ژماره‌ (525)ی ئاوێنه‌

‫؟‬ ‫چیرۆکی‬ ‫باراک ئۆباما‬ ‫چیرۆکی ئەمەریکایە‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)525‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/4/26‬‬

‫‪9‬‬ ‫رامانێک لەسەر‬ ‫چەمکی سیاسەت‌و‬ ‫ئێتیک‬

‫له‌سه‌ر پۆست ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مینداریی‌ یه‌كگرتو‬ ‫پیرو گه‌نجه‌كان‬ ‫ملمالنێیانه‌‬

‫كۆمیدیا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئازادی‌ ڕاگه‌یاندن‬

‫‪13‬‬

‫ی په‌رێزیان‬ ‫بۆ پاككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌ردانی نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا ده‌که‌ن‬

‫‪12‬‬

‫‪3‬‬ ‫هه‌تا ئێستا ‪%35‬‬ ‫ی‬ ‫شه‌نگال له‌ژێرده‌ست ‌‬ ‫داعشدا ماوه‬

‫‪4‬‬

‫به‌رپرسی میحوه‌ری گه‌رمه‌سێری‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫میدیای‌ كوردی‌‬ ‫به‌راسته‌وخۆو‬

‫ناڕاسته‌وخۆ‬

‫خزمه‌تی‌ داعشی‌ كردوه‌‬

‫‪17‬‬

‫هیچ پالنێكمان نی ‌ه له‌ئه‌گه‌ری گه‌وره‌تربونی شه‌ڕی‌ خورماتودا‬

‫پێشمه‌رگه‌یه‌ک له‌سه‌ر شاخی هه‌نجیره‌وه‌ له‌خورماتو ده‌روانێت‬ ‫به‌رپرس���ی میحوه‌ری گه‌رمه‌سێری‌ هێز ‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌وڵ���ی‌ ئ���ه‌وه‌دان ش���ه‌ڕ ‌ی خورماتو‬ ‫له‌نێوان پێش���مه‌رگه‌و حه‌شدی‌ شه‌عبیدا‬ ‫گه‌وره‌ت���ر نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "له‌ئه‌گه‌ری‬ ‫گه‌وره‌تربونی شه‌ڕه‌كه‌دا وه‌كو كورد هیچ‬ ‫پالنێكمان نییه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬كه‌ركوك‪ :‬مه‌حمود س���ه‌نگاو ‌ی‬ ‫به‌رپرس���ی میحوه‌ری گه‌رمه‌سێری‌ هێز ‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك ‌ه‬ ‫له‌هه‌وڵی ئ���ه‌وه‌دان ئه‌و هێزانه‌ ئێس���تا‬ ‫له‌ن���او خورماتودان بچن���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت ‌ی "كۆمه‌ڵێ���ك پیاوخ���راپ له‌ناو ئه‌و‬ ‫هێزان���ه‌دان‪ ،‬ده‌مانه‌وێت بڕۆن بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬

‫ك���وردو ع���ه‌ره‌ب‌و توركم���ان به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫له‌خورماتو بژین‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ خورماتو‬ ‫به‌جێنه‌هێڵن ده‌سته‌وه‌ستان نابین"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "هیچ پالنێكمان نی ‌ه بۆ ئه‌گه‌ری‬ ‫گه‌وره‌تربونی شه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت كورد‬ ‫به‌رگری له‌خۆی بكات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها عه‌دنانی حه‌مه‌ی‌ مینا به‌رپرسی‬

‫ئ���ه‌و وت���ی "ئ���ه‌م واڵت��� ‌ه وایلێهاتوه‌‬ ‫س���ه‌ربازی یه‌كێتی له‌میحوه‌ری خورماتو‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه "عامری پێی وتین هه‌ر كه‌س���ێك ش���ه‌ش مه‌خزه‌نی به‌ست‬ ‫الی ئێمه‌ شه‌ڕی كوردو پێشمه‌رگه‌ هێڵی به‌پشتییه‌وه‌ خۆی به‌كوێخا ده‌زانێت‪ ،‬كه‌‬ ‫س���وره‌‪ ،‬له‌كه‌س قبوڵ ناكه‌ین ئه‌و كاران ‌ه ئاژاوه‌ دروس���ت بو و كێشه‌ هاته‌ ئاراوه‌‪،‬‬ ‫بكات‪ ،‬وتیشی هه‌رناوێكی حه‌شدتان الی ‌ه هه‌مو كه‌س���ێك ده‌توانێ���ت مه‌رامه‌كانی‬ ‫ده‌س���تی له‌وكارانه‌دا هه‌بێت پێمان بڵێن خۆی جێبه‌جێ بكات‪ ،‬له‌شه‌ڕیشدا خوێن‬ ‫له‌حه‌ش���د ناڕوات‌و ئاو له‌ئێم���ه‌ بڕوات‪،‬‬ ‫توندترین سزای ده‌ده‌ین"‪.‬‬

‫"له‌ماوه‌ ‌ی ‪ 2‬مانگ ‌ی رابردودا ‪ 10‬كیلۆ ئاڵتون‬ ‫له‌زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كان ‌ی سلێمان ‌ی ده‌دزرێت"‬

‫پۆلیس‌و زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كان ره‌خنه‌ له‌یه‌كتر ده‌گرن‬ ‫زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كان���ی‌ س���لێمانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ به‌شی‌ نه‌هێشتنی‌ تاوان قسه‌مان كردوه‌ تا‬ ‫ده‌ك���ه‌ن كه‌ ش���ه‌وانه‌ چه‌ندینجار س���ه‌ر ماڵم���ان پارێزراوبێت‌و چیتر له‌دڵه‌ڕاوكێ‌‌و‬ ‫له‌دوكانه‌كانیان ده‌ده‌ن تا بزانن نه‌بڕاوه‌‪ ،‬دودڵیدا نه‌بین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‪ ،‬جه‌مال حاجی‌ عه‌لی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ره‌خنه‌ له‌پۆلیس���ش ده‌گ���رن‌و پێیانوایه‌‬ ‫كه‌مته‌رخ���ه‌م ب���وه‌‪ ،‬پۆلیس���یش ئاماژه‌ زه‌ڕه‌نگه‌ری‌ سان له‌شه‌قامی‌ كاوه‌ له‌شاری‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ هه‌ڵه‌ی‌ خۆیانه‌ كامێرای‌ سلێمانی‌‪ ،‬كه‌ هه‌ینی‌ رابردو ‪ 8‬كیلۆ ئاڵتون‬ ‫چاودێری‌ بۆ بازاڕ‌و دوكانه‌كانیان دانانێن‪ ،‬له‌دوكانه‌كه‌ی���دا دزرا‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ زه‌ره‌نگه‌ره‌كانی���ش ده‌ڵێ���ت كه‌ "رۆژی‌ هه‌ینی‌ ‪ ،4/22‬له‌الیه‌ن یه‌كێك‬ ‫"له‌ماوه‌ی‌ ‪ 2‬مانگی‌ ڕابردودا له‌سێ‌ دوكان له‌دراوسێ دوكانه‌كانمه‌وه‌ ئاگاداركرامه‌وه‌‬ ‫‪ 10‬كیل���ۆ زێڕ دزراوه‌ كه‌ بایی‌ ‪ 42‬ده‌فته‌ر ك���ه‌ دوكانه‌كه‌م ب���ڕدراوه‌‪ ،‬كاتێك چومه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌م دوكانه‌ك���ه‌م بینی���م پۆلیس���ی‌‬ ‫دۆالره‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬دلێر تاهیر محه‌مه‌د نه‌هێش���تنی‌ تاوان له‌ب���ه‌رده‌م دوكانه‌كه‌م‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ زه‌نگه‌ره‌كان���ی‌ س���لێمانی‌ كۆبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌‌و كه‌سانه‌ی‌ دوكانه‌كه‌یان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌ ترس���ێكی‌ گه‌وره‌ بڕیوم له‌پشتی‌ دوكانێكی‌ دیكه‌وه‌ هاتونه‌ته‌‬ ‫له‌نێو دوكاندارانی‌ كڕین‌و فرۆشتنی‌ ئاڵتون ناوه‌وه‌ كه‌ به‌چێشتخانه‌ی‌ شێرزاد ناسراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌یه‌‌و له‌بڕینی‌ دوكانه‌كانیان ده‌ترس���ن‪ ،‬دواتر قاس���ه‌ی‌ دوكانه‌كه‌یان ش���كاندوه‌و‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "له‌گه‌ڵ ك���ۆی‌ زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كانی‌ ئاڵتونه‌كانیان بردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "‪ 8‬كیلۆ ئاڵتونیان دزی‌ بو‪ ،‬كه‌‬ ‫ش���اری‌ س���لێمانی‌ بڕیارمان���داوه‌ ڕۆژێك‬ ‫دوكانه‌كانم���ان دابخه‌ین‌و ش���ه‌قامی‌ كاوه‌ نرخه‌كه‌ی‌ مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت به‌‪ 35‬ده‌فته‌ر‬ ‫بگرین تا حكوم���ه‌ت وه‌اڵممان ده‌داته‌وه‌‪ ،‬دۆالر"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا چاوه‌ڕوانی‌ وه‌اڵمی‌ حكومه‌تین‬ ‫له‌گه‌ڵ كاربه‌ده‌ستانی‌ ئاسایشی‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫‪2‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫قاس ‌ه شکاوه‌که‌‬ ‫ ‬ ‫به‌شی ریکالم ‪07700600659 :‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫ئه‌وانیش خه‌ڵكیان لێكوژراوه‌‪ ،‬كوش���تنی‬ ‫هه‌ركه‌سێك توركمان یان عه‌ره‌ب یاخود‬ ‫كورد بێ���ت ناڕه‌وایه‌و كارێك���ی خراپه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت رێگری بكرێت له‌خوێنڕشتن"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫به‌یان نوری‌‪:‬‬ ‫تاك ‌ه ژنم مافی‌ ئه‌وه‌م هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫خۆم كاندید بكه‌م بۆ پۆست ‌‬ ‫ی گشتی‌ یه‌كگرتو‬ ‫ئه‌میندار ‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس��ل�امی‌ كوردس����تان به‌ی����ان نوری‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌ناو یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیسالمیدا تاكه‌ ژنه‌ مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫كاندید بكات بۆ پۆس����تی‌ ئه‌مینداری‌‬ ‫گش����تی‌ یه‌كگرتو‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "به‌اڵم‬ ‫من خۆم كاندید ناكه‌م"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬به‌ی����ان نوری‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ئاماده‌كاریی����ه‌كان ب����ۆ‬ ‫كۆنگ����ره‌ی‌ حه‌وته‌م����ی‌ یه‌كگرت����وی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ كوردس����تان ئام����اژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ "هه‌تا ئێس����تا له‌س����ه‌ر‬ ‫ره‌شنوسی‌ په‌یڕه‌و‌و پرۆگرامین‌و چه‌ند‬ ‫دانیش����تنێكی‌ بۆ كراوه‌‌و دوادانیشتن‬ ‫ماوه‌ ك����ه‌ بۆ ره‌شنوس����ه‌كه‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ یه‌كگرت����و هه‌رگی����ز كۆنگ����ره‌ی‌‬ ‫دوانه‌خستوه‌‌و له‌واده‌ی‌ خۆیدا كۆنگره‌‬ ‫ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پێگ����ه‌ی‌ ژن له‌ن����او‬ ‫كۆنگ����ره‌ی‌ حه‌وته‌م����ی‌ یه‌كگرتوش‪،‬‬ ‫به‌یان نوری‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬

‫یه‌كگرتو وتی‌ "له‌كۆنگره‌ی‌ شه‌شه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرتودا سیستمی‌ كۆتا جێگیركرا‌و‬ ‫بۆ ئ����ه‌م كۆنگره‌یه‌ش ئه‌و سیس����تمه‌‬ ‫په‌یڕه‌وده‌كرێت‌و كۆتای‌ ‪ %25‬دانراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ كاندیدی‌ ژن بۆ پۆس����تی‌‬ ‫ئه‌مین����داری‌ گش����تی‌ یه‌كگرتو‪ ،‬به‌یان‬ ‫نوری‌ وتی‌ "پێموایه‌ كه‌سی‌ زۆر له‌ئێمه‌‬ ‫ش����یاوتر هه‌یه‌ بۆ ئه‌و كاره‌ له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫خۆم كاندید ناكه‌م"‪.‬‬ ‫به‌یان ن����وری‌ راش����یگه‌یاند "به‌پێی‌‬ ‫ره‌شنوس����ی‌ په‌ی����ڕه‌و‌و پڕۆگ����رام كه‌‬ ‫مه‌رج����ی‌ كاندیدك����ردن بۆ پۆس����تی‌‬ ‫ئه‌مینداری‌ یه‌كگرتو ئه‌وه‌یه‌ دو خولی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ بێت‪ ،‬ته‌نها ئێمه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌رجه‌مان تێدایه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫چ����وار خولمان له‌مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌‬ ‫ته‌واو كردوه‌"‪.‬‬ ‫راش����یگه‌یاند "ب����ه‌اڵم ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫ره‌شنوس����ه‌كه‌ چاكسازی‌ تێدا بكرێت‌و‬ ‫مه‌رجه‌كه‌ بكرێته‌ یه‌ك خولی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌‪ ،‬ئه‌وا دو خوشكی‌ دیكه‌مان‬ ‫هه‌ی����ه‌ ك����ه‌ ده‌توانن خۆی����ان كاندید‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‪ :‬هه‌رچی دزوجه‌رده‌یه‌ له‌ناو حه‌شدی شه‌عبیدایه‌‬

‫‪3‬‬

‫عه‌دنانی حه‌مه‌ی مینا‪ :‬عامری شه‌ڕی پێشمه‌رگه‌ به‌هێڵی سور ناو ده‌بات‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫به‌رپرسی میحوه‌ری گه‌رمه‌سێر ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌مجاره‌ قبوڵی دوباره‌بونه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌ ناكه‌ین‌و به‌عامریشمان وتوه‌ دژی‬ ‫هیچ دین‌و مه‌زهه‌بێك نین‪ ،‬عه‌دنانی‬ ‫حه‌مه‌ی‌ میناش ده‌ڵێت "عامری پێی وتین‬ ‫الی ئێمه‌ شه‌ڕی كوردو پێشمه‌رگه‌ هێڵی‬ ‫سوره‌‪ ،‬له‌كه‌س قبوڵ ناكه‌ین ئه‌و كارانه‌‬ ‫بكات‪ ،‬وتیشی هه‌ر ناوێكی حه‌شدتان‬ ‫الیه‌ ده‌ستی له‌وكارانه‌ هه‌بێت پێمان بڵێن‬ ‫توندترین سزای ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫مه‌حمود سه‌نگاوی لێپرسراوی میحوه‌ری‬ ‫گه‌رمه‌سێر بۆ ئاوێنه‌ وتی "رۆژی یه‌كشه‌ممه‌‬ ‫به‌شدارییم له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ عامری نه‌كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ به‌رنامه‌ی‌ خۆمان داڕش���توه‌و‬ ‫بۆچونی خۆمان به‌ه���ادی عامری وتراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ قبوڵ���ی دوباره‌بون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬ده‌بێت ئه‌م كێش���ه‌یه‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئیتر له‌وه‌ ناوه‌س���تین‪ ،‬چاره‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئێم���ه‌ پێك���ه‌وه‌ ژی���ان له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌كان ره‌تناكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬دژی هی���چ‬ ‫مه‌زهه‌ب‌و نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك نین‪ ،‬دژی یه‌هودو‬ ‫مه‌س���یحیش نین‪ ،‬به‌اڵم كۆمه‌ڵێك سیخوڕ‬ ‫له‌ناو ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ هه‌یه‌ بۆ تێكدانی نێوان‬ ‫كوردو ش���یعه‌‪ ،‬ده‌بێت ئاگاداری ئه‌وه‌بین‪،‬‬ ‫هه‌وڵه‌كان بۆ ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌وانه‌ ده‌ربكرێن‌و‬ ‫ئه‌و ناوچه‌یه‌ به‌جێبهێڵن‪ ،‬ئێمه‌ دراوس���ێی‬ ‫یه‌ك بوی���ن‌و مێژوییه‌كی دورمان له‌نێواندا‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌خورماتو ك���ه‌ ئایا خاڵی‬ ‫یه‌كالبون���ه‌وه‌ی‌ نێ���وان ك���وردو عه‌ره‌ب‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬س���ه‌نگاوی رایگه‌یان���د "خورماتو‬ ‫خاڵی یه‌كالكه‌ره‌وه‌ی نێوان كوردو عه‌ره‌ب‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ ن���ه‌ ع���ه‌ره‌ب ئه‌وه‌نده‌‬ ‫یه‌كگرت���وه‌ نه‌ كوردیش به‌ته‌مای ش���ه‌ڕی‬ ‫عه‌ره‌به‌‪ ،‬س���ه‌رده‌می ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ش نیه‌‪،‬‬ ‫خورماتو مانای كۆتایی سنوری كوردستان‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬چونك���ه‌ حه‌مرینمان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫سنوره‌‪ ،‬خورماتو به‌شێكی دانه‌بڕاوه‌‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌نگۆی ئه‌وه‌ی‌ پارتی ده‌ستی‬ ‫هه‌بوه‌ له‌ش���ه‌ڕه‌كه‌ی‌ خورماتو سه‌نگاوی‬ ‫وتی "هیچ زانیارییه‌كم نیه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بڵێم پارتی ده‌س���تی هه‌بوه‌ له‌و روداوه‌دا‪،‬‬

‫كوشتنی هه‌ركه‌سێك‬ ‫توركمان یان عه‌ره‌ب‬ ‫یاخود كورد بێت‬ ‫ناڕه‌وایه‌و كارێكی‬ ‫خراپه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫رێگری بكرێت‬ ‫له‌خوێنڕشتن‬ ‫کۆبونه‌وه‌ی به‌رپرسانی کوردو هادی عامری‬ ‫شیعه‌ ده‌ستپێشخه‌ری شه‌ڕه‌كه‌ بوه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫توركمانی ش���یعه‌ن‌و حه‌ش���دی شه‌عبین‪،‬‬ ‫له‌به‌ره‌ی‌ موقته‌دا سه‌دری تێدایه‌و به‌ره‌ی‬ ‫خه‌زعه‌لی تێدایه‌‪ ،‬عه‌سائیبی ئه‌هلی حه‌قی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬هه‌رچ���ی جڕوجانه‌وه‌ر هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫حه‌ش���دی ش���ه‌عبی كۆكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك خه‌ڵك نین بڕوای���ان به‌بابه‌تی‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی هه‌بێت ئه‌وان���ه‌ دزو جه‌رده‌ن‪،‬‬ ‫توركمانی ش���یعه‌ پشتئه‌س���توره‌ به‌هێزی‬ ‫حه‌ش���دی ش���ه‌عبی‪ ،‬به‌اڵم ب���ه‌ره‌ی خه‌ز‬ ‫عه‌لی‌و به‌ره‌كانی تر دوژمنی كوردن‪ ،‬ئه‌وانه‌‬ ‫له‌دوژمنایه‌تی كورد مێژوییه‌كی دورودرێژیان‬ ‫هه‌یه‌و ئێستا ده‌سه‌اڵتیان هه‌یه‌و ئه‌و شه‌ڕه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬پێموانیه‌ هێزی ئێرانی به‌ش���دار‬ ‫بوبێت له‌و ش���ه‌ڕه‌ به‌اڵم حزبواڵی عێراقی‬ ‫تێداب���وه‌‪ ،‬له‌ن���او خورمات���ودان‪ ،‬هه‌وڵی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌ده‌ین ش���ه‌ڕه‌كه‌ گه‌وره‌تر نه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌داین ئه‌و هێزانه‌ له‌خورماتو‬ ‫بچن���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك پیاوخراپ له‌ناو‬ ‫ئه‌و هێزانه‌دایه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌مانه‌وێت بڕۆن بۆ‬

‫ئه‌وه‌ی‌ كوردو عه‌ره‌ب‌و توركمان به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫له‌خورماتو بژی���ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ خورماتو‬ ‫به‌جێنه‌هێڵن ده‌سته‌وه‌ستان نابین"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ی میحوه‌ری گه‌رمه‌س���ێر باس‬ ‫له‌نه‌بون���ی پ�ل�ان ده‌كات ب���ۆ خورمات���و‬ ‫ده‌ڵێت "هیچ پالنێكم���ان نیه‌ بۆ ئه‌گه‌ری‬ ‫گه‌وره‌تربون���ی ش���ه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بێت‬ ‫كوردبه‌رگری له‌خۆی بكات"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و پێشوازییه‌ گه‌رمه‌ له‌هادی‬ ‫عامری كرا‪ ،‬س���ه‌نگاوی وتی "ماوه‌ی‌ زیاتر‬ ‫له‌سی ساڵه‌ په‌یوه‌ندی دۆستانه‌مان له‌گه‌ڵ‬ ‫عامری هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و پێشوازییه‌ش به‌و مانایه‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬چه‌ندین الیه‌ن هه‌یه‌ له‌ناو ش���یعه‌كان‬ ‫هادی عامری رق���ی لێیانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر منیش‬ ‫له‌وێ بومای���ه‌ ئه‌مالوئه‌والیم ماچ ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌ناو ش���یعه‌ ئ���ه‌و ماچكردنه‌‬ ‫شتێكی باوه‌"‪.‬‬ ‫مه‌حمود سه‌نگاوی ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد‬ ‫"بارزان���ی په‌یوه‌ن���دی پێوه‌كردین‌و پێی‬ ‫وتوین شه‌ڕه‌كه‌ ئارامبكرێته‌وه‌ و فه‌رمانی‬

‫ك���رد به‌راگرتنی ش���ه‌ڕه‌كه‌و نه‌هێش���تنی‬ ‫گه‌وره‌كردنی ش���ه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬راشیده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"ئێمه‌ ئه‌مانه‌وێت ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ رابگیرێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش مانای ئه‌وه‌ نیه‌ س���واری سه‌رمان‬ ‫بن‌و غه‌درمان لێبكه‌ن‪ ،‬غه‌در له‌كه‌س قبوڵ‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر شه‌ڕمان پێبفرۆشن ده‌ستی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ پۆاڵیینه‌ بۆ ته‌وقی سه‌ریان"‪.‬‬ ‫الی خۆش���ییه‌وه‌ عه‌دنانی حه‌مه‌ی‌ مینا‬ ‫به‌رپرسی س���ه‌ربازی یه‌كێتی له‌میحوه‌ری‬ ‫خورمات���و به‌ئاوێن���ه‌ی‌ وت "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌ڕێكی نه‌خ���وازراو له‌خورمات���و بو و‬ ‫له‌و شه‌ڕه‌ش���دا خه‌ڵك ش���ه‌هید ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌كوژرێ���ت‪ ،‬كۆبونه‌وه‌م���ان له‌گه‌ڵ هادی‬ ‫عامری كرد بۆ ئه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌ رابگرین‌و‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ك دابنرێت‪ ،‬ده‌ستنیش���انی ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ بكرێت كه‌ بونه‌ت���ه‌ هۆكاری ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌و ریشه‌كێشكردنی كێشه‌كان‪ ،‬ناتوانین‬ ‫بڵێین كێ ده‌ستپێش���خه‌ری شه‌ڕه‌كه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان ده‌ریده‌خه‌ن"‪.‬‬

‫عه‌دنانی حه‌مه‌ی مین���ا ئاماژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات "هاتن���ی عامری ب���ۆ دڵنیا بونه‌وه‌‬ ‫بو له‌و پێكه‌وه‌ژیان���ه‌ی‌ له‌خورماتو هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ مێژومان به‌یه‌ك���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫عامری ناسیاوی‌و هاوڕێیه‌تی له‌مێژینه‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬عامری پێی وتین الی ئێمه‌ ش���ه‌ڕی‬ ‫كوردو پێش���مه‌رگه‌ هێڵی سوره‌‪ ،‬له‌كه‌س‬ ‫قب���وڵ ناكه‌ین ئه‌و كارانه‌ بكات‪ ،‬وتیش���ی‬ ‫هه‌رناوێك���ی حه‌ش���دتان الی���ه‌ ده‌س���تی‬ ‫له‌وكاران���ه‌دا هه‌بێت پێمان بڵێن توندترین‬ ‫سزای ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و فه‌رمان���ده‌ س���ه‌ربازییه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی كه‌ خورمات���و خاڵی‬ ‫یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌ی‌ ك���وردو ع���ه‌ره‌ب بێ���ت‬ ‫جه‌ختیك���رده‌وه‌ "من ناتوان���م ئه‌وه‌ بڵێم‪،‬‬ ‫كورد بڕیاری شه‌ڕی نه‌داوه‌ له‌گه‌ڵ عه‌ره‌ب‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بڕیاریدا قس���ه‌ی‌ له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ شه‌ڕی توركمانی شیعه‌و كورده‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كێشه‌یه‌ له‌وه‌وه‌ دروست بوه‌ ئه‌وان خه‌ڵكی‬ ‫به‌ره‌اڵی���ان هه‌بێ���ت‌و الی ئێمه‌ش خه‌ڵكی‬

‫نابه‌رپ���رس هه‌ی���ه‌‪ ،‬جه‌ختیش���ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫"هه‌بونی جاس���وس ئاس���اییه‌‪ ،‬من وه‌كو‬ ‫عه‌دنانی حه‌مه‌ی مینا جگه‌ له‌حه‌شده‌كانی‬ ‫خورماتو و حه‌شدی شه‌عبی‪ ،‬نه‌ حزبواڵو‬ ‫نه‌ سوپای ئێران‌و توركیام نه‌بینیوه‌"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و پشتئه‌ستورییه‌ی‌ توركمانی‬ ‫شیعه‌و شه‌ڕفرۆش���تنی به‌كورد‪ ،‬عه‌دنانی‬ ‫حه‌مه‌ی مینا وتی "ئ���ه‌م واڵته‌ وایلێهاتوه‌‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك ش���ه‌ش مه‌خزه‌نی به‌س���ت‬ ‫به‌پش���تییه‌وه‌ خۆی به‌كوێخا ده‌زانێت‪ ،‬كه‌‬ ‫ئاژاوه‌ دروس���ت بو و كێشه‌ هاته‌ ئاراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌م���و كه‌س���ێك ده‌توانێ���ت مه‌رامه‌كانی‬ ‫خۆی جێبه‌جێ بكات‪ ،‬له‌شه‌ڕیش���دا خوێن‬ ‫له‌حه‌ش���د ن���اڕوات‌و ئاو له‌ئێم���ه‌ بڕوات‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش خه‌ڵكیان لێكوژراوه‌‪ ،‬كوش���تنی‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك توركمان یان عه‌ره‌ب یاخود‬ ‫ك���ورد بێ���ت ناڕه‌وایه‌و كارێك���ی خراپه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت رێگری بكرێت له‌خوێنڕشتن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێش���وازیكردنی گه‌رمی‬ ‫عام���ری‪ ،‬مین���ا وت���ی "ئێمه‌ له‌ئاش���تیدا‬ ‫كۆتری سپی‌و ش���نه‌ی‌ باین‌و له‌شه‌ڕیشدا‬ ‫پڵنگین‌و ره‌ش���ه‌باین‪ ،‬هادی عامری هاتوه‌‬ ‫بۆ باره‌گای پێش���مه‌رگه‌و بۆ ئیدانه‌كردنی‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌و هێوركردنه‌وه‌ی‌ بارودۆخه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌كوێی دنیا بوه‌ ته‌قه‌ له‌كه‌سانێك بكرێت‬ ‫بێ���ن بۆ گفتوگۆ‪ ،‬ته‌قه‌ له‌كه‌س���ێك بكه‌ی‬ ‫داوای ئاش���تی بكات و جنێوی پێبده‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌رێ هادی عامری تاوانبار بو یان سه‌دام‬ ‫حس���ێن؟ با راگه‌یاندن‌و رۆژنامه‌نوس���انی‬ ‫كورد هانمان ب���ده‌ن بۆ داكۆكی‌و چۆنێتی‬ ‫گفتوگۆكردن‪ ،‬نه‌ك بۆ مه‌رامێكی سیاسیی‬ ‫هه‌وڵ ب���ده‌ن خه‌ڵ���ك ناش���رین بكرێت‪،‬‬ ‫رابردومان ده‌یس���ه‌لمێنێت كورد له‌شه‌ڕدا‬ ‫چۆن بوه‌"‪.‬‬ ‫عه‌دنانی حه‌مه‌ی مینا جه‌ختیشكرده‌وه‌‬ ‫"بارزان���ی موتابه‌ع���ه‌ی‌ هه‌ب���و له‌س���ه‌ر‬ ‫كێش���ه‌كان‪ ،‬له‌گه‌ڵ براده‌ران قسه‌ی‌ كردو‬ ‫پێی وتن "هه‌وڵی كۆتایی هێنانی شه‌ڕه‌كه‌‬ ‫بده‌ن‪ ،‬مینا ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد "له‌نیه‌تی‬ ‫ئه‌وان���دا ئه‌وه‌م���ان بینی كه‌ كێش���ه‌كان‬ ‫له‌خورماتو كۆتایی پێبێت‪ ،‬هیوادارین میدیا‬ ‫هاوكارمان بن بۆ هێوكردنه‌وه‌ی بارودۆخی‬ ‫خورماتو‪ ،‬چونكه‌ سه‌ركردایه‌تی سیاسیی‬ ‫كورد بڕیاری نه‌داوه‌ ش���ه‌ڕی هیچ الیه‌نێك‬ ‫ب���كات جگه‌ له‌داع���ش‪ ،‬له‌هه‌وڵی كۆتایی‬ ‫هێنانی كێشه‌و شه‌ڕین له‌خورماتو"‪.‬‬

‫"سه‌ردانی به‌شێكی سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتی بۆ الی نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا بۆ پاككردنه‌وه‌ی‌ په‌رێزیانه‌"‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫له‌دوای سه‌فه‌ری نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫بۆ له‌نده‌ن‪ ،‬ژماره‌یه‌ك به‌رپرسی بااڵی‬ ‫یه‌كێتی سه‌ردانیان كردوه‌‪ .‬ئه‌ندامێكی‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق‌و هه‌ڵسوڕاوێكی‬ ‫دیاری بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ده‌ڵێت‬ ‫"چونی ئه‌و سه‌ركردانه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫بۆ الی نه‌وشیروان مسته‌فا بۆ‬ ‫پاكردنه‌وه‌ی‌ په‌رێزی خۆیانه‌‪،‬چونكه‌‬ ‫ده‌زانن نه‌وشیروان مسته‌فا كاریزماكه‌ی‌‬ ‫هه‌رماوه‌‪ " .‬ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتیش جه‌خت ده‌كاته‌وه‌" ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫چونه‌ته‌ الی نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫به‌ناوی یه‌كێتییه‌وه‌ رۆیشتون‪،‬‬ ‫سیروانی كوێخا نه‌جمیش ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌ندێك له‌و به‌رپرسانه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫وه‌الئیان بۆ نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫مه‌حم���ود ره‌زا په‌رله‌مانتاری عێراق‌و‬ ‫ئامۆزای نه‌وشیروان مسته‌فا به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وت "سه‌ردانه‌كان دو به‌شن‪ ،‬به‌شێكیان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌په‌یوه‌ن���دی كۆنیان له‌گه‌ڵ یه‌ك‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و ماوه‌یه‌كی زۆر ه���اوڕێ بون‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكی تری سیاس���ه‌تی تێكه‌اڵوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌وانه‌ی‌ س���ه‌ردانیانكردوه‌‪،‬‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فایان به‌كاریزم���ا‬ ‫زانیوه‌‌و ملمالنێیان له‌گه‌ڵی هه‌بوه‌‌و كاری‬ ‫ناشرینیان كردوه‌‪ .‬ده‌یانه‌وێ دۆستایه‌تی‬ ‫خۆیان له‌گه‌ڵی تازه‌ بكه‌نه‌وه‌‌و په‌رێزی‬ ‫خۆیان پاكبكه‌نه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌وملمالنێیه‌ی‌ ن���او یه‌كێتییه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ یه‌كێكیان س���ه‌ردانی ده‌كات‪ ،‬ئه‌وی‬

‫تریش سه‌ردانی ده‌كات"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ری ئه‌و سه‌ردانان ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر نزیكبونه‌وه‌ی یه‌كێتی‌و گۆڕان‪،‬‬ ‫مه‌حمود ره‌زا وتی "سه‌ردانه‌كان كه‌شێك‬ ‫بۆ نزیكبونه‌وه‌ دروست ده‌كه‌ن‪ .‬كه‌ دو‬ ‫هێزی سیاس���یی بیانه‌وێ���ت له‌یه‌كتری‬ ‫نزیك ببنه‌وه‌‪ ،‬پێویس���تیان به‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌روی ده‌رونیشه‌وه‌ ئاماده‌ بن"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ده‌ش���ڵێت "هه‌ردو‬ ‫باڵه‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێتی س���ه‌ردانی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫پێم ب���اش نی���ه‌ به‌دیاریك���راوی بڵێم‬ ‫كام باڵ���ی یه‌كێت���ی ده‌چێته‌ الی‌و ئه‌و‬ ‫پۆلێنه‌ بكه‌م‪ .‬پێش س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫له‌ن���ده‌ن دور له‌چاوی كامێ���را له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ردو باڵه‌كه‌ به‌جی���ا جیا كۆبۆته‌وه‌‌و‬ ‫دی���داره‌كان له‌كوردس���تان زۆر زیات���ر‬ ‫بون‪ ،‬به‌اڵم ئێستا هه‌ركه‌سێ سه‌ردانی‬ ‫ده‌كا وێنه‌ك���ه‌ی باڵوده‌كاته‌وه‌‌و ده‌گاته‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان‪ .‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫هه‌وڵی���داوه‌ بااڵن���س رابگرێ���ت له‌ناو‬ ‫باڵه‌كانی یه‌كێت���ی‪ ،‬چونكه‌ پێی وابوه‌‬ ‫بۆ هه‌لومه‌رجی ئێستای كوردستان ئه‌و‬ ‫باڵباڵێن‌و لێكترازانه‌ باش نیه‌"‪.‬‬ ‫جه‌الل شێخ كه‌ریم بریكاری وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ‌و یه‌كێك له‌و به‌رپرسانه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫كه‌ س���ه‌ردانی نه‌وش���یروان مسته‌فای‬ ‫كردوه‌ بۆ ئاوێنه‌ وتی "ئه‌وانه‌ی‌ چونه‌ته‌‬ ‫الی نه‌وش���یروان مسته‌فا هه‌ریه‌كه‌‌و بۆ‬ ‫خۆی چوه‌‪ ،‬من كه‌ له‌گه‌ڵ شێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫چوم س���ه‌ردانم كرد‪ ،‬بۆ هه‌واڵپرسینی‬ ‫ته‌ندروستی بوه‌ نه‌ك سه‌ردانی سیاسیی‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی گرنگی نه‌وشیروان‬

‫مس���ته‌فا چییه‌ وا س���ه‌ردانی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئ���ه‌وه‌ له‌خه‌ڵك بپرس���ه‌ چ‬ ‫گرنگییه‌كی هه‌یه‌ من قس���ه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ناكه‌م"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م باره‌یه‌وه‌ س���یروانی كوێخا‬ ‫نه‌ج���م به‌ئاوێن���ه‌ی‌ وت "نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا یه‌كێ���ك ب���وه‌ له‌كۆڵه‌ك���ه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌كان���ی یه‌كێت���ی له‌رابردودا‌و‬ ‫جێگری مام جه‌الل بوه‌‪ ،‬پیاوێكی داناو‬ ‫زانایه‌‪ ،‬به‌المه‌وه‌ ئاساییه‌ هه‌ڤاڵه‌كانمان‬ ‫س���ه‌ردانیانكردوه‌ به‌ه���ه‌ر بۆنه‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌مو ش���ته‌كانی یه‌كێتی‌و گۆڕان‬ ‫له‌یه‌ك ده‌چێ���ت‪ ،‬ته‌مه‌نێكمان له‌گه‌ڵی‬ ‫به‌سه‌ر بردوه‌"‪.‬‬ ‫كوێخ���ا نه‌جم ئاماژه‌ به‌وه‌ش���ده‌كات‬ ‫"نه‌مبیستوه‌ به‌ناوی شاندی یه‌كێتییه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ردانی نه‌وشیروان مسته‌فا كرابێت‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ س���ه‌ردانی هه‌ندێ���ك له‌وانه‌ی‌‬ ‫چونه‌ته‌ الی‪ ،‬بۆ وه‌ال تازه‌كردنه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫ناوی كه‌س ناهێنم‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێم وابێت‬ ‫زۆرین���ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫كۆنه‌ك���ه‌ی‌ نێوانیان‪ ،‬م���ن وه‌كو خۆم‬ ‫له‌وه‌ته‌ی له‌یه‌كێت���ی چۆته‌ ده‌ره‌وه‌ نه‌‬ ‫بینیومه‌ نه‌ قسه‌م له‌گه‌ڵ كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر پێویست بكات سه‌ردانی ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫له‌كوردس���تاندا پێویستم به‌وه‌ال نیه‌ بۆ‬ ‫كه‌س‪ ،‬ئه‌گه‌ر بچم قس���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌م یه‌كێتی‌و گ���ۆڕان زوتر نزیك‬ ‫ببنه‌وه‌‌و ببنه‌ هێزێك له‌سه‌ر گۆڕه‌پانی‬ ‫كوردس���تان رۆڵ‌و كاریگه‌ری زیاتریان‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی یه‌ك‬ ‫بگرن‪ ،‬ئایا نه‌وشیروان مسته‌فایان قبوڵه‌‬

‫له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫قاعیده‌ی‌ یه‌كێتی‌و‬ ‫گۆڕان گه‌یشتوینه‌ته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌‬ ‫رێكه‌وتنی سیاسیی‬ ‫له‌نێوانماندا هه‌بێت‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫وه‌ك سكرتێری گش���تی؟ كوێخا نه‌جم‬ ‫وتی "ئه‌وه‌ نابێت‪ ...‬من خۆم الیه‌نگری‬ ‫یه‌كگرتنی گۆڕان‌و یه‌كێتیم‪ ،‬به‌اڵم تا مام‬ ‫جه‌الل له‌ژیاندا بمێنێت كه‌س ناتوانێت‬ ‫بڵێت ده‌بم به‌سكرتێر‪ .‬به‌اڵم خۆده‌ بێت‬ ‫ئه‌م رێكخستنه‌ گه‌وره‌یه‌ به‌ڕێوه‌به‌رێكی‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬ناكرێت پێ���ش روداو بكه‌وین‬

‫جارێ نه‌وشیروان مسته‌فا نه‌هاتۆته‌وه‌‬ ‫ن���او یه‌كێت���ی‪ .‬به‌هه‌رح���اڵ‌ یه‌كێت���ی‬ ‫بڕوای به‌فره‌ بۆچونه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���تی‬ ‫به‌هاوسه‌رۆكی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات س���امان گه‌رمیانی ئه‌ندامی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی له‌س���ه‌ر ئه‌و‬

‫بابه‌ته‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "یه‌كێتی‌و‬ ‫گۆڕان كار له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫رێكه‌وتنی سیاس���یی بكرێ���ت‌و له‌روی‬ ‫پراكتیكه‌وه‌ ته‌واو ب���وه‌‪ ،‬ئه‌و براده‌رانه‌‬ ‫س���ه‌ردان ده‌ك���ه‌ن بی���روڕا ئاڵوگ���ۆڕ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ب���ۆ وه‌ال تازه‌كردنه‌وه‌ نیه‌‪ .‬بۆ‬ ‫ئاس���ایكردنه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ پێویستمان‬ ‫به‌و جۆره‌ سه‌ردانانه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ری ئه‌و سه‌ردانانه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ناكۆكییه‌كانی ن���او یه‌كێتی‪،‬‬ ‫گه‌رمیان���ی وت���ی "له‌س���ه‌ر ئاس���تی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌و قاعی���ده‌ی‌ یه‌كێتی‌و‬ ‫گۆڕان گه‌یش���توینه‌ته‌ ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌‬ ‫رێكه‌وتنی سیاسیی له‌نێوانماندا هه‌بێت‪.‬‬ ‫دروس���تبونی ئ���ه‌و په‌یوه‌ندیی���ه‌ش بۆ‬ ‫ملمالنێی هیچ الیه‌ك نیه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ده‌بێ���ت پارت���ی پێی خ���ۆش بێت كه‌‬ ‫دو حزب رێكه‌وتنی سیاس���ییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ زیاتر خزم���ه‌ت بكه‌ن‪ .‬ئه‌و‬ ‫رێكه‌وتن���ه‌ دژی پارت���ی نی���ه‌‌و زیانی‬ ‫لێنادات‪ ،‬بگره‌ بۆ ئاس���ایی كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بارودۆخ���ی ناوخۆ باش���ه‌‌و ئه‌و گرژییه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی ناهێڵێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫ی ده‌چن‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ش���ده‌كات "ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫سه‌ردانی نه‌وش���یروان مسته‌فا ده‌كه‌ن‬ ‫وه‌كو نوێنه‌رایه‌تی یه‌كێتی نیش���تیمانی‬ ‫كوردستان ده‌ڕۆن‪ ،‬هه‌ردو بۆچونه‌كه‌ی‌‬ ‫ناو یه‌كێتی سه‌ردانی ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫س���امان گه‌رمیانی ده‌ش���ڵێت "زۆر‬ ‫ئاساییه‌ وه‌كو خۆم سه‌ردانی نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا بكه‌م‪ .‬ئه‌وكاته‌ی‌ گۆڕان دروست‬ ‫بو س���ه‌ردان هه‌بوه‌‪ ،‬له‌ن���او یه‌كێتییدا‬ ‫سه‌ردانكردن قه‌ده‌غه‌ نیه‌"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫قوباد تاڵه‌بان ‌ی بۆ پێشمه‌رگه‌ دێرینه‌كان‪:‬‬

‫هیچم پێناكرێ بۆتان‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ه���ۆی‌ پێنه‌دان��� ‌ی‬ ‫موچه‌كانیان���ه‌وه‌ رێپێوانیانیان ئه‌نجامدا‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌ دێرینه‌كان���ی‌‬ ‫كوردس���تان له‌گ���ه‌ڵ‌ قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌یه‌كی‌ دێرین ده‌ڵێت‬ ‫"قوباد تاڵه‌بانی‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا پێیوتین‬ ‫ناتوان���م هی���چ به‌ڵێنێك���ی‌ كۆنكرێتیتان‬ ‫پێبده‌م‌و هیچم پێناكرێت بۆتان"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬زانكۆ س���ه‌ردار‪ :‬گۆران جه‌الل‬ ‫ئیبراهیم‪ ،‬ئه‌ندامی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫دێرینه‌كان‌و به‌ش���داربوی‌ كۆبونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬

‫(قوب���اد تاڵه‌بان���ی‌) جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌ حكوم���ه‌ت ده‌زانم كه‌ حكوم���ه‌ت پاره‌ی‌ ئه‌وی‌ زۆر گرفت دروس���ت ده‌كات ئه‌وه‌یه‌‬ ‫حكومه‌ت بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كرای‌ ده‌كات كه‌ نی���ه‌و ئیمكانیه‌تی‌ نیه‌ بۆی���ه‌ ناتوانم هیچ ك���ه‌ خه‌ڵكێكی‌ زۆر به‌سیاس���ه‌تی‌ چه‌وت ‌ی‬ ‫"قوباد تاڵه‌بانی‌ پێیوتین به‌راستی‌ ناتوانم ج���ۆره‌ به‌ڵێنێكتان پێ‌ بده‌م‪ ،‬مه‌به‌س���تی‌ ده‌س���ه‌اڵتداری‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م ك���ه‌‬ ‫هیچ به‌ڵێنێكی‌ كۆنكرێتی‌ به‌ئێوه‌ بده‌م كه‌ نه‌توانینه‌كه‌ش به‌قس���ه‌ی‌ قوباد تاڵه‌بانی‌ به‌ده‌یان هه‌زار كه‌س وه‌ك پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫راسته‌وخۆ الی‌ خۆمه‌وه‌ ئه‌و داواكاریانه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌دۆخ���ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ دێرین خس���تویاننه‌ته‌ لیستی‌ خانه‌نشینی‌‬ ‫ئێ���وه‌ی‌ پ���ێ‌ جێبه‌ج���ێ‌ بك���ه‌م‪ ،‬به‌اڵم هه‌ی���ه‌ ك���ه‌ یه‌كج���ار خراپ���ه‌‪ ،‬به‌كورتی‌ پێشمه‌رگه‌ دێرینه‌كان كه‌ سه‌د هه‌زار كه‌س‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران ده‌بمه‌ داكۆكیكاری‌ پێ���ی‌ وتین كه‌ حكومه‌ت هی���چ پاره‌یه‌ك ‌ی زیاترن‪ ،‬له‌كاتێكدا به‌پێی‌ ئه‌و سه‌رژمێریه‌ی‌‬ ‫ئه‌و داخوازیانه‌ی‌ ئێوه‌و له‌خۆش���تان زیاتر له‌به‌رده‌س���ت نیه‌و چاوه‌ڕێی‌ ئه‌و پارانه‌ن ل���ه‌الی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌ دێرینه‌كانه‌‬ ‫كه‌ له‌رێگه‌ی‌ فرۆش���تنی‌ نه‌وته‌وه‌ ده‌س���ت ك���ه‌ چوار حیزب���ه‌ (یه‌كێتی‌‌و ش���یوعی‌‌و‬ ‫پشتگیریتان ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫سۆسیالیس���ت‌و زه‌حمه‌تكێشان)ه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫گۆران ج���ه‌الل وتی‌ "قوب���اد تاڵه‌بانی ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫گ���ۆران ج���ه‌والل وتیش���ی‌ "به‌داخه‌وه‌ ده‌زگای‌ گواڵنی‌ براده‌رانی‌ پارتی‪ ،‬به‌هه‌مو‬ ‫رایگه‌یان���د م���ن وه‌كو جێگر ‌ی س���ه‌رۆكی‌‬

‫ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌شۆڕش���ی‌ نوێدا به‌ش���داریان‬ ‫ك���ردوه‌ ناگات��� ‌ه ‪ %60‬ئ���ه‌و ژماره‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌ن���اوی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ دێرین���ه‌وه‌ موچه‌‬ ‫وه‌رده‌گرن‪ ،‬یه‌كێك له‌داواكاریه‌كانی‌ ئیمه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌بوه‌ ك���ه‌ جیامان بكه‌نه‌وه‌ له‌و ناوانه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ناك���رێ‌ س���ه‌دان خه‌ڵكی‌ جاش‌و‬ ‫ناموس���ته‌ه ‌هق‌و ناپێش���مه‌رگه‌ له‌و لیسته‌‬ ‫جێگ���ه‌ی‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌پێی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ الی‌‬ ‫ئێمه‌ش هه‌یه‌ نزیكه‌ی‌ بیس���ت بۆ بیست‌و‬ ‫پێنچ هه‌زار پێش���مه‌رگه‌ی‌ دێرین هه‌یه‌ كه‌‬ ‫بێگومان ئه‌وه‌ش پێداچونه‌وه‌ی‌ ده‌وێت"‪.‬‬

‫ته‌ڤگه‌ری ئازادی كوردستان‪:‬‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم رێگه‌نادات‏باره‌گا بكه‌ینه‌وه‌‬

‫به‌رپرس����انی ته‌ڤگ����ه‌ری ئ����ازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس����تان ئاماژه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌الیه‌ن هه‌ردو حزبی ‏ده‌س����ه‌اڵتداری‬ ‫كوردس����تانه‌وه‌ رێگرییان لێده‌كرێت‌و‬ ‫چه‌ندین كۆس����پ‌و ته‌گ����ه‌ره‌ ده‌خه‌نه‌‬ ‫‏ب����ه‌رده‌م ئه‌ندام����ان‌و الیه‌نگرانیان‌و‬ ‫له‌سنوری هه‌ولێر رێگرییان لێده‌كرێت‬ ‫باره‌گا‏بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌س����لێمانیش یه‌ك‬ ‫نوس����ینگه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆیان نیه‌‬ ‫ئااڵی ته‌ڤگه‌ره‌كه‌یان‏هه‌ڵكه‌ ‪‎‬ن‪‎.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬عه‌زیز ره‌سوڵ‪ :‎‬هاوسه‌رۆكی‬ ‫ته‌ڤگه‌ری ئازادی كوردستان‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫عه‌بدواڵ بۆ ئاوێن����ه‌ وتی " ته‌ڤگه‌ری‬ ‫ئ����ازادی ‏كوردس����تان ته‌ڤگه‌رێك����ی‬

‫سیاسی چڤاگیه‌ كار بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫هاواڵتیان‏هۆشیار بكه‌ینه‌وه‌ كه‌ خه‌ڵك‬ ‫بێئیراده‌ كراوه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ئێمه‌ كار ئه‌كه‌ین‏ئیراده‌ بگه‌ڕێنینه‌وه‌‬ ‫بۆ یان ب����ۆ یه‌ رێگ����ری زۆر مان بۆ‬ ‫دروس����ت ده‌كرێت به‌اڵم ئێمه‌ حساب‬ ‫‏ب����ۆ ڕێگریه‌كانیان ناكه‌ی����ن به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بین له‌كاره‌كانمان‪‎."‎‬‬ ‫محمد عبدالله ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد‬ ‫"زیاد له‌ س����اڵ‌و نیوێك����ه‌ ته‌ڤگه‌ری‬ ‫ئ����ازادی كوردس����تان دروس����ت ‏بوه‌‬ ‫به‌اڵم حكوم����ه‌ت ئاماده‌نیه‌ مۆڵه‌تی‬ ‫كاركردنم����ان پێب����دات له‌كاتێك����دا‬ ‫ئێم����ه‌‏هه‌م����و كاره‌ یاس����اییه‌كانمان‬

‫كردوه‌ له‌ئێس����ته‌دا ته‌نها له‌سلێمانی‬ ‫نوسینگه‌ێكمان هه‌یه‌‏ئه‌ویش به‌بیانوی‬ ‫نه‌بون����ی مۆڵ����ه‌ت ئاس����ایش ڕێگ����ه‌‬ ‫به‌هه‌ڵكردنی ئ����ااڵی ته‌ڤگه‌ره‌كه‌مان‬ ‫نادات"‪‎.‎‬‬ ‫وتیش����ی "له‌ زۆنی س����ه‌وز ئازادی‬ ‫كاركردنم����ان باش����تره‌ له‌زونی زه‌رد‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌هه‌م����ان ‏ش����ێوه‌ی هه‌ولێر‬ ‫كادیرانم����ان له‌س����ێمانیش گیراون‌و‬ ‫لێیان����دراوه‌ چاالكیمان هه‌بوه‌ رێگه‌ی‬ ‫‏لێگیراوه‌ بیكه‌ین به‌اڵم هه‌ر سلێمانی بۆ‬ ‫مه‌ودای كاركردنی ئێمه‌ باشه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫هه‌یه‌ ئێمه‌ ‏وه‌ك ته‌ڤگه‌ر بڕیارمانداوه‌‬ ‫كاربكه‌ین ئیدی گ����وێ به‌رێگریه‌كان‬

‫ناده‌ی����ن ته‌نانه‌ت له‌ژێر ‏ئ����ه‌و هه‌مو‬ ‫فشاره‌ی له‌ سه‌رمانه‌ له‌هه‌ولێر به‌اڵم‬ ‫كاری خۆمان هه‌ركردوه‌‌و حس����اب بۆ‬ ‫‏فشاره‌كانیان ناكه‌ین‪‎.‎‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرس����ه‌ی ته‌ڤگه‌ری ئازادی‬ ‫كوردس����تان ره‌خن����ه‌ له‌حكومه‌ت����ی‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان ده‌گرێت‏ده‌ڵێت‬ ‫"حكومه‌تی هه‌رێ����م قه‌یرانی ئابوری‬ ‫نیه‌و دروستكراوی قه‌یرانی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫سیاسیه‌‏ئه‌وه‌ش وای كردوه‌ هاواڵتیانی‬ ‫هه‌رێ����م له‌گێژاودا ژی����ان بكه‌ن له‌به‌ر‬ ‫سیاسه‌تی هه‌ڵه‌ی‏ئه‌م حكومه‌ت ‌ه"‪‎.‎‬‬ ‫ڕون����ی كرده‌وه‌ ك����ه‌ "له‌ئێس����تادا‬ ‫ترسی هه‌یه‌ له‌و پێوه‌ندیه‌ی هه‌ندێك‬

‫"پشتگیر ‌ی‬ ‫روسیا‬ ‫بۆ كورد‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌ترسێنێ‌"‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ "وال س����تریت جۆرناڵ" ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ریك����ی‌ ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫به‌هێزبون����ی‌ پێگ����ه‌ی‌ روس����یا له‌نێو‬ ‫كوردی‌ سوریا‌و هاوكاری‌ دو الیه‌نه‌یان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكای‌ ترساندوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وال س����تریت جۆرن����اڵ‌‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كات كه‌ نزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫روسیا له‌هه‌ندێك له‌گروپه‌ كورده‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌ لێده‌كرێت ببێته‌ هۆی‌‬ ‫تێكچونی‌ هاوپه‌یمانیه‌تی‌ نێوان كوردو‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬به‌تایبه‌ت����ی‌ له‌رۆژئ����اوای‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئه‌مه‌ش رۆڵی‌ روسیا له‌ناو‬ ‫ئه‌واندا به‌هێزتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ روسیا مۆڵه‌تی‌‬ ‫به‌ "په‌یه‌ده‌" داوه‌ له‌مۆسكۆ نوسینگه‌ی‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ بكاته‌وه‌‪.‬‬

‫له‌به‌رپرس����انی پارت����ی‏دیموكرات����ی‬ ‫كوردستان‌و توركیاو ئه‌و پێوه‌ندییه‌یان‬ ‫بگاته‌ ئه‌وه‌ی باش����وری كوردس����تان‬ ‫‏بخه‌ن����ه‌ ش����ه‌ڕێك له‌گ����ه‌ڵ باك����وری‬ ‫كوردستان به‌تایبه‌تی تر گه‌ریالكانی‬ ‫په‌كه‌ك����ه‌ ئه‌م����ه‌ش ‏هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌كی‬ ‫زۆر گه‌وره‌ی����ه‌ بۆ س����ه‌ر گه‌له‌كه‌مان‬ ‫له‌باك����ورو باش����ور‪ ،‬ئومێ����د ده‌كه‌ین‬ ‫كارێك نه‌كرێ����ت به‌پیالنی ده‌وڵه‌تانی‬ ‫داگیرك����ه‌ر ‏گه‌نجه‌كان����ی واڵته‌كه‌مان‬ ‫لول����ه‌ی تفه‌نگه‌كانی����ان بكه‌نه‌ یه‌كتر‬ ‫ئه‌گه‌ر بێت‌و ئه‌م پیالنه‌ی‏داگیركه‌ران‬ ‫س����ه‌ر بگرێت له‌ئه‌نف����ال‌و كیمیاباران‬ ‫ترسناكتره‌ بۆ گه‌له‌كه‌مان"‪‎.‎‬‬

‫له‌ماو‌هی‌ ‪ 2‬مانگی‌ رابردودا‬ ‫‪ 10‬كیلۆ ئاڵتون له‌بازاڕی‌ ئاڵتونفرۆشه‌كانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ ده‌دزرێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫زه‌ره‌نگه‌ره‌كانی‌ سلێمانی‌ له‌بڕینی‌‬ ‫دوكانه‌كانیان نیگه‌رانن‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌ڵێن شه‌وانه‌ چه‌ندین جار سه‌ر‬ ‫له‌دوكانه‌كانیان ده‌ده‌ن بزانن‬ ‫نه‌بڕاوه‌‪ .‬نوێنه‌ری‌ زه‌ره‌نگه‌ره‌كان‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ماوه‌ی‌ ‪ 2‬مانگی‌ ڕابردودا‬ ‫له‌سێ‌ دوكان بایی‌ ‪ 42‬ده‌فته‌ر دۆالر‬ ‫زێڕ دزراوه‌"‪.‬‬ ‫جه‌مال حاج���ی‌ عه‌ل���ی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫زه‌ڕه‌نگه‌ری‌ سان له‌ش���ه‌قامی‌ كاو‌ه‬ ‫له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌‪ ،‬هه‌ینی‌ رابردو‬ ‫‪ 8‬كیلۆ ئاڵتون له‌دوكانه‌كه‌یدا دزرا‪،‬‬ ‫ك���ه‌ دوای‌ كونكردنی‌ چه‌ندین دیوار‬ ‫قاسه‌ی‌ دوكانه‌كه‌ی‌ شكێنرا‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"رۆژی‌ هه‌ینی‌ ڕێكه‌وتی‌ ‪ 4/22‬له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌كێك له‌دراوس���ێ دوكانه‌كانمه‌وه‌‬ ‫ئاگاداركرام���ه‌وه‌ كه‌دوكانه‌م بڕاوه‌ـ‬ ‫كاتێ���ك چومه‌ ب���ه‌رده‌م دوكانه‌كه‌م‬ ‫بینیم پۆلیس���ی‌ نه‌هێش���تنی‌ تاوان‬ ‫له‌به‌رده‌م دوكانه‌ك���ه‌م كۆببونه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌‌و كه‌س���انه‌ی‌ دوكانه‌كیان بڕیوم‬ ‫له‌پشتی‌ دوكانێكی‌ دیكه‌وه‌ هاتبونه‌‬ ‫ناوه‌وه‌ كه‌ به‌چێش���تخانه‌ی‌ شێرزاد‬ ‫ناسراوه‌ دواتر قاسه‌ی‌ دوكانه‌كه‌یان‬ ‫بڕی‌ بو‪ ،‬ئاڵتونه‌كانیان بردبو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ب���ڕی‌ ئ���ه‌و ئاڵتونه‌ی‌‬ ‫له‌دوكانه‌كه‌م ‪ 8‬كیلۆیه‌‪ ،‬كه‌ مه‌زه‌نده‌‬ ‫ده‌كرێت به‌‪ 35‬ده‌فته‌ر دۆالر"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ بڕینی‌ س���ێ‌‬ ‫دوكان له‌ب���ازاڕی‌ زه‌ره‌نگه‌ره‌كان���دا‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ دو مانگ���دا‪ ،‬نیگه‌رانی‌‌و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێی‌ له‌نێو خاوه‌ن دوكانه‌كاندا‬ ‫دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫دلێ���ر تاهی���ر محه‌م���ه‌د نوێنه‌ری‌‬ ‫زه‌نگه‌ره‌كان���ی‌ ناوب���ازاڕی‌ ش���اری‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌‬ ‫ترس���ێكی‌ گه‌وره‌ له‌نێو دوكاندارانی‌‬ ‫كڕین‌و فرۆش���تنی‌ ئاڵت���ون هه‌یه‌‌و‬ ‫له‌بڕینی‌ دوكانه‌كانیان ده‌ترسن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "له‌گه‌ڵ ك���ۆی‌ زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كانی‌‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌ بڕیارمانداوه‌ ڕۆژێك‬ ‫دوكانه‌كانم���ان دابخه‌ین‌و ش���ه‌قامی‌‬

‫كاوه‌ بگرین ت���ا حكومه‌ت وه‌اڵممان‬ ‫ده‌دات���ه‌وه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌اڵم���ی‌ حكومه‌تی���ن له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ ئاسایشی‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫به‌ش���ی‌ نه‌هێش���تنی‌ تاوان قسه‌مان‬ ‫كردوه‌ تا ماڵمان پارێزراوبێت‌و چیتر‬ ‫له‌دڵه‌ڕاوكێ‌‌و دودڵیدا نه‌بین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌م���اوه‌ی‌ دومانگ���ی‌‬ ‫ڕابردودا ‪ 3‬حاڵه‌ت���ی‌ بڕینی‌ دوكانی‌‬ ‫زه‌ره‌نگه‌ره‌كانی‌ ش���اری‌ س���لێمانی‌‬ ‫تۆماركراوه‌‪ ،‬كه‌ له‌دوكانێكیان یه‌ك‬ ‫كیل���ۆو نیو ئاڵت���ون ب���راوه‌‌و به‌‪6‬‬ ‫ده‌فت���ه‌ر دۆالر مه‌زه‌ن���ده‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫له‌دوكانێك���ی‌ تریش دو كیلۆ ئاڵتون‬ ‫ب���راوه‌ كه‌ بای���ی‌ ‪ 8‬ده‌فته‌ر دۆالره‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌ش له‌دوكانی‌‬ ‫جه‌مال���ی‌ زه‌ڕه‌نگ���ه‌ر ح���ه‌وت كیلۆ‬ ‫ئاڵتون براوه‌ ك���ه‌ بایی‌ ‪ 28‬ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالره‌‪ ،‬واته‌ كۆی‌ گشتی‌ ‪ 42‬ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالر ده‌كات"‪.‬‬ ‫ناوب���راو پێیوای���ه‌ حكوم���ه‌ت‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م���ه‌‌و داوا له‌به‌رپرس���انی‌‬ ‫پۆلیس‌و ئاسایش ده‌كه‌ن به‌رپرسیارانه‌‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ بكه‌ن كه‌ تا ئێس���تا كه‌س‬ ‫ده‌س���تگیر نه‌كراوه‌‌و نازانرێت كێیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "دوكانداره‌كان ناتوانن وه‌ك‬ ‫پێویست ئاڵتونی‌ ناو دوكانه‌كانیان‬ ‫پیش���ان بده‌ن‪ ،‬چونكه‌ ترس���یان ال‬ ‫دروست بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دوكاندارم���ان هه‌ی���ه‌‬ ‫شه‌وانه‌ چه‌ند جارێك له‌ترسی‌ بڕینی‌‬ ‫دوكانه‌ك���ه‌ی‌ س���ه‌ردانی‌ دوكان���ه‌ی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬رۆژان���ی‌ هه‌ین���ی‌ ب���ازاڕی‌‬ ‫زه‌ڕنگ���ه‌ڕه‌كان نه‌ده‌كرایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئێس���تا له‌به‌ر ت���رس‌و دڵه‌ڕاوكێی‌‬ ‫دوكان���داره‌كان رۆژان���ی‌ هه‌ینییش‬ ‫دوكان ده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ چه‌ن���د‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ دزیك���ردن ڕۆژی‌ هه‌ینی‌‬ ‫رویانداوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاڵتونچییانه‌ی‌ ك���ه‌ دزییان‬ ‫لێك���راوه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ دوكانه‌كانی���ان بڕیوین‬ ‫ش���اره‌زاییه‌كی‌ زۆر باش���یان هه‌یه‌‌و‬ ‫نه‌خشه‌ی‌ ئه‌و بازاڕه‌یان پێیه‌‪.‬‬ ‫قاره‌م���ان عه‌بدولڕه‌حم���ان ك���ه‌‬

‫شکاندنی دیوارو قاسه‌که‌ له‌الیه‌ن دزه‌کانه‌و‌ه ‪ -‬هه‌ینی ڕابردو‬ ‫دوكانی‌ ئاڵتونفرۆشی‌ هه‌یه‌ له‌بازاری‌‬ ‫حه‌وزه‌وش���كه‌كه‌ی‌ شاری‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و دوكاندارانه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ ‪3‬‬ ‫مانگی‌ رابردودا دوكانه‌كه‌یان بڕیوه‌و‬ ‫دو كیل���ۆ ئاڵتونیان لێب���ردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "كاتژمێر هه‌ش���تونیوی‌ به‌یانی‌‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ به‌ش���ی‌ نه‌هێشتنی‌ تاوان‬ ‫ته‌له‌فونی���ان بۆكردم وتی���ان وه‌ره‌‬ ‫له‌به‌رده‌م دوكانه‌كه‌ت وه‌س���تاوین‪،‬‬ ‫ك���ه‌ هات���م ده‌ڕاب���ه‌ی‌ دوكانه‌كه‌م‬ ‫هه‌ڵدایه‌وه‌ ئه‌وان له‌وبه‌ر وه‌س���تابون‬ ‫وتیان نی���وه‌ی‌ ده‌ڕابه‌ی‌ دوكانه‌كه‌ت‬ ‫هه‌ڵبه‌ره‌وه‌ دوكانه‌كه‌ت بڕاوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ك���ۆی‌ ئ���ه‌و دزیانه‌ی‌‬ ‫له‌بازاڕی‌ ئاڵتونفرۆش���ه‌كانی‌ شاری‌‬

‫سلێمانی‌ كراوه‌ قوفڵی‌ هیچ دوكانێك‬ ‫نه‌شكێنراوه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ ئه‌‌و كار‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن ش���اره‌زاییه‌كی‌ زۆر باشیان‬ ‫هه‌یه‌ نه‌خشه‌ی‌ ئه‌م بازاڕه‌یان پێیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان له‌قه‌یس���ه‌ریه‌كانی‌ پشته‌وه‌ی‌‬ ‫دوكانه‌كان دیواره‌كه‌یان كونكردوه‌‌و‬ ‫دواتر به‌ئامێری‌ تایبه‌ت قاسه‌كه‌یان‬ ‫بڕی���وه‌ به‌هه‌م���ان ئ���ه‌و كون���ه‌ی‌‬ ‫دیواره‌كه‌ی���ان كونكردبو گه‌ڕابونه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌و ش���وێنه‌ی‌ لێیهاتب���ون‪ ،‬هیچ‬ ‫قوفڵێكی‌ دوكانه‌كه‌م نه‌شكێنرابو"‪.‬‬ ‫قاره‌م���ان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات كه‌‬ ‫له‌كات���ی‌ بڕین���ی‌ دوكانه‌كه‌ی���دا دو‬ ‫كیلۆ ئاڵتونی���ان بردوه‌ كه‌ مه‌زه‌نده‌‬ ‫ده‌كرێت به‌هه‌ش���تا هه‌زار دۆالر‪ ،‬ئه‌و‬

‫وتی‌ "له‌ئێس���تادا كه‌س له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫روداوه‌ ده‌س���تگیر نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ت���رس‌و دودڵ���ی‌ الی‌ دوكان���داران‬ ‫دروس���تكردوه‌ به‌ڕاده‌یه‌ك به‌رده‌وام‬ ‫له‌گومانی‌ ئه‌وه‌دان ئه‌م جۆره‌ تاوانانه‌‬ ‫یاسا لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ نه‌كات‌و‬ ‫په‌ل بكێشێت بۆ كاری‌ نه‌خوازراوی‌‬ ‫دیكه‌"‪.‬‬ ‫الیه‌نی‌ پۆلیس���یش ئام���اژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانی���ان‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌م روداوی‌ دزیكردنانه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫نه‌قی���ب س���ه‌ركه‌وت ئه‌حم���ه‌د‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‬

‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫"لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌و روداوه‌ به‌رده‌وام ‌ه‬ ‫س���ه‌رجه‌م بنكه‌كان���ی‌ پۆلیس���ی‌‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ ت���اوان كۆبوینه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫به‌دوای‌ ئه‌و كه‌سانه‌دا ده‌گه‌ڕێین كه‌‬ ‫ئه‌و تاوانه‌یان ئه‌نجامداوه‌ له‌ئێستادا‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌كان نهێنییه‌‌و ناتوانین‬ ‫هه‌موشتێك بڵێین"‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیس ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌‬ ‫ك���رد "دوكانداره‌كانی‌ ئ���ه‌و بازاڕه‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌من له‌پاراستنی‌ سه‌روه‌ت‌و‬ ‫ماڵی���ان زۆرب���ه‌ی‌ دوكان���داره‌كان‬ ‫ئاماده‌ی‌ ئه‌وه‌یان تیا نه‌بوه‌ كامێرای‌‬ ‫چاودێری‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ دوكانه‌كانیان‌و‬ ‫ئه‌و بازاڕه‌ دابنێن"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی پارتی‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫هه‌ندێك الیه‌نی سیاسیی كار بۆ دورخسته‌وه‌ ‌ی گۆڕان‌و پارتی ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬

‫ده‌نگۆی لێكنزیكبونه‌وه‌ی‌ پارتی‌و‬ ‫گۆڕان له‌ئارادایه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتی ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گه‌ر پارتی‌و گۆڕان مه‌به‌ستیان‬ ‫بێت هیچ الیه‌نێك ناتوانێت‬ ‫لێكیان دوربخاته‌وه‌" وته‌بێژی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش ده‌ڵێت‬ ‫"نه‌رمی نواندێك كه‌ هه‌بێت ئه‌وه‌یه‌‬ ‫به‌رپرسه‌كانی پارتی هێرش‬ ‫ناكه‌نه‌ سه‌ر بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانمان"‪.‬‬ ‫فازیل ره‌ئوف ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارت����ی بۆ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند "هیچ‬ ‫زانیارییه‌ك له‌ب����اره‌ی‌ نزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و پارتی نه‌گه‌یش����توه‌ به‌ئێمه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم هیوادارین هه‌م����و الیه‌كمان‬ ‫كاربكه‌ین بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌یه‌ك نزیك‬ ‫بینه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌قه‌یرانه‌كانی‬ ‫ئێس����تا ده‌ربچین‪ ،‬ده‌بێ����ت كارێك‬ ‫بكه‌ی����ن بۆ ته‌بابونی نێ����وان الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كان‪ ،‬ریفراندۆم بكرێت و‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كوردستان رابگه‌یه‌نرێت‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ل����ه‌م كێش����ه‌و قه‌یرانه‌‬ ‫رزگارمان بێت‪ ،‬ن����ه‌ك هه‌ر قه‌یرانی‬ ‫دارایی‪ ،‬به‌ڵكو قه‌یرانه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫چونكه‌ ئه‌وانه‌ ئاڵۆزییه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫زیات����ر كردوه‌‪ ،‬ح����ه‌ز و داواكاریمان‬ ‫هه‌ی����ه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتو و ته‌با‬ ‫بین بۆ ده‌ربازبون له‌م قه‌یرانه‌ "‪.‬‬ ‫ده‌ش����ڵێت "ئاگاداری ئ����ه‌وه‌ نیم‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ده‌ستپێش����خه‌ری‬ ‫كردبێ����ت ب����ۆ لێكنزیكبون����ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ پارت����ی‪ ،‬ئه‌گه‌ر ش����تێكی‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ هه‌بێت ئه‌وه‌ مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس����یی پارتی ئ����اگادار ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی پارتییه‌وه‌ باس له‌وه‌‬ ‫نه‌كراوه‌ هه‌نگاو بنێین بۆ نزیكبونه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها فازیل به‌شاره‌تی ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركرایه‌تی پارتی له‌سنوری هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان����د "زانیارییه‌كان‬

‫ته‌نها له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ بیستومانه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك����و كرداریش ئێس����تا هه‌وڵێكی‬ ‫زۆر له‌ئارادایه‌ بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‬ ‫ئ����ه‌و قه‌یران����ه‌ سیاس����ییه‌ی‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌كوردس����تاندا هه‌ی����ه‌‪ ،‬قه‌یران����ه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كه‌ ته‌نها له‌نێوان پارتی‌و‬ ‫گۆڕان����دا نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو الیه‌نی دیكه‌ش‬ ‫هه‌ی����ه‌ ده‌س����تیان له‌بارودۆخه‌كه‌دا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ هیوادارین ئه‌و الیه‌نانه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ش هه‌وڵه‌كانیان بخه‌نه‌ گه‌ڕ بۆ‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردنی كێشه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئ����ه‌م كێش����انه‌ چاره‌س����ه‌ر بكرێت‬ ‫كاریگه‌ری ده‌بێت له‌س����ه‌ر ده‌رونی‬ ‫هه‌م����و تاكێك����ی هه‌رێ����م‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هیچ كه‌س����ێك ناتوانێ����ت خۆی له‌و‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌ البدات"‪.‬‬ ‫به‌ش����اره‌تی ده‌ڵێ����ت "هه‌ندێ����ك‬ ‫الیه‌نی سیاس����یی ده‌س����تیان هه‌یه‌‬ ‫له‌دورخس����تنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و پارتی‪،‬‬ ‫هه‌ندێ����ك الی����ه‌ن ده‌س����تیان هه‌یه‌‬ ‫له‌خراپ����ی بارودۆخه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ دیارو‬ ‫ئاشكرایه‌ چه‌ند الیه‌ن له‌ناوحكومه‌ت‬ ‫قورسایی هه‌یه‌و ئه‌وانه‌ی دیكه‌ له‌ناو‬ ‫حكومه‌ت نین‌و په‌رله‌مانتاریان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پارتی‌و گۆڕان مه‌به‌س����تیان‬ ‫بێ����ت هی����چ الیه‌نێ����ك ناتوانێ����ت‬ ‫بنێوه‌ندگیرییان بۆ دورخستنه‌وه‌یان‬ ‫ب����كا‪ ،‬م����ن ن����اوی ك����ه‌س‌و الیه‌ن‬ ‫ناب����ه‌م‪ ،‬ه����ه‌ركام ل����ه‌و الیه‌نانه‌ كه‌‬ ‫ده‌چن����ه‌ س����ه‌ركه‌ناڵی ته‌له‌فزی����ۆن‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می ناك����ه‌ن له‌زه‌مكردن‌و‬ ‫خراپه‌ باسكردنی حكومه‌ت كه‌ خۆی‬ ‫له‌ناو حكومه‌ته‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارت����ی ده‌ڵێ����ت "هی����وادارم ئه‌و‬ ‫ده‌نگۆی����ه‌ راس����ت بێت ك����ه‌ عه‌لی‬ ‫باپیرو به‌شێك له‌مه‌كته‌بی سیاسیی‬ ‫یه‌كێت����ی نێوه‌ندگی����ری له‌نێ����وان‬ ‫مه‌س����عود بارزان����ی‌و نه‌وش����یروان‬ ‫مس����ته‌فا ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وكاته‌ بارزانی‬ ‫داوای كۆبونه‌وه‌ی‌ س����ه‌رجه‌م الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانی كرد‪ ،‬هه‌ندێك الیه‌ن‬ ‫به‌ش����دارییان نه‌ك����رد‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫داوای كۆبونه‌وه‌ی‌ دوقۆڵی لێبكه‌یت‪،‬‬

