ژماره‌ (526) ژماره‌ی نوێی ئاوێنه‌

‫؟‬ ‫‪www.awene.com‬‬

‫به‌هێزترین‬ ‫پیاوی عێراق‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)526‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/5/3‬‬

‫‪9‬‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه له‌چاوه‌ڕوانی شێخ جه‌عفه‌ر‪:‬‬ ‫هیچ كاتێك ئاماد ‌هی‌‬ ‫هه‌ڵكه‌ندنی یه‌كه‌م‬ ‫شه‌ڕ نین له‌گه‌ڵ‬ ‫بیر ‌ه نه‌وتدای ‌ه‬ ‫حه‌شدی شه‌عبی‬

‫‪6‬‬

‫خۆپیشاندانه‌کانی به‌غدا‬

‫‪4‬‬ ‫ی‬ ‫ی كورد كچان ‌‬ ‫پیاوان ‌‬ ‫ئاواره‌ ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب ده‌كه‌ن ئاگری‌ شه‌ڕه‌كه‌ی‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوه‌م ‌‬ ‫به‌هاوسه‌ر ‌‬ ‫خورماتو خۆش ده‌كه‌ن‬ ‫خۆیان‬

‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬

‫دۆخی‌ چه‌قبه‌ستو ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان ده‌خاته‌‌وه‌ جوڵه؟‌‬

‫‪4‬‬

‫‪8‬‬

‫‪3‬‬

‫‪7‬‬

‫ره‌مزی كارتاڵ‪ :‬سیاسه‌تی ده‌سه‌اڵتی كوردی له‌باشور سیاسه‌تێكی شكستخواردوه‌‬

‫ئه‌وه‌ی پارتی ده‌یكات دۆستایه‌تییه‌ له‌گه‌ڵ دوژمنی گه‌لی كورد‬

‫ره‌مزی كارتاڵ‪ ،‬هاوسه‌رۆكی كۆنگره‌ی‬ ‫گه‌ل ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه داخستنی‬ ‫ده‌روازه‌ی سنوریی سێمالكا له‌سه‌ر داوای‬ ‫ئاكه‌پ���ه‌و به‌بڕی���اری بارزانی بوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "سیاس���ه‌تی ده‌سه‌اڵتی كوردی‬ ‫له‌باشور سیاسه‌تێكی شكستخواردوه‌‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی پارتییش ده‌یكات دۆستایه‌تیی ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ دوژمنی گه‌لی كورد"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬برۆكس���ل‪ :‬ره‌م���زی كارتال دروس���تكردوه‌و گ���ورزی خراپی���ش‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا له‌كوردان���ی پارچه‌كانی تر ده‌دات‪ .‬ئه‌و‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ ده‌بوای���ه‌ باش���وری وتی "ده‌بێت پارتی ده‌ست له‌و سیاسه‌ت ‌ه‬ ‫كوردس���تان‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی ببوای��� ‌ه دژبه‌رانه‌یان هه‌ڵبگ���رن دژ به‌كوردانی‬ ‫به‌سه‌رچاوه‌و نمون ‌ه بۆ كوردانی ته‌واوی رۆژئ���اواو باكور‪ ،‬ده‌بێ���ت رێككه‌وتنی‬ ‫پارچه‌كان���ی تر‪ ،‬به‌اڵم نه‌ك نه‌یتوانیو‌ه خۆیان له‌گه‌ڵ ئاكه‌پ ‌ه هه‌ڵوه‌شێننه‌وه‌و‬ ‫ببێت��� ‌ه نمون��� ‌ه ب���ۆ پارچه‌كان���ی تر‪ ،‬واز له‌دژایه‌تیی كوردان بێنێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئه‌گ���ه‌ر به‌ش���داری كورد‬ ‫به‌ڵكو قه‌یرانی بۆ كوردانی باش���وریش‬

‫له‌په‌رله‌مان���ی عێراق هیچ���ی بۆ كورد‬ ‫سه‌وز نه‌كردبێت‪ ،‬ئه‌و‌ه مه‌سه‌له‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫الیه‌ن��� ‌ه كوردیه‌كان پڕۆژه‌ی���ان نیه‌ بۆ‬ ‫كورد له‌عێ���راق‪ ،‬ده‌بێت كورد پرۆژه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری پرسه‌كانی بۆ ته‌واوی عێراق‬ ‫پێبێت‌و به‌و نیازه‌و‌ه به‌شداری حكومه‌تی‬ ‫عێ���راق بكات ك��� ‌ه ده‌بێت ‌ه پێش���ه‌نگ‬ ‫بۆ واڵته‌ك��� ‌ه به‌ته‌واویی‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نها‬

‫پرۆژه‌ی بۆ كوردان هه‌بێت‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫له‌ئێستادا الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫پرۆژه‌یان بۆ كوردانیش نی ‌ه له‌و واڵته‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌یانه‌ ته‌نها داواكاریی بچوكه‌و‬ ‫خۆی له‌پێداویس���تیی ‌ه سه‌ره‌تاییه‌كاندا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫کارتاڵ‬

‫دایكی‌ سه‌رده‌شت عوسمان‪:‬‬ ‫بكوژی‌ جه‌رگه‌كه‌م بۆ بدۆزنه‌وه‌‬ ‫سێوێی‌ دایك ‌ی سه‌رده‌شت عوسمان دوا ‌ی‬ ‫تێپه‌ڕین ‌ی شه‌ش سا ‌ڵ به‌سه‌ر تیرۆر كردن ‌ی‬ ‫كوڕه‌كه‌یدا داوا له‌الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫ده‌كات ئه‌و ده‌س���ت ‌ه ئاش���كرا بكه‌ن ك ‌ه‬ ‫له‌پش���ت تیرۆركردنی‌ كوڕه‌كه‌یه‌و‌ه بوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "بك���وژی‌ جه‌رگه‌كه‌م بۆ‬ ‫بدۆزنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬س���ێو ‌ێ به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند ك��� ‌ه "من له‌دوا ‌ی سه‌رده‌ش���ت‬ ‫س���ه‌رم لێش���ێواوه‌‪ ،‬ژیانی‌ ئه‌م ش���ه‌ش‬ ‫س���اڵه‌م به‌ب ‌ێ سه‌رده‌ش���ت به‌فرمێسك ‌ی‬ ‫چاوم تێپه‌ڕاندوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "تا ئێس���تاش نانێك به‌ب ‌ێ‬ ‫چاو ‌ی به‌فرمێس���كه‌وه‌ ناخ���ۆم‪ ،‬رۆژان ‌ی‬ ‫هه‌ین��� ‌ی كه‌ ده‌چمه‌ س���ه‌ر گۆڕه‌كه‌ ‌ی دڵم‬ ‫داده‌كه‌وێت‪ ،‬كه‌ جه‌ژن د ‌ێ دڵم پڕ ده‌بێت‬ ‫له‌گریان‪ ،‬ك���ه‌ یادكردنه‌وه‌ی‌ دێت ده‌رونم‬ ‫ده‌شڵه‌ژێ‌"‪.‬‬ ‫دایك���ی‌ سه‌رده‌ش���ت ئام���اژ‌ه به‌وه‌ش‬ ‫ده‌دات ك���ه‌ بكوژه‌كان پش���تیان به‌هێز‌ه‬ ‫بۆی ‌ه ده‌س���تگیر ناكرێن‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫پشتیان به‌هێز نه‌بوایه‌ ئاشكرا ده‌بون"‪.‬‬ ‫سه‌رده‌شت عوس���مان كه‌ خوێندكار ‌ی‬ ‫دوا قۆناغ ‌ی به‌ش���ی‌ ئینگلی���زی‌ كۆلیژ ‌ی‬ ‫زم���ان ب���و‪ ،‬رۆژ ‌ی ‪ ،2010/5/4‬له‌به‌رده‌م‬ ‫كۆلیژه‌كه‌ ‌ی له‌ش���ار ‌ی هه‌ولێر رفێندراو بۆ‬ ‫رۆژ ‌ی دواتر ته‌رمه‌كه‌ ‌ی له‌ش���ار ‌ی موس ‌ڵ‬ ‫دۆزرایه‌وه‌‪ .‬به‌بۆنه‌ ‌ی تێپه‌ڕینی‌ شه‌ش سا ‌ڵ‬ ‫به‌سه‌ر تیرۆركردن ‌ی ئه‌و رۆژنامه‌نوسه‌دا‪،‬‬ ‫وا بڕی���اره‌ له‌هه‌ولێ���رو چه‌ندین ش���ارو‬ ‫شارۆچكه‌ی‌ كوردستان‌و واڵتان ‌ی ئه‌وروپا‬ ‫ب ‌ه به‌شدار ‌ی چه‌ندین هونه‌رمه‌ندو نوسه‌ر‬ ‫رێوڕه‌سم ‌ی رێزلێنانی‌ سه‌رده‌شت عوسمان‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێت‪ ،‬ل���ه‌م چوارچێوه‌یه‌دا رۆژ ‌ی‬ ‫‪5/5‬یش له‌و ش���وێنه‌ ‌ی سه‌رده‌شت ‌ی تێدا‬ ‫رفێنرا گردبونه‌وه‌یه‌ك ‌ی ناڕه‌زایه‌ت ‌ی ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫سه‌رده‌شت عوسمان‬

‫هێرشی خۆپیشانده‌ران بۆ سه‌ر ئۆتۆمبێلی په‌رله‌مانتارێک‬

‫"غه‌زه‌بی‌ شه‌قام گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫چونكه‌ خه‌ڵك برسی‌و توڕه‌یه"‌‬ ‫تاڤگ���ه‌ ئه‌حمه‌د ك���ه‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫په‌رله‌مانت���اره‌ كوردان���ه‌ی‌ چوبونه‌‬ ‫پ���اڵ‌ مانگرتوه‌كان���ی‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ غه‌زه‌بی‌‬ ‫ش���ه‌قام گه‌وره‌ی���ه‌ چونكه‌ خه‌ڵك‬ ‫برس���یه‌و توڕه‌ی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئاساییه‌ خه‌ڵك له‌بازاڕ قسه‌شمان‬ ‫پێبڵێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غ���دا‪ :‬تاڤگه‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌ ئ���ه‌و‬ ‫رۆژه‌ی‌ خۆپیش���اندانه‌كان كرا وه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ مانگرتوه‌كان كه‌سیان‬ ‫له‌په‌رله‌مان نه‌بون‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫ل���ه‌‪4/26‬ه‌وه‌ ئاماده‌بون���ی‌ خۆمان‬

‫له‌دانیش���تنه‌كاندا هه‌ڵپه‌سارد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫دانیش���تنه‌ی‌ كه‌ كرا ل���ه‌(‪)4/26‬‬ ‫دا نایاس���ایی‌ بو‪ ،‬ئه‌وان به‌پۆلیس‌و‬ ‫سه‌گی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ هاتنه‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫دانیشتنی‌ په‌رله‌مانیان ئه‌نجامدا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من پێش ئه‌و روداوه‌و‬ ‫به‌خوێندنه‌وه‌م بۆ عێراق چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫ئ���ه‌و روداوه‌م ده‌ك���رد‪ ،‬ت���ۆ ك���ه‌‬ ‫ده‌چیته‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق هه‌س���ت‬ ‫ناكه‌یت ده‌چیته‌ ناو دامه‌زراوه‌یه‌کی‬ ‫ته‌شریعی‌ چونكه‌ له‌رێگه‌دا سه‌به‌ی‌‬ ‫كۆنكرێتی‌‌و سیم هه‌یه‌و هه‌وێ‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ته‌نها له‌په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و‬ ‫كوردستاندا ئه‌و شتانه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م‬

‫عه‌س���كه‌رتاریه‌ته‌ی‌ له‌عێراقدا هه‌یه‌‬ ‫ئه‌مه‌ی‌ لێ‌ دروست ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها جه‌غتی‌ له‌وه‌ش كرده‌وه‌‬ ‫كه‌ غه‌زه‌بی‌ شه‌قام گه‌وره‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خه‌ڵك برس���یه‌و توڕه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"من له‌ناوچه‌ی‌ سه‌وز ده‌ رۆژ ئاومان‬ ‫نه‌بو ك���ه‌ به‌حیس���اب ناوچه‌یه‌كی‌‬ ‫گرنگ���ه‌‪ ،‬ئه‌ی‌ ده‌بێ���ت هاواڵتیه‌كی‌‬ ‫ئاس���ایی‌ له‌چ دۆخێك���دا بێت‪ ،‬من‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ مه‌ده‌نی���م‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێ���راق‪ ،‬ن���ه‌ خێرو‬ ‫بێ���ری‌ عێراق ب���ۆ خه‌ڵكه‌كه‌یه‌تی‌‌و‬ ‫نه‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خه‌ڵك داوای‌ مافی‌ خۆی‌ ده‌كات"‪.‬‬

‫شیعه‌ له‌به‌رنامه‌یاندای ‌ه دوا ‌ی خورماتو به‌ره‌و داقوق‌و كه‌ركوك بڕۆن‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ ‬ ‫به‌شی ریکالم ‪07700600659 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫چاوه‌ڕوان ده‌کرێت گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫بخاته جوڵه‌‬ ‫‌‌‬ ‫دۆخی‌ چه‌قبه‌ستو ‌ی كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا زیاد‬ ‫له‌پرسیارو هیوایه‌كی‌ له‌الی‌ ناوه‌نده‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ كوردستان دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌و به‌رپرسانه‌ی‌ كه‌ سه‌ردانی‬ ‫كردوه‌ ده‌ڵێت "نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫گه‌شبینه‌‌و ده‌ڵێت هه‌مو هه‌وڵێكم‬ ‫ده‌خه‌مه‌گه‌ڕ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كه‌‌و‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ نێو ماڵی‌ كورد یه‌ك بێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا به‌رپرسێكی پارتی‬ ‫پێی وایه‌ "ره‌نگه‌ بتوانێت چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ئه‌و گرفتانه‌ بكات كه‌ حزبه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫خوڵقاندویه‌تی‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌رج نییه‌ هه‌مو‬ ‫چاره‌سه‌ره‌كان له‌الی‌ ئه‌و بێت"‪.‬‬

‫نه‌وشیروان‬

‫عه‌بدوڵاڵ وه‌رتی‌ وته‌بێ���ژی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"ئێمه‌ پێمانوایه‌ مه‌ترسییه‌كی‌ گه‌وره‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یه‌‌و پێویسته‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاس���یه‌كان له‌گه‌ڵ یه‌كتری‌ كۆببنه‌وه‌‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ گفتوگۆوه‌ كێشه‌كانیان چاره‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌مه‌ دوه‌مین خولی‌ سه‌ردان‌و‬ ‫گفتوگۆیه‌ ده‌ستمان پێكردوه‌ له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كان‪ .‬له‌خولی‌ یه‌كه‌مدا سه‌رجه‌می‌‬ ‫الیه‌نه‌كانمان بینی‌‌و له‌م خوله‌شدا سه‌ردانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك الیه‌نم���ان ك���ردوه‌‌و هه‌ندێك‬ ‫الیه‌نیش ماوه‌ سه‌ردانیان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ‌ "سه‌ردانه‌كانی‌ رابه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ به‌س���ه‌ردانكردنی‌‬ ‫كاك مه‌س���عود ده‌س���تی‌ پێكرد‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كگرت���و‌و كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كۆبوینه‌ت���ه‌وه‌‌و له‌چه‌ند رۆژی‌‬ ‫داهاتوش س���ه‌ردانی‌ یه‌كێت���ی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫وه‌رتێ ره‌تیده‌كاته‌وه‌ كه‌ نێوه‌ندگیریه‌كه‌ی‌‬ ‫رابه‌ری‌ گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ له‌سه‌ر راسپارده‌ ‌ی‬ ‫مه‌س���عود بارزان���ی‌ بوبێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫"له‌سۆنگه‌ی‌ هه‌ستكردن به‌ به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫ئاین���ی‌‌و نیش���تیمانییه‌وه‌ بوه‌‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫راسپارده‌ی‌ كه‌س ئه‌نجام نه‌دراوه‌"‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ بزوتن���ه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌دیداره‌ك���ه‌ی‌ نێ���وان راب���ه‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌یان‌و مه‌س���عود بارزانی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"له‌دیداره‌ك���ه‌دا بارزانی‌ ره‌ت���ی‌ نه‌كرده‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان دابنیش���ێت‪.‬‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش ره‌تی���ان نه‌كرده‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‌ دابنیش���ن‪ .‬نیه‌تی‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫ب���ه‌دی‌ كرد ك���ه‌ ده‌یانه‌وێ���ت كۆببنه‌وه‌‌و‬ ‫كێشه‌كان چاره‌سه‌ربكرێن"‪.‬‬ ‫عه‌بدواڵ وه‌رت���ی‌ وا چاوه‌ڕێ ده‌كات كه‌‬ ‫" له‌دوای‌ هاتنه‌وه‌ی‌ نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫ته‌كانێكی‌ دیكه‌ بده‌نه‌وه‌ به‌بارودۆخه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئاشكراش���ی‌ ده‌كات "پێش���بینی ده‌كرێت‬ ‫شاندێكی‌ پارتی‌ كه‌ ره‌نگه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫بااڵش بێت‪ ،‬س���ه‌ردانی كاك نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا بك���ه‌ن ب���ۆ به‌خێرهێنانه‌وه‌ی‌‌و‬ ‫شكاندنی‌ ئه‌و به‌سته‌ڵه‌كه‌‪ .‬ئێمه‌ پێمان وایه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر باسی‌ سیاس���ه‌تیش نه‌كرێت‌و هه‌ر‬ ‫ب���ۆ به‌خێرهاتنه‌وه‌ش بێت‪ ،‬خۆی‌ له‌خۆیدا‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌رییه‌كی زۆر ب���اش ده‌بێت‌و‬ ‫زه‌مینه‌ خۆش���ده‌كات بۆ ئاسایكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆخه‌كه‌"‪.‬‬ ‫جه‌ختیش له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫"به‌پێی‌ هه‌مو پێوه‌ره‌ عه‌شائیری‌‌و ئاینی‌‌و‬ ‫سیاسیه‌كانیش هه‌قی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫پارتییه‌وه‌ س���ه‌ردانی‌ كاك نه‌وش���یروان‬ ‫بكرێت"‪ .‬چونكه‌ به‌بۆچونی ئه‌و "ئه‌مڕۆ برا‬ ‫گه‌ورایه‌تی‌ به‌ده‌س���ت پارتیه‌وه‌یه‌‌و ده‌بێت‬ ‫برا گه‌وره‌یی‌ خۆیان بسه‌لمێنن"‪.‬‬

‫پێشبینی ده‌كرێت‬ ‫شاندێكی‌ پارت ‌ی‬ ‫ك ‌ه ره‌نگه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئاست ‌ی بااڵش بێت‬ ‫سه‌ردانی نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا بكه‌ن بۆ‬ ‫به‌خێرهێنانه‌وه‌ی‌‌و‬ ‫شكاندنی‌ ئه‌و‬ ‫به‌سته‌ڵه‌كه‌‬ ‫له‌الی خۆیه‌وه‌ ب���ه‌رزان ئه‌حمه‌د كورد‌ه‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ له‌و‬ ‫بڕوایه‌دایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر گۆڕان له‌گه‌ڵ پارتی‌‬ ‫گفتوگۆ بكه‌ن په‌رله‌م���ان كارا ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ چه‌قی‌ به‌ستوه‌ گفتوگۆیه‌ له‌نێوان‬ ‫پارتی‌‌و گۆڕاندا"‪ .‬ده‌شڵێت "كاك نه‌وشیروان‬ ‫گه‌شبینه‌‪ .‬له‌الی‌ ئێمه‌ وتی‌ هه‌مو هه‌وڵێكم‬ ‫ده‌خه‌مه‌گه‌ڕ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كه‌‌و‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ نێو ماڵی‌ كورد یه‌ك بێت"‪.‬‬

‫ئ���ه‌و س���ه‌ركردایه‌تیه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ له‌و‬ ‫بڕوایه‌دایه‌ كه‌ نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌توانێت‬ ‫رۆڵێكی‌ به‌رچاو ببینێت له‌ئارامكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆخه‌كه‌‌و رزگاربون له‌و ته‌نگژه‌یه‌ی‌ ئێستا‬ ‫"من پێموایه‌ پارتی‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش‬ ‫گه‌یش���تونه‌ته‌ ئه‌و بڕوایه‌ی‌ كه‌ ره‌وش���ی‌‬ ‫كوردستان به‌و جۆره‌ ناچێت به‌ڕێوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ س���ه‌ردانی‌ وه‌ف���دی‌ پارتی‌ بۆ‬ ‫به‌خێرهێنانه‌وه‌ی‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪،‬‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌ وتی‌ "پێش���بینی‌‬ ‫ده‌كرێت له‌كاك نێچیرڤان بارزانی‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌ بنێت‪ ،‬چونكه‌ له‌قسه‌كانیدا وه‌كو‬ ‫به‌خێرهاتنه‌وه‌یه‌ك خۆشحاڵی‌ نیشاندا كه‌‬ ‫هاتۆته‌وه‌ بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌له‌شی‌‬ ‫ساغه‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ س���ه‌ردانه‌كه‌ی خۆیان بۆ‬ ‫الی‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪ ،‬كورده‌ وتی‌‬ ‫"باس���مان له‌دۆخی‌ مه‌ترس���یداری‌ عێراق‬ ‫ك���رد‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئ���ه‌و رۆژه‌ی‌ ئێمه‌ چوین‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كانم���ان ئابڵۆقه‌دراب���ون‌و‬ ‫دۆخه‌كه‌ ئاڵۆز بو‪ .‬هه‌روه‌ها باس���مان له‌‬ ‫قه‌یرانه‌كان���ی‌ كوردس���تان ك���ردو وتمان‬ ‫پێویس���ته‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ك���ورد بی���ر‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌رێك بكاته‌وه‌‪ .‬دی���اره‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌ربێت‌و ته‌نازول ب���ۆ ئه‌وی‌‬ ‫تر ب���كات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ خه‌مخۆر‌و دڵس���ۆزی‌‬ ‫میلله‌ته‌كه‌یه‌‌و پێچه‌وانه‌كه‌ش���ی‌ توش���ی‌‬ ‫قه‌یرانی له‌وه‌ زیاتر ده‌بین"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێ‌ "كاك نه‌وش���یروان چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌ری‌ پارتی‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم دیاره‌‬ ‫ئه‌و هاتۆته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌م بارودۆخه‌‬ ‫ناله‌باره‌دا رۆڵێك ببینێت"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌م باره‌ی���ه‌وه‌ ئومێد خۆش���ناو‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌ پارتی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان رایگه‌یاند "هیوادارین گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬

‫‪3‬‬

‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ب���ۆ كوردس���تان‬ ‫ببێته‌ هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫به‌خۆداچونه‌وه‌یه‌ك له‌سیاسه‌تی‌ رابردوی‌‬ ‫خۆیدا ب���كات‪ ،‬چونكه‌ سیاس���ه‌ته‌كه‌یان‬ ‫له‌ئاستی‌ قۆناغه‌كه‌دا نه‌بو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و به‌ڕێزه‌ به‌سیاس���ه‌تی‌‬ ‫ئه‌و حزب���ه‌ی‌ كه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك مامه‌ڵه‌ی‌ كرد ك���ه‌ بوه‌ هۆی‌‬ ‫نه‌مانی‌ ئه‌و یه‌كڕیزییه‌ نیش���تیمانییه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌بو"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵ���ێ‌ "ئ���ه‌و داری‌ س���یحری‌‬ ‫به‌ده‌س���ته‌وه‌ نییه‌ كه‌ هه‌مو ئه‌و كێشانه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستانن چاره‌سه‌ریان بكات‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ بتوانێت چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌و گرفتانه‌‬ ‫بكات كه‌ حزبه‌كه‌ی‌ خۆی‌ خوڵقاندویه‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم مه‌رج نییه‌ هه‌مو چاره‌س���ه‌رییه‌كان‬ ‫له‌الی‌ ئه‌و بێت"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "هیواداری���ن نیه‌ت���ی‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كانی‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ س���ه‌ردانكردنی‌ وه‌فدی‌ بااڵی‌‬ ‫پارتی‌ ب���ۆ الی نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‪،‬‬ ‫خۆشناو ده‌ڵێت "من ئاگاداری‌ ئه‌وه‌ نیم‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاگادارنیم كه‌ له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا‬ ‫بڕیار له‌س���ه‌ر ئه‌و سه‌ردانه‌ درابێت‪ .‬ته‌نها‬ ‫ده‌نگۆیه‌كه‌‌و گوێبیستی‌ بوم"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "كه‌ پارتی‌ ب���اس له‌گفتوگۆ‌و‬ ‫تێگه‌یش���تنی‌ هاوب���ه‌ش ده‌كات بێگومان‬ ‫مه‌به‌س���تێتی‌ س���ه‌ردان‌و دی���دار هه‌بێت‬ ‫له‌نێوانمان���دا"‪ .‬به‌اڵم وه‌ك���و ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پارت���ی‌ ئ���ه‌و هێزه‌ نیی���ه‌ ك���ه‌ بابه‌ته‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان تێك���ه‌ڵ ب���ه‌ بابه‌ت���ه‌‬ ‫سیاسیه‌كان بكات‌و زۆر ئاساییه‌ شاندێكی‌‬ ‫پارتی‌ سه‌ردانی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا بكات‬ ‫بۆ به‌خێرهێنانه‌وه‌ی"‪.‬‬

‫شه‌ش ساڵه سه‌رده‌شت عوسمان تیرۆركراو‌ه‌‬

‫دایكی‌‪ :‬بكوژی‌ جه‌رگه‌كه‌م بۆ بدۆزنه‌وه‌‬ ‫كه‌یسی‌ تیرۆركردن ‌ی‬ ‫سه‌رده‌شت عوسمان به‌كراوه‌یی‌ ماوه‌ته‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫‪ 5/5‬شه‌ش ساڵ‌ به‌سه‌ر رفاندن‌و‬ ‫تیرۆركردنی‌ خوێندكار‌و رۆژنامه‌نوس‬ ‫(سه‌رده‌شت عوسمان) تێپه‌ڕ ده‌بێت‌و‬ ‫سێوێی‌ دایكی‌ به‌ده‌م هه‌نسكی‌ گریانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "خوا جه‌رگی‌ ئه‌وان ‌ه بسوتێنێت ك ‌ه‬ ‫جه‌رگیان سوتاندم"‪.‬‬ ‫سه‌رده‌شت عوسمان كه‌ خوێندكاری‌ دوا‬ ‫قۆناغی‌ به‌شی‌ ئینگلیز ‌ی كۆلیژی‌ زمان بو‪،‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪ ،2010/5/4‬له‌ب���ه‌رده‌م كۆلیژه‌ك���ه‌ ‌ی‬ ‫له‌ش���اری‌ هه‌ولێر رفێن���دراو بۆ رۆژ ‌ی دواتر‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌ له‌شاری‌ موسڵ‌ دۆزرایه‌وه‌‪ .‬دوا ‌ی‬ ‫تێپه‌ڕینی‌ شه‌ش س���اڵ‌ به‌سه‌ر تیرۆركردن ‌ی‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌دا‪ ،‬هێش���تا دایك ‌ی جل ‌ی‬ ‫ره‌شی‌ دانه‌ناوه‌و ده‌ڵێت "تا بكوژی‌ كوڕه‌كه‌م‬ ‫نه‌دۆزرێته‌و‌ه من له‌گریان‌و پرسه‌دام"‪.‬‬ ‫پوره‌ س���ێو ‌ێ وه‌ك دایكێك ‌ی جگه‌رسوتاو‬ ‫وت���ی‌ "من ل���ه‌دوا ‌ی سه‌رده‌ش���ت س���ه‌رم‬ ‫لێشێواوه‌‪ ،‬جه‌رگم سوتاوه‌‪ ،‬ژیان ‌ی ئه‌م شه‌ش‬ ‫ساڵه‌م به‌ب ‌ێ سه‌رده‌شت‪ ،‬به‌فرمێسك ‌ی چاوم‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "سه‌رده‌ش���ت گوناح��� ‌ی نه‌بو‬ ‫غه‌دریان لێكرد‪ .‬كوڕێكی‌ پاك‌و بێگه‌رد بو‪،‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ تیرۆریان كردو‌ه تا ئێستاش نانێك‬ ‫به‌بێ‌ چاو ‌ی به‌فرمێس���كه‌وه‌ ناخۆم‪ ،‬رۆژان ‌ی‬ ‫هه‌ینی‌ ك���ه‌ ده‌چمه‌ س���ه‌ر گۆڕه‌كه‌ی‌‪ ،‬دڵم‬ ‫داده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬كه‌ جه‌ژن د ‌ێ دڵم پڕ ده‌بێت‬ ‫له‌گری���ان‪ ،‬كه‌ یادكردن���ه‌وه‌ی‌ دێت ده‌رونم‬ ‫ده‌شڵه‌ژێ‌"‪.‬‬ ‫دایك���ی‌ سه‌رده‌ش���ت ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌دات كه‌ بكوژه‌كان پشتیان به‌هێزه‌ بۆی ‌ه‬ ‫ده‌س���تگیر ناكرێن‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر پشتیان‬ ‫به‌هێز نه‌بوایه‌ ئاش���كرا ده‌ب���ون‪ ،‬ئێم ‌ه زۆر‬ ‫ش���وێن گه‌ڕاوین‪ ،‬كون به‌كونیش ده‌گه‌ڕێین‬ ‫به‌س كه‌س ناڵێت له‌كوێن"‪.‬‬ ‫س���ێوێ‌ حه‌مه‌دئه‌مین به‌ده‌م هه‌نس���كی‬ ‫گریان���ه‌وه‌ روداوه‌كان���ی رۆژی تیرۆركردنی‬ ‫سه‌رده‌ش���ت به‌م شێوه‌ی ‌ه ده‌گێڕێته‌و‌ه "ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ سه‌رده‌ش���ت چوه‌ مه‌كته‌ب‪ ،‬هاوڕێ‬ ‫قوتابیه‌كانی په‌یوه‌ندیان پێوه‌كردین وتیان‬ ‫سه‌رده‌ش���ت بۆ نه‌هاتوه‌ بۆ مه‌كته‌ب‪ .‬وتم‬ ‫هات���وه‌‪ ،‬وتیان نه‌هاتوه‌‪ .‬دوات���ر ته‌له‌فونم‬ ‫بۆ هه‌ژار‌و س���ه‌ردار كرد‪ ،‬وتم س���ه‌ردار تۆ‬ ‫سه‌رده‌ش���تت بردۆت���ه‌ مه‌كت���ه‌ب له‌كو ‌ێ‬ ‫داتنا؟ وت���ی‌ له‌پێش كولی���ه‌م دانا‪ .‬ئید ‌ی‬

‫ی‬ ‫رۆژانی‌ هه‌ین ‌‬ ‫كه‌ ده‌چم ‌ه سه‌ر‬ ‫گۆڕه‌كه‌ی‌‪ ،‬دڵم‬ ‫داده‌كه‌وێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ێ دڵم پڕ‬ ‫جه‌ژن د ‌‬ ‫ده‌بێت له‌گریان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌ یادكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫دێت ده‌رونم‬ ‫ده‌شڵه‌ژێ‬ ‫سێوێ له‌به‌رده‌م وێنه‌یه‌کی سه‌رده‌شتدا‬

‫كه‌وتینه‌ س���ۆراخكردن‌و كه‌س سه‌رده‌شت ‌ی‬ ‫نه‌بینیبو‪ .‬پ���اش دو رۆژ خێرخوازێك وت ‌ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌رۆڵ��� ‌ی حكومه‌تی���ش له‌م‬ ‫ته‌رمێك هه‌یه‌ له‌موس���ڵ‌ بزانن سه‌رده‌شت نه‌كه‌وت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیشی‌ "من هه‌میشه‌ ئامۆژگار ‌ی كه‌یس���ه‌دا دایكه‌ س���ێوێ‌ وت ‌ی "حكومه‌ت‬ ‫نیه‌‪ .‬به‌یانیه‌كه‌ی‌ س���ه‌عات ‪ 6‬بابی‌‌و ئه‌وان‬ ‫چونه‌ موس���ڵ‌‌و دواتر باب��� ‌ی ته‌له‌فون ‌ی كرد ئه‌وه‌م ده‌كرد‌و ده‌مگوت رۆڵ ‌ه ئاگات له‌خۆت ده‌س���تی‌ درێژه‌‌و ب���ۆی‌ ده‌كرێ���ت بكوژ ‌ی‬ ‫وتی‌ س���ێوێ‌ ئ���ه‌وه‌ سه‌رده‌ش���تم دیته‌وه‌‌و بێ���ت له‌س���ه‌یاره‌‪ ،‬ده‌یگوت دای��� ‌ه خه‌مت سه‌رده‌ش���ت بدۆزێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌ت‬ ‫ده‌یهێنم���ه‌وه‌‪ ...‬هه‌رگیز ب���اوه‌ڕم نه‌ده‌كرد نه‌بێت‌و هیچ ش���تێك نیه‌‪ .‬م���ن له‌وكاته‌و‌ه مه‌به‌س���تی بێت به‌خوا ده‌توانێت به‌باش��� ‌ی‬ ‫ش���تێكی‌ وه‌ها روبدات‪ ،‬چونكه‌ سه‌رده‌شت تاوه‌كو ئێستا هه‌ر پۆشاك ‌ی ره‌شم له‌به‌ره‌‪ ،‬بكوژی‌ سه‌رده‌شت بدۆزێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم نازانم‬ ‫بێ‌ كێش��� ‌ه بو‪ ،‬ئه‌و پیاوكوژ نه‌بو‪ ،‬ته‌نانه‌ت وه‌اڵه ‌ی به‌س هه‌قم بكردایه‌ته‌وه‌ جلی‌ ره‌شم ب���ۆ نایدۆزن���ه‌وه‌؟! رۆژێك كه‌س���ێك وتی‌‬ ‫الده‌ب���رد‪ .‬من هه‌ر پێنچ ف���ه‌رز‌ه رو له‌قاپ ‌ی ئ���ه‌وه‌ بكوژی‌ سه‌رده‌ش���ت گی���راوه‌‪ ،‬باب ‌ی‬ ‫جیرانانیش نه‌یان دیتبو"‪.‬‬ ‫دایكه‌ س���ێوێ‌ باس���ی‌ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات خوا ده‌ك��� ‌هم‌و داوا ‌ی لێده‌كه‌م ده‌ڵێم خوای ‌ه چوه‌ ال ‌ی ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ گیرابو‪ .‬كه‌س���ه‌ك ‌ه‬ ‫ك ‌ه به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ خوێن���ده‌وار ‌ی نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌قی‌ س���ك ‌ی سوتاوم بكه‌یته‌وه‌‪ ،‬نه‌ رۆژێك وتبوی‌ من چوار مان���گ پێش تیرۆركردن ‌ی‬ ‫نه‌یده‌زانی‌ سه‌رده‌شت خه‌ریك ‌ی نوسین ‌ه "من له‌بیری‌ ده‌كه‌م‌و نه‌ نوێژێك له‌بیری ده‌كه‌م‪ ،‬سه‌رده‌شت گیراوم‌و شت ‌ی وانیه‌‪ .‬لێره‌شه‌و‌ه‬ ‫نه‌مده‌زانی كه‌ شت ده‌نوسێ‌‪ ،‬به‌اڵم رۆژێك ب���ه‌اڵم خ���وا گه‌وره‌یه‌‪ ....‬كاتێ���ك ده‌ڵێن داوام له‌هه‌م���و كه‌س���ێك‌و ئێ���وه‌ش هه‌ی ‌ه‬ ‫چومه‌ ال ‌ی بینیم هه‌ر كتێب ده‌خوێنێته‌وه‌‌و كه‌س���ێك كوژراوه‌ یه‌كس���ه‌ر ده‌ڵێم دایك ‌ی وه‌ك هاوپیش���ه‌كان ‌ی سه‌رده‌شت كه‌ بكوژ ‌ی‬ ‫پێم وت چاوت له‌سه‌ر ئه‌و كاغه‌زه‌ داده‌نێیت‪ .‬ماوه‌؟ كه‌ ده‌ڵێن ماوه‌‪ ،‬ده‌ڵێم بریا پێش���تر جه‌رگه‌كه‌م ب���ۆ بدۆزنه‌وه‌‪ .‬به‌خ���وا به‌خوا‬ ‫وتی‌ دای���ه‌ خوێندن ئاوایه‌‌و ده‌بێت بخوێنم‪ .‬دایك���ی‌ بمردایه‌‌و ئه‌و ئ���ازاره‌ ‌ی نه‌بینیایه‌‪ ،‬بكوژه‌كه‌م ده‌س���ت بكه‌وێت ئه‌گه‌ر به‌ددان‬ ‫سه‌رده‌ش���ت ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ی‌ چۆته‌ خوێندن چونكه‌ خۆم جه‌رگ سوتانم بینیوه‌‌و ئازار ‌ی كرۆژتبێت���م ئه‌وا ده‌یكرۆژم‪ ،‬به‌پش���تیوان ‌ی‬ ‫خواش هه‌ر ده‌دۆزرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌تا ئه‌و رۆژه‌ ‌ی غه‌دریان لێكرد‪ ،‬له‌خوێندن ئه‌وه‌نده‌ قورسه‌ هه‌رگیز ته‌واو نابێت"‪.‬‬

‫ی سه‌رده‌شت‬ ‫به‌شدار عوس���مان‪ ،‬برا ‌‬ ‫عوس���مان بۆ ئاوێن��� ‌ه رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ی‬ ‫كه‌ پاش شه‌ش س���اڵ‌ له‌تیرۆركردن ‌‬ ‫ی تاوه‌كو ئێس���تا كه‌یس���ه‌ك ‌ه‬ ‫براك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ماوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌كراوه‌ی ‌‬ ‫به‌شدار عوسمان وتی‌ "ئه‌و كه‌یس ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كه‌م ره‌هه‌ند ‌‬ ‫دو ره‌هه‌ن���د ‌‬ ‫ی رۆژه‌كانیه‌و‌ه‬ ‫ی ك ‌ه له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫یاسای ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك پێكهات له‌الیه‌ن مه‌س���عود‬ ‫بارزانی���ه‌وه‌ ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ی كاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫لیژنه‌ی���ه‌ هێن���د‌ه ‌‬ ‫ی بكوژان‌و‬ ‫به‌الڕێدا بردن‌و ش���اردنه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌رنامه‌داڕێژه‌رانه‌ی‌ ئه‌و كه‌یس ‌ه كردو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌س���ه‌ر دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫نیوهێنده‌ كار ‌‬ ‫ئه‌نجامده‌ران���ی‌ نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬به‌هه‌م���و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك له‌هه‌وڵداب���ون ك��� ‌ه ئه‌م‬ ‫كه‌یس���ه‌ به‌الڕێگه‌دا ببه‌ن‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك��� ‌ه له‌لیژن���ه‌ ‌‬ ‫ی له‌دادگای‌ هه‌ولێردا به‌ڕێوه‌چو‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫گاڵته‌جاڕییه‌كی‌ گه‌وره‌ بو به‌یاس���ا و‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌س���تورو به‌دادوه‌رو ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی له‌كوردس���تان‪ ،‬دواتر كه‌س‬ ‫قه‌زای��� ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و كه‌یس��� ‌ه ده‌س���تگیر‬ ‫ی‬ ‫نه‌كرا‪ ،‬دی���اره‌ ئێم ‌ه له‌یه‌ك���ه‌م رۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌یسه‌كه‌شه‌و‌ه رامانگه‌یاندو‌ه كه‌یس ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رده‌ش���ت كه‌میی‌ به‌ڵگه‌و زانیار ‌‬ ‫نیه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌نجامده‌ران���ی‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی تیرۆر بكرێت‬ ‫سه‌رده‌شت پێش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆی‌ له‌ڕێگ ‌هی‌ نوس���ین ‌‬ ‫بكوژان ‌‬ ‫ی كوشتنم لێیدا) به‌ئێم ‌ه‬ ‫(یه‌كه‌م زه‌نگ ‌‬ ‫ئاشنا كرد‪ ،‬ئه‌و به‌ئاشكرا ده‌ڵێت من‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر نوس���ینه‌كانم‌و ئه‌و ره‌خنان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتم گرت���و‌ه پیاوه‌كان��� ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت هه‌ڕه‌ش���ه‌م لێده‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێت تیرۆرم بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی روناك‌و‬ ‫وتیشی‌ "سه‌رده‌شت به‌رۆژ ‌‬ ‫له‌به‌رچ���اوی‌ ده‌یان پۆلی���س‌و ده‌یان‬ ‫ی‬ ‫كامێراو سه‌دان خه‌ڵكه‌و‌ه له‌ناوجه‌رگه‌ ‌‬

