ژماره‌ 518

‫ئه‌مڕۆ‬ ‫سێشه‌مه‌ی گه‌وره‌یه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫راپەڕینی‬ ‫سەرتاسەری‬

‫‪13‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)518‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/3/1‬‬

‫‪20‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 3‬مانگدا‌‬ ‫‪ 6‬ملیۆن كارتۆن‬ ‫جگه‌ر ‌ه هاتوه‌ته‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‬

‫زیره‌ک میره‌‪:‬‬ ‫ده‌ستم له‌كه‌س‬ ‫پان نه‌كردۆته‌وه‌و نه‌چومه‌ته‌‬ ‫الی هیچ به‌رپرسێك‬

‫‪11‬‬

‫‪6‬‬

‫شاعیرانێكی‌ كه‌م‬ ‫ی بوێرمان هه‌یه‌‬ ‫له‌ژن ‌‬

‫حامیدی‌ حاجی‌ غالی‌‪:‬‬

‫‪11‬‬ ‫قه‌یرانی دارایی كه‌ناڵه‌‬ ‫ئه‌هلی‌و حزبییه‌كان‬ ‫خه‌ون‌و واقیعدا‬ ‫ناچار به‌داخسنت‬ ‫ده‌كات‬

‫ده‌وڵه‌تی كوردی له‌نێوان‬

‫‪7‬‬

‫‪9‬‬

‫فوئاد مه‌عسوم‌و قوباد تاڵه‌بانی‌ سه‌ركه‌وتو نه‌بون‬ ‫ی قوباد‬ ‫وتیش���ی‌ "هێنانه‌ پێشه‌وه‌ ‌‬ ‫حامی���دی‌ حاج���ی‌ غال���ی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫ی تاڵه‌بانی‌ به‌س���ایه‌ی مام جه‌الله‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی یه‌كێتی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫كوردس���تان ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه ئه‌و‌ه دو س���اڵه‌ دانم���ان به‌خۆماندا‬ ‫ی ئاشی‌ نه‌زانه‌و خوا ده‌یگێڕێت‪ ،‬گرت���وه‌‪ ،‬هه‌رچییه‌كم���ان پێبكرێت‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "فوئاد مه‌عس���وم‌و قوباد بۆ یه‌كێت���ی ده‌یكه‌ین‪ ،‬ئ���ه‌م دۆخ ‌ه‬ ‫ی له‌كاره‌كه‌یاندا س���ه‌ركه‌وتو به‌م ش���ێوه‌یه‌ ن���اڕوات به‌ڕێ���وه‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫فوئاد مه‌عس���وم له‌عێراق ده‌ركه‌وت‌و‬ ‫نه‌بون"‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵكه‌وتوبو‪ ،‬نه‌ قوب���اد تاڵه‌بانیش‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬حامیدی‌ حاج ‌‬ ‫ی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا له‌هه‌ولێ���ر ده‌رك���ه‌وت‌و س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫غالی‌ له‌گفتوگۆیه‌ك ‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ چه‌ند پۆستێكی گرنگیان ب���و‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و‌ه ئه‌م��� ‌ه ده‌رئه‌نجامی‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی عێ���راق‌و حكومه‌ت���ی‌ ئه‌و سیاس���ه‌ت ‌ه هه‌ڵه‌یه‌ی ‌ه كه‌ هاتۆت ‌ه‬ ‫ی ئاراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رێمدا به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌دا ‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد ك��� ‌ه له‌ناو‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆك كۆماری‌ عێ���راق‌و جێگر ‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌ئاستی یه‌كێتی���دا ئه‌وان���ه‌ی‌ پ���اره‌ی‌ نه‌وت‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی وه‌رده‌گرن ئاگاداری پرس���ی نه‌وتن‪،‬‬ ‫ی یه‌كێتیدا نی���ه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫خواس���ت ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ئ���ه‌و وت���ی‌ "ئه‌وان���ه‌ پرس���ه‌كه‌یان‬ ‫"به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌ئه‌دا ‌‬ ‫كۆمار د‪.‬فوئاد مه‌عسوم رازی نیم"‪ .‬نه‌هێناوه‌ت��� ‌ه مه‌كته‌ب���ی سیاس���یی‪،‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌منیش مه‌ڵێن بۆ رازی نوێنه‌ری ئێم ‌ه دلێری سه‌ید مه‌جید‌ه‬ ‫نیم؟ به‌وه‌ بڵێن ك ‌ه سه‌رۆك كۆماری كه‌ پاره‌ نه‌درێت ب���ه‌و واتای ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئێمه‌ ئاگادار نین"‪.‬‬ ‫داناوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌وانه‌ی ‌ه چه‌ند كه‌سێك‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد ك ‌ه‬ ‫له‌هیچ ئه‌دایه‌كی قوب���اد تاڵه‌بانیش پاره‌كه‌یان وه‌رگرتبێت‌و خستبێتیان ‌ه‬ ‫رازی نی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ته‌ماش���ای بانكێكه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بارودۆخی هاواڵتیان‌و دۆخی یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردس���تان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫وه‌اڵمی منه‌ ك ‌ه بۆچی‌ ناڕازیم لێی‌"‪.‬‬

‫فوئاد مه‌عسوم‬

‫‪3‬‬

‫یاریده‌ده‌ری ئه‌مینداری یه‌كگرتو‪:‬‬

‫ئاساییكردنه‌وه‌ ‌ی دۆخه‌ك ‌ه به‌غه‌یر ‌ی بارزان ‌ی به‌كه‌س ‌ی تر ناكرێت‬ ‫س����ه‌میر س����ه‌لیم یاریده‌ده‌ری ئه‌مینداری‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس��ل�امی كوردس����تان ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان‬ ‫به‌هه‌م����و الیه‌ن����ه‌كان به‌ڕێوه‌ناچێت ئیتر‬ ‫چۆن به‌پارت����ی‌‌و یه‌كێتی‌ ده‌چێت به‌ڕێوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ئاس����اییكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫به‌غه‌یری‌ بارزانی‌ به‌كه‌سی‌ تر ناكرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ :‬س����ه‌میر س����ه‌لیم‬

‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ب����ۆ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫چاوه‌ڕوانك����راوی‌ یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌‪ ،‬هیچ‬ ‫الیه‌كیان قس����ه‌و باس����یان له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌وان‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌ی‌ لوتكه‌ ئه‌نجام بده‌ن بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌یكه‌ن كه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و ش����ته‌ ناكۆكانه‌‬ ‫رێك بكه‌ون ك����ه‌ له‌نێوانیان هه‌یه‌ لێره‌وه‌‬ ‫تا به‌غدا"‪.‬‬

‫وه‌زیری پێشوی پێشمه‌رگه‌‪:‬‬

‫له‌باره‌ی‌ ئه‌گه‌ری‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌تێك ‌ی‬ ‫هاوبه‌ش له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬سه‌لیم‬ ‫وتی‌ "پێموانییه‌ حكومه‌تی‌ فیفتی‌ به‌فیفتی‌‬ ‫س����ه‌ربگرێت‪ .‬ئه‌گه‌ر ئ����ه‌وه‌ش بكه‌ن ئه‌وا‬ ‫هه‌ندێ����ك الیه‌ن ب����ه‌ده‌وری‌ خۆی����ان هه‌ر‬ ‫هاوبه‌شی‌ پێده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "وه‌ك یه‌كگرت����و تائێس����تا‬ ‫هیچ ش����تێكی‌ فه‌رمی‌ له‌گ����ه‌ڵ ئێمه‌ باس‬

‫نه‌ك����راوه‌‌و ه����ه‌ركات باس ل����ه‌وه‌ش كرا‬ ‫ئ����ه‌وكات هه‌ڵوێس����تی‌ خۆم����ان به‌فه‌رم ‌ی‬ ‫راده‌گه‌یه‌نین"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هاتن����ه‌وه‌ی‌ بارزانی‌‌و مانه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆخ����ی‌ هه‌رێم وه‌كو خۆی‌‪ ،‬س����ه‌لیم وتی‌‬ ‫"ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌م����ان‌و حكومه‌تیش‬ ‫بچنه‌وه‌ قاڵبی‌ خۆیان ده‌بێت ئه‌و بڕیارانه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنرێنه‌وه‌ كه‌ په‌رله‌مانی‌ په‌كخست‌و‬

‫بندیوارێكی زۆر هه‌یه‌ له‌ناو هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬

‫حه‌می���د ئه‌فه‌ندی‌‪ ،‬وه‌زیری پێش���وی‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌تی هه‌رێم (ئیداره‌ ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ‌‬ ‫هه‌ولێ���ر) ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫ی له‌واڵتان���ی‌ ده‌ره‌و‌ه دێ���ن‪،‬‬ ‫چه‌كان���ه‌ ‌‬ ‫له‌مه‌كته‌بی‌ سه‌رۆكه‌و‌ه دابه‌ش ده‌كرێن‬ ‫ی پێشمه‌رگه‌دا‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫به‌سه‌ر هێز ‌‬ ‫"بندیوارێكی زۆر هه‌ی ‌ه له‌ناو هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬حه‌می���د ئه‌فه‌ندی‬

‫ی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند ئ���ه‌و چه‌كان��� ‌هی‌ له‌واڵتان ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ دێن بۆ مه‌كته‌بی سه‌رۆك‪ ،‬له‌وێ‬ ‫لیژنه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه ئه‌و چه‌كانه‌ی‌ پێویست ‌ه‬ ‫ی میح���وه‌ره‌كان ده‌كرێن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ره‌وان���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌و نوسینگه‌ ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫بارزانی���ش س���ه‌اڵحیاتی ئ���ه‌و چه‌ك‬ ‫دابه‌شكردنه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ داواده‌كه‌ی���ن‪ ،‬وه‌زاره‌تی‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫پێش���مه‌رگه‌ داواكارییه‌كان الی خۆیان ‪ %25‬ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی‌ موچه‌یان هه‌ی ‌ه‬ ‫كۆده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر چه‌كه‌كان الی ناویان نیه‌‪ ،‬ئێستا خه‌ریكی چاككردنی‬ ‫ی ئه‌و ناوانه‌و ته‌س���فیه‌كردنیانن‪ ،‬بندیوار‬ ‫وه‌زاره‌ت نه‌بێ���ت داوا له‌نوس���ینگ ‌ه ‌‬ ‫بارزانی ده‌كه‌ن بۆ دابینكردنی له‌كۆگای زۆره‌ له‌ناو پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌فه‌ندی ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫چ���ه‌ك له‌مه‌كته‌ب���ی س���ه‌رۆك بۆمان‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌ره‌كان���ی جه‌نگ زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ده‌نێرن"‪.‬‬ ‫ی به‌رپرس���یارێتیان هه‌ی ‌ه كوڕ‌ه فه‌قیرن‪،‬‬ ‫ی "ژماره‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ ئه‌وكاته‌ ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌اڵم كوڕو كه‌سوكاری‌ مه‌سعود بارزان ‌‬ ‫من وه‌زیر بوم‪ ،‬چاره‌كێكی پێشمه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ئێستایه‌‪ ،‬ژماره‌ی‌ پێشمه‌رگ ‌ه زیاد بوه‌‪ ،‬هێزێك���ی تایبه‌تییان دروس���تكردوه‌و‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ده‌یانه‌وێت به‌شداری بكه‌ن له‌شه‌ڕه‌كاندا‪،‬‬ ‫ی "ئه‌وان ن���ه‌ له‌خه‌ڵك زیاترن‬ ‫ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫نه‌ كه‌مترن‪ ،‬هێزه‌كه‌ی���ان بۆ ئه‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫كه‌پارێزگاری له‌خۆی���ان بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ب���ۆ به‌ش���داری كردن��� ‌ه له‌ش���ه‌ڕی دژ‬ ‫به‌داعش"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫وه‌زیره‌كانی‌ ده‌ركرد"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئ����ه‌وه‌ش به‌دڵنیایی����ه‌و‌ه‬ ‫به‌مه‌س����عود بارزانی‌ ده‌كرێ����ت‌و به‌غه‌یری‌‬ ‫مه‌سعود بارزانی‌ به‌كه‌سی‌ تر ناكرێت"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫سکرتێری په‌رله‌مان‪:‬‬ ‫ئه‌م بێباکیی ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر په‌رله‌مان‬ ‫ترسناکه‌و ئاینده‌ی‬ ‫هه‌رێم به‌ره‌و نادیار‬ ‫ده‌بات‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫حامیدی‌ حاج ‌ی غالی‌‪ :‬یه‌كێت ‌ی ئاش ‌ی نه‌زانه‌و خوا ده‌یگێڕێت‬

‫‪3‬‬

‫له‌ناو یه‌كێتیدا ناتوانین یه‌ك كادر بانگهێشت بكه‌ین بۆ لێپرسینه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬

‫ی‬ ‫ی حاجی‌ غالی‌‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫حامید ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمان ‌‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئێمه‌ له‌ناو یه‌كێتیدا ناتوانین‬ ‫یه‌ك كادر بانگهێشت بكه‌ین بۆ‬ ‫لێپرسینه‌وه‌‪ ،‬تۆ سه‌یركه‌ هه‌ركه‌س‬ ‫له‌ئێمه‌ به‌میزاجی خۆی قسه‌ ئه‌كات"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دۆخ���ی ئێس���تای یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫حامیدی حاجی غال���ی‪ :‬ئه‌گه‌ر بڵێم‬ ‫دۆخی ناوخۆی یه‌كێتی زۆرباشه‌ راست‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڵێم زۆر خراپیشه‌ راست‬ ‫ناكه‌م‪ ،‬من وه‌كو خۆم له‌دۆخی ئێستای‬ ‫یه‌كێت���ی رازی نیم‪ ،‬ئێم ‌ه دو بۆچونمان‬ ‫هه‌ی ‌ه ه���ه‌ردو بۆچونه‌كه‌مان قه‌ناعه‌ت‌و‬ ‫باوه‌ڕی به‌یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ باوه‌ڕمان به‌یه‌كێتی‬ ‫هه‌یه‌ نابێت بیگه‌یه‌نین به‌ئینش���یقاق‌و‬ ‫ناكۆكی‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ مه‌جالی هیچمان‬ ‫نه‌ماوه‌ ته‌نه���ا رێكه‌وت���ن نه‌بێت‪ ،‬من‬ ‫گه‌شبینم ره‌ش���بین نیم‪ ،‬چونكه‌ كه‌س‬ ‫رازیی نی ‌ه یه‌كێت���ی به‌جێبهێڵێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌جێی نه‌هێڵین ده‌بێت رێككه‌وین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌ناڕازی بون ده‌كه‌یت‪،‬‬ ‫تۆ له‌چی ناڕازیت؟‬ ‫حامی���دی حاجی غالی‪ :‬له‌زۆر ش���ت‬ ‫ناڕازیم‪ ،‬بۆنمونه‌ چه‌ند پۆستێكی گرنگ‬ ‫به‌ده‌س���تمانه‌وه‌یه‌ له‌حكومه‌تی عێراق‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی كۆمارمان به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌حكومه‌تی هه‌رێم پشكی زۆرمان هه‌یه‌و‬ ‫جێگری س���ه‌رۆكی حكومه‌ت پش���كی‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���مه‌رگه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتییه‌‪ ،‬دۆس���ییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێده‌رچێ���ت له‌هی���چ له‌و پش���كانه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتی رازی نیم‪ ،‬ئه‌وانه‌ كاری باشیان‬ ‫ی یه‌كێتی‌و‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌اڵم له‌ئاستی خواست ‌‬ ‫ئێمه‌وماناندا نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئ���ه‌دای س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫د‪.‬فوئاد مه‌عسوم رازیت؟‬ ‫حامی���دی حاج���ی غال���ی‪ :‬به‌هی���چ‬

‫شێوه‌یه‌ك لێی رازی نیم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌؟‬ ‫حامی���دی حاج���ی غال���ی‪ :‬به‌منیش‬ ‫مه‌ڵێ���ن ب���ۆ رازی نیم ب���ه‌وه‌ بڵێ ك ‌ه‬ ‫سه‌رۆك كۆماری داناوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێ‌ دایناوه‌؟‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬من ئه‌ڵێم هیچ‬ ‫لێیڕازی‌ نیم‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئ���ه‌دای‌ قوب���اد تاڵه‌بان ‌‬ ‫رازیت؟‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬له‌هیچ‬ ‫ئه‌دایه‌كی قوباد تاڵه‌بانیش رازی نیم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قوباد ك���وڕی مام جه‌الله‌‪.‬‬ ‫هۆكاری ناڕازی بونت لێی چییه‌؟‬ ‫حامی���دی حاجی غالی‪ :‬ته‌ماش���ای‬ ‫بارودۆخی هاواڵتی���ان‌و دۆخی یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان بك ‌ه ئه‌و‌ه وه‌اڵمی‬ ‫ی ناڕازیم لێی‌‪.‬‬ ‫منه‌ ك ‌ه بۆچ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ك ‌ه له‌ئه‌دای فوئاد مه‌عسوم‌و‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی ناڕازین بۆ بانگهێشتیان‬ ‫ناكه‌ن بۆ لێپرسینه‌وه‌؟‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬ئێمه‌ كه‌پێمان‬ ‫نه‌كرێت بارودۆخی خۆمان باش بكه‌ین‪،‬‬ ‫ناتوانین یه‌ك كادر بانگهێش���ت بكه‌ین‬ ‫بۆ لێپرسینه‌وه‌‪ ،‬تۆ سه‌یرك ‌ه هه‌ركه‌س‬ ‫له‌ئێم ‌ه به‌میزاجی خۆی قس��� ‌ه ئه‌كات‪،‬‬ ‫ك ‌ه سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتو نه‌بین بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌و به‌ره‌اڵییه‌ له‌ناو ئێمه‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێس���تا ك��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌بات؟‬ ‫ی ئاشی‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬یه‌كێت ‌‬ ‫نه‌زانه‌‌و خوا ده‌یگێرێت‪.‬‬ ‫ی له‌ناو‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌رهه‌م س���اڵح پێگه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتیدا چییه‌و ئێستا چی به‌ده‌سته‌؟‬ ‫ی‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬نازانم پێگه‌ ‌‬ ‫چییه‌‪ ،‬به‌اڵم جێگری سكرتێری گشتییه‌‪،‬‬ ‫به‌الی من���ه‌وه‌ كوڕێك���ی خوێنه‌واره‌و‬ ‫ئایینده‌یه‌كی گه‌شی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی باڵێكی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌دروستكردن ‌‬ ‫س���ه‌ربازی ده‌كرێت له‌ناوی یه‌كێتییدا‬ ‫ك��� ‌ه تۆو حاكم قادرو ش���ێخ حه‌عفه‌رو‬ ‫ی‬ ‫مامۆس���تا ج���ه‌الل‌و چه‌ند كه‌س���ێك ‌‬

‫حامیدی حاجی غالی‬

‫دوساڵه‌ دانمان به‌خۆماندا گرتوه‌‪ ،‬هه‌رچییه‌كمان پێبكرێت بۆ‬ ‫یه‌كێتی ده‌یكه‌ین‪ ،‬ئه‌م دۆخه‌ به‌م شێوه‌یه‌ ناڕوات به‌ڕێوه‌ نه‌‬ ‫فوئاد مه‌عسوم له‌عێراق ده‌ركه‌وت‌و هه‌ڵكه‌وتوبو‪ ،‬نه‌ قوباد‬ ‫تاڵه‌بانیش له‌هه‌ولێر ده‌ركه‌وت‌و سه‌ركه‌وتو بو‬ ‫دیكه‌ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه تا چه‌ند راسته‌؟‬ ‫ی مام جه‌الله‌؟‬ ‫ی خه‌ڵك بدات‪ ،‬خۆزگه‌ یه‌كێتیش سه‌ر به‌ماڵ ‌‬ ‫ئیدار‌ه ‌‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬ئه‌و‌ه به‌سایه‌ی‬ ‫حامی���دی حاج���ی غال���ی‪ :‬باڵێكی بنه‌ماڵه‌ بوای ‌ه تا قسه‌مان نه‌كردایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ست به‌بنه‌ماڵه‌بون ناكه‌ن مام جه‌الله‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه دوس���اڵه‌ دانمان‬ ‫له‌وجۆر‌ه ئاگادار نیم‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ت ‌ه‬ ‫به‌خۆمان���دا گرت���وه‌‪ ،‬هه‌رچییه‌كم���ان‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌مومان یه‌كێت���ی ناویه‌كێتی له‌ناو یه‌كێتیدا؟‬ ‫حامی���دی حاجی غالی‪ :‬نه‌خێر زۆری پێبكرێ���ت بۆ یه‌كێت���ی ده‌یكه‌ین‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ی یه‌كێتی له‌ده‌س���ت‬ ‫بپارێزین‪ ،‬ئه‌وكاته‌ ‌‬ ‫مام جه‌الل بو كێشه‌كانمان ده‌برده‌ الی ماو‌ه ببێت به‌بنه‌ماڵه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك ئێم ‌ه دۆخ ‌ه به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه ن���اڕوات به‌ڕێوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ فوئاد مه‌عسوم له‌عێراق ده‌ركه‌وت‌و‬ ‫ئ���ه‌و‪ ،‬پێمانوانی ‌ه یه‌كێتی نیش���تیمانی نه‌ماین ده‌بێت بنه‌ماڵه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم هێنانه‌پێشه‌وه‌ی‌ قوباد هه‌ڵكه‌وتوب���و‪ ،‬ن ‌ه قوب���اد تاڵه‌بانیش‬ ‫كوردس���تان وه‌ك���و پارت���ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ب���ه‌وه‌و‌ه نیه‌ ك ‌ه له‌هه‌ولێ���ر ده‌ركه‌وت‌و س���ه‌ركه‌وتو بو‪،‬‬ ‫موئه‌سه‌س���ه‌ی بنه‌ماڵه‌ ب���ون بتوانێت تاڵه‌بان���ی په‌یوه‌ند ‌‬

‫له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ ئه‌م���ه‌ ده‌رئه‌نجامی ئه‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌ هه‌ڵه‌یه‌یه‌ كه‌ هاتۆته‌ ئاراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ پێش���ودا لیژنه‌یه‌ك‬ ‫دروس���تكرا بۆ لێك نزیكبونه‌وه‌ی‌ باڵ ‌ه‬ ‫ناكۆكه‌كانی یه‌كێتی‪ ،‬ئه‌و لیژنه‌ی ‌ه چی‬ ‫به‌چی كرد؟‬ ‫ی من‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ئاگادار بم هی���چ ئه‌نجامێكی نه‌بو‪ ،‬من‬ ‫ی خێر له‌نێوانیان‬ ‫یه‌كێكم له‌وانه‌ی قسه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬ئاواتیشم ‌ه قس ‌ه خێره‌كانم بگات ‌ه‬ ‫جێ‪ ،‬پێموای ‌ه خه‌ڵكی له‌ئێمه‌ گه‌وره‌ترو‬ ‫خاوه‌ن مه‌ركه‌زیه‌ت ته‌داخولیان كردوه‌و‬ ‫رێكنه‌كه‌وت���ن‪ ،‬باوه‌ڕیش���م نیه‌ به‌من‌و‬ ‫براده‌ره‌كان���م بگه‌ن���ه‌ رێكه‌وتن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌رك���ی سه‌رش���انمان ‌ه كار بۆ برایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دوێن���ێ حاكم ق���ادر وتی‬ ‫ی‬ ‫ئاگاداری پرس���ی نه‌وت نین‪ ،‬مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی بو؟‬ ‫ی چ‌‬ ‫له‌م لێدوانه‌ ‌‬ ‫حامی���دی حاجی غال���ی‪ :‬حاكم قادر‬ ‫كارگێ���ری مه‌كته‌بی سیاس���یی بێت‌و‬ ‫ئ���اگادار نه‌بێت‪ ،‬منی س���ه‌ركردایه‌تیی‬ ‫له‌كوێ ئاگادار بم‪ ،‬مام جه‌الل پێش���تر‬ ‫بۆی باس���ده‌كردین‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای مام‬ ‫جه‌الل ئاگاداری نین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی‌ ئێس���تا ك���ێ ئاگاداری‬ ‫پرسی نه‌وته‌؟‬ ‫ی‬ ‫حامی���دی حاج���ی غال���ی‪ :‬ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫پاره‌ك ‌هی‌ وه‌رده‌گرن ئاگاداری پرس���ی‬ ‫نه‌وت���ن‪ ،‬پرس���ه‌كه‌یان نه‌هێناوه‌ت��� ‌ه‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���یی‪ ،‬نوێن���ه‌ری ئێم ‌ه‬ ‫دلێری سه‌ید مه‌جید‌ه ك ‌ه پار‌ه نه‌درێت‬ ‫به‌و واتای ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ ئاگادار نین‪.‬‬ ‫ی ك���ێ پاره‌ك��� ‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت؟‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬له‌وانه‌یه‌ چه‌ند‬ ‫كه‌سێك بێت‌و خستبێتیان ‌ه بانكێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یوه‌ندیت���ان له‌گه‌ڵ پارتی‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫حامیدی حاجی غالی‪ :‬په‌یوه‌ندیمان‬ ‫ی بڵێت‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی���دا چۆن بێت؟ چ ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫جێبه‌جێ ‌‬

‫کوردستان له‌چاوه‌ڕوانی کۆبونه‌وه‌ی لوتکه‌ی پارتی‌و یه‌کێتیدایه‌‬

‫"ئاساییکردنه‌وه‌ی ئه‌م دۆخه‌ به‌غه‌یری مه‌سعود بارزانی به‌که‌سی تر ناکرێت"‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫وابڕیاره‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ لوتكه‌ له‌نێوان‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ بکرێت‌و زۆرێكیش‬ ‫له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ ئه‌و دو پارته‌‬ ‫هه‌نگاو به‌ره‌و دروستكردنی‌‬ ‫حكومه‌تێكی‌ هاوبه‌ش ده‌نێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "یه‌كێتی‌ ناچێته‌ ژێر‬ ‫باری‌ ئه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ په‌راوێز‬ ‫بخرێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ لوتك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان ئ���ه‌و دو پارته‌‪ ،‬به‌رزان ئه‌حمه‌د‬ ‫كورده‌ ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "كۆبونه‌وه‌ی‌ لوتكه‌‬ ‫ده‌كرێت له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌اڵم‬ ‫كاته‌كه‌ی‌ دیاری‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌و ده‌نگۆیانه‌ی‌ كه‌ باس‬ ‫له‌دیداری‌ نێوان مه‌سعود بارزانی‌‌و هێرۆ‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د ده‌كرێ���ت‪ ،‬كورده‌‬ ‫وتی‌ "له‌ئاس���تی‌ ره‌سمی‌ هیچ شتێكی‌‬ ‫له‌وجۆره‌ نییه‌‌و من ئاگادار نیم"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ به‌رده‌وامبونی‌ دۆخی‌‬ ‫هه‌رێمی���ش‪ ،‬به‌رزان ئه‌حم���ه‌د كورده‌‬ ‫وتی‌ "بێگومان ئه‌و دۆخه‌ ناكرێت هه‌ر‬ ‫وا به‌رده‌وام بێت‌و ده‌بێت كێش���ه‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ربكرێت چونك���ه‌ خه‌ڵكیش‬ ‫قبوڵی‌ ناكات‌و ره‌وشه‌كه‌ گه‌ر وابڕوات‬ ‫خراپتر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ بڕی���اره‌كان ب���ۆ‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫ئه‌كتیڤكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردستان‌و سستی‌ به‌ڕێوه‌چونی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوانه‌‌و ده‌نگۆی‌ په‌شیمانبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پارت���ی‌ ل���ه‌و بڕیارانه‌‪ ،‬ك���ورده‌ وتی‌‬ ‫"بڕواناكه‌م پارتی‌ په‌شیمان بوبێته‌وه‌‬ ‫له‌ئاس���ایكردنه‌وه‌ی‌ دۆخه‌ك���ه‌ چونكه‌‬

‫له‌سه‌ریان ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئه‌گه‌ری‌ رێككه‌وتنی‌ دو‬ ‫قۆڵی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و په‌راوێزخستنی‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌‪ ،‬به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌‬ ‫وتی‌ "یه‌كێتی‌ ناچێته‌ ژێر باری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ په‌راوێزبخرێت"‪.‬‬ ‫"ئه‌م واڵت���ه‌ به‌هه‌مومانه‌وه‌ ناچێت‬ ‫به‌ڕێوه‌ ئێستا به‌دوقۆڵی‌ چۆن ده‌چێت‬ ‫به‌ڕێوه‌"‬ ‫سه‌میر سه‌لیم یاریده‌ده‌ری ئه‌مینداری‬ ‫یه‌كگرت���وی ئیس�ل�امی كوردس���تان‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌گه‌ری‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ لوتكه‌ی‌‬ ‫نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ وتی‌ "یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌ كه‌ كۆده‌بنه‌وه‌ باس���ی‌ خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬باس���ی‌ هاوپه‌یمانی‌ دوقۆڵی‌‬ ‫خۆیان ده‌ك��� ‌هن‌و ب���اس له‌چۆنیه‌تی‌‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ی‌ وه‌زعی‌ خۆیان ده‌كه‌ن‌و‬ ‫هیچ قس���ه‌‌و باس���ێكیان له‌گه‌ڵ ئێمه‌‬ ‫نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م واڵته‌ به‌هه‌مومانه‌وه‌‬ ‫ناچێت به‌ڕێوه‌ ئێستا به‌دوقۆڵی‌ چۆن‬ ‫ده‌چێت به‌ڕێوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌لیم له‌و بڕوایه‌دای ‌ه له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫لوتكه‌ی‌ ئه‌و دو پارته‌دا له‌سه‌ر پرسه‌‬ ‫ناكۆكه‌كان���ی‌ نێوانی���ان رێكبكه‌ون‌و‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وتی‌ "یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر كۆبونه‌وه‌ی‌ لوتكه‌ ئه‌نجام بده‌ن‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌یكه‌ن كه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و شته‌‬ ‫ناكۆكانه‌ رێك بك���ه‌ون كه‌ له‌نێوانیان‬ ‫هه‌یه‌ لێره‌وه‌ تا به‌غدا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ باس���ی‌ بژێ���وی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫مه‌ترسییه‌ ئه‌منیه‌كان‌و موچه‌‌و مه‌له‌فی‌‬ ‫نه‌وت ده‌ك ‌هن‌و به‌دڵنیاییه‌وه‌ له‌سه‌ری‌‬ ‫رێكده‌كه‌ون‌و ئه‌و مه‌له‌فانه‌ش زیاتر به‌و‬ ‫دو الیه‌نه‌وه‌ په‌یوه‌سته‌"‪.‬‬

‫له‌ب���اره‌ی‌ پێش���بینی‌ ئ���ه‌وان ب���ۆ‬ ‫دروس���تكردنی‌ حكومه‌تێكی‌ هاوبه‌ش‬ ‫له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬یاریده‌ده‌ری‬ ‫ئه‌مین���داری یه‌كگرت���وی ئیس�ل�امی‬ ‫كوردس���تان وت���ی‌ "م���ن پێموانییه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ فیفتی‌ به‌فیفتی‌ سه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وه‌ش بكه‌ن ئ���ه‌وا هه‌ندێك‬ ‫الیه‌ن به‌ده‌وری‌ خۆیان هه‌ر هاوبه‌شی‌‬ ‫پێ‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم وه‌ك یه‌كگرتو تائێستا‬ ‫ی فه‌رمی‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌ باس‬ ‫هیچ شتێك ‌‬ ‫نه‌ك���راوه‌‌و ه���ه‌ركات باس ل���ه‌وه‌ كرا‬ ‫ئه‌وكات هه‌ڵوێس���تی‌ خۆمان به‌فه‌رمی‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هاتن���ه‌وه‌ی‌ بارزان���ی‌‌و‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ دۆخی‌ هه‌رێ���م وه‌كو خۆی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌میر س���ه‌لیم وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هێمای‌ گۆڕین بێت باس���ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت���ه‌‪ .‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تی���ش بچێت���ه‌وه‌ قاڵبی‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌بێت ئه‌و بڕیارانه‌ هه‌ڵوه‌ش���ێنرێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ په‌رله‌مانی‌ په‌كخست‌و وه‌زیره‌كانی‌‬ ‫ده‌ركرد"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌وه‌ش به‌دڵنیایی���ه‌وه‌‬ ‫به‌مه‌سعود بارزانی‌ ده‌كرێت‌و به‌غه‌یری‌‬ ‫مه‌س���عود بارزان���ی‌ به‌كه‌س���ی‌ ت���ر‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫" دو الی���ه‌ن زیات���ر به‌ش���داری‌‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ ئاینده‌دا ده‌كه‌ن"‬ ‫د‪ .‬ئاسۆ مه‌حمود باژێروانی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌باره‌ی‌ پێش���بینی‌‬ ‫ئ���ه‌وان ب���ۆ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ لوتك���ه‌ی‌‬ ‫نێ���وان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ وت���ی‌ "ئێمه‌‬ ‫وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ئاس���ایی‌ وه‌رده‌گرین‬

‫چونك���ه‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌وان هی���چ‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك دروس���ت ناكات بۆ سه‌ر‬ ‫ئێمه‌‌و په‌یوه‌ندی‌ نێوان ئه‌و دو حزبه‌‌و‬ ‫جیاوازه‌ له‌و په‌یوه‌ندیی���ه‌ی‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫هه‌مانه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫دۆخێك���ی‌ تابێ���ت ئاڵۆزت���ر ده‌بێت‌و‬ ‫به‌مجۆره‌ بڕواته‌ پێشه‌وه‌ ساڵی‌ ‪2016‬‬ ‫ساڵێكی‌ قورس ده‌بێت بۆ هاواڵتیان‌و‬ ‫ئ���ه‌م حكومه‌ته‌ به‌م پالن‌و كاركردنه‌ی‌‬ ‫ئێس���تای‌ چاوه‌ڕوان���ی‌ هیچ���ی‌ ل���ێ‌‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ی‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ ك���رد كه‌‬ ‫قه‌یران���ه‌كان قوڵت���ر ده‌بن���ه‌وه‌‌و وتی‌‬ ‫"مه‌له‌ف���ی‌ ن���ه‌وت مه‌له‌فێك���ی‌ زۆر‬ ‫ناش���ه‌فافه‌‌و ورده‌ ورده‌ له‌ناو یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانیش���دا ده‌نگ���ی‌ ناڕه‌زایه‌تی‌‬ ‫به‌رزبۆته‌وه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ داهاتی‌ فڕۆشتنی‌‬ ‫نه‌وت دیار نیی���ه‌‌و ئه‌مه‌ بۆ خۆی‌ وای‌‬ ‫ك���ردوه‌ ك���ه‌ ته‌حه‌م���ول‌و چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫خه‌ڵك كه‌م بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پێشبینی ئه‌وان بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ حكومه‌تێكی‌ هاوبه‌ش‬ ‫پێ���ك بهێنن‪ ،‬د‪.‬ئاس���ۆ مه‌حمود وتی‌‬ ‫"پارت���ی‌ ل���ه‌دوای‌ ‪12‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌‬ ‫ئه‌یه‌وێ���ت حكومه‌ت���ی‌ بنكه‌ف���راوان‬ ‫بگۆڕێ���ت به‌حكومه‌ت���ی‌ ئیتیالف���ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ تائێس���تا دیار نییه‌ الیه‌نه‌‬ ‫به‌ش���داربوه‌كانی‌ ئ���ه‌و حكومه‌ت���ی‌‬ ‫ئاینده‌یه‌ كێن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌اڵم به‌ب���ڕوای‌ من له‌دو‬ ‫الیه‌ن زیاتر به‌شداری‌ ئه‌و حكومه‌ته‌ی‌‬ ‫ئاینده‌دا ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"پارتی‌ ده‌یه‌وێ���ت ئه‌زمونی‌ ئاكپارتی‌‬ ‫دوباره‌ بكاته‌وه‌ به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر بارودۆخ‬ ‫گونجاوبێ���ت ئۆپۆزس���یۆن باش���تر‬

‫گه‌شه‌ده‌كات یان به‌ده‌ر له‌و حزبانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێی‌ ده‌وترێت حزبی‌ قائید حزبی‌ تر‬ ‫به‌ره‌وپێشچون به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت"‪.‬‬ ‫"هه‌تاوه‌كو ئێستا چ گۆڕان چ كۆمه‌ڵ‬ ‫له‌الی‌ پارتی‌ ره‌فزنه‌كراون"‬ ‫فازڵ به‌شاره‌تی‌ ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌جندای‌ كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لوتك���ه‌ی‌ نێوان پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌ وتی‌‬ ‫"ئه‌جنداكه‌ی‌ ئ���ه‌و به‌رپرس���یارێتییه‌‬ ‫مێژوییه‌یه‌ ك���ه‌ ئه‌مڕۆ له‌كوردس���تان‬ ‫كه‌وتۆته‌ س���ه‌ر ش���انی‌ ه���ه‌ردو حزب‬ ‫كه‌ حوكمڕانی‌ زیاتر‌و به‌رپرس���یارێتی‌‬ ‫زیاتریان له‌كوردستان له‌سه‌ر شانه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "جه‌نابی‌ س���ه‌رۆك بارزانی‌‬ ‫وه‌كو س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌پێویس���تی‌ ده‌زانێت له‌گه‌ڵ هه‌ردوال‬ ‫كۆبێت���ه‌وه‌ ب���ۆ پێداچون���ه‌وه‌ یان بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ قه‌یرانی‌ هه‌م ئابوری‌‬ ‫هه‌م قه‌یرانی‌ سیاس���ی‌ كه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان دورست بوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئه‌گ���ه‌ری‌ نه‌هاتن���ه‌ پێش���ه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی‌ ت���ر ئه‌وانه‌ی‌ به‌ش���داری‌‬ ‫حكومه‌ت بون‪ ،‬فازڵ به‌ش���اره‌تی‌ وتی‌‬ ‫"هه‌تا ئێستا پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ له‌هه‌وڵی‌‬ ‫ته‌واودان بۆ هاتنه‌ پێش���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیش"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌تاوه‌كو ئێستا چ گۆڕان‬ ‫چ كۆمه‌ڵ ل���ه‌الی‌ پارتی‌ ره‌فزنه‌كراون‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌هاتنه‌ پێش���ه‌وه‌ خۆ ناكرێت‬ ‫چاره‌نوس���ی‌ خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫موقه‌ده‌رات‌و موقه‌ده‌س���اتی‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫ه���ه‌روا به‌پاش���اگه‌ردانی‌ بمێنێت���ه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵ‌و گۆڕان نایه‌نه‌ نێو‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‬

‫پارتی‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫ئه‌زمونی‌ ئاكپارتی‌‬ ‫دوباره‌ بكاته‌وه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بارودۆخ گونجاوبێت‬ ‫ئۆپۆزسیۆن باشتر‬ ‫گه‌شه‌ده‌كات یان‬ ‫به‌ده‌ر له‌و حزبانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێی‌ ده‌وترێت‬ ‫حزبی‌ قائید حزبی‌‬ ‫تر به‌ره‌وپێشچون‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت‬ ‫ئاماژه‌ش بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "كۆم ‌هڵ‌و‬ ‫گ���ۆڕان به‌ق���ه‌ده‌ر خۆی���ان پش���كی‌‬ ‫به‌رپرس���یارێتیان له‌سه‌ره‌‌و به‌رپرسیار‬ ‫ده‌بن‌و له‌هه‌ر جۆره‌ نه‌هاتن‌و هه‌رجۆره‌‬ ‫گرفتێ���ك كه‌ له‌م واڵت���ه‌دا هه‌بێت كه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وان دروست بێت"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )518‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/3/1‬‬

‫یه‌كێتی‌ به‌دوای‌ ئه‌و كه‌سه‌دا ده‌گه‌ڕێت ك ‌ه ئاگا ‌ی له‌پرسی‌ نه‌وته‌‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‌‪ :‬ئه‌گه‌ر قوباد تاڵه‌بانی ئاگاداری پرسی نه‌وته‌ باوه‌اڵمم بداته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫پرسی نه‌وت هه‌ستیارترین‬ ‫پرسی سه‌رگۆڕه‌پانی سیاسی‪،‬‬ ‫دارایی‌و سه‌رجه‌م سه‌ره‌كانی تری‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و پرسه‌‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌لێكتێگه‌یشتن‌و‬ ‫رێكه‌وتن‪ ،‬په‌یوه‌سته‌ به‌دوركه‌وتنه‌وه‌و‬ ‫تۆمه‌تباركردنی الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬له‌نوێترین لێدواندا حاكم‬ ‫قادر كارگێری مه‌كته‌بی سیاسیی‬ ‫یه‌كێتی ده‌ڵێت "یه‌كێتی ئاگای‬

‫له‌پرسی نه‌وت‌و شیرینی نه‌وت نیه‌‪".‬‬ ‫مه‌حمودس����ه‌نگاوی‪ :‬ئه‌گه‌ر قوباد‬ ‫تاڵه‌بان����ی ئ����اگاداری پرس����ی نه‌وته‌‬ ‫باوه‌اڵمم بداته‌وه‌‬ ‫مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی ئه‌ندام����ی‬ ‫مه‌كته‌ب����ی سیاس����یی یه‌كێت����ی‬ ‫نیش����تیمانی كوردس����تان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د "یه‌كێت����ی دوبه‌ره‌یی نیه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم مه‌كته‌بی سیاس����یی یه‌كێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان ئاگاداری له‌زۆر‬ ‫شت نیه‌‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئاگاداری‬

‫پرس����ی نه‌وت نین‪ ،‬حاك����م قادر ك ‌ه‬ ‫كارگێری مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتییه‌‬ ‫وتی به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك نه‌ ئاگاداری‬ ‫پرس����ی نه‌وتین نه‌ ئاگاداری شیرینی‬ ‫نه‌وتین‪ ،‬نازانین كێ ئاگاداری پرسی‬ ‫نه‌وت����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو یه‌كێك بۆی بگه‌ڕێت‌و‬ ‫بیدۆزێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر قوباد تاڵه‌بانی‬ ‫ئ����اگاداری پرس����ی نه‌وت����ه‌ باوه‌اڵمم‬ ‫بداته‌وه‌‪ ،‬من ئاگادارنیم"‪.‬‬ ‫نه‌رمین عوس����مان‪ :‬س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی ئاگاداری دۆسیه‌ی نه‌وت نیه‌‬ ‫نه‌رمی����ن عوس����مان ئه‌ندام����ی‬

‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیش����تیمانی‬ ‫كودستان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "تائێستا‬ ‫له‌ناو كۆبونه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی سیاس����یی‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستاندا باس‬ ‫له‌پرسی نه‌وت‌و شیرینی نه‌وت‌و مه‌له‌فی‬ ‫نه‌وت نه‌ك����راوه‌‪ ،‬م����ن وه‌ك ئه‌ندامی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیش����تیمانی‬ ‫كوردس����تان به‌هیچ جۆرێك ئاگاداری‬ ‫پرسی نه‌وت نیم له‌ناو یه‌كێتیدا‪".‬‬ ‫س����امان گه‌رمیانی‪ :‬ئه‌ندامه‌كانمان‬ ‫له‌حكومه‌ت ئاگاداری مه‌له‌فی نه‌وتن‪.‬‬ ‫س����امان گه‌رمیان����ی ئه‌ندام����ی‬

‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیش����تمانی‬ ‫كوردستان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند هه‌مو‬ ‫ئه‌و حزبان����ه‌ی‌ پێش����تر له‌حكومه‌ت‬ ‫به‌شدار بون ئاگاداری ئه‌و پرسه‌ بون‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ ئه‌و كات����ه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكوم����ه‌ت ئه‌كتی����ڤ ب����وه‌‪ ،‬الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانیش رێ����ك‌و ته‌ب����ا بون‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬ده‌كرێ����ت ئه‌وان وه‌اڵمیان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و پرسه‌و ئه‌و وه‌اڵمه‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "من كه‌ ش����تێك نه‌زانم خۆم‬ ‫ناك����ه‌م به‌خاوه‌ن����ی ئه‌و پرۆس����ه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت حكومه‌ت ل����ه‌دوای حكومه‌ت‬

‫له‌و پرس����ه‌ ئاگادار بن‪ ،‬ئه‌وه‌ شتێك‬ ‫نیه‌ بش����اردرێته‌وه‌و له‌ئاینده‌دا هه‌مو‬ ‫شته‌كان رون ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "من وه‌ك كه‌سێكی سیاسیی‬ ‫ئاگاداری پرس����ی ن����ه‌وت نیم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌ندامه‌كانمان كه‌ ده‌چنه‌ حكوم ‌هت‌و‬ ‫الیه‌ن����ه‌ سیاس����ییه‌كانی دیكه‌ش كه‌‬ ‫ئه‌ندامه‌كانی����ان ده‌نێرن ئاگاداری ئه‌و‬ ‫بارودۆخ����ه‌ن ك����ه‌ له‌حكومه‌تدا چی‬ ‫روده‌دات‌و چ����ی روی����داوه‌ به‌نه‌وت‌و‬ ‫مه‌له‌ف����ی پێش����مه‌رگه‌و س����ه‌رجه‌م‬ ‫مه‌له‌فه‌كانی تره‌وه‌"‪.‬‬

‫فه‌خره‌دین قادر سكرتێری په‌رله‌مانی كوردستان‪:‬‬

‫هه‌وڵه‌كانی چاالكکردنه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردستان الوازن‬

‫"ئه‌م بێباكیه به‌رامبه‌ر په‌رله‌مان‌ترسناكه‌و ئاینده‌ی هه‌رێم به‌ره‌وه‌ نادیار ده‌بات"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫فه‌خره‌دین قادر سكرتێری په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان له‌م دیداره‌ تایبه‌ته‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫باسی دۆخی ئیستای په‌رله‌مان ده‌كات‌و‬ ‫به‌دوری ده‌زانێت به‌مزوانه‌ په‌رله‌مان‬ ‫چاالك بكرێته‌وه‌‪ ،‬هاوكات له‌باره‌ی‬ ‫شێوازی ده‌وامی خۆی‌و ڕای تایبه‌تی‬ ‫جه‌عفه‌ر ئیمنیكی جێگری سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان له‌باره‌ی ئه‌م دۆخه‌وه‌ زانیاری‬ ‫نوێ بۆ ئاوێنه‌ ئاشكراده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬خوێندن���ه‌وه‌ت چی ‌ه بۆ دۆخی‬ ‫ئێستای په‌رله‌مانی كوردستان؟‬ ‫فه‌خره‌دین قادر‪ :‬به‌داخه‌وه‌ له‌به‌دبه‌ختی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بااڵترین ده‌سه‌اڵتی یاسادانان‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان په‌كیكه‌وت���وه‌‪،‬‬ ‫سبه‌ی خولی گریدانی به‌هاره‌ی په‌رله‌مانه‌‬ ‫به‌اڵم ئیفلیجك���راوه‌‌كه‌ ده‌بو له‌م دۆخه‌دا‬ ‫قه‌یرانه‌كان ت���ا بینه‌قاقا هاتوه‌ په‌رله‌مان‬ ‫ڕۆڵێكی كارای هه‌بوایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و بێباكیه‌ی كه‌ ئێستا هه‌یه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫كارانه‌كردنه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫تاكه‌ خوێندنه‌وه‌یه‌كم بۆی هه‌بێت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫نایانه‌وێت ئه‌م واڵته‌ به‌یاس���ا رێكبخرێت‌و‬ ‫جومگه‌كانی ده‌سه‌اڵت به‌دامه‌زراوه‌یی بن‌و‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یرانانه‌‌ هه‌بن‪ ،‬ئه‌مه‌ش حاڵه‌تێكی‬ ‫ترس���ناكه‌‌و ئاینده‌ی هه‌رێم به‌ره‌وه‌ نادیار‬ ‫ده‌بات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گومانی زۆر‌ له‌س���ه‌ر په‌كخستی‬ ‫په‌رله‌م���ان هه‌یه‌‪ ،‬هۆكاری ڕاس���ته‌قینه‌ی‬ ‫په‌كخس���تنی چی���ه‪ ،‬له‌كاتێكدا باس���ی‬ ‫ئه‌وه‌ده‌ك���را ك���ه‌ هۆش���داریتان دراوه‌تی‬ ‫له‌الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانه‌وه‌ به‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫كار نه‌ك���ه‌ن به‌تایب���ه‌ت كۆبونه‌وه‌كان���ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌؟‬

‫فه‌خره‌دی���ن قادر‪ :‬هۆكاری س���ه‌ره‌كی‬ ‫په‌كخستنی په‌رله‌مان ئه‌وه‌بو ده‌یویست‬ ‫جومگه‌كانی ده‌سه‌اڵت به‌(سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫حكومه‌ت‌و هه‌رێمه‌وه‌) به‌یاسا ڕێبكبخات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م ئیراده‌یه‌ الی ده‌س���ه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان الوازه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ڕێگریان له‌و كاره‌كرد كه‌ كاری س���ه‌ره‌كی‬ ‫په‌رله‌مان���ه‌‌و خه‌ڵ���ك‌و په‌رله‌مانتاران بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌نگیان به‌ ئێم���ه‌ داوه‌‪ ،‬بڕواموایه‌‬ ‫عه‌قڵیه‌ت���ی ده‌وڵه‌ت���داری الی حیزبه‌كان‬ ‫نه‌گه‌ش���توه‌ته‌ ئ���ه‌و ئاس���ته‌ی بیانه‌وێت‬ ‫واڵت به‌یاس���ا ڕێكبخه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫یاس���ادان ل���ه‌دوای ده‌س���ه‌اڵتی حیزبی‬ ‫خۆیانه‌وه‌ ده‌یبینن‪.‬‬ ‫من ناچمه‌وه‌ سه‌ر ڕابردو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ هه‌یه‌‌‬ ‫كه‌ نه‌ده‌ویس���ترا په‌رله‌مان وه‌كو بااڵترین‬ ‫ده‌سه‌اڵتی یاسادانان ته‌ماشابكرێت‪ ،‬یان‬ ‫حكومه‌ت‌و هه‌ندێك له‌پارته‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫به‌تێڕوانینێك���ی گه‌وره‌ت���ر‌ لهپه‌رله‌م���ان‬ ‫س���ه‌یری خۆیان ده‌كرد‪ ،‬ك���ه‌ پێچه‌وانه‌ی‬ ‫په‌یڕه‌وی ناوخۆیی په‌رله‌مانه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌‬ ‫هاته‌ پێشه‌وه‌ سیاس���یه‌كان بڕیار ئه‌ده‌ن‬ ‫یان په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا حكومه‌ت بێ چاودێره‌‪،‬‬ ‫ده‌توانرێت بوترێ���ت له‌فه‌راغی په‌رله‌مان‬ ‫شه‌رعیه‌تی نه‌ماوه‌؟‬ ‫فه‌خره‌دین ق���ادر‪ :‬س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و‬ ‫كابینه‌كان���ی پێش���وی حكومه‌تی���ش‬ ‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌ ش���ه‌رعیه‌تیان وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫به‌نیس���به‌ت كابین���ه‌ی ‪8‬وه‌ به‌جۆرێ���ك‬ ‫شه‌رعیه‌ت له‌ده‌س���تده‌دات له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئاسایی په‌رله‌مان متمانه‌ی لێوه‌ربگریته‌وه‪،‬‬ ‫په‌رله‌مان دیاره‌ ئیفلیجكراوه‌‌ یان سه‌رۆكی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و جێگره‌ك���ه‌ی ده‌س���تله‌كار‬ ‫بكێش���نه‌وه‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێس���تا حكوم���ه‌ت‬ ‫پێكهات���وه‌ له‌حكومه‌تێ���ك ك���ه‌ له‌ژێ���ر‬

‫فه‌خره‌دین قادر‬ ‫چاودێری په‌رله‌مان���دا نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌بینین‬ ‫ئێس���تا حكومه‌ت چۆن شكستی خواردوه‌‬ ‫ده‌ستوه‌س���تان ماوه‌ له‌كاتێكدا ئه‌یه‌وێت‬ ‫وه‌ره‌قه‌كان���ی چاكس���ازی ڕابكێش���ێت‪،‬‬ ‫دواجار بۆ پرسی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫ب���ۆ چاكس���ازیه‌كانیش پێویس���تیان‬ ‫به‌شه‌رعیه‌ت‌و باكگراوه‌ندی یاسایی هه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌په‌رله‌مان���ه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ به‌بڕیار‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬خوێندن���ه‌وه‌ی ت���ۆ ب���ۆ‬ ‫هه‌وڵه‌كان���ی كاركردن���ه‌وه‌ی په‌رله‌م���ان‬ ‫چیه‪ ،‬ته‌سه‌ور ده‌كه‌ی به‌مزوانه‌ په‌رله‌مان‬ ‫چاالكبكرێته‌وه‌‌؟‬ ‫فه‌خره‌دین قادر‪ :‬ئه‌و ئیراده‌ی ده‌یبینم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ الوازه‌‪ ،‬جار جار ده‌بیس���تن كه‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت په‌رله‌م���ان كارابكه‌نه‌وه‌ به‌اڵم‬

‫كام په‌رله‌مان‪ ،‬په‌رله‌مانێكی ده‌س���ته‌مۆ‬ ‫كه‌ بڕیاری ب���ۆ بنێ���رن‌و ئه‌ویش بیكات‬ ‫به‌یاسا‪ ،‬وه‌من بڕوام وانیه‌ په‌رله‌مانتاران‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ب���ه‌وه‌ ڕازیبن‪،‬‬ ‫په‌رله‌م���ان ئیراده‌ی س���ه‌ربه‌خۆی خۆی‬ ‫هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ه���ی هاواڵتیان���ی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانه‌‌و نابێت هیچ ئیراده‌یه‌كی تر‬ ‫زاڵبیت به‌سه‌ریدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���ی گۆڕانكاری له‌ده‌سته‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ده‌كرێت‪ .‬پێتوایه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ڕوبدات؟‬ ‫فه‌خره‌دین ق���ادر‪ :‬ئێمه‌ به‌ش���ێكبوین‬ ‫له‌چاره‌سه‌ر نه‌ك قه‌یرانه‌كان‪ ،‬شه‌رعیه‌تمان‬ ‫له‌په‌رله‌مانتارانه‌وه‌ وه‌كرتوه‌ هه‌ر ئه‌وانش‬ ‫ده‌توانن ده‌سته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی بگۆڕن‬ ‫به‌ده‌نگدان‌و له‌ناو هۆڵی په‌رله‌مان‌و به‌پێی‬

‫یاس���ا‪ ،‬له‌و ب���اوه‌ڕه‌دام پرس���ی گۆڕینی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان بۆ به‌الرێدابردنی‬ ‫پرس���ه‌ گه‌وره‌كه‌یه‌‌‌‪ ،‬پرس���ی چاكسازی‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ له‌هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پارت���ی هاوش���ێوه‌ی دكتۆر‬ ‫یوس���ف زۆر توڕه‌ن له‌تۆش تۆ ڕات چیه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌؟‬ ‫فه‌خره‌دین قادر‪ :‬من متمانه‌م له‌خه‌ڵكه‌وه‌‬ ‫وه‌رگرت���وه‌‪ ،‬خه‌ڵك ده‌نگ���ی به‌كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی‌و به‌من داوه‌ بومه‌ته‌ په‌رله‌مانتار‌و‬ ‫ئه‌ندامان���ی په‌رله‌مانیش ده‌نگیان پێدوام‬ ‫بب���م به‌س���كرتێری په‌رله‌م���ان‌و ئیراده‌م‬ ‫له‌خه‌ڵ���ك‌و په‌رله‌مانتاران���ه‌وه‌ وه‌رگرتوه‌‬ ‫ده‌كرێ���ت الیه‌نێك ئ���ه‌م ئیراده‌یه‌ی به‌دڵ‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌ سه‌ربه‌زرانه‌ بۆ خه‌ڵك‌و‬ ‫په‌رله‌مانت���اران جه‌خت له‌س���ه‌ر یاس���ا‌و‬ ‫په‌یڕه‌وی ناوخ���ۆی په‌رله‌مان ده‌كه‌مه‌وه‌‌و‬ ‫ئام���اده‌م له‌پێناو جێبه‌جێكردنی یاس���ا‬ ‫هه‌مو قوربانیه‌ك ب���ده‌م‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌م واڵته‌ بایاسا ڕێبكخرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���ی گه‌رم���ی په‌یوه‌ندی تۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ دكتۆر یوسف ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ جێگره‌كه‌ی خۆشه‌؟‬ ‫فه‌خره‌دی���ن ق���ادر‪ :‬هه‌ردوكی���ان دو‬ ‫كه‌سی خۆشه‌ویس���تن له‌الم وه‌كو هاوڕێ‬ ‫مامه‌ڵه‌مانك���ردوه‌ تا ئه‌وكاته‌ی ئه‌و دۆخه‌‬ ‫دروس���تبو‪ ،‬من ئه‌وكات وه‌كو هاوسۆزی‬ ‫بۆ دكتۆر یوس���ف ئه‌و هه‌ڵوێسته‌م نواند‌و‬ ‫پشتوانیم له‌به‌ڕێز سه‌رۆكی په‌رله‌مانكرد‪،‬‬ ‫‌ئێس���تا دانیش���تن‌و س���ه‌ردانم له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫هه‌ردوكیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌ی ئێس���تا ده‌وام ده‌كه‌یت‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردستان؟‬ ‫فه‌خره‌دی���ن ق���ادر‪ :‬م���ن ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ش���ه‌رعیه‌ت نه‌ده‌م به‌و كوده‌تایه‌ی هه‌یه‌‬ ‫ده‌وامم نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم جارجار به‌دوهه‌فته‌‬

‫جارێك كه‌متر زیاتر ده‌چمه‌وه‌ س���ه‌ردانی‬ ‫دكت���ۆر جه‌عفه‌ر‌و نوس���ینگه‌كه‌م ده‌ك ‌هم‌‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌س���تی من دوله‌ت نه‌بێت به‌په‌رله‌مانی‬ ‫هه‌ولێر‌و س���لێمانی له‌نوسینگه‌كانی تری‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌وامم نه‌ك���ردو‌ه هه‌رچه‌نده‌‬ ‫باڵه‌خانه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‌و نوسینگه‌كان‬ ‫هه‌موی بۆ من وه‌كو یه‌ك وایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌ی قسه‌ت له‌گه‌ڵ ئیمنیكی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ڕای كه‌س���ی خۆی له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ چیه‌؟‬ ‫فه‌خره‌دین قادر‪ :‬ئه‌وه‌ی من له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫به‌رێز دكتۆر جه‌عفه‌ر بناس���م‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫به‌ڕێزی���ان له‌چوارچی���وه‌ی حیزبه‌ك���ه‌ی‬ ‫ده‌رناچێت به‌حوكمی پۆس���ته‌كه‌ی به‌اڵم‬ ‫دیدوبۆچونی بۆ سیاسه‌ت ڕۆشن‌و كراوه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ جاروبار ئاڕاس���ته‌ی حیزبه‌كه‌ی‬ ‫به‌دۆخێكدا ده‌ڕوات كه‌ ئه‌ویش ده‌بێت له‌و‬ ‫دۆخ���ه‌دا خۆی ببینێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ بڕواموایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ڕێزیان وه‌كو جێگری س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌م���ان بڕیاری بدای���ه‌ هه‌ندێك بڕیار‬ ‫هه‌یه‌ جێبه‌جێ نه‌ده‌كرد یان نه‌یده‌دا به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت واقیعبین بین ئه‌ویش له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫سیاسه‌تی حیزبێكدایه‌ ده‌بێت ته‌وجیهاتی‬ ‫حزبه‌كه‌ی جێبه‌جێبكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ته‌س���ه‌ور ده‌كه‌ین ئه‌م دۆخه‌ تا‬ ‫‪ 2017‬وابڕوات؟‬ ‫فه‌خره‌دین قادر‪ :‬من نازانم واده‌بێت یان‬ ‫نا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫هیچ ده‌س���ه‌اڵتێكی سیاس���ی پشتیوانی‬ ‫لێناكات‪ ،‬حكومه‌تیش شكستی خواردوه‌‌و‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر قه‌یران���ه‌كان په‌كی كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستانیش وایلێكراوه‌‪ ،‬واڵت‬ ‫به‌مانه‌ ده‌ڕواتبه‌ڕێ���وه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ حاڵی‬ ‫دام���ه‌زراوه‌كان بێت ب���ه‌ره‌و ئاینده‌یه‌كی‬ ‫خراپ ده‌ڕۆین‪.‬‬

‫پۆلیسی‌ هاتوچۆی‌ سلێمانی‌‪ :‬به‌هۆی‌ قه‌یران ‌ی وه‌زیری كۆچی عێراق بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی موسڵ‬ ‫داراییه‌وه‌ غه‌رامه‌كان به‌قیست وه‌رده‌گرین‬ ‫زۆر بخایه‌نێت كارەساتی لێدەكەوێتەوە‬

‫وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌ هاتوچۆی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ئاشكرای‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌ركه‌سێك‬ ‫غه‌رام����ه‌ی‌ له‌س����ه‌ربێت ده‌توانێ����ت‬ ‫داواكاریه‌ك پێشكه‌شی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫هاتوچۆی‌ س����لێمانی‌ بكات به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫كردنی‌ غه‌رامه‌كه‌ی‌ به‌قیست‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬زانكۆ سه‌ردار‪ :‬نه‌قیب كاروان‬ ‫محه‌م����ه‌د‪ ،‬وته‌بێ����ژی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫هاتوچۆی‌ سلێمانی‌ بۆ ئاوێنه‌ ڕایگه‌یاند‬ ‫" له‌ئێس����تاو پێش ئه‌وه‌ی‌ ش����ۆفێرێكه‌‬ ‫ئۆتۆمبێله‌ك����ه‌ی‌ (تحوی����ل) بگوازێته‌وه‌‬ ‫ئه‌و ئۆتۆمبێله‌ك����ه‌ هه‌ر به‌ناوی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫بێت ده‌توانێت داواكاریه‌ك پێشكه‌ش����ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌ هاتوچۆی‌ س����لێمانی‌‬ ‫ب����كات‌و ئێم����ه‌ش ئ����ه‌و غه‌رامه‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌س����ه‌ریه‌تی‌ ب����ۆی‌ ده‌كه‌ی����ن به‌چه‌ند‬

‫قیس����تێك‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌گ����ه‌ر بێ����ت‌و نه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌نوێ كردنه‌وه‌ی‌ سااڵن ‌ه‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌‬ ‫پێوه‌بكرێت ئ����ه‌وا ئه‌وكات����ه‌ غه‌رامه‌كه‌ (س����ه‌نه‌وی‌) كه‌پێویس����ت به‌پشكنینی‌‬ ‫ئۆتۆمبێ����ل ده‌كات‌و ده‌نگ����ۆی‌ ئ����ه‌وه‌‬ ‫به‌كاش وه‌رده‌گرین"‪.‬‬ ‫نه‌قیب كاروان سه‌باره‌ت به‌ئۆتۆمبێله‌ هه‌بو كه‌ به‌ه����ۆی‌ قه‌یران����ی‌ داراییه‌وه‌‬ ‫ئاڕمه‌كانیش ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌ له‌ئێستادا چاوپۆش����ی‌ ده‌كرێت له‌هه‌ندێك حاڵه‌ت‪،‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ (‪ )65‬ه����ه‌زار ئۆتۆمبێلی‌ ئاڕم كاروان محه‌مه‌د وتی‌" به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫(عل����وج) تۆماره‌ الی����ان‪ ،‬ئه‌وانیش هه‌ر چاوپۆشی‌ ناكرێت و پشكنینه‌كان وه‌ك‬ ‫غه‌رامه‌یه‌كیان هه‌بێت ئ����ه‌وا غه‌رامه‌كه‌ پێش����تر ده‌چن به‌ڕێوه‌‪ ،‬هه‌مو رێنماییه‌‬ ‫ده‌چێته‌ نێو ئه‌وه‌لیاته‌كانیانه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت یاساییه‌كان وه‌ك پێشترن"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر مۆڵه‌تی‌ شۆفێری‌‌و سااڵنه‌ش‬ ‫" ئه‌وانه‌ كێشه‌ی‌ یاساییان نیه‌‪ ،‬ئاڕمه‌‬ ‫پالستیكه‌كه‌یان بۆ دو ساڵ‌ جارێك تازه‌ كاتێ����ك ماوه‌كه‌یان به‌س����ه‌ر ده‌چێت‪،‬‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌و له‌وكاته‌ش����دا غه‌رامه‌كانیان نه‌قیب كاروان باس له‌وه‌ده‌كات‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫ل����ێ وه‌رده‌گرین����ه‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌رش����وێنێك بڕگ ‌هی‌ (‪ 29‬پاشكۆی‌( أ) یاسای‌ ژماره‌‬ ‫غه‌رامه‌یان هه‌بێت ئه‌وا به‌ڵگه‌نامه‌كانیان ‪86‬ی‌ س����اڵی‌ ‪ )2004‬ب����ڕی‌ (‪ )10‬هه‌زار‬ ‫بۆ ناگه‌ڕێنینه‌وه‌ هه‌تاوه‌كو ئه‌ستۆپاكی دینار غه‌رامه‌كه‌یه‌تی‌ بۆ یه‌ك جار‪.‬‬

‫وەزیری كۆچ‌و كۆچب���ەران له‌باره‌ی‬ ‫دەرب���از محەم���ەد وەزی���ری كۆچ‌و‬ ‫وه‌زیری ك���ۆچ‌و كۆچبه‌ران���ی عیراق‬ ‫له‌باره‌ی پرسی ئاواره‌كان‌و دانیشتوانی كۆچبەران له‌باره‌ی پرس���ی ئاواره‌كان گه‌ڕانه‌وەی ئاواره‌كانیش بۆ زێدی خۆیان‬ ‫ئێستای موسڵه‌وه‌ هۆشداری ئه‌وه‌ده‌دات له‌عێراق ئه‌وه‌ی ب���ۆ ئاوێنه‌ ڕونكرده‌و‌ه ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ باس���كرد ژمارەیەكی‬ ‫" ئه‌گەر گرتنەوەی موسڵ زۆر بخایەنێت " لەس���اڵی ‪ ‌2014‬و هاتنی تیرۆرستانی زۆری ئاوارەی ش���ارەكانی ناوەڕاستی‬ ‫داع���ش ‪ 700‬ه���ەزار ك���ەس لەعێراقدا عێ���راق ك���ە لەهەرێم���ی كوردس���تان‬ ‫كارەساتی گەورەی لێدەكەوێتەوە"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬مەزهەر كه‌ریم‪ :‬دكتۆر دەرباز ئاوارەبون كە زۆرینەیان هاواڵتی شاری نیشتەجێبون گەڕاونەتەوە ناوچەكانی‬ ‫محه‌م���ه‌د وەزیری ك���ۆچ‌و كۆچبەرانی موس���ڵن دواتر خەڵكی ش���ەنگالن ك ‌ه خۆی���ان‪ ،‬زۆربەی ئەوان���ه‌ش خەڵكی‬ ‫عێراق بەئاوێنەی ڕاگەیاند "ئامادەكاری لەشاری دهۆك نیش���تەجێن كەمپمان ناوچەكانی تكریت بون‌و به‌ش���ێكی زۆر‬ ‫دەكرێ���ت بۆ ئەوهاواڵتیانەی لەش���اری بۆ دابینك���ردون له‌كۆی پێداویس���تیە له‌پێداویستیەكانیان بۆ دابینكراوە كە‬ ‫موسڵ دەژین لەكاتی گرتنەوەی ئەوشارە س���ەرەتایەكانی وەك خزمەتگوزاری‌و بریتیە لەپێدانی خ���واردن‌و كەلوپەلی‬ ‫ی سەرەتایی‌و تەندروس���تی‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئاوارەدەبن‌و كەمپی نیشتەجێبونیان بۆ نیش���تەجێبون‪ ،‬هه‌رچ���ی ئه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫دروستدەكرێت"‪ ،‬ڕاش���یگه‌یاند "ئه‌گەر ك��� ‌ه چونه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت ‪ 200‬داخوازی ئاوارەكان زۆر لەوە زیاترە كە‬ ‫گرتنەوەی موسڵ زۆر بخایەنێت ئەگەری ه���ەزار هاواڵت���ی ده‌بن ك��� ‌ه عێراقیان ئێمە باس���ی دەكەین چونكە ئاوارەكان‬ ‫كارەساتی گەورەی لێدەكرێت‪ ،‬چونك ‌ه بەجێهێش���توەو‪ 100‬هەزاری���ان هاواڵتی ك���ە گەڕاونەت���ەوە جێگەكانی خۆیان‬ ‫ئەوناوچانە خاپوربون"‪.‬‬ ‫خوارو و ناوەڕاستی عێراقن"‪.‬‬ ‫زۆرترین هاواڵتی ئاوارەدەبن"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫وه‌زیری پێشوی پێشمه‌رگه‌‪:‬‬ ‫بندیوارێكی زۆر هه‌یه‌ له‌ناو هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‌‪ ،‬وه‌زیری پێشوی‬ ‫ی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(ئیداره‌ی هه‌ولێر) له‌م گفتوگۆیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌و چه‌كانه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رۆكه‌وه‌ دابه‌ش‬ ‫دێن‪ ،‬له‌مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ده‌كرێن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دۆخی پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان‬ ‫له‌میحوه‌ركان چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬له‌ئێس���تادا دۆخی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و باری ناوچ���ه‌كان له‌ڕوی‬ ‫س���ه‌ربازییه‌و‌ه زۆر باشه‌‪ ،‬سه‌ركه‌وتنی‬ ‫ی���ه‌ك ل���ه‌دوای ی���ه‌ك هه‌ی���ه‌‪ ،‬باری‬ ‫میح���وه‌ره‌كان به‌گش���تی‌و میح���وه‌ری‬ ‫باش���یك به‌تایبه‌تی له‌ڕوی ئه‌منییه‌و‌ه‬ ‫زۆر باش���ه‌‪ ،‬هه‌ندێك كه‌موكوڕی هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ڕوی ئیداره‌ی پێشمه‌رگه‌وه‌ ئه‌وانیش‬ ‫پێویستییه‌كانی پێش���مه‌رگه‌ن له‌ڕوی‬ ‫مه‌س���روفاته‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌و ماوه‌ی��� ‌ه بڕیار‌ه‬ ‫ل���ه‌ڕوی ئیداریی���ه‌و‌ه كه‌موكوڕییه‌كان‬ ‫پڕبكرێن���ه‌وه‌و ه���اوكاری پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫بكرێت‪ ،‬له‌ڕوی مه‌عنه‌وی���ات‌و هێزه‌و‌ه‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌ئاماده‌باشی ته‌واودایه‌‪.‬‬ ‫ی دێ���ن‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌و چه‌كان���ه‌ ‌‬ ‫ك���ێ ده‌توانێ���ت دابه‌ش���یان ب���كات‌و‬ ‫ته‌سه‌روفاتیان پێوه‌بكات؟‬ ‫ی‬ ‫حه‌می���د ئه‌فه‌ندی‪ :‬ئ���ه‌و چه‌كان ‌ه ‌‬ ‫دێن ب���ۆ مه‌كته‌ب���ی س���ه‌رۆك‌و له‌وێ‬ ‫ی پێویست ‌ه‬ ‫لیژنه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه ئه‌و چه‌كان ‌ه ‌‬ ‫ره‌وان���ه‌ی‌ میح���وه‌ره‌كان ده‌كرێن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌رپرسێكی پێش���مه‌رگ ‌ه داواكارییه‌ك‬ ‫پێش���كه‌ش ده‌كات‌و ب���ۆی ده‌نێ���رن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێویس���تییان به‌ت���ۆپ‌و چه‌كی‬ ‫قورس هه‌بێت ئه‌وان ره‌وان ‌هی‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ش چه‌كی سوك به‌پێی‬ ‫پێداویستی‌و داوكاری ده‌نێرن‪.‬‬ ‫ی بارزانی چه‌ك‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نوس���ینگه‌ ‌‬ ‫داب���ه‌ش ده‌كات ن���ه‌ك وه‌زاره‌ت���ی‬

‫بۆ ئه‌و چه‌کانه‌ی‬ ‫دێن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫جێگای پێویست‬ ‫نه‌بێت له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬له‌كۆگای‬ ‫مه‌كته‌ب سه‌رۆك‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫وه‌زاره‌ت پێویستی‬ ‫پێی هه‌بو داوای‬ ‫ده‌كات‌و بۆیان ده‌نێرن‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی له‌گه‌ڵ چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌کدا‬ ‫پێشمه‌رگه‌؟‬ ‫حه‌می���د ئه‌فه‌ن���دی‪ :‬وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ی بارزانی���ش‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و نوس���ینگه‌ ‌‬ ‫سه‌اڵحیاتی ئه‌و چه‌ك دابه‌شكردنه‌یان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫داواده‌كه‌ی���ن‪ ،‬وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫داواكارییه‌كان الی خۆیان كۆده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چه‌ك���ه‌كان الی وه‌زاره‌ت نه‌بێت‬ ‫ی بارزانی ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫داوا له‌نوس���ینگه‌ ‌‬ ‫دابینكردنی له‌كۆگای چه‌ك له‌مه‌كته‌بی‬ ‫سه‌رۆك بۆمان ده‌نێرن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چ���ه‌ك دێت���ه‌ وه‌زاره‌ت یا‬

‫ی بارزانی؟‬ ‫نوسینگه‌كه‌ ‌‬ ‫حه‌می���د ئه‌فه‌ندی‪ :‬دێت���ه‌ هه‌ردوال‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر جێگای پێویس���ت‬ ‫نه‌بێت له‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌‪ ،‬له‌كۆگای‬ ‫مه‌كته‌ب سه‌رۆك داده‌نرێت‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫وه‌زاره‌ت پێویس���تی پێی هه‌بو داوای‬ ‫ده‌كات‌و بۆیان ده‌نێرن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا هه‌س���ت ب���ه‌وه‌ ناكه‌ن‬ ‫هێزی پێش���مه‌رگ ‌هی‌ كوردستان له‌ڕوی‬ ‫رێكخس���تن‌و پێداویس���تییه‌كانییه‌و‌ه‬ ‫كه‌مو كوڕی زۆره‌؟‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬كه‌موكوڕی له‌نه‌بونی‬

‫پاره‌ هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك پێویست نه‌وتیان بۆ‬ ‫دابین نه‌ك���راوه‌‪ ،‬وتویان ‌ه نرخی نه‌وت‬ ‫تۆزێك به‌رزبۆته‌وه‌و یارمه‌تی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ی بۆرییه‌كانی‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ن���ه‌وت ته‌قێنراوه‌ت���ه‌و‌ه ده‌بێ���ت هه‌تا‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌یه‌كی دیك ‌ه چاوه‌ڕێ بین بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بتوانرێت هاوكاری بكرێن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���تر وه‌زیری پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫بویت ئه‌م كێشان ‌ه به‌شێكی له‌ئه‌ستۆی‬ ‫تۆدا نیه‌؟‬ ‫ی‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌ ‌‬ ‫من وه‌زیری پێشمه‌رگ ‌ه بوم شه‌ڕ نه‌بو‪،‬‬

‫ی پێویس���تی پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌بوه‌ بۆمان دابین كردون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بندیوار هه‌ی��� ‌ه له‌ناو هێزی‬ ‫پێشمه‌رگه‌؟‬ ‫ی من ده‌زانم‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وكات ‌هی‌ من‬ ‫ژم���ار‌هی‌ پێش���مه‌رگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیر بوم‪ ،‬چاره‌كێكی پێش���مه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ی پێشمه‌رگ ‌ه زیاد بوه‌‪،‬‬ ‫ئێستایه‌‪ ،‬ژماره‌ ‌‬ ‫ی موچه‌یان هه‌ی ‌ه‬ ‫‪ %25‬ئه‌و پێشمه‌رگان ‌ه ‌‬ ‫ناویان نیه‌‪ ،‬ئێستا خه‌ریكی چاككردنی‬ ‫ئه‌و ناوانه‌و ته‌س���فیه‌كردنیانن‪ ،‬بندیوار‬ ‫زۆره‌ له‌ن���او پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬كاتی خۆی‬

‫‪5‬‬

‫ناویان نوس���یون ئێس���تا س���ه‌رقاڵی‬ ‫ته‌سفیه‌كردنن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هێزه‌كانی توركیا له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫باشیك ماون؟‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬به‌ڵی له‌وێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و هێزه‌ نی ‌ه كه‌بڵێن ش���ایه‌نی باسن‪،‬‬ ‫ره‌بایه‌یه‌ك یا دو ره‌بایه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫دڵنیابونمان له‌س���ه‌ر ئه‌وان نیه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی خۆمانه‌‪.‬‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ش���داری ئازادكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫موسڵ ده‌كه‌ن؟‬ ‫حه‌می���د ئه‌فه‌ندی‪ :‬ئه‌و پرس���یاره‌م‬ ‫لێنه‌ك���ردون كه‌ به‌ش���دار ده‌بن یاخود‬ ‫نا‪ ،‬ئێم ‌ه بۆ ش���ه‌ڕی موس���ڵ چاوه‌ڕێی‬ ‫فه‌رمانی سه‌رۆك بارزانین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆ ئه‌و ئه‌فس���ه‌ر‌ه گه‌نجان ‌ه‬ ‫ناهێننه‌ پێشه‌و‌ه ك ‌ه خولی سه‌ربازییان‬ ‫بینی���وه‌‪ ،‬ب���ۆ فه‌رمان���د‌ه پی���ره‌كان‬ ‫فه‌رمانده‌یی پێشمه‌رگه‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫ی راس���تیی ‌ه‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫شاره‌زایی شه‌رتی ئه‌ساسه‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌و‬ ‫به‌رپرسانی كۆن ش���اره‌زایی زیاترییان‬ ‫هه‌یه‌ له‌وان ‌هی‌ تازه‌ پێگه‌یشتون‪،‬پیره‌كان‬ ‫ته‌حه‌م���ول‌و ئه‌زمونی���ان زیات���ر‌ه‬ ‫له‌گه‌نجه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا به‌په‌سه‌ندی‬ ‫ده‌زانین ئه‌و به‌رپرس���ه‌ كۆنان ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ش���داری ناو شه‌ڕی راس���ته‌وخۆش‬ ‫نه‌كات ب���ه‌اڵم ئاماده‌ییان هه‌بێت له‌ناو‬ ‫به‌ره‌كانی شه‌ڕو سه‌رپه‌رشتی بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ له‌ناو فه‌رمانده‌كاندا ته‌نها‬ ‫كوڕانی بارزانی ئیبراز ده‌كرێن؟‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬له‌به‌ره‌كانی جه‌نگ‬ ‫ی به‌رپرسیارێتیان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ك���وڕ‌ه فه‌قیرن‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وان هێزێكی‬ ‫تایبه‌تییان دروس���تكردو‌ه و ده‌یانه‌وێت‬ ‫به‌شداری بكه‌ن له‌ش���ه‌ڕه‌كاندا‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ن��� ‌ه له‌خه‌ڵك زیات���رن ن��� ‌ه كه‌مترن‪،‬‬ ‫هێزه‌كه‌یان ب���ۆ ئه‌و‌ه نی ‌ه كه‌پارێزگاری‬ ‫له‌خۆی���ان بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو بۆ به‌ش���داری‬ ‫كردنه‌ له‌شه‌ڕی دژ به‌داعش‪.‬‬

‫داواكار ‌ی گشت ‌ی رێنمای ‌ی بۆ كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن ده‌رده‌كات‬

