‌كان����ی چه‌ن����د رۆژی ڕاب����ردو هه‌ڵبس����ه‌نگێنی ده‌زانی به‌چ ش����وێنێكدا ده‌ڕوات‌و كێ كردویه‌تی به‌رامبه‌ر به‌كێ". وتیش����ی "هه‌اڵتنی زیندانیانی تاجی‌‌و
ئه‌بو غرێ����ب هۆكارێكی دیكه‌ی تێكچونی دۆخه‌كه‌ن له‌كه‌ركوك‌و شه‌ڕه‌كه ئهمجاره ڕو له‌شه‌ڕی تائیفیه نه‌ك ئیرهاب". هه‌رچه‌ن����ده ل����ه‌م مانگه‌دا س����اڵیادی هاتنه‌س����ه‌ركاری حیزب����ی به‌ع����س ب����و له‌عێراقدا‌و هه‌ندێ له‌چاودێران پێیانوایه ئ����هو كرده‌وانه ده‌س����تی به‌عس����ێكانی تێدابێ����ت بۆ نیش����اندانی هێزی خۆیان، عه‌س����كه‌ری وتی "كه كێشه‌كان له‌به‌غدا له‌نێ����وان س����وننه‌و ش����یعه ده‌بێ����ت، ره‌نگدانه‌وه‌ی ده‌بێت له‌سه‌ر پارێزگاكانی دیكه به‌گش����تیو كه‌ركوكش به‌تایبه‌تی، هه‌روه‌ك چۆن ئه‌گ����ه‌ر ملمالنێ له‌نێوان هه‌رێم‌و ناوه‌ن����د هه‌بێ����ت ڕه‌نگدانه‌وه‌ی له‌كه‌رك����وك ده‌بێت ،چونكه هه‌مو ئه‌وانه به‌شیان هه‌یه له‌كه‌ركوك"
ی ئێوه چۆن هه‌وڵ���ده‌ده‌ن موڵك‌و ماڵ ئهو كه‌سان ه ئاشكرابكه‌ن‌و بزانن؟ ی د.ئه‌حمه‌د :من ئه‌گه‌ر وه‌كو سه‌رۆك ده‌س���ته‌ی نه‌زاه��� ه خ���ۆم به‌نمون��� ه ێ خانوم هه‌بێت بێنم���هوه ،ئه‌گه‌ر س��� یه‌كێكی���ان به‌ناوی ك���وڕم‌و یه‌كێكیان به‌ن���اوی كچه‌كه‌م ی���ان برایه‌كم بكه‌م، ئه‌م ه كێش��� ه نییه ،ب���ه‌اڵم كاتێك من ی تۆمه‌تبار ده‌كرێم به‌پرسێكی گه‌نده‌ڵ ئه‌وكاته ئهوه دێت ه پێشه‌وه ،بۆ نمون ه ێ خانوم هه‌بێت‌و ئه‌گه‌ر من ئێس���تا س ی په‌رله‌مانتاری ه موچه‌كه‌م كه خانه‌نشین ی حه‌وت ملیۆنه ،ئه‌گه‌ر تا چوار نزیكه ی تر كه كۆتایی به‌پۆس���ته‌كه‌م س���اڵ دێ���ت س���ێ خانوه‌ك���ه‌م بمێنێته‌وه‌و پارچ ه زه‌وییه‌كیش زیادبكه‌م ئاساییه، ی ك ه وه‌ریده‌گرم، به‌رامبه‌ر بهو موچه‌ی ه ی به‌اڵم له‌حاڵه‌تێ���ك ئه‌گه‌ر بێت‌و دوا ێ ی من له‌س ی تر داهاته‌كه چوار س���اڵ خانو ببێت ه شه‌ش خانوو باڵه‌خانه‌یه‌ك ی ده‌بێت‌و ئهو كات ه زیادكردنه‌كه نائاسای ده‌بێت لێپێچینه‌وه‌م له‌گه‌ڵ بكرێت ،ئهو ی نه‌زاه ه كات���ه‌ش تیمه‌كانی ده‌س���ت ه ده‌بێت لێپێچینه‌و‌ه بكه‌ن ،له‌یاس���اكه‌دا هاتوه كه ده‌بێت بزانرێت ئهو كه‌س��� ه ی ی منداڵه‌كانیه‌وه‌یه ،باس��� چی به‌ناو خوش���ك‌و برا ن���اكات ،ب���ه‌اڵم كاتێك ی یه‌كێ���ك تێوه‌ده‌گلێت به‌گه‌نده‌ڵی قاز ی دادگا ده‌توانێ���ت بڕیارب���دات كه چ ی خوشك‌و براو كه‌سه‌كانیه‌وه‌یه. به‌ناو ئاوێن���ه :ئێ���وه لێپێچین���هوه ل���هو كه‌س���انه‌ش ده‌ك���ه‌ن ك ه له‌راب���ردودا تۆمه‌تبارك���راون به‌گه‌نده‌ڵ���ی یاخ���ود ی چو چو؟ ئهوه ی قس��� ه د.ئه‌حم���ه‌د :ئێم ه به‌واقیع ی پێویس���ت ه ده‌كه‌ی���ن ،لهبهرئهوه خۆ
ه���ه‌ر تاوانێك یاخود هه‌ركه‌س���ێك ك ه ی كردبێت‌و ی گش���ت ی له‌موڵك گه‌نده‌ڵ��� ی ی به‌هه‌ده‌ر دابێت له‌دوا ی گش���ت موڵك ی ی پێكهێنان��� ی 1991و ل���ه‌دوا س���اڵ یه‌كه‌م كابینه ،پێویس���ته لێپێچینه‌وه‌و لێكۆڵین���هوهی له‌گ���هڵ بكرێت ،به‌اڵم ی زۆرمان لێببات ئ���هوه ره‌نگ ه كاتێك��� ێ ئهوهی بگه‌ین��� ه ئه‌نجام ،چونك ه به‌ب ره‌نگه به‌ڵگه‌كانمان ده‌س���تنه‌كه‌وێت‌و ره‌نگ��� ه ئهو كه‌س���انه له‌ژیاندا نه‌مابن، له‌یاساكه‌شدا هه‌روا هاتوه ،ك ه ده‌بێت ی ی ده‌س���ته‌ك ه به‌دوا ی دروستبون دوا به‌ڵگ���ه‌دا بگه‌ڕێی���ت ،ب���ه‌اڵم ده‌بینین ی گه‌نده‌ڵی���ه‌ك ره‌گێكی هه‌یه مێژوه‌كه دهگهڕێتهوه بۆ ش���ه‌ش ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ی بگه‌ڕێینه‌وه ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ ده‌توانین بۆ ی هه‌مو ئه‌مانه‌شدا زۆرجار به‌به‌رپرسێك بااڵی ئ���هو هه‌رێمه ده‌ڵێم ئه‌گه‌ر هه‌مو ی نه‌زاه ه كوردس���تان بكه‌ینه ده‌س���ته ی ئهو هه‌م���و قه‌زایان ه ئینجا به‌فری���ا ناكه‌وین. ی ئاوێنه :ده‌كرێت خۆت وه‌كو سه‌رۆك ی نه‌زاه ه به‌شه‌فافی سه‌رو‌هت‌و ده‌سته سامانتمان بۆ ئاشكرا بكه‌یت؟ ی د.ئه‌حم���ه‌د :من به‌حوكم���ی ئهوه چوار س���اڵ په‌رله‌مانتارب���وم له‌به‌غدا ی باش���مان هه‌بو ،ئێس���تاش موچه‌یه‌ك ی 9ملیۆن خانه‌نش���ینیه‌كه‌مان نزیكه ی دیناره ،داهاتم باش بوه ،من پێش ئهوه بچم���ه په‌رله‌مان خانویه‌ك‌و پارچه‌یه‌ك زه‌ویم هه‌بو ،ئێس���تا خانویه‌ك‌و پارچ ه زه‌ویه‌ك‌و شوقه‌یه‌كیشم له‌هه‌ولێر ههیهو ی دو ئۆتۆمبیلمان هه‌ی ه ك ه یه‌كێكیان ه ی هاوس���ه‌ره‌كه‌مه، خۆمه‌و ئه‌ویتریان ه سه‌رۆكی ده‌سته‌ی نه‌زاهه‌م به‌خۆبه‌خش كارده‌كه‌م‌و موچ ه وه‌رناگرم.
"له‌هه‌ر چوار خوله‌كه ی په‌رله‌مان خۆم كاندیدكرد به‌اڵم كاك كۆسره‌ت قبوڵ ی نه‌كردم " ئا :شاهۆ ئه‌حمه‌د لێپرسراوی پێشوی مه‌ڵبه‌ندی كۆیه‌ی یه‌كێتی "رێبین محه‌مه‌د سۆفی" رایده‌گه‌یه‌نێت كه له‌هه‌ر چوار خوله‌كه‌ی په‌رله‌مانی كوردستان ویستم خۆم كاندید بكه‌م بۆ ئه‌ندامیه‌تی په‌رله‌مان به‌اڵم سه‌ركردایه‌تی هه‌ولێر به‌تایبه‌تی كۆسره‌ت ره‌سوڵ قبوڵی نه‌كرد" ،سه‌رچاوه‌یه‌كیش له‌ناو یه‌كێتی ده‌ڵێت "ئهو خۆی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی مه‌ڵبه‌نددا ده‌رنه‌چو". رێبین محه‌مه‌د سۆفی ئهوهی بۆ ئاوێن ه رونك���رده‌وه كه ئهو له‌الیه‌ن هه‌رس���ێ مه‌ڵبه‌ندی س���ۆران‌و كۆیه‌و هه‌ولێره‌وه پشتگیری كراوه بۆ ئهوهی كاندید بكرێت بۆ په‌رله‌مانی كوردس���تان‌و به‌ش���ێك له‌مه‌كته‌بی سیاسیش پشتگیرییانكردوه به‌اڵم له‌الیه‌ن كۆسره‌ت ره‌سوڵ جێگری سكرتێری یه‌كێتیه‌وه قبوڵ نه‌كراوه. س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری رێگریكردنی كۆسره‌ت ره‌سوڵ له‌كاندیدكردنی ،وتی "كاك كۆسره‌ت من له‌هه‌ولێر له‌به‌رچاو ناگرێت‌و ده‌شزانێت من خاوه‌نی بریاری س���ه‌ربه‌خۆی خۆمم هه‌ربۆیه ئهو قبوڵ ناكات من كاندید بكرێم". وتیشی "له‌بیرمه له‌دامه‌زراندنی یه‌كه‌م په‌رله‌مانی كوردستان داوامكرد كاندید بكرێم به‌اڵم كاك كۆسره‌ت وتی" جارێ بچوكی! به‌اڵم بهداخهوه هه‌ر ئهو كاته كه‌سی تر له‌من بچوكتر دانران‌و له‌خولی دوه‌می���ش خۆش���م نازانم چ���ۆن ناوم ده‌رهێنرا ،له‌خولی س���ێهه‌میش وتیان گۆڕانی‌‌و ئه‌مجاره‌ش قبوڵ نه‌كرام". ناوبراو ئام���اژه‌ی ب���ه‌وه‌ش كرد كه "له‌وه‌ت���هی م���ام ج���ه‌الل له‌گۆڕه‌پانی سیاس���ی دیارنه‌م���اوه كادی���ری وه‌كو ئێمه وه‌كو پێویس���ت موراعات ناكرێن‌و كه‌سێكی وه‌كو مام جه‌اللیش نیه بچین ده‌رده‌دڵ‌و كێش���هی خۆمان���ی بۆ باس بكه‌ین" هه‌روه‌ها وت���ی "پێموایه ئێمه بێ پش���تیوان ده‌مێنینه‌وه چونكه مام جه‌الل زۆر پشتگیری ده‌كردم هه‌ر ئهو
رێبین محه‌مه‌د سۆفی بو له‌جێ���گای برازاك���هی خۆیی دانام له‌مه‌ڵبه‌ندی كۆیه". س���ۆفی ك���ه ته‌مه‌ن���ی 55س���اڵه‌و له1980دا بوه به‌پێش���مه‌رگه‌و له‌دوای ڕاپه‌رینی���ش چه‌ندین پۆس���تی حزبی‌‌و حوكم���ی وه‌رگرت���وهو م���اوه‌ی س���ێ ساڵیش���ه مامۆس���تای زانكۆی جیهانه له‌هه‌ولێ���ر ،ئاماژه بهوه ده‌كات كه ئهو نامه‌یه‌كی ئاراسته‌ی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی كردوهو چاوه‌ڕێی وه‌اڵم ده‌كات، ئهو وتی "ئه‌گه‌ر به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئیجابی وه‌اڵمیاندام���هوه ئ���ه‌وا منی���ش وه‌اڵمم ئیجاب���ی ده‌بێت ،به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وان به‌شێوه‌یه‌كی سلبی وه‌اڵمیاندایه‌وه ئه‌وا منیش بۆ خۆم بڕیار له‌چاره‌نوسی خۆم ده‌ده‌م". ب���ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا ،س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌یه‌كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان به‌ئاوێن���هی راگه‌یاند كه "ئهو قس���انه ئه‌سڵ‌‌و ئه‌ساسیان نییه ،چونكه دانانی كاندیده‌كان به‌ده‌س���ت ك���ه‌س نه‌بوه‌و به‌كێبڕكێ‌‌و ده‌نگ���دان‌و هه‌ڵبژاردن بوه له‌ناو مه‌ڵبه‌نده‌كاندا ،ئهو خۆی ده‌نگی پێویستی نه‌هێناوه‌و ده‌رنه‌چوه".
کوردستانی
كورسی ..كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی په‌رتكرد ی هه‌رێمی كوردستان ببه‌سترێت ،الیه‌نه سه‌باره‌ت به‌ئاماده‌كاری ئهو كۆنگره نه‌ته‌وه‌ییه‌ی وا چاوه‌ڕوان ده‌كرێت له‌هه‌ولێری پایته‌خت كوردییه‌كان بیر‌وبۆچونی جیاوازیان هه‌یه ،به‌هۆی نه‌بونی نوێنه‌ریانه‌وه له‌لیژنه‌ی ئاماده‌كاریدا چه‌ند الیه‌نێك ناڕازین‌و هه‌ڕه‌شه‌ی بایكۆتكردنی كۆنگره‌كه ده‌كه‌ن.
كورسی كۆمه‌ڵ، گۆڕان‌و یه‌كگرتوی له‌گه‌ڵ خۆی برد
ئا :هێمن مامه‌ند له‌به‌رئه‌وه‌ی كۆمه‌ڵی ئیسالمی له 5كورسییه‌كه‌ی كۆتای باشور ی كوردستاندا ،هیچ كورسییه‌كی له‌لیژنه‌ی ئاماده‌كاری كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌ییدا به‌رنه‌كه‌وت ،ناڕه‌زایی توندی ده‌ربڕی‌و "گۆڕان‌و یه‌كگرتو"ش وه‌ك پشتیوانیه‌ك بۆ كۆمه‌ڵ بایكۆتی كۆبونه‌وه‌كه‌یان كرد. دوای ئ���هوهی كۆبون���هوهی الیه‌نه‌كانی هه‌رچ���وار پارچ���هی كوردس���تان رۆژ ی دوش���ه‌ممه 22ی 7ی ،2013له‌نوسینگه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و به‌ئاماده‌بونی 39الیه‌نی سیاسی هه‌رچوار پارچه‌ی كوردستان ئه‌نجامدرا ،لیژنه‌یه‌كی ئام���اده‌كاری ب���ۆ كۆنگ���رهی نه‌ته‌وه‌یی پێش���نیاركرا ،كه 5كورسییه‌كه‌ی كۆتای باشوری كوردستان به‌م شێوه‌ی ه دابه‌شكرا، 2كورس���ی بۆ پارتیو یهكێتیو 2كورسی ب���ۆ گ���ۆڕان‌و یه‌كگرتو ،كورس���ییه‌كیش ب���ۆ حزبه‌كانی سۆسیالس���ت‌و ش���یوعی‌‌و زه‌حمه‌تكێشان‌و ئاینده ،دابه‌شكردنی ئه‌م كورس���یانه بوه مایه‌ی ناڕه‌زایی كۆمه‌ڵی ئیسالمی. وته‌بێ���ژی كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی محه‌مه‌د حه‌كی���م رایگه‌یان���د ك���ه "كێش���ه‌كه نه‌خوێندن���هوهو حس���ابنه‌كردنه بۆ ئێمه، ناكرێت ئێمه له‌هه‌رێمی كوردستان‌و به‌غدا پێگه‌ی خۆمان هه‌یه حسابمان بۆ نه‌كرێت، یهكێتیو پارتی كێش���هی ژماره‌یان هه‌یه ده‌ڵێن چۆن ده‌بێت ئۆپۆزیس���یۆن س���ێ كورس���ی بێت‌و ده‌س���ه‌اڵت دو كورس���ی، (كۆم���هڵو یه‌كگرت���و) وه‌ك تاكه الیه‌نی ئیس�ل�امی چوار پارچه‌ی كوردستان ده‌بو زۆرمان لێبكرێ���ت نوێنه‌رمان هه‌بێت نه‌ك پشتگوێمان بخه‌ن" ه���اوكات له‌چوارچێ���وه‌ی ناڕه‌زای���ی حزبه‌كاندا به‌رامبه‌ر وه‌رنه‌گرتنی كورس���ی له‌لیژن���هی ئام���اده‌كاری كۆنگره‌ك���ه‌دا، بزوتن���هوهی ئیس�ل�امی كوردس���تانیش هه‌ڕه‌شه‌ی هه‌ڵوێستوه‌رگرتن‌و بایكۆتكردنی كۆنگره‌كه ده‌كات. وته‌بێ���ژو ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس���ی بزوتنه‌وه‌ی ئیس�ل�امی ،شوان قه‌اڵدزه‌یی، به‌ئاوێنه‌نیوزی راگه‌یاند كه "ئه‌گه‌ر به‌پێی مێژوو هه‌ڵوێست‌و ڕۆڵ ی الیه‌نه سیاسیه‌كان بێت له‌لیژن���هی ئام���اده‌كاری كۆنگره‌كه ئ���ه‌وا خۆمان له‌پارت���یو یه‌كێتی به‌كه‌متر نازانین". قه‌اڵدزه‌ی���ی وت���ی "ئه‌گه‌ر بۆ هه‌رس���ێ الیه‌نه ئیسالمییه‌كه نوێنه‌ر دیاری بكرێت‌و به‌تیرو پش���ك یه‌كالییبكرێت���هوه یاخود به‌ڕاوێژو پرس‌و رای له‌سه‌ر بكرێت باشه، ئه‌گه‌رنا هیچ نوێنه‌رێك به‌نماینده‌ی خۆمان نازانی���نو ئه‌گ���ه‌ری زۆر نزیكی���ش هه‌یه بایكۆتی كۆنگره‌كه بكه‌ین". هاوكات حزبی ش���یوعی كوردستانیش بایكۆتی كۆبون���هوهی یه‌كه‌م���ی لیژنه‌ی ئاماده‌كاری كرد ،بهو پاس���اوه‌ی نوێنه‌ری ئه‌وان له‌لیژنه‌كه‌دا دیارینه‌كراوه .هه‌روه‌ها به‌رپرس���انی ئهو حزبه دوپاتیشیانكرده‌وه ك���ه هیچ حزبێك له‌و لیژنه‌یه‌دا به‌نوێنه‌ری خۆیان نازانن. جێی ئاماژه‌یه كاربه‌ده‌س���تانی هه‌رێمی كوردستان خوازیارن له‌ڕێگه‌ی رێكخستنی كۆنفرانس���ی نه‌ته‌وه‌یی كورده‌وه له‌هه‌ولێر ئارامی‌‌و ئاسایشی ناوچه‌كه‌یان سه‌قامگیر بك���ه‌ن ،به‌تایبه‌ت كه ماوه م���اوه ئێران‌و توركیا له‌ڕێ���ی تۆپ‌و فڕۆكه‌ی جه‌نگییه‌وه هێ���رش ده‌كه‌ن���ه س���ه‌ر هه‌رێمه‌ك���ه، له‌هه‌مانكاتیش���دا له‌هه‌وڵ���ی ئ���ه‌وه‌دان هه‌مو حی���زب‌و الیه‌نه كوردیی���ه‌كان بهوه رازیبكه‌ن ك���ه بزوتن���هوهی رزگاریخوازی كورد ستراتیژییه‌كی نوێی دژ به‌توندوتیژی بگرێته‌ب���ه‌ر له‌پێناو به‌دیهێنانی ئاش���تی له‌ناوچه‌كه‌‌و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی كورد به‌ڕێگه‌ی سیاسی له‌و واڵتانه‌دا.
كورسی ،رۆژاڵتییه‌كانی زیاتر لێكترازان ئا :خالید محه‌مه‌دزاده هه‌نگاوه سه‌ره‌تاییه‌كان بۆ پێكهێنانی كونگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كورد له‌بری ئهوهی هۆكارێك بێت بۆ لێكنیزیكبونه‌وه‌ی حیزبه‌كانی رۆژهه‌التی كوردستان، كێشهو ناكۆكی ده‌خاته نێوانیان‌و كێشه‌یه‌كی تر بهو كێشانه زیاد ده‌كات كه سااڵنێكه به‌رۆكی پێگرتون. ش���ه‌ممه‌ی راب���ردو ،هه‌ش���ت حیزب ی رۆژهه‌اڵتی كوردستان بۆ سێهه‌مجار رویان له‌مه‌سیف سه‌الحه‌دین كرد بۆ ئهوهی بۆ جاری دوهه‌م به‌شداری كۆبونه‌وه‌ی لیژنه 21كه‌س���یه‌كه‌ی ئاماده‌كاریی كونگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی بكه‌ن‌و هاوكات خۆیان كۆببنه‌وه ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی میكانیزمه‌كان���ی چۆنیه‌تی به‌شداریكردنیان له‌لیژنه پێنج كه‌س���یه‌كه‌ی رۆژهه‌اڵت ك���ه له‌كۆی 21 كورس���ی لیژنه‌كه ،پێنج كورس���یان بۆ دیاریكراوه. به‌اڵم به‌پێی زانیاریه‌كان ،ئه‌م هه‌شت حیزب���ه نه‌ك له‌گه‌ڵ یه‌كت���ر كۆنه‌بونه‌وه به‌ڵك���و ئاماده‌ش نه‌بون قس���ه له‌س���ه‌ر پێكهات���هی لیژنه‌كه بك���ه‌ن كه هه‌فته‌ی راب���ردو له‌نێوان دو حیزب���ی دیموكرات‌و س���ێ رێكخراوی كۆمه‌ڵه دابه‌ش���كرابو، هاوكات پێكه‌وه‌ش به‌ش���داری كۆبونه‌وه گشتیه‌كه‌ی رۆژی شه‌ممه‌یان نهكردوه. به‌پێ���ی زانیاریی���ه‌كان له‌كۆبونه‌وه‌ی لیژنه 21كه‌س���یه‌كه‌ی رۆژی ش���ه‌ممه‌ی رابردودا له‌مه‌سیف س���ه‌الحه‌دین ،ته‌نها نوێن���ه‌ری پارت���ی ئازادی كوردس���تان‌و نوێنه‌ری پارتی ژیانی ئازادی كوردستان (پ���ژاك) به‌ش���داریان ك���ردوه .پێن���ج الیه‌نه‌كه‌ی دیموكرات‌و كۆمه‌ڵه نه‌چونه‌ته ن���او كۆبونه‌وه‌ك���هوهو بایكۆتیانكردوه. ئه‌مه‌ش وه‌ك ناڕه‌زایی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر به‌ش���داری ئه‌م دو الیه‌ن���هی رۆژهه‌اڵت له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا .هه‌روه‌ه���ا نوێن���ه‌ری "س���ازمانی خه‌بات"ی���ش به‌ش���داری كۆبونه‌وه‌كه‌ی���ان نه‌ك���رد ،هه‌رچه‌ن���ده ئه‌وان رای جیاوازی���ان له‌دیموكرات‌و دو الیه‌نه‌كه‌ی تر هه‌یه. دیموكرات‌و كۆمه‌ڵ���ه ده‌ڵێن هه‌ر پێنج كورس���یه‌كه‌یان به‌هه‌ڵب���ژاردن له‌نێوان خۆیاندا دابه‌ش���كردوه ،به‌اڵم هه‌ر یه‌كه له‌پارتی ژیانی ئازادی كوردستان ،پارتی
ئازادی كوردس���تان‌و س���ازمانی خه‌باتی كوردس���تانی ئێ���ران ئه‌م دابه‌ش���كاری ه رهتدهكهنهوهو ده‌ڵێن ناعه‌داله‌تی تێدایه‌‌و ئه‌وان وه‌النراون" .حیزبی س���ه‌ربه‌خۆیی كوردستان"یش له‌لیژنه‌كه كشایه‌وه دوای ئهوهی زانی جێگای نابێته‌وه. الیه‌ن���ه ناڕازی���ه‌كان ،په‌نایانبرده به‌ر ناڕه‌زایی ده‌ربڕی���ن الی پارتیو یه‌كێتی ب���ۆ ئ���هوهی به‌ش���داربن لهلیژنهك���هو رایانگه‌یاندوه ئهوهی دیموكرات‌و كۆمه‌ڵه كردویانه قۆرغكاریه. زانراوه له‌سه‌ر داوای پارتی كرێكارانی كوردس���تان ،پارتیو یه‌كێتی فش���اریان خستوه‌ته سه‌ر هه‌رسێ الیه‌نی كۆمهڵهو دو حیزب���ی دیموك���رات ك���ه رازیب���ن به‌به‌ش���داری پێكردن���ی پارت���ی ژیانی ئازادی كوردستان (پژاك) له‌لیژنه پێنج كه‌س���یه‌كه‌ی رۆژه���ه‌اڵت .ب���ه‌اڵم ئه‌وان له‌سه‌ره‌تادا رایانگه‌یاندوه پژاك هێزێكی رۆژهه‌اڵتی كوردس���تان نی���هو ئاماده‌نین وه‌ك حیزبێك���ی رۆژهه‌اڵتی كوردس���تان به‌ش���داری لیژن���ه پێنج كه‌س���یه‌كه‌ی پێبكرێ���ت ،به‌اڵم ده‌توانێ���ت له‌ناو ()9 حیزبه‌كه‌ی رۆژهه‌اڵت هه‌بێت. به‌اڵم به‌پێی زانیاریه‌كان س���ه‌ره‌نجام دیموك���رات‌و كۆمه‌ڵه‌كان له‌ژێر فش���اری پارت���یو یه‌كێتی رازیب���ون به‌زیادكردنی ئه‌ندامێك���ی تر لهلیژنهك���هی رۆژهه‌اڵت، كه ئه‌ویش پژاكه ،واته كۆتای رۆژهه‌اڵت كراوه به 6كورسی. هه‌رچه‌ن���ده س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌حیزبی دیموكرات پێش���تر ئ���هوهی راگه‌یاند كه "رازینابن الیه‌نی تر به‌لیژنه پێنج قۆڵیه‌كه زیادبكرێ���ت ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بڕیاریش���بێت هێزێك���ی ت���ر به‌لیژنه پێنج كه‌س���یه‌كه زیادبكرێت ئهوه ده‌بێت سازمانی خه‌باتی كوردس���تان بێت نه‌ك پ���ژاك یان پارتی ئازادی كوردستان".
نوین���ه‌ری س���ازمانی خه‌ب���ات ئ���هو ئه‌گ���ه‌ره‌ی پشتڕاس���تكرده‌وه‌و رایگه‌یاند ئه‌وانی���ش هه‌واڵێكی وایانبیس���توه كه هه‌ردو الیه‌نی دیموكرات‌و سێ كۆمه‌ڵه‌كه ناڕازین به‌به‌شداری پژاك‌و وتویانه ئه‌گه‌ر الیه‌نێكی تر به‌ش���داربێت ئهوه سازمانی خه‌باته. ئه‌ندامێك���ی س���ه‌ركردایه‌ت ی كۆمه‌ڵه ئه‌وه‌ش���ی راگه‌یاند فشاریانخراوه‌ته سه‌ر كه كورس���یه‌ك به‌پژاك بدرێت ،ئهو وتی "به‌شه كورسییه‌كانی الیه‌نه‌كانی رۆژهه‌اڵت ( )5كورس���ییه‌و له‌گ���هڵ ( )9الیه‌ن���ی سیاس���ی له‌نێوان خۆماندا رێكه‌وتین كه به‌هه‌ڵبژاردن كورسییه‌كان دابه‌شبكرێت، له‌ئه‌نجامدا هه‌ریه‌كه له‌پارتی سه‌ربه‌خۆو پژاك‌و س���ازمانی خه‌بات‌و پارتی ئازادی ده‌رنه‌چون‌و كورسیان به‌رنه‌كه‌وت". كۆمه‌ڵ���هو دیموك���رات پێش���تریش به‌نوێنه‌رانی پارت���ی دیموكرات‌و یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تانیان راگه‌یاندب���و كه كێش���ه‌یان نی���ه له‌به‌ش���داری پژاك له‌كۆنگ���رهی نه‌ته‌وه‌ی���ی ،ب���ه‌اڵم ئ���هو رێكخراوه مافی ئهوهی نیه وه‌ك نوێنه‌ری رۆژه���ه‌اڵت به‌ش���داری كۆنگره‌كه بكات‌و ئه‌گه‌ر به‌ش���داری پێبكرێت ئهوه هه‌ردو دیموكرات‌و سێ كۆمه‌ڵه‌كه له‌كۆبونه‌وه‌ی ئاماده‌كاریه‌كان���ی كۆنگ���رهی نه‌ته‌وه‌یی به‌ش���داری ناك���ه‌ن ،ب���ه‌اڵم دواتری���ش به‌شدارییانكرد. ناكۆك���ی بۆ به‌ش���داریكردن له‌س���ه‌ر كۆنگ���رهی نه‌ته‌وه‌ی���ی درێ���ژه‌ی هه‌یه، سازمانی خه‌بات‌و پارتی ئازادی ملمالنێی حیزبه‌كانی رۆژهه‌اڵت‌و ئهو دوجه‌مسه‌ریه‌ی كه بۆ به‌شداریكردن له‌كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كورد پێكهاتوه ئهو راستیه ده‌رده‌خات كه ئ���ه‌م كۆنگره‌یه هۆكاری لێكترازانی زیاتر ده‌بێت ب���ۆ رۆژهه‌اڵتیه‌كان تا ناوه‌ندێك بۆ كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگ‌و ره‌نگه‌كانیان.
پژاك :بۆ وه‌رگرتنی كورس ی له‌كۆمه‌ڵه‌و دیموكراته‌كان شایسته‌ترین ئا :ئاوێنه له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ،به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی پژاك "هه‌ڤاڵ شه‌ماڵ به‌شیری" ده‌ڵێت "ئێمه ئێستا تاكه هێزی رۆژهه‌اڵتی كوردستانین كه ئۆردوگانشین نین‌و له‌قواڵیی كوردستاندا خه‌بات‌و چاالكیمان هه‌یه". ئاوێنه :پێش���تر ئێ���وه راتانگه‌یاندبو كه كۆمه‌ڵ���هو دیموكرات���ه‌كان پیالنیان له‌دژی ئێوه گێڕاوه ،كه كورسییه‌كانتان له‌لیژن���هی ئام���اده‌كاری كۆنگ���رهی نه‌ته‌وه‌ییدا بۆ دیارینه‌كرا ،ئه‌مه له‌سه‌ر چ زانیاری‌‌و بنه‌مایه‌ك ئه‌وه‌تان راگه‌یاند؟ شه‌ماڵ به‌شیری :كۆمهڵهو دیموكراته‌كان رۆژێك پێش كۆبونه‌وه‌كه دیداریانكردبو، له‌چوارچێوه‌ی كۆبونه‌وه‌كه‌یاندا له‌س���ه‌ر ئ���هوه رێككه‌وتب���ون كه پ���ژاك بكرێته ده‌ره‌وه له‌لیژن���هی ئاماده‌كارییه‌ك���ه، ب���ه‌اڵم هه‌وڵه‌كه‌یان بێئه‌نجام بو ،چونكه كۆت���ای رۆژه���ه‌اڵت كرا به 6كورس���یو له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی رۆژی شه‌ممه‌ی رابردودا پژاك وه‌ك ئه‌ندامی كۆمیته‌ی ئاماده‌كاری كۆنگره ی نه‌ته‌وه‌یی ده‌ستنیشانكرا ،بۆیه ئهو مه‌سه‌له‌یه كۆتایی پێهاتوه‌و هه‌وڵی له‌ده‌ره‌وه هێشتنه‌وه‌ی پژاك سهركهوتو نه‌بو ،ئێستا ئێمه له‌سه‌ر كۆتای رۆژهه‌اڵت ئه‌ندامی كۆمیته‌ی ئاماده‌كارین. ئاوێنه :ب���ه‌اڵم كۆمه‌ڵ���هو دیموكرات هه‌ڕه‌ش���هی بایكۆتكردنی كۆنگره‌كه‌یان
كرد گه‌ربێتو ئێوه كورس���یه‌ك له‌س���ه‌ر رۆژهه‌اڵت به‌ئێوه بدرێت؟ ش���ه‌ماڵ به‌ش���یری :ئ���هوان ناتوانن هه‌ڕه‌ش���هی وا بكه‌ن چونكه خواخوایانه له‌ش���وێنێك به‌ش���داربن‌و بڵێین هه‌ین، مه‌جبوری���ش بون كه پ���ژاك قبوڵبكه‌ن له‌لیژنه‌ی ئاماده‌كاری���دا ،چونكه ئهوهی له‌دیاریكردنی رۆژه‌ڤی ده ساڵی رابردودا رۆڵ���ی س���ه‌ره‌كی هه‌ب���وه له‌رۆژهه‌اڵتی كوردستان پژاك بوه. ئاوێنه :ب���ه‌اڵم ئێوه الیه‌نێكی س���ه‌ر به‌په‌كه‌كه‌ن‌و به‌بێ پش���تیوانی په‌كه‌كه زۆر زه‌حمه‌ته له‌كوردس���تانی رۆژهه‌اڵتدا بتوان���ن ب���ه‌رده‌وام ب���نو الیه‌نه‌كانی تر ده‌ڵێن ئێوه دروستكراوی په‌كه‌كه‌ن نه‌ك هه‌ڵقواڵوی خه‌ڵكی رۆژهه‌اڵت؟ شه‌ماڵ به‌شیری :هاوپه‌یمانێتی له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه هه‌ڵه‌‌و خاڵی الوازی ئێمه نییه، به‌ڵك���و خاڵ���ی به‌هێزی ئێمه‌ی���ه ،له‌ده ساڵی رابردوشدا ئه‌مه‌مان نه‌شاردۆته‌وه‌و باسیش���مانكردوه ،هۆكاری سه‌ركه‌وتنی ئێمه‌و جه‌ماوه‌ریبون‌و خۆشه‌ویس���تبونی ئێم���ه له‌ن���او خه‌ڵك���ی رۆژهه‌اڵت���دا نزیكایه‌تیم���ان بوه له‌په‌كه‌ك���ه .ئه‌گه‌ر نزیكایه‌ت���ی خاڵی الواز بێ���ت ئه‌وا ئه‌م الیه‌نانه به‌درێژایی بیست ساڵی رابردو، هه‌ریه‌كه‌و له‌سێبه‌ری حیزبێكی باشوردا بون ،هه‌ر ئه‌م سێبه‌رنشینییه‌ش وایكردوه نه‌توان���ن ئه‌مڕۆك���ه له‌ئۆردوگانش���ینی رزگاریانبێ���ت ،ئێمه ئێس���تا تاكه هێزی رۆژهه‌اڵتی كوردستانین كه ئۆردوگانشین
نین‌و له‌قواڵی���ی كوردس���تاندا خه‌بات‌و چاالكیمان ههیهو خاوه‌ن���ی ئیراده‌یه‌كی ئازادان���هی خۆمانی���نو س���ه‌ربه‌خۆیانه بڕیاری خۆم���ان ده‌ده‌ی���نو له‌كۆمه‌ڵه‌و دیموكراته‌كان شایس���ته‌ترین بۆ ئهوهی له‌لیژنه‌ی ئاماده‌كاریدا به‌شداربین. ئاوێنه :ئێوه وه‌كو پ���ژاك چاوه‌ڕوانن كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی چی به‌دیبهێنێت؟ ش���ه‌ماڵ به‌شیری :هیوامان ئه‌وه‌یه كه بتوانێت بۆ یه‌كه‌مجار كه‌ش���وهه‌وایه‌كی دیموكرات���یو نه‌ته‌وه‌ی���ی له‌نێ���وان هه‌ر چ���وار پارچ���هی كوردس���تاندا بێنێته ئ���اراوه ،به‌یه‌كجاری كۆتای���ی به‌ئه‌گه‌رو مه‌ترسیه‌كانی شه‌ڕی ناوخۆیی بهێنێت‌و له‌هه‌مانكاتیشدا بتوانێت په‌یامی ئاشتی‌‌و چاره‌س���ه‌ری دیموكرات���ی له‌پارچه‌كانی كوردس���تاندا بخاته‌ڕو ،هه‌روه‌ها بتوانێت گوتارێك���ی هاوب���ه‌ش له‌نێ���وان الیه‌نه كوردییه‌كان���دا له‌گ���هڵ دنی���ای ده‌ره‌وه سازبكات.
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
5
به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت
دڵی تاریکی بەر لەنزیکی س���اڵ‌و نێوێ���ک لەمەوبەر ڕۆژنام���ەی «دی ڤێلت» ـ���ی ئەڵمانی چاوپێکەوتنێک���ی لەگەڵ فەیلەس���وفی فەرەنس���ی "ئەندری���ە گلۆکس���مان" باڵوک���ردەوە .ئ���ەوکات تازەنازییەکان هەندێ هێرش���ی کوشندەیان لەئەڵمانیا ئەنجامداب���و ،زۆریش نەب���و لەنەرویژو لەدورگەی���ەک نزیک ئۆس���لۆ گەنجێک هەشتا کەس���ی کوشتبو ،گەنجێک وەک هەمو فاشیستەکانی تری دونیا بەهانەی ئەخالقی‌و سیاس���ی بۆ کارەکەی خۆی هەبو ،بەن���اوی نرخ‌و بەه���ای بەرزەوە قس���ەیدەکرد ...ئەندری���اس بێرین���گ برایفی���گ ،ش���ێتێک نەبو لەش���ێتخانە ڕایکردبێ���ت ،ئایدۆلۆژیس���تێک ب���و، لەهەناوی مێ���ژوی ئەوروپییەوە هاتبوە دەرێ ...دۆخێک���ی س���ەرپەڕ نەب���و، بەڵک���و وێنەیەکی خەوت���وی ناو ڕۆحی ئەوروپی ب���و ،کە ئەوروپا دەیویس���ت لەبیر خۆی بەرێت���ەوە ،وەک نائەگەرو نەش���یاوو نەک���ردە مامەڵەیب���کات .هەندێج���ار لە مرۆڤێک���دا کۆدەبێتەوە. گلۆکس���مان لەو چاوپێکەوتنەدا پێیوایە دەنوس���ێت «ب���ەاڵم ترس���ناکترین ئەوروپا بەدۆخێکی س���ڕبوندا دەڕوات ،دەرکەوتەی ئ���ەم هێ���زە ئەهریمەنییە ئەوروپییەکان پێیانوایە گەیش���تونەتە ئەوەیە ،کاتێ بەبڕێکی زۆر لەمرۆڤێکدا کۆتایی مێژو ،هەرکەسێکیش گەیشتبێتە دەردەکەوێتەوە ،بەدرێژایی ژیانم لەنزیک‌و کۆتای���ی مێژو ئی���دی دوژمن���ی نییەو لە دور س���ەرنجم لەبەشی جۆراوجۆری لەناوچەی مەترسی دەرچوە .گلۆکسمان ئەو هێزە داوە ،ئەو کەس���ە مەرج نییە رای وایە ئەوە ئ���ەو چاویلکە گوڵرەنگە کەس���ێکی تایبەت بێت لەرۆح‌و توانادا، ترس���ناکەیە کە هەم سیاس���ەت‌و هەم کەمج���ار لەرێ���گای دڵنەرمییەوە خۆی ئابوری لەئەوروپ���ا کردویانەتە چاویان ،دەناس���ێنێت ،بەاڵم هێزێکی بێ قەوارە چاویلک���ەی دڵنیای���ی ،چاویلکەیەک���ە گەورە نیش���اندەداتەوە ،توندوتیژییەکی تاریکییەکان���ی ن���اخ نابڕێ���ت ،نازانێت سەرسوڕهێن بەرامبەر هەمو بونەوەران دەش���ێت لەژێر پێست‌و ڕوکەشەکاندا چ پیادەدەکەن ،بەرامبەر مەترایاڵەکانیش زوڵمەتێک ش���اردرابێتەوە .گلۆکسمان ئ���ەو توندیی���ە بەکاردەهێن���ن ،کێش باس لەکۆمەڵ���گای دڵنیایی دەکات کە دەتوانێ���ت بزانێ���ت ئ���ەو کاریگەرییە پێیوایە «ئیتر کارەس���اتی گەورە»ـی دەش���ێت بگاتە کوێ‌و تا کوێ بڕوات؟ تێ���دا ڕون���ادات ...کۆمەڵگایەک چیتر هەم���و هێ���زە تەقلیدیی���ە گ���ەورەکان چ���او نابڕێتە تاریکی ن���او ناخی خۆی .ناتوانن ب���ەری پێبگ���رن ،بێهودە گەر کۆمەڵگای���ەک پێیوای���ە بەرێگایەک���ی هەمو بەش���ە روناکەکەی ئینسانییەت، عەقالنی���دا دەڕوات‌و گەڕانەوەی بەرەو بیەوێت گومانی لێبکات‌و بەساختەکارو دوا کاری نەکردەی���ە .گلۆکس���مان ئەم دەستبڕ بیس���ەلمێنن ،زۆرینەی خەڵک دڵنیاییە درۆزنە ناگێڕێتەوە بۆ فۆکۆیاماو ب���ەرەو ڕوی دەڕۆن‌و ش���یفتەی دەب���ن تێزەی کۆتایی مێ���ژو ،بەڵکو بۆ هیگڵ ...ئەوان���ە بەهیچ ش���تێک نابەزێنرێن، ک���ە ڕای وابو ،ش���ەڕی 1806کۆتایی مەگ���ەر بەگ���ەردون خۆی ،ک���ە ئەوان هەم���و جەنگەکانی مێ���ژوە« .بڕوانە :جەنگیان لەدژی راگەیاندوە» « .بڕوانە دی ڤێل���ت .ژم���ارەی 2011.12.01رودیگەر زافرانسکی .خراپە یان درامای چاوپێکەوتن���ی ریتش���ارد هێرتزینگەر ئازادی .فیش���ەر فێ���رالگ .فرانکفۆرت. چاپ���ی ن���ۆ .2011 .ل .»267وەک لەگەڵ گلۆکسمان» هەوڵ���ی خۆرئ���اوا بۆ بینین���ی تاریکی ئەوەی گۆتە لێ���رەدا باس لەو پاڵەوانە ن���او ناخی خۆی ،یەکێک���ە لەگرنگترین تاریک���ەی کۆنراد بکات ،ئەوەی لەناخی ڕەهەندەکان���ی ئ���ەو کولت���ورە .جەنگەڵەکانی ئەفریق���ادا خۆی دەکاتە لەرۆمانەکەی کۆنراد «دڵی تاریکی» دا خودایەک بەس���ەر ڕەشپێس���تەکانەوەو بەر ئەو گەشتە سەمبولییە درێژو قوڵە دەیانگۆڕێت بۆ کەرەستەی کۆکردنەوەی دەکەوین ،گەشتی مرۆڤی خۆرئاوایی بۆ دەس���ەاڵت‌و س���امان .بەاڵم زافرانسکی تاریکییەکانی ناخ .پرس���یاری سەرەکی ئ���ەم پەرەگرافەی گۆت���ە گرێدەداتەوە بەدرێژای���ی رۆمانەکە ئەوەیە ،نێو ناخی بەپێش���بینی دەرکەوتن���ی هیتلەرەوە، تاریکی چی تێدای���ە .لەگەڵ تێپەڕینی پێش���بینکردنی ئەو هێ���زە تاریکەی کە هەرچی زیاتری کەش���تییەکەی مارلۆدا ملیۆنەها مرۆڤ وەک ئەوەی مەس���تبن بەناو تاریکیدا ،هەستدەکەین گەشتی ئەم دوای دەکەون ،کوێردەب���ن لەبینینیدا، کەشتییە هیچ نییە جگە لەگەشتی مرۆڤ وای���ان لێدێت جیهانە بچ���وک‌و گوتارە بۆ زوڵمەتی ناخی خۆی یان لەڕاس���تیدا تەس���ک‌و کین���ە مندااڵنەکان���ی خۆیان بۆ تاریکییەکانی شارستانییەتی مرۆڤی دەکەن���ە قوربان���ی بینینی ئ���ەو هێزە سپی پێستی ئەوروپی .کۆنراد لەقواڵیی جانەوەرئاساو ش���ەڕانگێزەی لەناوەوە جەنگەڵەکانی کۆنگۆدا ،ئەو ڕاس���تییە پەپکەدەخوات. دەبینێت کە ناو ناخی شارس���تانییەتی ئ���ەوەی جێگای س���ەرنجە زۆر لەعەقڵە ئەوروپ���ی ،ئارەزویەک���ی گ���ەورەی بۆ گەورەکانیش ،گەرچی ئەو هێزە تاریکە دەس���ەاڵت تێدای���ەو دەتوانێ���ت ئ���ەم لەب���ەر لوتیاندایە ،ب���ەاڵم چاویان وەها ئ���ارەزوەش تا ش���وێنی زۆر ترس���ناک لەس���ەر هەندێ پن���ت‌و هەندێک چەمک ڕابکێش���ێت .کۆرتی���ز لەڕۆمانەک���ەدا گیردەکەن هیچ کات ناتوانن مەترسییە نوێنەری ئەو ڕۆحە ئەوروپیەیە کە هێشتا گەورەکان وەک خ���ۆی ببینن .ئەدۆرنۆ هەمو الوازییەکانی مرۆڤی تێدایە ،بەاڵم لەس���اڵی 1933دا لەکاتێک���دا نازییەت لەدەرەوەی دیوارەکان���ی ئەوروپا ،لەو خەریکە دەستدەکاتە جەنگ‌و قڕانکردن‌و جێگایەدا کە دەس���تی بەکەرەستەکانی کاولکارییەکان���ی ،نامەیەک بۆ زیگفرید دەس���ەاڵت دەگات دەتوانێ���ت خۆی بۆ ک���راکاوەر دەنێرێت ب���ۆ پاریس‌و داوای پلەی خوداوەندەکان بەرزبکاتەوە .کۆنراد لێدەکات بگەڕێتەوە بۆ ئەڵمانیا «هەمو لەسەرەتای سەدەی بیستدا ڕۆمانەکەی ش���تێک ئاس���ایی‌و ڕێکە ،ئارامی تەواو باڵودەکاتەوە ،بەاڵم گەشتەکەی کۆنراد بااڵدەستە ،لەو بڕوایەدام پەیوەندییەکان گەش���تێکی پێشوەختە ،زۆر پێشوەخت هەم���و خۆی���ان دەگرن���ەوە» .دوای بەناخ���ی تاریک���ی س���ەدەی بیس���ت‌و ماوەی���ەک لەوەش گەرچ���ی گەردەلولی دێوەزمەکانیدا ،سەفەرێکی سەمبولییە نازیی���ەت لەبەردەمیدای���ە ،ه���ەر لەو بەمێژودا ،بەرلەوەی مێژو خۆی تێبگات بڕوایەدایە نازییەکان ناتوانن بەردەوامبن بەرەو کوێ دەچێت ...ئیشی نوسەران «بڕوانە :ئارێنت‌و ئەدۆرنۆ .سورکامپ. هەمیشە ئەوەبوە قواڵیی تاریکی ببینن‌و فرانکفۆرت .2003 .ل .».37ئەمجۆرە بزانن لەوێدا چ���ی دەگوزەرێت .کۆرتێز گەشبینییە بەشێکە لەدیاردەکانی هەمو نمونەی ئ���ەو ڕۆحەیە کە دواتر ئەوروپا کارەساتێک ،لێرەوە خودی گەشبینەکان هەر ئەوە نییە ناتوانن خۆیان پۆستاڵە لەخوێن‌و خەتا هەڵدەکێشێت. زۆر پێش جۆزێف کۆنراد ئەو هەس���تە ترسناکەکانی کارەس���ات‌و توندڕەویی‌و بەس���ەرهەڵدانی هێزێکی تاریک‌و کوێر دڕندەی���ی ن���او ناخی مێ���ژوو کۆمەڵگا الی گۆتە دەبینین .لەفەس���ڵی کۆتایی ببین���ن ،بەڵک���و ت���ەواوی هەس���تی کتێبەکەیدا «شیعرو حەقیقەت» گۆتە دەستەجەمعیش سڕدەکەن‌و ناهێڵن ئەو ش���تێک لەس���ەر «هێزێکی ئەهریمەنی هەستانە ببینرێن. »» 19 دەنوس���ێت ،هێزێ���ک کە هەی���ە ،بەاڵم
هەمیشە چەندە ڕوناکی هەیە ،بۆ ئەوانەی دەیانەوێت ببینن ،ئەوەندەش تاریکی هەیە بۆ ئەوەی نایەوێت ببینێت
6
تایبه‌ت
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
ته‌كه‌تول ،یه‌كێت ی له‌كه‌ركوك داخوراند
كێشه‌ی كادێره‌كانی یه‌كێتی له‌كه‌ركوك ی به‌رده‌وامه ،زیاتر ل ه 100كادێری بااڵ ی ئهو حیزبه له‌كه‌ركوك هه‌ڕه‌شه ده‌ستله‌كاركێشانه‌و‌ه ده‌ك هنو وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن "هۆكاره‌كه‌ی ته‌كه‌تول‌و خراپ ی سیاسه‌ت ی حزبه‌كه‌یانه" ،له‌نێو ئه‌م كادێرانه‌دا به‌رپرس ی مهڵبهندو ی سه‌ربازی‌‌و راگه‌یاندن ی كۆمیته‌و كادیر تێدایه. دوای دانانی لیژنه‌یه‌ك له‌الیه‌ن مه‌كته‌بی سیاسی (ی ن ك) و له‌سه‌ر راسپارده‌ی تاڵه‌بانی بۆ به‌دواداچونی ئهو كێشه‌یه، پێنج كادێری بااڵی ناڕازی به‌ناوی هه‌مو ئهو یه‌كێتییه ناڕازییه‌كانی كه‌ركوكه‌وه، ڕاپۆرتێك پێشكه‌ش به‌لیژنه‌ی ی لێكۆڵینه‌وه‌ك ه ده‌كه‌ن ،ئه‌مه‌ی خوارهوه ده‌قی ئهو راپۆرته‌یه. ڕاپۆرتی گشتی به‌ڕێ���زان س���ه‌رۆك‌و ئه‌ندامانی لیژنه‌ی لێكۆلینه‌وه له‌كێشه‌كانی كه‌ركوك ساڵوێكی گه‌رم ... ئێمه ل���ه‌ڕۆژی 2012/10/9له‌ش���اری به‌غدا سه‌ردانی هه‌ڤاڵ مام جه‌اللمان كرد س���ه‌باره‌ت به‌وه‌زعی یهكێتیو كه‌ركوك‌و كادره‌كانی به‌راش���كاوانه قسه‌مان له‌گه‌ڵ به‌رێزی كردو له‌به‌ر ڕۆشنایی ئهو دانیشتن ه به‌رێزی���ان بڕیاریاندا لیژن���ه به‌رێزه‌كه‌تان پێكبێت. ئێم���ه بۆ ئهو مه‌به‌س���ته به‌كورتی ئه‌م نوس���راوه ده‌خه‌ینه به‌رده‌ستی به‌ڕێزتان سه‌باره‌ت به‌كێشه‌كان. * به‌گشتی: به‌ش���ێكی زۆری كێش���ه‌كانی ئێم���هو هه‌ڤااڵن���ی تریش له‌ناو یه‌كێتی په‌یوه‌ندی به‌شێوازی كاركردنی هه‌ڤااڵن‌و سسته‌می كاركردنی ئۆرگانه‌كانی (ی ن ك)وه هه‌ی ه ك ه بریتین له: )1كارنه‌ك���ردن به‌په‌ی���ڕه‌وو زاڵبون���ی ئیجتیهادات له‌كاری رۆژانه‌دا. )2ناعه‌داله‌ت���ی له‌هه‌ڵس���وكه‌وت‌و دابه‌ش���كردنی ئ���ه‌رك‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كان به‌مه‌به‌ستی تایبه‌ت. )3ناعه‌داله‌تی له‌دابه‌شكردنی ئیمتیازو پله‌وپایه‌و ده‌سه‌اڵت... )4نه‌بون���ی بڕیاری به‌كۆم��� هڵو ڕاوێژ نه‌كردن. ئێم ه پێمانوایه چاره‌سه‌ركردنی زۆربه‌ی كێشه‌كان به‌چاره‌س���ه‌ری ئه‌م كێشانه‌و‌ه به‌نده‌و ته‌نها كۆنگره ده‌توانێ چاره‌سه‌ری بنه‌ڕه‌تیان بكات. * كه‌ركوك: الی هه‌م���وان ڕون���ه ك���ه كه‌رك���وك له‌كوردس���تاندا تایبه‌تمه‌ندی خۆی هه‌یه، وا چاوه‌ڕوانده‌كرا ك ه سه‌ركردایه‌تی كورد س���ه‌نگ‌و گرنگی ته‌واو بدات به‌كه‌ركوك‌و كێش���ه ره‌واك���هی ،كه‌چ���ی به‌داخ���هوه له‌دوای پرۆس���هی ئازادییه‌و‌ه له‌ئاس���تی پێویس���تدا نه‌بوه‌و له‌زۆر الیه‌نه‌و‌ه په‌راوێز خراوه‌و ملمالنێی حیزب���ی ناڕه‌وا له‌نێوان الیه‌نه‌كان به‌گش���تیو پارت���یو یه‌كێتیی به‌تایبه‌تی‌و دانان���ی كادری ڕابردو خراپ له‌جومگ ه بنه‌ڕه‌تیه‌كانی حیزب‌و حكومه‌ت وایكردوه كه كێش��� ه ره‌واكه‌ی كاڵبێته‌و‌ه الی جه‌ماوه‌رو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ملمالنێی ناوخۆی یه‌كێتیی هاتۆته‌سه‌ر. )1الی جه‌ماوه‌ر شێوازی مامه‌ڵه‌كردنی یهكێتیو پارتی مه‌سه‌له نه‌ته‌واییه‌تیه‌كانی كاڵكردۆته‌وه‌و به‌ش���ێكی خه‌ڵك بێهیواو بێمتمانه بون. )2گه‌نده‌ڵ���یو بێس���ه‌روبه‌ره‌یی باڵوه‌و زۆرب���هی جومگه‌كان���ی گرتۆت���هوهو به‌رپرسه‌كان به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی خۆیان له‌س���ه‌روی به‌رژه‌وه‌ندیه گش���تییه‌كانه‌و‌ه داده‌نێن. )3باری ئه‌منی زۆر خراپه‌و گه‌وره‌ترین كێش���هی خه‌ڵكی كه‌ركوك���هو هاواڵتیانی كه‌رك���وك له‌س���ه‌روماڵیان دڵنیانی���نو ئه‌م���ه‌ش وایك���ردوه خه‌ڵ���ك ب���ه‌ره‌و شاره‌كانی هه‌رێم دهگهڕێتهوهو به‌تایبه‌تی (ماڵی زۆربه‌ی به‌رپرس���ه‌كانی كه‌ركوك له‌ده‌ره‌وه‌ی كه‌رك���وك‌و ته‌نانه‌ت ده‌ره‌وی عێراقیش���ن) له‌كاتێكدا له‌كه‌ركوك كوردو له‌ناو كوردیش���دا یه‌كێت���ی به‌پله‌ی یه‌ك به‌رپرس��� ه له‌و بارودۆخ���ه به‌هۆی ئهوهی له( )6ئه‌ندام په‌رله‌مان ()5ی یه‌كێتیه‌و پارێزگار ئه‌ندامی م.س یه‌كێتیه‌و هه‌روه‌ها فه‌رمانده‌كانی (ئاسایش‌و پۆلیس‌و سوپا) و به‌ش���ێكی زۆری جومگه سه‌ره‌كیه‌كانی ده‌س���ه‌اڵت له‌كه‌ركوك به‌ده‌ستی كادیری یه‌كێتیه‌وه‌یه. )4له‌س���اڵی ()2011وه بودجه‌یه‌ك���ی زه‌به‌الح بۆ كه‌ركوك ته‌رخانكراوه‌و پرۆژه‌ی زۆریش ده‌كرێ به‌اڵم ل���ه‌ڕوی كوالیتیه‌و‌ه زۆر خراپه‌و دواكه‌وتنی پرۆژه‌كان‌و نه‌بونی شه‌فافیه‌ت له‌پێدانی پرۆژه به‌كۆمپانیاكان‌و هێنانه‌پێش���هوهی كۆمپانیا دۆس���ته‌كان‌و نرخی خهیاڵیو ...هتد قسه‌و باسی زۆری له‌سه‌ر‌ه له‌ناو ش���ه‌قامی كه‌ركوك باڵوه‌و باس ده‌كرێ . * یه‌كێتیی له‌كه‌ركوك الی هه‌موان ئاش���كرایه دوای پرۆسه‌ی
تاڵه‌بانی له‌گه‌ڵ چه‌ند کادیره ناڕازییه‌کی که‌رکوکدا
گهندهڵیو بێسه‌روبه‌ره‌یی باڵوه‌و زۆربه‌ی جومگه‌كانی گرتۆته‌وه‌و به‌رپرسه‌كان به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی خۆیان له‌سه‌روی به‌رژه‌وه‌ندیه گشتییه‌كانه‌وه داده‌نێن ئ���ازادی ،كه‌ركوك زۆرب���هی كادیره‌كانی كه‌ركوك گه‌ڕانه‌وه (ئه‌وانه‌ی هه‌س���تیان به‌لێپرس���راوێتی ك���رد به‌رانب���ه‌ر كوردو كه‌رك���وك‌و یه‌كێت���ی) .یه‌كێتیان ه قۆڵیان لێهه‌ڵماڵ���یو ئ���هوهی له‌توان���ادا ب���و بۆ س���ه‌ركه‌وتنی ك���وردو یه‌كێتی���ی كرا ،تا پرۆسه‌ی ئیمزا كۆكردنه‌وه‌و پاشان ته‌كه‌تول ده‌س���تیپێكرد له‌كه‌رك���وك ،ئ���ا لێره‌وه كێشه‌كان ده‌ستیپێكرده‌وه‌و كادیره‌كانیان له‌یه‌كتر ره‌نجان‌و كراین به‌نه‌یاری یه‌كتری. ئێم���هو زۆرب���هی كادیره‌كان���ی كه‌ركوك الیه‌نگ���ری مانه‌وه‌ی یهكێتیو پاراس���تنی یه‌كێت���ی ناو یه‌كێت���ی بوی���نو كه‌وتین ه به‌رانب���ه‌ر ته‌كه‌ت���ول‌و وه‌ك پارێ���زه‌ری یه‌كێتی���ی ماینه‌وه‌و ل���ه‌زۆر ماف‌و ئه‌ركی خۆمان خۆش���بوین له‌پێناوی پاراس���تنی یه‌كێتی���دا ئه‌وه‌ب���و له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی مه‌ڵبه‌نده‌كان���دا له‌زۆرب���هی ش���وێنه‌كان س���ه‌ركه‌وتنمان به‌ده‌س���تهێناو پاراستنی یه‌كێتیمان له‌كه‌ركوك س���ه‌لماند ئه‌مه‌ش بوه ه���ۆی ئ���هوهی ئه‌وه‌نده‌یتر خۆمان‌و هه‌ڤاڵه‌كانم���ان بكه‌وینه ب���ه‌ر هه‌ڵمه‌تی ته‌كه‌تول‌و ملمالنێكان توندتربونه‌وه. كاتێك هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌مانی عێراق ده‌س���تیپێكرد جارێكیت���ر هه‌وڵه‌كانمان خس���ته‌گه‌ڕ ب���ۆ سه‌رخس���تنی یهكێتیو له‌ویشدا خه‌ڵك ده‌نگی به‌یه‌كێتی دا نه‌ك به‌ته‌كه‌تول ،بۆی���ه هیچكام له‌پاڵێوراوانی ته‌كه‌تول ده‌رنه‌چون‌و یه‌كێتی سهركهوتو له‌كۆی ( )6كورس���ی ( )5كورس���ی بۆ یه‌كێتی بو. (له‌دوای كۆنگرهی "سێ"وه به‌پالنێك) ته‌كه‌ت���ول له‌كه‌ركوك به‌هێزكراو ئه‌وانیش له‌قۆناغ���ی دوای كۆنگ���ره كه‌وتن��� ه تۆڵه‌كردنه‌وه‌و ته‌سفیه‌كردن‌و راوه‌دونانی كادیره‌كانی یه‌كێتی له‌حیزب‌و حكومه‌ت‌و ده‌ركردن‌و په‌راوێزخستن‌و دورخستنه‌وه‌یان له‌جومگه ئه‌ساسیه‌كانی حیزب‌و حكومه‌ت، كار گه‌یش���ت ه ئهوهی وه‌كو كادرو خه‌ڵكی حیزبێكی ت���ر له‌هه‌ڤاڵه‌كانم���ان بڕوانن‌و ته‌نانه‌ت تۆمه‌تی ناڕه‌واش بخه‌نه پاڵیان، ئه‌م���ه له‌كاتێكدا به‌به‌رچ���اوی هه‌موانه‌و‌ه غه‌در له‌كادیره‌كان‌و زوڵم له‌یه‌كێتی ده‌كراو ئێس���تاش ده‌كرێت به‌اڵم بهداخهوه كه‌س گوێ���ی له‌ئێمه‌و له‌هه‌ڤاڵه‌كانمان نه‌گرتوه‌و هاواره‌كانمان به‌كه‌س نه‌ده‌گه‌یش���ت له‌م حیزبه‌ی كه هه‌مومان زیاتر ل ه 30س���اڵ مێژوم���ان له‌گه‌ڵیدا هه‌یه ،ته‌نها گوێ له‌و هه‌ڤااڵن ه ده‌گیرا كه خاوه‌نی هێزی مادی‌و مه‌عنه‌وی یه‌كێتیی بون ،كه ئه‌مانه‌ی الی خوارهوه به‌ش���ێكی زۆر كه‌می ئهو زوڵم‌و غه‌درانه‌ن كه له‌یه‌كێتی كراون له‌ڕابردودا.