‫ش���اری‌ هه‌ولێ���ردا رفێن���راوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫زۆر به‌ئاس���انی‌ ده‌توانرێ���ت بكوژان‌و‬ ‫ی بدۆزرێنه‌و‌ه به‌اڵم‬ ‫به‌رنامه‌داڕێژه‌ران��� ‌‬ ‫نه‌یاندۆزیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی دوه‌م ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫وتیشی‌ " ره‌هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫ی سه‌رده‌ش���ت كه‌یس ‌‬ ‫كه‌یس ‌‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬كه‌یسی‌ ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی ‌ه‬ ‫ك���ه‌ زوڵمی���ان لێك���راوه‌‪ ،‬له‌ه���ه‌ر‬ ‫ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ش���وێنێك باسی‌ یه‌كس���ان ‌‬ ‫له‌هه‌ر ش���وێنێك زوڵم‌و سته‌م هه‌بێت‬ ‫سه‌رده‌ش���ت له‌وێیه‌‪ ،‬ئێستاش وێنه‌و‬ ‫مێژو ناوی‌ سه‌رده‌ش���ت له‌گه‌وره‌ترین‬ ‫ی‬ ‫ی له‌واشنتۆنی‌ پایته‌خت ‌‬ ‫گه‌له‌ری‌ جیهان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و پیاوانه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ریكا له‌ڕیز ‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ئازادیدا تیرۆركراون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌شدار ده‌ش���ڵێت "به‌بۆنه‌ی‌ یاد ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌ش س���اڵه‌ی‌ رفاندن‌و تیرۆركردن ‌‬ ‫سه‌رده‌ش���ته‌و‌ه له‌هه‌ولێرو س���ه‌رجه‌م‬ ‫ش���ارو ش���ارۆچكه‌كانی‌ كوردستان‌و‬ ‫ی ئه‌وروپاش���ه‌وه‌ ب ‌ه‬ ‫ته‌نان���ه‌ت واڵتان ‌‬ ‫ی چه‌ندین هونه‌رمه‌ندو نوسه‌ر‬ ‫به‌شدار ‌‬ ‫مه‌راس���یمی‌ رێزلێنانی‌ سه‌رده‌ش���ت‬ ‫ی ‪5/5‬ی���ش له‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬رۆژ ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ش���وێنه‌ی‌ دواینجار سه‌رده‌شت ‌‬ ‫ی‬ ‫رفێنرا به‌زیندوێت���ی‌‪ ،‬گردبونه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی‌ ئه‌نجام ده‌درێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كه‌یس���ه‌كه‌ش ده‌ڵێت‬ ‫ی مافیاییه‌و‌ه‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫"ئێمه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫ی سه‌رده‌ش���ت‬ ‫ناتوانی���ن بكوژه‌كان��� ‌‬ ‫بدۆزینه‌وه‌‪ ،‬بكوژه‌كانی‌ سه‌رده‌ش���ت‬ ‫له‌هه‌ره‌مه‌كان���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتن بۆی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌بكوژان ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئێستا به‌رگر ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان ده‌كات‪ ،‬هی���چ‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ئومێدێكم���ان ب���ه‌داد ‌‬ ‫نه‌ماو‌ه بۆی ‌ه كه‌یس���ه‌كه‌مان هه‌میش ‌ه‬ ‫ی ده‌هێڵین���ه‌و‌ه تاوه‌ك���و‬ ‫به‌كراوه‌ی��� ‌‬ ‫ی ده‌سه‌اڵتی‌ دادی‌ سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ئه‌وكات ‌ه ‌‬ ‫له‌كوردستان دروست ده‌بێت"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫عه‌بدواڵ بۆر‪ :‬شیع ‌ه له‌به‌رنامه‌یاندایه‌ دوای‌ ده‌ستگرتن‬ ‫به‌سه‌ر خورماتودا به‌ره‌و داقوق‌و كه‌ركوك بڕۆن‬ ‫به‌رپرس���ی میح���وه‌ری خورماتوی‬ ‫هێ���زی پێش���مه‌رگه‌ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫عه‌ب���دواڵ بۆر ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌رێكه‌وتنی نێوان هێزی پێشمه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان‌و حه‌شدی ش���ه‌عبیدا‪،‬‬ ‫گوشاری‌ مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتی‬ ‫له‌س���ه‌ربوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "ش���یعه‌‬ ‫له‌به‌رنامه‌یاندایه‌ دوای‌ ده‌س���تگرتن‬ ‫به‌س���ه‌ر خورماتودا ب���ه‌ره‌و داقوق‌و‬

‫س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���یی ك���ورد‬ ‫كه‌ركوك بڕۆن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬بنار هیدای���ه‌ت‪ :‬عه‌بدواڵ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دابێ���ت خورماتو بدرێت‬ ‫بۆر ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ دۆخی به‌الیه‌نی ش���یعه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دو به‌ره‌ی‬ ‫خورماتو جیاواز له‌شوێنه‌كانی دیك ‌ه ش���ه‌ڕ هه‌ڵبژێ���ری له‌وانه‌یه‌ ناخۆش‬ ‫ئاڵ���ۆزه‌‪ ،‬چونكه‌ چه‌ند پێكهاته‌یه‌كی بێت‪ ،‬له‌الیه‌ك شه‌ڕی داعش بكه‌یت‌و‬ ‫تێدای���ه‌‪ ،‬چه‌ند جارێ���ك رێكه‌وتن‌و له‌الیه‌ك شه‌ڕی حه‌شد بكه‌ی قورسه‌‪،‬‬ ‫دانیشتن كراوه‌ به‌اڵم هه‌مو رێكه‌وتن‌و ب���ه‌اڵم به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك خورماتو‬ ‫دانیشتنه‌كان به‌و ش���ێوه‌ی لێهاتوه‌ ناده‌ینه‌ ده‌ست هیچ الیه‌نێك"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌گرنگ���ی خورمات���و‬ ‫ك���ه‌ رویدا‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ب���اوه‌ڕم نیه‌‬

‫له‌الی شیعه‌‪ ،‬ئه‌و وتی "ئه‌گه‌ر شیعه‌‬ ‫توانی ده‌س���ت به‌س���ه‌ر خورماتودا‬ ‫بگرێ���ت‪ ،‬ده‌توان���ن ب���ه‌ره‌و داقوق‌و‬ ‫له‌وێوه‌ ب���ه‌ره‌و كه‌ركوك بڕۆن‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫به‌رنامه‌كه‌یه‌‪،‬شیعه‌ بۆیه‌ چاوی له‌سه‌ر‬ ‫خورماتوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ره‌و كه‌ركوك‬ ‫بێت‪ ،‬دوات���ر خورماتو رێگه‌ی‌ نێوان‬ ‫كفری‌و ش���اخێكی به‌رزی له‌پێش���ه‌و‬ ‫شوێنی ستراتیژییه‌"‪.‬‬

‫ناوب���راو جه‌غت���ی‌ له‌وه‌ ك���رده‌وه‌‬ ‫كه‌ قبوڵ���ی ئه‌وه‌ ناك���ه‌ن خورماتو‬ ‫بكه‌وێت���ه‌ ده‌س���تی هی���چ الیه‌نێك‪،‬‬ ‫چۆن له‌ده‌س���ت داعشیان پاراستوه‌‪،‬‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ش له‌ده‌ستی الیه‌نه‌كانی‬ ‫دیكه‌ی‌ ده‌پارێ���زن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "چه‌ند‬ ‫رێككه‌وتن‌و دانیشتمان له‌گه‌ڵ شیعه‌‬ ‫كردوه‌ هیچیان سه‌ركه‌وتو نه‌بون‪ ،‬من‬ ‫وه‌كو خۆم هیچ متمانه‌م پێنه‌كردون‪،‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫جارێ���ك‌و دوج���ار نه‌ب���وه‌ رێكه‌وتن‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌وكاته‌ ب���و و دوای‬ ‫رۆیشتنیان بارودۆخه‌كه‌ وه‌ك خۆی‬ ‫لێهاتۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پێویس���ت ن���اكات ناو‬ ‫بهێنم ب���ه‌اڵم زۆریان لێك���ردم بچمه‌‬ ‫ئ���ه‌و رێكه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬م���ن فه‌رمانده‌ی‬ ‫س���ه‌ربازیم‌و فه‌رمانی س���ه‌رو خۆم‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كه‌م"‪.‬‬

‫به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌‪ :‬پڕۆژه‌ ‌ی رێككه‌وتن ‌ی سیاسیی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان خراوه‌ته‌ به‌رده‌‌م مه‌كته‌ب ‌ی سیاس ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ئه‌ندامێك��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫نیش���تیمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه پرۆژه‌ی‌ رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گ���ۆڕان خراوه‌ت���ه‌ به‌رده‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌‌و س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫حزبه‌كه‌یان بۆ گفتوگۆكردن له‌سه‌ری‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ش���ۆڕش محه‌مه‌د‪ :‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫رێككه‌وتن���ی‌ نێوان گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حم���ه‌د ك���ورد‌ه ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫راگه‌یان���د "رێككه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫گۆڕان له‌بنه‌ڕه‌تدا پڕۆژه‌یه‌ك ‌‬

‫گ���ۆڕان ب���و دوای‌ گفتوگۆك���ردن‌و‬ ‫تاوتوێكردن���ی‌ لیژنه‌یه‌ك���ی‌ ب���ۆ دانرا‬ ‫له‌دو یاسایی‪ ،‬یاس���اییه‌ك له‌یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫یاس���اییه‌ك له‌گ���ۆڕان‌و ئه‌ندامێك��� ‌‬ ‫ی كاك‬ ‫ی له‌هه‌ردوال له‌یه‌كێت ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‌و له‌گۆڕان مامۆستا‬ ‫جه‌الل جه‌وهه‌ر بو"‪.‬‬ ‫ی "لیژنه‌كه‌ پاكنوسی‌ پڕۆژه‌كه‌یان‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫كرد‌و ئێستا ئێمه‌ خستومانه‌ت ‌ه به‌رده‌م ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫گفتوگۆكردن له‌سه‌ری‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه‬

‫ك ‌ه له‌پڕۆژه‌ی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌دا هێش���تا‬ ‫له‌گفتوگ���ۆدان‌و وت���ی‌ "ده‌توان���م بڵێم‬ ‫‪ %80 - %70‬پڕۆژه‌ك ‌ه له‌الیه‌ن هه‌ردوالو‌ه‬ ‫رێككه‌وتنی‌ له‌سه‌ركراوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ك���ورد‌ه ئاماژ‌هی‌ به‌و‌ه ك���رد ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌ رێككه‌وتن ‌‬ ‫له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌كێت ‌‬ ‫سیاس���یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وانه‌ی���ه‌ له‌داهاتودا‬ ‫ی‬ ‫ی لێ‌ دروس���ت بێت‌و وت ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫پ���ڕۆژ‌ه ‌‬ ‫"هه‌مو ئه‌گه‌ره‌كان كراوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "رێككه‌وتنه‌ك���ه‌ ب���ۆ‬ ‫هاولیستی‌‌و گفتوگۆكردن‌و یه‌كگرتنه‌ له‌م‬ ‫ده‌ڤه‌ره‌دا چونكه‌ زۆربه‌ی‌ كێش���ه‌كانی‌‬

‫ئه‌م ده‌ڤه‌ر‌ه روبه‌ڕوی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌هار مه‌حم���ود ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌فراكس���یۆنی‌ گۆڕانیش‬ ‫رایگه‌یان���د "له‌نێ���وان یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬ ‫رێككه‌وتن���ی‌ سیاس���ی‌ هه‌ی���ه‌ ن���ه‌ك‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "رێككه‌وتنه‌ سیاسیه‌كه‌ش‬ ‫له‌پێناوی‌ چاكس���ازی‌‌و له‌پێناوی‌ زیاتر‬ ‫دامه‌زراوه‌كردنی‌ به‌ڕێوه‌بردنه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬

‫مارو دوپشك‬ ‫ته‌نگیان به‌هاواڵتیانی‌ رانی ‌ه هه‌ڵچنیوه‌‬ ‫ی‬ ‫دڵه‌ڕاوكێ‌و ترسه‌وه‌‪ ،‬بۆ سه‌المه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هاواڵتیان‌و دوربون له‌هه‌ر روداوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫مارانگاز پۆلیسی‌ دارستان هۆشدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌دات‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫ی ئاماده‌كاریدان‬ ‫ناوچه‌كه‌ش له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫بۆ پاراستنی‌ هاواڵتیان"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬عومه‌رچاوشین‬ ‫به‌هۆی‌ زۆری‌ مارو دوپشك‬ ‫ی رانیه‌و‬ ‫له‌ده‌شتاییه‌كانی‌ ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫گونده‌كانی‌ نزیك له‌و قه‌زای ‌ه‬ ‫هاواڵتیان هه‌راسان بون‌و كه‌وتونه‌ت ‌ه‬

‫هاواڵتی���ان داوا له‌حكومه‌ت ده‌كه‌ن‬ ‫رێگای‌ س���ه‌المه‌تییان ب���ۆ بگیرێته‌به‌ر‬ ‫تا له‌گه‌ش���ته‌كانیان سه‌المه‌تبن چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بچ���وك‌و به‌نداو ‌‬ ‫ی زێ ‌‬ ‫له‌نزیك ئ���او ‌‬ ‫دوكان‌و ش���وێنه‌ گه‌ش���تیاریه‌كان مارو‬ ‫دوپش���ك باڵوبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت‬ ‫هاواڵتیان گه‌شته‌كانیان بۆ ده‌م ئاوه‌كان‬ ‫ی بۆره‌م���ارو‬ ‫كه‌مكردۆت���ه‌وه‌ له‌ترس��� ‌‬ ‫تیره‌مار"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌دعه‌ب���دواڵ ق���ادر یه‌كێ���ك‬ ‫ی گون���دی‌ قوڕه‌گ���ۆ‬ ‫له‌ش���وانه‌كان ‌‬ ‫ی "له‌به‌ر‬ ‫سه‌ربه‌ناحیه‌ی‌ چوارقوڕنه‌ گوت ‌‬ ‫ی ئێم��� ‌ه له‌ده‌ش���ت‌وده‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫زینده‌وه‌رو مارو مێرو راهاتوین بۆ ئێم ‌ه‬ ‫زۆر جێگه‌ی‌ ترس نیه‌ به‌اڵم بۆ هاواڵتیان‬ ‫جی���اوازه‌و بوه‌ته‌ جێگه‌ی‌ مه‌ترس���ی‌‪،‬‬ ‫له‌نزی���ك ئاوه‌كان ره‌ش���مارو تیره‌مارو‬ ‫بۆره‌م���ارو زه‌رده‌م���ار هه‌ی���ه‌ جیاواز‬ ‫ی‬ ‫ی رابردو زۆرتره‌ هۆكاره‌كه‌ش ‌‬ ‫له‌سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���اوی‌ ده‌ربه‌ن���دو به‌هار ‌‬ ‫زۆربون��� ‌‬ ‫باراناوی‌‌و گژو گی���ای‌ به‌رز هۆكارن بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی مار‪ ،‬ئه‌و شوانه‌ مه‌ترسیه‌كان ‌‬ ‫زیادبون ‌‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه ماران��� ‌ه ده‌رده‌خات‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی له‌وش���كانی ‌ه زۆر خه‌ته‌رو‬ ‫بۆره‌ماره‌كه‌ ‌‬ ‫ی له‌ناو ئاوه‌و‬ ‫ترس���ناكه‌ به‌اڵم تیره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ویش خه‌ته‌ره‌ له‌چ���او دوجۆره‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئێمه‌ مار به‌ س���ێ‬ ‫ت���ر‪ ،‬له‌گونده‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاژه‌ڵیه‌و‌ه داوه‌و كوشتویه‌تی‌‪ ،‬له‌شوێن ‌‬ ‫ی مار هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫تریش روداو ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ب���اس حه‌م���ه‌ڕه‌ش گه‌نجێك��� ‌‬ ‫ی مه‌مه‌نداوه‌ی سه‌رب ‌ه‬ ‫ی گوند ‌‬ ‫دانیشتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شوانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی بنگرد‌ه هاوشێوه‌ ‌‬ ‫ناحیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رانی��� ‌ه ده‌ڵێت"له‌ب���ه‌ر باڵوبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر له‌چاو س���ااڵنی‌ رابردو كار ‌‬ ‫مار ‌‬ ‫كشتوكاڵی‌‌و هاتوچۆكردن له‌ناو كێڵگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كشتوكاڵیه‌كاندا ناخۆشبوه‌‪ ،‬له‌سنور ‌‬ ‫ی نۆ س���ه‌ر‬ ‫ی بنگردو گونده‌كان ‌‬ ‫ناحی���ه‌ ‌‬ ‫ئاژه‌ڵ و مانگا مار پێوه‌یداون‌و مردون‪،‬‬

‫عه‌باس به‌ترس���ه‌وه‌ ده‌ڵێت له‌ئێستادا‬ ‫مه‌ترسی‌ له‌س���ه‌ر مرۆڤ و ئاژه‌ڵ هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆی ‌ه پێویس���ت ‌ه حكومه‌ت زو ناو ماڵ‌و‬ ‫ده‌شته‌كان‌و كێڵگه‌كان ده‌رمانڕشێنبكات‬ ‫بۆئه‌و‌هی‌ له‌مه‌ترسی‌ به‌دوربین"‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی‌ ئه‌حم���ه‌د حوس���ێن ك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بچ���وك كار ‌‬ ‫‪15‬س���اڵه‌ له‌س���ه‌ر زێ ‌‬ ‫به‌له‌مه‌وان���ی‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت" ئێم ‌ه‬ ‫س���ه‌روكارمان له‌گ���ه‌ڵ میوانه‌كاندایه‌و‬ ‫ئ���ه‌وان سه‌رنش���یننی‌ به‌له‌مه‌كانمانن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ده‌بینی���ن ك ‌ه مار هه‌یه‌ به‌اڵم بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫مشته‌ریه‌كانمان نه‌ترسن زۆر باسی‌ ئه‌و‬ ‫ی رابردو‬ ‫دیارده‌یه‌ ناكه‌ین‪ ،‬ل ‌ه چاو سااڵن ‌‬ ‫ی ئاو ماره‌كان‬ ‫مار زۆر‌ه له‌ب���ه‌ر زۆربون ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆی���ان ده‌رب���از ده‌كه‌ن بۆ ش���وێن ‌‬ ‫وش���كانی‌ له‌ناو ئاویش���دا م���ار هه‌یه‌و‬ ‫له‌وشكانیش���دا هه‌ی ‌ه له‌هه‌مو شوێنێك‬ ‫ماره‌كان ده‌توان���ن كاری‌ خۆیان بكه‌ن‬ ‫بۆی ‌ه ده‌بێ خه‌ڵ���ك خۆیان بپارێزن بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی له‌مارانگاز به‌دوربن‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاو زۆره‌ پێمانوانی ‌ه ده‌س���تێك هه‌بێت‬ ‫له‌باڵوبون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و رێ���ژه‌ زۆر‌هی‌ مار‬ ‫ی ئێم ‌ه له‌ن���او ئاوداین ب ‌ه‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌له‌مه‌كانمان تیره‌م���ار زۆر ده‌بینین‪،‬‬ ‫ی ئاوه‌ك ‌ه‬ ‫زۆر ج���ار هه‌بوه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫خه‌ڵك ماری‌ كوش���توه‌و وێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و به‌له‌مه‌وانه‌ وێن ‌ه ‌‬ ‫ده‌گرن‪ ،‬به‌وته‌ ‌‬ ‫ی خه‌ریك ‌ه ده‌بێت ‌ه دیارد‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫سێڵف ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوژراو‪ ،‬روداو ‌‬ ‫ی س���ڕ یان مار ‌‬ ‫مار ‌‬ ‫پێوه‌دانی‌ مار له‌و ساڵدا له‌نزیك ئاوه‌كان‬ ‫ی هاواڵتیان‬ ‫هه‌بو‌ه چاره‌س���ه‌ر ته‌نیا ال ‌‬ ‫خۆیانه‌و ده‌بێت خۆمان بپارێزن چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫مار گاڵت ‌ه نازانێ���ت‪ ،‬مار جۆرو ره‌نگ ‌‬ ‫ی ناو ئ���او له‌ده‌ره‌وه‌ ناژی‌و‬ ‫زۆره‌ جۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫جۆره‌كه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ش له‌ناو ئاودا توانا ‌‬ ‫ی زۆری‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫مانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش��� ‌‬ ‫ته‌ها محه‌مه‌د لێپرس���راو ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان���دن له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���ت ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین ده‌ڵێت" راس���ت ‌ه‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫مارو دوپش���ك باڵوبۆت���ه‌وه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2016 /4-3-2‬له‌س���نور ‌‬ ‫مانگه‌كان ‌‬ ‫هه‌ردو قه‌زای‌ رانیه‌و پشده‌ر(راپه‌ڕین)‬ ‫ی نه‌خۆش كه‌وتون له‌بنكه‌و‬ ‫ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫نه‌خۆشخان ‌ه گشتیه‌كاندا چاره‌سه‌ریان‬ ‫ی دوپش���ك‌و‬ ‫ی پێوه‌دان ‌‬ ‫بۆك���راو‌ه به‌هۆ ‌‬

‫ی ئێمه‌ رێژه‌ی���ان ده‌گات ‌ه ‪15‬‬ ‫م���ار له‌ال ‌‬ ‫ی تێدای ‌ه‬ ‫روداو ك��� ‌ه منداڵ و گه‌وره‌ش��� ‌‬ ‫له‌هه‌ردو ڕه‌گه‌زی‌ نێرو مێی مرۆڤ‪ ،‬بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م روداوان ‌ه وته‌بێژه‌كه‌ ‌‬ ‫كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین ده‌ڵێت داوامان‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی كردو‌ه‬ ‫ی دارایی‌و ته‌ندروست ‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫بۆ دابینكردن���ی‌ ئۆتۆمبێل‌و كرێكار تا‬ ‫بتوانین وه‌ك سااڵنی‌ رابردو ده‌شتوده‌رو‬ ‫ناو ماڵه‌كان بڕش���ێنین‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫جوابمان نه‌دراوه‌ته‌و‌ه به‌راستی‌ ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫له‌پێ���ش هاتن���ی‌ وه‌رزی‌ گه‌رما الیه‌ن ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی���دار به‌ده‌ن���گ داواكانمانه‌و‌ه‬ ‫بێ���ن ئێم��� ‌ه ده‌رمانم���ان هه‌ی���ه‌ بۆی ‌ه‬ ‫ی ‪-6-5‬‬ ‫كاره‌ك ‌ه ئاس���انتره‌و له‌مانگه‌كان ‌‬ ‫‪ 8-7‬زۆرتری���ن مارو مێروی‌ زیانبه‌خش‬ ‫خۆیان له‌نزی���ك ئاوه‌دانیه‌كان جێگیر‬ ‫ده‌كه‌ن ب���ۆ ده‌س���تكه‌وتنی‌ خواردن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ژیان���دا بۆی ‌ه پێش���بین ‌‬ ‫مان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌كرێت ئاماره‌كان له‌چاو سااڵن به‌ره‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵكش���ان بڕۆن چونك ‌ه ئێستا وه‌رز ‌‬ ‫گه‌رما نه‌هاتوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌ك ئیڤ���ان عه‌زیز وته‌بێژ ‌‬ ‫مالزم ‌‬ ‫ی پۆلیس���ی‌ دارس���تان‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ژینگ��� ‌هی‌ راپه‌ڕی���ن نه‌یش���ارده‌وه‌و‬ ‫ی مارو‬ ‫هاواڵتیانی‌ له‌مه‌ترس���ی زۆربون ‌‬ ‫دوپش���ك ئاگادار ك���رده‌وه‌و رایگه‌یاند‬ ‫ی گه‌یش���توه‌ت ‌ه‬ ‫ی بۆره‌مار رێژه‌كه‌ ‌‬ ‫جۆر ‌‬ ‫دیارده‌و ده‌بێت هاواڵتیان خۆیان بپارێزن‬ ‫له‌گه‌شتكردن بۆ ده‌م روبارو چ ‌هم‌و زێ‌و‬ ‫ده‌ریاچه‌كان چونك ‌ه ماری ترس���ناكیان‬ ‫هه‌ی���ه‌و ژه‌هره‌كه‌یان كوش���نده‌یه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫ی‬ ‫پێویسته‌ شوانه‌كان زۆر وردبن له‌كات ‌‬ ‫ی ئاژه‌ڵه‌كانیان چونك ‌ه ئاژه‌ڵ‬ ‫له‌وه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناپارێزی���ت‪ ،‬به‌وته‌ ‌‬ ‫ژیر نی���ه‌و خۆ ‌‬ ‫مالزم ئیڤان رێنمایی���ان باڵوكردۆته‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ هاواڵتی���ان‌و له‌نزیك زێ���ی بچوك‬ ‫ی كارمه‌ندانی���ان هه‌ی���ه‌و‬ ‫‪ 13‬خێوه‌ت��� ‌‬ ‫ی له‌ماسی‌‌و هاواڵتیان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫پارێزگار ‌‬ ‫نه‌شیش���ارده‌وه‌ هه‌ركه‌س���ێك ل���ه‌راو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی لێپرس���ینه‌وه‌ ‌‬ ‫ماردا بگیرێت توش��� ‌‬ ‫یاس���ایی ده‌بێ���ت وه‌ك راوی‌ ئ���اژ‌هڵ‌و‬ ‫ی‬ ‫باڵند‌ه قه‌ده‌غه‌ی���ه‌ به‌مه‌رجێك له‌كات ‌‬ ‫روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌و مه‌ترس���یدا نه‌بێ���ت‬ ‫ی‬ ‫ی زۆربونه‌كه‌ش���ی‌ به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫ی رانیه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی ئاوی‌ ده‌ربه‌ند ‌‬ ‫ئاست ‌‬

‫ئه‌و جه‌غت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌ئێس���تادا به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتن���ه‌ ته‌واوبوه‌‌و نوس���راوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم ماوه‌ته‌وه‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ه���ه‌ردوالوه‌ دانیش���تنی‌ تری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێت‌و له‌س���ه‌ر ئاستی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫دانیش���تنی‌ كۆتایی‌ له‌باره‌وه‌ بكرێت‌و‬ ‫دواتر واژوبكرێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ره‌تیك���رده‌وه‌ ك���ه‌ هاتنه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وشیروان مس���ته‌فا رێكخه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ب���ۆ واژوكردنی‌‬ ‫رێككه‌وتننامه‌كه‌ بێت‌و وتی‌ "رێكخه‌ری‌‬

‫گش���تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و كاره‌ نه‌هاتۆت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫رێكخه‌ری‌ گش���تی‌ كاتێك بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت بو هه‌مو هاوڕێیانی‌‬ ‫جڤاتی‌ سه‌رپشك كردبو بۆ هه‌ر جۆره‌‬ ‫بڕیارێك"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و نه‌یش���ارده‌وه‌ ك���ه‌ هاتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و رۆڵ‌و كاریگه‌ری‌ خ���ۆی‌ ده‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ك���ۆی‌ پڕۆس���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و له‌س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنامه‌ی���ه‌ش به‌تایبه‌ت���ی‌ رۆڵ‌و‬ ‫كاریگه‌ری‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫گه‌نجێك دوا ‌ی خۆكوشتن ‌ی‬ ‫به‌خۆهه‌ڵواسین گۆرانیه‌ك‬ ‫به‌جێده‌هێڵێت‬

‫هۆگر ئه‌مین‬ ‫گه‌نجێك���ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 20‬س���اڵ‌‪ ،‬له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆخنكاندنی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ خۆهه‌ڵواسینه‌وه‌‬ ‫له‌به‌ش���ه‌ ناوخۆییه‌ك���ه‌ی‌ له‌په‌یمانگای‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ وه‌رزش���ی‌ هیچ نوسراوێك‬ ‫به‌ج���ی‌ ناهێڵێ���ت ته‌نه���ا گۆرانیه‌گی‌‬ ‫دڵته‌نگانه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‪ :‬هۆگر ئه‌مین‬ ‫كه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 1996‬له‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ تازه‌‬ ‫له‌دایكبوه‌‌و خوێندكاری‌ به‌شه‌ ناوخۆی‌‬ ‫په‌یمانگای‌ په‌روه‌رده‌ی‌ وه‌رزش���ی‌ بوه‌‬ ‫له‌سلێمانی‌‪ ،‬رۆژی ‪ 27‬نیسان له‌ژوره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیدا به‌هه‌ڵواسین خۆی‌ خنكاند‪.‬‬ ‫وته‌بیژی‌ پۆلیسی‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫نه‌قیب س���ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫ڕاگه‌یان���د "ئێم���ه‌وه‌ وه‌ك تیمه‌كان���ی‌‬ ‫به‌ڵگ���ه‌ی‌ ت���اوان چوینه‌ت���ه‌ ش���وێنی‌‬ ‫ڕوداوه‌كه‌‌و نوسراومان ڕه‌وانه‌ی‌ پزیشی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ كردوه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ,‬تائێس���تا هیچ سه‌رداوێكی‌‬ ‫ئه‌و ڕوداوه‌مان بۆده‌رنه‌كه‌توه‌‪ ،‬چاوه‌ڕێی‌‬ ‫پزیش���كی‌ دادوه‌ری���ن تا پشتڕاس���تی‌‬ ‫بكاته‌وه‌ ئایا پێش���تر هی���چ ماده‌یه‌كی‌‬ ‫هۆش���به‌ری‌ نه‌خ���واردوه‌‌و ئه‌وهۆكاره‌ی‌‬ ‫خۆی‌ پێكوش���توه‌ چی بوه‌‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫چاوه‌ڕێی پزیش���كی‌ داوه‌رین تاحاڵه‌تی‌‬ ‫خۆكوشتنه‌كه‌ی‌ ئاشكرابكات"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هۆگر له‌شوێنی‌ حه‌وانه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌به‌شی‌ ناوخۆی‌ په‌یمانكای‌ به‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫وه‌رزی‌ له‌گه‌ڕه‌كی‌ كارێزه‌وشك توشی‌ ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌ بوه‌‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك پۆلیس ناتوانین‬ ‫بڕیاری‌ خۆكوشتنی‌ بۆ بده‌ین تا راپۆرتی‌‬

‫پزیش���كی‌ ئه‌وه‌ پشتڕاس���ت نه‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئایا كوژراوه‌ یان خۆی‌ كوش���توه‌‪،‬‬ ‫له‌ش���وێنی‌ ڕوداوه‌كه‌ هی���چ حاڵه‌تێك‬ ‫ب���ه‌دی‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ خۆی‌ هیچی‌‬ ‫به‌جێ‌ نه‌هێش���توه‌‌و كه‌سوكاره‌كه‌ش���ی‌‬ ‫تائێس���تا نه‌چونه‌ته‌ به‌رده‌می‌ دادوه‌ر‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ش به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌م روداوه‌‪ ،‬جێگری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ په‌یمانگای‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫وه‌رزشی‌ ڕێبوار علی‌ محه‌مه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ حاڵه‌تی‌ خۆكوشتنی‌ هۆگر‬ ‫كتوپڕ بوه‌‌و كاتێك هه‌واڵیان بۆ هێناون‬ ‫به‌الیانه‌وه‌ زۆر ناخۆش‌و گران بوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "كاتی‌ هاتن���ی‌ خوێندكاره‌كانی‌ بۆ‬ ‫ده‌وام به‌گونج���او زانیوه‌ ت���ا ئه‌و كاره‌‬ ‫بدات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ماوه‌ی‌ چوار س���اڵ ده‌بێت‬ ‫الی‌ ئێمه‌ خوێن���دكاره‌و یاریزانی‌ یانه‌ی‌‬ ‫وه‌رزش���ی‌ س���یروانی‌ نوێ ب���وه‌‌و هیچ‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی‌ نه‌بوه‌‌و هیچ ش���تێكی‌ الی‌‬ ‫هاوڕێكان���ی‌ ب���اس نه‌ك���ردوه‌‌و ڕۆژانه‌‬ ‫ئاس���ایی‌ ده‌وام���ی‌ خۆی‌ ده‌ك���رد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هیچی‌ ب���اس نه‌ده‌كرد ت���ا ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫مامۆستا‌و جێگری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌یمانگا‬ ‫بمانتوانیایه‌ كێش���ه‌كه‌ی‌ بۆ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫هۆگ���ر ل���ه‌دوای‌ خ���ۆی‌ گۆرانیه‌كی‌‬ ‫دڵته‌نگانه‌ی‌ به‌جێهێش���توه‌‪ ،‬كه‌ چه‌ند‬ ‫رۆژێك���ه‌ له‌تۆڕه‌كان���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���دا‬ ‫له‌الیه‌ن هاوڕێكانی���ه‌وه‌ بایه‌خ‌و گرنگی‌‬ ‫پێده‌درێت‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫‪5‬‬

‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬ئه‌وه‌ی پارتی ده‌یکات دۆستایه‌تییه‌ له‌گه‌ڵ دوژمنی گه‌لی کورد‬

‫سیاسه‌تی ده‌سه‌اڵتی کوردی له‌باشور سیاسه‌تێکی شکستخواردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬فه‌رمان خێاڵنی – برۆکسل‬ ‫رەمزی کارتاڵ‪ ،‬هاوسەرۆکی کۆنگرەی‬ ‫گەل له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"داخستنی ده‌روازه‌ی سنوریی سێمالکا‬ ‫له‌سه‌ر داوای ئاکه‌په‌و به‌بڕیاری بارزانی‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌باکوری کوردس���تان چی‬ ‫ده‌گوزه‌رێت؟‬ ‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬پێش���تر له‌باش���وری‬ ‫کوردستان قه‌واره‌یه‌ک بۆ کوردان دروست‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئێستاش له‌رۆژئاوای کوردستان وا‬ ‫کوردان خه‌ریکی دروستکردنی قه‌واره‌ی‬ ‫خۆیانن‪ ،‬له‌باکوریش‪ ،‬به‌پێشه‌نگایه‌تیی‬ ‫ته‌ڤگ���ه‌ری ئ���ازادی ک���وردو په‌که‌که‌‪،‬‬ ‫خه‌باتی کورد رۆیش���توەته‌ قۆناغێکی‬ ‫س���تراتیژیه‌وه‌‪ .‬ئیت���ر ده‌وڵه‌تی تورک‬ ‫ئه‌وان���ه‌ هه‌موی به‌مه‌ترس���ی بۆ س���ه‌ر‬ ‫خ���ۆی ده‌بینێ���ت‌و به‌هه‌م���و توان���ای‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ ده‌یه‌وێ���ت ئ���ه‌و هه‌واڵن���ه‌ی‬ ‫له‌رۆژئاوا ده‌درێ���ن له‌بارببات‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌تورکی���ا ده‌یه‌وێ���ت به‌کۆمه‌ڵکوژی���ی‬ ‫کوردان‪ ،‬گۆڕینی دیمۆگرافیای باکوری‬ ‫کوردس���تان‌و راپێچکردن���ی سیاس���یه‌‬ ‫کورده‌کان بۆ زیندان‪ ،‬تێکۆش���انه‌کانی‬ ‫کورد له‌ناوبه‌رێت‪ ،‬ئاکه‌په‌ به‌رێککه‌وتنی‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی دیموکراتی کوردس���تانی‬ ‫عیراقی���ش‪ ،‬ده‌یه‌وێ���ت باش���وری‬ ‫کوردستانیش راده‌ستی ده‌وڵه‌تی تورک‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌رخۆدانی کوردانی باکوری‬ ‫کوردس���تان ته‌نها بۆ باکور نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫مانای چیه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارت���اڵ‪ :‬ده‌بێت ت���ه‌واوی‬ ‫پارته‌ سیاس���یه‌کانی کوردو گه‌لی کورد‬ ‫به‌گش���تیی ئه‌وه‌ بزانن‪ ،‬تێکۆشانه‌کانی‬ ‫باکوری کوردس���تان‪ ،‬ته‌نه���ا بۆ باکور‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو بۆ ته‌واوی پارچه‌کانی تری‬ ‫کوردستانیش���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێم���ه‌ له‌باکور‬ ‫بتوانین پ���رۆژه‌ی چاره‌س���ه‌ریی پێش‬ ‫بخه‌ین‌و سه‌ربکه‌وین‪ ،‬ئه‌وکات کاریگه‌ریی‬ ‫په‌یماننامه‌ی لۆزان تێکده‌چێت‌و پرۆسه‌ی‬ ‫دیموکراس���یش له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌سه‌ر ده‌س���تی کوردان پێشده‌که‌وێت‪.‬‬ ‫ئه‌وکات کوردان به‌گشتیی لێی سودمه‌ند‬ ‫ده‌ب���ن‌و رزگاری���ی‌و ئ���ازادی کوردانی‬ ‫پارچه‌کانی تریش ئاسان ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وڵه‌تی تورکی���ا به‌نیازی‬ ‫چیه‌؟ چۆن وه‌اڵمی س���ه‌رهه‌ڵدانه‌کانی‬ ‫باکور ده‌ادته‌وه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارت���اڵ‪ :‬ده‌وڵه‌ت���ی تورک‬ ‫ده‌یه‌وێت شاره‌کانی باکوری کوردستان‬ ‫بس���وتێنێ‌و مێژوی ‪ 5‬هه‌زار س���اڵه‌ی‬ ‫ناوچه‌ی س���وری ئامه‌د له‌ن���او ببه‌ن‌و‬ ‫له‌سه‌ر دیزاینی عوس���مانیی دیسانه‌وه‌‬ ‫دروس���تی بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‪ ،‬کوردانی‬ ‫عه‌له‌وی له‌شاره‌کانی مه‌ره‌ش‪ ،‬مه‌له‌تی‌و‬ ‫س���ێواش ب���ه‌زۆری هێ���ز ده‌رده‌که‌ن‌و‬ ‫عه‌ره‌ب���ی س���وریی ب���ۆ دێن���ن‌و لێی‬ ‫نیش���ته‌جێ ده‌که‌ن‪ ،‬ئاکه‌په‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورک‪ ،‬هه‌مان ئه‌و سیاسه‌ته‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکی س���ه‌رده‌می ش���ێخ س���ه‌عیدی‬ ‫پی���ران جێبه‌ج���ێ ده‌کات دژ به‌کورد‪.‬‬ ‫ئێس���تا رۆژی ‪ 28‬ی نیسانی ئه‌مساڵ‪،‬‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا‪ ،‬پرۆژه‌ی دورخس���تنه‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی هه‌ده‌په‌یان له‌په‌رله‌مانی‬ ‫تورکی���ادا گفتوگۆ کرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌وێدا‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ی ئاکه‌پ���ه‌‪ ،‬په‌الم���اری‬ ‫په‌رله‌مانتارانی هه‌ده‌په‌یان داو ‪ 5‬ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانی هه‌ده‌په‌یان بریندار کرد‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌توان���ن په‌رله‌مانتاران���ی‬ ‫هه‌ده‌په‌ له‌په‌رله‌مان دوربخه‌نه‌وه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارتاڵ‪ :‬ئاس���ان نیه‌ بتوانن‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ی هه‌ده‌پ���ه‌ له‌په‌رله‌مان‬ ‫دوربخه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌وان‬ ‫ک���وردان کۆمه‌ڵکوژ بک���ه‌ن‌و دواتریش‬ ‫بیانسوتێنن‪ ،‬ئاس���اییه‌ که‌ چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌ش بکه‌ی���ن‪ ،‬بتوانن په‌رله‌مانتارانی‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ له‌په‌رله‌م���ان دور بخه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌رله‌مانتاران���ی هه‌ده‌په‌ له‌زاری‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاشه‌وه‌ رایانگه‌یاندوه‌‬ ‫که‌ ئ���ه‌وان به‌پێی خۆیان ناڕۆنه‌ دادگاو‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ده‌یانه‌وێت ئ���ه‌وان له‌په‌رله‌مان‬ ‫دوربخه‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ به‌زۆری هێز بیانبه‌نه‌‬ ‫زیندان‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش ئه‌گه‌ر ش���تێکی‬ ‫به‌وج���ۆره‌ بێته‌ ئاراوه‌‪ ،‬ئه‌وکات ته‌واوی‬ ‫دنیا ناڕه‌زایه‌تیی ده‌رده‌بڕن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باش���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر تورکیا به‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ کوردانی باکور‬ ‫ده‌ک���ه‌ن‪ ،‬ئه‌ی کورد له‌باک���ور به‌نیازی‬ ‫چین؟‬ ‫ره‌م���زی کارتاڵ‪ :‬گه‌لی ک���ورد رێگه‌‬ ‫ن���ادات ئاکه‌پ���ه‌ پیالنه‌کان���ی خ���ۆی‬

‫د‪ .‬رەمزی کارتاڵ‬ ‫‪ ١٩٤٨‬لەشاری وان لەدایکبوە‬ ‫پزیشکی ددانە‬ ‫خێزاندارەو ‪ ٢‬منداڵی هەیەو کوڕێکیشی‬ ‫شەهید بوە لەباکور‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٩٤ – ١٩٩١‬ئەندامپەرلەمانی‬ ‫تورکیا بوە لەسەر لیستی پارتی دەپ‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٩٤‬کە هەڵمەتی دەستگیرکردنی‬ ‫سیاسیەکانی کوردو ئەندامانی پەرلەمان‬ ‫دەستیپێکرد‪ ،‬رەمزی کارتاڵ‌و چەند‬ ‫هەڤاڵێکی رۆیشتنە دەرەوەی واڵت بۆ‬ ‫دریژەدان بەخەبات‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٩٩ –١٩٩٥‬ئەندامی کۆنسەی‬ ‫بەڕێوەبەریی پەرلەمانی کوردستان بوە‬ ‫لەئەوروپا‬ ‫ساڵی ‪ ١٩٩٩‬پەرلەمانی کوردستان‬ ‫لەدەرەوەی واڵت هەڵدەوەشێتەوەو کەنەکە‬ ‫دروستکرا‪ ،‬رەمزی کارتاڵ ئەوکات بو‬ ‫بەئەندامی کۆنسەی بەڕێوەبەریی کەنەکە‬ ‫ساڵی ‪ ٢٠٠٣‬تا ‪ ٢٠١١‬ئەندامی دەستەی‬ ‫بەڕێوەبەریی کۆنگرەی گەل بوە‬ ‫ساڵی ‪ ٢٠١١‬تائێستا هاوسەرۆکی کۆنگرەی‬ ‫گەلە‬

