ژماره‌ 523 ی ئاوێنه‌

‫؟‬ ‫ساڵ به‌ساڵ‬ ‫یاده‌وه‌ری ئه‌نفال‬ ‫کاڵرت ده‌بێته‌وه‌‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫مه‌به‌ستی‬ ‫سه‌ردانه‌که‌ی به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح بۆ‌مۆسکۆ‪:‬‬ ‫چه‌ک‌و نه‌وت‬

‫‪3‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)523‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/4/12‬‬

‫‪5‬‬ ‫ئێران‌و توركیا‬ ‫پێشبڕكێیان ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫کۆنرتۆڵکردنه‌وه‌ ‌‬ ‫موسڵ‌‬

‫‪8‬‬ ‫ی نرخی نه‌وت‬ ‫دابه‌زین ‌‬ ‫له‌نێوان هۆكاره‌‬ ‫ئابوری‌و رامیارییه‌كاندا‬

‫بارام به‌گ‬ ‫له‌زاری‬ ‫کوڕه‌که‌یه‌وه‌‬

‫‪9‬‬

‫کێ ده‌بێت‬ ‫به‌سه‌رۆک‬

‫سیكۆالره‌كان نیگه‌رانن‬

‫له‌ئه‌دای خراپی‌‬ ‫مه‌ال به‌ختیار‬

‫‪14‬‬

‫‪10‬‬

‫‪18‬‬

‫هاواڵتییه‌ك دوای‌ ‪ 3‬ساڵ‌‌و ‪ 6‬مانگ زیندانیكردن‬ ‫به‌بێ‌ تاوان له‌الیه‌ن دژه‌تیرۆره‌وه‌‪ ،‬ئازاد ده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫خوبه‌ی����ب محه‌م����ه‌د كه‌ پیش����ه‌ ‌‬ ‫كرێكار ‌ه دوای گرتن‌و زیندانیكردنی‬ ‫بۆ ماوه‌ی ‪3‬س����اڵ‌و ‪6‬مانگ له‌الیه‌ن‬ ‫ی هه‌ولێره‌وه‌‪،‬‬ ‫دژه‌ تی����رۆری ش����ار ‌‬ ‫ده‌ركه‌وت هیچی له‌سه‌ر نییه‌‌و ئازاد‬ ‫كرا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ :‬س����ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس����یۆنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالم ‌‬

‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‪ ،‬ش����وان‬ ‫ی ئاماژ‌ه به‌و ‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫قه‌اڵدزه‌ی���� ‌‬ ‫خوبه‌یب وه‌ختێك گیرا چه‌ند ڕۆژێك‬ ‫بو هاوس����ه‌رگیریی‌ كرد بو‪ ،‬كاتێك‬ ‫ی له‌دایكبو ئه‌و له‌زیندان‬ ‫منداڵه‌كه‌ش ‌‬ ‫بو‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پێش����تریش له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌كان����ی ئه‌مه‌ری����كاو حكومه‌تی‬ ‫به‌غداو ‌ه بۆ ماوه‌ی ‪6‬س����اڵ گیرابو‬

‫له‌سه‌ر ناوه‌كه‌ی‪ ،‬له‌الیه‌ن به‌رپرسانی ئێس����تا ئازادیان كردو‌ه به‌مه‌رجی‬ ‫زیندانه‌و ‌ه كه‌ شیع ‌ه بون هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌ی هی����چ لێدوانێ����ك نه‌دات‌و‬ ‫لێكراوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ كاتێك له‌زیندانی فه‌رمانبه‌رێ����ك كه‌فاله‌ت����ی بكات‌و‬ ‫به‌غدا ئازادبو گه‌ڕایه‌وه‌ كوردستان خانوه‌كه‌شیان ره‌هنی ئه‌وان بێت‌و‬ ‫جارجاره‌ش سه‌ردانیان بكات‌و به‌بێ‬ ‫ناوه‌كه‌ی گۆڕی به‌مه‌ریوان"‪.‬‬ ‫ی "به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه به‌بێ پرسی ئه‌وانیش سه‌ردانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫وتیش���� ‌‬ ‫تاوانی پاش چه‌ند مانگێك له‌الیه‌ن هه‌ولێ����ر ن����ه‌كات هه‌ت����ا ئه‌گه‌ر بۆ‬ ‫دژه‌ تی����رۆری هه‌ولێ����ر گیرایه‌وه‌‪ ،‬سه‌یرانیش بێت"‪.‬‬

‫سه‌ركرده‌یه‌كی‌ شیعه‌‪ :‬فوئاد مه‌عسوم پێیوتین‬ ‫ئه‌گه‌ر پارت ‌ی له‌پرۆس ‌ه ‌ی سیاسی‌ بكشێته‌وه‌ یه‌كێتیش ده‌كشێته‌وه‬ ‫‌سه‌ركرده‌یه‌كی‌ ش���یعه‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ چه‌ند‬ ‫رۆژی‌ راب���ردوی‌ نێ���وان س���ه‌رۆك‬ ‫كۆمار‌و الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كاندا‪ ،‬فوئاد‬ ‫مه‌عس���وم داوای‌ مانه‌وه‌ی‌ هوش���یار‬ ‫زێباری‌ له‌پۆس���ته‌كه‌یدا كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "فوئاد مه‌عس���وم پێیوتین‬ ‫ئه‌گه‌ر پارتی‌ له‌پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‬ ‫بكشێته‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتیش ده‌كشێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬به‌غدا‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی‌ شیعه‌ له‌كۆبونه‌وه‌یدا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ به‌ش���ێك له‌فراكس���یۆنه‌‬ ‫كوردیی���ه‌كان له‌به‌غ���دا رایگه‌یاندوه‌‬ ‫ك���ه‌ "س���ه‌رۆك كۆمار به‌ڕاش���كاوی‌‬ ‫به‌الیه‌ن���ه‌ ش���یعه‌كانی‌ وت���وه‌ ك���ه‌‬ ‫پێویسته‌ ره‌چاوی‌ ئه‌وه‌ بكه‌ن پارتی‌‬

‫دیموكراتی‌ كوردس���تان له‌پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسی‌ عێراق نه‌كشێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌وان بكش���ێنه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتیش‬ ‫ده‌كشێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ وت���ی‌ "ئێ���واره‌ی‌‬ ‫دوێنیش كه‌ به‌ڵێننامه‌ی‌ چاكس���ازی‌‬ ‫له‌كۆش���كی‌ س���ه‌الم له‌به‌غدا ئیمزا‬ ‫ك���را‪ ،‬فوئ���اد مه‌عس���وم پێداگری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر مانه‌وه‌ی‌ هوش���یار زێباری‌‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌یدا كردوه‌‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‌ كه‌‬ ‫وه‌زیرێكی‌ ش���یعه‌و وه‌زیرێكی‌ سوننه‌‬ ‫له‌كابینه‌ك���ه‌ی‌ عه‌بادیدا ده‌مێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ وه‌زیرێك���ی‌ كوردی���ش‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ له‌كابینه‌كه‌ی‌ عه‌بادیدا‬ ‫ده‌ستكاری‌ نه‌كرێت‌و له‌پۆسته‌كه‌یدا‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌ویش هوش���یار‬ ‫زێبارییه‌"‪.‬‬

‫هوشیار زێباری‬

‫ئه‌ندامێكی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتو‪:‬‬

‫پارتی كاندیدی بۆ ئه‌مینداری گشتی یه‌كگرتو دیاریكردوه‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌ هه‌یه‌ "س���ه‌اڵحه‌دین به‌هادین‌و محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتو‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌ئێستادا له‌ناو ئه‌ندام���ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرت���و ئه‌مین ف���ه‌ره‌ج‌و هادی عه‌لی‌و ئه‌بوبه‌كر‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امیدا دو بۆچون هه‌یه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك���ه‌ ده‌نگۆیه‌ك عه‌لی‌و محه‌مه‌د ره‌ئوف"ن‪ ،‬به‌اڵم نه‌بوه‌‬ ‫هه‌ندێك پێیباشه‌ م‪ .‬سه‌اڵحه‌دین بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌یه‌ ده‌ڵێن م‪.‬سه‌اڵحه‌دین خۆی كاندید به‌بڕیاری كۆتایی‌و كات ماوه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌ندێ���ك پێی باش���ه‌ نه‌یه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا بڕیاری كۆتایی كۆنگره‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پش���تگیریكردنی پارتی‬ ‫ده‌ڵێ���ت "پارتی كاندیدی بۆ ئه‌مینداری نه‌داوه‌‪ ،‬تائێستا به‌ره‌سمی كاندیده‌كان‬ ‫دیارینه‌ك���راون‪ ،‬به‌ناڕه‌س���می ئه‌وانه‌ی‌ له‌محه‌مه‌د فه‌ره‌ج‪ ،‬ئه‌و وتی "مه‌رج نیه‌‬ ‫گشتی یه‌كگرتو دیاریكردوه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و ش���ته‌ وابێت‌و زانیارییه‌كی ته‌واوم‬ ‫نیه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ چ پارتی‌و‬ ‫چ الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كانی دیكه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێیانبكرێت ده‌یكه‌ن بۆ ده‌س���توه‌ردان‬ ‫له‌كۆنگ���ره‌ی یه‌كگرتو‪ ،‬ب���ه‌اڵم پارتی‬ ‫خه‌ڵك���ی دیاریكردوه‌و حه‌زده‌كات له‌ناو‬ ‫ئه‌و كۆنگره‌یه‌دا ده‌ربچێت"‪.‬‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌سه‌سه‌رد‪ :‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌نزیكبونه‌وه‌ له‌گۆڕان‬ ‫یه‌كێتی دابه‌شبوه‌‬ ‫فه‌ری���د ئه‌سه‌س���ه‌رد ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ یه‌كێتی‌و گۆڕان له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ رێككه‌وت���ون رێكه‌وتنێك���ی‬ ‫سیاس���یی له‌نێوانی���ان هه‌بێ���ت بۆ‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "س���ه‌باره‌ت به‌نزیكبونه‌وه‌‬ ‫له‌گۆڕان‪ ،‬یه‌كێتی به‌سه‌ر سێ ئاستدا‬ ‫دابه‌شبوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬فه‌ری���د‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌نزیكبونه‌وه‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان‪ ،‬یه‌كێت���ی به‌س���ه‌ر س���ێ‬ ‫ئاس���تدا دابه‌شبوه‌‪ ،‬ئاس���تی یه‌كه‌م‬ ‫دژی هه‌م���و ج���ۆره‌ رێكه‌وتنێك���ه‌‬ ‫له‌رێكه‌وتنی سیاسیی‌و تێكه‌ڵبونه‌وه‌و‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌‪ ،‬ئاستی دوهه‌م بریتییه‌‬ ‫له‌پشتیگیركردنی رێكه‌وتنی سیاسیی‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ زۆرینه‌ی���ه‌ له‌ناو یه‌كێتیدا‪،‬‬ ‫ئاستی س���ێهه‌م پشتگیری رێكه‌وتنی‬ ‫سیاسیی ده‌كات به‌اڵم نه‌چێته‌ بواری‬ ‫یه‌كگرتن���ه‌وه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ش ژماره‌یان‬ ‫كه‌مه‌ له‌سه‌ر ئاسته‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌سه‌رد وتی‌ "مه‌كته‌بی سیاسیی‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تان‬ ‫یه‌كگرتنی ته‌واوی له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان پێباشه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌ال به‌ختیارو‬ ‫زۆربه‌ی‌ زۆری براده‌ران له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن‬ ‫رێكه‌وتنی سیاس���یی له‌سه‌ره‌تادا بۆ‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان بێته‌‬ ‫ئاراوه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر بكشێمه‌وه‌ پاڵپشتی‬ ‫هیچیان ناكه‌م‪ ،‬مه‌رجی���ش نیه‌ بزانین‬ ‫چۆن ده‌بێ���ت‪ ،‬ره‌نگه‌ بارودۆخێك بێته‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌ هه‌ردو ئه‌مینداری پێش���و و‬ ‫ئێستا بكشێنه‌وه‌"‪.‬‬

‫راپرسییه‌ك ‌ی رێكخراو ‌ی ‪ :IMS‬رۆژنامه‌ی ئاوێن ‌ه یه‌كه‌مه‌‬ ‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ی‬ ‫ئاوێنه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ به‌دواداچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م كه‌یسه‌‪ ،‬چه‌ند جارێك په‌یوه‌ند ‌‬ ‫كرد به‌دژه‌تی����رۆی‌ هه‌ولێره‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان به‌رده‌ست نه‌بون‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫‪20‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫هاواڵتییه‌ك له‌دوا ‌ی ‪ 3‬ساڵ‌و ‪ 6‬مانگ زیندانیكردن به‌ب ‌ێ تاوان‪ ،‬ئازاد ده‌كرێت‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫خوبه‌یب محه‌مه‌د كرێكار دوای گرتن‌و‬ ‫زیندانیكردنی بۆ ماوه‌ی ‪3‬ساڵ و‬ ‫‪6‬مانگ له‌دژه‌ تیرۆری شاری‌ هه‌ولێر‬ ‫ده‌ركه‌وت هیچی له‌سه‌ر نییه‌‌و ئازاد‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫د‪.‬ش���وان قه‌اڵدزه‌ی���ی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان له‌باره‌ی‌ ئه‌م‬ ‫دۆسیه‌یه‌ ده‌ڵێ‌ "خوبه‌یب وه‌ختێك گیرا‬ ‫كه‌ چه‌ند ڕۆژێك بو هاوسه‌رگیریی‌ كردبو‬ ‫كاتێك منداڵه‌كه‌ش���ی‌ له‌دای���ك بو ئه‌و‬ ‫له‌زیندان بو‪".‬‬ ‫پێشتریش له‌الیه‌ن هێزه‌كانی ئه‌مریكاو‬ ‫حكومه‌تی به‌غداوه‌ بۆ ماوه‌ی ‪6‬ساڵ گیرابو‬ ‫له‌س���ه‌ر ناوه‌كه‌ی له‌الیه‌ن به‌رپرس���انی‬ ‫زیندانه‌وه‌ كه‌ ش���یعه‌ بون هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‬ ‫لێك���راوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ كاتێ���ك له‌زیندانی‬ ‫به‌غ���دا ئازادب���و گه‌ڕایه‌وه‌ كوردس���تان‬ ‫ناوه‌كه‌ی گۆڕی به‌(مه‌ریوان)"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێ‌ "به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به‌بێ تاوانی‬ ‫پاش چه‌ند مانگێك له‌الیه‌ن دژه‌ تیرۆری‬ ‫هه‌ولێر گیرایه‌وه‌‪ ،‬ئێستا ئازادیان كردوه‌‬ ‫به‌مه‌رجی ئه‌وه‌ی فه‌رمانبه‌رێك كه‌فاله‌تی‬ ‫بكات‌و خانوه‌كه‌ش���یان ره‌هن���ی ئه‌وان‬ ‫بێ���ت‌و جارجاره‌ش س���ه‌ردانیان بكات‌و‬ ‫به‌بێ پرسی ئه‌وانیش سه‌ردانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌ولێر نه‌كات هه‌تا ئه‌گه‌ر بۆ سه‌یرانیش‬

‫بێت"‪.‬‬ ‫سۆران عومه‌ر سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ ماف ‌‬ ‫ی‬ ‫مرۆڤ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌و دۆس���یه‌یه‌‌و له‌لێدوانێك���ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌ "ئ���ه‌وه‌ ئه‌و كه‌یس���انه‌ن كه‌ دادگا‬ ‫بڕی���اری‌ به‌رائ���ه‌ت‌و ئازادبونیانی‌ داوه‌‌و‬ ‫ئاسایش ئازادی نه‌ده‌كردن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌س���تده‌كه‌م خۆشبه‌ختانه‌‬ ‫ئێس���تا به‌ش���ێك له‌وانه‌ ئازاد ده‌بن كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ حوكمه‌كه‌یان ته‌واو بوه‌"‪.‬‬ ‫س���ۆران عوم���ه‌ر ئام���اژه‌ ب���ه‌كاره‌‬ ‫نایاس���اییه‌كانی‌ ئه‌و دۆس���یانه‌ ده‌كات‌و‬ ‫وتی‌ "ئ���ه‌و ئیجرائاتانه‌ی‌ كه‌ كراون وه‌ك‬ ‫رفاندن‌و بێسه‌روش���وێن كردن‌و دادگایی‌‬ ‫نه‌كردن هه‌موی‌ نایاسایی‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئاسایش له‌هه‌ندێك دۆسیه‌دا‬ ‫خه‌ڵك ده‌گرن‌و نایبه‌ن بۆ دادگا"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "ئێس���تا خه‌ڵكێك هه‌یه‌‬ ‫له‌زیندان له‌هه‌رێمی‌ كوردستان كه‌ زیاتر‬ ‫له‌‪ 10‬ساڵه‌ له‌زیندانه‌‌و تائێستا نه‌براوه‌ته‌‬ ‫دادگا‌و له‌شاری‌ هه‌ولێره‌"‪.‬‬ ‫هۆگ���ر چه‌ت���ۆ چاالكوان���ی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫چاودێری سیاس���ی رایگه‌یان���د "ئه‌مه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا روده‌دات به‌ڕاستی‌ به‌شێكه‌‬ ‫له‌دوباره‌كردنه‌وه‌ی‌ پێش���ێلكردنی‌ یاسا‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ ئێس���تا به‌زه‌ق���ی‌ ده‌زگای‌‬ ‫ئاس���ایش له‌هه‌رێمی‌ كوردستان به‌شێك‬ ‫ل���ه‌و به‌رپرس���یارێتییه‌ هه‌ڵده‌گرێ���ت‌و‬ ‫قس���ه‌یه‌كی‌ زۆر هه‌ی���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫ده‌زگای���ه‌ راس���ته‌ به‌یاس���ا كاره‌كان���ی‌‬

‫رێكخراوه‌ به‌اڵم له‌سه‌روی‌ هه‌مو شتێكه‌‌و‬ ‫له‌راس���تیدا م���ل نادات بۆ ئ���ه‌و رێكاره‌‬ ‫یاساییانه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێمه‌ له‌دۆس���یه‌ی‌ تریشدا‬ ‫كه‌یسمان هه‌بوه‌ كه‌ دادگا ئیفراجی‌ كردوه‌‬ ‫به‌اڵم ئاسایش كه‌سه‌كه‌ به‌رناده‌ن"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد "پێموای���ه‌‬ ‫چوارچێ���وه‌ی‌ ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌ به‌زه‌قی‌‌و‬ ‫به‌ڕون���ی‌ له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‬ ‫پرس���یارگه‌لێكی‌ زۆر هه‌ڵده‌گرێ���ت‌و‬ ‫پێش���ێلكردنی‌ رونی‌ بنه‌ماكان���ی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤ‌و پێشێلی‌ یاساشه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫كه‌س���ه‌ بێتاوانان���ه‌‪ ،‬هۆگ���ر چه‌تۆ وتی‌‬ ‫"له‌یاسادا ئێمه‌ دو جۆر قه‌ره‌بومان هه‌یه‌‬ ‫قه‌ره‌بویه‌كی���ان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ یاس���ا خۆی‌‬ ‫دی���اری‌ ده‌كات ك���ه‌ هاواڵتیی���ه‌ك به‌بێ‌‬ ‫تاوان ی���ان له‌ماوه‌ی‌ مه‌حكومیه‌تی‌ زیاتر‬ ‫له‌زیندان ده‌بێت یان ماوه‌یه‌ك ده‌گیرێت‌و‬ ‫دوایی‌ حوكمه‌ك���ه‌ی‌ كه‌متر ده‌بێت له‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌روی‌ یاساییه‌وه‌ ئه‌و رێكاره‌ یاساییانه‌ی‌‬ ‫قه‌ره‌بوكردن���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ك���ه‌ ماوه‌ی‬ ‫مه‌حكومیه‌ت���ی‌ ب���ۆ هه‌ژم���ار ده‌كرێت‌و‬ ‫قه‌ره‌بویه‌كی‌ تری���ان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌ندێك‬ ‫جار به‌رائ���ه‌ت ده‌رده‌چێ���ت‌و له‌زیندان‬ ‫بوه‌ به‌پێی‌ یاس���ا ل���ه‌روی‌ مه‌عنه‌وییه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنرێت���ه‌وه‌ بۆ س���ه‌ر وه‌زیفه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ دادگا یان له‌به‌رامبه‌ر ئیش���ی‌‬ ‫رۆژانه‌ی‌ كه‌ به‌ر له‌زیندان هه‌یبوه‌ پاره‌ی‌‬ ‫ده‌درێتێ‌ له‌روی‌ قه‌ره‌بوی‌ مادییه‌وه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ ئه‌وان ‌ه‬ ‫پرۆس���یجه‌ری‌ دور‌و درێ���ژ‌و ماندوكه‌رن‌و‬ ‫كه‌ خه‌ڵك له‌زیندان به‌ربو خوا خوایه‌تی‌‬ ‫له‌كۆڵ زیندان بێته‌وه‌ نه‌ك به‌دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫بكه‌وێت‌و كه‌م كه‌سیش هه‌یه‌ به‌دوای‌ ئه‌و‬ ‫ماف‌و قه‌ره‌بوانه‌ ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫هۆگر چه‌تۆ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"تۆ چۆن قه‌ره‌بوی‌ مرۆڤێك ده‌كه‌یته‌وه‌‬ ‫كه‌ زه‌مه‌نێك له‌ته‌مه‌نی‌ خۆی‌ له‌ده‌ستچوه‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌شی‌ كه‌ ده‌س���تگیرده‌كرێن‌و دواتر‬ ‫بێتاوان ده‌رده‌چن به‌ڕاس���تی‌ ته‌قس���یر‬ ‫له‌دادگا‌و دامه‌زراوه‌ی‌ راعییه‌ بۆ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫دادوه‌ری‌‌و ئه‌وه‌ش به‌هیچ شتێك قه‌ره‌بو‬ ‫ناكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ بون���ی‌ ئه‌مجۆره‌ دۆس���یانه‌‬ ‫له‌نێو ئاسایشدا‌و نه‌ناردنی‌ بۆ دادگاكان‪،‬‬ ‫هۆگ���ر چه‌تۆ وت���ی‌ "ده‌توانین پش���ت‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫به‌راپۆرته‌كان��� ‌‬ ‫ببه‌س���تین ك���ه‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫به‌ڕونی‌ له‌م���اوه‌ی‌ رابردو رایانگه‌یاند كه‌‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆر داوایان هه‌بوه‌ له‌ئاسایش‌و‬ ‫ده‌زگاكانی‌ تر به‌اڵم ئیستیجابه‌یان نه‌بوه‌‌و‬ ‫وه‌اڵمنه‌دراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬وات���ا دادوه‌ر داوای‌‬ ‫تاوانبارێك ده‌كات ئه‌وان ناینێرن"‪.‬‬ ‫چه‌تۆ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ "به‌نمونه‌‬ ‫له‌دۆسیه‌ی‌ نیازی‌ رۆژنامه‌نوسدا نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 12‬ج���ار دادوه‌ر داوای‌ هێنان���ی‌ كرد بۆ‬ ‫ب���ه‌رده‌م دادگا نه‌یانهێن���ا‌و هه‌رجاره‌ی‌‬ ‫پاساوێكیان ده‌هێنایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌وترێت ئه‌و‬

‫دامه‌زراوه‌یه‌ له‌س���ه‌روی‌ یاس���ایه‌‌و له‌ژێر‬ ‫یاسادا نییه‌ ئه‌گه‌رچی‌ كاره‌كانی‌ به‌یاسا‬ ‫كراوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دانیش���تنه‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دادوه‌ره‌كان به‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت بۆ‬ ‫سیستمی‌ دادوه‌ری‌ بگه‌ڕێنرێته‌وه‌‪ ،‬هۆگر‬ ‫چه‌تۆ وتی‌ "ئێمه‌ كێشه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌مان‬ ‫له‌نێوان قس���ه‌‌و كرداردا هه‌یه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ راب���ردو ده‌یان به‌ڵێنی‌ گه‌وره‌‌و‬ ‫گرنگ دراوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌و بڕوایه‌دام ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ له‌قسه‌دا زۆریان له‌باره‌وه‌ كراوه‌‌و‬ ‫هاندراون به‌اڵم له‌كرداردا له‌راستیدا هێشتا‬ ‫ئه‌و س���ه‌ربه‌خۆییه‌ی‌ كه‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫بڕیاردان���ه‌‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫فه‌رمان‌و كاریانه‌‌و سه‌ربه‌خۆیی‌ داراییانه‌‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆییان له‌به‌ڕێوه‌بردندا به‌داخه‌وه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ دادوه‌ری‌ سه‌ربه‌خۆ نییه‌"‪.‬‬ ‫هۆگ���ر چه‌تۆ له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫دادگایه‌كی‌ به‌هێز‌و داواكارییه‌كی‌ به‌هێز‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌ی‌ به‌هێزمان هه‌بوایه‌ به‌ڕاستی‌‬ ‫ئاس���ایش نه‌یده‌توانی‌ سێ‌ ساڵ خه‌ڵك‬ ‫له‌زین���دان بنێت كه‌ "ده‌بو به‌پێی‌ یاس���ا‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 24‬س���ه‌عاتی‌ ده‌ستگیركردنیدا‬ ‫تۆمه‌ته‌ك���ه‌ی‌ ئاراس���ته‌ بكرێ���ت‌و پێی‌‬ ‫بڵێ���ن تۆ ب���ه‌ چ تۆمه‌تێ���ك گیراویت‌و‬ ‫دوات���ر پارێ���زه‌ری‌ بۆ بگیرێ���ت‌و دوایی‌‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ ئاگاداربكرێته‌وه‌‌و پاشان‬ ‫پارێ���زه‌ری‌ بۆ بهێنرێت‌و پاش���ان بچێته‌‬ ‫به‌رده‌م دادوه‌ر"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ئێستا خه‌ڵكێك‬ ‫هه‌یه‌ له‌زیندان‬ ‫له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان ك ‌ه‬ ‫زیاتر له‌‪ 10‬ساڵ ‌ه‬ ‫له‌زیندانه‌‌و تائێستا‬ ‫نه‌براوه‌ته‌ دادگا‌و‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێره‬

‫به‌رهه‌م ساڵح له‌مۆسكۆ‪ :‬به‌شێكی زۆری ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێت ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كگرتنه‌وه‌ن له‌گ ‌ه ‌ڵ گۆڕان‬ ‫چه‌ك‌و نه‌وت‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ده‌نگۆی یه‌كگرتنه‌وه‌و رێكه‌وتنی‬ ‫سیاسیی نێوان یه‌كێتی‌و گۆڕان له‌پرسه‌‬ ‫هه‌ره‌ گه‌رمه‌كانی سه‌رگۆڕه‌پانی‬ ‫سیاسیی كوردستانه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی ده‌ڵێت "یه‌كێتی‬ ‫به‌سه‌ر سێ ئاست دابه‌شبوه‌و زۆرینه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كگرتنه‌وه‌دان‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌شده‌كات به‌شێكی زۆری مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیی‌و سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌و گۆڕاندان"‪.‬‬

‫به‌رهه‌م ساڵح‌و الڤرۆڤ‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫"به‌سیفه‌تی جێگری سكرتێری‬ ‫گشتی سه‌ردانی ڕوسیای كردوه‌"‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح له‌مۆسكۆ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫سێرگی‌ الفرۆڤی‌ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫روسیا كۆبۆوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ گه‌وره‌بونی‌ فاكته‌ری‌ كوردی‌‬ ‫له‌هاوكێشه‌ی‌ سیاسی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا بۆ مۆسكۆ جێی‌ بایه‌خه‌‪،‬‬ ‫ئاژانسه‌كانی‌ روسیاش ده‌ڵێن‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح بۆ گفتوگۆكردن‬ ‫سه‌باره‌ت به‌"چه‌ك‌و نه‌وت"‬ ‫له‌مۆسكۆیه‌‪.‬‬ ‫توان���ا ئه‌حم���ه‌د س���كرتێری‬ ‫رۆژنامه‌وانی به‌رهه‌م س���اڵح جێگری‬ ‫سكرتێری گشتی یه‌كێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان له‌مۆس���كۆوه‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫ڕاگه‌یاند كه‌ "به‌رهه‌م س���اڵح له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ێرگی الڤرۆڤ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ڕوس���یاو جێگری س���ه‌رۆكوه‌زیرانی‬ ‫ڕوس���یا كۆبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌كان‬ ‫چوار كاتژمێری خایاندوه‌ زۆر گه‌رم‌و‬ ‫وردبون‌‪ ،‬د‪ .‬به‌رهه‌م باسی كێشه‌كانی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستی بۆ به‌رپرسانی‬ ‫روسیاكردوه‌"‪.‬‬ ‫ڕاشیگه‌یاند "س���ه‌ردانه‌كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫داوای فه‌رم���ی واڵتی ڕوس���یا بوه‌و‬ ‫به‌س���یفه‌تی جێگ���ری س���كرتێری‬ ‫گشتی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫بانگهێشتكراوه‌"‪.‬‬

‫س���كرتێری رۆژنامه‌وان���ی به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح ئه‌وه‌شی بۆ ئاوێنه‌ ڕونكرده‌وه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا الڤرۆڤ‌و س���اڵح‬ ‫باس���ی ڕۆڵی كوردیان له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬الڤ���رۆڤ ئ���ه‌وه‌ی وتوه‌‬ ‫"ك���ورد له‌ناوچه‌ك���ه‌ ڕۆڵێكی كرنگ‬ ‫ده‌بینێت دژی داعش له‌دروستكردنی‬ ‫سیس���تمێكی ئه‌من���ی هاوس���ه‌نگ‌و‬ ‫ده‌زانی���ن كێش���ه‌ی ك���ورد ڕه‌وایه‌و‬ ‫ده‌كرێت ئێ���وه‌ ڕۆڵی گرنگتر ببینن‌و‬ ‫ئێم���ه‌ش ئاماده‌ی���ن له‌جه‌نگی دژی‬ ‫داعش هاوكارتان بین"‪ ،‬جه‌ختیش���ی‬ ‫له‌وه‌ كرده‌وه‌ باس���ی ڕێكخستنه‌وه‌ی‬ ‫ناوچه‌كه‌ كراوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مریكاو ڕوسیا‬ ‫رۆڵی تێدابگێڕن وتی "باسی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ ئاژانسه‌كانی‬ ‫هه‌واڵی روس����یا باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫روسیا جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر پابه‌ندبونی‌‬ ‫هه‌م����و الیه‌ن����ه‌كان به‌یه‌كپارچه‌یی‌‬ ‫خاكی‌ عێ����راق كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك����ه‌ الیه‌نی‌‬ ‫كوردی‌ داوای‌ هاوكاری‌ سه‌ربازییان‬ ‫له‌مۆس����كۆ ك����ردوه‌ به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ چه‌كدارانی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمی‌ ناسراو به‌داعش‪ ،‬هاوكات‬ ‫ئه‌وه‌ش����یان رونكردوه‌ت����ه‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫مه‌س����ه‌له‌ی‌ نه‌وت بابه‌تێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫گفتوگۆكان����ی‌ س����اڵح‌و الفرۆڤ بوه‌‬ ‫له‌مۆسكۆ‪ ،‬به‌و مه‌به‌سته‌ی‌ ده‌رفه‌تی‌‬ ‫زیاتر بۆ كاری‌ كۆمپانیا نه‌وتیه‌كانی‌‬ ‫روس����یا له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‬ ‫بڕه‌خسێنرێت‪.‬‬

‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وت����ی "یه‌كێت����ی‌و گۆڕان له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫رێككه‌وت����ون رێكه‌وتنێك����ی سیاس����یی‬ ‫له‌نێوانی����ان هه‌بێت بۆ رێكخس����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ئایینده‌و پاش‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ پێویس����ت به‌هه‌نگاوی دیكه‌‬ ‫بكات (یه‌كگرتنه‌وه‌)‪ ،‬ئه‌وكاته‌ هه‌نگاوی‬ ‫بۆ ده‌نرێت‌و ئیشی له‌سه‌رده‌كرێت‪ ،‬له‌ناو‬ ‫یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردستان زۆرینه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وه‌دایه‌ رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫بێته‌ ئاراوه‌و دروست ببێت"‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌س����ه‌رد ده‌ش����ڵێت "ژماره‌ی����ه‌ك‬ ‫له‌ئه‌ندامانی س����ه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس����یی یه‌كێت����ی له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وه‌دان‬ ‫به‌ب����ێ رێكه‌وتن����ی سیاس����یی‌و ل����ه‌م‬ ‫قۆناغ����ه‌دا راس����ته‌وخۆ له‌گ����ه‌ڵ گۆڕان‬ ‫یه‌كبگرنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ئێستا زاڵه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ یه‌كبگرین����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌ سیاس����ییه‌كه‌ بچێته‌ قۆناغی‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌ و ئه‌گه‌ر ئامانجی خۆی‬ ‫به‌ده‌ستهێناو سه‌ركه‌وتو بو ئه‌وكات بیر‬ ‫له‌هه‌نگاوی دیكه‌ بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫جه‌ختی����ش ده‌كات����ه‌وه‌ "مه‌كته‌ب����ی‬ ‫سیاسیی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫یه‌كگرتن����ی ته‌واوی له‌گ����ه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان پێباش����ه‌‪ ،‬مه‌ال به‌ختیارو زۆربه‌ی‌‬ ‫زۆری براده‌ران له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن رێكه‌وتنی‬ ‫سیاسیی له‌سه‌ره‌تادا‪ ،‬بۆ رێكخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان بێته‌ ئاراوه‌"‪.‬‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد وتیشی "هه‌ردو باڵی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدار له‌م مه‌س����ه‌له‌یه‌دا تێكه‌ڵی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌ن����او هه‌ردو باڵه‌ك����ه‌ بۆچونی‬ ‫جیا هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ی����ه‌ رێكه‌وتن‌و یه‌كگرتنی‬ ‫پێباش����ه‌و هه‌یه‌ پێی ب����اش نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ه����ه‌ردو باڵدا زۆرینه‌ له‌گه‌ڵ رێكه‌وتنی‬ ‫سیاسیین"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی یه‌كبونی یه‌كێتی‌و‬ ‫گ����ۆڕان هه‌یمه‌ن����ه‌ی‌ پارت����ی الده‌ب����ات‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێم‪ ،‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد‬ ‫"ب����ه‌و جۆره‌ ته‌ماش����ای ئ����ه‌وه‌ ناكه‌ین‬ ‫رێكه‌وتن����ی نێوان یه‌كێت����ی‌و گۆڕان بۆ‬ ‫دژایه‌تیكردن����ی الیه‌نێك����ی سیاس����یی‬

‫یه‌كگرتنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫مه‌ال به‌ختیار‬ ‫دژی یه‌كگرتنه‌وه‌یه‌و گۆڕان‌و یه‌كێتی‬ ‫رێكه‌وتنی سیاسیی بۆ ئێم ‌ه مه‌ترسی‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ نیه‌‬ ‫پێباشه‌‬ ‫بێت‪ ،‬به‌ڵكو بۆ خزمه‌تكردنی پرۆس����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس����ییه‌ له‌هه‌رێمی كوردس����تان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رێكخس����تنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییان����ه‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی ده‌گرێته‌وه‌و ئاراسته‌ نه‌كراوه‌ بۆ‬ ‫دژایه‌تی كردنی هیچ الیه‌نێكی سیاسیی‬ ‫دیاریكراو"‪.‬‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد باس له‌بۆچونه‌كانی‬ ‫یه‌كێت����ی ده‌كات له‌س����ه‌ر ئه‌وبابه‌ت����ه‌و‬ ‫جه‌ختیكرده‌وه‌ "یه‌كێتی به‌س����ه‌ر س����ێ‬ ‫ئاست دابه‌شبوه‌ له‌سه‌ر ئه‌م نزیكبونه‌وه‌و‬ ‫رێكه‌وتنه‌ سیاسییه‌‪ ،‬ئاستی یه‌كه‌م دژی‬ ‫هه‌م����و جۆره‌ رێكه‌وتنێك����ه‌ له‌رێكه‌وتنی‬ ‫سیاس����یی‌و تێكه‌ڵبونه‌وه‌و یه‌كگرتنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاستی دوهه‌م بریتییه‌ له‌پشتیگیركردنی‬ ‫رێكه‌وتنی سیاس����یی كه‌ ئه‌مه‌ زۆرینه‌یه‌‬ ‫له‌ناو یه‌كێتیدا‪ ،‬ئاستی سێهه‌م پشتیگیری‬ ‫رێكه‌وتنی سیاسیی ده‌كات به‌اڵم نه‌چێته‌‬ ‫بواری یه‌كگرتنه‌وه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ش ژماره‌یان‬ ‫كه‌مه‌ له‌سه‌ر ئاسته‌كه‌‪ ،‬له‌دواین كۆبونه‌وه‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان جه‌ختیان له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ رێكه‌وتنی سیاسیی له‌نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌و گۆڕان بێته‌ ئاراوه‌"‪.‬‬ ‫ئاواتی ش����ێخ جه‌ناب ئه‌ندامی جڤاتی‬ ‫نیش����تیمانی گ����ۆڕان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ وت‬ ‫"رێكه‌وتن‌و نزیكبون����ه‌وه‌ی‌ نێوان ئێمه‌و‬ ‫یه‌كێت����ی په‌یوه‌ن����دی به‌دوژمنایه‌ت����ی‬ ‫پارتییه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬ئه‌م نزیكبونه‌وه‌یه‌ سه‌ره‌تا‬ ‫به‌ره‌و رێكه‌وتنێكی سیاسیی ده‌چێت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زۆنی س����ه‌وز و نیللی زۆر نزیكی‬ ‫یه‌ك����ن‌و مێژویه‌كی هاوبه‌ش����ییان هه‌بوه‌‬ ‫هه‌وڵبده‌ن زۆرتری����ن ئارامییان هه‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی سیاس����یی له‌م كاته‌دا نابێت‬ ‫ی����ه‌ك الیه‌نی سیاس����یی قۆرخی بكات‪،‬‬ ‫چاره‌نوسی ئه‌م ناوچه‌یه‌ به‌ده‌ست پێنج‬ ‫الیه‌نی سیاس����ییه‌وه‌یه‌و ده‌بێت بڕیاری‬ ‫له‌سه‌ر بده‌ن"‪.‬‬ ‫جه‌ناب باسی له‌وه‌ش����كرد "ئێمه‌ دو‬ ‫الیه‌نی����ن‌و دو بی����رو ئایدۆلۆژیای جیاو‬

‫رێكخس����تنی جیاوازین‪ ،‬نه‌گه‌یشتوینه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌دا س����ه‌د هاوته‌ریب بین‪،‬‬ ‫به‌اڵم نزیك بونه‌وه‌ سه‌ره‌تا به‌رێكه‌وتنی‬ ‫سیاس����یی ده‌س����تپێبكات‪ ،‬رای گشتی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌ڕوات‬ ‫زۆرتری����ن ئارامی ل����ه‌م ناوچه‌یه‌دا بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئاستی فره‌ ره‌نگی‌و دیموكراسی‌و‬ ‫هۆشیاری تاكی له‌شوێنه‌كانی تر زیاتره‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ئارامییه‌ی لێره‌یه‌ په‌یوه‌س����ته‌ به‌و‬ ‫رێكه‌وتنه‌ سیاسییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ش����ۆڕش حاجی وته‌بێژی بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان له‌سه‌ر پرۆژه‌ی‌ رێكه‌وتنی سیاسیی‬ ‫نێ����وان یه‌كێتی‌و گۆڕان ب����ۆ ئاوێنه‌ وتی‬ ‫"ئێمه‌ پێش����نارێكمان كردوه‌ بۆ یه‌كێتی‬ ‫نیش����تیمانی كوردس����تان بۆ رێكه‌وتنی‬ ‫سیاس����یی‪ ،‬پێش����نیاره‌كه‌مان داونه‌تێ‌و‬ ‫چاوه‌ڕێی هه‌نگاوه‌كانی����ان ده‌كه‌ین‌و بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بزانین رێكه‌وتنی سیاسیی نێوان‬ ‫یه‌كێتی‌و گۆڕان بۆ خزمه‌تی كوردستان‬ ‫به‌چ میكانیزمێك بكرێت باشه‌وچاوه‌ڕێی‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌وانین"‪.‬‬ ‫حاج����ی وتیش����ی "ج����ارێ زوه‌ ب����ۆ‬ ‫باس����كردن له‌یه‌كگرتن����ه‌وه‌ی‌ كۆتایی‪،‬‬ ‫ئێمه‌ پێشنیارمان خستۆته‌ به‌رده‌میان‌و‬ ‫بزانی����ن وه‌اڵمی ئ����ه‌وان چیی����ه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫قس����ه‌ی‌ خۆمان ده‌كه‌ین له‌س����ه‌ر كۆی‬ ‫پرس‌و باس����ه‌كان‪ ،‬تائێستا هیچ شتێكی‬ ‫فه‌رمیمان نه‌بیس����توه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ك����ێ له‌دژی رێكه‌وتنی سیاس����ییه‌ له‌ناو‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتیدا"‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌ی‌ گۆڕان ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد‬ ‫"جڤاتی نیش����تیمانی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫بڕی����اری ئ����ه‌و پرۆژه‌ی����ه‌و رێكه‌وتن����ه‌‬ ‫سیاس����ییه‌ی داوه‌و ئیت����ر میكانی����زم‌و‬ ‫هه‌ن����گاوه‌كان‌و جێبه‌جێكردنی ده‌كه‌وێته‌‬ ‫دوای دانیش����تنه‌كان‌و له‌س����ه‌ر بناغه‌ی‬ ‫قسه‌ی‌ هه‌ردوال ئیشی له‌سه‌ر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌گه‌ڵ رێكه‌وتنی هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی كوردستانه‌"‪.‬‬

‫فازیل ره‌ئوف ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس����تان له‌س����ه‌ر‬ ‫رێكه‌وتن‌و یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ نێوان یه‌كێتی‌و‬ ‫گ����ۆڕان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ وت "ئێم����ه‌ هیچ‬ ‫كێش����ه‌یه‌كمان نی����ه‌ له‌س����ه‌ر رێكه‌وتن‌و‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌ی دو حزب‪ ،‬ئێمه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌كمان نیه‌‪ ،‬له‌دیداره‌كانی ئه‌و‬ ‫براده‌رانه‌و به‌تایبه‌تی به‌رپرسانی یه‌كێتی‬ ‫ده‌ڵێن ئه‌و رێكه‌وتنان����ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫خۆیان����ه‌و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی میلله‌ته‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫ترس����مان له‌یه‌كگرتن����ه‌وه‌و رێكه‌وتن����ی‬ ‫سیاس����یی نێوان یه‌كێتی‌و گ����ۆڕان نیه‌‬ ‫له‌هه‌ر ش����وێنێكی كوردستاندا بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پرسه‌ هیچ مه‌ترسییه‌كی بۆ سه‌ر پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان نیه‌"‪.‬‬ ‫ه����اوكات ئاس����ۆ عه‌ل����ی چاودێ����ری‬ ‫سیاسیی به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئاشكرایه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان له‌هه‌مو دۆخه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندی‌و رێكه‌وتنی سیاسیی خزمه‌ت‬ ‫به‌هاواڵتیان����ی كوردس����تان ده‌كات‪،‬‬ ‫نزیكبون����ه‌وه‌ له‌دۆخێكی وه‌ك ئێس����تا‬ ‫زۆر كاریگه‌رترو پێویس����تره‌و الیه‌نه‌كان‬ ‫له‌سه‌ر ستراتیژییه‌كی هاوبه‌ش‌و ئامانجی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ی نیش����تیمانی یه‌كانگیر نین‪،‬‬ ‫به‌ڵكو نزیكبونه‌وه‌و دوركه‌وتنه‌وه‌كانیان‬ ‫كاردانه‌وه‌یه‌ بۆ ملمالنێ ناسروشتییه‌كانی‬ ‫نێوانی����ان‪ ،‬واته‌ نزیكبون����ه‌وه‌ی‌ هه‌ردو‬ ‫الیه‌نێك هێنده‌ی‌ له‌به‌رامبه‌ر مه‌ترس����ی‌و‬ ‫ته‌نگپێهه‌ڵچنینی الیه‌نێك����ی دیكه‌دایه‌‪،‬‬ ‫هێن����ده‌ له‌پێن����او ئامانج‌و س����تراتیژی‬ ‫هاوبه‌ش نی����ه‌و پایه‌داریش نین‌و زۆرجار‬ ‫له‌نێوان الیه‌نه‌كان ناوی ده‌نێن رێكه‌وتنی‬ ‫س����تراتیژی‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و رێكه‌وتنه‌وه‌‬ ‫ستراتیژی‌و ناستراتیژییه‌ به‌په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫بچوك����ی حزبی هه‌ڵده‌وش����ێته‌وه‌‪ ،‬یاری‬ ‫نێوان الیه‌ن����ه‌كان یارییه‌كی كاتییه‌ نه‌ك‬ ‫ستراتیژییه‌كی هاوبه‌ش"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "له‌و روانگه‌یه‌ی پێشو باسم‬ ‫كرد ئه‌م����ه‌ كاردانه‌وه‌ی����ه‌ك الی پارتی‬ ‫دروس����تده‌كات‌و ئه‌م ئه‌زمونه‌ی ئێس����تا‬ ‫به‌رده‌وام����ه‌و قوڵبۆت����ه‌وه‌و دو زۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌رده‌می پێشو تۆختر ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫په‌راوێز و ناحه‌قییه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌م سنوره‌‬ ‫ده‌كرێت زیاترو قوڵتر ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاس����ۆ عه‌لی ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش����كرد‬ ‫"جیاوازی قوڵ‌و ریش����ه‌یی له‌نێوان ئه‌و‬ ‫الیه‌نان����ه‌ نی����ه‌ تایه‌كنه‌گرن����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی����ه‌كان ئه‌وه‌ ده‌ستنیش����ان‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ دۆخه‌كه‌ بگۆڕێت‪ ،‬هه‌ڵكشان‌و‬ ‫داكش����ان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش ب����ۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان‌و به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫حزبی بخوازێ����ت ده‌بێت‌و یه‌كده‌گرنه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌روی سایكۆلۆژییه‌وه‌ وایده‌بینم لێكنزیك‬ ‫بونه‌وه‌ به‌ئاس����تی یه‌كگرتنه‌وه‌ كارێكی‬ ‫دژواره‌‪ ،‬ئه‌و الیه‌نانه‌ له‌ناوخۆیاندا كۆك‬ ‫نین‪ ،‬چ جای ئه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ یه‌ك كۆكبن‌و‬ ‫هاوبه‌ش بن‌و یه‌كبگرنه‌وه‌"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫یه‌كێتی‌‌‪ :‬كورسی خۆمان ناده‌ین به‌پارتی‬ ‫پارتی‌‪ :‬داوای كورسی كه‌سمان نه‌كردوه‌‬

‫پ���اش ئه‌نجامدان���ی‌ زیات���ر ل���ه‌‪٣٠‬‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی ح���زب‌و الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬به‌اڵم هێشتا‬ ‫نه‌یانتوانی���وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگای هه‌ڵه‌بج���ه‌‪ ،‬رێكبكه‌ون‌و‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وه‌رگرتن ‌‬ ‫به‌هۆی‌ پێداگری‌ پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ جێگر ‌‬ ‫چوار كورس ‌‬ ‫ی له‌هه‌ڵه‌بج��� ‌ه‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت "كورس���ی خۆم���ان‬ ‫ناده‌ین به‌پارتی"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬عه‌زیز ره‌س���وڵ‪ :‬ئه‌حمه‌د‬ ‫قه‌ده‌فه‌ری جێگری مه‌ڵبه‌ندی یه‌كێتی‬ ‫ی راگه‌یاند "ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بجه‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫داواش���مان لێ بكه‌ن ئێم ‌ه ئاماده‌نین‬ ‫كورس���ی خۆم���ان بده‌ی���ن به‌پارتی‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر دونیاش ئاخیر بێت‌و‬ ‫به‌وه‌ راست بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وه‌ ده‌نگی ئێمه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ده‌نگی الیه‌نگران���ی یه‌كێتیه‌‌و لێمان‬ ‫قبوڵ ناكه‌ن‌و نایده‌ین"‪.‬‬ ‫قه‌ده‌فه‌ری‌ ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫كه‌" كه‌س نی ‌ه له‌دونیادا له‌مافی‌ خۆی‬ ‫خۆش بێت‪ ،‬خه‌ڵك ده‌نگی به‌یه‌كێتی‬ ‫داوه‌ نه‌ك پارتی"‪.‬‬ ‫ێ "ئه‌گه‌ر بێت���و ئێمه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ش���ڵ ‌‬ ‫بكه‌ی���ن ئه‌وه‌ خه‌ڵكه‌كه‌م���ان ده‌ڕۆن‬ ‫ده‌نگ به‌ پارتی ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ف���ازڵ به‌ش���اره‌ت ‌‬ ‫به‌رپرس���ی لق���ی دوان���زه‌ی پارتی‬ ‫رایگه‌یاند "ئێمه‌ داوای حه‌قی خۆمان‬ ‫ك���ردوه‌‌و داوای ده‌ن���گ‌و كورس���ی‬ ‫كه‌سمان نه‌كردوه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "رێكه‌وتنێك هه‌بو ساڵی‬ ‫(‪ )٢٠١٤‬له‌نێ���وان الیه‌نه‌كان ك ‌ه هه‌ر‬ ‫الیه‌ن���ه‌و چوار كورس���ی به‌ركه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ���ه‌و‌ه یه‌كێتی‌و گ���ۆڕان بون‬ ‫په‌شیمان بونه‌ته‌وه‌ له‌رێكه‌وتنه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ش���ده‌كات ك ‌ه‬ ‫"به‌پارێزگارو جێگره‌كانمان وت ئێم ‌ه‬ ‫داوای چوار كورسی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا‬ ‫ده‌كه‌ین ناوه‌كانیشیان ئاماده‌ی ‌ه به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتو نه‌یكه‌ن به‌چوار كورسی‬ ‫بۆم���ان چ���ۆن له‌حكومه‌تی خۆجێی‬ ‫به‌شداریمان نه‌كرد ئه‌وا له‌پێكهێنانی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگای هه‌ڵه‌بجه‌ش‬ ‫به‌شداری ناكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌ش ئاماژ‌ه بۆ‬ ‫پارێ���زگار ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ده‌كات ك��� ‌ه به‌پارتییان وتو‌ه‬ ‫ی ده‌نگ���ی‌ خۆتان ته‌نها‬ ‫ئێو‌ه به‌ماف ‌‬ ‫سێ‌ كورسیتان به‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫عه‌ب���دواڵ نه‌وڕۆڵ���ی پارێ���زگاری‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ وتی‌ "له‌دواین كۆبونه‌وه‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی ئه‌وان داواكاری تازه‌یان‬ ‫هه‌ب���و ك���ه‌ ئام���اده‌ن له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگا به‌ش���داری بكه‌ن به‌مه‌رجێك‬ ‫كورس���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای���ان‬ ‫له‌سێ كورسییه‌و‌ه بۆ بكه‌ن ب ‌ه چوار‬ ‫كورسی"‪.‬‬ ‫ی وتیش���ی‌ "تائێستا له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌ورۆڵ ‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی تری هه‌ڵه‌بجه‌ قس���ه‌مان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و پێش���نیاره‌ی پارتی‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‌و به‌پارتیمان وت���وه‌ ئێو‌ه‬ ‫ی ده‌نگی خۆتان سێ كورسیتان‬ ‫به‌ماف ‌‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت"‪.‬‬

‫شاری هه‌ڵه‌بجه‌‬

‫گۆڕان‌و یه‌كێتی وه‌اڵمی جه‌عفه‌ر ئیمینكی ده‌ده‌نه‌وه‌‬

‫گۆڕان‪ :‬ئه‌گه‌ر ئیمنیكی به‌ڵگه‌ی هه‌ی ‌ه چاومان له‌پارتی سوركردوه‌تەوە‌ بمانداته‌‌ دادگا‬

‫ئه‌ندامێك����ی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان باسی‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات له‌ده‌ڤه‌ری سلێمانی چاو‬ ‫له‌پارت����ی س����ورده‌كرێته‌وه‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی����ش وه‌اڵم����ی ده‌ده‌ن����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرس����ێكی بااڵی گۆڕان ده‌ڵێت‬ ‫"بابچن له‌دادگا شكاتمان لێبكه‌ن‪،‬‬ ‫خۆیشمان پارێزه‌ریان بۆ ده‌گرین"‪.‬‬ ‫جه‌عف����ه‌ر ئیمنیك����ی جێگ����ری‬ ‫س����ه‌رۆكی په‌رله‌مانی كوردستان‌و‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ی پارتی‬ ‫وتارێكی له‌باره‌ی دۆخی سیاس����ی‬ ‫ئێستاوه‌ نوسیوه‌و باسی هه‌ڵوێستی‬ ‫حیزبه‌كه‌ی ده‌كات‌و ده‌ڵێت "پارتی‬ ‫ماوەیەکی زۆرە گەیش����توەتە ئەو‬ ‫قەناعەت����ەی کە هەوڵێکی جدی لە‬ ‫ئارادایە ب����ۆ بەالڕێدابردنی رەوتی‬ ‫دەس����ەاڵتی سیاس����ی لەهەرێم����ی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬بۆ ئەمەش ماوەیەکی‬

‫زۆرە پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫لەبەرامب����ەر ئ����ەو هەواڵن����ەی‬ ‫سیس����تماتیک‬ ‫بەش����ێوەیەکی‬ ‫بەهەڕەشەو چاوس����ورکردنەوە‪ ،‬لە‬ ‫ناوچەی سلێمانی بۆ ناشیرینکردنی‬ ‫پارت����ی دەدرێن‪ ،‬دانی ب����ە خۆیدا‬ ‫گرتوەو نەرمیی نواندوە"‪.‬‬

‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌ س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫ئ����اگادار له‌پارت����ی دیموكرات����ی‬ ‫كوردس����تان له‌س����لێمانی ئ����ه‌وه‌ی‬ ‫نه‌ش����ارده‌وه‌ ك����ه‌ ج����اران پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی ملمالنێی تائاستی كوشتنی‬ ‫یه‌كتری له‌نێوانیان هه‌بوه‌‪ ،‬یه‌كێتی‬ ‫به‌چاوس����وركردنه‌وه‌و خروق����ات‬

‫گۆڕانی����ش به‌هاندان����ی خه‌ڵك����ی‬ ‫هێرش����یانكردوه‌ته‌ س����ه‌رپارتی‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم نه‌یش����ارده‌وه‌ ئیس����تا هیچ‬ ‫شتێك نیه‌‪ ،‬وتی "په‌یوه‌ندی نێوان‬ ‫ئێمه‌و یه‌كێتی باش����ه‌و ئێستا هیچ‬ ‫هه‌ڕەشه‌یه‌ك بونی نیه‌"‪.‬‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی گ����ۆڕان‌و یه‌كێت����ی‬

‫سه‌ربه‌خۆی ‌ی دارای ‌ی‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی دادوه‌ری‌‌و چه‌ند ده‌سته‌یه‌ك ده‌سه‌نرێته‌وه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و ئابوری‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌رێگ���ه‌ی‌‬ ‫چه‌ن���د رێنماییه‌كه‌وه‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫دارای���ی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ دادوه‌ری‌‌و‬ ‫چه‌ند ده‌س���ته‌یه‌ك وه‌رده‌گرێته‌وه‌‌و‬ ‫دادوه‌رێكی���ش له‌لێدوانێك���ی‌ ب���ۆ‬ ‫ئاوێن���ه‌ ئ���ه‌و كاره‌ به‌ئیجرائاتێكی‌‬ ‫كاتی‌ ده‌زانێت ب���ۆ تێپه‌ڕاندنی‌ ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ داراییه‌ی‌ كه‌ روی‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ش���ۆڕش محه‌م���ه‌د‪ :‬حاكم‬ ‫ئه‌نوه‌ر ئه‌حمه‌د س���ه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌‬ ‫نه‌زاهه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان رایگه‌یاند‬ ‫"له‌ئێس���تادا قه‌یرانی دارایی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫هه‌وڵێك هه‌یه‌ ب���ۆ كۆنترۆڵ كردنی‌‬ ‫خه‌رجیی���ه‌كان‌و ده‌بێ���ت هه‌مومان‬ ‫هاوكاربین ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ش���ی‌ كه‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌ داراییان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌و نوسراو ‌و رێنماییانه‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ زۆرێ���ك له‌ده‌س���ته‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ه‌كان ك���راوه‌‌و ئ���ه‌و‬

‫ئیجرائاتان���ه‌ كاتی���ن‌و هه‌وڵێكه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆنترۆڵ���ی‌ خه‌رجییه‌كان‬ ‫بكرێ���ت‌و ل���ه‌و چوارچێوه‌ی���ه‌دا‬ ‫ئیجرائاتێكی‌ ئاساییه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ل���ه‌و بڕوایه‌دای���ه‌ ك���ه‌ ئه‌و‬ ‫رێنماییانه‌ په‌یوه‌س���تن به‌و قه‌یرانه‌‬ ‫داراییه‌ی‌ كه‌ له‌هه‌رێ���م هه‌یه‌‌و وتی‌‬ ‫"به‌پێی‌ یاسا ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری‌‌و‬ ‫ده‌سته‌كان س���ه‌ربه‌خۆیی‌ داراییان‬ ‫هه‌یه‌ به‌اڵم كه‌ واڵتێ���ك له‌قه‌یراندا‬ ‫ب���و ئ���ه‌و ج���ۆره‌ ئیجرائاتانه‌ هه‌ر‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ماوه‌ی���ه‌ك‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر مه‌س���عود بارزانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ دادوه‌ری‌‌و ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫ل���ه‌دادوه‌ری‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫كۆب���ۆوه‌‌و به‌ڵێن���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پێدان‬ ‫ك���ه‌ هاوكارییان بكات‌و پش���تیوانی‌‬ ‫ته‌واوی خۆیش���ی بۆ دادوه‌ره‌كان‌و‬ ‫ئه‌ندامانی ده‌س���ته‌ی ده‌س���تپاكی‌و‬ ‫دیوانی چاودێریی دارایی ده‌ربڕی‪.‬‬

‫ئه‌نجومه‌نی دادوه‌ری‬

‫نیش����تمانی كوردستان كه‌ زۆرینه‌ن‬ ‫له‌سلێمانی وه‌اڵمی جه‌عفه‌ر ئیمنیكی‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ی پارتی‬ ‫ده‌ده‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتی ڕه‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫چاوسوركردنه‌وه‌ هه‌بێت‌و گۆڕانیش‬ ‫رێ����گای دا‌دگا پیش����انی پارت����ی‬ ‫ده‌دات‪.‬‬ ‫س����امان گه‌رمیان����ی ئه‌ندام����ی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتمانی‬ ‫كوردس����تان پێی وایه‌ هه‌مو كه‌س‬ ‫ده‌زانێ����ت س����لێمانی ئ����ازادی بۆ‬ ‫فه‌راهه‌مك����راوه‌و پارتی����ش وه‌ك����و‬ ‫هه‌م����و الیه‌نه‌كان ئ����ازادی پێدراوه‌‬ ‫وتی"پارتی به‌ئ����ازادی كارده‌كات‌و‬ ‫چه‌وسانه‌وه‌ له‌سلێمانی بونی نیه‌و‬ ‫ئه‌و شته‌ گه‌وره‌ كراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ی یه‌كێتی نشتمانی‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ هیچ‬ ‫مه‌ترسی له‌س����ه‌ر ڕێكخستنه‌كانی‬

‫پارتی نی����ه‌و ده‌ڵێت "په‌یوه‌ندیمان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ الیه‌ن����ه‌كان باش����ه‌و كاتی‬ ‫چاوسركردنه‌وه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫ه����اوكات د‪.‬محم����ه‌د عه‌ل����ی‬ ‫رێكخ����ه‌ری ژوری توێژین����ه‌وه‌ی‬ ‫سیاس����ی بزوتنه‌وه‌ی گ����ۆڕان جگه‌‬ ‫ل����ه‌وه‌ی ڕه‌تیده‌كات����ه‌وه‌ كه‌ ئه‌وان‬ ‫فشاریان له‌پارتی كردبێت هاوكات‬ ‫ڕێگای دادگا پیش����انی ئه‌و حیزبه‌‬ ‫ده‌دات ده‌ڵێ����ت "پارتی ئه‌گه‌ر هه‌ر‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ك����ی هه‌یه‌ با بیداته‌ دادگا‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پ����اره‌ی پارێزه‌ریش����ان نیه‌‬ ‫ئێمه‌ پارێزه‌ریان بۆ ده‌گرین"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و زۆر جه‌خ����ت له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات����ه‌وه‌ ئه‌گ����ه‌ر پارت����ی‬ ‫به‌ڵگه‌ی له‌سه‌ر گۆڕان هه‌یه‌ بیداته‌‬ ‫دادگاو وتی"ئێمه‌ هیچ خروقاتێكمات‬ ‫به‌رامبه‌ر پارتی نه‌كردوه‌"‪.‬‬

‫حكومه‌تی عێراق‬ ‫رێگری له‌ناردنی پاره‌ی نه‌وتی‬ ‫پترۆدۆالری كه‌ركوك ده‌كا‬ ‫ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫كه‌ركوك ده‌ڵێت "حكومه‌تی عێراق‬ ‫ره‌زامه‌ندی له‌س���ه‌ر دروستكردن‌و‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ بانك نه‌كردوه‌ بۆ ناردنی‬ ‫ئه‌و ده‌ ملیۆن دۆالره‌ی‌ كه‌ركوك"‪.‬‬ ‫بنار هیدای���ه‌ت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌حمه‌د‬ ‫عه‌س���كه‌ری ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگای كه‌رك���وك به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "ناردن���ی پاره‌ك���ه‌‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ه���ۆكار حكومه‌تی‬ ‫عێراق���ه‌ كه‌ ناردنی ئ���ه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫دواخس���توه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌ڵێت‬ ‫دروس���تكردن‌و كردن���ه‌وه‌ی‌ بانكی‬ ‫راگرتوه‌"‪.‬‬ ‫عه‌س���كه‌ری ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات‬ ‫"حكومه‌ت���ی عێ���راق هی���چ ژماره‌‬ ‫حسابێكی بۆ كه‌ركوك نه‌كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌ك رێگرییه‌كه‌ له‌ناردنی‬ ‫ئه‌و بڕه‌پاره‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ دكتۆر‬

‫نه‌جمه‌دین كه‌ریم داوای كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وژماره‌ بانكیی���ه‌ی كردوه‌ به‌اڵم‬ ‫تائێس���تا هیچ هه‌نگاوێكی جدییان‬ ‫نه‌ناوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫كه‌رك���وك جه‌ختیش���كرده‌وه‌ "ئه‌و‬ ‫بڕه‌ پاره‌ی���ه‌ په‌یوه‌ندی به‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌وه‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌حكومه‌ت���ی عێراق���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫بڕیارێك هه‌یه‌ له‌حكومه‌تی ناوه‌ندا‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك حسابات‬ ‫نه‌كرێته‌وه‌و داخراوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ری وتیشی "هیچ‬ ‫چاره‌ی���ه‌ك نی���ه‌ تائه‌و حس���اباته‌‬ ‫نه‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫بڕه‌ پ���اره‌ی مانگانه‌ی‌ پترۆدۆالر‬ ‫بۆ كه‌رك���وك مانگانه‌یه‌و بڕیار بو‬ ‫هه‌م���و مانگێك ب���ڕی ده‌ ملیۆن‬ ‫دۆالر له‌پاره‌ی پت���رۆدۆالر بدرێته‌‬ ‫شاری كه‌ركوك‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫سه‌دام‌و بارق‌و ئه‌نفال‬

‫‪5‬‬

‫ساڵ به‌ساڵ یاده‌وه‌ری‌ ئه‌نفال كاڵتر ده‌بێته‌وه‌‬ ‫نازانێت چاره‌نوسیان چی‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ك ‌ه ئێستا به‌ته‌نها له‌شارۆچكه‌ ‌‬ ‫رزگاری‌ ده‌ژی‌‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫پێش���تر هیوام به‌وه‌ ب���وه‌ مابن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ئێستا بێهیوایه‌و نازانێت كه‌سوكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌برسان‌و له‌تینوان مردن یان به‌زیندوی ‌‬ ‫كران به‌ژێر خاكه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌میش ‌ه‬ ‫چاوم له‌ڕێیه‌ تاكو مناڵه‌كانم بگه‌ڕێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫چۆن باوه‌ڕ بكه‌م مردون‌و نه‌ماون؟"‬ ‫ی "خۆزگ���ه‌ منی���ش ئه‌نفال‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرامای���ه‌و بۆ مه‌ینه‌ت���ی‌‌و كوێره‌وه‌ر ‌‬ ‫نه‌مامایه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ره‌ش��� ‌‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ئه‌و ك���ه‌ جلێك��� ‌‬ ‫ی قس���ه‌كردندا ده‌ست ‌ه‬ ‫له‌به‌ردایه‌و له‌كات ‌‬ ‫ی راده‌وه‌ش���ێنێت‪،‬‬ ‫چ���رچ‌و لۆچه‌كان��� ‌‬ ‫باس ل���ه‌و‌ه ده‌كات له‌گه‌ ‌ڵ بینینی‌ هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫كه‌لله‌س���ه‌رێكدا كاتێك ك��� ‌ه گۆڕێك ‌‬ ‫به‌كۆم ‌هڵ‌ ده‌دۆزرێته‌وه‌و هه‌ڵده‌درێته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫توش���ی‌ دڵه‌خورپ ‌ه ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫"س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌م هه‌م���و مه‌ینه‌ت���ی‌‌و‬ ‫خه‌فه‌ته‌ش‪ ،‬سه‌بورییه‌ك به‌دڵمدا هات‬ ‫ی خۆم‬ ‫ی سه‌دامم به‌چاو ‌‬ ‫كه‌ ئیعدام كردن ‌‬ ‫بینی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نف���ال‪ ،‬پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جینۆس���ایدكردنی‌ كورد بو كه‌ س���اڵ ‌‬ ‫‪ 1988‬به‌هه‌ش���ت قۆناغ رژێمی‌ سه‌دام‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامیداو به‌س���ه‌دان ه���ه‌زار كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوچ��� ‌ه جیاوازه‌كان���ی‌ كوردس���تان ‌‬ ‫قه‌تڵوعام كرد‪ .‬ئامار‌ه ناره‌س���مییه‌كان‬ ‫ی ‪182‬‬ ‫ئام���اژ‌ه به‌گی���ان له‌ده‌س���تدان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار كه‌س ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم كه‌سوكار ‌‬ ‫ئه‌نفالك���راوان ژماره‌ك��� ‌ه ب���ه‌زۆر زیاتر‬ ‫له‌و‌ه مه‌زه‌ند‌ه ده‌ك���ه‌ن‪ .‬رژێمی‌ به‌عس‬ ‫ی ئه‌نفاله‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ بو له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫خوازیار ‌‬ ‫ی هه‌ر ناڕه‌زاییه‌ك‬ ‫په‌یامی‌ سه‌ركوتكردن ‌‬ ‫ی كوردس���تان بگه‌یه‌نێ���ت‪.‬‬ ‫به‌خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌دام ك ‌ه به‌عس���یه‌كان به‌سوارچاك ‌‬ ‫ی‬ ‫"عروبه‌"ی���ان ناوده‌ب���رد‪ ،‬له‌بی���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫"راگواستن‌و به‌عه‌ره‌بكردن‌و ب ‌ه به‌عس ‌‬ ‫كردن"ی‌ كوردس���تاندا ب���و‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی وه‌ك "بارق"‬ ‫ئه‌فس���ه‌ری‌ ش���ه‌ڕه‌نگێز ‌‬ ‫ی‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئه‌نفال‌و زینده‌به‌چاڵكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���وردو خاپوركردن ‌‬ ‫هه‌زاران هاواڵت ‌‬ ‫كوردستانیان بۆ به‌ڕێوه‌ده‌برد‪ .‬ئێستاش‬ ‫ی ‪ 28‬س���ا ‌ڵ به‌س���ه‌ر‬ ‫ی تێپه‌ڕین��� ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی ئه‌نفالدا‪ ،‬به‌اڵم هێشتا چه‌ندین‬ ‫پرۆس ‌ه ‌‬ ‫گۆڕی‌ به‌كۆمه‌ڵ‌ ه���ه‌ن نه‌دۆزراونه‌ته‌و‌ه‬ ‫یان دۆزراونه‌ته‌وه‌و هه‌ڵنه‌دراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫که‌سوکاری ئه‌نفالکراوان‬ ‫ئا‪ :‬ئاودێر‪ ،‬رێژه‌ن‬ ‫"چۆن باوه‌ڕ بكه‌م مردون‌و نه‌ماون؟"‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ قسه‌ی‌ پور‌ه حه‌بێ‌ له‌شارۆچكه‌ ‌‬ ‫رزگاری‪ ،‬ئه‌و شارۆچكه‌ی ‌هی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌شێكی‌ به‌رچاو له‌دانیشتوانه‌كه‌ ‌‬ ‫كه‌سوكاریان به‌ر ئه‌نفال كه‌وتوه‌و‬ ‫پاشماوه‌ی‌ پرۆسه‌ی‌ ئه‌نفالن‪.‬‬ ‫ی ژیان‌و‬ ‫پور‌ه حه‌بێ‌ ك ‌ه نه‌هامه‌تیه‌كان ‌‬ ‫رۆژگار به‌روخس���اریه‌و‌ه به‌دیده‌ك���رێ‌‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌ئه‌س���ته‌م قس��� ‌ه ده‌بیس���تێ‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 28‬س���اڵ‌ به‌س���ه‌ر پرۆسه‌ ‌‬ ‫تێپه‌ڕین ‌‬

‫ی ئه‌م‬ ‫ئه‌نفال���دا هێش���تا زه‌مه‌ن ل���ه‌ال ‌‬ ‫ی وه‌س���تاوه‌‪،‬‬ ‫پیره‌ژن��� ‌ه وه‌ك ئه‌و رۆژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 1988‬‬ ‫ئێس���تاش ئه‌و رۆژه‌ی‌ ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رچ���او ون نابێ���ت ك��� ‌ه هێزێك��� ‌‬ ‫ی به‌عس هات‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"ش ‌هڕ‌و غه‌زه‌بیان لێده‌باری‌"‪ ،‬به‌وپه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫زه‌بروزه‌نگ‌و توندوتیژییه‌و‌ه ناوچه‌كان ‌‬ ‫ی له‌دانیشتوانه‌ك ‌هی‌ چۆ ‌ڵ كردو‬ ‫گه‌رمیان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت "ئازیزترین كه‌سه‌كان ‌‬ ‫ی ناو چه‌ند‬ ‫ژیانی‌ لێجیاكرده‌وه‌و راپێچ ‌‬ ‫ی نادیار‬ ‫زیلێكیان كردن‌و به‌ره‌و شوێنێك ‌‬ ‫دورخرانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی "چوار خوشك‌و سێ‌ برا‌و دو‬ ‫ئه‌و وت ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫كوڕم به‌ر شااڵوی‌ ئه‌نفال كه‌وتون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "رۆژێكی‌ به‌هار بو كه‌ سوار ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫زی���ل كراین‪ ،‬ه���ه‌ر یه‌كه‌م���ان خراین ‌ه‬ ‫ی زیلێكه‌وه‌و به‌ره‌و نوگره‌ سه‌لمان‬ ‫دوا ‌‬ ‫براین"‪.‬‬ ‫ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه دوای‌ بردنیان‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌و باشوری‌ عێراق له‌الیه‌ن هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌عسه‌وه‌‪ ،‬ئیتر هیچ هه‌واڵێك ‌‬ ‫رژێم ‌‬ ‫ی نه‌زانیوه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫ی چه‌ند مانگێكیش‬ ‫دوای‌ به‌س���ه‌ربردن ‌‬ ‫له‌نوگ���ر‌ه س���ه‌لمان‌و گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬هیچ هه‌واڵێكی‌ وه‌ك خۆ ‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و ئازیزانه‌ی‌ ده‌ستنه‌كه‌وتوه‌‌و‬

‫نازانم‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌م‬ ‫له‌برسان‌و‬ ‫له‌تینوان مردن‬ ‫ی‬ ‫یان به‌زیندوی ‌‬ ‫كران به‌ژێر‬ ‫خاكه‌وه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬ ‫چاوم له‌ڕێی ‌ه‬ ‫تاكو مناڵه‌كانم‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬چۆن‬ ‫باوه‌ڕ بكه‌م مردون‌و‬ ‫نه‌ماون؟!‬