‫گۆڕان‪:‬‬ ‫حاكم قادر‪:‬‬ ‫ته‌نها نه‌رمی‬ ‫هه‌وڵه‌كان‬ ‫نواندێك‬ ‫بۆ یه‌كتر‬ ‫كه‌ هه‌بێت‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پارتی دیموكراتی ئه‌وه‌یه‌ پارتی‬ ‫هێرش ناكه‌ته‌‬ ‫كوردستان‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان سه‌رخۆمان‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانمان‬ ‫به‌رده‌وامن‬

‫ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌وه‌ بو كه‌ داوا له‌بارزانی‬ ‫كرا هه‌ڵوێستی هه‌بێت بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫كێش����ه‌كه‌‪ ،‬بارزانی له‌سه‌رپێشنیاری‬ ‫عه‌ل����ی باپیر كۆبونه‌وه‌ك����ه‌ی‌ كردو‬ ‫خۆی نه‌چوه‌ ناوكۆبونه‌وه‌كه‌‪ ،‬ئیتر بۆ‬

‫داوای دیداری بارزانی ده‌كات"‪.‬‬ ‫ش����ۆڕش حاجی وته‌بێژی ره‌سمی‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫وت "هه‌تا ئێس����تا ئه‌وه‌ی‌ ره‌سمی‬ ‫بێت هه‌ری����ه‌ك له‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬

‫پارت����ی دیموكرات����ی كوردس����تان‬ ‫له‌هه‌ڵوێس����ته‌كانی خۆیان په‌شیمان‬ ‫نه‌بونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و یه‌كده‌نگی‌و‬ ‫یه‌كهه‌ڵوێس����تییه‌ی به‌غدا كاریگه‌ری‬ ‫به‌جۆرێ����ك ده‌بێ����ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌م‬ ‫چه‌ند رۆژه‌ی‌ رابردو له‌الیه‌ن چه‌ندین‬ ‫سه‌ركرایه‌تی پارتی‌و به‌رپرسه‌كانیان‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ ج����اران به‌گۆڕانیان ده‌وت‬ ‫ئێستا كه‌متر ده‌یڵێن"‪.‬‬ ‫حاج����ی ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش����كرد‬ ‫"ته‌نها نه‌رم����ی نواندێك كه‌ هه‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ به‌رپرسه‌كانی پارتی هێرش‬ ‫ناكه‌نه‌ س����ه‌ر بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانمان"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ هه‌ریه‌ك له‌عه‌لی‬ ‫باپیرو به‌شێك له‌مه‌كته‌بی سیاسیی‬ ‫یه‌كێت����ی كه‌وتونه‌ته‌ نێوان بارزانی‌و‬ ‫نه‌وش����یروان مس����ته‌فا‪ ،‬وته‌بێ����ژی‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان ئاش����كرایكرد‬ ‫"هه‌وڵ����ه‌كان به‌رده‌وام����ی هه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫هه‌رله‌یه‌ك����ه‌م رۆژه‌وه‌ یه‌كێت����ی‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ‌و خه‌ڵكی دیك����ه‌ كه‌وتونه‌ته‌‬ ‫نێوان ئێمه‌و براده‌رانی پارتی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئاگادار نیم یه‌كگرتو هیچ هه‌وڵێكی‬ ‫دابێت"‪.‬‬ ‫الی خۆشییه‌وه‌ ئاواتی شێخ جه‌ناب‬ ‫ئه‌ندامی جڤاتی نیش����تمانی گۆڕان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ وت "ئه‌وه‌ی‌ باسده‌كرێت‬ ‫ك����ه‌ نه‌رمی نوان����دن له‌نێوان پارتی‬ ‫و گۆڕان هه‌یه‌‪ ،‬كاتێك دێته‌ س����ه‌ر‬ ‫ك����ردار پارتی هه‌م����ان بۆچونه‌كانی‬ ‫خۆی باس ده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ����ۆڕان م����ه‌رج‌و پێش����مه‌رج قبوڵ‬ ‫ناكات‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ پارتی ده‌یڵێت له‌سه‌ر‬ ‫ریفراندۆم‌و رێكخس����تنه‌وه‌ی‌ ناوماڵی‬ ‫ك����وردی‌و ده‌وڵ����ه‌ت‌و ئاش����ته‌وایی‪،‬‬ ‫بۆ پینه‌وپینه‌كاری ئه‌و سیاس����ه‌ته‌‬ ‫تاكڕه‌وانه‌یه‌ی هه‌یه‌تی"‪.‬‬ ‫ش����ێخ جه‌ناب باس له‌وه‌شده‌كات‬ ‫"له‌سه‌ره‌تای كێشه‌كانه‌وه‌ یه‌كێتی‌و‬ ‫یه‌كگرت����وی ئیس��ل�امی رایانگه‌یاند‬ ‫"ئه‌وان به‌شێكن له‌چاره‌سه‌رو به‌شێك‬ ‫نابن له‌كێش����ه‌‪ ،‬به‌شێك له‌و الیه‌نانه‌‬

‫هه‌وڵی نێوه‌ندگیریی����ان داوه‌ به‌اڵم‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ سه‌ركه‌وتو بن له‌ئاسایی‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ دۆخی كوردستان"‪.‬‬ ‫هاوكات ئاس����ۆ مه‌حمود ئه‌ندامی‬ ‫جڤاتی نیش����تیمانی گۆڕان له‌س����ه‌ر‬ ‫لێكنزیكبون����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان وپارتی بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ وتی "هیچ لێكنزیكبونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ل����ه‌و ج����ۆر‌ه له‌ئ����ارادا نی����ه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫داوامانكردوه‌ به‌بێ مه‌رج‌و پارتیش‬ ‫م����ه‌رج و پێش����مه‌رجی نه‌بێ����ت بۆ‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌‪ ،‬نابێ����ت مه‌رجی هه‌بێت‬ ‫بڵێت نابێت دكتۆر یوسف بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ب����اس ده‌كرێت‬ ‫گ����ۆڕان مه‌رجی هه‌یه‌ راس����ت نیه‌و‬ ‫پارتی مه‌رجی هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ مه‌رجمان‬ ‫نیه‌و مه‌رجی پارتیش����مان پێ قبوڵ‬ ‫ناكرێت ك����ه‌ ده‌ڵێن نابێ����ت دكتۆر‬ ‫یوسف سه‌رۆكی په‌رله‌مان بێت"‪.‬‬ ‫دكتۆر ئاس����ۆ مه‌حم����ود ئاماژه‌ی‬ ‫به‌وه‌ش����كرد "ئێم����ه‌ وه‌ك����و خۆمان‬ ‫وای����ن‌و هه‌رچیی����ه‌ك به‌قازانج����ی‬ ‫هاواڵتی����ان‌و پرۆس����ه‌ی‌ دیموكراتی‬ ‫بێت ئ����ه‌وه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬با پارتی رازی‬ ‫نه‌بێت كه‌ الیه‌نی س����ێهه‌م كاربكات‬ ‫بۆ دورخس����تنه‌وه‌ی‌ پارتی‌و گۆڕان‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ده‌رگامان خستۆته‌ سه‌رپشت‪،‬‬ ‫پارتیش خۆی ده‌توانێت بڕیاربدات‪،‬‬ ‫هیچ ش����تێك له‌سیاس����ه‌تدا مه‌حاڵ‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئێم����ه‌ وه‌ك حزبێكی مه‌ده‌نی‬ ‫له‌وه‌ده‌چێ����ت په‌یوه‌ندییه‌كانم����ان‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی هێور بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌نێوه‌ندگیری نێوان‬ ‫نه‌وش����یروان مس����ته‌فاو بارزان����ی‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی جڤاتی نیش����تیمانی گۆڕان‬ ‫وت����ی "هی����چ ش����تێك له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ئاگادار نیم"‪.‬‬ ‫الی خۆش����ییه‌وه‌‪ ،‬حاك����م ق����ادر‬ ‫حه‌مه‌ج����ان كارگێ����ری مه‌كته‌ب����ی‬ ‫سیاس����یی یه‌كێت����ی نیش����تیمانی‬ ‫كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د‬ ‫"هه‌وڵه‌كان ب����ۆ یه‌كترنزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پارت����ی دیموكرات����ی كوردس����تان‌و‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان به‌رده‌وام����ی‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫"ملمالنێ ‌ی پارتی‌‌و په‌كه‌ك ‌ه كاریگه‌ر ‌ی زۆر خراپ ‌ی هه‌ی ‌ه له‌سه‌ر ناوچه‌كه‌"‬

‫جێگری لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ندی شه‌نگال‪ :‬هه‌تا ئێستا ‪ %35‬شه‌نگال له‌ژێرده‌ستی‌ داعشدا ماوه‌‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫حسێن ده‌رمان ئیسماعیل‪ ،‬جێگری‌‬ ‫لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ندی‌ رێكخستنی‌‬ ‫(‪)15‬ی‌ شه‌نگال‪ ،‬ئه‌و پیاوه‌ی‌‬ ‫كه‌ خۆی‌ (‪ )81‬هاواڵتی‌ ئێزیدی‌‬ ‫له‌ده‌ستی‌ رێكخراوی‌ داعش‬ ‫رزگاركردوه‌‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "تا ئێستا له‌كۆی‌‬ ‫‪ 6000‬دیل‪ 2000 ،‬ئێزیدی‌ له‌ده‌ستی‌‬ ‫داعش رزگاركراون"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وا س���اڵ‌‌و نیوێ���ك زیاتر‬ ‫به‌سه‌ر هێرشی‌ سه‌ر شه‌نگالدا تێپه‌ڕ‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئایا ئێستا شه‌نگال به‌ته‌واوی‌‬ ‫ئازادكراوه‌؟‬ ‫حس���ێن ده‌رمان‪ :‬هه‌تا ئێستا ‪%30‬‬ ‫بۆ ‪ %35‬خاكی‌ شه‌نگال له‌ژێرده‌ستی‌‬ ‫داعش���دا ماوه‌ت���ه‌وه‌و رزگارنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تا ئێم���ه‌ له‌هه‌وڵدای���ن له‌گه‌ڵ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ عێراق‌و‬ ‫رێكخراوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‌و رێكخراوه‌‬ ‫خێرخوازیه‌كان���دا پێك���ه‌وه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ه���ان بده‌ی���ن تاوه‌ك���و بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫جێگ���ه‌ی‌ خۆیان‪ .‬ح���ه‌وت كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫له‌ناو شه‌نگال كه‌ هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك‬ ‫رێژه‌یه‌ك���ی‌ زۆر هاواڵت���ی‌ ئێزیدی���ن‬ ‫به‌ده‌ست ئه‌و رێكخراوه‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ده‌یان گوند هه‌ت���ا هێڵی‌ (‪ )36‬كه‌‬ ‫له‌سه‌ر مادده‌ی‌ (‪)140‬ه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئێس���تادا ملمالنێ���ی‌‬ ‫سیاسی‌ له‌ناوچه‌كه‌دا بونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ملمالنێیانه‌ چ كاریگه‌ریه‌كیان دروست‬ ‫كردوه‌ له‌سه‌ر دۆخی‌ شه‌نگال؟‬ ‫حس���ێن ده‌رم���ان‪ :‬بێگوم���ان‬ ‫ملمالنێ���كان كاریگ���ه‌ری‌ گه‌وره‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬جاران ملمالنێ‌ ئه‌گه‌ر هه‌بوایه‌‬

‫له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫چاكس���ازیدا ب���و‪ ،‬ئ���ه‌و بزوتنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌كی ئێزیدی‌ بو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫په‌كه‌كه‌و یه‌پ���ه‌ژه‌و ته‌ڤده‌و (حركه‌‬ ‫اسالح ئیزیدی‌ الحره‌) جێگه‌ی‌ خۆیان‬ ‫گرتوه‌و ئه‌نجومه‌نێكیان بۆ ش���ه‌نگال‬ ‫داناوه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان ملمالنێی���ان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫پارتیدا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش سیاس���ه‌ته‌و‬ ‫ره‌نگه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ یه‌كێتیش هه‌یانبێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌د ده‌ر سه‌د له‌گه‌ڵ‌ پارتیدا‬ ‫ئێس���تا له‌ملمالنێدان‪ ،‬دیاره‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫كاریگه‌ری‌ زۆر خراپی‌ له‌س���ه‌ر ژیانی‌‬ ‫رۆژان���ه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ش���ه‌نگال هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌راستی‌ مێش���كی‌ خه‌ڵكی‌ شه‌نگال‬ ‫له‌ئێستادا هیالكه‌و توشی‌ شۆك بون‬ ‫بۆیه‌ بچوكتری���ن ملمالنێ‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫خراپ دروست ده‌كات‪ ،‬ئه‌وان نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )6000‬كه‌س���یان كه‌وتۆته‌ ده‌ستی‌‬ ‫داع���ش به‌ژن‌و پی���رو منداڵه‌وه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫رێژه‌یه‌ (‪ )2000‬ك���ه‌س رزگاركراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم خه‌ڵكێك هه‌یه‌ بێسه‌روشوێنه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش كچ له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌ كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی‌ پێوه‌ ده‌كرێت هه‌تاكو نرخی‌‬ ‫(‪ )10‬هه‌زار دۆالر‪ ،‬ئه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫چاره‌نوس���ی‌ پیرو گه‌نجان دیارنین‪،‬‬ ‫ك���وڕه‌كان له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 12‬س���اڵیه‌وه‌‬ ‫راهێنانی���ان بۆ خۆكوژی‌ پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫فێ���ری‌ ش���ه‌ڕیان ده‌ك���ه‌ن‌و نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )1500‬من���داڵ‌ له‌الیه‌ن داعش���ه‌وه‌‬ ‫راهێنانیان پێ‌ ده‌كرێت‌و ئه‌وه‌ش بۆ‬ ‫ئاینده‌ زۆر خراپه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئێوه‌‬ ‫ئه‌و دیالنه‌ی‌ الی‌ داعشن چه‌ندن؟‬ ‫حس���ێن ده‌رمان‪ :‬خ���ۆی‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫(‪ )6000‬كه‌س كه‌وتن ‌ه ده‌س���تی‌ ئه‌و‬ ‫رێكخ���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم (‪ )2400‬ك���ه‌س‬ ‫رزگاركراون‪ ،‬به‌الم نازانرێت چه‌ندیان‬

‫تاوه‌كو ئێستا‬ ‫‪ 81‬كه‌سم‬ ‫له‌ده‌ستی‌ داعش‬ ‫رزگاركردوه‌‬ ‫له‌ژن‌و منداڵ‌‌و‬ ‫كچ‌و په‌ككه‌وتو‬

‫حسێن ده‌رمان‬ ‫له‌ژیاندا ماون له‌وانه‌ی‌ كه‌ ماونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ هه‌ندێ���ك ره‌نگ���ه‌ به‌هه‌ر‬ ‫هۆكارێك بێت له‌ژیاندا نه‌مابن‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫برس���ێتی‌‌و ناڕه‌حه‌تی‌‌و ترسی‌ زۆریان‬ ‫بینوه‌‪ ،‬جارێ ئامارێك���ی‌ فه‌رمیمان‬ ‫النیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت ئێوه‌ خه‌ڵكتان‬ ‫رزگار كردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چۆن بوه‌؟‬

‫حس���ێن ده‌رم���ان‪ :‬م���ن به‌چه‌ند‬ ‫قۆناغێ���ك خه‌ڵك���م رزگار ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫تاوه‌كو ئێستا (‪ )81‬كه‌سم له‌ده‌ستی‌‬ ‫داعش رزگاركردوه‌ له‌ژن‌و منداڵ‌‌و كچ‌و‬ ‫په‌ككه‌وت���و‪ ،‬بۆنمونه‌ ئه‌وكات داعش‬ ‫هێرش���ی‌ كرد له‌(‪ )31( )2014‬كچی‌‬ ‫قوتابی‌ زانكۆی‌ موسڵ‌ بون‌و ئێزیدی‌‬ ‫بون‪ ،‬یاخود له‌زیندانی‌ بادوش (‪)14‬‬

‫پیاو و (‪ )1‬ژن كه‌ ئێزیدی‌ بون‪ ،‬هه‌تا‬ ‫یه‌كێكیان ئه‌ندام مه‌ڵبه‌ندی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫بو‪ )4( ،‬كچی‌ دیكه‌و دواتریش (‪)13‬‬ ‫كه‌سی‌ س���ێ‌ خێزان كه‌ له‌ژن‌و پیاو‬ ‫و گه‌نج‌و منداڵ‌ پێكهاتبون رزگارمان‬ ‫ك���ردن‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ به‌پ���اره‌ زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫رزگارده‌كران كه‌ ئێم���ه‌ پاره‌كانمان‬ ‫ده‌دایه‌ قاچاغچی‌ عه‌ره‌ب‪ ،‬هه‌تا یه‌ك‬

‫كچی‌ كورد نه‌ك هه‌ر ئێزیدیش مابێت‬ ‫ئێمه‌ به‌رده‌وام ده‌بین له‌رزگاركردنیان‬ ‫ئه‌گه‌ر گیانی‌ خۆم دانابێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌هۆی‌ ئه‌و رزگاركردنانه‌وه‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ مه‌ترسی‌ نه‌بونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫حس���ێن ده‌رمان‪ :‬به‌ڵێ‌ زۆرجاران‬ ‫توشی‌ مه‌ترسی‌ بومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ج���ار هه‌ب���وه‌ ته‌قه‌مان لێك���راوه‌و‬ ‫روب���ه‌ڕوی‌ كێش���ه‌ی‌ زۆر بوینه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌تا به‌قه‌ناس ته‌قه‌مان لێكراوه‌ به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ سه‌یاره‌كه‌مان درع بو‪ ،‬جارێك‬ ‫چوین هه‌ندێك ته‌رمم���ان هێنایه‌وه‌‬ ‫كه‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ بون كه‌‬ ‫كاتژمێر‌و نیوێك شه‌ڕمان كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێ‌ ئێستا شه‌نگال ده‌بات‬ ‫به‌ڕێوه‌؟‬ ‫حس���ێن ده‌رمان‪ :‬لیژنه‌ی‌ هاوبه‌ش‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌ش���ه‌نگال ك���ه‌ له‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارتی‌‌و ئه‌نه‌كه‌س���ه‌ پێكهاتون‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ لیوای‌ تایبه‌تیش هه‌یه‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌حزبه‌كانن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم پارت���ی‌ داواده‌كات‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ ناوچه‌ك���ه‌ ج���ێ‌ بهێڵێت‪،‬‬ ‫بۆچی‌؟‬ ‫حس���ێن ده‌رم���ان‪ :‬په‌كه‌كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫هه‌ركات خه‌ڵكه‌كه‌ داوای‌ رۆیش���تنی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌یان كرد ئه‌وان ئاماده‌ن بڕۆن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هێزێكیان له‌(‪ )1500‬كه‌س بۆ‬ ‫ئه‌وان دروس���تكردوه‌ كه‌ یه‌په‌ژه‌ن‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���ه‌نگالن‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ركاتێك‬ ‫گه‌ریال بكشێنه‌وه‌ ئه‌وا ئه‌وان هێزێكی‌‬ ‫به‌دیلی���ان هه‌ی���ه‌ له‌ناوچه‌ك���ه‌دا كه‌‬ ‫یه‌په‌ژه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‌ شه‌ڕكردندا‬ ‫هه‌م���و هێ���زه‌ كوردی���ه‌كان له‌یه‌ك‬ ‫سه‌نگه‌ره‌وه‌ شه‌ڕیان كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ هه‌ی���ه‌ ملمالنێی‌ سیاس���یه‌ نه‌ك‬ ‫ملمالنێی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫له‌سه‌ر پۆست ‌ی ئه‌مینداری ‌ی یه‌كگرتو‬ ‫پیرو گه‌نجه‌كان ملمالنێیانه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كوردستان‌و كاندید بۆ پۆست ‌ی‬ ‫ئه‌مینداری‌ گشتی‌ ئه‌و حزبه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ناتوانین بڵێین كه‌ تائێستاش‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ حزبێكی‌ گه‌نجانه‌یه‌‌و‬ ‫به‌اڵم زۆر پیریش نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫پێكهاته‌ ‌ی حزب ‌ی‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫پێكهاته‌یه‌ك ‌ی‬ ‫هه‌ره‌مییه‌ ئه‌و‬ ‫پێكهات ‌ه هه‌ره‌میی ‌ه‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ ده‌ركه‌وتن‌و‬ ‫خۆناساندنی‌ زۆر ‌ی‬ ‫تێدا نییه‬

‫كادرێكی‌ ئه‌و حزبه‌ش ده‌ڵێ‌ "سیاس���ه‌تی‌‬ ‫گه‌نجانه‌ مه‌رج نییه‌ هه‌مو كات سیاسه‌تێك ‌ی‬ ‫دروست بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر كاروانی‌ ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان له‌باره‌ی‌‬ ‫چانس���ی‌ گه‌نجان بۆ چونه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫له‌نێو كۆنگ���ره‌ی‌ یه‌كگرت���ودا‪ ،‬رایگه‌یاند‬ ‫"ئێم���ه‌ ده‌بێ���ت دو ئاس���ت جیابكه‌ینه‌وه‌‬ ‫ئاس���تێكیان كه‌ به‌پێی‌ پڕۆگرام‌و په‌یڕه‌وی‌‬ ‫ناوخۆ له‌‪ 25‬س���اڵییه‌وه‌ ب���ۆی‌ هه‌یه‌ ببێت‬ ‫به‌ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌سااڵنی‌ رابردودا یه‌كگرتو خۆی‌‬ ‫حزبێك���ی‌ گه‌نج بوه‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫‌و‬ ‫به‌ش���داربووه‌كانی‌ كۆنگ���ره‌كان گه‌نج بون‬ ‫ئه‌بوبه‌کر عه‌لی‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌س���ه‌ركردایه‌تیه‌كانیش له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا تاراده‌یه‌ك گه‌نج بون‌و له‌نێوان ‪ 30‬بۆ ده‌بن به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر بڵێیت گه‌نجان ده‌توانن قوتابیان���ی‌ یه‌كگرتو به‌هه‌ن���د وه‌ربگیرێت‌و‬ ‫له‌ئاس���تێكی‌ به‌رچاو بچنه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ وتیش���ی‌ "چونكه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و داوایه‌ به‌هه‌ند‬ ‫‪ 40‬ساڵ چونه‌ته‌ سه‌ركردایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫كاروان���ی‌ ل���ه‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ "چانس���ی‌ به‌تایبه‌تی‌ ئه‌گه‌ر تا ‪ 35‬ساڵ به‌گه‌نج سه‌یر وه‌ربگیرێ���ت ئ���ه‌وا زی���اد له‌توێژێكی‌ دیكه‌‬ ‫گه‌ن���ج كه‌مه‌ له‌خوار چل س���اڵییه‌وه‌ بچێته‌ بكه‌یت به‌بڕوای‌ من ئه‌گه‌رێكی‌ له‌وجۆره‌ زۆر داوا ‌ی سیستمی‌ كۆتا ده‌كه‌ن‌و جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ كۆمه‌ڵێك س���ه‌ركرده‌ی‌ یه‌كگرتو هه‌یه‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و به‌بڕوای‌ من چانسێكی‌ زۆر نییه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دانانی‌ كۆتا بۆ ژنان له‌ناو ك���ه‌ خۆیان به‌شایس���ته‌تر ده‌زان���ن بۆ ئه‌و‬ ‫نابینم بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هۆكاره‌كه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌بوبه‌ك���ر كۆنگره‌ی‌ یه‌كگرت���و‪ ،‬كاروانی‌ وتی‌ "بۆ ژن پێگه‌یه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتی‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش ك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫كاروان���ی‌ وت���ی‌ "له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ورده‌ ورده‌ كۆتا هه‌یه‌ له‌كۆنگره‌ی‌ یه‌كگرتو ‪%25‬ه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "گه‌نجان��� ‌ی یه‌كگرت���و خۆیان "ئه‌وه‌ی‌ گه‌نج���ان چاوه‌ڕوانین‌و خه‌ڵكانێكی‌‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بونی‌ كادر له‌ناو یه‌كگرتودا دروست‬ ‫بوه‌‌و نه‌وه‌كانی‌ یه‌كگرت���و به‌ره‌و به‌ته‌مه‌نی‌ له‌ئێستادا داوای‌ شتێكی‌ له‌و جۆره‌ ده‌كه‌ن وه‌كو ئێمه‌ومانان ئاواتی‌ بۆ بخوازێت ره‌نگه‌‬ ‫ده‌چ���ن‌و كۆتاییه‌كیش نییه‌ ب���ۆ الوان كه‌ كه‌ بۆ كۆنگره‌ی‌ حه‌وته‌م سیستمی‌ كۆتایان له‌و ئاسته‌دا نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر كاروانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ كۆتا بچنه‌ ناو كۆنگره‌كانه‌وه‌"‪ .‬بۆ دابنرێت‌و گه‌نج���ان‌و قوتابیانی‌ یه‌كگرتو‬ ‫"ناتوانین بڵێین كه‌ تائێس���تاش یه‌كگرتوی‌‬ ‫وتیشی‌ "سروشتی‌ پێكهاته‌ی‌ حزبه‌كه‌ش داوایه‌كی‌ له‌وجۆره‌یان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌ "ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر ئیس�ل�امی‌ حزبێكی‌ گه‌نجانه‌ی���ه‌‌و به‌اڵم زۆر‬ ‫وای���ه‌ كه‌ ته‌مه‌ن تاراده‌ی���ه‌ك رۆڵ ده‌بینێت‬ ‫ئه‌وانی���ش داوای‌ بكه‌ن ئه‌وا توێژی‌ دیكه‌ش پیریش نه‌بوه‌ ب���ه‌اڵم ورده‌ ورده‌ نه‌وه‌كانی‌‬ ‫له‌دیاریكردنی‌ پێگه‌ی‌ سه‌ركرده‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ به‌شبه‌حاڵی‌ داوای‌ بكه‌ن به‌اڵم گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئێس���تا یه‌كگرتو به‌ته‌مه‌نتر ده‌بن‌و ده‌بێت بۆ له‌مه‌وال‬ ‫خۆی‌ باسی كردوه‌ كه‌ "یه‌كێك له‌پێوه‌ره‌كانی‌ داواكردنێكی‌ كۆتا له‌ناو گه‌نجانی‌ یه‌كگرتودا گه‌نجان شوێنیان دیار بێت له‌دروستكردنی‌‬ ‫بڕیار له‌ن���او یه‌كگرتودا ئه‌گین���ا ناتوانیت‬ ‫كرانه‌وه‌‌و س���ه‌ركه‌وتنی‌ هه‌ر حزبێك بریتییه‌ هه‌یه‌ بۆ به‌شداربونیان له‌سه‌ركردایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێمخۆشه‌ النیكه‌م چه‌ند گه‌نجێك بڵێیت حزبه‌كه‌ خۆی‌ گه‌نجه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئاستی‌ به‌شداریكردنی‌ گه‌نجان‌و ئافره‌تان‬ ‫وتیش���ی‌ "م���ن پێموای���ه‌ یه‌كگرتو به‌م‬ ‫له‌سه‌نته‌ری‌ بڕیاری‌ یه‌كگرتودا بن"‪.‬‬ ‫له‌دروستكردنی‌ بڕیاری‌ سیاسیدا"‪.‬‬ ‫ئه‌و ب���ه‌دوری‌ زانی‌ له‌ناو س���ه‌ركردایه‌تی‌ شێوه‌یه‌ی‌ ئێس���تای‌ ناتوانێت خواسته‌كانی‌‬ ‫وتیش���ی‌ "قسه‌مان له‌س���ه‌ر ئه‌و پرسانه‌‬ ‫كردوه‌‌و دیاره‌ گه‌نجانیش به‌شداری‌ كۆنگره‌ یه‌كگرت���ودا ئ���ه‌و پێش���نیاره‌ی‌ گه‌نجان‌و الوان له‌به‌شداریكردنی‌ سیاسی‌ بهێنێته‌دی‌‌و‬

‫محه‌مه‌د فه‌ره‌ج‬ ‫ب���ڕوام وایه‌ كه‌ ده‌بێت مه‌س���ه‌له‌ ده‌عوایی‌و‬ ‫وه‌عزیی���ه‌كان له‌یه‌كگرت���و جیابكه‌یت���ه‌وه‌‌و‬ ‫یه‌كگرت���و به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ت���ر دابڕێژیته‌وه‌‬ ‫كه‌ پارتێكی‌ سیاس���ی‌ نیشتیمانی‌ پاشخان‬ ‫ئیس�ل�امی‌ بێت من پێموایه‌ ئه‌وكاته‌ ده‌رگا‬ ‫به‌چه‌ند ج���ار فراوانتر به‌ ب���ه‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێس���تا ده‌كرێت���ه‌وه‌ ب���ۆ به‌ش���داریكردنی‌‬ ‫گه‌نجان"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "له‌چوارچێوه‌ی‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئێستادا به‌شداری‌ الوان له‌ئاستی‌ چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫الواندا نابێت"‪.‬‬ ‫د‪.‬س���ه‌لمان ن���ادر كادری‌ یه‌كگرت���وی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان له‌باره‌ی‌ چانس���ی‌‬ ‫گه‌نج���ان له‌كۆنگ���ره‌ی‌ یه‌كگرت���ودا ب���ۆ‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ پله‌ بااڵكان وتی‌ "به‌گشتی‌‬ ‫له‌كوردس���تان مادام به‌پره‌نس���یپی‌ حزبی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك بابه‌تی‌ حزبی‌ ده‌ڕواته‌ پێش���ه‌وه‌‬ ‫بێگومان له‌ناو یه‌كگرتوشدا خه‌ڵكی‌ به‌حزبی‌‬ ‫ده‌ڕواته‌ كۆنگ���ره‌وه‌‪ ،‬وات���ا خه‌ڵكێك نییه‌‬ ‫به‌ناوی‌ ئه‌وه‌ی‌ مادام كه‌ تۆ گه‌نجیت بچۆره‌‬ ‫ناو كۆنگره‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆرێ���ك له‌گه‌ن���ج ده‌چێته‌ ناو‬

‫سه‌اڵحه‌دین به‌هادین‬ ‫كۆنگ���ره‌وه‌ به‌اڵم هیچیان وه‌ك���و نوێنه‌ری‌‬ ‫گه‌نج‌و كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك���ی‌ گه‌نج نه‌چونه‌ت ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد "ب���ه‌اڵم له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫ئه‌وه‌شدا ژماره‌یه‌كی زۆر خه‌ڵك هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫یه‌كگرتودا كه‌ به‌شداری‌ كۆنگره‌ ده‌كه‌ن ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێمه‌ ته‌مه‌ن هه‌ژم���ار بكه‌ین بۆ گه‌نجێتیان‬ ‫ته‌مه‌نی���ان زۆر نییه‌‌و ناتوانین ناویان بنێین‬ ‫پیر‌و به‌الیه‌نی‌ كه‌مه‌وه‌ له‌خوار ‪ 40‬ساڵه‌وه‌ن‬ ‫یان له‌و قۆناغه‌دا وه‌ستاونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌كۆنگره‌كانی‌ پێشودا ژماره‌یه‌ك‬ ‫گه‌نج چونه‌ته‌ پێشه‌وه‌ به‌اڵم ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫نین‌و ناتوانی���ن بڵێین گۆڕانكارییه‌كی‌ قوڵ‌و‬ ‫ریشه‌ییه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پێكهاته‌ی‌ حزبی‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ پێكهاته‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌ره‌مییه‌ ئه‌و پێكهاته‌ هه‌ره‌مییه‌ ده‌رفه‌تی‌‬ ‫ده‌ركه‌وتن‌و خۆناس���اندنی‌ زۆری‌ تێدا نییه‌‌و‬ ‫ئاس���ته‌كانی‌ رێكخس���تن زۆر زۆرن به‌بڕوای‌‬ ‫من"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫"گه‌نجێ���ك به‌نمونه‌ كه‌ ده‌یه‌وێت له‌ش���اری‌‬

‫هه‌ڵه‌بجه‌وه‌ بتوانێت ده‌نگ���ی‌ هاواڵتییه‌كی‌‬ ‫زاخۆیی‌ به‌ده‌س���تبهێنێت ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ ببێت ‌ه‬ ‫ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ له‌پێكهاته‌ی‌ هه‌ره‌می‌‬ ‫رێكخس���تندا ده‌رف���ه‌ت ب���ه‌م ده‌ركه‌وتن‌و‬ ‫خۆناس���ینه‌ نادات له‌به‌رئه‌وه‌ ئاس���ان نییه‌‬ ‫گۆڕان���كاری‌ گه‌وره‌ له‌كۆنگ���ره‌ی‌ حزبه‌كان‬ ‫له‌كوردستان ڕوبدات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ره‌ت���ی‌ ك���رده‌وه‌ ك���ه‌ پێكهاته‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كگرتو‬ ‫پیر بوبێت‌و له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ سیاس���ه‌تی‌‬ ‫گه‌نجانه‌ مه‌رج نییه‌ هه‌موكات سیاسه‌تێكی‌‬ ‫دروس���ت بێت‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ كه‌ بڕوام‬ ‫به‌تێكه‌ڵه‌ی���ه‌ك هه‌ی���ه‌ له‌نێ���وان خه‌ڵك���ی‌‬ ‫موخ���ه‌زر‌هم‌و به‌ئه‌زموندا له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵكی‌‬ ‫به‌جموجۆڵدا‪ ،‬به‌و واتای���ه‌ی‌ كێ‌ ده‌توانێت‬ ‫زۆرتر بجوڵێت‌و كێ‌ زۆرتر ئه‌زمونی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "گه‌نج به‌مانای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ كێ‌‬ ‫ده‌توانێت گۆڕانكاری‌ زۆرتر قبوڵ بكات‌و كێ‌‬ ‫ده‌توانێت خۆی‌ بگۆڕێت"‪.‬‬ ‫د‪.‬سه‌لمان ده‌ڵێ‌ "من وانابینم كه‌ پێكهاته‌ی‌‬ ‫یه‌كگرتو گه‌یشتبێته‌ پێكهاته‌یه‌كی‌ پیر‌و پیر‬ ‫بوبێت یان ته‌نانه‌ت سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتو‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ پیر بوبێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "م���ن واده‌بینم ك���ه‌ یه‌كگرتو‬ ‫پێویس���تی‌ به‌وه‌ هه‌ی���ه‌ ل���ه‌م كۆنگره‌یه‌دا‬ ‫گۆڕانكاری‌ قوڵ بكات‪ ،‬هه‌م بتوانێت ته‌وزیفی‌‬ ‫ئه‌زمون‌و پێگه‌یش���تویی‌ قی���اده‌ كۆنه‌كانی‌‬ ‫بكات‌و هه‌م ش���تێك بكات ك��� ‌ه گه‌نجه‌كانی‌‬ ‫ناو یه‌كگرت���و زۆرترین جوڵه‌ بك ‌هن‌و بتوانن‬ ‫خۆی���ان ده‌ربخه‌ن‌و ده‌رف���ه‌ت له‌به‌رده‌میان‬ ‫بڕه‌خسێت‌و بناسێنرێن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌باره‌ت به‌داخ���وازی‌ گه‌نجان‌و‬ ‫قوتابیان���ی‌ یه‌كگرتو بۆ دانانی‌ سیس���تمی‌‬ ‫كۆت���ا له‌كۆنگره‌دا وتی‌ "من ب���ڕوام به‌كۆتا‬ ‫هه‌یه‌ هه‌ندێك توێژی‌ په‌راوێزخراو بگرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ بتوانن بچنه‌ سه‌رچاوه‌ی‌ بڕیاره‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌مو ش���تێكمان‬ ‫كرد به‌سیس���تمی‌ كۆتا‌و بابه‌ته‌كان هه‌موی‌‬ ‫ب���و به‌كۆتا ئیت���ر به‌جۆرێ���ك له‌جۆره‌كان‬ ‫بێ‌ ماهیی���ه‌ت ده‌بێت‌و من ل���ه‌و بڕوایه‌دام‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ پێویسته‌ زۆنه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردن بۆ‬ ‫ئه‌ندامانی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ بچوك بكرێنه‌وه‌‌و‬ ‫بتوانێ���ت خه‌ڵك���ی‌ له‌ده‌ڤه‌ره‌ك���ه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫پێویستی‌ به‌ده‌نگێكی‌ زۆر زۆر نه‌بێت تاوه‌كو‬ ‫ده‌ربچێت ئه‌وه‌نده‌ی‌ ئه‌وه‌ گرنگه‌ باسكردنی‌‬ ‫كۆتا گرنگ نییه‌"‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاماری‌ سلێمانی‌‪:‬‬

‫له‌دوا ‌ی ته‌واوكردن ‌ی خزمه‌تگوزارییه‌كان یه‌كه‌كان ‌ی سیته‌ك‌و زڕگوێز دابه‌شده‌كه‌ین‬

‫دیكه‌ش ده‌گرێته‌خۆی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌نجامه‌ هێڵی‌ نه‌بونی����ه‌كان دیاری‌ بكرێت‬ ‫له‌هه‌مو بواره‌كاندا"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاماری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاماری‌ س����لێمانی‌ ئاماژه‌ بۆ‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "له‌قۆناغی‌ داهاتوی‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌نجامی‌ توێژینه‌وه‌كه‌یان‬ ‫دابه‌شكردنی‌ یه‌كه‌كاندا ئه‌و هاواڵتیانه‌ی‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 2013‬به‌نیوه‌ ناچڵ ده‌رچو‪ ،‬ساڵی‌‬ ‫كه‌ خاڵه‌كانیان ‪‌11‬و ‪10‬یه‌ یه‌كه‌كانی‌‬ ‫‪‌2014‬و ‪ 2015‬توێژینه‌وه‌ی����ان نه‌كردوه‌‌و ئه‌و‬ ‫سیته‌ك‌و زڕگوێزیان ده‌درێتێ‌"‪.‬‬ ‫ئه‌نج����ام نه‌دان����ی‌ ئ����ه‌و توێژینه‌وه‌یه‌ی‌ به‌‬ ‫مه‌حمود عوس����مان به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاماری‌ كێشه‌یه‌كی‌ زۆر گه‌وره‌ پێناسه‌كرد‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵ����ێ‌ "ئه‌مس����اڵ كه‌وتینه‌ خۆمان‬ ‫سلێمانی‌ له‌باره‌ی‌ كاریگه‌ری‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫له‌سه‌ر كار‌و پڕۆژه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌یان له‌رێگه‌ی‌ وه‌زی����ری‌ پالندانان����ه‌وه‌ بتوانین‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "بێگومان له‌رێگه‌ی‌ هه‌ماهه‌نگی‌ له‌گه‌ڵ رێكخراوه‌كاندا‬ ‫قه‌یران����ی‌ دارایی‌ هه‌رێم كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر توێژینه‌وه‌كان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌مساڵ توانیمان له‌گه‌ڵ بانكی‌‬ ‫هه‌مو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و فه‌رمانگه‌یه‌ك هه‌یه‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‌و له‌گه‌ڵ رێكخراوه‌كانی‌ نه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ بودجه‌ نه‌بێت ناتوانیت بجوڵێیت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "راسته‌ ئێمه‌ فه‌رمانگه‌ی‌ ئامارین‌و یه‌كگرتوه‌كاندا دوباره‌ ئ����ه‌و هه‌ماهه‌نگییه‌‬ ‫له‌س����ه‌رمان پێویسته‌ هه‌میش����ه‌ ئاماره‌كان دروس����ت بێته‌وه‌‌و تاكو ئێس����تا توانیومانه‌‬ ‫كۆبكه‌ینه‌وه‌ به‌اڵم له‌زۆر حاڵه‌تدا توێژینه‌وه‌ی‌ چه‌ن����د توێژینه‌وه‌یه‌ك����ی‌ گرن����گ ئه‌نج����ام‬ ‫وامان هه‌یه‌ ك����ه‌ كات‌و خه‌رجییه‌كی‌ زۆری‌ بده‌ین"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ توێژینه‌وه‌كانیش����ه‌وه‌ وت����ی‌‬ ‫ده‌وێت له‌به‌رئه‌وه‌ ناتوانیت كاره‌كانت وه‌كو‬ ‫"توێژین����ه‌وه‌‌و روپێ����وی‌ ب����اری‌ كار‌و‬ ‫جاران‌و وه‌كو ‪ 2013‬ئه‌نجام بده‌یت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و توێژینه‌وانه‌ی‌ كه‌ نه‌یانتوانیوه‌ بێكاری‌‌و هه‌روه‌ه����ا توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ بانكی‌‬ ‫ئه‌نجام����ی‌ بده‌ن‪ ،‬مه‌حمود عوس����مان وتی‌ نێوده‌وڵه‌تیی����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ ئام����اردا ئه‌نجامی‌‬ ‫"ئێمه‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ به‌رفراوانی‌ سااڵنه‌مان ده‌ده‌ین ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ باری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‌و خۆی‌ چوار س����اڵ جارێك بو به‌اڵم ئاب����وری‌ خێزان����ه‌كان له‌گه‌ڵ ئ����اواره‌كان‌و‬ ‫دوات����ر كردمان به‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌مو س����اڵێك له‌گه‌ڵ په‌ناهه‌نده‌كان‌و كاریگه‌ربونی‌ ئاواره‌‌و‬ ‫ئه‌نجامی‌ بده‌ین‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانین به‌راورد په‌ناهه‌نده‌كان له‌س����ه‌ر ب����اری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫بكه‌ین له‌س����ه‌ر ئه‌و توێژینه‌وه‌ گه‌وره‌یه‌ كه‌ ئابوری‌ خێزانه‌كانی‌ هه‌رێم ده‌خه‌ینه‌ڕو"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ش����ه‌ش مانگی‌ س����اڵی‌ ‪2014‬‬ ‫هه‌مو جارێ����ك نزیكه‌ی‌ ه����ه‌زار بۆ هه‌زار‌و‬ ‫په‌نجا الپه‌ڕه‌ خشته‌‌و ئامار دێته‌ به‌رده‌ست توێژینه‌وه‌یه‌ك����ی‌ كار‌و بێكاریم����ان ك����رد‌و‬ ‫له‌هه‌رێم����دا رێژه‌ی‌ بێ����كاری‌ ‪ %7‬ده‌رچو‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مو ته‌وه‌ره‌كان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ته‌وه‌ره‌كان له‌سه‌ر بواری‌ ئابوری‌ ئێس����تا كه‌ توێژینه‌وه‌یه‌كمان كردوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ خێزانه‌كان����ه‌‌و ‪ 26‬ت����ه‌وه‌ری هه‌م����ان بوار بۆ ش����ه‌ش مانگ���� ‌ی كۆتایی‌‬

‫‪‌2015‬و له‌مانگ����ی‌ یه‌ك����ی‌ ‪ 2016‬ئه‌نجاممان‬ ‫دا‌و ئه‌نجام����ه‌كان له‌به‌رده‌س����تی‌ جه‌ناب���� ‌ی‬ ‫وه‌زیردای����ه‌‌و دوای‌ په‌س����ه‌ندكردنی‌ بۆ رای‌‬ ‫گشتی‌ راده‌گه‌یه‌نرێت"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ش كرد ك����ه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫بێ����كاری‌ زی����ادی‌ ك����ردوه‌‌و وت����ی‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌ وانه‌بوایه‌ ش����تی‌ زۆر گه‌وره‌مان‬ ‫له‌بواری‌ توێژینه‌وه‌‌و ئامار به‌ده‌س����ته‌وه‌ بو‬ ‫كه‌ ئه‌نجامی‌ بده‌ین"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ دۆس����یه‌ی‌ ده‌رچوه‌كانیش����ه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ دامه‌زران����دن‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ ئام����اری‌‬ ‫س����لێمانی‌ وتی‌ "به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ داراییه‌وه‌‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ده‌رچوانی‌ زانكۆ‌و په‌یمانگاكان‬ ‫راوه‌ستاوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ دروستكردنی‌ هێزی‌ كاریشه‌وه‌‪،‬‬ ‫عوس����مان وت����ی‌ "وه‌كو حكوم����ه‌ت پالنی‌‬ ‫زۆر هه‌ی����ه‌ بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ خه‌رجییه‌كان‬ ‫به‌اڵم ناتوانرێت به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ زۆر فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ته‌سریح بكرێن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "په‌نا براوه‌ته‌ به‌ر شاره‌زایانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‌و ناوخ����ۆ ب����ۆ چۆنیه‌ت����ی‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردنی‌ قه‌یرانه‌ك����ه‌‌و گونجاندنی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ بودجه‌‌و داهاتی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا‬ ‫به‌اڵم ئه‌و كاره‌ كاتی‌ ده‌وێت‌و ش����تێكی‌ زۆر‬ ‫قورسه‌‌و هه‌رگیز ناتوانیت كه‌سێك كه‌ كاری‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌ده‌وڵه‌تدا بڵێیت بچ����ۆره‌ ماڵه‌وه‌‌و‬ ‫ناتوانم موچه‌ت بده‌مێ‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاماری‌ س����لێمانی‌ ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "ئه‌و ژم����اره‌ زۆره‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌رده‌چن له‌كۆلێژ‌و په‌یمانگاكانی‌ هه‌رێم ساڵ‬ ‫له‌دوای‌ س����اڵ ژماره‌یان زیاد ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه‌رتی‌ تایبه‌ت كه‌سانێكیان‬

‫ده‌وێت كه‌ شاره‌زابن له‌به‌رهه‌مهێناندا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌واڵتان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ په‌یمانگا‌و‬ ‫كۆلێ����ژی‌ تایب����ه‌ت هه‌ی����ه‌ ب����ۆ فێركردنی‌‬ ‫چۆنیه‌تی‌ كاركردن"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ په‌یمانگا‌و كۆلێژی‌‬ ‫دیكه‌مان ده‌وێت له‌هه‌رێم بۆ په‌روه‌رده‌كردن‌و‬ ‫دروستكردنی‌ كادر‌و وتی‌ "ده‌رچوانی‌ زانكۆ‌و‬ ‫په‌یمانگاكان����ی‌ هه‌رێم ل����ه‌روی‌ تیۆرییه‌وه‌‬ ‫خوێندویان����ه‌‌و له‌روی‌ پیش����ه‌یی‌‌و فێربونی‌‬ ‫كاره‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌زمونی‌ هه‌بێت ئه‌و الیه‌نه‌یان‬ ‫به‌ده‌ست نه‌هێناوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ س����ااڵنی‌‬ ‫پێش����و روپێوێكیان كرد له‌گه‌ڵ رێكخراوی‌‬ ‫یونس����كۆدا له‌باره‌ی‌ په‌یوه‌ن����دی‌ ده‌رچوان‬ ‫به‌بازاڕی‌ كاره‌وه‌‌و وتی‌ "‪ 56‬هه‌زار ش����وێنی‌‬ ‫كارم����ان به‌س����ه‌ركرده‌وه‌‌و چوین����ه‌ الی‌‬ ‫فیته‌ره‌كان‌و له‌وێ‌ ئه‌وه‌مان بۆ ده‌ركه‌وت كه‌‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ كاری‌ فیته‌رییان ده‌كرد ده‌رچوی‌‬ ‫كۆلێژی‌ ئه‌ندازیاری‌ به‌شی‌ میكانیك نه‌بون‌و‬ ‫هه‌روه‌ها س����ه‌ردانی‌ ‪ 65‬هه‌زار جوتیارمان‬ ‫ك����رد له‌س����ه‌دا یه‌كیان ده‌رچ����وی‌ كۆلێژی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌‌و په‌یمانگه‌ی‌ كشتوكاڵی‌ بون"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌دابینكردن����ی‌ یه‌كه‌كان����ی‌‬ ‫نیشته‌جێبون بۆ ئه‌و خێزانانه‌ی‌ كه‌ یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیش����ته‌جێبونیان نییه‌‪ ،‬مه‌حمود عوسمان‬ ‫وت����ی‌ "له‌س����اڵی‌ ‪2007‬دا توێژینه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رفراوانمان كرد‌و له‌س����اڵی‌ ‪2009‬دا هێڵی‌‬ ‫هه‌ژاریمان دانا له‌هێڵی‌ هه‌ژاریش����دا پالنی‌‬ ‫ستراتیژی‌ دانرا بۆ چۆنیه‌تی‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌بونیه‌كان كه‌ له‌سلێمانی‌ ‪ %3‬دانیشتوانمان‬ ‫نه‌بو بو به‌اڵم له‌س����ه‌ر ئاستی‌ عێراق ‪%26‬‬ ‫له‌سه‌ر هێڵی‌ نه‌بونی‌ بون"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "نه‌بونیه‌كان له‌شه‌ش ته‌وه‌ردا‬

‫كورتكرای����ه‌وه‌ ك����ه‌ یه‌كێك له‌ت����ه‌وه‌ره‌كان‬ ‫دابینكردن����ی‌ یه‌ك����ه‌ی‌ نیش����ته‌جێبون بو‬ ‫ب����ۆ هه‌ژاران‌و له‌س����اڵی‌ ‪ 2011‬ل����ه‌و پالنی‌‬ ‫س����تراتیژییه‌دا یاسایه‌ك ده‌رچو كه‌ سااڵنه‌‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ هه‌رێم ‪ 250‬ملیار دینار دابنرێت‬ ‫بۆ دروس����تكردنی‌ یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون بۆ‬ ‫هه‌ژاره‌كان"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "له‌س����اڵی‌‬ ‫‪2013‬دا ش����اری‌ س����لێمانی‌ پێشه‌نگ بو چ‬ ‫له‌سه‌ر ئاس����تی‌ هه‌رێم چ له‌س����ه‌ر ئاستی‌‬ ‫عێراق كه‌ توانی‌ ‪ 3600‬یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون‬ ‫بێته‌ به‌ره����ه‌م‌و ‪ 564‬یه‌كه‌یان ئاماده‌بو بۆ‬ ‫دابه‌ش����كردن‌و ده‌ركه‌وت ‪ %12‬خێزانه‌كانی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌ یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبونیان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌قۆناغی‌ یه‌كه‌م����دا ئه‌و ‪564‬‬ ‫یه‌كه‌ی‌ نیش����ته‌جێبونه‌ی‌ ك����ه‌ ته‌واوكرابو‬ ‫دابه‌ش����مان ك����رد‌و ئه‌وانی‌ تری����ش هاتۆته‌‬ ‫به‌ره����ه‌م‌و ناوه‌كان ئام����اده‌ن به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫نه‌بون����ی‌ خزمه‌تگوزارییه‌وه‌ ب����ۆ یه‌كه‌كان‬ ‫ناوه‌كان راناگه‌یه‌نرێت"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش����كرد ك����ه‌ "له‌قۆناغی‌‬ ‫داهات����وی‌ دابه‌ش����كردنی‌ یه‌كه‌كان����دا ئه‌و‬ ‫هاواڵتیان����ه‌ی‌ كه‌ خاڵه‌كانی����ان ‪‌11‬و ‪ 10‬یه‌‬ ‫یه‌كه‌كانی‌ س����یته‌ك‌و زڕگوێزیان ده‌درێتێ‌‌و‬ ‫ده‌مێك����ه‌ ناوه‌كانی����ان ئاماده‌ی����ه‌ ب����ه‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫كه‌ خزمه‌تگوزارییه‌كانی‌ راوه‌ستاوه‌‌و ته‌واو‬ ‫نه‌كراوه‌ ناتوانرێت ناوه‌كان رابگه‌یه‌نرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌ركات خزمه‌تگوزارییه‌كانیان بۆ‬ ‫جێبه‌جێكرا ئه‌وكات ناوه‌كان راده‌گه‌یه‌نرێت‌و‬ ‫سودمه‌نده‌كان شوقه‌كانیان وه‌رده‌گرن‌و هیچ‬ ‫بڕه‌ پاره‌یه‌كی‌ پێشه‌كیش ناده‌ن"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌و ژمار‌ه زۆره‌ ‌‬ ‫كه‌ ده‌رده‌چن‬ ‫له‌كۆلێژ‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌یمانگاكان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم ساڵ له‌دوا ‌‬ ‫ساڵ ژماره‌یان‬ ‫زیاد ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا‬ ‫كه‌رتی‌ تایبه‌ت‬ ‫كه‌سانێكیان ده‌وێت‬ ‫ك ‌ه شاره‌زابن‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێناندا‬

‫عێراق‌و جیهان‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫ئاینده‌ ‌ی عێراق به‌ره‌و كوێ؟‬

‫‪7‬‬

‫سوننه‌كان ده‌ڵێن فیدراڵیه‌ت بۆ سونن ‌ه باشترین چاره‌سه‌ره‌‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬

‫دۆخی‌ سیاسی‌ عێراق رۆژ به‌ڕۆژ به‌ره‌و‬ ‫ملمالنێ‌و ئاژاوه‌و پێكدادانی‌ زیاتری‌‬ ‫نێوان الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان‌و پێكهاته‌‬ ‫جیاوازه‌كان ده‌چێت‪ ،‬له‌سایه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ ئاڵۆزه‌دا پرسیاری‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئاینده‌ی‌ عێراق به‌ره‌و‬ ‫كوێ‌ ده‌چێت؟ له‌م راپۆرته‌دا چه‌ند‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ كورد له‌به‌غدا وه‌اڵمی‌‬ ‫ئه‌م پرسیاره‌ ده‌ده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئااڵ تاڵه‌بانی‪ :‬دروستبونی هه‌رێمی‬ ‫سوننه‌ باشترین چاره‌سه‌ره‌‬ ‫ئااڵ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ عێ���راق پێیوایه‌‬ ‫كه‌ ت���ا ماوه‌یه‌كی دیك���ه‌ دۆخی‌ عێراق‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫كۆنترۆڵ نه‌كرێ���ت داڕمان‌و جیابونه‌وه‌و‬ ‫روخان روده‌دات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌م ماوه‌یه‌‬ ‫هێ���زه‌ هه‌رێم���ی‌و نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌تی ئه‌مریكا له‌ئارادایه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕی‬ ‫داعش له‌ئارادایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر شته‌كه‌ ئاڵۆزی‬ ‫تێبكه‌وێت له‌سه‌ر ئاستی په‌رله‌مان بێت‬ ‫یاخود ش���ه‌ڕی چه‌ك���داری بێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ خورماتو‪ ،‬ه���ه‌وڵ ده‌درێت زو‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت له‌به‌ر بارودۆخه‌كه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "شتێكی گرنگتر هه‌یه‌ ئه‌ویش‬ ‫بابه‌تی ئه‌منییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر چه‌ك به‌ده‌ست‬ ‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كان���ه‌وه‌ نه‌بێت ئه‌م جۆره‌‬ ‫روداوانه‌ ب���ه‌رده‌وام دوب���اره‌ ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێس���تا حه‌شدی ش���ه‌عبی دروستبوه‌‪،‬‬ ‫حكوم���ه‌ت به‌فه‌رمی وتویه‌تی كۆنتڕۆڵی‬ ‫ته‌واوی به‌س���ه‌ر ئه‌و یه‌كه‌ چه‌كدارانه‌وه‌‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌و بابه‌ت���ه‌ كۆنتڕۆڵ‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬ئایین���ده‌ی‌ عێراق زۆر له‌پێش‬ ‫‪ 2003‬خراپت���رو ئه‌گ���ه‌ری كوده‌ت���اش‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی یه‌كێت���ی‬ ‫جه‌ختده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ ئه‌گ���ه‌ر ریفراندۆم‬ ‫بكرێت ده‌بێت ئام���اده‌كاری ته‌واوی بۆ‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پێشتر ریفراندۆمێكمان‬ ‫كردو به‌دڵنیاییه‌وه‌ هه‌مو الیه‌ك وتی به‌ڵێ‬ ‫كه‌ جێبه‌جێ نه‌بو كاردانه‌وه‌یه‌كی خراپی‬ ‫ده‌بێت له‌دواییدا بۆ س���ه‌ر پرۆسه‌كانی‬ ‫دیكه‌و ه���ه‌ر بڕیارێكی دیك���ه‌ی‌ كورد‪،‬‬ ‫ریفراندۆمی هه‌رێم‪ ،‬عێراق دابه‌ش���ناكات‬ ‫به‌سه‌ر سێ هه‌رێمدا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "دوای ئازادكردنی ش���اری‬ ‫موس���ڵ دروس���تبونی هه‌رێمی س���وننه‌‬ ‫باشترین چاره‌سه‌ر ده‌بێت بۆ ئایینده‌ی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬هه‌رێمی س���وننه‌ ئه‌گه‌ر دروست‬ ‫ببێت به‌هێزترین هه‌رێم ده‌بێت له‌عێراقدا‪،‬‬ ‫چونكه‌ باشترین پشتیوانی نێوده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫هه‌رێمی‌و عه‌ره‌بییان لێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫بارودۆخه‌ك���ه‌ هێورده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌مكاته‌دا پێویسته‌ كورد په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫له‌گه‌ڵ عێراقدا باش بكاته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌روی ئابورییه‌وه‌"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر عێراق به‌م شێواز‌ه‬ ‫ناتوانرێت ئیداره‌ بدرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا یان به‌ره‌و ئاژاوه‌ی‬ ‫ته‌واو ده‌ڕوا‪ ،‬یان ئه‌وه‌ته‌‬ ‫به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان‬ ‫له‌رێی كۆنترۆڵكردنی‬ ‫ئه‌منییه‌وه‌‪ ،‬یا راگه‌یاندنی‬ ‫باری نائاسایی كۆنترۆڵ‬ ‫ده‌كرێت‬ ‫هۆشیار عه‌بدواڵ‪ :‬هه‌وڵده‌درێت به‌ڕه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌ژێر پێی ده‌عوه‌ ده‌ربهێنرێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاینده‌ی‌ عێ���راق به‌ره‌و كوێ‬ ‫ده‌ڕوات هۆش���یار عه‌ب���دواڵ س���ه‌رۆكی‬ ‫فراكس���یۆنی گۆڕان له‌په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ دو س���یناریۆ‬ ‫هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئاینده‌ی‌ عێراق‪ ،‬یا ئه‌وه‌تا‬ ‫به‌ره‌و جۆرێك له‌ش���ه‌ڕی ناوخۆو ئاژاوه‌‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬چ له‌نێوان پێكهاته‌كانی شیعه‌‬ ‫خۆیاندا‪ ،‬یا ش���یعه‌و س���وننه‌ له‌الیه‌كی‬ ‫دیك���ه‌وه‌‪ ،‬یان كۆمه‌ڵ���گای نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ناچ���ار ده‌بێت په‌نا ببات���ه‌ به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫حكومه‌ت���ی كات���ی پێكبهێنرێت و باری‬ ‫نائاس���ایی و ده‌ستبه‌س���ه‌رگرتنی باری‬ ‫ئه‌من���ی رابگه‌یه‌نرێ‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئاینده‌ی‌‬ ‫عێراق له‌دوردا‪ ،‬كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫له‌س���ه‌روهه‌مویانه‌وه‌ ئه‌مریكا گه‌یشتۆته‌‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ی‌ پێویس���ته‌ عێ���راق بڕوات‬ ‫به‌ره‌و فیدراڵیه‌ت‪ ،‬س���وننه‌كان فیدراڵی‬ ‫خۆیان هه‌بێ���ت‪ ،‬الیه‌نیكه‌م له‌پارێزگانی‬ ‫ئه‌نبارو موس���ڵ‌و تكریت‪ ،‬داواكارییه‌كی‬ ‫جه‌خت لێكراوه‌ش هه‌یه‌ له‌الیه‌ن شیعه‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌س���ره‌ بكرێ���ت به‌هه‌رێم‪،‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا به‌غ���دا پایته‌ختی هه‌مو‬ ‫هه‌رێم���ه‌كان بێت به‌كوردستانیش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و مانایه‌ی ئیش���كردنی ئه‌مریكا به‌م‬ ‫ئاراس���ته‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت دواكه‌وتنی شه‌ڕی‬ ‫داعش له‌پرۆسه‌ی‌ ئازادكردنه‌وه‌ی‌ موسڵدا‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ نازانرێت ئه‌و‬ ‫هێزه‌ی‌ دواتر موس���ڵ ده‌گرێت كێیه‌‪ ،‬یا‬ ‫چ پێكهاته‌یه‌كه‌‪ ،‬ئایا س���وننه‌ كۆنترۆڵی‬ ‫ده‌كات ی���ا ش���یعه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر عێ���راق به‌م‬ ‫ش���ێوازه‌ ناتوانرێت ئیداره‌ بدرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫یان ب���ه‌ره‌و ئاژاوه‌ی ت���ه‌واو ده‌ڕوا‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌وه‌ت���ه‌ به‌جۆرێك له‌ج���ۆره‌كان له‌رێی‬

‫چه‌ند چه‌کدارێکی حه‌شدی شه‌عبی‬ ‫كۆنترۆڵكردنی ئه‌منییه‌وه‌‪ ،‬یا راگه‌یاندنی‬ ‫باری نائاسایی كۆنترۆڵ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر دابه‌شكردنی عێراق به‌سه‌ر سێ‬ ‫هه‌رێم یاخود زیاتر‪ ،‬سه‌رۆكی فراكسیۆنی‬ ‫گۆڕان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات "جێگیربونی‬ ‫عێ���راق ب���ه‌م مۆدێله‌وه‌ كات���ی ده‌وێت‪،‬‬ ‫وه‌ختی خۆی له‌س���ه‌ره‌تای چه‌سپاندنی‬ ‫فیدراڵی هه‌رێم جۆرێك له‌كات‌و ئاراسته‌ی‌‬ ‫به‌هێزی ویست‪ ،‬ئاراسته‌یه‌ك هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫سوننه‌ دروست بوه‌ ده‌ڵێن فیدراڵیه‌ت بۆ‬ ‫سوننه‌ باشترین چاره‌سه‌ره‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ ئازادی عێراق ك���ه‌س به‌قه‌د‬ ‫س���وننه‌كان دژی فیدراڵیه‌تی كوردستان‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئێستا پاشه‌كشه‌یان كردوه‌‬ ‫ل���ه‌و هه‌ڵوێس���ته‌یان‪ ،‬پێده‌چێت عێراق‬ ‫بڕوات به‌ره‌و فیدراڵیه‌ت���ی پارێزگاكان‪،‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ش كاتی ده‌وێت‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌موی‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ كۆمه‌ڵ���گای نێوده‌وڵه‌تییه‌‪،‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌ش���دا ك���ورد خۆی بۆ دوای‬ ‫فیدراڵی���ه‌ت ئاماده‌ك���ردوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ئه‌گه‌ر عێ���راق به‌م ش���ێوه‌یه‌ به‌رده‌وام‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫هۆش���یار عه‌بدواڵ له‌سه‌ر ملمالنێی دو‬ ‫الیه‌نی شیعه‌ جه‌خت ده‌كاته‌وه‌ "له‌رابردودا‬ ‫الیه‌نی سه‌درو مالیكی كوشت‌و كوشتار‬ ‫له‌نێوانیاندا هه‌بوه‌‪ ،‬ئێستا سه‌درییه‌كان‬ ‫پێگه‌یه‌ك���ی جه‌م���اوه‌ری به‌رفراوانیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌بارێكی دیكه‌ ده‌یانه‌وێت به‌ڕه‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌ژێرپێی ده‌عوه‌ ده‌ربهێنن‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ پێیان وایه‌ ئه‌م���ه‌ تاكه‌ هه‌له‌‪،‬‬ ‫دورنی���ه‌ بگات���ه‌ حاڵه‌تی پێك���دادان‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ ئاگاداربین حزب���ی ده‌عوه‌‬ ‫خۆیان له‌و بابه‌ته‌ ده‌پارێزن‪ ،‬نایانه‌وێت‬ ‫بكه‌ونه‌ به‌رده‌م توڕه‌یی س���ه‌درییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌مكاته‌دا ئاس���تی جه‌ماوه‌ری‬ ‫س���ه‌در به‌رزبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬چه‌ن���د جارێك‬

‫س���ه‌در هێرش���ی توندی كردۆته‌ س���ه‌ر‬ ‫مالیك���ی‪ ،‬الیه‌نی ده‌عوه‌ ی���ا وه‌اڵمیان‬ ‫نی���ه‌ یا وه‌اڵمێكی ش���ه‌رمنانه‌یان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و پێكدادانه‌ روبدات ده‌كه‌وینه‌‬ ‫به‌رده‌م شه‌ڕی ناوخۆ‪ ،‬هه‌روه‌ها داعش‌و‬ ‫قاعیده‌و گروپه‌كانی تر شانه‌ی‌ نوستون‌و‬ ‫هه‌وڵه‌كانی���ان ب���ۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ چڕ‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ته‌قینه‌وه‌ی ئه‌م حاڵه‌ته‌‬ ‫سیناریۆیه‌كی كراوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌دی حاجی ره‌شید‪ :‬الیه‌نی‬ ‫شیعه‌ زۆر ناكۆكن‬ ‫ئه‌حمه‌دی حاجی ره‌ش���ید س���ه‌رۆكی‬ ‫فراكسیۆنی كۆمه‌ڵ له‌په‌رله‌مانی عێراق بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ وتی "ئاینده‌ی‌ عێراق له‌دو ئاستدا‬ ‫ته‌ماش���ا ده‌كرێت‪ ،‬ئاینده‌یه‌ك له‌نزیك‌و‬ ‫ئایینده‌ی دور‪ ،‬تاده‌رفه‌ته‌كه‌ درێژ خایه‌ن‬ ‫بێ���ت پێش���بینیكردن ق���ورس ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی ئه‌گه‌ر بارودۆخ نه‌شیاو بێت‪،‬‬ ‫له‌ئاینده‌ی‌ دوردا ناتوانم پێشبینی بكه‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئایینده‌ی‌ نزیكدا ئه‌م كێش���انه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ دروس���تكراون‪ ،‬ئه‌م كێشانه‌ی‌ كه‌‬ ‫دروس���تده‌كرێن ئه‌جێن���دای ده‌ره‌كی‌و‬ ‫هه‌ندێكی ناوخۆی له‌پش���ته‌وه‌یه‌‪ ،‬الیه‌نی‬ ‫سیاسیی‌و ئه‌و ناوچه‌یه‌ی كه‌ ملمالنێكه‌ی‌‬ ‫تێ���دا دروس���ت ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫هه‌ندێك الیه‌ن له‌وه‌دایه‌ هه‌ندێك كێش���ه‌‬ ‫له‌وناوچه‌یه‌ هه‌بێت‪ ،‬چ له‌الیه‌نی عێراقه‌وه‌‬ ‫بێت چ له‌الیه‌نی هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫حاج���ی ب���اس له‌وه‌ش���ده‌كات "ئه‌م‬ ‫ملمالنێیه‌ی نێوان الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫شتێكی نوێ نیه‌‪ ،‬دو قۆناغی به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫بینی���وه‌‪ ،‬قۆناغ���ی پێ���ش ‪ ،2003‬ئه‌و‬ ‫ملمالنێی���ه‌ی‌ له‌نێوان الیه‌نی سیاس���یی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆنمونه‌ له‌نێوان الیه‌نی س���ه‌درو‬

‫فۆتۆ‪:‬‬

‫‪AFP‬‬

‫حزب���ی ده‌ع���وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌م مێ���ژوه‌‬ ‫كۆنه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ مێژوی حزب���ی ده‌عوه‌و‬ ‫الیه‌نه‌كانی دیكه‌ بخوێنێت���ه‌وه‌ بریتییه‌‬ ‫له‌كێشمه‌كێش���می نێوانی���ان‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫له‌عێراقدا ته‌ماش���ا بكه‌ی‪ ،‬چوار گروپی‬ ‫سه‌ره‌كی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و چواره‌ دابه‌شده‌بێت‬ ‫به‌سه‌ر دوگروپی سه‌ره‌كی تر‪ ،‬كه‌پێیان‬ ‫ده‌وترێت "ش���یعه‌ی‌ ره‌وانبێژ"و "شیعه‌ی‌‬ ‫بێده‌نگ"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی كۆم���ه‌ڵ‬ ‫له‌س���ه‌ر گروپه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كانی عێراق‬ ‫رونیده‌كات���ه‌وه‌ "هه‌م���و كات ج���ۆره‌‬ ‫شیعه‌یه‌ك هه‌بوه‌ له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتدا بوه‌و‬ ‫جۆرێك له‌میانڕه‌وییان تێدابوه‌و خۆیان‬ ‫س���ازاندوه‌و كاره‌كانی���ان به‌ڕێك���ردوه‌‪،‬‬ ‫جۆره‌ ش���یعه‌یه‌كی دیكه‌ هه‌یه‌ هه‌میشه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ش���ۆڕش‌و راپه‌ڕین‌و خه‌باتگێری‬ ‫ب���ون‪ ،‬ملمالن���ێ له‌نێوان ئ���ه‌و دوجۆر‬ ‫شیعه‌یه‌ هه‌بوه‌‪ ،‬ئێستا ره‌نگی داوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌عێراقدا‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌نێوان ئه‌و الیه‌نه‌‬ ‫ش���یعه‌یه‌ی عێراق‪ ،‬چوار الیه‌نی ش���یعه‌‬ ‫له‌عێراق هه‌وڵی زیاتر بۆ به‌ده‌ستهێنانی‬ ‫ده‌س���تكه‌وت بۆ خ���ۆی ده‌دات‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌ت���ی سیاسیش���یان جیاوازه‌‪،‬‬ ‫كێشه‌كه‌ له‌وه‌وه‌ دروس���ت بوه‌‪ ،‬هه‌یانه‌‬ ‫سه‌ر به‌قوتابخانه‌ی‌ "قوم"ه‌‪ ،‬هه‌یانه‌ سه‌ر‬ ‫به‌قوتابخانه‌ی‌ "لوبنان"ه‌‪ ،‬هه‌یانه‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌قوتابخانه‌ی‌ نه‌جه‌فه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌دی حاجی ره‌ش���ید باس���ی‬ ‫له‌وه‌ش���كرد "جی���اوازی ئ���ه‌م گروپانه‌‬ ‫له‌روی فیكرییه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان باوه‌ڕیان‬ ‫به‌"ویالیه‌تی فه‌قی���ه" هه‌یه‌و هه‌ندێكیان‬ ‫باوه‌ڕیان پێی نییه‌‪ ،‬هه‌ندێكیان باوه‌ڕیان‬ ‫وایه‌ زیاتر بڕۆنه‌ ناو ده‌سه‌اڵته‌وه‌ و بابه‌تی‬ ‫مه‌ده‌نی���ه‌ت په‌یڕه‌و بك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫به‌الی پارێزگاری له‌خۆیان ده‌ڕۆن"‪.‬‬