‫دژ به‌گ���ه‌ل جێبه‌ج���ێ بکات‪ ،‬ئیس���تا‬ ‫ک���وردان‌و ته‌ڤگه‌ره‌که‌ی���ان دروش���می‬ ‫"یان س���ه‌رکه‌وتن‪ ،‬یان سه‌رکه‌وتن"یان‬ ‫هه‌ڵگرت���وه‌‪ ،‬له‌کاتێک���دا له‌راب���ردودا‬ ‫دروشمه‌که‌ "یان سه‌رکه‌وتن یان نه‌مان"‬ ‫ب���و‪ ،‬چیتر کورد‪ ،‬کوردانی س���ه‌رده‌می‬ ‫س���اڵی ‪ 1925‬نی���ه‌‪ ،‬بارودۆخی دنیا و‬ ‫ئه‌م س���ه‌رده‌مه‌ش جیاوازه‌ له‌سه‌رده‌می‬ ‫سااڵنی ‪ 1990‬یان ساڵی ‪ ،1994‬ئێستا‬ ‫ئیت���ر دنیا بۆت���ه‌ گوندێک���ی بچوک‌و‬ ‫ه���ه‌ر پیالن‌و هێ���رش‌و هه‌ره‌ش���ه‌یه‌ک‬ ‫له‌دنی���ا باڵوده‌کرێت���ه‌وه‌و ناڕه‌زایه‌تیی‬ ‫لێده‌که‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئێس���تاش ت���ه‌واوی‬ ‫واڵتان���ی ئه‌وروپاو ئه‌مه‌ری���کا‪ ،‬بێزارن‬ ‫له‌سیاس���ه‌ته‌کانی ئه‌ردۆغان‌و ده‌وڵه‌تی‬ ‫ت���ورک‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناچ���ارن ناڕه‌زایه‌تیی‬ ‫خۆیان روبه‌ڕو نیش���ان نه‌ده‌ن‪ ،‬چو‌نکه‌‬ ‫پێویستیان پێیه‌تی‌و ئه‌ردۆغان هه‌میشه‌‬ ‫ئه‌وروپا ده‌ترسێنێت به‌وه‌ی که‌ شه‌پۆلی‬ ‫په‌نابه‌رانی���ان بۆ ده‌نێرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫کارت���ی فش���اره‌ی ئه‌ردۆغ���ان کۆتایی‬ ‫دێت‌و تاهه‌تای���ه‌ ناتوانێت ئه‌وروپا به‌و‬ ‫کارتی فش���اره‌ بترسێنێت‪ ،‬ئێستا جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی گ���ه‌ل هێزه‌کان���ی یه‌کینه‌کانی‬ ‫پاراستنی سیڤیل "یه‌په‌سه‌"و یه‌په‌سه‌‪-‬‬ ‫ژن"ی���ان دامه‌زراندوه‌و روب���ه‌ڕوی هه‌ر‬ ‫هێرش‌و هه‌وڵێکی س���ه‌ربازانی ده‌وڵه‌ت‬ ‫ده‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬هاوکات گه‌لی���ش به‌رده‌وام‬ ‫ده‌ڕژێنه‌ سه‌ر ش���ه‌قامه‌کان‌و به‌رخۆدان‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬له‌ئه‌وروپاش تێکۆشانه‌کانمان‬ ‫به‌رده‌وامه‌و له‌روی دیپلۆماسیه‌وه‌ کاری‬ ‫جددی ده‌که‌ین بۆ پیشخس���تنی دۆزی‬ ‫کورد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬کلیس چیت پێ ده‌ڵێت؟‬ ‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬کیلیس مه‌سه‌له‌یه‌کی‬ ‫ت���ره‌‪ ،‬چه‌ته‌کان���ی داع���ش هه‌ڕه‌ش���ه‌‬ ‫له‌ئاکه‌په‌ ده‌که‌ن‌و ده‌ڵێن هۆش���یار به‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بته‌وێت هێرش بکه‌یته‌ س���ه‌ر‬ ‫ئێمه‌‪ ،‬ئه‌وکات ئێم���ه‌ ده‌توانین گورزی‬ ‫کوشنده‌ت لێ بده‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌میش���ه‌ باس له‌وه‌ ده‌که‌ن‬ ‫که‌ ده‌وڵه‌تی تورکیا مه‌ترس���یه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوین‪ ،‬مه‌به‌ستتان چیه‌ له‌و‬ ‫قسه‌یه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارت���اڵ‪ :‬ده‌وڵه‌ت���ی تورک‬ ‫له‌ش���ه‌ڕدا‪ ،‬هی���چ ئه‌خالقێک���ی ش���ه‌ڕ‬ ‫ی���ان مرۆڤایه‌تیی له‌به‌رچ���او ناگرێت‪،‬‬ ‫به‌سیاس���ه‌تی "یه‌ک ئااڵو یه‌ک نه‌ته‌وه‌و‬ ‫یه‌ک زم���ان"‪ ،‬ده‌یه‌وێت ته‌واوی گه‌النی‬ ‫تورکی���ا ده‌مک���وت‌و بنده‌س���ت بکات‪،‬‬ ‫ب���ه‌رده‌وام سیاس���ه‌تی فاش���یزم په‌ره‌‬ ‫پێده‌دات‪ ،‬ئه‌وه‌ش مه‌ترس���ییه‌ بۆ سه‌ر‬ ‫ته‌واوی دنیا‪ ،‬نه‌ک ته‌نها بۆ سه‌ر گه‌النی‬ ‫تورکیا‪ ،‬به‌پله‌ی یه‌که‌میش مه‌ترس���ییه‌‬ ‫بۆ س���ه‌ر کوردان‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت ئێمه‌ش‬ ‫به‌رخۆدان‌و خه‌باتی خۆم���ان به‌گوڕتر‬ ‫بکه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئۆجاالن ماوه‌ له‌ژیاندا؟‬ ‫ره‌م���زی کارت���اڵ‪ :‬س���اڵێک‌و چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌یه‌ک���ه‌ ت���ا ئێس���تا هی���چ که‌س‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌ی رێبه‌ر ئاپۆو پارێزه‌ره‌کانی‬ ‫نه‌یانبینیوه‌و نازانین ماوه‌ له‌ژیاندا یان‬ ‫نا‪ ،‬ئه‌وه‌ی که‌ گۆش���ه‌گیریی سه‌ر رێبه‌ر‬

‫ئاپۆیان توند کردوه‌‪ ،‬مانای وایه‌ که‌ ئه‌و‬ ‫گۆشه‌گیرییشه‌ دژ به‌گه‌ل‪ ،‬ئه‌گه‌ر گه‌لی‬ ‫کورد تێکۆش���انی خ���ۆی به‌هێز بکات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وکات ده‌توانێت ئاگای له‌ره‌وش���ی‬ ‫رێبه‌ره‌که‌یشی بێت‌و ته‌نانه‌ت ئازادیشی‬ ‫ب���کات‪ ،‬بۆیه ده‌بێت کوردان هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌ناو خه‌بات‌و تێکۆش���انی قاره‌مانانه‌دا‬ ‫بن‪.‬‬

‫شه‌رمه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ی که‌ بێده‌نگن‬ ‫له‌سه‌ر سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی‬ ‫گه‌ل له‌باکوری واڵت‬ ‫ده‌بوای ‌ه ئێستا سه‌رجه‌م‬ ‫پارت ‌ه سیاسیه‌کانی‬ ‫باشوری کوردستان‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌کیان‬ ‫ده‌ربکردایه‌و‬ ‫تێیدا پشتگیریی‬ ‫له‌به‌رخۆدانی باکور‬ ‫بکردایه‌و کۆمه‌ڵکوژیی‬ ‫کوردانیشیان له‌الیه‌ن‬ ‫حکومه‌ته‌که‌ی‬ ‫ئاکه‌په‌وه‌‪ ،‬شه‌رمه‌زار‬ ‫بکردایه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪‌‌ CTP:‬پێ���ش چه‌ند رۆژێک‬ ‫رایانگه‌یاند که‌ ئه‌وان شاندێک ده‌نێرنه‌‬ ‫ئیمرالی‪ ،‬دواین زانیاری���ی له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫چیه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارتاڵ‪ :‬ته‌نه���ا به‌ڵێن بوه‌و‬ ‫هیش���تا هیچ زانیاریه‌کیان له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌ئێمه‌ نه‌داوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رخۆدانی گه‌ل‌و‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی���ی له‌ب���ه‌رده‌م ده‌رگای ئه‌و‬ ‫کۆمیته‌ی���ه‌ی به‌رگرتن به‌ئه‌ش���که‌نجه‌ی‬ ‫زیندانیانی سیاسیی سه‌ر به‌کۆمیسیۆنی‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬ت���ا ئازادکردن���ی رێبه‌ر ئاپۆ‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ش���ێک له‌سیاسه‌تمه‌داران‬ ‫پێیانوایه‌ کورد هه‌رچی بکات‌و نه‌کات‪،‬‬ ‫چاره‌نوس���ی ه���ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ ک���ه‌ هێزی‬ ‫هاوپه‌یمانان بڕیاری له‌سه‌ر ده‌ده‌ن؟‬

‫ره‌م���زی کارت���اڵ‪ :‬زیهنیه‌تی���ی‬ ‫به‌سیاس���ه‌تیی‬ ‫خۆراده‌س���تکردن‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌یی‌و بڕی���اری نێوده‌وڵه‌تیی‪،‬‬ ‫زیهنیه‌تێکی زۆر شکستخواردوه‌‪ ،‬نابێت‬ ‫ئێمه‌ بڕوامان وابێ���ت که‌ ئێمه‌ هه‌رچی‬ ‫بکه‌ین‌و نه‌که‌ین‪ ،‬هێزه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کان‬ ‫چیان بوێت هه‌ر ئه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬باشترین‬ ‫به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌وه‌ رۆژئاوای کوردستان‌و‬ ‫س���ه‌رکه‌وتن‌و پێش���که‌وتنه‌کانێتیی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ک���وردان‪ ،‬خۆمان به‌هێز بکه‌ین‌و‬ ‫ریزه‌کانم���ان ی���ه‌ک بخه‌ی���ن‪ ،‬ئه‌وکات‬ ‫ده‌توانی���ن هێ���زه‌ نێوده‌وڵه‌تی���ه‌کان‬ ‫ناچاربکه‌ین ئیمزا له‌س���ه‌ر مافه‌کانمان‌و‬ ‫قه‌واره‌مان بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ا بچینه‌ س���ه‌ر رۆژئاوای‬ ‫کوردستان‪ ،‬کۆمێنتت چیه‌ له‌سه‌رئه‌وه‌ی‬ ‫که‌ ده‌ڵێ���ن په‌که‌که‌ هه‌میش��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫رژێمی سوریا کاری کردوه‌؟‬ ‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬ک���وردان‌و ته‌ڤگه‌ری‬ ‫ئ���ازادی به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ک له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫حکومه‌ت���ی س���وریا رێکنه‌که‌وتوه‌ که‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی���ی کوردان نه‌بێت‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫ش���یوه‌یه‌کیش خۆمان ته‌سلیم به‌رژێمی‬ ‫به‌عس نه‌کردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رکات پێویست‬ ‫بوبێ���ت‪ ،‬کوردان رژێمی س���وریایان بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی گه‌ل به‌کارهێناوه‌‪ ،‬هێرشی‬ ‫رژێم���ی س���وریاش له‌ ‪ 22‬ی نیس���انی‬ ‫ئه‌مس���اڵ بۆ سه‌ر قامیش���لۆ‪ ،‬باشترین‬ ‫به‌ڵگه‌ی ئه‌و راس���تیانه‌ن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی که‌‬ ‫ئه‌و پڕوپاگه‌ندان���ه‌ باڵوده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫واڵتانی خه‌لیجن‪ ،‬یان پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستانی عێراقه‌‪ ،‬یان ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫ئاکه‌په‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و الیه‌نانه‌ش دژ به‌کوردو‬ ‫ته‌ڤگه‌ری ئازادی کورد کارده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی تورکیا دەستوەردەداتە‬ ‫ره‌وشی سوریا؟‬ ‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬کات���ی خۆی له‌‪ 1‬ی‬ ‫ئازاری س���اڵی ‪ 2003‬دا تورکیا رێگه‌ی‬ ‫ن���ه‌دا هێزی نێوده‌وڵه‌تی���ی‌و هێزه‌کانی‬ ‫هاوپه‌یمانان به‌خاکی تورکیادا ده‌ربازی‬ ‫ناو عێراق ببن‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ به‌ئاش���کرا‬ ‫له‌لێدوانه‌کانیاندا‪ ،‬ئه‌وه‌یان خس���ته‌ ڕو‬ ‫که‌ په‌ش���یمانن ل���ه‌و بڕیاره‌یان‪ ،‬دانیان‬ ‫ب���ه‌وه‌دا ناوه‌ ک���ه‌ زه‌ره‌ری���ان کرد له‌و‬ ‫بڕی���اره‌‪ ‌،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وکات رێگه‌یان بدایه‌‬ ‫هێزی هاوپه‌یمان���ان به‌خاکی تورکیادا‬ ‫تێپه‌ڕی عێ���راق ببن‪ ،‬ئه‌وکات ئه‌وانیش‬ ‫ده‌یانتوانی ئارته‌شی خۆیان له‌گه‌ڵ هێزی‬ ‫هاوپه‌یمان���ان ره‌وانه‌ی عی���راق بکه‌ن‌و‬ ‫ئه‌وکاتیش ده‌س���تیان ده‌گرت به‌س���ه‌ر‬ ‫باش���وری کوردس���تاندا‪ ،‬جا ئێستاش‬ ‫به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌ ده‌یانه‌وێ���ت هه‌مان‬ ‫هه‌ڵه‌ دوباره‌ نه‌که‌نه‌وه‌ بۆ س���وریاش‪،‬‬ ‫ده‌بێت دەستوەردەنە بارودۆخی سوریا‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی کوردان نه‌توانن قه‌واره‌یه‌ک بۆ‬ ‫خۆیان پێکبهێنن‪ .‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫په‌ی���ه‌ده‌و یه‌په‌گ���ه‌ به‌هێ���زو ئیراده‌ی‬ ‫خۆیان‪ ،‬هه‌بون‌و هێزی خۆیان سه‌لماندو‬ ‫به‌وه‌ش ئه‌مه‌ریکاو واڵتانی دنیاش���یان‬ ‫ناچار ک���رد‪ ،‬دان به‌هه‌بون‌و ئیراده‌یاندا‬ ‫بنێن‌و ئێس���تاش وا قه‌واره‌ بۆ کوردان‬ ‫پێکدێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پرۆژه‌ی خۆسه‌ری دیموکراتیی‪،‬‬

‫ئه‌گه‌ر به‌شداری کورد‬ ‫له‌په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫هیچی بۆ کورد سه‌وز‬ ‫نه‌کردبێت‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌ ئه‌وه‌یه‌ الیه‌ن ‌ه‬ ‫کوردیه‌کان پرۆژه‌یان‬ ‫نیه‌ بۆ کورد له‌عێراق‬ ‫ده‌بێت کورد پرۆژه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری پرسه‌کانی‬ ‫بۆ ته‌واوی عێراق پێبێت‬ ‫ده‌بێته‌ نمونه‌یه‌ک بۆ رۆژهه‌اڵتی ناوین؟‬ ‫ره‌م���زی کارتاڵ‪ :‬پرۆژه‌ی سیس���تمی‬ ‫خۆس���ه‌ریی دیموکراتی���ی رۆژئ���اوا‪،‬‬ ‫ئه‌ڵته‌ناتی���ڤ‌و پرۆژه‌ی���ه‌ ب���ۆ داهاتوی‬ ‫س���وریا‪ ،‬ده‌بێ���ت س���ه‌رجه‌م نه‌ته‌وه‌و‬ ‫باوه‌ڕیه‌کانی س���وریا بتوانن به‌یه‌که‌وه‌‬ ‫به‌ئاش���تیی بژین‪ ،‬کانتۆن���ی جه‌زیره‌ی‬ ‫رۆژئاوا ئه‌زمونێکی س���ه‌رکه‌وتوی ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئه‌زمون���ی رۆژئاواو‬ ‫کانتۆن���ه‌کان ببێته‌ نمونه‌ بۆ س���وریا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وکات ده‌توانین ئه‌و ئه‌زمونه‌ بکه‌ینه‌‬ ‫نمونه‌ بۆ ته‌واوی رۆژهه‌اڵتی ناوین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچی ده‌روازه‌ی س���نوری‬ ‫س���ێمالکا به‌ڕوی رۆژئاوای کوردستاندا‬ ‫داخراوه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارت���اڵ‪ :‬ئه‌گه‌رچی پارتی‌و‬ ‫بارزان���ی ده‌یانه‌وێت ده‌س���ت به‌س���ه‌ر‌‬ ‫رۆژئاواش���دا بگرن‪ ،‬به‌اڵم داخس���تنی‬ ‫ده‌روازه‌ی س���نوریی س���ێمالکا‬ ‫به‌ڕوی رۆژئ���اوادا له‌الی���ه‌ن پارتیه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی رێککه‌وتنی‪ 50‬س���اڵه‌ی‬ ‫نێوان ئاکه‌پ���ه‌و پارت���ی‌و بارزانیدایه‌‪،‬‬ ‫داخس���تنی ئه‌و ده‌روازه‌ی��� ‌ه به‌بڕیاری‬ ‫بارزانی‪ ،‬له‌س���ه‌ر داوای ئاکه‌په‌ بوه‌‪ .‬با‬ ‫ده‌روازه‌ی س���نوریی سێمالکا بکه‌نه‌وه‌و‬ ‫بازرگانی له‌گه‌ڵ رۆژئاوا بکات نه‌ک له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاکه‌په‪ ،‬ئه‌گه‌ر پارتی ده‌یه‌وێت له‌رۆژئاوا‬ ‫سیاسه‌ت بکات‪ ،‬با بێت‌و باره‌گای خۆی‬ ‫یان ئه‌نه‌که‌س���ه‌ بکاته‌وه‌و موماره‌سه‌ی‬ ‫سیاسه‌ت بکات‪ ،‬رێکخستنی خۆی بکات‬ ‫به‌ئازادانه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫یاسای کانتۆنه‌کانی رۆژئاوادا کار بکات‬ ‫وه‌ک هه‌ر پارتێکی تری سیاسیی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا (ئه‌نجومه‌نی نیشتیمانی کوردی‬ ‫سوریا) "ئه‌نه‌که‌سه"‪ ،‬خیانه‌ت له‌کوردان‬ ‫ده‌کات‌و به‌شداره‌ له‌تۆپبارانی گه‌ڕه‌کی‬ ‫ش���یخ مه‌قس���ودی کوردنش���ینی سه‌ر‬ ‫به‌حه‌ڵ���ه‌ب‌‪ ،‬ئه‌وان ده‌یانه‌وێت ده‌س���ت‬ ‫به‌س���ه‌ر رۆژئاوادا بگرن‪ ،‬یان دژایه‌تیی‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش قه‌بوڵ ناکرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬راس���ته‌ ده‌ڵێ���ن پارتی ‪200‬‬ ‫ملیۆن دۆالری له‌به‌رپرس���انی ئاکپارتی‬ ‫وه‌رگرت���وه‌ له‌به‌رامب���ه‌ر داخس���تنی‬ ‫سێمالکا؟‬ ‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬هه‌واڵێکی به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫باڵوبوه‌وه‌ له‌ناوه‌نده‌کانی هه‌واڵ‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫پارتی وه‌اڵمی ئ���ه‌و هه‌واڵه‌ بداته‌وه‌ به‌‬ ‫به‌ڵگه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا هیچیان نه‌وتوه‌‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی رۆژهه‌اڵتی کوردس���تان‪،‬‬ ‫بۆچی له‌وێ ک���ورد چاالکی چه‌کداریی‬ ‫دژ به‌رژێم نیه‌؟‬ ‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬ئه‌وه‌ی که‌ ئێستا کوردو‬ ‫ته‌ڤگه‌ری ئ���ازادی کوردان له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردس���تان چاالکی چه‌کدارییان نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ بڕیارێک���ی حه‌کیمانه‌ی���ه‌‪ ،‬کورد‬ ‫ناتوانێت له‌هه‌ر چوار پارچه‌ شه‌ڕ بکات‬ ‫له‌یه‌ک کاتدا‪ ،‬ئێستا کوردان له‌رۆژئاواو‬ ‫باک���ور له‌ش���ه‌ڕدان‪ ،‬له‌باش���وریش دژ‬ ‫به‌چه‌ته‌کان���ی داعش هه‌ر له‌ش���ه‌ڕدان‪،‬‬ ‫نابێت له‌رۆژهه‌اڵتیش ده‌س���ت به‌ش���ه‌ڕ‬ ‫بکه‌ی���ن‪ ،‬به‌اڵم خۆرێکخس���تن‌و چاالکی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیی‌و سیاس���یی له‌رۆژهه‌اڵت‪،‬‬

‫زۆر به‌ج���ددی ده‌س���تی پێکراوه‌و گه‌ل‬ ‫له‌خۆڕێکخستندایه‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا ئیتر ده‌چینه‌ س���ه‌ر‬ ‫باشوری کوردستان‪ ،‬سیاسه‌ت له‌باشور‬ ‫چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫ره‌مزی کارتاڵ‪ :‬به‌گشتیی سیاسه‌تیی‬ ‫ده‌سه‌اڵتیی کوردی له‌باشوری کوردستان‬ ‫بۆ کوردان سیاسه‌تێکی شکستخواردوه‌و‬ ‫ب���ۆ دوژمنان���ی گه‌لیش سیاس���ه‌تێکی‬ ‫سه‌رکه‌وتو‌‪ ‌.‬ده‌بوایه‌ باشوری کوردستان‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌که‌ی ببوایه‌ به‌سه‌رچاوه‌و نمونه‌‬ ‫بۆ ئێم���ه‌و کوردانی ته‌واوی پارچه‌کانی‬ ‫ت���ر‪ ،‬به‌اڵم نه‌ک نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ نمونه‌‬ ‫بۆ پارچه‌کانی ت���ر‪ ،‬به‌ڵکو قه‌یرانی بۆ‬ ‫کوردان���ی باش���وریش دروس���تکردوه‌و‬ ‫گورزی خراپیش له‌کوردانی پارچه‌کانی‬ ‫تر ده‌دات‪ .‬ده‌بێت پارتی ده‌س���ت له‌و‬ ‫سیاس���ه‌ته‌ دژبه‌رانه‌ی���ان هه‌ڵبگرن دژ‬ ‫به‌کوردان���ی رۆژئ���اواو باک���ور‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫رێککه‌وتن���ی خۆی���ان له‌گ���ه‌ڵ ئاکه‌په‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێننه‌وه‌و واز له‌دژایه‌تیی کوردان‬ ‫بێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا ئێستا هیچ پارتێکی سیاسیی‬ ‫کورد له‌باش���ور‪ ،‬به‌یاننامه‌یه‌کی فه‌رمی‬ ‫ده‌رنه‌کردوه‌ له‌سه‌ر س���ه‌رهه‌ڵدانه‌کانی‬ ‫باکور‪ ،‬کۆمێنتت چیه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارتاڵ‪ :‬ش���ه‌رمه‌ ب���ۆ ئه‌و‬ ‫الیه‌نان���ه‌ی ک���ه‌ بێده‌نگ���ن له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵدانه‌کانی گ���ه‌ل له‌باک���وری‬ ‫واڵت‪ ،‬ده‌بوایه‌ ئێس���تا سه‌رجه‌م پارته‌‬ ‫سیاس���یه‌کانی باش���وری کوردستان‪،‬‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌کی���ان ده‌ربکردای���ه‌و تێیدا‬ ‫پش���تگیریی له‌به‌رخۆدان���ی باک���ور‬ ‫بکردای���ه‌و کۆمه‌ڵکوژیی کوردانیش���یان‬ ‫له‌الی���ه‌ن حکومه‌ته‌ک���ه‌ی ئاکه‌پ���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌رمه‌زار بکردای���ه‌‪ ،‬ب���ه‌الم پێموایه‌‬ ‫جگه‌ له‌پارت���ی‪ ،‬پارته‌کانی تر له‌رێگای‬ ‫لێدوان���ی ئه‌ندامانی به‌رپرس���یاریانه‌وه‌‬ ‫پش���تیوانی به‌رخۆدانه‌کان���ی باکوریان‬ ‫کردوه‌‪ .‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی پارتیی ده‌یکات‬ ‫دۆس���تایه‌تییه‌ له‌گ���ه‌ڵ دوژمنی گه‌لی‬ ‫کورد‪ ،‬چونکه‌ ئاکه‌په‌ کوردان کۆمه‌ڵکوژ‬ ‫ده‌کات‪ ،‬پارتی���ش له‌گه‌ڵی رێککه‌وتوه‌و‬ ‫سیاسه‌ته‌کانی ئاکه‌په‌ جیبه‌جێ ده‌کات‬ ‫له‌باشوری کوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چاره‌س���ه‌ری قه‌یرانه‌کانی‬ ‫باشور چیه‌ به‌بڕوای ئێوه‌؟‬ ‫ره‌م���زی کارت���اڵ‪ :‬چاره‌س���ه‌ری‬ ‫قه‌یرانه‌کانی باشور‪ ،‬به‌دو خاڵ ده‌بێت‪،‬‬ ‫یه‌ک���ه‌م وه‌ک چاره‌س���ه‌ری هه‌نوکه‌یی‪،‬‬ ‫ده‌بێ���ت هه‌رچ���ی زوه‌ په‌رله‌م���ان‬ ‫کۆببێته‌وه‌و بۆ چاره‌سه‌ری قه‌یرانه‌کان‬ ‫بڕی���ار ب���ده‌ن ک���ه‌ هه‌ن���گاوی جددی‬ ‫بنێ���ن‌و هیچ ح���زب‌و الیه‌نێک ده‌س���ت‬ ‫وه‌رنه‌داته‌ ناو کاروباره‌کانیانه‌وه‪ ،‬وه‌ک‬ ‫چاره‌سه‌ری درێژمه‌وداش‪ ،‬ده‌بێت پارته‌‬ ‫سیاس���یه‌کان که‌ خۆیان به‌نیشتیمانیی‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬له‌ئاس���ت پیش���ه‌نگایه‌تیی‬ ‫گه‌لدا ب���ن‌و گه‌ل به‌رێکخس���تن بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و قه‌یرانانه‌ی ئێس���تا هه‌ن له‌باشور‪،‬‬ ‫ده‌رئه‌نجامی الوازیی پارته‌ سیاسیه‌کان‌و‬ ‫که‌موکو‌ڕیه‌کانی ئه‌وانه‌ که‌ نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫ببنه‌ پێشه‌نگی گه‌ل‌و کوردانی باشوری‬ ‫واڵت بەرێکخستن بکه‌ن‪‌.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ش���ه‌ڕی خورمات���و‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌بینن؟‬ ‫ره‌مزی کارت���اڵ‪ :‬نابێت کورد به‌هیچ‬ ‫ش���یوه‌یه‌ک ببێته‌ الیه‌نگیری ش���ه‌ڕی‬ ‫مه‌زهه‌بیی‌و تایه‌فی‌و نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌کیش بڕیاری ش���ه‌ڕی سوننه‌و‬ ‫ش���یعه‌ یاخود بڕیاری ش���ه‌ڕی کوردو‬ ‫عه‌ره‌ب بڕیارێکی ژیرانه‌ نیه‌‪ ،‬تا ده‌کرێت‬ ‫به‌دیالۆگ کێش���ه‌کان چاره‌سه‌ر بکرێن‪،‬‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر نه‌کرا‪ ،‬ئه‌وکات به‌ستراتیژی‬ ‫س���ه‌ربازیانه‌و‬ ‫س���ه‌رکه‌وتوانه‌ی‬ ‫به‌رێکخستنه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت روبه‌ڕوی دوژمن‬ ‫ببینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ش���داری کورد له‌په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق چی بۆ کورد سه‌وز کردوه‌؟‬ ‫ره‌مزی کارت���اڵ‪ :‬ئه‌گه‌ر به‌ش���داری‬ ‫ک���ورد له‌په‌رله‌مانی عێ���راق هیچی بۆ‬ ‫کورد س���ه‌وز نه‌کردبێت‪ ،‬ئه‌وه‌ مه‌سه‌له‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ الیه‌نه‌ کوردیه‌کان پرۆژه‌یان نیه‌‬ ‫بۆ کورد له‌عێراق‪ ،‬ده‌بێت کورد پرۆژه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری پرسه‌کانی بۆ ته‌واوی عێراق‬ ‫پێبێت‌و به‌و نیازه‌وه‌ به‌شداری حکومه‌تی‬ ‫عێ���راق بکات ک���ه‌ ده‌بێته‌ پیش���ه‌نگ‬ ‫ب���ۆ واڵته‌ک���ه‌ به‌ته‌واویی‪ ،‬ن���ه‌ک ته‌نها‬ ‫پرۆژه‌ی بۆ ک���وردان هه‌بێت‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌ئێستادا الیه‌نه‌ سیاسیه‌کان‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫پرۆژه‌یان بۆ کوردانیش نیه‌ له‌و واڵته‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌یانه‌ ته‌نها داواکاریی بچوکه‌و‬ ‫خۆی له‌پێداویستییه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌کاندا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫شێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬هیچ كاتێك ئاماده‌ی‌ شه‌ڕ نین له‌گه‌ڵ حه‌شدی شه‌عبی‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر شێخ مسته‌فا به‌رپرسی‬ ‫یه‌كه‌ی‌ حه‌فتای هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"ئێران رۆڵی‌ هه‌یه‌ له‌وه‌ی‌ چاره‌سه‌ری‬ ‫كێشه‌كانی‌ نێوان پێشمه‌رگه‌و حه‌شدی‬ ‫شه‌عبی بكرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای گرتنه‌وه‌ی‌ به‌شیر‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ له‌ده‌ست كوردا ده‌مێنێته‌وه‌ یا‬ ‫ده‌درێته‌وه‌ به‌حه‌شدی‌ شه‌عبی‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر‪ :‬به‌ش���یر له‌ڕوی‬ ‫ئیدارییه‌وه‌ س���ه‌ر به‌ناحی���ه‌ی‌ تازه‌یه‌‪،‬‬ ‫ناحی���ه‌ی‌ ت���ازه‌ش س���ه‌ر به‌پارێزگای‬ ‫كه‌ركوك���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ل���ه‌روی ئیدارییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌شیر له‌ش���وێنه‌كانی دیكه‌ جیاوازه‌‪،‬‬ ‫چه‌ند خێزانێكی تێدابو بۆ به‌رگریكردن‬ ‫له‌خۆی���ان چه‌كی���ان هه‌ڵگرت���وه‌و‬ ‫ب���ون به‌س���ه‌حوه‌و ئێمه‌ ه���اوكاری‌و‬ ‫پشتیوانیمان كردون تابون به‌حه‌شدی‬ ‫ش���ه‌عبی‪ ،‬ئه‌م ماوه‌یه‌ی پێش ئێس���تا‬ ‫لیوایه‌ك���ی ئێمه‌ له‌وێ بون‌و هاوكاریان‬ ‫بون‪ ،‬هێڵێكی به‌رگرییان دروستكردبو‬ ‫له‌نێوان به‌شیرو تازه‌و هاوكاری كرابون‪،‬‬ ‫هێزه‌كانی پشتیوانی له‌وێ بون‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫خۆیان ناتوانن به‌شیر بپارێزن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بیانتوانیای���ه‌ به‌ش���یر بپارێزن زۆرمان‬ ‫پێخ���ۆش ده‌بو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانمان‬ ‫بۆ چاالكی تر دابنێین‪ ،‬به‌شیر به‌شێكه‌‬ ‫له‌پێكهاته‌كانی كه‌ركوك‌و لێپرس���راوین‬ ‫به‌رامبه‌ریان له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌‪ ،‬له‌روی‬ ‫ئی���داری‌و س���ه‌ربازی‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪،‬‬ ‫خۆیان چه‌ند بتوانن به‌رگری له‌خۆیان‬ ‫بكه‌ن به‌و هێ���زه‌ی هه‌یانه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫نه‌توان���ن ئێمه‌ هاوكارو پش���تیوانیان‬

‫ده‌بین‌و له‌گه‌ڵی���ان ده‌یپارێزین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بتوانن بیپارێزن مه‌منونین‌و سوپاسیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌ كاری دیكه‌مان له‌پێشه‌و‬ ‫چاالكی دیكه‌مان له‌پێش���ه‌‪ ،‬به‌شیریش‬ ‫خۆیان كه‌س���انێكن دۆس���تی كوردن‌و‬ ‫پێیانوای���ه‌ له‌وناوچه‌ی���ه‌ ته‌نها له‌گه‌ڵ‬ ‫كوردا ده‌توانن بژین‪ ،‬پێیان وایه‌ ته‌نها‬ ‫كورد ده‌توانێت پش���تیوانیان لێبكات‪،‬‬ ‫به‌بێ هێزی پێشمه‌رگه‌ ناتوانن به‌شیر‬ ‫بپارێزن‪ ،‬هه‌رده‌بێت ئێمه‌ بیانپارێزین‌و‬ ‫پشتیوانیان لێبكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رۆڵی ئێران چییه‌ له‌رێكه‌وتنی‬ ‫پێشمه‌رگه‌و حه‌شدی شه‌عبیدا؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬ئێ���ران له‌ناوچه‌كه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی هه‌یه‌‪ ،‬له‌عێراقدا ده‌سه‌اڵتی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ رۆڵی ئه‌وه‌ ده‌بینێت‬ ‫چاره‌س���ه‌ری كێشه‌كان بكرێت له‌نێوان‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و حه‌شدی ش���ه‌عبیدا له‌و‬ ‫ناوچان���ه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌و ش���یعه‌ی‌‬ ‫لێیه‌‪ ،‬یاخود ش���یعه‌ی‌ لێی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی ئێراندا نیه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫ئێ���ران رۆڵ���ی ئیجاب���ی ده‌بینێت له‌و‬ ‫نێوه‌نده‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���اگاداری هاتنی قاس���می‬ ‫س���لێمانین بۆ خورماتو و كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ حه‌شدی شه‌عبی؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر‪ :‬ئ���ه‌وه‌ دوره‌‬ ‫له‌راس���تییه‌وه‌و قاس���می س���لێمانی‬ ‫نه‌هاتۆته‌ خورماتو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌ به‌ره‌و‬ ‫جێناكۆك���ه‌كان نانێرێ���ت ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بااڵده‌ستی خۆی زیاد بكات؟‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬له‌ئێستادا بارودۆخی‬ ‫عێراق زۆر ئاڵ���ۆزه‌ تاوه‌كو به‌رنامه‌ی‬ ‫له‌وج���ۆره‌ دابنێ���ت‪ ،‬دواتر ش���ه‌ڕێكی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ له‌پێش���ه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕی موس���ڵ‌و‬

‫به‌ش���ێكی تكریت‌و ئه‌نبار‪ ،‬به‌ش���ێكی‬ ‫باش���وری كه‌رك���وك له‌ژێر ده‌س���تی‬ ‫داعش���دایه‌‪ ،‬ئه‌مان���ه‌ی‌ دروس���ت بون‬ ‫ه���ه‌ر حزبێك له‌وانه‌ی‌ ش���یعه‌ هێزێك‬ ‫ده‌نێرێ���ت‌و له‌ناوچ���ه‌ جێناكوك���ه‌كان‬ ‫دایده‌نێ���ت‪ ،‬خ���وا ده‌زانێ���ت ش���یعه‌‬ ‫له‌داهاتودا له‌نێوان خۆیاندا چی به‌یه‌ك‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ئ���ه‌و چه‌كدارانه‌ له‌وێ‬ ‫دروس���ت ب���ون‌و ناتوانرێ���ت كۆنترۆڵ‬ ‫بكرێن سه‌ر به‌رێكخستنه‌كانی شیعه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌ر رێكخس���تنه‌و ش���تێكی بۆ خۆی‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ده‌ستیان‬ ‫بڕوات ده‌یانه‌وێت ده‌س���ه‌اڵتیان به‌سه‌ر‬ ‫هه‌م���و عێراقدا هه‌بێت ن���ه‌ك به‌ته‌نها‬ ‫جێناكۆكه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نه‌جمه‌دی���ن كه‌ری���م ك���ه‌‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ س���ه‌ربازی نیه‌ بۆ رێكه‌وتن‬ ‫ده‌كات له‌گه‌ڵ الیه‌نی شیعه‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر‪ :‬نه‌جمه‌دین كه‌ریم‬ ‫س���ه‌رۆكی ئیدارییه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕ له‌سنوری‬ ‫ئی���داره‌ی‌ ئه‌ودا بوه‌‪ ،‬عه‌دنانی حه‌مه‌ی‬ ‫مین���او ئاس���ۆ مامه‌ن���د فه‌رمان���ده‌ی‌‬ ‫سه‌ربازین‌و له‌كۆبونه‌وه‌و رێكه‌وتنه‌كه‌دا‬ ‫بون‪ ،‬داوایان له‌من كردوه‌ به‌ش���دار بم‬ ‫به‌اڵم س���ه‌رقاڵی به‌ره‌كانی جه‌نگ بوم‬ ‫بۆیه‌ نه‌چوم‪ ،‬یه‌كێك ده‌چێت نوێنه‌ری‬ ‫هه‌مومانه‌و ده‌سه‌اڵتی هه‌مومانی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌جمه‌دین كه‌ریم س���ه‌رۆكی ئیدارییه‌و‬ ‫كێش���ه‌ی‌ خورمات���و روب���ه‌ڕوی ئ���ه‌و‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌ڵێن مه‌كته‌بی سیاس���یی‬ ‫فش���اری له‌س���ه‌ركردون ب���ۆ رێكه‌وتن‬ ‫له‌گه‌ڵ حه‌شدی شه‌عبی؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر‪ :‬ئ���ه‌وه‌ درۆی���ه‌و‬ ‫دوره‌ له‌راس���تییه‌وه‌‪ ،‬هه‌ركێش���ه‌یه‌ك‬ ‫هه‌بێ���ت په‌یوه‌س���ته‌ به‌هه‌م���و الیه‌نه‌‬

‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی گه‌وره‌مان‬ ‫له‌سه‌ره‌و نامانه‌وێت‬ ‫توشی شه‌ڕی البه‌ال‬ ‫بین‪ ،‬یابه‌هۆی هه‌ندێك‬ ‫خه‌ڵكی نابه‌رپرس‌و‬ ‫بێ خاوه‌ن له‌توركمان‌و‬ ‫كوردو عه‌ره‌ب‬ ‫رامانبكێشن ‌ه ناو شه‌ڕی‬ ‫كوردو توركمان‪ ،‬یان‬ ‫كوردو عه‌ره‌ب‬ ‫به‌عه‌لمان���ی‌و‬ ‫سیاس���ییه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیس�ل�امییه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ ئه‌و ش���ه‌ڕانه‌مان‬ ‫پێخ���ۆش نی���ه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا له‌عێراق‬ ‫پێگه‌مان هه‌ی���ه‌ له‌په‌رله‌مان نوێنه‌رانی‬ ‫كورد هه‌ی���ه‌‪ ،‬س���ه‌رۆككۆمار كورده‌‪،‬‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی گه‌وره‌مان له‌س���ه‌ره‌و‬ ‫نامانه‌وێت توشی ش���ه‌ڕی البه‌ال بین‪،‬‬ ‫یابه‌هۆی هه‌ندێك خه‌ڵكی نابه‌رپرس‌و‬ ‫بێ خاوه‌ن له‌توركمان‌و كوردو عه‌ره‌ب‬ ‫رامانبكێشنه‌ ناو شه‌ڕی كوردو توركمان‪،‬‬ ‫یان كوردو عه‌ره‌ب‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌به‌رژوه‌ندی‬

‫هیچ الیه‌كمان نیه‌‪ ،‬حه‌ش���دی شه‌عبی‬ ‫هێزێكی عێراقییه‌و كه‌ شه‌ڕمان له‌گه‌ڵ‬ ‫حه‌ش���د كرد ده‌بێت شه‌ڕ له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫عێراق بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا كورد هیچ ئاماده‌كارییه‌كی‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ش���ه‌ڕێكی نه‌خ���وازراو له‌گه‌ڵ‬ ‫حه‌شدی شه‌عبی؟‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬ش���ه‌ڕی حه‌شد واته‌‬ ‫ش���ه‌ڕی هه‌رێ���م له‌گه‌ڵ عێ���راق‪ ،‬هیچ‬ ‫كاتێك ئاماده‌نین ش���ه‌ڕی حه‌ش���دی‬ ‫ش���ه‌عبی بكه‌ین له‌هی���چ ناوچه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و كێش���انه‌ی‌ روی���داوه‌و روده‌دات‬ ‫هه‌وڵی چاره‌س���ه‌ركردنی ده‌ده‌ین‪ ،‬كێ‬ ‫حه‌ز له‌شه‌ڕی حه‌ش���د ده‌كات بابڕوات‬ ‫بیكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چه‌ند جار به‌رپرس���ی بااڵی‬ ‫كورد وتویانه‌ كورد ش���ه‌ڕێكی له‌گه‌ڵ‬ ‫عه‌ره‌ب له‌پێشه‌‪ ،‬ئایا وایه‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬ئه‌وان���ه‌ به‌رپرس‌و‬ ‫مه‌س���ئول نین‪ ،‬ئێمه‌ قه‌رزاری ئه‌وه‌نین‬ ‫ش���ه‌ڕ له‌هیچ ش���وێنێك بكه‌ین‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫قه‌رزاری ئه‌وه‌ین خزمه‌تی میلله‌ته‌كه‌مان‬ ‫بكه‌ین‌و به‌ئازادی‌و سه‌ربه‌س���تی بژی‌و‬ ‫دوربێت له‌ئ���اژاوه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ قه‌رزاری‬ ‫شه‌ڕی عه‌ره‌به‌ بابچێت ئه‌و شه‌ڕه‌ بكات‪،‬‬ ‫له‌هه‌ر شوێنێك شه‌ڕمان پێفرۆشن ئه‌وه‌‬ ‫وه‌اڵم ده‌ده‌ینه‌وه‌‪ ،‬خوازیاری ش���ه‌ڕی‬ ‫هیچ الیه‌نێك نین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتان وانی���ه‌ دوای داعش‌و‬ ‫رزگاركردنه‌وه‌ی‌ موس���ڵ شه‌ڕی نێوان‬ ‫حه‌شدی‌ ش���ه‌عبی‌‌و پێشمه‌رگه‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫بێت؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬مه‌رج نیه‌‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫بێ خاوه‌نییه‌ك له‌عێ���راق هه‌یه‌ كه‌س‬ ‫به‌كه‌س نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و به‌ره‌اڵیی‌و بێ‬ ‫خاوه‌نییه‌ به‌رده‌وام بێت ره‌نگه‌ ش���ه‌ڕ‬