• یه‌كه‌م :مه‌ڵبه‌ندی كه‌ركوك: دوای كۆنگ���ره هه‌ری���ه‌ك له‌هه‌ڤ���ااڵن (راپه‌ر عارف ،ره‌وه‌ند ،محه‌مه‌د تۆرانی، ئه‌بو ئیبراهیم) كه لێپرس���راوی مه‌ڵبه‌ند بون له‌سه‌ر راسپارده‌ی كۆنگره‌و (م.س) وه‌ك جێگ���ر گه‌ڕان���هوه ن���او مه‌ڵبه‌ندی كه‌ركوك‌و ده‌س���تبه‌كاربون وه‌ك جێگری مه‌ڵبه‌ند ،به‌اڵم هه‌ر له‌س���هرهتاوه هه‌ڤاڵ ره‌فع���ه‌ت عه‌ب���دواڵ كه‌وت���ه وێزه‌ی���ان‌و له‌ماوه‌ی یه‌كس���اڵدا ل���هو مهڵبهنده هیچ پرس‌و راوێژو حیس���ابێكی بۆیان نه‌ده‌كرد ته‌نانه‌ت هه‌وڵی سوككردنیانی ده‌دا بۆی ه راپ���ه‌ر عارف پاش س���اڵێك به‌ڕاپۆرتێك ده‌ستیله‌كاركێش���ایه‌وه‌و چ���وه ماڵ���هوه بێئه‌وه‌ی كه‌س لێیبپرس���ێته‌وه‌و وه‌اڵمی سكااڵكه‌ی بده‌نه‌وه. هه‌روه‌ها محه‌مه‌د تۆرانی نارده شوێنێك دور له‌مه‌ڵبه‌ندو ناویلێنا به‌شی ئاواره‌كان بۆ ئ���هوهی كاریگ���ه‌ری نه‌مێنێ‌و ئه‌ویش به‌ناچاری‌و ناڕازیبونی له‌و شوێن ه تائێستا كونجی قه‌ناعه‌ت���ی گرتوه ،له‌كاتێكدا ئهو هه‌ڤاڵ ه لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ندی توركمانی بو كه ش���اره‌زایی ته‌واوی له‌به‌شی توركمانی هه‌بو له‌توركمان دورخرای���هوهو یه‌كێكی تری كرده به‌رپرسی كۆمیته‌ی توركمانی ك���ه گوم���ان ده‌كرێ���ت س���ه‌ر به‌به‌ره‌ی توركمانی بێت. هه‌ڤاڵ ره‌وه‌ند ك���ه ماوه‌یه‌ك به‌ته‌عین ن���ه‌ك به‌هه‌ڵب���ژاردن كرا به‌لێپرس���راوی مه‌ڵبه‌ندی دوبز وه‌ك���و جێگر كارده‌كات‌و بێده‌سه‌اڵت‌و بێ كاریگه‌ری به‌رده‌وامه. هه‌ڤاڵ ئه‌ب���و ئیبراهیم ك ه به‌رپرس���ی مه‌ڵبه‌ن���دی عه‌ره‌بی بو كرا به‌به‌رپرس���ی راگه‌یان���دن‌و بێكاریگ���ه‌ر له‌عه‌ره‌به‌كان‌و رێكخستنه‌كانی عه‌ره‌بی دورخرایه‌وه. • كۆمه‌ڵێ���ك كادری ته‌كه‌تول���ی كرده س���ێبه‌ری ئه‌نجومه‌نی مه‌ڵبه‌ن���دو به‌جیا كۆبون���هوهو بڕیاره‌كان���ی له‌گ���هڵ ئه‌وان گه‌اڵڵ ه ده‌ك���ردو هیچ پ���رس‌و راوێژێكی به‌جێگره‌كان‌و كادره‌كانی تر نه‌ده‌كرد هیچ بڕیارێك له‌و مهڵبهنده به‌ده‌س���ته‌جه‌معی ده‌رنه‌چ���وه به‌ڵكو هه‌م���وی دوای راوێژ به‌ته‌كه‌ت���ول به‌بڕیاری تاك ك���راون به‌م شێوه‌یه‌ی الی خوارهوه: یه‌ك���ه‌م :الدان���ی ئ���هو لێپرس���راوی كۆمیتان���هی كه له‌پرۆس���هی هه‌ڵبژاردن بونه‌ت ه لێپرسراوی كۆمیته. )1خه‌لیل ئیبراهیم لێپرسراوی كۆمیته‌ی ساح ه ته‌یران. )2راكان عوسمان لێپرسراوی كۆمیته‌ی فه‌یله‌ق. )3حوسێن عه‌لی لێپرسراوی كۆمیته‌ی شۆرجه. )4كامه‌ران واحید لێپرسراوی كۆمیته‌ی حه‌ی عه‌سكه‌ری. )5ئازاد مه‌جید لێپرس���راوی كۆمیته‌ی غه‌رناته. )6ئه‌حم���ه‌د كاكه‌ی���ی لێپرس���راوی كۆمیته‌ی دۆمیز. )7حه‌یده‌ر كۆمیته‌ی پۆلیسی نه‌وت. )8مقداد س���اڵح كۆمیته‌ی پۆلیس���ی ناوخۆ. )9جه‌الل نادر كۆمیته‌ی پۆلیس. )10سه‌ید عوسمان كۆمیته‌ی تایبه‌ت. )11ره‌س���ول محه‌مه‌د عه‌بدل كۆمیته‌ی په‌نجا عه‌لی. دوه‌م :جیگۆڕكێ���ی لێپرس���راوی كۆمیته‌كانی سه‌ر به‌ته‌كه‌تولی لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ند. دوای ده‌ركردن���ی به‌رپرس���ی كۆمیت ه هه‌ڵبژێردراوه‌كانی كه س���ه‌ر به‌ته‌كه‌تولی خۆی���ان نه‌ب���ون‌و دانانی خه‌ڵكی س���ه‌ر به‌ته‌كه‌تول���ی خۆیان هێش���ته‌وه‌و ته‌نها هه‌ندێ���ك ئاڵوگۆڕی ش���وێنه‌كانیانی كرد له‌وانه: )1دانانی جه‌الل شوش���ه به‌لێپرسراوی كۆمیت���هی حه‌س���ارو پاش���ان كۆمیته‌ی فه‌یله‌ق‌و دوایی گواستنه‌وه‌ی بۆ كۆمیته‌ی سه‌رگه‌ڕان. )2گواس���تنه‌وه‌ی جه‌وه���ه‌ر س���ادق له‌كۆمیته‌ی پردێ بۆ لێپرسراوی كۆمیته‌ی دوبزو دوایی بۆ كۆمیته‌ی فه‌یله‌ق. )3جێگۆڕكێ���ی یوس���ف ل .كۆمیته‌ی
فۆتۆ :تایبه‌ت س���ه‌رگه‌ڕان ب���ۆ لێپرس���راوی كۆمیته‌ی پردێ. )4دوباره دانانه‌وه‌ی ساالر به‌لێپرسراوی كۆمیت���هی دوبز دوای ئ���هوهی بۆ ماوه‌ی سالێك مۆڵه‌تی وه‌رگرتبو. )5جێگۆڕكێی سه‌لیم كه‌ریم له‌كۆمیته‌ی ره‌حیماوا بۆ كۆمیته‌ی ئیمام قاسم‌و دواییش گێڕانه‌وه‌ی بۆ كۆمیته‌ی ره‌حیماوا. )6دانان���ی ئه‌رس���ه‌الن عه‌ب���دواڵ به‌لێپرسراوی كۆمیته‌ی راپه‌رین‌و دواتریش گواستنه‌وه‌ی بۆ كۆمیته‌ی ئیمام قاسم. سێیه‌م :دانانی لێپرس���راوی به‌شه‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای ته‌كه‌تول: )1لێپرسراوی به‌شی رێكخستن ره‌وه‌ند مه‌ال مه‌حمود مه‌ڵبه‌ندی دوبزی كۆن. )2لێپرس���راوی به‌شی چاودێریی عه‌لی حوسێن مه‌ڵبه‌ندی دوبزی كۆن. )3لێپرس���راوی به‌ش���ی ئامار جه‌مال ره‌م���ه‌زان (چ���االك) مه‌ڵبه‌ن���دی دوبزی كۆن. )4لێپرسراوی به‌شی ش���ه‌هیدان داود سابیر مه‌ڵبه‌ندی دوبزی كۆن. )5سه‌رجه‌م به‌ش���ه‌كانی تری مه‌ڵبه‌ند (په‌یوه‌ندیی���ه‌كان ،هه‌ڵب���ژاردن ،ئیداره، گه‌نجان ،وه‌رزش ،ئینته‌رنێت ،روناكبیری) هه‌م���ان ته‌كه‌تول به‌رێ���وه‌ی ده‌بات جگ ه له‌راگه‌یاندن. چواره‌م :پله‌دان ده‌یان كادیر له‌پله‌كانی كارگێڕ كۆمیته‌و ئه‌ندام كۆمیتهوه كراون به‌ئه‌ندام مه‌ڵبه‌ند له‌سه‌ر بنه‌مای ته‌كه‌تول له‌كاتێكدا چه‌ندین كارگێ���ڕ مه‌ڵبه‌ن���دو ئه‌ن���دام مه‌ڵبه‌ندی ده‌رنه‌چوی دڵس���ۆز هه‌ن ك��� ه ته‌كه‌تول نه‌یهێش���توه ده‌ربچ���نو به‌رده‌وامیش���ن له‌كاركردن كه‌چی ئه‌مانه پله‌یان دراوه‌تێ له‌به‌رئه‌وه‌ی سه‌ر به‌ته‌كه‌تولن . )1فه‌ره���اد مه‌حمود كارگێڕ كۆمیته بۆ ئه‌ندام مه‌ڵبه‌ند. )2حه‌مید بیره‌سپانی له‌ئه‌ندام كۆمیته‌ی ده‌رنه‌چوه‌وه بۆ ئه‌ندام مه‌ڵبه‌ند. )3ناسك محه‌مه‌د له‌كارگێڕی كۆمیتهوه بۆ ئه‌ندامی مه‌ڵبه‌ند. )4ئاسۆ سدیق له‌كارگێڕی كۆمیتهوه بۆ ئه‌ندامی مه‌ڵبه‌ند. )5س���ه‌رباز س���اڵه‌یی له‌ئه‌فس���ه‌ری ئاسایشه‌و‌ه بۆ كارگێڕی مه‌ڵبه‌ند. )6س���امی عه‌بدولغه‌ف���ار كارگێ���ڕی مه‌ڵبه‌ند. )7شیراز مسته‌فا ئه‌ندامی مه‌ڵبه‌ند. )8پڕگول ناوێك ئه‌ندامی مه‌ڵبه‌ند. • دوه‌م :مه‌ڵبه‌ندی ده‌وروبه‌ری كه‌ركوك (قه‌زای كه‌ركوك) چ���وار به‌رپرس���ی كۆمیت���هی هه‌ب���و سه‌رجه‌میان الدران به‌م شێوه‌یه: )1كۆمیت���هی قه‌ره‌هه‌نجی���ر :عوم���ه‌ر چیمه‌نی لێپرس���راوی بو الدراو (كامه‌ران س���ابیر)یان له‌دوب���زه‌وه هێن���او كردیان به‌لێپرس���راوی كۆمیت���هی قه‌ره‌هه‌نجی���ر له‌به‌رئه‌وه‌ی ته‌كه‌تولی خۆیانه. )2كۆمیته‌ی دوی شوان ناسر عه‌زیز یان الداو (نه‌جات محه‌مه‌د) یان له‌كه‌ركوكه‌و‌ه هێنا ك ه سه‌ر به‌ته‌كه‌تولی خۆیانه. )3كۆمیته‌ی س���ێی تۆبزاوا ئه‌س���عه‌د حه‌مه‌دیان الداو جێگ���ری كۆمیته‌یه‌كیان برد به‌ناوی عه‌بدواڵ محه‌مه‌د داود كردیان به‌به‌رپرس���ی كۆمیته‌كه له‌گ���هڵ ئهوهی دهی���ان كارگێڕو ئه‌ندام مه‌ڵبه‌ندی بێئیش ه���ه‌ن له‌مه‌ڵبه‌نده‌ك���ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا له‌به‌رئ���هوهی دڵنی���ا نه‌ب���ون كه س���ه‌ر به‌خۆیان بێت پله‌كه‌ی���ان به‌رزنه‌كرده‌وه، له‌كاتێكدا هه‌ش���ت كه‌س پله‌ی دراوه‌تێ له‌گه‌ڵ ئهوهی ئه‌م به‌رپرسی كۆمیته‌شه‌و پله‌كه‌ی جێگری كۆمیته‌شه. )4كۆمیته‌ی له‌ی�ل�ان (محه‌مه‌د تاهیر) یان الداو له‌كه‌ركوك سه‌ید نیزامیان نارد ك ه ناوبراو به‌پله‌ی جێگ���ر كۆمیته له‌ناو سۆشیالیس���تهوه هاتبو به‌اڵم ته‌كه‌تولی خۆیانه. دی���اره ئه‌وان���هی پێش���تر به‌رپرس���ی كۆمیته ب���ون به‌ده‌نگی رێكخس���تنه‌كان هه‌ڵبژێردراب���ون به‌ب���ێ ه���ۆ ده‌رك���ران‌و ئه‌وانه‌یان به‌ته‌عین له‌شوێنیان دانا. • له‌سێ جێگر مهڵبهندو چوار كارگێڕی
ماڵی زۆربه‌ی به‌رپرسه‌كانی كه‌ركوك له‌ده‌ره‌وه‌ی كه‌ركوك‌و ته‌نانه‌ت ده‌ره‌وه‌ی عێراقیشن مه‌ڵبه‌ن���د هیچیان نه‌كراون به‌مه‌س���ئولی ب���ه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی س���ه‌رجه‌میان كادری هه‌ڵبژێردراوی ناو ئۆرگانه‌كان بون‌و سه‌ر به‌هێڵی پاراس���تنی یه‌كێت���ی ناو یه‌كێتی بون. • كۆمه‌ڵێ���ك كادری تری باش‌و پیاوی تێكۆشه‌ر له‌ناو مه‌ڵبه‌نده‌ك ه بون هیچیان كاریان پێنه‌دراو په‌راوێز خران. • فه‌رمانب���هرو كارمه‌ن���دی كات���ی مه‌ڵبه‌نده‌كه راسته‌وخۆ ده‌ركران‌و نێردران ه ماڵ���هوه كه ژماره‌یان زی���اد ل ه 25كه‌س بون. • پێشمه‌رگه‌كانی پاراستنی مه‌ڵبه‌نده‌ك ه ده‌ربه‌ده‌ركران‌و گواسترانه‌وه بۆ جێگایه‌كی تر. • سێیه‌م :مه‌ڵبه‌ندی داقوق: پێنج كۆمیته‌ی هه‌بو كه س���نوره‌كه‌ی قه‌زای���هكو دو ناحیه‌ی���هو س���ێ ناوچ ه (تاڵه‌بانی‌و كاكه‌ی���یو داوده) ته‌نها یه‌ك كۆمیته‌یان هێش���ته‌وه‌و هه‌مو به‌رپرس���ی كۆمیته‌كانیان نارده ماڵه‌وه‌و براده‌رێكیان كڕی‌و كردیان��� ه پیاوی ته‌كه‌تول‌و كردیان ه به‌رپرسی كۆمیته. • جێگرێك‌و چ���وار كارگێڕیان هه‌بوه‌و هیچیان به‌شیان پێنه‌دراوه. • جێگره‌كان���ی تر یه‌كێكیان له‌س���ه‌ر گۆڕان ده‌ركراوه كه ب���و به‌پیاوی خۆیان له‌گ���هڵ ئهوهی ت���ر كران به‌لێپرس���راوی به‌ش. • سه‌رجه‌م پێشمه‌رگه‌كانیان گواسته‌و‌ه ب���ۆ س���لێمانی‌و ئه‌وانی���ش ناچارب���ون هه‌ندێكیان وازیانهێنا یان بون به‌پارتی. • له ( )109ئاس���ایش ته‌نها ( )50یان هێشته‌و‌ه ئه‌وانی تریان گواسته‌وه‌و پارتی له‌به‌رانبه‌ردا ( )220ئاسایشیان دامه‌زراند هه‌روه‌ها ( )200هاوكاری ئه‌یلوالنه‌یان دا به‌گه‌نجانی داقوق. • كارمه‌ندان‌و فه‌رمانبه‌ره‌كانی مه‌ڵبه‌ند ك���ه ژماره‌ی���ان ( )23فه‌رمانب���ه‌ر بون ( )18كه‌س���یان نێردرانه ماڵه‌وه‌و س��� ێ كه‌س���یان له‌كۆمیت ه مانه‌وه‌و دو كه‌سیش ب���ۆ مه‌ڵبه‌ندی كه‌رك���وك رۆژان ه هاتوچۆ ده‌كه‌ن. • چواره‌م :مه‌ڵبه‌ندی دوبز قه‌زای دوبز وه‌كو مه‌ڵبه‌نده‌كانی قه‌زای كه‌رك���وك‌و داقوق چ���وار كۆمیته‌ی هه‌بو هه‌رچوار كۆمیته‌كه‌یان وه‌ك خۆی مایه‌و‌ه به‌بێ ده‌س���تكاری له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌به‌ره‌ی ته‌كه‌تول بون. • پێن���ج جێگریان هه‌بو س���ه‌رجه‌میان لێپرسراوی به‌شن له‌مه‌ڵبه‌ندی كه‌ركوك. • ئ���ه‌م مهڵبهنده له‌به‌رئ���هوهی كاك ئاسۆ پێشتر لێپرسراوی بو به‌به‌رژه‌وه‌ندی ته‌كه‌تول ده‌س���تكاری كۆمیته‌كانی نه‌كرا ته‌نه���ا له‌ناوخ���ۆدا ئاڵوگۆڕی���ان پێك���را ئهو كارگێڕو ئه‌ندام به‌ش���انه‌ی كه س���ه‌ر به‌ته‌كه‌ت���ول نه‌ب���ون وه‌ك���و ئه‌وانی تر په‌راوێزخران. • باره‌گاك���هی دوب���ز وه‌ك���و خ���ۆی‌و به‌سه‌نگی خۆیهوه ماوهتهوه. * مه‌كته‌بی بیرو هۆشیاری كه لقێكیان له‌كه‌رك���وك بو پاش س���وكایه‌تیپێكردن داخ���راو كادیره‌كان���ی په‌ڕاگه‌ن���ده كران چونك ه سه‌ر به‌خۆیان نه‌بو. * لێپرسراوی مه‌كته‌بی په‌یوه‌ندییه‌كانی كه‌ركوكیان گ���ۆڕی به‌كه‌س���ێكی نزیكی خۆیان ك���ه بڕیارب���و (به‌پێ���ی په‌یڕه‌و دابخرێت) به‌اڵم دانه‌خراو خۆیان ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرت. • هه‌روه‌ها له‌ناو حكومه‌ت‌و ئه‌فسه‌راندا به‌هه‌مانش���ێوه ئ���هوهی له‌گ���هڵ خۆیان نه‌بوب���ێ لێیاننه‌پرس���یوه‌ته‌وه‌و الدراون، وه‌ك���و ره‌حم���ان ره‌فعه‌ت ئاغ���او مقداد ساڵح‌و كامه‌ران ئه‌حمه‌دو عه‌قید ئه‌نوه‌ری مه‌ڵبه‌ندی عه‌ره‌بی‌و عه‌باس ه ر‌هش‌و ...ك ه كه‌سانی چاالك‌و دڵسۆزبون‌و كاره‌كانیان لێس���ه‌ندرایه‌وه‌و ئێس���تا وه‌كو ئه‌فس���ه‌ر ماونه‌ته‌وه‌و هه‌ندێكیان توش���ی كێشه‌ش بون لێیانناپرس���نه‌وه له‌به‌رئه‌وه‌ی س���ه‌ر به‌خۆیان نه‌بون. راپ���ه‌ر عارف ،ئاكۆ ئه‌حم���ه‌د ،جه‌مال ش���كور ،محه‌م���ه‌د عوس���مان ،محه‌مه‌د تۆرانی
ئێوه‌ش وه‌ك ساڵح موسلیم بن! كوڕی ساڵح موسلیم بههێزترینكهسایهتی رۆژئاوای كوردستان له‌ڕیزی پێشه‌وه‌ی به‌ره‌ی شه‌ڕی جه‌بهه‌تولنوس���ره‌یه ،ك���وڕی س���ه‌رۆكه‌كانی ئێمه‌ش له‌ڕیزی پێش���هوهی زانكۆكانی ئه‌وروپاو ئه‌مه‌ریكادان ،جگ��� ه له‌فوئادی مه‌جید سوڵتانی‌و كه‌ریم ئه‌حمه‌د ك��� ه براو كوڕی خۆیان له‌س���ه‌ر ك���ورد دانا ،ئه‌وانی دیك ه خزمی خه‌زوری س���ه‌پانی شێخیشیان هه‌مو پارێزراو بون. پێمباش��� ه كورس���یهكانیدهستهی ئاماده‌كاری كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی كورد له‌سه‌ر بنچینه‌ی مێژوی تێكۆش���ان‌و شه‌هیدانی الیه‌ن���ه‌كان دیاریبكرێ���ن ،نه‌ك وڕكگرت���نو پێكوتان ،كورس���ی له‌جه‌هه‌نه‌میش بێ���ت داواكاری زۆره ،كورسیزم مه‌بده‌ئی كاری سیاسییه‌كانی كورده. هه‌ڵمه‌تێك بۆ ههڵوهشاندنهوهیخانهنشینی پهرلهمانتارو موچ ه پله بااڵكان راگه‌یه‌نراوه ،تائێستا هی���چ په‌رله‌مانتارێكی ده‌رچوی راب���ردو واژۆی له‌س���ه‌رنه‌كردو‌ه ك ه خانه‌نشینیه‌كه‌ی مسۆگه‌ره! ئه‌وان���هی پرۆژه‌ی���ان ئام���اده ده‌كرد ب���ۆ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی خانه‌نش���ینی یان موزایه‌ده‌یان كه‌ناڵه‌كان���ی له‌ب���ه‌رده‌م راگه‌یان���دن نمایش���ده‌كرد ،هه‌ر ده‌ستهه‌ڵبڕینێكیان ،هه‌ر وشه‌و ده‌ستڕاوه‌ش���اندنێكیان ،ه���ه‌ر س���ه‌ردان‌و س���ه‌فه‌رێكیان ،هه‌ر چركه‌ی هه‌زاران دۆالر له‌س���ه‌ر ئه‌م گه‌له به‌سته‌زمانه وه‌ستاوه. هاواڵت���ی :كۆم���هڵ س���ورهلهس���ه‌ر ئهوهی نوێنه‌ری هه‌بێت له‌لیژنه‌ی ئاماده‌كاری كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی���دا .ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان به‌نه‌ت���هوه نه‌بو ،ئێس���تا هه‌مو له‌سه‌ر به‌ده‌س���تهێنانی كورسی ده‌سته‌ی ئاماده‌كاری كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی ش���ه‌ڕیانه ،باش���تره فتوایه‌ك له‌دژی نه‌سره‌ی ئیسالمی له‌س���ه‌رێكانی ده‌ربك���ه‌ن نه‌ك شه‌ڕ له‌سه‌ر كورسی له‌مه‌سیف س���ه‌الحه‌دین بك���ه‌ن ،یهكێتیو پارت���ی هه‌ندێك كورس���ۆك ه بۆ خه‌ڵك به‌جێده‌هێڵن ،به‌اڵم ئه‌م چاوبرسیان ه هه‌موی حه‌په‌لوش ده‌ده‌ن. "بورهان���ی س���ه‌عید س���ۆفیدهگهڕێتهوهو پۆستی به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی هه‌ولێر وه‌رده‌گرێت"، سۆس���یال دیموكرات���ی كوردی ئاوایه ،دابه‌ش���كردنی پۆست بۆ منداڵ‌و خزم‌و زاوایه. "زاواك���هی ئه‌ردۆگانی���شبازرگانی به‌نه‌وتی كوردستانهوه ده‌كات" ،ئه‌وه‌ن���ده زۆره بای���ی ئ���ه‌وو هه‌رچ���ی زاواو خه‌زوری ئه‌م دنیایه‌ی��� ه ده‌كات ،له‌هه‌مو شوێنێكی ئه‌م دنیای ه هه‌ر زاواو خه‌زوران فه‌رمانڕه‌وان. ی ((دان���ا س���ه‌عید س���ۆف ی ی له‌لیست ی یه‌كێت په‌رله‌مانتار ی ی له‌په‌رله‌مان��� كوردس���تان كوردس���تان ئاماژه بهوه ده‌كات په‌رله‌مانتاری هه‌رێم جگ ه لهوهی پێویس���ت ه سیاس���یو ئازابێت ده‌بێ���ت چه‌قاوه‌س���وش بێ))، هه‌روه‌ه���ا پێویس���ت ه به‌باش���ی ش���اره‌زای وه‌رگرتن���ی ئیف���ادو سه‌ردانی به‌رده‌وامی هانده‌ران‌و یاریك���ردن له‌س���ه‌ر په‌ته‌كان‌و نمایشی شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌كان بێت. ی ك���وڕه بچوكی لڤین" :بابۆ" مه‌س���عود بارزانی به‌هاوبه‌ش���ی له‌گه‌ڵ هێڵێكی ئاسمانی"ئه‌تڵه‌س جێت" هێڵێكی ئاسمانی به‌ناوی "زاگرۆس جێت" داده‌مه‌زرێنێت. له‌س���كی دایكیان به‌رده‌بنه‌وه، كۆمپانی���او كورس���یان ل���ۆ ئاماده‌یه. براده‌رێك���ی رۆژنامه‌نوس وتی:زه‌وی���م وه‌رگرت���وهو خدمه‌م بۆ دائی���ره بردۆت���هوه ،ئیت���ر ن ه ئابون ه ده‌ده‌م‌و نه ناس���نامه‌ش ده‌رده‌ك���ه‌م ،ئه‌م ه س���ه‌ندیكای رۆژنامه‌نوس���انه ی���ان یه‌كێتی زه‌وی وه‌رگران!
عێراق
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
پرۆفایل
ی ره‌وتی سه‌در: پارله‌مانتارێك
7
مالیكی بۆ شاردنه‌وه‌ی شكسته‌كانی ،رایگشتی چه‌واشه ده‌كات ئا :سۆران كامه‌ران
پارله‌مانتارێكی كورد رایده‌گه‌یه‌نێت ی له‌دوای هه‌اڵتنی زیندانیه‌كان ی ئه‌بوغرێب چاوه‌ڕوانی خراپتربون ره‌وشی ئه‌منی عێراق ده‌كرێت. ی ی سه‌ر به‌ره‌وت پارله‌مانتارێك ی ی حكومه‌ته‌كه سه‌دریش شكست مالیكی راده‌گه‌یه‌نێت‌و پێیوای ه سه‌رۆك ی ی شكسته‌كان وه‌زیران بۆ شاردنه‌و‌ه ی چه‌واشه‌بكات. ده‌یه‌وێت رایگشت ی مالیكیش پارله‌مانتارێكی لیسته‌كه ی زانیاری پێشوه‌خت ه بۆ جه‌خت له‌بون په‌الماردانی زیندانه‌كان ده‌كاته‌وه. ی ی راب���ردو ،له‌هه‌ڵمه‌تێك��� هه‌فت���ه ی ی پالن ب���ۆ دانراوی رێكخراو چه‌كدار قاعیده‌دا ،ه���ه‌ردو گرتوخانه‌ی تاجی‌‌و ئه‌ب���و غرێ���ب كه‌وتن���ه ب���ه‌ر هێرش‌و به‌هۆیه‌و‌ه س���ه‌دان زیندان���ی هه‌اڵتن، ی ك���ه به‌تۆمه‌ت���ی ئه‌نجامدان���ی كار "تیرۆریس���تی" ده‌س���تگیركرابون. ی ی ئهو روداوه‌شه‌وه مه‌ترسیه‌كان له‌دوا ی عێراق به‌ره‌و ی ئه‌من ی ره‌وش تێكچون زیادبون ده‌چێت .الیه‌ن ه سیاسیه‌كانیش ی حكومه‌ته‌كه‌ی مالیكی به‌به‌رپرس���یار ئهو روداوانه ده‌زانن. ی شكست شاردنه‌و‌ه ی س���ه‌رۆك وه‌زیران���ی عێ���راق نور مالیك���ی چه‌ن���د رۆژێ���ك له‌مه‌وب���ه‌ر ی كۆبونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك له‌میان��� ی ئابوری، ی بوار رۆژنامه‌نوس‌و پسپۆڕ ره‌وتی سه‌دری بهوه تۆمه‌تبار كرد ك ه ی ی چه‌ند یاسایه‌ك بونه‌ته هۆی راگرتن بواری ئه‌من���ی له‌پارله‌م���ان‌و ئه‌وه‌ش كاریكردۆت ه سه‌ر ره‌وشی ئه‌منی عێراق. ی سه‌در ی ره‌وت له‌وه‌اڵمدا پارله‌مانتارێك هێما ب���ۆ ئه‌وه‌ده‌كات مالیكی ده‌یه‌وێت ی ی له‌ڕێگه شكس���ته‌كانی حكومه‌ته‌كه ی سه‌دره‌وه بشارێته‌وه. تۆمه‌تباركردن ی ی لیستی ئه‌حرار "ره‌وت پارله‌مانتار ی سه‌در" جه‌واد حه‌س���ناوی ،به‌ئاوێنه
ی ی له‌ڕێگا ی مالیك��� راگه‌یان���د "ن���ور تۆمه‌تباركردنی س���ه‌دره‌وه ،ده‌یه‌وێت ئهو شكس���ته گه‌وره‌ی ه بشارێته‌وه ك ه ی ئه‌منیدا توشی بوه" .هه‌روه‌ها له‌بوار ی داواده‌كات به‌زوترین كات چاره‌س���ه‌ر ی ی ئه‌من���ی بكرێ���ت‌و كۆتای��� دۆخ��� ی هاواڵتی���ان بهێنرێت. به‌خوێنڕش���تن ی هه‌میشه بۆ حه‌سناوی ده‌ڵێت "مالیك ی شاردنه‌وه‌ی شكسته‌كانی حكومه‌ته‌كه ی چه‌واشه‌بكات". ده‌یه‌وێ رایگشت پالن‌و لێكۆڵینهوه پارله‌مانتارێكی عێراق رایده‌گه‌یه‌نێت ی گرتوخانه‌كان پالن بۆ دانراو په‌المار ی ب���وهو داواده‌كات له‌ب���ری وه‌زاره‌ت��� ی ی فه‌رمانده‌ی گشت ناوخۆ ،نوس���ینگه هێ���زه چه‌ك���داره‌كان لێكۆڵینهوه له‌و روداوه بكات. پارله‌مانتاری كوتله‌ی فه‌زیل ه سۆزان ی سه‌عد ،له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا ك ه كۆپیه‌ك ی زیاتر ی ئاوێنه‌ی���ه ،ده‌ڵێت "هه‌اڵتن ال ی پالن له ( )500زیندانی به‌ش���ێوه‌یه‌ك بۆ داڕێ���ژراو ،گه‌وره‌ترین مه‌ترس���یو ی واڵتمان". هه‌ڕه‌شه‌یه له‌سه‌ر ئاسایش ی ی به‌یاننامه‌ك��� هی وه‌زاره‌ت له‌ب���اره ی داده‌و‌ه ك��� ه ب���اس له‌ورده‌كارییه‌كان هێرش���ه‌كه ده‌كات‌و ئاش���كرای ده‌كات ی س���ه‌د گولل��� ه ه���اوه‌ن ئاراس���ته به‌ندیخانه‌ك ه كراوه ،س���ۆزان س���ه‌عد ی هه‌ر ئاماژه به‌وه‌ده‌كات ئه‌گه‌ر ته‌قاندن ی خایاند ی چركه گولل��� ه هاوه‌نێك س��� بێت ،ئه‌وا ئهو سه‌د گولل ه هاوه‌نه په‌نجا خوله‌كی پێچوه‌‌و بۆیه ده‌پرسێت "باش ه ی عێراق ب ه مه‌عقول ه هێزه‌كانی س���وپا ی په‌نجا خوله‌ك نه‌یانتوانی بگه‌ن ه شوێن روداوه‌كه؟". س���ه‌عد ،داواده‌كات لێكۆڵین���هوه ی ی زیندانی���ه‌كان له‌وه‌زاره‌ت له‌هه‌اڵتن��� ی ی سه‌رۆكی گشت ناوخۆوه بۆ نوسینگ ه هێزه چه‌كداره‌كانی عێراق بگوازرێته‌وه، چونك ه "بابه‌ته‌ك ه زۆر گه‌وره‌یه‌و ته‌نها په‌یوه‌ندی به‌وه‌زاره‌تی ناوخۆوه نییه". ته‌نها حكومه‌ت به‌رپرس نییه
زیندانی ئه‌بوغرێب
مالیكی ی ی لیس���تی ده‌وڵه‌ت پارله‌مانتارێك��� ی قانونی نوری مالیكی ،به‌رپرس���یارێت روداوه‌كان ده‌خات��� ه ئه‌س���تۆی هه‌مو ی الیه‌نه‌كان ،به‌پاساوی ئهوهی حكومه‌ت ی هاوبه‌شی هه‌یه ،داواش���ده‌كات له‌بر ی ره‌خنه‌گرت���ن بی���ر له‌چاره‌س���ه‌ر بارودۆخه‌كه بكرێته‌وه. ی قانون ی لیستی ده‌وڵه‌ت پارله‌مانتار ئه‌حمه‌د عه‌باس���ی ،باس لهوه ده‌كات ی ناكرێت تاوانه‌كه به‌ته‌نها بخرێت ه ئه‌ستۆ حكوم���ه‌ت ،به‌ڵكو هه‌م���و الیه‌نه‌كان ی به‌به‌رپرس���یار ناوده‌بات ،لهبهرئهوه ی شه‌راكه‌ته‌‌و ی ئێستا حكومه‌ت "حكومه‌ت له‌هه‌م���وو الیه‌ن���ه‌كان پێكهات���وه". ی ی "هیواداری���ن ئهو كه‌س���انه وتیش��� له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان���هوه ره‌خن��� هی توند ی ی ئهوه بیر له‌چاره‌سه‌ر ده‌گرن ،له‌بر دۆخه‌ك ه بكه‌نه‌وه باشتره". عه‌باس���ی ،رونیده‌كاته‌و‌ه پێشوه‌خت ی ی بون چه‌ند زانیاریه‌ك هه‌بووه له‌باره "پالنێكی تیرۆریس���تی ب���ۆ هه‌ڵكوتان ه س���ه‌ر به‌ندیخانه‌كانی به‌غ���داد ،به‌اڵم ی حكومه‌ت نه‌یتوانی رێگه له‌ئه‌نجامدان بگرێت".
كارێكی نه‌وعی بو ی پارله‌مانتارێك���ی كورد به‌بۆچون��� ی زیندان���ی ئه‌بوغرێ���ب په‌الماردان��� ی س���ه‌لماندی ك��� ه تائێس���تا رێكخراو قاعیده چاالك���ه ،چاوه‌ڕوانیش ده‌كات ی عێراق به‌ره‌و خراپتر ی ئاسایش ره‌وش بچێت. ی هاوپه‌یمانی كوردستان‌و پارله‌مانتار ی ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی ئاس���ایش‌و به‌رگر ی پارله‌مان حه‌سه‌ن جیهاد ،په‌الماردان ی ی ئه‌بوغرێب به "كرده‌وه‌یه‌ك گرتوخانه نه‌وع���ی" ناده‌بات‌و ده‌ڵێت "ئهو روداوه س���ه‌لماندی ك ه تائێستا گروپی قاعیده ی له‌عێراق چاالكه‌و ده‌توانێ كاری نه‌وع ئه‌نجامب���دات" .وتیش���ی "چ���اوه‌ڕوان ی ئهو زیندانیانه، ده‌كرێت پاش هه‌ڵهاتن ی گ���هوره گ���هوره روبدات‌و ك���رده‌وه ی ته‌قینه‌وه‌كانی���ش زیات���ر ب���نو دۆخ ی خراپتر بێت". ئه‌من ی ی كابینه‌ك���ه هه‌رچه‌ن���ده ته‌مه‌ن��� ی ده‌چێت ،به‌اڵم ی ب���ه‌ره‌و كۆتای مالیك ی بهرگریو ناوخۆو تائێستا وه‌زاره‌ته‌كان ی به‌وه‌كال���ه‌ت ئاسایش���ی نیش���تیمان
ی ده‌كه‌وێت���ه ( )32كیلۆمه‌تر رۆژئاوا به‌غداوه ی ناوه‌ندی به‌غدا له‌ئێس���تادا به‌زیندان ناوده‌برێت ی روبه‌ره‌ك���هی ( )1.15كیلۆمه‌ت���ر چوارگۆشه‌یه ی س���ه‌ده‌ی راب���ردودا له‌په‌نجاكان��� له‌الی���ه‌ن به‌ڵێنده‌رێك���ی به‌ریتانیه‌و‌ه دروستكراوه ی ی به‌عسدا له‌ژێر فه‌رمانده‌ی له‌رۆژگار ی عامه‌و وه‌زاره‌تی ناوخۆدا بوه ئه‌من ی له‌نه‌وه‌ده‌كاندا په‌المار دراوهو نزیكه هه‌زار زیندانی هه‌اڵتون ی ی ( )2002له‌الی���ه‌ن رژێم��� س���اڵ ی به‌عس���هوه فراوانكراوه‌و شه‌ش به‌ش بۆ زیادكراوه ی ی ئه‌شكه‌نجه‌دان ی ( )2004وێن ه ساڵ زیندانیه‌كان���ی ئه‌بو غرێ���ب له‌الیه‌ن هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكاوه باڵوكرایه‌وه ی ()2004 گروپ ه چه‌كداره‌كان له‌س���اڵ دوای بۆردومانكردن���ی زیندانه‌ك��� ه توانیان ( )150ئه‌ندامیان رزگاربكه‌ن ی به‌ڕێوه‌ده‌برێن‌و وه‌زیریان نییه .له‌باره ی ئهو وه‌زیران ه كاریگه‌رییه‌كان���ی نه‌بون ی عێراق ،حه‌سه‌ن له‌سه‌ر ره‌وشی ئه‌من ی جیهاد ده‌ڵێ���ت "كاریگه‌رییه‌كی رێژه‌ی هه‌ی���ه ،ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر ئ���هو وه‌زیران ه هه‌بونای ه به‌دڵنیاییه‌وه وه‌زعه‌كه باشتر ده‌بوو". ی ی ره‌وش��� ی تێكچون ناوبراو ،هۆكار ی ی عێراق ده‌گێڕێت���هوه بۆ الواز ئه‌من��� ی ی زانیار ده‌زگای عه‌س���كه‌ری‌‌و كه‌م��� ی وردو تۆكمه، هه‌واڵگری‌‌و نه‌بونی پالن ی ی ئه‌وان��� ه پێیوای��� ه به‌هۆ س���ه‌ربار روداوه‌كانی سوریاو‌ه رێكخراوی قاعیده ی به‌ره‌و "به‌هێز بون" رۆیشتوه‌و رایه‌ڵێك ی له‌نێوان قاعی���دهی عێراق‌و په‌یوه‌ن���د سوریادا دروستبوه.
پارله‌مان ی عێراق ..نزیكه ی 2ملیار دینار بۆ ئاهه‌نگ‌و ده‌رمان‌و فیلم‌و جلوبه‌رگ ته‌رخان ده‌كات پارله‌مان‌و كه‌ناڵێكی ئاسمانی‌‌و رۆژنامه، س���ه‌نته‌رێكی پزیشكی‌‌و بانكی ،سه‌نته‌ر ی راهێن���ان‌و گه‌ش���ه‌پێدانی پارله‌مانتاران، بینای ئه‌نجومه‌ن���ی فیدراڵی ،هۆڵێك كه ( )1500كورس���ی له‌خۆده‌گرێت ،هۆڵێكی كۆبون���ه‌وه‌كان ك���ه ( )700كورس���ی له‌خۆده‌گرێ���ت ،هۆڵ���ی چاوپێكه‌وتن���ی رۆژنامه‌وان���ی ك���ه ( )150كورس���ی له‌خۆده‌گرێت. به‌وته‌ی پارله‌مانتار حس���ێن س���افی، ئ���هو بودجه‌یه‌ی بۆ بینای نوێی پارله‌مان دان���راوه له‌ئێس���تادا "ته‌جمی���د كراوه‌و ناتوان���رێ به‌كاربهێن���رێ ،چونكه ته‌نها به‌شی دروس���تكردنی س���ێ كۆمه‌ڵگه‌ی نیشته‌جێبون ده‌كات".
ئا :بارام سوبحی له‌بودجه‌ی ساڵی داهاتوی پارله‌مان ی عێراقدا ،بڕی ( )1.4ملیار دینار بۆ جلوبه‌رگ‌و بڕی ( )165ملیۆن دینار بۆ ئاهه‌نگ‌و كڕینی فیلم‌و ده‌رمان‌و بڕی ( )550ملیۆن دینار بۆ رابواردنی فه‌رمی ته‌رخان ده‌كرێت. بودجه‌ی س���اڵی داهات���وی پارله‌مانی عێراق ( )528ملیار دیناره ،بڕی ()131 ملیار دین���اری بۆ ب���واری وه‌به‌رهێنان‌و ( )389ملیاری ب���ۆ بودجه‌ی به‌كاربردن "ته‌شغیلی" ته‌رخانكراوه .ئه‌ندامی لیژنه‌ی دارایی پارله‌مان نه‌جیبه نه‌جیب ئاشكرای ده‌كات بودج���هی وه‌به‌رهێنانی پارله‌مان ب���ۆ دیزاین���ی بین���ای نوێ���ی پارله‌مان ته‌رخانكراوه ،كه بڕیاروایه ساڵی داهاتو ده‌ست پێ بكات. ده‌رماڵه‌و خه‌رجیه‌كان به‌گوێ���رهی خش���ته‌كانی خه‌رجكردن ی بودج���هی پارله‌مانی عێ���راق كه له‌الیه‌ن میدی���ا عێراقیه‌كان���هوه باڵوكراوه‌ته‌وه، له‌بودج���هی به‌كاربردندا بڕی ( )59ملیار دینار بۆ ده‌رماڵه‌ی مه‌ترس���ی)12.3( ، ملیار بۆ خه‌رجی میوانداری )550( ،ملیۆن دینار بۆ ده‌رماڵه‌و خه‌رجی گه‌ش���تكردن ته‌رخانكراوه .ئه‌مه جگه‌له ته‌رخانكردنی ب���ڕی ( )150ملیۆن دینار بۆ هۆكاره‌كانی گواستنه‌وه )100( ،ملیۆن دینار خه‌رجی گواس���تنه‌وه )500( ،ملی���ۆن دین���ار ده‌رماڵه‌ی میوانداری‌‌و وه‌فدو په‌یوه‌ندییه گشتیه‌كان ،په‌نجا ملیۆن دینار ده‌رماڵه‌ی ئاهه‌ن���گ ،خه‌رجی په‌یوه‌ندی‌‌و پۆس���ت ( )6.8ملی���ار ،ده‌رماڵ���هی ئینته‌رنێت ( )2.6ملی���ار ،خه‌رجی نیش���ته‌جێبون ( )450ملیۆن دینار.
په‌رله‌مانی عێراق جلوبه‌رگ‌و تیایدا بڕی ( )1.3ملیار دینار بۆ جلوبه‌رگی فه‌رمانبه‌ران‌و ( )150ملیۆن دینار بۆ جلوبه‌رگی "دیكه" ته‌رخانكراوه. بۆ پێداویستی پزیش���كی "دیكه" ()500 ملیۆن دینار ته‌رخانكراوه. ئهوهی ب���ه‌الی میدیاكان���هوه جێگه‌ی سه‌رنجه ،ته‌رخانكردنی بڕی ( )200ملیۆن دیناره بۆ ئۆتۆمبێلی بارهه‌ڵگر (لۆری)، بڕی ( )25ملیۆن دینار بۆ پاسكیل‌و ماتۆڕ، ( )70ملیۆن بۆ ده‌رم���ان )45( ،ملیۆن بۆ فیلمی به‌ڵگه‌ی���یو رۆمانی ،به‌جۆرێك بڕی ( )25ملیۆن بۆ فیلمی س���ینه‌مایی‌‌و ( )20ملی���ۆن بۆ فیلم���ی به‌ڵگه‌نامه‌یی. به‌اڵم بۆ به‌رنامه‌ی زانس���تیو فێركاری‌‌و په‌روه‌رده‌ی���یو هون���ه‌ری‌‌و رۆش���نبیری‌‌و وه‌رزش���یو گه‌نجانه ،هی���چ بڕه پاره‌یه‌ك ته‌رخان نه‌كراوه.
رابواردن‌و ئینته‌رنێت له‌بودج���هی ()2014ی پارله‌مان��� ی عێراق���دا )1.4( ،ملی���ار ب���ۆ ده‌رماڵه‌ی پاسكیل‌و فیلم ل���هو بودجه‌یه‌ی ب���ۆ پارله‌مانی عێراق شه‌وانه ته‌رخانكراوه ،له‌كاتێكدا له‌بودجه‌ی دانراوه ،به‌شێكی ته‌رخانكراوه بۆ كڕینی س���اڵی ()2012دا ته‌نه���ا ( )815ملیۆن
خه‌رجك���راوه .بۆ ده‌رماڵ���هی كارمه‌ندان چوارده ملیار ته‌رخانكراوه ،له‌كاتێكدا ل ه ()2012دا ته‌نها نۆ ملیار بوه .بۆ بڕگه‌ی چاكردن���هوه (س���یانه) ده ملی���ار دینار ته‌رخانكراوه ،له‌كاتێكدا له‌ساڵی ()2012 دا ته‌نها ( )3.8ملیار خه‌رجكراوه. ب���ۆ ئیفادكردن���ی پارله‌مانت���اران بۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت ب���ڕی ( )3.3ملیار دینار ته‌رخانك���راوه ،له‌كاتێك���دا ل���ه ()2012 دا ته‌نه���ا ( )1.9ملیار ب���وه .بۆ كرێی ته‌له‌فۆن ب���ڕی ( )500ملیۆن‌و بۆ دانان‌و گواس���تنه‌وه‌ی ئامێری په‌یوه‌ندی س���ێ ملیارو ( )500ملیۆن دینار ته‌رخانكراوه. بۆ بڕگه‌ی رابواردنی فه‌رمی ( )550ملیۆن دینار ته‌رخانكراوه. به‌خشین‌و باربو ه���ه‌ر له‌بودج���هی پارله‌مان���دا ،بڕ ی ( )28.3ملی���ار ب���ۆ به‌خش���ین‌و باربوو "خه‌رجی تر" ته‌رخانكراوه ،ئه‌مه جگه‌له بڕی ( )100ملیۆن وه‌كو خه‌رجی دڵنیایی‌‌و ( )50ملیۆن بۆ دڵنیایی به‌رپرس���یارێتی كه‌سایه‌تی .هه‌روه‌ها بڕی ( )22.2ملیار
بۆ ده‌رماڵه‌ی ئاوارته ته‌رخانكراوه. بودجه‌ی ئه‌مس���اڵی پارله‌مان ()387 ملی���ار دین���ار ب���وهو بۆ س���اڵی داهاتو كراوه‌ته ( )528ملی���ار دیناره ،هه‌ندێك له پارله‌مانتارانیش داوای كه‌مكردنه‌وه‌ی بڕی بودجه ده‌كه‌ن. ئه‌ندامی لیژن���هی قانون���ی پارله‌مانی عێراق پارله‌مانتار حسێن سافی ،دژایه‌تی خۆی بۆ بودجه‌ی ساڵی داهاتوی پارله‌مان راده‌گه‌یه‌نێت‌و ده‌ڵێ���ت "هیچ ماقوڵ نیه بودجه‌ی دوا س���اڵی پارله‌مان بگاته دوو هێنده‌ی ساڵی رابردو‌و". بینای نوێی پارله‌مان س���ه‌رۆكی پارله‌مانی عێراق ئوس���ام ه نوجه‌یفی ،ساڵی ( )2012به‌ردی بناغه‌ی بین���ای نوێی پارله‌مان���ی له‌فڕۆكه‌خانه‌ی موس���ه‌ننا له‌ناوه‌ڕاس���تی ش���اری به‌غدا دان���ا ،كه بڕی ی���ه‌ك ملی���ار دۆالری بۆ ته‌رخانك���راوه ،بیناك���ه ل���ه‌م به‌ش���انه پێكدێت :شوێنی مانه‌وه‌ی پارله‌مانتاران‌و خێزانه‌كانیان ،به‌ش���ی ئاسایش ،باره‌گای كوتله‌كانی پارله‌مان ،ناوه‌ندی راگه‌یاندنی
زیادبونی بودجه‌و پارله‌مانتار خول���ی ئێس���تای پارله‌مان���ی عێراق له‌مانگی ئازاری س���اڵی ( )2014كۆتایی دێ���ت‌و چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێ���ت له‌به‌هاری داهات���ودا هه‌ڵبژاردن ب���ۆ خولێكی نوێی پارله‌مان بكرێت. پارله‌مانت���اری لیس���تی هاوپه‌یمان���ی كوردس���تان‌و ئه‌ندام���ی لیژن���هی دارایی پارله‌م���ان نه‌جیب���ه نه‌جیب ،ه���ۆكاری زیادبونی بودجه‌ی پارله‌مان ده‌گێڕێته‌وه ب���ۆ زیادبون���ی ژم���اره‌ی پارله‌مانتاران له‌خولی داهات���وی پارله‌مان���دا ،چونكه "ه���ه‌ر پارله‌مانتارێ���ك به‌پێی ده‌س���تور نوێنه‌رایه‌تی نزیكه‌ی س���ه‌د هه‌زار كه‌س ده‌كات ،به‌هۆی زیادبونی چاوه‌ڕوانكراوی ژماره‌ی دانیشتوانیش���هوه ژماره‌ی خولی داهات���وی پارله‌م���ان ب���ه ( )360كه‌س ده‌خه‌مڵێنرێت ،زیادبونی پارله‌مانتارانیش وات���ه زیادبون���ی موچ���هو ده‌رماڵ���هی پاسه‌وانی‌‌و نیشته‌جێبون". ناوب���راو ،ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات له‌خولی داهاتودا ئۆتۆمبێلی گوله‌نه‌بڕ بۆ ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی پارله‌مان ده‌كڕدرێت ،به‌هۆی زیادبونی ژماره‌ی پارله‌مانتارانیشه‌وه ئهو بودجه‌یه‌ی بۆ ئیفادو گه‌شت‌و چاكردنه‌وه ته‌رخانكراوه زیاد ده‌كرێت.
شه‌نشه‌ل بوه سه‌رۆك دوای زیات���ر له‌س���اڵێك له‌كێشمه‌كێش��� ی نێوان حكومه‌ت‌و كوتله سیاس���یه‌كان ی ناو پارله‌مان���ی عێراق ،س���ه‌ره‌نجام به‌فه‌رم ی فه‌الح شه‌نش���ه‌ل كرای ه سه‌رۆك ی ده‌سته ی لێپرس���ینه‌وه‌و دادپ���ه‌روه‌ری له‌عێ���راق‌و كوردێكیش كرایه جێگری. رۆژی ( ،)2011/5/26به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ی جێبه‌جێ���كاری ده‌س���ته‌ی لێپرس���ینه‌وه‌و دادپ���ه‌روه‌ری عه‌ل ی المی تیرۆركرا ،له‌دوا ی ئه‌م روداوه‌ش سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق نور ی مالیكی ،وه‌زیر ی ماف ی مرۆڤ محه‌مه‌د شیاع سودانی بۆ به‌ڕێوه‌بردنی ده‌سته‌كه راسپارد. سودان ی له‌ئه‌ركه‌كه ی به‌رده‌وام بو ،تاوه‌كو ل���ه ( )2012/10/8له‌هه‌ڵبژاردن ی ناوخۆی ی ده‌س���ته‌كه‌دا ،فه‌الح حه‌س���ه‌ن شه‌نش���ه‌ل وه‌كو سه‌رۆك ی ده‌سته‌كه‌‌و به‌ختیار عومه‌ر وه‌ك���و جێگ���ری هه‌ڵبژێ���ردران ،مالیك ی ئه‌م بڕیاره‌ی په‌س���ه‌ندكرد ،به‌مه‌رجێك تا پارله‌مان س���تاف ی نوێی ده‌سته‌ك ه په‌سه‌ند ده‌كات ،شه‌نشه‌ل به‌شێوه‌یه‌كی كات ی ببێت ه سه‌رۆكی ده‌سته‌كه. ئ���هوهی وایك���رد په‌س���ه‌ندكردن ی سه‌رۆكایه‌ت ی شه‌نشه‌ل له‌الیه‌ن پارله‌مانه‌و‌ه دوابكه‌وێ���ت ،بڕیارێكی ده‌س���ته‌ك ه بو ل ه ( )2013/2/13ك���ه س���ه‌رۆكی دادگا ی فیدراڵی مه‌دحه‌ت مه‌حمود ی تۆمه‌تباركرد به‌وه‌ی رێوش���وێنه‌كانی ریشه‌كێش���كردن ی به‌عس ده‌یگرێت���هوه ،ئهوه بو له ()2/17 مالیك ی ئهو بڕیاره ی به‌سیاسی‌و ناپیشه‌ی ی ناوبرد ،به‌هۆی���هوه فه‌رمانیكرد به‌البردن ی شه‌نش���ه‌ل له‌سه‌رۆكایه‌ت ی ده‌س���ته‌كه .ل ه ( )2/19ده‌س���ته‌ی ب���ااڵی تێهه‌ڵچونه‌وه ی عێراق بڕی���ار ی ده‌س���ته‌كه‌ی ره‌تكرده‌وه‌‌و له‌هه‌م���ان رۆژدا وته‌بێ���ژی ده‌س���ته ی لێپرسینه‌وه ئاشكرای كرد له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك ی كتوپڕدا كاندیدكردنی فه‌الح شه‌نش���ه‌ل بۆ سه‌رۆكایه‌ت ی ده‌سته‌ك ه كێشراوه‌ته‌وه ،به‌اڵم وه‌كو ئه‌ندامی ده‌سته‌كه ماوهتهوه. پارله‌مانی عێراق له‌رۆژ ی ()2012/5/7 به‌زۆرینه ی ده‌نگ پێكهاته ی نوێی ده‌سته ی لێپرس���ینه‌وه‌و دادپه‌وه‌ر ی په‌سه‌ندكرد ،ك ه له ح���ه‌وت كه‌س پێكهاتب���ون ،ئه‌وانیش: فه‌الح شه‌نش���ه‌ل ،به‌ختیار عومه‌ر ،حوسام عه‌بدوله‌تی���ف ،س���ه‌اڵح موزاح���م ،فارس عه‌بدولس���تار ،باس���م محه‌م���ه‌د ،جه‌ب���ار حه‌ردان ،به‌اڵم ده‌نگدان له‌س���ه‌ر سه‌رۆك‌و جێگ���رهی ده‌س���ته‌كه بۆ كاتێك���ی نادیار دواخ���را .پارله‌م���ان له‌كۆبون���هوهی رۆژ ی دوش���ه‌ممه ( )2013/7/22شه‌نشه‌لی بۆ سه‌رۆكایه‌تی ده‌سته‌ك ه په‌سه‌ندكرد. فه‌الح حه‌سه‌ن شه‌نشه‌ل ساڵی ()1966 له‌ش���ار ی به‌غ���دا له‌دایكبوه ،ماس���ته‌ر ی له‌زانست ی سیاس ی ههیهو ئێستا خوێندكار ی دكتۆرایه ،س���اڵی ( )2006له‌سه‌ر لیست ی ره‌وت ی سه‌درو له‌چوارچێوه‌ی هاوپه‌یمانێت ی ش���یعه‌كان بوه‌ت��� ه ئه‌ندام���ی پارله‌م���ان، له‌پارله‌مانیش���دا بوه‌ته س���ه‌رۆكی لیژنه ی ئاشتبونه‌وه‌ی نیشتیمانی. ل��� ه ( )2012/10/8ت���ا ()2013/2/17 به‌وه‌كال���ه‌ت بوه‌ته س���ه‌رۆكی ده‌س���ته ی لێپرس���ینه‌وه‌و دادپ���ه‌روه‌ری ،ب���ه‌اڵم ل ه ( )2013/5/7ده‌كرێت���هوه ئه‌ندامێك��� ی به‌ڕێوه‌به‌ر ی ده‌س���ته‌كه .كێشه‌ی شه‌نشه‌ل له‌وكات���هوه س���ه‌ریهه‌ڵدا ك���ه ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران���ی عێ���راق ل���ه ()2009/11/11 نوس���راوێكی ئاراس���ته‌ی لیژن���ه ی ریشه‌كێش���كردن ی به‌عس له‌پارله‌مان كردو داوایكرد س���هركرده له‌ده‌وڵه‌ت���ی قانون‌و حیزب ی ده‌عو‌ه وه‌لید حیل ی بۆ سه‌رۆكایه‌ت ی ده‌س���ته‌كه په‌س���ه‌ند بكرێ���ت ،ب���ه‌اڵم كوتله‌كان ی پارله‌مان كاندیده‌كه ی مالیكیان ره‌تكرده‌وه. له‌ئ���ازاری س���اڵی ()2010و دروس���ت له‌كات ی به‌ڕێوه‌چون ی هه‌ڵبژاردنی پارله‌مان ی عێراقدا ،لیژنه‌ی لێپرسینه‌وه‌و دادپه‌روه‌ر ی دوچ���ار ی گێرمه‌و كێش���ه‌یه‌كی زۆر هات، ئه‌وه‌ش دوای ئهوهی بڕیار ی دورخستنه‌وه ی چه‌ندین كاندیدی دیاری لیس���تی عێراقیه‌و س���وننه‌كانی دا ،له‌وانه :س���اڵح موتڵه‌گ‌و زافر عان���یو جه‌مال كه‌ربولی ،لهبهرئهوه ی رێوش���وێنه‌كانی ریشه‌كێش���كردنی به‌عس ده‌یانگرێت���هوه ،ب���ه‌اڵم رێككه‌وتننام���ه ی هه‌ولێری نێوان كوتله سیاسیه‌كانی عێراق به‌سه‌رپه‌رش���تی مه‌سعود بارزانی سه‌رۆك ی هه‌رێمی كوردس���تان ،ك���ه له‌كۆتاییه‌كان ی ()2010دا واژوك���راو به‌هۆی���هوه حكومه‌ت ی نوێ���ی عێ���راق پێكه���ات ،ئهو بڕی���اره ی ده‌سته‌كه‌ی هه‌ڵوه‌شانده‌وه. دوا ی روخان���ی رژێمی به‌ع���س له‌ئازار ی ( ،)2003حاكم ی مه‌ده‌ن���ی ئه‌مریكی پۆڵ بریمه‌ر له‌مانگی ئایاری ئهو ساڵه‌دا سوپا ی عێراقی هه‌ڵوه‌ش���انده‌وه ،دوات���ر لیژنه ی ریشه‌كێش���كردن ی به‌عس���ی دروس���تكردو پاش���تری ناوه‌ك���هی كرای���ه ده‌س���ته ی لێپرسینه‌وه‌و دادپه‌روه‌ری.