‫نه‌قیب ‌ی سه‌ندیكا ‌ی رۆژنامه‌نوسان‪ :‬پێموایه‌ ئه‌م رێنماییه‌ زیاده‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ هه‌رێم رێنماییه‌ك بۆ‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن‌و میدیاكارانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌رده‌كات‌و‬ ‫داوایان لێده‌كات به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رپرسیارانه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ دۆخی‌‬ ‫هه‌ستیاری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بكه‌ن‌و له‌به‌رامبه‌ردا نه‌قیبی‌‬ ‫سه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نوسانی‌ كوردستان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "پێموایه‌ ئه‌م رێنماییه‌‬ ‫زیاده‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌راگه‌یه‌ندراوێكدا داواكاری‌ گش����تی‌‬ ‫رێنمای����ی‌ س����ه‌رجه‌م كه‌ناڵه‌كان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان����دن‌و میدیاكاران����ی‌ هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردس����تان ده‌كات ك����ه‌ "پابه‌ندب����ن‬ ‫به‌ناوه‌ڕۆكی‌ یاسای‌ ژماره‌ ‪35‬ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪2007‬ی‌ كاری‌ رۆژنامه‌گه‌ریی‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رپرسیارانه‌‬ ‫مامه‌ڵ����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ دۆخی‌ هه‌س����تیاری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌به‌شێكی‌ تری‌ رێنماییه‌كه‌دا‬ ‫هاتوه‌ "خۆتان له‌په‌خش‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ر بابه‌تێك بپارێزن كه‌ راسته‌وخۆ یان‬ ‫ناراسته‌وخۆ ببێته‌ شێواندنی‌ ئاسایشی‌‬ ‫هه‌رێم‌و چاندنی‌ تۆوی‌ رق‌و كینه‌"‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوا بڕگ����ه‌ی‌ رێنماییه‌كه‌ش����دا‬ ‫هاتوه‌ "به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ هه‌ر ده‌زگایه‌ك‬ ‫سه‌رپێچی‌ بكات‌و پابه‌ندنه‌بێت رێكاری‌‬ ‫یاسایی‌ به‌رامبه‌ر ده‌گیرێته‌به‌ر"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ حاكم ئازاد عه‌بدولواحید‬ ‫نه‌قیبی‌ س����ه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نوس����انی‌‬ ‫كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د‬ ‫"له‌رێنماییه‌ك����ه‌ی‌ داواكاری‌ گش����تی‌‬ ‫هه‌رێ����م هیچ كۆت‌و به‌ندێ����ك بۆ كاری‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ی‌ تێدا نییه‌ چونكه‌ ته‌نها‬ ‫داوا ده‌كات ك����ه‌ ئیلتی����زام به‌یاس����ای‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسی‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ب����ه‌اڵم م����ن پێموایه‌ ئه‌م‬ ‫رێنماییه‌ زیاده‌ چونكه‌ یاس����ای‌ ژماره‌‬ ‫‪35‬ی‌ ساڵی‌ ‪2007‬ی‌ كاری‌ رۆژنامه‌گه‌ریی‌‬

‫ی‬ ‫له‌دوا بڕگه‌ ‌‬ ‫رێنماییه‌كه‌دا هاتو‌ه‌‬ ‫هه‌ر ده‌زگایه‌ك‬ ‫ی بكات‌و‬ ‫سه‌رپێچ ‌‬ ‫پابه‌ندنه‌بێت‬ ‫ی‬ ‫رێكاری‌ یاسای ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌گیرێته‌به‌ر‬ ‫ی نییه‌ كه‌ كۆت‌و به‌ند دابنێت بۆ میدیاکان‬ ‫داواكاری‌ گشتی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان هه‌یه‌‌و یاس����ا‬ ‫ده‌بێت جێبه‌جێ‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫حاكم ئ����ازاد ل����ه‌و بڕوایه‌دای����ه‌ كه‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی����ه‌‬ ‫"كاری‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫كه‌ ئ����ه‌م یاس����ایه‌ جێبه‌ج����ێ‌ بكات‌و‬ ‫كێش����ه‌كه‌ش له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان����ی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌"‪.‬‬ ‫راش����یگه‌یاند "ئ����ه‌م رێنمایی����ه‌ هیچ‬ ‫له‌دۆخه‌كه‌ ناگۆڕێت"‪.‬‬ ‫نه‌قیبی‌ س����ه‌ندیكای‌ رۆژنامه‌نوسان‬ ‫ئام����اژه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ داواكاری‌‬ ‫گش����تیش ب����ۆ خ����ۆی‌ الیه‌نێك����ی‌‬ ‫جێبه‌جێ����كاره‌‌و س����ه‌ر به‌وه‌زاره‌ت����ی‌‬ ‫داده‌‌و وه‌زاره‌ت����ی‌ دادی����ش الیه‌نێك����ی‌‬ ‫جێبه‌جێكاره‌‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "راس����ته‌ ئیش����وكاره‌كانی‌‬

‫داواكاری‌ گش����تی‌ له‌گ����ه‌ڵ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫دادوه‌ریی����ه‌ به‌اڵم بۆ خ����ۆی‌ الیه‌نێك ‌ه‬ ‫كه‌ جێبه‌جێ����كاره‌‌و ئه‌م����ه‌ش یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ئیش����كالیه‌ته‌كانی‌ یاس����اكه‌‌و من له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام داواكاری‌ گش����تی‌ كێش����ه‌ی‌‬ ‫یاساكه‌ی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ داواكاری‌ گشتی‌‬ ‫كاری‌ باش����یان كردوه‌ به‌اڵم یاس����اكه‌‬ ‫رێگه‌ ن����ادات له‌وه‌ زیات����ر كار بكات‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "بۆیه‌ داواكاری‌ گشتی‌ ره‌نگه‌‬ ‫وه‌كو په‌رۆش����ییه‌ك بۆ موراعاتكردنی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌ خه‌ڵك له‌كوردستان‬ ‫ئه‌و رێنماییه‌ی‌ ده‌ركردبێت‌و په‌ی‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌ب����ات كه‌ میدیا رۆڵێكی‌ گرنگی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌پرسی‌ ئاش����ته‌وایی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام به‌و نیه‌ته‌ ئه‌و به‌یاننامه‌یه‌ی‌‬

‫باڵوكردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫حاك����م ئازاد به‌دوری‌ زانی‌ ده‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫رێنماییه‌كه‌ بۆ كۆت‌و به‌ندكردنی‌ میدیا‬ ‫بێت له‌هه‌رێ����م‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "من‬ ‫پێموانیی����ه‌ ك����ه‌ نیه‌ته‌كه‌ ب����ۆ كۆت‌و‬ ‫به‌ندكردنی‌ میدیا بێت چونكه‌ داواكاری‌‬ ‫گشتی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ ئه‌وه‌ی‌ نییه‌ كه‌ كۆت‌و‬ ‫به‌ند دابنێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌ئاكامدا یاسایه‌ك هه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ كاری‌ رۆژنامه‌گه‌ریی‌ رێكده‌خات‌و‬ ‫مه‌بده‌ئه‌كانی‌ یاساكه‌ دیاره‌‌و ئه‌وانه‌ش‬ ‫به‌ش����ێكه‌ له‌ده‌س����تكه‌وتی‌ میدی����ا‬ ‫له‌كوردس����تان‌و هی����چ ده‌زگایه‌ك بۆی‌‬ ‫نییه‌ رێگربێت له‌و به‌ها‌و ده‌س����تكه‌وته‌‬ ‫گرنگانه‌ی‌ كه‌ ئ����ازادی‌ میدیای‌ داوه‌ته‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان"‪.‬‬

‫س����ه‌باره‌ت به‌كارك����ردن به‌یاس����ای‌‬ ‫رۆژنامه‌نوسانیش‪ ،‬نه‌قیبی‌ سه‌ندیكا ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ان وت����ی‌ "ده‌توانم بڵێم‬ ‫ئیش����ی‌ باش ل����ه‌و بواره‌دا ك����راوه‌ به‌‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ده‌یان‌و سه‌دان كه‌س‬ ‫له‌دادگاكانی‌ كوردس����تان به‌و یاس����ایه‌‬ ‫ده‌رچون‌و له‌س����ااڵنی‌ راب����ردوش ئه‌وه‌‬ ‫س����ه‌لمێنرا كه‌ ئه‌م یاس����ایه‌ یاسایه‌كی‌‬ ‫زیندوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڵگه‌ی‌ زیندوێتی‌ یاس���اكه‌ی‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ هێنای���ه‌وه‌ كه‌ هه‌ندێك یاس���ا‬ ‫ده‌رك���راوه‌ به‌اڵم له‌كات���ی‌ ده‌ركردنی‌‬ ‫یاس���اكه‌وه‌ هیچ دۆسیه‌یه‌ك له‌وباره‌وه‌‬ ‫نه‌چوه‌ت���ه‌ دادگا‌و ل���ه‌و بڕوایه‌دای���ه‌‬ ‫كه‌ یاس���ای‌ رۆژنامه‌نوس���ی‌ توانراوه‌‬ ‫پێش���ینه‌ی‌ یاسایی بۆ ده‌ربچێت‌و وتی‌‬

‫"هه‌ندێ���ك پێش���ینه‌ی‌ یاس���ایی‌ بۆ‬ ‫یاساكه‌ی‌ تایبه‌ت به‌رێكخستنی‌ كاری‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان له‌هه‌رێم ده‌رچوه‌ كه‌‬ ‫بوه‌ته‌ ئیزافه‌یه‌كی‌ زیاتر بۆ یاس���اكه‌‌و‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ رۆژنامه‌نوسان بوه‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌ش���ارده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌راب���ردودا هه‌ندێ���ك كێش���ه‌ هه‌بوه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌ندێ���ك له‌دادگاكان���دا كه‌‬ ‫ئیلتیزامی���ان نه‌ك���ردوه‌‌و هه‌ندێ���ك‬ ‫جاریش به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ حكومییه‌كان‬ ‫ئیلتیزامی���ان پێوه‌ نه‌ك���ردوه‌و ئه‌مه‌‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌ تره‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم وه‌ك یاسا یاسایه‌كی‌‬ ‫زیندو بوه‌‌و توانیویه‌ت���ی‌ تاراده‌یه‌كی‌‬ ‫باش كه‌یس���ی‌ رۆژنامه‌نوس���ی‌‌و میدیا‬ ‫یه‌كالبكاته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫"حكومه‌ت له‌ده‌ره‌وه‌ی فه‌رمیات موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی بڕیوه‌‪ ،‬بۆ مانگی شوباتیش رێژه‌ی پاشكه‌وت ناگۆڕێت"‬

‫هیچ گرنتیه‌ك نیه‌ حكومه‌ت پاشكه‌وت‌و موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران بداته‌وه‌‬

‫ده‌كرێت‪ ،‬ه���اوكات دڵنیانین له‌وه‌ی‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫پاش���كه‌وتی موچه‌كانی���ان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫موچه‌ نه‌دراوه‌كانی كۆتایی س���اڵی‬ ‫تائێستا حكومه‌ت فه‌رمانی‬ ‫‪ 2015‬نافه‌وتێت‪.‬‬ ‫وەزاری بۆ پاشه‌كه‌وتی موچه‌ی‬ ‫ئومێد محه‌مه‌د هاوشێوه‌ی زۆرینه‌ی‬ ‫فه‌مانبه‌ران ده‌رنه‌كردوه‌و هیچ‬ ‫حسابێكی تایبه‌تیش نیه‌ پاشكه‌وتی فه‌رمانبه‌ران جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش "متمانه‌ی به‌وه‌ نیه‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫تێدا هه‌ڵبگیرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش مقۆمقۆی كه‌ موچه‌كه‌ی نافه‌وتێت"‪.‬‬ ‫تائێس���تا حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ناو فه‌رمانبه‌راندا‬ ‫كوردس���تان فه‌رمانێك���ی تایبه‌ت���ی‬ ‫دروستكردوه‌ کە پاشه‌كه‌وته‌‬ ‫ب���ۆ بڕین���ی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫هه‌ڵگیراوه‌كانیان ده‌فه‌وتێت‪.‬‬ ‫ده‌رنه‌ك���ردوه‌ هاوكات هی���چ ژماره‌‬ ‫ئومێد محم���ه‌د فه‌رمانبه‌ری بانك بانكیه‌ك نیه‌ ك���ه‌ موچه‌ی نه‌دراوی‬ ‫له‌شاری س���لێمانی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ فه‌رمانبه‌ران‌و پاش���كه‌وته‌كانی تێدا‬ ‫رونكردنه‌وه‌ فه‌رمانب���ه‌ران عاقڵن‌و هه‌ڵبگیرێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا حكومه‌ت‬ ‫هیچ هۆی���ه‌ك نیه‌ حكومه‌ت پاره‌یان تائێس���تا رێنمای���ی پێداچون���ه‌وه‌‬ ‫بۆ پاش���كه‌وت ب���كات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ی به‌پاش���كه‌وتی ده‌رنه‌كردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ بۆ‬ ‫حكوم���ه‌ت ده‌ی���كات بڕین���ه‌ نه‌ك مانگی ش���وباتیش بڕینی پاشكه‌وت‬ ‫پاش���كه‌وت‌و وتی "حكومه‌ت به‌زۆر هه‌روه‌ك���و مانگ���ی پێش���و ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌س���ه‌ر فه‌رمانبه‌راندا سه‌پاندویه‌تی هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌رپرس���انی حكومه‌ت‬ ‫چه‌ن���د جارێك به‌نافه‌رم���ی به‌ڵێنی‬ ‫كه‌ ده‌بێت پاشكه‌وتیان بۆ بكات"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی خش���ته‌ی نوێ���ی موچه‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی رێژه‌ی پاشكه‌وته‌كانی‬ ‫بێ���ت كه‌ مانگ���ی راب���ردو موچه‌ی دابو‪.‬‬ ‫حامید س���دیق ئه‌حمه‌د كه‌ پێشتر‬ ‫له‌سه‌ر دابه‌شكرا ‪%15‬بۆ‪%75‬موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران پاش���كه‌وت ده‌كرێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری خه‌زێن���ه‌ی یه‌ك���ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش له‌حس���ابێك هه‌ڵده‌گیرێت سلێمانی بوه‌و ئێس���تاش له‌دیوانی‬ ‫به‌ن���اوی (ئه‌مانات)‪ ،‬ئ���ه‌م كاره‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگای س���لێمانی‬ ‫حكوم���ه‌ت كاردانه‌وه‌ی جۆربه‌جۆری ده‌وامی فه‌رمی ده‌كات ئه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ل���ه‌الی فه‌رمانبه‌ران هێنای���ه‌ ئاراوه‌ ئاش���كراده‌كات "بۆ ئه‌م مانگه‌ی كه‌‬ ‫كه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی نیگه‌رانن له‌زۆری موچه‌ تائێس���تا وه‌رنه‌گیراوه‌ لیستی‬ ‫بڕی ئه‌و پاشكه‌وته‌ی له‌موچه‌كانیان موچ���ه‌ به‌پێ���ی خش���ته‌ی موچه‌ی‬

‫مانگی یه‌ك پاش���كه‌وت بڕاوه‌و هیچ‬ ‫بڕی���ارو رێنماییه‌كی ت���ازه‌ نه‌هاتو‌ه‬ ‫باس���ی گۆڕان���كاری له‌پاش���كه‌وتدا‬ ‫ب���كات‌و ئ���ه‌وه‌ی وت���راوه‌ ته‌نه���ا‬ ‫له‌ڕاگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ بوه‪ ‌،‬وتی "ته‌نها‬ ‫لیس���تمان بۆهاتوه‌ هیچ رێنماییه‌ك‌و‬ ‫بڕیارێكمان له‌حكومه‌ته‌وه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌پاشكه‌وت بۆ نه‌هاتوه"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی حكومه‌ت جه‌خت‬ ‫له‌سه‌رئه‌وه ‌ده‌كاته‌وه زانیاری هه‌یه‌‬ ‫له‌خه‌زێنه‌ پاش���كه‌وتی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫له‌س���ه‌ر حس���ابی (ئه‌مان���ات)‬ ‫هه‌ڵده‌گیرێت كه ئه‌و پارانه‌ی پێشوتر‬ ‫له‌الی���ه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ له‌و حس���ابه‌‬ ‫هه‌ڵگی���راوه‌ تێیدا نه‌م���اوه‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌تا ئێس���تا هیچ گرنتی���ه‌ك نیه‌‬ ‫بۆ دانه‌وه‌ی ئه‌و پاره‌یه‌‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫حكومه‌ت‌ حسابێكی تایبه‌تی له‌بانك‬ ‫بۆ ه���ه‌ر فه‌رمانبه‌رێك بكاته‌وەو‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ی بۆ هه‌ڵگرێت به‌و حس���ابه‌‬ ‫نه‌وه‌كو ئێستا كه‌ له‌حسابی ئه‌مانه‌ت‬ ‫هه‌ڵگیراوه‌ كه‌ حسابێكی حكومیه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ی لیژن���ه‌ی دارایی‌و‬ ‫یاس���ایی په‌رله‌مانی كوردس���تانیش‬ ‫هیچ دان به‌وه‌دا نانێن كه‌ ئه‌م كاره‌ی‬ ‫حكومه‌ت ده‌یكات یاس���اییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌ی حكوم���ه‌ت كردویه‌تی‬ ‫سه‌روی ده‌سه‌اڵتی خۆی به‌كارهێناوه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی پارتی���ش جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ "حكومه‌ت ئه‌و‬ ‫مافه‌ی نیه‌ پاشكه‌وتی موچه‌خۆران‬

‫بخوات"‪.‬‬ ‫س���ۆران عومه‌ر ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی‬ ‫دارایی په‌رله‌مانی كوردستان كه‌ هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ كاره‌كانی حكومه‌ت له‌م‬ ‫دۆخه‌ داراییه‌دا به‌نایاسایی ده‌زانێت‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "ده‌س���تبردن‬ ‫بۆ موچه‌ی خه‌ڵك كاری په‌رله‌مان‌و‬ ‫هه‌ماهه‌نگی هه‌مو الیه‌كه‌ كه‌ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵك تائێس���تا نازانێت موچه‌ی ‪3‬‬ ‫مانگ‌و نیوی فه‌رمانبه‌ران لەس���اڵی‬ ‫‪2015‬دا له‌كوێی���ه‌و الی كێیه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌‬ ‫چیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م پاره‌یه‌‌ س���به‌ی‬ ‫ده‌درێته‌وه‌ به‌فه‌رمانبه‌ران"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی لیژن���ه‌ی‬ ‫دارایی په‌رله‌مانی كوردستان نیه‌تی‬ ‫حكومه‌ت به‌ب���اش نازانێت‌و پێیوایه‌‬ ‫ترس���ی فه‌رمانب���ه‌ران به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫له‌ش���وێنی خۆیدای���ه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫كاره‌ی حكومه‌ت نایاساییه‌‪ ،‬شتێكیش‬ ‫كه‌ بناغه‌یه‌كی یاسایی نه‌بو‪ ،‬سبه‌ی‬ ‫حكومه‌ت ده‌توانێت به‌ئاس���ایی فێڵ‬ ‫له‌فه‌رمانبه‌ران بكات"‪.‬‬ ‫ه���اوكات په‌رله‌مانتارێكی پارتیش‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ راك���ه‌ی وه‌ك���و ئه‌وه‌ی‬ ‫س���ۆران عومه‌ر نیه‌‪ ،‬به‌اڵم سورنیه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م كاره‌ی حكومه‌ت‬ ‫یاساییه‌و هاوكات ده‌ڵێت "حكومه‌ت‬ ‫مافی بڕینی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫شوان شێخ ئه‌حمه‌د په‌رله‌مانتاری‬ ‫پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان كه‌‬

‫ه���اوكات ئه‌ندامی لیژنه‌ی یاس���ایی‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تانە پێی وای ‌ه‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫به‌ناوی بڕینه‌وه‌ مافی ئه‌وه‌ی نیه‌ كه‌‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران ببڕێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ پاش���كه‌وته‌و ده‌ڵێت "‬ ‫ئه‌وپاره‌یه‌ پاشكه‌وت ده‌كرێت دوای‬ ‫قه‌یران���ی دارای���ی ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫فه‌رمانبه‌ران"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی لیژنه‌ی یاسایی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تان پێشی وایه‌‬ ‫حكومه‌ت چه‌ندجار باسی ئه‌وه‌یكردوه‌‬ ‫كه‌ موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران نافه‌وتێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "حكومه‌ت حكومه‌تی‬ ‫خۆمان���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و حكومه‌ت���ە بڕوات‌و‬ ‫حكومه‌تێكی تریش بێت هیچ شتێك‬ ‫رونادات چونكه‌ په‌رله‌مان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م به‌دگومانی���ه‌ كاتێ���ك‬ ‫ته‌واوده‌بێت به‌رپرس���انی حكومه‌ت‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی فه‌رم���ی هه‌نگاوبنێن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و پاره‌یه‌ی مانگانه‌ به‌ناوی‬ ‫پاش���ه‌كه‌وته‌وه‌ ده‌بڕدرێ���ت بكرێته‌‬ ‫حس���ابێكی فه‌رم���ی حكومه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫هه‌روه‌ك���و به‌رپرس���ه‌كه‌ی حكومه‌ت‬ ‫جه‌خت���ی لێك���رده‌وه‌ تائه‌وكات���ه‌‌‬ ‫به‌دگومانی���ه‌كان به‌رامبه‌ر حكومه‌ت‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت‪ ،‬هه‌روكو ئومێدیش‬ ‫وتی "حكومه‌ت ئه‌زمونی پێش���وتری‬ ‫هه‌یه‌ له‌وه‌ی پ���اره‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫خواردوه‌ بۆی���ه‌ متمانه‌م به‌وه‌نیه‌ كه‌‬ ‫حكومه‌ت پاشكه‌وتم بۆ بكات"‪.‬‬

‫ئه‌و كاره‌ی‬ ‫حكومه‌ت‬ ‫نایاساییه‌‬ ‫شتێكیش كه‌‬ ‫بناغه‌یه‌كی‬ ‫یاسایی نه‌بو‬ ‫سبه‌ی حكومه‌ت‬ ‫ده‌توانێت‬ ‫به‌ئاسایی فێڵ‬ ‫له‌فه‌رمانبه‌ران‬ ‫بكات‬

‫فازیل ره‌ئوف‪ :‬ئه‌دهه‌م بارزانی نابێته‌ سه‌رۆك ‌ی "ئه‌ڵمانیا پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫وه‌ك سپایده‌رمان ده‌بینن"‬ ‫ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی پارتی له‌سلێمان ‌ی‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫فازیل ره‌ئوف ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی له‌گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "هیچ رێگری‌و ئاسته‌نگێك‬ ‫نیه‌ له‌به‌رده‌م پرۆژه‌كه‌ی‌ بارزانیدا‬ ‫هه‌مومان پابه‌ندین پێیه‌وه‌"‏‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بارزان���ی پرۆژه‌یه‌ك���ی‬ ‫چاكس���ازییه‌كی راگه‌یان���د به‌اڵم بۆ‬ ‫هیچی دیار نه‌بو؟‬ ‫فازیل ره‌ئوف‪ :‬س���ه‌ره‌تا سه‌رۆك‬ ‫بارزان���ی ك���ه‌ بڕی���اری پ���رۆژه‌ی‌‬ ‫چاكسازی له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی دا‪ ،‬دواتر سه‌ردانیكرد‬ ‫بۆ ئه‌ڵمانی���ا‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ گه‌ڕانه‌وه‌یدا‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی رێكخرا‪،‬یه‌كێك له‌ته‌وه‌ره‌كانی‬ ‫ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ باس���كردن ب���و‬ ‫له‌وپرۆژه‌یه‌و لیژنه‌یه‌كی بۆ دروستكراو‬ ‫ده‌چێته‌ بواری جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هی���چ رێگریی���ه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م جێبه‌جێكردن���ی ئ���ه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ی بارزانیدا؟‬ ‫فازی���ل ره‌ئ���وف‪ :‬هی���چ رێگری‌و‬ ‫ئاس���ته‌نگێك نی���ه‌‪ ،‬له‌بچوكتری���ن‬ ‫ئه‌ندام���ی لقێك���ه‌وه‌ ت���ا ئه‌ندامێكی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���یی پارتی پابه‌نده‌‬ ‫به‌جێبه‌جێكردنی ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫بارزان���ی وه‌ك���و س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ئه‌م بڕی���اره‌ی‌ ده‌رنه‌ك���ردوه‌ به‌ڵكو‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆكی پارت���ی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان پرۆژه‌كه‌ی‌ ب���ۆ پارتی‬ ‫دان���اوه‌‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی‌ حزبه‌كانی دیكه‌‬ ‫چاوی لێبكه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ به‌بۆچونی‬ ‫من به‌رپرس���ه‌كانی س���لێمانی جگه‌‬ ‫له‌پارتی ئه‌و هه‌له‌یان قۆس���تۆته‌وه‌‬ ‫ل���ه‌دوای راپه‌ڕین���ه‌وه‌ س���ه‌روه‌ت‌و‬ ‫سامانیان په‌یداكردوه‌و ئه‌وه‌ی‌ ده‌ڵێت‬ ‫من سامانم نیه‌ له‌وانه‌ی‌ پارتی زیاتری‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مه‌به‌س���تت چیی���ه‌‬ ‫له‌به‌رپرسه‌كانی سلێمانی‪ ،‬مه‌به‌ستت‬ ‫یه‌كێتی‌و گۆڕانه‌؟‬ ‫فازیل ره‌ئوف‪ :‬ئه‌و به‌رپرس���انه‌ی‌‬ ‫گۆڕان له‌ناو یه‌كێتیدا ئه‌و سه‌روه‌ت‌و‬ ‫س���امانه‌یان كۆكردۆته‌وه‌و ئێس���تا‬ ‫پاڵیان لێداوه‌ته‌وه‌و باس له‌چاكسازی‬

‫ئه‌دهه‌م بارزانی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬كامه‌ی���ان له‌به‌رپرس���انی‬ ‫یه‌كێت���ی‌و الیه‌نه‌كان���ی دیكه‌ش ك ‌ه‬ ‫باس���ی چاكس���ازی ده‌ك���ه‌ن‌و دور‬ ‫ده‌كه‌ونه‌وه‌ له‌وه‌ی سه‌روه‌ت‌و سامانی‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬بگره‌ له‌زۆر به‌رپرس���ی پارتی‬ ‫سه‌روه‌تی كۆكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬گرنكی كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتی له‌چییدایه‌ كه‌ بارزانی‬ ‫سه‌رپه‌رشتی ده‌كات؟‬ ‫فازی���ل ره‌ئوف‪ :‬پارت���ی‌و یه‌كێتی‬ ‫دو حزب���ی س���ه‌ره‌كی‌و دوهێ���زی‬ ‫س���ه‌ره‌كیان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‬ ‫هه‌ڵبژاردنی خولی یه‌كه‌می په‌رله‌مان‬ ‫ئ���ه‌م دوپارت���ه‌ هێ���زی س���ه‌ره‌كی‬ ‫بون‪ ،‬په‌رله‌م���ان‌و حكومه‌ت به‌پێی‬ ‫رێژه‌ی به‌رپرس���یارێتی‌و ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌م���ان ده‌وریان‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬ئێس���تاش پارت���ی‌و یه‌كێتی‬ ‫خاوه‌نی ده‌س���ه‌اڵت‌و هێزو سیاسه‌تن‬ ‫له‌واڵت���دا‪ ،‬بۆی���ه‌ جه‌نابی س���ه‌رۆك‬ ‫بارزانی ده‌یه‌وێ���ت گرنگی بدات به‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ه���ه‌ردوال‬ ‫بێنه‌وه‌ س���ه‌ر ئه‌و خه‌ت���ه‌ی كه‌ ئه‌م‬ ‫دوهێ���زه‌ هێزی س���ه‌ره‌كین له‌واڵتدا‬ ‫ل���ه‌روی به‌ڕێوه‌بردن‌و هێ���زدا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫س���ه‌رۆك بارزانی گرنگ���ی پێده‌دات‬

‫بۆئه‌وه‌ی‌ به‌رنامه‌كانی داهاتو بهێنێته‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی چی یه‌كالیی ده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫فازی���ل ره‌ئ���وف‪ :‬ئ���ه‌م وه‌زع���ه‌‬ ‫ترس���ناكه‌ی‌ له‌به‌رده‌مدای���ه‌ له‌روی‬ ‫قه‌یرانه‌كان���ی هه‌رێ���م تاراده‌ی���ه‌ك‬ ‫چاره‌س���ه‌ری هه‌ندێك ل���ه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌ه���ه‌ردوال بتوانرێت‬ ‫چاوخش���اندنه‌وه‌یه‌ك به‌بارودۆخ���ی‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌م���ان بكرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫خۆئاماده‌ك���ردن‌و كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫نیه‌ بۆ دۆخی پێش���و بۆ پێكهێنانی‬ ‫حكومه‌ت به‌بێ گۆڕان‌و یه‌كگرتو؟‬ ‫فازیل ره‌ئوف‪ :‬پێده‌چێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌بێت بزانرێ���ت تاچه‌ند الیه‌نه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ بێنه‌ پێش���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌م‬ ‫جه‌ناب���ی س���ه‌رۆك بارزان���ی ئ���ه‌و‬ ‫نیه‌ته‌ی‌ نی���ه‌ كه‌ پارت���ی‌و یه‌كێتی‬ ‫موماره‌س���ه‌ی ده‌س���ه‌اڵتی خۆی���ان‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌هه‌وڵدای���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كگرتو و كۆم���ه‌ڵ بێنه‌وه‌‬ ‫پێشه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ پێكه‌وه‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كاراكردن���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‬

‫بارزانی ده‌یه‌وێت‬ ‫گرنگی بدات‬ ‫به‌كۆبونه‌وه‌ی لوتکه‌ی‬ ‫پارتی‌و یه‌کێتی‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ هه‌ردوال‬ ‫بێنه‌وه‌ سه‌ر ئه‌و‬ ‫خه‌ته‌ی كه‌ ئه‌م دوهێزه‌‬ ‫هێزی سه‌ره‌كین‬ ‫له‌واڵتدا له‌روی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن‌و هێزدا‬ ‫دابڕێژرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر نه‌یه‌نه‌‬ ‫پێشه‌وه‌ ده‌بێت یه‌كێتی‌و پارتی وه‌ك‬ ‫دو ده‌س���ه‌اڵت‌و هێزی سه‌ره‌كیه‌ له‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ه‌دا ئه‌و پرس���ه‌ یه‌كالیی‬ ‫بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ناكرێت دۆخی‬ ‫كوردس���تان هه‌ر به‌مش���ێوه‌یه‌ بێت‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫به‌سه‌رپه‌رش���تی بارزانی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كالییكه‌ره‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌دهه‌م بارزانی ده‌بێت به‌‬ ‫به‌رپرسی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی له‌سلێمانی؟‬ ‫فازیل ره‌ئوف‪ :‬له‌دواین كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتیدا بوم ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫باس���نه‌كراوه‌‪ ،‬رۆژی دوش���ه‌ممه‌ش‬ ‫ل���ه‌ده‌وام ب���وم‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی پارتیش دو ده‌قیقه‌‬ ‫له‌منه‌وه‌ دوره‌و په‌یوه‌ندی ته‌له‌فۆنی‬ ‫به‌رده‌وامیشم هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ براده‌رانی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌و كاك عێزه‌ده‌ی���ن‬ ‫به‌رواری‪ ،‬نه‌ بیس���تومه‌ كاك ئه‌دهه‌م‬ ‫بارزانی هاتوه‌و نه‌ بیستومه‌ دێت بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی پارتی‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌ر به‌رپرس���ێك نه‌ك پارتی‬ ‫هه‌ر الیه‌نێك بێته‌ ئه‌نجومه‌ن ئاگادارم‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و بابه‌ته‌م نه‌بیستوه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫سیروان بابان كه‌ ئێستا باڵیۆز ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌نابه‌رانه‌ له‌ئه‌ڵمانیاو به‌مدواییه‌‬ ‫چاوی‌ به‌سه‌رۆكی‌ ئه‌و واڵته‌ كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌ڵمانیا ئه‌و به‌هه‌شته‌ نییه‌ که‌‬ ‫په‌نابه‌ران خه‌ونی پێوه‌ ده‌بینن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ۆ په‌نابه‌ران به‌گش���تی‌‌و‬ ‫كورده‌كان به‌تایبه‌ت ئه‌وه‌نده‌ باس���ت‬ ‫ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێن هاوكارێكی‌ جدیت؟‬ ‫سیروان بابان‪ :‬دیاره‌ من مامه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫ئینس���انانه‌و مرۆڤدۆس���تایه‌یان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌م‪ ،‬م���ن ته‌نه���ا ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌م‬ ‫ك���ه‌ ب���ۆ مرۆڤێك ده‌كرێت‪ ،‬م���ن لێره‌‬ ‫وه‌ك وه‌رگێڕێ���ك‌و راوێژكارێ���ك‪ ،‬وه‌ك‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیارێك ل���ه‌م كه‌مپانه‌ كار‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬مرۆڤی‌ كورد ئینس���انیه‌تی‌ لێ‌‬ ‫ده‌ربچێت تینوی‌ هیچ شتێكی‌ تر نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئێس���تادا چیرۆك���ی‌‬ ‫جۆراوجۆر له‌سه‌ر په‌نابه‌ران ده‌بیسترێت‬ ‫به‌هۆی‌ ناڕه‌حه‌تی���ه‌وه‌ كاتێك ده‌گه‌نه‌‬ ‫ئه‌ڵمانیا‪ ،‬ئایا به‌راست ئه‌ڵمانیا خه‌ونه‌‬ ‫به‌هه‌شتیه‌كه‌ی‌ په‌نابه‌رانه‌؟‬ ‫س���یروان باب���ان‪ :‬ئه‌و خه‌ون���ه‌ نیه‌‬ ‫كه‌پێی‌ گه‌یشتون‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫ئ���ه‌و به‌هه‌ش���ته‌ نیه‌ به‌راس���تی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ ده‌گه‌نه‌ ئێره‌ له‌شوێنێكه‌وه‌‬ ‫بۆ ش���وێنێكی‌ تر جی���اوازه‌‪ ،‬ئه‌ڵمانیا‬ ‫ش���انزه‌ هه‌رێمه‌‪ ،‬هه‌ر هه‌رێمه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫سه‌د شارو هه‌زار گوندو هاواڵتیی‌ تێدا‬ ‫ده‌ژی‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش گۆڕانكاری‌ دروس���ت‬ ‫ده‌كات‌و له‌شوێنێكه‌وه‌ بۆ شوێنێكی‌ تر‬ ‫جیاوازی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬خزمه‌تگوزاریه‌كانیش‬ ‫جیاوازی���ان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌كه‌ر قس���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر سیس���ته‌می‌ ئه‌م واڵته‌ بكه‌م‬ ‫سیس���ته‌مێكی‌ جوان���ی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌هه‌ر ش���وێنێكدا تۆ پێویستت‬ ‫به‌دكتۆرێ���ك بێت به‌ش���ه‌ش ده‌قیقه‌‬ ‫ده‌گاته‌ الت‌و ئه‌وه‌ش ئه‌ركی‌ سه‌رشانی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و مافی‌ ت���ۆی‌ هاواڵتیه‌‪ ،‬لێره‌‬ ‫كه‌س برس���ی‌ نابێت‌و كه‌س س���ه‌رمای‌‬ ‫نابێت‪ ،‬به‌اڵم جیاوازی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرترین ئه‌و كه‌یس���انه‌ چی‬ ‫بون كه‌ هاتونه‌ته‌ به‌رده‌ستتان؟‬ ‫س���یروان بابان‪ :‬ببوره‌ ناتوانم قسه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌یس���ی‌ هیچ كه‌سێك بكه‌م‪،‬‬

‫من وه‌كو وه‌رگێڕێك‌و سه‌رپه‌رشتیارێك‬ ‫ب���ۆم نیه‌ كه‌یس���ی‌ كه‌س باس���بكه‌م‪،‬‬ ‫ئێمه‌ به‌یاس���ا رێمان لێگی���راوه‌و مافی‌‬ ‫هاواڵتیانیش���ه‌ كه‌ باسی‌ كه‌یسه‌كانیان‬ ‫نه‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ راب���ردودا چاوت‬ ‫به‌سه‌رۆكی‌ ئه‌ڵمانیا كه‌وت‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌چ‬ ‫چوارچێوه‌یه‌كدا بوو؟‬ ‫س���یروان باب���ان‪ :‬م���ن چ���اوم‬ ‫به‌س���ه‌رۆككۆماری‌ ئه‌ڵمانی���ای‌ فیدراڵ‌‬ ‫( یۆوائیخ���ن كال) كه‌وت‪ ،‬به‌اڵم ببوره‌‬ ‫ناتوان���م هه‌مو ش���ته‌كان ب���اس بكه‌م‬ ‫ته‌نه���ا ئ���ه‌وه‌ نه‌بێت ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌دڵی‌‬ ‫ت���ۆدا هه‌ی���ه‌ وه‌ك كوردێ���ك‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌دڵ���ی‌ م���ن‌و قه‌یرانه‌كانی‌ ئێس���تای‌‬ ‫كوردستان‌و دۆخی‌ س���وریاو ناوچه‌كه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونك���ه‌ م���ن وه‌ك باڵیۆزی‌‬ ‫ش���ه‌ره‌ف بۆ په‌نابه‌ران هه‌ڵبژێردراوم‬ ‫ده‌بو هه‌مو زانیاری���ه‌كان كۆبكه‌مه‌وه‌و‬ ‫بیده‌مه‌ به‌ڕێز سه‌رۆككۆماری‌ ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫هه‌مو ئه‌و شتانه‌ش���م وت كه‌ راستن‪،‬‬ ‫پێشتریش راوێژم به‌چه‌ندین كه‌سایه‌تی‌‬ ‫كوردس���تان‌و س���ه‌ركرده‌ی‌ كوردستان‬ ‫كردوه‌ كه‌ چی‌ بڵێم‪ ،‬هه‌مو ئه‌و شتانه‌م‬ ‫وتوه‌ كه‌ ده‌بێت بوترێن‪ ،‬له‌ش���ه‌ش بۆ‬ ‫هه‌ش���ت هه‌فته‌ی‌ داهات���ودا جارێكی‌‬ ‫ت���ر چاوم پێی‌ ده‌كه‌وێت���ه‌وه‌و هه‌موی‌‬ ‫ده‌خه‌م���ه‌وه‌ رو كه‌ بۆچی‌ كوردس���تان‬ ‫وه‌های‌ لێهاتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌س���ه‌ر ئه‌و قسانه‌ی‌ بۆتان‬ ‫باس كردون‪ ،‬وه‌اڵمی‌ ئه‌وان چیبوه‌؟‬ ‫س���یروان‪ :‬بب���وره‌ ناتوانم ئێس���تا‬ ‫بیدركێنم هه‌تا كاتی‌ خۆی‌ دێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ تۆ ئاگادار بیت‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ ئه‌ڵمانیا تێڕوانینی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫دۆخی‌ ئێس���تای‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫س���یروان بابان‪ :‬حكومه‌تی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫كورد به‌ به‌شێكی‌ گه‌وره‌ له‌پارێزگاری‌‬ ‫ئاسایشی‌ جیهان ده‌زانن‪ ،‬ئه‌گه‌ر كورد‬ ‫نه‌بوایه‌ ئێستا داعش له‌ئه‌وروپا ده‌بو‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێشمه‌رگه‌ نه‌بوایه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ ئێس���تا دۆخه‌كه‌ به‌جۆرێكی‌ تر‬ ‫ده‌ب���و‪ ،‬وای‌ ده‌بین���ن كه‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫س���پایده‌رمانێكی‌ كوردی���ه‌و ناهێڵێت‬ ‫داع���ش ته‌ش���ه‌نه‌ بكات‪ ،‬ئ���ه‌وان وای‌‬ ‫ده‌بین���ن كه‌ ده‌بێت پش���تگیری‌ كورد‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫عێراق‌و جیهان‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫‪7‬‬

‫قه‌یرانی دارایی كه‌ناڵ ‌ه ئه‌هلی‌و حزبییه‌كان ناچار به‌داخستن ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫له‌ماوه‌ی رابردودا به‌هۆی قه‌یرانی‬ ‫ئابوری له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌رۆژنامه‌ ‌ی هاواڵتی كه‌‬ ‫میدیایه‌كی ئه‌هلی بو داخرا‪ ،‬كه‌ناڵی‬ ‫جه‌ماوه‌ری سه‌ر به‌حزبی سۆسیالست‬ ‫دیموكراتی كوردستان داخستنی‬ ‫كه‌ناڵه‌كه‌ی‌ راگه‌یاند‪ ،‬كه‌ناڵی پلیستانكی‬ ‫مندااڵن داخرا‪ ،‬سه‌رۆكی لقی سلێمانی‬ ‫سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسانی كوردستانیش‬ ‫ده‌ڵێت "حكومه‌تیش خۆی له‌قه‌یراندای ‌ه‬ ‫باڵوكراوه‌كانی خۆی نادات به‌میدیاكان‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ ریكالم به‌كاری بهێنن"‪.‬‏‬ ‫سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوسان‪:‬‬ ‫‌‏‬ ‫لێژكردوه‬ ‫نێت جێی به‌الیه‌نی كاغه‌ز‬ ‫كاروان ئه‌نوه‌ر سه‌رۆكی لقی سلێمانی‬ ‫سه‌ندیكای رۆژنامه‌نوس���انی كوردستان‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د " قه‌یرانی ئابوری‬ ‫له‌سه‌ر میدیا به‌ئه‌هلی‌و حزبی‌و خوێنراو و‬ ‫بیستراو‌ه وه‌ دو الیه‌نی هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی په‌یوه‌ست ‌ه به‌كاغه‌زه‌وه‌‪ ،‬قه‌یرانی‬ ‫میدیای كاغ���ه‌ز هه‌ی ‌ه له‌دنی���ادا چونك ‌ه‬ ‫ئه‌نته‌رنێ���ت به‌هه‌م���و ش���ێوه‌كانییه‌و‌ه‬ ‫جێی���ان به‌الیه‌نی (كاغه‌ز) وات ‌ه رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤار لێژك���ردوه‌‪ ،‬میدیای ئه‌هلی‌و حزبی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ وه‌ك بۆمبێكی ته‌وقیتكراو س���ات‬ ‫ناس���اتێك ده‌ته‌قێته‌وه‌‪ ،‬میدیا الی ئێم ‌ه‬ ‫بزنس نی ‌ه به‌واتای ئه‌وه‌ی‌ میدیا له‌س���ه‌ر‬ ‫پێی خۆی راناوه‌س���تێت‪ ،‬كه‌واته‌ میدیای‬ ‫ح���زب‪ ،‬حزبه‌ك���ه‌ی‌ به‌خێ���وی ده‌كات‌و‬ ‫میدی���ای ئه‌هلی كۆمپانیای���ه‌ك به‌خێوی‬

‫ده‌كات‪ ،‬له‌هه‌رجێیه‌ك���دا كۆمپانیاك��� ‌ه‬ ‫زان���ی زه‌ره‌ری له‌ قازانج���ی زیاتر‌ه دێت‬ ‫به‌فه‌رمانێ���ك كه‌ناڵه‌ك���ه‌ داده‌خ���ات‪،‬‬ ‫حزبیش به‌هه‌مان شێوه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك زانی‬ ‫قه‌یرانی ئاب���وری هه‌یه‌و ئ���ه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫له‌نوێكردنه‌وه‌ی‌ كه‌ناڵه‌كه‌ س���ه‌رفیده‌كات‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌ندامه‌كانیدا دابه‌ش���یده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ كێشه‌ی‌ سه‌ره‌كییه‌‪ ،‬نه‌بونی ریكالم‌و‬ ‫ئه‌ته‌كێته‌كه‌ی‌ نی���ه‌‪ ،‬كه‌وات ‌ه تۆ ریكالمت‬ ‫نه‌بێت كاره‌كانت بۆ ناكرێت‪ ،‬حكومه‌تیش‬ ‫خ���ۆی له‌قه‌یراندایه‌باڵوكراوه‌كانی خۆی‬ ‫ن���ادات به‌میدی���اكان به‌ش���ێوه‌ی‌ ریكالم‬ ‫ب���ه‌كاری بهێن���ن‪ ،‬بۆنمون��� ‌ه كه‌ناڵێ���ك‬ ‫ك���ه‌ داده‌خرێ���ت س���ود له‌بینه‌ره‌كانی‬ ‫وه‌رناگرێت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ ‌ی هه‌مو جیهانه‌و‌ه‬ ‫ئ���ه‌م كه‌ناڵ���ه‌ به‌كێبڵ ده‌چێت��� ‌ه مااڵن‌و‬ ‫سااڵن ‌ه پاره‌ی‌ لێوه‌رده‌گریت‪ ،‬ئه‌م كێشان ‌ه‬ ‫وایكردو‌ه میدیا له‌قه‌یراندا بێت له‌نۆسه‌د‬ ‫باڵوكراوه‌ ‌ی كاغه‌زی كه‌متر له‌په‌نجا دان ‌ه‬ ‫ده‌رده‌چێت له‌ب���ازاڕ ئه‌ویش به‌پچڕپچڕ‪،‬‬ ‫فه‌رمانی داخستنی كه‌ناڵیش زۆر ئاسان‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه ده‌زانی ده‌ڵێن فاڵن كه‌ناڵ‬ ‫داخرا‪.‬‬ ‫تاریق فاتیح‪:‬‏پێشتر به‌چه‌ند شێوازێك‬ ‫ویستویانه‌ هاواڵتی له‌قه‌یراندا بێت‬ ‫تاری���ق فاتی���ح خاوه‌ن���ی ئیمتی���ازی‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ هاواڵت���ی به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"ئه‌و قه‌یرانه‌ ‌ی به‌س���ه‌ر میدیای ئه‌هلیدا‬ ‫هاتوه‌ به‌ش���ێك ‌ه له‌و قه‌یران ‌ه گه‌وره‌یه‌ ‌ی‬ ‫به‌سه‌رهه‌رێمی كوردستاندا هاتوه‌‪ ،‬پێشتر‬ ‫به‌چه‌ند ش���ێوازێك ویس���تویانه‌ هاواڵتی‬ ‫له‌قه‌یراندا بێت‪ ،‬وات ‌ه هاواڵتی هه‌میش��� ‌ه‬ ‫له‌قه‌یران���دا بوه‌ ب���ه‌اڵم هه‌رجۆرێك بێت‬ ‫خۆمان راگرت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌ قه‌یرانه‌ك ‌ه‬

‫زۆر له‌وه‌گه‌وره‌تر بو كه‌ بتوانین به‌رگه‌ ‌ی‬ ‫بگری���ن‪ ،‬قه‌یرانی پێش���و سیاس���یی بو‬ ‫و ب���ه‌رده‌وام رێگری ده‌ك���را له‌وه‌ ‌ی ئه‌و‬ ‫ده‌زگایانه‌ بتوانن خۆیان رابگرن‪ ،‬ئه‌مجار‌ه‬ ‫نه‌ك هاوكاری نه‌كراین به‌ڵكو كه‌س���ێك‬ ‫به‌ته‌له‌فۆن په‌یوه‌ن���دی پێوه‌نه‌كردین ن ‌ه‬ ‫له‌حكومه‌ت‌و نه‌ له‌حزبه‌ سیاسییه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ن���ه‌ س���ه‌رمایه‌داره‌كان قس���ه‌یه‌ك‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���تێكیان هه‌بو‪ ،‬ته‌نها ئه‌وكه‌سان ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییان پێوه‌كردین كه‌ وه‌كو خۆمان‬ ‫پاره‌ی���ان پێنیه‌و خه‌می���ان خوارد‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ نه‌بوین هاوكاریمان بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌وان ئێمه‌یان وه‌كو كه‌سێكی دژ‬ ‫به‌خۆیان ته‌ماشا ده‌كرد"‪.‬‬ ‫به‌ختیار كه‌ریم‪ :‬ل ‌ه ‪ 600‬دامه‌زراوه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاندن ‪ 70‬ده‌زگا كار ده‌كه‌ن‬ ‫به‌ختی���ار كه‌ریم به‌رپرس���ی مه‌كته‌بی‬ ‫راگه‌یاندنی حزبی سۆسیالست به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬

‫راگه‌یاند "ئه‌م قه‌یرانه‌ی‌ ئێستا هه‌ی ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌كاركردن له‌سه‌رجه‌م جومگه‌كانی ژیان‬ ‫كاریكرده‌ س���ه‌ر ره‌وتی رۆژنامه‌نوس���ی‌و‬ ‫راگه‌یان���دن‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌بێت���ه‌ فاكته‌رێك‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ راگه‌یان���دن ب���ه‌ره‌و دواو‌ه‬ ‫هه‌نگاو بنێت‪ ،‬له‌س���ه‌رده‌می پێشو ده‌بو‬ ‫راگه‌یاندن���ه‌كان بیریان له‌وه‌ بكردایه‌ته‌و‌ه‬ ‫كه‌ پێش���ینه‌یه‌ك بۆ خۆی���ان دابنێن ك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ری قه‌یران‌و نه‌مان���ی پاره‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تاش هه‌ی���ه‌ ناتوانن ته‌واوی‬ ‫روماڵ���ی كێش���ه‌كانی كۆمه‌ڵ���گا بكه‌ن‬ ‫چونكه‌ ناتوانن ده‌س���ت بخه‌ن ‌ه سه‌ركۆی‬ ‫كێشه‌كان"‪.‬‬ ‫باڵڤ په‌یك‪ :‬كه‌متر له‌‪ 15‬رۆژنام ‌ه‬ ‫ده‌رده‌چێت‬ ‫س���ه‌نگه‌ر عه‌لی خاوه‌ن���ی كۆمپانیای‬ ‫باڵڤ په‌یك له‌سلێمانی بۆ باڵوكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫گۆڤ���ارو رۆژنام���ه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬

‫"به‌هۆی ئه‌م قه‌یرانه‌وه‌‪ ،‬تیراژی سه‌رجه‌م‬ ‫گۆڤارو رۆژنامه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو‬ ‫دابه‌زیوه‌‪ ،‬پێش���تر ئه‌گ���ه‌ر رۆژنامه‌یه‌ك‬ ‫سه‌د دانه‌ی‌ لێبفرۆش���رای ‌ه ئێستا ره‌نگ ‌ه‬ ‫‪ 40‬دانه‌ی‌ لێبفرۆشرێت‪ ،‬له‌ئێستادا كه‌متر‬ ‫له‌‪ 15‬رۆژنامه‌ ده‌چێته‌ بازاڕه‌كانی هه‌رێم‌و‬ ‫نزیك���ه‌ ‌ی ‪ 20‬گۆڤ���ار ده‌رده‌چێ���ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قه‌یران���ه‌ وای له‌هاواڵتی كردو‌ه نه‌توانێت‬ ‫رۆژنامه‌بكڕێت‌و بیخوێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬هاواڵتی‬ ‫ئێس���ته‌ به‌وش���ێوه‌یه‌ بیرده‌كاته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌زار بۆ دو هه‌زاره‌ی‌ ده‌یدات به‌رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤار بیدات به‌خواردن چونكه‌ پێویستی‬ ‫رۆژانه‌یه‌ت���ی‪ ،‬قه‌یرانی ئاب���وری خولیای‬ ‫چه‌ند كه‌سێكی له‌گۆڕنا‪ ،‬بۆنمونه‌‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫هه‌یه‌ خولی���ای رۆژنام���ه‌ خوێندنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا ناتوانێت بیكڕێ���ت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫قه‌یران بوه‌ت ‌ه له‌ناوبردنی خولیای ده‌یان‬ ‫هاواڵتی"‪.‬‬

‫قه‌یرانی ئابوری‬ ‫خولیای چه‌ند‬ ‫كه‌سێكی‬ ‫له‌گۆڕنا‪ ،‬بۆنمون ‌ه‬ ‫خه‌ڵك هه‌ی ‌ه‬ ‫خولیای رۆژنام ‌ه‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫ئێستا ناتوانێت‬ ‫بیكڕێت‬

‫خۆپیشاندانه‌كه‌ ‌ی موقته‌دا سه‌در ته‌نها بۆ ئه‌نجامدانی‌ چاكساز ‌ی نی ‌ه‬

‫"پێكهێنان ‌ی حكومه‌تی‌ ته‌كنۆكرات پێگه‌ی‌ كوردو سونه‌ الواز ده‌كات"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫نوێنه‌رانی‌ كورد له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌ی‬ ‫عێراق پێیانوایه‌ خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ هه‌ین ‌ی‬ ‫رابردوی‌ شاری‌ به‌غدا كه‌وا موقته‌دا سه‌در‬ ‫سه‌رۆكی‌ ره‌وت ‌ی سه‌در سه‌رپه‌رشت ‌ی‬ ‫ده‌كرد ته‌نها بۆ ئه‌نجامدانی‌ چاكساز ‌ی‬ ‫نیه‌و چه‌ندین مه‌به‌ستی‌ تری‌ له‌پشته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ یه‌كێت ‌ی ده‌ڵێت "ناتوانین‬ ‫بڵێین حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ شكست ‌ی‬ ‫نه‌هێناوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌یه‌وێـت له‌رێگای‌ دروست‬ ‫كردن ‌ی حكومه‌تێكی‌ ته‌كنۆكرات چاكساز ‌ی‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫هه‌ین���ی‌ راب���ردو له‌ش���اری‌ به‌غ���دا‬ ‫خۆپیشاندانێكی‌ ملیۆنی‌ به‌رێوه‌چو ك ‌ه تێیدا‬ ‫موقته‌دا سه‌در سه‌رپه‌رشت ‌ی ده‌كردو داوا ‌ی‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ به‌په‌له‌ی‌ چاكسازیان كرد‪ ،‬رێزان‬ ‫شێخ دلێر په‌رله‌مانتار ‌ی فراكسۆنی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی نوێنه‌رانی‌ عێراق له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خۆپیش���اندانه‌و‌ه به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌و‬ ‫خۆپیش���اندانه‌ی‌ هه‌ینی‌ راب���ردو ئه‌نجامدرا‬ ‫ته‌نها بۆ ئ���ه‌و‌ه نه‌بو چاكس���از ‌ی بكرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌م ‌ه هه‌ره‌ش���ه‌یه‌كه‌ ب���ۆ عه‌بادی‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌یه‌وێت له‌و رێگه‌ی���ه‌وه‌ خۆ ‌ی‬ ‫بس���ه‌پێنێت‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌ی ناتوانین بڵێین‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ شكس���ت ‌ی هێناوه‌‌و‬ ‫ده‌رگه‌كانیش داخراون به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئێستا‬ ‫ئه‌و ده‌یه‌وێت حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ به‌هێز بكات‬ ‫به‌وه‌ ‌ی وه‌زیره‌كانی‌ بگۆڕێت به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌وان له‌حزب���ه‌ سیاس���یه‌كان پێكهاتون‌و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ به‌قس���ه‌ی‌ ئ���ه‌وان‌و كوتله‌كانیان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ئه‌وه‌ن���ده‌ كار ب���ۆ حكوم���ه‌ت‬ ‫ناكه‌ن س���ه‌دریش كاتێ���ك حكومه‌ته‌كه‌ ‌ی‬ ‫جێهێشتوه‌ توڕه‌بونێكیان هه‌یه‌‌و ئه‌وانه‌ش ‌ی‬ ‫كۆیكردنه‌ته‌وه‌ هه‌موی‌ جه‌ماعه‌تی‌ س���ه‌در‬ ‫بون"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه وا‬ ‫"سه‌در به‌و خۆپیشاندانه‌ ‌ی ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ئه‌و كه‌س���ێكی‌ پاك‌و ئه‌وانه‌شی‌ له‌گه‌ڵیه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر گه‌نده‌ڵه‌ ئه‌وان خه‌ڵك‌و حكومه‌تیش‬ ‫به‌ئاس���ان ‌ی ده‌توانێ���ت ده‌ریب���كات‌و هه‌مو‬ ‫س���زایه‌كی‌ به‌رامب���ه‌ر ئه‌نجامبدات هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌و ده‌یویس���ت به‌رائه‌ت ‌ی خۆی‌ بسه‌پێنێت‬ ‫به‌س���ه‌ر عێراقیه‌كان‌و ئه‌وه‌ش���ی‌ به‌عه‌باد ‌ی‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌وا ئه‌وان هێزی���ان هه‌یه‌‌و تۆ‬ ‫ناتوانی���ت به‌ئاره‌زو ‌ی خۆت وه‌زیر بگۆڕیت‌و‬ ‫دوری���ان بخه‌یت���ه‌وه‌ له‌سیاس���ه‌ت " ئ���ه‌و‬ ‫وتی‌"حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ كاتێك باس ‌ی دروست‬ ‫كردن ‌ی حكومه‌تی‌ ته‌كنۆكرات ‌ی كردوه‌ باس ‌ی‬

‫ئێمه‌ ترسمان‬ ‫له‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫حكومه‌ته‌ هه‌مان‬ ‫ئه‌جێندای‌ مالیك ‌ی‬ ‫هه‌بێت ك ‌ه وا‬ ‫داوا ‌ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ده‌كرد‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ عه‌باد ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫نایه‌وێت سونه‌و كورد‬ ‫پشتگوێ‌ بخات‬ ‫ژنێک له‌خۆپیشاندانه‌که‌ی به‌غدا وێنه‌ی موقته‌دا سه‌دری له‌باوه‌ش گرتوه‌‬ ‫له‌هیچ وه‌زیرێك نه‌ك���ردوه‌ بیگۆڕێت ته‌نها رێگه‌پێدراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ی‌ پارتی‌ ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه نه‌بێت عێراق وه‌زعی‌ خراپه‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫حكومه‌تێك ‌ی ته‌كنۆكرات ‌ی دروست بكات"‪ .‬كرد ك ‌ه وا "حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ دو ساڵی‌ خۆ ‌ی‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ‌ی یه‌كێت ‌ی ته‌واو كرد‪ ،‬به‌اڵم نه‌یتوانی‌ چاكساز ‌ی بكات‌و‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ فراكس���ۆنی‌ پارتی‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه له‌و بواره‌ شكس���ت ‌ی هێنا ئه‌و به‌ڵێنانه‌ش ‌ی‬ ‫ده‌كات ك���ه‌وا عه‌ب���ادی‌ شكس���ت ‌ی هێناو‌ه داب���و ‌ی به‌هاواڵتی���ان له‌دابی���ن كردن���ی‌‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ چاكس���ازی‌‪ ،‬ئه‌ش���واق جاف خزمه‌تگ���وزاری‌‌و پێدانی‌ كاره‌ب���ا‌و نه‌مان ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی نوێنه‌رانی‌ عێراق گه‌نده‌ڵ ‌ی هیچ ‌ی جێبه‌ج ‌ێ نه‌كرا ئێس���تاش‬ ‫له‌باره‌ی‌ خۆپیشاندان‌و فشاره‌كان ‌ی سه‌در بۆ ك���ه‌ داوا ‌ی حكومه‌تێك ‌ی ته‌كنۆكرات ده‌كات‬ ‫ئاوێن ‌ه وتی‌ "ب ‌ه به‌ڵگه‌و‌ه عه‌بادی‌ شكس���ت ‌ی ك���ه‌ ئه‌ویش ته‌نها س���ه‌رقاڵكردن ‌ی خه‌ڵكه‌‪،‬‬ ‫هێناوه‌ له‌چاكس���از ‌ی به‌وه‌ی‌ هه‌ندێك بڕیار هه‌ربۆیه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌یه‌وێـت چاكس���از ‌ی‬ ‫هه‌ی ‌ه نه‌یتوان ‌ی جێبه‌جێ���ی‌ بكات به‌ئه‌مر ‌ی بكات پێویست ‌ه س���تراتیژێكی‌ نو ‌ێ په‌یڕه‌و‬ ‫واقیع بۆ نمونه‌ بڕیاره‌ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌ی موچه‌‌و بكات بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ ‌ی گه‌نده‌ڵ ‌ی له‌هه‌مو‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ژماره‌ی‌ پاس���ه‌وانی هه‌ندێك داموده‌زگاكانی‌ حكومه‌ت ئه‌وس���ا گۆڕین ‌ی‬ ‫به‌رپرس���ی‌ عێراق حه‌زه‌ریان له‌سه‌ر كراو‌ه وه‌زیره‌كانه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌می���ن به‌ك���ر ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌ن��� ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ش مانای‌ ئه‌وه‌یه‌ نه‌یتوانیوه‌ چاكساز ‌ی‬ ‫بكات‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌خۆپیش���اندانه‌كانیش نوێنه‌رانی‌ عێراق له‌فراكسۆنی‌ گۆڕان له‌باره‌ ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر داوای‌ س���ه‌ید موقته‌دا سه‌در بوه‌‌و خۆپیشاندانه‌كه‌ی‌ هه‌ینی‌ رابردو مه‌به‌ست ‌ی‬ ‫داوای‌ چاكس���ازیان كردوه‌‌و مافێك ‌ی ڕه‌وا ‌ی موقت���ه‌دا س���ه‌در له‌و فش���ارانه‌ ‌ی ده‌یكات‬ ‫میلله‌ت���ی‌ عێراقی��� ‌ه به‌پێی‌ ده‌س���توریش به‌ئاوێنه‌ی‌ وت "ئه‌و هه‌ڵویس���ته‌ی‌ موقته‌دا‬

‫س���ه‌در زیاتر بۆ هه‌ماهه‌نگ���ی‌ بڕیاره‌كان ‌ی به‌وه‌ی‌ ئایا عه‌ب���ادی‌ كام وه‌زیر ده‌گۆڕێت‪ ،‬حكومه‌ت هه‌روه‌ها عه‌بادیش ته‌سلیم ده‌بێت‬ ‫عه‌بادیه‌ به‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و ده‌یه‌وێت گۆڕانكار ‌ی به‌اڵم ئه‌گه‌ر باس له‌ته‌كنۆكراتی‌ بكرێت ئه‌وا به‌ئی���راده‌ی‌ ئ���ه‌وا به‌رێژه‌ی���ه‌ك له‌رێژه‌كان‬ ‫ب���كات له‌وه‌زیره‌كانی‌ كابینه‌ك���ه‌ی‌ به‌ناو ‌ی وه‌زی���ری‌ كۆچ‌و كۆچبه‌ران ك���ه‌ د‪ .‬ده‌رباز‌ه به‌وه‌ ‌ی له‌ناو شیعه‌كانیش پێگه‌ی‌ سنوردار‬ ‫دروس���ت كردن ‌ی حكومه‌ت ‌ی ته‌كنۆكراته‌وه‌‪ ،‬ش���اره‌زای ‌ی هه‌یه‌ ل���ه‌و بواره‌دا‌و خۆیش��� ‌ی بوه‌و نایه‌وێت ئ���ه‌وان له‌خۆی‌ توڕه‌ بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ێ له‌و وه‌زیرانه‌ س���ه‌ر به‌كوتله‌ ‌ی پس���پۆڕی‌ ئ���ه‌و به‌ش���ه‌یه‌ ك��� ‌ه په‌یوه‌ند ‌ی ه���ه‌ر بۆیه‌ س���ه‌دریه‌كان نه‌ریت���ی‌ خۆیان‬ ‫س���ه‌درن دوانیش له‌وان مه‌له‌فیان له‌سه‌ر‌ه به‌وه‌زاره‌ته‌كه‌یه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر وای��� ‌ه له‌رێگای‌ خۆپیش���اندانه‌وه‌ فش���ار‌ه‬ ‫ره‌وان���ه‌ی‌ دادگا كراون له‌لیژن���ه‌ ‌ی نه‌زاه ‌ه له‌روی‌ سیاسیش���ه‌وه‌ ئه‌و وه‌زیره‌ی‌ گۆڕان سیاسیه‌كانی‌ خۆیان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێكهێنان��� ‌ی حكومه‌ت��� ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ش وای له‌سه‌در كردوه‌ ك ‌ه وا بڵێت ك ‌ه دور بخرێته‌وه‌ ئه‌وا به‌پێی‌ بارودۆخی‌ ئه‌وكات‬ ‫ته‌كنۆكرات ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ‌ی عێراق وت ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌بده‌ئ ‌ه گشتیه‌كه‌دایه‌ كه‌ چاكساز ‌ی ئێم ‌ه هه‌ڵوێستی‌ خۆمان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسۆنی‌ یه‌كگرتو له‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی "ئه‌گه‌ر دروست كردن ‌ی حكومه‌ت ‌ی ته‌كنۆكرات‬ ‫بكرێت ب���ه‌وه‌ ‌ی حكومه‌تێك���ی‌ ته‌كنۆكرات‬ ‫هه‌بێ���ت نه‌وه‌كو ئه‌وه‌ ‌ی عه‌ب���ادی‌‪ ،‬چونك ‌ه نوێنه‌ران ‌ی عێراق له‌باره‌ی‌ خۆپیشاندانه‌كه‌و‌ه به‌ره‌زامه‌ند ‌ی الیه‌نه‌ سیاسیه‌ كوردستانیه‌كان‬ ‫عه‌ب���ادی‌ ده‌یه‌وێت به‌ن���اوی‌ ته‌كنۆكراته‌و‌ه ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌وا كۆمه‌ڵێك هۆكار بێ جێگا ‌ی قبوڵ بن الی‌ ئه‌وان كێشه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫له‌پشت ئه‌و خۆپیشاندانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬موسه‌نا تێدا نیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ترس���مان له‌وه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫حزبی‌ ده‌عوه‌ بهێنێته‌و‌ه پێشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و گۆڕانكاری���ه‌ ‌ی حه‌یده‌ر عه‌باد ‌ی ئه‌مین به‌ئاوێنه‌ ‌ی راگه‌یان���د "هۆكار ‌ی ئه‌و ك ‌ه ئه‌و حكومه‌ت ‌ه هه‌مان ئه‌جێندا ‌ی مالیك ‌ی‬ ‫ده‌یه‌وێـت بی���كات‌و به‌گۆڕینی‌ وه‌زیره‌كان‌و خۆپیشاندانه‌ ئیراده‌ ‌ی خه‌ڵك‌و فشارهێنان ‌ه هه‌بێ���ت ك��� ‌ه وا داوا ‌ی حكومه‌ت ‌ی زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫دروست كردنی‌ حكومه‌تێكی‌ ته‌كنۆكرات باس ب���ۆ حكومه‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ چاكس���از ‌ی بكات ده‌كرد‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه عه‌بادی‌ ئه‌وه‌ ‌ی راگه‌یاند‬ ‫له‌وه‌ش ده‌كرێ���ت وه‌زیر ‌ی كۆچ‌و كۆچبه‌ران هه‌روه‌ها نمایش���كردنی‌ هێ���ز‌ه به‌وه‌ ‌ی له‌و كه‌ نایه‌وێت س���ونه‌و كورد پشتگوێ‌ بخات‪،‬‬ ‫كه‌پشكی‌ كورده‌‌و سه‌ر به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ‌ه حكومه‌ت���ه‌ موراعاتی‌ زیاتری‌ س���ه‌دریه‌كان به‌اڵم ترس���ی‌ ئ���ه‌و‌ه هه‌ی��� ‌ه له‌حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ فراكسۆنی‌ گۆڕان له‌وباره‌یه‌و‌ه بكرێت هه‌روه‌ه���ا ماوه‌یه‌كیش لیژنه‌یه‌كیان ته‌كنۆكرات���دا له‌بڕیار ‌ی سیاس���یدا پێگه‌ ‌ی‬ ‫وتی‌"تاكو ئێس���تا باس له‌و بابه‌ت ‌ه نه‌كراو‌ه پێكهێناوه‌ ب���ۆ كاروب���اری‌ پێكهێنانه‌وه‌ ‌ی كوردو سون ‌ه الواز بكرێت"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )518‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/3/1‬‬

‫" له‌ماوه‌ی ‪ 3‬مانگدا‌ ‪ 6‬ملیۆن كارتۆن جگه‌ره‌ هاتوه‌ته‌ هه‌رێمی كوردستان"‬

‫له‌م قه‌یران ‌ه داراییه‌دا بازاڕی جگه‌ر‌ه كه‌مترین زیانی به‌ركه‌وتوه‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫له‌م قه‌یرانه‌ داراییەدا كه‌ ڕوی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان كردوه‌‬ ‫كه‌مترین كاریگه‌ری له‌سه‌ر بازاڕی‬ ‫جگه‌ره‌ دروستكردوه‌و بازرگانانی‬ ‫ئه‌و بواره‌ش ده‌ڵێن "هه‌نارده‌و‬ ‫هاورده‌ وه‌كو خۆیه‌تی به‌اڵم فرۆشی‬ ‫ناوخۆ كه‌میكردوه‌"‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ هه‌یه‌ بازرگان‌و‬ ‫به‌رپرسه‌كان خویانداوه‌ته‌ بازاڕی‬ ‫جگه‌ره‌ چونكه‌ قازانجێكی زۆری‬ ‫لێده‌كرێت‌و كه‌مبونه‌وه‌ی داهات‬ ‫له‌چاو قازانجەکە‌ی هیچ نیه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌فرۆش���یاره‌ دیاره‌كانی‬ ‫جگه‌رە له‌ناو ش���اری س���لێمانی كه‌‬ ‫به‌ش���ێوەی تاك جگه‌ره‌ ده‌فرۆشێت‌و‬ ‫ڕۆژان���ه‌ خه‌ڵ���ك زۆر ڕوی تێده‌كات‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات فرۆشی جگەرە‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی له‌بازاڕه‌كان‬ ‫كه‌مبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌جۆرێ���ك نمون���ه‌ی‬ ‫خ���ۆی ده‌هێنێته‌وه‌ و ده‌ڵێت "جاران‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر من بایی یه‌ك ملیۆن جگه‌ره‌م‬ ‫بفرۆشتایه‌ ئێستا له‌وانه‌یه‌ نیوه‌ی ئه‌و‬ ‫نرخه‌ش فرۆشم نه‌بێت"‪.‬‬ ‫داهات‌و هاورده‌ی جگه‌ره‌ هاوشێوه‌ی‬ ‫كااڵگرانبه‌ه���اكان نادی���اره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زۆرجار له‌ترسی له‌ده‌ستدانی قازانج‌و‬ ‫ئاش���كرابونی داهاته‌ك���ه‌ی زۆر كه‌س‬ ‫ناتوانێت خ���ۆی له‌قه‌ره‌ی ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫ب���دات‪ ،‬بۆی���ه‌ له‌كات���ی به‌دواداچون‬ ‫بۆ ئ���ه‌م ڕاپۆرت���ه‌ زی���اد له‌چه‌ندین‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ به‌بیان���وی جۆراوج���ۆر‬ ‫قس���ەیان له‌وباره‌یه‌وه‌نه‌كرد ته‌نانه‌ت‬ ‫یه‌كێك له‌و بازرگانانه‌ی كه‌ زۆر دیاره‌‬ ‫به‌بیانوی نانبڕین���ه‌وه‌ نه‌یتوانی هیچ‬ ‫قس���یه‌ك له‌وباره‌یه‌وه‌ ب���كات كاتێك‬ ‫په‌یامنێری ئاوێنه‌ پرسیاری لێكرد‪.‬‬ ‫ئیبراهیم مسته‌فا خاوه‌نی كۆمپانیای‬ ‫ئیبراهیم بۆ بازرگانی گشتی له‌بازاڕی‬ ‫خانه‌قا كاری بازرگانی جگه‌ره‌ ده‌كات‬ ‫ئه‌و نایشارێته‌وه‌ كه‌ ئه‌م دۆخه‌ زیانی‬ ‫له‌نرخ‌و له‌فرۆشی جگه‌ره‌ داوه‌ به‌وپێه‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ج���اران جگه‌ره‌كێش���ه‌كان ‪3‬‬ ‫هه‌زاریان بۆ نرخ���ی پاكه‌تێك به‌زۆر‬ ‫نه‌زانیبێت به‌اڵم ئێس���تا ئ���ه‌و نرحه‌‬

‫هه‌ر له‌بازاڕی‬ ‫دۆالره‌كه‌ كۆمپانیای‬ ‫فرۆشیاری جگه‌ره‌ك ‌ه‬ ‫تۆ ده‌ناسن به‌ به‌های‬ ‫دو ده‌فته‌ر دۆالر‬ ‫لێستێكی جگه‌ره‌ت‬ ‫پێ ده‌فرۆشن‪،‬‬ ‫بێهێنه‌ره‌ ئه‌مبه‌ری‬ ‫شه‌قامه‌كه‌و‌ه‬ ‫‌وه‬ ‫به‌خه‌ڵكی بفرۆشه ‌‌‬ ‫ده‌فته‌رێك قازانج‬ ‫ده‌كات‬ ‫بازاڕی جگه‌ره‌که‌ی سلێمانی‬ ‫به‌زۆر ده‌زانن‪ ،‬ئه‌و وتیشی "قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫كه‌مت���ر ئه‌وانی گرتوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌وان جگ���ه‌ره‌ هه‌ن���ارده‌ی توركیاو‬ ‫ئێ���ران‌و بازاڕه‌كانی عێ���راق ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هاوكات جگه‌ره‌ش وه‌كو شته‌كانی تر‬ ‫نیه‌ خه‌ڵك ناتوانێت وازی لێبهێنێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بازرگان���ه‌ی جگ���ه‌ره‌ هیوای‬ ‫خواس���ت كه‌ ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌ كۆتایی‬ ‫بێت چونكه‌ ل���ه‌و باوه‌ڕه‌دابو‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫دۆخه‌کە زیاتر بڕوات زیانه‌كانی ئه‌وان‬ ‫زۆرتر ده‌بێت‪ ،‬ئام���اژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد‬ ‫"ئه‌گه‌ر دۆخه‌کە واب���ڕوات كاریگه‌ری‬ ‫له‌سه‌ر ئێمه‌ش ده‌بێت"‪.‬‬ ‫بازرگانی جگه‌ یه‌كێكه‌ له‌بازرگانیه‌‬ ‫پڕ قازانج���ه‌كان‪ ،‬به‌پێی وته‌ی چه‌ند‬ ‫كه‌س���ێك كه‌ ش���اره‌زای ئه‌و كاره‌ن‬

‫فۆتۆ‪ :‬وریا‬

‫قازانج���ی زۆری لێده‌كرێت هه‌رچه‌نده‌ لێس���تێكی جگه‌ره‌ت پێ ده‌فرۆشن‪ ،‬كاری پێده‌كه‌ن جیاوازه‌ له‌س���لێمانی"‬ ‫نرخیش���ی دابه‌زێت هاوتا نیه‌ له‌گه‌ڵ بێهێن���ه‌ره‌ ئه‌مب���ه‌ری ش���ه‌قامه‌كه‌وه‌ به‌وه‌سفی ئه‌و‪.‬‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ی وته‌ی ئ���ه‌م بازرگانه‌‬ ‫به‌خه‌ڵكی بفرۆشه‌وه‌‌ ده‌فته‌رێك قازانج‬ ‫قازانجه‌ زۆره‌كه‌ی‪.‬‬ ‫س���یروان محه‌م���ه‌د س���ه‌رۆكی ژوری‬ ‫یه‌كێك له‌بازرگانه‌كان زۆر جه‌ختی ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس���ی بازرگانی جگه‌ره‌ش���ی بازرگانی سلێمانی ئه‌وه‌ی ڕه‌تكرده‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ ك���ه به‌هۆی‬ ‫هه‌س���تیاری بابه‌ته‌ك���ه‌وه‌‌ زانی���اری ك���رد له‌نێ���وان هه‌ولێرو س���لێمانی كه‌ قۆرخ���كاری له‌ب���ازاڕی جگه‌ره‌ی‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ن���ادات ب���ه‌اڵم چه‌ند ته‌نه���ا ئه‌وه‌نده‌ی باس���كرد هه‌ندێك كوردس���تان هه‌بێ���ت‌و پێیوایه‌ هه‌مو‬ ‫س���ه‌ره‌داوێكی زانی���اری ب���ۆ ئاوێنه‌ ج���ۆری جگ���ه‌ره‌ له‌نێ���وان هه‌ولێرو كه‌س ئ���ازاده‌ ل���ه‌وه‌ی له‌وب���واره‌دا‬ ‫ئاش���كراكرد ئه‌ویش ئه‌و قۆرخكاری‌و سلێمانی دابه‌شكراوه‌ به‌جۆرێك جۆره‌ كاربكات‌و جگه‌ره‌ هاورده‌ بكات به‌پێی‬ ‫قازانجه‌ی���ه‌ ل���ه‌م كاره‌دا ده‌كرێ���ت جگه‌ره‌یه‌ك هه‌ی���ه‌ تایبه‌ته‌ به‌هه‌ولێر كوالێتی وتی "هه‌یه‌ چه‌ندین س���اڵه‌‬ ‫به‌جۆرێ���ك بای���ی ‪ 10‬ه���ه‌زار دۆالر هه‌ندێكیش هه‌یه‌ تایبه‌ته‌ به‌سلێمانی وه‌كاله‌ت���ی هه‌یه‌ له‌وب���واره‌دا جگه‌ره‌‬ ‫جگ���ه‌ره‌ له‌مب���ه‌ری ش���ه‌قامه‌وه‌ بۆ ته‌نها ئ���ه‌وه‌ی وت "جۆره‌ جگه‌ره‌یەك هاورده‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئامارێك���ی هه‌نارده‌ی جگه‌ره‌ی‬ ‫ئه‌وبه‌ری شه‌قام قازانجی له‌سه‌دا سەد هه‌یه‌ له‌س���لێمانیه‌وه‌ بیبه‌یته‌ هه‌ولێر‬ ‫ده‌كات‪ ،‬وتی "هه‌ر له‌بازاڕی دۆالره‌كه‌ له‌سێداره‌‌ت ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كراكرد‪ ،‬كه‌‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫كۆمپانیای فرۆش���یاری جگه‌ره‌كه‌ تۆ ئه‌وه‌ش���ی بۆ ئ���ه‌وه‌ گێڕای���ه‌وه‌ كه‌ ‪ 3‬مانگ���ی كۆتای���ی س���اڵی ڕابردودا‬ ‫ده‌ناس���ن به‌ به‌های دو ده‌فته‌ر دۆالر ج���ۆری ئ���ه‌و جگه‌ران���ه‌ی له‌هه‌ولێر ‪ 6‬ملیۆن كارت���ۆن هاتوه‌ته‌ هه‌رێمی‬

‫كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌پاره‌‬ ‫خه‌ماڵندن���ی ب���ۆ نه‌ك���رد‪ ،‬ه���اوكات‬ ‫جه‌ختیش���ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌وه‌‬ ‫"له‌نێوان هه‌ولێر و سلێمانی جۆره‌كانی‬ ‫جگه‌ره‌ ئازادن"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ بازرگانه‌كان���ی جگه‌ره‌‬ ‫ئێس���تا وه‌كو هه‌مو بازرگانه‌كانی تر‬ ‫پریشكی ئه‌م قه‌یرانه‌یان به‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ هیچ له‌و ڕاستیه‌ ناگۆڕێت‬ ‫كه‌ هه‌یه‌ ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ وه‌كو به‌شێك‬ ‫له‌بازرگانان باس���ی ده‌ك���ه‌ن "بازاڕی‬ ‫جگه‌ره‌و قازانجه‌كان���ی قۆرخكراون‌و‬ ‫قازانجه‌كانیش به‌جۆرێكن له‌م دۆخه‌دا‬ ‫نه‌وه‌كو نه‌یهێش���توە بازرگانانی جگه‌‬ ‫زیان بكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو به‌نیوه‌ی قازانجه‌وه‌‬ ‫له‌قه‌یرانه‌كه‌ ده‌رده‌چن"‪.‬‬

‫ئه‌ندازیارێکی پێشكه‌وتو له‌كۆمپانیای نه‌وتی باكور‪:‬‬

‫به‌رهه‌می نه‌وتی كه‌ركوك له‌ ‪ 400‬هه‌زار به‌رمیلی ڕۆژان ‌ه زیاتره‌و هه‌رێم ده‌یفرۆشێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫فه‌رهاد حه‌مزه‌ ئه‌ندازیاری پێشكه‌وتو‬ ‫له‌كۆمپانیای نه‌وتی باكور له‌م دیداره‌‬ ‫تایبه‌ته‌ی ئاوێنه‌دا زانیاری تایبه‌ت‬ ‫له‌باره‌ی نه‌وتی كه‌ركوك بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئاشكراده‌كات‪ ،‬باسی ئه‌و ڕێكه‌وتنه‌ش‬ ‫ده‌كات له‌نێوان عێراق‌و هه‌رێم هه‌یه‌‬ ‫له‌باره‌ی نه‌وتی كه‌ركوك‪ ،‬هاوكات‬ ‫ده‌ڵێت "سیاسه‌تی نه‌وتی هه‌رێم‬ ‫سیاسه‌تێکی زۆر خراپەو هۆكاری ئه‌و‬ ‫هه‌مو قه‌یرانه‌یه‌ بۆ كورد‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس����تا ك����ێ له‌كێڵگه‌كانی‬ ‫نه‌وتی كه‌ركوك كارده‌كات‌و دۆخی ئه‌و‬ ‫كێڵگانه‌ له‌چیدایه‌؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌م����زه‌‪ :‬كێڵگه‌كانی نه‌وتی‬ ‫كه‌رك����وك چ����وار كێڵگه‌ی����ه‌ (ب����ای‬ ‫حه‌س����ه‌ن‪ ،‬ئاڤانا‪ ،‬جه‌مه‌بۆرو خه‌باز)‬ ‫ئێستا دابه‌شبون له‌ڕوی ئیداره‌دانه‌وه‌‬ ‫به‌شێكی كه‌ به‌ده‌ست كۆمپانیای نه‌وتی‬ ‫باكوره‌وه‌یه‌ (خه‌بازو جه‌مەبۆ‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫قوبه‌ی بابا له‌كێڵگه‌ی نه‌وتی كه‌ركوك‪،‬‬ ‫به‌اڵم بای حه‌س����ه‌ن‌و قوب����ه‌ی ئاڤانا‬ ‫له‌كێڵگه‌ی نه‌وتی كه‌ركوك) به‌ده‌ستی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‌و ڕاستتر‬ ‫وه‌زاره‌تی سامانه‌ سورشتیه‌كانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ش له‌ته‌موزی ساڵی ‪2014‬وه‌‬ ‫هاته‌ئارا‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ پێشتر به‌ده‌ست‬ ‫كۆمپانیای نه‌وتی باكوره‌وه‌ بون‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬هی����چ كێڵگه‌ی����ه‌ك هه‌یه‌‬ ‫له‌كاركه‌وتبێت؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬له‌سنوری كه‌ركوك‬ ‫هیچ كێڵگه‌یه‌ك په‌كی نه‌کەوتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س����ه‌رجه‌م كێڵگه‌كان����ی نه‌وتی باكور‬