‫له‌هه‌مو عێراقدا روبدات‪ ،‬له‌نێوان سونه‌و‬ ‫شیعه‌‪ ،‬له‌نێوان كوردو شیعه‌‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫شیعه‌و شیعه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ شیعه‌ خۆی ببێت‬ ‫به‌بیس���ت پارچه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌ره‌اڵیی‌و‬ ‫هه‌رك���ه‌س بۆخ���ۆی بێ���ت‌و خه‌ریكی‬ ‫دزیك���ردن بێت‌و یاس���ا نه‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫حه‌شدی شه‌عبیش نه‌بێت توشی شه‌ڕ‬ ‫ده‌بین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر عێراق مه‌ركه‌زیه‌تی‬ ‫هه‌بێ���ت ره‌نگ���ه‌ هه‌مو كێش���ه‌كانمان‬ ‫به‌گفتوگۆ چاره‌سه‌ر بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌راگه‌یاندنه‌كانی ش���یعه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێن خورماتو شوێنی شیعه‌یه‌و كورد‬ ‫داگیریكردوه‌‪ ،‬كۆمێنتتان چییه‌؟‬ ‫ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر‪ :‬خورمات���و وه‌ك‬ ‫هه‌مو ش���وێنه‌كانی تر كوردستانییه‌‪،‬‬ ‫دابڕێنراوه‌‪ ،‬پێكهاته‌كانی كوردو عه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركمان���ن‪ ،‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���دا كورد‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ده‌نگی هێن���اوه‌و ده‌یهێنێت‪،‬‬ ‫نوێنه‌ری هه‌یه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫تكریت‪ ،‬ئه‌و نه‌خشه‌یه‌ی هه‌یه‌ به‌كه‌س‬ ‫ناگۆڕدرێت‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی سیاسیی‬ ‫كورد سازش ناكات له‌سه‌ر خورماتو و‬ ‫هه‌مو شوێنه‌كانی تری كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���بینییه‌كانتان ب���ۆ‬ ‫ئازادكردنه‌وه‌ی‌ موسڵ چییه‌؟‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر‪ :‬شه‌ڕی موسڵ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ئاسان نیه‌‪ ،‬عێراق تائێستا نه‌یتوانیوه‌‬ ‫گه‌یاره‌و ش���ه‌نگال بگرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫پێش ئ���ه‌وه‌ی خ���ۆی ئاماده‌بكات بۆ‬ ‫ش���ه‌ڕی موس���ڵ‪ ،‬ده‌بێ���ت كۆنترۆڵی‬ ‫هه‌ندێك شوێن بكات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ عێراق‬ ‫ئێس���تا بارودۆخی له‌ناوه‌ند تێكچوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ئه‌س���ته‌مه‌ ب���ۆ عێراقییه‌كان‪،‬‬ ‫بۆیه‌ من پێموایه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مس���اڵ ئه‌و‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنه‌ بكرێت له‌كۆتایی ساڵدا‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬به‌م زوانه‌ ناكرێت‪.‬‬

‫خۆپیشاندانەكانی بەغدا ملمالنێی سیاسی یان بەگژاچونەوەی گەندەڵی؟‬ ‫ئا‪ :‬زانا حەمە غەریب‬ ‫زیاتر لەدو مانگە الیەنگرانی‬ ‫موقتەدا سەدر بەردەوامن لەزنجیرە‬ ‫ناڕەزایەتی‌و خۆپیشاندانەكانیان‬ ‫لەپێناو "بنبركردنی گەندەڵی‌و‬ ‫چاكسازی" لەالیەن حكومەتەكەی‬ ‫حەیدەر عەبادییەوە‪ .‬دواجار موقتەدا‬ ‫سەدری سەرۆكی رەوتی سەدر‬ ‫رۆژی ‪ 30‬ی نیسان لەكۆنگرەیەکی‬ ‫رۆژنامەوانیدا لەنەجەف رایگەیاند‬ ‫"بەشداری لەهیچ پرۆسەیەكی‬ ‫سیاسیدا ناكەین ئەگەر لەسەر‬ ‫بنەمای پشکپشکێنە بێت"‪ ،‬چونكە‬ ‫بە وتەی ئەو "ئیرادەی گەل هەمیشە‬ ‫گرنگترەو لەسەرو هەمو شتێكەوەیە"‪.‬‬

‫پەرلەمان نابێت‬ ‫سەروەری خۆی‬ ‫لەدەست بدات‌و‬ ‫ئەبێت بەئیرادەیەکی‬ ‫بەهێزەوە روبەڕوی‬ ‫هەمو ئەو بەرنامەو‬ ‫پیالنانە بوەستێتەوەو‬ ‫شكۆی خۆی‬ ‫بپارێزێت‬

‫هەمان رۆژو راستەوخۆ پاش ئەوەی‬ ‫سەدر لەکۆنگرە رۆژنامەوانیەکەدا وتی‬ ‫"چاوەڕێی راپەڕین‌و شۆڕشی جەماوەری‬ ‫دەکات"‪ ،‬خۆپیش���اندەران باڵەخانەی‬ ‫پەرلەمان���ی عێراقی���ان داگیرک���ردو‬ ‫هێرشیان كردە س���ەر پەرلەمانتاران‪.‬‬ ‫ئەم پەالمارەش كۆمەڵێك لێکدانەوەی‬ ‫جی���اوازی ب���ەدوای خۆی���دا هێن���ا‪.‬‬ ‫هەندێك پێیانوای���ە رێككەوتنی نێوان‬ ‫موقتەدا س���ەدرو حەی���دەر عەبادییە الیەنێك پش���ێوی بنێتەوەو هەڕەشە ئەحراری س���ەر بەرەوتی س���ەدر بە ناڕەزایەتیی���ە جەماوەریی���ەکان بێت‌و‬ ‫بۆ پەكخستنی پەرلەمان‌‪ ،‬هەندێكیش لەسەقامگیریی سیاسی‌و ئەمنیی عێراق ئاوێنەی راگەیاند "ئێستا بەرونی ئەوە س���ەرکردایەتیی پێکهاتەی ش���یعەو‬ ‫پێیانوایە رێككەوتنە بۆ ئەوەی بتوانن بکات"‪ .‬الی خۆیەوە ئوسامە نوجێفی دەیبینین دەس���ەاڵتداران‌و بەرپرسان‌و دەس���ەاڵتی حکومەتی بەغدا بەدست‬ ‫بەهەردوكی���ان روب���ەروی گەندەڵ���ی س���ەرۆكی هاوپەیمان���ی موتەحیدون الیەنە سیاس���یەکان دەس���تبەرداری بێنێ‪ .‬ل���ەم بارەیەوە ش���وان داودی‬ ‫ببنەوەو دەسەاڵتی مالیكیش لەناوەندی لەبەیاننامەیەكی رۆژنامەوانیدا دەڵێت بەرژەوەندییەكان���ی گ���ەل ب���ون‌و بۆ ئەندامی پەرلەمانی عێراق لەفراكسیۆنی‬ ‫"ئەوەی رویدا لە پەالمارو هێرشكردنە بەرژەوەندی شەخس���ی هەوڵ دەدەن‪ .‬یەكێتی بەئاوێن���ەی راگەیاند "ئەگەر‬ ‫بڕیاردان كۆتایی پێ‌ بهێنن‪.‬‬ ‫لەم بارەیەوە عەلی عوتبی سەركردە س���ەر باڵەخانەی پەرلەم���ان‪ ،‬هەمو هەربۆی���ەش رەوت���ی س���ەدر وەك بەگشتی سەیری وێنای ئێستای عێراق‬ ‫لەرەوتی س���ەدر بەئاوێنەی راگەیاند بەه���ۆی نەمانی متمانەی���ە بەتوانای ئەركێكی ئەخالقی‌و ویژدانی‌و سیاسی بكەی���ن دەبینی���ن كە لەناو ش���یعەدا‬ ‫"ئەوەی ‪ 30‬نیسان رویدا ئەبوایە چەند حكوم���ەت‌‪ ،‬پەرلەمانی���ش نەیتوانیوە بەئەرك���ی خۆی دەزانێت پش���تیوانی ملمالنێی سەركردە هەیە‪ .‬دو جەمسەری‬ ‫ساڵێك پێش ئێستا روی بدایە‪ ،‬چونكە قەناعەت بەخەڵك بكات كە ئەتوانێت ت���ەواو ل���ەداواكاری‌و ناڕەزایەت���ی بەهێز ملمالنێ‌ دەكەن‌و سەدریش وەك‬ ‫میللەت بێ���زارەو دوچاری نەهامەتی‌و بەرژەوەن���دی حیزب���ەكان‌و كوتلەكان هاواڵتیان���ی عێراقی ب���كات دژی ئەو سەركردەیەكی دینی لەناو شیعەكاندا‬ ‫ماڵوێران���ی‌و برس���یەتی بۆت���ەوە‪ ،‬وەالوە بنێ���ت لەپێن���اوی دانان���ی گەندەڵ���ی‌و خراپبەكارهێنان���ەی كە پێگەیەكی بەهێزی هەیە‪ .‬لەئێستاشدا‬ ‫سەركردەكانیش لەنازو نیعمەتدا ژیان بەرنامەیەكی نیش���تیمانی گشتی كە لەحوكمرانی عێراقی���دا هەیە‪ .‬ئەوەی رەوتەكەی لەگ���ەڵ عەبادی بۆ لێدانی‬ ‫دەگوزەرێنن‪ ،‬ئ���ەوە توڕەیی میللەتەو لەبەرژەوەن���دی هەم���و عێراقیەكاندا لەپەرلەم���ان روی���دا پەیامێكی گەورە دەس���ەاڵتی نوری مالكی رێككەوتنیان‬ ‫توڕەی���ی الیەنێ���ك ی���ان كەس���ێكی بێت‪ .‬ئەگ���ەر کاری جدی نەکرێت بۆ ب���و بۆ پەرلەمان‌و حكومەت كە ئەگەر هەیە‪ ،‬چونك���ە مالكی لەناو پەرلەمان‬ ‫دیاریك���راو نی���ە"‪ .‬لەبەرمبەردا عەمار چارەسەرکردنی ئەوەی رویدا‪ ،‬دورنیە ئێ���وە س���وربن لەس���ەر بەرژەوەندی بەهێ���زەو عەب���ادی بێهێ���زە‪ .‬ه���ەر‬ ‫تەعمە س���ەرۆكی فراكسیۆنی فەزیلە‪ ،‬بارودۆخ���ی ئەمنی گش���تی بكەوێتە خۆت���ان‌و حیزبەكانت���ان‪ ،‬ئ���ەوا گەل لەبەرئەوەش���ە پاڵی داوە بەموقتەدا‬ ‫ئەتوانێت وەدەرتان بنێـت‌و كۆتایی بە س���ەدرەوەو پێکەوە ئەیانەوێت لەژێر‬ ‫ك���ە لەخۆپیش���اندانەكاندا روبەروی مەترسی جدیەوە"‪.‬‬ ‫بەرژەوەندی‌و كورسی‌و دەسەاڵتەكانتان ن���اوی خۆپیش���اندان‌و ناڕەزایەتیدا‪،‬‬ ‫بۆچی سەدرییەكان پشتیوانی‬ ‫هێرش بۆوە‪ ،‬بەئاوێنەی وت "بێگومان‬ ‫بهێنێ���ت‪ .‬خۆپیش���اندانیش بەردەوام بەزۆر پەرلەمان پەك بخەن‌و ئیرادەی‬ ‫خۆپیشاندان دەكەن؟‬ ‫ئەوەی رویدا نەخشە بۆ كێشراو بوەو‬ ‫ئەوەی بەدی دەكرێت رەوتی سەدر دەبێت هەتاوەكو بەدیهاتنی داواكارییە حزبی‌و سیاسی خۆیان سەربخەن"‪.‬‬ ‫مەبەس���تی سیاسیی لەپش���تەوەیە‪.‬‬ ‫هەوڵێکە بۆ تێكش���كاندنی ش���كۆی بەش���ێوەیەكی بەرفراوان پش���تیوانی رەواكان‌‪ .‬ئێمەش پشتیوانی تەواویان‬ ‫پەالماری پەرلەمانی عێراق بەرنامە‬ ‫پەرلەم���ان‌و زاڵبون���ی چەند الیەنێكی لەخۆپیش���اندانەکان دەکات‪ ،‬تەنانەت لێ‌ دەكەین‌"‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا بۆچونێک هەیە کە پێی بۆ داڕێژراو بوەو رێككەوتنی نێوان‬ ‫دیاریكراو بەسەر دەسەاڵتی سیاسیدا‪ .‬لەكاتی پەالماردانی بینای پەرلەمان‌و‬ ‫دو هێزە‬ ‫بەاڵم ئێمە بەردەوامی���ن‌و لەدژی ئەو چونە ناو بیناک���ەوە‪ ،‬پەرلەمانتارانی وایە ئەم کێشەیەی ئێستا‪ ،‬لەڕاستیدا‬ ‫س���ەبارەت بەروداوەکانی پەرلەمان‬ ‫كارانە هەڵوێس���تی خۆم���ان دەبێت‪ .‬كوتلەی سەدر پشتیوانی خۆپیشاندەران ملمالنێیەکی سیاس���ییە لەنێوان هێزە‬ ‫داواكاریشم لەالیەنەكان دەست بكەنەوە بون‌و لەگەڵیاندا ب���ون‪ .‬لەو بارەیەوە شیعەکاندا لەس���ەر دەسەاڵت‪ .‬رەوتی ش���وان داودی پێیوایە "گومان لەوەدا‬ ‫بەگفتوگۆو رێگە نەدەن بەهیچ كەس‌و عەبدول عەزیز زاڵمی ئەندامی كوتلەی س���ەدر دەیەوێ س���واری ش���ەپۆلی نیە ئ���ەوەی رویدا بەرنامە بۆ داڕێژراو‬

‫خۆپیشانده‌ران له‌ناو په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫بوە‪ ،‬چونكە رۆژی سێش����ەمە كاتێك عێراقی����ەكان لەپەرلەمان����ی عێ����راق‬ ‫حەیدەر عەبادی لیس����تی ‪ 10‬وەزیری بەئاوێنەی راگەیان����د "هەمو ئەوانەی‬ ‫ئامادەكردب����و بۆ دەنگدان لەس����ەری رودەدەن بەرنام����ە ب����ۆ داڕێ����ژراون‌و‬ ‫(كە پێی دەوترێ����ت كابینەی زەرفە لەالی����ەن خەڵكانێك����ەوە بەن����اوی‬ ‫داخراوەكان)‪ ،‬حاك����م زاملی ئەندامی خۆپیش����اندەر جێبەجێ دەكرێن‪ .‬ئەو‬ ‫پەرلەم����ان ئین����زاری دا ل����ەوەی داوایان����ەی خۆپیش����اندەران دەیڵێن‬ ‫ئەگ����ەر دەنگی لەس����ەر بدرێت‪ ،‬ئەوا داواكاری ئێمەش����ە‪ ،‬ب����ەاڵم ئەبێ����ت‬ ‫خۆپیش����اندەران دێنە ناو پەرلەمان‌و بەش����ێوەی لەیەكگەیش����تن‌و لەسەر‬ ‫ئ����ەوەش رۆژی ش����ەممە هاتەدی"‪ .‬بنەم����ای نیش����تیمانی‌و بەرژەوەندی‬ ‫لەبەرامبەردا حاكم زاملی س����ەرۆكی گشتی كاریان لەسەر بكرێت‪ ،‬نەوەك‬ ‫لیژنەی ئاسایش‌و بەرگری لەپەرلەمانی یەک ی����ان چەند الیەنێ����ک بێانەوێت‬ ‫عێ����راق لەرەوتی س����ەدر بەئاوێنەی بەزۆر دەنگ بە بەپرۆژەو كارنامەیەك‬ ‫راگەیاند "بەڵێ من رۆژی سێش����ەممە بدەین ك����ە ئەنجامەكەی زیانی هەمو‬ ‫پەرلەمانتاران����م ئاگادارك����ردەوە كە عێراقیەكانە‪ .‬رێككەوتنەكانیش دیارە‬ ‫دەن����گ ب����دەن بەحكومەتێ����ك دور لەنێوان كام هێزان����ەدا بەدیاریكراوی‬ ‫لەبەرژەوەن����دی حیزب����ی‌و ب����ەش‌و ئەنجام دراوە‪ .‬من دەپرسم لەناوچەی‬ ‫بەشكاری هەموانیش رازی بون‪ ،‬بەاڵم سەوز بەتەنیا پەرلەمانی لێیە؟ ئەی‬ ‫لەناكاو بینیمان سەرۆكی پەرلەمان‌و بۆ بەتەنیا پەالماری ئەوێ‌ دەدرێت؟‬ ‫هەندێك لەئەندامانی فراكس����یۆنەكان بۆچ����ی ئەن����دام پەرلەمان����ی كوردو‬ ‫واژویان لەس����ەر پرۆژەی حكومەتێك س����ونە روبەڕوی پەالم����ار دەبنەوە‪،‬‬ ‫كردوە كە لەسەر بەرژەوەندی‌و بنەمای کەچی دەبینین هەندێك پەرلەمانتار‬ ‫پش����كی حزبەكان دان����راوە‪ .‬ئەوەش پشتیوانی لەخۆپیشاندەران دەكەن‌و‬ ‫پابەندنەب����ون ب����و بەداواكارییەكانی لەری����زی ئەوان����دان دژ بەپەرلەمان؟‬ ‫گەالن����ی عێ����راق‌و خۆپیش����اندەران‌‪ ،‬پەرلەم����ان نابێت س����ەروەری خۆی‬ ‫دەرئەنجامەكەش����ی تەقینەوەی رقی لەدەست بدات‌و ئەبێت بەئیرادەیەکی‬ ‫بەهێزەوە روبەڕوی هەمو ئەو بەرنامەو‬ ‫خۆپیشاندەران بو"‪.‬‬ ‫ه����ەر لەمبارەی����ەوە س����اجیدە پیالنانە بوەس����تێتەوەو شكۆی خۆی‬ ‫عەبدولكەری����م ئەندامی یەكێتی هێزە بپارێزێت"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫ ‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‬

‫له‌مه‌یدان كۆتای ‌ی هات‌و له‌فه‌یسبووك به‌رده‌وامه‌‬

‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ئاگری‌ شه‌ڕه‌كه‌ ‌ی خورماتوو خۆش ده‌كه‌ن‬ ‫نیقاش‪ ،‬شااڵو محەمەد ـ مسته‌فا حه‌بیب‬ ‫دووش���ه‌ممه‌ی‌ رابردوو له‌خورماتوو شه‌ڕ‬ ‫له‌نێوان پێش���مه‌رگه‌و حه‌ش���دی‌ شه‌عب ‌ی‬ ‫رووی���دا‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ دوات���ر پێكدادانه‌كه‌‬ ‫هێورب���ووه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌س���ه‌ر ت���ۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان درێژه‌ی‌ پێدرا‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجار نییه‌ له‌خورماتوو كوردو‬ ‫شیعه‌ ده‌كه‌ونه‌ ملمالنێوه‌‪ ،‬مانگی‌ تشرین ‌ی‬ ‫دووه‌می‌ س���اڵی‌ رابردوو (‪ )2015‬هه‌ردووال‬ ‫پێكدا هه‌ڵپژان‌و دواج���ار ئێران ئاگره‌كه‌ی‌‬ ‫خامۆشكرد‪.‬‬ ‫خورماتوو یه‌كێكه‌ له‌ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‌و‬ ‫ك���ورد به‌به‌ش���ێك له‌خاكی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫ده‌زانێت‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیش ئه‌مه‌ ره‌ت‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كێش���ه‌كه‌ ئه‌و كاته‌ ئاڵۆزتربوو‬ ‫كه‌ حه‌شدی‌ ش���ه‌عبی‌ له‌پاش هێرشه‌كانی‌‬ ‫داعشه‌وه‌ له‌ ‪ 2014‬چووه‌ ناو شاره‌كه‌‪.‬‬ ‫هێ���زه‌ كوردییه‌كان گروپه‌ ش���یعه‌كانی‌‬ ‫نزیك له‌ئێ���ران تۆمه‌تبار ده‌ك���ه‌ن به‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت ش���ه‌ڕی‌ داعش بكه‌نه‌ بیانوو بۆ‬ ‫كۆنترۆڵكردنی‌ ئه‌و شاره‌‪ ،‬له‌كاتێكدا له‌پاش‬ ‫ساڵی‌ ‪2003‬وه‌ به‌ده‌ست كورده‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ فه‌رمی‌ له‌باره‌ی‌ رووداوه‌كه‌ی‌‬ ‫رۆژی‌ دووش���ه‌ممه‌ی‌ رابردووه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫به‌هۆی‌ ش���ه‌ڕه‌كه‌وه‌ ‪ 25‬ك���ه‌س كوژراون‪،‬‬ ‫پێنجی���ان پێش���مه‌رگه‌ن‌و چ���وار له‌وان���ه‌‬ ‫ئه‌فس���ه‌رن‪ ،‬كوژراوه‌كانی‌ تر له‌حه‌ش���دی‌‬ ‫ش���ه‌عبین‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ له‌ك���وژران‌و‬ ‫برینداربوونی‌ ‪ 37‬كه‌س���ی‌ تر كه‌ له‌نێویاندا‬ ‫ژن‌و منداڵ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند كاتژمێرێك دوای‌ پێكدا هه‌ڵپژانه‌كه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك به‌رپرس گه‌یش���تنه‌ ش���اره‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ هادی‌ عامری‌ س���ه‌رۆكی‌ رێكخراوی‌‬ ‫ب���ه‌درو نه‌جمه‌دی���ن كه‌ری���م پارێ���زگاری‌‬ ‫كه‌رك���وك‪ ،‬ه���ه‌ردووال رێككه‌وتن له‌س���ه‌ر‬ ‫راگرتنی‌ شه‌ڕه‌كه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ژماره‌یه‌ك میدی���ای‌ عێراقی‌ تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان گێڕانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ تریان‬ ‫هه‌بوو بۆ چیرۆكه‌كه‌ كه‌ پش���تی‌ به‌ستووه‌‬ ‫به‌واته‌وات‌و وێنه‌ی‌ س���اخته‌‪ ،‬ناونیش���انی‌‬ ‫هه‌ره‌ دیار ئه‌وه‌ بوو كه‌ حه‌ش���دی‌ شه‌عبی‌‬ ‫چه‌ند تانكێكی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ سوتاندووه‌‪،‬‬ ‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیش پڕبوون له‌جنێوو‬

‫خورماتو‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی‌ رق‌و توڕه‌یی‌‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو له‌میدیا عێراقییه‌كان‬ ‫وێن���ه‌ی‌ س���اخته‌و هه‌واڵ���ی‌ درۆینه‌ی���ان‬ ‫باڵوكرده‌وه‌ له‌ب���اره‌ی‌ س���وتاندنی‌ تانكی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ل���ه‌دوز‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ندی���ن گێڕانه‌وه‌ی‌ ناڕاس���تیان له‌س���ه‌ر‬ ‫پێكدادانه‌كان ده‌خس���ته‌ روو‪ ،‬له‌م رووه‌وه‌‬ ‫وێن���ه‌ی‌ چه‌ن���د ته‌رمێك باڵوكرای���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫گوایه‌ ته‌رمی‌ پێشمه‌رگه‌ن‪ ،‬دواتر ده‌ركه‌وت‬ ‫س���ه‌رجه‌م وێنه‌كان كۆن���ن‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌و‬ ‫الشه‌وه‌ دیس���انه‌وه‌ وێنه‌ی‌ چه‌ند ته‌رمێك‬ ‫باڵوكرانه‌وه‌ كه‌ گوایه‌ حه‌ش���دی‌ شه‌عبین‪،‬‬ ‫ده‌ركه‌وت ئه‌وانه‌ش وێنه‌ی‌ كۆنن‪.‬‬ ‫دیارترین ئه‌و میدیایانه‌ی‌ به‌م ئاراسته‌یه‌‬ ‫كاری���ان ده‌كرد بریتی‌ بوون له‌‪ :‬ئاژانس���ی‌‬ ‫قرت���اس نی���وز‪ ،‬ئاژانس���ی‌ هه‌واڵیی‌ نون‪،‬‬ ‫ئاژانس���ی‌ موازین نیوز‪ ،‬ئاژانس���ی‌ هه‌واڵی‌‬ ‫جیهانی‌ عه‌ره‌بی‌‪.‬‬ ‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانیش به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رباڵو رۆڵی���ان هه‌ب���وو له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌واڵ‌و وێنه‌ی‌ درۆ‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و په‌یج‌و‬ ‫كه‌س���ایه‌تیانه‌ی‌ س���ه‌ر به‌هێزه‌ شیعه‌كان‬ ‫ب���وون‪ ،‬ل���ه‌و كۆمێنتان���ه‌ش كه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌واڵه‌كان نوسراوه‌ به‌روونی‌ ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫ئ���ه‌و جۆره‌ هه‌وااڵن���ه‌ چ رۆڵێكیان هه‌بووه‌‬ ‫له‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی‌ رق‌و توڕه‌ی���ی‌ ل���ه‌الی‌‬ ‫هه‌ردووال‪.‬‬

‫لی���وا مه‌ری���وان محه‌م���ه‌د فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫لی���وای‌ پش���تیوانی‌ دووی‌ هێزه‌كان��� ‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ به‌روونی‌ دان به‌وه‌دا ده‌نێت كه‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كانیان ده‌كه‌ونه‌ ژێر كاریگه‌ری‌‬ ‫زانیاری‌‌و وێنه‌ی‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫لی���وا مه‌ریوان به‌"نیق���اش"ی‌ وت "تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵتی���ه‌كان ڕۆڵ���ی‌ خ���راپ ده‌گێ���ڕن‬ ‫له‌گه‌رمكردنه‌وه‌ی‌ ش���ه‌ڕی‌ خورماتوو‪ ،‬زۆر‬ ‫كات دۆخه‌ هێور بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم په‌یجێك‬ ‫یان كه‌س���ێكی‌ حه‌شد پۆس���تێك ده‌كات‬ ‫ده‌ڵێت هێزم���ان له‌ئامرلیه‌وه‌ به‌ڕێكه‌وت بۆ‬ ‫ئازادكردنی‌ خورماتوو‪ ،‬هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫قبوڵ���ی‌ ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ ن���اكات‌و هه‌ڵچوون‬ ‫ڕوده‌دات‌و شه‌ڕه‌كه‌ ده‌ست پێده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و فه‌رمانده‌یه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌ نموونه‌یه‌ك‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت "یه‌كه‌م رۆژی‌ شه‌ڕه‌كه‌‬ ‫ئ���ه‌م دواییه‌ی‌ خورماتوو په‌یجی‌ ڕێكخراوی‌‬ ‫به‌در پۆس���تێكی‌ كردبوو نزیكه‌ی‌ ‪ 10‬ته‌رم‬ ‫له‌ناو ئۆتۆمبێلێكی‌ جۆری‌ پیكاب نیس���ان‬ ‫ب���وو نوس���یبووی‌ چه‌ندی���ن پێش���مه‌رگه‌‬ ‫كوژرا‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‌ ده‌ركه‌وت ئه‌و فۆتۆیه‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ نیه‌و چه‌كدارانی‌ داعش بوون‬ ‫له‌ئه‌نبار‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌س���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ شه‌ڕێكی‌‬ ‫قووڵ دروست ببێ‌"‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت خودی‌ پێش���مه‌رگه‌كانیش دان‬ ‫به‌وه‌دا ده‌نێن كه‌ هه‌م تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫كاری‌ تێك���ردوون‌و هه‌م خۆی���ان بوونه‌ته‌‬

‫كه‌ره‌سته‌ بۆ گه‌رمكردنی‌ ئه‌و تۆڕانه‌‪.‬‬ ‫ئاری‌ به‌كر پێش���مه‌رگه‌ له‌فه‌وجی‌ پێنج ‌ی‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ���ی‌ هێزه‌كان���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫كوردس���تان له‌خورماتوو به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫" ش���ه‌وی‌ شه‌ممه‌ له‌س���ه‌ر یه‌ك شه‌ممه‌ی‌‬ ‫ڕابردوو بوو ده‌نگی‌ ته‌قه‌ له‌خورماتوو به‌رز‬ ‫بووه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ش چووینه‌ ناو ش���ار‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌قه‌ناس عه‌مید س���یروان محه‌مه‌د جێگری‌‬ ‫ئام���ر فه‌وجه‌كه‌مان ش���ه‌هید ك���را‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌توڕه‌ییدا له‌فه‌یسبوكه‌كه‌م نوسیم‪ :‬گه‌وره‌م‬ ‫ده‌بێ���ت له‌ب���ری‌ تۆ ‪ 10‬چه‌ك���داری‌ داعش‬ ‫س���ه‌ربڕم‪ ،‬دوایی‌ برایه‌كم ك���ه‌ خوێندكاری‌‬ ‫زانكۆی‌ س���ه‌اڵحه‌دینه‌ له‌هه‌ولێر ته‌له‌فۆنی‌‬ ‫بۆكردم ووتی‌ ئه‌و پۆسته‌ بكوژێنه‌وه‌ ئه‌مه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر كه‌س���ایه‌تیت دروست‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ���اری‌ دان ب���ه‌وه‌دا ده‌نێت ك���ه‌ تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان بۆ ملمالنێ‌ به‌كارده‌هێنن‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه‌ له‌ش���ه‌ڕێكداین ته‌نها دوو‬ ‫شتمان له‌به‌رده‌ستدایه‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵتیه‌كان‌و‬ ‫چه‌كه‌كانم���ان‪ ،‬چونك���ه‌ رۆژگاره‌ك���ه‌ وای‌‬ ‫لێهاتوه‌ ته‌نها ئه‌و دوو ش���ته‌ دوژمنی‌ پێ‬ ‫ده‌ترسێنێت"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و ناوچ���ه‌‬ ‫جێناكۆكه‌كان���ی‌ ت���ر وێن���ه‌ی‌ پیاوێك���ی‌‬ ‫به‌ته‌م���ه‌ن ك���ه‌ ل���ه‌م ش���ه‌ڕه‌ی‌ دوای���ی‌‬ ‫خورماتوو به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رب�ڵ�او له‌تۆڕه‌‬

‫خه‌لیفه‌كه‌ ‌ی داعش ئینته‌رنێت‌و سه‌ته‌الیت حه‌رام ده‌كات‬ ‫تایبه‌ت به‌ نیقاش‬ ‫ئه‌و درزه‌ بچوكه‌ی‌ موس���ڵ ده‌به‌ستێته‌وه‌‬ ‫به‌جیهان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ له‌ب���ه‌رده‌م مه‌ترس��� ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ به‌یه‌كجاری‌ دابخرێت‪ ،‬پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌لیفه‌ك���ه‌ی‌ داع���ش فه‌رمان���ی‌ نوێی‌ بۆ‬ ‫ئینته‌رنێت‌و سه‌ته‌الیت ده‌ركردووه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌رگاكانی‌ ب���ه‌رووی‌ یه‌ك‬ ‫ملیۆن‌و پێنج س���ه‌د هه‌زار هاواڵتیدا داخست‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌موس���ڵ نه‌چن���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ چانسی‌ ئینته‌رنێت باشتر بێت له‌سه‌ته‌الیت‬ ‫ئه‌م���ڕۆ داعش له‌هه‌وڵ���ی‌ ئه‌وه‌دایه‌ ده‌رگای‌‬ ‫جیاواز له‌جارانی‌ پێشوو عه‌بدولحه‌مید كه‌ دواتر ئازادكراون‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌وانه‌ گه‌نجێكه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیش���یان به‌جیهانی‌ ده‌ره‌وه‌ دابخات‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ چه‌ند رێنماییه‌ك���ی‌ ده‌ركردووه‌ بۆ له‌موسڵ نیشته‌جێیه‌ به‌زمانێكی‌ ساده‌ قسه‌ی‌ كه‌ ‪ 10‬هه‌فت���ه‌ له‌ژێرزه‌مینی‌ كه‌نیس���ه‌یه‌ك‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌كارهێنان���ی‌ ئینته‌رنێت‌و له‌گه‌ڵ ه���اوڕێ‌ ئاواره‌كه‌ی‌ ك���رد له‌دهۆك‌و له‌ناوه‌ندی‌ ش���اردا ماوه‌ت���ه‌وه‌و پاش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌پاندنی‌ چاودێ���ری‌ راس���ته‌وخۆ‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆی‌ نوس���ی‌ "ئه‌مه‌ دواهه‌مین په‌یوه‌ندیمان گه‌یش���ت به‌توركیا له‌رێی‌ ته‌له‌فۆنه‌وه‌ قسه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ چه‌ن���د رێوش���وێنێكی‌ توند بۆ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫بۆ "نیقاش" كرد‪.‬‬ ‫كاتێكیش هاوڕێكه‌ی‌ پرسیاری‌ هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و گه‌نج���ه‌ ب���اس ل���ه‌رووداوی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ سه‌ته‌الیت‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪11‬ی‌ ئ���ه‌م مانگ���ه‌ (نیس���ان) لێك���رد‪ ،‬عه‌بدولحه‌مید ب���ۆی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ ده‌ستگیركردنه‌كه‌ی‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "هاتنه‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ زانیاری‌ س���ه‌ر به‌داعش فه‌رمانێكی‌ داوای‌ ن���اوی‌ چ���واری‌‌و ناونیش���ان‌و كۆپی‌ سه‌ر ماڵه‌كه‌مان‌و كۆمپیوته‌رو مۆبایله‌كه‌یان‬ ‫ده‌ركردووه‌‪ ،‬به‌پێی‌ فه‌رمانه‌كه‌ كه‌ كۆپییه‌كی‌ به‌ڵگه‌نامه‌ فه‌رمییه‌كانیان لێكردووه‌و ده‌زانێ‌ پش���كنیم‪ ،‬دواتر چاویان به‌ستمه‌وه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ست "نیقاش" كه‌وتووه‌‪ ،‬ده‌بێت سه‌رجه‌م ئه‌وه‌ی‌ ك���راوه‌ ته‌ڵه‌ی���ه‌ ب���ۆ به‌كارهێنانی‌ خۆیان بردیانم"‪.‬‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ ئینته‌رنێت فۆرمێك پڕبكه‌نه‌وه‌ ئینته‌رنێ���ت تا داعش به‌ئاس���انی‌ ده‌س���تی‌‬ ‫تۆمه‌ت���ی‌ ئ���ه‌و گه‌نج���ه‌ ئه‌وه‌ ب���ووه‌ كه‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ژم���اره‌ی‌ به‌ش���داربوانیان‌و ناوو پێیان بگات‪.‬‬ ‫په‌یجێك���ی‌ له‌فه‌یس���بووك به‌ڕێوه‌بردووه‌ بۆ‬ ‫موس���ڵییه‌كان ده‌توان���ن له‌ماڵ���ه‌وه‌ یان پاڵپش���تی‌ س���وپای‌ عێراق���ی‌‌و هاوپه‌یمانی‌‬ ‫شوێنی‌ نیش���ته‌جێبوونیان‪ ،‬ئه‌مه‌ سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫تۆماركردن���ی‌ ئام���اری‌ ب���ورج‌و نه‌خش���ه‌ی‌ له‌كۆف���ی‌ ئینته‌رنێت���ه‌كان په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌‌و زانی���اری‌ له‌س���ه‌ر داع���ش‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ببه‌س���تن‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ هێڵ���ی‌ داونه‌تێ‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌توانراوه‌ هیچ یه‌كێك له‌و‬ ‫هێڵه‌كانیان‪.‬‬ ‫پاش كه‌وتنی‌ موسڵ به‌فه‌رمانی‌ حكومه‌تی‌ ئینته‌رنێته‌كه‌ زۆر خراپه‌و گرانیش���ه‌‪ ،‬به‌اڵم تۆمه‌تانه‌ی‌ به‌س���ه‌ردا س���اغ بكرێته‌وه‌و ئه‌و‬ ‫عێراقی‌ هێڵی‌ مۆبایل‌و ئینته‌رنێت له‌و شاره‌دا ناچاریش���ن به‌رده‌وام بن ج���ا بۆ په‌یوه‌ندی‌ ماوه‌یه‌ش گیراوه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ "باڵوكراوه‌ی‌‬ ‫په‌كخرا‪ ،‬بۆیه‌ داعش رێگه‌یدا هێڵی‌ ئینته‌رنێت به‌س���تن بێ���ت له‌گه‌ڵ‌ كه‌س���وكار ی���ان بۆ ن���ا ئیس�ل�امی‌" له‌كۆمپیوته‌ره‌كه‌یدا هه‌بووه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ سیس���ته‌می‌ حكومی‌ بخرێته‌وه‌ بازرگانی‌ یان ب���ۆ ئه‌نجامدانی‌ چاالكی‌ بێت وه‌ك وێن���ه‌ی‌ كچ���ان‌و نوكته‌و نوس���ین كه‌‬ ‫كار‪ ،‬بازرگانه‌ س���ورییه‌كان ده‌س���تیان گرت له‌سه‌ر تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ سێكسی‌ تیا بووه‌‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌شه‌وه‌ كه‌ هاوپه‌یمانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫چه‌ند مانگێكه‌ داعش هێرشێكی‌ به‌رپاكردووه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌م بواره‌داو ئه‌رك���ی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫كۆمپانیا لۆكاڵییه‌كانیش سپێردرا به‌كه‌سانی‌ دژی‌ به‌كارهێنه‌ران���ی‌ ئینته‌رنێت به‌تایبه‌تی‌ هێرشه‌كانی‌ بۆ سه‌ر داعش چڕكردووه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫عێراقی‌ یان ئه‌ندامانی‌ داعش كه‌ وه‌ك كه‌سی‌ چاالكوانانی‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‪ ،‬به‌هۆیه‌وه‌ هه‌ڵمه‌ته‌ك���ه‌ی‌ داعش���یش چاالكت���ر بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌یان گه‌نج ده‌س���تگیركراون كه‌ به‌شێكیان چونك���ه‌ پێی‌ وایه‌ خه‌ڵكی‌ له‌ناو موس���ڵه‌وه‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ خۆیان ناساندووه‌‪.‬‬