8
ئابووری
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ه ب ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه
ناڕه‌زایی دژ به‌‌خانه‌نشینكردنی په‌رله‌مانتاران رو له‌هه‌ڵکشانه
"جگه له‌هه‌رێم ،له‌هیچ شوێنێكی دنیا به 4ساڵ كاركردن كه‌س به‌موچه‌یه‌كی خه‌یاڵی خانه‌نشین ناكرێت" ئا :ئاسۆ سه‌راوی زۆریی موچه‌و موچه‌ی خانه‌نشین ی په‌رله‌مانتارانی كوردستان ،مایه‌ی مشتومڕی خه‌ڵك‌و ناڕه‌زایی به‌شێك له‌دانیشتوانی هه‌رێمی كوردستانه، ئه‌وان ده‌ڵێن "به‌ده‌ستهێنانی موچه‌یه‌كی زۆرو زه‌به‌ندو ئیمتیازه زۆره‌كانی په‌رله‌مان، پاڵنه‌ری سه‌ره‌كی خۆكاندیدكردنه له‌كوردستان". "له‌هیچ ش����وێنێكی دنیادا كه‌سێك ش����كنابه‌یت به 4ساڵ كاركردن وه‌ك هه‌رێمی كوردس����تان به‌موچه‌یه‌كی وا خه‌یاڵی خانه‌نشین بكرێت". ئه‌مه لێدوانی (س����ه‌الم عه‌بدواڵ)ی سه‌رنوس����ه‌ری رۆژنامهی خه‌باته ،كه پێیوای����ه كاری په‌رله‌مانتاری����ی له‌الی هه‌ندێك بۆته بزنس����ێكی راسته‌قینه له‌هه‌رێمی كوردستان. زیاتر ل����ه 77پاڵێ����وراوی حیزب‌و الیه‌ن����ه سیاس����یه‌كان ،به‌ڵێننامه‌یه‌ك پڕده‌كه‌نه‌وه ،ل����هوهی ئه‌گه‌ر ده‌ربچن ب����ۆ په‌رله‌مان����ی كوردس����تان ،ئه‌وا ده‌ستبه‌رداری زۆرێك له‌ئیمتیازاته‌كانی په‌رله‌مانت����اری ده‌ب����نو كاری����ش بۆ خانه‌نش����ینی ی هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه په‌رله‌مانتاری ده‌كه‌ن. له‌به‌ش����ێكی ئ����هو به‌ڵێننام����هی به‌پاڵێ����وراوان پڕده‌كرێت����هوه هاتوه "په‌یمانده‌ده‌ین به‌هاواڵتیانی كوردستان دوای به‌ده‌س����تهێنانی متمانه له‌یه‌كه‌م دانیش����تنی په‌رله‌مان����دا به‌فه‌رم����ی داوای هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌ی خانه‌نشینی په‌رله‌مانت����اری‌و دابه‌زاندن����ی موچه‌ی په‌رله‌مانتاری بۆ نیوه‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی ش����وقه‌و ئۆتۆبێ����ل‌و دامه‌زراندن����ی خ����زم‌و نزیكانی خۆم����ان به‌حیمایه‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی ئیفاد بكه‌ین". "به‌رزترین موچه‌ی خانه‌نشینی 3ملیۆن دینار زیاتر نه‌بێت" پڕكردن����هوهی ئ����هو به‌ڵێننامه‌ی����ه به‌پاڵێ����وراوان له‌چواچێوه‌ی كه‌مپینی كاره‌كان����ی هه‌ڵمه‌ت����ی دادپ����ه‌روه‌ری له‌موچ����ه له‌هه‌رێم����ی كوردس����تانه، ك����ه كۆمه‌ڵێ����ك كه‌س����ایه‌تی چین����ه جیاوازه‌كانی كۆمه‌ڵگا پێیهه‌ڵس����اون، تائێستا بۆ كه‌مپینه‌كه‌یان زیاد له600 واژۆیان كۆكردۆته‌وه ،س����ه‌ره‌كیترین داواكاریش����یان جگ����ه له‌پڕكردنه‌وه‌ی به‌ڵێننامه به‌پاڵێوراوه‌كان ،ئه‌وه‌یه كه به‌رزترین موچه‌ی خانه‌نشینی له‌هه‌رێمدا بكرێت����ه 3ملیۆن دین����ارو نزمترینیش
بڕوانین ده‌بێت ئێمه ته‌نها قسه له‌سه‌ر نه‌هێشتنی خانش����ینی په‌رله‌مانتاری بكه‌ین ،نه‌ك وه‌زیری ،چونكه ئهوه دو شتی جیاوازن" .قوربانی باس له‌وه‌ش *په‌رله‌مانتار به‌ته‌نها 4ساڵ كاركردن ده‌كات زۆری����ی ده‌س����ته‌كه‌وته‌كانی ب���ه 6ملی���ۆن‌و 560ه���ه‌زار دین���ار په‌رله‌مانتاریی وای له‌زۆرێك له‌وانه‌ش خانه‌نشین ده‌كرێت كردوه ك����ه له‌كۆمه‌ڵ����گادا پێگه‌یه‌كی *وه‌زیری ب���ه 5ملی���ۆن‌و 500هه‌زار گرنگیان هه‌یه ،هه‌وڵ بۆ به‌ده‌ستهێنانی دینار خانه‌نشین ده‌كرێت په‌رله‌مانتاری ب����ده‌ن "چه‌ندین خه‌ڵك *به‌رزتری���ن موچه‌ی خانه‌نش���ینی هه‌یه پیشه‌كه‌و پێگه‌كه ی مه‌ده‌ن���ی ئاس���ایی ی له‌كۆمه‌ڵگه‌دا فه‌رمانبه‌رێك��� ، ی مانتار ه رل ه پ زۆر گرنگتره ل����ه‌كاری ئه‌گه‌ر زۆرترین خزم��� هتو به‌رزترین ی كان ه وت ه ���تك � س ب����ه‌اڵم زۆری ده بڕوانامه‌شی هه‌بێت ،ته‌نها 920هه‌زار واز كات، ه ���د � لێ په‌رله‌مانت����اری وای دیناره. و بێنێ ی خۆ ی ه ك ه ل����هكارو پێگه گرنگ *فه‌رمانبه‌رێكی بێ بڕوانامه ،ئه‌گه‌ر بكات". بچێت خۆی كاندید زۆرترین خزمه‌تیشی هه‌بێت ،كاتێك ێ بین ه د ی ه ور ه ��� � گ ئهو به‌غه‌درێكی خانه‌نش���ین ده‌كرێ���ت موچه‌ك���هی ی ت ه رای ه نوێن ���اڵ � 4س كه‌سێك به‌ته‌نها نزیكه‌ی 400هه‌زار دیناره. ی یاڵ ه خ ی ك ه ی ه موچ ه ب گه‌ل ،ت����ا مردن *هه‌مو فه‌رمانبه‌رێك مانگانه له%7 ی ه مانتاران ه رل ه پ م ه "ئ بكرێت خانه‌نشین موچه بنه‌ڕه‌تیه‌كه‌ی بۆ خانه‌نش���ینی بنێن ی مێژوی ی نگاوێك ه ه ر ه گ ئێستا ئه لێده‌بڕرێت ،به‌وپێیه‌ش نزیكه‌ی‌هه‌زار ���ینكردنیان � نش ه خان ی ه و ه تكردن بۆ ره فه‌رمانبه‌ر له‌هه‌رێمدا هه‌ن ،كۆی‌ئه‌و ر ه گ ه ئ ن، ه ��� � ك ه د ���اش � ب زۆر ی ��� � كارێك پاره‌یه س���ااڵنه ده‌گاته نزیكه‌ی330 ی خول ���ۆ � ب وا ه ئ ن، ه یك ه ن ���ش � مانی ئه ملیار دینار. ی ��� � كارێك ه ���ت � پێویس زۆر ���و � داهات *ئهو موچه‌ی سااڵنه له‌بودجه‌دا بۆ وه‌هابكرێ����ت ،له‌س����ه‌ره‌تا خوله‌كه‌دا موچه‌ی‌خانه‌نشینی‌مه‌ده‌نی‌ده‌ڕوات، به‌یاس����ایه‌ك یاس����ای خانه‌نش����ینی نزیك���هی 322ملی���ارو 337ملی���ۆن په‌رله‌مانت����اری هه‌ڵبوه‌ش����ێته‌وه" .دیناره ،هاوكات موچه‌ی خانه‌نشینی ئه‌م نوس����هره به‌داخیش����ه بۆ ئهوهی س���ه‌ربازییش نزیكه‌ی780ملی���ارو ئهو هه‌مو ده‌سكه‌وته زۆره دهگهڕێتهوه له‌خانه‌نش����ینكردنی په‌رله‌مانت����اردا 258ملیۆن دیناره ی ئامارێك���ی نافه‌رمی زۆرێك ك����ه په‌رله‌مانت����ار ده‌بێ����ت "زۆری حكومه‌تی عێراقی چ����اوی له‌هه‌رێمی *به‌پێ ئیمتیازاته‌كان����ی په‌رله‌مانت����اری وای كوردستان كرد. له‌حیزبه‌كان���ی هه‌رێ���م ،به‌تایبه‌تی كردوه ،زی����اد له‌هه‌زار كه‌س ،كێبڕكێ هه‌ردو پارتی ده‌سه‌اڵتداری كوردستان مانتار ه رل ه پ ی نشین ه خان ی جیاواز 100 بك����ه‌ن له‌س����ه‌ر به‌ده‌س����تهێنانی (پارت���یو یه‌كێتی) نزیك���ه‌ی‌هه‌زار سوید و ن كوردستا ه ل پێشنیاریش كورس����ی په‌رله‌مان" .ئهو كادری خۆی���ان به‌پله‌ی س���هربازیو ن ه س ه ح رێبوار كورد ی مانتار ه رل ه پ ی خۆ ی ه ك ه حیزب ده‌كات پاڵێوراوان����ی به‌موچه‌یه‌كی زۆر خانه‌نش���ینكردوه، ت ه بار ه ��� � س ی ���وید � س ی ��� � مان ه رل ه پ ه ل ی ه و ه تكردن ه ر بۆ پێش ئه‌وانیت����ر كار كه هه‌ندێكیان كه‌مترین خزمه‌تیشیان ی مانتاران ه رل ه پ ی ���از � ئیمتی و ���ه � موچ ه ب ی مانتار ه رل ه پ ی ��� � ئیمتیازات����ه زۆره‌كان به‌بواری گشتی نهكردوه. هه‌رێم ئاماژه بهوه ده‌كات كه موچه‌ی بكه‌ن. په‌رله‌مانت����ار له‌كوردس����تاندا یه‌كێك س����ه‌باره‌ت به‌خانه‌نش����ینكردنی "خانه‌نشینی پهرلهمانتارو وه‌زیری دو له‌موچه ههره به‌رزه‌كانی په‌رله‌مانتار په‌رله‌مانتارانی����ش ،ئ����هو وت����ی شتی جیاوازن" له‌ئاس����تی جیهاندا ،ئ����هو به‌ئاوێنه‌ی "له‌س����وید وه‌ك كوردس����تان نییه كه پێشتر باس له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی موچه‌ی راگه‌یاند "هه‌مو ئه‌ندام په‌رله‌مانێكی په‌رله‌مانتار له‌هه‌مو ته‌مه‌ن‌و خولێكی خانه‌نش����ینی وه‌زیره‌كانی����ش ده‌كرا ،سوید مانگی 58هه‌زار كرۆنی هه‌یه ،په‌رله‌مانتاریی����دا س����وك‌و ئاس����ان به‌پاساوی ئهوهی موچه‌ی خانه‌نشینی به‌اڵم نزیكه‌ی 28هه‌زاری ده‌ڕوات بۆ به‌موچه‌یه‌كی باش خانه‌نشین بكرێت، وه‌زیریش كه 5ملیۆن‌و 500هه‌زار دیناره باج‌و ته‌نها 30هه‌زاری بۆ ده‌مێنێته‌وه په‌رله‌مانتار له‌سوید كاتێك خانه‌نشین زۆر پێویس����ته كه‌مبكرێت����هوه ،به‌اڵم ك����ه ده‌كاته نزیكه‌ی 4ه����ه‌زار دۆالر ،ده‌كرێت كه ته‌مه‌نی سه‌رو په‌نجا ساڵی نوس����هرو رۆژنامه‌نوس عارف قوربانی ئه‌گه‌ر ب����ه‌راوردی بكه‌ی����ت له‌موچه‌ی تێپه‌ڕاندبێت‌و سێ خولیش واته دوانزه لهوبارهیهوه بۆچونێك����ی تری هه‌یه ،په‌رله‌مانتاری كوردستان زۆر كه‌متره ،ساڵ ئه‌ندامی په‌رله‌مان بوبێت". پێیوایه وه‌زی����ری پله‌یه‌كی وه‌زیفییه‌‌و واته په‌رله‌مانتاری كوردس����تان زیاتر وتیشی "له‌سوید ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانتارێك ی سوید وه‌رده‌گرێت. به‌چه‌ند س����اڵ خزمه‌تكردن كه‌س����ێك له‌په‌رله‌مانتار ته‌نها یه‌كج����ار ئه‌ن����دام بوبێت ،ئه‌وا پێی����ده‌گات ،كاتێكی����ش كاره‌ك����هی به‌مه‌رجێ����ك ده‌بێ����ت په‌رله‌مانتاری خانه‌نش����ینی ناك����ه‌ن ،به‌ڵك����و دوای ته‌واو ده‌بێت خۆ ناكرێت ئهو كه‌س����ه سوید مانگی 100كاتژمێر كارو ده‌وام ته‌واوبون����ی كاری په‌رله‌مانتاریه‌كه‌ی بگه‌ڕێنرێته‌وه بۆ پیش����هی پێشو كه ده‌كات ،ئیمتی����ازی چاره‌س����ه‌ركردنی بۆ ماوه‌ی س����اڵێك موچ����هی بێكاری له‌وانه‌یه به‌ڕێوه‌به‌رێكی گشتی بوبێت ،نه‌خۆشی نیه ،ئوتومبێلی بۆ ناكڕدرێت ،ده‌ده‌ن����ێو دوای ئ����هوه ده‌بێت بڕوات ئهو وتی "ئه‌گه‌ر واقعیانه له‌مه‌سه‌له‌كه شوقهو ڤێال وه‌رناگرێت". خۆی كاربكات". چه‌ند زانیاریه‌ك به‌ژمار ه ی هه‌رێم له‌سه‌ر خانه‌نشین
چه‌ند په‌رله‌مانتارێک له‌به‌رده‌م بینای په‌رله‌ماندا
ئه‌رشیف
له 400ه����ه‌زار دینار كه‌مت����ر نه‌بێت .موچه‌ی خانه‌نشینی له‌هه‌رێمدا هه‌ژمار ی ده‌كرێت. چاالكه‌وانی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی له‌شار هه‌ولێ����ر عه‌لی مه‌حم����ود ،كه یه‌كێكه خانه‌نشینكردنی په‌رله‌مانتار، له‌ئه‌ندام����ه چاالكه‌كان����ی كه‌مپینه‌كه (پارتی)شی هێنایه قسه ئاماژه ب����هوه ده‌كات تائێس����تا زیاد خانه‌نش����ینكردن به‌ته‌نه����ا 4س����اڵ له 77پاڵێوراوانی الیه‌نه سیاسیه‌كان ئ����هو به‌ڵێنامه‌یه‌یان پڕكردۆته‌وه ،ئهو كارك����ردن‌و به‌موچه‌یه‌ك����ی خه‌یاڵی، وتی "پاڵێوراوانی زۆرینه‌ی الیه‌نه‌كان زۆرێك له‌ده‌ن����گ‌و ره‌نگه جیاوازه‌كانی پڕكردۆت����هوه ،هێنایه قسه ،سه‌رنوسه‌ری رۆژنامهی به‌ڵێننامه‌كه‌ی����ان تائێس����تا هیچ پاڵێوراوێك����ی پارتیو خه‌باتی پارتی دیموكراتی كوردستان الیه‌نه ئیس��ل�امیه‌كان ئهو به‌ڵێننامه‌ی سه‌الم عه‌بدواڵ له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه پڕنه‌كردۆته‌وه ،ب����ه‌اڵم ئومێدمان وایه باس لهوه ده‌كات كه له‌هیچ شوێنێكی دنیادا نییه كه‌سێك به4ساڵ كاركردن ئه‌وانیش ئهو كاره بكه‌ن". به‌موچه‌یه‌ك����ی خه‌یاڵی خانه‌نش����ین چۆن یاسای خانه‌نشینی په‌رله‌مانتار بكرێ����ت ،به‌پێویستیش����ی ده‌زان����ێ هه‌م����و په‌رله‌مانتاران دوای ته‌واوبونی ده‌رچو؟ خانه‌نش����ینكردنی په‌رله‌منتار دوای كاره‌كه‌یان بگه‌ڕێنرێنه‌وه س����ه‌ر كاری ته‌واوبون����ی كاره‌ك����هی ،داواكاری پێش����ویان "بڕواناكه‌م هیچ كه‌س����ێك زۆرێ����ك له‌په‌رله‌مانتاران����ی خول����ی له‌وان����ه پێش چون����ه په‌رله‌مان بێكار یه‌كه‌می په‌رله‌مان بو پاساوه‌كه‌شیان بوبن ،هه‌ر هیچ نه‌بێت له‌ناو حیزبه‌كه‌ی درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی كاركردنیان بوه خۆیان����دا كاریان هه‌ر هه‌ب����وه ،بۆیه بۆ 13ساڵ ،ئه‌وه‌بو سه‌ره‌نجام بڕیاری پێویس����ته هه‌مو په‌رله‌مانتارێك دوای خانه‌نشینكردنیان ده‌رچو ،به‌جۆرێك ته‌واوبون����ی كاره‌ك����هی بگه‌ڕێنرێته‌وه له‌ئێس����تادا په‌رله‌مانتار به‌ته‌نها 4ساڵ سه‌ر كاری پێش����وی" .بونی كێبڕكێی كاركردن به 6ملیۆن‌و 560هه‌زار دینار زۆری����ش له‌س����ه‌ر به‌ده‌س����تهێنانی خانه‌نش����ین ده‌كرێ����ت ،ئه‌مه‌ش دوای كورسی په‌رله‌مانتاری به‌بۆچونی ئهو به‌ش����ێك ل����ه‌دادوه‌ره‌كان به‌به‌رزترین به‌رپرس����هی پارتی زۆرینه‌ی بۆ بونی
په‌رله‌مانتار له‌سوید كاتێك خانه‌نشین ده‌كرێت ی سه‌رو كه ته‌مه‌ن ی په‌نجا ساڵ تێپه‌ڕاندبێت‌و سێ خولیش واته دوانزه سا ڵ ئه‌ندامی په‌رله‌مان بوبێت
كرێی خانو له‌هه‌ولێر ده‌فڕێ ئا :به‌ختیار حسێن هاتنی عاره‌بێكی زۆری ناوچه جیاوازه‌كان‌و ئاواره سوریه‌كان بۆ هه‌ولێر ،بۆته هۆی كه‌مبونه‌وه‌ی خانوی كرێ‌‌و به‌رزبونه‌وه‌ی نرخه‌كه‌ی، ئه‌مه‌ش به‌شێك له‌هاواڵتیانی نیگه‌رانكردوه‌‌و نوسینگه‌كانی كڕین‌و فرۆشتن‌و به‌كرێدانی خانوش، هۆكاری ئهوه جگه له‌زۆربونی رێژه‌ی دانیشتوان ،بۆ زۆربونی كۆمپانیا بیانه‌كانیش ده‌گه‌ڕێننه‌وه. لێپرسراوێكی كۆمه‌ڵه‌ی داكۆكی له‌مافی كرێنشینییش هۆكاره‌كه‌ی بۆ نه‌بونی یاسای به‌كرێدانی خانو ده‌گێڕنه‌وه. له‌گه‌ڵ ئهوهی تاوه‌كو ئێس���تا زیاتر ل��� ه 90ه���ه‌زار یه‌كه‌ی نیش���ته‌جێبون له‌هه‌ولێر دروستكراوه له‌الیه‌ن ده‌سته‌ی وه‌به‌رهێن���ان‌و كه‌رتی تایب���ه‌ت ،به‌اڵم به‌وته‌ی لێپرسراوانی كۆمه‌ڵه‌ی داكۆكی له‌مافی كرێنشین‌و هاواڵتیان ئه‌وانه ته‌نیا بۆ چینی مامناوه‌ن���دو ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان بوه" ،ئه‌گه‌ر وانه‌بوایه ته‌نیا له‌س���نوری هه‌ولێ���ر زیاتر له16ه���ه‌زار‌و 480كه‌س كرێچی نه‌ده‌بون". به‌ش���ێك له‌گه‌نجانی هه‌ولێر به‌هۆی
نه‌بون���ی ش���وێنی نیش���ته‌جێبونه‌وه، بڕی���اری هاوس���ه‌گیری ن���اده‌ن .زانیار محه‌مه‌د ته‌مه‌ن 36س���اڵ ،كه پیشه‌ی فه‌رمانب���هره له‌وه‌زاره‌ت���ی پ���هروهرده یه‌كێكه له‌و گه‌نجانه‌و ئهو ده‌ڵێت "نه‌ك به‌ته‌نها من ،به‌ڵكو زۆربه‌ی گه‌نجه‌كانمان ناتوانن ژیانی هاوس���ه‌رگیری پێكبهێنن له‌به‌ر نه‌بونی شوێنی نیشته‌جێبون". هه‌روه‌ها عوسمان عه‌بدواڵی ته‌مه‌ن 30 ساڵ پیشه‌ی شۆفێری ته‌كسیه‌‌و به‌وته‌ی خۆی له‌گه‌ڵ ئهوهی زیاتر له‌پێنج ساڵه ژیانی هاوس���ه‌ریی پێكهێن���اوه ،به‌اڵم تاوه‌ك���و ئێس���تا هه‌ر له‌خان���وی كرێدا ده‌ژی‌‌و له‌به‌ر گرانی نرخی كرێ خانوش به‌ناچ���اری رویكردۆت���ه كۆمه‌ڵ���گای ش���اوه‌یس‌و خانویه‌ك���ی 100مه‌تری به 300هه‌زار دینار گرتوه ،ئهو پێیوایه ئهو یه‌كه نیشته‌جێیانه‌ی وه‌به‌رهێنان زه‌وی بۆ دابینكردون خه‌ڵكانی هه‌ژار كه‌مترین س���ودی لێبینیون "له‌هه‌ولێر به‌سه‌دان هه‌زار یه‌كه‌ی نیشته‌جێبون دروستكراون كه حكومه‌ت زه‌وی بۆ دابینكردون ،به‌اڵم كه‌مترین ئ���هو یه‌كانه بۆ هه‌ژاران بون، زیاتر خه‌ڵكی ده‌وڵه‌مه‌ن���دو مامناوه‌ند سودیان لێبینیوه". له‌الیه‌ن خۆش���یهوه س���ه‌ید موزه‌فه‌ر باقالنی ،خاوه‌نی نوسینگه‌ی باقالن بۆ
كڕین‌و فرۆشتن‌و به‌كرێدانی خانوو زه‌و ی له‌هه‌ولێر ئاماژه ب���هوه ده‌كات به‌هۆی ناجێگ���ری دۆخی سیاس���یو راگرتنی پێش���ینه‌كان ،نرخ���ی خان���وو زه‌وی دابه‌زیوه‌‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا نرخی خانوی كرێی به‌رزبۆته‌وه "ئه‌مه جگه له‌زۆربونی خه‌ڵكانی عه‌رب‌و ئاواره‌ی س���وری كه به‌شێكیان خانو به‌كرێ ده‌گرن". ه���ه‌ر له‌مباره‌ی���هوه لێپرس���راوی كۆمه‌ڵه‌ی داكۆكی له‌مافی كرێنشین لقی هه‌ولێر ،مه‌حمود ئیس���ماعیل مه‌حمود، ل���هو بڕوایه‌دای���ه هاتن���ی ژماره‌یه‌كی زۆری كۆچبه‌ری س���وری‌‌و عه‌ره‌به‌كانی خواروو ناوه‌ڕاس���تی عێ���راق هۆكاری گرانبون���ی كرێ خانو بێ���ت .ئهو باس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه تاوه‌كو ئێس���تا حكوم���ه‌ت لیژنه‌یه‌ك���ی تایبه‌تمه‌ن���دی نیه ب���ۆ چاودێ���ریو به‌كرێدانی خانو، "مه‌كته‌به‌كان���ی فرۆش���تن‌و به‌كرێدانی خانوبه‌ره‌‌و موختاره‌كان كارئاسانی زۆر ده‌كه‌ن بۆ ئاواره س���وری‌‌و عه‌ره‌به‌كان، به‌ش���ێوه‌یه‌ك ئه‌گ���ه‌ر خانویه‌كی 100 مه‌تری پێش���تر به 200ت���ا 300هه‌زار بوبێت ،ئه‌وا ئێس���تا بۆت���ه 600تا700 هه‌زار دینار". ئهو پڕۆژان���هی كه حكومه‌ت له‌بواری نیش���ته‌جێبون دهی���كات به‌وت���هی
مه‌حمود زۆر زۆر به‌هێواش���ی كاره‌كانی ده‌ڕوات ،له‌كاتێك���دا له‌س���اڵی 2009وه بڕی���اردراوه كه یه‌كه‌ی نیش���ته‌جێبون بۆ كرێچییان دروس���تبكرێت‌و بودجه‌ی بۆ ته‌رخانكراوه" ،به‌اڵم هیچ ش���تێكی وانه‌كراوه بۆ دروستكردنی ئهو شوقهو یه‌كه‌ی نیشته‌جێیانه". لێپرس���راوه‌كه‌ی كۆمه‌ڵ���هی داكۆكی له‌مافی كرێنشین ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش ده‌كات كه هه‌مو ئهو پڕۆژه نیش���ته‌جێبونانه‌ی له‌هه‌ولێر دروس���تكراون له‌به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكی مامناوه‌ند‌و ده‌وڵه‌مه‌نددا بون‌و خه‌ڵك���ی ه���هژارو كرێچی س���ودمه‌ند نه‌ب���ون لێیان ،هۆكاره‌كه‌ش���ی ئه‌وه‌یه ك���ه نرخه‌كانیان زۆر ب���ون ،له‌كاتێكدا ئ���هوان به‌دواداچونیان ب���ۆ پڕۆژه‌كان كردوه "هه‌مو ئهو یه‌كه نیشته‌جێیانه‌ی ك���ه كه‌رت���ی تایبه‌ت���یو ده‌س���ته‌ی وه‌به‌رهێن���ان كردویه‌ت���یو حكوم���ه‌ت زه‌وی ب���ۆ دابینك���ردون هیچ یه‌كێكیان 25هه‌زار دۆالر زیاتری تێنه‌چوه ،به‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ردا به‌نرخێك���ی یه‌كجار زۆر به‌هاواڵتیانی فرۆشراونه‌ته‌وه". له‌باره‌ی دوا ئاماری كرێنش���ینانیش له‌هه‌ولێر ئهو وت���ی "به‌ته‌نها له‌هه‌ولێر 16ههزارو 480كه‌س ،له‌كۆمه‌ڵه‌كه‌مان به‌كرێنشین ناوی خۆیان تۆماركردوه".
ی راگه‌یاندن‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا به‌ڕێوه‌به‌ر په‌یوه‌ندیه‌كانی پارێزگار هه‌ولێر ،هه‌مزه حامی���د ،ئ���هو ئام���اره به‌حاڵه‌تێك���ی نائاس���ایی نابین���ێو ده‌ڵێ���ت "هه‌ولێر گه‌ش���ه‌یه‌كی باش���ی ئابوری به‌خۆیه‌وه دیوه‌‌و داهاتی تاكیش گۆڕانكاری باشی به‌س���ه‌ردا هاتوه ،جگه لهوه له‌ئێستادا هه‌ولێر بۆته ش���وێنی سه‌دان كۆمپانیاو باڵوێزخان���هو س���ه‌فاره‌تی واڵت���ان‌و باره‌گاكانی حكوم���هتو وه‌زاره‌ته‌كان‌و په‌رله‌مانیشی تێدایه ،بۆیه هه‌مو ئه‌مانه وایكردوه كه ببێته ش���وێنێكی گرینگ بۆ نیشته‌جێبون‌و داخوازی زۆر له‌سه‌ر یه‌كه‌ی نیشته‌جێبون‌و كرێ هه‌بێت". له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌وه‌ش ك���ه ده‌وت���رێ ی حكومه‌ت بۆ خه‌ڵكانی هه‌ژار پرۆژه‌كان نییه ،هه‌مزه ده‌ڵێت "ئهوه راست نیهو قسه‌ی كه‌سانێكه به‌بێ ئه‌ساسی زانستی ده‌كرێت ،چونكه ئهو یه‌كانه كاریگه‌ری باش���ی ههبوه له‌س���ه‌ر كه‌مكردنه‌وه‌ی رێژه‌ی كرێچیه‌تی له‌هه‌ولێر ،ئێس���تاش حكومه‌ت پڕۆس���ه‌یه‌كی له‌به‌رده‌ستدایه وه‌كو چاره‌سه‌ر بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی رێژه‌ی كرێچیه‌تی له‌كوردس���تان ،كه سااڵنه 5 هه‌زار یه‌كه‌ی نیش���ته‌جێبون به‌نرخێكی ره‌مزی دروس���تده‌كات‌و ده‌یفرۆشێته‌وه هاواڵتیانی كه‌مده‌رامه‌ت‌و كرێچی".
ی ی ناجێگر به‌هۆ ی سیاسیو دۆخ ی راگرتن پێشینه‌كان، ی خانوو نرخ زه‌وی دابه‌زیوه‌‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا ی كرێی خانو نرخ به‌رزبۆته‌وه
لۆکاڵ
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
بۆچ ی نوێنه‌رانی ته‌ندروست ی سلێمانی، ت كشێنرانه‌وه؟ له‌لیژنه هاوبه‌شه‌كان ی قایمقامیه
9
"هیوادارین وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی بهو بڕیاره‌یدا بچێته‌وه" ئا :ئاسۆ سه‌راوی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی سلێمانی به‌بڕیارێكی وه‌زاره‌ت ،سه‌رجه‌م نوێنه‌ره‌كانی لیژنه هاوبه‌شه‌كانی قایمقامیه‌تی سلێمانی كشانده‌وه، سه‌رۆكی لیژنه هاوبه‌شه‌كانی قایمقامیه‌تی سلێمانی سۆران غه‌بدولغه‌فوریش باس لهوه ده‌كات تائێستا له‌الیان رون نییه هۆكاری ئهو كشاندنه‌وه‌یه چییه ،وه‌زیری ته‌ندروستی هه‌رێمیش ده‌ڵێت "به‌پێی یاسا چاودێری ته‌ندروستی ئیشی ئێمه‌یه ،نه‌ك الیه‌نی تر". لیژن���ه هاوبه‌ش���ه‌كانی قایمقامیه‌ت���ی سلێمانی له‌ئێستادا له 20لیژنه‌ی جیاواز پێكهاتون ،ه���ه‌ر لیژنه‌یه‌كی���ان به‌پێی پسپۆڕی خۆیان به‌دواداچون بۆ كێشهو كه‌موكوڕیه‌كان له‌شاری سلێمانیدا ده‌كه‌ن‌و له‌سه‌ره‌تای ئه‌م مانگه‌شه‌وه سه‌رۆكێكی نوێ بۆ ئهو لیژنه هاوبه‌شانه دیاری كرا ،داخستنی شوێنێکی سه‌رپێچیکار له‌الیه‌ن لیژنه‌کانی قایمقام‌یه‌ته‌وه كه ئه‌ویش س���ۆران عه‌بدولغه‌فوره ،كه هاوكات به‌ڕێوه‌به‌ری چاودێری بازرگانی ته‌ندروس���ت ی بوه ،نه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروس���تی خۆی لیژنه به‌جیا دروست ته‌ندروس���تی س���لێمانی ،ئهو وتیش���ی ده‌كات س���ه‌رۆكی لیژنه هاوبه‌ش���ه‌كانی سلێمانیشه. نوێنه‌رانی ته‌ندروس���تی كه 11كه‌س "له‌ئێستاش���دا كه نوێنه‌رانی ته‌ندروستی قایمقامیه‌تی سلێمان ی باس لهوه ده‌كات، ی خۆمان كه پێش���تریش هه‌مو مه‌ڵبه‌ن���دو بنكه بون له‌لیژنه هاوبه‌شه‌كانی قایمقامیه‌تی له‌لیژنه‌كاندا نی���ن ،ئێمه له‌كار س���لێمانی ،به‌وته‌ی سۆران عه‌بدولغه‌فور ه���ه‌ر به‌رده‌وامی���ن ،به‌اڵم دی���اره ئهو ته‌ندروستیه‌كان لیژنه‌ی تایبه‌تی خۆیان زۆر چاالكان���ه له‌گ���هڵ هاوكاره‌كان���ی لیژنانه كاتێك نوێنه‌رانی سه‌رجه‌م الیه‌ن ه هه‌بوه‌و كاری خۆشیان هه‌ر كردوه "به‌اڵم تریان���دا كاریانك���ردوه" ،به‌راس���تی كه په‌یوه‌نداره‌كانی���ان تێدا بێت كاره‌كانیان بڕیاری كش���انه‌وه له‌لیژنه هاوبه‌شه‌كان بیستمان الیه‌نی ته‌ندروستی نوێنه‌رانیان باش���تر بهڕێوه ده‌چێت ،بۆیه هیوادارین هه‌ڵوێستێكی نوێیه ،دیاره هۆكارێكیش له‌لیژنه هاوبه‌شه‌كان ده‌كێشنه‌وه توشی براده‌رانی ته‌ندروس���تی بهو بڕیاره‌یاندا هه‌ر هه‌یه". س���ۆران عه‌بدولغه‌ف���ور ئه‌وه‌ش���ی سه‌رس���وڕمان بوین ،چونكه ئهو لیژنانه بچن���هوهو نوێنه‌ره‌كانی���ان بنێرنه‌وه بۆ هه‌مویان به‌یه‌وه‌ك جوانن‌و به‌یه‌كیشه‌وه لیژنه هاوبه‌شه‌كان ،چونكه هیچ الیه‌كمان نه‌شارده‌وه ئهوهی گومانی له‌الی ئه‌وان له‌ناو لیژنه‌كاندا بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی دروس���تكردوه ئ���هو بڕی���اره وه‌زاره‌تی كاریان باشتر پێده‌كرێت". سه‌رۆكی لیژنه هاوبه‌شه‌كانی قایمقایه‌تی خۆیان كارناكات ،بهپێچهوانهوه ،به‌هۆی ته‌ندروس���تی ،ته‌نه���ا له‌س���لێمانی، سلێمانی باس له‌وه‌ش ده‌كات ئه‌وه‌نده‌ی هه‌ستیاری كاره‌كانه‌وه هه‌ندێجار توشی دراوهو جێبه‌جێك���راوه ش���اره‌كانی ت���ری نه‌گرتۆت���هوهو به‌تایبه‌ت باس���ی ئ���هوان ئاگاداربن بڕیاره‌ی كش���انه‌وه‌ی گه‌لێك گرفتیش ده‌بین". س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ش ك���ه ده‌وت���رێ لیژنه‌كه‌ی هه‌ولێری كردو وتی "وه‌زارتی ئ���هو نوێنه‌ران���ه ،بڕیارێك���ی وه‌زاره‌تی
وه‌زیری ته‌ندروستی: به‌پێ ی یاسا ی چاودێر ی ته‌ندروستی كار ئێمه‌یه نه‌ك ی تر الیه‌نێك
وه‌زاره‌تی ته‌ندروست ی له‌هه‌ولێر نوێنه‌ره‌كانی له‌لیژنه‌كه‌ی قایمقامیه‌ت نه‌كشاندۆته‌وه، ته‌نها له‌سلێمانی ئهوه كراوه
ئه‌رشیف ته‌ندروس���تی له‌هه‌ولێ���ر نوێنه‌ره‌كان���ی له‌به‌رامب���ه‌ردا وه‌زیری ته‌ندروس���ت ی له‌لیژنه‌كه‌ی قایمقامیه‌ت نه‌كشاندۆته‌وه ،هه‌رێ���م د .رێك���ه‌وت حه‌م���ه ره‌ش���ید ته‌نها له‌س���لێمانی ئهوه كراوه ،باشترین ئام���اژه ب���هوه ده‌كات ،به‌پێ���ی یاس���ا به‌ڵگه‌ش ئ���هوهی ئێم���ه له‌به‌رنامه‌كه‌ی چاودێری ته‌ندروس���تی كاری وه‌زاره‌تی كه‌ناڵی زاگرۆسه‌وه ده‌بینین ،ئهو لیژنه‌ی ته‌ندروس���تیه ن���ه‌ك الیه‌نێك���ی تر ئهو له‌قایمقامه‌ت���ی هه‌ولێر هه‌ی���ه ،نوێنه‌ری وت���ی "به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی خۆپاراس���تنی ته‌ندروستییان تائێستاش له‌گه‌ڵدایه". ته‌ندروس���تی هه‌رس���ێ ش���اره‌كه‌ی به‌پێی ئهو زانیاریانه‌ی ده‌س���ت ئاوێنه هه‌رێ���م ،له‌گ���هڵ به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی كه‌وتون ،ئهو نوێنه‌رانه‌ی ته‌ندروس���تی خۆپاراس���تن ل���ه‌وه‌زاره‌ت كۆبونه‌ته‌وه‌‌و كه له‌لیژنه هاوبه‌ش���ه‌كانی قایمقامیه‌تی بڕیاریان���داوه كاره‌كانی���ان رێكبخه‌نه‌وه سلێمانی كش���ێنراونه‌ته‌وه ،نه‌چونه‌ته‌وه لیژنه‌كانی���ان چاالكتر بكه‌ن بۆ چاودێری س���ه‌ر ئهو لیژنان���هی له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی" .س���ه‌باره‌ت به‌كشانه‌وه‌یان خۆپاراستنی ته‌ندروستی دروستكراون ،له‌لیژن���ه هاوبه‌ش���ه‌كانی قایمقامه‌یه‌تی به‌ڵكو له‌ناو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی س���لێمانی باسی لهوه كرد ئهوهی ئه‌وان س���لێمانی لیژنه‌یه‌ك��� ی س���ه‌ربه‌خۆیان كردویان���ه خ���ۆ رێكخس���تنه‌وه‌بو ،نه‌ك لێدروستكراوه. دژایه‌تی هیچ الیه‌نێك ،هاوكات وتیش���ی
"هه‌ر كاتێكش پێویس���ت ب���كات ،ئێم ه نوێنه‌رانی ته‌ندروستی ده‌نێرین بۆ لیژنه هاوبه‌ش���ه‌كه‌ی قایمقامه‌یه‌تی سلێمانی". له‌ب���اره‌ی ئه‌وه‌ش بۆ ته‌نها له‌س���لێمانی نوێنه‌ران���ی خۆیان كش���اندۆته‌وه ،به‌اڵم له‌ش���اری هه‌ولێ���ر نوێنه‌رانی���ان له‌گه‌ڵ لیژنه‌ك���هی قایمقامیه‌ت���دا تائێس���تا ماونه‌ت���هوه ،وه‌زیری ته‌ندروس���تی هێما ب���هوه ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت "له‌هه‌ولێر یه‌ك لیژنه هه‌یه ،له‌س���لێمانیش شانبه‌شانی ئ���هو لیژن���هی قایمقامی���ه‌ت ئێمه ئیش ده‌كه‌ین‌و لیژنه‌مان دروس���تكردوه ،نه‌ك هه‌ر ئهو لیژنه‌یه‌مان دروستكردوه ،به‌ڵكو سه‌رجه‌م مهڵبهندو بنكه ته‌ندروستیه‌كان به‌شی خۆپاراس���تنیان ههیهو له‌وباره‌یه كاری خۆیان به‌باشی ده‌كه‌ن".
هێڵی ته‌ماسی كوردو به‌غدا ده‌بێته‌وه به‌ئاگر
ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی قه‌زای دوزخورماتو :هه‌ڵوێستی گروپه چه‌كداره‌كان له‌گه‌ڵ كورددا گۆڕاوه ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد هێشتا دو مانگ به‌سه‌ر روداوه گه‌وره‌كه‌ی حه‌ویجه‌و سلێمان به‌گدا تێپه‌ڕ نهبوه ،دیسانه‌وه له‌هه‌فته‌ی پێشودا ناحیه‌ی سلێمان به‌گ و دوزخورماتو بوه‌وه به‌ئاگرو شه‌ڕو كوشتارێكی توندی به‌خۆوه بینی، قایمقامی دوزخورماتو ده‌ڵێت "رۆژ به‌رۆژ گروپه چه‌كداره‌كان له‌به‌هێزبون‌و حكومه‌تیش له‌الوازیدایه". وته‌یه‌كی باو هه‌یه له‌نێو عیراقیه‌كاندا ده‌ڵێ���ن ئه‌گ���ه‌ر هێ���زه سیاس���ییه‌كان جۆربن ئه‌وا كێش���هو ته‌قینه‌وه‌و ش���ه‌ڕ بونی نامێنێت ،ب���ه‌اڵم كه تێكده‌چنه‌وه راس���ته‌وخۆ ته‌قین���هوهو كێش���ه‌كان سه‌رهه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌‌و راسته‌وخۆ له‌به‌غداو دیاله‌و دوزخورماتوو كه‌ركوك‌و موس���ڵ ته‌قینه‌وه‌و شه‌ڕو ئاژاوه ده‌ستپێده‌كات. ته‌قینه‌وه‌و كردنه ئامانجیان له‌ئێستادا ش���یعه‌و توركمانه‌كانی ناچار به‌باركردن كردوه ،رۆژنامه‌نوس هیش���ام عه‌لی كه دانیش���توی دوزخورماتوه وتی "پێشوتر زیات���ر ك���ورده‌كان كۆچی���ان ده‌ك���رد به‌هۆی كردنه ئامانجیان ،به‌اڵم ئێس���تا ته‌قین���ه‌وه‌كان زیات���ر له‌نێ���و گه‌ڕه‌كه توركم���ان‌و شیعه‌نش���ینه‌كاندا ده‌كرێت بۆی���ه ئه‌وانیش رۆژانه ك���ۆچ ده‌كه‌ن بۆ پارێزگاكانی نه‌جه‌ف‌و كه‌ربه‌ال ،بۆ نمونه له‌یه‌ك گه‌ڕه‌كدا شه‌ش ماڵ كۆچیانكردوه، هه‌ندێكیشیان به‌هۆی كه‌مده‌رامه‌تییه‌وه ش���وێنه‌كانیان ده‌گوێزنه‌وه بۆ گه‌ڕه‌كه كوردنشینه‌كان". وتیشی "هه‌تاوه‌كو هێزی دیجله بونی نه‌بو له‌ناوچه‌كه‌دا ،هیچ كێشهو ته‌قینه‌وه‌و كوشتارێك نه‌بو ،ته‌نانه‌ت له‌نێوان شیعه‌و سونه‌شدا ،به‌اڵم له‌و كاته‌وه‌ی ئهو هێزه
هات���وه له‌به‌غداوه كه هێزێكی ش���یعه‌و راسته‌وخۆ سه‌ر به‌مالیكییه‌و زۆر ئازاری خه‌ڵكیان ده‌دا ،بۆیه خه‌ڵكی س���لێمان به‌گ‌و ئهو ناوچه‌یه خه‌ڵكێكی عه‌شایه‌رو سوننه مه‌زهه‌بن‌و گروپه چه‌كداره‌كانیش ئه‌وه‌یان قبوڵنه‌كرد ،بۆی���ه ناوچه‌كه‌ی كرد به‌دو به‌شی شیعه‌و سوننه". له‌به‌رامب���ه‌ردا ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌نی قه‌زای دوزخورماتو كه‌مال گلی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د ك���ه "ئهو كات���هی لیوای 16 له‌و ناوچانه بون دۆخه‌كه زۆر باش���ترو ناوچه‌كه‌ی���ان كۆنترۆڵكردب���و ،چونكه چه‌ند ساڵێكه له‌و ناوچه‌یه جیگیرببون‌و شاره‌زای ناوچه‌كه بون ،له‌وكاته‌وه ئهو لیوایه ل���هو ناوچه‌یه گواس���تراوه‌ته‌وه‌و كێشه‌یان هه‌یه له‌گه‌ڵ حكومه‌تی ناوه‌ندی دۆخه‌كه زۆر خراپبوه". قه‌زای دوزخورماتو ئهو ئه‌ندام���هی ئه‌نجومه‌ن���ی قه‌زای دوزخورماتو ئاماژه به‌وه‌ده‌كات له‌دوای قایمقامی دوزخورماتو رونیشیده‌كاته‌وه روداوه‌ك���هی حه‌ویجه‌وه ئ���هو ناوچانه ملمالنێ‌و كێش���ه‌كان ده‌ڵێ���ت "ناوچه‌ی به‌تایبه‌ت سلێمان به‌گ به‌ده‌ستی هه‌ردو دوزخورمات���و گرنگ���ی خ���ۆی هه‌ی���ه ،ك���ه ناكۆكییه‌كان���ی عێ���راق هه‌م���وی گروپی نه‌قش���به‌ندییه‌كان‌و قاعیده‌وه‌یه ،هه‌م ل���ه‌روی س���تراتیژی‌و س���نوریی‌‌و په‌یوه‌ن���دی پێكه‌وه هه‌ی���هو رهههندی چونك���ه له‌وكاته‌وه حكومه‌ت���ی عێراق جیوپۆلیتیكییه‌وه ،هه‌م هه‌مو ناوچه‌كانی ئیقلیمی���ش رۆڵ���ی خ���ۆی هه‌ی���ه له‌و نه‌یتوانی���وه كۆنترۆڵی ب���كات ،چونكه باكورو باش���وری عێراق ده‌به‌س���تێته‌وه نێوه‌نده‌داو دۆخی س���وریاش كاریگه‌ری هه‌یه له‌س���ه‌ر عیچراق ،ب���ه‌اڵم پێموایه ته‌نه���ا فه‌جێكی س���هربازیو بنكه‌یه‌كی به‌یه‌كه‌وه". س���ه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرس نه‌یویس���ت تاوه‌كو م���ادده‌ی 140جێبه‌جێ نه‌بێت پۆلیسی ئیتیحادی له‌سه‌ر شه‌قامه‌كه‌ی نزیك سلێمان به‌گن ،ئه‌گینا له‌ناوه‌وه‌ی ن���اوی باڵوبكرێته‌وه بۆ ئاوێن ه باس���ی دۆخه‌كه له‌و س���نوره یه‌كالیینابێته‌وه، ناحیه‌كه هێزی س���هربازیو ئه‌منی تێدا له‌وه‌كرد كه زۆربه‌ی پۆسته ئیدارییه‌كانی چونك���ه گروپه چه‌كداره‌كان رۆژ له‌دوای نیی���ه ،بۆیه ناوه‌ن���اوه ئ���هو كرده‌وانه دوزخورمات���و به‌ده‌س���تی كورده‌وه‌ی���ه رۆژ له‌به‌هێزبون���دان‌و حكومه‌تی���ش روده‌دات‌و چه‌ند ش���ه‌وی رابوردو له‌سه‌ر به‌تایبه‌ت یه‌كێتی ،جگه لهوهی هێزێكی له‌الوازیدای���ه ،هه‌روه‌ه���ا كێش���ه‌كانی شه‌قامی س���ه‌ره‌كی نێوان دوزخورماتوو زۆری پێش���مه‌رگه‌و پۆلیس���ی بهرگریو نێ���وان هه‌رێ���م‌و به‌غدا ،هه‌م���و ئه‌مانه حه‌مرین نزیك سلێمان به‌گ ئهو گروپانه فریاكه‌وتن ل���هو ناوچه‌یه كۆكراونه‌ته‌وه ،كاریگه‌ری ئهو دۆخ���ه‌ن كه به‌رده‌وامه‌و به‌جلی س���ه‌ربازییه‌وه خاڵی پشكنینیان جگه لهوهی یهكێتیو پارتی دو ده‌زگای سه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه. چاره‌س���ه‌رنه‌كردنی دۆخ���ی ئه‌من���ی دانابوو 14شۆفێری بارهه‌ڵگریان گرتوه‌و س���یخوڕییان هه‌یه ،كه‌چی نهیانتوانیوه ته‌نها كه‌س���ێكی گروپه چه‌ك���داره‌كان به‌ت���ه‌واوی وایك���ردوه كردهوه ش���ه‌ڕه كوشتویانن. هاوكات قایمقامی قه‌زای دوزخورماتو ده‌س���تگیربكه‌ن ،بۆیه ل���ه‌م نێوه‌نده‌دا چه‌كدارییه‌كان ناوه‌ناوه سه‌رهه‌ڵبداته‌وه، ش���ه‌الل عه‌ب���دول له‌ب���اره‌ی بون���ی ته‌نه���ا خه‌ڵكی مه‌ده‌ن���ی زیانیانكردوه‌و قایمقام���ی دوزخورمات���و هۆكاره‌ك���هی ده‌گێڕێت���هوه ب���ۆ الوازی حكومه‌ت���ی دوزخورماتوو س���لێمان ب���ه‌گ به‌چه‌قی بونه‌ته قوربانی.
هه‌تاوه‌كو هێز ی دیجله بونی نه‌بو له‌ناوچه‌كه‌دا ،هیچ كێشهو ته‌قینه‌وه‌و كوشتارێك نه‌بو، ته‌نانه‌ت له‌نێوان شیعه‌و سونه‌شدا
فۆتۆ :ئیحسان عێراق‌و ده‌ڵێت شكس���تیهێناوه له‌بوار ی ئه‌منی���دا ،ئه‌وه‌ت���ا ت���ازه ده‌یه‌وێ���ت سه‌حوه دابمه‌زرێنێته‌وه‌و عه‌شایه‌ره‌كان چه‌كداربكات. ش���ه‌الل عه‌بدول بۆ ئاوێنه ئاش���كرای ده‌كات‌و ده‌ڵێت "به‌پێ���ی زانیارییه‌كانی ئێمه عێراق به‌ره‌و ش���ه‌ڕی تایه‌فه‌گه‌ری ده‌ڕوات ،به‌اڵم سیاس���ه‌تی كورد ئه‌وه‌یه نایه‌وێت له‌م دۆخه‌دا تێوه‌بگلێت‌و خۆی به‌دورده‌گرێ���ت‌و نه خۆی ده‌كات خاوه‌ن حكوم���هتو ن���ه له‌گه‌ڵ تیرۆریس���تاندا ده‌بێت‌و نه‌دژایه‌تیش���یان ده‌كات ،به‌اڵم پرس���یار ئهوهی���ه ئایا ئه‌م���ه بۆ كورد ده‌چێته س���ه‌ر ،بۆیه ئه‌گه‌ر بارودۆخه‌كه ئاڵۆزتربێت پێویسته كورد له‌و ناوچانه به‌تایبه‌ت كه‌ركوك‌و دوزخورماتو له‌عێراق داببڕێت‌و به‌رگرییان لێبكات". هه‌رچه‌ن���ده ناوچه‌ی س���لێمان به‌گ‌و دوزخورمات���و ناوچه‌یه‌ك���ی ئاڵ���ۆزو
مه‌ترسیداره ،به‌اڵم كه‌مال گلی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ق���ه‌زای دوزخورماتو ده‌ڵێت "ده‌وروب���ه‌ری دوزخورمات���وو س���لێمان ب���ه‌گ‌و یه‌نگیج���هو مه‌كت���ول له‌كات���ی رژێمی به‌عسیش���دا خه‌ڵكه‌كه‌ی خزمه‌تی سه‌ربازییان نه‌ده‌كردو یاخیبون له‌رژێم، چونكه ناوچه‌یه‌كی زۆر س���ه‌خته ،هه‌م شاخاوییه هه‌م چه‌م‌و دارستانه". له‌ئێس���تادا توندوتیژییه‌كان به‌تایبه‌ت روی له‌ش���یعه‌و توركمانه‌كان���ه ن���ه‌ك كورده‌كان ،ئ���هو ئه‌ندامه‌ی ئه‌نجومه‌نی ق���ه‌زا ئام���اژه ب���هوه ده‌كات ل���ه‌دوای روداوه‌ك���هی حه‌ویجه كاتێك س���ه‌رۆكی هه‌رێم داوایكرد نه‌خۆشخانه‌كانی هه‌رێم به‌روی برینداره‌كاندا بكرێته‌وه هه‌ڵوێست‌و كرده‌وه‌ی ئهو گروپان ه له‌گه‌ڵ كورده‌كانی ناوچه‌كه‌دا تاڕاده‌ی���ه‌ك گۆڕاوه ،چونكه ئهو گروپانه زیاتر شیعه‌كان‌و كه‌سایه‌تییه سوننه‌كان ده‌كه‌نه ئامانج".
10
rangalayawene@gmail.com
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
ئهو پۆشاكانه‌ی ك ه رێژه‌ی لۆكه‌یان بهرزه هاورده ناكرێن
گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ته به‌جل‌و به‌رگ ی fashion دیزاین هرو راوێژكار "سه‌فین عارفی" ئاماده‌ی ده‌كات
ئا :رامان عومه‌ر
شێوازی قژبڕین... شێوه‌ی ده‌م‌و چاوت!
مانگی پیرۆزی ره‌مه‌زان خۆش����ترین مانگی س����اڵه بۆ هه‌ریه‌كێك له‌ئێمه‌ی موسڵمان ،جگه له‌جێبه‌جێكردنی كاری خۆمان وه‌كو موسوڵمانێك خۆمان بۆ جه‌ژنی ره‌مه‌زان به‌ش����ێوه‌یه‌كی تێرو جوان ئام����اده ده‌كه‌ین،جا هه‌ریه‌كه‌و به‌شێوازی تایبه‌ت به‌خۆی. جه‌ژنی ئه‌مساڵ به‌شێوه‌یه‌كی گشتی جیاوازه له‌گه‌ڵ جه‌ژنه‌كانی س����ااڵنی پێشو،پێویسته بۆ خۆئاماده‌كردنمان ئه‌وه‌مان له‌یادنه‌چێت جه‌ژنی ئه‌مساڵ له‌هاویندایه ،ك����ه ورده‌كاری ته‌واوی خۆئاماده‌كردنی ده‌وێ����ت ،به‌تایبه‌تی خانمان كه چه‌ند رۆژێك پێش هاتنی ج����ه‌ژن زۆرب����هی كاره‌كانی����ان ته‌واو كردبێت. بڕین����ی ق����ژو ره‌نگكردن����ی له‌مڕۆدا پێویس����ته ،جا گه‌ر بێت‌و هه‌میش����ه ح����ه‌زت له‌تازه‌گه‌ریبێ����ت ئه‌وا ده‌بێت ب����ه‌رده‌وام ئ����اگاداری نوێترین بیت، نوێترین����ی ئه‌مس����اڵ ب����ۆ قژبڕی����ن جۆری بڕینی ب����ۆب ()Bobو ناوه‌ند
m co o. o if h ya nAr ir f@ fee a Sa n. @ ee r f sa itte Tw
( )Mediumك����ه زۆر له‌هه‌وادارانیان ب����ۆ هاوین����ی ئه‌مس����اڵ خۆی����ان بۆ رێكخس����توه ،ئهوهی پێویسته بزانیت چۆت بتوانیت هه‌ڵیبژێریت‌و ،كامیان له‌گه‌ڵتدا ده‌گونجێت؟ • گه‌ر ده‌موچاوت پ����ان‌و گه‌وره‌یه بڕینی ( )Bobباشترینه ،به‌مه‌رجێك ئاره‌زوت له‌بڕینی كورت هه‌بێ ،ئه‌گه‌رنا ده‌توانیت به‌ئاس����انی ئ����ه‌م بڕینه‌ت ده‌ستبكه‌وێت به‌ته‌نها بڕینی په‌رچه‌م‌و الكان����ی قژت ،به‌ب����ێ كورتكردنه‌وه‌ی ل����ه‌واده‌ی خۆی ،به‌ڕه‌نگ����ی باینجانی یاخود ره‌ش(.بۆ كوردستان) • گه‌ر ده‌موچاوو چه‌ناگه‌ت كه‌مێك باریكبێ به‌اڵم ره‌نگی چاوت كاڵبێت، به‌دڵنیای����هوه پێویس����تت به‌بڕین����ی ( )Mediumبه‌ڕه‌نگی زه‌ردو كاڵتره، ئ����ه‌وه‌ت بیرنه‌چێ����ت ره‌نگ����ی زه‌ردو ئاڵتونی ره‌نگی ئه‌مساڵته. تۆش خۆت بێب����ه‌ش مه‌كه چونكه ره‌نگ����ه ته‌نه����ا كه‌مێك راوێ����ژكاری‌و یارمه‌تیت پێویستبێت.
دانیشتوانی هه‌رێم ئاره‌زوی بۆنه هێواشه‌كان ده‌كه‌ن ئا :رامان به‌پێی به‌دواداچونێكی رۆژنامهی ی ئاوێنه ئهوه دهركهوتوه كه هاواڵتیان كوردستان ئاره‌زوی ئهو بۆنان ه ده‌كه‌ن كه هێواشن‌و زۆرترین بۆنیش ك ه فرۆشی هه‌بێت الكۆستایه‌و شنه‌ی ده‌ریاو "فه‌ره‌نساش زۆرترین بۆن هه‌نارده‌ی هه‌رێم ده‌كات". عه‌تر فرۆش���ه‌كانی ش���اری سلێمانی ئ���هوه ده‌خه‌نه‌ڕو زۆرب���هی هاواڵتیانی دانیش���توی هه‌رێ���م ئ���هو بۆنان��� ه به‌كارده‌هێن���ن ك ه هێواش���ن ،ئه‌وه‌ش به‌پێچه‌وان���هی ئ���هو هاواڵتیان���هی دانیش���توانی باش���وری عێراقه‌و‌ه ك ه بۆن��� ه زۆر قورس���ه‌كان به‌كارده‌هێنن. یه‌كێك له‌عه‌تر فرۆش���ه‌كانیش ده‌ڵێت: بۆنی عه‌شان ك ه زۆر تیژه‌و من ناوێرم بۆنی بكه‌م ،به‌اڵم هێش���تا عه‌ره‌به‌كان پێ���ی رازی نین‌و داوای بۆنی تیژترمان لێده‌كه‌ن .هاوبی���ر عه‌لی ،عه‌ترفرۆش، ه���ۆكاری ئ���هوه ب���ۆ ك���ه‌ش‌و هه‌وای دانیش���توانی ع���ه‌ره‌ب ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه ك���ه زۆر گه‌رمه‌و وتیش���ی :بۆنی تیژ واده‌كات زیاتر له‌كه‌ش‌و هه‌وای گه‌رمدا بمێنێته‌وه. یه‌كێك ل���هو بازرگانانه‌ی ك ه مانگان ه ب���ای 50وه‌ره‌ق ه عه‌تر هاورده‌ی هه‌رێم ده‌كات ،سامی عه‌لیه ،سامی ماوه‌ی 10 ساڵ ه ئه‌م كاره ده‌كات ،ئهو باس لهوه ده‌كات ك��� ه مه‌به‌س���تیان ه بۆنی خۆش له‌ناو خه‌ڵك���دا باڵوبكه‌نه‌و‌ه نه‌ك ته‌نها كارێكی بازرگان���ی بكه‌ن‌و ده‌ڵێت :زۆر هه‌ن خاوه‌نی كه‌س���ایه‌تیه‌كی گه‌وره‌ن، به‌اڵم كاتێك بۆنێكی ناخۆش���ی هه‌بێت ئهو گه‌وره‌ییه‌مان له‌به‌رچاو ده‌كه‌وێت. ئ���هو بازرگان ه ك ه خاوه‌ن���ی دوكانێكی خنجیالنه‌ی ه له‌ناو بازاڕی گه‌وره‌ی شاری سلێمانیو باس له‌وه‌ش ده‌كات زۆربه‌ی ئهو بۆنانه‌ی هاورده‌ی هه‌رێمی ده‌كه‌ن له‌واڵتانی ئه‌وروپاوه‌یه‌و وتیشی :واڵتی فه‌ره‌نسا پشكی شێری به‌رده‌كه‌وێت ك ه زۆرترین عه‌تر هه‌نارده‌ی هه‌رێم ده‌كات.
کاوڕ
به‌پێچه‌وانه‌ی زۆربه‌ی واڵتانی دنیاوه، له‌هه‌رێمی كوردستان ئهو پۆشاكانه هاورده ناكرێت كه رێژه‌ی لۆكه‌یان تێدا بهرزه ،له‌كاتێكدا لۆكه یارمه‌تیده‌ره بۆ ئهوهی مرۆڤ دوربكه‌وێته‌وه له‌و نه‌خۆشیانه‌ی به‌هۆی پۆشاكه‌وه توشی ده‌بێت ،كوالێتی كۆنتڕۆڵی جۆرییش ئهوه ده‌خاته‌ڕو كه تائێستا پشكنین بۆ جلوبه‌رگی ده‌ره‌وه ناكه‌ن. ئاراس بایز ،كه ماوه‌ی 7ساڵه پۆشاك له‌واڵت���ی توركی���اوه ه���اورده‌ی هه‌رێم ده‌كات ئاماژه بهوه ده‌دات بازرگانه‌كانی كوردس���تان ئهو جلوبه‌رگان���ه هاورده ده‌كه‌ن ك���ه رێژه‌یه‌كی ب���ه‌رز مادده‌ی نایلۆن���ی تێدایه نه‌ك لۆكه‌و وتیش���ی: هۆی ئ���ه‌وه‌ش بۆ ئهوه دهگهڕێتهوه كه نرخیان هه‌رزانه‌و هه‌مو كه‌س ده‌توانێت له‌ناو بازاڕه‌كانی كوردس���تان بیكڕێت، به‌پێچه‌وانه‌ی قوماشی لۆكه‌وه كه نرخی زۆر گرانه‌و ،خه‌ڵكی���ش ئاماده‌نیه ئهو پاره زۆره به‌كراسێك بدات. ئاراس ئاماژه بهوه ده‌دات كراسێكی ئاس���ایی نرخه‌كه‌ی ئه‌گه‌ر زۆر گرانبێت به 15هه‌زار دیناره ،له‌كاتێكدا كراسێك ك���ه له‌لۆكه دروس���تكرابێت نرخه‌كه‌ی ل���ه 30تا 50ه���ه‌زار دین���ار ده‌بێت. ش���اره‌زایانی ب���واری نه‌خۆش���یه‌كانی پێس���تیش داوا له‌هاواڵتی���ان ده‌ك���ه‌ن خۆی���ان به‌دوربگرن له‌و پۆش���اكانه‌ی
ئا :به‌ختیار حسێن ،هه‌ولێر بۆنفرۆشێک له‌بازاڕی شاری سلێمانی ره‌حیم سه‌عید ،ك ه ماوه‌ی پێنج ساڵ ه بۆن ده‌فرۆشێت‌و مانگان ه 500دان ه بۆن له‌توركیاو دوبه‌ی���هوه هاورده‌ی هه‌رێم ده‌كات ،باس له‌وه‌ش ده‌كات له‌چینه‌و‌ه بۆنی خراپ ه���اورد‌ه ده‌كرێت‌و به‌ناوی ماركه‌و‌ه به‌خه‌ڵك ده‌فرۆشرێته‌وه ،ئهو وتیش���ی :هه‌ندێجار بۆنه‌كان به‌س���ه‌ر پۆش���اكه‌و‌ه ده‌ب���ن به‌په‌ڵ���ه ،ئه‌وه‌ش به‌هۆی خراپ���ی بۆنه‌كانه‌و‌ه به‌تایبه‌تی كه له‌س���ه‌ر عه‌ره‌بانه‌كان ئ���هو جۆره بۆنان���ه زۆر ده‌فرۆش���رێن ،س���امیش ئ���هوه ناش���ارێته‌و‌ه كه بۆن���ی خراپ له‌بازاڕه‌كه‌دا ههیهو وتیشی :ئهو بۆنان ه به‌زۆری بۆنی كه‌پسن ،یان ئه‌وانه‌نه‌ن له‌چین���هوه هاورده ده‌كرێ���نو به‌هه‌زار دینار ده‌فرۆش���رێته‌و‌ه ك ه به‌س پاره‌ی شوشه‌كه‌یه. له‌ب���اره‌ی ئ���اره‌زوی دانیش���توانی هه‌رێمیش���هوه سامی باس لهوه ده‌كات
گا
ره‌نگه به‌هۆی ئه‌رك���ی زۆره‌وه كۆمه‌ڵ ه په‌یوه‌ندی���ه‌ك دروس���ت ده‌كه‌یت له‌گه‌ڵ خه‌ڵكێك بناس���یت كه سودیان هه‌بێت هاوڕێكان���ت‌و رزگارت ده‌ك���ه‌ن له‌و باره ب���ۆت ،هه‌وڵب���ده پله‌به‌ندی���ه‌ك ب���ۆ ناره‌حه‌ته ،پێویس���تت ب���هوه هه‌یه كه خۆت له‌و ته‌مه‌ڵییه به‌دوربگریت. پرۆژه‌كانت دابنێیت.
دوانه ره‌نگه روب���ه‌روی كێش���ه‌یه‌ك ببیته‌وه به‌هۆی ئ���هو ئاڵۆزیه‌ی ك���ه ماوه‌یه‌ك ه س���ه‌رقاڵیكردویت ،هێنده بیر له‌رابردو مه‌كه‌ره‌وه داهاتو شتی بۆ هه‌ڵگرتوی.
فۆتۆ :رامان
كاره ده‌كات‌و ده‌ڵێت :بۆنه‌كانی شنه‌ی ده‌ریاو ج���ادور و به‌یبی ب���ای به‌رلین به‌كارده‌هێن���ن .ئهو ك���وڕه باس لهوه ده‌كات له‌كاتی بۆنه‌كانیش���دا فرۆشیان زیاتره‌و وتیشی :له‌بۆنه‌كانیشدا خه‌ڵك زیات���ر بۆن ده‌كڕێ���ت ،هاوبیر عه‌لیش یه‌كێكه ل���هو گه‌نجانه‌ی ب���ه‌م كارهوه خه‌ریك���هو ئاماژه‌ش ب���هوه ده‌دات ك ه هاوینان بۆن ه فێنكه‌كان‌و هێواش���ه‌كان به‌كارده‌هێن���نو زس���تانیش بۆن���ی وه‌ك فه‌هره‌نای���ت ك��� ه بۆنێك���ی تێر‌ه به‌كارده‌هێنرێت .توێ���ژه‌ری ده‌رونی، ش���وان حه‌مه‌د ،ئاماژه ب���هوه ده‌دات ك��� ه خاڵێكی باش��� ه بۆ دانیش���توانی هه‌رێمی كوردس���تان ك ه بۆنی هێواش به‌كاربهێن���نو ده‌ڵێ���ت ،بۆنی هێواش ئاماژه‌ی ه بۆ ده‌رونی ئارام‌و له‌سه‌رخۆیی، به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه بۆنی تیژ ده‌الله‌ت ه بۆ توندوتیژی‌و شه‌ڕانگێژی.
قرژاڵ كاره‌كانت باش���بون به‌خۆیه‌وه ده‌بینێت به‌پێچه‌وانه‌ی ئ���هوهی چاوه‌ڕێت ده‌كرد، چانس���ێكیتر به‌خۆت بده‌و لهوه مه‌ترسه شكستبێنیت.
هونه‌رمه‌ندی ناسراوی كۆمیدی "شه‌مۆ :رایده‌گه‌یه‌نێت كه هاتن ی بۆ ناو دونیای هونه‌ر به‌رێكه‌وتبوه‌‌و ده‌ڵێت "ئێستا هیچ پشتیوانیه‌ك بۆ هونه‌ر‌و هونه‌رمه‌ندان نیه ته‌نیا كۆمه‌ڵه كه‌سانێك پاره به‌هونه‌ر ده‌خۆن‌و ئه‌وانی تریش سه‌یریان ده‌كه‌ن". ئه‌ی���ام ئه‌كره‌م ناس���راو به‌ش���ه‌مۆ ك���ه له"س���اڵی 1988په‌یمان���گای هونه‌ره‌جوانه‌كان���ی ت���ه‌واو ك���ردوهو له‌ساڵی 1993ه‌شه‌وه ده‌ستی به‌كاری هونه‌ری كردوه ،له‌رێگ���هی به‌رنامه‌ی "زوم زوم"و دواتر به‌ش���داری له‌درامای "كه‌وه‌كانی قه‌ره‌جوغ كردوه"و تاوه‌كو ئێستا به‌ش���داری له‌ده‌یان شانۆگه‌ری‌‌و درام���او به‌رنامه‌‌و فیلمی س���ینه‌مایی كردوهو به‌رده‌وامه له‌كاری هونه‌ری. ئه‌یام ئهوهی بۆ ئاوێنه ئاش���كراكرد كه هاتنی ب���ۆ ناو دونی���ای كۆمیدیا به‌رێكه‌وت بوهو پێداگری له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش
شێر
ده‌كات كه په‌شیمان نیه له‌هیچ یه‌كێك له‌و كارانه‌ی كه تائێس���تا به‌ش���داری تێدا ك���ردوه ،به‌وته‌ی خۆی هه‌ركاره‌‌و بۆ كاتی خۆی باش���بوهو پێش���وازی باشی لێكراوه .ئه‌وه‌ش ناشارێته‌وه كه هه‌ندێك له‌و به‌رهه‌مانه‌ی كه به‌شداری تێدا ك���ردوه زۆرج���ار زانیویه‌تی "كه باش نیه ب���ه‌اڵم له‌به‌رخاتری پاره ئهو به‌ش���داری كردوه چونكه باری دارایی باش نهبوه"، ئه‌یام ئه‌كره‌م ئاماژه‌ی بهوه كرد كه ئهو هیچ ش���تێك له‌ده‌رهێن���ان نازانێ چونك���ه ده‌رهێن���ه‌ر نیه ،س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك���ه بۆچی له‌ئێس���تادا زیاتر گرینگی به‌درام���ا بیانیه‌كان ده‌درێت‌و كه‌متر به‌رهه‌م���ی خۆماڵی ده‌بینرێت، له‌كه‌ناڵه‌كان���ی كوردس���تان ،ئهو وتی "به‌ڕاستی ئه‌منیش نازانم هۆكاره‌كه‌ی چی���ه ،له‌به‌رئ���هوهی ئ���هوان له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان���ی هه‌ولێر كاری زۆر باش ده‌ك���ه‌ن كه‌چ���ی ئ���هو دیارده‌یه هه‌ر به‌رده‌وامه"! پێش���یوایه ك���ه ژماره‌یه‌ك���ی زۆر ك���ه‌م له‌كه‌ناڵه‌كانی ك���وردی گرینگی به‌به‌رهه‌می خۆماڵ���ی ده‌ده‌ن ئه‌مه‌ش هۆكارێك���ی گهوره بوه ك���ه به‌رهه‌می هونه‌ری ك���وردی به‌ره‌و الوازی بڕوات، چونكه هیچ ك���ه‌س‌و الیه‌نێك هاوكار‌و پش���تیوانی هونه‌ر نین له‌كوردستان، ئ���هو وت���ی "به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی هونه‌رمه‌ن���دان غه‌درلێك���راون ،بۆیه كاتێك یه‌كێك ل���هو هونه‌رمه‌ندانه كه ده‌مرێ���ت ،ئه‌وا جارێكی تر كه‌س���انی وه‌كو ئه‌وان دروست نابنه‌وه‌‌و كه‌سیش شوێنی ئه‌وانی پێناگیرێته‌وه‌‌و به‌زویش له‌بیر ده‌كرێن"، وتیش���ی "كوردس���تان له‌قه‌یرانێكی گه‌وره‌ی هونه‌ریدایه".