‫س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی كۆم���ه‌ڵ‬ ‫راش���یگه‌یاند "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫خه‌ڵكانێك هه‌یه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراقن‌و‬ ‫عێراق یه‌كێكه‌ ل���ه‌و واڵتانه‌ی‌ به‌ده‌هه‌م‬ ‫واڵت له‌روی سه‌رچاوه‌ی‌ داهات‌و سامانی‬ ‫سروشتییه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ عێراق بوه‌ته‌ شوێنی‬ ‫پاراس���تنی به‌رژه‌وه‌ن���دی خه‌ڵكانێكی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬چه‌ندین كۆمپانیا سودی ملیاره‌ها‬ ‫دۆالری س���ااڵنه‌ له‌عێراق ده‌كه‌ن‪ ،‬عێراق‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ ت���ا پێنج س���اڵی دیكه‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬كێشه‌كان به‌رده‌وام ده‌بن‪،‬‬ ‫ئه‌و كێكه‌ی‌ له‌نێوان الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌دابه‌ش���كردنی یه‌كس���ان نابن‪،‬‬ ‫له‌و نایه‌كس���انییه‌ كێشه‌كان به‌رده‌وامی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬له‌ئێستادا هه‌شت هه‌زار پۆست‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌عێراقدا‪ ،‬له‌و هه‌ش���ت هه‌زاره‌‬ ‫شه‌ش هه‌زاری به‌ده‌ست حزبی ده‌عوه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا حوكم���ی عێراق به‌ده‌س���ت‬ ‫ده‌عوه‌وه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ كێش���ه‌كان به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ناكۆكی نێوانی���ان الیه‌نه‌كانی‬ ‫شیعه‌ به‌رده‌وام ده‌بێت"‪.‬‬ ‫موسه‌ننا ئه‌مین‪ :‬مه‌جلیسی ئه‌عالو‬ ‫سه‌در ده‌یانه‌وێت كۆتایی به‌حوكمی‬ ‫ده‌عوه‌ بهێنن‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئایین���ده‌ی‌ عێراق چی‬ ‫لێدێ���ت‪ ،‬موس���ه‌ننا ئه‌مین س���ه‌رۆكی‬ ‫فراكسیۆنی یه‌كگرتو له‌په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ وتی "ئایینده‌ی‌ عێراق نادیاره‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك ئاڵۆزی له‌ئارادایه‌‪،‬‬ ‫شه‌ڕی هه‌رێمی له‌ناوچه‌كه‌ هه‌یه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر بارودۆخی عێراق هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئاسایش���ی عێراق به‌ستراوه‌ به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫واڵتانی هه‌رێمی‌و كۆمه‌ڵێك واڵتی زلهێز‪،‬‬ ‫ئایینده‌ی‌ عێراق به‌س���تراوه‌ به‌داعشه‌وه‌‬ ‫داعش به‌ستراوه‌ به‌سوریاوه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌م‬ ‫هۆكارانه‌ وایكردوه‌ ناوخۆی عێراق ناته‌باو‬ ‫نائارام بێت‪ ،‬مالیكی ده‌یه‌وێت ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌عه‌بادی تێكبدات‌و خ���ۆی بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬هێزه‌كانی دیكه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫حزبی ده‌ع���وه‌ كه‌نارگیر بك���ه‌ن‪ ،‬كورد‬ ‫دوباره‌ چاوی بڕیوه‌ته‌وه‌ س���ه‌ر ده‌وڵه‌ت‬ ‫ب���ون‌و ناش���توانێت ببێ���ت به‌ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫حه‌شدی شه‌عبی وه‌كو هێزێكی چه‌كداری‬ ‫میلش���یایی له‌ناوعێراقدایه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌ش���ێوازێكی كاریگه‌ر رۆڵ ده‌بینێت بۆ‬ ‫ئاڵۆزكردنی بارودۆخه‌كه‌ هه‌م بۆ ش���یعه‌‬ ‫هه‌م بۆ س���وننه‌و كورد‪ ،‬ئاسۆی عێراق‬ ‫رون نیه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی یه‌كگرت���و‬ ‫راشیده‌گه‌یه‌نێت "عێراق هیچ چاره‌سه‌رێكی‬ ‫دیكه‌ی‌ نیه‌ جگه‌ له‌دابه‌ش���بون‪ ،‬دابه‌ش‬ ‫بكرێت له‌س���ه‌ر شێوازی س���ێ ده‌وڵه‌ت‬ ‫یاخ���ود س���ێ هه‌رێم‪ ،‬جگ���ه‌ له‌مه‌ هیچ‬ ‫چاره‌س���ه‌رێك نی���ه‌ بۆ پێك���ه‌وه‌ ژیانی‬ ‫پێكهات���ه‌كان‪ ،‬به‌پێی بینیینه‌كان عێراق‬ ‫تا بیس���ت س���اڵی تر ئارامی به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫نابینێت‪ ،‬هه‌میش���ه‌ پڕ كێشه‌و قه‌یران‌و‬ ‫به‌ركه‌وتنی تێدا ده‌بێت"‪.‬‬

‫شیع ‌ه ده‌یه‌وێت به‌شێك له‌خاك ‌ی كوردستان بۆخۆی‌ به‌رێت‬

‫ده‌یان هه‌زار كیلۆمه‌تری‌ چوارگۆشه‌ی‌ كوردستان ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ له‌ناو بچێت‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫شه‌ڕی‌ نێوان هه‌ردو هێزی‌‬ ‫(پێشمه‌رگه‌)ی‌ كوردو (حه‌شدی‌‬ ‫شه‌عبی‌)شیعه‌‪ ،‬بێ‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫تێناپه‌ڕێت‌و په‌ره‌له‌مانتارێكیش پێی‌‬ ‫وایه‌ ئه‌گه‌ر به‌ئه‌قڵ‌‌و مه‌نتیق مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا نه‌كرێت كاریگه‌ری‌ خراپی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاینده‌ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫هه‌ردو نه‌ته‌وه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫س����ه‌ردار عه‌بدواڵ ئه‌ندامی‌ پێشوی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ عێراق له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‬ ‫ب����ۆ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یان����د "له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫دوز ناوچه‌یه‌كی‌ گرنگ����ه‌‪ ،‬بۆیه‌ كاتی‌‬ ‫خۆیشی‌ حكومه‌تی‌ به‌عس له‌كه‌ركوكی‌‬ ‫دابڕیوه‌و خس����تویه‌ته‌ س����ه‌ر تكریت‪،‬‬ ‫دوز هه‌تا داقوق‌و تا تازه‌ش مه‌ترسی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ بخرێته‌ س����ه‌ر س����امه‌ڕاو‬ ‫به‌له‌دو ئه‌وانه‌شی‌ بخرێته‌ سه‌رو بكرێته‌‬ ‫پارێزگایه‌ك����ی‌ تازه‌و له‌كوردس����تانی‌‬

‫دابب����ڕن‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌داخ����ه‌وه‌ هی����چ‬ ‫ده‌زگایه‌كی‌ میدیایی‌ گرنگی‌ به‌وه‌نه‌دا‬ ‫له‌كاتێكدا ده‌یان ه����ه‌زار كیلۆمه‌تری‌‬ ‫چوارگۆش����ه‌ی‌ كوردس����تان ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ له‌ناو بچێت‪ ،‬ئێس����تاش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ئه‌نجامه‌كه‌یه‌تی‌‌و به‌وه‌ش ته‌واو‬ ‫نابێت‌و مه‌سه‌له‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ دوز به‌رن‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ ه����ه‌ر به‌دوزی����ش ته‌واو‬ ‫نابێت ره‌نگه‌ ئ����ه‌و هێزانه‌ی‌ ده‌یهێنن‬ ‫به‌حیس����اب بۆ رزگاركردنی‌ به‌شیره‌و‬ ‫به‌ش����یریش رزگار ناكرێت‪ ،‬مه‌سه‌له‌كه‌‬ ‫ئ����ه‌و بیانوه‌یه‌ بۆئ����ه‌وه‌ی‌ هێزی‌ زیاتر‬ ‫بهێنن بۆ ناوچه‌كه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌ردار عب����دواڵ ئام����اژه‌ به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ په‌یوه‌ندی‌ باش����ی‌ نێوان‬ ‫شیعه‌و كورد به‌س����تراوه‌ته‌وه‌ به‌چه‌ند‬ ‫الیه‌نێك����ه‌وه‌‪ ،‬وتیش����ی‌ "یه‌كێكی����ان‬ ‫دیوێكی‌ مێژویی‌ كوردو ش����یعه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌سایه‌ی‌ رژێمی‌ سه‌دامدا ئازاردراون‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی‌ كاتی‌ خ����ۆی‌ رژێمی‌ عێراق‬ ‫ش����یعه‌ نه‌ب����وه‌ بۆی����ه‌ مه‌رجه‌عه‌كانی‌‬

‫شیعه‌كان له‌س����ااڵنی‌ شه‌س����ته‌كاندا خۆی‌ بۆ مه‌رجه‌عی����ه‌ت رونبكاته‌وه‌‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌دا‪ ،‬سه‌ردار عه‌بدواڵ باسی‌‬ ‫هه‌ڵوێس����تی‌ ئینساندۆس����تانه‌و زۆر بۆئه‌وه‌ی‌ مه‌رجه‌عیه‌ت به‌ئاراسته‌یه‌كی‌ له‌وه‌كرد ك����ه‌ ناتوانرێت به‌بێ‌ زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫باشیان به‌رامبه‌ر به‌كورد هه‌بوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ت����ردا نه‌چێت‪ ،‬ئێمه‌ به‌درێژایی‌ مێژوی‌ له‌سه‌ر به‌ش����داری‌ كردنی‌ هێزی‌ دیكه‌‬ ‫ناكرێت ئمه‌ ناوبنێین ش����ه‌ڕی‌ كوردو كورد له‌م ده‌وڵه‌ته‌ی‌ كه‌ ناوی‌ عێراقه‌ هیچ بوترێت‪ ،‬ده‌شڵێت "ره‌نگه‌ ئێستا‬ ‫شیعه‌ چونكه‌ شه‌ڕی‌ كوردو شیعه‌ نیه‌‪ ،‬مه‌رجه‌عی����ه‌ت هه‌ڵوێس����تی‌ ب����اش‌و دۆخه‌ك����ه‌ ئه‌وه‌ نه‌خوازێ����ت كه‌ هێزی‌‬ ‫ده‌ره‌كی‌ تری‌ ش����یعه‌ به‌ش����دار بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ هێزی‌ سیاسین ده‌یانه‌وێت ئه‌مه‌ داكۆكیكاری‌ بۆ ئێمه‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا وتیش����ی‌ "دۆخه‌كه‌ زۆر ب����ه‌اڵم ئێم����ه‌ ده‌بێت پالن����ی‌ وردمان‬ ‫بكه‌ن‌و ئه‌جن����دای‌ ئیقلیمی‌‌و ئه‌جندای‌‬ ‫هه‌ندێك الیه‌نی‌ سیاسیه‌‪ ،‬هه‌مو الیه‌نه‌ ئاڵۆزه‌و پێویس����ته‌ حیساب بۆ هه‌مو هه‌بێ����ت‌و نه‌بێته‌ مای����ه‌ی‌ دوژمنداری‌‬ ‫سیاس����یه‌كان له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م مه‌س����ه‌له‌یه‌ ئه‌گه‌رێكی‌ خراپ بكه‌ین‪ ،‬بۆیه‌ پێویست له‌نێ����وان كوردو ش����یعه‌‪ ،‬بۆیه‌ نابێت‬ ‫نین‌و من پێموای����ه‌ به‌داخه‌وه‌ چونكه‌ ده‌كات به‌په‌ل����ه‌ خۆمان كۆبكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌الش ك����ه‌س بكه‌ینه‌ دوژمن به‌اڵم‬ ‫ئه‌م حزبانه‌ی‌ كوردستان ئه‌م واڵته‌یان ئێمه‌ پێویس����تمان به‌وه‌هه‌ی����ه‌ حزبه‌ ده‌بێت ئه‌وه‌ بزانین ك����ه‌ ئه‌جندایه‌ك‬ ‫به‌ره‌اڵكردوه‌ بۆ ئه‌م دۆخه‌ ناخۆشانه‌‪ ،‬گه‌وره‌كان كه‌ هه‌موی‌ چوارده‌ بۆ پانزه‌ هه‌ی����ه‌و ده‌یه‌وێت به‌ش����ێك له‌ئه‌رزی‌‬ ‫پێویس����ته‌ به‌په‌ل����ه‌ بكه‌ون����ه‌ خ����ۆو حزبن له‌هه‌رچوار پارچه‌ی‌ كوردستان كوردستان به‌رێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌گ����ه‌ر به‌حیكم����ه‌ت‌و‬ ‫نه‌خش����ه‌رێگایه‌ك بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ به‌یه‌ك����ه‌وه‌ ئه‌گه‌ركۆك بی����ن‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ ناخۆشانه‌ دابنێن چ ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌ ناكۆك نه‌بونایه‌ ئێستا به‌وریاییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گ ‌هڵ‌ دۆخه‌كه‌دا‬ ‫له‌به‌غ����دا ده‌گوزه‌رێت چ ئه‌وه‌ی‌ له‌دوز ئه‌وه‌مان به‌س����ه‌ر نه‌ده‌هات كه‌ ئێستا نه‌كه‌ین‪ ،‬كاریگه‌ری‌ زۆر خراپی‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاماده‌كاری‌ بۆ له‌رۆژئاوای‌ كوردس����تان به‌س����ه‌رمان له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی‌ نێوان كوردو شیعه‌‬ ‫له‌ئاینده‌دا‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ئه‌قڵ‌‌و مه‌نتیقیش‬ ‫دوای‌ ش����ه‌ڕی‌ داعش‌و ته‌واوبونی‌ ئه‌و دێت"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌ به‌ش����داری‌ كردنی‌ مامه‌ڵ����ه‌ بكه‌ی����ن ئ����ه‌وكات ره‌نگ����ه‌‬ ‫شه‌ڕه‌‪ ،‬پێم وایه‌ زۆر به‌په‌ل ‌ه پێویست‬ ‫ده‌كات ك����ورد نوێنه‌ری‌ خۆی‌ بنێرێته‌ هێزی‌ ده‌ره‌كی‌ ش����یعه‌ ل����ه‌م گرژی‌‌و كاریگه‌ری‌ ئیجابیش����ی‌ هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫نه‌ج����ه‌ف‌و روانگ����ه‌ی‌ خ����ۆی‌‌و مافی‌ ئاڵۆزیه‌ی‌ نێوان حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌‌و په‌یوه‌ندیه‌كانمان له‌گه‌ڵ‌ شیعه‌دا"‪.‬‬

‫دوز هه‌تا داقوق‌و‬ ‫تا تازه‌ش مه‌ترس ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ بخرێت ‌ه‬ ‫سه‌ر سامه‌ڕاو‬ ‫به‌له‌دو ئه‌وانه‌ش ‌ی‬ ‫بخرێت ‌ه سه‌رو بكرێت ‌ه‬ ‫پارێزگایه‌كی‌ تازه‌و‬ ‫له‌كوردستانی‌ داببڕن‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫قوڵبونه‌وه‌ی قه‌یرانی دارایی‪ ،‬له‌خۆشگوزه‌رانی ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ده‌دات‬ ‫"ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان وه‌كو جاران‌ئۆتۆمبێلی گرانبه‌هاو جلی مارك ‌ه ناكڕن"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫ئێستا ده‌وڵه‌مه‌ندو خاوه‌ن‬ ‫پاره‌كانیش هاوشێوه‌ی هه‌ژاره‌كان‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر داناون‬ ‫به‌شێكیان له‌ترسی گه‌وره‌بونی‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌و به‌شه‌كه‌ی تریشیان‬ ‫به‌هۆی له‌ده‌ستدانی پاره‌كانیان‬ ‫وه‌كو جاران پاره‌كانیان له‌بابه‌ته‬ ‫خۆشگوزه‌رانیه‌كاندا به‌كارناهێنن‬ ‫كه‌ پێشتر خولیایان جوانترین جلی‬ ‫ماركه‌و ئۆتۆمبێله‌ گرانبه‌هاكان بو‪.‬‬ ‫شه‌ماڵ محەمه‌د غه‌ریب به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫به‌ش���ی فرۆش له‌پێش���انگای جاگوار‬ ‫كه‌نرخ���ی زۆرین���ه‌ی ئۆتۆمبێله‌كانی‬ ‫گرانه‌و ئه‌وانه‌ش���ی س���ه‌ردانی ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ن داهاته‌كه‌ی���ان به‌رزه‪‌،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ی قسه‌ی بۆ په‌یامنێری ئاوێنه‌‬ ‫ده‌كرد یه‌ك كڕیار له‌پێشانگاكه‌ی نه‌بو‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی خۆی "جاران وه‌ستانیان نه‌بوه‌‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا كه‌من ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌‬ ‫سه‌ردانیان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫قه‌یرانی دارایی له‌كۆتایی ساڵی ‪2013‬‬ ‫به‌هۆی بڕینی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫له‌الیه‌ن به‌غداو دابەزینی نرخی نه‌وت‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان س���ه‌ریهه‌ڵدا‪،‬‬ ‫ناوه‌ڕاس���تی ‪ 2015‬به‌ته‌واوی سه‌ختبو‬ ‫و ئێس���تاش قه‌یرانه‌ك���ه‌ له‌وپ���ه‌ڕی‬ ‫كاریگه‌ریدایه‌ له‌س���ه‌ر كۆی چینه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫شه‌ماڵ باسی ئه‌وه‌ی بۆ په‌یامنێری‬ ‫ئاوێن���ه‌ ده‌ك���رد کە كه‌م���ی موچه‌و‬ ‫نه‌بونیی وایكردوه‌ كاره‌كانی ئه‌وانیش‬ ‫جموجوڵ���ی جارانی نه‌مێنێ���ت‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێس���تا پاره‌داره‌كان كاری���ان بوه‌ته‌‬ ‫سه‌ردان‌و مامه‌ڵەکردنی ئۆتۆمبێله‌كان‌و‬ ‫نایكڕن‪.‬‬ ‫قه‌یران���ی دارایی ته‌نها ل���ه‌و روه‌وه‌‌‬

‫پێش ئه‌م قه‌یران ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندی واهه‌بوه‌‬ ‫هه‌فته‌ی دوجار‌‬ ‫بازاڕی كردوه‬ ‫له‌ماركێته‌كه‌یان‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا به‌مانگیش‬ ‫سه‌ردان ناكات‌و‬ ‫زۆرجاریش داوای‬ ‫داشكاندن ده‌كات‬

‫پێشانگایه‌کی ئۆتۆمبێله‌ گرانبه‌هاکان‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر پاره‌داره‌كان نەبوە‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئێس���تا كه‌مترینیان س���ه‌ردانی‬ ‫مۆڵه‌ گرانبه‌هاكان ده‌كه‌ن كه‌ خاوه‌نی‬ ‫كه‌لوپه‌ل���ی مارك ‌هن‌و به‌گران جلوبه‌رگ‬ ‫ده‌فرۆشن‪.‬‬ ‫ماكس���ی م���ۆڵ له‌ناوه‌ندی ش���اری‬ ‫س���لێمانی یه‌كێك���ه‌ له‌دیارتری���ن ئه‌و‬ ‫ماركێتان���ه‌ی جلوبه‌رگ���ی گرانبه‌هاو‬ ‫مارك���ه‌ ده‌فرۆش���ێت بۆی���ه‌ ئه‌وانه‌ی‬ ‫رو ل���ه‌م ماركێت���ه‌ ده‌ك���ه‌ن زۆرجار‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانن‪ ،‬ئێستا ئه‌و ماركێته‌‬ ‫هی���چ كات وه‌ك���و ج���اران جوڵ���ه‌ی‬ ‫تیانه‌ماوه‌‪ ،‬به‌وته‌ی فه‌همی كه‌ خاوه‌نی‬ ‫ماركێته‌كه‌یه‌ بازاڕیان به‌ته‌واوی الوازبوه‬ ‫به‌جۆرێك دابه‌زینه‌كه‌ ‪ %٩٠-80‬ه‌‪.‬‬

‫خاوه‌ن���ی ماكس���ی م���ۆڵ باس���ی‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی بۆ په‌یامنێ���ری ئاوێنه‌ كرد‬ ‫"هه‌ندێ���ك له‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ئه‌گه‌ری‬ ‫هه‌ی���ه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ جل بك���ڕن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌كو ه���ه‌ژاره‌كان ئه‌وانیش كاریگه‌ری‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌یان له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫پێچه‌وانه‌ی هه‌مو س���تانداره‌كان هه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای وه‌رزه‌وه‌ داش���كاندنیان‬ ‫كردوه‌ به‌اڵم هێشتا هەر شت ناكڕن"‪.‬‬ ‫له‌كاتی گه‌ڕان به‌سۆپه‌رماركێته‌كه‌دا‬ ‫یه‌كێ���ك له‌فرۆش���یارانی ماركێته‌ك���ه‬ ‫نمون���ه‌ی ئ���ه‌وه‌ی ب���ۆ په‌یامنێ���ری‬ ‫ئاوێنه‌ باس���كرد "پێش ئ���ه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندی واهه‌بوه‌ هه‌فته‌ی دوجار‌‬ ‫بازاڕی ك���ردوه له‌ماركێته‌كه‌یان‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ئێس���تا به‌مانگیش س���ه‌ردان ناكات‌و له‌جلوبه‌رگی ه���ه‌رزان‌و كوالێتی نزم"‬ ‫زۆرجاریش داوای داشكاندن ده‌كات"‪ .‬ئه‌وه‌ش سیمای یه‌كه‌می هه‌ژاریه‌‪.‬‬ ‫په‌یامنێ���ری ئاوێنه‌ به‌دواداچونی بۆ‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئه‌وان���ه‌ی ك���ه‌‬ ‫جاران له‌بازاڕه‌ ئاس���اییه‌كاندا به‌شوێن ئ���ه‌و دیارده‌یه‌ ده‌كرد‪ ،‬كه به‌ش���ێك‬ ‫كه‌لوپه‌لی باش‌و كوالێتی به‌رزه‌وه‌بون له‌هاواڵتی���ان بۆ تێركردن���ی حه‌زێكی‬ ‫ئێستا ئه‌و خواس���ته‌یان نه‌ماوه‌‪ ،‬بۆیه‌ سه‌ركێشانه‌‌ ئۆتۆمبێله‌ گرانبه‌هاكانیان‬ ‫به‌ڕای محەمه‌د یاس���ین ك���ه‌ خاوه‌نی له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌ گش���تیه‌كان‬ ‫دوكان���ه‌ له‌ب���ازاڕی مه‌وله‌وی ش���اری ده‌خولێننه‌وه‌ كه‌ یه‌كێكه‌ له‌نیشانه‌كانی‬ ‫سلێمانی ئێس���تا خه‌ڵك زیاتر چاوی تێربونی پێویس���تی مرۆڤه‌كان له‌ڕوی‬ ‫ئابوریه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و له‌خوار نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر جلی هه‌رزان‌و كوالێتی نزمه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دوكانداره‌ باس���ی ئه‌وه‌ش���ی شۆڕش كاتژمێر ‪ 10‬ش���ه‌و دیمه‌نێكی‬ ‫ده‌كرد "ئه‌م خواسته‌ی كڕیاره‌كان وای له‌وج���ۆره‌ی بینی كاتێك پرس���یاری‬ ‫له‌دوكانداره‌كان ك���ردوه‌ چیدیكه‌ بیر له‌یه‌كێك له‌ش���ۆفیره‌كان كرد كه‌ ئه‌م‬ ‫له‌هێنانی جلوبه‌رگ���ی گران‌و کوالێتی دیارده‌ی���ه‌ تاچه‌ند كه‌می كردووه‌ وتی‬ ‫به‌رز نه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا بازاڕ پڕبوه‌ "ج���اران ئ���ه‌و كاره‌ خه‌ركیبو ده‌بوه‌‬

‫دیارده‌یه‌كی باو‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ته‌نانه‌ت‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی���ش كه‌میان ئه‌و كاره‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ پ���اره‌ كه‌م بوه‌ته‌وه‌و‬ ‫ئه‌وانی���ش ناتوانن گوێ نه‌ده‌ن بەوەی‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كانی���ان له‌كارێك���ی وادا‬ ‫له‌ده‌ست بچێت"‪.‬‬ ‫ئابوریناسان كه‌مبونه‌وه‌ی دیارده‌ی‬ ‫خه‌رجكردن بۆ بابه‌ت ‌ه خۆشگوزه‌رانیه‌كان‬ ‫بۆ ئه‌وه ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ژاره‌كان‬ ‫هه‌ژارترب���ون ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی���ش‬ ‫داهاته‌كانیان كه‌مبوه‌ته‌وه‌و ترس���یان‬ ‫هه‌یه‌ دۆخه‌كه‌ زیاتر قوڵبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬خالی���د حه‌ی���ده‌ر ئابورین���اس‌و‬ ‫مامۆستای كۆلێژی كارگێڕی‌و ئابوری‬ ‫له‌زانكۆی س���لێمانی باسی ئه‌وه‌یكرد‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی داهات���ی پ���اره‌داره‌كان‬ ‫موچه‌و داهاتی كه‌سانی ئاساییه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كاتێ���ك ئه‌وان پاره‌ی���ان خه‌رجنه‌كرد‬ ‫ئه‌وا ئەمانیش پاره‌یان ده‌ستناكه‌وێت‬ ‫وت���ی "ورده‌ ورده‌ له‌گه‌ڵ نه‌مانی پاره‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی پاره‌یان هه‌ی���ه‌ پاره‌كه‌یان‬ ‫كه‌مده‌كات‌ تا نزیك ده‌بێته‌وه‌ له‌ئاستی‬ ‫ئه‌وانه‌ی پاره‌یان كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئابوریناس���ه‌ لێكدانه‌وه‌یه‌كی‬ ‫تریش���ی هه‌ی���ه‌ ب���ۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫خه‌رج���ی الی پ���اره‌داره‌كان‌و پێیوایه‌‬ ‫به‌ش���ێكیان پاره‌كانی���ان هه‌ڵده‌گرن‬ ‫بۆ كاتێ���ك كااڵكان به‌های���ان كه‌متر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬وتیشی "ئه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌ك���ی وردی زانس���تی‌و‬ ‫ژیرانه‌یه‌"‪.‬‬ ‫نه‌بون���ی ئاس���ۆی چاره‌س���ه‌ری‬ ‫قه‌یران���ی دارای���ی س���ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی‬ ‫چینی هه‌ژارو موچه‌خۆری كۆمه‌ڵگای‬ ‫ك���وردی به‌هی�ل�اك ب���ردوه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫ئێستا ترسی ش���ڵه‌ژانی ئابوری زیاتر‬ ‫پاره‌داره‌كانیش���ی به‌ته‌واوی ترساندوە‬ ‫كه‌ ناتوانن به‌ئاس���وده‌یی پاره‌كانیان‬ ‫به‌كاربهێنن‪.‬‬

‫له‌گه‌ڵ زیادبونی داهاته‌كانی حكومه‌ت‪ ،‬گۆڕانكاری له‌دۆخی داراییدا ڕوینه‌داوه‌‬

‫"نه‌وت نه‌گات ‌ه ‪ 100‬دۆالر حكومه‌ت ناتوانێت پێویستیه‌كانی پڕبكاته‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫هیچ بیانویه‌ك نه‌ماوه‌ به‌ده‌ست‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ كه‌ داهاته‌كانی‬ ‫زیادی نه‌كردو‌ه چونك ‌ه نرخی‬ ‫نه‌وت نزیك ده‌بێته‌وه‌ له‌‪ 50‬دۆالرو‬ ‫خه‌رجیه‌كانیش زۆر كه‌میان كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ی په‌رله‌مانتاران‌و‬ ‫شاره‌زایان "ئێستا داهات له‌هه‌موكات‬ ‫زیاتر ناشه‌فافتره‌و كه‌س نازانێت‬ ‫حكومه‌ت به‌نیازی چیه‌‌"‪.‬‬ ‫سامان حسێن شۆفێری تاكسی له‌ناو‬ ‫شاری سلێمانی ڕۆژانه‌ گوێ له‌و هه‌واڵن ‌ه‬ ‫ده‌گرێت كه‌ باسی بازاڕی كارو به‌تایبه‌ت‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌و‌ نزمبونه‌وه‌ی نرخی نه‌وت‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و تێگه‌یشتو‌ه له‌وه‌ی‬ ‫ژیان���ی ئابوری ئه‌م واڵته‌ په‌یوەس���ت ‌ه‬ ‫به‌بازاڕی نه‌وته‌وه‌ ئه‌گه‌ر به‌رزبێت باشه‌و‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه خراپه‌‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫وت "من تێناگه‌م به‌رپرسانی حكومه‌ت‬ ‫وتیان ئه‌گ���ه‌ر نرخی نه‌وت به‌رزبێته‌و‌ه‬ ‫كێشه‌ی ئابوریمان نامێنێت"‪.‬‬ ‫نرخی نه‌وت ئێستا خۆی له‌سه‌رو ‪40‬‬ ‫دۆالره‌وه‌یە ئه‌و‌ه پ���اش ئه‌وه‌ دێت کە‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم له‌خوار ‪ 30‬دۆالره‌و‌ه‬ ‫سیاسه‌تی سکگوشینی ڕاگه‌یاند‪ ،‬به‌پێی‬ ‫وته‌ی قوباد تاڵه‌بانی جێگری سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كۆتایی‬ ‫هه‌فته‌ی رابردو ئه‌نجامی ئه‌و سیاسه‌ت ‌ه‬ ‫داراییه‌ی هه‌یانبوه‌ توانیویانه‌ خه‌رجی‬ ‫ل ‌ه ‪ 400‬ملی���ۆن دۆالره‌و‌ه بگه‌یه‌نن ‌ه ‪100‬‬ ‫ملیۆن دۆالر‪.‬‬ ‫سامان كاتێ گوێی له‌م قسه‌ی تاڵه‌بانی‬ ‫ب���و‌ه ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن ڕاگه‌یاندنه‌كانه‌و‌ه‬ ‫باڵوكراوەت���ە‌وه‪ ‌،‬له‌گ���ه‌ڵ په‌یامنێ���ری‬ ‫ئاوێن ‌ه قسه‌ی كردو وتی "چاوه‌ڕێ بوم‬

‫ناش���ه‌فافدا ده‌ڕوات‌و ك���ه‌س نازانێت‬ ‫داهاته‌كانی چه‌ن���دن‌و چۆن خه‌رجیان‬ ‫ده‌كا‪.‬‬

‫بۆردی چاودێری‬ ‫داهاته‌کان هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫دروستنه‌كراوه‌و‬ ‫داهاتی نه‌وتیش‬ ‫له‌به‌رده‌ستی‬ ‫ئه‌واندا نیه‌‬ ‫فرۆشیارێک سه‌رقاڵی رێکخستنی کااڵکانیه‌تی‬ ‫گۆڕانكاری له‌گوزه‌رانی خه‌ڵك ڕوبدات‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچ رونادات"‪.‬‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫تائێس���تا هیچ ڕێنماییه‌كی نه‌ناردو‌ه بۆ‬ ‫گۆڕانكاری له‌سه‌ر سیاس���ه‌تی دارایی‬ ‫خۆی‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه‌ ده‌بو ئه‌م‬ ‫گۆڕانكاری ‌ه ڕوبدات كاتێك نرخی نه‌وت‬ ‫به‌رزبوه‌وه‌ "به‌پێی به‌ڵێنی به‌رپرسانی‬ ‫حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫حامید س���دیق ئه‌حمه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫پێشكه‌وتو له‌دیوانی پارێزگای سلێمانی‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێن ‌ه ڕونكرده‌و‌ه تائێس���تا‬ ‫هیچ فه‌رمانێك نه‌هاتوه‌ بۆیان باس���ی‬ ‫گۆڕانكاری بكات له‌پاشه‌كه‌وت‌و دۆخی‬

‫دارای���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان بۆی ‌ه كوردس���تانه‌و‌ه پێ���ی وای���ه‌ "هه‌رێمی‬ ‫پێویس���ت ‌ه فه‌رمانگه‌كان هه‌ر له‌س���ه‌ر كوردس���تان پێویس���تی به‌وه‌یه‌ نرخی‬ ‫دۆخی پێش���و به‌رده‌وامب���ن‪ ،‬وتی"هیچ ن���ه‌وت بگات���ه‌ نزیك���ه‌ی ‪ 100‬دۆالر بۆ‬ ‫هه‌ربه‌رمیلێك ئه‌وس���ا پێداویستیه‌كانی‬ ‫شتێكی نوێ له‌ئارادا نیه"‪.‬‬ ‫پڕده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات عه‌بدوڕه‌حم���ان س���اڵح‬ ‫د‪ .‬قه‌یوان سیوه‌یلی پسپۆڕی بواری‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری بانكی ناوه‌ن���دی هه‌رێم‬ ‫له‌سلێمانی هه‌مان شتی ڕونكرده‌وه‌ وتی ن���ه‌وت ش���یكردنه‌وه‌ بۆ نرخ���ی نه‌وت‬ ‫"ئه‌وان تائێس���تا وه‌كو بانكی ناوه‌ندی ده‌كات كه‌ ئێستا نرخه‌ك ‌هی‌ گەیشتوه‌ت ‌ه‬ ‫هی���چ زانیاریه‌ك���ی نوێی���ان له‌باره‌ی نزیك���ەی ‪ 50‬دۆالر بۆ ه���ه‌ر بەر‌میلێك‬ ‫گۆڕانكاریه‌كان���ی حكومه‌ته‌و‌ه بۆ باری به‌اڵم هێشت نه‌وت ‪ %50‬زیاتری به‌های‬ ‫خۆی له‌ده‌س���تداوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و پێیوایه‌ "به‬ ‫دارایی هه‌رێم به‌ده‌ست نه‌گەیشتوه‌"‪.‬‬ ‫‌به‌راورد به‌تۆماركردنی نزمترین ئاس���ت‬ ‫پس���پۆڕێكی ب���واری ن���ه‌وت ده‌وترێت نرخی نه‌وت به‌رزبوه‌ته‌وه"‌‪.‬‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌یه‌كی جی���اواز بۆ نرخی‬ ‫ئه‌و پسپۆڕه‌ی بواری نه‌وت كاریگه‌ری‬ ‫نه‌وت ده‌كات هاوپه‌یوه‌س���ت به‌هه‌رێمی‬

‫به‌رزبونه‌وه‌ی نرخ له‌س���ه‌ر باری دارایی‬ ‫هه‌رێ���م باس���ده‌كات‌و ئام���اژه‌ بۆئه‌وه‬ ‫‌ده‌كات "‌كاریگه‌ری نرخی نەوت له‌سه‌ر‬ ‫ب���اری دارایی واڵت���ان له‌واڵتێكه‌و‌ه بۆ‬ ‫واڵتێكی تر ده‌گۆڕێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان نرخی نه‌وت ده‌بێت له‌‪90‬‬ ‫ب���ۆ ‪ 100‬دۆالر بێت ئه‌وس���ا ده‌توانێت‬ ‫پێویس���تیه‌كانی خۆی دابینبكات‌و وتی‬ ‫"پێویس���ته‌ نرخی ن���ه‌وت‪ %50‬به‌های‬ ‫زیادبكات ئه‌وس���ا ده‌توانین به‌ئاسایی‬ ‫پێویستیه‌كانی خۆمان دابین بكه‌ین"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانی كوردس���تان جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫ل���ه‌زۆرالوه‌ توش���ی قه‌ی���ران ب���وه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا به‌تونێلێك���ی تاری���ك‌و‬

‫ی‬ ‫شێركۆ جه‌وده‌ت س���ه‌رۆكی لیژنه‌ ‌‬ ‫پیشه‌س���ازی‌‌و وزه‌و س���ه‌رچاو‌ه‬ ‫سروش���تیه‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫زۆر دۆس���یه‌ی الیه‌ له‌باره‌ی ناشه‌فافی‬ ‫نرخی ن���ه‌وت‌و‌زۆر قس���ه‌ی نه‌وتراوی‬ ‫هه‌یە‌و زۆر شه‌ڕیش���ی ك���ردو‌ه له‌پێناو‬ ‫ئه‌وه‌ی دۆس���یه‌ی نه‌وت شه‌فاف بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێشتاش س���ور‌ه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌م دۆس���یه‌ی ‌ه ش���ه‌فافیه‌تی تیانی ‌ه‬ ‫چونكه‌ ئه‌و گەیشتو‌ه به‌وه‌ی حكومه‌ت‬ ‫پاره‌ی هه‌یه‌ نایدات به‌هاواڵتیان‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌مو موچ���ه‌ی به‌پاش���ه‌كه‌وت ‌ه ‪430‬‬ ‫ملی���ۆن دۆالر‌ه به‌اڵم داتای باڵوكراوه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی س���امان ‌ه سروشتیه‌كان ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌لمێنێت مانگان��� ‌ه ‪ 629‬ملیۆن‬ ‫دۆالریان په‌یداكردوه‌"‪.‬‬ ‫ی پیشه‌سازی‌‌و وزه‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی لیژنه‌ ‌‬ ‫سه‌رچاو‌ه سروشتیه‌كان جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش���ده‌كاته‌و‌ه حكومه‌ت���ی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان له‌لوتكه‌ی ش���ڵه‌ژاندایه‌و‬ ‫دونیایه‌ك پرسیاری بێ وه‌اڵمی له‌سه‌ر‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ده‌بێ���ت خۆی���ان وه‌اڵمبده‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌شڵێت "بۆردی چاودێری داهاته‌کان‬ ‫ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه دروس���تنه‌كراوه‌و‬ ‫داهاتی نه‌وتیش له‌به‌رده‌س���تی ئه‌واندا‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ زیادبون���ی داه���ات خه‌ڵك‬ ‫چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ده‌كات قه‌یرانی داراییش‬ ‫له‌سه‌رش���انی هاواڵتیان ئاسان بكرێت‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه به‌رای ش���اره‌زایان "ئه‌و بیانوه‌ی‬ ‫جاران به‌ده‌س���ت حكومه‌ت���ه‌وه‌ بو بۆ‬ ‫پاش���كه‌وت‌و سکهەڵگوش���ی ‌ن ئێس���تا‬ ‫كه‌متربوه‌ته‌وە‌و پێویس���ت ‌ه گۆڕانكاری‬ ‫له‌دۆخی داراییدا دروست ببێت"‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ریکا‬

‫"هێالری‌ شایسته‌ترین كه‌س ‌ه بۆ بون به‌سه‌رۆكی‌ ئه‌مه‌ریكا"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫تیموتی‌ ماكنالتی‌‪ ،‬رۆژنامه‌نوسی‌ ناودار ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌‪ 40‬ساڵی‌ رابردودا له‌زۆرێك‬ ‫له‌جه‌نگه‌كانی‌ جیهاندا له‌نزیكه‌وه‌ كاری‌‬ ‫په‌یامنێریی‌ كردوه‌‪ ،‬له‌سااڵنی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫رۆنالد ریگان‌و جۆرج بوشدا‪ ،‬په‌یامنێر‬ ‫بوه‌ له‌كۆشكی‌ سپی‌‌و سااڵنێكی‌ زۆریش‬ ‫له‌چین‪ ،‬پاكستان‌و ئه‌فه‌ریقادا كاری‌‬ ‫په‌یامنێری‌ بۆ رۆژنامه‌ی‌ "شیكاگۆتریبیۆن"‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و چه‌ندی����ن خه‌اڵتی‌ به‌ده‌س����تهێناوه‌‪،‬‬ ‫ئێس����تا له‌لیژن����ه‌ی‌ بڕیارده‌ران����ی‌ خه‌اڵت ‌ی‬ ‫"پۆلیت����ه‌رز"ه‌‪ .‬ئ����ه‌و ده‌ركه‌وتن����ی‌ ترامپ‌و‬ ‫مان����ه‌وه‌ی‌ وه‌ك كانیدیدی‌ كۆماریخوازه‌كان‬ ‫ب����ۆ كێبڕكێ����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ به‌روداوێكی‌‬ ‫ناخۆش‌و ترسناك ناوده‌بات‪ .‬ماكنالتی‌ كه‌‬ ‫ئه‌م رۆژان����ه‌ له‌زانكۆكانی‌ كۆلۆمبیا‌و تۆرس‬ ‫ویس����ترن ئه‌زمونی‌ خۆی‌ ب����ۆ خوێندكاران‬ ‫ده‌گێڕێت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌ناس����اندنی‌ خۆی����دا ته‌نها‬

‫به‌م دو وش����ه‌یه‌ پێناس����ه‌ی‌ خۆی‌ ده‌كات‪:‬‬ ‫من رۆژنامه‌نوس����م‪ .‬ئ����ه‌و له‌گفتوگۆیه‌كیدا‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ رۆژنامه‌ی‌ ش����ه‌رقی‌ ئێرانی‌ ئاماژه‌‬ ‫ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ كاندیدبونی‌ دۆنالد ترامپ‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ گێژاوی‌ پارتی‌ كۆماریخوازانه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "باوه‌ڕ ناك����ه‌م هیچ یه‌ك له‌كاندیده‌‬ ‫پیاوه‌كان توانای‌ شكستهێنان به‌كلینتۆنیان‬ ‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش رونده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ كلینتۆن‬ ‫میراتییه‌كی‌ سیاسی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ ناوه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی����دا هه‌ڵگرت����وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ترامپ پیاوێكی‌ س����ه‌رگه‌رمكه‌ره‌ كه‌ به‌قسه‌‬ ‫سه‌یره‌كانی‌ هه‌موانی‌ توشی‌ شۆك كردوه‌‪،‬‬ ‫ماكنالتی‌ ده‌ڵێت "ترامپ ئه‌و س����یما نوێیه‌‬ ‫نییه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكییه‌كان به‌دوایدا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌نگیانی‌ بده‌نێ‌‪ ،‬له‌ڕاس����تیدا‬ ‫بێرنی‌ سێندرز به‌سیمایه‌كی‌ نوێ‌ داده‌نرێت‪ ،‬هیالری کلینتۆن‬ ‫به‌اڵم ئه‌وی����ش وه‌ك ترامپ ته‌نها خه‌ریكی‌‬ ‫ئاسایی‌‌و كرێكارانی‌ سپیپێست له‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫دروشمدانه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو سه‌رسوڕمانی‌ خۆی‌ به‌رامبه‌ر به‌و به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان����ی‌ خۆیان‬ ‫نهێنیی����ه‌ش ده‌رده‌بڕێت ك����ه‌ چۆن خه‌ڵكی‌ ده‌ن����گ به‌"ترام����پ" ده‌ده‌ن ك����ه‌ زۆرترین‬

‫پێشبین ‌ی كردن ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی دوا ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌ی یه‌كه‌مین‬ ‫ژن به‌سه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا چ ‌ی‬ ‫روده‌دات كارێك ‌ی‬ ‫زه‌حمه‌ته‬ ‫جه‌م����اوه‌ری‌ له‌نێ����و ئه‌وان����دا هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و خه‌ڵك����ه‌ پێیانوایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سیاس����ه‌تمه‌داران قس����ه‌یه‌ك بكه‌ن له‌گه‌ڵ‌‬

‫بی����روڕای‌ ئه‌واندا بگونج����ێ‌ ده‌توانن هه‌مو‬ ‫ئاره‌زوه‌كانی����ان بۆ جێبه‌ج����ێ‌ بكه‌ن كه‌ وا‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫ماكنالت����ی‌ ده‌ڵێ����ت "هێ��ل�اری‌ كلینتۆن‬ ‫شایسته‌ترین كه‌سه‌ له‌نێو كاندیده‌كاندا بۆ‬ ‫بون به‌سه‌رۆكی‌ ئه‌مه‌ریكا‪ ،‬ئه‌و زیاتر له‌هه‌ر‬ ‫كه‌س����ێكی‌ دیكه‌ له‌مه‌س����ه‌له‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫جێی‌ بایه‌خی‌ واشنتۆن سه‌رده‌رده‌كات"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌جیاوازی‌ كلینتۆن‌و ئۆباماش‬ ‫له‌ب����واری‌ سیاس����ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌دا به‌تایبه‌تی‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "پێش����بینی‌ كردنی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ دوای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌ یه‌كه‌می����ن ژن به‌س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا چی‌ روده‌دات كارێكی‌ زه‌حمه‌ته‌"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت "پێموایه‌ چیتر خه‌ڵكی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ئ����اره‌زوی‌ خۆهه‌ڵقورتان����دن له‌كاروب����اری‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����تدا ناكه‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا س����ه‌باره‌ت به‌هاوپه‌یمانه‌كانی‌‬ ‫هه‌س����ت به‌ به‌رپرس����یاریه‌تی‌ ده‌كات‪ ،‬من‬ ‫پێموایه‌ كلینتۆن له‌ناخ����ی‌ دڵه‌وه‌ حه‌ز به‌‬ ‫به‌هێزكردنی‌ نه‌یاره‌كانی‌ ئه‌سه‌د ده‌كات"‪.‬‬

‫چیرۆکی "باراک ئۆباما"‪ ،‬چیرۆکی ئەمەریکایە‬ ‫ لوقمان حەوێز* – داالس‪ ،‬تێکساس‬ ‫"باراک حوس���ێن ئۆباما" ن���اوی تەواوی‬ ‫س���ەرۆک ئۆبامای���ە ک���ە س���ەرۆکی چل‌و‬ ‫چوارەمین���ی واڵت���ە یەکگرتوەکان���ی‬ ‫ئەمەریکای���ە‪ ،‬چیرۆکی ئەم پی���اوە بریتیە‬ ‫لەچیرۆکی ئەمەریکا‪ ،‬ئەو واڵتەی کە کەس‬ ‫تیایدا بێگانە نیە چونکە ‪ %٩٨‬دانیشتوانی‬ ‫ئەمەریکا پێکهاتوە لەنەوەی ئەو کۆچەرانەی‬ ‫کە لەماوەی چوارس���ەد س���اڵی رابردو بۆ‬ ‫ئەم واڵتە کۆچیان کردوە لەسەرانس���ەری‬ ‫دونیا بەتایبەتی لەواڵتە ئەوروپیەکان‪%٢ ،‬‬ ‫ەکەیتر کە پێیاندەوترێت "هیندی پێس���ت‬ ‫س���ور" پێ���ش ‪ ١٥٠‬هەزار س���اڵ لەڕێگەی‬ ‫تەنگەی بێرینگ لەسیبیریاوە پەڕیونەتەوە‬ ‫بۆ باکوری ئەمەری���کاو لەوێ جێگیر بون‌‌و‬ ‫ئەوانە بەرەچەڵ���ەک ئەمەریکین "‪Native‬‬ ‫‪ ."American‬باوک���ی ئۆباما ڕەشپێس���ت‬ ‫بوەو خەڵک���ی کینیایەو موس���ڵمان بوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەپێ���ی زانیاریەکان هەر لەکینیا بوە‬ ‫بەکریستیان لەڕێگەی ڕێکخراوێکی ئایینی‌و‬ ‫ه���ەر لەڕێگ���ەی ئەوانەوە لەس���اڵی‪١٩٥٩‬‬ ‫ئەس���تێرەی ئەو پیاوە دەدرەوش���ێتەوەو‬ ‫لەئەمەریکا لەزانکۆی هارڤەرد وەردەگیرێت‪،‬‬ ‫دوایی لە"هاوای" کە یەکێک لەویالیەتەکانی‬ ‫ئەمەریکایە لەساڵی‪١٩٦١‬دەبێتە هاوسەری‬ ‫"ئان دەنهام" کە ئافرەتێکی سپیپێس���تەو‬ ‫خەڵکی ویالیەتی "کەنساس" بوە‪ .‬لەچواری‬ ‫مانگ���ی ئاب���ی س���اڵی ‪ ١٩٦١‬کوڕێکی���ان‬ ‫دەبێت ناوی لێدەنێن "باراک" کە لەوش���ەی‬ ‫"بەرەکەت"ه‌و‌ه هاتوە‪ .‬لەسەرەتاوە هەوڵی‬ ‫ئەوە دەدەن کە بیبەخش���ن بەخێزانێکی تر‬ ‫چونکە نەیاندەویس���ت منداڵ بەخێوبکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم دوایی دایکی ئۆباما بڕیار دەدات خۆی‬ ‫بەخێوی ب���کات‌و لەکۆتایی س���اڵی ‪١٩٦١‬‬ ‫لەیەکت���ر جیادەبنەوەو دوایی باوکی ئۆباما‬ ‫لەخوێندنی لەزانکۆی هارڤەرد س���ەرکەوتو‬ ‫نابێت‌و دەگەڕێتەوە بۆ کینیاو لەوێ توشی‬ ‫روداوێک���ی هاتوچ���ۆ دەبێ���ت‌و بەوهۆیەوە‬ ‫گیان لەدەستدەدات‪ .‬ئۆباما لەشەستەکانی‬ ‫س���ه‌ده‌ی راب���ردودا گەورەدەبێ���ت لەگەڵ‬ ‫دایکی‌و نەنکی‪ ،‬دایک���ی هەر لە منداڵیەوە‬ ‫زۆر گرنگ���ی بەخوێندنی دەدات‪ .‬لەوکاتەدا‬ ‫رەگەزپەرستی لەئەمەریکا لەوپەڕیدابو لەدژی‬ ‫ڕەشپێستەکان‌و بەتایبەتی لەویالیەتەکانی‬ ‫باشوری ئەمەریکا‪ .‬ئەو قۆناغە لەئەمەریکا‬ ‫پێی دەوترێ���ت قۆناغ���ی"‪"Segregation‬‬ ‫وات���ە لەیەکت���ر جیابون���ەوە‪ ،‬چونک���ە‬ ‫رەشپێستەکان دەبوایە کەنیسە‪ ،‬قوتابخانە‪،‬‬ ‫ش���وێنی بازاڕک���ردن‌و نیش���تەجێبونیان‬ ‫جیابێ���ت لەسپیپێس���تەکان‪ ،‬هەروەه���ا‬ ‫بێبەش���بون لەزۆربەی ماف���ە مەدەنیەکان‪ .‬‬ ‫لەساڵی‪١٩٦٤‬و س���اڵی ‪ ١٩٦٨‬یاسای مافە‬ ‫مەدەنی���اکان دەرک���را لەس���ەر داواکاری‬ ‫س���ەرۆکی ئەو کاتە "لیندەن جۆنس���ۆن"و‬ ‫قۆناغ بەقۆن���اغ بەر بەو رەگەزپەرس���تیە‬ ‫گیرا لەرێگەی یاسا نوێیەکان‪ .‬باراک ئۆباما‬ ‫توانی لەخوێندنی سەرکەوتو بێت‌و کۆلیژی‬ ‫یاسای بەسەرکەوتویی تەواو کرد لەزانکۆی‬ ‫ش���یکاگۆو بەخ���ت ی���اوەری ب���و بەهۆی‬ ‫ئ���ەو گۆڕانکاریە گەوران���ەی لەکۆمەڵگەی‬ ‫ئەمەریکی رویاندا لەحەفتاکان‌و هەشتاکانی‬ ‫س���ەدەی رابردو هەروەها ئ���ەو گۆڕانکاریە‬ ‫بنەڕەتیانەی کە حزبی دیموکراتی ئەمەریکی‬ ‫ک���ردی لەسیاسس���ەتەکانی بەکران���ەوەو‬ ‫لەخۆگرتن‌و پاڵپش���تی کردنی کەمینەکانی‬ ‫ئەمەری���کا لەهەمو ب���ەش‌و چینەکان دوای‬ ‫ئەوەی کە تاوەکو شەس���تەکان ئەندامانی‬ ‫ئەو حزبە پاڵپش���تیان دەکرد لەسیاسەتی‬ ‫رەگەزپەرستانە بەتایبەتی لەباشور‪ .‬هەمو‬ ‫ئەمانە هاندەر بون بۆ ئەوەی ئۆباما ببێتە‬

‫ئۆباما له‌قوتابخانه‌یه‌کدا‬ ‫ئەندامێک���ی چاالکی حیزب���ی دیموکرات‌و‬ ‫لەس���اڵی ‪ ١٩٩٧‬بو بەس���یناتۆری ناوخۆی‬ ‫ویالیەت���ی "ئیلینۆی���ز" تاوەک���و ‪ ٢٠٠٤‬کە‬ ‫ئەوکات���ە هەڵبژێردرا وەکو س���یناتۆرێکی‬ ‫گەن���ج لەئەنجومەن���ی پیران���ی ئەمەریکا‪.‬‬ ‫ئۆباما بەهۆی س���ەرکەوتویی لەکارەکانی‌و‬ ‫زیرەک���ی لەقس���ەکردن‌و وت���اردان توانی‬ ‫س���ەرنجی زۆربەی س���ەرکردەکانی حزبی‬ ‫دیموکراتەکان بۆ خۆی ڕابکێش���ێت‌و ئەمە‬ ‫وای ک���رد پاڵپش���تی زۆرین���ەی ئەن���دام‌و‬ ‫س���ەرکردەکانی حزبەکەی بەدەستبهێنێت‬ ‫لەس���اڵی ‪٢٠٠٨‬و ببێت���ە یەکەمین کاندیدی‬ ‫ڕەشپێس���ت بۆ س���ەرۆکایەتی ئەمەریکاو‬ ‫لەهەڵبژاردنەکانی نۆڤێمبەری ساڵی ‪٢٠٠٨‬‬ ‫توان���ی بەزۆرینەی دەنگ���ەکان هەڵبژاردن‬ ‫بباتەوەو لەس���وێندخواردنی لە‪٢١‬ی کانونی‬ ‫یەکەم دوای س���وێندخواردن ببێتە یەکەم‬ ‫سەرۆکی رەشپێس���تی ئەمەریکا‪ ،‬ئەمەش‬ ‫هەر لە خۆیدا شتێکی بێ وێنە بو لەمێژوی‬ ‫ئەمەری���کا دوای چەند س���ەدە لەپەیڕەوی‬ ‫کردنی سیاسەتی جیاکاری‪.‬‬ ‫ئۆباما لەهەڵبژاردنەکانی ساڵی ‪ ٢٠١٢‬بۆ‬ ‫خولی دوەمی سەرۆکایەتی هەڵبژێردرایەوە‪.‬‬ ‫ئێس���تا پتر لە‪ ٧‬ساڵ‌و سێ مانگە سەرۆکی‬ ‫ئەمەریکایەو کەمتر لە‪ ٩‬مانگی ماوەو دەکرێت‬ ‫چاوێ���ک بەسیاس���ەتەکانی ئی���دارەی ئەو‬ ‫سەرۆکە بخش���ێنینەوەو هەڵیانبسەنگێنین‪.‬‬ ‫کاتێک کە ئۆباما بو بەسەرۆک لەسەرەتای‬ ‫س���اڵی ‪ ٢٠٠٩‬ئاب���وری ئەمەریکا لەس���ەر‬ ‫لێواری داڕمان بو‪ ،‬کۆمەڵێک بانکی گەورە‬ ‫ئیفالس���یان کردب���و‪ ،‬هەڕەش���ەی ئیفالس‬ ‫کردن لەسەر کۆمەڵێک کۆمپانیای گەورەی‬ ‫ئەمەریکی تر بو‪ ،‬ڕێژەی بێکاری گەیشتبوە‬ ‫نزیکەی ‪ ،%10‬ئۆبام���ا دوای راوێژکردنێکی‬ ‫زۆر لەگەڵ شارەزایان لەبواری دارایی توانی‬ ‫هەندێک پێش���نیاری ئاب���وری گرنگ بخاتە‬ ‫بەردەم کۆنگرێ���س‌و دوای جێبەجێکردنیان‬ ‫ئابوری ئەمەریکا جارێکی تر هەڵس���ایەوەو‬ ‫لەقۆناغی مەترس���ی ڕزگاری بو بەجۆرێک‬ ‫ئێس���تا رێژەی بێ���کاری بۆت���ەوە بە ‪%4‬و‬ ‫ئابوریش لەگەشەیەکی بەردەوام‌و باشدایە‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ئۆباما بەرپرس نەبوە لەو کێشە‬ ‫ئابوریانەی کە بەسەریدا بو بەسەرۆک بەڵکو‬ ‫ئەوە بەهۆی سیاس���ەتی س���ەرۆکی پێشو‬

‫جۆرج بۆش دروست ببون بەتایبەتی دوای‬ ‫هەڵگیرسانی ش���ەڕ لەعێراق‌و بەهەدەردانی‬ ‫س���ەدان ملیار دۆالر لەپارەی ئەمەریکا لەو‬ ‫شەڕەدا‪ ،‬بەاڵم ئۆباما توانی زاڵ بێت بەسەر‬ ‫ئەو کێش���ەیەو س���ەرکەوتوش بو لەم کارە‬ ‫لەگەڵ ئ���ەوەی ئەم هەن���گاوەی ئۆباما بو‬ ‫بەهۆی بەرزبونەوەی ڕێژەی قەرزی گشتی‬ ‫ئەمەریک���ی‪ .‬هەنگاوێکی تری س���ەرکەوتو‬ ‫لەسیاس���ەتی ئۆباما بریتی بو لەمۆرکردنی‬ ‫یاس���ای "‪ "Obamacare‬لەئاداری س���اڵی‬ ‫‪ ٢٠١٠‬کە ئەویش بریتی ب���و لەئەنجامدانی‬ ‫چاکس���ازی بنەڕەتی لەبواری پێش���کەش‬ ‫کردن���ی خزمەتگ���وزاری تەندروس���تی بۆ‬ ‫ئەوانەی ه���ەژارن‌و داهاتیان کەمە‪ ،‬چونکە‬ ‫کە ئۆبام���ا بو بەس���ەرۆک ژم���ارەی ئەو‬ ‫کەس���انەی کە دڵنیایی تەندروستیان نەبو‬ ‫"التأمین الصحی" زیاتر لە‪ ٣٠‬ملیۆن کەس‬ ‫بوو بەهۆی گرانی ئەو خزمەتگوزاریە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا ئەو ژمارەیە کەمترە لە ‪ ١٥‬ملیۆن‪ .‬‬ ‫خراپترین میراتی سیاس���ی کە بۆ ئۆباما‬ ‫بمێنێتەوە ئەوەیە لەسەردەمی سەرۆکایەتی‬ ‫ئەو رێکخراوی تیرۆریستی داعش سەریهەڵدا‪،‬‬ ‫هەروەها رێژەی کردەوە تیرۆریس���تیەکان‬ ‫بەگش���تی لەناوچەک���ەو ئەوروپ���او جیهان‬ ‫بەرزبونەوە‪ ،‬راس���تە زۆرب���ەی فاکتەرەکان‬ ‫لەدروس���تبون‌و بەهێزبونی ئ���ەو رێکخراوە‬ ‫پەیوەندی هەیە بەکێشەی سیاسی‌و ئایینی‌و‬ ‫مەزهەب���ی لەواڵتانی ناوچەک���ە بەتایبەتی‬ ‫لەعێ���راق‌و س���وریا هەروەه���ا بەش���ێکی‬ ‫پەیوەستە بەش���ەڕی ناڕاستەوخۆی نێوان‬ ‫سعودیەو ئێران لەناوچەکە‪ ،‬بەاڵم هەندێک‬ ‫لەفاکت���ەرەکان پەیوەندی���ان هەب���وە بەو‬ ‫سیاسەتانەی کە ئەمەریکا لەعێراق پەیڕەوی‬ ‫کرد لەدوای جەنگی "رزگارکردنی عێراق"و‬ ‫کاردانەوەی ئەو سیاسەتانە بون‪ ،‬هەروەها‬ ‫بەالی زۆربەی چاودێران پشتگوێخس���تنی‬ ‫کێشە یەک لەدواییەکەکانی عێراق‌و نەرمی‬ ‫نواندنی ئەمەریکا لەبەرانبەر سیاسەتەکانی‬ ‫مالیکی لەدژی سوننەکانی عێراق‪ ،‬هەروەها‬ ‫گوێپێن���ەدان‌و گرنگینەدان���ی ئی���دارەی‬ ‫ئەمەریکی لەس���ەردەمی ئۆباما بەش���ەڕی‬ ‫ناوخۆی س���وریاو ڕێگ���ە نەگرتنی واڵتانی‬ ‫ڕۆژئاوا بەگش���تی‌و ئەمەریکا بەتایبەتی لەو‬ ‫کۆمەڵکوژیانەی ڕژێمی ئەس���ەد ئەنجامیدا‬

‫بەگشتی سیاسەتەکانی‬ ‫ئۆباما لەناوخۆو‬ ‫لەدەرەوە میانڕەوانە‬ ‫بون‌و لەناوخۆ زیاتر‬ ‫گرنگی بەپەرەپێدانی‬ ‫خزمەتگوزاریە‬ ‫تەندروستیەکان‌و‬ ‫خوێندنی گشتی داوەو‬ ‫تیشکی خستۆتە سەر‬ ‫نەهێشتنی هەژاری‌و‬ ‫جیاوازی‌و جیاکاری‬ ‫لەسەر بنەمای رەنگ‌و‬ ‫ئایین‌و رەگەزو بۆچون‬ ‫لەدژی گەالنی س���وریا‪ ،‬هەمو ئەوانە بونە‬ ‫هۆی س���ەرهەڵدان‌و بەهێزبون���ی ڕێکخراوە‬ ‫تیرۆریس���تیە ئیس�ل�امیەکانی وەک بەرەی‬ ‫نوس���رەو داعش‪ .‬بەبڕوای شارەزایان ئەمە‬ ‫بەیەکێ���ک لەکەموکوڕی���ە س���ەرەکیەکان‬ ‫دادەنرێ���ت لەپی���ادە کردنی سیاس���ەتی‬ ‫دەرەوەی ئەمەریکا لەماوەی س���ەرۆکایەتی‬ ‫ئۆبامادا‪.‬‬ ‫خاڵێک���ی س���ەرەکی تر لەسیاس���ەتی‬ ‫دەرەوەی ئی���دارەی ئۆبام���ا بریت���ی بوە‬ ‫له‌پەی���ڕەوی کردنی سیاس���ەتی گفتوگۆو‬ ‫یارمەتیدان لەجیاتی هەڕەشەکردن‪ .‬ئیدارەی‬

‫ئۆبام���ا تارادەیەکی زۆر س���ەرکەوتو بوە‬ ‫لەم بوارەدا‪ ،‬هەر لەم رێگەیەش���ەوە توانی‬ ‫رێککەوتنی ئەتۆم���ی لەگەڵ ئێران بهێنێتە‬ ‫بەرهەم لەنۆڤێمبەری ساڵی‪ ٢٠١٥‬بەپاڵپشتی‬ ‫واڵتە زلهێزەکانی ترو نەتەوەیەکگرتوەکان‪،‬‬ ‫ئەگەرچ���ی کۆمەڵێ���ک واڵت بەتایبەت���ی‬ ‫سعودیەو ئیس���رائیل دژی ئەو ڕێککەوتنە‬ ‫ب���ون‪ .‬هەروەه���ا لەهەم���ان چوارچێوەدا‬ ‫ئیدارەی ئۆباما پەیوەندی دبلۆماسی لەگەڵ‬ ‫واڵت���ی کوبا ئاس���ایی ک���ردەوەو لەئاداری‬ ‫ئەمساڵ ئۆباما سەردانێکی مێژویی بۆ کوبا‬ ‫ئەنجام دا‪.‬‬ ‫بەگشتی سیاسەتەکانی ئۆباما لەناوخۆو‬ ‫لەدەرەوە میانڕەوان���ە بون‌و لەناوخۆ زیاتر‬ ‫گرنگ���ی بەپەرەپێدان���ی خزمەتگوزاری���ە‬ ‫تەندروس���تیەکان‌و خوێندنی گشتی داوەو‬ ‫تیشکی خستۆتە سەر نەهێشتنی هەژاری‌و‬ ‫جیاوازی‌و جیاکاری لەسەر بنەمای رەنگ‌و‬ ‫ئایین‌و رەگەزو بۆچون‪ .‬لەسیاس���ەتەکانی‬ ‫دەرەوەش هەوڵ���ی ئ���ەوەی داوە ئەمەریکا‬ ‫کەمترین هێزی سەربازی بەشداری پێبکات‬ ‫لەش���ەڕو گرژی���ە س���ەربازیە جیاجیاکان‬ ‫لەجیهان‪ ،‬هەروەها خ���ۆی پابەند کرد بەو‬ ‫بەڵێنەی کە لەکاتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەکان‬ ‫بەگەل���ی ئەمەری���کای دا‪ ،‬ئەوی���ش‬ ‫بەکێش���انەوەی دوایین سەربازی ئەمەریکی‬ ‫لەعێراق‪ ،‬ئەم کارەش ب���و بەنیگەرانیەکی‬ ‫زۆر ل���ەالی زۆربەی س���ەرکردەکانی پارتی‬ ‫کۆماری ئەمەریکی‌و بەهۆکارێکی سەرەکی‬ ‫دروس���تبونی رێکخراوی داعش‌و بەهێزبونی‬ ‫پێگەی ئێرانی دادەنێن لەعێراق‪.‬‬ ‫لەئەمەری���کا بەگش���تی مێ���ژو دوای‬ ‫چەندین س���اڵ حوکمی خۆی دەدات لەسەر‬ ‫سیاسەت‌و لێهاتویی‌و میراتی سەرۆکەکانی‬ ‫ئەمەریکا دوای ئەوەی کورسی سەرۆکایەتی‬ ‫بەجێدەهێڵ���ن‪ ،‬ئێم���ەش هەڵس���ەنگاندنی‬ ‫راستەقینە بەجێدەهێڵین بۆ ئەو کاتە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ژیان���ی باراک ئۆباما خۆی لەخۆیدا دیرۆک ‌ی‬ ‫واڵتێک دەگێڕێتەوە کە هەل دەڕەخسێنێت‬ ‫تیایدا کوڕی کۆچبەرێکی ڕەشپێست بتوانێت‬ ‫ببێتە سەرۆکی گەورەترین‌و بەهێزترین واڵت‬ ‫لەجیهاندا‪.‬‬ ‫• شارەزا لەبواری سیاسەتی ئەمەریکا‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫‪9‬‬

‫پرسیار‬ ‫و‬ ‫وه‌اڵمێک‬

‫گۆشه‌یه‌که‌ کونسوڵخانه‌ی‌ گشتیی‬ ‫ئه‌مه‌ریکا له‌هه‌ولێر ئاماده‌یده‌کات‬

‫من هاواڵتیه‌ك ‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ریكیم به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌ولێر ده‌ژیم‪ ،‬لێر‌ه‬ ‫منداڵێكم له‌دایك‬ ‫بو‪ ،‬ئایا منداڵه‌كه‌م‬ ‫به‌هاواڵتی ئه‌مه‌ریكی‬ ‫داده‌نرێت؟‬ ‫ی ئاڵ���ۆزه‌و‬ ‫ئه‌م��� ‌ه پرس���یارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌جۆر ‌‬ ‫وه‌اڵمه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌یس���ه‌كه‌وه‌‪ .‬ئای���ا ت���ۆو باوك ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكین؟‬ ‫منداڵه‌كه‌ت هاواڵت ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌ك���ه‌ت به‌ڵێیه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ی راپۆرتی‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ت شایس���ته‌ ‌‬ ‫ی له‌دایكبونی‌‬ ‫پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵت��� ‌ه له‌الیه‌ن به‌ش��� ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی (ڤی���زا)‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫كونس���وڵگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاپۆرت��� ‌ه به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك ‌ه بنه‌ما ‌‬ ‫ی منداڵه‌كه‌ت‬ ‫ی بون ‌‬ ‫هاونیش���تیمان ‌‬ ‫دیاریده‌كات‪،‬هه‌روه‌ها ده‌توانرێت‬ ‫ی‬ ‫به‌كاربهێنرێ���ت ب���ۆ داواكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكی‌‌و ژماره‌ ‌‬ ‫پاس���ه‌پۆرت ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ته‌به‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫له‌كونسوڵخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ولێر‪.‬ئایا مێرده‌كه‌ت هه‌ڵگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یان هاواڵت ‌‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ره‌گه‌زنامه‌ ‌‬ ‫ی ت���ره‌؟ ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌كه‌ت‬ ‫واڵتێك ‌‬ ‫به‌ڵێیه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه منداڵه‌كه‌ت له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی راپۆرت ‌‬ ‫ی داواكردن��� ‌‬ ‫شایس���ته‌ ‌‬ ‫ی له‌دایكبونی‌‬ ‫پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی واڵت بێ���ت‪ .‬ئه‌م بابه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی ك ‌ه چه‌ند‬ ‫په‌یوه‌س���ت ‌ه ب���ه‌وه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ساڵ له‌ئه‌مه‌ریكا بو ‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ت له‌عێراق له‌دایك ببێت‪.‬‬ ‫ی ماڵپه‌ڕه‌كه‌مانه‌و‌ه‬ ‫ده‌توانیت ل ‌ه ڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زیاتر له‌سه‌ر به‌ده‌ستهێنان ‌‬ ‫زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌دایكبون ‌‬ ‫ی س���ه‌لماندن ‌‬ ‫ڕاپۆرت ‌‬ ‫ی واڵت به‌ده‌ستبهێنیت‪.‬‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫‪erbil.usconsulate.gov/crba.‬‬ ‫‪html‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫مامۆستایه‌ك ‌ی زانكۆ‪ :‬نه‌ك خوێندكار‌ه كوڕ‌و كچه‌كان‬ ‫به‌ڵكو مامۆستا ژن‌و پیاوه‌كانیش ‌ی زانكۆش هاورێیه‌تی‌ یه‌كتر ناكه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫سه‌ره‌ڕای‌ تێكه‌ڵبونیشیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆربه‌ی‌ كوڕان‌و كچان له‌زانكۆ به‌جیا‬ ‫داده‌نیشن‪ ،‬خوێندكارێكی‌ كوڕ ده‌ڵێت‬ ‫"تانه‌و ته‌شه‌ر نایه‌ڵێت كوڕ‌و كچ ببنه‌‬ ‫هاوڕێی‌ یه‌كتر"‪ ،‬خوێندكارێكی‌ كچیش‬ ‫ده‌ڵێت "كۆمه‌ڵگاكه‌مان فێریكردوین‬ ‫هاوڕێیه‌تی‌ كوڕان شه‌رم‌و عه‌یبه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رخێڵ عوسمان ئه‌مساڵ كۆتاساڵی‌‬ ‫خوێندنیه‌تی‌ له‌به‌شی‌ ئامار له‌زانكۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ چه‌ن���د هاوڕێیه‌كی‌‬ ‫كوڕیدا له‌به‌رده‌م كافتریای‌ به‌شه‌كه‌یان‬ ‫خه‌ریكی‌ ده‌مه‌ته‌قێ‌ بو‪ ،‬زۆر به‌ئاسایی‌‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ ده‌كرد كه‌ وا چوار ساڵه‌‬ ‫له‌زانكۆی���ه‌و هاوڕێیه‌ك���ی‌ كچی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ نی���وه‌ی‌ پۆله‌كه‌یان كچن‌و‬ ‫پێك���ه‌وه‌ ده‌خوێن���ن‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "من‬ ‫ئه‌مساڵ كۆتاس���اڵی‌ خوێندنه‌كه‌مه‌ تا‬ ‫ئێستا هاوڕێیه‌تی‌ كچانم نه‌كردوه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫له‌به‌شه‌كه‌ی‌ خۆمان ساڵوم لێكردون‪،‬‬ ‫دروستكردنی‌ هاوڕێی‌ كچان ئاسان نیه‌‬ ‫گ���ه‌ر هاوڕێی كچت هه‌بێ���ت ڕوبه‌ڕوی‌‬ ‫تانه‌وته‌شه‌رو كێشه‌ ده‌بیته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئاس���ان نی���ه‌ كاتێ���ك‬ ‫هاوڕێیه‌ت���ی‌ كچێك ده‌كه‌یت قس���ه‌ی‌‬ ‫زۆرت دێته‌ س���ه‌ر‌و روبه‌ڕوی‌ ته‌شه‌ر‌و‬ ‫گومان ده‌بیته‌وه‌ زۆرترین ئازادیه‌كانت‬ ‫لێزه‌وت ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد كه‌‬ ‫كچان ئه‌وه‌یان له‌ك���وڕان ده‌وێت ببنه‌‬ ‫خۆشه‌ویستیان‌و داوای‌ خۆشه‌ویستیان‬ ‫لێبكه‌یت كه‌ ئه‌مه‌ش به‌ش���ێكی‌ ژیانت‬ ‫داگیرده‌كات‌و ناتوانیت وه‌ك پێویست‬ ‫گرنكی‌ به‌خوێندنه‌ك���ه‌ت بده‌یت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "م���ن بڕیارم نه‌داوه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫كه‌س���ێك هه‌ڵبژی���رم ژیان���ی‌ له‌گه‌ڵدا‬ ‫دروس���تبكه‌م‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ م���ن بی���ری‌‬ ‫لێده‌كه‌وه‌ خوێندنه‌ك���ه‌م ته‌وا‌و بكه‌م‪،‬‬ ‫پاش���ان ب���ه‌دوای‌ كارێك���دا بگه‌ڕێم‌و‬ ‫نه‌سوڕێمه‌وه‌‪ ،‬هه‌رگیز بیر له‌هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫كچان ناكه‌مه‌وه‌و هاوڕێكانیش���م هه‌روا‬ ‫بیرده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا‪ ،‬كچانی‌ خوێندكاری‌‬ ‫زانكۆ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ هۆكار ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوڕێیه‌ت���ی‌ نه‌كردنی‌ ك���وڕان له‌الیه‌ن‬