‫ئامانجه‌كان ئاش���كرا ده‌ك���ه‌ن‌و تۆمه‌تباری‌‬ ‫یه‌كه‌میش به‌كارهێنه‌رانی‌ ئینته‌رنێت‌و تۆڕ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانن‪.‬‬ ‫ده‌س���تكه‌وتنی‌ زانی���اری‌ له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫به‌كارهێنه‌رانی‌ ئینته‌رنێته‌وه‌ كارئاسانی‌ ته‌واو‬ ‫بۆ داعش ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی‌ ده‌س���تی‌ بگاته‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ گومانی‌ لێیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌و‬ ‫ناوچانه‌ی‌ زوو زوو بۆردومان ده‌كرێن‪.‬‬ ‫له‌ترسی‌ ئه‌م بڕیاره‌ زۆرێك له‌به‌شداربووان‬ ‫ده‌س���تیان له‌په‌یوه‌ندی‌ به‌رێگای‌ ئینته‌رنێت‬ ‫هه‌ڵگرت���ووه‌‪" ،‬نیقاش" ده‌ كه‌س���ی‌ چاالكی‌‬ ‫به‌كارهێنه‌ری‌ ڤایبه‌رو واتس���ئاپی‌ به‌نموونه‌‬ ‫وه‌رگرت كه‌ هه‌موویان رایانگه‌یاند ترس���یان‬ ‫هه‌یه‌ له‌ئاش���كرابوونی‌ ناوو ناونیش���انیان‪،‬‬ ‫ح���ه‌وت له‌وان���ه‌ ئاماژه‌یان ب���ه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئایاره‌وه‌ هاوبه‌شیكردن‬ ‫له‌ئینته‌رنێت راده‌گرن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئینته‌رنێت چاوێكی‌ موس���ڵییه‌كان‬ ‫بێت ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌دنی���ای‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ پێ‬ ‫بڕوانن‪ ،‬ئه‌وا چاوی‌ دووهه‌مین سه‌ته‌الیته‌ كه‌‬ ‫ئه‌مه‌شیان مه‌ترسی‌ نابینابوونی‌ له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫داعش پالنێك���ی‌ روونی‌ هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ته‌واوی‌ س���ه‌ته‌الیت له‌موس���ڵدا قه‌ده‌غه‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬به‌اڵم پێده‌چێت هه‌ن���گاو به‌هه‌نگاو‬ ‫بیخاته‌ ب���واری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌تا‬ ‫له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ مانگ���ی‌ ئ���ازاردا بڕیاری���دا‬ ‫به‌قه‌ده‌غه‌كردن���ی‌ هاورده‌ك���ردن‌و كڕی���ن‌و‬ ‫چاككردن���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌ته‌الیت‪ .‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و‬ ‫رێكه‌وت���ه‌ی‌ ب���ۆ قه‌ده‌غه‌كردن���ی‌ یه‌كجاری‌‬ ‫دان���دراوه‌ یه‌ك���ه‌م رۆژی‌ مانگ���ی‌ ره‌مه‌زانه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ مانگی‌ حوزه‌یران‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ چانس���ی‌ ئینته‌رنێت باش���تر بێت‬ ‫له‌س���ه‌ته‌الیت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌م���ه‌ زیاتر‬ ‫موسڵ له‌ده‌ست داعشدا بێت‪ ،‬كه‌س نازانێت‬ ‫هه‌ن���گاوی‌ داهاتووی‌ چی ده‌بێت بۆ دابڕینی‌‬ ‫زیاتری‌ خه‌ڵكی‌ شاره‌كه‌ له‌جیهانی‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان ده‌رده‌ك���ه‌وت كاتێ���ك‬ ‫ئااڵیه‌كی‌ حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌ له‌باره‌گایه‌ك‬ ‫داده‌گرێ‌‪.‬‬ ‫عه‌ب���اس قه‌وال���ی‌ (‪ 57‬س���اڵ) ئ���ه‌و‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ خۆبه‌خش���ه‌یه‌ كه‌ له‌وێنه‌كه‌دا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬زیاتر له‌ساڵێك به‌ر له‌ئێستا‬ ‫برایه‌ك���ی‌ عه‌ب���اس له‌جه‌له‌وال به‌ده‌س���تی‌‬ ‫داع���ش ده‌ك���وژرێ‌‌و ئه‌وی���ش له‌تۆڵه‌یدا‬ ‫ده‌بێت���ه‌ پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬ئێس���تا ش���انازی‌‬ ‫ب���ه‌وه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بووه‌ت���ه‌ "پاڵه‌وان"ی‌‬ ‫ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌و به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"ش���انازی‌ به‌ئااڵی‌ عێ���راق ده‌كه‌م‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ناوی‌ خودای‌ له‌س���ه‌ر نوس���راوه‌‪ ،‬شانازی‌‬ ‫به‌ئااڵی‌ میلله‌ته‌ك���ه‌م ده‌كه‌م كه‌ به‌خوێن‌و‬ ‫قوربانیدان گه‌ش���ه‌ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ‬ ‫ئااڵیه‌كی‌ ترم قبوڵ نییه‌"‪.‬‬ ‫عه‌باس ده‌ش���ڵێت "خۆم فه‌یس���بووكم‬ ‫نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم خه‌ڵك���ی‌ زۆر ته‌له‌فۆنیان بۆ‬ ‫كردم وتیان ده‌نگدانه‌وه‌ی‌ دروس���ت كردوه‌‬ ‫بریاره‌ دوو كه‌ناڵ���ی‌ ئینگلیزی‌ به‌منزیكانه‌‬ ‫بێن‌و چاوپێكه‌وتنم له‌گه‌ڵ بكه‌ن‪ ،‬پێمخۆشه‌‬ ‫كاره‌ك���ه‌م ئ���ه‌و ده‌نگدان���ه‌وه‌ی‌ دروس���ت‬ ‫كردووه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و نمونه‌ی‌ س���اڵی‌ ‪2003‬و س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫روخاندنی‌ رژێمی‌ به‌ع���س ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌‬ ‫كاتێك قه‌زای‌ خورماتوو ڕزگار كراو ده‌ڵێت‬ ‫"ئ���ه‌و كاته‌ چه‌ندی���ن ئۆتۆمبێل���ی‌ حزبی‌‬ ‫به‌عسمان س���وتاندو ئااڵی‌ حزبی‌ به‌عسمان‬ ‫له‌بیناكان فڕێدایه‌ خ���واره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬ ‫باس���ی‌ نه‌كرد‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌ داگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫ئااڵیه‌ی‌ حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ له‌خورماتوو منی‌‬ ‫به‌ناوبانگتر كردووه‌‪ ،‬به‌وه‌ش دڵمخۆش���ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم منداڵه‌كان كه‌مێك ئه‌ترس���ن چونكه‌‬ ‫حه‌ش���د به‌وه‌ زۆر توڕه‌ بوو هه‌رچه‌نده‌ من‬ ‫ناترسم"‪.‬‬ ‫بۆ به‌ره‌ی‌ دووه‌می‌ ناكۆكییه‌كه‌ش وێنه‌و‬ ‫پۆس���تی‌ تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان به‌هه‌مان‬ ‫ئه‌نده‌زه‌ كاریگه‌ری‌ هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر زیاتر‬ ‫نه‌بێ‌‪.‬‬ ‫خه‌لیف عه‌واف یه‌كێك له‌فه‌رمانده‌كانی‌‬ ‫حه‌شدی‌ ش���ه‌عبی‌ له‌كه‌ركوك‌و خورماتوو‬ ‫به‌"نیق���اش"ی‌ وت "ئ���ه‌و ش���ه‌ڕه‌ی‌ دوز‬ ‫خورمات���وو ئه‌جێندایی‌ ده‌ره‌ك���ی‌‌و میدیاو‬ ‫سۆش���یال میدیا گه‌وره‌یان ك���ردوه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫نیگه‌رانین كه‌ خه‌ڵك به‌و ش���ێوه‌یه‌ له‌تۆره‌‬

‫كۆمه‌اڵیه‌یته‌كان���ه‌وه‌ جنێو به‌یه‌كتر ئه‌ده‌ن‬ ‫س���وكایه‌تی‌ به‌بنه‌م���ا پیرۆزه‌كانی‌ یه‌كد ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬داوامان له‌ده‌سته‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراق كردوه‌ به‌كارهێنانی‌ تۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌سنوری‌ كه‌ركوك‌و خورماتوو‬ ‫ڕابگرێ���ت‪ ،‬چونكه‌ ش���تی‌ زۆر درۆ له‌دژی‌‬ ‫یه‌كتر باڵو ده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫عه‌واف نموونه‌یه‌ك ده‌هێنێته‌وه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌په‌یجێ���ك باڵوكراوه‌ته‌وه‌ پێش���مه‌رگه‌‬ ‫به‌ده‌باب���ه‌و هێزێك���ی‌ زۆری‌ دژه‌ تیرۆرو‬ ‫هێزێكی‌ ده‌مامكدار گه‌یشته‌ خورماتوو كه‌‬ ‫ته‌له‌فۆن ئه‌كه‌ین بۆ قایمقامی‌ خورماتوو‪،‬‬ ‫بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ وانیه‌"‪.‬‬ ‫فه‌رمان���ده‌ مه‌یدانیی���ه‌كان پێی���ان‬ ‫وایه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫باڵوده‌بێته‌وه‌‪ ،‬له‌خۆوه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو كارێكی‌‬ ‫پالن بۆ داڕێژراوه‌و ش���ه‌ڕێكی‌ ش���اراوه‌یه‌‬ ‫كه‌ حیزب���ه‌كان به‌رامبه‌ر یه‌كتر ده‌یكه‌ن‌و‬ ‫خه‌ڵكیش زوو باوه‌ڕی‌ پێده‌كات‪.‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ نه‌جار جێگ���ری‌ فه‌وجی‌ دووی‌‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ عه‌باس قیتال���ی‌ له‌كه‌ركوك‌و‬ ‫خورمات���وو دانیش���تووی‌ ئ���ه‌و قه‌زای���ه‌‬ ‫به‌"نیقاش"ی‌ وت "حزبه‌كان به‌بێ‌ جیاوازی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك گه‌نج به‌پ���اره‌ ده‌گرن‌و به‌س‬ ‫تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان بۆ به‌ڕێوه‌ ده‌به‌ن‬ ‫كه‌ یه‌كت���ری‌ به‌خائین ناو ببه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ته‌نها له‌م ش���ه‌ڕه‌دا نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو له‌دواین‬ ‫هێ���رش بۆ گرتن���ه‌وه‌ی‌ گوندی‌ به‌ش���یر‬ ‫له‌باشوری‌ كه‌ركوك له‌‪17‬ی‌ نیسان چوار‬ ‫كه‌سمان ش���ه‌هید بوو‪ ،‬به‌اڵم په‌یجه‌كانی‌‬ ‫خورمات���وو به‌ته‌نزه‌وه‌ باس���ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌یان ده‌ك���رد كه‌ ناتوانی���ن گوندێك‬ ‫بگرینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مان���ه‌ زۆر كاریگه‌ری‌ خراپ‬ ‫دروست ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هه‌واڵ���ه‌ ناڕاس���ت‌و واته‌واتانه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر رووداوه‌كان���ی‌ خورمات���وو‬ ‫باڵوكرانه‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌مجار نییه‌و دوا جاریش‬ ‫نابێت‪ ،‬بێس���ه‌رو به‌ره‌یی‌ سیاسی‌‌و خراپی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ته‌كنه‌لۆژیا باشترین ده‌رفه‌ته‌‬ ‫ب���ۆ گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌ پروپاگه‌ن���ده‌‪ ،‬تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان���ی‌ وه‌ك فه‌یس���بووك‌و‬ ‫تویته‌رو یوتیوب له‌عێراقدا ته‌ماشاكارێكی‌‬ ‫زۆری���ان هه‌ی���ه‌و س���ه‌رچاوه‌ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتنی‌ هه‌واڵ‌و زانیارین‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫بۆ گه‌نجان‪.‬‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫هه‌رێم ‌ه كوردییه‌كان ناگونجێن‬ ‫كوردستانی‌ عێراق‌و سوریا‪..‬‬ ‫دوو هه‌رێمی‌ ناكۆك‌و نا ته‌با‬

‫شارێك ب ‌ێ په‌رژین‬ ‫ی به‌خۆو ‌ه نابینێت‬ ‫به‌غدا ئارام ‌‬ ‫گرژ ‌ی په‌نگخواردوو‬ ‫دوژمنەکانی داعش‬ ‫بوونە دوژمنی یەکرت‬ ‫دۆسێ ‌ی شوێن بزربووه‌كان‬ ‫ی له‌پڕ گۆڕو زیندان‬ ‫ئه‌و كه‌سان ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵیان ده‌لوشێت‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫هه‌ڵه‌بجه‌ له‌چاوه‌ڕوانی هه‌ڵكه‌ندنی یه‌كه‌م بیره‌ نه‌وتدایه‌‬

‫"ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ سه‌ره‌تای ساڵی ‪ 2017‬یه‌كه‌م بیره‌ نه‌وت له‌مێژوی هه‌ڵه‌بجه‌ لێبدرێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‪ :‬عەزیز رەسوڵ‬

‫له‌مێژوی پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌دا بۆ‬ ‫یه‌كه‌مجار كۆمپانیای گازپرۆمی‬ ‫ڕوسی نه‌وت ده‌دۆزێته‌وە‌و چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت ئه‌و كۆمپانیایه‌ به‌ئه‌نجامی‬ ‫دڵخۆشكه‌ره‌وه‌ ده‌ستبكات به‌لێدانی‬ ‫یه‌كه‌م بیره‌ نه‌وت ئه‌وه‌ش بۆ‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان ده‌بێته‌ مێژویه‌كی‬ ‫تازه‌و به‌رپرسانی شاره‌كه‌ش ده‌ڵێن‬ ‫"ده‌بێت هه‌لی كار بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان‬ ‫فه‌راهه‌م بكرێت"‪.‬‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێ���زگار ‌‬ ‫کاوە عه‌ل���ی‌ جێگ���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫هەڵەبجە بۆ ئاوێنە وتی‌ "پاش کۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی کۆمپانیا ‌‬ ‫ی گەڕان‌و پشکنینەکان ‌‬ ‫هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بەهاوکاری‌ کۆمپانیا ‌‬ ‫ی روس ‌‬ ‫گاز پڕۆم ‌‬ ‫ی ئەمریکی‌ بۆ دیاری‌کردنی‌ ئەو‬ ‫گڵوباڵ ‌‬ ‫شوێنانەی‌ کە نەوتی تێدایە لەئێستادا‬ ‫ئەوزانی���اری‌و داتایان���ەی لەالی���ەن‬ ‫كۆمپانی���ای گازپرۆم���ەوە لەهەڵەبجە‬ ‫لەكاتی گەڕان‌وپشكنین تۆماریانكردوە‬ ‫كۆمپانی���ای ناوب���راو ب���ۆ ئۆفیس���ی‬ ‫س���ەره‌كی خۆی لەروس���یا ئاڕاسته‌ی‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬بڕیاروایە لە ‪ 5/1‬ئەم س���اڵ‬ ‫ئەو دات���او زانیاریان���ە بگەڕێنەوە بۆ‬ ‫ی س���امانە سروش���تیەکان تا‬ ‫وەزارەت ‌‬ ‫ی یەکەم بیرەنەوت‬ ‫دەستبکرێت بەلێدان ‌‬ ‫لەهەڵەبجە"‪.‬‬ ‫بلۆك���ی هه‌ڵه‌بج ‌ه دراوه‌ به‌كۆمپانیای‬ ‫گازپرۆمی روسی‌و یه‌ده‌گی پێشبینكراوی‬ ‫ن���ه‌وت له‌و بلۆك ‌ه نه‌وتی��� ‌ه ‪ 650‬ملیۆن‬ ‫به‌رمیل���ه‌و لەپێگ���ه‌ی کۆمپانیای‌ گاز‬ ‫پڕۆمیش یه‌ده‌گی نه‌وتی هه‌ڵه‌بجه‌ به‌‪90‬‬ ‫ملیۆن تەن خه‌مڵێنراوه‌‪ ،‬ك ‌ه كۆمپانیای‬ ‫گڵوباڵ���ی ئه‌مریك���ی كاری گ���ه‌ڕان‌و‬ ‫پشكنینی له‌و بلۆكه‌ نه‌وتیه ‌كردوه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���نوره‌كه‌ی پێكهاتوه‌ ل ‌ه (ناوەند ‌‬ ‫ی خورماڵ‪،‬‬ ‫ی هەڵەبجە‪ ،‬ناحیە ‌‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫بیارە‪ ،‬بەمۆ‪ ،‬مەیدان‬ ‫ی ئاماژەی‌ بۆئەوەش���کرد‬ ‫کاوە عل��� ‌‬

‫گه‌ڕان به‌دوای نه‌وت له‌پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ی ‪٢٠١7‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫"ئه‌گه‌ری زۆرە لەسەرەتا ‌‬ ‫یەکەم بیرەن���ەوت لەهەڵەبجە لێبدرێت‬ ‫ئێمەش چەندین جار داوای‌ زانیاریمان‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی ئایا لەبلۆک ‌‬ ‫کردوە لەبارە ‌‬ ‫هەڵەبجە چەند بیرەنەوت لێدەدرێت یان‬ ‫چەند شوێن شیاوە بۆ دەرهێنانی‌ نەوت‬ ‫ب���ەاڵم لەالیه‌ن کۆمپانی���ای ناوبراوەوە‬ ‫ی‬ ‫ی نەگەڕان���ەوەی‌ ئەنجامەکان ‌‬ ‫بەبیانو ‌‬ ‫گەڕانەکانی���ان هیچ ج���ۆرە زانیاریەک‬ ‫بەئێمە ن���ادەن‪ ،‬بەاڵم رەنگ���ە ئەوان‬ ‫ی ئەو‬ ‫زانیاریش���یان هەبێت بەاڵم بەپێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هەیانە لەگ���ەڵ وەزارەت ‌‬ ‫رێکەوتنە ‌‬ ‫س���امانە سروش���تیەکاندا پێیانوتراوە‬ ‫جگ���ە ل���ەوەزارەت زانی���اری‌ نەدەن‬ ‫بەکەسی‌ تر‪.‬‬ ‫ی‬ ‫لەرێکەوتنەک���ەی‌ نێ���وان وەزارەت ‌‬ ‫ی‬ ‫س���امانە سروش���تیەکان‌و کۆمپانیا ‌‬ ‫گاز پ���رۆم هات���وە دەبێ���ت کۆمپانیا‬ ‫ی بڕێک پارەبدات بەحکومەت‬ ‫پێش���ەک ‌‬ ‫ی چەندپرۆژەیەک‬ ‫ب���ۆ جێبەجێکردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ پارێزگای‌ هەڵەبج���ە بەاڵم بەوتە ‌‬

‫ی هەڵەبجە تائێس���تە ئەو ناو زەوی‌ دەچێت‌و زیاد لە (‪)٥٠٠‬مەتر‬ ‫بەرپرس���ان ‌‬ ‫ی دەڕۆیشتە خوارەوە"‪.‬‬ ‫پارەیه‌ خه‌رجنه‌كراوەو نازانرێت بڕەکە ‌‬ ‫ی لەسەر کراوە‪.‬‬ ‫چەندە رێکەوتن ‌‬ ‫وتیش���ی‌" وه‌رگێ���ڕی كۆمپانیاك���ه‌‬ ‫ی‬ ‫جێگری پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌ ڕونیش ‌‬ ‫ی ئێمە وەک پارێزگا به‌ئێمه‌ی وت کۆمپانیاكە بەس بەدوای‌‬ ‫کردەوە "مەرجەکان ‌‬ ‫ئەوەی���ە مەگەر پس���پۆڕێک دەس���ت نەوتدا ناگەڕێت بەڵک���و ئەوان بەدوای‌‬ ‫نەکەوێت ل���ەدەرەوە بیهێنن دەنا ئەو ئاڵتون‌و زمڕوت‌و چەند ش���تێکی‌ تر کە‬ ‫کرێکارو کەس���انەی‌ تر کە پێویستیانە لەخاکی‌ کوردستان هەیە دەگەڕێن"‪.‬‬ ‫ی هەڵەبجە بن ‪".‬‬ ‫دەبێت لەخەڵک ‌‬ ‫گرنگی‌ دەرهێنانی‌ نەوت لەس���نوری‌‬ ‫شاخەوان فەرهاد کرێکار لەکۆمپانیای‌ هەڵەبج���ە له‌ئێس���تادا هاوس���نوریەتی‌‬ ‫گازپڕۆم بۆ ئاوێنە وتی‌ "من وەک کرێکار لەگەڵ ئێران کە هاوكاته‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئیشم دەکرد ئیش���مان هەڵکەندنی‌ ئەو رێکەوتنێ���ک هەیە لەگەڵ ئ���ه‌و واڵته‌‬ ‫زەویانه‌بو کە پێش ئێمە تیمێکی‌ تایبەتی‌ نەوتی‌ هەرێم لەئێرانەوە هه‌نارده‌ بکرێت‬ ‫کەش���ف ده‌ڕۆیشت ئەو ش���وێنانەیان ئەوەش تێچونێکی‌ زۆر کەمتری‌ دەوێت‬ ‫دیاریدەکرد کە خۆیان مەبەس���تیان بو لەشوێنەکانی‌ تر کە دەکرێت هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫پاشان ئێمە بەکۆمپرێسەری‌ هەوا زیاد بخرێت���ه‌ ناو تۆڕی بۆری هه‌نارده‌كردنی‬ ‫لە (‪ )٢٠‬مەترمان هەڵدەکەند کە هەمو نه‌وت بۆ ئێران‪.‬‬ ‫(‪ )١٠٠‬مەترێ���ک چاڵێکمان هەڵدەکەند‬ ‫بیالل س���ه‌عید رۆژنامەنوسی‌ بواری‌‬ ‫پاش���ان بۆری���ان تێدەک���ردو لەرێگەی‌‬ ‫تیئێنتی���ەوە دەیانتەقان���دەوە‪ ،‬پێیان نەوت ئاماژەی‌ بۆ ئەوەکرد دابەشکردنی‌‬ ‫وتین ئەو تەقاندنەوەیە راس���تەوخۆ بۆ کێڵگ���ە نەوتی���ەکان سیاس���ەتێکی‌‬

‫س���ەرکەوتوانە بوه‌ چونك���ه‌ رەچاو ‌‬ ‫ی‬ ‫بارودۆخ���ی‌ ژینگەی‌ ئەو ناوچانە کراوە‬ ‫کە حکومەت کێڵگە نەوتیەکانی‌ سنوری‌‬ ‫هەڵەبجەی‌ داوە بەگ���ەورە کۆمپانیای‌‬ ‫روس���ی‌ گازپ���ڕۆم ئەوەی���ش ب���ەوەی‌‬ ‫روس���یا هاوپەیمانی‌ ئێرانەو ئەو کێڵگە‬ ‫نەوتیانەش هاوسنورن لەگەڵ دەوڵەتی‌‬ ‫ئێران کە هەردو واڵت بەیەک جەمسەر‬ ‫دەناسرێن‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "دۆزین����ەوەو دەرهێنان����ی‌‬ ‫نەوت بۆ پارێزگایەک����ی‌ وەک هەڵەبجە‬ ‫زۆر گرنگ����ە کە تازە لەگەش����ەکردندایە‬ ‫دەتوانرێت لەرێگەی‌ ئەو کۆمپانیانەی‌ کە‬ ‫کاری‌ دەرهێنانی نه‌وت دەکرێت بێكاری‬ ‫كه‌مبکرێتەوە هەم بوژانەوەیەکی‌ گەورەی‌‬ ‫ئاب����وری‌ بەپارێزگاک����ە بدرێت دەکرێت‬ ‫کارگ����ەی‌ پیترۆ کیمیاوی����ی‌‌و پااڵوگەی‌‬ ‫نەوت ب����ۆ بەرهەمهێنانی‌ به‌نزین لەگەڵ‬ ‫پێکهاتەکان����ی‌ وەک کانزای‌ ئەگەربێت‌و‬ ‫یەدەگێکی‌ باشی‌ نەوت لەبیرەنەوتەکان‬ ‫لەئایندەدا هەبێت "‪.‬‬

‫ده‌بێت کرێکاره‌کانی‬ ‫کێڵگه‌ی نه‌وتی‬ ‫هه‌ڵه‌بج ‌ه خه‌ڵکی‬ ‫پارێزگاکه‌ بن‬

‫ده‌رمان‌و به‌شه‌خۆراكی هه‌رێم له‌ژێر مه‌ترسی ته‌قینه‌وه‌ی قه‌یرانی سیاسی عێراقدایه‌‬

‫"له‌گه‌ڵ كه‌وتنی په‌رله‌مان نرخی دۆالر له‌بازاڕه‌كانی هه‌رێم به‌رزبوه‌وه‌"‬ ‫له‌س���ه‌ر عێراق جێده‌هێڵێت‪ ،‬ده‌شڵێت‬ ‫"ئه‌م دۆخه‌ بێكاریگه‌ری خراپی ئابوری‬ ‫به‌سه‌ر عێراق تێناپه‌ڕێت"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫قه‌یرانی سیاسی له‌عێراق كاریگه‌ری‬ ‫خراپی له‌سه‌ر ئاینده‌ی عێراق‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردستان هه‌یه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫ئه‌وانه‌شی له‌بازاڕ كارده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌وتنی په‌رله‌مان نرخی دۆالر چو‌ه‬ ‫سه‌ره‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه كاریگه‌ری راسته‌وخۆی‬ ‫له‌سه‌ر نرخی كه‌لوپه‌ل‌و خۆراك‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫د‪.‬خه‌یرواڵ حه‌سه‌ن وه‌زیری بازرگانی‬ ‫پێش���وی عێراق ئ���ه‌وه‌ی ب���ۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ڕونكرده‌‌و‌ه ئه‌م دۆخ ‌ه كاریگه‌ری خراپی‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ن���ارده‌و ه���اورد‌ه ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌سه‌رو هه‌مویانه‌وه‌ نه‌وت‪ ،‬به‌و پێیه‌ی‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی ترس كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر‬ ‫كۆمپانی���ا بیانی���ه‌ به‌رههێنه‌ره‌كان���ی‬ ‫ن���ه‌وت هه‌ی ‌ه له‌عێ���راق‪ ،‬وتی "ده‌رگای‬ ‫باڵوێزخان���ه‌كان دابخرێ���ت كاریگه‌ری‬ ‫له‌س���ه‌ر كۆمپانیا نه‌وتیه‌كانیش ده‌بێت‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر زو ئه‌و دۆخ���ه‌ی له‌به‌غدا هه‌ی ‌ه‬ ‫چارەسەر‌نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئێس���تا هیچ ك���ه‌س‌و دامه‌زراوه‌یه‌ك‬ ‫له‌به‌غدا هێڵی سوری به‌ده‌وردا نه‌كێشراو‌ه‬ ‫به‌تایبه‌ت دوای ئه‌وه‌ی خۆپیشانده‌ران‬ ‫په‌رله‌مانی���ان كۆنترۆڵكرد‪ ،‬بۆیه‌ ناوچ ‌ه‬ ‫ئارامه‌كه‌ی عێراق ك ‌ه به‌"سه‌وز" ناسراب ‌و‬ ‫ئه‌ویش بوه‌ته‌ مێ���ژو دوێنی دوای ‪13‬‬ ‫س���اڵ الیه‌نگرانی سه‌در ده‌روازه‌ی ئه‌و‬ ‫ناوچەیە‌یان ك���رده‌وه‌و ئه‌وێش گرنتی‬ ‫ئارام���ی نه‌ماوه‌ ك ‌ه س���ه‌ره‌گه‌وره‌كانی‬ ‫عێراق‌و باڵوێزخانه‌كان له‌وێ كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌‌بانكی ناوه‌ندی عێراقیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬خه‌یرواڵ حه‌سه‌ن وه‌زیری بازرگانی‬ ‫پێش���وی عێراق كه‌ ئه‌زمونێكی زۆری‬ ‫له‌بازاڕی كاری هه‌رێمی كوردس���تانیش‬

‫وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیش جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ دۆخ���ی خراپی عێراق‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر پشكی ده‌رمانی هه‌رێم‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا نه‌گه‌یشتوه‌ته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی كاریگه‌ریه‌كه‌ قوڵبێت‪.‬‬

‫هه‌رێم هیچی‬ ‫پێناكرێت‌و ناتوانێت‬ ‫به‌ر به‌زیان ‌ه‬ ‫ئابوریه‌كانی ئه‌م‬ ‫قه‌یران ‌ه بگرێت کە‬ ‫له‌عێراق هه‌یه‬

‫د‪.‬خال���س قادر وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌تی‬ ‫ته‌ندروستی هه‌رێمی كوردستان پێیوایه‌‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر پش���كی‬ ‫ده‌رمان���ی هه‌رێمی كوردس���تان ده‌بێت‬ ‫به‌اڵم تائێستا هیچ كێشه‌یه‌ك روینه‌داوه‌‬ ‫چونكه‌ وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تی عێراق‬ ‫هی���چ ئاماژه‌یه‌كی له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫وت���ی "به‌دڵنیای���ه‌وه‌ قوڵبونه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ كاریگه‌ری خراپی له‌سه‌ر پشكی‬ ‫ده‌رمانی ئێمه‌ش ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هاواڵتییه‌ک له‌کاتی بازاڕکردندا‬

‫هه‌یه‌ جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ ته‌نها كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر عێراق‬ ‫نابێت به‌ڵكو ئه‌م كاریگه‌ریه‌ راسته‌وخۆ‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێمیش ره‌نگده‌داته‌وه‌ له‌سه‌رو‬ ‫هه‌مویانه‌و‌ه له‌س���ه‌ر نرخ���ی دۆالر ك ‌ه‬ ‫ئه‌ویش كاریگه‌ری راسته‌وخۆی له‌سه‌ر‬ ‫نرخی شم ‌هك‌و كه‌لوپه‌ل هه‌یه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌رێم هیچی پێناكرێت‌و ناتوانێت به‌ر‬ ‫به‌زیان ‌ه ئابوریه‌كانی ئه‌م قه‌یران ‌ه بگرێت‬ ‫کە له‌عێراق هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌كاتی كه‌وتنی په‌رله‌مان به‌ده‌ستی‬ ‫خۆپیش���انده‌رانی الیه‌نگ���ری س���ه‌در‪،‬‬ ‫دۆالر له‌ب���ازاڕه‌كان به‌رزب���وه‌وه‌ ک���ە‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌کە به‌جۆرێك بو ‪ 129‬هه‌زار‬

‫دیناری تێپه‌ڕكرد‪.‬‬ ‫حه‌می���د حاج���ی عه‌ب���دواڵ ئه‌ندامی‬ ‫ژوری كارگێڕی بازرگانی‌و پیشه‌س���ازی‬ ‫س���لێمانی خۆی له‌ب���ازاڕی دۆالره‌ك ‌ه‬ ‫ش���اهیدی ئه‌وه‌بو له‌گه‌ڵ باڵوبونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌واڵ���ی هه‌ڵكوتانه‌ س���ه‌ر په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق نرخ���ی دۆالر‪1‬هه‌زار دینارچوه‌ت ‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ بۆی ‌ه ئه‌و ڕایوای ‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ به‌رده‌وامبێ���ت ئه‌وا نرخی دۆالر‬ ‫زی���اد ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "له‌گه‌ڵ عێراق‬ ‫له‌باری ئابوریه‌كه‌دا له‌یه‌ك كه‌شتیداین‌و‬ ‫هه‌مومان خاوه‌نی دیناری عێراقین"‪.‬‬

‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه ‌ده‌كاته‌وه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫كورد ئیتر له‌ئێس���تاوه‌ خۆی ڕابهێنێت‬ ‫له‌س���ه‌ر مامه‌ڵه‌كردن به‌دراوی به‌دیلی‬ ‫دین���ار‪ ،‬وتی "ئه‌م هه‌ن���گاوه‌ بڕیارێكی‬ ‫ژیرانه‌ی گه‌وره‌ی ده‌وێت‪ ،‬ده‌بێت كورد‬ ‫چاوبكاته‌وه‌ هه‌نگاو هه‌ڵبگرێت"‪.‬‬

‫له‌گه‌ڵ مه‌ترسی ناجێگری نرخی دراو‪،‬‬ ‫مه‌ترسی ئه‌وه‌ش هه‌یه‌ سه‌ركێشانی ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ كۆتایی به‌هاتنی ده‌رمان‌و به‌شه‌‬ ‫خۆراكی هاواڵتیانی هه‌رێم بهێنێت‪ ،‬كه‌‬ ‫ئێس���تا یه‌كێك له‌هۆكاره‌كانی ڕاگرتنی‬ ‫نرخی ئ���ه‌و دو ش���مه‌كه‌ له‌بازاڕه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی ژوری كارگێ���ڕی كوردستان ئه‌و به‌ش���ه‌یه‌ وه‌كو پشكی‬ ‫بازرگانی‌و پیشه‌سازی سلێمانی جه‌خت هه‌رێم له‌به‌غداوه‌ دێت‪.‬‬

‫ئه‌حم���ه‌د حاجی ڕه‌ش���ید بڕیارده‌ری‬ ‫لیژنه‌ی دارایی په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ئه‌م دۆخه‌ سه‌خته‌ی عێراقی‬ ‫پێ���دا تیپه‌ڕده‌بێت كاریگ���ه‌ری ده‌بێت‬ ‫له‌س���ه‌ر دۆخی دارایی عێراق‌و هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌و بڕوایه‌دایه‌‬ ‫كاریگ���ه‌ری گ���ه‌وره‌ی نابێ���ت ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌وتنی عێراق ته‌نها كێشه‌ بۆ ده‌رمان‌و‬ ‫به‌شه‌خۆراكی هاواڵتیان دروستده‌كات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���ارده‌ره‌ی په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫جه‌ختیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ عێراق‬ ‫له‌سه‌روبه‌ندی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌دایه‌و ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ش كاریگه‌ری خراپی درێژخایه‌ن‬

‫وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌ت���ی ته‌ندروس���تی‬ ‫پالنی دوه‌م‌و جێگره‌وه‌ی وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‬ ‫بۆ ئاوێن���ه‌ ئاش���كراده‌كات له‌ئه‌گه‌ری‬ ‫قورس���تربونی دۆخی عێ���راق‌و بڕینی‬ ‫به‌شه‌ده‌رمانی هه‌رێمی كوردستان ئه‌وا‬ ‫وه‌زاره‌ت خ���ۆی ده‌رمان دابین ده‌كات‌و‬ ‫داواش له‌رێكخراوه‌ مرۆییه‌ جیهانیه‌كان‬ ‫ده‌كات ه���اوكاری بك���ه‌ن‪ ،‬ده‌ڵێ���ت‬ ‫"كێشه‌مان نابێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچی بێت عێراق له‌سه‌ر ره‌وڕه‌وەی‬ ‫كه‌وتن‌و گۆڕانكارییه‌ ئه‌م گۆڕانكارییه‌ش‬ ‫بێ پریشك نابێت بۆ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫وه‌كو شاره‌زاكه‌ی بواری دراویش وتی‬ ‫"پێویس���ت ‌ه هه‌رێم بیر له‌ئاینده‌ی خۆی‬ ‫بكات���ه‌و‌ه چونكه‌ ئ���ه‌و بومه‌له‌رزه‌یەی‬ ‫له‌عێراق ده‌دات هه‌رێمی كوردستانیش‬ ‫ده‌له‌رزێنێت"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫‪9‬‬

‫ه به‌سپۆنه‌سه‌ری کۆمپانیای پیت ئۆیڵ‌‬ ‫ئه‌م الپه‌ره‌ی ‌‬

‫موقته‌دا‪ ..‬به‌هێزترین پیاو ‌ی عێراق‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫موقته‌دای‌ ته‌مه‌ن ‪ 43‬ساڵ‌‪ ،‬به‌هێنانه‌ سه‌ر‬ ‫شه‌قامی‌ زیاتر له‌ملیۆنێك له‌هه‌وادارانی‌‬ ‫له‌به‌غدای‌ پایته‌ختدا‪ ،‬هه‌مو سه‌رنجه‌كانی‌‬ ‫به‌ره‌و الی‌ خۆی‌ رفاندوه‌‪ ،‬ئه‌و به‌ به‌هێزترین‬ ‫ئه‌كته‌ری‌ سیاسی‌ ئه‌مڕۆی‌ عێراق داده‌نرێت‪.‬‬ ‫موقته‌دا س����ه‌در وه‌ك ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵوێس����ته‌ س����ورپرایزه‌كانییه‌وه‌ خولی����ا‌و‬ ‫ئاره‌زوه‌ په‌س����ه‌ندكراوه‌كانی‌ پراكتیزه‌ بكات‪،‬‬ ‫كه‌ یاریكردنه‌ به‌مه‌غزو مێشكی‌ سیاسه‌تمه‌دارو‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ عێراق‪ ،‬چه‌ند جارێكه‌ زیاد‬ ‫له‌ملیۆنێك خۆپیش����انده‌ر ده‌هێنێته‌ س����ه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌كانی‌ به‌غدا‌و سه‌ره‌نجام ئه‌م له‌شكره‌‬ ‫ب����ێ‌ ئه‌ژم����اره‌ی‌ له‌هه‌وادارانی‌ ئاڕاس����ته‌ی‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ س����ه‌وزو په‌رله‌مانی‌ عێراق كرد كه‌‬ ‫به‌ده‌ی����ان بازگه‌و بازن����ه‌ی‌ ئه‌منی‌‌و چه‌كدار‌و‬ ‫پاسه‌وان ده‌وره‌دراوه‌‪.‬‬ ‫موقته‌دا ئه‌و پیاوه‌ ریش����نه‌ی‌ كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫به‌عه‌مامه‌یه‌ك����ی‌ ره‌ش‌و به‌رگ����ی‌ پیاوان���� ‌ی‬ ‫ئایینی‌ ش����یعه‌ مه‌زهه‌ب����ه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫س����ه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ ناوداری‌ شیعه‌و كوڕی‌‬ ‫یه‌كێ����ك له‌مه‌رجه‌عه‌ هه‌ره‌ ناسراوه‌كانیش����ه‌‬ ‫ك����ه‌ "محه‌مه‌د س����ادق س����ه‌در"ه‌‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫سادق سه‌در ساڵی‌ ‪ 1999‬له‌گه‌ڵ‌ دو كوڕیدا‬ ‫له‌الیه‌ن پیاوانی‌ رژێمی‌ به‌عس����ه‌وه‌ كوژران‪،‬‬ ‫زۆرێ����ك له‌وان����ه‌ی‌ ك����ه‌ له‌نزیك����ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫موقته‌دا ئاشنان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن به‌هۆی‌‬ ‫چونه‌ س����ه‌ر ته‌رم ‌ی باوك‌و دو براكه‌یه‌وه‌ له‌و‬ ‫رۆژگاره‌دا كه‌ هێش����تا له‌هه‌ڕه‌تی‌ الویدا بوه‌‪،‬‬ ‫زمانی‌ ده‌گیرێ‌‌و له‌وس����اوه‌ تا ئه‌مڕۆ زۆرجار‬ ‫له‌كاتی‌ قس����ه‌كردندا زۆر بۆ خۆی‌ ده‌هێنێ‌‌و‬ ‫به‌ئاسانی‌ توانای‌ ده‌ربڕینی‌ نییه‌‪.‬‬

‫ژیانی‌ سیاسی‌ موقته‌دا له‌ساڵی‌ ‪2003‬ه‌وه‌‬ ‫تا ئێستا‪ ،‬به‌چه‌ند وێستگه‌و قۆناغێكی‌ گرنگدا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ساڵی‌ ‪ 2004‬بڕیاری‌ پۆل بریمه‌ر‬ ‫به‌داخس����تن ‌ی رۆژنامه‌ی‌ حه‌وزه‌ی‌ زمانحاڵی‌‬ ‫ته‌وژمی‌ س����ه‌در‪ ،‬بوه‌ خاڵی‌ وه‌چه‌رخان‪ ،‬له‌و‬ ‫كاته‌وه‌ موقته‌دا بوه‌ دوژمنی‌ سه‌رس����ه‌ختی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ندی‌ عێراق‌و‬ ‫به‌چ����ه‌ك روبه‌ڕوی����ان بۆوه‌‪ ،‬س����اڵی ‪2006‬‬ ‫موقته‌دا له‌دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌ به‌عسه‌وه‌ وه‌زاره‌تی‌ به‌رگری‌ ئه‌مه‌ریكا سوپای‌ مه‌هدی‌‬ ‫ل����ه‌‪2003‬دا‪ ،‬بوه‌ته‌ یه‌كێك له‌كه‌س����ایه‌تییه‌ به‌گه‌وره‌تری����ن هه‌ڕه‌ش����ه‌ له‌س����ه‌ر ئارام����ی‌‬ ‫ده‌ستڕۆیش����توه‌كانی‌ ش����یعه‌و وه‌ك ته‌قلید عێراق ناوبردو س����ه‌ره‌نجام س����وپای‌ عێراق‬ ‫كرن����ه‌وه‌ی‌ حزب����واڵی‌ لوبنانیش‪" ،‬س����وپای‌ به‌هاوكاری‌ هێزی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌س����ااڵنی‌‪‌2007‬و‬ ‫مه‌ه����دی‌" دامه‌زران����د كه‌ ه����ه‌زاران گه‌نج ‌ی ‪2008‬دا سوپای‌ مه‌هدی‌ له‌ڕوی‌ سه‌ربازییه‌وه‌‬ ‫ش����یعه‌ی‌ له‌ده‌ور كۆبۆوه‌و رۆڵێكی‌ گه‌ور‌هی‌ تێكش����كاند‌و موقته‌داش به‌ناچاری‌ رویكرده‌‬ ‫گێڕا له‌ش����ه‌ڕی‌ تائیفی‌‌و كوشت‌و كوشتاری‌ كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‌و له‌ش����اری‌ قوم‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ خوێندنی‌ ئایینی‌ جێگیر بو‪.‬‬ ‫سونییه‌كاندا‪.‬‬

‫موقته‌دا سه‌در‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪2010‬دا وه‌رچه‌رخانێك����ی‌ گرنگ‬ ‫له‌ژیانی‌ سیاس����ی‌ ئ����ه‌م پی����اوه‌دا روده‌دات‬ ‫كه‌ پێده‌نێته‌ پرۆس����ه‌ی‌ سیاسییه‌وه‌و وه‌ك‬ ‫به‌شێك له‌لیستی‌ نیشتمانی‌ عێراق به‌شداری‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����دا ده‌كا‌و كاندیده‌كان����ی‌ ره‌وتی‌‬ ‫س����ه‌در نزیكه‌ی‌ چل كورس����ی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق����دا به‌ده‌س����تده‌هێنن‪ ،‬ك����ه‌ به‌كوتله‌ی‌‬ ‫"ئه‌حرار" ناوده‌برێن‪.‬‬