‫باش���مان هه‌بو له‌گ���ه‌ڵ وه‌زاره‌ته‌كانی‬ ‫ماف���ی مرۆڤ‌و وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تی‬ ‫عێراق‪ ،‬ئ���ه‌م دو وه‌زاره‌ته‌ی عێراق زۆر‬ ‫هه‌ماهه‌نگ‌و هاوكارمان بون‪ ،‬چونك ‌ه بێ‬ ‫هه‌ماهه‌نگی له‌گ���ه‌ڵ حكومه‌تی عێراق‬ ‫ناتوانین بچینه‌ ناوچه‌كانی ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫باش���وری عێراق‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆكاری‬ ‫سیاسی‌و ئه‌منی"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "له‌كاتی چونمان بۆ گه‌ڕان‬ ‫بۆ گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان ده‌بێ فه‌رماند‌ه‬ ‫س���ه‌ربازیه‌كان‌و به‌رپرس���انی پۆلیس‌و‬ ‫سوپای چه‌ندین ناوچه‌ ئاگاداربكرێنه‌و‌ه‬ ‫له‌عێراق"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی وه‌زاره‌تی شه‌هیدان‬ ‫رونیك���ردوه‌ ك���ه‌ "ئ���ه‌وه‌ی جێگ���ه‌ی‬ ‫نیگه‌ران���ی ئێمه‌ی ‌ه ئه‌وه‌یه‌ بۆ ماوه‌ی ‪8‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‌ گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان مانگ زیاتره‌ وه‌زاره‌ت���ی مافی مرۆڤی‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی ش���ه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوانی عێراق���ی له‌الی���ه‌ن حه‌ی���ده‌ر عه‌بادی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێ���م‪ ،‬په‌ری عومه‌ر باس س���ه‌رۆك وه‌زیرانی عێراقه‌و‌ه په‌كخراو‌ه‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه نزیك ‌هی‌ ساڵێك ده‌بێ بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی چه‌ند وه‌زاره‌تێكی‬ ‫ی ئه‌نفالكراوانیان ل ‌ه دیك ‌ه له‌عێراقدا ك ‌ه تا ئێس���تا ئاڵوگۆڕ‬ ‫گۆڕێك���ی به‌كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫س���نوری تۆپزاو‌ه دۆزیوه‌ت���ه‌و‌ه به‌اڵم له‌پۆسته‌كاندا نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی جێگره‌وه‌ی وه‌زاره‌تی مافی‬ ‫هه‌ڵنه‌دراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ه���اوكات ئه‌و باس‬ ‫له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه به‌هۆی په‌كخستنی مرۆڤ بۆ كاروباری گۆڕ‌ه به‌كۆمه‌ڵه‌كان‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی ماف���ی م���رۆڤ له‌الی���ه‌ن پ���ه‌ری وتی‌ "پاش هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‬ ‫حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���ده‌وه‌ ناتوانن بچن ‌ه وه‌زاره‌تی مافی مرۆڤ كاروباری گۆڕ‌ه‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و باشوری عێراق بۆ گه‌ڕان‌و به‌كۆمه‌ڵ���ه‌كان راده‌س���تی دامه‌زراوه‌ی‬ ‫ش���ه‌هیدانی عێراق ده‌كرێ‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫دۆزینه‌وه‌ی گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان‪.‬‬ ‫ی "ئێم��� ‌ه وه‌ك وه‌زاره‌تی دام���ه‌زراوه‌ش ناتوان���ن هه‌ماهه‌نگیمان‬ ‫ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ش���ه‌هیدان‌و ئه‌نفالكراوان���ی حكومه‌تی له‌گه‌ڵ بكه‌ن‪ ،‬تائه‌و كاته‌ی دۆس���یه‌ی‬ ‫هه‌رێم پێش���تر بۆ هه‌ڵدان���ه‌وه‌ی گۆڕ‌ه گ���ۆڕ‌ه به‌كۆمه‌ڵه‌كانی���ان راده‌س���ت‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ���ه‌كان هه‌ماهه‌نگیه‌ك���ی زۆر نه‌كرێ له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی مافی مرۆڤی‬

‫عێراقه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی "چه‌ند گۆڕێك ماوه‌ی نزیكه‌ی‬ ‫وتیش ‌‬ ‫س���اڵێك ده‌بێ له‌س���نوری كه‌ركوك‌و‬ ‫تۆپزاوا ده‌ركه‌وتوه‌و دڵنیاین له‌هه‌ڵمه‌تی‬ ‫چه‌په‌ڵی ئه‌نفالدا خراونه‌ته‌ ژێر گڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش كارمان له‌سه‌ر كردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هۆكاری هه‌ڵنه‌دانه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫ی "ده‌بێ به‌یاسا كاری‬ ‫گۆڕانه‌ش‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بكه‌ین‌و پێشكه‌ش���ی دادگای‬ ‫تاوان���ی نێوده‌وڵه‌تی بكه‌ین له‌داهاتودا‬ ‫تا ماف‌و ئیمتیازاتی كه‌س���وكاره‌كانیان‬ ‫نه‌فه‌وتێ"‪.‬‬ ‫ب���ێ ئاماژه‌ك���ردن به‌كاته‌ك���ه‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‌ گۆڕه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌كان‬ ‫باس���ی له‌وه‌كرد ك ‌ه "له‌ئاینده‌ی نزیكدا‬ ‫كاری هه‌ڵدانه‌وه‌ی بۆ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی ك��� ‌ه‬ ‫ه���اوكات ئاماژه‌ی���دا ب���ه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌پالنیان���دا ب���وه‌ كاری دیكۆمینت بۆ‬ ‫ئه‌نفالكراوان بكه‌ن به‌اڵم قه‌یرانی دارایی‬ ‫رێگربوه‌ له‌و كاره‌یان‪.‬‬ ‫هاوكات بۆئه‌مس���اڵ فۆتۆگرافه‌رانی‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی خۆبه‌خشان ‌ه‬ ‫كاری به‌دیكۆمینتكردنی تاوانی ئه‌نفال‬ ‫ده‌گرن ‌ه ئه‌س���تۆ له‌رێگه‌ی كۆكردنه‌وه‌و‬ ‫وێنه‌گرتنی ئه‌نفالكراوان‪.‬‬ ‫كۆس���ار عومه‌ر‪ ،‬سه‌رپه‌رش���تیاری‬ ‫گروپ���ی فۆتۆگرافه‌ران���ی گه‌رمی���ان ‪،‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د "ئێم ‌ه‬ ‫وه‌ك گروپ���ی فۆتۆگرافه‌رانی گه‌رمیان‬ ‫وه‌ك هه‌وڵێكی خۆبه‌خشانه‌‪ ،‬ماوه‌ی ‪3‬‬ ‫مانگ ‌ه ده‌س���تمانكردوه‌ به‌كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫فۆت���ۆی ئه‌نفالكراوان���ی گه‌رمی���ان‌و‬ ‫ل���ه‌و چوارچێ���وه‌دا وێن���ه‌ی س���ه‌دان‬ ‫ئه‌نفالكراومان كۆكردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌شێوه‌ی‬ ‫وێنه‌گرتن���ی وێنه‌كانی���ان له‌رێگ���ه‌ی‬ ‫كه‌سوكاریانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی "ئه‌مس���اڵ ل��� ‌ه ‪ 28‬هه‌مین‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫س���اڵرۆژی تاوان���ی ئه‌نفالدا نمایش���ی‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‌و وه‌ك به‌ڵگ���ه‌و دیكۆمێن���ت‬ ‫كۆیان ده‌كه‌ینه‌وه‌و پاشتریش له‌رێگه‌ی‬ ‫ناونیش���انی ماڵباته‌كانیان میدیاكاران‌و‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی تایبه‌ت به‌دۆزی ئه‌نفال‬ ‫ده‌توان���ن س���ودو كه‌ڵكی پێویس���تی‬ ‫لێوه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی تایب���ه‌ت ب���ه‌دۆزی‬ ‫ئه‌نفالیش له‌گه‌رمیان‪ ،‬له‌س���ه‌روبه‌ندی‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی س���اڵیادی ‪ 28‬س���اڵه‌ی‬ ‫تاوان���ی ئه‌نفال���دا داواكارن بایه‌خ به‌و‬ ‫ی‬ ‫تاوان���ه‌ بدرێت ك ‌ه ده‌ره���ه‌ق به‌خه‌ڵك ‌‬ ‫كوردستان كراوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری كۆمه‌ڵه‌ی داكۆكیكار‬ ‫له‌ماف‌و قوربانیانی ئه‌نفال له‌گه‌رمیان‪،‬‬ ‫پێشڕه‌و ره‌شید به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫"س���اڵ به‌ساڵ هه‌س���ت به‌كاڵبونه‌وه‌ی‬ ‫یاده‌وه‌ری تاوانی ئه‌نفال ده‌كه‌ین له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش به‌رپرسانی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫قه‌یران���ی دارایی ده‌كه‌ن ‌ه به‌هانه‌یه‌ك بۆ‬ ‫یادنه‌كردنه‌وه‌ی"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "ئه‌نف���ال‌و كیمیاباران ‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه دو تاوان بون ك ‌ه به‌هۆیانه‌و‌ه‬ ‫دڕنده‌یی به‌عس‌و سته‌ملێكراویی كورد‬ ‫ی‬ ‫له‌دنی���ادا ده‌نگ���ی دایه‌وه‌‌و كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی جیهانی‌‪،‬‬ ‫كوردیان كرد به‌كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫بۆیه‌ پێویس���ته‌ ئه‌نفال الی حكومه‌ت‬ ‫جێگه‌ی بایه‌خ بێت"‪.‬‬

‫"كوردبونمان هۆكاری‌ ئه‌نفال كردنمان بو"‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1988‬به‌یه‌كێك له‌ساڵ ‌ه‬ ‫سه‌خت‌و خوێناویه‌كانی‌ مێژوی‌‬ ‫كورد داده‌نرێت‪ ،‬له‌م ساڵه‌دا كه‌‬ ‫جه‌نگی‌ عێراق‌و ئێران به‌ره‌و كۆتایی‌‬ ‫ده‌چو‪ ،‬رژێمی‌ به‌عس به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫توندوتیژییه‌وه‌ كه‌وته‌ سه‌ركوتكردنی‌‬ ‫كورد‌و سه‌رتاسه‌ری‌ كوردستانی‌‬ ‫كرده‌ گۆڕه‌پانی‌ شه‌ڕ‌و كوشتار‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌م ساڵه‌ شومه‌دا بو كه‌ كاره‌ساتی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نفال رویاندا‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و كه‌س���انه‌ی ك���ه‌ هه‌مو‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ به‌ر ش���ااڵوی ئه‌نفال‬ ‫كه‌وتن پیاوێكی ته‌مه‌ن ‪ 44‬ساڵه‌و ناوی‬ ‫ئه‌نوه‌ر حه‌مه‌الو حه‌مه‌ كه‌ریمه‌ خه‌ڵكی‬ ‫گوندی حه‌مه‌ توكنه‌و چیرۆكی خۆی بۆ‬

‫ئاوێنه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "ناوچه‌یه‌ك���ی‌ فراوان ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌رمیان به‌ر ش���ااڵوه‌كانی ئه‌نفاله‌كه‌‬ ‫كه‌وت‌و هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ خه‌ڵكێكی‬ ‫زۆر ئه‌نفالكران‪ ،‬خێزانی ئێمه‌ش یه‌كێك‬ ‫بون له‌ئه‌نفالكراوه‌كان كه‌ پێكهاتبوین‬ ‫له‌‪ 10‬كه‌س‪ ،‬برایه‌كم هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ئه‌نفالدا پێش���مه‌رگه‌ بو ش���ه‌هید كرا‪،‬‬ ‫برایه‌كی تریشم شوان بو هه‌ر له‌وكاته‌دا‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ر كراو نه‌گه‌ڕایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی‬ ‫مابوه‌وه‌ دایك‌و باوكم‌و چوار خوشك‌و‬ ‫یه‌ك برام ب���و‪ ،‬هه‌مویان بران‌و ئه‌نفال‬ ‫كران‌و نه‌گه‌ڕانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌نوه‌ر حه‌مه‌الو ئه‌و كاته‌ منداڵترین‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی س���ه‌رده‌می شۆڕش بوه‌و‬ ‫ته‌مه‌نی ‪ 16 - 15‬س���اڵ ده‌بێ‪ ،‬وه‌كو‬ ‫خ���ۆی ئام���اژه‌ی پێ���ده‌كات باوكی‌و‬ ‫خۆی به‌ند كرابون له‌مله‌س���وره‌ پاشان‬

‫براون بۆ مه‌خفه‌ری قۆره‌تو له‌وێشه‌و‌ه‬ ‫ده‌گوازرێنه‌وه‌ بۆ تۆپ���زاوه‌ له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫پاش���ان له‌وێش���ه‌وه‌ جیاده‌كرێن���ه‌وه‌‬ ‫له‌یه‌كت���رو باوك���ی ده‌برێ���ت ب���ۆ‬ ‫نوگره‌سه‌لمان كه‌ ئه‌و جێگایه‌یه‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌نفالك���راوه‌كان تێ���دا كۆده‌كرایه‌وه‌‬ ‫له‌پیرو په‌ككه‌وته‌‪.‬‬ ‫ئه‌ن���وه‌ر وتی‌ "بۆ م���اوه‌ی ‪ 6‬مانگ‬ ‫ده‌ب���و خێزان���م نه‌بین���ی ب���و چونك ‌ه‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ب���وم‪ ،‬زۆر منداڵب���وم ك ‌ه‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه بوم چونك ‌ه كرامه‌ جێگه‌ی‬ ‫برا شه‌هیده‌كه‌مه‌و‌ه له‌سنوری قه‌ره‌داغ‪،‬‬ ‫پاش���ان ل���ه‌‪ 1988/4/16‬ده‌گیرێ���م‬ ‫له‌‪ 1988/10/10‬ئازاد ده‌كرێین ئه‌ویش‬ ‫حكومه‌تی ئه‌وكاته‌ عافواتی ده‌ركرد من‌و‬ ‫باوكمی گرته‌وه‌و ئازاد كراین‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه‬ ‫زانیم خێزانم له‌ده‌س���ت داوه‌"‪" ،‬چونك ‌ه‬ ‫باوكم له‌‪ 1988/10/5‬ئازاد كرابو‪ ،‬دوای‬

‫ئه‌و‌ه وتی ك ‌ه چومه‌وه‌ بۆ ئه‌و شوێنه‌ی‬ ‫دایكم‌و ئه‌وان گیرابون تێیدا به‌باوكمیان‬ ‫وتبو ك���ه‌ خێزانه‌كه‌تمان ئازاد كردوه‌‪،‬‬ ‫باوكم وتی منی���ش به‌مه‌ دڵخۆش بوم‬ ‫ب���ه‌اڵم ك ‌ه گه‌ڕام���ه‌و‌ه كه‌س���ی له‌وان‬ ‫نه‌گه‌ڕابونه‌و‌ه س���ه‌رنگومیان كردبون‪،‬‬ ‫به‌م���ه‌ش باوك���م دادو بێ���دادی كردو‬ ‫توش���ی نه‌خۆشی قورسی دڵ هات زۆر‬ ‫په‌كیخس���ت دوای ئه‌و‌ه له‌ساڵی ‪1992‬‬ ‫كۆچی دوایی كرد هه‌ر خۆم مامه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌نوه‌ر له‌ئێس���تادا‌ خاوه‌نی ‪ 6‬كوڕو‬ ‫‪ 2‬كچ���ه‌و وتی" له‌ش���اریش‌و له‌الدێش‬ ‫ده‌ژیم له‌ك���ه‌الرو له‌گونده‌كه‌ی خۆمان‬ ‫حه‌مه‌ توكن‪ ،‬له‌ئێستادا كاری فه‌الحه‌ت‬ ‫ده‌كه‌م له‌گوندی خۆمان‌و پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نشینم‪".‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی وت" له‌ئه‌نجام���ی ك���ورد‬ ‫بونماندا ئه‌م ئه‌نفاله‌مان به‌سه‌ر هات"‪.‬‬

‫دایکێک ک ‌ه سێ جگه‌رگۆشه‌ی ئه‌نفال کراوه‌‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫ئه‌ندامێكی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتو‪:‬‬ ‫پارتی كاندیدی بۆ ئه‌مینداری گشتی یه‌كگرتو دیاریكردو‌ه‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫بڕیاره‌ له‌ئایینده‌یه‌كی نزیكدا‬ ‫كۆنگره‌ی‌ حه‌وته‌می یه‌كگرتوی‬ ‫ئیسالمی كوردستان به‌ڕێوه‌ بچێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی سه‌رنجه‌ سه‌اڵحه‌دین‬ ‫به‌هادین ئه‌مینداری پێشوی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان‬ ‫خۆی ده‌پاڵێوێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌‬ ‫كۆنگره‌یه‌كی منافه‌سه‌و كێبركێ‪،‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫به‌رپرسێكی ناو یه‌كگرتو خۆیان‬ ‫كاندید كردوه‌ بۆ ئه‌مینداری گشتی‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئه‌گه‌ری هاتنه‌ پێشه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌هادین ده‌كشێنه‌ دواوه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوش ده‌ڵێت‬ ‫"پارتی له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌ ده‌ست‬ ‫بخاته‌ ناو كۆنگره‌ی‌ حه‌وته‌می‬ ‫یه‌كگرتوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هیوا میرزا سابیر ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس����یی یه‌كگرت����وی ئیس��ل�امی‬ ‫كوردس����تان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "زۆر‬ ‫دڵنی����ام له‌س����ه‌ركه‌وتنی كۆنگ����ره‌ی‌‬ ‫یه‌كگرت����و‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ ب����اس ده‌كرێت‬ ‫له‌كێشه‌ی‌ نێوان س����ۆران‌و بادیناندا‬ ‫له‌ن����او یه‌كگرت����ودا نی����ه‌‪ ،‬یه‌كگرتو‬ ‫ه����ه‌ر یه‌كگرتوه‌ له‌هه‌مو ش����اره‌كانی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬له‌وانه‌ی����ه‌ له‌قۆناغێكدا‬ ‫له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌ك كێشه‌ دروستبێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ شتێكی كاتی بوه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬كێش����ه‌یه‌كی ریشه‌یی له‌ناو‬ ‫ریزه‌كانی یه‌كگرتودا نیه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌نزیك بونه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتو‬ ‫خۆكاندیدكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌پارت����ی‌و‬ ‫س����ه‌اڵحه‌دین به‌هادی����ن‌و ده‌رهێنانی‬ ‫یه‌كگرت����و له‌پاش����كۆیه‌تی پارت����ی‪،‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ك����ه‌ی‌ مه‌كته‌ب����ی سیاس����یی‬ ‫یه‌كگرتو وتی "ئه‌و وتنانه‌ به‌بۆچونی‬ ‫من كاریگه‌ری ده‌ڤه‌رێك یان كه‌سێك‬ ‫ی����ا ناوچه‌یه‌ك����ی له‌س����ه‌ره‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫ش����تێكی به‌وج����ۆره‌ له‌ناویه‌كگرتودا‬ ‫نیه‌‪ ،‬م����ن وه‌ك ئه‌ندامێكی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس����یی هه‌میش����ه‌ به‌رژه‌وه‌ن����دی‬ ‫حزبم����ان له‌پێ����ش هه‌مو ش����تێكه‌وه‌‬ ‫له‌به‌رچاو بوه‌‪ ،‬بێگومان س����ه‌اڵحه‌دین‬

‫سه‌الحه‌دین به‌هادین‬ ‫به‌هادین درێژه‌ ب����ه‌و نه‌هج‌و په‌یڕه‌و‌ه‬ ‫ده‌دا كه‌ له‌بڕیاره‌كانی س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫له‌داهاتو ده‌درێت"‪.‬‬ ‫هیوا میرزا سابیر باس له‌وه‌شده‌كات‬ ‫"هیچ الیه‌نێك له‌ئێران‌و توركیا فش����ار‬ ‫نه‌خراوه‌ته‌ سه‌ر سه‌اڵحه‌دین به‌هادین‬ ‫بۆ خۆ كاندیدكردن����ه‌وه‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫خواستی زۆرێك له‌برایان‌و خوشكانی‬ ‫ن����او یه‌كگرت����وه‌ كه‌پێیان ب����اش بوه‌‬ ‫خ����ۆی كاندی����د بكات����ه‌وه‌‪ ،‬ج����اری‬ ‫پێش����وش كه‌ خۆی كاندید نه‌كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫حه‌زی����ان به‌وه‌نه‌كردوه‌و به‌مامۆس����تا‬ ‫س����ه‌اڵحه‌دینیان وتوه‌ ئه‌مه‌ له‌ئێستادا‬ ‫زه‌روره‌ت نیه‌ كه‌ ده‌كشێیته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێداگری مامۆس����تا له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌بو‬ ‫خۆی كاندی����د نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئێس����تاش‬ ‫پێیان وتوه‌ ئه‌زمونت پێشكه‌شكردوه‌و‬ ‫وه‌ره‌وه‌و ببه‌ره‌وه‌ به‌ئه‌مینداری گشتی‬ ‫یه‌كگرتو"‪.‬‬

‫ناوب����راو له‌س����ه‌ر كاندیده‌كان����ی وت "ده‌نگۆی����ه‌ك هه‌ی����ه‌ ك����ه‌ ده‌ڵێن‬ ‫یه‌كگرت����وی ئیس��ل�امی كوردس����تان مامۆس����تا س����ه‌اڵحه‌دین خۆی كاندید‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ئ����ه‌و بڕی����اره‌ی مامۆس����تا ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم تائێس����تا بڕیاری‬ ‫س����ه‌اڵحه‌دین ره‌نگه‌ وا له‌و براده‌رانه‌ كۆتایی نه‌داوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ره‌كان ئه‌وه‌ن كه‌‬ ‫بكات كه‌ خۆیان نه‌پاڵێون‌و به‌زه‌روری خۆی بپاڵێوێته‌وه‌‪ ،‬تائێستا به‌ره‌سمی‬ ‫نه‌بین����ن‪ ،‬ب����اس ل����ه‌وه‌ش ده‌كرێ����ت كاندیده‌كان دیارینه‌كراون‪ ،‬به‌ناڕه‌سمی‬ ‫مامۆس����تا محه‌مه‌د ره‌ئوف‌و مامۆستا ئه‌وانه‌ی‌ هه‌یه‌ (سه‌اڵحه‌دین به‌هادین‌و‬ ‫هادی عه‌لی‌و مامۆستا كاروانی‌و دكتۆر محه‌مه‌د ئه‌مین فه‌ره‌ج‌و هادی عه‌لی‌و‬ ‫محه‌مه‌دئه‌حمه‌دی����ش ئه‌گ����ه‌ری هه‌یه‌ ئه‌بوبه‌كر عه‌ل����ی‌و محه‌مه‌د ره‌ئوف)‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌بوه‌ به‌بڕیاری كۆتایی‌و‬ ‫خۆیان بپاڵێون"‪.‬‬ ‫میرزا سابیر ده‌ڵێت "ئه‌وه‌نده‌ی‌ من كات ماوه‌ له‌به‌رده‌م كۆنگره‌"‪.‬‬ ‫كاروان����ی س����ه‌باره‌ت به‌باڵێك����ی‬ ‫ئاگادار بم ته‌نها ئه‌وانه‌ی‌ كاریگه‌ریان‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌س����ه‌ر كۆنگ����ره‌ی‌ یه‌كگرتو‪ ،‬دیك����ه‌ له‌ن����او یه‌كگرتودا كه‌ پش����تی‬ ‫ئه‌ندامان‌و قاعی����ده‌ی‌ ناو یه‌كگرتون‪ ،‬سه‌اڵحه‌دین به‌هادین ده‌گرێت‪ ،‬باسی‬ ‫ره‌نگ����ه‌ هه‌ندێ����ك ك����ه‌س بیه‌وێ����ت له‌وه‌كرد "تائێس����تا شتی وانه‌بوه‌‪ ،‬من‬ ‫ده‌س����تبخاته‌ ن����او كۆنگ����ره‌وه‌ به‌اڵم به‌ش����به‌حاڵی خ����ۆم ده‌ڕوانمه‌ دواین‬ ‫دیمه‌نه‌كان����ی ئام����اده‌كاری كۆنگره‌‪،‬‬ ‫یه‌كگرتو له‌وه‌ گه‌وره‌تره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ب����و به‌ك����ر كاروان����ی ئه‌ندام����ی بزان����م ئه‌و بۆچونان����ه‌ی‌ من هه‌مه‌ بۆ‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتو به‌ئاوێنه‌ی‌ چونه‌ ناوكێبڕكێی كۆنگره‌وه‌ و س����ه‌یر‬

‫من پێم وای ‌ه‬ ‫یه‌كگرتو به‌رده‌وام‬ ‫بێت له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫ئاڵوگۆڕی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ئه‌م كۆنگره‌یه‌ش‬ ‫ئه‌میندارێكی نوێ بۆ‬ ‫خۆی هه‌ڵبژێرێت‌و‬ ‫په‌یامه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫یه‌كگرتو ده‌توانین‬ ‫كه‌سی قیادی‬ ‫ده‌ربخه‌ین‬ ‫ده‌كه‌م بزانم ئه‌وه‌ی به‌من وه‌ك خزمه‌ت‬ ‫ده‌كرێت چییه‌‪ ،‬هێشتا ئه‌و پرسانه‌ دو‬ ‫هه‌فته‌ی‌ ماوه‌ رونبێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كگرتو ئاشكراش����یكرد "له‌ئێستادا‬ ‫له‌ناو یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان‬ ‫دو بۆچون هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێك پێی باشه‌‬ ‫مامۆستا سه‌اڵحه‌دین بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫پێی باشه‌ نه‌یه‌ته‌وه‌‪ ،‬تائێستا ناتوانین‬ ‫هیچ له‌س����ه‌ر ئه‌و دو كاندید‌ه بڵێین‪،‬‬ ‫تاكۆنگره‌ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پشتگیریكردنی پارتی‬ ‫له‌محه‌مه‌د ئه‌می����ن فه‌ره‌ج‪ ،‬ئه‌بو به‌كر‬ ‫كاروان����ی وتی "مه‌رج نیه‌ ئه‌و ش����ته‌‬ ‫وابێ����ت‌و زانیارییه‌ك����ی ت����ه‌واوم نیه‌‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ چ پارتی‌و‬ ‫چ الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كانی دیكه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێیان بكرێت ده‌یكه‌ن بۆ ده‌ستوه‌ردان‬ ‫له‌كۆنگ����ره‌ی یه‌كگرتو‪ ،‬ب����ه‌اڵم پارتی‬

‫خه‌ڵكی دیاریكردوه‌و حه‌زده‌كات له‌ناو‬ ‫ئه‌و كۆنگره‌یه‌دا ده‌ربچێت"‪.‬‬ ‫كاندیدكراوه‌كه‌ی‌ یه‌كگرتو بۆ پۆستی‬ ‫ئه‌مینداری گشتی ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد‬ ‫"ئه‌گه‌ر بكش����ێمه‌وه‌ پاڵپشتی هیچیان‬ ‫ناك����ه‌م‪ ،‬مه‌رجیش نی����ه‌ بزانین چۆن‬ ‫ده‌بێ����ت‪ ،‬ره‌نگ����ه‌ بارودۆخێ����ك بێته‌‬ ‫پێش����ه‌وه‌ هه‌ردو ئه‌مینداری پێشو و‬ ‫ئێستا بكش����ێنه‌ دواوه‌‪ ،‬بادینان هیچ‬ ‫كاندیدێكی����ان نابێت ب����ۆ ئه‌مینداری‬ ‫گشتی یه‌كگرتو‪ ،‬به‌اڵم تائێستا باسیان‬ ‫له‌و‌ه نه‌كردوه‌ پشتیوانی چ كاندیدێك‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫الی خۆشییه‌وه‌ ئه‌بو به‌كر هه‌ڵه‌دنی‬ ‫ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتو له‌سه‌ر‬ ‫پرسی كۆنگره‌ی‌ حزبه‌كه‌یان به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫وت "من وه‌كو خۆم حه‌ز ناكه‌م هه‌ردو‬ ‫ئه‌مینداری گش����تی پێشو و ئێستای‬ ‫یه‌كگرت����و خۆیان كاندی����د بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و له‌بری ئه‌وان كاندیدێكی دیكه‌‬ ‫بێته‌ پێش����ه‌وه‌ بۆ سه‌ركردایه‌تیكردنی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس��ل�امی‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫فۆرم����ه‌ جوانه‌و ده‌ستاوده‌س����تكردنی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ الی یه‌كگرتو هه‌ر به‌رده‌وام‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌وه‌ی دو باڵی جیاواز‬ ‫له‌ن����او یه‌كگرت����و س����ه‌ریهه‌ڵداوه‌ بۆ‬ ‫وه‌رگرتن����ی ده‌س����ه‌اڵتی ئه‌مین����دار‪،‬‬ ‫هه‌ڵه‌دنی وتی "ئ����ه‌وه‌ پڕوپاگه‌نده‌یه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌ك����و كۆنگ����ره‌ نه‌به‌س����رێت هیچ‬ ‫شتێك دیارینادات‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‌ باس‬ ‫له‌پۆس����تی ئه‌مین����داری بكه‌ین چه‌ند‬ ‫خاڵێك پێش ئه‌وه‌ هه‌ی����ه‌ یه‌كێكیان‬ ‫جیهانبین����ی یه‌كگرت����وه‌و پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫دروس����تكردنی بڕی����اره‌و دواتر باس‬ ‫له‌پۆستی ئه‌مینداری ده‌كرێت ئه‌ویش‬ ‫له‌كۆنگره‌دا به‌ده‌رده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫راش����یگه‌یاند "تائێس����تا بااڵنس����ی‬ ‫هێ����ز ب����ه‌الی هه‌ری����ه‌ك له‌محه‌م����ه‌د‬ ‫ئه‌مین فه‌ره‌ج‌و س����ه‌اڵحه‌دین به‌هادین‬ ‫یه‌كالی����ی نه‌بۆت����ه‌وه‌‪ ،‬من پێ����م وایه‌‬ ‫یه‌كگرتو به‌رده‌وام بێت له‌پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫ئاڵوگۆڕی ده‌سه‌اڵت‌و ئه‌م كۆنگره‌یه‌ش‬ ‫ئه‌میندارێكی نوێ بۆ خۆی هه‌ڵبژێرێت‌و‬ ‫په‌یامه‌ك����ه‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ له‌ن����او یه‌كگرتو‬ ‫ده‌توانین كه‌سی قیادی ده‌ربخه‌ین"‪.‬‬

‫بابه‌كر دڕه‌یی‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشتی‌ رۆشنبیری‌‌و هونه‌ر ‌ی سلێمانی‌‪:‬‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی دارایی‌ رێگر ‌ی له‌خه‌رجكردنی‌ بودجه‌ ‌ی پایته‌ختی‌ رۆشنبیر ‌ی ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫بابه‌كر دڕه‌یی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشت ‌‬ ‫رۆشنبیری‌‌و هونه‌ری‌ سلێمانی‌ له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی رۆشنبیر ‌‬ ‫بودجه‌یه‌ی‌ بۆ پایته‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‪ 11‬ملیاری‌ ماوه‌‌و به‌شێك ‌‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ بڕیار‌ه بكرێت به‌بینا بۆ‬ ‫ی‬ ‫رۆشنبیری‌ سلێمانی‌‌و ئێستا له‌قۆناغ ‌‬ ‫دروستكردندایه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تاچه‌ن���د قه‌یران���ی‌ دارای ‌‬ ‫ی كردۆت��� ‌ه س���ه‌ر چاالكیی ‌ه‬ ‫كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫رۆشنبیری‌‌و هونه‌رییه‌كانی‌ سلێمانی‌؟‬ ‫ی‬ ‫بابه‌كر دڕه‌یی‌‪ :‬ئه‌م قه‌یران ‌ه كاریگه‌ر ‌‬ ‫هه‌ب���وه‌ چونكه‌ هی���چ بودجه‌یه‌ك نیی ‌ه‬ ‫ب���ۆ ‪ 41‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و فه‌رمانگ ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ هه‌مانه‌‌و سه‌ر به‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی سلێمانیی ‌ه‬ ‫ی رۆشنبیری‌‌و هونه‌ر ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫له‌ق���ه‌اڵدزێ‌‌و رانی���ه‌‌و ده‌ربه‌ندیخان ك ‌ه‬ ‫س���ه‌ر به‌ئێمه‌یه‌‌و كه‌ركوكیش بێگومان‬ ‫ی‬ ‫ت���ا ئه‌گات ‌ه داقوق‌و تا ئ���ه‌م فه‌تره‌یه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���وش هه‌ڵه‌بجه‌ش سه‌ر به‌سلێمان ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌تێك‬ ‫ی كاتی‌ خۆ ‌‬ ‫بو به‌و واتایه‌ ‌‬ ‫بو ئێستا بۆته‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫هیچ بودجه‌ی���ه‌ك نییه‌ بۆ هیچ كارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ كات ‌‬ ‫هونه‌ری‌ جگه‌ له‌و مینحه‌یه‌ ‌‬ ‫ی ‪2013‬دا په‌س���ه‌ند كرا‬ ‫خۆی‌ له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك پایته‌خت ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫بۆ ش���ار ‌‬ ‫ی زۆمان داو‌ه‬ ‫رۆشنبیری‌‌و ئێم ‌ه هه‌وڵێك ‌‬ ‫ی بگرین���ه‌وه‌ ك ‌ه دیار‌ه‬ ‫ی وه‌ر ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێ‌ خه‌رج كراوه‌‌و به‌ش���ێك ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ شار ‌‬ ‫دانراوه‌ بۆ بینا‌و خانو بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بكرێت‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‌و بواری‌ روناكبیر ‌‬ ‫ی بۆ چاالكیمان دانابو ك ‌ه‬ ‫به‌شه‌كه‌ی‌ تر ‌‬

‫ی‬ ‫ی رۆش���نبیر ‌‬ ‫ی پایته‌خت ‌‬ ‫بڕیاربو بۆرد ‌‬ ‫ی‬ ‫بیكات به‌اڵم به‌داخ���ه‌و‌ه ك ‌ه وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫دارایی‌ هه‌ر رۆژه‌‌و ب ‌ه به‌هانه‌یه‌ك رێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و ئێم���ه‌ ناتوانین ئه‌و پڕۆژانه‌ ‌‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫ك ‌ه هه‌شمانه‌ بیكه‌ین‪ .‬پڕۆژه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ له‌س���لێمان ‌‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫فێس���تیڤاڵ ‌‬ ‫ده‌كرا ئه‌وان ‌ه هیچ نه‌ماوه‌‌و سه‌فه‌ركردن‬ ‫بۆ واڵتان ناتوانین به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫هونه‌رمه‌ندێك بنێرین بۆ واڵتێك ئه‌گه‌ر‬ ‫ی كه‌میش بێ���ت‌و له‌هه‌مان‬ ‫به‌پاره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كاتدا ناتوانین بانگێشتی‌ هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ بكه‌ی���ن ب���ۆ س���لێمانی‌‌و به‌و‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه ده‌توانین بڵێین ئێمه‌ ئیفلیج‬ ‫بوی���ن‌و ته‌نها ئومێدێك ك���ه‌ هه‌بو ئه‌و‬ ‫ی پایته‌ختی‌ رۆش���نبیریی ‌ه ك ‌ه‬ ‫پاره‌ی���ه‌ ‌‬ ‫زۆر هه‌وڵمانداو‌ه به‌ده‌ستی‌ بخه‌ینه‌وه‌‌و‬ ‫ئ���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ هه‌ندێ���ك چاالكیم���ان‬ ‫ێ ك���ردو‌ه به‌اڵم ئه‌وی���ش به‌داخه‌و‌ه‬ ‫پ‌‬ ‫ی دارایی���ه‌و‌ه‬ ‫ه���ه‌ر رۆژه‌‌و له‌وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫ی ده‌كرێت‬ ‫به‌هانه‌م���ان پێده‌گرن‌و رێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌خه‌رجكردن���ی‌‪ .‬بێگوم���ان نه‌مان��� ‌‬ ‫ی ئێم��� ‌ه بۆت ‌ه‬ ‫بودج���ه‌ ب���ۆ ده‌زگاكان ‌‬ ‫ی چاالكی‌ به‌اڵم‬ ‫مای��� ‌هی‌ كه‌مبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگ ‌ه له‌ڕو ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ شارێك ‌‬ ‫شار ‌‬ ‫ی‬ ‫هونه‌ریی‌‌و رۆشنبیرییه‌وه‌‌و هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫ئه‌م شاره‌ به‌هیچ جۆرێك ملیان نه‌داو‌ه‬ ‫بۆ قه‌یرانه‌كه‌‌و به‌رده‌وام بون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تێكه‌ڵكردن‌و كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی گه‌یشت‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانتان به‌چ ‌‬ ‫ئایا به‌رده‌وامن له‌و پڕۆسه‌یه‌؟‬ ‫بابه‌كر دڕه‌ی���ی‌‪ :‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌م نه‌كراوه‌ت���ه‌و‌ه ب���ه‌اڵم ن���او ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كان ك���راوه‌ به‌ به‌ش‌و‬ ‫ی ژمێریاری‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كان‬ ‫یه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نامێنێ���ت‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ گش���ت ‌‬

‫بابه‌کر دڕه‌یی‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫رۆشنبیری‌‌و هونه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كان���ی‌ یه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ژمێریارییان هه‌بو ئه‌م یه‌ك ‌ه ژمێریاران ‌ه‬ ‫نامێنن‌و ئه‌مه‌ جۆرێكه‌ له‌ته‌قه‌ش���وف‌و‬ ‫هه‌ندێك پاره‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ حكومه‌ت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌رج ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه جۆرێك ‌ه له‌كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ بێگومان هه‌ندێك پاره‌ ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫ێ ده‌كه‌ین‬ ‫بۆ حكومه‌ت‌و ئێم ‌ه چ���اوه‌ڕ ‌‬ ‫كه‌ بزانین ئه‌مه‌ چیت���ری‌ به‌دوادادێت‌و‬ ‫ی‬ ‫پێمانوای��� ‌ه ئ���ه‌و كه‌ڵه‌كه‌بون��� ‌ه ‌‬ ‫ی رابردودا‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران ل ‌ه ‪ 25‬س���اڵ ‌‬ ‫ك ‌ه كراوه‌ هه‌روا به‌ئاس���انی‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ی ژمێریاری‌ ك ‌ه‬ ‫ناكرێت ب���ه‌اڵم یه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫كه‌مكراوه‌ته‌و‌ه له‌و بڕوایه‌داین ده‌توانێت‬ ‫به‌ش���ێك له‌پار‌ه بگه‌ڕێته‌وه‌ به‌اڵم له‌و‬ ‫ی زۆر بۆ‬ ‫بڕوایه‌دانی���م ب���ڕ‌ه پاره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫حكومه‌ت بگه‌ڕێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پایته‌خت ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باست له‌بودجه‌ ‌‬

‫رۆش���نبیری‌ كرد ك��� ‌ه ‪ 20‬ملیار دینار‌ه‬ ‫ئایا چۆن ئه‌و پاره‌یه‌‌و ب ‌ه چ شێوه‌یه‌ك‬ ‫دابه‌شی‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫بابه‌ك���ر دڕه‌یی‌‪ :‬له‌و ب���ڕه‌ پاره‌ی ‌ه ‪9‬‬ ‫ملیاری‌ لێ‌ خه‌رج كراوه‌‌و كراوه‌ به‌پڕۆژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه پڕۆژه‌یه‌كی���ان بۆ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی ب���و ك���ه‌ خه‌ریك ‌ه‬ ‫ی رۆمان��� ‌‬ ‫ش���انۆ ‌‬ ‫ی ش���اردایه‌‌و‬ ‫ته‌واوده‌بێ���ت له‌ناو پارك ‌‬ ‫ێ كراو‌ه بۆ‬ ‫ی ل‌‬ ‫هه‌ندێك شتی‌ دیكه‌ش��� ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ خه‌رج‬ ‫ته‌الری‌ هونه‌ر‌و زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫كراوه‌‌و هه‌ندێكی‌ بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌رج كراوه‌‪ .‬واتا له‌و پاره‌ی ‌ه ‪ 11‬ملیار ‌‬ ‫ی ئه‌و پاره‌یه‌ بڕیار‌ه بكرێت‬ ‫ماوه‌‌و به‌شێك ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‌و ئێستا‬ ‫به‌بینا بۆ رۆش���نبیر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌قۆناغی‌ دروس���تكردندایه‌‌و به‌شه‌كه‌ ‌‬ ‫تریشی‌ بڕیار‌ه بكرێت به‌چاالكی‌‌و به‌اڵم‬ ‫ی هه‌ر رۆژه‌‌و به‌بڕیارێك‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارای ‌‬ ‫رایده‌گرێت‌و ناهێڵێت خه‌رج بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌مڕۆژان���ه‌دا له‌الی���ه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ك���ه‌ی‌ ئێ���وه‌وه‌ ل���ه‌و‬ ‫پاره‌ی ‌ه خه‌رج كراوه‌ بۆ چاالكیی‌‌و دراو‌ه‬ ‫به‌چه‌ند ده‌زگایه‌كی‌ رۆش���نبیری‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫چۆن كراوه‌؟‬ ‫بابه‌كر دڕه‌یی‌‪ :‬كاری‌ دابه‌شكردنه‌ك ‌ه‬ ‫بۆردێ���ك ده‌ی���كات ك��� ‌ه ب���ه‌ر‬ ‫ی م���ن ئ���ه‌و بۆرد‌ه‬ ‫له‌ده‌س���تبه‌كاربون ‌‬ ‫ی داوه‌‌و‬ ‫دروستكراوه‌‌و ئه‌م بۆرده‌ بڕیار ‌‬ ‫هه‌ندێك پار‌ه ته‌رخانكراو‌ه بۆ ده‌زگاكان‬ ‫بۆ چاالكیه‌كانی���ان وه‌ك بنك ‌هی‌ ژین‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگای‌ سه‌رده‌م‌و به‌بڕیار كراوه‌‌و به‌ال ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���ته‌ بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫من���ه‌وه‌ بڕیارێك ‌‬ ‫ده‌زگاكان نه‌م���رن‌و پێمانوای���ه‌ ئه‌م��� ‌ه‬ ‫ئیش���ی‌ ئێمه‌یه‌ كه‌ ئه‌م كارانه‌ بكه‌ین‌و‬ ‫سه‌رده‌م‌و ژین نه‌مرن‌و به‌رده‌وام بن‪.‬‬ ‫ی چاالكیی ‌ه كه‌لتوریی ‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆربه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫گه‌وره‌كان له‌هه‌ولێر ده‌كرێت‌و سلێمان ‌‬ ‫كه‌متری���ن چاالكی‌‌و فێس���تیڤاڵی‌ له‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ی‌ تی���ادا ئه‌نج���ام ده‌درێت‪،‬‬ ‫تێبینی‌ ئێو‌ه له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫بابه‌ك���ر دڕه‌ی���ی‌‪ :‬ئ���ه‌و جموجۆڵ ‌ه‬ ‫ی هه‌ی ‌ه له‌هیچ‬ ‫ی له‌سلێمان ‌‬ ‫رۆش���نبیرییه‌ ‌‬ ‫ش���ارێكی‌ دیكه‌ی‌ كوردس���تاندا نییه‌‌و‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بێین��� ‌ه س���ه‌ر ژم���اره‌‌و ئامار‬ ‫ی له‌روی‌ شانۆو‌ه ئه‌توانم له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫تاران‌و وه‌خته‌ بڵێم له‌گه‌ڵ پاریسیشدا‬ ‫ی بكه‌یت‪.‬‬ ‫به‌راورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چه‌ند قه‌رزداری‌ كرێی‌ بینا ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانتانن؟‬ ‫بابه‌ك���ر دڕه‌یی‌‪ :‬ئێمه‌ هیچ قه‌رزارنین‬ ‫چونك��� ‌ه ‪ 4‬فه‌رمانگه‌م���ان هه‌ب���و‌ه‬ ‫ی كرێ���دا بون‌و ل���ه‌م رۆژانه‌دا‬ ‫له‌خانو ‌‬ ‫ی دیكه‌ ك ‌ه‬ ‫ده‌یانگوێزینه‌و‌ه بۆ شوێنێك ‌‬ ‫ی حكومییه‌‪.‬‬ ‫موڵك ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ندێ���ك له‌فه‌رمانگه‌كانتان‬ ‫ی جگه‌ر‌هی‌ سلێمانی‌؟‬ ‫ده‌به‌نه‌ كارگه‌ ‌‬ ‫بابه‌ك���ر دڕه‌ی���ی‌‪ :‬راس���ته‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانمان ده‌به‌ین ‌ه ئه‌وێ‌‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیدار‌هی‌ ئه‌و شوێنه‌‌و پارێزگا ‌‬ ‫ی هه‌ماهه‌نگیمان ك���ردوه‌ بۆ‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێك له‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیانه‌ ‌‬ ‫خۆم���ان ك ‌ه هونه‌رمه‌ن���دان كاری‌ تێدا‬ ‫ێ تا ئه‌وكات ‌هی‌ ئه‌م‬ ‫ده‌كه‌ن ببه‌ینه‌ ئه‌و ‌‬ ‫قه‌یرانه‌ تێده‌په‌ڕێنین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بودج��� ‌ه ته‌رخانكراوه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی چی‌ لێدێت؟‬ ‫ی روناكبیر ‌‬ ‫پایته‌خت ‌‬ ‫بابه‌ك���ر دڕه‌ی���ی‌‪ :‬ئه‌م���ڕۆ پێی���ان‬ ‫راگه‌یاندوی���ن كه‌ بان���ك پاره‌كه‌ خه‌رج‬ ‫ن���اكات بۆ ئه‌و پڕۆژان���ه‌ی‌ كه‌ داوامان‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بێگومان ئێمه‌ له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی وه‌زیران‌و‬ ‫ی سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫جێگر ‌‬

‫ئه‌و جموجۆڵ ‌ه‬ ‫رۆشنبیرییه‌ ‌ی‬ ‫له‌سلێمانی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌هیچ شارێك ‌ی‬ ‫دیكه‌ی‌ كوردستاندا‬ ‫نییه‌‌و ئه‌گه‌ر بێین ‌ه‬ ‫سه‌ر ژماره‌‌و ئامار‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی له‌رو ‌ی‬ ‫شانۆوه‌ ئه‌توانم له‌گه‌ڵ‬ ‫تاران‌و وه‌خت ‌ه بڵێم‬ ‫له‌گه‌ڵ پاریسیشدا‬ ‫به‌راوردی‌ بكه‌یت‬ ‫ی‬ ‫وه‌زی���ری‌ رۆش���نبیریی‌‌و له‌رێگ���ه‌ ‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ خۆمان���ه‌و‌ه هه‌وڵ ده‌ده‌ین‬ ‫ك ‌ه ئه‌و پاره‌ی ‌ه خ���ه‌رج بكرێت چونك ‌ه‬ ‫ی س���لێمانییه‌‌و ده‌بێت‬ ‫ئه‌م��� ‌ه مافێك��� ‌‬ ‫ی ترمان‬ ‫بدرێت ئه‌گه‌رنا ئه‌و كاته‌ قسه‌ ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫عێراق‌و جیهان‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫زه‌ره‌رمه‌ند ‌ی سه‌ره‌كی شه‌ڕی‌ داعش ناوچه‌ سونیه‌كانن‬ ‫ساڵح موتڵه‌گ‪ :‬داعش به‌سوپا ‌ی عێراق تێكناشكێنرێت‬ ‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌غه‌ریب‪ ،‬به‌غدا‬ ‫دكتۆر ساڵح موتڵه‌گ سه‌رۆك ‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و جێگری‌ له‌كارخراو ‌ی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق له‌دیدارێك ‌ی‬ ‫تایبه‌ت ‌ی ئاوێنه‌دا باس له‌شه‌ڕ ‌ی داعش‌و‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان ‌ی ده‌ره‌كی‌ له‌عێراق‌و ئه‌و‬ ‫پیالنانه‌ ده‌كات كه‌ به‌رانبه‌ر سوننه‌ ‌ی‬ ‫عێراق پیاده‌ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چ���ۆن ده‌ڕوانن ‌ه ئه‌و بارودۆخه‌ ‌ی‬ ‫ماوه‌ ‌ی دو ساڵ ‌ه روبه‌ڕوی‌ عێراق بوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵه‌گ‪ :‬به‌داخ���ه‌و‌ه ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ دو س���اڵی‌ رابردو روبه‌ڕوی‌ عێراق‬ ‫بۆت���ه‌و‌ه جه‌نگێك ‌ی نه‌خوازراوی‌ دروس���ت‬ ‫كراوه‌ بۆ عێراق ك ‌ه ماڵوێرانی‌‌و كاره‌س���ات ‌ی‬ ‫مرۆی���ی‌ ب���ه‌دوای‌ خۆیدا هێنا ب���ۆ گه‌الن ‌ی‬ ‫عێراق‪ ،‬هیوادارم ئه‌مساڵ بتوانرێت كۆتای ‌ی‬ ‫به‌و شه‌ڕ‌ه بهێنرێت‌و ئارامی ‌ی بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫عێراق‌و عێراقیه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هه‌موم���ان هیواخوازین به‌اڵم‬ ‫پالن‌و كاری‌ ئێو‌ه چی ‌ه وه‌ك سیاس���یه‌ك ‌ی‬ ‫عێراقی‌ بۆ ده‌ربازبون له‌و قه‌یرانه‌؟‬ ‫د‪ .‬ساڵح موتڵه‌گ‪ :‬پالن‌و ئه‌جێندا هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌داخ���ه‌و‌ه گوێی‌ پێ‌ نادرێت‌و كار ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر ناكرێت به‌نمون ‌ه ئه‌توانرێت به‌رێگه‌ ‌ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ سیاس���ی‌ كێش���ه‌كان زوتر‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم چاره‌س���ه‌ری‌ سیاس��� ‌ی‬ ‫له‌ئێستادا ره‌نگه‌ بایه‌خێك ‌ی ئه‌وتۆ ‌ی نه‌بێت‬ ‫له‌كاتێك���دا جه‌نگه‌ك���ه‌ قوڵبۆته‌وه‌و داعش‬ ‫به‌شێك ‌ی له‌عێراق داگیركردوه‌؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵ���ه‌گ‪ :‬ب���ه‌اڵم م���ن‬ ‫به‌چاره‌س���ه‌ری‌ ده‌زانم چونكه‌ چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی ئه‌توانێت هه‌ڵوێست ‌ی نیشتیمانی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ عه‌ش���ائیری‌ یه‌ك بخ���ات‌و له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌و‌ه ئه‌توانرێ���ت گروپه‌ چه‌كداره‌كان‬ ‫س���ه‌ركوت بكرێ���ن‌و ده‌ربكرێن���ه‌ ده‌ره‌و‌ه‬ ‫به‌ئاس���انی‌ وه‌ك ئه‌وه‌ ‌ی له‌س���ااڵن ‌ی رابردو‬ ‫بینیمان له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كه‌م گروپی‌ قاعید‌ه‬ ‫له‌عێ���راق وه‌ده‌رنران‪ .‬هه‌روه‌ه���ا له‌رێگه‌ ‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ سیاس ‌ی ده‌توانرێت ماف ‌ی هه‌مو‬ ‫ئه‌وان���ه‌ بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ كه‌ مافیان لێ‌ زه‌وت‬ ‫كراوه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ نیش���تیمانی‌ عێراق ‌ی‬ ‫یه‌كگرتو دروست ببێـت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ ل���ه‌و كاتانه‌ ‌ی به‌ڕێزتان‬ ‫جێگ���ری‌ س���ه‌رۆك وه‌زیران ب���ون بۆچ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م هه‌نگاوه‌تان نه‌ناو ئ���ه‌م پرۆژه‌یه‌تان‬ ‫پێشكه‌ش نه‌كرد؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵه‌گ‪ :‬به‌ده‌ی���ان جار ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌ی���ه‌ باس كراوه‌و پێش���كه‌ش كراوه‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت زۆر جارانیش هۆشدار ‌ی ئه‌وه‌ دراو‌ه‬ ‫ك ‌ه ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری‌ سیاس ‌ی نه‌دۆزرێته‌و‌ه‬ ‫عێراق روب���ه‌ڕوی‌ قه‌یران ‌ی گه‌ور‌ه ده‌بێته‌و‌ه‬

‫به‌اڵم وه‌ك ئاماژه‌م پێدا كه‌سێك گوێی‌ له‌م‬ ‫داوای ‌ه نه‌ده‌گرت هه‌تاوه‌كو عێراق كه‌وت ‌ه ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی‌ ئێس���تاو‌ه ته‌نانه‌ت كاتێك من ئه‌و‬ ‫پۆسته‌م هه‌بو‌ه نه‌ به‌شدار بوم‌و ن ‌ه راوێژم‬ ‫پێكراوه‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ دۆس���یه‌ ‌ی ئه‌من ‌ی‬ ‫یان هه‌ربابه‌تێك��� ‌ی په‌یوه‌ندیدار ‌ی ئه‌منی‌‌و‬ ‫هه‌م���وكات كارو بڕیاره‌كان له‌ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫فه‌رمان���ده‌ی‌ گش���تی‌ هێزه‌ چه‌ك���داره‌كان‬ ‫یاخود نوسینگه‌ ‌ی سه‌رۆك بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌وات ‌ه ملمالنێ ‌ی سیاسی‌ پشك ‌ی‬ ‫شێر ‌ی هه‌ی ‌ه له‌كه‌وتنی‌ به‌شێك له‌ناوچه‌كان ‌ی‬ ‫عێراق؟‬ ‫د‪ .‬ساڵح موتڵه‌گ‪ :‬به‌ڵی‌ به‌دڵنیایی‌ چونك ‌ه‬ ‫هه‌ر ئه‌و ملمالن ‌ێ سیاسیه‌ كاریگه‌ر ‌ی خراپ ‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر هێز ‌ی ئه‌منی‌‌و س���وپای‌ عێراقیش‬ ‫هه‌بو‌ه بۆ نمون ‌ه له‌ئه‌نجام ‌ی هه‌ڵه‌و ملمالنێ ‌ی‬ ‫سیاسیدا سوپایه‌ك له‌عێراق بنیات نرایه‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه نه‌یتوان ‌ی ته‌نانه‌ت به‌رگری‌ له‌ش���ارێك‬ ‫بكات كه‌ ئ���ه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌بون ‌ی‬ ‫گرفتی‌ ئاش���كرا ه���ه‌ر له‌هه‌بون ‌ی عه‌قیده‌ ‌ی‬ ‫سه‌ربازی‌ هه‌تاوه‌كو خۆشویستنی‌ نیشتمان‌و‬ ‫گه‌ل‌و باوه‌ڕ ‌ی ته‌واو به‌مه‌سه‌له‌ ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫ك ‌ه دواجار ئه‌م س���وپای ‌ه سه‌ربازێك ‌ی تیادا‬ ‫هات���ه‌ به‌رهه‌م ك ‌ه ته‌نیا بیر ‌ی له‌ال ‌ی الیه‌ن ‌ی‬ ‫دارای ‌ی بوه‌و هه‌مو مه‌س���ه‌له‌كان ‌ی تر گرنگ‬ ‫نه‌بوه‌ به‌الیه‌وه‌ بۆیه‌ كاتێك ش���ه‌ڕێك دێت ‌ه‬ ‫ئاراو‌ه ئه‌م س���ه‌ربازه‌ ناتوانێت به‌ره‌نگار ‌ی‬ ‫دوژمنه‌كه‌ی‌ بێته‌وه‌و به‌ئاسان ‌ی ده‌ڕوخێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌واته‌ عێراق به‌و س���وپایه‌و‌ه‬ ‫ده‌توانێت داعش وه‌ده‌رنێت‌و شه‌ڕی‌ داعش‬ ‫بكات‌و ئه‌و ناوچانه‌ رزگار بكاته‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵه‌گ‪ :‬له‌و ب���اوه‌ڕه‌دا نیم‬ ‫چونكه‌ وه‌ك ئاماژه‌م پێدا س���وپای‌ عێراق‬ ‫خاڵی���ه‌ له‌خۆشه‌ویس���تی‌ خ���اك‌و باوه‌ڕو‬ ‫متمانه‌ی‌ س���ه‌ربازی‌‪ ،‬هه‌ر س���وپایه‌كیش‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی تیادا نه‌چه‌س���پێندرا س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬ته‌نی���ا چاره‌س���ه‌ریش بریتی��� ‌ه‬ ‫له‌سه‌رله‌نوێ‌ بنیاتنانه‌وه‌ ‌ی سوپا له‌رێگه‌ ‌ی‬ ‫خزمه‌ت ‌ی سه‌ربازی‌ زۆره‌كی‌‌و چه‌ندین جاریش‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌مان پێشكه‌ش كردوه‌و له‌پێناو‬ ‫دامه‌زراندن��� ‌ی دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ س���ه‌رباز ‌ی‬ ‫تۆكمه‌و نیش���تیمانی‌ به‌اڵم دیسانه‌وه‌ به‌ب ‌ێ‬ ‫وه‌اڵم ماونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر حاڵی‌ س���وپای‌ عێراق‬ ‫وابێ���ت بۆچ���ی‌ له‌گه‌ڵ به‌ش���داری‌ هێز ‌ی‬ ‫فراوانی‌ ئه‌مریكادانین بۆ شه‌ڕی‌ داعش؟‬ ‫د‪ .‬ساڵح موتڵه‌گ‪ :‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌ی له‌نێوان‬ ‫ئه‌مریكاو عێراق رێككه‌وتنێكی‌ س���تراتیژ ‌ی‬ ‫س���ه‌رباز ‌ی هه‌ی���ه‌و ه���ه‌ردو واڵت پابه‌ندن‬ ‫پێیه‌و‌ه به‌اڵم ئێمه‌ هه‌میشه‌ له‌دژ ‌ی به‌شدار ‌ی‬ ‫به‌رفراوانی‌ سوپای‌ س���ه‌رباز ‌ی ئه‌مریكاین‬ ‫له‌كێش���ه‌كانی‌ ناوخۆی‌ عێراق‌و هه‌میشه‌ش‬ ‫ئه‌مریكا به‌شێك ‌ی به‌رپرسیاریه‌ت ‌ی گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫له‌ئه‌س���تۆیه‌ له‌به‌رانب���ه‌ر ئ���ه‌و روداوانه‌ ‌ی‬

‫‪7‬‬

‫به‌دڵنیایی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ملمالنێ سیاسه‌كان‬ ‫به‌رده‌وامی‌ هه‌بێت‬ ‫له‌عێراق ئه‌وا جگ ‌ه‬ ‫له‌ره‌شبینی‌ هیچ‬ ‫هیوایه‌ك به‌د ‌ی‬ ‫ناكرێت‬ ‫ساڵح موتڵه‌گ‬ ‫روده‌ده‌ن‪ .‬چونك���ه‌ له‌راب���ردو ئه‌مری���كا‬ ‫هۆكارێك بو بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌ی سوپا ‌ی‬ ‫پێشوی‌ عێراق‌و بنیاتنانه‌وه‌ی‌ سوپا ‌ی نو ‌ێ‬ ‫كه‌ سوپایه‌كه‌ به‌هه‌مو پێوه‌رێك سه‌ركه‌وتو‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆر جار باس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌یت‬ ‫داعش هێزێكی‌ دروس���ت كراوه‌ بۆ گۆڕین ‌ی‬ ‫دیمۆگرافی���ای‌ به‌ش���ێكی‌ عێ���راق‪ ،‬ئای���ا‬ ‫مه‌به‌ستتان ناوچ ‌ه سوننه‌نشینه‌كان ‌ه چونك ‌ه‬ ‫ئێس���تا داعش به‌تایبه‌تی‌ ل���ه‌و ناوچانه‌دا‬ ‫هه‌یه‌و ئایا ئه‌م ‌ه به‌ده‌ستێوه‌ردانی‌ ده‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ده‌زانن؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵ���ه‌گ‪ :‬ئه‌وه‌ ئاش���كرای ‌ه‬ ‫ك���ه‌ له‌عێ���راق ده‌س���تتێوه‌ردان ‌ی ده‌ره‌ك ‌ی‬ ‫واڵتانی‌ دراوس���ێ‌ بو‌ه به‌شتێك ‌ی سروشت ‌ی‬ ‫به‌ئاش���كرا ده‌بینیرێ���ت‌و جگ���ه‌ له‌داعش‬ ‫له‌ناوخ���ۆی‌ عێراقی���ش له‌الی���ه‌ن هه‌ندێك‬ ‫هێزو الیه‌نه‌و‌ه به‌رده‌وام دژایه‌ت ‌ی س���ونن ‌ه‬ ‫ك���راوه‌و په‌راوێزخراون ته‌نان���ه‌ت له‌كایه‌ ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتیش���دا‪ ،‬ئاشكراش���ه‌ داع���ش ك ‌ێ‬ ‫پاڵپش���تی‌ ده‌كات‌و چۆن پاڵپشت ده‌كرێ‌و‬ ‫بۆ چ مه‌رامێك شه‌ڕی له‌عێراق پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵێ‌ هاتنی‌ داعش بۆ گۆرینی‌ دیمۆگرافیا ‌ی‬ ‫هه‌ندێ���ك ناوچ���ه‌ی‌ عێراق���ه‌ ك���ه‌ ره‌نگ ‌ه‬ ‫له‌ئاینده‌ش���دا ئه‌گه‌ر كۆتایی پ ‌ێ نه‌هێنرێت‬ ‫ببێته‌ هۆكار ‌ی دابه‌ش���بون ‌ی خاكی‌ عێراق‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا داعش بێجگ ‌ه له‌ئه‌نبارو نه‌ینه‌واو‬ ‫هه‌ندێ���ك ناوچ���ه‌ی‌ س���ه‌اڵحه‌دین‌و دیال ‌ه‬ ‫له‌كوێ‌ بونی هه‌ی���ه‌؟ بێگومان هه‌ر ناوچ ‌ه‬ ‫س���وننه‌ نش���ینه‌كانه‌و به‌داخ���ه‌وه‌ له‌دوا ‌ی‬

‫رزگاركردنه‌وه‌ ‌ی ئه‌و ناوچانه‌ش له‌ده‌س���ت ‌ی‬ ‫داعش گرنگ��� ‌ی ئه‌وتۆ ‌ی نی ‌ه چونك ‌ه ئه‌وه‌تا‬ ‫ئه‌بینین كۆمه‌ڵێك شوێن ئازادكراون به‌اڵم‬ ‫تائێستا له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه هیچ هه‌وڵێك‬ ‫نیه‌ ب���ۆ گه‌راندن���ه‌وه‌ی‌ دانیش���توانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫و دیس���انه‌وه‌ ئ���اوه‌دان كردن���ه‌وه‌و‬ ‫بنیاتنانه‌وه‌ی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌وات ‌ه ئه‌گه‌ر لێدان ‌ی ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫سوننه‌ ئه‌وه‌نده‌ به‌ئاشكرا دیاربێت به‌بڕوا ‌ی‬ ‫به‌ڕێزتان دروس���تبون ‌ی هه‌رێمێك ‌ی سونن ‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كان ناكات؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵ���ه‌گ‪ :‬ئێمه‌ هه‌میش��� ‌ه‬ ‫هه‌وڵی‌ ی���ه‌ك پارچه‌یی‌ خاك���ی‌ عێراقمان‬ ‫داوه‌ نه‌وه‌ك جیابونه‌و‌ه یان دابه‌شكردنی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر سیاسه‌تی‌ سته‌م‌و توندوتیژی‌‌و‬ ‫گرتن‌و ئه‌شكه‌نجه‌و سه‌ركوتكردن به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌سوننه‌ به‌رده‌وام بێت ئه‌وا دورنی ‌ه ده‌نگ ‌ی‬ ‫داواكاری‌ بۆ دروستبون ‌ی هه‌رێمێك ‌ی سون ‌ی‬ ‫به‌رزبێته‌وه‌و ئه‌مه‌شمان به‌ئاشكرا به‌ویالت ‌ه‬ ‫یه‌كگرت���وه‌كان‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ ‌ی نێوده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫گه‌یان���دوه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌وڵێ���ك نه‌ده‌ن بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ بارودۆخه‌ك���ه‌ ئ���ه‌وا ره‌نگ ‌ه‬ ‫داواكار ‌ی هه‌رێمایه‌تی‌ بێته‌ ئاراوه‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫باش���تر‌ه له‌دابه‌ش���بون‌و به‌رپابون ‌ی شه‌ڕ ‌ی‬ ‫تائیف���ی‌‌و مه‌زهه‌بی‌‌و نه‌ته‌وه‌ی��� ‌ی له‌عێراق‪.‬‬ ‫چونك��� ‌ه ده‌بینی���ن ئ���ه‌وه‌ی‌ زه‌ره‌رمه‌ند ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌ له‌ش���ه‌ڕ ‌ی داعش ته‌نیا ناوچ ‌ه‬ ‫س���ونیه‌كان‌و س���وننه‌كانی‌ عێراق زۆرینه‌ن‬ ‫ك ‌ه توش���ی‌ نه‌هامه‌تی‌‌و كوشتن‌و ئاواره‌ی ‌ی‬ ‫بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���تان له‌ئاواره‌ب���ون كرد به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ به‌ڕێزتان پێش���تر سه‌رۆك ‌ی لیژنه‌ ‌ی‬ ‫بااڵی‌ كاروب���اری‌ ئاواره‌كان بون بارودۆخ ‌ی‬ ‫ئ���اواره‌كان چۆن���ه‌و تاچه‌ن���د خزمه‌تیان‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كرێت؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵ���ه‌گ‪ :‬هه‌رچه‌ن���ده‌ ب��� ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامی‌ لیژنه‌ی‌ كاروب���اری‌ ئاواره‌كان‌و‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ���ی‌ الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ك���ۆچ‌و كۆچب���ه‌ران‌و رێكخراو‌ه‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ه‌كان ه���اوكار ‌ی ئاواره‌كان��� ‌ی‬ ‫كردوه‌و له‌هه‌وڵدابوه‌ بۆ زیاتر هاوكاریكردن‌و‬ ‫باش���تركردنی‌ بارودۆخیان هه‌ر له‌دروست‬ ‫كردن ‌ی شوێن ‌ی مانه‌وه‌ هه‌تاوه‌كو پێشكه‌ش‬ ‫كردن���ی‌ خ���ۆراك‌و پ���اره‌و خزمه‌تگوزاری ‌ی‬ ‫ته‌ندروستی‌‌و ره‌نگ ‌ه كه‌موكورتیش هه‌بوبێت‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆرتری���ن هه‌وڵمان���داوه‌ بۆئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خزمه‌ت���ی‌ باش پێش���كه‌ش به‌ئ���اواره‌كان‬ ‫بكه‌ین‪ .‬به‌اڵم به‌هه‌مو ئه‌وانه‌ش���ه‌و‌ه هێشتا‬ ‫گوزه‌رانی‌ ئاواره‌كان له‌ره‌وشێكی‌ خراپدایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رێژه‌ی‌ زۆری‌ ئاواره‌كان هۆكاربو‌ه‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ نه‌توانن وه‌ك پێویس���ت خزمه‌ت‬ ‫بكرێ���ن ی���ان كه‌مته‌رخه‌م��� ‌ی حكوم ‌هت‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵه‌گ‪ :‬له‌ناوچه‌كانی‌ عێراق‬ ‫خه‌ڵكانێك���ی‌ زۆر ئاواره‌بون‌و به‌رده‌وامیش‬ ‫رێژه‌ك���ه‌ له‌به‌رزبونه‌وه‌دا ب���وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك ‌ی‬ ‫تریش���ه‌وه‌ عێراق له‌جه‌نگێك���ی‌ گه‌وره‌دای ‌ه‬ ‫بۆیه‌ ش���ه‌ڕی‌ داعش كاریگ���ه‌ر ‌ی گه‌وره‌ی‬ ‫هه‌بوه‌ به‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ نه‌توانرێت خزمه‌تی‬ ‫ت���ه‌واو پێشكه‌ش���ی‌ ئ���اواره‌كان بكرێت‌و‬

‫به‌ش���ێكی‌ گه‌وره‌ له‌پاره‌ی‌ عێراق له‌بوار ‌ی‬ ‫سه‌ربازیدا خه‌رج ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم ده‌وترێ���ت حكومه‌ت ‌ی‬ ‫عێراقی���ش پاره‌یه‌كی‌ زۆری‌ ب���ۆ ئاواره‌كان‬ ‫ته‌رخان كردوه‌ ب���ه‌اڵم ده‌نگۆی‌ تێوه‌گالن ‌ی‬ ‫هه‌ندێك له‌به‌رپرس���انی‌ لیژنه‌ی‌ كاروبار ‌ی‬ ‫ئاواره‌كان به‌دۆس���یه‌ ‌ی گه‌نده‌ڵ ‌ی و خه‌رج‬ ‫نه‌كردنی‌ ئه‌و پارانه‌وه‌ باڵوبۆته‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵه‌گ‪ :‬به‌ڵ��� ‌ی یه‌كێكیش‬ ‫له‌وان���ه‌ ‌ی تۆمه‌تی‌ تێوه‌گالن له‌دۆس���یه‌ ‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌ ئاراس���ته‌كراوه‌ من ب���وم به‌اڵم‬ ‫هه‌م���و ئه‌وان ‌ه جگ ‌ه له‌كۆمه‌ڵێ���ك تۆمه‌ت ‌ی‬ ‫ن���اڕه‌وا هیچی‌ ت���ر نه‌ب���ون‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌و پاران���ه‌ی‌ ته‌رخانكراوه‌ ب���ۆ كاروبار ‌ی‬ ‫ئاواره‌كان خه‌رجكراو‌ه به‌اڵم هه‌ندێك كه‌س‬ ‫ك ‌ه له‌پش���ت هه‌مو دۆس���یه‌ گه‌نده‌ڵیه‌كان ‌ی‬ ‫عێراق���ه‌وه‌ن به‌باڵوكردن���ه‌وه‌و داڕش���تن ‌ی‬ ‫ئه‌م پیالنان��� ‌ه ده‌یانه‌وێت بمانوه‌س���تێنن‬ ‫له‌به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ دزی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌ به‌اڵم‬ ‫ئێم���ه‌ به‌رده‌وامین‌و ئ���ه‌وه‌ش دادگایه‌ك ‌ی‬ ‫عادیالن��� ‌ه یه‌كالی��� ‌ی ده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌ ك ‌ێ‬ ‫گه‌نده‌ڵكاره‌و كێش خزمه‌تكار‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌كۆتایی���دا ئه‌مه‌وێ���ت بڵێم‬ ‫ره‌ش���بینیت له‌به‌رانبه‌ر روداوه‌كان ‌ی عێراق‌و‬ ‫كایه‌ی‌ سیاسی‌؟‬ ‫د‪ .‬س���اڵح موتڵ���ه‌گ‪ :‬به‌دڵنیایی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ملمالن���ێ سیاس���ه‌كان به‌رده‌وام ‌ی هه‌بێت‬ ‫له‌عێ���راق ئ���ه‌وا جگ���ه‌ له‌ره‌ش���بینی‌ هیچ‬ ‫هیوای���ه‌ك به‌دی‌ ناكرێت‪ ،‬داواكارم له‌خوا ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ ئارامی بگێڕێته‌وه‌ بۆ عێراق‪.‬‬

‫كورد تا ئێستا كاندیدی‌ بۆ حكومه‌ته‌ك ‌هی‌ عه‌باد ‌ی دیاری‌ نه‌كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ماوه‌ی‌ زیاتر له‌پازده‌ رۆژه‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ ته‌كنۆكرات‬ ‫له‌عێراق پرسێكی‌ گه‌رمه‌‪ ،‬به‌اڵم كورد‬ ‫تاوه‌كو ئێستا كاندیدی‌ بۆ وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫دیاری‌ نه‌كردوه‌و په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫شپرزه‌یی‌ ناو ماڵی‌ كورد به‌هۆكارێك‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬ ‫نه‌وزاد ره‌س���وڵ په‌رله‌مانت���اری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌م پرۆس���ه‌ی ‌ه‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا پرۆس���ه‌یه‌كی‌ قورس بوه‌ چونكه‌‬ ‫عێ���راق به‌دۆخێك���دا تێده‌په‌ڕێت هه‌س���تی‌‬ ‫تایه‌فه‌گه‌رێتی‌‌و هه‌ستی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫زاڵه‌ به‌س���ه‌ر پرۆس���ه‌ی سیاس���ی‌ له‌عێراق‬ ‫چ له‌ئێس���تاو چ له‌راب���ردو‪ ،‬بۆی���ه‌ به‌رگه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ناگرێ���ت ك���ه‌ هه‌ندێك حاڵ���ه‌ت هه‌یه‌‬ ‫پێشنیار بكرێن‌و بخرێنه‌ بواری‌ جێبه‌جێكردن‪،‬‬ ‫ئه‌م پرۆس���ه‌ی گۆڕین���ی‌ حكومه‌تی‌ عێراق‬ ‫به‌حكومه‌تێكی‌ ته‌كنۆكرات‌و به‌حكومه‌تێكی‌‬ ‫دور له‌ده‌س���تی‌ حزب بێگومان پرۆسه‌یه‌كی‌‬ ‫قورس بوه‌ بۆیه‌ ره‌نگه‌ ئاس���ان نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ن���ه‌ك هه‌ر له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ وه‌كو كورد‬ ‫ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ���ی‌ نین به‌و ش���ێوه‌یه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫پێشنیاری‌ كردوه‌ به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ دۆخی‌‬ ‫سیاسی‌ له‌عێراقدا به‌شێوه‌یه‌ك بوه‌ له‌رابردو‬ ‫هه‌زمكردنی‌ له‌الیه‌ن حزبه‌ سیاس���ه‌كان یان‬ ‫ئه‌و گومانان���ه‌ی‌ له‌الیه‌ن الیه‌نه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌یه‌ی‌ قورس كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پێمان باش���ه‌ ئه‌م گۆڕانكاریه‌‬ ‫بكرێت‌و له‌راستیشدا ناكرێت له‌گه‌ڵی‌ نه‌بین‬ ‫چونكه‌ هه‌ر پرۆسه‌یه‌كی‌ چاكسازی‌ دواجار‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خه‌ڵك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رێمی‌‬