‫کوڕان‌و کچان له‌زانکۆ به‌جیا ده‌گه‌ڕێن ‬ ‫كچ‌و ك���وڕ جیاده‌كرێین���ه‌وه‌ به‌رده‌وام‬ ‫نام���ۆ‌و دور له‌یه‌ك خۆمان ده‌بینیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ترس���ێك له‌نێ���وان ه���ه‌ردو ڕه‌گه‌زدا‬ ‫دروس���تده‌بێت هه‌ربۆی���ه‌ ئێس���تاش‬ ‫له‌زانكۆ هه‌مان بیری‌ جیاكاری‌ له‌نێوان‬ ‫كچان‌و كوڕان دوباره‌ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و جه‌غتی‌ ل����ه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫روانین����ی‌ كۆمه‌ڵگ����ه‌ ب����ۆ هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫كوڕ‌و ك����چ به‌ئه‌ندازه‌ی����ه‌ك خراپه‌ كه‌‬ ‫هه‌ر ئێس����تا ئه‌گه‌ر له‌گ����ه‌ڵ كوڕێكی‌‬ ‫به‌ش����ه‌كه‌ت ببینرێی����ت وه‌ك دو‬ ‫خۆشه‌ویست سه‌یرت ده‌كرێت‪ .‬سیڤان‬ ‫وتی‌ "به‌چاوێكی‌ خراپه‌وه‌ لێتده‌ڕوانن‌و‬ ‫توش����ی‌ سه‌رزه‌نشی‌ كۆمه‌ڵگا ده‌بیت‪،‬‬ ‫قسه‌ی‌ ناڕاس����تت بۆ دروست ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی����ه‌ ناتوانی����ن هاوڕێیه‌ت����ی‌‬ ‫ڕه‌گ����ه‌زی‌ به‌رامبه‌ر بكه‌ی����ن‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫به‌شێكیشی‌ ئه‌و ترسه‌یه‌ كه‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌مێشكماندایه‌"‪.‬‬

‫ئه‌مان���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ فێری‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���ردون ك ‌ه‬ ‫"شه‌رم‌و عه‌یبه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سیڤان س���ه‌ركه‌وت له‌گه‌ڵ شیرینی‌‬ ‫ه���اوڕێ خوێن���كاری‌ قۆناغی‌ س���ێی‬ ‫كۆمه‌ڵناس���ین‪ ،‬پێك���ه‌وه‌ خه‌ریك���ی‌‬ ‫چپه‌چپ‌و پێكه‌نین بون‪ ،‬سیڤان وتی‌‬ ‫"هیچ هاوڕێیه‌كی‌ كوڕم نیه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری‌ هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫نه‌كردن���ی‌ كوڕانی���ش به‌ده‌موچ���او‬ ‫گرژكردنه‌وه‌ وت���ی‌ "ناتوانین تێكه‌ڵی‌‬ ‫خوێن���دكاره‌ كوڕه‌كان بی���ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاكه‌م���ان وه‌ه���ا فێریكردوی���ن‬ ‫هاوڕێیه‌تی‌ ك���وڕان ش���ه‌رم‌و عه‌یبه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكی‌ بۆ خێزانه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌ر له‌منداڵی���ه‌وه‌ پێمانده‌وترێت‬ ‫كه‌ نابێت تێكه‌ڵ���ی‌ ڕه‌گه‌زی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و كات���ه‌ی‌ منداڵبوم‬ ‫خێزانه‌كه‌م پێیان ده‌وتم تۆ گه‌وره‌بویت‬ ‫نابێ���ت هاوڕێیه‌تی‌ كوڕ بكه‌یت عه‌یبه‌‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌كی‌ به‌شی‌ كۆمه‌ڵناسیش‬ ‫دواتریش له‌دوای‌ خوێندنی‌ سه‌ره‌تایی‌ ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ نه‌ك هه‌ر‬

‫خوێن����دكاره‌ كوڕ‌و كچ����ه‌كان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫مامۆستا ژن‌و پیاوه‌كانیش هاوڕێیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كتر ناكه‌ن‪.‬‬ ‫داڕێ����ژ وری����ا محه‌مه‌د مامۆس����تای‌‬ ‫كۆمه‌ڵناس����ی‌ به‌ش����ی‌ زانس����ته‌‬ ‫مرۆڤایه‌تی����ه‌كان له‌زانكۆی‌ س����لێمانی‌‬ ‫له‌مب����اره‌وه‌ ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫تێك����ه‌ڵ نه‌بونی‌ كوڕو ك����چ له‌زانكۆ‌و‬ ‫ش����وێنه‌ ئاكادیمی����ه‌كان‪ ،‬ڕه‌گ‌و‬ ‫ریش����ه‌یه‌كی‌ كلت����وری‌ هه‌ی����ه‌و له‌ناو‬ ‫خێزانه‌كاندا ترس����ێك هه‌یه‌ له‌تێكه‌ڵ‬ ‫بونی‌ هه‌ردو ڕه‌گه‌ز‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێستا‬ ‫وه‌ك راب����ردو خه‌ڵك����ی‌ متمانه‌ی����ان‬ ‫به‌یه‌كتری‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ پێشكه‌وتنی‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیاشه‌وه‌ ئه‌و دوركه‌وتنه‌وه‌یه‌‬ ‫زیاتر دروستبوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "دوركه‌وتن����ه‌وه‌ نه‌ك هه‌ر‬ ‫له‌ناو خوێندكارانی‌ كوڕ‌و كچدا هه‌ست‬ ‫پێده‌كرێت‪ ،‬به‌ڵكو له‌نێوان مامۆستای‌‬ ‫كچ‌و كوڕ‌و ژن‌و پیاویش����دا هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئێمه‌ خۆمان مامۆس����تاین هه‌س����تی‌‬ ‫پێده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌م دوركه‌وتنه‌وه‌یه‌ هه‌مو‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫زۆرب ‌هی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫له‌خۆیان‌و‬ ‫خه‌ڵكی تریش‬ ‫بێزارن‌و نایانه‌وێت‬ ‫هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫دروستبكه‌ن‪،‬‬ ‫زۆرین ‌هی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫بونه‌ته‌ كه‌سی‌‬ ‫میزاجی‌‬

‫ئاس����ته‌كانی‌ گرتۆت����ه‌وه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌ نێوانی����ان‪ ،‬له‌خۆشه‌ویستیه‌كه‌ش����دا‬ ‫ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ ئ����ه‌و بارودۆخ ‌هی‌ زۆرب����ه‌ی‌ كات س����ه‌ركه‌وتو نابن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كوردس����تانی‌ پێ����دا تێده‌په‌ڕیت‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ش واده‌كات نه‌توانن به‌ئاس����انی‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ له‌خۆی����ان‌و خه‌ڵكی متمان����ه‌ دروس����تبكه‌ن‌و په‌یوه‌ن����دی‌‬ ‫تریش بێ����زارن‌و نایانه‌وێت هاوڕێیه‌تی‌ نێوانیان الواز بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌ كوڕان‬ ‫دروستبكه‌ن‪ ،‬زۆرین ‌هی‌ خه‌ڵكی‌ بونه‌ته‌‬ ‫خۆی����ان له‌و كچانه‌ نزیك ناكه‌نه‌وه‌ كه‌‬ ‫كه‌سی‌ میزاجی‌"‪ .‬‬ ‫ی زانكۆش ئاماژه‌ به‌وه‌ هاوڕێیه‌تی‌ كوڕیان كردوه‌‪ ".‬‬ ‫مامۆستایه‌ك ‌‬ ‫ناوب����راو ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ ك����رد كه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ هۆكاری‌ نه‌بونی‌ هاوڕێیه‌تی‌‬ ‫له‌نێوان كوڕان‌و كچاندا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ "له‌زانك����ۆدا كوڕ هه‌بوه‌ ش����ه‌ش كچی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ����دا ب����وه‌ ن����اوی‌ زڕاوه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫نه‌بونی‌ متمانه‌ له‌نێوانیاندا‪.‬‬ ‫س����ازگار حه‌مه‌ ئه‌مین مامۆستای‌ ده‌یه‌وێت ئه‌و متمانه‌یه‌ دروستبكاته‌وه‌‬ ‫ڕاگه‌یاندن له‌زانس����ه‌ مرۆڤایه‌تیه‌كانی‌ زۆری‌ پێده‌چێ����ت كچان له‌م كه‌س����ه‌‬ ‫زانكۆی‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات دورده‌كه‌ونه‌وه‌‌و هاوڕێیه‌تی‌ ناكه‌ن‪".‬‬ ‫س����ازگار ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ ك����رد كه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و سااڵنه‌ی‌ ئه‌و و هاوته‌مه‌نه‌كانی‌‬ ‫خوێندكار بون له‌زانكۆ‪ ،‬به‌م شێوه‌یه‌ی‌ "زۆربه‌ی‌ كوڕان له‌دوای‌ دروس����تكرنی‌‬ ‫ئێستا هاوڕێیه‌تی‌ له‌نێوان كچ‌و كوڕان هاوڕێیه‌تی‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ خۆشه‌ویس����تی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كچان دروس����تده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫داخراو نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ ئ����ه‌و وت����ی‌ "نه‌بون����ی‌ متمانه‌ی‌ دوات����ر له‌به‌ڵێنه‌كه‌نی����ان پاش����گه‌ز‬ ‫نێوان خوێن����دكاری‌ كوڕو كچ له‌زانكۆ ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش هۆكارێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ كوڕان كوڕان����ه‌ كچان به‌ئاس����انی‌ نایانه‌وێت‬ ‫هاوڕێیه‌تی‌ ده‌گوازنه‌وه‌ بۆ خۆشه‌ویستی‌ تێكه‌ڵیان ببن"‪.‬‬

‫رەوەندی کوردی لەسوید‬

‫بێکاری رێسا کۆمەاڵیەتیەکانی کۆمەڵگەی کوردی تێدەپەڕێنێت‬ ‫ئا‪ :‬جوتیار شه‌ریف‪ -‬سوید‬ ‫لەسویدیش وەک واڵتانی تری‬ ‫ئەوروپا‪ ،‬گرفتی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫کلتوری‪ ،‬رەوەندی کوردی کردوە بەدو‬ ‫بەشەوە‪ .‬بەشێکیان هاوتەریب لەگەڵ‬ ‫کۆمەڵگەی سویدی ژیان دەکەن‌و‬ ‫تێکەاڵوی کۆمەڵگەو کولتوری سویدی‬ ‫بون‪ ،‬بەشێکی تریشیان ئەگەرچی‬ ‫بەجەستە لەو واڵتە دەژین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەپێی نەریت‌و کولتوری کوردی ژیان‬ ‫دەبەنە سەرو نەیانتوانیوە ئاوێتەی‬ ‫کولتوری واڵتەکە بن‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫بێکاری‌و سەختیی دۆخی ئابوری‪،‬‬ ‫یەکێکە لەفاکتەرەکانی تێپەڕاندنی‬ ‫رێسا کۆمەاڵیتییەکان‌و تێکەڵبون‬ ‫بەکولتووی سویدی‪.‬‬ ‫س���ازە دارا‪ ،‬کچێکی شۆخ‌وشەنگەو‬ ‫س���اڵێکە خوێندنی زانک���ۆی لەبواری‬ ‫فەلس���ەفەدا ت���ەواو ک���ردوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەدوکانێک���ی پێاڵوفرۆش���ی پی���اوان‬ ‫کاردەکات لەس���ەنتەری گەڕەک���ی‬ ‫<ش���ارهۆڵمن>ی س���تۆکهۆڵم‌و وەک‬ ‫خۆی دەڵێ���ت "زۆرخۆش���حاڵم دوای‬ ‫س���اڵێک بێکاری‪ ،‬ماوەی‪٢‬مانگە ئەم‬ ‫کارەم دەس���تکەوتوە"‪ .‬س���ەبارەت‬ ‫بەوەش کە کچان لەکوردستان هەندێ‬ ‫کاری���ان پ���ێ عەیبە‪ ،‬س���ازە دەڵێت‬ ‫"من لەس���وید لەدایک بوم‪ ،‬پێشموایە‬ ‫ئ���ەوە دەرونێکی نەخۆش���ە جیاوازی‬ ‫کار ئەکات لەنێ���وان ژن‌و پیاودا‪ ،‬من‬ ‫هێندە کارەکەم پێخۆش���ە پالنم هەیە‬

‫زۆرێک لەخێزانەکان هەر‬ ‫ئەوەندەی کچەکانیان‬ ‫بو بە ‪١٦‬یان ‪١٧‬سااڵن‬ ‫دەڕۆنەوە لەکوردستان‬ ‫دەیدەن بەئامۆزا‌و کوڕە‬ ‫پورو کوڕە خاڵەکانیان‬ ‫ستۆکهۆڵم‬ ‫بەپاش���ەکەوتی مانگانەک���ەم لەگەڵ‬ ‫کچ���ە هاوڕێیەکم پێک���ەوە دوکانێکی‬ ‫پێاڵوفرۆشی دابنێین‪".‬‬ ‫کورد لەواڵتی سوید بەچوارەم نەتەوە‬ ‫هەژم���ار دەکرێ���ت لەروی ژم���ارەوەو‬ ‫زمانی ک���وردی لەڕیزبەن���دی پێنجەم‬ ‫زمانی واڵتی س���ویدایەو لەزۆر ناوەندو‬ ‫فەرمانگە رێنماییەکان بەزمانی کوردی‬ ‫دەس���تدەکەون‪ ،‬لەهەمانکات���دا کورد‬ ‫خاوەنی پێن���ج پەرلەمانتارە لەواڵتی‬ ‫سوید‪.‬‬ ‫ش���ێرزاد کامەران‪ ،‬کوڕێکی تەمەن‬

‫‪ ٢٦‬س���اڵەو کۆلی���ژی ئەندازی���اری‬ ‫خوێندوە لەسوید‪ ،‬بەاڵم لەکۆمپانیاکی‬ ‫دابینکردن���ی ئاس���ایش کاردەکات‪،‬‬ ‫شێرزاد باس���ی لەوەکرد ماوەی‪٤‬ساڵە‬ ‫کۆلیژی تەواوکردوە بەاڵم دەسکەوتنی‬ ‫کار لەبواری خۆیدا زەحمەتە بۆیە بوە‬ ‫بەگارد‪.‬‬ ‫لەالیەک���ی ت���رەوە پابەندب���ون‬ ‫بەکولت���ورو دابونەریت���ی کوردی���ەوە‬ ‫س���ەرچاوەیەکی سەرەکیی کێشەکانی‬ ‫بەشێکی رەوەندی کوردییە‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫لەبواری پەیوەندییە کۆمەاڵیەتییەکان‌و‬

‫هاوس���ەرگیریدا‪ .‬ئ���ارەش نیزام���ی‪،‬‬ ‫گەنجێکە ماوەی ‪٨‬س���اڵە لەس���ویدە‪،‬‬ ‫هەفت���ەی داهاتو زەماوەن���دی هەیە‬ ‫لەشاری ئۆپساال‪.‬‬ ‫ئ���ارەش باس���ی زەماوەندەک���ەی‬ ‫دەکات‌و دەڵێت "م���ن باوەڕم بەئاین‌و‬ ‫مەال نیەو ئاهەنگی ژنهێنانەکەم تەنها‬ ‫بانگهێش���تکردنی هاوڕێکانم���ە‪ ،‬هیچ‬ ‫ئاڵتونێ���ک بۆ هاوس���ەرەکەم ناکەم‌و‬ ‫بەهاوڕێکانیش���مان وت���وە کە دێن بۆ‬ ‫ئاهەنگەکەم ک���ەس ئاڵتون بەخۆیەوە‬ ‫نەکات‪ .‬ب���ەاڵم لێرە هەمو کەس وەک‬

‫ئێمە ناکات‪ .‬هەندێ خێزان هەیە لەژن‬ ‫مارەبڕینەکانی���ان وەک کوردس���تان‌و‬ ‫زیات���ر ئاڵتون بەخۆیان���ەوە دەکەن‌و‬ ‫ئاڵتون بۆ ب���وک دەکەن‪ ،‬کە من زۆر‬ ‫دژی ئەوەم‪".‬‬ ‫دەرب���ارەی رازیبون���ی ماڵی بوک‪،‬‬ ‫ئارەش وتی "س���ەرەتا کێش���ە هەبو‬ ‫باوکی هاوسەرەکەم گوندییەو لەباکوری‬ ‫کوردس���تان دائەنیش���ێ‌و بەمج���ۆرە‬ ‫هاوس���ەرگیرییە رازی نەب���و‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫ئێمە توانیمان ئەو براو خوش���کانەی‬ ‫دەزگیرانم کە لەس���ویدن ڕازی بکەین‌و‬

‫سەرنجام بەوشێوەیە ژیانمان هەڵبژارد‬ ‫کە خۆمان بڕوامان پێیەتی"‪.‬‬ ‫دابەشبون لەنێوان هەردو کولتوری‬ ‫کوردی‌و س���ویدیدا‪ ،‬نەک هەر گرفتی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی بۆ بەش���ێک لەرەوەندی‬ ‫ک���وردی دروس���ت ک���ردوە‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫هەندێج���ار تاوانی کوش���تنی بەدوای‬ ‫خۆیدا هێناوە‪.‬‬ ‫زەین���ەب موراد ب���ۆ ماوەیەکی زۆر‬ ‫مامۆس���تای زمانی دای���ک واتە زمانی‬ ‫کوردی بوە لەقوتابخانە سویدییەکان‪،‬‬ ‫بەهۆی کارەکەیەوە پەیوەندی لەگەڵ‬ ‫خێزان���ە کوردەکانی س���وید هەبوەو‬ ‫تارادەیەکی باش ش���ارەزای مامەڵەو‬ ‫هەڵسوکەوتیان بوە‪.‬‬ ‫ئەو مامۆس���تایە دەڵێ���ت‪ :‬ئەوانەی‬ ‫لەگەڵ ژیانی سوید خۆیان ڕێکخستوە‬ ‫پێیان ئاس���اییە کچەکانی���ان هاوڕێی‬ ‫ک���ورد بێننەوە ب���ۆ ماڵ���ەوەو وەک‬ ‫سویدی هەڵسوکەوت بکەن کە ئەمانە‬ ‫کەمینەن‪ ،‬بەاڵم بەرەی دوەم زۆرینەن‪.‬‬ ‫هەر ئەوەندەی کچەکانیان بو بە‪١٦‬یان‬ ‫‪١٧‬س���ااڵن دەڕۆن���ەوە لەکوردس���تان‬ ‫دەیدەن بەئامۆزا‌و ک���وڕە پورو کوڕە‬ ‫خاڵەکانی���ان‪ ،‬ئەم���ەش دوکەرتبونی‬ ‫لەژیانی گەنجەکانی کورد دروستکردوە‬ ‫ناتوانن لەگەڵ ئەوکەسانە بژین زۆرجار‬ ‫راک���ردن‌و جیابون���ەوە لەماڵی باوک‬ ‫رودەدات لەالیەن کچەکانەوە‪ ،‬هەندێک‬ ‫جاریش روداوی نەخ���وازراو رودەدات‬ ‫وەک س���اڵی پار کە دو گەنجی کورد‬ ‫کوژران‌و تا ئێس���تا پۆلیس���ی سوید‬ ‫تاوانبارەکانی دەستگیر نەکردوە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫‪11‬‬

‫هه‌واڵ عوسامن‪ :‬له‌زۆرێك له‌كه‌ناڵه‌كان پێشنیاری‌ پێشكه‌شكردنی‌‬ ‫به‌رنامه‌یان بۆ كردوم به‌اڵم ره‌تم كردۆته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬رۆژیار لوقمان‬ ‫هه‌واڵ عوسمان هونه‌رمه‌ندی‌ شانۆكار‌و‬ ‫ئه‌كته‌ری‌ دراما ته‌له‌فزیۆنییه‌كان‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"له‌زۆرێك له‌كه‌ناڵه‌كان پێشنیاری‌‬ ‫پێشكه‌شكردنی‌ به‌رنامه‌یان بۆ كردوم‬ ‫به‌اڵم ره‌تم كردۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫ات ده‌گرن‬

‫ی‌ یاریزانی‌‬ ‫ه‌كه‌ ته‌نها‬ ‫ت هه‌ندێك‬ ‫ن‪ ،‬بۆنمونه‌‬ ‫ه‌و س���اڵی‌‬ ‫ه‌ش���داری‌‬ ‫پاڵه‌وانێتی‌‬ ‫ێشت جگه‌‬ ‫ئه‌وه‌ وه‌ك‬

‫���ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫اشه‌ بۆی‌‪،‬‬ ‫ڵ‌ ئه‌و كچه‌‬ ‫راهێنه‌ره‌و‬ ‫���انی‌ زۆر‬ ‫زۆرباشن‌و‬ ‫كاتێكدا من‬

‫هه‌واڵ عوس����مان یه‌كێكه‌ له‌ئه‌كته‌ره‌‬ ‫دیاره‌كانی‌ بواری‌ دراما‌و شانۆ‌و ده‌رچو ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یمانگای‌ هونه‌ره‌جوانه‌كانی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ی‌ ش����انۆیه‌‌و له‌س����اڵی‌ (‪)1977‬‬ ‫له‌شاری‌ سلێمانی‌ له‌گه‌ڕه‌كی‌ توی‌ مه‌لیك‬ ‫له‌دایك بووه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌دوركه‌وتنه‌وه‌ی‌ له‌كاری‌‬ ‫هون����ه‌ری‌‪ ،‬ه����ه‌واڵ عوس����مان وت����ی‌‬ ‫"نه‌وه‌س����تاوم‌و به‌ش����داربوم له‌درام����ای‬ ‫(هه‌نگاوه‌كان����ی‌ س����ه‌ر خۆڵه‌مێ����ش)‬ ‫له‌ده‌رهێنان����ی‌ خاتو(گه‌زی����زه‌)‌و رۆڵی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیم هه‌ی����ه‌ ب����ه‌اڵم به‌داخ����ه‌وه‌‬ ‫قه‌یرانێكی‌ زۆر قورسمان له‌سه‌ره‌ به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌وه‌ نه‌توان����راوه‌ ئه‌و درامایه‌‬ ‫نمایش بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌گه‌ڵ كاك مه‌ریوان ئیبراهیم‬ ‫كارێكمان كردوه‌ ئه‌ویش فیلمێكی‌ درێژه‌‬ ‫به‌ناوی‌ (نامۆ)‌و به‌مزوانه‌ له‌چه‌ند واڵتێك‬ ‫نمایشده‌كرێت دواتریش له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاس����تی‌ دۆخی‌ هونه‌ری‌‬ ‫كوردیش‪ ،‬هه‌واڵ عوسمان وتی‌ "به‌داخه‌وه‌‬ ‫دۆخی‌ هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌ئێستادا به‌هۆی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ داراییه‌وه‌ وه‌ستاوه‌ ئه‌گینا كاری‌‬ ‫جوانمان هه‌یه‌‌و ئه‌كته‌ری‌ زۆر باش����مان‬ ‫هه‌یه‌‌و ده‌رهێنه‌ری‌ باش����مان هه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫به‌ه����ۆی‌ ئه‌م قه‌یرانه‌وه‌ ئه‌وانیش كاریان‬ ‫كه‌م بۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "خۆش����به‌ختانه‌ ك����ه‌م كه‌م‬

‫كاری‌ شانۆیی‌ زۆر جوان ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك س����ااڵنی‌ پێشو نییه‌‌و كه‌متر كاری‌‬ ‫هونه‌ری‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌راده‌ی قاییلمه‌ن����دی‌‬ ‫له‌ده‌رهێنه‌ره‌كان‪ ،‬هه‌واڵ عوس����مان وتی‌‬ ‫"به‌راس����تی‌ من زۆربه‌ی‌ ده‌رهێنه‌ره‌كان‬ ‫ناناس����م ته‌نها به‌رێز (جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌)‬ ‫نه‌بێت كه‌ س����ه‌رجه‌م كاره‌كانی‌ جوانن‌و‬ ‫خاتو (گه‌زیزه‌)ش یه‌كێكه‌ له‌ده‌رهێنه‌ره‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتوه‌كان‌و كاك (مه‌ری����وان‬ ‫ئیبراهیم)یش به‌هه‌مان شێوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌راس����تی‌ گرنگ����ه‌‬ ‫ده‌رهێنه‌ره‌كان بزانن چۆن هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌كت����ه‌ره‌كان ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌كته‌ره‌كان توش����ی‌ ش����ۆك نه‌بن یان‬ ‫په‌ش����یمان نه‌بن����ه‌وه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ كاریان‬ ‫له‌گه‌ڵ كردوه‌‌و هه‌رگیز كێش����ه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و ده‌رهێنه‌رانه‌ نه‌بوه‌ كه‌ كارم له‌گه‌ڵ‬ ‫كردون"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ئاماده‌یه‌ واز له‌كاری‌‬ ‫هون����ه‌ری‌ بهێنێ����ت‪ ،‬هه‌واڵ عوس����مان‬ ‫وتی‌"له‌ئێس����تادا نه‌خێر چونكه‌ هونه‌رم‬ ‫زۆر خۆشده‌وێت‌و به‌رده‌وام ده‌بم"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پێگ����ه‌ی‌ ژنان له‌نێو هونه‌ری‌‬ ‫كوردیدا‪ ،‬هه‌واڵ عوس����مان وتی‌ "رۆڵی‌‬ ‫ئافره‌ت زۆر باشه‌ له‌كاره‌ هونه‌رییه‌كاندا‌و‬ ‫ئێس����تا ئاف����ره‌ت خۆی‌ دێته‌ پێش����ه‌وه‌‬ ‫بۆ كاری‌ هون����ه‌ری‌‌و حه‌زی����ان به‌كاری‌‬ ‫هونه‌ریی����ه‌‌و ته‌نان����ه‌ت ئێس����تا ئافره‌ت‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانیش كار ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاماده‌یه‌ له‌كارێكی‌‬ ‫هون����ه‌ری‌ به‌ش����داربێت ك����ه‌ دیمه‌ن����ی‌‬ ‫ماچكردن‌و باوه‌شكردنی‌ تێدا بێت‪ ،‬هه‌واڵ‬ ‫عوسمان وتی‌"نه‌خێر هه‌رگیز پێم قبوڵ‬ ‫نییه‌ رۆڵێكی‌ واببینم حه‌زیشم له‌و رۆاڵنه‌‬ ‫نییه‌‌و هی����وادارم ئ����ه‌و نزیكبونه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫نێ����وان ئه‌كت����ه‌ری‌ به‌رامبه‌ر دروس����ت‬

‫نه‌بێت چونكه‌ ئێمه‌ نه‌گه‌یشتوینه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫ئاسته‌‌و هه‌رگیز له‌داهاتوشدا رۆڵێكی‌ وا‬ ‫نابینم"‪.‬‬ ‫هه‌واڵ عوسمان ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ "زۆرێك له‌كه‌ناڵه‌كان پێشنیاریان بۆ‬ ‫كردوم بۆ پێشكه‌شكاری‌ به‌رنامه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ره‌تم كردۆته‌وه‌‌و به‌س حه‌ز ده‌كه‌م وه‌ك‬ ‫ئه‌كته‌ر بمێنمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ده‌رهێنه‌ر جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌ش‬ ‫كه‌ ئێستا باری‌ ته‌ندروستی‌ ناجێگیره‌‪،‬‬ ‫ه����ه‌واڵ عوس����مان وت����ی‌ "هی����وای‌ زو‬ ‫چاكبون����ه‌وه‌ی‌ بۆ ده‌خ����وازم‌و به‌رده‌وام‬ ‫بێت له‌سه‌ر كاره‌ جوانه‌كانی‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ كه‌س����ێكی‌‬ ‫خۆشویس����تبێت‌و له‌دڵی����دا مابێت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌واڵ عوس����مان وتی‌ "نه‌خێر‪ ،‬چونكه‌‬ ‫زو چومه‌ته‌ پرۆسه‌ی‌ هاوسه‌رگیرییه‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خۆشمویس����توه‌ هاوس����ه‌ره‌كه‌م‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ كاروب����اری‌ ماڵی����ش‪،‬‬ ‫ه����ه‌واڵ وتی‌"له‌خ����وا به‌زی����اد بێت زۆر‬ ‫گورجوگۆڵم"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ پێشتر‬ ‫حه‌زی‌ به‌وه‌ بوه‌ كۆچ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫بكات‌و وتی‌ "ئێس����تا حه‌زم به‌كۆچكردن‬ ‫نییه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت چونكه‌ سه‌رجه‌م‬ ‫حه‌زه‌كانم بۆ هونه‌ر كۆتایی دێت چونكه‌‬ ‫ناتوانم له‌وێ‌ ده‌س����ت بكه‌مه‌وه‌ به‌كاری‌‬ ‫هونه‌ری‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر ئه‌كته‌ر نه‌بوایه‌‬ ‫چ كارێكی‌ ده‌كرد‪ ،‬هه‌واڵ عوسمان وتی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر ئه‌كت����ه‌ر نه‌بومایه‌ حه‌زم ده‌كرد‬ ‫بازرگانێكی‌ گه‌وره‌ بم"‪.‬‬ ‫هه‌واڵ عوسمان جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ هونه‌ر ئه‌وی‌ به‌خه‌ڵك ناس����اندوه‌‌و‬ ‫ئ����ازادی‌ جاران����ی‌ ل����ێ س����ه‌ندۆته‌وه‌‌و‬ ‫وتی‌ "ئێس����تا ده‌بێ����ت بزانی����ت چۆن‬

‫هه‌ڵس����وكه‌وت ده‌كه‌یت ل����ه‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫له‌بازاڕ‌و له‌رێگاوبان‌و له‌قس����ه‌كردن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێستا موڵكی‌ خه‌ڵكین"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ بۆچ����ی‌‬ ‫له‌میدی����ا‌و رۆژنام����ه‌كان دوره‌‬ ‫وتی‌"به‌داخه‌وه‌ زۆرێك له‌قسه‌كان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ده‌نوس����رێت یان‬ ‫وش����ه‌یه‌ك زۆر گه‌وره‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌یك����ه‌ن به‌مانش����ێت كه‌وا‬ ‫له‌هونه‌رمه‌ن����ده‌كان ده‌كات‬ ‫ناویان له‌كه‌دار بكات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "هه‌ربۆی����ه‌ من‬ ‫زۆرجار چاوپێكه‌وتنه‌كان‬ ‫ره‌تده‌كه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه����ه‌واڵ عوس����مان‬ ‫ره‌تیكرده‌وه‌ هیچ په‌یج‌و‬ ‫ئه‌كاونتێك����ی‌ له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆ مه‌اڵ یه‌تی����ه‌كا ن‬ ‫هه‌بێ����ت‌و وتی‌ "هیچ‬ ‫په‌ی����ج‌و ئه‌كاونتێكم‬ ‫نییه‌"‪.‬‬

‫پرۆفیسۆر دكتۆر زاهیر له‌تیف‪ :‬وه‌رزش‌و هونه‌ر‬ ‫ات‬ ‫روبه‌رێكی گه‌وره‌یان له‌ژیانی ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌مدا داگیركردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫پرۆفیسۆر دكتۆر زاهیر له‌تیف له‌دیمانه‌یه‌كدا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند "گه‌رچی له‌خێزانێكی‬ ‫ئاینی له‌دایكبوم‌و به‌شێكی زۆری باپیرانم‬ ‫زانا‌وخاوه‌ن ده‌سه‌اڵتی مه‌عریفی بون‬ ‫به‌نمونه‌ی شێخ حه‌سه‌نی گڵه‌زه‌رده‌‌و شێخ‬ ‫حوسه‌ینی قازی‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مان كاتیشدا‬ ‫وه‌رزش‌و هونه‌ر روبه‌رێكی گه‌وره‌یان له‌ژیانی‬ ‫ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌مدا داگیركردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "له‌وه‌ته‌ی چومه‌ته‌ نێو بیركردنه‌و‌ه‬ ‫زه‌مه‌نیی���ه‌كان خ���ۆم له‌گۆڕه‌پانی س���انه‌وی‬ ‫س���لێمانی‌و یاریگای خۆجێیه‌ت���ی (یاریگای‬ ‫یانه‌ی سلێمانی ئێستا) بینیوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "به‌كاریگه‌ری‬ ‫ب���را گه‌وره‌كان���م خوالێخۆش���بوان غه‌ریب‌و‬ ‫عه‌ل���ی له‌تیف‪ ،‬دوات���ر تایه‌ر(تاله‌ خڕه‌)‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌رسێكیان له‌یارییه‌كانی تۆپی پێ‌و سه‌به‌ته‌و‬ ‫بال ‌ه رۆڵێكی به‌رچاویان بۆ شاره‌كه‌وكوردستان‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬ده‌ستم كردوه‌ به‌وه‌رزش"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌هه‌مان كاتیشدا كاتێك الوێكی‬ ‫بزێو بوم له‌س���ه‌ره‌تای شه‌سته‌كاندا‪ ،‬شه‌هید‬ ‫مامۆس���تا یاس���ین كه‌ هاوڕێ‌و خۆشه‌ویستی‬ ‫براكانم بو‪ ،‬هه‌میش���ه‌ هان���ی ده‌دام وه‌رزش‬ ‫بكه‌م"‪.‬‬ ‫د‪ .‬زاهی���ر باس له‌وه‌رزش���ی‌ شه‌س���ته‌كان‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵ���ێ‌ "س���ه‌ره‌تا تای���ه‌ری ب���رام‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی شه‌س���ته‌كاندا تیپێكی دروست‬ ‫ك���رد به‌ن���او ‌ی هه‌ڵ���ۆ‌و به‌ش���ێك له‌یاریزان ‌ه‬ ‫گه‌نجه‌كان���ی گه‌ڕه‌ك���ی تێداب���و به‌نمون���ه‌ی‬ ‫یاریزانی ناسراوی ش���ار كاك حه‌مه‌ بچكۆل‌و‬ ‫منیش وه‌ك ی���ه‌ده‌ك چومه‌ نێو ئه‌و تیپه‌وه‌‪.‬‬ ‫دواتر تیپه‌ك ‌ه هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌و هه‌مومان چوین ‌ه‬ ‫تیپی مه‌ریوان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌و تیپه‌ش���دا له‌پل���ه‌ی دوه‌مدا‬ ‫یاری���م ده‌كرد‪ .‬به‌اڵم له‌كاتی پێویستیش���دا‪،‬‬ ‫هه‌ندێكجار یارییان پێده‌كردم‌و له‌ساڵی ‪1968‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫هه‌رچییه‌ك���ت ك���ردو‌ه ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫روبه‌ڕوی‌ كێشه‌كانت ببه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بی���رت لێكردۆت���ه‌وه‌ خه‌ریكه‌ ده‌بیت ‌ه‬ ‫واقیع‪.‬‬

‫خۆم تیپێكم دروستكرد به‌ناوی (تیپی عه‌لی‬ ‫له‌تیف)‪.‬له‌هه‌مان س���اڵدا مامۆستا عه‌لی برام‬ ‫به‌یارمه‌تی مامۆس���تا كه‌ریم عومه‌ر‌و وه‌س���تا‬ ‫وال���ی تیپی (ئاری)یان دروس���تكردو منیش‬ ‫له‌یه‌ككاتدا كاپتنی تیپی دوهه‌م‌و یاریزانێكی‬ ‫سه‌ره‌كی تیپی یه‌كه‌میش بوم"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "له‌س���اڵ ‌ی‬ ‫‪ ،1970‬خولێ���ك بۆ تیپ ‌ه میلییه‌كانی ش���ار‬ ‫ئه‌نجام���درا‌و تیپ���ی ئ���اری یه‌ك���ه‌م‌و دوه‌م‬ ‫به‌شداریان تێدا كرد‪ .‬من كاپتنی تیپی دوه‌م‬ ‫بوم‌و پله‌ی س���ێهه‌ممان به‌ده‌ستهێنا‌و به‌سێ‬ ‫گ���ۆڵ به‌رامب���ه‌ر به‌گۆڵێك له‌تیپ���ی كه‌مال‬ ‫سه‌لیممان برده‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "تیپ���ی ئ���اری یه‌كه‌میش پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌می به‌ده‌س���تهێنا‌و ل���ه‌و خوله‌دا له‌الیه‌ن‬ ‫لیژنه‌یه‌كه‌وه‌ به‌سپۆرترین یاریزان ده‌ستنیشان‬ ‫ك���رام‌و خه‌اڵتێك���ی جوانیان پێ به‌خش���یم‌و‬ ‫هه‌واڵه‌ك���ه‌ش له‌رۆژنام���ه‌ی مه‌العب��� ‌ی به‌غدا‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌‪ .‬هه‌ر له‌وساڵه‌دا‪ ،‬له‌پاڵ مامۆستا‬ ‫عه‌لی‌و تایه‌ری ب���رام‪ ،‬هه‌ڵبژێردرام بۆ یانه‌ی‬ ‫وه‌رزشی سلێمانی"‪.‬‬ ‫د‪ .‬زاهی���ر ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ئه‌وكات���ه‌ی‌ بوه‌ت���ه‌ خوێن���دكار له‌زانك���ۆی‬ ‫به‌غدا‪ ،‬دكتۆر جه‌مال س���اڵح هه‌ڵیبژاردو‌ه بۆ‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ی كۆلێژی ئه‌ده‌بیات‌و یانه‌ی زانكۆ‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی س���ه‌رقاڵی به‌خوێندنه‌و‌ه وه‌ك‬ ‫پێویس���ت نه‌یتوانیوه‌ ئام���اده‌ی راهێنانه‌كان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "له‌هه‌مان كاتیشدا به‌شی كارگێڕی‬ ‫یانه‌كه‌ش حه‌زیان نه‌ده‌كرد كه‌ من یاریزانێكی‬ ‫سه‌ره‌كی بم‪ ،‬گه‌رچی هه‌ر له‌وێ براده‌رایه‌تی‬ ‫به‌هێزم له‌گه‌ڵ عادل یوسف‌وحسین سه‌عیدو‬ ‫نزار ئه‌شره‌ف‌و یه‌حیا عه‌لواندا دروستكرد"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "له‌وه‌رزش به‌رده‌وام بوم تاساڵی‬ ‫‪‌1977‬و دواتر به‌هۆی رۆیش���تنم بۆ به‌ریتانیا‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی خوێندنی دكت���ۆرا به‌یه‌كجاری‬ ‫له‌وه‌رزش دابڕام‪ .‬به‌اڵم هه‌تا ئه‌مڕۆ به‌هه‌مان‬ ‫په‌رۆش���ی جاران���ه‌وه‌ چاودێ���ری وه‌رزش‬

‫دوپشک‬ ‫پێویسته‌ بڕوا به‌خۆت بێنیت ك ‌ه مه‌رج‬ ‫ی به‌م‬ ‫نیه‌ كێش���ه‌كان تاوه‌ك���و كۆتای ‌‬ ‫شێوه‌ی ‌ه بڕۆن‪ ،‬چاوه‌ڕێی سوپرایز به‌‪.‬‬

‫ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌رزشیش له‌رۆژگاری‌ كۆندا‪،‬‬ ‫د‪.‬زاهیر له‌تیف وتی‌ "وه‌رزش له‌زه‌مه‌نی من‌و‬ ‫پێش منیش بریتی بو له‌هه‌ستێكی راسته‌قینه‌ی‬ ‫وه‌رزش‌و یاریزانه‌كان بۆ جوانییه‌كانی وه‌رزش‬ ‫وه‌رزش���یان ده‌ك���رد‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا بریتی بو‬ ‫له‌خه‌س���ڵه‌تێكی نه‌ته‌وایه‌ت���ی وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫وه‌رزش كه‌ناڵێكی گه‌یاندن بێت له‌نێوان شار‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌كاندا به‌تایبه‌تی عه‌ر‌هب‌و توركمانه‌كانی‬ ‫كه‌ركوك"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "جگه‌ له‌وه‌ش وه‌رزش له‌وكاته‌دا‬ ‫شوناس���ێكی ه���ه‌ر‌ه به‌نرخ���ی كوردایه‌ت���ی‬ ‫بو‪ ،‬به‌ب���ێ به‌رامب���ه‌ر یاری ده‌ك���را‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫سه‌رجه‌م تێچوه‌كانی وه‌رزش له‌سه‌ر گیرفانی‬ ‫وه‌رزشكاره‌كان خۆیان بو"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵ ‌ێ "گه‌رچی یاریزان���ه‌كان وه‌ك برا‬ ‫وابون ب���ۆ یه‌كتری‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫ك���ه‌ یارییه‌كان���ی تیپه‌ میللیی���ه‌كان ئه‌نجام‬ ‫ده‌درا‪ ،‬به‌تایبه‌تی تیپ��� ‌ه پله‌ نایابه‌كان‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌هه‌س���تی یانه‌ ئینگلیزیی���ه‌كان یارییه‌كان‬

‫ده‌كراو ملمالنێكان له‌وپه‌ڕی توندیدا ده‌بون"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ به‌چایخانه‌ی���ه‌ك ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ یاریزان���ه‌كان ب���وه‌‌و ده‌ڵ ‌ێ‬ ‫"چایخانه‌ك���ه‌ی حاج���ی عه‌ل���ی جاس���وس‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی س���ه‌رجه‌م یاریزان���ه‌كان ب���و‪.‬‬ ‫رۆڵ���ی یانه‌یه‌كی گه‌وره‌ی ده‌بینی بۆ ش���ار‪.‬‬

‫به‌ش���ێك له‌خه‌مخۆران���ی وه‌رزش‪ ،‬به‌نمونه‌ی‬ ‫خوالێخۆش���بوان فایه‌قی س���ه‌عۆل‌و وه‌س���تا‬ ‫والی ره‌باتی‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه پشتگیری‌و یارمه‌تی‬ ‫وه‌رزشكار‌ه ده‌ستكورت‌و هه‌ژاره‌كانیان ده‌دا‪.‬‬ ‫له‌پاڵ ئه‌مانیشدا مامۆس���تایان ساڵح عه‌لی‌و‬ ‫عومه‌ری پوتێ‌و ع���ه‌زه‌ی حه‌له‌ دێوه‌و عه‌لی‬

‫ئه‌حه‌دی ته‌ها خۆبه‌خشان ‌ه له‌خه‌می وه‌رزشی‬ ‫شاردا بون‌و له‌م روه‌ش���ه‌وه‌ جێگه‌په‌نجه‌یان‬ ‫دیاره‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌ی رایه‌ڵه‌كان���ی‌ نێ���وان وه‌رزش‌و‬ ‫سیاسه‌ت‪ ،‬د‪.‬زاهیر وتی‌ "زۆربه‌ی هه‌ره‌ زۆری‬ ‫یاریزانه‌كان له‌چینی تێكۆش���ه‌ر‌و هه‌ژار بون‪.‬‬ ‫تیپی خه‌بات‌و ئاس���ۆو نه‌غ���ه‌ده‌و مه‌ریوان‌و‬ ‫ده‌رس���یم‌و ئاری‌و كه‌مال س���ه‌لیم نه‌ك هه‌ر‬ ‫وه‌رزشیان ده‌كرد به‌ڵكو له‌گه‌ڵ وه‌رزشه‌كه‌شدا‬ ‫هه‌ڵگری په‌یامێكی نه‌ته‌وایه‌تی‌و فیكری بون‪.‬‬ ‫كۆگا وه‌رزشییه‌كه‌ی ئێم ‌ه به‌ناوی "سپۆرت"‪،‬‬ ‫ك ‌ه كه‌وتبوه‌ س���ه‌ر ش���ه‌قامی كاو‌ه جێگه‌ی‬

‫که‌‌وان‬ ‫به‌ه���ۆی ئ���ه‌م گۆڕانكاریان��� ‌هی‌ ئه‌م‬ ‫دوایی���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێ‌ كێش���ه‌ كۆنترۆڵ‬ ‫ی قورس ده‌بێت بۆ تۆ‪.‬‬ ‫كردن ‌‬

‫گیسک‬ ‫ی باش���ت هه‌ی ‌ه‬ ‫ی هێزیك ‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی لێوه‌ربگری���ت‪،‬‬ ‫پێویس���ت ‌ه س���ود ‌‬ ‫ی خۆشبه‌‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ هه‌واڵێك ‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی كاره‌كانت���ه‌و‌ه‬ ‫ناكرێ���ت به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ێ بخه‌ی���ت‪،‬‬ ‫ته‌ندروس���تیت پش���گو ‌‬ ‫ی داهاتو هه‌واڵێك‬ ‫ی هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ده‌بیستیت‪.‬‬

‫وه‌رزش‌و سیاس���ه‌ت بو‪ .‬ه���ه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش‬ ‫ب���و وه‌رزش له‌وكاتان���ه‌دا به‌رگێكی فیكری‌و‬ ‫سیاسیشی له‌خۆ گرتبو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "جوانتری���ن نمونه‌ش ب���ۆ ئه‌م ‌ه‬ ‫یارییه‌كه‌ی نێوان یانه‌ی س���لێمانی‌و ته‌یه‌رانی‬ ‫به‌غ���دا بو كه‌ یاری���گای س���لێمانی ئابڵوق ‌ه‬ ‫درابو به‌ده‌بابه‌و پیاوانی رژێم به‌ئاش���كرا‌و بێ‬ ‫شه‌رمان ‌ه هه‌ڕه‌ش���ه‌ی توندیان له‌یاریزانه‌كان‬ ‫ده‌كرد‌و ئه‌نجامی یاریش بو به‌خۆپیش���اندان‌و‬ ‫راونان‌وگرتن‌و لێدان"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌رزش له‌م���ڕۆدا‪ ،‬د‪.‬زاهیر‬ ‫له‌تیف وت ‌ی "ئه‌مڕۆك ‌ه به‌شبه‌حاڵی خۆم ئه‌م‬ ‫جۆره‌ هه‌سته‌ نابینم‌و به‌شێوه‌یه‌كی گشتیش‬ ‫وه‌رزش به‌رگێكی تری پۆش���یو‌ه كه‌ جیاواز‌ه‬ ‫له‌زه‌مه‌نی پێشو‪ .‬گه‌رچی ئه‌مڕۆك ‌ه له‌زۆر روه‌و‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌روی بودجه‌و دارایی‌و پشتگیری‌و‬ ‫پسپۆڕی‌و سه‌ربه‌س���تییه‌وه‌‪ ،‬ئاستی تێكڕای‬ ‫یاریزانه‌كانی تۆپی پێ‪ ،‬ب ‌ه به‌راورد به‌زه‌مه‌نی‬ ‫پێش���و‪ ،‬گۆڕانكاری گه‌وره‌ی به‌سه‌ردا هاتو‌ه‬ ‫به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئاسته‌كانیان به‌الوازی‬ ‫دێن ‌ه به‌رچاو"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش دا كه‌ ه���ۆكاری‌ الواز ‌ی‬ ‫ئاس���ته‌كانیش ه���ۆكاره‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی وه‌رزش وه‌ك‬ ‫كارنامه‌یه‌ك���ی مه‌به‌س���تگه‌را كاری له‌س���ه‌ر‬ ‫ناكرێت‌و به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه ماتریاڵیزمه‌كان ته‌واو‬ ‫جه‌مسه‌ره‌كانی وه‌رزش���یان كۆنتڕۆڵ كردوه‌‌و‬ ‫وت���ی‌ "ونبون���ی مه‌به‌س���تگه‌رایی كاریگه‌ری‬ ‫نێگه‌تیڤ له‌سه‌ر ئاسته‌كان دروست ده‌كات‌و‬ ‫به‌م���ه‌ش وه‌رزش دورده‌كه‌وێت���ه‌و‌ه له‌بنه‌ما‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌و له‌م نێوه‌نده‌ش���دا ملمالنێ‬ ‫وه‌رزشییه‌كان رۆڵیان نامێنێت"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "له‌زۆر حاڵه‌تدا كه‌سه‌ دڵسۆزه‌كانی‬ ‫وه‌رزش (ك���ه‌ زۆرن) له‌پرۆس���ه‌ی وه‌رزش‬ ‫دورده‌خرێنه‌وه‌‌و له‌هه‌مان كاتیشدا كه‌سانێكی‬ ‫زۆریش ه���ه‌ن به‌درێژایی زه‌م���ه‌ن كۆنتڕۆڵی‬ ‫وه‌رزشیان كردوه‌و ماوه‌ ناده‌ن به‌وزه‌كانی تر‬ ‫بێنه‌ نێو به‌رپرسیارێتی وه‌رزشه‌وه‌"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی له‌خه‌یاڵتدای��� ‌ه ده‌توانی���ت‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫بیهێنیت���ه‌ دی‌‪ ،‬ماوه‌ی���ه‌ك پش���و‬ ‫وه‌ربگره‌‪ ،‬ته‌ندروس���تیت واپێویست‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ئه‌گه‌ر كێشه‌ی‌ هه‌ڵوه‌رین ‌ی قژت هه‌یه‌ ی‬ ‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫به‌م شێوه‌یه‌ چاره‌سه‌ری‌ بكه‌‬

‫ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان‬ ‫عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ‌ه سوره‌ک ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌م���ان‬ ‫زۆربه‌م���ان كێش���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه ك��� ‌ه قژمان هیالك���ه‌ ئیتر ب ‌ه‬ ‫بۆی ‌ه بێت یاخ���ود به‌هۆی‌ هیالكی‌‌و‬ ‫تۆزو خۆڵه‌وه‌ بێ���ت‪ .‬بۆیه‌ ده‌كرێت‬ ‫ی‬ ‫به‌رێگه‌ی‌ سروش���تی‌ چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی خواره‌و‌ه‬ ‫قژمان بكه‌ین‪ .‬ئه‌مان���ه‌ ‌‬ ‫ی قژ‪.‬‬ ‫رێگه‌ی‌ باشن بۆبوژانه‌وه‌ ‌‬

‫تیل‪0533202790 :‬‬

‫‪facebook: makassalonsulaymaniah‬‬

‫ی‬ ‫سه‌ره‌تا قژو بێخی‌ سه‌رت به‌سه‌ر ‌‬ ‫په‌نجه‌كانت بشێله‌و مه‌ساجی‌ بۆبك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ هی���چ حه‌مامزه‌یتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫لێبده‌ی���ت‪ .‬دواتر هه‌ندێ���ك زه‌یت ‌‬ ‫ی هێلك ‌ه‬ ‫زه‌یت���ون له‌گه‌ڵ زه‌ردێن���ه‌ ‌‬ ‫(به‌قه‌باره‌ی‌ قژت ئه‌م دو پێكهاته‌ی ‌ه‬ ‫به‌كاربهێنه‌) تێك���ه‌ڵ به‌یه‌ك بكه‌و‬

‫بی���ده‌ له‌ق���ژت‌و س���ه‌رت به‌نایلۆن‬ ‫ی ‪ 4‬كاتژمێر‬ ‫داپۆش���ه‌‪ ،‬ب���ا م���اوه‌ ‌‬ ‫به‌قژت���ه‌وه‌ بمێنێت���ه‌وه‌و دوات���ر‬ ‫به‌ ئ���او و ش���امپۆ بیش���ۆ‪ .‬هه‌مو‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك ئه‌م حه‌مامزه‌یت ‌ه بۆقژت‬ ‫دوب���ار‌ه بك���ه‌ره‌وه‌‌و به‌رده‌وامب��� ‌ه‬ ‫له‌سه‌ری‌‪.‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ی كچانه‌‬ ‫ی یانه‌یه‌ك ‌‬ ‫كوڕێك راهێنه‌ر ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫یانه‌ی‌ ئه‌فرۆده‌یت‪ ،‬یانه‌یه‌كی‌ وه‌رزشیه‌و‬ ‫كچانی‌ وه‌رزشكاری‌ سلێمانی‌ له‌ده‌وری‌ خۆ ‌ی‬ ‫كۆكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬راهێنه‌ری‌ تیپی‌ ده‌ستی‌ كچانی‌‬ ‫ئه‌فرۆده‌یتیش گه‌شبینه‌ به‌ئاینده‌ی‌ كچانی‌‬ ‫وه‌رزشكارو ده‌ڵێت "سلێمانی‌ باشترینه‌"‪.‬‬ ‫كورده‌ قادر‪ ،‬راهێنه‌ری‌ تۆپ ‌ی ده‌س���تی‌ یانه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌فرۆده‌یتی‌ كچان بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ به‌و گرفتانه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ دێنه‌ به‌رده‌م كچه‌ یاریزانه‌كانیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كورده‌ ده‌ڵێت "ئێستا كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ باشتر‬ ‫رێگ���ه‌ به‌كچه‌كانیان ده‌ده‌ن ب���ۆ وه‌رزش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌وه‌شدا بێ‌ كێشه‌و گرفت نیه‌"‪.‬‬ ‫كورده‌ قادر وتی‌ "یانه‌ی‌ ئه‌فرۆده‌یت س���اڵی‌‬ ‫‪ 2008‬ه‌وه‌ دامه‌زراوه‌‪ ،‬یانه‌یه‌كه‌و تایبه‌ته‌ به‌كچان‬ ‫كه‌ چه‌ند تیپێكی‌ تێدای���ه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و تیپانه‌‬ ‫تیپی‌ تۆپی‌ ده‌س���ته‌ كه‌ من له‌مانگی‌ ئه‌یلولی‌‬ ‫(‪)2015‬ه‌وه‌ راهێنه‌رایه‌ت���ی‌ ده‌ك���ه‌م‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫ئێس���تا دو پاڵه‌وانێت���ی ره‌س���میمان بینیوه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌پاڵه‌وانێتییه‌ك كه‌ له‌ش���اری‌ كه‌ركوك‬ ‫به‌ڕێوه‌چو به‌ناوی‌ (هه‌مومان پێش���مه‌رگه‌ین)‬ ‫ئ���ه‌و پاڵه‌وانێتییه‌ یه‌كه‌م كاری‌ من بو له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫ئ���ه‌و تیپه‌داو توانیم���ان پله‌ی‌ یه‌كه‌م به‌ده‌س���ت‬ ‫بهێنین‪ ،‬دواتر له‌پاڵه‌وانێتی‌ عێراقدا پله‌ی‌ دوه‌ممان‬ ‫به‌ده‌س���ت هێنا‪ ،‬كۆتا پاڵه‌وانێتیشمان پاڵه‌وانێتی‌‬ ‫كوردستان بو كه‌ پله‌ی‌ یه‌كه‌ممان به‌ده‌ستهێنا"‪.‬‬ ‫كورده‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ توانست‌و ئاره‌زوی‌‬ ‫كچان له‌ئاس���تێكی‌ باش���دایه‌ بۆ وه‌رزش‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"له‌راستیدا تۆ كه‌ تیپی‌ كچانت له‌به‌رده‌ستدا ده‌بێت‬ ‫جیاوازیه‌كی‌ زۆری‌ هه‌یه‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ تیپێكی‌ كوڕاندا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌و پێیه‌ی‌ هه‌ندێك جار له‌ماڵه‌وه‌ رێگرییان‬ ‫لێده‌كرێ���ت‪ ،‬یاخ���ود رێگه‌ی‌ هاتوچۆ كێش���ه‌ت بۆ‬ ‫دروس���ت ده‌كات‪ ،‬خۆتان ده‌زانن كوڕ كێشه‌ی‌ نیه‌‬ ‫بۆ هه‌رجێگه‌یه‌ك بچێ���ت به‌اڵم ئه‌مه‌ بۆ كچ وانیه‌‪،‬‬ ‫یاخ���ود بۆ كات���ی‌ راهێنان ده‌بێ���ت كاتێك دیاری‌‬ ‫بكه‌ی���ت كه‌ بگونجێت له‌گه‌ڵ‌ ئه‌واندا‪ ،‬بۆنمونه‌ ئێمه‌‬ ‫پاڵه‌وانێتیمان هه‌بو له‌حله‌و شوێنه‌كه‌ی‌ ئاسان نه‌بو‬ ‫ده‌بوایه‌ كه‌سوكاری‌ كچه‌كانمان رازی‌ بكردایه‌‪ ،‬هه‌تا‬ ‫چه‌ن���د كچێك له‌وانه‌ی‌ له‌پاڵه‌وانێتی‌ كوردس���تاندا‬ ‫یاری���ان ده‌ك���رد نه‌یانتوان���ی‌ له‌و یاری���ه‌ی‌ حله‌دا‬ ‫به‌ش���داری‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تیپه‌كه‌ ئاس���تیان به‌رزه‌و‬ ‫یاریزانی‌ باشی‌ تێدایه‌و ش���اره‌زایی‌ باشیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها كۆمه‌ڵێك یاریزانی‌ تازه‌پێگه‌یشتوش���یان‬ ‫تێدایه‌ كه‌ بۆ ئاینده‌ هیوای‌ باشیان لێده‌كرێت"‪.‬‬

‫ئه‌و راهێنه‌ره‌ی‌ ئه‌فرۆده‌یت ئێس���تای‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردی‌ به‌ب���اش ده‌بینێت بۆ كچانی‌ وه‌رزش���كارو‬ ‫ده‌ڵێت " تائاس���تێك له‌چاو پێشوتردا كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردی‌ باش���تره‌‪ ،‬ده‌ش���توانم بڵێم س���لێمانی‌ له‌و‬ ‫روه‌وه‌ له‌هه‌مو ش���اره‌كانی‌ تر له‌پێش���ترو باشتره‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ش���دا ب���ێ‌ گیروگرف���ت نییه‌‪،‬‬ ‫به‌تایب���ه‌ت مه‌س���ه‌له‌ی‌ هاتوچۆ یه‌كێك���ه‌ له‌گرفته‌‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كان له‌م دۆخه‌ی‌ ئێس���تادا‪ ،‬تۆ ده‌بێت‬ ‫هاتوچ���ۆ به‌كچه‌كان بكه‌یت‌و له‌ماڵه‌وه‌ بۆ راهێنان‌و‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌‪ ،‬یاخود كه‌س���وكار تائاستێك‬ ‫رێگریان ده‌كه‌ن به‌تایبه‌ت بۆ ئه‌و ش���وێنانه‌ی‌ دوره‌‬ ‫ده‌ستن‪ ،‬دواتر ده‌بینی‌ كاتێك هاوسه‌رگیری‌ ده‌كه‌ن‬ ‫تائاس���تێك له‌وه‌رزش دورده‌كه‌ونه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كوڕان‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئه‌مانه‌وه‌ن‌و دوای‌ هاوس���ه‌رگیریش‬ ‫به‌رده‌وام���ن له‌وه‌رزش���ی‌ خۆیان‪ ،‬ئێم���ه‌ (به‌هار)‬ ‫كچێكمانه‌و منداڵی‌ هه‌یه‌و له‌گه‌ڵ‌ منداڵه‌كه‌یدا هاته‌‬ ‫گۆڕه‌پانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم خۆ ئه‌مه‌ بۆ هه‌موكچێك ره‌نگه‌‬ ‫نه‌گونجێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا وتیش���ی‌ " (به‌ه���ار) ئ���ه‌و نمونه‌یه‌‬ ‫نیش���ان ده‌دات ك���ه‌ دای���ك ب���ون‌و من���داڵ‌‌و‬

‫هاوس���ه‌رگیری‌‪ ،‬یاخود خوێندن راسته‌ كا‬ ‫به‌اڵم نابنه‌ هۆی‌ رێگری‌ له‌وه‌رزش"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌گرێبه‌ستیش له‌گ ‌هڵ‌ هێنانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ،‬كورده‌ قادر وت���ی‌ "هه‌رچه‌نده‌ یانه‬ ‫كچانی‌ سلێمانی‌ تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم رێكده‌كه‌وێت‬ ‫جاركچان���ی‌ دیكه‌ش یاری‌ بكه‌ن الم���ان‬ ‫كچه‌ یاریزانێكمان هه‌یه‌ خه‌ڵكی‌ س���ه‌قزه‌‬ ‫پ���ار له‌گه‌ڵماندا بوه‌ به‌اڵم له‌وس���اڵه‌دا به‌‬ ‫هیچ یاریه‌كی‌ ره‌سمیمان نه‌كرد جگه‌ له‌پ‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌پاڵه‌وانێتی‌ عێراقیش���دا نه‌یانهێ‬ ‫له‌عێراقی‌ كه‌سی‌ دیكه‌ یاری‌ بكات‪ ،‬له‌به‌رئ‬ ‫پێویست سودمان لێوه‌رنه‌گرت"‪.‬‬ ‫كورده‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌دات كه‌ هاوس�‬ ‫جێگری‌ خۆیه‌تی‌‌و ئه‌وه‌ش پاڵپشتیه‌كی‌ با‬ ‫وتیشی‌ "به‌ڕاستی‌ زۆر ئاس���وده‌م له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫یاریزانانه‌دا‪ ،‬هاوسه‌ره‌كه‌ش���م جێگ���ری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش بۆم���ن وه‌ك راهێنه‌رێك كارئاس�‬ ‫باش���ی‌ بۆكردوم‪ ،‬ئه‌و كچانه‌ خه‌ڵكانێكی‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌یش���م هیچ دڵی‌ پیس نیه‌ له‌ك‬ ‫راهێنه‌ری‌ تیپێكی‌ كچانم"‪.‬‬

‫ی كچه‌كه‌یه‌و ‌ه ئاشكراده‌كا‬ ‫ێ له‌باره‌ی‌ مردنه‌كه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند حه‌مه‌ قوتو له‌زار ‌‬ ‫ئاوێنه‌ زانیاری‌ نو ‌‬

‫ی گۆرانیان لێكرد"‬ ‫ی گرت‌و داوا ‌‬ ‫"پێشمه‌رگ ‌ه حه‌م ‌ه قوتو ‌‬ ‫ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‬ ‫هونه‌رمه‌ند محه‌مه‌د ئیبراهیم عه‌بدول ناسراو‬ ‫به‌حه‌مه‌ قوتو له‌ساڵی‌ ‪ 1939‬له‌شاری‌ هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫له‌دایكبوه‌ له‌ساڵی‌ (‪ )1961‬هاوسه‌رگیری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خاتو مه‌لیحه‌ ساڵح كردوه‌‌و خاونی‌ شه‌ش منداڵه‌‬ ‫چوار كچ‌و دو كوڕ‪ ،‬یه‌كێك له‌كوڕه‌كانی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫رژێمی‌ به‌عسه‌وه‌ شه‌هید كراوه‌‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند حه‌مه‌ قوتو س���اڵی‌ ‪ 1992‬له‌شه‌قامێكی‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌هۆ ‌ی جه‌ڵده‌ی‌ دڵه‌وه‌ له‌نێو ئۆتۆمبێله‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆی‌ كۆچی‌ دوایی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ش���ادان محه‌م���ه‌د عه‌ب���دول كچ���ی‌ هونه‌رمه‌ن���د‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك���دا له‌گ���ه‌ڵ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یان���د "ه���ه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ الوێتیه‌وه‌ باوكم ح���ه‌زی‌ به‌گۆرانی‌ وتن‬ ‫بوه‌‌و تاقانه‌ بو له‌ماڵی‌ خۆیان ئیدی‌ زۆر خۆشه‌ویست‬ ‫بوه‌‪ ،‬هه‌رده‌م پاكوته‌میزو جل ‌ی كه‌شخه‌ی‌ له‌به‌رده‌كرد‌و‬ ‫ده‌ڕۆیش���ت بۆ گوندی‌ گواڵن ل���ه‌وێ‌ ژنێك پێی‌ ده‌ڵێ‬ ‫س���ه‌یری‌ بكه‌ن ئه‌ڵێی‌ قوتوه‌ ئیدی‌ له‌و رۆژه‌وه‌ ناوی‬ ‫حه‌مه‌ قوتو به‌س���ه‌ر باوكمدا ده‌بڕراوه‌‪ .‬باوكم هه‌رده‌م‬ ‫چوه‌ته‌ باخی‌ میر‌و له‌وێ گۆرانی‌ وتوه‌‌و به‌هۆی‌ ده‌نگه‌‬ ‫خۆش���ه‌كه‌یه‌وه‌ خه‌ڵكێكی‌ زۆر له‌كۆڕو كۆبونه‌وه‌كانیدا‬ ‫دانیش���تون‌و گوێیان له‌ده‌نگی‌ گرت���وه‌ ته‌نانه‌ت له‌به‌ر‬ ‫ح���ه‌زی‌ ب���ۆ هه‌ورامان گۆران���ی‌ هه‌ورامیش���ی‌ وتوه‌‬ ‫له‌كاتێكدا هه‌ورامیش نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "باوكم خه‌ڵك���ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌ له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫جوله‌كان دانیشتوه‌ له‌سه‌ردانێكی‌ بۆ به‌غدا ساڵی‌ ‪1954‬‬ ‫له‌رادیۆی‌ به‌غدا شه‌ش گۆرانی‌ تۆماركردوه‌ به‌ناوه‌كانی‌‬ ‫(له‌كۆاڵنی‌ ته‌نگابه‌ر‪ ،‬بارانه‌ بارانه‌‪ ،‬گواڵڵه‌سوره‌‪ ،‬خانم‬ ‫خانم‪ ،‬مه‌گ���ری‌ مه‌گری‌‪ ،‬هه‌ی‌ به‌الرب���ه‌الر)‪ ،‬هه‌ر له‌و‬ ‫سه‌ردانه‌ش���یدا به‌هونه‌رمه‌ندان عه‌لی‌ مه‌ران‪ ،‬عیس���ا‬ ‫به‌رواری‌‪،‬حه‌سه‌ن جه‌زراوی‌ ئاشنابوه‌"‪.‬‬ ‫ش����ادان ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ ك����رد "باوكم له‌ژیانیدا‬ ‫دوجار س����ه‌ردانی‌ س����عودیه‌ی‌ كردوه‌ به‌ئۆتۆمبێلی‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ی‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت بجوڵێنه‌ به‌و رێگایه‌ ‌‬ ‫كه‌ خۆت مه‌به‌س���تته‌‪ ،‬به‌اڵم خۆت‌و‬ ‫كاره‌كانت له‌یاد مه‌كه‌‪.‬‬

‫خ����ۆی بۆ بردن����ی‌ نه‌ف����ه‌ر به‌مه‌به‌س����تی‌ فه‌ریزه‌ ‌ی‬ ‫حه‌ج‪ .‬باوكیش����م له‌وێ‌ فه‌ری����زه‌ی‌ حه‌جی‌ جێبه‌جێ‬ ‫كردوه‌ به‌اڵم باوك����م پایه‌ ئاینیه‌كانی‌ تری‌ جێبه‌جێ‬ ‫نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ساڵی‌ (‪ )1988‬له‌شه‌ڕێكی‌ هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫حزبی‌ شیوعی‌‌و جاشه‌كانی‌ ئه‌وكاته‌ی‌ عێراق یه‌كێك‬ ‫له‌كوڕه‌كانی‌ حه‌مه‌ قوتو به‌ناوی‌ (شوان) ده‌كوژرێت‬ ‫به‌اڵم هاوڕێكانی‌ رێگه‌ ن����اده‌ن ته‌رمه‌كه‌ی‌ بكه‌وێته‌‬ ‫چنگی‌ دوژمن‌و پاش شه‌ش سه‌عات شه‌ڕ ته‌رمه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆیان ده‌به‌نه‌وه‌‌و ته‌س����لیمی‌ خانه‌واده‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫مه‌لیحه‌ س���اڵح خێزانی‌ هونه‌رمه‌ن���د حه‌مه‌ قوتو‬ ‫له‌ئێسته‌دا له‌ژیاندا ماوه‌ له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌ گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫زه‌رگه‌ته‌ نیشته‌جێیه‌‪.‬‬ ‫ش���ادان وتی‌ "باوكم س���اڵی‌ (‪ )1992‬به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫بردنی‌ نه‌وت بۆ هاوڕێكانی‌ له‌رێدا جه‌ڵده‌ لێی‌ ده‌دات‬ ‫و گیانله‌ده‌س���ت ده‌دات له‌ناو ئۆتۆمبێلی‌ هاوڕێیه‌كی‌‌و‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كه‌ی‌ خۆی‌ پێ‌ نه‌بوه‌ بۆیه‌ كه‌س نه‌یناسیوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گین���ا خه‌ڵكێك���ی‌ زۆر ئۆتۆمبێله‌ك���ه‌ی‌ باوكمیان‬ ‫ده‌ناس���ی‌ به‌اڵم زۆرمان پێ ناخۆش���ه‌ خه‌ڵكی‌ باس‬

‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن گوایه‌ باوكم ره‌ق بوبێته‌وه‌‌و دكتۆر تاهیر‬ ‫پش���كنینی‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌ كرد‌و پێمان���ی وت‪ :‬باوكتان‬ ‫به‌هۆی‌ جه‌ڵده‌وه‌ گیانی‌ له‌ده‌س���تداوه‌ بۆیه‌ داواكارین‬ ‫كه‌س باس له‌وه‌ نه‌كات بڵێت هونه‌رمه‌ند حه‌مه‌ قوتو‬ ‫ره‌ق بوه‌ته‌وه‌ ئه‌وكات ماڵمان له‌سلێمانی‌ بو به‌اڵم ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ به‌فرێكی‌ زۆر باری بو"‪.‬‬ ‫ش���ادان به‌رده‌وام ده‌بێت له‌سه‌ر گێڕانه‌وه‌ی‌ ژیانی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ باوك���ی‌‌و ده‌ڵێت "ه���ه‌رده‌م له‌ماڵه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫هاوڕێیه‌ك له‌گه‌ڵمان جواڵوه‌ته‌وه‌‌و هه‌رگیز هه‌ستمان‬ ‫نه‌كردوه‌ ئ���ه‌وه‌ باوكمانه‌‌و زۆربه‌ی‌ كاته‌كان له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫باوكم هه‌مومانی‌ كۆده‌كرده‌وه‌‌و گۆرانی‌ بۆ ده‌وتین تا‬ ‫ئێمه‌ هه‌ست به‌ئاسوده‌یی‌ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و كچه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند حه‌مه‌ قوتو گله‌یی‌ له‌الیه‌نه‌‬ ‫پێوه‌ندیداره‌كان هه‌یه‌ كه‌ هیچ شتێكیان نه‌كردوه‌ بۆ‬ ‫باوكیان تا ئه‌وان دڵیان پێخۆش بێت‌و ته‌نانه‌ت یادی‌‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ش ناكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن����د حه‌م����ه‌ قوت����و له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌‬ ‫رۆش����نبیری‌‌و راگه‌یاندنی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ فه‌رمانبه‌ر بوه‌‌و‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا ش����ۆفێری‌ هێڵی‌ نێ����وان هه‌ڵه‌بجه‌‌و‬ ‫سلێمانی‌ بوه‌‌و هونه‌رمه‌ند نه‌خوێنه‌وار بوه‌‌و له‌رێگه‌ی‌‬

‫خێزانه‌که‌ی حه‌مه‌ قوتو‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی‬ ‫ی كارێكه‌وه‌ بۆچون ‌‬ ‫ی خۆت كۆبكه‌ره‌و‌ه ئه‌م ماوه‌یه‌‪ ،‬ده‌توانیت به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ئازایه‌ت ‌‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ بگه‌ی���ت به‌ئامانجی‌ خۆت‌و خێزانه‌ك���ه‌ت بگۆڕی���ت‌و بیكه‌ی���ت‬ ‫ی باش بۆخۆت‪.‬‬ ‫به‌پاڵپشتێك ‌‬ ‫ی مه‌به‌ستت ‌ه بیكه‌یت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬

‫ناوه‌نده‌كانی‌ نه‌هێشتنی‌ نه‌خوێنده‌واری‌ خۆی‌ فێری‌‬ ‫نوسین‌و خوێندنه‌وه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫عوس����مان محه‌م����ه‌د هاوڕێی‌ نزیك����ی‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫ئام����اژه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "م����ن زۆر له‌نزیكه‌وه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ (محه‌م����ه‌د ئیبراهیم عه‌بدول) ب����وم ته‌نها‬ ‫حه‌اڵڵمان له‌یه‌ك جیابو پیاوێكی‌ زۆر باش‌و روخۆش‬ ‫بو هه‌میش����ه‌ حه‌زی‌ به‌چاكه‌‌و پیاوه‌تی‌ بو كه‌سێكی‌‬ ‫خۆشه‌ویست بو له‌نێو هاوڕێیانیدا"‪.‬‬ ‫ئه‌و هاوڕێی����ه‌ی‌ حه‌مه‌ قوتو ده‌ش����ڵێت "ماڵمان‬ ‫رۆیش����ت بۆ ئێران‌و حه‌مه‌ هات ب����ۆ الم بۆ ئێران‌و‬ ‫وت����ی‌ با بڕۆین بۆ الی‌ س����ه‌ید محه‌مه‌دی‌ س����ه‌فایی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند تاش����ریتێك تۆمار بكه‌ین به‌یه‌كه‌وه‌ زۆر‬ ‫خۆش����ییان به‌یه‌ك ده‌هات‪ ،‬ئه‌وه‌ بو رۆیشتینه‌ سنه‌‬ ‫بۆ ماڵی‌ سه‌ید محه‌مه‌دی‌ سه‌فایی‌ له‌دیوانده‌ره‌ به‌اڵم‬ ‫رێگ����ه‌ گیرابو بۆیه‌ نه‌مانتوانی‌ بڕۆین به‌هۆی‌ بارینی‌‬ ‫به‌فرێك����ی‌ زۆره‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و هه‌ر ده‌ی����وت ده‌بێت له‌م‬ ‫سه‌فه‌ره‌مدا من شریتێك پڕبكه‌مه‌وه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێكدا‬ ‫ئه‌وه‌ بو من پێشنیاری‌ هونه‌رمه‌ند عه‌ینه‌دینم بۆ كردو‬ ‫ئه‌ویش قبوڵی‌ كردو رۆیش����تینه‌ ماڵی‌ هاوڕێیه‌كمان‬ ‫له‌مه‌ریوان هونه‌رمه‌ند عه‌ینه‌دین‪-‬مان بانگ كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ش����ه‌و‌ه تا دره‌نگانێك به‌رده‌وام بون له‌گۆرانی‌ وتن‌و‬ ‫ش����ریتێكی‌ ئه‌مدیو ئه‌ودیویان پڕكرده‌وه‌‌و ئێستاش‬ ‫ئه‌و شریته‌یان ماوه‌"‪.‬‬ ‫عوسمان محه‌مه‌د وتیشی‌ "رۆژێكیان له‌گه‌ڵ حه‌مه‌‬ ‫قوت����و له‌س����لێمانییه‌وه‌ ده‌هاتینه‌وه‌ ب����ۆ هه‌ڵه‌بجه‌‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ له‌گوندی‌ گرده‌نازێ‌ س����ه‌یته‌ره‌یان دانا‬ ‫بو بۆ س����ه‌ربازانی‌ رژێمی‌ به‌عس‪ ،‬ئه‌وه‌ بو ئێمه‌یان‬ ‫راگ����رت‌و بینی����ان حه‌مه‌ قوت����وه‌ پێی����ان وت‪ :‬تا‬ ‫گۆرانییه‌كمان بۆ نه‌ڵێیت به‌رت ناده‌ین ئه‌ویش وتی‌‬ ‫ماڵتان كاول بێت ئه‌وه‌ مده‌ره‌عه‌ی‌ عه‌سكه‌رییه‌كانه‌‬ ‫له‌و الیه‌ كه‌ی‌ كاتی‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم وتیان وه‌اڵ به‌رت‬ ‫ناده‌ین تا گۆرانییه‌كمان بۆ نه‌ڵێیت ئه‌وه‌ بو ئه‌ویش‬ ‫گۆرانی‌ س����ه‌وزه‌ مه‌ڕۆی‌ بۆ وتن‌و ئینجا هێش����تیان‬ ‫بڕۆین"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی زۆر خ���ۆت هیالك مه‌كه‌ ئه‌م ماوه‌یه‌‪،‬‬ ‫توانات زۆر باش بوه‌ ده‌توانیت به‌كار ‌‬ ‫ی كه‌مدا هه‌مو‬ ‫بهێنیت ل���ه‌م كاران���ه‌ی‌ دواییت‪ ،‬ئه‌م مه‌رج نی��� ‌ه له‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی كاره‌كانت ئه‌نجام بده‌یت‪.‬‬ ‫ی نزیك ‌‬ ‫هه‌فته‌ی ‌ه چ���اوت به‌هاوڕێیه‌ك ‌‬ ‫خۆت ده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ ئارام‌و بێكێش��� ‌ه به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌به‌یت‪ ،‬ده‌كرێت س���ود ل���ه‌م هه‌ل ‌ه‬ ‫وه‌ربگریت بۆ كاری‌ له‌مه‌ودوات‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫رامانێک لەسەر چەمکی سیاسەت‌و ئێتیک‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫س����ااڵنی نی����وەی یەکەمی س����ەدەی‬ ‫بیس����تەم‪ ،‬س����ەردەمی ملمالن����ێ‌و‬ ‫ناڕەزای����ی شۆڕش����گێڕانەی نێوان بەها‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان بو‪ .‬سەرەتای سااڵنی‬ ‫‪ ١٩١٩‬لەئەڵمانیا کە بە"زستانی شۆڕش"‬ ‫ناوبانگی دەرکرد‪ ،‬لەبەرلینی پایتەخت‬ ‫ڕاپەڕینی س����پارتاکۆس تێکش����کێنراو‬ ‫رۆزا لوکس����مبۆرگ‌و کارل لێبکنێش����ت‬ ‫ک����ە دو س����ەرکردەی دیاری ن����او ئەو‬ ‫بزوتنەوە شۆڕش����گێڕانە بون‪ ،‬کوژران‪.‬‬ ‫لەش����اری موینشنیشدا ئامادەسازیی بۆ‬ ‫دامەزراندن����ی "کۆماری ش����ورا" دەکرا‪.‬‬ ‫لەالیەکی ت����رەوە پالنی بەرزکردنەوەی‬ ‫موچەی پەرلەمانت����ارەکان‌و گفتوگۆی‬ ‫ئەوەی چ موچەیەک شایستەی سیاسەت‬ ‫پیش����ەکانە‪ ،‬وایک����رد ک����ە دیبەیتێکی‬ ‫بەرفراوان لەسەر پرسی بەپیشەییکردنی‬ ‫سیاسەت سەرهەڵبدات‪ .‬کۆی ئەم فەزا‬ ‫سیاسییە گەرمەو ئەم ملمالنێ توندەی‬ ‫ناو جیهانی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس����ییەی‬ ‫دوای جەنگ����ی جیهانی����ی یەکەم‪ ،‬بون‬ ‫بەهەوێنی بیرکردنەوە بۆ ماکس ڤێبەر‬ ‫دەربارەی چەمکی سیاس����ەت‌و دانانی‬ ‫تێڕوانینێکی نوێ بۆ پرس����ی سیاسەت‬ ‫ل����ەڕوە تیۆری����ی‌و کردارییەکەی����ەوە‪.‬‬ ‫ل����ەدوای پێش����کەش کردن����ی کۆڕێکی‬ ‫فیکری����ی بەن����اوی "سیاس����ەت وەکو‬ ‫پیش����ە" لەزانکۆی موینش����ن‌و پاشان‬ ‫گەش����ەپێدان‌و دەوڵەمەن����د کردنی ئەم‬ ‫بیروبۆچونانە لەدوتوێی کتێبێکدا‪ ،‬هەر‬ ‫کەس����ێک بیەوێت باس لەسیاس����ەت‌و‬ ‫پرسی پیش����ەیی بوونی بکات‪ ،‬دەبێت‬ ‫بگەڕێتەوە س����ەر ئەم لێکۆڵینەوەیەی‬ ‫ڤێبەر‪.‬‬ ‫گرنگترین خاڵ کە ڤێبەر لەکتێبەکەیدا‬ ‫بۆم����ان دەستنیش����ان دەکات بریتییە‬ ‫لەوەی کە سیاس����ەت بەس����ەر دەکرێت‬ ‫نەک بەئەندامەکانی تری جەستە‪ ،‬واتە‬ ‫سیاسەت بەعەقڵ دەکرێت نەک بەروح‪.‬‬ ‫ڤێبەر پێناسەی سیاسەت بەتەماحێک‬ ‫دەکات بۆ گەیش����تن بەدەسەاڵت‪ .‬واتە‬ ‫سیاسەت سەرکردایەتیکردنی یەکەیەکی‬ ‫سیاس����ییە کە ڤێبەر لەئاستە بااڵکەیدا‬ ‫لەدەزگایەکی سیاس����ییدا بەرجەستەی‬ ‫دەکات ک����ە دەوڵەت����ە‪ .‬دەوڵ����ەت بەو‬ ‫مانایەی کە بااڵترین پلەی عەقاڵنیکردنی‬ ‫ژیانی کۆمەاڵیەتیی ئینسان‌و ڕێکخستنی‬ ‫پەیوەندییەکانێت����ی‪ .‬دیارە ئێمە لێرەدا‬ ‫مەبەس����تمان تاووتوێکردن����ی چەمکی‬ ‫دەوڵەت‌و ئەو دابەشکردنە بەناوبانگەی‬ ‫ڤێب����ەر نیی����ە ک����ە ب����ۆ فۆرمەکان����ی‬ ‫فەرمانڕەوایەتی����ی دەکات‪ ،‬بەڵک����و‬ ‫مەبەستمان قسەکردنە لەسەر ڕەهەندی‬ ‫سیاسەت وەکو کردە‪.‬‬ ‫گ����ەر پێناس����ەکەی ڤێب����ەر دوبارە‬ ‫بکەینەوە کە سیاس����ەت تەماحێکە بۆ‬

‫گەیش����تن بەدەس����ەاڵت‪ ،‬ناچار دەبین‬ ‫بەدوای وەاڵمی ئەو پرسیارە فەلسەفییە‬ ‫ئەزەلییەش����دا بگەڕێین‪ :‬ئای����ا ئامانج‬ ‫پاس����اوی کەرەسە دەکات؟ بەمانایەکی‬ ‫تر‪ ،‬ئایا دروس����تە هەمو کەرەس����ەیەک‬ ‫پیرۆزبکرێت‪ ،‬بۆئەوەی سیاس����ەت یان‬ ‫سیاسیی بەئامانجێکی دیارکراو بگات؟‬ ‫س����ەرەتا با قوڵت����ر بڕوانی����ن‌و بزانین‬ ‫سیاس����ەت چ مانایەکی ت����ر الی ڤێبەر‬ ‫هەڵدەگرێت؟ سیاس����ەت ب����ۆ ڤێبەر نە‬ ‫هیوایەتێکی شەخس����ییە کە کەس����ێک‬ ‫مومارس����ەی ب����کات‌و نەتیۆریزە کردنی‬ ‫روتی بێ کردەیە‪ ،‬بەڵکو مومارەس����ەو‬ ‫کردارە کە پێویستی بە بڕیاردان هەیە‪،‬‬ ‫بۆ گەیش����تن بەمەرامێ����ک‌و ئەنجامێکی‬ ‫کۆنکرێ����ت‪ .‬ب����ۆ ئ����ەم دو ڕەهەندەش‬ ‫سیاس����ەت پێوس����تی بەبیرکردن����ەوەو‬ ‫ئی����رادە "‪ "Wille‬هەی����ە‪ .‬گومانی تێدا‬ ‫نییە‪ ،‬بەپێچەوانەی سیاسەتمەدارەکانی‬ ‫ئێمە‪ ،‬ک����ەم سیاس����ەتمەدار هەیە کە‬ ‫کتێبەک����ەی ڤێب����ەر لەکتێبخانەک����ەی‬ ‫نەبێ����ت‌و نەیخوێندبێت����ەوە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫وەاڵمی ئەو پرسیارەی دەستکەوێت کە‬ ‫سیاس����ەت‌و ئەخالق چ پەیوەندییەکیان‬ ‫پێک����ەوە هەیە‪ .‬ش����رۆڤەی س����ەرەکی‬ ‫ڤێبەریش ل����ەم کتێبەدا بریتییە لەوەی‬ ‫کە سیاس����ەت وەزیفەیەک نییە کەسی‬ ‫سیاسەتمەدار لەسەری بژی‌و قوتی خۆی‬ ‫پ����ێ دابین بکات‪ ،‬بەڵک����و وەزیفەیەکە‬ ‫کە بۆی دەژی‪ .‬ل����ەم دوتوێیەوە چەند‬ ‫خەس����ڵەتێکی گرنگمان بۆدەستنیشان‬ ‫دەکات‪ :‬یەکەم خەسڵەتی سیاسەت بۆ‬ ‫ڤێبەر بریتییە لەکردەیەکی حەماس����یی‬ ‫یان ش����ەغەفێک (‪ )Leidenschaft‬بۆ‬ ‫مەس����ەلەیەک کە کەس����ی سیاسەتکار‬ ‫لەس����ەری ناژی‪ ،‬بەڵکو بۆی دەژی بەم‬ ‫چەشنە لەدیدی ڤێبەردا بەبێ ڕەهەندی سیاس����ەتمەدار دەش����ێت دەرئەنجامی‬ ‫"حەماس����ەت" ناتوانین وێنای سیاسەت کارەس����اتئامێزی لێبکەوێت����ەوەو ببێت‬ ‫بکەین‪ ،‬یان سیاسەت بکەین‪ .‬دیارە کە بەهۆکارێک بۆ نوشستیی‌و نائومێدییەکی‬ ‫باس لەحەماسەت دەکەین‪ ،‬مەبەستمان گ����ەورەی کۆمەاڵیەتی����ی‌و سیاس����یی‪.‬‬ ‫لەهەڵچونێکی سایکۆلۆژیی نییە‪ ،‬وەکو بەش����ێوەیەکی گش����تیی سیاس����ەتکار‬ ‫لەئەدەبیاتی باوی ئێمەدا قسەی لەسەر دەبێت تەحەمولی ئەنجامەکانی کردەو‬ ‫دەکرێ����ت‪ ،‬بەڵکو بون����ی خەمێکە کە بڕیارەکانی ب����کات‌و بەرپرس����یار بێت‬ ‫کەسی سیاسەتکار بەهەمو حەماسەتەوە بەرامب����ەر بەدەرئەنجامەکان����ی‪ .‬خاڵی‬ ‫لەپشتی ئەو پرسەوە دەوەستێتەوە کە س����ێهەم کە بۆ خەسڵەتی سیاسییبون‬ ‫بڕاوای پێیەت����ی‌و بەرگریی لێ دەکات‪ .‬گرنگە‪ ،‬بریتیی����ە لەتێڕوانینی ژێرو تیژ‬ ‫کەس����ی سیاس����یی ژیانی خۆی بۆ ئەو ب����ۆ ڕوداوو پێش����هاتەکان کە ڕوبەڕوی‬ ‫مەس����ەلەیە تەرخان دەکات کە بڕوای کۆمەڵگاکەی دەبێتەوە‪ .‬ئەم خەسڵەتە‬ ‫پێیەت����ی‪ .‬ل����ەم دیدگایەوە سیاس����ەت بۆ ڤێبەر زۆر گرنگە‪ ،‬چونکە وردبیینی‌و‬ ‫کردەیەک����ی خۆویس����تانەو غرورێک����ی واقیعبینیی "‪ "Augenmaß‬سیاسەتمەدار‬ ‫ف����ەردی نییە بۆ قازانجێک����ی تایبەتی گەرەنتیی����ە بۆ ڕاگرتنی هاوس����ەنگیی‌و‬ ‫شەخس����یی‪ ،‬بەڵکو بەرپرس����یارێتییە ئاساییش����ی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس����یی‬ ‫(‪ .)Verantwortung‬لێرەوە خەسڵەتی لەئێستاو داهاتوی کۆمەڵەگاکەی‪ .‬ئەم‬ ‫دوهەم����ی کەس����ی سیاس����ییمان ب����ۆ ڕەهەندە دیوێکی گرنگی سیاسەتکارمان‬ ‫دەردەکەوێت کە بریتییە لەهەستکردن بۆ دەردەخات کە کەسێکە دورە لەهەمو‬ ‫ب����ە بەرپرس����یارێتیی‪ .‬سیاس����ەتمەدار هەڵچوونێکی سایکۆلۆژیی‌و شەخسیی‪.‬‬ ‫لەدیدی ڤێبەردا دەبێت کەس����ێک بێت واتە کەسێکە کە هەمیشە مەسافەیەک‬ ‫کە هەستێکی قوڵی بە بەرپرسیارێتیی بۆ بیرکردنەوە لەشتەکان دروستدەکات‪،‬‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬چونکە لێپرس����راوە بەرامبەر چونکە سیاسەتکردن بەهەڵچون‪ ،‬مانای‬ ‫بەو وەزەیفەیەی خستویەتە سەرشانی‪ ،‬هەڕەشەیە لەکۆی ئاساییشی کۆمەڵگاو‬ ‫ک����ە گرنگترینیان پێکدێ����ت لەڕاگرتنی دەشێت بەم کارەش سیاسەتمەدارەکان‬ ‫ئاساییش����ی کۆمەاڵیەتیی‌و پاراس����تنی کۆمەڵگاکەی����ان بخەنە ن����او هەڵدێری‬ ‫ژیان����ی ئەندامانی ئ����ەو کۆمەڵگەیەی گەورە‪.‬‬ ‫لەم گۆشەنیگایەوە ڤێبەر دو خەتای‬ ‫ک����ە ڕابەرایەتیی����ان دەکات‪ .‬بەکورتی‬ ‫بەرپرس����یارێتی‪ ،‬ه����ەم رەهەندەێک����ی کوژەرم����ان بۆ دەستنیش����اندەکات کە‬ ‫ویژدانی����ی‌و ئێتیکییەو هەم پرس����ێکی کەس����ی سیاس����یی دەش����ێت بیکات‪.‬‬ ‫عەقاڵنیی‌و ئیرادیی گرنگە لەسیاسەتدا‪ ،‬یەکەمی����ان بریتیی����ە لەنامەوزوعیی ‌ەت‌و‬ ‫چونکە هەمو کردەیەک‌و هەمو بڕیارێکی دوهەمیشیان بریتییە لەنابەرپرسیارێتیی‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫سیاسەتکردن‬ ‫بەهەڵچون مانای‬ ‫هەڕەشەیە‬ ‫لەکۆی ئاساییشی‬ ‫کۆمەڵگاو دەشێت‬ ‫بەم کارەش‬ ‫سیاسەتمەدارەکان‬ ‫کۆمەڵگاکەیان‬ ‫بخەنە ناو هەڵدێری‬ ‫گەورە‬

‫ماکس ڤێبەر‬ ‫غ����رور یەکێکە لەو نەخۆش����ییانەی کە‬ ‫توش����ی سیاس����ییەک دەبێ����ت کاتێک‬ ‫دەیەوێت کەس����ی خۆی لەچەقی هەمو‬ ‫ش����تەکاندا ببینێت����ەوە‪ .‬بەم چەش����نە‬ ‫کەسی سیاس����یی دەبێت بەئەکتەرێک‬ ‫کە پتر کەس����ایەتییەکی نماییشگەرەو‬ ‫لەپێن����او بەرژەوەن����دی تایبەتی خۆیدا‬ ‫هەمو کارێ����ک دەکات‪ ،‬ن����ەک لەپێناو‬ ‫مەسەلەیەک کە بڕوای پێیەتی‌و شەڕی‬ ‫بۆ دەکات‪ .‬نامەوزوعییەتی سیاسییەکان‬ ‫لەو چرکەس����اتەدا بەرجەس����تە دەبێت‬ ‫کە شەوقی دەس����ەاڵت کوێریان بکات‌و‬ ‫ب����ەدوای س����ێبەرەکانیدا رابک����ەن‪،‬‬ ‫نەک بەدوای دەس����ەاڵتی راس����تەقینە‬ ‫بگەڕێ����ن‪ .‬نابەرپرس����یارێتییەکەش‬ ‫لەوێدا بەرجەس����تە دەبێت کە کەس����ی‬ ‫سیاسەتمەدار دەسەاڵت لەپێناو چێژی‬ ‫تایبەتی خۆیدا بخاتەگەڕ‪ ،‬نەک لەپێناو‬

‫ئامانجە ناوەکی����ی‌و بابەتییەکان‪ .‬هەر‬ ‫ئەم دۆخەیە سیاسەتمەدارەکان دەکات‬ ‫بەسیاس����یی دەسەاڵتخواز‪ ،‬دەسەاڵتێک‬ ‫کە جگە لەبۆشاییەکی گەورە لەبێمانایی‪،‬‬ ‫هیچ����ی ت����ر بەرهەمناهێنێ����ت‪ .‬دیارە‬ ‫کوالیتێتی هەمو سەرکردەیەک پابەستە‬ ‫بەڕاگرتنی تەرازوی ئەم دو کۆڵەکەیەو‬ ‫بەتێکچون����ی ئەم بااڵنس����ەش لەوێنەو‬ ‫وەزیفەی سەرکردەی سیاسیی‪ ،‬گۆڕانی‬ ‫کارەساتئامێز بۆ کۆمەڵگا دروستدەکات‪.‬‬ ‫دەس����ەاڵتگەریی‌و دیکتاتۆری����ی دو‬ ‫تایپ����ی س����ەرکردەن ک����ە دەس����ەاڵت‬ ‫دەکەن بەئامانجێکی شەخس����یی‪ ،‬نەک‬ ‫کەرەس����ەیەک بۆ گەیشتن بەئامانجێکی‬ ‫سیاسیی مەوزوعی‪.‬‬ ‫بەش����ێوەیەکی گش����تیی‪ ،‬سیاسەت‬ ‫کردەیەک����ی خۆویس����تانە نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەرپرس����یارێتییەکی ئەخالقیی����ە‪ .‬بۆ‬

‫ئەوەی وەاڵمی ئەو پرسیارەش بدەینەوە‬ ‫کە کردەی سیاس����یی چ پەیوەندییەکی‬ ‫بەئەخالقەوە هەیە‪ ،‬واتە لەکوێدا سیاسەت‬ ‫رەهەندێکی نائێتیکی وەردەگرێت‌و بەها‬ ‫ئەخالقییەکانی خۆی لەدەس����تدەدات‌و‬ ‫دەبێت بەس����تەم‌و لەکوێشدا سیاسەت‬ ‫دەبێت بە بەرپرسیارێتیی بۆ زەمانەتی‬ ‫کردەی سیاسیی‌و ناکەوێتە ناو زەلکاوی‬ ‫توندوتیژیی‌و نابەرپرسیارێتتیەوە‪ ،‬ڤێبەر‬ ‫دو چەمک����ی بەناوبانگ����ی گرنگمان بۆ‬ ‫دەستنیشان دەکات‌و کۆی تیۆرییەکەی‬ ‫خۆی لەسەر بینا دەکات کە ئاراستەی‬ ‫کردەی سیاس����یی دەک����ەن‪ .‬ئەوانیش‬ ‫بریتیین ل����ەدو چەمک����ی ئێتیکیی کە‬ ‫یەکێکیان ناودەنێت "ئێتیکی ئیقتناع"‬ ‫‪Gesinnungsethik‬و ئەوی تریش����یان‬ ‫ناودەنێ����ت "ئێتیکی بەرپرس����یارێتی"‬ ‫‪.Verantwortungsethik‬‬

‫ئەگەر شوانیتان پێناکرێ لۆ شوانی دەکەن؟‬ ‫شەماڵ عادل سەلیم‬ ‫بەڕاس����تی ئێم����ەی کورد ش����ەڕ بە‬ ‫بەغدا دەفرۆش����ین‪ ،‬لەالیەک خەریکی‬ ‫ریفراندۆمین‌وخۆم����ان ب����ۆ جاڕدان����ی‬ ‫دەوڵەت����ی ک����وردی ئامادە ک����ردوە‪،‬‬ ‫لەالیەک����ی دیک����ەش جەخت لەس����ەر‬ ‫یەکپارچەیی خاکی عێراق‌و شەراکەتی‬ ‫ڕاس����تەقینە دەکەین‌و وەک بنێش����تی‬ ‫کوردی بە پرچ‌و سەرو سمێل‌و مێزەرو‬ ‫له‌چک‌و چارش����ێوو عەبای خوش����ک‌و‬ ‫برا چاوڕەش����ەکانمان نوساوین‌و لێیان‬ ‫نابینەوە!‬ ‫پێ����ش ماوەیەک نێچیرڤ����ان بارزانی‌‬ ‫س����ەرۆكی‌ حكومەتی‌ هەرێمی بەتەمای‬ ‫خ����ودا لەكۆنگرەیەك����ی رۆژنامەوانیدا‬ ‫وردەكاری س����ەردانەكەیانی ب����ۆ بەغدا‬ ‫خستەروو رایگەیاند "بەغدا لەقەیراندایە‌و‬ ‫هیچ پارەیەكی‌ نیە‌و(موفلیسە)‪ ،‬بۆیە‬ ‫ناتوانێ����ت پ����ارە بۆ هەرێ����م بنێرێت‪،‬‬

‫هەربۆی����ەش گەڕان����ەوە ب����ۆ بەغدای‬ ‫موفلیس هیچ سودێکی نابێت!"‪.‬‬ ‫کەچ����ی بەناچ����اری دوای ئ����ەم‬ ‫لێدوانان����ە‪ ،‬بارزان����ی چەندین جاری‬ ‫دیک����ەش بەیاوەری ش����اندی هەرێمی‬ ‫بەتەمای خ����ودا لەدەرگاكەی بەغدای‬ ‫داوەو سەردانیان کردون‌و بەوهیوایەی‬ ‫کە بەغدای (موفلس) دڵی نەرم بێت‌و‬ ‫چ����ارەی دەردی هەرێم����ی (زەنگین)‬ ‫ب����کات‌و لەوقەیران����ە داریی����ەی ک����ە‬ ‫هەرێم����ی تێکەوت����ووە دەریبهێنێ����ت‪،‬‬ ‫ه����اوکات نوێنەرانیش����یان لەبەغ����دا‬ ‫ئ����اگادار کردۆتەوە ک����ە کۆڵنەدەن‌و‬ ‫پ����ێ لەس����ەر ئ����ەم خااڵن����ە دابگرن‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬جەختکردنەوە لەسەر بنەمای‬ ‫ش����ەراکەتی کورد لەپرۆسەی سیاسی‬ ‫وەک نەتەوە‪ ،‬نەک وەک کیان‌و حیزبی‬ ‫سیاسی‪.‬‬ ‫دووەم‪ ،‬ی����ەک هەڵوێس����تی کورد بۆ‬ ‫ک����ۆی ئەگ����ەرو ئ����ەو گۆڕانکارییانەی‬ ‫لەحکوم����ەت‌و دەوڵەتی عێراقدا بڕیارە‬

‫ئەنجامبدرێت‪.‬‬ ‫سێیەم‪ ،‬جەختکردنەوە لەچەسپاندنی‬ ‫رێژەی (‪)%20‬ی بەشداری کورد لەکۆی‬ ‫دامەزراوەکان����ی دەوڵەت����ی عێ����راق‪،‬‬ ‫هاوش����ێوەی رێژەی����ی لەئەنجومەن����ی‬ ‫نوێنەران کە (‪)%20‬ە‪.‬‬ ‫چ����وارەم‪ ،‬هی����چ الی����ەن‌و کاندیدێک‬ ‫بۆی نییە لەدەرەوەی الیەنە سیاسییە‬ ‫بەش����دارەکان کاندید پێشکەش بکات‌و‬ ‫هەنگاوێکی ل����ەو ش����ێوەیە دەرچونە‬ ‫لەئیجماعی نیش����تیمانی‌و نوێنەرایەتی‬ ‫شەخس����یەو بەهەم����و ش����ێوەیەک‬ ‫رەتدەکرێتەوە‪.‬‬ ‫پێنج����ەم‪ ،‬پەیامێ����ک ئاراس����تەی‬ ‫س����ەرکردایەتی حیزبە سیاسییەکانی‬ ‫کوردستان بکرێ بۆ هەماهەنگی کردن‬ ‫لەگەڵ نوێنەرانی کورد لەبەغدا‪.‬‬ ‫نابێ ئەوەش����مان لەبی����ر بچێت‪ ،‬کە‬ ‫کێش����ەی س����ەرەکی هەرێمی بەتەمای‬ ‫خ����ودا لەهەرێم‌و لەدەرەوی هەرێمیش‪،‬‬ ‫زۆری کوخاییە‪ ،‬دەنا ئ����ەو پێکوتان‌و‬

‫ئ����ەم هەم����وو داواکاری‌و دەرگالێدان‌و‬ ‫پاڕانەوەی����ە لەبەغدایەکی (موفلیس)‬ ‫مانای چییە؟‬ ‫لەوەش سەیروسەمەرەتر‪ ،‬لەساڵرۆژی‬ ‫یادکردن����ەوەی جینۆس����ایدی ئەنفال‬ ‫(‪١٤‬ی نیس����ان) لەب����ری هەوڵدان بۆ‬ ‫باش����ترکردنی باری ژی����ان‌و گوزەرانی‬ ‫کەس����وکاری ئەنفالکراوان‌و دەس����تگیر‬ ‫کردنی تاوانبارانی کەیس����ی ئەنفال کە‬ ‫لەالیەن دادگای بااڵی تاوانەكانی تایبەت‬ ‫لەعێراق بری����اری دەس����تگیرکردنیان‬ ‫بۆ دەرچووە‪ ،‬لەدانیش����تنی نائاسایی‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەران����ی عێراق بەهۆی‬ ‫ڕێگەن����ەدان بەدانیش����تنی س����ەرۆکی‬ ‫فراکسیۆنە کوردس����تانییەکان لەسەر‬ ‫کورسییە نەرم‌و گەرمە تایبەتییەکانیان‌و‬ ‫ش����کاندنی تابلۆی ناوەکانیان‪ ،‬گرژی‬ ‫لەنێوان ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران‬ ‫لەفراکسیۆنە کوردستانییەکان‌و لیستە‬ ‫عەرەبییەکاندا دروست بو‪ ،‬کە بەشەڕە‬ ‫(بوت����ل) کۆتای����ی بەگرژییەکە هات‌و‬

‫یادەکەش خۆیان خۆش‪.‬‬ ‫ئێس����تاش هەوالێک هه‌یه‌ که‌ گوایە‬ ‫جەماعەت خەریکی ناردنی ش����اندێکی‬ ‫پێن����ج قۆڵین ب����ۆ پاڕان����ەوە لەبەغدا‪،‬‬ ‫گوای����ە ئەم����ە دوا هەوڵ����ی هەرێم����ی‬ ‫بەتەمای خودای����ەو گەر ئەنجامی نەبو‬ ‫وەک سەردانەکانی پێشوتر‪ ،‬ئەوا بەبێ‬ ‫سێ‌و دو هەرێم (س����ەربەخۆیی خۆی‬ ‫ڕادەگەیه‌نێ����ت)و لۆ خۆم����ان دەبینە‬ ‫س����احێب (دەوڵەت����ی س����ەربەخۆی‬ ‫خۆمان)‪.‬‬ ‫لەکۆتاییدا بەباشی دەزانم بەپەندێکی‬ ‫بەنرخ����ی (حەمە ش����ێتی) هەولێری‬ ‫ک����ە لەسیاس����ەتمەدارەکانیی ئەمرۆی‬ ‫هەرێم����ی بەتەمای خودا راس����تگۆترو‬ ‫ژیرترو عاقڵتر ب����و کۆتایی بەم چەند‬ ‫وش����ەیە بهێن����م‌و پەندەک����ەی دوبارە‬ ‫بکەمەوەو بەحکومەتە رەش����یدەکەمان‬ ‫بڵێ����م "ئەگەر ش����وانیتان پێناکرێ لۆ‬ ‫شوانی دەکەن"‪.‬‬

‫جەختکردنەوە‬ ‫لەچەسپاندنی رێژەی‬ ‫(‪)%20‬ی بەشداری کورد‬ ‫لەکۆی دامەزراوەکانی‬ ‫دەوڵەتی عێراق‪،‬‬ ‫هاوشێوەی رێژەیی‬ ‫لەئەنجومەنی نوێنەران‬ ‫کە (‪)%20‬ە‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫كۆمیدیای‌ ئازادی‌ ڕاگه‌یاندن‬ ‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‬ ‫له‌كوردس����تان به‌ر له‌هه‌ر شت پێویستمان‬ ‫به‌وه‌یه‌ جارێكی‌ تر به‌چه‌مكه‌كاندا بچینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئازادی‌ چیه‌؟ حزب چۆن����ی‌ ده‌خوێنێته‌وه‌؟‬ ‫خه‌ڵك چۆن س����ه‌یری‌ ده‌كات؟ دیموكراسی‌‬ ‫چیه‌؟ ڕای‌ ئازاد چیه‌و هتد‪ ،‬ئه‌مانه‌‌و زۆری‌ تر‬ ‫هی‌ ئه‌وه‌ن قسه‌ی‌ دیكه‌یان له‌سه‌ر بكرێ‌‪.‬‬ ‫له‌كوردس����تان ش����تێ‌ نیه‌ به‌ناوی‌ ئازادی‌‬ ‫میدی����او ڕاگه‌یان����دن‪ ،‬به‌ڵكو ش����تێك هه‌یه‌‬ ‫بۆ س����وك كردنی‌ ئازادی‌‪ ،‬ئه‌م����ڕۆ ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌وانه‌ش ك����ه‌ به‌ئازادیه‌وه‌ ده‌نوس����ن‌و ڕای‌‬ ‫خۆی����ان ده‌رده‌بڕن ده‌چێت����ه‌ خزمه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫كۆمیدیایه‌وه‌ كه‌ ده‌سه‌اڵت دروستی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌وێ‌ هه‌م����و ئه‌وانه‌ ‌ی له‌س����ه‌ر پێی‌ خۆیان‬ ‫ده‌وه‌ستن له‌به‌ر هه‌ر هۆیه‌كی‌ فرۆش‌و نه‌بونی‌‬ ‫پشتگیری‌ زو زو داده‌خرێن‌و له‌په‌نای‌ ئازادیه‌‬ ‫كۆمیدیه‌كه‌وه‌‪ ،‬ئازادی����ه‌ درۆینه‌كه‌وه‌ رۆژانه‌‬ ‫بۆ لێدانی‌ نه‌یارانی‌ سیاس����ی‌‪ ،‬رۆش����نبیران‪،‬‬ ‫بیروڕای‌ ئ����ازادو ئازادیه‌وه‌ رۆژنامه‌و گۆڤاری‌‬ ‫س����وك‌و بێ‌ ناوه‌ڕۆك ده‌رده‌چن‌و ئامانجیان‬ ‫لێدان����ی‌ هه‌موو جیاوازیه‌ك����ه‌ ‪ ،‬ئاخر به‌ناوی‌‬ ‫ئازادی����ه‌وه‌ "ده‌ی����ان رۆژنام����ه‌و گۆڤاری‌ بێ‌‬ ‫ئ����ه‌رزش‌و به‌خوێن‌و قوت����ی‌ خه‌ڵك ده‌رچو"‬ ‫ده‌رده‌چن كه‌ ژه‌هر ده‌ڕێژن‪ ،‬مرۆڤ دوای‌ ‪50‬‬ ‫س����اڵی‌ تر ئه‌گه‌ر ئه‌و مانش����ێتانه‌ ببینێ‌ كه‌‬ ‫ده‌نوس����رێ‌ "په‌كه‌كه‌ ڕێگره‌ له‌دروستبونی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ ك����وردی‌‪ ،‬كونس����وڵكوژو پیاوكوژ‬ ‫ناتوانن درێژه‌ به‌سیاس����ه‌ت بده‌ن‪ ،‬سلێمانی‌‬ ‫فاشیه‌ت به‌ڕێوه‌ی‌ ده‌بات"‌و ده‌یانی‌ دیكه‌ كه‌‬ ‫من ته‌نانه‌ت بۆ خاتری‌ ده‌ربڕین له‌بێمانایی‌‬ ‫ئه‌وانم كه‌مكردوه‌ته‌وه‌ له‌داڕشتنه‌وه‌دا‪ ،‬ده‌بێ‌‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ چی‌ بێت‪ ،‬ئایه‌ هه‌موو درۆو‬ ‫بوختانێك له‌مێژودا نابن به‌راس����تی‌‌و خه‌ڵك‬ ‫بڕوایان پێناهێنێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌ كێشه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫له‌كوردستان بۆ ئازادی‌ دروست بوه‌و سه‌رانی‌‬ ‫ئه‌و واڵته‌ش به‌شانازیه‌وه‌ باسی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ ئازادی‌ بیروڕاو ڕۆژنامه‌وانی‌ له‌كوردستان‬ ‫چه‌ندین هه‌نگاوی‌ ناوه‌‪.‬‬ ‫به‌التان����ه‌وه‌ س����ه‌یر نه‌ب����ێ‌ گۆڤ����ار هه‌یه‌‬ ‫له‌كوردس����تان له‌هه‌ولێرو له‌په‌نا به‌رپرسانی‌‬ ‫پارتی����ه‌وه‌ ئاماده‌ده‌كرێ����ت‌و له‌س����لێمانی‌‬ ‫چاپده‌كرێ����ت‌و ت����ا ئێس����تا ‪ 150‬ژم����اره‌ی‌‬

‫ش����ێوازه‌ ترس����ناكه‌كه‌ی‌ تی����رۆرو له‌ناودانه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ده‌رهه‌ق به‌سۆرانی‌ مامه‌حه‌مه‌و‬ ‫سه‌رده‌شت‌و كاوه‌و زۆری‌ تر كراوه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌نه‌وه‌ده‌كان هه‌مو ده‌نگێكی‌ جیاواز له‌دهۆك‬ ‫له‌ناوبراوه‌ نمونه‌ی‌ "ڕه‌ئوف ئاكره‌یی‌ ‪،1993‬‬ ‫فڕانس����یس یوسف تۆما ‪ ،1993‬ئه‌بو نه‌سیر‬ ‫‪ ،1993‬ڕێن����اس ‪ ،1993‬نه‌زیر عومه‌ر" ئارام‬ ‫‪‌1993‬و هتد یان كوشتنی‌ به‌كر عه‌لی‌ شاعیر‬ ‫له‌سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫ش����ێوازێكی‌ دیكه‌ی‌ كوش����تن ش����كاندنی‌‬ ‫ش����كۆو هه‌یبه‌ته‌ دروس����تكردنی‌ بوختان بۆ‬ ‫ئازادیخ����وازان‪ ،‬هه‌وڵدان بۆ س����وككردنیان‪،‬‬ ‫دروس����تكردنی‌ س����یناریۆی‌ جیاجیا له‌مه‌ش‬ ‫زۆر كه‌س به‌ركه‌وتون‌و به‌جۆرێ‌ له‌جۆره‌كان‬ ‫ده‌ست بۆ ئازادی‌ هه‌مو كه‌س براوه‌‪.‬‬ ‫ش����ێوازێكی‌ دیك����ه‌ هه‌وڵدان����ه‌ ب����ۆ‬ ‫ده‌سته‌مۆكردن‌و كۆیله‌ كردن‌و كڕین‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫س����ه‌ركرده‌یه‌كی‌ دیاری‌ حزبێكی‌ كوردستان‬ ‫گوتویه‌تی‌ "ئه‌وه‌ی‌ تائێس����تا نه‌هاتوه‌ته‌ ژێر‬ ‫چه‌ت����ری‌ ئێمه‌ نرخی‌ خۆیم����ان نه‌داوه‌تێ‌ "‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ س����وكایه‌تی‌ كردنه‌ به‌مرۆڤ‌و‬ ‫به‌كااڵ كردنیه‌تی‌‪.‬‬ ‫ش����ێوازێكی‌ دیكه‌ی‌ كوشتن بێده‌نگكردنه‌‬ ‫به‌گرتنه‌به‌ری‌ هه‌م����و ڕێگه‌یه‌ك‪ .‬دیاره‌ هه‌مو‬ ‫ڕێ‌و شوێنێ‌ گیراوه‌ته‌ به‌ر بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئازادی‌‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ دروس����ت نه‌بێت‌و گاڵته‌جاڕییه‌ک‬ ‫به‌ناوی‌ ئازادیه‌وه‌ به‌ڕێبخرێت‪ ،‬ڕاس����تی‌ له‌و‬ ‫كوردس����تانه‌ كه‌س پارێزراو نیه‌‪ ،‬من خۆم‌و‬ ‫م����اڵ‌و مناڵم هه‌میش����ه‌ له‌نیگه‌رانیدا ده‌ژین‪،‬‬ ‫زۆرترین جنێوم پێدراوه‌و سوكایه‌تیم پێكراوه‌‬ ‫ته‌نها له‌سه‌ر وتن‌و نوس����ین‪ ،‬به‌ڵگه‌كانیش‬ ‫هه‌م����و هه‌ن‪ ،‬بۆی����ه‌ نمونه‌كه‌ له‌س����ه‌ر خۆم‬ ‫لێده‌رچوه‌‪ ،‬هه‌رچی‌ سوكایه‌تی‌ هه‌یه‌ له‌دنیادا باس ده‌كه‌م نامه‌وێ‌ ئێ����ره‌ بكه‌مه‌ گۆڕپانی‌‬ ‫به‌الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ده‌كات جگه‌ له‌پارتی‌‌و ناوهێنانی‌ كه‌س����انی‌ دیك����ه‌‪ ،‬هه‌وڵێكی‌ زۆر‬ ‫له‌سه‌ریش����ی‌ نوس����راوه‌ "گۆڤارێكی‌ سیاسی‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌مومان یان بێده‌نگ بكه‌ن‬ ‫گش����تی‌ ئازاده‌ ‪ 15‬ڕۆژ جارێك ده‌رده‌چێت"! یان ڕاومان بنێن‌و نیشتمانمان پێچۆڵبكه‌ن‪.‬‬ ‫ئایا ده‌ك����رێ‌ ئازادی‌ به‌م جۆره‌ س����وك‌و‬ ‫له‌ژێر ئه‌و گش����تی‌‌و ئ����ازاده‌دا كار بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك����رێ‌ ملمالنێكان����ی‌ نێو یه‌كێت����ی‌ قوڵتر ڕس����وا بكرێت‌و خه‌ڵكانێكیش له‌بۆنه‌و یاده‌‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬گۆڕان وه‌ك هێزێكی‌ ناش����رین‌و تایبه‌ته‌كاندا بۆ نمونه‌ له‌بۆنه‌ی‌ ‪ 118‬س����اڵی‌‬ ‫توندڕه‌و نیشانبدرێت‪ ،‬ئیسالمیه‌كان به‌رده‌وام ڕۆژنامه‌گه‌ری‌ كوردیدا ئه‌وه‌مان پێبفرۆش����ێ‌‬ ‫تانه‌و ته‌شه‌ریان لێبدرێ‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت خۆ ئه‌گه‌ر كه‌ ئازادی‌ بیروڕاو ڕۆژنامه‌وان ‌ی له‌ئاس����تێكی‌‬ ‫ئه‌وان����ه‌ هه‌مو ڕه‌خنه‌ بن‌و بۆ ئ����ه‌وه‌ بن كه‌ زۆر باشدایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ناونراوه‌ ئازادی‌ جگه‌ له‌ناشرینكردنی‌‬ ‫دیموكراس����یه‌ت‌و پێكه‌وه‌ هه‌ڵكردنی‌ سیاسی‌‬ ‫به‌ره‌و س����ه‌ر بڕوات ئه‌وه‌ هه‌ر نه‌یسه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ����ازادی‌ هیچی‌ تر نیه‌‪ ،‬ئاخ����ر میدیای‌ ئازاد‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ هه‌ڵمه‌تێكی‌ چه‌واش����ه‌كارانه‌یه‌و كه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كۆمپانیایه‌كی‌ به‌رژه‌وه‌ندیخوازو‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی����ه‌ به‌رده‌وام گومان بخرێته‌ س����ه‌ر نزیك له‌ده‌س����ه‌اڵت یان مه‌كته‌ب سیاس����ی‌‌و‬ ‫هێزه‌كانی‌ دیك����ه‌ ته‌نها یه‌ك الیه‌ن‌و دوكانه‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ هه‌ر الیه‌نێ‌ ه����ه‌ر بۆ ئه‌وه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ به‌رده‌ستی‌ وانیشانبدرێت كه‌ ده‌ریبكات تا له‌په‌نایه‌وه‌ له‌ش����كۆو هه‌یبه‌تی‌‬ ‫الیه‌نێكی‌ دروس����ته‌‪ ،‬كێش����ه‌ی‌ نیه‌‪ ،‬خه‌ونی‌ ئازادی‌‌و ئازادی‌ رۆژنامه‌وانی‌ بدرێت‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ده‌ست‌و په‌نجه‌ له‌گه‌ڵ ناشیرینیه‌كی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌رنامه‌و پڕۆژه‌ی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌كوردس����تان چه‌ندین جۆر له‌كوش����تن ‌ی گ����ه‌وره‌دا ن����ه‌رم ده‌كه‌ین ك����ه‌ ده‌یه‌وێ‌ هیچ‬ ‫ئازادی‌‌و ئ����ازادی‌ بیروڕا هه‌ی����ه‌‪ ،‬جۆرێكیان مانایه‌ك بۆ ئازادی‌ نه‌هێڵێته‌وه‌ ‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌ ناونراوه‌ ئازاد ‌ی‬ ‫جگه‌ له‌ناشرینكردن ‌ی‬ ‫ئازادی‌ هیچی‌ تر نی ‌ه‬ ‫ئاخر میدیای‌ ئازاد كه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كۆمپانیایه‌ك ‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیخوازو نزیك‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵت یان مه‌كته‌ب‬ ‫سیاسی‌‌و سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫هه‌ر الیه‌نێ‌ هه‌ر بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ریبكات تا له‌په‌نایه‌و‌ه‬ ‫له‌شكۆو هه‌یبه‌ت ‌ی‬ ‫ئازادی‌‌و ئازاد ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌وان ‌ی بدرێت‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫کۆدەنگی‌و یەکڕیزی‬

‫وەهمێکی پوچ یان گوتارێکی هاوبەش‬ ‫ئەحمەد رەسوڵ‬ ‫کۆدەنگی ک����وردی لەبەغدا ئەو وتەزایەی‬ ‫ئەم ماوەی����ە بوەتە بابەتی ه����ەرە گرنگی‬ ‫روبەری میدیایی لەکوردس����تان‪ ،‬وەهمێکی‬ ‫پ����وچ‌و بێناوەڕۆک����ە ی����ان گوتارێک����ی‬ ‫ناسیۆنالیستی یەکگرتوە!‬ ‫بەدەس����تەوەگرتنی دین‌و مەزهەب وەکو‬ ‫پێوەری س����ەرەکی سیاس����ەت‌و هەاڵواردن‌و‬ ‫پلەبەن����دی مرۆڤ����ەکان لەالی����ەن هێزگەلی‬ ‫شیعی‌و سوننی لەعێراقدا‪ ،‬هۆکاری سەرەکی‬ ‫هەرچ����ی زیات����ر پاش����ەوپاش گەڕانەوەی‬ ‫کۆمەڵگاو ئەو ش����انۆی جەنگەیە کە رۆژانە‬ ‫لەش����کری گەورەی م����رۆڤ راپێچی مەرگ‬ ‫دەکات‪ .‬ئەمە جگ����ە لەملمالنێی نەتەوەیی‌و‬ ‫ئیتنیک����ی لەالی����ەن هێزگەل����ی دەمارگیرو‬ ‫ش����ۆڤێنی لەگ����ەڵ ئ����ەوەی دیمەنەک����ەش‬ ‫بەدەرنی����ە ل����ە کاریگەری دەس����تێوەردان‌و‬ ‫ملمالنێی دەرەکی‌و هاوکێشەی سیاسی هێزە‬ ‫ناوچەیی‌و جیهانیەکان‪.‬‬ ‫ئاشکرایە هێزە کاریگەرو دەسەاڵتدارەکان‬ ‫لەعێراقدا‪ ،‬هێزو الیەن����ی مەزهەبی‌و قەومی‬ ‫توندو پەڕگی����رن کە تێکەڵەی����ەک لەدین‌و‬ ‫ناس����یۆنالیزم ئایدیۆلۆژی����ای ئ����ەو هێزانە‬ ‫دیاریدەکات‪ .‬ئەمانەش ئەشێت لەقۆناغێکی‬ ‫مێژویی‌و بەشێوەیەکی کاتی‌و وەک تاکتیک‬ ‫نەرمییان لەبەرامبەر دۆزی رەوای ئینسانی‬ ‫ک����ورد نواندبێت بەاڵم بەش����ێوەیەکی قوڵ‌و‬ ‫بنەمایی دژو ناکۆک بون لەئاس����ت کەمترین‬ ‫دانپێدانانیدا‪.‬‬ ‫لەدوای دروس����تکردنەوەی عێراقی نوێ!‬ ‫لەس����اڵی ‪ ٢٠٠٣‬وە لەالی����ەن حزبەکان����ی‬ ‫بزوتن����ەوەی کوردایەتی‌و‌هێ����زە مەزهەبی‌و‬ ‫نەتەوەییە عەرەبیەکانەوە تائێس����تا کێرڤی‬ ‫دەسەاڵتی ئەوانەی بەناوی کوردەوە لەبەغدا‬ ‫بون ب����ە بەردەوام����ی رو لەدابەزین بوە تا‬ ‫گەییش����تە ئەوەی لەچەند ساڵی رابردوەوە‬ ‫ب����ون بەگروپێک فەرمانبەری بێدەس����ەاڵت‬ ‫بەموچەی خەیاڵی‌و پاس����ەوان‌و ئیمتیازاتی‬ ‫ماددی زۆرو زەوەندەوە‪.‬‬ ‫لەم سیاقەدا پەیوەندی کۆدەنگی ئەو‬ ‫گروپە فەرمانبەرە کوردەی بەغدا بەشێوازی‬ ‫سیاسەت‌و حوکمڕانی‌و سروشتی ملمالنێکان‬ ‫لەکوردستان چ ماهییەتێک دەگرێتە خۆ؟!‬ ‫ئاش����کرایە لەکوردس����تان ژێرپێخستنی‬ ‫یاس����ا‪ ،‬پەکخس����تنی دام����ەزراوەکان‪،‬‬

‫بەکارهێنان����ی هێ����زی چەک����داری حزب����ی‬ ‫ب����ۆ یەکالکردن����ەوەی ملمالنێ سیاس����ی‌و‬ ‫یاساییەکان‪ ،‬گەندەڵی بێس����نورو بێمەودا‪،‬‬ ‫لەش����کرێک لەمیدیاو میدیاکاری گوێڕایەڵ‌و‬ ‫مش����ەخۆر‪ ،‬قۆرخکردنی کایە جیاوازەکانی‬ ‫کۆمەڵ����گا‪ ،‬بەقاچاغبردن����ی ن����ەوت‌و غازو‬ ‫تااڵنکردنی داهاتی کوردس����تان‪ ،‬ئەمە جگە‬ ‫لەهاوکاریکردن‌و پشتگرتنی هێزێکی تاریک‌و‬ ‫ترس����ناک کە رۆژ ب����ەڕۆژ لەگەورەبوندایە‪،‬‬ ‫لەئاکارو کردەوەو تایبەتمەندی دەس����ەاڵتی‬ ‫حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی بوە‪.‬‬ ‫لەکوردستان دەس����ەاڵتێک کە سادەترین‬ ‫پرەنس����یپی پێکەوەژی����ان‌و هاوبەش����ی‬ ‫سیاس����ی لەناوبردوەو کەمتری����ن بواری بۆ‬ ‫پێکەوەهەڵکردن نەهێشتۆتەوە‪ ،‬یەکدەنگی‌و‬ ‫هاوهەڵوێستی‌و یەکڕیزی کورد لەبەغدا هیچ‬ ‫لۆژیک‌و ماناو پاساوێکی تێدایە؟!‬ ‫دەس����ەاڵتی حزبەکان����ی بزوتنەوەی‬ ‫کوردایەت����ی‪ ،‬پارت����ی بەئیمتی����از‪ ،‬تەواوی‬ ‫سیاس����ەتکردنی لەکوردس����تان‌و عێراق����دا‬ ‫مۆنۆپۆڵ کردوە بۆ بەرژەوەندی شەخسی‌و‬ ‫تایبەت����ی راس����تەوخۆو ناراس����تەوخۆی‬ ‫ئەندامانی بنەماڵەی دەس����ەاڵتدارو کەسانی‬ ‫نزیک لێیانەوە‪.‬‬ ‫لەم چوارچێوەیەدا هەڵوێس����توەرگرتنی‬ ‫فراکس����یۆنە کوردیەکان����ی پەرلەمان����ی‬ ‫عێراق دژی گۆڕانکاری����ەکان هیچ نیە جگە‬ ‫لەتەسلیمبونی گۆڕان‌و ئەوانی تر بەبااڵدەستی‬ ‫سیاس����ی پارتی لەپێناو بەرژەوەندی چەند‬ ‫کەس����ێکی دیاریک����راو‪ .‬هەڵب����ەت ئەوەش‬ ‫رونە کە بزوتنەوەی گۆڕانیش هەڵوێس����تی‬ ‫لەپێن����او بەرژەوەن����دی تایبەت����ی چەن����د‬ ‫کەس����ێکی دیاریکراو وەرگرت����وەو هەروەها‬ ‫بەو خۆشخەیاڵییەش کە زەمینەسازی بکات مێدیاییەی بەناوی هاوهەڵوێستی‌و یەکڕیزی‬ ‫بۆ نەرمبونەوەی پارتی‌و گەڕانەوەی بۆ ناو کورد لەبەغداو وەک گوتارێکی ناسیۆنالیستی‬ ‫دەسەاڵتی سیاسی لەکوردستان کە ئەمەش هاوبەش دەرخواردی کۆمەڵگا دەدرێت جگە‬ ‫لەوەهمێکی پ����وچ‌و بێن����اوەڕۆک هیچی تر‬ ‫وەهمێکەو هیچی تر نا‪.‬‬ ‫کورت‌و پوخت ئەوەیە‪ ،‬هاوهەڵوێس����تی‌و نیە‪.‬‬ ‫رون‌و ئاشکرا ئەوەیە‪ ،‬ئەو فەرمانبەرانەی‬ ‫یەکدەنگ����ی لەبەغ����دا نە لەس����ەر بناغەی‬ ‫گوتارێکی ناسیۆنالیس����تی هاوبەش����ەو نە بەن����اوی ک����وردو هەرێمی کوردس����تانەوە‬ ‫خەب����ات‌و داکۆکیکردن����ە لەپێن����او م����اف‌و لەبەغ����دان‪ ،‬هاوهەڵوێس����ت‌و یەکدەن����گ‌و‬ ‫ئیمتیازات����ی خەڵکی کوردس����تان‌و نە هیچ یەکڕی����ز بن یان ن����ا هی����چ پەیوەندییەکی‬ ‫پەیوەندییەک����ی بە بەرژەوەن����دی خەڵکی بەماف‌و ئیمتی����ازات‌و بەرژەوەندی خەڵکی‬ ‫کوردس����تانەوە هەی����ە‪ ،‬بەڵک����و ل����ە پێناو کوردس����تانەوە نی����ە‪ .‬ئ����ەوان نوێنەرایەتی‬ ‫بەرژەوەن����دی حزب����ی‌و دیاریکراوتری����ش خەڵکی کوردستان دەکەن بۆ بەدەستهێنانی‬ ‫بەرژەوەن����دی شەخس����ی‌و تایبەتی کۆمەڵە موچەی خەیاڵی‌و م����اف‌و ئیمتیازاتی زۆرو‬ ‫کەسێکی کەمدایە‪ .‬هەربۆیە ئەو هاشوهوشە زەوەند بۆ خودی خۆیان‪.‬‬

‫لەکوردستان دەسەاڵتێک‬ ‫کە سادەترین پرەنسیپی‬ ‫پێکەوەژیان‌و هاوبەشی‬ ‫سیاسی لەناوبردوەو‬ ‫کەمترین بواری بۆ‬ ‫پێکەوەهەڵکردن‬ ‫نەهێشتۆتەوە‬ ‫یەکدەنگی‌و‬ ‫هاوهەڵوێستی‌و یەکڕیزی‬ ‫کورد لەبەغدا هیچ‬ ‫لۆژیک‌و ماناو پاساوێکی‬ ‫تێدایە؟!‬

‫هه‌نگاو‌ه كرداریه‌كان بۆ شه‌فاف كردن ‌ی دۆسی ‌ه ‌ی پیشه‌ساز ‌ی‬ ‫نه‌وت‌و گاز له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‬

‫دڵزار عوسمان*‬ ‫بابه‌تی‌ شه‌فافیه‌ت له‌دۆسیه‌ی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫نه‌وت‌و گازو داهاته‌كه‌ی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫یه‌كێك����ه‌ له‌بابه‌ته‌ هه‌ره‌ گه‌رمه‌كانی‌ ئه‌مڕۆی‌‬ ‫ژیان����ی‌ سیاس����یی‌‪ ،‬ئاب����وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪ ،‬ئه‌گه‌رچی به‌ درێژایی‌‬ ‫ئه‌و مێژوه‌ كورته‌ی‌ كه‌ پیشه‌س����ازی‌ نه‌وت‬ ‫و غازی كوردس����تان هه‌یه‌تی‌ به‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌الی����ه‌ن سیاس����ه‌تمه‌نداران‪ ،‬ش����اره‌زایان‌و‬ ‫ئابوریناسان هه‌ڵس����ه‌نگاندن‌و شیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زۆرو جیا بۆ ئه‌م بابه‌ته‌ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جێ����گای‌ تێبینیه‌ له‌هه‌ندێ‌ ماوه‌و بارودۆخی‬ ‫تایبه‌ت زیاتر ئه‌و باسه‌ سه‌ری هه‌ڵداوه‌ته‌وه‌و‬ ‫زیاتر مشتومڕی‌ له‌سه‌ر ده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫ب����ۆ نمون����ه‌ له‌كات����ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا‬ ‫پارته‌كانی ئۆپۆزسیۆن به‌تایبه‌تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان له‌رێ����گای‌ هۆكاره‌كانی‌ راگه‌یاندنه‌وه‌‬ ‫بیستراو‪ ،‬بینراو‪ ،‬چاپ كراوه‌وه‌‪ ،‬به‌ به‌راورد‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ پارته‌كانی‌ ت����ر زیات����ر كردویه‌تی‌‬ ‫به‌كه‌ره‌س����ته‌یه‌كی‌ گرنگ بو هه‌ڵبژاردن بۆ‬ ‫به‌ده‌س����تهێنانی ده‌نگی‌ خه‌ڵك یان له‌كاتی‌‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‌ كێشه‌كانی‌ نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫له‌س����ه‌ر ناردنی‌ ‪ %17‬به‌شه‌بودجه‌ی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫پابه‌ندبونی‌ هه‌رێم به‌ناردنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‬

‫نه‌وتی‌ دیاریك����راو له‌بودج����ه‌ی‌ عێراق ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ دێت����ه‌وه‌ به‌رباس‪ .‬ل����ه‌م دواییانه‌ش‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ ته‌نگ����ژه‌ی ئابوری‌‌و‬ ‫نه‌دان����ی‌ موچه‌ی‌ چ����وار بۆ پێن����چ مانگی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‌و ده‌س����تكاری‌ كردنی‌ لیس����تی‌‬ ‫موچه‌و كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم����ه‌وه‌ به‌هۆی‌ دابه‌زین����ی‌ نرخی‌ نه‌وت‬ ‫دوباره‌ ئه‌و بابه‌ته‌ بوه‌ته‌ سه‌ردێڕی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫به‌ش����ێكی‌ زۆری‌ هه‌واڵی میدیاكانی‌ باشوری‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌شاره‌زایان پێیانوایه‌ پرۆسه‌كه‌‬ ‫رێكوپێكه‌ ته‌نها ته‌گه‌ره‌ی‌ چاوه‌ڕواننه‌كراوی‌‬ ‫هاتوه‌ته‌ پێش به‌تایبه‌تیش به‌هۆی‌ دابه‌زینی‌‬ ‫نرخ����ی‌ نه‌وت‪ .‬به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ هه‌ندێكی‌ تر‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌و پرۆس����ه‌یه‌ هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫لێ����ڵ‌و ن����اڕون ب����وه‌ پێویس����ته‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تانی لێ ئاگاداربكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌جۆرێ����ك ئ����ه‌و الیه‌نه‌ی‌ مه‌له‌ف����ی نه‌وتی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌بات پێویس����ته‌ به‌رونی‌ خاڵبخاته‌‬ ‫س����ه‌ر یه‌كه‌به‌یه‌كه‌ی‌ پیته‌كان‌و به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پاس����اوی‌ بێ‌ به‌ه����او بێ بنه‌ما ب����ۆ كرداره‌‬ ‫ناته‌واوه‌كان����ی بهێنێت����ه‌وه‌ ك����ه‌ له‌رابردو و‬ ‫ئێستا ده‌یانكات‪.‬‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجام����ی‌ لێكدان����ه‌وه‌ی‌ جی����ای‌‬ ‫الیه‌نه‌كان‌و ئه‌و بێمتمانه‌ییه‌ی‌ هه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫حكومه‌ت‌و هاواڵتیان پێویست ده‌كات رێكاری‌‬ ‫به‌په‌له‌و مامه‌له‌ دروست بكرێت‪ ،‬به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫دروس����تكردنی‌ متمانه‌ بۆ هاواڵتیان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م دۆسیه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌م وت����اره‌و چه‌ند وتارێكی‌ تر تیش����ك‬ ‫ده‌خرێته‌ س����ه‌ر ئه‌و هه‌ن����گاوه‌ كرداریانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێویسته‌ بگیرێته‌به‌ر بۆ شه‌فاف كردنی‌‬ ‫دۆسیه‌ی‌ پیشه‌سازی‌ نه‌وت‌و گاز له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان كه‌ له‌خ����واره‌وه‌ ئاماژه‌یان پێ‬ ‫كراوه‌‪ .‬له‌پێناوی‌ دروس����تكردنی‌ متمانه‌ بۆ‬

‫هاواڵتیان له‌سه‌ر ئه‌م دۆسیه‌یه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئاش����كراكردنی‌ ژم����اره‌ ‌ی ت����ه‌واو ‌ی‬ ‫گرێبه‌سته‌كان‌و ش����وێنی‌‌و بلوكی‌ كاركردن‌و‬ ‫ناوه‌ڕۆكی‌ گرێبه‌سته‌كان‪.‬‬ ‫‪ .2‬چۆنیه‌ت����ی‌ دابه‌ش����كردنی‌ داهاته‌كان‌و‬ ‫پشكی‌ راسته‌قینه‌ی (حقیقی) هه‌رێم له‌هه‌ر‬ ‫به‌رمیلێك نه‌وتی‌ فرۆشراو‪.‬‬ ‫ا‪ .‬ئاش����كراكردنی‌ خه‌رج����ی‌ كۆمپانی����ا‬ ‫نه‌وتیه‌كان له‌پرۆس����ه‌ی‌ گ����ه‌ڕان تاكو خاڵی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‪.‬‬ ‫ب‪ .‬شیرینی‌ گرێبه‌س����ته‌كانی‌ نه‌وت‌و باج‬ ‫له‌قازانجی‌ كۆمپانیا بیانیه‌كانی نه‌وت‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئاشكرا‬ ‫ی ژمار‌ه‬ ‫كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌واو ‌‬ ‫گرێبه‌سته‌كان‬ ‫گرنگ بێت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫گومانی‌ تێدا‬ ‫نیه‌ گرینگتر‬ ‫له‌و هه‌نگاو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئاشكراكردن ‌‬ ‫ناوه‌ڕۆكه‌كه‌نیانه‬

‫ئاش����كراكردنی‌ ژم����اره‌ ‌ی ت����ه‌واو ‌ی‬ ‫گرێبه‌سته‌كان‌و ش����وێنی‌‌و بلۆكی‌ كاركردن‌و‬ ‫ناوه‌ڕۆكی‌ گرێبه‌سته‌كان‪.‬‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪ )2004‬حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێ����م‬ ‫به‌فه‌رمی‌ رایگه‌یاند كه‌ گرێبه‌س����تی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیای‌ (‪ )DNO‬نه‌رویجی‌ كردوه‌ له‌ژێر‬ ‫مه‌رجه‌كانی‌ گرێبه‌ستی‌ به‌رهه‌می‌ هاوبه‌ش (‬ ‫‪ ، )Production Sharing Contract‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێك����دا به‌پێی ئ����ه‌و توێژینه‌وه‌یه‌ی كه‌‬ ‫كامیل مه‌هدی‌ كردویه‌تی‌ له‌زانكۆی‌ (‪)Duke‬‬ ‫ده‌ڵێ‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم تا پێش ده‌رچونی‌‬ ‫یاس����ای‌ نه‌وت‌و گاز ‪ 8‬هه‌ش����ت گرێبه‌ستی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كۆمپانیا بیانی����ه‌كان كردوه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌گوێره‌ی‌ ئاژانسی‌ ئه‌مریكی‌ بۆ بوژانه‌وه‌ی‌‬ ‫نێ����و ده‌وڵه‌تی‌ (‪ )USAID‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫‪ 6‬شه‌ش گرێبه‌ستی‌ به‌رهه‌مه‌ هاوبه‌شه‌كانی‌‬ ‫واژو ك����ردوه‌ له‌نێ����وان س����ااڵنی‌ ‪ 2003‬ت����ا ‪ )Zagros‬له‌ساڵی‌ ‪.2004‬‬ ‫دان����ا گاز (‪ )Dana Gas‬و‬ ‫‪ .3‬‬ ‫‪2006‬و گرێبه‌سته‌كانیش دیاری‌ ده‌كات به‌م‬ ‫(‪ )A&T Petroleum‬له‌ساڵی‌ ‪.2006‬‬ ‫شێوه‌یه‌ی‌ خواره‌وه‌‪.:‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێك����دا به‌پێی‌ باڵوك����راوه‌ی‌‬ ‫‪ .1‬پێت ئۆیل (‪ )Pet Oil‬له‌ساڵی‌ ‪.2003‬‬ ‫‪ .2‬جێنی����ڵ ئینرجی‌ (‪ )Genel Energy‬وایل����دكات (‪ )Wildcat Publishing‬ك����ه‌‬ ‫و (‪ )DNO‬وێس����ترن زاگرۆس (‪ Western‬له‌س����اڵی‌ ‪ 2009‬باڵوكراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌‬

‫هه‌رێم پێش ساڵی‌ ‪ 7 ،2005‬حه‌وت مۆڵه‌تی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وت به‌كارێكی‌ باشی‌ نازانن‬ ‫كاركردنی‌ به‌خش����یوه‌ته‌ كۆمپانیاكان‪ .‬بۆیه‌ چونكه‌ كاریگه‌ری‌ دروس����ت ده‌كات له‌سه‌ر‬ ‫دیارنیه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم چه‌ند گرێبه‌س����تی‌ هاتنی‌ وه‌به‌رهێنیتر ب����ۆ كاركردن له‌هه‌مان‬ ‫پێش ده‌رچونی‌ یاس����ای‌ ن����ه‌وت‌و گاز واژو ش����وێن‌و بلوك����ی‌ نه‌وت����ی‌ ك����ه‌ كۆمپانیاك‬ ‫پێشوتر تیایدا س����ه‌ركه‌وتو نه‌بوبێت به‌اڵم‬ ‫كردوه‌ له‌گه‌ڵ كۆمپانیا بیانیه‌كان‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ رۆژنامه‌ی‌ تایمزی‌ به‌ریتانی‌ تاكو له‌ئێس����تادا كردنی‌ ئه‌وها كارێك گومانه‌كان‬ ‫(‪ )2013‬حكومه‌تی‌ هه‌رێ����م له‌نێوان ‪ 50‬بۆ له‌سه‌ر پرۆسه‌كه‌ كه‌م ده‌كاته‌وه‌و بڕوا زیاتر‬ ‫‪ 60‬گرێبه‌س����تی‌ ئه‌نجام����داوه‌‪ .‬وه‌زاره‌ت����ی‌ به‌شاره‌زایان‌و هاواڵتیان ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئاش����كرا كردنی‌ ژم����اره‌ ته‌واوی‌‬ ‫سامانه‌ سروش����تییه‌كانیش ده‌ڵێ‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌نێوان ساڵی‌ ‪ 2006‬تا ‪ )57( 2013‬گرێبه‌س����ته‌كان گرنگ بێت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ گومانی‌‬ ‫په‌نجاوحه‌وت گرێبه‌ستی‌ ئه‌نجامداوه‌‪ .‬دواین تێدا نیه‌ گرینگتر له‌و هه‌نگاوه‌ ئاشكراكردنی‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ش كه‌ له‌س����اڵی‌ (‪ )2016‬له‌الیه‌ن ناوه‌ڕۆكه‌كه‌نیانه‌‪ .‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌شێكی‌‬ ‫په‌یمانگای‌ ئۆكس����فۆرد بۆ دیراس����ه‌تی‌ وزه‌ زۆری‌ ئه‌و گرێبه‌س����تانه‌ی‌ كه‌ له‌دوای‌ ‪2007‬‬ ‫ك����راوه‌ ده‌ڵێ‌ ت����ا مانگی‌ یه‌ك����ی‌ (‪ )2015‬كراون له‌گه‌ڵ كۆمپانیا بیانیه‌كان به‌فه‌رمانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم (‪ )52‬گرێبه‌س����تی‌ كۆتایی دكتۆر به‌رهه‌م س����اڵحه‌وه‌ له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێهیناوه‌‪ .‬ئه‌و جیاوازیه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌ ئه‌وه‌مان س����امانه‌ سروش����تییه‌كان باڵوكراونه‌ت����ه‌وه‌‬ ‫پێ ده‌ڵێت تاكو ئێس����تا به‌وردی‌‌و به‌ته‌واوی‌ له‌په‌یجی‌ فه‌رمی‌ ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫نازانرێ‌ ژم����اره‌ی‌ گرێبه‌س����ته‌ نه‌وتیه‌كانی‌ جێگای‌ تێبینییه‌ ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ی‌ كه‌ پێش‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌گه‌ڵ كۆمپانیا بیانیه‌كان ئ����ه‌و ماوه‌یه‌ كراون‌و له‌س����ه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌یان‬ ‫چه‌ن����ده‌؟ بۆیه‌ پێویس����ته‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم پێكراوه‌ ناوه‌ڕۆكه‌كه‌یان به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌رون����ی‌‌و ئاش����كرا رایبگه‌ێنی����ت كه‌ چه‌ند ئاش����كرا نه‌ك����راون‪ .‬زۆرێك له‌ش����اره‌زایان‬ ‫گرێبه‌ستی‌ واژوكردوه‌‪ ،‬تیایدا بڵێت چه‌ندیان پێیانوایه‌ ناوه‌ڕۆكی‌ ئه‌و گرێبه‌ستانه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫پێش یاسای‌ نه‌وت‌و گازی‌ ژماره‌ی‌ ‪ 22‬ساڵی‌ الوازن تیای����دا ره‌چاوی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫‪ 2007‬و چه‌ندیانی����ش دوای‌ ده‌رچون����ی‌ ئه‌م هه‌رێم نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ كاربه‌ده‌ستانی‌ حكومه‌ت‬ ‫ش����ه‌رم له‌باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ ناوه‌ڕۆكه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫یاسایه‌‪.‬‬ ‫خاڵێك����ی‌ ت����ری‌ گرین����گ په‌یوه‌س����ت ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬به‌ڵگ����ه‌ش ب����ۆ الوازی‌ ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫به‌ئاش����كراكردنی‌ ژم����اره‌ی‌ گرێبه‌س����ته‌كان ئه‌م گرێبه‌س����تانه‌ دۆڕانی‌ كه‌یسی‌ دانا غازه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌ئاش����كراكردنی‌ ناوی‌ ئه‌و كۆمپانیا له‌دادگای‌ ناوبژیوانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌ له‌نده‌ن‪.‬‬ ‫نه‌وتیان����ه‌ی‌ كه‌ گرێبه‌س����تیان له‌گه‌ڵ كراوه‌ كه‌ تیایدا بڕی����اردرا به‌قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ گه‌ڕان به‌دوای‌ نه‌وت یان غاز كۆمپانیای����ه‌ به‌ب����ڕی‌ (‪ )1 ،980 ،000‬یه‌ك‬ ‫ب����ه‌اڵم س����ه‌ركه‌وتو نه‌ب����ون له‌دیتنه‌وه‌یدا‪ .‬ملیارو نۆ سه‌دوهه‌شتا ملێون دۆالر‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌گه‌رچ����ی‌ هه‌ندێ����ك له‌ش����اره‌زایان الوازی‌ ئه‌و گرێ‌‌و مه‌رجانه‌ له‌و گرێبه‌ستانه‌‬ ‫ئاش����كراكردن‌و باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ژماره‌و ناو ‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌و شوێنانه‌ی‌ كه‌‬ ‫* ماسته‌ر له‌یاسای‌ نه‌وت‌و غاز‬ ‫تیایدا س����ه‌ركه‌تو نه‌بون له‌پرۆسه‌ی‌ گه‌ڕان‌و‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrusti.sul@gmail.com‬‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫‪15‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‪ ،‬به‌سپۆنسه‌ری بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫له‌سلێمان ‌ی زیاتر ل ‌ه ‪ 200‬توشبو ‌ی تاالسیمیا هه‌یه‌و‬ ‫نزیكه‌ ‌ی ‪ 500‬كه‌سیش پێویستی به‌چاندنی‌ مۆخ هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی خولێكی زانستی ده‌‬ ‫مانگیی بۆ راهێنانی چاندنی مۆخی‬ ‫سوری ئێسك له‌الیه‌ن تیمێكی‬ ‫حكومه‌تی ئیتاڵییه‌وه‌ به‌هاوكاری‬ ‫وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی‌و به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‬ ‫گشتی ته‌ندروستی سلێمانی‬ ‫بۆ ژماره‌یه‌ك پزیشك‌و كارمه‌ند‬ ‫له‌شاری سلێمانی كۆتایی پێ هات‪،‬‬ ‫له‌مه‌راسیمێكی تایبه‌تدا بڕوانامه‌ی‬ ‫به‌شداربون به‌خشرایه‌ به‌شداربوانی‬ ‫ئه‌و خوله‌‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش وه‌ك ده‌رفه‌تێك����ی گرنگ‬ ‫ده‌بێت تاوه‌ك����و له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا‬ ‫یه‌كه‌م نه‌ش����ته‌رگه‌ری چاندنی مۆخی‬ ‫ئێسك له‌ش����اری س����لێمانیدا ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪ ،‬به‌مه‌ش پارێزگای س����لێمانی‬ ‫ده‌بێته‌ تاكه‌ پارێزگا له‌س����ه‌ر ئاستی‬ ‫هه‌مو عێ����راق ئه‌و كاره‌ی تێدا ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫الی خۆش����یه‌وه‌ د‪.‬می����ران محه‌مه‌د‬