‫تا به‌هاوپه‌یمانی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ بارزانی‌‌و عه‌الوی‌‪،‬‬ ‫مالكی‌ له‌كاربخه‌ن‪ .‬دوژمنایه‌تی‌ س����ه‌در بۆ‬ ‫مالكی‌ ئه‌وی‌ له‌كوردو ته‌نانه‌ت له‌س����وننه‌ش‬ ‫نزیكخس����ته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌ن����ده‌ په‌یوه‌ندیش����ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ الیه‌نه‌ سیاس����یه‌كانی‌ كورد باش����ه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم موقته‌دا هی����چ كاتێ����ك دوژمنایه‌تی‌‬ ‫خۆی‌ به‌رامبه‌ر س����ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردس����تان‬ ‫نه‌شاردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫موقت����ه‌دا كه‌ ئایه‌ت����واڵ كازم����ی‌ حائر ‌ی‬ ‫موقت����ه‌دا ب����ه‌دوای‌ هه‌ڵبژاردنی‌ گش����تی‌ به‌مه‌رجه‌عی‌ ته‌قلی����دی‌ خۆی‌ ده‌زانێ‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫‪2010‬دا‪ ،‬توان����ی‌ رۆڵێك����ی‌ به‌رچ����او ببینێت كه‌وتنی‌ شاری‌ موسڵ‌ له‌‪2014‬دا به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫له‌دوباره‌كردن����ه‌وه‌ی‌ مالكی����دا به‌س����ه‌رۆك روبه‌ڕویون����ه‌وه‌ی‌ چه‌كداران����ی‌ داع����ش‬ ‫وه‌زیری‌ عێراق‪ ،‬به‌اڵم پاش دو ساڵ‌ دژایه‌تی‌ "س����ه‌رایا س����ه‌الم"ی‌ دامه‌زراند‌و ئێس����تاش‬ ‫موقته‌دا بۆ مالكی‌ گه‌یش����ته‌ ئاس����تێك كه‌ به‌جه‌غت كردنه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌ر ده‌ستهه‌ڵگرتن‬ ‫ئ����ه‌وی‌ به‌"دیكتاتۆر" ناوب����ردو بۆ یه‌كه‌مجار له‌پشكپش����كێنه‌ی‌ كوتل����ه‌كان‌و پێكه‌وه‌نانی‌‬ ‫س����ه‌ردانی‌ هه‌ولێری‌ كرد له‌س����اڵ ‌ی ‪2012‬دا حكومه‌ت����ی‌ ته‌كنۆك����رات وه‌ك "قاره‌مان����ی‌‬

‫چاكس����ازی‌" خۆی‌ نیش����ان ده‌دات‪ .‬ئه‌و كه‌‬ ‫به‌هه‌ڵوێس����ته‌ س����ورپرایزه‌كانی‌ ده‌ناسرێت‪،‬‬ ‫به‌جموجۆڵه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ی‌ ره‌نگ‌و بۆیه‌كی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ به‌ته‌وژمی‌ س����ه‌در به‌خش����یوه‌‌و‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مان رێچكه‌ی‌ باوكی‌ له‌بری‌ كاركردن‬ ‫له‌سه‌ر نوخبه‌و رۆشنبیرانی‌ شیعه‌ رویكردوه‌ته‌‬ ‫خه‌ڵك����ه‌ ره‌ش‌و روت‌و دام����اوو چینه‌كان����ی‌‬ ‫خ����واره‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگ����ه‌‌و سیاس����ه‌تمه‌دار‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ عێراق به‌گه‌نده‌ڵی‌‌و دزینی‌‬ ‫دارایی‌ گشتی‌‌و به‌شدارنه‌بون له‌ئێش‌و ئازاری‌‬ ‫خه‌ڵكی تاوانب����ار ده‌كات‌و پێیوای����ه‌ ئه‌وانه‌‬ ‫"نوێنه‌ری‌ شه‌رعی‌ عێراقییه‌كان" نین‪.‬‬ ‫موقت����ه‌دا كه‌ هاوس����ه‌رگیری‌ له‌گه‌ڵ‌ كچی‌‬ ‫محه‌م����ه‌د باق����ر س����ه‌دری‌ مامی‌ ك����ردوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ سه‌رده‌مانێك به‌وه‌كیلی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫س����ه‌ربازی‌ ئێران له‌عێ����راق ناوده‌برا‪ ،‬به‌اڵم‬

‫به‌جموجۆڵه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌مدواییه‌ی‌ ره‌نگ‌و‬ ‫بۆیه‌كی‌ جه‌ماوه‌ری‌‬ ‫به‌ته‌وژمی‌ سه‌در‬ ‫به‌خشیوه‌‌و له‌سه‌ر هه‌مان‬ ‫رێچكه‌ی‌ باوكی‌ له‌بری‌‬ ‫كاركردن له‌سه‌ر نوخبه‌و‬ ‫رۆشنبیرانی‌ شیعه‌‬ ‫رویكردوه‌ته‌ خه‌ڵكه‌ ره‌ش‌و‬ ‫روت‌و داماوو چینه‌كانی‌‬ ‫خواره‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‬ ‫هه‌ڵوێس����ته‌كانی‌ ئه‌مدوایی����ه‌ی‌ جۆرێ����ك‬ ‫له‌سه‌ربه‌خۆیی‌‌و دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌ئێرانی‌ پێو‌ه‬ ‫دیاره‌‪ ،‬ك����ه‌ جه‌غت له‌س����ه‌ر عێراقچییه‌تی‌‌و‬ ‫عه‌ره‌بایه‌ت����ی‌ ش����یعه‌كانی‌ عێ����راق ده‌كات‌و‬ ‫دروشمه‌ ئایینی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتمانییه‌كانی‌‬ ‫تێهه‌ڵكێش ك����ردوه‌‪ .‬ئه‌و پێداگری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ پێویس����ته‌ چاره‌نوس����ی‌‬ ‫عێراقییه‌كان له‌الیه‌ن عێراقیه‌كان خۆیانه‌وه‌‬ ‫دیاریبكرێت‪.‬‬ ‫ئێس����تا ك����ه‌س ناتوانێ����ت رۆڵ����ی‌ ئ����ه‌م‬ ‫سیاس����ه‌تمه‌داره‌ ته‌مه‌ن ‪ 43‬ساڵه‌یه‌ نادیده‌‬ ‫بگرێت له‌هاوكێش����ه‌ سیاس����یه‌كانی‌ عێراق‌و‬ ‫شیعه‌ش����دا‪ ،‬ك����ه‌ به‌كۆكردن����ه‌وه‌ی‌ هه‌زاران‬ ‫له‌هه‌واداره‌ دڵس����ۆزه‌كانی‌‌و ناردنیان بۆ سه‌ر‬ ‫ناوچه‌ی‌ س����ه‌وز‪ ،‬په‌یامه‌كانی‌ خۆی‌ به‌هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كان گه‌یاند‪.‬‬

‫ئال سه‌در‪..‬‬ ‫ئه‌و پیاوانه‌ ‌ی جێپه‌نجه‌یان به‌سه‌ر الپه‌ڕه‌كانی‌ مێژوه‌وه‌ به‌جێما‬ ‫شاری‌ نه‌ج ‌هف‌و پاش���ان واڵتی‌ ئێران‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬سات‬ ‫هه‌ڵكه‌وتنی‌ چه‌ند موجته‌هید‌و زانایه‌ك‬ ‫له‌نێو ئ���ه‌م بنه‌ماڵه‌یه‌دا بایه‌خ‌و پێگه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌د ساڵی‌ رابردودا‪ ،‬بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫ئه‌وانی‌ له‌نێو شیعه‌كاندا به‌هێز كردوه‌‪،‬‬ ‫سه‌در زیاد له‌زاناو موجته‌هیدو‬ ‫ئایه‌تواڵو داكۆكیكارێكی‌ سه‌رسه‌ختیان كه‌ نزیكه‌ی‌ س���ه‌د س���اڵه‌ حه‌وزه‌كانی‌‬ ‫ش���یعه‌ بێ‌ زانایه‌ك���ی‌ هه‌ڵكه‌وتوی‌ ئه‌م‬ ‫پێشكه‌ش به‌تائیفه‌ی‌ شیعه‌ كردوه‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌یه‌ نه‌بون‪ .‬هه‌ر له‌ئایه‌تواڵ سه‌ید‬ ‫رۆڵێكی‌ كارایان له‌پاراستنی‌‬ ‫ئیسماعیلی‌ سه‌دره‌وه‌ بگره‌ كه‌ به‌یه‌كێك‬ ‫شیعه‌گه‌ری‌‌و بوژانه‌وه‌و هه‌ڵسانه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كۆڵه‌كه‌كان���ی‌ ح���ه‌وزه‌ی‌ نه‌ج���ه‌ف‬ ‫شیعه‌كاندا بینیوه‌‪.‬‬ ‫داده‌ن���را‪ ،‬تا ده‌گات به‌س���ه‌ید محه‌مه‌د‬ ‫پێكهاته‌ جیاوازو ناكۆكه‌كانی‌ عێراق‪ ،‬سادق سه‌دری‌ باوكی‌ موقته‌دا‪.‬‬ ‫سه‌ید محه‌مه‌د باقر سه‌در كه‌ نه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌درێژایی‌ سه‌د ساڵه‌ ئینتیمای‌ تائیفیی‌‬ ‫ی���ان نه‌ته‌وه‌یی‌ خۆی���ان ده‌خه‌نه‌ پێش ئیسماعیل سه‌در بو هه‌رچی‌ زیاتر ئه‌م‬ ‫ئینتیم���ای‌ نیش���تمانییانه‌وه‌‪ ،‬ك���وردو بنه‌ماڵه‌ی���ه‌ی‌ ناودارتر كرد‪ ،‬ئه‌و یه‌كێك‬ ‫ش���یعه‌و س���وننه‌ به‌رل���ه‌وه‌ی‌ خۆیان ب���و له‌گ���ه‌وره‌ مه‌رجه‌عه‌كانی‌ ش���یعه‌‬ ‫به‌عێراقی بزانن خۆیان به‌كوردو شیعه‌و له‌س���ه‌رده‌می‌ خۆی���دا‪ ،‬ك���ه‌ له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫س���وننه‌ ده‌زانن‪ ،‬هه‌ر یه‌ك له‌م س���ێ‌ ‪ 11‬س���اڵیدا به‌رگ���ی‌ ئایینی‌ پۆش���ی‌و‬ ‫پێكهاته‌ سه‌ره‌كییه‌ش خاوه‌نی‌ چه‌ندین س���ه‌رده‌مانێك ئایه‌ت���واڵ خومه‌ین���ی‌‬ ‫ره‌مزو پیاوی‌ مێژویی‌ تایبه‌ت به‌خۆیانن سه‌رپه‌رش���تیاری‌ بو‪ ،‬وه‌ك ده‌گێڕنه‌وه‌‬ ‫كه‌ رۆڵی‌ گرنگیان له‌دروس���تكردنی‌ ئه‌و له‌كات���ی‌ خوێندنیدا رۆژانه‌ ‪ 16‬كاتژمێر‬ ‫ب���ۆ ماوه‌ی‌ ‪ 17‬بۆ ‪ 18‬س���اڵ‌ به‌رده‌وام‬ ‫سێ‌ شوناسه‌دا بینیوه‌‪.‬‬ ‫له‌نێ���و ش���یعه‌كاندا چه‌ن���د م���اڵ‌‌و خه‌ریكی‌ خوێندنه‌وه‌ ب���وه‌‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی���ه‌ك ه���ه‌ن كه‌ ده‌یان س���اڵه‌ ‪ 25‬ساڵیدا وانه‌ی‌ وتوه‌ته‌وه‌و له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ جواڵنه‌وه‌ی‌شیعه‌گه‌ری‌ ‪ 38‬ساڵیدا بوه‌ به‌گه‌نجترین مه‌رجه‌عی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ ته‌نانه‌ت س���ه‌ختی‌ رۆژگارو ته‌قلیدی‌ حه‌وزه‌ی‌ نه‌جه‌ف‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د باق���ر س���ه‌در روانینێكی‌‬ ‫س���ه‌رده‌می‌ دیكتاتۆریه‌تی‌ س���ه‌دامیش‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ له‌م رۆڵ���ه‌ كاراو گرنگه‌یان نوێگه‌رانه‌ی‌ سه‌باره‌ت به‌حه‌وزه‌‌و كاری‌‬ ‫بخ���ات‪ ،‬بنه‌ماڵه‌ی‌ س���ه‌در یه‌كێكه‌ له‌و حه‌وزه‌كان هه‌بو‪ ،‬ئه‌و نه‌ك هه‌ر هه‌وڵیدا‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ ره‌س���ه‌نانه‌ی‌ ك���ه‌ له‌عێراق‌و له‌ڕێگ���ه‌ی‌ ئه‌نجامدان���ی‌ زنجیره‌ی���ه‌ك‬ ‫لوبنان‌و ئێرانیشدا له‌پاراستنی‌ شوناسی‌ چاكسازییه‌وه‌ جیهانبینی‌ حه‌وزه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫رۆژگاری‌ نوێدا بگونجێنێ‌‌و سه‌رده‌میانه‌ی‌‬ ‫شیعه‌كاندا كاریگه‌ر بون‪.‬‬ ‫ئال س���ه‌در یان س���ه‌درییه‌كان‪ ،‬كه‌ ب���كات‪ ،‬به‌ڵكو له‌پاش شۆڕش���ی‌ ‪14‬ی‌‬ ‫ره‌گ‌وڕیش���ه‌ی‌ خۆی���ان ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ ته‌موزی‌ ‪ ،1958‬ك���ه‌ بیرۆكه‌ی‌ چ ‌هپ‌و‬ ‫بۆ ئیمام موس���ای‌ جه‌عف���ه‌ر "ئیمامی‌ رێبازی‌ شیوعییه‌كان له‌عێراقدا له‌وپه‌ڕی‌‬ ‫حه‌وته‌می‌ ش���یعه‌كان"‪ ،‬له‌الی‌ به‌شێكی‌ هه‌ڵكشاندا بو‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ نوسینی‌ كتێبی‌‬ ‫فراوانی‌ شیعه‌كان به‌قه‌درو به‌ڕێزن‪ ،‬ئه‌م "فلسفتنا" ئایدۆلۆژیای‌ چه‌پی‌ له‌دیدێكی‌‬ ‫ماڵه‌ سه‌ره‌تا له‌چیای‌ "عامل"ی‌ لوبنان ئایینییه‌وه‌ خس���ته‌ ژێر پرس���یاره‌وه‌و‬ ‫نیش���ته‌جێ‌ بون‌و دواتر رویانكردوه‌ته‌ له‌به‌رامبه‌ر دروش���می‌ یه‌كس���انی‌‌و نان‬

‫محه‌مه‌د باقر سه‌در‬

‫محه‌مه‌د سادق سه‌در‬

‫موسا سه‌در‬

‫محه‌مه‌د باقر سه‌در ساڵ ‌ی ‪ 1957‬بۆ رێگرتن له‌چونی‌ شیعه‌كان بۆ ژێر‬ ‫سایه‌ی‌ شیوعیه‌كان‪ ،‬حزبی‌ ده‌عوه‌ی‌ ئیسالمی‌ دامه‌زراند‪ ،‬كه‌ دواتر بو‌ه‬ ‫گرنگترین رێكخراوی‌ ناڕازی‌ شیعه‌ی‌ دژ به‌رژێم ‌ی سه‌دام‬ ‫ب���ۆ كرێكاراندا‪ ،‬كتێب���ی‌ "اقتصادنا"ی‌‬ ‫نوسی‌‌و جیهانبینی‌ ئیسالمی‌ ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئابوری‌‌و كێشه‌ ئابورییه‌كان رونكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌رۆژگاری‌ خۆیدا ب���ۆ پابه‌ندبونی‌‬ ‫شیعه‌كان به‌بیروباوه‌ڕی‌ خۆیانه‌وه‌‪ ،‬دو‬ ‫كتێبی‌ ناوازه‌ بون‪.‬‬ ‫ل���ه‌و رۆژگاره‌دا‪ ،‬عێ���راق ل���ه‌ڕوی‌‬ ‫سیاسیه‌وه‌ ببوه‌ مه‌كۆی‌ شیوعییه‌كان‌و‬ ‫به‌عسییه‌ ناسیۆنالیست‌و ناسرییه‌كان‪،‬‬ ‫خوێنده‌وارو رۆش���نبیرانی‌ ش���یعه‌ هیچ‬ ‫رێگه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی���ان له‌به‌رده‌مدا نه‌بو‬ ‫جگ���ه‌ له‌په‌یوه‌س���ت بون ب���ه‌و بزاڤه‌‬ ‫فكرییانه‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ پیاوانی‌ ئایینی‌‬ ‫ش���یعه‌ش له‌پاش شۆڕش���ی‌ ‪1920‬ه‌وه‌‬

‫خۆیان له‌سیاسه‌ت به‌دور گرتبو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫محه‌مه‌د باقر س���ه‌در ئ���ه‌و رێچكه‌یه‌ی‌‬ ‫شكاندو ساڵی‌ ‪ 1957‬بۆ رێگرتن له‌چونی‌‬ ‫ش���یعه‌كان بۆ ژێر سایه‌ی‌ شیوعیه‌كان‪،‬‬ ‫حزب���ی‌ ده‌عوه‌ی‌ ئیس�ل�امی‌ دامه‌زراند‪،‬‬ ‫كه‌ دواتر ب���وه‌ گرنگتری���ن رێكخراوی‌‬ ‫ناڕازی‌ ش���یعه‌ی‌ دژ به‌رژێمی‌ س���ه‌دام‪.‬‬ ‫س���ه‌ید محه‌مه‌د باقر كه‌ سه‌رسه‌ختانه‌‬ ‫ی له‌شۆڕش���ی‌ ئێران‌و ستایش���ی‌‬ ‫داكۆك ‌‬ ‫ئایه‌تواڵ خومه‌ینی‌ ده‌كرد‪ ،‬به‌عسیه‌كانی‌‬ ‫والێك���رد كه‌ س���اڵی ‪ 1980‬ب���ێ‌ په‌روا‬ ‫بن له‌ده‌س���تگیركردن‌و ئه‌شكه‌نجه‌دان‌و‬ ‫كوش���تنی‌ خۆی‌‌و بنت هودای‌ خوشكی‌‬ ‫له‌زینداندا‪ .‬كوش���تنی‌ ئه‌م مه‌رجه‌عه‌ی‌‬

‫ش���یعه‌كان له‌ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 48‬س���اڵیدا‪،‬‬ ‫هه‌رچ���ی‌ زیاتر رق‌و قینی‌ ش���یعه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌رژێمی‌ س���ه‌دام ئه‌س���تورتر‬ ‫كرد‪ ،‬ئ���ه‌م پی���اوه‌ به‌بوژێن���ه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫شیعه‌كان ناوده‌برێت‪.‬‬ ‫دوای‌ کوش���تنی محه‌مه‌د باقر سه‌در‪،‬‬ ‫ئامۆزاكه‌ی‌ محه‌مه‌د س���ادق سه‌در بوه‌‬ ‫كاریگه‌رترین پیاوی‌ شیعه‌كان له‌عێراقدا‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ئایه‌تواڵ شۆڕش���گێرو راش���كاو و‬ ‫نه‌ترسه‌كه‌ ناوده‌برێت‪ ،‬ئه‌میش دیسان‬ ‫له‌س���ه‌ر رێچكه‌ی‌ ئامۆزاكه‌ی‌ به‌رده‌وام‬ ‫ب���و‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌س���ایه‌تی‌ كاریزمایی‌‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ نه‌ریت���ی‌ نوێ���ژی‌ جومع���ه‌‌و‬ ‫رێوڕه‌سمی‌ عاشورا‌و پیاده‌ڕه‌وی‌ نیوه‌ی‌‬

‫ش���ه‌عبانی‌ له‌نه‌جه‌فه‌وه‌ ت���ا كه‌ربه‌الی‌‬ ‫له‌نێو شیعه‌كاندا زیندوكرده‌وه‌و روح ‌‬ ‫ی‬ ‫كرده‌وه‌ به‌ به‌ر شیعه‌گه‌ریدا‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 1991‬له‌س���ه‌روه‌ختی‌‬ ‫شكس���تی‌ سوپای‌ س���ه‌دامدا له‌جه‌نگی‌‬ ‫كوه‌ی���ت‪ ،‬رێنمایی‌ ش���یعه‌كانی‌ كرد بۆ‬ ‫راپه‌ڕینی‌ ش���ه‌عبانیه‌‪ ،‬كه‌ س���ه‌ره‌نجام‬ ‫له‌الیه‌ن سوپای‌ س���ه‌دامه‌وه‌ به‌وپه‌ڕی‌‬ ‫شه‌ڕه‌نگێزییه‌وه‌ سه‌ركوت كرا‌و محه‌مه‌د‬ ‫س���ادقیش خرایه‌ زیندانه‌وه‌‌و پاش���ان‬ ‫له‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆیدا ده‌ستبه‌س���ه‌ر كرا‪،‬‬ ‫به‌اڵم گرتنه‌به‌ری‌ ئه‌م رێوش���وێنانه‌ش‬ ‫نه‌بون���ه‌ ه���ۆی‌ بێده‌ن���گ كردن���ی‌‌و‬ ‫ی له‌دژایه‌ت���ی‌ كردن���ی‌‬ ‫ده‌س���تهه‌ڵگرتن ‌‬ ‫رژێمی‌ سه‌دام‌و وتاره‌ ئاگرینه‌كانی‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئ���ه‌م زمانه‌ رون‌و كاریگ���ه‌ره‌ بوه‌ هۆی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ س���ه‌ره‌نجام له‌ئێواره‌یه‌كی‌‬ ‫دره‌نگوه‌خت���ی‌ رۆژی‌ هه‌یین���ی‌ ‪19‬ی‌‬ ‫شوباتی‌ ‪1999‬دا له‌ڕێگه‌ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌یدا‬ ‫له‌مزگه‌وت���ه‌وه‌ بۆ ماڵ���ه‌وه‌ له‌مه‌یدانی‌‬ ‫شۆڕش���ی‌ بیس���تی‌ نه‌جه‌ف له‌گ ‌هڵ‌ دو‬ ‫كوڕی���دا له‌الیه‌ن پیاوانی‌ رژێمه‌وه‌ درانه‌‬ ‫به‌ر رێژنه‌ی‌ گولله‌و كوژران‪ ،‬ئه‌و رۆژه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ید محه‌مه‌د س���ادق س���ه‌دری‌ تیا‬ ‫كوژرا‪ ،‬ل���ه‌دوا نوێژی‌ هه‌یین���دا پارچه‌‬ ‫كفنێكی‌ س���پی‌ به‌س���تبو به‌كۆڵییه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ دوات���ر موقته‌دای‌ كوڕی‌ چه‌ندینجار‬ ‫هه‌مان كاری‌ دوباره‌ كردوه‌ته‌وه‌‌‪.‬‬ ‫به‌كوژرانی‌ محه‌مه‌د س���ادق س���ه‌در‬ ‫له‌ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 57‬س���اڵیدا‪ ،‬موقت���ه‌دای‬ ‫دواهه‌مین كوڕی‌ كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 25‬س���اڵ‌‬ ‫بو‪ ،‬بوه‌ میراتگری‌ ئ���ه‌م بنه‌ماڵه‌یه‌ كه‌‬ ‫ی كه‌م ته‌مه‌نیشیان جێپه‌نجه‌یان‬ ‫سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر الپه‌ڕه‌كانی‌ مێ���ژوه‌وه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫موقته‌دا سه‌ره‌ڕای‌ ته‌مه‌نه‌ كه‌مه‌كه‌شی‌‬ ‫توانی‌ له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كورتدا هه‌وادارانی‌‬ ‫باوكی‌ ل���ه‌ده‌وری‌ خ���ۆی‌ كۆبكاته‌وه‌‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ته‌وژمی‌ سه‌در بكات‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫پیاوانی‌ كورد كچان ‌ی ئاواره‌ ‌ی عه‌ره‌ب ده‌كه‌ن به‌هاوسه‌ر ‌ی دوه‌م ‌ی خۆیان‬

‫که‌مپی ئاواره‌کان له‌عه‌ربه‌ت‬ ‫ئا‪ :‬ئاریان كه‌ریم‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌كچانی‌ ئاواره‌ی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫له‌كه‌مپی‌ عه‌ربه‌ت له‌الیه‌ن پیاوانی‌‬ ‫كورده‌وه‌ كراونه‌ته‌ هاوسه‌ری‌ دوه‌می‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬ژنه‌ عه‌ره‌بێكی‌ ئه‌و كه‌مپه‌‬ ‫ده‌ڵێت "سێ‌ ساڵ ده‌بێت كچێكم‬ ‫داوه‌ به‌پیاوێكی‌ كورد‌و ساڵی‌ پاریش‬ ‫كچێكی‌ دیكه‌م داونه‌تێ‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫خێزان له‌م كه‌مپه‌دا كچیان داوه‌‬ ‫به‌پیاوی‌ كورد"‪.‬‬ ‫"ئه‌فراس����یاو فه‌ت����اح"ی‌ ته‌م����ه‌ن‬ ‫‪ 64‬س����اڵ‌‪ ،‬كه‌ له‌گوندی‌ س����یامێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ربه‌ش����ارۆچكه‌ی‌ پێنجوێ����ن ژیان‬ ‫به‌س����ه‌رده‌بات‪ ،‬ماوه‌ی‌ س����ێ‌ س����اڵه‌‬ ‫كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 34‬س����اڵه‌ی‌ به‌ره‌گه‌ز‬ ‫عه‌ره‌بی‌ كردوه‌ته‌ هاوس����ه‌ری‌ به‌ناوی‌‬ ‫ئه‌نوار‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌مه‌ س����ێهه‌م جاره‌‬ ‫هاوسه‌رگیری‌ ده‌كه‌م‪ ،‬خێزانی‌ یه‌كه‌م‌و‬

‫دوهه‌مم بۆم باش نه‌بون‪ ،‬چه‌ندینجار‬ ‫داوام له‌خێزان����ی‌ یه‌كه‌مم كرد بێته‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵما بۆ الدی‌ به‌اڵم ئه‌و حه‌زیده‌كرد‬ ‫له‌شار بژی‌‌و گوێی‌ لێنه‌ده‌گرتم‪ ،‬ئێستا‬ ‫كچێك����ی‌ عه‌ره‌بم كردۆته‌ هاوس����ه‌ری‌‬ ‫خ����ۆم‌و له‌الدێ‌ ژیان به‌س����ه‌رده‌به‌ین‪،‬‬ ‫خاوه‌نی‌ سێ‌ منداڵین به‌ناوی‌ مه‌لیك‌و‬ ‫محه‌مه‌د‌و مو‌نا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "به‌داخه‌وه‌ ئافره‌تی‌ كورد‬ ‫زو پشت ده‌كه‌نه‌ پیاوان‪ ،‬هه‌رئه‌وه‌شه‌‬ ‫وایكردوه‌ پیاوان بیرله‌ئافره‌تی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬داخوازیان زۆرنیه‌و به‌ به‌شی‌‬ ‫هاوسه‌ره‌كانیان رازین"‪.‬‬ ‫ئه‌و پیاوانه‌ی‌ كچانی‌ عه‌ره‌ب ده‌هێنن‪،‬‬ ‫ته‌مه‌نیان له‌نێوان ‪ 40‬بۆ ‪ 50‬ساڵدایه‌‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆریشیان هاوسه‌رگیری‌‬ ‫دوه‌م یان سێهه‌میانه‌‪.‬‬ ‫ئ����وم هه‌ق����ی‌ ژنێك����ی‌ ته‌م����ه‌ن ‪50‬‬ ‫ساڵه‌ی‌ نیشته‌جێی‌ كه‌مپی‌ ئاواره‌كانی‌‬ ‫عه‌ربه‌ته‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ خه‌ڵكی‌ تكریته‌ له‌گه‌ڵ‬

‫مێرده‌كه‌ی‌و هه‌شت منداڵ ئاواره‌ بون‌و‬ ‫رویان كردوه‌ته‌ كوردستان‌و له‌كه‌مپ ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ربه‌ت گیرس����اونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ژنه‌ دو‬ ‫كچی‌ داوه‌ به‌ك����ورد‪ ،‬ئوم هه‌قی‌ وتی‌‬ ‫"ماوه‌ی‌ س����ێ‌ س����اڵ ده‌بێ����ت كچێكم‬ ‫داوه‌ به‌پیاوێكی‌ كورد‪ ،‬ساڵی‌ پاریش‬ ‫كچێك����ی‌ دیكه‌م����ان داونه‌ت����ێ‌‪ ،‬هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌كمان نیه‌ مانگانه‌ سه‌ردانمان‬ ‫ده‌كه‌ن‌و پرس����یاری‌ زۆرم����ان كردوه‌‬ ‫زانیومانه‌ باش����ن ئ����ه‌وكات رازیبوین‬ ‫كچیان بده‌ینێ‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئ����ه‌وه‌ش قیس����مه‌ته‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكێكی‌ زۆر له‌م كه‌مپه‌دا كچی‌ داوه‌‬ ‫به‌كورد ئ����ه‌و پیاوانه‌ش كچی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫ده‌هێنن ژنی‌ دوه‌م‌و سێهه‌میانه‌"‪.‬‬ ‫ئ����وم هه‌قی‌ باس����ی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كرد‬ ‫س����ه‌ره‌تای‌ هاتنیان بۆ كوردس����تان‬ ‫زۆرنیگه‌ران بون‌و هه‌س����تیان به‌ترس‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم دوات����ر ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌‬ ‫نیگه‌رانی‌‌و ترسه‌كه‌یان له‌جێی‌ خۆیدا‬

‫نه‌ب����وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌دوای‌ هاتنمان بۆ‬ ‫كه‌مپی‌ ئاواره‌كان����ی‌ عه‌ربه‌ت له‌الیه‌ن‬ ‫پیاوێك����ی‌ ك����ورده‌وه‌ داوای‌ كه‌حالی‌‬ ‫كچ����م كرا كه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 28‬س����اڵ‌ بو‪،‬‬ ‫له‌دوای‌ پرس����یاركردن ده‌رباره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌‪ ،‬ئیسماعیلی‌ باوكی بڕیاریدا كه‌‬ ‫ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئه‌و پیاوه‌ ژیان دروست‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬كه‌حال ئێس����تا خاوه‌نی‌ س����ێ‌‬ ‫منداڵه‌‪ ،‬ساڵی‌ پاریش ئیالهه‌ داخوازی‌‬ ‫هات‌و ش����ویكرد به‌پیاوێك����ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌وه‌ دوهه‌م كچمانه‌ شوده‌كات‬ ‫به‌پیاوی‌ كورد"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و پیاوانه‌ی‌‬ ‫دێن����ه‌ پێش����ه‌وه‌‌و كچ����ی‌ ع����ه‌ره‌ب‬ ‫ده‌هێن����ن‪ ،‬ژنی‌ دوهه‌م‌و س����ێهه‌میانه‌‪،‬‬ ‫گرێبه‌س����تی‌ هاوس����ه‌رگیری له‌دادگا‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌روی‌ یاساییه‌وه‌‬ ‫له‌كوردس����تان به‌ب����ێ‌ ره‌زامه‌ندی‌ ژنی‌‬ ‫یه‌ك����ه‌م‪ ،‬هێنانی‌ ژن����ی‌ دوه‌م رێگه‌ی‌‬ ‫پێنادرێت"‪.‬‬

‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫ئ����ه‌و كچه‌ عه‌ره‌بانه‌ی‌ هاوس����ه‌رگیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬هۆكاری‌ ئاب����وری‌‌و نه‌بونی‌‌و‬ ‫ه����ه‌ژاری‌ ئاماده‌یه‌و بۆ ده‌ربازبون له‌و‬ ‫كوێره‌وه‌ریی����ه‌ی‌ تێیكه‌وتون په‌نای‌ بۆ‬ ‫ده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌ش����یانه‌ حه‌ز ناكه‌ن‬ ‫هاوس����ه‌رگیری‌ له‌گه‌ڵ‌ ك����ورد بكه‌ن‌و‬ ‫له‌كوردستان بمێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ارا كه‌ ئێس����تا ته‌مه‌نی‌ هه‌ژده‌‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬له‌ته‌نیش����ت ئوم هه‌قی‌ دایكی‌‬ ‫دانیش����توه‌و باس����ی‌ دو خوشكه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ هاوس����ه‌رگیریان له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كورد كردوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "من هه‌رگیز‬ ‫شو ناكه‌م به‌پیاوی‌ كورد‪ ،‬چونكه‌ من‬ ‫ناتوانم بێ‌ كه‌سوكاره‌كه‌م له‌كوردستان‬ ‫ژیان به‌س����ه‌ربه‌رم‪ ،‬نازان����م چۆن دو‬ ‫خوش����كه‌كه‌م ش����ویانكردوه‌؟! ئێمه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ شوێنه‌كانی‌ خۆمان‪،‬‬ ‫زۆر ناخۆش����ه‌ دایك‌و باوك‌و خوشك‌و‬ ‫براكانم‌و كه‌سوكاره‌كه‌م لێ‌ دوربێت"‪.‬‬

‫ماوه‌ ‌ی س ‌ێ ساڵ‬ ‫ده‌بێت كچێكم داو‌ه‬ ‫به‌پیاوێك ‌ی كورد‬ ‫ساڵ ‌ی پاریش كچێك ‌ی‬ ‫دیكه‌مان داونه‌تێ‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌كمان نی ‌ه‬ ‫مانگان ‌ه سه‌ردانمان‬ ‫ده‌كه‌ن‌‬

‫كوردستان‪ ..‬مەیدانی مەرگی كرێكاران‬ ‫ئا‪ :‬عومەر چاوشین‬ ‫"وەستا سلێمان هەمو ڕۆژێك‬ ‫بەخەندەوە دڵی مشتەریەكانی رازی‬ ‫دەكرد‪ ،‬ئەوەی بیری لێنەدەكردەوە‬ ‫مەرگی خۆی بو‪ ،‬ئەوڕۆژە خۆی‬ ‫بۆ دروستكردنی زۆرترین كولێرە‬ ‫ئامادەكردبو‪ ،‬بەاڵم لەپڕ بەسەر‬ ‫مەرگی خۆیدا كەوت‌و بو بەیەكێكیتر‬ ‫لەقوربانیانی كار"‪.‬‬ ‫سلێمان محەمەد شوكر دانیشتوی‬ ‫گەڕەك����ی كێوەڕەش لەق����ەزای رانیە‬ ‫وەس����تا لەكولێرەخان����ەی ش����اهانە‬ ‫لەنزی����ك مزگەوت����ی گ����ەورەی رانیە‬ ‫بەه����ۆی بەركەوتنی ت����ەزوی كارەبا‬ ‫لەسەربانی دوكانەكەی گیانی لەدەست‬ ‫دا پۆلیس پ����ەڕاوی لێكۆڵینەوەی بۆ‬ ‫روداوەكە كردۆتەوەو كەسوكاری ئەو‬ ‫قوربانیە دەڵێ����ن ئەگەر هەیە الیەنی‬ ‫كەمتەرخەم لەداهاتودا داوای لەسەر‬ ‫تۆمار بكرێت‪.‬‬ ‫بێس����تون ئیبراهیم خدر قسەكەری‬ ‫بنەماڵەی سلێمان محەمەد لەمزگەوت‬ ‫هاتە دەرەوەو بەو شێوەیە بۆ ئاوێنە‬ ‫باسی لەچیرۆكی مردنی قوربانیەكەیان‬ ‫دەكات‌و دەڵێت "ئەوڕۆژە دوانیوەڕۆ بو‬ ‫رۆیش����تبو بۆ ئەو دوكانەی كە لەگەڵ‬ ‫برایەكی تریدا هەم����و دوانیوەڕۆیەك‬ ‫كولێرە دروستدەكەن بۆ هاوشاریان‪،‬‬ ‫بەاڵم لەسەربانی دوكانەكەی دڵۆپەی‬ ‫ئاو دەهاتە خوارەوە بەس����ەر سەری‬ ‫موشتەریەكانیدا‪ ،‬بەاڵم بەرای وەستا‬ ‫سلێمان ئەو كارە شەرمەزاری دەكات‬ ‫ل����ەالی كڕیارەكان����ی بۆی����ە هەوڵیدا‬ ‫ئاوەك����ە لەدوكانەك����ەی دوربخاتەوە‬ ‫ب����ەاڵم س����ەرگەرمی كاردەبێت بۆری‬ ‫ئاسن لەدەس����تیدادەبێت‌و بەر هێڵی‬ ‫كارەب����ای نیش����تیمانی دەكەوێ����ت‌و‬ ‫لەس����ەربانەكە دەكەوێت����ە خوارەوەو‬ ‫خوێ����ن لەگوێچكەكان����ی‌و لوت����ی‬ ‫دەردەچێت هەرئەوكاتە پێش ئەوەی‬ ‫بگاتە نەخۆشخانە دەمرێت‪.‬‬ ‫قسەكەرەكەی ئەوقوربانیە گوتیشی‬ ‫ب����اس لەوەك����راوە ك����ە لەداهات����ودا‬ ‫داوا تۆماربكرێ����ت لەس����ەر الیەن����ی‬

‫ناسەالمەتی شوێنی‬ ‫كارو نەدانی‬ ‫هەقدەستی كرێكاران‬ ‫لەالیه‌ن خاوەنكارو‬ ‫كۆمپانیاكان‌و نەبونی‬ ‫یاسای كاریش یەكێكە‬ ‫لەخراپیەكانی رەوشی‬ ‫كرێكاران‬ ‫کۆمه‌ڵێک کرێکار له‌شوێنی کارکردنیاندا‬ ‫پەیوەندیدار چ فەرمانگەی كارەبابێت‬ ‫یان خاوەن دوكانەكە‪ .‬بەقسەی كەسە‬ ‫نزیكەكانی بێت ئ����ەو كرێكارە دوای‬ ‫مردنی خێزانێكی هەژاری لەدوای خۆی‬ ‫بەجێهێشتوەو باری ئابوریان زۆر خراپە‬ ‫بۆیە پێویس����تە لەالیەن حكومەتەوە‬ ‫هاوكاری بكرێت یان بەخانەنش����ینی‬ ‫هاواڵت����ی هەژماری ب����كات بۆئەوەی‬ ‫خێزان����ە چواركەس����یەكەی كەمێ����ك‬ ‫لەكەمدەرامەتی دوربكەونەوە"‪.‬‬ ‫نەقیب����ی پۆلی����س كاروان مەحمود‬ ‫وتەبێ����ژی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیس����ی‬ ‫راپەڕین گوت����ی لەدوانیوەڕۆی رۆژی‬ ‫‪ 2016/4/23‬تەرم����ی كرێكارێك����ی‬ ‫كولێرەخانە گەیشتە بەشی فریاكەوتنی‬ ‫نەخۆش����خانەی گش����تی رانی����ە كە‬

‫لەسەرنهۆمی سەرەوەی دوكانەكەی‬ ‫لەكاتی چاككردنی ئاوەڕۆكەیدا تەزوی‬ ‫كارەبای نیش����تیمانی لێ����ی دەدات‌و‬ ‫دەس����تبەجێ گیان لەدەس����تدەدات‪،‬‬ ‫وتە بێژەكەی پۆلیس گوتیشی "بەاڵم‬ ‫لەئێستادا داوا لەس����ەر كەس تۆمار‬ ‫نەكراوەو كەس دەس����تگیر نەكراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم دۆسیە بۆ روداوەكە كراوەتەوەو‬ ‫هەركەس كەمتەرخەم بێت یان بوبێت‬ ‫بەهۆكاری مردنی ئەو كرێكارە روبەڕوی‬ ‫لێپێچینەوەی یاسایی دەبێتەوە"‪.‬‬ ‫شاباز مەحمود بەرپرسی راگەیاندن‬ ‫لەرێكخ����راوی كرێكارانی بیناس����ازی‬ ‫لەكوردس����تان ل����ەرۆژی قوربانیانی‬ ‫ش����وێنی كار بەپەرۆش����ەوە گوت����ی"‬ ‫بەداخەوه ژیانی كرێكاران لەئاستێكی‬

‫خراپدای����ه بەجۆرێك����ه ژیانكردن بۆ لەبارگرانی زیاتر هیچی تریان نەكردوە‬ ‫خۆیان‌و خان����ه‌واده كانی����ان گرانەو ب����ۆ كرێ����كاران‌و نەیانتوانی����وە ببنە‬ ‫گی����رۆدەی دەی����ان كێش����ەن لەوانه نوێنەری راستەقینەی كرێكاران‪.‬‬ ‫"بەداخەوه دەس����ەاڵت رێگا بەبونی‬ ‫بێ����كاری ك����ە یەكێك����ه ل����ەدەرده‬ ‫گەورەك����ەی كرێكاران‪ ،‬ئەگەر كاریش رێكخ����راو و س����ەندیكای س����ەربەخۆ‬ ‫دەس����تكەوێت كێش����ەی ت����ر هەیە‪ ،‬نادات تا ل����ەم رێگای����ەوە كرێكاران‬ ‫لەوان����ه ناس����ەالمەتی ش����وێنی كارو ببنه خاوەنی رێكخراوی خاوه ننفوزی‬ ‫نەدانی هەقدەستی كرێكاران لەالیه‌ن خۆی����ان ئێمە پێنج س����اڵە خەریكین‬ ‫خاوەن����كارو كۆمپانی����اكان‌و لەنێوان مۆڵەتمان پێنادرێت‌و ئاستەنگیشمان‬ ‫كاری قورس‌و تاقەتپڕوكێندا واكەوتن‌و بۆ دروست دەكەن‪.‬‬ ‫ئ����ەم ڕێكخ����راوە پێیانوایە ئه وەی‬ ‫پێنەدانی هەقدەست‪ ،‬نەبونی یاسای‬ ‫كاریش یەكێكە لەخراپیەكانی رەوشی تا ئێس����تاش كراوە بەهۆی ئیرادەو‬ ‫خۆڕاگ����ری كرێكاران ب����وه چەندین‬ ‫كرێكاران‪.‬‬ ‫وتەبێژەكەی سەندیكای كرێكاران جار توش����ی گرتن‌و هەڕەش����ەو گرتن‬ ‫بەنیگەرانی����ەوە دەڵێ����ت" بەداخەوه بوینەتەوه"‪.‬‬ ‫ئەو س����ەندیكایانەی هەن تائێس����ته شاباز مەحمود لەباسی قوربانیانی‬