‫كوردستان چه‌ند پرسیارێكی‌ ئاراسته‌ی‌ به‌ڕێز‬ ‫عه‌بادی‌ كردوه‌‪ ،‬ئه‌م پرۆس���ه‌ی‌ گۆڕانكاریه‌‬ ‫ده‌بێت ئیس���تیحقاقاتی‌ كورد وه‌كو نه‌ته‌وه‌و‬ ‫وه‌ك���و هه‌ڵبژاردن پێش���ێل ن���ه‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئه‌رزی‌ واقیعدا مافی‌ كورد پێشێل ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ورد خۆی‌ چه‌ند س���اڵێكه‌‬ ‫نازانێت سیاس���ه‌ت بكات یان به‌وش���ێوه‌یه‌‬ ‫سیاس���ه‌ت ناكات كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس���تان بێت بۆیه‌ پێگه‌ك���ه‌ی‌ له‌به‌غدا‬ ‫الواز بوه‌‪ ،‬كه‌واته‌ ده‌سه‌اڵتی‌ سیاسی‌ عێراق‬ ‫به‌ئاسانی‌ ده‌توانێت مافه‌كانی‌ كورد پێشێل‬ ‫بكات‌و ئه‌مه‌ش كاره‌ساته‌و چاره‌نوسی‌ كورد‬ ‫له‌به‌غدا دراوه‌ته‌ ده‌ست قه‌ده‌ر‪ ،‬ئێستا فایلی‌‬ ‫كورد له‌به‌غدا بێ‌ ساحێبه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌رده‌اڵن نوره‌دین په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫پارتی‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ئه‌وه‌ی‌ تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ عه‌بادی‌ وه‌ك س���ه‌رۆكوه‌زیران‬ ‫بمێنێته‌وه‌ ب���ه‌اڵم وه‌زیره‌كان ده‌گۆڕێن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "دیاره‌ كورد ئه‌وه‌ی‌ كه‌ جه‌ختیش���ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌كاته‌وه‌ رێژه‌ی‌ پۆس���ته‌كانه‌ كه‌‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ (‪)%20‬ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا متمان���ه‌ش‬ ‫ناده‌ینه‌وه‌ به‌حكومه‌تێك گره‌نتی‌ ئه‌و رێژه‌یه‌‬ ‫نه‌كرابێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم تاوه‌كو ئێس���تا بڕیاری‌‬ ‫كۆتایی‌ نه‌دراوه‌ ك���ه‌وا كێن ئه‌وانه‌ی‌ ده‌بنه‌‬ ‫وه‌زیر"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ك���ورد س���ودمه‌ند ده‌بێ���ت‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێش���تر ل���ه‌(‪)22‬وه‌زاره‌ت‬ ‫كورد (‪)3‬وه‌زاره‌تی‌ هه‌بوه‌‪ ،‬له‌كاتی‌ ئێستادا‬ ‫ئه‌گه‌ر بو ب���ه‌(‪)16‬وه‌زاره‌ت ئه‌وا ئێمه‌ (‪)3‬‬ ‫وه‌زاره‌تم���ان هه‌ب���و ئ���ه‌وا له‌قازانجی‌ ئێمه‌‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌رده‌اڵن ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫عه‌بادی‌ ویس���تی‌ ئ���ه‌و گۆڕانكاری���ه‌ بكات‬

‫چونكه‌ له‌پێش���تر گۆڕانكاریه‌ك���ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامداو بۆیش���ی‌ چوه‌س���ه‌ر‪ ،‬ئه‌مجاره‌ش‬ ‫به‌ن���اوی‌ ته‌كنۆكرات���ه‌وه‌ ئ���ه‌و به‌رنامه‌یه‌ی‌‬ ‫دان���ا چه‌ندین كه‌س���ایه‌تی‌ به‌هێ���ز كه‌ ئه‌و‬ ‫نه‌یده‌توانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ به‌س���ه‌ریان هه‌بێت‬ ‫به‌ن���اوی‌ ته‌كنۆكرات���ه‌وه‌ الده‌دات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫گه‌مه‌ سیاسه‌یه‌كه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دیوه‌كه‌ی‌ تردا‬ ‫نه‌خێر به‌كرده‌وه‌ عێراق پێویستی‌ به‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ چاكس���ازی‌ تێدا بكرێت‪ ،‬له‌ژێر فش���اری‌‬ ‫ئه‌و خۆپیش���اندانانه‌ی‌ ك���ه‌ رۆژانه‌ ده‌كرێت‬ ‫پێویس���ته‌ عێ���راق گۆڕانكاری‌ ب���كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫گه‌مه‌یه‌ش ته‌نها به‌رامبه‌ر به‌كوردو س���وننه‌‬ ‫نه‌ب���وه‌ به‌ڵك���و به‌رامبه‌ر به‌ش���یعه‌كانیش‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬چونكه‌ یه‌كێ���ك له‌وكه‌س���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌و ده‌سه‌اڵتی‌ به‌س���ه‌ردا نه‌ده‌شكا (عادل‬ ‫عبدلمه���دی‌‌و ئیبراهیم جه‌عف���ه‌ری‌) بون كه‌‬ ‫قوتب بون له‌كابینه‌كه‌ی‌ عه‌بادیدا‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌‪ ،‬كاوه‌ محه‌م���ه‌د‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ گ���ۆڕان جه‌غتی‌ له‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌بادی‌ ئه‌و كاندیدانه‌ی‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ كردب���و ب���ۆ حكومه‌تێك���ی‌‬ ‫ته‌كنۆكرات‪ ،‬به‌ش���ی‌ هه‌ره‌زۆری���ان له‌الیه‌ن‬ ‫لیژنه‌كان���ی‌ په‌رله‌مان���ه‌وه‌ ره‌تكراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كوتله‌ سیاس���یه‌كانی‌ په‌رله‌مان داوا ده‌كه‌ن‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێت خۆی���ان كاندید دی���اری‌ بكه‌ن‬ ‫به‌اڵم به‌و پێوه‌ران���ه‌ی‌ كه‌ عه‌بادی‌ دایناوه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تا حكومه‌ته‌كه‌ له‌به‌رده‌م ئه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫یه‌كه‌مجار ئ���ه‌و حكومه‌ته‌ی‌ ئێس���تا هه‌یه‌‬ ‫ده‌ستله‌كاربكێشنه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ شوێنه‌كانیان‬ ‫چۆڵ‌ بێت‪ ،‬ی���ان به‌پێی‌ م���اده‌ی‌ (‪)78‬ی‌‬ ‫ده‌ستور س���ه‌رۆكوه‌زیران ده‌س���تیان له‌كار‬ ‫پ���ێ‌ بكێش���ێته‌وه‌‪ ،‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ش ده‌بێت‬ ‫كاندی���ده‌كان له‌الی���ه‌ن فراكس���یۆنه‌كانه‌وه‌‬ ‫پێش���كه‌ش بكرێن بۆئ���ه‌وه‌ی‌ حكومه‌ته‌كه‌‬

‫ناكرێت هه‌رێم پرس ‌ی‬ ‫عێراقیه‌كانی‌ ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫فه‌رامۆش كردبێت كه‬ ‫‌مه‌سه‌له‌ی‌ نوێنه‌رایه‌ت ‌ی‬ ‫كورده‌ له‌به‌غدا‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ییه‌ك ‌ی جد ‌ی‬ ‫بۆ ئه‌نجام نه‌دابێت‬ ‫ده‌نگی‌ له‌سه‌ر بدرێت له‌په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی "رێكه‌وتنه‌كه‌ وای���ه‌ كه‌ هه‌ر‬ ‫وه‌زاره‌تێك الی‌ الیه‌نێكی‌ سیاس���یه‌ هه‌مان‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ێ‌ ده‌درێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات���ه‌‬ ‫وه‌زی���ره‌كان ده‌س���ت له‌كارده‌كێش���نه‌وه‌و‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا كاندی���ده‌ نوێیه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫عه‌بادیه‌وه‌ پێش���كه‌ش ده‌كرێ���ن بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌و‌ه ده‌نگیان پ ‌ێ ده‌درێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌مو وه‌زیره‌كان ده‌گرێته‌وه‌و ده‌بێت‬ ‫گۆڕانكاری���ه‌كان سه‌رانس���ه‌ری بێت‌و ته‌نها‬

‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ له‌كابینه‌كه‌ ده‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دۆخی‌ كوردیش له‌م نێوه‌نده‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "به‌پێی‌ ئه‌وه‌ی‌ رێكه‌وتن كراوه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و هاوپه‌یمانی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫سێ‌ وه‌زاره‌ت ده‌درێته‌وه‌ به‌كورد‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێت‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كانیش س���ه‌ربگرێت‬ ‫ب���ۆ (‪ )16‬ئه‌مه‌ بۆكورد هه‌نگاوێكی‌ باش���ه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر س���ێ‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬رێژه‌ی‌‬ ‫به‌ش���داری‌ كورد له‌كابینه‌كه‌ به‌رزده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێ‌ ده‌نگ‌و هه‌ندێك الیه‌ن هه‌ن ده‌یانه‌وێت‬ ‫ده‌ست به‌وه‌زیره‌كانیانه‌وه‌ بگرن‌و داواده‌كه‌ن‬ ‫وه‌زیره‌ك���ه‌ بمێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر عه‌بادی‌‬ ‫یه‌ك وه‌زیر بهێڵێته‌وه‌ له‌ش���وێنی‌ خۆی‌ ئه‌وا‬ ‫پرۆس���ه‌كه‌ س���ه‌رناگرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ كورد‬ ‫پێویسته‌ ش���ه‌ڕ له‌سه‌ر پش���كه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫بكات له‌س���ه‌ر حكومه‌ت نه‌ك له‌س���ه‌ر فاڵن‬ ‫وه‌زیرو فیس���ار وه‌زیر‪ ،‬پێشم وایه‌ عه‌بادی‌‬ ‫س���وره‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ هه‌م���و وه‌زیره‌كان‬ ‫جگه‌ له‌وه‌زیری‌ ناوخۆو به‌رگری‌ بگۆڕدرێن‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش په‌رله‌م���ان ده‌نگ ‌ی له‌س���ه‌ر داوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ش���بێت یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‌و گ���ۆڕان كه‌‬ ‫وه‌زیریان هه‌یه‌ ده‌بێ���ت له‌كه‌مترین ماوه‌دا‬ ‫كاندیده‌كانیان پێشكه‌ش بكه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا دكت���ۆر موس���ه‌ننا ئه‌می���ن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ یه‌كگرتو له‌نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خسته‌ڕو كه‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌‬ ‫تاوه‌كو ئێس���تا له‌بازنه‌ی‌ پێش���نیاركردنی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌كاندا ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی "بڕیاره‌‬ ‫هه‌مو فراكسیۆن‌و پێكهاته‌كان كاندیده‌كانی‌‬ ‫خۆیان بده‌ن���ه‌ حه‌یده‌ر عه‌ب���ادی‌‌و ئه‌ویش‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی‌ ئاین���ده‌دا بیهێنێته‌ په‌رله‌مان‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگی‌ له‌س���ه‌ر بدرێ���ت ئه‌گه‌ر‬ ‫ئاڵ���ۆزی دروس���ت نه‌بێ‌و ش���ته‌كان وه‌ك‬ ‫خۆیان به‌ڕێوه‌بچن‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌ماوه‌ی‌ هه‌فته‌ی‌‬

‫داهاتودا پێكهێنانی‌ كابینه‌كه‌ ته‌واو ببێت"‪.‬‬ ‫دكتۆر موس���ه‌ننا ئه‌وه‌ش���ی‌ نه‌شارده‌و‌ه‬ ‫كه‌ تا ئێس���تا ك���ورد به‌فه‌رم���ی‌ كاندیدی‌‬ ‫خۆی‌ نه‌داوه‌ته‌ عه‌بادی‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "نازانم‬ ‫ئه‌گه‌ر حزبێك ژێربه‌ژێر له‌په‌ناوه‌ ش���تێكی‌‬ ‫كردبێت من ئاگام لێی‌ نیه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕه‌سمی‌‬ ‫به‌داخه‌وه‌ كورد هێش���تا روئیای‌ خۆی‌ رون‬ ‫نه‌كردۆت���ه‌وه‌و كاندیده‌كانی‌ خ���ۆی‌ دیاری‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌راس���تی‌ كه‌مته‌رخه‌می‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاس���یه‌كانی‌ حزبه‌كان���ه‌ كه‌ نه‌‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانیان سه‌رپش���ك ك���ردوه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌و نه‌ خۆش���یان له‌س���ه‌رخه‌تن‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ج���دی‌ بك���ه‌ن بۆیه‌كالیی‌‬ ‫بون���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كاندیدی���ش دیاری‌ نه‌كه‌ن‬ ‫ئه‌وكاته‌ ده‌بێت به‌هه‌ڵپڕوزكاندن‌و په‌له‌كردن‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌ئاخیری‌ ئاخی���ره‌وه‌ ئه‌گه‌ر یه‌ك دو‬ ‫جێگه‌یه‌كمان بۆ جێبهێڵن‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌راستی‌‬ ‫شتێكی‌ شایان نییه‌ بۆ كورد"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش���ی‌ "ناكرێت هه‌رێم پرسی‌‬ ‫عێراقیه‌كان���ی‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ فه‌رامۆش كردبێت‬ ‫كه ‌مه‌سه‌له‌ی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ كورده‌ له‌به‌غدا‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ییه‌كی‌ جدی‌ ب���ۆ ئه‌نجام نه‌دابێت‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌پانزه‌ رۆژه‌ پرس���ی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌حكومه‌ت���دا به‌ج���دی‌ به‌رێگه‌وه‌ی���ه‌‌و‬ ‫داوای‌ كاندیدم���ان لێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬به‌داخ���ه‌وه‌‬ ‫حزبه‌سیاسیه‌كان پرس���ی‌ كوردیان له‌به‌غدا‬ ‫ئیهم���ال ك���ردوه‌‪ ،‬ه���ۆكاری‌ ئ���ه‌وه‌ش بۆ‬ ‫ناكارایی‌ ئه‌م مه‌كته‌ب سیاس���یانه‌‌و نه‌بونی‌‬ ‫سیس���ته‌م له‌كاریاندا‪ ،‬پاش���ان بۆبێمنه‌تی‌‬ ‫كورد له‌به‌غداوه‌ بۆ شپرزه‌ی‌ ناو ماڵی‌ كورد‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م گۆڕانكاریانه‌ وه‌اڵم‬ ‫دانه‌وه‌یه‌كه‌ بۆ داخوازی‌ ش���ه‌قامی‌ عێراقی‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌ش���داری‌ كورد به‌ش���داریه‌كی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌ نه‌ك حزبی‌"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫"به‌هه‌مو پێوه‌رێك ده‌بێت ده‌ستكاری پاشەكه‌وتی موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران بكرێت"‬

‫حكومه‌ت ده‌ستكاری پاشەكه‌وتی موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران ناكات‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫به‌رپرسانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كەنە‌وه‌ نیازیان‬ ‫نیه‌ ده‌ستكاری پاشكه‌وتی موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران بكه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ نرخی نه‌وت‬ ‫به‌رزبوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ڕای سه‌رۆكی لیژنه‌ی‬ ‫دارایی له‌په‌رله‌مانی كوردستانیش "به‌هه‌مو‬ ‫پێوه‌رێك ده‌بێت ده‌ستكاری پاشه‌كه‌وتی‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران بكرێت"‪.‬‬

‫به‌سێ گریمان ‌ه‬ ‫ك ‌ه نه‌وت‌و نرخی‬ ‫دۆالر به‌رزبونه‌وه‌و‬ ‫هه‌نارده‌ش‬ ‫زیادیكردوه‌‪ ،‬نابێت‬ ‫موچ ‌ه پاشكه‌وتی‬ ‫لێبكرێت‌و دوابكه‌وێت‬

‫ئومێد موس���ته‌فا فه‌رمانب���ه‌ری حكومی‬ ‫له‌ش���اری هه‌ولێر موچه‌ك���ه‌ی مانگانه‌‪%35‬‬ ‫حكوم���ه‌ت پاش���كه‌وتی لێده‌كات‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫كه‌مت���ر له‌‪ 400‬ه���ه‌زار دین���ار وه‌رده‌گرێت‬ ‫له‌كاتێكدا نزیك���ه‌ی‪ 300‬هه‌زار دینار ده‌دات‬ ‫به‌كرێخان���و جگ���ه‌ له‌خه‌رجیه‌كان���ی تری‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئێس���تا به‌م پاشكه‌وت ‌ه زۆر نیگه‌رانه‌و‬ ‫هه‌رس���اته‌و چاوه‌ڕێیه‌ ئه‌م دۆخه‌ چاكبێت‌و‬ ‫موچه‌ كه‌مه‌كه‌ی جارانی بۆ بگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌بێ پاشەكه‌وت موچه‌كه‌م به‌شی‬ ‫نه‌ده‌كردم‪ ،‬ئێستا ك ‌ه پاشكه‌وته‌ زۆرتر حاڵم‬ ‫نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫خراپه‌ بۆیه‌ هیوادارم چاكبكرێت"‪.‬‬ ‫د‪.‬عی���زه‌ت س���ابیر س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی‬ ‫به‌پێی سیستمی پاش���كه‌وتی حكومه‌ت‬ ‫موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران له‌به‌رزترین ئاس���تدا دارای���ی په‌رله‌مانی كوردس���تان ك ‌ه خۆی‬ ‫‪ %75‬لێده‌بڕدرێ���ت‌و ل���ه‌الی حكوم���ه‌ت له‌ۆركش���ۆپه‌كه‌ی حكومه‌تداب���و‌ه تایبه‌ت‬ ‫پاش���كه‌وت ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌پێی وته‌ی به‌قه‌یران���ی دارایی گرێ���دراو تێیدا تاوتوێی‬ ‫به‌رپرس���انی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان پاش���كه‌وتی موچ���ه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران كرا‌‪،‬‬ ‫ئه‌وكات به‌شێوه‌یه‌كی كاتی ده‌بێت تاوه‌كو جه‌خ���ت له‌‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ له‌ۆركش���ۆپه‌كه‌دا‬ ‫دۆخی نه‌وت چاكبێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا نرخی به‌رپرس���انی حكومه‌ت به‌ڵێنیانداوه‌ به‌پێی‬ ‫نه‌وت گەیشتوه‌ته‌ س���ه‌رو‪ 40‬دۆالر تائێستا زیادبونی داهات ده‌س���تكاری پاش���كه‌وت‬ ‫هیچ ده‌ستكاریه‌كی پاشكه‌وتی فه‌رمانبه‌ران بكرێت ده‌ڵێت "به‌هه‌م���و پێوه‌رێك ده‌بێت‬

‫ئه‌مساڵیش عێراق‬ ‫گه‌نم له‌جوتیارانی‬ ‫هه‌رێم وه‌رده‌گرێت‬ ‫ئا‪ :‬به‌هره‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫ئیبراهیم عەبدول حه‌مید ئەحمەد‬ ‫بەڕێوەبەری كۆمپانیای بازرگانی‬ ‫دانەوێڵە لقی هەولێر باسی چه‌ند‬ ‫پرسێكی تایبه‌ت به‌جوتیاران‌و چۆنیه‌تی‬ ‫وه‌رگرتنی گه‌نم‌و دۆخی ئێستای‬ ‫ئه‌مباره‌كانی گه‌نم ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ده‌ڵێت "بۆ ئه‌مساڵیش گه‌نم‬ ‫له‌جوتیاران وه‌رده‌گرین با ترسیان‌‬ ‫نه‌بێت"‪.‬‬

‫له‌به‌رنامه‌دا نییه‌ ده‌ستکاری موچ ‌ه بکرێت‬ ‫ده‌س���تكاری پاش���ه‌كه‌وتی موچه‌ بكرێت‪ ،‬ناكه‌م خێرو به‌ره‌كه‌تی ئ���ه‌م نه‌وته‌ فریای‬ ‫ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ده‌ستكاری ئه‌و پاشه‌كه‌وت ‌ه خه‌ڵكی كوردستان بكه‌وێت"‪.‬‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان نیازی نی ‌ه‬ ‫نه‌كات به‌ڵێنه‌كانی جێبه‌جێنه‌كردوه"‪.‬‬ ‫د‪.‬عیزه‌ت سابیر ئاسۆیه‌كی رون نابینێت ده‌س���تكاری موچه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران بكات‪،‬‬ ‫له‌دۆخی دارایی هه‌رێمی كوردستان ئه‌و‌ه بۆ هیچ ئاماژه‌یه‌ك نی ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ده‌س���تكاری‬ ‫ئاوێنه ده‌دركێنێت ئه‌و رێكه‌وتنه‌كه‌ی لەنێوان موچ���ه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران بكرێ���ت له‌الیه‌ن‬ ‫توركی���او هه‌رێم ك���راوه‌ جێبه‌جێنه‌كراوەو وه‌زاره‌تی دارایی‌و ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬نوری عوسمان س���ه‌رۆكی فه‌رمانگه‌ی‬ ‫توركی���ا به‌ب���ێ ه���ۆكار ‪ 25‬رۆژ هه‌نارده‌ی‬ ‫نه‌وتی له‌س���ه‌ر هه‌رێم گرت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت " هه‌ماهه‌نگ���ی به‌دواداچ���ون له‌حكومه‌ت���ی‬ ‫تائه‌م سیاس���ه‌ت ‌ه به‌رده‌وام بێت پێشبینی هه‌رێمی كوردس���تان ته‌نها ئه‌وه‌ی به‌ئاوێن ‌ه‬

‫خه‌یرواڵ حه‌سه‌ن وه‌زیری پێشوی بازرگانی عێراق‪:‬‬

‫پاره الی كۆمپانیا حزبیه‌كان نی ‌ه‬ ‫الی هه‌ندێك كه‌سی ناو حزبه‌كانه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫لەرێگەی ئاوێنە‬ ‫رایدەگەیەنم‬ ‫لەئێستەوە ئێمە‬ ‫ئامادەكاری دەكەین‬ ‫بۆ ئەوەی لە ‪2016‬‬ ‫گەنمی جوتیاران‬ ‫وەربگرین‬

‫بەڕێوەب����ەری كۆمپانی����ای بازرگانی‬ ‫دانەوێڵە لقی هەولێر ئ����ه‌وه‌ی به‌ئاوێنه‌‬ ‫ڕاگه‌یان����د "س����اڵی ‪ 2015‬زۆرترین گەنم‬ ‫لەس����ەر ئاس����تی كوردس����تان لەشاری‬ ‫هەولێر لەجوتیاران وەرگیراوەو گەنمەكە‬ ‫لەس����ایلۆی هەولێرو س����ایلۆی مەخمور‬ ‫ئەمبارك����راوە‪ ،‬كۆی ئ����ەو گەنمەی كە‬ ‫لەس����اڵی ‪ 2015‬وەرگیراوە ‪ 373‬هەزار‬ ‫تەن بوە"‪.‬‬ ‫ڕاش����یگه‌یاند "قه‌یران����ی دارایی هانی‬ ‫جوتیارانی داوه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ گه‌نمی زیاتر‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان بچێنن‪ ،‬چونكه‌ لە‬ ‫‪ 2015‬نزیكەی ‪ %٣٠‬ئەو گەنمەی لەعێراق‬ ‫بەرهەمهاتوە لەو سێ‌ پارێزگایەی هەرێم‬ ‫ئاسته‌ی نه‌بڕیوه‌"‪.‬‬ ‫بوە (هەولێر‪،‬دهۆك‪ ،‬سلێمانی)"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی دەنگۆی وەستانی وەرگرتنی‬ ‫ئەو بەرێوەبەره‌ باس لەوەش����دەكات بەروبومی جوتیاران‌و ئه‌و ترسه‌ی الیان‬ ‫نزیك����ەی ‪ %80‬شایس����تە داراییەكان����ی دروس����تبوه‌‪ ،‬گوت����ی "بەگوێ����رەی ئەو‬ ‫جوتیارانی ساڵی ‪ 2014‬دراوە‪%20 ،‬ماوه‌ نوسراوە فەرمیەی لەبەغدا بۆمان هاتوە‬ ‫پارەی س����اڵی ‪ 2015‬یش بڕێكی زۆری ئ����اگاداری وەزارەتی كشتوكاڵیش����مان‬ ‫ماوە‪ ،‬ئەگەر ئەمس����اڵ چاره‌س����ه‌رێك كردوەو كۆبونەوەشمان كردوە‪ ،‬لێرەوە‬ ‫نەدۆزینەوە ئ����ەوە كاریگەری خراپ بۆ لەرێگەی ئاوێنە رایدەگەیەنم لەئێستەوە‬ ‫سه‌ر جوتیاران دروس����تده‌كات‪ ،‬چونكە ئێم����ە ئامادەكاری دەكەی����ن بۆ ئەوەی‬ ‫جوتیاران ئەگەر پ����ارەی گەنمەكانیان لە ‪ 2016‬گەنم����ی جوتیاران وەربگرین‪،‬‬ ‫وەرنەگرن پەكی����ان دەكەوێت‌و كاریان ب����ۆ ئه‌مس����اڵیش گه‌ن����م له‌جوتی����ارن‬ ‫وه‌رده‌گرینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناڕواته‌ پێشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����ەبارەت بەنرخی گەن����م لەرێنمایی‬ ‫ئیبراهی����م عەبدول حه‌می����د ئەحمەد‬ ‫بەڕێوەب����ەری كۆمپانی����ای بازرگان����ی تازە بۆ س����اڵی ‪ 2016‬ئیبراهیم عەبدول‬ ‫دانەوێڵەی هەولێر س����ەبارەت بەرێژەی حه‌مید ئەحمەد بەڕێوەبەری كۆمپانیای‬ ‫گەنمی كوردس����تان دەڵێ����ت "لە ‪ 2014‬بازرگان����ی دانەوێڵە لقی هەولێر‪ ،‬دەڵێت‬ ‫بەدیاریكراوی ئەوبڕە گەنمەی لەهەرسێ‌ "رێنمایی نوێش ئەوەیە لەس����اڵی ‪2016‬‬ ‫پارێ����زگای هەری����م (هەولێ����ر‪ ،‬دهۆك‪ ،‬نرخەكان كەمێك دابەزیوە بۆ هەر یەك‬ ‫س����لێمانی) بەرهەمدێت بەشی ساڵێكی تەن گەنم بوەتە حەوت سەد هەزاردینار‬ ‫هەرێمی كوردستان دەكات بۆ دابینكردنی ساڵی پار ئێمە بە (‪ )792‬هەزار دینار‬ ‫بەشە خۆراكی هاواڵتیان‪ ،‬كه‌ پێشتر ئه‌و گەنممان وەرگرتوە"‪.‬‬

‫وت "له‌ئێس���تادا نی���ازی ئه‌وه‌ی���ان نی��� ‌ه‬ ‫ده‌ستكاری پاشكه‌وتی موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫بكه‌ن"‪ ،‬ئه‌و به‌پێویس���تی زان���ی وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی وه‌اڵمی ئه‌م پرس���یاران ‌ه بداته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫دروستبون له‌باره‌ی موچه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ئامانجه‌كان���ی حكوم���ه‌ت‬ ‫له‌پاش���كه‌وت ئه‌وه‌ب���و‪ ،‬چی���دی موچ��� ‌ه‬ ‫داونه‌كه‌وێت به‌اڵم ئێس���تا مانگی نیسانه‌و‬ ‫ته‌نه���ا موچ���ه‌ی دومان���گ وه‌رگی���راوه‌و‬ ‫موچه‌ی مانگی ‪ 3‬تائێس���تا دابه‌شنه‌كراوه‌‪،‬‬

‫ئ���ه‌وه‌ش نیگه‌رانیه‌كان���ی فه‌رمانب���ه‌ران‌و‬ ‫هاواڵتی���ان به‌ته‌واوه‌ت���ی تۆخكردوه‌ته‌وه‌‌"‪،‬‬ ‫ئابوریناس���انیش جه‌خ���ت له‌وه‌ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫حكومه‌ت متمانه‌ی خه‌ڵكی له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬یون���س عه‌لی ك ‌ه دكتۆرای له‌زانس���ی‬ ‫ئابوری هه‌ی���ه‌و خاوه‌ن���ی توێژینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫باڵوكراوه‌ی��� ‌ه له‌ب���اره‌ی دۆخ���ی ئێس���تای‬ ‫حكوم��� ‌هت‌و ئ���ه‌و به‌ڵینان���ه‌ی ده‌ی���دات‌و‬ ‫جێبه‌جێیان ناكات پێیوایه‌ متمانه‌ی خه‌ڵك‌و‬ ‫حكومه‌ت به‌ره‌و الوازی ده‌چێت‌و حكومه‌ت‬ ‫به‌رپرس���ه‌ ل���ه‌و‌ه چونك ‌ه به‌ڵێ���ن ده‌دات‌و‬ ‫جێبه‌جێی ناكات ده‌ڵێت "به‌سێ گریمان ‌ه ك ‌ه‬ ‫نه‌وت‌و نرخی دۆالر به‌رزبونه‌وه‌و هه‌نارده‌ش‬ ‫زیادیك���ردوه‌‪ ،‬نابێ���ت موچ ‌ه پاش���كه‌وتی‬ ‫لێبكرێت‌و دوابكه‌وێت‪.‬‬ ‫ڕاشیوایه جێبه‌جێنه‌كردنی‬ ‫‌‌‬ ‫ئه‌و ئابوریناسه‌‬ ‫به‌ڵێنه‌كان متمانه‌ی حكومه‌تی الی خه‌ڵكی‬ ‫كه‌مكردوە‌و شڵه‌ژانی ئابوری دروستكردو‌ه‬ ‫ئاماژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات "حكومه‌ت خۆی‬ ‫متمان���ه‌ی بۆخۆی نه‌هێش���توه‌ته‌و‌ه به‌هۆی‬ ‫ئه‌و هه‌م���و لێدوانانه‌ی ده‌درێت‌و به‌ڵێنه‌كان‬ ‫نابرێن ‌ه سه‌ر"‪.‬‬ ‫خه‌ڵك چاوه‌ڕێی كه‌مكردنه‌و‌ه یان الدانی‬ ‫رێژه‌ی پاش���كه‌وتی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تیش هیچ ئاماژه‌یه‌كی پیشان نه‌داو‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ئ���ه‌م رێژه‌ی��� ‌ه كه‌مبكاته‌وه‌ یان‬ ‫الیبدات‪ ،‬وه‌كو ئابوریناسان‌و په‌رله‌مانتارانیش‬ ‫ب���ه‌رده‌وام جه‌خت���ی لێده‌كه‌ن���ه‌وه‌ "ئ���ه‌م‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ به‌هۆی گالنی له‌چه‌ندین دۆسیه‌ی‬ ‫مه‌ترسیداری ناش���ه‌فافه‌وه‌ قورسە بتوانێت‬ ‫ئه‌م واڵته‌ به‌ره‌‌و كه‌ناری ئارام‌و حه‌سانه‌و‌ه‬ ‫به‌رێت"‪.‬‬

‫خه‌یرواڵ حه‌سه‌ن وه‌زیری‬ ‫پێشوی بازرگانی عێراق ك ‌ه‬ ‫هاوكات ئه‌زمونێكی زۆری هه‌یه‌‬ ‫له‌كاركردن له‌كه‌رتی تایبه‌ت‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری جێبه‌جێكاربوه‌‬ ‫له‌گروپی كۆمپانیاكانی نۆكان باس‬ ‫له‌قه‌یرانی دارایی ده‌كات‪ ،‬هاوكات‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌و پرسیارانه‌ ده‌داته‌وه‌‬ ‫له‌باره‌ی كۆمپانیا حزبیه‌كانه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ده‌ڵێت "پاره‌ الی كۆمپانیا‬ ‫حزبیه‌كان نیه‌"‪.‬‬ ‫خه‌ی���رواڵ حه‌س���ه‌ن وه‌زی���ری‬ ‫پێش���وی بازرگانی عێ���راق له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌و چاكس���ازیانه‌ی ده‌كرێت ئێستا‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان باس���یان‬ ‫لێوه‌بكرێت هه‌رچه‌ند جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫باش���ی چاكس���ازیه‌كان ده‌كات���ه‌وه‌‬ ‫به‌اڵم ب���ڕوای وایه‌ ئ���ه‌وه‌ی ده‌كرێت‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی خه‌رج���ی زیادكردنی‬ ‫داهات���ه‌ ده‌ڵێ���ت "هی���چ ش���تێكم‬ ‫نه‌بینی���وه‌ به‌ناوی چاكس���ازی جگه‌‬ ‫له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی خه‌رجی حكومه‌ت‌و‬ ‫پاشه‌كه‌وتی فه‌رمانبه‌ران‌و زیادكردنی‬ ‫داهات له‌ڕێگه‌ی خاڵه‌ س���نوریه‌كان‌و‬ ‫باجه‌كانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌باره‌ی ئه‌و به‌رپرسانه‌ش���ی‬ ‫كه‌ ئێستا باس���ی چاكسازی ده‌كه‌ن‬ ‫ئام���اژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات‪ ،‬چاكس���ازی‬ ‫به‌خه‌ڵكێ���ك ده‌كرێت پڕۆفیش���ناڵ‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ئه‌مه‌ی ده‌یبینین ئێس���تا كه‬ ‫كێرڤی حكومەته‌كان دابه‌زیوه‌‌ كارو‬ ‫ده‌رئه‌نجامی حكومه‌ته‌كانی پێشوی‬ ‫هه‌رێم���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌ "ئه‌وانه‌ی‬ ‫چاكس���ازی ده‌كه‌ن خۆی���ان واڵتیان‬ ‫خ���راپ نه‌كردبێت‪ ،‬كه‌س���ێك خۆی‬ ‫دۆخه‌ك���ه‌ی خراپك���رده‌وه‌ ناتوانێت‬ ‫چاكیبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زیری پێش���وی بازرگانی عێراق‬ ‫باس���ی چۆنیه‌تی حوكمڕانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و عێراق ده‌كات‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات "ئه‌و ستایله‌ ئیشتراكیه‌ی‬ ‫له‌عێ���راق‌و هه‌رێم���ی كوردس���تان‬

‫پاشماوه‌ی حوكمڕانی ڕژێمی پێشوه‌‬ ‫تاكو ئێستا ماوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات پێشیوایه‌ ده‌بێت هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان بی���ر له‌وه‌بكات���ه‌وه‌‬ ‫كاره‌كانی حكوم���ه‌ت كه‌مبكرێته‌وه‌و‬ ‫ڕێگ���ه‌ بدرێ���ت كه‌رت���ی تایب���ه‌ت‬ ‫كارب���كات‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی ده‌یبینین‬ ‫له‌كوردس���تان حكوم���ه‌ت هه‌م���و‬ ‫شتێكه‌و هه‌مو شتێكیشی پێناكرێت‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ كه‌موكوڕیه‌كی زۆر ده‌ركه‌وتوه‌‬ ‫له‌ژیانی خه‌ڵكیدا‪".‬‬ ‫خه‌یرواڵ حه‌سه‌ن خاوه‌نی ئه‌زمونێكی‬ ‫فراوان���ه‌ له‌كاركردن له‌كه‌رتی تایبه‌ت‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و‬ ‫ئێستا كاری سیاسی ده‌كات به‌وته‌ی‬ ‫خۆی به‌اڵم به‌پێی ئه‌زمونی كاركردنی‬ ‫له‌و كه‌رته‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندنی له‌دوای‬ ‫دورستبونی قه‌یرانی داراییه‌وه‌ كه‌رتی‬ ‫تایبه‌ت زیانی گه‌وره‌ی پێگه‌یش���توه‌‬ ‫تائاس���تی ئیفلیجبون ب���ه‌و پێیه‌ی‬ ‫ئێس���تا پاره‌ی زۆرینه‌ی كۆمپانیاكان‬ ‫الی حكومه‌ت���ه‌و چوه‌ت���ه‌ گیرفانی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و دراوه‌ به‌موچه‪ ‌،‬ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌وه‌ی له‌كه‌رتی تایبه‌ت كارده‌كات‬ ‫به‌كۆمپانیای حزبی‌و ده‌ره‌وه‌ی ئه‌وه‌‌‬ ‫كاره‌كانی بوه‌ته‌ ق���ه‌رزو پاره‌كانیان‬ ‫له‌بانكه‌كان وه‌رگیراوه‌ دراوه‌ به‌موچه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك كه‌رتی تایبه‌ت ئیفلیج بوه‌و‬ ‫چه‌ندین كۆمپانیای گه‌وره‌ كاره‌كانیان‬ ‫وه‌ستاوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت كۆمپانیای بیانی‬ ‫گه‌وره‌ش هه‌یه‌ كاره‌كانی به‌هۆی ئه‌م‬ ‫قه‌یرانه‌وه‌ وه‌ستاون"‪.‬‬ ‫خه‌یرواڵ حه‌س���ه‌ن وه‌زیری پێشوی‬ ‫بازرگان���ی باس���ی دۆخی ئێس���تای‬ ‫كۆمپانیا حزبیه‌كان ده‌كات‌و س���وره‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی هاوش���ێوه‌ی هه‌مو‬ ‫كۆمپانیاكان قه‌یران���ی دارایی وه‌كو‬ ‫ڤایرۆس له‌وانیشی داوە به‌جۆرێك ئه‌و‬ ‫چه‌ندین نمونه‌ی الیه‌ كه‌ كۆمپانیاكانی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارت���ی‌و حزبه‌كانی تریش‬ ‫پاره‌یان الی حكومه‌ته‌ دراوه‌ به‌موچه‌و‬ ‫پێیوای���ه‌ "قه‌یران���ی دارای���ی وه‌كو‬ ‫ڤایرۆس وایه‌ ده‌چێت���ه‌ ناو گیرفانی‬ ‫پاره‌داره‌كانه‌وه‌ چه‌ندین نمونه‌م الیه‌‬ ‫ك���ه‌ كۆمپانیا حزبیه‌كان���ی یه‌كێتی‌و‬

‫پێویسته‌ "ئه‌وانه‌ی‬ ‫چاكسازی ده‌كه‌ن‬ ‫خۆیان واڵتیان خراپ‬ ‫نه‌كردبێت‪ ،‬كه‌سێك‬ ‫خۆی دۆخه‌كه‌ی‬ ‫خراپكرده‌وه‌ ناتوانێت‬ ‫چاكیبكاته‌وه‌"‬

‫خه‌یرواڵ حه‌سه‌ن‬ ‫پارت���ی‌و حزبیه‌كانی تریش هه‌مویان بارزگان���ی تۆماركراوه‌ دی���اره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پاره‌یان هه‌یه‌و الی حكومه‌ته‌و كراوه‌ پاره‌ی���ه‌ ک���ە باس���ی لێوه‌ده‌كرێت‬ ‫به‌موچ���ه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ كۆمپانیا وەهمی���ە‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی هه‌ی���ه‌‬ ‫حزبی���ه‌كان زیانی���ان به‌ركه‌وت���وه‌ خه‌ڵكانێك ه���ه‌ن له‌دوای راپه‌ڕینه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌شی زۆرترین پاره‌ی هه‌بوه‌ ئه‌وه‌ له‌ناو حزب���ه‌كان به‌ناوی حزبه‌كانه‌وه‌‬ ‫كاریانك���ردوه‌ ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م پارانه‌‬ ‫زۆترین زیانی به‌ركه‌وتوه"‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات د‪.‬خه‌ی���رواڵ حه‌س���ه‌ن بهێنرێته‌وه‌ سه‌روه‌تێكی زۆرده‌كات‪،‬‬ ‫نهێنیه‌ك له‌باره‌ی ئه‌وه‌وه‌ ده‌دركێنێت به‌جۆرێك كه‌س���ی پ���اره‌دار زۆرتره‌‬ ‫كه‌ ئێستا خه‌ڵك باسی لێوه‌ده‌كات‌و له‌ناو حزبه‌كان نه‌ك كۆمپانیاكان"‪.‬‬ ‫پێشوایه‌ "مه‌رج نیه‌ كه‌سی یه‌كه‌می‬ ‫به‌وه‌ی یه‌كێتی‌و پارتی پاره‌یان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ كه‌ حزب���ه‌كان پاره‌ی زۆری���ان هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌و پاره‌یەی باسی لێوه‌ده‌كرێت کە به‌اڵم ئه‌وان به‌رپرس���ن كه‌ كه‌سێك‬ ‫الی كۆمپانی���ا حزبیه‌كانه‌ پارەیەکی له‌ن���او حزبه‌‌كانی���ان ئه‌وه‌نده‌ پاره‌ی‬ ‫وەهمیەو‌ پێی وایه‌ "س���ه‌رمایه‌ی ئه‌و زۆریان هه‌یه‌‪ ،‬له‌ده‌ره‌وه‌ی چوارچێوه‌‬ ‫كۆمپانیایان���ه‌ی ك���ه‌ الی وه‌زاره‌تی فه‌رمیه‌كان"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫ئێران‌و توركیا پێشبڕكێیانه‌ له‌سه‌ر کۆنترۆڵکردنه‌وه‌ی‌ موسڵ‌‬

‫‪9‬‬

‫پرسیار‬ ‫و‬ ‫وه‌اڵمێک‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬جۆن‬ ‫كیری‌ له‌دوا سه‌ردانیدا بۆ عێراق‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ "ئازادكردنی‌ موسڵ‌‬ ‫به‌الی‌ ئێمه‌وه‌ ئه‌وله‌ویه‌ته‌"‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو سوپای‌ عێراق‌و هێزی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و گه‌ریال له‌ئاماده‌كاریدان‬ ‫بۆ كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی‌ موسڵ‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئێران‌و توركیاش له‌پێشبڕكێدان‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ ئه‌مس����اڵی‌ ‪2016‬ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی‌ فراوان ل����ه‌و روبه‌رانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌دو ساڵی‌ رابردودا له‌الیه‌ن چه‌كدارانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ئیس��ل�امی‌ ناسراو به‌داعشه‌وه‌‬ ‫كۆنت����رۆڵ‌ كرابون له‌س����وریا‌و عێراق‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌و یه‌په‌گه‌و‬ ‫س����وپای‌ عێراق‌و حه‌ش����دی‌ شه‌عبی‌‌و‬ ‫س����وپای‌ س����وریاو حزبواڵی‌ لوبنانه‌وه‌‬ ‫به‌ه����اوكاری‌ فڕۆك����ه‌ جه‌نگیه‌كان����ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كاو روس����یا له‌ژێ����ر چنگیان‬ ‫ده‌رهێنراوه‌‪ ،‬ئێس����تا هه‌مو سه‌رنجه‌كان‬ ‫روه‌و هه‌ردو ش����اری‌ گرنگ‌و ستراتیجی‌‬ ‫رقه‌و موسڵه‌‪.‬‬ ‫موس����ڵ‌ به‌حوكم����ی‌ هه‌ڵكه‌وت����ه‌ی‌‬ ‫جوگرافی‌‌و پێكهاته‌ی‌ دانیشتیوانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫بایه‌خێك����ی‌ زۆری‌ هه‌یه‌ بۆ زۆربه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ی‌ كه‌ سوریا‌و عێراقیان كردوه‌ته‌‬ ‫گۆڕه‌پانی‌ جه‌نگ‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ بۆ توركیا‬ ‫ك����ه‌ هه‌میش����ه‌ "ویالیه‌تی‌ موس����ڵ"ی‌‬ ‫به‌قواڵیی‌ س����تراتیجی‌ خ����ۆی‌ زانیوه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش له‌سایه‌ی‌ ئه‌و جه‌مسه‌ربه‌ندییه‌ی‌‬ ‫س����وننه‌و ش����یعه‌دا كه‌ زۆربه‌ی‌ واڵت‌و‬ ‫هێزه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستی‌ به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م دو به‌ره‌ دژ به‌یه‌كه‌دا دابه‌شكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ریش����دا ئێ����ران چاوی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌رێگه‌ی‌ به‌شداربونی‌‬ ‫حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌ نزی����ك له‌كۆماری‌‬ ‫له‌ئازادكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌وه‌‬ ‫موسڵ‌‌و س����ه‌ركوتكردنی‌ بێڕه‌حمانه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ داعش����ه‌وه‌‪ ،‬جارێكیتر رێگه‌‬ ‫به‌هه‌ستانه‌وه‌ی‌ سوننه‌كان نه‌دات‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش وایكردوه‌ كه‌ سوننه‌كانی‌ موسڵ‌‬ ‫روبكه‌نه‌ توركیا‌و پش����ت بكه‌نه‌ ئێران‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كه‌ له‌شه‌ڕی‌ ئێران‌و عێراقدا‬ ‫فه‌رمانده‌یی‌ س����ه‌ره‌كی‌ سوپای‌ عێراق‬ ‫به‌ده‌ست ئه‌فسه‌رانی‌ موساڵویه‌وه‌ بو‪ .‬‬ ‫ساڵی‌ رابردو‪ ،‬سوننه‌كان (به‌هاوكاری‌‬ ‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تان)‬ ‫ئۆردوگایه‌ك����ی‌ مه‌ش����ق‌و راهێنانی����ان‬ ‫له‌به‌عش����یقه‌ی‌ نزیك موسڵ‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌فس����ه‌رانی‌ سوپای‌ توركیاوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێت‪.‬‬ ‫ئه‌س����یل نجێفی‌‪ ،‬پارێزگاری‌ پێشوی‌‬ ‫موس����ڵ‌ له‌دوا لێدوانیدا ب����ۆ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫لۆفیگارۆی‌ فه‌ره‌نس����ی‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌‬

‫گۆشه‌یه‌که‌ کونسوڵخانه‌ی‌ گشتیی‬ ‫ئه‌مه‌ریکا له‌هه‌ولێر ئاماده‌یده‌کات‬

‫من هاواڵتییه‌ك ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكیم‌و‬ ‫پاسپۆرته‌كه‌م ون‬ ‫كردوه‌‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫چیبكه‌م؟‬ ‫ئه‌سیل نجێفی له‌گه‌ڵ چه‌ند چه‌کدارێکی حه‌شدی وه‌ته‌نی‬ ‫پش����تیوانی‌‌و ئاماده‌بونی‌ ئه‌فس����ه‌رانی‌‬ ‫ت����ورك له‌نێویان����دا متمان����ه‌و دڵنیای ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خه‌ڵك����ی‌ س����وننه‌ ده‌به‌خش����ێت‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هیچ یاده‌وه‌رییه‌كی‌ خۆشیان‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌میلیشیا شیعه‌كان نیه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت "س����وننه‌كان له‌به‌كارهێنانی‌‬ ‫توندوتیژی‌ له‌الیه‌ن حه‌شدی‌ شه‌عبیه‌وه‌‬ ‫به‌رامبه‌ریان ده‌ترسن"‪.‬‬ ‫په‌یامنێری‌ رۆژنامه‌كه‌ له‌شارۆچكه‌ی‌‬ ‫"به‌عش����یقه‌"وه‌ ئاماژه‌ به‌و بنكه‌ كاتییه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ له‌م شاره‌ دامه‌زراوه‌‌و چه‌ند‬ ‫كیلۆمه‌ترێكی‌ كه‌م له‌موس����ڵه‌وه‌ دوره‌‪،‬‬ ‫هێزه‌ خۆبه‌خشه‌كانی‌ عێراقی‌ خه‌ریكی‌‬ ‫مه‌شق‌و راهێنانی‌ سه‌ربازین‪ ،‬ئه‌م گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌ كه‌ ناوی‌ خۆیان ناوه‌ "حه‌شدی‌‬ ‫وه‌ته‌نی‌"‌و له‌ده‌شتی‌ نه‌ینه‌وادا له‌مه‌شقی‌‬ ‫س����ه‌ربازییدان‌و له‌الی����ه‌ن یه‌كه‌یه‌ك����ی‌‬ ‫س����ه‌ربازی‌ توركیی����ه‌وه‌ راهێنانی����ان‬ ‫پێده‌كرێت‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ رابردوشدا به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌و موشه‌كانه‌ی‌ له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌ روه‌و‬ ‫ئه‌م بنكه‌یه‌ ئاراسته‌ كراون ئه‌فسه‌رێكی‌‬ ‫تورك‌و ئه‌فسه‌رێكی‌ عێراقی‌ كوژراون‪.‬‬ ‫ته‌واوی‌ ئه‌و چ����وار هه‌زار چه‌كداره‌ی‌‬

‫ل����ه‌م بنك����ه‌ س����ه‌ربازیه‌دان‪ ،‬خه‌ڵكی‌‬ ‫موسڵن‌و نجێفی‌ سه‌رۆكایه‌تییان ده‌كات‬ ‫كه‌ سیاس����ه‌تمه‌دارێكی‌ ملیۆنه‌ره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێداگری‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ پێویسته‌‬ ‫ئه‌م هێزه‌ ف����ره‌ مه‌زهه‌ب بێت تا خۆی‌‬ ‫له‌ریزبه‌ندییه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و مه‌زهه‌بیه‌كان‬ ‫به‌دور بگرێت‪ ،‬كه‌ ئاژاوه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫خستوه‌ته‌ عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫وێڕای‌ ئه‌وه‌ش زۆرب����ه‌ی‌ ئه‌م هێزه‌ی‌‬ ‫حه‌ش����دی‌ وه‌ته‌ن����ی‌ له‌س����وننه‌كانی‌‬ ‫موس����ڵن‪ ،‬كه‌ دوای‌ داگیركردنی‌ موسڵ‌‬ ‫له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌ په‌نایان بردوه‌ته‌ به‌ر‬ ‫شاره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م هێ����زه‌ له‌الیه‌ن نزیك����ه‌ی‌ چل‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌وه‌ مه‌ش����قیان پێده‌كرێت كه‌‬ ‫له‌ئه‌نق����ه‌ره‌وه‌ نێ����ردراون‌و ژه‌نراڵێكی‌‬ ‫پێش����وی‌ س����وپای‌ س����ه‌دامیش‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ بنكه‌كه‌ی‌ له‌ئه‌ستۆدایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ژه‌نراڵه‌ به‌په‌یامنێره‌كه‌ی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫فیگارۆی‌ راگه‌یاندوه‌ كه‌ "فه‌رمانده‌كانی‌‬ ‫تورك ته‌واو جدی‌‌و پیشه‌یی‌ كار ده‌كه‌ن‌و‬ ‫وره‌ی‌ سه‌ربازیمان پێده‌به‌خشن"‪.‬‬ ‫فه‌رمان����ده‌ توركه‌ك����ه‌ی‌ ئ����ه‌م بنكه‌‬

‫سه‌ربازییه‌ی‌ به‌عش����یقه‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ یه‌كدا ه����اوكار‌و براین‪ ،‬مه‌زهه‌ب‬ ‫لێكمان نزیك ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ركی‌ ئێمه‌یه‌‬ ‫مه‌شق‌و راهێنانیان پێبكه‌ین‌و ئاماده‌یان‬ ‫بكه‌ین بۆ به‌رگری‌ كردن له‌خۆیان"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ په‌یامنێره‌ك����ه‌ی‌ لۆفیگارۆ‪،‬‬ ‫توركی����ا ك����ه‌ ئه‌ندام����ی‌ ئیتیالفی‌ دژ‬ ‫به‌داعش����ه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌ك����ی‌ نزی����ك‌و‬ ‫توندوتۆڵی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ كورده‌كانی‌ عێراق‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ده‌رفه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ داوه‌تێ‌‬ ‫كه‌ له‌ناوخ����ۆی‌ عێراق‌و كێش����ه‌كانیدا ‬ ‫ده‌ستتێوه‌ردان بكات‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و رۆژه‌ی‌ س����یپتێمبه‌ری‌ راب����ردو‬ ‫یه‌كه‌یه‌كی‌ س����ه‌ربازی‌ كه‌ له‌چه‌ند سه‌د‬ ‫سه‌ربازێكی‌ توركی‌ پێكده‌هات به‌تانك‌و‬ ‫زریپۆش‌و ئوتومبێل����ی‌ ده‌رعه‌وه‌ چونه‌‬ ‫به‌عش����یقه‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ به‌غدا‬ ‫پێیخ����ۆش نه‌بو‪ ،‬زۆر ت����وڕه‌‌و نیگه‌ران‬ ‫بو‪.‬‬ ‫فیگارۆ ده‌پرس����ێت كه‌ پاش سوریا‪،‬‬ ‫ئایا پێكدادانێكی‌ ناڕاس����ته‌وخۆی‌ دیكه‌‬ ‫له‌نێ����وان ت����اران‌و ئه‌نقه‌ره‌دا له‌س����ه‌ر‬ ‫ئازادكردنی‌ موسڵ‌ به‌ڕێوه‌یه‌؟‬

‫توركی‌ا په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ی‬ ‫نزیك‌و توندوتۆڵ ‌ی‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ كورد هه‌ی ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌رفه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی داوه‌ت ‌ێ‬ ‫ك ‌ه له‌ناوخۆ ‌ی‬ ‫عێراق‌و كێشه‌كانیدا‬ ‫ده‌ستتێوه‌ردان بكات‬

‫نه‌جات عه‌لی‪ :‬تائێستا هیچ كوردێكی داعش خۆی راده‌ستی ئێمه‌ نه‌كردوه‌‬

‫"تا داعش بمێنێت مه‌ترسی له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان هه‌یه‌"‬ ‫ ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫به‌رپرسی میحوه‌ری مه‌خمور ده‌ڵێت‬ ‫"وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ وه‌ك پێویست‬ ‫هاوكارییان ناكات‪ ،‬هه‌تا داعش بمێنێت‬ ‫مه‌ترسی له‌سه‌ر كوردستان هه‌یه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌كی كه‌می كورد له‌ناو ریزه‌كانی‬ ‫داعشدا هه‌یه‌‪ ،‬تائێستاش هیچ كوردێكی‬ ‫ناو داعش خۆی راده‌ستی هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ كوردستان نه‌كردوه‌ له‌و‬ ‫میحوه‌ره‌"‪.‬‬ ‫نه‌ج���ات عه‌لی به‌رپرس���ی میحوه‌ری‬ ‫گوێر به‌ئاوێن���ه‌ی‌ وت "گۆرانكارییه‌كان‌و‬ ‫هه‌وڵه‌كان بۆ گرتنه‌وه‌ی‌ ش���اری موسڵ‬ ‫وه‌كوخۆیه‌تی‪ ،‬س���وپای عێراق له‌دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌س���تی به‌ئۆپه‌راس���یۆنه‌كه‌ی‌‬ ‫ك���رد‪ ،‬له‌ئێس���تادا رایگرت���وه‌‪ ،‬هۆكاری‬ ‫راگرتنه‌كه‌ش الی خۆیانه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تاش‬ ‫بڕی���ار نه‌ب���وه‌ هێ���زی پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان به‌ش���داری له‌ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫ئازادكردنه‌وه‌ی‌ موسڵ دا بكات"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی میحوه‌ری مه‌خمور له‌سه‌ر‬ ‫ته‌داخوالتی ئێران‌و توركیا له‌گرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫موس���ڵ ده‌ڵێت "من ئه‌و ش���تانه‌ نابینم‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی میحوه‌رو ئه‌و كاریگه‌رییه‌ی‌‬ ‫ده‌یبینم س���وپای عێراق���ه‌ به‌جلوبه‌رگی‬ ‫س���ه‌ربازییه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ن���ده‌ ده‌بینم‪،‬‬ ‫وتیش���ی "هه‌تاوه‌ك���و داعش له‌ش���اری‬ ‫موسڵدا بمێنێت هه‌ڕه‌شه‌و مه‌ترسییه‌ بۆ‬

‫داعش له‌سه‌ره‌تای‬ ‫شه‌ڕه‌و‌ه تائێستا‬ ‫چاوی له‌سه‌ر‬ ‫میحوه‌ری گوێرو‬ ‫مه‌خموره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌الی هه‌ردوالمان‬ ‫ئه‌و میحوه‌ر‌ه‬ ‫شوێنێكی ستراتیژی‌و‬ ‫كاریگه‌ره‬ ‫سه‌رهه‌رێمی كوردستان"‪.‬‬ ‫نه‌جات عه‌لی ئاشكراش���یكرد "هاتنی‬ ‫ئاواره‌ عه‌ره‌به‌كان دو روی هه‌یه‌‪ ،‬رویه‌كیان‬ ‫باشه‌یه‌و كاریگه‌ری هه‌یه‌ له‌سه‌ر پێناس‌و‬ ‫شوناس‌و قورسایی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫كه‌ باوه‌ش بۆ خه‌ڵكی دیكه‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌‪،‬‬

‫پێشمه‌رگه‌یه‌ک له‌به‌ره‌کانی جه‌نگ‬ ‫ه���ۆكاره‌ خراپه‌كه‌ی‌ مه‌ترس���ی ئه‌منی‌و‬ ‫بارودۆخی دارایی هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ سه‌ربازییه‌ ئاشكراشیكرد‬ ‫"به‌پێ���ی ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ی‌ الی ئێمه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌ك���ی زۆر كه‌م���ی كورد‬ ‫له‌ناوریزه‌كانی داعشدا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو‬

‫ژماره‌ به‌داتا الم نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ نیه‌ بگاته‌‬ ‫ئاس���تی باس‪ ،‬تائێس���تا هیچ كوردێكی‬ ‫داعش خۆی راده‌س���تی ئێم���ه‌ نه‌كردوه‌‬ ‫له‌میحوه‌ری گوێرو مه‌خمور"‪.‬‬ ‫نه‌ج���ات عه‌ل���ی گله‌ی���ی له‌وه‌زاره‌تی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "وه‌زاره‌تی‬

‫زۆر به‌داخه‌وه‌ی����ن بۆ ئه‌م ڕوداوه‌‪.‬‬ ‫به‌ش����ی‌ خزمه‌تگ����وزاری‌ هاواڵتیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌كونس����وڵخان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا له‌هه‌ولێ����ر ئاماده‌یه‌ بۆ‬ ‫یارمه‌تیدان����ت‪ .‬بۆ ئ����ه‌و ‌هی‌ بتوانێت‌‬ ‫پاس����ه‌پۆرتێكی‌ تر به‌ده‌س����تبێنیت‬ ‫خ����ۆت‬ ‫ده‌كات‬ ‫پێویس����ت‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌كونسوڵخانه‌ی‌ گش����ت ‌‬ ‫ئاماده‌بی����ت‪ .‬ڕۆژی‌ چاوپێكه‌وت����ن‬ ‫له‌ڕێی‌ ماڵپ����ه‌ڕی‌ كونس����وڵخانه‌و ‌ه‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی‌ ئۆنالین دابنێ پاش����ان‬ ‫له‌ڕێی‌ ئه‌م لینك����ه‌ی‌ خواره‌وه‌ بزانه‌‬ ‫ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه‌ چین كه‌ پێویس����ت‬ ‫ده‌كات له‌گ����ه‌ڵ خۆتدا بیانهێنیت بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پیش����انی‌ به‌رپرس����ی‌ به‌ش ‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌ ڤیزه‌ی‌ بد ‌هی‌‪.‬‬ ‫‪erbil.usconsulate.gov/losts‬‬‫‪tolen.html‬‬

‫ی تر‬ ‫ئێمه‌ چه‌ندی����ن خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشكه‌ش����ی‌ هاواڵتیانی‌ ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬له‌ڕاس����تیدا مه‌به‌س����ت‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م كونس����وڵخان ‌هی‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت له‌ساڵ ‌‬ ‫ی بریتی‬ ‫‪ 1792‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ب����و له‌یارمه‌تیدان����ی‌ ئ����ه‌و هاواڵتیه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكیان����ه‌ی‌ ك����ه‌ پێویس����تیان‬ ‫به‌یارمه‌تی‌ بو‪.‬‬ ‫ه����ه‌روه‌ك چ����ۆن له‌س����ه‌د ‌هی‌‬ ‫ه����ه‌ژده‌وه‌ ب����ه‌رده‌وام بوی����ن‪,‬‬ ‫ئێس����تاش خزمه‌تگوزاریه‌كان����ی‌ ‬ ‫دابینكردنی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌ پش����ت‬ ‫ی‬ ‫ڕاس����ت كردن����ه‌وه‌ ب����ۆ هاواڵتیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریك����ی‌‌و خزمه‌تگوزاریه‌كان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫تایب����ه‌ت به‌پاس����ه‌پۆرت‌و راپۆرت ‌‬ ‫پشتڕاس����تكردنه‌وه‌ بۆ كه‌یسه‌كانی‌‬ ‫ی‬ ‫له‌دایكبونی‌ مندااڵنی‌ هاونیشتیمانیان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌‌و هه‌روه‌ها‬ ‫به‌رچاوڕونی‌ س����ه‌المه‌تی‌‌و ئه‌منی‌ بۆ‬ ‫گه‌ش����تیاران دابین ده‌كه‌ین‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫تۆ هاواڵت����ی‌ ئه‌مه‌ریكیت‌و له‌عێراق‬ ‫ده‌ژی����ت یان گه‌ش����تت ب����ۆ عێراق‬ ‫ی‬ ‫ك����ردوه‪ ،‬ئامۆژگاریت ده‌كه‌ین ناو ‌‬ ‫خۆت تۆماربكه‌ی‌ له‌ڕێی‌ پرۆگرامی‌ ‬ ‫تۆماركردنی‌ زیره‌كی‌ گه‌ش����تیاران‪،‬‬ ‫ده‌توانیت له‌م لینكه‌وه‌ بیدۆزیته‌وه‌‪.‬‬

‫پێشمه‌رگه‌ هاوكاریی وه‌كو پێویست نیه‌‬ ‫بۆ میح���وه‌ری مه‌خمور و گوێر‪ ،‬زۆرجار‬ ‫لێم���ان پرس���یون هۆكاری ئ���ه‌م كه‌می‬ ‫هاوكاریی���ه‌ چییه‌‪ ،‬بیان���و ده‌هێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند بكه‌ن هی ئه‌وه‌ نیه‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئ���ه‌و هه‌م���و قوربانیی���ه‌ ده‌دات‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫پشتگوێخس���تنه‌ی‌ وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌س���یروان بارزانییه‌وه‌ نیه‌‬ ‫كه‌ بزنس���مان‌و برازای بارزانییه‌و له‌وێ‬ ‫‪travelregistration.state.gov‬‬ ‫به‌رپرسی میحوه‌ری گوێر مه‌خموره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م پرۆگرامه‌ یارمه‌تیمان ده‌دات‬ ‫به‌رپرس���ی میح���وه‌ری مه‌خم���ور‬ ‫ی‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت "له‌سه‌ر ئاستی مه‌خمور باش����تر یارمه‌تیت بده‌ی����ن له‌كات ‌‬ ‫ی له‌ناكاو‪.‬‬ ‫هه‌ماهه‌نگیم���ان هه‌ی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ پارتی كه‌یس ‌‬ ‫كرێكارانی كوردستان‌و هیچ كێشه‌یه‌كمان‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئه‌وان له‌الی ئێمه‌وه‌ نین‌و له‌ده‌وری‬ ‫كه‌مپه‌ك���ه‌ی‌ خۆیان���ن‌و هێزێكی���ان‬ ‫دروستكردوه‌ بۆ خۆیان‌و هه‌ماهه‌نگییمان‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫لێكدان���ه‌وه‌ی نه‌جات عه‌ل���ی بۆ ئه‌و‬ ‫هێرش���انه‌ی‌ زو زو ده‌كرێت���ه‌ س���ه‌ر‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫"داعش له‌س���ه‌ره‌تای ش���ه‌ڕه‌وه‌ تائێستا‬ ‫چاوی له‌سه‌ر میحوه‌ری گوێرو مه‌خموره‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌الی هه‌ردوالمان ئه‌و میحوه‌ره‌‬ ‫شوێنێكی ستراتیژی‌و كاریگه‌ره‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫گرنگییه‌كان���ی هه‌یه‌‪ ،‬ل���ه‌دوای هاتنی‬ ‫داعش بۆ موس���ڵ هه‌مو هه‌وڵه‌كانی‬ ‫بۆداگیركردن���ی میح���وه‌ری مه‌خمور‬ ‫گوێر خس���تۆته‌ گه‌ڕ و هه‌وڵه‌كانیش���ی‬ ‫پوچه‌ڵكراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫ك ‌ێ ده‌بێته‌ سه‌رۆك ‌ی داهاتوی‌ ئه‌مه‌ریكا؟‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كاندیدی‌ كۆماریخوازه‌كان‌و‬ ‫دیموكراته‌كان له‌هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫به‌راییه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكادا‪،‬‬ ‫چوار كاندید "دوانیان‬ ‫دیموكرات‌و دوانیان‬ ‫كۆماریخواز" له‌ریزی‌‬ ‫پێشه‌وه‌دان‪ ،‬هیالری‌‌و‬ ‫ساندرێز له‌دیموكراته‌كان‌و‬ ‫ترامپ‌و كروز‬ ‫له‌كۆماریخوازه‌كان‪.‬‬ ‫هیالری‌ كه‌ به‌ژنێكی‌‬ ‫داكۆكیكار له‌مافی‌ ژنان‬ ‫ده‌ناسرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بیباته‌وه‌‬ ‫یه‌كه‌مین ژن ده‌بێت‬ ‫له‌مێژودا كه‌ ببێته‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪ .‬ساندێرز كه‌‬ ‫هه‌ڵگری‌ بیرۆكه‌ی‌ چه‌پ‌و‬ ‫سۆسیالیستییه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بیباته‌وه‌ سورپرایزێكی‌ گه‌وره‌‬ ‫ده‌بێت بۆ ئه‌مه‌ریكا كه‌‬ ‫هه‌میشه‌ له‌ئاستی‌ ئیداره‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت جه‌ماوه‌ریشدا‬ ‫پشتی‌ له‌چه‌پ‌و روی‌ له‌راست‬ ‫بوه‌‪ .‬ترامپ بیباته‌وه‌ وه‌ك‬ ‫باڵیۆزی‌ پێشوی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌عێراق كریستۆفه‌ر هێل‬ ‫ده‌ڵێت "له‌دژی‌ هه‌مو جیهان‬ ‫ده‌بێت" جگه‌ له‌سپیپێستانی‌‬ ‫ئه‌نگلۆسه‌كسۆن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫تید كروز بیباته‌وه‌ یه‌كه‌مین‬ ‫به‌ره‌گه‌ز التینی‌ ده‌بێت كه‌‬ ‫له‌و واڵته‌دا ده‌بێته‌ سه‌رۆك‪.‬‬

‫تێد كروز‪ ..‬ئینجیلییه‌كی‌ توندڕه‌و‬ ‫ی‬ ‫كۆماریخ���وازه‌كان له‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی ‪2016‬دا‪ ،‬كاندیده‌كانیان‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌توندڕه‌وی‌‌و كۆنزه‌رڤاتیڤ‌و هه‌وادار ‌‬ ‫ئه‌وپه‌ڕی‌ راس���ت ده‌ناس���رێن‪ ،‬ئێستا‬ ‫ك��� ‌ه ترام���پ‌و ك���روز له‌ری���زی‌ هه‌ر‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ببن ‌ه كانید ‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌دان بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی توندیان‬ ‫كۆماریخوازه‌كان به‌هه‌ڵوێست ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كۆچب���ه‌ران‌و پابه‌ندبونیان‬ ‫به‌پرۆتستانته‌وه‌ ده‌ناسرێن‪.‬‬

‫ی ته‌مه‌ن ‪ 46‬ساڵ‌‪،‬‬ ‫رافائێل تێد كروز ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ یه‌كێكه‌ ل���ه‌و سیاس���ه‌تمه‌دارانه‌ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك سه‌رس���ام ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ونس���تۆن چه‌رچل‪ ،‬ك��� ‌ه وێنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌وی‌ له‌سه‌ر قۆڵ‌‌و باسكی‌ تاتۆ كردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سیاسه‌تمه‌دار‌ه ناوداره‌ی‌ به‌ریتانیا‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌ سه‌رس���ه‌ختانه‌ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژئاوا كردو س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫جیهان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی رۆژئاوای‌ له‌دژ ‌‬ ‫ی به‌ره‌ ‌‬ ‫كردن ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫س���ۆڤیه‌تی‌ جاران راده‌ست ‌‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫ی هه‌ره‌ راستڕه‌و و‬ ‫كروز س���ه‌ر به‌باڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆنزه‌رڤاتیڤ���ی‌ كۆماریخوازه‌كان��� ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكای���ه‌‪ ،‬ئه‌و ل���ه‌‪‌2000‬و ‪2001‬دا‬ ‫ی كارته‌ر‬ ‫ی كۆششیان بۆ تێكشكاندنی‌ جێم ‌‬ ‫له‌ده‌س���ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ كه‌مپه‌ین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "جۆرج ده‌بلیو بوش ‪ -‬دیك بوه‌‪ .‬رۆنال���د ریگان كه‌ به‌دامه‌زرێنه‌ر ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی كۆماریخوازو‬ ‫ی ه���ه‌ره‌ راس���تڕه‌و ‌‬ ‫ی باڵ ‌‬ ‫ی هه‌ش���ت ساڵ ‌‬ ‫چینی"دا بو‪ ،‬بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنزه‌رڤاتیڤ���ه‌كان‌و تێكش���كێنه‌ر ‌‬ ‫ی كوڕیش راوێژكار ‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ بوش��� ‌‬ ‫ی رۆژه���ه‌اڵت‬ ‫ی ب���ه‌ر‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا راس���ته‌قین ‌ه ‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ ناوخۆی‌ ئیداره‌ ‌‬ ‫ی بااڵ‌و‬ ‫بو‪ .‬ئ���ه‌و باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه هه‌ر داده‌نرێت به‌الی‌ كروزه‌و‌ه نمونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت‌و توانا ‌‬ ‫له‌منداڵییه‌وه‌ ئه‌و‌ه له‌مێشكیدا چه‌سپاو‌ه به‌رجه‌سته‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆنزه‌رڤاتیڤ‌و له‌بن نه‌هاتوی‌ ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كان ‌‬ ‫ی ال ‌‬ ‫كه‌ هه‌ق‌و راس���ت ‌‬ ‫ی ‪ 8‬ئه‌مه‌ریكایه‌‪.‬‬ ‫راس���تڕه‌وه‌كان ‌ه كاتێك كه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫سااڵن بوه‌ دایك‌و باوكی‌ له‌گه‌ ‌ڵ خۆیان‬ ‫ئ���ه‌م كاندی���ده‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ی الیه‌نگر ‌‬ ‫بردویانه‌و به‌شداری‌ كه‌مپه‌ین ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬باوك���ی‌ كوبای���ی‌‌و دایك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌رۆناڵد ریگانیان كردوه‌‌و هه‌مو هه‌وڵ‌‌و ئیرله‌ندییه‌‪ ،‬باوكی‌ كروز س���اڵی‌ ‪1957‬‬

‫كه‌ به‌رنامه‌ی‌ ئه‌تۆمی‌ ئێران هه‌ڕه‌ش��� ‌ه‬ ‫له‌ئاسایش���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫تێد کروز‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 18‬س���اڵیدا له‌كوبا هه‌اڵت‌و‬ ‫به‌ب���ێ‌ زانینی‌ زمانی‌ ئینگلیزی‌‌و له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫‪ 100‬دۆالردا ك���ه‌ به‌فانیله‌كه‌ی���ه‌وه‌‬ ‫دوری���ی‌ ب���وی روه‌و ئه‌مه‌ریكا هه‌اڵت‪،‬‬ ‫ئه‌‌و له‌زانكۆی‌ ته‌كس���اس ده‌ستی‌ كرد‬ ‫به‌خوێندنی‌ بی���ركاری‌‌و ماتماتیك‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خه‌رجی‌ ژیان‌و خوێندنه‌كه‌شی‌‬ ‫ده‌ربهێنێت قاپ‌و قاچاغی‌ ده‌ش���ۆری‌‌و‬ ‫كاتژمێ���ری‌ ‪ 50‬س���ه‌نتی‌ له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫وه‌رده‌گ���رت‪ ،‬دواتریش بو به‌قه‌ش���ه‌‪.‬‬ ‫دایكیش���ی‌ به‌ره‌گه‌ز ئیرله‌ندی‌ بو‪ .‬تێد‬ ‫ك���روز له‌مباره‌ی���ه‌وه‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌‬

‫دۆنالد ترامپ‪ ..‬پیاوی بازاڕ‌و عه‌وام‬

‫دۆناڵد ترامپ‬

‫ی جیاده‌كرێت���ه‌وه‌‌و به‌درێژایی‌ چه‌ندین‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 70‬س���اڵه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ریكیه‌ك ‌‬ ‫ب���ازرگان‪ ،‬نوس���ه‌ر‪ ،‬س���ه‌رمایه‌دار‌و س���اڵه‌ گۆڕانكاری‌ تێ���دا نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫ته‌له‌فزیۆن���ه‌‪ .‬له‌زانك���ۆی‌ په‌نس���یلڤانیا بڕوانامه‌ی‌‬ ‫پێشكه‌ش���كاری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ جێبه‌جێكاری‌ رێكخراوی‌ له‌ب���واری‌ ئابوریدا به‌ده‌س���تهێناوه‌‪،‬‬ ‫ترامپ‌و له‌س���یما دیاره‌كانی‌ كه‌رتی‌ هه‌روه‌ه���ا له‌هه‌مان كاتیش���دا به‌وه‌‬ ‫ده‌ناسرێت كه‌ له‌قسه‌كردن‌و هه‌ڵوێست‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و موڵك‌و زه‌وی‌‌و زاره‌‪.‬‬ ‫ترامپ یه‌كێكه‌ له‌براند‌ه دیاره‌كانی‌ ده‌ربڕینه‌ككانیدا ته‌واو راش���كاوو بێ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬ك���ه‌ خاوه‌نی‌ زنجیره‌یه‌ك پێچ‌و په‌نای���ه‌و زۆرجاریش به‌زمانی‌‬ ‫گازین���ۆو هۆتێل‌و بورجی‌ ئاس���مان عه‌وام ده‌دوێت‪.‬‬ ‫ناوبراو كه‌ تا ئێستا له‌ریزی‌ پێشه‌وه‌ی‌‬ ‫روش���ێن‌و ش���وێنی‌ گه‌ش���تیاریی‌‌و‬ ‫گۆڕه‌پان���ی‌ ی���اری‌ گۆل���ف‌و موڵكی‌ كاندیده‌كان���ی‌ كۆماریخوازه‌كانه‌ بۆ‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ ،‬به‌پێی‌ گۆڤاری‌ "فۆربس"ی‌ چونه‌ پێشبڕكێی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ملیۆن���ه‌رو ملیاردێره‌كان‪ ،‬كاندیدی‌ دیموكرات���ه‌كان‪ ،‬به‌لێدوانه‌‬ ‫ترام���پ یه‌كێك���ه‌ له‌ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌ تونده‌كانی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌كۆچبه‌ران‌و‬ ‫گه‌وره‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كاو جیه���ان موس���ڵمانان‌و ئێران ده‌ناسرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2015‬دا س���ه‌روه‌ت‌و پێیوایه‌ كه‌ پێویسته‌ رێگه‌ له‌كۆچی‌‬ ‫سامانه‌كه‌ی‌ به‌ ‪ 4‬ملیار دۆالر مه‌زه‌نده‌ موس���ڵمانان بۆ ئه‌مه‌ریكا بگیرێت‌و‬ ‫كراوه‌‪ ،‬ناوبراو هێش���تا خوێندكاری‌ دیوارێكی���ش له‌نێ���وان ئه‌مه‌ری���كاو‬ ‫زانك���ۆ بوه‌ كه‌ ب���وه‌ به‌خاوه‌نی‌ ‪ 200‬مه‌كس���یكدا دروس���تبكرێت تا بوار‬ ‫به‌هاتنی‌ خه‌ڵك���ی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ التین‬ ‫ملیۆن دۆالر‪.‬‬ ‫ترامپ كه‌ به‌قژ داهێنانه‌ تایبه‌ته‌كه‌ی‌ بۆ ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كان نه‌درێت‪.‬‬

‫هیالری‌ كلینتۆن ته‌مه‌نی‌ ‪ 69‬ساڵه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ته‌واوكردنی‌ خوێندن له‌كۆلیج ‌‬ ‫ی‬ ‫"ولزلی‌" له‌بواری‌ زانس����تی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 1969‬چوه‌ته‌ كۆلیجی‌ یاسای‌‬ ‫زانكۆی‌ ییل‌و له‌وێدا بو كه‌ بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫به‌"بیل كلینتۆن" ئاشنا بو‪ .‬ئه‌و ساڵی‌‬ ‫‪ 1973‬دكتۆرای‌ یاسای‌ له‌هه‌مان زانكۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‌و له‌وكاته‌وه‌ بوه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكرات‪.‬‬ ‫هی��ل�اری‌ له‌ئاركان����زاس له‌گ����ه‌ڵ‌‬ ‫بی����ل كلینتۆن ك����ه‌ ت����ازه‌ پێینابوه‌‬ ‫كاری‌ سیاس����ه‌ته‌وه‌‪ ،‬نوس����ینگه‌یه‌كی‌‬ ‫پارێزه‌رایه‌ت����ی‌ داده‌نێ����ن‌و ده‌بن����ه‌‬ ‫دو پارێ����زه‌ری‌ ن����اودار‪ ،‬ئ����ه‌م دوانه‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1975‬هاوس����ه‌رگیرییان كرد‌و‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 1976‬بوه‌ ئه‌ندامی‌ زانكۆی‌‬ ‫ئاركان����زاس‌و دام����ه‌زراوه‌ی‌ یاس����ایی‌‬

‫بێرنی‌ ساندرێز‪..‬‬ ‫پیاوێكی‌ سۆسیالیست‬

‫بێرنی ساندرێز‬

‫هیالری‌ كلینتۆن‪ ..‬ژنێكی‌ فێمێنیست‬ ‫‪.Rose law‬‬ ‫هیالری‌ له‌ساڵی‌ ‪1993‬ه‌وه‌ تا ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2001‬خانمی‌ یه‌كه‌م����ی‌ ئه‌مه‌ریكا بو‪،‬‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪2001‬ه‌وه‌ بوه‌ س����یناتۆری‌‬ ‫ویالیه‌ت����ی‌ نیوی����ۆرك‌و له‌هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫‪2008‬دا بوه‌ كاندیدی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‌و‬ ‫دواتر كش����ایه‌وه‌‌و پشتیوانی‌ خۆی‌ بۆ‬ ‫ئۆباما راگه‌یاند‪ .‬هه‌ر له‌هه‌مان ساڵیشدا‬ ‫پاش بونی‌ ئۆباما به‌سه‌رۆك‪ ،‬هیالری‌‬ ‫وه‌ك وه‌زی����ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ری����كا‬ ‫ناساند‪ .‬ساڵی‌ ‪ 2013‬به‌فه‌رمی‌ ده‌ستی‌‬ ‫له‌پۆستی‌ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ كێشایه‌وه‌و‬ ‫جۆن كیری‌ بوه‌ جێنشینی‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر هی��ل�اری‌ هه‌ڵبژاردن����ی‌‬ ‫ئه‌مج����اره‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ بباته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت����ه‌ یه‌كه‌می����ن ژن له‌مێژوی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا كه‌ ببێته‌ سه‌رۆك‪.‬‬

‫"من كوبایی‌‌و ئیرله‌ندیم‌و پرۆتس���تانت‬ ‫ده‌رچوم"‪.‬‬ ‫تێد كروز كه‌ بوه‌ به‌"پرۆتس���تانت"‪،‬‬ ‫به‌ئینجلییه‌كی‌ سه‌رسه‌خت ده‌ناسرێت‌و‬ ‫تێد‌و ترامپ‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ردوكیان‬ ‫پێیوای���ه‌ ه���ه‌ر كه‌س���ێك ب���اوه‌ڕی‌‬ ‫به‌"عیسای‌ مه‌س���یح‌و ئینجیلی‌ پیرۆز" دو كۆماریخ���وازی‌ تون���دڕه‌ون‌و‬ ‫ی‬ ‫ی راستڕه‌وه‌كان ‌‬ ‫نه‌بێت پێویس���ته‌ ئه‌مه‌ری���كا جێگه‌‌و به‌شه‌ڕه‌نگێزترین كاندید ‌‬ ‫باوه‌شی‌ بۆ نه‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و رایگه‌یاندوه‌ ئه‌مه‌ریكا داده‌نرێن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر كامیان‬ ‫"هان���ی‌ هه‌مو پی���اوو ژنێك ده‌ده‌م كه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ببنه‌ كانی���دی‌ حزبه‌كه‌یان‬ ‫به‌رده‌وام ش���یرو تیر له‌یه‌ك ده‌سون‪،‬‬ ‫یه‌كشه‌ممان بچن بۆ كه‌نیسه‌"‪.‬‬ ‫له‌ڕوی ئابوریه‌وه‌ ئ���ه‌و هه‌وادارێكی‌ ته‌نانه‌ت كار گه‌یشتوه‌ به‌وه‌ی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ بازاڕی‌ ئازاده‌‪ ،‬كه‌ سه‌رده‌مانێك ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی‌ فه‌یس���بوك‌و‬ ‫ئابوریناس���انی‌ ناوداری‌ وه‌ك میلتۆن تویته‌ر‌و ئینستاگرامیشه‌وه‌ سوكایه‌تی‌‬ ‫فریدمان‌و فریدریس هایك مامۆس���تای‌ به‌هاوس���ه‌رو خێزان���ی‌ یه‌كت���ر بكه‌ن‪،‬‬ ‫ترامپ له‌په‌یجی‌ تایبه‌ت���ی‌ تویته‌ره‌وه‌‬ ‫بون‌و وانه‌یان پێوتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫تێد ك���روز كه‌ هه‌ڵگ���ری‌ بڕوانامه‌ی‌ وێنه‌ی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ خۆی‌‌و هاوسه‌ری‌‬ ‫دكتۆرایه‌ له‌یاسادا‪ ،‬به‌یه‌كێك له‌پارێزه‌ره‌ كروزی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ كۆمێنتێكدا داناوه‌ كه‌‬ ‫ناوداره‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا داده‌نرێ���ت‌و "وێنه‌یه‌ك هه‌زار قسه‌ ده‌هێنێت"‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌ندامی‌ كۆمپانیای‌ یاس���ای‌ مۆرگانه‌‪ ،‬گاڵته‌ك���ردن به‌هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌ كروز‪.‬‬ ‫یه‌كه‌مین راوێژكاری‌ یاس���ایی‌ ده‌وڵه‌ت له‌به‌رامبه‌ریشدا كروز له‌په‌یجی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫به‌ڕه‌گ���ه‌ز ئیس���پانیایی‌‌و گه‌نجتری���ن خۆی���ه‌وه‌ وه‌اڵمی‌ ترامپ���ی‌ داوه‌ته‌وه‌و‬ ‫راوێ���ژكاری‌ یاس���ایی‌ له‌ئه‌مه‌ری���كا وتویه‌ت���ی‌ "دۆنال���د‪ ،‬پی���اوی‌ جوامێر‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬ئه‌و یه‌كێكه‌ له‌سێ‌ ئه‌ندامه‌ په‌الم���اری‌ ژن نادات‪ ،‬هاوس���ه‌ره‌كه‌ت‬ ‫به‌ڕه‌گه‌ز التینییه‌كانی ئێستای‌ سه‌نای‌ نازداره‌‪ ،‬هایدیش (هاوس���ه‌ری‌ كروز)‬ ‫خۆشه‌ویستی‌ ژیانی‌ منه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫ه���اوكات تێ���د ك���روز رایگه‌یاند كه‌‬ ‫ك���روز له‌ئاس���تی‌ ناوخ���ۆدا دژی‌‬ ‫ئیعدام‌و منداڵ‌ له‌باربردنه‌‪ ،‬هه‌وادارێكی‌ "ترامپ كیم كارداش���یانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫سه‌رس���ه‌ختی‌ چ���ه‌ك هه‌ڵگرتن���ه‌‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكای���ه‌"‪ ،‬ب���ه‌و‬ ‫رایگه‌یاندوه‌ كه‌ له‌دژی‌ هه‌ر یاس���ایه‌ك پێیه‌ی‌ ئه‌و زیاتر پاڵه‌وانی‌ فه‌یسبوك‌و‬ ‫ده‌ن���گ ده‌دات كه‌ ببێت���ه‌ هۆی‌ چه‌ك تویته‌رو ئینستاگرامه‌‌و هاوشێوه‌ی‌ كیم‬ ‫هه‌ڵنه‌گرتن���ی‌ هاواڵتی���ان‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا كارداش���یان بوه‌ته‌ جێی‌ قسه‌و باسی‌‬ ‫دژی‌ هاوس���ه‌رگیری‌ هۆمۆكان���ه‌‪ ،‬تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‪ ،‬كه‌ كارداشیان‬ ‫پێداگری‌ له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ چاودێری‌ ‪ 22‬ملیۆن الیكی‌ هه‌یه‌ له‌فه‌یس���بوكداو‬ ‫بخرێته‌ س���ه‌ر گفتوگۆكان���ی‌ ته‌له‌فون ترامپی���ش ‪ 7‬ملیۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار الیكی‌‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكادا‪ .‬له‌سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌شدا‪ ،‬هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا تێد كروز ته‌نها‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ توندی‌ دژ به‌ئێرانه‌‌و پێیوایه‌ یه‌ك ملیۆن الیكی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 75‬ساڵه‌‪ ،‬باوكی‌ له‌جوله‌ك ‌ه‬ ‫كۆچبه‌ره‌كان���ی‌ پۆڵه‌ن���داو دایك���ی‌‬ ‫جوله‌كه‌یه‌كی‌ نیویۆركی‌ بوه‌‪ ،‬ساندێرز‬ ‫له‌قوتابخانه‌ی‌ عیب���ری‌ خوێندویه‌تی‌‌و‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪1963‬و ‪1964‬دا له‌كێڵگ���ه‌‬ ‫هه‌ره‌وه‌زییه‌كانی‌ "كیبۆتس" له‌ئیسرائیل‬ ‫كاری‌ ك���ردوه‌‪ .‬له‌زانك���ۆی‌ ش���یكاغۆ‬ ‫خوێندویه‌تی‌‌و هه‌ر له‌و قۆناغه‌یشه‌وه‌ بوه‌‬ ‫به‌ئه‌ندامی‌ یه‌كێتی‌ سۆسیالیستی‌ گه‌لی‌‬ ‫الوان كه‌ س���ه‌ر به‌پارتی‌ سۆسیالیستی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا بوه‌‌و له‌وكات���ه‌وه‌ چاالكانه‌‬ ‫هه‌وڵی‌ بۆ یه‌كس���انی‌‌و پشتیوانیكردنی‌‬ ‫بزاڤی‌ مه‌ده‌ن���ی‌ ره‌شپێس���تان داوه‌‌و‬ ‫سه‌رس���ه‌ختانه‌ دژی‌ جه‌نگ���ی‌ ڤێتنام‬ ‫بوه‌‪.‬‬

‫هیالری کلینتۆن‬

‫ساندێرز له‌ساڵی‌ ‪1990‬ه‌وه‌ به‌ئه‌ندامی‌‬ ‫كۆنگرێ���س هه‌ڵبژێ���ردراوه‌‪ .‬رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫"واش���نتۆن پۆس���ت" س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫ئ���ه‌وی‌ به‌"یه‌كه‌می���ن س���ه‌ركه‌وتنی‌‬

‫سۆسیالیستێك" ناوبرد له‌ئه‌مه‌ریكادا‪.‬‬ ‫ساندێرز له‌س���ااڵنی‌ ‪‌1991‬و ‪2002‬دا‬ ‫له‌دژی‌ هێرش���كردنه‌ س���ه‌ر عێراق بو‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ساڵی‌‬ ‫‪2003‬دا له‌دژی‌ داگیركردنی‌ عێراق بو‪.‬‬ ‫ته‌نه���ا كانیدی���دی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكای���ه‌ ك���ه‌ وتویه‌ت���ی‌ پ���اش‬ ‫ب���ون به‌س���ه‌رۆك هه‌رچ���ی‌ خێ���را‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان ئه‌مه‌ریكاو ئێران‬ ‫ده‌ستپێده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫كه‌مپه‌ین���ی‌‬ ‫س���اندێرز به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ كاندیده‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌مه‌ری���كاوه‌‬ ‫له‌ب���ری‌ پشتبه‌س���تن به‌پش���تیوانانی‌‬ ‫دارای���ی‌ گه‌وره‌‪ ،‬پش���ت به‌پش���تیوانی‌‬ ‫بچوك���ی‌ چین���ه‌ مامناوه‌ندی���ه‌كان‌و‬ ‫كرێ���كاران ده‌به‌س���تێت‪ .‬س���اندێرز‬ ‫خۆی‌ به‌سۆس���یالدیموكرات ناوده‌بات‌و‬ ‫ستایشی‌ سۆسیالدیموكراته‌كانی‌ مۆدێلی‌‬ ‫سكه‌ندناڤی‌ ده‌كات‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫زانیت چۆن‬ ‫و مێشك ‌ی‬ ‫نوقته‌یه‌ك‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫فرمێسك مسته‌فا‪ :‬له‌ناو ئێمه‌ ره‌خن ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای هاوڕێیه‌تی‌و نزیكایه‌تی بونیادنراوه‌‬ ‫ ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬

‫كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫ر س����ه‌عات‬ ‫ست كه‌متر‬ ‫زاڕی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌عاتی‌‬ ‫ده‌بینرێت‬ ‫�ه‌عاتانه‌ش‬ ‫ی‌ چینه‌وه‌‬ ‫بێ‌ كه‌ڵك‪،‬‬ ‫ه‌و هیندی‌‌و‬

‫خانمه‌ شانۆكاری‌ كورد فرمێسك‬ ‫مسته‌فا رایده‌گه‌یه‌نێت "له‌ناو ئێم ‌ه‬ ‫ره‌خنه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای هاوڕێیه‌تی‌و‬ ‫نزیكایه‌تی بونیادنراوه‌‌و به‌شانوباڵی‬ ‫كاره‌كه‌دا هه‌ڵئه‌ده‌ن‌و جۆرێكی‌‬ ‫دیكه‌یان له‌سه‌ر بنه‌مای كێشه‌ی‬ ‫تاكه‌ كه‌سیه‌و رق‌و كینه‌ی‌ تێدا‬ ‫به‌دیده‌كرێت"‪.‬‬

‫هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س����ه‌عات ‌ی‬ ‫ه‌ی‌ باسكرد‬ ‫فرۆشتوه‌‌و‬ ‫ت‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫ستا خه‌ڵك‬ ‫ه‌ ته‌ماعمان‬ ‫كه‌ رێزمان‬ ‫ستا ته‌ماعی‌‬ ‫خه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫وه‌‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫خوێنیته‌وه‌‬

‫له‌باره‌ی‌ دۆخی‌ شانۆی‌ كوردی‌ كه‌‬ ‫زۆرێك به‌قه‌یرانی‌ ناوده‌بات‪ ،‬فرمێسك‬ ‫مس���ته‌فا له‌دیمانه‌یه‌كدا به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "زۆر ب���اس له‌قه‌ی���ران‌و‬ ‫نه‌بونی ش���انۆ ده‌كرێت له‌كوردستان‬ ‫هه‌ر كه‌سێكیش به‌بیروبۆچونی خۆی‬ ‫ده‌یگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ هۆكارێكی تایبه‌ت‪.‬‬ ‫فاكته‌ره‌كانی ئ���ه‌و قه‌یرانه‌ش زۆره‌‬ ‫گه‌وره‌ترینی���ان كۆمه‌ڵگاكه‌ خۆیه‌تی‬ ‫هه‌مو ش���تێك له‌قه‌یراندایه‌‌و شانۆ‌و‬ ‫ده‌زگا رۆشنبیری‌و هونه‌رییه‌كانیشی‬ ‫گرتۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م���ه‌ ب���ۆ خ���ۆی‬ ‫مه‌ینه‌تییه‌كی گه‌وره‌یه‌ خۆمانی چه‌ند‬ ‫لێ گێل بكه‌ین ناتوانین راكه‌ین لێی‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ راس���تییه‌كی تاڵه‌‌و بونی‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"پێوه‌ر نییه‌ بۆ دانان‌و دامه‌زراندنی‬ ‫كه‌سی شیاو بۆ جێگای شیاو‌و هه‌مو‬ ‫ش���تێ له‌جه‌نجاڵی���دا ده‌خولێته‌وه‌و‬ ‫بوه‌ت���ه‌ ملوانكه‌یه‌كی ئاڵۆس���كاو ‌و‬ ‫هۆنینه‌وه‌ی كه‌س���ی زاناو ش���یاوی‬ ‫ده‌وێت"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "هه‌ر كه‌سێ هه‌ڵده‌ستێ‬ ‫‌به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ تایبه‌تیه‌كانی خۆی‬ ‫ده‌پارێزێ���ت‌و كار ب���ۆ گیرف���ان‌و‬

‫كورسییه‌كه‌ی خۆی ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و خانمه‌ی‌ ش���انۆی‌ ك���ورد ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بون���ی‌ ماڵ���ی ش���انۆ‌و نه‌بون���ی‬ ‫داڕشتنی پرۆگرام‌و نه‌بونی ته‌بایی‌و‬ ‫میهره‌بان���ی نێ���وان ش���انۆكاران‌و‬ ‫نه‌بونی هۆشمه‌ندی‌و هه‌ست نه‌كردن‬ ‫به‌لێپرس���راویه‌تی به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫په‌یامه‌ی كاری ب���ۆ ده‌كات یه‌كێكی‌‬ ‫دیك���ه‌ن له‌هۆكاره‌كان���ی‌ قه‌یران���ی‌‬ ‫شانۆ‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌روكردن���ه‌ درام���ای‌‬ ‫كوردی‌‌و زنجی���ره‌ ته‌له‌فزیۆنییه‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن ش���انۆكارانه‌وه‌‪ ،‬فرمێس���ك‬ ‫مسته‌فا وتی‌ "كاره‌ساتێك كه‌ ئێستا‬ ‫بوه‌ به‌خو‌و باو به‌رهه‌مهێنانی دراما‬ ‫ته‌له‌فزیۆنیه‌كان���ن كه‌ دورن له‌هه‌مو‬ ‫رێس���اكانی دراماتۆگی���ك‌و هونه‌ری‬ ‫نواندن له‌به‌ر كامێرادا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌كته‌ره‌ ش���انۆكاره‌كان‬ ‫غه‌درێكی گ���ه‌وره‌ له‌خۆیان ده‌كه‌ن‬ ‫كاتێ ئه‌زمونی به‌ر كامێرایان نه‌بێت‌و‬ ‫خۆی���ان له‌و نواندنه‌ ش���انۆیه‌ رزگار‬ ‫نه‌كردبێت‌و ده‌س���ت بك���ه‌ن به‌كاری‬ ‫دراما به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵ ده‌رهێنه‌رێك‬ ‫كه‌ خۆیش���ی له‌زمانی كامێرا نه‌زان‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی‌ كاركردن���ی‌ درام���ا‌و‬ ‫ته‌له‌فزی���ۆن ئه‌وی���ش وه‌ك هه‌م���و‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ تر جه‌نجاڵه‌‌و ئه‌رش���یفی‬ ‫هونه‌ریمان خه‌جاڵ���ه‌ت ده‌كات به‌و‬ ‫كاره‌ كاڵ‌و كرچانه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "به‌رهه‌مهێنان���ی دراما‬ ‫دیارده‌یه‌كه‌‌و ناوبانگه‌كه‌ی‌ له‌ش���انۆ‬ ‫زیات���ره‌ هه‌روه‌ه���ا ده‌س���كه‌وته‌‬ ‫ماددییه‌كه‌شی"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"له‌هیچ جێگایه‌ك نه‌مدیوه‌ كه‌سێك‬

‫‪11‬‬

‫ده‌رهێنه‌ری ش���انۆ بێت‌و له‌پڕ ببێت‬ ‫به‌ده‌رهێنه‌ری درامایه‌كی ته‌له‌فزیۆنی‬ ‫یان سینه‌مایی"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ب���واری‌ ره‌خن���ه‌ی‌‬ ‫هونه‌ریش‪ ،‬فرمێس���ك مسته‌فا وتی‌‬ ‫"ره‌خنه‌گرت���ن پێویس���ته‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌مایه‌كی زانس���تی بێت‪ ،‬هه‌میشه‌‬ ‫جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌م گه‌ر مرۆڤ‬ ‫تواناو به‌هره‌یه‌كی خۆڕسكی هه‌بێت‬ ‫ب���ۆ په‌ره‌پێدان���ی‌و په‌روه‌رده‌كردنی‬ ‫پێویس���تی به‌زانس���ت‌و مه‌عریفه‌ت‌و‬ ‫هۆشمه‌ندی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"ئه‌وانه‌ی ره‌خنه‌ ده‌گرن‬ ‫شاره‌زایی ته‌واویان ده‌وێت له‌بواری‬ ‫زمانه‌وانی‌و س���ه‌لیقه‌ی نوسین له‌ناو‬ ‫ئێم���ه‌دا ره‌خن���ه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫هاوڕێیه‌تی‌و نزیكایه‌تیه‌‌و به‌شانوباڵی‬ ‫كاره‌ك���ه‌دا هه‌ڵئ���ه‌ده‌ن‌و جۆره‌كه‌ی‬ ‫دیكه‌یان له‌س���ه‌ر بنه‌مای كێش���ه‌ی‬ ‫تاكه‌ كه‌سیه‌و رق‌و كینه‌ی‌ تێدا به‌دی‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كاركردن به‌س���تایلێكی‌‬ ‫تایبه‌تیش‪ ،‬فرمێس���ك مسته‌فا وتی‌‬ ‫"كارك���ردن به‌س���تایلێكی تایب���ه‌ت‬ ‫گه‌ر له‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ئه‌كادیمیه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ری هه‌ڵدابێت ئه‌وه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫خۆی بۆ خۆی له‌ناو چوارچێوه‌ی ئه‌و‬ ‫ستایله‌دا بۆ تازه‌گه‌ریی‌و نوێبونه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ب���ۆ نمون���ه‌ گ���ه‌ر‬ ‫خوێندكارێك���ی ش���انۆ س���ه‌ره‌تای‬ ‫ده‌س���تپێكردنی له‌چه‌ندین ئه‌زمونی‬ ‫جیاوازدا‌و له‌گه‌ڵ چه‌ند مامۆستایه‌ك‬ ‫به‌س���تایلی جیاواز كار ب���كات زۆر‬ ‫ئاس���انه‌ خۆی له‌رێبازێكی تایبه‌تیدا‬ ‫بدۆزێته‌وه‌‌و ببێته‌ خاوه‌ن ستایلێكی‬ ‫خۆی‌و هه‌س���ت به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫ستایله‌ له‌خزمه‌تی توانایدایه‌"‪.‬‬

‫په‌یكه‌رتاشه‌كه‌ی‌ (ئه‌حمه‌د شه‌ماڵ‌) گله‌یی‌ له‌سیاسیه‌كان ده‌كات‬ ‫ ئا‪ :‬كانی‌ عومه‌ر‬ ‫چێنه‌ر نزار گه‌نجه‌ په‌یكه‌رتاشه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫باشوری‌ كوردستان بۆ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌ رو كه‌ "دۆخی‌ ئێستای‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان كاریگه‌ری‌ خراپی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌سه‌ر ره‌وتی‌ هونه‌ره‌وه‌‪".‬‬ ‫چێنه‌ر ن���زار رایگه‌یان���د "به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌ئێستادا هیچ شتێك باش نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك هونه‌ر له‌سه‌ر ئاستی‌ كوردستان‌و‬ ‫به‌تایبه‌ت س���لێمانی‌ رۆژ به‌ڕۆژ له‌به‌ره‌و‬ ‫پێشچوندایه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك گه‌نجی‌ زۆر باش‬ ‫دروستبون له‌هه‌وڵدان‌و به‌رده‌وام كاری‌‬ ‫هونه‌ری‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش وه‌كو الیه‌نی‌‬ ‫ئه‌و گه‌نجانه‌ی‌ كه‌ خۆیان ئیش���ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌گین���ا وه‌كو الیه‌ن���ی‌ حكومه‌ت كاری‌‬ ‫هونه‌ری‌ زۆر زۆر به‌قه‌یراندا ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وه‌ی‌ من ئاگادارم كۆمه‌ڵێك‬ ‫موزیكژه‌ن‌و ش���انۆكارو په‌یكه‌رس���ازو‬ ‫شێوه‌كار هه‌میش���ه‌ له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌داین‬ ‫كه‌ كار بۆ هونه‌ر بكه‌ین‪ ،‬تاوه‌كو بتوانین‬ ‫له‌م قه‌یرانه‌دا كه‌مێ���ك دڵی‌ هاواڵتیان‬ ‫خۆش بكه‌ین"‪.‬‬ ‫چێنه‌ر باس له‌وه‌شده‌كات "ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫خۆیان هه‌ستیان پێ‌ كردبێت توانیویانه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بكه‌ن ئ���ه‌وه‌ش به‌نمونه‌ی‌ دواین‬ ‫كاری‌ خ���ۆی‌ ك���ه‌ په‌یكه‌رێ���ك ب���و بۆ‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی‌ كۆچك���ردو (ئه‌حم���ه‌د‬ ‫ش���ه‌ماڵ‌)‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "م���ن وه‌كو‬ ‫خۆم ده‌توانم له‌س���ه‌ر كاری‌ خۆم بڵێم‬ ‫به‌دڵنییای���ه‌وه‌ كاره‌كه‌م جێگه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫باشی گرت‪ ،‬هه‌س���تم كرد خه‌ڵكانێكی‌‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ی زۆر باش���ت ده‌بێت‬ ‫ده‌س���تكه‌وتێك ‌‬ ‫ی نه‌چوبێت ك ‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه بیرت بۆ ‌‬ ‫هه‌رگیز ئه‌و سوده‌ت ده‌ستكه‌وێت‪.‬‬

‫زۆر زۆر باش رێ���زی‌ كاره‌كه‌یان گرت‌و‬ ‫به‌راس���تی‌ زۆر ده‌ستخۆشی‌ جیاوازترم‬ ‫لێكراوه‌ له‌چاو كاره‌كانی‌ دیكه‌مدا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وكاره‌ش بیرۆكه‌ی‌ خۆم‬ ‫بو وه‌ك هه‌مو كاره‌كانی‌ ترم‪ ،‬پاش���ان‬ ‫كاره‌كان ده‌كه‌م‌و سه‌ردانی‌ سپۆنسه‌ره‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌م‌و نمونه‌یه‌كیان نیش���ان ده‌ده‌م‬ ‫ئه‌وانیش هه‌ڵیده‌بژێرن‌و لێم ده‌كڕنه‌وه‌و‬ ‫له‌شوێنه‌كاندا دایده‌نێن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "به‌ڕاستی‌‬ ‫ئه‌و په‌یك���ه‌ره‌ی‌ هونه‌رمه‌ن���د ئه‌حمه‌د‬ ‫شه‌ماڵیش جیاوازتر له‌كاره‌كانی‌ دیكه‌م‬ ‫هه‌س���تم بۆی‌ هه‌بو‪ ،‬دیاره‌ هه‌ردوكمان‬ ‫كوڕی‌ ی���ه‌ك گه‌ڕه‌كین‌و م���ن به‌منداڵی‌‬ ‫چه‌ن���د جارێ���ك بینیومه‌‪ ،‬به‌گش���تیش‬ ‫كاریگه‌ری‌ هونه‌ره‌كه‌ی‌ ئه‌و هه‌یه‌ به‌سه‌ر‬ ‫ش���ه‌قامه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ من جیاوازیش‬ ‫ناكه‌م له‌نێوان هونه‌رمه‌نده‌كاندا‌و دواتر‬ ‫دكتۆر ته‌ها ره‌سوڵ كه‌ سه‌ردانی‌ ماڵی‌‬ ‫هونه‌ری‌ (به‌دی���ع باباجان)ی‌ كرد پێی‌‬ ‫خۆشبو سپۆنسه‌ری‌ كاره‌كه‌ بكات"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و ماوه‌یه‌ی‌ كه‌ پێویست‬ ‫بو ب���ۆ به‌جێهێنانی‌ په‌یكه‌ره‌كه‌‪ ،‬چێنه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت "ماوه‌ی‌ دو مانگ زیاتر ئیش���ی‌‬ ‫هونه‌ریم تیاكرد به‌قاڵب‌و دروستكردن‌و‬ ‫داڕش���تنیه‌وه‌‪ ،‬قه‌باره‌كه‌ش���ی‌ قه‌باره‌ی‌‬ ‫م���رۆڤ‌و نیوێكی‌ ئاس���اییه‌‪ ،‬ل���ه‌روی‌‬ ‫پاره‌شه‌وه‌ (‪ )5‬ملیۆنی‌ تێچوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ ئه‌وه‌ش باس ده‌كات‬ ‫كه‌ هه‌ست‌و ئیحساسی‌ خۆیه‌تی‌ واده‌كات‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بێ���ت له‌كارك���ردن‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گه‌ر هاوكاری‌‌و پاڵپش���تمان هه‌بێت‬ ‫ده‌توانین باشتر به‌رده‌وام بین‪ ،‬چونكه‌‬

‫دوپشک‬ ‫ی ده‌بیته‌و‌ه‬ ‫ێ ركابه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌ن���د ‌‬ ‫روبه‌ڕو ‌‬ ‫له‌كاره‌ك���ه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆر به‌ژیران��� ‌ه‬ ‫روبه‌ڕوی‌ ده‌بیته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌تایبه‌ت كاری‌ هونه‌ری‌ په‌یكه‌رتاش���ی‌‬ ‫زیاتر ده‌توانێت شارستانیه‌ت بناسێنێت‪،‬‬ ‫به‌قه‌د سینه‌ما كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌و خۆشت‬ ‫ده‌زانی���ت كه‌س���ێك ده‌چێت���ه‌ واڵتێك‬ ‫یه‌كه‌م ش���ت هونه‌ری‌ په‌یكه‌ره‌كانیه‌تی‌‬ ‫به‌میوانه‌كان ئاشنا ده‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ماڵی‌ هون���ه‌ری‌ (به‌دیع‬ ‫باباج���ان) چێنه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا له‌گه‌ڵ‌ (دانا عه‌ب���دواڵ) ئه‌و‬ ‫ماڵه‌ی���ان دروس���ت كردوه‌‪ ،‬ئێس���تاش‬ ‫(دكتۆر ته‌ها ره‌سوڵ) كرێی‌ بیناكه‌یان‬ ‫بۆ دابین ده‌كات‌و وتیش���ی‌ "به‌راس���تی‌‬ ‫جێگه‌ی‌ رێزی‌ زۆره‌ كه‌ دكتۆر ته‌ها ئه‌و‬ ‫كرێیه‌مان بۆ دابینده‌كات ئه‌گه‌ر وانه‌بوایه‌‬ ‫ده‌بو دامانبخس���تایه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌راستی‌‬ ‫له‌و ماڵه‌وه‌ هه‌م���و كاره‌كان ده‌رده‌چن‌و‬ ‫كاری‌ ناوازه‌ی‌ تێدا ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫چێن���ه‌ر ن���زار كاریگ���ه‌ری‌ ملمالنێ‌‬ ‫سیاسیه‌كان له‌سه‌ر هونه‌ر ناشارێته‌وه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ ئاش���كرا ده‌كات كه‌"راس���ته‌وخۆ‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ كاریگه‌ری‌ خراپی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هاواڵتیان هه‌یه‌ هه‌مان كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر‬ ‫هونه‌ریش كردوه‌"‪ ،‬وتیش���ی‌ "به‌راستی‌‬ ‫له‌هه‌مو دنیادا هونه‌ر بوه‌ به‌ش���وناس‌و‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌‪ ،‬هونه‌ر سیاس���ی‌‌و‬ ‫واڵت و نه‌ته‌وه‌ پێش ده‌خات‪ ،‬به‌اڵم الی‌‬ ‫خۆم���ان به‌داخه‌وه‌ ئێم���ه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌پێشخس���تن‌و ده‌رخستنی‌‬ ‫ش���اره‌كه‌مانداین به‌اڵم چ���ۆن ده‌ڵێیت‬ ‫به‌سیاس���ی‌ كردنی‌ هونه‌ره‌كه‌مان‌و به‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌ی‌ ئێستا له‌هه‌رێمه‌كه‌ماندا هه‌یه‌‬ ‫رۆژ به‌ڕۆژ كاری‌ هونه‌ری‌ په‌كخس���توه‌و‬ ‫واڵته‌كه‌مان به‌ره‌و دواتر ده‌بات"‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫راس���تگۆب ‌ه له‌گ���ه‌ڵ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‪،‬‬ ‫چونك ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه روبه‌ڕوبونه‌وه‌یه‌ك دروست‬ ‫بێت كه‌ نه‌توانیت به‌ره‌نگار ‌ی ببیته‌وه‌‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی خ���ۆت زۆر ده‌كه‌ی���ت ك��� ‌ه‬ ‫لۆم��� ‌ه ‌‬ ‫ی بكه‌یت‪،‬‬ ‫نه‌تتوانیو‌ه كاره‌كانت به‌باش ‌‬ ‫به‌اڵم زۆریان په‌یوه‌ندی‌ به‌تۆوه‌ نیه‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی ئه‌م ماوه‌ی ‌ه زیاتر بایه‌خ‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌روخسارت ده‌ده‌یت بویت ‌ه به‌رچاو ‌‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ناك���ۆك زۆر‌ه له‌نێ���وان تۆو‬ ‫خاڵ ‌‬ ‫ێ‬ ‫هاوكاره‌كان���ت‪ ،‬ره‌نگ��� ‌ه هه‌ن���د ‌‬ ‫ئاسته‌نگی‌ بێته‌ پێشت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ئامۆژگاری‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫نینۆكه‌كامنان درێژ بێت‬

‫ی مسته‌فای‌ رازاو ‌ه ئه‌و پیاوه‌ی‌‬ ‫حاج ‌‬ ‫(‪ )56‬ساڵ ‌ه سه‌عات ده‌فرۆشێت‬

‫ ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬

‫مسته‌فا عه‌بدولره‌حمان عه‌لی‌ ناسراو به‌مسته‌فای‌‬ ‫رازاوه‌ له‌ساڵی‌ (‪ )1930‬له‌سلێمانی‌ له‌دایكبوه‌‪،‬‬ ‫له‌ساڵی‌ (‪)1960‬ه‌وه‌ كاری‌ سه‌عات فرۆشی‌ ده‌كات‌و‬ ‫یه‌كه‌م كه‌س بوه‌ بریكاری‌ كۆمپانیای‌ ئاڕجلیكی‌‬ ‫هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪ ،‬مسته‌فای‌ رازاوه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات له‌س����اڵی‌ (‪ )1960‬كاتێك له‌س����ه‌رباز ‌ی‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ده‌ستی‌ به‌كاری‌ سه‌عاتفرۆشتن‌و چاككردن‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌س����ه‌ربازی‌ بومه‌ یاریده‌ده‌ری‌‬ ‫پزیش����ك‌و زۆر ش����اره‌زابوم‪ ،‬به‌اڵم كاتێ����ك هاتمه‌وه‌‬ ‫له‌س����ه‌ربازی‌ به‌ه����ۆی‌ براده‌رێكه‌وه‌ ك����ه‌ له‌كه‌ركوك‬ ‫ده‌مناسی‌‌و دوكانی‌ سه‌عاتی‌ هه‌بو منیش لێره‌ ده‌ستم‬ ‫به‌كارو كه‌سابه‌تی‌ سه‌عات كرد‪ ،‬له‌و سه‌رده‌مه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫سه‌عاتی‌ سه‌رمێز باشترینی‌ به‌دینارێك بو‪ ،‬سه‌عاتی‌‬ ‫چینی‌ ئه‌سڵ‌ بو‪ ،‬له‌وكاته‌وه‌ تاوه‌كو ئێستا به‌رده‌وامم‬ ‫كه‌ (‪ )56‬ساڵ‌ ده‌كات من سه‌عاتچیم‪ ،‬ئێستاش نه‌ك‬ ‫ته‌نها سه‌عات به‌ڵكو ته‌له‌فۆن‌و رادیۆشم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫رازاوه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌دات كه‌ له‌ساڵی‌ (‪)1972‬‬ ‫ه‌وه‌ بۆته‌ بری����كاری‌ كۆمپانیای‌ (ئه‌فه‌ریقی‌)‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ژماره‌ی‌ مۆڵه‌ته‌كه‌م (‪ )13‬بو له‌عێراقدا‪ ،‬ساڵی‌ ‪1972‬‬ ‫بوم����ه‌ بریكاری‌ كۆمپانیای‌ ئه‌فه‌ریقی‌ بۆ ته‌س����جیل‌و‬ ‫رادیۆو س����ه‌الجه‌و مجه‌میده‌ ب����وم‪ ،‬یه‌كه‌م كه‌س بوم‬ ‫كه‌ مجه‌میده‌م هێنایه‌ س����لێمانیه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات خه‌ڵك‬ ‫گاڵت����ه‌ی‌ لێده‌ه����ات‌و ده‌یانوت ئه‌وه‌ چیی����ه‌ هێناوته‌‬ ‫(به‌پێكه‌نینه‌وه‌) كه‌س لێ����ی‌ نه‌كڕیم ناچار بردمه‌وه‌‬

‫ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان ‬ ‫عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ‌ه سوره‌که‌ ‬ ‫ی‬ ‫ی نینۆكه‌كان گرفت ‌‬ ‫ی شكان ‌‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه لێره‌دا‬ ‫ی خانمانه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫زورب ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی كێش ‌ه ‌‬ ‫ئه‌یخه‌ینه‌ڕو چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫نینۆكانه‌یه‌ كه‌ به‌ئاسانی ده‌شكێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ه‌كار ‌‬ ‫‪ -1‬ئ���ه‌و كرێم��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌هێنیت بۆده‌س���ته‌كانت هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی پێچ���ه‌ور بكه‌یت‪،‬‬ ‫نینۆكه‌كانیش��� ‌‬ ‫ی تێدای ‌ه‬ ‫چونك��� ‌ه ئ���ه‌و مادده‌ی��� ‌ه ‌‬ ‫نینۆكه‌كانیش ده‌پارێزێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئ���ه‌و خواردنان ‌ه بخ���ۆ ك ‌ه پڕ‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫بۆ ماڵی‌ خۆمان‪ ،‬به‌اڵم كه‌ دوای‌ ش����اره‌زایی‌ بون هه‌ر‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكه‌ داوایان ده‌كرد‪ ،‬ئیتر ئه‌وكات له‌به‌سره‌و‌ه‬ ‫به‌پیكاب ده‌مهێنا ئه‌وه‌ش ساڵی‌ (‪ )1980‬بو"‪.‬‬ ‫حاجی‌ مس����ته‌فا باس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ ئێس����تا‬ ‫س����ه‌عاتی‌ كۆن نه‌ماوه‌‪ ،‬وتیشی‌ "باش����ترین ماركه‌ی‌‬ ‫س����ه‌عات (ئۆمیگا) بوه‌ كه‌ ئه‌و زه‌مه‌نه‌ واتا س����اڵی‌‬ ‫(‪ )1960‬نرخه‌كه‌ی‌ (‪ )70‬دینار بوه‌‪ ،‬ماركه‌ س����ور‌و‬ ‫وڵس����ن‌و ئه‌و جۆرانه‌ی‌ تریش هه‌ب����ون نرخیان (‪)3‬‬ ‫دین����ار بو‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ لۆنجین‌و ئه‌بو داخما هه‌بو كه‌‬ ‫سه‌عاتی‌ باخه‌ڵ بون‪ ،‬له‌ساڵی‌ (‪ )1968‬بومه‌ بریكاری‌‬ ‫كۆمپانیای‌ (س����لڤانه‌و ئینڤیگتا)‪ ،‬ئه‌وكات جامێكی‌‬ ‫سه‌عاتمان ده‌گۆڕی‌ به‌(‪ )150‬فلس‪ ،‬یه‌كه‌م كه‌سیش‬ ‫بوم له‌سلێماندا سه‌عاتی‌ ئۆتۆماتیكم كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫حاجی‌ مس����ته‌فا ئه‌وه‌ش ئاشكرا ده‌كات كه‌ ته‌نها‬ ‫له‌كاتی‌ خه‌وتن‌و ده‌ستنوێژگرتندا سه‌عاته‌كه‌ی‌ ده‌ستی‌‬ ‫الده‌بات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر سه‌عاتم له‌ده‌ست نه‌بێت‬ ‫هه‌س����ت به‌نوقس����انیه‌كی‌ گه‌وره‌ ده‌ك����ه‌م‪ ،‬بۆیه‌ من‬ ‫واشیده‌بینم به‌راستی‌ خه‌ڵك حه‌زی‌ به‌سه‌عات هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ئه‌وه‌ ده‌رده‌خات كه‌ رێزی‌ كاتی‌ الیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی‌‬ ‫ئه‌ڵێت كاتم نیه‌و نازانم كات چۆنه‌ تۆ مه‌وعیدێكی‌ بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ خۆی‌ بده‌رێ‌ بزانه‌ چۆن ئاگای‌ له‌كاته‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ كات گرنگترین شته‌ له‌ژیانی‌ مرۆڤدا"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌گرانترین نرخی‌ س����ه‌عاتیش حاجی‌‬ ‫مسته‌فا ئه‌وه‌ ئاش����كرا ده‌كات كه‌ نرخه‌كه‌ی‌ له‌نێوان‬ ‫(‪ )300-150‬دۆالردای����ه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "دی����اره‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫س����ه‌عاتانه‌ش خه‌ڵكی‌ پ����اره‌دار ده‌یك����ڕن‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫بۆ خه‌ڵكێك����ی‌ هه‌ژار س����ه‌عاتێك ده‌كڕێت به‌ (‪)15‬‬ ‫هه‌زارو به‌ش����ی‌ چه‌ندین ساڵی‌ ده‌كات‪ ،‬بیرت نه‌چێت‬

‫س����ه‌عاتیش بۆ خۆی‌ هون����ه‌ره‌و ده‌بێت بز‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ ده‌كه‌یت‪ ،‬ئیش����ێكی‌ ورده‌و چاو‬ ‫ده‌وێ����ت‪ ،‬برغوی‌ وه‌ه����ای‌ تێدایه‌ به‌ق����ه‌د‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫حاجی‌ مس����ته‌فا ئه‌وه‌ش ناش����ارێته‌وه‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیاو بونی‌ مۆبایله‌وه‌ خه‌ڵكی‌ كه‌متر‬ ‫به‌كاردێنن‪ ،‬ده‌شڵێت "ئێستا سه‌عاتی‌ ده‌س‬ ‫ده‌فرۆش����رێت‌و زیاتر س����ه‌عاتی‌ ماڵ‌ ب����از‬ ‫چونك����ه‌ خه‌ڵك مۆبایلی‌ پێیه‌‪ ،‬باش����ترین‬ ‫مااڵن كه‌ فس����فۆڕه‌و به‌ئاس����انی‌ به‌ش����ه‌و‬ ‫نرخه‌ك����ه‌ی‌ (‪ )30‬هه‌زار دیناره‌‪ ،‬ئه‌م س����‬ ‫كه‌ دێنه‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان زیاتر له‌واڵت‬ ‫دێ����ن به‌اڵم به‌چینی‌ كوالێتی‌ نه‌ك عادی‌‌و‬ ‫كۆری‌‌و ئه‌ڵمانی‌‌و سویسری‌‌و هیندیشم الیه‌‬ ‫كۆریش زۆر باشن"‪.‬‬ ‫مسته‌فای‌ رازاوه‌ ئه‌وه‌شی‌ خسته‌رو كه‌به‌ه‬ ‫خه‌ڵكی‌ جاران وه‌ك ئێس����تا نه‌بون بۆیه‌‬ ‫جارانیش باش����تر بون‪ ،‬ئه‌و نمونه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫كه‌ ساڵی‌ (‪ )1961‬سه‌عاتی‌ به‌هاوڕێیه‌كی‌‬ ‫تاوه‌كو ئێستاش ئه‌و س����ه‌عاته‌ ئیشده‌كات‬ ‫به‌ (‪ )3‬دینار پێیفرۆش����توه‌‪ .‬وتیشی‌ "ئێس‬ ‫ته‌ماعی‌ پاره‌ی‌ هه‌یه‌ ب����ه‌اڵم ئه‌وكات ئێمه‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬ئ����ه‌وكات ته‌ماعی‌ ئه‌وه‌م����ان هه‌بو‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬كه‌س����ایه‌تیمان هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئێس‬ ‫كۆشك‌و سه‌یاره‌و باخ‌و ئه‌وانه‌ هه‌یه‌ به‌داخ‬ ‫ده‌ڵێم ئیتر پێویس����ته‌ خه‌ڵ����ك بیربكاته‌‬ ‫بخوێنێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ فێربێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر نه‌‬ ‫نابیت به‌هیچ"‪.‬‬

‫تیل‪0533202790 :‬‬

‫‪facebook: makassalonsulaymaniah‬‬

‫ڤیتامینن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌كار ‌‬ ‫‪ -3‬هه‌وڵبد‌ه ئه‌و بۆیان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌هێنیت بۆ نینۆكه‌كانت‪ ،‬له‌ڕه‌نگ ‌‬ ‫پێسته‌كه‌ت بێت‪ ،‬چونك ‌ه به‌وشێوه‌ی ‌ه‬ ‫نینۆكه‌كه‌ت درێژ ده‌رئه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ی ك��� ‌ه ب���ۆ‬ ‫‪ -4‬ئه‌وده‌رمانان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نینۆك به‌كار ‌‬ ‫ی بۆی ‌ه ‌‬ ‫لێكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌هێنی���ت‪ ،‬هه‌وڵب���د‌ه م���ادد‌ه ‌‬ ‫ی زۆرك���ه‌م تێدابێ���ت‪.‬‬ ‫ئه‌س���یتۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫چونك ‌ه ئه‌و ئه‌س���یتۆن ‌ه ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬

‫ی نینۆكه‌كه‌و پاشان‬ ‫ناس���ككردنه‌و‌ه ‌‬ ‫زو شكانیان‪.‬‬ ‫ی نینۆكه‌كانت‬ ‫‪ -5‬هه‌میش ‌ه شێو‌ه ‌‬ ‫ێ نه‌ك چوارگۆش��� ‌ه‬ ‫ی دابن ‌‬ ‫به‌بازنه‌ی ‌‬ ‫ی چوارگۆش��� ‌ه‬ ‫چونك��� ‌ه به‌ش���ێو‌ه ‌‬ ‫نینۆكه‌كه‌ زیاتر ئه‌شكێت‪.‬‬ ‫‪ -6‬ده‌توانی���ت س���یریش ب���ه‌كار‬ ‫بهێنیت‪ .‬تۆزێك سیر ورد ورد بكه‌و‬ ‫ی ئاوی‌‌و پاشان‬ ‫ی نینۆك ‌‬ ‫بیكه‌ر‌ه بۆی ‌ه ‌‬ ‫نینۆكه‌ك ‌هی‌ پێ بۆی ‌ه بكه‌‪.‬‬

‫ی تایبه‌تی‌ بارام به‌گ له‌زاری‌ كوڕه‌كه‌یه‌وه ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫ئاوێنه‌‌ ژیان ‌‬ ‫ی بوه‌"‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫"پێشمه‌رگه‌ ‌‬ ‫ ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‬ ‫بارام به‌گ ناوی‌ ته‌واوی‌ (بارام نه‌جیم بارام)ه‌‌و‬ ‫له‌گوندی‌ شۆشمێی‌ له‌ساڵی‌ ‪ 1913‬له‌دایكبوه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ چه‌ند ساڵێك له‌دایكبونی‌ ماڵیان دێته‌‬ ‫باشوری‌ كوردستان‌و له‌گوندی‌ سۆسه‌كانی‌ سه‌ر‬ ‫به‌ناحیه‌ی‌ بیاره‌ نیشته‌جێ ده‌بن‪.‬‬ ‫بارام به‌گ دوجار هاوسه‌رگیری‌ كردوه‌‪ ،‬حه‌وت‬ ‫منداڵ���ی‌ لێیان هه‌بوه‌‪ ،‬بارام به‌گ س���اڵی‌ ‪1989‬‬ ‫له‌قه‌زای‌ شاره‌زور كۆچی‌ دوایی‌ ده‌كات‌و ته‌رمه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ر له‌قه‌زای‌ شاره‌زور به‌خاك ده‌سپێردرێت‪.‬‬ ‫ته‌واوی‌ هاواڵتیانی‌ هه‌ورامان‌و هه‌ڵه‌بجه‌ حه‌زیان‬ ‫له‌قس���ه‌ خۆش���ه‌كانی‌ ئه‌م پیاوه‌ بوه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫به‌گزاده‌كانی‌ هه‌ورامانی‌ رۆژهه‌اڵت‌و باشور‪.‬‬ ‫بارام ب���ه‌گ پیاوێكی‌ قس���ه‌خۆش بوه‌ له‌هه‌ر‬ ‫ش���وێنێك بۆ هه‌ر بابه‌تێك ته‌اڵقێكی‌ خس���توه‌‪.‬‬ ‫هه‌مو چین‌و توێژه‌كان حه‌زیان له‌و شوێنه‌ كردوه‌‬ ‫كه‌ بارام به‌گ���ی‌ تێدا بوه‌ به‌هۆی‌ قس���ه‌خۆش‌و‬ ‫س���اده‌ییه‌كه‌ی‌ ئه‌و پیاوه‌ زۆر خۆشه‌ویست بوه‌‪،‬‬ ‫بارام به‌گ كابرایه‌كی‌ میللی‌ بوه‌ به‌قس���ه‌ خۆش‬ ‫ناسراوه‌‌و هه‌رده‌م مه‌جلیسی‌ گه‌رم بوه‌‪.‬‬ ‫مامۆس���تا تاهیر بارام ب���ه‌گ كوڕی‌ بارام به‌گ‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ باس له‌ژیان‌و به‌س���ه‌رهاته‌كانی‌ باوكی‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت "باوكم هه‌رده‌م قس���ه‌ خۆش بوه‌‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌ماڵه‌وه‌ش له‌گ���ه‌ڵ ئێمه‌ زۆر روخۆش‬ ‫بو‪ ،‬قه‌ت قس���ه‌یه‌كی‌ نه‌ئه‌كرد ك���ه‌ ئێمه‌ پێمان‬ ‫ناخ���ۆش بوبێت یان لێمان ت���وڕه‌ بوبێت‪ ،‬باوكم‬ ‫هه‌ر شتێكیش���ی‌ ئێمه‌ی‌ به‌دڵ نه‌بوبێت به‌زمانێك‬ ‫پێمان���ی‌ وت���وه‌ كه‌ هه‌س���ت نه‌كه‌ی���ن هه‌ڵه‌مان‬ ‫كردوه‌‪".‬‬ ‫تاهی���ر ب���ارام ب���ه‌رده‌وام بو له‌قس���ه‌كانی‌‌و‬ ‫وتی‌"هه‌رده‌م ش���انازی‌ به‌باوكمانه‌وه‌ ده‌كه‌ین ئه‌و‬ ‫قه‌درو رێزه‌ی‌ له‌نێو خه‌ڵكیدا هه‌مانه‌ له‌باوكمانه‌وه‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ی گۆڕانكارییه‌ك بك ‌ه‬ ‫خۆت ئام���اد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌م ماوه‌ی ‌ه روئه‌دات‌و گۆڕانكار ‌‬ ‫سۆزداری‌ له‌ژیانت دروست ده‌كات‪.‬‬

‫بۆمان ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬باوكم پیاوێكی‌ قس���ه‌ خۆشی‌‬ ‫ناس���راوبو بۆیه‌ هه‌رده‌م سوپاس���ی‌ ده‌كه‌م ئه‌م‬ ‫خانوه‌ی‌ ئێسته‌ نیشته‌جێم تێیدا به‌ده‌ستی‌ باوكم‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌ هی���چ ده‌س���كارییه‌كم نه‌كردوه‌ وه‌ك‬ ‫یادگارێكی‌ زۆر خۆشه‌ویست هێشتومه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫قس���ه‌خۆش‌و ته‌اڵقه‌كان���ی‌ بارام ب���ه‌گ پاش‬ ‫‪ 30‬س���اڵ‌ له‌كۆچكردنی‌ خۆیش���ی هه‌رده‌م له‌نێو‬ ‫كۆمه‌ڵگادا باس���ده‌كرێت‌و زۆرێ���ك له‌هه‌وادارانی‌‬ ‫بارام به‌گ په‌ی���ج‌و ئه‌كاونتی‌ تایبه‌تییان له‌تۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوك به‌ناوی‌ ب���ارام به‌گه‌وه‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫تاهیر ب���ارام ب���ه‌رده‌وام ب���و له‌گێڕان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌س���ه‌رهات‌و ژیان���ی‌ باوك���ی‌‌و وت���ی‌ "داواكارم‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌ س���ااڵنه‌ یادی‌ بارام به‌گی‌ باوكمان‬ ‫به‌ره‌س���می‌ بكه‌نه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا په‌یكه‌رێكی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ شایسته‌ی‌ بۆ دروست بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ش كرد"بارام به‌گ له‌سه‌رده‌می‌‬ ‫شۆڕش���ی‌ ئه‌یلول پێش���مه‌رگه‌ی‌ ئه‌وكاتی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان بوه‌ ده‌مانچه‌یه‌كی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆی‌ پێبوه‌ كه‌ چوارده‌خۆری‌ بو"‪.‬‬ ‫تاهیر به‌گ ده‌ڵێت "ئێمه‌ كه‌سمان له‌نه‌وه‌كانی‌‬ ‫بارام به‌گ نه‌مانتوانیوه‌ بڕۆینه‌وه‌ سه‌ر بارام به‌گ‬ ‫ك���ه‌ وه‌ك ئه‌و قس���ه‌خۆش بین‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رده‌م‬ ‫ئامۆژگارییه‌كان���ی‌ له‌گوێماندای���ه‌ كه‌ كه‌س���انی‌‬ ‫چاك���ه‌كار بین له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌رماندا منیش هه‌مو‬ ‫جارێك ئام���ۆژگاری‌ نه‌وه‌كانی‌ خ���ۆم ئه‌كه‌م كه‌‬ ‫بچنه‌وه‌ سه‌ر باپیره‌یان"‪.‬‬ ‫ب���ارام به‌گ خانوی���ه‌ك ده‌كڕێ���ت له‌هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫به‌(‪)120‬دین���ار‌و به‌ه���ۆی‌ دوری‌ ش���وێنه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫نیگه‌رانی‌ الی‌ خانه‌واده‌كه‌ی‌ دروستده‌كات‌و بارام‬ ‫به‌گی���ش ته‌اڵق ده‌خ���وات كه‌ رۆژێ���ك دێت ئه‌و‬ ‫خانوه‌ی‌ ده‌بێته‌ ناوه‌ڕاستی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‪.‬‬ ‫مامۆس���تا تاهیر ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد "بارام‬

‫گا‬

‫به‌گ له‌گه‌ڵ چه‌ن���د پیاوێك‌و حه‌م���ه‌ ره‌زابه‌گی‌‬ ‫نه‌وسۆ له‌به‌رزاییه‌كی‌ دوری‌ سۆسه‌كان كه‌ نێوان‬ ‫سنوری‌ سۆسه‌كان شۆشمێی داده‌نیشن خه‌ریكی‌‬ ‫تاوڵه‌‌و كۆنكان بون خانویه‌ك له‌سۆس���ه‌كان گڕ‬ ‫ده‌گرێت دوكه‌ڵه‌كه‌ ‌ی ده‌بینن یه‌كسه‌ر بارام به‌گ‬ ‫ت���ه‌اڵق ده‌خوات كه‌ ئ���ه‌وه‌ خانوه‌كه‌ی‌ منه‌ گڕی‌‬ ‫گرتوه‌ ئه‌وانیش ده‌ڵێن ماڵت ئاوابێت بارام ئه‌وه‌‬ ‫بۆ له‌خۆته‌وه‌ ئه‌و ته‌اڵقه‌ت خس���ت پاش كه‌مێك‬ ‫له‌سۆس���ه‌كانه‌وه‌ كه‌س���ێك ده‌ڕواته‌ الی���ان لێی‌‬ ‫ده‌پرس���ن؟ ئه‌وه‌ ماڵی‌ كێ بو س���وتاوه‌ ئه‌ویش‬ ‫ده‌ڵێ���ت ماڵی‌ بارام به‌گ ب���وه‌ حه‌مه‌ ره‌زا باوكم‬ ‫ده‌بات له‌گه‌ڵ خۆی‌ بۆ شۆشمێی‌‌و داوای‌ لێده‌كات‬ ‫چی‌ پێویس���ته‌ بۆی‌ بكات به‌اڵم بارام به‌گ ڕه‌تی‌‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌‌و ده‌ڵێت ماڵ س���وتاو ده‌بێته‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫كه‌سانی‌ ته‌ماحباز هیچی‌ نابێت به‌هیچ‪.‬‬ ‫هاوڕێكان���ی‌ ب���ارام به‌گ به‌ب���ارام به‌گ ده‌ڵێن‬ ‫سه‌یاره‌ هه‌رزان بوه‌ بۆ سه‌یاره‌یه‌ك ناكڕیت بارام‬ ‫به‌گیش ته‌اڵق ده‌خوات سه‌یاره‌ ببێت به‌یه‌ك دینار‬ ‫سه‌روه‌ته‌كه‌ی‌ من ده‌بێت به‌هه‌ژده‌ په‌نجایی‌"‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌ته‌اڵقه‌كانی‌ بارام به‌گ‪:‬‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خ���وات هه‌ركه‌س دو‬ ‫مه‌خزه‌ن فیشه‌ك به‌یه‌كه‌وه‌ بلكێنێت ئه‌وه‌ هیچی‌‬ ‫لێنایه‌ت‪.‬‬ ‫س���ێ به‌سێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات پیاو نه‌گبه‌تی‌ بو‬ ‫محه‌له‌بی‌ بخوات ددانی‌ ده‌شكێت‬ ‫سێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات كه‌س ساحێبی‌‬ ‫ته‌سبیحی‌ خۆی‌ نیی ‌ه‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات هه‌ركه‌س چوار‬ ‫قسه‌ بكات سیانیان له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیه‌تی‌‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات نه‌گبه‌تی‌ كورد‬ ‫ئه‌وكاته‌ هات كه‌ به‌درۆیان وت سیاسه‌ت‬ ‫سێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات له‌خه‌ودا بۆكس‬ ‫بده‌ به‌ده‌م ژندا خه‌تای‌ ژنه‌كه‌ بوه‌‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خ���وات ژن غه‌یبه‌تی‌‬

‫دوانه‌‬

‫ی هه‌ن���د ‌ێ ده‌س���تكه‌وتت ده‌بێ���ت به‌هۆ ‌ی‬ ‫ێ ه���ه‌ل دێت ‌ه پێش���ت له‌بوار ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ئیش كردن ك ‌ه رابردوت بیرده‌خاته‌وه‌و هاوڕێكانت زۆرینه‌ ‌ی ئه‌و هه‌النه‌ش ئه‌وانه‌ن‬ ‫ك ‌ه تۆ پێویستت ‌ه ئه‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬ ‫كارده‌كاته‌و‌ه سه‌رژیانت‪.‬‬

‫تاهایر کوڕی بارام به‌گ له‌ماڵه‌که‌ی باوکی‬ ‫له‌كفته‌ پێ خۆشتره‌‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خ���وات ڕۆژێك دێت‬ ‫له‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆت ترس���ت هه‌یه‌ س���ه‌یاره‌ لێت‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات یاپراخ س���ارد‬ ‫نابێت���ه‌وه‌ كه‌ س���اردیش ب���وه‌وه‌ ق���ه‌ت گه‌رم‬ ‫نابێته‌وه‌‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات عه‌الدین قاچی‌‬ ‫خ���ۆی‌ گه‌رم ناكاته‌وه‌ جاچ���ۆن قاچی‌ من گه‌رم‬ ‫ئه‌كاته‌وه‌‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خ���وات ژن‌ومێرد قه‌ت‬ ‫ڕێك ناكه‌ون هه‌ر نه‌بێ���ت یه‌كێكیان گه‌رمایه‌تی‌‬ ‫ئه‌ویتریشیان سه‌رمایه‌تی‌‬ ‫س���ێ به‌س���ێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات تراكتۆر به‌سه‌ر‬ ‫شوشه‌یا بڕوات ته‌قه‌ ته‌ق ئه‌كات‬ ‫سێ به‌سێ‌ ته‌اڵق ده‌خوات كه‌ كورد بخه‌یته‌ ناو‬ ‫سندوقی‌ ساردی‌ یه‌ك ریز نابن‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی بده‌‪،‬‬ ‫ی وه‌رزش��� ‌‬ ‫ی روئه‌دات زیاتر بایه‌خ به‌بوار ‌‬ ‫ی سۆزداریت گۆڕانكار ‌‬ ‫له‌بوار ‌‬ ‫ی به‌و‬ ‫ی دڵخۆش كردنت‪ ،‬ته‌ندروس���تیت زیاتر پێویس���ت ‌‬ ‫له‌ژیانت‌و ده‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫بواره‌ هه‌یه‌ پشتگوێی مه‌خه‌‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕێی زیاتر بكه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ناچاریت له‌هه‌ند ‌ێ شت واز بێنیت یاخود‬ ‫خۆت ‌ی لێدوربخه‌یته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی تۆ ده‌ته‌وێت‬ ‫پێویست ‌ی به‌دوركه‌وتنه‌و‌ه هه‌یه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫چەمکی دیموکراسیی لەنێوان بەهایەکی گەردونی‌و دەوڵەتییدا‬ ‫کۆمەڵگاو هەوڵبدەین ش���وێنگەی کورد‬ ‫لەم جوگرافیا سیاس���ییە تاوتوێبکەین‪،‬‬ ‫ئەوا سێ قۆناغی گرنگیی مێژویی هەیە‬ ‫کە بەڕای من‪ ،‬بەبێ تێگەیشتن لەم سێ‬ ‫قۆناغە ناتوانین لەمێژوی دیموکراسیی‬ ‫لەکۆمەڵ���گای خۆم���ان‌و ناوچەک���ەش‬ ‫تێبگەین‪.‬‬

‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫بەشی دوهەم‬ ‫بەش���ێوەیەکی گش���تیی دەتوانی���ن‬ ‫مێژوی پرس���ی دیموکراسیی لەدونیای‬ ‫خۆرهەاڵتی ناویندا لەدو پرۆس���ەو لەدو‬ ‫ئاس���تی جیاوازدا بەرجەس���تە بکەین‪.‬‬ ‫یەکەمیان پرۆسەی بەدیموکراسیکردنی‬ ‫دەوڵەت���ە‪ ،‬دوهەمیش���یان پرۆس���ەی‬ ‫بەدیموکراسیکردنی کۆمەڵگایە‪ .‬پرۆسەی‬ ‫بەدیموکراسیکردنی دەوڵەت پتر چەمکی‬ ‫دیموکراس���یی کورتکردۆتەوە بۆ پرسی‬ ‫دابەشکردنی دەس���ەاڵت لەنێوان هێزە‬ ‫سیاس���ییەکاندا‪ ،‬بەچەش���نێک کە هیچ‬ ‫هێزێک لەم پرۆس���ەیەدا لەبەر ئینتیما‬ ‫ئەتنی‌و ئایینیەک���ەی لەناو جوگرافیای‬ ‫دەسەاڵتدارێتیدا پەراوێز نەخرێت‪ .‬واتە‬ ‫دیموکراس���یی هێندەی بوە بەمۆدێلی‬ ‫نوێنەرایەتیکردنی هێزە سیاس���ییەکان‬ ‫لەجوگرافیای دەس���ەاڵت‪ ،‬هێندە نەبوە‬ ‫بەمۆدێل���ی بەش���داریکردنی کۆمەڵگا‬ ‫لەنەخش���اندنی جوگرافیای دەسەاڵت‪.‬‬ ‫پرۆس���ەی دوهەمیش���یان ملمالنێ���ی‬ ‫گروپەکانی ناو خودی ئەو کۆمەڵگایانەیە‬ ‫بۆ فراوانکردنی روبەرەکانی دیموکراسیی‬ ‫کە لەرێزگرتن لەپلورالیزم‌و دابەشکردن‌و‬ ‫دەس���ەاڵت‌و‬ ‫دەستاودەس���تکردنی‬ ‫دادپەروەری���ی‪ ،‬ئ���ازادی‪ ،‬بەش���داری‬ ‫سیاسیی‌و بەشهەبونی ئابوری لەسامانی‬ ‫واڵتدا خۆی دەبینێتەوە‪.‬‬ ‫گ���ەر ئ���ەم نەخش���ەیە کەمەکێ���ک‬ ‫گەورەت���ر بکەینەوەو تەماش���ای رۆڵی‬ ‫خەباتی دیموکراس���یی بکەین لەگۆڕانی‬

‫لەدوای دامەزراندن���ی دەوڵەتی عێراق‌و‬ ‫دیزاینکردن���ی بەپەرلەمان‌و حکومەت‪،‬‬ ‫قۆناغی بەنەعلەتیکردنی سیاسیی کورد‬ ‫لەمێژوی نوێدا دەستپێدەکات کە نوخبەی‬ ‫سیاس���یی کورد دەستبەرداری گوتاری‬ ‫دەوڵەت���ی نەتەوەیی دەبێ���ت‌و لەبری‬ ‫ئەوە سەرقاڵی بەدیموکراسییکردنی ئەو‬ ‫دەوڵەتانە بو کە تیایدا دابەشکرا‪.‬‬

‫قۆناغ���ی یەکەمی���ان قۆناغی هاتنی‬ ‫مۆدێلی دیموکراسییە وەکو دەزگایەکی‬ ‫بێ رۆح بۆ ناوچەکە کە لەدامەزراندنی‬ ‫دەوڵەتی کۆلۆنییەوە دەستپێدەکات‪ .‬ئەم‬ ‫قۆناغەش بەف���ۆرم‌و میکانیزمی جیاواز‬ ‫پیادەکراوە‪ .‬ئێمە لەعێراقدا سەروکارمان‬ ‫لەگەڵ فۆرمە ئینگلیزییەکەیدا هەیە کە‬ ‫دیموکراسیی مانای سیستەمی کۆماری‬ ‫نییە‪ .‬وات���ە دەوڵەتێک بەسیس���تەمی‬ ‫پادش���ایەتی دامەزرێنراو پەرلەمانێکی‬ ‫پێبەخش���را ک���ە وەک���و دەزگای���ەک‬ ‫نوێنەرایەت���ی هەمو دەس���ەاڵتدارێتییە‬ ‫لۆکاڵییەکانی ناو کۆمەڵگای ئەوس���ای‬ ‫عێراق بکات‪ .‬واتە هێنانی پاش���ایەک‌و‬ ‫دامەزراندنی پەرلەمان‌و حکومەتێک‪ ،‬بو‬ ‫بەمۆدێلی ئەو دیموکراس���ییەی کە بۆ‬ ‫یەکەمینج���ار بەتوندیی بەر کۆمەڵگای‬ ‫ئەو س���ەردەمەی عێراق ک���ەوت‪ .‬لەم‬ ‫فۆرمەدا پرس���ی س���ەرەکی سیاسەت‬ ‫بریتیی ب���و لەدامەزراندنی دەوڵەتێکی‬ ‫ن���وێ‌و دانانی نوێنەرەکان���ی لەرێگەی‬ ‫بەخش���ینی پێگەی سیاسیی بەسەرۆک‬ ‫عەش���رەت‌و دەس���ەاڵتە لۆکاڵیی���ەکان‬ ‫لەپەرلەم���ان‌و دەزگای حکوم���ەت‌و‬ ‫لەوێش���ەوە بنجبەس���تکردنی دەزگاو‬ ‫س���نورەکانی ئەو دەوڵەتە‪ .‬دیارە پێش‬ ‫ئەم قۆناغە نوخبەی سیاسیی کوردیش‬ ‫ب���ۆ ماوەیەکی مێژویی ک���ورت‪ ،‬وەکو‬ ‫هەمو میللەتان���ی ئەو ناوچەیە‪ ،‬هەوڵی‬ ‫قۆناغی سێهەمیش بریتییە لەملمالنێی‬ ‫ئەوەی دەدا ببێت بەدەسەاڵتدارێتییەک‌و‬ ‫دەوڵەتی س���ەربەخۆی خ���ۆی هەبێت‪ .‬گروپەکانی ناو کۆمەڵگای کوردس���تان‬ ‫وەکو دەزانی���ن‌و بینیمان کە کورد لەم لەگەڵ دەس���ەاڵتدارێتی نوێی کوردیی‬ ‫گۆڕانکارییە مێژوییە گەورەیەی بەسەر خۆی���دا ک���ە س���ااڵنێک پروپاگەندەی‬ ‫جوگرافی���ای دەس���ەاڵت لەناوچەکەدا ئ���ەوەی دەکرد ببێ���ت بەنمونەیەک بۆ‬ ‫ه���ات‪ ،‬بەبێئەوەی پرس���ی پێبکرێت‪ ،‬عێ���راق‌و ناوچەکە ب���ۆ هەناردەکردنی‬ ‫بەسەر چەند دەوڵەتێکی دروستکراودا مۆدێلی دیموکراس���یی‪ .‬ئەم قۆناغەش‬ ‫دابەش���کراو لەوێش���ەوە چارەنوس���ە کە لەکۆتایی س���ەدەی بیس���تویەکەوە‬ ‫سیاس���ییەکەی بەپرۆس���ەی سیاسیی دەس���تپێدەکات‪ ،‬س���ەردەمێکی نوێی‬ ‫ن���او ئ���ەو دەوڵەتانەوە بەس���ترایەوە‪ .‬خەبات‌و ملمالنێی سیاس���یی نوخبەی‬