‫به‌ڕێوه‌‌ب����ه‌ری گش����تی ته‌ندروس����تی‬ ‫س����لێمانی له‌وب����اره‌وه‌ وت����ی "هه‌مو‬ ‫هه‌وڵه‌كان بۆ ئه‌وه‌یه‌ له‌ئاینده‌یه‌كی زۆر‬ ‫نزیكدا یه‌كه‌مین نه‌شته‌رگه‌ری چاندنی‬ ‫مۆخی ئێس����ك له‌س����ه‌نته‌ری چاندنی‬ ‫مۆخ له‌شاری سلێمانی ئه‌نجام بده‌ین‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش شاره‌كه‌مان ده‌بێته‌ پێشه‌نگ‬ ‫له‌هه‌مو عێراقدا كه‌ نه‌شته‌رگه‌رییه‌كی‬ ‫ئاوهای تێدا ئه‌نجام بدرێت "‪.‬‬ ‫د‪.‬میران وتیشی "ئێس����تا له‌شاری‬ ‫س����لێمانیدا زیاتر له‌هه‌زارو ‪ 200‬كه‌س‬ ‫نه‌خۆشی تاالس����یمیا هه‌یه‌و له‌وانه‌ش‬ ‫نزیك����ه‌ی ‪ 500‬ك����ه‌س پێویس����تیان‬ ‫به‌چاندنی مۆخی ئێس����كه‌‪ ،‬له‌مه‌ودوا‬ ‫ئ����ه‌و نه‌خۆش����انه‌ی كه‌ پێویس����تیان‬ ‫به‌ونه‌شته‌رگه‌رییه‌ ده‌بێت به‌مه‌به‌ستی‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردن ره‌وان����ه‌ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێ����م ناكرێ����ن‌و له‌س����لێمانی بۆیان‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬ئه‌م هه‌نگاوه‌ش����مان‬ ‫زۆر جێگ����ه‌ی دڵخۆش����ییه‌ ب����ۆ‬ ‫كه‌رت����ی ته‌ندروس����تی له‌س����نوری‬ ‫پارێزگاكه‌ماندا"‪.‬‬

‫نینۆكخواردن په‌یوه‌ست ‌ه‬ ‫به‌ناڕێك ‌ی بار ‌ی ده‌رونییه‌وه‌‬

‫مو ‌ی زیاده‌ ‌ی روخسار له‌خانماندا‪ ...‬هۆكارو چاره‌سه‌ركردنه‌كانی‌‬

‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كی‌ باڵو له‌ناو خانماندا هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئه‌ویش موی‌ زیاده‌ی‌ روخساره‌‬ ‫وه‌ك گرفتێكی‌ به‌رچاو‪ ،‬كێشه‌یه‌كی‬ ‫زۆر باڵوه‌و بوه‌ته‌ هۆی‌ گرفت بۆ‬ ‫خانمان چونك ‌ه ئه‌وان هه‌میشه‌‬ ‫به‌ناسكی‌‌و جوانی‌و كه‌م موییه‌وه‌‬ ‫زیاتر سروشتین‪.‬‬

‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫نینۆكخواردن خویه‌كی‌ خراپ ‌ه‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌ناڕێكی باری‌ ده‌رونیه‌وه‌و‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه ل ‌ه منااڵندا زۆره‌و كاتێك‬ ‫ناتوانن رق‌و توڕه‌بونه‌كانیان ده‌رببڕن‬ ‫ئه‌م كاره‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ته‌نها‬ ‫مندااڵن نین كه‌ ئه‌م خوه‌ خراپه‌یان‬ ‫هه‌یه‌ به‌ڵكو كه‌سانی‌ گه‌وره‌ش هه‌ن‬ ‫كه‌ ئه‌م جۆره‌ كرداره‌ ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫زۆرجار نینۆك خواردن ده‌بێت ‌ه هۆی‬ ‫نه‌خۆش���ی‌‌و كه‌سه‌كه‌ توشی ئالوده‌بون‬ ‫ده‌كات ب���ه‌م ره‌فت���اره‌وه‌و زۆرجاریش‬ ‫كه‌سه‌كه‌ پێست‌و نینۆكه‌كانی‌ ده‌خوات‌و‬ ‫ی مه‌ترسی‌ ته‌ندروستی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫توش ‌‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ د‪ .‬محمد یوس���ف‬ ‫ی پێس���ت‬ ‫ی نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫پس���پۆڕ ‌‬ ‫ی زیات���ر ده‌دات‌و ده‌ڵێت‬ ‫رونكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫"ئ���ه‌م ڕه‌فتار‌ه زۆر جار له‌منداڵی ‪ 4‬بۆ‬

‫‪ 5‬س���ااڵندا ده‌ست پێ‌ ده‌كات به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫ی زی���اد ده‌كات كاتێك‬ ‫‪ 8‬تا ‪ 12‬س���اڵ ‌‬ ‫منداڵه‌كه‌ ده‌چێت ‌ه به‌ر خوێندن‪ ،‬منداڵی‬ ‫ترسنۆك زۆرتر ئه‌گه‌ری خوگرتنی هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌م ره‌فتاره‌وه‌ هه‌روه‌ك چۆن له‌كچاندا‬ ‫زیاتره‌ وه‌ك له‌كوڕان‪.‬‬ ‫‪ %80‬ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ نینۆك ده‌خۆن‬ ‫ی‬ ‫ی توڕه‌ن‌و س���ه‌رقاڵیه‌كی‌ زۆر ‌‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫مێشكیان هه‌یه‌‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫نینۆك خ���واردن د‪ .‬محمد ده‌ش���ڵێت‬ ‫"هه‌رچه‌ن���د‌ه كاریگ���ه‌ری‌ خراپ���ی‌ نی ‌ه‬ ‫ته‌نها ناش���رینبونی‌ نینۆكه‌كان نه‌بێت‬ ‫ی ناش���رین ‌ه‬ ‫به‌اڵم له‌ناو خه‌ڵكدا كارێك ‌‬ ‫ده‌بێ���ت دایكان‌و ب���اوكان ئامۆژگاری‌و‬ ‫رێگری‌ له‌مناڵه‌كانی���ان بكه‌ن‌و نه‌هێڵن‬ ‫ی ده‌میان بخه‌نه‌و‌ه‬ ‫نینۆكه‌كانی���ان نزیك ‌‬ ‫یاخ���ود خواردنێك ی���ا كرێمێكی‌ تا ‌ڵ‬ ‫بدرێ���ت له‌نینۆكه‌كانی���ان تاوه‌كو له‌و‬ ‫رێگه‌ی���ه‌و‌ه واز له‌نینۆك خواردن بهێنن‬ ‫به‌م���ه‌ش پارێزراوتر ده‌بن له‌توش���بون‬ ‫به‌نه‌خۆشی‌‪.‬‬

‫به‌اڵم كاتێك موه‌كانی‌ ده‌موچاویان‬ ‫زی���اد ده‌بێ���ت‌و زیات���ر به‌ڕه‌نگێك���ی‌‬ ‫ڕه‌ش���ی‌ ت���ۆخ به‌رجه‌س���ته‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وكات روخساری‌ ئه‌و كه‌سه‌ جوانیه‌‬ ‫سروشتیه‌كه‌ی‌ خۆی‌ له‌ده‌ست ده‌دات‌و‬ ‫زۆرجار به‌شێوه‌ی‌ پیاوان ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬

‫موه‌ زیاده‌كان له‌خانماندا به‌شێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ری���ش‌و س���مێڵ زۆرجاری���ش م���ل‌و‬ ‫ی ره‌ق‌و زبرو ره‌شی‌‬ ‫الجانگه‌كانیان مو ‌‬ ‫لێ ده‌رده‌چێت‪ ،‬له‌هه‌ندێك كه‌سی‌ تردا‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر سنگ‌و سكیشیان ئه‌م‬ ‫موانه‌ دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫د‪ .‬بوره���ان تاهی���ر قه‌ره‌داغ���ی‌‪،‬‬ ‫پس���پۆڕی‌ نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ پێس���ت‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكاره‌كانی‌ دروس���ت بونی‌‬ ‫م���و له‌خانمان���دا ده‌ڵێ���ت "تێكچونی‌‬ ‫هۆرمۆنه‌كان���ی‌ ل���ه‌ش‌و تێكچون���ی‌‬ ‫ب���اری‌ ده‌رون���ی‌ كه‌س���ه‌كه‌ یه‌كێكن‬ ‫له‌ه���ۆكاره‌كان‪ ،‬له‌هه‌ندێك جاریش���دا‬ ‫ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ بۆماوه‌ییه‌ یا به‌هۆی‌‬ ‫دروست بونی‌ كیس له‌سه‌ر گورچیله‌‬ ‫یاخ���ود ره‌حمه‌وه‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬

‫قه‌ڵه‌وی‌‌و خراپ به‌كارهێنانی‌ هه‌ندێك‬ ‫له‌كرێمه‌كان یه‌كێكی‌ تره‌ له‌هۆكاره‌كانی‌‬ ‫زیاد بونی‌ مو"‪.‬‬ ‫ئه‌و پس���پۆڕه‌ ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫نه‌خۆش���یه‌ زۆرتر له‌كاتی‌ هه‌رزه‌كاریدا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت‌و ده‌بێـ���ت كه‌س���ه‌كه‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ پزیشكی‌ پس���پۆر بكات تا‬ ‫ه���ۆكاری‌ توش���بون به‌و نه‌خۆش���یه‌‬ ‫دیاری بكرێت‌و چاره‌س���ه‌ری‌ پێویستی‌‬ ‫ب���ۆ بكرێ���ت‪ ،‬هه‌ندێ���ك له‌خانم���ان‬ ‫ب���وۆ جوان���كاری‌ ده‌رمان���ی‌ تێكه‌ڵه‌‬ ‫به‌كارده‌هێن���ن كه‌ ئه‌م���ه‌ جوانییه‌كی‌‬ ‫ماوه‌ییان پێده‌به‌خشێت به‌اڵم ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ دروس���تبونی‌ ئه‌و م���وه‌ زیادانه‌‬ ‫له‌سه‌ر ڕوخساریان"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ چۆنیه‌تی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬

‫ئ���ه‌م نه‌خۆش���ییه‌وه‌ د‪.‬بوره���ان وتی‌‬ ‫"ده‌بێ���ت نه‌خ���ۆش دڵنیابێت���ه‌و‌ه‬ ‫له‌هۆرمۆنه‌كانی‌ له‌شی‌ كه‌ بێ گرفتن‌و‬ ‫به‌باش���ی‌ كاری‌ خۆیان ئه‌نجام ده‌ده‌ن‬ ‫ئه‌ویش له‌رێی‌ ئه‌نجامدانی‌ پشكنینه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬جگ���ه‌ له‌م���ه‌ ئارامبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رونی‌ كه‌سه‌كه‌ش باشترین شێوازی‌‬ ‫چاره‌سه‌ره‌ بۆ ئه‌م حاڵه‌تانه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ش���ڵێت "یه‌كێكی‌ تر‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ره‌كان لێ���زه‌ره‌ ئه‌وی���ش‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت بۆ البردنی‌ موه‌كان‌و‬ ‫هی���چ كاردانه‌وه‌یه‌كی‌ خراپ���ی‌ نییه‌‌و‬ ‫ده‌توانرێت به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ به‌رچاو موه‌كان‬ ‫بنب���ڕ بكات‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ���ت ئه‌م كاره‌‬ ‫له‌الیه‌ن پزیشكی‌ پس���پۆڕه‌وه‌ بكرێت‬ ‫نه‌ك له‌ئارایشتگاو شوێنه‌كانی‌ تر"‪.‬‬

‫ئه‌م ڕه‌فتارانه ته‌ندروستی‌ جگه‌رت ده‌خات ‌ه مه‌ترسییه‌وه‌‬ ‫خ���ۆراك له‌تێكچ���ون‌و ش���یرینكه‌ر ‌ی‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی هه‌ستان‪.‬‬ ‫ناسروشتی‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬میزنه‌كردن له‌به‌یانیان‪.‬‬ ‫‪ .7‬به‌كارهێنان���ی‌ رۆن���ی‌ چێش���تلێنان ‌ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌ته‌وێت (جگه‌ر)ت به‌سه‌المه‌تی ‪ .3‬زۆر خواردن‪.‬‬ ‫ناته‌ندروس���ت واته‌ رۆنێك چه‌ند جارێك‬ ‫‪ .4‬نه‌خواردن ‌ی نانی‌ به‌یانی‪‌.‬‬ ‫بمێنێته‌و‌ه هه‌ندێك ره‌فتارو خو هه‌ی ‌ه‬ ‫‪ .5‬به‌كارهێنان���ی‌ ده‌رم���ان به‌رێژه‌یه‌ك ‌ی خواردنی‌ پێ سوركرابێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نها به‌خۆپاراستن‌و دوركه‌وتنه‌و‌ه‬ ‫‪ .8‬زۆرخواردنه‌وه‌ی مادده‌ كحولیه‌كان‪.‬‬ ‫زۆر‪.‬‬ ‫لێیان ده‌توانیت جگه‌رت بپارێزیت‌و‬ ‫‪ .6‬به‌كارهێنان���ی‌ ماده‌ پارێ���زه‌ره‌كان‌و ‪ .9‬هه‌ڵنه‌گرتنی‌ سه‌وز‌ه به‌كواڵو ‌ی یاخود‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫‌ماده‌ی‌ زیادك���راو بۆ خواردن وه‌ك ره‌نگ به‌كاڵی‪ ‌،‬به‌ڵكو باش���تر وایه‌ به‌ش���ێوه‌ ‌ی‬ ‫‪ .1‬دره‌ن���گ نوس���تن‌‌و دره‌ن���گ له‌خه‌و و تام‌و مادده‌ كیمیاوییه‌كانی پاراس���تنی فرێشی به‌كاربهێنرێت‪.‬‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫‪http://www.dohsuli.com‬‬

‫فەیسبووك‪https://www.facebook.com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫جینۆسایدی ئاسوریەکان ‪Assyrian genocide‬‬ ‫د‪.‬ناجح گوڵپی‬ ‫پیشەکی‪:‬‬ ‫س���ەدو یەک (‪ )101‬ساڵ تێدەپەرێ‬ ‫بەسەر جینۆسایدی ئاس���وری‪ ،‬سریان‪،‬‬ ‫کلدان‪ ،‬ئەرمەنی ژێر قەڵەمڕەوی دەوڵەتی‬ ‫عوس���مانی‪ 1915/4/24 ،‬دان���راوە‬ ‫بەساڵڕۆژی ئەو تاوانانە‪.‬‬ ‫گەلی کورد گەلێکی جینۆساید کراوە‪،‬‬ ‫بۆیە پێویس���ت دەکات زانیاریمان هەبێ‬ ‫لەس���ەر هەمو کۆمەڵکوژیەکانی جیهان‪،‬‬ ‫که‌ یه‌کێکیان جینۆسایدی ئاسوریەکانه‌و‬ ‫ت���ا ئێس���تا گرنگی پێن���ەدراوە‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئ���ەوەی هاوکات���ە لەگەڵ جینۆس���ایدی‬ ‫ئەرمەنیەکان���دا‪ ،‬لەگ���ەڵ ئەویش تێکەڵ‬ ‫کراوە‪ ،‬بۆیە هەردوکیان یەک ساڵیادیان‬ ‫هەی���ە ئەوی���ش ‪1915/4/24‬ه‌‪ ،‬بەڵگ���ە‬ ‫مێژوییەکانی���ش ئاماژە دەکەن کورد لەم‬ ‫کۆمەڵکوژیەدا دەس���تی هەبوەو بەفیتی‬ ‫دەوڵەتی عوس���مانی تێوە گالوە‪ ،‬بەهۆی‬ ‫سەرقاڵی دەوڵەتانی جیهانەوە بەجەنگی‬ ‫یەکەمی جیهانی���ەوە‪ ،‬تورکیا پیالنەکانی‬ ‫کۆمەڵک���وژی دژ بەمەس���یحیەکانی ناو‬ ‫دەوڵەتی عوسمانی ئەنجام دا‪ ،‬لەجەنگدا‬ ‫دەوڵەتی عوس���مانی ب���وە هاوپەیمانی‬ ‫ئەڵمانیاو ژاپۆن‪ ،‬دژ بەروسیاو بەریتانیاو‬ ‫فەرەنسا‪.‬‬ ‫جینۆس���یادی ئاس���وریەکان ی���ان‬ ‫کوش���تاری س���یفۆ (‪،)sayfo.seyfo‬‬ ‫بریتی���ە لەکۆمەڵکوژی گەلی ئاش���وری‪،‬‬ ‫کلدانی‪ ،‬سریانی لەالیەن سوپای نیزامی‬ ‫دەولەت���ی عوس���مانیەوە بەه���اوکاری‬ ‫دەس���تەی تایبەتی کە دروس���تکرابون‬ ‫بۆ هێرش کردنە س���ەر خەڵکی مەدەنی‌و‬ ‫دواتر کوشتنیان‪ ،‬لەسەروبەندی جەنگی‬ ‫یەکەم���ی جیهانیدا‪ ،‬بوە هۆی کوش���تنی‬ ‫سەدان هەزار کەس‌ ئاوارەبونی ئەوانی تر‬ ‫لەشوێنی نیئش���تەجێ بونیان لەباشوری‬ ‫رۆژهەاڵت���ی تورکیاو باک���وری خۆرئاوای‬ ‫ئێران‪ ،‬کە دەکاتە ناوچەی ورمێ لەئێران‌و‬ ‫ناوچ���ەی (ه���ەکاری‪ ،‬وان‪ ،‬تورعابدین‪،‬‬ ‫سیرت) لەتورکیا‪ ،‬لەم شوێنانه‌دا گەلی‬ ‫کوردیش دەژیا‪.‬‬ ‫ئامارێک���ی ورد لەبەردەس���تدا نی���ە‬ ‫کە ل���ەو کوش���تارەدا چەند ئاس���وری‌و‬ ‫کلدان���ی‌و س���ریانی کۆمەڵک���وژ کراون‪،‬‬ ‫هەندێ س���ەرچاوەە دەڵ���ێ (‪)300-250‬‬ ‫هەزار ک���ەس یان زیات���ر تیاچون‪ ،‬ئەم‬ ‫کۆمەڵکوژیە هاوکاتە لەگەڵ کۆمەڵکوژی‬ ‫ئەرم���ه‌ن‌و یۆنانی���ەکان (یۆنانی بونتک)‬ ‫ی ژێڕ دەس���ەاڵتی دەوڵەتی عوسمانی‪،‬‬ ‫بەاڵم کۆمەڵکوژی ئاس���وریەکان تێکەڵ‬ ‫بەئەرمەنەکان ک���راوە‪ ،‬زۆرێک لەخەڵک‌و‬ ‫واڵتان وا دەزانن کوش���تاری ئاس���وری‌و‬ ‫س���ریانیەکان بەش���ێکە لەکوش���تاری‬ ‫ئەرمەنەکان‪ ،‬ئەمە راست نیە‪ ،‬هەریەکەیان‬ ‫جیایە‪.‬‬ ‫تا ئیستا وەک پێوست گرنگی نەدراوە‬ ‫بەجینۆس���ایدی ئاس���وریەکان‪ ،‬بەهۆی‬ ‫نەبونی واڵتێکی س���ەربەخۆی ئاس���وری‬ ‫ک���ە نوێنەرایەت���ی ئاس���وریەکان بکات‬ ‫لەنێ���و ک���ۆڕو کۆمەڵ���ی نێودەوڵەتیداو‬ ‫نکۆڵ���ی کردن���ی دەوڵەت���ی تورکیا لەو‬ ‫کۆمەڵکوژیە‪ ،‬دو هۆکاری س���ەره‌کین بۆ‬ ‫تێکەڵ بونی کۆمەڵکوژی ئاسوری لەگەڵ‬ ‫ئەرمەنیەکان���دا‪ .‬هەربۆیە ئاس���وریەکان‬ ‫زۆربەیان ک���وژران‌و ئەوانی دی هەڵهاتن‪،‬‬ ‫بۆ واڵتانی دراوسێ‌و پەرش‌و باڵوبونەوە‪،‬‬ ‫واڵتێک نەبو وەک ئەرمەنەکان بیانگرێتە‬ ‫خۆو خاوەنداریان لێبکات‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫کۆمەڵک���وژی ئەرمەن گرنگ���ی پێدراوە‬ ‫لەچەندین دەوڵەتی جیهان ناس���ێنراوەو‬ ‫سااڵنە یادی دەکرێتەوە‪.‬‬ ‫بڕیاری کۆمەڵکوژی سریان‌و ئاسوری‌و‬ ‫کل���دان لەکانونی دوەمی س���اڵی ‪1915‬‬ ‫دەرچوە‪ ،‬بەاڵم بەکردار لەهاوینی س���اڵی‬ ‫‪1915‬دا جێبەجێ کرا‪ ،‬زۆر بەداخەوە کە‬ ‫سوارەی حەمیدیەو بەکرێگیراوانی کوردو‬ ‫چیچانی‌و قەرقیزی هاندراون بۆ بەشداری‬ ‫کردن لەو کوشتارەدا بەبیانوی جیاوازی‬ ‫ئایین‌و نەتەوە‪.‬‬ ‫هێرشەکان بۆ سەریان لە والیەتەکانی‬ ‫(دیاربەک���ر‪ ،‬وان‪ ،‬مەعم���ورە عه‌زی���ز)‬ ‫دەستیپێکردوە‪ ،‬بۆیە ئاسوریەکان دەچنە‬ ‫ش���اخەکانی هەکاری‪ ،‬دوات���ر بەناچاری‬ ‫ئاوارە دەبن‌و دەچنە ورمێ‪.‬‬ ‫کۆمەڵکوژیەکان بەردەوام بون لەپێش‬ ‫جەنگ���ی یەکەم���ی جیهان���ی‌و دواتریش‬ ‫(‪ ،) 1920-1914‬دەوڵەت���ی عوس���مانی‬ ‫نەخش���ەی لەناوبردنی مەس���یحی دانابو‬ ‫لەواڵت���ە ئیس�ل�امیەکەیدا‪ ،‬پێش جەنگ‬ ‫ڕێژەی مەسیحی ‪ ٪33‬بو دوای جەنگ بوە‬ ‫بە ‪ ،٪0.1‬لەئەنجامی ئەو کۆمەڵکوژی‌و‬ ‫ئاوارەبونی ئاسوری‌و ئەرمەنی بۆ واڵتانی‬ ‫دراوسێ‪ ،‬گۆڕینەوەی یۆنانیەکانی تورکیا‬ ‫لەگەڵ دەوڵەتی یۆنان‪.‬‬

‫کۆمەڵکوژی���ەکان ل���ەدوای جەنگ���ی‬ ‫جیهانیش���ەوە درێژەیان پێ���درا لەالیەن‬ ‫الیەنگرانی حزبی (ترکیا الفتاة)‪ ،‬کۆمەڵەی‬ ‫نێودەوڵەتی زانایانی جینۆساید لەساڵی‬ ‫‪2007‬دا پاش لێکۆڵینەوەی کاری قورس‪،‬‬ ‫گەیش���تنە ئەو بڕوایە کە هەڵمەتەکانی‬ ‫کۆمەڵکوژی مەس���یحیەکان (ئاس���وری‪،‬‬ ‫سریانی‪ ،‬ئەرمەنی‪ ،‬یۆنانی بونتی) لەالیەن‬ ‫دەوڵەت���ی عوس���مانیەوە لەس���اڵەکانی‬ ‫(‪ )1923-1914‬جینۆسایدە‪.‬‬ ‫جینۆسایدی ئاس���وریەکان (کوشتاری‬ ‫س���یفۆ)‪ ،‬ناوێکی لۆکاڵی���ە بەکارهاتوە‬ ‫بۆ کوش���تاری س���ریانیەکان‪( ،‬سیف=‬ ‫شمش���ێر) گوایە کوش���تارەکان بەهۆی‬ ‫شمش���ێرەوە کراون‪ ،‬یان گوتراوە ساڵی‬ ‫شمش���ێر (شاتو دوس���ایفۆ بەسریانی)‪،‬‬ ‫هەروەه���ا هەمان ناودان���راوە لەالیەن‬ ‫دەوڵه‌تانی ڕۆژئاواوە بۆ کوشتاری هەمو‬ ‫کەم���ە نەت���ەوەکان کە لەس���ەر ئایینی‬ ‫مەس���یحی بون لەالیەن دەوڵەتی تورکی‬ ‫عوسمانیەوە‪.‬‬ ‫هۆکارەکانی کۆمەڵکوژی ئاسوریەکان‪:‬‬ ‫ه���ۆکاری س���ەرەکی دەگەڕێت���ەوە بۆ‬ ‫چەوس���اندنەوەی ئاین���ی‌و نەتەوەی���ی‪،‬‬ ‫تورکەکان هەمیشە سیاسەتی تواندنەوەی‬ ‫نەتەوەکان���ی تری هەب���وە لەناو بۆتەی‬ ‫زمان‌و نەتەوەی تورکدا‪ ،‬کە تائێس���تاش‬ ‫بەردەوامی هەیە‪ ،‬بۆیە هەردەم ترس���یان‬ ‫لەنەتەوەکان���ی ت���ر هەبوە تا ش���ۆرش‬ ‫نەکەن‌و س���ەربەخۆیی بەرق���ەرار نەکەن‬ ‫ب���ۆ خۆی���ان‪ ،‬بەهۆی ئەم سیاس���ەتەوە‬ ‫نەتەوەکانی (ئاسوری‪ ،‬سریانی‪ ،‬کلدانی‌و‬ ‫ئەرمەنەکان) بۆ خۆپاراس���تنی خۆیان‌و‬ ‫پ���اش ناچارکردنیان لەالی���ەن دەوڵەتی‬ ‫عوس���مانیەوە‪ ،‬بونە س���ەربازی سوپای‬ ‫روسیا‪ ،‬بەش���داربون لەجەنگی یەکەمی‬ ‫جیهانیدا‪ ،‬بەاڵم کورد بەهۆی موسڵمان‬ ‫بونی���ەوە لەالیەن تورکیاوە پێش���وازیان‬ ‫لێک���راو هەڵی���ان خەڵەتان���دن ت���ا لەم‬ ‫جەنگ���ەدا هاوکاری س���وپای تورک بن‌و‬ ‫بەشداری کوشتارەکان بکەن‪.‬‬ ‫دەولەت���ی عوس���مانی تۆڵ���ەی خۆی‬ ‫س���ەندەوە لەهەمویان‪ ،‬هەر لەسەرەتای‬ ‫جەنگ���ی یەکەمی جیهانی���ەوە دەوڵەتی‬ ‫عوسمانی (موسڵمان) جیهادی راگەیاند‬ ‫دژ بەدەوڵەتان���ی مەس���یحی (روس���یاو‬ ‫بەریتانیا)‪ ،‬کوردیش بەهۆی موس���ڵمان‬ ‫بونی���ەوە ل���ەم جەنگ���ەدا تێ���وەگالوە‪،‬‬ ‫ئیتر مەس���یحیەکان چەندین دەس���تەی‬ ‫چەکداری���ان دامەزران���د بەپش���تیوانی‬ ‫دەوڵەتانی مەسیحی‪ ،‬کوردەکانیش لەناو‬ ‫س���وپای تورک کەوتنە ناو ئەو جەنگ‌و‬ ‫کوش���تارانەوە‪ ،‬دوای جەنگی���ش بەهۆی‬ ‫کاریگ���ەری حزب���ی تورکی���ای فەتات‪،‬‬ ‫دنەی کوردەکانیان ئەدا کە (س���ریانی‌و‬ ‫ئاس���وری‪ ،‬کلدان‌و ئەرمەن) لەناوچەکەدا‬ ‫لەگ���ەڵ ئێ���وەن‌و دەبنە مای���ەی ترس‌و‬ ‫گرژی‪ ،‬بۆیە هانی کوردیان ئەدا تا جەنگ‬ ‫دژی مەسیحیەکان بکەن‪.‬‬ ‫دابەشبونی دانیشتوانی (سریان‌و‬ ‫ئاسوری‌و کلدان‌و ئەرمەنەکان) پێش‬ ‫جەنگی یەکەمی جیهانی‪:‬‬ ‫ئاس���وری‌و س���ریانی‌و کلدان���ەکان‪،‬‬ ‫کەمینەی ئاین���ی‌و ئەتنی (عرقی) بون‬ ‫لەنێو دەوڵەتی عوس���مانیدا‪ ،‬لە(تورکیا‪،‬‬ ‫عێ���راق‪ ،‬س���وریا‪ ،‬لوبن���ان)‪ ،‬هەرووەها‬ ‫لە(ئێران ‪ -‬ورم���ێ) زۆربەی هەره‌زۆریان‬ ‫لەگون���دەکان دەژیان‪ ،‬س���ەرەڕای بونی‬ ‫هەندیکی���ان لەناوەن���دی والیەتەکان���ی‬ ‫دەوڵەت���ی عوس���مانی وەک (موس���ڵ‪،‬‬ ‫حەلەب‪ ،‬جزیرەی س���وریا‪ ،‬ئامەد‪ ،‬وان)‪،‬‬ ‫بەدرێژایی نێوان ورمێ‌و ماردین‪ ،‬هەڵبەت‬ ‫لەم شوێنەدا کوردو ئەرمەنیش هەبوە‪.‬‬ ‫بەئاس���وریەکانی هەکاری���ان دەوت‬ ‫"ئاس���وری ش���اخاوی"‪ ،‬بەالم بەکلدان‌و‬ ‫سریانی دەش���تەکانی موسڵ‌و عەینکاوە‪،‬‬ ‫ئامێدی‪ ،‬بەرواری‌و ورمێ دەوترا "ئاسوری‬ ‫دەشتەکی"‪.‬‬ ‫(کلدان‌و ئاش���ور) ‪ ،‬سەر بەکەنیسەی‬ ‫(رۆژهەالتی ئاسوری‪ ،‬کلدانی کاسۆلیک‪،‬‬ ‫ئەرتۆدۆکس‪ ،‬پرۆتس���تانت)ن‪ ،‬هەروەها‬ ‫(سریان) س���ەر بەکەنیسەی (ڕۆژئاوای‬ ‫کاس���ۆلیک‪ ،‬ئەرتۆدۆک���س)ن‪ ،‬ژمارەیان‬ ‫بەنزیکەیی وەک یەک بوە‪ ،‬دەڵێن نزیکەی‬ ‫حەوت س���ەد هەزار ت���ا ملیۆنیک کەس‬ ‫ب���ون‪ ،‬لەورمێ‪ ،‬هەکاری‪ ،‬وان‪ ،‬دیاربەکر‪،‬‬ ‫تورعابدی���ن ژی���اون لەگ���ەڵ ک���وردو‬ ‫ئەرمەن‪.‬‬ ‫لەسەرەتای س���ەدەی نۆزدەهەمدا‪ ،‬بۆ‬ ‫زیادکردنی دەسەاڵت‌و قەلەمڕەوی خۆیان‪،‬‬ ‫میرنش���ینە کورده‌کان (میری س���ۆران)‬ ‫لەڕەواندوز‪ ،‬چەندین جەنگ‌و کوش���تاری‬ ‫بەکۆمەڵ ئەنجامدراوە دژ بەمەسیحیەکان‬ ‫لەناوچ���ەی بەرواری‪ ،‬تەنان���ەت فەرمان‬ ‫دژ بەئێزیدیەکانی ش���ەنگالیش رویداوە‪،‬‬

‫دیمه‌نێک له‌کاره‌ساتی ئاسورییه‌کان له‌کاتی جه‌نگی یه‌که‌می جیهانیدا‬

‫لەمەیدانی شارەکان‬ ‫زۆرێک لەگەنجانی‬ ‫ئاسوری کۆمەڵکوژ‬ ‫دەکران دواتر‬ ‫دەسەاڵتی سوپا‬ ‫وێنەیان دەگرتن‌و‬ ‫وا باڵویان دەکردوە‬ ‫لەناو خەڵکدا ئەمانە‬ ‫تورکن‌و ئاسوریەکان‬ ‫کوشتویانن‬

‫لەوکاتەدا دەوڵەتی عوس���مانی سەرقاڵ‬ ‫بوە بەجەنگ دژ بەمحه‌مه‌د عەلی پاش���ا‬ ‫(والی میسر)‪ ،‬قەڵەمرەوی میری سۆران‬ ‫زۆر بوە‪ ،‬دواتر عوس���مانیەکان ڕێگەیان‬ ‫لێگرتوەو دایانمرکاندوه‌تەوە‪.‬‬ ‫هەروەها میرنشینی بۆتانیش چەندین‬ ‫کوشتاری دژ بەمەس���یحیەکانی دەشتی‬ ‫نەینەواو بەرواری ئەنجامداوە‪ ،‬لەکۆتاییدا‬ ‫بەه���ۆی فش���اری دەوڵەتان���ی ڕۆژئاوا‬ ‫لەبابولعالی وەستێنراوە‪.‬‬ ‫تۆرعابدین زۆرترین شوینی نیشتەجێ‬ ‫سریانی ئەرتۆدکس بوە‪ ،‬دواتر هەندێکیان‬ ‫بون بەس���ریانی کاسۆلیک‪ ،‬ساڵی ‪1884‬‬ ‫هەرچی قوتابخانەی مەسیحی بو داخران‬ ‫بەفەرمانی بابولعالی‪ ،‬هەروەها لەس���اڵی‬ ‫‪1885‬دا لەوالیەت���ی دیاربەکر‪،‬زنجی���رە‬ ‫کۆمەڵکوژیەک رویداو ژمارەی س���ریانی‬ ‫زۆر کەمی کرد‪ ،‬بەچەش���نێک بونە پێنج‬ ‫یەکی دانیشتوان‪ ،‬بەاڵم کوردەکان ‪٪50‬‬ ‫نیوەی دانیشتوانیان پێکدەهێنا (ئەوکاتە‬ ‫ژمارەی دانیش���توانی تورعابدین ‪45000‬‬ ‫کەس بووە)‪.‬‬ ‫دەسپێکی کوشتارو کۆمەڵکوژیەکان‪:‬‬ ‫پێ���ش دەس���پێکی جەنگ���ی یەکەمی‬ ‫جیهانی‪ ،‬دەوڵەتی عوس���مانی ڕێککەوت‬ ‫لەگ���ەڵ س���ەرۆکی ڕۆح���ی کەنیس���ەی‬ ‫ڕۆژهەالت���ی کلدان���ی بەکردن���ەوەی‬ ‫قوتابخانە بۆ ئاس���وریەکان‪ ،‬بەمەرجێك‬ ‫لەپاشەڕۆژدا بێالیەنی خۆیان بسەلمێنن‬

‫لەه���ەر جەنگێ���ک لەنێ���وان ت���ورک‌و دوای ئ���ازارو ئەش���کەنجەو ڕێک���ردن‌و‬ ‫روسیادا‪ ،‬ئاس���وریەکان وایانکردو خۆیان برسێتی‌و روت کردنەوەیان‪ ،‬ئەفسەرێکی‬ ‫بێالی���ەن کرد‪ ،‬نە الیەنگری روس���یان نە فەنزوێلی کە لەگەڵ سوپای عوسمانی بوە‬ ‫بونە سەرباز لەگەڵ دەستە چەکدارەکانی دەگێڕێت���ەوە دەڵێ "دەوروبەری ڕێگاکان‬ ‫پڕ بوە لەالش���ەی ک���وژراوان‪ ،‬بەروتی‌و‬ ‫ئەرمەندا‪.‬‬ ‫لەئەنجام���ی تێکش���کانی هێرش���ی خەڵتان���ی خوێن ب���ون‪ ،‬ڕێک���ردن زۆر‬ ‫عوس���مانیەکان لەبەرەی قەوق���ازدا دژ ئاس���تەنگ بو‪ ،‬هەروەها خەڵکی مەدەنی‬ ‫بەروسیا‪ ،‬تورکەکان پەیمانەکەی خۆیان دەکەوتنە ش���وێن پۆلیس لەناو شارەکان‬ ‫ش���کاند لەگەڵ ئاس���وریەکاندا‪ ،‬بیریان بۆ تااڵن���ی مالە مەس���یحیەکان‪ ،‬کۆچی‬ ‫لە گۆڕینی دیمۆگراف���ی ناوچەی جەنگ زۆرەملێ‌و دورخستنەوەی هەزاران خەڵکی‬ ‫کردوە‪ ،‬ئەو ناوچە ش���اخاویە ئەرمەنی ئاسوری‌و س���ریانی‌و کلدانی‌و ئەرمەن بۆ‬ ‫نش���ین بو‪ ،‬کە ش���ەرەکانی تیدا دەکرا‪ ،‬بیابانەکانی سوریا دڵڕەقانەترین دیمەنی‬ ‫بۆیە خەڵکی ئەرمەنی ئەو ناوچە توشی کۆمەڵکوژی مەس���یحیەکان بوە‪ ،‬لەرێگا‬ ‫راگواستن‌و چەوساندنەوە بون‪ ،‬دواتریش بەروتی رێکردن‌و برس���ێتی‌و ئەشکەنجەو‬ ‫دەوڵەتی عوس���مانی جیه���ادی راگەیاند دەستدرێژی سیکس���ی‪...‬هتد زۆربەیانی‬ ‫دژ بەمەس���یحیەکان بەگشتی‪ ،‬لە (‪12‬ی فەوتاند"‪.‬‬ ‫بەڵگەنام���ەکان ئاش���کرای دەکەن کە‬ ‫تش���رینی دوەمی س���اڵی ‪)1914‬دا‪ ،‬ئیتر‬ ‫کوش���تارەکە هەمویانی گرتەوە‪ ،‬پاشان وەزی���ری جەنگ���ی تورکی���ا (تەڵع���ەت‬ ‫لەسەرەتای ساڵی ‪1915‬دا عوسمانیەکان پاشا) فەرمانی دەرکردوە بەکۆمەڵکوژی‬ ‫لەشەڕێکدا سەرکەوتن‌و تەورێزو ورمێیان (سوتاندن‌و روخان وێرانکردن)‪.‬‬ ‫لەمەیدانی شارەکان زۆرێک لەگەنجانی‬ ‫داگیرکرد‪.‬‬ ‫لەم کاتەدا سوپای دەوڵەتی عوسمانی ئاس���وری کۆمەڵک���وژ دەک���ران دوات���ر‬ ‫بەه���اوکاری کوردەکان لەه���ەکاری‌و وان دەس���ەاڵتی س���وپا وێنەیان دەگرتن‌و وا‬ ‫دەس���تیانکرد بەهێرش بۆ سەر ئەرمەن‌و باڵویان دەکردوە لەن���او خەڵکدا ئەمانە‬ ‫ئاسوری‌و کلدان لەژێر سەرکردایەتی والی تورکن‌و ئاس���وریەکان کوش���تویانن‪ ،‬بۆ‬ ‫وان (جەودەت بەگ)‪ ،‬هەروەها لەشاری پەردەپۆشی تاوانەکایەن‌و هاندانی خەڵک‬ ‫دیاربەکرو جزیرو ماردین بەسەرکردایەتی دژی مەس���یحیەکان‪ ،‬بەمجۆرە کوشتاری‬ ‫ئاسوری کلدان‌‌و سریان‌و ئەرمەن لەزۆربەی‬ ‫رەشید بەگ بو‪.‬‬ ‫کوش���تن‌و تااڵن کردن‪ ،‬دەسگیرکردنی ش���ارەکان بەردەوام بو وەک دیاربەکر‪،‬‬ ‫پیاوماق���واڵن‌و کاری ق���ورس‌و حەماڵی ماردین‪ ،‬نسێبین‪ ،‬ئەزەخ‪ ..‬هتد‪.‬‬ ‫کوش���تاری ئاسوریەکانی شاری ورمێ‌و‬ ‫پێکردنی���ان لەن���او س���وپادا‪ ،‬دوات���ر‬ ‫دەیانکوش���تن‪ ،‬هەر لەو س���ەرو بەندەدا دەوروبەری بەهەمانش���ێوە دەستیپێکرد‬ ‫کونس���ڵی ئەڵمان بروس���که‌ی کردوە بۆ دوای ئەوەی لەهێرش���ێکدا عوسمانیەکان‬ ‫واڵتەکەی کە ئاس���وریەکانی وان توشی ش���اری ورمێ‌و تەورێزیان لەساڵی ‪1915‬‬ ‫کۆمەڵکوژی بونەتەوە لەالیەن دەسەاڵتی کۆنترۆڵ ک���رد‪ ،‬دواتر لەهاوینی س���اڵی‬ ‫‪1915‬دا عوسمانیەکان شکان‌و روسەکان‬ ‫لۆکاڵی ناوچەکەوە‪.‬‬ ‫دەس���تگیرکردنی ب���رای پەتریارک���ی کۆنترۆڵی ش���وێنەکانی خۆیان کردەوە‪،‬‬ ‫ئاسوریەکان هرمز شەمعون لەئەستەمبوڵ‌و ئیتر تا س���اڵی ‪ 1917‬ئەو ناوچانە هێور‬ ‫دوات���ر گواس���تنەوەی بۆ موس���ڵ‌ وەک بونەوە‪ ،‬ب���ەاڵم لەبەهاری هەمانس���اڵدا‬ ‫بارمتە‪ ،‬داوایان لەمار ش���ەمعون (برای ش���ەڕو کوش���تار دەس���تیپێکردەوە‪،‬‬ ‫هرمز شەمعون) سەرۆکی رۆحی کەنیسەی ئاسوریەکان توانیان کۆمەلێ سەرکەوتن‬ ‫رۆژهەاڵت���ی ئاس���وری‌و کلدان���ی بو‪ ،‬کە بەدەستبهێنن‌و س���ەربازانی تورک‌و کورد‬ ‫داوایانک���رد بەگوێی س���ەرۆک هۆزەکانی بش���کێنن‪ ،‬ئەویش بەهۆی هاتنی سوپای‬ ‫ئاس���وری نەکات‌و نەهێلێ ئاس���وریەکان بەریتانیا بو بۆ بەغ���دا لەئازاری ‪،1917‬‬ ‫ببن���ە هاوپەیمانی روس���ەکان‪ ،‬بەاڵم مار لەهەوڵ���دا بون بۆ کردن���ەوەی رێگایەک‬ ‫ش���ەمعون رەتی ک���ردوە وت���ی "ژیانی لەنێوان ئاس���وریەکانی ورمێ بۆ بەغدا‪،‬‬ ‫خەڵکەکەم���م به‌الوه‌ گرنگت���رە لەژیانی بۆیە ش���ەڕەکان لەناوچ���ەی مەرگەوەرو‬ ‫براک���ەم‪ ،‬ئیت���ر هرمز ش���ەمعون ئیعدام تەرگەوەرو ئۆرامار ڕویان دا‪.‬‬ ‫شۆڕشی ئۆکتۆبەر لەروسیا بوە هۆکاری‬ ‫کرا‪ ،‬شەڕ هەڵگیرسا لەنێوان عوسمانی‌و‬ ‫ئاسوریەکاندا‪ ،‬شەڕو پێکدادان لەهەکاری‌و تێکشکانی س���وپای روس‌و کشانەوەی‪،‬‬ ‫شاخە بەرزەکان بەردەوامی هەبو‪ ،‬سوپای ئەمەش وای کرد کە س���وپای عوسمانی‬ ‫روسی کۆمەکی نارد بۆ ئاسوریەکان بەاڵم جارێکی ت���ر بکەوێتە ش���ەڕەوە لەگەڵ‬ ‫ئەویش تێکش���کا لەالیەن کوردەکانەوە‪ ،‬ئاس���وریەکانی ورمێ‪ ،‬ب���ەاڵم لەئەنجامدا‬ ‫ئاس���وریەکان خۆیان لەشاخە بەرزەکان ئاسوریەکان س���ەرکەوتن‌و حکومەتیکی‬ ‫گیر کردبو‪ ،‬گوندەکانیان لەخواره‌وە تاالن لۆکاڵیان بۆ خۆیان دامەزراند لەس���اڵی‬ ‫کران‌و سوتێنران‪ ،‬بەفرو سەرماو برسێتی ‪1918‬دا‪.‬‬ ‫دەگێڕن���ەوە دەڵێ���ن دەس���ەاڵتی‬ ‫تەنگ���ی بەوان���ەی سەرش���اخ هەڵچنی‪،‬‬ ‫لەالیەن س���وپای عوس���مانیەوە ئابڵۆقە ئاسوریەکان لەورمێ کەم بوە‪ ،‬لەوکاتەدا‬ ‫دراب���ون‪ ،‬بۆی���ە هەرچۆنێک ب���و زیاتر سمکۆی شکاک کشانەوەی سوپای ڕوس‌و‬ ‫لەپەنجا هەزار ئاسوری توانیان لەڕێگای تورکی بەهەل زانیوە‪ ،‬داوەتی ش���ەمعون‬ ‫س���ەختەوە خۆیان بگەیەننە دەشتەکانی بنیامین���ی پەتریارک���ی ئاس���وریەکانی‬ ‫ک���ردوە تاکو گوندەکانی ژێردەس���ەاڵتی‬ ‫ورمێ‌و لەوێ نیشتەجێ ببن‪.‬‬ ‫دوای ش���کانی دەوڵەت���ی عوس���مانی بەس���ەربکاتەوە‪ ،‬دوات���ر کوش���تویەتی‬ ‫لەش���ەڕێکدا لەنیس���انی ‪1915‬دا‪ ،‬ئیت���ر (تیرۆری ک���ردوە)‪ ،‬ئیتر گرژی‌و ش���ەڕ‬ ‫کەوتن���ە گیانی ئاس���وری‌و کلدانیەکانی س���ەریهەڵداوەتەوە لەناوچەک���ە‪ ،‬پاش‬ ‫شاری س���یرت‌و دەوروبەری‪ ،‬بەفەرمانی ماوەیەک لەسەر داواکاری حاکمی تەورێز‪،‬‬ ‫ج���ەودەت پاش ئه‌و خەلیل پاش���ا هەر مارشەمعونی ئاسوریەکان‌و سمکۆی شکاک‬ ‫هەمویان گرت���ن‌و دواتر بەکۆمەڵ کوژران کۆدەبنەوە بۆ چارەس���ەری کێش���ەکان‪،‬‬

‫بەاڵم تۆڵەی خۆیان دەکەنەوەو س���مکۆ‬ ‫گوللەباران دەک���ەن‪ ،‬ئەمە کەلتوری ئەو‬ ‫سەردەمانە بوە‪.‬‬ ‫هاتنی بەریتانی���ا بۆ باکوری ڕۆژئاوای‬ ‫ئی���ران‌و ش���ەڕو کوش���تار وایک���رد کە‬ ‫ئاس���وریەکانی دەشتی ورمێ‪ ،‬رەو بکەن‬ ‫لەگەڵ بەریتانیەکان‪ ،‬هەم بۆ پاراس���تنی‬ ‫خۆی���ان هەم بەریتانیا دەیویس���ت وەک‬ ‫سەرباز سودیان لێببینێ‪ ،‬دواتر لەباقوبەو‬ ‫حەبانیە جێگیری کردن‪.‬‬ ‫دەوڵەتی عوسمانی هەردەم لەهەوڵدا‬ ‫بوە بۆ شاردنەوەی بەڵگەنامەکان‪ ،‬ئەمەی‬ ‫خواره‌وە بەڵگەنامەیەکە باس لەکوشتاری‬ ‫ئاسورییەکان‌و ئەوانی تر دەکات‪:‬‬ ‫پرۆفیس���ۆر‬ ‫(لەڕاپۆرتێک���دا‬ ‫داڤی���د کاون���د لەزانک���ۆی س���ودرترن‬ ‫لەستۆکهۆڵمی پایتەختی سوید پەخشی‬ ‫ک���رد‪ ،‬بەڵگەنامەی���ەک لەئەرش���یفی‬ ‫دەوڵەت���ی عوس���مانی دەس���تیکەوتوە‪،‬‬ ‫لەبەڵگەنامەیه‌کدا کوش���تاری ئاسوری‌و‬ ‫ئەرمەن‌و کلدانیەکان دەرئەخات لەوالیەتی‬ ‫دیاربەکر بەم شێوەیە‪:‬‬ ‫ژمارەی دانیشتوانی ئەرمەنی گریگۆری‬ ‫‪ 60‬ه���ەزار کەس ب���ون‪ 58 ،‬هەزاریان‬ ‫کوژراون واتە بەڕێژەی ‪ ٪97‬پاکتاوکراوان‪،‬‬ ‫ژمارەی ئەرمەنی کاسۆلیک ‪ 20020‬کەس‬ ‫بوە‪ 11010 ،‬کەسیان کوژراون واتە ‪٪92‬‬ ‫‪ ،‬ژم���ارەی کل���دان ‪ 11020‬ک���ەس بون‪،‬‬ ‫‪ 10100‬کەس���یان ک���وژراون واتە ‪،،٪90‬‬ ‫ژمارەی س���ریانی ئەرتۆدۆکس ‪84725‬‬ ‫کەس بون‪ 60725 ،‬کەس���یان کوژراوان‪،‬‬ ‫وات���ە بەڕێژەی ‪ ،٪72‬ژمارەی س���ریانی‬ ‫پرۆس���تانت ‪ 725‬کەس‪ 500 ،‬کەس���یان‬ ‫کوژراون واتە بەڕێژەی ‪.)٪69‬‬ ‫کۆچی زۆرەملێ بەردەوام بو‪:‬‬ ‫دوای کۆتای���ی هاتنی جەنگی جیهانی‪،‬‬ ‫کەمال ئەتاتورک پاش���ماوەی س���ریان‌و‬ ‫ئەرم���ەن‌و کلدان���ی‌و ئاش���وریەکانیان‬ ‫(لەجزی���رەی باکور) بەزۆر کۆچ پێکردن‬ ‫ب���ۆ باکوری س���وریا‪ ،‬بەتایبەت ش���اری‬ ‫حەل���ەب‪ ،‬کە ڕێژەیەکی زۆری ئاس���وری‬ ‫تێداکۆبوی���ەوە‪ ،‬ئاس���وریەکانی ماردین‌و‬ ‫نس���ێبین کۆچیان کردە شاری قامیشلو‪،‬‬ ‫ئاس���وریە کاس���ۆلیکەکان کۆچیان کردە‬ ‫لوبنان‪ ،‬تا ساڵی ‪ 1971‬پێناسی لوبنانیان‬ ‫وەرگرت‪.‬‬ ‫هەروەه���ا دوای کۆتاییهاتنی جەنگ‌و‬ ‫هێوربونەوە‪ ،‬ئەو ئاس���وریانەی لەورمێ‬ ‫س���اڵی ‪ 1918‬دەربەدەر ب���ون گەڕانەوە‬ ‫بەڕێککەوت���ن لەگ���ەڵ حکومەتی ئیران‪،‬‬ ‫هەروەها ئاسوریەکانی بەرواری لەعێراق‬ ‫ئەوانی���ش گەڕان���ەوە زێ���دی خۆی���ان‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دەوڵەتی ت���ورک رێگ���ەی نەدا‬ ‫بەگەڕاندنەوەی���ان ب���ۆ تورکی���ا‪ ،‬بۆی���ە‬ ‫هەندیکی���ان لەکوردس���تان لەپاریزگای‬ ‫دهۆک جێگیرک���ران‪ ،‬بەالم دواتر لەالیەن‬ ‫س���وپای عیراقەووی توشی کۆمەڵکوژی‬ ‫هاتن لەس���اڵی ‪ 1933‬کە بەکۆمەڵکوژی‬ ‫سمێڵ ناسراوە نزیکەی ‪ 3‬هەزار ئاسوری‬ ‫کوژران‪ ،‬ئەویش بەپاساوی ئەوەی گوایە‬ ‫ئاس���وریەکانی ئ���ەو ش���وێنە دەیانەوێ‬ ‫قه‌‌واره‌یه‌ک���ی س���ەربەخۆ ب���ۆ خۆی���ان‬ ‫دابمەزرێن���ن‪ ،‬دواتر ئەوان���ی تر کە ‪15‬‬ ‫هەزا‌ر کەس دەبون دەربەدەری پاریزگای‬ ‫حەسەکە بون‌و لەوێ جێگیر کران‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫میدیا ‌ی كوردی‌ به‌راسته‌وخۆو ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫خزمه‌ت ‌ی داعش ‌ی كردوه‌‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫نوسه‌ری‌ كتێبی‌ شه‌ڕی‌ ده‌رونیی‌‬ ‫داعش‪ ،‬ره‌خنه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫ده‌گرێت‪ ،‬كه‌ تائێستا خاوه‌نی‌ میدیایه‌كی‌‬ ‫سه‌ربازی‌ نییه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌روماڵی‌‬ ‫میدیای‌ كوردیش بۆ شه‌ڕی‌ دژ به‌داعش‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬میدیای‌ ئێمه‌ كۆمه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫داعشی‌ كردوه‌ له‌گواستنه‌وه‌و گه‌یاندنی‌‬ ‫په‌یامه‌كانی‌ داعش به‌وه‌رگری‌ كورد‪،‬‬ ‫هاوكات بێباكانه‌ له‌ئاستی‌ ئیتیك‌و‬ ‫زانستی‌ پیشه‌كه‌یدا مامه‌ڵه‌ی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫كتێب����ی‌ ش����ه‌ڕی‌ ده‌رونی����ی‌ داع����ش‌و‬ ‫ره‌نگدان����ه‌وه‌ی‌ له‌میدی����ای‌ كوردیی����دا‪،‬‬ ‫له‌نوس����ینی‌ ئه‌رس����ه‌الن ره‌حمان����ه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كتێبه‌ له‌چوار به‌ش پێكهاتوه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫س����تراتیژی ش����ه‌ڕی‌ ده‌رونی����ی‌ داعش‌و‬ ‫دام����ه‌زراوه‌ میدیاییه‌كان����ی‌‪ ،‬راگه‌یاندن����ی‌‬ ‫س����ه‌ربازی‌‌و په‌یامنێری‌ جه‌نگی‌‪ ،‬روماڵی‌‬ ‫ش����ه‌ڕی‌ داعش‌و پرس����ه‌ میدیایی����ه‌كان‪،‬‬ ‫گفتوگۆكان‪ .‬كتێبه‌ك����ه‌ (‪ )470‬الپه‌ڕه‌یه‌و‬ ‫نوس����ه‌ر بۆ نوس����ینی‌ ئه‌م كتێبه‌ی‌ پشتی‌‬ ‫به‌زیاتر له‌ س����ه‌د س����ه‌رچاوه‌ی‌ كوردی‌‌و‬ ‫عه‌ره‌بی‌ به‌ستوه‌‪.‬‬ ‫داعش‪ :‬دۆست‌و دوژمن‬ ‫له‌پێشه‌كی‌ ئه‌م كتێبه‌دا نوسه‌ر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ میدیای‌ ك����وردی‌ وه‌ك هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫زه‌ق‌و گه‌وره‌ تێیكه‌وتبو‪ ،‬ئه‌وه‌بو له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫داعش����ی‌ وه‌ك هێزێكی‌ چه‌كداریی‌ خاوه‌ن‬ ‫ئارمانجی‌ سیاس����ی‌ ده‌ناسی‌‪ .‬به‌پێودانگی‌‬ ‫په‌ن����ده‌ كوردییه‌ك����ه‌ی‌ ده‌ڵێ����ت "دوژمنی‌‬ ‫دوژمنه‌كه‌م دۆس����تمه‌" خه‌ریك����ی‌ په‌نجه‌‬ ‫نه‌رمكردن بو له‌گه‌ڵ واقیعێكی‌ تاڵ‪ ...‬له‌و‬ ‫میانه‌یه‌دا میدیای‌ ك����وردی‌ له‌روماڵكردنی‌‬ ‫روداوه‌كان����ی‌ په‌یوه‌س����ت به‌داعش كه‌وته‌‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ گه‌وره‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ نوسه‌ر‪ ،‬هه‌تاوه‌كو داعش نه‌بوه‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ له‌سه‌ر هه‌ولێر‌و كۆی‌ گشتی‌ كیانی‌‬ ‫سیاسی‌ هه‌رێم‪ ،‬میدیا به‌هۆش نه‌هاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌ڵێت‪ :‬كاتێ����ك چه‌كدارانی‌ داعش‬ ‫له‌دوری‌ (‪ )40 - 30‬كیلۆمه‌تر له‌پایته‌خت‬ ‫ب����ون‪ ،‬ئیدی‌ ئه‌وه‌ میدیا ب����و ناچار خۆی‌‬ ‫یه‌كالبكاته‌وه‌و پشت بكاته‌ داعش‪.‬‬ ‫جه‌نگی‌ ده‌رونی‌‌و جیهادی‌ ئه‌لیكترۆنی‌‬ ‫ل����ه‌م كتێبه‌دا نوس����ه‌ر ب����ه‌وردی‌ باس‬ ‫له‌مێژوی‌ دروستبون‌و سه‌رهه‌ڵدانی‌ داعش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها میكانیزم‌و شێوازه‌كانی‌‬ ‫جه‌نگ����ی‌ ده‌رون����ی‌ ل����ه‌ڕوی‌ زانس����تیه‌وه‌‬ ‫رونده‌كات����ه‌وه‌‪ .‬له‌مباره‌یه‌وه‌ ده‌نوس����ێت‪:‬‬ ‫داعش له‌گ����ه‌ڵ هاتنه‌ ئ����اراو دامه‌زرانیدا‬ ‫س����تراتیژێكی‌ وردو ش����اره‌زایانه‌ی‌ له‌ڕوی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ "پرۆسێس����ه‌ ده‌رونییه‌كان"‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ شه‌ڕی‌ ده‌رونیی‌ بۆ تێكشكاندنی‌‬ ‫نه‌یاره‌كانی‌ داڕش����توه‌‪ ،‬به‌س����ودوه‌رگرتن‬ ‫له‌ت����ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌كان‪ ،‬به‌كارهێنانی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌ میدیاییه‌كان����ی‌ جیهان‌و كه‌ناڵه‌‬ ‫ئاس����مانییه‌كان‪ ،‬توانیویه‌ت����ی‌ په‌یام����ه‌‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ییه‌كان����ی‌ بگه‌یه‌نێت����ه‌ هه‌م����و‬

‫س����وچێكی‌ جیهان‪ .‬به‌ئاسانی‌ ئه‌و مه‌رام‌و‬ ‫ئامانجانه‌ بهێنێته‌ دی‌‪ ،‬كه‌ ستراتیژییه‌ت ‌ی‬ ‫شه‌ڕی‌ ده‌رونیی‌ خۆی‌ له‌سه‌ر بنیاتناون‪.‬‬ ‫وه‌كو نوس����ه‌ر رونیده‌كات����ه‌وه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌دام����ه‌زراوه‌ گرن����گ‌و هه‌س����تیاره‌كان‬ ‫له‌په‌یكه‌ری‌ رێكخس����تنی‌ داعشدا ده‌سته‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌‪ ،‬كه‌ كار له‌س����ه‌ر ش����ه‌رعاندنی‌‬ ‫كاری‌ ئه‌لیكترۆن����ی‌ بۆخزمه‌ت����ی‌ داع����ش‬ ‫ده‌كات‪ .‬هه‌روه‌ك ده‌ڵێت‪ :‬چه‌مكی‌ "جیهادی‌‬ ‫ئه‌لیكترۆنی‌" له‌جێ����ی‌ ئه‌ركه‌ میدیاییه‌كان‬ ‫به‌كارده‌هێنێ����ت‪ .‬وێ����ڕای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یام����ه‌ میدیایی����ه‌كان‌و به‌ڕێوه‌بردن����ی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ ده‌رونیی‌ دژ به‌نه‌یارانی‌ "ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمی‌"‪ ،‬كار بۆ هێنانه‌ ریزی‌ بیانییه‌كان‬ ‫بۆ ناو رێكخستنه‌كانی‌ "ده‌وڵه‌تی‌ ئیسالمی‌"‬ ‫ده‌كات‌و ته‌جنید یه‌كێكه‌ له‌ئه‌ركه‌كانی‌‪.‬‬ ‫یه‌كێك ل����ه‌كاره‌ دیاره‌كانی‌ ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫راگه‌یاندن له‌ماوه‌ی‌ رابردودا‪ ،‬به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫فیل����م‌و ی����اری‌ ئه‌لیكترۆنی‌ بوه‌‪ .‬نوس����ه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنج‌و بایه‌خپێدانه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كاره‌ هون����ه‌ری‌‌و میدیاییه‌كانی‌‬ ‫داعش الساییكردنه‌وه‌یه‌كی‌ پێشكه‌وتوانه‌ی‌‬ ‫س����ینه‌مای‌ خۆرئاوایی����ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم س����ه‌یر‬ ‫له‌وه‌دایه‌ به‌ته‌كنیكی‌ س����اده‌و تێچونێكی‌‬ ‫زۆر كه‌مه‌وه‌ كاری‌ گه‌وره‌ به‌رهه‌م ده‌هێنن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا داعش یارییه‌ك����ی‌ ئه‌لیكترۆنی‌‬ ‫جه‌نگی‌ به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬كه‌ كێبڕكێ‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یارییه‌ به‌ناوبانگه‌ سه‌ربازییه‌كاندا ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی����ه‌وه‌ ده‌یه‌وێ����ت عه‌قڵ‌و هۆش����ی‌‬ ‫به‌كاربه‌رانی‌ كۆنترۆڵ بكات‌و هانیان بدات‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئه‌كش����ن‌و دیمه‌نانه‌ی‌ له‌ناو‬ ‫یارییه‌ ئه‌لیكترۆنییه‌كه‌دا هه‌ن‪ ،‬بگوازێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ واقی����ع‌و په‌یوه‌ن����دی‌ به‌چه‌كداران����ی‌‬ ‫داعشه‌وه‌ بكات‪.‬‬ ‫چۆنێتی‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ داعش‬ ‫بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌ ش����ه‌ڕی‌ ده‌رونیی‌‌و‬ ‫چه‌كداری‌ داعش‪ ،‬نوس����ه‌ر پانزه‌ رێكاری‌‬ ‫خس����تۆته‌ڕو‪ ،‬كه‌ دیارترینیان بریتین له‌‪:‬‬ ‫روماڵكردن����ی‌ راس����تگۆیانه‌ی‌ روداوه‌كان‌و‬ ‫بابه‌تییان����ه‌ خس����تنه‌ڕوی‌ زانیارییه‌كان‪،‬‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ كه‌لێن‌و درزو شكسته‌‬ ‫س����ه‌ربازییه‌كان به‌وپه‌ڕی‌ پیش����ه‌ییه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌اڵمدان����ه‌وه‌ی‌ بابه‌تیانه‌و زانس����تیانه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و زانی����اری‌‌و پڕوپاگه‌ندان����ه‌ی‌ رۆژانه‌‬ ‫داعش باڵویان ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬چاندنی‌ متمانه‌‬ ‫له‌نێوان فه‌رمانده‌و هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌و‬ ‫قوڵكردن����ه‌وه‌ی‌ گیانی‌ متمان����ه‌و هاوكاری‌‬ ‫نێوان خه‌ڵ����ك‌و هێزه‌كانی‌ پێش����مه‌رگه‌‪،‬‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ روماڵكردنی‌ ده‌سكه‌وت‌و شه‌ڕی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬رێگه‌گرتن له‌ناوبرنی‌ پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌ناوی‌ حیزب‪ ،‬عه‌شیره‌ت‪ ،‬تایفه‌‪ ،‬كه‌س‌و‬ ‫به‌رپرس����انه‌وه‌‪ ،‬رێزگرت����ن له‌قوربانیدانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌و سازكردنی‌ مه‌راسیمی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌یادی‌ شه‌هیدان‌و رێكخستنی‌ مه‌راسیمی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ئه‌س����په‌رده‌كردنی‌ ش����ه‌هیدانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬به‌سه‌ركردنه‌وه‌ی‌ سه‌نگه‌ره‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن به‌رپرس����انی‌ پله‌ یه‌كی‌ سه‌ربازی‌‌و‬ ‫سیاس����ی‌ هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬نه‌ك بۆ بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫حزب����ی‌‪ ،‬به‌ڵكو ب����ۆ ده‌ربڕین����ی‌ پێزانین‌و‬ ‫هاندانی‌ زیاتری‌ پێشمه‌رگه‌‪.‬‬

‫هه‌ندێك میدیاكار‬ ‫بۆ مه‌رامی‌ تایبه‌ت‌و‬ ‫خۆنواندن‌و خۆبردنه‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬روماڵی‌‬ ‫شه‌ڕیان كردوه‬

‫كه‌موكورتییه‌كانی‌ په‌یامنێری‌ جه‌نگی‌‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‌ ده‌س���تپێكردنی‌ شه‌ڕ ‌ی‬ ‫داعشه‌وه‌‪ ،‬كه‌ناڵه‌ كوردییه‌كان په‌یامنێره‌كانی‌‬ ‫خۆیان ره‌وانه‌ی‌ به‌ره‌كانی‌ جه‌نگ كرد‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ س���ه‌رنجی‌ نوس���ه‌ره‌ ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫هیچ رۆژنامه‌وانێك���ی‌ كورد وه‌ك په‌یامنێری‌‬ ‫جه‌نگی���ی‌ ئاماده‌ی���ی‌ نه‌ب���وه‌‪ ،‬زۆرین���ه‌ی‌‬ ‫رۆژنامه‌وان���ه‌كان یه‌كه‌مجاریان ب���وه‌ بچنه‌‬ ‫به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‪ ،‬هیچ كۆرس���ێكی‌ راهێنانی‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌روماڵ���ی‌ ش���ه‌ڕیان نه‌بینی���وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌جوگرافیاو بایه‌خی‌ ستراتیژی‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ش���ه‌ڕو ئه‌ندازه‌گیری‌ ناوچه‌كان‬ ‫زانیاری‌ ئه‌وتۆیان له‌به‌رده‌ست نه‌بو‪.‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌و سه‌رنجانه‌‪ ،‬نوسه‌ر رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫به‌شێك له‌په‌یامنێران له‌نائاگاییه‌وه‌ دزه‌یان‬ ‫به‌زانیاریی���ه‌ هه‌واڵگرییه‌ س���ه‌ربازییه‌كانی‌‬ ‫به‌ره‌كان���ی‌ ش���ه‌ڕ ك���ردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها چونی‌‬ ‫په‌یامنێران بۆ به‌ره‌كانی‌ ش���ه‌ڕ‪ ،‬به‌ش���ێكی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‌ ناس���ین‌و هاوڕێیه‌ت���ی‌‬ ‫فه‌رمانده‌كانی‌ پێش���مه‌رگه‌ ب���وه‌‪ ،‬دواتریش‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هه‌ندێ���ك میدیاكار ب���ۆ مه‌رامی‌‬ ‫تایب���ه‌ت‌و خۆنواندن‌و خۆبردنه‌ پێش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫روماڵی‌ شه‌ڕیان كردوه‌"‪.‬‬ ‫میدیای‌ كوردی‌‌و كه‌ڕه‌نای‌ داعش‬ ‫له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌ زانیارییه‌كانی‌ به‌ره‌كان ‌ی‬ ‫شه‌ڕدا‪ ،‬نوسه‌ر ژماره‌یه‌ك سه‌رنج‌و ره‌خنه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ ئاراسته‌ی‌ میدیای‌ كوردی‌ ده‌كات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌م ره‌خنانه‌ش���ی‌ چه‌ندین نمونه‌ی‌ هه‌واڵی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌ كوردییه‌كانی‌ له‌ته‌له‌فزیۆن‌و سایته‌كان‬ ‫وه‌ك���و به‌ڵگ���ه‌ هێناوه‌ت���ه‌وه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬زۆرینه‌ی‌ ره‌های‌ ئه‌و س���ه‌رچاوانه‌ی‌‬ ‫میدیای‌ كوردی‌ له‌شه‌ڕی‌ داعش پشتی‌ پێیان‬

‫ده‌به‌ست‪ ،‬به‌رپرسانی‌ ئاس���ت مامناوه‌ندی‌‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و پێش���مه‌رگه‌ی‌ به‌شدار ‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كان‌و ئاماده‌بوانی‌ سه‌نگه‌ره‌كان بون‪.‬‬ ‫زۆرجار ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ئه‌وان ده‌یانخسته‌ڕو‬ ‫ره‌نگه‌ بوبێته‌ س���ه‌رچاوه‌ ب���ۆ دوژمن‪ ،‬به‌و‬ ‫كاره‌ش له‌ب���ری‌ س���ود زیان به‌س���ه‌نگه‌ری‌‬ ‫به‌رگری‌ پێش���مه‌رگه‌ گه‌یش���تبێت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬هه‌ندێ���ك له‌میدی���اكاران زانیاری‌‬ ‫بێ‌ بنه‌م���او واته‌وات‌و ده‌نگۆیان بیس���توه‌‪،‬‬ ‫دێ���ن له‌خه‌یاڵدانی‌ خۆیان س���ه‌رچاوه‌ی‌ بۆ‬ ‫داده‌تاش���ن‌و به‌ناوی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ وه‌همییه‌وه‌‬ ‫واته‌واته‌ك���ه‌ وه‌ك زانی���اری‌ ب���ه‌ خه‌ڵ���ك‬ ‫ده‌فرۆشنه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری‌ ره‌خن���ه‌كان له‌گواس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫زانی���اری‌‪ ،‬نوس���ه‌ر هێما ب���ۆ به‌كارهێنانی‌‬ ‫هه‌ندێك ده‌سته‌واژه‌ش ده‌كات‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌نوس���ێت‪ :‬ناوهێنانی‌ س���وپای‌ عێراق به‌‬ ‫"سوپای‌ مالیكی‌"‪ ،‬ره‌وشێكی‌ نوێی‌ هێنابوه‌‬ ‫ئاراوه‌ ك���ه‌ میدی���ای‌ كوردی‌ هاوش���ێوه‌ی‌‬ ‫"كه‌ڕه‌نای���ه‌ك" له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ داعش فوی‌‬ ‫پێدا ده‌كرا‪.‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ :‬وه‌زاره‌تێكی‌ بێ‌ میدیا‬ ‫دوای‌ باسكردن له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ راگه‌یاندن‪،‬‬ ‫نوسه‌ر دێته‌ سه‌ر باسكردنی‌ رۆڵی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌روی‌ میدیاییه‌وه‌و ره‌خنه‌بارانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت‪ :‬له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫ده‌ستپێكردنی‌ شه‌ڕی‌ به‌رگری‌ له‌دژی‌ داعش‌و‬ ‫به‌درێژایی‌ ش���ه‌ش مانگی‌ نی���وه‌ی‌ دوه‌می‌‬ ‫ساڵی‌ (‪ ،)2014‬ئه‌و بۆش���اییه‌ی‌ له‌میدیای‌‬ ‫كوردیدا ل���ه‌ڕوی‌ زانیارییه‌وه‌ هاتبوه‌ ئاراوه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌ت‪،‬‬ ‫ناكارایی‌‌و هیچ پێنه‌بونی‌ به‌ش���ی‌ راگه‌یاندنی‌‬