‫ئه‌وه‌ی من تێیبینم كردوه‌ سوك ‌ه ڕێكه‌وتنێك هه‌بێت له‌نێوان‬ ‫عێراق‌و هه‌رێم بۆ هه‌نارده‌كردنی نه‌وتی كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫چۆن ڕێگه‌ ده‌درێت نه‌وتی كه‌ركوك له‌ڕێگه‌ی هه‌رێمه‌و‌ه‬ ‫بفرۆشرێت‬ ‫له‌موسڵ سه‌اڵحه‌دین له‌كار كه‌وتون‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئێس����تا كلیل����ی نه‌وت����ی‬ ‫كه‌ركوك به‌ده‌ست‌ عێراق یان هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌وەیە‌و هه‌نارده‌ چه‌نده‌؟‬ ‫فه‌ره����اد حه‌م����زه‌‪ :‬هه‌ردو به‌ش����ی‬ ‫كۆمپانی����ای نه‌وتی باك����ورو وه‌زاره‌تی‬ ‫س����امانه‌ سروش����تیه‌كان به‌یه‌ك بۆری‬ ‫هه‌ن����ارده‌ی ده‌ره‌وه‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئ����ه‌و بۆریه‌یه‌ كه‌ له‌ئاڤان����اوه‌ ده‌چێته‌‬ ‫زاخۆو پاش����ان ده‌چێته‌ توركیا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕوی فرۆشتنه‌وه‌ به‌هه‌ردو به‌شه‌كه‌وه‌‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم ده‌یفرۆشێت‪ ،‬له‌ڕوی‬ ‫هه‌نارده‌ش����ه‌وه‌ ئه‌و به‌شه‌ی به‌ده‌ست‬ ‫كۆمپانی����ای نه‌وت����ی باكوره‌وه‌یه‌ ‪150‬‬ ‫ه����ه‌زار به‌رمیله‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و به‌ش����ه‌ی‬ ‫به‌ده‌س����تی حكومه‌ت����ی هه‌رێمه‌وه‌یە‬ ‫زانی����اری وردمان نادرێتی له‌س����ه‌ری‬ ‫به‌اڵم به‌گشتی توانای هه‌نارده‌ی ‪260‬‬ ‫هه‌زار به‌رمیل����ی هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ كاتێك‬ ‫به‌ده‌ست ئێمه‌وەبو له‌كۆمپانیای نه‌وتی‬

‫باكور ئه‌وه‌ن����ده‌ توانای به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫هه‌بو‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌ك����و ئه‌ندازیارێك����ی‬ ‫پێش����كه‌وتو خوێندن����ه‌وه‌ت چی����ه‌ بۆ‬ ‫دۆخی نه‌وت له‌پارێزگای كه‌ركوك‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ی ئێستا دروستبوه‌؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬له‌ڕوی هه‌نارده‌كردن‌و‬ ‫له‌الیه‌نه‌ ته‌كنیكیه‌كه‌وه‌ هیچ نه‌گۆڕاوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی گۆڕانكاری به‌سه‌رداهاتوه‌‬ ‫فرۆش����تنیه‌تی ك����ه‌ پێش����تر س����ۆمۆ‬ ‫ده‌یفرۆش����ت به‌اڵم ئێس����تا حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ����م ده‌یفرۆش����ێت ك����ه‌ له‌ناوخۆی‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تان‌و ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫گلەیی زۆری له‌س����ه‌ره‌ كه‌ به‌ش����ێوەی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌یی نافرۆش����رێت‌و هه‌موكه‌س‬ ‫ئ����اگاداری داهاته‌كه‌ی نی����ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ی به‌ده‌س����ت س����ۆمۆوه‌ بو‬ ‫هه‌نارده‌و داهاتی دیاربو به‌اڵم ئێس����تا‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ شه‌فاف نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنە‌‪ :‬باسی ناش����ه‌فافی ده‌كرێت‬

‫له‌كێڵگه‌كان����ی نه‌وت����ی كه‌رك����وك‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی باس����ی هه‌نارده‌ به‌ته‌نكه‌ر‬ ‫ده‌كرێت؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی پڕۆسه‌ی‬ ‫نه‌وتی كه‌ركوك له‌سه‌ر سیستمی كۆن‬ ‫ده‌ڕوات دی����اره‌ له‌هه‌نارده‌و به‌رهه‌م تا‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی غازو له‌ده‌ستچونی غازی‬ ‫سروش����تیه‌وه دابینكردن����ی به‌رهه‌می‬ ‫ناوخۆ‌‪ ،‬به‌اڵم س����ه‌باره‌ت به‌ته‌نكه‌ر تا‬ ‫‪26‬ی مانگی ڕابردو ئێمه‌ یه‌ك لیترمان‬ ‫به‌ته‌نك����ه‌ر نه‌ده‌فرۆش����ت ب����ه‌اڵم له‌و‬ ‫به‌رواره‌وه‌ ‪ 20‬ه����ه‌زار به‌رمیل‌ به‌پێی‬ ‫گرێبه‌ستێك به‌ره‌و‌ به‌غداد ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬خوێندن����ه‌وه‌ی تۆ چیه‌ بۆ‬ ‫كێش����ه‌ نه‌وتیه‌كانی نێ����وان هه‌ولێرو‬ ‫به‌غداد‪ ،‬به‌تایبه‌ت وابه‌س����ته‌ به‌نه‌وتی‬ ‫كه‌ركوكه‌وه‌؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬به‌ڕای من حكومه‌تی‬ ‫عێراق زیاتر له‌س����ه‌ر حه‌ق����ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌بو ئ����ه‌م نه‌وته‌ حكومه‌ت����ی به‌غداد‬

‫بیفرۆشێت‌و داهاته‌كه‌ی بچێته‌ به‌غدادو‬ ‫له‌وێشه‌وه‌ پاره‌كه‌ی دابه‌شبكرێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ئه‌مه‌ی ئێس����تا كه‌ چ نه‌هامه‌تیه‌كی بۆ‬ ‫خه‌ڵكی كوردس����تان هێنا كه‌ به‌چاوی‬ ‫خۆت����ان ده‌بینی����ن فرۆش����تی نه‌وت‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی س����ه‌ربه‌خۆ چی به‌س����ه‌ر‬ ‫خه‌ڵكدا هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ هه‌رێم سیاسه‌تێكی‬ ‫نه‌وتی دروستی په‌یڕه‌و كردوه‌؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬سیاس����ه‌تی‬ ‫نه‌وتی هه‌رێم دروست نیه‌و سیاسه‌تێكی‬ ‫زۆر هه‌ڵه‌ی����ه‌‪ ،‬سیاس����ه‌تێك بو ته‌نها‬ ‫خه‌ڵكی كوردستانیان كرده‌ قوربانی‌و‬ ‫ب����وه‌ هۆی ئ����ه‌وه‌ی ئه‌م برس����یه‌تی‌و‬ ‫قاتوقڕیه په‌یدابو‪ ،‬چاره‌سه‌ریش ته‌نها‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ هه‌رێ����م بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ به‌غدادو‬ ‫چاو به‌گرێبه‌سته‌كان بخشێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس����ی ئه‌وه‌ده‌كرێت نه‌وتی‬ ‫كه‌ركوك به‌ته‌نكه‌ر ده‌دزرێت؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬م����ه‌رج نیه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ته‌نك����ه‌ر ب����ڕوات بدزرێ����ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌مو كێڵگه‌كان����ی كه‌ركوك به‌تۆڕێك‬ ‫نه‌به‌س����تراون به‌یه‌كه‌وه‌ بۆیه‌ ناچارن‬ ‫به‌ته‌نكه‌ر بیگوزانه‌وه‌ بۆ بۆری سه‌ره‌كی‬ ‫هه‌نارده‌كردن‪ ،‬به‌اڵم سه‌باره‌ت به‌دزی‬ ‫ئێمه‌ هیچ كارمه‌ندێكمان له‌و كێڵگانه‌دا‬ ‫نیه‌ تاوه‌كو بزانین نه‌وت ده‌دزرێت یان‬ ‫نا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یوه‌ندی چی هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫كۆمپانیای نه‌وتی باكورو هه‌رێم؟‬ ‫فه‌ره����اد حه‌م����زه‌‪ :‬ئێس����تا ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ی����ه‌ كۆمپانی����ای كاره‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌رده‌وام����ی هه‌یه‌ له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانیای‬ ‫نه‌وتی باك����ورو لیژن����ه‌ی هه‌ماهه‌نگی‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌نێوانی����ان‌و‌ ئاس����انكاری بۆ‬

‫كۆمپانی����ای كار ده‌كرێت‌و زۆرجاریش‬ ‫ئامێریان ده‌درێتێ ئه‌گه‌ر كێشه‌یان بۆ‬ ‫دروس����تبو‪ ،‬ئه‌وه‌ی من تێیبینم كردوه‌‬ ‫س����وكه‌ ڕێكه‌وتنێك هه‌بێ����ت له‌نێوان‬ ‫عێراق‌و هه‌رێم بۆ هه‌نارده‌كردنی نه‌وتی‬ ‫كه‌رك����وك‪ ،‬ئه‌گینا چۆن ڕێگه‌ ده‌درێت‬ ‫نه‌وتی كه‌ركوك له‌ڕێگ����ه‌ی هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫بفرۆشرێت‪ ،‬ئه‌گه‌رنا بۆچی حكومه‌تی‬ ‫عێراقی بێده‌نگی كردوه‌و قسه‌ ناكات‪،‬‬ ‫ب����ه‌س وا پێده‌چێ����ت ئه‌م����ه‌ قازانجی‬ ‫به‌غداد بێت چونكه‌ نه‌ موچه‌ ده‌دات نه‌‬ ‫‪ %17‬بودج����ه‌ با نه‌وته‌كه‌ش بۆ هه‌رێم‬ ‫بێت‪ ،‬كه‌ركوكیه‌كانی����ش له‌م دۆخه‌دا‬ ‫زیانیان كردوه‌ چونك����ه‌ ئه‌و پاره‌یەی‬ ‫له‌پترۆدۆالر وه‌ریانده‌گرت ئێس����تا نه‌‬ ‫هه‌رێم ده‌یانداتێ نه‌به‌غداد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌باره‌ت به‌و وه‌ستانانه‌ی‬ ‫كه‌ ئێس����تا به‌دی ده‌كرێت له‌هه‌نارده‌ی‬ ‫نه‌وت تۆ ڕات چیه‌؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬ئه‌م وه‌ستانه‌ به‌هۆی‬ ‫وه‌ستانی سه‌ره‌كیه‌ كه‌ له‌توركیا هه‌یه‌‬ ‫به‌اڵم كه‌س نه‌گه‌یشتوه‌ته‌ ئه‌نجامێكی‬ ‫یه‌كجاره‌كی ك����ه‌ بۆریه‌كه‌ ته‌قیوه‌ته‌وه‌‬ ‫یان هۆكارێكی تر بۆیه‌ ڕون نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاچه‌ند گرنگه‌ ئه‌م كڵێگانه‌ی‬ ‫نه‌وت����ی كه‌ركوك به‌ده‌س����ت هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تانه‌وه‌بن‪ ،‬زۆرجار باسی ئه‌وه‬ ‫‌ده‌كرێت ئه‌م كڵێگانه‌ كلیلی زۆر ده‌رگا‬ ‫بۆ دۆزی كورد ده‌كه‌نه‌وه‌؟‬ ‫فه‌رهاد حه‌مزه‌‪ :‬بۆچی گرنگه‌‪ ،‬نازانم‬ ‫چ گرنگه‌یه‌ت����ی بۆ كورد هه‌یه‌ ئێس����تا‬ ‫ن����ه‌ك بای حه‌س����ه‌ن‌و ئاڤان����ا نه‌وتی‬ ‫كێڵگه‌كان����ی كۆمپانی نه‌وتی باكوریش‬ ‫ده‌ڕوات‌و هی����چ گۆڕانێ����ك له‌دۆخ����ی‬ ‫هاواڵتی هه‌رێمی كوردستان ڕونادات‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫ده‌وڵه‌تی كوردی له‌نێوان خه‌ون‌و واقیعدا‬ ‫ئا‪ :‬رێباز چۆمانی‬ ‫مژاری‌ دروستبونی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كورد ‌ی‬ ‫بوه‌ته‌ رۆژه‌ڤی‌ گه‌رمی‌ هه‌مو الیه‌كی‌‬ ‫(هه‌رێمایه‌تی‌و نیوده‌وڵه‌تی‌)‪ ،‬باس‬ ‫له‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ رێككه‌وتنامه‌ی‌‬ ‫(سایكس بیكۆ) پاش تێپه‌ڕینی‌ سه‌د‬ ‫ساڵ به‌سه‌ر ته‌مه‌نیدا ده‌كرێت كه‌‬ ‫له‌‪ 1916/5/16‬واژۆ كراوه‌و تێیدا‬ ‫كوردستان پارچه‌ پارچه‌كراوه‌‪ .‬ئایا‬ ‫كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتوه‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫دروست بێ‌و ئه‌وخه‌ونه‌ بۆ گه‌لی‌ كورد‬ ‫بێته‌دی‌؟‬ ‫ئاوێنه‌ چوار پرسیاری‌ له‌مباره‌وه‌‬ ‫ئاڕاسته‌ی‌ چوار سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ كوردستان كردوه‌؟‬ ‫* ئایا له‌ئێستا راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ خه‌ونه‌ یاخود له‌واقیع‬ ‫نزیكبۆته‌وه‌؟‬ ‫* ریفراندۆم قۆناغی‌ یه‌كه‌مه‌ بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ ده‌وڵه‌ت یاخود مه‌رجه‌‬ ‫راپرسی‌ بكرێت؟‬ ‫* هه‌لومه‌رجی‌ هه‌رێمایه‌تی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ چه‌نده‌ له‌باره‌ بۆ ئه‌و‬ ‫خواسته‌؟‬ ‫* كه‌وتنی‌ رژێمی‌ ئه‌سه‌د زیاتر ئه‌و‬ ‫خواسته‌ حێبه‌جێ‌ ده‌كات؟‬

‫ی كوردی‌ دروستده‌بێ‬ ‫سه‌عدی‌ ئه‌حمه‌د پیره‌‪ :‬ئیراده‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ هه‌بێت ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫خه‌ون یان واقیع؟‬ ‫من زۆر ی���اری‌ به‌م چه‌مكانه‌ ناكه‌م‬ ‫ی‬ ‫خه‌ونه‌ ی���ا خه‌ون نیی��� ‌ه راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی هه‌ق���ه‌و مافێكی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ك���ورد ‌‬ ‫ئێمه‌ی ‌ه له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست كه‌ چوار‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ وه‌كو كوردو تورك‌و‬ ‫ی‬ ‫فارس‌و عه‌ره‌ب كه‌ ئ���ه‌وان ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌هیچ ده‌قێكی‌ ئاین ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌نوسراو‌ه كه‌ كورد نابێت ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێ���ت‌و هی���چ به‌ڵگه‌یه‌ك ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی یان مه‌نتق���ی‌ نییه‌ كه‌ نابێ‬ ‫مێژوی��� ‌‬ ‫ی هه‌بێ���ت‪ .‬كوردیش‬ ‫ك���ورد ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ده‌توانێ���ت ده‌وڵه‌تی‌ خ���ۆی‌ هه‌بێت‬ ‫وه‌كو ئه‌وان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر تاكو ئێستا‬ ‫ی‬ ‫نه‌یب���وه‌ ئه‌م���ه‌ كارو كاردانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫سیاسیه‌ ش���ه‌ڕه‌ گه‌وره‌كانی‌ كه‌ له‌و‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌یه‌ ب���وه‌ پێكهاته‌ی ناوچه‌كه‌ ‌‬ ‫ف���ه‌رز ك���ردو‌ه به‌تایبه‌ت���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی���ه‌ی ك���ه‌ پێیده‌ڵێن‬ ‫ی‬ ‫(س���ایكس بیك���ۆ) خه‌ریته‌یه‌ك��� ‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و ئابوری‌ فه‌رزكردوه‌ به‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچه‌ك���ه‌وه‌ له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫میلله‌تان��� ‌‬ ‫په‌یمان���ی‌( لۆزان)و كۆبونه‌وه‌كان ك ‌ه‬ ‫له‌پاش جه‌نگی‌ جیهانی‌ یه‌كه‌م كراوه‌و‬ ‫وه‌زعه‌كه‌ ئ���اوای‌ لێهاتوه‌ ئێس���تاك ‌ه‬ ‫ی سیاسی له‌دونیا له‌باره‌ بۆ‬ ‫بارودۆخ ‌‬ ‫ئه‌وپرسه‌‪ .‬پێویس���ته‌ لێی بكۆڵنه‌و‌ه‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ ئه‌توانین كه‌متر باسی‌ ئه‌م‬

‫بابه‌ت ‌ه بكه‌ی���ن زۆرترین ئیش بۆ ئه‌و‬ ‫باس ‌ه بكه‌ین له‌روی‌ سیاسی‌و ئابوری‌‌و‬ ‫دیبلۆماس���ی‌و كلتوری‌‌و سه‌ربازییه‌و‌ه‬ ‫ئاماده‌باش���ی‌ بۆ ئه‌م ش���وێن ‌ه بكه‌ین‬ ‫یاخ���ود بۆ ئه‌وه‌ ئی���ش بكه‌ین ببێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫واڵتێكی‌ سه‌ربه‌خۆ ئه‌مڕۆكه‌ بارودۆخ ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫ناوچ���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ن���د‌ه ته‌نگ���ه‌ژه‌ی‌ زۆری‌ تێدای ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌م���و زلهێزه‌كانی‌ دونیاو‌ه‬ ‫وه‌كو ئه‌مه‌ریكاو روس���یاو به‌ریتانیاو‬ ‫ی‬ ‫فه‌ڕه‌نساو‪...‬هتد به‌دڵنیاییه‌وه‌ دوا ‌‬ ‫ی داعش ره‌نگ ‌ه‬ ‫كۆتایی‌ هاتنی‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫گۆڕان���كاری‌ له‌ناوچه‌ك ‌ه ببێت ئه‌وجا‬ ‫له‌س���ایكس بیكۆ نه‌بێت له‌(الڤرۆڤ‬ ‫ی‬ ‫كیری‌) بێ���ت كورد ده‌بێ���ت هه‌وڵ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ بدات ریزه‌كانی‌ خۆی بپارێزیت‬ ‫كار له‌گ���ه‌ڵ دۆس���ته‌كانی‌ ب���كات‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر په‌یدابكات بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پش���تیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌رێكه‌وتننامه‌ی‌ داهاتو به‌ده‌س���ت ‌‬ ‫به‌تاڵ به‌رێنه‌كرێت"‪.‬‬ ‫لۆژیكی‌ هێز رۆ ‌ڵ ده‌بینێت‬ ‫ئه‌وشه‌ڕه‌ی‌ ك ‌ه ئێستا له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫هه‌ی��� ‌ه روس���یا له‌الی��� ‌هك‌و ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌الیه‌ك‌و توركیا له‌الیه‌ك لۆژیكی‌ هێز‬ ‫رۆڵ‌ ده‌بینێ���ت له‌س���ه‌پاندنی‌ ئیراد‌ه‬ ‫نه‌ك هێزی‌ لۆژیك ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له‌ك ‌ه‬ ‫هێزی‌ لۆژیك بوای ‌ه ئه‌وا ئێستا كورد‬

‫فرسه‌ت سۆفی‌‪ :‬پێویسته‌ پرۆسه‌ی دروستكردنی‬ ‫ده‌وڵه‌ت به‌حزبی‌و به‌شه‌خسه‌ن ‌ه نه‌كه‌ین‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌ت خه‌ون نییه‌‬ ‫من ق����ه‌ت ب����اوه‌ڕم ئه‌وه‌ نه‌ب����وه‌ ك ‌ه‬ ‫راگه‌یاندنی ده‌وڵه‌تی كوردس����تان خه‌ون‬ ‫بوبێت‪ ،‬هه‌میشه‌ دروستكردنی ده‌وڵه‌ت‬ ‫حه‌قیك����ی ره‌وای ئێمه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ی‬ ‫ج����ار بارودۆخ����ی مه‌وزوع����ی‌و هه‌ندێ‬ ‫جاریش دۆخی زاتی نه‌یهێش����توه‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌م مافه‌مان موماره‌سه‌ بكه‌ین‪ .‬راسته‌‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا ئێمه‌ له‌قه‌یرانێكی سه‌ختی‬ ‫دارایی‌و سیاسی داین‌و له‌هه‌مان كاتیش‬ ‫له‌ش����ه‌ڕێكی گه‌وره‌ی تیرۆر داین به‌اڵم‬ ‫ئه‌مانه‌ پاساو نین بۆ ئه‌وه‌ی ئێمه‌ ده‌ست‬ ‫له‌دروس����تكردنی ده‌وڵ����ه‌ت هه‌ڵبگرین‪،‬‬ ‫دۆخی ئێس����تا گۆڕانكاری گه‌وره‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی ناوچه‌كه‌ به‌دوای خۆیدا ده‌هێنێت‬ ‫بۆیه‌ گرنگ����ه‌ ئێمه‌ش خۆم����ان بۆ ئه‌و‬ ‫گۆڕانكاریان����ه‌ ئاماده‌ بكه‌ین‌و ئه‌م جاره‌‬ ‫سود له‌دۆخه‌كه‌ وه‌ربگرین‪ ،‬به‌اڵم مه‌رجی‬ ‫سه‌ره‌كی بۆ س����ه‌ركه‌وتنمان ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی ناوخۆ یه‌كبین‌و ته‌بابین‌و‬ ‫پرۆسه‌ی دروستكردنی ده‌وڵه‌ت به‌حزبی‌و‬ ‫به‌شه‌خسه‌نه‌ نه‌كه‌ین‪ ،‬له‌چوارچێوه‌یه‌كی‬ ‫نیشتمانی بااڵ سه‌یری بكه‌ین‪.‬‬ ‫راپرسی‌ هه‌نگاوی‌ سه‌ره‌تاییه‌‬ ‫راپرسی به‌ش����ێكه‌ له‌موماره‌سه‌كردنی‬ ‫مافی چ����اره‌ی خۆنوس����ین‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌م‬ ‫مافه‌ بوه‌ته‌ مافێكی یاس����ایی له‌یاسای‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی له‌میس����اقی نه‌ت����ه‌وه‌‬ ‫یه‌كگرت����وه‌كان‌و ده‌ی����ان رێكه‌وتننامه‌و‬ ‫جاڕنامه‌و بڕی����اری نێوده‌وڵه‌تی جه‌ختی‬ ‫له‌س����ه‌ر كراوه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ راپرس����ی‬ ‫هه‌ن����گاوی س����ه‌ره‌تایه‌ ب����ۆ پێدان����ی‬

‫‪9‬‬

‫له‌به‌ریه‌كتر‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی سوریا‬ ‫زیاترن له‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی سوریا‬ ‫به‌مانای هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‬ ‫سایكس بیكۆ دێت‬ ‫بۆیه‌ كاریگه‌ری‬ ‫گه‌وره‌شی ده‌بێت بۆ‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی عێراق‌و‬ ‫دروستبونی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردستان‬ ‫ش����ه‌رعیه‌تی دروس����تكردنی ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫به‌اڵم م����ه‌رج نی����ه‌ كه‌ راپرس����ی كراو‬ ‫گه‌ل بڕی����اری دا جیاببێته‌وه‌ یه‌كس����ه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌تی����ش رابگه‌یه‌نرێت‪ ،‬له‌كۆس����وڤا‬ ‫له‌س����الی ‪ 1992‬راپرس����ی ك����راو گه‌ل‬

‫بڕیاری جیابوونه‌وه‌ی دا به‌اڵم له‌س����اڵی‬ ‫‪ 2008‬ده‌وڵه‌ت����ی كۆس����وڤا راگه‌یه‌ندرا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌كرێت ئێمه‌ش راپرس����ی بكه‌ین‬ ‫به‌اڵم راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌ت دوابخه‌ین‪ ،‬تا‬ ‫دانپیانان����ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆ راگه‌یاندنی‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ مس����ۆگه‌ر ده‌كه‌ین‌و له‌سه‌ر‬ ‫ئاس����تی ناوخۆش زه‌مین����ه‌ی ئابوری‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌ی����ی‌و سیاس����ی گونجاوی بۆ‬ ‫بڕه‌خسێنین‪.‬‬

‫ئه‌بوای ‌ه ده‌وڵه‌تی‌ هه‌بوای ‌ه ئێم ‌ه ده‌بێ‬ ‫ی هێز به‌باشی‌ هه‌ڵبسه‌نگێنین‬ ‫لۆژیك ‌‬ ‫ی ئێمه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ی له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫بزانین چ ‌‬ ‫گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه چۆن نان په‌یدا بكه‌ین‬ ‫ئێمه‌ دو ریفراندۆم���ان ئه‌ندامداو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ‪1992‬و‪ 2005‬بو له‌كات ‌‬ ‫كه‌ س���ااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستور بو‪ .‬له‌هه‌ردوكیان به‌رێژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆر ده‌نگی‌ هێنا بۆ س���ه‌ربه‌خۆبون ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‪ .‬له‌ئێستادا هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫بارودۆخ���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ‌‬ ‫عێ���راق‌و كارك���ردن بۆكۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پشتیوانی‌ بۆ گه‌یش���تن به‌و ئامانج ‌ه‬ ‫زۆر گرنگ ‌ه له‌و‌ه دڵنیاتان ده‌كه‌ینه‌و‌ه‬ ‫كاردان���ه‌وه‌ی‌ خراپی‌ نابێ���ت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی نیوده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئیراده‌یه‌ك��� ‌‬ ‫هه‌بێت باناكۆك���ی‌ ناوخۆیش هه‌بێت‬ ‫ی هه‌ر دروس���ت ده‌بێ‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كورد ‌‬ ‫ی له‌پێناودا‬ ‫چونكه‌ كورد خوێنی‌ زۆر ‌‬ ‫رش���توه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم له‌م كات‌وس���اته‌دا‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی كوردستان به‌هه‌بون ‌‬ ‫بۆهه‌رێم ‌‬ ‫ی داراییه‌ ش���تی‌ زۆر گرنگ بۆ‬ ‫قه‌یران ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه ئه‌وه‌یه‌ چۆن ن���ان بۆ خه‌ڵك‬ ‫په‌یدابكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌د ده‌كه‌وێت یان نا؟‬ ‫جارێ لێم رون نییه‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ش����ار ئه‌س����ه‌د ئه‌كه‌وێت یاخود‬

‫نا ئێمه‌ له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ رامان وابو ‌ه‬ ‫تا ئه‌لته‌رناتیڤێكی‌ تر بۆ به‌ش����ار‬ ‫ئه‌س����ه‌د نه‌بێ حه‌لێكی‌ سیاس����ی‬ ‫بكرێ باش����تره‌ له‌ناوچه‌كه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌بێته‌ ئه‌لته‌رناتیڤی‌ به‌شار ئه‌سه‌د‬ ‫ده‌بێت له‌به‌شار ئه‌سه‌د باشتر بێت‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌به‌ش����ار ئه‌س����ه‌د خراپتر‬ ‫بێت بۆ ئێمه‌ نه‌ داعش‌و نه‌ نوسره‌‬ ‫هیچیان به‌دیلی‌ به‌ش����ار ئه‌س����ه‌د‬ ‫نیین به‌ڵكو ده‌بێت سیس����ته‌مێكی‌‬ ‫دیموكراسی‌ فره‌حیزبی‌ په‌ڕله‌مانی‌‬ ‫له‌س����وریا پیاده‌ بكرێ����ت جۆرێک‬ ‫له‌دانپێدانان به‌و كانتۆنانه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫توركی����ا ده‌یه‌وێت كه‌ڵه‌گایی‌ بكات‬ ‫بۆ پش����تینه‌یه‌كی‌ ئه‌من����ی‌ به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌وه‌ پش����تێنه‌ی‌ ئه‌من����ی‌ نییه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ هه‌نگاوێك����ی‌ س����ه‌ربازییه‌‬ ‫ب����ۆ س����ه‌ركوتكردنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ك����وردی‌ له‌رۆژئاوای‌ كوردس����تان‬ ‫نزیكبون����ه‌وه‌ی‌ ك����ورد له‌ده‌ریای‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����ت ت����ه‌رازوی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ ده‌گۆڕێت‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫كوڕو كچه‌ تێكۆشه‌رو پاڵه‌وانه‌كانی‌‬ ‫رۆژئاڤای‌ كوردستان سه‌لماندویانه‌‬ ‫كه‌ به‌ب����ێ‌ ده‌ریاش ده‌توانن وانه‌ی‌‬ ‫ب����اش ب����ده‌ن به‌دوژمنه‌كانی����ان‌و‬ ‫توركیاش وا روگیر یكه‌ن ئاره‌قه‌ی‬ ‫شه‌رم ده‌ربدا‪.‬‬

‫كورد ده‌بێت هه‌وڵ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ بدات ریزه‌كان ‌ی‬ ‫خۆی بپارێزیت كار‬ ‫له‌گه‌ڵ دۆسته‌كان ‌ی‬ ‫بكات پشتیوانی‌ زۆر‬ ‫په‌یدابكات بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫له‌رێكه‌وتننامه‌ ‌ی‬ ‫داهاتو به‌ده‌ست ‌ی‬ ‫به‌تاڵ به‌رێنه‌كرێت‬

‫ی فه‌رمو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌‪ :‬چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫دراوسێكان‌و ده‌وڵه‌ته‌ گه‌وره‌كان بین زه‌حمه‌ته‌‬ ‫خۆمان ده‌توانین خه‌ون بكه‌ین به‌واقیع‬ ‫هێنان����ه‌دی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ ئاواتی‌ هه‌مو‬ ‫تاكێكی‌ كورده‌و حه‌تم����ه‌ن ده‌بێت بێته‌دی‌‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ یان راس����تر بڵێم ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ كوردستان ئه‌وه‌نده‌ی‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌ویس����ت‌و ئی����راده‌ی‌ گه‌لی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫كاركردنی‌ هێ����زو الیه‌نه‌ كوردس����تانیه‌كان‌و‬ ‫زه‌مینه‌س����ازی‌‌و بنیاتنان ئه‌وه‌نده‌ په‌یوه‌ست‬ ‫نییه‌ ب����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خۆمان‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ خۆمانین‬ ‫ده‌توانی����ن ئه‌و خواس����ت‌و خه‌ون����ه‌ بكه‌ین‬ ‫به‌واقیع‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر چاوه‌ڕوانی‌ فه‌رموی‌‬ ‫دراوس����ێكان‌و ده‌وڵه‌ته‌ گه‌وره‌كان بین ئه‌وه‌‬ ‫زه‌حمه‌ته‌و هه‌مو گه‌النی‌ دونیاش كه‌ ئێس����تا‬ ‫خاوه‌نی‌ قه‌واره‌ی‌ س����ه‌ربه‌خۆی‌ خۆیانن به‌و‬ ‫جۆره‌ كاریان كردوه‌‪.‬‬

‫ده‌وڵه‌ت له‌سه‌ر سینییه‌كی‌ زێڕ!‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌بی����ن ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌سه‌ر س����ینیه‌كی زێڕ به‌ئاماده‌كراوی‌و‬ ‫به‌بێ كێشه‌ پێشكه‌ش����مان بكرێت ئه‌م‬ ‫رۆژه‌ ق����ه‌ت نایه‌ت‪ ،‬به‌اڵم ره‌خس����اندنی‬ ‫هه‌لومه‌رج����ی‌ هه‌رێمایه‌تی‌و نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫له‌س����ه‌ر خۆم����ان‌و س����ه‌ركه‌وتنی‬ ‫كاته‌كه‌ی‌ نه‌گونجاو‌ه‬ ‫دبلۆماس����یه‌تی ئێمه‌ ده‌وه‌ستیت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫م����ن دڵنی����ام ل����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ گه‌له‌كه‌مان‬ ‫ده‌ب����ێ‌ كاربكه‌ین بۆ ره‌خس����اندنی ئه‌م‬ ‫زه‌مینه‌ی����ه‌ ن����ه‌ك چ����اوه‌ڕێ‌ بكه‌ین تا ده‌ن����گ به‌س����ه‌ربه‌خۆیی‌ ده‌دات ب����ه‌اڵم‬ ‫له‌كات‌وس����اتی‌ گونجاوی‌ خۆیدا له‌ئێس����تادا‬ ‫به‌خۆی بڕه‌خسێت‪.‬‬ ‫كه‌ هه‌رێ����م به‌قۆناغێكی‌ س����ه‌خت‌و قه‌یرانی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و ئابوریدا تێده‌په‌ڕێ����ت‌و به‌داخه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ سوریا‬ ‫ته‌بای����ی‌‌و كۆده‌نگی‌‌و یه‌كڕی����زی‌ هێزو الیه‌نه‌‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫بیكۆی‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ سایكس‬ ‫كوردستانیه‌كان له‌ئاستی‌ پێویستدا نییه‌ بۆیه‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫تاز‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫جاری من پێموانیه‌ به‌شار‬ ‫پێموایه‌ كاته‌كه‌ی‌ گونجاو نه‌بێت بۆ ڕاپرسی‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پێشموانی‬ ‫‌اڵم‬ ‫به‌م ئاس����انیه‌ بڕوخێت به‬ ‫له‌الیه‌ك����ی‌ تره‌وه‌ راپرس����ی‌ چوارچێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫بۆی‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كبگرێت‬ ‫به‌ئاس����انی س����وریا یه‬ ‫یاس����اییه‌ بۆ بابه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌‌و ده‌بێ ئه‌و‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌شان‬ ‫ه‬ ‫‌ڵو‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌كتر‬ ‫نیشانه‌کانی له‌به‌ریه‬ ‫كاره‌ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ جۆرێك له‌شه‌رعی ‌هت‌و‬ ‫‌ی‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌كگرتن‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫س����وریا زیات����رن‬ ‫دانپێدانان����ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ بۆ فه‌راهه‌م بكرێت‪،‬‬ ‫���ای‬ ‫�‬ ‫‌مان‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫���وریا‬ ‫�‬ ‫س‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ راپرسی‌ پێویسته‌و له‌م خولی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی س����ایكس بیكۆ دێت چواره‌می‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ كاتێك كۆمس����یۆنی‌‬ ‫بۆی����ه‌ كاریگه‌ری گه‌وره‌ش����ی ده‌بێت بۆ سه‌ربه‌خۆی‌ هه‌ڵبژاردن‌و ڕاپرسی‌ پێكهێنراو‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی عێراق‌و دروس����تبونی یاس����اكه‌ ده‌رچ����و‪ ،‬هه‌م����و په‌رله‌مانتاران‌و‬ ‫فراكس����یۆنه‌ جی����اوازه‌كان له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردستان‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ خۆمانین ده‌توانین‬ ‫ئه‌و خواست‌و خه‌ون ‌ه‬ ‫بكه‌ین به‌واقیع‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر چاوه‌ڕوان ‌ی‬ ‫فه‌رموی‌ دراوسێكان‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌ گه‌وره‌كان بین‬ ‫ئه‌وه‌ زه‌حمه‌ته‌‬ ‫ك����ۆك بوین كه‌ یه‌ك����ه‌م كارێكی‌ گرنگی‌ ئه‌م‬ ‫كۆمسیۆنه‌ بیكات ئه‌نجامدانی‌ ڕاپرسی‌ بێت‪.‬‬ ‫دوای‌ ‪ 100‬ساڵ كاتی‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫سایكسپیكۆ هاتوه‌‬ ‫به‌ڕای‌ به‌نده‌ تاراده‌یه‌كی‌ زۆر هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫بابه‌تی‌ هاتۆته‌ كایه‌وه‌ كه‌ گه‌له‌كه‌مان ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ دونیا كێشه‌ی‌ ڕه‌واكه‌ی‌ زیاتر‬ ‫ناسراوه‌و په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ واڵتانی‌‬ ‫دونیا به‌واڵتانی‌ دراوسێش����ه‌وه‌ تاراده‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر ب����اش چوه‌ت����ه‌ پێش����ه‌وه‌‪ ،‬كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كونس����وڵخانه‌ی‌ زیاتر ل����ه‌ ‪ 40‬واڵت له‌هه‌رێم‬ ‫هه‌روه‌ها پشتیوانی‌ كۆمه‌ڵگای‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫له‌گه‌له‌كه‌مان له‌ش����ه‌ڕی‌ تیرۆریستانی‌ داعش‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ گه‌وره‌ن‪ ،‬له‌م ڕوه‌وه‌ ده‌بێ‌ لۆبیه‌كی‌‬ ‫كوردستانی‌ دروست بكه‌ین تا بۆ ده‌وڵه‌تانی‌‬

‫ناوچه‌كه‌ی‌ بس����ه‌لمێنن كه‌ دروستكردنی‌ ئه‌م‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌ نه‌ك هه‌ر مه‌ترسی‌ نییه‌ بۆیان به‌ڵكو‬ ‫هۆكاری‌ سه‌قامگیرییه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬سوپاس‬ ‫بۆ خوا ئه‌مڕۆ ژماره‌یه‌كی‌ سه‌رحیساب كراوه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ماوه‌ته‌وه‌ زه‌مینه‌س����ازییه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئاس����تی‌ ناوخۆیی‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ ت����ر پێم وایه‌‬ ‫دوای‌ ‪ 100‬س����اڵ كاتی‌ هه‌ڵوه‌ش����اندنه‌وه‌ی‌‬ ‫سایكس����پیكۆ هاتوه‌و ئه‌بێ‌ ئ����ه‌م هه‌ر چوار‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ (كوردو ع����ه‌ره‌ب‌و فارس‌و تورك)‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‌ رێزی‌ هاوبه‌ش‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫هاوبه‌ش پێكه‌وه‌ بژین‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌د به‌اڵیه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئ���ه‌م رژێمه‌ی‌ ئێس���تا ‌ی‬ ‫سوریا بوه‌ته‌ به‌اڵیه‌كی‌ گه‌وره‌ بۆ ناوچه‌كه‌و‬ ‫له‌نه‌خشه‌ی‌ نوێی‌ ناوچه‌كه‌دا جێگای‌ رژێمی‌‬ ‫ئه‌س���ه‌دی‌ تیا نابێت���ه‌وه‌‪ ،‬خۆش���به‌ختانه‌‬ ‫گه‌له‌كه‌م���ان له‌خۆرئ���اوی‌ كوردس���تانیش‬ ‫هه‌نگاوی‌ باشیان بڕیوه‌ بۆیه‌ به‌گۆڕانكاری‌‌و‬ ‫ده‌ستكاریكردنی‌ نه‌خشه‌ی‌ نوێی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و س���ه‌رله‌نوێ‌ داڕش���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت‌و سیس���ته‌مه‌كان یارمه‌تیده‌رێكی‌‬ ‫ب���اش ده‌بێت بۆ هێنانه‌دی‌ ئه‌م خواس���ته‌‪،‬‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌ئێ���ران‌و توركیا تێگه‌یش���تنیان‬ ‫گ���ۆڕاوه‌ له‌س���ه‌ر ده‌وڵه‌ت���ی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫كوردس���تان الیه‌نیكه‌م دژایه‌تیمان ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ماوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ن���دی له‌رێگه‌ی‌ دایه‌لۆگ‌و رێككه‌وتنێكی‌‬ ‫هاوبه‌شه‌وه‌ یه‌كالیی‌ بكه‌ینه‌وه‌ چونكه‌ ئه‌مه‌‬ ‫باشترین بژارده‌یه‌ بۆ گه‌النی‌ عێراق كه‌ ‪100‬‬ ‫ساڵی‌ ڕابردو پێی‌ وتین ئه‌و چوارچێوه‌یه‌ی‌‬ ‫پێی‌ ده‌ڵێن عێراق (كه‌ به‌زۆر دروستكراوه‌)‬ ‫جگه‌ له‌خوێن‌و كاوڵكاری‌‌و ماڵوێرانی‌ هیچی‌‬ ‫تری‌ پێ نه‌بوه‌ بۆ گه‌النی‌ عێراق بۆیه‌ كاتی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ هاتوه‌‪.‬‬

‫ی له‌باره‌‬ ‫ی بابه‌ت ‌‬ ‫رابون مه‌عروف‪ :‬هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫ناوه‌وه‌ ته‌گه‌ره‌یه‌ نه‌ك ده‌ره‌وه‌‬ ‫هەلومەرج����ی بابەت����ی دامەزراندنی‬ ‫دەوڵ����ەت (بەجی����ا لەناوەڕۆک����ی‬ ‫دەوڵەتەک����ە) لەهەرێمی کوردس����تان‬ ‫ئێس����تا لەهەمو کات زیات����ر لەبارە‪.‬‬ ‫کێش����ەو تەگەرەی سەرەکی لەبەردەم‬ ‫دامەزراندن����ی دەوڵ����ەت لەن����اوەوەی‬ ‫هەرێمە نەك دەرەوە‪ .‬کۆمەڵگای ئێمە‬ ‫وەك ه����ەر کۆمەڵگایەكیتر بزوتنەوەو‬ ‫رەوتی سیاس����ی جیاوازی تێدایە‪ ،‬ئەو‬ ‫بزوتنەوە سیاسیانە دیدگای جیاوازیان‬ ‫بۆ دامەزراندن����ی دەوڵەت هەیە‪ .‬هێز‬ ‫هەیە ئەجێندای دامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫ش����مولی‌و پۆلیس����ی بەڕێوە دەبات‌و‬

‫هێزیتری����ش هەن کار بۆ جێخس����تنی‬ ‫بەها دیموکراتیەکان دەکەن‪ .‬ناکۆکی‬ ‫نێوان ئەم هێزانە سەرەکیترین کێشەی‬ ‫سیاسی ئێستای هەرێمە‪.‬‬ ‫ریفراندۆم ته‌نها رێگه‌ نییه‌‬ ‫ریفراندۆم‌و راپرسی گشتی رێکارێکە‬ ‫ب����ۆ دەس����تەبەرکردنی ش����ەرعیەت‪.‬‬ ‫مەرج نیە دامەزراندنی دەوڵەت تەنها‬ ‫بەکەناڵی ریفراندۆمدا تێپەڕێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەنگدانی گش����تی‌و پەس����ەندکردنی‬ ‫پڕۆژەی دەوڵەت لەرێگەی ریفراندۆمەوە‬ ‫شەرعیەتەکەی بەهێز دەکات‪.‬‬ ‫ی سه‌ره‌كی‌ بچوك بوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌ربه‌ست ‌‬

‫دوای زاڵبونی شیعە بەسەر دەوڵەت‌و‬ ‫حوکمڕانی لەبەغدادو س���ەرهەڵدانی‬ ‫جەنگی ناوخۆ لەس���وریا‪ ،‬هاوکێشەو‬ ‫بەرژەوەندی���ە هەرێمایەتیەکانی کۆن‬ ‫گۆڕانکاری ریشەیی بەسەردا هاتوەو‬ ‫ئێستا پڕۆژەی دامەزراندنی دەوڵەت‬ ‫بۆ هەرێ���م وەك س���ەردەمانی کۆن‬ ‫روبەڕوی دژایەتی هەرێمی نابێتەوە‪.‬‬ ‫بەدرێژایی سەدەی بیست‌و تاروخانی‬ ‫رژێمەکەی س���ەدام حسێن‪ ،‬دوژمنی‬ ‫سەرس���ەختی پ���رۆژەی دەوڵەت بۆ‬ ‫کوردستان تورکیا بو‪ .‬ئێستا تورکیا‬ ‫قوتبێکی س���ەرەکی کەمپی سونەیەو‬ ‫کێبەرکێ لەگەڵ کەمپی ئێران‪ /‬شیعە‬ ‫دەکات‪ .‬لەبەرژەوەن���دی تورکیا نیە‬

‫عێراقێکی بەهێز لەژێر فەرمانڕەوایی‬ ‫ش���یعەکان بەیەکگرتویی بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫بۆی���ە تورکی���ا ئێس���تا وەك جاران‬ ‫دژایەت���ی کەرتبونی عێ���راق ناکات‌و‬ ‫بەمەش بەربەستی سەرەکی بەردەم‬ ‫پ���ڕۆژەی دەوڵەت ب���ۆ هەرێم بچوك‬ ‫بۆتەوە‪.‬‬ ‫ستەمکاری‌و گەندەڵی‬ ‫جارێ زوە پێشبینی هاوکێشەکانی‬ ‫دوای روخان���ی رژێمەکەی ئەس���ەد‬ ‫بکرێت‪ ،‬ب���ەاڵم بەدڵنیاییەوە پێگەی‬ ‫کورد لەخۆرهەاڵتی ناوەڕاست بەهێزتر‬ ‫دەبێت‌و فرس���ەتی باش���تر بۆ کورد‬ ‫دێتە پێش���ەوە‪ ،‬بەاڵم وەك پێش���تر‬

‫ئاماژەم پێکرد تەگەرەی س���ەرەکی‬ ‫لەناوخۆدایە‪ .‬بنەم���ای کۆکردنەوەی‬ ‫حی���زب‌و بزوتن���ەوە سیاس���یەکان‬ ‫دیموکراسیەو دیموکراسیش لەهەرێم‬ ‫شکستی خواردوە‪ .‬گەلی کوردستان‪،‬‬ ‫ب���ەم بارودۆخ���ەی ئێس���تاوە‪،‬‬ ‫ناتوانێ���ت بەیەکگرتوی���ی روبەڕوی‬ ‫تەحەدیاتەکان���ی داهات���و ببێتەوە‪.‬‬ ‫لەئێس���تادا س���تەمکاری‌و گەندەڵی‬ ‫سیاس���ی گەورەترین تەگەرەی پێش‬ ‫پ���ڕۆژەی دامەزراندن���ی دەوڵەت���ن‬ ‫لەکوردس���تان‪ .‬بۆیە پێویستە خەمی‬ ‫س���ەرەکیمان پاشەکش���ەکردن بێت‬ ‫بەئەجێنداکانی ستەمکاری‌و حوکمی‬ ‫شمولی‌و شەڕکردن لەدژی گەندەڵی‪.‬‬

‫لەئێستادا ستەمکاری‌و‬ ‫گەندەڵی سیاسی‬ ‫گەورەترین تەگەرەی‬ ‫پێش پڕۆژەی‬ ‫دامەزراندنی دەوڵەتن‬ ‫لەکوردستان‬

‫‪8‬‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫خاچ‌و مانگیش ئاستەنگی بەردەم خۆشەویستین‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫چیرۆکی ژنێکی مەسیحی کە ماڵە باوانی حاشایان لێکرد‬ ‫ئـا‪ :‬سارا قادر‬ ‫شێخی سەنعان کە بۆ "کچی گاور‬ ‫لەئیسالم وەرگەڕا" ئیسالمیش رێگە‬ ‫بەهیچ ژنێ نادات هاوسەرێکی غەیرە‬ ‫موسڵمان هەڵبژێرێ‪ ،‬وەک چۆن لەئاینی‬ ‫مەسیحیدا ئەوەی هاوسەرێکی غەیری‬ ‫ئاینی مەسیحی هەبێ حاشای لێدەکرێت‪.‬‬ ‫ئاین���ەکان رێگ���رن لەب���ەردەم‬ ‫خۆشەویس���تەکاندا‪ ،‬گەرچ���ی هەم���و‬ ‫مرۆڤایەت���ی حەزبکات بەخۆشەویس���تی‬ ‫بژین‪ ،‬بەاڵم ئاستەنگێکی زۆر گەورە هەیە‬ ‫کە زۆر جار بازدان بەس���ەریدا ئاستەمە‪،‬‬ ‫کە ئەویش ئاینەو ناهێڵێ خۆشەویستەکان‬ ‫بەیەکتر شادبن‪.‬‬ ‫سەرباری ئەوەی شاری سلێمانی یەکێکە‬ ‫لەو شارانەی پێکەوە هەڵکردنی ئاینییانە‬ ‫لەئاس���تێکی زۆر باشدایە‪ ،‬کەچی تائێستا‬ ‫هیچ کوڕێکی موس���ڵمان کچێکی مەسیحی‬ ‫م���ارە نەک���ردوە‪ ،‬ب���ەاڵم چەن���د کچێکی‬ ‫مەس���یحی دەس���تیان لەهەمو کەسوکارو‬ ‫خانەوادەیان هەڵگرتوەو هاوس���ەرگیرییان‬ ‫لەگەڵ موسڵمانێکدا کردوە‪.‬‬ ‫نادیە ناوی خوازراوی ژنێکی مەسیحییە‬ ‫کە تەمەنی پەنجاو هەش���ت س���اڵە‪ ،‬سیو‬ ‫هەش���ت ساڵە دەستی لە خانەوادەو هەمو‬ ‫کەس���وکارو هەڵگرتوەو لەگ���ەڵ پیاوێکی‬ ‫موسڵماندا ژیان بەسەر دەبات‪.‬‬ ‫ئ���ەو ب���ە روخس���ارێکی زۆر س���ادەو‬ ‫کەیفخۆش���یەوە دەس���تی بۆ ملوانکەکەی‬ ‫ملی برد کە "خاچێکی حەزرەتی عیس���او‬ ‫اللە" یەکی لەسەر نەخشێنراوە وتی "ئەمە‬ ‫‪ ٣٨‬ساڵە لەملمدایەو دەبێ دوای مردن کە‬ ‫دەمخەنە گۆڕەوە لەملمی بکەنەوە‪".‬‬ ‫نادی���ە دەگەڕێت���ەوە ب���ۆ س���ەردەمی‬ ‫هەرزەکاری���ی کات���ێ هاوڕێیەک���ی کچی‬

‫لەئاینی ئەواندا‬ ‫هاوسەرگیرێتی‬ ‫بەغەیری ئاینی‬ ‫خۆیان ڕێگە‬ ‫پێنەدراوەو سزاکەی‬ ‫ئەوەیە کە ئەو‬ ‫کەسە بەدەر‬ ‫دەکرێ لە هەمو‬ ‫مافێکی هاورێیەتی‌و‬ ‫دۆستایەتی‌و تەنانەت‬ ‫چونە ناو کڵێساشەوە‬ ‫هەب���وەو لەقوتابخان���ە پێکەوەبون لەڕێی‬ ‫ئەوەوە ب���رای هاوڕێکەی حەزی لێکردوەو‬ ‫م���اوەی چوار س���اڵ پەیوەندییەکی قوڵی‬ ‫خۆشەویس���تیان هەبوە "ئەو کات شازدە‬ ‫سااڵن بوم بیرم لەهیچ نەدەکردەوە تەنیا‬ ‫حەزم دەکرد بگەم���ە ئامێزی ئەو کوڕەی‬ ‫خۆش���م دەوێ‪ ،‬راس���تیەکەی بۆ ئەوکاتە‬ ‫زۆر قورس بو روبەڕوی ئەو هەمو رێگرییە‬ ‫ببیت���ەوە‪ ،‬بەاڵم کە بەدایکمم وت دەمەوێ‬ ‫ش���تێکی وا بک���ەم‪ ،‬زۆر زۆر گری���او ئەو‬

‫خاچ���ەی حەزرەتی مەس���یحی کردە ملم‌و‬ ‫ماڵئاوایی لێکردم‪".‬‬ ‫ئەو زۆر گریا کاتێک باسی دایکی کرد‪،‬‬ ‫چونکە لەسەرەمەرگدا کە دەساڵ لەمەوبەر‬ ‫مردوە داوای کردوە کچەکەی ببینێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خوشک‌و براکانی رازی نەبون‌و نەیانهێشتوە‬ ‫بەشداری پرسەکەشی بکات‪.‬‬ ‫قەش���ە ئەیمەن عەزیز هورم���ز بۆتانی‬ ‫لەکڵێسای ماریوس���ف لە شاری سلێمانی‬ ‫دادەنیش���ێ باس���ی لەوە ک���رد‪ ،‬لەئاینی‬

‫ئەوان���دا هاوس���ەرگیرێتی بەغەیری ئاینی‬ ‫خۆیان ڕێگە پێنەدراوەو س���زاکەی ئەوەیە‬ ‫کە ئەو کەس���ە بەدەر دەک���رێ لە هەمو‬ ‫مافێکی هاورێیەتی‌و دۆستایەتی‌و تەنانەت‬ ‫چونە ناو کڵێساشەوە‪.‬‬ ‫"هۆکارەکەی ب���ۆ ئەوەیە کە ژن‌و مێرد‬ ‫لەهەمو ش���تێکداو لەمەبادیئدا هاوبەشن‪،‬‬ ‫گ���ەر دو ئاین���ی ج���ودا پەی���ڕەو بکەن‪،‬‬ ‫هەریەکەیان بنەماو رێس���ای خۆی هەیەو‬ ‫ناتوانن هاوبەشی یەکتربن بۆیە ئەم کارە‬

‫قەدەغە کراوە‪".‬‬ ‫بۆتان���ی بەرل���ەوەی ببێت���ە قەش���ە‬ ‫هاوس���ەرگیری کردوەو باس���ی لەرەوشی‬ ‫مەس���یحیەکان ک���رد ک���ە ئێس���تا زۆر‬ ‫بارودۆخیان خراپە بەهۆی ئەوەی زۆربەیان‬ ‫ئاوارە بون‪.‬‬ ‫"بەهاتنی داعش‌و س���وتاندن‌و تێکدانی‬ ‫کڵێس���اکانیان ئاوارەیەک���ی زۆر روی‬ ‫تێکردی���ن‪ ،‬بەاڵم واهەندێکیان دەگەڕێنەوە‬ ‫س���ەر ماڵ‌و حاڵی خۆی���ان‌و تەنیا ‪٩٨‬بۆ‬

‫‪ ١٢٠‬ماڵی مەس���یحی کۆن لەس���لێمانیدا‬ ‫هەن‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەش���دا هەر حاڵەتی‬ ‫شوکردن بەئیسالم هەبوەو بەر لەسێ ساڵ‬ ‫کچێکمان ش���وی بەموسڵمانێک کردو ئیتر‬ ‫نەمانبینی���ەوە‪ ،‬بەاڵم کوڕم���ان نییە کچی‬ ‫موسڵمانی هێنابێ‪ ،‬چونکە موسڵمانەکان‬ ‫شو بەمەسیحی ناکەن‪".‬‬ ‫هەروەها س���ەبارەت بەدیدگای ئیسالم‪،‬‬ ‫عەتا پێنجوێنی کە جێگری س���ەرۆکی لقی‬ ‫س���لێمانی یەکێتی زانایانی ئیسالمە دەڵێ‬ ‫له‌ئیس�ل�امدا ریگادراوه‌ به‌وه‌ی كه‌ پیاوی‬ ‫موسڵمان هاوس���ه‌رگیری له‌گه‌ڵ ئافره‌تی‬ ‫مه‌س���یحی یان جوله‌كه‌دا بكات‪ .‬هەروەها‬ ‫رێ���گاش ل���ه‌ په‌یڕه‌وكردن���ی دینه‌كه‌یان‬ ‫ناگرێ واتە ژنەکە بۆی هەیە مومارەسەی‬ ‫ئاینەکەی خۆی بکات‌و شو بەموسڵمانیش‬ ‫بکات‪ ،‬بەاڵم لەسەر ئاینی ئیسالم‌و بەپێی‬ ‫شەریعەتی ئیسالم مارە دەکرێ‪.‬‬ ‫"ئه‌م���ه‌ش بۆئه‌وه‌ی���ه‌ ئاینی ئیس�ل�ام‬ ‫كۆتاهێنه‌ری ریزبه‌ندی ئاینه‌ ئاسمانیه‌كانه‌و‬ ‫موس���ڵمانان وه‌كچ���ۆن بڕوای���ان به‌كۆتا‬ ‫پیغه‌مبه‌ر هه‌یه‌ هه‌رواش بڕوایان به‌سه‌رجه‌م‬ ‫پیغه‌مبه‌رانی تر هه‌یه‪"‌.‬‬ ‫پێنجوێن���ی وتیش���ی "ب���ەاڵم ژن���ان‬ ‫لەئیس�ل�امیدا ناتوانن بەدڵی خۆیان زەواج‬ ‫بکەن لەگەڵ کوڕێکی غەیرە دینی خۆی‪".‬‬ ‫لە پاڵ دی���دگای ئاینەکان هاواڵتییەکی‬ ‫مەس���یحی – ک���ە نایەوێ���ت لەب���ەر‬ ‫هەس���تیاری ئاینی ناوی خ���ۆی بڵێ‪ -‬رای‬ ‫وای���ە ئ���ەوە ئیجتهادو فەتوای مامۆس���تا‬ ‫ئاینیەکانەو جۆرێکی تری هەڵخەلەتاندن‌و‬ ‫توندوتیژیی���ە بەرامبەر بەژن���ان چونکە "‬ ‫ژنان بەرهەمهێنەری منداڵن نایانەوێ ژنێ‬ ‫ش���و بکات بەمەسیحیەک چونکە الیانوایە‬ ‫وەچەی مەس���یحی دەخات���ەوە لەکاتێکدا‬ ‫ئەوانە دەیانەوێت رێژەی موسڵمان زۆر بێ‬ ‫نەک پەیڕەوکەرانی ئاینەکانی تر"‪.‬‬

‫ژنێك له‌گه‌رمیانه‌وه‌ جگه‌ له‌رێكخراوه‌كه‌ی‌‪ ،‬ماڵه‌كه‌شی كردوه‌ته‌ سه‌نته‌رێك بۆ ژنان‬

‫"سه‌دان هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتن‌و له‌تله‌تكردنم لێكراو‌ه ده‌ستبه‌ردار ‌ی كاره‌كه‌م بم"‬ ‫ئـا‪ :‬هاوڕاز سلیم‬ ‫ژنێك له‌گه‌رمیانه‌وه‌ سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كردن لێی بۆ سه‌دان جار‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵك‌و به‌رپرسانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر كۆڵی نه‌داوه‌و زیاتر له‌‪ 20‬ساڵه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌ له‌به‌رگریكردن له‌ژنان‌و‬ ‫به‌یه‌كگه‌یاندنی ده‌یان كچ‌و كوڕ‬ ‫به‌یه‌كتری‌ هه‌رچه‌نده‌ كه‌سوكاره‌كانیان‬ ‫ناڕازیبون‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی ده‌یان ئافره‌تی‬ ‫بردوه‌ته‌وه‌ بۆ ماڵی خۆیان‪ ،‬وه‌ك خۆی‬ ‫ده‌ڵێت "به‌هۆی ئه‌و كێشانه‌وه‌ سه‌دان‬ ‫جار هاتونه‌ته‌ سه‌ر ماڵه‌كه‌م‌و براكانم‬ ‫وتویانه‌ باشتره‌ تۆش بكوژن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌ش رزگارمان بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ گه‌رمیانییه‌‪ ،‬ئیكرامه‌ غائیبه‌‪،‬‬ ‫رێكخ���راو و چاالكوانانی ب���واری‌ ژنان‬ ‫نییه‌ ناوی نه‌بیستبێت‪ ،‬ئه‌و به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫باسی له‌سه‌ره‌تای ده‌ستپێكردنی كاری‌‬ ‫رێكخراوه‌یی كرد‪" ،‬له‌مانگی ‪3‬ی ‪1995‬‬ ‫له‌یه‌كێتی‌ ژنانه‌وه‌ ده‌س���تم به‌كاركرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ل���ه‌و رێكخ���راوه‌دا ته‌نه���ا كارم‬ ‫به‌حزبیكردن���ی ژن���ان‌و كاركردن بو بۆ‬ ‫ده‌نگدان به‌یه‌كێتی‪ ،‬یه‌كه‌م كارم كه‌ له‌و‬ ‫رێكخراوه‌ كردم كێش���ه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ بو‬ ‫كه‌ به‌رپرس���ی كۆمیته‌ی كفری (م‪ .‬ی)‬ ‫ژنی دوه‌می هێنابو‪ ،‬رۆشتم له‌مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫ك���ه‌الر س���كااڵم له‌س���ه‌ر تۆمارك���رد‪،‬‬ ‫له‌به‌رپرس���یارێتی دورخرایه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وكات مام جه‌الل بڕیارێكی ده‌ركردبو‬ ‫ك���ه‌ دو ژن قه‌ده‌غه‌ بكرێ���ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌شی لێكردم"‪.‬‬ ‫پ���اش یه‌كێتی ژنان‪ ،‬ل���ه‌‪2001/5/1‬‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ خولێكی درومان���ه‌وه‌ له‌ئێن‬ ‫پی ئ���ه‌ی‪ ،‬به‌رێكخ���راوی روناكبیری‌و‬ ‫راگه‌یاندن���ی ژن���ان ئاش���نا ده‌بێ���ت‌و‬ ‫له‌وكات���ه‌وه‌ ل���ه‌و رێكخ���راوه‌ ده‌س���ت‬ ‫به‌كارده‌كات‌و تائێستا به‌رده‌وامه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خۆی وتی " له‌‪2003‬وه‌ بوه‌ته‌ به‌رپرسی‬ ‫نوسینگه‌ی سه‌رقه‌اڵی ئه‌و رێكخراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ب���ۆ یه‌كه‌مجار له‌رێگه‌ی ئاوێنه‌وه‌‬ ‫ئاش���كرای‌ ده‌كات كه‌ له‌ساڵی ‪2015‬دا‬ ‫چ���وار ژن له‌گه‌رمیان ك���وژراون‪ ،‬به‌اڵم‬

‫هیچ كه‌س���ێك له‌سه‌ر كه‌یس���ه‌كانیان‬ ‫ده‌س���تگیر نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ چ‬ ‫زوه‌ رێكخراوه‌كان بێنه‌ده‌نگ‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫خوێنی‌ ئه‌و ژنانه‌ به‌فیڕۆ نه‌چن‪.‬‬ ‫ئیكرامه‌ غائب باس���ی له‌وه‌شكرد كه‌‬ ‫زیاتر له‌‪ 20‬س���اڵه‌ به‌بێ‌ وه‌ستان كار بۆ‬ ‫ئاشكراكردنی‌ كه‌یسی‌ ژنان‌و به‌رگریكردن‬ ‫له‌مافه‌كانی���ان ده‌كات‪ ،‬وه‌ك خۆی وتی‬ ‫"ژنان���ی گه‌رمیان گوند به‌گوندو ش���ار‬ ‫به‌ش���ار ده‌یناس���ن‪ ،‬پیاوانی���ش باش‬ ‫ده‌یناس���ن به‌وه‌ی له‌سه‌ر ژنان چه‌ندین‬ ‫پیاوی داوه‌ت���ه‌ دادگاو به‌زیندانیكردنی‌‬ ‫داون‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‬ ‫كوشتنیشیان لێكردوه‌و شه‌وان چونه‌ته‌‬ ‫س���ه‌ر ماڵیان‪ ،‬هه‌ر س���ور بوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫دادگاییكردنه‌ك���ه‌و یه‌كالییكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆسیه‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌و ژنانه‌"‪.‬‬ ‫ناوچ���ه‌ی گه‌رمی���ان یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی‌ كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی فراوان مافی‬ ‫ژنان پێش���ێلده‌كرێت‌و چه‌ندین كه‌یس‬ ‫به‌بێ هۆكارو به‌واس���یته‌و واسیته‌كاری‌‬ ‫ونكراون‪ ،‬كه‌ تازه‌ترینیان له‌ناوه‌ڕاستی‬ ‫‪2015‬دا كوشتنی ژنێك بو به‌‪ 27‬فیشه‌ك‬ ‫له‌ناو ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا‪.‬‬ ‫ئیكرام���ه‌ ده‌ڵێ���ت "س���ه‌دان ج���ار‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ كوش���تن‌و هه‌ڵكوتانه‌ سه‌ر‬ ‫ماڵم���ان‌و ته‌ق���ه‌م لێك���راوه‌و جنێوم‬ ‫پێدراوه‌‪ ،‬به‌نامه‌و ته‌له‌فونیش‪ ،‬ته‌نها بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ واز له‌ئاشكراكردنی‌ ئه‌و كه‌یسانه‌‬ ‫بهێنم‪ ،‬به‌اڵم خۆش���به‌ختانه‌ ئه‌و شتانه‌‬ ‫كاری‌ تێنه‌كردوم‌و ه���ه‌ر به‌رده‌وام بوم‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌سه‌ركردنیان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ كه‌ ماوه‌ی ‪ 13‬س���اڵه‌ بوه‌ته‌‬ ‫به‌رپرس���ی نوس���ینگه‌ی‌ س���ه‌رقه‌اڵی‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ روناكبی���ری‌و راگه‌یاندن���ی‬ ‫ژنان‪ ،‬له‌خێزانێكی‌ هه‌ژار چاوی به‌ژیان‬ ‫هه‌ڵهێناوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "چه‌ندین جار به‌هۆی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئافره‌تێكی هه‌ڕه‌ش���ه‌لێكراو و‬ ‫مافخوراوم بردوه‌ته‌وه‌ بۆ ماڵ‌و له‌ماڵمان‬ ‫خه‌وتوه‌و داڵده‌م داون‪ ،‬هاتونه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫ماڵم���ان‪ ،‬ده‌یانجار براكان���م پێیانوتوم‬ ‫واز له‌م���كاره‌ بهێن���ه‌ چونك���ه‌ ماڵمان‬ ‫وێران ده‌كه‌یت‪ ،‬یان پێیان وتوم ئه‌گه‌ر‬ ‫بتكوژن ئێم���ه‌ش رزگارمان ده‌بێت له‌م‬

‫كێش���انه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر س���ور بوم له‌سه‌ر‬ ‫كاره‌كه‌م"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هێش���تا خێزان���ی‬ ‫پێكنه‌هێن���اوه‌‪ ،‬ماڵی باوك���ی كردوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌نته‌رێك ب���ۆ ژن���ان‌و مافه‌كانیان‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت بۆ كوڕانی گه‌نجیش‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫خ���ۆی "به‌رده‌وام ژن���ان‌و كوڕانی گه‌نج‬ ‫به‌ش���ه‌و رۆژ په‌یوه‌ندی پێوه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫یه‌كێك ده‌ڵێ���ت مێرده‌كه‌م لێیداوم یان‬ ‫زوڵمم لێده‌كه‌ن‪ ،‬یاخود كوڕان ته‌له‌فۆن‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌ڵێ���ن چه‌ند س���اڵه‌ من‌و‬ ‫كچێ���ك په‌یوه‌ندیمان هه‌یه‌و رێگه‌ناده‌ن‬ ‫هاوس���ه‌رگیری بك���ه‌ن‪ ،‬منی���ش به‌بێ‬ ‫سڵكردنه‌وه‌ چومه‌ته‌ ناو ئه‌و كێشانه‌وه‌و‬ ‫‪ %100‬سه‌ركه‌وتنم به‌ده‌ستهێناوه‌"‪.‬‬ ‫ئیكرامه‌ له‌دڵه‌وه‌ سوپاسی ئاسایش‌و‬ ‫پۆلی���س‌و دادوه‌ره‌كان���ی گه‌رمی���ان‌و‬ ‫به‌رپرس���انی زیندان���ه‌كان ده‌كات ك���ه‌‬ ‫هه‌میشه‌ هاوكاری بون‌و ئاماری‌ وردیان‬ ‫پێیداوه‌و رێگه‌یانداوه‌ س���ه‌ردانی ژنان‬ ‫بكات‌و به‌پشتیوانی ئه‌وان چه‌ندین پیاو‬ ‫قۆڵبه‌س���ت بكات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫چه‌ندینجار تاوه‌كو به‌یانی‌ پاس���ه‌وانی‌‬ ‫ماڵه‌وه‌یان كردوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "چه‌ندی���ن ژنم هێن���اوه‌ بۆ‬ ‫س���لێمانی‌و مه‌فره‌زه‌یان له‌گه‌ڵدا ناردوم‬ ‫له‌هات���ن‌و گه‌ڕان���ه‌وه‌ش پاس���ه‌وانییان‬ ‫كردوم كه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌م له‌سه‌ربوه‌‬ ‫له‌رێگا هێرشم بكه‌نه‌سه‌ر"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی كه‌ له‌و ژنه‌دا زۆر س���ه‌رنجی‬ ‫راكێش���ام‪ ،‬وێن���ه‌ی‌ كچێك ب���و له‌ناو‬ ‫مۆبایله‌كه‌ی���دا به‌ن���اوی (ژ‪ .‬ع) ك���ه‌‬ ‫له‌ناحیه‌ی زینانه‌ ده‌مه‌وبه‌یان فیشه‌كێك‬ ‫نرابو به‌سه‌ریه‌وه‌و به‌ده‌مدا كه‌وتبوه‌ ناو‬ ‫گۆم���ی خوێنی خۆیه‌وه‌و ویس���تبویان‬ ‫به‌بێده‌نگی بیش���ارنه‌وه‌و په‌رده‌پۆشی‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ئیكرامه‌ به‌یانی زو س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫مه‌ترس���ی له‌س���ه‌ر ژیان���ی له‌الی���ه‌ن‬ ‫كه‌سوكاری‌ كچه‌كه‌وه‌‪ ،‬گه‌یشتبوه‌ سه‌ر‬ ‫ته‌رمه‌ك���ه‌ی‌‌و وێنه‌ی‌ گرتب���و‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫خۆی دواتر كه‌یس���ه‌كه‌ی ئاش���كراكردو‬ ‫له‌رۆژنامه‌كان باڵویشی كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫"وێنه‌ك���ه‌ هێن���ده‌ی‌ ده‌ی���ان فیلمی‬ ‫سینه‌مایی تراژیدیای تێدایه‌ كه‌ به‌بینینی‬

‫رێكخراو هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌گه‌رمیان رۆیشتو‌ه‬ ‫سوڵحی بۆ پیاو كردو‌ه‬ ‫ك ‌ه خوشكه‌كه‌ی‌ خۆی‬ ‫كوشتوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی ره‌خنه‌ی‌ توند‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی‬ ‫توندوتیژی ده‌گرێت ك ‌ه‬ ‫نازانن مافی ژنان چییه‌و‬ ‫له‌كوێیه‬ ‫بۆت ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬یاساكان‌و حكوم ‌هت‌و‬ ‫رێكخراوه‌كان نه‌بونیان باشتره‌"‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫دۆس���یه‌ی ئه‌و كچه‌ش خرایه‌ چاڵه‌وه‌و‬ ‫به‌بێ لێپرسینه‌وه‌ ونكرا‪.‬‬ ‫وه‌ك���و چ���ۆن زۆر له‌خ���ودی ژنانی‬ ‫چاالكوان���ی مافه‌كانی ژن���ان نیگه‌ران‌و‬ ‫به‌گومانن له‌رێكخ���راوه‌كان‪ ،‬ئیكرامه‌ش‬ ‫زۆر به‌گله‌ی���ی‌و نیگه‌رانه‌ لێیان‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌موی���ان حزبی���ن‌و كار ب���ۆ ژن���ان‬ ‫ناك���ه‌ن‪ ،‬ته‌نیا پاره‌ به‌فی���ڕۆ ده‌ده‌ن"‪،‬‬ ‫نیگه‌رانییه‌كه‌ش���ی له‌وه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی‬ ‫گرتوه‌ كه‌ رۆژانه‌ ده‌بینێت زوڵم له‌ژنان‬ ‫ده‌كرێ���ت‌و ده‌كوژرێ���ن‌و په‌رده‌پ���ۆش‬ ‫ده‌كرێ���ن‪ ،‬كه‌چ���ی رێكخ���راوه‌كان‬ ‫بێده‌نگن‪".‬‬ ‫ئه‌و ب���ه‌ به‌ڵگه‌وه‌ باس ل���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫كه‌ رێكخراو هه‌یه‌ له‌گه‌رمیان رۆیش���توه‌‬ ‫سوڵحی بۆ پیاو كردوه‌ كه‌ خوشكه‌كه‌ی‌‬

‫خ���ۆی كوش���توه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ توند له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی‬ ‫توندوتی���ژی ده‌گرێت ك���ه‌ نازانن مافی‬ ‫ژنان چییه‌و له‌كوێیه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و سوره‌ له‌سه‌ر كاره‌كه‌ی‌ تامردن‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هه‌رگیز ده‌س���ته‌به‌رداری‌ ئه‌و‬ ‫س���ه‌ره‌ڕۆییانه‌م نابم ئه‌گه‌ر بشمكوژن‪،‬‬ ‫مردن هه‌ر مردنه‌و له‌هیچ شتێك ناترسم‌و‬ ‫هه‌ر كێشه‌یه‌ك بێته‌ الم ئه‌سته‌مه‌ بهێڵم‬ ‫له‌ژێر ده‌ستم ده‌ربچێت‌و به‌زوترین كات‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ده‌ك ‌هم‌و ناهێڵم مافی ژنانی‌‬ ‫واڵته‌كه‌م بخورێت"‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و كێش���انه‌ی‌ كاری‌ له‌سه‌ر‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬رێگریك���ردن ب���وه‌ له‌ژنێ���ك‬ ‫كه‌ حه‌وت س���اڵ ماره‌ب���ڕاوی‌ پیاوێك‬ ‫ب���و و دوات���ر مردبو‪ ،‬كه‌س���وكاره‌كه‌ی‬ ‫نه‌یانده‌هێشت ش���وبكاته‌وه‌‪ ،‬هاته‌الم‌و‬ ‫چوم���ه‌ س���ه‌ر كه‌س���وكاره‌كه‌ی‪ ،‬وتم‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌س���ت له‌م ژن���ه‌ هه‌ڵنه‌گریت‬ ‫ده‌تخه‌م���ه‌ پش���تی ئۆتۆمبێله‌كه‌مه‌وه‌و‬ ‫تاس���لێمانی ناتوه‌ستێنم‪ ،‬وتی ناتوانی‪،‬‬ ‫دوای‌ ماوه‌یه‌ك له‌رێگه‌ی‌ ئاسایش���ه‌وه‌‬ ‫به‌قۆڵبه‌ستكراوی هێنام‌و پێموت ئه‌وه‌تا‬ ‫ئه‌و كاره‌م كرد ك���ه‌ وتم‪ ،‬ئه‌ویش وتی‬ ‫نه‌مزانی ئه‌وه‌نده‌ س���وری له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌‪ ،‬ئیتر وازی له‌و ژنه‌ هێناو شوی‬ ‫كرد‪ ،‬س���وپاس بۆ خوا ئێستا خاوه‌نی‬ ‫ماڵ‌و منداڵه‌‪.‬‬ ‫كێشه‌یه‌كی تر رزگاركردنی‌ ژنێك‌و دو‬ ‫كچ‌و كوڕێكی بو له‌ده‌س���تی شوبراكه‌ی‌‬ ‫كه‌ نه‌یهێشتوه‌ كه‌سیان قوتابخانه‌ ته‌واو‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬وتی "له‌سه‌رقه‌اڵ ژنێك هاته‌الم‌و‬ ‫وتی له‌وه‌ته‌ی‌ مێرده‌كه‌م مردوه‌ شوبراكه‌م‬ ‫ناهێڵێت كچه‌كانم بخوێنن‪ ،‬چوم له‌گه‌ڵ‬ ‫شوبراكه‌ی‌ قس���ه‌مكرد‪ ،‬به‌ڵێنی پێدام‬ ‫رێگه‌یان لێنه‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم سودی نه‌بو‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت دایكیانی له‌م���اڵ ده‌ركردبو‪،‬‬ ‫ئیدی كچ���ه‌كان به‌دزییه‌وه‌ هاتن بۆ الم‬ ‫وتیان مامه‌م ناهێڵێت بخوێنین‌و دایكم‬ ‫نه‌خۆشه‌و له‌ماڵ ده‌ریكردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "دوای‌ ماوه‌ی���ه‌ك دایكیان‬ ‫ته‌له‌فون���ی‌ ب���ۆ ك���ردم‌و وت���ی‌ توخوا‬ ‫كچه‌كانم بۆ بهێنه‌و رزگاریان بكه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ ئاسایش���ه‌وه‌ كچه‌كانم بۆ برد‬

‫بۆ چه‌مچه‌ماڵ‌و له‌قوتابخانه‌كانیش���یان‬ ‫گواستمنه‌وه‌‪ ،‬ش���ه‌وێكیش هه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاسایش���دا ماڵه‌كه‌ش���م بۆ گواسته‌وه‌و‬ ‫بردم���ه‌وه‌ بۆی���ان‪ ،‬ئێس���تا یه‌كێ���ك‬ ‫له‌كچ���ه‌كان مامۆس���تایه‌و ئه‌ویتری���ان‬ ‫خوێن���دكاری‌ زانكۆی���ه‌و دایكیش���یانم‬ ‫خسته‌ س���ه‌ر كارێك‪ ،‬به‌و هۆیه‌وه‌ مام‌و‬ ‫خه‌س���و و خ���ه‌زوری‌ ژنه‌ك���ه‌ روبه‌ڕوم‬ ‫بونه‌وه‌و وتی���ان (ع) هیچی نه‌ده‌زانی‌و‬ ‫تۆ له‌رێ ده‌رتكرد‪ ،‬هه‌تاوه‌كو ئێستاش‬ ‫دژایه‌تیم ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ژیان یه‌كێكی‌ تره‌ ل���ه‌و قوربانیانه‌ی‌‬ ‫كه‌ زیاد له‌سێ فیش���ه‌كیان پێوه‌نابو‪،‬‬ ‫ئیكرام���ه‌ وتی "م���ن ئاش���كرام كردو‬ ‫باڵویش���م كرده‌وه‌‪ ،‬كه‌ دۆسێیه‌كی زۆر‬ ‫مه‌ترس���یداربو له‌س���ه‌ر ژیان���ی خۆم‌و‬ ‫خێزانه‌كه‌م‪ ،‬چونك���ه‌ مێرده‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫كوش���تبوی‌ ك���ه‌ ئه‌ن���دام كۆمیته‌ بو‪،‬‬ ‫دوات���ر دۆس���ێیه‌كیان بۆ دروس���تكرد‬ ‫گوایه‌ براكه‌ی‌ مێرمنداڵێكه‌ كوشتویه‌تی‬ ‫تاوه‌ك���و حوكمی ق���ورس نه‌یگرێته‌وه‌و‬ ‫دوای‌ ش���ه‌ش مانگ له‌زیندان ئازادكرا‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ زۆبه‌ی دۆس���یه‌كان ده‌خرێنه‌‬ ‫سه‌ر مێرمنداڵه‌كان به‌و مه‌به‌سته‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و چیرۆكه‌ تراژیدییه‌ راس���تییانه‌ی‌‬ ‫ئیكرامه‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌كردن لێی له‌رێگه‌ی‌‬ ‫نام���ه‌و مۆبای���ل‌و روب���ه‌ڕو‪ ،‬مش���تێكه‌‬ ‫له‌خه‌رمان���ی كاره‌كان���ی‌و ره‌نگ���ه‌‬ ‫به‌نوسینه‌وه‌ی كتێبێك كۆتایی نه‌یه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنێكی‌ زۆر چاونه‌ترسه‌و به‌رده‌وام‬ ‫خه‌ریكی‌ كێشه‌ی‌ ژنان‌و روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌كانیانه‌و نه‌یهێشوه‌ ئه‌و ژنانه‌ی‬ ‫دێن���ه‌ الی‌و هانای ب���ۆ ده‌هێنن مافیان‬ ‫بخورێت‌و به‌رده‌وام بوه‌ تاگه‌یش���توه‌ته‌‬ ‫چاره‌سه‌رو كۆتایی‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئه‌و كارانه‌ی‌ كردویه‌تی‪،‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی خ���ۆی "زۆرجار به‌رپرس���ان‬ ‫ویس���تویانه‌ بۆ كاری‌ تایب���ه‌ت به‌كارم‬ ‫بهێنن‌و پاره‌یان خس���توه‌ته‌ به‌رده‌مم‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ واز له‌دۆسێیه‌ك بهێنم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆش���به‌ختانه‌ نه‌یانتوانی���وه‌ زه‌فه‌رم‬ ‫پێب���ه‌رن‌و روبه‌ڕویان بومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا‬ ‫خۆش���به‌ختانه‌ له‌ژیاندا ماوم‌و به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بم"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫زیره‌ك میره‌‪ :‬ده‌ستم له‌كه‌س پان نه‌كردۆته‌وه‌و‬ ‫نه‌چومه‌ت ‌ه الی هیچ به‌رپرسێك‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬

‫هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رساز زیره‌ك میره‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی ئاوێنه‌دا ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات "كاره‌كانی خۆی وایكردوه‌‬ ‫له‌شوێنه‌ هه‌ستیاره‌كانی سلێمانی‬ ‫دابنرێت‪ ،‬نه‌ك به‌هۆی هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌ده‌وه‌ بێت‪ ،‬ده‌شڵێت پڕۆژه‌یه‌كم‬ ‫هه‌یه‌ بۆ شاری هه‌ولێر جیاواز له‌و‬ ‫كارانه‌ی‌ بۆ ئه‌و شاره‌ كراوه‌و چاوه‌ڕێی‌‬ ‫بڕیاری جێبه‌جێكردنی ده‌كه‌م"‪.‬‬

‫ره‌س����می وه‌اڵمی����ان نه‌داومه‌ت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ش����انازیش ب����ه‌وه‌وه‌ ده‌كه‌م‬ ‫ئه‌گه‌ر ن����ازم هه‌ڵبگیرێت‌و زه‌مینه‌س����ازیم‬ ‫بۆ بكرێت‪ ،‬ره‌نگ����ه‌ هونه‌ره‌كه‌م وابێت كه‌‬ ‫شایه‌نی ئه‌وه‌بێت نازی هه‌ڵبگیرێت"‪.‬‬

‫هێرۆخان سه‌رسامه‌ به‌كاره‌كانم و هیچ‬ ‫كارێكی تایبه‌تم بۆ نه‌كردوه‌‬ ‫زیره‌ك ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات "هێرۆخان‬ ‫سه‌رسامه‌ به‌كاره‌كانم‌و سوپاسی ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم دورو نزیك له‌دروس����تكردنی هه‌ر‬ ‫په‌یكه‌رێك‌و له‌دانانی هه‌ر په‌یكه‌رێكم ئه‌و‬ ‫خانمه‌ ئاگادار نییه‌‪ ،‬ته‌نها له‌رێی تیڤییه‌وه‌‬ ‫كاره‌كانی منی بینی����وه‌‪ ،‬ئه‌و خانمه‌ هیچ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی ب����ه‌كاره‌ هونه‌رییه‌كانمه‌وه‌‬ ‫نییه‌"‪.‬‬

‫دۆخی په‌یكه‌رسازی له‌سلێمانی باشه‌و‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ خراپ نییه‌‬ ‫زیره‌ك میره‌ له‌سه‌ر دۆخی په‌یكه‌رسازی‬ ‫له‌كوردستان به‌گشتی‌و له‌شاری سلێمانی‬ ‫ده‌ڵێت "دۆخه‌كه‌خراپ نییه‌‌و به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫پڕۆژه‌م هه‌یه‌ بۆ هه‌ولێرو چاوه‌ڕێی‬ ‫گشتی باشه‌‪ ،‬س����ه‌رباری ئه‌وه‌ی‌ قه‌یرانی‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌رێنیم بۆ جێبه‌جێكردنی‬ ‫دارایی‌و ئ����ه‌و باره‌ ناهه‌مواره‌ی‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫می����ره‌ له‌س����ه‌ر پرۆژه‌كانی بۆ ش����اری‬ ‫هه‌رێم����دا هات����وه‌‪ ،‬ده‌توانم بڵێم ش����اری‬ ‫س����لێمانی به‌تایبه‌ت����ی ئه‌ته‌كێتێك����ی هه‌ولێر جه‌خ����ت ده‌كات����ه‌وه‌ "پڕۆژه‌یه‌كم‬ ‫به‌رده‌وام����ی هه‌ی����ه‌ كه‌ ئ����ه‌وه‌ش مایه‌ی هه‌ی����ه‌ بۆ ش����اری هه‌ولێ����ر‪ ،‬هی����وادارم‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌كی نزیك����دا وه‌اڵمم بدرێته‌وه‌و‬ ‫دڵخۆشییه‌‪.‬‬ ‫شوێنه‌كه‌م بۆ ته‌رخان بكرێت‪ ،‬پڕۆژه‌یه‌كی‬ ‫زۆر جیاوازه‌ له‌چاو ئه‌و كارانه‌ی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫ساڵ‌و نیوێكه‌ رێگه‌ نه‌دراوه‌ پڕۆژه‌‬ ‫دانراوه‌ له‌دیدی خۆمه‌وه‌‪ ،‬ناوه‌ڕۆكه‌كه‌شی‬ ‫نوێیه‌كه‌م دابنێم‬ ‫ئ����ه‌و په‌یكه‌رس����ازه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ له‌كاتێكی تردا باسی ده‌كه‌م‌و رایده‌گه‌یه‌نم‪،‬‬ ‫كاری نوێی هه‌یه‌و وه‌اڵمی ناده‌نه‌وه‌‪ ،‬وتی ئێمه‌ پرۆژه‌كه‌مان پێشكه‌شكردوه‌‪ ،‬مه‌رج‬ ‫"من هه‌وڵ ده‌ده‌م بۆ كاره‌ هونه‌رییه‌كانم‪ ،‬نییه‌ هه‌مو جارێك پڕۆژه‌یه‌ك پێش����كه‌ش‬ ‫به‌اڵم له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی‌ بۆ من كاری زیاترو بكه‌یت‌و وه‌اڵمه‌ك����ه‌ی‌ ئه‌رێنی‌و ره‌زامه‌ندی‬ ‫زه‌مینه‌س����ازی زیات����ر فه‌راه����ه‌م ده‌كرێت بێت‪ ،‬من پێشكه‌ش����م ك����ردوه‌و چاوه‌ڕێی‬ ‫دوره‌ له‌راس����تییه‌وه‌‪ ،‬نزیك����ه‌ی‌ س����اڵ‌و وه‌اڵمی ئه‌رێنی ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫نیوێك����ه‌ پڕۆژه‌یه‌كم هه‌یه‌ به‌ناوی كه‌لتور‌و‬ ‫ده‌ستم له‌كه‌س پان نه‌كردۆته‌وه‌و‬ ‫خۆشه‌ویستی‪ ،‬س����اڵ‌و نیوێكه‌ هه‌وڵی بۆ‬ ‫نه‌چومه‌ته‌ الی هیچ به‌رپرسێك‬ ‫ده‌ده‌م بۆ ئه‌وه‌ی‌ رێگه‌م بده‌ن له‌شوێنێك‬ ‫ئه‌و په‌یكه‌رسازه‌ باس له‌كاره‌كانی خۆی‬ ‫دایبنێم‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك پێویست‌و به‌نوسراوێكی‬

‫‪11‬‬

‫ده‌كات‌و ده‌ڵێ����ت "رێزم هه‌ی����ه‌ بۆ هه‌مو‬ ‫هونه‌رمه‌ندێ����ك‌و نرخ����ی كاره‌كانی خۆم‬ ‫ده‌زانم‌و رێز له‌پ����ڕۆژه‌و كاره‌كانم ده‌گرم‪،‬‬ ‫هه‌مو كارێكی هونه‌ری خۆم له‌سه‌ر ئه‌ركی‬ ‫خۆم دروستمكردوه‌‪ ،‬هیچ كارێكی هونه‌ریم‬ ‫له‌بچوكه‌وه‌ بۆ گه‌وره‌‪ ،‬هه‌مو په‌یكه‌ره‌كانم‬ ‫له‌شاره‌كانی س����لێمانی‌و كه‌ركوك‌و به‌غدا‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌ركی زیره‌ك میره‌ دروستكراوه‌‬ ‫ته‌نان����ه‌ت به‌په‌یكه‌ره‌كه‌ی كۆبانیش����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫كام هونه‌رمه‌ند هه‌ی����ه‌ وه‌كو من قوربانی‬ ‫به‌ژیان����ی خۆی ب����دات‌و خۆبه‌خش����انه‌و‬ ‫له‌خۆبوردوانه‌ كارب����كات‪ ،‬كام هونه‌رمه‌ند‬ ‫ئاماده‌ی����ه‌ نه‌چێته‌ به‌رده‌م به‌رپرس����ێك‌و‬ ‫ده‌زگایه‌ك‌و ده‌س����ت پان نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ی‌‬ ‫قه‌دری خۆی‌و هونه‌ره‌كه‌ی‌ گرت ده‌توانێت‬ ‫وه‌كو من بكات"‪.‬‬

‫به‌مافی خۆمی ده‌زانم رێز له‌هونه‌ره‌كه‌م‬ ‫بگیرێت‌و‏ نازم هه‌ڵبگیرێت‬ ‫زیره‌ك میره‌ ده‌ڵێت "ئه‌و موجازه‌فه‌یه‌ی‬ ‫من ده‌یك����ه‌م له‌ژیانی هونه‌ریم����دا ره‌نگه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك����ی تر نه‌توانێت بیكات‪ ،‬كام‬ ‫ل����ه‌و هونه‌رمه‌ندان����ه‌ ئاماده‌بون په‌یكه‌ری‬ ‫كۆبانی به‌ش����اخ و به‌قاچ����اخ‪ ،‬بكرێت به‌‬ ‫‪ 25‬پارچه‌وه‌ و له‌گه‌ڵ ‪ 25‬پێش����مه‌رگه‌ی‌‬ ‫گه‌ریال‪ ،‬له‌ش����اخی قه‌ندیل بیبه‌مه‌ توركیا‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ یه‌ك مانگ����داو له‌وێوه‌ بیبه‌م بۆ‬ ‫كۆبانێ‌و س����ه‌رله‌نوێ دروس����تیبكه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێك����دا نیوه‌ی كۆبانی داعش����ی تێدا‬ ‫ب����وه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ی‌ من ده‌یكه‌م به‌هێزو ئیراده‌‬ ‫ده‌یك����ه‌م‪ ،‬بۆیه‌ به‌مافی خۆمی ده‌زانم رێز‬ ‫له‌هونه‌ره‌كه‌م بگیرێ����ت‌و قوربانی به‌خۆم‬ ‫ده‌ده‌م بۆ هونه‌ره‌كه‌م و پڕۆژه‌م له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌ركی خۆم كردوه‌ ‪ ،‬بۆی ‌ه به‌مافی خۆمی‬ ‫ده‌زان����م به‌رامبه‌ره‌كه‌م رێ����زی لێبگرێت و‬ ‫نازی هه‌ڵبگرێت"‪.‬‬

‫سیمین چایچی‌‪:‬‬ ‫شاعیرانێكی‌ كه‌م له‌ژنی‌ بوێرمان هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬

‫ه‌ زۆرێك‬ ‫بته‌وێت‌و‬ ‫�ه‌رت چ‬ ‫ه‌رێگه‌ی‌‬

‫كه‌سه‌و‬ ‫زێته‌وه‌‌و‬

‫شیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‌ خۆمان‬ ‫ێمه‌ زۆر‬ ‫ه‌وروبه‌ر‬

‫ۆرانیبێژ‬ ‫ناتوانێت‬ ‫ا ده‌باته‌‬

‫"ئه‌گه‌ر‬ ‫ه‌وروبه‌ر‬ ‫ده‌توانین‬ ‫رێچكه‌‌و‬ ‫ته‌ی‌ كه‌‬ ‫نه‌یه‌تی‌‌و‬ ‫ه‌دا هه‌یه‌‬

‫ئه‌سرین‬ ‫وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫ت‌و فێری‌‬ ‫ن‌و گوێ‌‬

‫سیمین چایچی‌ خانمه‌ شاعیری‌ كورد‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "كه‌من ئه‌و ژنانه‌ی‌ كه‌‬ ‫بوێرانه‌ هه‌ندێك به‌ربه‌ست ده‌شكێنن‌و‬ ‫هه‌ندێك تانه‌‌و توانج‌و قسه‌ دێته‌‬ ‫سه‌رشانیان"‪.‬‬ ‫س���یمین چایچی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ شاعیر‌ه‬ ‫ئه‌زمون���ی‌ ش���انۆی‌ بوكه‌ڵ���ه‌ی‌ مندااڵنی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و له‌ب���اره‌ی‌ پێگ���ه‌ی‌ هون���ه‌ری‌‬ ‫بوكه‌ڵه‌ش له‌كوردس���تان‪ ،‬سیمین چایچی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "من له‌س���اڵی‌ ‪2000‬‬ ‫یه‌كه‌مین ش���انۆگه‌ریی‌ موزیك���ی‌ مندااڵنم‬ ‫به‌ناوی‌ (خاڵخاڵۆكه‌‌و ش���اری‌ مش���كان)‬ ‫پێش���كه‌ش كردكه‌ كارێكی‌ سه‌ركه‌وتوبو‌و‬ ‫ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی‌ باش���ی‌ هه‌بو له‌سێهه‌مین‬ ‫فێس���تیڤاڵی‌ ش���انۆی‌ س���ه‌قزدا ئێمه‌ نۆ‬ ‫خه‌اڵتمان وه‌رگرت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌ر ئه‌و ده‌قه‌ هه‌ڵبه‌ت وه‌ك‬ ‫ده‌ق نه‌ك وه‌ك س���تایلی‌ پێشكه‌ش���كردن‬ ‫له‌شاری‌ له‌نده‌ن كه‌ خۆم چوم هه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫گروپی‌ شانۆی‌ كوردس���تان پێشكه‌شمان‬ ‫كرد‌و له‌بۆكان‌و بانه‌‌و ش���اری‌ سنه‌ شه‌ش‬ ‫بۆ حه‌وت ده‌رهێنه‌ری‌ جیاواز له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫تێكسته‌ كاریان كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ل���ه‌و بڕوایه‌دای���ه‌ ك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ بو‬ ‫به‌س���ه‌ره‌تایه‌ك بۆ ش���انۆی‌ مۆس���یقایی‌‬ ‫مندااڵن له‌كوردس���تان‌و وادیاربو ئه‌و كاره‌‬ ‫بو به‌سه‌ره‌تایه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ گرنگی‌ به‌و‬ ‫بواره‌ بدرێت‌و ئه‌وكات ئێمه‌ هه‌ر گرنگیمان‬ ‫به‌كتێب ده‌دا"‪.‬‬ ‫س���یمین ئاماژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫پێویس���ته‌ بایه‌خ به‌بیستن‌و بینین بدرێت‌و‬ ‫وتی‌ "به‌الی‌ منه‌وه‌ ش���انۆ جێگه‌یه‌كی‌ زۆر‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ی زیات���ر هه‌ی��� ‌ه‬ ‫پێویس���تت به‌كات��� ‌‬ ‫بۆته‌واوكردن���ی‌ پرۆژه‌ك���ه‌ت‪ ،‬به‌په‌ل ‌ه‬ ‫هیچ شتێك ناكرێت‌و دڵنیاب ‌ه ناگه‌یت ‌ه‬ ‫ئه‌نجام‪.‬‬

‫تایبه‌تی‌ هه‌ی���ه‌‌و كه‌ منداڵ دێته‌ ناو هۆڵی‌‬ ‫ش���انۆ فێرده‌بێت كه‌ بڕوات شانۆ ببینێت‌و‬ ‫ئێمه‌ ب���ه‌وكاره‌ فه‌رهه‌نگی‌ بینینی‌ ش���انۆ‬ ‫له‌منداڵیی���ه‌وه‌ بۆ منداڵ دروس���تده‌كه‌ین‌و‬ ‫كه‌ گه‌وره‌ ده‌بن ئێمه‌ یارمه‌تی‌ ده‌ده‌ین كه‌‬ ‫زیاتر بایه‌خ به‌شانۆی‌ كوردی‌ بدات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌بێ���ت له‌بنه‌ڕه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێبكه‌ین‌و له‌ش���انۆی‌ مندااڵن���ه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێبكه‌ین‌و من خۆشحاڵم به‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌وكاره‌ی‌ من بوبێته‌ هۆی‌ س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌‌و ئه‌وه‌ جێگه‌ی‌ شانازییه‌ بۆ من"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌و رێكخ���راوه‌ ئه‌ده‌بیی���ه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌ی‌ ك���ه‌ كاری‌ تێدا ده‌كات‪،‬‬ ‫س���یمین چایچ���ی‌ وت���ی‌ "ئه‌نجومه‌نێكی‌‬ ‫جیهانی‌ قه‌ڵه‌م هه‌یه‌ تایبه‌ته‌ به‌نوسه‌ران‌و‬ ‫روناكبی���ران‌و له‌ ت���ه‌واوی‌ جیهان ئه‌ندامی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و پێنی‌ ك���وردی‌ لقێكه‌ له‌ئه‌نجومه‌نه‌‬ ‫جیهانییه‌كه‌‌و من له‌پێنی‌ كوردی‌ به‌رپرسی‌‬ ‫لقی‌ ژنانی‌ نوسه‌رانی‌ پێنی‌ كوردیم"‪.‬‬ ‫ئه‌و داوا له‌نوسه‌ران‌و شاعیران‌و ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌رهه‌میان هه‌ی���ه‌‌و چاپكراویان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌كات ببن���ه‌ ئه‌ندام ل���ه‌م رێكخراوه‌دا بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێنی‌ كوردی‌ وه‌كو پێنی‌ واڵته‌كانی‌‬ ‫تر به‌هێزب���ن‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ش وت���ی‌ "چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌گ���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌مان‬ ‫به‌هێزبێت ئ���ه‌وا ده‌توانین كاری‌ باش���تر‬ ‫پێش���كه‌ش بكه‌ی���ن‌و پش���تگیریمان باش‬ ‫ده‌بێت‌و ئه‌وه‌ش ش���تێكی‌ گرنگه‌‌و ده‌بێت‬ ‫بایه‌خی‌ پێ بده‌ین"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ شیعرنوسین‌و نوسینی‌ شیعری‌‬ ‫نوێوه‌‪ ،‬چایچی‌ وتی‌ "له‌باری‌ شیعرنوسیندا‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ سه‌رقاڵی‌ ئه‌و ش���انۆگه‌رییه‌ بوم‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ س���ه‌رقاڵی‌ تێكستی‌ گۆرانی‌ بوم‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ تامه‌زرۆی‌ ئه‌وه‌م دابنیشم‬ ‫تێكستێكی‌ شیعری‌ بنوسم"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫داواكارییه‌كان���ی‌ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫زۆرب���ون ره‌نگه‌ نه‌توانی���ت هه‌مویان‬ ‫ی‬ ‫ێ بكه‌یت‪ ،‬پێویس���تت به‌كات ‌‬ ‫جێبه‌ج ‌‬ ‫زیاتره‌‪.‬‬

‫وتیشی‌ "به‌اڵم هه‌ر ده‌رفه‌ت نه‌بو له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا هه‌ر هه‌ندێك خولیا له‌سه‌رمدایه‌‌و‬ ‫به‌و هیوای���ه‌م ئه‌و كاره‌ بك���ه‌م‌و ده‌مێكه‌‬ ‫ده‌مه‌وێت كتێبی‌ شیعره‌كانم چاپ بكه‌م كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش دیسانه‌وه‌ ده‌ڵێم ئێستا نا كاتێكی‌‬ ‫تر چاپیان ده‌كه‌م تا هه‌ندێك شیعری‌ دیكه‌‬ ‫بنوسم‌و ئه‌وكات هه‌مویان چاپ بكه‌م"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ش كرد كه‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫دوه‌می‌ تێكسته‌ ش���یعرییه‌ گۆرانییه‌كانی‌‬ ‫ئاماده‌یه‌‌و به‌و هیوایه‌یه‌ بتوانێت به‌مزوانه‌‬ ‫چاپی‌ بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێگ���ه‌ی‌ ژنانی‌ ش���اعیر‌و‬ ‫پۆڵێنكردنی‌ ش���یعر وه‌ك ش���یعری‌ ژنانه‌‬ ‫یان ش���یعری‌ پیاوانه‌‪ ،‬سیمین چایچی‌ وتی‌‬ ‫"هه‌مومان وه‌كو روناكبیر له‌سه‌ر ئه‌و بڕوایه‌‬ ‫نین كه‌ شیعر ژنانه‌‌و پیاوانه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێمه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ وه‌كو كوردس���تان ده‌ژین‬ ‫یان به‌گش���تی‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تدا‬ ‫ئه‌و ش���ته‌ بۆ ژن هه‌یه‌ كه‌ هه‌ندێك گرفتی‌‬ ‫جیاواز هه‌یه‌ له‌باری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاسی‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌ییه‌وه‌ وه‌كو ره‌گه‌ز‪ ،‬ئه‌و كێش���ه‌یه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ش���یعرێك به‌ناوی‌‬ ‫زمانێكه‌وه‌ دروست بێت كه‌ زمانی‌ شیعری‌‬ ‫ژنانه‌ی���ه‌‌و هه‌ندێك هێما هه‌ی���ه‌ كه‌ دێته‌‬ ‫ناو ش���یعره‌كه‌وه‌‌و هه‌ندێك قسه‌ دێته‌ ناو‬ ‫ش���یعره‌كه‌وه‌ كه‌ ئه‌وه‌ ده‌بێتـه‌ ش���یعری‌‬ ‫ژنانه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ش كرد كه‌ "به‌بڕوای‌‬ ‫من له‌ئێستادا شیعری‌ ژنان له‌ئاستی‌ شیعری‌‬ ‫به‌رهه‌ڵس���تانه‌دایه‌‪ .‬به‌و واتایه‌ی‌ كه‌ هه‌مو‬ ‫شتێك پیاو به‌رجه‌س���ته‌ی‌ ده‌كات‌و هه‌مو‬ ‫شتێك پیاوانه‌یه‌ ئه‌وه‌ واده‌كات كه‌ ژنانیش‬ ‫به‌تایبه‌ت ژنانی‌ پێشه‌نگ‌و روناكبیر ئه‌بێت‬ ‫ش���تێك بكه‌ن‌و ئه‌ویش له‌رێگه‌ی‌ شیعره‌وه‌‬

‫که‌‌وان‬ ‫چه‌ند كارێك ده‌كه‌ی���ت كه‌ ده‌ته‌وێت‬ ‫ی‬ ‫سودی‌ لێوه‌ربگریت له‌داهاتودا‪ ،‬له‌رو ‌‬ ‫ته‌ندروستیه‌وه‌ كێشه‌ت نیه‌‪.‬‬

‫به‌رجه‌سته‌ی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌اڵم كه‌م���ن ئه‌و ژنانه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫بوێرانه‌ هه‌ندێك به‌ربه‌س���ت ده‌ش���كێنن‌و‬ ‫هه‌ندێ���ك تان���ه‌‌و توان���ج‌و قس���ه‌ دێت���ه‌‬ ‫سه‌رشانیان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ره‌نگه‌ له‌نێو شیعری‌ كوردیدا‬ ‫له‌و جۆره‌ ژنانه‌ ته‌نها س���ێ‌ بۆ چوار ژنی‌‬ ‫شاعیری‌ له‌و جۆره‌مان هه‌بێت كه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫بوێرن ش���یعری‌ ئینس���انی‌‌و هیومانیستی‌‬ ‫ده‌ڵێ���ن‌و وه‌ك���و مرۆڤێك باس���ی‌ خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن ته‌نانه‌ت باس���ی‌ جه‌سته‌ی‌ خۆیان‌و‬ ‫هه‌ستی‌ خۆیان‌و باس���ی‌ سێكس ده‌كه‌ن‌و‬ ‫شیعری‌ ئیرۆتیكی‌ ده‌نوسن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "پیاوان‬ ‫كاتێك ئ���ه‌و جۆره‌ ش���یعرانه‌ ده‌نوس���ن‬ ‫زۆر ئاس���اییه‌‌و هی���چ كێش���ه‌یه‌كیان نییه‌‬ ‫به‌اڵم ئه‌وكات���ه‌ی‌ ژنان ده‌ینوس���ن دیاره‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌دا كێش���ه‌ی‌ بۆ دروست‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌ "هه‌رچه‌نده‌ من مه‌به‌ستم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نیی���ه‌ كه‌ هه‌ر كه‌س���ێك ش���یعری‌‬ ‫ئیرۆتیكی‌ نوسی‌ ئه‌وا كه‌سێكی‌ بوێره‌ به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ش خاڵێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ تۆ تابۆیه‌ك‬ ‫ده‌شكێنیت‌و ئه‌مه‌ش گرنگه‌‌و به‌و هیوایه‌م‬ ‫ژنانمان بگه‌نه‌ ئه‌و ئاسته‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئه‌زمونی‌ خۆیشی‌ له‌و بواره‌دا‪،‬‬ ‫سیمین چایچی‌ وتی‌ "من خۆم وه‌كو ژنێك‬ ‫‪ 35‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر هه‌ندێك تابۆم شكاندوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌زانم ئه‌وه‌ ئیس���تا چه‌ند سه‌خته‌‌و چ‬ ‫بارێكی‌ قورسه‌ له‌سه‌رش���انی‌ ئه‌و ژنانه‌ی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ ئاین‌و سوننه‌ت به‌ڕاستی‌‬ ‫زۆر زاڵه‌ به‌سه‌ریدا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و ده‌ركه‌وتنه‌ ئاسان نییه‌‌و‬ ‫به‌ڕاستی‌ پاراستنی‌ ئه‌و ده‌ركه‌وتنه‌ زۆریش‬ ‫گرنگه‌"‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫هه‌س���ت ده‌كه‌ی���ت گرفت���ت هه‌ی��� ‌ه‬ ‫له‌كاره‌كه‌ت‪ ،‬هه‌رئه‌مه‌ش وایكردو‌ه ك ‌ه‬ ‫نه‌توانیت چاره‌سه‌ریان بۆبدۆزیته‌وه‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫توانیت زۆر به‌باشی‌ ئیشه‌كانت ته‌واو‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬تۆ ئه‌م ماوه‌ی ‌ه به‌خت یاوه‌رت ‌ه‬ ‫بۆزۆربه‌ی‌ كاره‌كانت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی به‌رامبه‌ر‬ ‫تۆكه‌سێكی‌ زۆرهه‌ستیار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت‪ ،‬بیر له‌بێزاربوون ‌‬ ‫كه‌س مه‌كه‌ره‌و‌ه ‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫چۆن بایه‌خ به‌قژه‌‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫سه‌اڵحی‌ چایچی‌‪ :‬فێستیڤاڵی گه‌وره‌م‬ ‫له‌سه‌ر گیرفانی خۆم ئه‌نجام داوه‌‬

‫بۆیاخ كراوه‌كه‌ت ده‌ده‌یت؟‬

‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫هونه‌ر ئه‌و به‌ها به‌رزو به‌نرخه‌ی ‌ه كه‌ زۆر كات‬ ‫مرۆڤه‌كان بۆ قوتاربونیان له‌قه‌ره‌باڵغی ژیان‌و‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌یان له‌كێشمه‌كێشی رۆژگار په‌نا بۆ‬ ‫بیستنی ده‌به‌ن تائه‌و ده‌مه‌ی ئاوێته‌ی ڕۆحیان‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان‬ ‫عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ‌ه سوره‌ک ‌ه‬

‫تیل‪0533202790 :‬‬

‫‪facebook: makassalonsulaymaniah‬‬

‫پێویس���ته‌ خانمان هه‌ن���دێ‌ رێنمای ‌ی ره‌نگه‌ك���ت له‌ماڵ���ه‌وه‌ بۆده‌رناچێت ك ‌ه‬ ‫بزان���ن ده‌رباره‌ی‌ قژی���ان پێش ئه‌و‌هی‌ ده‌ته‌وێت‪.‬‬ ‫بڕی���ار له‌ س���ه‌ر بۆیه‌كردنی���ان بده‌ن‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئه‌گه‌ر قژت تۆخ ‌ه سه‌ره‌تا بیر له‌و‌ه‬ ‫ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌وه‌ ئه‌و رێنمایانه‌ن‪:‬‬ ‫مه‌ك���ه‌ره‌و‌ه به‌بۆیه‌ زیاتر تۆخ ‌ی بكه‌یت‪،‬‬ ‫‪ .1‬ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێت قژت به‌ته‌واوه‌ت ‌ی چونك���ه‌ دواتر البردنی‌ ئ���ه‌و ره‌نگ ‌ه زۆر‬ ‫ره‌نگه‌كه‌ی‌ بگۆڕیت ئ���ه‌وه‌ له‌وكاته‌ بیر قورس ده‌بێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌وه‌ مه‌كه‌ره‌وه‌ له‌ ماڵ���ه‌وه‌ قژت بۆی ‌ه‬ ‫‪ .3‬له‌س���ه‌ره‌تای دوگیانیدا قژت بۆی ‌ه‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ته‌ له‌ئارایشتگا‬ ‫بكرێ���ت چونك���ه‌ تۆ هی���چ كاتێك ئه‌و مه‌كه‌‪ ،‬چونك���ه‌ له‌و ماوه‌ی���ه‌ قژ زیاتر‬

‫الوازه‌و زیانی‌ پێده‌گات‪ ،‬به‌ڵكو له‌ دوا ‌ی‬ ‫‪ 5‬مانگی‌ بۆیه‌ به‌كار بێنه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئه‌گه‌ر قژت زۆر الوازه‌ ئه‌و‌ه باشتر‬ ‫وایه‌ بۆی���ه‌ی‌ نه‌كه‌ی���ت‪ ،‬به‌ڵكو له‌پێش‬ ‫بڕیاری‌ بۆیه‌كردن چه‌ند جارێك ماسك ‌ی‬ ‫بۆبه‌كار بهێنیت بۆئه‌وه‌ ‌ی ببوژێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬ئه‌و ش���امپۆیانه‌ ب���ه‌كار بێنه‌ ك ‌ه‬ ‫بۆقژی‌ بۆیه‌كراو ده‌بن‪.‬‬

‫ئه‌مجاره‌یان ئاوێن���� ‌ه له‌گه‌ڕه‌كێكی كه‌له‌پوری‬ ‫س����لێمانیدا كه‌ئه‌ویش مه‌ڵكه‌ندیی ‌ه گوێ له‌ڕازی‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی هونه‌رپه‌روه‌رو له‌خۆبردو ده‌گرێت‬ ‫كه‌خاوه‌ن����ی یه‌كێ����ك له‌چایخان���� ‌ه دێرینه‌كانی‬ ‫سلێمانییه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌اڵحی چایچ����ی ب����ه‌ده‌م گوێگرت����ن‬ ‫له‌گۆرانییه‌كانی حه‌سه‌ن زیره‌ك‪-‬ه‌و‌ه به‌مشێوه‌ی ‌ه‬ ‫گرێی دڵی خۆی بۆ كردینه‌و‌ه "ساڵی ‪1996‬ئه‌م‬ ‫چایخانه‌یه‌م له‌م شوێنه‌دا ك ‌ه گه‌ڕه‌كی مه‌ڵكه‌ندییه‌و‬ ‫كۆنترین شوێنی شاری سلێمانییه‌كرده‌وه‌ چونك ‌ه‬ ‫چایخانه‌كه‌م نزیك بو له‌بازاڕی هونه‌رمه‌ندانه‌وه‌‌و‬ ‫رۆژان ‌ه سه‌ردانیان ده‌كردم"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "ئه‌وكات ‌ه ته‌س����جیلێكی بچوكم دانابو‬ ‫رۆژان����ه‌ گۆرانی حه‌س����ه‌ن زی����ره‌ك‪-‬م لێده‌دا ب ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام����ی‌و ئه‌م ناو‌ه هه‌ر هه‌موی كاس����ێت بو‬ ‫چه‌ن����د وێنه‌یه‌كی زیره‌كی تێ����دا بو منیش الی‬ ‫خۆم����ه‌و‌ه هه‌س����تام به‌كۆكردن����ه‌وه‌ی وێنه‌كان‌و‬ ‫گۆرانییه‌كانیشم سه‌رجه‌میان كۆكرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند "رۆژان ‌ه ئیشی ده‌كرد تا وایلێهات‬ ‫ئه‌م ن����او‌ه ورده‌ ورده‌ ناس����را له‌ن����او خه‌ڵكدا‌و‬ ‫گۆرانیبێژه‌كان له‌ئێرانه‌و‌ه ده‌هاتن س����ه‌ردانیان‬ ‫ده‌كردم ك���� ‌ه ده‌یانزانی ئێره‌ كراوه‌ته‌و‌ه وێنه‌یان‬ ‫تیاده‌گرت‌و ده‌یانبرده‌وه‌ بۆ واڵتی خۆیان"‪.‬‬ ‫س����ه‌اڵحی‌ چایچ ‌ی ئاماژه‌ی‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫ه����ه‌ر له‌رێگه‌ ‌ی ئه‌و چایخانه‌ی����ه‌و‌ه دو جار یاد ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن����د حه‌س����ه‌ن زی����ره‌ك‪-‬ی‌ كردۆته‌وه‌‌و‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وت ‌ی "هه‌ر له‌ڕێگه‌ی ئه‌م چایخانه‌یه‌و‌ه‬ ‫دو جار یادی حه‌سه‌ن زیره‌كم كردۆته‌وه‌ ك ‌ه كاك‬ ‫جه‌زای ساز هاوكارم بو"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "جگه‌ له‌و یادانه‌ش چه‌ندین فێستیڤاڵی‬ ‫هونه‌ری گه‌وره‌ گ����ه‌وره‌م تێدا كردو‌ه زۆر قازانج‬

‫نه‌ویس����تان ‌ه ته‌نه����ا مه‌به‌س����تم ئ����ه‌وه‌ بوه‌ دڵی‬ ‫گه‌نجانی ش����اره‌كه‌م خۆش بك���� ‌هم‌و دوركه‌ونه‌و‌ه‬ ‫له‌ئازاری رۆژگار‌و ده‌مه‌وێت ئه‌و‌ه بڵێم با ئێمه‌ی‬ ‫ك����ورد ئه‌و رێچكه‌یه‌ بش����كێنین كه‌ فێرین ته‌نها‬ ‫له‌هۆڵه‌كان����ه‌وه‌ توان����ا هونه‌رییه‌كانمان نمایش‬ ‫بكه‌ین به‌ڵكو ئێس����تا زه‌مه‌نی س����اده‌بونه‌وه‌یه‌و‬ ‫هونه‌رێك چێژت ده‌داتێ كه‌زیندو بێت‌و هونه‌ری‬ ‫شه‌قامیش ئێستا له‌هه‌مو دنیادا باوێتی"‪.‬‬ ‫سه‌اڵحی‌ چایچی‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بۆ‬ ‫ته‌واوی چاالكیی ‌ه هونه‌رییه‌كانی‌ تیپی كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫هونه‌ری میلی كوردستان خۆبه‌خشانه‌ هاوكار ‌ی‬ ‫ئ����ه‌ون‌و وتی‌ "م����ن له‌كاتی كاركردن����دا هه‌رگیز‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ی پاره‌م لێ����ك نه‌داوه‌ت����ه‌وه‌ زۆركات‬ ‫به‌و‌ه دڵخۆش����م كه‌ ئ����ه‌م چایخانه‌ی����ه‌م ماڵێك‬ ‫بو‌ه بۆ هونه‌رمه‌ندان من ئه‌گه‌ر له‌س����ه‌ر بنه‌مای‬ ‫پ����اره‌ په‌یداكردن ئ����ه‌م ئیش����ه‌م بكردایه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ش����وێنی گه‌وره‌تر هه‌یه‌و پاره‌ی باشترم ده‌ست‬ ‫ده‌كه‌وت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ب����ه‌اڵم ب����اوه‌ڕ بك����ه‌ن مایه‌كاریش‬ ‫بوه‌ستێت من ئه‌م كار‌ه هه‌رده‌ك ‌هم‌و من ده‌مه‌وێت‬ ‫ئه‌وه‌ش بڵێ����م كه‌ به‌من����ه‌ت نایڵێم به‌ڕاس����تی‬ ‫كۆمه‌ڵێك یادی هونه‌ری‌و فێس����تیڤاڵی گه‌وره‌م‬ ‫له‌سه‌ر گیرفانی خۆم ئه‌نجام داوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئام����اژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ هیچ رێكخراو‬ ‫ده‌زگایه‌كی هونه‌ری خۆیان نه‌كردو‌ه به‌ساحێب ‌ی‬ ‫چاالكییه‌كان‌و وتی‌ "هیچ شتێكیش����م بۆ نه‌كراو‌ه‬ ‫ته‌نها له‌یادی دامه‌زراندنی كافتریای زه‌رده‌شتدا‬ ‫رێزلێنانیان بۆ كردوم‌و من رێزگرتنیش����م ناوێت‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ به‌س����ه‌ بۆ من ك����ه‌ رۆژان ‌ه خه‌ڵكی دێن‬ ‫له‌ش����اره‌ جیاجیاكانی كوردستانه‌وه‌ بۆ گوێگرتن‬ ‫له‌گۆرانییه‌كانی زیره‌ك به‌ده‌م چاخواردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس���� ‌ی له‌وه‌ ك����رد كه‌ مش����ته‌رییه‌كان ‌ی‬ ‫چایخانه‌ك ‌ه به‌تایبه‌تی داوای دو كاسێت ده‌كه‌ن‌و‬ ‫وتی‌ "یه‌كێكیان ساڵی ‪ 1968‬له‌گوندێكی نزیكی‬ ‫سلێمانی به‌ناوی قازیاوا تۆماركراوه‌‌و كاك ئه‌نوه‌ر‬ ‫قه‌ره‌داخی بۆی كردوه‌‌و دوه‌میان ئه‌و كاسێته‌ی‬ ‫ماڵی كاك ‌ه حه‌مه‌ی ئاسنگه‌ر‌ه چونكه‌ براده‌رانی‬ ‫س����لێمانی بۆیان كردوه‌و بۆنی س����ااڵنی په‌نجاو‬ ‫شه‌سته‌كانی سلێمانی لێ دێت"‪.‬‬

‫ئه‌رسین فوئاد‪:‬‬ ‫هونه‌ر ئه‌و شته‌یه‌ كه‌ هه‌ست ده‌جوڵێنێت‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬

‫ئه‌سرین فوئاد میوزیسیان‌و ژه‌نیاری‌‬ ‫ئامێری‌ ته‌مبور رایگه‌یاند "به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتی‌ ناتوانم هونه‌ر پۆڵێن بكه‌م به‌سه‌ر‬ ‫هونه‌رێكی‌ پیاوانه‌‌و هونه‌رێكی‌ ژنانه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هونه‌ر ئه‌و شته‌یه‌ كه‌ هه‌ستی‌ تۆ‬ ‫ده‌جوڵێنێت"‬ ‫له‌باره‌ی‌ س���ه‌ره‌تای‌ كاری‌ هونه‌ری‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ئه‌سرین فوئاد موزیسیان‌و ژه‌نیاری‌ ئامێری‌‬ ‫ته‌مبور‌و ئه‌ندامی‌ گروپی‌ موزیكی‌ بێسارانی‌‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك���دا به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "من‬ ‫له‌ن���او خێزانێكی‌ هونه‌رمه‌ن���ددا گه‌وره‌ بوم‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی‌ گروپه‌كه‌م���ان هونه‌رمه‌ن���د‬ ‫كام���ه‌ران حه‌س���ه‌ن‪-‬ه‌ كه‌ مام���ی‌ خۆمه‌‌و‬ ‫له‌وكاته‌ی‌ ك���ه‌ منداڵ بوم مام���م خه‌ریكی‌‬ ‫ژه‌نینی‌ ئامێ���ری‌ ته‌مبور بو له‌وكاتانه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌رنامه‌‌و كۆنسێرتی‌ هه‌بو منیش به‌شداریم‬ ‫ده‌كرد‌و زۆر شه‌یدای‌ ئه‌و ئامێره‌ بوم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "وام هه‌س���تده‌كرد ده‌توانم ئه‌و‬ ‫هه‌س���ت‌و بی���ر‌و ئه‌و ش���ته‌ی‌ ك���ه‌ له‌ناخی‌‬ ‫خۆمدایه‌ له‌نێو ئه‌و ئامێره‌دا تێكه‌ڵی‌ بكه‌م‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كتردا بیگونجێنم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بۆیه‌ هه‌ر له‌وكاته‌وه‌ پێمخۆش بو‬ ‫كه‌ بتوانم ئه‌و رێچكه‌ی���ه‌ی‌ ده‌یگرم ژه‌نینی‌‬ ‫ئ���ه‌و ئامێرانه‌ی‌ ك���ه‌ له‌پێش���مدایه‌ ئامێری‌‬ ‫ته‌مب���ور هه‌ڵبژێرم بۆیه‌ ئێس���تاش ئامێری‌‬ ‫ته‌مبور ده‌ژه‌نم له‌ناو گروپی‌ بێسارانی‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئ���ه‌و ئامێره‌وه‌‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ نه‌بوه‌ كه‌ ئه‌م ئامێر‌ه‬

‫کاوڕ‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌ته‌وێ���ت له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت ئاشت بیته‌وه‌ ئێستا‬ ‫كاتی‌ خۆیه‌تی‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ره‌تا خاڵه‌‬ ‫ناكۆكه‌كان ده‌ست نیشان بكه‌ن‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی له‌شوێنی‌ كارت‬ ‫ی ریش���ه‌ی ‌‬ ‫ده‌ته‌وێت خۆت له‌و كێش���ه‌و جه‌نجاڵی ‌ه گۆڕانكار ‌‬ ‫ێ هیچ كۆسپێك هه‌مویان‬ ‫رزگاربكه‌یت ك ‌ه ئێس���تا توش���ت بوه‌‪ ،‬ده‌كه‌یت به‌ب ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���تیه‌وه‌ ده‌ته‌وێت خۆت به‌باشی‌ ته‌واو ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫له‌رو ‌‬ ‫بپارێزی‌ له‌قه‌ڵه‌وی‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ئامێرێك���ی‌ كوردییه‌‪ ،‬ئه‌س���رین فوئاد وتی‌‬ ‫"بێگومان ئامێ���ری‌ ته‌مبور ئامێرێكی‌ كۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫یارسانه‌كانه‌ كه‌ ئه‌هلی‌ حه‌قه‌كان دایانهێناوه‌‌و‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ‪5‬هه‌زار س���اڵ پێش‬ ‫ئێستا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م���ه‌ش وای‌ كرد ك���ه‌ ئێمه‌‬ ‫بتوانین ئه‌و ئامێره‌ كه‌ ئێستا هه‌یه‌ پیشانی‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ بده‌ین كه‌ ئاشناییه‌كی‌ وایان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ئامێره‌ كوردییه‌ ڕه‌س���ه‌نه‌ نییه‌‌و‬ ‫ئاشنابن به‌و ئامێره‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ ژن بۆ نێو كایه‌ی‌‬ ‫هونه‌ریی‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتیدا‪ ،‬ئه‌سرین‬ ‫فوئاد وتی‌ "به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ ئه‌گه‌ر باسی‌‬ ‫خۆم بكه‌م تائێستا باجێكی‌ ئه‌وتۆم نه‌داوه‌‬ ‫له‌پێناو ئه‌م كاره‌ چونكه‌ كارێكه‌ خۆم حه‌زم‬ ‫لێبوه‌‌و پێمخۆشه‌ كاری‌ له‌سه‌ر بكه‌م"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "گوێ‌ ناده‌م به‌كه‌سێك كه‌ بیه‌وێت‬ ‫قسه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئه‌و كاره‌‌و خۆم بكات چونكه‌‬ ‫من رێچكه‌یه‌كم گرتوه‌ له‌ماڵه‌وه‌ هه‌مو كه‌س‬ ‫پشتگیریم ده‌كات"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "تائێس���تاش كێش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌وتۆم نه‌هاتۆته‌ ب���ه‌رده‌م كه‌ پێم ناخۆش‬ ‫بێت‌و رێگری له‌كاره‌كانم دروس���ت كردبێت‌و‬ ‫بێگومان له‌وه‌ی‌ كه‌ تائێس���تا ئیشم كردوه‌‬ ‫زۆر به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئاس���ان‌و س���اكار كارم‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ گروپێك له‌ژنانی‌‬ ‫موزیكژه‌ن به‌سه‌رپه‌رشتی‌ ژنێكی‌ موزیكژه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌سرین فوئاد وتی‌ "بێگومان ئه‌وه‌ جێگه‌ی‌‬ ‫خۆش���حاڵی‌ ده‌بو كه‌ ئافره‌تێكی‌ موزیكژه‌ن‬ ‫بیتوانیایه‌ سه‌رپه‌رش���تی‌ گروپێكی‌ موزیكی‌‬ ‫بكردایه‌‌و من وه‌ك ئافره‌تێك ئه‌توانم بڵێم كه‌‬

‫قرژاڵ‬

‫ئێم���ه‌ش وه‌ك ئافره‌ت ئه‌و توانایه‌مان هه‌یه‌‬ ‫كه‌ سه‌رپه‌رشتی‌ گروپێكی‌ هونه‌ری‌ بكه‌ین‌و‬ ‫ده‌توانین گروپێك بۆ خۆمان دروست بكه‌ین‌و‬ ‫هیچ جیاوازییه‌ك نابینین له‌و بواره‌دا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وه‌ش هه‌نگاوێكه‌ بۆ ئێمه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانین گروپێكی‌ زۆر باش���تر له‌و‬ ‫گروپانه‌ دروست بكه‌ین كه‌ ته‌نها ئه‌ندامه‌كانی‌‬ ‫پیاون"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پۆڵینكاری‌ له‌نێوان هونه‌ری‌ ژنانه‌و‬ ‫پیاوانه‌‪ ،‬ئه‌سرین وتی‌ "به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫ناتوانم هونه‌ر پۆڵێن بكه‌م به‌سه‌ر هونه‌رێكی‌‬ ‫پیاوانه‌‌و هونه‌رێكی‌ ژنانه‌‪ ،‬به‌ڵكو هونه‌ر ئه‌و‬ ‫شته‌یه‌ كه‌ هه‌ستی‌ تۆ ده‌جوڵێنێت‌و له‌وانه‌یه‌‬ ‫پیاوێك بێت‌و ئاره‌زوی‌ هونه‌رێك بكات نه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بڵێین ئافره‌ته‌كه‌ پێی‌ ناكرێت به‌ڵكو‬ ‫له‌وانه‌یه‌ هیچ ئافره‌تێك ئه‌و هه‌سته‌ی‌ نه‌بێت‬ ‫كه‌ له‌الی‌ ئه‌و پی���اوه‌ له‌بواره‌ هونه‌رییه‌كه‌دا‬ ‫رۆیشتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ب���ه‌اڵم له‌و بڕوای���ه‌دام كه‌ هه‌ر‬ ‫كه‌س���ه‌‌و به‌پێ���ی‌ هونه‌ری‌ خۆی���ی‌‌و به‌پێی‌‬ ‫هه‌ستی‌ خۆی‌ ده‌توانێت به‌دوای‌ هونه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ بكه‌وێت‌و هیچ جیاوازییه‌ك له‌و بواره‌دا‬ ‫نیی���ه‌ كه‌ بڵێین هونه‌رێك���ی‌ پیاوانه‌‌و ژنانه‌‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ روانینی‌ خۆی‌ بۆ بونی‌ ستایلێكی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ هونه‌ری‌‪ ،‬ئه‌سرین وتی‌ "بێگومان بۆ‬ ‫ناساندنی‌ هه‌ر كه‌سێك چ تاكه‌كه‌س بێت چ‬ ‫گروپ بێت ده‌بێت ستایلێكی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بێت‌و ئێمه‌ش ڕه‌چاوی‌ ئه‌وه‌مان كردوه‌ كه‌‬ ‫بتوانین ستایلێكی‌ تایبه‌تی‌ خۆمان هه‌بێت‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌ك رێچك���ه‌ بڕۆین ك���ه‌ خۆمان‬ ‫ده‌مانه‌وێت"‪.‬‬

‫شێر‬

‫ی بنوێن��� ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌س���ت ده‌كه‌یت ك ‌ه كه‌س���انێك زۆر تۆزێ���ك نه‌رم��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی نو ‌‬ ‫پشت به‌تۆ ده‌به‌س���تن‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه تۆش به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‪ ،‬پالنێك ‌‬ ‫دابنێ‌ بۆخۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬ ‫زۆر به‌باشی‌ كاره‌كانت بكه‌‪.‬‬

‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ش كرد ك ‌ه‬ ‫گ���روپ‌و موزیك���ژه‌ن هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ب‬ ‫نه‌ته‌وێ���ت كاریگه‌ریی‌ ده‌بێت له‌س���‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ گوێگرتن���ه‌وه‌ بێ���ت چ له‌‬ ‫به‌شداریكردنه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌اڵم زۆر باشه‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫بتوانێ���ت رێچكه‌یه‌ك بۆ خ���ۆی‌ بدۆز‬ ‫ستایلێكی‌ تایبه‌ت به‌خۆی‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ستایلی‌ موزیكی‌ گروپه‌كه‌ش‬ ‫ئه‌سرین وتی‌ "سه‌باره‌ت به‌گروپه‌كه‌ی‌‬ ‫ئێم���ه‌ كاری‌ فۆلكل���ۆری‌ ده‌كه‌ین‌و ئێ‬ ‫دورین له‌و ئاواز‌و ریتمانه‌ی‌ واڵتانی‌ ده‬ ‫چ عه‌ره‌بی‌ چ فارسی‌ چ توركی‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم بێگومان هه‌ندێك گۆ‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ وه‌كو ئه‌وه‌ی‌ باسمان كرد نا‬ ‫س���تایلێك بۆ خۆی‌ بدۆزێته‌وه‌ په‌نا‬ ‫به‌ر الساییكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫الس���اییكردنه‌وه‌ له‌موزیك‌و ریتمی‌ ده‬ ‫نه‌بێت ئه‌وا زۆر راس���ت‌و دروست د‬ ‫هه‌نگاو به‌ره‌و ش���وێنێك بنێین كه‌‬ ‫ستایلی‌ خۆمانه‌ نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و شت‬ ‫هه‌یه‌ له‌ناوی‌ ببه‌ین واتا ئه‌و ره‌س���ان‬ ‫فۆلكل���ۆره‌ی‌ ك���ه‌ له‌هونه‌ری‌ ئێم���ه‌‬ ‫له‌ناوی‌ ببه‌ین"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پێگه‌ی‌ فۆلكلۆریش‪،‬‬ ‫فوئ���اد وتی‌ "له‌وانه‌یه‌ ه���ۆكاری‌ ئه‌و‬ ‫فۆلكل���ۆر ره‌ونه‌قی‌ خۆی‌ له‌نێ���و ك‬ ‫له‌ده‌ستدابێت بۆ ئه‌وه‌ بێت كه‌ ئه‌و نه‬ ‫ێستا هه‌یه‌ حه‌زیان له‌و ستایله‌ نه‌بێت‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌بوبێتن بێن له‌هۆڵێك ئاماده‌بن‬ ‫له‌كاری‌ فۆلكلۆر بگرن"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ره‌نگ ‌ه بیتاقه‌تیه‌ك���ت توش بیت ك ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ته‌و‌ه‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬تۆزێك بی���ر بكه‌ره‌وه‌ پێش‬ ‫بڕیاردان‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئێران‬ ‫له‌ئه‌جێندای ده‌زگا میدیاییه‌كانماندا‬ ‫د‪.‬یه‌حیا عومه‌ر رێشاوی‬ ‫ی‬ ‫كورت���ه‌ی تی���ۆره‌ به‌ناوبانگه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ئه‌جێنداس���ازیی پێمان ده‌ڵێت‪ :‬ده‌زگا‬ ‫میدیایی���ه‌كان كاریگه‌ریی���ان له‌س���ه‌ر‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی‌ جه‌ماوه‌رو وه‌رگری‌ په‌یامی‬ ‫میدیایی به‌راده‌یه‌كه‌‪ ،‬ك ‌ه زۆرجار ده‌توانن‬ ‫ی ب���ۆ ئه‌جێندای‌ بیركردنه‌وه‌و‬ ‫ریزبه‌ندی ‌‬ ‫بایه‌خدانه‌كانیان بكه‌ن‪ ،‬به‌جۆرێك ئه‌و‬ ‫ی زیاتر له‌سه‌ر‬ ‫ی ك ‌ه ئه‌وان قسه‌ ‌‬ ‫بابه‌تانه‌ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و تیشكی‌ خه‌ست‌وخۆڵی ده‌خه‌ن ‌ه‬ ‫سه‌رو له‌ریزبه‌ندیی‌ هه‌واڵه‌كاندا ده‌یخه‌ن ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌تاوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ه���ه‌واڵ‌و راپۆرت‌و‬ ‫بابه‌تان���ه‌ ده‌بن��� ‌ه جێبایه‌خی خه‌ڵكی‌‌و‬ ‫ی رۆژانه‌یان‪ ،‬ئه‌و بابه‌تانه‌ش ك ‌ه‬ ‫گفتوگۆ ‌‬ ‫ده‌زگا میدیاییه‌كان فه‌رامۆشی ده‌كه‌ن‌و‬ ‫– له‌ب���ه‌ر هه‌ر هۆیه‌ك بێ���ت‪ -‬گرنگی‬ ‫پێن���اد‌هن‌و نایخه‌ن ‌ه ریزبه‌ندیی یه‌كه‌می‬ ‫هه‌واڵ‌و راپۆرت‌و ش���رۆڤه‌كانیان‪ ،‬ورد‌ه‬ ‫ورد‌ه له‌بیر خه‌ڵك���ی‌ ده‌چنه‌وه‌و نابن ‌ه‬ ‫ی گرنگ‌و جێبایه‌خ‪.‬‬ ‫بابه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگ ‌ه ناوه‌ڕۆكی ئه‌م تیۆر‌ه تاراده‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر به‌سه‌ر روماڵی ده‌زگا میدیاییه‌كانی‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستاندا بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امی ئێران بچه‌س���پێت‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه چ���ۆن ده‌زگا میدیاییه‌كانم���ان‬ ‫له‌مونافه‌س���ه‌و كێبركێ���ی میدیایدا –‬ ‫ی ئه‌وانی‬ ‫هه‌ندێكیشیان له‌السایكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫دیك���ه‌دا‪ -‬خه‌ریك ‌ه واپیش���انی بینه‌رو‬

‫وه‌رگ���ری‌ په‌یامی میدیای���ی بده‌ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی هاوشێوه‌ی هه‌ڵبژاردن ‌ه‬ ‫مونافه‌سه‌یه‌ك ‌‬ ‫سروش���تیه‌كانی واڵته‌ دیموكراسیه‌كان‬ ‫به‌ڕێ���و‌ه ده‌چێ���ت‌و كاندی���دو الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆسه‌یه‌ك ‌‬ ‫سیاس���یه‌كان به‌ش���دار ‌‬ ‫ی دیموكراس���یه‌ت‬ ‫عه‌یار بیس���توچوار ‌‬ ‫ده‌ك��� ‌هن‌و راده‌ی سانس���ۆرو فش���ارو‬ ‫كۆنترۆڵه‌ سیاس���ی‌و مه‌زهه‌بیان ‌ه نزیك ‌ه‬ ‫له‌سفر!‬ ‫ئه‌و میوزیك‌و ئیفێكت‌و پێش���ه‌كی‌و‬ ‫ت���رش‌و خوێیانه‌ی روم���اڵ‌و به‌رنامه‌و‬ ‫راپۆرتان ‌هی‌ له‌س���ه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كان ك ‌ه‬ ‫له‌م ماوه‌یه‌دا خران��� ‌ه رو‪ ،‬ئیحائێكیان‬ ‫ی په‌یامی میدیایی‬ ‫به‌بین���ه‌ر و وه‌رگ���ر ‌‬ ‫به‌خشی سه‌باره‌ت به‌كه‌شوهه‌وای‌ گشتی‌‌و‬ ‫ژینگ���ه‌ی هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫خه‌ری���ك بو ئه‌وه‌مان له‌بیر ببه‌نه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫زۆرێك له‌ئه‌نجامه‌كان هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫یه‌كالی���ی كراونه‌ت���ه‌وه‌و راده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ بۆ كاندیدبون‌و به‌شدار ‌‬ ‫فلته‌رانه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن دان���راون خران ‌ه‬ ‫پرۆس��� ‌ه ‌‬ ‫په‌راوێزه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ نه‌ماو راد‌هی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌و فشارانه‌مان له‌بیر ببنه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫بۆ به‌شدرای‌ زۆره‌ملێ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫ده‌كرێ���ن‌و چۆن هاواڵتی���ان به‌جۆرێك‬ ‫ی‬ ‫له‌جۆره‌كان ناچار ده‌كرێن به‌ش���دار ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���دا بك���ه‌ن! به‌كورتی‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌و واڵته‌ ده‌گوزه‌رێت‌و هه‌لمه‌ت ‌‬ ‫ی توركیایه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان نه‌هاوشێوه‌ ‌‬ ‫ن ‌ه له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ مالیزیاش ده‌چێت‌و‬

‫ی‬ ‫ن ‌ه ده‌شتوانێت السایی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫واڵتێكی‌ وه‌ك یۆنان بكاته‌وه‌!‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و رومااڵن���ه‌ ده‌رخه‌ر ‌‬ ‫ش���ێواز ‌‬ ‫ئ���ه‌و راس���تیه‌ن ك���ه‌ له‌پش���ت ده‌زگا‬ ‫میدیاییه‌كان���ه‌و‌ه ئه‌جێندایه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫جێبه‌جێ ده‌بن‌و ده‌زگا میدیاییه‌كان –‬ ‫به‌ئاگایی ی���ان بێئاگایی‪ -‬به‌رژه‌وه‌ندی ‌ه‬ ‫فیك���ری‌‌و سیاس���ی‌و ئایدۆلۆجیه‌كانی‬ ‫ئاراس���ته‌و الیه‌نێكی سیاسی دیاریكراو‬ ‫ی خه‌س���ت‌و‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كه‌ن‌و به‌روماڵ ‌‬ ‫خۆڵیان– یاخود فه‌رامۆش���كردنیان بۆ‬ ‫ی خزمه‌تكردن‌و‬ ‫بابه‌تێك – ده‌چن ‌ه خانه‌ ‌‬ ‫ی دیاریكراو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئیبرازكردن���ی بابه‌تێك ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ئه‌مان نه‌بونای���ه‌ ره‌نگه‌ وه‌ك‬ ‫بابه‌تێكی‌ په‌راوێز كراو خوێندنه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫بكرایه‌‪.‬‬ ‫م���ن ب���ه‌م تێڕوانین���ه‌م نامه‌وێ���ت‬ ‫له‌كاریگه‌ریی‌و بایه‌خی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ی گه‌ور‌هی‌ وه‌ك كۆماری‌ ئیسالمی‬ ‫واڵتێك ‌‬ ‫ئێران كه‌م بكه‌مه‌وه‌و ناش���مه‌وێت بڵێم‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌ده‌زگا میدیایی���ه‌كان ك���ه‌ توخن ‌‬ ‫ی‬ ‫روماڵكردنی‌ هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌‬ ‫ئه‌و واڵت���ه‌ نه‌كه‌ون‌و ش���یكردنه‌و‌ه بۆ‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه جیاجیاكان���ی نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ی زۆر‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ده‌ڵێم ك��� ‌ه جیاوازیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌دیكرا له‌نێوان ش���ێوازی روماڵكردن ‌‬ ‫ده‌زگا میدیاییه‌كان بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫ی ئه‌و واڵت���ه‌و بایه‌خدانه‌كان‬ ‫پێش���وتر ‌‬ ‫گه‌وره‌ك���ردن‌و فوتێكردنێك���ی زیاتری‬ ‫پێوه‌ بینرا‪.‬‬

‫ساالر مه‌حمود‬ ‫زۆر ج���ار ده‌بیس���تین‌و ده‌وترێ���ت‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ له‌كۆمه‌ڵگادا به‌یاسایی‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫یان به‌یاس���ا رێكخراوه‌‪ .‬ئ���ه‌م بۆچون ‌ه‬ ‫دور‌ه له‌راس���تیه‌وه‌و هه‌ندێ���ك ج���ار‬ ‫ی یاس���اكان الده‌ده‌ن یا‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌رۆح ‌‬ ‫ی تر ته‌فسیر‬ ‫ی به‌چه‌شنێك ‌‬ ‫ئه‌حكامه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ن ده‌یانه‌وێت وا ‌‬ ‫پیش���ان بده‌ن ئه‌و‌ه یاس���ای ‌ه ده‌رفه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ده‌دات ب ‌ه به‌الڕێدا بردنی‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یانه‌‪ .‬نه‌خێر ئه‌وه‌ خراپ به‌كارهێنان ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌ه بۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ك ك ‌ه دژو‬ ‫ناكۆكه‌ به‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‪.‬‬ ‫ی گش���تی‌‌و‬ ‫په‌یمانبه‌س���تن بۆ چاكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پره‌نسیپ ‌ه كۆكه‌ره‌وه‌كان ‌‬ ‫له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌مو قۆناغێك ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگادا‪ ،‬به‌پێویست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاونیشتمان ‌‬ ‫ی مرۆڤایه‌تی‌‌و ژیان ‌‬ ‫گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی یاس���او بڕیارو‬ ‫زانراوه‌‪ .‬له‌بنه‌مادا بون ‌‬ ‫عورف بۆ رێكخس���تنی‌ ئه‌رك‌و النه‌دان‬ ‫ی‬ ‫ی راپه‌ڕاندن ‌‬ ‫له‌و پره‌نس���یپانه‌و ئاگای��� ‌‬ ‫ئه‌رك���ه‌ گش���تیه‌كانه‌‪ .‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر بۆ‬ ‫ی پێچه‌وان ‌ه‬ ‫ی ت���ر ‌‬ ‫به‌دیهێنان���ی‌ مه‌رامی ‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وا شه‌رعیه‌ت له‌ده‌ست ده‌دات‪.‬‬ ‫ی موفس���دین‬ ‫له‌مێژه‌ باس له‌ته‌حالوف ‌‬ ‫ی‬ ‫كراوه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌رز‪ .‬نمونه‌ی‌ جیهان ‌‬ ‫ناوچه‌ی���ی‌‌و ناوخۆی���ش ه���ه‌ن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ی زین���دو له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌م‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ره‌یه‌دا ته‌حالوفی‌ موخلسین دروست‬ ‫ی ره‌ن���گ‌و ئایدیاو‬ ‫ده‌كات‪ .‬به‌جی���اواز ‌‬ ‫بیرۆبۆچونی‌ سیاس���یه‌وه‌‪ .‬وه‌ك چۆن‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ���كاران زۆر جار‬ ‫هاوپه‌یمانێت ‌‬ ‫س���نوری‌ بیروبۆچونه‌ سیاس���یه‌كان‌و‬ ‫ره‌نگ‌و ته‌نانه‌ت نیشتمان‌و ده‌وڵه‌تیش‬ ‫ی ئاسایی ‌ه هه‌مو‬ ‫تێده‌په‌ڕێنێت‪ .‬پرسێك ‌‬ ‫ی له‌به‌ره‌ی دوه‌م���دا هه‌مو‬ ‫مرۆڤایه‌ت��� ‌‬ ‫هاوپه‌یمانێتیه‌ك ببه‌ستن وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌ئه‌ركی‌ ئه‌خالقیی‌‌و مرۆڤایه‌تی‌‪.‬‬ ‫ی دیموكراس���یی‌‌و پێش���كه‌وتو‬ ‫واڵتان ‌‬ ‫ی دوه‌م‪،‬‬ ‫ی دو‌هم‌و هێز ‌‬ ‫ی به‌ر‌ه ‌‬ ‫به‌دروستكردن ‌‬ ‫گه‌یشتون به‌ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ سه‌رده‌م‌و‬ ‫ی‬ ‫ب���ره‌و به‌و هێزه‌ ده‌ده‌ن‌و س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وزه‌ش���یان گه‌ل‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌ بااڵكان ‌‬ ‫ی نیش���تمانه‌كانیانه‌‪.‬‬ ‫خه‌ڵ���ك‌و ئایند‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌نده‌كان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌دامه‌زراوه‌كردن ‌‬ ‫ی گش���تی‌‌و‬ ‫ئیداره‌دان���ی‌ به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫ی یاس���او‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ردن له‌چوارچێ���و‌ه ‌‬ ‫ده‌ستوری‌ كۆكه‌ره‌و‌هی‌ هه‌مواندا‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ له‌عیراق‌و كوردستاندا‬ ‫ی‬ ‫به‌ئاش���كرا ب���اس له‌به‌ره‌به‌ن���د ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ���كاران ده‌كرێ���ت‪ .‬له‌خ���راپ‬ ‫ی‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و ناشرینكردن ‌‬

‫ئه‌وه‌ی‌ له‌و واڵته‌‬ ‫ده‌گوزه‌رێت‌و‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫نه‌هاوشێوه‌ی‌‬ ‫توركیایه‌و نه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫مالیزیاش ده‌چێت‌و‬ ‫نه‌ ده‌شتوانێت‬ ‫السایی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫واڵتێكی‌ وه‌ك یۆنان‬ ‫بكاته‌وه‌!‬

‫ی كش���توكاڵی‌‌و په‌ره‌پێ���دان ب��� ‌ه‬ ‫زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ خۆماڵی‌‌و هاندان���ی‌ وزه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارو یارمه‌تیدان ‌‬ ‫ناوخۆی���ی‌‌و هه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫جوتیارانی‌ كوردس���تان هه‌ی ‌ه ك ‌ه هیچ ‌‬ ‫له‌ن���ه‌وت كه‌مت���ر نییه‌‪ .‬فه‌رم���ون با‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخستنی‌ ماف ‌‬ ‫ی ژماره‌ (‪‌ )1‬‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كشتوكاڵ ‌‬ ‫ی زه‌ویوزار ‌‬ ‫ده‌ستكاریكردن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ‪ 2008‬وه‌ك خ���ۆی‌ جێبه‌ج��� ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ببێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سێیه‌م‪ :‬ئه‌گه‌ر مه‌به‌سته‌ قۆرخكاری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (نه‌هێشتن ‌‬ ‫نه‌مێنێت فه‌رمون با یاسا ‌‬ ‫ی‬ ‫قۆرخكاریی‌‌و كێبڕكێ‌) ژمار‌ه ‪ 3‬س���اڵ ‌‬ ‫‪ .2013‬جێبه‌ج���ێ‌ بكرێت‪ .‬گونجاوترین‬ ‫ی‬ ‫میكانیزمی‌ داناوه‌ بۆ رێوش���وێنه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ قۆرخكاری���ی‌‌و پێدان��� ‌‬ ‫ی دیاریكردو‌ه‬ ‫ده‌رفه‌ت مونافه‌سه‌و سزا ‌‬ ‫بۆ قۆرخكاران‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر هه‌موان ده‌یانه‌وێت‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپاك‌و ب���ێ‌ خه‌وش ب���ن‌و ته‌م ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌ بڕه‌وێننه‌وه‌‪ ،‬با ئه‌و یاس���ا‬ ‫ی‬ ‫گرنگ��� ‌ه جێبه‌ج���ێ‌ بكه‌ن ك���ه‌ ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫رێكاره‌كانی‌ به‌دیهێنانی‌ ئه‌و ئامانجه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دیاریكردوه‌‪ .‬ئه‌ویش یاس���ای‌ ده‌سته‌ ‌‬ ‫ی ‪.1014‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ده‌ستپاكی ‌ه ژمار‌ه (‪‌ )7‬‬ ‫ئه‌م ریزبه‌ندیكردنان���ه‌م ته‌نیا وه‌كو‬ ‫نمونه‌یه‌ك‌و بیرهێنانه‌وه‌یه‌ك هێنایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی بێت ته‌واو ‌‬ ‫هه‌ر كه‌سێكیش مه‌به‌ست ‌‬ ‫یاس���اكان ببینێت‌و بچێته‌و‌ه س���ه‌ری‌‪،‬‬ ‫ی كوردس���تاندا‬ ‫ی په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫له‌س���ایت ‌‬ ‫هه‌مو یاس���اكان هه‌ن‪ .‬له‌كوردس���تاندا‬ ‫ی نه‌خشه‌ڕێگاو‬ ‫ی پرۆژه‌و نوقسان ‌‬ ‫بۆشای ‌‬ ‫ی‬ ‫كارنامه‌مان نیی���ه‌‪ .‬به‌ڵكو به‌مه‌عریفه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تان له‌م‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫نوێنه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ی په‌رله‌مان‌و خوله‌كان ‌‬ ‫خول ‌ه ‌‬ ‫ی شایس���ته‌و گرنگ ده‌ركراون بۆ‬ ‫یاسا ‌‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ بون‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر یاس���اكان‬ ‫سه‌ر ره‌فه‌كان ده‌ر بهێنرێت‌و هه‌موالیه‌ك وه‌ك خۆی���ان جێبه‌ج���ێ‌ بكرانای���ه‌و‬ ‫پابه‌ن���د بكرێ���ت پێیه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ دڵنیام له‌جێبه‌جێ‌ نه‌كردنی‌ یاساكاندا سزاكان‬ ‫ی‬ ‫به‌كه‌متر له‌س���اڵێك دۆخ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه جێبه‌جێ‌ بكرانای ‌ه به‌م رۆژ‌ه له‌حوكمڕان ‌‬ ‫ی ئه‌و به‌ره‌یه‌ش‬ ‫ی ك��� ‌ه جاران نه‌ده‌گه‌یش���ت‌و تارمای ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و بوژاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫رۆخ ‌‬ ‫ی به‌و چه‌ش���ن ‌ه له‌كوردس���تاندا دروست‬ ‫هه‌بو‪ .‬لێره‌دا ته‌نی���ا چه‌ند نمونه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌ده‌ب���و‪ ،‬كه‌ ب���و‌ه مایه‌ی‌ وش���كبون ‌‬ ‫ساد‌ه بۆ ئاسانكاریه‌كه‌ ده‌خه‌م ‌ه رو‪:‬‬ ‫ی خه‌ڵك‪.‬‬ ‫ی داهات‌و گوزه‌ران ‌‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ئه‌گه‌ر ده‌ویس���ترێت له‌پرس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫به‌كورت���ی‌‌و به‌ك���ورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سروشتیدا له‌شێواز ‌‬ ‫نه‌وت‌و س���امان ‌‬ ‫ی ئه‌و به‌ر‌ه نه‌خوازراو‌و‬ ‫گرێبه‌س���ت‌و فرۆش���تن‌و داهاتی���دا‪ ،‬كوردستان سێبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دیده‌كرێت‪ .‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ش���ه‌فافیه‌ت په‌یڕه‌و بكرێت‪ .‬پێویست ‌ه الده‌ر‌ه به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگ ‌ه له‌ناو ئه‌م گێژاوه‌دا ك ‌ه بۆ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی ژماره‌ (‪ )22‬س���اڵ ‌‬ ‫فه‌رمون یاس���ا ‌‬ ‫ی كوردستان دروست بو‌ه له‌كه‌سه‌ دڵسۆزو‬ ‫ی نه‌وت‌و غ���ازی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫‪ 2007‬یاس���ا ‌‬ ‫ی كوردستان خه‌مخ���ۆره‌ راس���ته‌قینه‌كانی‌ ناو هه‌مو‬ ‫ی سندوق ‌‬ ‫كوردستان‌و یاسا ‌‬ ‫ی دڵس���ۆزیی‌‌و‬ ‫ی ده‌نگ‌و ره‌نگه‌كان‪ ،‬به‌ره‌ ‌‬ ‫بۆ داهات��� ‌ه نه‌وتیه‌كان ژم���اره‌(‪‌ )2‬‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ دڵس���ۆزان دروست بكرێت‬ ‫ێ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ساڵی‌ ‪ 2015‬جێبه‌ج ‌‬ ‫ی بۆ كۆتاییهێنان به‌و هه‌مو به‌هه‌ده‌ردان‌و‬ ‫ی دابینكردن ‌‬ ‫دوه‌م‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر خه‌م��� ‌‬ ‫ی دزیی‌‌و فزی‌و بێدادی‌‌و یاساشكێنییه‌‪.‬‬ ‫ی تری‌ داهات‌و هێشتنه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ‌‬

‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‌ه‬ ‫له‌عیراق‌و كوردستاندا‬ ‫به‌ئاشكرا باس‬ ‫له‌به‌ره‌به‌ندی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵكاران‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬له‌خراپ‬ ‫به‌كارهێنانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ناشرینكردنی‌‬ ‫سیمای‌ حوكمڕانی‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م‬ ‫به‌ره‌یه‌دا به‌ره‌ی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر دروست‬ ‫نه‌بوه‬

‫راپەڕینی سەرتاسەری‬ ‫رێبین هەردی‬

‫هاوپه‌یمان ‌ی گه‌نده‌ڵكاران‬ ‫ی حوكمڕان���ی‌‌و به‌ڕێوه‌ب���ردن‪،‬‬ ‫س���یما ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م به‌ره‌یه‌دا به‌ره‌ ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر دروست نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ی ئه‌مڕۆ مه‌خه‌ر‌ه‬ ‫كورد ده‌ڵ���ێ‌‪ :‬كار ‌‬ ‫س���به‌ینێ‌‪ .‬واته‌ ئه‌مڕۆ رۆژێكی‌ نوێیه‌و‬ ‫ی تر هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆش ئه‌و‬ ‫ی ئه‌رك ‌‬ ‫س���به‌ ‌‬ ‫ێ باسمان ده‌كرد‪.‬‬ ‫سبه‌ینێیه‌یه‌ ك ‌ه دوێن ‌‬ ‫به‌م پێوه‌ر‌ه كاركردن پێویسته‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی به‌ره‌ی‌ موفسدین‬ ‫تا دێت ملهوڕیه‌كان ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌بن كه‌متر نابن‪ ،‬له‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌یرتر ئ���ه‌م به‌ره‌ی���ه‌ (هاوپه‌یمان ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵكاران) ئه‌گه‌ر له‌پرسه‌ نیشتمانی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫گش���تیه‌كاندا هه‌میش���ه‌ بیروبۆچون ‌‬ ‫جیاوازیان هه‌بوبێت یان ناته‌باو ناكۆك‬ ‫بوبێتن‪ ،‬ئه‌وا له‌ش���ت ‌ه خراپه‌كاندا زۆر‬ ‫ی یه‌كتر ته‌واو ده‌كه‌ن!‬ ‫ته‌بان‌و ئه‌رك ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیداره‌ به‌كوردستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پ���رۆژه‌و پرۆژه‌كار ‌‬ ‫ده‌بینین مانۆڕ ‌‬ ‫ی خ���ۆ دزین���ه‌و‌ه له‌ئه‌رك ‌ه‬ ‫به‌مه‌به‌س���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌كه‌ بوه‌ت ‌ه ئه‌جندای‌ رۆژ ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪.‬‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی��� ‌ه ه���ه‌ر كه‌س‌و‬ ‫راستیه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫الیه‌نێ���ك ئه‌گ���ه‌ر به‌ك���ردار ده‌یه‌وێت‬ ‫ی‬ ‫چاكس���ازیی‌ راس���ته‌قین ‌ه له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی عیراق���دا ئه‌نجام بدرێت‪،‬‬ ‫كوردس���تان ‌‬ ‫ئ���ه‌وا زۆر ئاس���انه‌‪ .‬هی���چ پێویس���ت‬ ‫به‌خۆمان���دو كردن ناكات‪ ،‬پێویس���ت‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند خاڵی‌‌و بڕگه‌ی ‌‬ ‫به‌پاكێج‌و پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ناكات‪ .‬فه‌رمون ئه‌و‌ه یاساكان‪ ،‬فه‌رمون‬ ‫ئه‌و‌ه بڕیار‌ه به‌ر كاره‌كان‪ .‬خۆ یاس���او‬ ‫ی بۆ هه‌مو‬ ‫ی پابه‌ند بون��� ‌‬ ‫بڕی���ار هێ���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌ك هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م هه‌مو مانۆڕ ‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌ ب���ۆ خۆدزینه‌وه‌ نیی ‌ه له‌ئه‌رك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫یاس���ایی‌‌و ئاس���اییه‌ك ‌ه چییه‌؟ خه‌ڵك ‌‬ ‫كوردستان له‌وردو درشتی‌ مه‌سه‌له‌كان‬ ‫ی ناو‬ ‫تێگه‌یش���توه‌‪ .‬ن���ه‌ك روداو‪ ،‬نیاز ‌‬ ‫ده‌رونیش ده‌خوێنێته‌وه‌‪ .‬وه‌ك ش���اعیر‬ ‫ده‌ڵێت ( ش���كور وش���یاره‌ مه‌حوی‌)‪.‬‬ ‫ی ئه‌مڕۆ له‌هه‌مو سه‌رده‌مێك‬ ‫هاونیشتمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیرت���رو به‌ئاگات���ر‌ه ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌چ��� ‌‬ ‫ی ب���ه‌ڕه‌‪ .‬وه‌ك چۆن‬ ‫ده‌گوزه‌رێت له‌بن ‌‬ ‫ی باو هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ئاس���تی‌ دونیادا وته‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ێ له‌جیهانی‌ ئه‌مڕۆدا شتێك نه‌ماو‌ه‬ ‫ده‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫نهێنی‌‌و ش���اراوه‌ بێت‪ .‬دروسته‌ ئه‌رك ‌‬ ‫ێ بین له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌موان ‌ه ش���ه‌فاف‌و بێگر ‌‬ ‫ی خۆمان‪.‬‬ ‫خه‌ڵكه‌ به‌خشنده‌و ماندوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ئیراده‌ ‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان ‌‬ ‫پێكه‌و‌ه كارك���ردن‌و پێكه‌و‌ه هه‌ڵكردن‌و‬ ‫پێك���ه‌و‌ه سازش���كردنیان زۆر الوازتر‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ی هاونیش���تمانیان لێیان چاوه‌ڕ ‌‬ ‫له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌گینا جه‌خت ده‌كه‌مه‌وه‌ چ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و‌ه ئاس���انتر‌ه هه‌ر س���به‌ینێ‌ دۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان ئاس���ایی بكرێته‌وه‌و یاسا ‌‬