‫لێرەش���ەوە قۆناغ���ی دوه���ەم‬ ‫دەس���تپێدەکات ک���ە بریتی���ی ب���و‬ ‫لەقۆناغ���ی خەبات���ی سیاس���یی ب���ۆ‬ ‫بەدیموکراسییکردنی جەستەی دەوڵەتی‬ ‫کۆلۆنیالی‌و پاشان پۆست‪-‬کۆلۆنیالیی‌و‬ ‫بەشهەبون‌و بەش���داربون لەجوگرافیای‬ ‫دەس���ەاڵتدا‪ .‬ئ���ەم قۆناغ���ەش وەکو‬ ‫دەزانین بەچەندین داخوازی سیاس���یی‬ ‫تێپەڕبو کە لەدروش���می ”دیموکراسیی‬ ‫بۆ عێراق‌و ئۆتۆنۆمی بۆ کوردستان“ەوە‬ ‫دەس���تپێدەکات‌و ت���ا دەگات ب���ەم‬ ‫فیدرالیزمەی کە ئەمڕۆ پێی گەیشتوە‪.‬‬ ‫دی���ارە س���ەرەتاکانی ئەم پرۆس���ەیە‬ ‫بەلەدایکبون���ی گوتارێک���ی سیاس���یی‬ ‫دەستیپێکرد کە زیاتر بەرهەمی چەپی‬ ‫عەرەبیی بو‪ .‬گومانی تێدا نییە کە ئەم‬ ‫گوت���ارە لەالیەن حیزبی ش���یوعییەوە‬ ‫گواس���ترایەوە ناو نوخبەی سیاس���یی‬ ‫ش���اریی کۆمەڵگای کوردس���تانەوە کە‬ ‫رزگارب���ون لەکۆلۆنیالی���زم‌و روخان���ی‬ ‫سیستەمی پادش���ایەتی‪ ،‬ئۆتۆماتیکی‬ ‫دەبێ���ت بەس���ەرەتایەک بۆ گەیش���تن‬ ‫بەئامانجە نەتەوەییەکان‪ .‬ئەوەی جێگای‬ ‫تێڕامانە‪ ،‬لەهەندێک قۆناغی سیاسییدا‬ ‫شەرم بو داوای دەوڵەتی نەتەوەیی بۆ‬ ‫کورد بکرێت‪ ،‬چونکە وەکو داخوازییەکی‬ ‫کۆنەپارێزو دواکەوتو مۆر دەکرا‪.‬‬

‫کورد وەکو کەمینە‬ ‫ناتوانێت دەستکاری‬ ‫پرۆسەی ناوەکیی‬ ‫سیاسیی لەناو ئەو‬ ‫واڵتانەدا بکات کە‬ ‫بەسەریدا دابەشبوە‪.‬‬ ‫لەدوای جەنگی جیهانی‬ ‫یەکەمەوە پرۆسەی‬ ‫سیاسیی بریتییە‬ ‫لەوەی چۆن دەسەاڵتی‬ ‫مەرکەزیی دیموکراتیزە‬ ‫بکرێت‬ ‫نوێ���ی ن���او کۆمەڵ���گای کوردس���تان‬ ‫پێکدەهێنێت‪ .‬بۆ یەکەمینجار لەمێژوی‬ ‫سیاس���یی کوردس���تاندا ملمالنێ���ی‬ ‫سەرەکیی پرۆسەی دیموکراسیی تیایدا‬ ‫لەنێوان ک���وردو دەرەوەی خۆیدا نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو لەناو جوگرافیای دەسەاڵتدارێتی‬ ‫کورد خۆیدایە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی من لێ���رەدا دەمەوێت وەکو‬ ‫تێز بیخەمە ب���ەر گفتوگۆی رەخنەیی‪،‬‬ ‫وەاڵم���ی ئ���ەو پرس���یارەیە‪ :‬ک���ورد‬ ‫چ���ی دەوێت؟ ئای���ا ه���ەر لەبناغەوە‬ ‫فەلس���ەفەیەکی سیاس���یی هەب���وە تا‬ ‫بزانێت چ���ی دەوێت؟ بۆ تێگەیش���تن‬ ‫لەم���ەش ب���ا بەخێرایی تەماش���ایەکی‬ ‫مێ���ژو بکەی���ن‪ .‬هێزە سیاس���ییەکانی‬ ‫ک���ورد لەقۆناغ���ی یەک���ەم‌و دوهەمدا‪،‬‬

‫لەناو جوگرافیای دەسەاڵتدارێتی خۆیدا‬ ‫خەباتی دیموکراس���یی نەکردوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەجوگرافی���ای دەس���ەاڵتی دەرەوەی‬ ‫خۆیدا خەباتی دیموکراسیی کردوە‪ .‬واتە‬ ‫کورد لەپرۆس���ەی بەدیموکراسییکردنی‬ ‫ئەوانیتردا دەیویس���ت ب���گات بەمافە‬ ‫نەتەوەییەکانی خۆی‪ .‬ئەم پرۆس���ەیە‬ ‫ل���ەزۆر روەوە شکس���تی گ���ەورەی‬ ‫هێنا‪ .‬ک���ورد لەمۆدێلی ش���ەڕکردن بۆ‬ ‫دیموکراسیی لەدەرەوەی خۆیدا شکستی‬ ‫هێنا‪ ،‬وات���ە نە توانیویەت���ی دەوڵەتە‬ ‫مەرکەزییەکانی ئ���ەو واڵتانەی کوردی‬ ‫بەس���ەردا دابەش���بوە‪ ،‬بەدیموکراسیی‬ ‫ب���کات‌و ن���ە توانیویەتی بەش���داربێت‬ ‫لەدیموکراسییکردنی کۆمەڵگاکانی ئەو‬ ‫دەوڵەتانە‪ .‬هۆکارەکەش���ی س���اکارە‪،‬‬ ‫چونکە کورد نە ئەو هێزە کاریگەرە بوە‬ ‫لەناو جوگرافی���ای کۆمەڵگاو مەرکەزی‬ ‫دەس���ەاڵتدا‪ ،‬نە زۆرینەی دانیش���توانی‬ ‫ئەو واڵتانەش���ی پێکهێن���اوە‪ ،‬تاوەکو‬ ‫بتوانێت ئاراستەی ئەم پرۆسەیە بکات‪.‬‬ ‫بەمچەش���نە ملمالنێ���ی دیموکراس���یی‬ ‫کورتبوەتەوە بۆ ملمالنێی نێوان زۆرینەو‬ ‫کەمینەو راگرتنی هاوکێشەی دەسەاڵت‬ ‫لەناو ئەو جوگرافیا دەسەاڵتدارێتییەی‬ ‫کە لەمەرکەزدایە‪ .‬سەردەمانێک سوننە‬ ‫دەوڵەتی بەدەستەوە بو‪ ،‬شیعەو کورد‬ ‫خەباتی بەش���هەبونیان لەدەس���ەاڵتدا‬ ‫دەک���رد‪ .‬کە ش���یعەش دوای س���وننە‬ ‫سەرکردایەتی زۆرینەی سیاسیی کرد‪،‬‬ ‫کوردو سوننە دەستیان کرد بەملمالنێی‬ ‫بەش���هەبون لەجوگرافیای دەس���ەاڵتی‬ ‫مەرکەزی���ی‪ .‬ئ���ەوەی ل���ەم نەخش���ە‬ ‫سیاس���ییەدا ڕون���ە ئەوەیە ک���ە کورد‬ ‫وەک���و کەمینە ناتوانێ���ت نوێنەرایەتی‬ ‫زۆرین���ەی کۆمەڵ���گای عێراقیی بکات‪،‬‬ ‫گەر دیموکراس���ییش بەرقەرابێت‪ .‬واتە‬ ‫دەبێ���ت فۆرمێکی تر لەدابەش���کردنی‬ ‫دەس���ەاڵت بدۆزێت���ەوە ک���ە زۆرینەو‬ ‫کەمینەی ناو سیس���تەمی دیموکراسیی‬ ‫پێوەر نەبێت بۆ شەرعییەتی بەردەوامی‬ ‫هێ���زی زۆرین���ە‪ .‬ئ���ەم ئەفس���انەی‬ ‫بەدیموکراس���ییکردنە هەمیش���ە لەوێدا‬ ‫کۆتایی پێدێت کە کورد لەهاوکێش���ەی‬ ‫دەسەاڵتدا وەکو کەمینەیەک کار لەسەر‬ ‫دیموکراسییبونی دەسەاڵتی مەرکەزیی‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەک بکات کە زۆرینەکەی‬

‫نایەوێ���ت جوگرافیای دەس���ەاڵتەکەی‬ ‫دابەش���بکات‪ .‬ئ���ەو فاکت���ە مێژوییەی‬ ‫لێ���رەدا دەس���تماندەکەوێت ئەوەیە کە‬ ‫کورد ناتوانێ���ت‌و نەیتوانیوە ببێت بەو‬ ‫هێزەی کە پرنس���یپەکانی دیموکراسیی‬ ‫وەک���و ئایدی���او وەکو پراکس���یس بۆ‬ ‫دەرەوەی خۆی بنێرێت‪.‬‬ ‫پرس���یارە هەنوکەییەک���ە لەم���ڕۆدا‬ ‫بۆ ئێم���ە ئەوەیە‪ :‬کورد چ���ی لەبەغدا‬ ‫دەوێت؟ ئایا کورد دەیەوێت دەس���ەاڵت‬ ‫لەبەغدا بەدیموکراس���یی ب���کات‪ ،‬یان‬ ‫کۆمەڵگای عێراقیی؟ وەاڵمی پرسیاری‬ ‫یەکەمی���ان نەرێتی بوە‪ ،‬ن���ەک تەنها‬ ‫لەبەرئ���ەوەی ک���ە هێ���زە سیاس���ییە‬ ‫کوردس���تانییەکان هەڵگ���ری بەهاکانی‬ ‫دیموکراسیی نەبون بۆ ناوەوەی خۆیان‪،‬‬ ‫تاوەکو بیک���ەن بەمۆدێلێک لە بەغدا‪،‬‬ ‫بەڵکو پرسی س���ەرەکییان بریتیی بوە‬ ‫لەبەش���هەبون لەجوگرافیای دەسەاڵت‬ ‫لەن���او دەزگای دەوڵ���ەت‪ .‬وەاڵم���ی‬ ‫پرس���یاری دوهەمیش ه���ەر نەرێتییە‪،‬‬ ‫چونک���ە گروپ���ە کۆمەاڵیەتییەکان���ی‬ ‫کوردس���تان‌و عێ���راق داب���ڕاو لەیەکتر‬ ‫ملمالنێی دەسەاڵتدارێتییەکانی خۆیان‬ ‫دەکەن بۆ بەرەوپێشخس���تنی پرۆسەی‬ ‫دیموکراس���یی‌و هی���چ هاوئاهەنگی���ی‌و‬ ‫س���تراتیژێکی پێکەوەیی���ان نییە‪ .‬واتە‬ ‫لەمڕۆدا چیدی ش���ەڕی دیموکراس���ی‬ ‫لەگ���ەڵ مەرکەزدا نیی���ە‪ ،‬بەڵکو لەناو‬ ‫پەراوێزەکانی مەرکەزدایە‪.‬‬ ‫ک���ورد وەک���و کەمین���ە ناتوانێ���ت‬ ‫دەستکاری پرۆسەی ناوەکیی سیاسیی‬ ‫لەناو ئەو واڵتانەدا بکات کە بەس���ەریدا‬ ‫دابەش���بوە‪ .‬لەدوای جەنگ���ی جیهانی‬ ‫یەکەمەوە پرۆس���ەی سیاسیی بریتییە‬ ‫ل���ەوەی چ���ۆن دەس���ەاڵتی مەرکەزیی‬ ‫دیموکراتیزە بکرێت‪ .‬پارادۆکس���ەکەش‬ ‫لەوەدای���ە ک���ە هیچ کاتێ���ک لەمێژوی‬ ‫دیموکراس���ییدا دەوڵەتێ���ک ی���ان‬ ‫کۆمەڵگای���ەک نەب���وە ک���ە بەن���اوی‬ ‫دیموکراسییەوە لەجوگرافیای دەرەوەی‬ ‫خۆیدا ش���ەڕ ب���ۆ دیموکراس���یکردنی‬ ‫دەوڵەتێک یان کۆمەڵگایەکی تر بکات‪،‬‬ ‫چجای ئەوەی ک���ە کەمینەیەکی ئەتنی‬ ‫بەم کارە هەڵسێت‪.‬‬

‫فه‌لسه‌فه‌ ‌ی ئومێد‬ ‫سه‌رهه‌ڵدان ‌ی ئومێد له‌هه‌ناوی‌ نائومێدییه‌وه‌ له‌بیری‌ ئێرنست بلۆخ دا‬ ‫ئومێد حه‌مه‌عه‌لی‌‬ ‫ی ئێستا به‌م ژیانه‌ی‌ تیایدای ‌ه‬ ‫جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئومێ���دو ئارام ‌‬ ‫ێ ئاس���ۆكان ‌‬ ‫ناتوان��� ‌‬ ‫رۆحی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیمان فه‌راهه‌م بكات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫جیا له‌كێش���ه‌ بونیادییه‌ بونه‌وییه‌كان ‌‬ ‫ی ئینسان له‌روی‌ مۆڕاڵی‌‌و‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬داڕزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێكهات���ه‌ ‌‬ ‫رۆحیی���ه‌وه‌‪ ،‬داغانبون��� ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌كان‪،‬‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‬ ‫نه‌خۆش���یی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌رباڵوبون���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ترس���ناك ‌‬ ‫هه‌مه‌ڕه‌نگه‌كان‌و كاركرد ‌‬ ‫ی ژیان‪،‬‬ ‫ته‌كنه‌لۆژی���ا له‌س���ه‌ر ناواخن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تیرۆرێكی‌ هه‌مه‌الیه‌ن ‌‬ ‫په‌ره‌س���ه‌ندن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاولكار‪ ،‬كێشه‌ ناوخۆییه‌كان‌و تێكچون ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‪ ،‬زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ده‌ركه‌وتن‌و به‌رجه‌سته‌بونی‌ سه‌ره‌تاكان ‌‬ ‫ی دیكه‌ی‌ جیهانی‌ مه‌ترسیدارو‬ ‫جه‌نگێك ‌‬ ‫چه‌ندین مه‌ترس���ی‌‌و ئاڵۆزیی‌ تر بونه‌ت ‌ه‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌ ئینسان‪،‬‬ ‫فاكته‌ری‌ بێ‌ ئومێد ‌‬ ‫ی دیكه‌وه‌‪ ،‬كێش���ه‌كان‌و‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌الیه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌بن���ه‌و‌ه‬ ‫فاكته‌ره‌كان���ی‌ نائومێ���د ‌‬ ‫ی جواڵن���ه‌وه‌و‬ ‫كه‌ره‌س���ته‌و ماتێریاڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێكی‌ بیركردنه‌وه‌و گه‌ڕانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫م���رۆڤ به‌ش���وێن ئاس���ۆو ده‌رچ���ه‌ ‌‬ ‫ی ئومێدبه‌خ���ش‌و رزگاریبه‌خش‪.‬‬ ‫تازه‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی‌ ژیانی‌ ئینسان‬ ‫تایبه‌تمه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیه‌ت���ی‌ ك ‌ه هی���چ ره‌وش‌و مه‌رجێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاوه‌ڕوانییه‌كان��� ‌‬ ‫دژوار به‌ربه‌بون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ێ‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ناگرێ���ت‪ ،‬چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫م���رۆڤ بیه‌وێت یان نا دێت��� ‌ه ئاراوه‌و‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌م ش���ێوه‌یه‌ داینه‌م���ۆی‌ بنچینه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌رده‌وامێتی‌‌و وزه‌به‌خش��� ‌‬ ‫ئومێده‌ بۆ ژیان‪ .‬ئێرنست بلۆخ یه‌كێك‬ ‫ی‬ ‫له‌و فه‌یله‌سوفانه‌یه‌‪ ،‬كه‌ دان به‌ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی له‌مرۆڤدا ده‌نێت‌و‬ ‫ئومێدو چاوه‌ڕوان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئۆنتۆلۆژیی‌ له‌قه‌ڵه‌م ‌‬ ‫به‌ئاماده‌ییه‌ك��� ‌‬ ‫ده‌دات‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئێرنس���ت بل���ۆخ له‌په‌رتوك��� ‌‬ ‫(پره‌نسیپه‌كانی‌ ئومێد )دا نوسیویه‌تی‌‪:‬‬ ‫بیركردن���ه‌و‌ه ده‌رب���اره‌ی‌ باش���ترین‬ ‫ی بنه‌ڕه‌تی‌‌و خاوێن‬ ‫ش���ت به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ناخه‌كی‌ "من" ه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫پرۆسێسێك ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫گه‌واهیده‌ری ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه به‌هێنده‌ ‌‬ ‫ی له‌مرۆڤدا ئه‌ژی‌‪ ،‬هێنده‌ش‬ ‫گه‌نجێتییه‌ ‌‬ ‫ی تێیدا ش���اراوه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئومێ���دو چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ئه‌م ئومێ���دو چاوه‌ڕوانییان ‌ه نایانه‌وێت‬ ‫له‌خه‌ودا نوقمببن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێجار‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌و له‌خه‌ودا ئه‌سپارد‌ه كراون‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ل���ه‌الی‌ ه���ه‌ر‌ه بێهیوابوه‌كان‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی‌‌و ئومێد به‌ت���ه‌واوی‌ ڕوه‌و‬ ‫"هیچ" نه‌ڕۆیش���تون‌و گلۆرنه‌بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫خۆكوژ‪ ،‬ك ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه ناو ڕه‌تدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ژیانه‌وه‌‪ ،‬گه‌یشتن ‌ه ناو باوه‌ش‌و په‌نایه‌ك‬ ‫په‌لكێشیكردوه‌؛ ئه‌و چاوه‌ڕوانی‌ هێمنی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی بیركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئارامییه‌‪ .‬له‌ژێ���ر روناك ‌‬ ‫بلۆخ دا ده‌توانین ئه‌و‌ه دابڕێژینه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌كییانه‌ ‌‬ ‫وه‌كو چۆن ئومێد دۆخێك ‌‬ ‫ی خۆیه‌تی‌‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ی مرۆی��� ‌‬ ‫من‌و بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێو‌ه نائومێدیش هه‌مان نیش���تمان ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬دونیا به‌تایبه‌تمه‌ندی‌‌و بارومه‌رج ‌ه‬ ‫ی‬ ‫دیاریكراوه‌كانیی���ه‌وه‌ نه‌خش���ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئومێدو نائومێد ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫مرۆڤ داده‌نێت‪ ،‬هه‌مان ئه‌و دونیایه‌ش‬ ‫ده‌توانێ‌ به‌كاریگه‌ری‌ ئومێدو نائومێدی‌‪،‬‬ ‫خ���ه‌ون‌و چاوه‌ڕوانییه‌كان���ی‌ مرۆڤه‌و‌ه‬ ‫ی بگۆڕێ‌‪ ،‬یان دروستتر‬ ‫نه‌خش���ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێبكه‌ین‪ ،‬نائومێدی‌‌و بون ‌‬ ‫گوزارش���ت ‌‬ ‫ی كاریگه‌ریدانان‌و‬ ‫ئومێدی‌ مرۆڤ له‌توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌م���وزۆر گۆڕین���ی‌ دونیادایه‌‪ .‬ئێمه‌ ‌‬ ‫ئاماده‌بوی‌ ئه‌م مێژوه‌ پڕ قه‌یران‌و كێش ‌ه‬ ‫ێ له‌م پرس‌و چاره‌نوس���ان ‌ه‬ ‫قواڵن ‌ه ناكر ‌‬ ‫خۆم���ان بدزینه‌وه‌‪ .‬ئه‌م چه‌رخه‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫پێویس���تی‌ به‌ئومێدو نائومێدییه‌كانمان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هی���چ زه‌مانێك نیی ‌ه له‌ناواخنیدا‬ ‫ی گه‌ور‌ه نه‌بێت‪ ،‬هیچ‬ ‫ی نائومێد ‌‬ ‫هه‌ڵگر ‌‬ ‫نائومێدییه‌كیش نیی ‌ه نه‌توانێ‌ زه‌مینه‌و‬

‫ئه‌و مرۆڤانه‌ی‌ وزه‌ ‌ی‬ ‫ژیانكردن بزر ده‌كه‌ن‌و‬ ‫هیوایان كۆتایی‌ دێت‬ ‫یان ئه‌وانه‌ی‌ خۆیان‬ ‫به‌خۆكوژی‌ ده‌گه‌یه‌نن ‌ه‬ ‫كۆتایی‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫ئومێده‌وارن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌م ئومێده‌ ئه‌شێ‌ ته‌نها‬ ‫له‌و ئارامی‌و هێمنییه‌دا‬ ‫بێت‪ ،‬كه‌ خۆكوژ‬ ‫گه‌ره‌كێتی‌ به‌تێپه‌ڕاندن ‌ی‬ ‫ژیان ده‌ست ‌ی بكه‌وێت‬ ‫ی‬ ‫بناغه‌ی‌ س���ه‌رهه‌ڵدان‌و له‌دایكبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ئومێد بێت‪.‬‬ ‫ی ئومێ���د بنه‌ڕه‌ت���ی‌‌و گرنگ ‌ه‬ ‫چه‌مك ‌‬ ‫بۆ بیركردنه‌وه‌و پ���رۆژه‌ی‌ بونی‌ مرۆڤ‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌جیه���ان‌و قابیلییه‌ت ‌‬ ‫ی خۆمان له‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌و تێگه‌یش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاس���ته‌دا فراوانبكه‌ین به‌و مه‌به‌سته‌ ‌‬ ‫ی ژیان‌و مانا باشتر‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كێشه‌ ‌‬ ‫روانین‌و پراكتیكی‌ ژیانمان بونیادبنێین‪.‬‬ ‫ی مرۆڤ ب ‌ه به‌رده‌وام‪ ،‬جا‬ ‫ئ���ه‌و چه‌مك ‌ه ‌‬

‫به‌ساخته‌بێت یان به‌راسته‌قینه‌‪ ،‬بون‌و‬ ‫ژیان���ی‌ خ���ۆی‌ له‌س���ه‌ر دامه‌زراندوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و مانایه‌یه‌ ك��� ‌ه ئومێ���د به‌مرۆڤ ‌‬ ‫ی ئه‌و چه‌مك ‌ه‬ ‫ده‌به‌خش���ێت‪ ،‬یان خود ‌‬ ‫ی به‌خش���یوه‌‪ .‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫به‌ژیان���ی‌ مرۆڤ��� ‌‬ ‫ی "ئومێد"‬ ‫به‌هه‌ڵه‌دا نه‌چین ئه‌گه‌ر خود ‌‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌و هێز‌ه له‌قه‌ڵ���ه‌م بده‌ین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی س���اتێك ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام وز‌هی‌ ژیانكردن ‌‬ ‫دیكه‌ی‌ داهاتوتر ده‌دات به‌مرۆڤ‪ .‬بلۆخ‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئومێد‬ ‫پرۆسێس���ێكی‌ ناخه‌كییانه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئۆنتۆلۆژی بنه‌ڕه‌ت ‌‬ ‫گرنگییه‌ك��� ‌‬ ‫ی مرۆڤ���ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌په‌یوه‌ند به‌بون ‌‬ ‫ئه‌م بیری���ار‌ه ئومێد له‌ناو خودی "من"‬ ‫ی مرۆڤ خۆیدا به‌رجه‌سته‌و سه‌قامگیر‬ ‫‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬ره‌نگه‌ ته‌نها ئه‌و‌ه گرنگ نه‌بێت‬ ‫ی گرتوه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه ئومێد له‌"م���ن" دا جێگه‌ ‌‬ ‫ی له‌وه‌دایه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بایه‌خ ‌ه ئۆنتۆلۆژییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماڵ ‌‬ ‫م���رۆڤ خۆی‌‌و بونی‌ مرۆڤ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بونی‌ ئومێده‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كه‌ ‌‬ ‫ره‌ها ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مرۆڤ خۆیه‌تی‌‪ ،‬نه‌ك بون ‌‬ ‫ته‌نها بون ‌‬ ‫ئه‌وانی‌ دیكه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌و‬ ‫ی ئه‌وه‌و‌ه‬ ‫تاقانه‌ بون‌و ته‌نهاییه‌ بونه‌وییه‌ ‌‬ ‫له‌جیهان‪ ،‬ئه‌م تاقانه‌بون ‌ه مرۆڤ ناچار‬ ‫ده‌كات به‌وه‌ی‌ هیچ شوێنێك‪ ،‬هیچ "من"‬ ‫ی خۆی‌‪ ،‬یان‬ ‫ێكی‌ دیكه‌ له‌بری‌ "م���ن" ‌‬ ‫ی هیچ "من"و‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫جگ ‌ه له‌"من"و "بون" ‌‬ ‫ی دیك ‌ه ن ‌ه به‌"ماڵ"و ن ‌ه‬ ‫ی كه‌سان ‌‬ ‫"بون" ‌‬ ‫به‌"بنه‌ما" نه‌گرێت‪ .‬ئه‌مه‌ش وه‌ك بلۆخ‬ ‫ی پێكردوه‌‪ ،‬گه‌واهی ده‌دات‬ ‫ی هێما ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و بون ‌ه هه‌میش���ه‌ییه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫"ئومێ���د" هه‌یه‌ت���ی‌‌و ده‌ش���یپارێز ‌‬ ‫له‌مرۆڤدا‪ .‬ئه‌م چاوه‌ڕوان���ی‌‌و ئومێدان ‌ه‬ ‫مرۆڤ نایه‌وێ‌ هه‌میش���ه‌ له‌خه‌ونه‌كانا‬ ‫بیانهێڵێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك���و ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌یه‌وێت سه‌ربكێش���نه‌ واقیع‌و بترازێن‬ ‫ی ته‌نها ئایدیا‪ ،‬خه‌ون‌و خه‌یاڵبن‪.‬‬ ‫له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش وایكردوه‌‪ ،‬س���ه‌ربار ‌‬ ‫هه‌ندێ‌ جار هه‌ر خه‌ون‌و خه‌یاڵ بونه‌ت ‌ه‬

‫گۆڕی‌ چاوه‌ڕوانی‌‌و ئومێد‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی بون ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا تاكۆتایی مومكینیه‌ت ‌‬ ‫مرۆیی‌ ئه‌م خه‌ونانه‌ له‌جه‌نگی‌ ئه‌وه‌دان‬ ‫به‌ته‌نها خ���ه‌ون‌و خه‌یاڵ نه‌بن‪ .‬هه‌نوك ‌ه‬ ‫ل���ه‌و‌ه تێده‌گه‌ین‪ ،‬ك��� ‌ه ئومێده‌واربون‬ ‫ی‬ ‫ی تاریكی‌‌و وردوخاشبون ‌‬ ‫له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی پوچ‌و‬ ‫ئومێ���ددا دیارده‌و پرۆس���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫س���ه‌رپێییان ‌ه نیی���ه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫بناغه‌دارو مێژوییه‌و ده‌توانێت ده‌رفه‌ت ‌‬ ‫ی خه‌ون‌و‬ ‫هاتن��� ‌ه ده‌ره‌و‌ه له‌قۆزاخ���ه‌ ‌‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌كانه‌و‌ه بدۆزێته‌و‌ه بۆ سه‌ر‬ ‫زه‌مین���ی‌ واقی���ع‪ .‬كه‌واته‌ م���ه‌رج نیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫خه‌ون‌و ئومێده‌كانی‌ ئینس���ان له‌دۆخ ‌‬ ‫خه‌ونب���ون‌و تیۆریدا بمێنن���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ئومێدێك ‌‬ ‫ی له‌دایكبون ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ت���ۆو ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ی���ه‌ له‌ئاس���ت مومكینیه‌ت��� ‌‬ ‫ی خه‌ون‌و‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌بون‌و هاتنه‌ئ���ارا ‌‬ ‫ئومێد‌ه خوازراوه‌كانماندا‪.‬‬ ‫ی ژیانكردن بزر‬ ‫ی وز‌ه ‌‬ ‫ئه‌و مرۆڤان��� ‌ه ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‌و هیوایان كۆتای���ی‌ دێت‪ ،‬یان‬ ‫ی ده‌گه‌یه‌نن ‌ه‬ ‫ی خۆیان به‌خۆكوژ ‌‬ ‫ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫كۆتایی‌‪ ،‬هێشتا ئومێده‌وارن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌م ئومێد‌ه ئه‌ش���ێ‌ ته‌نها له‌و ئارامی‌و‬ ‫ی‬ ‫هێمنییه‌دا بێت‪ ،‬كه‌ خۆكوژ گه‌ره‌كێت ‌‬ ‫ی بكه‌وێت‪.‬‬ ‫ی ژیان ده‌س���ت ‌‬ ‫به‌تێپه‌ڕاندن ‌‬ ‫ێ ئه‌م‬ ‫ئه‌م���ه‌ش واده‌كات بل���ۆخ پێیواب ‌‬ ‫ی به‌ره‌و‬ ‫جۆر‌ه بێئومێدییان ‌ه به‌ت���ه‌واو ‌‬ ‫"هیچ" گلۆرنابنه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه گلۆربونه‌و‌ه‬ ‫به‌ره‌و "هی���چ"و كه‌وتنه‌ نێ���و هیچه‌و‌ه‬ ‫ی هیچ‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫مرۆڤ ده‌كات ‌ه جێگره‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ڕاستییه‌ ڕۆشنده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه مرۆڤ ‌‬ ‫به‌"هیچ"ب���و‪ ،‬نه‌ ده‌توان���ێ‌ ئومێده‌وارو‬ ‫نه‌ ده‌ش���توانێت بێئومێ���د بێ‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی بون‬ ‫ی راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫مرۆڤ دانیش���تو ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ هه‌رگیز ئومێ���دو نائومێدییه‌كان ‌‬ ‫نه‌ب ‌‬ ‫ره‌س���ه‌ن‌و س���ه‌ربه‌خۆو سه‌ربه‌س���تان ‌ه‬ ‫ی نیگه‌رانی��� ‌ه بونه‌ویی ‌ه‬ ‫ناب���ن‪ .‬نائومێد ‌‬ ‫ی مرۆڤه‌‪ ،‬ك��� ‌ه پڕاوپڕن‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كان��� ‌‬ ‫له‌ئومێ���دو هیوای‌ هێش���تا له‌ئاینده‌دا‬

‫بو‪ .‬ئاین���د‌ه ده‌توانێت واب���كات ژیان‬ ‫هه‌میش ‌ه ئێستاكانی‌ خۆی بگوزه‌رێنێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رنا "ئێس���تا" له‌باشترین ڕه‌وشی‬ ‫ی بوندا‬ ‫خۆیدا له‌توانای‌ پێدانی‌ شیاوێت ‌‬ ‫ی مرۆڤ له‌"ئێستا"‬ ‫نییه‌‪ .‬س���نورداربون ‌‬ ‫ی مردنی‌ فراوانترده‌كات‪.‬‬ ‫دا ئه‌گه‌ره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌په‌یوه‌ند به‌بون ‌‬ ‫ی جه‌وهه‌ر ‌‬ ‫خاڵێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كات خۆیه‌ت ‌‬ ‫ئومێ���ده‌و‌ه خه‌س���ڵه‌ت ‌‬ ‫به‌گش���تی‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر رابردو‪ ،‬ئێس���تاو‬ ‫ی‬ ‫ئاین���د‌ه وه‌ك ه���ه‌ر س���ێ‌ دۆخه‌ك ‌ه ‌‬ ‫كات ته‌ماش���ابكه‌ین یارمه‌تیمان ده‌دات‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌مك ‌‬ ‫ی ناوه‌رۆك ‌‬ ‫له‌رۆش���نكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئومێ���د دا‪ ،‬چونك ‌ه جی���ا له‌نیگه‌رانیی ‌ه‬ ‫بونه‌وییه‌كان���ی‌ مرۆڤ‪ ،‬هه‌مو كێش���ه‌و‬ ‫ی دونیا له‌ناو كاتدا‬ ‫غه‌م��� ‌ه واقیعییه‌كان ‌‬ ‫ی كاتیان به‌سه‌ردا‬ ‫ژیان ده‌كه‌ن‌و یاس���ا ‌‬ ‫ده‌چه‌س���پێت‪ .‬هه‌مو كێش���ه‌و غه‌مێك‬ ‫ی مێژویی���ه‌‪ ،‬كات‬ ‫كێش���ه‌و غه‌مێك��� ‌‬ ‫ته‌حه‌كومیان پێو‌ه ده‌كات‪ .‬كێش���ه‌كان‬ ‫ی مێژویش���یان‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ره‌گوریش���ه‌ ‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌په‌یوه‌ن���د به‌ئێمه‌و‌ه‬ ‫له‌ئێس���تادان‪ ،‬هه‌م���و ئێس���تایه‌كیش‬ ‫مه‌حكوم ‌ه به‌تێپه‌ڕب���ون به‌ره‌و رابردو‪،‬‬ ‫ی ئومێد ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫لێره‌و‌ه ئاس���ۆكان ‌‬ ‫ی بونێك ‌ه‬ ‫له‌گه‌ل ئه‌وه‌ش���دا‪ ،‬مرۆڤ خۆ ‌‬ ‫روه‌و ئاین���ده‌و ئێس���تا دواهه‌می���ن‬ ‫ی مانه‌و‌هی‌ مرۆڤ نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫مه‌نزڵ ‌‬ ‫پێم���ان ده‌ڵێ���ت ده‌كرێ���ت له‌ئاینده‌دا‬ ‫ی جیاوازتر‬ ‫ئه‌زمونی‌ ژی���ان‌و دونیایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌ین‪ .‬ئایند‌ه وه‌ك كات وزه‌به‌خش��� ‌‬ ‫ی ئومێ���دو‬ ‫ی جه‌وه���ه‌ر ‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌كانی‌ مرۆڤه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ه‌ون‌و خه‌یاڵه‌كان ‌‬ ‫بلۆخ له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مرۆڤ���ه‌و‌ه وابیرده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌توانا ‌‬ ‫ده‌رفه‌ت به‌خشیندان به‌پرۆس ‌هی‌ ئومێد‬ ‫ی مرۆڤدا‪،‬‬ ‫له‌ژیان ‌‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫پشتیوانی سه‌در بكه‌ن‬ ‫عێراق ده‌كاته‌ هه‌ریسه‌‬

‫عه‌بدولواحید گوانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێ���راق (موط���ن الفتنة‬ ‫والنف���اق) كه‌ نه‌ك مایه‌ی ش���انازیمان‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و به‌ئاواته‌وه‌ی���ن لێك‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���ێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ هه‌مو سه‌رچاوه‌و‬ ‫ئاماژه‌كان وا پێشبینی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫واده‌رده‌ك���ه‌وێ‌ ك���ه‌ پاڵه‌وانی ئه‌و‬ ‫ی الص���در)‬ ‫ئه‌رك���ه‌ پی���رۆزه‌ (مقت���د ‌‬ ‫ب���ێ‌‪ ،‬ئ���ه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ی ئ���ه‌و به‌رپای‬ ‫كردوه‌ به‌ناوی چاكس���ازی‌و پاراستنی‌‬ ‫ش���كۆی عێراقه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌س���ه‌ر زه‌وی‬ ‫بۆم���ان ده‌رده‌كه‌وێ‌ كه‌ ب���ۆ تێكدانی‬ ‫یه‌كپارچه‌یی‌و سه‌روه‌ری‌و شكۆمه‌ندی‬ ‫ئ���ه‌و واڵته‌یه‌ ك���ه‌ هه‌موی���ان وێردی‌‬ ‫یه‌كپارچه‌یی‌ بۆ دوباره‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫دواجار له‌بنده‌ستی‌ ئه‌وانیشدا په‌رش‌و‬ ‫باڵو ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وان به‌ناوی حكومه‌تی ته‌كنۆكرات‬

‫ك���ورد له‌به‌غ���دا وه‌ده‌رده‌نێ���ن ك��� ‌ه‬ ‫ئێستا س���ه‌رنجه‌كان ده‌گه‌نه‌ ئامانج‌و‬ ‫نیش���انه‌كانی‌ ده‌ركه‌وتون‪ ،‬پاش كورد‬ ‫له‌رێ���ی په‌رله‌مان متمان���ه‌ له‌عه‌بادی‬ ‫ده‌س���ێننه‌وه‌و له‌س���ه‌ر كابینه‌یه‌ك���ی‬ ‫دیك���ه‌ش رێ���ك ناكه‌ون‌و عێ���راق بێ‌‬ ‫حكومه‌ت ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬ئینجا هه‌نجه‌ت‬ ‫به‌په‌رله‌م���ان ده‌گ���رن‌و س���وننه‌ش‬ ‫وه‌ده‌رده‌نێ���ن‪ ،‬به‌م���ه‌ش مه‌بده‌ئ���ی‬ ‫ش���ه‌راكه‌ت‌و یه‌كیه‌ت���ی خاكی عێراق‌و‬ ‫سه‌روه‌ری یاسایی‌و پرۆسه‌ی سیاسی‬ ‫نامێنێ‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌س���ایه‌ی عێراقێك���ی ب���ێ‌‬ ‫حوكمه‌تدا س���ه‌دریه‌كان‌و ئال حه‌كیم‌و‬ ‫مالیك���ی‌و س���ه‌رۆك عه‌ش���یره‌ته‌كان‬ ‫هه‌ریه‌ك پارچه‌یه‌ك���ی به‌غداو هه‌ندێ‌‬ ‫ناوچ���ه‌ی خ���واروی عێ���راق كۆنترۆڵ‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و له‌ش���كری تایبه‌ت���ی خۆیان‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ه���ه‌ر ی���ه‌ك به‌پێ���ی هێزو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی خۆی ده‌س���ت به‌س���ه‌ر‬ ‫بۆرییه‌ نه‌وتییه‌كاندا ده‌گرن‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫راگه‌یاندنی س���ه‌ربه‌خۆیی كوردستان‬ ‫ده‌بیت���ه‌ دیفاكت���ۆو ك���ه‌س گله‌ی���ی‬ ‫له‌جیابونه‌وه‌ی كورد ناكات‪.‬‬ ‫ره‌نگبێ���ت ئه‌وكات���ه‌ عێراق���ی‬ ‫به‌زۆرلكێن���راو ببێت���ه‌ س���ه‌رزه‌مینی‬ ‫میلیشیاكان‌و ش���ه‌ڕه‌قۆچی (اصحاب‬ ‫النف���وذ) له‌س���ه‌ر هی���چ ش���تێك یه‌ك‬ ‫هه‌ڵوێس���ت‌و یه‌ك گوت���ار نابن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ریس���ه‌كه‌ی عاشورای ئیمام‬ ‫حوسێن نه‌بێ‌!‬

‫ڕوانینێکی جیاواز‬ ‫بۆ کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‬ ‫اللۆ‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫چه‌مکی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‪ ،‬چه‌مکێکی‬ ‫گشتیی ‌ه که ‌گوزارشته‌‌ له‌کۆمه‌ڵگایه‌ك‪،‬‬ ‫ک ‌ه جی���اوازه‌ له‌قۆناغه‌کانی‌کۆمه‌ڵگای‬ ‫پێش���خۆی‪ ،‬له‌جه‌وهه‌ریش���دا هه‌ر ئه‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیه‌ی��� ‌ه وایک���ردو‌ه ئه‌م���ڕۆ‬ ‫له‌م س���ه‌رده‌مه‌ی ئێم��� ‌ه زیاتر له‌هه‌ر‬ ‫مه‌قوله‌یه‌ک���ی تر به‌ر گوێمان ده‌که‌وێ‪.‬‬ ‫به‌جۆرێك ه���ه‌ر که‌س‌و الیه‌نێك به‌پێی‬ ‫می���زاج‌و له‌گۆش���ه‌نیگاو فه‌لس���ه‌فه‌ی‬ ‫سیاسی‌و ئایدۆلۆژیای جیاوازی خۆیه‌و‌ه‬ ‫باس���ی ده‌کات‪ ،‬به‌بێئه‌وه‌ی پێناسه‌و‬ ‫ش���ێوه‌ژیانی کۆمه‌ڵ���گای مه‌ده‌نیمان‬ ‫ب���ۆ ده‌ستنیش���ان ب���کات‪ .‬به‌ته‌نه���ا‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌کان‌و له‌الیه‌کی���ش بۆ‬ ‫شاردنه‌وه‌ی روی راسته‌قینه‌ی نامه‌ده‌نی‬ ‫ئه‌م بازاڕی باس‌و خواسانه‌ گه‌رمکراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ن���دێ جاری���ش ب���ۆ مه‌س���ره‌فی‬ ‫ناوخۆیی‌و سیناریۆسازییه‌ به‌مه‌به‌ستی‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی ئامانج���ی ش���اره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌نمون���ه‌ی ئیس�ل�امییه‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬که‌له‌به‌رامبه‌ر ده‌ستورێکی‬ ‫سکوالر ده‌س���توری مه‌ده‌نی پێشنیار‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌م ‌ه له‌کاتێكدا ته‌نانه‌ت ئه‌وان‬ ‫خۆش���یان ده‌زانن ده‌س���توری سکوالر‬ ‫ناکۆك نییه‌ له‌گه‌ڵ مه‌ده‌نییه‌ت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ هه‌رکامێکی���ان ئه‌گه‌ر‬ ‫چه‌واش ‌ه نه‌کرێن‌و له‌ناوه‌ڕۆک‌و مه‌هامی‬ ‫خۆیان به‌تاڵ نه‌کرێن���ه‌وه‌ ته‌واوکه‌ری‬ ‫یه‌کتریش���ن‪ .‬وات���ا هه‌رکامێكیان به‌بێ‬ ‫ئه‌وی���دی ناب���ن‪ ،‬چونک��� ‌ه هاوته‌ریب‬ ‫دو دی���ارده‌ی مۆدێرن���ن م���رۆڤ وه‌ك‬ ‫چوارچێوەو ئامرازێك به‌تێکۆش���ان بۆ‬ ‫ئازادییه‌کانی به‌ده‌ستی هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی کۆمه‌ڵ���گای مه‌ده‌ن���ی‬ ‫له‌دیدی جیاوازه‌وه‌ پێناس���ه‌و ش���رۆڤ ‌ه‬ ‫ک���راوه‌‪ ،‬به‌جۆرێ���ك هه‌ندێکیان پێیان‬ ‫وای���ه‌‪ :‬له‌گ���ه‌ڵ دروس���تبونی خێزان‬ ‫ئه‌ویش دروس���ت ب���وه‌‪ .‬رایه‌کیتریش‬ ‫ده‌ڵێ‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬ئه‌و یه‌که‌مین که‌س���ه‌ی‬ ‫پارچه‌ زه‌وییه‌کی داب���ڕی‌و گوتی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زه‌وی���ه‌ هی منه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه ڕێ���ك به‌مانای‬ ‫دروستبونی سه‌ره‌تاییانه‌ی کۆمه‌ڵگای‬ ‫مه‌ده‌نیی���ه‌‪ .‬پڕۆفیس���ۆر گایلدی���ش‪،‬‬ ‫ڕایه‌کیت���ری هه‌یه‌و ده‌ڵ���ێ‪ :‬مه‌رج بۆ‬ ‫کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی بونی چین‌و توێژی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و س���ه‌رهه‌ڵدانی کاری‬ ‫تایبه‌تمه‌ندو په‌ره‌س���ه‌ندنی ش���اره‌کان‬ ‫له‌هه‌م���و ڕوییه‌ک���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی���ش‬

‫ل���ه‌روی خزمه‌تگوزاری‌و پێش���که‌وتنی‬ ‫ماتماتیکزانی‌و دروستکردنی که‌لوپه‌لی‬ ‫کانزای���ی‌و‪ ....‬هت���د‪ .‬ڕایه‌کیتری���ش‬ ‫به‌س���ه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫ده‌یبه‌س���تێته‌وه‌‬ ‫مۆدێرنێته‌وه‌‪ .‬ئیت���ر هه‌رکامێکیش له‌و‬ ‫مشته‌ومڕ‌ه ئه‌کادیمیکی‌و مه‌به‌ستدارانه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ س���ه‌لماندنی ڕاکانی���ان‪ ،‬به‌ڵگه‌و‬ ‫ئه‌رگۆمێنت���ی خۆیانی���ان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مانکاتیش���دا هه‌رکامێکیش���یان‬ ‫به‌پێی مه‌فهوم���ی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‬ ‫ئه‌مڕۆیی بێت‪ ،‬ناتوانن گوزارش���ت بن‬ ‫له‌وه‌ها کۆمه‌ڵگایه‌ك‪ ،‬چونکه‌ مه‌به‌ست‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی ئه‌مڕۆیی به‌مانای‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌ک���ی بێچ���ه‌ك‌و له‌چ���ه‌ك‬ ‫داماڵدراو دێ���ت‪ ،‬که‌له‌ویدا به‌رخوردی‬ ‫مرۆڤ���ه‌کان له‌گ���ه‌ڵ یه‌کتری له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌مای ده‌مارگی���ری تایەفی‌و ئایینی‌و‬ ‫مه‌زهه‌بی‌و ئایدۆلۆژیاو شتی له‌م جۆر‌ه‬ ‫نییه‌و ش���یرازه‌و نه‌زم���ی کۆمه‌ڵگاکه‌‪،‬‬ ‫ته‌کفی���رو بێڕێزی‌و ته‌حقی���ری مرۆڤ‬ ‫به‌ه���ه‌ر بڕوبیان���و و به‌هانه‌یه‌ک���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌گه‌ر به‌زه‌بری هێز ده‌نا له‌کۆمه‌ڵگای‬ ‫مه‌ده‌نیدا جێگای نابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵ���گای مه‌ده‌ن���ی هه‌رچه‌ن���ده‌‪،‬‬ ‫موعجیزه‌و به‌هه‌ش���تی پێ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاشکرای ‌ه له‌سه‌ر بنه‌مای مرۆڤسه‌نتڕاڵی‌و‬ ‫مرۆڤمیحوه‌ری دامه‌زراوه‌‪ ،‬واتا ش���کۆو‬ ‫ئازادی‌و که‌رامه‌تی مرۆڤ س���ه‌نتڕاڵه‌‪،‬‬ ‫جا ئ���ه‌م مرۆڤه‌‪ ،‬بیروب���اوه‌ڕو ره‌نگ‌و‬ ‫نه‌ژادو ره‌گه‌زو پله‌و پایه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫هه‌رچییه‌ک بێ���ت‪ ،‬فه‌رق ناکات هه‌ر‬ ‫م���رۆڤ ب���ون هه‌ویه‌و پێناس���ه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫به‌بێگومانیش ه���ه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌ك ئه‌م‬ ‫به‌ه���ا مرۆیانه‌ی تێدا نه‌بو باناویش���ی‬ ‫مه‌ده‌ن���ی بێ یان ن���اوی لێنرابێ‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌کی مه‌ده‌ن���ی نییه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫وه‌ك وت���م‪ :‬له‌وێ���دا م���رۆڤ به‌بناغە‬ ‫وه‌رگیراوه‌و هیچ هه‌ویه‌و پێناسه‌یه‌کیتر‬ ‫هه‌ڵناگرێ‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌هه‌مو کۆمه‌ڵگا‬ ‫ڕۆژئاواییه‌کاندا ته‌واو بوونی هه‌یه‌و بونی‬ ‫هه‌یه‌ هه‌تا له‌رۆژهه‌اڵت‌و هه‌ندێ له‌واڵتانی‬ ‫ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���تی ناوه‌ڕاس���تیش‬ ‫توخم‌و ره‌گه‌زه‌کانی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی‬ ‫زۆر به‌هێ���زه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رژه‌وه‌ندی چینی‬ ‫بااڵده‌س���تی کۆمه‌اڵیه‌ت���ی وتوێ���ژی‬ ‫بااڵده‌ستی سیاسی‌و چه‌ندین فاکته‌ری‬ ‫تر لەمپەری راسته‌وخۆن له‌پایه‌داربونی‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌کی له‌م چه‌شنه‌و به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫مادی‌و سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تییان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئارام���ی‌و جێگریی���دا نیی���ه‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫کۆمه‌ڵگای مه‌دەنی به‌پله‌ی یه‌که‌میش‬ ‫به‌مانای جێگیریی‌و ئارامی دێ‪‌.‬‬

‫بیروڕا‬

‫کالسیکۆی گۆڕان‌و پارتی‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫هەرچەن���دە گ���ۆڕان وەک هێزێك���ی‬ ‫گۆڕێن���ەری بەرفراوان���ی کۆمەڵ���گاو‬ ‫سیس���تەمی سیاس���ی هاتە ئ���اراوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دو ه���ۆکار وەه���ای لێکرد کە‬ ‫بەئاراس���تەیەکی تردا ب���ڕوات‪ .‬یەکەم‬ ‫ه���ۆکار بریتیە لەبەش���داربونی گۆڕان‬ ‫راستەوخۆ له پرۆسەی سیاسیدا‪ .‬دوەم‪،‬‬ ‫الوازبون یان ئاوابونی خۆری هێزەکانی‬ ‫ترو وازهێنانیان لەئەرکە کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫مێژوییەکەی���ان‪ .‬ئەگ���ەر بەزمانێک���ی‬ ‫راستەوخۆ قسە بکەین‪ ،‬بەشداریکردنی‬ ‫گۆڕان لەحکومەتداو وازهێنانی یەکێتی‬ ‫لەرۆڵی کۆمەاڵیەت���ی‌و مێژویی خۆی‪،‬‬ ‫ئەوا گ���ۆڕان ناچاربو که راس���تەوخۆ‬ ‫پرۆس���ەی روبەروبونەوەی رێگریەکانی‬ ‫ب���ەردەم وەرچەرخان���ی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاسی بگرێتە ئەستۆ‪.‬‬ ‫گۆڕان هەوڵیدا کە هەوڵەکانی نەبێتە‬ ‫ملمالنێی هێزێک یان کەسانێک‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ملمالن���ێ بێت لەگەڵ هەڵس���وکەوت‌و‬ ‫تێگەیش���تن‌و دونیابین���ی‌و ش���ێوازی‬ ‫حکوم���داری‪ .‬ب���ەاڵم وەرچەرخان���ە‬ ‫خێراکان���ی ژینگە سیاس���ی‌و ئابوری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکە هێن���دە بواری بەئەمە‬ ‫نەدا‪ .‬ئێس���تا لەپاشەکشەی یەکێتیدا‪،‬‬ ‫وەک هێزێ���ک‪ ،‬ئ���ەو تیمایان���ەی کە‬ ‫بەش���ێک بون لەخیتاب���ی یەکێتی بۆ‬ ‫گۆڕان بەجێمان‪.‬‬ ‫یەکێ���ک لەهەرە ملمالن���ێ مێژویی‌و‬ ‫ریش���ەییەکان بریتی���ە لەملمالنێ���ی‬ ‫دو قوتابخان���ە‪ :‬یەک���ەم‪ ،‬کوردس���تان‬ ‫بەموڵكی خەڵكی کوردستان نازانێت‪،‬‬ ‫بەڵکو بەموڵكی کەمینەیەک دەزانێت‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬چۆن کوردستان بکرێته موڵکی‬ ‫خەڵکی کوردستان‌و حکومداری لەسەر‬ ‫ئەم بنەمایە بکرێت‪ .‬قوتابخانەی یەکەم‬ ‫رەگی لەدەرەبەگایەت���ی (فیودالیزم)و‬ ‫موتڵەقیەتی(ئەبس���لوتیزم) ئەوروپیدا‬ ‫هەی���ە‪ .‬دوەم‪ ،‬رەگ���ی لەقوتابخانەی‬ ‫دیموکراس���ی‌و هاواڵت���ی‌و مافدا هەیە‪.‬‬ ‫دەکرێت بەقوتابخانەی گوندو ش���اریش‬ ‫ناوبنرێن‪.‬‬ ‫بۆ رونکردنەوەی مەبەس���تەکەمان‬ ‫بانمونەیەک وەربگرین‪ .‬لەخیتابی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستاندا‪ ،‬هەمیشە ئەوە‬ ‫دوب���ارە دەبێتەوه‪ ،‬که ئەو پۆس���تەو‬ ‫ئەو وەزارەت���ە دراوە بەگ���ۆڕان‪ .‬ئەم‬ ‫دەربڕینە‪ ،‬هەڵگری کۆمەڵێک خەسڵەتی‬ ‫ئاشکرایە‪ ،‬که خاوەندارێتی هەمو شتێک‬ ‫لەکوردس���تان بەمافی خۆی دەبینێت‪،‬‬ ‫نەک مافی خەڵكی کوردستان‪ .‬کاتێک‬ ‫گۆڕان خاوەنی نیوملیۆن دەنگە‪ ،‬ئەمە‬ ‫الی پارتی وەه���ای لێناکات که گۆڕان‬ ‫بکات���ە خاوەن���ی ماف���ی بەڕێوەبردنی‬ ‫بەش���ێک لەسیس���تەمی حکومڕان���ی‬ ‫لەهەرێم���ی کوردس���تان‪ ،‬بەڵکو ئەوە‬ ‫پارتی���ە که پۆس���تەکانی بەئەو داوە‪.‬‬ ‫ئەم دی���دە بەراش���کاوانە یانی خەڵك‬ ‫هیچ گرنگیەکی نیەو هیچ مافێکی نیەو‬ ‫هیچ پەیوەندیەکی بەکوردستانەوه نیە‪.‬‬ ‫بەڵکو کوردس���تان ه���ی پارتیە‪ ،‬نەک‬ ‫خەڵكی کوردس���تان‪ .‬ئەوه پارتیە کە‬ ‫دەبەخش���ێت‌و دەدات‪ .‬ئەم بەخشین‌و‬ ‫پێدانە الی پارتی هەمیشە وەک ئەرکێک‬ ‫یان قەرزێک دەدرێتە ئەوانی ترو زو زو‬ ‫بیریان دەخاتەوە کە ئەگەر بەباش���ی‌و‬ ‫بە بەرژەوەندی ئەو هەڵینەسوڕێنن ئەوا‬ ‫لێیان وەردەگرێتەوە‪ .‬ئەوەی بەرامبەر‬ ‫پەرلەمان کرا لەم دیدەوە س���ەرچاوەی‬ ‫گرت‪ .‬کاتێ���ک پارتی دەڵێ���ت گۆڕان‬ ‫پابەستی رێککەوتنەکە نەبو‪ ،‬بەمانای‬ ‫ئەوەدێ���ت بەوش���ێوەیە پۆس���تەکەی‬ ‫بەڕێوەنەب���رد که ئێمە دەمانخواس���ت‬ ‫بۆیە لێمان سەندەوە‪.‬‬ ‫ئەم خۆبەخاوەنکردن���ە‪ ،‬تەنها پلەو‬ ‫پایەو پۆس���ت‌و سەروەت‌و سامان نیە‪،‬‬ ‫بەڵکو پەلدەهاوێت بۆ مێژو و سیمبول‌و‬ ‫داهاتو‪ .‬لێرەوەشە پارتی بەمافی خۆی‬ ‫دەزانێ���ت ک���ه بەش���ە کاریگەرەکانی‬ ‫حکومەت لەدەستی خۆیدا بێت‌و بەهیچ‬ ‫ش���ێوەیەک لەژێر چاودێری پەرلەماندا‬

‫نەب���ن‪ ،‬بۆ نمونە پۆس���تی س���ەرۆک‪،‬‬ ‫پۆس���تی ئاسایش���ی هەرێم‪ ،‬پۆس���تی‬ ‫دیپلۆماس���ی هەرێ���م‪ .‬لەهەمانکات���دا‬ ‫بەنەریتکردنی پۆستە گرنگەکانی تری‬ ‫ناو حکومەت بۆ پارتی وەک س���امانی‬ ‫سروشتی‪ ،‬سەرۆک وەزیران‪.‬‬ ‫ئەمە ل���ەزۆر خەس���ڵەتیدا دەچێتە‬ ‫س���ەر ئ���ەو مۆدێل���ە حکومڕانیەی که‬ ‫لەناوچەک���ەدا ب���اون‌و ک���ورد دژی���ان‬ ‫بەه���ەزاران هەزار گیانی بەخش���یوە‪.‬‬ ‫بۆ نمونە حکومەتی س���وریا وەرگره‪.‬‬ ‫لەسوریا سیاسەتی دەرەوەو سیاسەتی‬ ‫سەربازی‌و سیاسەتی ئەمنی ڕاستەوخۆ‬ ‫لەدەستی سەرۆکدان‪ .‬بەجۆرێک هەمو‬ ‫دەزگاکانی تر‪ ،‬بۆ نمونە پەرلەمان تەواو‬ ‫بێئاگان لەوەی کە چی دەگوزەرێت لەم‬ ‫بوارانەدا‪ .‬ئەم قۆرغکاریەو نەبونی هیچ‬ ‫زانیاریەک دەرب���ارەی ئەوەی کە چی‬ ‫دەگوزەرێ���ت لەم بوارانەدا وەهایکردوه‬ ‫که کەس بەئاگا نەبو که دیپلۆماسیەتی‬ ‫سوری چۆن بەڕێوەدەچێت‪ ،‬لەپێناوی‬ ‫چیدا یان کێدا دەگوزەرێت؟ دیارە ئەمە‬ ‫کۆپی‌و پەیست کراوە لەهەرێم‪.‬‬ ‫لێرەدا ئێمە بەرونی‌و بەراش���کاوی‌و‬ ‫بێ پێچ‌و پەنا سیستەمێکی خاوەنداری‬ ‫دور لەبەرپرسیاربون بەرامبەر خەڵک‪،‬‬ ‫دەبینی���ن‪ ،‬ک���ه کاری ب���ۆ دەکرێ���ت‬ ‫لەداهاتوشدا درێژەی هەبێت‪ .‬بەومانایە‪،‬‬ ‫لەناو کایەی دیموکراس���ی س���نورداری‬ ‫هەرێم���دا ناتوانرێ���ت ئەم سیس���تەمه‬ ‫فشاری بخرێتە س���ەر‪ ،‬چونکە زۆربەی‬ ‫پۆس���تە کاریگ���ەرەکان ل���ەدەرەوەی‬ ‫کایەی دیموکراسیە‪ :‬وەک شەفافیەت‪،‬‬ ‫لێپرسینەوە‪ ،‬پێدانی زانیاری‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەردا هێزه‌کان���ی تر هەن‪.‬‬ ‫یەکێتی نیش���تمانی کوردس���تان‪ ،‬که‬ ‫لەس���ەرەتادا ب���ۆ ش���کاندن‌و کۆتایی‬ ‫هێن���ان بەم قۆرغکاریە سەرتاس���ەریە‬ ‫هاتوەت���ە ئاراوە‪ .‬ئەم���ڕۆ ئەم هێزه نە‬ ‫هەڵگ���ری ئەو پەیامانەیەو نە دژی ئەو‬ ‫قۆرغکاریەیە‪ ،‬بەڵک���و هەمو هەوڵێکی‬ ‫ب���ۆ بونی بەش���ە ل���ەم قۆرغکاریەدا‪.‬‬ ‫میتۆدی بونی بەش‪ ،‬تا ئاس���تێکی زۆر‬ ‫ئاڵۆزە‪ .‬پرس���یار لێ���رەدا ئەوەیە‪ :‬ئایا‬ ‫بەشنەکراو بەش دەکرێت‪ .‬کاتێک ئێمە‬ ‫ڕەگی سیس���تەم‌و عەقڵیەتی پارتی بۆ‬ ‫موتڵەقگەرایی ئەوروپی دەگەڕێنینەوە؛‬ ‫ئەوا بەمانای ئەوە بونی دەس���ەاڵتێکی‬ ‫موتڵەقی سەرتاس���ەری بەسەر هەمو‬ ‫بوارەکان���دا بەبێ رکەب���ەر‪ .‬ئایا چۆن‬ ‫دەتوانرێت هاوبەش���ێتی لەگەڵ جۆره‬ ‫سیس���تەمێکی وەه���ادا هەبێت؟ وەک‬ ‫لەنمون���ەی یەکێتی���دا دەیبینی جۆری‬ ‫ش���ەریکایەتی لەم پرۆسەیەدا ئاڵۆزە‪.‬‬ ‫شەریکی لەسیس���تەمی موتڵەقگەرایی‬ ‫پارتیدا یانی پێدان���ی بڕێک لەداهات‌و‬ ‫بەشێوەیەکی ناڕێکخراو لەکات‌و ساتی‬ ‫جیاوازو پالن بۆ داڕێژراودا‪ ،‬بەمەبەستی‬ ‫رازیک���ردن‌و بێدەنگردن‪ .‬ئەم ش���ێوازە‬ ‫مان���ای ئەوەی���ە کە یەکێت���ی هەرگیز‬ ‫ش���ەریکەبەش نەب���وە‪ ،‬بەڵکو جارجار‬ ‫بەش���دراوە بۆئەوەی هێمن بکرێتەوەو‬ ‫رازیبکرێت‪ .‬هەرئەمەش���ە سەرچاوەی‬ ‫ئ���ەو بێئاگاییەی کە ئەم هێزە هەیەتی‬ ‫لەزانیاری‪ .‬یەکێتی نازانێت یان بەالیەوە‬ ‫گرنگ نیە چ���ی دەگوزەرێت‌و داتاکان‬ ‫چۆنن! گرنگ ئەوەیە ئەو بەشی خۆی‬ ‫دێت���ە دەس���ت‪ .‬ئەمە هەروەه���ا یانی‬ ‫نەبونی هیچ رۆڵ‌و کاریگەریەک لەسەر‬ ‫بەڕێوەچونی سیس���تەمی حوکمداری‪.‬‬ ‫ئەم ج���ۆرە لەپەیوەن���دی زیانی زۆرە‬ ‫ب���ۆ سیس���تەمی حومکڕان���ی هەرێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬لەنێویاندا دوپاتکردنەوەو‬ ‫جەختکردن���ەوە لەس���ەر خاوەندارێتی‬ ‫پارت���ی ب���ۆ کوردس���تان‪ ،‬دوەم‪ ،‬بون‬ ‫بەئامڕازێ���ک ب���ۆ فەراهەمکردنی ئەو‬ ‫ئامانج���ە‪ .‬س���ێیەم‪ ،‬س���ەپاندنی ئەم‬ ‫ئامانج���ە بەجۆرێ���ک گۆڕینی ئاس���ان‬ ‫نابێ���ت‪ .‬چواره���ەم‪ ،‬بەفیڕۆدانی وزەو‬ ‫خواستی خەڵکی‪.‬‬ ‫کۆمەڵێک هۆکار هەن که ئەم هێزەیان‬ ‫بەم ئاق���ارەدا بردو لەئەنجامدا کردیانە‬ ‫هێزێکی بێکاریگ���ەری خۆخۆر‪ .‬لێرەدا‬ ‫ناتوانی���ن بچینە تانوپۆی س���ەرجەم‬ ‫هۆکارەکان‪ ،‬چونکە ئاڵۆزو هەس���تیارو‬ ‫زۆرن‪ .‬بەاڵم بەکورتی ئاماژە بەهەندێک‬ ‫دەکەی���ن وەک ش���ەڕی ناوخۆ‪ ،‬هاتنی‬ ‫هێزی ئیقلیمی‪ ،‬ئاڵۆزبونی ملمالنێکانی‬ ‫ن���او یەکێت���ی‪ ،‬پ���ارەو خاوەندارێتی‬ ‫حی���زب‪ ،‬نەبونی توان���ای هیچ باڵێک‬ ‫بەس���ەرکەوتن‌و ی���ان زاڵبون بەس���ەر‬ ‫باڵەکانی تردا‪ .‬ئ���ەم هۆکارە مێژویی‌و‬ ‫بونیادیانە یەکێتی گەیاندە دۆخێک که‬ ‫ناتوانێت ملمالنێکانی چارەسەربکات نە‬ ‫بەشێوازی ئاشتی نه بەتوندوتیژی‪.‬‬ ‫لێ���رەدا کۆمەڵێ���ک وان���ەی بەنرخ‬

‫بۆ ئەوەی دیموکراسی‬ ‫بسەپێت دەبێت‬ ‫ئەوانەی دەسەاڵتیان‬ ‫لەدەستدایە‬ ‫ناچاربکرێن بەوەی‬ ‫لێگەڕێن خەڵک بڕیار‬ ‫لەسەر چارەنوسی‬ ‫خۆیان بە بەرژەوەندی‬ ‫خۆیان بدەن‬ ‫هەیە ب���ۆ گۆڕان‪ :‬یەکەم‪ ،‬خۆ دورگرتن‬ ‫لەخۆچەکدارکردن‪ .‬دوەم‪ ،‬لەدەستنەدانی‬ ‫بەها بااڵکان‪ .‬سێیەم‪ ،‬داڕشتنی ناسنامە‬ ‫لەس���ەر بنەمای گۆڕینی سیس���تەمی‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‌و کەلت���وری‪،‬‬ ‫نەک ملمالن���ێ لەبەرامبەر هێزێک یان‬ ‫چەند هێزێکدا‪ .‬چوارەم‪ ،‬دروستکردن‌و‬ ‫هێش���تنەوەی هاوس���ەنگی لەناوەوەو‬ ‫داڕشتنی میکانیزمی نوێبونەوە‪.‬‬ ‫هێزه ئیسالمیەکان نوێن لەکوردستانداو‬ ‫هێشتا بەتەواوی نەڕسکاون‪ .‬ئەم هێزانە‬ ‫لەنێ���وان نیش���تمانێتی‌و باوەڕگەراییدا‬ ‫ش���ەپۆلیان پێدەدرێت‪ .‬لەکاتێکدا که‬ ‫خیتابی نیشتمانییان تاکتیکە‪ ،‬خیتابی‬ ‫باوەڕگەرایی���ان کرۆکیان���ە‪ .‬خیتاب���ی‬ ‫باوەڕگەرایی ئەم هێزانە پرسی ئەوەیان‬ ‫لەسەر دروستدەکات ئایا ئەمانە خاوەن‬ ‫ئامانجێکی تایبەت���ی دەرەکی‌و تایفین‬ ‫یان دەتوانن ببنە هێزێکی کوردستانی‬ ‫سیاس���ی‪ .‬لێرەدا نامەوێ���ت بەدرێژی‬ ‫ڕاڤەی س���تراتیژو تواناو کەس���ایەتی‬ ‫ئ���ەم هێزان���ە بک���ەم‪ ،‬ب���ەاڵم ئەوەی‬ ‫گرنگە ئایا لەپرۆسەی روبەڕوبونەوەی‬ ‫قوتابخانەی موتڵەقیەت‌و دیموکراس���ی‬ ‫چ ڕۆڵێ���ک دەبینن‪ .‬دی���ارە که ئەمان‬ ‫لەسیستەمی موتڵەقگەراییدا جێگایان‬ ‫نابێت���ەوە‪ ،‬بەاڵم ڕەنگ���ە لەکۆمەڵێک‬ ‫بەهادا هاوبەش بن‪ .‬بۆ نمونە‪ ،‬رونە که‬ ‫سیس���تەمی موتڵەقگەرا سیستەمێکی‬ ‫پارێزەرە (کۆنس���ێرڤەتیڤە)‪ ،‬که ئەمە‬ ‫بۆ زەمینەسازی ژینگەی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاسی‌و تا ئاستێکی زۆر ئابوری تەبایە‬ ‫لەگەڵ خواس���تی هێ���زه ئاینیەکاندا‪.‬‬ ‫دەکرێت بۆ نمونە ئەم هێزانە ڕۆڵی ئەوە‬ ‫بگێڕن که چۆن زیاترو زیاتر بەشێوازی‬ ‫راستەوخۆو ناڕاستەخۆ کاریگەری بکەن‬ ‫لەسەر ئاینڕێژکردنی زیاتری سیستەمی‬ ‫حکومڕان���ی‪ ،‬بەئامانج���ی ئ���ەوەی که‬ ‫له‌درێژخایەن���دا دەرفەت���ی ئەوەیان بۆ‬ ‫بسازێت کە سودی لێببینن‪ .‬بەتایبەت‬ ‫کاتێک ک���ه پارتی لەروی ئایدۆلۆژیەوە‬ ‫لەگەڵ دونیای س���ەردەمدا ناگونجێت‪.‬‬ ‫هی���زە ئیس�ل�امیەکان روداوەکان‬ ‫ئاراس���تەیان دەکات‪ ،‬روداوە ناوخۆیی‌و‬ ‫ناوچەییەکان‪ .‬هەروەها هەتابێت زیاتر‬ ‫دڵنیادەب���ن لهیوتوپیایی‌و شکس���تی‬ ‫پێشینەی سیس���تەمەکەیان لەدونیای‬ ‫ئەم���ڕۆدا‪ .‬ڕەنگە ئ���ەم هۆکارانە زیاتر‬ ‫بیانکات���ە هێ���زی پراگماتی���ک‌و ببنە‬ ‫یاریکەری سیاسی‌واقیعی‪.‬‬ ‫ئەوەی پرس���یارە لێرەدا ئایا دەبێت‬ ‫گۆڕان چ���ۆن ئ���ەم ملمالنێی���ە برەو‬ ‫پێبدات؟‬ ‫یەکەم‪ :‬سیستەمی موتڵەقگەرا لەسەر‬ ‫کۆمەڵێ���ک قۆرغ���کاری بونیادنراوه‪:‬‬ ‫قۆرغ���کاری ئاب���وری‪ ،‬قۆرغ���کاری‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬هەروەها قۆرغکاری ئازادی‪.‬‬ ‫ئەم قۆرغکاریانە راستەوخۆ پەیوەستن‬ ‫بەسیستەمی ئابوری واڵتەوە‪ .‬بۆ نمونە‬ ‫لەمۆدێل���ی ئابوری کرێخ���ۆری نەوتدا‬ ‫ئاسانترە که سیس���تەمی موتڵەقگەرا‬ ‫بسەپێنیت‪ .‬ئەم سیستەمە بەسروشت‬ ‫تێچونی زۆرە‪ ،‬هەتا رکەبەری زیاتربێت‬ ‫تێچونی زیاتر دەبێ���ت‪ .‬بۆیە کارکردن‬ ‫لەس���ەر ئاگای���ی سیاس���ی رێگایەکی‬ ‫کاریگەرە بۆ رێگەگرتن لەدرێژەکێشانی‬ ‫سیستەمی موتڵەقگەرا‪.‬‬ ‫دو‪ ،‬دیموکراسی سیستەمێک نیە هیچ‬