‫ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ دروستیكردبو‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ نوس���ه‌ر وه‌زاره‌ت ‌ی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫تائێس���تا نه‌یتوانی���وه‌ ببێت���ه‌ خاوه‌ن���ی‌‬ ‫راگه‌یاندنێك���ی‌ س���ه‌ربازی‌ ئه‌وت���ۆ ك���ه‌‬ ‫خزمه‌تی‌ س���تراتیژی‌ س���ه‌ربازی‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بكات‌و په‌یامی‌ خۆ ‌ی له‌ڕێگه‌یه‌وه‌‬ ‫بگه‌یه‌نێت‪ .‬ئه‌وه‌ش به‌دیارترین كه‌موكورتی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت ناوده‌ب���ات‌و ده‌ڵێت "له‌قۆناغه‌كانی‌‬ ‫به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی‌ په‌الماره‌كانی‌ داعش���دا‬ ‫به‌ڕونی‌ هه‌بونی‌ ئه‌و بۆش���اییه‌مان هه‌س���ت‬ ‫پێكرد"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ره‌خن���ه‌و س���ه‌رنجه‌كانی‌ وردتر‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌و ده‌ڵێت‪ :‬وه‌زاره‌تی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫هی���چ پێگه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌روماڵی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ..‬وه‌زاره‌ت نه‌یتوانیوه‌ له‌ئاس���ت ئه‌و‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ به‌رفراوانه‌ چه‌ند به‌ره‌ییه‌دا بێت‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌درێژایی‌ سنوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چركه‌ به‌چركه‌ یان ش���ه‌ش سه‌عات یان ‪12‬‬ ‫س���ه‌عات جارێك زانیاری‌ نوێ‌ باڵوبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كۆنگ���ره‌ی‌ رۆژان���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ت نابینی���ن‪،‬‬ ‫به‌یاننامه‌ی‌ س���ه‌ربازی‌ وه‌زاره‌ت بونی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫جگه‌له‌ هه‌ندێك راگه‌یه‌ن���دراو رونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ راگه‌یاندن���ی‌ وه‌زاره‌ت ی���ان‬ ‫رونكردنه‌وه‌ به‌ناوی‌ وه‌زاره‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كوردو داعش‪ :‬كامیان سه‌رچاوه‌ن؟‬ ‫به‌بۆچونی‌ نوس���ه‌ر له‌ش���ه‌ڕی‌ داعش���دا‬ ‫ده‌رفه‌تێك���ی‌ زێڕین ب���ۆ میدی���ای‌ كوردی‌‬ ‫ره‌خسا‪ ،‬تاوه‌كو ببێته‌ سه‌رچاوه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫زانیاری‌ بۆ میدیای‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم "به‌داخه‌وه‌‬ ‫میدیاكارانی‌ ك���ورد نه‌یانتوانی‌ ئه‌و ده‌رفه‌ته‌‬ ‫بقۆزنه‌وه‌‪ ،‬میدیای‌ ئێمه‌ میدیایه‌كی‌ په‌راوێزی‌‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬هیچ كات هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌داوه‌ ببێته‌‬

‫‪17‬‬

‫سه‌رچاوه‌ بۆ میدیای‌ ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر هێما ب���ۆ یه‌كێكی‌ ت���ر له‌گرفت ‌ه‬ ‫زه‌قه‌كان���ی‌ میدی���ای‌ ك���وردی‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌ویش بونی‌ هه‌ژماره‌كانی‌ داعش���ه‌ له‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان به‌خوان���ی‌ ئام���اده‌ی‌‬ ‫میدیاكاران���ی‌ ك���ورد‪ ،‬به‌جۆرێ���ك "به‌ب���ێ‌‬ ‫هی���چ لێكدانه‌وه‌یه‌كی‌ پیش���ه‌یی‌‌و زانس���تی‌‬ ‫كه‌ناڵه‌ كوردییه‌كان‌و س���ایته‌ هه‌واڵییه‌كان‪،‬‬ ‫په‌له‌په‌لییانه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌س "ركابه‌رییان"‬ ‫نه‌كات له‌كۆپی‌ كردنی‌ هه‌واڵی‌ هه‌ژماره‌كانی‌‬ ‫داع���ش"‪ .‬بۆی���ه‌ ده‌ڵێ���ت "به‌داخ���ه‌وه‌‬ ‫پێنه‌گه‌یش���تویی‌ الیه‌ن���ی‌ په‌یوه‌ندی���دار‪،‬‬ ‫نه‌ش���اره‌زایی‌ میدیاكاران به‌بانگه‌ش���ه‌ی‌ بێ‌‬ ‫بنه‌م���ای‌ پرۆفیش���ناڵبون‌و بێالیه‌نی‌‪ ،‬زیانی‌‬ ‫زۆری‌ به‌وه‌رگری‌ كورد گه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌شێوه‌ی‌‬ ‫راس���ته‌وخۆ بێت یان ناڕاسته‌وخۆ خزمه‌تی‌‬ ‫داعشی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫بۆ رونكردنه‌وه‌ی‌ گرنگیدانی‌ داعش به‌تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‪ ،‬نوس���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعش‪ ،‬الیه‌نگرو پشتیوانه‌كانیان‬ ‫هه‌موی���ان به‌یه‌ك���ه‌وه‌ ل���ه‌رۆژی‌ گرتن���ی‌‬ ‫موس���ڵدا چل ه���ه‌زار جریوه‌ی���ان له‌تویته‌ر‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‪ .‬س���ه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌گوێره‌ی‌‬ ‫راپۆرتێك���ی‌ ده‌زگای‌ هه‌واڵگ���ری‌ ئه‌مری���كا‬ ‫داعش خاوه‌ندارێتی‌ له‌(‪ )700‬هه‌زار هه‌ژماری‌‬ ‫تویته‌ر كردوه‌‪.‬‬ ‫نوسه‌ر رایده‌گه‌یه‌نێت داعشه‌كان به‌وردی‌‬ ‫چاودێ���ری‌ میدی���ای‌ كوردی‌ ده‌ك���ه‌ن‌و ئه‌و‬ ‫هه‌وااڵن���ه‌ ده‌گوازن���ه‌وه‌ ك���ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خۆیان���ه‌‪ ،‬بۆ ئ���ه‌و مه‌به‌س���ته‌ش له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫هه‌ژماره‌كانیان���ه‌وه‌ وه‌ك بڕگه‌یه‌كی‌ زانیاری‌‬ ‫له‌ژێر ناونیش���انی‌ "من أعالمهم" بابه‌ته‌كان‬ ‫باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪ .‬پاش���ان نوسه‌ر سه‌رنجه‌كانی‌‬ ‫چڕده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێت‪ :‬میدیای‌ ئێمه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫روماڵی‌ ش���ه‌ڕی‌ داعش���دا‪ ،‬وێ���ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌كی‌ زۆری‌ داعشی‌ كردوه‌ له‌گواستنه‌وه‌و‬ ‫گه‌یاندن���ی‌ په‌یامه‌كانی‌ داع���ش به‌وه‌رگری‌‬ ‫كورد‪ ،‬هاوكات بێباكانه‌ له‌ئاس���تی‌ ئیتیك‌و‬ ‫زانستی‌ پیشه‌كه‌یدا مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ روماڵی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ داعشدا كردوه‌‪.‬‬ ‫زمان ‌ی میدیاو داعش‬ ‫له‌به‌ش���ێك ‌ی دیكه‌ ‌ی كتێبه‌كه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫باس له‌گرنگ��� ‌ی زمان ب���ۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫داع���ش ده‌كات‪ ،‬چونك��� ‌ه پێیوای��� ‌ه كورد‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بیه‌وێت هه‌نگاوێك به‌ڕو ‌ی ش���ه‌ڕ ‌ی‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ی ‌ی داعش���دا بنێت‪ ،‬پێویس���ت ‌ی‬ ‫به‌زمانێك��� ‌ی یه‌كگرت���وه‌‪ .‬به‌جۆرێ���ك ئه‌و‬ ‫زمان��� ‌ه یه‌كگرتو‌ه بتوانێ���ت "وێنا ‌ی داعش‬ ‫له‌هه‌ناویی���دا ج ‌ێ بكات���ه‌وه‌‪ ،‬ببێت ‌ه مۆرك‌و‬ ‫ناسنام ‌ه بۆ داعش"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌باره‌ ‌ی گرنگ��� ‌ی زمانه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫بارته‌قا ‌ی ئه‌و زمان��� ‌ه حزبییه‌ ‌ی له‌ناوخۆدا‬ ‫وه‌ك به‌رهه‌م ‌ی ش���ه‌ڕ ‌ی ناوخ���ۆ له‌میدیادا‬ ‫جێگیر بو‪ ،‬كار بۆ ئه‌و‌ه نه‌كراو‌ه له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫داعش���دا به‌یه‌ك زمان قس ‌ه بكرێت‌و په‌یام ‌ی‬ ‫میدیای��� ‌ی باڵوبكرێته‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش ده‌رخه‌ر ‌ی‬ ‫ئه‌و راستیه‌ی ‌ه ك ‌ه هێش���تا میدیای‌ كورد ‌ی‬ ‫میدیایی���ه‌ك نیی��� ‌ه توان���ا ‌ی خوێندنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫واقیع��� ‌ی هه‌بێ���ت‌و له‌توانایدا بێ���ت ببێت ‌ه‬ ‫چاوساغ ‌ی كۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬

‫له‌نێوان ئه‌ده‌ب‌و راگه‌یاندندا‬ ‫ ئا‪ :‬هێمن كاكه‌یی‬ ‫ناوی كتێب‪ :‬هونه‌ر ‌ی وتار له‌نێوان ئه‌رك ‌ی‬ ‫راگه‌یاندن‌و ئه‌رك ‌ی جوانكاریی‬ ‫ناوی نوسه‌ر‪ :‬ژینۆ عه‌بدولاڵ به‌رزنجی‬ ‫چاپخانه‌ی شه‌هید ئازاد هه‌ورامی‬ ‫له‌كه‌ركوك‪.2012-‬‬ ‫له‌س���ه‌رده‌م ‌ی ئه‌مڕۆمان���دا میدیا یاخود‬ ‫راگه‌یاندن به‌هه‌ر س���ێ جۆری خوێندراو و‬ ‫بیس���تراو و بینراویه‌و‌ه به‌ره‌وپێش���چونێك ‌ی‬ ‫مه‌زن ‌ی به‌خ���ۆو‌ه بینیو‌ه به‌جۆرێك ده‌چێت ‌ه‬ ‫هه‌م���و بواره‌كان��� ‌ی ژیانه‌وه‌و گه‌یش���توه‌ت ‌ه‬ ‫پایه‌یه‌ك��� ‌ی مه‌ترس���ییدار ك��� ‌ه به‌ك���ه‌م‬ ‫س���ه‌یرناكرێت له‌ژیان ‌ی مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫به‌وپێیه‌ ‌ی ئامرازه‌كان ‌ی میدیا بونه‌ت ‌ه به‌شێك‬ ‫له‌بون��� ‌ی كه‌س���ێتیی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ی مرۆڤ ‌ی‬ ‫مۆدێ���رن‌و كۆمه‌ڵگ ‌ه هاوچه‌رخه‌كان‪ .‬لێره‌و‌ه‬ ‫چه‌ند ئه‌ركێ���ك بۆ میدیا س���ه‌ریهه‌ڵدا ك ‌ه‬ ‫گرنگترینیان ئه‌رك ‌ی هه‌واڵه‌كان‌و راگه‌یاندن‪،‬‬ ‫ئاراس���ته‌كردن‌و رێنوێنی���ی‌‌و ڕه‌واندنه‌وه‌ی‬ ‫خه‌م‌و به‌خشینی خۆشیی‌‌و چه‌ندین ئه‌رك ‌ی‬ ‫ترن‪.‬‬ ‫ئه‌م به‌ره‌وپێشچون ‌ه ك ‌ه میدیا ‌ی هاوچه‌رخ‬

‫بینیویه‌تی‌‪ ،‬كارێك ‌ی وایكردو‌ه ك ‌ه په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌نێ���وان ئه‌و و ئه‌ده‌بدا مكوم ببێت به‌وه‌ ‌ی‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ری��� ‌ی بایه‌خێك ‌ی گ���ه‌ور‌ه ده‌دات‬ ‫به‌وت���ار ‌ی رۆژنامه‌یی‌‌و وت���ار ‌ی ئه‌ده‌بیی بۆ‬ ‫به‌دیهێنان��� ‌ی ئه‌ركه‌كان��� ‌ی ئاراس���ته‌كردن‌و‬ ‫رێنوێنیی‌و خۆش���یی به‌خش���ین‪ .‬هه‌رچی‌‬ ‫ئه‌رك��� ‌ی قه‌ناعه‌تپێك���ردن (قای���ل كردن)‬ ‫یش��� ‌ه ئه‌و‌ه رۆژنامه‌گه‌ری له‌ڕێ ‌ی په‌نابردن‬ ‫ب���ۆ (ئێس���تێتیك) جوانكارییه‌كان ‌ی زمان ‌ی‬ ‫ئه‌ده‌بی���ی‌و هونه‌ریی���ه‌و‌ه به‌دییده‌هێنێ���ت‬ ‫ئه‌وه‌ش ب ‌ه به‌كارهێنان ‌ی ته‌كنیكه‌كان ‌ی وێنه‌و‬ ‫گێڕانه‌وه‌و ده‌قگه‌رایی‌‌و بابه‌ته‌كان ‌ی تر‪ .‬‬ ‫زانراویش��� ‌ه ك��� ‌ه ئ���ه‌م ته‌كنیكان��� ‌ه‬ ‫به‌ش���دارییه‌ك ‌ی چاالك ده‌كه‌ن له‌پێكهێنان ‌ی‬ ‫ئه‌و میتۆد (رێباز‪-‬اس���لوب)ــ ‌ه ئه‌ده‌بییه‌ ‌ی‬ ‫ك��� ‌ه توانای��� ‌ه له‌كاركردن ‌ه س���ه‌ر خوێنه‌ر‪.‬‬ ‫بیرۆك���ه‌ ‌ی (كارتێكردن)ی���ش – هه‌روه‌ك‬ ‫عبدالس�ل�ام المس���د ‌ی ده‌ڵێت‪":‬چه‌مك��� ‌ی‬ ‫قه‌ناعه‌ت پێكردن له‌خۆده‌گرێت له‌روانگه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌و‌ه ك ‌ه بارگه‌یه‌ك ‌ی لۆژیكیی ‌ه قس���ه‌كار‬ ‫ه���ه‌وڵ ده‌دات قس���ه‌ وه‌رگره‌ك���ه‌ ‌ی پ���ێ‬ ‫بهێنێت��� ‌ه س���ه‌ر ب���ار ‌ی خۆدان ‌ه ده‌س���ت ‬ ‫ده‌ركه‌وته‌ ‌ی (مدلول) په‌یامه‌كه‌ی‌‪ .‬پاش���ان‬ ‫(كارتێكردن)‪ -‬واتا ‌ی خۆش���یی به‌خش���ین‬

‫له‌خۆده‌گرێت به‌وپێیه‌ ‌ی هه‌وڵێك ‌ی بێ وچان ‌ه‬ ‫به‌ره‌و ئه‌وه‌ ‌ی قس��� ‌ه (كالم) بكرێته‌ كه‌ناڵ‬ ‫ك ‌ه ئادگار‌ه هاوس���ۆزییه‌كان ‌ی (التعاطفیه‌)‬ ‫پێیدا تێپه‌ڕ ببن ‪ ،‬ئه‌و ده‌مه‌ش دیالێكتیك ‌ی‬ ‫(ج���دل‪‌ )dialectic -‬ی لۆژیكی���ی ژیران ‌ه‬ ‫له‌گوت���اردا خامۆش ده‌بێت‌و هه‌ناس���ه‌كان ‌ی‬ ‫ئارامی ‌ی ویژدانی ‌ی جێ ‌ی ده‌گرێته‌وه‌و دواجار‬ ‫بیرۆكه‌ ‌ی وروژاندن جه‌مسه‌رگیرده‌كات‌و له‌و‬ ‫س���ۆنگه‌یه‌و‌ه گوتار فاكته‌ر ‌ی بزواندن یان‬ ‫ده‌مارگرتن (استفزاز) ده‌بێت‌و له‌ئایینده‌دا‬ ‫ئ���اره‌زوه‌كان‌و كاردانه‌وه‌كان ده‌بزوێنێت ك ‌ه‬ ‫نه‌ده‌كرا ته‌نه���ا به‌ناوه‌ڕۆك��� ‌ی ئاماژه‌كاری‬ ‫(واتای���ی) په‌یامه‌كه‌و به‌بێ نه‌خش���اندن ‌ی‬ ‫گوتاره‌ك��� ‌ه به‌مۆرك��� ‌ی ره‌نگه‌كان��� ‌ی میتۆد‬ ‫جۆش بدرانایه‌"‪.‬‬ ‫له‌م روانگه‌یه‌ش���ه‌و‌ه توێژینه‌وه‌ك ‌ه هاتو‌ه‬ ‫بابه‌تێك��� ‌ی هه‌ڵبژاردو‌ه ك��� ‌ه میدیاو ئه‌ده‌ب‬ ‫كۆبكات���ه‌وه‌و روناك ‌ی بخاته‌س���ه‌ر "هونه‌ر ‌ی‬ ‫وتار له‌نێ���وان ئه‌رك ‌ی راگه‌یان���دن‌و ئه‌رك ‌ی‬ ‫جوانكاری���ی" دا‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌رك��� ‌ی راگه‌یاندن‬ ‫تایبه‌ت��� ‌ه به‌میدی���او ئه‌رك��� ‌ی جوانكارییش‬ ‫س���ه‌ر به‌ئه‌ده‌به‌‪ .‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ئه‌و‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ ‌ی توێژینه‌و‌ه له‌س���ه‌ر وتاره‌كان ‌ی‬ ‫كراوه‌‪ ،‬رۆژنام���ه‌ ‌ی ئه‌لئیتیحاد(االتحاد) ــ ‌ه‬

‫ئه‌ركی‌ راگه‌یاندن‬ ‫تایبه‌ته‌ به‌میدیاو‬ ‫ئه‌ركی‌ جوانكارییش‬ ‫سه‌ر به‌ئه‌ده‌به‬ ‫ك ‌ه ئۆرگان ‌ی ناوه‌ندی ‌ی یه‌كێتیی نیشتمانیی ژماره‌یه‌و‌ه رۆڵێك ‌ی گرن���گ‌و دیار ‌ی بینیو‌ه‬ ‫كوردس���تان ‌ه ئه‌وه‌ش له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‪ ،‬یه‌كه‌م له‌خه‌بات دژ ‌ی دیكتاتۆرییه‌ت‪ ،‬بانگه‌شه‌كردن‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك��� ‌ی كوردس���تانییه‌و به‌زمان��� ‌ی ب���ۆ به‌هاكان��� ‌ی ئازادیی‌و دیموكراس���یی‌و‬ ‫عه‌ره‌بیی له‌به‌غدا باڵوده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬دوه‌میش لێبورده‌ی���ی‌‌و هه‌م���و پره‌نس���یپه‌كان ‌ی‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌و‌هی‌ رۆژنامه‌ك��� ‌ه هه‌رله‌یه‌ك���ه‌م رۆشنگه‌ریی‌و نوێخوازی ‌ی له‌عێراقدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬

‫بو‌ه هۆ ‌ی ئ���ه‌وه‌ی ببێت ‌ه مینبه‌رو رۆژنامه‌ ‌ی‬ ‫روناكبیر‌ه عێراقییه‌كان به‌جیاوازی نه‌ته‌وه‌و‬ ‫تایه‌فه‌كانیانه‌و‌ه له‌رو ‌ی خوێندنه‌وه‌و نوسین‬ ‫تیایدا‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫"وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه خاوه‌ن بڕوانامه‌ له‌مامۆستا جیاناكاته‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ده‌توانن ناونیشانه‌كه‌یان بگۆڕن‌و‬ ‫ببن ‌ه مامۆستا‪ ،‬مامۆستایه‌ك ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫"ئه‌و بڕیاره‌ دوباره‌كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سااڵنی‌ نه‌وه‌ده‌كان ‌ه‬ ‫ئه‌زمون ‌‬ ‫ك ‌ه به‌خولێك بون به‌مامۆستاو‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌كه‌شی‌ هێند‌ه‬ ‫شكستخواردوه‌ ك ‌ه په‌روه‌رده‌ی‌ له‌م‬ ‫واڵته‌دا داڕماندوه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ رایگه‌یاند‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌ی���ان‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی‌‬ ‫ده‌توانن ف���ۆڕم پڕبكه‌ن���ه‌وه‌ تاببن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫مامۆستا‪،‬له‌باره‌ی‌ هۆكاری‌ ده‌رچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌ ش���ۆڕش غه‌ف���ور ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌و‌ه‬ ‫له‌راگه‌یاندن��� ‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د "وه‌زاره‌ت‬ ‫ی هه‌یه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك فه‌رمانبه‌ری‌ زۆر ‌‬ ‫ی ئه‌و بۆش���ایی ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ بۆ پڕكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ له‌ناو مامۆستایاندا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش بۆچونی‌ جی���اوازی‌ ال ‌‬ ‫كه‌سانی‌ په‌روه‌رده‌و چاودێران دروست‬ ‫ی مامۆستا‬ ‫كردوه‌‪ ،‬س���ه‌ریاس سه‌مین ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫بڕیاره‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی "ئه‌و‌ه‬ ‫به‌خ���راپ داده‌نێت‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫شتێكی‌ نازانس���تی‌‌و ناپه‌روه‌رده‌یی ‌ه‬ ‫ی بۆ پرس���ی‌‬ ‫جگه‌ له‌زیان س���ودێك ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و فێرك���ردن نابێت ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌ڕوی‌ ئیداریشه‌وه‌ كێشه‌ ‌‬ ‫ئاخر چۆن ده‌گونجێت ته‌نها بڕوانام ‌ه‬ ‫پێوه‌ربێ���ت جگه‌ل���ه‌وه‌ش ئی���دار‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زیف ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ گۆڕینی‌ ناونیشان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ ب���ه‌اڵم ناتوانێت ناونیش���ان ‌‬ ‫پس���پۆڕی‌ بگۆڕێت ئه‌م فه‌رمانه‌ كار‬ ‫له‌س���ه‌ر پڕۆس���ه‌ی‌ خوێندن ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫به‌ش���ێوازێك گه‌ر كه‌س���ێك له‌ژیان ‌‬

‫خوێندنیدا بابه‌ته‌كانی‌ ده‌رونناس���ی‌‌و‬ ‫رێگه‌كانی‌ وانه‌وتنه‌وه‌شی‌ نه‌خوێندبێت‬ ‫ده‌ی���كات به‌مامۆس���تا بۆی���ه‌ ه���ه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ بڕیارێكی‌ شكستخواردوه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی دیكه‌ ‌‬ ‫ده‌بێته‌بار به‌س���ه‌رخه‌مه‌كان ‌‬ ‫ی په‌روه‌رده‌و فێركردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پرۆسه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ردی‌ مه‌ه���دی‌‪ ،‬مامۆس���تا ‌‬ ‫زانكۆو خاوه‌نی‌ كتێب���ی‌ په‌روه‌رده‌و‬ ‫ی له‌وه‌ك���رد‬ ‫كارتێكه‌ره‌كان���ی‌ باس��� ‌‬ ‫ی قه‌یران‬ ‫كه‌ "ه���ه‌ر واڵتێك روب���ه‌ڕو ‌‬ ‫ده‌بێته‌و‌ه په‌ن���ا ده‌باته‌ به‌ر كۆمه‌ڵێ‬ ‫ی‬ ‫ته‌كنیك ك ‌ه ره‌نگ ‌ه پڕاوپڕ ئه‌كادیم ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌بن ی���ان جێگرنه‌ب���ن وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌دۆخێك���ی‌ ئاس���اییدا بێت‪،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ی دۆخه‌كان‬ ‫له‌كوردس���تاندا به‌گش���ت ‌‬ ‫نائاسایین بۆ په‌روه‌رد‌ه چونكه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫یه‌كه‌م ج���ار نیی���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫بڕیاره‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫كێشه‌یه‌ نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و فه‌رمانبه‌ران ‌ه‬ ‫لێهاتویی���ان هه‌بێ���ت‌و ش���یاوبن بۆ‬ ‫وانه‌وتنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و مامۆس���تایه‌ی‌ زانكۆ وتیش��� ‌‬ ‫"ن���ه‌ك هه‌ر ئه‌وان ئێس���تاش زۆرێك‬ ‫له‌مامۆس���تایان بۆ په‌روه‌رد‌ه ش���یاو‬ ‫نی���ن له‌كوردس���تان‪،‬چونك ‌ه ئه‌بێت‬ ‫ی هه‌بێت‬ ‫به‌كالۆریۆس���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫له‌یه‌كێ���ك له‌وان���ه‌كان ك��� ‌ه ئه‌م��� ‌ه‬ ‫له‌كوردس���تاندا هه‌ر ره‌چاو ناكرێت‌و‬ ‫ی‬ ‫جگه‌له‌وه‌ش یه‌كێك له‌و جیاوازیانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه په‌روه‌رده‌ نایكات خاوه‌ن بڕوانام ‌ه ك ‌ه هه‌ر پێنج ساڵ جارێك تێستێك ‌‬ ‫له‌مامۆس���تا جی���ا ناكاته‌وه‌‪،‬ل���ه‌و بۆ ده‌كه‌ن پاش���ان ده‌بێته‌ مامۆستا‪،‬‬ ‫ی هه‌ندێ‌ جاریش ره‌نگ ‌ه الببرێت‪.‬‬ ‫واڵتانه‌ی‌ ك ‌ه پ���ه‌روه‌رد‌ه به‌دۆخێك ‌‬ ‫ی ‪2009‬دا‬ ‫ی ك ‌ه له‌ساڵ ‌‬ ‫هه‌ردی‌ مه‌هد ‌‬ ‫ته‌ندروس���تدا ده‌ڕوات مامۆستا پێنج‬ ‫س���اڵ جارێك ئه‌بده‌ی���ت ده‌كرێته‌و‌ه توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ ئه‌نجام���داوه‌و له‌ناو‬ ‫ی ‪ 67‬مامۆستا‬ ‫بۆی���ه‌ به‌خزمه‌ت نابێت به‌مامۆس���تا شاری‌ سلێمانی‌ له‌كۆ ‌‬ ‫به‌ڵكو به‌ش���اره‌زایی ده‌بێت‪،‬مامۆستا ب���ۆ وانه‌ی‌ مێ���ژو ‪ 61‬ش���یاو نه‌بوه‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ وانه‌وتن���ه‌وه‌ "چونك��� ‌ه ده‌رچو ‌‬ ‫نازناوه‌ نه‌ك بڕوانامه‌"‪.‬‬ ‫ی ئه‌مریكا ده‌هێنێته‌و‌ه كۆلێژه‌كانی‌ په‌روه‌رده‌ نه‌بون‪،‬ئێس���تا‬ ‫ئه‌و نمون���ه‌ ‌‬

‫ئایا خودی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫پڕۆگرامان ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه مامۆستا‬ ‫دروست ده‌كه‌ن‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫مامۆستا دروست‬ ‫ده‌كات تا بڵێن‬ ‫ئه‌وان به‌خولێك‬ ‫ئاماده‌ ده‌كرێن بۆ‬ ‫وانه‌وتنه‌وه؟‬

‫ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه دو به‌رامبه‌ر بوه‌ هه‌م‬ ‫ی نه‌ش���یاومان زۆره‌ هه‌م‬ ‫مامۆس���تا ‌‬ ‫دامه‌زراندن نییه‌ بۆیه‌ پشت ده‌به‌ستن‬ ‫ب���ه‌م حاڵه‌ت ‌ه ك��� ‌ه ئ���ه‌و‌ه قه‌یرانه‌ك ‌ه‬ ‫قورستر ده‌كات‪".‬‬ ‫بڕیاروایه‌ ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌ران ‌ه خول‬ ‫ببین‌و پاش���ان ببنه‌ مامۆستا‪،‬شۆڕش‬ ‫ی ده‌ڵێت "هه‌رچه‌نده‌ ئێس���تا‬ ‫غه‌فور ‌‬ ‫پالندان���ان خه‌ریكی‌ دانانی‌ به‌رنامه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌و مامۆس���تایانه‌ ش���یاو‬ ‫بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بڕوانامه‌كه‌یان نزیك ‌ه‬ ‫ب���ن‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫له‌مامۆس���تاییه‌و‌ه له‌پێش���دا ئه‌وان ‌ه‬ ‫خولیان ب���ۆ ده‌كرێته‌و‌ه ك ‌ه خوله‌كان‬ ‫ل ‌ه ‪6‬مانگ بۆ ‪ 2‬ساڵ ده‌خایه‌نێت"‪.‬‬ ‫ی دو‬ ‫ی مه‌هدی‌ ك��� ‌ه بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫هه‌رد ‌‬ ‫س���اڵ وه‌ك مامۆس���تا له‌و خوالنه‌دا‬ ‫ی وتۆته‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و خوالن ‌ه‬ ‫وانه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌و مامۆس���تایان ‌ه له‌ب���ار‌ه ك ‌ه‬ ‫ناپه‌روه‌رده‌یین واته‌ كۆلێژی‌ زانس���ت ‌ه‬ ‫ی خوێندوه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫مرۆڤایه‌تیه‌كان ‌‬ ‫وه‌ك پێویس���ت نه‌بوه‌‪،‬زۆر نه‌ریتیی‬ ‫ی كه‌م‌و‬ ‫ی تیا ده‌وترێته‌وه‌و كاته‌كه‌ ‌‬ ‫وانه‌ ‌‬ ‫ئه‌و بڕوانامه‌ی ‌ه هیچ بۆ مامۆستا زیاد‬ ‫ناكات ته‌نیا رۆتینێك ‌ه هه‌تا زۆرێكیان‬ ‫ی نییه‌"‪.‬‬ ‫نایه‌نه‌وه‌و كه‌وتنیش ‌‬ ‫ی مه‌هدی‌ ده‌پرس���ێت "ئایا‬ ‫ه���ه‌رد ‌‬ ‫خودی‌ ئه‌و پڕۆگرامانه‌ی‌ ك ‌ه مامۆستا‬ ‫دروس���ت ده‌ك���ه‌ن له‌كوردس���تاندا‬ ‫مامۆس���تا دروس���ت ده‌كات تا بڵێن‬ ‫ئ���ه‌وان به‌خولێ���ك ئام���اده‌ ده‌كرێن‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ب���ۆ وانه‌وتنه‌وه‌؟ ئ���ه‌و بابه‌تانه‌ ‌‬ ‫ی بنه‌ڕه‌تی‌ ده‌خوێنرێت‬ ‫له‌پ���ه‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫‪ %70‬دور‌ه ل���ه‌و وانان���ه‌ی‌ ك��� ‌ه‬ ‫له‌قوتابخانه‌كان���دا ده‌وترێنه‌وه‌ بۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫مامۆستا هه‌ست ده‌كات زانسته‌كه‌ ‌‬ ‫به‌كه‌ڵكی‌ ئیش���ه‌ كرداریه‌كه‌ی‌ نایه‌ت‬

‫ی‬ ‫ی هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫ی كه‌م��� ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌هۆ ‌‬ ‫نێ���وان كۆلێژه‌كان���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ك���ه‌ هه‌وڵ‬ ‫ی ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن‬ ‫نه‌دراوه‌ به‌پێ ‌‬ ‫مامۆستا دروست بكه‌ین"‪.‬‬

‫ی له‌رابردودا هه‌بوه‌و به‌م‬ ‫به‌و ئه‌زمونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دۆخه‌ ئابوریه‌وه‌ هیچ ئومێدێكم پێ ‌‬ ‫نیه‌و ناتوانێت ئه‌و فه‌راغ ‌ه پربكاته‌وه‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ س���ه‌ركه‌وتومان بۆ‬ ‫پێبگه‌یه‌نێت"‪.‬‬

‫ی له‌وه‌ش���كرد ك��� ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و باس��� ‌‬ ‫"په‌روه‌رد‌ه به‌س وانه‌وتنه‌وه‌ نییه‌‪،‬ئه‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌ران ‌ه ئه‌زمونێكی‌ پێش���تریان‬ ‫هه‌یه‌و له‌ئیداره‌كردندا باش نین‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌له‌س���فره‌و‌ه ده‌س���ت پ���ێ‬ ‫ده‌كه‌نه‌و‌ه جگه‌ل���ه‌وه‌ش ده‌بێت ئه‌و‬ ‫ی مامۆس���تا دروست‬ ‫مامۆس���تایانه‌ ‌‬ ‫ی ت���ر ئه‌بده‌ی���ت‬ ‫ده‌ك���ه‌ن جارێك��� ‌‬ ‫بكرێنه‌و‌ه چونك ‌ه هه‌م سه‌رپه‌رشتیارو‬ ‫په‌یمانگاو كۆلێ���ژه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كان‬ ‫خۆی���ان نه‌ریتیی���ن له‌وانه‌وتنه‌و‌ه دا‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها له‌بنه‌ڕه‌تیش���دا كۆڵه‌كه‌كان ‌‬ ‫پێگه‌یاندن���ی‌ مامۆس���تامان الواز‌ه‬ ‫ئیتر كه‌س���ێك حه‌زی‌ لێی��� ‌ه یان نا‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ش���تێكی‌ ت���ره‌‪ ،‬ده‌بێت هه‌ل‬ ‫ی‬ ‫دروست بكرێت به‌اڵم له‌سه‌ر حساب ‌‬ ‫ی بێ‌ به‌رنام ‌ه نه‌بێت"‪.‬‬ ‫كه‌ڵكه‌كردن ‌‬ ‫ی ئاشكرایكرد ك ‌ه ئه‌م بڕیار‌ه‬ ‫مه‌هد ‌‬ ‫به‌یه‌ك شێو‌ه ئه‌و كێشه‌یه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات "ئه‌و فه‌رمانبه‌ران ‌ه له‌كۆلێژێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كراوه‌و چ���ڕ وان ‌ه وه‌ربگرن بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫‪ 6‬مانگ‪،‬ئ���ه‌وكات ب���ۆ چ ئاس���تێك‬ ‫ده‌گونجێت بنێرێت بۆ ئه‌و ش���وێنان ‌ه‬ ‫ی بۆ نمون ‌ه‬ ‫ئه‌ویش بۆ ماوه‌یه‌كی‌ كات ‌‬ ‫دوساڵ به‌ش���ێوه‌ی‌ ته‌نسیب نه‌ك ب ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامی‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ش���ۆڕش غه‌فوری‌ نیگه‌رانی‌ خۆ ‌‬ ‫ێ‬ ‫نه‌شارده‌وه‌ له‌و وتانه‌ی‌ كه‌ لێره‌وله‌و ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رد‌ه ب ‌‬ ‫خوله‌كان ‌‬ ‫ێ‬ ‫به‌ها ده‌ك ‌هن‌و وتی‌"به‌داخه‌و‌ه هه‌ند ‌‬ ‫كه‌س ئ���ه‌و بانگه‌ش���ه‌یه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫خوله‌كان س���ودیان نیی��� ‌ه كه‌ خۆ ‌‬ ‫فه‌رامۆشی‌ ده‌كات‌و به‌شداری‌ ناكات‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نا هیچ خولێك بێ‌ س���ود نیی ‌ه‬ ‫جگه‌ل���ه‌وه‌ش ئ���ه‌و خوالن ‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫ی ده‌كرێن���ه‌وه‌و بۆ‬ ‫بنه‌م���ای‌ زانس���ت ‌‬ ‫ی ئاستی‌ زانستین"‪.‬‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ ‌‬

‫س���ه‌ریاس س���ه‌مین ده‌ڵێت "ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌زمونێك���ی‌ خراپم���ان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی خولدا هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫كردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خول ده‌كه‌نه‌وه‌و به‌شداربوه‌كانیش��� ‌‬ ‫ئه‌وه‌ باش ده‌زانن كه‌ كردنه‌وه‌ی‌ خول‬

‫س���ه‌ریاس س���ه‌مین كه‌ ه���اوكات‬ ‫ی‬ ‫پڕۆگرامێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشكه‌ش���كار ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی ‌ه باوه‌ڕی‌ وایه‌ "ئه‌و كێشان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌سڕكردن چاره‌سه‌ر ناكرێن‪ ،‬ئه‌مه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه دوباره‌كردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وه‌ده‌كان ‌ه كه‌ ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫س���ااڵن ‌‬ ‫ی ناوه‌ندیان به‌خولێك‬ ‫زۆری‌ ده‌رچوان ‌‬ ‫ی‬ ‫كرد به‌مامۆس���تاو ده‌ره‌نجامه‌كه‌ش ‌‬ ‫هێنده‌ شكستخواردوه‌و به‌شێوه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫هیچ كه‌س‌و هی���چ واڵتێك ئیره‌ییمان‬ ‫ی‬ ‫پ���ێ‌ ناب���ه‌ن ئه‌م���ه‌ كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫س���تراتیژیه‌و گه‌ر ئێستاش له‌رێگه‌ ‌‬ ‫زانكۆوپه‌یمانگاكانه‌و‌ه چاره‌سه‌رنه‌كرێن‬ ‫ی داهاتودا به‌شێوازی‬ ‫له‌چه‌ند س���اڵ ‌‬ ‫ی به‌رۆكمان‬ ‫دیك��� ‌ه ده‌رئه‌نجامه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌و هه‌روه‌ها كێشه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ پالن���ی‌ س���تراتیژیان نی ‌ه‬ ‫له‌خه‌م���ی‌ ئه‌وه‌داین ئه‌مڕۆ به‌ڕێبكه‌ین‬ ‫ی‬ ‫ێ چ‌‬ ‫به‌بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ بزانین س���به‌ین ‌‬ ‫روده‌دات"‪.‬‬

‫مندااڵنی‌ یه‌كه‌می‌ بنه‌ڕه‌تی‌ به‌باش ‌ی فێری‌ پیته‌كان ‌ی زمان ‌ی كورد ‌ی نابن‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫خێزانی‌ ئه‌و مندااڵنه‌ی‌ كه‌ له‌پۆلی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ بنه‌ڕه‌تین نیگه‌رانن له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ منداڵه‌كانیان وه‌ك پێویست‬ ‫پیته‌كانی‌ زمانی‌ كوردی‌ فێرنابن‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیارێكی‌ په‌روه‌رده‌یش‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌مو نیگه‌رانین‬ ‫له‌هه‌مویشی‌ نیگه‌رانتر ره‌نگه‌ دایك‌و‬ ‫باوكی‌ ئه‌و خوێندكارانه‌ بێت كه‌‬ ‫یه‌كه‌م ساڵه‌ په‌یوه‌ندیان كردوه‌‬ ‫به‌قوتابخانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ژین ده‌یه‌وێت هه‌مو ئه‌و نوسراوانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ده‌یانبینێت بیانخوێنێته‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫هێشتا ئه‌و چه‌ند پیتێكی‌ خوێندوه‌و‬ ‫هه‌میش���ه‌ به‌په‌رۆش���ه‌وه‌ چاوه‌ڕێی‌‬ ‫فێربون���ی‌ پیتێك���ی‌ ن���وێ ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌روخس���اری‌ دایكی���دا نیگه‌رانیت‬ ‫ئه‌بینی‌‪،‬خه‌نده‌ وتی‌ "ژین زۆر ماندو‬ ‫ئه‌بێت ج���اران النیكه‌م چه‌ند رۆژێك‬ ‫له‌فێربون���ی‌ پیتێكدا ده‌مانه‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا هه‌ر رۆژێ���ك‌و پیتێكی‌ نوێ‌‬ ‫ده‌خوێنرێت"‪.‬‬ ‫خه‌نده‌ وتیش���ی‌"ره‌نگه‌ ئاس���تی‌‬ ‫كچه‌كه‌ی‌ من باش���تر بێت به‌اڵم ئه‌ی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر منداڵێك توانای‌ الوازبێت ئه‌و‬ ‫چۆن فێرئه‌بێت"‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ وان���ه‌ی‌ ك���وردی‌‬ ‫له‌نیگه‌رانیه‌كانی‌ ئه‌و دایكه‌ تێده‌گات‌و‬ ‫وتی‌ "منیش نیگه‌ران���م به‌اڵم هه‌مو‬ ‫هه‌وڵێك���ی‌ خ���ۆم به‌كارده‌هێن���م تا‬ ‫بتوانم به‌باشتیرن شێوه‌ پیته‌كانیان‬ ‫فێربكه‌م"‪.‬‬ ‫نازه‌نین كه‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵێكه‌‬ ‫مامۆس���تای‌ وانه‌ی‌ زمان���ی‌ كوردییه‌‬ ‫وتی "به‌داخه‌وه‌ دۆخێكی‌ وا دروست‬ ‫بوه‌ كه‌ هه‌مومان بوی���ن به‌قوربانی‌‬ ‫مندااڵنی‌ پۆلی‌ یه‌ك"‪.‬‬ ‫مه‌حم���ود عه‌بدولكه‌ری���م ق���ادر‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ په‌روه‌رده‌یی‌ زمانی‌‬ ‫كوردی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "ئێمه‌‬ ‫هه‌مومان نیگه‌رانین ئه‌مساڵ ساڵێكی‌‬ ‫نائاسایی‌ بو بۆ هه‌موان چ خوێندكارو‬ ‫چ پ���ه‌روه‌رده‌كاران‪ ،‬له‌هه‌مویش���ی‌‬ ‫نیگه‌رانت���ر ره‌نگ���ه‌ دای���ك‌و باوكی‌‬ ‫ئه‌و خوێندكارانه‌ بێت كه‌ س���ه‌ره‌تا‬ ‫په‌یوه‌ندیان ك���ردوه‌ به‌قوتابخانه‌وه‌‬ ‫واته‌ له‌یه‌كی‌ بنه‌ڕه‌تین"‪.‬‬ ‫مه‌حم���ود عه‌بدولكه‌ریم وتیش���ی‌‬

‫ناتوانن وه‌ك‬ ‫سااڵنی‌ رابردو‬ ‫ئامانجه‌كانی‌‬ ‫فێربون‬ ‫له‌ناسینه‌وه‌ی‌‬ ‫پیته‌كاندا‬ ‫به‌دیبهێنن‬

‫ ‬ ‫پۆلێکی خوێندنی مندااڵن‬

‫"هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و مامۆستا به‌ڕێزانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پۆلی‌ یه‌كه‌م ئه‌ڵێنه‌وه‌ الی‌ ئێم ‌ه‬ ‫دڵس���ۆزترین مامۆس���تاكانی‌ زمانی‌‬ ‫كوردی���ن له‌قوتابخانه‌كاندا هێنده‌ی‌‬ ‫له‌توانایاندا بوبێ���ت ده‌رفه‌ته‌كانیان‬ ‫قۆستۆته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانن به‌پێی‌‬ ‫پێویس���ت پیته‌كان فێری‌ منداڵه‌كان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دڵنییاییه‌وه‌ ناتوانن‬ ‫وه‌ك س���ااڵنی‌ راب���ردو ئامانجه‌كانی‌‬ ‫فێرب���ون له‌ناس���ینه‌وه‌ی‌ پیت���ه‌كان‬ ‫به‌دیبهێنن بۆیه‌ ئێمه‌ داوامان كردوه‌‬

‫چه‌ند بتوانن ل���ه‌و ماوه‌یه‌دا كارێك‬ ‫ی ناسینه‌وه‌ی‌‬ ‫بكه‌ن منداڵه‌كان توانا ‌‬ ‫پیته‌كانیان هه‌بێت‌و س���اڵی‌ ئاینده‌‬ ‫له‌پۆلی‌ دودا له‌س���ه‌ره‌تای‌ ده‌وامیان‬ ‫پێداچون���ه‌وه‌و ته‌واوكردن���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫پیتان���ه‌ بێت كه‌ دڵنیاین به‌باش���ی‌‬ ‫فێرنه‌ب���ون‪ ،‬هه‌ت���ا س���اڵی‌ پاریش‬ ‫له‌هه‌ن���دێ قوتابخان���ه‌دا منداڵه‌كان‬ ‫به‌باشی‌ فێرنه‌بون دواتر خولیان بۆ‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌ له‌الیه‌ن مامۆس���تایانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌تا ره‌نگه‌ گرفته‌كه‌ زۆرتر روبه‌ڕوی‌‬

‫ئ���ه‌و قوتابخانان���ه‌ ببێت���ه‌وه‌ ك���ه‌‬ ‫خوێندكاریان زۆرتره‌‪".‬‬ ‫ئه‌و سه‌رپه‌رشتیاره‌ی‌ زمانی‌ كوردی‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌كرد ك���ه‌ به‌رده‌وامن‬ ‫مامۆس���تایان‬ ‫له‌س���ه‌ردانكردنی‌‬ ‫له‌قوتابخانه‌كان���دا "ب���ه‌اڵم ناچینه‌‬ ‫پۆله‌كانه‌وه‌ بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن به‌ڵكو بۆ‬ ‫ڕێنمایی‌‌و گفتۆگۆكردن‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫ئه‌و ده‌رفه‌تانه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌ تابه‌رزترین‬ ‫ئامانجی‌ فێربون به‌ده‌س���ت بهێنین‬ ‫نه‌ك ته‌واوكردنی‌ پرۆگ���رام چونكه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ناتوانرێت پرۆگرامێك كه‌ بۆ ساڵێك‬ ‫دان���راوه‌ له‌كاتێك���ی‌ كه‌م���دا ته‌واو‬ ‫بكرێت‌و په‌له‌ی‌ تێدابكرێت‪،‬ئامانجمان‬ ‫چۆنێتییه‌ نه‌ك چه‌ندایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫له‌كتێبی‌ زمانی‌ كوردی‌ پۆلی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تیدا له‌پاڵ خوێندنی‌ پیته‌كاندا‬ ‫كۆمه‌ڵێك چاالكی‌‌و ڕاهێنانیش هه‌یه‌‬ ‫ئه‌و سه‌رپه‌رش���تیاره‌ په‌روه‌رده‌ییه‌‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند "مامۆستا ده‌توانێت هه‌مو‬ ‫پیت���ه‌كان به‌خوێن���دكاره‌كان بڵێت‬ ‫ب���ه‌اڵم ره‌نگه‌ نه‌توانێ���ت ئه‌و هه‌مو‬

‫چاالك���ی‌‌و راهێنانه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫فێربونی‌ پیتێك به‌كاربهێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫منداڵێكی‌ ئاس���ایی‌ بتوانێت پیته‌كه‌‬ ‫بناس���ێته‌وه‌ وش���ه‌ی‌ لێ دروس���ت‬ ‫بكات ئ���ه‌وه‌ ئامانجه‌كه‌ هاتۆته‌ دی‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ كتێبه‌ك���ه‌ پڕ له‌چاالكی‌‌و‬ ‫راهێنان���ه‌ كه‌ ده‌كرێ���ت به‌هاوكاری‌‬ ‫خێزان���ه‌كان گرنگ���ی‌ پێبدرێ���ت‪،‬‬ ‫مندااڵن له‌وه‌رزی‌ یه‌كه‌مدا ‪ 20‬پیتیان‬ ‫خوێن���دوه‌و ل���ه‌وه‌رزی‌ دوه‌مدا ‪18‬‬ ‫پیته‌ كه‌ مامۆستایان ئه‌توانن پێیان‬ ‫بناسێنن"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫‪19‬‬

‫نوێرتین هه‌واڵ ‪ ...‬زۆرترین زانیاری‬

‫له‌نێوان ئه‌ده‌ب‌و راگه‌یاندندا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫پاش����ان لێكۆڵینه‌وه‌كه‌مان جه‌ختیكردوه‌‬ ‫كرۆك����ی‌ توێژینه‌وه‌كه‌ ده‌رب����اره‌ی پانزه‌‬ ‫وتاره‌ له‌وتاره‌كانی‌ هه‌ردو س����تونی‌ (رۆژی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌ركی‌ میدیایی‌ له‌روی‌ پێناس����ه‌و‬ ‫س����ێیه‌م‪ -‬الیوم الثالث)ی‌ مس����ته‌فا سالح م����ه‌رج‌و ئامانجه‌كان����ی‌ له‌وان����ه‌ وردبینیی‌‌و‬ ‫كه‌ری����م‌و (رس����ته‌یه‌كی‌ به‌س����ود‪ -‬جمل����ه‌ رونیی‌و كورتب����ڕی‌‌و چڕوپڕیی‌و دواجاریش‬ ‫مفی����ده‌)ی‌ عه‌بدولمونعیم ئه‌لئه‌عس����ه‌م بۆ قه‌ناعه‌ت پێكردن‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌رك����ی‌ جوانكارییش����ه‌وه‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌و راڤه‌كردنی‌ ناوه‌ڕۆكی‌ میدیایی‌و‬ ‫خه‌سڵه‌ته‌ جوانكارییه‌كانیان‪ .‬ئه‌و وتارانه‌ی‌ توێژینه‌وه‌كه‌ باس����ی‌ چه‌مك����ی‌ ئه‌و ئه‌ركه‌و‬ ‫له‌و دو س����تونه‌ی‌ ئه‌لئیتیح����اد وه‌رگیراون مه‌رجه‌كانی‌ كردوه‌و له‌نێو ئه‌و باسانه‌ش����دا‬ ‫جی����اواز له‌وتاره‌كانی‌ ت����ر له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌و به‌تێروته‌سه‌لی‌ (وێنه‌ی‌ هونه‌ریی‌‌و گێڕانه‌وه‌و‬ ‫وتارانه‌دا هه‌ردو ئه‌ركی میدیایی‌‌و جوانكاری پێش‌و دواخستن) خراونه‌ته‌ڕو‪.‬‬ ‫له‌خستنه‌ڕوی‌ هه‌مو ئه‌و بابه‌تانه‌شدا كه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ رون‌و جێگیر كۆده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫توێژینه‌وه‌ك����ه‌ له‌زه‌مینه‌س����ازییه‌كدا بۆ په‌یوه‌س����تن به‌وتاره‌كانه‌وه‌‪ ،‬رێبازێكی‌ دو‬ ‫كرۆكی‌ بابه‌ته‌كه‌‪ ،‬چه‌ندین باسی‌ په‌یوه‌ندیدار جه‌مس����ه‌ریی په‌یڕه‌وكراوه‌ ك����ه‌ هه‌ڵقواڵوی‌‬ ‫له‌خۆده‌گرێت هه‌ر له‌پێناسه‌ی‌ وتارو مێژوی‌ سروش����تی‌ وت����ار خۆیه‌ت����ی‌‪ ،‬ره‌خنه‌گران‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدان‌و جۆره‌كانییه‌وه‌ تا په‌یوه‌ندیی توێ����ژه‌ران له‌ره‌گه‌زه‌كان����ی‌ گه‌یاندنكاریی‬ ‫وتار به‌میدی����اوه‌و ناس����اندنی‌ مه‌رجه‌كانی‌ (االبالغی����ه‌) دایده‌نێ����ن چونك����ه‌ ب����واری‌‬ ‫س����تونی‌ رۆژنامه‌ی����ی‌‌و خه‌س����ڵه‌ته‌كان ‌ی زمانه‌وانی����ی‌ (لغ����وی) وه‌به‌رده‌هێنێت بۆ‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌وتاره‌كانی‌ مسته‌فا سالح كه‌ریم‌و به‌دیهێنانی‌ ئامانجی‌ میدیایی‌ راس����ته‌وخۆ‪.‬‬ ‫عه‌بدولمونعی����م ئه‌لئه‌عس����ه‌م‌و رۆژنام����ه‌ی‌ دو جه‌مس����ه‌ری‌ رێبازه‌ك����ه‌ش بریتی����ن‬ ‫له‌لێكدان����ه‌وه‌ (التفس����یر)و راڤه‌ك����ردن‬ ‫ئه‌لئیتیحاد‪.‬‬

‫(التحلی����ل) ‪ .‬لێكدانه‌وه‌ك����ه‌ په‌یوه‌ندی����ی‬ ‫هه‌یه‌ به‌ئامانجه‌ میدیاییه‌كانی‌ وتاره‌كانه‌و‌ه‬ ‫به‌واتای‌ رونكردنه‌وه‌و دیارییكردنی‌ سۆنگه‌و‬ ‫بیرۆكه‌كان����ی‌‪ .‬هه‌رچ����ی‌ راڤه‌كردنه‌كه‌ش����ه‌‬ ‫په‌یوه‌س����ته‌ به‌دیاریكردن����ی‌ خه‌س����ڵه‌ته‌‬ ‫هونه‌ریی‌‌و جوانكارییه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌ ده‌ره‌نجامیش����دا توێژینه‌وه‌ك����ه‌‬ ‫گه‌یش����توه‌ته‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ وتاره‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫دو س����تونه‌ی‌ بونه‌ته‌ نمونه‌ی‌ توێژینه‌وه‌كه‌‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ گش����تیی ه����ه‌ردو ئه‌رك����ی‌‬ ‫میدیای����ی‌ (گه‌یاندنكاری����ی)و جوانكاری����ی‬ ‫(هونه‌ریی) به‌رجه‌سته‌بون‪ .‬وه‌ك ئاشكرایه‌‬ ‫كه‌ وتار به‌ش����ێوه‌كی‌ ئاس����ایی‌ گرنگترین‬ ‫ئه‌ركی‌ رۆژنامه‌گه‌ریی جێبه‌جێ ده‌كات كه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌گه‌یاندنی‌ ڕاو ئاراسته‌كردن له‌ڕێی‌‬ ‫رونكردن����ه‌وه‌و لێكدانه‌وه‌و راڤه‌كردنه‌وه‌ به‌و‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ی‌ كه‌ هاریكاربێت له‌دروستكردنی‌‬ ‫رایه‌كی‌ گشتی به‌الیه‌نگیریی‌ یان دژایه‌تیی‬ ‫روداو ی����ان دۆزێ����ك ك����ه‌ جێ����ی‌ بایه‌خی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌‪.‬‬

‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌رایی‌ كردنی‌ ئه‌م ئه‌ركه‌ش����دا‬ ‫هاریكار بوه‌ بونی‌ چه‌ند مه‌رجێكن له‌وانه‌‪،‬‬ ‫وردبینی����ی‌‌و رونی����ی ك����ه‌ دو خه‌س����ڵه‌تی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیین له‌میدیادا به‌شێوه‌كی‌ گشتیی‌‌و‬ ‫گرنگییه‌كه‌ی‌ له‌بیرۆكه‌ی‌ وتاری‌ س����تونییدا‬ ‫زیاترده‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ك كورتبڕی‌‌و چڕوپڕیی‌‬ ‫له‌و مه‌رجانه‌ن ك����ه‌ بونیان هه‌یه‌و له‌وتاری‌‬ ‫ستونییدا بوه‌ته‌ خه‌س����ڵه‌تی بنه‌ڕه‌تیی بۆ‬ ‫جیاكردن����ه‌وه‌ی‌ له‌جۆره‌كانی‌ ت����ری‌ وتاری‌‬ ‫رۆژنامه‌ی����ی‌‪ .‬له‌پ����اڵ ئ����ه‌و دو مه‌رج����ه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌شدا مه‌رجی‌ قه‌ناعه‌ت پێكردن هه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌گرنگتری����ن ئه‌ركه‌كانی‌ میدیاو وتاری‌‬ ‫رۆژنامه‌ییه‌و مه‌به‌س����ت لێی‌ هاریكارییه‌ بۆ‬ ‫تێگه‌یش����تنی‌ ئه‌و روداو و گۆڕانكارییانه‌ی‌‬ ‫له‌چوارده‌وری‌ مرۆڤ ڕوده‌ده‌ن به‌پێی‌ ویستی‌‬ ‫نوسه‌ر ئه‌وه‌ش له‌گه‌یاندن‌و خستنه‌ڕوی‌ ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ی‌ یارمه‌تیی ده‌دات له‌بڕیاردان‪.‬‬ ‫له‌روی‌ جوانكارییشه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌بایه‌خدارترین‬ ‫خه‌سڵه‌ته‌كانی‌ په‌خشانی هونه‌ریی‌و وتاره‌‬ ‫ئه‌ده‌بییه‌كان����ه‌و مه‌به‌س����ت لێ����ی‌ ئه‌وه‌یه‌‬

‫وتاره‌كه‌ كارتێكردن‌و خۆش����یی‌ به‌خش����ین‬ ‫به‌خوێن����ه‌ر به‌دیبهێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌رێ ‌ی چه‌ند‬ ‫كه‌ره‌سته‌یه‌كه‌وه‌ به‌رجه‌سته‌بوه‌ وه‌ك وێنه‌ی‌‬ ‫هونه‌ریی‌ كه‌ بنچینه‌و گیانی‌ رۆمانس����ییه‌ته‌‬ ‫(الش����عریه‌)و هه‌ر تێكس����تێك لێی‌ بێبه‌ش‬ ‫بێ����ت ده‌بێت����ه‌ گێڕان����ه‌وه‌و دورده‌بێ����ت‬ ‫له‌وروژاندن‌و خۆشیی‌ به‌خشین‪ .‬گێڕانه‌وه‌ش‬ ‫كه‌ پرۆسه‌یه‌كی‌ هه‌واڵیی هونه‌رییه‌ یه‌كێك‬ ‫بوه‌ ل����ه‌و كه‌ره‌س����تانه‌ی‌ رۆڵ����ی‌ بینیوه‌‪،‬‬ ‫هه‌واڵیی له‌و روانگه‌ی����ه‌وه‌ كه‌ زنجیره‌یه‌ك‬ ‫له‌روداوه‌كان ده‌گوێزێته‌وه‌ – واته‌ ئه‌ركێكی‌‬ ‫گه‌یاندنكاریی هه‌یه‌ كه‌ پێویستی‌ به‌نێرده‌رو‬ ‫په‌یامێك‌و بۆنێردراوێ����ك هه‌یه‌‪-‬و هونه‌رییه‌‬ ‫له‌و س����ۆنگه‌یه‌وه‌ كه‌ بوه‌ته‌ ش����ێوازێك بۆ‬ ‫چنین����ی ئ����ه‌و روداوانه‌و داڕش����تنه‌وه‌یان‌و‬ ‫پاش����ان پێشكه‌ش����كردنیان له‌قاڵبێك����ی‌‬ ‫زمانه‌وانییدا كه‌ به‌ها جوانكارییه‌كه‌ی‌ تێدا‬ ‫ره‌چاوبكات‪ .‬پێش‌و دواخس����تنیش چوه‌ته‌‬ ‫خانه‌ی‌ ئه‌و كه‌ره‌ستانه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بوه‌ته‌‬ ‫هۆكارێك‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌ك بۆ دروستكردنی‌‬

‫خه‌س����ڵه‌ته‌كانی‌ جوانكاری����ی له‌وت����ه‌ یان‬ ‫قس����ه‌كردندا به‌تایبه‌ت ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندیی‬ ‫هه‌ی����ه‌ به‌الیه‌نه‌كان����ی‌ پێكهێنانه‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ل����ه‌و روانگه‌یه‌وه‌ كه‌ (پێش‌و دواخس����تن)‬ ‫بڕێك����ی‌ زۆر له‌ده‌س����تكراوه‌یی‌‌و ئازادی����ی‬ ‫ده‌به‌خشێت به‌قسه‌كار یان ئه‌دیب بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫قس����ه‌كانی‌ پێكه‌وه‌ بنێت به‌پێی‌ مه‌به‌ست‌و‬ ‫ئامانجه‌كانی‌‪.‬‬ ‫شایه‌نی باسه‌‪ ،‬ئه‌م كتێبه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا نامه‌ی‬ ‫ماسته‌ره‌و له‌الیه‌ن ڕۆژنامه‌نوس‌و مامۆستای‬ ‫زانك����ۆی س����لێمانیه‌وه‌‪ ،‬ژین����ۆ عه‌بدول��ڵ�ا‬ ‫به‌رزنجیه‌وه‌‪ ،‬ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی نامه‌ی‬ ‫ماس����ته‌ر ئاماده‌كراوه‌و له‌الیه‌ن پڕۆفسیۆر‬ ‫دكتۆر فایه‌ق مسته‌فاوه‌ سه‌رپه‌رشتیكراوه‌و‬ ‫هه‌ریه‌ك����ه‌ له‌پڕۆفیس����ۆر دكت����ۆر زاهی����ر‬ ‫له‌تی����ف كه‌ریم‌و پڕۆفیس����ۆر دكتۆره‌ نیان‬ ‫نه‌وش����یروان مه‌ستی‌و پڕۆفیس����ۆر دكتۆره‌‬ ‫بوش����را عه‌بدولاڵوه‌ گفتگۆو هه‌ڵسه‌نگاندنی‬ ‫بۆكراوه‌و نامه‌ی ماسته‌ره‌كه‌ش به‌پله‌ی زۆر‬ ‫باشه‌ په‌سه‌ندكراوه‌‪.‬‬

‫جینۆسایدی ئاسوریەکان‪ ...‬پاشماو‌ه‬ ‫ڕێگاکانی کۆمەڵکوژ کردنی ئاسوریەکان‪:‬‬ ‫چەندین ڕێگا بەکارهێنراوە بۆ کوشتاری‬ ‫س����ریانیەکان لەوانە بەکارهێنانی چەکی‬ ‫سپی (سالح ابیض) مەبەست لەشمشێرو‬ ‫خەنجەرو چەقۆ‪ ،‬تەور‪...‬هتد‪ ،‬چونکە ئەم‬ ‫جۆرە لەو س����ەردەمەدا باو بوەو خەرجی‬ ‫تێناچێ لەچاو بەکارهێنانی چەک‌و گوللە‪،‬‬ ‫هەربۆیە ناوی لێنراوە کوشتاری سیفۆ یان‬ ‫سەیفۆ‪.‬‬ ‫دەگێڕنەوە دەڵێن لەسەرەتای دەسپێکی‬ ‫کوشتاری س����ریان‌و کلدان‌و ئاسوریەکاندا‪،‬‬ ‫لەش����اری دیاربەک����ر ه����ەزار پیاوماقوڵ‌و‬ ‫دەمسپی س����ریانەکان دەس����گیر دەکرێن‬ ‫لەالیەن دەس����ەاڵتی تورک����ەوە بەبیانوی‬ ‫هەڵگرتن����ی چەک����ی بێ مۆڵ����ەت‪ ،‬دواتر‬ ‫بەلێس����ەندنی بڕێک پ����ارە بەریان ئەدان‪،‬‬ ‫بەردانەک����ش ئ����ەوە بو لەق����ەراخ روباری‬ ‫دیجلە لەخواروی ش����ارەوە دەیانخس����تنە‬ ‫س����ەر کەڵەکێکی تەختەو ئەیاندان بەدەم‬ ‫ئاوی دیجل����ەوە‪ ،‬بەروت‌و قوت����ی‪ ،‬گوایە‬ ‫دەیاننێرن بۆ موسڵ‪ ،‬ئینجا دەیانکوشتن‌و‬ ‫دەکەوتنە ژێر ئاوەکە‪ ،‬کەڵەکە ئاوەکانیش‬ ‫بەبەتاڵ����ی دەگەیش����تنە موس����ڵ‪ ،‬دەڵێن‬ ‫خەڵکی موس����ڵ ئەو کەڵه‌کە تەختانەیەن‬ ‫بەبەتاڵی لەئاوی دیجلەدا دیوە‪ ،‬ئەم کارە‬ ‫چەندین جار دوبارە دەکرایەوە‪ ،‬هەر بۆیە‬ ‫بەکەس����وکارەکەیان دەوت "کەڵەک����ەکان‬ ‫بەس����ەالمەتی گەیشتونەتە موسڵ‪( .‬وەک‬ ‫لەوێنەکەدا دیارە)‪.‬‬ ‫قونسڵی ئەڵمان ناڕەزایەتی دەربڕی بو‬ ‫لەس����ەر ئەم کرده‌وانە‪ ،‬الی والی موسڵ‪،‬‬ ‫والی موس����ڵیش خەتاکەی خستبوە سەر‬ ‫والی دیاربەکر‪ ،‬پاش����ان وال����ی دیاربەکر‬ ‫ڕۆش����تبویە الی پەتریارک����ی ئەرمەن����ی‬ ‫ش����ارەکە وتبوی پێویس����تە وەفاتنامە بۆ‬

‫ئەو خەڵکە دەربکەی‌و بنوسی بەروداوی‬ ‫سروشتی مردون‪ ،‬ئەویش ڕەتی کردبوەوە‪،‬‬ ‫لەئەنجام����دا ددانیان ده‌رهێنابو ڕیش����یان‬ ‫تاش����ی بو‪ ،‬لەناو ش����ارد اهەڵیانواسیبو‬ ‫بەدارداو چاویان دەرهێنابو‪ ،‬یەک بزماریان‬ ‫لەتەوێڵی دابو‪ ،‬دەس����درێژی بۆ سەر ژن‌و‬ ‫ماڵ‌و مناڵی کرابو‪.‬‬ ‫لەنس����ێبین‌و جزی����رەی عوم����ه‌ر‪،‬‬ ‫ئاس����وریەکانیان سەرپش����ک کردبو یان‬ ‫موس����ڵمان بن یان ئەدرێن بەدەم ئاوەوە‪،‬‬ ‫لەم����اوەی دوڕۆژدا ‪ 800‬پی����او ک����وژران‪،‬‬ ‫ژنەکانیان دەسدرێژیان کرایە سەر‪.‬‬ ‫دکت����ۆر فلۆید نێدراوێک����ی ئەمریکا بو‬ ‫لەدیاربەک����ر بینیویەت����ی کە ک����وردەکان‬ ‫هەڵخەڵەتێن����راون لەالیەن س����وپاوە کە‬ ‫هێرش بکەنە س����ەر گون����دی (قەرەباش)‬ ‫لەباک����وری ش����ارەکە‪ ،‬دەس����کەوتەکانی‬ ‫گوند بۆ خۆیان بێت بەمەرجی کوش����تنی‬ ‫پیاوەکانی����ان‪ ،‬ئەم����ە یەک����ەم گوند بوە‬ ‫لەسنورەکە زۆربەی پیاوەکانی کۆمەڵکوژ‬ ‫کراون‪.‬‬ ‫پ����اش ئ����ەوەی پی����اوەکان بەچەقۆو‬ ‫شمش����ێرو تەورو گوللە دەکوژران‪ ،‬ژن‌و‬ ‫مناڵ����ەکان کۆدەکرانەوە ب����ەزۆر کۆچیان‬ ‫پێدەکردن‪،‬دەسدریژی سێکسی بەردەوام‬ ‫دەکرایە س����ەر ژنەکان‪ ،‬لەڕێ����گادا بەرەو‬ ‫بیابان ڕەش����ید پاش����ا لەنزی����ک ماردین‬ ‫لەگوندی (غولیک����ە ) قافلەیەک دەبینێ‪،‬‬ ‫(‪ )800‬مناڵیان لەگەڵ دەبێ‪ ،‬هەرهەمویان‬ ‫دەکات����ە بینایەک����ەوە بەدەس����تی خۆی‬ ‫ئاگریان تێبەرئەدات‌و دەیانسوتێنی‪.‬‬ ‫ناساندنی نێودەولەتی کوشتاری سیفۆ‪:‬‬ ‫کوش����تاری س����یفۆ یان جینۆس����ایدی‬ ‫ئاس����وریەکان‪ ،‬گرنگی پێوستی پێنەدراوە‬ ‫لەک����ۆڕو کۆمەڵ����ی نێودەوڵەتیدا‪ ،‬ئەویش‬

‫بەه����ۆکاری تێک����ەڵ کردن����ی لەگ����ەل‬ ‫جینۆسایدی ئەرمەن‪ ،‬نەبونی دەوڵەتێکی‬ ‫س����ریان تا پش����تیوانی‌و کۆمەکیان بکات‬ ‫خاوەنداری����ان لێبکات ب����ۆ بردنە پێش‌و‬ ‫ناساندنی تاوانەکە‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم لەم س����ااڵنەی دوایی����دا هەندێ‬ ‫دەوڵەت‌و ڕیکخراو تاوانەکەیان بەجینۆساید‬ ‫ناساندوە وەک‪:‬‬ ‫یەکەم‪ :‬کۆمەڵ����ەی جیهان����ی زانایانی‬ ‫جینۆس����اید (ڕێکخراوێک����ی ئەکادیم����ی‬ ‫جیهانی����ە گرنگی ئەدات بەجینۆس����ایدی‬ ‫گەالن)‪ ،‬لەکانونی یەکەمی ساڵی ‪2007‬دا‬ ‫بڕیاریاندا کە کۆمەڵکوژیەکانی ئاس����وری‪،‬‬ ‫کلدان‪ ،‬سریان‪ ،‬ئەرمەن لەالیەن دەوڵەتی‬ ‫عوس����مانیەوە جینۆس����ایدە‪ ،‬پێوس����تە‬ ‫دەوڵەتی ت����ورک دانی پیدابن����ێ‌و داوای‬ ‫لێبوردن بکات‌و قەرەبویان بکاتەوە‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬پەرلەمانی س����وید لەساڵی ‪2008‬‬ ‫کۆمەڵکوژی (س����ریان‪ ،‬ئاسوری‪ ،‬کلدان‪،‬‬ ‫ئەرمەن) جینۆسایدە کە لەالیەن دەوڵەتی‬ ‫عوسمانیەوە ئەنجامدراوە‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬هەندێ کەسایەتی‌و دامەزاروەو‬ ‫ڕێکخ����راوی ک����وردی داوای لێب����وردن‌و‬ ‫عوزرخوای����ان هێناوەتەوە بۆ ئاس����وری‌و‬ ‫ئەرمەن����ەکان وەک (عەب����دواڵ ئۆجەالن‪،‬‬ ‫پارتی کۆمەڵگ����ەی دیموکراتی‪ ،‬کۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی کوردستان کەنەکە)‪.‬‬ ‫نکۆڵی کردن لەکوشتاری ئاسوریەکان‪:‬‬ ‫تەنها دەوڵەت����ی تورکیاو ئازەربایجان‬ ‫نکۆڵی لەکۆمەڵکوژی ئاس����وری‪ ،‬سریان‪،‬‬ ‫کلدان‪ ،‬ئەرمەن دەکەن‪ ،‬تورکەکان دەڵێن‬ ‫کۆمەڵک����وژی روی نەداوە‪ ،‬ئەو ژمارەیه‌ی‬ ‫باسی لێدەکرێ زیاد کراوەو سوپای تورک‬ ‫دەس����تی نەبوە لەو کوشتارەدا خۆیان لە‬ ‫کاتی جەنگدا بەهۆی برسێتی نەخۆشیه‌وە‬

‫پرسه‌نامه‌‬

‫پرس���ه‌و سه‌ره‌خۆشی خۆمان ئاڕاسته‌ی هاوڕێی ئازیزمان(کوردس���تان‌ عه‌بدولکه‌ریم) ده‌که‌ین به‌بۆنه‌ی شه‌هید بونی پورزا‬ ‫به‌ڕێزه‌که‌یانه‌وه‌‪ ،‬له‌خوای گه‌وره‌ داواکارین ئه‌مه‌ دوا ناخۆش���ی بنه‌ماڵه‌کایان بێت‌و گیانی کۆچکردوش به‌ به‌هه‌شتی به‌رین‬ ‫شاد بکات‪.‬‬ ‫ستافی ئاوێنه‌‬

‫ئاگاداری‌‬

‫لەکات����ی داداگای����ی کردن����ی‬ ‫‪ -4‬‬ ‫س����ەرکردەکانی تورکیای فەتات لەالیەن‬ ‫ئەتاتورکەوە لەدوای کۆتاییهاتنی جەنگ‪،‬‬ ‫ئ����ەو س����ەرکردانە دانیان ب����ەوەدا ناوەو‬ ‫لەکات����ی دادگای����ی کردنەک����ەدا وتویانە‬ ‫هاواڵتیان‌و سەربازانی تورک سامناکترین‬ ‫کوش����تاری بەکۆمەڵی����ان ئەنجامداوە دژ‬ ‫بەئاس����وری‌و ئەرمەن‌وس����ریان‌و کل����دان‬ ‫لەتورکی����ادا (س����وتاندنی من����اڵ‌و ژن‪،‬‬ ‫دەس����درێژی‪ ،‬تاالنکردنی ماڵ‌و حاڵیان‪...‬‬ ‫هتد)‪.‬‬