‫ش����وێنی كاردا دەڵێ����ت "ئامارەكانی‬ ‫قوربانیان����ی ش����وێنی كار رۆژبەڕۆژ‬ ‫لەزیادبوندان‪ ،‬مەیدانەكانی كاروشوێنی‬ ‫كار مەرجەكانی سەالمەتییان تێدانیه‪،‬‬ ‫پێداویس����تییەكانی س����ەالمەتی تێدا‬ ‫بەردەس����ت نین‪ .‬س����ااڵنه لەهەرێمی‬ ‫كوردستان نزیكه ی ‪ 80‬بۆ ‪100‬كرێكار‬ ‫دەبن����ه قوربان����ی لەش����وێنی كاردا‪،‬‬ ‫لەم����اوەی چوارمانگ����ی راب����ردودا‬ ‫لەسەرجەم پارێزگاكانی كوردستان‪7‬‬ ‫كرێ����كاری كەرت����ی بیناس����ازی‌و‪21‬‬ ‫كرێكاری كەرتی گەش����توگوزارو یەك‬ ‫كرێكاری كەرتی كارەباو یەك كرێكاری‬ ‫كەرتی كش����توكاڵ‌و ی����ەك كرێكاری‬ ‫نانەواخانە گیانیان لەدەس����تداوە كە‬ ‫سەرجەمیان دەكاتە ‪ 31‬كرێكار"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫ی خۆماندا‬ ‫شوان عه‌توف ‪ :‬وێڵم به‌دوای‌ قاره‌مانه‌كان ‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫هونه‌رمه‌ند شوان عه‌توف‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"من وێڵم به‌دوای‌ قاره‌مانه‌كانی‌ خۆماندا‌و‬ ‫له‌ناو قه‌یران‌و ئیشكالدا قسه‌یان پێده‌كه‌م‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ په‌یامێكی‌ تازه‌ بده‌م به‌بینه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ خه‌می‌ منه‌ له‌فیلم‌و له‌شانۆشدا"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ بیرۆكه‌ی‌ نوس���ینی‌ شانۆگه‌ری ‌ی‬ ‫(ته‌پ���ڵ‌و به‌رد) ك���ه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪ 20‬رۆژه‌‬ ‫له‌نمایش���كردن به‌رده‌وامه‌‪ ،‬شوان عه‌توف‬ ‫وتی‌ "له‌راستیدا من ساڵی‌ ‪ 2011‬ده‌ستمكرد‬ ‫به‌نوس���ینی‌ ئه‌م تێكسته‌ ش���انۆییه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م جار به‌ن���اوی‌ (ماریۆنێ���ت توڕه‌‬ ‫ده‌بێت) بو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌و شێوه‌یه‌ هاته‌ به‌رچاوم كه‌‬ ‫كارێك بنوسم به‌رجه‌س���ته‌ی‌ ئه‌و غه‌درانه‌‬ ‫بك���ه‌م تیای���دا به‌درێژایی‌ مێ���ژو ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌تاكی‌ كورد كراوه‌‪ .‬غه‌دره‌كانی‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌‌و سیاس���ه‌تی‌ هه‌رێمایه‌تی‌‌و‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ ناوخۆیی‌ خۆشمان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌دوای‌ راپه‌ڕین‌و ئه‌و خه‌ونانه‌ی‌ كه‌ له‌دوای‌‬ ‫راپه‌ڕین هه‌مانبو كه‌ ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ چۆن‬ ‫ئه‌و خه‌ونانه‌ی‌ كوشت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ حه‌زی‌‬ ‫له‌كاری‌ مۆنۆدرامایه‌‌و له‌داهاتوشدا له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و كاره‌ به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫عه‌ت���وف ل���ه‌و بڕوایه‌دایه‌ ك���ه‌ هونه‌ر‌و‬ ‫ئه‌ده‌ب ده‌بێ���ت دادگایی‌ ئه‌و پانتاییانه‌ی‌‬ ‫ژیان ب���كات كه‌ تاوان‌و گوناه یان غه‌در‬ ‫له‌مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵگه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ تاچه‌ن���د‬ ‫به‌نمایش���كردنی‌ ئه‌م شانۆگه‌رییه‌‬ ‫ویستت ته‌حه‌دای‌ ئه‌وه‌ بكه‌یت كه‌‬ ‫هێش���تا ده‌توانیت شانۆ بكه‌یت‌و‬ ‫به‌رده‌وامیت له‌ش���انۆ‪ ،‬ش���وان‬ ‫عه‌توف وتی‌ "خۆی‌ قه‌له‌قی‌ ئه‌وه‌م‬ ‫هه‌بو كه‌ ماوه‌یه‌ك دابڕابوم له‌شانۆ‌و‬ ‫كه‌ داش���بڕابوم وه‌كو پراكتیك دابڕابوم‌و‬ ‫وه‌ك���و راهێنان‌و موتابه‌عه‌ دانه‌بڕابوم‪ .‬ئه‌و‬ ‫ریس���كه‌ی‌ تێدابو كه‌ ئای���ا خه‌ڵك حه‌زی‌‬

‫له‌من ماوه‌ له‌س���ه‌ر ش���انۆ؟ ئایا ئه‌م نه‌وه‌‬ ‫تازه‌یه‌ تاقه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ ته‌ماش���ای‌ من‬ ‫بكات له‌سه‌ر شانۆ؟"‬ ‫وتیش���ی‌ "م���ن له‌س���اڵی‌‪2004‬ه‌وه‌‬ ‫نه‌چومه‌ته‌وه‌ سه‌ر شانۆ‌و كۆمه‌ڵێك بۆچون‬ ‫هه‌بو كه‌ ئیتر ته‌واو شوان ناتوانێت بچێته‌‬ ‫سه‌ر شانۆ‌و سینه‌ما بردی‌‪ .‬ئه‌مانه‌ به‌شێك‬ ‫بون له‌به‌رجه‌سته‌كردنی‌ ئه‌و شانۆگه‌رییه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و جه‌غت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ویس���تویه‌تی‌‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌‬ ‫ئ���ه‌م‬ ‫پێشكه‌ش بكات‌و وتی‌‬ ‫"زۆر له‌هاوڕێكان���م‬ ‫ده‌زانن كه‌ ده‌مویست‬ ‫ئه‌م كاره‌ پێش���كه‌ش‬ ‫بكه‌م‪ ،‬چونكه‌ سیحری‌‬ ‫شانۆ‌و سیحری‌ دراما‬ ‫الی‌ م���ن وه‌كو یه‌كه‌‌و‬ ‫ك���ه‌ ح���ه‌زم لێ���ی‌ بو‬ ‫له‌زه‌ت���ی‌ لێوه‌رده‌گ���رم‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ شانۆ گه‌رمتر‪،‬‬ ‫نزیكتر‪ ،‬قورستره‌‬

‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ به‌س���اكاری‌ بین���ه‌ر شانۆیی‌‌و سینه‌ماییه‌كانیدا‪ ،‬شوان عه‌توف‬ ‫وتی‌ "هونه‌ر له‌الی‌ من وه‌زیفه‌یه‌‌و یاریكردن‬ ‫له‌به‌رده‌متدایه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ نییه‌‪ ،‬هونه‌ر وه‌زیفه‌یه‌كی‌ زۆر زۆر ئه‌خالقی‌‪،‬‬ ‫ویس���تویه‌تی‌ نمایش���ێكی‌ باش پێشكه‌ش فیكری‌‪ ،‬ئێستاتیكییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "مه‌س���ه‌له‌ی‌ بونی‌ ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫بكات‌و سه‌رنجڕاكێش���یش بێت‌و وتی‌ "هیچ‬ ‫نه‌بێ���ت بتوان���م قه‌ره‌بوی‌ ئ���ه‌و دابڕانه‌م مرۆڤ له‌مه‌ترسیدایه‌ له‌هه‌مو الیه‌نه‌كانه‌وه‌‌و‬ ‫بده‌مه‌وه‌‌و به‌خۆش���حاڵییه‌وه‌ ئاكامه‌كه‌شی‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێمه‌ خاوه‌نی‌ گه‌وره‌ترین‬ ‫هه‌رواب���و توانیم���ان جێگه‌ی‌ پێش���بینی‌ ئ���ازار‌و تراژیدیاكانی‌ دونیای���ن له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و كۆمه‌ڵگه‌‌و كای���ه‌ی‌ ئه‌خالق‌و‬ ‫بینه‌ران بین"‪.‬‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ به‌هێنده‌ی‌ ئه‌مه‌ گه‌وره‌ نابێت‌و‬ ‫س���ه‌با ر ه‌ت‬ ‫به‌ته‌وزیفكردن���ی‌ به‌هێنده‌ی‌ ئه‌مه‌ ئ���اوڕ ناداته‌وه‌ له‌مرۆڤ‪،‬‬ ‫پا ڵه‌و ا ن���ی‌ ناچاری���ت له‌رێگ���ه‌ی‌ هون���ه‌ره‌وه‌ خه‌می‌‬ ‫نیشتیما نی‌ بخۆیت"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌به‌رهه‌م���ه‌‬ ‫"مرۆڤ وه‌كو خۆی‌‌و ئێمه‌ش وه‌كو خۆمان‬ ‫كه‌ غه‌در له‌خۆمان ده‌كه‌ین كێشه‌ی‌ منه‌"‪.‬‬ ‫عه‌ت���وف زیات���ر له‌س���ه‌ر ئه‌م پرس���ه‌‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێ‌ "كاتێك كه‌ ئیش‬ ‫له‌س���ه‌ر وێنه‌ی‌ كورد ده‌كه‌ی���ت كه‌ دونیا‬ ‫غه‌دری‌ لێكردوه‌ ده‌بێت فریای‌ ئه‌و خه‌ته‌ش‬ ‫بكه‌ویت كه‌ خۆم���ان چۆن غه‌در له‌خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ،‬واتا ره‌خنه‌گرتن له‌دیوی‌ ناوه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌بێت فریای‌ هه‌ردوال بكه‌وین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كه‌ ئه‌ڵێم ده‌بێت فریای‌ هه‌ردوال‬ ‫بكه‌وی���ن مه‌به‌س���تم ئه‌وه‌ی���ه‌ نابێت‬ ‫ئه‌وه‌م���ان بیربچێت ك���ه‌ له‌دونیادا‬ ‫چیمان به‌رامبه‌ر ده‌كرێت‌و ناشبێت‬ ‫ئه‌وه‌مان بیربچێت كه‌ خۆمان چی‌‬ ‫له‌خۆمان ده‌كه‌ین!"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "پ���ڕۆژه‌ی‌ م���ن‬ ‫له‌هون���ه‌ردا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ باس‬ ‫له‌پاڵه‌وانه‌كان���ی‌ خۆم���ان‬ ‫بك���ه‌م‌و به‌هێ���ز بیده‌مه‌وه‌‬ ‫به‌ڕوی‌ جیهاندا‌و جیاوازیش‬ ‫له‌و فه‌زایه‌ی‌ كه‌ سیاسه‌ت‬ ‫ب���ۆ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ ب���او‬ ‫ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و جه‌غ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات���ه‌ كه‌ "هه‌ركاتێك‬ ‫سیاسه‌ت یان ئه‌خالق یان ئاین بیه‌وێت‬ ‫شته‌كان باو بكاته‌وه‌‌و نۆرمه‌ڵیان‬ ‫بكاته‌وه‌ ئیشی‌ هونه‌ر ئه‌وه‌یه‌‬

‫‪11‬‬

‫به‌رجه‌سته‌كردنی‌ كاره‌كته‌ره‌كه‌"‪.‬‬ ‫كه‌ گومان بخاته‌ سه‌ر ئه‌و شوێنانه‌‪".‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌رچ���ی‌ ج���ۆری‌ دوه‌م��� ‌ی‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ به‌رجه‌س���ته‌كردنی‌ پاڵه‌وانی‌‬ ‫نیشتیمانیش���ه‌وه‌‪ ،‬عه‌توف وتی‌ "من وێڵم خۆئام���اده‌كاری‌ ئه‌كت���ه‌ره‌ له‌كوردس���تان‬ ‫ب���ه‌دوای‌ قاره‌مانه‌كان���ی‌ خۆمان���دا‌و له‌ناو له‌الی‌ ئه‌كته‌ری‌ ك���ورد الوازه‌‌و من له‌مه‌دا‬ ‫قه‌یران‌و ئیش���كالدا قس���ه‌یان پێده‌كه‌م بۆ ش���اره‌زاییه‌كی‌ باشم هه‌یه‌ به‌وه‌ی‌ كه‌ چۆن‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ په‌یامێكی‌ تازه‌ بده‌م به‌بینه‌ر ئه‌مه‌ خ���ۆم ئاماده‌بكه‌م بۆ كاره‌كته‌ر‌و له‌كۆنه‌وه‌‬ ‫گرنگیم به‌م الیه‌نه‌ داوه‌"‪.‬‬ ‫خه‌می‌ منه‌ له‌فیلم‌و له‌شانۆشدا"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ بۆ‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆچی‌ نوسین‌و نواندن‌و‬ ‫ده‌رهێنانی‌ ش���انۆگه‌رییه‌كه‌ هه‌ر خۆی‌ بو‪ ،‬ئه‌م شانۆگه‌رییه‌ چه‌ند هه‌فته‌یه‌ك چوه‌ته‌‬ ‫شوان عه‌توف وتی‌ "مه‌سه‌له‌ی‌ نوسینه‌كه‌ الی‌ گۆرانیبێژه‌ میللیه‌كان‌و به‌ته‌نها گوێی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ده‌توانم بنوس���م‌و ئه‌و هێزه‌م لێ‌ گرتون‌و ته‌ماشای‌ كردون كه‌ چۆن ته‌پڵ‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ شانۆنامه‌ بنوسم‌و له‌و ئه‌زمونه‌ی‌ لێده‌ده‌ن‌و خۆی‌ وته‌نی‌ ب���ۆ به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ له‌فێس���تیڤاڵی‌ مۆنۆدرام���ای‌ له‌نده‌ن سودی‌ لێ وه‌رگرتون"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ بونی‌ بینه‌رێكی‌ زۆر له‌به‌رهه‌مه‌‬ ‫پێشكه‌ش���م كرد تێگه‌یش���تم كه‌ من وه‌كو‬ ‫ئه‌كت���ه‌ر ده‌توانم باش بۆ خۆم بنوس���م‌و هونه‌رییه‌كانی���دا‪ ،‬ش���وان عه‌ت���وف وتی‌‬ ‫ده‌توانم ئه‌و دیمه‌نانه‌ بۆ خۆم بنوس���م كه‌ "به‌سوپاس���ه‌وه‌ هه‌میش���ه‌ له‌كات���ی‌‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی‌ به‌رهه‌م���ه‌ هونه‌رییه‌كانم‬ ‫سه‌رنجی‌ بینه‌ر راده‌كێشێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌په‌یوه‌ند ‌ی خ���ۆم‌و بینه‌ردا بینه‌رێكی‌ زۆر ئاماده‌ ده‌بن‌و هۆڵه‌كان چۆڵ‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنم به‌ده‌س���تهێناوه‌‌و مه‌سه‌له‌ی‌ نابن‌و خه‌ڵك دێن بۆ بینینی‌ به‌رهه‌مه‌كانم‪.‬‬ ‫دوه‌میش كه‌ نواندنه‌ ئ���ه‌وه‌ كاری‌ خۆمه‌‌و ئه‌وه‌ چه‌ند س���اڵه‌ ئیش ده‌كه‌م هۆڵه‌كان‬ ‫ده‌توانم نواندن بكه‌م‪ .‬له‌باره‌ی‌ ده‌رهێنه‌ر‌و چۆڵ نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "كاردانه‌وه‌ی‌ بین���ه‌ران دوای‌‬ ‫چاودێریشه‌وه‌ به‌راش���كاوانه‌ بیڵێم ئیزعاج‬ ‫ده‌بم به‌وه‌ی‌ كه‌ كه‌س���ێكی‌ ت���ر ته‌داخول بینین���ی‌ به‌رهه‌م���ه‌كان‌و ده‌ستخۆش���ی‌‌و‬ ‫باوه‌ش���پیاكردنه‌كانیان س���ه‌رمایه‌یه‌كی‌‬ ‫بكات له‌م جۆره‌ ئیشكردنه‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌مجۆره‌ ره‌مزییه‌ به‌هیچ شتێكی‌ ناد‌هم‌و تاكه‌ شتێك‬ ‫شانۆییه‌ جیهانی‌ خۆیه‌تی‌‌و ئیزعاج ده‌بێت كه‌ هه‌مبێت ئه‌وه‌یه‌‌و ئه‌وه‌ی‌ شانازی‌ پێوه‌‬ ‫بكه‌م ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و س���ه‌رمایه‌ ره‌مزییه‌م‬ ‫یه‌ك كه‌س تێبینی بداتێ‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "تائاستێكی‌ زۆر باش له‌مه‌شدا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ "كاتێك‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو بوم به‌ به‌ڵگ���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ ‌ی كه‌‬ ‫زۆرێك له‌بین���ه‌ره‌كان له‌هه‌مو چین‌و توێژه‌ هونه‌رمه‌ن���د رێز له‌بین���ه‌ر بگرێت‌و ئه‌ركی‌‬ ‫جیاوازه‌كانه‌وه‌ ریتمی‌ ئیش���ه‌كه‌ گرتونی‌‌و خ���ۆی‌ به‌باش���ی‌ به‌جێ‌ بهێنێ���ت ئه‌وكات‬ ‫كاره‌كه‌ توانای‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌بوه‌ كه‌ نه‌یه‌ڵێت بینه‌ریش رێزی‌ لێده‌گرێت"‪.‬‬ ‫ش���وان عه‌توف ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫بڕۆن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌زمونی‌ به‌یتبێ���ژی‌‌و گۆرانی‌ ك���ه‌ ب���ه‌رده‌وام ده‌ب���ن له‌نمایش���كردنی‌‬ ‫وتن‌و ته‌پڵ لێدانی‌ له‌شانۆگه‌رییه‌كه‌ش���دا‪ ،‬ش���انۆگه‌رییه‌كه‌یان‌و هه‌ت���ا بینه‌ر هه‌بێت‬ ‫عه‌توف وت���ی‌ "مه‌س���ه‌له‌ی‌ دیزاینكردنی‌ ئ���ه‌وان به‌رده‌وامن‌و وێس���تگه‌ی‌ داهاتوی‌‬ ‫كاره‌كته‌ر كارێكه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ژیان له‌گه‌ڵ نمایش���كردنی‌ ش���انۆگه‌رییه‌كه‌یان بریتی‌‬ ‫كاره‌كت���ه‌ردا‪ ،‬دو ج���ۆر خۆئاماده‌ك���ردن ده‌بێت له‌ش���اره‌كانی‌ هه‌ولێ���ر‌و كه‌ركوك‌و‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆ ئه‌كت���ه‌ر بۆ به‌رجه‌س���ته‌كردنی‌ دهۆك‌و هه‌ڵه‌بجه‌‌و كه‌الر‌و ش���ارۆچكه‌كانی‌‬ ‫كاره‌كته‌ره‌ك���ه‌ی‌‪ ،‬یه‌كێكی���ان فیزیكیی���ه‌ دیك���ه‌‌و هه‌روه‌ها له‌باكوری‌ كوردس���تان‌و‬ ‫راهێن���ان‌و مه‌ش���قی‌ ده‌ن���گ‌و لیاق���ه‌‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌و ئه‌ورپ���ا‌و میس���ر‬ ‫ئ���ه‌وی‌ دیكه‌ی���ان مه‌ش���ق‌و راهێنان���ه‌ بۆ نمایشده‌كرێت‪.‬‬

‫لیمۆ هه‌ورامی‪ :‬ده‌مه‌وێت له‌هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫ژنه‌كانی تر جیاوازبم‬

‫لیزی بریتی‬ ‫انی ئیلیۆت‬ ‫ی به‌توانای‬ ‫س دابنێین‬ ‫ده‌یه‌كی زۆر‬ ‫و هونه‌ری‌و‬

‫ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‬

‫ه‌وه‌‌و ده‌ڵ ‌ێ‬ ‫دو ئه‌ده‌بی‬ ‫���ت‪ .‬دیار‌ه‬ ‫كه‌كاندای��� ‌ه‬ ‫دا هه‌مومان‬ ‫دنه‌وه‌ودیدو‬

‫لیمۆ ئه‌مین ساڵح ناسراو به‌ (لیمۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 1967‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫هه‌ورامی) له‌دایكبو ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی كوردستانه‌ له‌گوندی كه‌راوا‬ ‫سه‌ر به‌ناحیه‌ی مه‌ریوان‪ ،‬سێ براو‬ ‫حه‌وت خوشكن‪ ،‬له‌ساڵی‪١٩٩٠‬‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان به‌جێدێڵیت‌و‬ ‫له‌باشوری‌ كوردستان نیشته‌جێ‬ ‫ده‌بێت‌و ساڵی ‪١٩٩٤‬سه‌فه‌ری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵت ده‌كات‌و ماوه‌ی‬ ‫دو ساڵ له‌واڵتی توركیا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‌و پاشان ده‌چێت ‌ه‬ ‫واڵتی كه‌نه‌دا‌و له‌ئێستادا له‌و‬ ‫واڵت ‌ه نیشته‌جێیه‌‪.‬‬

‫كه‌س له‌نێو‬ ‫دو نمونه‌ی‬ ‫و‌ه له‌ئاست ‌ه‬ ‫ه‌م ش���ه‌ش‬ ‫ی ئه‌كادیمی‬ ‫اهیر له‌تیف‬ ‫ه‌"‪.‬‬ ‫ه‌رجه‌م ئه‌م‬ ‫ه‌ نوێیه‌كان‬ ‫كان‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ی���ش داو‌ه‬

‫له‌س���اڵی‪ ٢٠١٢‬چوه‌ت ‌ه ناو‬ ‫ب���واری هونه‌رو مۆس���یقا‌و‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫تائێس���تا ‪ ٨‬گۆران ‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌زاری هه‌ورامی‌و‬ ‫سۆرانی‌و به‌وته‌ی خۆی‌ تا‬ ‫ئێستا هیچ كه‌س‌والیه‌نێك‬ ‫هاوكاریی���ان نه‌كردوه‌‌و‬ ‫داواكاره‌ وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫رۆشنبیری حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م ئ���اوڕی لێ‬ ‫بده‌نه‌وه‌ تابتوانێت‬ ‫خزمه‌ت به‌هونه‌ری‬ ‫كوردی بكات‪.‬‬ ‫لیمۆ هه‌ورامی‬

‫روده‌قه‌كه‌ی‬ ‫ی ئاس���ان‬ ‫بژاردنه‌كان‪.‬‬ ‫ارگیرییه‌كی‬ ‫ه‌كانی هێزو‬

‫"ئه‌م جۆر‌ه‬ ‫ئه‌وا له‌روی‬ ‫ده‌چێت ‌ه نێو‬ ‫ه‌رژه‌وه‌ندی‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕانكار ‌‬ ‫ی زۆر باش ‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫كاتێك ‌‬ ‫له‌ژیان���ت بك���ه‌ی‌‪ ،‬چوارده‌وره‌ك���ه‌ت‬ ‫هاوكارێكی‌ باشن بۆ تۆ‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی‬ ‫دانیشتن‌و گوێگرتن له‌یه‌كتری‌ كلیلێك ‌‬ ‫ی ده‌رگاكان‪،‬‬ ‫باش��� ‌ه بۆكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫كاره‌كانت پێویستی‌ به‌گۆڕانه‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌ند ‌ێ ده‌ستكه‌وت ‌ی ماددی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیت‬ ‫ده‌بێت كه‌ چوارده‌وره‌كه‌ش���ت سودی‌‬ ‫لێوه‌رده‌گرن‪.‬‬

‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���دا له‌گه‌ڵ ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند‬ ‫"من ده‌مه‌وێت له‌ب���واری هونه‌ردا جیاواز بم‬ ‫له‌هونه‌رمه‌نده‌ ژنه‌كانی تر‪ ،‬ك ‌ه من توانیوم ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و جیاوازییه‌ش ب ‌ه فیعلی كاری له‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌م ك��� ‌ه من گۆرانیم وتو ‌ه به‌س���ه‌ر كوڕو‬ ‫گۆرانیم وتوه‌ ك ‌ه بۆ ش���ایی‌و زه‌ماوه‌نده‌كان‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ئه‌م جۆره‌ش تا ئێستا یان كه‌م یان‬ ‫هه‌ر نه‌بو ‌ه ك���ه‌ هونه‌رمه‌ندێكی ژن بتوانێت‬ ‫به‌و ستایله‌ی من گۆرانی بڵێت"‪.‬‬ ‫ی "زۆر ئه‌زیه‌تم خواردو ‌ه تا توانیوم ‌ه‬ ‫وتیش ‌‬ ‫هه‌ش���ت گۆرانی كلیپ بك ‌هم‌و كه‌س نه‌بو ‌ه‬ ‫هاوكاریم بكات ته‌نانه‌ت چه‌ندین جار داوام‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندن كردو ‌ه ك ‌ه ئیش���م‬ ‫ب���ۆ بكه‌ن‌و كلی���پ ب���ۆ گۆرانیه‌كانم بكه‌ن‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ هاوكاریی���ان نه‌كردوم‪،‬‬ ‫ی وای���ان هه‌بو ‌ه ك ‌ه به‌من‬ ‫ی���ان داواكارییه‌ك ‌‬ ‫جێبه‌جێ نه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫جه‌غت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات���ه‌و ‌ه ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هه‌یه‌ به‌پاره‌ی خ���ۆی‌ كردویه‌تی‌‌و‬ ‫ی كردۆت���ه‌وه‌‌و‬ ‫ی یوتی���وب ب�ڵ�او ‌‬ ‫له‌كه‌ناڵ��� ‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندن بردویانه‌و سودیان لێ‬ ‫ێ "كه‌ناڵه‌كان ئازادن له‌بردنی‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬ده‌شڵ ‌‬ ‫گۆرانیه‌كانم‌و په‌خشكردنی"‪.‬‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ ماوه‌ی‪ ٣٠‬س���اڵ ‌ه به‌ته‌نیا‬ ‫ژی���ان به‌س���ه‌ر ده‌ب���ات له‌تاراوگ���ه‌‌و پاش‬ ‫به‌جێهێش���تنی رۆژهه‌اڵت���ی كوردس���تان‬ ‫ده‌رده‌س���ه‌رییه‌كی زۆر‌و ناخۆش���ی بینیو ‌ه‬ ‫له‌ژیانی���دا ت���ا چوه‌ته‌ ناو ب���واری هونه‌رو‬ ‫گۆران���ی‌و داواكار ‌ه حكومه‌ت و كۆمپانیاكان‬ ‫ه���اوكاری بكه‌ن تابتوانێ���ت زیاتر له‌بواری‬

‫گیسک‬ ‫چوارده‌وره‌كه‌ت سودت لێوه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫ده‌كرێ���ت پالنی‌ خ���ۆت بۆئه‌وان رون‬ ‫بكه‌یت���ه‌و‌ه بۆئ���ه‌وه‌ی‌ زیاتر هاوكارت‬ ‫بن‪.‬‬

‫هونه‌ردا خزمه‌ت بكات‪.‬‬ ‫وتیش���ی "له‌ماوه‌یه‌ك���ی زۆر نزیك���دا دو‬ ‫گۆران���ی تر باڵوده‌كه‌مه‌وه‌ ك��� ‌ه به‌ناوه‌كانی‬ ‫(كوڕ ‌ه هه‌ورامی‪ ،‬بیمارم) ‌ه ك ‌ه به‌شێوه‌زاری‬ ‫هه‌ورامی تۆماری���ان ده‌كه‌م له‌ریتمی خێرا‌و‬ ‫بۆ ش���ایی‌و زه‌ماوه‌ند ده‌بێت‌و ئومێد ده‌كه‌م‬ ‫له‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی ئه‌مج���اره‌م الیه‌نی حكومی‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی رۆش���نبیری هاوكاری���م بكات‌و‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانیش بێن به‌ده‌ممه‌و ‌ه تا بتوانم‬ ‫ئه‌و گۆرانیانه‌ی ك ‌ه هه‌م��� ‌ه تۆماریان بكه‌م‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی زۆر باش بۆ زیاتر خزمه‌تكردن‬ ‫به‌بواری هونه‌رو كه‌لتوری كوردی"‪.‬‬ ‫لیمۆ هه‌ورامی داواكار ‌ه به‌چاوێكی جیاواز‬ ‫ته‌ماش���ای ئافره‌تی هونه‌رمه‌ند نه‌كرێت ك ‌ه‬ ‫له‌ئێس���ته‌دا وا ده‌ڕوانن ‌ه هه‌ر ئافره‌تێك ك ‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ند بێت ئیدی ل���ه‌روی ئه‌خالقیه‌و ‌ه‬ ‫ێ "ئه‌و‬ ‫ت���ه‌واو نه‌بێ���ت‌و له‌وباره‌ی���ه‌و ‌ه ده‌ڵ ‌‬ ‫كه‌سانه‌ی وا ده‌ڕوانن ‌ه هونه‌رمه‌ندی ئافره‌ت‬ ‫زۆر ناڕۆش���نبیرن‌و داواكارم له‌هه‌م���و ئه‌و‬ ‫ئافره‌تانه‌ی ده‌نگیان خۆشه‌ بێن ‌ه ناو هونه‌ر‬ ‫به‌تایبه‌ت كچانی هه‌ورامی ك ‌ه له‌ئێس���ته‌دا‬ ‫هونه‌رمه‌ندی ئافره‌تمان زۆر كه‌مه‌‌و ئه‌وانه‌شی‬ ‫هه‌مان ‌ه خه‌ریكه‌ وازده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و جه‌غ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌و ‌ه‬ ‫ك ‌ه "رۆیش���تنه‌ ب���واری هون���ه‌ر الی ئێم ‌ه‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت زۆر قورس��� ‌ه له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫هیچ ستۆدیۆیه‌ك یان كه‌سانێكی وانییه‌ ك ‌ه‬ ‫بتوانیت پش���تی پێ ببه‌ستیت كه‌ بتوانێت‬ ‫له‌ب���واری هون���ه‌ری ك���وردی كارت له‌گه‌ڵ‬ ‫بكات"‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هه‌س���ت به‌پاشه‌كش���ێ‌ ئه‌كه‌ی���ت‬ ‫له‌ژیانت���دا‪ ،‬دڵته‌نگ���ی‌‌و نائومێدیت‬ ‫بۆدورس���ت ده‌بێت‪ ،‬هی���چ بڕیارێك‬ ‫مه‌ده‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت‬ ‫پێویستت به‌س���ۆز ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬زۆر هه‌ست به‌ته‌نیایی ئه‌كه‌یت‌و‬ ‫ره‌نگه‌ ماوه‌یه‌ك وا بمێنیته‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ له‌هاویندا‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫سود له‌ئارایشته‌كه‌ت وه‌رده‌گریت‬

‫گه‌ر ده‌ته‌وێت ل���ه‌وه‌رزی‌ گه‌رمادا‬ ‫ی بمێنیته‌و‌ه‬ ‫ئارایش���ته‌كه‌ت به‌جوان ‌‬ ‫ئه‌وه‌ سود له‌م هه‌نگاوانه‌ وه‌ربگره‌‪.‬‬ ‫ پێش ئارایش���ت ك���ردن ب ‌ه ‪15‬‬‫ێ‬ ‫خول���ه‌ك بۆم���او‌هی‌ دوو تا س��� ‌‬ ‫خوله‌ك سه‌هۆڵ له‌سه‌ر ده‌موچاوت‬ ‫ی ده‌موچاو‬ ‫ی كونه‌كان ‌‬ ‫ێ بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫دابن ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫دابخرێن‌و ره‌نگه‌كان به‌جوان ‌‬

‫پێستت ده‌ربكه‌ون‪.‬‬ ‫ هیچ كاتێك په‌نج ‌ه به‌كارمه‌هێن ‌ه‬‫بۆلێدانی‌ ئه‌س���اس به‌ڵكو ئیسفه‌نج‬ ‫ی‬ ‫به‌كاربێن��� ‌ه چونك��� ‌ه چ���ه‌ور ‌‬ ‫س���ه‌رپه‌نجه‌كانیش ده‌چێت��� ‌ه ن���او‬ ‫پێس���ت‌و میكیاجه‌ك��� ‌ه زوت���ر كاڵ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫سه‌اڵح مه‌جید‪:‬‬ ‫راگه‌یاندن غه‌دری له‌كاره‌ هونه‌رییه‌كانم كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫گۆرانیبێژ سه‌اڵح مه‌جید له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاوێنه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "راگه‌یاندن غه‌دری‬ ‫له‌كاره‌ هونه‌رییه‌كانی ئه‌م دواییه‌ی من كردوه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ هیچكات نه‌هاتون كار له‌سه‌ر به‌ره ‌هم‌و‬ ‫كه‌سێتی هونه‌ری من بكه‌ن"‪.‬‬

‫ ئ���ه‌و میكیاجان ‌ه به‌كاربهێن ‌ه ك ‌ه‬‫ی‬ ‫دژه‌ئ���اون چونكه‌ به‌رگ��� ‌هی‌ گه‌رم ‌‬ ‫زیاتر ده‌گرن‪.‬‬ ‫ هه‌میش��� ‌ه ل���ه‌وه‌رزی‌ گه‌رم���ادا‬‫ئارایش���تی‌ كه‌م به‌كار بێنه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی زۆر له‌ده‌موچاوت‬ ‫كاتێ���ك بڕێك��� ‌‬ ‫ده‌ده‌یت‪ ،‬زیاتر گه‌رما به‌ده‌موچاوته‌و‌ه‬ ‫دیارده‌بێت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫له‌باره‌ی‌ س����ه‌ره‌تای‌ كاری‌ هون����ه‌ری‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫س����ه‌اڵح مه‌جید وتی‌ "له‌س����اڵی ‪ 1951‬له‌شاری‬ ‫س����لێمانی له‌دایكبوم و به‌ژیانێكی س����ه‌خت و‬ ‫ناهه‌م����واردا گوزه‌رم كرد ده‌س����تپێكی ته‌مه‌نی‬ ‫هه‌رزه‌یم بوم به‌ئه‌ندامی كۆمه‌ڵی هونه‌رو وێژه‌ی‬ ‫كوردی"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "پ����اش ماوه‌یه‌ك����ی ك����ه‌م وه‌ك����و‬ ‫گۆرانیبێژێك له‌هه‌مان تیپ وه‌رگیرام"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ كۆمه‌ڵی هونه‌رو‬ ‫وێژه‌ی كوردی هۆكار بوه‌ بۆ پێگه‌یاندنی ده‌یان‬ ‫و س����ه‌دان هونه‌رمه‌ند له‌بواره‌ جیاجیاكاندا هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و له‌و بڕوایه‌دایه‌ ناكرێ هه‌وڵ و ماندوبونی‬ ‫ئه‌و تیپه‌ هونه‌رییه‌ له‌به‌رچاو نه‌گیرێت‪.‬‬ ‫س����ه‌اڵح مه‌جی����د ده‌ش����ڵێ‌ "هه‌رچه‌نده‌ من‬ ‫ئه‌ندام����ی تیپی مۆس����یقای س����لێمانی نه‌بوم‌و‬ ‫ئیشیش����یم تێدا نه‌كردوه‌ به‌اڵم به‌و س����یفه‌ته‌ی‬ ‫ئه‌و تیپه‌ له‌ناو هه‌ناوی‌ كۆمه‌ڵی هونه‌رو وێژه‌ی‬ ‫كوردییه‌وه‌ له‌دایك بو ده‌توانم تێبینی له‌س����ه‌ر‬ ‫بده‌م"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌و تیپه‌ش وتی‌ "به‌ڕاستی تیپی‬ ‫مۆسیقای سلێمانی له‌سااڵنی حه‌فتاو هه‌شتاو تا‬ ‫نه‌وه‌ده‌كانیش كاری زۆر باشیان ده‌كرد به‌اڵم ئه‌م‬ ‫تیپه‌ له‌دوای ساڵی‌ ‪2000‬به‌دواوه‌ توشی قه‌یران‬ ‫هاتن له‌كاتێكدا ئه‌م هه‌مو ئامێره‌ پێش����كه‌وتوه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌ هه‌م بۆ تۆماركردن هه‌م بۆ كاری موزیك‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا كاریان نابینین"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی وتن����ه‌وه‌ی گۆرانییه‌كانی له‌الیه‌ن‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی ت����ره‌وه‌‪ ،‬مه‌جید وتی "دیاره‌ من‬ ‫له‌هه‌ندێكیان رازیم له‌وتنه‌وه‌یان‌و له‌هه‌ندێكیشیان‬ ‫بێگومان ناڕازیم‪ .‬له‌ساڵی نه‌وه‌ده‌كاندا هونه‌رمه‌ند‬ ‫ئاڤان جه‌مال گۆرانی حه‌ریره‌و ئاگر بارانه‌كه‌ی‬ ‫منی وته‌وه‌ من تاسه‌ر ئێسقان له‌و ئه‌دایه‌ رازیم‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا خه‌ڵكی تر هه‌بوه‌ گۆرانی‬ ‫منی شێواندوه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌اڵح مه‌جید ه����ۆكاری دابڕان����ی له‌دنیای‬

‫گۆران����ی‌و دوركه‌وتن����ه‌وه‌ی ل����ه‌و دنیای����ه‌ بۆ‬ ‫یه‌كه‌مج����ار بۆ ئاوێنه‌ ئاش����كرا ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"له‌راس����تیدا من بۆ ماوه‌ی ‪١٣‬ساڵ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت بوم به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیش����دا راسته‌ دوری‬ ‫كه‌مێ����ك ڕه‌واندمی����ه‌وه‌ له‌گۆران����ی وتن به‌اڵم‬ ‫هه‌ر ب����ه‌و رۆحیه‌ت����ه‌ی جارانیش����ه‌وه‌ ده‌ژیام‪،‬‬ ‫هه‌ر ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ش دو ئاوازی مامۆس����تا نامدار‬ ‫قه‌ره‌داخ����ی و ئاوازێكی خ����ۆم‌و ئاوازێكی كاك‬ ‫زه‌مه‌ن ن����وری‪-‬م كردوه‌ به‌گۆرانی‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌‬ ‫بۆ ماوه‌ی ‪١٣‬ساڵ ‪ ٤‬گۆرانی كه‌م بێت "‪.‬‬ ‫وتیش����ی "راگه‌یان����دن غ����ه‌دری ل����ه‌كاره‌‬ ‫هونه‌رییه‌كانی ئه‌م دواییه‌ی من كردوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هیچ كات نه‌هاتون كار له‌سه‌ر به‌رهه‌م‌و كه‌سێتی‬ ‫هونه‌ری من بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و گله‌یی له‌وه‌زاره‌تی رۆش����نبیری‌و ده‌زگا‬ ‫هونه‌رییه‌كان����ی كوردس����تان ده‌كات‌و ده‌ڵێ����ت‬ ‫"پاش نزیكه‌ی‪٥٠‬س����اڵ خزمه‌ت له‌بواری گۆرانی‬ ‫كوردیدا تا ئێس����تا نه‌هاتون خزمه‌تێكی بچوكی‬ ‫گۆرانیبێژانی ره‌س����ه‌نی خۆیان بكه‌ن‌و ماوه‌یه‌ك‬ ‫به‌بڕی سێس����ه‌د هه‌زار دینار هاوكاری ده‌كراین‬ ‫ماڵیان ئاوابێ ئه‌وه‌شیان بڕی"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی مان����ه‌وه‌ی ش����ێوازی ده‌نگ����ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن����د وه‌كو ش����ێوازی جاران‪ ،‬س����ه‌اڵح‬ ‫مه‌جی����د وت����ی "به‌ڕاس����تی من ناڵێ����م هه‌مان‬ ‫ده‌نگی ته‌مه‌نی‪٢٠‬س����اڵیم ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌توانم‬ ‫بڵێم ش����ه‌قڵی تایبه‌تی خۆی له‌ده‌ست نه‌داوه‌‌و‬ ‫به‌رهه‌می تازه‌شم به‌ده‌س����ته‌وه‌یه‌ به‌شێوازێكی‬ ‫نوێ‌و سه‌رده‌میانه‌ كارده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم ناهێڵم كاره‌‬ ‫تازه‌كانم كوردبونی خۆی له‌ده‌ست بدات"‪.‬‬ ‫س����ه‌اڵح مه‌جی����د راوبۆچون����ی‌ خ����ۆی‌ وه‌ك‬ ‫باوكێك به‌رامبه‌ر باخ����ان‪-‬ی‌ كچی‌ ده‌رده‌بڕێت‌و‬ ‫ده‌ڵێ‌ "باخانی كچ����م ده‌نگێكی كوردی‌و تێری‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌ده‌بو تێكستێكی كوردی بێنێت‌و‬ ‫موزیكێكی میس����ری بخاته‌ سه‌ری منیش له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ش����ێكی ئ����ه‌و ره‌خنانه‌ی كه‌ له‌باخ����ان گیرا‬ ‫هاوڕام"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێ‌ "من كاتی خۆی كه‌ ئه‌و گۆرانییانه‌ی‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ وت به‌دڵم نه‌بو‪ ،‬به‌اڵم خۆشبه‌ختانه‌‬ ‫له‌دوای ئه‌وه‌ كۆنس����ێرتێكی له‌ئه‌ڵمانیا كرد ئه‌و‬ ‫گۆرانییان����ه‌ی نه‌وت����ه‌وه‌‌و كۆمه‌ڵێ����ك گۆرانی‌و‬ ‫مه‌قامی مامۆس����تا تای����ه‌ر تۆفیقی له‌وێ وته‌وه‌‬ ‫تائێس����تا هیچ كه‌س����ێك ب����ه‌و ش����ێوه‌ جوانه‌‬ ‫نه‌یوتۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫ی زانكۆ زۆر الوازه‌‬ ‫ی ژنانی ئه‌كادیمی له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫د‪.‬نیان نه‌وشیروان مه‌ستی‌‪ :‬رۆڵ ‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫پرۆفیسۆر د‪.‬نیان نه‌وشیروان مه‌ستی‌ مامۆستا ‌ی‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ نوێی‌ هاوچه‌رخ له‌خوێندنی‌ بااڵ له‌كۆلێژ ‌ی‬ ‫زمان له‌زانكۆ ‌ی سلێمانی‌ له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاوێنه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "ژنانی پسپۆڕو ئه‌كادیمی‬ ‫پێویسته‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی زانكۆش رۆڵی مه‌عریفی‌و‬ ‫رۆشنبیری‌و ئه‌ده‌بی ببینن‪ .‬له‌م روه‌وه‌ هه‌وڵی‬ ‫ژنانی ئه‌كادیمی زۆر به‌الوازی دێته‌ به‌رچاو كه‌ ده‌بو‬ ‫به‌شێك له‌الپه‌ڕه‌كانی رۆژنامه‌وگۆڤاره‌كان له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ئه‌مانه‌وه‌ پڕبكرێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كاریگه‌ری بنه‌ماڵه‌كه‌یان له‌بواری كلتوری‌و‬ ‫فه‌رهه‌نگ���ی‌و ئه‌كادیمی‪ ،‬د‪.‬نیان نه‌وش���یروان وتی‌ "‬ ‫گه‌رچی بنه‌ماڵه‌كه‌مان به‌بنه‌ماڵه‌ی مه‌ستی ئه‌فه‌ندی‬ ‫ناس���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌بنه‌ڕه‌تدا له‌دایك‌و باوكیش���مه‌و‌ه‬ ‫ده‌چینه‌وه‌ س���ه‌ر بابان���ه‌كان‪ .‬مه‌س���تیش نازناوی‬ ‫زانس���تی خێزانه‌كه‌مانه‌ به‌وپێیه‌ی خاوه‌ن ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫رۆش���نبیری‌و ئه‌ده‌ب���ی‌و مه‌عریفیی���ه‌كان له‌زه‌مه‌نی‬ ‫رابردودا پێویست بو هه‌ڵگری نازناوێك بن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "باپیرانم به‌نمونه‌ی ره‌س���وڵ مه‌ستی‪،‬‬ ‫كه‌ مامۆس���تا ئه‌مین زه‌ك���ی له‌كتێبه‌كه‌یدا به‌نێوی‬ ‫(مش���اهیر الكرد وكردستان"‪،‬به‌شی دوهه‌م‪ ،‬باسی‬ ‫لێوه‌ كردوه‌‪ ،‬زاناو بلیمه‌ت‌و روناكبیری زه‌مه‌نی خۆی‬ ‫بوه‌‪ .‬مامی باوكیش���م مامۆس���تا تۆفیق وه‌هبی به‌گ‬ ‫له‌روی سیاس���ه‌ت‌و فیكرو ئ���ه‌ده‌ب‌و زمانه‌وانییه‌و‌ه‬ ‫رۆڵێك���ی به‌رچاوی ب���ۆ كورد به‌گش���تی‌و خێزانه‌ك ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی بینیوه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬نیان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ باوكی‌‌و مامی‌ شه‌هید ‌ی‬ ‫نه‌ریم���ان فوئاد مه‌س���تی ده‌رگای خوێندنه‌وه‌یان بۆ‬ ‫كردۆته‌وه‌و هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ چوه‌ته‌ نێو كتێبخانه‌ی‬ ‫ماڵی باوكی‌‌و ده‌ستی‌ كردوه‌ به‌خوێندنه‌وه‌ی به‌شێكی‬ ‫زۆری ئه‌و س���ه‌رچاوانه‌ی ك ‌ه له‌كتێبخانه‌كه‌دا پارێزاو‬ ‫بون به‌نمونه‌ی ئه‌ده‌بیاتی عه‌ره‌بی كۆن‌و هاوچه‌رخ‌و‬ ‫دیوانی ش���اعیره‌ كورده‌كان نالی‌و س���الم‌و كوردی‌و‬ ‫گۆران‌و بێكه‌س‌و پیره‌مێ���ردو هه‌روه‌ها چیرۆكه‌كانی‬ ‫ره‌وشه‌ن به‌درخان‌و ته‌ها حوسێن‌و مه‌كسیم گۆرگی‌و‬ ‫گیڤاراو گاندی‌و شه‌ره‌فنامه‌ی به‌دلیسی‌و كتێبه‌كانی‬