‫هێزێکی سیاسی بەخۆشی خۆی بیهێنتە‬ ‫ئاراوە‪ ،‬وەک ژاک ڕانسێ بەباشی باسی‬ ‫ئەمە ئەکات‪ .‬بۆ ئەوەی دیموکراس���ی‬ ‫بس���ەپێت دەبێت ئەوانەی دەسەاڵتیان‬ ‫لەدەستدایە ناچاربکرێن بەوەی لێگەڕێن‬ ‫خەڵک بڕیار لەسەر چارەنوسی خۆیان‬ ‫ب���ە بەرژەوەندی خۆیان ب���دەن‪ .‬بۆیە‬ ‫تاکە رێگ���ە‪ ،‬رێگەگرتنە لەموتڵەقگەرا‬ ‫بەوەی لەنێوان فەوتان‌و دیموکراس���یدا‬ ‫رێگای دوەم هەڵببژێرێت‪ ،‬ئەگینا هیچ‬ ‫هێزێک ب���ەداواکاری‌و پێاهەڵدان نابێت‬ ‫بەدیموکراسی‪.‬‬ ‫س���ێ‪ ،‬چەک‌و پارە وەک دو ئامرازی‬ ‫کۆنترۆڵکردن���ی کۆمەڵگا لەروی کات‌و‬ ‫تواناوه س���نوریان هەی���ە‪ :‬دەتوانرێت‬ ‫لەمیان���ەی داڕش���تنی بەرنامەیەک���ی‬ ‫فرەئاس���تی چڕ‪ ،‬کاریگەری���ان لەروی‬ ‫کاتەوە کورت بکەیتەوەو تواناش���یان‬ ‫س���نورداربکەیت‪ .‬لەکرۆکی سیستەمی‬ ‫چ���ەک‌و پ���ارەدا کۆمەڵێ���ک نەوتراو‬ ‫پەنه���ان دەخوات‪ .‬هەرکەس���ێک لەژێر‬ ‫چەک‌و بەپارە هەواداربێت ئەوا یەکەم‬ ‫کەس دەبێ���ت لەگۆڕانی دۆخی چەک‌و‬ ‫پ���ارەدا کە لێی دوربکەوێتەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫چەک‌و پارە مرۆڤ لەدۆخێکی سەختی‬ ‫دەرونی‌و کۆمەاڵیەتی‌و ئازادیدا قەتیس‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫چوار‪ ،‬لەکاتێکدا ملمالنێکان ملمالنیی‬ ‫نێوان دو قوتابخانەیە‪ ،‬دەبێت بەچڕی‌و‬ ‫ب���ەوردی دابڕێژرێت‌و بکرێته بەش���ێک‬ ‫لەبەهای کۆمەاڵیەت���ی‪ .‬ئەم پێکدادانە‬ ‫دەکرێ���ت س���ەرچاوی مەعریفەیەک���ی‬ ‫زۆربێت‪ .‬ئ���ەم پێکدادانی زۆرو کەمە‪،‬‬ ‫رێکخ���راو و نارێکخ���راوەو بێب���ەش‌و‬ ‫خاوەنه‪ ،‬کراوەو داخراوه‪ ،‬رەق‌و ش���له‪،‬‬ ‫مۆدرێن‌و ترادیش���یونه‪ ،‬گوندوش���اره‪،‬‬ ‫کویل���ەو مرۆڤبون���ە‪ .‬دەکرێ���ت ئەوە‬ ‫ڕەنگڕێژبکرێ���ت کە کەس ئ���ازاد نیە‬ ‫دەستبەرداری مافە سیاسیەکانی خۆی‬ ‫ببێ���ت‪ .‬کۆیلەبون لەدونی���ای ئەمڕۆدا‬ ‫مافێک نیە کەسێک هەیبێت‪ .‬کۆیلەیی‬ ‫تۆ ئازادی من پێشێل دەکات‪ .‬بۆیە تۆ‬ ‫ئازادنیت کۆیلەبیت‪.‬‬ ‫پێنج‪ ،‬ئ���ەم ملمالنێی���ە وەک چۆن‬ ‫ڕەگی درێژی هەیە‪ ،‬هەروەها درێژەش‬ ‫دەکێش���ێت‪ .‬بۆی���ە پش���ودرێژی‌و‬ ‫س���تراتیژی رونی دەوێت‪ .‬بۆیە گرنگە‬ ‫که کۆکەرەوەیەک هەبێت بۆ ئەندامان‌و‬ ‫خ���اوەن هەمان بیروڕا هه‌تا بتوانن هێز‬ ‫بەرهەم بهێن���ن‌و پێکەوەبونیان درێژە‬ ‫بکێشێت‪.‬‬ ‫شەش‪ ،‬ئەندامی پارتی دەبێت وەک‬ ‫قوربانی مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت‪ .‬ئەو‬ ‫لەدۆخێکی زۆر فش���اراوی‌و س���ەختدا‬ ‫دەژی‪ ،‬ترس���ی گ���ەورەی لەپارتەکەی‬ ‫خۆیەت���ی ن���ەک ئەوانی ت���ر‪ .‬پارتی‬ ‫هەمیش���ە چاودێرێکی بێڕەحمە بەسەر‬ ‫ئەندامەکانیەوە‪ .‬ئ���ەوان ناتوانن بەمو‬ ‫لەهێڵی حیزبەکەی���ان البدەن‌و دەبێت‬ ‫ب���ەردەوام‌و ب���ەردەوام ئ���ەوە دوپات‬ ‫بکەنەوە کە دڵسۆزن‪ ،‬بەاڵم حیزبەکەیان‬ ‫هەرگیز لێیان دڵنیانیە‪ .‬ئەم بەدگومانیە‬ ‫ه���ۆکاری ئ���ەو هەم���و هەڵەش���ەو‬ ‫هەڵچونانەیە کە ئەندامانی ئەو حیزبە‬ ‫بەدەستیەوه دەناڵێنن‪.‬‬

‫هێزه ئیسالمیەکان‬ ‫نوێن لەکوردستانداو‬ ‫هێشتا بەتەواوی‬ ‫نەڕسکاون‪ .‬ئەم هێزانە‬ ‫لەنێوان نیشتمانێتی‌و‬ ‫باوەڕگەراییدا‬ ‫شەپۆلیان پێدەدرێت‪.‬‬ ‫لەکاتێکدا که خیتابی‬ ‫نیشتمانییان تاکتیکە‪،‬‬ ‫خیتابی باوەڕگەراییان‬ ‫کرۆکیانە‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrusti.sul@gmail.com‬‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫‪15‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‪ ،‬به‌سپۆنسه‌ری بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫له‌ژێر دروشمی به‌ره‌و سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر نه‌خۆشی شه‌كره‌دا‬

‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌ی گشتی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمان ‌ی مه‌راسیمی رۆژی ته‌ندروستی جیهانی ئه‌نجامدا‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫ڕۆژی‌ ‪ 2016/4/7‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‬ ‫گش���تی ته‌ندروستی س���لێمانی له‌ژێر‬ ‫دروش���می"به‌ره‌و س���ه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر‬ ‫نه‌خۆشی شه‌كره‌دا" مه‌راسیمی رۆژی‬ ‫ته‌ندروس���تی جیهانی له‌ناو سه‌نته‌ری‬ ‫ش���ه‌كره‌و كوێره‌گالنده‌كاندا له‌ش���اری‌‬ ‫سلێمانی‌ ئه‌نجامدا‪.‬‬ ‫هه‌مو ساڵێك له‌به‌رواری ‪7‬ی نیساندا‬ ‫ڕێكخراوی ته‌ندروستی جیهانی ئه‌م یاد‌ه‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر س���اڵێكیش بابه‌تێك‌و‬ ‫ناونیشانێك دیاری ده‌كات كه‌ ئه‌مساڵ‬ ‫دروش���مه‌كه‌ی‌ تایبه‌ت كردبو له‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌خۆشی ش���ه‌كره‌و هۆشیاركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاتری‌ هاواڵتیان له‌م یادكردنه‌وه‌یه‌دا‪.‬‬ ‫مه‌راس���یمه‌كه‌ش به‌ئاماده‌بون���ی‬ ‫وه‌زیری ته‌ندروستی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان د‪.‬ڕێكه‌وت حه‌مه‌ ڕه‌شیدو‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تی ته‌ندروس���تی‬ ‫سلێمانی د‪.‬میران محه‌مه‌دو لێپرسراوانی‬

‫تری ته‌ندروستی‌و پزیشكان‌و كارمه‌ندان‬ ‫به‌ڕێوه‌چو‪.‬‬ ‫د‪.‬رێك���ه‌وت حه‌مه‌ڕه‌ش���ید وه‌زیری‬ ‫ته‌ندروس���تی له‌ب���اره‌ی ئاماره‌كان���ی‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌وه‌ له‌هه‌رێمی كوردستان‌و‬ ‫جیهان���دا رایگه‌یان���د "نزیك���ه‌ی ‪99‬‬ ‫هه‌زار حاڵه‌ت له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫تۆماركراوه‌و له‌جیهانیش���دا س���ااڵنه‌‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 350‬ملیۆن ك���ه‌س دوچاری‬ ‫نه‌خۆشی شه‌كره‌ ده‌بن"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی وت "له‌هه‌ری���ه‌ك‬ ‫له‌سه‌نته‌ره‌كانی شه‌كره‌ی ناو هه‌رێمی‬ ‫كوردستان پش���كنینی پێش���وه‌خته‌‬ ‫بۆ هاواڵتیان فه‌راه���ه‌م كراوه‌ تاوه‌كو‬ ‫پێش���گیری له‌نه‌خۆش���ییه‌كه‌ بكرێت‬ ‫یاخود له‌كات���ی بونیدا چاره‌س���ه‌ری‬ ‫پێویست بۆ نه‌خۆشه‌كان بكرێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاماره‌كانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫له‌شاری س���لێمانیدا د‪.‬میران محه‌مه‌د‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تی ته‌ندروس���تی‬ ‫س���لێمانی وتی "له‌ ‪ 10‬س���اڵی رابردو‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 23‬ه���ه‌زارو ‪ 700‬حاڵ���ه‌ت‬

‫له‌س���نوری پارێ���زگای س���لێمانیدا‬ ‫تۆمارك���راوه‌و س���ااڵنه‌ ‪ 2‬هه‌زارو پێنج‬ ‫س���ه‌د بۆ ‪ 3‬هه‌زار حاڵه‌ت له‌س���نوری‬ ‫پارێزگاكه‌ماندا تۆمار ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی ته‌ندروس���تی‬ ‫جه‌خت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫پێویسته‌ هاواڵتیان ئه‌م بابه‌ته‌ پشتگوێ‬ ‫نه‌خ ‌هن‌و خۆیان���ی‌ لێ بپارێزن ئه‌ویش‬ ‫به‌وه‌رزش���كردن‌و دابه‌زاندنی‌ كێش���ی‌‬ ‫له‌ش بۆ ئاستی‌ ئاسایی خۆی‌‌و له‌ژه‌مه‌‬ ‫خۆراكییه‌كاندا خواردنی ته‌ندروس���ت‬ ‫بخۆن‌و چاره‌س���ه‌ره‌ پزیش���كییه‌كان‬ ‫به‌پێ���ی‌ ڕێنمایی پزیش���كی‌و له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا به‌كاربهێنن"‪.‬‬ ‫د‪ .‬ته‌ه���ا مه‌ح���وی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫سه‌نته‌ری ش���ه‌كره‌و كوێره‌گالنده‌كان‬ ‫له‌ش���اری س���لێمانی زانیاری زیاتری‬ ‫له‌سه‌ر نه‌خۆش���ییه‌كه‌ ده‌دات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێس���تا له‌س���ه‌ر گۆی زه‌وی ‪%38,‬‬ ‫دانیش���توانی گ���ۆی زه‌وی توش���بوی‬ ‫نه‌خۆشی شه‌كره‌ن"‪.‬‬

‫به‌شێک له‌مه‌راسیمی رۆژی ته‌ندروستی جیهانی‬

‫ئاو خواردنه‌و‌ه رێگر‌ه له‌به‌رده‌م دروست بونی‌ به‌رد ‌ی گورچیله‌دا‬

‫هه‌تا رێژه‌ ‌ی شه‌كره‌و په‌ستانی‌ خوێن به‌رزبێته‌و‌ه ئه‌گه‌ری‌ وه‌ستانی‌ گورچیله‌كان زیاتر ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫دكت���ۆره‌ مه‌له‌ك حس���ێن پس���پۆڕ‬ ‫له‌نه‌خۆشیه‌كانی‌ گورچیله‌ به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫باس له‌كێشه‌ی‌ گۆرچیله‌ ده‌كات‬ ‫ی گورچیله‌كان ب���ۆ ژیانی‌‬ ‫* گرنگ��� ‌‬ ‫مرۆڤ چییه‌؟‬ ‫د‪ .‬مه‌ل���ه‌ك حس���ین‪ :‬گرنگییه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خوێن له‌مادده‌ ژه‌هراویه‌كان‌و‬ ‫له‌ش���ی‌ مرۆڤ له‌ئ���اوی‌ زی���اده‌ رزگار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌هه‌م���ان كاتیش���دا راگرتنی‌‬ ‫بااڵنس���ی‌ خ���وێ‌و ئاوه‌ كه‌ له‌ له‌ش���ی‌‬ ‫مرۆڤدا هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها جۆرێك مادده‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌ناو خوێن���دا له‌گورچیله‌كانه‌وه‌‬ ‫دروست ده‌بێت هه‌ربۆیه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫كه‌ توش���ی‌ نه‌خۆش���ی‌ گورچیله‌ ده‌بن‬ ‫توش���ی‌ جۆرێك له‌ كه‌مخوێنیش ده‌بن‬ ‫كه‌ ره‌نگه‌ به‌تێكردنی‌ خوێن ئه‌م گرفته‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌بێت‪.‬‬ ‫* جۆره‌ باوه‌كانی‌ نه‌خۆشی گورچیله‌‬

‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا چییه‌؟‬ ‫د‪ .‬مه‌ل���ه‌ك حس���ین‪ :‬له‌كوردس���تان‬ ‫به‌گشتی‌‌و له‌شاری‌ سلێمانیش به‌تایبه‌تی‌‬ ‫زۆرترین جۆریان سس���تی‌ گورچیله‌كانه‌‬ ‫كه‌ هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ بۆ بونی‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫شه‌كره‌و په‌ستانی‌ خوێن ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هه‌وكردن���ی‌ خانه‌كان���ی‌‬ ‫گورچیله‌و به‌ردی‌ گورچیله‌ش جۆرێكی‌‬ ‫ترن له‌نه‌خۆشییه‌كانی‌ گورچیله‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ند جۆرێكی‌ تردا‪.‬‬ ‫* كێ���ن ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ توش���ی‌‬ ‫سس���تبونی‌ گورچیل���ه‌كان ده‌ب���ن؟‬ ‫هۆكاره‌كانی‌ چییه‌؟‬ ‫د‪ .‬مه‌له‌ك حس���ین‪ :‬زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫توش���ی‌ ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌بن ئه‌وانه‌ن كه‌‬ ‫ته‌مه‌نیان زۆره‌و هۆكاره‌كه‌شی‌ بۆ بونی‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كانی‌ شه‌كره‌و په‌ستانی‌ خوێن‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬واته‌ ئه‌گه‌ر بێت‌و نه‌خۆش‬ ‫ده‌ ساڵ زیاتر شه‌كره‌و په‌ستانی‌ خوێنی‬ ‫له‌گه‌ڵ���دا بێت به‌درێژایی كات توش���ی‌‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها چه‌نده‌‬

‫نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ ش���ه‌كره‌و په‌ستانی‌‬ ‫خوێن زۆرتر بێ���ت ئه‌وه‌نده‌ش حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ستانی‌ گورچیله‌كان زیاتر ده‌بێت‪.‬‬

‫هه‌ی���ه‌ ب���ۆ سس���تی‌ گورچیل���ه‌كان‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان ئه‌وكاته‌یه‌ كه‌ ده‌گاته‌ قۆناغی‌‬ ‫كۆتایی‌ ئه‌وی���ش به‌گۆڕینی‌ گورچیله‌و‬ ‫چاندنه‌وه‌یه‌تی‌‪ ،‬یان به‌رده‌وام بون له‌سه‌ر‬ ‫كاری‌ شتنی‌ گورچیله‌كان ئه‌ویش له‌ڕێی‌‬ ‫گورچیله‌ی‌ ده‌س���تكرده‌وه‌ ده‌بێت واته‌‬ ‫له‌بری‌ گورچیله‌ی‌ نه‌خ���ۆش خوێنه‌كه‌‬ ‫ده‌پاڵێوێت‌و ئه‌و ئاوه‌ی‌ كه‌ گورچیله‌ی‌‬ ‫نه‌خۆش���ه‌كه‌ ناتوانێ���ت ده‌ری ب���كات‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ئه‌و گورچیل ‌ه ده‌س���تكرده‌وه‌‬ ‫فڕێ ده‌درێته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ له‌ش‪.‬‬ ‫* ئاو خواردن���ه‌وه‌ چ كاریگه‌رییه‌ك‬ ‫له‌سه‌ر ته‌ندروستی‌ گورچیله‌كان دروست‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫د‪ .‬مه‌له‌ك حسین‪ :‬تاوه‌كو گورچیله‌كان‬ ‫باش‌و ته‌ندروس���ت بن پێویس���ته‌ ئاوی‌‬ ‫زۆر بخورێته‌وه‌ چونك���ه‌ ئاوخواردنه‌وه‌‬ ‫د‪ .‬مه‌له‌ك حسین‬ ‫رێگ���ره‌ له‌به‌رده‌م دروس���تبونی‌ به‌ردی‌‬ ‫* چاره‌س���ه‌ركردنی‌ سیس���ت ‌‬ ‫ی گورچیله‌دا كه‌ گرف���ت بۆ گورچیله‌كان‬ ‫گورچیله‌كان چییه‌؟‬ ‫دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫د‪ .‬مه‌له‌ك حس���ین‪ :‬دو چاره‌س���ه‌ر‬ ‫* نیش���انه‌كانی‌ سس���ت بون یاخود‬

‫هه‌ند ‌ێ جار خواردن هۆكار ‌ی دروستبون ‌ی غوده‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫ئ���ه‌و ڕژێنه‌ی���ه‌ ك���ه‌ كه‌وتۆته‌ به‌ش���ی‬ ‫پێش���ه‌وه‌ی ناوچ���ه‌ی م���ل‌و گرێیه‌ك���ه‌‬ ‫له‌شێوه‌ی په‌پوله‌دایه‌و زۆر به‌ڕونی به‌دیار‬ ‫ناكه‌وێ���ت‪ ،‬له‌مرۆڤدا كێش���ی نزیكه‌ی ‪20‬‬ ‫گ���رام ده‌بێت‪ ،‬ئه‌ركی س���ه‌ره‌كی رژاندنی‬ ‫هۆرمۆنه‌و دروستكردنی گرێیه‌ له‌ملدا‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ دكتۆر واحید عوس���مان‬ ‫حمه‌ش���ه‌ریف پس���پۆڕی نه‌ش���ته‌رگه‌ری‬ ‫گش���تی به‌س���ایتی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‬ ‫گش���تی ته‌ندروستی س���لێمانی ڕاگه‌یاند‬ ‫"هۆكاره‌كانی بۆماوه‌یی به‌رێژه‌یه‌كی كه‌م‬ ‫كاریگه‌رییان له‌دروست بونی ئه‌م گرێیه‌دا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌ندێ���ك جار ج���ۆری خواردنی‬ ‫وه‌ك (ت���ور‪ ،‬چه‌ن���ه‌وه‌ر‪ ،‬قه‌ڕنابی���ت‪،‬‬ ‫كه‌ل���ه‌رم) ه���ۆكارن له‌دروس���تبونی ئه‌م‬ ‫گرێیه‌دا‪ ،‬زۆرجاریش به‌كارهێنانی ده‌رمان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی نادروس���ت واده‌كات ئه‌و‬ ‫غوده‌یه‌ دروست بێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و پزیشكه‌ پسپۆڕه‌ له‌باره‌ی‬

‫چاره‌سه‌ره‌كانی ئه‌م نه‌خۆشییه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫خسته‌ڕو كه‌ پێویسته‌ ئه‌وكه‌سه‌ی توشی‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌بێت س���ه‌ردانی پزیشكی‬ ‫پس���پۆڕ ب���كات‌و ره‌چ���اوی پش���كنین‌و‬ ‫ئامۆژگارییه‌كان���ی پزیش���كه‌كه‌ی ب���كات‬

‫تاوه‌ك���و گرفته‌ك���ه‌ی كه‌مت���ر ببێت���ه‌وه‌‬ ‫یاخود به‌ره‌و چاره‌س���ه‌ركردن بڕوات یان‬ ‫هه‌ندێكجار بۆ بنه‌بڕكردنی ئه‌م كێش���ه‌یه‌‬ ‫پێویسته‌ نه‌شته‌رگه‌ری ئه‌نجام بدرێت یان‬ ‫ده‌رمانی‌ تایبه‌ت به‌كاربهێنرێت "‪.‬‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫ه���اوكات دكت���ۆر واحی���د له‌ب���اره‌ی‬ ‫جۆره‌كان���ی ئ���ه‌م غوده‌ی���ه‌وه‌ ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش���كرد كه‌ چوار جۆری س���ه‌ره‌كی‬ ‫هه‌یه‌و دیارترینیش���یان غوده‌ی (س���ام‌و‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌) ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وی���ش له‌ئه‌نجامی‬ ‫س���ه‌ردانكردنی پزیش���ك‌و پش���كنین ‌ه‬ ‫پزیش���كییه‌كانه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ چ جۆرێكیانی توش بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و پزیشكه‌ ئه‌وه‌شی وت "غوده‌ی سام‬ ‫به‌یه‌كێك له‌و جۆره‌ به‌رباڵوانه‌ داده‌نرێت كه‌‬ ‫زۆربه‌ی مرۆڤه‌كان له‌ئێستادا توشی ده‌بن‌و‬ ‫به‌مه‌به‌ستی البردن‌و بنه‌بڕكردنی سه‌ردانی‬ ‫پزیش���ك ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش سۆنار یان‬ ‫پشكنینی تاقیگه‌ییان بۆ ده‌كرێت‌و پێش‬ ‫ئه‌نجامدانی كاری نه‌شته‌رگه‌ریش ده‌بێت‬ ‫نه‌خۆش ره‌چاوی ئ���ه‌و ده‌رمانانه‌بێت كه‌‬ ‫پزیشك بۆ رێكخستنی چه‌وری‌و هۆرمۆناتی‬ ‫له‌ش���ی دایده‌نێ���ت‌و دوای به‌كارهێنانی‬ ‫ئه‌و ده‌رمانان���ه‌ش نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌كه‌ی‬ ‫بۆ ئه‌نجام ده‌درێ���ت‌و رزگار ده‌كرێت له‌و‬ ‫نه‌خۆشییه‌"‪.‬‬

‫‪http://www.dohsuli.com‬‬

‫گورچیله‌ وه‌ستان چییه‌؟‬ ‫د‪.‬مه‌له‌ك حسین‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫هۆش���یاری‌ ته‌ندروستی‌ هاواڵتیان نزمه‌‬ ‫درك به‌وه‌ ناكه‌ن كه‌ نه‌خۆش���ییه‌كانی‌‬ ‫وه‌ك ش���ه‌كره‌و زه‌خت چه‌ند كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر گورچیله‌كانیان‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫كه‌ گورچیله‌ ده‌وه‌س���تێت له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫هیچ نیشانه‌یه‌كی‌ نیه‌و نه‌خۆش هه‌ستی‌‬ ‫پێ ناكات به‌اڵم كه‌ ده‌گاته‌ كۆتا قۆناغ‬ ‫هه‌س���ت به‌ له‌كاركه‌وتنی‌ گورچیله‌كانی‌‬ ‫ده‌كات نیشانه‌كانی‌ به‌ده‌ر ده‌كه‌ون وه‌ك‬ ‫ئاوسانی‌ قاچ‌و هه‌ناسه‌ی‌ توندو خورانی‌‬ ‫له‌ش هه‌روه‌ها میزه‌كه‌ی‌ خوێنی‌ له‌گه‌ڵدا‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ وه‌ك ئامۆژگارییه‌ك هه‌ر كه‌سێك‬ ‫پێویس���ته‌ النیكه‌م س���ااڵنه‌ پشكنینی‌‬ ‫گش���تی‌ ئه‌نجام بدات به‌تایبه‌تیش ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ نه‌خۆشی‌ شه‌كره‌و په‌ستانی‌‬ ‫خوێنیان له‌گه‌ڵدایه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ زو زو‬ ‫پكش���نین بۆ گورچیله‌كانی���ان ئه‌نجام‬ ‫بده‌ن‪.‬‬

‫چه‌ند ئامۆژگارییه‌ك‬ ‫بۆ دایكانی شیرده‌ر‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫‪ .1‬له‌مانگه‌كانی سه‌ره‌تای شیرپێداندا‬ ‫منداڵ���ی تازه‌له‌دایكبو هه‌ر ‪ 45‬بۆ ‪60‬‬ ‫خوله‌كێك یه‌ك جار ش���یر ده‌خوات‪،‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ ئ���ه‌وه‌ سروش���تییه‌ دایكان‬ ‫له‌وكاتانه‌دا پێویستی به‌وزه‌و ڤیتامین‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬هه‌میش���ه‌ گریانی منداڵ نیشانه‌ی‬ ‫برسێتی ئه‌و نیه‌‪ ،‬زۆرجار ره‌نگه‌ ئازاری‬ ‫ناوسكی وابكات ئه‌و منداڵه‌ بگری‪.‬‬ ‫‪ .3‬به‌گش���تی له‌كۆتایی رۆژدا رێژه‌ی‬ ‫ش���یره‌كه‌ ك���ه‌م ده‌كات به‌تایب���ه‌ت‬ ‫له‌وكاتان���ه‌ی كه‌ هیالكی���ت‪ ،‬هه‌وڵبده‌‬ ‫كه‌ منداڵه‌كه‌ت نوس���ت خۆیشت پشو‬ ‫بده‌یت‪.‬‬ ‫‪ .4‬بون���ی خ���واردن له‌ته‌نیش���ته‌وه‌‬ ‫پێویسته‌ ئه‌ویش پێكهاتبێت له‌میوه‌و‬ ‫س���ه‌وزه‌ تاوه‌كو وه‌ك یارمه‌تیده‌رێك‬

‫بێت‪.‬‬ ‫‪ .5‬ئ���ه‌و رۆژانه‌ی رێژه‌ی ش���یره‌كه‌ت‬ ‫زۆرت���ره‌ هه‌وڵب���ده‌ دایبدۆش���یته‌ ناو‬ ‫شوش���ه‌یه‌ك‌و له‌به‌فرگردا ت���ا ‪ 2‬ڕۆژ‬ ‫هه‌ڵیبگره‌و له‌وكاتانه‌ی ش���یرت كه‌مه‌‬ ‫به‌كاری بهێنه‌ بۆ منداڵه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫‪ .6‬ده‌بێ���ت له‌رۆژێكدا ‪ 6‬تا ‪ 7‬په‌رداخ‬ ‫ئاو و ‪ 2‬تا ‪ 3‬په‌رداخ شیر بخۆیته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .7‬كه‌مكردنه‌وه‌ی خواردنه‌وه‌ی قاوه‌و‬ ‫چای زۆر ره‌ش تا نزیكه‌ی سێ مانگی‬ ‫یه‌كه‌م‪.‬‬ ‫‪ .8‬هه‌وڵبده‌ دوربین له‌پێدانی ش���یری‬ ‫وش���ك‌و ئاو‪ ،‬ت���ا نزیك���ه‌ی ‪ 4‬مانگی‬ ‫ته‌مه‌نی منداڵه‌كه‌ت ته‌نها شیری خۆت‬ ‫پێویستیه‌كانی پڕ ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .9‬خواردن���ی ش���وتی‪ ،‬كاڵه‌ك‪ ،‬ترێ‪،‬‬ ‫هه‌نجی���ر‪ ،‬لیم���ۆ‪ ،‬پرته‌ق���اڵ‪ ،‬گێزه‌ر‪،‬‬ ‫په‌تات���ه‌و نیس���ك یارمه‌تی���ده‌ره‌ بۆ‬ ‫زیادبونی شیری دایك‪.‬‬

‫فەیسبووك‪https://www.facebook.com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫دابه‌زین ‌ی نرخی نه‌وت له‌نێوان هۆكار‌ه ئابوری‌و رامیارییه‌كاندا‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫دابه‌زینی‌ نرخی‌‬ ‫نه‌وت له‌رواڵه‌تدا‬ ‫بابه‌تێكی‌ ته‌واو‬ ‫ئابوریه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناكرێت ئامانج‌و‬ ‫پالنه‌ ستراتیجییه‌‬ ‫رامیارییه‌كان‬ ‫له‌به‌رچاو نه‌گیرێت‬

‫ره‌نج هۆگر مه‌حمود *‬ ‫ئاشكرایه‌ كه‌ دابه‌زین یان به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نرخی ن���ه‌وت له‌بازاڕه‌كان���ی‌ جیهاندا‪،‬‬ ‫كاریگه‌ریی‌ راسته‌وخۆی له‌سه‌ر واڵتانی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنی‌ نه‌وت هه‌یه‌‪،‬به‌تایبه‌ت ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ی‌ كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌داهاتیاندا پش���ت به‌فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫ده‌به‌س���تن‪ .‬یاخود وردت���ر بڵێین ئه‌و‬ ‫واڵتان���ه‌ی‌ كه‌ زیاتر ل���ه‌ ‪ %90‬داهاتیان‬ ‫له‌فرۆش���ی‌ نه‌وته‌وه‌یه‌‪،‬له‌وانه‌‪ :‬عێراق‪،‬‬ ‫فه‌نزوێ�ل�ا‪ ،‬س���عودیه‌‪ .....‬ت���اد‪ .‬بۆیه‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ هه‌ردابه‌زینێكی‌ له‌ناكاوی‌‬ ‫نرخی‌ نه‌وت‪ ،‬واته‌ كورتهێنان له‌بودجه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و واڵتان���ه‌دا‪ ،‬ه���اوكات كاریگه‌ریی‌‬ ‫راس���ته‌وخۆی له‌س���ه‌ر باری‌ ناوخۆی‬ ‫واڵت‌و بگره‌ سیس���ته‌می حكومرانییش‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن له‌واڵتێكی‌ وه‌ك‬ ‫فه‌نزوێالدا به‌ه���ۆی نزمبونه‌وه‌ی‌ زۆری‌‬ ‫نرخی‌ نه‌وت‌و كورتهێنان له‌بودجه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌دا‪ ،‬بو به‌هۆی ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌ساڵی‬ ‫‪( 1998‬هۆگۆ شافێز) جڵه‌وی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫بگرێت���ه‌ ده‌س���ت‪ ،‬كه‌چی‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫خه‌ریك���ه‌ س���یناریۆكه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ دوب���اره‌ ده‌بێت���ه‌وه‌‪ .‬واته‌‬ ‫زاڵبون���ی‌ ئۆپۆزس���یۆن به‌س���ه‌ر‬ ‫په‌رله‌ماندا‪ ،‬كه‌ ره‌نگه‌ به‌گرتنه‌ده‌س���تی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌داهات���ودا كۆتایی بێت‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ مه‌به‌س���تمه‌ تیشك بخه‌مه‌سه‌ر‬ ‫هۆكاره‌كان���ی‌ داش���كانی‌ نرخی‌ نه‌وت‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك دابه‌زین���ی‌ نرخی به‌رمیلێك‬ ‫نه‌وتی‌ خاوی‌ برێنت بۆنزیكه‌ی‌ (‪،)$30‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا نه‌وت���ی‌ ج���ۆری ئۆپیكیش‬ ‫بۆخوار (‪ .)$30‬دیاره‌ كۆمه‌ڵێك هۆكار‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی‌ راس���ته‌وخۆو ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫كاریگه‌ریی���ان له‌س���ه‌ر دابه‌زینی‌ نرخ‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ .‬له‌گرنگتری���ن ه���ۆكاره‌كان‬ ‫به‌رپابونی‌ شۆڕشی گازو نه‌وتی‌ به‌ردینی‌‬ ‫ئه‌مریكییه‌ (‪ ،)oil shale‬كه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫ده‌ ساڵی پێشودا توانییان له‌نه‌بونه‌وه‌‬ ‫رێژه‌ی‌ به‌رهه‌می���ان بگه‌یه‌ننه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫چوار ملیۆن به‌رمیل له‌ڕۆژێكدا‪ .‬لێره‌دا‬ ‫ده‌مه‌وێت ئ���ه‌وه‌ بخه‌مه‌ڕو‪،‬كه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ به‌ردی���ن ل���ه‌روی‌ كوالێتییه‌وه‌‬ ‫له‌ج���ۆری نه‌وت���ی‌ س���وكه ‌‪light oil‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ به‌رهه‌می‌ نه‌وتی‌‬ ‫واڵتانی‌ وه‌ك س���عودیه‌و كه‌ن���داو‪ ،‬كه‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌ی���ان له‌جۆری نه‌وتی‌ قورس���ه‌‬ ‫‪ heavy oil‬ك���ه‌ رێژه‌ی‌ گۆگرد (‪)s‬‬ ‫له‌پێكهاته‌كه‌یاندا له‌چاو نه‌وتی‌ سوك‪،‬‬ ‫زۆرتره‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تادا به‌رهه‌می‌ نه‌وتی‌‬ ‫به‌ردی���ن به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫كاریگه‌ری���ی نه‌كرده‌ س���ه‌ر نرخه‌كان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ره‌ ب���ه‌ره‌ له‌گ���ه‌ڵ زیادبونی‌‬ ‫به‌رهه‌می���ان‪ ،‬جێگ���ه‌ی‌ به‌فرۆش���یاره‌‬ ‫باوه‌كان���ی‌ نه‌وتی‌ س���وك به‌ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫ش���لۆق ك���رد‪ .‬له‌وانه‌ واڵتان���ی‌ وه‌ك‪:‬‬ ‫جه‌زائی���ر‪ ،‬ئه‌نگ���ۆال‪ ،‬نه‌یجیری���ا‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌رس���ێكیان واڵتان���ی‌ ئه‌ندام���ن‬ ‫له‌رێكخ���راوی‌ ئۆپیك ‪ opec‬دا‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ئ���ه‌و واڵتان���ه‌ له‌پ���اش له‌ده‌س���تدانی‌‬ ‫پش���كه‌كانیان له‌ب���ازاڕی ئه‌مری���كادا‪،‬‬ ‫هه‌وڵیاندا بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ بازاڕێكی‌ نوێ‬ ‫بۆساغكردنه‌وه‌ی‌ نه‌وته‌كه‌یان‪ ،‬له‌پێناو‬ ‫پاراس���تنی‌ پش���كه‌كانیان له‌ئۆپیكدا‪.‬‬ ‫بۆیه‌لێ���ره‌وه‌ گوش���اره‌كانی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫نه‌وتی‌ به‌ردینی‌ ئه‌مریكایی‌ سه‌ریهه‌ڵدا‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كاتێك كه‌ ئه‌و واڵتانه‌ كه‌وتنه‌‬ ‫به‌ربه‌ره‌كانێ‌ له‌گه‌ڵ واڵتانی‌ تری‌ ئه‌ندام‬ ‫له‌ئۆپیك���دا‪ ،‬ك���ه‌ به‌كۆی گش���تی‌ ئه‌و‬ ‫واڵتان���ه‌ نزیكه‌ی‌ ڕێ���ژه‌ی‌ ‪ %40‬نه‌وتی‌‬ ‫جیهان دابین ده‌كه‌ن‪ .‬هاوكات خاوه‌نی‌‬ ‫یه‌ده‌گی‌ ‪%70‬ن‪ .‬له‌وانه‌ عه‌ره‌بس���تانی‌‬ ‫س���عودیه‌‪ ،‬كه‌ گه‌وره‌ترین به‌رهه‌مهێنی‌‬ ‫نه‌وته‌ له‌رێكخراوه‌كه‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها واڵتانی‌‬ ‫تریش چاویان له‌سه‌ر بازاڕه‌ كالسیكییه‌‬ ‫پڕفرۆش���ه‌كانیانه‌‪ ،‬كه‌ گ���ه‌وره‌ واڵتانی‌‬ ‫پیشه‌سازیی‌ ئاس���یاو ئه‌وروپان‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌م���ه‌ش كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ به‌رچ���اوی‌‬ ‫هاورده‌كردنی‌ نه‌وتی‌ س���عودی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مریكاوه‌‪،‬كه‌ پێش���تر یه‌ك���ه‌م واڵتی‌‬ ‫هه‌ن���ارده‌كاری‌ نه‌وت بو ب���ۆ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا به‌س���ێیه‌م یان چواره‌م‬ ‫ل���ه‌دوای‌ كه‌ن���ه‌داو مه‌كس���یكه‌وه‌‬ ‫هه‌ژمارده‌كرێت‪ .‬له‌ئاكامی‌ ئه‌مه‌دا بڕێكی‌‬

‫کێڵگه‌یه‌کی پااڵوتنی نه‌وت‬ ‫زۆری‌ نه‌وتی‌ خاو كه‌وته‌ بازاڕه‌كانه‌وه‌و‬ ‫به‌مه‌ش هاوس���ه‌نگیی‌ بڕی (خواست‌و‬ ‫خراوه‌ڕو) ی‌ تێكدا‪،‬كه‌ ئه‌مه‌ش دابه‌زینی‌‬ ‫نرخی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ .‬هاوكات واڵتانی‌ وه‌ك‬ ‫لیبی���او عێ���راق‌و كه‌ن���ه‌داش رێ���ژه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی���ان‌و هه‌نارده‌ی���ان روی‌‬ ‫له‌زیادب���ون ك���ردوه‌‪ .‬یه‌كێك���ی ت���ر‬ ‫له‌ه���ۆكاره‌كان‪ ،‬قایلنه‌بونی‌ رێكخراوی‌‬ ‫ئۆپی���ك ب���و به‌كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‌و هه‌نارده‌كردن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫وه‌زی���ری‌ نه‌وت���ی‌ س���عودییه‌ (عه‌لی‌‬ ‫ئه‌لنعێمی ) به‌ئاش���كرا دانی‌ به‌وه‌دانا‪،‬‬ ‫ك���ه‌ واڵته‌كه‌ی���ان ئاماده‌نیی���ه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ كه‌مبكات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر نرخی‌‬ ‫به‌رمیلێك نه‌وت بۆ خ���وار (‪)$20‬یش‬ ‫دابه‌زێ���ت‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌ واڵتان���ی‌ تری‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ ڕێكخراوه‌كه‌‪ ،‬وه‌ك‪ :‬فه‌نزوێال‪،‬‬ ‫جه‌زائیر‪ ،‬ئێران له‌بڕیاره‌كه‌ی‌ سعودیه‌‬ ‫ناڕازیب���ون‪ .‬هه‌ربۆی���ه‌ ده‌كرێت بڵێین‬ ‫ره‌نگه‌ یه‌كێك له‌هۆكاره‌كانی‌ دابه‌زینی‌‬ ‫نرخی‌ ن���ه‌وت‪ ،‬له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌م بڕیاره‌ی‌‬ ‫ئۆپیكه‌وه‌ بێت‪ .‬ش���اره‌زایان كۆمه‌ڵێك‬ ‫هۆكار سه‌باره‌ت به‌سوربونی‌ سعودییه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كه‌منه‌كردن���ه‌وه‌ی‌ رێ���ژه‌ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ده‌خه‌نه‌ڕو‪ ،‬له‌وانه‌‪ :‬ترسی‬ ‫ئه‌و واڵته‌ له‌ده‌س���تدانی‌ پش���كه‌كانی‌‬ ‫له‌ئۆپیك���داو جێگرتن���ه‌وه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫واڵتانی‌ تری‌ هه‌ن���ارده‌كاری‌ نه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئاماده‌ن زیانه‌كانی‌ دابه‌زینی‌ زۆری‌‬ ‫نرخی‌ ن���ه‌وت له‌و پ���اره‌ كه‌ڵه‌كه‌بوه‌ی‌‬ ‫نه‌وتی‌ سااڵنی‌ پێشوه‌وه‌ قه‌ره‌بو بكه‌ن‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ب���ه‌(‪ )$900‬ملی���ار دۆالر هه‌ژمار‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬وات���ه‌ دانبه‌خۆداگرت���ن‌و‬ ‫چاوه‌ڕێك���ردن هه‌ڵبژێ���رن‪ ،‬تاوه‌ك���و‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ بارودۆخه‌ك���ه‌ هێوربێته‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك���ی ت���ر له‌ه���ۆكاره‌كان ب���ۆ‬ ‫به‌ربه‌ره‌كانێی‌ واڵتانی‌ ئه‌ندامی‌ ئۆپیك‬ ‫له‌سه‌ر بازاڕه‌ باوه‌كانی‌ فرۆشتنی‌ نه‌وتی‌‬ ‫سعودیی‌ له‌ئاسیا‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌واڵ تی‌‬ ‫چی���ن‪ ،‬ده‌گێڕن���ه‌وه‌‪ .‬هۆكارێك���ی‌ تر‬ ‫زیادبونی‌ به‌رده‌وام���ی‌ نه‌وتی‌ به‌ردینی‌‬ ‫ئه‌مریكای���ه‌‪ ،‬ه���اوكات كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫خواس���تی‌ ئه‌مریكا به‌گش���تی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ن���ه‌وت‪ .‬هه‌ندێك���ی‌ تر له‌ش���اره‌زایانی‌‬ ‫بواره‌كه‌ پێیانوایه‌ ك���ه‌ رێژه‌ی‌ زیاده‌ی‌‬ ‫ن���ه‌وت له‌بازاڕه‌كاندا له‌ج���ۆری‌ نه‌وتی‌‬ ‫س���وكه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌رهه‌م���ی‌ نه‌وتی‌‬ ‫س���عودیه‌ به‌گش���تی له‌ج���ۆری‌ نه‌وتی‌‬ ‫قورسه‌‪ .‬به‌پێی ئه‌مه‌ی‌ دواییان ره‌نگه‌‬ ‫دابه‌زین���ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ س���عودیه‌ش‬ ‫كاریگه‌ریی‌ ئه‌وتۆی له‌سه‌ر نرخ نه‌بێت‌و‬ ‫ته‌نها به‌زیانی‌ سعودییه‌ بشكێته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ده‌س���تدانی‌ پش���كه‌كانی‌ ده‌بێ���ت‪.‬‬ ‫چاودێ���ران الیه‌نێك���ی‌ ت���ری‌ بابه‌ته‌كه‌‬ ‫بۆبه‌رزبونه‌وه‌ی‌ به‌رچاوی‌ نرخی‌ دۆالری‬ ‫ئه‌مریكی‌ ده‌گێڕن���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ تاراده‌یه‌ك‬ ‫بوه‌ت���ه‌ ه���ۆی كه‌مبونه‌وه‌ی‌ خواس���ت‬ ‫له‌س���ه‌ر ن���ه‌وت له‌الی���ه‌ن واڵتان���ی‌‬ ‫هاورده‌كاره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك ئاش���كرایه‌‬ ‫نرخی‌ به‌رمیله‌ نه‌وت���ی‌ خاو له‌جیهاندا‬ ‫به‌دۆالری‌ ئه‌مریك���ی‌ مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ له‌ئاكامی‌ هه‌رهه‌ڵكشانێكی‌ نه‌وتدا‬ ‫گوش���ار ی‌ پتر ده‌خاته‌ س���ه‌ر واڵتانی‌‬ ‫كڕی���اری‌ ن���ه‌وت‪ .‬واته‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گش���تی‌ ده‌توانین بڵێین ناهاوس���ه‌نگی‌‬ ‫له‌ب���ڕی‌ خس���تنه‌ رو و داواك���راودا‪،‬‬

‫هه‌روه‌ها له‌رو ‌ی‬ ‫مێژوییشه‌وه‌ ئاماره‌كان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ گه‌وره‌ترین دابه‌زین ‌ی‬ ‫رێژه‌ی‌ به‌رهه‌مهێنان ‌ی‬ ‫نه‌وت له‌ئه‌مریكادا‬ ‫له‌پاش هه‌ر دابه‌زینێك ‌ی‬ ‫نرخه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌نزیكه‌ی‌ رۆژان ‌ه پتر‬ ‫له‌یه‌ك ملیۆن به‌رمیل‬ ‫نه‌وت‪ ،‬به‌رهه‌میان كه‌م ‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه‬ ‫به‌رزیی‌ نرخه‌كان وا ‌ی‬ ‫كردوه‌ به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫له‌شه‌ش ساڵی‌ پێشودا‬ ‫كه‌ به‌رێژه‌ ‌ی ‪%75‬‬ ‫به‌رهه‌میان زیادبكات‬ ‫ی نه‌رێنی‌ راسته‌وخۆی له‌سه‌ر‬ ‫كاریگه‌ری ‌‬ ‫دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وت هه‌بوه‌‪ .‬له‌الیه‌كی‌‬ ‫تریش���ه‌وه‌ نابێت ئه‌وه‌ له‌یادبكرێت‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ره‌و پێشچونی‌ ته‌كنه‌لۆجیا به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌بواره‌كانی‌ پیشه‌س���ازیی‌ ئوتومبێلدا‪،‬‬ ‫كه‌ ب���ه‌م دواییانه‌ كۆمه‌ڵێك كۆمپانیای‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ ب���واری‌ به‌رهه‌مهێنان���ی‌‬ ‫ئوتومبێ���ل‪ ،‬ئوتومبێل���ی‌ كاره‌ باییان‬ ‫خس���تۆته‌ ب���ازاڕه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ ره‌نگه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچ���او به‌جیهان���دا‬ ‫باڵونه‌بوبێته‌وه‌و متمانه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ وه‌ك‬ ‫پێویست به‌ده‌س���ت نه‌هێنابێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌دڵنییایی���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ پێش���ه‌وه‌چونی‌‬ ‫زیات���ری‌ ته‌كنه‌لۆجی���ادا به‌تایبه‌ت���ی‌‬ ‫له‌بواره‌كان���ی‌ پات���ری ئوتومبێ���ل‌و‬ ‫وێس���تگه‌كانی‌ چارجكردنه‌وه‌یان���دا‪،‬‬ ‫ڕۆژێكبێت ك���ه‌ ئوتومبێل���ی‌ كاره‌بایی‌‬ ‫یاخود ئامێره‌كانی‌ گواستنه‌وه‌ی‌ تر‪ ،‬كه‌‬ ‫ب���ه‌وزه‌ی‌ پ���اك كارده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ته‌ن���گ‬ ‫به‌ئوتومبێل���ی‌ كاركردو به‌ به‌نزین‌و گاز‬ ‫هه‌ڵبچنن‪،‬له‌ئه‌نجام���دا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رچاو خواس���ت له‌سه‌ر س���وته‌مه‌نی‌‬ ‫كه‌مبێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌بیری نه‌كه‌ین‪،‬كه‌‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪%90‬ی س���وته‌مه‌نی‌ به‌كاربراو‬ ‫له‌جیهاندا‪ ،‬له‌بواره‌كانی‌ گواس���تنه‌وه‌دا‬

‫به‌كارده‌برێ���ت‪ .‬الیه‌نێك���ی‌ ت���ر‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ كاره‌بای���ه‌ له‌رێگ���ه‌ی‌‬ ‫سوته‌مه‌نیه‌وه‌ (گازوایل) كه‌ تائێستاش‬ ‫له‌زۆرین���ه‌ی‌ واڵتان���ی‌ به‌رهه‌مهێنه‌ری‌‬ ‫نه‌وتدا‪ ،‬وه‌ك‪ :‬عێراق‪ ،‬سعودییه‌‪ ...‬تاد‪،‬‬ ‫له‌وێستگه‌كانی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ كاره‌بادا‬ ‫پش���ت به‌س���وته‌مه‌نی‌ ده‌به‌س���ترێت‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا له‌واڵتانی‌ پێش���كه‌وتودا‪،‬‬ ‫بۆنمون���ه‌ واڵتێك���ی‌ وه‌ك فه‌ڕه‌نس���ا‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ حه‌فتاكان���ی‌ س���ه‌ده‌ی‌‬ ‫پێش���وه‌وه‌ له‌نێوان س���ااڵنی‌ (‪-1970‬‬ ‫‪)1985‬ز‪ ،‬پت���ر ل���ه‌(‪ )50‬وێس���تگه‌ی‌‬ ‫ئه‌تۆم���ی‌ بۆبه‌رهه‌مهێنانی‌ كاره‌با بنیاد‬ ‫ن���اوه‌‪ .‬پاش ئه‌و ماوه‌ی���ه‌ش ڕێژه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌رزبۆت���ه‌وه‌ بۆ(‪ )75‬وێس���تگه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا زیات���ر ‪ %70‬كاره‌بای‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ له‌رێگه‌ی‌ وێستگه‌ ئه‌تۆمیه‌كانه‌وه‌‬ ‫دابین ده‌كرێت‪ .‬یاخ���ود واڵتێكی‌ وه‌ك‬ ‫ژاپۆن‪ ،‬نه‌ك ته‌نها وێستگه‌ی‌ ئه‌تۆمی‌‪،‬‬ ‫بگره‌ هه‌وڵیان داوه‌ س���ود له‌یۆرانیۆمی‌‬ ‫به‌كارهات���و بۆ وێس���تگه‌ ئه‌تۆمیه‌كان‬ ‫وه‌ربگ���رن‪ ،‬له‌پێن���او دوب���اره‬ ‫‌به‌كارهێنانه‌وه‌یدا بۆ به‌رهه‌مهێنانی‌ وزه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ به‌(شیش���ی یۆرانی���ۆم) ‪mox‬‬ ‫ناوده‌برێ���ت‪ .‬ئه‌مان���ه‌ ه���ۆكارن ب���ۆ‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ی‌ خواست به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫سااڵنی‌ پێش���ودا‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ دابه‌زینی‌‬ ‫نرخی‌ نه‌وت له‌رواڵه‌تدا بابه‌تێكی‌ ته‌واو‬ ‫ئابوریه‌‪ ،‬به‌اڵم ناكرێ���ت ئامانج‌و پالنه‌‬ ‫س���تراتیجییه‌ رامیاریی���ه‌كان له‌به‌رچاو‬ ‫نه‌گیرێ���ت‪ .‬هه‌ندێ���ك له‌واڵتانی‌ زیان‬ ‫لێكه‌وت���و له‌دابه‌زین���ی‌ ن���رخ‪ ،‬ته‌واوی‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ ده‌گێڕنه‌وه‌ بۆ به‌رهه‌می‌ نه‌وتی‌‬ ‫به‌ردینی‌ ئه‌مریكاو به‌ده‌سیسه‌و پیالنی‌‬ ‫ئه‌مری���كای‌ ده‌بین���ن‪ .‬ره‌نگ���ه‌ ئه‌م���ه‌‬ ‫رێژه‌یه‌كی‌ راس���تیی‌ تێدابێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێ���ت ئ���ه‌وه‌ش بخرێت���ه‌ رو‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ئه‌مریكاش له‌زیانه‌كانی‌ دابه‌زینی‌ نرخی‌‬ ‫ن���ه‌وت ب���ه‌ده‌ر نه‌ب���وه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ به‌رمیلێك نه‌وتی‌ به‌ردین‬ ‫تێچویه‌ك���ی‌ زۆری‌ به‌ ب���ه‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ به‌رمیلێك نه‌وتی‌ ئاسایی‬ ‫ده‌وێ���ت ب���ۆ نمون���ه‌ له‌واڵتێكی‌ وه‌ك‬ ‫سعودییه‌‪ ،‬كه‌ ته‌نها (‪)$5‬ه‌‪ ،‬به‌ به‌راورد‬ ‫ب���ه‌وه‌ كۆمپانیاكان���ی‌ به‌رهه‌مهێنان���ی‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ به‌ردین پێویس���تیان به‌نرخی‌‬ ‫به‌رمیلێ���ك نه‌وت له‌ده‌وروبه‌ری‌ (‪)$60‬‬ ‫دای���ه‌‪ ،‬ب���ۆ داپۆش���ینی‌ تێچ���وه‌كان‌و‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تیش���دا كۆمپانیاكان���ی‌ بواری‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ نه‌وت���ی‌ به‌ردی���ن‪،‬‬ ‫كۆمپانی���ای كه‌رت���ی‌ تایبه‌ت���ن ن���ه‌ك‬ ‫حكوم���ی‌‪ ،‬ك���ه‌ به‌رازیكردن���ی‌ بانك���ه‌‬ ‫بازرگانیی���ه‌ گه‌وره‌كان���ی‌ ئه‌مری���كا‬ ‫كاره‌كانیان مه‌یس���ه‌ر كردوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ته‌نها له‌پێنج ساڵی پێشودا به‌نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ $160‬ملی���ار دۆالریان ق���ه‌رز كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌وهیوای���ه‌ی‌ نرخ���ی به‌رمیلێك نه‌وت‬ ‫س���ه‌رو ‪ $ 60‬بێ���ت بۆی���ه‌ به‌مانه‌وه‌ی‌‬ ‫نرخی‌ نه‌وت له‌م ئاسته‌ی‌ ئێستادا ئه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وانی���ش به‌زیان ده‌ش���كێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌روی‌ مێژوییشه‌وه‌ ئاماره‌كان‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ك���ه‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫دابه‌زینی‌ رێ���ژه‌ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وت‬ ‫له‌ئه‌مریكادا له‌پاش ه���ه‌ر دابه‌زینێكی‌‬ ‫نرخه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬كه‌ به‌نزیكه‌ی‌ رۆژانه‌ پتر‬ ‫له‌یه‌ك ملیۆن به‌رمیل نه‌وت‪ ،‬به‌رهه‌میان‬

‫كه‌می‌ كردوه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ به‌رزیی‌‬ ‫نرخ���ه‌كان وای‌ ك���ردوه‌ به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ش���ه‌ش ساڵی‌ پێش���ودا كه‌ به‌رێژه‌ی‌‬ ‫‪ %75‬به‌رهه‌میان زیادب���كات‪ .‬داتاكان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ دابه‌زینی‌ زۆری‌‬ ‫نرخی‌ ن���ه‌وت‪ ،‬له‌ئه‌مریكا وایكردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫زیات���ر پش���ت به‌نه‌وت���ی‌ هه‌رزان���ی‌‬ ‫هاورده‌ك���راو ببه‌س���تێت‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫نه‌وت���ی‌ كه‌نداو‪ .‬ئه‌م���ه‌ش بوه‌ته‌ هۆی‬ ‫پاشه‌كشێ له‌به‌ره‌و پێشچون‌و گرنگیدان‬ ‫ب���ه‌وزه‌ی‌ نوێب���وه‌وه‌‪renewable‬‬ ‫‪ ،energy‬ك���ه‌ حكومه‌ت���ه‌ ی���ه‌ك‬ ‫له‌دواییه‌كان���ی‌ ئه‌مری���كا هه‌وڵ���ی‬ ‫چه‌س���پاندنی‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر بۆ‬ ‫ناوه‌ڕاس���تی‌ حه‌فتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ پێشو‬ ‫بگه‌ڕێینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌بینین به‌رزبونه‌وه‌ی‌‬ ‫نرخی ن���ه‌وت وای‌ له‌ئه‌مریكا كرد‪ ،‬كه‌‬ ‫پتر بیر له‌به‌كارهێنان‌و به‌ره‌وپێشبردنی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ وزه‌ی‌ جێگره‌وه‌ی‌ نه‌وت‌و‬ ‫كه‌مت���ر به‌كاربردنی‌ ن���ه‌وت بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌ كه‌میی‌ نرخه‌كان‪،‬‬ ‫حكومه‌ت ناچار ده‌كات به‌هاورده‌كردنی‌‬ ‫نه‌وت���ی‌ ه���ه‌رزان له‌ب���ری‌ به‌كاربردنی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ ناوخۆ له‌به‌ر زۆری‌ تێچوه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ه���اوكات پشتبه‌س���تن به‌نه‌وت���ی‌‬ ‫هاورده‌ك���راو‪ ،‬به‌تایبه‌ت نه‌وتی‌ كه‌نداو‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ش پێچه‌وان���ه‌ی‌ پالن���ه‌‬ ‫درێژخایه‌نه‌كان���ی‌ حكومه‌تی ئه‌مریكان‬ ‫ب���ۆ پشتبه‌س���تن به‌داهات���ی‌ ناوخ���ۆ‬ ‫په‌ره‌پێدانی‌ وزه‌ی‌ نوێبوه‌وه‌‪ .‬نمونه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌م بابه‌ت���ه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ دابه‌زینی‌‬ ‫نرخه‌كان���دا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچ���او‪،‬‬ ‫ده‌بینی���ن پش���كه‌كانی‌ كۆمپانی���ای‬ ‫(فیستاس)‪ ،‬كه‌ گه‌وره‌ترین كۆمپانیای‌‬ ‫دروستكردنی‌ تۆڕبینی‌ بایه‌ له‌جیهاندا‪،‬‬ ‫به‌ب���ڕی (‪ )%15‬كه‌میك���ردوه‌‪ .‬جگ���ه‌‬ ‫له‌م���ه‌ش به‌هۆی كش���انه‌وه‌ی‌ كۆمپانیا‬ ‫ئه‌مریكایی���ه‌ زه‌به‌الحه‌كان���ی‌ ب���واری‬ ‫نه‌وته‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌یان ه���ه‌زار كرێكار له‌و‬ ‫كۆمپانیایانه‌ ده‌ركراون‪ ،‬دیاره‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی‌ كه‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‌‬ ‫ئۆباما نه‌توانێت به‌ڵێنه‌كه‌ی‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ رێ���ژه‌ی‌ بێكاری‌ بۆ‬ ‫خوار (‪ )%5‬بباته‌س���ه‌ر‪ ،‬له‌س���ه‌رێكی‌‬ ‫تریش���ه‌وه‌ ه���ه‌ر به‌زیان���ی‌ حكومه‌ت‬ ‫ئه‌ش���كێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و كۆمپانیایانه‌‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری‌ به‌رزی‌ نرخی‌ نه‌وتدا‪ ،‬سه‌دان‬ ‫ملی���ۆن دۆالر باج به‌حكومه‌تی ئه‌مریكا‬ ‫ده‌ده‌ن‪ .‬ئاشكراشه‌ كه‌ گازی‌ سروشتیش‬ ‫له‌زیانه‌كانی‌ دابه‌زینی‌ نرخ به‌ده‌ر نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌دوای‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ گازی‌‬ ‫به‌ردینی‌ ئه‌مریكای���ی ئه‌میش به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ نه‌وت���ی‌ به‌ردی���ن‪ ،‬ئه‌مریكا‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ نزیكه‌ی���ی‌ وازی‌‬ ‫له‌هاورده‌كردنی‌ گازی‌ سروشتی هێناوه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌واڵتێكی‌ وه‌ك قه‌ته‌ره‌وه‌‪،‬كه‌‬ ‫یه‌ده‌گێك���ی‌ ئێج���گار زۆری‌ ل���ه‌گازی‌‬ ‫سروشتی له‌ناوچه‌كه‌دا هه‌یه‌‪ .‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫بنیادنان���ی‌ چه‌ن���دان وێس���تگه‌ی‌‬ ‫ش���لكردنه‌وه‌و گواس���تنه‌وه‌ی‌ گازی‌‬ ‫سروش���تی‌‪ .‬ئه‌مریكا به‌م هه‌نگاوه‌شی‌‬ ‫خواس���تی‌ له‌س���ه‌ر گازی‌ سروش���تی‌‬ ‫كه‌مك���رده‌وه‌و له‌ئاكام���دا ب���وه‌ هۆی‌‬ ‫دابه‌زینی‌ نرخه‌كه‌ی‌ له‌بازاڕه‌ ئازاده‌كاندا‪.‬‬ ‫ن���ه‌ك هه‌ر ته‌نها قه‌ته‌ر بگ���ره‌ واڵتانی‌‬ ‫تری‌ هه‌ن���ارده‌كاری‌ گازی‌ سروش���تی‌‬

‫له‌كه‌ن���داو‪ ،‬وه‌ك‪ :‬ئیم���ارات‌و عوممان‬ ‫كه‌وتن���ه‌ ژێ���ر كاریگه‌ری���ی‌ به‌رچاوی‌‬ ‫بارودۆخه‌كه‌‪ .‬ترس���ناكیی‌ بارو دۆخه‌كه‌‬ ‫له‌م روانگه‌یه‌وه‌ له‌سه‌ر قه‌ته‌رو واڵتانی‌‬ ‫تری‌ هه‌نارده‌ كاری‌ گازی‌ سروش���تی‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ له‌داهاتودا پتر ده‌ربكه‌وێت‪،‬كاتێك‬ ‫كه‌ ئه‌مریكا به‌رهه‌م���ی‌ گازی‌ به‌ردینی‌‬ ‫خۆی‌ ب���ه‌رز ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌وده‌م نه‌ك‬ ‫ته‌نها پێویستی‌ به‌هاورده‌كردن نامێنێت‬ ‫بگره‌ هه‌نارده‌ی‌ گازی‌ سروشتی‌ ده‌ست‬ ‫پێده‌كات‪ ،‬به‌م هه‌نگاوه‌شی‌ ته‌نها نابێته‌‬ ‫هۆی‌ زیاتربونی‌ بڕی‌ گازی‌ سروش���تی‌‬ ‫له‌ب���ازاڕداو دابه‌زین���ی‌ نرخ���ی‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫كاریگه‌ریی‌ ته‌واوی‌ له‌دیاریكردنی‌ نرخدا‬ ‫ب���ۆ گازی‌ سروش���تی‌ ده‌بێ���ت‪ .‬واته‌‬ ‫جیاكردن���ه‌وه‌ی‌ نرخ���ی‌ گازو ن���ه‌وت‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش له‌ئه‌گه‌ری‌ به‌رزبونه‌وه‌ی‌ نرخی‌‬ ‫نه‌وتدا بۆ سه‌رو (‪ )$ 70‬بۆ به‌رمیلێك‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌مریكا ده‌بێته‌ ڕكابه‌رێكی‌ به‌هێزی‌‬ ‫قه‌ته‌رو ئیم���ارات‌و عومم���ان‌و واڵتانی‌‬ ‫تری���ش‪ .‬چونك���ه‌ نرخی‌ گازی‌ ش���لی‌‬ ‫ئه‌مریكای���ی‌ به‌گوێ���ره‌ی‌ نرخ���ی‌ گاز‬ ‫له‌ئه‌مریكا دیاری‌ ده‌كرێت‪ ،‬نه‌ك نرخی‌‬ ‫نه‌وتی‌ جیهانیی‌ واڵتانی‌‪ ،‬وه‌ك‪ :‬قه‌ته‌رو‬ ‫ئیم���ارات‌و واڵتان���ی‌ ت���ر‪ .‬بۆی���ه‌ له‌م‬ ‫روانگه‌ی���ه‌وه‌ ده‌بینی���ن دابه‌زینی‌ زۆری‌‬ ‫نرخ���ی‌ ن���ه‌وت‪ ،‬بۆته‌ ه���ۆی‌ دابه‌زینی‌‬ ‫نرخ���ی گازو ته‌نان���ه‌ت به‌ربه‌ره‌كانی‌‬ ‫گازی‌ سروشتی‌ واڵتانی تریش‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫كاریگه‌ری راس���ته‌وخۆی‌ له‌وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌كه‌رتی‌ ویس���تگه‌كانی‌ هه‌نارده‌كردنی‌‬ ‫گازی‌ شلدا هه‌بوه‌‪ ،‬به‌وهۆیه‌وه‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫گرن���گ ل���ه‌و ب���واره‌دا له‌ئه‌مری���كا‬ ‫پێش���بینینه‌كان‬ ‫ره‌تكراونه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌داهاتوی‌ نرخ���ی‌ نه‌وت‌و‬ ‫تاڕاده‌یه‌ك به‌رزبونه‌وه‌ی‌ له‌ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫كۆتایی‌ ئه‌م س���اڵدا زۆره‌‪ .‬هه‌ندێك له‌و‬ ‫پێشبینیانه‌ كۆبونه‌وه‌ تاوتوێكردنی‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ له‌نێوان ئۆپیك‌و واڵتانی‌ گه‌وره‌‬ ‫ی نه‌وتی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئۆپیك‪،‬‬ ‫به‌رهه‌مهێنه‌ر ‌‬ ‫وه‌ك روس���یا به‌نمونه‌ ده‌هێنینه‌وه‌ كه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ به‌رێككه‌وتن له‌س���ه‌ر داگرتنی‌‬ ‫به‌ره���ه‌م به‌رێژه‌ی���ه‌ك‌و هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی‌ ب���ازاڕ‪ ،‬كاریگه‌ریی‌‬ ‫ئه‌رێنی���ی‌ له‌س���ه‌ر نرخه‌كان دروس���ت‬ ‫بكات‪ ،‬هه‌روه‌ك له‌م دواییانه‌شدا به‌پێی‌‬ ‫لێكۆلێنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ڕۆژنامه‌ی‌ (رۆیته‌رز)‬ ‫ك���ه‌ تیایدا بیس���ت لێكۆڵ���ه‌ری‌ بواری‌‬ ‫ئابوری���ی‌ ن���ه‌وت به‌ش���دارییان تێ���دا‬ ‫كردوه‌‪،‬ب���ه‌دوری‌ ده‌زانن كه‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫(‪)2016‬دا نرخ���ه‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رچ���او به‌رزببنه‌وه‌ ئه‌م���ه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫هێواش���ی‌ گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌ خواسته‌كان‬ ‫له‌سه‌ر نه‌وته‌‪ ،‬هاوكات زیادبونی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫به‌ره���ه‌م وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ له‌واڵتانی‌‪ ،‬وه‌ك‪:‬‬ ‫عێ���راق ته‌نان���ه‌ت ئێرانیش‪،‬ك���ه‌ به‌م‬ ‫دواییان���ه‌ به‌ه���ۆی‌ الچونی‌ س���زاكان‬ ‫له‌سه‌ری‌‪ ،‬ده‌ستی‌ كردۆته‌وه‌ به‌هه‌نارده‌ی‌‬ ‫نه‌وت بۆ ب���ازاڕه‌كان‪ .‬به‌پێی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ك���ه‌ پێش���بینیی‌ نرخ���ی‌‬ ‫(‪ )$ 52.52‬دۆالر ب���ۆ به‌رمیلێ���ك‬ ‫نه‌وتی‌ برێنت ده‌كرێت‪ ،‬هه‌ندێك الیه‌نی‌‬ ‫تر تاوه‌ك���و ده‌وروبه‌ری‌ (‪ )$ 65‬دۆالر‬ ‫بۆ كۆتایی‌ ئه‌م ساڵ پێشبینی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫* ئه‌ندازیاری‌ نه‌وت‬

‫کتێب‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫‪17‬‬

‫دادگاییكردن ‌ی تاوانبارانی‌ جه‌نگ له‌نۆرنبێرگه‌و‌ه تا به‌غدا‬ ‫ی (‪ )430‬داواكراوی‌ ئه‌نفال ته‌نها حه‌وت كه‌س دادگایی‌ كراون‬ ‫له‌كۆ ‌‬

‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك لێكۆڵه‌ری‌ ئه‌مریكی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن لێپرسینه‌وه‌‬ ‫له‌سته‌مكارییه‌كانی‌ رژێمی‌ پێشو‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ دادگایكردنی‌ تاوانبارانی‌‬ ‫جه‌نگه‌وه‌‪ ،‬ده‌كرێت ببێته‌ هۆی‌‬ ‫ئاسانكاری‌ پرۆسه‌ی‌ گۆڕانكاری‌‪.‬‬ ‫ئه‌و لێكۆڵه‌رانه‌ ده‌ڵێن‪ :‬باشترین‬ ‫یارمه‌تیده‌ری‌ پرۆسه‌ی‌ گواستنه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و دیموكراسیه‌ت له‌عێراقدا‪ ،‬بریتیه‌‬ ‫له‌چاره‌سه‌رێكی‌ ئاشتیانه‌ له‌نێوان‬ ‫قوربانیانی‌ سه‌دام حسێن‌و ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ لێی‌ سودمه‌ندبون‪.‬‬ ‫كتێب����ی‌ (ال����دور االمریك����ی‌ فی‌ بناء‬ ‫الش����عوب)‪ ،‬له‌ نوس����ینی‌ هه‌ریه‌ك له‌‪:‬‬ ‫جێمس دۆبینز‪ ،‬ج����ۆن جی‌ ماك گین‪،‬‬ ‫كیس كرین‪ ،‬س����یس ج����ی‌ جۆنز‪ ،‬رۆلی‌‬ ‫الئی‌‪ ،‬ئاندرۆ راسمێل‪ ،‬راسیل سوانگه‌رو‬ ‫ئه‌نجا تیمیلس����ینایه‌‪ ،‬نه‌زیره‌ ئیسماعیل‬ ‫كه‌ریم یاری‌ كتێبه‌كه‌ی‌ له‌ ئینگلیزییه‌وه‌‬ ‫كردوه‌ته‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬ئه‌كادیمیای‌ هۆشیاری‌‌و‬ ‫پێگه‌یاندن����ی‌ یه‌كێت����ی‌ نیش����تیمانی‌‬ ‫كوردس����تان له‌دوتوێی‌ (‪ )420‬الپه‌ڕه‌دا‬ ‫كتێبه‌كه‌ی‌ چاپ‌و باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫كتێبه‌ك����ه‌ ل����ه‌ ده‌ ب����ه‌ش پێكهاتوه‌‪،‬‬ ‫تیایدا باس له‌دۆخی‌ هه‌ریه‌ك له‌واڵتانی‌‬ ‫ئه‌ڵمانی����ا‪ ،‬یاب����ان‪ ،‬س����ۆماڵ‪ ،‬هایتی‌‪،‬‬ ‫بۆسنه‌‪ ،‬كۆسۆڤۆ‪ ،‬ئه‌فغانستان‌و عێراق‪،‬‬ ‫له‌سه‌روه‌ختی‌ په‌الماردان‌و ده‌ستوه‌ردانی‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مری����كاو هاوپه‌یمانی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ب����اس له‌هه‌وڵی‌ ئه‌و هێزانه‌ بۆ‬ ‫دوباره‌ بنیاتنانه‌وه‌ی‌ ئه‌و واڵتانه‌ له‌روی‌‬ ‫ئابوری‌‌و دیموكراس����ی‌‌و ئه‌منی‌‌و مرۆیی‌‌و‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌‌و یاسایی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫جه‌نگ له‌دژی‌ نازییه‌ت‬ ‫له‌به‌ش����ی‌ دوه‌م����ی‌ كتێبه‌ك����ه‌دا ك ‌ه‬ ‫تایبه‌ت����ه‌ به‌ئه‌ڵمانی����ا‪ ،‬ئاماده‌كاران����ی‌‬ ‫كتێبه‌كه‌ باس له‌وه‌ده‌كه‌ن سیاس����ه‌تی‌‬ ‫واڵتانی‌ رۆژئاوا له‌دوای‌ جه‌نگی‌ جیهانی‌‬ ‫دوه‌م‌و روخاندن����ی‌ رژێمه‌ك����ه‌ی‌ هیتله‌ر‪،‬‬ ‫جه‌ختیكرده‌ سه‌ر س����ڕینه‌وه‌ی‌ فیكری‌‬ ‫نازیزم له‌كۆمه‌ڵ����گای‌ ئه‌ڵمانیدا‪ .‬بنه‌ما‬ ‫بنچینه‌ییه‌كانی‌ به‌رنامه‌ی‌ س����ڕینه‌وه‌ی‌‬ ‫نازیزمی����ش له‌كۆنگره‌ی‌ پۆتس����دام له‌‬ ‫(ئابی‌ ‪ )1945‬دان����ران‪ ،‬كه‌ بریتی‌ بون‬ ‫له‌‪ :‬چه‌ك داماڵینی‌ پێكهاته‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫قانونییه‌كان����ی‌ س����ه‌ر به‌پارت����ی‌ نازی‌‬ ‫ئه‌ڵمانی‌‪ ،‬ده‌ستگیركردن‌و لێپێچینه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌ركرده‌ نازییه‌كان‌و پشتیوانه‌كانیان‌و‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی‌ چاالكانی‌ نازی‌ له‌ژیانی‌‬ ‫گشتی‌‪.‬‬ ‫جێبه‌جێكردن����ی‌‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫به‌رنام����ه‌ی‌ پاكتاوكردنی‌ بی����ری‌ نازیزم‬ ‫له‌ژیانی‌ گش����تی‌‪ ،‬ژماره‌ی����ه‌ك داوده‌زگا‬ ‫دامه‌زرێنران‪ ،‬كه‌ هه‌ندێكیان دواتر بونه‌‬ ‫مایه‌ی‌ پاشاگه‌ردانی‌‌و مشتومڕ‪ ،‬به‌وه‌ش‬ ‫تۆمه‌تبارده‌ك����ران ك����ه‌ له‌هه‌ندێك كاتدا‬ ‫"نادادپه‌روه‌ران����ه‌ بون"‪ .‬ب����ه‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌مو ئه‌وانه‌شداو به‌بۆچونی‌ نوسه‌رانی‌‬ ‫كتێبه‌ك����ه‌ "پرۆس����ه‌ی‌ كۆنترۆڵكردن����ی‌‬ ‫نازیی����ه‌ت بوه‌ هۆی‌ نه‌هێش����تنی‌ هه‌مو‬ ‫جۆره‌كانی‌ پش����تیوانی‌ ب����ۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫نازیزم له‌كۆمه‌ڵگای‌ ئه‌ڵمانیدا"‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌نوسن "پوخته‌ی‌ قسه‌ ئه‌وه‌یه‌ پرۆسه‌ی‌‬ ‫س����زاو دادپه‌روه‌ری‌ له‌ئه‌ڵمانیای‌ دوای‌‬ ‫ش����ه‌ڕ‪ ،‬پرۆسه‌ی‌ ئاش����تبونه‌وه‌ی‌ میللی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ مێژو و واڵتانی‌ هاوسێی‌ ئاسانتر‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫رێكه‌وتننامه‌ی‌ له‌نده‌ن‌و دادگای‌‬ ‫نۆرنبێرگ‬ ‫هێ����زه‌ هاوپه‌یمانه‌ داگیرك����ه‌ره‌كان‪،‬‬ ‫له‌ئاب����ی‌ (‪ )1945‬له‌ له‌نده‌ن كۆبونه‌وه‌و‬ ‫رێكه‌وتننامه‌یه‌كیان واژۆكرد كه‌ بوه‌ هۆی‌‬ ‫دامه‌زراندنی‌ دادگای‌ نۆرنبێرگ‌و به‌فه‌رمی‌‬ ‫به‌ناوی‌ دادگای‌ س����ه‌ربازی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ناسرا‪ .‬رێكه‌وتننامه‌ی‌ له‌نده‌نیش حوكمه‌‬ ‫بنچینییه‌كانی‌ دادگاكه‌ی‌ دانا‪.‬‬ ‫له‌مانگ����ی‌ ئۆكتۆب����ه‌ری‌ (‪)1945‬‬ ‫هاوپه‌یمان����ان تۆمه‌تی����ان ئاراس����ته‌ی‌‬ ‫(‪ )24‬كه‌س ك����رد‪ ،‬تۆمه‌تباریان كردن‬ ‫به‌ئه‌نجامدان����ی‌ تاوان����ی‌ رێكخراو له‌دژی‌‬ ‫ملیۆن����ان كه‌س‌و پالندان����ان بۆ جه‌نگ‌و‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ له‌ئه‌وروپا‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ دوان‬ ‫له‌و كه‌س����انه‌ مردبون یان بێسه‌روشوێن‬ ‫بون‪ ،‬كه‌سی‌ سێیه‌میش ئه‌وه‌نده‌ الوازبو‬ ‫نه‌یده‌توانی‌ له‌دادگا ئاماده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ مانگ����ی‌ نۆڤه‌مب����ه‌ری‌‬ ‫(‪ )1945‬له‌ش����اری‌ نۆرنبێ����رگ (‪)21‬‬ ‫كه‌س دادگایی‌ ك����ران‪ .‬كاره‌كانی‌ دادگا‬