فه‌‌ریک
باری ته‌ندروس���تیت تۆزێ���ك ناڕه‌حه‌تت ماڵه‌ك���ه‌ت پێویس���تی به‌رێكخس���تنه‌وه ده‌كات‌و پێویس���تیت به‌پشویه‌ك هه‌یه ،هه‌یه به‌هاوكاری خێزانت ،باش���تر وای ه هه‌واڵێك ده‌بیستت كه زۆر پێ ی ئاسوده گۆڕانكاریه‌كی���ان تێدا ئه‌نج���ام بده‌یت، شه‌ممه رۆژی به‌ختته. ده‌بیت‌و دڵخۆشت ده‌كات.
گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ت ه به‌سینه‌ما
مه‌الیه‌ك پێش سه‌رده‌مه‌كه‌ی كه‌وت ئا :شاهۆ ئه‌حمه‌د ئهو ته‌نها مه‌الیه‌ك نه‌بو ،به‌ڵكو زیاتر له‌وه‌ش زاناو داناش بو ،به‌مانای وش ه پێش سه‌رده‌مه‌كه‌ی خۆی كه‌وتبو، هه‌ڵوێست‌و ره‌فتاره‌كانی شایه‌تی ئهوه ده‌ده‌ن ك ه نازناوی گهوره قابیلیه‌تی.
كه له‌ماده‌ی نایلۆن دروس���ت ده‌كرێن، پسپۆڕی نه‌خۆشیه‌كانی پێست ،د.كه‌ژان عه‌لی ،ئاماژه بهوه ده‌دات كه پێویسته هاواڵتیانی هه‌رێمی كوردس���تان زیاتر قوماشی لۆكه به‌كاربهێنن‌و دوربكه‌ونه‌وه له‌قوماش���ی نایلۆن ،ئهو وتی "ماده‌ی لۆكه زۆر باشه له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌ستیاری دروست ناكات‌و بۆ س���ه‌رماو گه‌رماش به‌رگری هه‌یه ،به‌پێچه‌وانه‌ی نایلۆنه‌وه ك���ه ماده‌یه‌كه هی���چ به‌رگرییه‌كی نیهو زۆربه‌ی پێستی مرۆڤه‌كان حه‌ساسیه‌تی پێی هه‌یه". ئاراس جه‌خت له‌سه‌ر ئهوه ده‌كاته‌وه هاواڵتی���ان هۆش���یارییه‌كی ئه‌وتۆیان س���ه‌باره‌ت به‌كارهێنان���ی ج���ۆری قوماشه‌كان نیهو ته‌نها جوانییان به‌الوه گرنگه ،پس���پۆڕه‌كه‌ی نه‌خۆش���یه‌كانی پێستیش هۆكاری ئهوه بۆ هه‌رزانی ئهو قوماشانه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌و وتی "نرخیان هه‌رزان���هو زوش تێكناچ���ن ،ئ���ه‌وه‌ش به‌پێچه‌وان���هی لۆك���هوه ك���ه به‌چه‌ند شوشتنێك تێكده‌چێت". به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كوالێت���ی كۆنتڕۆڵ���ی جۆریی���ش ،ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ،باس له‌و ده‌كات كه تائێستا له‌هه‌رێمی كوردستان پش���كنین بۆ هیچ جۆره جلوبه‌رگێكی ده‌ره‌وه ناكرێت‌و وتیشی :تائێستا ته‌نها پش���كنین بۆ پۆشاكی ژێره‌وه ده‌كه‌ین، ئ���ه‌وه‌ش دوای ئ���هوهی بازرگان���ه‌كان بڕوانامه‌ی���ان وه‌رگرت له‌باره‌ی كوالێتی كااڵك���هوه ئه‌وكات رێگ���هی پێده‌درێت له‌سنوره‌كانه‌وه هاورده‌ی بكات
شه‌مۆ :كه‌سانێك هه‌ن پاره به‌هونه‌ر ده‌خۆن
شه‌مۆ
زۆرت���ر ئاره‌زوی���ان ل���هو بۆنانه‌ی ه ك ه سروش���تیه‌‌و وتیش���ی :هه‌ندێ���ك بۆن له‌كوردستان له‌ڕێی تێكه‌ڵكردنی چه‌ند بۆنێكه‌و‌ه دروس���ت ده‌كرێت‌وه‌ك بۆنی شنه‌ی ده‌ریاو وتیشی :ئه‌وه‌شی خسته‌ڕو كه نزیكه‌ی 200جۆر بۆن له‌كوردستاندا به‌كارده‌هێنرێ���ت .هه‌روه‌ه���ا ره‌حی���م س���ه‌عیدیش لهوبارهیهوه ده‌ڵێت :بۆنی الكۆس���تا فرۆشی زۆرباش���هو هه‌روه‌ها هۆگ���ۆو بۆس���ت‌و فه‌هره نای���ت دوای الكۆستا دێن ،گه‌نجه‌كانیش پالی بۆی زۆر به‌كارده‌هێنن .جگ ه لهوهی هه‌ندێك بۆنی وه‌ك دیزڵ كڕیاری تایبه‌تی خۆی هه‌یه .ش���نه‌ی ده‌ریا ئ���هو بۆنه‌یه ك ه له‌كوردستان له‌رێی تێكه‌ڵكردنی چه‌ند بۆنێكی تره‌و‌ه دروست ده‌كرێت ،یه‌كێك له‌و فرۆش���یاران ه باس لهوه ده‌كات ك ه خه‌ڵك زۆر ئاره‌زوی ئهو بۆنه‌یان هه‌یه، داریان حس���ێن ماوه‌ی دو س���اڵ ه ئهو
ره‌نگاڵه
ره‌نگاڵه
rangalayawene@gmail.com
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
ی مامۆس���تاو نوس���هرو ش���اعیر ی كوڕی مه‌ال كۆمه‌اڵیه‌ت���ی موحه‌م���ه‌د ی عه‌بدواڵی جه‌لیزاده ناس���راو به"مه‌ال ی 1876 ی كۆی���ه" له‌س���اڵ گ���هوره ی ی ناو ی كۆیه له‌دایكبوه‌و دایك له‌شار ی عائیش���هی كچی حاجی به‌ك���ر ئاغا ی ی گهوره به‌ش���اعیرێك حه‌ویزیه ،مه‌ال ی كوردپ���ه‌روه‌رو مرۆڤدۆس���ت‌و پیاوێك ئاینی پێشكه‌وتنخواز بوه. ی ی گهوره له‌ته‌مه‌نی حه‌وت ساڵ مه‌ال ی كردوهو ی ئاین��� ی به‌خوێندن ده‌س���ت به‌س���اڵێك‌و ش���ه‌ش مانگ س���ه‌رجه‌م ی بیس���ت قۆناغه‌كان���ی بڕیوه له‌ته‌مه‌ن ی له‌الیه‌ن ی مه‌الیه‌ت��� ی ئیج���ازه س���اڵ ی باوكی���هوه پێ���دراوهو سه‌رپه‌رش���ت مزگه‌وتی مه‌ال ئه‌س���عه‌دی جه‌لیزاده‌و ی كۆی��� هی كردوهو ی گ���هوره مزگه‌وت سه‌دان فه‌قێی ههبوه. ی ئهو شاعیر‌ه بوێر‌ه له‌نێوان ساڵه‌كان ی 1912بۆ 1928چه‌ندین كاری حكوم ی 1912كراوه پێس���پێردراو‌ه له‌س���اڵ ی 1919كراوه به‌موفتی كۆیه‌و له‌س���اڵ به‌قازی‌‌و یه‌كه‌م ك���ه‌س بوه به‌ڵگه‌نام ه ی به‌زمانی كوردی نوسیو‌ه یاساییه‌كان ی ی ئه‌نجومه‌ن ی 1924به‌ئه‌ندام له‌س���اڵ ی عێ���راق هه‌ڵبژێردراو زۆر دامه‌زراندن ی ش���ێلگیرانه پێداگری له‌سه‌ر مافه‌كان كورد ده‌كرد. ئه‌م مه‌ال پێشكه‌وتنخوازه یه‌كێك بوه ی ی كردن���هوهی قوتابخانه له‌هانده‌ران��� ی كۆی��� ه ی له‌خه‌ڵك��� زانس���تیو داوا ی قوتابخان ه ی دارای��� ك���ردوهو كۆمه‌ك ی 1920 ی ئه‌وه‌ش له‌س���اڵ بك���هنو دوا ی هه‌میش���ه‌یی قوتابخان ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك
ی گهوره یه‌كه‌م له‌كۆیه كراوه‌ته‌وه مه‌ال ی كوردستان كه‌س بوه له‌سه‌رتاس���ه‌ر كچه‌ك���هی خۆی���ی له‌گ���هڵ كوڕان���دا ی ناردوه‌ت ه قوتابخانه‌و ئه‌وه‌بو له‌س���اڵ ی 1924مه‌الی گ���هوره "نه‌جیبه خان" كچی نارده قوتابخانه. ی ی كۆی���ه له‌س���اڵ م���ه‌الی گ���هوره ی ی وازی ل���ه‌كار 1928به‌یه‌كج���ار ی هێن���اوه‌و خۆیی ته‌رخانكردو‌ه حكوم ب���ۆ نوس���ین‌و وانه‌وتنه‌وه ك��� ه وه‌ك ی ی كۆیه لهماوه ده‌ڵێن مه‌الی گ���هوره ی ش���ه‌وو رۆژێك���دا 21كاتژمێر خه‌ریك نوس���ین‌و خوێندنه‌وه‌و وانه‌وتنه‌وه بوه ی له‌و ماوه‌یه‌ش���دا خه‌رمانێك به‌رهه‌م ی ئاماده‌كردوه ك ه جگ ه گرینگ پێویست ی له‌ه���ه‌ژده كتێب‌و نامیلك���ه به‌عه‌ره‌ب شه‌ش به‌رهه‌میشی به‌كوردی داناوه. ی گهوره فاروق محه‌م���ه‌د كوڕی مه‌ال ی گهوره ی باوكیدا ده‌ڵێت" مه‌ال له‌وه‌سف مرۆڤێك���ی زۆر زی���ره‌ك‌و بلیمه‌ت بوهو داهێن���ه‌ر ب���وه له‌هه‌م���و بوارێكه‌وه چ ی ی سیاس ی چ له‌بوار ی كۆمه‌اڵیه‌ت له‌بوار ی ی كوردایه‌ت���یو مرۆڤایه‌ت چ له‌ب���وار ی وهرگرتوه ك ه هه‌ربۆی ه ئهو له‌قه‌به‌ش��� ده‌ڵێن مه‌الی گهوره یه‌كسه‌ر فیكرمان ی جه‌لیزاده ده‌چێت. بۆ مه‌ال محه‌مه‌د فاروق محه‌م���ه‌د ده‌ڵێـت" باوكم هیچ ی عه‌ش���یره‌ت‌و هۆزو كاتێ���ك خاوه‌ن��� پاس���ه‌وان‌و چه‌ك نه‌ب���و به‌ڵكو كاتێك له‌ماڵ ده‌رده‌چو ب���ۆ مزگه‌وت به‌ته‌نیا ی بو هه‌تا ده‌گه‌یشته مزگه‌وتیش خه‌ڵك كۆی ه به‌ڕێزه‌وه پێش���وازیان لێده‌كردو ده‌ستیان به‌سینگه‌وه ده‌گرت". ی دوای خزمه‌تێكی زۆر مه‌الی گهوره كۆی ه ل ه 1943-10-12له‌ش���اری كۆی ه ی كۆچی دوای���ی كردوهو له‌گۆڕس���تان "ده‌روێش خ���در" به‌خاكس���پێردراوه‌و ل���ه‌دوای خۆش���یو ب���ۆ رێزگرتن له‌م كه‌س���ایه‌تی ه مزگه‌وتێك���ی گ���ه‌وره‌و ی گهوره ی م���ه‌ال قوتابخانه‌ی���ه‌ك به‌ناو كراونه‌ته‌وه.
سۆران: ساته‌كانی ژیان قورس بو له‌فه‌یسبوکه‌وه
به‌ز (به‌ز) نویترین به‌رهه‌مه‌كانی سینه‌ما ده‌خات ه به‌رده‌ستتان ك ه ئه‌مڕۆ له‌جیهانی سینه‌مادا كراوه‌ن x بڕی زۆرترین بینه‌ریان ههیهو پێشكه‌ش به‌ئێوه‌ی خوێنه‌ر ده‌كرێن له‌پله‌ی 10بۆ 1 (سینه‌مای ئه‌مڕۆی جیهان لێره‌دا بدۆه‌زه‌وه ،به‌شێوه‌یه‌ك هه‌رگیز نه‌تدیبێت) Fruitvale Station .10 .R.I.P.D .9 The Heat .8 Pacific Rim .7 Red 2 .6 Grown Ups 2 .5 Turbo .4
(Despicable
.3بۆ هه‌فته‌ی سێیه‌م )Me 2فیلمی ئه‌نیمه‌یشنی ئه‌مه‌ریكی له‌ڕیزی باش����ترین سێ فیلمی جیهانی ماوهتهوه ،به‌رهه‌مهێنه‌رانی ئه‌م فیلمه كۆمپانیای ( )Universalی جیهانیه، ئه‌م فیلمه ب����ڕی زیاتر ( )295ملیۆن دۆالری به‌ده‌س����تهێناوه ت����ا ئه‌مڕۆ كه ته‌نها ته‌واوی كاتی فیلمه‌كه ()1،38 كاتژمێرێك‌و س����یو هه‌ش����ت خوله‌كه، به‌ڕاس����تی ئه‌مه پاره‌یه‌كی زۆره به‌اڵم بۆ فیلمه‌كه هێشتا كه‌مه.
مه‌الی گهوره
)The Conjuring( .2ب����ۆ هه‌فت����هی دوهه‌م له‌ڕیزی باش����ترین سێ فیلمی جیهانی����دا ماوهتهوه ،ت����ا ئه‌مڕۆ بڕی زیاتر له ( )69ملیۆن دۆالری بردۆته‌وه كه ئه‌مه‌ش س����ێ ئه‌وه‌نده‌ی هێنده‌ی تێچونی ت����ه‌واوی فیلمه‌كه‌یه كه ()20 ملی����ۆن دۆالره ،ئه‌م فیلم����ه ()1،52 كاتژمێرێ����ك‌و په‌نج����او دو خوله‌ك����ه، به‌رهه‌مهێنه‌رانی ئه‌م فیلمه (Warner ، ).Brosئهوهی ئ����ه‌م فیلمه‌ی زیاتر ده‌وڵه‌مه‌ندت����ر ك����ردوه ئهوهی����ه ك����ه روداوه‌كانی له‌چیرۆكێكی راس����تییه‌وه وه‌رگیراوه.
ئه‌كته‌رو شانۆكار سۆران ئه‌كره‌م چونك ه دراماكه هه‌ر ئه‌ڵقه‌یه‌و باس���ی ئا :ئاوێنه به‌س���ه‌رهاتێكی ژی���ان ده‌كات‌و ده‌بو منیش به‌پێی ئهو به‌سه‌رهاته رۆڵه‌كه‌م سۆران ئه‌كره‌م به‌گ ،ئه‌كته‌رو بگێڕم كه ههبوه تیایدا مامۆستای زانكۆ شانۆكار ،ئاماژه بهوه ده‌دات بوم رۆڵی���ش ههبوه رۆژنامه‌نوس بوم. به‌شداریكردنی له‌درامای "ساته‌كانی ئه‌وه‌ش بۆ من كارێكی دژوار بوه. ژیان" ،كارێكی زۆر قورس بوهو له‌ب���اره‌ی كاری داهاتوی���هوه ئ���هو وتیشی :ده‌بو بۆ هه‌ر ئه‌ڵقه‌یه‌ك ئه‌كت���هره ئام���اژه‌ی ب���ه‌وه‌دا بهنیازه رۆڵێكی جیاواز ببینم. به‌شداربێت له‌به‌رهه‌مێكی تری كۆمپانیا س���ۆران ك��� ه له‌هه‌مانكات���دا مه‌ستی فیلم‌و وتیشی :سیناریۆی ئهو هاوسه‌ره‌كه‌ش���ی (هێ���رۆ حه‌مه‌جوان) فیلمه ده‌گم���هنو جی���اوازه‌و رۆڵێكی له‌هه‌م���ان درامادا له‌گه‌ڵیدا به‌ش���دار‌ه سه‌ره‌كی تێدا ده‌گێڕم ،ك ه ئه‌گه‌ر هه‌ی ه ی رۆڵه‌كه‌م نێگه‌تیڤ بێت. ئاماژه بهوه ده‌دات به‌هۆی كۆمپانیا درامای س���اته‌كانی ژی���ان له‌كه‌ناڵی مه‌ستی فیلمه‌وه به‌شداری له‌و درامایه‌دا كردوهو باس لهوه ده‌كات ئهو رۆاڵنه‌ی ئاسمانی كوردسات له‌مانگی ره‌مه‌زاندا ئ���هو گێڕاویه‌تی زۆر قورس بوهو وتی" په‌خ���ش ده‌كرێ���ت‌و 30ئه‌ڵقه‌یه‌و هه‌ر رۆڵه‌ك���ه‌م زۆر ق���ورس ب���وه چونك ه ئه‌ڵقه‌ی���هو باس���ی روداوێك���ی ژی���ان ده‌بو بۆ هه‌ر ئه‌ڵقه‌ی ك ه به‌ش���داربوم ده‌كات‌و ژماره‌یه‌ك ئه‌كته‌ر به‌شدارییان ی كه‌س���ایه‌تی جیاواز ببینم .تێداكردوه. تیایدا رۆڵ
ته‌‌رازوو
دوپشک
)Fox(.1كۆمپانی����ای به‌رهه‌مهێنه‌ری بواری گهوره له‌مس����اڵدا فیلمی )Wolverineخس����ته س����ینه‌ماوه، له‌یه‌ك����ه‌م هه‌فته‌ی نمایشكردنیش����یدا هاته پێشینه‌ی هه‌مو فیلمه‌كانی بلیت بڕینی جیهانی‌و ،ب����ڕی ته‌واوی ()21 ملیۆن دۆالری هێنایه‌وه به‌رده‌س����ت، ( )The Wolverineته‌واوك����ه‌ری به‌ش����ه‌كانی تری زنجی����ره فیلمه‌كانی ( )The X-Menئه‌مه‌ش چانس����ێكی باشتر ده‌دات به‌م فیلمه ،كه واده‌كات هه‌وادارانی به‌شه‌كانی تریش بیانه‌وێت سه‌یری بكه‌ن ...بۆیه كاتێ دڕه‌نده‌ترین له‌سه‌ر شاش����ه بێت دڵنیام ده‌ته‌وێت بزانی����ت چی ده‌بێت ،به‌هیوای كاتێكی خۆش. (The
که‌‌وان
گیسک
سه‌‌تڵ
هێنده قسه له‌كارێك مه‌ك ه كه ئیش ی تۆ په‌ل���ه مه‌كه له‌هه‌وڵ���دان ب���ۆ یارمه‌ت ی متمانه‌یه‌كی باش په‌ی���دا ده‌كه‌یت له‌نێو ره‌نگه روبه‌روی كێش���ه‌یه‌كی ته‌ندروست ی ره‌نگه كێشه داراییه‌كانت بێزارت بكات، نه‌بێ���ت ،ئهو كاره‌ی پێت���دراوه راز ی بب ه كه‌س���انی تر به‌بێ بیركردن���هوه ،مه‌رج كه‌سه نزیكه‌كانت‌و ده‌بیت به‌جێی بایه‌خی ببیته‌وه ،هه‌رچی زوتر‌ه سه‌ردانی پزیشك ئێس���تا كاتی ئه‌وه‌نیه ك���ه هیچ كارێك پێی ،ئهو گرفتانه‌ی له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ت نیه هه‌مو هاوڕێكانت تۆیان خۆش���بوێت ئ���هوان ،باش���تروایه نهێن��� ی كاره‌كانت بك���ه ،ماوه‌یه‌ك���ه به‌هۆی س���ه‌رقاڵیی بكه‌یت چونكه سه‌رجه‌میان به‌زه‌ره‌ی تۆ ده‌شكێنه‌وه. ژیانته‌وه خۆت پشتگوێخستوه. له‌شوێنی تر باس نه‌كه‌یت. دڵسافبن وه‌كو تۆ. توشی ده‌بیت ناڕه‌حه‌تت ده‌كات.
نه‌‌هه‌‌نگ رێگه‌یه‌كی تر بدۆزه‌ره‌وه بۆ كاركردنت‌و په‌له بكه له‌ته‌واوكردنی ئه‌وانه‌ی ماون، له‌گ���هڵ خێزانه‌كانت���ان كاتێكی خۆش به‌سه‌ربه‌رن.
CMYK
10
rangalayawene@gmail.com
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
ئهو پۆشاكانه‌ی ك ه رێژه‌ی لۆكه‌یان بهرزه هاورده ناكرێن
گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ته به‌جل‌و به‌رگ ی fashion دیزاین هرو راوێژكار "سه‌فین عارفی" ئاماده‌ی ده‌كات
ئا :رامان عومه‌ر
شێوازی قژبڕین... شێوه‌ی ده‌م‌و چاوت!
مانگی پیرۆزی ره‌مه‌زان خۆش����ترین مانگی س����اڵه بۆ هه‌ریه‌كێك له‌ئێمه‌ی موسڵمان ،جگه له‌جێبه‌جێكردنی كاری خۆمان وه‌كو موسوڵمانێك خۆمان بۆ جه‌ژنی ره‌مه‌زان به‌ش����ێوه‌یه‌كی تێرو جوان ئام����اده ده‌كه‌ین،جا هه‌ریه‌كه‌و به‌شێوازی تایبه‌ت به‌خۆی. جه‌ژنی ئه‌مساڵ به‌شێوه‌یه‌كی گشتی جیاوازه له‌گه‌ڵ جه‌ژنه‌كانی س����ااڵنی پێشو،پێویسته بۆ خۆئاماده‌كردنمان ئه‌وه‌مان له‌یادنه‌چێت جه‌ژنی ئه‌مساڵ له‌هاویندایه ،ك����ه ورده‌كاری ته‌واوی خۆئاماده‌كردنی ده‌وێ����ت ،به‌تایبه‌تی خانمان كه چه‌ند رۆژێك پێش هاتنی ج����ه‌ژن زۆرب����هی كاره‌كانی����ان ته‌واو كردبێت. بڕین����ی ق����ژو ره‌نگكردن����ی له‌مڕۆدا پێویس����ته ،جا گه‌ر بێت‌و هه‌میش����ه ح����ه‌زت له‌تازه‌گه‌ریبێ����ت ئه‌وا ده‌بێت ب����ه‌رده‌وام ئ����اگاداری نوێترین بیت، نوێترین����ی ئه‌مس����اڵ ب����ۆ قژبڕی����ن جۆری بڕینی ب����ۆب ()Bobو ناوه‌ند
m co o. o if h ya nAr ir f@ fee a Sa n. @ ee r f sa itte Tw
( )Mediumك����ه زۆر له‌هه‌وادارانیان ب����ۆ هاوین����ی ئه‌مس����اڵ خۆی����ان بۆ رێكخس����توه ،ئهوهی پێویسته بزانیت چۆت بتوانیت هه‌ڵیبژێریت‌و ،كامیان له‌گه‌ڵتدا ده‌گونجێت؟ • گه‌ر ده‌موچاوت پ����ان‌و گه‌وره‌یه بڕینی ( )Bobباشترینه ،به‌مه‌رجێك ئاره‌زوت له‌بڕینی كورت هه‌بێ ،ئه‌گه‌رنا ده‌توانیت به‌ئاس����انی ئ����ه‌م بڕینه‌ت ده‌ستبكه‌وێت به‌ته‌نها بڕینی په‌رچه‌م‌و الكان����ی قژت ،به‌ب����ێ كورتكردنه‌وه‌ی ل����ه‌واده‌ی خۆی ،به‌ڕه‌نگ����ی باینجانی یاخود ره‌ش(.بۆ كوردستان) • گه‌ر ده‌موچاوو چه‌ناگه‌ت كه‌مێك باریكبێ به‌اڵم ره‌نگی چاوت كاڵبێت، به‌دڵنیای����هوه پێویس����تت به‌بڕین����ی ( )Mediumبه‌ڕه‌نگی زه‌ردو كاڵتره، ئ����ه‌وه‌ت بیرنه‌چێ����ت ره‌نگ����ی زه‌ردو ئاڵتونی ره‌نگی ئه‌مساڵته. تۆش خۆت بێب����ه‌ش مه‌كه چونكه ره‌نگ����ه ته‌نه����ا كه‌مێك راوێ����ژكاری‌و یارمه‌تیت پێویستبێت.
دانیشتوانی هه‌رێم ئاره‌زوی بۆنه هێواشه‌كان ده‌كه‌ن ئا :رامان به‌پێی به‌دواداچونێكی رۆژنامهی ی ئاوێنه ئهوه دهركهوتوه كه هاواڵتیان كوردستان ئاره‌زوی ئهو بۆنان ه ده‌كه‌ن كه هێواشن‌و زۆرترین بۆنیش ك ه فرۆشی هه‌بێت الكۆستایه‌و شنه‌ی ده‌ریاو "فه‌ره‌نساش زۆرترین بۆن هه‌نارده‌ی هه‌رێم ده‌كات". عه‌تر فرۆش���ه‌كانی ش���اری سلێمانی ئ���هوه ده‌خه‌نه‌ڕو زۆرب���هی هاواڵتیانی دانیش���توی هه‌رێ���م ئ���هو بۆنان��� ه به‌كارده‌هێن���ن ك ه هێواش���ن ،ئه‌وه‌ش به‌پێچه‌وان���هی ئ���هو هاواڵتیان���هی دانیش���توانی باش���وری عێراقه‌و‌ه ك ه بۆن��� ه زۆر قورس���ه‌كان به‌كارده‌هێنن. یه‌كێك له‌عه‌تر فرۆش���ه‌كانیش ده‌ڵێت: بۆنی عه‌شان ك ه زۆر تیژه‌و من ناوێرم بۆنی بكه‌م ،به‌اڵم هێش���تا عه‌ره‌به‌كان پێ���ی رازی نین‌و داوای بۆنی تیژترمان لێده‌كه‌ن .هاوبی���ر عه‌لی ،عه‌ترفرۆش، ه���ۆكاری ئ���هوه ب���ۆ ك���ه‌ش‌و هه‌وای دانیش���توانی ع���ه‌ره‌ب ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه ك���ه زۆر گه‌رمه‌و وتیش���ی :بۆنی تیژ واده‌كات زیاتر له‌كه‌ش‌و هه‌وای گه‌رمدا بمێنێته‌وه. یه‌كێك ل���هو بازرگانانه‌ی ك ه مانگان ه ب���ای 50وه‌ره‌ق ه عه‌تر هاورده‌ی هه‌رێم ده‌كات ،سامی عه‌لیه ،سامی ماوه‌ی 10 ساڵ ه ئه‌م كاره ده‌كات ،ئهو باس لهوه ده‌كات ك��� ه مه‌به‌س���تیان ه بۆنی خۆش له‌ناو خه‌ڵك���دا باڵوبكه‌نه‌و‌ه نه‌ك ته‌نها كارێكی بازرگان���ی بكه‌ن‌و ده‌ڵێت :زۆر هه‌ن خاوه‌نی كه‌س���ایه‌تیه‌كی گه‌وره‌ن، به‌اڵم كاتێك بۆنێكی ناخۆش���ی هه‌بێت ئهو گه‌وره‌ییه‌مان له‌به‌رچاو ده‌كه‌وێت. ئ���هو بازرگان ه ك ه خاوه‌ن���ی دوكانێكی خنجیالنه‌ی ه له‌ناو بازاڕی گه‌وره‌ی شاری سلێمانیو باس له‌وه‌ش ده‌كات زۆربه‌ی ئهو بۆنانه‌ی هاورده‌ی هه‌رێمی ده‌كه‌ن له‌واڵتانی ئه‌وروپاوه‌یه‌و وتیشی :واڵتی فه‌ره‌نسا پشكی شێری به‌رده‌كه‌وێت ك ه زۆرترین عه‌تر هه‌نارده‌ی هه‌رێم ده‌كات.
کاوڕ
به‌پێچه‌وانه‌ی زۆربه‌ی واڵتانی دنیاوه، له‌هه‌رێمی كوردستان ئهو پۆشاكانه هاورده ناكرێت كه رێژه‌ی لۆكه‌یان تێدا بهرزه ،له‌كاتێكدا لۆكه یارمه‌تیده‌ره بۆ ئهوهی مرۆڤ دوربكه‌وێته‌وه له‌و نه‌خۆشیانه‌ی به‌هۆی پۆشاكه‌وه توشی ده‌بێت ،كوالێتی كۆنتڕۆڵی جۆرییش ئهوه ده‌خاته‌ڕو كه تائێستا پشكنین بۆ جلوبه‌رگی ده‌ره‌وه ناكه‌ن. ئاراس بایز ،كه ماوه‌ی 7ساڵه پۆشاك له‌واڵت���ی توركی���اوه ه���اورده‌ی هه‌رێم ده‌كات ئاماژه بهوه ده‌دات بازرگانه‌كانی كوردس���تان ئهو جلوبه‌رگان���ه هاورده ده‌كه‌ن ك���ه رێژه‌یه‌كی ب���ه‌رز مادده‌ی نایلۆن���ی تێدایه نه‌ك لۆكه‌و وتیش���ی: هۆی ئ���ه‌وه‌ش بۆ ئهوه دهگهڕێتهوه كه نرخیان هه‌رزانه‌و هه‌مو كه‌س ده‌توانێت له‌ناو بازاڕه‌كانی كوردس���تان بیكڕێت، به‌پێچه‌وانه‌ی قوماشی لۆكه‌وه كه نرخی زۆر گرانه‌و ،خه‌ڵكی���ش ئاماده‌نیه ئهو پاره زۆره به‌كراسێك بدات. ئاراس ئاماژه بهوه ده‌دات كراسێكی ئاس���ایی نرخه‌كه‌ی ئه‌گه‌ر زۆر گرانبێت به 15هه‌زار دیناره ،له‌كاتێكدا كراسێك ك���ه له‌لۆكه دروس���تكرابێت نرخه‌كه‌ی ل���ه 30تا 50ه���ه‌زار دین���ار ده‌بێت. ش���اره‌زایانی ب���واری نه‌خۆش���یه‌كانی پێس���تیش داوا له‌هاواڵتی���ان ده‌ك���ه‌ن خۆی���ان به‌دوربگرن له‌و پۆش���اكانه‌ی
ئا :به‌ختیار حسێن ،هه‌ولێر بۆنفرۆشێک له‌بازاڕی شاری سلێمانی ره‌حیم سه‌عید ،ك ه ماوه‌ی پێنج ساڵ ه بۆن ده‌فرۆشێت‌و مانگان ه 500دان ه بۆن له‌توركیاو دوبه‌ی���هوه هاورده‌ی هه‌رێم ده‌كات ،باس له‌وه‌ش ده‌كات له‌چینه‌و‌ه بۆنی خراپ ه���اورد‌ه ده‌كرێت‌و به‌ناوی ماركه‌و‌ه به‌خه‌ڵك ده‌فرۆشرێته‌وه ،ئهو وتیش���ی :هه‌ندێجار بۆنه‌كان به‌س���ه‌ر پۆش���اكه‌و‌ه ده‌ب���ن به‌په‌ڵ���ه ،ئه‌وه‌ش به‌هۆی خراپ���ی بۆنه‌كانه‌و‌ه به‌تایبه‌تی كه له‌س���ه‌ر عه‌ره‌بانه‌كان ئ���هو جۆره بۆنان���ه زۆر ده‌فرۆش���رێن ،س���امیش ئ���هوه ناش���ارێته‌و‌ه كه بۆن���ی خراپ له‌بازاڕه‌كه‌دا ههیهو وتیشی :ئهو بۆنان ه به‌زۆری بۆنی كه‌پسن ،یان ئه‌وانه‌نه‌ن له‌چین���هوه هاورده ده‌كرێ���نو به‌هه‌زار دینار ده‌فرۆش���رێته‌و‌ه ك ه به‌س پاره‌ی شوشه‌كه‌یه. له‌ب���اره‌ی ئ���اره‌زوی دانیش���توانی هه‌رێمیش���هوه سامی باس لهوه ده‌كات
گا
ره‌نگه به‌هۆی ئه‌رك���ی زۆره‌وه كۆمه‌ڵ ه په‌یوه‌ندی���ه‌ك دروس���ت ده‌كه‌یت له‌گه‌ڵ خه‌ڵكێك بناس���یت كه سودیان هه‌بێت هاوڕێكان���ت‌و رزگارت ده‌ك���ه‌ن له‌و باره ب���ۆت ،هه‌وڵب���ده پله‌به‌ندی���ه‌ك ب���ۆ ناره‌حه‌ته ،پێویس���تت ب���هوه هه‌یه كه خۆت له‌و ته‌مه‌ڵییه به‌دوربگریت. پرۆژه‌كانت دابنێیت.
دوانه ره‌نگه روب���ه‌روی كێش���ه‌یه‌ك ببیته‌وه به‌هۆی ئ���هو ئاڵۆزیه‌ی ك���ه ماوه‌یه‌ك ه س���ه‌رقاڵیكردویت ،هێنده بیر له‌رابردو مه‌كه‌ره‌وه داهاتو شتی بۆ هه‌ڵگرتوی.
فۆتۆ :رامان
كاره ده‌كات‌و ده‌ڵێت :بۆنه‌كانی شنه‌ی ده‌ریاو ج���ادور و به‌یبی ب���ای به‌رلین به‌كارده‌هێن���ن .ئهو ك���وڕه باس لهوه ده‌كات له‌كاتی بۆنه‌كانیش���دا فرۆشیان زیاتره‌و وتیشی :له‌بۆنه‌كانیشدا خه‌ڵك زیات���ر بۆن ده‌كڕێ���ت ،هاوبیر عه‌لیش یه‌كێكه ل���هو گه‌نجانه‌ی ب���ه‌م كارهوه خه‌ریك���هو ئاماژه‌ش ب���هوه ده‌دات ك ه هاوینان بۆن ه فێنكه‌كان‌و هێواش���ه‌كان به‌كارده‌هێن���نو زس���تانیش بۆن���ی وه‌ك فه‌هره‌نای���ت ك��� ه بۆنێك���ی تێر‌ه به‌كارده‌هێنرێت .توێ���ژه‌ری ده‌رونی، ش���وان حه‌مه‌د ،ئاماژه ب���هوه ده‌دات ك��� ه خاڵێكی باش��� ه بۆ دانیش���توانی هه‌رێمی كوردس���تان ك ه بۆنی هێواش به‌كاربهێن���نو ده‌ڵێ���ت ،بۆنی هێواش ئاماژه‌ی ه بۆ ده‌رونی ئارام‌و له‌سه‌رخۆیی، به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه بۆنی تیژ ده‌الله‌ت ه بۆ توندوتیژی‌و شه‌ڕانگێژی.
قرژاڵ كاره‌كانت باش���بون به‌خۆیه‌وه ده‌بینێت به‌پێچه‌وانه‌ی ئ���هوهی چاوه‌ڕێت ده‌كرد، چانس���ێكیتر به‌خۆت بده‌و لهوه مه‌ترسه شكستبێنیت.
هونه‌رمه‌ندی ناسراوی كۆمیدی "شه‌مۆ :رایده‌گه‌یه‌نێت كه هاتن ی بۆ ناو دونیای هونه‌ر به‌رێكه‌وتبوه‌‌و ده‌ڵێت "ئێستا هیچ پشتیوانیه‌ك بۆ هونه‌ر‌و هونه‌رمه‌ندان نیه ته‌نیا كۆمه‌ڵه كه‌سانێك پاره به‌هونه‌ر ده‌خۆن‌و ئه‌وانی تریش سه‌یریان ده‌كه‌ن". ئه‌ی���ام ئه‌كره‌م ناس���راو به‌ش���ه‌مۆ ك���ه له"س���اڵی 1988په‌یمان���گای هونه‌ره‌جوانه‌كان���ی ت���ه‌واو ك���ردوهو له‌ساڵی 1993ه‌شه‌وه ده‌ستی به‌كاری هونه‌ری كردوه ،له‌رێگ���هی به‌رنامه‌ی "زوم زوم"و دواتر به‌ش���داری له‌درامای "كه‌وه‌كانی قه‌ره‌جوغ كردوه"و تاوه‌كو ئێستا به‌ش���داری له‌ده‌یان شانۆگه‌ری‌‌و درام���او به‌رنامه‌‌و فیلمی س���ینه‌مایی كردوهو به‌رده‌وامه له‌كاری هونه‌ری. ئه‌یام ئهوهی بۆ ئاوێنه ئاش���كراكرد كه هاتنی ب���ۆ ناو دونی���ای كۆمیدیا به‌رێكه‌وت بوهو پێداگری له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش
شێر
ده‌كات كه په‌شیمان نیه له‌هیچ یه‌كێك له‌و كارانه‌ی كه تائێس���تا به‌ش���داری تێدا ك���ردوه ،به‌وته‌ی خۆی هه‌ركاره‌‌و بۆ كاتی خۆی باش���بوهو پێش���وازی باشی لێكراوه .ئه‌وه‌ش ناشارێته‌وه كه هه‌ندێك له‌و به‌رهه‌مانه‌ی كه به‌شداری تێدا ك���ردوه زۆرج���ار زانیویه‌تی "كه باش نیه ب���ه‌اڵم له‌به‌رخاتری پاره ئهو به‌ش���داری كردوه چونكه باری دارایی باش نهبوه"، ئه‌یام ئه‌كره‌م ئاماژه‌ی بهوه كرد كه ئهو هیچ ش���تێك له‌ده‌رهێن���ان نازانێ چونك���ه ده‌رهێن���ه‌ر نیه ،س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك���ه بۆچی له‌ئێس���تادا زیاتر گرینگی به‌درام���ا بیانیه‌كان ده‌درێت‌و كه‌متر به‌رهه‌م���ی خۆماڵی ده‌بینرێت، له‌كه‌ناڵه‌كان���ی كوردس���تان ،ئهو وتی "به‌ڕاستی ئه‌منیش نازانم هۆكاره‌كه‌ی چی���ه ،له‌به‌رئ���هوهی ئ���هوان له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان���ی هه‌ولێر كاری زۆر باش ده‌ك���ه‌ن كه‌چ���ی ئ���هو دیارده‌یه هه‌ر به‌رده‌وامه"! پێش���یوایه ك���ه ژماره‌یه‌ك���ی زۆر ك���ه‌م له‌كه‌ناڵه‌كانی ك���وردی گرینگی به‌به‌رهه‌می خۆماڵ���ی ده‌ده‌ن ئه‌مه‌ش هۆكارێك���ی گهوره بوه ك���ه به‌رهه‌می هونه‌ری ك���وردی به‌ره‌و الوازی بڕوات، چونكه هیچ ك���ه‌س‌و الیه‌نێك هاوكار‌و پش���تیوانی هونه‌ر نین له‌كوردستان، ئ���هو وت���ی "به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی هونه‌رمه‌ن���دان غه‌درلێك���راون ،بۆیه كاتێك یه‌كێك ل���هو هونه‌رمه‌ندانه كه ده‌مرێ���ت ،ئه‌وا جارێكی تر كه‌س���انی وه‌كو ئه‌وان دروست نابنه‌وه‌‌و كه‌سیش شوێنی ئه‌وانی پێناگیرێته‌وه‌‌و به‌زویش له‌بیر ده‌كرێن"، وتیش���ی "كوردس���تان له‌قه‌یرانێكی گه‌وره‌ی هونه‌ریدایه".
فه‌‌ریک
باری ته‌ندروس���تیت تۆزێ���ك ناڕه‌حه‌تت ماڵه‌ك���ه‌ت پێویس���تی به‌رێكخس���تنه‌وه ده‌كات‌و پێویس���تیت به‌پشویه‌ك هه‌یه ،هه‌یه به‌هاوكاری خێزانت ،باش���تر وای ه هه‌واڵێك ده‌بیستت كه زۆر پێ ی ئاسوده گۆڕانكاریه‌كی���ان تێدا ئه‌نج���ام بده‌یت، شه‌ممه رۆژی به‌ختته. ده‌بیت‌و دڵخۆشت ده‌كات.
گۆشه‌یه‌كی تایبه‌ت ه به‌سینه‌ما
مه‌الیه‌ك پێش سه‌رده‌مه‌كه‌ی كه‌وت ئا :شاهۆ ئه‌حمه‌د ئهو ته‌نها مه‌الیه‌ك نه‌بو ،به‌ڵكو زیاتر له‌وه‌ش زاناو داناش بو ،به‌مانای وش ه پێش سه‌رده‌مه‌كه‌ی خۆی كه‌وتبو، هه‌ڵوێست‌و ره‌فتاره‌كانی شایه‌تی ئهوه ده‌ده‌ن ك ه نازناوی گهوره قابیلیه‌تی.
كه له‌ماده‌ی نایلۆن دروس���ت ده‌كرێن، پسپۆڕی نه‌خۆشیه‌كانی پێست ،د.كه‌ژان عه‌لی ،ئاماژه بهوه ده‌دات كه پێویسته هاواڵتیانی هه‌رێمی كوردس���تان زیاتر قوماشی لۆكه به‌كاربهێنن‌و دوربكه‌ونه‌وه له‌قوماش���ی نایلۆن ،ئهو وتی "ماده‌ی لۆكه زۆر باشه له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌ستیاری دروست ناكات‌و بۆ س���ه‌رماو گه‌رماش به‌رگری هه‌یه ،به‌پێچه‌وانه‌ی نایلۆنه‌وه ك���ه ماده‌یه‌كه هی���چ به‌رگرییه‌كی نیهو زۆربه‌ی پێستی مرۆڤه‌كان حه‌ساسیه‌تی پێی هه‌یه". ئاراس جه‌خت له‌سه‌ر ئهوه ده‌كاته‌وه هاواڵتی���ان هۆش���یارییه‌كی ئه‌وتۆیان س���ه‌باره‌ت به‌كارهێنان���ی ج���ۆری قوماشه‌كان نیهو ته‌نها جوانییان به‌الوه گرنگه ،پس���پۆڕه‌كه‌ی نه‌خۆش���یه‌كانی پێستیش هۆكاری ئهوه بۆ هه‌رزانی ئهو قوماشانه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌و وتی "نرخیان هه‌رزان���هو زوش تێكناچ���ن ،ئ���ه‌وه‌ش به‌پێچه‌وان���هی لۆك���هوه ك���ه به‌چه‌ند شوشتنێك تێكده‌چێت". به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كوالێت���ی كۆنتڕۆڵ���ی جۆریی���ش ،ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ،باس له‌و ده‌كات كه تائێستا له‌هه‌رێمی كوردستان پش���كنین بۆ هیچ جۆره جلوبه‌رگێكی ده‌ره‌وه ناكرێت‌و وتیشی :تائێستا ته‌نها پش���كنین بۆ پۆشاكی ژێره‌وه ده‌كه‌ین، ئ���ه‌وه‌ش دوای ئ���هوهی بازرگان���ه‌كان بڕوانامه‌ی���ان وه‌رگرت له‌باره‌ی كوالێتی كااڵك���هوه ئه‌وكات رێگ���هی پێده‌درێت له‌سنوره‌كانه‌وه هاورده‌ی بكات
شه‌مۆ :كه‌سانێك هه‌ن پاره به‌هونه‌ر ده‌خۆن
شه‌مۆ
زۆرت���ر ئاره‌زوی���ان ل���هو بۆنانه‌ی ه ك ه سروش���تیه‌‌و وتیش���ی :هه‌ندێ���ك بۆن له‌كوردستان له‌ڕێی تێكه‌ڵكردنی چه‌ند بۆنێكه‌و‌ه دروس���ت ده‌كرێت‌وه‌ك بۆنی شنه‌ی ده‌ریاو وتیشی :ئه‌وه‌شی خسته‌ڕو كه نزیكه‌ی 200جۆر بۆن له‌كوردستاندا به‌كارده‌هێنرێ���ت .هه‌روه‌ه���ا ره‌حی���م س���ه‌عیدیش لهوبارهیهوه ده‌ڵێت :بۆنی الكۆس���تا فرۆشی زۆرباش���هو هه‌روه‌ها هۆگ���ۆو بۆس���ت‌و فه‌هره نای���ت دوای الكۆستا دێن ،گه‌نجه‌كانیش پالی بۆی زۆر به‌كارده‌هێنن .جگ ه لهوهی هه‌ندێك بۆنی وه‌ك دیزڵ كڕیاری تایبه‌تی خۆی هه‌یه .ش���نه‌ی ده‌ریا ئ���هو بۆنه‌یه ك ه له‌كوردستان له‌رێی تێكه‌ڵكردنی چه‌ند بۆنێكی تره‌و‌ه دروست ده‌كرێت ،یه‌كێك له‌و فرۆش���یاران ه باس لهوه ده‌كات ك ه خه‌ڵك زۆر ئاره‌زوی ئهو بۆنه‌یان هه‌یه، داریان حس���ێن ماوه‌ی دو س���اڵ ه ئهو
ره‌نگاڵه
ره‌نگاڵه
rangalayawene@gmail.com
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
ی مامۆس���تاو نوس���هرو ش���اعیر ی كوڕی مه‌ال كۆمه‌اڵیه‌ت���ی موحه‌م���ه‌د ی عه‌بدواڵی جه‌لیزاده ناس���راو به"مه‌ال ی 1876 ی كۆی���ه" له‌س���اڵ گ���هوره ی ی ناو ی كۆیه له‌دایكبوه‌و دایك له‌شار ی عائیش���هی كچی حاجی به‌ك���ر ئاغا ی ی گهوره به‌ش���اعیرێك حه‌ویزیه ،مه‌ال ی كوردپ���ه‌روه‌رو مرۆڤدۆس���ت‌و پیاوێك ئاینی پێشكه‌وتنخواز بوه. ی ی گهوره له‌ته‌مه‌نی حه‌وت ساڵ مه‌ال ی كردوهو ی ئاین��� ی به‌خوێندن ده‌س���ت به‌س���اڵێك‌و ش���ه‌ش مانگ س���ه‌رجه‌م ی بیس���ت قۆناغه‌كان���ی بڕیوه له‌ته‌مه‌ن ی له‌الیه‌ن ی مه‌الیه‌ت��� ی ئیج���ازه س���اڵ ی باوكی���هوه پێ���دراوهو سه‌رپه‌رش���ت مزگه‌وتی مه‌ال ئه‌س���عه‌دی جه‌لیزاده‌و ی كۆی��� هی كردوهو ی گ���هوره مزگه‌وت سه‌دان فه‌قێی ههبوه. ی ئهو شاعیر‌ه بوێر‌ه له‌نێوان ساڵه‌كان ی 1912بۆ 1928چه‌ندین كاری حكوم ی 1912كراوه پێس���پێردراو‌ه له‌س���اڵ ی 1919كراوه به‌موفتی كۆیه‌و له‌س���اڵ به‌قازی‌‌و یه‌كه‌م ك���ه‌س بوه به‌ڵگه‌نام ه ی به‌زمانی كوردی نوسیو‌ه یاساییه‌كان ی ی ئه‌نجومه‌ن ی 1924به‌ئه‌ندام له‌س���اڵ ی عێ���راق هه‌ڵبژێردراو زۆر دامه‌زراندن ی ش���ێلگیرانه پێداگری له‌سه‌ر مافه‌كان كورد ده‌كرد. ئه‌م مه‌ال پێشكه‌وتنخوازه یه‌كێك بوه ی ی كردن���هوهی قوتابخانه له‌هانده‌ران��� ی كۆی��� ه ی له‌خه‌ڵك��� زانس���تیو داوا ی قوتابخان ه ی دارای��� ك���ردوهو كۆمه‌ك ی 1920 ی ئه‌وه‌ش له‌س���اڵ بك���هنو دوا ی هه‌میش���ه‌یی قوتابخان ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك
ی گهوره یه‌كه‌م له‌كۆیه كراوه‌ته‌وه مه‌ال ی كوردستان كه‌س بوه له‌سه‌رتاس���ه‌ر كچه‌ك���هی خۆی���ی له‌گ���هڵ كوڕان���دا ی ناردوه‌ت ه قوتابخانه‌و ئه‌وه‌بو له‌س���اڵ ی 1924مه‌الی گ���هوره "نه‌جیبه خان" كچی نارده قوتابخانه. ی ی كۆی���ه له‌س���اڵ م���ه‌الی گ���هوره ی ی وازی ل���ه‌كار 1928به‌یه‌كج���ار ی هێن���اوه‌و خۆیی ته‌رخانكردو‌ه حكوم ب���ۆ نوس���ین‌و وانه‌وتنه‌وه ك��� ه وه‌ك ی ی كۆیه لهماوه ده‌ڵێن مه‌الی گ���هوره ی ش���ه‌وو رۆژێك���دا 21كاتژمێر خه‌ریك نوس���ین‌و خوێندنه‌وه‌و وانه‌وتنه‌وه بوه ی له‌و ماوه‌یه‌ش���دا خه‌رمانێك به‌رهه‌م ی ئاماده‌كردوه ك ه جگ ه گرینگ پێویست ی له‌ه���ه‌ژده كتێب‌و نامیلك���ه به‌عه‌ره‌ب شه‌ش به‌رهه‌میشی به‌كوردی داناوه. ی گهوره فاروق محه‌م���ه‌د كوڕی مه‌ال ی گهوره ی باوكیدا ده‌ڵێت" مه‌ال له‌وه‌سف مرۆڤێك���ی زۆر زی���ره‌ك‌و بلیمه‌ت بوهو داهێن���ه‌ر ب���وه له‌هه‌م���و بوارێكه‌وه چ ی ی سیاس ی چ له‌بوار ی كۆمه‌اڵیه‌ت له‌بوار ی ی كوردایه‌ت���یو مرۆڤایه‌ت چ له‌ب���وار ی وهرگرتوه ك ه هه‌ربۆی ه ئهو له‌قه‌به‌ش��� ده‌ڵێن مه‌الی گهوره یه‌كسه‌ر فیكرمان ی جه‌لیزاده ده‌چێت. بۆ مه‌ال محه‌مه‌د فاروق محه‌م���ه‌د ده‌ڵێـت" باوكم هیچ ی عه‌ش���یره‌ت‌و هۆزو كاتێ���ك خاوه‌ن��� پاس���ه‌وان‌و چه‌ك نه‌ب���و به‌ڵكو كاتێك له‌ماڵ ده‌رده‌چو ب���ۆ مزگه‌وت به‌ته‌نیا ی بو هه‌تا ده‌گه‌یشته مزگه‌وتیش خه‌ڵك كۆی ه به‌ڕێزه‌وه پێش���وازیان لێده‌كردو ده‌ستیان به‌سینگه‌وه ده‌گرت". ی دوای خزمه‌تێكی زۆر مه‌الی گهوره كۆی ه ل ه 1943-10-12له‌ش���اری كۆی ه ی كۆچی دوای���ی كردوهو له‌گۆڕس���تان "ده‌روێش خ���در" به‌خاكس���پێردراوه‌و ل���ه‌دوای خۆش���یو ب���ۆ رێزگرتن له‌م كه‌س���ایه‌تی ه مزگه‌وتێك���ی گ���ه‌وره‌و ی گهوره ی م���ه‌ال قوتابخانه‌ی���ه‌ك به‌ناو كراونه‌ته‌وه.
سۆران: ساته‌كانی ژیان قورس بو له‌فه‌یسبوکه‌وه
به‌ز (به‌ز) نویترین به‌رهه‌مه‌كانی سینه‌ما ده‌خات ه به‌رده‌ستتان ك ه ئه‌مڕۆ له‌جیهانی سینه‌مادا كراوه‌ن x بڕی زۆرترین بینه‌ریان ههیهو پێشكه‌ش به‌ئێوه‌ی خوێنه‌ر ده‌كرێن له‌پله‌ی 10بۆ 1 (سینه‌مای ئه‌مڕۆی جیهان لێره‌دا بدۆه‌زه‌وه ،به‌شێوه‌یه‌ك هه‌رگیز نه‌تدیبێت) Fruitvale Station .10 .R.I.P.D .9 The Heat .8 Pacific Rim .7 Red 2 .6 Grown Ups 2 .5 Turbo .4
(Despicable
.3بۆ هه‌فته‌ی سێیه‌م )Me 2فیلمی ئه‌نیمه‌یشنی ئه‌مه‌ریكی له‌ڕیزی باش����ترین سێ فیلمی جیهانی ماوهتهوه ،به‌رهه‌مهێنه‌رانی ئه‌م فیلمه كۆمپانیای ( )Universalی جیهانیه، ئه‌م فیلمه ب����ڕی زیاتر ( )295ملیۆن دۆالری به‌ده‌س����تهێناوه ت����ا ئه‌مڕۆ كه ته‌نها ته‌واوی كاتی فیلمه‌كه ()1،38 كاتژمێرێك‌و س����یو هه‌ش����ت خوله‌كه، به‌ڕاس����تی ئه‌مه پاره‌یه‌كی زۆره به‌اڵم بۆ فیلمه‌كه هێشتا كه‌مه.
مه‌الی گهوره
)The Conjuring( .2ب����ۆ هه‌فت����هی دوهه‌م له‌ڕیزی باش����ترین سێ فیلمی جیهانی����دا ماوهتهوه ،ت����ا ئه‌مڕۆ بڕی زیاتر له ( )69ملیۆن دۆالری بردۆته‌وه كه ئه‌مه‌ش س����ێ ئه‌وه‌نده‌ی هێنده‌ی تێچونی ت����ه‌واوی فیلمه‌كه‌یه كه ()20 ملی����ۆن دۆالره ،ئه‌م فیلم����ه ()1،52 كاتژمێرێ����ك‌و په‌نج����او دو خوله‌ك����ه، به‌رهه‌مهێنه‌رانی ئه‌م فیلمه (Warner ، ).Brosئهوهی ئ����ه‌م فیلمه‌ی زیاتر ده‌وڵه‌مه‌ندت����ر ك����ردوه ئهوهی����ه ك����ه روداوه‌كانی له‌چیرۆكێكی راس����تییه‌وه وه‌رگیراوه.
ئه‌كته‌رو شانۆكار سۆران ئه‌كره‌م چونك ه دراماكه هه‌ر ئه‌ڵقه‌یه‌و باس���ی ئا :ئاوێنه به‌س���ه‌رهاتێكی ژی���ان ده‌كات‌و ده‌بو منیش به‌پێی ئهو به‌سه‌رهاته رۆڵه‌كه‌م سۆران ئه‌كره‌م به‌گ ،ئه‌كته‌رو بگێڕم كه ههبوه تیایدا مامۆستای زانكۆ شانۆكار ،ئاماژه بهوه ده‌دات بوم رۆڵی���ش ههبوه رۆژنامه‌نوس بوم. به‌شداریكردنی له‌درامای "ساته‌كانی ئه‌وه‌ش بۆ من كارێكی دژوار بوه. ژیان" ،كارێكی زۆر قورس بوهو له‌ب���اره‌ی كاری داهاتوی���هوه ئ���هو وتیشی :ده‌بو بۆ هه‌ر ئه‌ڵقه‌یه‌ك ئه‌كت���هره ئام���اژه‌ی ب���ه‌وه‌دا بهنیازه رۆڵێكی جیاواز ببینم. به‌شداربێت له‌به‌رهه‌مێكی تری كۆمپانیا س���ۆران ك��� ه له‌هه‌مانكات���دا مه‌ستی فیلم‌و وتیشی :سیناریۆی ئهو هاوسه‌ره‌كه‌ش���ی (هێ���رۆ حه‌مه‌جوان) فیلمه ده‌گم���هنو جی���اوازه‌و رۆڵێكی له‌هه‌م���ان درامادا له‌گه‌ڵیدا به‌ش���دار‌ه سه‌ره‌كی تێدا ده‌گێڕم ،ك ه ئه‌گه‌ر هه‌ی ه ی رۆڵه‌كه‌م نێگه‌تیڤ بێت. ئاماژه بهوه ده‌دات به‌هۆی كۆمپانیا درامای س���اته‌كانی ژی���ان له‌كه‌ناڵی مه‌ستی فیلمه‌وه به‌شداری له‌و درامایه‌دا كردوهو باس لهوه ده‌كات ئهو رۆاڵنه‌ی ئاسمانی كوردسات له‌مانگی ره‌مه‌زاندا ئ���هو گێڕاویه‌تی زۆر قورس بوهو وتی" په‌خ���ش ده‌كرێ���ت‌و 30ئه‌ڵقه‌یه‌و هه‌ر رۆڵه‌ك���ه‌م زۆر ق���ورس ب���وه چونك ه ئه‌ڵقه‌ی���هو باس���ی روداوێك���ی ژی���ان ده‌بو بۆ هه‌ر ئه‌ڵقه‌ی ك ه به‌ش���داربوم ده‌كات‌و ژماره‌یه‌ك ئه‌كته‌ر به‌شدارییان ی كه‌س���ایه‌تی جیاواز ببینم .تێداكردوه. تیایدا رۆڵ
ته‌‌رازوو
دوپشک
)Fox(.1كۆمپانی����ای به‌رهه‌مهێنه‌ری بواری گهوره له‌مس����اڵدا فیلمی )Wolverineخس����ته س����ینه‌ماوه، له‌یه‌ك����ه‌م هه‌فته‌ی نمایشكردنیش����یدا هاته پێشینه‌ی هه‌مو فیلمه‌كانی بلیت بڕینی جیهانی‌و ،ب����ڕی ته‌واوی ()21 ملیۆن دۆالری هێنایه‌وه به‌رده‌س����ت، ( )The Wolverineته‌واوك����ه‌ری به‌ش����ه‌كانی تری زنجی����ره فیلمه‌كانی ( )The X-Menئه‌مه‌ش چانس����ێكی باشتر ده‌دات به‌م فیلمه ،كه واده‌كات هه‌وادارانی به‌شه‌كانی تریش بیانه‌وێت سه‌یری بكه‌ن ...بۆیه كاتێ دڕه‌نده‌ترین له‌سه‌ر شاش����ه بێت دڵنیام ده‌ته‌وێت بزانی����ت چی ده‌بێت ،به‌هیوای كاتێكی خۆش. (The
که‌‌وان
گیسک
سه‌‌تڵ
هێنده قسه له‌كارێك مه‌ك ه كه ئیش ی تۆ په‌ل���ه مه‌كه له‌هه‌وڵ���دان ب���ۆ یارمه‌ت ی متمانه‌یه‌كی باش په‌ی���دا ده‌كه‌یت له‌نێو ره‌نگه روبه‌روی كێش���ه‌یه‌كی ته‌ندروست ی ره‌نگه كێشه داراییه‌كانت بێزارت بكات، نه‌بێ���ت ،ئهو كاره‌ی پێت���دراوه راز ی بب ه كه‌س���انی تر به‌بێ بیركردن���هوه ،مه‌رج كه‌سه نزیكه‌كانت‌و ده‌بیت به‌جێی بایه‌خی ببیته‌وه ،هه‌رچی زوتر‌ه سه‌ردانی پزیشك ئێس���تا كاتی ئه‌وه‌نیه ك���ه هیچ كارێك پێی ،ئهو گرفتانه‌ی له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ت نیه هه‌مو هاوڕێكانت تۆیان خۆش���بوێت ئ���هوان ،باش���تروایه نهێن��� ی كاره‌كانت بك���ه ،ماوه‌یه‌ك���ه به‌هۆی س���ه‌رقاڵیی بكه‌یت چونكه سه‌رجه‌میان به‌زه‌ره‌ی تۆ ده‌شكێنه‌وه. ژیانته‌وه خۆت پشتگوێخستوه. له‌شوێنی تر باس نه‌كه‌یت. دڵسافبن وه‌كو تۆ. توشی ده‌بیت ناڕه‌حه‌تت ده‌كات.
نه‌‌هه‌‌نگ رێگه‌یه‌كی تر بدۆزه‌ره‌وه بۆ كاركردنت‌و په‌له بكه له‌ته‌واوكردنی ئه‌وانه‌ی ماون، له‌گ���هڵ خێزانه‌كانت���ان كاتێكی خۆش به‌سه‌ربه‌رن.
CMYK
12
) )388سێشه‌مم ه 2013/7/30
birura.awene@gmail.com
سیاسەت‌و شانۆ
ئەلکترۆنی���ی میدی���ای بەجیهانیب���ووی ئەم���ڕۆدا .ئ���ەم راس���تییانەیە وادەکات ئەوەی نمایش���دەکرێت هه‌میش���ە وەک کۆمیدیایەکی هه‌رزان‌و بێنرخ دەربکەوێت، ئەگەرچی خۆی لەقوواڵییدا تراژیدیایەکی گەورەشبێت.