‫مردون ژمارەیان ناگاتە ‪ 300‬هەزار کەس‪،‬‬ ‫کۆمەڵێ پاساو دەهێننەوە بۆ کوشتارەکەو‬ ‫دەڵێن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ناکۆک����ی‌و ملمالنێی ڕەگەزی‌و ئیتنی‬ ‫لەنێوان مەسیحی‌و کوردە موسڵمانەکاندا‬ ‫هۆکاری س����ەرەکی بوە بۆ کوش����تارەکە‪،‬‬ ‫ئەمە هەڵبەستراوی تورکەکانە کە خۆیان‬ ‫تاوانباری سەرەکین ویس����تویانە بیخەنە‬ ‫ئەس����تۆی کوردەکان‪ ،‬لەکاتێکدا ئەوانیش‬ ‫وەک مەس����یحیەکان چەوساوە بون لەژێڕ‬ ‫دەسەاڵتی دەوڵەتی عوس����مانیدا بەهۆی‬ ‫جیاوازی نەتەوەوە‪.‬‬ ‫‪ -2‬برس����یتی‪ :‬تورک����ەکان دەڵێن ئەو‬ ‫یادکردنەوەی کوشتارەکە‪:‬‬ ‫خەلکە بەهۆی برس����ێتیه‌وە مردون‌و سوپا‬ ‫ڕۆژی ‪ 4/24‬هەم����و س����اڵێک‬ ‫• ‬ ‫نەیکوشتون‪ ،‬گوایە لەکاتی جەنگی یەکەمی ساڵرۆژی یادی جینۆسایدی ئاسوریەکانە‪،‬‬ ‫جیهانی‌و دواتریش دەوڵەتانی هاوپەیمان هەمان ڕۆژی ئەرمەنی����ەکان‪ ،‬لەم ڕۆژەدا‬ ‫ئابڵۆقەی هاوردەکردنی گەنمیان خستۆتە زیاتر لە‪ 250‬کەسایەتی ئەرمەن لەناوشاری‬ ‫سەر دەوڵەتی عوس����مانی‪ ،‬ئەو برسێتیە ئەستەمبوڵ لەسێدارەدران‪.‬‬ ‫لەمێژودا بە(گرانی یان گرانیە گەورەکە)‬ ‫ڕۆژی ‪7‬ی ئابی هەمو ساڵێک‬ ‫• ‬ ‫بەناوبانگە ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست‌و بەشێک یادی کوش����تاری ئاس����وریەکانی جەنگی‬ ‫لەئەوروپای گرتەوە‪.‬‬ ‫یەکەم����ی جیهانی����ە کە هاوکات����ە لەگەڵ‬ ‫‪ -3‬دەوڵەت����ی تورکیا ل����ە‪ 2005 /6/1‬کوشتاری سمێل لەساڵی ‪.1933‬‬ ‫یاس����ایەکی دەرکردوە بەناوی (ئیهانەی‬ ‫س����ااڵنە لەو ش����وێنانە یادی‬ ‫• ‬ ‫هەوی����ەی تورک����ی)‪ ،‬دەڵێ "ه����ەر کەس کوش����تارەکە دەکرێتەوە ک����ە مۆنۆمێنتی‬ ‫باس لەرودانی کۆمەڵکوژی لەس����ەردەمی جینۆسایدی ئاس����وری‌و ئەرمەنی تیدایە‬ ‫دەوڵه‌تی عوس����مانیدا ب����کات ئەوا بەپێی وەک ئەرمینی����ا‪ ،‬ئوس����ترالیا‪ ،‬س����وید‪،‬‬ ‫یاس����ا س����زا ئەدرێ"‪ .‬هەروەها لەهاوینی فەرەنس����ا‪ ،‬ئەمریکا‪ ،‬هەروەها لەو اڵتانەی‬ ‫س����الی ‪ 2011‬دا کتێبێک دانراوە لەالیەن هەندەران کە ڕێژەیەکی زۆری ئاس����وری‌و‬ ‫کۆمەڵێ وانەبێژەوە باس لەنکۆڵی رودانی کلدان‌و سریانی تیدا بێت‪.‬‬ ‫کوشتاری ئاس����وریەکان دەکات‪ .‬هەروەها‬ ‫ئاماژە کراوە بەوەی ئاس����وریەکان بونەتە‬ ‫چەن����د بارەبون����ەوەی کۆمەڵک����وژی‬ ‫بەکرێگی����راوی روس����یا لەجەنگی یەکەمی مەسیحیەکان (ئاسوری‪ ،‬سریان‪ ،‬کلدان)‬ ‫جیهانیداو خەنجەریان لەپش����تی دەوڵەت‬ ‫بەداخەوە دوای نزیکەی س����ەد س����اڵ‬ ‫داوە‪ ،‬تا ئیستاش بەکرێگیراوی بێگانەن‪ ،‬جارێکیتر مەسیحیەکان لەدەشتی نەینەوا‬ ‫ئەم کتیبە توشی ڕەخنەیەکی زۆر هاتوەو هاوش����انی ئێزیدی‌و ش����ەبەک‪ ،‬توش����ی‬ ‫وەسف کرا بەڕەگەزپەرستی‪.‬‬ ‫کوش����تارو کۆچی زۆرەمل����ێ‌و تااڵنکردنی‬

‫خان����و موڵک‌و ب����ەزۆر موس����ڵمان کردن‬ ‫دەبنەوە‪ ،‬لەالی����ەن هەمان بیری دەوڵەتی‬ ‫عوس����مانیەوە بەنوێنەرایەتی چەتەکانی‬ ‫داع����ش‪ ،‬کە لەبەرچاوی دونی����اوە دوبارە‬ ‫دەوڵەت����ی تورک‌و ئەردۆغان پش����تیوان‌و‬ ‫ماکینەی ئەو کۆمەلکوژیەیە‪.‬‬ ‫*******************‬ ‫********************‬ ‫تێبینی‪:‬‬ ‫‪ -1‬هەم����وو کۆمەڵکوژیەکان����ی جیهان‬ ‫لەالیەن دەوڵەتەوە ئەنجامدراون‪ ،‬بەهۆی‬ ‫بونی هێزی سەربازی‌و دەستەی چەکدار‪،‬‬ ‫بۆیە لەکۆمەڵکوژی ئەرمەن‌و ئاس����وری‌و‬ ‫س����ریان‌و کلدانیەکان����دا‪ ،‬کۆمەڵێ کوردی‬ ‫بەکرێگیراو (س����وارەی حەمیدیە) بەشدار‬ ‫بون لەو کوشتارەداو لەچوارچیوەی هێزی‬ ‫س����ەربازی دەوڵەت����ی عوس����مانیدا بون‪،‬‬ ‫لەروی یاس����اییەوە ئەم تاوانە ناکەوێتە‬ ‫سەر گەلی کورد‪ ،‬چونکە ئێمە دەوڵەتمان‬ ‫نەبوەو نیە‪ ،‬خۆفرۆش����ان نابنە نوێنەری‬ ‫هی����چ نەتەوەیەک‌و تاوانکاری س����ەرەکی‬ ‫دەوڵەتی تورکی عوسمانی بوە‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫پێویس����ت دەکات گەلی کورد لەهەر چوار‬ ‫پارچ����ەو هەر الیەک بەپێ����ی بونی خۆی‬ ‫داوای لێبوردن بکات لەگەلی ئاس����وری‌و‬ ‫ئەرمەن‌و کلدان‌و سریان بکات‪.‬‬ ‫‪ -2‬ئ����ەو کۆمەڵکوژیان����ەی بەدرێژای����ی‬ ‫مێژو ئەنج����ام دراون بەکوش����تار(مژابح)‬ ‫ناویانهات����وە‪ ،‬ت����ا کۆتایی س����اڵی ‪1933‬‬ ‫پ����اش ئ����ەوەی لەالی����ەن رافائیل لیمکن‬ ‫بەش����ێوەیەکی یاس����ایی پێناس����ەی کرا‬ ‫بەناوی (جینۆساید) لەبەردەەم کۆمەڵەی‬ ‫نەتەوەکان����دا لەمەدری����دی پایتەخت����ی‬ ‫ئیسپانیا‪ ،‬دواتریش لەساڵی ‪ 1948‬یاسای‬ ‫بەربەن����د کردن‌و س����زادانی جینۆس����اید‬ ‫لەنەتەوە یەکگرتوەکان دەرچوو‪.‬‬

‫ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‬ ‫ی كاروباری‌ یاسایی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ژماره‌‪655 :‬‬ ‫ڕێكه‌وت‪2016/4/17 :‬‬ ‫ئاگادارییه‌ك له‌ ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان‬ ‫ی ئاشكرا‬ ‫بابه‌ت‪ /‬ئاگاداری‌ زیادكردن ‌‬

‫من ( صباح غریب صفر )‬ ‫ی مین سنوردار )‬ ‫ی پاكساز ‌‬ ‫ی ( تێچو تكنیك بۆ كار ‌‬ ‫پاكتاوكاری‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی ‪ 15‬رۆژدا‬ ‫ی له‌س���ه‌ر كۆمپانیا هه‌ی ‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی كۆمپانیاكه‌مان ده‌كه‌ین هه‌ركه‌س ماف ‌‬ ‫ئاگاداری‌ س���ه‌رجه‌م الیه‌ن و كه‌س��� ‌‬ ‫ی بكه‌ن به‌ په‌كتاو كاری‌ كۆمپانیا به‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ژماره‌ موبایل ‪07511517990‬‬ ‫ی _ ئاشتی‌‬ ‫ناونیشان‪ .‬سلێمان ‌‬

‫ی (‪ )17‬ئۆتۆمبێل و‬ ‫لیژن ‌هی‌ فرۆش���تن و به‌كرێدانی‌ موڵكه‌كانی‌ ده‌وڵه‌ت سه‌ربه‌ ئیداره‌ی‌ گه‌رمیان هه‌ڵده‌ستێت ب ‌ه فرۆشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژمار‌ه (‪‌ )32‬‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫ی ئاشكرا به‌ پێ ‌‬ ‫ی زیادكردن ‌‬ ‫ی پۆلیسی‌ گه‌رمیان‪ /‬به‌شێو‌ه ‌‬ ‫(‪ )9‬ماتۆرس���كیل سه‌رب ‌ه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاره‌زووی‌ به‌ش���داریكردنیان هه‌ی ‌ه ده‌توانن سه‌ردانی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی (‪ )1986‬هه‌مواركراو‪ ،‬ئه‌و كه‌س و الیه‌نان ‌ه ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب ‌ه بڕی‌ (‪ )20%‬پاره‌ ‌‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫پۆلیس���ی‌ گه‌رمیان بكه‌ن ل ‌ه ڕۆژی‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌و‌ه له‌گه‌ڵ هێنانی‌ بارمت ‌ه ‌‬ ‫خه‌مڵێنراو زیادكرنه‌ك ‌ه پاش (‪ )30‬ڕۆژ ل ‌ه دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫ی خه‌مڵێنراو‪،‬ده‌توانن‬ ‫ی له‌س���ه‌ر لیس���تی‌ ورده‌كاری‌ (‪ )17‬ئۆتۆمبێل و (‪ )9‬ماتۆرس���كیل له‌گه‌ڵ نرخ��� ‌‬ ‫هاوپێچ‪ :‬بۆ زانیار ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ سایتی‌ ئیدار‌هی‌ گه‌رمیان بكه‌ن‪.‬‬

‫ونبون‬

‫له‌گه‌ڵ رێزدا‪...‬‬

‫ی ( رامیار فره‌ج جالل ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ی س���لێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی به‌ناوی‌ (سردار احمد حم ‌ه‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ه لق ‌‬ ‫ی بااڵی‌ سه‌ربه‌خۆ ‌‬ ‫ی كۆمیسۆن ‌‬ ‫* كارتێكی‌ ده‌نگدان كه‌ ده‌رچوو ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫صالح) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬

‫صالح الدین محمد فرج‬ ‫سه‌رپه‌شتیاری‌ ئیدار‌هی‌ گه‌رمیان‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )525‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/4/26‬‬

‫ماچ‌و گولله‌كانی هادی عامری‬

‫په‌رله‌مان‌و كوده‌تا‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫ئاخ���ۆ په‌رله‌مانتارانی ك���ورد له‌به‌غدا‬ ‫له‌خۆی���ان پرس���یوه‌ كارو ئه‌جێندای���ان‬ ‫چیه‌و داخوازیه‌كانی ئه‌م میلله‌ته‌ به‌كوێ‬ ‫گه‌یش���تون‪ ،‬بۆچی ئه‌م هه‌م���و كه‌وتن‌و‬ ‫ئیهانه‌ی���ه‌ ده‌ش���ارنه‌وه‌و قبوڵی ده‌كه‌ن‬ ‫(دوز دوا نمونه‌) ئه‌م شكستان ‌ه بۆ دابه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ن تا بكه‌ری ئه‌م دۆخه‌و تۆمه‌تباری‬ ‫راسته‌قین ‌ه ون بكه‌ن له‌پێشچاوی خه‌ڵك‌و‬ ‫رای گش���تی‪ ،‬ئه‌گه‌رچی باوه‌ڕیش���م وای ‌ه‬ ‫كه‌م���ن ئه‌و په‌رله‌مانتاران���ه‌ ك ‌ه خه‌ریكی‬ ‫هه‌ڵگرتن���ی ئ���ه‌و ب���اره‌ قورس���ه‌ن ك ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كان له‌به‌غدا داویان ‌ه به‌شانیانداو‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانیان جوان دیارن‪.‬‬ ‫ل���ێ زۆرێ���ك ل���ه‌م په‌رله‌مانتاران��� ‌ه‬ ‫هه‌ركات هیچی���ان نه‌بو ب���ۆ وتن‪ ،‬خێرا‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌ن به‌تۆمه‌تباركردنی شیعه‌و‬ ‫س���وننه‌و میلیش���یای ب���ه‌درو س���ه‌درو‬ ‫خۆراسان‌و سه‌رایاو حه‌ش���دو ریزكردنی‬ ‫ده‌یان وش��� ‌ه له‌ماڵپه‌ره‌كاندا كه‌ ئه‌سڵه‌ن‬ ‫بۆ خۆده‌ربازكردنه‌ له‌دۆخی خه‌جاڵه‌تی‌و‬ ‫بێتوانای���ی ئ���ه‌وان‪ ،‬ه���ه‌ركات له‌به‌غدا‬ ‫نه‌یانتوانی قسه‌ بكه‌ن‌و شكستیان خوارد‪،‬‬ ‫له‌كوردس���تان س���ایت‌و تیڤیه‌كانمان لێ‬ ‫داگیرده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌رێ س���ه‌یر نی ‌ه تا ئێستا‬ ‫په‌رله‌مانتارێكم نه‌دی لۆژیكیانه‌و به‌زمانی‬ ‫توێژینه‌وه‌ی زانستی شرۆڤه‌ی ئه‌و فه‌وزاو‬ ‫دۆخه‌ی عێراق ب���كات‌و روداوه‌كان وه‌ك‬ ‫خۆی شی بكاته‌وه‌و پێش���بینی روداوی‬ ‫نوێش بكات‪ ،‬نه‌یانتوانیوه‌ ببنه‌ فاكته‌رێك‬ ‫بۆ پیشاندانی وێنه‌ی ته‌واوه‌تی دۆخه‌كه‌‪،‬‬

‫بۆ وێنه‌ شیع ‌ه بۆ واده‌كات‪ ،‬سه‌در خه‌ریكی سیاس���ه‌تی كوردیه‌ له‌به‌غدا‪ ،‬به‌درێژایی‬ ‫چیه‌‪ ،‬مالیكی‌و ع���ه‌الوی بۆ كۆده‌بنه‌وه‌‪ 13 ،‬س���اڵی رابردو‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه هه‌ژاریی ئه‌و‬ ‫عه‌الوی بۆ دێت ‌ه هه‌رێم‪ ،‬ش���ه‌ڕی دوز بۆ هزرو رۆش���نبیریه‌ سیاسیه‌ی فراكسیۆن ‌ه‬ ‫رویدا‪ ،‬ی���ان فه‌زاحه‌تی په‌رله‌مانی عێراق كوردی���ه‌كان‌و س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كانمان ‌ه‬ ‫كه‌ی كۆتایی دێت‪ ،‬حكومه‌تی ته‌كنۆكرات له‌به‌غدا‪ ،‬باش ‌ه كوده‌تاتان بینیو‌ه ئه‌نجام‬ ‫چییه‌‪ ،‬موس���ڵ چی لێدێت‪ ،‬بۆ س���ونن ‌ه نه‌درابێت كه‌چی بوبێت ‌ه بنێشت ‌ه خۆشه‌ی‬ ‫ده‌بێت یان بۆ توركیاو ئه‌مریكاو كه‌وتۆت ‌ه ده‌م���ی خه‌ڵك‪ ،‬هه‌میش���ه‌ كوده‌تا كراو‌ه‬ ‫هه‌مو شتێك كۆتایی هاتوه‌و ئینجا بوه‌ت ‌ه‬ ‫ناو دیزاینه‌ تازه‌كه‌ی ترامپ‌و هیله‌ری‪.‬‬ ‫ئه‌مان ‌ه هه‌مو له‌س���ه‌ر یه‌ك وش ‌ه رێك بابه‌ت���ی میدیایی‪ ،‬ئینج���ا كوده‌تا ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌وت���ون‌و ده‌یڵێن���ه‌وه‌ چونك���ه‌ ده‌زانن كراوه‌ ب���ۆ به‌ده‌نگی ب���ه‌رز له‌په‌رله‌مان‬ ‫وشه‌ك ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا وش���ه‌یه‌كی ساده‌یه‌‪ ،‬به‌براكانت���ان ناڵێ���ن‌و بیكه‌ن���ه‌ ه���ه‌اڵی‬ ‫ئه‌ویش وشه‌ی "كوده‌تایه‌" تێكڕاو پێكرا ئیعالمی به‌و زمانه‌ كوردیه‌ ش���یرینه‌تان‬ ‫ده‌ڵێن"هه‌س���تمان به‌كوده‌ت���ا ك���ردوه‌‪ ،‬كه‌ چوار وش��� ‌ه ده‌ڵێن‌و س���ێ وش���ه‌ی‬ ‫كوده‌تایه‌ك به‌ڕێوه‌ی���ه‌‪ ،‬عێراق له‌به‌رده‌م عه‌ره‌بی به‌دواوه‌یه‌‪ ،‬باش���ه‌ كوده‌تا كراو‌ه‬ ‫كوده‌تادایه‌‪ ،‬په‌رله‌مان كوده‌تای تێداكرا‪ ،‬بۆچی هێش���تا له‌گ���ه‌ڵ كوده‌تاچیه‌كان‬ ‫فێڵمان لێكرا" به‌بێ ئه‌وه‌ی بزانن كوده‌تا كۆده‌بنه‌وه‌و ده‌چنه‌ ماڵیان‌و به‌ڵێنیان لێ‬ ‫چیه‌و چۆن ده‌كرێت‌و كێ ده‌یكات‪ ،‬پێش وه‌رده‌گرن‌و موجامه‌له‌یان ده‌كه‌ن‌و باسی‬ ‫هه‌ر شت كوده‌تا ده‌مێك ‌ه له‌عێراق كراوه‌‪ ،‬حكومه‌تی ئاینده‌ش���یان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر كوده‌تای ت���ازه‌ش بكرێت‪ ،‬رێگ ‌ه به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه ئه‌م���ه‌ ن���ه‌ كوده‌تایه‌ ن ‌ه‬ ‫به‌ئێ���وه‌ ناده‌ن ئاوا به‌موچه‌ی ته‌واوه‌تی‌و شۆڕش‪ ،‬یه‌ك شت ‌ه ئه‌ویش ئه‌وه‌ی ‌ه كورد‬ ‫جل���ی ماركه‌و نیوكۆلێكش���نه‌وه‌ ئازادان ‌ه ناتوانێت له‌به‌غدا پێشبینی روداو بكات‌و‬ ‫لۆبی دروس���ت بكات بۆ سیاسه‌ت‌و كاری‬ ‫باسی بكه‌ن؟‬ ‫"كوده‌تا" بكرێت پێش هه‌ركه‌س زمانی سیاس���ی‌و حوكمڕانی‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی له‌به‌غدا‬ ‫ئێ���وه‌ ده‌بڕن تا ئه‌وه‌نده‌ باس���ی كوردو كاری سیاس���ی ده‌كات وه‌ك په‌رله‌مانتار‬ ‫نه‌وت‌و یاس���اكانی فیدراڵ���ی‌و كه‌ركوك‌و دیدگای خۆیه‌ت���ی‌و به‌س نه‌ك كۆده‌نگی‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه نه‌كه‌ن‪ ،‬كوده‌تا بكرێت عامری كوردو"ئیجماع���ی ك���وردی" وه‌ك ب���اس‬ ‫تا كه‌ركوك‌و داود ئۆغلۆش تا باش���وری ده‌كرێت‪ ،‬كورد به‌م جۆره‌ گه‌مه‌ی ‌ه له‌به‌غدا‬ ‫س���لێمانی‌و دوكان دێت وه‌ك خۆی باسی پێگه‌ی خۆی به‌ره‌و الوازی زیاتر ده‌بات‪،‬‬ ‫لێوه‌كرد‪ ،‬ئه‌م ‌ه كه‌ی كوده‌تای ‌ه خۆت باسی كێش���ه‌ی ئێم ‌ه له‌به‌غدا كێش���ه‌ی گشت‬ ‫ده‌كه‌یت‌و ره‌سمی سێڵفی ده‌گرن له‌گه‌ڵ په‌رله‌مانتارانی كورد‌ه به‌بێ جیاوازی‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫كوده‌تاچیان���داو خواردنی س���ه‌فه‌رییان گوتارێكی سیاس���ی نیه‌ بیانجوڵێنێت بۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌خۆن‪ ،‬ئه‌م ‌ه هه‌ژاریه‌كی سامناكی مه‌به‌ستێكی دیاریكراو‪ ،‬نه‌ مانگرتوه‌كانی‬

‫دژی ده‌س���ته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی خائین‌و‬ ‫تۆمه‌تب���ارن ن���ه‌ ئه‌وانی ت���ر قاره‌مان‌و‬ ‫رزگاركه‌ر‪ ،‬هه‌مو پێكه‌وه‌ شكس���تخواردو‬ ‫ب���ون له‌ئاس���ت گه‌یاندن���ی داخوازی��� ‌ه‬ ‫ره‌واكانی گه‌لی كورد به‌شه‌قامی عێراقی‪،‬‬ ‫هه‌مو پێكه‌و‌ه به‌رپرس���ن له‌شكستهێنان‬ ‫به‌پره‌نسیپ ‌ه ده‌س���توریه‌كان‌و مافه‌كانی‬ ‫ك���وردو جێبه‌جێنه‌بون���ی یاس���اكان‌و‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م بون له‌ئاست ئه‌و متمانه‌یه‌ی‬ ‫كه‌ گ���ه‌ل پێ���ی به‌خش���یبون‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫كه‌مته‌رخ���ه‌م ب���ون له‌به‌رانب���ه‌ر بڕینی‬ ‫قوت‌و موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران���ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئیت���ر هیچ مه‌نتیقی تێدانیه‌ ئه‌وه‌نده‌ ئه‌م‬ ‫شكستانه‌ هه‌ڵبواسن به‌عه‌الگه‌ی كوده‌تاو‬ ‫شیعه‌و به‌درو س���ه‌درو مه‌در‪ ،‬كوده‌تاش‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر رویدابێت‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌مێكه‌ كراوه‌و‬ ‫بڕاوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات���ه‌ كوده‌ت���ا كرا ك ‌ه‬ ‫مالیكی البرا له‌پۆستی سه‌رۆك وه‌زیران‌و‬ ‫پێگ���ه‌و بنه‌ماڵه‌كه‌ی وه‌ك خۆی مایه‌وه‌و‬ ‫نه‌توان���را لێپێچینه‌وه‌ی یاس���ایی له‌گه‌ڵ‬ ‫بكه‌ن له‌س���ه‌ر گه‌نده‌ڵیه‌كان���ی‪ ،‬كوده‌تا‬ ‫ئه‌وكات ‌ه كرا كه‌ به‌ئاشكرا كوردیان خست ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی بازن���ه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی بودجه‌و‬ ‫نه‌وت‌و عه‌بادی حكومه‌تی بێ ئاماده‌بونی‬ ‫ئێوه‌ دروس���ت كردو قبوڵتانكرد‪ ،‬كوده‌تا‬ ‫ئه‌وكاته‌ كرا نه‌یانهێش���ت تاریق هاشمی‬ ‫پێ بخاته‌وه‌ ناو عێراق‪ ،‬كوده‌تا ئه‌وكات ‌ه‬ ‫كرا ك ‌ه سه‌درو عه‌بادی باسی حكومه‌تی‬ ‫ته‌كنۆكراتی���ان ك���ردو ئێ���وه‌ش بڕواتان‬ ‫كردو له‌ژێ���ره‌وه‌ خزمان���ی خۆتان هاندا‬ ‫سیڤیه‌كانیان بنێرن‪ ،‬كوده‌تا ئه‌وكات ‌ه كرا‬ ‫س���ه‌دریه‌كان چون ‌ه ناوچه‌ی س���ه‌وزه‌وه‌و‬

‫ئێوه‌ش هیچت���ان نه‌وت‪ ،‬كوده‌تا ئه‌وكات ‌ه‬ ‫كرا هادی عامری گه‌وره‌ترین میلیش���یای‬ ‫ش���یعه‌ی دروس���تكرد تا دوزو كه‌ركوك‬ ‫خۆی سه‌پاند‪ ،‬ئێوه‌ ك ‌ه نه‌توانن بچوكترین‬ ‫هه‌ن���گاوی عه‌مه‌لی بهاون به‌ئاراس���ته‌ی‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی یه‌ك یاس���ای مه‌ده‌نی‬ ‫بۆ كورد‪ ،‬ئاخ���ۆ ده‌تانه‌وێت چی بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌رێ به‌س نییه‌ رۆژی س���ه‌دجار وشه‌ی‬ ‫كوده‌تا به‌كۆرس ده‌ڵێنه‌وه‌؟‬ ‫ده‌ركه‌وت هێش���تا شیع ‌ه ئه‌و توانایه‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌ش���ێك له‌ش���ه‌قامی ك���وردی‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران به‌الی سێنتراڵ بونی عێراقدا‬ ‫رابكێشێت‌و گومان‌و راڕایی دروست بكات‬ ‫له‌ناو رای گشتی كوردستانداو هیچ نه‌بێت‬ ‫ئاسایشی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و حزبی تێك بدات‌و‬ ‫خه‌ڵكانێك متمانه‌یان نه‌مێنێت به‌دروشم ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانی حزبی كوردی‪ ،‬چونك ‌ه بڕی‬ ‫ئه‌و كێشان ‌ه كه‌م نین له‌سێكته‌ری نه‌وت‌و‬ ‫ماده‌ ده‌س���توریه‌كانی ك���وردو به‌غدا تا‬ ‫ئێستا ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی ئه‌م تایپ ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مانتار لێی به‌رپرس���ن‌و تائێس���تا‬ ‫به‌هه‌ڵپه‌س���ێراوی ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئیش���كالی‬ ‫سیاسی گه‌وره‌ش ئه‌وه‌یه‌ ئێوه‌ كوڕی ئه‌و‬ ‫مه‌یدانه‌ نین‌و هێشتا له‌م گه‌م ‌ه سیاسیه‌ش‬ ‫تێناگه‌ن‌و چیتر باسی كوده‌تاش مه‌كه‌ن‬ ‫تكای���ه‌‪ ،‬عێراق عێراق���ی عه‌ره‌به‌ به‌پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌م‌و ش���یعه‌و سوننه‌ش به‌پله‌ی دوه‌م‬ ‫ب���ۆ كوردیش ده‌بێت ئێوه‌ ش���یكاری بۆ‬ ‫بكه‌ن من له‌به‌غدا نی���م نایزانم‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫نازانم عامری ك ‌ه گولله‌ی هاوییش���ت بۆ‬ ‫دڵی رۆڵه‌ی كورد ئه‌م ماچانه‌ی له‌چی بو‬ ‫بۆ ده‌می به‌رپرسی كورد‪.‬‬

‫كێشه‌ی‬ ‫ئێمه‌ له‌به‌غدا‬ ‫كێشه‌ی گشت‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‬ ‫كورده‌ به‌بێ‬ ‫جیاوازی‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫گوتارێكی سیاسی‬ ‫نیه‌ بیانجوڵێنێت‬ ‫بۆ مه‌به‌ستێكی‬ ‫دیاریكراو‬

‫ستراتیجی توركیا بۆ سوریاو عێراق‬ ‫پڕۆفیسۆر رۆبێرت ئۆڵسۆن*‬ ‫وه‌رگێڕ‪ :‬هاشم محمد احمد**‬ ‫توركی����ا ب����ۆ گه‌یش����تن به‌ئامانج���� ‌ه‬ ‫جیۆپۆله‌تیكییه‌كان����ی له‌ه����ه‌ردو واڵت����ی‬ ‫س����وریاو عێراق له‌پێگه‌یه‌ك����ی به‌هێزدایه‌‪.‬‬ ‫بۆ نمون����ه‌‪ ،‬ئامانجی توركیا له‌عێراق پاش‬ ‫هێرش����ی ئه‌مریكا ل����ه‌ ‪ 2003‬دڵنیابونه‌وه‌‬ ‫له‌وه‌ بو كه‌ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫(‪ )KRG‬به‌سه‌رۆكایه‌تی مه‌سعود بارزانی‪،‬‬ ‫له‌روانگ����ه‌ی ئابوریی����ه‌وه‌ س����ه‌ر به‌توركیا‬ ‫بێ����ت‪ .‬ئه‌م ئامانجه‌ی پێ����كا‪ .‬توركیا تاكو‬ ‫ئێستا گرنگترین هاوبه‌رژه‌وه‌ندی سیاسی‌و‬ ‫ئابوری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تانه‌و‬ ‫بازرگانی����ی نێوانی����ان له‌‪ 12‬ملی����ار دۆالر‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‪ .‬هه‌تا ساڵی ‪ 2016‬زۆرتر له‌‪2000‬‬ ‫كۆمپانیای توركی له‌هه‌رێمی كوردس����تاندا‬ ‫كاریان ك����ردوه‌و زۆرێ����ك له‌ژێرخانه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌وان‬ ‫دروستكراون‪.‬‬ ‫پاش هێرش����ی ئه‌مریكا بۆ س����ه‌ر عێراق‬ ‫ل����ه‌‪1991‬و دواتر ل����ه‌ ‪ ،2003‬ئه‌نقه‌ره‌ بۆی‬ ‫ده‌ركه‌وتب����و به‌مه‌به‌س����تی كۆنتڕۆڵكردنی‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ نه‌ته‌وه‌خوازه‌كان����ی ك����وردی‬ ‫له‌توركیا‪ ،‬پێویستی به‌یارمه‌تی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تان هه‌ی����ه‌‪ .‬توركی����ا‬ ‫ده‌یویس����ت پارتی كرێكارانی كوردس����تان‬ ‫(‪)PKK‬و لقی سوپا سیاسییه‌كه‌ی‪ ،‬كۆما‬ ‫جڤاكێن كوردس����تانێ توشی دابڕان بكات‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندی ش����ێواوی نێوان هه‌ولێرو به‌غدا‬ ‫دوای ‪ ،2003‬به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر دابه‌شكردنی‬ ‫داهات����ی ن����ه‌وت‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‌و توركیای‬ ‫پته‌وت����ر ك����رده‌وه‌‪ .‬بونی ن����وری مالیكی‬ ‫له‌پۆستی س����ه‌رۆك وه‌زیران له‌ ‪ 2005‬تاكو‬ ‫‪ 2014‬و سیاسه‌تی توندی شیعه‌خوازی ئه‌و‬ ‫هه‌ولێ����ری زۆرتر ب����ه‌ره‌و الی ئه‌نقه‌ره‌ پاڵ‬ ‫نا‪.‬‬ ‫له‌یه‌كه‌م ده‌یه‌ی س����ه‌ده‌ی‪21‬دا‪ ،‬نه‌نقه‌ره‌‬ ‫گومانی بو كه‌ عێراق به‌و جۆره‌ی ئه‌مریكا‬ ‫ئاواته‌خوازب����و‪ ،‬وه‌كو واڵتێك����ی یه‌كپارچه‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ .‬ل����ه‌م كات����ه‌دا توركیا توندتر‬ ‫چنگی خۆی له‌ئابوری هه‌رێمی كوردستان‬ ‫گیر دا‪ .‬هه‌روه‌ها‪ ،‬له‌پێگه‌یه‌كی باش����دا بو‬ ‫ب����ۆ به‌ڕێوه‌بردن����ی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‌و سوننه‌كانی‬ ‫ناوه‌ڕاس����تی عێراق‪ .‬توركیا پاش س����اڵی‬ ‫‪ 2007-2008‬و یاخیگه‌ری ئه‌لقاعیده‌و دواتر‬ ‫داعش له‌عێراقدا به‌رده‌وام بو له‌س����ه‌ر ئه‌م‬ ‫سیاسه‌ته‌ی خۆی‪.‬‬ ‫له‌تله‌ت ب����ون له‌ده‌رئه‌نجامی یاخیبونی‬ ‫داعش به‌رامبه‌ر به‌ش����یعه‌و ته‌نانه‌ت كوردو‬

‫سوننه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها بونی ئه‌گه‌ری داگیركردنی‬ ‫به‌غدا له‌الیه‌ن داعش����ه‌وه‌‪ ،‬هێڵی ئه‌نقه‌ره‌‪-‬‬ ‫هه‌ولێری به‌هێزتر ك����رد‪ .‬ته‌واوبونی بۆری‬ ‫نه‌وت����ی هه‌رێمی كوردس����تان بۆ به‌نده‌ری‬ ‫جیهان له‌ ‪ ،2013‬كه‌ بۆری نه‌وتی كه‌ركوك‪-‬‬ ‫جیهانی ژێركۆنتڕۆڵ����ی به‌غدای وه‌ال ده‌نا‪،‬‬ ‫زۆرتر ئه‌و دو ئابورییه‌ی پێكه‌وه‌ گرێ دا‪.‬‬ ‫ته‌واوبون����ی ب����ۆری ن����ه‌وت‪ ،‬حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی س����ه‌ر به‌توركیا كرد‬ ‫بۆ مانه‌وه‌ی‪ .‬ئه‌و بۆرییه‌ بوه‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌جه‌نگ����ی توركیا دژ ب����ه‌ ‪،PKK/KCK‬‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫مسۆگه‌ر ببێته‌ هاوپه‌یمانێكی سه‌ر به‌توركیا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر چی توركیا ج����ار به‌جارێك له‌گه‌ڵ‬ ‫‪ PKK‬و ڕێب����ه‌ری به‌ندك����راوی عه‌بدوڵ��ڵ�ا‬ ‫ئوجه‌الن گفتوگۆی ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم گفتوگۆكان‬ ‫هه‌رگی����ز نه‌گه‌یش����تنه‌ ده‌ئه‌نجامێك����ی‬ ‫مانادار‪ .‬له‌وانه‌یه‌ پارتی دادوگه‌ش����ه‌پێدان‬ ‫(‪ )AKP‬ل����ه‌ ‪2013‬دا وا بی����ری كردبێته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫به‌فه‌رم����ی له‌چنگی����دا بێ����ت‪ ،‬ده‌توانێت‬ ‫له‌گفتوگ����ۆكان بكش����ێته‌وه‌ تاكو ‪PKK/‬‬ ‫‪ KCK‬مه‌رجه‌ پێش����نیازكراوه‌كانی قبوڵ‬ ‫بك����ه‌ن‪ .‬پته‌وبون����ه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫نێ����وان ئه‌نقه‌ره‌و هه‌ولێر له‌ ‪ 2003‬به‌دواوه‌‪،‬‬ ‫ده‌س����تی توركیای له‌وه‌رگرتنی پێگه‌یه‌كی‬ ‫ناهاوكاریكه‌رانه‌ت����ر به‌رامبه‌ر به‌‪ PKK‬وااڵ‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫توركی����ا له‌مێ����ژه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی نزیكی‬ ‫له‌گه‌ڵ كورده‌كانی باش����وری عێراق هه‌یه‌‪.‬‬ ‫توركی����ا به‌پێی په‌یمانی لۆزان ‪ 1923‬وازی‬ ‫له‌پارێ����زگای موس����ڵ نه‌هێن����ا‪ .‬ئه‌و به‌س‬ ‫له‌س����اڵی‪ 1926‬و كاتێك بو به‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌عێ����راق وازی له‌ده‌عواكه‌ی هێنا‪ .‬توركیا‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجامی شۆڕش����ی شێخ سه‌عید كه‌‬ ‫مه‌ترسی تێوه‌گالنی له‌جه‌نگێكی گه‌وره‌تر‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌ك����ورده‌كان ده‌هێنایه‌ كایه‌وه‌‬ ‫مه‌جبور ك����ه‌وت دۆڕاندنی موس����ڵ قبوڵ‬ ‫بكات‪ .‬توانجی دیكه‌ له‌وه‌دایه‌ كه‌ به‌ریتانیا‬ ‫ئاماده‌ ببو ‪ 500‬هه‌زار پاوه‌نی س����ترلینگ‬ ‫بداته‌ توركی����ا‪ .‬به‌س ل����ه‌‪ 1970‬دا بو كه‌‬ ‫سه‌دام حسین باقی پاره‌كه‌ی بژاردو ئه‌ویش‬ ‫له‌كاتێكدا بو كه‌ توركیا مافی به‌كارهێنانی‬ ‫بۆری نه‌وتی كه‌ركوك‪-‬جیهانی دا به‌عێراق‬ ‫بۆ گواستنه‌وه‌ی نه‌وت بۆ توركیاو له‌وێوه‌‬ ‫بۆ ده‌ریای ناوه‌ڕاست‪.‬‬ ‫كه‌متر له‌مانگێك پاش واژۆی په‌یمانه‌كه‌‪،‬‬ ‫به‌ریتانیی����ه‌كان راپۆرتیان كرد كه‌ توركیا‬ ‫پالن����ی هه‌ی����ه‌ ئالبانییه‌ موس����ڵمانه‌كانی‬ ‫ناوچه‌ی كۆسۆڤۆ له‌و شوێنانه‌دا نیشته‌جێ‬ ‫بكات كه‌ شۆڕش����ی تێدا ب����وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ڕاپۆرتگه‌لێ����ك هه‌ب����و كه‌ توركی����ا پالنی‬

‫له‌داهاتودا‪ ،‬توركیا‬ ‫ده‌بێته‌ یاریكه‌ری‬ ‫سه‌ره‌كی له‌ئابوری‬ ‫باكورو له‌وانه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫شوێنه‌كانی دیكه‌ی‬ ‫سوریا‪ .‬یاریكه‌ر‌ه‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی تر‬ ‫–واتا روسیا‪ ،‬ئێران‪،‬‬ ‫سعودیا‪ ،‬ئه‌مریكا‪-‬‬ ‫توانای كرداری‬ ‫به‌رامبه‌ركێیان له‌گه‌ڵ‬ ‫توانای شاراوه‌ی‬ ‫توركیا نیه‬ ‫نیشته‌جێ كردنی ‪ 40‬تا ‪ 50‬هه‌زار چه‌ركه‌سی‬ ‫قه‌فقازی له‌ناوچه‌ كوردنش����ینه‌كاندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌فس����ه‌ره‌كانی ده‌زگای زانیاری به‌ریتانی‬ ‫ئ����ه‌و دورخس����تنه‌وانه‌یان هاوش����ێوه‌ی‬ ‫دورخس����تنه‌وه‌ی ئه‌رمه‌نییه‌كان له‌ ‪1915‬دا‬ ‫زانیوه‌‪ .‬ئه‌م مێژوه‌ كورده‌كانی تا راده‌یه‌ك‬ ‫هه‌س����تیار ك����ردوه‌ له‌س����ه‌ر زه‌وتكردن����ی‬ ‫داراییه‌كانیان له‌باشوری خۆرهه‌اڵتی توركیا‪.‬‬ ‫ئاواره‌كردنی هاوشێوه‌یش به‌درێژایی هێڵی‬ ‫ناسازی تورك‪-‬كوردی عه‌له‌وی له‌ناوچه‌كانی‬ ‫ماراس‪ ،‬مه‌التیه‌‪ ،‬ئیالزیغ‌و ده‌رس����یم روی‬ ‫داوه‌‪ .‬ك����ورده‌كان له‌كۆتاییه‌كان����ی ده‌یه‌ی‬ ‫‪1920‬و هه‌روه‌ها سااڵنی ده‌یه‌ی ‪ 1930‬له‌م‬ ‫ناوچانه‌ ئاواره‌كران‪.‬‬ ‫توركه‌كان زۆر به‌باش����ی تێگه‌یشتون كه‌‬ ‫پارێزگای موسڵیان به‌ئیمپراتۆری به‌ریتانیا‬ ‫دۆڕاندوه‌و شۆڕش����ی شێخ سه‌عید هۆكاری‬ ‫سه‌ره‌كی ئه‌م زه‌ره‌ره‌ بوه‌‪ .‬سه‌یر له‌وه‌دایه‌‬ ‫كه‌ توركیا له‌ده‌رئه‌نجامی هێرشی ئه‌مریكا‬ ‫بۆ عێ����راق توانیویه‌ت����ی پێگه‌یه‌كی به‌هێز‬ ‫له‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به‌ده‌ست‬ ‫بێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ جیۆئیكۆنۆمییه‌كانی‬ ‫توركیا له‌سوریا‬ ‫توركی����ا له‌هه‌ندێ����ك كات����دا له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫كورده‌كان����ی س����وریا وه‌ك����و كورده‌كانی‬ ‫عێراق‪ ،‬په‌یوه‌ندی هه‌بوه‌‪ .‬پاش شۆڕش����ی‬ ‫شێخ سه‌عیدو شۆڕش����ه‌كانی دوایی كه‌ له‌‬ ‫‪ 1938‬دا شكستیان هێنا‪ ،‬نیگه‌رانییه‌كانی‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌ زی����ادی كرد‪ .‬شۆڕش����ه‌كان بونه‌‬ ‫هۆی ئ����ه‌وه‌ی هه‌زاران ك����ورد مه‌جبور بن‬ ‫هه‌ڵبێن بۆ س����وریا‪ .‬هه‌ندێك وه‌چه‌ی ئه‌و‬ ‫كوردان����ه‌ ئێس����تا س����ه‌ركرده‌ی بزوتنه‌وه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌خوازییه‌كان����ی كوردی وه‌كو ‪PKK/‬‬ ‫‪KCK‬ن له‌توركیا‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و كوردان����ه‌ی به‌ش����دارییان كردوه‌‬ ‫له‌دروس����تكردنی ‪ PKK‬و ئه‌وان����ه‌ی‬ ‫ل����ه‌‪1978‬دا مه‌جب����ور ب����ون هه‌ڵبێ����ن بۆ‬ ‫س����وریا تا له‌ده‌س����تی كوده‌تای سوپایی‬ ‫رزگاری����ان بێت‪ ،‬زه‌مینه‌یه‌ك����ی گونجاویان‬ ‫بینییه‌وه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی بتوانن جه‌نگیان دژ‬ ‫به‌توركی����ا به‌رفراوان بكه‌ن‪ .‬ئه‌وان جه‌نگی‬ ‫چه‌كدارییان له‌‪1984‬دا ده‌ستپێكرد‪ .‬ماوه‌ی‬ ‫زۆرتر له‌ ‪ 35‬ساڵه‌‪ ،‬هه‌زاران كوردی سوری‬ ‫له‌پله‌وپایه‌كانی ‪ PKK‬دا ش����ه‌ڕیان كردوه‌‬ ‫كه‌ هه‌ندێكیان فه‌رمان����ده‌ی پله‌به‌رز بون‪.‬‬ ‫توانای ش����اراوه‌ی یه‌كگرتن����ی كورده‌كانی‬ ‫س����وریای به‌ش����ێوه‌یه‌كی كارام����ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كورده‌كانی توركیا هه‌میشه‌ جێی نیگه‌رانی‬ ‫بوه‌ بۆ توركیا‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م نیگه‌رانییه‌ له‌ ‪2012‬دا بو به‌واقیع‌و‬ ‫ئه‌وی����ش كاتێك ب����و كه‌ پارت����ی یه‌كێتی‬ ‫دیموكرات (‪ ،)PYD‬كه‌ حیزبی پێشڕه‌وی‬ ‫نه‌ته‌وه‌خوازی كوردی س����وریایه‌‪ ،‬له‌س����ێ‬ ‫كانتۆن����ی لێكداب����ڕاوی جزی����ره‌‪ ،‬كۆبانی‌و‬ ‫عه‌فری����ن‪ ،‬به‌درێژایی ‪ 510‬میل له‌س����نوری‬ ‫توركیا‪-‬سوریا‪ ،‬خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری ڕایگه‌یاند‪.‬‬ ‫له‌ ‪2015‬دا‪ PYD،‬پێكه‌وه‌ به‌ستنی جزیره‌و‬ ‫كۆبانی به‌ڕێوه‌برد‪.‬‬ ‫له‌روانگه‌ی توركی����اوه‌ هیچ جیاوازییه‌ك‬ ‫له‌نێوان ‪PKK‬و ‪ PYD‬دا نیه‌‪ .‬له‌راستیدا‪،‬‬ ‫ئه‌وان به‌هۆی جێگوڕكێی فه‌رمانده‌كانیان‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كترو هاوشێوه‌ی ئایدیۆلۆجییان‪،‬‬ ‫زۆر پێكه‌وه‌ به‌ستراون‪ .‬پارچه‌ پارچه‌بونی‬ ‫سوریا له‌ ‪ 2012‬وه‌و به‌هێزبونی به‌رده‌وامی‬ ‫‪PYD‬و هێ����زه‌ چه‌كداره‌كانی‪ ،‬یه‌كینه‌كانی‬ ‫پاراستنی گه‌ل (‪ ،)YPG‬باوه‌ڕی ئه‌نقه‌ره‌ی‬ ‫به‌هێزت����ر كردوه‌ ك����ه‌ ئ����ه‌م دو بزوتنه‌وه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌خوازییه‌ ئه‌و ش����ته‌ی ك����ه‌ نه‌نقه‌ره‌‬ ‫به‌ئاسایش����ی نه‌ته‌وه‌یی خ����ۆی ده‌یزانێت‬ ‫ده‌خه‌نه‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪ .‬پشتگیری ئه‌مریكا‬ ‫ل����ه‌‪ PYD/YPG‬به‌درێژای����ی نه‌ب����ه‌ردی‬ ‫كۆبانی له‌كۆتایی ‪ 2014‬و سه‌ره‌تای ‪ 2015‬و‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌وڵه‌كانی بۆ به‌شداری پێكردنی‬ ‫‪ PYD/YPG‬له‌ش����ه‌ڕی دژ به‌داع����ش دا‪،‬‬

‫ئیس����رائیلدا‪ .‬به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی س����عودیا‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌ی زۆر توڕه‌ كرد‪.‬‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌ ده‌زانێت به‌مه‌به‌ستی به‌رفراوان له‌سوریا له‌ئه‌نجامی كۆمه‌ڵێكی زۆر كێشه‌و‬ ‫كردنی هێزی جیۆپۆله‌تیكی خۆی له‌باكوری گرف����ت ده‌فه‌وتێ����ن‪ .‬الوازی ی����ان روخانی‬ ‫س����وریا‪ ،‬ده‌بێ����ت گورزێكی كوش����نده‌ له‌ هێزی سوپایی داعش‌و س����ه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‬ ‫‪ PKK/KCK‬ب����دات‪ .‬هه‌روه‌ه����ا به‌م كاره‌ س����یكۆالریزم‌و نه‌ته‌وه‌خ����وازی س����وننه‌‪،‬‬ ‫توان����ای كۆنت����ڕۆڵ كردن����ی ‪ PYD/YPG‬كاریگه‌ری سعودیا كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ .‬ئه‌مریكا‬ ‫پاش الوازبون یان شكس����تی داعش‌و هێزه‌ رایگه‌یان����دوه‌ كه‌ له‌ ده‌یه‌كان����ی داهاتودا‪،‬‬ ‫جیهادییه‌كان‪ ،‬بۆی ئاسانتر ده‌بێت‪ .‬توركیا به‌رژه‌وه‌ن����دی جیهانی ئ����ه‌و له‌خۆرهه‌اڵت‌و‬ ‫ده‌یهه‌وێت ‪ PKK/KCK‬تا ئه‌و راده‌یه‌ الواز باشوری ئاسیادا ده‌بێت‪ .‬ئه‌مریكا هه‌رگیز‬ ‫بكات كه‌ نه‌توانن به‌رامبه‌ر به‌نیش����ته‌جێ بایه‌خێكی زۆری به‌گه‌شه‌ یان به‌خێوكردن‌و‬ ‫كردنی ئاواره‌كانی س����وریا له‌پارێزگاكانی په‌روه‌رده‌كردنی ئابوری خه‌ڵكانی سوریاو‬ ‫م����اراس‪ ،‬مه‌التی����ه‌‪ ،‬ئیالزیغ‌و ده‌رس����یم‪ ،‬عێراق یان هه‌ر واڵتێكی دیكه‌ی خۆرهه‌اڵتی‬ ‫ئه‌گه‌رێكی كارام����ه‌ بخه‌نه‌ ناو كار‪ .‬توركیا ناوه‌ڕاست نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫جیۆئیكۆنۆم����ی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی����ه‌‬ ‫خه‌ریكی دامه‌زراندنی كۆمه‌ڵێكی زۆر بنكه‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌ی پۆلیسی‌و سوپایی نوێیه‌ تاكو جیۆپۆله‌تیكی توركیا له‌عێراق‌و س����وریا‪،‬‬ ‫ئیش����ی نیش����ته‌جێ كردنی ئاواره‌كان له‌م به‌درێژایی ‪ 729‬میل له‌سنوره‌كانی له‌گه‌ڵ‬ ‫پارێزگانه‌دا جێبه‌جێ بكه‌ن‪ .‬به‌نداوه‌كانیش ئیران‪ ،‬عێراق (‪ 219‬میل)و س����وریا (‪510‬‬ ‫وه‌كو په‌رژینی به‌رگری بۆ نێوان كورده‌كانی میل) راكێش����راون‪ .‬له‌م����ه‌ودای‪ 100‬تا ‪150‬‬ ‫توركیاو عێ����راق به‌كاردێنێت‪ .‬به‌نداوه‌كان میل����ی ئه‌م په‌ڕو ئه‌وپه‌ڕی ئه‌م س����نورانه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی كاولكردنی ئه‌و شوێنانه‌یش به‌گوێره‌ی ئه‌وه‌ی كه‌ س����نوره‌كه‌ له‌كوێوه‌‬ ‫‪ PKK‬تێدا نیش����ته‌جێیه‌ به‌كارده‌هێنرێن‪ .‬راكێش����راوه‌‪ ،‬نزیكه‌ی ‪ 25-20‬ملیۆن كه‌س‬ ‫وێرانكردن����ی پارێزگای ش����رناخ‪ ،‬وا دیاره‌ ده‌ژین‪ .‬ئه‌م ناوچه‌یه‌ شاره‌كانی دیاربه‌كر‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی گواس����تنه‌وه‌ی خه‌ڵكی ئه‌و هه‌ولێر‪ ،‬سلێمانی‪ ،‬غازی عینتاب‪ ،‬حه‌ڵه‌ب‪،‬‬ ‫ناوچه‌ س����نورییانه‌ بوه‌ ك����ه‌ پالنی دانانی ئاداناو ئه‌سكه‌نده‌رون ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕوخان����ی دام����ه‌زراوه‌ حكومییه‌كان����ی‬ ‫بۆری نه‌وت له‌هه‌رێمی كوردس����تانیان بۆی‬ ‫له‌عێراق و سوریا‪ ،‬ده‌ریخست كه‌ له‌بۆشایی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫خوڵق����اودا به‌س توركیا له‌پێگه‌یه‌كدایه‌ كه‌‬ ‫ده‌توانێت قازانجێكی گ����ه‌وره‌ له‌پێگه‌كه‌ی‬ ‫رۆڵی توركیا له‌ناوچه‌كه‌دا‬ ‫له‌داهات����ودا‪ ،‬توركی����ا ده‌بێته‌ یاریكه‌ری وه‌ربگرێت‪ .‬له‌عێراق‌و به‌تایبه‌ت له‌حكومه‌تی‬ ‫س����ه‌ره‌كی له‌ئابوری باك����ورو له‌وانه‌یه‌ ئه‌و هه‌رێمی كوردس����تاندا‪ ،‬توركیا حوكمڕانی‬ ‫ش����وێنه‌كانی دیك����ه‌ی س����وریا‪ .‬یاریكه‌ره‌ له‌گه‌ڵ ئێران دابه‌ش����كردوه‌‪ .‬گفتوگۆی دو‬ ‫س����ه‌ره‌كییه‌كانی تر –واتا روسیا‪ ،‬ئێران‪ ،‬كاتژمێری نێوان س����ه‌رۆك كۆماری ئێران‬ ‫س����عودیا‪ ،‬ئه‌مری����كا‪ -‬توان����ای ك����رداری حه‌س����ه‌ن ره‌وحان����ی‌و س����ه‌رۆك كۆماری‬ ‫به‌رامبه‌ركێی����ان له‌گه‌ڵ توانای ش����اراوه‌ی توركی����ا ته‌یب ئه‌ردۆغ����ان له‌ ‪15‬ی ئاپریل‬ ‫توركیا نیه‌‪ .‬روس����یا بنكه‌ سه‌ربازییه‌كانی له‌ئیس����ته‌نبوڵدا به‌و ج����ۆره‌ی كه‌ گوتراوه‌‬ ‫له‌الزقیه‌و عه‌له‌ویی����ه‌كان وه‌رده‌گرێته‌وه‌ چ له‌سه‌ر چۆنییه‌تی هاوكاری درێژخایه‌ن بۆ‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت بمێنێته‌وه‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی تیرۆریزم‪ ،‬فیرقه‌خوازی‌و‬ ‫یاخود نا‪ ،‬به‌اڵم له‌پێگه‌یه‌كدا نیه‌ له‌روانگه‌ی نه‌ته‌وه‌خوازی ك����وردی له‌توركیا‪ ،‬ئێران‌و‬ ‫ئابورییه‌وه‌ بتوانێت له‌بونیادنانه‌وه‌ی سوریا سوریاو عێراق بوه‌‪.‬‬ ‫هه‌بون����ی ‪ 20‬ملیۆن ك����ورد له‌توركیاو ‪9‬‬ ‫به‌ش����داری بكات یان قازانجێكی ده‌س����ت‬ ‫بكه‌وێت‪ .‬روس����یا به‌هۆی روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی ملیۆن ك����ورد له‌ئێراندا بوه‌ته‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ قه‌یران����ه‌ جیهانییه‌كان����ی ت����ر‪ ،‬ئه‌نق����ه‌ره‌و تاران پێویس����تیان به‌هاوكاری‬ ‫تاراده‌یه‌كی زۆر له‌س����ه‌ر توانای س����وپایی نزیكی یه‌كتری بێت بۆ كۆنتڕۆڵ كردنیان‪.‬‬ ‫خۆی له‌ده‌ری����ای ره‌ش‪ ،‬ئیژه‌‌و خۆرهه‌اڵتی ه����ه‌ردو واڵتیش ل����ه‌م بابه‌ت����ه‌ تێده‌گه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ری����ای ناوه‌ڕاس����ت‌و هه‌روه‌ه����ا قه‌فقازو ب����ه‌اڵم ئێران فاكته‌رێكی س����ه‌ره‌كی نابێت‬ ‫له‌پێشكه‌وتنه‌كانی داهاتوی سوریادا‪ .‬ئێران‬ ‫ئاسیای ناوه‌ند چڕ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێ����ران ناتوانێ����ت فاكته‌رێك����ی ئابوری خه‌ڵكی پێویستی له‌شوێنه‌كه‌دا نیه‌‪ .‬به‌س‬ ‫سه‌ره‌كی بێت له‌سوریادا‪ .‬ئه‌میش هه‌ر وه‌كو توركیایه‌ كه‌ ده‌توانێت له‌م هه‌را به‌رده‌وامه‌‬ ‫روسیا‪ ،‬پش����تگیری عه‌له‌وییه‌كان‌و حیزبواڵ سودمه‌ند بێت‪.‬‬ ‫(به‌تایب����ه‌ت له‌لوبناندا) ده‌كات‪ .‬ئه‌م دوانه‌‬ ‫* مامۆستای زانكۆی كینتاكی ئه‌مریكا‬ ‫ده‌توان����ن یارمه‌تی ئێ����ران بده‌ن كه‌ هێزی‬ ‫** مامۆس����تای زانك����ۆی گه‌رمی����ان‪،‬‬ ‫جیۆستراتیجی خۆی له‌ده‌ریای ناوه‌ڕاستدا‬ ‫جێبه‌جێ بكات‌و رۆڵ����ی هه‌بێت له‌راگرتنی باشوری كوردستان‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫هاوڕێیان ئەمەیش تێدەپەڕێت!‬ ‫ئاسۆس هەردی‬ ‫س���اڵ بەس���اڵ دۆخی رۆژنامەگەری‌و ئازادیی بیروڕا دەربڕین لەهەرێمێ کوردستاندا‬ ‫بەرەو خراپتر دەڕوات‪ .‬سەرباری گوشارو هەڕەشەو پێشێلکارییەکانی سااڵنی رابردو‪،‬‬ ‫ئێستا هەست دەکرێت بەپالن‌و بەرنامەیەکی ئامادەکراو کار بۆ کۆتاییهێنانی یەکجاری‬ ‫بەمیدی���ای ئازاد دەکرێت‪ .‬لەم پالنە تازەیەداو ل���ەم دۆخە ئابورییە وێرانەی واڵتدا‬ ‫سەرباری بەردەوامیی گوشارەکانی رابردو‪ ،‬شێوازو ئامڕازی نوێش بەکاردەهێنرێت‪.‬‬ ‫پێش���ترو لەچەند شوێن‌و بۆنەیەکی جیاوازدا باسی ئەوەم کردوە کە هەلومەرجی‬ ‫یەکسان بۆ ملمالنێیەکی پیشەییانە لەبازاڕی میدیای کوردستاندا بونی نیە‪ ،‬چونکە‬ ‫گروپێک لەمیدیای حیزبی‌و سێبەرمان هەیە‪ ،‬پێش ئەوەی ملمالنێ لەسەر بەرهەمی‬ ‫رۆژنامەوانی بکەن‪ ،‬ش���ەڕ بەو پارە بێ حس���ابە دەکەن کە خراوەتە بەردەستیان‪.‬‬ ‫ئەم���ەش تەنها لەوەدا کورت نابێتەوە ک���ە تازەترین ئامێرو تەکنۆلۆجیای پەخش‌و‬ ‫باڵوکردنەوەی س���ەردەمیان لەبەردەس���تایە‪ ،‬هەر بەوەندەش کۆتایی نایەت کە بەو‬ ‫پارە زۆرە لەهەمو س���وچێکی ئەم واڵتەو بگرە لەزۆرێک واڵتی جیهانیش کارمەندو‬ ‫ئۆفیس���یان هەیە‪ ،‬هەرئەوەش نیە کە دەسەاڵتداران هەمیش���ە گرنگترین زانیارییە‬ ‫حەساسەکانیان دەخەنە بەردەس���ت‌و دەتوانن بێ رێگری بگەنە هەمو شوێنێک‪...‬‬ ‫س���ەرباری هەمو ئەمانەش‪ ،‬لەبۆسەدا دانیشتون‌و لەم "بێ موچەییە"دا بە "موچەی‬ ‫بەرز" ئەو رۆژنامەنوس���انە راودەکەن کە لەمیدیای ئ���ازاددا پێدەگەن (به‌مدوایانه‌‬ ‫میدیای کۆمپانیاو سه‌رمایه‌داره‌کانیشی هاتوه‌ته‌سه‌ر‪ ،‬که‌ ئه‌مه‌یان بەجیا قسه‌ی زۆر‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ���ت‌)‪ .‬من گلەییم لەهیچ یەکێک ل���ەو گەنجانە نیەو بەمافی رەوای خۆیانی‬ ‫دەزان���م لەم دۆخە ناهەم���وارەدا بیر لەژیانی خۆیان بکەنەوە‪ .‬کێش���ەکە لەوەدایە‬ ‫س���ەرچاوەی ئەو پارە خەیاڵییە جگە لەگەندەڵ���ی هیچی تر نیە‪ .‬ئاخر لەدۆخێکدا‬ ‫کە خەڵک خەمی نانی منداڵەکانێتی‪ ،‬حیزب‌و بەرپرسە حیزبییەکان ئەو پارە زۆرە‬ ‫لەکوێ دێنن؟‬ ‫وەک ئەوەی هەمو ئەو کێش���انە هێش���تا کەم بن‪ ،‬شەڕێکی تریش ئەمڕۆ یەخەی‬ ‫بەمیدیای ئازاد گرتوە کە رەنگە بتوانم ناوی بنێم ش���ەڕی ئەلکترۆنی‪ .‬لەماوەیەکی‬ ‫زۆر کەم���دا‪ ،‬ژمارەیەکی زۆر ماڵپ���ەڕی ئەلکترۆنی (کە دەبێ ناویان بنێی ماڵپەڕی‬ ‫سێبەر!) هەڵتۆقیون کە مرۆڤ تەنانەت فریا ناکەوێ ناوەکانیان لەبەربکات‪ .‬ئەمانە‬ ‫جگە لەهەواڵە چەواش���ەکارییەکانیان‪ ،‬بەردەوام میدی���ای ئازادیان کردۆتە ئامانج‪.‬‬ ‫هەرئەوەندەش نیە‪ ،‬بەڵکو س���ەدان‌و بگرە هەزاران الپەڕەی تۆڕە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫پەیدا بون‪ ،‬کە هیچ کارێکیان نیە جگە لەهێرشکردنە سەر میدیای ئازادو خەڵکانی‬ ‫چ���االک لەرێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنیدا‪ .‬هەرچ���ی "هونەری!" تەکنۆلۆجیایە‬ ‫بەکاری دێنن بۆ هەڵبەستنی درۆو ناشرینکردنی نەیارەکانیان‪.‬‬ ‫هێشتا ماوە!‬ ‫لەگ���ەڵ هەمو ئەوانەش���دا‪ ،‬هێرش���ێکی ئەلکترۆنیی (لەبابەت���ی ئەوانەی دەزگا‬ ‫جاسوس���ییەکان بەکاریان دێنن) ماوەیەک���ی زۆرە تەنگی بەو چەند ماڵپەڕە ئازادە‬ ‫هەڵچنیوە کە بەدڵی ئاغاکان کارناکەن‪.‬‬ ‫ئای���ا هەمو ئەمانە رێکەوتن؟ بێگومان نەخێر‪ .‬هەمو ئەمانە پێمان دەڵێن پالنێک‬ ‫هەیە بۆ کۆتاییهێنانی یەکجارەکی بەمیدیای ئازاد‪.‬‬ ‫بەاڵم دەمەوێ هاوڕێ رۆژنامەنوس���ەکانم لەوە دڵنیابکەمەوە‪ ،‬ئەمەش گەمەیەکی‬ ‫ترەو زۆر نابات جگە لەشکست هیچ چارەنوسێکی تری نابێ‪ .‬نە سەردەم سەردەمی‬ ‫س���ەرگرتنی س���ەرکوتکردنە‪ ،‬نە کۆمەڵگەی کوردس���تانیش وا بەئاس���انی تەسلیم‬ ‫دەبێ‪ .‬ئەمەش قەیرانێکە‪ ،‬چەند ئازاریش���مان ب���دات‪ ،‬دڵنیام هەر تێدەپەڕێ‪ .‬بۆیە‬ ‫پێت���ان دەڵێم خۆڕاگربن‌و دڵنیاب���ن وەک فارس دەڵێ "این هم می گذرد"‪ :‬ئەمەیش‬ ‫تێدەپەڕێت‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫جینۆسایدی ئاسوریەکان‬ ‫‪Assyrian genocide‬‬ ‫کوشتاری سیفۆ‬ ‫‪14‬‬ ‫م��ار ش��ه‌معون بنیامی��ن‬ ‫په‌تریارکی ئاسۆرییه‌کان ک ‌ه‬ ‫له‌کاتی داوه‌تکردنی له‌الیه‌ن‬ ‫س��مایل ئاغ��ای ش��کاک‬ ‫(سمکۆ)ه‌و‌ه تیرۆر کرا‬

‫سەدو یەک (‪ )101‬ساڵ تێده‌پەرێت‬ ‫بەسەر جینۆسایدی ئاسوری‪ ،‬سریان‪،‬‬ ‫کل����دان‪ ،‬ئەرمەنی ژێ����ر قەڵەمڕەوی‬ ‫دەوڵەت����ی عوس����مانی‪1915/4/24 ،‬‬ ‫دانراوە بەساڵڕۆژی ئەو تاوانانە‪.‬‬ ‫جینۆس����یادی ئاس����وریەکان ی����ان‬ ‫کوشتاری س����یفۆ (‪،)sayfo.seyfo‬‬

‫بریتیە لەکۆمەڵکوژی گەلی ئاشوری‪،‬‬ ‫کلدانی‪ ،‬س����ریانی لەالیەن س����وپای‬ ‫نیزام����ی دەولەت����ی عوس����مانیەوە‬ ‫بەه����اوکاری دەس����تەی تایبەتی کە‬ ‫دروس����تکرابون بۆ هێرش کردنە سەر‬ ‫خەڵکی مەدەنی‌و دواتر کوش����تنیان‪،‬‬ ‫لەس����ەروبەندی جەنگ����ی یەکەم����ی‬

‫جیهانیدا‪ ،‬بوە هۆی کوشتنی سەدان‬ ‫هەزار ک����ەس له‌باک����ورو رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان‌‪.‬‬ ‫جینۆسایدی ئاسوریەکان (کوشتاری‬ ‫س����یفۆ)‪ ،‬ناوێکی لۆکاڵیە بەکارهاتوە‬ ‫بۆ کوشتاری سریانیەکان‪( ،‬سیف=‬ ‫شمش����ێر) گوایە کوشتارەکان بەهۆی‬

‫شمشێرەوە کراون‪ ،‬یان گوتراوە ساڵی‬ ‫شمشێر (شاتو دوسایفۆ بەسریانی)‪،‬‬ ‫هەروەه����ا هەمان ناودانراوە لەالیەن‬ ‫دەوڵه‌تان����ی ڕۆژئاواوە بۆ کوش����تاری‬ ‫هەموو کەمە نەتەوەکان کە لەس����ەر‬ ‫ئایینی مەسیحی بون لەالیەن دەوڵەتی‬ ‫تورکی عوسمانیەوە‪.‬‬

‫خورماتو‬ ‫ی شه‌ڕ‌و پێكدادان‌و ته‌قینه‌و‌ه‬ ‫هه‌مو ساتێك ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ماس��� ‌‬ ‫له‌خورماتو له‌ئارادایه‌‪ ،‬خورماتو هێڵ ‌‬ ‫ی ناكۆك‌و پێكهاته‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی چه‌كدار ‌‬ ‫چه‌ندین هێ���ز ‌‬ ‫ی خۆیانه‌و‌ه‬ ‫رابردویه‌كی‌ پڕ له‌توندوتیژیی‌ له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌جێده‌هێڵن‪ ،‬چه‌ند رۆژێك ‌ه ئه‌م ش���ار‌ه مه‌یدان ‌‬ ‫ی شه‌عبییه‌‬ ‫ی نێوان پێشمه‌رگه‌و حه‌شد ‌‬ ‫شه‌ڕ ‌‬ ‫خورماتو ش����ارێكی‌ باشوری‌ كوردستانه‌و له‌ڕوی‌ كارگێڕییه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫به‌پارێزگای‌ سه‌الحه‌دینه‌‪ ،‬له‌س����اڵی‌ ‪2014‬ه‌وه‌ ده‌سه‌اڵتداران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگایه‌كی‌ نوێ‌‬ ‫ش����یعه‌ی‌ عێراق ده‌یانه‌وێت بیكه‌نه‌ مه‌ركه‌ز ‌‬ ‫كه‌ زۆرترین پێكهاته‌ی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌ شیعه‌ بێت‬ ‫قه‌زای‌ خورماتو تا س����اڵی‌ ‪ 1976‬سه‌ر به‌پارێزگای‌ كه‌ركوك بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ساڵی‌ ‪1976‬ه‌وه‌ وه‌ك به‌شێك له‌پرۆسه‌ی‌ ته‌عریب كردن‬ ‫خرایه‌ سه‌ر پارێزگای‌ سه‌الحه‌دین‬

‫له‌چاره‌ك���ی‌ یه‌كه‌می‌ س���ه‌ده‌ی‌ بیس���ته‌مدا‪،‬‬ ‫خورماتو گوندێكی‌ س���ه‌ر به‌قه‌زای‌ كفری‌ بوه‌و‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1922‬كراوه‌ به‌ناحیه‌و ساڵی‌ ‪ 1951‬بوه‌‬ ‫به‌قه‌زا‬ ‫پێكهاته‌ی‌ دانیشتوانی‌ خورماتو تێكه‌ڵه‌یه‌كه‌ له‌‬ ‫كوردو توركمان‌و عه‌ره‌ب‪ ،‬توركمانه‌كانی‌ شیعه‌‬ ‫مه‌زهه‌بن‌و عه‌ره‌به‌كانیشی‌ سوننه‌ن‬ ‫چه‌می‌ ئ���اوه‌ س���پی‌ به‌ق���ه‌زای‌ خورماتودا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‬

‫ی س����ه‌ر‬ ‫ناحیه‌كان���� ‌‬ ‫ی خورمات����و‬ ‫به‌ق����ه‌زا ‌‬ ‫بریتین ل����ه‌‪ :‬ئامرلی‌‪،‬‬ ‫سلێمان به‌گ‪ ،‬نه‌‌وجول‪،‬‬ ‫یه‌‌نگیج ‌ه‌‬ ‫ئامرلی‌ به‌الی‌ توركمانه‌ ش����یعه‌كانه‌وه‌ ش����وێنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫پیرۆزه‌ كه‌ چه‌ندین مه‌رقه‌دی‌ شیعه‌ له‌خۆده‌گرێت‬ ‫دانیش����توانی‌ خورماتو به‌نزیكه‌ی‌ ‪ 160‬هه‌زار كه‌س‬ ‫مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت‬ ‫شاخی هه‌نجیره‌ كه‌ به‌هۆی كاریگه‌ری ته‌عریبه‌وه‌‬ ‫به‌ ئیمام عه‌لی ناو ده‌برێت‪ ،‬به‌پش����تی خورماتودا‬ ‫له‌باك����وره‌وه‌ تێده‌په‌ڕێت‌و‌ قه‌اڵیه‌كی گرنگ بوه‌ بۆ‬ ‫خۆحه‌ش����اردانی كورد له‌كاتی هێرشه‌كانی ڕژێمی‬ ‫به‌عس بۆ سه‌ر شاره‌كه‌ له‌ساڵی ‪1991‬‬

‫چه‌ندین لێكدانه‌وه‌ هه‌ن س����ه‌باره‌ت به‌ناوی‌ خورماتو‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫پێیوایه‌ ناوێكی‌ كوردییه‌ به‌مان����ای‌ توی گه‌وره‌ دێت به‌قه‌باره‌ی‌‬ ‫خورمایه‌ك‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‌ خورماو تو هه‌ردوكیان وش����ه‌ی‌ كوردین‪.‬‬ ‫بۆچونێك����ی‌ دیكه‌ پێیوایه‌ توزخورماتو وش����ه‌یه‌كی‌ توركمانیه‌و‬ ‫به‌مانای‌ خورماو خوێ‌ دێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ به‌شێكی‌ دیكه‌ پێیانوایه‌‬ ‫دوز به‌ك����وردی‌ به‌مانای‌ قه‌اڵ دێت‪ ،‬به‌ش����ێكی‌ دیكه‌ش پێیانوایه‌‬ ‫ریش����ه‌ی‌ ئه‌م ناوه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ س����ه‌رده‌می‌ ئاشورییه‌كان كه‌‬ ‫شارێكی‌ كۆن‌و دێرینه‌‬