‫په‌لكێشكردن ‌ی گه‌ور‌ه‬ ‫به‌هێزكردن ‌ی‬ ‫كاربه‌ده‌ستان ‌ی‬ ‫لێپرسینه‌و‌ه‬ ‫له‌سته‌مكارییه‌كان ‌ی پێشێلكار ‌ی ماف ‌ی‬ ‫مرۆڤ بۆ به‌رده‌م‬ ‫رژێم ‌ی پێشو‬ ‫له‌رێگه‌ ‌ی دادگاكانه‌و‌ه دادگا هه‌نگاوێك ‌ی‬ ‫له‌نمونه‌ ‌ی دادگاكان ‌ی باشه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫یارمه‌تیده‌ر بێت‬ ‫تاوانباران ‌ی شه‌ڕ‬ ‫ده‌كرێت ببێت ‌ه هۆ ‌ی له‌گواستنه‌و‌ه‬ ‫ئاسانكاری‌ پرۆسه‌ ‌ی به‌ره‌و سیستمێك ‌ی‬ ‫دیموكراتی‌‬ ‫گۆڕانكاری‬

‫تا ئۆكتۆبه‌ری‌ س����اڵی‌ داهاتو به‌رده‌وام‬ ‫ب����و‪ .‬دادگا فه‌رمانی‌ له‌س����ێداره‌دانی‌ بۆ‬ ‫ده‌ س����ه‌ركرده‌ی‌ نازی‌ ده‌ركرد‪ ،‬ئه‌وانی‌‬ ‫دیكه‌ش ته‌نها س����ێ‌ كه‌س����یان نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌زیندانیك����ردن بۆ م����اوه‌ی‌ جۆراوجۆر‬ ‫سزادران‪.‬‬ ‫بۆ ئاسانكردنی‌ پرۆسه‌ی‌ دادگایكردنی‌‬ ‫الیه‌نگرانی‌ نازییه‌كان‪ ،‬هێزه‌كانی‌ ئه‌مریكا‬ ‫بڕیاریان����دا به‌دانان����ی‌ ژماره‌یه‌ك دادگا‬ ‫له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ هه‌رێمه‌كانی‌ ئه‌ڵمانیا‬ ‫كه‌ له‌الی����ه‌ن قانونكاره‌ ئه‌ڵمانییه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌ب����ران‪ ،‬ئ����ه‌و دادگایانه‌ش به‌‬ ‫(شبروخ كامیرن‪) Spruch Kammern :‬‬ ‫ناسران‪ .‬له‌كۆی‌ (‪ )3623112‬تۆمه‌تبار‬ ‫به‌پێی‌ قانون����ی‌ رزگاربون له‌نه‌ته‌وایه‌تی‌‬ ‫سۆس����یالیزم‌و زاڵبون����ی‌ س����ه‌ربازی‌‪،‬‬ ‫دادگاكه‌ی‌ شبروخ (‪ )887252‬كه‌سیان‬ ‫دادگایی‌ كرد‪ .‬نوسه‌رانی‌ كتێبه‌كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫"شبروخ له‌ماوه‌ی‌ دو ساڵدا (‪)117523‬‬ ‫كه‌سی‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ جیاواز تاوانباركرد‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ زۆرینه‌ی����ان له‌چینه‌كان����ی‌‬ ‫ئاستی‌ خواره‌وه‌ بون"‪.‬‬ ‫كۆتایی‌ نازییه‌ت له‌ئه‌ڵمانیا‬ ‫وه‌كو نوس����ه‌رانی‌ كتێبه‌كه‌ ئاشكرا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬س����ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ناوبردنی‌‬ ‫فیكری‌ نازی����زم یه‌كێك ب����و له‌ئامانجه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تیه‌كان له‌س����ه‌ره‌تای‌ داگیركردنی‌‬ ‫ئه‌ڵمانیادا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و خش����ته‌ی‌ كاره‌ی‌‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س����ته‌ دانراب����و‪ ،‬به‌خێرایی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س����ه‌لماند كه‌ له‌روی‌ كردارییه‌وه‌‬ ‫جه‌دوایه‌ك����ی‌ نیی����ه‌‪ .‬چونك����ه‌ "هێ����زه‌‬ ‫داگیركه‌ره‌كان هێزی‌ مرۆیی‌ پێویستیان‬ ‫له‌به‌رده‌س����تدا نه‌بو‪ ،‬ب����ۆ ته‌واوكردنی‌‬ ‫ئه‌و ج����ۆره‌ پرۆس����ه‌ی‌ پاكتاوكردنه‌ له‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ ئه‌ڵمانیدا"‪.‬‬ ‫ئه‌و نوس����ه‌رانه‌ هێما بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫سیاسه‌ته‌كانی‌ ئه‌مریكاو هاوپه‌یمانه‌كانی‌‪،‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ب����وه‌ هۆكارێكی‌ یارمه‌تیده‌ر‬ ‫له‌پرۆس����ه‌ی‌ ره‌تكردنه‌وه‌ی‌ سیاس����ه‌تی‌‬ ‫نازییه‌ت له‌الیه‌ن جه‌م����اوه‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش����دا ئه‌گه‌ره‌كانی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫جۆره‌ رژێمه‌ سته‌مكارییه‌ی‌ سنورداركرد‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵێ����ن "به‌هێزكردن����ی‌‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ له‌سته‌مكارییه‌كانی‌ رژێمی‌‬ ‫پێش����و له‌رێگه‌ی‌ دادگاكانه‌وه‌ له‌نمونه‌ی‌‬ ‫دادگاكانی‌ تاوانبارانی‌ ش����ه‌ڕ‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫ببێت����ه‌ ه����ۆی‌ ئاس����انكاری‌ پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫گۆڕانكاری‌"‪.‬‬ ‫ئه‌زمونی‌ دادگای‌ تۆكیۆ‬ ‫به‌شی‌ سێیه‌می‌ كتێبه‌كه‌ ته‌رخانكراو‌ه‬ ‫بۆ باسكردن له‌داگیركردنی‌ یابان له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌مری����كاو ده‌ واڵته‌ هاوپه‌یمانه‌كه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ك����ه‌ ئ����ه‌و ی����ازده‌ واڵت����ه‌ له‌پای����زی‌‬ ‫س����اڵی‌ (‪ )1945‬دادگایه‌ك����ی‌ تایب����ه‌ت‬ ‫به‌تاوانبارانی‌ جه‌نگی����ان پێكهێنا‪ .‬ئه‌م‬ ‫دادگایه‌ش تۆمه‌تی‌ ئاراس����ته‌ی‌ هێدكی‌‬ ‫تۆگ����ۆی‌ س����ه‌رۆك وه‌زی����ران‌و (‪)24‬‬ ‫به‌رپرسی‌ ناس����راوی‌ دیكه‌ی‌ یابان كردو‬ ‫تۆمه‌تباری‌ ك����ردن به‌ئه‌نجامدانی‌ تاوانی‌‬

‫جه‌ن����گ به‌پله‌ی‌ یه‌ك له‌دژی‌ ئاش����تی‌‌و‬ ‫مرۆڤایه‌تی‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ جیاوازییه‌كانی‌ نێوان دادگای‌‬ ‫نۆرنبێ����رگ‌و تۆكی����ۆ‪ ،‬نوس����ه‌ران ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خه‌نه‌ڕو‪ ،‬كه‌ سروشتی‌ تۆمه‌تباره‌كان‌و‬ ‫ئ����ه‌و تاوانانه‌ی‌ ئه‌نجامیاندابو جیاوازبو‪،‬‬ ‫چونكه‌ یابانیه‌كان حزبێكی‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫نازیی����ه‌كان یان گۆس����تاپۆ ی����ان ئێس‬ ‫ئێسیان نه‌بو (یه‌كه‌كانی‌ حزبی‌ نازی‌ كه‌‬ ‫به‌رپرس بون له‌ئاسایش‌و كۆمه‌ڵكوژی‌)‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها یابانیه‌كان ئۆردوگای‌ رێكخراوی‌‬ ‫مه‌رگیان نه‌ب����و‪ ،‬ب����ه‌اڵم زۆر به‌خراپی‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی����ان له‌گه‌ڵ خێزان����ی‌ دیله‌كانی‌‬ ‫جه‌نگ����دا ده‌ك����رد‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش ش����تێكی‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌‪).‬‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ دادگایكردن له‌تۆكیۆ سێ‌‬ ‫ساڵی‌ خایاند‪ ،‬هیچ كام له‌تۆمه‌تبارانیش‬ ‫بڕی����اری‌ بێتاوانیان بۆ ده‌رنه‌كرا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫دادگا بڕیاریدا حه‌وت كه‌سیان له‌سێداره‌‬ ‫بدات‌و ئه‌وانی‌ دیكه‌ش به‌زیندانیكردن بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ درێژ س����زادران‪ .‬له‌كۆتاییدا هیچ‬ ‫ك����ه‌س له‌زیندانییه‌كان ئه‌و س����زایانه‌ی‌‬ ‫به‌سه‌ریاندا سه‌پێنرابو جێبه‌جێ‌ نه‌كرا‪،‬‬ ‫چونكه‌ "پێنج كه‌سیان له‌زیندان مردن‌و‬ ‫ئه‌وانی‌ دیكه‌ش ئازادكران"‪.‬‬ ‫بۆ تاوانه‌كانی‌ پله‌ی‌ دوه‌م‌و س����ێیه‌م‬ ‫له‌الی����ه‌ن هه‌ری����ه‌ك له‌حكومه‌ته‌كان����ی‌‬ ‫به‌ریتانیاو ئه‌مریكاو فلیپینه‌وه‌ (‪)5700‬‬ ‫ك����ه‌س دادگایی‌ ك����ران‪ .‬ئه‌مریكا (‪)46‬‬ ‫س����ه‌ربازی‌ به‌تۆمه‌تی‌ ئه‌نجامدانی‌ تاوان‬ ‫له‌دژی‌ دیله‌كان����ی‌ جه‌نگ دادگایی كرد‌و‬ ‫بڕیاری‌ له‌سێداره‌دانی‌ بۆ (‪ )41‬كه‌سیان‬ ‫ده‌رك����رد‪ .‬كاتێك له‌تش����رینی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫ساڵی‌ (‪ )1949‬پرۆس����ه‌ی‌ دادگایكردن‬ ‫كۆتایه����ات (‪ )4200‬یابان����ی‌ به‌تاوان����ی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ تاوانی‌ جه‌نگ تاوانباركران‪.‬‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی‌ وه‌زیرو سته‌مكاران‬ ‫به‌ده‌ر ل����ه‌دادگا‪ ،‬له‌یابان پرۆس����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پاكتاوكردن����ی‌ كه‌س����انی‌ س����ه‌ربازی‌‌و‬ ‫سته‌مكاریش به‌ڕێوه‌چو‪ ،‬ئه‌م پرۆسه‌یه‌ش‬ ‫وه‌زیره‌كان����ی‌ حكومه‌ت له‌كاتی‌ ش����ه‌ڕ‪،‬‬ ‫گه‌وره‌به‌رپرس����انی‌ مه‌ده‌نی‌‪ ،‬هێزه‌كانی‌‬ ‫پۆلیسی‌ بااڵی‌ تایبه‌ت‪ ،‬ده‌سته‌بژێرێكی‌‬ ‫سه‌ربازی‌ سه‌ر به‌راستڕه‌وه‌ توندڕه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ كۆشكی‌ پاشایه‌تی‌ گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌رجه‌م ئه‌وان����ه‌ی‌ خاوه‌ن����ی‌ پێگه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌ بون له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫گروپانه‌دا‪ ،‬له‌پۆسته‌كانیان دورخرانه‌وه‌‌و‬ ‫رێگه‌یان پێن����ه‌درا به‌ش����داری‌ له‌ژیانی‌‬ ‫گشتیدا بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و پرۆس����ه‌ی‌ پاكتاوكردنه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )210‬ه����ه‌زار یابان����ی‌ گرت����ه‌وه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫(‪ )%0.29‬كۆی‌ گش����تی‌ دانیش����توان‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش زۆر كه‌متر بو له‌وه‌ی‌ ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ئه‌ڵمانیا پرۆسه‌ی‌ پاكتاوكردن‬ ‫(‪ )%2.5‬دانیش����توانی‌ گرت����ه‌وه‌‌و زیاتر‬ ‫ل ‌ه (‪ )167‬هه‌زار ئه‌فس����ه‌ری‌ سوپا واته‌‬ ‫(‪ )%80‬پاكتاوكراوه‌كان بون‪.‬‬ ‫له‌ئۆكتۆب����ه‌ری‌ (‪ )1945‬ده‌زگای‌‬ ‫پۆلیس����ی‌ ب����ااڵی‌ تایب����ه‌ت (‪Special‬‬

‫‪ )Higher Police‬هه‌ڵوه‌ش����ێنرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌رپرس بون له‌سه‌پاندنی‌ كۆتوبه‌ند‬ ‫له‌سه‌ر ئازادی‌ قس����ه‌كردن‌و راده‌ربڕین‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وه‌زاته‌كانی‌ ناوخۆو پۆلیس����ی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ له‌و كه‌سانه‌ پاككرانه‌وه‌ كه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ رۆحێكی‌ س����ه‌ربازی‌ توند بون‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ ناوخ����ۆ له‌س����اڵی‌ (‪)1947‬‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌چوارچێ����وه‌ی‌ قۆناغ����ی‌ دوه‌م����ی‌‬ ‫پاكتاوكردن زۆرتر سیاسیه‌كانی‌ گرته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه (‪ )34892‬سیاسه‌تمه‌داری‌ گرته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌نێویان����دا ئیش����رۆ هاتایاما هه‌بو كه‌‬ ‫رۆژێ����ك دوای‌ دیاریكردنی‌ به‌س����ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬له‌پۆسته‌كه‌ی‌ ده‌ركرا‪ .‬له‌سه‌ر‬ ‫ئاس����تی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردنیش‬ ‫(‪ )1809‬به‌رپرس دورخرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ س����اڵی‌ (‪ )1949‬مارك‬ ‫ئارس����ه‌ر حكومه‌تی‌ یابانی‌ راسپارد بۆ‬ ‫پێداچون����ه‌وه‌ به‌و كه‌س����انه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫س����ااڵنی‌ (‪ )‌1956_1947‬به‌ر پرۆسه‌ی‌‬ ‫پاكتاوكردن كه‌وتبون‌و زۆرینه‌یان مافی‌‬ ‫سیاس����یان بۆ گه‌ڕای����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫زۆرینه‌ی����ان پۆس����ته‌كانی‌ پێش����ویان‬ ‫وه‌رنه‌گرت����ه‌وه‌‪ .‬دوای‌ واژوكردن����ی‌‬ ‫رێكه‌وتنامه‌ی‌ ئاشتی‌ له‌نێوان حكومه‌تی‌‬ ‫یابان‌و ئه‌مریكا‪ ،‬حكومه‌تی‌ یابان كتوپڕ‬ ‫ده‌ستیكرد به‌ئازادكردنی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫له‌زین����دان ب����ون بۆ به‌س����ه‌ربردنی‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ سزایه‌ی‌ به‌سه‌ریاندا سه‌پێنرابو‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ نوس����ه‌ران ده‌ڵێ����ن "بڕیاره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ یای����ان بوه‌ ه����ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌كانی‌ پرۆس����ه‌ی‌ پاكتاوكردن‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیا قوڵتربێت‪ ،‬وه‌ك له‌یابان"‪.‬‬ ‫عێراق‪ :‬سه‌دام‌و موسته‌شاره‌كان‬ ‫به‌شی‌ ده‌یه‌م‌و كۆتایی‌ كتێبه‌كه‌ باس‬ ‫له‌داگیركردن����ی‌ عێراق له‌الیه‌ن ئه‌مریكاو‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كان����ی‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی‌ بنیاتنانه‌وه‌و رێگرییه‌كانی‌‬ ‫ب����ه‌رده‌م پرۆس����ه‌ی‌ دیموكراس����یه‌ت‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ له‌عێراقدا ده‌خاته‌ڕو‪ .‬دوای‌‬ ‫روخانی‌ رژێمی‌ به‌عس‌و به‌سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫ئه‌مری����كا‪ ،‬له‌س����اڵی‌ (‪ ،)2003‬دادگای‌‬ ‫بااڵی‌ تاوانه‌كان پێكهات بۆ دادگایگردنی‌‬ ‫سه‌رانی‌ به‌عس له‌هه‌مبه‌ر ئه‌و تاوانانه‌ی‌‬ ‫له‌نێوان (‪‌1968/7/17‬و ‪ )2003/5/1‬دژ‬

‫له‌دوا دانیشتن ‌ی‬ ‫دادگا له‌سه‌ر كه‌یس ‌ی‬ ‫ئه‌نفال‪ ،‬سه‌رۆك ‌ی‬ ‫دادگا بڕیاریدا‬ ‫به‌گرتنه‌به‌ر ‌ی كارڕای ‌ی‬ ‫یاسایی‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫ناویان له‌به‌ڵگه‌نام ‌ه‬ ‫فه‌رمییه‌كان‌و‬ ‫رێڕه‌و ‌ی لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫دادگادا هاتون‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ش ژماره‌یان‬ ‫(‪ )423‬داواكراوه‬ ‫به‌گه‌النی‌ عێراق‌و هه‌رێم ئه‌نجامیانداوه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و دادگای����ه‌ش له‌س����ه‌ر كه‌یس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫دوجه‌یل‌و ئه‌نفال‌و هه‌ڵه‌بجه‌و كوش����تنی‌‬ ‫بازرگانه‌كان‌و چه‌ند كه‌یس����ێكی‌ دیكه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك به‌رپرس����ی‌ به‌عسی‌ به‌سزای‌‬ ‫جۆراوجۆر سزادا‪ .‬هه‌روه‌ها سوپای‌ عێراق‌و‬ ‫سه‌رجه‌م ده‌زگا ئه‌منی‌‌و هه‌واڵگرییه‌كانی‌‬ ‫رژێمی‌ به‌عس هه‌ڵوه‌شێنرانه‌وه‌‪ ،‬حیزبی‌‬ ‫به‌عس����یش وه‌كو حیزبێكی‌ قه‌ده‌غه‌كراو‬ ‫ناسێنرا‪ .‬ده‌سته‌یه‌كی‌ تایبه‌تیش به‌ناوی‌‬ ‫ده‌س����ته‌ی‌ ریشه‌كێش����كردنی‌ به‌ع����س‬ ‫ب����ۆ دورخس����تنه‌وه‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ به‌عس‬

‫له‌پۆسته‌ گشتییه‌كان پێكهات‪.‬‬ ‫دادگای‌ ب����ااڵی‌ تاوان����ه‌كان له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان (‪ )2006/8/21‬تا (‪)2007/6/24‬‬ ‫له‌سه‌ر كه‌یسی‌ ئه‌نفال (‪ )61‬دانیشتنی‌‬ ‫ئه‌نجامدا‪ ،‬تیایدا بڕیاری‌ له‌س����ێداره‌دانی‌‬ ‫بۆ هه‌ریه‌ك له‌عه‌لی‌ حه‌س����ه‌ن مه‌جید‪،‬‬ ‫س����وڵتان هاش����م وه‌زی����ری‌ به‌رگ����ری‌‪،‬‬ ‫یاریده‌ده‌ری‌ سوپاساالری‌ عێراق حسێن‬ ‫ره‌ش����ید تكریت����ی‌ ده‌رك����رد‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫سزای‌ زیندانی‌ هه‌تاهه‌تایی‌ بۆ هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌به‌رپرس����ی‌ ده‌زگای‌ زانیاری‌ سه‌ربازی‌‬ ‫سابیر دوری‌‪ ،‬فه‌رحان موتڵه‌گ جبوری‌‬ ‫به‌رپرسی‌ هه‌واڵگری‌ سه‌ربازی‌ ده‌ركرد‪.‬‬ ‫له‌دوا دانیشتنی‌ دادگا له‌سه‌ر كه‌یسی‌‬ ‫ئه‌نف����ال‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ دادگا بڕیاری����دا‬ ‫به‌گرتنه‌به‌ری‌ كارڕایی‌ یاسایی‌ سه‌باره‌ت‬ ‫ب����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌ ناوی����ان له‌به‌ڵگه‌نامه‌‬ ‫فه‌رمیی����ه‌كان‌و رێ����ڕه‌وی‌ لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫دادگادا هاتون‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ش ژماره‌یان‬ ‫(‪ )423‬داواكراوه‌‪ ،‬ناوه‌كانیش به‌وه‌فیق‬ ‫عه‌جیل س����امه‌ڕایی‌ ده‌س����ت پێده‌كات‌و‬ ‫به‌حه‌مه‌س����ه‌عید ئه‌حم����ه‌د محه‌م����ه‌د‬ ‫هارونی كۆتای����ی‌ دێت‪ .‬به‌اڵم له‌وكاته‌وه‌‬ ‫تائێستا هیچ كه‌س����ێك له‌و داواكراوانه‌‬ ‫دادگایی‌ نه‌كراون‪ ،‬ن����ه‌ك هه‌ر ئه‌وه‌نده‌‬ ‫بگره‌ هه‌ندێكیان له‌سااڵنی‌ دواتردا بونه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ پۆست‌و ده‌سه‌اڵت له‌كوردستان‌و‬ ‫عێراق����دا‪ ،‬دادگای‌ ب����ااڵی‌ تاوانه‌كانیش‬ ‫له‌ئێستادا هیچ رۆڵێكی‌ نه‌ماوه‌و كراوه‌ته‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك‪.‬‬ ‫نوسه‌رانی‌ كتێبه‌كه‌ له‌كۆتاییدا ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫په‌لكێش����كردنی‌ گه‌وره‌ كاربه‌ده‌س����تانی‌‬ ‫پێش����ێلكاری‌ مافی‌ مرۆڤ ب����ۆ به‌رده‌م‬ ‫دادگا هه‌نگاوێك����ی‌ باش����ه‌‪ ،‬ده‌كرێ����ت‬ ‫یارمه‌تی����ده‌ر بێت له‌گواس����تنه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫سیستمێكی‌ دیموكراتی‌‪ .‬ئیداره‌ی‌ نوێی‌‬ ‫عێراق به‌پێی‌ توانا پێویس����تی‌ به‌زانین‌و‬ ‫ئاستی‌ كاریگه‌ری‌ ئه‌م پرۆسه‌یه‌ هه‌یه‌‪..‬‬ ‫باشترین یارمه‌تیده‌ریش بۆ ئه‌م پرۆسه‌یه‌‬ ‫بریتیه‌ له‌چاره‌سه‌رێكی‌ ئاشتیانه‌ له‌نێوان‬ ‫قوربانیانی‌ سه‌دام حسێن‌و ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫لێی‌ سودمه‌ندبون‪.‬‬ ‫* بۆ نوس����ینی‌ ئه‌م بابه‌ته‌‪ ،‬س����ودم‬ ‫له‌كتێبه‌ك����ه‌ی‌ زوهێ����ر كازم "دادگای���� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نفال" بینیوه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫خوێندكارێك ‌ی كورد له‌ریزبه‌ندی‌ سوپاسكراوانی‌ ساڵ ‌ی ‪‌ 2015‬ی فه‌یسبوكدایه‌‬ ‫كۆمپانیایه‌كی‌ جیهانی‌ به‌بڕی‌ ‪ 25000‬دۆالر خه‌اڵتی‌ خوێندكارێكی‌ كورد ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫كاتێك سه‌یری‌ ڕیزبه‌ندی‌ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫ده‌كه‌یت كه‌ له‌ساڵی‌ ‪2015‬دا فه‌یسبوك‬ ‫سوپاسی‌ كردون ناوی‌ عومه‌ر‬ ‫محه‌مه‌د ‪-‬كوردستان ده‌بینیت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خوێندكاره‌ له‌م راپۆرته‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "زۆرخۆشحاڵم له‌كاتێكدا ئه‌وان‬ ‫خاوه‌نی‌ چه‌ندین كه‌سی‌ زۆر شاره‌زان‬ ‫له‌م بواره‌دا‪ ،‬به‌اڵم نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ بدۆزنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر ك���ه‌ خوێن���دكاری‌ كۆلێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندازیاری‌ كۆمپیته‌رو كاره‌بای‌ زانكۆی‌‬ ‫دهۆكه‌ له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ سوپاسكردنی‌‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمپانیای‌ فه‌یس���بوكه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"ب���ه‌ وێنه‌و ڤی���دۆ هه‌ن���گا وبه‌هه‌نگاو‬ ‫فه‌یس���بوكم ل���ه‌ جۆره‌ مه‌ترس���ییه‌ك‬ ‫ئاگاداركردۆت���ه‌وه‌ به‌ن���اوی‌ (‪cross‬‬ ‫‪ )site request forgery‬ك���ه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫بریتیب���و له‌كۆنتڕۆڵكردنی‌ ئه‌كاونتێكی‌‬ ‫تر به‌ته‌واوی‌‪".‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ چی‌ گرنگییه‌كی‌ هه‌یه‌‬

‫بۆ ئه‌و كاتێ���ك كۆمپانیایه‌كی‌ جیهان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌مه‌ترس���ییه‌كی‌ وا ئاگادار ده‌كاته‌وه‌‬ ‫وتی‌ "زۆر خۆشحاڵم وه‌ك تاكێكی‌ كورد‬ ‫كه‌ دانیش���توی‌ ش���ارێكی‌ كوردستانم‬ ‫بتوان���م ئه‌و كۆمپانیای���ه‌ جیهانیه‌ له‌و‬ ‫كێش���ه‌یه‌ ئاگاداربكه‌مه‌وه‌‪،‬له‌كاتێك���دا‬ ‫ئ���ه‌وان خاوه‌نی‌ چه‌ندین كه‌س���ی‌ زۆر‬ ‫شاره‌زان له‌م بواره‌دا به‌اڵم نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ بدۆزن���ه‌وه‌ یان دركی‌ پێ‬ ‫بكه‌ن‪".‬‬ ‫عومه‌ر باسی‌ ئه‌وه‌ی‌ كرد كه‌ چه‌ندین‬ ‫ج���اری‌ تر ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ی‌ له‌هه‌ڵه‌و‬ ‫كه‌موكورتی‌ تر ئاگاداركردۆته‌وه‌ "به‌اڵم‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ پێش���و له‌ئاستی‌ خه‌اڵتكردندا‬ ‫نه‌ب���ون به‌ڵكو ته‌نها ده‌ستخۆش���ییان‬ ‫لێك���ردوم‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مج���اره‌ جگ���ه‌‬ ‫له‌ده‌ستخۆشی‌ به‌بڕی‌ دو ده‌فته‌ر و نیو‬ ‫‪ 25000‬دۆالر خه‌اڵتكرام‪".‬‬ ‫ئه‌و خوێندكاره‌ زۆر خۆشحاڵه‌ به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ن���اوی‌ له‌ریزبه‌ن���دی‌ كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫جیهانیدایه‌ "جگه‌له‌وه‌ی‌ هاوڕێكانیش���م‬ ‫كه‌ ن���اوی‌ منیان بینیب���و زۆریان پێ‬ ‫خۆش بو چونكه‌ جگه‌ له‌ده‌ستخۆشی‌و‬

‫وه‌رگرتنی‌ بڕێك پاره‌‪ ،‬ناوی‌ من به‌ناوی‌‬ ‫عومه‌ر محه‌مه‌د كوردستان چوه‌ لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫سااڵنه‌ی‌ فیسبوكه‌وه‌ له‌ریزبه‌ندی‌ ‪ 8‬دا بۆ‬ ‫ساڵی‌ ‪،2015‬بۆیه‌ جێگه‌ی‌ خۆشحاڵییه‌‬ ‫كه‌ ناوی‌ كوردستانم گه‌یانده‌ لیستێكی‌‬ ‫جیهانی‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر كه‌سێك مه‌ترسییه‌ك‬ ‫بدۆزێته‌وه‌ به‌پێی‌ گه‌وره‌یی‌ مه‌ترسییه‌كه‌‬ ‫له‌ریزبه‌ندییه‌كه‌ ناوی‌ داده‌نرێت منیش‬ ‫له‌لیسته‌كه‌و لینكی‌ لیسته‌كه‌دا له‌پله‌ی‌‬ ‫‪ 8‬دا دانراوم كه‌ هه‌مو خه‌ڵك ده‌توانن‬ ‫سه‌یری‌ بكه‌ن‪.‬‬

‫‪https://www.facebook.com/‬‬ ‫‪/whitehat/thanks‬‬

‫عومه‌ر محه‌مه‌د ئاماژه‌ی به‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫ئه‌م كاره‌ی‌ به‌ته‌نها ئه‌نجامداوه‌ "ته‌نها‬ ‫خ���ۆم به‌ڕێوه‌م بردوه‌ هه‌ت���ا كاره‌كه‌م‬ ‫به‌س���ه‌ركه‌وتوییش كۆتایی‌ پێهێناوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌بێت ئ���ه‌وه‌ش له‌بیر نه‌كه‌م كه‌‬ ‫چه‌ند هاوڕێیه‌ك���م له‌كۆلێج یارمه‌تییان‬ ‫داوم له‌الیه‌نی‌ مه‌عنه‌وییه‌وه‌و جه‌ختیان‬ ‫له‌وه‌ ده‌ك���رده‌وه‌ كه‌ كۆڵن���ه‌ده‌م له‌م‬ ‫كاره‌مدا‪".‬‬ ‫عوم���ه‌ر له‌ب���اره‌ی‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌‬

‫ئه‌و س���وپاس‌و دیاریه‌وه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ تاكه‌كه‌س���یانه‌ی‌ خ���ۆی بو‌ه‬ ‫یان ئه‌و زانكۆی���ه‌ی لێی‌ ده‌خوێنێت چ‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی‌ هه‌ب���وه‌ ده‌ڵێت "به‌ڵێ‌‬ ‫زانكۆش رۆڵی‌ گرنگ���ی‌ هه‌بوه‌ چونكه‌‬ ‫بناغه‌بو بۆم‪".‬‬ ‫ئه‌و خوێندكاره‌ی‌ كۆلێژی‌ ئه‌ندازیاری‌‬ ‫كۆمپیت���ه‌ر هیواخ���وازه‌ كه‌ كه‌س���انی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���دارو به‌رپرس���ان خه‌مخۆری‌‬ ‫كه‌س���انی‌ خ���اوه‌ن بیرۆك���ه‌و داهێنه‌ر‬ ‫ب���ن‌و یارمه‌تییان بده‌ن "چونكه‌ دڵنیام‬ ‫كوردس���تان خاوه‌نی‌ كه‌س���انی‌ دانه‌رو‬ ‫داهێن���ه‌ره‌ ب���ه‌اڵم ده‌بێ���ت گوێیان بۆ‬ ‫بگیرێت‌و زۆر پاڵپشتیان بكرێت تاهێزو‬ ‫توانییان فه‌رامۆش نه‌كرێت به‌ڵكو زیاتر‬ ‫په‌ره‌یان پێبدرێت‪".‬‬ ‫عومه‌ر وتیشی‌ "هه‌میشه‌ به‌ئاواته‌وه‌م‬ ‫ك���ه‌ ن���اوی‌ كوردس���تان بگه‌یه‌نم���ه‌‬ ‫هه‌مو لیس���ته‌ جیهانیی���ه‌كان‌و ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌ توانامدابێ���ت بیك���ه‌م‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ئاواته‌خوازیش���م بگ���ه‌م به‌كۆمپانی���ا‬ ‫گه‌وره‌كان���ی‌ جیه���ان‌و زیاتر ش���اره‌زا‬ ‫ببم‪".‬‬

‫جێگه‌ی‌ خۆشحاڵییه‌ ك ‌ه‬ ‫ناوی‌ كوردستانم گه‌یاند‌ه‬ ‫لیستێكی‌ جیهانی‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌ر كه‌سێك مه‌ترسییه‌ك‬ ‫بدۆزێته‌وه‌ به‌پێ ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی ‌ی مه‌ترسییه‌ك ‌ه‬ ‫له‌ریزبه‌ندییه‌كه‌ ناو ‌ی‬ ‫داده‌نرێت منیش‬ ‫له‌لیسته‌كه‌دا له‌پله‌ی‌ ‪ 8‬دا‬ ‫دانراوم‬

‫مانیفێستۆی چاکسازیی پەروەردەیی‬

‫عەبدوڕەحمان ئەحمەد وەهاب‬ ‫سەرەتا‬ ‫ئەم مانیفێس���تۆیە نەخش���ەیەکی فیکری‌و‬ ‫هەڵوێس���تێکی سیاس���ییە بۆ چاکسازییەکی‬ ‫ڕادیکاڵ���ی پەروەردەی���ی‪ ،‬کە ئیت���ر ناکرێت‬ ‫لەهەرێمی کوردستاندا نەیەتە ئاراوەو ناکرێت‬ ‫نەبێت���ە هەوێنی ه���ەوڵ‌و کارو هەڵوێس���تی‬ ‫فرەڕەهەن���د ب���ۆ داڕش���تنەوەی پەیوەندییە‬ ‫مرۆیییەکان لەنێو کۆمەڵگ���ەو لەگەڵ ژینگەو‬ ‫بونەوەردا‪ .‬هەر خ���اڵ‌و چەمکێک لێرەدا باس‬ ‫ک���راوەو ئاماژەی پێ ک���راوە گفتوگۆی قوڵ‌و‬ ‫دانوس���تاندنی فراوانی دەوێت بۆ ئەوەی کۆی‬ ‫ئەم مانیفێس���تۆیە لەئ���ەرزی واقیع���دا راڤە‬ ‫بکرێ���ت‌و دابڕێژرێت‌و پڕۆژەی پەروەردەیی لێ‬ ‫بنەخشێنرێت‪.‬‬ ‫یەک‪ :‬کێشە پەروەردەیییە بنچینەیییەکانی‬ ‫هەرێمی کوردستان‬ ‫ نەبونی هۆشیاری‌و مەعریفەی پەروەردەیی‬‫رەخنەگران���ە‪ ،‬ئەم���ەش ل���ەوەوە دی���ارە کە‬ ‫لەهەرێمی کوردس���تاندا جگە ل���ەو پەروەردە‬ ‫دامەزراو و باوەی ئێس���تا هەی���ە پڕۆژەیەکی‬ ‫پەروەردەییی جیاواز نەبۆتە بنەمای ناسنامەو‬ ‫کارو پەیوەندییەکانی کۆمەڵگە‪.‬‬ ‫ چەقبەس���تنی مەعریفی‪ ،‬کە خوالنەوەیە‬‫ب���ەدەوری کۆمەڵ���ە خاڵێک���ی دیاریک���راو‬ ‫و س���ەرقاڵبون بەکۆمەڵ���ە مەتەڵێک���ی‬ ‫هەڵهێنراوەوە‪.‬‬ ‫ بەرهەمهێنان���ەوەی نادادپ���ەروەری‪ ،‬کە‬‫نەبونی کاریگەری ئیجابیی پەروەردە لەگۆڕینی‬ ‫ڕەوشی کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و ئابوریی هەرێمی‬ ‫کوردستان رون دەکاتەوە‪.‬‬ ‫دو‪ :‬لەکوردستاندا پەروەردە چییە؟‬ ‫ گرنگترین مەبەست‌و هەوڵەکانی پەروەردەی‬‫رەس���می لەهەرێم���ی کوردس���تاندا بریتیی���ە‬ ‫لەدەس���تگرتن بەسیس���تەمەوە‪ ،‬تۆکمەکردن‌و‬ ‫فراوانکردنی ئەوەی هەیە‪ ،‬کە لەخودی خۆیدا‬ ‫هاوردەک���راوەو لەالیەن دەس���ەاڵت‌و نوخبەی‬ ‫سیاسییەوە بەس���ەر کۆمەڵگەدا سەپێنراوە‪.‬‬ ‫ئەم مەبەس���تەش هەڵوێس���تێکی سیاس���یی‬ ‫ئایدیۆلۆجییە‪.‬‬ ‫ پەروەردەی رەسمی بریتییە لەسیستەمێکی‬‫مەرک���ەزی‌و هەڕەم���ی‪ ،‬ک���ە پەیوەس���تە‬ ‫بەحوکمڕانی‌و دەس���تەاڵتەوەو تەنها لەبازنەی‬ ‫دەوڵەتی مۆدێرندا مانا دەدات‌و کاردەکات‪.‬‬ ‫ لەبازنەی پەروەردەی رەسمیدا مرۆڤەکان‬‫تەنها لەپەیوەندییاندا بەسیستەمەوە ئەرزشیان‬ ‫هەیە‪ .‬ئ���ەو ت���اک‌و جڤاکانەی ل���ەدەرەوەی‬ ‫سیس���تەمی دام���ەزراو و رەس���میدا دەژی���ن‬ ‫لەدەرەوەی ژیانیشدان‪.‬‬ ‫ دابڕینی کۆمەڵگەو س���ەپاندنی سیستەم‬‫بەس���ەریدا‪ ،‬ئەم���ەش ل���ەوەدا دی���ارە ک���ە‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتنێك���ی په‌روه‌رده‌ی���ی له‌نێ���وان‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌و پڕۆسه‌ی په‌روه‌رده‌و خوێندندا نییه‌‪.‬‬ ‫رەوتی کۆمەڵگە لەئاوازێک‌و رەوتی پەروەردەی‬ ‫رەسمی لەئاوازێکی دیکەیە‪.‬‬

‫ سیستەمی خوێندن له‌سه‌ر فه‌لسه‌فه‌یه‌ك‬‫دامه‌زراوە كه‌ هه‌میش���ه‌ روی له‌پێش���ڤه‌چونی‬ ‫مه‌عریف���ه‌ی به‌ن���او جیهانیی���ه‌و چاوه‌ڕێی���ە‬ ‫ده‌س���تكه‌وته‌كانی ناوه‌ن���ده‌ مه‌عریفیی���ه‌‬ ‫جیهانیی���ه‌كان (ک���ە ڕاس���تترە بگوترێ���ت‬ ‫ئەوروپیی���ەکان) بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی كوردس���تان‬ ‫بگوێزێته‌وه‌و به‌سه‌ریدا بسه‌پێنێت‪.‬‬ ‫ تۆکمەکردنی فەلس���ەفەی نیۆلیبڕاڵیزم‌و‬‫س���ەرمایەداری‌و بەرخ���ۆری‪ :‬بەنمون���ە‪،‬‬ ‫تۆکمەکردن���ی سیس���تەمی تاقیکردنەوەکان‪،‬‬ ‫سیس���تەمی بیرۆکراسی‌و چاودێری‪ ،‬تاکڕەوی‪،‬‬ ‫ملمالنێ‪ ،‬هەرکەس بۆ خۆی‪ ،‬جیاوازینەکردن‪،‬‬ ‫دابڕینی تاک لەکۆمەڵگەو دەوروبەر‪ ،‬لێکدابڕینی‬ ‫ئەزمون���ی خۆماڵ���ی‌و مەعریفە‪ .‬فەلس���ەفەی‬ ‫نیولیبڕاڵی���زم هەروەه���ا لەجەختکردن���ەوە‬ ‫لەبازاڕی کاردا دیارە کە ئامانجی ئابوریی بازاڕ‬ ‫بەس���ەر کۆی ئامانجەکانی دیکەی پەروەردەدا‬ ‫دەدات‌و لەڕێی���ەوە نەخش���اندنی کۆمەاڵیەتی‬ ‫بەپێ���ی ئامانج���ە ئایدیۆلۆجییەکانی نوخبەی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری دێنێتە گۆڕێ‪.‬‬ ‫ س���تانداردکردن‌و هاوش���ێوەکردن بەناوی‬‫دامەزراندنی یەکس���انییەوە‪ ،‬کەچی لەراستیدا‬ ‫دابڕین���ی مرۆڤ���ەکان‌و پلەبەندیی کۆمەاڵیەتی‬ ‫دێنێتە گۆڕێ‪.‬‬ ‫ پشتگوێخس���تنی ئه‌زم���ون‌و كارو ژیانی‬‫خۆماڵ���ی وه‌ك س���ه‌رچاوه‌ی مه‌عریف���ی‌و‬ ‫زانس���تی‪ .‬واته‌ له‌كایه‌و پڕۆسه‌ په‌روه‌رده‌یی‌و‬ ‫ئه‌كادیمییه‌كاندا ب���ه‌زۆری ڕومان له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ژیان‌و ئه‌زمونی تاک‌و جڤاکەکانی كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ ئ���ەم خااڵن���ەی س���ەرەوە لەخۆیان���دا‬‫نادیمۆکراتیکن‌و دەبنە هۆی چەوس���اندنەوەو‬ ‫بەردەوامیی پێ دەدەن‪.‬‬ ‫سێ‪ :‬ناوەندەکانی خوێندن دامەزراوەی‬ ‫سیاسین نەک سروشتی‬ ‫بۆ ناس���ینی پێگەو کاریگەریی ناوەندەکانی‬ ‫خوێندن���ی ڕەس���می‪ ،‬گرنگ���ە ل���ەم خااڵنەی‬ ‫خوارەوە بگەین‪:‬‬ ‫ مێژوی خوێندنی رەس���می به‌و شێوه‌یه‌ی‬‫كه‌ ئێس���تا هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ مێژوی په‌ره‌سه‌ندنی‬ ‫پیشه‌س���ازی‌و ده‌وڵه‌تداری له‌سه‌ر بنه‌ماكانی‬ ‫ناسیونالیزم گرێ دراوه‌‪.‬‬ ‫ ده‌وڵه‌تی پیشه‌س���ازی پشت به‌خه‌ڵكێكی‬‫واده‌به‌س���تێت كه‌ جواڵو‪ ،‬خوێنده‌وارو خاوه‌ن‬ ‫فەرهەنگێک���ی هاوش���ێوە بن‪ ،‬تادەس���ەاڵتی‬ ‫سیاس���ی‪ /‬ئابوری بتوانێت به‌پێی پێویس���ت‬ ‫ئاڵوگۆڕی���ان پێ ب���کات‌و بیانخات���ە خزمەتی‬ ‫ئەجێندای دەوڵەتەوە‪.‬‬ ‫ خوێندنگە دەس���تگایەکە خه‌ڵك له‌قاڵب‬‫ده‌دات ت���ا له‌و بواران���ه‌دا بتوانن كاربكه‌ن كه‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت فه‌راهه‌می كردون‪ .‬ده‌وڵه‌تیش له‌سه‌ر‬ ‫کۆمەڵە بنه‌مایه‌كی دیاریكراو دامه‌زراوه‌و كاره‬ ‫فه‌راهه‌مكراوه‌كانیش به‌رده‌وامی به‌و بنه‌مایانه‌‬ ‫ده‌ده‌ن كه‌ ده‌وڵه‌ته‌كه‌یان له‌س���ه‌ر دامه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫ئەمەش مان���ای وایە لەڕێی قوتابخانەو زانکۆو‬ ‫پ���ەروەردەی رەس���مییەوە ناتوانرێت بنەماو‬ ‫سروش���تی سیس���تەمی سیاس���ی‌و دەوڵەت‬ ‫بگۆڕین‪.‬‬ ‫ ئ���ه‌و نەخش���ەی قوتابخانەی���ەی‌ ك���ه‌‬‫له‌كوردستاندا هه‌یه‌ پاشكۆی ئه‌و مۆدێله‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌بەریتانیاو ئه‌وروپا هه‌بوه‌‪ ،‬جا ناڕاس���ته‌وخۆ‬ ‫له‌ڕێگای ده‌وڵه‌تی عوسمانییه‌وه‌ یان راسته‌وخۆ‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌س���ته‌اڵتی داگیركه‌ری بەریتانییه‌وه‌‬ ‫دامەزراوە‪.‬‬ ‫ بۆیە خوێندنگە پێكهاته‌یه‌كی سروش���تی‬‫(ئۆرگانی���ک) نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و پێكهاته‌یه‌كی‬ ‫سیاس���ییه‌و هه‌ر ده‌بێ���ت ئ���اواش مامه‌ڵه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكرێت‪.‬‬

‫ناتوانین نادادپەروەری‌و‬ ‫زوڵم‌و چەوساندنەوە‬ ‫بناسین ئەگەر باس‬ ‫لەسروشتی مرۆڤ‌و‬ ‫چییەتیی فێربون‌و‬ ‫مەبەستەکانی پەروەردە‬ ‫نەکەین‬

‫چوار‪ :‬ئەنجامی پەروەردە و خوێندن‬ ‫لەهەرێمی کوردستان‬ ‫مەبەس���تێکی س���ەرەکیی هاتنی خوێندنی‬ ‫رەس���می ب���ۆ نێ���و کۆمەڵگەی کوردس���تانی‬ ‫دروس���تکردنی كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی پیشه‌س���ازییە‪.‬‬ ‫دی���ارە ئەم مەبەس���تە نەهاتۆت���ە دی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بێگومان کارکردی دیكه‌ی لەسەر هەمان بنەما‬ ‫هەبوە‪ ،‬وەک‪:‬‬ ‫ به‌رهه‌مهێنان���ی كادی���ری بیرۆكراتی���ك‬‫کە خاوەنی تواناو کەس���ایەتیی هاوش���ێوەو‬ ‫تاکڕەهەن���دو تاکڕەنگن‪ ،‬بۆ ئ���ەوەی بتوانرێت‬ ‫له‌هه‌ر دامه‌زراوه‌یه‌كی ده‌وڵه‌تدا له‌سه‌ر هه‌مان‬ ‫رێس���او یاس���ای دەوڵەت كارو خزمەتیان پێ‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ خوێندنی رەسمی فه‌رهه‌نگێكی دامه‌زراندن‌و‬‫كارك���ردن باڵوده‌كات���ەوە كه‌ ئه‌رزش���ێك بۆ‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیی���ه‌ فه‌رهه‌نگی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‬ ‫تاک‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ دانانێت‪ ،‬بەڵکە فەرهەنگێکی‬ ‫نامۆو خۆبەزلزان‌و لوتبەرز لەسەرەوەڕا بەسەر‬ ‫کۆمەڵگەدا دەسەپێنێت‪.‬‬ ‫ به‌ن���اوی خوێن���ده‌واری ب���ۆ هه‌م���وان‌و‬‫دروس���تكردنی ده‌رفه‌تی یه‌كس���انەوە بازنەو‬ ‫پلەبەندیی کۆمەاڵیەتیی جیاواز دروست ده‌بن‪،‬‬ ‫چونکە تەنها هه‌ندێك خه‌ڵك له‌سیس���ته‌مه‌كه‌‬ ‫سودمه‌ند ده‌بن‌و دەگەنە چەقی سیستەمەکە‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌شی له‌پەراوێزو لەده‌ره‌وه‌ی سیسته‌مه‌كه‌ن‬ ‫هه‌میشه‌ خولیای ئه‌وه‌یانە بۆ نێو سیسته‌مه‌كه‌‬ ‫هەڵکشێن‌و له‌پەراوێزو ده‌ره‌وه‌ی سیسته‌مه‌كه‌‬ ‫هیچی دیكه‌ نابینن‪.‬‬ ‫ ب���ەم پێی���ەش خه‌ڵك���ی الدێ‌و گه‌ڕه‌كه‌‬‫هه‌ژارنش���ینه‌كانی نێو ش���اره‌كان ن���ه‌ ده‌بنه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌سیس���ته‌مه‌كه‌و ن���ه‌ ده‌توانن ئاوڕ‬ ‫له‌نرخ‌و بنه‌ماكانی ژیانی خۆشیان بده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ ئ���ەم خااڵنەی باس کران س���ەرچاوەی‬‫مه‌س���ه‌له‌ی س���تانداردكردن (ن���ەک هەبونی‬ ‫س���تاندارد)و هاوش���ێوەکردنن‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫س���تانداردكردن مامه‌ڵه‌یه‌کی زانس���تی نییه‌‪،‬‬

‫به‌ڵكو مامه‌ڵه‌یه‌كی سیاس���ی‌و ئایدیۆلۆجییه‌و‬ ‫له‌ناواخنیدا سڕینه‌وه‌ی جیاوازی له‌خۆ گرتوه‌‪.‬‬ ‫کەچی لەهەمان کاتیشدا دەبێتە جیاکردنەوەو‬ ‫پلەبەندکردنی مرۆڤەکان‪.‬‬ ‫ بۆی���ە خوێندن���ی رەس���می ناوەندێک���ی‬‫س���ەرەکیی فراوانبون���ی بازن���ەی زۆرداری‌و‬ ‫برەودانە بەچەوساندنەوە‪.‬‬

‫له‌پرۆسه‌و پڕۆژه‌كانی چاره‌سه‌ركردندا به‌شدار‬ ‫ده‌بن هه‌مه‌ڕه‌نگ ده‌بن‌و كه‌س���انێك ده‌بن كه‌‬ ‫راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندییان به‌كێشه‌كانه‌وه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫وات���ه‌ په‌روه‌رده‌ناس���ان‌و په‌روه‌رده‌خ���وازان‬ ‫كه‌سانێك نابن له‌دنیایه‌كی دابڕاو له‌كێشه‌كانه‌وه‌‬ ‫بێن‌و گوتارێكی زانستیی وشک‌و دابڕاو له‌واقیع‬ ‫به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌دا بسه‌پێنن‪.‬‬

‫پێنج‪ :‬روانگەی پەروەردەناسیی رەخنەگرانە‬ ‫وەک بەدیل‬ ‫ئامانجی س���ەرەکیی ئ���ەم ڕوانگەیە بریتیە‬ ‫لە‪:‬‬ ‫ نەهێشتنی نادادپەروەری‌و چەوساندنەوە‪.‬‬‫ ناسین‌و فراوانکردنی بازنەکانی مرۆڤبون‌و‬‫گەیشتن بەکۆی ماناو دەرفەتەکانی مرۆڤبون‪.‬‬ ‫ پ���ەروەردە لەناوەن���دو کەش���ێکی‬‫نادادپەروەردا نایەت���ە دی‪ ،‬بۆیە دادپەروەری‬ ‫دەبێتە ئامانجێکی س���ەرەکیی پ���ەروەردەی‬ ‫ڕەخنەیی‪.‬‬ ‫ نیش���اندانی ئەو باوەڕەی کە فەلسەفەی‬‫مەعریف���ە لەگەڵ کرداری هۆش���یارانەو کاری‬ ‫رەخنەییدا هاوئاهەنگە‪.‬‬ ‫ گەش���ەپێدانی هۆش���یاریی رەخنەیی بۆ‬‫گەیشتن بەدادپەروەری‪.‬‬

‫شەش‪ :‬چارەسەر؟‬ ‫چارەس���ەرێکی س���ەرەکیی قەیرانەکان���ی‬ ‫پ���ەروەردەی هەرێم���ی کوردس���تان بریتییە‬ ‫لەناس���ین‌و فراوانکردنی بازنەکانی مەعریفەی‬ ‫خۆماڵی‪ .‬لەم باسەدا ئەم خااڵنە گرنگن‪:‬‬ ‫ پشتگوێخس���تنی ئه‌زم���ون‌و كارو ژیانی‬‫خۆماڵ���ی وه‌ك بنه‌مای مه‌عریفی ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫چه‌قبه‌س���تنی مه‌عریف���ه‌و له‌هه‌مانكاتدا ژیان‌و‬ ‫ئه‌زم���ون‌و كاری كۆمه‌ڵگ���ه‌ خۆماڵییه‌كانیش‬ ‫ده‌ش���ێوێنێت‪ .‬بەنمون���ە‪ ،‬پشتگوێخس���تنی‬ ‫مەعریفەی خۆماڵی لەهەرێمی کوردستاندابوەتە‬ ‫ه���ۆی باڵوکردنەوەی فەرهەنگ���ی بەرخۆری‌و‬ ‫دەس���تەپاچەبون‌و هاتنەئ���ارای میللەتێک���ی‬ ‫دەستوپێ سپی‪.‬‬ ‫ جه‌ختكردنه‌وه‌ له‌ئه‌زم���ون‌و كارو خولیاو‬‫هه‌ڵوێس���ته‌ خۆماڵییه‌ جۆراوج���ۆره‌كان وه‌ك‬ ‫بنه‌مای پێكهات���ن‌و به‌رهه‌مهێنان���ی مه‌عریفه‌‬ ‫قس���ه‌ی عاتیف���ی‌و دژه‌بێگانه‌‌و بانگه‌ش���ه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌په‌رس���تن‌و داخران���ی كۆمه‌ڵگه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫جەختکردن���ەوە لەمەعریف���ەی خۆماڵ���ی‬ ‫هەڵوەش���اندنەوەی پەیوەندیی ناهاوس���ەنگی‬ ‫نێوان تیۆری‌و کردارە‪.‬‬ ‫ ئ���ەم باس���ە باس���ی پێداچونه‌وه‌یه‌ به‌و‬‫ب���اوه‌ڕه‌ باوه‌ی كه‌ پێیوایه‌ مه‌عریفه‌ له‌ش���ێوه‌‬ ‫تیۆرییه‌كه‌ی���دا‪ ،‬له‌قوڵیی ماناو زۆری‌و ئاڵۆزیی‬ ‫چه‌مكه‌كانیدا بااڵتره‌ له‌ك���ردارو ئه‌زمونه‌كانی‬ ‫ژی���ان‪ .‬باس���ی مەعریف���ەی خۆماڵی باس���ی‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی ئه‌و باوه‌ڕه‌ی���ه‌ كه‌ كردارو‬ ‫ئه‌زمونی ڕۆژانه‌ی خه‌ڵك ناچیزە دەکات‌و وه‌ك‬ ‫ئه‌نجام‌و ده‌رهاوێشته‌ی مه‌عریفه‌ ده‌بینێت لەبری‬ ‫ئەوەی وەک س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌سه‌رچاوه‌كانی‬ ‫مه‌عریفه‌ مامەڵەی لەگەڵدا بکات‪.‬‬ ‫ هێنانەپێش���ەوەی مەعریف���ەی خۆماڵ���ی‬‫كاریگه‌ری���ی له‌س���ه‌ر فه‌لس���ه‌فه‌ی مه‌عریف���ه‌‬ ‫هه‌یه‌و كاركردی سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیشی لێ‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ .‬بەنمونه‌‪ ،‬ئی���دی ئه‌زمونی نێو‬ ‫ناوه‌نده‌كان���ی خوێندن به‌س���ه‌ر ئه‌زمونی نێو‬ ‫كێڵگه‌و كارگه‌و ب���ازاڕو پێكهاته‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‬ ‫جۆراوجۆره‌كاندا زاڵ ناكرێت‪.‬‬ ‫ ش���ێوه‌ی ژیان‌و خ ‌هم‌و خولیای شوانێك‪،‬‬‫كرێكارێ���ك‪ ،‬خانمێكی ماڵ���ه‌وه‌‪ ،‬جوتیارێک‪،‬‬ ‫كارمه‌ندێك���ی پاكوخاوێنی‪ ،‬ی���ان هه‌ركه‌س‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌یه‌ك‪ ،‬ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی نه‌خوێنده‌وارن‬ ‫یان بڕوانام���ه‌ی به‌رزیان نییه‌ ی���ان ئه‌زمونی‬ ‫ژیانیان نه‌خراوه‌ته‌ نێ���و كتێبه‌كانی خوێندنی‬ ‫ره‌سمییه‌وه‌و بڕوانامه‌ی به‌رزیان بۆ وه‌رناگیرێت‪،‬‬ ‫ئیدی بێنرخ ناكرێن‪.‬‬ ‫ لەرێی دامەزراندن‌و فراوانکردنی مەعریفەی‬‫خۆماڵییەوە کۆمەڵگەی هەرێمی کوردس���تان‌و‬ ‫گشت جڤاکەکانی نێوی دەبنە خاوەنی پرۆسەو‬ ‫پ���ڕۆژەی پەروەردەیی���ی گش���تی‌و تایبەتیی‬ ‫خۆی���ان‪ .‬بەم پێیەش هۆش���یاریی مەعریفەی‬ ‫رەخنەی���ی پەرەدەس���تێنێت‌و بازنەکان���ی‬ ‫دادپەروەری فراوان دەبن‌و نوخبەی سیاسی‪/‬‬ ‫ئابوریی دەوڵەت���دار بەتەنها نابێتە بڕیاردەری‬ ‫پەروەردە‪.‬‬ ‫ مەعریف���ەی خۆماڵی گێڕانەوەی پرس���ی‬‫پ���ەروەردەی کۆمەڵگەیە بۆ دەس���تی خودی‬ ‫کۆمەڵگە‪ .‬ئەمەش بنەمایەکی سەرەکیی ژیان‌و‬ ‫پەیوەندیی دیمۆکراتیکە‪.‬‬

‫چەند بنەمایەکی گش���تی پەروەردەناسیی‬ ‫ڕەخنەگرانە‬ ‫ ناتوانی���ن نادادپ���ەروەری‌و زوڵ���م‌و‬‫چەوساندنەوە بناسین ئەگەر باس لەسروشتی‬ ‫م���رۆڤ‌و چییەتی���ی فێربون‌و مەبەس���تەکانی‬ ‫پەروەردە نەکەین‪.‬‬ ‫ پێناسەو ناس���ینی ناعەدالەتی پێویستە‪.‬‬‫بۆ ئەم���ەش گرنگ���ە جەخ���ت لەناعەدالەتی‬ ‫بکرێت���ەوە نەک کارم���ان تەنه���ا هەاڵواردنی‬ ‫چەوساوەو چەوس���ێنەر بێت (کە ئەمە کاری‬ ‫سیاسەتبازەکانە)‪.‬‬ ‫ چەوس���اندنەوە زۆر ل���ەوە ئاڵۆزت���رە کە‬‫سیاس���ەت‌و ئایدیۆلۆج���ی نیش���انی دەدەن‪،‬‬ ‫ک���ە دابەش���کردنی خەڵکە بۆ چەوس���ێنەرو‬ ‫چەوساوە‪ .‬لەراستیدا ئەم دوانە لەزۆر جێگەدا‬ ‫یەکتر دەبڕن‌و تێکەڵ دەبن‪.‬‬ ‫ کێش���ەی جەختکردنەوە لەچەوس���ێنەرو‬‫چەوساوە ئەوەیە‪ ،‬ئەوانەی ئازادیخوازن خۆیان‬ ‫بەجیاوازو بەرزتر دەزانن‌و وانیشان دەدەن کە‬ ‫هاتون خەڵک رزگار بکەن لەتاریکی‌و نەفامی‪.‬‬ ‫خەڵکەک���ەش بەنەزان‌و نەف���ام‌و نەخوێندەوار‬ ‫دادەنێن کە پێویس���تیان بەئازادکردنە‪ .‬لێرەدا‬ ‫جارێکی دیک���ە پلەبەندی لەنێ���و مرۆڤەکاندا‬ ‫دێتەوە گۆڕێ‪.‬‬ ‫ بۆی���ە دەبینی���ن ک���ە زۆر لەبزوتن���ەوە‬‫ئازادیخ���وازەکان گی���رۆدەی گوت���ارو کردارو‬ ‫هەڵوێستی چەوسێنەرن‌و بەمەش چەوساندنەوە‬ ‫بەرهەم دەهێننەوە‪.‬‬ ‫ ب���ەاڵم جەختکردن���ەوە لەناس���ین‌و‬‫روبەڕوبونەوەی زوڵم دەبێتە کاری کەس���ێکی‬ ‫هۆشیاری ڕەخنەگر بەمەبەستی گۆڕینی باری‬ ‫چەوس���ێنەر بۆ باری ناچەوس���ێنەر‪ .‬ئەمەش‬ ‫پەروەردەیە‪.‬‬ ‫ جەختکردنەوە لەزوڵ���م مانای ئەوە نییە‬‫ک���ە هەڵوێس���تی ڕون‌و ئاش���کرامان لەبارەی‬ ‫ک���ەس‌و ڕوداوەکان���ەوە نەبێ���ت‪ .‬لەروانگەی‬ ‫پەروەردەناس���یی رەخنەگران���ەوە زۆر گرنگە‬ ‫بەزاڵ���م بڵێین زاڵ���م‌و بەچەوس���اوەش بڵێین‬ ‫چەوساوەو هەڵوێستی ئەخالقیمان بەرانبەریان‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫ بەجەختکردنەوە لەگەشەپێدانی هۆشیاریی‬‫رەخنەی���ی (ک���ە ئازادبون���ی چەوس���ێنەرو‬ ‫چەوساوەش���ی ل���ێ دەکەوێت���ەوە)‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫له‌ده‌الله‌ته‌كان ‌ی‬ ‫نه‌بونی‌ سیسته‌م ‌ی‬ ‫(په‌روه‌رده‌)‬ ‫سه‌ریاس سه‌مین‬ ‫گه‌ر گۆڕان���كاری‌‌و ئاڵوگ���ۆڕ له‌هه‌ر‬ ‫پۆست‌و پایه‌یه‌كدا بكرایه‌‪ ،‬نه‌ده‌بو به‌و‬ ‫شێوازه‌ بوایه‌ بۆ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫نه‌ده‌بو به‌و شێوازه‌ حیزبیه‌ ئه‌بستراكته‌‬ ‫گۆڕانی‌ تێ���دا بكرایه‌‪ ،‬ك���ه‌م نین ئه‌و‬ ‫بڕیارو راسپاردانه‌ی‌ له‌كۆنگره‌ی‌ ساڵی‌‬ ‫‪ 2007‬په‌س���ه‌ندكران‌و چه‌ندی���ن جار‬ ‫هه‌مواركرانه‌وه‌‪ ،‬هه‌مواره‌كانیش هه‌موار‬ ‫ده‌كرێنه‌وه‌!‬ ‫ئه‌رێ‌ نابینم كه‌س���ێك بپرس���ێت‬ ‫ده‌ره‌نجامی‌ ئه‌و كۆنگره‌یه‌ی‌ ‪ 2007‬چی‌‬ ‫به‌سه‌رهات‪ ،‬بڕیاربو به‌پێی‌ ئه‌و نه‌هجه‌ی‌‬ ‫بۆ زمانی‌ ئینگلی���زی‌ دانرا‪ ،‬خوێندكار‬ ‫بتوانێت دوای‌ ته‌واوكردنی‌ قۆناغی‌ ‪12‬ی‌‬ ‫ئاماده‌یی‌ له‌تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ ‪ Tofel‬و‬ ‫‪ Password‬دا به‌نمره‌ی‌ به‌رز ده‌ربچێت‌و‬ ‫ش���اره‌زای‌ زمانه‌كان ببێت‪ ،‬وه‌لێ‌ تاكو‬ ‫ئێس���تا ئه‌مه‌ نابینین‌و په‌یجورییش بۆ‬ ‫بابه‌ته‌ك���ه‌ نیه‌‪ .‬ڕه‌نگه‌ ئه‌مه‌ بۆ بابه‌تی‌‬ ‫زمانی‌ عه‌ره‌بیش هه‌مان ش���ێوه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌راستیدا س���ه‌مه‌ره‌یه‌ له‌به‌ر ناڕه‌زایی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك خوێن���دكار ده‌س���تكاری‌‬ ‫به‌نده‌كان���ی‌ (سیس���ته‌مێك) بكه‌یت!‬ ‫سااڵنی‌ ڕابردو به‌ش���ێك له‌ده‌رچوانی‌‬ ‫پۆل���ی‌ ‪12‬ی‌ ئاماده‌ی���ی‌ داوایانك���رد‬ ‫نمره‌كانی‌ پۆلی‌ ‪ 10‬و ‪ 11‬یان بۆ هه‌ژمار‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬ڕاسته‌وخۆ داواكه‌ جێبه‌جێكراو‬ ‫ك���را به‌ئاره‌زومه‌ندان���ه‌‪ ،‬سیس���ته‌می‌‬ ‫ئاره‌زومه‌ندانه‌! پاشان به‌شێكی‌ دیكه‌‬ ‫له‌خوێن���دكاران ناڕه‌زای���ی‌ له‌بابه‌ت���ی‌‬ ‫زمان���ی‌ عه‌ره‌بی‌ ده‌رده‌بڕن‌و زۆرینه‌یان‬ ‫گله‌یی‌‌و بیانویان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مامۆس���تا‬ ‫به‌زمانی‌ عه‌ره‌بی‌ قس���ان ده‌كات! دور‬ ‫نی���ه‌ له‌م���اوه‌ی‌ داهات���ودا وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ بڕیارێك ده‌ربكات‪ ،‬كه‌ هیچ‬ ‫مامۆس���تایه‌ك نابێت جگ��� ‌ه له‌زمانی‌‬ ‫شیرینی‌ كوردی‌ به‌هیچ زمانێكی‌ دیكه‌‬ ‫بئاخڤێت! به‌بێ‌ بیركردنه‌وه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫نه‌وه‌ی‌ داهاتومان هیچ زمانێك نازانن‌و‬ ‫ش���اره‌زاییان له‌رێساكانیش���ی‌ نابێت‌و‬ ‫په‌ره‌گرافێ���ك له‌ئه‌ده‌بیاتی‌ میلله‌تانی‌‬ ‫دی‌ یاد ناگرن‪.‬‬ ‫گومانی‌ تێدانیه‌ ئه‌وه‌ی‌ خوێندكاران‬ ‫داوای‌ ده‌ك���ه‌ن ناڕه‌وای���ه‌و ئ���ه‌وان‬ ‫نایانه‌وێت‌و نازانن چۆن فێری‌ زمانێكی‌‬ ‫دیكه‌ ده‌بن‪ ،‬ده‌یانه‌وێت وه‌كو س���ااڵنی‌‬ ‫پێشو مامۆس���تای‌ عه‌ره‌بی‌ به‌كوردی‌‬ ‫قس���ه‌ بكات‪ ،‬به‌ب���ێ‌ له‌به‌رچاوگرتنی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئ���ه‌وان ڕێگه‌یه‌كی‌ دیكه‌یان‬ ‫نی���ه‌ ب���ۆ فێربونی‌ ئه‌م زمان���ه‌‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ مامۆستا به‌عه‌ره‌بی‌ قسه‌ بكات‌و‬ ‫به‌عه‌ره‌بیش بابه‌ته‌كه‌ی‌ شه‌رح بكات‪،‬‬ ‫هه‌مو بڕیارێك���ی‌ هه‌ڵه‌ش‪ ،‬ده‌ره‌نجامی‌‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ی‌ لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌م���و‬ ‫فه‌رامۆش���كردنێكی‌ به‌ئه‌نقه‌س���تیش‪،‬‬ ‫نه‌زانی‌‌و نه‌خوێنده‌واری‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫گ���ه‌ر له‌ماوه‌ی‌ ئ���ه‌و چه‌ند س���اڵه‌ی‌‬ ‫ڕاب���وردودا وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫مامۆس���تای‌ زمانه‌كان���ی‌ ناچاركردبا‬ ‫به‌عه‌ره‌بی‌‌و ئینگلیزی‌ قسه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫نه‌وه‌یه‌ك���ی‌ زمانزانمان له‌به‌رده‌س���تدا‬ ‫ده‌بو بۆ بازاڕی‌ كار له‌الیه‌ك‌و له‌ئاستی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگیش���دا توێژێك���ی‌ زمان���زان‌و‬ ‫به‌س���ه‌وادو ب���ۆ مه‌عریف���ه‌ی‌ ت���اك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵیش له‌الیه‌كی‌ دیكه‌وه‌‪ ،‬توشی‌ ئه‌م‬ ‫سه‌رئێشانه‌ش نه‌ده‌بوین كه‌ به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫خوێندكارمان هه‌بێت داوایه‌كی‌ ناڕه‌وا‬ ‫بكه‌ن‌و زۆر خه‌مساردانه‌و به‌بێ‌ زانینی‌‬ ‫مانای‌ (پیش���ه‌یی‌ ب���ون) كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫ڕاگه‌یاندنی���ش بۆیان بكه‌ن به‌هه‌واڵ و‬ ‫بیده‌ن به‌گوێی‌ هه‌مو كه‌سێكدا‪.‬‬ ‫بۆچونمان وایه‌ له‌كایه‌ی‌ په‌روه‌رده‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویس���ته‌ هه‌مومان له‌سه‌ری‌‬ ‫كۆكبین‌و پش���تگیری‌ بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ مامۆس���تایانی‌ زمانه‌كانی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫– ئینگلی���زی‌ به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌پۆله‌كان���دا به‌كوردی‌ قس���ه‌ نه‌كه‌ن‬ ‫(ئه‌گه‌ر مامۆس���تایان خۆیان هانده‌ر‬ ‫نه‌ب���ن)و نه‌وه‌یه‌ك���ی‌ زمان���زان بخه‌نه‌‬ ‫بازاڕی‌ كارو زانكۆكانیش گیرۆده‌ نه‌بن‬ ‫به‌ده‌ست خوێندكارێك كه‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫مه‌عریفه‌ی‌ تاك���ه‌ زمانێك بێت‌و ته‌نها‬ ‫زمانێكی���ش ناتوانێ���ت كۆمه‌كم���ان‬ ‫بكات له‌ده‌ستگه‌یش���تمان به‌سه‌رچاوه‌‬ ‫جۆراوجۆره‌ زانستیه‌كان‌و ده‌رفه‌ته‌كانی‌‬ ‫كاركردن‪.‬‬ ‫‪Saryass19@gmail.com‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫فه‌لسه‌فه‌ ‌ی ئومێد‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ف���ه‌زای‌ كراوه‌و‬ ‫ئاوه‌اڵ له‌خه‌ی���اڵ‌و بیركردنه‌وه‌ی‌ ئاوه‌اڵوه‌‬ ‫له‌دایكده‌بن‌و هه‌م���و چوارچێوه‌داربون‌و‬ ‫داخرانێ���ك ته‌نه���ا به‌س���ه‌ر واقیعێكی‌‬ ‫دیاریكراودا ده‌بێته‌ به‌ربه‌س���ت له‌به‌رده‌م‬ ‫هه‌م���و ئه‌گه‌ره‌كان���ی‌ كران���ه‌وه‌ به‌روی‌‬ ‫ئاین���ده‌دا‪ .‬ئومێد پرۆژه‌ی‌ بونی‌ مرۆییه‌و‬ ‫خه‌س���ڵه‌تی‌ ئۆنتۆلۆژییان���ه‌ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫ئومێ���د هه‌م���ان دۆخی‌ پ���رۆژه‌ی‌ بونی‌‬ ‫مرۆڤه‌‪ .‬بل���ۆخ پێیوایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ش���ێ‌‬ ‫له‌خه‌ی���اڵ‌و خه‌ونه‌كان���دا بس���وڕێته‌وه‌و‬ ‫بڵن���د ببێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و خه‌ونانه‌ی‌ ش���یاوی‌‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌بونن له‌واقیعداو زۆرجاریش‬ ‫خاوه‌نی‌ هیچ هاوش���ێوه‌ییه‌ك نین له‌گه‌ڵ‬ ‫واقی���ع‌و ریالێتی���دا‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ ده‌توانێت‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو بۆش���گه‌ی‌ ژیانی‌‬ ‫هێش���تا وااڵنه‌كراوه‌و نه‌زانراو فراوانبكات‬ ‫له‌ بونی‌ مرۆڤدا‪.‬‬ ‫بون���ی‌ مرۆیی له‌خودی‌ خۆی���دا زیاتر‬ ‫هه‌ڵگ���ری‌ بونێك���ی‌ سه‌رلێش���ێواوه‌‪،‬‬ ‫كازی���وه‌و ش���ه‌به‌ق زیات���ر له‌س���ه‌ر‬ ‫س���نوره‌كانی‌ س���ه‌ره‌وه‌ی‌ خۆی‌‌و چینی‌‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ی‌ ده‌رده‌كه‌ون‪ .‬لێره‌دا شتێك‬ ‫به‌بۆش���ی‌‌و به‌تاڵی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬فه‌زایه‌كی‌‬ ‫به‌تاڵ���ی‌ ن���وێ‌ په‌یدا بوه‌‪ .‬ئ���ه‌م فه‌زایه‌‬ ‫به‌خه‌ون���ه‌كان پڕده‌بێت���ه‌وه‌و هه‌روه‌ه���ا‬ ‫ش���یاوێتی‌‌و مومكینیه‌تێكیش به‌شداری‌‬ ‫ئه‌و پڕبونه‌وه‌یه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ هیچ كاتێك‬ ‫له‌توانای‌ ئ���ه‌وه‌دا نییه‌ ببێته‌ واقیع‪ ،‬ئه‌م‬ ‫شیاوێتییه‌ له‌ناخی‌ مرۆڤدا ده‌ژی‌‪ .‬گرینگه‌‬ ‫س���ه‌رنج بخه‌ینه‌ س���ه‌ر ئه‌و حه‌قیقه‌ته‌ی‌‬ ‫بونی‌ مرۆڤ‪ ،‬كه‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ كراوه‌ی‌ رو‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌یه‌ كلیلی‌ تێگه‌یش���تن‌و‬ ‫ئومێده‌واربونمان له‌ئاس���ت ده‌ركه‌وتنی‌‬ ‫دیارد‌هی‌ ئومێد خۆیدا‪.‬‬ ‫خه‌ی���اڵ‌و خه‌ونه‌كانم���ان ماڵی‌ هیواو‬