ئاراس فه‌تاح سیاسەت‌و نمایشکردن هه‌میشە جۆرێک لەنمایشکردنی شانۆیی لەن���او ک���ردەی سیاس���یدا ئامادەی���ەو لەهه‌ندێک ئاس���تدا سیاس���ەت لەشانۆ دەچێ���ت‌و سیاس���ییەکانیش لەئەکتەر. هه‌روەکو ش���انۆ یەکێ���ک لەپێکهێنەرە س���ەرەکییەکانی سیاسەتیش ملمالنێیە؛ ملمالن���ێ لەنێوان پێگەو چی���نو توێژو تاکەکەس���ە جیاوازەکاندا .وەک ش���انۆ سیاسەت پڕیەتی لەکردەو هه‌ڵسوکەوت‌و جواڵن���ەوە ،لەبڕی���اری هه‌ڵەو راس���ت، چاوەڕواننەک���راوو لەدەرەنجام���ی لەدەس���تدەرچو .س���ەرجەمی ئ���ەم شتانەش هه‌م لەشانۆو هه‌م لەسیاسەتدا لەبەردەم���ی جەماوەر ی���ان کۆمەڵگادا نیش���انئەدرێن .هه‌روەها وەکچۆن شانۆ پێویس���تی بەتەختێکی شانۆیی هه‌یە بۆ نمایشکردن ،ئاوا کردە سیاسییەکانیش پێویستیان بەتەختێک هه‌یە بۆ دەرکەوتن‌و ئامادەبوونیان .لەدونیای ئەمڕۆدا تەختی شانۆ سیاس���ییەکان میدیاو ئامرازەکانی پەیوەندیکردن���ی تەکنۆلۆژیای مۆدێرنن، لەتەلەفی���زۆن‌و رۆژنامەو رادیۆوە بیگرە، تا بەس���ایت‌و پێگەو تۆڕە کۆمەاڵیەتییە ئەلکترۆنییەکانی سەر ئینتەرنێت دەگات. لەم ئاس���تەدا سیاس���ەتی کوردی ھیچی ئەوتۆی لەسیاس���ەتکردن لەزۆر شوێنی ت���ری دونیادا جی���اواز نیی���ە ،چونکی هه‌م���وو ئ���ەو دەرکەوتە ش���انۆییانەی هێمامان پێکردن لەسیاسەتی کوردیشدا ئام���ادەن .بەاڵم ش���تێک لەسیاس���ەتی کوردی���دا هه‌یە کە مانایەکی ترس���ناک بەکردەی بەش���انۆییکردنی سیاس���ەت لەکوردستاندا دەبەخش���ێت .بۆ ئەوەی لەکورت���ی بیبڕینەوە دەکرێ���ت بڵێین، مەبەس���ت لەبەش���انۆییکردنی سیاسەت لەکوردستاندا گرێدانی کردەی سیاسەتە بەکۆمەڵێ���ک جوڵەو گوفتارو س���روت‌و دەرکەوتن‌و خۆش���اردنەوەوە ،کە ئامانج لێیان لێڵکردنی تەواوەتی‌و ش���اردنەوەی فراوانی ”مەبەس���تە راس���تەقینەکان“ی کردەو مانۆری سیاسییە لەکوردستاندا. لەم دۆخەدا سیاسییەکان لەوە دەکەون سیاس���ی ب���ن ،کەس���انێک ب���ن رۆڵی خۆی���ان وەک سیاس���ەتمەدارێک لەناو رووداوەکاندا ببینن ،بەڵکو دەگۆڕێن بۆ ”ئەکتەر“ی شانۆیی ،ئەکتەرێک کە رۆڵە س���ەرەکییەکەی بریتییە لەبەرهه‌مهێانی وێنەو دەس���تەواژەو رووداوو لێکدانەوەی س���اختە ،دەیەوێ���ت لەس���ەر تەخت���ی شانۆکە ش���تێک بەکۆمەڵگا نیشانبدات جیاواز لەوەی لەدەرەوەی ئەو شانۆیەدا ئەنجامیئەدات” ،نمایش���ێک“ نیشانبدات ناکۆک بەوەی بەکردەوە ئەنجامیئەدات، شتێک دەڵێت‌و شێوازێکیش لەبێدەنگی دروس���تدەکات ،مەبەس���ت لێی���ان بەالڕێدابردن���ی هه‌موو ئەوانەیە لەدەوری ئەو ش���انۆیە کۆبوونەتەوە یان بەڕێگای جی���اواز کۆکراونەت���ەوە .بەکورت���ی بەشانۆییکردنی سیاسەت لەکوردستاندا کردەی دروستکردنی دونیایەکی تەریبە ب���ەو دونیای���ەی لەواقیع���دا ئامادەیە، گۆڕین���ی سیاسەتیش���ە ب���ۆ رس���تێک درۆو فێڵ‌و خەڵەتاندن بۆ ش���اردنەوەی ئ���ەو دونیا تەریبە ک���ە دونیای تەماح‌و ویست‌و خەونی ترسناکی دەسەاڵتدارانە. بوون���ی سیاس���ەتمەدار بەئەکتەر ،یان کورتبوون���ەوەی رۆڵە سیاس���ییەکان بۆ نمایشێکی س���اختەکارانە لەسەر شانۆی سیاسی ،مانای دروستکردنی دونیایەک پڕ ل���ە ماس���ک‌و گۆڕین���ی دەموچاوی راستەقینەی سیاس���ییەکان‌و مرۆڤەکان ب���ۆ ماس���کی جۆراوجۆر ،لە ماس���کی شۆڕش���گێڕەوە بۆ ماس���کی خۆفرۆش‌و لەماس���کی پاڵەوان���ەوە ب���ۆ ماس���کی کۆیلە .ئەم ش���انۆکارییە وایکردوە ئێمە لەکوردس���تاندا لەب���ەردەم دەریای���ەک ماس���کی هه‌مەجۆردابی���ن بەبێئ���ەوەی فاسیلەیەکی بچووک لەنێوان ماسکەکان‌و دەمووچاوەکان���دا بوون���ی هه‌بێت .بەبێ ئ���ەوەی س���نوورێک هه‌بێ���ت هه‌قیقەت لەدرۆو دڵس���ۆزی لەخیانەت‌و بەرپرسیار لەنابەرپرسیار جیابکاتەوە.
مه‌ریوان وریا قانع میدیا وەک تەختی شانۆ ئەوەی لەمڕۆدا رۆڵی تەختی ش���انۆکە بۆ سیاسییەکان‌و بۆ سیاسەت دەبینێت، میدیایە .ئ���ەم میدیایە لەکوردس���تاندا ک���ۆی ئەو میدی���ا حیزبی‌و س���ێبەرەیە کە پەیامی س���ەرەکیان دەستبەرکردنی ش���انۆیەکە بۆ نمایش���ە سیاسییەکان‌و بۆ نمایشی سیاس���ییەکان .ئەم میدیایە تەنها ئەرکی ئەوە نییە درۆو پڕوپاگەندە ب���ۆ دەس���ەاڵتداران باڵوبکات���ەوە ،هه‌ر ئ���ەوە نیی���ە هێزی خۆی بۆ ش���کاندنی میدیا ناحیزبی‌و ئەھل���یو رەخنەییەکان تەرخانب���کات ،بۆئ���ەوەش نییە بەتەنها خەریکی بەئاس���اییکردنی بێدەنگبوون‌و بێنرخکردنی وش���ە بێت ب���ەوەی وێنەو گوت���اری نووس���ەرێکی رەخنەی���یو نووسەرێکی تەسلیمبوو لەیەک الپەڕەدا کۆبکات���ەوە ،بەڵک���و یەکێ���ک لەئەرکە سەرەکییەکانی ئەم میدیایە ئەوەیە ببێتە سەحنەیەک بۆ نمایش���ی سیاسییەکان خۆیان ،ببێت بەو رایەڵەی دەنگ‌و رەنگی ئەوان بەناو ئ���ەو جمھورەدا باڵوبکاتەوە کە لەدەوری ئەو میدیایانە کۆبوونەتەوە، بەتایبەتی���ش ببێ���ت بەڕووبەرێ���ک خودئەڤینیی ،واتە ”نارسیزم“ی کەسانی پێش���ەوەی بازنەی یەکەمی دەسەاڵت‌و س���ەرۆکەکانی ئەو بازنەیە بسەلمێنێت‌و قەبەت���ری بکات .ئ���ەم میدیایە لەمڕۆدا تەختی شانۆیەکی کراوەیە بۆ سەرۆک‌و هاوەڵەکانی ،بۆئ���ەوەی چییان دەوێت‌و چۆنیان دەوێت وا نمایشی خۆیان بکەن‌و ئەم نمایشەش وەک کردەی هه‌وڵدان بۆ دەس���تەبەرکردنی ئامانجە نیشتیمانی‌و نەتەوەییەکان نیشانبدەن .لەکوردستاندا ئ���ەم میدیایە جێگەیەکە بۆ نیش���اندانی خودش���ەیدایی کۆمەڵە سیاس���ییەک کە ل���ەڕووی عەمەلییەوە ناک���ردەو لەڕووی بیرکردنەوە کۆڵەوارو لەڕووی ئەخالقییەوە بێپرنسیپ‌و لەڕووی سیاسییەوە وێرانن؛ میدیایەک بەتاڵ لەساتەوختێکی بچووکی خۆڕەخنەک���ردن‌و خۆهه‌ڵس���ەنگاندن‌و خۆنرخاندنەوەیەکی سادە .ئەگەر ئەرکی میدیای راس���تەقینە ئەوەبێ���ت ئەوەی رۆژان���ە روودەدات نیش���انبدات‌و لەن���او ژینگەو رەوتە تایبەتەکانیاندا جێگیریان بکات بۆئ���ەوەی ھۆش���مەندی تاکەکان بەرامبەر بەدونی���ا گەورەتر بکات ،ئەوا وەزیف���ەی ئ���ەم میدیا حیزبیی���ە بووە بەبێدەنگبوون لەو رووداوانەو لێڵکردن‌و شاردنەوەی ھۆکارو ژینگەی راستەقینەی روودانەکانی���ان .ئەمە جگە لەبوونی ئەم میدیایە بەش���انۆی نمایش���کردنی حەزو تەماح���ە نارسیس���تییەکانی نوخب���ەی سیاس���یو کۆکردنەوەی کۆمەڵگا ،وەک جەماورێکی پاسیڤ لەدەوری ئەم حەزو تەماحانەو داڕش���تنەوەی تەماحەکانیش وەک خواستی راس���تەقینەی کۆمەڵگاو ویستی هێزە کۆمەاڵیەتییە جیاوازەکان. ئ���ەوەی لەکوردس���تاندا لەس���ەر ئەم ش���انۆیە نمایش���دەکرێت ”بەرخ���ورد“و ”ڕوانی���ن“و ”ک���ردە“ی سیاس���ی نییە؛ سیاس���ەت نییە لەپەیوەندییە ئاسایی‌و سروش���تییەکەیەوە بەشانۆوە ،سیاسەت نیی���ە وەک ک���ردەی رێکخس���تنێکی عەقاڵنی‌و هێمنی چوارچێوە گشتییەکانی ژیان���ی گش���تی ،سیاس���ەت نییە وەک ھونەری پێکەوەب���وون لەگەڵ ئەویتردا، شانۆکەش شانۆیەک نییە بۆئەوەی ئەو تێگەیش���تنانە بۆ سیاس���ەت بەهێزترو قووڵتربکاتەوە ،بەڵکو سیاس���ەتە وەک رس���تێک درۆی بەردەوام ،درۆی گەورەو بچووک ،درۆی تاکتیکی‌و ستراتیژی ،درۆ لەگەڵ یەکترو لەگ���ەڵ کۆمەڵگاو لەگەڵ خود خۆی���دا ،درۆ بەناوی نیش���تیمان‌و نەت���ەوەو ئازادیو س���ەرفرازییەوە ،دۆر هه‌م لەگەڵ هاوپەیمانە ستراتیژییەکان‌و هه‌م لەگەڵ هێزە نادۆست‌و نەیارەکاندا، درۆ هه‌م لەگەل دونیای دەرەوەداو هه‌م لەگەڵ دونیای ناوەوەدا .ئەم سیاسەتە، درۆیەکە لەش���ێوازی ”ژێرخ���ان“ بەمانا مارکسییەکەی‌و درۆیە وەکو ”ئەبستیم“ بەمان���ا فۆکۆییەک���ەی ،ب���ەاڵم هاوکات درۆیەک���ی خراپڕێکخ���راوو خراپچنراوو خراپنمایش���کراوە ،درۆی عەقڵییەتێکی گون���دی‌و خێڵەکیی���ە لەن���او ش���انۆی
شانۆی پڕوکاندن‌و بەزاندن لەش���انۆدا ش���تێک هه‌ی���ە ن���اوی ”س���ەرەتا“و ”ناوەڕاست“و ”کۆتایی“یە، جۆرێ���ک لەڕیزبەندی زەم���ەن هه‌یە کە کەسەکان‌و رووداوەکان‌و پەیوەندییەکان رێکدەخات ،گەش���ەیەکی ناوەکی هه‌یە لەخاڵ���ی س���ەرەتاوە دەس���تپێدەکات‌و بەن���او کۆمەڵێ���ک رووداودا تێدەپەڕێت بۆ گەیش���تن بەکۆتایی .بەاڵم ش���انۆی سیاسی لەکوردس���تاندا نە ”سەرەتا“ی هه‌یە‌و نە ”ناوەڕس���ت“ ،ن���ە لۆژیکێکی ناوەک���ی گەش���ەکردن‌و پەڕین���ەوە ل���ە ”س���ەرەتا“وە ب���ۆ ”ناوەڕاس���ت“و لە”ناوەڕاس���ت“ەوە ب���ۆ ”کۆتایی“ .ئەم ش���انۆگەرییە هه‌میش���ە ی���ەک زەمەنی هه‌یە کە زەمەنی ”کۆتایی“یە .سەرەتاو ناوەڕاس���تی رووداوەکان‌و بڕی���ارەکان‌و کردەکان لەدەرەوەی شانۆکەداو بەدوور لەچاوی بین���ەران بەڕێوەدەچێت ،چەند کەسێکی کەم لەشوێنی ترداو بەدزییەوە رێکیدەخ���ەن‌و ئامادەیدەک���ەن ،ئەوەی لەسەر ش���انۆکە نمایش���دەکرێت تەنها کۆتایی شانۆگەرییەکەیە بەبێ سەرەتاو ناوەڕاستی ش���انۆکە ،تەنها دەرەنجامە نایاس���ایی‌و نائەخالقی‌و ناسیاسییەکانە ک���ە دەردەک���ەون بەب���ێ گوێدان���ەوە ئ���ەوەی ئایا ئەو دەرکەوتن���ە لەفۆرمی فەزیح���ەو ئابڕووچووندایە ،یان لەفۆرمی قەناعەتهێناندا بەوانەی بەدیار شانۆکەوە دانیشتوون.
مه‌به‌ست له‌به‌شانۆیکردنی سیاسه‌ت لەکوردستاندا گرێدانی کردەی سیاسەتە بەکۆمەڵێک جوڵەو گوفتارو سروت‌و دەرکەوتن‌و خۆشاردنەوەوە ،کە ئامانج لێیان لێڵکردنی تەواوەتی‌و شاردنەوەی فراوانی ”مەبەستە راستەقینەکان“ی کردەو مانۆری سیاسییە مەبەستی سەرەکی ئەم شانۆ سیاسییە لەکوردس���تاندا ئ���ەوە نیی���ە رێگربێت لەدروس���تبوونی فەزیحەو ئابڕووچوون، ئەس���ڵەن ئەمان���ە خاڵێ���ک نی���ن ن���ه دەرهێنەری ش���انۆکان‌و نە ئەکتەرەکانی س���ەرقاڵبکات ،مەبەس���تی ئەم شانۆیە ئەوەی���ە کۆمەڵگا بەبەردەوامی بەدەوری ئەو خاڵی کۆتاییەدا بس���وڕێنێتەوە کە ش���انۆکە بەوردی بەرجەستەی دەکات‌و هه‌وڵئەدات لەعەقڵ‌و خەیاڵ‌و چاوەڕوانی هه‌ریەکێک لەبینەرەکانیش���دا بیچێنێت. ئەو خاڵی کۆتاییەش خاڵی پاراس���تنی پێگە ئابوری‌و سیاسیو سەربازییەکانی ئەو ژمارە کەمەیە لەکەسایەتی سیاسیی کە خۆیان شانۆگەرییەکەیان نووسیوەو تەفاس���یلە وردەکانیش���یان رێکخستوە. ئەمانەن گرێی رووداوەکان دروستدەکەن‌و ئەکتەرەکان���ی ئاراس���تە دەک���ەن .ئەم س���وڕانەوە بەردەوامە ب���ەدەوری خاڵی کۆتایی���دا وادەکات ش���انۆی سیاس���ی لەکوردس���تاندا ببێتە شانۆی گێژکردنی ب���ەردەوام‌و س���تراتیژی کۆمەڵ���گاو ش���انۆگەریی هه‌وڵ���دان ب���ۆ گەمژاندن‌و پڕوکاندنی هه‌موو ئەو بینەرانەی تەماشای مەھزەلە سیاس���ییەکانی ناو ش���انۆکە دەکەن .ئەم ش���انۆ سیاس���ییە شانۆی وەڕس���کردن‌و نەهێش���تنی حەوسەڵەو دەھریکردن���ی بینەران���ە ،ش���انۆیەکە نایەوێت بینەرێک دروس���تبکات شتەکان
ببینێ���ت ،بەڵک���و دەیەوێ���ت بینەرێک دروستبکات لەبێحەوس���ەڵەییدا هه‌ردوو چاوەکان���ی بنووقێنێ���ت‌و لەبەردەم���ی شانۆکەدا بخەوێت .ئەم شانۆیە شانۆی گیرۆدەکردنی بینەرانە بەگێژەنێکەوە کە لەناویدا هه‌موو ئ���ەو ئامرازو توانایانەی مرۆڤ دەکەن بەبوونەوەرێکی سەربەخۆو عەقاڵنی‌و ئەخالقی ،وێرانببێت .بەم مانایە ئەوەی لەکوردس���تاندا دەگوزەرێت تەنها دۆخێک���ی وەڕس���کەرو ماندووکەر نییە، بەڵکو دۆخێکی پڕوکێنەریشە .دۆخێکە هه‌موو گرەوەکانی لەس���ەر ماندووکردن‌و بێزارک���ردن‌و نائومێدک���ردن‌و پڕوکاندنی بین���ەران‌و کۆمەڵ���گا دەکات‌و لەس���ەر چاندن‌و قووڵکردن���ەوەی رۆحی بەزین‌و تەسلیمبوون لەناو هه‌موو تاکەکەسێک‌و هه‌موو خانەیەک���ی کۆمەاڵیەتیدا دەژی. ئەم شانۆیە گەرچی ش���انۆیەکە هه‌موو ئەکتەرەکان‌و دەرهێنەرەکانی س���ەر بەو نوخبە سیاسیو رۆشنبیرییە کڕاوەن کە لەکوردستاندا ئامادەیە ،بەاڵم شانۆیەکە لەس���ەر داماڵین���ی سیاس���ەت لەژیانی تاکەکەس���یو لەژیانی دەس���تەجەمعی کاردەکات. ئام���رازی س���ەرەکی ئ���ەم پڕوکاندنە کۆمەاڵیەتییە بریتییە لەس���وڕانەوەیەکی بێکۆتای���ی کۆمەڵ���گا ب���ەدەوری خاڵی کۆتایی ش���انۆکەداو بەدەوری کێش���ەو گرفتەکان���ی خۆش���یدا ،ب���ەدەوری هه‌م���ان ئ���ەو کێش���ەو قەی���ران‌و درۆو نابەرپرسیارێتییە سیاسیو ئەخالقییانەدا ک���ە ب���ەردەوام دووبارەدەکرێنەوەو بەم دووبارەکردنەوەی���ەش هه‌موو دەرفەتێک ب���ۆ چارەس���ەرکردنیان وێراندەک���ەن. س���وڕانەوەی کۆمەڵگا بەدەوری خۆیدا، مانای دروستکردنی جوڵەیەکی بازنەیی داخ���راو تیای���دا کۆمەڵ���گا ب���ەردەوام لەب���ەردەم خاڵی کۆتایی���دا بێت ،واتە لەب���ەردەم س���اتەوەختی س���ەپاندنی کۆمەڵێ���ک دەرەنجامی سیاس���یدا بێت بەب���ێ دەرفەتدان بەھیچ هێزێک بتوانێت النیکەمی ئەو دەرەنجامانە رەتبکاتەوە. خاڵێک بەردەوام هه‌م سەرەتا بێت‌و هه‌م کۆتایی ،هه‌م س���ەرەتاکانی کۆتایی بن‌و هه‌م کۆتاییەکانیش س���ەرەتایەکی تربن بۆ گەیش���تنەوە بەهه‌م���ان کۆتایی .ئەم دۆخ���ەش ئامانجی داخس���تنی مێژووە، خواس���تی کوش���تنی کردەی سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتییە ،رێگرتنە لەهه‌ر ئەگەرێکی راس���تەقینەی گۆڕان���کاری سیاس���یو کۆمەاڵیەت���ی .دۆخێکە دەیەوێت ئەوەی لەئێس���تادا روودەدات هه‌ر لەئێس���تادا بمرێ���ت‌و ئ���ەوەی لەکۆتاییش���دا بمرێت لەس���ەرەتادا ھیچی لەبەردەستدا نەبێت بۆئ���ەوەی ل���ەو مردن���ە رزگاری بێت. ئەم گەمەی���ە گەم���ەی رێگرتنە لەوەی ش���تێک بەناوی ”مێژوو“وە لەدایکببێت، مێژوویەک کە هێزەکان بکات بەخاوەنی ”یادەوەریی“و ئ���ەو یادەوەرییەش وەک هێزێک لەئێستای کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی خۆیان���دا بەش���ێوەیەکی بەرهه‌مهێ���ن بخەنەکار. شانۆی پەکخستنی ھۆشیاریی سوڕانەوەی کۆمەڵگا بەدەوری خۆیدا تەنها مانای گێژکردن���ی ئەو کۆمەڵگایە ناگەیەنێ���ت بەجۆرێک نەتوانێت رووداوە گرنگەکان���ی ناوخۆی ببینێت ،وایلێبکات بۆی نەکرێت ئەگەرەکان���ی ناو هه‌ناوی خۆی بناس���ێت‌و س���ەرقاڵی دۆزینەوەی رێ���گا بێ���ت ب���ۆ تەرجەمەکردن���ی ئەم ئەگەران���ە بۆ ک���ردەی مێژوویی ،بەڵکو مانای پەکخستنی هه‌موو دەرکەوتەکانی ئەو ھۆشیارییەش���ە کە دەشێت گەمەی س���وڕانەوە بەردەوامەکان ببینێت‌و وەک مەترسیی س���ەرەکی ناو ئەو کۆمەڵگایە بیناس���ێنێت .ئەم گەمەی س���وڕانەوەیە گەمەیەکی سیاس���ییەو ئەو ھۆشیارییە رەخنەیی���ەش ک���ە رووب���ەڕووی ئ���ەم گەمەیە دەبێتەوە راگرتنی س���وڕانەوەکە لەهه‌ن���گاوی یەکەم���دا بەگۆڕینی کایەی سیاس���ییەوە گرێئەدات .س���وڕانەوەی بەردەوام���ی کۆمەڵگا ب���ەدەوری هه‌مان خاڵدا ،مانای رێگرت���ن لەکەڵەکەبوونی ئەزموونەکان‌و کەڵەکەبوونی ھۆش���یاریی تاکەک���ەس‌و گروپ���ەکان ،مانای رێگرتن لەتێکەڵبوون���ی هه‌وڵەکان���ی دوێن���ێ بەهه‌وڵەکان���ی ئەمڕۆو ئەوانەی ئەمڕۆش بەوان���ەی س���بەینێ .بەم���ەش رێگرتن لەدروستبوونی ”یادەوەرییەک” کە بکرێت وەک ی���ادەوەری بەرگری���ی ئامادەبێت، کوژاندنەوەو بێنرخکردنی مێژووی بەرگری ئینس���انی ئەو کۆمەڵگایەش���ە بەرامبەر بەش���ێوازە جیاوازەکانی س���تەمگەریی ل���ەو کۆمەڵگایەدا .لەباش���ترین دۆخدا دروستکردنی یادەوەریی دەبێتە پرۆژەی دروس���تکردنی ”ی���ادەوەری بەزی���ن“و
بیروڕا
کەچی هه‌مووی چەن���د مانگێکی نەبرد ئەو س���ەرۆکی هه‌رێمەی کە س���ەردانی بەرە خامۆشەکانی جەنگی دەکردو باسی لەئەگەری دامەزاراندنی دەوڵەتی کوردی دەکرد ،فەرشێکی س���وری لەپایتەختی کوردس���تاندا بۆ نوری مالیکی راخست‌و وەک ب���رای خۆی بەکۆمەڵ���گای ئێمەی ناساند .سەرۆکی هه‌رێم کە شانۆگەریی جەن���گ‌و پێکدادان���ی لەگ���ەڵ مالیکیدا دەرهێناو خۆشی وەک ئەکتەری سەرەکی ئەم شانۆیە دەستبەکاربوو ،بەهه‌مانشێوە هه‌ر خۆش���ی دەستی خستە ناو دەستی
”تەسلیمبوون“و ”بێئومێدبوون“ بەرامبەر بەو دونیایەی لێرەو لەئێستادا دروست‌و سەروەرکراوەو ئەو ش���انۆ سیاسییەش دەیەوێ���ت وەک تاقە دونیایەکی ش���یاو نیشانیبدات. وەک وتمان س���وڕانەوە بەدەوری یەک خاڵدا مانای کوش���تنی مێ���ژوو ،مانای بێبەش���کرنی مرۆڤ لەزەمەنێک بتوانێت تیایدا جیاکارییەک لەنێوان ساتەوەختە جیاوازەکان���ی ژیان���ی خ���ۆی‌و ژیان���ی کۆمەڵگاکەی���دا ب���کات ،دینامیکییەت���ە ئینس���انیو کۆمەاڵیەتییەکان���ی ناو ئەو مێژووە ببینێت‌و زەمەن وەک جوڵەیەکی بازنەی���ی داخ���راو وێن���ا ن���ەکات ک���ە دوێنێ���ی دووبارەکردنەوەی پێرێی بێت‌و سبەینێش���ی دووبارەکردن���ەوەی ئەمڕۆ بێت .ئەم دۆخە لەئاستە سیاسییەکەیدا مان���ای ناچارکردن���ی کۆمەڵ���گا ب���ۆ گەڕانەوەیەکی بەردەوام بۆ چوارگۆشەی یەکەمی ملمالنێ���کان‌و پەیوەندییەکان، بۆ ئ���ەو گرف���ت‌و کێش���انەی جارەهای جار لەرەوت���ی جیاوازو لەبەردەم بکەری جی���اوازدا قووتدەکرێن���ەوەو کۆمەڵ���گا ناچاردەک���ەن رۆژگارێک���ی زۆر هه‌م���ان شەڕ بۆ هه‌مان کێشەی چارەسەرنەکراو دووب���ارەو س���ەدبارە بکات���ەوە .هه‌موو ئەمان���ەش بەئومێدی ئ���ەوەی کۆمەڵگا مان���دوو وەڕس‌و بێباک ببێت‌و بەدۆخێک بگات گ���وێ بەکێش���ەکان‌و دیاردەکان‌و رووداوەکانی ن���او هه‌ناوی خۆی نەدات. ئەم س���وڕاندنەوە بەردەوام���ە بەدەوری خاڵی کۆتایی شانۆگەرییە سیاسییەکاندا گەمەیەکی ناش���یرینی پ�ل�ان بۆدانراوو س���تراتیژێکی بیرلێکراوەیە ،شتێک نییە پەیوەندی بەویست‌و خواستی کۆمەڵگاوە هه‌بێ���ت ،ی���ان بەڕێک���ەوت رووب���دات‌و لەنەزانینەوە هاتبێت ،بەڵکو کردەیەکی سیاسیی سیس���تەماتیکی‌و ستراتیژێکی تایبەتی حوکمڕانی‌و مۆدێلێکی ترسناکی دەس���ەاڵتدارێتییە .هه‌م���وو ئەمان���ەش یەک ئامانجی س���ەرەکی لەپش���تەوەیە: باوەڕنەمان���ی کۆمەڵ���گا بەخۆی‌و بەھیچ ک���ەس‌و هێ���زو الیەنێک خەون���ی ئەوە ببینێت کۆتایی بەو خوالنەوە بەردەوامە بهێنێت بەدەوری ئەو ش���انۆ سیاس���ییە مالیکی‌و کردی بەبرای سیاس���یی خۆی‌و بەدۆس���تی گەورەی میللەتی ئێمە .لەم بێلەزەتانەدا. ش���انۆگەرییەدا کۆمەڵ���گای ئێم���ە بۆ جاری هه‌زارەهه‌م ب���ەدەوری ئەو خاڵی سەرۆکی هه‌رێم وەک دەرهێنەر بکەرەکانی ناو ئەم ش���انۆ سیاس���ییە ملمالنێی نانیش���تیمانی‌و نانەتەوەییەدا ئەو نوخبە سیاس���ییە بااڵدەس���تەن کە دەخولێنرای���ەوە کە نوخبەی سیاس���ی کوردس���تان بەڕێوەدەبەن‌و رووداوەکانی کوردی لەگەڵ بەغدادا بۆی دروستکردووەو ئاراس���ته دەکەن ،یەکێ���ک لەکاراکتەرە هه‌میشە لەکۆتایی ش���انۆگەرییەکانیاندا سەرەکییەکانی ناو ئەم نوخبە سیاسییەش وەک پەیامێ���ک بۆ بینەرانی ش���انۆکە س���ەرۆکی هه‌رێم���ە .رۆڵ���ی بارزان���ی دەینێرێت. شانۆگەری دووهه‌م کودەتا ناشیرینەکەی لەدەرهێنانی سەرجەمی شانۆگەرییەکاندا رۆڵێکی گەورەیە ،بارزانی بەردەوام هه‌م پەرلەمانی کوردس���تان‌و درێژکردنەوەی دەرهێنەرو هه‌م ئەکتەرە سەرەکییەکەی نایاسایی تەمەنی سەرۆکایەتی بارزانییە ناو شانۆگەرییە سیاسییەکانە .دەکرێت بۆ ماوەی دوو س���اڵ لە ٣٠حوزەیرانی زۆر نموونە لەسەر ئەو شانۆ سیاسییانە ئەم ساڵدا .لێرەشدا بینەران تەنها بەشی بهێنینەوە کە سەرۆکی هه‌رێم کەسایەتی کۆتای���ی ش���انۆگەرییەکەیان بین���ی کە ژم���ارە یەک���ی ناویان���ە ،ب���ەاڵم ئێمە بریتیبوو لەتێپەڕاندنی بەپەلەو نایاسایی لێ���رەدا زۆر بەکورت���ی لەس���ەر دووان تازەکردنەوەی ماوەی سەرۆکایەتییەکەی لەش���انۆگەرییە نوێکانی رادەوەس���تین .بارزان���ی لەیەک دانیش���تنی پەرلەمانی یەکەمیان شانۆگەری ”شەڕی نەتەوەیی‌و کوردس���تاندا .خاڵ���ی س���ەرەکی ل���ەم نیشتیمانی“ کۆمەڵگای ئێمە بوو لەگەڵ شانۆگەرییەدا دروستکردنی ئەو هه‌ستە نوری مالیکی سەرۆک وەزیرانی عێراقدا ،بوو الی بینەران کە بارزانی خۆی ئاگای دووهه‌می���ان ش���انۆگەری ”کۆدێتاکەی لەھیچ نییەو س���ەرجەمی شانۆگەرییەکە پەرلەم���ان“ی رۆژی ٣٠حوزەیرانی ئەم بێپ���رس‌و رای ئ���ەو نماییش���کراوە. ساڵ بوو .لەش���انۆگەرییەکەی مالیکیدا ش���انۆگەرییەکە واڕێکخراب���وو وێن���ەی گوتارێکی نەتەوەیی‌و ناسیۆنالیس���تیی س���ەرۆکێکی نیش���تیمانی‌و نەتەوەی���ی لەسەر ش���انۆ نمایش���دەکرا کە لەسەر بەبارزان���ی ببەخش���ێت کە ن���ەک بیری بەرگریکردن لەکوردستان‌و پاراستنی مافە الی ماوەی کۆتایی سەرۆکایەتییەکەی‌و نەتەوەیی‌و نیشتیمانییەکان کاریدەکرد .درێژکردنەوەی ماوەی ئەو سەرۆکایەتییە ش���انۆگەرییەک پڕکراب���وو لەنەعرەتەی نییە ،نەک ھیچ حەزێکی دەسەاڵتخوازانەی جەن���گ‌و هاواری پێک���دادان‌و تەپوتۆزی دەس���ەاڵتی نییە ،بەڵکو تەواو سەرقاڵی لەشکرکێش���یو هه‌ڵگرتن���ی دووربی���نو سیاس���ەتی ناس���اندن‌و بەرگریکردن���ە س���ەردانی بەرە وەھمی‌و درۆزنییەکانی لەدۆزی ک���ورد لەناوەندە جیهانییەکاندا. جەن���گ .وەک���و لەنووس���ێنێکی ت���ردا شانۆگەرییەکە وا چنرابوو کە بارزانی وەک لەس���ەر ئەو دۆخە هێمامان بۆ ئەوەکرد ئەکتەری سەرەکی شانۆگەرییەکە لەسەر کە ئەم قەیران���ە دوکەڵێکی بێ ئاگرەو تەختی ش���انۆکە ئامادە نەبێت ،بەشێک ئامانج���ی تاریککرن���ی بەرچ���اوی رای نەبێت لەو فەزایەی کە شانۆگەرییەکەی گش���تییە لەکۆمەڵگای کوردستاندا .ئەو تیادا دەگێ���ڕدرا ،ئەگەرچی تاقە بابەتی زمانەی لەم ش���انۆگەرییە سیاس���ییەدا شانۆگەرییەکە مەسەلەی درێژکردنەوەی بەکاردەه���ات ،زمانی جەنگە گەورەکانی سەرۆکایەتییەکەی خودی ئەو بوو .لەزۆر رزگاری نیش���تمانیی‌و ش���ەڕکردن ب���وو رووەوە بوونی بارزانی لەش���انۆگەریەکدا بۆ ئازادیو س���ەرفرازی نیش���تیمانیی .لەبوونی گ���ۆدۆ ئەچوو لەش���انۆگەرییە ئەم زمانە ناسیۆنالیس���تییە کۆمەڵگای بەناوبانگەکەی سامۆئێل بێکێتدا .لەوێشدا بەش���ێوەیەک جۆش���ئەدا وەک ئەوەی هه‌م���وو ب���اس‌و خواس���ەکان دەربارەی لەس���پێدەی خۆئامادەکردندابێ���ت ب���ۆ کەس���ایەتی گۆدۆی���ە ،لەکاتێکدا گۆدۆ پێکدادانێک���ی پاڵەوانان���ەی خوێناوی‌و خۆی نائامادەیەو کەس لەس���ەر تەختی یەکالکەرەوە لەگەڵ بەغ���دادا .هه‌ندێک ش���انۆکە نایبینێت .دەکرێت ئامادەگی رۆش���نبیریش کەوتنە ناو س���یحری ئەو بارزانی لەش���انۆگەرییەکەدا بەئامادەگی گوتارەوەو بەچەشنێک حەماسەت گرتنی تارماییەک���ەی باوک���ی هاملێتی���ش بەتێکستی ئەدەبی‌و فیکریی‌و ریتۆریکی لەش���انۆگەریی هاملێتی شەکسپیریشدا حەماس���ییانە وێن���ای تەیمورلەنگێکی بچوێنین .لەشانۆگەری هاملێتدا تارمایی عێراقیی���ان بۆ کێش���این ک���ە خەریکە باوکەکە تەوەرەی س���ەرەکی قسەکان‌و کوردس���تانی نالی‌و مەحوی داگیربکات .جوڵ���ەکان‌و بابەتەکان‌و رووداوەکانی ناو
ئەو سەرۆکی هه‌رێمەی کە سەردانی بەرە خامۆشەکانی جەنگی دەکردو باسی لەئەگەری دامەزاراندنی دەوڵەتی کوردی دەکرد ،فەرشێکی سوری لەپایتەختی کوردستاندا بۆ نوری مالیکی راخست‌و وەک برای خۆی بەکۆمەڵگای ئێمەی ناساند
بیروڕا
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
birura.awene@gmail.com
په‌رله‌مان وه‌ك بزنس شانۆکەیە ،بەاڵم خودی تارماییەکە خۆی نابینرێت‌و بوونی ئەو تەنها لەناو خەیاڵ‌و وەسوەسەکانی هاملێتدا ئامادەیە .لەسەر ھەمانشێوەی تارماییەکی ناو شانۆگەری هاملێ���ت ،بەرزانیش لەم ش���انۆگەرییە تازەیەدا بوونێک���ی تارماییانەی ھەبوو، گەرچی لەس���ەر ش���انۆکە نەبوو ،بەاڵم بابەت���ی س���ەرەکی ش���انۆگەرییەکە ب���وو .ل���ەدوای گەڕاندنەوەش���ییەوە بۆ کوردستان بێدەنگی ئەم پیاوە بەرامبەر بەبڕیارەک���ەو قس���ەنەکردن دەرب���ارەی ئ���ەوەی لەپەرلەماندا رووی���دا درێژەی بەش���انۆگەریەکە ئەدا .تا دواجار ھەموو تەلیس���م‌و نهێنییەکانی ئەو شانۆگەرییە لەڕێ���گای قبووڵکردن���ی بارزانییەوە بۆ درێژکردن���ەوەی س���ەرۆکایەتییەکەی بەتاڵب���ووەوەو بۆماندەرک���ەوت ئەوەی رووی���دا نمایش���ێکی ش���انۆگەرییانەی الوازو بێلەزەتبوو ،کە خاڵی س���ەرەکی تیایدا درێژەدان بوو بەدەس���ەاڵتێک کە نەدەبووا درێ���ژەی پێبدرێ���ت .بارزانی ن���ەک تەنها ئەکت���ەری س���ەرەکی ناو شانۆ سیاسییەکانی کوردستانە ،بەڵکو دەرهێنەری زۆربەی شانۆگەرییەکانیشە. بارزانی وەک کەسایەتییەکی پانتۆمایمی ئ���ەوەی ش���وێنی س���ەرنج‌و لەسەرڕاوەستانە سروشتی بەشداریکردنی بارزانییە لەم شانۆگەرییە سیاسییانەدا. ئەوەی ئەم سیاس���ەتمەدارە پێشکەشی دەکات ش���انۆی قس���ەکردن‌و راگۆڕکێ‌و ملمالنێی ک���راوەو دیالۆگی ئەکتەرەکانی س���ەر ش���انۆکە نییە ،بەڵکو ”ش���انۆی پانتۆمایم“ە .ئاش���کرایە پانتۆمایم ئەو جۆرە ش���انۆیەیە کە ئەکتەرەکان لەسەر شانۆ قسەناکەن ،بەڵکو لەڕێگای جوڵەی لەش‌و دەس���ت‌و ق���اچ‌و دەموچاویانەوە هێماو ئیش���ارەت دەنێرن‌و حیکایەتەکان بەب���ێ بەکارهێنانی زم���ان دەگێڕنەوە. ھەندێکجار مۆسیقاو دەنگ‌و رەنگیش لەم جۆرە شانۆیەدا دەبیسترێت‌و دەبینرێت، بەاڵم دروس���تکردنی ئەو دەنگ‌و رەنگانە کاری ئەکتەرەکە نییە ،بەڵکو لەپاشخانی شانۆکەوە رێکدەخرێت. ئ���ەوەی لەش���انۆگەرییەکەی ٣٠ حوزەیران���ی پەرلەمان���ی کوردس���تاندا بینیمان ئامادەگی سەرس���ەختی حەزو ویس���ت‌و خواستەکانی س���ەرۆکی ھەرێم بوو ،بەاڵم بەش���ێوەیەک نماییشکرا کە بین���ەران نەیبینن‌و ھەس���ت بەڕەھەندە شەخس���ییەکانی ئەم مەسەلەیە نەکەن. وەک وتمم���ان ھەم���وو ش���انۆگەرییەکە وا بەڕێوەب���را ،وەک ئەوەی س���ەرۆکی ھەرێم ئاگای لەمەسەلەی درێژکردنەوەی س���ەرۆکایەتییەکەی نەبێ���ت ،تەنانەت ناڕەحەتیش بێت بەو بڕیارەی پەرلەمان بۆ درێژکردنەوەی س���ەرۆکایه‌تییەکەی. رۆڵی سەرۆکی ھەرێم لەم شانۆگەرییەدا رۆڵێک���ی پانتۆمایمی بوو ،ئ���ەو تەنها وەک س���ێبەرو وەک هێماو وەک تارمایی بێقس���ە لەفەزای ش���انۆکەدا ئامادەبوو؛ لەڕاس���تیدا ئەو خۆی لەس���ەر شانۆکە ئامادەنەبوو ،ب���ەاڵم ئەم نائامادەگییەی ئ���ەو لەئامادەگی ھەم���وو ئەکتەرەکانی تر گەورەترو ھەمەالیەنتر بوو .سەرۆکی ھەرێ���م بڕیارەک���ەی پەرلەمان���ی وەکو منەتێ���ک پێفرۆش���تینەوە ،ھەربۆی���ە لەزۆربەی میدیاکاندا باس لەقبوڵکردنی سەرۆک بۆ بڕیارەکە نەکرا ،بەڵکو باس لەرەتنەکردنەوەی س���ەرۆک بۆ بڕیارەکە ک���را .س���ەرۆک جارێکی ت���ر پێیگوتین ئەو پێش���مەرگایەتی ب���ەالوە گرنگترە لەسەرۆکایەتی بۆ کورد ،بەاڵم لەپێناوی ئاش���تەوانی کۆمەاڵیەت���یو سیاس���یی‌و دروستنەبوونی فەراغی سیاسیی ناچارە بەم ”ئەرکە نیش���تیمانی“یە ھەڵس���ێت‌و بڕیارەک���ەی پەرلەم���ان رەتنەکات���ەوە. ھەمووم���ان دەزانی���ن س���ەرۆکی ھەرێم قسەکەرو وتاربێژێکی باش نییە ،ئەوەی بەردەوام لەم سیاس���ەتمەدارە دەبینرێت کۆمەڵێ���ک رس���تەی ک���ورت‌و قس���ەی کەم‌و توانایەک���ی الوازی تەعبیرکردنە. پانتۆمایم ئەو شێوازە تایبەتەی شانۆی سیاس���ییە کە ھەم لەگەڵ تێگەیش���تنی س���ەرۆکی ھەرێمدا بۆ سیاس���ەت‌و ھەم لەگ���ەڵ کەس���ایەتی خۆش���یدا وەک سیاسییەکی کەم قسە ،گونجاوە؛ بەاڵم کێش���ەکە لەوەدایە ئەم کەس���ایەتیی‌و حەزە پانتۆمایمییە دەستنیشانی ھەموو قس���ەکانی ترو جوڵەکانی ترو شێوازی ئامادەگ���ی ئەکتەرەکانی تریش دەکات. بەمج���ۆرە پانتۆمایمیی���ەت بێدەنگیی‌و قڕوقەپێک بەسەر ش���انۆ سیاسییەکەدا دەسەپێنێت کە ناکۆکە بەخودی کردەی سیاسەت وەک چاالکییەک کە قسەکردن‌و راگۆڕکێ‌و بەرخوردو بەدەنگهاتن لەکاتی خۆی���دا ،ئ���اکارە س���ەرەکییەکانیەتی.
بارزانی نەک تەنها ئەکتەری سەرەکی ناو شانۆ سیاسییەکانی کوردستانە ،بەڵکو دەرهێنەری زۆربەی شانۆگەرییەکانیشە
یەکێ���ک لەوەزیف���ە س���ەرەکییەکانی سیاس���ەت رێکخس���تنی ژیانی گشتییە بەشێوەیەک بەشە جیاوازەکانی کۆمەڵگا بتوانن ھەموویان قس���ەی خۆیان بکەن‌و بەزمانی خۆیان بدوێ���نو بتوانن بەھۆی دیالۆگ���ەوە لەئارام���یو ئاسایش���ێکی رێژەیی���دا لەگەڵ یەکتری���دا بژین ،بۆیە سیاسەت پێویستی بەزمان‌و قسەکردن‌و دیال���ۆگ‌و راگۆڕکێ���ی ب���ەردەوام ھەیە. س���ەحنەی سیاسەت س���ەحنەیەکە پڕە لەقس���ەکردن ،پڕە لەدروس���تکردنی راو بۆچوونی پێچەوان���ە ،پڕە لەگۆڕینەوەی ئەرگومێن���ت‌و گوێگرت���نو بەدەنگهاتن، زمان رۆڵی سەره‌کی‌و دەستنیشانکەری تێدا دەبینێت .گەر زمانمان لەسیاسەت دەرهێنا ش���تێک بەناوی سیاس���ه‌تەوە نامێنێت���ەوە .ئەم���ە وادەکات ش���انۆی پانتۆمایم شانۆیەکی دژەسیاسەت بێت، زیات���ر لەو دۆخی بێدەنگ���یو بێزمانییە نزیکدەبێتەوە کە جۆرج ئۆرویل لەڕۆمانی ”ساڵی “١٩٨٤دا وەک ئامرازێکی گرنگی دروس���تکردنی رژێمێک���ی تۆتالیت���اری ناسیاسی باسیدەکات .لەفیکری تیۆریدا پەرلەمانی بریتان���ی وەک نموونەی ئەو س���ەحنە سیاسییە دەهێنرێتەوە کە پڕە لەقس���ەو راو دژەڕا ،پڕە لەئەرگومێنت‌و دژەئەرگومێنت ،پ���ڕە لەبۆچوونی تەباو ناتەبا ،پەرلەمانی بریتانی وەک گرنگترین دەزگای سیاسی ش���انۆیەکە قسەکردن جەوھەرەک���ەی دەستنیش���اندەکات ن���ەک پانتۆمای���م .گۆڕینی س���ەحنەی سیاسی بۆ ش���انۆگەرییەکی پانتۆمایم، بەش���ێکە لەس���تراتیژیەتی ئەو کوشتن‌و لەناوبردنەی سیاس���ەت لەکوردس���تانی دونیای دوای راپەڕیندا س���ەروەرکراوە. ھەر لەم روانگەیەوە دەکرێت ”ڕێکەوتنی س���تراتیژی“ نێوان حیزبەکەی بارزانیو یەکێتی نیشتیمانی وەک رێکەوتن لەسەر بێدەنگی‌و کوش���تنی زمان‌و قسەکردن‌و س���ڕکردنی بەرخوردو خنکاندنی دیالۆگ ببینین ،وەک بەش���ێک لەشانۆگەرییەکی پانتۆمایم وێنایبکەی���ن کە یەک ئەکتەر ی���ان چەن���د ئەکتەرێکی ک���ەم بەهێماو ئیشارەت ،ئەمرو نەھییەکانیان بەیەکتری‌و بەکۆمەڵگا دەگەیەنن. بەڕای ئێمە رزگاربوون لەم پانتۆمایمە سیاسییە ،سەرەتای بەر لەدروستبوونی ھەر دەس���پێکێکی راس���تەقینەیە ب���ۆ دەس���کاریکردنی سیس���تمی سیاس���ی لەکوردس���تاندا .گەڕان���ەوەی قس���ەو دیالۆگ���ی راس���تەقینەو عەقاڵنی بۆ ناو کاری سیاسی مەرجی یەکەمی دەرچوونە لەم دۆخی پانتۆمایمییە ترس���ناکەی کە سیاسەتی کوردی لەناوەوە وێرانکردوە. وەک لەسەرەتای وتارەکەماندا نیشانماندا ھەمیش���ە جۆرێک لەپەیوەندی لەنێوان سیاسەت‌و ش���انۆدا ھەیە ،بەاڵم شتێک پێویستە لەیادمان نەچێت ئەو راستییەیە کە سیاسەت‌و شانۆ دوو کایەی جیاوازن لەیەکتری ،تێکەڵکردنیان بەو شێوەیەی لەکوردس���تاندا ھەی���ە ئامرازێک���ی تری کوشتنی کردەی سیاسییە .شانۆگەریی سیاسیی دوو چەشن بینەر دروستدەکات، بینەرێک کە ئیش���ی تەنه���ا پیاھەڵدان‌و سەرلەقاندن‌و چەپڵەلێدانەو بینەرێکیش کە دەش���ێت ھوهای لێبکێش���ێت‌و فیکە لێبدات‌و شانۆکە بەجێبهێڵێت بۆ ئەکتەرو دەرهێنەرەکان .ھەردوو بینەرەکەش دوو بینەری کوشندەو ترسناکن.
د.نیاز نه‌جمه‌دین هه‌رگی���ز بیرت ل���هوه كردۆت���هوه ك ه پاداش���تی ته‌نی���ا دو س���اڵ كاركردن وه‌ك ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان چه‌نده؟ من له‌دو سیناریۆی ساده‌ی نزیك به‌واقیع وه‌اڵمی ئه‌م پرسیاره ده‌ده‌مه‌وه ،به‌اڵم با جارێ له‌پاداشتی كاركردنی خاوه‌ن بڕوانامه‌یه‌كی زانكۆ بڕوانین بۆ ئهوهی دواتر به‌یه‌كخس���تنی هه‌ردو زانیاریه‌ك ه قه‌باره‌ی نایه‌كسانی داهات له‌نێوان ئه‌م دو گروپه‌دا بدۆزینه‌وه. خانه‌نش���ینی جۆرێك���ه له‌پاداش���ت له‌به‌رامب���ه‌ر ماندوب���ون‌و كاركردنت بۆ دامه‌زراوه‌ی���ه‌ك .ئه‌گ���ه‌ر ده‌رچویه‌كی زانك���ۆ ( )25س���اڵ كاری ب���ۆ دامه‌زراوه‌یه‌كی حكوم���ه‌ت كردبێت ب ه ( )%80موچه‌كه‌ی خانه‌نشین ده‌كرێت. به‌پێی سیستمی موچه‌ی ئێستا ،ئه‌گه‌ر به‌ختی به‌رزكردنه‌وه‌ی پله‌ی هه‌بوبێت ئه‌مه ده‌كاته نزیكه‌ی ()750هه‌زار دینار مانگانه ،له‌س���اڵێكدا ( )9نۆ ملیۆن. وات ه له ( )20بیس���ت س���اڵدا نزیكه‌ی ()180ملیۆن دین���ار (به‌نرخی دۆالری ئێستا نزیكه‌ی 146هه‌زار دۆالر) له‌رێی موچه‌ی خانه‌نشینیه‌وه وه‌ك پاداشتی ()25ساڵ كاركردن وه‌رده‌گرێت. بابگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ پرس���یاری سه‌ره‌تاو
س���یناریۆی یه‌ك���ه‌م دابڕێژی���ن، س���یناریۆیه‌كی گریمانه‌یی به‌اڵم نزیك له‌واقی���ع .ه���ه‌ر په‌رله‌مانتارێ���ك ك ه دو س���اڵ بۆ چوار س���اڵ وه‌ك ئه‌ندام په‌رله‌م���ان ئی���ش ب���كات به‌موچه‌ی نزیك���هی ( )6.5ش���ه‌ش ملیۆن‌و نیو مانگان ه خانه‌نش���ین ده‌كرێت (نزیكه‌ی پێن���ج ههزارو سێس���ه‌د دۆالر به‌نرخی 100دۆالر به‌رامبه‌ر 122هه‌زار دینار)، به‌زمان���ی بازاڕ په‌نجاو س���ێ وه‌ره‌قه. له‌ساڵێكدا ،ده‌كات ه ( )63,600دۆالر، به‌زمانی بازاڕ ش���ه‌ش ده‌فته‌رو س���یو ش���ه‌ش وه‌ره‌قه .ئه‌ی له‌بیست ساڵدا؟ ده‌كاته ( )1,272,000دۆالر .دوباره‌ی ده‌كه‌م���هوه ،ته‌نیا دو بۆ چوار س���اڵ بۆ په‌رله‌مان كاربكه ،له‌ماوه‌ی بیس���ت س���اڵی داهاتوتردا بڕی ی���ه‌ك ملیۆن‌و دوسه‌دو حه‌فتاودو هه‌زار دۆالر پاداشت ده‌كرێی���ت له‌رێ���ی خانه‌نش���ینیه‌وه. بزنس���ێكی گه‌وره‌یه ،چ ئیشێك هه‌ی ه هێن���ده له‌گه‌ڵت به‌خش���ند‌ه بێت؟ چ ئیشێك هێنده پاداشتت ده‌كاته‌وه؟ به‌رزیی موچه‌ی خانه‌نش���ینی ئه‌ندام په‌رله‌مان بۆ خۆی گرفتێكی گه‌وره‌یه، ئێم ه به‌ئاسانی له‌گه‌وره‌یی ئه‌م گرفت ه تێده‌گه‌ی���ن بێئه‌وه‌ی پێویس���ت بكات ب���ه‌راوردی بكه‌ی���ن به‌موچ���هی هه‌ر فه‌رمانبه‌رێكی دیكه .به‌اڵم ده‌شتوانین پێوه‌رێكی به‌سودی تر دروست بكه‌ین بۆ تێگه‌یشتن له‌نایه‌كسانی داهات له‌نێوان ده‌رچوی زانكۆو ئه‌ندام په‌رله‌مان ،ك ه ده‌كرێ���ت ناویبنێین "رێ���ژه‌ی موچه‌ی ده‌رچ���وی زانكۆ بۆ موچ���هی ئه‌ندام په‌رله‌م���ان" .ب���ه‌م پێ���وه‌ره ،موچه‌ی خانه‌نش���ینی ده‌رچویه‌كی زانكۆ دوای ( )25ساڵ كاركردن نزیكه‌ی ()%11ی موچه‌ی خانه‌نشینی ئه‌ندام په‌رله‌مانێك ه كه دو ساڵ بۆ چوار ساڵ بۆ په‌رله‌مان
13
كاری كردبێ���ت .به‌رێگایه‌كیتر ،ئهوهی ده‌رچوی زانكۆ له‌ماوه‌ی ( )10س���اڵدا وه‌ك خانه‌نش���ینی وه‌ریده‌گرێت نزیك ه به‌كۆی موچه‌ی خانه‌نشینی یه‌ك ساڵی ئه‌ندام په‌رله‌مانێك ،له‌كاتێكدا ئه‌میان ( )25ساڵ كاری كردوهو ئه‌ویان دو بۆ چوار ساڵ. با هه‌ر له‌م س���یناریۆیه‌دا هه‌واڵێكی دڵته‌زێنتریش���ت پێبڵێ���م .له‌م خوله‌ی په‌رله‌مان���دا زیات���ر ل��� ه ( )80ئه‌ندام په‌رله‌مان به‌الیه‌نی كه‌مه‌وه خانه‌نشین ێ من هه‌ڵه‌م‌و ()60 ده‌بێت ،به‌اڵم تۆ بڵ كه‌س خانه‌نش���ین ده‌كرێت‌و ئه‌وانی تر جارێكی تر ده‌بنه‌و‌ه به‌ئه‌ندام په‌رله‌مان. به هه‌رحاڵ ،له‌دو خولدا ده‌بن ه چه‌ند؟ ده‌بن���ه ( )120ك���ه‌س .زۆر باش���ه. له‌بی���رت بێت هه‌ریه‌كێكی���ان نزیكه‌ی ( )$5300پێنج ههزارو سێس���ه‌د دۆالر مانگان ه موچه‌یان ده‌بێت بۆ تاهه‌تایه، با هه‌ر بۆ بیس���ت ساڵ بزانین تێچوی له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگ ه به‌كۆ چه‌ند ده‌كات. سه‌دوبیس���ت كه‌س لێكدانی ()5,300 دۆالر مانگان���ه ،لێكدانی ( )12مانگ، لێكدانی ( )20ساڵ ،یان خێراتر ئهوهی ه ده‌كرێن .له‌شانزه ساڵدا پتر ل ه ()200 ( )1,272,000لێكدانی س���ه‌دو بیست ئه‌ندام په‌رله‌مان خانه‌نشین ده‌بن -ك ه كه‌س���ی بكه ،چه‌ن���د ده‌كات؟ نزیكه‌ی بێگومان هه‌مان ستاف نابن .خاتریان ( )153سه‌دوپه‌نجاو سێ ملیۆن دۆالر ده‌گرم‌و گریمان ده‌ك���ه‌م ته‌نیا ()200 موچه‌ی خانه‌نشینی سه‌دوبیست ئه‌ندام ئه‌ندام په‌رله‌مان خانه‌نش���ین ده‌بن ل ه په‌رله‌مانه ل ه بیست ساڵدا. ( )16س���اڵی داهات���ودا ،وات ه كاتێك چ���ی ده‌بێت ئه‌گ���ه‌ر په‌رله‌مانتارانی ده‌گه‌ینه ( .)2030ئهمجاره بۆ بیس���ت خانه‌نش���ینكراو ل���ه ( )120ك���ه‌س ساڵی داهاتوتر چه‌ند ده‌كات؟ زیاتربن؟ بێگومان زیاترن .بهداخهوه، وه‌اڵمه‌كه‌ی بۆ خۆت جێده‌هێڵم ،به‌اڵم وه‌اڵمی ئه‌م سیناریۆیه‌ش غه‌مگینترت به‌ده‌م وه‌اڵمدانه‌وه‌ی ئه‌م پرس���یاره‌و‌ه ده‌كات .له‌ه���ه‌ردو خولێك���دا ،وات��� ه ئه‌وه‌ت له‌بیربێت به‌شێكی زۆر له‌داهاتی هه‌شت س���اڵ ،ئه‌گه‌ر ته‌نانه‌ت هه‌مان نه‌وه‌كانی داهاتوش هه‌ر له‌ئێستاو‌ه بۆ ئه‌ندامانی په‌رله‌مان (هه‌مان س���تاف) ئه‌ندام په‌رله‌مان‌و به‌رپرس��� ه بااڵكانی بچن���هوه په‌رله‌مان به‌حه‌تم���ی پتر ل ه دیكه‌ی حكومه‌ت خه‌رجكراوه ،بێئه‌وه‌ی ( )100ئه‌ن���دام په‌رله‌مان خانه‌نش���ین شتێكی ئه‌وتۆیان بۆ جێهێشتبن.
ته‌نیا دو بۆ چوار ساڵ بۆ په‌رله‌مان كاربكه، له‌ماوه‌ی بیست ساڵی داهاتوتردا بڕی یه‌ك ملیۆن‌و دوسه‌دو حه‌فتاودو هه‌زار دۆالر پاداشت ده‌كرێیت له‌رێی خانه‌نشینیه‌وه. بزنسێكی گه‌وره‌یه
بینینی سێیه‌م بۆ پرسیاری :گۆڕان چیكرد؟ ده‌بینێته‌وه ،ئه‌م نوسینه‌ش هه‌نگاوێك ه له‌ئاڕاس���ته‌ی بینین���ی س���ێیه‌م ب���ۆ خس���تنه‌ڕوی الیه‌ن ه گه‌ش‌و ره‌شه‌كانی ئۆپۆزسیۆن‌و پڕۆسه‌ی سیاسی له‌ماوه‌ی چوار ساڵی رابردودا. ئاڕاس���ته‌ی س���ێیه‌می بینین���ی ئه‌م بزوتنه‌وه‌ی��� ه هه‌رچ���ی ب���ن ،كێ پێی خۆش بێت‌و كێ پێ���ی نیگه‌ران بێت، ئهوه ش���تێكی ت���ره ،ب���ه‌اڵم ده‌كرێت بڵێین ل ه 7-25به‌دواوه‌و‌ه وشه‌ی (نا) كامه‌ران سوبحان له‌فه‌رهه‌نگ���ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاس���ی هاوچه‌رخ���ی ك���ورددا به‌ش���ێوه‌یه‌كی سیس���ته‌ماتیكتر ده‌رك���ه‌وت ،ته‌نانه‌ت چه‌ن���د رۆژێ���ك له‌مه‌وبه‌ر چوار س���اڵ پریشكی ئه‌م (نا)یه‌ش به‌ر زۆربه‌ی ههره ی كوردستان تێپه‌ڕی به‌س���ه‌ر دروستبونی یه‌كه‌مین زۆری حیزبه بااڵده‌سته‌كان بزوتنه‌وه‌ی ئۆپۆزس���یۆنی راسته‌قین ه كه‌وت‌و ته‌نان���ه‌ت ئیس�ل�امییه‌كانیش له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا ،یادكردنه‌وه‌ی بێبه‌ری نه‌بون‌و كێشه ناوخۆییه‌كانیانی ئ���هو مێ���ژوه وه‌ك پێویس���ت گرنگی هێنده‌ی تر قوڵترك���رده‌وه‌و وازهێنان‌و ی ده‌رپه‌ڕاندنی چه‌ندین به‌رپرس���ی بااڵی پێن���ه‌درا ،له‌كاتێك���دا ده‌ب���و میدیا ئه‌هل���یو میدیای گ���ۆڕان‌و الیه‌نه‌كانی ئیسالمی به‌دوای خۆیدا هێنا. ده‌بێ���ت ئ���هو راس���تییه‌ش بڵێی���ن تریش به‌وردی شرۆڤه‌ی ئهو مێژوه‌یان بكردای���ه ،به‌بڕوای من ش���یكردنه‌وه‌ی ههرچهنده پێش ئ���ه‌م مێژوه ،میدیای الیه‌ن���ه ئه‌رێن���یو نه‌رێنییه‌كان���ی ئهو ئه‌هل���یو ده‌س���ته‌بژێرو رێكخراوه‌كانی بزوتنه‌وه‌ی��� ه پرۆس���هی سیاس���ی كۆمه‌ڵگ���هی مه‌ده‌ن���ی كه‌مێ���ك له‌و له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا ده‌وڵه‌مه‌ندترو بۆش���اییه‌یان پڕكردبوی���هوه ،ب���ه‌اڵم فراوانتر ده‌كات‌و زه‌مینه بۆ پرۆس���هی گۆڕان ل ه 7-25هه‌نگاوێكی گه‌وره‌تری به‌دیموكراتیزه‌كردن���ی راس���ته‌قینه‌ی له‌پرۆسه‌ی سیاسی نا ،چه‌ند سهركهوتو كۆمه‌ڵگ ه ساز ده‌كات ،چونكه نه‌رێتێكی بو ی���ان نا ،چه‌ن���ده توان���ی په‌یامی ب���اوی كۆمه‌ڵگ��� ه دیموكراتییه‌كان���ی راسته‌قینه‌ی خۆی وه‌ك ئهوهی خه‌ونی دونیای ه كه به‌بێ ئۆپۆزسیۆن مانایه‌كی پێوه ده‌بینی بپێكێت ،ئه‌مه‌یان شتێكی ئه‌وتۆ بۆ پرۆسه‌ی سیاسیو دیموكراتی ت���رهو ب���اری سیاس���یو كۆمه‌اڵیه‌تی كوردس���تان ره‌نگ ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئهو نامێنێته‌وه. گ���ۆڕان چیك���رد؟ ئه‌م��� ه یه‌كێك��� ه خه‌ونه‌ی ئه‌وه‌وه بوبێت. ب���ه‌ده‌ر له‌سیس���ته‌ماتیكی ده‌نگ���ی له‌پرسیار‌ه گه‌وره‌كانی دوای 7-25ك ه دۆس���ت‌و نه‌یاره‌كانی ئهو بزوتنه‌وه‌ی ه ناڕه‌زایی هاواڵتیان‌و ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌ی ه ده‌یك���ه‌ن ،وه‌اڵم���ی ئ���هو پرس���یاره كۆمه‌ڵێ���ك بیركردن���هوهی ئازادانه‌ی كورته‌ش ،هه‌ر الیه‌ك له‌گۆش���ه‌نیگای الی خه‌ڵ���ك دروس���تكرد ك���ه به‌ب���ێ خۆیهوه ده‌یدات���هوه ،به‌اڵم گرنگترین‌و پ���ه‌رده‌و چاوكراوان��� ه باس���ی ماف‌و راستترین وه‌اڵمی ئه‌م پرسیاره باشتره ئازادییه‌كان���ی خ���ۆی ب���كات ،ئ���ه‌م الیه‌نی س���ێیه‌م بیداته‌وه ،ك ه ئه‌ویش هه‌نگاوه‌ش���ی زیات���ر له‌رێگ���هی دو كه‌س���انی ده‌ره‌وه‌ی گۆڕان‌و دۆس���ت‌و ده‌زگای گرنگه‌وه سیس���ته‌ماتیك كرد، نه‌یاره‌كانییه‌تی ،چونكه ئهو وه‌اڵمانه‌ی ك���ه ئه‌وانی���ش میدیای گ���ۆڕان‌و ئهو گۆڕان‌و نه‌یاره‌كان���ی له‌باره‌ی وه‌اڵمی تیم ه په‌رله‌مانت���اره گه‌نجه‌ی ناردنیی ه ئهو پرس���یاره‌ی ك ه گ���ۆڕان له‌ماوه‌ی په‌رله‌مانی كوردستان ،ههرچهنده ئه‌م ئه‌م چوار ساڵه‌دا كردویه‌تی وێنه‌یه‌كی دو ده‌زگای���ه‌ش ب���ێ كه‌موكورتی نین، به‌تایبه‌تی په‌رله‌مانتاره‌كانیان ك ه له‌گه‌ڵ راسته‌قینه‌ی گۆڕان نییه. بینینی س���ێیه‌م بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی ئهوهی زیره‌كانه‌و لێبڕاوان ه توانییان تا گ���ۆڕان ،واده‌كات وێن��� ه ئایدۆلۆژی‌و ئاستێكی باش هاواڵتی هۆشیاربكه‌نه‌وه، الیه‌نداریی���ه‌كان له‌به‌رچ���او نه‌گیرێت‌و به‌اڵم گه‌وره‌ترین كۆس���پی به‌رده‌م ئه‌م وێنه‌یه‌كی تاڕاده‌یه‌ك راستگۆیانه‌ی ئهو فراكسیۆنه نه‌گونجانیان بو به‌یه‌كه‌وه، چوار ساڵه پیش���انی هاواڵتی بدرێت ،به‌تایبه‌تی���ش له‌دو س���اڵی یه‌كه‌میاندا ئهو وێنه‌ی��� ه الی هاواڵت���ی ده‌نگده‌رو به‌هۆی بێ ئه‌زمونی‌و هه‌ندێ ته‌كه‌توالت رۆشنبیرو ده‌سته‌بژێری بێالیه‌ندا خۆی خه‌ریكب���و فراكس���یۆنه‌ك ه بكه‌ن به‌دو
ئه‌مه‌ش هه‌ردو پارت ه س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی كوردستانی ناچاركرد ئه‌وانیش جۆرێك له‌گۆڕان���كاری سیاس���ی بك��� هنو ئهو هه‌ن���گاوه‌ی گۆڕان بنێ���ن ،ههرچهنده گۆڕان له‌وان‌و له‌ئیس�ل�امییه‌كانیش له‌م بواره‌دا س���ه‌ركه‌وتوتربو ،به‌تایبه‌تیش له‌دانان���ی په‌رله‌مانت���ارو به‌رپرس���ی ژوره‌كان‌و ته‌نان���ه‌ت دانانی س���ه‌رۆكی فراكسیۆنه‌كه‌ش���یان بۆ ئ���ه‌م خوله‌ی په‌رله‌م���ان ئ���هو ئاماژه‌ی���هی الی زۆرێك له‌جه‌م���اوه‌ری یهكێتیو پارتی س���ڕییه‌و‌ه ك ه به‌شی زۆری به‌رپرسانی ئ���هو بزوتنه‌وه‌ی���ه له‌الی���ه‌ن كۆن��� ه یه‌كێتییه‌كانه‌وه بهڕێوه ده‌برێت. ئهوهی ماوهتهوه له‌پێنجه‌مین ساڵی كاركردنی ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌ی���ه‌دا كاری له‌س���ه‌ر بكات ،زه‌مینه‌ی دروستكردنی زمان���ی گفتوگۆیه‌ك���ی راش���كاوانه‌ی ه له‌ناوخۆی بزوتنه‌وه‌كه‌دا ،به‌تایبه‌تیش له‌سه‌ر گۆشه‌نیگای سیاسی داهاتویان‌و گه‌ڕان��� ه به‌دوای زمانێك���ی تردا له‌گه‌ڵ پارت���یو یه‌كێت���یو حیزبه‌كانی تر ،بۆ ئ���هوهی له‌ب���ری ملمالن���ێو ته‌خوین‌و شكاندنی شكۆی سیاسی یه‌كتر ،په‌نا به‌شه‌وه ،به‌اڵم به‌خانه‌نشینبونی چوار بۆ ملمالنێیه‌كی سیاس���ی ته‌ندروستان ه په‌رله‌مانتاری���ان له‌دو س���اڵی یه‌كه‌مدا بب���هنو له‌داهات���ودا وه‌ك ش���ه‌ریكی تا راده‌یه‌ك كۆتایی هات به‌به‌ش���ێكی راس���ته‌قین ه هه‌ریه‌كه به‌پێی قه‌باره‌ی خۆی‌و ج���ۆری كاركردنی رۆڵی هه‌بێت كێشه‌كانی ئهو فراكسیۆنه. خاڵێك���ی ت���ری كێش���ه‌كانی گۆڕان له‌نه‌خش���هی به‌ڕێوبردن���ی هه‌رێم���ی كێش���ه ناوخۆییه‌كانییه‌ت���ی ،ك ه وه‌ك كوردس���تاندا ،من وای ده‌بینم له‌خولی پێویس���ت نه‌یتوانی كۆنتڕۆڵی بكات ،نوێی په‌رله‌ماندا ئه‌م جۆره كاركردنه‌ی ئه‌مه له‌كاتێكدا ده‌یتوانی وه‌ك نه‌رێتی نێوان ئۆپۆزس���یۆن‌و ده‌س���ه‌اڵت دێت ه زۆرێ���ك له‌حیزب��� ه لیبراڵه‌كانی دونیا دی. دواهه‌مین خاڵ‌و سه‌رنج له‌سه‌ر گۆڕان میح���وه‌ری جیاوازو ده‌نگ���ی جیاوازی تێدا هه‌بێت ،به‌اڵم هه‌ر له‌س���هرهتاوه له‌پێناسه‌و شوناس���ی كاركردنیدا ،ك ه ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه كێش ه ناوخۆییه‌كانی‌و تائێستا نه‌یتوانیوه وه‌ك پێویست خۆی به‌شێك له‌و كێشانه‌ی كه پێشتر له‌ناو ساغبكاته‌وه ،ك ه ئایا هێزێكی عیلمانییه، یه‌كێتیدا هه‌یانب���و گوێزایانه‌وه بۆ ناو یان هێزێكی نیش���تیمانی‌و دیموكراتی. گۆڕان ،به‌بڕوای م���ن ئه‌مه گه‌وره‌ترین هه‌رچه‌ن���ده له‌س���ه‌ر زمانی كه‌س���ی كۆسپی به‌رده‌م گه‌شه‌كردن‌و فراوانبونی یه‌كه‌میانه‌و‌ه شوناسی هێزێكی میللی‌و ئ���هو بزوتنه‌وه‌یه‌ی���ه ب���ۆ ده‌ره‌وه‌ی نیش���تیمانی ده‌درێ���ت به‌بزوتنه‌وه‌كه، سنوره‌كانی ئێس���تای ،ئه‌م ه له‌كاتێكدا چونك ه نابێ���ت ئه‌وه‌م���ان له‌بیربچێت ده‌كرا گۆڕان زیات���ر پارتیو یهكێتیو به‌شێكی زۆری ده‌نگده‌ران‌و میدیاكارانی ئیس�ل�امییه‌كانی ئیح���راج بكردای��� ه كادیری پێشوی ئیسالمییه‌كانن ،ئه‌م ه به‌پێش���اندانی نمون���هی حیزبایه‌ت���ی جگ ه لهوهی پێكهاته‌ی ئه‌م بزوتنه‌وه‌ی ه مۆدێ���رن‌و س���ه‌لیم ،له‌م الیه‌نه‌ش���هوه هه‌مه‌چه‌ش���نیو هه‌مه‌ڕه‌نگییه‌تی پێوه وه‌ك پێویس���ت گ���ۆڕان س���ه‌ركه‌وتو دیاره ،له‌مسه‌ری راسته‌و‌ه بۆ ئه‌وسه‌ری نه‌ب���و تێیدا ،ب���ه‌اڵم به‌دیوه‌كه‌ی ترداو چ���ه‌پ‌و نیش���تیمانی‌و دیموكرات���یو له‌چاوی سێیه‌می بینینی گۆڕانه‌وه له‌م ئیسالمی هه‌موی له‌خۆی كۆكردوه‌ته‌وه، بواره‌دا هه‌نگاوێكی گه‌وره‌و جیاوازتری جا بۆ ئ���هوهی بتوانێت پارێزگاری له‌و له‌حیزبه‌كانی تر نا ،كه ئه‌ویش هێنان ه ده‌نگه نوستوانه‌ی ناو ئیسالمییه‌كان‌و پێشه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك گه‌نج‌و روخساری الیه‌نه‌كانی تریش بكات پێویس���ت ه له‌و ن���وێ ب���و ،بۆ ن���او كاری سیاس���ی ،بواره‌دا هه‌نگاوی وردتر بنێت.