‫‪13‬‬

‫رەنگ���ە کەم مێژوی سیاس���ی هەبێت‬ ‫هێندەی ئێمە پڕ لەبرین‌و سەرگەردانی‌و‬ ‫ناخۆش���ی بێ���ت‪ .‬ئێمەی ک���ورد هەمو‬ ‫ئەو روداوە خێراو تون���دو هەڵگەڕانەوە‬ ‫س���ەیرانەمان بینی کە رەنگە لەمێژوی‬ ‫دیدا پێویستی بەس���ەدەیەک یان زیاتر‬ ‫هەبێ���ت بۆ ئەوەی روبدات‪ .‬س���ەردەمی‬ ‫گۆڕانی خێراو کارەساتی خێراو ناخۆشی‬ ‫زۆر ژیایی���ن‪ .‬لەشۆڕش���ی ئەیلولەوە تا‬ ‫هەنوک���ە روداو و کارەس���ات‌و چیرۆکی‬ ‫س���ەرکەوتن‌و ژیرکەوتن���ی وام���ان دی‬ ‫کە رەنگە گەالنی دی س���ەدان ساڵیان‬ ‫بوێت ب���ۆ ئ���ەوەی بیبین���ن‪ .‬چیرۆکی‬ ‫هەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلول‌و کەوتنی‪،‬‬ ‫س���ەرهەڵدانەوەی ش���ۆڕش‌و بااڵگرتنی‬ ‫ستەمکاری‪ .‬ئەنفال‌و هەڵەبجەو راپەڕین‌و‬ ‫کۆڕەو‪ .‬شەڕی ناوخۆو کەوتنی بەعس‪.‬‬ ‫دروستبونی دو ئیدارەیی‌و لەحیبونەوەی‪.‬‬ ‫ش���ەڕی داعش‌و گرفتی بەغدا‪ ،‬چیرۆکی‬ ‫دورودرێژی حوکمڕانیەکی نابەرپرسیارو‬ ‫پ���ڕ لەگەندەڵی‪ ،‬دروس���تبونی ئیماراتی‬ ‫حیزب���ی‌و مافیاکان���ی دزی‌و فڕان���دن‌و‬ ‫کوش���تنی الب���ەال‪ .‬مێژوی���ەک ژیایی���ن‬ ‫چەن���د درەوش���انەوەی تیابو‪ ،‬هێندەش‬ ‫تاریکی‪ ،‬چەند ش���انازی‌و هەس���تکردن‬ ‫بە بەختەوەری تیابو‪ ،‬هێندەو زیاتریش‬ ‫ناکامی‌و نائومێدی‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەوەی بەدرێژای���ی ئەم مێژوە‬ ‫رویداوە ئەوەیە کە هیچ کەس‪ ،‬یان هیچ‬ ‫هێزێک بۆ جارێکیش بوە داوای لێبوردنی‬ ‫لەو کاران���ە نەکردوە کە ئەنجامی داون‪.‬‬ ‫مێژوی ئێم���ە مێژویەکە پ���ڕە لەهەڵەو‬ ‫کەموک���وڕی‌و بگرە ت���اوان‪ ،‬بەاڵم خاڵی‬ ‫لەدەنگێک ک���ە بۆ جارێکیش بوە داوای‬ ‫لێب���وردن بکات‌و دان ب���ەوەدا بنێت کە‬ ‫هەڵەی ک���ردوە‪ .‬ک���ەس دان بەهەڵەدا‬ ‫نانێت‪ .‬ک���ەس ئامادە نیە بۆ جارێکیش‬ ‫بوە سەیرێکی خۆی‌و کردارەکانی بکات‌و‬ ‫بڵێت من هەڵەم کردوە‪ .‬ئێمە لەکۆمەڵگاو‬ ‫مێژویەک���دا ژیاین کە کەس تیایدا داوای‬ ‫لێبوردنی لەهیچ ش���تێک نەکرد‪ ،‬چونکە‬ ‫لەبنەڕەت���دا پێئەچێ���ت کەس هەس���ت‬ ‫ن���ەکات هەڵ���ەی ک���ردوە‪ .‬لەکۆمەڵگاو‬ ‫مێژویەک���دا ئەژین پ���ڕە لەکەموکوڕی‪،‬‬ ‫هەڵە‪ ،‬ت���اوان‪ ،‬بەاڵم هەموان هەس���ت‬ ‫ئەک���ەن تیایی���دا نوێن���ەری راس���تین‪.‬‬ ‫لەمێژویەکدا ژیاین لەگەڵ ئەوەش���دا کە‬ ‫پڕە لەهەڵەو کەموکوڕی‪ ،‬بەس هەموان‬ ‫تیایدا راس���ت ئەکەن‪ .‬هەموان هەس���ت‬ ‫ئەکەن هەرچیەکیان کردوە راست بوەو‬ ‫گەر کەموک���وڕی‌و هەڵەیەکیش هەبێت‪،‬‬ ‫س���وچ‌و تاوانی ئەوان نیە‪ ،‬بەڵکو سوچ‌و‬ ‫تاوانی کەسانی ترو هێزی ترە‪.‬‬ ‫رەنگە ئەم دۆخە لەبواری سیاس���یدا‬ ‫لەهەمو بوارەکانی دی زیاتر دەرکەوێت‪.‬‬ ‫بکەرە سیاسیەکانی کوردستان هەمیشە‬ ‫راس���ت ئەکەن‪ ،‬بڕیارەکانیان هەمیش���ە‬ ‫راس���ت‌و هەنگاوەکانی���ان دروس���ت‌و‬ ‫کارەکانیان بێ کەموکوڕیە‪ .‬هەرچیەکیش‬ ‫ک���ە خ���راپ‌و هەڵەی���ە‪ ،‬بەه���ۆی کارو‬ ‫کردەوەکانی هێزەکانی ترەوەیە‪ .‬مێژوی‬ ‫ژیانی سیاس���ی ئێمە ب���ەردەوام مێژوی‬ ‫تاوانبارکردن���ی بەرامبەرەو ناس���اندنی‬ ‫بەهۆکاری س���ەرەکی هەمو ئەو شتانەی‬ ‫رو ئەدەن‪ .‬هەمو بکەرە سیاس���یەکانی‬ ‫کوردستان لەوەدا س���ەرکەوتو بون کە‬ ‫هەمیشە هەمو ئەو هەڵەو خراپەکاریانەی‬ ‫رو ئ���ەدەن‪ ،‬بخەن���ە ئەس���تۆی الیەنی‬ ‫بەرامب���ەرو خۆیانی ل���ێ بێبەری بکەن‪.‬‬ ‫هەمو ئەو قس���ە بەناوبانگەی مەسعود‬ ‫بەرزانیمان لەبیرە ک���ە خۆی‌و تاڵەبانی‬ ‫لەهەڵگیرس���ان‌و رودانی ش���ەڕی ناوخۆ‬ ‫بێبەری کرد‪.‬‬ ‫هەڵ���ەکان هیچ���کات بەه���ۆی بکەرە‬ ‫سیاس���یەکانەوە نەب���وەو ئ���ەوەی لێی‬ ‫بەرپرس���یارە‪ ،‬هێزەکانی دییە‪ .‬ئەوەی‬ ‫کە هێزە سیاس���یەکان س���امانێکی زۆر‬ ‫لەراگەیاندندا سەرف ئەکەن‌و سامانێکی‬ ‫زیات���ر لەکڕین���ی ئ���ەو قەڵ���ەم‌و بیرو‬ ‫قسەکردنانەدا سەرف ئەکەن کە بەردەوام‬ ‫پروپاگەن���دە بۆ راس���تی هەنگاوەکانی‬ ‫بکەرە سیاسیەکان ئەکەن‌و هەڵەکانیش‬ ‫ئەخەنە ئەس���تۆی هێزو بکەری سیاسی‬ ‫دی‪ ،‬ئەگەڕێت���ەوە بۆ ئ���ەوەی هەموان‬ ‫ئەیانەوێ���ت لەبەردەم خەڵکدا راس���ت‬ ‫دەرکەون‪ .‬تارادەیەک���ی زۆریش لەمەدا‬ ‫سەرکەوتو بون‪ .‬لەکوردستاندا ناڕەزایەتی‬ ‫زۆرە‪ ،‬رەخن���ە زۆرە‪ ،‬هەس���تکردن‬ ‫بەکەموکوڕی‌و هەڵەکان ئامادەیە‪ ،‬بەاڵم‬

‫کۆمەڵگای ئێمە‬ ‫لەژێر کاریگەری‬ ‫مەکینەیەکی‬ ‫راگەیاندنی حیزبی‬ ‫جیاوازدایە کە‬ ‫توانیوێتی بەشێکی‬ ‫کاریگەری خەڵکی‬ ‫کوردستان‬ ‫قەناعەت پێبکات‬ ‫کە هۆکاری هەڵەو‬ ‫کەموکوڕیەکان‬ ‫هێزەکانی ترن‬

‫ئ���ەوەی ئامادەنی���ە رێکەوتنە لەس���ەر‬ ‫هۆکاری هەڵەکان‪.‬‬ ‫ئ���ەو پرس���یارەی بۆچ���ی لەپ���اش‬ ‫ئەزمونێک���ی سیاس���ی پ���ڕ لەهەڵ���ەو‬ ‫گەندەڵ���ی‌و پێش���ێلکردنی یاس���ا‪ ،‬ت���ا‬ ‫ئێس���تاش ناتوانرێ���ت ناڕازەیەتیەک���ی‬ ‫کاریگەر ببینرێت کە بکەرە سیاسیەکان‬ ‫ناچ���ار بەگ���ۆڕان‌و چاکس���ازی بکات‪،‬‬ ‫ئەگەڕێتەوە ب���ۆ ئەوەی ئەم ناڕازەیەتیە‬ ‫پەرش‌و ب�ڵ�او و فرە ئاراس���تەیەو روی‬ ‫لەیەک بکەری سیاس���ی‌و ی���ەک هێزی‬ ‫دیاریک���راو نی���ە‪ .‬خەون���ی کاردانەوەی‬ ‫سەرتاسەری کۆمەڵگای کوردی بەرامبەر‬ ‫بەخراپیەکانی دەسەاڵتداران‪ ،‬خەونێکە‬ ‫بۆ ماوەیەکی زۆر دواخراو‪.‬‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە لەژێ���ر کاریگەری‬ ‫مەکینەیەک���ی راگەیاندن���ی حیزب���ی‬ ‫جیاوازدای���ە ک���ە توانیوێتی بەش���ێکی‬ ‫کاریگەری خەڵکی کوردستان قەناعەت‬ ‫پێبکات کە هۆکاری هەڵەو کەموکوڕیەکان‬ ‫هێزەکانی ترن‪.‬‬ ‫لەکوردس���تاندا هەڵەکان زۆرن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بکەری هەڵەکان هەمیش���ە ئەوانی ترن‪.‬‬ ‫لەکوردس���تاندا دزی‌و گەندەڵ���ی زۆرن‪،‬‬ ‫بەاڵم بکەران���ی خەڵکی ترو هێزی ترن‪.‬‬ ‫ه���ەر گروپەو گروپەک���ەی دی بەرێگری‬ ‫سەرەکی لەباشتربونی دۆخەکە دائەنێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم دۆخ���ە وایک���ردوە‪ ،‬بەپێچەوانەی‬ ‫هەندێک هاوڕێوە کە وائەزانن لەپاش ئەو‬ ‫کەموکوڕی‌و هەڵە گەورانەی بۆ هەموان‬ ‫ئاش���کرا ب���وە‪ ،‬کوردس���تان لەبەردەم‬ ‫ئەگەری راپەڕینێکی سەرتاس���ەریدایە‪.‬‬ ‫راس���تیەکەی ئەوەیە کوردس���تان گەر‬ ‫لەبەردەم ئەگەرێکی سیاس���ی لەناکاودا‬ ‫بێ���ت‪ ،‬راپەڕین���ی سەرتاس���ەری نیە‪،‬‬ ‫بەڵکو ش���ەڕی ناوخۆو دابەش���بونێکی‬ ‫بەردەوام���ە ک���ە دەرئەنجامەکانی نەک‬ ‫لەدەرئەنجامەکانی ش���ەڕەکانی پێشتری‬ ‫ناوخۆ باشتر نابێت‪ ،‬بەڵکو رەنگە خراپتر‬ ‫بێت‪ .‬کوردس���تان بەجۆرێک دابەشبوە‬ ‫نەک هەر ل���ەروی ئیداری‌و دەزگاییەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو لەروی زیهنی‌و کلتوریش���ەوە کە‬ ‫هی���چ ئەگەرێکی راس���تەقینەی بۆ یەک‬ ‫هەڵوێس���تی‌و یەک تێگەیشتنی هاوبەش‬ ‫نەهێشتۆتەوە‪.‬‬ ‫راس���تیەک کە ئەبێت بیزانین ئەوەیە‪،‬‬ ‫دۆخ���ی کوردس���تان الوازت���رە لەوەی‬ ‫بەرگەی بۆچونی راپەڕینی سەرتاسەری‬ ‫یان خۆپیشاندانی سەرتاسەری بگرێت‪،‬‬ ‫چونکە ئەوەی ل���ەم دۆخانەدا ئەگەری‬ ‫رودان���ی هەبێ���ت‪ ،‬پتر ش���ەڕی ناوخۆو‬ ‫پارچە پارچەبونی زیاترە‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )518‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/3/1‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیرکردنەوە لەئێستا‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫بەشی سێهەم‌و کۆتایی‬ ‫(‪)١٤‬‬ ‫کایەی دەسەاڵت لەکوردستاندا کایەیەک‬ ‫نیی���ە لۆکاڵیزەبکرێ���ت‌و جوگرافیایەک���ی‬ ‫سنورداری هه‌بێت‪ ،‬دەسەاڵت لەکوردستاندا‬ ‫لەهه‌مو ش���وێنێکدا ئامادەی���ە‪ ،‬ئەوەی کە‬ ‫فوکۆی فەیلەس���وف بەدەسەاڵتی "لەهه‌مو‬ ‫جێ ئام���ادە"‪ omnipresent ،‬ناویبردوە‪.‬‬ ‫خەس���ڵەتی س���ەرەکیی کایەی دەسەاڵت‬ ‫لەکوردس���تاندا ئەوەی���ە ک���ە کایەیەک���ی‬ ‫دابەشبوەو جوگرافیایەکی مەرکەزیی نییە‪،‬‬ ‫تاوەکو بتوانرێت لەکاتی ڕاپەڕیندا پەالمار‬ ‫بدرێ���ت‌و بڕوخێنرێ���ت‪ ،‬وەک���و لەنمونەی‬ ‫واڵتانی تردا دەبینرێت‪ .‬دەس���ەاڵتێک نییە‬ ‫ک���ە لەحکوم���ەت‌و پەرلەمان���دا دواپلەی‬ ‫دەسەاڵتی خۆی بەرجەس���تەبکات‪ .‬حیزب‬ ‫جومگەی س���ەرەکیی ئەم دەس���ەاڵتەیەو‬ ‫حیزبیش لەناوخۆیدا دابەشە بەسەر چەندان‬ ‫ب���اڵ‌و کەس���ایەتیی‌و بکەریی س���ەربازیی‬ ‫جی���اوازدا‪ .‬ڕاس���تە زۆرێ���ک لەئۆرگان���ە‬ ‫سیاس���ییەکانی حوکمڕانی���ی لەهه‌ولێ���ر‬ ‫بونی���ان هه‌یە‪ ،‬ب���ەاڵم بونی���ان لەهه‌ولێر‬ ‫ھێن���دەی پەیوەن���دی بەدورخس���تنەوەی‬ ‫دەسەاڵت هه‌یە لەخەڵک‪ ،‬ھێندە پەیوەندی‬ ‫بەنزیکبون���ەوەو ئامادەبونییەوە نییە لەناو‬ ‫خەڵکدا‪ .‬ئەم مۆدێلە لەدەس���ەاڵتدارێتیی‪،‬‬ ‫مۆدێلی س���ەربەخۆکردنی ڕەهای سیاسەتە‬ ‫لەکۆنترۆڵکردن‌و دورخس���تنەوەو دانانێتی‬ ‫لەشوێنێکدا کە لەژێر چاودێریی کۆمەڵگادا‬ ‫نەبێت‪ .‬بەڕای ئێمە کۆکردنەوەی دەزگاکانی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی حیزبیی لەهه‌ولێر چەندە‬ ‫ستراتیژێکە بۆ دورخس���تنەوەی دەسەاڵت‬ ‫لەکۆمەڵگاو شاردنەوەی دەسەاڵت لەخەڵک‪،‬‬ ‫ئەوەندەش نماییش���کردنی سیاسەتە وەکو‬ ‫وێنەیەکی کاربۆنیی دەس���ەاڵتێکی داخراو‬ ‫و نەبین���راو و دورەدەس���ت‪ .‬دەس���ەاڵتی‬ ‫ڕاس���تەقینەی ئەو نوخبە سیاس���ییەی کە‬ ‫هه‌یە لەن���او ل���ق‌و مەڵبەندەکاندایە‪ ،‬لەناو‬ ‫دەزگا میدیاییە حیزبیی‌و س���ێبەرەکاندایە‪،‬‬ ‫لەن���او دەزگا ئەمنی���ی‌و پۆلیس���یی‌و‬ ‫سەربازییەکاندایە‪ ،‬لەناو یانەی وەرزشیی‌و‬ ‫س���ەندیکای کۆمەاڵیەتی���ی‌و ھونەری���ی‌و‬ ‫ئۆرگان���ی ئیداری���ی گەڕەکەکاندایە‪ ،‬لەناو‬ ‫قوتابخان���ەکان‌و دادگاکاندای���ە‪ ،‬لەن���او‬ ‫ش���وێنەوارە گەش���تیارییەکاندایە‪ ،‬ل���ە‬ ‫خاڵەکانی پش���کنیندایە‪ ،‬الی موختارەکان‌و‬ ‫ڕاپۆرتنوسەکانە‪ ،‬لەناو گوتاری ژمارەیەکی‬ ‫زۆر لەڕۆشنبیرانی بەیعەدایە‪ ،‬لەناو ئەو زمانە‬ ‫سوفیی‌و موناجاتئامێزە دژەسیاسەتەدایە کە‬ ‫لەزۆر شوێندا ئامادەیە‪ .‬بەکورتی دەسەاڵتی‬ ‫کوردی‪ ،‬ب���ەھۆی ئابوریی زەبەالحی نەوت‌و‬ ‫دەزگا گەورەکان���ی دیس���پلینکردنەوە‪،‬‬ ‫دەسەاڵتێکی جیوەئاسایە‪ ،‬نە دەگیرێت‌و نە‬ ‫دەوەس���تێت‪ ،‬نە لۆکالیزەی تەواودەکرێت‌و‬ ‫نە بگیرە‪ .‬گەر لەش���وێنێک تاوانێک بکات‪،‬‬ ‫ش���وێنەکەی تر خ���ۆی لێبێبەریی دەکات‪،‬‬ ‫وەکو ئەوەی س���ەر بەهه‌مان ئۆرگان نەبن؛‬ ‫ئەم بەش���ی دژ بەو بەش���ی قس���ەدەکات‌و‬ ‫ئەم باڵ���ی دەس���ەاڵت دژ بەباڵەکەی تری‬ ‫دەسەاڵت دەنوسێت‌و دەجوڵێت‪ .‬دەسەاڵتی‬ ‫ک���وردی دەتوانێت وەکو جیوە کەرت بێت‌و‬ ‫هه‌ر بەشەی سەربەخۆیی خۆی وەربگرێت‪،‬‬ ‫بەبێئ���ەوەی وەزیف���ەی جەوه���ه‌ری خۆی‬ ‫بدۆڕێنێ���ت لەکۆنترۆڵکردن���ی کۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫ئەم دەسەاڵتە لەنادیاریی‌و ونکردنی خۆیدا‬ ‫سەرۆکەکانی دەپارێزێت‪.‬‬ ‫ه���اوکات ئ���ەم دەس���ەاڵتە ڕەهه‌ندێکی‬ ‫جەس���تەیی‌و تاکەکەس���یی گرنگیی هه‌یە‪،‬‬ ‫مۆدێلێک���ی پارتیزانانەی���ە کە جەس���تەی‬ ‫دەسەاڵتداران لەهه‌رشوێنێک بن‪ ،‬پێگە هه‌رە‬ ‫گرنگەکانی بڕیاردان‌و بڕیارنەدان لەوێیە‪ .‬ئەم‬ ‫مۆدێلە لەدەسەاڵت گەرچی خاوەنی دەیان‬ ‫دەزگای زەبەالحی دیسپلین‌و ئاراستەکردنە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم خۆی پابەند نیی���ە بەدەزگاکانەوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و بەجەس���تەی ئ���ەو نوخبەیەوە کە‬ ‫دەزگاکان���ی دروس���تکردوە‪ .‬بۆی���ە بڕێکی‬ ‫گەورەی ئەو دەزگایانەی کە دروستکراون‪،‬‬ ‫ئەگەرچ���ی لەهه‌ندێک کاتدا دەتوانن زەبری‬ ‫کوش���ندە لەکۆمەڵگا ب���دەن‪ ،‬بەاڵم خۆیان‬ ‫خاوەن���ی ھێ���زی ناوەکی���ی خۆی���ان نین‪.‬‬ ‫ھێندەی ڕازاندنەوەی روخساری دەسەاڵتن‪،‬‬ ‫ئەوەندە هه‌ڵگری دەس���ەاڵتێکی سەربەخۆ‬ ‫نی���ن کە بەپێ���ی بەهاو یاس���ای ناوەکیی‬ ‫خۆی���ان کاربکەن‪ .‬هه‌ر ئەم خەسڵەتەش���ە‬ ‫وادەکات کە دەس���ەاڵت لەن���او حکومەتدا‬ ‫ببێت بەگەورەترین مەھزەلەی سیاس���یی‪،‬‬

‫مه‌ریوان وریا قانع‬ ‫چونکە ئ���ەوەی سیاس���ەت دەکات‬ ‫حکوم���ەت‌و دەزگاکانی نییە‪ ،‬بەڵکو ئەرکی‬ ‫حکوم���ەت کورتکراوەتەوە بۆ ڕێکخس���تنی‬ ‫پەیوەندییەکان���ی دەس���ەاڵت ک���ە ئەمیش‬ ‫لەخزمەتی ئ���ەو نوخب���ە حوکمڕانەیە کە‬ ‫بەشێکی زۆری سەرەگەورەکانی لەدەرەوەی‬ ‫دەزگا حکومییەکاندا ئامادەیەو هه‌ریەکەشیان‬ ‫"حکومەت"ێکی بچکۆلەو تەریبی بەدەوڵەت‬ ‫لەناو حیزب‌و کۆمەڵگاو ئابوریی‌و میدیاکاندا‬ ‫دروستکردوە‪ .‬گەر لەنزیکەوە تەماشای ئەو‬ ‫حکومەتە"دەس���ەاڵت‪-‬دور"ە بکەی���ن‪ ،‬یەک‬ ‫وەزیفەمان بۆ ڕوندەبێتەوە‪ ،‬ئەویش ئەوەیە‬ ‫کە دەس���ەاڵتی هه‌قیقی لەن���او حکومەتدا‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو لەشوێنێکی ترە‪ .‬پرسیارەکەش‬ ‫ئەوەیە‪ :‬ئەی کەواتە حکومەتمان بۆچییە؟‬ ‫ئەم خەس���ڵەت‌و وەزیفانەی دەس���ەاڵت‬ ‫لەکوردس���تاندا وادەکات ک���ە گۆڕی���ن‌و‬ ‫دەستکاریکردنی ئاسان نەبێت‪ ،‬نەک تەنها‬ ‫لەبەرئەوەی جۆرێک لەدو ئیدارەیی هه‌یە کە‬ ‫گۆڕینی یەکێکیان مانای گۆڕینی ئەویتریان‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬بەڵک���و لەبەرئەوەش���ە کە حیزب‬ ‫چەندین دەموچاو و پێگەی جیاوازی هه‌یە‬ ‫کە بنەمای س���ەرەکیی ئەم دەس���ەاڵتەیە‪.‬‬ ‫ئەوەی لەکوردس���تاندا کۆنترۆڵ‌و دیسپلینی‬ ‫کۆمەڵگا دەکات حیزب‌و درێژکراوەکانیەتی‬ ‫لەن���او جەس���تەی کۆمەاڵیەتی���دا‪ ،‬ن���ەک‬ ‫حکوم���ەت‌و دەوڵ���ەت‪ .‬ھێن���دەی دەزگا‬ ‫حیزبییەکان بەپۆلیس‌و ئاس���اییش‌و ھێزی‬ ‫تایبەت پارێ���زراون‪ ،‬ھێن���دە وەزارەتەکان‬ ‫پارێزراو نین‪ .‬ھێندەی سنورە ناوەکییەکانی‬ ‫نێ���وان دێگەڵ���ەو ئەودی���وی دێگەڵ���ە‬ ‫پارێ���زراوە‪ ،‬ھێندە س���نورە دەرەکییەکانی‬ ‫کوردس���تان پارێزراو نی���ن‪ ،‬ھێندەی ژیانی‬ ‫سیاس���ەتمەدارەکان پارێزراون‪ ،‬ھێندە ھیچ‬ ‫یەکەیەکی کۆمەاڵیەتیی تر پارێزارو نییە‪.‬‬

‫یەکێک لەکارە‬ ‫سەرەکییەکانی‬ ‫نوخبە سیاسییە‬ ‫بااڵدەستەکەی‬ ‫دونیای دوای‬ ‫ڕاپەڕین‪ ،‬هه‌وڵدانە‬ ‫بۆ وێرانکردنی‬ ‫هه‌مو ڕۆحیەتێکی‬ ‫بەرگریکەر‪ ،‬بۆ‬ ‫کوشتن‌و وێرانکردنی‬ ‫سایکۆلۆژیای‬ ‫ئومێد‪ ،‬بۆ گەشەدان‬ ‫بەسیاسەتێکی‬ ‫چاوەڕوانیی کە‬ ‫لەئاستی چەقبەستندا‬ ‫بمێنێتەوە‬ ‫(‪)١٥‬‬ ‫گەر بەکونکرێتی تەماش���ای نەخش���ەی‬ ‫دەسەاڵت بکەین‪ ،‬پانۆرامەکەی دەشێت بەم‬ ‫ش���ێوەیە بێت‪ .‬دەسەاڵت لەکوردستاندا دو‬ ‫کۆپییە کە ئۆرجیناڵەکەی خۆی نییە‪ .‬واتە‬ ‫دەسەاڵتێک لەهه‌ولێرو ئەویتریان لەسلێمانی‬ ‫کە هه‌ریەکەی���ان کۆپی خۆی لەناوچەکەی‬ ‫ت���ردا ک���ردوە‪ ،‬بەچەش���نێک ک���ە ھی���چ‬ ‫یەکێکیشیان ئۆرجیناڵ نین‪ .‬نە دەسەاڵتی‬ ‫پارت���ی لەناوچەی س���لێمانی ئورجیناڵەو‬ ‫ن���ە ئ���ەوی یەکێت���ی لەهه‌ولێ���ر‪ .‬خودی‬ ‫دابەشکردنەش بەشێکە لەس���تراتیژییەتی‬

‫پاراستنی نوس���خە ئۆرجیناڵەکەو نوسخە‬ ‫کۆپییەکە لەیەککاکتدا‪ ،‬هه‌م لەیەکتری‌و هه‌م‬ ‫لەکۆمەڵگا‪ .‬لێرەوە ئێمە سەروکارمان لەگەڵ‬ ‫مۆدێلی دەسەاڵتێکی کاربۆنییدا هه‌یە‪ .‬واتە‬ ‫سەروکارمان لەگەڵ دەسەاڵتێکی کۆپیکراودا‬ ‫دەبێ���ت کە هه‌ریەکەیان کۆپی ئەوی ترمان‬ ‫پیشاندەدات‪ ،‬کاتێک بزانێت کە کۆپییەکە‬ ‫خراپە بۆ نوس���خە ئۆریجیناڵەکەی خۆی‪.‬‬ ‫پارتی س���لێمانی وەک سەرزەمینی فەوزاو‬ ‫پش���ێوی وێنادەکات بۆ پاراس���تنی وێنەی‬ ‫دەسەاڵتەکەی لەهه‌ولێرو دھۆکداو یەکێتیش‬ ‫پارت���ی وەک س���ەرزەمینی بێدەنگکردن‌و‬ ‫ناچارکردن نمایش���دەکات بۆ بەرگرییکردن‬ ‫لەوێنەی خۆی لەناوچەکانی ژێر دەسەاڵتی‬ ‫خ���ۆی‪ .‬کاتێک ئەم دو کۆپییە س���ااڵنێکە‬ ‫پێکەوە هه‌ولێر بەڕێوەدەبەن‌و نوسخەیەکی‬ ‫ئۆریجیناڵمان پیش���اندەدەن‪ ،‬بەمانای ئەوە‬ ‫نییە کە ئێمە ئیتر یەک وێنەی ڕاستەقینەی‬ ‫دەس���ەاڵتمان هه‌یە‪ ،‬بەڵک���و ئێمە گەمەی‬ ‫کۆپیەکانمان هه‌ی���ە لەگەڵ یەکتر‪ ،‬چونکە‬ ‫دەس���ەاڵتە ئۆرجیناڵەکە لەناو دەزگاکانی‬ ‫حکومەت‌و بەڕێوەبردنی ئیدارییدا نین‪.‬‬ ‫ئێمە لەکوردستاندا لەالیەکەوە دو ھێزمان‬ ‫هه‌ی���ە کە دو جوگرافیای دەس���ەاڵتدارێتی‬ ‫لۆکاڵیی سیاسییان بەرهه‌مهێناوە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫وەزیفەی ڕاستەقینەی بیرۆکراسیی دەسەاڵت‬ ‫لەخاڵێکی سێنتراڵدا ونبکەن‪ .‬ئەم دۆخەش‬ ‫وایکردوە ک���ە زەحمەتبێت پەیوەندییەکانی‬ ‫دەس���ەاڵت بەئاس���انی بگۆڕدرێن‪ ،‬چونکە‬ ‫دەس���ەاڵت دابەشبوە بەسەر چەندین پنتی‬ ‫جیاوازدا کە خەڵک نازانێت داواکارییەکانی‬ ‫ڕوب���ەڕوی کوێ‌و ک���ێ بکات���ەوە‪ .‬بۆنمونە‬ ‫لەسلێمانی هه‌ر ناڕەزایەتییەک دروستببێت‪،‬‬ ‫ش���وێنێک نیی���ە خەڵ���ک ڕوی تێب���کات‌و‬ ‫داواکارییەکانی پێشکەشبکات‌و چاوەڕوانی‬ ‫ئ���ەوە بێ���ت وەاڵمبدرێت���ەوە‪ ،‬چونک���ە‬ ‫نوس���خە ئۆرجیناڵەکە ونە‪ .‬هه‌ر ئەمەش���ە‬ ‫وادەکات هه‌م���و ناڕەزایەتی‌و ڕاپەڕینێکیش‬ ‫مەحکومبێت بەلۆکالیزەبون‌و قەتیس���مانی‬ ‫لەناو جوگرافیایەکی سیاس���یی سنورداردا‪.‬‬ ‫لەالیەکی ترەوە دەسەاڵت لەهه‌ر یەکێک لەم‬ ‫دو جوگرافیایەدا سەروەرێتی تایبەتی خۆی‬ ‫هه‌یە کە سەروەرێتی بیرۆکراسیی‌و ئیداری‬ ‫نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و س���ەروەرییەکی خێزانیی‌و‬ ‫کەلەپوری���ی دێرینەیە‪ .‬ئەم س���ەروەرێتییە‬ ‫لەس���ەروی یاساکانی پەرلەمان‌و حکومەت‌و‬ ‫تەنانەت س���ەرۆکەکانی خۆشیاندایە‪ .‬ئەمە‬ ‫وایک���ردوە نە بارزانی دەتوانێت س���ەرۆکی‬ ‫ناوچ���ەی دەرەوەی دەس���ەاڵتەکانی خۆی‬ ‫بێت‌و نە سەرۆکی ناوچەکەی تر دەتوانێت‬ ‫لەبەش���ەکەی تردا س���ەروەر بێت‪ .‬گەرچی‬ ‫دەزگا میدیاییەکان���ی پارتی بەبەغاگەلێکی‬ ‫زۆری میدیای���ی دروس���تکردوە کە بەناوی‬ ‫دەوڵەت���ەوە دەیانەوێت ئەم ش���ەرعییەتە‬ ‫س���ەرولۆکاڵییە بەبارزانی ببەخشن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هه‌م���و هه‌وڵێکی بارزانی بۆئ���ەوەی ببێت‬ ‫بەس���ەرۆکی هه‌م���و هه‌رێم‪ ،‬س���یحرەکەی‬ ‫لەسنوری دێگەڵەدا شکست دەھێنێت‪.‬‬ ‫(‪)١٦‬‬ ‫سیدنی ھۆکە کە فەیلەسوفێکی سیاسیی‬ ‫ئەمریکیی���ە‪ ،‬دوج���ۆر بکەری سیاس���یی‬ ‫لەیەکت���ری جیادەکات���ەوە‪ .‬یەکەمی���ان‬ ‫ناودەنێ���ت "پیاوانی پڕ لەڕوداو" ‪eventful‬‬ ‫‪ ،"man‬ئەویتری���ان ب���ە "پیاوان���ی ڕوداو‬ ‫دروس���تکەر"‪event-making man ،‬‬ ‫ن���اوزەددەکات‪ .‬ب���ەدەر لەئیش���کالییەتە‬ ‫جێندەرییە گەورەک���ەی ئەم تێزە کە ئێرە‬ ‫جێ���گای ڕەخنەکردنی نییە‪ ،‬مەبەس���تمانە‬ ‫بەکورتی ھێڵەس���ەرەکییەکانی بخەینەڕو‪،‬‬ ‫بۆئەوەی مەبەس���تەکەمان ڕونتربکەینەوە‪.‬‬ ‫مۆدێلی یەکەمی���ان‪" ،‬پیاوانی پڕ لەڕوداو"‪،‬‬ ‫هه‌م���و ئەو کەس���انەن کە هه‌ڵس���وکەوت‌و‬ ‫جواڵندنەوەکانیان کاریگەریی لەسەر ڕەوتی‬ ‫ڕوداوەکان بەجێدەھێڵ���ن‪ ،‬بەجۆرێک ئەگەر‬ ‫ئەوان نەب���ن‪ ،‬ڕوداوەکان بەئاراس���تەیەکی‬ ‫ت���ردا دەڕۆن‪ .‬دوهه‌می���ان ئەوان���ەن ک���ە‬ ‫چاوەڕوان���ی ئەوە نین تەنه���ا کاریگەرییان‬ ‫لەسەر ڕوداوەکان هه‌بێت‪ ،‬بەڵکو ڕوداوەکان‬ ‫دروستدەکەن‪ .‬نمونەی یەکەمیان ئەو منداڵە‬ ‫ھۆڵەندییەیە کە پەنجەی خۆی ئەخاتە ئەو‬ ‫کونەوە کە لەبەنداوێکی ئاودا دروستدەبێت‪،‬‬ ‫بۆئەوەی ئاوەکە دزەنەکاتە ناو شارەکەوە‪.‬‬ ‫بەمەش شارەکەو ژیانی خەڵکەکە لەالفاو و‬ ‫نقومب���ون دەپارێزێت‪ .‬کردەی ئەم منداڵە‪،‬‬ ‫کردەیەکی ئاڵۆز نییەو ئەوەی ئەو دەیکات‬ ‫دەکرێت زۆر کەس���ی تریش پێیهه‌ڵس���ێت‪،‬‬ ‫بەاڵم کردەک���ە خۆی کردەیەک���ی گرنگە‪،‬‬ ‫چونک���ە کاریگەریی لەس���ەر س���ەرجەمی‬ ‫ڕوداوەکانی دوات���ر بەجێدەھێڵێت‪ .‬مۆدێلی‬ ‫دوهه‌میش���یان‪ ،‬مۆدێل���ی "پی���اوی ڕوداو‬ ‫دروستکەر"‪ ،‬ئەو کەسانەن کە لەدوڕیانێکی‬ ‫مێژویی���دا هاری���کاری دروس���تبونی ڕوداو‬ ‫و دروس���تکەری ڕوداون‪ .‬ئ���ەم مۆدێلەیان‬ ‫تەنها کاریگەریی لەس���ەر مەجرای شتەکان‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو مەجرای ن���وێ‌و ڕوداوی نوێ‬ ‫دروستدەکات‪ .‬لەئەدەبیاتی سیاسییدا ھێما‬

‫بیروڕا‬

‫ئه‌ودیو ‌ی‬ ‫دوا ‌ی ڕوتبونه‌وه‌‬ ‫بۆ کەسانی وەک لینین‌و ناپلیۆن‌و کرۆموێڵ‬ ‫دەکرێت‪ ،‬وەک بکەری ڕوداو‪-‬دروس���تکەر‪.‬‬ ‫ئەم جۆرە کەس���انە کاریگەرییان بەس���ەر‬ ‫مێ���ژوەوە بەجێدەھێڵ���ن‪ ،‬تەنان���ەت دوای‬ ‫ماڵئاواییکردنیشیان لەژیان‪ ،‬شوێنپەنجەیان‬ ‫هه‌ر دەبینرێت‌و باسدەکرێت‪.‬‬ ‫ئەوەی لەکوردستاندا ڕویداوەو ڕودەدات‪،‬‬ ‫بێگومان بەئاستە خراپەکەیدا‪ ،‬دروستبونی‬ ‫لەشکرێکە لەو دو جۆرە لەبکەری سیاسیی‬ ‫"پ���ڕ‪-‬ڕوداو" و "ڕوداو‪-‬دروس���تکەر" وێنەی‬ ‫ئەم بکەرانە سااڵنێکە بە بەردەوامیی لەناو‬ ‫ڕوبەری گش���تییدا ئامادەی���ە‪ ،‬وەکو بکەر‬ ‫لەناو کایەی سیاس���ەتدا ئامادەن‌و رۆڵێکی‬ ‫ستراتیژییان لەدروستکردن‌و ئاراستەکردنی‬ ‫ڕوداوەکاندا هه‌یە‪ .‬ئەگەرچی سیدنی ھۆکە‬ ‫ئەم دوجۆرە لەبکەری مێژویی‪ ،‬وەک بکەری‬ ‫پۆزەتیڤ دەنرخێنێت‪ ،‬بەاڵم لەدونیای دوای‬ ‫ڕاپەڕینی ئێمەدا چەندەها "پیاوی پڕ‪-‬ڕوداو"‬ ‫و چەندان "پیاوی ڕوداو‪-‬دروستکەر" هه‌بون‪،‬‬ ‫ک���ە هه‌مویان ب���ە ئاراس���تەی وێرانکردنی‬ ‫زیاتری کوردس���تان‌و کۆمەڵگاکەیان کاریان‬ ‫کردوەو ڕوداوی جیاوازیان دروس���تکردوە‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەم لەش���کرە لەسیاس���ەتمەداران‬ ‫کردویانەو ئەو ڕوداوانەی دروس���تیانکردوە‪،‬‬ ‫س���ەرجەمی ئ���ەو قەیرانان���ەی ئەمڕۆکەی‬ ‫بەرهه‌مھێناوە‪ .‬سیاس���ییەکانی ئێمە وەک‬ ‫ئەو منداڵ���ە ھۆڵەندییە نەبون کە پەنجەی‬ ‫دەس���تی خۆیان ب���ۆ پڕکردن���ەوەی درزی‬ ‫بەنداوەکان بەکاربھێنن‪ ،‬بۆئەوەی شار ئاو‬ ‫نەیبات‪ ،‬بەڵکو هه‌ریەکێکیان لەبەنداوەکەدا‬ ‫دەیەهاو سەدەها کونی تری دروستکردوە‪.‬‬ ‫ئەوانیتریش���یان ک���ە بڕێ���ک لەس���ێبەری‬ ‫ناپلیۆن‌و لینین‌و کرۆمۆیلیان تێدابوە‪ ،‬لەڕوی‬ ‫سیاس���ییەوە ناپلیۆن‌و لینین‌و کرۆمۆیلێکی‬ ‫ھێجگار نابەرپرسیار بون‪ ،‬چەتەبون لەڕوی‬ ‫ئابوری���ی‌و تێکدەربون لەڕوی پاراس���تنی‬ ‫هارمۆنیەت���ی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���ییەوە‪.‬‬ ‫بەکورتی هه‌ردو جۆرە بکەرەکە بەخەستی‬ ‫لەدونیای ئێم���ەدا ئامادەبون‪ ،‬بەاڵم بەڕوە‬ ‫وێرانکەرەکەی���دا‪ .‬ئەوان���ەی کە باس���یان‬ ‫لەکردنی کوردس���تان بە دوب���ەی دەکردو‬ ‫ئەوانەش���ی کە بەپێی وەرزو بەرزبونەوەی‬ ‫ڕادەی کێش���ەو تەحەدا شەخس���ییەکانی‬ ‫خۆیان‪ ،‬باس���یان لەدامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫ک���وردی دەکرد‪ ،‬ئەوانەش���ی کە دەیانگوت‬ ‫ئەزمونەکەمان س���اوایەو کاتم���ان بدەنێ‌و‬ ‫لێگەڕێ���ن فێ���ری حوکمڕانیک���ردن ببین‪،‬‬ ‫نمونەی ئەم دو جۆرەن لەبکەری سیاسیی‬ ‫کە ئەو فەیلەسوفە ئەمریکیە باسیدەکات‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەدی���وە تاری���ک‌و نێگەتی���ڤ‌و‬ ‫تێکش���کێنەرەکەیدا‪ .‬ئەمانە ئەو بکەرانەن‬ ‫کە ئەو دونیایەیان ب���ەم دۆخەی ئەمڕۆکە‬ ‫گەیان���دوە‪ ،‬بۆیە تەنها بکەری سیاس���یی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی نوێ دەتوانن دونیای ئەمڕۆکە‬ ‫بگۆڕن‌و ڕێ لەدرێژەدان بەو دۆخە ترسناک‌و‬ ‫ناهه‌موارە بگ���رن‪ .‬ئەم دونیایەی ئێمە بەم‬ ‫بکەرانە چیدی قابیلی چاککردنەوە نییە‪.‬‬ ‫(‪)١٧‬‬ ‫دی���دی ناشەخس���ییانە ب���ۆ مێ���ژو‪،‬‬ ‫ڕوانین���ی "سیس���تم" گەرا ب���ۆ کۆمەڵگاو‬ ‫بە"بونیادیکردنێک���ی ڕەها"ی کێش���ەکان‪،‬‬ ‫ڕێگرێکی گ���ەورەن لەبەردەم بینینی بکەرە‬ ‫سەرەکیی‌و الوەکییە مێژوییەکان‪ .‬ئەم دیدانە‬ ‫هه‌م���و مرۆڤەکان وەک نوێنەری سیس���تم‌و‬ ‫وەک سەربازی سەر تەختەی شەترەنجێک‬ ‫دەبینن کە "بونیاد"و "یاسابابەتیی"ـەکانی‬ ‫گەمەک���ە دەیانجوڵێنێ���ت‪ ،‬ی���ان ھێ���زە‬ ‫ش���اراوەکانی ن���او مێ���ژو دەیانب���ات‌و‬ ‫دەیانھێنێ���ت‪ .‬ئ���ەم ڕوانین���ە کاریگەریی‬ ‫هه‌مو ئەو "بکەر"و"کەس"و "س���ەرکردە"و‬ ‫"ناس���ەرکردانە" دەکوژێنێتەوە کە دەتوانن‬ ‫وەک بکەری مێژوی���ی ڕۆڵ بگێڕن‌و ڕوداو‪-‬‬ ‫دروستکەرو ئاراس���تەکەری ڕوداوەکان بن‪.‬‬ ‫ئەم ش���ێوازە لەڕوانین بۆ مێژو و کۆمەڵگا‬ ‫دۆخێ���ک وێن���ادەکات بەت���اڵ لەبەرگریی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی‌و لەئەگ���ەری گۆڕانکاری���ی‌و‬ ‫لەتوانای بەرخوردێک���ی داھێنەرانە لەگەڵ‬ ‫واقیع���دا‪ .‬کە ئەم���ە دەڵێی���ن نامانەوێت‬ ‫بکەوینە ناو ئەو دیدە تاکگەراییە ڕەهایەوە‬ ‫ک���ە ناوی تی���ۆرەی "پی���اوە مەزنەکان"ی‬ ‫مێ���ژوە‪ ،‬ئ���ەوەی بە ئینگلی���زی پێیدەڵێن‬ ‫"‪ ،"Great man theory‬ئ���ەو دیدەی کە‬ ‫مێژو بە بەرهه‌می کردەی چەند تاکەکەس‌و‬ ‫س���ەرکردەیەک دەزانێت‪ .‬بەاڵم ئەمە مانای‬ ‫ئەوە نیی���ە ڕۆڵی بکەرە شەخس���ییەکان‪،‬‬ ‫چ بەباری ب���اش‌و چ بەباری خراپدا‪ ،‬وەکو‬ ‫ڕۆڵێکی گرنگ‌و بنەڕەتیی تەماشا نەکەین‪.‬‬ ‫بک���ەرە مێژوییەکان لەپرۆس���ەی ملمالنێی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���ییەکاندا لەدایکدەبن‌و‬ ‫لەدوتوێ���ی هه‌ڵس���انیان بەگێڕان���ی رۆڵی‬ ‫س���تراتیژیی خۆیاندا دەب���ن بەبکەری "پڕ‪-‬‬ ‫ڕوداو"و "ڕوداو‪-‬دروستکەر"‪.‬‬

‫ئارام مه‌حمود‬

‫ئێمە لەکوردستاندا‬ ‫لەالیەکەوە دو‬ ‫ھێزمان هه‌یە کە‬ ‫دو جوگرافیای‬ ‫دەسەاڵتدارێتی‬ ‫لۆکاڵیی سیاسییان‬ ‫بەرهه‌مهێناوە‬ ‫بۆئەوەی وەزیفەی‬ ‫ڕاستەقینەی‬ ‫بیرۆکراسیی‬ ‫دەسەاڵت‬ ‫لەخاڵێکی‬ ‫سێنتراڵدا ونبکەن‬

‫ڕاپەڕی���ن‪ ،‬هه‌وڵدانە ب���ۆ وێرانکردنی هه‌مو‬ ‫ڕۆحیەتێک���ی بەرگریک���ەر‪ ،‬بۆ کوش���تن‌و‬ ‫وێرانکردن���ی س���ایکۆلۆژیای ئومێ���د‪ ،‬بۆ‬ ‫گەش���ەدان بەسیاس���ەتێکی چاوەڕوانی���ی‬ ‫ک���ە لەئاس���تی چەقبەس���تندا بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫لەمەش���دا تا ڕادەیەکی زۆر سەرکەوتوبون؛‬ ‫هه‌م ھێ���زە ملمالنێکەرەکانیان الوازکردوە‪،‬‬ ‫هه‌م کۆمەڵگای���ان پارچەپارچ���ە کردوە‪،‬‬ ‫هه‌م زۆرینەیەک���ی کۆمەاڵیەتییان بێئومێد‌و‬ ‫بێدەنگ کردوە‪ ،‬هه‌م لەشکرێک خوێندەوارو‬ ‫ڕۆشنبیریان دروستکردوە کە یان خەریکی‬ ‫بەیعە بەخش���ینن‪ ،‬یان بەس���ەر کۆمەڵێک‬ ‫تێکس���ت‌و گریمان���ەی تیۆری���ی هه‌ڵ���ەو‬ ‫نازانس���تییدا کڕکەوت���ون‪ .‬ئەم گش���تەش‬ ‫ئ���ەو قەناعەت���ە هه‌ڵەیەی دروس���تکردوە‬ ‫ک���ە گوایە ئ���ەو نوخب���ە دەس���ەاڵتدارە‬ ‫وێرانکارە دەرهاویش���تەیەکی ڕاستەقینەی‬ ‫بێغەل‌و غەش���ی ئەو کۆمەڵگای���ەن‌و ھێزە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکانیش���ی ڕۆحییەت���ی کۆیلە‬ ‫لەناوی���دا دەجوڵێ���ت‌و لەھیچ ئاس���تێکدا‬ ‫ناتوانن‌و نایانەوێت ڕۆڵی بکەرێکی مێژویی‬ ‫بگێڕن‪ .‬هه‌ندێکیشیان تا ئەو شوێنە دەڕۆن‬ ‫کە هه‌مو خەت���او تاوان���ەکان لەئەندامانی‬ ‫ئەو نوخبە بااڵدەستە بسێننەوە بیبەخشن‬ ‫بەکۆمەڵگا‪ ،‬کە لەدیدی ئەواندا کۆمەڵگایەکی‬ ‫گەمژەو مێگەلئاساو تەسلیمبوە‪.‬‬

‫بەبۆچونی ئێمە لەناو کۆمەڵگای ئێمەدا‬ ‫وزەیەک���ی گەورەی ناڕازیب���ون‌و یاخییبون‬ ‫ئامادەیە کە پێویس���تی بەئاراستەکردنێکی‬ ‫عەقاڵنیی هه‌یە‪ ،‬بۆئەوەی کە تەقییەوە تەڕو‬ ‫وشک بەس���ەریەکەوە نەسوتێنێت‪ .‬لەمڕۆدا‬ ‫بەش���ێکی ئ���ەو وزە گەورەی���ە لەهه‌اڵتن‌و‬ ‫باوەشکردن بەدەریاکاندا بەرجەستەدەبێت‪،‬‬ ‫بڕێکی ت���ری لەئیھمالک���ردن‌و گوێنەگرتن‬ ‫لەدەس���ەاڵتداران‪ ،‬هه‌ندێکی تری لەکردەی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی بچوک‌و دابڕاو و ڕێکنەخراودا‪،‬‬ ‫هه‌ندێکیش���ی لەنوکتەو جنێوو زمانێکی پڕ‬ ‫توندوتیژیی ڕەمزی‌و ژمارەیەکی زۆریش���ی‬ ‫لەتوڕەبونێکی بەردەوامدا خۆی بەیاندەکات‪.‬‬ ‫ئەم دۆخ���ە تا ناکۆتا درێ���ژە ناخایەنێت‪،‬‬ ‫ئەم وزە پەرش���ەش تاسەر بەو ئاراستانەدا‬ ‫کەناڵی���زە نابێت‌و بەوجۆرە تەعبیر لەخۆی‬ ‫ن���اکات‪ .‬یەک وانەی گرنگ ک���ە لەبەهاری‬ ‫عەرەبییەوە فێریبوبین ئەوەیە کە ئەو وزەیە‬ ‫هه‌یەو دەجوڵێت‪ ،‬دەتوانێت بومەلەرزەئاسا‬ ‫بتەقێت���ەوەو ئەو ژینگەی���ە وێرانبکات کە‬ ‫تیایدا ئامادەیە‪ .‬کەس ناتوانێت پێشبینیی‬ ‫ئەوە بکات‪ ،‬کەی‌و لەکوێوە ئەم تەقینەوەیە‬ ‫دروس���تدەبێت‪ .‬ئەگەر شتێک هه‌بێت ناوی‬ ‫بەرپرس���یارێتی سیاس���یی بێ���ت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ش���تێک بەن���اوی ئەخالقیی ئینس���انییەو‬ ‫مابێتەوە‪ ،‬ئەوا بەرپرسیارێتی‌و ئەخالقێکە‬ ‫لەپەیوەندیدا بەچۆنیەتی چارەس���ەرکردنی‬ ‫ھۆکارەکانی ئەم ناڕەزایەتییەو ڕێکخس���تن‌و‬ ‫ئاراس���تەکردنی عەقالنییانەی ئەم وزەیە‪،‬‬ ‫ن���ەک تەماش���اکردن‌و چاودێریک���ردن‌و‬ ‫ئیهمالکردن���ی تا خۆی پێ���دەگات‪ ،‬چونکە‬ ‫(‪)١٨‬‬ ‫یەکێ���ک لەکارە س���ەرەکییەکانی نوخبە ئەوس���اتە دەبێت چاوەڕوان���ی دەرئەنجامە‬ ‫سیاس���ییە بااڵدەس���تەکەی دونیای دوای خراپەکانی بەهاری عەرەبیی بین‪.‬‬

‫كێش���ه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ ئه‌م���ڕۆی‌ كۆمه‌ڵگا ‌ی‬ ‫كوردی‌‪ ،‬ته‌نها بونی‌ نوخبه‌یه‌ك ‌ی ته‌ماحكار ‌ی‬ ‫داچۆڕاو نیه‌ له‌هه‌مو به‌هایه‌ك‪ ،‬به‌ڵكو بون ‌ی‬ ‫س���ه‌دان ئارایش���تكارو دیكۆرستی‌ ده‌ست‬ ‫به‌رگه‌ردنن‪ ،‬ك ‌ه بۆ هه‌ر شكست‌و به‌دكاری‌‌و‬ ‫سه‌رپێچیه‌ك‪ ،‬له‌ته‌ك پاره‌ی‌ پریبه‌ید ‌ی (دفع‬ ‫المسبق) ناو باخه‌ڵیان‪ ،‬كۆمه‌ڵێك سیناریۆو‬ ‫درۆو ده‌له‌سه‌یان ئاماده‌یه‌و هه‌ركات (ئۆن)‬ ‫كران‪ ،‬وه‌ك ژه‌هر ده‌یڕێ���ژن به‌كۆمه‌ڵگادا‪،‬‬ ‫لێ���ره‌دا لۆژیك‌و خس���تنه‌ڕوی‌ ئه‌رگۆمێنت ‌ی‬ ‫عه‌قڵی‌‌و نه‌فڵ ‌ی هیچ به‌هایه‌كی‌ نیه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫گروپه‌ ده‌مارگی���رو بیرنه‌كه‌ره‌وه‌كان‪ ،‬حزب‬ ‫به‌دونیای���ه‌ك تێگه‌یش���تون ك���ه‌ حزبه‌وان ‌ه‬ ‫كه‌ڵته‌كان گه‌ره‌كیانه‌‪ ،‬زۆرینه‌یه‌كی‌ بێده‌نگ‌و‬ ‫كۆمبارس���یش‪ ،‬بای���ه‌خ به‌ش���یكردنه‌وه‌و‬ ‫شرۆقه‌كردن‌و گه‌ڕان به‌دوای‌ ڕاستیدا ناده‌ن‪،‬‬ ‫ی���ان هه‌ر بۆی���ان گرنگ نیه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌نجام‬ ‫ڕاس���ت ‌ی له‌ژێ���ر كاریگ���ه‌ری‌ به‌دگومانی‌و‬ ‫به‌رژوه‌ندخوازیدا‪ ،‬به‌شێكی‌ گه‌وره‌ی‌ سیحر ‌ی‬ ‫خۆی‌ له‌ده‌ستده‌دا‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ ‌ی پاش���ه‌ڕۆ ‌ی هه‌م���و ئ���ه‌و‬ ‫پیسیانه‌ ‌ی ده‌ڕژێن ‌ه ناو دنیای‌ ئێمه‌‪ ،‬ده‌م ‌ی‬ ‫تایپێك���ه‌ له‌به‌ناو ڕۆش���نبیری‌ به‌كرێگرته‌و‬ ‫قه‌ڵه‌م ‌ی زه‌رد له‌ژێر ناو ‌ی قه‌به‌و جیاجیادا‪،‬‬ ‫كه‌ ب ‌ێ سێ‌‌و دو‪ ،‬شایه‌نی‌ نه‌فره‌ت‌و توڕدانن‬ ‫بۆ ناو لیست ‌ی ڕه‌شی‌ پیاوه‌تی‌‌و شه‌هامه‌ت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ كاری‌ ئه‌مانه‌ به‌ته‌نها له‌هێنانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫پاس���او بۆ كرده‌یه‌كی‌ ناجۆر ‌ی تێپه‌ڕ‪ ،‬یان‬ ‫تێنه‌پ���ه‌ڕ كۆتای���ی نایه‌ت‪ ،‬به‌ڵك���و بونه‌ت ‌ه‬ ‫ماكینه‌ ‌ی به‌رهه‌مهێنان ‌ی به‌هانه‌ ‌ی به‌رده‌وام‌و‬ ‫ڕه‌وایه‌تی���دان به‌هه‌مو ناهه‌قی‌‌و نادادگه‌ریی ‌ه‬ ‫ڕویدابێ���ت‪ ،‬یان ڕوبدات‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌م ‌ه له‌بار‌ه‬ ‫گشتیه‌كه‌یدا هاندان‌و پاڵپشتیه‌ك ‌ی گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫بۆ درێژه‌كێش���انی‌ س���ته‌مكاری‌‌و ڕاوڕوت‪،‬‬ ‫بێهیچ سڵه‌مینه‌وه‌یه‌ك‪.‬‬ ‫به‌شێكی‌ گه‌وره‌ی‌ نه‌هامه‌تییه‌كانی‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫ئه‌م به‌هانه‌سازو پاساوچییان ‌ه لێیبه‌رپرسن‪،‬‬ ‫به‌ڕا ‌ی من خاڵێك���ی‌ جه‌وهه‌ر ‌ی نیه‌‪ ،‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫له‌و سه‌رسه‌ری (به‌ڵته‌جی‌)یانه‌ جیابكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌كۆتا ڕۆژه‌كان ‌ی ئاوابونی‌ ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫موباره‌كدا‪ ،‬به‌وش���تره‌وه‌‪ ،‬له‌گۆڕه‌پانه‌كان ‌ی‬ ‫قاهیره‌ هێرشیان ده‌كرد‌ه سه‌ر ئازادیخوازان‌و‬ ‫ده‌یانویس���ت بڕێ���ك ئۆكس���جین بكه‌نه‌و‌ه‬ ‫به‌گه‌رو ‌ی دیكتاتۆرێكی‌ كه‌ڵته‌كۆندا‪ ،‬مه‌گه‌ر‬ ‫ته‌نها غیره‌ت نه‌بێت‪.‬‬ ‫پ���اره‌ی‌ زۆروزه‌وه‌ن���دی‌ دزراوی‌ ن���ه‌وت‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬ل���ه‌چ كونجێك���ی‌ مرۆڤدۆس���تی‌و‬ ‫كام ‌ه شه‌هامه‌تی‌ ئینس���اندا بوه‌‪ ،‬فاشیلێك‬ ‫له‌سه‌ركه‌وتن بدوێ‌‪ ،‬به‌زیوێك باس له‌چێژ ‌ی‬ ‫تێكش���كانی‌ دوژم���ن ب���كا‪ ،‬دزێ له‌باره‌ ‌ی‬ ‫ده‌ستپاكی‌‌و خراپس���از ‌ێ له‌سه‌ر چاكساز ‌ی‬ ‫قسه‌ ‌ی هه‌بێ‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی تابورێك له‌چاپلوس‌و‬ ‫زمانلوس���یش‪ ،‬ده‌س���ته‌ونه‌زه‌ر ڕه‌واج��� ‌ی‬ ‫پێبد‌هن‌و ب���ازاڕی‌ ناهه‌قی‌‌و بێداد ‌ی پێگه‌رم‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬هه‌مو ئه‌مانه‌ش وه‌ك ڕاس���تی‌ بده‌ن‬ ‫به‌گوێ ‌ی خه‌ڵكدا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دونی���ا س���یخناخه‌ له‌ب���ه‌دكاری‌‪،‬‬ ‫گه‌رچ���ی‌ پێیناوه‌ت ‌ه ئه‌ودیوی‌ ڕوتبونه‌وه‌وه‌و‬ ‫ده‌مامكه‌كان���ی‌ فڕێداوه‌و به‌ته‌واوی‌ كه‌وتۆت ‌ه‬ ‫س���ه‌رپلێتی‌ نام���ه‌ردی‌‪ ،‬خۆش���ه‌بون‌و‬ ‫چه‌قاوه‌س���ویه‌تی‌ كردوه‌ت���ه‌ دونیابینیه‌ك ‌ی‬ ‫ن���وێ‌‌و بێش���ه‌رمانه‌ ته‌به‌ن���ی‌ ده‌كا‪ ،‬ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌هه‌م���و كات بێچاوڕوت���ر كه‌ڵكه‌ك���ه‌و‬ ‫حه‌زێك���ی‌ ئالوده‌بو به‌ده‌س���ه‌اڵتمان وه‌ك‬ ‫ئه‌مری‌ واقیع (گونده‌یی‌) پێده‌ناس���ێنێت‪،‬‬ ‫ك ‌ه له‌بار‌ه هه‌ره‌ س���اده‌كه‌یدا‪ ،‬گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تی‌ جه‌نگه‌ڵ‪( ،‬مانه‌و‌ه بۆ به‌هێزه‌)‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌ده‌كات‪ ،‬هاوزه‌م���ان ڕاگه‌یاندن ‌ی‬ ‫مه‌رگی‌ دونیایه‌ك ‌ی پڕ له‌درۆو ماسكاوییمان‬ ‫ب���ۆ ش���یده‌كاته‌وه‌و قس��� ‌ه له‌هاتنه‌كایه‌ ‌ی‬ ‫دونیابینیه‌ك��� ‌ی نوێ‌ ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ ده‌ربڕ ‌ی‬ ‫جه‌وه���ه‌ر ‌ی عه‌قڵیه‌تێك���ه‌‪ ،‬ئاماده‌یه‌ به‌هه‌ر‬ ‫نرخێ���ك‌و هه‌رش���تێك ژێر پێبخ���ات ته‌نها‬ ‫له‌پێن���او مان���ه‌وه‌دا‪ ،‬له‌هه‌موی‌ س���ه‌مه‌تر‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك ‌ی زۆری ئه‌مان���ه‌‪ ،‬به‌درێژایی‌ چه‌ند‬ ‫ساڵی‌ ڕابردو باس ‌ی دیموكراسی‌‌و كۆمه‌ڵێك‬ ‫به‌های‌ تری‌ مرۆڤدۆس���تیان بۆ كردوین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ب���ۆ (قاصی‌‌و دانی‌) ڕونه‌‪ ،‬له‌كۆی‌ پایه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌و دونی���ا مۆدرێنه‌ پڕ له‌درۆی���ه‌دا‪ ،‬ته‌نها‬ ‫هه‌ڵبژاردن كراوه‌‪ ،‬ئه‌ویش كاتێك ده‌سه‌اڵت‬ ‫به‌گونجاو و به‌رژوه‌ند ‌ی خۆ ‌ی زانیبێ‌‌و دوا ‌ی‬ ‫دزی‌‌و گزیه‌كی‌ زۆریش‪ ،‬ڕێز ‌ی له‌ئه‌نجامه‌كه‌ ‌ی‬ ‫نه‌گرت���وه‌‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ به‌ئاش���كرا له‌م���ه‌ش‬ ‫پاشه‌كشه‌ده‌كات‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ ئێم ‌ه له‌مێژ‌ه له‌مسی‌ بیردۆزه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌م���ری‌ واقیع���ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫كوردستان به‌س���ه‌ردو زۆندا‪ ،‬سه‌ره‌تا ‌ی ئه‌و‬ ‫واقیع ‌ه تاڵ ‌ه بو ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌ سه‌پاند ‌ی‬ ‫به‌سه‌رخه‌ڵكی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬دوای‌ ئه‌ویش‬ ‫ڕێكه‌وتن���ی‌ (س���تراتیجی‌) دابه‌ش���كردنی‌‬ ‫پۆست‌و سامان‪ ،‬به‌شێك ‌ی تر بو له‌حه‌لقه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌م���ری‌ واقیع‌و به‌رده‌وام زل ‌ه به‌رپرس���ان ‌ی‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێت���ی‌ ئه‌وه‌ی���ان پێده‌وتین ك ‌ه‬ ‫به‌دیله‌كه‌ی‌ ش���ه‌ڕو خوێنڕشتنه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێ‬ ‫قبوڵی‌ كه‌ن‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫‪15‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‪ ،‬به‌سپۆنسه‌ری بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬ ‫(ئیفلیجی مندااڵن)‬ ‫نه‌خۆشییه‌کی درمی ڤایرۆسی ترسناکه‌‪ ،‬به‌زۆری تووشی مندااڵنی خوار ته‌مه‌ن پێنج سااڵن‬ ‫ده‌بێت‌و ده‌بێت ‌ه هۆی ئیفلیج بون یاخود مردن‬

‫راگه‌یاندنی‬ ‫ته‌ندروستی سلێمانی‬

‫نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌‌و ته‌ندروست ‌ی ده‌م‌و ددان‬ ‫ئا‪ :‬راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌‪ ،‬ئه‌و نه‌خۆشیه‌یه‌ كه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر هه‌مو جه‌سته‌ دروست‬ ‫ده‌كات‪ ،‬بێگومان د‌هم‌و ددانیش به‌دور‬ ‫نابن له‌م كاریگه‌رییه‌‪.‬‬

‫د‪.‬می����ران محه‌م����ه‌د‪ :‬سوپاس����ی‌‬ ‫كارمه‌ندان����ی‌ ته‌ندروس����تی‌ ده‌كه‌م‬ ‫وێ����ڕای‌ قه‌ی����ران‌و نیگه‌رانییه‌كانیان‬ ‫دڵس����ۆزانه‌ كاره‌كان����ی‌ هه‌ڵمه‌ته‌كه‌‬ ‫ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪...‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ بایك����ۆت‌و خراپ����ی‌‬ ‫دۆخ����ی‌ موچ����ه‌و نیگه‌رانیی����ه‌كان‬ ‫به‌له‌به‌رچاوگرتنی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‬ ‫هاواڵتی����ان‪ ،‬ئه‌م����ڕۆ ‪2016/2/28‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫س����لێمانی‌ له‌ڕێ����ی‌ ‪ 1200‬ه����ه‌زارو‬ ‫دوس����ه‌د كارمه‌ندی ته‌ندروستییه‌وه‌‬ ‫ده‌س����تپێكردنی‌ خول����ی‌ یه‌كه‌م����ی‌‬ ‫هه‌ڵمه‌تی نیشتمانی كوتانی به‌هاره‌ی‌‬ ‫دژی‌ نه‌خۆش����ی‌ ئیفلیج����ی‌ مندااڵن‬ ‫له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌ ڕاگه‌یاند ‪.‬‬

‫ده‌م به‌هۆی‌ كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ لیك‌و دابه‌زینی‌‬ ‫به‌رگری‌ له‌ش‪.‬‬ ‫‪ -3‬هه‌وكردن���ی‌ پ���وك‌و ئه‌س���توربونی‌‬ ‫مولوله‌كانی‌ خوێنیش له‌نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌دا‬ ‫هۆكاره‌ ب���ۆ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ رێ���ژه‌ی‌ خوێن‌و‬ ‫خۆراك له‌ش���انه‌كانی‌ ن���او ده‌مدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكاره‌ بۆ هه‌وكردنی‌ پوك‪.‬‬ ‫‪ -4‬زوچ���اك نه‌بونه‌وه‌ی‌ برینی‌ ناو ده‌می‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬زیادبون���ی‌ كه‌ڕوی‌ ن���او ده‌م‌و زمان‬ ‫به‌هۆی‌ به‌رزی‌ رێ���ژه‌ی‌ كلوكۆز له‌خوێندا‌و‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ لیك‪.‬‬ ‫‪ -6‬سوتانه‌وه‌ی‌ زمان‌وپوك به‌هۆی‌ بونی‌‬ ‫كه‌ڕو له‌ناو ده‌مدا‪.‬‬

‫ته‌ندروس���تی‌ د‌هم‌و ددان گرنگیه‌ك��� ‌ی‬ ‫زۆری‌ هه‌ی���ه‌ بۆ توش���بوان به‌نه‌خۆش���ی‌‬ ‫شه‌كره‌‪ ،‬چونكه‌ له‌كه‌س���انی‌ ئاسایی‌ زیاتر‬ ‫دوچاری‌ نه‌خۆش���یه‌كانی‌ پوك‌و ددان ده‌بن‬ ‫به‌هۆی‌ زیادبونی‌ ڕێژه‌ی‌ ش���ه‌كری‌ كلوكۆز‬ ‫له‌خوێندا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و نه‌خۆش���انه‌ی‌ ش���ه‌كره‌یان به‌رزه‌‌و‬ ‫كۆنت���ڕۆڵ نه‌كراوه‌ زۆرترین كێش���ه‌ی‌ ده‌م‌و‬ ‫خۆپاراستن‪:‬‬ ‫ددانی���ان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌ه���ۆ ‌ی تێكچون ‌ی‬ ‫* پاك‌وخاوێن ڕاگرتن‌و شتنی‌ ددانه‌كان‬ ‫به‌رگر ‌ی له‌ش‌و كه‌مبونه‌وه‌ی‌ فه‌رمانی‌ خڕۆك ‌ه‬ ‫له‌كه‌سانی‌ ئاسایی‌ زیاتر‪.‬‬ ‫سپیه‌كان ‌ی خوێن‌و نه‌مانی‌ به‌رگری‌ له‌ش‪.‬‬ ‫* به‌كارهێنانی‌ غه‌رغه‌ره‌ی‌ ده‌م‌وددان‪.‬‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ ش���ه‌كره‌ دوچ���اری‌ كام‬ ‫* دابه‌زان����دن‌و كۆنت����ڕۆڵ كردنی‌ ڕێژه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشیانه‌ ‌ی ده‌م‌و ددان ده‌بێته‌و‌ه ؟‬ ‫‪ -1‬وشكی ‌ی ناو ده‌م به‌هۆی‌ كه‌مبونه‌وه‌ ‌ی شه‌كر له‌خوێندا‪.‬‬ ‫* سه‌ردانكردنی‌ پزیشكی‌ پسپۆڕی‌ ددان‬ ‫ڕێژه‌ی‌ لیك‪.‬‬ ‫‪ -2‬زیادبون���ی‌ كل���ۆری‌ ددان‌و برینی‌ ناو به‌ به‌رده‌وامی‌‪.‬‬

‫به‌وت����ه‌ی‌ دكتۆر می����ران محه‌مه‌د‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫س����لێمانی‌ هه‌ڵمه‌ته‌كان����ی‌ كوت����ان‬ ‫به‌رده‌وامیی����ان ده‌بێ����ت‌و دایكان‌و‬ ‫باوكان‌و هاواڵتیانی‌ سنوری‌ پارێزگای‌‬ ‫س����لێمانیش دڵنیا ده‌كات����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫منداڵه‌كانیان كوتانیان بۆ ده‌كرێت‌و‬ ‫بێبه‌ش ناكرێن له‌هه‌ڵمه‌ته‌كان‪.‬‬

‫تەندروستی سلێمانی ڕێزلێنانی‬ ‫بۆ پزیشكێكی خانەنشین بووی خۆی ئەنجامدا‬

‫چه‌ند راستیه‌ك ‌ی گۆڕان ‌ی شێوه‌و ڕه‌نگ ‌ی نینۆك‬ ‫سه‌رسوڕهێنه‌ر‬ ‫ده‌ربار‌هی‌ له‌شی‌ مرۆڤ نیشانه‌ن بۆ بونی‌ چه‌ند نه‌خۆشیی‬ ‫زانایان رۆژ به‌رۆژ زانیاری‌‌و ڕاستی‌ نوێ‌و‬ ‫سه‌رس���وڕهێنه‌ر ده‌رباره‌ی‌ له‌ش ‌ی مرۆڤ‬ ‫ده‌دۆزنه‌وه‌‪ .‬ئه‌مانه‌ش چه‌ند راس���تییه‌كن‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ له‌شی‌ مرۆڤ ‪:‬‬ ‫ دڵ���ی‌ م���رۆڤ توانای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌ی هه‌ی ‌ه‬‫له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی له‌شدا لێبدات‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كه‌ ‌ی‬ ‫(‪‌ )ATP‬ی پێویس���ت ‌ی هه‌بێ���ت كه‌ وزه‌و‬ ‫ئۆكسجین ‌ی پێ بدات‪.‬‬ ‫ ژم���اره‌ی‌ به‌كتریاكان���ی‌ ناو ده‌م زۆر‬‫زیاتر‌ه له‌رێژه‌ی‌ دانیشتووان ‌ی هه‌مو گۆ ‌ی‬ ‫زه‌وی‌‪ ،‬ك���ه‌ ژماره‌یان ده‌گاته‌ نزیكه‌ ‌ی ‪20‬‬ ‫ملیار به‌كتریا‪.‬‬ ‫ هه‌م���وو مرۆڤێك له‌دوا ‌ی ته‌مه‌نی‌ ‪30‬‬‫س���اڵیه‌وه‌ به‌رزی‌ بااڵی‌ كه‌م ده‌كات‌و بۆ‬ ‫پیاوان ‪ 2.54‬س���انتیمه‌ترو بۆ ژنانیش‬ ‫‪ 5.08‬سانتیمه‌تر‪.‬‬ ‫ مرۆڤ له‌دوا ‌ی ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 60‬ساڵییه‌و‌ه‬‫ئه‌گه‌ر ‌ی هه‌ی ‌ه هه‌ست ‌ی تامكردن له‌ده‌ست‬ ‫بدات به‌هۆ ‌ی له‌ده‌ستدان ‌ی هه‌سته‌وه‌ره‌كان ‌ی‬ ‫تامكردن له‌سه‌ر روی‌ زمان‪.‬‬ ‫ له‌ش��� ‌ی مرۆڤ له‌به‌یانیان���دا له‌دوا ‌ی‬‫له‌خه‌و هه‌ستان یه‌ك سانتیمه‌تر درێژتر‌ه‬ ‫به‌هۆی‌ كش���ان ‌ی بڕبڕه‌كان ‌ی پشت‌و دواتر‬ ‫دۆخه‌كه‌ ئاسایی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫پس���پۆڕان ڕایده‌گه‌یه‌نن ش���ێوه‌و‬ ‫ی‬ ‫ڕه‌نگی‌ نینۆك نیشانه‌ن له‌سه‌ر بار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆڤ‪،‬ده‌كرێت له‌كات ‌‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی په‌ڵه‌ یاخود گۆڕانكاریی‬ ‫دروستبوون ‌‬ ‫له‌شێوه‌و ڕه‌نگی‌ نینۆكدا ئاماژ‌ه بێت‬ ‫بۆ بونی‌ چه‌ند نه‌خۆشیه‌ك له‌وانه‌ش‬ ‫گرفت���ی‌ كارك���ردن له‌گورچیل���ه‌و‬ ‫س���یی‌و دڵ���دا بۆی���ه‌ ل���ه‌م بارانه‌دا‬ ‫پێویسته‌ س���ه‌ردانی‌ پزیشك بكرێت‌و‬ ‫هه‌ندێكجاری���ش گۆڕانكاریی���ه‌كان‬ ‫مه‌ترسیدار نین‪.‬‬

‫ده‌كات‌و هه‌روه‌ه���ا هه‌ندێكجاری���ش‬ ‫ی‬ ‫نیش���انه‌ن بۆ بونی‌ نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫دڵ‪.‬‬ ‫ی ڕه‌نگ كاڵ‪ ،‬نیش���انه‌ی ‌ه‬ ‫* نینۆك ‌‬ ‫* نینۆك���ی‌ تێكش���كاو‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ی‌ نینۆك تێكش���كاو‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌م���ی‌ خوێن له‌ له‌ش���داو ڕوكار ‌‬ ‫ی جگه‌رو خراپ ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫بون ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫ی بوو یاخود چه‌ند په‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫سیستمی‌ خۆراكی‌‪.‬‬ ‫ی بونی‌ چه‌ند‬ ‫ده‌ركه‌وت ئه‌وه‌ نیشانه‌ ‌‬ ‫* نینۆك ‌‬ ‫ی سه‌ده‌ف‬ ‫ی ڕه‌نگ سپی‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ كات نه‌خۆشییه‌كه‌ وه‌ك نه‌خۆش ‌‬ ‫ی ڕه‌نگ سپی‌ كه‌ چوارده‌وره‌كه‌ ‌‬ ‫نینۆك ‌‬ ‫ی یاخود هه‌وكردنی‌ جومگه‌كان‪.‬‬ ‫ڕه‌نگی‌ تۆخ بێت نیش���انه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی شكاو و لێك جیابوه‌وه‌‪،‬‬ ‫* نینۆك ‌‬ ‫توشبون به‌نه‌خۆشیه‌كانی‌ هه‌وكردن ‌‬ ‫ی وشكبونه‌وه‌و شكانی‌ نینۆك نیشانه‌ی ‌ه‬ ‫ی ڤایرۆسی‌‪.‬‬ ‫جگه‌ر ‌‬ ‫ی ده‌ره‌قی‬ ‫بۆ بونی‌ نه‌خۆش���ی غوده‌ ‌‬ ‫* نینۆك��� ‌‬ ‫ی ڕه‌ن���گ زه‌رد‪ ،‬یه‌كێك هه‌روه‌ها ش���كانی‌ نینۆكه‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌هۆكاره‌ س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ زه‌ردبون ‌‬ ‫ی زه‌ردبون���ی‌ پێك���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندی���ان‬ ‫نینۆك بریتی ‌ه له‌بون ‌‬ ‫ی هه‌وكردن‌و چه‌ند به‌هه‌وكردنه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌وكردنه‌ك ‌ه زیاتر بێت ئه‌وا‬ ‫حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌اڵوساو‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێست ‌‬ ‫* نینۆك ‌‬ ‫ئه‌ستور ‌‬ ‫ی نینۆكه‌كه‌ كه‌مده‌بێته‌وه‌ وات ‌ه چوارده‌وری‌ نینۆك توشی‌ هه‌اڵوسان‬ ‫ته‌نكتر ده‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها زۆرجاریش بو و س���ور هه‌ڵگه‌ڕا ئه‌وا نیش���انه‌ی ‌ه‬ ‫ی بونی‌ چه‌ند نه‌خۆشییه‌ك ‌‬ ‫نیش���انه‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر هه‌وكردنی‌ نینۆك‌و بونی‌ چه‌ند‬ ‫دیكه‌ی ‌ه له‌وانه‌ش (غوده‌ ‌‬ ‫ی ده‌ره‌قی‌‪ ،‬نه‌خۆشییه‌كی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫سییه‌كان‪ ،‬شه‌كره‌‪ ،‬سه‌ده‌ف)‪.‬‬ ‫ی خوراو‪ ،‬هه‌ندێك كه‌س‬ ‫* نینۆك��� ‌‬ ‫* نینۆك ‌‬ ‫ی ڕه‌نگ ش���ین‪ ،‬له‌مباره‌دا نینۆكانی���ان ده‌خ���ۆن‌و هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫ئاماژه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ش بڕ ‌‬ ‫ی ره‌نگ���ه‌ ئه‌وه‌ خویه‌ك���ه‌ی‌ خراپ بێت‬ ‫پێویس���ت له‌ئۆكس���جین ‌‬ ‫ی پێناگات‌و به‌اڵم له‌هه‌مان كاتدا نیشانه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫س���ییه‌كان توش��� ‌‬ ‫ی ده‌رونی‌ درێژخایه‌ن‪.‬‬ ‫ی هه‌اڵوس���ان بون شڵه‌ژان ‌‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫ته‌ندروست ‌ی سلێمان ‌ی‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌ نیشتمان ‌ی‬ ‫كوتان ‌ی دژی‌ نه‌خۆش ‌ی‬ ‫ئیفلیج ‌ی مندااڵن‬ ‫ده‌ستپێكرد‬

‫د‪ .‬جەمال عومەر و د‪ .‬میران محه‌مه‌د‬ ‫بەڕێوه‌بەرایەتی گشتی تەندروستی‬ ‫س���لێمانی وەك نەریتێكی تایبەت‌و‬ ‫هەمیشەیی خۆی ئەمڕۆ لەمەراسیمێكی‬ ‫شایس���تەدا ڕێزلێنانی ب���ۆ یەكێك‬ ‫لەپزیشكە خانەنشینبووەكانی خۆی‬ ‫ئەنجامدا‪.‬‬ ‫تێیدا لەپای خانەنشین بوونی ڕێز‬ ‫ل���ەكارو خزمەتەكانی دكتۆر جەمال‬ ‫عومەر تۆفیق نرا وەك پزیش���كێكی‬ ‫پس���پۆڕ لەب���واری نەخۆش���ییە‬ ‫دەروونییەكاندا لەش���اری سلێمانی‌و‬ ‫هیوای تەمەن درێژی‌و سەركەوتنیشی‬ ‫بۆ خوازرا‪.‬‬ ‫مەراس���یمەكەش بەئامادەبوون���ی‬ ‫د‪ .‬می���ران محەم���ەد بەڕێوه‌ب���ەری‬

‫‪http://www.dohsuli.com‬‬

‫گش���تی تەندروس���تی س���لێمانی‌و‬ ‫ژمارەیەك لەپزیش���كان‌و كارمەندان‌و‬ ‫لێپرس���راوانی تەندروس���تی لەن���او‬ ‫سەنتەری چارەسەركردنی نەخۆشییە‬ ‫دەروونییەكاندا بەڕێوەچوو‪.‬‬ ‫دكتۆر (جەم����ال عومەر تۆفیق)‬ ‫پسپۆڕی نەخۆشییە دەروونییەكانەو‬ ‫یەكێك����ە لەكۆنتری����ن پزیش����كە‬ ‫دەروونییەكان لەشاری سلێمانیدا‪،‬‬ ‫ساڵی ‪ 1949‬لەگەڕەكی كانی ئاسكانی‬ ‫شاری س����لێمانی لەدایك بووە‪ .‬تا‬ ‫كاتی خانەنش����ین بوونی سەرۆكی‬ ‫بەش����ی دەروون����ی‌و بەڕێوه‌ب����ەری‬ ‫چارەس����ەركردنی‬ ‫س����ەنتەری‬ ‫نەخۆش����ییە دەرونیی����ەكان ب����وە‬ ‫لەشاری سلێمانی‪.‬‬

‫ئه‌و وتی‌ " هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ به‌هاوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ه����ه‌ردو ڕێكخ����راوی‌ ته‌ندروس����تی‌‬ ‫جیهانی‌‌و یونس����ێف‌و به‌هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫كارمه‌ندانی‌ دڵس����ۆزی‌ ته‌ندروستی‌‬ ‫له‌س����نوری‌ پارێ����زگای‌ س����لێمانیدا‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬له‌هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ش����دا‬ ‫نزیك����ه‌ی ‪ 300‬هه‌زار من����داڵ له‌ڕێی‬ ‫‪ 620‬تیمی تایبه‌تی ته‌ندروس����تیه‌وه‌‬ ‫كوتانی����ان دژی ئه‌و نه‌خۆش����یه‌ بۆ‬ ‫ده‌كرێت به‌منداڵی‌ ئاواره‌كانیشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬می����ران وتیش����ی‌ " هه‌ڵمه‌ته‌كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ پێنج ڕۆژ ده‌خایه‌نێت‌و هه‌مو‬ ‫ئه‌و مندااڵنه‌ ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌خوار پێنج س����اڵه‌وه‌یه‌ جا پێشتر‬ ‫كوتانیان ب����ۆ كرابێت یاخود نا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ش س����ه‌ره‌ڕای‌ تیمه‌‬ ‫گه‌ڕۆكه‌كان به‌شه‌كانی‌ كوتان له‌ناو‬ ‫مه‌ڵبه‌ن����دو بنكه‌ ته‌ندروس����تیه‌كاندا‬ ‫ب����ه‌روی‌ هاواڵتیاندا ك����راوه‌ ده‌بن‌و‬ ‫هاواڵتی����ان ده‌توان����ن س����ه‌ردانیان‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ وت "جێ����ی‌ خۆیه‌ت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌مكاتی‌ بایكۆتك����ردن‌و قه‌یرانانه‌دا‬ ‫وێ����ڕای‌ نیگه‌رانی����ه‌كان‌و ئه‌و موچه‌‬ ‫خراپ����ه‌ی‌ ك����ه‌ دراوه‌ ‪ ،‬س����وپاس‌و‬ ‫ده‌ستخۆش����ی‌ خۆمان ئاڕاس����ته‌ی‌‬ ‫كارمه‌ندانی‌ دڵس����ۆزی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫دڵسۆزی‌ هاواڵتیانی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بكه‌م كه‌ دڵس����ۆزانه‌و خۆبه‌خشانه‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ به‌ڕێوه‌ده‌ب����ه‌ن چونكه‌‬ ‫ڕاگرتنی‌ كاری‌ هه‌ڵمه‌ته‌كان كارێكی‌‬ ‫قورس‌و ئه‌سته‌مه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ڕۆ له‌مه‌راس����یمێكی‌ تایبه‌تدا‬ ‫به‌ئاماده‌بونی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‌و لێپرس����راوانی‌ هه‌ردو‬ ‫ڕێكخ����راوی‌ ته‌ندروس����تی‌ جیهانی‌‌و‬ ‫یونس����ێف‌و لێپرس����راوانی‌ ت����ری‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ س����لێمانی‌ له‌مه‌ڵبه‌ندی‌‬ ‫ته‌ندروس����تی‌ ش����ه‌هید ش����ه‌ماڵ‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ مامۆس����تایان هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫نیش����تمانی‌ كوتان دژی‌ نه‌خۆش����ی‌‬ ‫ئیفلیج����ی‌ من����دااڵن به‌روی‌ ش����اری‌‬ ‫س����لێمانیدا كرایه‌وه‌و هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ش‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ قه‌تره‌وه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬

‫فەیسبووك‪https://www.facebook.com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )518‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/3/1‬‬

‫له‌گه‌نده‌ڵیه‌و‌ه بۆ تااڵنی‌‬

‫ده‌رباره‌ ‌ی داڕوخانی‌ ئه‌خالق ‌ی حوكمڕانی‌ له‌هه‌رێمدا‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬

‫له‌سااڵنی‌ رابردودا وش����ه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ بو‌ه‬ ‫به‌یه‌ك����ێ‌ له‌به‌رباڵوترین وش����ه‌كانی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫فك����ری‌‌و میدیایی‌و ته‌نان����ه‌ت جه‌ماوه‌ریش‪.‬‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ به‌نه‌خۆشیه‌كی‌ كوشنده‌ی‌ مۆدیلی‌‬ ‫حوكمڕان����ی‌ بااڵده‌س����تی‌ هه‌رێ����م له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌درا‪ .‬له‌س����اڵی‌ (‪ )2005‬یش����ه‌وه‌ كه‌وت����ه‌‬ ‫ن����او ملمالنێی‌ سیاس����ی‌‌و حیزبی‌ هه‌رێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫س����اڵه‌دا دژایه‌تی‌ گه‌نده‌ڵی‌ كرد به‌ به‌شێكی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ دروش����می‌ هه‌ڵبژاردنی‌ خۆی‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ب����ه‌و هۆیه‌ش����ه‌وه‌ باره‌گاكان���� ‌ی له‌بادیناندا‬ ‫كه‌وتن����ه‌ به‌ر په‌الم����ارو س����وتاندن‌و (‪)17‬‬ ‫كادرو ئه‌ندامیش����ی‌ ش����ه‌هیدو بریندار بون‪،‬‬ ‫حیزبه‌كه‌ش وه‌ك ئاماژه‌یه‌ك بۆ نوێبونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ش����ێ‌ له‌دیدگا فكریه‌كانی‌‪ ،‬ش����ه‌هیده‌كانی‌‬ ‫به‌شه‌هیدی‌ چاكس����ازی‌و دیموكراسی‌ ناودێر‬ ‫كرد‪ .‬له‌ساڵی‌ (‪)2006‬یش نوسه‌ری‌ ئه‌م وتاره‌‬ ‫وه‌ك وه‌زی����ر له‌كابینه‌ی‌ پێنجه‌می‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم����دا‪ ،‬پرۆژه‌یه‌كی‌ بۆ هه‌مان مه‌به‌س����ت‬ ‫پێش����كه‌ش به‌هه‌رس����ێ‌ س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌رێ����م ك����رد‪ .‬دواتری����ش س����اڵی‌ (‪)2009‬‬ ‫ه‌وه‌ دیارده‌ی‌ ئۆپۆزس����یۆن له‌كوردس����تاندا‬ ‫س����ه‌ری‌ هه‌ڵدا‪ ،‬كه‌ به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ گوتارو‬ ‫هه‌وڵی‌ خۆی‌ بۆ چاكسازی‌و روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌ سیاس����ی‌‌و ئابوری‌‌و دارایی ته‌رخان‬ ‫كردب����و‪ .‬هه‌ر ل����ه‌و پێناوه‌ش����دا‪ ،‬له‌دوتوێی‌‬ ‫ش����ه‌ش پاكێجدا پرۆژه‌یه‌ك����ی‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌ی‌‬ ‫چاكس����ازیی ب����ۆ دوب����اره‌ بیناكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫سیس����تمی‌ هه‌رێ����م‌و به‌داموده‌زگایی كردن‌و‬ ‫س����نوردانان بۆ گه‌نده‌ڵی‌‌و خراپبه‌كارهێنانی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت پێش����كه‌ش به‌حكوم����ه‌ت كردو‬ ‫ب����ۆ رای‌ گش����تیش ب��ڵ�اوی‌ ك����رده‌وه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫ل����ه‌م چوارچێ����وه‌دا بزوتن����ه‌وه‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌‬ ‫جه‌ماوه‌ریه‌كه‌ی‌ (‪)17‬ی‌ ش����وبات به‌ش����ێكی‌‬ ‫گرنگ له‌ناس����نامه‌و پاساوی‌ خۆی‌ له‌دژایه‌تی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و ناعه‌داله‌تی����دا ده‌بینیه‌وه‌ و داوای‌‬ ‫چاكسازیی راس����ته‌قینه‌ی‌ له‌داموده‌زگاكانی‌‬ ‫حكوم ‌هت‌و ژیانی‌ سیاس����ی‌‌و حیزبیدا ده‌كرد‪.‬‬ ‫ش����ه‌هیدو برینداره‌كانی‌ ئ����ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ش‬ ‫دیسانه‌وه‌ شه‌هیدی‌ چاكسازیی‌و دیموكراسی‌‬ ‫بون‪ .‬ئه‌م جۆره‌ش له‌شه‌هید‪ ،‬جۆرێكی‌ نوێی‌‬ ‫شه‌هیدی‌ فه‌رهه‌نگی‌ سیاسی‌‌و فكری‌‌و روحی‌‬ ‫كورده‌واریه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ ل����ه‌وه‌ چه‌ندین پ����رۆژه‌و داوانامه‌ی‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردنی‌ په‌ت����ای‌ گه‌نده‌ڵی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای‌ مه‌ده‌نی‌‌و پارت‌و كه‌س����ایه‌تی‌‌و‬ ‫پسپۆڕه‌كانه‌وه‌ پێشكه‌ش به‌حكومه‌ت و حیزبه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌كان‌و سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان كراوه‌‪ .‬كه‌چی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ سه‌رجه‌م ئه‌و هه‌واڵنه‌‪ ،‬جگه‌ له‌هه‌ندێ‌‬ ‫هه‌نگاوی‌ س����نوردار له‌سه‌رده‌می‌ كابینه‌كه‌ی‌‬

‫دكت����ۆر به‌رهه‌مدا بێ‌ ئاكام ب����ون‪ .‬هه‌رگیزو‬ ‫رۆژێ‌ له‌رۆژان نوخبه‌ی‌ حوكمڕانی‌ هه‌رێم‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت مه‌به‌ست بو بو‪،‬‬ ‫ویستێكی‌ راس����ته‌قینه‌ی‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ����ی‌‌و خراپبه‌كارهێنان����ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫الپه‌یدا نه‌ب����و‪ ،‬به‌ڵكو زۆر بێ‌ باكانه‌ پانتایی‬ ‫خراپ به‌كارهێنانی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ زۆرتر ده‌كرد‪،‬‬ ‫گوێچكه‌ی‌ خۆی‌ له‌هه‌وای‌ غه‌مخۆرانی‌ ناوخۆو‬ ‫چاودێرانی‌ ده‌ره‌كی‌ ده‌خه‌واند‪ .‬س����نورداریی‬ ‫تواناكان����ی‌ كۆمه‌ڵ����گای‌ ب����ۆ گۆڕان����كاری‌و‬ ‫ته‌خش����ان‌و په‌خش����ان كردنی‌ پاره‌ی‌ نه‌وت‌و‬ ‫به‌حیزبی‌ هێش����تنه‌وه‌ی‌ هێزه‌ چه‌كداره‌كان‌و‬ ‫دۆخی‌ خراپی‌ عێراق‌و چه‌ندین هۆكاری‌ تری‌‪،‬‬ ‫كرده‌ پاساو هۆكاری‌ له‌خه‌وی‌ غه‌فڵه‌ت خه‌به‌ر‬ ‫نه‌بونه‌وه‌! وه‌ك زۆر بواری‌ تر له‌م كایه‌شدا‪،‬‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ به‌ڕێكردنی‌ رۆژو ده‌ستی‌ ده‌ستی‌‬ ‫پێكردن‌و له‌خۆنیش����اندانی‌ خواستی‌ رواڵه‌تی‌‬ ‫چاكس����ازی‪ ،‬گرته‌ پێش‪ .‬ئه‌م����ه‌ش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رده‌خس����ت كه‌ گه‌نده‌ڵی‌ له‌ كوردس����تاندا‬ ‫دۆخ����ی‌ حاڵ����ه‌ت‌و نامۆبون����ی‌ تێپه‌ڕاندوه‌ و‬ ‫بوه‌ به‌دۆخی‌ بااڵده‌س����ت‌و به‌سیستماتیككراو‬ ‫به‌جۆرێك‪ ،‬س����ه‌رجه‌م ژیانی‌ سیاسی‌ حیزبه‌‬ ‫حوكمڕانه‌كان����ی‌ پێوه‌ گرێدراوه‌‪ .‬واته‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كردویانه‌ بێ‌ به‌رنامه‌ییه‌كی‌ به‌رنامه‌ بۆداڕێژراو‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌شێ‌ بوه‌ له‌ به‌ئامرازكردنی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫سه‌رو‌هت‌و دارایی گشتی‌ بۆ مه‌رامی‌ حیزبی‌‌و‬ ‫گروپ����ی‌‌و بنه‌ماڵه‌یی‌و تاكه‌كه‌س����ی‌‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫نوخبه‌ی‌ حیزبیی فه‌رمانڕه‌واوه‌‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر بۆیه‌ هه‌رێم وێس����تگه‌یه‌كی‌ به‌خۆوه‌‬ ‫نه‌بینی‌ ده‌سه‌اڵتداران تیایدا‪ .‬هه‌ڵوێسته‌یه‌ك‬ ‫بكه‌ن‌و له‌ره‌هه‌نده‌ مه‌ترسیدارو كاره‌ساتباره‌كان‬ ‫ئ����ه‌م واقیعه‌ تێیبگ����ه‌ن‪ ،‬ویژدانی‌ خه‌وتویان‬ ‫به‌هۆش����ی‌ بێته‌وه‌و النیكه‌می‌ لێپرس����راوێتی‌‬ ‫له‌م روه‌وه‌ بگرنه‌ ئه‌س����تۆ! له‌یادمه‌ س����اڵی‌‬ ‫ل����ه‌(‪)2008‬دا حكوم����ه‌ت لیژنه‌یه‌كی‌ له‌(‪)7‬‬ ‫وه‌زیر بۆ ئاماده‌كردنی‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ چاكسازیی‬ ‫پێكهێن����ا‪ .‬كه‌ ئێمه‌ یه‌ك����ێ‌ له‌ئه‌ندامانی‌ ئه‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌ بوین‪ .‬دیسانه‌وه‌ له‌بیرمه‌ هه‌ر كاتێك‬ ‫گفتوگۆیه‌كی‌ جددی����م له‌وباره‌یه‌وه‌ بكردایه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌كه‌ ده‌یوت‪ :‬زۆر خۆت ماندو‬ ‫ده‌كه‌ی����ت‌و جیددی����ه‌ت به‌خ����ه‌رج ده‌ده‌ی‌ ‪،‬‬ ‫ن����اكا پێتوابێت ئه‌م پرۆژه‌ی����ه‌ بۆ جێبه‌جێ‌‬ ‫كردنه‌؟ منیش ب����ه‌وه‌ وه‌اڵمم ده‌دایه‌وه‌‪ :‬ئه‌م‬ ‫جیددیه‌ته‌ ئه‌ركی‌ منه‌و ئه‌وه‌ی‌ جێبه‌جێش����ی‌‬ ‫ناكات لێپرسراوێتی‌ ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی‌ ئه‌و‪.‬‬ ‫دوای‌ (‪)17‬ی‌ ش����وباتیش كاتێ‌ پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫چاكس����ازیی هه‌مه‌الیه‌نه‌ له‌الی����ه‌ن نوێنه‌ری‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ ناڕازیه‌وه‌ ئاڕاس����ته‌ی‌ حكوم ‌هت‌و‬ ‫په‌رله‌مان‌و نوخبه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتداری‌ هه‌رێم كرا‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت په‌رله‌مانیش په‌سه‌ندی‌ كردو بڕیاری‬ ‫پێده‌ركرد كه‌ به‌بڕیاری‌ ژماره‌ (‪)2‬ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ناس����را‪ ،‬كه‌چی‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی‌ ترسی‌ رۆژانی‌‬ ‫سه‌ره‌تای‌ بزوتنه‌وه‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌كه‌ ره‌ویه‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌وكاته‌ی‌ په‌رله‌مان بڕیاره‌كه‌یان‬

‫له‌رۆژنام����ه‌ی‌ فه‌رمی����دا باڵونه‌ك����رده‌وه‌و‬ ‫دیزه‌به‌ده‌رخۆنه‌یان كرد و خۆیان له‌و به‌ركه‌وت ‌ه‬ ‫جه‌ماوه‌ریی‌و ئه‌ركه‌ ئه‌خالقی‌‌و نیش����تیمانی‌‌و‬ ‫سیاس����ی‌‌و حوكمڕانیه‌ دزی����ه‌وه‌ له‌كۆبونه‌وه‌‬ ‫پێنجقۆڵیه‌كانی‌ نێوان ئۆپۆزسیۆن‌و دو حیزبه‌‬ ‫حوكمڕانه‌كانیشدا‪ ،‬پاكێجه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫پ����رۆژه‌ هه‌مه‌الیه‌نه‌ك����ه‌ی‌ ئۆپۆزس����یۆن بۆ‬ ‫چاكسازیی ریشه‌یی‌و هه‌مه‌الیه‌نه‌ له‌سۆنگه‌ی‌‬ ‫نه‌بونی‌ ئیراده‌یه‌كی‌ سیاس����ی‌ بۆ سنوردانان‬ ‫ب����ۆ گه‌نده‌ڵ����ی‌‪ ،‬چاره‌نوس����ی‌ ب����ه‌ده‌ردی‌‬ ‫پ����رۆژه‌و هه‌وڵه‌كانی‌ پێش����و چ����و‪ .‬هه‌ر له‌و‬ ‫س����ه‌روبه‌نده‌داو له‌س����اڵی‌ (‪ )2011‬سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێ����م پێكهێنانی‌ لیژنه‌یه‌كی‌ چاكس����ازیی‬ ‫راگه‌یاندو باس����ی‌ له‌قه‌واره‌ی‌ مه‌ترس����یداری‌‬ ‫دیارده‌كه‌ی‌ ك����رد‪ ،‬به‌گوێ����ره‌ی‌ لێدوانه‌كانی‌‬ ‫هه‌وڵیدا له‌رێی‌ ئه‌و لیژنه‌یه‌وه‌ س����نورێك بۆ‬ ‫حه‌زی‌ ش����ێتانه‌ی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ س����ه‌روه‌ت‌و‬ ‫س����امانی‌ ناڕه‌واو دزینی‌ ماڵی‌ گشتی‌ دانێت‪.‬‬ ‫كه‌چی‌ دوای‌ ماوه‌یه‌ك لیژنه‌كه‌ باس����ی‌ نه‌ما‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌وانه‌ی‌ له‌لیژنه‌كه‌شدا بون‌و كه‌سانی‌‬ ‫چاودێ����رو په‌یوه‌ندی����داری‌ ت����ر رایانگه‌یاند‪.‬‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و ده‌ستگرتن به‌سه‌ر موڵكی‌ گشتیدا‬ ‫ل����ه‌دوای‌ پێكهێنانی‌ لیژنه‌كه‌وه‌ ته‌ش����ه‌نه‌ی‌‬ ‫زۆرتری‌ ك����ردوه‌‪ ،‬هه‌ندێ‌ ل����ه‌و لێدوانانه‌ش‬ ‫كه‌ له‌وباره‌وه‌ له‌كاتی‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌ پاس����اوی‌‬ ‫شكس����تی‌ لیژنه‌كه‌ی‌ س����ه‌رۆك‌و به‌ره‌نجامی‌‬ ‫پێچه‌وان����ه‌ به‌ده‌س����ته‌وه‌دانیان ره‌گه‌یه‌نران‬ ‫هۆكاره‌كه‌یان بۆ ئه‌وه‌ گێرایه‌وه‌‪ ،‬كه‌ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا تۆڕی‌ مافیای‌ به‌هێزی‌ له‌پش����ته‌و‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌یان ئاسان نیه‌!‬ ‫دوای‌ پێكهێنان����ی‌ كابین����ه‌ی‌ هه‌ش����تیش‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ چاكسازیی له‌س����ه‌ر داوای‌ الیه‌نه‌‬ ‫ئۆپۆزیس����یۆنه‌كان له‌به‌رنام����ه‌ی‌ حكومه‌تدا‬ ‫گونجێن����را‪ ،‬به‌ڵك����و به‌ش����ێ‌ ل����ه‌و داوایانه‌‬ ‫له‌به‌رنامه‌ی‌ خودی‌ حیزبه‌ حوكمڕانه‌كانیشدا‬ ‫هاتبو‪ .‬كه‌چی‌ ئه‌م كابینه‌یه‌ش نه‌یتوانی‌ هیچ‬ ‫ش����تێكی ش����ایانی‌ باس له‌مباره‌یه‌وه‌ بكات‪.‬‬ ‫له‌هه‌مویش����ی‌ س����ه‌یرتر ئه‌وه‌ بو هه‌وڵده‌درا‬ ‫شكس����تی‌ كابینه‌كه‌ له‌جێبه‌جێ‌ كردنی‌ ئه‌و‬ ‫به‌رنام����ه‌ی‌ متمانه‌یه‌ی‌ له‌س����ه‌ری‌ وه‌رگرتبو‪،‬‬ ‫بخرێته‌ ئه‌س����تۆی‌ هێزه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌!‬ ‫له‌كاتێكدا هه‌مو چاودێرێكی‌ ناوخۆو ده‌ره‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌زانێت‌و الی‌ رونه‌‪ ،‬كه‌ دوای‌ كابینه‌كه‌ش‬ ‫بڕیاری‌ ئابوری‌‌و سه‌ربازی‌‌و ئاسایش‌و سیاسی‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م الی‌ پارتی‌‌و به‌پله‌ی‌ دوه‌میش‬ ‫الی‌ یه‌كێتی‌ مایه‌وه‌‪ .‬دوای‌ ساڵه‌های‌ ساڵ‌ له‌م‬ ‫بێ‌ ئیراده‌یه‌ش بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ حوكمڕان����ی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌‌و چاوچنۆكی‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر موڵك‌و ماڵ‌و س����امانی‌ گش����تی‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌نجام له‌س����ۆنگه‌ی‌ پاوانخوازی‌ نوخبه‌ی‌‬ ‫فه‌رمان����ڕه‌واو راس����تگۆ نه‌بون����ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ڵێنه‌كانی‌ له‌بواری‌ چاكس����ازیی‌و گوێنه‌دان‬ ‫به‌زه‌نگ����ی‌ هۆش����یاركه‌ره‌وه‌ی‌ غه‌مخ����ۆران‌و‬ ‫دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وت‌و به‌مه‌خس����ه‌ره‌كردنی‌‬

‫كاركردن له‌سه‌ر‬ ‫گشتاندنی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫پێداگرتن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ هیچ هێزو‬ ‫حیزب‌و ناوه‌ندێ‌ نه‌ماو‌ه‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵیه‌وه‌ نه‌گالبێت‪.‬‬ ‫به‌وه‌ش كه‌س بۆی‌‬ ‫نیه‌ موزایه‌ده‌ به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وی‌ تردا بكات‌و داوا ‌ی‬ ‫چاكسازیی لێ‌ بكات؟!‬ ‫حكومه‌ت له‌رێی‌ بارگرانكردنی‌ شانی‌ به‌هۆ ‌ی‬ ‫به‌كارهێنان����ی‌ وه‌ك ئام����ڕازی‌ رازی‌ كردنی‌‬ ‫حیزبی‌ به‌س����ه‌دان هه‌زار موچه‌خۆری‌ بێكار‪،‬‬ ‫حكومڕانانی‌ هه‌رێم دۆخه‌كه‌یان گه‌یانده‌ ئێره‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش����دا جارێكی‌ تر گوێبیستی‌ هه‌وڵی‌‬ ‫نوخبه‌ی‌ حوكمڕان ده‌بین بۆ چاكسازیی‪.‬‬ ‫بارزانی����ش الی‌ خۆیه‌وه‌ كه‌وتۆت����ه‌ لیژنه‌‬ ‫پێكهێنان له‌ژێر هه‌مان ناونیش����انه‌ كۆنه‌كه‌دا‬ ‫واتا س����نوردانان بۆ ده‌س����تدرێژی‌ بۆ سه‌ر‬ ‫موڵ����ك‌و ماڵ����ی‌ گش����تی‌‌و ده‌وڵه‌مه‌ندبونی‌‬ ‫ن����اڕه‌واو واقیع����ی‌ گه‌ن����ده‌ڵ‌ ب����ون‪ .‬ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌ش����به‌حاڵی‌ خۆم له‌ڕوانگه‌ی‌ ئه‌زمونه‌كانی‌‬ ‫پێش����و قوڵبونه‌وه‌و ره‌گداكوترانی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ماهیه‌ت����ی‌ نوخب����ه‌ی‌ فه‌رمان����ڕه‌واو پێكهاته‌‬ ‫عه‌قڵی‌‌و ده‌رونی‌‌و كلتوره‌ سیاس����ی‌‌و مۆدێله‌‬ ‫حیزبیه‌كه‌ی‌و به‌ناچ����اری‌ په‌نابردنه‌به‌ر ئه‌م‬ ‫بژارده‌و میكانیزمانه‌‪ ،‬له‌ئاس����تێكی‌ دیاریكراو‬ ‫زیاتر چاوه‌ڕێی‌ به‌ره‌نجامی‌ جددی‌‌و ریشه‌یی‬ ‫له‌م هه‌وڵه‌ به‌ناو چاكسازیانه‌ ناكه‌م‪ .‬چونكه‌‬ ‫به‌داخێك����ی‌ زۆره‌وه‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تانیش‬ ‫وه‌ك عێ����راق‪ ،‬له‌چه‌ندی����ن روه‌وه‌ قۆناغ����ی‌‬ ‫چاكس����ازیی تێپه‌ڕاندوه‌ له‌به‌ره‌نجامی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێشیش����ه‌وه‌ وتمان ده‌توانی����ن هۆكاره‌كانی‌‬ ‫نه‌بونی‌ ئیراده‌ی‌ سیاسی‌ بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵ����ی‌‌و روكه‌ش����بونی‌ چاره‌س����ه‌ره‌كان‌و‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ له‌م چه‌ن����د خاڵه‌ی‌ خواره‌وه‌دا‬ ‫رون بكه‌ینه‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬ش����ه‌ڕی‌ ناوخ����ۆو ده‌رهاویش����ته‌‬

‫كاره‌ساتباره‌كانی‌ به‌سه‌ر واقیعی‌ هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫‪ -2‬دابه‌ش����بونی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ ده‌ڤه‌ری‌ كۆنترۆڵكراوی‌ حیزبی‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬بااڵده‌ستبونی‌ مۆدێلی‌ حیزبی‌ فه‌رمانده‌‬ ‫له‌ناوچه‌ حیزبیه‌ پاوانكراوه‌كاندا‪.‬‬ ‫‪ -4‬نه‌م����ان یاخ����ود الواز بون����ی‌ ده‌زگا‬ ‫نیش����تیمانیه‌كان‌و له‌وان����ه‌ش ده‌زگا‬ ‫چاودێریه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -5‬به‌حیزب����ی‌ كردن����ی‌ ئاب����وری‌‌و هێزی‌‬ ‫چه‌ك����دارو ته‌واوی‌ جومگه‌كانی‌ ده‌س����ه‌اڵت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگاو ژیان‪.‬‬ ‫‪ -6‬كێبڕكێی‌ نانه‌ته‌وه‌یی‌و نائه‌خالقیانه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كان له‌پێناو كڕینی‌ ویژدان‌و راكێش����انی‌‬ ‫خه‌ڵك له‌سه‌ر حسابی‌ وێران كردنی‌ ده‌زگاكان‌و‬ ‫به‌كارهێنانی‌ نایاسایی‌و بێویژدانانه‌ی‌ موڵك‌و‬ ‫ماڵی‌ گش����تی‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ تاكه‌كه‌س����ی‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌یی‌و حیزبی‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌م ج����ۆره‌ش ملیاردێ����رو ملیۆنێ����ره‌‬ ‫حیزبیه‌كان سه‌ریان هه‌ڵداو كه‌رتی‌ تایبه‌تیش‬ ‫ملكه‌چ����ی‌ كۆمه‌ڵ����ێ‌ مه‌رج����ی‌ توندك����راو و‬ ‫بنه‌مای‌ هاوبه‌شیش����ی‌ زۆره‌ملێ����ی‌ حیزبیی‌و‬ ‫به‌رپرس����ه‌كانی‌ به‌سه‌ر س����ه‌پێنرا‪ .‬گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫هه‌م����و هێڵ����ه‌ س����وره‌كانی‌ تێپه‌ڕان����د‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌زگانه‌ی‌ له‌ناو حیزبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كانیشدا‬ ‫داوای‌ چاكس����ازیان ده‌ك����رد‪ ،‬ی����ان ناچ����ار‬ ‫به‌ده‌رچ����ون له‌حیزبه‌كان ده‌ك����ران‪ ،‬یاخود‬ ‫هه‌وڵی‌ په‌راوێزخستن‌و بێده‌نگكردنیان ده‌درا‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ چاره‌س����ه‌ری‌ نوخب����ه‌ی‌ حوكمڕان بۆ‬ ‫كاره‌ساتی‌ گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬بو به‌درێژه‌دان به‌دۆخی‌‬ ‫باو كه‌ ده‌توانین دۆخ‌و میكانیزم‌و رێكاره‌كانی‌‬ ‫نوخبه‌ی‌ حوكم����ڕان له‌و روه‌وه‌ له‌م خااڵنه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌دا بخه‌ینه‌ رو‪:‬‬ ‫‪ -1‬لیژنه‌ دروستكردن به‌ناو ‌ی گه‌اڵڵه‌كردنی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ چاكسازیی‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌ رازی‌ كردنی‌‬ ‫ناوه‌نده‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‌و چه‌واشه‌كردنی‌ رای‌‬ ‫گشتی‌ له‌كوردستاندا‪.‬‬ ‫‪ -2‬كاركردن له‌س����ه‌ر گشتاندنی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫پێداگرتن له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ هی����چ هێزو‬ ‫حی����زب‌و ناوه‌ن����دێ‌ نه‌م����اوه‌ له‌گه‌نده‌ڵیه‌وه‌‬ ‫نه‌گالبێت‪ .‬به‌وه‌ش كه‌س بۆی‌ نیه‌ موزایه‌ده‌‬ ‫به‌س����ه‌ر ئه‌وی‌ تردا بكات‌و داوای‌ چاكسازیی‬ ‫لێ‌ بكات؟! ك����ه‌ به‌داخه‌وه‌ هه‌ندێ‌ له‌خه‌ڵكه‌‬ ‫ریفۆرمخوازه‌ك����ه‌ش هه‌ندێ‌ جار به‌بێ‌ ئاگایی‬ ‫چون����ه‌ ژێر ئه‌م به‌ش����ه‌ له‌جه‌نگ����ی‌ ده‌رونی‌‬ ‫نوخب����ه‌ی‌ حوكمڕان‌و ده‌یڵێت����ه‌وه‌و به‌وه‌ش‬ ‫خزم����ه‌ت به‌س����تراتیژی‌ ئ����ه‌وان ده‌ك����ه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌س����تپانكردنه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ندێ‌ له‌حیزبه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ دو حیزب����ه‌ حوكمڕانه‌ك����ه‌ش ب����ۆ‬ ‫هه‌ندێ‌ شتی‌ بچوك و بێ‌ به‌ها وه‌ك به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫پشتڕاس����تكردنه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌م به‌ره‌نجامگیریه‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێن‪.‬‬ ‫‪ -3‬گه‌نده‌ڵكردن����ی‌ كۆمه‌ڵ����گا له‌رێ����ی‌‬ ‫ته‌خشان‌وپه‌خش����ان پێكردنی‌ به‌راتی‌ نه‌وت‌و‬ ‫پێدان����ی‌ خانه‌نش����ینی‌‌و موچ����ه‌ی‌ ن����اڕه‌واو‬

‫هاوبه‌ش����ی‌‌و پێش����ێڵكردنی‌ یاس����او بنه‌مای‌‬ ‫رونی‌‪ .‬واته‌ به‌ستنه‌وه‌ی‌ ژیانی‌ سه‌دان هه‌زار‬ ‫كه‌س به‌كارابون����ی‌ سیس����تمێكی‌ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫دابه‌ش����كردنی‌ داه����ات‌و به‌حیزب����ی‌ كردنی‌‬ ‫پێوه‌ره‌كان����ی‌ پله‌وپایه‌و(امتیاز)ی‌ حكومی‌‬ ‫پێ����دان‪ .‬به‌مه‌به‌س����تی‌ بێده‌نگك����ردن‌و بێ‌‬ ‫ناوه‌ڕۆككردنه‌وه‌ی‌ رای‌ گش����تی‌‌و كوش����تنی‌‬ ‫هه‌س����تی‌ لێپرس����راوێتی‌ ئه‌خالقی‌‌و ئاینی‌‌و‬ ‫نیش����تیمانی‌ له‌تاك����داو چاوپۆش����كردنی‌‬ ‫له‌س����ه‌روه‌تی‌ كه‌ڵه‌كه‌بوی‌ ناڕه‌وای‌ به‌ش����ێ‌‬ ‫له‌به‌رپرسان‌و حیزب‪ .‬له‌سۆنگه‌ی‌ پارێزگاری‌‬ ‫كردن له‌ده‌ستكه‌وته‌ ناڕه‌واكه‌ی‌‪ .‬هاتنی‌ پاره‌ی‌‬ ‫به‌شی‌ هه‌رێم له‌نه‌وتی‌ عێراق تاساڵی‌ (‪)2013‬‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ی‌ به‌ره‌و ئاستێكی‌ ترسناك بردبو‬ ‫هه‌ندێ‌ مۆدیلی‌ خه‌لیجی‌ نزیك كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬هه‌وڵ����دان ب����ۆ كڕین‌و هاوبه‌ش����كردنی‌‬ ‫ئابوری‌ كۆمه‌ڵێ‌ كه‌س����ایه‌تی‌‌و قسه‌خواردوی‌‬ ‫خۆرئاوای����ی به‌مه‌به‌س����تی‌ به‌كارهێنانی����ان‪،‬‬ ‫وه‌ك هۆكارێكی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ فشار له‌سه‌ر‬ ‫واقیعی‌ هه‌رێم‌و وروژاندنی‌ دۆسێی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫بردنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ پاره‌و دیارده‌ هاوشێوه‌كانی‌‪.‬‬ ‫‪ -5‬هه‌وڵدان بۆ شكس����تخواردو نیشاندانی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ ئۆپۆزسیۆنی‌ پێشو‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫به‌شداریان له‌كابینه‌ی‌ بنكه‌فراوانی‌ حكومه‌تدا‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌لێپرس����راو پیش����اندانیان پێیان‬ ‫له‌به‌ش����ێكی‌ گرنگی‌ قه‌یرانه‌كانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ نائومێدكردن����ی‌ هاواڵتیان����ی‌‬ ‫كوردس����تان له‌هه‌ر ئه‌گه‌رێكی‌ چاكس����ازیی‌و‬ ‫نه‌بون����ی‌ هیچ هێزو ت����ه‌وژم‌و جێگره‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاسی‌‪،‬كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ خواستی‌ چاكسازیی‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ چاكسازیخوازو بێزار له‌گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌ بكات‪ .‬واته‌ نوخبه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتدار‬ ‫له‌جیاتی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌بیری‌ ئه‌نجامدانی‌ ئه‌ركه‌‬ ‫قانونی‌‌و ئه‌خالقی‌‌و نیش����تیمانیه‌كانی‌ خۆیدا‬ ‫بێت له‌ب����واری‌ س����نورداركردنی‌ گه‌نده‌ڵیدا‪،‬‬ ‫بونی‌ ئۆپۆزسیۆن له‌چوارچێوه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتداو‬ ‫خاوبونه‌وه‌ی‌ ملمالنێ‌ سیاسیه‌كان له‌م روه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌رفه‌ت بزانێت‪ ،‬به‌ش����ێ‌ له‌ملمالنێكانی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ته‌رخانكرد‪ ،‬كه‌ بیس����ه‌لمێنێت ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫دروش����می‌ دژایه‌تی‌ گه‌نده‌ڵی����ان هه‌ڵگرتبو‬ ‫هیچیان پێنه‌ك����راو به‌ڵێنه‌كانیان بۆ نه‌برایه‌‬ ‫س����ه‌ر! له‌كاتێكدا ئه‌وان هه‌رگیز هاوبه‌ش����ی‌‬ ‫راس����ته‌قینه‌ی‌ بڕی����اری‌ ئابوری‌‌و سیاس����ی‌‌و‬ ‫س����ه‌ربازی‌‌و ئه‌منی‌ نه‌بون‪ ،‬به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان له‌به‌دیهێنانی‌ به‌ڵێنه‌كانیان شكستیان‬ ‫خواردبێ����ت‪ ،‬هۆكاری‌ س����ه‌ره‌كی‌ هه‌ر ئه‌وان‬ ‫بون‪ .‬چونكه‌ ئه‌وان له‌حكومه‌تدا به‌شداربون‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌س����ه‌اڵتی‌ راس����ته‌قینه‌ له‌سه‌ر‬ ‫زه‌وی‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ حكومه‌ته‌وه‌و به‌ده‌س����ت‬ ‫دو هێ����زه‌وه‌ ماوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫ناوچ����ه‌ی‌ كۆنترۆڵك����راوی‌ خ����ۆی‌ هه‌ی����ه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كانیشیان له‌مێژه‌وه‌ له‌نێو خۆیاندا‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ جیاواز دابه‌شكردوه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫خوالسه‌ی كه‌الم‪ ،‬نامه‌یه‌ك بۆ سه‌ركرده‌كان‬ ‫فارس نه‌ورۆڵی‬ ‫لێره‌دا نامه‌وێت بڵێم كێ سه‌ركرده‌یه‌ ده‌كرێ‬ ‫خوێنه‌ر له‌ڕێگه‌ی كتێبه‌كانه‌وه‌ س���یفاته‌كانی‬ ‫سه‌ركرده‌ بزانێت كۆمه‌ڵگاش له‌تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫قورس���ه‌كانیه‌وه‌ س���ه‌ركرده‌ بناس���ن‪ ،‬گه‌لی‬ ‫كوردسان له‌دوای سایكسبیكۆ كه‌ كوردستانی‬ ‫دابه‌شكرد به‌رده‌وام له‌شۆڕشدا بوه‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌كه‌وتن‌و هه‌س���تانه‌وه‌دا ب���وه‌ زۆربه‌ی كات‬ ‫دوای هه‌ركه‌وتنێك سیاسیه‌كان‌و خوێنه‌وارو‬ ‫شاعیرو رۆشنبیرانی كورد تاوانه‌كانیان داوه‌ته‌‬ ‫پ���اڵ ئه‌وانیتر هه‌ڵه‌كانی خ���ۆی له‌بیركردوه‌‬ ‫قه‌ده‌ری كورد وابوه‌ له‌ڕوداوه‌كان‌و ش���ۆڕش‌و‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌كاندا هه‌ركات ماڵێ‌ كورد ئاماده‌‬ ‫ب���وه‌ ده‌ره‌وه‌ی ماڵی كورد نائام���اده‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ركات ده‌ره‌وه‌ی ماڵی ك���ورد ئاماده‌ بوه‌‬ ‫ناوماڵی كورد نائاماده‌ب���وه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچكات‬ ‫س���ودمان له‌م دۆخانه‌ وه‌رنه‌گرتوه‌ هه‌میشه‌‬ ‫هه‌ڵه‌كانم���ان دوباره‌ كردۆته‌وه‌ ‪ ،‬كاره‌س���ات‬ ‫به‌دوای كاره‌س���ات به‌دیار م���ه‌رگ‌و ڕه‌نجی‬ ‫خۆمانه‌وه‌ گریاوین دواجار له‌نێوان چه‌ند دێڕه‌‬ ‫شیعرێك‌و بۆ الپه‌ڕه‌كانی مێژومان جێهێشتوه‌و‬ ‫دڵنه‌وای���ی خۆمانم���ان پێكردوه‌و هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌ژێركاریگه‌ری س���ۆزدا بوین‌و هیچ عه‌قڵمان‬ ‫لێ به‌رهه‌م نه‌هێناوه‌ واته‌ هیچ ئه‌زمونێكمان‬ ‫وه‌رنه‌گرت���وه‌ بۆیه‌ دوای هه‌رس���ه‌ركه‌وتنێك‬ ‫شكس���تی ب���ه‌دوادا هاتوه‌ وه‌ك حه‌س���یب‬ ‫قه‌ره‌داغی ده‌ڵێت (مه‌گه‌ر كه‌س���ی ته‌جره‌به‌‬ ‫به‌خ���ۆڵ ئاگر بكاته‌وه‌) ئێس���ته‌ باش���وری‬ ‫كوردس���تان (هه‌رێم���ی كوردس���تان) دوای‬ ‫قوربانیدان‌و شۆڕش‌و نه‌هامه‌تیه‌كی بێئه‌ندازه‌‬ ‫كاره‌س���اتاوی گه‌لی كوردس���تان گه‌یشتۆته‌‬ ‫ئ���ه‌م قۆناغ���ه‌ی ك���ه‌ خاوه‌ن���ی حكومه‌ت‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و په‌رله‌مان‌و ده‌س���ه‌اڵتی خۆماڵی‬

‫خۆیه‌تی به‌هه‌مو كه‌موكورتیه‌كه‌وه‌ پێویسته‌‬ ‫هه‌وڵی سه‌رخستنی بده‌ین له‌م قۆناغه‌وه‌ بۆ‬ ‫قۆناغێكی باش���تر له‌ڕوی سیاسی‌و ئابوری‌و‬ ‫جوگرافیه‌وه‌ ئێستاكه‌ سایكسبیكۆ له‌كۆتایی‬ ‫نزیك ده‌بێته‌وه‌و گه‌لی كوردیش له‌سه‌ره‌تای‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی نزیك ده‌بێته‌وه‌‪ .‬بۆ په‌كخستنی‬ ‫ئه‌م پڕۆس���ه‌یه‌ له‌مپه‌رو كۆسپی زۆر ده‌خه‌نه‌‬ ‫ڕێ���گای‌و له‌جه‌نگی جۆراوج���ۆردا ڕوبه‌ڕوی‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ .‬ئێستا كوردس���تان له‌به‌ره‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫شه‌ڕی داعش ده‌كات‌و له‌به‌ره‌یه‌كه‌وه‌ جه‌نگی‬ ‫ئابوری ده‌كات ده‌كرێ بڵێین شه‌ڕی داعش‌و‬ ‫بڕین���ی بودجه‌و موچه‌ دو ئه‌ڵقه‌ی بازنه‌یه‌كی‬ ‫دوژمن���ه‌ ته‌قلیدیه‌كانن ك���ه‌ به‌درێژایی مێژو‬ ‫هاوهه‌ڵوێس���ت بون دژی مه‌س���ه‌له‌ی كورد‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتدا ش���ه‌ڕی ش���اراوه‌ی جۆراوجۆر‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی ده‌زگا هه‌واڵگیریه‌كان���ه‌وه‌ دژی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م‌و پرۆس���ه‌ی سیاس���ی‬ ‫كوردس���تان به‌ڕێوه‌ده‌ب���ه‌ن ئ���ه‌م جه‌نگانه‌و‬ ‫دابه‌زینی نرخی ن���ه‌وت‌و هاتنی ئاواره‌یه‌كی‬ ‫زۆر بۆ كوردس���تان‌و نه‌بون���ی به‌رنامه‌یه‌كی‬ ‫دروستی ئیداری‌و دارایی‌و ملمالنێی نالۆژیكی‬ ‫حزب���ی وایك���ردوه‌ كه‌ هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫توشی قه‌یرانێكی قورس���ی دارایی ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫لێ���ره‌دا جی���اواز له‌گه‌الن���ی ت���رو ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫حكومه‌ته‌كانی دونیا كه‌ ڕوبه‌ڕوی قه‌یرانێكی‬ ‫دارایی سیاس���ی ئه‌منی سروش���تی ده‌بنه‌وه‌‬ ‫به‌په‌له‌ جیاوازیه‌كانیان وه‌الده‌نێن‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫به‌ره‌یه‌ك���ی نیش���تیمانی پێكده‌هێن���ن ب���ۆ‬ ‫ده‌ربازبون له‌قه‌یرانه‌كان له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫حزبه‌كان پێش���بڕكێیانه‌ له‌به‌رپرس���یاریه‌تی‬ ‫ڕاكه‌ن‌و به‌رپرس���یاریه‌تی بخه‌نه‌ سه‌رش���انی‬ ‫یه‌كت���ری ئه‌م ج���ۆره‌ بیركردن���ه‌وه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی هه‌رێمی كوردستان‌و گۆڕانكاریه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه‌ ئه‌وپه‌ڕی كورتبینی سیاسی‌و گه‌مه‌ی‬ ‫سفرییه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كتری‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ هه‌مو‬

‫ئه‌م واڵته‌ هی‬ ‫هه‌مومانه‌ هه‌ر‬ ‫حزبێك ‪ 24‬كاتژمێر‬ ‫له‌حكومه‌تدا بوبێت‬ ‫راده‌ی ئه‌و ماوه‌یه‌‬ ‫چاكه‌و خراپه‌ی‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‬ ‫به‌تایبه‌تی پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی كه‌ پشكی‬ ‫شێریان به‌رده‌كه‌وێت‬ ‫حزب���ه‌كان وردتر بیربكه‌ن���ه‌وه‌‌و ده‌مارگیرانه‌‬ ‫سیاس���ه‌ت نه‌كه‌ن به‌په‌له‌ هه‌وڵی تێپه‌ڕاندنی‬ ‫ئ���ه‌م دۆخه‌ بده‌ن ئاش���تبونه‌وه‌یه‌ك له‌نێوان‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان دروس���تكه‌ن هه‌رالیه‌نه‌و واز‬ ‫له‌كه‌مێك له‌داواكانی خۆی بهینێ‌و له‌بیریشیان‬ ‫نه‌چێت گرفته‌كانی ئاشتی له‌گرفته‌كانی شه‌ڕ‬ ‫كه‌مت���ر نی���ه‌‪ ،‬كه‌واته‌ نابێت به‌وئاراس���ته‌یه‌‬ ‫كاربكه‌ن كێشه‌ له‌دوای كێشه‌ سه‌رهه‌ڵبدات‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌نه‌بون���ی ئامانج���ی دروس���ت‌و‬

‫ستراتیجیه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت چارلس دیز‬ ‫ده‌ڵ���ێ بێ دیاریكردنی ئامان���ج ژیان ده‌بێت ‌ه‬ ‫گواستنه‌وه‌ له‌كێشه‌یه‌كه‌وه‌ بۆكێشه‌یه‌كی تر‬ ‫له‌بری گواس���تنه‌وه‌ له‌هه‌لێكه‌وه‌ بۆ هه‌لێكی‬ ‫تر‪ ،‬ئێستا تاڕاده‌یه‌كی زۆر ئه‌مه‌ بوه‌ته‌ كاری‬ ‫حزبی كوردی چونكه‌ زۆرترین قسه‌یان هه‌بوه‌‬ ‫كه‌مترینی كردوه‌ بۆ چاره‌سه‌ری دۆخه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویسته‌ هه‌موال بزانن تێكچونی ئه‌م دۆخه‌ی‬ ‫هه‌رێم به‌دیله‌كه‌ی پاشاگه‌ردانیه‌و ئه‌مه‌شه‌ كه‌‬ ‫كۆی فه‌زای كۆمه‌اڵیه‌تی ده‌خاته‌ مه‌ترسیه‌وه‌‬ ‫بۆیه‌ ده‌بێت كێشه‌و جیاوازیه‌كان وه‌ال بنێین‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ری بدۆزینه‌وه‌‪ ،‬نمونه‌یه‌كی ساده‌ی‬ ‫پڕ مانای كورده‌واری له‌س���ه‌ر كێش���ه‌ هه‌یه‌‬ ‫ده‌ك���رێ په‌ندی لێوه‌ربگری���ن ده‌ڵێن جارێك‬ ‫له‌ئاواییه‌كدا دوخێزان ده‌بێته‌ شه‌ڕیان له‌سه‌ر‬ ‫زه‌ویوزار هه‌ر به‌ناح���ه‌زی یه‌كتر ده‌مێننه‌وه‌‬ ‫ڕۆژێك���ی بارانی زس���تان به‌رێكه‌وت هه‌ردو‬ ‫خ���اوه‌ن ماڵه‌كه‌ باراش بۆ ئ���اش ده‌به‌ن كه‌‬ ‫بیهاڕن‌و بیهێننه‌وه‌ به‌و زستانه‌ سه‌خته‌ بیكه‌ن‬ ‫به‌نان تا ماڵ‌ومنداڵیان له‌برسا نه‌مرن‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌خ���اوه‌ن ماڵ���ه‌كان واڵخه‌ك���ه‌ی ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ق���وڕو باره‌كه‌ی ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬نه‌یاره‌كه‌ی یان‬ ‫دوژمنه‌ك���ه‌ی به‌قه‌ول���ی عه‌ش���ایه‌ر بارێكی‬ ‫پێیه‌و بۆ ئاش���ی ده‌بات ده‌گه‌نه‌ یه‌ك ده‌ڵێت‬ ‫برا ب���ا دوژمنایه‌تی وه‌النێین باره‌كه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫باركه‌ ئه‌ویش بێ گوێدان���ه‌ ڕابردو باره‌كه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ب���ارده‌كات‪ .‬ئه‌م باره‌ی كوردس���تان‬ ‫باری الیه‌ك نی���ه‌ بۆیه‌ ده‌بێت به‌هه‌مومانه‌وه‌‬ ‫ڕاس���تی بكه‌ینه‌وه‌ ئه‌گینا منداڵی هه‌ركه‌س‬ ‫باراشه‌كه‌ی بۆ ناگه‌ڕێته‌وه‌و له‌برسا ده‌مرێت‪.‬‬ ‫یه‌كێك بوم له‌وكه‌سانه‌ كه‌ هه‌میشه‌ ڕه‌خنه‌م‬ ‫له‌ناعه‌داله‌ت���ی و بێبه‌رنامه‌ی���ی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان گرتوه‌ له‌ڕابردو و له‌ئێستادا به‌اڵم‬ ‫ره‌خنه‌یه‌كی بنیادنه‌ران���ه‌ كه‌واته‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫كارێك كه‌ ده‌بێت حزبه‌كان‌و حكومه‌ت بیكه‌ن‬

‫ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ هه‌ڵه‌كانی خۆمان‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌وه‌ ده‌كرێت كێشه‌كان له‌یه‌ك الو‌ه‬ ‫نه‌بینین له‌چه‌ند گۆشه‌نیگایه‌كه‌وه‌ كێشه‌كان‬ ‫ببینین‪ .‬چونك���ه‌ هه‌ركۆمه‌ڵگایه‌ك نه‌یتوانی‬ ‫له‌چه‌ن���د گۆش���ه‌نیگایه‌كه‌وه‌ له‌سیاس���ه‌ت‬ ‫بڕوانێ���ت كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی ناته‌ندروس���ته‌‪،‬‬ ‫نابێ���ت هیچ حزبێك بینا له‌س���ه‌ر ڕوخاندنی‬ ‫حزب���ی ت���ر بكات���ه‌وه‌ ئه‌مه‌ ممك���ن نیه‌ بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگای كوردستان هه‌روه‌ك هه‌ندێ حزب‬ ‫له‌میدیاكانیاندا ب���ه‌رده‌وام باس له‌حكومه‌تی‬ ‫حزبی ده‌كه‌ن ئ���ه‌وه‌ش بزانن ئێمه‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫نی���ن تابڵێین بڕوخێت بۆیه‌ ناڕوخێت چونكه‌‬ ‫كار گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی حزبێك هه‌وڵی ڕوخاندنی‬ ‫حزبێكی تر بدات وه‌ك له‌ڕابردودا هه‌وڵدراوه‌و‬ ‫ك���ه‌س كه‌س���ی پێنه‌ڕوخ���اوه‌و ناڕوخ���ێ‬ ‫چونكه‌ ئه‌م دۆخه‌ی ئێمه‌ ته‌نها په‌یوه‌س���ت‬ ‫نی���ه‌ به‌خۆمان���ه‌وه‌و قواڵییه‌ك���ی ئیقلیمی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی وه‌رگرتوه‌ له‌په‌یوه‌ندیه‌كاندا ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیانه‌ ده‌رفه‌تی ڕوخاندنی كه‌س ناده‌ن‬ ‫چونكه‌ هاوسه‌نگی تێكده‌چێت ده‌بێت خه‌ڵكی‬ ‫عاقڵ له‌مه‌ش تێبگات سه‌ركرده‌ی حزبه‌كانی‬ ‫كوردس���تان ته‌نه���ا چاره‌ی���ان گفتوگۆی���ه‌‬ ‫ئه‌و ده‌ستپێش���خه‌ریه‌ی س���ه‌رۆكی هه‌رێمی‬ ‫ده‌رفه‌تێكی باش���ه‌ بۆ ئاس���ایی كردنه‌وه‌ی‬ ‫دۆخه‌ك���ه‌و خۆئاماده‌كردن���ی كوردس���تان‬ ‫ب���ۆ ریفراندۆم ئه‌م���ه‌ش ب���ه‌وه‌ ده‌كرێت بۆ‬ ‫ئاس���ایی بونه‌وه‌ی دۆخه‌كه‌ پێویسته‌ خۆمان‬ ‫كۆكه‌ینه‌وه‌ به‌رله‌هه‌موش���تێك خۆمان هێور‬ ‫نه‌كه‌ین���ه‌وه‌ ئه‌م دۆخه‌ هێ���ور نابێته‌وه‌ بۆیه‌‬ ‫نابێت به‌نه‌فه‌س‌و س���ایكۆلۆجیای سه‌رده‌می‬ ‫كێشه‌كان بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌كان كۆببینه‌وه‌‬ ‫چونك���ه‌ هه‌ر س���ه‌رده‌مه‌ پرس���یارو وه‌اڵمی‬ ‫خ���ۆی هه‌یه‌ ناكرێ���ت وه‌اڵمه‌كانی دوێنی بۆ‬ ‫پرس���یاره‌كانی ئه‌مڕۆ بێت‪ .‬ئه‌و پرسیارانه‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆ روبه‌ڕوی هه‌رێمی كوردستان‌و حزبه‌كان‬

‫ده‌بنه‌وه‌ پرس���یاری جددی سیاسی‌و ئابوری‬ ‫ئاس���ایش‌و جوگرافی نوێی ‌ه بۆیه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫وه‌اڵمی هاوبه‌ش���ی بۆ ئاماده‌كه‌یت له‌ڕێگه‌ی‬ ‫دیالۆگی ب���ه‌رده‌وام‌و رۆژانه‌ ك���ه‌ گفتوگۆیه‌‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‪:‬‬ ‫‪ -1‬راستگۆیی‬ ‫‪ -2‬متمانه‌‬ ‫‪ -3‬شه‌فافیه‌ت‬ ‫بێت له‌سه‌رته‌واوی كێش���ه‌كانی سیاسی‌و‬ ‫ئاب���وری‌و كۆمه‌اڵیه‌تی نه‌ك ب���ه‌م نه‌ف ‌هس‌و‬ ‫دابڕانه‌ له‌فكری سیاسی كه‌ وایلێهاتوه‌ هه‌مو‬ ‫چاالكی سیاس���ی له‌جه‌نگی ده‌سه‌اڵتخوازیدا‬ ‫كورتكراوه‌ته‌وه‌ ئه‌ویش بۆش���كاندنی پارتی‬ ‫دیموكرات���ی كوردس���تان خوالس���ه‌ی كه‌الم‬ ‫ده‌بێت س���ه‌ركرده‌ی حزبی���ه‌كان بزانن ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی هه‌رێ���م له‌كه‌ش���تی ده‌چێت ئه‌گه‌ر‬ ‫غ���ه‌رق بێت هه‌موم���ان ده‌خنكێی���ن ئه‌گه‌ر‬ ‫بیانه‌وێ���ت بڕوخێ���ت ك���ه‌س وه‌ك به‌رزه‌كی‬ ‫بانان ب���ۆی ده‌رناچێت‌و ده‌بێ���ت به‌ژێره‌وه‌‬ ‫كه‌وات���ه‌ به‌دیلی ئه‌م دۆخ���ه‌ ئه‌گه‌ر عه‌قاڵنی‬ ‫چاره‌س���ه‌ری نه‌كه‌ین فه‌وزای���ه‌و زه‌ره‌مه‌ندی‬ ‫یه‌كه‌م ل���ه‌م فه‌وزایه‌دا خه‌ڵكی كوردس���تانه‌‬ ‫بۆیه‌ واباش���ه‌ له‌به‌ر غه‌ری���زه‌ تایبه‌تیه‌كانی‬ ‫سیاس���ی خۆمان ئ���ه‌م دۆخه‌ نه‌ش���ێوێنین‬ ‫هه‌وڵ بده‌ین به‌ره‌نگاری فه‌س���ادو گه‌نده‌ڵی‌و‬ ‫نه‌هامه‌تی���ه‌كان‌و ئه‌ندازیارانی بڕینی بودجه‌و‬ ‫موچ���ه‌ ببینه‌وه‌ ئه‌م واڵته‌ هی هه‌مومانه‌ هه‌ر‬ ‫حزبێك ‪ 24‬كاتژمێر له‌حكومه‌تدا بوبێت راده‌ی‬ ‫ئه‌و ماوه‌ی���ه‌ چاكه‌و خراپ���ه‌ی به‌رده‌كه‌وێت‬ ‫به‌تایبه‌تی پارتی‌و یه‌كێتی كه‌ پشكی شێریان‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت هه‌م له‌ره‌نج‌و خه‌بات‌و قوربانیدا‬ ‫هه‌م له‌ده‌س���تكه‌وت‌و ده‌سه‌اڵتدا ده‌بێت شان‬ ‫بده‌نه‌ ب���ه‌ری ئه‌م باره‌ بۆ ڕاس���تكردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌مو حزبه‌كانیش هاوكاربن ئه‌وه‌ خوالسه‌ی‬ ‫كه‌المه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )518‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/3/1‬‬

‫مامۆستایه‌ك ‌ی گرێبه‌ست ‌ی دوازده‌ ‌ی ئاماده‌یی‌‪:‬‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫پاشه‌كه‌وت ‌ی كرێكاری‌ ئه‌ده‌م به‌كرێی‌ هاتوچۆ‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫موچه‌ی‌ مامۆستایانی‌ گرێبه‌ست‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ سیسته‌می‌ نوێی‌‬ ‫دابه‌شكردنی‌ موچه‌یه‌‪ ،‬نیوه‌ی‌‬ ‫وه‌رده‌گرن ئه‌وه‌ش ناڕه‌زایی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ لێكه‌وته‌وه‌و‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ گرێبه‌ست ده‌ڵێت ‬ ‫"پاره‌ی‌ ئێمه‌پاشكه‌وت ناكرێت و‬ ‫هه‌رگیزیش نادرێته‌وه‌ به‌مامۆستایانی‌‬ ‫گرێبه‌ست چونكه‌ وتویانه‌ ئێوه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ لیسته‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���اری‌ له‌یه‌كێ���ك له‌ئاماده‌ییه‌كانی‌‬ ‫شارباژێر وانه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ ده‌ڵێته‌وه‌‪،‬ئه‌و‬ ‫ب���ۆ دابینكردنی‌ بژێوی‌ ژیانی‌ له‌مانگی‌‬ ‫دوی‌ س���اڵی‌ ‪ 2015‬گرێبه‌س���تی‌‬ ‫كردوه‌‪،‬به‌اڵم ئێس���تا ك���ه‌ موچه‌كه‌ی‌‬ ‫بوه‌ته‌ نیوه‌ وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت "زۆر‬ ‫كه‌مه‌ هیچ به‌شم ناكات‪".‬‬ ‫ئ���اری‌ ڕه‌زا وتیش���ی‌ "هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫زۆرناخۆش���ه‌ به‌اڵم ناچ���ارم به‌ته‌نیا‬ ‫ل���ه‌ گونده‌كه‌بمێنم���ه‌وه‌ چونكه‌ گه‌ر‬ ‫هاتوچۆ بك���ه‌م له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ڕێگه‌كه‌م‬ ‫یه‌ك كاتژمێره‌و زۆردورم له‌ناوشاریش‬ ‫بۆیه‌پێویس���ته‌ ‪ 250 000‬دین���ار بده‌م‬ ‫به‌كرێ‌ س���ه‌یاره‌‪ ،‬ئینجا خۆ من ‪250‬م‬ ‫وه‌رگرتوه‌ ئیتر چی‌ بده‌م به‌كرێ‌‌و چی‌‬ ‫بخۆم؟‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌الیه‌ن به‌ش���ێكی‌ زۆر‬ ‫له‌مامۆس���تایانه‌وه‌ بایكۆت به‌رده‌وامه‌‬ ‫به‌اڵم ئاری‌ ج���ه‌زا له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پۆلی‌‬ ‫دوازده‌ی‌ ئاماده‌ی���ی‌ ده‌ڵێت���ه‌وه‌ بۆیه‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێ���ت "له‌ب���ه‌ر خ���وا‬ ‫ده‌چم وانه‌كان ده‌ڵێمه‌وه‌‪ ،‬ئێس���تاپاره‌‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ وه‌رده‌گرم یان پاش���ه‌كه‌وتی‌‬ ‫كرێكاری‌ ئ���ه‌ده‌م به‌كرێ���ی‌ هاتوچۆ‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ر كات به‌ش���ه‌ وانه‌كان ته‌واو‬

‫بكه‌م ئیتر ناچمه‌وه‌‪".‬‬ ‫ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ به‌نیگه‌رانییه‌و‌ه‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد "كاتێ���ك لێ���ت‬ ‫ده‌پرس���ن مامۆستایی‌ دامه‌زراویت یان‬ ‫گرێبه‌س���تیت‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا ك���ه‌ ده‌ڵێی‌‬ ‫گرێبه‌ستم ئیتر پشتت ئه‌شكێ‌ چونكه‌‬ ‫واهه‌ژماری‌ ده‌كه‌ن كه‌ مامۆستانیت‪،‬بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ به‌جیا هه‌ژمار ده‌كرێین‪".‬‬ ‫مامۆس���تایانی‌ گرێبه‌س���ت ب���ه‌ر‬ ‫له‌سیسته‌می‌ نوێی‌ دابه‌شكردنی‌ موچ ‌ه‬ ‫ب���ڕی‌ ‪ 500 000‬دیناری���ان وه‌رده‌گرت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ‪ 250 000‬دینار وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫نازانرێت نیوه‌ی‌ موچه‌كه‌ی‌ تریان چۆن‬ ‫ده‌درێته‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ مامۆستا ئاری‌‬ ‫ده‌ڵێت "مامۆستایانی‌ دامه‌زراو لیستیان‬ ‫هه‌یه‌ پاشكه‌وته‌كه‌یان وه‌رناگرن ئینجا‬ ‫ئێمه‌ چ���ۆن وه‌ریده‌گری���ن له‌كاتێكدا‬ ‫له‌لیسته‌كه‌دانین‪".‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ بوره���ان ك���ه‌ ئه‌دمین���ی‌‬ ‫په‌یج���ی‌ مامۆس���تایانی‌ گرێبه‌س���ت ‌ه‬ ‫له‌تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فیس���بوك باسی‌‬ ‫له‌گرفته‌كانی���ان ك���رد وت���ی‌ "جیاواز‬ ‫له‌هه‌م���و موچه‌خۆرانی‌ ت���ری‌ هه‌رێم‬ ‫غه‌درێكی‌ گه‌وره‌ له‌ئێمه‌ی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫گرێبه‌س���ت ك���راوه‌ ك���ه‌ موچه‌كه‌یان‬ ‫كردوین به‌نیوه‌و پاره‌ی‌ ئێمه‌پاشكه‌وت‬ ‫ناكرێ���ت‌و هه‌رگیزی���ش نادرێت���ه‌وه‌‬ ‫به‌مامۆس���تایانی‌ گرێبه‌س���ت چونكه‌‬ ‫وتویانه‌ ئێوه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ لیسته‌كه‌ن‪،‬‬ ‫گه‌ر به‌پێی‌ لیسته‌كه‌ بوایه‌ ئێمه‌ ‪%35‬‬ ‫ده‌بو‪".‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ بورهان ڕایگه‌یان���د "له‌كۆی‌‬ ‫‪ 4000‬گرێبه‌ست ته‌نها ‪ 50‬مامۆستایان‬ ‫له‌ناو شاردایه‌ یانزیك شارن‪ ،‬زۆربه‌ی‌‬ ‫له‌گونده‌ دوره‌ده‌سته‌كانن كه‌‪260- 180‬‬ ‫هه‌زار كرێی‌ هاتوچۆ ده‌ده‌ن‪".‬‬ ‫مامۆس���تایانی‌ گرێبه‌ست كۆمه‌ڵێك‬

‫داواكاریی���ان پێشكه‌ش���ی‌ الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندی���داره‌كان ك���ردوه‌ كه‌ بریتین‬ ‫ل���ه‌ "س���ااڵنی‌ خزمه‌ت به‌گرێبه‌س���ت‬ ‫هه‌ژمار بكرێ���ت‌و دیاریكردنی‌ كاتێك‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ببنه‌هه‌میشه‌یی‌‌و موچه‌كه‌یان‬ ‫ك���ه‌م نه‌كرێت���ه‌وه‌و نوێكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كانیان له‌كاتی‌ خۆیدابێت‌و‬ ‫موچه‌كه‌ی���ان له‌گ���ه‌ڵ مامۆس���تایانی‌‬ ‫میالكدا بێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها هه‌ژماركردنی‌‬ ‫ساڵی‌ خوێندنی‌ ‪ 2015-2014‬به‌دو ساڵ‬ ‫بۆ گرێبه‌سته‌كانیش‪".‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ بورهان باس���ی‌ له‌وه‌كرد كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان‬ ‫ئه‌وانی���ان له‌بیركردوه‌ له‌س���ه‌ربنه‌مای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ش له‌لیسته‌كه‌داین‪.‬‬ ‫"مامۆس���تایانی‌ گرێبه‌س���ت ئێ���وه‌‬ ‫له‌بیرنه‌ك���راون" ئه‌وه‌ وت���ه‌ی‌ جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫لقی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫كوردس���تانه‌و له‌لێدوانیكیدا بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ڕایگه‌یاند "یه‌كێك له‌داواكارییه‌كانمان‬ ‫له‌به‌یاننامه‌ك���ه‌ی‌ ‪2-27‬ی‌ لیس���تی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ لق���ی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایان تایبه‌ت بو به‌مامۆستایانی‌‬ ‫گرێبه‌س���ت و داوامانك���ردوه‌ ك���ه‌‬ ‫موچه‌كه‌یان كه‌م نه‌كرێته‌وه‌و هه‌روه‌ها‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫س���لێمانیش قس���ه‌مان كردوه‌ بڕیاره‌‬ ‫به‌هه‌مان لیس���ت له‌گه‌ڵ مامۆستایانی‌‬ ‫دام���ه‌زراو موچه‌وه‌ربگرن‪،‬هه‌روه‌ها تا‬ ‫ئه‌وكات���ه‌ی‌ ده‌كرێ���ن به‌هه‌میش���ه‌یی‌‬ ‫س���ااڵنی‌ گرێبه‌س���تیان به‌خزمه‌ت بۆ‬ ‫هه‌ژماربكرێت‪".‬‬ ‫سه‌نگه‌ر فائق ئاماژه‌ی بۆئه‌وه‌شكرد‬ ‫ك���ه‌ "مامۆس���تای‌ وانه‌بێ���ژ به‌بڕیاری‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارای���ی‌ موچه‌كه‌ی���ان‬ ‫كه‌مكراوه‌ته‌وه‌ بۆیه‌ ده‌بێت قس���ه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ بكرێت تا چاكی‌ بكه‌ن‪".‬‬ ‫ئه‌و خراپی‌ دۆخ���ی‌ دارایی‌ هه‌رێمی‌‬

‫به‌ه���ۆكاری‌ نه‌كردنی‌ گرێبه‌س���ته‌كان‬ ‫به‌هه‌میشه‌یی‌ داناو وتی‌ "به‌اڵم به‌ڵێن‬ ‫دراوه‌ له‌داهاتودا بكرێنه‌ هه‌میش���ه‌یی‌‌و‬ ‫ئیش���ی‌ له‌س���ه‌ربكه‌ن‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام‬ ‫له‌هه‌وڵداین به‌اڵم تائێستا وه‌ك داواكانی‌‬ ‫ترمان وه‌اڵمان نه‌دراوه‌ته‌وه‌ و یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و خااڵنه‌ی‌ كه‌ ب���ۆ گفتوگۆدانراوه‌و‬ ‫مه‌رجی‌ شكاندنی‌ بایكۆته‌‪".‬‬ ‫ش���ۆڕش غه‌ف���وری‌ له‌راگه‌یاندن���ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌وه‌ له‌باره‌ی نیوه‌‬ ‫موچه‌كه‌ی‌ مامۆستایانی‌ گرێبه‌سته‌وه‌‬ ‫ڕایگه‌یان���د " له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫چاكسازییانه‌ی‌ كه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫دایڕش���توه‌ موچه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وانیش بوه‌‬ ‫به‌نیوه‌‪ ،‬به‌ئێمه‌ وتراوه‌ موچه‌ی‌ كه‌س‬ ‫نافه‌وتێ���ت بۆیه‌ به‌دڵنییاییه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌وانیش نافه‌وتێت‪".‬‬ ‫(گرێبه‌سته‌كان بكرێن به‌هه‌میشه‌یی‌)‬ ‫ئه‌وه‌ داواكاری‌ مامۆستایانی‌ گرێبه‌سته‌‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ ش���ۆڕش غه‌ف���وری‌‬ ‫له‌راگه‌یاندن���ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫ده‌ڵێت"بونی‌ گرێبه‌ست مانای‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ وه‌زاره‌ت پێویس���تی‌ به‌مامۆستای‌ ‬ ‫زیاتره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ‬ ‫ته‌نها رایه‌ڵێكه‌ له‌نێوان مامۆس���تایان‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیراندا له‌و چوارچێوه‌یه‌دا‬ ‫هه‌رچی‌ له‌قازانجیان���دا بێت وه‌زاره‌ت‬ ‫ده‌ی���كات به‌ به‌رنامه‌ ب���ۆ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران تا ئه‌وان بڕیاربده‌ن‪".‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ بوره���ان وه‌ك ئه‌دمین���ی‌‬ ‫په‌یجی‌ مامۆس���ایانی‌ گرێبه‌ست باسی‌‬ ‫له‌وازهێنانی‌ مامۆس���تایان كردو وتی‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ پێشو مامۆستایه‌كی‌ گرێبه‌ست‬ ‫له‌حاجی���اوا وازیهێن���ا "له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‬ ‫ش���ۆڕش غه‌ف���وری‌ ده‌ڵێ���ت "بون���ی‌‬ ‫گرێبه‌ست به‌مانای‌ پێویستی‌ میالكاته‌‬ ‫بۆی���ه‌ گه‌ر مامۆس���تایه‌ك نه‌مێنێته‌وه‌‬ ‫زه‌ره‌ره‌ بۆ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا بارۆدخه‌كه‌ خراپه‌‪".‬‬

‫ئایا منداڵه‌كه‌ت‬ ‫مێشكی بیركاری هه‌یه‌؟‬ ‫ڕێبین قادر‬ ‫زانكۆی ئۆهایۆ‪ -‬ئه‌مه‌ریكا‬

‫مامۆستایان‬ ‫له‌ناو شاردایه‌‬ ‫یانزیك شارن‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ له‌گونده‌‬ ‫دوره‌ده‌سته‌كانن‬ ‫كه‌‪ 260- 180‬هه‌زار‬ ‫كرێی‌ هاتوچۆ‬ ‫ده‌ده‌ن‬

‫عه‌لی‌ بورهان به‌پێچه‌وانه‌ی‌ مامۆستا‬ ‫ئ���اری‌ باس���ی‌ له‌وه‌ك���رد ك���ه‌ ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ی‌ له‌مێشكیدا سڕیووته‌وه‌‬ ‫تا موچه‌كه‌ی‌ به‌و شێوه‌یه‌ بێت‪،‬چونكه‌‬ ‫هیچ گرنتییه‌ك نییه‌ بۆ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌‪،‬بایكۆتیش بشكێنرێت‬ ‫گ���ه‌ر داواكانمان ج���ێ به‌جێ‌ نه‌كرێت‬ ‫ئێمه‌ بایكۆت ناشكێنین‪".‬‬

‫"تائێستا له‌سه‌ر ئاست ‌ی قه‌زا ‌ی ده‌ربه‌ندیخان یه‌ك‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ ئینگلیز ‌ی نیی ‌ه تا هه‌ڵسه‌نگاندن بكات"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫ئه‌مساڵیش وه‌ك ساڵی‌ ڕابردو‬ ‫به‌پێی‌ بڕیارێكی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ مامۆستایان‬ ‫ناكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش ڕای جیاوازی‌ الی‌‬ ‫مامۆستایان دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ كیتابێك����ی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ به‌ه����ۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و‬ ‫به‌رزنرخاندنی‌ ڕۆڵی‌ مامۆس����تایان بۆ‬ ‫ساڵی‌ خوێندنی‌ ‪ 2016-2015‬پڕۆسه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندن ئه‌نج����ام نادرێت بۆ‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاران‌و ده‌سته‌ی‌ كارگێڕی‌‌و‬ ‫مامۆس����تایان‪ ،‬له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ئامانج‬ ‫نیعمه‌ت كه‌ له‌یه‌كێك له‌قوتابخانه‌كانی‌‬ ‫ك����ه‌الر مامۆس����تایه‌ ب����اوه‌ڕی‌ وای����ه‌‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ مامۆس����تایان هیچ‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی‌ نه‌بوه‌ له‌سه‌ر پڕۆسه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ "چونكه‌ ته‌نها ڕۆتین بوه‌و‬ ‫س����ااڵنی‌ ڕابردو ئه‌م هه‌ڵس����ه‌نگاندنه‌‬ ‫هیچ ڕه‌نگدانه‌وه‌و كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ڕه‌وش����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ نه‌ب����وه‌‪ ".‬ئه‌و‬ ‫مامۆس����تایه‌ نمون����ه‌ ب����ۆ وته‌كان����ی‌‬ ‫ده‌هێنێت����ه‌وه‌ "نزیك����ه‌ی‌ ‪7-6‬هه‌زار‬ ‫مامۆس����تا له‌س����نوری‌ گه‌رمیان هه‌یه‌‬ ‫تائێستا نه‌مانبینی‌ ئه‌و مامۆستایانه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌ڵس����ه‌نگاندن ده‌رنه‌چ����ون هیچ‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یه‌كیان له‌گه‌ڵ كرابێت یان‬ ‫خولێكیی����ان بۆ كردبن����ه‌وه‌ به‌كورتی‌‬ ‫ته‌نه����ا وه‌ره‌قه‌كه‌یه‌و نمره‌ی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌نوسرێت جگه‌له‌وه‌ بۆ پۆلی‌ دوانزده‌‬ ‫ماوه‌ی‌ س����ێ‌ س����اڵه‌ وه‌زاره‌ت خۆی‌‬ ‫بڕی����ارده‌دات بۆ ئ����ه‌و خوێندكارانه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ ل����ه‌ ‪4‬وان����ه‌ كه‌وت����ون‌و داخڵی‌‬ ‫به‌كالۆرییان ئه‌كات ئه‌مه‌ش وایكردوه‌‬ ‫ك����ه‌ خوێن����دكاره‌ ئاس����ت الوازه‌كان‬ ‫داخ����ڵ ببن‌و ئه‌نجامیان نه‌بێت‌و دواتر‬ ‫له‌نمره‌ی‌ پێوه‌ری‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر مامۆستا‬ ‫هه‌ژمارئه‌كرێ����ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ خراپتری����ن‬ ‫بڕی����اره‌ ك����ه‌ وه‌زاره‌ت ده‌ریك����ردوه‌و‬

‫دوایی����ش بۆنم����ر‌هی‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندن‬ ‫له‌سه‌ر مامۆستا هه‌ژماره‌‪ ،‬نه‌ له‌رابردو‬ ‫ن����ه‌ له‌ئێس����تا هه‌ڵس����ه‌نگاندن هیچ‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی‌ نابێت تا سیس����ته‌می‌‬ ‫خوێندن ده‌ستكاری‌ نه‌كرێت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕه‌وشی‌ ژیانی‌ مامۆس����تاو خوێندكار‬ ‫نه‌گونجێنرێت‪".‬‬ ‫محه‌مه‌د حه‌مه‌ره‌وف كه‌ مامۆستایه‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌یه‌كی‌ ده‌ربه‌ندیخان باسی‌‬ ‫له‌وه‌كرد كه‌ "زۆربه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان‬ ‫ئاگادارن ك����ه‌ به‌رله‌تاقیكردنه‌وه‌كانی‬ ‫وه‌رزی‌ یه‌ك����ه‌م كیتابیان ب����ۆ هاتوه‌‬ ‫كه‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندن بۆ مامۆستا هه‌ر‬ ‫نه‌ماوه‌ ئیتر نازانم ئه‌م بڕیاره‌ نوێیه‌ی‬ ‫حكومه‌ت پێمان ده‌فرۆشێته‌وه‌‪ ،‬ئینجا‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندن بۆ چ شتێك ده‌كه‌ن‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیار له‌س����اڵێكدا دو جار‬ ‫س����ه‌ردانی‌ مامۆستا ده‌كات ئایا ئه‌مه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هه‌ڵسه‌نگاندن؟ راسته‌ ڕێژه‌یه‌ك‬ ‫نم����ره‌ له‌ده‌س����تی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كاندایه‌‬ ‫ب����ه‌اڵم وانازان����م هه‌ڵس����ه‌نگاندنێكی‌‬ ‫له‌سه‌داس����ه‌د بێ����ت‪ .‬كاریگه‌رییه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌ك ئ����ه‌و واڵته‌ پێش����كه‌وتوانه‌ بێت‬ ‫كه‌ ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت بگه‌ینه‌ ئاس����تی‌‬ ‫ئه‌وان‪".‬‬ ‫كاروان فایه‌ق كه‌ پس����پۆڕی‌ وانه‌ی‌‬ ‫كوردیی����ه‌ ب����ه‌اڵم له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ش����ار‬ ‫به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ پس����پۆڕی‌ تایبه‌ته‌وه‌‬ ‫وانه‌كانی‌ تریش����ی‌ وتۆت����ه‌وه‌و ماوه‌ی‌‬ ‫ح����ه‌وت س����اڵه‌ وان����ه‌ی‌ ئینگلی����زی‌‬ ‫ده‌ڵێت����ه‌وه‌ وتی‌"له‌وكاته‌ی‌ پڕۆگرامی‌‬ ‫ئینگلیزی‌ گۆڕاوه‌ بایه‌خێكی‌ زۆردراوه‌‬ ‫به‌زمان‌و هه‌ڵس����ه‌نگاندن هه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫هه‌تا ئێس����تا له‌سه‌ر ئاس����تی‌ قه‌زای‌‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان یه‌ك سه‌رپه‌رش����تیاری‌‬ ‫نییه‌ تا هه‌ڵسه‌نگاندن بكات‪".‬‬ ‫كاروان فایه‌ق ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����كرد‬ ‫كه‌ "گرن����گ ئه‌وه‌یه‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندن‬ ‫ئه‌نجامی‌ هه‌بێت گه‌ر ده‌ستخۆشییه‌كی‌‬ ‫مه‌عنه‌وی����ش بێ����ت‪" .‬كاروان‬

‫مامۆستا هۆكار‬ ‫نییه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌وام ناكات‬ ‫بۆیه‌ هه‌ر روت‬ ‫نایه‌ت سه‌ردانی‌‬ ‫مامۆستا بكه‌یت‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ بایكۆتدام‌و‬ ‫به‌شداری‌ هیچ‬ ‫فشارێك ناكه‌م‬ ‫بۆسه‌ر مامۆستا‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ده‌وام‬ ‫بكات‬ ‫ده‌پرسێت ئایا تائێستا مامۆستایه‌ك‬ ‫نییه‌ پل����ه‌ی‌ الوازی‌ وه‌رگرتبێت؟ ئایا‬ ‫كه‌س����ێك نییه‌ ش����یاوی‌ مامۆستایی‌‬ ‫نه‌بێ����ت‌و پل����ه‌ی‌ الواز وه‌ربگرێت؟ با‬ ‫واز له‌نایاب‌و باش����ه‌ بهێنی����ن‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێكدا ئێمه‌ به‌خواس����تی‌ خۆمان‬ ‫نابین به‌مامۆستا‪ ،‬بۆیه‌ كاتێك ده‌ڵێن‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندن ناكه‌ین هیچ به‌گرنگی‌‬ ‫نابین����م‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ نه‌هێش����تنی‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌رئه‌وه‌ی‌‬

‫ش����ێوازی‌ به‌ڕێوه‌بردن ل����ه‌م واڵته‌دا‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ چونكه‌ له‌بری‌ به‌ده‌مه‌وه‌هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫داواكانی‌ مامۆستایان ئه‌وان خه‌ریكی‌‬ ‫چین‪".‬‬ ‫بێخ����اڵ عه‌ل����ی‌ ك����ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ چااڵوه‌یه‌ "هه‌ڵسه‌نگاندن‬ ‫له‌ڕابردودا ت����ا راده‌یه‌كی‌ كه‌م له‌روی‌‬ ‫ئیداریی����ه‌وه‌ گرنگ����ی‌ هه‌ب����و‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مس����اڵ هی����چ ئومێدێ����ك نه‌ماوه‌‬ ‫جگه‌ل����ه‌وه‌ی‌ به‌ڕاس����تی‌ گیرفان����ی‌‬ ‫هه‌مومان خاڵییه‌ هه‌ڵسه‌نگاندن چییه‌‬ ‫بیكات ی����ان نا س����اڵی‌ پاریش وه‌ك‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێ����ك بۆم نه‌كرا‪ ،‬ئه‌مه‌ ته‌نها‬ ‫بۆ ترس����اندنه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ نه‌كه‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ به‌رامبه‌ره‌ك����ه‌ت وات لێده‌كات‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌ ده‌توانێت ئیجرائات بكات كه‌‬ ‫له‌راستیدا به‌پێی‌ یاسای‌ عێراقی‌ هه‌ر‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك ده‌وامی‌ كردو بۆماوه‌ی‌‬ ‫‪ 40‬ڕۆژ موچه‌ی‌ وه‌رنه‌گرت كه‌س مافی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نییه‌ ده‌ریب����كات ئه‌مان له‌وه‌‬ ‫زیاتر چی ده‌كه‌ن به‌رامبه‌ر به‌مامۆستا‬ ‫هیچ شتێ نه‌ماوه‌ نه‌یكه‌ن‪".‬‬ ‫شه‌فیق حه‌مه‌ره‌شید سه‌رپه‌رشتیاری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ی‌ له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌ڵس����ه‌نگاندن هه‌رنه‌بوه‌ تا بكرێت‬ ‫یان نه‌كرێ����ت هه‌رچیش����مان كردوه‌‬ ‫ه����ه‌ر موجامه‌له‌ب����وه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێت‬ ‫له‌س����ه‌ر به‌رهه‌م بكرێت نه‌ك له‌سه‌ر‬ ‫سۆزو ڕق‌و كینه‌و په‌یوه‌ندی‌ كه‌سی‌‪،‬‬ ‫ئه‌مس����اڵ نه‌ك بۆ هه‌ڵه‌سه‌نگاندن بۆ‬ ‫ده‌وام هه‌بوه‌ بۆزانیومانه‌ چی‌ بكه‌ین‌و‬ ‫چۆن ره‌فتاربكه‌ین له‌گه‌ڵ مامۆس����تاو‬ ‫ئی����داره‌ بكه‌ین چ����ۆن بڕۆی����ن بۆیه‌‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن ده‌بێت له‌كه‌شێكی‌ زۆر‬ ‫گونجاودا بكرێ����ت چونكه‌ بارودۆخی‌‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندن نییه‌ گه‌ر بش����كرێت‬ ‫ئامانج ناپێكێت چونكه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫زانس����تی‌ باش نییه‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌‬ ‫هه‌ر پێ����وه‌ری‌ كۆنه‌ هه‌رچه‌نده‌ چه‌ند‬ ‫س����اڵه‌ ده‌مانه‌وێ����ت بیگۆڕی����ن به‌اڵم‬ ‫به‌ناوی‌ ئه‌وه‌ی‌ شاره‌زا دایناوه‌ نابێت‬