‫ئومێده‌كانمان���ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ خه‌ی���اڵ‌و‬ ‫خه‌ونی‌ هه‌بێ‌ ناتوان���ێ‌ به‌ته‌واوی‌ ئومێد‬ ‫له‌ده‌س���تبدات‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ه���ه‌ره‌ ب���ێ‬ ‫ئومێدترینه‌كان كاتێك بیانه‌وێت گوزارشت‬ ‫له‌دۆخ���ی‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ خۆی���ان بكه‌ن‬ ‫ناتوانن به‌بێ‌ بونی‌ ئومێد س���ه‌ركه‌وتوانه‌‬ ‫گوزارش���ت ل���ه‌م ره‌وش‌و ژیانه‌ی���ان‬ ‫بك���ه‌ن‪ .‬مرۆڤ ته‌نانه‌ت ده‌ش���ێ‌ هیوای‌‬ ‫به‌بێهیواییه‌كانی‌ خۆی‌ هه‌بێت‪ ،‬واته‌ ئومێد‬ ‫ناتوانێ‌ به‌ته‌نهاو به‌ره‌هایی‌ ده‌ربكه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ه���اوڕێ‌ ده‌بێ‌ له‌ته‌ك نائومێدیدا‪،‬‬ ‫له‌ره‌وش���ی‌ ئاگامه‌ندانه‌بونی‌ نائومێدیدا‪،‬‬ ‫واته‌ له‌ئاگامه‌ندانه‌ نائومێدبونی‌ مرۆڤدا‪،‬‬ ‫نائومێدی‌ ده‌توانێ‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ بنه‌مایی‬ ‫بنچینه‌داڕێژی‌ ئومێده‌ گه‌وره‌كانی‌ مرۆڤ‬ ‫بێت‪ .‬ژیان ده‌كرێ‌ له‌خودی‌ خۆیدا ئومێد‬ ‫بێت‪ ،‬ئومێدبونی‌ ژیان مانای‌ خاڵی‌ بونی‌‬ ‫نییه‌ له‌نائومێدی‌‪ ،‬به‌ڵكو نائومێدی‌ تاقانه‌‬ ‫رێگه‌یه‌كه‌‪ ،‬كه‌ بش���ێ‌ ژیانك���ردن پیایدا‬ ‫بگوزه‌رێ‌‌و سه‌ررێبكه‌وێت‪ .‬سه‌ررێكه‌وتنی‌‬ ‫ژیان هێمایه‌كی‌ ئاش���كراو رۆشنی‌ بونی‌‬ ‫ژیان خۆیه‌ت���ی‌‪ ،‬هێمای رۆش���نی‌ بونی‌‬ ‫ئومێد خۆیه‌تی‌‪.‬‬ ‫له‌روانینی‌ فه‌لسه‌فی‌ ئێرنست بلۆخه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و جی���اوازی‌‌و لێكدوریی���ه‌ی‌ له‌نێوان‬ ‫خه‌ون���ه‌كان‌و ریالێتیدا هه‌ی���ه‌ جیاوازی‌‌و‬ ‫دورییه‌ك���ی‌ سروش���تی‌‌و بنه‌ڕه‌تی���ه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ده‌ش���ێ‌ كاركردێكی‌ قوڵ له‌س���ه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ خه‌ون���ه‌كان به‌ریالێتییه‌وه‌‬ ‫دانه‌نێت‪ ،‬یان كاركردێك���ی‌ قوڵ دانه‌نێ‌‬ ‫له‌سه‌ر پردی‌ گواس���تنه‌وه‌ی‌ خه‌ونه‌كان‬ ‫ب���ۆ دونی���ای‌ واقی���ع‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی‌ مایه‌ی‌‬ ‫تێڕامانه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬خه‌ونه‌كان نه‌ك هه‌ر‬ ‫بنه‌ڕه‌تی���ن‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ڕادیكاڵییانه‌‬ ‫وااڵی���ی‌‌و نه‌زانراوه‌كانی‌ ژیانیان له‌س���ه‌ر‬ ‫ڕاده‌وه‌ستێ‌‪ ،‬به‌ڵكو خه‌ونه‌كان سه‌رباری‌‬

‫هه‌رناواقعییه‌تێك ك���ه‌ تیایاندایه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫هه‌ر له‌توان���ای‌ به‌رجه‌س���ته‌بوندا هه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر واش نه‌بوایه‌ مرۆڤ چیتر بونێكی‌‬ ‫مێژویی‌ نه‌ده‌بو‪ ،‬مێژو‪ ،‬ژیان‪ ،‬چاوه‌ڕوانی‌‌و‬ ‫ئومێدو نائومێدییه‌كان ده‌مێك بو كۆتایی‌‬ ‫خۆیان ئه‌زمونكردبو‪.‬‬ ‫الیه‌نێك���ی‌ دیكه‌ی‌ روانینی‌ ئێرنس���ت‬ ‫بلۆخ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬بون���ی‌ مرۆیی‌ به‌ به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ر ب���ون‌و دیارده‌یه‌كی‌ دیكه‌دا‪،‬‬ ‫بونێكی‌ سه‌رلێشێواوتره‌‪ ،‬به‌اڵم كازیوه‌و‬ ‫دره‌وش���انه‌وه‌ی‌ ئه‌م بونه‌ له‌سنوره‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌و چینه‌كان���ی‌ به‌رزاییدای���ه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك ئ���ه‌و بۆش���اییه‌ی‌ لێره‌دا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌"وات���ه‌ له‌نێ���وان ئ���ه‌و بونه‌‬ ‫شێواوه‌ی‌ له‌مرۆڤدا هه‌یه‌و ئه‌و كازیوه‌یه‌ی‌‬ ‫له‌سنوره‌كانی‌ سه‌ره‌وه‌دایه‌"‪ ،‬بۆشاییه‌كه‌‬ ‫خه‌ون‌و چاوه‌ڕوانییه‌كانمان پڕیده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ واده‌كات بونی‌ شێواومان بتوانێ‌‬ ‫به‌م شێواوی‌‌و ئاڵۆزییه‌یه‌وه‌ له‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫خۆیدا به‌كازیوه‌و شه‌به‌قه‌وه‌ بمێنێته‌وه‌و‬ ‫به‌رده‌وامبێ���ت‪ ،‬بێگوم���ان پته‌وتركردنی‌‬ ‫پێكبه‌س���تی‌ نێ���وان خه‌ون���ه‌كان‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌كان���ی‌ مرۆڤ���ه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫راگرتنی‌ سه‌ركه‌وتوانه‌ی‌ ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫له‌پێكبه‌س���تی‌ نێ���وان خه‌ون���ه‌كان‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانییه‌كانه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كازیوه‌و ش���ه‌به‌ق هه‌رچه‌نده‌ لێڵ‌و‬ ‫نادیاریشبن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ دوربن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر‬ ‫ته‌نها به‌م شێوه‌یه‌‪ ،‬ژیان‌و بون له‌توانای‌‬ ‫تێپه‌ڕاندنی‌ شێواوییه‌كاندا ده‌بن‌و ده‌ست‌و‬ ‫په‌نجه‌ی‌ له‌گه‌ڵ نه‌رم ده‌كه‌ن‪ ،‬یان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌توانن ئه‌م سه‌رلێش���ێواوی‌‌و شڵه‌ژانه‌‬ ‫وه‌ك خه‌س���ڵه‌تێكی‌ ئۆنتۆلۆژی بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫قه‌بوڵبكه‌ن‪ .‬ئه‌و به‌تااڵییه‌ نوێیه‌ له‌خودی‬ ‫خۆی���دا مومكینیه‌تێكی‌ قوڵ���ه‌و له‌ناخی‌‬ ‫مرۆڤدا ده‌ژێت‌و ئاماده‌یی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌هه‌ست عبدالقادر عمر) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ئاالن انوه‌ر صادق) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (هیوا فایق احمد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (چاالك عادل علی‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (دیدار سلێمان درویش ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (گۆران مصتفی‌ عمر) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (رێژه‌ن كامران حه‌مه‌ فره‌ج ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ئازاد سعید محمد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌ختیار علی‌ صدیق ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (شاكار بورهان عبدالرحمان ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ئاكام اسماعیل عبدالله‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (عباس ئاكۆ عباس ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌هزاد عبدالله‌ حه‌مه‌ رشید) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناس����نامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگان����ی‌ س����لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (ظاهر حمه‌ صال������ح حه‌مه‌ تالب) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرس����گه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫*ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (غریب عبدالله‌ امین ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (امیره‌ علی‌ عبدل ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ به‌ناوی‌ ( فایق نوری‌ جاسم ) ونبوه‌ هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫* هه‌ویه‌یه‌كی‌ به‌ڕێوبه‌ری‌ كۆمپانیای المجازف به‌ناوی‌ (( فایق نوری‌ جاسم ) ونبوه‌ هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* هه‌ویه‌یه‌ك����ی‌ به‌ڕێوب����ه‌ری‌ كۆمپانیای����ی( بلووه‌ته‌ر) به‌ناوی‌ (فایق نوری‌ جاس����م) ونبوه‌ هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرس����گه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ ( رحمان حسن غوالم) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌ ‪.‬‬

‫هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫دادگایی باری‌ كه‌سێتی‌ له‌ سلێمانی‌‬

‫ئــاگانامه‌‬

‫داواكار ‪/‬محمود نادر احمد‬ ‫دوالێكراو‪ /‬الریاالیكساندرۆڤن ‌ه‬ ‫ی به‌ ژمار‌ه ‪ 429‬ش‪ 2016 /‬له‌م دادگای ‌ه تۆمار كردوه‌ له‌س���ه‌رت وه‌ له‌م داوه‌یادا‬ ‫داواكار (محم���ود ن���ادر احمد ) داوایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شوێنی‌ نیشته‌ جێ بونت دادگا بڕیار ‌‬ ‫ی دوا له‌سه‌ركراو ده‌كات (‪ ) 2016 /4/25‬و‌له‌به‌ر نادیار ‌‬ ‫هاتوو‌ه ك ‌ه داوای‌ ته‌اڵقدان ‌‬ ‫ی ناو خۆی‌ رۆژانه‌وه‌ و‌ه ئاماده‌بونتان له‌به‌ر ده‌م دادگایه‌دا له‌رۆژی‌ دادبینی‌ ك ‌ه‬ ‫ی دوو رۆژنامه‌ ‌‬ ‫دا ئاگادارت بكاته‌وه‌ به‌ هۆ ‌‬ ‫ی ‪ 2016/4/25‬سه‌عات (‪ )11‬سه‌ر له‌به‌یانی‌ به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه ئاماد‌ه نه‌بن خۆتان یان بریكار ئه‌نێرن ئه‌وا‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ به‌روار ‌‬ ‫ی یاسا ‪.‬‬ ‫دادگا داواكه‌ ئه‌بینێت به‌پێ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا ‪......‬‬ ‫دادوه‌ر‬ ‫سه‌ركه‌وت عه‌ونی‌‬ ‫(جلنة تثبيت امللكية)‬ ‫العدد‪ /1/‬تسجيل جمدد‪2016 /‬‬ ‫التاريخ‪2016/4/4/‬‬ ‫قرار تثبيت عائدية عقار جمددا‬

‫اعــالن‬

‫منوذج رقم (‪ )30‬تسجيل عقارى‬

‫بالنظ��ر لص��دور ق��رار تثبيت عائدي��ة العقار املرق��م (‪ )7/10366‬مقاطعة (‪ /102‬كالر) بالعدد (‪ / 1‬تس��جيل جم��دد‪ )2016 /‬يف‬ ‫‪ 2016/4/4‬وذلك باسم طالب التسجيل اجملدد (رئاسة بلدية رزطارى) و تنفيذا الحكام املادة (‪ )49‬من قانون التسجيل العقارى‬ ‫رق��م (‪ )43‬لس��نة ‪ 1971‬املعدل‪ ،‬تقرر نش��ر تثبيت العائدية اعاله ع��ن طريق صحفتني حمليیتني يوميت�ين‪ ،‬وعلى كل من لديه‌‬ ‫االعرتاض على القرار اعاله الطعن فيه لدى حمكمة االس��تئناف خالل ثالثني يوما تبدا من اليوم التالي لنش��ر االعالن‪ ،‬وبعكس��ه‬ ‫سوف تباشر دائرة التسجيل العقاری اعاله طبقا لقرار تثبيت العائدية اعاله‪.‬‬ ‫القاضى‬ ‫عزيز حممود عبدالقادر‬ ‫رئيس جلنة تثبيت امللكية‬ ‫يف حمكمة بداءة رزطارى‬

‫‪19‬‬

‫پرسه‌نامه‌‬ ‫پرسه‌و سه‌ره‌خۆشی خۆمان ئاڕاسته‌ی هاوڕێی ئازیزمان کاک (ئارام جه‌مال) ده‌که‌ین به‌بۆنه‌‌ی شه‌هید بونی برا‬ ‫به‌ڕێزه‌که‌یانه‌وه‌ له‌رۆژئاوای کوردستان‪ ،‬له‌خوای گه‌وره‌ داواکارین ئه‌م ‌ه دوا ناخۆشی خێزانه‌که‌یان بێت و گیانی‬ ‫کۆچکردوش به‌به‌هه‌شتی به‌رین شاد بکات‪.‬‬ ‫ستاڤی رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌‬

‫ریکالم‬

‫هاوواڵتیانی بەڕێز‪ ،‬بەهۆی کردنەوەی سەنتەری ئیمەرجەنسی‪ /‬کتوپڕیی لەسلێمانی‪ ،‬داوا لەو پزیشکە بەڕێزانە‬ ‫دەکەین‪ ،‬کە دەیانەوێت لەبواری ئیمەرجەنسیدا بۆردی کوردستانی بەدەستبهێنن‪ ،‬لەبەرواری دەرچوونی ئەم ڕیکالمەوە‬ ‫تا ‪ 2016/5/20‬داواکاریەکانیان پێشکەش بەسەنتەری بۆردی کوردستانی لەهەولێر بکەن (‪ .)Kbms Krg‬هاوپێچ‪:‬‬ ‫مەرجەکانی وەرگرتن لەم بوارەدا‪ .‬بەهیوای سەرکەوتن بۆ هەمووان‪.‬‬

‫د‪ .‬ڕێزان هەردی‬ ‫بەرپرسی بۆردی ئیمەرجەنسی لەسلێمانی‬ ‫مه‌رج‌و به‌ڵگه‌نام ‌ه داواکراوه‌کان‪:‬‬ ‫مه‌رج ‌ه گشتییه‌کان‪:‬‬ ‫‪ .1‬بڕوانامه‌ی ده‌رچون دیوار (شهادة جداریة)‪.‬‬ ‫‪ .2‬بڕوانامه‌ی ده‌رچون (به‌نمره‌) په‌سه‌ندکراو به‌زمانی (ئینگلیزی)‪.‬‬ ‫‪ .3‬هێنانی نوسراوی الری نه‌بون‌و پوخته‌ی راژه‌ فه‌رمی له‌وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی یاخود وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵو‬ ‫توێژینه‌وه‌ی زانستی که‌ ماوه‌ی پزیشکی خوالو (االقامة الدوریة) بۆ دو ساڵ‌و کارکردن ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی شار (الخدمة في‬ ‫القری واالریاف) بۆ ماوه‌ی یه‌ک ساڵ ته‌واو کردبێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬بڕوانامه‌ی ده‌رچون له‌زمانی ئینگلیزی (‪ )TOEFL‬یان (‪ )IELTS)، (Pearson Academic‬به‌م شێوه‌یه‌ی الی‬ ‫خواره‌ووه‌‪:‬ـ‬ ‫جۆری تاقیکردنه‌وه‌‬

‫‪Pearson Academic‬‬ ‫(‪)PTE‬‬

‫‪TOEFL‬‬ ‫(‪)PBT‬‬

‫‪TOEFL‬‬ ‫(‪)IBT‬‬

‫‪IELTS‬‬

‫که‌مترین نمره‌‬

‫‪36‬‬

‫‪450‬‬

‫‪40‬‬

‫‪4‬‬

‫سه‌باره‌ت به‌تاقیکردنه‌وه‌کانی (‪ )TOEFL, IELTS‬له‌ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێمی کوردستان‌و شاره‌کانی تری عێراق پێویسته‌ ئه‌و‬ ‫سه‌نته‌ره‌ی تاقیکردنه‌وه‌ی لێ ئه‌نجامده‌درێت لقێک بێت له‌ لقه‌کانی بنکه‌ی سه‌ره‌کی تاقیکردنه‌وه‌ی (‪)TOEFL, IELTS‬‬ ‫و بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ ده‌بێت پشت به‌وێبسایتی فه‌رمی (‪ )TOEFL, IELTS‬ببه‌سترێت‌و تیایدا ئاماژ‌ه درابێت که‌ لقی ئه‌و‬ ‫سه‌نته‌ره‌ له‌و شاره‌ هه‌بێت ک ‌ه پێشکه‌شکار تاقیکردنه‌وه‌ی لێ ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬هێنانی به‌ڵگه‌ی پشکنینی پزیشکی بۆ سه‌لماندن‌ که‌وا پێشکه‌شکار هیچ نه‌خۆشییه‌کی گواستراو ‌ه (االمراض‬ ‫االنتقالیة) نه‌بێ‪ ،‬هه‌روه‌ها گرفتی ته‌ندروستی نه‌بێت ‌ه رێگر بۆ ته‌واو کردنی خوێندن له‌ئه‌نجومه‌نه‌که‌مان‪.‬‬ ‫‪ .6‬فۆرمی پێشکه‌شکردن (له‌سایتی ئه‌نجومه‌نه‌که‌مان دانراو‌ه ‪)www.kbms.org‬و له‌گه‌ڵ کۆپییه‌ک له‌ڕه‌گه‌زنامه‌و ‪.CV‬‬ ‫مه‌رج ‌ه تایبه‌ته‌کان‪:‬‬ ‫‪ .1‬به‌ڵگه‌نامه‌ی ته‌واوکردنی ساڵێک وه‌کو پزیشکی نیشته‌جێ دێرین (مقیم اقدم) بۆ پسپۆرییه‌کانی ‪:‬‬ ‫(‪ENT,Anesthesia, Radiation Oncology, Medical Oncology, Mazillofcial surgery, Dermatology,‬‬ ‫‪.)laboratory Medicine, Urology, General surgery, Orthopedic, Neurosurgery, Gynecology‬‬ ‫‪ .2‬به‌ڵگه‌نامه‌ی ته‌واوکردنی دو ساڵی خولی تیشک (دورة االشعة) یاخود دو ساڵ نیشته‌جێ دێرین بۆ پسپۆریی‬ ‫(‪.)Radiology‬‬ ‫‪ .3‬به‌ڵگه‌نامه‌ی ته‌واوکردنی دو ساڵ نیشته‌جێ دێرین (مقیم اقدم) بۆ پسپۆریی (‪.)Plastic surgery‬‬ ‫‪ .4‬سه‌باره‌ت به‌پسپۆریی (‪ )Digestive surgery, Nephrology, GIT‬پێشکه‌شکار ده‌توانێت به‌بڕوانامه‌ی‬ ‫به‌کالۆریۆس پێشکه‌ش بکات به‌مه‌رجێک (‪ )1‬ساڵ نیشته‌جێی دێرینی هه‌بێت له‌و بواره‌و مه‌رجی پله‌به‌ندی نایگرێته‌وه‌و‬ ‫مه‌رجی زمانی ئینگلیزی پێویسته‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌بڕوانامه‌ی بۆرد یاخود ‪ MRCP‬یان ‪ F.R.C.S‬پێشکه‌ش بکات مه‌رجی‬ ‫زمانی ئینگلیزی نایگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .5‬بۆ پسپۆریی (‪ )Cardiothoracic and Vascular‬ته‌واوکردنی ماوه‌ی ساڵێک له‌هه‌مان بوار یاخود ته‌واوکردنی دو‬ ‫ساڵ نیشته‌جێ دێرین له‌بواری نه‌شته‌رگه‌ری گشتی‪.‬‬ ‫‪ .6‬بۆ پسپۆریه‌تی (‪ )Clinical Hematology‬به‌ دو شێوه‌یه‌‪:‬‬ ‫ا‪ .‬ئه‌گه‌ر هاتو پێشکه‌شکار هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی بۆرد هاوتای بۆرد هه‌بێت له‌پسۆپریی هه‌ناو ئه‌وا بۆ ماوه‌ی (‪)3‬‬ ‫ساڵ ده‌بێت‌و مه‌رجی بڕوانامه‌ی زمانی ئینگلیزی نایگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب‪ .‬ئه‌گه‌ر هاتو پێشکه‌شکار هه‌ڵگری به‌کالۆریۆس بو ئه‌وا ده‌بێت خزمه‌تی ساڵێک وه‌کو پزیشکی نیشته‌جێ دێرینی‬ ‫هه‌بێت له‌یه‌کێک له‌م به‌شانه‌ (هه‌ناو‪ ،‬نه‌خۆشییه‌کانی خوێن‪ ،‬نه‌خۆشییه‌کانی گرێ (االورام))‪ ،‬مه‌رجی بڕوانامه‌ی زمانی‬ ‫ئینگلیزی ده‌یانگرێته‌وه‌و مه‌رجی پله‌به‌ندی نایانگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .7‬پێشکه‌شکار بۆ پسپۆریی (‪)Anesthesia‬و (‪ )Emergency Medicine‬پێویستی به‌ماوه‌ی پله‌به‌ندی نییه‌‪.‬‬ ‫‪ .8‬پێشکه‌شکار ده‌بێت ته‌مه‌نی له‌(‪ )45‬ساڵ زیاتر نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی داد‬ ‫ی گشتی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ گشت ‌‬ ‫به‌رێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێكردن ل ‌ه سلێمان ‌‬ ‫به‌رێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌رێوبه‌رایه‌تی‌ جێبه‌جێكردن له‌كه‌الر‬ ‫ژمار‌ه ‪31/‬‬ ‫به‌روار ‪2016/4/5‬‬ ‫ی‬ ‫ب‪ /‬باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئاگادار ‌‬ ‫ی ژماره‌ ( ‪/215‬ت د ‪ ) 2014‬تابیه‌ت ب ‌ه خاوه‌ن قه‌رز ( فرهاد حه‌م ‌ه صالح كریم)‬ ‫ی جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫بۆ پێداویس���تی‌ دۆس���یه‌ ‌‬ ‫ی هاوپێچ له‌گه‌ڵ ئه‌م نوس���راو‌ه‬ ‫ی گش���تی‌ بانكی‌ وه‌ركا‌ء‪ /‬س���ه‌رباری‌ كاره‌كه‌ی‌ ) داواكارین ئاگادار ‌‬ ‫و قه‌رزار ( به‌رێوه‌به‌ر ‌‬ ‫باڵوبكه‌نه‌و‌ه ‪ .‬له‌گه‌ڵ رێزدا ‪......‬‬

‫ئــــاگادار ‌ی‬

‫ی‬ ‫ی ( ‪ /93 ,55‬یه‌كه‌مو ‪ ) 97‬له‌ یاسای ‌‬ ‫ی ماده‌كان ‌‬ ‫ی سێهه‌م و به‌پێی ئه‌حكام ‌‬ ‫ی جێبه‌جێ كردنی‌ كه‌الر بۆ جار ‌‬ ‫به‌رێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بانكه‌كان ‌‬ ‫ی موڵكی‌ قه‌رزار ( به‌رێوبه‌ری‌ گشت ‌‬ ‫ی ئاش���كرا هه‌ڵده‌ستێت به‌ فرۆش���تن ‌‬ ‫جێبه‌جێ كردن و به‌رێگای زیادكردن ‌‬ ‫ی ‪ /122‬به‌رده‌س���ور ) به‌رامبه‌ر قه‌رزای‌ خاوه‌ن قه‌رز ( فرهاد حه‌م ‌ه‬ ‫وركاء ‪/‬س���ه‌باری‌ كاره‌كه‌ی‌ ) به‌ ژمار‌ه ‪ 7/531‬كه‌رت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌شدار ‌‬ ‫صالح كریم ) به‌بڕی (‪ )228,000,000‬دوو س���ه‌د و بیس���ت و هه‌شت ملیۆن دینار‪ ،‬جا هه‌ر كه‌سێك ئاره‌زوو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دووه‌می‌ باڵوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ڕۆژدا ل���ه‌ ڕۆژ ‌‬ ‫ی به‌رێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌تان بكات له‌ماوه‌ی‌ ( ‪ )30‬س��� ‌‬ ‫كردن���ی‌ هه‌ی���ه‌ با س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ئاگاداری ‌ه ده‌س���ت پێ ده‌كات‪ ،‬به‌ش���داربوو ئه‌بێت بارمته‌ی‌ یاس���ایی پێبێت ك ‌ه كه‌متر نه‌بێت ل ‌ه ( ‪ ) %10‬ی نرخ ‌‬ ‫ی توماركردن و كرێی‌ بانگه‌واز له‌سه‌ر كڕیار‌ه زیاد كردنه‌كه‌ ل ‌ه به‌رێوه‌به‌رایه‌تیمان ئه‌نجام‬ ‫ی موڵكه‌ك ‌ه و ره‌سم ‌‬ ‫خه‌مڵێنراو ‌‬ ‫ده‌درێت له‌كاتژمێر (‪ )12‬ی‌ نیوه‌ڕۆ ‪.‬‬ ‫جێبه‌جیكاری‌ داد‬ ‫گریمان حه‌م ‌ه سعید حه‌مه‌ فره‌ج‬ ‫زانیاری‌ له‌سه‌ر موڵكه‌كه‌*‬ ‫ی موڵك‪ /‬ملك صرف‬ ‫*جۆر ‌‬ ‫ی ‪ /122‬به‌رده‌سور‬ ‫ی مولك‪ 7/531 /‬كه‌رت ‌‬ ‫*ژمار‌ه ‌‬ ‫ی كه‌یوان‪.‬‬ ‫ی نزیك به‌نزینخانه‌ ‌‬ ‫ی موڵك‪ /‬كه‌الر به‌رده‌سور شه‌قامی‌ گشتی‌ كه‌الر _سلێمان ‌‬ ‫* شوێن ‌‬ ‫ی و بینای‌ له‌سه‌ر دروست كراوه‌‪.‬‬ ‫ی موڵك ‪ /‬زه‌و ‌‬ ‫*شێواز ‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )523‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/12‬‬

‫دیبه‌یته‌كه‌ی مه‌البه‌ختیارو عه‌لی باپیر له‌نێوان ئیسالمیه‌كان‌و عه‌لمانیه‌كان هه‌را ده‌نێته‌وه‌‬

‫سیكۆالره‌كان نیگه‌رانن له‌ئه‌دای خراپی‌ مه‌ال به‌ختیار‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫دیبه‌یته‌كه‌ ‌ی نێوان عه‌لی باپیرو‬ ‫مه‌ال به‌ختیار هه‌را له‌نێوان ئیسالمی‌و‬ ‫عه‌لمانیه‌كان دروستده‌كات‪ ،‬ده‌نگێگ‬ ‫له‌ناو سیكۆالره‌كانیش ده‌بیسترێت ك ‌ه‬ ‫مه‌البه‌ختیار نه‌یتوانیو‌ه قسه‌ی دڵی‬ ‫سیكۆالریسته‌كان بكات‌و موجامه‌له‌ ‌ی‬ ‫ئیسالمیه‌كانی‌ كردوه‌ ك ‌ه خۆ ‌ی‬ ‫به‌"موسڵمان‌و سوننه‌" له‌قه‌ڵه‌م داوه‌‪.‬‬ ‫عادل باخه‌وان سه‌رپه‌رش���تیاری دیبه‌تی‬ ‫(كوردس���تان له‌تاقیكردنه‌وه‌ی دیموكراسی‌و‬ ‫عه‌لمانیی���ه‌ت)دا‌ له‌باره‌ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و دو‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌وه‌‌ ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد "ئه‌م دو‬ ‫كه‌سایه‌تی ‌ه له‌ڕوی فیكریه‌و‌ه هیچ ته‌مومژێكیان‬ ‫له‌سه‌ر فكری خۆیان نه‌شاردوه‌ته‌وه‌و هه‌ڵگری‬ ‫ئ���ه‌و بۆچون���ه‌ن ك��� ‌ه ته‌مس���یلی ده‌كه‌ن"‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ش���ێكی‌ به‌رچاو له‌وان��� ‌هی‌ باوه‌ڕیان‬ ‫به‌عه‌لمانی ‌هت‌و دیموكراس���یی ‌ه پێیانوای ‌ه مه‌ال‬ ‫به‌ختی���ار له‌هه‌ڵوێس���ته‌كانیدا ت���ه‌واو رون‌و‬ ‫راش���كاو نه‌بو‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌و‌ه ‌ی رسته‌یه‌ك ‌ی‬ ‫نوێ ‌ی نه‌وت ك ‌ه ئاماژ‌ه ‌ی پێبكرێت‪.‬‬ ‫دیبه‌ت���ی كوردس���تان له‌تاقیكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫دیموكراسی‌و عه‌لمانیه‌تدا له‌الیه‌ن (خانه‌ی‬ ‫زانست ‌ه مرۆییه‌كانی پاریسه‌وه‌) به‌نێوه‌ندگیری‬ ‫میش���ێل ڤیڤیۆریكا‌و عادل باخه‌وان له‌شاری‬ ‫س���لێمانی به‌ڕێوه‌چو‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه دیبه‌تیه‌ك ‌ه‬ ‫تاكات���ی ته‌واوبون���ی كاردان���ه‌وه‌ی نه‌رێنی‬ ‫لێنه‌كه‌وته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا سیكۆالره‌كان‌و‬ ‫ئیسالمیه‌كان تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیان ته‌نیو‌ه‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان به‌جۆرێ���ك باس���ی دیبه‌ته‌ك ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ف���واد مه‌جید میس���ری نوس��� ‌هر‌‪ ،‬زۆرجار‬ ‫به‌س���ه‌ختی به‌رگری له‌س���یكۆالریه‌تی خۆی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ڕه‌خنه‌ له‌وه‌ده‌گرێت ك ‌ه باس���ی‬ ‫س���یكۆالریزم له‌و دیبه‌یته‌دا نه‌كراوه‌و له‌ڕوی‬ ‫ئایدۆلۆژیه‌وه‌ جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫"وه‌ك سیكۆالریستێك كه‌س به‌نوێنه‌ری خۆم‬ ‫نازانم"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت��� ‌ی "ده‌بو له‌دیبه‌ته‌كه‌دا زۆرش���ت‬

‫مه‌ال به‌ختیار شپرز‌ه‬ ‫ده‌چێته‌ ناو بابه‌تێكه‌و‌ه‬ ‫كه‌ باسی ئیسالم بێت‌و‬ ‫شاره‌زاییه‌كی ئه‌كادیمی‬ ‫نییه‌ له‌سه‌ر ئیسالم‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌كان تێكه‌اڵو‬ ‫ده‌كات‬

‫باس���بكرایه‌‪ ،‬دیموكراسیه‌ت به‌بێ عه‌لمانیه‌ت‬ ‫ناچه‌س���پێت‪ ،‬چونك��� ‌ه دیموكراس���یه‌ت‬ ‫ناتوانێ���ت مافی هاواڵتیبون ده‌س���تبه‌ربكات‬ ‫ئه‌گه‌ر س���یكۆالریزم نه‌بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش‬ ‫س���یكۆالریزم وات���ای بێ دین���ی ناگه‌یه‌نێت‬ ‫به‌وجۆره‌ی هه‌مو بێدینێك س���یكۆالر‌ه به‌اڵم‬ ‫هه‌مو سیكۆالرێك بێدین نیه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌باره‌ی ئه‌دای مه‌البه‌ختیاریش���ه‌و‌ه‬ ‫جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ك���رده‌وه‌ ك ‌ه پیاوێكی‬ ‫حیزبیه‌‪ ،‬حیزبی بون���ی خاڵێك ‌ه ك ‌ه جێگه‌ی‬ ‫تێبینی���ه‌و ده‌ڵێ���ت "موكین���ه‌ حیزبی بونی‬ ‫خاڵێك بێت ك ‌ه سڵی لێبكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان به‌گش���تی‌و به‌تایب���ه‌ت‬ ‫جه‌م���اوه‌ری كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی جه‌خ���ت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كه‌نه‌و‌ه عه‌لی باپیر ئه‌میری‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی ئه‌دایه‌كی باشی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫قس���ه‌كانی مه‌البه‌ختیاریش توش���ی شۆكی‬ ‫كردون به‌تایبه‌ت باسی ئه‌وه‌یكردوه‌ "ك ‌ه ئه‌و‬ ‫موسڵمانه‌و سوننی مه‌زهه‌به‌‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬موسه‌ننا ئه‌مین ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی كوردس���تان له‌باره‌ی‬ ‫دیبه‌ته‌كه‌و‌ه وتی ”كاك مه‌ال به‌ختیار شپرز‌ه‬ ‫ده‌چێت ‌ه ناو بابه‌تێكه‌وه‌ كه‌ باس���ی ئیس�ل�ام‬

‫دیمه‌نێک له‌دیبه‌یته‌که‌‬ ‫بێت‌و ش���اره‌زاییه‌كی ئه‌كادیمی نیی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ئیسالم‌و مه‌سه‌له‌كان تێكه‌اڵو ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌ش���ێوازێكی ئایدۆلۆژیانه‌ شت‬ ‫ده‌خاته‌ڕو نه‌ك به‌ش���ێوازێكی زانس���تیانه‌‌و‬ ‫زۆرت���ر ده‌ڕواته‌و‌ه بۆ نمون���ه‌ی مێژویی نه‌ك‬ ‫واقیع ‌ی ئێستا باسبكات"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی سه‌رنجه‌كانی له‌سه‌ر عه‌لی باپیر‬ ‫ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪ ،‬د‪.‬موسه‌ننا وتی‬ ‫“سه‌رنجیش���م له‌سه‌ر مامۆس���تا عه‌لی باپیر‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه ئه‌و‌ه بوبێ���ت ك ‌ه زیاد له‌پێویس���ت‬ ‫چو‌ه ناو مێژوی مه‌س���یحیه‌ته‌وه‌ له‌قسه‌كانی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌سیكۆالریزم"‪.‬‬ ‫ره‌وت���ی س���ه‌له‌فیه‌كانی كوردس���تانیش‬ ‫قس���ه‌ی خۆیان له‌باره‌ی دیبه‌یته‌كه‌ی عه‌لی‬ ‫باپی���رو مه‌ال به‌ختی���اره‌وه‌ هه‌یه‌و كه‌س���ی‬ ‫دیاری س���ه‌له‌فیه‌كانیش داوای موسڵمانبون‬ ‫له‌مه‌البه‌ختیار ده‌كات‪.‬‬ ‫عه‌بدوله‌تیف ئه‌حمه‌د كه‌س���ایه‌تی دیاری‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌كان له‌ب���اره‌ی دیبه‌یته‌ك���ه‌وه‌ دو‬ ‫سه‌رنجی باڵوكردوه‌ته‌وه‌ له‌سه‌ر قسه‌كانی مه‌ال‬ ‫به‌ختیارو عه‌لی باپیر‪ ،‬به‌جۆرێك چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی نه‌كردو‌ه له‌م���ه‌ال به‌ختیار بڵێت من‬ ‫سوننه‌م چونك ‌ه پێشتر له‌راگه‌یاندن‌و شوێن ‌ه‬

‫گشتیه‌كانه‌وه‌ قه‌ت قسه‌ی وای لێنه‌بیستوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی لێبیس���توه‌ ئه‌و سیكۆالره‌و‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫وات���ای (بێدی���ن)ی دێت‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "ئومێد‬ ‫ده‌كه‌ین موس���وڵمانه‌ك ‌ه بیت نه‌ك بێدینه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئومێده‌وارین ڕوكنه‌كانی ئیس�ل�ام به‌تایبه‌تی‬ ‫دوای شایه‌تومان نوێژه‌كانت گرنگی پێبده‌یت‬ ‫چونكه‌ كۆڵه‌كه‌ی ئیسالمه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات س���ه‌رنجی خۆیش���ی له‌ب���اره‌ی‬ ‫قسه‌كانی عه‌لی باپیر ناشارێته‌وه‌‌و نهێنیه‌ك‬ ‫ده‌دركێنێ���ت‌و باس���ی ئ���ه‌وه‌ده‌كات پێ���ش‬ ‫دیبه‌یته‌ك���ه‌ عه‌ل���ی باپی���ر له‌ماڵ���ی دایكی‬ ‫سه‌ردانیكردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی رای ئه‌و وه‌ربگرێت‬ ‫ش چه‌ندین‬ ‫له‌ب���اره‌ی دیبه‌ته‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وی��� ‌‬ ‫ئامۆژگاری پێشكه‌شكردو‌ه به‌وه‌ی كه‌ مه‌غرور‬ ‫نه‌بێت‌و پش���ت به‌خوا ببه‌ستێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"زاهیری مامۆس���تا عه‌لی باپیر دیبه‌یتیكرد‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌ال به‌ختیار بۆ دیفاعكردن له‌ئیسالم‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ له‌میانه‌ی قس���ه‌كانیدا وتی‬ ‫(سیكۆالر تۆ سه‌له‌فی‌و خه‌له‌فیت بۆ چیه‌!)‬ ‫ئه‌م قسه‌یه‌ی مامۆستا عه‌لی ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ سه‌له‌فیه‌ت دروس���تكراو و به‌كرێگیراوی‬ ‫عه‌لمانیه‌ت بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێگه‌ی تێبینی بو سه‌ركردایه‌تی‌و‬

‫كادری بااڵی كۆمه‌ڵی ئیسالمی به‌شێكی زۆی‬ ‫هۆڵه‌كه‌ی���ان پڕكردبوه‌وه‌ ب���ه‌اڵم جه‌ماوه‌ری‬ ‫یه‌كێتی‌و سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی له‌ناو هۆڵه‌كه‌دا‬ ‫نه‌ده‌بینران‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌ڕاپرس���ی سه‌ره‌تای‬ ‫دیبه‌ته‌كه‌ تاكۆتاییه‌كه‌ی جه‌ماوه‌ری یه‌كێتی‬ ‫كه‌متری���ن ده‌نگیان���دا‪ ،‬بۆی��� ‌ه عه‌ل���ی باپیر‬ ‫زۆرترینی ده‌نگه‌كانی به‌ده‌ستهێنابو"‪.‬‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان وای‬ ‫لێكده‌دات���ه‌و‌ه ئه‌م دیبه‌یت���ه‌ ده‌رفه‌تێك بو‬ ‫هه‌رالیه‌ك بیروڕای خۆی به‌ئازادی ده‌ربڕێت‌و‬ ‫مه‌ال به‌ختیاریش به‌گوێره‌ی خۆی پش���گیری‬ ‫له‌بۆچونی س���یكۆالربونی خ���ۆی كرد وتی‬ ‫"هه‌ركه‌س���ێكی تریش له‌ب���ری مه‌البه‌ختیار‬ ‫بوایه‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی پێده‌كرا"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫بێئاگای���ی خۆی له‌باره‌ی ه���ۆكاری نه‌هاتنی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كه‌ی ب���ۆ ناوهۆڵه‌ك ‌ه‬ ‫ده‌رب���ڕی‌و وتیش���ی "دیبه‌ته‌ك��� ‌ه به‌باش���ی‬ ‫كۆنترۆڵك���را هه‌رچه‌ن���د‌ه خه‌ڵكێك���ی زۆر‬ ‫ئاماده‌یبو‪".‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ رای (خانه‌ی زانست ‌ه مرۆییه‌كانی‬ ‫پاری���س) وای��� ‌ه دیبه‌ته‌ك��� ‌ه س���ه‌ركه‌وتوان ‌ه‬

‫كۆتایی هاتوه‌و پێكه‌وه‌ژی���ان بردویه‌تیه‌وه‌و‬ ‫كه‌س نه‌دۆڕاوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ری هه‌ی ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌تای ملمالنێیه‌كی قوڵی فكری نێوان‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان‌و عه‌لمانیه‌كان بێت‌و ش���ه‌ڕی‬ ‫فیكری ن���وێ بهێنێت ‌ه ئ���اراو‌ه له‌نێوان ئه‌م‬ ‫دو ته‌وژم��� ‌ه ك ‌ه له‌ماوه‌ی چاره‌كه‌ س���ه‌ده‌ی‬ ‫رابردوداو پێشتریش به‌ملمالنێیه‌كی سه‌ختدا‬ ‫ڕۆیش���تون‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه رایه‌كیش هه‌یه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"كاتی دیبه‌یت نه‌بو"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌كو موس���ه‌نا ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كگرتو به‌ئاش���كرا ئه‌و ترس��� ‌ه ناشارێته‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "كاتی دیبه‌یت���ی ئایدۆلۆژی‌و فیكری‬ ‫نیی ‌ه له‌م س���اته‌دا كه‌ كوردس���تان ناوماڵی‬ ‫ش���پرزه‌یه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری هه‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر قوڵكردنه‌وه‌ی ئه‌م شپرزه‌ییه‌"‪.‬‬ ‫دیبه‌ت���ی كوردس���تان له‌تاقیكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫دیموكراس���ی‌و عه‌لمانییه‌تدا كاردانه‌وه‌كانی‬ ‫به‌رده‌وام���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی له‌هه‌م���وی‬ ‫زیات���ر دی���اره‌ ئه‌وه‌ی ‌ه ده‌نگی ش���كانی دڵی‬ ‫س���یكۆالره‌كان ده‌بیس���ترێت ل���ه‌وه‌ی مه‌ال‬ ‫به‌ختی���ار به‌موجامه‌له‌یه‌كی زۆره‌وه‌ س���ونی‬ ‫بونی خۆی رونكرده‌وه‌و به‌راشكاوی باسیكرد‪،‬‬ ‫كه‌ له‌مێژوی فكری ئه‌ودا شتێكی نوێ بو‪.‬‬

‫بۆ ساڵی یانزەهەم هەولێر کتێب لەباوەش دەگرێت‬ ‫کتێبە ئاینییەکان زۆرترین خواستیان لەسەرە‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫بۆ ساڵی یانزەهەمین لەسەر یەک‬ ‫پێشانگای نێودەوڵەتی کتێب لەهەولێر‬ ‫کرایەوەو ئەمساڵیش کتێبە ئاینییەکان‬ ‫خواستێکی زۆریان لەسەرە‪ ،‬وەزارەتی‬ ‫ئەوقافیش رێگریی لەبەشداریکردنی‬ ‫‪ 72‬ناونیشانی کتێب کردوە بەشداری‬ ‫پێشانگاکە بکەن‪.‬‬ ‫رۆژی سێش���ەممەی رابردو‪5 ،‬ی نیسانی‬ ‫‪ 2016‬یانزەهەمین پێش���انگای نێودەوڵەتی‬ ‫کتێب لەشاری هەولێر کرایەوە‪ .‬پیشانگاکە‬ ‫کە دەزگای م���ەدا بەه���اوکاری حکومەتی‬ ‫هەرێمی کوردس���تان لەس���اڵی ‪2003‬ەوە بە‬ ‫بەردەوامی سااڵنە رێکی دەخات‪ ،‬لەئەمساڵدا‬ ‫‪ 180‬دەزگای باڵوکردن���ەوە بەش���دارییان‬ ‫تێداک���ردوە‪ ،‬بەش���ێوەیەک دەزگاکان لە‪24‬‬ ‫واڵت���ی جی���اوازەوە هاتب���ون؛ ‪ 20‬واڵت���ی‬ ‫عەرەبی‌و ‪4‬ی ئەوروپی‪ ،‬بەهەموش���یان ‪700‬‬ ‫هەزار ناونیشانی کتێبیان خستبوە بەردەم‬ ‫خوێنەران‪.‬‬ ‫فەرشی سوری هۆڵی پێشانگاکە‪ ،‬رۆژانە‬ ‫سەدان کەس����ی پێدا دەڕۆن‌و هەر کەسەو‬ ‫بەدوای کتێب����ی دڵخوازی خۆیدا دەگەڕێت‪.‬‬ ‫خوێنەران تەنها دانیش����توی شاری هەولێر‬ ‫نەب����ون‪ ،‬بەڵک����و لەش����ارەکانی دیک����ەی‬ ‫کوردستانیشەوە هاواڵتیان بۆ دەستخستنی‬ ‫کتێب ڕویان لەهەولێری پایتەخت کردوە‪.‬‬ ‫محەمم����ەد ه����ادی‪ ،‬بەڕێوەب����ەری‬ ‫جێبەجێکردن����ی دەزگای باڵوکردن����ەوەی‬ ‫رافدەی����ن ک����ە دەزگایەک����ی عێراقیی����ەو‬ ‫بارەگاکەی لەلوبنانە لەبارەی پێشانگاکەوە‬ ‫بەئاوێن����ەی راگەیاند "پێش����انگای کتێبی‬ ‫هەولێر پێشانگایەکی سەرکەوتوەو بە بەراود‬ ‫بەو پێش����انگایانەی بەشداری تێدا دەکەین‬ ‫پێش����انگایەکی باش����ە لەروی رێکخستن‌و‬ ‫بەدەمەوەهاتنی هاواڵتیانەوە"‪.‬‬ ‫س����ەبارەت بەو هاواڵتیانەی س����ەردانی‬ ‫ئ����ەوان دەک����ەن دەڵێ����ت "خوێن����ەرەکان‬ ‫تێکەڵەیەک����ن لەکوردو عەرەب‪ ،‬بەو پێیەی‬ ‫کتێبەکانی ئێم����ە هەموی عەرەبییە زۆرێک‬ ‫لەکوردەکانیش سەردانمان دەکەن‌و گرنگیی‬

‫قورئان خواستی‬ ‫زۆری لەسەرە‬ ‫ئەویش "بەهۆی‬ ‫نزیکی مانگی‬ ‫رەمەزان"‬ ‫پێشانگای نێوده‌وڵه‌تی کتێب له‌هه‌ولێر‬ ‫بەرۆشنبیریی عەرەبی دەدەن"‪.‬‬ ‫ه����ادی ئ����ەوەش ئاش����کرا دەکات ک����ە‬ ‫هەرچەن����دە پێش����انگای دیک����ەی کتێ����ب‬ ‫لەش����ارەکانی دیکەی عێراقی وەک بەسرەو‬ ‫بەغداو نەجەف هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی هەولێر‬ ‫باش����ترینە لەعێراقدا لەالیەنی رێکخس����تن‌و‬ ‫قەبارەی پێش����انگاکەوە‪" ،‬ئێمە ئاسودەین‬ ‫کە دێینە هەولێر"‪.‬‬ ‫ئەو نوێنەرەی رافدەی����ن گلەیی لەگرانی‬ ‫شوێنی بەکرێدانەکان هەیە بۆ کتێبخانەکان‪،‬‬ ‫بەش����ێوەیەک بۆ هەر مەتریک ‪ 100‬دۆالرە‪،‬‬ ‫"ئەو نرخە زۆرە"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەفرۆش���ی کتێبەکانی���ش‬ ‫رایدەگەیەنێت کە قورئان خواس���تی زۆری‬ ‫لەس���ەرە ئەوی���ش "بەهۆی نزیک���ی مانگی‬ ‫رەمەزان"‪ .‬هەروەها ئام���اژە بۆ کتێبەکانی‬ ‫مێ���ژوی عێراق‌و ئ���ەو کتێبان���ە دەکات کە‬ ‫لەب���ارەی کەمینەکان���ەوەن کە خواس���تی‬ ‫زۆریان لەسەرە‪.‬‬ ‫لەپێشانگاکەی س���اڵی رابردودا‪ ،‬ئەوەی‬ ‫بوە مایەی س���ەرنجی هەموان خواستی زۆر‬

‫بو لەس���ەر کتێبە ئاینییەکان‪ ،‬بەشێوەیەک‬ ‫ئ���ەو رەوتە ئیس�ل�امییەی بە"س���ەلەفیی"‬ ‫ناس���راون لەزۆرترین ش���وێنی پێشانگاکەدا‬ ‫دەبینران‪ ،‬لەئەمساڵیش���دا بەبڕوای بەشێک‬ ‫لەهاواڵتیان‌و خاوەنی کتێبخانەکان بەهەمان‬ ‫ش���ێوە زۆرترین خواس���ت لەس���ەر کتێبە‬ ‫ئاینییەکانە‪.‬‬ ‫لەپێش���انگاکەدا کتێبخان���ەی تەفس���یر‬ ‫روبەرەکەی چەند هێن���دەی کتێبخانەکانی‬ ‫دیکە بون‪ ،‬ئەو کتێبخانەیەش بەپلەی یەکەم‬ ‫کتێبەکان���ی ئاینیین‌و دواتر گرنگی بەکتێبی‬ ‫زانستی دەدات‪.‬‬ ‫سەنگەر حەسەن یەکێک لەبەڕێوەبەرانی‬ ‫کتێبخان���ە قەرەباڵخەک���ەی تەفس���یر‬ ‫لەپێش���انگای کتێب بەئاوێن���ەی راگەیاند‬ ‫"ئەمس���اڵ دەبێت���ە دوەم س���ەرکەوتوترین‬ ‫پێش���انگا‪ ،‬بەپێچەوانەی پێش���بینییەکان‪،‬‬ ‫خەڵکێکی زۆر بۆ کتێب دێن‪ ،‬ئەوە شتێکی‬ ‫چاوەڕواننەکراو بو"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی شوێنەکەش���یانەوە دەڵێ���ت‬ ‫"ئێمە کاتێک ئەم ش���وێنە زۆرەمان گرتوە‪،‬‬

‫بەئەزمون وەرگرتن بوە لەس���ااڵنی پێشتر‪،‬‬ ‫پێش���تر ئێمە ش���وێنەکەمان هێندە گەورە‬ ‫نەبوە‪ ،‬بەاڵم کاتێ���ک زانیمان خوێنەرانمان‬ ‫زیاترە‪ ،‬شوێنەکەمان گەورەترکرد"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی فرۆش���ی کتێبی ئاینییش���ەوە‬ ‫رایدەگەیەنێ���ت ک���ە "خوێن���ەری کتێب���ی‬ ‫ئایین���ی زۆرتربوە‪ ،‬ئەوەی لەبوارەکەش���دا‬ ‫کار ن���ەکات ه���ەر ح���ەز دەکات زیاتر لێی‬ ‫بزانێت‪ .‬بەتایبەتی ئەو کتێبە ئاینییانەی کە‬ ‫بەکوردی نوسراون"‪.‬‬ ‫ئ���ەو نمونەیەک دەهێنێت���ەوە کە هەردو‬ ‫کتێبی ئاینیی "رەوتی بەناو قورئانییەکان‌و‬ ‫حوجییەت���ی س���وننەت" هەروەه���ا "پێش‬ ‫دروس���تکردنی ئ���ادەم"‪ ،‬فرۆش���ێکی‬ ‫لەرادەبەدەریان هەبوە‪ ،‬بەشێوەیەک ئەوەی‬ ‫دوەمیان لەماوەیەکی کەمدا هیچ کۆپییەکی‬ ‫لێ نەماوە‪.‬‬ ‫هەروەها رایدەگەیەنێت کە جگە لەکتێبە‬ ‫ئاینیی���ەکان‪ ،‬کتێب���ە زانستییەکانیش���یان‬ ‫فرۆش���ی باشیان هەبوە‪" ،‬جگە لەالی ئێمە‪،‬‬ ‫لەپێش���انگاکەدا کەمترین کتێبی زانس���تی‬

‫هەیە بەزمانی کوردیی"‪.‬‬ ‫ئەو کتێبان���ەی لەپێش���انگاکەدا نمایش‬ ‫دەکرێ���ن بەچەن���د فلتەرێک���دا دەڕۆن‌و ڕێ‬ ‫نادرێت ئ���ەو کتێبانەی هان���ی توندڕەویی‬ ‫دەدەن لەپێشانگاکەدا بونی هەبێت‪.‬‬ ‫مەریوان نەقش���بەندی بەرپرس���ی بەشی‬ ‫پەیوەندیی���ەكان لەوەزارەت���ی ئەوق���اف‌و‬ ‫كاروباری ئاینی بەئاوێنەی رایگەیاند "ئەمساڵ‬ ‫نەك ه���ەر چاودێرین بەس���ەر پێش���ەنگای‬ ‫نێودەوڵەت���ی هەولێ���ر ب���ۆ كتێ���ب‪ ،‬بەڵكو‬ ‫راس���تەوخۆ بەش���داریمان كردوە لەپرۆسەی‬ ‫بژاردەكردن���ی كتێب���ەكان‌و الدانی كۆمەڵێك‬ ‫كتێب كە هێنرابونە پێشانگەكە"‪.‬‬ ‫نەقش���بەندی ئام���اژە ب���ەوە دەکات کە‬ ‫لەپێشانگاکەی ساڵی رابردودا ‪ 500‬ناونیشانی‬ ‫کتێب قەدەغەکراوەو ڕێی پێنەدراوە بهێندرێتە‬ ‫ناو کتێبخانەکانەوە‪ ،‬لەئەمساڵیش���دا "پێش‬ ‫نمایش���كردنی پێش���انگەكە ‪ 78‬ناونیشانی‬ ‫کتێب قەدەغەكراوە"‪.‬‬ ‫ل���ەالی خۆیش���یەوە بەڕێوەبەرەک���ەی‬ ‫دەزگای باڵوکردنەوەی رافدەین لەوبارەیەوە‬

‫رایگەیاند "لەبەشداریکردنی ئەمساڵ‌و سااڵنی‬ ‫پێشوشماندا دەزگاکەمان هیچ کتێبێکی رەت‬ ‫نەکراوەتەوەو سانسۆر نەکراوە‪ ،‬ئەمەش خاڵی‬ ‫جیاکردن���ەوەی ئەم پێش���انگایەی هەولێرە‬ ‫لەپێش���انگاکانی واڵتانی ناوچەکە بەتایبەتی‬ ‫واڵتان���ی کەن���داو‪ ،‬ک���ە زۆر لەکتێبەکانمان‬ ‫دەچنە سانسۆرەوەو یاساکانیان توندە‪".‬‬ ‫هەندێ���ک لەکتێبخانەکانی���ش بۆچون���ی‬ ‫پێچەوانەیان هەیەو پێیان وایە قەیرانی ئابوری‬ ‫کاریگەریی کردوەتە سەر پیشانگاکەو فرۆشی‬ ‫کتێبەکان‪ ،‬تەنانەت کتێبە ئاینییەکانیش‪.‬‬ ‫عوم���ەر حەمە عەلی‪ ،‬نوێن���ەری دەزگای‬ ‫مەعریفەی سوری لەپێشانگاکە لەوبارەیەوە‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند "ئێمە س���ااڵنە بەشداری‬ ‫ئەم پێشانگایە دەکەین‪ ،‬کتێبەکانی دەزگاکەی‬ ‫ئێمە تایبەتە بە قورئانی تەجویدکراو‪ ،‬ساڵی‬ ‫پ���ار قەیرانەکە زۆر کاریگەری نەبو لەس���ەر‬ ‫فرۆش���ی کتێب‪ ،‬بەاڵم ئەمس���اڵ کاریگەریی‬ ‫زۆری هەب���وە‪ ،‬تا ئێس���تا بازاڕێکی وەهامان‬ ‫نەبوە"‪.‬‬ ‫ئاماژە ب���ەوەش دەکات کە ئەو کتێبانەی‬ ‫ئ���ەوان دەیفرۆش���ن لەبەش���ێکی زۆری‬ ‫واڵتان���ی دیک���ە بەب���ێ بەرامب���ەر دەدرێتە‬ ‫هاواڵتیان‪" ،‬لێرەش هەندێک جار کەس���انی‬ ‫خێرخواز دەیکڕن‌و دەیبەخش���نەوە‪ ،‬یاخود‬ ‫کتێبفرۆشەکان بەجوملە دەیکڕن"‪.‬‬ ‫هەروەه���ا رایدەگەیەنێ���ت کە ئەمس���اڵ‬ ‫پێش���انگاکە رێکخستنی باش���ی بۆ کراوەو‬ ‫"یەکێک بوە لەپێشانگا س���ەرکەوتوەکان"‪.‬‬ ‫ئەویش گلەیی لەنرخی کرێی شوێنەکە هەیەو‬ ‫بەزۆری دەزانێت‪.‬‬ ‫جگ���ە لەکتێب���ی ک���وردی‌و عەرەب���ی‪،‬‬ ‫لەپێشانگاکەی هەولێردا ژمارەیەکی بەرچاو‬ ‫کتێبی ئینگلیزییش بەرچاو دەکەوت‪ .‬ئافتاو‬ ‫عەبدولرەحمان‪ ،‬لەبەش���ی مەدای ئینگلیزیی‬ ‫لەکات���ی س���ەرقاڵبون بەفرۆش���تنی چەند‬ ‫کتێبێکی شکس���پیرەوە بەئاوێنەی راگەیاند‬ ‫"لەم پێش���انگایەدا فرۆشمان زۆر باش بوەو‬ ‫خەڵک لە ئێستادا زیاتر سەریکردوەتە سەر‬ ‫فێربوونی زمانی ئینگلیزی‪ .‬کتێبەکانی ئێمە‬ ‫تایبەتن بەئەدەبیاتی ئینگلیزیی و لەم چەند‬ ‫رۆژەی پێش���انگاکەدا فرۆش���ێکی باشمان‬ ‫هەبوە"‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫"میرابۆ" کانی کوردستان‬ ‫لوقمان مسته‌فا ساڵح‬ ‫ناکرێت مرۆڤە رەوشتبەرزو پاکەکان که‌ بەبیروهەستی جوانیان یان بەداهێنانێک‬ ‫خزمەت بەگەل‌و نیش���تمانەکەیان دەکەن‪ ،‬یاخود ئەوانەی بەجەس���تەو بازویان‬ ‫واڵت ئاوه‌دان ده‌که‌نه‌و‌ه یاخود پارێزەری واڵتن‌و گیانی خۆیان کردوە بەقەڵغان‌و‬ ‫فی���دای گەل‌و واڵتەکەیان‪ ،‬لەریزبەندی ئەو کەس���انەدا بن ک���ە دزو گەندەڵن‌و‬ ‫بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان لەپێش بەرژەوەندی گشتیەوە داناوە‪.‬‬ ‫ھەر کەس���ێک یا بەرپرسێک لەھەر ئاستێکدا بێت کە دزو گەندەڵکار بێ‪ ،‬جگە‬ ‫لەس���زادانی‪ ،‬نابێ بەھیچ جۆرێک رێگەی بدرێت توخنی دەسەاڵت‌و جومگه‌کانی‬ ‫بڕی���اردان بکەوێتەوە‪ .‬دەبێت روب���ەڕوی دادگا بکرێتەوە ن���ەک بەپێچەوانەوە‬ ‫چارەنوسی خەڵک بخرێتەوە ژێر کاریگەری دەسەاڵتی کەسانێک کە تۆمەتبارن‬ ‫بەئەنجامدانی پێش���ێلکاری‌و دزی‌و گەندەڵی‪ ،‬ئەو جۆرە کەسانە لەگەڵ ئەوەی‬ ‫بەهیچ جۆرێ جێگەی متمانە نین بەهەمانش���ێوەش شایستەی هیچ لێبوردنێک‬ ‫نین‪.‬‬ ‫تەنان���ەت دەبێت لەکات���ی دەرچونیان لەژیاندا گۆڕستانەکانیش���یان جیابێت‪،‬‬ ‫هەروەک چۆن له‌شۆڕش���ی فه‌ڕه‌نسادا‪ ،‬ئه‌و شۆڕشه‌ی ك ‌ه جیهان‌و مێژوشی كرد‬ ‫به‌دو به‌شه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و شۆڕشه‌ی سه‌راپا پنته‌كانی ژیانی له‌و واڵته‌و تا راده‌یه‌كی باش‬ ‫له‌جیهانیش���دا دایه‌ به‌ر نه‌شته‌ری گۆڕان‌و تێفكرین‪ ،‬ئه‌و شۆڕشه‌ی كه‌ دروشمی‬ ‫سه‌ره‌كی تیایدا (نان‌و ئازادی‌و یه‌كس���انی) بو‪ .‬له‌م سه‌روه‌خته‌دا (میرابۆ) ی‬ ‫نوس���ه‌رو رۆژنامه‌نوس‌و سیاسه‌توان‪ ،‬میرابۆی خه‌تیب‌و بێژه‌ری شۆڕش له‌الیه‌ن‬ ‫"لویس"ه‌و‌ه ئاگاداركرایه‌وه‌‪ ،‬كه‌ هه‌رچییه‌كی ئه‌وێت بۆی ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم كه‌مێك‬ ‫بێده‌ن���گ بێت! میرابۆ هه‌ر هاتوهاواری ب���و! ئه‌گه‌رچی میرابۆ (‪)1791-1749‬‬ ‫ڕۆڵ‌و خزمه‌تێكی باش���ی له‌رابردو و ته‌مه‌نی خۆیدا پێشكه‌ش كردبو‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه‬ ‫مرد‪ ،‬خه‌ڵكی چه‌ند به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كیان ده‌ستكه‌وت كه‌ "میرابۆ" پاره‌ی له‌لویس‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی س���ته‌مكار وه‌رگرتوه‌‪ ،‬خیانەت‌و په‌یوه‌ندییه‌كان ئاشكرا بون‪ .‬دوای‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك خه‌ڵكی چون له‌گۆڕه‌كه‌ی ده‌ریان هێنا‪ ،‬کە پێش���تر لەگۆڕس���تانی‬ ‫نه‌مران‌و گیانفیداکانی شۆرش���ی فەڕەنسی بەخاک سپێردرابو بردیان خستیان ‌ه‬ ‫گۆڕس���تانی دزو گەندەڵەکانه‌وه‌! هه‌ڵبه‌ت له‌و واڵت ‌ه گۆڕستانی خەڵکانی مه‌زن‬ ‫جیاواز‌ه له‌گۆڕس���تانی دزو خیانه‌تكاره‌كان‪ ،‬بۆی��� ‌ه خه‌ڵكی به‌مردوییش وازیان‬ ‫لێنه‌هێنا‪.‬‬ ‫له‌کوردس���تانی ئـێمــه‌شدا بە سەدان میرابۆ هه‌ن‪ ،‬هەتا لەژیاندان لەپلەوپایەو‬ ‫پۆستدان‪ ،‬کە دەشمرن کێلی گۆڕەکانیان بەرزترە لەکێلی گۆڕی شەهیدکانمان‪،‬‬ ‫کە ئەمە کارەساتە! هه‌مو گله‌یی‌و گازندەمانە له‌دەستی ئەو دزو گه‌نده‌ڵکارانە‪،‬‬ ‫وه‌خت��� ‌ه نوقم بین له‌ن���او ئه‌م زه‌لکاوه‌دا‪ ،‬که‌چـــی به‌داخ���ه‌و‌ه به‌له‌خۆبوردویی‬ ‫هه‌وڵی چاره‌س���ه‌ری نادرێ‪ ،‬یاخود ئه‌گه‌ر بش���درێ ‪،‬وه‌کو پێویس���ت نیه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫که‌ســـانه‌ش���ی ک ‌ه زۆر به‌دڵسۆزی‌و ده‌ستپاکی کارده‌که‌ن له‌بیرکراون‪ .‬که‌ ده‌ب ‌و‬ ‫هانبدرێن‪ ،‬پاداش���ت بکرێن‪ ،‬چونکەس���زادانی جەردەو گه‌نده‌ڵه‌کان‌و پاداشت‬ ‫کردنی دڵس���ۆزان‪ ،‬هه‌ردوک زەرورەتێکی حەتمین ئەگەر واڵتێک یاســـا تیایدا‬ ‫سه‌روه‌ربێت‪.‬‬ ‫گومان���ی تیانیە کە میللەتی ئێمەش هەروا بەئاس���انی دەس���تبەرداری مافە‬ ‫دزراوەکان���ی نابێت‪ ،‬رۆژێ دێت‪ ،‬ئەگەر چه‌ته‌و گه‌نده‌ڵه‌کان زیندوبن لەقەفەزی‬ ‫دادگا توندیان بکات‪ ،‬ئەگەر فەوتیش���یان کردب���و لەگۆڕی نەمران دەریاندێنن‌و‬ ‫فڕێیان دەدەنە زبڵدانی مێژوەوە‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫راپرسییه‌كی‌ رێكخراوی‌ ‪:IMS‬‬ ‫رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌ یه‌كه‌مه‌‬

‫به‌پێی‌ راپرسییه‌ك كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ی ‪IMS‬ی‌ دانیماركییه‌و‌ه‬ ‫رێكخراو ‌‬ ‫له‌نێو رۆژنامه‌فرۆش‌و سه‌دان خوێنه‌ردا‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌ بۆ دیاریكردنی‌ پڕفرۆشترین‌و‬ ‫ی‬ ‫پڕخوێنه‌رترین رۆژنامه‌‪ ،‬ئاوێنه‌ به‌ڕێژه‌ ‌‬ ‫ی روداو‬ ‫ی یه‌كه‌مدایه‌‌و رۆژنامه‌ ‌‬ ‫‪ %31‬له‌پل ‌ه ‌‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ ‪ %21.5‬له‌پله‌ی‌ دوه‌مدایه‌‪.‬‬ ‫ی ‪ IMS‬كه‌ له‌نێو هه‌مو‬ ‫ئه‌م راپرسییه‌ ‌‬ ‫ی شاری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫رۆژنامه‌فرۆشه‌كان ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌و‬ ‫سه‌دان خوێنه‌ری‌ به‌رده‌وام ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌فته‌نامه‌كاندا بۆ دیاریكردن ‌‬ ‫پڕفرۆشترین‌و پڕخوێنه‌رترین رۆژنام ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردستاندا ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬رۆژنام ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌ به‌ به‌ده‌ستهێنانی‌ رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪%31‬ی‌ راپرسییه‌كه‌ پله‌ی‌ یه‌كه‌م ‌‬

‫به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫ی رێكخراوه‌كه‌ بۆ گه‌یشتن‬ ‫ی كار ‌‬ ‫تیم ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌م ئه‌نجام ‌ه ‪ 150‬چاوپێكه‌وتن ‌‬ ‫ئه‌نجامداوه‌و سه‌دان فۆرمیش له‌الیه‌ن‬ ‫ی رۆژنامه‌كانه‌وه‌ پڕكراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫خوێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ ده‌ركه‌وتو‌ه زۆرب ‌هی‌ خوێنه‌ران ‌‬ ‫رۆژنامه‌كان كارمه‌ندو خانه‌نشینان‌و‬ ‫خوێندكار‌و كاسبكار‌و بازرگان‌و‬ ‫خاوه‌نكار‌و ئه‌وانه‌ن كه‌ ته‌مه‌نیان له‌‪50‬‬ ‫ی‬ ‫سال به‌ره‌و ژوره‌‪ ،‬زۆربه‌شیان خاوه‌ن ‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ دبلۆم‌و به‌كالۆریۆسن‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م راپرسییه‌‪ ،‬له‌دوای‌ ئاوێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ %21.5‬به‌پل ‌ه ‌‬ ‫ی روداو به‌رێژه‌ ‌‬ ‫رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "كوردستان ‌‬ ‫دوه‌م دێت‌و رۆژنامه‌كان ‌‬ ‫نوێ‌‌و چاودێر‌و باس"یش كه‌مترین‬ ‫فرۆش‌و خوێنه‌ریان هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪panama papers‬‬ ‫سپی‌ كردنه‌وه‌ی‌ پاره‌و خۆدزینه‌وه‌ له‌باج‬ ‫* زیاتر لە ‪ ١١‬ملیۆن بەڵگەنامە ل ‌ه کۆمپانیای موساک فۆنسکا دزەی کردوەو دەرکەوتوە چەندین سیاسەمەدارو کەسایەتی ناودار‌و وەرزشەوان‌و‬ ‫هونەرمەندو بانک‌‌و ناوەندە داراییەکانی جیهان دەستیان هەبووە لە شوشتنەوەی پارەو خۆیان لەباج دزیوەتەوەو لەگەندەڵی تێوەگالون‬ ‫* ئەم بەڵگەنامانە کە بە(پەناما پەیپەر ‪ )panama papers‬ناودەبرێن تایبەتن بەسااڵنی ‪ ١٩٧٩‬بۆ ‪ ،٢٠١٥‬دەست ڕۆژنامەی ئەڵمانی‬ ‫(‪ )Süddeutsche Zeitung‬کەوتون‌و ‪ 400‬رۆژنامه‌نوس‌و ‪ 100‬رۆژنامه‌و ده‌زگای میدیایی له‌‪ 80‬واڵتی جیهاندا لێکۆڵینه‌وه‌ی تێدا ده‌که‌ن‬ ‫* دیایترینی ئەو کەساییەتیانەی کە ناویان لەو بەڵگەنامانەدا بۆ سپی کردنەوەی پارە و خۆدزینەوە لە باج و کاری نا یاسایدا هاتووە‪ :‬هاوڕێ‬ ‫نزیکه‌کانی ڤالدیمیر پۆتینی سه‌رۆکی روسیا‪ ،‬ئیلهام عه‌لیێف سه‌رۆکی ئازه‌ربایجان‌و خێزانه‌که‌ی‪ ،‬کوڕه‌کانی حوسنی موباره‌کی سه‌رۆکی پێشوی‬ ‫میسر‪ ،‬سەرۆک وەزیرانی واڵتی ئایسلەندا‪ ،‬خێزانی سەرۆکی چین و ماوریتسیۆ مەکری سەرۆکی ئەرجەنتین‪ ،‬داڤیۆ گونالگسۆن سەرۆکوەزیرانی‬ ‫ئایسالند‪ ،‬سەلمان بن عەبدولعەزیز شای سعودیە‪ ،‬پێترۆ پۆرۆشینکۆ سەرۆکی ئۆکراینا‪ ،‬خەلیفە بن زاید ئەلنەهیان سەرۆکی ئیمارات‪ ،‬حەمەد‬ ‫بن خەلیفە ئەلسانی میری پێشوی قەتەر‪ ،‬خاڵۆزاکانی بەشار ئەسەد و کۆجۆ ئەنانی کوڕی کۆفی ئەنان و سێ هاوڕێی نزیکی ڤالدیمێر پوتین‪،‬‬ ‫هاوکات یاریزانی بەناوباگی تۆپی پێ لویۆنێل مێسی‪ ،‬ئەستێرەی سینه‌ما جاکی شان هاتووە‬ ‫* بەڵگەنامەکانی په‌ناما ئاشکرایانکردووە ئەیاد عەالوی جێگری پێشووی سەرۆک کۆماری عێراق هاوکاری هەواڵگری دەربارەی سەدام حسێن‬ ‫داوەتە دەزگای زانیاری بەریتانیا و لەبەرامبەریشدا خانویەکی چەند ملیۆن دۆالری لە بەریتانیا وەرگرتووە‪.‬‬ ‫* بەڵگەنامەکانی په‌ناما نزیکه‌ی ‪ 2.6‬ترابایت به‌ڵگه‌نامه‌ن (به‌راورد ب ‌ه ویکیلیکس ‪ 1.7‬گێگابایت به‌ڵگه‌نامه‌ بو)‬