خاڵێكی تری كێشه‌كانی گۆڕان كێشه ناوخۆییه‌كانییه‌تی ،كه وه‌ك پێویست نه‌یتوانی كۆنتڕۆڵی بكات ،ئه‌مه له‌كاتێكدا ده‌یتوانی وه‌ك نه‌رێتی زۆرێك له‌حیزبه لیبراڵه‌كانی دونیا میحوه‌ری جیاوازو ده‌نگی جیاوازی تێدا هه‌بێت
14
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی تێكمه‌ده‌ن؟ كۆمهڵهو دیموكرات نوێنه‌رایه‌تی ڕۆژهه‌اڵت ده‌كه‌ن‌و غه‌در له‌هه‌ندێك هێزی باشور ده‌كرێت
ده‌ینوسێت
ماڵئاوا چۆن ده‌ڵێیت ماڵئاوا؟ چۆن له ماڵێک ده‌رۆیت‌و خواستی ئاوایی بۆ ده‌خوازیت؟ ئای����ا پاش رۆش����تن هه‌مو بون����ت ته‌نها کورتده‌بێته‌وه بۆ خواستێک که ئاوابونه. لێره‌دا ئاوابون به مانای ئاوابون نایه‌ت، وه‌ك خۆرئاواب����ون ،به‌ڵک����و ب����ه مانای ئاوه‌دانبون دێت .که ده‌خوازیت ماڵێک ئاوه‌دانبێت به رۆش����تنی تۆ ،مانای وایه ده‌خوازیت به رۆیش����تنت هیچ چۆڵیه‌ك، هیچ کلۆجێ����ک ،هیچ که‌میه‌ك ،رونه‌كاته ئهو ماڵ����ه .له هه‌مانکات����دا به‌یانکردنی خواس����تی به ماڵ مانه‌وه‌ی����ه .ماڵ ئهو پانتایی����هی که دونی����ا ناتوانێت بونێکی هه‌بێت به‌ب����ێ بون����ی جێگایه‌كی وه‌ها. هه‌رگی����ز ناتوانین وه‌ك خۆمان له‌دونیادا به‌ش����داربین گه‌ر خاوه‌ن����ی ماڵی خۆمان نه‌بی����ن .ب����ه‌اڵم کاتێ����ک جێگایه‌ک بو به‌ماڵ ،ئایا ئاس����انه لێی بڕۆی .بۆ کوێ ده‌ڕۆ‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ی ماڵ؟ بۆ ماڵێکی تر؟ بۆ ده‌ش����ت‌و ده‌ر ،بۆ پانتایی گش����تی، یان زۆر به‌س����انایی ب����ۆ بێماڵی .بێماڵی مه‌حاڵه. زۆرن ئهو س����ه‌ربوردانه‌ی باس له‌ماڵ جێهێش����تن ده‌كه‌ن ،له‌ئێکسۆدۆسه‌وه بۆ ئۆدیس����ۆس‌و هه‌تا یولیوسۆس‌و سه‌فه‌ره نه‌بڕاوه‌كانی ئه‌م س����ه‌رده‌مه .ماڵئاوایی هه‌یه ب����ۆ گه‌ڕان����هوه ،ماڵئاوابێت هه‌تا دێمه‌وه .ماڵئاوایی هه‌یه بۆ نه‌گه‌ڕانه‌وه، گه‌ڕان به‌دوای ماڵێک����ی تردا .ماڵئاوایی هه‌یه بۆ له‌ده‌ستدانی ماڵ. س����ه‌فه‌ری من له‌گ����هڵ ئ����ه‌م ماڵه‌دا، ئه‌م رۆژنامهی����ه‌دا ره‌نگاڵه‌یه‌كه له‌هه‌مو. له‌س����ه‌ره‌تای س����هرهتاوه به‌ش����داربوم. له‌رۆژان����ی ناونان����هوه ،له‌رۆژانی هاتنه دونی����اوه ،له‌رۆژانی ب����ون به‌پانتاییه‌ك بۆ هه‌ناس����ه‌دان له‌دونیایه‌كی ته‌س����کبو به‌نه‌بونی پانتایی. به‌ڵ����ێ ئاوێنه بۆ من ماڵێک بو ،له‌وێدا هه‌‌فتانه به‌س����تونی ،له‌کونه‌واجه‌یه‌که‌وه له‌دونیایه‌ك����ی دور ،ب����ه‌اڵم نزیک����دا ده‌رده‌كه‌وت����م .که ل����ه‌وێ نه‌بوم ،له‌وێ ئاماده‌بوم ،به‌خۆم‌و وش����هو سه‌ربورده‌و خه‌یاڵه‌كانمه‌وه. س����ه‌ره‌تا به‌ئه‌مریکا ده‌س����تمانپێکرد. ئه‌زمونێک����ی نای����اب بو .ب����ۆ یه‌که‌مجار له‌مێژوی رۆژنامه‌گه‌ری کوردیدا روماڵێکی به‌رده‌وام����ی که‌ڤاڵ����هی بانگه‌ش����هی هه‌ڵبژاردن .رێک����ه‌وت هاتنی ئۆباما بو. چێژبه‌خ����ش ب����و روماڵكردن����ی ئۆباما، رامان لێی ،بیرکردن����هوه لێی ،هه‌وڵدان بۆ ناس����ینی .پیاوێک که زاری ده‌کاته‌وه له‌بری وشه‌یه‌ك یان دێڕێک په‌ره‌گرافێکی پ����ڕ له‌س����ه‌رنج ده‌ڵێت .س����ه‌فه‌ره‌كه‌ی له‌په‌رته‌وازه‌یی‌و بێالیه‌نییه‌وه بۆ کۆشکی س����پی .ئه‌مه‌ریکا له‌ئه‌ده‌بیاتی سیاسی کوردیدا لیڤیاسانێک بو که ساتێک ده‌بوه فریاده‌رس‌و س����اتێکی ت����ر بونه‌وه‌رێکی به‌تاڵ له‌به‌زه‌یی .زۆر خۆماڵیانه له‌پاڵنه‌ره زۆره‌كانی هه‌ناوی ئه‌م هێزه گه‌یشتبوین. ئهوهی ئێم����ه هه‌وڵ����ی ئه‌نجامدانیماندا وااڵکردنی ئاڵۆزیه‌كانی ئه‌م دونیایه بو. پاش����ان له‌ژێر ن����اوی ئێ����رهو ئه‌وێدا درێژه‌مان پێدا .ئێره‌و ئه‌وێ دو ئاماژه‌ی جوگرافی روت نه‌بون .به‌ڵکو بانگه‌شه‌ی دو دونیا بون که سه‌ره‌تا دونیای بچکۆله‌ی منیان پێکده‌‌هێنا ،هه‌تا دونیای سه‌رجه‌م که‌سه‌كانی تری س����ه‌ر ئه‌م ئه‌ستێره‌یه: دونی����ای رۆژئاواو رۆژه����ه‌اڵت .دو دونیا ک����ه بێ ی����ه‌ك نایانکرێت ،هه‌تا ئێس����تا ش����ێوازێکی مرۆڤانه‌ی����ان نه‌دۆزیوه‌ته‌وه ب����ۆ پێکهوهب����ون .ئامانج����ی م����ن نه جوانکردن‌و نه ناشرینکردنی هیچ الیه‌ک بو ،چونک����ه بهو چاویلک����هوه بگه‌رێیت هه‌ردوال پڕن له‌ه����ه‌ردو .نه ئۆریه‌نتالیزم ب����و له‌ئۆکس����یدێنتالیزم .له‌هه‌مانکاتدا به‌یه‌کناساندنی ئه‌م دو دونیایه به‌ئامانجی به‌یه‌كبون نه‌ب����و ،یان الس����اییکردنه‌وه نه‌بو ،ته‌نانه‌ت دروس����تکردنی دونیایه‌كی پله‌داریش نه‌بو. چونک����ه له‌نێ����وان ئ����ه‌م دو دونیایه‌دا رۆژگارێک����ی زۆر هه‌ی����ه ،خوێنێکی زۆر هه‌ی����ه ،ئازارێک����ی زۆر هه‌ی����ه ،هه‌ردو هێنده له‌یه‌كتر تێکچڕژاون ئه‌سته‌مه بێ یه‌كتر ببن .ب����ه‌اڵم پێکه‌وه‌بونیان ناڵه‌ی ده‌گاته ئاسمان .دو پێکه‌وه‌بون ناتوانن پێکهوهب����ن ،ناتوانن به‌رگ����هی جودایش بگرن. رۆژئ����اوا رۆژان����ه له‌م����اڵ‌و له‌ج����اده‌و له‌گیرف����ان‌و له‌نوێن‌و که‌له‌س����ه‌ری هه‌مو رۆژهه‌اڵتیه‌ك����دا به‌جۆرێ����ک له‌جۆره‌كان ده‌رده‌که‌وێ����ت .ته‌نان����ه‌ت ئه‌وان����ه‌ش ک����ه ج����اڕی ش����ه‌ڕیان دژی داوه .ئه‌مه
دۆخێکی پڕ له‌س����یحره ،ئه‌م ئاماده‌بونه سه‌رانسه‌ریه ،هێنده ئاماده‌بونێکی چره هه‌ست ده‌كرێت سروش����تیه .به‌ئاستێک هه‌ر جوداییه‌ك لێی به‌نه‌ش����از له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت. ئاوێنه ناوێك����ی ناوازه‌بو .تێکه‌ڵه‌یه‌كه له‌یوتوپی����او هیترۆتۆپی����ا وه‌ك فۆک����ۆ ده‌ڵێ����ت .یوتوپی����ا ئ����هو جێگایه‌یه که نی����ه .جێگایه‌كی بێش����وێنه .له‌ئاوێنه‌دا که‌س����ێک خۆی ده‌بینێ����ت به‌بێ ئهوهی وه‌ك که‌س����ێک له‌ئاوێنه‌دا بێت ،جۆرێک له‌س����ێبه‌ر که یارمه‌تی����ت ده‌دات خۆت ببینیت .به‌جۆرێ����ک له‌پانتاییه‌كدا خۆت ده‌بینیت����هوه ک����ه ئاماده‌نی����ت .گ����ه‌ر ئه‌م����ه روه یوتوپیاک����هی ئاوێن����ه بێت ئه‌وا له‌هه‌مانکاتدا هێترۆتۆپیاش����ه .بهو مانایه ئاوێنه بون����ی هه‌یه ،یارمه‌تیده‌ره له‌په‌یوه‌ندیه‌ک����ی به‌ریه‌ککه‌وتندا .ئاوێنه له‌رێگای تیله‌یه‌كه‌وه یارمه‌تیت ئه‌دات بۆ ئهوهی جارێکی تر بگه‌رێیته‌وه بۆ خۆت. به‌مج����ۆره ئاوێنه واقی����ع له‌پانتاییه‌كی ناواقیع����دا ده‌هێنێت����ه بون ب����ۆ ئهوهی یارمه‌ت����ی واقیع بدات هه‌تا به‌بونی خۆی ئاشنا بێت.
ئه‌مڕۆ به‌هۆی به‌شداری من له‌کاری سیاسی (وه‌ك کاندید له‌لیستی گۆڕان بۆ په‌رله‌مانی داهاتو) ،بۆ ئهوهی ئاوێنه ،هاوسه‌نگی‌و بێالیه‌نی خۆی بپارێزێت ،ناچارم ماڵئاوایی لێبکه‌م گه‌ر له‌فۆکۆ س����اتێک دوربکه‌وینه‌وه. ئاوێن����ه جێگایه‌ك بو ک����ه زۆر رهههندی کۆمه‌اڵیه‌ت����ی تیایدا ره‌نگ����ی ده‌دایه‌وه، به‌بون����ی لههه‌ناوی کۆمه‌ڵ����گادا یارمه‌تی کۆمه‌ڵ����گای ده‌دا خ����ۆی ببینێت .به‌اڵم له‌دونیای سیاس����ی ئه‌مڕۆی کوردستاندا ئه‌م ئاوێنه‌ی بارتاقه‌ی ئهو ده‌سه‌اڵته نه‌بو هه‌تا بتوانێت هه‌مو کونج‌و که‌له‌به‌ره‌كانی ببینێت .ئاوێنه سه‌ره‌تاتکێیه‌ك بو .به‌اڵم هێنده چڕ که تامی هه‌موی ئه‌دا. رۆژانێک����ی پڕ له‌ئه‌زمون ب����و بۆ من. ئه‌م����ڕۆ به‌هۆی به‌ش����داری م����ن له‌کاری سیاس����ی (وه‌ك کاندید له‌لیستی گۆڕان بۆ په‌رله‌مانی داهاتو) ،بۆ ئهوهی ئاوێنه، هاوس����ه‌نگی‌و بێالیه‌نی خۆی بپارێزێت، ناچارم ماڵئاوایی لێبکه‌م .ماڵئاواییه‌كی دڵته‌ن����گ .چونکه سیاس����ه‌ت من ناکاته مرۆیه‌كی تاکڕه‌هه‌ند .به‌ڵکو مه‌له‌كردنه له‌گۆمێک����دا بۆ چه‌ش����تنی تامی زیاتری واقی����ع .بۆ بون به‌به‌ش����ێک له‌گش����ت، بۆ چاالکبون له‌پانتاییه‌ك����ی فراوانتردا. ب����ۆ هاتنه‌خ����واره‌وه له‌بورج����ی عاجی کتێب����ه‌كان ،به‌ئامانج����ی پێکه‌وه‌بونێکی دادپه‌روه‌رانه‌تر ،مرۆڤانه‌تر ،جوانتر. ک����ه ده‌لێم ماڵئ����اوا ته‌نه����ا ماڵئاوایی له‌رۆژنامه‌ی����ه‌ك ناک����ه‌م ،ی����ان کۆمه‌ڵێ هاوڕێ‌و هاوکار ،که یه‌ك به‌یه‌ك ده‌ستیان ده‌گوش����م‌و سوپاس����یان ده‌كه‌م .به‌ڵکو ماڵئاوایی له‌کۆمه‌ڵێ����ک خوێنه‌ر ده‌كه‌م. وه‌ك هه‌مو نوس����ه‌رێک هه‌میشه خوێنه‌ر ئهو ئاوێنه‌یه که خۆت����ی تیادا ده‌بینی. که په‌یوه‌ندیه‌كی هاورێیانه‌ی خه‌یاڵیانه دروس����ت ده‌كه‌ی .به‌خوێنه‌رانی هاورێم ده‌ڵێ����م ،ن����ه ده‌رۆم‌و نه واز له‌نوس����ین ده‌هێن����م‌و نه ده‌بم����ه ئامێرێکی حیزبی. نوسین پرۆسه‌ی خه‌ماڵندنی مه‌عریفه‌یه. سیاسه‌تکردن بێمه‌عریفه ،ته‌نها جۆرێکه له‌نواندن����ی زه‌بری هێز .بۆی����ه پێکه‌وه ده‌بین ،ره‌نگه نزیکتری����ش پێکه‌وه‌بین. بۆیه ماڵئاوا بۆ پێکه‌وه‌بونێکی تر.
ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر) پاش هه‌ڵبژاردنی یه‌كه‌م ڕۆژ بۆ لیژنه‌ی ئام���اده‌كاری كۆنگ���رهی نه‌ته‌وه‌ی���ی، چ له‌باش���ور ،چ له‌ڕۆژه���ه‌اڵت به‌پێی پره‌نسیبی دیموكراسی ( )5كاندید بۆ هێزه‌كانی ڕۆژه���ه‌اڵت‌و ( )5كاندید بۆ هێزه‌كانی باشور كاندید كران ،ته‌نانه‌ت پاش 48كاتژمێریش هیچ كام له‌وانه‌ی ئێس���تا گله‌یی ده‌كه‌ن یه‌ك قسه‌شیان نه‌بو له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردن‌و ئه‌نجامه‌كانی، ب���ه‌اڵم بێگوم���ان ناڕه‌زایه‌تییه‌كانیان بێهۆكار نییه! ت���ا ئ���هو ش���وێنه‌ی ده‌گه‌ڕێت���هوه س���ه‌ر ڕۆژه���ه‌اڵت له‌ن���او ( )9هێ���زه سیاسییه‌كه‌ی (ڕێكخراوی كوردستانی حزبی كۆمۆنیس���تی ئێران كۆمه‌ڵه،حزب���ی دیموكرات���ی كوردس���تان، كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان، حزبی دیموكراتی كوردس���تانی ئێران، كۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستانی ئێران ،پارتی ژیانی ئازادی كوردس���تان "پژاك" ،سازمانی خه‌باتی كوردستانی ئێران ،پارتی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ،پارتی ئازادی كوردستان)، ( )3كۆمهڵهو ( )2دیموكرات به‌زۆرینه‌ی ده‌نگ ده‌رچون. س���ه‌باره‌ت به‌پێگه‌و نف���وزو مێژوی خه‌بات‌و قوبانیدانی‌و ته‌ش���كیالتی ئه‌م پێنج هێزه ،ئه‌گه‌ر غه‌دریان لێنه‌كرابێت، مافی زیاتریان له‌كۆنگره پێنه‌دراوه. دیموكراته‌كان ل���ه ( )1945خه‌بات ده‌ك��� هنو س���ێ له‌ه���هره س���هركرده به‌ناوبانگه‌كان���ی خۆی���ان له‌وپێناوه‌دا گیانی���ان به‌ختكرد (ق���ازی محه‌مه‌د، د.قاس���ملۆ ،د.ش���ه‌ره‌فكه‌ندی)و زیاتر له ( )5000ش���ه‌هیدیان داوه‌و ئێستاش خاوه‌نی ده‌یانهه‌زار الیه‌نگرن. هه‌رچ���ی (كۆمه‌ڵ)ه‌كان���ه ()1969 ده‌س���تیان داوه‌ت ه خه‌باتی چینایه‌تی‌و ئازادیخوازان��� ه له‌پێن���او به‌دیهێنان���ی مافی چاره‌ی خۆنوس���ین‌و كرێكاران‌و ڕه‌نج���ده‌ران ،له‌و پێناوه‌ش���دا نزیكه‌ی ( )2500ش���ه‌هیدیان داوه ،له‌ناویان���دا (حه‌م���ه حس���ێن كه‌ریم���ی ،خانه‌ی موعینی ،د.جه‌عفه‌ر ش���ه‌فیعی ،سدیق كه‌مانگه‌ر ،فوئادی مسته‌فا سوڵتانی)و ده‌یانجاریش ڕابه‌رانیان ڕوبه‌ڕوی تیرۆرو مه‌ترسی بونه‌ته‌وه. به‌پێچه‌وان���هی هه‌ندێك هێزو الیه‌نی سیاس���ی ،هیچ ڕۆژێك ئه‌م پێنج هێزه ئاماده‌نه‌بون بچوكترین هاوكاری به‌عس بكه‌ن‌و ملكه‌چی بنوێنن ،ك ه خه‌ڵكانی تر ئاماده‌ی ئهو كاره بون ،چ له‌عێراق‌و
کۆبونه‌وه‌ی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی چ له‌ئێران ،بۆ ئێران. هه‌رچ���ی دهگهڕێتهوه ب���ۆ (پژاك) ئه‌گه‌رچ���ی له‌پرۆس���هی هه‌ڵب���ژاردن ده‌رنه‌چون ،به‌اڵم پێموایه مافی ئه‌وه‌یان هه‌یه كورس���یان هه‌بێت ،نوێنه‌رایه‌تی به‌ش���ێك ده‌كه‌ن‌و له‌ڕابردوشدا پێگه‌و نف���وزی خۆی���ان په‌یداك���ردوه ،به‌اڵم هه‌رگیز به‌ق���ه‌ده‌ر كۆمهڵهو دیموكرات نه‌بون. ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر س���یناریۆكان وا لێكدرابێته‌وه ،چونكه كۆمه‌ڵه‌كان سێ هێزی دژبه‌ی��� هكو دیموكراته‌كانیش دو هێزی ناته‌ب���ان‌و هێزه‌كانی تر ده‌توانن س���ودو ئیس���تیفاد‌ه له‌و حاڵه بكه‌ن، پێموای ه ئه‌م لێكدانه‌وه‌ی ه زۆر كورتبین‌و ناواقعیه‌و بگره ناكرێت بڵێین ئه‌م هێزان ه ك ه خاوه‌نی ئه‌م شیكردنه‌وانه‌ن ،بتوانن سیاسه‌ت بكه‌ن ،بانگه‌شه‌ی هێزو نفوزو كوردایه‌تی بك���ه‌ن ،چونكه هێزه‌كانی ڕۆژه���ه‌اڵت‌و باش���وریش هه‌موی���ان ده‌بێت ئ���هوه له‌به‌رچاو بگرن كۆمهڵهو دیموك���رات به‌وحاڵه‌ش���هوه كه هه‌یان ه هه‌ر ئێستا خۆیان بخه‌ن ه ناو پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی باشوریشه‌وه ( )10كورسی په‌رله‌مان���ی به‌ده‌س���تده‌هێنن ،چونك ه هێنده خۆشه‌ویستن له‌باشور هێنده‌یان قوربان���ی داوه‌و خزمه‌ت���ی خه‌ڵك���ی باش���وریان كردوه ،زیات���ره له‌هه‌ندێك هێزی باشوریش كه له‌ڕابردودا به‌پالنی ده‌ره‌كی موش���ه‌ك بارانی���ان ده‌كردن‌و پێش���مه‌رگه‌و س���ه‌ركرده‌كانیان تیرۆر ده‌كردن. ئهوه چ خێره ئێستا ك ه هاتوه‌ت ه سه‌ر كورس���ی كۆنگره ،ئه‌م هه‌مو كاریزماو ناسیۆنالیس���ت ه پله‌یه‌ك‌و هێزه خاوه‌ن نفوزو شۆڕش���گێڕه‌مان لێقوتبوه‌ته‌وه، هه‌ركه‌سێك باوه‌ڕ به‌م ه ناكات با بچێت ئهو لیس���ت ه بخوێنێته‌وه ك��� ه ()300 پێش���مه‌رگه‌ی (كۆمهڵهو دیموكرات)ی تێدا تیرۆرك���راون‌و ناوی ئهو هێزانه‌ش كه بانگه‌ش���هی حزبی یه‌كه‌م ده‌كه‌ن،
ناویان له‌هیچ شوێنێك نیه! ده‌بێ���ت ئ���ه‌وه‌ش بزانی���ن ئه‌گ���ه‌ر ئێستاو سبه‌ینێ‌و داهاتوش ئاخێزێكی جه‌ماوه‌ری بخرۆش���ێت‌و نوزه‌یه‌ك بێت ه���ه‌ر كۆمهڵهو دیموك���رات ڕابه‌رایه‌تی ده‌كه‌ن! ئه‌م بۆچونان���ه‌ش مێژویه‌كی نزیك سابتیان ده‌كات ،چونك ه هێنده‌ی نه‌م���اوه ئ���ه‌م خۆره هه‌ڵبێ���ت‌و چیتر كۆمه‌ڵ���هو دیموك���رات نازونوزی كه‌س هه‌ڵنه‌گ���رن ،ئاخر خۆ ناكرێت پیاو ك ه به‌ئه‌ده‌ب بو ئیتر پێستی داماڵن‌و چۆن چه‌رخا وا شه‌ن‌و كه‌و بكرێت. پاش���ان ئه‌گه‌ر ب���اس له‌ڕیزبه‌ندی‌و مێژوش بێت به‌دوای كۆمهڵهو دیموكرات له‌سازمانی خه‌باتی كوردستانی ئێران، خه‌باتی مامۆستا شێخ جه‌اللی حسێنی برای ش���ێخ عیزه‌دین حس���ێنی دێت، كورسی پێبدرێت‌و قس ه بكات. ئه‌گه‌رچ���ی ڕه‌نگه باڵی ئینش���عاب له‌س���ازمانی خه‌بات���ی شۆڕش���گێڕی كوردس���تانی ئێران له‌باڵی مه‌ال خدری عه‌باسی له‌و مێژوه خۆش نه‌بن. وردتر له‌وه‌ش بڵێم ،ئه‌گه‌ر له(پارتی ئازادی كوردس���تان – پ���اك) پێیوای ه غه‌دری لێكراوه‌و كورسی به‌رنه‌كه‌وتوه، خۆ ده‌بێت ئ���ه‌وه‌ش له‌به‌رچاو بگیرێت ئه‌گه‌ر كورس���ی بدرێ���ت( ،پاك) هه‌ر س���به‌ینێ له(یه‌كێتی شۆڕش���گێڕانی كوردس���تانی ئێ���ران) ئامین��� ه خانم‌و س���مكۆی یه‌زدانپه‌نا ،سه‌د جار خۆیان به‌هه‌قتر ده‌زانن ك ه پارتی دایكی (پاك) و براكه‌ش���یان (س���ه‌عید یه‌زدانپه‌نا) هه‌ر له‌وپێناوه‌دا ش���ه‌هید بوهو خۆیان به‌خاوه‌نی ئهو كورسیی ه ده‌زانن ،نه‌ك كه‌سانی تر. دورتری���ش بڕۆی���ن ،نۆیه‌مین حزبی ئ���ه‌م گروپ���هی ڕۆژه���ه‌اڵت له(پارتی س���ه‌ربه‌خۆیی كوردس���تان) ،ئه‌گ���ه‌ر زۆریش بچ���وك بێت ،ب���ه‌اڵم به‌ته‌نها (ئه‌میری قازی) ڕێبه‌ره‌كه‌ی مێژویه‌كی دورودرێژی شۆڕشگێڕانه‌ی هه‌یه ،كه‌وات ه
ئایه‌ومای���ه ،ئه‌وه‌یه ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن ه ڕێك ڕاس���ته‌و یهكێتیو پارتیو PKK ی���ش ده‌بێت س���ه‌نگ‌و قورس���ی ئه‌م ( )5هێ���زه باش ببین���ن ،كه له‌ڕابردو كێ دۆس���تیان ب���وهو له‌داهاتوش كێ دۆس���تیان ده‌بێت ،به‌تایبه‌تی یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تان له‌هه‌ركام له‌و دو هێ���زه به‌رپرس���یارتره كه داكۆكی له‌كۆمه‌ڵه‌و دیموكراتی دوێنێ‌و س���به‌ی بكات ،شانازیشه‌و ئه‌ركێكی نه‌ته‌وه‌یی، چینایه‌تی ،حزبایه‌تی ،ئه‌خالقیشه ،ك ه دڵنیام هه‌روا ده‌كات. هه‌رچی سه‌باره‌ت به‌باشوره ،سه‌یر‌ه هێزێك���ی وه‌ك���و گۆڕان ك��� ه قاعیده‌و قه‌واعی���دی له‌مێژوی ك���ۆن‌و ڕابردوی به‌شداری خه‌باتی نهتهوهییو نیشتمانی ك���ردوهو ڕێكخه‌ری گ���ۆڕان له‌ڕابردودا ش���انازی به‌كوردبونه‌و‌ه ده‌كرد ،كه‌چی ئێستا چاو له‌ڕابردوی خۆی ده‌پۆشێت‌و داكۆك���ی له‌هێزێك ده‌كات نیش���تمان‌و نهتهوه پولێك ناكات الی ،ئاماده‌نیه دو ده‌قیق ه بۆ سرودی نیشتمانی‌و مارشی نه‌ته‌وه‌یی (ئه‌ی ڕه‌قیب) هه‌ستێت. باش ه ئه‌گه‌ر قه‌راربێت كورسی بدرێت به‌كۆمه‌ڵ ،ئ���هی بزوتنهوه چی ،ئه‌گه‌ر بزوتنه‌وه‌ی ئیس�ل�امیش ناڕازی بێت، ئه‌ی حزبی ئاینده‌ی زه‌حمه‌تكێش���ان، شیوعی‌و سۆسیالیست بڵێن چی ،بڵێن كه له‌پرۆس���هی دیموكراسیدا هێزێكی وه‌ك (یه‌كێتی نه‌ته‌وه‌یی) ده‌رده‌چێت‌و نوێنه‌رایه‌تیان ده‌كات؟ ئاخ���ر كاتێ���ك حزب���ی ش���یوعی، سۆسیالیست ،ئاینده ،زه‌حمه‌تكێشان قس��� ه نه‌كه‌ن ،ده‌بێ���ت هه‌ندێك هێزی باش���ورو ڕۆژهه‌اڵت هه‌ر قسه نه‌كه‌ن، چونكه یه‌كێك له‌عه‌یبه‌كانی دیموكراسی ئهوهی ه كه خه‌ڵكی ناموس���ته‌هه‌قیش داوای مافی زیاتر له‌خۆی ده‌كات. كورتییه‌ك���هی ئهوهی���ه ،تكای��� ه كۆنگره به‌ه���ه‌ر ئه‌جێندایه‌ك ك ه هه‌ی ه تێكمه‌ده‌ن!؟
كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی ...یان نانه‌ته‌وه‌یی!
فه‌رمان هیدایه‌ت -كه‌ركوك
به‌گژ دوژمنه‌كانی���دا نه‌چوه‌ته‌وه ،بۆی ه هه‌میش���ه شكس���ت له‌دوای شكستیان ی ب���ۆ گ���ه‌ل ده‌س���ته‌به‌ركردوه‌و گه‌ل ی كوردی���ان گرفتاركردو‌ه س���ته‌مدیده ی ی هێزه ڕامیارییه‌كان به‌ده‌ست ناحه‌ز كورده‌وه .ته‌نانه‌ت هه‌ركاتێك دوژمنان ویس���تبێتیان ئه‌م گه‌له له‌ناوبه‌رن یان كۆمه‌ڵكوژ‌و سه‌رگه‌ردان بكه‌ن ،سودیان ی له‌ناكۆكی‌و كه‌لێنه‌كانی نێوان هێزه‌كان كورد بینیوه.
یه‌كڕیزی ی هه‌مو كات یه‌كڕیزی كورد ،پێویستیه‌ك سه‌ره‌كی‌و داواكارییه‌كی جه‌ماوه‌ریی بوه. ی ده‌سه‌اڵتی میرنشینه‌كانه‌و‌ه له‌سه‌رده‌م ی تا س���ه‌رده‌می س���ه‌رهه‌ڵدانی شۆڕش ی شێخ عوبێدوڵاڵی نه‌هری‌و ده‌ركه‌وتن ێ هیچیان نه‌یانتوانی هێزی ڕامیاری نو یه‌كڕیزی كورد ده‌سته‌به‌ر بكه‌ن .كورد ئه‌گه‌ر ساڵێك یه‌كڕیز بوبێت ،ده‌یانساڵ په‌رته‌وازه بوه ...هێزی كوردی هێنده‌ی به‌گژ خۆیدا چوه‌ت���هوه هه‌رگیز هێنده
كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی! ی ی نه‌ته‌وه‌ی ی ب���ۆ كۆنگره ئاماده‌كار ی مه‌س���یف، ك���را له‌هاوینه‌ه���ه‌وار بهداخهوه هێنده ب���اس له‌گرنگیی ئهو كۆنگره‌یه ده‌كرێت له‌ئێستاكه‌دا ،وه‌ك پڕوپاگه‌نده‌یه‌ك ب���ۆ هه‌ڵبژاردن ،باس لهوه ناكرێ���ت ،هێ���زه ڕامیارییه‌كانی كوردس���تانی گ���هوره چ���ۆن ده‌توانن كۆنگره‌یه‌ك���ی نمونه‌ی���ی ببه‌س���تن له‌كاتێكدا: ی تر ڕه‌تده‌كاته‌وه، (په‌یه‌ده) هێزه‌كان ك���ورد له‌ڕۆژئ���اوا له‌وبار‌ه س���ه‌خته‌دا هیچ یه‌كڕیزییه‌كیان نیه .له‌مالش���هوه ی هه‌رێم یان پارتی دیموكراتی حكومه‌ت
كوردس���تان "نازان���م كامه‌یان���ه؟" گه‌مارۆیان خستۆت ه سه‌ر ئهو بریندار‌و ی گرتن‌و ی س���وریا به‌بیانو لێقه‌وماوان ه ی نزی���ك په‌راوێزخس���تنی هێزه‌كان��� له‌پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان له‌ڕۆژئ���اوای كوردستان_س���وریا .له‌م ی ی تر ی هێز الشه‌وه (په‌كه‌كه) ،هه‌رچ ی كوردی هه‌ی��� ه ڕه‌تیده‌كاته‌و‌ه به‌بیانو ئ���هوهی ئه‌مان��� ه كاریگه‌ری���ان نی���هو ی هی���چ نین ،ته‌نها تاك���ه هێز له‌باكور كوردس���تان خۆیان���ن .له‌ڕۆژهه‌التیش ی وه‌ك ی ت���ر هێزێك���ی كاریگه‌ر ئه‌وان پ���ه‌ژاك ڕه‌تده‌كه‌ن���هوه .ئ���هوه جگ ه ی گش���تیان یه‌كتر ڕه‌تده‌كه‌نه‌وه. لهوه له‌هه‌رێمی كوردس���تانیش ده‌س���ه‌اڵت به‌رهه‌ڵس���ته‌كانی‌‌و به‌رهه‌ڵسته‌كانیشی ده‌س���ه‌اڵت ڕه‌تده‌كه‌نه‌وه ...ئه‌م ه جگ ه ی دوباره پارت���یو یه‌كێتی مافی لهوه حزب���ه هاوپه‌یمانه‌كانی خۆیان خوارد، گۆڕان‌و ئیسالمیه‌كانیش ڕه‌تیانكرده‌و‌ه بچنه ئهو كۆنگره‌یه‌وه ....هتد. پێموایه به‌م هه‌مو پارچه پارچه‌یی‌و ناڕێكیی���هوه ئ���هو هه‌م���و پیاهه‌ڵدان ه به‌كۆنگ���رهی نه‌ته‌وه‌یی���دا جگ��� ه له‌زیاده‌ڕه‌وی ،هیچی تر نییه.
پێموایه به‌م هه‌مو پارچه پارچه‌یی‌و ناڕێكییه‌وه ئهو هه‌مو پیاهه‌ڵدانه به‌كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ییدا جگه له‌زیاده‌ڕه‌وی ،هیچی تر نییه
15 ئاژار
تەندروستی tandrostyawene@gmail.com
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
بۆ دوركه‌وتنه‌و‌ه له‌قه‌بز ی له‌م مانگه‌دا هه‌نجیر به‌كاربهێنه ی هه‌نجیر یه‌كێكی تره ل���هو خۆراكانه ی ك��� ه ده‌توانرێ���ت له‌ره‌مه‌زاندا س���ود ی لێوه‌ربگیرێ���ت .به‌پێ���ی ش���اره‌زایان ی ی %73 ی خۆراك هه‌نجی���ر بڕ ب���وار ی كاربۆهی���درات‌و %3ی پرۆتینات‌و %2 ی تێدای���هو هه‌روه‌ها ده‌وڵه‌مه‌ند‌ه چه‌ور به‌كالس���یۆم‌و ئاس���نو فس���فۆرو ی (.)a.b.c ڤیتامینه‌كان پس���پۆڕان دوپاتیده‌كه‌ن���هوه ك��� ه ی ی هه‌نجیر زۆر به‌سوده‌و یارمه‌ت خواردن خوێنمه‌ین ده‌دات له‌كاتی خوێنبه‌ربون‌و
هه‌روه‌ه���ا ده‌وڵه‌مه‌ن���ده به‌ڤیتامینات‌و خوێیه‌كان‌و شه‌كره‌كان ،بۆیه ده‌كرێت زۆرباش بێت بۆ وه‌رزش���ه‌وان‌و منداڵ‌و به‌ته‌مه‌ن���ه‌كان‌و ده‌كرێ���ت وه‌ك وز‌ه به‌خشیش���ێك بێت بۆی���ان .هه‌روه‌ها ی بون���ی م���ادده‌ی جیالتی���ن به‌ه���ۆ له‌هه‌نجیر ده‌كرێت سودی لێوه‌ربگیرێت ی ره‌مه‌زان له‌گرفته‌كانی قه‌بزی .له‌مانگ ی وش���ك بخرێت ه ئاو ده‌كرێت هه‌نجیر له‌ئیۆاران‌و پارش���ێوان پێش نانخواردن بخورێتهوه یان ده‌كرێت تێكه‌ڵ به‌شیر
دو هه‌فته جارێك ئیسماعیل عوسمان ده‌ینوسێت
پیشه‌ی دكتۆر وه‌ك سیمبولی بازرگانی ()2-1
بكرێ���ت‌و به‌هه‌مانش���ێوه بخورێتهوه. ئه‌م ه جگه لهوهی ك ه ش���اره‌زایان باس لهوه ده‌كه‌ن ك ه گ���ه‌اڵی هه‌نجیر پاش ی زۆرو پااڵوتن���ی بخورێتهوه كواڵنێك��� ی به‌س���وده بۆ ئه‌وانه‌ی كۆك ه یان ئازار ی مانگانه‌یان هه‌ی���هو هه‌روه‌ها س���وڕ ی غه‌رغ���هره به‌كاربهێنرێت به‌ش���ێوه ی ی ددان‌و هه‌وكردن ب���ۆ پاككردن���هوه پوكه‌كان‌و ده‌م.
چۆن چاره‌سه‌ری بۆنی ناخۆشی ده‌مت ده‌که‌یت؟ ئا :دکتۆر دلێر رەئوف چارەسەرکردنی بۆنی ناخۆشی ناودەم پەیوەستە به‌هۆکاری دروستبونەکەیەوەو باشترین رێگەچارەش راگرتنی پاکوخاوێنی دەم‌و ددانەکانتە. یه‌که‌م :ددانەکانت بشۆو پەتی ددان بەکاربهێنە یه‌کێک له‌هۆکاره دیاره‌کانی بۆنی ده‌م بونی به‌کتریای/پالکی ناوده‌مه ،ئه‌مه‌ش ماده‌یه‌کی لینجی س���پی‌و زه‌ردباوه ک ه به‌توندی لکاو‌ه به‌ددانه‌کانه‌وه .هه‌بونی پاش���ماوه‌ی خۆراک ئه‌م گرفته خراپتر ده‌کات .هه‌مومان ده‌بێت به‌الی که‌مه‌و‌ه رۆژی دوج���ار فڵچ���هی ددان‌و یه‌کجار ده‌زوی ددان به‌کاربهێنی���ن .ئه‌گ���ه‌ر ی له‌به‌کارهێنانی ئه‌مان ه تۆزێک دودڵ��� ده‌توانی���ت جارێک زیاتر فڵچه‌و ده‌زوی ددان به‌کاربهێنیت ،ب���ه‌اڵم له‌ئه‌وه‌ند‌ه زیاتر باش نییه. دوه‌م :زمانت بکڕێنه هه‌بون���ی توێژاڵێکی ته‌نکی به‌کتریا له‌س���ه‌ر زمان ده‌بێته هۆی ده‌رکردنی بۆنێکی ناخۆش .هه‌ندێ که‌س پێیانوای ه ک��� ه فڵچ���هی ددان به‌باش���ی ناگات ه به‌ش���ی پشتی روی سه‌ره‌وه‌ی زمان بۆ خاوێنکردنی زمان .له‌به‌رئه‌مه کڕێنه‌ری زمان بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ت ه ب���ه‌کاره .ئه‌م زمان-پاککاره‌وه‌ی ه وه‌ها دروس���تکراو‌ه ک��� ه بتوانێت هێزێکی یه‌کس���ان‌و باڵو به‌س���ه‌ر زمان دابنێت بۆ پاککردنه‌وه‌ی زمان له‌به‌کتریاو پاش���ماوه‌ی خواردن‌و خانه‌ی مردو ک ه ره‌نگه به‌فڵچه‌ی ددان نه‌کرێت الببرێت به‌ئاسانیی. س���ێیه‌م :دورکه‌وتنه‌و‌ه له‌خواردنی بۆن-ناخۆش خواردنی وه‌ک پیازو سیر بۆنی ناخۆش ل���ه‌ده‌م د‌هر‌ده‌که‌ن .ب���ۆ به‌دبه‌ختیش، ئه‌گه‌ر ته‌نانه‌ت ددانه‌کانیش���ت بشۆیت به‌فڵچ���هو ده‌زوی ددان ،بۆن���ی پیازو س���یر هه‌ر له‌ده‌مت ده‌رده‌چێت .پیازو س���یر ماده‌ی ده‌رپه‌ڕیوی���ان تێدای ه ک ه ده‌چنه ناو س���وڕی خوێن‌و له‌وێشه‌و‌ه بۆ س���ییه‌کان ک���ه‌له‌ڕێی هه‌ناس���هوه
زیانگه‌یاندن ب���ه‌ددان‌و پوک .هه‌روه‌ها چواره‌م :واز لەجگەرەکێشان بهێنە ده‌رده‌درێن���ه ده‌ره‌وه .تاک��� ه رێگه بۆ بۆنی ده‌م تاک ه ش���ت نیی ه بۆ ئهوهی مه‌ترسیی توش���بون به‌شێرپه‌نجه زیاد چاره‌سه‌ری ئه‌م بۆن ه نه‌خواردنی پیازو سیر‌ه به‌تایبه‌تی پێش ئهوهی که بۆنه‌و ئامۆژگاری���ت بکرێ له‌جگه‌ره‌کێش���ان ده‌کات .ده‌توانی���ت هه‌ن���دێ ده‌رمان‌و خۆت به‌دوربگریت .جگه‌ره ده‌بێته‌هۆی بنێش���ت‌و هۆکاری تر به‌کاربهێنیت بۆ چاوپێکه‌وتن‌و کۆبونه‌وه‌ت هه‌بێت.
خه‌وی پچڕ پچڕ فشار ی ده‌رونیت زیاد ده‌كات ئا :كاروان ره‌حیم توێژینەوەیەکی نوێ دەریدەخات، ئەو کەسانەی شەوانە چەند جارێک بەخەبەر دێن (خەوی پچڕ پچڕ دەکەن) زیاتر ئەگەری توشبونیان لێدەکرێت بەنیگەرانی‌و فشاری دەرونی لەڕۆژدا هه‌روه‌ها هه‌ندێ خو ئه‌گه‌ری ئهو خه‌وه ناره‌حه‌ته زیاد ده‌كه‌ن. ئەمانەش هه‌ندێ خون کە دەبنە هۆی زیادکردنی رێژەی فشاری دەرونی: .١گۆڕین���ی کات���ی نوس���تن :زۆر گۆڕینی کاتەکان بۆ چونە نێو جێگاوە ی���ان هەس���تان لەخەو رێخۆش���کەرە بۆ کەمخ���ەوی چونکە بەم ش���ێوەیە جەس���تەت ئامادەنابێت بۆ پشویەکی رێکوپێک.
هەوڵبدە رۆژانە لەهەمانکاتدا بڕۆیتە نێ���و جێ���گاو لەهەمانکات���دا لەخەو هەڵبس���تیت ،بەب���ێ گوێدان���ە جۆری رۆژەکان ،بۆ ئەوەی کاتێکی رێکوپێک بۆ جەستەت دابین بکەیت کە یارمەتی ب���دات زۆرتری���ن س���ود لەخەوەک���ە وەربگریت. .2گوێن���ەدان بەگرنگ���ی خ���ەو: هەندێک رۆژ خوازیاریت هەمیش���ە رۆژ بوایە ت���ا بەکارەکانت رابگەیت ،بەاڵم تەرخانکردنی هەمو شەو بۆ گەیشتنەوە بەئەرکەکانی رۆژان���ەت کارێکی باش نییە بۆ تەندروستی. جەخت لەس���ەر وەرگرتن���ی الیەنی کەمی حەوت کاتژمێ���ر خەو بکەرەوە لەهەر شەوێکدا ،لەڕێی پێدانی پشویەک بەجەس���تەت‌و دابڕان لەکارەکانت کە سەرچاوەیەکی س���ەرەکی دروستبونی فشاری دەرونین.
وازهێنان له‌جگه‌ره‌کێشان. پێنجه‌م :ئاو له‌ده‌مت وه‌ربدە س���ه‌رباری پێدان���ی بۆنێکی خۆش به‌ده‌م���ت ،گی���راوه تێ���وه‌رده‌ره‌کان دژه به‌کتریای���ان تێدای���ه .پاش هه‌مو نانخواردنێک وه‌ها باش���ه به‌باشی ئاو ل���ه‌ده‌م وه‌رده‌ی���ت ب���ۆ راماڵینی ده‌م له‌پاش���ماوه‌ی خواردنن که مانه‌وه‌یان ده‌بێته هۆی ده‌ردانی بۆنی ناخۆش. شه‌شه‌م :جوینی بنێشت ش���یرینیی ده‌بێت���ه‌هۆی گه‌ش���هی به‌کتریاو زیاتر ناخۆشکردنی بۆنی ده‌م. له‌بریان ،بنێشتی بێ -شه‌کر به‌كاربهێنه، بنێش���ت ده‌بێته‌ه���ۆی ده‌ردانی لیکی زۆر ،لیکی���ش دژه به‌کتری���ای زۆری تێدایه ،له‌الی���ه‌ک ناهێڵێت به‌کتریا زۆر گه‌ش��� ه بکات له‌الیه‌کی ت���ری ده‌بێته هۆی که‌مکردنه‌وه‌ی ئهو ترش���ییه‌ی ک ه به‌کتریا دروستی ده‌کات. حەوت���ەم :تاقمی ددانەک���ەت پاک بکەرەوە ئ���ەو کەس���انەی تاقم���ی ددانی���ان لەدەمدایە پێویستە شەوان تاقمەکەیان البەرن هەروەها دوای هەمو نانخواردنێک پاکی بکەنەوە هه‌شته‌م :ئاو بخۆرەوە که‌میی ده‌ردانی لی���ک کلۆریی ددان زی���اد ده‌کات ،ئه‌م���ه‌ش ده‌بێته هۆی بۆن���ی ده‌م .ئه‌گه‌ر ناوده‌مت وش���ک ه هه‌وڵبد‌ه رۆژان ه ئ���اوی زۆر بخۆیته‌وه. بنێشتی بێ-شه‌کر بجو بۆ ئهوهی لیک زۆر ده‌رده‌یت .ئامێری زۆرکردنی ش���ێ له‌ژوره‌ک���ه‌ت دابنێ ئه‌گه‌ر گرفتی ده‌م- وشکیت هه‌یه .ئه‌گه‌ر ده‌م وشکییه‌که‌ت زۆره ئه‌وا س���ه‌ردانی پزیش���کیی ددان بکه ،چونکه ره‌نگه هۆکاره‌که‌ی ده‌رمان بێت. نۆیه‌م :سه‌ردانی پزیشکه‌که‌ت بکه ئه‌گ���ه‌ر هێش���تا هه‌ربۆن���ی ده‌م���ت دێت ،س���ه‌رباری ئهوهی که به‌باش���ی خزمه‌تی ته‌ندروستیی ده‌م‌و ددانه‌کانت ده‌که‌ی���ت .هه‌ندێ ج���ۆری بۆنی ده‌م په‌یوه‌ن���دی به‌هه‌ن���دێ نه‌خۆش���ییه‌و‌ه هه‌ی��� ه وه‌ک هه‌وکردن���ی گیرفانه‌کانی لوت ،هه‌وکردنی سییه‌کان‌و نه‌خۆشیی شه‌کره‌و گورچیله.
ره‌نگه چیرۆكی دكتۆر (هۆرجۆن) له‌فیلمه كۆرییه‌كاندا یه‌كێ���ك بێت له‌و چیرۆكانه ی ك���ه له‌بیركردنه‌وه‌ی خه‌ڵك���ی ئێمه‌دا زۆر مابێته‌وه ،گه‌رچی به‌شێكی ئه‌م چیرۆكه‌ش ره‌هه‌ندێك���ی ئه‌فس���انه‌یی هه‌ب���وه ،به‌اڵم جوانیه‌ك���ی تێدای���ه ئه‌وی���ش خه‌مخۆری پیش���هی دكت���ۆره ب���ۆ جه‌س���ته‌و رۆحی نه‌خۆش���ه‌كانی ،ئهو دكتۆره حه‌زی زانین‌و كۆڵنه‌دان���ی واده‌كات ژیان���ی خۆی بكاته قوربانی رزگاربونی نه‌خۆشه‌كان‌و به‌وه‌ش تاجی دكتۆری شاهانه له‌سه‌ر ده‌نێت. ئهوهی ل���ه‌م چیرۆكه‌و چه‌ندین چیرۆكی ت���ر ك���ه گێڕانه‌وه‌یه‌كی مێژویی���ان ههیهو له‌ن���او جیهانی رۆمان���ی چیرۆكی كوردی‌‌و كاره‌كت���هره س���ینه‌ماییه‌كاندا بونی هه‌یه، هه‌میش���ه ئه‌وه‌م���ان پێده‌ڵێن :پیش���هی دكتۆری پیشه‌یه‌كی پیرۆزه چونكه كه‌سی دكتۆر ئ���هو مرۆڤه‌یه كه ژیانی ئاس���ایی خ���ۆی واز لێدێنێت‌و ده‌بێت���ه خزمه‌تكاری مرۆڤایه‌ت���ی وه‌ك كائینێك���ی گ���ه‌وره‌ش مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كات. هه‌ر ئه‌وه‌ش وایكردوه كه له‌هه‌ر منداڵێكی ئه‌م واڵته‌ی ئێمه بپرسیت كاتێك ده‌چێته یه‌ك���ه‌م قۆناغی خوێن���دن پێ بڵێیت حه‌ز ده‌كه‌یت كه گهوره بویت ببیت به‌چی؟ بێ دودڵی به‌ش���ێكی زۆر ئهو مندااڵنه ده‌ڵێن حه‌ز ده‌كه‌ی���ن بین به(دكت���ۆر) ،چونكه مندااڵن���ی ئێم���ه پێیانوایه ته‌نه���ا دكتۆر ده‌توانێ���ت خزمه‌ت���ی مرۆڤایه‌ت���ی بكات، چونكه یه‌كه‌م بینین���ی دوای له‌دایكبونی جلی سپی‌‌و دكتۆره. ب���ه‌اڵم ئ���هوهی له‌ژیانی ئاس���ایی ئه‌م هه‌رێم���ه‌دا ده‌یبینین ئهوهی���ه ،بهداخهوه زۆرێك له‌پزیشكه‌كانی واڵتی ئێمه به‌وجۆره نی���ن ،وه‌ك بازرگانێ���ك مامه‌ڵ���ه له‌گه‌ڵ پیش���ه‌كه‌یاندا ده‌كه‌ن ،وه‌ك چۆن بازرگان مامه‌ڵ���ه له‌گه‌ڵ پ���اره‌دا ده‌كات ،ئه‌وانیش به‌هه‌مانش���ێوه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ نه‌خۆش���دا ده‌كه‌ن .گه‌وره‌ترین كێش���ه‌ش ئه‌وه‌یه كه وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی پشتگیری ئه‌م چینه بازرگانه ده‌كات ،كه‌مترین قسه‌ش���ی هه‌یه له‌س���ه‌ریان چونكه وه‌زیره‌كه‌م���ان خۆی دكتۆره! ئهوهی وایكردوه ئه‌م په‌تایه درێژبێته‌وه بۆ هه‌مو ئهو چینه كارمه‌نده پزیشكییه‌ی كه له‌گه‌ڵ ئ���هو دكتۆران���ه‌دا كارده‌كه‌ن، چونك���ه وه‌ك ئهو په‌تایه‌ی كه سیاس���یه بازرگانه‌كانی گرتوه‌ته‌وه ،نیشتمان بوه‌ته كۆمپانیاو بازرگان‌و سیاسیه‌كان به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن. با باس له‌و ت���ۆڕه بارزگانیه بكه‌ین كه دكتۆره‌كان كاری تێدا ده‌كه‌ن ،من پێموایه هیچ جیاوازییه‌كی نیه له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكانی ن���ه‌وت ب���ۆ نمون���ه ،ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌یرێكی نرخی پس���وڵه‌ی پزیش���كی بكه‌ین ،له‌هه‌ر كلینیكێكی پزیش���كیدا نرخێك���ی هه‌یه، له‌پانزه هه‌زاره‌وه ده‌س���تپێده‌كات تاوه‌كو بیست‌و پێنج هه‌زار. هه‌ر دكتۆرێك ك ه ده‌رۆیته الی كۆمه‌ڵێك پش���كنینت بۆ ده‌ستنیش���ان ده‌كات ،كه زۆرجار ئ���هو پش���كنینانه به‌هیچ جۆرێك په‌یوه‌ندی به‌جۆری نه‌خۆش���یه‌كه‌وه نیه، چونك���ه ئ���هو دكتۆرانه پش���كی له - %5 %10ی���ان الی ئ���هو تاقیگان���ه هه‌یه ،هه‌ر دكتۆرێك له‌و نامۆراڵیه پزیشكیه ده‌رچێت روبه‌ڕوی گه‌وره‌ترین دژایه‌تی ئه‌وانی دیكه ده‌بێته‌وه ،من ئهو پرسیاره روبه‌روی هه‌مو دكتۆره‌كان���هی كوردس���تان ده‌كه‌مه‌وه چ یاس���ایه‌كی مه‌ده‌نی‌‌و پزیشكی رێگه‌ی به‌م كاره‌ی ئه‌وان داوه! ئه‌م���ه س���ه‌ره‌ڕای ئ���هوهی له‌گ���هڵ ده‌رمانخانه‌كاندا (ش���ه‌ریكه به‌ش���ن) كه دكتۆرێ���ك ده‌رمانه‌ك���ه‌ت بۆ ده‌نوس���ێت زۆربه‌ی���ان وا راهات���ون ك���ه ده‌ڵێن" بڕۆ ل���هو ده‌رمانخان���هی الی خۆم���ان بیكڕه‌و بیهێنه‌ره‌وه با بیبینم" ،كابرای نه‌خۆشیش ناچاره ئهو كاره بكات له‌پێناوی ئهوهی كه دكتۆر ئه‌مری پێفه‌رموه. هه‌م���و دكتۆرێكی هه‌ناویی یان جیراحی ئێستا ئه‌شیعه‌و س���ۆنه‌ریان الیه ،زۆربه‌ی نه‌خۆش���یه‌كان به‌تایب���ه‌ت هه‌ناوییه‌كان، ده‌ڵێن "بڕۆ س���ۆنه‌رێكم بۆ بكه له‌الی فاڵن دكتۆر" ،چونكه ئه‌ویش "شه‌ریكه به‌شه". كه‌مترین دكتۆرێك هه‌یه له‌پیش���ه‌كه‌ی خۆیدا توانیبێت���ی الیه‌نی مرۆڤبونی خۆی به‌س���ه‌ر الیه‌ن���ی بازرگانی���دا زاڵ بكات، كاری پزیش���كیی له‌واڵت���ی ئێم���ه پێش ئهوهی چاره‌س���ه‌ركردنی رۆح‌و جه‌س���ته‌ی هاونیش���تمانیان بێت بڕین���ی گیرفانیانه، له‌ماوه‌ی هه‌شتس���اڵی كاری په‌ره‌ستاریمدا شایه‌تی چه‌ندین نمونه‌ی له‌و جۆره‌م. له‌وتاره‌كانی تردا قس���ه له‌سه‌ر "نه‌وه‌ی دوه‌می پزیش���كه‌كان وه‌ك نه‌وه‌ی دوه‌می سیاسیه‌كان"ده‌كه‌م. •میدیاكاری ته‌ندروستی
16
xwindnyawene@gmail.com
) )388سێشه‌مم ه 2013/7/30
خوێندكار‌ه كورده‌كانی ده‌رچو ی زانكۆی به‌غدا ناڕه‌زایی ده‌رده‌بڕن ئا :ئیحسان مه‌ال فوئاد له‌ساڵی 2008وه حكومه‌تی هه‌رێم ی كوردی ژماره‌یه‌ك خوێندكار ی ی زانكۆكان له‌کوردستانه‌و‌ه ره‌وانه به‌غداو خواروی عێراق كردوه به‌مه‌به‌ستی ته‌واوكردنی خوێندن ،به‌اڵم یه‌کێک له‌و خوێندكاران ه ده‌ڵێت "جگ ه ی حكومه‌ت هاوكاری نه‌كردین لهوه ی كه‌چی ده‌ڵێن دامه‌زراندن‌و بیمه بێكاریش ئێوه ناگرێته‌وه". ی چۆنێتی رۆشتنیان بۆ به‌غداو له‌باره ی خوێندنی زانكۆ خوێندكارێكی ته‌واوكردن ده‌رچ����وی زانكۆی به‌غ����دا الن ه عه‌بدواڵ ی نه‌هامه‌تییه‌كانیانی به‌مشێوه‌ی ه چیرۆك ب����ۆ ئاوێن ه گێڕای����هوهو وت����ی "كاتێك ی هه‌رێم����ی ناردینی بۆ به‌غدا حكومه‌ت���� ی زانكۆ مامۆس����تاكان ب����ۆ ته‌واوكردن���� پێیانده‌وتین خۆتان حكومه‌تتان ههیهو ی كوردس����تان پڕبون له‌عه‌ره‌ب زانكۆكان ی ئێوه نه‌بوه‌وه". چۆن جێگه ی زانكۆی به‌غدا ئ����هو كچ ه ده‌رچ����وه به‌شی زمانی كوردی ئه‌وه‌شی گێڕایه‌و‌ه ی س����اڵێك ه خوێندنی����ان ك���� ه م����اوه ته‌واوك����ردوه كه‌چ����ی دایاننامه‌زرێنن‌و ی بێكاریش����یان پێن����اده‌ن ،كه‌چی بیمه هاوڕێكانی����ان له‌ناوچ���� ه داب����ڕاوه‌كان دامه‌زرێن����راون" ،حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م هاوڕێكانمانی له‌دوزخورماتوو خانه‌قین‌و عه‌ره‌ب‌و توركمانیشی دامه‌زراندو‌ه كه‌چی ی پشتگوێخستوه". ئێمه ی زانكۆی به‌غدا ده‌رچویه‌ك����ی دیك����ه له‌گه‌رمیان هێمن عه‌دن����ان له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ه وتی "ئێم ه كومه‌ڵێك فێرخواز ی كفری‌‌و كه‌الرو رزگاری‌‌و بوین له‌شاره‌كان هه‌ڵه‌بجه‌و سه‌یدسادق‌و سلێمانیو مه‌یدان‌و ده‌ربه‌ندیخ����ان‌و هه‌ولێ����رو له‌زانكۆكانی ی عێ����راق‌و به‌غ����دا وه‌رگیراین، باش����ور ی بااڵ ئیدریس ی خوێندن ئ����ه‌وكات وه‌زیر
جگه لهوه ی حكومه‌ت هاوكاری نه‌كردین كه‌چی ده‌ڵێن دامه‌زراندن‌و بیمه‌ی بێكاریش ئێوه ناگرێته‌وه خێزانم����ان بایكۆت����ی هه‌ڵبژاردن����ه‌كان ی مه‌ده‌نیتر ده‌گرینه‌به‌ر". ده‌كه‌ین‌و رێگا ی دڵنیا مه‌حم����ود ده‌رچویه‌كی دیكه زانك����ۆی به‌غدای ه ئاماژه ب����هوه ده‌كات كاتێ����ك حكومه‌تی هه‌رێ����م ناردونی بۆ زانك����ۆی به‌غ����دا ،س����ه‌رۆكی ئه‌وكاتی په‌رله‌م����ان عه‌دنان موفت����یو نێچیرڤان بارزانی به‌ڵێنیانپێداین له‌به‌غدا ش����وێن‌و ده‌رماڵه‌م����ان ب����ۆ دابین بك����ه‌ن كه‌چی راس����تیان نه‌كرد ،ئیتر ب����ۆ چه‌ندینجار خۆپیش����اندانمان ئه‌نجام����دا له‌به‌رده‌م په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران. ئهو ده‌رچوه‌ی زانكۆ بۆ ئاوێن ه وتیشی ی بێكاریش����مان ك����ردوه ی بیم����ه "داوا پێمانده‌ڵێ����ن ئه‌وله‌ویات ب����ۆ ده‌رچوانی ی هه‌رێمه ،ده‌پرس����م بۆ ئێم ه ن����اوه‌وه ی بۆچی ئه‌وكات ه ناردیانین كوردنین ،ئه
ی ب����ۆ زانكۆكانی ناوه‌ڕاس����ت‌و خ����وارو عێراق. له‌به‌رامب����ه‌ردا به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری گش����تی ی گه‌رمی����ان دارا ئه‌حم����ه‌د پ����هروهرده ی ی "حكومه‌ت له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێن ه وت ی ی بااڵ هه‌رێ����م رێنمایی ناردو‌ه بۆ لیژنه دامه‌زراندن ك���� ه ئه‌وله‌ویاتی دامه‌زراندن ی هه‌رێم بێت، بۆ ده‌رچوان����ی ن����اوه‌وه ئهوهی من بزانم هه‌ندێك له‌و ده‌رچوان ه ی فیزیاو به‌تایب����ه‌ت پس����پۆڕانی وان����ه ی دامه‌زرێنراون ،ته‌نانه‌ت ئه‌مساڵ بیركار رامانگه‌یان����د ك ه پێویس����تمان به‌هه‌مو ی ی فیزی����او بیركار پس����پۆرییه‌كی وانه ی هه‌ر شوێنێك بێت، هه‌ی ه ئیتر ده‌رچو ب����ه‌اڵم دامه‌زراندن به‌گش����تی الی ئێم ه نییه‌و ته‌نها ده‌توانین بڵێین پێویستمان به‌راژه‌كانیان هه‌یه".