‫ده‌ستكاری بكرێت‪،‬چونكه‌ نه‌ به‌رهه‌م‬ ‫زی����اد ئه‌كات ن����ه‌ مامۆس����تا ئه‌خات ‌ه‬ ‫سه‌ر س����كه‌ نه‌ په‌روه‌رده‌یه‌كی‌ باشی‌‬ ‫ده‌بێت‪".‬‬ ‫ش����ه‌فیق حه‌مه‌ره‌ش����ید ئاماژه‌یی‌‬ ‫به‌وه‌ش����كرد "هه‌ڵس����ه‌نگاندن ل����ه‌م‬ ‫بارودۆخ����ه‌و به‌و پێوه‌ران����ه‌ هه‌بێت‌و‬ ‫نه‌بێت وه‌ك یه‌كه‌ هیچ كاریگه‌ری‌ نییه‌‬ ‫ئه‌بێ����ت هه‌ڵس����ه‌نگاندن له‌بارودۆخی‌‬ ‫گونجاودا بێت‪ ،‬ئێستا نه‌ك بارودۆخی‌‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندن نییه‌ ب����ۆ خوێندنیش‬ ‫بارودۆخی‌ گونجاو نییه‌‪".‬‬ ‫ش����ه‌فیق حه‌مه‌ره‌ش����ید پێش����نیار‬ ‫ده‌كات كه‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندن له‌س����ه‌ر‬ ‫ئ����ه‌م بنه‌مایانه‌ بێت "پێوه‌ر له‌س����ه‌ر‬ ‫ڕێژه‌ی����ی‌ پێوانه‌یی‌ ده‌رچ����ون بێت‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی‌ ئۆڵۆمپی‌ له‌بابه‌ته‌كان‬ ‫بكرێت‌و مامۆس����تا چه‌ن����د كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌س����ه‌ر خوێن����دكار هه‌ب����وه‌ چه‌ند‬ ‫له‌گه‌ڵی����ان ئه‌ڕوا هه‌روه‌ه����ا ئیداره‌و‬ ‫خوێندكاریش به‌ش����داربێت‌و ناكرێت‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی‌ ئێس����تا كه‌ وانه‌ی‌ پێشو‬ ‫دوباره‌ ده‌كاته‌وه‌و زه‌مینه‌یه‌ك خۆش‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ وائه‌زانی‌ هه‌میش����ه‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ بوه‌‪".‬‬ ‫ئه‌و سه‌رپه‌رشتیاره‌ باوه‌ڕی‌ وایه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێت یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌رشتیاری‌ ڕۆڵی‌‬ ‫په‌رله‌مانێكی‌ بچ����وك ببینێت ئه‌ركی‌‬ ‫چاودێری‌‌و داهێن����ان بێت به‌اڵم لێره‌‬ ‫ناتوانێت هیچ كام له‌و ڕۆاڵنه‌ ببینێت‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ چه‌قبه‌س����تویی‌ په‌روه‌رده‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕۆتین ڕۆڵ ده‌بینێت‪".‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ڕۆڵی‌ سه‌رپه‌رشتیاران له‌م‬ ‫دۆخه‌ی‌ ئێستادا ئه‌و سه‌رپه‌رشتیاره‌‬ ‫ده‌ڵێت "مامۆستا هۆكار نییه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌وام ناكات بۆیه‌ هه‌ر روت نایه‌ت‬ ‫س����ه‌ردانی‌ مامۆس����تا بكه‌یت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫بایكۆتدام‌و به‌ش����داری‌ هیچ فشارێك‬ ‫ناكه‌م بۆسه‌ر مامۆستا بۆئه‌وه‌ی‌ ده‌وام‬ ‫ب����كات‪ ،‬من وه‌ك سه‌رپه‌رش����تیارێك‬ ‫پشتگیرییان ده‌كه‌م‪".‬‬

‫فێرخوازان له‌‌كوردستان لەالیەن باوان‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌كارانیانه‌وه له‌وانه‌ی بیركاریدا‬ ‫پۆڵێن ده‌كرێن بۆ‌ دو به‌ش‪ ،‬ئه‌وانه‌ی كه‌‬ ‫مێشكی بیركاریان هه‌یه‌له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی‬ ‫كه‌مێش���كی بیركاریی���ان نی���ه‌‪ ،‬واباوه‌‬ ‫به‌كه‌س���ێك بوترێت مێش���كی بیركاری‬ ‫نیه‌ ك���ه‌به‌هیچ كلۆجێك ئه‌و فێرخوازه‌‬ ‫نه‌توانێ���ت له‌چه‌مك���ه ‌بیركاریی���ه‌كان‬ ‫تێب���گات‌و س���ه‌ركه‌وتویش نه‌بێ���ت‬ ‫له‌به‌كارهێنانیدا‌‪ ،‬مامۆستاكان زیاتر ئه‌م‬ ‫جۆره‌ فێرخوازانه‌ به‌وه‌دا ده‌ناس���نه‌وه‬ ‫‌كه‌ هه‌میشه ‌له‌تاقیكردنه‌وه‌ی ‌بیركاریدا‬ ‫كه‌مترین نمره‌ ده‌هێنن‌و ره‌فتاریان له‌ناو‬ ‫پۆلی بیركاریدا ئاسایی نیه‌‪ .‬به‌اڵم ئاخۆ‬ ‫به‌جدی ش���تێك هه‌یه‌به‌ن���اوی ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌س���ێك مێش���كی بیركاری هه‌بێت‌و‬ ‫یه‌كێكی تریش نه‌یبێ���ت؟ لێكۆڵینه‌وه‬ ‫‌زانس���تیه‌كان تاچه‌ند ئه‌و پۆلێنكردنه‌ی‬ ‫سه‌ره‌وه‌پشتڕاست ده‌كه‌نه‌وه‌؟‬ ‫په‌روه‌رده‌كارێكی بیركاری وه‌كو جۆی‬ ‫بۆیله‌ر ده‌ڵێت "هه‌میشه‌ ئه‌فسانه‌یه‌كی‬ ‫به‌رباڵو بونی هه‌بوه‌ كه‌پێیوایه‌هه‌ندێك‬ ‫كه‌س مێشكی بیركارییان هه‌یه‌هه‌ندێكی‬ ‫تر نیانه‌" واته‌ بۆیله‌ر پێمانده‌ڵێت ئه‌م‬ ‫كێش���ه‌یه ‌له‌هه‌مو كۆمه‌ڵگایه‌كدا بونی‬ ‫هه‌یه (به‌پێشكه‌وتوه‌كانیشه‌وه‌) ‌له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی هیچ راس���تیه‌كی زانس���تی نیه‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م بۆچونه‌پشتڕاس���ت بكاته‌وه‌‬ ‫به‌ڵك���و لێكۆڵینه‌وه‌كانی نیرۆس���اینس‬ ‫(زانستی مێشك)ی ئێستا پێمانده‌ڵێن‬ ‫كه‌په‌یوه‌ندیه‌ك���ی به‌هێز هه‌یه‌له‌نێوان‬ ‫ئه‌و هه‌ڵوێست‌و بۆچونانه‌ی كه ‌قوتابی‬ ‫هه‌یه‌تی له‌س���ه‌ر خۆی‌و ‌پێش���كه‌وتنی‬ ‫ئاستی ئه‌كادیمی‪ ،‬واته‌گه‌ر خوێندكارێك‬ ‫هه‌ڵگری ئ���ه‌و ڕوانگه‌و بۆچونه‌بێت كه‌‬ ‫مێشكی بیركاری نیه‌ ئه‌وه‌به‌دڵنیاییه‌وه‬ ‫‌هه‌رچه‌نده‌ هه‌وڵیش���بدات ئه‌و بۆچونه‬ ‫‌نێگه‌تیڤان���ه‌ده‌بێته‌ه���ۆی الوازكردنی‬ ‫ئاستی تێگه‌یشتنی‌و هێنانی نمره‌ی كه‌م‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌كان���دا‪ ،‬كه‌واته‌ له‌جیاتی‬ ‫ئه‌وه‌ی باوان‌و مامۆس���تاكان منداڵه‌كان‬ ‫ترۆما بكه‌ن ب���ه‌و بۆچونه‌ هه‌اڵنه‌ گه‌روا‬ ‫له‌خوێن���دكار‌ بك���ه‌ن تێڕوانینی خۆی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌فێرب���ون كه‌مێك بگۆڕێت‬ ‫ئه‌وا ئاستی تێگه‌یش���تنی به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌رزده‌بێت���ه‌وه ‌چه‌ن���د ج���اران زیاتر‬ ‫له‌ئاس���تی پێش���وتری‪ .‬ه���ه‌ر وه‌ك‬ ‫س���ێ لێكۆل���ه‌ر به‌ناوه‌كان���ی (‪Carol‬‬ ‫‪Dweck,‬‬ ‫‪Camille‬‬ ‫‪Farrington‬‬ ‫‪ )and David Yeager‬زی���اد‬ ‫له‌جارێ���ك له‌توێژینه‌كانیاندا جه‌ختیان‬ ‫لێكردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ترین كێش���ه‌ی ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫واهه‌س���تده‌كه‌ن مێش���كی بیركاری���ان‬ ‫نیه‌بریتیه‌له‌"ترس له‌كردنی هه‌ڵه‌‌" واته‌‬ ‫ده‌ترسن له‌وه‌ی كه‌ هه‌وڵبده‌ن‌و بكه‌ونه‬ ‫‌هه‌ڵه‌وه‌له‌كاتی شیكاركردنی پرسیارێكی‬ ‫بیركاریداو دواتریش سه‌رزه‌نشت بكرێن‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ڵه‌كردن ‌له‌بیركاریدا به‌ش���ێكه‬ ‫‌له‌پرۆس���ه‌ی فێرب���ون‪ ،‬ده‌بێت زۆریش‬ ‫پێش���وازی لێبكرێت‪ ،‬جۆ بۆیله‌ر ده‌ڵێت‬ ‫هه‌ڵه‌ك���ردن له‌بی���ركاری ده‌بێته ‌هۆی‬ ‫ئه‌وه‌ی مێشكی خوێندكار گه‌شه بكات‬ ‫‌چونكه ‌له‌كاتی هه‌ڵه‌دا فێرخواز وردترو‬ ‫باش���تر هه‌وڵ���ده‌دات به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌مه‬ ‫‌ئ���ه‌و ج���ۆره‌ تاقیكردنه‌وانه‌یه‌كه‌له‌ناو‬ ‫تاقیگه‌كاندا له‌سه‌ر فێرخوازه‌كان كراوه‌‬ ‫كاتێك پرسیاری بیركاری شیكار ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫س���ه‌رنجیان داوه ‌له‌كات���ی هه‌ڵه‌كردن‬ ‫گه‌یه‌نه‌ری هه‌سته‌ ده‌ماره‌كان ئه‌كتیڤ‬ ‫ده‌ب���ن‪ ،‬كه‌دیاره‌ئه‌م���ه‌ش به‌گوڕترین‬ ‫حاڵه‌ت���ی مێش���كی م���رۆڤ داده‌نرێت‌‬ ‫كاتێك چاالكیه‌ك ئه‌نجامده‌دات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی گرنگه‌ ب���ۆ پ���ه‌روه‌رده‌كار‬ ‫ده‌بێت بزانن كه‌هه‌ر فێرخوازه‌و ڕێگای‬ ‫لەبەرداڵنی خ���ۆی هه‌یه‌بۆ فێربون‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌هه‌ندێك كه‌س ڤیژوه‌ڵن(وێنه‌یین)‬ ‫و ‌هه‌ندێكی تر ژماره‌یی(‪) Numerical‬‬ ‫ن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫به‌ش���ی جیاوازی مێش���ك به‌گش���تی‬ ‫به‌رپرس���ه له‌هه‌ری���ه‌ك له‌و ش���ێوازی‬ ‫تێگه‌یش���تنانه‌ بۆیه ‌‌ده‌بێت مامۆس���تا‬ ‫به‌ئاگاییه‌وه‌له‌م جیاوازیه‌بڕوانێت‌و بونی‬ ‫قوتاب���ی جیاواز له‌ناو پۆل���دا به‌فه‌زیله‬ ‫‌ببینێت نه‌ك به‌نه‌گبه‌تی‪‌ ،‬ڕێگا بكاته‌وه‬ ‫‌بۆئه‌وه‌ی كارلێك له‌نێوان ئه‌م دو جۆره‌‬ ‫جیاوازه‌ی فێرب���ون ڕوبدات له‌ناو پۆلدا‬ ‫نه‌ك ئه‌فزه‌لیه‌ت بدات به‌ژماره‌یه‌ك‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫پەنالتیەک بۆ‬ ‫گۆڵەکەی لیژنەکانی‬ ‫قایمقامیەت‬ ‫دالوەر سۆفی‬ ‫زۆرجار لەکوچەیەکی ش���ار یا لەسەر‬ ‫شەقامێکی گشتی الفیتەیەک ئەبینین‪،‬‬ ‫لەس���ەر س���ەرپێچی نانەوەخانەیەک یا‬ ‫چێشتخانەیەک یا چایخانەیەک داخراوە‬ ‫لەالی���ەن لێژنەکان���ی قایمقامیەت���ەوە‪،‬‬ ‫رەنگە زۆرجار بەفیزێکەوە باسیبکەین‌و‬ ‫زۆرجاری���ش وا بزانی���ن واڵت ش���امی‬ ‫ش���ەریفە‪ ،‬ئەم لێژنانە نە غەدر لەکەس‬ ‫ئەک���ەن‌و نە کەس���یش ئەبوێ���رن‪ ،‬نە‬ ‫لەکەسیش ئەبورن بەیەک چاو و بەیەک‬ ‫مەس���افە لەگەڵ هەموان هەڵسوکەوت‬ ‫ئەکەن‪.‬‬ ‫لەماوەی رابردودا کە قەیران لەس���ەر‬ ‫قەی���ران بەرۆکی ئ���ەم خەڵكە ئەگرێت‬ ‫ئەم لیژنە بەڕێزە پەرەی بەچاالکیەکانی‬ ‫داوەو هەن���دێ دەسپێشخەریش���ی‬ ‫کردوە‪ ،‬لەوانە نرخی هاتوچۆو تاکس���ی‬ ‫لەنێ���وان ش���ارەکاندا کەمکردۆت���ەوە‪،‬‬ ‫نرخی ماس���ی برژاندنیشی دیاریکردوە‪،‬‬ ‫چاودێریکردنێک���ی زیاتری بازاڕ ئەکات‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت نرخی کااڵ س���ەرەکیەکانی‬ ‫خ���واردن‪ ،‬جێگ���ەی دەسخۆش���ی‌و‬ ‫سوپاسە‪ ،‬بەاڵم خۆزگە ئەم پرۆسەیە بۆ‬ ‫هەموان ئەبو‪ ،‬وردو درش���تی وەک یەک‬ ‫ئەگرتەوە‪ ،‬ل���ەم مەملەکەتی عەجایەبی‬ ‫س���ەرزەمینەی ئێمەدا کە یاس���ا تەنها‬ ‫بۆ بێدەس���ەاڵتانە تەنها ماس���ی پچوک‬ ‫ئەبێ���ت بەتۆڕەکەی���ەوە حوتەکان لێی‬ ‫دەرباز ئەبن شتی سەیر ئەگوزەرێ‪ .‬وا‬ ‫بەندە س���ەرپێچیەک ئەخەمە بەر دیدی‬ ‫لێژنەی بەڕێ���ز تا بیانوی ئەوەیان ببڕم‬ ‫کە گوایە نەیانزانیوە یاخود ئاگادارنین‪.‬‬ ‫یا فرۆکەخانەکەمان چەپەکەو نابینرێ‪.‬‬ ‫ڕەنگ���ە زۆرمان ئاگاداری ئەوەبین کە‬ ‫لەفڕۆکەخانەی س���لێمانیەوە تاکس���ی‬ ‫هەیە بۆ ناوش���ارو کرێکەشی پێش ئەم‬ ‫قەیرانە تەنها (‪ ) ١٥٠٠٠‬هەزار دینار بو‬ ‫کە خۆی لەخۆیدا کرێیەکی زیادبو لەچاو‬ ‫کرێی راپەڕین‌و تاسڵوجەدا‪ ،‬هەندێ جار‬ ‫خەڵک بۆ رازی کردن‌و ئاس���ودەکردنی‬ ‫ویژدانی خۆی بیانوی جۆراوجۆری ئەدا‬ ‫بەخۆی‪ ،‬لەوانە ئەم تاکسیانە شەونخونی‬ ‫ئەکێشن‌و تایبەتن‪ ،‬کەمتر ئیشیان هەیە‪،‬‬ ‫هەر خۆم چەند ش���ۆفێرێکیانم دواندوە‪،‬‬ ‫لەبارەی کرێ‌و ئیشیانەوە‪ .‬هەموان یەک‬ ‫قسەیان هەبو ئەویش کۆمپانیایەک ئەم‬ ‫گرێبەستەی پێدراوە‪ ،‬ئیشێکە تایبەت بۆ‬ ‫خۆشەویس���تێک‪ .‬ئەبێت هەر تاکسیەک‬ ‫یەک لەسەر سێی کرێکە بداتە کۆمپانیا‪،‬‬ ‫تا ئەم رۆژانەش نە کەس پرس���یویەتی‬ ‫لەس���ەر چ بنەمایەک ئ���ەم نرخە دانرا‪،‬‬ ‫ئەم کۆمپانیایە کێیەو چەندین پرسیاری‬ ‫تریش ئەمە جگ���ە لەتەمومژی دەوری‬ ‫گرێبەس���تەکەو ئایا بۆ ئەم کۆمپانیایە‬ ‫ئەوەندە نازدارە بێ کەمکردنی ئاشکرا‪،‬‬ ‫بێ تەندەرین‪ ،‬لەتاریکیدا ئەم کارەی بۆ‬ ‫داتاشرا لەگەڵ ئەوەی چەند پرسیارێکی‬ ‫سەرسوڕهێنەر خۆیان قوت ئەکەنەوە‪،‬‬ ‫ئای���ا کاتێ���ک بەنزین ک���ەم ئەبێتەوە‬ ‫کۆمپانیا حیزبیەکان نرخەکەی ئەفڕێنن‬ ‫بۆ س���ەرو ه���ەزار دین���ار کۆمپانیاکە‬ ‫بەنزینی���ان بۆ دابین ئ���ەکات؟ ئایا دو‬ ‫لیتر رۆنی���ان بەنرخی کەمت���ر لەبازاڕ‬ ‫ئەداتێ؟ ئایا کاتێک توش���ی روداوێکی‬ ‫هاتوچۆ ئەبن هیچ کۆمەکێکیان ئەکات؟‬ ‫هەرهیچ نەبێت تایەیەکیان بۆ پەنچەری‬ ‫ئ���ەکات؟ رەنگ���ە گەر لەش���ۆفێرەکان‬ ‫بپرس���ین بەیەکدەنگ‌و بەکۆرس وەاڵم‬ ‫بدەنەوە نەخــێــر)‪.‬‬ ‫دەفەرم���ون لیژنەی بەڕێز س���ەرباری‬ ‫قەیران‌و دابەزینی نرخی زۆرێک لەکااڵکان‬ ‫وا کۆمپانیا نازدارەکە بڕیاری داوە ببێتە‬ ‫برابەش���ی ش���ۆفێرەکان‪ ،‬هاواڵتیانیش‬ ‫کەیفی خۆیانە‪ ،‬قەیران���ی دارایی هەیە‬ ‫نیە بەجەهەنەم لەمەودوا نرخی تاکسی‬ ‫(‪ )٢٠٠٠٠‬دینارەو هەر بەهەوەس���یش ‪،‬‬ ‫(‪ )١٠٠٠٠‬دیناری بۆ کۆمپانیایە‪.‬‬ ‫ئیتر چاوەڕوانی هیمەتتانین قوربان‬ ‫گەندەڵ���ی هەر گەندەڵی���ە بچوک بێت‬ ‫یان گ���ەورە‪ ،‬لەبەردەم بەڕێزیش���تاندا‬ ‫ئەوە ع���ەرزو ئەوە گ���ەز‪ ،‬ببورن ئەوە‬ ‫فڕۆکەخانەو ئەوە تاکسیەکان‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بازاڕو ئەوەش حاڵی باخەڵی مەردمەکە‪.‬‬ ‫خۆ ئەگەر کۆمپانیاکە وابیر بکاتەوە کە‬ ‫هەرچی سواری تەیارە بو ئەوا گیرفانی‬ ‫هەڵئاوساوە ئەوا هەڵەن چونکە گیرفان‬ ‫گەرم���ەکان لەبەش���ی‪ VIP‬تەش���ریف‬ ‫ئەهێنن‌و ئۆتۆمبێلی جام رەش‌و چەکدار‬ ‫بەبێ پشکنین لەچاوەڕوانیدان‪ ،‬تەکسی‬ ‫بۆ رەشوڕوتەکەیە کە ئەگەر نەخۆشی‌و‬ ‫ناعیالج���ی نەبوایە بەخەویش س���واری‬ ‫تەیارە نەئەبون‪ ،‬بەخواتان ئەسپێرین تا‬ ‫فاوڵێکی ت���ر‪ .‬خۆتان بگرن بۆ پەنالتی‬ ‫داهاتو‪.‬‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫‪17‬‬

‫دزین‌و تااڵنکردنی شۆڕش لەبەهاکانی‬ ‫نەوزاد جەمال‬ ‫دزینی ش���ۆڕش‪ ،‬واتە قۆستنەوەی‬ ‫ئ���ەو دەس���تکەوت‌و ئاڵۆگۆڕانەی کە‬ ‫دێنەدی‌و دەبنە زەمینەیەکی لەبار بۆ‬ ‫دەستبەسەراگرتنی لەالیەن هەلپەرستە‬ ‫گەندەخۆرەکانەوە‪ .‬کاتێکیش شۆڕش‬ ‫بەپێچەوانەی خواستە بنەڕەتیەکانییەوە‬ ‫دەکەوێت���ەوە‪ ،‬ئیت���ر لەب���ەردەم‬ ‫تااڵنکردندای���ە‪ .‬وەکچ���ۆن ش���ۆڕش‌و‬ ‫راپەڕینەکان لەمێ���ژوی کۆمەڵگەکاندا‬ ‫دەرفەتێکی نوێن‪ ،‬پارویەکی س���اخی‬ ‫دەسەاڵتخوازەکانیش���ن‪ .‬بۆیە‪ ،‬دەبێت‬ ‫بپرسین‪ :‬پاش سەدەیەک لەتەنگەژەو‬ ‫قەیرانی کارەس���اتبارو پرس���ی کورد‬ ‫بەنەگۆڕی یا بەجۆرێک دوبارەبێتەوە؟‬ ‫کێ بەرپرس‌و هۆکارە؟‬ ‫راس���تییە س���ادەکەش بەردەستی‬ ‫هەموە‪ :‬س���امان‌و ژێرخانی کوردستان‬ ‫تەنه���ا لەالی���ەن داگیرکەرانیی���ەوە‬ ‫لوش���نەدراوە‪ ،‬بەڵک���و راپەڕی���ن‌و‬ ‫خەباتەکانیش���ی لەالیەن س���ەرکردەو‬ ‫سیاس���ییەکانەوە دەدزرێت‌و بەهاکانی‬ ‫تااڵندەکرێ���ت‪ .‬ئەگەرچی لەمەدا کورد‬ ‫نمونەیەکی دانس���قە نییە‪ ،‬شۆڕش���ی‬ ‫گەالن���ی ئێ���ران‪ ،‬بەه���اری عەرەبی‬ ‫لەسوریاو لیبیا کە داعش‌و رادیکاڵیزم‬ ‫بردیان‌و زۆریتریش بەم دەردەچون‪.‬‬ ‫بەاڵم چ���ۆن ش���ۆڕش دەدزرێت؟‬ ‫لەوەاڵم���دا‪ ،‬وتارێکی نایابی (مارکس)‬ ‫بەن���اوی (‪ ١٨‬برۆمێ���ر‪ :‬لوی���س‬ ‫پۆناب���ارت) ک���ە لەگۆڤاری ش���ۆڕش‬ ‫(‪ )Die Revolution‬دا ساڵی (‪)١٨٥٢‬‬ ‫لەنی���ۆرک دابەزی���وە‪ ،‬لێکدەدەمەوە‪.‬‬ ‫پرس���یاری س���ەرەکی لەوێدا بریتییە‬ ‫لە‪ :‬چ���ۆن س���ەرکردەیەکی خوێڕیلەو‬ ‫گەن���دەی وەک (پۆنابارت) کە خۆی‬ ‫بە"ناپۆلیۆنی بچوک" دەزانێت‪ ،‬توانی‬ ‫دەس���تکەوتەکانی شۆڕشی فەڕەنسی‬ ‫بدزێ���ت؟ چۆن لەمێژوی فەرەنس���ادا‬ ‫ک���ە ملمالنێ���ی چینایەت���ی دەگاتە‬

‫لوتک���ە‪ ،‬دەقۆزرێت���ەوە؟ ئاخر ئەوە‬ ‫گۆڕانکارییەک���ی تراجیکە لەمێژودا کە‬ ‫گەلێکی(‪ ٣٦‬ملیۆن) ناخافڵ‌و لەناکاو‬ ‫بەبێ هیچ بەرگری���ەک‪ ،‬بکەونە داوی‬ ‫پیاوێکی وەهاوە؟‬ ‫دیارە پێش (مارکس)یش لەوبارەوە‬ ‫نوس���راوە‪ .‬هەندێ���ک کودەتاکەی���ان‬ ‫هێندێکی���ش‬ ‫جنێوبارانک���ردوە‪،‬‬ ‫بەسزایەک دژ بەهەڵەتی‌و پەڵەتیەکانی‬ ‫شۆڕش���ی فەرەنس���یان لێکداوەتەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم گرفتەک���ە لەوەدایە کەروداوەکە‬ ‫بەکارێک���ی توندتیژان���ەی کەس���ێکی‬ ‫س���ەرەڕۆو وەک هەورەبروس���کەیەک‬ ‫لەئاس���مان کەوتبێتەوە باسکراوە‪ .‬یا‬ ‫بەوجۆرە باس���کراوە کە رێخۆشکەرو‬ ‫پاس���اوێکی مێژوی���ی بێ���ت ب���ۆ‬ ‫پاڵەوانک���ردن‪ .‬ب���ەاڵم (مارک���س)‬ ‫لەگۆشەنیگایەکی جیاوازەوە ملمالنێی‬ ‫چینایەتی فەرەنسای لێکداوەتەوە‪ .‬ئەو‬ ‫ملمالنێیە هەلوم���ەرج‌و پەیوەندیەکی‬ ‫هێنایە ئاراوە‪ ،‬کە کەس���ێکی بودەڵەو‬ ‫بەهرەمامناوەند جڵەو بگرێتەدەست‌و‬ ‫رۆڵ���ی پاڵەوانێ���ک بگێڕێ���ت‪ ،‬نەک‬ ‫توان���او زیرەکی بێوێنەی (پۆنابارت)‪.‬‬ ‫لەبەرئەوە‪ ،‬دروش���مەکانی شۆڕش���ی‬ ‫فەرەنسی (ئازادی‪ ،‬یەکسانی‪ ،‬برایەتی)‬ ‫هەمویان یەکشەممەی ئاداری (‪)١٨٥٢‬‬ ‫وەک خەیاڵ���ی س���ێبەر لەبەردەم���ی‬ ‫س���یحری پیاوێکدا رەوین���ەوە! بۆیە‬ ‫دواجار "هەمو ئەو بلیمەتییە فەرمیەی‬ ‫فەرەنس���ا ک���ە هەیەت���ی لەب���ەردەم‬ ‫"گێلێتی فێڵبازانەی" تاکەکەس���ێکدا‬ ‫سفر دەبێتەوە‪ .‬ویستی گشتی گەل کە‬ ‫لەڕێی هەڵبژاردنی گش���تیەوە بەدوای‬ ‫دەربڕینێکی ش���یاو دەگ���ەڕا‪ ،‬کەوتە‬ ‫چنگ���ی چەتەیەکەوە‪ .‬ئەمەش یەکێک‬ ‫لەپارادۆکسەکانی مێژو‪ :‬گەندەمرۆڤێک‬ ‫رەنجی شۆڕشێک بخوات‪.‬‬ ‫لەدرێژەی ش���رۆڤەکەیدا (مارکس)‬ ‫رێس���ای رەوتی مێژویی دەدۆزێتەوە‪:‬‬ ‫خەبات���ی مێژوی���ی لەراس���تیدا‪ ،‬هیچ‬ ‫نیی���ە جگەلەدەربڕینێک���ی ئاش���کراو‬

‫ئێستە کە یادی‬ ‫راپەڕین نزیکە ئەو‬ ‫راستیەمان ال تۆخ‬ ‫دەبێتەوە‪ :‬رەنج‌و‬ ‫کۆششەکان بونە‬ ‫بەهارێکی دزراو و‬ ‫مایەی نەگبەتی‬ ‫زۆرینەیەک‌و‬ ‫خۆشبەختی‬ ‫کەمینەیەک‬

‫بەپلەیەکی زیاد یا کەم لەخەباتی نێوان‬ ‫چینە کۆمەاڵیەتیەکان‪ .‬ئەم خەباتەش‬ ‫چ لەبواری سیاس���ەتدا بێت یا ئایین‬ ‫یا فەلس���ەفەو هەر ئایدۆلۆجیایەکیتر‪.‬‬ ‫ئیدی بون‌و پێکدادانەکانی ئەو چینانە‬ ‫بەجۆرێک‌و بەپێی رۆڵیان‪ ،‬دەگەڕێتەوە‬

‫بۆ باری ئابوری‌و بۆ سروشت‌و شێوازی‬ ‫بەرهەمهێن���ان‌و رێگ���ەی ئاڵووێر کە‬ ‫ش���ێوازی بەرهەمهێنان دیاریدەکات‪.‬‬ ‫ئەم���ەش کلیلەکەی���ە بۆ تێگەیش���تن‬ ‫لەمێژوی کۆماری فەرەنسی دوەم‪.‬‬ ‫ل���ەم سۆنگەش���ەوەیە ک���ە ئاماژە‬ ‫بەوتەیەک���ی (هی���گڵ) دەکات‪:‬‬ ‫(هەمو رودواو و کەس���ێتیە مەزنەکان‬ ‫لەمێ���ژوی جیهاندا‪ ،‬ئەگەر ش���یاوبێت‬ ‫بوترێ دوج���ار دەردەک���ەون)‪ .‬بەاڵم‬ ‫ب���ەڕای مارکس‪( ،‬هیگڵ) ئەوەش���ی‬ ‫لەبیرچ���وە ک���ە جاری یەک���ەم وەک‬ ‫تراجیدیا(کارەس���ات)و دوەمیش وەک‬ ‫کۆمێدیا(گاڵتەجاڕی) دوبارە دەبنەوە‪.‬‬ ‫چونکە (مارک���س) پێیوایە مرۆڤەکان‬ ‫مێژو بەدەستی خۆیان دروستدەکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم ب���ەو جۆرەش نا ک���ە حەزیان‬ ‫پێیەتی‪ .‬لەبەرئ���ەوەی لەهەلومەرج‌و‬ ‫بارودۆخێکدان کە خۆیان هەڵینابژێرن‪،‬‬ ‫بەڵکو ئەوەی کە بەرەو روی دەبنەوە‪،‬‬ ‫بۆیان دیاریدەکات‪ .‬بارودۆخێکی پێدراو‬ ‫و راس���تەوخۆ گ���وازراوە لەرابردوەوە‬ ‫ئاڕاس���تەیان دەکات‪ .‬مێ���ژو نەفرەت‌و‬ ‫دێوزمەیەکە هەمیشە بەسەر نەوەکانی‬ ‫داهاتوەوە دەشەکێتەوە‪.‬‬ ‫بەمج���ۆرە (مارک���س) دەگات���ە‬ ‫خەڵ���ک‌و‬ ‫ئەنجامگیریی���ەک‪:‬‬ ‫روداوەکان وەک "ش���لیمل"گەلێکی‬ ‫ئاوەژو ـ هەڵگەڕاوەن‌و وەک سێبەرێکی‬ ‫بێجەس���تە دەردەک���ەون)‪ .‬لێ���رەدا‬ ‫ئاماژە بەکەس���ێتی سەرەکی چیرۆکە‬ ‫ناس���راوەکەی (چامیس���ۆ) دەدات‬ ‫ک���ە س���ێبەرەکەی خ���ۆی لەپێن���او‬ ‫بڕەپارەیەک���دا دەفرۆش���ێت! کەواتە‪،‬‬ ‫تراجیدیاکە لەوەدایە ش���ۆڕش "باری‬ ‫ئەوانەی ک���ە ئۆباڵی شۆڕش���ەکەیان‬ ‫خس���تۆتە ئەس���تۆیان‪ ،‬ئیفلی���ج‬ ‫دەکات‪ ،‬ه���اوکات هێزی س���ەرکەوتن‬ ‫بەنەیارەکانی دەبەخش���ێت! بەاڵم ئەم‬ ‫راستییە لەسەروەختی بێسەروبەرانەی‬ ‫شۆڕشدا نابینرێت‪ ،‬وەکچۆن پشیلەی‬ ‫رەش لەتاریکی شەودا ناناسرێتەوە"‪.‬‬

‫بۆیە‪ ،‬ئەگەر ئەم���ڕۆ روداوێک هەبێت‬ ‫کە س���ێبەری خۆی بەماوەیەکی زۆر‬ ‫خس���تۆتەپێش هاتنەوەی���ەوە‪ ،‬ئەوا‬ ‫کودەتای پۆناپارتە‪ ،‬بەڕای مارکس!‬ ‫ئاخ���ر دەرکەوتنەک���ەی پۆناپارت‬ ‫پڕە لەدژیەکی‪ :‬جارێک وەک باوکێکی‬ ‫بەخش���ندەی هەم���و چینەکان���ە‪،‬‬ ‫هاوکات ناش���توانێت شتێک بەچینێک‬ ‫ببەخش���ێت‪ ،‬بەبێئەوەی لەچینێکیتر‬ ‫نەیدزیبێت‪ .‬ئەوێک کە ئامادەیە هەمو‬ ‫فەرەنسا بکاتە موڵکی خۆی‌و بیدزێت‬ ‫تاوەک دیارییەک پێشکەشی فەڕەنسای‬ ‫بکاتەوە! هەڵبەت‪ ،‬گرفتەکە گێڕانەوەی‬ ‫موڵکەک���ە نیی���ە‪ ،‬بەڵکو ئ���ەو رۆحە‬ ‫ستەمخوازەیە کە هەم لەرێگەی دزی‌و‬ ‫تااڵنی���ەوە‪ ،‬هەم لەڕێی بەخش���ینەوە‬ ‫دەیەوێت گەورەیی خۆی بس���ەپێنێت‪.‬‬ ‫س���ەرئەنجام‪ ،‬ئ���ەو هەنگاوانە بەهۆی‬ ‫خواس���تەکانیەوە‪ ،‬پۆنابارتی خس���تە‬ ‫دۆخێکی دژیەکەوە‪ :‬لەیەککاتدا بەشتی‬ ‫کتوپڕ رۆڵی کەس���ێکی ناچاری وەک‬ ‫جێگرەوەی ناپلیۆن دەنواند‪ ،‬هاوکات‬ ‫دەزگاکان���ی دەوڵەتیش���ی لەهەم���و‬ ‫ش���کۆیەک داڕوتان‌و کردنیە جێگەی‬ ‫بێزکردنەوەو گاڵتەجاڕیی‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای جی���اوازی کۆمەڵگ���ەو‬ ‫هەلومەرجەکان���ی‪ ،‬راپەڕین‌و خەباتی‬ ‫کوردیش‪ ،‬بەدەردی دزینی فەرەنس���ا‬ ‫چوە‪ .‬ئێستە کە یادی راپەڕین نزیکە‬ ‫ئەو راس���تیەمان ال ت���ۆخ دەبێتەوە‪:‬‬ ‫رەنج‌و کۆشش���ەکان بون���ە بەهارێکی‬ ‫دزراو و مای���ەی نەگبەتی زۆرینەیەک‌و‬ ‫خۆش���بەختی کەمینەیەک‪ .‬ئێمە هەر‬ ‫لەبەردەمی دزینی سامان‌و بەفیڕۆدانی‬ ‫س���ەرچاوەی وزەو مایەپوچکردن���ی‬ ‫کولتوری‌و خەس���اندنی گەنجاندانیین‪،‬‬ ‫بەڵکو بەهای راپەڕین‌و خەباتەکانیش‬ ‫تااڵنکران‪ .‬ئیت���ر دەبێت کێ دادگایی‬ ‫بکرێت لەدزینی ئەو سەرمایە رەمزییە‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا دزەکان ک���ە ناوکۆی���ی‬ ‫لەدابەشکردنی دەس���تکەوتەکاندان یا‬ ‫لەشەڕێکیتری ماڵوێرانکەرانەدان؟‬

‫سوریاو پالنی‪ B‬ئەمریکا‬ ‫نەوزاد هێتوتی*‬ ‫ج���ون کێ���ری وەزی���ری دەرڤەی‬ ‫ئەمری���کا ل���ە‪ ٢٣‬ش���وباتی ‪،٢٠١٦‬‬ ‫لەکۆبۆنەوەیەکی گوێگرتن لەبەردەم‬ ‫کۆمێت���ەی پەیوەندییەکانی دەرڤەی‬ ‫سێنات‪ ،‬وێڕای شیکردنەوەی پێشهات‌و‬ ‫پەرەسەندنەکانی سیاسی‌و سەربازی‬ ‫شەڕی ناوخۆیی س���وریا‪ ،‬بارودۆخی‬ ‫ئەم واڵتەی بەئاڵۆزو پڕ مەترس���ی‬ ‫بۆ س���ەر ئاس���ایش‌و س���ەقامگیری‬ ‫ناوچەکەو جیهان لەقەڵەمداو ئاماژەش‬ ‫بەدەس���تێوەردان‌و پاڵپش���تییەکانی‬ ‫س���ەربازی روس���یاو ئێران کرد کە‬ ‫توانیویەت���ی تارادەیەک���ی بەرچ���او‬ ‫هاوكێش���ە سیاسی‌و س���ەربازییەکان‬ ‫لەبەرژەوەن���دی رژێم���ی ئەس���ەد‬ ‫بگۆڕێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم لەگەڵ ئەوەش���دا‬ ‫بەدوری زانی کە ب���ۆ جارێکی دیکە‬ ‫ئەس���ەد فەرمانڕەوایی هەمو سوریا‬ ‫بکەت‌و دەس���ەاڵتی بەس���ەر تەواوی‬ ‫خاکەکەیدا بڕوات‪ .‬لەخاڵێکی دیکەی‬ ‫سەرنجڕاکێش���دا وەزی���ری دەرڤەی‬ ‫ئەمریکا ئاماژە بەپالن‌و ئوپش���نێکی‬ ‫نوێ کرد لەوانەیە لەحاڵەتی شکستی‬ ‫گفتوگۆکان���ی جنێف‪ ٣‬پەیوەس���ت‬ ‫بەکۆتایهێن���ان بەش���ەڕی ناوخ���ۆی‬ ‫سوریا پەنای بۆی ببردرێت‪.‬‬ ‫ل���ەم ڕوانگەیەوە کێ���ری راگەیاند‬ ‫لەچەن���د مانگی داهات���ودا ئەوە رون‬ ‫دەبێتەوە کە ئایا بەش���ار ئەس���ەدو‬ ‫روس���یا هەن���گاوی راس���تەقینە‬ ‫بەئاراستەی کۆتایی هێنان بەشەڕی‬ ‫ناوخ���ۆو پێکهێنان���ی حکۆمەتێکی‬ ‫راگوزەر دەهاوێژین یان نە‪ .‬ئەگەر‬ ‫هەوڵە سیاس���ی‌و دیپلۆماسییەکان‬ ‫سەری نەگرت‪ ،‬ئەوا بێگومان ئەمریکا‬ ‫بژاردەی تری لەبەردەمدایەو دەکرێت‬ ‫دەستی بۆی ببەت لەوانەش پالنی ‪.B‬‬ ‫هەرچەن���دە کی���ری رونکردن���ەوەی‬ ‫زیاتری نەدا ئاخۆ مەبەستی بژاردەی‬ ‫سەربازییە یاخود دابەشکردنی سوریا‪،‬‬ ‫بەاڵم رایگەیاند کە س���وریا لەبەردەم‬ ‫لێواری دابەشبون‌و هەڵوەشانەوەدایەو‬ ‫ئەگەر بارودۆخەکە کۆنترۆڵ نەکرێت‬

‫ئەم واڵتە ناتوانێت وەک دەوڵەتێکی‬ ‫یەکگرتو بمێنێت‪.‬‬

‫هی���چ ئاکامێکی پۆزەتیڤ���ی نەبۆوە‪.‬‬ ‫کەواتە گومان لەوەدانییە کە ئەمریکا‬ ‫هیچ پالن‌و پاڵنەرێکی نییە کە دوبارە‬ ‫خۆی توشی ش���ەڕێکی دیکە بکات‪،‬‬ ‫ڤەدەر لەدەستیوەردانی سنوردارەکەی‬ ‫دژی داعش لەعێراق‌و سوریادا‪.‬‬

‫لێرەدا ئەوەی جێگەی س���ەرنجەو‬ ‫دەبێت زیاتر قس���ەی لەس���ەربکرێت‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬داخۆ پالنی ‪ B‬ئەمریکا چیە‬ ‫بۆ س���وریا لەحاڵەتی سەرنەکەوتنی‬ ‫ئ���ەوەی پەیوەن���دی بەرەوش���ی‬ ‫پرۆس���ەی ئاش���تی‌و گفتوگۆکان���ی‬ ‫جنێف‪٣‬؟ ئایا مەبەستی جۆن کیری س���وریاوە هەی���ە‪ ،‬ئەمری���کا لەگەڵ‬ ‫ئەوەی���ە ک���ە س���ەرلەنوێ ئەمریکا روخان���ی رژیمی ئەس���ەدا نییەو لەم‬ ‫بەسیاسەتی خۆیدا دەچێتەوەو گروپە روانگەیەوە پێیوای���ە کە لەناوچونی‬ ‫ئێسالمییەکان پڕچەک دەکات یاخود دەس���ەاڵتی ئەس���ەد دەبێت���ە هۆی‬ ‫دەستێوەردانی س���ەربازی راستەخۆ هەڵکش���انی هێ���زو نف���وزی گروپە‬ ‫دەکات بۆ گۆڕینی هاوکێشە سیاسی‌و ئیس�ل�امییەکان ئەمەش هەڕەش���ەی‬ ‫لەبەرژەوەن���دی راستەقینە دروس���ت دەکات لەسەر‬ ‫س���ەربازییەکان‬ ‫ئوپوزێسیون بەتایبەت نزیکەی ‪ ٥-٤‬بەرژەوەندیە ستراتیژیەکانی ئەمریکا‬ ‫ساڵ پشتگوێخستنی ئەم بژاردەیە؟ لەناوچەکەدا‪ .‬بەتایبەتیش لەسوریادا‬ ‫یان دابەش���کردنی س���وریا لەنێوان زوربەی هێزەکانی ئوپۆزیسیون سەر‬ ‫هێڵ���ی تایف���ی‪ -‬نەتەوەیی���دا پالنی بەگروپ���ە ئیس�ل�امییەکانن‌و ‌هێزی‬ ‫س���ەرەکی ئەمریکایەو کاری لەسەر سکوالرو میانڕەوەو هیچ کاریگەریان‬ ‫لەسەر ئەرزی واقیع نییەو هەوڵەکانی‬ ‫دەکرێت‪.‬‬ ‫ئەمریکاش ب���ۆ بەهێزکردنی هێزی‬ ‫ئەوەی راس���تی بێت بەرپرس���انی دیموکراتی توش���ی شکس���ت هات‪.‬‬ ‫ئەمریکا باش دەزانن کە ئێستا سوریا بۆیە ئەمریکا مانەوەی بەشار ئەسەد‬ ‫دوای ش���ەڕێکی خۆین���اوی ناوخ���ۆ بە بەدیل‌و ئەڵتەرناتیڤێکی باش���ترو‬ ‫بەشێوەیەکی دیفاکتۆ لەنێوان هێڵی گۆنجاوت���ر دەزانێت ل���ەو گروپانەی‬ ‫س���ونی‪ -‬ش���یعی‌و کورد دابەشبوە‪ .‬ئیس�ل�امی ک���ە دژی دەجەنگ���ن‌و‬ ‫ئەوەی لەنزیکەوە ئاگادارو شارەزایی پێیوایە بەدیلەکان ئەگەر لەئەس���ەد‬ ‫لەسیاس���ەتی دەرڤەی ئەمریکا بێت خراپت���ر نەبن باش���تر نین‪ .‬هەر ئەم‬ ‫ئ���ەوە دەزانێت کە لەوت���ەی ئۆباما تێڕوانینەی ئەمریکا وایکردوە لەالیەک‬ ‫هاتۆتە س���ەر دەس���ەاڵت سیاسەتی رێگ���ە بگرێ���ت لەهاوپەیمانەکان���ی‬ ‫راگرتنی باالنس ل���ەدەرەوە‪ ،‬بنەمای ک���ە چەکی پێش���کەوتو رادەس���تی‬ ‫سەرەکی ستراتێژیەتی ئەمریکا بوەو هێزەکان���ی ئۆپۆزیس���یۆن بک���ەن‪.‬‬ ‫هەوڵیداوە ئاس���تی دەس���تێوەردانی لەالیەکی تریش���ەوە چاوپۆشی بکات‬ ‫ئەم واڵتە لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا بۆ لەدەستێوەردانەکانی روسیاو ئێران‌و‬ ‫نزمترین ئاست کەم بکاتەوەو رێگری حزب الل���ە لەبەرژەوەندی ئەس���ەد‪.‬‬ ‫بکات لەوەی جارێکی دیکە توش���ی لێرەش���دا ئاس���انە پێش���بینی ئەوە‬ ‫شەرێکی هاوش���ێوەی عێراق ببێت‪ .‬بکرێت ک���ە چاوەڕێ ناکرێت ئەمریکا‬ ‫لەم روانگەیەوە ئەمریکا ستراتیژیەتی لەئەگ���ەری شکس���تی گفتوگۆکانی‬ ‫ڤەکێش���ان هێزەکان���ی لەناوچەکەدا جنێف‪ ٣‬هێزی ئۆپۆزیسیۆن پڕچەک‬ ‫گرتوەتەبەرو نایەوێت دەستێوەردانی بکات‪.‬‬ ‫س���ەربازی دژی فەرمانڕەواییەکان���ی‬ ‫بەهەم���ان ئاراس���تەش ئەگ���ەری‬ ‫ناوچەک���ە ب���کات‌و بەرپرس���انی‬ ‫ئەمریکا پێیانوایە کە ئەم سیاسەتە چارەس���ەری ئاش���تی‌و پێکهێنان���ی‬ ‫تاقیکراوت���ەوەو جگە لەسەرئێش���ەو حکومەتێک���ی هاوب���ەش لەالی���ەن‬ ‫بەهەدەردان���ی پارەیەک���ی زۆرو ئۆپۆزیس���یۆن‌و حکومەتی ئەس���ەد‬ ‫هەڵکشانی هەس���تی دژەئەمریکایی زۆر س���ەختەو ئەگەر نەڵێین بڤەیە‪.‬‬

‫ئەوەی راستی‬ ‫بێت بەرپرسانی‬ ‫ئەمریکا باش‬ ‫دەزانن کە‬ ‫ئێستا سوریا‬ ‫دوای شەڕێکی‬ ‫خۆیناوی ناوخۆ‬ ‫بەشێوەیەکی‬ ‫دیفاکتۆ لەنێوان‬ ‫هێڵی سونی‪-‬‬ ‫شیعی‌و کورد‬ ‫دابەشبوە‬ ‫لەبەرئەوەی روس���یا‪ ،‬ئێران‌و ئەسەد‬ ‫پابەن���دی چارەس���ەرێکی سیاس���ی‬ ‫ناب���ن ک���ە دەزانن بەزیانی���ان تەواو‬ ‫دەبێ���ت‪ .‬ئەس���ەد هاوپەیمانەکانی‬ ‫لەوهاوکێش���ەیە ب���اش تێدەگەن کە‬ ‫لەهەرجۆرە چارەس���ەرێکی سیاسی‌و‬ ‫هەڵبژاردن زەرەرمەندی یەکەم دەبن‪.‬‬ ‫لەبەرئ���ەوەی لەس���وریادا عەرەب���ی‬ ‫س���ونە زۆرینەی���ەو ملکەچبونی���ان‬ ‫بەپرۆسەی هەڵبژاردن دەبێتە هۆی‬ ‫دەس���ەاڵتدابونی س���ونەکان‌و ئەوەی‬ ‫رژێمی ئەس���ەد بەدریژایی‪ ٤‬س���اڵە‬ ‫لەرێگەی شەڕەوە بەدەستیان هێناوە‬ ‫لەپرۆسەیەکی هەڵبژاردندا ئەیدۆڕێنن‪.‬‬

‫نمون���ەی هەرە دیاری ئ���ەم ئەزمونە‬ ‫پروس���ەی سیاس���ی عێراق بوە کە‬ ‫شیعەکان بەهۆی هاوکێشەی زۆرینەوە‬ ‫توانییان تەواوی جومگەکانی گرنگی‬ ‫دەس���ەاڵت لەعێراقدا کۆنتروڵ بکەن‪.‬‬ ‫بۆیە دەس���تێوەردانەکانی سەربازی‬ ‫ئ���ەم دوایی���ەی روس���یاش گریمانی‬ ‫ئەوەی لێدەکرێت کە بۆ مەبەس���تی‬ ‫دروس���تکردنی‬ ‫هەرەس���ەرەکی‬ ‫دەوڵەتی نوێ���ی عەلەوی‌و وەدەرنانی‬ ‫گروپەکانی سونی بێت لەو ناوچانەی‬ ‫کە بەهێڵی س���نوری نێوان ش���یعەو‬ ‫سونە دادەنرێت‪.‬‬ ‫کەواتە ئەوەی لەسەرەوە ئاماژەی‬ ‫پێک���را لەئامادەنەبون���ی ئەمریکا بۆ‬ ‫دەستێوەردانی راستەخۆی سەربازی‬ ‫دژی ئەس���ەد یان خۆ پڕچەککردنی‬ ‫هێ���زی ئۆپۆزیس���یۆن لەالیەک���ی‬ ‫تریش���ەوە ئەگەری زۆری بەبنبەست‬ ‫گەیش���تنی گفتگۆکان���ی جنێف‪ ٣‬بۆ‬ ‫گەیشتن بەئاگربەستێکی راستەقینەو‬ ‫ملکەچنەبونی الیەنەکان بەپرۆس���ەی‬ ‫ئاش���تی راس���تەقینە‪ ،‬هەمو ئەمانە‬ ‫ئاماژەگەلێک���ن ب���ەوەی پرۆس���ەی‬ ‫دابەشکردنی سوریا دەستیپێکردوەو‬ ‫پالن���ی ‪ B‬ج���ون کێ���ری بریتی���ە‬ ‫لەدابەش���کردنی س���وریا ب���ۆ چەند‬ ‫هەرێمێك���ی کونفێدرال���ی یاخود بۆ‬ ‫چەند دەوڵەتێکی سەربەخۆ‪ .‬لێرەوە‬ ‫دەکرێت بڵێین لەگەڵ دەستپێکردنی‬ ‫شەڕی سوریاو هاتنی داعش بۆ عێراق‬ ‫پرۆس���ەی هەڵوەشانی س���نورەکانی‬ ‫س���ایکس‪-‬پێکو بەتایبەتیش ئەوەی‬ ‫پەیوەس���تە بەسوریاو عێراق دەستی‬ ‫پێکردوە‪ .‬لەم بارۆدوخ‌و هەلومەرجە‬ ‫تایبەتییەی کە ڕوژهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫تێدەپەڕێ���ت‪ ،‬کورد پێویس���تە زۆر‬ ‫بەوریایی���ەوە هەڵس���وکەوت لەگەڵ‬ ‫هاوکێش���ە سیاس���ییەکان بکەن بۆ‬ ‫دەستەبەرکردنی مافە نەتەوەییەکانی‌و‬ ‫س���ودوەرگرتن لەگۆڕانکارییەکان���ی‬ ‫ناوچەکە‪.‬‬ ‫* خوێن���دکاری دکت���ۆرا لەب���واری‬ ‫سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا هەمبەر‬ ‫روژهەاڵتی ناوەڕاست‌و پرسی کورد‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫له‌گه‌نده‌ڵیه‌و‌ه بۆ تااڵنی‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ئ���ه‌وه‌ ره‌تناكات���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ ئۆپۆزیس���یۆنی‌ پێش���و‬ ‫كێشه‌ی‌ خۆیان هه‌بوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كه‌‬ ‫له‌نێو نوخبه‌ی‌ حوكمڕاندا كه‌سانێك‬ ‫هه‌بون كه‌ هه‌س���تیان به‌مه‌ترس���یه‌‬ ‫كوش���نده‌كانی‌ ئه‌م واقیع���ه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم واقیعه‌ك���ه‌ ده‌ریده‌خ���ات كه‌‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ له‌سه‌ر بڕیاری‌ سیاسی‌‌و‬ ‫ئاڕاس���ته‌كردنی‌ دۆخه‌كه‌و چاره‌سه‌ر‬ ‫كردنی‌ كێشه‌كه‌ كاریگه‌ربن‪ .‬له‌رویه‌كی‌‬ ‫تره‌وه‌ ده‌مه‌وێت سه‌رنجی‌ خوێنه‌ر بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ رابكێشم كه‌ هۆكارێكی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫شكس���تخواردنی‌ سه‌رجه‌م هه‌وڵه‌كان‬ ‫له‌رابردودا‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ چاكسازیی‬ ‫س���نوردانان ب���ۆ گه‌نده‌ڵ���ی‌‪ .‬له‌پاڵ‌‬ ‫نه‌بونی‌ ئیراده‌ی‌ سیاس���ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ بوه‌‬ ‫كه‌ گه‌نده‌ڵی‌ گه‌یشتۆته‌ ئاستی‌ هه‌ره‌‬ ‫ترس���ناكی‌ خۆی‌‪ .‬به‌ڵكو ناوه‌ڕۆك‌و‬ ‫پێناس���ه‌ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌ تێپه‌ڕاندوه‌و‬ ‫گه‌یش���تۆته‌ قۆناغ���ی‌ (تااڵنی‌) ئه‌م‬ ‫قۆناغ���ه‌ش به‌رێكاره‌ ئاس���اییه‌كانی‌‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ناكرێت‪.‬‬ ‫دۆخی‌ تااڵنی‌ وه‌ك فۆرمێك‬ ‫له‌حوكمڕانی‌ سیاسی‌‬ ‫هه‌ن���دێ‌ له‌نوس���ه‌رو چاودێران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ی‌ له‌رابردودا‪ ،‬وشه‌ی‌ تااڵنیان‬ ‫ب���ۆ واقیع���ی‌ حوكمڕان���ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫به‌كارهێناوه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ئێس���تادا كار‬ ‫گه‌یشتۆته‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌ ده‌نگ له‌ناو‬ ‫خودی‌ نوخبه‌ی‌ حیزبی‌ فه‌رمانڕه‌واو‬ ‫حیزب���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كانی‌ هه‌رێمدا‬ ‫بێن���ه‌ قس���ه‌و واقیعی‌ ده‌س���تدرێژی‌‬ ‫كردنه‌ س���ه‌ر موڵك‌و ماڵی‌ گش���تی‌‬ ‫به‌تااڵنی‌ وه‌س���ف بكه‌ن‪ .‬ب���ۆ نمونه‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتن���ی‌ رۆژنام���ه‌ی‌ روداو‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كاك ئه‌دهه‌م بارزانیدا سه‌رنج‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ راده‌كێش���ێ‌ كه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌رێم���دا ده‌بینرێت گه‌نده‌ڵی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و تااڵنیه‌‪ ،‬هوش���یاریش ده‌دا‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ گ���ه‌ر دۆخه‌كه‌ ب���ه‌م جۆره‌‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵكاران‌و نوخبه‌ی‌‬ ‫حوكمڕانی‌ هه‌رێم بكه‌ونه‌ به‌ر توڕه‌یی‬ ‫جه‌ماوه‌ر‪،‬هه‌ندێ‌ به‌رپرسی‌ یه‌كیه‌تیش‬ ‫له‌دانیش���تنه‌ داخراوه‌كانی���دا هه‌مان‬ ‫وش���ه‌ بۆ وه‌سفی‌ ئێس���تای‌ هه‌رێم‌و‬ ‫رۆڵی‌ هه‌ندێ‌ له‌كۆمپانیا حیزبیه‌كان‬ ‫به‌كارده‌هێن���ن‪ .‬ئه‌م���ه‌ش هه‌م���وان‬ ‫ده‌خاته‌ به‌رده‌م مه‌ترسی‌‌و لێپرسراوی‌‌و‬ ‫پێویس���تبونی‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ نوێوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌س���فكردنه‌كان ده‌ریده‌خه‌ن‬

‫قه‌یران���ی‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌ ره‌هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ترسناكی‌ نوێی‌ به‌خۆوه‌ گرتوه‌و بوه‌‬ ‫به‌تااڵنی‌‪ .‬س���ه‌ره‌تای‌ بیركردنه‌وه‌ش‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ره‌كان‌و پێ���ش ئه‌وه‌ش‬ ‫شیكردنه‌وه‌ی‌ واقیعه‌كه‌و بارودۆخه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌وه‌ ده‌س���تپێده‌كات‪ ،‬كه‌ بزانین‬ ‫تااڵنی‌ به‌چی‌ ده‌وترێت‪ ،‬پێناس���ه‌ی‌‬ ‫یاس���ایی‌و خه‌س���ڵه‌ته‌كانی‌ چی���ن‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌سروش���تی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫مۆدیلی‌ حوكمڕانیه‌وه‌ چیه‌؟‬ ‫چونكه‌ به‌ب���ێ‌ وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ به‌م‬ ‫پرسیارانه‌ ناتوانین دیدێكی‌ واقیعی‌‌و‬ ‫زانستی‌ له‌هه‌مبه‌ر دۆخه‌كه‌و ئاڵۆزی‬ ‫واقیع‌و جۆری‌ چاره‌سه‌ره‌كان گه‌اڵڵه‌‬ ‫بكه‌ین‌و بخه‌ینه‌ رو‪.‬‬ ‫وش���ه‌ی‌ تااڵنی‌ (نه���ب) له‌زمانی‌‬ ‫عه‌ره‌بی���دا به‌زۆر واتا دێت له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫له‌ره‌گوریشه‌وه‌ ده‌ركێشان‪ ،‬تێكدان‪،‬‬ ‫به‌كوێرانه‌بردن���ی‌ ماڵ���ی‌ خه‌ڵك���ی‌‌و‬ ‫گش���تی‌ له‌كاتی‌ قه‌یرانی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫س���ه‌ربازی‌‌و كاره‌س���اتی‌ سروشتیدا‬ ‫له‌رێی‌ به‌كارهێنانی‌ هێزه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌حاڵه‌تی‌ دزی‌ كردن‌و فڕاندنی‌ ماڵی‌‬ ‫گشتی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ترسناك‌و به‌رباڵو‬ ‫له‌الی���ه‌ن ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ گه‌نده‌ڵه‌وه‌‬ ‫وتراوه‌‪.‬تااڵنی‌ ده‌س���تگرتنه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫ماڵ‌‌و موڵكی‌ خه‌ڵكیدا به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆردارانه‌‪.‬‬ ‫له‌روی‌ یاسایش���ه‌وه‌ به‌وه‌ پێناسه‌‬ ‫كراوه‌‪ :‬بریتیه‌ له‌ده‌س���تگرتن به‌سه‌ر‬ ‫موڵك‌و ماڵی‌ كه‌س���انی ت���ردا له‌رێی‌‬ ‫زۆرو به‌كارهێنان���ی‌ هێ���زه‌وه‌‪ .‬ك���ه‌‬ ‫له‌هه‌م���ان پێناس���ه‌ زمانه‌وانیه‌كه‌وه‌‬ ‫وه‌رگیراوه‌و هاوواتایه‌تی‌‪.‬‬ ‫تااڵن���ی‌ له‌ری���زی‌ تاوانه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌س���تدرێژی‌ كردنه‌ س���ه‌ر موڵك‌و‬ ‫ئاسایشی‌ گش���تی‌ له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت‪.‬‬ ‫له‌رویه‌ك���ی‌ ت���ره‌وه‌ تااڵن���ی‌ تێكه‌ڵ‌‬ ‫به‌فری���ودان‌و هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌دزیش���ی‌ جیاده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫موڵكوم���اڵ‌‌و‬ ‫به‌ئاش���كرابردنی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ زۆرو هێزه‌ له‌و پێناوه‌دا‪.‬‬ ‫چونكه‌ دزی���ن به‌گوێره‌ی‌ پێناس���ه‌‬ ‫زمانه‌وانی‌و ش���ه‌رعی‌‌و یاساییه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌و ماڵ���ه‌ ده‌وترێت ك���ه‌ به‌دزیه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ بردن���ی‌ ده‌درێ���ت‪ .‬وش���ه‌‬ ‫كوردیه‌كه‌ش له‌م روه‌وه‌و پڕی‌ كرده‌ی‌‬ ‫دزی‌ كردن���ه‌‪ .‬له‌كاتێك���دا تااڵنكردن‬ ‫فۆرمێكی‌ كه‌ڵه‌گایی به‌خۆوه‌ ده‌گرێت‬ ‫به‌ به‌رچاوی‌ خه‌ڵك‌و به‌نوێژی‌ نیوه‌ڕۆ‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪ .‬چونكه‌ ئه‌نجامدارانی‌‬ ‫سڵ‌ له‌وه‌ ناكانه‌وه‌ له‌م پێناوه‌دا هێز‬ ‫به‌كاربێنن‌و حس���ابیش بۆ خاوه‌نانی‌‬

‫بنه‌ڕه‌ت���ی‌‌و راس���ته‌قینه‌ی‌ موڵ���ك‌و‬ ‫ماڵه‌ به‌تااڵنبراوه‌ك���ه‌ ناكه‌ن‪ .‬به‌ڵكو‬ ‫الوازی‌‌و بێ‌ توانایی ئه‌وان له‌به‌رگری‌‬ ‫ك���ردن له‌خۆیان یاخود بێ‌ ئاگاییان‪،‬‬ ‫ده‌قۆزنه‌وه‌و تااڵنیه‌كه‌یان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫تااڵن���ی‌ ه���ه‌ر له‌دێرزه‌مان���ه‌وه‌‬ ‫سیمایه‌كی‌ دیاری‌ ژیانی‌ خێاڵیه‌تی‌‌و‬ ‫له‌وان���ه‌ش خێڵ���ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ بوه‌‪.‬‬ ‫به‌جۆرێك كه‌س���ێتی‌ عه‌ره‌ب له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ سیفه‌تی‌ پیاوه‌تی‌‌و جوامێری‌‬ ‫خراوه‌ت���ه‌ پ���اڵ‌ كه‌چ���ی‌ له‌هه‌م���ان‬ ‫كاتدا س���ڵی‌ له‌تااڵنی‌ نه‌كردۆته‌وه‌و‬ ‫ئاس���ایی‬ ‫به‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫مسۆگه‌ركردنی‌ ژیانی‌ خۆی‌ زانیوه‌‪.‬‬ ‫له‌كات���ی‌ خۆی���دا رۆمانه‌كانی���ش‬ ‫ش���انازیان به‌تااڵنی���ه‌وه‌ ك���ردوه‌‪.‬‬ ‫جه‌نگیزخان���ی‌ گه‌وره‌ س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫مه‌غۆله‌كانیش له‌مباره‌وه‌ له‌وته‌یه‌كیدا‬ ‫ده‌ڵێت‪( :‬گه‌وره‌تری���ن به‌خته‌وه‌ری‌‬ ‫له‌س���ه‌ركه‌وتن به‌س���ه‌ر دوژمنه‌كان‌و‬ ‫دزی���ن‌و به‌تااڵنبردن���ی‌ س���ه‌روه‌ت‌و‬ ‫س���امانیاندایه‌‪ ).‬كه‌وات���ه‌ پایه‌كانی‌‬ ‫تاوانی‌ تااڵنی‌ ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌وه‌ن‪:‬‬ ‫‪ -1‬بردن‌و ده‌س���ت به‌سه‌رداگرتنی‌‬ ‫ماڵێك كه‌ مافی‌ تااڵنكه‌ران نیه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئه‌نجامدان���ی‌ تاوانه‌ك���ه‌‬ ‫به‌ئاشكرایی‪.‬‬ ‫‪ -3‬به‌كارهێنان���ی‌ هێ���زی زۆر له‌و‬ ‫پێناوه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ش ئاماژه‌یه‌ به‌داڕوخانێكی‌‬ ‫ترس���ناكی‌ ئه‌منی‌‌و سیاسی‌‪ ،‬یاخود‬ ‫رودانی‌ كاره‌س���اتێكی‌ سروشتی‌ وا‪،‬‬ ‫كه‌ ببن���ه‌ هۆی‌ تێكدانی‌ ش���یرازه‌ی‌‬ ‫حوكمڕانی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و بااڵده‌ستی‌‬ ‫دۆخی‌ پاش���اگه‌ردانی‌‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫ن���اڕه‌واو نایاس���اییانه‌ی‌ هێزو پێگه‌و‬ ‫توانا‪ ،‬بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ ده‌ستكه‌وت‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندبونی‌ ناڕه‌وا‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ كلت���ورو عه‌قڵی‌‬ ‫تااڵنكردنی���ش له‌چه‌ن���د ش���تێكدا‬ ‫به‌رجه‌سته‌ ده‌بن له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ -1‬پاش���ماوه‌ی‌ كلتورو عه‌قڵیه‌تی‌‬ ‫خێڵ‌ له‌كه‌سێتی‌ هاوچه‌خدا‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ عێراقی‌ ئاماژه‌‬ ‫كۆمه‌ڵناس ‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات‌و پێی‌ وایه‌ ره‌گوریشه‌ی‌‬ ‫خێڵ‌و ژیانی‌ ده‌ش���ته‌كی‌ له‌كه‌سێتی‌‬ ‫عێراقیدا قوڵ‌‌و به‌هێزن‪ .‬پێموایه‌ ئه‌م‬ ‫وه‌سفه‌ بۆ به‌شێك له‌نوخبه‌ی‌ ئه‌فه‌نی‌‬ ‫كوردی‌‌و كه‌س���ێتی‌ كوردس���تانیش‬ ‫راستی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬به‌غه‌نیم���ه‌ت س���ه‌یركردنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‌و به‌كارهێنان���ی‌ پێگه‌ی‌‬ ‫فه‌رمی‌‌و گش���تی‌ بۆ خۆس���ه‌پاندن‌و‬

‫ئایا منداڵه‌که‌ت‬ ‫مێشکی بیرکاری هه‌یه‌؟ ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی مه‌به‌ستم بو بڵێم له‌كوردستان‬ ‫به‌گشتی هیچ گرنگیه‌ك نادرێت به‌شێوازی‬ ‫فێربونی ڤی���ژوه‌ل ئه‌مه‌یش واده‌كات كه‌‬ ‫هه‌ندێ���ك فێرخواز په‌راوێ���ز بخرێن‌و وا‬ ‫هه‌ستبكه‌ن كه‌ئه‌وان "مێشكی بیركاری"‬ ‫یان نیه‌‪.‬‬ ‫جگه‌له‌خاوی له‌شیكاركردنی پرسیار كه‬ ‫‌هۆكارێكی تری هه‌ستی خۆ به‌كه‌مزانینی‬ ‫فێرخوازه‌ له‌وانه‌ی بیركاریدا‪.‬‬

‫پرۆگرام���ی بی���ركاری له‌سیس���ته‌می‬ ‫په‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی كوردستان ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫پێ له‌سه‌ر خێرایی داده‌گرێت نیو هێنده‬ ‫‌پێ له‌سه‌ر تێگه‌یش���تنی قوڵ داناگرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌یش بۆ ئه‌مه‌پرسیاره‌كانی پۆلی‪١٢‬‬ ‫ی زانستیه‌ كه‌پێویستی به‌خێراییه‌كی زۆرو‬ ‫تێگه‌یشتنێكی كه‌م هه‌یه‌واته‌ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫گرنگی به‌كوانتێتی پرسیاره‌كان ده‌درێت‬ ‫چاره‌كێكی ئه‌و ڕێژه‌یه‌گرنگی به‌كواڵێتی‬

‫نادرێت‪ ،‬مامۆستای بیركاریش هۆكارێكی‬ ‫تره‌؛ له‌هه‌رێمی كوردستان به‌شێكی زۆری‬ ‫مامۆستای بیركاری به‌ویستی خۆیان له‌و‬ ‫به‌شه‌وه‌رنه‌گیراون‌و زۆرجاریش بارگاوین‬ ‫به‌هه‌ستی دژیه‌ك‌و نێگه‌تیڤ به‌بیركاری‌و‬ ‫هه‌ندێكیان بیركاری به‌زانستێكی وشك‌و‬ ‫س���ه‌خت له‌قه‌ڵ���ه‌م ئ���ه‌ده‌ن‪ ،‬دواتر ئه‌م‬ ‫مامۆستایانه ‌ده‌بنه ‌گواستنه‌وه‌ی هه‌مان‬ ‫بۆچون بۆ فێرخوازه‌كانیان‪.‬‬ ‫ژماره‌‪3263‬‬ ‫به‌روار‪2016 /2/28‬‬

‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪/‬عێراق‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫دادگای‌ به‌رایی سلێمانی‌‪5/‬‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫داواكار ‪ /‬كامه‌ران عثمان ره‌شید‬ ‫دوا له‌سه‌ر كراو ‪ /‬ئارام عثمان محمد‬ ‫بۆ دوا له‌سه‌ر كراو به‌ناوی‌ (ئارام عثمان ره‌شید) دواكار ( كامه‌ران عثمان محمد ) دوایه‌ك ‌ی له‌سه‌رت تۆمار كردو‌ه له‌ دادگایی به‌رایی‬ ‫س���لێمانی‌ ‪ 5/‬به‌ژمار‌ه ‪/3263‬ب ‪ 2015 /‬كه‌تیایدا دوا ده‌كات ب ‌ه هه‌ڵوه‌ ش���اندنه‌وه‌ ‌ی گرێبه‌س���ت ‌ی ئه‌و خانوه‌ی‌ ب ‌ه پێ ‌ی فرۆشتوه‌ ل ‌ه‬ ‫گوندی‌ فه‌یاڵه‌ به‌بڕ ‌ی ‪ $ 25,000‬امریك ‌ی وه‌ گه‌رانه‌وه‌ی‌ هه‌ردوو ال بۆ پێش گرێبه‌سته‌ك ‌ه‬ ‫وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ ‌ی ش���وێنی‌ نیش���ته‌جی بونت نادیاره‌ دادگا بڕیاری دا به‌ئاگادار كردنه‌وه‌ت بۆ ئاماد‌ه بونت له‌ دا دادگا ل ‌ه رۆژی‌ داد بین ‌ی‬ ‫كه‌ده‌كاته‌ رۆژی‌ (‪ ) 2016/3/30‬كاتژمێر ‪ ) 9,10‬سه‌ر ل ‌ه به‌یانی‌ له‌ رێگه‌ی‌ دوو رۆژنامه‌ی‌ رۆژانه‌ ‌ی ناو خۆو‌ه به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ دادگا‬ ‫ناچاره‌ ئه‌بێت به‌ نا ئاماده‌یی داواك ‌ه ببینێت ‪.‬‬ ‫دادوه‌ر ‪/‬‬ ‫عبدالله‌ اسماعیل امین‬

‫ده‌وڵه‌مه‌ندبونی‌ ن���اڕه‌واو تێركردنی‌‬ ‫حه‌زه‌كان‌و ده‌ستدرێژیكردن بۆ سه‌ر‬ ‫موڵك‌و ماڵی‌ گشتی‌‌و تاكه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -3‬وه‌ك به‌ره‌نجام بۆ خاڵی‌ دوه‌م‪،‬‬ ‫به‌ئامرازكردنی‌ داموده‌زگا فه‌رمیه‌كان‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ گشتی‌ له‌پێناو هێنانه‌دی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ تاكه‌كه‌س���ی‌‌و گروپیی‬ ‫نوخبه‌ی‌ فه‌رمانڕه‌وا ده‌ستو پێوه‌ندارو‬ ‫ده‌سته‌كانی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و واقیعه‌ی‌ له‌كوردستانیش���داو‬ ‫له‌سااڵنی‌ رابردوی‌ واقیعی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫هه‌رێم���دا له‌ئاراداب���وه‌‪ ،‬له‌و پێناس‌و‬ ‫دۆخه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ نزیك���ه‌و ده‌چێته‌‬ ‫چوارچێوه‌ی‌ هه‌مان ژێرخانی‌ فیكری‌‌و‬ ‫كلتوری‌ سیاس���ی‌‌و ج���ۆری‌ روانینه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و پێگه‌و وه‌زیفه‌ی‌ گشتیه‌وه‌‌و‬ ‫ره‌گیشی‌ له‌مێژو‌و فكرو واقیعدایه‌‪.‬‬ ‫گ���ه‌ر زۆر نه‌ڕۆین���ه‌ قواڵیی مێژوی‌‬ ‫پێكهاته‌ی‌ خێڵ‌و حیزب‌و كه‌س���ێتی‌‬ ‫كوردیه‌وه‌و ته‌نها س���ه‌رنج له‌واقیعی‌‬ ‫نوێ‌‌و هاوچه‌رخی‌ كوردستانی‌ باشور‬ ‫بده‌ین‪ ،‬هه‌ستده‌كه‌ین به‌عس‪ ،‬له‌رێی‌‬ ‫دیارده‌ی‌ جاش���ایه‌تیه‌وه‌ به‌ به‌رنامه‌‬ ‫كاری‌ له‌س���ه‌ر په‌ره‌دان به‌فه‌رهه‌نگی‌‬ ‫تااڵنی‌ له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردستاندا‬ ‫ده‌دا‪ ،‬ك���ه‌م نه‌بون ئ���ه‌و راوێژكارو‬ ‫جاش���انه‌ی‌ كه‌ له‌كوردقڕانی‌ ئه‌نفالدا‬ ‫به‌ش���داریان له‌تااڵنی‌ ماڵ‌‌و س���امانی‌‬ ‫ئه‌نفاكراوه‌كان‌و گونده‌ روخێنراوه‌كاندا‬ ‫ده‌ك���رد! تااڵن���ی‌ الی‌ به‌ع���س‬ ‫میكانیزمێك���ی‌ خوڵقاندن���ی‌ دۆخی‌‬ ‫نه‌فسنزمی‌‌و تێكش���كاندنی‌ كه‌سێتی‌‬ ‫كوردو ب���ێ‌ به‌هاكردنی‌ بو‪ .‬له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا پارته‌ كوردیه‌كانیش له‌میانه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ ش���اخدا ده‌ستیان‬ ‫له‌س���ه‌روماڵی‌ یه‌كتر نه‌ده‌پاراس���ت‬ ‫به‌هه‌ندێ‌ جیاوازی‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫پاڵنه‌رو قه‌واره‌‌و كاریگه‌ریه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ راپه‌ڕینی���ش جگ���ه‌‬ ‫دام���وده‌زگا‬ ‫له‌به‌تااڵنبردن���ی‌‬ ‫حكومی‌‌و ره‌س���میه‌كان‪ ،‬له‌سۆنگه‌ی‌‬ ‫زی���اد له‌هۆكارێك���ه‌وه‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫ئاودیوكردن���ی‌ كه‌لوپه‌ل���ی‌ پ���رۆژه‌‬ ‫گشتیه‌كان‪ ،‬له‌الیه‌ن هه‌ندێ‌ به‌رپرس‌و‬ ‫كه‌س���ی‌ ده‌ستڕۆیش���توه‌وه‌ به‌یه‌كه‌م‬ ‫رواڵه‌تی‌ زه‌قی‌ تااڵنی‌ ماڵی‌ گش���تی‌‬ ‫داده‌نرێت‪.‬‬ ‫دواتر شه‌ڕی‌ ناوخۆ ئه‌م دیارده‌یه‌ی‌‬ ‫بۆ ئاس���تێكی‌ ترسناك قوڵ‌ كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬به‌مه‌به‌س���تی‌ په‌یداكردن���ی‌‬ ‫چه‌ك���داری حیزب���ی‌ ش���ه‌ڕكه‌رو‬ ‫هاندان‪ ،‬ده‌س���ت ب���ۆ ته‌وزیفكردنی‌‬

‫كۆنه‌په‌رس���ترین هه‌س���ته‌ خێڵه‌كی‌‌و‬ ‫حه‌زه‌ ده‌رونیه‌كان ده‌برا‪ .‬یاخود به‌ها‬ ‫جوانه‌كان له‌پێن���او ئامانجی‌ ناڕه‌واو‬ ‫ناشیرینیدا ته‌وزیف ده‌كران‪.‬‬ ‫‪ -2‬له‌به‌ش���ێ‌ له‌ش���ه‌ڕه‌كاندا‬ ‫به‌هه‌ڵكردنی‌ دروش���می‌ م���اڵ‌ بۆوه‌و‬ ‫س���ه‌ر بۆمه‌‪ ،‬تااڵنی‌ وه‌ك هۆكارێكی‌‬ ‫هاندان‌و س���ه‌ركه‌وتن له‌شه‌ڕدا به‌كار‬ ‫ده‌هات‪.‬‬ ‫‪ -3‬ده‌س���تی‌ به‌شێ‌ له‌س���ه‌ركرده‌‬ ‫س���ه‌ربازیه‌كان وااڵ ب���و ب���ۆ‬ ‫ده‌س���تدرێژیكردن بۆ س���ه‌ر موڵك‌و‬ ‫ماڵی‌ گشتی‌‌و تایبه‌تی‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬به‌هۆی‌ به‌ره‌نجامه‌كانی‌ شه‌ڕه‌وه‌‬ ‫سه‌رجه‌م س���ه‌رچاوه‌كانی‌ داهات بێ‌‬ ‫هیچ چاودێ���ری‌‌و لێپرس���ینه‌وه‌یه‌ك‬ ‫كه‌وته‌ ده‌ستی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتداره‌كان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ به‌كۆتای���ی هاتنی‌‬ ‫ش���ه‌ڕ كۆتایی نه‌هات‪ ،‬به‌ڵكو فۆرم‌و‬ ‫ش���ێوازه‌كه‌ی‌ گ���ۆڕاو له‌هه‌ن���دێ‌‬ ‫كات���دا به‌فه‌رمی‌ كراو بو به‌ به‌ش���ێ‌‬ ‫له‌رێكه‌وتنه‌ حیزبیه‌كان‌و گرێبه‌س���ته‌‬ ‫فه‌رمی���ه‌كان! واته‌ تااڵن���ی‌ به‌فه‌رمی‌‬ ‫كراو س���ه‌ری‌ هه‌ڵ���دا‪ ،‬تااڵنیه‌كه‌ش‬ ‫به‌نیمچه‌ ئاش���كرایی ده‌ك���را‪ .‬الوازی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاو ب���ێ‌ توانای���ی له‌به‌رگری‌‬ ‫له‌خۆك���ردن‌و نه‌بون���ی‌ هوش���یاری‌‬ ‫پێویس���ت‌و س���نورداری‌ بژارده‌كانی‌‬ ‫ب���ه‌رده‌م بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ریفرۆمخوازی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گا‪ ،‬كارێكی���ان كردب���و‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتداران زۆر گوێ‌ به‌ناڕه‌زایه‌تی‌‌و‬ ‫ره‌خنه‌كان نه‌ده‌ن ته‌نانه‌ت هه‌ندێكیان‬ ‫وابیربكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌س له‌س���ه‌رو‬ ‫كڕین���ه‌وه‌ نی���ه‌و ده‌توانرێ���ت له‌رێی‌‬ ‫پاره‌و ده‌مچه‌وركردن���ه‌وه‌ ناڕازیه‌كان‬ ‫بێده‌ن���گ بكرێن! گه‌ر كه‌س���انێكیش‬ ‫مانه‌وه‌‪ ،‬له‌رێی‌ هه‌ڕه‌شه‌و ترساندنه‌وه‌‬ ‫ده‌مكوت بكرێن! ئه‌مه‌ش بیركردنه‌وه‌‬ ‫ب���و له‌كۆمه‌ڵگای���ه‌ك كه‌ به‌ده‌س���ت‬ ‫قه‌یرانێكی‌ تاقه‌تپڕوكێنی‌ ئه‌خالقیه‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێنێت‪ .‬له‌دۆخی‌ هه‌رێمدا له‌دوای‌‬ ‫ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆوه‌ بااڵده‌ستی‌ دۆخی‌‬ ‫له‌به‌ریه‌كهه‌ڵوه‌شاوه‌ی‌ ئه‌منی‌‌و ئاژاوه‌‬ ‫له‌پشت دیارده‌ی‌ تااڵنكردنه‌وه‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ت���ه‌واو به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬دۆخی‌‬ ‫دیس���پلینی‌ توندو كۆنترۆڵی‌ ئه‌منی‌‬ ‫ف���ه‌زای‌ تااڵنی‌ فه‌رم���ی‌ خوڵقاندوه‌‪،‬‬ ‫له‌راستیشدا هه‌مو گه‌نده‌ڵیه‌كی‌ گه‌وره‌و‬ ‫تااڵنیه‌كی‌ فه‌رمی‌ هێزێكی‌ چه‌كداری‌‬ ‫ده‌وێت بیپارێزێ���ت‪ .‬ئه‌ركی‌ مافیاش‬ ‫له‌هه‌ن���دێ‌ ده‌وڵه‌تی‌ به‌هێزدا ئه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌جیاتی‌ دۆخی‌ پاشاگه‌ردانی‌‌و نه‌مانی‌‬

‫‪19‬‬

‫یاس���او داڕوخان���ی‌ دادگاكانیش كه‌‬ ‫له‌پاڵ‌ بۆشایی ئه‌منیدا پێویستیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫تااڵنی���ه‌‪ ،‬له‌كوردس���تان بێالی���ه‌ن‌و‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆنه‌بونی‌ دادگاو جێبه‌جێ‌‬ ‫نه‌كردن���ی‌ به‌ش���ێك له‌بڕیاره‌كانی‌‌و‬ ‫نه‌بونی‌ س���ه‌روه‌ری‌ یاس���ا‌و له‌سه‌رو‬ ‫یاس���اوه‌ بونی‌ نوخب���ه‌ی‌ حوكمڕان‌و‬ ‫ده‌ستڕۆیشتویی كۆمه‌ڵگاو به‌یاسایی‌و‬ ‫فه‌رمیكردنی‌ به‌شێ‌ له‌دۆخی‌ تااڵنیه‌كه‌‪،‬‬ ‫بونه‌ته‌ چوارچێوه‌ ب���ۆ به‌تااڵنبردنی‌‬ ‫به‌شێ‌ له‌س���ه‌رو‌هت‌و سامان‌و موڵك‌و‬ ‫ماڵی‌ گش���تی‌‌و داهاتی‌ ئه‌م میلله‌ته‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ روش���یداوه‌ ته‌نها به‌ش���ێكه‌‬ ‫له‌ده‌رهاویشته‌كانی‌ به‌حیزبی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫داموده‌زگا س���ه‌ربازی‌‌و ئه‌منیه‌كان‌و‬ ‫به‌دام���وده‌زگا نه‌كردنیان‌و درێژه‌دان‬ ‫به‌دۆخی‌ دابه‌ش���بونی‌ به‌ك���رده‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و ناوچ���ه‌ی‌ كۆنترۆڵك���راوی‌‬ ‫حیزبی‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتایدا ده‌ڵێم سه‌رنجڕاكێش���انم‬ ‫ب���ۆ ئه‌م بابه‌ته‌ بۆ نه‌ف���ره‌ت ناردن‌و‬ ‫هه‌ڵچون یاخود نائومێدی‌‌و چۆكدادان‬ ‫نیه‌‪ .‬چونكه‌ هیچكام له‌و هه‌ڵوێستانه‌‬ ‫عه‌قاڵنی‌ نین‌و ناچنه‌ خزمه‌ت رێگری‌‬ ‫كردن له‌داڕوخانی‌ زیاتری‌ كۆمه‌ڵگاوه‌‪.‬‬ ‫نوسینی‌ ئه‌م جۆر‌ه بابه‌تانه‌ بانگه‌شه‌یه‌‬ ‫ب���ۆ دوباره‌ پێداچون���ه‌وه‌ به‌چه‌مك‌و‬ ‫جۆری‌ چاره‌س���ه‌رو س���تراتیژه‌كانی‌‬ ‫چاكس���ازی‌و بیركردنه‌وه‌ له‌ئێس���تاو‬ ‫ئاینده‌ی‌ كۆمه‌ڵ���گاو میكانیزمه‌كانی‌‬ ‫كاركردن‌و داڕشتنی‌ گوتاری‌ سیاسی‌‌و‬ ‫میدیایی‪ .‬بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫حاڵ��� ‌هت‌و دۆخێك���دا بیرنه‌كه‌ینه‌وه‌و‬ ‫پ���رۆژه‌ پێش���كه‌ش نه‌كه‌ی���ن‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بونی‌ كێشه‌كان‌و چاوچنۆكی‌‌و‬ ‫تێرنه‌خواردن‌و بێباكی‌ تێیان په‌ڕاندون‬ ‫ببینه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌مه‌ڕ چه‌مك���ی‌ غه‌نیمه‌ت‌و تااڵنی‌‬ ‫له‌م بابه‌ته‌دا سه‌یری‌ ئه‌م سه‌رچاوانه‌‬ ‫بكه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬د‪.‬محم���د عبدالجب���اری‌‪ ،‬العقل‬ ‫السیاسی‌ العربی‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئه‌نیس���كۆپلیدیای‌ ئ���ازاد‪،‬‬ ‫ویكیپیدیا‪ ،‬بابه‌تی‌ (النهب)‪.‬‬ ‫‪ -3‬معجم المعانی‬ ‫‪WWW.ALMAANY.COM‬‬ ‫‌‬ ‫نهب‪.‬‬ ‫‪ -4‬عبدالعزی���ز الس���حاری‪ ،‬مفاهیم‬ ‫السرقه‌ والنهب واالختالس بین القانون‬ ‫والفقه‌‪www.aljazeera.net .‬‬ ‫‪ -5‬ص���ادق الط���اك‪ ،‬النهب فی‌‬ ‫الع���راق حفری���ات اجتماعیه‌‪ ،‬القدس‬ ‫العربی ‪\22‬فبریوەر\‪2016‬‬

‫ئه‌ودیو ‌ی دوای‌ روتبونه‌وه‪...‬پاشماوه‌‬ ‫كاتێ����ك كه‌ڵكه‌ڵه‌ (نزعه‌)ی‌ ده‌س����تگرتن‬ ‫به‌كورس����ی‌‌و به‌رژه‌وه‌ن����دی‌‪ ،‬ش����ه‌رعیه‌ت ‌ی‬ ‫دامه‌زاره‌وه‌ یاس����اییه‌كان ژێ����ر پێده‌خات‌و‬ ‫چاوقایمان����ه‌ ده‌ڵ����ێ‌‪ ،‬له‌نێ����وان خ����راپ‌و‬ ‫خراپتردا‪ ،‬یه‌كه‌ممان هه‌ڵبژارد‪ ،‬ئیتر بوارێك‬ ‫نامێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆ ش����رۆڤه‌كردن‌و لێكدانه‌وه‌‬ ‫بۆ جیسمێك ناوی‌ ده‌س����ه‌اڵت‌و حكومه‌ت‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌ بێ‌‪.‬‬ ‫دونیای‌ ئێمه‌ پڕه‌ له‌م نمونه‌ ناش����رینانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئیلهام����ی‌ له‌بیردۆزه‌یه‌كی‌ كۆنی‌‪ -‬نوێی‌‪،‬‬ ‫رژێمه‌ سه‌ركوتكاره‌كانی‌ ناوچه‌كه‌ وه‌رگرتوه‌و‬ ‫به‌رده‌وام خه‌ڵك به‌تیۆری‌ پیالنگێڕی‌ (نظریة‌‬ ‫المؤامرة‌)‪ ،‬ده‌تۆقێنێ‌‌و گه‌ره‌كێتی‌ هه‌ستێكی‌‬ ‫زهینی‌ به‌رده‌وام‌و تۆخ الی‌ تاك دروستبكا‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ ناس����كه‌و به‌رگه‌ی‌ ته‌حه‌ولی‌‬ ‫گه‌وره‌ ناگرێ‌‌و هه‌مو كۆمه‌ڵگایه‌ك پێویسته‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك قۆناغی‌ مێژویی‌‌و ببڕێ‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بگات به‌دیموكراس����ی‌‌و مۆدرێنه‌‪ ،‬یان خۆیان‬ ‫وته‌نی‌ دوای‌ ‪ 25‬س����اڵ به‌خه‌ڵ����ك ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫به‌ش����ه‌و و ڕۆژێ‌ دونی����ا ناب����ێ‌ به‌ش����امی‌‬ ‫شه‌ریف‪،‬‬ ‫مه‌هام����ی‌ گ����ه‌وره‌ی‌ ئ����ه‌م ته‌رویجدانه‌‪،‬‬ ‫خوڵقاندن����ی‌ جۆرێكه‌ له‌ش����ۆك‌و گێالندن‌و‬ ‫گه‌وجاندنی‌ كۆمه‌ڵگا‪ ،‬بۆیه‌ ئاساییه‌ كاتێك‬ ‫سیاس����یه‌كی‌ گه‌نده‌ڵ‌و فاشیل ده‌بینیت زۆر‬ ‫به‌س����اده‌یی‌ ده‌ڵ���� ‌ێ گه‌نده‌ڵ����ی هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ وه‌زیفه‌كه‌ لێره‌دا كۆتایی بێ‌‌و كارێك‬ ‫بۆ یاس����ا نه‌مابێته‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ش كاره‌ساتتر‪،‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و ڕاوڕوت ده‌كا ده‌س����تگیر به‌ریتانیا به‌سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستانی‌‬ ‫ناكرێ‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك كه‌سێ‌ باسی‌ دزی‌ ئه‌كا وت‪ ،‬ئێ����وه‌ هۆكاری‌ بێموچه‌یین‪ ،‬س����ه‌به‌ب ‌ی‬ ‫ده‌ستگیری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬گاڵته‌جاری‌ نیه‌‪ ،‬هێزێك سه‌ره‌كی‌ كۆچكردن‌و خنكانی‌ خه‌ڵكن‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫ت����ا بینه‌قاق����ا‪ ،‬نغ����رۆی‌ ڕاوڕوت‌و بازرگانی موحت����اج نیه‌‪ ،‬خانو ده‌فرۆش����ن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ناشه‌رعییه‌و به‌زمانی‌ سته‌ملێكراو و پاڵدانه‌ بگه‌ن����ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ ،‬قه‌یرانی‌ سیاس����ی‌‬ ‫ئێوه‌ خوڵقاندوتانه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن الم سه‌یر‬ ‫به‌ره‌ی‌ خه‌ڵك بدوێ‌‪.‬‬ ‫دۆخ����ی‌ كۆمه‌ڵ����گای‌ ك����وردی‌ به‌هه‌م����و نیه‌‪ ،‬نوسینه‌كانی‌ كابرایه‌كی‌ شۆفێنی‌ وه‌ك‬ ‫پێوه‌ره‌كان له‌س����ه‌رگه‌ردانیه‌كی‌ بێوێنه‌دایه‌‪( ،‬فه‌یسه‌ڵ قاسم)و سه‌له‌فیه‌كی‌ سعودی‌ وه‌ك‬ ‫خه‌ریكه‌ سته‌مكارو سته‌ملێكراو‪ ،‬وه‌ك درۆو (جمال خاش����قچی‌)‪ ،‬هیچ جیاوازییه‌كی‌ نیه‌‬ ‫ڕاس����تی‌ لێكجیاناكرێنه‌وه‌‪ ،‬له‌پش����تی‌ درۆو له‌گه‌ڵ وتارو بیركردنه‌وه‌ی‌ هه‌ندێك نوسه‌ری‌‬ ‫چه‌واشه‌كارییه‌وه‌ بزنسێكی‌ گه‌وره‌ ده‌گوزه‌رێ‌‌و به‌یعه‌تگه‌ری‌ الی‌ خۆمان‪.‬‬ ‫ئه‌ی‌ ئ����ه‌وه‌ چۆن به‌كاره‌س����ات نه‌زانین‪،‬‬ ‫ب����ه‌رده‌وام له‌بره‌ودای����ه‌‪ ،‬دافع����ی‌ گ����ه‌وره‌‬ ‫به‌ده‌ره‌جه‌ی‌ یه‌ك مه‌سڵه‌حه‌تی‌ تایبه‌ته‌ نه‌ك مامۆس����تا و موچه‌خۆران دوای‌ پێنچ مانگ‬ ‫گشتی‌‌و له‌ڕۆیشتنی‌ به‌رده‌وامدایه‌ بۆ گه‌یشتن له‌دواكه‌وتنی‌ موچه‌كه‌یان كه‌ س����ه‌ره‌تایترین‬ ‫ب����ه‌و دونیا موج����ه‌رده‌ی‌‪ ،‬كه‌ هیچ ش����تێك مافی‌ خۆیانه‌‪ ،‬فه‌رمانی‌ بایكۆت‌و ده‌وامكردن‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خواست‌و ویس����ت‌و به‌رژوه‌ندی‌ له‌حزب����ه‌وه‌ وه‌ربگ����رن‪ ،‬له‌كاتێك����دا ح����زب‬ ‫حزبدا نابینێته‌وه‌‪ ،‬به‌خودی‌ كۆمه‌ڵگاشه‌وه‌‪ ،‬سه‌رچاوه‌ی‌ به‌دبه‌ختیه‌كانیانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ ڕێ����ك ئ����ه‌و ڕوئیایه‌‪ ،‬ده‌س����ه‌اڵتی‌‬ ‫به‌كرێگرته‌كان����ی‌ ئه‌م دونیابینی����ه‌‪ ،‬به‌قه‌د‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌جه‌نگدان بۆ ته‌سویقكردنی‌ درۆ و ك����وردی‌‌و زمانلوس����ه‌كانی‌ كاری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫فرۆشتنه‌وه‌ی‌ به‌ڕاستی‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ خۆیان‪ ،‬ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌ویش گۆڕین‌و پێدانی‌ سه‌ر له‌نوێی‬ ‫له‌ناخ����ی‌ خۆش����یاندا كه‌وتونه‌ت����ه‌ هه‌مان مانای����ه‌ به‌كۆمه‌ڵێ‌ چه‌مك‪ ،‬الی‌ ئه‌مان مه‌رج‬ ‫جه‌نگ����ه‌وه‌‪ ،‬تابتوان����ن مه‌فهومێكی‌ نوێ‌ بۆ نیه‌ هه‌مو كات ڕاس����تی‌ هه‌مان ئه‌و ڕاستیه‌‬ ‫ڕاستی‌ داتاشن‪ ،‬به‌وشێوه‌ی‌ له‌گه‌ڵ گیرفان‌و بێت كلتوری‌ ئینسانی‌ پێی‌ ئاشنابوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫فانتازیای‌ ژیانیان‌و س����نوری‌ ئه‌و دونیایه‌ی‌ ده‌كرێت ڕاس����تی‌ دیوی‌ دیكه‌ش����ی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌و واتایه‌ی‌ ڕاس����تی‌ تا ئه‌وش����وێنه‌ ڕاسته‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت‪ ،‬هاوته‌ریب بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هیچ الم س����ه‌یر نه‌ب����و‪ ،‬كاتێك خاتونێك به‌رژوه‌ندی‌ تاقمێك����ی‌ دیاریكراو ده‌پارێزێ‪،‬‬ ‫به‌ت����ه‌واوی‌ توان����ای‌ عه‌قڵیی����ه‌وه‌و زۆر كه‌ له‌وێنه‌ گشتیه‌كه‌دا‪ ،‬پارێزه‌ری‌ به‌رژوه‌ندی‌‬ ‫كۆنكرێتیان����ه‌‪ ،‬له‌ن����او هۆڵ����ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ ئه‌مانیشه‌‪.‬‬

‫ونـــــبون‬

‫* ناس���نامه‌یه‌کی ژوری بازرگانی س���لێمانی به‌ناوی (حس���ن تۆفیق امین) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ‬ ‫پرسگه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌کی ژوری بازرگانی سلێمانی به‌ناوی (خالید محمد امین) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )518‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/3/1‬‬

‫پرۆژەی پالنی چاکسازی‌و گەشەپێدانی کشتوکاڵی‬ ‫لەبوژانەوەی ژێرخانی ئابوری هەرێمی کوردستان‬ ‫محه‌مه‌دی حاجی مه‌حمود‬ ‫شارەزور‪ /‬گوندی گوڵەخانە‬ ‫به‌شی سێیه‌م‬ ‫ب– بەروبومی دانەوێڵە لەئاسایشی خۆراکدا‬ ‫‪ -1‬گەنم‌و جۆو برنج‬ ‫بەروبومی دانەوێڵە دەچێتە خانەی (ئاسایشی‬ ‫خۆراک) ەوە چونکە هەریەکەیان بەجیا بایەخی‬ ‫لەبژێوی ژیان���ی مرۆڤ‌و بەردەوامی مانەوەیەتی‬ ‫لەژیاندا‪ ،‬واتە دەکرێت بەفراوانتر بڵێم ئەو سێ‬ ‫بەروبومی کش���توکاڵیە سەرچاوەی پەرەپێدان‌و‬ ‫بژێ���وی ژیانی کۆمەڵ���گای مرۆڤایەتی راگرتوە‪.‬‬ ‫کوردس���تان ئەو س���ێ بەروبومە گرنگەی تێدا‬ ‫بەرهەم دێ���ت‪ ،‬لەبەرئەوەی خاکێکی بەرفراوانی‬ ‫(دێمی) هەیە کە س���ەرچاوەی ئاودانی لەسەر‬ ‫بارانە‪ ،‬هەرئەمە وای کردوە جوتیار زیاتر بایەخ‬ ‫بدات بەچاندنی گەنم‌وجۆ بەتایبەتی لەو ناوچانەی‬ ‫س���ەرچاوەی ئ���اوی تێدا کەمە‪ .‬ب���ەاڵم دەبێت‬ ‫گرنگ���ی‌و بایەخی تایبەتی پ���ێ بدرێت لەبواری‬ ‫عەمبارو کۆکردنەوەی لەش���وێنی تەرخانکراودا‬ ‫کە سایلۆکانەو حکومەتیش هاندەرو پشتیوانی‬ ‫جوتیاران بێت لەو بەروبومە سەرەکیەدا لەپێناو‬ ‫ئاسایشی خۆراکدا بپارێزرێن‪ .‬هەڵبەتە کە باس‬ ‫لەج���ۆ دەکەم گرنگی‌و بایەخ���ی هیچی لەگەنم‬ ‫کەمت���ر نیە‪ ،‬چونکە ئەویش���یان س���ەرچاوەی‬ ‫خۆراک���ی ئاژەڵداری‌و بەخێ���و کردنی پەلەوەرە‬ ‫کە دوب���ارە ئەوانیش دەچنەوە خانەی بەرهەم‌و‬ ‫بەروبومی ستراتیژی لەسامان‌و داهاتی واڵتدا‪.‬‬ ‫‪ -2‬برنج‬ ‫ئەگەرچی لەبەروبومی کشتوکاڵیدا بەتایبەتی‬ ‫لەکوردستاندا زۆر بایەخی پێ نەدراوەو جوتیار‬ ‫هێشتا لەئاستی پێویستا نایچێنن‪ ،‬هۆکارەکەشی‬ ‫لەب���ەر س���ەختی ماندوبونیانە ل���ەو بەروبومە‬ ‫کش���توکاڵیەدا‪ ،‬هۆکارێکی ت���ر دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫کەمی سەرچاوەی ئاو لەو ناوچانەی کەشوهەوای‬ ‫گونجاوە بۆ چاندن���ی برنج‪ ،‬هۆیەکی تر ئەوەیە‬ ‫تائێستاو سەرمایەگوزاری لەو بوارەدا نەهاتۆتە‬ ‫ئ���اراوە تا بای���ەخ بەگرنگ���ی وەبەرهێنان بدات‬ ‫لەچاندن‌و بەرهەم هێنانی کش���توکاڵیداو ئامێرو‬ ‫تەکنەلۆژیای پێشکەوتو لەکوردستاندا دەستەبەر‬ ‫نەکراوە تاگرنگی‌و بای���ەخ بدرێت بەو بەروبومە‬ ‫گرنگ���ە کە بەخۆراک���ی س���ەرەکی کۆمەڵگای‬ ‫کوردی ئەژمار دەکرێت‪ ،‬بازاڕی کوردس���تانیش‬ ‫لەکاتی ئێس���تا هاوردەی برنجی دەرەکی بوەتە‬ ‫پرکردنەوەی خواس���تی (مستهلک)و هاندانێکی‬ ‫عەمەل���ی لەالیەن حکومەتەوە نەبوە تا باجێکی‬ ‫زۆر لەهاوردەکردن���ی ئ���ەو برنج���ە دابنێ���ت‌و‬ ‫جوتیاری کوردس���تان هانب���دات تا خۆی ببێتە‬ ‫دابینکەری ئەو خۆراکە سەرەکیە‪ ،‬کە پێویستە‬ ‫حکومەتی کوردس���تان بەجدی بیر لەبەروبومی‬ ‫برنج بکاتەوەو رێوش���وێنی پێویست بگرێتە بەر‬ ‫بۆ زیادکردنی بەرهەمی کشتوکاڵی برنج‪.‬‬ ‫کێشەو چارەسەرەکانی بەروبومی دانەوێڵە‪:‬‬ ‫ه���ەرەوەک لەپێش���تردا ئام���اژەم بەگرنگی‌و‬ ‫بایەخ���ی بەروبوم���ی دانەوێڵ���ە دا‪ ،‬دەکرێ���ت‬ ‫هەرلێ���رەوە باس ل���ەو کێش���ەو گیروگرفتانە‬ ‫بک���ەم کە دێتە بەردەم جوتیارانی کوردس���تان‬ ‫لەبەروبومی دانەوێڵەدا‪.‬‬ ‫نەبونی س���ایلۆی (ئەمبارکردنی)‬ ‫‪ -1‬‬ ‫دانەوێڵە لەنزی���ک ئەو ناوچەو ش���ارۆچکانەی‬ ‫زیاتر کشتوکاڵی لەبەروبومی دانەوێڵەدا دەکەن‪.‬‬ ‫ئەمە گیروگرفت بۆ جوتیاران دروس���ت دەکات‬ ‫کە لەکاتی حاس�ڵ�اتدا کێش���ەی ئەمبارکردنی‬ ‫دانەوێڵەکان���ی بۆ دروس���ت ک���ردون‪ ،‬دەکرێت‬ ‫چارەس���ەری ئ���ەو کێش���ەیە بکرێ���ت بەچەند‬ ‫رێگەیەک���ی عەمەلی بەپەلە‪ .‬هێنانی س���ایلۆی‬ ‫مۆبای���ل واتە گ���ەڕۆک کە دەکرێ���ت حكومەت‬ ‫ئەو ج���ۆرە س���ایلۆیە دەس���تەبەربکات یاخود‬ ‫هان���ی چەند س���ەرمایەدارێک بدرێت بۆ هێنانی‬ ‫ئەو جۆرە س���ایلۆیانە بەمەبەستی وەبەرهێنان‬ ‫لەس���ودی جوتیار و خاوەن سەرمایەکەدا بەکار‬ ‫بهێنرێت لەوەرزی (حاساڵتدا)‪ .‬یاخود سایلۆی‬ ‫جێگیر کە بۆ هەر ناوچەیەک لەئاس���ت رێژەی‬ ‫بەروبومی ئەو دانەوێڵەیە لەناوچەکەدا دروست‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬خاڵێک���ی تر ئاس���انکاری گواس���تنەوەی‬ ‫بەروبومی جوتی���اران لەدانەوێڵەدا کە دەکرێت‬ ‫حکومەت ئەو ئەرکە بەشێکی لەئەستۆ بگرێت‪.‬‬ ‫‪ -3‬خاڵێک���ی تر لەکات���ی چاندندا حکومەت‬ ‫ه���اوکاری جوتی���اران ب���کات لەدابی���ن کردنی‬ ‫دەرمانی بەکەڵک‌و سودبەخش لەژێر چاودێریدا‬ ‫بدرێتە جوتیاران بۆ زیادکردنی بەرهەمەکانیان‌و‬ ‫دورخستنەوەی بەروبومەکانیان لەمەترسی ئەو‬ ‫نەخۆشیانەی روبەڕوی دانەوێڵە دەبنەوە‪.‬‬ ‫‪ -4‬لەکاتی دروێنەو کۆکردنەوەی بەروبومەکاندا‬ ‫حکومەت ببێتە پاڵپشت‌و پشتیوانییان لەدابین‬ ‫کردنی ئامێرەکانی دروێنە‪.‬‬ ‫‪ -5‬پاش���ان وەرگرتنی بەروبومەکان‌و کڕینی‬ ‫ئەو بەروبومانەی جوتیاران بەرهەمیان هێناوە‪.‬‬ ‫‪ -6‬بەگەڕخس���تنی ئ���ەو کارگان���ەی س���ود‬ ‫لەبەرهەمی دانەوێڵە وەردەگرن لەگۆڕینی باری‬ ‫بەروبومەکان بۆ ئ���ەو جۆرەی بەکار دەهێنرێت‬ ‫لەخواردندا‪.‬‬ ‫ج – بەروبومی داری بەردارو سەوزی خۆراک‌و‬

‫ئه‌گه‌ر به‌رهه‌می‬ ‫ته‌ماته‌ هاندان‌و‬ ‫پشتگیری لەالیەن‬ ‫حکومەتەوە بۆ دابین‬ ‫بکرێت ئەوا رێژەی‬ ‫بەرهەمەکان دەگاتە‬ ‫ئاستی هەناردەکردن‌و‬ ‫دەبێتە داهات لەبواری‬ ‫ئابوری واڵتدا‬ ‫میوەکان‪:‬‬ ‫ئ���ەم بەروبومان���ە چەند ج���ۆرێ دەگرێتەوە‬ ‫لەپۆلێن کردنیاندا هەر بەروبومێکیان لەئاس���ت‬ ‫پێداویستی سەرەکی ئەژمار دەکرێن‌و هەندێکیان‬ ‫دەکرێ���ت بخرێنە خان���ەی کەمالیات���ەوە واتە‬ ‫پێداویستی الوەکی‪..‬‬ ‫لەو س���ەوزانەی دەچنە خانەی پێداویس���تی‬ ‫س���ەرەکی (جۆری پاقلەکانە‪ ،‬وەک فاس���ۆلیاو‬ ‫پاقلەو ماش‌و لۆبیا هەرەوەها نۆک) کە سەرجەم‬ ‫ئەم بەروبومانە لەکوردس���تاندا دەچێنرێن بەاڵم‬ ‫بەشێوەیەکی سەرەکی نەبونەتە مایەی بایەخی‬ ‫جوتیاران‪ ،‬هۆکاریشی زۆرە بەاڵم بۆ زیادکردنی‬ ‫ئەم بەروبومانە پێویستە ئەم هەنگاوانە بگیرێتە‬ ‫بەر‪:‬‬ ‫‪ -1‬هاندان لەالیەن حکومەتەوە بۆ ئاسانکاری‌و‬ ‫دابینکردنی کەرەستەو ئامێرو مەوادی کیمیایی‌و‬ ‫پەی���ن‌و رێکخس���تنی سیس���تمی ئاودێری���ان‬ ‫پێویستە‪،‬‬ ‫‪ -2‬لەهەم���وی گرنگت���ر رێنمای زانس���تی‌و‬ ‫ئەکادیم���ی دەوێت ت���ا بەرهەمەکان لەئاس���ت‬ ‫خواستی بازاڕەکاندا رێکبخرێن‪.‬‬ ‫‪ -3‬پاش���ان چاکک���ردن‌و پەرەپێدانی بازاڕی‬ ‫ئ���ەو بەروبومانە پالن���ی وردو دیراس���ەکراوی‬ ‫ئەوێ���ت تاهان���ی جوتیارانی پێبدرێ���ت تاوەکو‬ ‫زیاتر بایەخ ب���ە بەرهەمهێنانی بەروبومەکانیان‬ ‫بدەن لەو بوارەدا‪ ،‬کە ئەوەیان لەبەش���ێکی تری‬ ‫(رێکخستنی بازاڕدا) دێمەوە سەری‪.‬‬ ‫خواردەمەنیەکانی بەروبومی میوەکان‬ ‫ئەمەیان یەکێکە لەو بەروبومە کشتوکاڵیانەی‬ ‫بایەخ���ی تایبەتی دەوێت‌و زەوی هەمیش���ەیی‌و‬ ‫ئاودێری تایبەتی دەوێت تا ئەو بەروبومانە زیاتر‬ ‫بەرهەمی���ان هەبێت‪ .‬می���وەکان لەناوچەیەکەوە‬ ‫ب���ۆ ناوچەیەکی تر لەخاکی کوردس���تان بەپێی‬ ‫جۆری ئاوهەواو هەڵکەوتنی ئاستی بەرز ونزمی‬ ‫زەویەکانەوە لە ناوچەیەکەوە بۆ ناوچەیەکی تر‬ ‫دەگۆرێن‪ ،‬بەاڵم دەکرێ���ت لەئەنجامی ئەزمونی‬ ‫جوتیارانەوە لەناوچەکانی خۆیان جۆری ئاستی‬ ‫بەرهەمهێنانی ئەو جۆرە دارمیوانە دیاری بکەن‌و‬ ‫بایەخ���ی زیاتریان پێ بدرێت‌و رێنمای ش���ارەزا‬ ‫ل���ەو بوارانەدا بۆ جوتی���اران دابین بکرێت ئەم‬ ‫بەروبومان���ە بەدوربن لەکێش���ەو گیروگرفت کە‬ ‫دێتە بەردەم جوتیارانی کوردس���تان‪ ،‬چ لەروی‬ ‫پالن‌و نەخشەی بازاڕەوە چ لەکاتی خزمەتکردنی‬ ‫ب���اخ‌و زەویەکانیانەوە‪ .‬ئ���ەوەی زیاتر گرنگە بۆ‬ ‫جوتیار بازاڕە‪ ،‬حکومەت ل���ەم بوارەیاندا زیاتر‬ ‫بەرپرسیارە لەرێکخس���تنی بازاڕ ڕێ لەسنوری‬ ‫هاوردەکردن بگرێت کە س���ودی دەبێت لەروی‬ ‫هاندانی وەبەرهێنەرانەوە لەدابین کردنی ئامێرو‬ ‫هێنان���ی کارگ���ەی بەقوتوک���ردن‌و پێچانەوەدا‬ ‫تا(رەواج���ی) فرۆش���ی دەرەکی بۆ مس���ۆگەر‬ ‫بکات‪ .‬شێوازی هەڵگرتن‌و ساردکەرەوە لەکاتی‬ ‫گواستنەوەدا دوبارە خاڵێکی گرنگی بەروبومی‬ ‫میوەو س���ەوزەکانە بەتایبەتی لەنزیکی شوێنی‬ ‫بەرهەمهێنانی ئ���ەو بەروبومان���ەوە‪ .‬لەکۆتایی‬ ‫بواری بەرهەمی بەروبومی میوەو س���ەوزەکاندا‬ ‫دەمەوێ���ت ئاماژە بەوە بدەم ک���ە زۆربەی ئەو‬ ‫بەوبومان���ە دەکرێ���ت لەب���واری پیشەس���ازیدا‬ ‫بەکاربهێنرێن واتە چ لەروی بەقوتوکردنیان وەک‬ ‫باسم لێکرد چ دوبارە گۆڕینی باری بەروبومەکان‬ ‫لەبەکارهێنانی���ان دا‪ .‬بۆ نمونە بۆ(ش���ەربەت‬ ‫دروس���تکردن‌و مرەباو مەعجون���ی خواردەمەنی‬ ‫دەرمان‌و خەستکردنەوەو وشکردنەوەیان)‬ ‫ک���ە س���ەرجەم ئ���ەم ج���ۆرە گۆڕانکاریانە‬ ‫ک���ە لەب���واری پیشەس���ازیدا بەکاردەهێنرێت‬ ‫س���ودیان دەبێت لەبەرهەمهێناندا بۆ سەرجەم‬ ‫وەرزەکانی ساڵ بێ دابران لەبەکارهێنان‌و بگرە‬

‫هەناردەکردیاندا‪.‬‬ ‫• تەماتە‪:‬‬ ‫تەماتە دەچێتە خانەی بەروبومی س���ەوزەوە‬ ‫بەاڵم گرنگی خ���ۆی هەیە لەریزبەندی بەرهەمی‬ ‫کشتوکاڵی خۆراکدا‪ ،‬چ وەک خۆراکێکی هەرزان‬ ‫لەبەردەس���ت بەکارب���ەرو (هەمیش���ە بازاری)‬ ‫و لەزۆرب���ەی وەرزەکاندا رەواج���ی خۆی هەیە‬ ‫هەروەها وەک بەکارهێنانی لەبواری پیشەسازیدا‬ ‫گرنگی زۆری هەیە لەبەرهەمهێنانی (دۆش���اوی‬ ‫تەمات���ە) لەکاتێک���دا ئەم بەرهەم���ە رێژەیەکی‬ ‫زۆر لەجوتی���اران دەیچێن���ن بەتایبەتی لەزەویە‬ ‫(بەراوەکاندا)و رێژەی بەرهەمهێنانی زۆرە بەاڵم‬ ‫ئەو بایەخە پیشەس���ازیەی هێش���تا بە بەرچاو‬ ‫نەگیراوە هەربۆیە (دۆشاوی تەماتە) لەدەرەوە‬ ‫ه���اوردە دەکرێت‪ .‬بەاڵم ئەگەر لەکوردس���تاندا‬ ‫ش���ێوازێکی زانس���تی لەبەرهەمهێنان‌و چاندنی‬ ‫تەمات���ەدا بکرێ���ت دی���ارە ئ���ەوکات بەه���ای‬ ‫بەرهەمهێنانی الی جوتیارانی کوردس���تان زیاتر‬ ‫دەبێت چونکە دڵنی���ا دەبێت لەوەی کارگەکان‬ ‫هەمیشە خواستی لەس���ەر دەبێت‌و راناگیرێت‪،‬‬ ‫خۆ ئەگەر رێوش���وێنی تەواو لەدروس���تکردنی‬ ‫خانوی پالستیکیدا بگیرێتە بەرو‬ ‫هاندان‌و پش���تگیری لەالیەن حکومەتەوە بۆ‬ ‫دابین بکرێت ئەوا رێ���ژەی بەرهەمەکان دەگاتە‬ ‫ئاس���تی هەناردەکردن‌و دەبێتە داهات لەبواری‬ ‫ئابوری واڵتدا‪.‬‬ ‫س���ێهەم‪ :‬ئاژەڵ���داری‌و پەل���ەوەرو ماس���ی‌و‬ ‫پەروەردەی هەنگ‌و لەوەڕگاکان‪:‬‬ ‫ناکرێت کە باس لەکەرتی کشتوکاڵی بکرێت‌و‬ ‫باس لەئاژەڵداری‌و بەخێوکردنی پەلەوەرو ماسی‬ ‫نەکرێن‪ ،‬چونکە ئەم بواری بەرهەمانە لەخانەی‬ ‫بەرهەم���ی سیاس���ەتی ئاب���وری کش���توکاڵیدا‬ ‫یەکانگیر دەبن���ەوەو کاریگەریان هەیە لەدابین‬ ‫کردنی خواس���تی خواردنی مرۆڤدا لەکوردستان‬ ‫بەپێی هەڵکەوتەی کەش���وهەواکەیدا زۆر لەبارە‬ ‫لەو بەرهەمانەدا کە لێرەوە دێمە س���ەر گرنگی‌و‬ ‫بایەخ‌و پەرەپێدانی بواری ئاژەڵداری‌و پەلەوەرو‬ ‫ماسیدا‪.‬‬ ‫أ – مەڕو مااڵت‪..‬‬ ‫بەخێ���و کردنی مەڕو مااڵت چ وەک پیش���ەی‬ ‫کۆنی دانیشتوانی کوردستان چ وەک بایەخدان‌و‬ ‫پەرەپێدانی ئێس���تای جوتیاران گرنگی خۆیان‬ ‫بوە‪ .‬لەبەرئەوەی کوردس���تان زیاتر ناوچەیەکی‬ ‫ش���اخاوی ب���وە لەکۆن���ەوە بەخێوکردنی بزن‬ ‫بەپلەی یەکەم هاتوە لەبەخێو کردندا پاش���ان‬ ‫م���ەڕ‪ ،‬ئ���ەم دو ئاژەڵ���ە وەک س���ەرچاوەی‬ ‫س���ەرەکی لەبواری بژێ���وی ژیان���ی جوتیاری‬ ‫کوردستان رەنگیان داوەتەوە‪ ،‬شوێن لەوڕگایان‬ ‫لەبەرەاڵی ش���وانکاراندا لە ناوچە شاخاویەکان‌و‬ ‫دەش���تایەکانی کوردس���تان بەرجەس���تە بوە‪،‬‬ ‫هەندێک ش���وێنی ناوچەی شاخاوی بەردەاڵنیان‬ ‫بۆ خۆی���ان دیاری کردب���و ت���ا ئاژەڵەکانیانی‬ ‫تێ���دا بلەوەڕێنن‪ .‬هەربۆی���ە ژمارەیان دیاریکراو‬ ‫ب���و‪ ،‬بەاڵم ئەم س���ەرچاوە گرنگ���ەی بەرهەمی‬ ‫کش���توکاڵی پێویستی بەپالن‌و سەرژمێری وردو‬ ‫خزمەتکردنی زانستیە تابەڕێژەی بەرچاو بچێتە‬ ‫خانەی داهات���ی ئابوریەوە‪ ،‬ئ���ەوە بەمەرجێک‬ ‫دێتە دی کە ش���ێوازی بەخێوکردنیان‌و شوێنی‬ ‫دیاریکراوی ب���ازاڕی تایبەتیان بۆ دەس���تەبەر‬ ‫بکرێ���ت‪ ،‬ئ���ەوەی جێ���ی نیگەرانیە تائێس���تا‬ ‫دامودەزگا بەرپرس���ە حكوم���ی‌و ناحکومیەکان‬ ‫داتایەکی تەواوی س���ەرژمێری ئەو ئاژەاڵنەیان‬ ‫دانەن���اوە تا ببێتە مای���ەی توێژینەوەی ئابوری‬ ‫لەس���ەر بەرهەمی ئاژەڵە ماڵی���ەکان لەکاتێکدا‬ ‫لەچەندین بواردا سودیان هەیە‪.‬‬ ‫چاککردن‌و چاکس���ازی لەب���واری ئاژەڵداری‌و‬ ‫بەخێوکردنی مەڕو مااڵتدا‪:‬‬ ‫‪ -1‬دامەزراندن���ی دەزگایەک���ی فەرمی ئامارو‬ ‫کۆکردنەوەی زانیاری لە پۆلێن کردنی جۆری ئەو‬ ‫مەرومااڵتانەی بە پێی ناوچەکانی کوردستان کە‬ ‫تێیدا دابەش بون‪.‬‬ ‫‪ -2‬رێنمای���ی‌و هوش���یاری جوتی���اران‬ ‫لەبەخێوکردنی مەڕومااڵتیاندا‪.‬‬ ‫‪ -3‬رێنمای���ی تەندروس���تی‌و دانان���ی بنکەی‬ ‫(بەیت���ەری) لەچاودێری کردنی مەڕومااڵتەکان‌و‬ ‫پاراستنیان لەنەخۆشی‌و دابینکردنی پێداویستی‬ ‫لەڕوی دەرمانەوە‪.‬‬ ‫‪ -4‬چاودێ���ری کردنی ش���وێن ل���ەوەڕگاکان‌و‬ ‫بنیاتنانی ش���وێنی تایبەت لەدروستکردنەوەی‬ ‫(گەوڕەکان) بەش���ێوازێکی ئەندازیاری مۆدێرن‬ ‫بەپێی مواسەفاتی ستاندەری جیهانی‪.‬‬ ‫‪ -5‬س���ودوەرگرتن لەئەزمون���ی دەرەک���ی‬ ‫لەشێوازی بەخێو کردندا بۆ زیادبونیان‪.‬‬ ‫‪ -6‬دانانی رێنمای گونجاو بۆ سەربڕین‌و کات‌و‬ ‫تەمەنیان بۆ سەربڕین‪.‬‬ ‫‪ -7‬بایەخ���دان بەخوریەکانی���ان لەکات���ی‬ ‫بڕینەوەی���ان‌و پەیداکردن���ی ب���ازاڕی تایب���ەت‬ ‫بەساغکردنەوەی پێستەکانیان‌و خوریەکانیان‬ ‫‪ -8‬دابینک���ردن‌و هاندان���ی ئ���ەو خ���اوەن‬ ‫مەڕومااڵتان���ە بۆ چاندنی ئەو س���ەوزی‌و جۆری‬ ‫ئالیکان���ەی بۆیان دیاریدەکرێ���ت‌و گونجاون بۆ‬ ‫گەشە کردنیان‪.‬‬ ‫‪ -9‬هاندان���ی کەرت���ی تایبەت ب���ۆ بایەخدان‬ ‫بەئاژەڵداری لەبواری وەبەرهێناندا‪.‬‬ ‫‪ -10‬دەرچواندن���ی یاس���او رێنم���ای گونجاو‬

‫لەبەرژەوەندی وەبەر‌هێنەرانی بواری ئاژەڵداری‌و‬ ‫ئاس���انکاری لەدۆزین���ەوەی رێ���گای بازرگانی‌و‬ ‫هاوردەو هەناردەکردندا‪.‬‬ ‫‪ -11‬رێگری لەهاوردەکردنی مەڕومااڵت لەوەرزی‬ ‫س���ەربڕیندا یاخود دانانی باجی زۆر لەوکاتانەدا‬ ‫لەپێن���او بەرژەوەندی جوتی���ارو وەبەرهێندا تا‬ ‫کەمتری���ن رکابەریان هەبێت لەس���اغکردنەوەی‬ ‫بەرهەمەکانی ناوخۆی گۆشتدا‪.‬‬ ‫‪ -12‬هان���دان‌و رێگ���ەدان بەهاوردەکردن���ی‬ ‫ئامێری تەکنەلۆژی نوێ لەبواری شیردۆش���ین‌و‬ ‫بەرهەمهێنانی سپیایی خۆماڵی بۆ دابین کردنی‬ ‫بازاڕی ناوخۆو کەمکردنەوەی هاوردەی بەرهەمی‬ ‫شیر لەپارسەنگ کردنی بازاڕی ناوخۆدا‪.‬‬ ‫رێگە گرتن‌و لێپێچینەوە لەسەربڕینی‬ ‫‪ -13‬‬ ‫الوەکی‌و سەربەخۆو هەڕەمەکیدا کە لەدەرەوەی‬ ‫قەسابخانەدا بەئەنجام دەگەیەنرێت‪.‬‬ ‫‪ -14‬پێدانی قەرزی وەبەرهێنان بۆ ئەو جوتیارو‬ ‫وەبەرهێنانەی دەیانەوێت س���ەرمایەگوزاری لەو‬ ‫بوارەدا بکەن‪.‬‬ ‫دامەزراندنی دەرچوانی زانکۆکان‌و‬ ‫‪ -15‬‬ ‫پەیمان���گاو ئامادەیی���ە کش���توکاڵیەکان ل���ەو‬ ‫لەوڕگایانەی مەڕومااڵتی���ان تێدابەخێو دەکرێت‬ ‫بەشێوەی (یاس���او رێنمایی) کە دەبێت ئەوان‬ ‫وەک مورش���یدو پزیشک‌و شارەزا سەرپەرشتیار‬ ‫بن‪.‬‬ ‫‪ -16‬هەوڵ���دان بۆ دامەزراندنی سیس���تمی(‬ ‫بانکی ش���یر)‪ ،‬وات���ە بەرهەمی ش���یرەکانیان‬ ‫لەدەزگای تایبەتدا کۆ بکرێتەوەو ئامادەبکرێت بۆ‬ ‫گواستنەوە بۆ کارگەکانی کە بەرهەمی سپیاییان‬ ‫تی���ا دێتە بەره���ەم‪ ،‬بەوە جوتی���ارو وەبەرهێن‬ ‫هاندەدات کە بایەخ بەمەڕو مااڵتیان زیاترو باشتر‬ ‫بکەن کە بزانن بازاڕیان هەمیش���ەییەو دەتوانن‬ ‫بێ خەمبن لەساغکردنەوەی بەرهەمەکانیان‪.‬‬ ‫تەرخانکردنی ئەمباری پێویس���ت‬ ‫‪ -17‬‬ ‫لەکۆکردن���ەوەی پاش���ماوەی بەروبوم���ە‬ ‫کشتوکاڵیەکان‌و چاککردنەوەیان بۆ بەکارهێنان‬ ‫وەک ئالی���ک ب���ۆ مەڕومااڵت���ی جوتی���اران‌و‬ ‫فرۆشتنەوەیان بەنرخی گونجاو‪.‬‬ ‫ب – رەش���ەواڵخ (گاو مانگا) لەس���امانی‬ ‫بەروبومی ئاژەڵداری‪:‬‬ ‫دەکرێ���ت بڵێ���م تائێس���تا لەکوردس���تاندا‬ ‫بەش���ێوەیەکی پێویس���ت (گاومانگا) نەچۆتە‬ ‫ب���واری بازرگانی‌و داهات���ی ئابوریەوە‪ ،‬لەوانەیە‬ ‫هۆکاری زۆربن ب���ەاڵم لەدیاریترینیان لەئەرکی‬ ‫گرانی بەخێوکردندا بێ���ت چونکە بۆ جوتیاری‬ ‫س���ادە بەدەرامەتێکی کەم���ەوە نرخی کڕینیان‬ ‫هان���دەر نەبوە‪ ،‬لەهەمانکاتدا (لەوەڕگاو ئالیک)‬ ‫ی زۆریان دەوێت تاجوتی���ار بیەوێت بەردەوام‬ ‫بێت لەبەخێو کردنیان‌و پاش���ان وەبەرهێن لەو‬ ‫ب���وارەدا زۆر ئەزمونی���ان نەبوە یا مەترس���یان‬ ‫هەبوە لەس���ەرمایەگوزاری بواری بەخێوکردنی‬ ‫(رەش���ە واڵخ)‪ .‬حکومەت لەش���وێنی خۆیەوە‬ ‫نەیتوانی���وە ببێت���ە هان���دەر لەدابینک���ردن‌و‬ ‫ئاس���انکاریدا لەپەرەپێدانی ئەو بوارە هەر ئەم‬ ‫هۆکاران���ە ب���وە (گاو مان���گا) بەروبومەکانیان‬ ‫نەتوان���راوە بەپێی پێویس���ت ب���ەکار بهێنرێت‬ ‫لەبەرهەمی پیشەس���ازیدا‪ .‬بۆ ئەم مەبەس���تە‬ ‫الی خ���وارەوە ئاماژە بەچەن���د خاڵێک دەکەم‬ ‫دەکرێت وەک هەنگاوی سەرەتایی بۆ قۆناغێکی‬ ‫گونجاو بکرێتە پالنی گەش���ە پێدان‌و پەرەدان‬ ‫بەب���واری بەخێوکردنی زیات���ری (گاو مانگا) و‬ ‫سودوەرگرتن لەبەروبومەکانیان‪:‬‬ ‫‪ -1‬دامەزراندنی دەزگایەکی سەرپەرش���تیاری‬ ‫(ڤێرتەن���ەری) لەس���ەرجەم ئەو ش���وێنانەی‬ ‫زیاترین(کێڵگ���ەی بەخێوکردن���ی گاو مانگا)ی‬ ‫تێدا بەخێودەکرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬هاندانی بەشی کەرتی تایبەت‌و وەبەرهێنی‬ ‫دەرەکی‌و ناوخۆ لەپێناو دروس���تکردنی پرۆژەی‬ ‫دروستکردنی (کێڵگەی بەخێوکردنی گاو مانگا)‬ ‫بەش���ێوازێکی مۆدێرن‌و لەس���ەر مواس���ەفاتی‬ ‫س���تاندەری جیهانی‌و سودوەرگرتن لە ئەزمونی‬ ‫دەرەکی‪.‬‬ ‫‪ -3‬دامەزراندنی بنکەیەکی ئامارو کۆکردنەوەی‬ ‫زانیاری لەسەرژمێری کێڵگەکانی (گاومانگا)ی‬ ‫تێدا بەخێو دەکرێ���ت‌و پۆلێن کردنیان لە(نێرو‬ ‫مێ‌و جۆرەکانیان ش���یردەرن یان بۆ گۆش���تن‌و‬ ‫تەمەنیان‌و کێش���یان) ئەوە بکرێت بەداتایەکی‬ ‫س���ەرەتایی‌و لەبەردەست دەزگا پەیوەندرەکان‌و‬ ‫وەزارەتە پەیوەندارەکاندابێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬ش���ێوازی زانس���تی ن���وێ لەزاوزێ���ی‬ ‫دەس���تکرد(تلقیح اصگناع���ی) و دیاریکردن���ی‬ ‫(کرۆمۆزمات���ی) ئ���ەو (گاو مانگایان���ە) لەژێر‬ ‫چاودێری پزیشکی (ڤێرتەرنەری) دا‪.‬‬ ‫‪ -5‬دامەزراندن���ی هەل���ی کار ب���ۆ دەرچوانی‬ ‫بەش���ەکانی (ئاژەڵداری) لەکۆلێ���ژو پەیمانگاو‬ ‫ئامادەییەکاندا لەو (لەوەڕگایانەدا) و هاندانیان‬ ‫بۆ بەش���داریکردنی خۆش���یان لەوەبەرهێنانداو‬ ‫ه���اوکاری کردنیان لەالی���ەن وەبەرهێنەرەکان‌و‬ ‫جوتیارەکان���داو پەیوەس���تکردنیان بەرێنم���ای‬ ‫سەرپەرشتیاری ئەو کێڵگانە‪.‬‬ ‫‪ -6‬بایەخدان‌و هاندان���ی جوتیاران لەچاندنی‬ ‫(وێنج���ەو دانەوێڵ���ە) ل���ەو ناوچان���ەی نزیک‬ ‫(کێڵگەی بەخێوکردنی گاو مانگا)کانن‪.‬‬ ‫‪ -7‬هاندانی وەبەرهێن‌و کارئاس���انی کردنیان‬ ‫ب���ۆ هێنانی ئامێرو دەزگای دۆش���ینی ش���یرو‬

‫ساردکەرەوەو بەرهەمهێنانی سپییایی ئەو شارو‬ ‫ش���ارۆچکانەی کە کێڵگەی بەخێوکردنی (گاو‬ ‫مانگا)یان الوە نزیکە‪.‬‬ ‫‪ -8‬گرتنەبەری رێگای یاسایی‌و رێنمایی لەالیەن‬ ‫حکومەتەوە بۆ باج دانانی زۆری هاوردەکانی ئەو‬ ‫بەربومانەی زیاتر لەناوخۆدا بەرهەم دەهێنرێت‪.‬‬ ‫تادڵنیایی زیاتر بدرێ���ت بەوەبەرهێنی خۆماڵی‬ ‫لەرکابەرکردن���ی بەرهەمەکان���ی ناوخۆ لەروی‬ ‫کوالێ���ت‌و زیات���ر لەبەرهەم هێنان���ی بەروبومی‬ ‫(شیرو بەرهەمەکانی)‪.‬‬ ‫‪ -9‬دانانی سندوقێکی هاوکاری‌و کۆمەک لەو‬ ‫باجان���ەی وەردەگیرێت لەو بەرهەمانەی هاوردە‬ ‫دەکرێن‌و پاش���ان بکرێتە پشتیوانی لەبەرهەمی‬ ‫ناوخۆدا‪.‬‬ ‫‪ -10‬مەڵبەندێک���ی توێژین���ەوەی زانس���تی‬ ‫لەئابوریناس���ان لەب���واری س���امانی بەروبومی‬ ‫(ئاژەڵداری بەگش���تی‌و گاو مان���گا) بەتایبەتی‬ ‫تا دراس���ە لەسەر ئاستی کاریگەری ئەو سامانە‬ ‫لەداهاتی ئابوریداو داڕش���تنی پالنی پێویس���ت‬ ‫لەروی عەمەلی‌و تیۆری���ەوە بۆ گرتنەبەری ئەو‬ ‫پالنانەی لەپەرەپێداندا رۆڵی دەبێت‪.‬‬ ‫‪ -11‬هاندان لەالیەن حکومەتەوە بۆ دۆزینەوەی‬ ‫بازاڕی فرۆش���ی ئەو بەروبومان���ەی لەو بوارەدا‬ ‫بەرهەم دەهێنرێت‪.‬‬ ‫‪ -12‬چاودێری کردنی ئەو ش���وێنانەی (گاو‬ ‫مانگا)ی تێدا س���ەردەبرێن تا رێگە بەسەربڕینی‬ ‫(مێ���ی ئەو ئاژەاڵنە) نەدرێ���ت تەنها بەمۆڵەتی‬ ‫سەرپەشتیارانی ئەو کێڵگانەو بڕیاری بەفەرمی‬ ‫سەربرینیان بۆ دیاری بکرێت‪.‬‬ ‫دروس���تکردنی کارگەو کارخانەی‬ ‫‪ -13‬‬ ‫پێویس���ت بەخۆش���کردنی پێس���تەو هاندان���ی‬ ‫وەبەرهێن���ی ناوخ���ۆو دەرەک���ی لەو ب���وارەدا‬ ‫(خۆشەکردنی پێستە)‪.‬‬ ‫دابینکردنی دەرمان‌و پێداویس���تی‬ ‫‪ -14‬‬ ‫پزیشکی لەژێر چاودێری کۆنترۆڵی ورددا هاوردە‬ ‫بکرێت تا نەبێتە مایەی زیانی (گاو مانگاکان)‪.‬‬ ‫ج‪ -‬بەروبومی پەلەوەر‪:‬‬ ‫بواری بەروبوم‌و بەخێوکردنی پەلەوەر جیاوازە‬ ‫لەبەروبومی ئاژەڵداری‌و (رەشەواڵخ)‪.‬‬ ‫هۆکارەکانیش���ی دەگەڕێن���ەوە بۆ ئەم چەند‬ ‫خاڵەی الی خ���وارەوە کە بەپێی ئەزمونی خۆم‬ ‫بۆم ئاشکرابوە‪:‬‬ ‫• پەروەردەکردنی پەلەوەر لەش���وێنی خۆیدا‬ ‫رێ���ژەو ژمارەیەکی زۆرن بەه���ەزاران پەلەوەری‬ ‫وەک مریش���ک لەکێڵگەیەک���دا کۆدەکرێنەوەو‬ ‫پ���ەروەردە دەکرێن‪ ،‬لەکاتێکدا ب���ۆ ئاژەڵ ئەو‬ ‫ژمارە زۆرە بەخێوناکرێت لەکێڵگەیەکدا‪.‬‬

‫پێویستە حکومەتی‬ ‫کوردستان بەجدی‬ ‫بیر لەبەروبومی برنج‬ ‫بکاتەوەو رێوشوێنی‬ ‫پێویست بگرێتە‬ ‫بەر بۆ زیادکردنی‬ ‫بەرهەمی کشتوکاڵی‬ ‫برنج‬ ‫• شوێنی پەروەردەکردنی پەلەوەر لەروبەرێکی‬ ‫دیاریکراوی چەند هۆڵێک کۆدەکرێنەوە‪.‬‬ ‫• لەش���وێنی پەل���ەوەر بەخێوکردن���ا تەنها‬ ‫ئامێرێ���ک‌و کەرەس���تەیەک بەکاردەهێنرێ���ت‬ ‫ب���ۆ ئاوخواردن���ەوەو پێدان���ی (ئاڵ���ەف)ی‬ ‫خواردنەکانیان‪.‬‬ ‫• ماوەی بەخێوکردنیان کورتخایەنەو لەچەند‬ ‫رۆژو هەفتەی���ەک تێناپەڕێ���ت دەکەوێتە بواری‬ ‫فرۆشتن‌و بەرهەمهێنانەوە‪.‬‬ ‫• ج���ۆری پل���ەی گەرمی‌و ئاووهەواو ش���ێی‬ ‫کێڵگەو هۆڵ���ی بەخێوکردنی پەل���ەوەر دیاری‬ ‫کراوە‪.‬‬ ‫• لەژینگەیەکی گونج���اودا نەبێت ناتوانرێت‬ ‫پەلەوەر بەخێو بکرێت‪.‬‬ ‫ئەو خااڵنەی الی س���ەرەوە بۆمان دەردەخات‬ ‫ک���ە بەخێوکردنی پەل���ەوەرەکان تایبەتمەندی‬ ‫خۆیان هەیەو جیاوازە لەبەخێوکردنی (ئاژەڵ)‬ ‫ەکانی تردا‪ ..‬پاشان لەروی بەرهەم‌و سەرمایەو‬

‫قازان���ج جی���اوازە لەبەخێوکردن���ی پەلەوەردا‬ ‫لەبەرئەوە ماوەی گەشەکردنیان پەلەیەو کورتە‬ ‫لێ���رەوە جوتیار ی���ان وەبەرهێن زوت���ر قازانج‬ ‫دەکات‌و س���ەرمایەکەی دێتەوە دەس���ت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەنەبێ���ت ئەم بواری بەروبومە بێ سەرئێش���ە‬ ‫بێت بەڵکو تا جوتیارو بەخێوکەری کێڵگەکانی‬ ‫(پەلەوەر) دوربن لەکێش���ەو گیروگرفت دەبێت‬ ‫رێنمای زانس���تی‌و شارەزاو پس���پۆڕیان هەبێ ‌ت‬ ‫تا بەس���ەر ئەو کۆسپ‌و تەگەرەو گیروگرفتانەدا‬ ‫زاڵبن‪.‬‬ ‫لەو روانگەیەوە دەکرێت ئێستا لەکوردستاندا‬ ‫بۆ چاککردنەوەو چاکس���ازی لەبواری بەرهەمە‬ ‫کشتوکاڵیەکانداو دەربازبون لەقەیرانی ئابوری‌و‬ ‫چارەس���ەری کێش���ە ئابوریەکان‪ ،‬دەبێت پالن‌و‬ ‫نەخش���ەی وردو توێژینەوەی ورد بۆ بەروبومی‬ ‫(پەل���ەوەر بکرێ���ت) چ ل���ەروی زیادکردن���ی‬ ‫بەرهەمی���ان‌و چ لەبەگەڕخس���تن‌و هێنان���ی‬ ‫کارگەو پێداویس���تیە تەکنەلۆژی���ەکان لەپێناو‬ ‫پەرەپێدان‌و گەشەکردنی س���امانی پەلەوەریدا‬ ‫کە سەرچاوەیەکی گرنگە لەدابینکردنی خۆراک‬ ‫بۆ هاونیشتمانیان‌و بگرە هەناردەکردنی لەبواری‬ ‫بازرگانیش دیسانەوە دەبێتە مایەی گەشانەوەی‬ ‫(ئابوری)‪.‬‬ ‫بۆ چاککردن‌و چاکس���ازی‌و گەشەپێدانی ئەم‬ ‫بوارە چەند خاڵێک دەخەمە پێشچاو تاهەرچی‬ ‫زوت���رە ب���واری بەخێوکردنی پەل���ەوەر ببێتە‬ ‫پێش���ەنگی بواری جێبەجێ کردن بۆ زیادبونی‬ ‫بەرهەمەکان���ی‌و هەنگاوێک ب���ۆ پالنی بەپەلەی‬ ‫چاکسازی لەبواری کشتوکاڵیدا‪..‬‬ ‫‪ -1‬هاندان���ی وەبەرهێن���ی ناوخ���ۆو دەرەکی‬ ‫لەپێن���او بەگەڕخس���تنی س���ەرمایەگوزاریدا‬ ‫لەبواری بەخێوکردن‌و دروس���تکردنی (کێڵگەی‬ ‫بەخێوکردنی پەلەوەر) لەکوردستاندا‪.‬‬ ‫‪ -2‬دامەزراندنی دەستەیەکی تایبەتی شارەزاو‬ ‫پس���پۆر لەب���واری بەخێوکردن���ی (پەلەوەر)و‬ ‫بەرهەماکانی پەلەوەری���دا لەبەروبومی هێلکەو‬ ‫تەنانەت لەبەکارهێنانی پەڕەکانیش���یدا لەبواری‬ ‫پیشەسازیدا‪.‬‬ ‫‪ -3‬توندوتۆڵکردن���ی ب���واری تەندروس���تی‬ ‫پەلەوەرەکان لەپێناو پاراس���تنی لەهەر(دەردو‬ ‫نەخۆشیەک) کە بەزۆری دوچاری پەلەوەرەکان‬ ‫دەبنەوە‪.‬‬ ‫‪ -4‬دابینکردن���ی دەرم���ان‌و خۆراک���ە‬ ‫تەندروستەکان بۆ چاککردنی بەرهەم‌و بەروبومی‬ ‫پەلەوەری‪ ،‬بەاڵم لەژێ���ر چاودێری وردی دەزگا‬ ‫پەیوەندیدارەکان‪.‬‬ ‫‪ -5‬کەمکردنەوەی باج‌و نەهێشتنی ئەو دەزگاو‬ ‫ئامێرو تەکنەلۆژیا نوێیانەی لەبواری دروستکردنی‬ ‫کێڵگەکانی پەلەوەردا بەکاردەهێنرێت‪.‬‬ ‫‪ -6‬هاوکاری کردنی حکومەت لەساغکردنەوەی‬ ‫ب���ازاڕو نرخەکان���دا چ ب���ۆ هەناردەکردنیان چ‬ ‫لەب���ازاڕی ناوخۆدا بۆ بەکاربەر (مس���تهلک)ی‬ ‫ناوخۆی کوردستان‪.‬‬ ‫دانانی نەخش���ەو پالن���ی ئابوری‬ ‫‪ -7‬‬ ‫تۆکم���ە لەپێن���او زیادکردن���ی بەرهەمەکان���ی‬ ‫پەلەوەرو ئەگەری هەر کارەس���اتێکی (ئافات)‬ ‫کە روبکاتە ئەو بوارە‪.‬‬ ‫پێدانی قەرزی بچوک بەو جوتیارو‬ ‫‪ -8‬‬ ‫وەبەرهێنەرەی ئارەزوی بەخێوکردنی پەلەوەریان‬ ‫هەیە بەمەرجی‬ ‫شەراکەتی لەبەرهەمداو بەو پێیە بڕی قازانج‬ ‫لەکەمکردنەوەی قەرزەکاندا‪.‬‬ ‫‪ -9‬هاوردەک���ردن‌و دابینکردن���ی دەزگای‬ ‫س���اردکەرەوەو سەربڕین‌و پاراس���تنی بەرهەم‌و‬ ‫بەروبومی (کێڵگە پەلەوەریەکان)‪ ،‬بەشێوەیەک‬ ‫هان���ی کۆمپانی���ا ناوخۆو دەرەکی���ەکان بدرێت‬ ‫تالەو ب���وارەدا تواناکانی���ان بەگەڕبخەن لەروی‬ ‫سەرمایەگوزاری پس���پۆڕی‌و شارەزا لەو بوارەدا‬ ‫تا بەرهەمهێن زیاتر دڵنیایی وەربگرێت لەجۆری‬ ‫پاراس���تنی بەرهەمەکان���ی‌و س���اغکردنەوەی‬ ‫لەبازاڕەکاندا‪.‬‬ ‫‪ -10‬هاندان���ی وەبەرهێن���ەران‌و بەهاوبەش���ی‬ ‫لەگ���ەڵ ه���اوکاری حکومی���دا لەتەرخانکردنی‬ ‫بودجەی پێویس���ت لەدروس���تکردنی (جوجک‬ ‫هەڵهێنان) واتە (مفقس) وەک س���ەرچاوەیەکی‬ ‫گرنگی س���تراتیجی بۆ بەرهەم���ی (جوجەڵە)‬ ‫تاوەک���و چاکتری���ن ج���ۆری مریش���ک بەرهەم‬ ‫بهێنرێت لەئاس���ت خواس���تی بەرهەمی گۆشتی‬ ‫پەلەوەرو ئەو جۆرانەشی کە بۆ بەرهەمی هێلکە‬ ‫بەخێو دەکرێن‪.‬‬ ‫‪ -11‬ئامادەکردنی پالن‌و نەخشەی ستانداردی‬ ‫جیهانی لەبنیاتنان‌و دروس���ت کردنی (مفقس)‬ ‫و کێڵگ���ە پەلەوەری���ەکان‪ .‬تابخرێت���ە بەردەم‬ ‫هەر وەبەرهێ���ن‌و کۆمپانیایەک ک���ە ئامانجیان‬ ‫دروستکردنی ئەو پرۆژانەبن‪.‬‬ ‫پەیڕەوکردنی پاراستنی ئاسایشی‬ ‫‪ -12‬‬ ‫خۆراکی لەکێڵگە (پەلەوەریەکان)و هاوردەکردنی‬ ‫پێداویستیەکان لەروی دەرمان‌و (عەلەفەوە) تا‬ ‫لەژێر چاودێریدا بەکاربهێنرێن لەپێناو زیادکردنی‬ ‫بەرهەم‌و پاراستنی لەهەر ئافاتێک کە روبەڕوی‬ ‫ئەو بەروبومانە دەبنەوە‪..‬‬ ‫دەرچونی یاس���او رێنمایی لەالیەن‬ ‫‪ -13‬‬ ‫دەسەاڵتەکانی دەوڵەت لەچۆنیەتی بڕیاردانیان‬ ‫لەپەیڕەوک���ردن‌و جێبەجێکردنی پرۆژەکانی بۆ‬ ‫(کێڵگە پەلەوەریەکان)‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫بەهاری نائومێدیی!‬ ‫کامەران سوبحان‬ ‫چارەکە س���ەدەیەکە‪ ،‬لەگەڵ نزیکبونەوەی مانگی ئازارو وەرزی بەهارو ساڵی‬ ‫نوێ���ی کوردیدا‪ ،‬س���ەرکردەکان مژدەی خ���ۆش‌و ئومێدی گ���ەورە بەهاواڵتیان‬ ‫دەدەن‪ .‬یەکەم بەهاری ساڵی‪١٩٩١‬و دوای ڕوخانی ڕژێمی بەعس لەکوردستان‪،‬‬ ‫ئ���ەو کاتانەی س���ەرەتای دەرکەوتنی خەونی ئ���ازادی‌و ڕزگاربون بو لەتابوتی‬ ‫دیکتاتۆری���ی‪ ،‬س���ەرکردە کوردەکان لەبین���ا بەرزەکانی دەوڵ���ەت‌و لەیاریگای‬ ‫فوتبۆڵێن‌و شوێنە گشتییەکانەوە بەدەنگی بەرزو جۆش‌و خرۆشەوە‪ ،‬سەرەتای‬ ‫بەهاری کوردانی���ان ڕادەگەیاندو هاواریان دەکرد ئ���ەم بەهارە بێتەوە‪ ،‬یەکەم‬ ‫بەهاری ئازادی‌و یەکەمین دەرکەوتنی خۆری سەربەخۆیی نەتەوەکەمانە!‬ ‫ڕۆژان ه���ات‌و ڕۆژان ڕۆیش���ت‪ ،‬ئەم وتەیەو ئەم خەون���ە پەڕۆینەیە هەرزو الی‬ ‫زۆرێ���ک بوە گاڵتەو درۆیەکی گەورە‪ .‬چونکە دەیان مانگی ئازارو دەیان وەرزی‬ ‫بەهار بەو خەون‌و خولی���ا درۆینانە بەڕێکراو نە دەوڵەتی کوردی لەدایکبو‪ ،‬نە‬ ‫ژیانێکی باش‌و ئارام بۆ هاواڵتیان دروستکرا‪.‬‬ ‫خەونی دەوڵەت‪ ،‬خەونێک���ی لەمێژینەی ئەم نەتەوەیەیە‪ .‬بەتایبەتیش بۆ ئەو‬ ‫نەوەی���ەی کە بەنەوەی دوای ڕاپەڕین ناس���راوە‪ ،‬لەهەم���و نەوەکانی تر‪ ،‬زیاتر‬ ‫خولیای دروستبونی دەوڵەت‌و دەرکەوتنی بەهاری ئایندەو خەونی سەربەخۆیی‬ ‫بون‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم نەوەی���ەش وەک هەمو نەوەکانی پێش خ���ۆی نائومێدبون‪.‬‬ ‫وردە وردە بەهەم���ان بەزمی ئەو ملمالنێ مێژوییەی کە زیاتر لەنیو س���ەدەیە‬ ‫هێ���زە کوردییەکان هەیانبو‪ ،‬لەیەکتر قبوڵنەک���ردن‌و یەکتر لەناوبردن‪ ،‬ئەم زڕ‬ ‫خەونە درێژەی کێش���او شەڕی بانگەشەی خۆشگوزەرانی‌و دەوڵەت‪ ،‬بۆش‌و بێ‬ ‫بنەما دەرچو‪ .‬بەاڵم هەمو س���اڵێک لەگەڵ هاتنی وەرزی بەهارو مانگی ئازاردا‪،‬‬ ‫دیس���انەوە ئەم چیرۆکە بێ تامانە سەرهەڵدەدەنەوە‪ .‬تا ڕژێمی بەعس مابو‪،‬‬ ‫س���ەرکردەکان پڕ بەگەرویان بۆ الیەنگرانی���ان هاواریان دەکرد‪ ،‬بەهاری داهاتو‬ ‫لەکەرکوک مەش���خەڵی ئاگریی نەورۆز دادەگیرس���ێنین‪ .‬یەکێکی تریان هاواری‬ ‫دەکردو دەستی ڕادەوەش���اندو دەیوت بەهاری داهاتو ڕژێمی بەعس لەزبڵدانی‬ ‫مێژودایە! بەهارو ئازارەکانمان ژماردو دانەیەک‌و دوان‌و س���یان دوای زیاتر لە‪١٠‬‬ ‫بەه���ار‪ ،‬کە بەرژەوەندی زلهێزەکان‌و ش���ەڕی نەوت کۆتایی ب���ەو ڕژێمە هێنا‪،‬‬ ‫ئەوانیش زمان‌و تۆنی دەنگیان گۆڕا‪ ،‬بەش���ێکیان مژدەی ئەوە دەدەن بەهاری‬ ‫داهاتو دەوڵەتەکە ڕادەگەیەنن‪ ،‬بەش���ێکی تریان پێیانوایە هاتنی مانگی ئازار‪،‬‬ ‫لەمێژودا ئازار بوە بۆ کوردو نەتەوەکەی‪ .‬ئەی ئەوە نییە کیمیابارانی هەڵەبجە‪،‬‬ ‫سەرەتای ئەنفال‪ ،‬داگیرکردنەوەی کەرکوک‌و زۆر ئازاری تری میللەتەکەمان لەم‬ ‫مانگی ئازارەدا بوە؟!‬ ‫ئاماژەکان وا دەردەکەون ئەم بەهارو ئازارەی کە لەبەردەمماندایە‪ ،‬لەبری ئەوەی‬ ‫چاوەڕێی م���ژدەی خۆش بین‪ ،‬دەبێت چاوەڕێی ئازارێک���ی گەورەی نەتەوەیی‬ ‫بن‪ ،‬کە بەداخەوە ئێستا س���ەرەتاکانی دەرکەوتوە‪ ،‬لەقەیرانی دارایی‪ ،‬بێزاریی‬ ‫هاواڵتی���ان‪ ،‬بایکۆتی مامۆس���تایان‌و فەرمانبەران‪ ،‬نادیاری داهات‌و س���ەروەتی‬ ‫بەرپرس���ان! بۆیە دەبێت دوای ئەو هەمو پەیمان‌و بەڵێنانە‪ ،‬چۆن ڕۆژی یەکی‬ ‫نیسان الی زۆرێک لەمیللەتانی دونیا ڕۆژی درۆی جیهانییە‪ ،‬الی ئێمەش کار بۆ‬ ‫ئەوە بکرێت‪ ،‬هاتنی مانگی ئازارو س���ەرەتای ساڵی نوێی کوردی بەڕۆژی درۆی‬ ‫کوردی بناسرێت!‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫ئه‌مڕۆ "سێشه‌ممه‌ ‌ی گه‌وره‌"یه‌‬

‫ترامپ‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكادا‪ ،‬كه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌كه‌رنه‌ڤاڵێكی‌ درێژخایه‌ن ده‌چێت‪،‬‬ ‫یه‌كه‌مین سێشه‌ممه‌ی‌ مانگی‌‬ ‫مارسی‌ ئه‌و سااڵنه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیان‌ تێدا ئه‌نجامده‌درێت‪،‬‬ ‫به‌"سێشه‌ممه‌ی‌ گه‌وره‌" ناوده‌برێن‪،‬‬ ‫له‌م سێشه‌ممه‌یه‌دا له‌چه‌ندین‬ ‫ویالیه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكا هه‌ڵبژاردنی‌ به‌رایی‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت‌و كاندیدی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌ردو حزبی‌ دیموكرات‌و كۆماریخوازی‌‬ ‫به‌فه‌رمی‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬

‫هیالری‬ ‫یه‌كالده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌مانگی‌ تشرینی‌‬ ‫دوه‌مدا ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬ ‫تا ئێستا له‌دو كاندیدی‌ به‌هێزی‌‬ ‫دیموكراته‌كان "هیالری‌ كلنتۆن"‌و‬ ‫"بێرنی‌ سه‌ندێرز"‪ ،‬هیالری‌ له‌پێشه‌وه‌یه‌‌و‬ ‫به‌پشتیوانیه‌كی‌ گه‌وه‌تره‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫شه‌ڕی‌ كۆتایی‌ له‌سێشه‌ممه‌ی‌ گه‌وره‌دا‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر هیالری‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ بیباته‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌مین ژن‬ ‫ده‌بێت له‌مێژوی‌ ئه‌مه‌ریكادا كه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌سه‌رۆك‪.‬‬

‫‪1903‬‬

‫‪1961‬‬

‫مسته‌فا شێخ محه‌مه‌د شێخ عه‌بدولسه‌الم بارزانی‪ ،‬كه‌ به‌"مه‌ال مسته‌فا"‬ ‫ناسراوه‌‪ ،‬پێنجه‌مین‌و دواهه‌مین كوڕی شێخ موحه‌ممه‌د له‌گوندی بارزان‬ ‫له‌دایكبوه‌‬

‫شۆڕشی دژی ده‌سه‌اڵتدارانی به‌غدا راگه‌یاند‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌شۆڕشی ئه‌یلول ناوبانگی ده‌ركرد‬

‫‪1904‬‬ ‫باوكی مسته‌فا مردوه‌و ك ‌ه شێخ عه‌بدولسه‌المی براگه‌وره‌ی له‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫عوسمانی یاخی بوه‌‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ دایكی ماوه‌ی نۆ مانگ خراونه‌ت ‌ه زیندانه‌و‌ه‬

‫‪1943‬‬

‫له‌دژی حكومه‌تی عێراق راپه‌ڕیوه‌و سه‌ره‌نجام دوای دو سا ‌ڵ له‌شۆڕش‪،‬‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ شێخ ئه‌حمه‌دی برای ئاودیوی رۆژهه‌اڵتی كوردستان بون‬

‫مسته‌فا بارزانی‬ ‫ڵ به‌سه‌ر كۆچی دوایی‬ ‫ئه‌مڕۆ ‪ 37‬سا ‌‬ ‫"مسته‌فا بارزانی" سه‌ركرده‌ی شۆڕشی‬ ‫ئه‌یلولدا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ئه‌و یه‌كێك بو‬ ‫له‌سه‌ركرد ‌ه دیاره‌كانی كورد له‌سه‌ده‌ی‬ ‫بیسته‌مدا‬

‫له‌سێ‌ كانیدی‌ به‌هێزی‌‬ ‫كۆماریخوازه‌كان‪" ،‬دۆنالد ترامپ"‌و‬ ‫"ماركۆ رۆبیو"‌و "تید كروز"‪ ،‬ترامپ‬ ‫له‌پێشه‌نگدایه‌‪ ،‬لێدوانه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫سه‌رمایه‌داره‌ تا ئێستا هه‌رای‌ گه‌وره‌یان‬ ‫ناوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ پێشبینییه‌كان روه‌و ئه‌و‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌ن كه‌ ئه‌مڕۆ "كلنتۆن‌و‬ ‫ترامپ" وه‌ك دو كاندیدی دیموكرات‌و‬ ‫كۆماریخوازه‌كان ده‌مێننه‌وه‌‌و بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی‌ پۆستی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬

‫‪1945‬‬ ‫به‌شداری له‌دامه‌زراندنی‬ ‫كۆماری مه‌هاباددا كردوه‌و‬ ‫پله‌ی ژه‌نراڵی پێبه‌خشراوه‌‬

‫‪1946‬‬

‫یه‌كێك بوه‌ له‌دامه‌زرێنه‌رانی پارتی دیموكراتی كوردستان‌و به‌سه‌رۆكی ئه‌و‬ ‫پارته‌ هه‌ڵبژێردراوه‌‬

‫‪1947‬‬

‫پاش روخانی كۆماری مه‌هاباد به‌پێ‌ به‌ره‌و یه‌كێتیی سۆڤیه‌ت به‌ڕێكه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫‌سه‌ره‌تا له‌ئازربایجان‌و ئۆزبه‌كستان نیشته‌جێ بوه‌‪ ،‬پاشان بۆ مۆسكۆ‬ ‫گواستراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬زمانی روسی‌و زانیاری سه‌ربازی‌‌و سیاسی‌‌و ئابوری خوێندو‌ه‬

‫‪1958‬‬

‫دوای ‪ ١٢‬ساڵ به‌سه‌ربردنی ژیان له‌یه‌كێتیی سۆڤیه‌ت‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ عێراق‌و كوردستان‌و رێزێكی زۆری لێنراو‌ه‬

‫ركه‌به‌ری‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ژماره‌ی‌ ئه‌و ویالیه‌یاته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سێشه‌ممه‌ی‌ گه‌وره‌دا هه‌ڵبژاردن‬ ‫ئه‌نجام ده‌ده‌ن له‌ساڵێكی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫بۆ ساڵێكی‌ تر ده‌گۆڕێت‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ له‌ساڵی‌ ‪2008‬دا له‌ ‪ 24‬ویالیه‌ت‬ ‫هه‌ڵبژاردن ئه‌نجامدرا‪ ،‬ئه‌مڕۆ له‌‪14‬‬ ‫ویالیه‌تدا هه‌ڵبژاردنی‌ به‌رایی‌ بۆ‬ ‫دیاریكردنی‌ ئه‌و نوێنه‌رانه‌ی‌ دو حزبه‌كه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت‪ ،‬كه‌ كاندیدی‌ دیموكرات‌و‬ ‫كۆماریخوازه‌كان یه‌كالیی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫‪1964‬‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ مه‌كته‌بی سیاسی بوه‌ به‌ناكۆكی‌و بۆ یه‌كالیكردنه‌وه‌ی كێشه‌كان په‌نایبرده‌ به‌ر به‌كارهێنانی‬ ‫هێزو سه‌ره‌نجام سكرتێر‌و ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی له‌ماوه‌ته‌وه‌ به‌ره‌و ئێران ده‌رپه‌ڕاندوه‌‬

‫‪1970‬‬ ‫رێككه‌وتننامه‌ی ‪11‬ی ئازاری له‌گ ‌ه ‌ڵ حكومه‌تی به‌عسی عێراق مۆر كرد‪ ،‬ك ‌ه بۆ یه‌كه‌مجار دان‬ ‫به‌مافی ئۆتۆنۆمیدا نرا له‌چوارچێوه‌ی ده‌وڵه‌تی عێراق‬

‫‪1971‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی خۆته‌قاندنه‌وه‌ی چه‌ند پیاوێكی ئایینیه‌وه‌ هه‌وڵی تیرۆركردنی له‌الیه‌ن رژێمی به‌عسه‌و‌ه درا‬

‫‪1974‬‬ ‫پاش نه‌گه‌یشتن ‌ه رێككه‌وتن له‌گ ‌ه ‌ڵ حكومه‌تی به‌غدا‪ ،‬شۆڕشی له‌دژی حكومه‌تی به‌عس‬ ‫ده‌ستپێكرده‌وه‌‬

‫‪1975‬‬

‫شۆڕش ئه‌یلول هه‌ره‌سی هێنا به‌ھۆی رێكه‌وتنامه‌ی جه‌زائیره‌و‌ه كه‌ له‌نێوان محه‌مه‌د ره‌زا شای‬ ‫ئێران‌و سه‌دام حسێندا ئیمزا كرا‪ ،‬مه‌ال مسته‌فا رویكرده‌ ئێران‬

‫‪1976‬‬

‫به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردنی نه‌خۆشی به‌ره‌و واشنتۆنی پایته‌ختی واڵته‌ یه‌كگرتووه‌كان به‌ڕێكه‌وت‬

‫‪1979‬‬

‫له‌واشنتۆنی پایته‌ختی ئه‌مه‌ریكا له‌ته‌مه‌نی ‪ 76‬ساڵیدا‬ ‫به‌هۆی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌وه‌ كۆچی دوایی كرد‌و‬ ‫له‌سه‌ر وه‌سیه‌تی خۆی له‌شاری شنۆ له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستان به‌خاك سپێردرا‬