هاوكات به‌ڕێوه‌به‌ری دیوانی وه‌زاره‌تی پهروهرده ئه‌حمه‌د گه‌ل له‌لێدوانێكدا بۆ ی دو س����اڵ ه ئاوێن���� ه رایگه‌یاند ك ه ماوه وه‌زاره‌تی پهروهرده كه‌س دانامه‌زرێنێت، ی پارێزگاكانه‌و‌ه به‌ڵك����و له‌ئه‌نجومه‌ن���� ی دامه‌زران����دن ده‌كرێت ،ئێم ه ته‌نها داوا می��ل�اك ده‌كه‌ین ك���� ه كام پس����پۆری‌و چیمان پێویس����ته‌و به‌رزی دهكهینهوه، ی ك ه داده‌مه‌زرێنرێن دێن ه ئهو كه‌س����انه الی ئێم����هو ته‌نها فه‌رمان����ی وه‌زارییان ی بۆ ده‌رده‌كه‌ین ك���� ه له‌پارێزگاو‌ه دیار كراوه. به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری دیوان����ی وه‌زاره‌ت����ی پهروهرده وتیشی "ئێم ه وه‌كو وه‌زاره‌تی پهروهرده دو مه‌رجمان هه‌یه ،هه‌تاوه‌كو ی پ����ه‌روه‌رده‌و بنه‌ڕه‌تی هه‌بێت، ده‌رچو ی كۆلیژه‌كانی دیكه‌مان ناوێت". ده‌رچو
كورد له"بیركاری"دا كۆڵه ئا :به‌ختیار حسێن زۆرترین خوێندكاری پۆلی دوانزه له‌تاقیكردنه‌وه‌كانی خولی یه‌كه‌م ی ئه‌مساڵدا له‌وانه‌ی "بیركاری" كه‌وتون، مامۆستایه‌كی بیركاریش ئۆباڵه‌كه‌ی ده‌خاته ملی جیاوازیكردن له‌نێوان قوتابخانه نمونه‌یه‌كان‌و قوتابخانه‌كانی تر. دوای ئ����هوهی ئه‌مس����اڵیش ئه‌نجام����ی تاقیكردنه‌وه‌كان����ی خول����ی یه‌كه‌می پۆل ی دوانزه‌ی ئاماده‌یی به‌سه‌رجه‌م به‌شه‌كانی راگه‌یه‌ن����را ،كه رێ����ژه‌ی ده‌رچون به‌هه‌مو به‌ش����ه‌كانیه‌وه ل����ه %24،7بو له‌س����ه‌ر ئاس����تی هه‌رێم ،له‌و رێژه‌یه‌ش له‌به‌ش����ی زانس����تی له‌ك����ۆی 47474به‌ش����داربو
له‌تاقیكردنه‌وه‌كان رێژه‌ی ده‌رچون %21،2 بو ،له‌به‌ش����ی وێژه‌یی����ش له‌كۆی 56875 خوێندكاری به‌شداربو رێژه‌ی ده‌رچون له %27،21بوه ،هه‌روه‌ها له‌به‌شی پیشه‌ییش له‌ك����ۆی 3159خوێندكار رێژه‌ی ده‌رچون له %38،29بوه. مامۆس����تایه‌كی پۆل����ی 12ی ئاماده‌یش پێیوایه" كه كۆمه‌ڵێك هۆكار هه‌یه سااڵنه ژماره‌یه‌كی زۆر خوێندكار له‌وانه‌ی بیركاری ده‌رناچن ،چونكه ئهو په‌رتوكه‌ی بیركاری كه ئێستا دانراوه ئاماده‌كاریی ته‌واوی بۆ نه‌كراوه نه له‌الیه‌ن مامۆس����تاو نه له‌الیه‌ن خوێندكارانه‌وه ،عه‌باس هادی ،مامۆستای بیركاری له‌ئاماده‌یی گه‌لی كوران له‌هه‌ولێر ئه‌م وتانه‌ی س����ه‌ره‌وه باس ده‌كات‌و هێما ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ش ده‌كات ك����ه یه‌كێكیتریش له‌ه����ۆكاره‌كان جیاوازیكردن����ه له‌نێ����وان
قوتابخان����ه نمونه‌ی����ه‌كان‌و قوتابخانه‌كانی ت����ر ،چونك����ه ئ����هو په‌رتوك����هی دانراوه زانیاریه‌كی زۆر زۆری تێدایه‌‌و پێویس����تی به‌مامۆستایه‌كی كارامه هه‌یه له‌بواره‌كه‌ی خۆیدا بۆ گوتنه‌وه‌ی. له‌الیه‌ن خۆشیه‌وه مامۆستا باپیر به‌كر باپی����ر ،به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی ئه‌زمونه‌كان له‌وه‌زاره‌ت����ی پ����هروهرده رایده‌گه‌یه‌نێت" ك����ه ئه‌مس����اڵ له‌خولی یه‌ك����ه‌م زۆرترین خوێندكاری پۆل����ی 12له‌وانه‌ی بیركاری ده‌رنه‌چ����وه ،هۆكاره‌كه‌ش����ی په‌یوه‌ن����دی به‌ئه‌وانه‌وه نیه وه‌كو ئه‌زمونه‌كان ،چونكه كاری سه‌ره‌كی ئه‌وان راگه‌یاندنی ئه‌نجامی كۆتای����ی تاقیكردن����ه‌وه‌كان‌و وانه‌كانه كه كۆیانبكاته‌وه‌‌و بینێرنه‌وه بۆ په‌روه‌رده‌كان‌و وه‌زاره‌تی پ����هروهرده ،بۆئه‌وه‌ی ئه‌وانیش به‌دواداچون بۆ هۆكاره‌كان بكه‌ن كه بۆچی
زۆرترین خوێندكار ل����هو وانه‌یه كه‌وتون ،خوێندكار ده‌رنه‌چوه ،له‌به‌رئه‌وه‌ی ره‌نگه به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی ئه‌زمونه‌كان جه‌خت ئهوهی ئێس����تا باس ده‌كرێت كه زۆرترین له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه كه ئه‌مس����اڵ خوێن����دكار له‌وانه‌ی بی����ركاری كه‌وتون، به‌به‌راورد به‌س����اڵی پ����ار رێژه‌ی ده‌رچون لهبهرئهوه ئه‌م����ه زۆر گرینگ نیه چونكه ره‌نگه خوێندكارێك����ی زۆر تاقیكردنه‌وه‌ی زیادیكردوه. له‌به‌رامبه‌ریش����دا هاجه‌ر داود ،وته‌بێژی وانه‌ی بیركاریان نه‌كردبێت‌و هێشتبیانه‌وه وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی حكومه‌تی هه‌رێمی بۆ خول����ی دوه‌م ،بۆئ����هوهی ئاماده‌كاری كوردستان ،جه‌خت له‌سه‌ر ئهوه ده‌كاته‌وه باش����تربكه‌ن‌و نمره‌یه‌كی باش له‌و وانه‌یه ك����ه ئ����هو ئام����اره‌ی ده‌رچ����وهو رێژه‌ی به‌ده‌ستبهێنن ،لهبهرئهوه ئێمه چاوه‌ڕوانی ده‌رچ����ون تێیدا دیاركراوه ،ئ����ه‌وا ئاماری ته‌واوبونی خولی دوه‌م ده‌كه‌ین پاشان ئهو كۆتای����ی نیهو ئام����اری خول����ی یه‌كه‌می وانانه‌ی كه رێژه‌ی ده‌رچون تێیاندا كه‌مه، پۆلی دوانزه‌یه ،بۆیه ناتوانین له‌ئێس����تاوه ئ����ه‌وا به‌دڵنیایه‌وه وه‌زاره‌ت����ی پهروهرده پش����ت بهو ده‌رئه‌نجامه ببه‌ستین ،چونكه لێژن����هی تایبه‌ت����ی ده‌بێ����ت بۆ ئ����هوهی هێش����تا تاقیكردن����ه‌وه‌كان ته‌واونه‌ب����وهو به‌دواداچ����ون بۆ ئه‌مه بكات‌و هۆكاره‌كانی خولی دوه‌میش م����اوه بۆئه‌وه‌ی ئه‌نجامی دیاری بكات كه بۆچ����ی رێژه‌ی ده‌رچون كۆتایی ئه‌مس����اڵ رابگه‌یه‌نرێت ،پاش����ان له‌و وانانه ئه‌وه‌نده‌بوه‌‌و رێگا چاره‌س����ه‌ری دی����اری ده‌كرێت كه له‌چ وانه‌یه‌ك زۆرترین بۆ ده‌دۆزرێته‌وه.
"نرخی خوێندنی ئه‌هلی خه‌یاڵیه" ئا :سروه جه‌مال له‌گه‌ڵ بونی كێشهو گیروگرفتی زۆر له‌قوتابخانه حكومییه‌كاندا به‌اڵم ڕۆژبه‌ڕۆژ ژماره‌ی قوتابخانه تایبه‌تییه‌كان له‌كوردستان زیاد ده‌كات. مومتاز حه‌یده‌ری ،نوسه‌رو ڕۆژنامه‌نوس به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یان����د" ئێمه كۆمه‌ڵگایه‌ك ی دواكه‌وتوین پێویستمان به‌ئه‌زمونی گه‌النه، كردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره قوتابخانانه ئامڕازێكه بۆ پێشكه‌وتنی بواری په‌روه‌رده‌و فێركردن، تاراده‌ی����ه‌ك ئینتیم����ای نه‌ته‌وه‌ی����ی الواز ده‌كات به‌تایبه‌ت����ی ئه‌گه‌ر له‌ژێر چاودێری توندوتوڵ����ی وه‌زاره‌تی پ����ه‌ره‌رده نه‌بێت. بۆیه ئهو به‌پێویستی ده‌زانێت ده‌سه‌اڵتی سیاس����ی له‌ب����ه‌ر ڕۆش����نایی ئاسایش����ی نه‌ته‌وه‌ی����ی ،زمان����ی زگماك‌و شوناس����ی كورد بپارێزێت‌و ئهو مامۆس����تایانه‌ی وانه ده‌ڵێنه‌وه له‌ده‌ره‌وه‌ی سیاسه‌ت ،په‌یڕه‌وی په‌یامی خۆیان بكه‌ن". كردن����هوهی قوتابخان����ه ئه‌هلی����ه‌كان له‌كاتێكدای����ه كه وه‌زاره‌تی پ����ه‌روه‌رده‌ی هه‌رێم گرفت‌و كێش����ه‌یه‌كی زۆری له‌كه‌می بیناو ئاس����تی مامۆستاو قوتابیانی هه‌یه، د.جه‌عف����ه‌ر عه‌لی كه خاوه‌نی نوس����ین‌و به‌رهه‌می كتێبه له‌بواری ناس����یونالیزمی ك����وردی ده‌ڵێت"حكوم����ه‌ت له‌قوتابخانه ئاساییه‌كاندا شكس����تی خواردوه له‌زیندو ڕاگرتنی كلتوری نهتهوهییو دروستكردنی مرۆڤ����ی به‌ئیراده‌و خاوه‌ن پرس����یار بۆیه
ئاس����ان نییه چاوه‌ڕوانییه‌كی دروس����ت، له‌قوتابخانه‌ی ئه‌هل����ی بكرێت كه كۆمه‌ك به‌بنچین����ه نه‌ته‌وه‌ی����یو كلتورییه‌كانمان بكات. به‌ه����رۆز مه‌حمود ،به‌ڕێوبه‌ری به‌ش����ی خوێندن����ی ئه‌هل����ی له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌ت����ی په‌روه‌رده‌ی س����لێمانی ئهوه ره‌تده‌كاته‌وه كه ببێت����ه ه����ۆی الوازی ئینتیمای تاكی كوردی‌‌و ده‌ڵێت "پێش ده‌رچونی یاس����ای قوتابخان����هو په‌یمان����گا حكومییه‌كان����ی هه‌رێم����ی كوردس����تان داوامانك����ردوه كه گرنگی به‌زمانی دایك بدریت ،ئێس����تاش به‌هه‌م����ان ش����ێوه‌ی قوتابخانه‌كان����ی تر سه‌رپه‌رشتی ده‌كرێن ،گه‌ر نێوده‌وڵه‌تی بو به‌هۆی ئهوهی پڕۆگرام‌و مامۆس����تاكانیان ئینگلی����زن ،بۆی����ه سه‌رپه‌رش����تیارانی ئینگلی����زی چاودێریی����ان ده‌ك����ه‌ن ،ب����ۆ نانێوده‌وڵه‌تییه‌كانی����ش سه‌رپه‌رش����تیاری كارگێڕی����یو هه‌م����و وان����ه‌كان داده‌نرێن" هه‌روه‌ها باس����ی له‌وه‌ش����كرد قوتابخانه‌ی ئه‌هلییان هه‌یه كه ڤیس����تیڤاڵیان كردوهو زۆر گرنگیی����ان داوه به‌مێ����ژوو كلت����وری ك����وردی‌‌و ده‌ڵێت "به‌ش����ایه‌تی كه‌س����انی شاره‌زا زۆر باش بون ،ئه‌مه له‌كاتێكدا كه قوتابخانه‌كانی خۆمان ناتوانن ئهوه بكه‌ن" لهوبارهیهوه ش����ادان كه مامۆستای وانه‌ی مێ����ژوه ده‌ڵێت" ڤیس����تیڤاڵی یه‌كێك له‌و قوتابخانانه‌م بینیوه ته‌واوی مه‌س����ره‌فی ئهو ڤیستیڤاڵه له‌سه‌ر فێرخوازه‌كان بوهو داهاته‌كه‌شی بۆ قوتابخانه‌كه بوه ،وابزانم ئه‌وه‌ش ئاشكرایه بۆ ڤیس����تیڤاڵی ئه‌وان
ته‌خته سپی
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
یه‌كێت ی مامۆستایان له‌نێوان هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌و چاكسازیدا ساڵح میروه‌یس
کۆلێژی زمانی زانکۆی زانکۆی به‌غدا فۆتۆ :ئیحسان ی بو له‌به‌رده‌م هه‌مو راگه‌یاندنه‌كان هاد به‌ڵێنیپێداین ك���� ه ده‌رماڵه‌مان بۆ دابین ی بكات ،كه‌چ����ی واده‌رنه‌چ����و ،له‌الیه‌ك ت����رهوه به‌ڵێنیپێداین جێگامان بۆ دابین بكات ،ئه‌ویشیان راست نه‌بو". هێمن باس����ی له‌وه‌شكرد ك ه له‌و چوار ساڵه‌دا نه‌هامه‌تی زۆریان به‌سه‌ر هاتوه‌و ده‌ڵێت "له‌و چوار س����اڵه‌ی خوێندنمان ی ی گه‌وره‌و كێش����ه چه‌ندی����ن نه‌هامه‌ت ئه‌منیمان به‌س����ه‌رهاتوه ،هه‌ندێكجاریش ی كێش ه ی مه‌زهه‌بگه‌رییه‌و‌ه توش���� به‌هۆ ده‌بوین ،كه‌چی ئێس����تا له‌كوردس����تاندا به‌هی����چ ش����ێوه‌یه‌ك دانامه‌زرێنرێی����ن، ئ����ه‌وكات وه‌زیری پ����هروهرده پێیوتین دامه‌زراندنتان مسۆگه‌ره ،به‌اڵم راستیان له‌گه‌ڵ����دا نه‌كردین ،بۆی���� ه ئه‌گه‌ربێت‌و ئاوڕێكمان لێنه‌درێت����هوه ،ئه‌وا خۆمان‌و
خوێندن
حكومه‌ت له‌قوتابخانه ئاساییه‌كاندا شكستی خواردوه له‌زیندو ڕاگرتنی كلتوری نهتهوهییو دروستكردنی مرۆڤی به‌ئیراده‌و خاوه‌ن پرسیار دیارتره". ش����ادانی مامۆس����تا پێیوایه له‌بنه‌ڕه‌تدا گرفته‌كه ئه‌وه‌یه كه به‌لێشاو قوتابخانه‌ی ئه‌هلی كراوه‌ته‌وه‌و ده‌ڵێت" یاس����اكه زۆر دره‌نگ كه‌وت‌و ئه‌م����ه‌ش وایكرد هه‌ریه‌ك ل����هو قوتابخانان����ه به‌ویس����تی خۆی����ان ن����رخ دابنێ����ن ،نرخی ئهو ب����ڕه پاره‌یه‌ی وه‌رده‌گیرێت ئه‌وه‌نده زۆره منداڵی هه‌ژار
ناتوانێت س����ودمه‌ندبێت‌و هه‌ندێكیش����یان دی����اری بكه‌ین ،له‌هه‌مو واڵتێكیش����دا هه‌ر خێزانه‌كانی����ان زۆركات توش����ی ق����ه‌رزو ئازاده" . له‌باره‌ی به‌ش����داری نێچیرڤان بارزانیو ناڕه‌حه‌ت����ی كردوه ،كه ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری خراپی له‌س����ه‌ر پێگه‌یش����تنی ئهو منداڵه وه‌زیری پ����ه‌روه‌رده‌و به‌رپرس����انی بااڵی ده‌بێت چونكه سه‌ره‌ڕای ئهو پاره زۆره‌ی تر له‌ئاهه‌نگی ده‌رچون����ی خولی یه‌كه‌می لێی����ان وه‌رده‌گیرێ����ت تێچون����ی ڕۆژانه‌و قوتابخان����هی ش����وه‌یفاتی نێوده‌وڵه‌ت����ی له‌هه‌ولێ����ر ل����ه 7 / 8د.جه‌عف����ه‌ر عه‌لی جلوبه‌رگ‌و مۆدێالتیان زۆره". د.جه‌عف����ه‌ر ئاش����كرایكرد "له‌هه‌رێمی ده‌ڵێ����ت " زۆر به‌ڕون����ی ئهو راس����تییه‌ت كوردس����تان جگ ه ل����هوهی جیاوازییه‌كی ب����ۆ ده‌رئه‌كه‌وێ����ت ئ����هوان له‌ئاهه‌نگ����ی گ����هوره له‌نێ����وان قوتابخان����ه ئه‌هل����یو قوتابخانه‌یه‌كی پێشكه‌وتوی ئه‌هلی قازانج حكومییه‌كان����دا هه‌یه ل����ه‌روی بیناو كاتی ویستدا ئاماده‌ده‌بن به‌اڵم هه‌رگیز سه‌رناكه‌ن خوێندن‌و زم����ان‌و تاقیگه‌و ..هتد ,نرخی به‌قوتابخانه‌ی گه‌ڕه‌كێكی هه‌ژارنشیندا كه خوێندنی ئه‌هلی چۆته ئاستێكی خهیاڵیو موڵكی حكوم����ه‌ت خۆیه‌تی ,ئه‌وان وه‌ك لهوه ده‌رچوه كه گه‌ڕه‌كه هه‌ژارنیشینه‌كان چ����ۆن رێگه به‌ره‌و ئهو قوتابخانانه ده‌بڕن ته‌نانه‌ت خه‌ونیش����ی پێوه ببینن .ناوبراو كه س����ااڵنه ب����ڕی نزیك����هی 10000دۆالر به‌دوریشی نازانێت كه پاش چه‌ندین ساڵی وه‌ك كرێ����ی خوێن����دن‌و خزمه‌تگوزاری تر دیكه ته‌واوی بڕوانامه به‌رزه‌كان‌و زمانزانه له‌قوتابیان وه‌رده‌گرن له‌ڕوی سیاسیشه‌وه باش����ه‌كان‌و پس����پۆڕه ورده‌كان ته‌نانه‌ت چاویان له‌س����ه‌ر ئه‌م نه‌وه‌یه‌ی به‌رپرسان‌و پۆس����ته سیاس����ییه‌كانی واڵتیش بچێته ناردن����ه ده‌ره‌وه‌یان����ه ب����ۆ ته‌واوكردن����ی ژێرده‌ستی ئه‌م نوخبه‌یه‌ی كه كوڕو كچ و خوێندنی زانكۆ له‌س����ه‌ر خه‌رجی گشتی, نه‌وه‌ی به‌رپرسه بااڵكانی هه‌رێمن‌و به‌پله‌ی واتا نیش����تمان ده‌كرێت به‌واڵتی خاوه‌ن كۆمپانیاو بازرگان‌و سه‌رمایه‌دارو به‌رپرسه یه‌كه‌م ده‌رچوی ئه‌م قوتابخانانه‌ن". له‌به‌رامبه‌ردا به‌ه����رۆز مه‌حمود ده‌ڵێت بااڵكان����ی هه‌رێم‌و ئه‌وانیتری����ش تا ئه‌به‌د "دانانی پاره‌ی ئ����هو قوتابخانانه پێوه‌ری له‌ڕوی وه‌زیفییه‌وه پاسه‌وان‌و خزمه‌تگوزار خۆی هه‌یه ئه‌گه‌ر بینایه‌كی س����تانداردی ده‌بن ,بێگوم����ان دۆخ‌و ئه‌قڵیه‌تێكی له‌م جیهانی هه‌بێ����ت‌و به‌رنامه‌ی نێوده‌وڵه‌تی‌‌و جۆره له‌داهاتودا له‌مه‌ترس����ی كۆمه‌اڵیه‌تی مامۆس����تایانی بیانی هه‌بێ����ت نرخه‌كه‌ی گ����هوره به‌ده‌رنابێت .مومت����از حه‌یده‌ری جی����اوازه یان خولی راهێنان بۆ خوێندكار به‌پێویس����تی ده‌زانێت سه‌رۆكی حكومه‌ت بكات����هوهو پرۆژه‌ی زیاتر ب����كات ئه‌وه‌ش هه‌ركه‌سیك بێت ،وه‌كو ئه‌ركی نیشتمانی جی����اوازه بۆیه پێوه‌ره‌كه ده‌ستنیش����انی نه‌ته‌وه‌كه‌ی به‌یه‌كچاو ته‌ماشای ده‌رنجامی نرخه‌ك����ه ده‌كات‌و ئێمه ناتوانین یه‌ك نرخ پرۆسه‌ی په‌روه‌ده بكات.
مامۆس���تایانی یه‌كێت���ی كوردستان ئهو رێكخراوه‌یه ك ه له‌ڕابردوو له‌ئێستاش���دا له‌الیه‌ن مامۆس���تایان‌و ڕۆش���نبیرانه‌وه به‌به‌رده‌وام���ی ڕه‌خن���هی زۆر له‌ئ���ه‌دای خراپ���ی كاركردن‌و پاشكۆبون‌و حیزبیبونی گیراوه‌و ده‌گیرێ���ت ،دوای هه‌ڵبژاردن‌و به‌س���تنی كۆنگ���رهو بون���ی فره‌ڕه‌نگ���ی له‌هه‌یكه‌لی تازه‌ی ئ���ه‌م رێكخ���راوه‌دا ،ئێم���هی مامۆس���تایانی كوردس���تانی دڵخۆش���كرد ب���هوهی ئهمجاره رێكخ���راوی مامۆس���تایانی ی ئومێدو كوردستان ده‌بێت ه جێگ ه داكۆكێكارێك���ی ڕاس���ته‌قینه‌ی ماف‌و خواس���ته‌كانی سه‌رجه‌م مامۆستایانی كوردستان ،كه‌چی بهداخهوه هه‌ر زو سكرتاریه‌تی فره‌ڕه‌نگی یه‌كێتی مامۆستایان ئێمه‌ی مامۆس���تانیان نائومێدو توشی ش���ۆككرد ،چون دوای نزیكه‌ی دو س���اڵ له‌كاركردنی ئه‌م س���ه‌ندیكایه گ���ه‌ر كه‌مێك به‌وردییه‌وه هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ كارو به‌رنامه‌ك���هی بكه‌ین ،زۆر ئاش���كرا بۆم���ان ڕونده‌بێته‌وه ك���ه س���ه‌ره‌ڕای ف���ره ده‌نگی‌‌و بون���ی ژماره‌ی���ه‌ك لیس���تی جیاواز له‌سكرتاریه‌ت‌و لقه‌كانی س���ه‌ندیكای مامۆس���تایاندا، وه‌ك لیس���ته‌كانی (سه‌رده‌م، یه‌كگرتو ،سه‌ربه‌خۆ ،كۆمه‌ڵ) كه هه‌ریه‌كه‌یان له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا توانیبوی���ان متمانه‌و ده‌نگێكی باشی مامۆستایان به‌ده‌ستبهێنن ،به‌اڵم كه هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ ئه‌دای ئێس���تای س���ه‌ندیكای ده‌كه‌ی���ن بۆم���ان ده‌رده‌كه‌وێت ك���ه فره‌ڕه‌نگی‌‌و بونی لیس���تی له‌هه‌یكه‌لیه‌ت���ی جی���اواز س���ه‌ندیكاكه‌دا نه‌بۆت���ه هێزو مایه‌ی گۆڕانكاری ،به‌ڵكو زیاتر رێكخراوی یه‌كێتی مامۆستایانی زیاتر ئیفلیجك���ردوه ،هۆكاری ئه‌م ئیفلجیه‌ی ئێستای یه‌كێتی مامۆستایان بۆ چی دهگهڕێتهوه؟ ك���ێ ل���ه‌م چه‌قبه‌س���تنه‌ی كارو چاالكیه‌كان���ی یه‌كێت���ی مامۆس���تایان به‌رپرس���یاره؟ بۆچی فره‌ڕه‌نگی‌‌و بونی لیستی جیاواز نه‌یتوانیوه گۆڕانكارییه‌ك به‌سه‌ر ئه‌دای كاری سه‌ندیكای مامۆس���تایاندا بهێنێ���ت؟ بۆیه وه‌ك ئه‌ندامێكی به‌شداربوی 12 هه‌مین كۆنگرهی مامۆستایان‌و ب���ۆ ده‌ربازكردن��� ی یه‌كێت���ی مامۆستایان له‌م حاڵه‌ته خراپ‌و ئیفلجه‌ی ئێس���تای ،پێشنیارم بۆ س���كرتاریه‌تی مامۆستایان ئه‌وه‌یه كه -1كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی نائاس���ایی ئه‌نجام بدات بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنی م���اوه‌ی دو س���اڵ كاركردن���ی خۆی. -2پالن‌و س���تراتیژیه‌كی نوێ ب���ۆ ش���ێوزای كاركردنی خۆی دابڕێژێت. -3چیتر كارو چاالكیه‌كانی بۆ قه‌زاو قه‌ده‌ر به‌جێنه‌هێڵێ. -4ڕاپرس���یه‌ك له‌نێ���و مامۆستایاندا بكات به‌مه‌به‌ستی وه‌رگرتن���ی ڕای مامۆس���تایان له‌س���ه‌ر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه یاخود چاكس���ازیكردن‌و گۆڕان���كاری له‌یه‌كێتی مامۆستایاندا. له‌كۆتاییدا هی���ودارم یه‌كێتی مامۆس���تایان ئه‌م پێشنیاره‌ی ئه‌ندامێكی رێكخراوه‌كه‌ی خۆی به‌هه‌ند وه‌ربگرێت‌و به‌به‌رنامه‌و پالنێكی به‌هێزه‌و بێته مه‌یدانی كاری رێكخراوه‌یی ،به‌شێوه‌یه‌ك ئێمه‌ی مامۆستایان شانازی به‌م یه‌كێتی مامۆستایانه‌وه بكه‌ین‌و ڕاپرس���ی ئه‌نج���ام نه‌ده‌ین بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی.
کۆمه‌اڵیه‌تی komalayatyawene@gmail.com
) )388سێشه‌ممه 2013/7/30
حكومه‌ت زه‌كات‌و سه‌رفتر ه له‌هاواڵتیان كۆده‌كاته‌وه
"ئه‌گه‌ر زه‌كات‌و سه‌رفتره‌م له‌سه‌ربێت ده‌یده‌م بهو كه‌سانه‌ی له‌ده‌وروپشتی خۆمن نه‌ك حكومه‌ت" ئا :ئاوێنه
حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌رێی پڕۆژه‌یه‌كه‌وه بهنیازه زه‌كات‌و سه‌رفتره له‌هاواڵتیان كۆبكاته‌وه‌و بیدات بهو كه‌سانه‌ی كه كه‌مده‌رامه‌تن‌و سه‌رۆكی مونته‌دای ئابوری كوردستانیش ئاماژه به‌وه‌ده‌دات ئهو پڕۆژه‌یه له‌سه‌ر ئه‌رزی واقیع سه‌رناگرێت. وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ئه‌وقاق ،مه‌ریوان نه‌قش���به‌ندی ،پڕۆژه‌یه‌كیان پێشكه‌شی س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران كردوه ،تا له‌ڕێیه‌وه زه‌كات‌و س���ه‌رفتره له‌هاواڵتی���ان كۆبكات���هوهو بی���دات بهو كه‌س���انه‌ی كه‌مده‌رامه‌ت���نو وتیش���ی: له‌س���اڵی 2007وه پڕۆژه‌كه پێشكه‌شی حكوم���ه‌ت ك���راوه‌و له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تانیش لیژنه‌ی زانایان‌و لیژنه‌ی فه‌تواو خاوه‌ن س���ه‌رمایه‌‌و خێرخوازان‌و ئه‌وانه‌ی خاوه‌ن���ی ده‌زگای خێرخوازیین گه‌یشتونه ئه‌نجامێكی زۆرباش. پرۆژه‌ك���هی وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف ماوه‌ی دو ساڵه له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران جوڵه‌ی پێنه‌ك���راوه‌و وته‌بێژه‌ك���هی وه‌زاره‌تیش ئاماژه بهوه ده‌دات كه نازانن تائێس���تا بۆچی ئ���هو پڕۆژه‌ی���ه جێبه‌جێناكرێت، وتیش���ی س���ااڵنه به‌ه���ۆی زه‌كات‌و س���ه‌رفتره‌وه به‌ده‌ی���ان ملی���ۆن دۆالر به‌شێوه‌یه‌كی عه‌ش���وایی سه‌رفده‌بێت. هۆكاری جێبه‌جێنه‌كردنی پڕۆژه‌كه‌ش���ی گه‌ڕانده‌وه بۆ "نه‌بونی ژماره‌ی حسابیی له‌كوردس���تاندا" .س���ه‌رۆكی مونته‌دای ئابوری كوردس���تان ،فه‌یس���هڵ عه‌لی، به‌پێچه‌وان���هی وته‌كان���ی وته‌بێژه‌كه‌ی وه‌زاره‌ت���ی ئه‌وقاف���هوه پێیوای���ه
پڕۆژه‌یه كارێكی ئه‌گه‌ر پڕۆژه‌كه سودبه‌خشه ،به‌اڵم بچێته بواری جێبه‌جێكردنی زور جێبه‌جێكردنه‌وه ئایا حكومه‌ت به‌چ قورسه ،چونكه میكانیزمێك هه‌ژارو خه‌ڵك متمانه‌ی نه‌خۆش‌و كرێچی‌و به‌حكومه‌ت نیه، له‌به‌رئه‌وه‌ی نغرۆی كه‌مده‌رامه‌ت ده‌ستنیشان ده‌كات گه‌نده‌ڵی بوه جێبه‌جێكردن���ی ئهو پڕۆژه‌یه له‌س���ه‌ر ئه‌رزی واقیع سه‌ركه‌وتونابێت‌و ده‌ڵێت: ههرچهنده ئه‌م پڕۆژه‌یه كارێكی جوان‌و سودبه‌خشه ،به‌اڵم جێبه‌جێكردنی له‌سه‌ر ئه‌رزی واقیع زور قورسه ،چونكه خه‌ڵك متمانه‌ی به‌ده‌زگاكان���ی حكومه‌ت نیه، له‌به‌رئه‌وه‌ی نغرۆی گه‌نده‌ڵی بون. له‌به‌رامبه‌ریش���دا مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندی پێیوایه پڕۆژه‌كه بدرێته ده‌س���ته‌یه‌كی عه‌داله‌ت‌و ناسراو ئه‌م پڕوژه‌یه له‌ئه‌ستۆ بگرێت ئه‌وا خه‌ڵكی به‌وپه‌ڕی دڵس���ۆزیی به‌ده‌میه‌وه دێن‌و وتیشی: به‌اڵم هێش���تا چۆنیه‌تی جێبه‌جێكردنی پڕۆژه‌كه‌ش روننه‌كراوه‌ته‌وه.
سه‌رۆكی مونته‌دای ئابوری كوردستان ئاماژه‌ش ب���هوه ده‌دات كه ئه‌گه‌ر خۆی زه‌كات‌و سه‌رفتره بدات ئاماده‌نیه بیداته ده‌س���تی حكوم��� هتو وتیش���ی "له‌ڕوی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه من بۆخۆم ئه‌گه‌ر زه‌كات‌و س���ه‌رفتره‌م له‌س���ه‌ربێت دهی���ده‌م بهو كه‌سانه‌ی له‌ده‌وروپشتی خۆمن‌و نزیكن لێمه‌وه نه‌ك حكومه‌ت .كه نه‌زانم له‌چیدا خه‌رجی بكات ،ئهو پرس���یاری ئه‌وه‌ش ده‌كات ئه‌گ���ه‌ر پڕۆژه‌ك���ه بچێته بواری جێبه‌جێكردن���هوه ئای���ا حكومه‌ت به‌چ میكانیزمێك ه���هژارو نه‌خۆش‌و كرێچی‌و كه‌مده‌رام���ه‌ت ده‌ستنیش���ان ده‌كات‌و وتیشی :پێموایه ئه‌م پڕۆژه‌یه به‌مردویی
له‌دایكده‌بێت. به‌ش���ێك له‌هاواڵتیان جێبه‌جێكردنی ئهو پڕۆژه‌یه به‌ب���اش ده‌زانن‌و ئاماده‌ن پ���اره‌ی زه‌كات‌و س���ه‌رفتره ب���ده‌ن به‌حكومه‌ت ،چیمه‌ن س���ه‌لیم 44س���اڵ، ژنی ماڵ���هوه ،ئاماژه ب���هوه ده‌دات كه ئهو هه‌نگاوه‌ی حكومه‌ت كارێكی باشه‌و ده‌ڵێ���ت :وه‌رگرتنی زه‌كات‌و س���ه‌رفتره له‌خه‌ڵ���ك‌و دانی ب���هو كه‌س���انه‌ی كه حكومه‌ت ده‌ستنیش���انی ده‌كات به‌الی منه‌وه زۆرباش���ه .ئهو ژنه باس له‌وه‌ش ده‌كات خۆی���ان زۆرج���ار نه‌یانزانی���وه زه‌كات‌و سه‌رفتره‌كه بده‌ن به‌كێ. به‌هه‌مانش���ێوه‌ی ئ���هو ژنه‌ش ،عه‌لی قادر 35ساڵ ،كاسب ،پرۆژه‌كه به‌باش ده‌زانێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت "چونك���ه زۆرێك له‌خه‌ڵكی نازانن زه كات‌و سه‌رفتره‌كانیان بده‌ن به‌كێ" عه لی رونیش���یده كاتهوه حكوم���ه‌ت له‌رێ���گای ئ���ه‌م پڕۆژه‌یه‌وه ده‌توانێ���ت یارمه‌ت���ی ه���ه‌ژاران بدات، داواش���ی له‌حكومه‌ت كرد ئه‌م پڕۆژه‌یه ئه‌گه‌ر س���ه‌ریگرت به‌ده‌ردی پڕۆژه‌كانی تری نه‌بات‌و وتیشی "ئومێده‌وارم داهاتی پڕۆژه‌كه ب���ۆ خزمه‌تی ه���ه‌ژارن بێت"، له‌به‌رامبه‌ریشدا ئازاد حه‌سه‌ن 30 ،ساڵ، پڕۆژه‌كه به‌خ���راپ ده‌زانێ���ت‌و پێیوایه حكومه‌ت ناتوانێت كۆنتڕۆڵی ئهو هه‌مو داهاته بكات‌و وتیشی "ئه‌وكات پڕۆژه‌كه به‌ه���ۆی زۆریی داهات���هوه له‌گه‌نده‌ڵیدا ده‌خنكێت". وته‌بێژه‌كه دواجار ئهوهی خس���ته‌ڕو تائێس���تا یه‌كالنه‌بۆته‌وه ك���ه پڕۆژه‌كه س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌ت���ی ئه‌وق���اف ده‌بێت یان وه‌زاره‌تێكی س���ه‌ربه‌خۆی ده‌بێت، پێش���یوایه دواكه‌وتن���ی ئ���هو پڕۆژه‌یه به‌زیانی چینی هه‌ژار ده‌شكێته‌وه.
17
س له‌سه‌ر ماده‌ی 80كه هۆشبه‌ر له‌سلێمانی له‌زینداندان ئا :ئاراس عوسمان له‌به‌ندیخانه‌كانی سلێمانی خه‌ڵك ی هۆشبه‌ر به‌كارده‌هێنن، هه‌ن ماده به‌ڕێوه‌به‌ری چاكسازی گه‌وران ی سلێمانیش ده‌ڵێت " 80كه‌سمان هه‌ی ه له‌سه‌ر ماده‌ی هۆشبه‌ر حكومدراون، به‌ندكراویشمان ههبوه تلیاكی له‌ناو سكیدا شاردۆته‌وه‌و كێشاویه‌تی". ی ی گه‌وران ی چاكس���از به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ی "عه‌مید ئاوات شێخ كه‌ریم"، س���لێمان ی به‌كارهێن���ان‌و له‌ب���اره‌ی ده‌نگ���ۆ بازرگانیكردن بهماده هۆشبه‌ره‌كانه‌و‌ه ی له‌نێ���وان زیندانیه‌كان���دا به‌ئاوێن���ه ی ماده ی به‌هۆكار راگه‌یاند ك ه "ئه‌وانه هۆش���به‌ره‌كان حكوم���دراون به‌رده‌وام ئهو كاره پیش���ه‌یان بوه ،به‌اڵم ئێستا ی له‌نێو زیندانه‌كه‌دا زۆرینه‌یان خه‌ڵكێك ی 80كه‌سێك ده‌بن باشن ،ئێستا نزیك ه ئه‌وانه‌ی بهو ماده‌ی ه حكومدراون ،له‌پاڵ ئه‌مانه‌شدا چه‌ند كه‌سێكیان تێدایه ك ه داوامانك���ردوه چاودێرییان بكرێت ،بۆ ئهو مه‌به‌سته‌ش له‌ده‌ره‌وه‌ی زیندانه‌و‌ه ی هۆش���به‌ریان ب���ۆ هاتوه ،به‌اڵم ماده ی دوات���ر ده‌س���تگیرمانكردون‌و ره‌وانه به‌ش���ی ماده هۆش���به‌ره‌كانی ئاسایش كراون". ی عه‌مید ئاوات ش���ێخ كه‌ریم جه‌خت ێ له‌و ماوه‌یه‌دا لهوه كردهوه ك���ه "به‌ڵ ی كه‌س هه‌ب���وه له‌به‌ندیخان���ه‌دا ماده ی به‌كارهێناوه، ی تلیاك هۆشبه‌ر له‌جۆر ی ماده ی به‌ش��� دوای ئ���هوهی ره‌وانه ی ی س���لێمان ی ئاسایش هۆش���به‌ره‌كان ی له‌ناو سكیدا كراوه ،دهركهوتوه تلیاك ی ی به‌ئه‌ندازه ش���اردوه‌ته‌وه ،قه‌باره‌كه ی په‌نجه‌یه‌كی ده‌س���ت ب���وهو خه‌ریك كێشانی بوه". ئهو وتی "ئێم ه كه هه‌ستی پێده‌كه‌ین
كه‌س ههبوه دوای ئهوهی ره‌وانه‌ی ئاسایشی سلێمانی كراوه ،دهركهوتوه تلیاكی له‌ناو سكیدا شاردوه‌ته‌وه، قه‌باره‌كه‌ی به‌ئه‌ندازه‌ی په‌نجه‌یه‌كی ده‌ست بوهو خه‌ریكی كێشانی بوه ی چاودێرهكانمانهوه راسته‌وخۆ له‌رێگا ی ی به‌سه‌ردا ده‌گرین ،له‌و كاتهوه ده‌ست ی هۆشبه‌ر ده‌ستبه‌كاربوم زۆرترین ماده ی ی ئاڕتین‌و ترامادۆڵ ...هتد ده‌ست حه‌ب به‌سه‌ردا گیراوه". وتیش���ی "زۆركاتی���ش بیس���تومان ه ی كه له‌نێ���وان زیندانیه‌كان���دا بارزگان كڕین‌و فرۆش بهماده هۆش���به‌ره‌كانه‌و‌ه ده‌كرێ���ت ،به‌اڵم ره‌نگ ه ب���ۆ ئهوه بێت ئێم ه س���ه‌رقاڵبكه‌ن چونك ه شتێكمان به‌رده‌ست نه‌كه‌وتوه".
ژنێک :بەدەمانچەکەی من مێردەکەم خۆی کوشت ئا :سارا قادر "بەر لەمردنی زۆر زۆر لێیدام بەجۆرێک کە ئەوە دوای دوانزە رۆژە هێشتا جێی بۆکس‌و راکێشانەکەی قۆڵم هەر شین بۆتەوە ،بەاڵم ئەوەتا ئێستاش من باجی هەڵەکانی ئەو دەدەم‌و بەخۆڕایی خراومەتە زیندانەوە" چیرۆکی ئەو ژنە تەمەن سی‌و دو ساڵەی بەر لەبیست رۆژ بەوتەی ئەم ژنە مێردەکەی خۆی خۆی کوشتوە، بەاڵم لەبەرئەوەی هەردوکیان بون بەتەنها دادوەر بڕیاری دەستگیرکردنی ئەم ژنەشی دەرکردوە. ئەو لەس���ەر چرپاکەی ن���او زیندان بەهێمن���ی ڕاکش���ابو ،لەنێ���وان ئ���ەو خۆرەت���اوەی ک���ە لەودی���و پەنج���ەرە بۆیاخکراوەکان���ەوە دەهات���ە ژورێ بەتانیەک���ی لەخۆی���ەوە ئااڵندب���و کە تەنها س���ەرو هەردو دەس���تی دیاربو، کە تەزبیحێکی پێب���و خەریکی زیکری خوا بو ،کاتێ���ک چوینە ژورەوە یەکەم س���وێندی ئەوەب���و کە وت���ی" مانگی رەمەزانەو منیش بەرۆژوم راس���تە هیچ ش���اهێدێک لەس���ەر ئەم ڕوداوە حازر نەب���و تا بەڵگەی تاوانب���اری‌و بێتاوانی من بدات تەنها خوای گەورە ش���اهێدی ئەم ڕوداوەیە کە مێردەکەم خۆی خۆی کوش���ت‌و هیچ ت���اوان‌و گوناهێکی منی تێدا نەبو". ئەو گەڕایەوە بۆ سەرەتای ناسینیان ک���ە نزیکەی نۆ مان���گ لەمەوبەر بوە، هەر زو ویس���تویەتی پێیب���گات‌و ببنە هاوس���ەر ،بەاڵم ئەم هاوسەرگیرییەیان زۆر ناخایەنێ���ت‌و تەنه���ا نزیک���ەی س���اڵێک‌و هەش���ت مان���گ ب���ەردەوام دەب���ێو بەخۆکوش���تن کۆتایی پێدێت،
چونکە وەک ئەو وتی هەر لەسەرەتاوە کێش���ەی زۆر زۆریان دەبێت بەڕادەیەک چارەس���ەرکردنی ئەستەم ببێت ،بۆیە حەوت مانگ کچەک���ە دەتۆرێت‌و دواتر بەکۆمەڵێک مەرجەوە دەگەڕێتەوە الی مێردەکەی ک���ە مالزم ب���وە لەیەکێک لەهێزەکانی حیزبێکی بااڵی کوردستان، بەاڵم بەوتەی ژنەکەی دواتر هیچ یەکێک لەمەرجەکانی جێبەجێ ناکات‌و بەهەمان شێوەی جاران بەردەوام دەبێت " زۆر زۆر دڵ پیس بو بەرادەیەک کە نەیدەهێشت نامەی مۆبایلی خوشکەکانیشم بکەمەوە هەتا خۆی نەیبینیایە ،کە سەرەتا شوم پێکردو م���ارەی کردم دو س���یمکارتی ک���ۆرەک‌و ئاس���یای بۆ کڕی���م بەناوی ئ���ەوەی ک���ە ئەمانە تایبەت���ن لەنێوان خۆم‌و ئ���ەودا بۆ ئەوەی کەس بێزارمان نەکات‌و تەنها بەم ژمارانە قسە دەکەین، بەاڵم ه���ەر ئەوەندە بو تا بردمیە ماڵی خۆی تەلەفۆنەکەم خۆمی لێس���ەندم‌و ئاگاداری کردم کە بەهیچ شێوەیەک بۆم نیە تەلەف���ۆن لەگەڵ هیچ کەس بکەم‌و لەبری ئەوەی کاڵشینکۆفەکەی خۆی بەکاربهێنێت بۆ کوشتنەکە دەمانچەی ژنەکەیی ژمارەی کەس���م لەالبێت ،ب���ۆم نیە بێ پرسی ئەو بچمە دەرەوە ،بۆم نیە هەر جلێ���ک کە ئەو بەدڵی نەبێت بیپۆش���م بۆ ئەو بڕیارەو جگ���ە لەوانەش" هەمو ژوری کردوە لەناو فەرمانگەکەدا بەهۆی یەکس���ەر میلی هێنایەوەو خۆی کوشت چەن���دان بۆم نیەی تر راس���تە زۆر زۆر جارێ تێر تێر لێی���دەدام‌و هەمو گیانی ئ���ەوەی مێردەکەی وتویەتی ئەو ژورانە " .ئ���ەو کاتە دەس���ت دەکات بەهاوارو گری���ان بەاڵم کەس نای���ەت بەهانایەوە ناخۆش بو بۆ ژنێکی وەکو من مێرد ئاوا دەشکاندم کە دەش���موت جیادەبمەوە زۆری موراجع بەسەرەوەیە. دوای ئ���ەو هەم���و ناخۆش���یە بەاڵم تا هێزەکانی پۆلی���س دەگەنە فریایی‌و تەحەکومم پێوە بکات کە من ئافرەتێکی دەگریاو دەکەوت بەسەر دەست‌و قاچمدا زۆر بوێرب���وم‌و هەڵگ���ری بڕوانامەیەکی ماچی دەکردم‌و ئەیوت ئێستا خۆشترم بەشێوەیەکی زۆر کارەساتبار ژیانی ئەم دەیگەیەنن���ە الی پزیش���کی دادوەری‌و بەرزبوم بەاڵم هەرچەند بیرم لێدەکردەوە ئەوێیت چێ���ژی لەوە دەبینی کە ئازارم مێ���ردە تەواو دەبێت‌و خەمێکی قوڵ بۆ گیانی لەدەستداوە تا ئەو کاتە .بەاڵم نەمدەزانی چی بکەم تەنها چارەس���ەرم بدات ،بەاڵم کە ئەو حەوت مانگە تۆرام‌و ژنەکەی‌و خێزانەک���ەی بەجێدەهێڵێت ،دوای تێپەڕین���ی زیاتر لەهەفتەیەک کە جیابونەوە بو کە نەیدەهێش���ت ئەوەش بڕی���اری جیابونەوەمم���دا هەڕەش���ەی نزیک���ەی بیس���ت رۆژێ لەمەوب���ەر ژنەکە داوای کلیلی ماڵەکەی لەپۆلیس بک���ەم" .بەوت���ەی ئ���ەو ئافرەتە هەر ئ���ەوەی لێک���ردم کە براک���ەم‌و دایکم‌و لەدەمەو نی���وەرۆدا مێردەکەی دێتەوە دەکات ت���ا بچێت���ەوە ،پۆلی���س داوای لەس���ەرەتاوە ژیان���ی جەهەنەمێ بوە من دەکوژێت‌و ئنجا خۆش���ی دەکوژێت بۆ ئەو ش���وقە پچکۆلەی���ەی کە تیایدا لێدەک���ەن تەنها ئیفادەیەکی لێوەربگرن بەاڵم لەبەرئ���ەوەی لەخێزانێک بون کە بۆیە نەمتوانی ئەوەش���ی لەگەڵ بکەم‌و دەژی���ن ،داوا لەژنەکەی دەکات کاخەزو بەاڵم دواتر بەفەرمانی دادوەر دەخرێتە زۆر ش���تیان لەسەر ش���ان گران بوەو چوم���ەوە الی" .ئ���ەو فەرمانبەرێکی قەڵەمێ بێنێ بۆ ئەوەی بۆی بنوس���ێت زیندانەوە بەو تۆمەت���ەی کە وادانراوە لەنێو ئەوانەش���دا تەاڵقدانی کچەکەیان کارا بوە بەاڵم بەهۆی مێردەکەیەوە کە ک���ە ئۆتۆمبێلەک���ەی ک���رد ب���ەژوری ک���ە ئ���ەم ک���وڕە ک���وژراوە بۆی���ە تا پێناخۆش بوە تەواو دەستکراوە نەبوە ه���ەر رۆژە بیانویەکی پێگرتوە چەندان نوستنەکەداو هاتە هۆڵەکە من ئەگریام یەکالییکردنەوەی کوش���تنەکە ژنەکەی
هەمو جارێ تێر تێر لێیدەدام‌و هەمو گیانی دەشکاندم چێژی لەوە دەبینی کە ئازارم بدات
بەکارهێناوە
فۆتۆ :ئارام که‌ریم
لەزین���دان دەبێت هەرچەن���دە بەوتەی ژنەک���ە ماڵە خەزوران���ی زۆر نیگەرانن ب���ەوەی بوکەکەیان دەس���تگیرکراوەو ئ���ەوان هی���چ گومانێکیان نی���ە لەوەی ک���ە بوکەکەی���ان هیچ دەس���تێکی نیە لەو کوش���تنەدا ،بەاڵم کێشەکە ئەوەیە بەهۆی پۆس���تە س���ەربازیەکەیەوە ئەو ژن���ە دەمانچ���ەی هەی���ەو کوڕەکەش لەبری ئەوەی کاڵش���ینکۆفەکەی خۆی بەکاربهێنێت بۆ کوش���تنەکە دەمانچەی ژنەکەیی بەکارهێناوە تەنها خەمی ئەو ئافرەت���ەش ئەوەیە کە داخ���ۆ دادوەر بتوانێت ڕاستی بابەتەکە یەکالبکاتەوەو لەزیندان رزگاری بێت.
18
تایبه‌ت
) )388سێشه‌مم ه 2013/7/30
"كۆمیسیۆن ،تۆمارێكی ده‌نگدانی عه‌لی باپیر له‌هه‌مو شتێكدا ناهه‌قی به‌رامبه‌ر كردوین پڕ له‌پۆخڵه‌واتی هه‌یه" برازای شێخ عوسمانی نه‌قشبه‌ندی:
ئا :ئاوێنه په‌رله‌مانتاری یه‌كێتی له‌په‌رله‌مانی كوردستان "د.سه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان" كه ئه‌ندامی لژینه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌یه له‌زیادبونی ژماره‌ی ده‌نگده‌رانی كوردستان ،له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "كۆمیسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژادنه‌كان به‌راستی فه‌وزایه ،جێی ئهوه نیه پشتی پێببه‌سترێت".
ئازاد نه‌قشبه‌ندی
ئا :رامان عومه‌ر كوڕه‌زای شێخ عوسمانی بیاره، ئاماژه بهوه ده‌كات كه "عه‌لی باپیر له‌هه‌مو شتێكدا ناهه‌قی ی به‌رامبه‌ر كردون"و ده‌ڵێت "دوا ی باڵوبونه‌و‌هی نوسینه‌ك هی ئه‌میر كۆمه‌ڵی ئیسالمی ،خۆی‌و مه‌كته‌بی راگه‌یاندنه‌كه‌شی داوای لێبوردنیان كرد". ئازاد كوڕی ش���ێخ ئه‌مین برای شێخ عوسمانی نه‌قشبه‌ندی ،ك ه ده‌كات ه برازای شێخ عوس���مان ،به‌رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ك ه ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسالمی، عه‌لی باپیر له‌یاداش���ته‌كانیدا ناهه‌قی به‌رامبه‌ر به‌نه‌قش���به‌ندییه‌كان كردوهو قس���ه‌كانی ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسالمی به‌بێ به‌ڵگ���هو ناڕاس���تیش داده‌نێت، ده‌ڵێت "عه‌لی باپی���ر به‌رامبه‌ر به‌ئێم ه له‌هه‌مو شتێكدا ناهه‌قی كردوه ،چونك ه قسه‌كانی له‌باره‌ی كه‌سایه‌تی حه‌زره‌تی شێخ عوسمان هیچ بنه‌مایه‌كی راستی تێدا نیه ،س���ه‌باره‌ت به‌قسه‌كانیش���ی له‌س���ه‌ر ته‌س���ه‌وف هه‌روایه ،چونك ه زیاتر له300ساڵ ه ته‌ریقه‌تی نه‌قشبه‌ندی بونی ههیهو س���ااڵن ه له‌واڵتانی دنیادا كۆڕو س���یمینار بۆ پایه‌به‌رزی مه‌والنا ده‌گێڕدرێت .ئهو وتیشی" ئێمه‌ی ئه‌هلی ته‌س���ه‌وف نه‌چوین كلتور‌ه عه‌ره‌بیه‌ك ه وه‌ربگری���ن ،ئێم ه ئیس�ل�اممان كردوه به‌كلتورێكی كوردی". له‌ب���اره‌ی ئ���هوهی بۆچ���ی ئه‌میری كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی له‌م كات���ه‌دا ئهو قس���انه‌ی كردوه ،ناوبراو ده‌ڵێت :من نازان���م بۆ له‌م كاته‌دا ئ���ه‌م پیاو‌ه ئه‌م قسانه‌ی كردوه ،له‌كاتێكدا كوردستان به‌ره‌و هه‌ڵبژاردن ده‌ڕوات‌و پێویستمان به‌یه‌كگرتوی���ی هه‌ی ه تا ئهوهی باس���ی یه‌كت���ر بكه‌ین ،ده‌بو ل���ه‌م كاته‌دا ئه‌م باسه‌ی نه‌كردایه ،چونك ه ئه‌وان به‌دوای ده‌نگی خه‌ڵكه‌وه‌ن‌و نه‌ده‌بو له‌م كاته‌دا ئهوه بوروژێنێت. دوای باڵوكردنه‌وه‌ی یاداش���تی ژماره 24ی عه‌لی باپی���ر له‌گۆڤاری لڤیندا، ی بیاره‌و چه‌ند ی شێخ عوسمان ك ه باس ی كردبو ،نه‌قش���به‌ندییه‌كان نه‌ریتێك��� كاردانه‌وه‌و ناڕه‌زایه‌تیان نواند ،چونك ه له‌و یاداش���ته‌دا باس له‌شێخ عوسمانی نه‌قشبه‌ندی‌و ته‌سه‌وف ده‌كات. ئازاد نه‌قشبه‌ندی ئهوه راده‌گه‌یه‌نێت ك ه چاوه‌ڕێی هه‌ڵوێستی كۆمه‌ڵی ئیسالمی ب���ون به‌رامب���ه‌ر به‌كاردانه‌وه‌كانی���ان‌و ده‌ڵێ���ت :خ���ۆی‌و ه���ه‌م مه‌كته‌ب���ی راگه‌یاندنه‌ك���هی داوای لێبوردنی���ان ك���ردوهو په‌ش���یمانن ل���هو قس���انه‌ی كردویان���هو ده‌ڵێن ئ���هوه بیروباوه‌ڕی جارانم���ان ب���وه نه‌ك ئێس���تا ،ده‌ڵێن ئێس���تا بیروباوه‌ڕێكی تریان ههیهو زۆر ته‌عریفی ته‌س���ه‌وف‌و شێخ عوسمانیان كردوه ،به‌اڵم به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێت چ ئه‌وكات‌و چ ئێستا بێت ورژاندنی ناوی خه‌ڵك‌و به‌بێ به‌ڵگ ه قسه‌كردن له‌سه‌ر ناوی كه‌س���ایه‌تی وه‌ك حه‌زره‌تی شێخ عوسمانی سیراجه‌دینی دوه‌م ك ه پیری ته‌ریقه‌ت بوهو ش���ێخی نه‌قشبه‌ندییه‌و له‌هه‌مو واڵتانی ئیسالم الیه‌نگری هه‌یه،
نه‌قشبه‌ندییه‌كان به‌نیازن له‌دوای جه‌ژنی رهمهزانهوه به‌به‌شداری بنه‌ماڵه‌كانی ئهو ته‌ریقه‌ته‌و موریدو مامۆستایانی ئاینییان كۆبونه‌وه‌یه‌ك له‌یه‌كێك له‌شاره‌كانی كوردستان یان دیاله بكه‌ن‌و په‌یامێك ئاراسته‌ی خه‌ڵك بكه‌ن له‌باره‌ی یاداشته‌كانی عه‌لی باپیره‌وه كارێكی خراپ‌و ناڕه‌وایه. ئازاد نه‌قشبه‌ندی ئاماژه به‌وه‌ش ده‌دات به‌ه���ۆی پیرۆزیی مانگ���ی رهمهزانهوه بڕیاریانداو‌ه هه‌ڵوێس���تی خۆیان بخه‌ن ه دوای جه‌ژنی رهمهزانهوه. به‌پێ���ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێن���ه، نه‌قشبه‌ندییه‌كان به‌نیازن له‌دوای جه‌ژنی رهمهزانهوه به‌به‌ش���داری بنه‌ماڵه‌كانی ئهو ته‌ریقه‌ته‌و موریدو مامۆس���تایانی ئاینیی���ان كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ك له‌یه‌كێ���ك له‌شاره‌كانی باش���وری كوردستان یان دیال��� ه بك���هنو په‌یامێك ئاراس���ته‌ی خه‌ڵك بك���ه‌ن له‌باره‌ی یاداش���ته‌كانی عه‌لی باپیره‌وه. به‌پێی قس���ه‌كانی ئازاد نه‌قشبه‌ندی بێت ،ته‌ریقه‌تی نه‌قشبه‌ندی نزیك ه 100 ه���ه‌زار كه‌س الیه‌نگ���ریو 10خانه‌قای له‌باشوری كوردس���تان ههیهو ژماره‌ی الیه‌نگرانیش���یان له‌واڵتانی ئیس�ل�امی ده‌گات��� ه 10ملی���ۆن ك���ه‌س .ش���ێخ ی شێخ عوس���مانی نه‌قش���به‌ندی كوڕ عه‌الدی���نو نه‌وه‌ی ش���ێخ عوس���مانه‌‌و باوكی یه‌كه‌م كه‌س بوه له‌دوای مه‌والنا ی له‌عێراقدا خالید ته‌ریقه‌تی نه‌قشبه‌ند وه‌رگرتبێ���ت ،س���اڵی 2007له‌توركیا كۆچ���ی دوایی كردوهو له‌ئه‌س���ته‌نبول به‌خاك سپێردراوه.
ئاوێنه :ماوه‌یه‌كه مه‌سه‌له‌ی زیادبونی ژماره‌ی دانیشتوان‌و دوباره‌بونه‌وه‌ی ناو ی فۆرمی خ����ۆراك‌و نه‌مراندنی مردوه‌كان، قسه‌وباس����ی گه‌رم����ه ،س����ه‌ره‌تای ئه‌م مه‌سه‌له‌یه له‌چییه‌وه ده‌ستیپێكرد؟ د.س����ه‌روه‌ر :ل����ه‌وه‌وه ده‌س����تیپێكرد كاتێ����ك ئ����هو ئاماران����هی وه‌زاره‌ت����ی پالندان����ان خس����تیه‌ڕو گومانم����ان ال دروستبو ،ههرچهنده بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان پش����ت به‌ئاماری وه‌زاره‌ت����ی بازرگانی‌‌و فۆرمی خۆراك ده‌به‌سترێت نه‌ك ئاماری پالندانان ،ب����ه‌اڵم كاتێك به‌دواداچونمان كرد كۆمه‌لێك گومانی ترمان ال دروستبو. كه ئاماره‌كان له‌راستیه‌وه دوربون. ئاوێن����ه :ئێوه ب����ۆ به‌دواداچونی ئه‌م مسه‌له‌یه كارتان له‌سه‌ر چی كرد؟ د.س����ه‌روه‌ر :ب����ۆ به‌دواداچون����ی ئ����ه‌م مه‌س����ه‌له‌یه ئێم����ه وه‌ك چه‌ن����د په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتی یاداش����تێكمان نوسی‌‌و به‌ئیمزای ژماره‌یه‌ك په‌رله‌مانتاری لیس����ته جیاجیاكان����ی په‌رله‌مان (جگه له‌پارتی) ،پێشكه‌ش����ی س����ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانم����ان ك����ردو داوای پێكهێنانی لیژنه‌یه‌ك����ی لێكۆلینه‌وه‌م����ان ك����رد، سه‌رۆكایه‌تی به‌زاره‌كی پێیانڕاگه‌یاندین ك����ه به‌ڵگه‌كانی����ان پێش����كه‌ش بكه‌ین، ئه‌وه‌ب����و ل����ه 2013/6/2یاداش����تێكی ترمان پێشكه‌ش����كردو كۆمه‌لێك به‌ڵگه‌و دیكۆمێنتم����ان هاوپێچ كردبو ،له‌س����ه‌ر ئه‌م یاداش����ته 39په‌رله‌مانتار له‌لیسته جیاجیاكانی په‌رله‌مان (جگه له‌پارتی) ئیمزامانكردبو. ئاوێنه :لیژنه‌كه چۆن پێكهێنرا؟ د.سه‌روه‌ر :س����ه‌ره‌تا ئێمه داوامانكرد لیژنه‌یه‌ك����ی لێكۆڵین����هوه پێكبهێنرێت، پێكنه‌هێنراو جێگری سه‌رۆكی په‌رله‌مان نوسراوی بۆ كۆمیسیۆن كردو پرسیاری لێكردن ،ئێمه له‌سه‌ر ئهوه رازی نه‌بوین‌و له‌په‌رله‌م����ان داوامان ده‌كرد پێویس����ته لیژن����هی لێكۆڵین����هوه دروس����تبكرێت چونكه كۆمیسیۆن خۆی كه‌مته‌رخه‌مه‌و به‌رپرس����ه له‌م زیاده نایاساییه‌دا ،پاش ماوه‌یه‌كی زۆرو فش����ارێكی زۆر له 7/7 لیژن����هی لێكۆڵین����هوه دروس����تكرا كه پێكهات����وه له‌نۆ ئه‌ندام ،دو یه‌كێتی ،دو پارتی ،گۆڕانێك ،كۆمه‌ڵێك ،ئیسالمی، بزوتن����هوهی ئیس��ل�امی ،توركمانێ����ك، ئاسورییه‌ك. ئاوێنه :ك����ه لێكۆڵینه‌وه‌تانكرد چیتان بۆ ده‌ركه‌وت؟ د.سه‌روه‌ر :سیدیه‌ك له‌به‌رده‌ستماندایه ناوی 94هه‌زار ناوی دوباره‌ی تیادایه كه له‌یه‌ككات����دا له(هه‌ولێر /دهۆك) ناویان ههیهو له‌هه‌مانكاتدا له(موسڵ/كه‌ركوك) یش ناویان هه‌یه .ئه‌م ناوانه ئه‌وانه‌ن كه به‌ه����ۆی ماده‌ی 140گواس����تراونه‌ته‌وه، به‌اڵم ناویان نه‌كوژێنراوه‌ته‌وه‌و له‌هه‌ردو ش����وێندا ناوی����ان هه‌یه .ئه‌م س����یدیه هی كۆمیس����یۆنه‌و دروس����تكراوی ئێمه نی����ه .یه‌كێكیتر به‌ڵگ����هی ئه‌وه‌یه كه كوردانی رۆژئ����اوا رویانكردۆته هه‌رێمی كوردس����تان به‌زێره‌ڤانی دامه‌زرێنراون‌و فۆڕمی خۆراكیان بۆ كراوه ،ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین خۆراك به‌هه‌مو كه‌س بدرێت، ب����ه‌اڵم پێمانوای����ه پێدانی خ����ۆراك بۆ به‌كارهێنانی به‌رژه‌وه‌ندی سیاسی بڤه‌یه، ئه‌مه‌ش به‌به‌ڵگه‌وه كه دۆكۆمێنته‌كانمان ناس����نامه‌كانمان له‌به‌رده‌س����تدایه‌و له‌به‌رده‌س����تدایه ،ئایا ئه‌گه‌ر كه‌س����ێك بیه‌وێت دابمه‌زرێت پێویس����تی بهوه نیه ره‌گه‌زنامه‌و ناس����نامه‌ی باری كه‌سێتی هه‌بێ����ت ،گومانمان هه‌یه كه‌س����ێكیش ناس����نامه‌و ره‌گه‌زنامه‌ی هه‌بێت ،داخڵی هه‌ڵبژاردن كرابێت! ئه‌مه‌ش مه‌سه‌له‌یه‌كه به‌دواداچون����ی ده‌وێ����ت .جگ����ه له‌م����ه س����یدییه‌كی ترمان له‌به‌رده‌سته 11000 ن����اوی تێدای����ه له‌تۆم����اری ده‌نگده‌رانی پارێزگای هه‌ولێر ،س����یدییه‌كی تر 1700 ن����اوی دوباره‌ی تێدایه ه����ه‌ر له‌هه‌ولێر، س����یدییه‌كی تر 2968ن����اوی دوباره‌ی تێدای����ه ك����ه له‌نێ����وان دو مه‌رك����ه‌زی ته‌موین����دا دوباره‌ن .جگ����ه له‌كۆمه‌ڵێك
دۆكۆمێنت����ی تر ك����ه جی����اوازی هه‌یه له‌ئاماری منداڵبون ،له‌نێوان نوس����راوی وه‌زاره‌ت����ی بازرگانی هه‌رێ����م‌و وه‌زاره‌تی بازرگان����ی عێراق ،وه‌زاره‌ت����ی بازرگانی عێراق نوسراوی ره‌س����می بۆمانناردوه، وه‌زاره‌تی بازرگانی هه‌رێمیش نوسراوی ره‌س����می بۆمانن����اردوه ،باس����ی چوار س����اڵ ( )2012-2009ده‌كات ،ته‌نها له‌و ماوه‌یه‌دا 128هه‌زار جیاوازییانه ،راسته منداڵ ده‌نگ نادات ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌رێم بۆ سێ بازنه‌ی هه‌ڵبژاردن دابه‌شبكرایه، ئه‌وا كاریگه‌ری ده‌بو له‌سه‌ر دابه‌شبونی رێژه‌ی كورسیه‌كانی هه‌ر پارێزگایه‌ك. ئاوێنه :ئای����ا زیادبونی دانیش����توان ته‌نها له‌و دو پارێزگای����هی هه‌رێم بوهو له‌سلێمانی نهبوه؟ د.س����ه‌روه‌ر :له‌رێ����ژه‌ی كه‌مب����ون‌و زیادبون����ی دانیش����توان پش����تمان بهو نوسراوانه‌ی وه‌زاره‌تی بازرگانی هه‌رێم‌و وه‌زاره‌تی بازرگانی عێراق به‌س����توه كه ب����ۆی ناردوین بۆ په‌رله‌م����ان ،بۆ نمونه رێژه‌ی زیادبون ئێمه تێنه‌گه‌یش����تین كه (ئیعاده‌ی عه‌وائیل چییه‌و عائدون عوائل) چییه ،ئیع����اده‌ی عه‌وائیل له‌هه‌ولێر نیه ته‌نها له‌سلێمانی هه‌یه ،عائیدون عوائل له‌هه‌ولێر ههیهو له‌س����لێمانی نیه ،به‌اڵم له‌دهۆك هه‌ردوكیان هه‌یه ،هه‌مو ئهوهی س����لێمانی 2195كه‌س����ه ،له‌دهۆك 28 ههزارو 346كه‌س����ه! ئیعاده‌ی عه‌وائیل كه‌سێكه فۆڕمه‌كه‌ی تێكچوه ،كێشه‌یه‌كی هه‌ی����ه ،بۆی ده‌گه‌ڕێنرێت����هوه ،عائیدون ئه‌وان����ه‌ن له‌ده‌ره‌وه ده‌گه‌ڕێن����هوه ،ئایا سلێمانی كه‌س����ێكی تێدا نیه له‌ده‌ره‌وه بگه‌ڕێت����هوه؟ كه هه‌ر تێی����دا نیه ،به‌اڵم له‌دهۆك ئیعاده‌ی عه‌وائیل 8440كه‌سه‌و ئهوهی تریشیان 28ههزارو 346كه‌سه، ك����ه ده‌كاته نزیكه‌ی 37ه����ه‌زار ،به‌اڵم له‌س����لێمانی 2هه‌زاره ،ئایا ئه‌مه گومان دروست ناكات؟! ئاوێن����ه :ت����ا ئێس����تا له‌ئه‌نجام����ی كۆبونه‌وه‌كانتان����دا لێكۆڵین����هوهو گه‌یشتونه‌ته چی؟ د.س����ه‌روه‌ر :كه لیژنه‌ك����ه پێكهێنرا ماوه‌ی 15رۆژیان بۆ ئیش‌و كاره‌كانیان دانا ،ل����هو ماوه‌یه‌دا له‌گه‌ڵ ده‌س����ته‌ی هه‌رێمی كۆمیس����یۆن‌و كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی عێ����راق ،وه‌زاره‌ت����ی ناوخۆ ،وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی‌و وه‌زاره‌تی بازرگانی كۆبوین����هوه .ئهو ئه‌نجامانه‌ی ئێمه پێیگه‌یش����تین نه‌بونی هه‌ماهه‌نگیه له‌نێوان ئهو وه‌زاره‌تانه كه په‌یوه‌ندیدارن له‌گه‌ڵ كۆمیسیۆن ،تۆمارێكی ده‌نگدانی پڕ له‌پۆخڵه‌وات هه‌یه ،بۆ نمونه له‌تۆماری ده‌نگده‌راندا كۆمیسیۆن پشتی به‌ئاماری فۆرمی خۆراك����ی وه‌زاره‌ت����ی بازرگانی به‌ستوه ،كه داتاكانی هی ساڵی 2007ه. ئه‌ڵێن ئه‌بده‌یتمان كردۆته‌وه ،به‌اڵم دیار نیه ناوی كێی����ان ده‌رهێن����اوه‌و كێیان داخڵكردوه .به‌پێی ئاماری به‌رده‌س����تی ئێمه كه س����ه‌باره‌ت به‌ژماره‌ی مردوانه له‌هه‌رێم ،له‌س����اڵی 2001هوه 178هه‌زار ك����ه‌س بوه ،ل����ه83 ، 2009هه‌زار كه‌س مردوه ،له‌كۆمیس����یۆنمان پرس����ی ناوی چه‌ن����د ل����هو مردوانه‌یان س����ڕیوه‌ته‌وه؟ وتیان ته‌نها ئه‌وانه‌ن كه كه‌سێكیان چون وتویانه كه‌سێكمان كۆچی دوایی كردوه، كه ته‌نه����ا ()440م����ردوه ،ئێمه گومان ده‌كه‌ین كه‌سانێك هه‌بن ئهو مردوانه بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان به‌كاربهێنن. ئاوێنه :باشه ئێوه له‌بنكه‌كانی ده‌نگدان چاودێرتان هه‌یه چۆن رێگه‌ده‌ده‌ن هه‌روا به‌ئاسانی ئهو ساخته‌كاریانه تێپه‌ڕن؟ د.س����ه‌وه‌ر :چاودێر هه‌یه ،به‌اڵم خۆ چاودێر هه‌مو كه‌س ناناس����ێت‌و نازانێت ك����ه ئهو كه‌س����ه كێی����ه ده‌نگ����ده‌دات، ناس����نامه‌ی پێی����هو ن����اوی له‌تۆم����اردا هه‌یه ،ئێمه ناس����نامه‌ی ته‌زویریش����مان الیه كه دروس����تكراوه ،ب����ه‌اڵم نازانین ك����ێ دروس����تیكردوه ،هه‌یه پێناس����ی ئێرانی ههیهو خه‌ڵكی ئه‌وێیه‌و پێناس����ی عیراقیشی بۆ دروس����تكراوه ،ئه‌وانه بۆ مه‌به‌ستی هه‌ڵبژاردن بۆیاندروستكراوه. ئه‌مه حاڵه‌تێكه كه ده‌ریده‌خات تۆماره‌كه پ����اك نی����ه ،حاڵه‌تێكی تر مه‌س����ه‌له‌ی دوباره‌یه ،كه س����یدیه‌كمان پێش����كه‌ش كردوه ،ك����ه 94ه����ه‌زار دوباره‌یه ،كه به‌كۆمیس����یۆنمان وت :ئه‌مه دوباره‌یه، ئه‌وان وتیان :نه‌خێر ئه‌مه لێكچوه ،واته دو كه‌س ناویان له‌یه‌كده‌چێت ،پێمانوتن: بۆچی ناوی مردوه‌كان ناسڕنه‌وه؟ وتیان: ناتوانی����ن له‌به‌رئه‌وه‌ی ئ����هو داتایانه‌ی پێویس����تن له‌به‌رده‌س����تی ئێم����ه نین، كۆمیسیۆن پێیانوایه ناوه‌كان‌و ساڵه‌كانی
ئایا ئه‌قڵ ده‌یبڕێت كۆمیسیۆنی بااڵی 94000ناوی پێكچو هه‌ڵبژادنه‌كان به‌راستی فه‌وزایه، هه‌بێت به‌ساڵ ی له‌دایكبونیشه‌وه؟! جێی ئهوه نیه پشتی پێببه‌سترێت. ئه‌وان ویستیان ئهو فه‌وزایه‌ی بیخه‌نه ئه‌ستۆ ی له‌وێ هه‌یه ،راكێش وه‌زاره‌تی راكێشه‌و هه‌ركه‌س ته‌ندروستی، گوایه زانیاریه‌كانی بۆ خۆیه‌تی، پێیداون ناته‌واون ،نوێنه‌ری هه‌ر له‌كاتێكدا كۆمیسیۆن الیه‌نێك ده‌یه‌وێت خۆی كه‌موكورتی له‌وێ بۆ خۆی راكێشێت هه‌یه له‌دایبكونی����ان پێكده‌چێ����ت ،به‌اڵم ئایا ئه‌ق����ڵ ده‌یبڕێ����ت 94000ن����اوی پێكچو هه‌بێت به‌ساڵی له‌دایكبونیشه‌وه؟! ئه‌وان ویس����تیان بیخه‌نه ئه‌س����تۆی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی ،گوایه زانیاریه‌كانی پێیداون ناته‌واون ،له‌كاتێكدا كۆمیس����یۆن خۆی كه‌موكورت����ی هه‌ی����ه ،له‌یه‌كی مایس����ی ئه‌مساڵدا نوسراویان كردوه بۆ وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی كه داوای ئاماری مردوانیان ك����ردوه ،وه‌زاره‌ت ئاماره‌كه‌ش����یان ب����ۆ ناردون ،ناویش����یان بۆ ن����اردون ،به‌اڵم وتویانه وه‌فاتنامه‌كانیان ژماره‌ی فۆڕمی خۆراك����ی له‌گ����هڵ نیه ،بۆی����ه ناتوانین به‌ب����ێ بونی ژم����اره‌ی فۆڕم����ی خۆراك بیاندۆزین����هوهو بیانكوژێنین����هوه .هه‌ر له‌لیستی ئهو 94هه‌زاره ،ناو هه‌یه 12جار دوباره‌بۆته‌وه له‌كه‌ركوك‌و له‌هه‌ولێریش، كه یه‌ك ناو ده‌كاته 24جار ،هه‌مان ناو، هه‌مان س����اڵی له‌دایكبون ،له‌هه‌مانكاتدا ئهو 12باره‌یه‌ی هه‌ولێر هه‌مان ژماره‌ی فۆرمی خۆراكیش����یان هه‌یه ،هه‌ندێكمان به‌راوردكردون له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی كه‌ركوكدا ناوی ژنه‌كانیش����یان هه‌مان ناوه ،كه‌چی كۆمیس����یۆن ئه‌ڵێن ئهوه لێكچوه‌و ،بهو بیانوه نایانه‌وێت بیس����ڕنه‌وه .ماش����ه‌اڵ س����وتفه‌یه‌كی جوان����ه ك����ه 24ك����ه‌س ناوی س����یانییان یه‌كبێت‌و له‌یه‌كس����اڵدا له‌دایكبوبن‌و ژنه‌كانیشیان هه‌مان ناویان هه‌بێ����ت‌و هه‌م����ان منداڵی����ان هه‌بێت‌و 12له‌وان����ه هه‌مان ژماره‌ش����یان هه‌بێت فۆڕمه‌كانیان! ئه‌م لیسته ناوی ئه‌وه‌نده عه‌جی����بو غه‌ریب����ی تێدای����ه ،له‌وه‌ته‌ی ئاده‌م‌و ح����ه‌وا دروس����تبون باوه‌ڕناكه‌م ناوێكی هاوش����ێوه‌ی هه‌بوبێ����ت ،به‌اڵم لێره‌دا به‌هه‌مان ناوی س����یانی‌‌و هه‌مان س����اڵی له‌دایكبون ههیهو كۆمیسیۆنیش ده‌ڵێت دوباره‌نیه ،وێكچوه!
ئاوێنه :ئایا ئێوه پێتانوایه كه پارتی ئه‌م ئیشانه‌ی كردوه؟ د.س����ه‌روه‌ر :ئێمه ناڵێی����ن حزبێكی دیاریكراو ئ����ه‌م كاره‌ی ك����ردوه ،به‌اڵم ده‌ڵێم كۆمیسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژادنه‌كان به‌راستی فه‌وزایه ،جێی ئهوه نیه پشتی پێببه‌س����ترێت .ئ����هو فه‌وزای����هی له‌وێ هه‌ی����ه ،راكێش راكێش����هو هه‌ركه‌س بۆ خۆیه‌تی ،له‌جیاتی ئهوهی كۆمیس����یۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان بێت، نوێنه‌ری هه‌ر الیه‌نێ����ك ده‌یه‌وێت له‌وێ بۆ خۆی راكێش����ێت .ئیتر ل����هو فه‌وزاو بێس����ه‌روبه‌ره‌ییه‌دا ئه‌م جۆره حاڵه‌تانه دروس����تده‌بێت‌و هه‌ندێك الیه‌نیش ئه‌گه‌ر ده‌ستیشیان تێدا نه‌بێت ،ئه‌وا پێیانخۆشه وه‌ك خۆی بمێنێ‌‌و هه‌وڵده‌ده‌ن رێگرییش بك����ه‌ن له‌پاككردن����هوهی تۆماره‌ك����ه. ئه‌مه‌ش رێگه بۆ ته‌زویر خۆش ده‌كات، چونك����ه ئهو ناوه دوباران����هی نێوان دو ش����ار له‌ده‌نگده‌ری س����ه‌فه‌ریی ده‌چن‌و له‌وه‌ده‌چێت هه‌میشه له‌پاسدابن له‌نێوان دو ش����اردا ب����ۆ ده‌نگ����دان! ده‌نگده‌ری س����ه‌فه‌ریی له‌ناو كۆسته‌ردا بێت رۆژێك بیبه‌یت له‌كه‌ركوك ده‌نگ����ی پێبده‌یت‌و رۆژێك بیبه‌یت له‌ناو هه‌ولێرو له‌مه‌خمورو ده����ۆك‌و له‌فاڵن ش����وێنی ت����ر ده‌نگی پێبده‌یت. ئاوێن����ه :ئایا ب����ۆ چاره‌س����ه‌ركردنی ئه‌م گرفت����ه الیه‌نه په‌یوه‌ندی����داره‌كان هاریكارییان كردون؟ د.س����ه‌روه‌ر :له‌س����ه‌ردانماندا ب����ۆ وه‌زاره‌ت����ی ناوخ����ۆ داوای كۆمه‌ڵێ����ك زانیاریمانكردو به‌نوس����راوی ره‌سمییش ئاراس����ته‌مانكردن ،به‌اڵم وه‌ك پێویست هاوكارم����ان نه‌ب����ون‌و زانیارییه گرنگ‌و پێویس����ته‌كانیان پێنه‌دای����ن .وه‌زاره‌تی بازرگانیش به‌هه‌مانشێوه.
ریکالم
) )388سێشه‌مم ه 2013/7/30
19
دڵی تاریکی ...كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌یی ...هه‌نگاو پاشماوه به‌ره‌و یه‌كێتی كوردان‌و ئاینده‌یه‌كی گه‌ش باس���کال دەڵێت «هەمیش���ە چەندە روناک���ی هەیە ،بۆ ئەوانەی دەیانەوێت ببینن ،ئەوەن���دەش تاریکی هەیە بۆ ئ���ەوەی نایەوێ���ت ببینێ���ت» .بەاڵم وەزیفەی نوسەران‌و رۆشنبیران هەردەم ئاگادارکردن���ەوە بوە ل���ەو تاریکییە، وێناکردن���ی بوە .فرۆید ئەم تاریکاییە بەجەوهەری ئینس���ان خۆی دەزانێت، شتە ترس���ناک‌و رامنەکراوەکان هەمو خراونەت���ە ژورێکی تاریکەوە کە ناوی نەستە ،هێزی گەورەی نەست لەناخی مرۆڤدا جیاوازییەکی لەگەڵ ئەو هێزە ترس���ناکە نییە کە گۆتە لەناو مێژودا باسیدەکات. سااڵنێکی زۆر لەخۆمم دەپرسی نهێنی تێکستێکی وەک هاری پۆتەر چییە کە ملیۆنەها خوێنەری سادە رادەکێشێت. ئای���ا تەنی���ا رۆمانێک���ی فەنتازی���ی خۆش���ە ک���ە لەگەڵ زەوق���ی خەڵکی س���ادەو ئەدەبنەناس���دا دەگونجێت، ی���ان نهێنییه‌کی س���ایکۆلۆژی قووڵتر لەپشت تێکستەکەوەیە .بەاڵم هێندەی واز لەفیلم���ە مندااڵن���ەکان دەهێنیت‌و بەخوێندن���ەوەی دەس���تدەکەیت کتێبەکەی جوانا رۆلین���گ .دەگەیتە ئەو جێگایەی هاگرید دەیەوێت باسی مردنی دایک‌و باوکی هاری بگێڕێتەوە، بەش���ی هەرە زۆری نهێن���ی رۆمانەکە ئاش���کرادەبێت ،ی���ان الیەنیکەم ئەو بەشەی ئاشکرادەبێت بۆ هاری پۆتەر هەمیشە وەک کتێبێکی سەرنجڕاکێش‌و ئەفس���انەیەکی کاریگەریی سەردەمی ئێمە دەمێنێتەوە .لەبەرئەوەی بەڕونی ب���اس لەهاتن‌و نەهات���ن ،دەرکەوتن‌و ونبونی ئ���ەو هێزە تاریک���ە دەکات. کتێبەکە پێچەوانەی رۆحی ئەو دڵنیاییە درۆزنەیە کە گلۆکس���مان لەس���ەرەوە باس���یدەکات .رۆحێک���ی دڵنیایی کە فیلمەکان���ی کارەس���ات‌و قیام���ەت‌و ئەپۆکالیپس���ی «کۆتای���ی دونی���ا» لەهۆلی���ۆد ،لەهەس���تێکی سیاس���یو مێژویی���ەوە گۆڕیویانە بۆ هەس���تێکی فەنتازی���ی میتافیزیک���ی بێناوەڕۆک. لەو ساتەدا کە هاگرید دەیەوێت ناوی فۆلدەم���ۆرت بهێنێ ناتوانێت ئاس���ان ناوی بهێنێ���ت ...فۆلدەمۆرت لێرەدا ئ���ەو ریالە الکانییەیە ،ئ���ەو تاریکییە رەهایەیە ک���ە س���ەمبولیزە ناکرێت، ناوهێنانیش س���ەمبولیزەکردنە ،ژیان بەبەرداکردن���ە ،زیندوکردنەوەی���ە. بۆی���ە بەدرێژایی رۆمانەک���ە تابۆیەک لەس���ەر ناوهێنانی فۆلدەمۆرت هەیە. وەسفی هاگرێد بۆ فۆلدەمۆرت ،نزیکە لەوەس���فی ئەو بون���ەوەرە تاریکەوە کە گۆتە باس���یدەکات ،فۆلدەمۆرتیش لەتاریکاییەکی نادیاردا نوقمبوە ،هەمو دەزانن کە هێزێکی ئەفسوناویی هەیە، دەتوانێت بێش���ومار وەفادارو الیەنگر لەخۆی کۆبکاتەوە ،بەاڵم لەناکاو ونبوە، کەس���انێک پێیانوایە مردوەو هەرگیز ناگەڕێتەوە ،کەس���انێکیش پێیانوایە لەدەرەوەیە ،دەشێت لەهەر جێگایەکدا بێ���ت ،هەندێک باوەڕی���ان وایە هێزی نەماوەو جارێکی تر س���ەرناکەوێتەوە، هەندێکیش بڕوایان وایە کە چاوەڕوانی دەرفەتێکی گونج���اوە دەربکەوێتەوە. «بڕوانە :جوانا رۆلینگ .هاری پۆتەرو بەردی حەکیمان .کارلسن .هامبورگ. .2000ل.»66. س���یحری ئەو هێزە تاریک���ە ،دودڵی لەدەرکەوتن���ی ی���ان دەرنەکەوتن���ی، بەش���ێکی گرنگ���ی ئەو ئەفس���ونەیە کە ئەم رۆمان���ە بەدرێژایی ئەو هەمو بەشە لەسەر خەیاڵ‌و فەنتازیاو ترس‌و خەونەکانی گەنجان جێیهێشت. دونیای ئێمەش پڕە لەو هێزە تاریکانەی ک���ە لەناوەوە ئیش���دەکەن ،لەو هێزە تاریکان���ەی کە گلۆکس���مان‌و کۆنرادو گۆت���ەو رۆلینگ‌و دەیان���ی تر لەبونی ئاگادارماندەکەنەوە «کاری نوس���ەران چی ب���وە جگە لەوەی پێ���ش هاتنی گەردەلول���ە رەش���ەکان هاواربکەن». ئەم���ڕۆ ک���ە فاش���ییەت لەت���ەواوی خۆره���ەاڵت‌و جیهان���ی دەوروبەرماندا ت���ا دێت دەس���تی خوێناویتر دەبێت، رۆژانە سەدان مرۆڤ دەبن بەقوربانی هێزگەلێک���ی تاری���ک ک���ە جڵەویان بەربوەو ناگیرێن���ەوە ،دەبێت مۆراڵ‌و ویژدانی ئەوانە لەکوێ بێت ،کە لەبری ئ���ەوەی هەموان لەزریان���ە تاریکەکان ئاگاداربکەنەوە ،خەریکی مەکیاجکردن‌و داپۆش���ین‌و دەمامکس���ازیین ...ب���ۆ دونیایەک تا دێ���ت بەهەنگاوی گەورە گەورە بەرەو بەتاڵی‌و بێباکی‌و نمایش‌و وێرانەیی رۆح‌و هەست هەنگاودەنێت.
غه‌فور مه‌خموری س���ه‌ده‌ی بیس���ت‌و ی���ه‌ك س���ه‌ده ی گۆڕانكارییه‌كانه ،زۆر نه‌ته‌وه‌ی بنده‌س���ت س���ودیان له‌و گۆڕانكارییان��� ه وه‌رگرتوه‌و به‌خه‌ون��� ی نه‌ته‌وه‌یی خۆیان گه‌یش���تون، ئێم���هی كوردی���ش پێویس���ته س���ود له‌و گۆڕانكارییان���ه وه‌ربگری���ن ،به‌تایب���ه‌ت ئێس���تا كه رۆژهه‌اڵتی ناڤی���ن هه‌ر هه‌مو ی له‌ره‌وش���ێكی زۆر هه‌س���تیارو ناس���ك‌و له‌به‌رده‌م هاتنه‌پێش��� ی كۆمه‌ڵ��� ێ ئه‌گه‌رو پێش���هات‌و گۆڕان���كاری گرنگدای���ه ،بۆی ه له‌س���ه‌ر هه‌مو الیه‌كم���ان پێویس���ته بیر له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی نه‌ته‌وه‌ییم���ان بكه‌ینه‌وه‌و خۆم���ان ئام���اده بكه‌ین بۆ ئ���هو ئه‌گه‌رو پێشهات‌و گۆڕانكارییانه‌ی ك ه دێنه‌پێشه‌وه، ب���ۆ ئه‌مه‌ش ده‌ب ێ هه‌م���و الیه‌كمان كار بۆ یهكێتیو یه‌كڕیزی كوردان بكه‌ین بۆ ئهوه ی له‌ناوچه‌ك���ه‌دا بون���ی كاریگ���ه‌ری خۆمان بس���ه‌لمێنین‌و ب���ه‌ره‌و ئاینده‌یه‌ك��� ی گه‌ش هه‌نگاو بنێین‌و له‌داهات���و ی نزیكدا به‌ماف ه ره‌واكانمان بگه‌ین ،فاكته‌ر ی سه‌ره‌كیش بۆ گه‌یش���تنمان به‌دواڕۆژێك ی گه‌ش یهكێتیو یه‌كڕیزی‌‌و یه‌كده‌نگیمانه. بێگوم���ان ئه‌مڕۆ س���ه‌رده‌م س���ه‌رده‌م ی رزگاری‌‌و ئ���ازاد ی نهتهوه چه‌وس���اوه‌كان ه له‌ژێرده‌س���تیو دكتاتۆرییه‌ت ،له‌س���ه‌ده ی رابردودا هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی یه‌كێتی سۆڤیه‌ت ی پێش���و هه‌لی ب���ۆ كۆمه‌ڵ��� ێ نه‌ت���هوه ی چه‌وساوه‌و ژێرده‌ست ره‌خساند كه ئازادبن‌و سه‌ربه‌خۆیی خۆیان رابگه‌یه‌نن‌و ببن ه خودان ده‌وڵه‌ت ی نه‌ته‌وه‌یی خۆیان ،له‌م سه‌ده‌یه‌شدا ش���ۆڕش‌و راپه‌ڕینه‌كان���ی واڵتان ی عه‌ره‌ب ی دژی زوڵ���م‌و نایه‌كس���انیو دكتاتۆریی���ه‌ت ك��� ه له‌ئه‌فریقاوه ده‌س���تیپێكردوه‌و تا ئهو ده‌وروب���ه‌ره‌ی ئێم���ه هات���وهو به‌رده‌وامه، كاریگه‌ری خۆی ده‌بێت بۆ س���ه‌ر كاروان ی خه‌بات��� ی نه‌ت���هوه ژێرده‌س���ته‌كان ،بزاڤ ی رزگاریخوازی نیشتمان ی كوردستان له‌سه‌ر ئاست ی كوردس���تانی مه‌زن ده‌توانێت سود ل���ه‌م ه���ه‌ل‌و گۆڕانكارییان���ه وه‌ربگرێت‌و، به‌كارنامه‌یه‌ك��� ی نهتهوهییو نیش���تمانی ی س���ه‌رده‌مییانه ب���ه‌ره‌و رزگاری‌‌و ئازادیو س���ه‌ربه‌خۆیی كوردستان هه‌نگاو بنێت ،بۆ ئه‌مه‌ش پێویستیمان به‌چه‌ترێك ی نه‌ته‌وه‌ی ی هاوبه‌ش���ه ،بون���ی چه‌ترێك��� ی نهتهوهییو نیشتمان ی بۆ بزاڤی رزگاریخواز ی نیشتمانی ی كوردستان له‌سه‌ر ئاست ی كوردستان ی مه‌زن پێویس���تییه‌كی بابه‌ت���یو دیرۆكییه‌و ،بۆ ئه‌مه‌ش به‌س���تنی كۆنگره‌یه‌ك ی نه‌ته‌وه‌ی ی سه‌رتاسه‌ری به‌به‌شدار ی ته‌واو ی هێزو الیه‌ن ه سیاسییه‌كانی هه‌مو به‌شه‌كانی كوردستان‌و نوێنه‌رانی رێكخراوه‌كان ی كۆمه‌ڵگه ی مه‌ده‌ن ی باش���ترین كار ی نهتهوهییو نیش���تمانییه، له‌كۆنگره‌یه‌ك��� ی وادا پێویس���ت ه ره‌چاو ی ره‌وش���ی كوردانی ئاسیای ناڤین‌و كوردان ی لوبنان‌و ئوردون بكرێت‌و نوێنه‌ر ی ئه‌وانیش بانگهێشتبكرێن بۆ كۆنگره‌كه ،لهبهرئهوه ی ئه‌وانی���ش خوش���ك‌و براو ك���ه‌س‌و كاری ئێمه‌ن‌و نابێت له‌بیری���ان بكه‌ین ،هه‌روه‌ها به‌باش��� ی ده‌زانین كه‌س���ایه‌ت ی نهتهوهییو س���ه‌ربه‌خۆیش بانگهێش���تبكرێن به‌تایبه‌ت به‌ڕێزان بیرمه‌ند ی نه‌ته‌وه‌ییمان پرۆفیسۆر د .جه‌مال نه‌به‌ز‌و د .ج���ه‌واد مه‌ال‌و هه‌مو ئه‌وان���هی ك���ه كار ب���ۆ یه‌كێت���ی كوردان ده‌كه‌ن ،پێویس���ته له‌كۆنگره‌كه‌دا نوێنه‌ر ی نه‌ته‌وه‌و پێكهاته‌كانی دیكه‌ی كوردستانیش ئاماده‌بن لهبهرئهوه ی ئه‌وانیش له‌گه‌ڵ ئێم ه ده‌ژین‌و هاونیشتمان ی ئێمه‌ن. بێگومان به‌س���تنی كۆنگ���ره ی نه‌ته‌وه‌ی ی بۆ خۆئاماده‌كردن ی كوردان له‌سه‌ر ئاست ی نهتهوهییو داڕشتنی ستراتیژێك ی نه‌ته‌وه‌ی ی بۆ بزاڤی رزگاریخوازی نیشتمانی كوردستان یه‌كێك ه له‌ئه‌ركه به‌په‌له‌كانی ئه‌م قۆناخه ی خه‌بات���ی ك���وردان ،كۆبون���هوه ی فراوان ی حزب‌و الیه‌نه سیاس���ییه‌كان ی كوردستان ی م���ه‌زن ل���ه 2013 / 7 / 22كه له‌س���ه‌ر بانگهێش���تی فه‌رمی به‌ڕێز كاك مه‌س���عود بارزان ی سه‌رۆكی كوردس���تان‌و له‌كۆشك ی سه‌رۆكایه‌تی كوردستان ئه‌نجامدرا ،دانان ی به‌ردی بناخه‌ی ئه‌م چه‌تره نه‌ته‌وه‌ییه بو، له‌هه‌مان كاتدا روداوێك ی نمونه‌یی‌‌و مێژویی ب���و له‌دیرۆكی كوردس���تاندا ،لهبهرئهوه ی ئهوه یه‌كه‌م جار‌ه له‌سه‌ر خاكی كوردستان‌و له‌سه‌ر ئهو ئاس���ته‌و بهو شێوه‌یه كورد بۆ یه‌كێتی كوردان كۆده‌بنه‌وه‌و بڕیار له‌س���ه‌ر به‌س���تنی كۆنگ���ره ی نه‌ته‌وه‌ی���ی ده‌ده‌ن، نه‌ته‌وه‌ی ك���ورد دوای چاوه‌ڕوانییه‌كی زۆر خه‌ونی چه‌ندین ساڵه ی دێته‌دی‌‌و به‌چاو ی هیواوه ل���ه‌م كۆنگرهی���ه ده‌ڕوانێت ،بۆی ه پێویس���ته كۆنگره ی نه‌ته‌وه‌یی زۆ به‌ورد ی
له‌س���ه‌ر ئه‌م خااڵنه بوه‌س���تێ‌‌و كاریان بۆ بكات: -1داڕش���تنی س���تراتیژێك ی نه‌ته‌وه‌ی���ی یه‌كگرتو بۆ كوردستان ی مه‌زن. -2داڕشتنی ( په‌یمان ی نه‌ته‌وه‌یی ). _3گه‌یاندنی په‌یام ی ئاشتی. -4دامه‌زراندن ی ( ئه‌نجومه‌نی نه‌ته‌وه‌ی ی ) یا ( سه‌نته‌ری بڕیاری نه‌ته‌وه‌یی ). -5دیاریكردن ی رێبه‌ر ی نه‌ته‌وه‌یی كورد. داڕش���تنی ( س���تراتیژ ی نه‌ته‌وه‌ی ی ) بۆ كوردان له‌م كاته‌دا پێویستییه‌ك ی دیرۆكی‌‌و بابه‌تییه ،بۆیه پێویس���ت ه له‌م كۆنگره‌یه‌دا به‌ره‌چاوكردن ی تایبه‌تمه‌ندی هه‌ر به‌شێك ی كوردستان ،ستراتیژێك ی نه‌ته‌وه‌ی ی یه‌كگرتو بۆ قۆناخی داهات���وی كارو خه‌باتی گه‌ل ی كوردس���تان دابڕێژرێت‌و ،بكرێت ه كارنامه ی هه‌مو الیه‌ك ،له‌كات ی به‌ستنی كۆنگره‌یه‌ك ی وادا پێویس���ت ه الیه‌نه سیاس���ییه‌كانی هه‌ر به‌شێكی كوردستان داخوازییه‌كانی خۆیان ب���ۆ ئه‌م قۆناخه‌ی خه‌بات یه‌كبخه‌ن‌و له‌ژێر تیشك ی ئه‌مه‌شدا س���تراتیژێك ی نه‌ته‌وه‌ی ی یه‌كگرتو له‌سه‌ر ئاست ی نه‌ته‌وه‌یی دابڕێژین، بێگومان دیاره س���تراتیژ ی نه‌ته‌وه‌یی وات ه س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و دامه‌زراندن���ی ده‌وڵه‌ت��� ی كوردستان ،له‌هه‌مان كاتدا بۆ هه‌ر به‌شێك ی كوردستانیش چی له‌م قۆناخه‌دا وه‌ده‌ستد ێ وه‌ده‌س���تی بێنین‌و ،وه‌ك هه‌نگاوێك به‌ره‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و دامه‌زراندن���ی ده‌وڵه‌ت��� ی كوردس���تان لێبڕوانین ،ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌ی ه كاربكه‌ین ئه‌م كۆنگرهی ه جگه لهوهی ده‌بێته چه‌ترێك ی نه‌ته‌وه‌یی ،داخوازییه‌كان ی گه‌ل ی كوردس���تانیش یه‌كده‌خات‌و ل���هو په‌رش‌و باڵویی���ه رزگاری ده‌كات ك��� ه هه‌ر الیه‌نه‌و ش���تێك ده‌خوازێت ،بۆ ئه‌مه‌یش پێویست ه هه‌مو الیه‌ن ه سیاس���ییه‌كان به‌ش���دار بن‌و به‌بیان���وی جیاجی���ا خۆیان ل���ه‌م ئه‌رك ه نه‌ته‌وه‌یی ه نه‌دزنه‌وه. ئێمه‌ی كورد پێویست ه به‌گرنگییه‌وه سه‌یر ی یه‌كێتی كوردان بكه‌ین‌و بایه‌خ به‌په‌یوه‌ند ی نه‌ته‌وه‌ی���ی له‌گ���ه ڵ به‌ش���ه‌كانی دیكه ی كوردستان بده‌ین ،له‌به‌رئه‌وه‌ی كار ی راست ئهوهی ه كه ئێمه‌ی كورد له‌یه‌كتر نزیكبین، بۆ ئه‌مه‌یش پێویس���ت ه هه‌نگاو ی پراكتیك ی بهاوێی���نو به‌ك���رده‌وه ه���اوكار ی یه‌كد ی بكه‌ین ،له‌رابردودا ك��� ه ئه‌مه‌مان نهكردوه زیانی زۆرمان پێگه‌یش���توه با له‌ئێس���تادا ئه‌م ه بكه‌ی���ن بۆ ئهوهی زیان���ی زیاترمان پێنه‌گات ،ئ���هوه ده‌زانین له‌په‌رش‌و باڵو ی جگ��� ه له‌زیان هیچمان ده‌س���تنه‌كه‌وتو‌ه با له‌یه‌كد ی نزیكبونه‌وه‌یش تاقیبكه‌ینه‌وه ،ك ه به‌دڵنیاییه‌وه له‌مه‌یاندا سودمه‌ند ده‌بین. داڕش���تنی (په‌یمان��� ی نه‌ته‌وه‌ی���ی) زۆر پێویس���ته له‌به‌رئه‌وه‌ی تائێستا نه‌خۆش ی گه‌وره‌ی كوردان یه‌كدی قبوڵنه‌كردنه ،بۆی ه پێویست ه په‌یمانێك ی نه‌ته‌وه‌یی له‌كۆنگره ی نه‌ته‌وه‌ی���ی دابڕێژرێ���ت‌و ل���هو په‌یمانه‌دا پره‌نس���یپ ه نه‌ته‌وه‌یی���ه س���ه‌ره‌كییه‌كان دیاربكرێ���نو هه‌مو الیه‌كی���ش په‌یمانبده‌ن ك��� ه پێیه‌وه پابه‌ندبن ،خاڵی س���ه‌ره‌كیش ل���هو په‌یماننامه‌یه‌دا پێویس���ت ه ته‌حریم‌و ته‌جریمكردنی ش���ه‌ڕی ك���وردو كورد وات ه (كورد كوش���تن) بێت‌و ،پێویست ه شه‌ڕ ی كوردو كورد وه‌كو خیانه‌ت ی نه‌ته‌وه‌ی ی سه‌یر بكرێ���ت ،هه‌روه‌ها له‌په‌یمان��� ی نه‌ته‌وه‌ییدا پێویست ه الیه‌نه سیاسییه‌كانی كوردستان په‌یمان به‌كورد بده‌ن كه‌وا له‌كاتی كێشهو ملمالنێی حزب��� ی په‌نا بۆ چ���ه‌ك نه‌به‌ن‌و له‌ڕێی دیالۆگ كێشه‌كانیان یه‌كالییبكه‌نه‌وه، به‌باوه‌ڕ ی ئێمه به‌ستنی كۆنگره ی نه‌ته‌وه‌ی ی بۆ هه‌مو الیه‌نه سیاس���ییه‌كانی كوردستان س���ه‌ره‌تایه‌ك ده‌بێت بۆ چاره‌س���ه‌ركردن ی ئه‌م نه‌خۆش���ی یه‌كت���ر قبوڵنه‌كردنه‌‌و زۆر نه‌خۆش ی دیكه‌ش ،له‌به‌رئه‌وه‌ی زۆرجار ك ه مرۆڤ له‌یه‌كدی دورده‌بێت‌و له‌ڕێی كه‌س��� ی س���ێیه‌مه‌و‌ه ش���تی پێده‌گات ،له‌مڕێیه‌و‌ه زۆرجاریش شتی دروس���تی پێناگات ،زۆر له‌الیه‌نه سیاسییه‌كانی كوردستانیش وان، به‌اڵم ئه‌گه‌ر چه‌ترێك ی نه‌ته‌وه‌ی ی هه‌بو هه‌مو الیه‌نه‌كان له‌ژێریدا كۆبون���هوهو یه‌كدییان بین���ی ورده ورده ته‌م���ی گومانه‌كانی���ش ده‌ڕه‌ون���هوهو خه‌م��� ی نه‌ته‌وه‌ی���یو كار ی نه‌ته‌وه‌ییش واده‌كات له‌یه‌كدی نزیكببینه‌وه‌و گیان ی یه‌كدی قبوڵكردنیشمان زیاتر بێت. س���ه‌رده‌می ئێس���تا س���ه‌رده‌می دیالۆگ‌و له‌یه‌كترگه‌یش���تنه‌و زۆرب���هی كێش��� ه هه‌ڵواس���راوه‌كانی جیه���ان له‌س���ه‌ر مێز ی دیالۆگ‌و له‌س���ه‌ر بنه‌ما ی له‌یه‌كترگه‌یشتن یه‌كالكراونه‌ت���هوه ،بۆ ئێم���هی كورد زۆر گرنگ ه له‌م كۆنگره‌یه‌دا (په‌یامی ئاش���تی) به‌هه‌مو الیه‌ك رابگه‌یه‌نین‌و وه‌ك هه‌میش��� ه به‌‌واڵتان ی ناوچه‌كه‌و كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌ت ی رابگه‌یه‌نین كه‌وا ئێم���هی كورد ده‌مانه‌و ێ به‌زمان ی سه‌رده‌م واته زمان ی ئاشتی‌‌و زمان ی دیالۆگ درێژه به‌خه‌بات‌و تێكۆشان ی خۆمان بده‌ین ،ئه‌مه‌ش پێگه‌ی كورد له‌سه‌ر ئاست ی ناوچه‌ك���هو له‌س���ه‌ر ئاس���ت ی نێوده‌وڵه‌ت ی به‌هێز ده‌كات‌و ك���ورد ده‌كاته ژماره‌یه‌ك ی به‌هێزو كاریگه‌رتر له‌هاوكێش��� ه سیاسیی ه ناوچه‌یی‌‌و نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا ،په‌یامێكیش ه بۆ كۆمه‌ڵگ���ه ی نێوده‌وڵه‌تی ك��� ه ئێمه ی كورد ئاماده‌ی���ن بۆ هێنانه‌د ی ئهو هێمنی‌‌و
بازرگان ی له‌سایه‌ی سیاسه‌تدا
ئارامییه‌ی ك���ه كۆمه‌ڵگ���هی نێوده‌وڵه‌ت ی ب���ۆ رۆژهه‌اڵتی ناڤین���ی ده‌خوازێت ،جگ ه له‌ئاش���تی له‌گه‌ڵ ده‌وڵ���هتو نه‌ته‌وه‌كان ی ناوچه‌كه ،ئاش���تی ناوخۆیشمان پێویست ه ئه‌م���ه‌ش هۆكارێك���ه بۆ رێكخس���تنه‌وه ی نێوماڵی گه‌وره‌ی كوردان ،بۆیه پێویس���ت ه هه‌مو الیه‌كمان ناكۆكی‌‌و ملمالنێ ی سیاس ی شۆڕش خدر بخه‌ینه الوه‌و له‌جیاتی حزبایه‌تی كوردایه‌ت ی بكه‌ین‌و ،هاوكاربین‌و كاربكه‌ین بۆ به‌ستن‌و ی هه‌ر له‌س���ه‌رده‌می یۆنانی كۆندا تاكو ئه‌مڕۆش���ی له‌گه‌ڵدا بێت بیرمه‌ندان سه‌رخستنی كۆنگره‌كه. ی وه‌كو (ئه‌رستۆ)و (هارۆلد الس���ویل)و (ئه‌براهام كاباڵن) چه‌ندین سیاس ب���ۆ به‌دواداچ���ون‌و جێبه‌جێكردن ی بڕیارو ی (سیاسه‌ت) ی جیاوازیان بۆ ناس���اندن‌و گوزارش���تكردن له‌وش ه پێناس���ه راس���پارده‌كانی كۆنگره‌و وه‌رگرتنی بڕیار ی ی هاوبه‌ش���دا یه‌كده‌گرنه‌و‌ه كردوه ،به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا هه‌مویان له‌یه‌ك خاڵ نه‌ته‌وه‌یی له‌سه‌ر ئاست ی كوردستانی مه‌زندا ی ی به‌ڕێوه‌بردن ی گش���تی" یان "هون���ه‌ر ك ه ئه‌ویش سیاس���ه‌ت وه‌كو "خێر پێویسته كۆنگره كۆمیته‌یه‌ك ی هه‌میشه‌ی ی ده‌وڵه‌ت" ده‌ناسێنن. هه‌ڵبژێرێت‌و كۆمه‌ڵ ێ ئه‌رك‌و كارو ده‌سه‌اڵت ی ی ی ل���ه‌م هه‌رێمه ب���ه‌اڵم ئهوهی مایه‌ی س���ه‌رنج‌و تێڕامان���ه ئه‌وه‌یه ،ئهوه پێبس���پێرێت ،ئ���هو كۆمیته هه‌میش���ه‌یی ه ئێمه‌دا ده‌گوزه‌رێت به‌ناوی (سیاس���ه‌تی گش���تی) ته‌واو پێچه‌وانه‌كه‌یه‌تی‌‌و ده‌كرێ وه‌كو (ئه‌نجوومه‌ن ی نه‌ته‌وه‌یی) یا ی ی خۆی له‌ده‌س���تداوه‌و ئهوهی ئه‌م ده‌سه‌اڵته په‌یڕه‌و مانا راس���ته‌قینه‌ك ه (س���ه‌نته‌ری بڕیاری نه‌ته‌وه‌یی) مامه‌ڵه ی ی كردوه به‌به‌ردا، لێده‌كات نه‌ك سیاسه‌ت نی ه بگره به‌رگێكی زۆر ناشرینیش له‌گه‌ڵدا بكرێت‌و له‌س���ه‌ر پرس ه نه‌ته‌وه‌یی ه ی مانای سیاسه‌ت ی ئه‌م كۆمه‌ڵگای ه بپرس��� من پێموای ه ئه‌گه‌ر له‌هه‌ر تاكێك چاره‌نوسس���ازه‌كاندا بڕیار ی خۆ ی هه‌بێت، بێگومان ئه‌مه‌ش دڵنیایی‌‌و گه‌شبینییه‌ك ی ێ هیچ دودڵی���ه‌ك له‌وه‌اڵمدا چه‌ندین وش���هی وه‌كو ی ده‌گه‌یه‌نێ���ت به‌ب چ��� زیاتر به‌كوردان ده‌دات. ی گش���تی) له‌به‌رامبه‌ر ی تایبه‌ت ,به‌هه‌ده‌ردانی س���امان (درۆ ,به‌رژه‌وه‌ند یه‌ك ێ له‌هۆكار‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی به‌ده‌وڵه‌ت ی ی له‌خۆیدا گوزارشت له‌په‌یڕه‌ویكردنی حوكمێك داده‌نێت ,ك ه ئه‌مه‌ش خۆ نه‌بون ی كورد ده‌گه‌ڕێت���هوه بۆ یه‌كنه‌بون ی ی رابردو له‌هه‌رێمی كوردستاندا ناته‌ندروست ده‌كات كه به‌درێژایی بیست ساڵ كورد ك���وردان ،ئه‌مه‌ش وای ك���ردوه كه‌وا په‌یڕه‌وی لێده‌كرێت‌و له‌گه‌ڵ هیچ سیسته‌مێكی سیاسی كه ئه‌مڕۆ له‌جیهاندا تری���ن له‌رۆژهه‌اڵت���ی ناڤین���دا وه‌ك گهوره هه‌ی���ه ،یه‌كناگرێته‌وه .بۆی ه ده‌كرێت بڵێین ئ���هو حكومه‌ته‌ی ئه‌م دو حزب ه بۆ ه بۆی نه‌ته‌وه‌ی بێده‌وڵ���ه‌ت بمێنێته‌وه، ی ی گشت فه‌رمانڕه‌وایی ده‌كه‌ن نه‌ك نهیانتوانیوه خێری گش���تیو به‌رژه‌وه‌ند ی ت ه رای ه رێب یه‌كخس���تنی گوت���ارو بڕی���ارو ی فه‌راهه‌م بكه‌ن بگره بونه‌ته به‌ربه‌س���تێك له‌به‌رامبه‌ر هاتن ه پێش���ی نه‌وه ی ی ه و ه ت ه ن ی كوردان ،پێویس���ته له‌كۆنگره نوێ بۆ به‌شداری له‌كایه‌ی سیاسیدا. ی چاوكردن ه ڕ ه دور له‌به‌رژه‌وه‌ن���د ی حزبی‌‌و ب ی حوكمڕانیكردن له‌سایه‌ی دو حزبی فه‌رمانڕه‌وادا، ئه‌گه‌ر بڕوانین ه بیست ساڵ ه و ه ین ه بك ه و ه به‌رژه‌وه‌ند ی نه‌ته‌وه‌ی ی بیر ل ی ی به‌رژه‌وه‌ندی ه تایبه‌تیه‌كان ،چ ی له‌پێناو ی گشت ی داهات جگ ه له‌دابه‌شكردن كه‌وا (رێب���ه‌ری نه‌ته‌وه‌یی ك���ورد) دیاری ی ناوخۆ له‌پێناوی داهاته گومرگیه‌كاندا ی ش���ه‌ڕ تر كراوه؟ له‌هه‌ڵگیرساندن بكه‌ی���ن ،بۆئ���هوه ی رێبه‌رایه‌تی��� ی بزاڤ ی ی له‌گه‌ڵدابێت به‌س���ه‌دان الوی ئه‌م كوردستانه‌تان به‌كوشتدا‌و تاكو ئێستاش رزگاریخوازی نیشتمانیی كوردستان بكات، به‌ده‌یانیش���یان بێسه‌روش���وێنن ,ده‌پرس���م داخۆ ئه‌مه‌یه سیاسه‌ت؟ یان بۆ ئه‌مه‌ش پێویستیمان به‌كه‌سایه‌تییه‌ك ی ی ی ئه‌م هه‌رێم ه ك ه جگه له‌نوخبه‌یه‌ك ی سروش���ت ده‌س���تگرتن به‌سه‌ر سامان به‌هێز ی نهتهوهییو واڵتپارێز هه‌ی ه كه له‌سه‌ر ی ی بۆ ید نزیك له‌خۆیان ك ه پۆس���ت ه هه‌س���تیاره‌كانتان پێبه‌خشیون كه‌س ئاست ی نهتهوهییو ناوچه‌یی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیدا نیه بزانێت‌و بپرس���ێ ئه‌م داهات ه چۆن خ���ه‌رج ده‌كرێت‌و بۆ كوێ ده‌ڕوات! ناس���راوو حیس���اب بۆكراوو مامه‌ڵ ه له‌گه‌ڵ ی ی گش���تیو به‌رژه‌وه‌ند ی خێر ده‌پرس���م داخۆ ئه‌مه‌یه سیاس���ه‌ت له‌پێناو كراوبێ���ت( ،رێب���ه‌ری نه‌ته‌وه‌ی���ی) وات ه ی ی پێشكه‌وتودا ك ه دیموكراتی تێدا په‌یڕه‌و ده‌كرێت ئه‌وانه گشتی؟ له‌واڵتان س���یمبوڵی نه‌ته‌وه‌یی ،ئێم���هی كوردیش ده‌سه‌اڵت به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن كه‌سانی سه‌رمایه‌دارو خاوه‌ن كۆمپانیا زه‌به‌الحه‌كانن، له‌م كاته هه‌س���تیاره‌دا پێویس���تیمان بهو ی ك ه س���ه‌رمایه‌كانیان وه‌ك���و ئامڕازێك به‌كارده‌هێنن له‌پێن���اوی ئهو پارته س���یمبوڵه نه‌ته‌وه‌یی���ه هه‌یه ،پێویس���ت ه ی ته‌واویان پێیه بۆ گه‌یش���تن به‌ده‌سه‌اڵت تاكو بتوانێت كار له‌بڕیار‌ه باوه‌ڕ كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌ی ی ده‌س���ه‌اڵت به‌رێبه‌ر ی سیاس���یه‌كان بكات یاخود به‌شداری له‌داڕش���تنیاندا بكات ،ئه‌مه‌ش ته‌نها نه‌ته‌وه‌یی بدات به‌ڕاوێژ له‌گ هڵ س���ه‌نته‌ر ی بڕی���اری نه‌ته‌وه‌ی��� ی له‌كاتی پێویس���تدا‌و ی ێ سیاس���یانه‌وه ئه‌نجامده‌درێ���ت ك ه كێ زیاتر (خێر له‌رێگ هی ئهو كێبڕك له‌پرس���ه نه‌ته‌وه‌ییه چاره‌نوسس���ازه‌كاندا ی تر ی گشتی) بۆ كۆمه‌ڵگا ده‌سته‌به‌ر ده‌كات ،به‌مانایه‌ك گشتی‌‌و به‌رژه‌وه‌ند بڕی���اری نه‌ته‌وه‌ی���ی وه‌ربگ���رن ،ئه‌مه‌ش كه‌س���انی سیاسی سه‌رچاو‌ه داراییه‌كانی خۆیان وه‌كو ئامڕازێك بۆ گه‌یشتن فاكته‌رێكی س���ه‌ره‌ك ی ده‌بێت بۆ یهكێتیو به‌ده‌سه‌اڵت له‌پێناوی گه‌یشتن به(خێری گشتی) ،وه‌گه‌ڕ ده‌خه‌ن. ی یه‌كده‌نگی كوردان‌و له‌سه‌ر ئاستی نه‌ته‌وه‌ی ی ی لێده‌كات پێچه‌وانه‌ی هه‌مو بنه‌ماكان به‌اڵم ئهوهی ئه‌م ده‌سه‌اڵت ه په‌یڕه‌وی كوردس���تان هیواو هێزێكی مه‌زن به‌گه‌لی ی س���ه‌رچاو‌ه سیاس���ه‌تكردنه ,واتا حزب بۆت ه ئامرازێك بۆ به‌ده‌س���تهێنان و یی ه ناوچ ی ئاس���ت ده‌به‌خش���ێت‌و ،له‌سه‌ر ی هیچ داراییه‌كان‌و گه‌یشتنیش به‌پۆس���ت‌و پله بااڵكان به‌بێ له‌به‌رچاوگرتن و ت كا ه د هێزتر ه ب ك���ورد نێوده‌وڵه‌تیش���دا ی ی دو حزب ی حوكمڕان بنه‌مایه‌ك ,ئه‌مانه هه‌مو بابه‌تگه‌لێكن به‌درێژایی ته‌مه‌ن ی ندێك ه ه ه ر كوردس���تانیش پرس���ی گه‌لی ی ی ته‌واویان كردوه‌ت ه سه‌ر په‌روه‌رده‌كردنی كۆمه‌ڵگایه‌ك ده‌سه‌اڵتدار كاریگه‌ر ه ن ه الی ه پێویس���ت ه بۆی گرێت، دیك ه وه‌رده ی ناته‌ندروس���ت كه هیچ ئینتیمایه‌كی نیشتیمانیی ال دروست نه‌بێت ,ئهوه دور زن ه م��� ی كوردس���تان ی كان سیاس���ییه له‌م هه‌رێمه‌دا پێیده‌وترێت سیاس���ه‌ت ته‌نها گوزارشت له‌ده‌سه‌اڵتێك ده‌كات له‌به‌رژه‌وه‌ن���د ی حزب���یو له‌دیدگایه‌ك��� ی ی كه ته‌واو خاڵیه له‌مانای سیاس���هتو س���ه‌رڕێژه له‌بازرگانیكردن به‌سامان نه‌ته‌وه‌ییه‌وه له‌م پرسه بڕوانن‌و به‌بایه‌خه‌و‌ه گشتی له‌پێناوی به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تدا. له‌س���ه‌ر ئه‌م خاڵ��� ه بوه‌س���تن‌و كار ی بۆ بكه‌ن. به‌ستنی كۆنگرهی نه‌ته‌وه‌ی ی له‌م قۆناخه ی ژماره: ی سێمانی خه‌باتی گه‌لی كوردستاندا وه‌رچه‌رخانێك ی فه‌رمانگه‌ی دادنوس رێكه‌وت2013/7/24 : ی مه‌زن ده‌بێت له‌دیرۆك ی بزاڤی رزگاریخواز ی كارگێری خۆی نیشتمانی كوردس���تاندا‌و ده‌بێته هۆكار ی پێش���ڤه‌چونی زیاتر ی پرس ی كورد له‌سه‌ر ئاس���تی نهتهوهییو ناوچه‌ك���هو جیهاندا، له‌هه‌م���ان كات���دا وره‌به‌خ���ش ده‌بێت بۆ ی ك ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه كراوه له‌الیه‌ن ی ئهو داوایه خه‌باتی به‌ش���ه‌كانی دیكه‌ی كوردس���تان ،به‌پێ ی بۆیه پێویس���ته ئ���ه‌م ئه‌رك���ه نهتهوهییو (ابوبكر صدیق حامد) پێشكه‌ش به فه‌رمانگه‌كه‌مان كراوه خاوه‌نی كارگه‌ی (فڕن ی ئهو نیش���تمانیی ه دوانه‌خرێ���ت‌و به‌زوترین كات هوان ه بۆدروست كردنی كولێره) له‌به‌رواری ،2013/7/11داوای تۆماركردن ی كردوه ك ه له (س���لێمانی /هوانه) دانراوه كه ئامێره‌كانی له‌خواره‌و‌ه ئه‌نج���ام بدرێت ،له‌به‌رئه‌وه‌ی دواخس���تن ی ئامێرانه ئ���ه‌م كاره نه‌ته‌وه‌ییه زیانێكی زۆر به‌دۆز ی دیاری كراوه ب ه پێی یاس���ای دادنوس���ان ژماره( )33س���اڵی ( )1998به‌ركار ی به په‌یوه‌ندیدار یا ی دهكهینهوه هه‌ر كه‌س���ێ خۆ ره‌وا ی گه‌ل���ی كوردس���تان ده‌گه‌یه‌نێ���ت ،له‌هه‌رێمی كوردس���تان باڵو ی ( )15پانز‌ه رۆژدا سه‌ردانی ئه‌م ئێم ه وه‌كو یه‌كێت��� ی نه‌ته‌وه‌ی ی دیموكرات ی خاوه‌نی هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ه داده‌نێ لهماوه ی داواكار تۆمار ده‌كه‌ین‌و بروانامه‌ی كوردس���تان YNDKله‌م���اوه ی رابردودا فه‌رمانگه‌ی��� ه بكات ،ب ه پێچه‌وانه‌و‌ه ب ه ن���او ب���ه‌رده‌وام كارمان بۆ به‌س���تن ی كۆنگره ی تۆماری ئامێره‌كانی پی ده‌درێت .له‌گه‌ل رێزدا.... نه‌ته‌وه‌ی���ی كردوهو به‌به‌ش���ێك ل���هكارو خه‌بات���ی خۆمانمان زانی���وه ،بۆیه لێره‌دا ی دادنوسی سلێمان ته‌وای ه���اوكاری‌‌و پش���تیوان ی خۆمان بۆ فاروق كالن شریف به‌س���تن‌و سه‌رخستنی كۆنگره ی نه‌ته‌وه‌ی ی راده‌گه‌یه‌نی���نو ،به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌گ ه ڵ ئامێره‌كان دواخس���تنی كۆنگره‌كه نین‌و ،وایده‌بینین .1ئامێری فرنی ده‌وار /بێژماره ئیرانی /كاره‌با /گازی كه‌وا به‌ستنی ئه‌م كۆنگره‌یه له‌م بارودۆخه‌دا .3هه‌ویر شێل 80كغم /بێژماره ئێرانی /كاره‌بایی جگ ه لهوهی فاكته‌رێك ی گرنگ ه بۆ یه‌كێت ی كوردان هه‌نگاوێكیشه به‌ره‌و ئازادی كوردو سه‌ربه‌خۆیی كوردستان. له‌سه‌ر ئێمه ی كورد پێویست ه بۆ گه‌یشتن به‌ئامانجه‌كانم���ان گوت���اری سیاس���یمان یه‌كبخه‌ین‌و به‌بیرو ستراتیژێكی نه‌ته‌وه‌ییان ه هه‌ڵس���وكه‌وت له‌گ��� هڵ ئ���ه‌م بارودۆخ��� ه ی ونبو‌ه به‌ناوی (هه‌ژار محمد صالح) ی سلێمان ی بازرگان هه‌س���تیاره بكه‌ین ،له‌به‌رئه‌وه‌ی بارودۆخ ی * ناس���نامه‌یه‌كی ژور ئه‌مڕۆی جیهان بۆ كارو خه‌بات زۆر له‌جاران هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه پرسگه‌ی ئاوێنه. گونجاوت���رو له‌بارت���رهو زۆرب���هی واڵتان ی ی (ئارام ابو محمد) ی ونبو‌ه به‌ن���او ی س���لێمان ی بازرگان ی ژور جیهانی���ش به‌دیدێك ی دیك ه پرس��� ی كورد * ناس���نامه‌یه‌ك ده‌خوێننه‌وه‌‌و پرس���ی كورد وه‌ك پرسێك ی هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه پرسگه‌ی ئاوێنه. سیاس���ی گرن���گ ده‌بینن ،بۆیه له‌س���ه‌ر ی (س���عد فایق محمد ئێم���هی كوردیش پێویس���ته به‌رژه‌وه‌ند ی * ناس���نامه‌یه‌كی هاورده‌كاران‌و ناردنكاران ونبو‌ه به‌ناو نه‌ته‌وه‌ییم���ان له‌به‌رچاوبگرین‌و وه‌كو كورد احمد)هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه پرسگه‌ی ئاوێنه. سود له‌و ره‌وشه وه‌ربگرین ،بۆئه‌وه ی ئازادو ی (كارزان عبدالرحمن ی شارستانی سیوه‌یل) ونبو‌ه به‌ناو ی بار س���ه‌ربه‌خۆبین‌و بگه‌ین به‌خه‌ونی نه‌ته‌وه‌ی ی * ناس���نامه‌یه‌ك خۆم���ان ك��� ه راگه‌یاندنی س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و سعید) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه پرسگه‌ی ئاوێنه. دامه‌زراندن ی ده‌وڵه‌تی كوردستانه.
ئاگاداری
ونبون
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
ه له‌ئه‌وروپا نوێنه‌ری ئاوێن شوان حه‌مه ـ نه‌رویج 004799004729 hamashwan.awene@yahoo.no
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر ،سەردەشت عوسمان
Awene ریکالم
ریکالم