‫کاوڕ‬ ‫ئ���ه‌م چه‌ن���د رۆژ‌ه ده‌توانیت چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫بڕیارێ���ك بده‌ی���ت ك��� ‌ه په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌ب���واری‌ دارییته‌و‌ه هه‌ی���ه‌‪ ،‬راوێژ‬ ‫به‌كه‌سانی‌ تر ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك بیر له‌و‌ه مه‌كه‌ره‌و‌ه‬ ‫ێ ش���ت روب���دات‌و ناڕێك ‌‬ ‫ره‌نگه‌ هه‌ند ‌‬ ‫ی تره‌وه‌‪،‬‬ ‫بخات ‌ه ژیانته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ر تۆی ‌ه ده‌ستوه‌ربده‌یت ‌ه كاری‌ كه‌سان ‌‬ ‫چونكه‌ كێشه‌ت بۆكه‌سانی‌ تر دروست‬ ‫دان به‌خۆتدا بگریت‪.‬‬ ‫كردوه‌‪.‬‬

‫مامۆستا ئه‌مین زه‌كی به‌گ‌و كتێبه‌كه‌ی ویلی دۆرانت‬ ‫به‌نێوی "چیرۆك���ی شارس���تانییه‌ت"‪ ..‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێ‌ "بۆیه‌ ژینگه‌ی بنه‌ماڵه‌ ژینگه‌یه‌كی رۆشنبیری‌و‬ ‫فیكری‌و ئه‌ده‌بی بو‪ .‬خودی خۆیشم هه‌ڵقواڵویی ئه‌م‬ ‫ژینگه‌ی ‌ه بوم كه‌ هه‌میش��� ‌ه پشتگیرییان له‌پڕۆسه‌ی‬ ‫خوێندنه‌وه‌ونوسینم كردوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ پسپۆڕی ئه‌ده‌بی به‌راوردكاری‪،‬‬ ‫د‪ .‬نیان وتی‌ "گه‌رچی له‌ئاماده‌یی‪ ،‬به‌ش���ی زانستی‪،‬‬ ‫نمره‌یه‌كی باشم به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬به‌اڵم روم كرد‌ه به‌شی‬ ‫زم���ان‌و ئه‌ده‌بی عه‌ره‌بی‪ .‬ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه كارێكی‬ ‫خۆڕسكی نه‌بو به‌ڵكو حه‌زه‌ پێشوه‌خته‌كان مۆتیڤی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ بو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌الیه‌ك���ه‌وه‌ ئه‌ده‌ب���ی عه‌ره‌بی خاوه‌ن‬ ‫ئه‌زمونێكی به‌رفراوانی رۆش���نبیری بو‪ ،‬نه‌ك هه‌ر بۆ‬ ‫من‪ ،‬به‌ڵكو بۆ زۆرێ���ك له‌ئه‌ده‌به‌ زلهێزه‌كانی وه‌ك‬ ‫ئه‌ده‌بی فه‌ڕه‌نسی‌و ئه‌ڵمانی‌و ئینگلیزی‌و ئیسپانی ك ‌ه‬ ‫ئه‌م ئه‌ده‌بان ‌ه زۆر كاریگه‌ر بون به‌كلتورو ئه‌ده‌بیاتی‬ ‫عه‌ره‌بی‪ .‬له‌الیه‌كی تریشه‌وه‌‪ ،‬خوازیار بوم له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ئه‌ده‌بیاتی عه‌ره‌بییه‌وه‌ بۆش���اییه‌ هونه‌ری‌و فیكری‌و‬ ‫مه‌عریفییه‌كانم پڕ بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات كه‌ "هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاو‌ه‬ ‫حه‌ز وخولیاكانم بریتی ب���و له‌ئه‌ده‌بی به‌راوردكاری‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی له‌نێ���وان ئه‌ده‌بی عه‌ره‌ب���ی‌و كوردیدا‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت ك��� ‌ه ئاره‌زوه‌كانم بۆ ئه‌م‬ ‫پس���پۆڕیی ‌ه به‌راوردكارییه‌ به‌مه‌به‌س���تی ده‌رخستنی‬ ‫ئه‌ده‌به‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌كه‌م بو"‪.‬‬ ‫ده‌شڵ ‌ێ "چونك ‌ه وا نیشان ده‌درا ك ‌ه ئه‌ده‌بی كوردی‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌ده‌بیاتی عه‌ره‌بی بێت كه‌ ئه‌مه‌ دواتر‬ ‫له‌رێگه‌ی لێكۆڵینه‌و‌ه به‌راوردكارییه‌كانه‌وه‌ ده‌ركه‌وت‬ ‫كه‌ كاره‌كه‌ به‌و ش���ێو‌ه زه‌ق ‌ه نییه‌و ئه‌ده‌بی كوردیش‬ ‫هاوش���ێوه‌ی ئه‌ده‌ب���ی عه‌ره‌ب���ی خاوه‌ن كه‌س���ێتی‬ ‫بیركردنه‌وه‌و نوسینی خۆیه‌تی"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئه‌ده‌بی‌ به‌راوردكاریش وتی‌ "ئه‌ده‌بی‬ ‫ب���ه‌راوردكاری پردێك���ی ه���ه‌ره‌ گرنگ���ی گه‌یاندن‌و‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی ‌ه له‌نێ���وان ئه‌ده‌ب���ه‌ نه‌ته‌وایه‌تی��� ‌ه‬ ‫جیاوازه‌كاندا‪ .‬لێره‌شه‌وه‌ ده‌توانین خۆمان به‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫بناسێنین‌و پێچه‌وانه‌كه‌شی هه‌ر راسته‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "واته‌ ئه‌ده‌بی به‌راوردكاری له‌یه‌ك كاتدا‬

‫قرژاڵ‬

‫هه‌ڵگ���ری چه‌ند كارنامه‌یه‌كه‌ له‌وان���ه‌ گه‌ڕان به‌دوای‬ ‫شوناس‌و ناس���نام ‌ه نه‌ته‌وایه‌تیه‌كان‌و گه‌ڕان به‌دوای‬ ‫مه‌س���ه‌ل ‌ه گرنگ‌و ش���اراوه‌كانی نه‌ته‌وه‌و ناس���اندنی‬ ‫ئه‌ده‌ب ‌ه بچكۆله‌كان به‌گه‌وره‌كان‌و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا ك��� ‌ه ئه‌وه‌ی خ���ودی خۆی‌و‬ ‫مامۆس���تاكه‌ی‌ پڕۆفیسۆر زاهیر له‌تیف‪ ،‬مه‌به‌ستیان ‌ه‬ ‫ده‌رخستنی هێزی ئه‌ده‌بی كوردییه‌ له‌نێو ئه‌ده‌بیاتی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌و ئینگلیزی���دا ك��� ‌ه دو ئه‌ده‌ب���ی گه‌وره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تین‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پێگه‌ی‌ ژن له‌ناوه‌ند‌ه ئه‌كادیمیه‌كاندا‪،‬‬ ‫مه‌س���تی‌ وت ‌ی "به‌گشتی ئه‌كادیمیا پێویست ‌ه جێگه‌ی‬ ‫خ���ۆی له‌زانك���ۆو ده‌ره‌وه‌ی زانكۆ بكات���ه‌وه‌و ته‌نها‬ ‫زاراوه‌یه‌ك���ی بێده‌س���ه‌اڵتی روكه‌ش���ی نه‌بێت‪ .‬ژنان‬ ‫له‌پێناو هاوس���ه‌نگییه‌ بابه‌تییه‌كان���ی خۆیان له‌گه‌ڵ‬ ‫پیاواندا پێویس���ته‌ چاالكانه‌تر بچن ‌ه نێو لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫ئه‌كادیمیاكانه‌وه‌‪ .‬ئه‌م���ه‌ش له‌الیه‌كی تره‌وه‌ له‌پێناو‬ ‫به‌رزڕاگرتنی كه‌سێتیه‌كه‌یه‌تی له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "ته‌نان���ه‌ت ژنان���ی پس���پۆڕوئه‌كادیمی‬ ‫پێویس���ته‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی زانكۆش رۆڵ���ی مه‌عریفی‌و‬ ‫رۆش���نبیری‌و ئه‌ده‌ب���ی ببینن‪ .‬ل���ه‌م روه‌وه‌ هه‌وڵی‬ ‫ژنانی ئه‌كادیمی زۆر به‌الوازی دێت ‌ه به‌رچاو ك ‌ه ده‌بو‬ ‫به‌شێك له‌الپه‌ڕه‌كانی رۆژنامه‌و گۆڤاره‌كان له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ئه‌مانه‌وه‌ پڕبكرێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ل���ه‌و بڕوایه‌دای���ه‌ كه‌ "م���ه‌رج نیه‌ كه‌س��� ‌ه‬ ‫ئه‌كادیمییه‌كان‪ ،‬به‌ژنان‌و پیاوانه‌وه‌‪ ،‬به‌رهه‌مه‌كانیان‬ ‫ته‌نه���ا له‌گۆڤ���اره‌ زانس���تییه‌كاندا باڵوبكه‌نه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫تێك���ڕای خه‌ڵكی س���ودیان لێ نابین���ن چونكه‌ ئه‌و‬ ‫گۆڤارانه‌ ناكه‌ونه‌ به‌رده‌ستیان"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هۆكار ‌ی به‌راوردكردنی‌ شیعری‌ شاعیران ‌ی‬ ‫ك���ورد به‌تایبه‌ت���ی‌ گۆران‌و ش���ێركۆ بێكه‌س له‌گه‌ڵ‬ ‫شاعیر‌ه ناسراوه‌كانی عه‌ر‌هب‌و ئه‌وروپیه‌كان‪ ،‬د‪.‬نیان‬ ‫وت ‌ی "پێش هه‌مو شتێك‪ ،‬لێكۆڵینه‌و‌ه به‌راوردییه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی له‌نێوان ئه‌ده‌به‌ زلهێ���زه‌كان‪ ،‬به‌نمونه‌ی‬ ‫ئه‌ده‌بی ئینگلیزی‌و فه‌ڕه‌نس���ی‌و ته‌نانه‌ت عه‌ره‌بیش‌و‬ ‫ئه‌ده‌به‌ بچوك���ه‌كان‪ ،‬به‌نموون���ه‌ی ئه‌ده‌بی كوردی‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ داوای ئه‌وه‌مان لێده‌كه‌ن كه‌له‌نێوان ده‌ق ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژێراوه‌كاندا پێویس���ته‌ جۆره‌ دراوس���ێیه‌تییه‌ك‬ ‫له‌هێ���زو توان���او ده‌ربڕینه‌ هون���ه‌ری‌و بابه‌تییه‌كاندا‬

‫شێر‬

‫ی كێش���ه‌ له‌نێ���وان تۆو‬ ‫ی بون ‌‬ ‫ی به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ئیش���ه‌و‌ه ب���ار ‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ په‌س���تان ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیت زۆر خ���راپ ده‌بێ���ت‪ ،‬خێزانه‌ك���ه‌ت یان خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫توانای‌ بڕیاردانت نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێك راستیت بۆده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫هه‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "واته‌ گه‌ر نمونه‌ی ئه‌ده‌بی ئینگل‬ ‫بێت له‌گه‌وره‌ ش���اعیری ئینگلیزی‌و جیها‬ ‫ئه‌وا له‌به‌رامبه‌ردا پێویس���ته‌ ش���اعیرێكی‬ ‫كورد به‌نمون���ه‌ی گۆران‌و ش���ێركۆ بێكه‌س‬ ‫چونك ‌ه ئه‌م دو ش���اعیره‌ی ئێم���ه‌‪ ،‬تا راد‬ ‫ب���اش‪ ،‬توان���ای روبه‌ڕوبونه‌وه‌ فیك���ری‌و‬ ‫ته‌كنیكییه‌كانی ئیلیۆت یان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ته‌كه‌ی‌ باش���تر رونده‌كاته‌‬ ‫"پڕۆس���ه‌ی دابه‌شبونی ئه‌ده‌ب به‌س���ه‌ر‬ ‫جی���اواز (گه‌وره‌و بچ���وك) بونی نامێنێ�‬ ‫ئه‌م���ه‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی ئه‌ده‌ب���ه‌ بچوك‬ ‫به‌نمونه‌ی ئه‌ده‌بی كوردی‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌شد‬ ‫ئاگاداری ئه‌و راستییه‌ین كه‌ ئاستی بیركرد‬ ‫داهێنان‌و هێزو تواناكان هاوشێو‌ه نین"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "لێره‌دا گۆران‌و ش���ێركۆ بێك‬ ‫ئه‌ده‌بی نه‌ته‌وایه‌ت���ی‌و به‌راوردكاری���دا‪ ،‬د‬ ‫س���ه‌ركه‌وتون‌و ده‌توانن ئه‌ركی نزیكبونه‌و‬ ‫گه‌وره‌كان ببینن‪ .‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌ش���ه‌‪ ،‬له‌‬ ‫مانگه‌ی راب���ردودا (‪ )10‬د‌ه لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫هاوبه‌ش���م له‌گه‌ڵ مامۆستام پرۆفیسۆر زا‬ ‫له‌سه‌ر گۆران‌و شێركۆ بێكه‌س ئه‌نجامداوه‌‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ش���ده‌كات كه‌ "س���ه‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وانانه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌م���ا ره‌خنه‌ییه‌‬ ‫ئه‌نجامدراون‌و دورن له‌یاس���ا ترادیش���نه‌ك‬ ‫ئه‌مانه‌ش���دا بایه‌خمان به‌ش���اعیرانی تری‬ ‫به‌كۆن‌و تازه‌وه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬نیان ده‌ش���ڵێ‌ "هه‌ڵبژاردنی ش���اعیر‬ ‫ب���ۆ ڕێبازی ئه‌ده‌ب���ی به‌راوردكاری كارێكی‬ ‫نییه‌ونوسه‌ر پێویسته‌ زۆر وریا بێت له‌هه‌ڵب‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه كاره‌كه‌ پێده‌نێت���ه‌ ده‌ما‬ ‫نابابه‌تی كه‌ دورمان ده‌خاته‌و‌ه له‌راستییه‌‬ ‫تواناو وزه‌كان"‪.‬‬ ‫جه‌غت ‌ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ك���رده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌ گه‌ر ئه‌نجامی���ش بدرێت ئ‬ ‫ره‌خنه‌وه‌ جێگه‌ی خۆی ناگرێت‪ ،‬به‌ڵكو د‬ ‫بازنه‌یه‌كی گاڵته‌جارییه‌وه‌ ك��� ‌ه ئه‌مه‌ له‌به‬ ‫ئه‌ده‌بی نه‌ته‌وه‌ بچوكه‌كاندا نییه‌"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫به‌دۆخێكدا ده‌ڕۆیت ك ‌ه بڕیاردان زۆر‬ ‫قورس ده‌بێت بۆ تۆ‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ناچاربیت‬ ‫به‌بێده‌نگی‌ بمێنیته‌وه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫سیمۆڵۆژیای فۆتۆ‬

‫سیاسەت‌و موقەدەس‌و دین‬

‫پ‪.‬د‪.‬زاهیر له‌تیف كه‌ریم‬ ‫سۆس���یر‪ ،‬ك ‌ه به‌یه‌كێك له‌پێش���ه‌نگه‌كانی‬ ‫س���یمۆڵۆژیای زمانه‌وانی ناسراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫س���یمۆڵۆژیا بریتی ‌ه له‌ده‌رخستنی راستی‌و‬ ‫ره‌هه‌ن���ده‌ فیك���ری‌و سۆس���یۆڵۆژی‌و‬ ‫س���ایكۆڵۆژییه‌كان‪ .‬به‌م���ه‌ش س���یمۆڵۆژیا‬ ‫ته‌نه���ا په‌یوه‌س���ت نی���ه‌ به‌چوارچێ���و‌ه‬ ‫زمانه‌وانیی���ه‌كان به‌ڵك���و له‌ی���ه‌ك كات���دا‬ ‫بای���ه‌خ به‌چه‌مك��� ‌ه زمانه‌وان���ی‌و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫زمانه‌وانیی���ه‌كان ده‌دات‪.‬له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش���دا‬ ‫سیموڵۆژیا له‌رێگه‌ی په‌یوه‌ندییه‌ ئاماژه‌یی‌و‬ ‫هێمای���ی‌و ئایكۆنییه‌كان���ه‌وه‌ ده‌توانێ���ت‬ ‫به‌دوای س���یمانتیكای ماناكان���دا بگه‌رێت‪.‬‬ ‫له‌پێن���او به‌رجه‌س���ته‌كردنی س���یمۆڵۆژیا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م وت���اره‌ی ئێم��� ‌ه له‌الیه‌كه‌وه‌ پش���ت‬ ‫به‌وێنه‌یه‌كی ئه‌رشیفی به‌شێك له‌سه‌ركرد‌ه‬ ‫سیاسی‌و سه‌ربازییه‌كانی یه‌كێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان ده‌به‌ستێت‪ ،‬له‌الیه‌كی تریشه‌و‌ه‬ ‫به‌رێبازی ره‌خنه‌ی پشكنینی سیمۆڵۆژیا ك ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌یش له‌بنه‌ڕه‌تدا پشتی به‌سێ جه‌مسه‌رو‬ ‫كۆڵه‌كه‌ی سه‌ره‌كی سیمۆڵۆژیا به‌ستوه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌می���ان‪ -‬پش���كنینی خۆته‌ن���ی‬ ‫(المحایث��� ‌ه )‪.‬مه‌به‌س���ت له‌م پش���كنین ‌ه‬ ‫بریتی��� ‌ه له‌گ���ه‌ڕان ب���ه‌دوای په‌یوه‌ندیی��� ‌ه‬ ‫ناوه‌كییه‌كانی ده‌ق‪ ،‬ئه‌ویش به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫نزیكبونه‌وه‌وده‌ستنیشانكردنی واتاو ماناكان‪.‬‬ ‫وێنه‌ ئه‌رش���یفییه‌ ئاماژه‌پێكراوه‌كه‌ی ئێمه‌‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه له‌رێگه‌ی رێكه‌وتێكی فه‌یس���بوكییه‌و‌ه‬ ‫به‌ده‌ستمان گه‌یشت‪ ،‬ده‌رئه‌نجامی كۆمه‌ڵێك‬ ‫په‌یوه‌ندی ش���اراوه‌یه‌‪ ،‬كه‌ دواتر ئه‌م وێنان ‌ه‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی كردنه‌وه‌ی ك���ۆدو ئاماژه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ب���ه‌ره‌و كردن���ه‌و‌ه ده‌چن‪ .‬گه‌ر س���ه‌یرێكی‬ ‫وێنه‌ك ‌ه بكه‌ی���ن ده‌بینی���ن پێكهاتوه‌ له‌دو‬ ‫جۆر كه‌سایه‌تی‪ .‬كه‌سایه‌تییه‌كی سیاسی‌و‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی سه‌ربازی‌و پێشمه‌رگایه‌تی‪.‬‬ ‫له‌هه‌م���ان كاتیش���دا تێكه‌ڵبونێكی���ش‬ ‫له‌نێوانیان���دا هه‌ی��� ‌ه وه‌ك كه‌س���ایه‌تی‬ ‫م���ام ج���ه‌الل‌و نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ك ‌ه‬ ‫هه‌ردوكیان له‌یه‌ككاتدا سیاس���ه‌تمه‌دارێكی‬ ‫پرۆفیشناڵ‌و پێش���مه‌رگه‌یه‌كی كۆڵنه‌ده‌رن‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا گ���ه‌ر به‌راوردێ���ك له‌نێ���وان ئه‌م‬ ‫دو جه‌مس���ه‌ره‌ جی���اوازه‌دا بكه‌ی���ن ئ���ه‌وا‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌ سیاس���یه‌كه‌ی ئ���ه‌م دو‬ ‫كه‌س���ێتیی ‌ه زاڵتر‌ه به‌س���ه‌ر كه‌س���ایه‌تیی ‌ه‬ ‫سه‌ربازی‌وپێش���مه‌رگایه‌تییه‌كه‌یاندا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫له‌كه‌س���ێتی نه‌وش���یروان فوئاد مه‌ستی دا‬ ‫كاره‌ك���ه‌ پێچه‌وانه‌یه‌وچه‌مكه‌ س���ه‌ربازی‌و‬ ‫پێش���مه‌رگایه‌تییه‌كه‌ زاڵت���ره‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫سیاسییه‌كه‌یدا‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌وێنه‌كه‌دا‪ ،‬چه‌مكی دیموكراس���ی‬ ‫له‌گرته‌و كه‌س���ایه‌تییه‌ جیاوازه‌كاندا به‌دی‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬كه‌س���ایه‌تییه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫به‌نمونه‌ی مام جه‌الل‌ونه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫ته‌واو رێز له‌بۆچون‌و پالنه‌كانی فه‌رمانده‌ی‬ ‫سه‌ربازی‌و پێشمه‌رگایه‌تی نه‌وشیروان فوئاد‬ ‫مه‌ستی ده‌گرن‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه سه‌ركرد‌ه‬ ‫سه‌ربازی‌وپێشمه‌رگه‌ییه‌كان به‌هه‌مان كێش‌و‬ ‫قه‌باره‌ی سه‌ركرده‌ سیاس���ییه‌كان ئازادان ‌ه‬ ‫ده‌ڕواننه‌ سه‌ركرد‌ه سیاسییه‌كان‪ .‬ك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌جوڵه‌ی گرته‌وده‌موچاوی س���ه‌ركرده‌كاندا‬ ‫ره‌نگ���ی داوه‌ته‌وه‌‪ .‬دی���ار‌ه ئه‌مه‌ش به‌پێی‬ ‫گریمان���ه‌كان‪ ،‬به‌ش���ێكه‌ له‌سیاس���ه‌تی‬ ‫گش���تی حزبه‌ك���ه‌ ك���ه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای‬ ‫رێزگرتن‌و گوێگرت���ن له‌یه‌كترو گۆڕینه‌وه‌ی‬ ‫بیروبۆچون���ه‌كان دامه‌زراوه‌‪ .‬به‌مانایه‌كی تر‬ ‫دایه‌لۆگ له‌نێوان ئه‌ندامانی حزب له‌س���ه‌ر‬ ‫بناغ���ه‌ی كارك���ردن‌و چه‌ندایه‌تییه‌ك���ه‌ی‬ ‫دامه‌زراوه‌ نه‌ك پۆڵینكردنێكی سه‌رمایه‌داری‬ ‫به‌وه‌ی بۆش���اییه‌ك هه‌بێت له‌نێوان پیشه‌و‬ ‫ئه‌ركی ئه‌ندامان به‌تایبه‌تی له‌نێوان ئه‌ركی‬ ‫سیاسی‌و پێشمه‌رگایه‌تی‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌گرت ‌ه وێنه‌ییه‌كه‌دا ئاماژه‌یه‌كی‬ ‫ناڕاس���ته‌وخۆ ب���ۆ كاری ئاماده‌باش���ی‌و‬ ‫خۆئاماده‌ك���ردن بۆ ئه‌گه‌ره‌كانی مه‌س���ه‌ل ‌ه‬ ‫نه‌خوازراوه‌كان به‌دیده‌كرێت‪ .‬سه‌ركرده‌كان‬ ‫به‌جی���اوازی پس���پۆڕی‌و ئه‌ركه‌كانی���ان‬ ‫له‌س���ه‌ر س���كێچی نه‌خش���ه‌وپالنه‌كان‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌وله‌وێشه‌وه‌ بۆچون‌و گریمانه‌كان‬ ‫له‌دایك ده‌بن‌و دواتر بڕیاری له‌سه‌ر ده‌درێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه مه‌س���ه‌له‌كان‬ ‫ته‌واو پش���ت به‌كه‌س���ایه‌تییه‌ جیاوازه‌كان‬ ‫ده‌به‌س���تێت وه‌ك ئه‌وه‌ی هه‌مو پێویس���ت ‌ه‬ ‫به‌ی���ه‌ك هاوێن ‌ه به‌ش���دار بن له‌پرۆس���ه‌ی‬ ‫مه‌س���ه‌له‌وئاینده‌كانی‪ .‬ئه‌م���ه‌ش به‌دیوێكی‬ ‫ت���ردا ب���ه‌و مانایه‌ دێت كه‌ خۆس���ه‌پاندن‌و‬ ‫خۆبه‌گه‌وره‌ت���ر له‌بونی���ادی گرته‌ك���ه‌دا‬ ‫بونی نی���ه‌‪ .‬لێره‌ش���ه‌و‌ه به‌دیكتاتۆركردن‌و‬ ‫قۆرخك���ردن له‌نێو ئه‌م گروپ��� ‌ه فیكرییه‌دا‬ ‫كۆتاییان پێهات���وه‌‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ چه‌مكی‬ ‫هاوپه‌یمانێت���ی‌و هه‌ماهه‌نگ���ی ده‌بێت��� ‌ه‬ ‫كه‌ره‌سته‌یه‌كی هه‌ره‌به‌نرخی گوتاره‌كه‌یان‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌مان���ه‌‪ ،‬له‌گرته‌ك���ه‌دا گرنگیدانی‬ ‫س���ه‌ركرده‌كان‌و په‌رۆشییان بۆ مه‌سه‌له‌كان‬ ‫به‌ده‌رده‌كه‌ون‪ .‬ئه‌مه‌ش ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ بونیادی ئه‌م سه‌ركردانه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‬

‫‪13‬‬

‫رێبین هه‌ردی‬

‫تاڵه‌بانی‌و نه‌وشیروان‌و چه‌ند سه‌رکرده‌یه‌کی یه‌کێتی‬ ‫له‌گوتارێكی تایب ‌هت‌و گشتگیردا ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆنمون ‌ه چه‌مكی گواس���تنه‌وه‌و جێگۆڕكێ‌و‬ ‫ستراتیژییه‌ت به‌دی ده‌كرێت‪ .‬گه‌ر له‌زه‌مه‌نی‬ ‫پێش راپه‌ری���ن له‌الیه‌ك���ه‌وه‌ ئێمه‌ی كورد‬ ‫به‌گشتی‌و خاوه‌ن ئایدیای وێنه‌ك ‌ه به‌تایبه‌تی‬ ‫خۆیان له‌قۆناغێكی مه‌عریفی‌و رۆشنبیری‌و‬ ‫س���ه‌ربازی دیاریك���راودا بینیبێت���ه‌وه‌ ئه‌وا‬ ‫ل���ه‌دوای راپه‌رین گۆڕانكارییه‌ك له‌ئاس���تی‬ ‫ئ���ه‌و چه‌مكان���ه‌دا روی���ان داوه‌‪ .‬له‌قۆناغی‬ ‫هه‌ره‌مه‌ك���ی عه‌فه‌وییه‌ته‌وه‌ ب���ۆ قۆناغێكی‬ ‫مه‌ده‌نی‌و ئه‌كادیمیا‪ .‬جه‌بار فه‌رمان گه‌رچی‬ ‫له‌روی پێشمه‌رگایه‌تییه‌و‌ه رۆڵێكی به‌رچاوی‬ ‫له‌بزوتنه‌وه‌ی چه‌كداری شاخدا بینیو‌ه به‌اڵم‬ ‫وه‌ك له‌گرت��� ‌ه وێنه‌ییه‌كه‌دا به‌ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌چ���اوی رێ���زو زانس���تی ئه‌كادیمی���ای‬ ‫س���ه‌ربازییه‌وه‌ گوێبیس���تی رێنماییه‌كانی‬ ‫نه‌وشیروان فوئاد مه‌س���تی ی ‌ه چونك ‌ه ئه‌و‬ ‫یه‌قینه‌ی ال دروست بو‌ه كه‌ دۆخ‌و زه‌مه‌نه‌كان‬ ‫جیاوازه‌و پێویس���ته‌ ژیرانه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌سه‌له‌كانی زه‌مه‌نی وێنه‌كه‌دا بكرێت‪.‬‬ ‫گه‌ر س���ه‌یرێكی خێ���رای گرته‌ك ‌ه بكه‌ین‬ ‫ئه‌وا به‌ئاش���كرا خۆی له‌دو جۆر پۆش���اكدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ .‬یه‌كه‌میان‪ ،‬پۆشاكێكی كوردی‌و‬ ‫پێش���مه‌رگایه‌تی‪ .‬دوهه‌میان‪ ،‬پۆش���اكێكی‬ ‫مه‌ده‌نی‪.‬ئه‌مه‌ش له‌الیه‌كه‌و‌ه ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ هێش���تا س���ه‌ركرده‌و تاكه‌كان دڵنیانین‬ ‫له‌مه‌سه‌ل ‌ه سیاسییه‌كان‌و پۆشاكه‌ كوردیی ‌ه‬ ‫پێش���مه‌رگایه‌تییه‌كه‌ نیش���انه‌ی خه‌بات���ی‬ ‫درێژخایه‌نی كوردایه‌تییه‌وله‌هه‌مان كاتیشدا‬ ‫پێویس���تییه‌كی ئایدیۆڵۆژی‌و نه‌ته‌وایه‌تییه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تریش���ه‌وه‌ پۆش���اك ‌ه مه‌ده‌نییه‌ك ‌ه‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك���ی ره‌وانبێژییه‌ ب���ۆ دامه‌زراندنی‬ ‫بازنه‌یه‌كی جوگرافی سه‌ربه‌خۆ كه‌ پێویستی‬ ‫به‌كه‌ره‌س���ت ‌ه نوێیه‌كانی س���ه‌رده‌م ‌ه وه‌ك‬ ‫نه‌خشه‌و سكێچێكی ئه‌ندازه‌یی هاوچه‌رخانه‌‪.‬‬ ‫عه‌فه‌وییه‌ت دانه‌مه‌زراو‌ه به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌و‌ه جگ ‌ه له‌مه‌‪ ،‬نه‌وش���یروان فوئاد مه‌س���تی‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای ئایدیۆڵۆژیایه‌كی لۆژیكی به‌وپێیه‌ی هه‌رله‌س���ه‌ره‌تای شۆڕشی نوێو‌ه‬ ‫نه‌خش���ه‌ ب���ۆدارژراو دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م ‌ه به‌ش���دار‌ه له‌گۆڕه‌پان‌و خه‌باتی سیاس���ی‌و‬ ‫پێچه‌وانه‌ی رژێمه‌ دیكتاتۆره‌كانه‌ كه‌ له‌زۆر پێش���مه‌رگایه‌تی نه‌ته‌وه‌ك���ه‌ی‪ ،‬خ���اوه‌ن‬ ‫حاڵه‌تدا عه‌فه‌وییه‌ت رۆڵی سه‌ره‌كی ده‌بینێت‌و ئه‌زمونێكی س���ه‌ربازی‌و پێش���مه‌رگایه‌تی‬ ‫له‌هه‌مان كاتیشدا سه‌ركرده‌كانیان به‌چاوی نمونه‌ییه‌وله‌رێگه‌ی ئه‌زمونه‌كه‌یه‌و‌ه توانیوێتی‬ ‫رێ���زه‌وه‌ ناڕوانن ‌ه ئه‌ندامه‌كانی���ان‌و تێكڕای سه‌ركرد‌ه سیاس���ییه‌كانی خۆی قایل بكات‬ ‫خه‌ڵكی‪ .‬به‌مانایه‌كی جیاوازتر‪ ،‬س���ه‌ركرد‌ه به‌وه‌ی پێویست ‌ه گوێی لێ بگیرێت‌و كاریش‬ ‫سیاسی‌وسه‌ربازی‌و پێش���مه‌رگایه‌تییه‌كانی له‌سه‌ر بۆچونه‌كانی بكرێت‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریشدا‬ ‫گرت��� ‌ه وێنه‌ییه‌ك��� ‌ه كه‌س���انێكی س���اده‌و س���ه‌ركرد‌ه سیاس���ییه‌كان به‌نمونه‌ی مام‬ ‫سروش���تین‌و رێ���ز له‌بۆچون���ی به‌رامبه‌ری جه‌الل‌ونه‌وش���یروان مس���ته‌فا گه‌یشتونه‌ت ‌ه‬ ‫هاورێیانی���ان ده‌گ���رن‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا ئه‌و باوه‌ڕه‌ی ك ‌ه ئه‌زمونگه‌رایی س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫نه‌وشیروان فوئاد مه‌ستی یش مافی ته‌واوی س���ه‌ربازی‌و پێش���مه‌رگه‌ییه‌كان هێزێك���ی‬ ‫داوه‌ به‌مه‌سه‌له‌وكه‌یسه‌كان‌ودڵس���ۆزان ‌ه وزه‌به‌خشه‌ بۆ رزگاربون له‌قه‌یرانی مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كان ب���ۆ س���ه‌ركرده‌كان رون‌و گه‌وره‌كان‪.‬‬ ‫گه‌ر س���ه‌رنجێكی بونیادگه‌ران���ه‌ بده‌ین ‌ه‬ ‫ش���یته‌ڵ ده‌كات���ه‌وه‌‪ .‬واته‌ ئه‌م س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫سه‌ربازی‌و پێش���مه‌رگه‌ییه‌‪ ،‬به‌پێی ئه‌زمون ‌ه گرت ‌ه وێنه‌ییه‌ك ‌ه ئه‌وا ده‌بینین نه‌وش���یروان‬ ‫ئه‌كادیم���ی‌و زه‌مه‌نییه‌كانی خ���ۆی دڵنایی فوئ���اد مه‌س���تی زیات���ر روی ده‌م���ی‬ ‫خۆی بۆ پالن���ه‌كان راده‌گه‌یه‌نێت له‌هه‌مان له‌نه‌وشیروان مسته‌فایه‌‪.‬دیار‌ه به‌پێی سیاقی‬ ‫كاتیشدا به‌رامبه‌ر‌ه سیاسییه‌كانیش دڵنیان مێژویی خه‌باتی سیاس���ی‌و شۆڕش���گێری‬ ‫له‌ناوه‌رۆك‌و ئه‌نجامی ئه‌زمونی ئه‌م سه‌ركرد‌ه له‌ئایدیاكه‌یاندا ده‌س���ه‌اڵته‌كان دابه‌ش بون‬ ‫سه‌ربازییه‌‪ .‬به‌ڵگه‌ی ئه‌مه‌ش ئاماده‌بونێكی به‌س���ه‌ر ده‌س���ته‌ی سیاس���ی‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫بابه‌تیان���ه‌ی س���ه‌ركرده‌ سیاس���ییه‌كانه‌ چه‌كداری‌و شۆرش���گێڕی‪ .‬مام جه‌الل زیاتر‬ ‫به‌ره‌و هه‌گب���ه‌ سیاسییه‌كان‌ونه‌وش���یروان‬ ‫له‌زه‌مه‌نی وێنه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫دوهه‌می���ان‪ -‬پش���كنینی بونیادگ���ه‌ری‪ .‬مسته‌فا به‌ره‌و هه‌گبه‌ی سیاسی‌و چه‌كداری‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م پش���كنینه‌ ب���ه‌دوای چه‌ندێت���ی لێ���ره‌دا دیدوس���تراتیژیه‌تی ئایدیاكه‌ی���ان‬ ‫واتاومه‌به‌س���ته‌كاندا ده‌گه‌ڕێ���ت‪ .‬گه‌رچ���ی به‌ده‌رده‌كه‌وێ���ت ب���ه‌وه‌ی هه‌ماهه‌نگ���ی‬ ‫پێش���تر له‌هه‌ندێك گۆش���ه‌وه‌ ئاماژه‌ماندا له‌نێو س���ه‌ركرده‌كانداوله‌الیه‌كی تریش���ه‌و‌ه‬ ‫به‌چه‌ن���د مانای���ه‌ك ب���ه‌اڵم ل���ه‌م جۆره‌ی به‌ئازادیكردن���ی س���ه‌ركرده‌كان له‌دۆخ���ه‌‬ ‫پش���كنینه‌دا جه‌خت له‌س���ه‌ر مه‌به‌س���ت ‌ه ناسروش���تییه‌كاندا كه‌ره‌س���ته‌یه‌كی هه‌ر‌ه‬ ‫جۆراوجۆره‌كانی گرت��� ‌ه وێنه‌ییه‌ك ‌ه ده‌كه‌ین به‌نرخی دیموكراسییه‌ت ‌ه نه‌ك پێچه‌وانه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫كه‌ ئ���ه‌م چه‌ندایه‌تیی���ه‌ له‌ئه‌نجامدا خۆیان به‌مه‌ش كاره‌كانیان پێده‌نێنه‌ قۆناغی كاری‬

‫له‌گرت ‌ه وێنه‌ییه‌كه‌دا‬ ‫ئاماژه‌یه‌كی ناڕاسته‌وخۆ‬ ‫بۆ كاری ئاماده‌باشی‌و‬ ‫خۆئاماده‌كردن بۆ‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كانی مه‌سه‌ل ‌ه‬ ‫نه‌خوازراوه‌كان‬ ‫به‌دیده‌كرێت‬ ‫سه‌ركرده‌كان به‌جیاوازی‬ ‫پسپۆڕی‌و ئه‌ركه‌كانیان‬ ‫له‌سه‌ر سكێچی‬ ‫نه‌خشه‌وپالنه‌كان‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌وله‌وێشه‌و‌ه‬ ‫بۆچون‌و گریمانه‌كان‬ ‫له‌دایك ده‌بن‌و دواتر‬ ‫بڕیاری له‌سه‌ر ده‌درێت‬

‫ده‌ست ‌ه جه‌معییه‌وه‌‪.‬‬ ‫سێهه‌میان‪ :‬پشكنینی گوتاری‪ .‬مه‌به‌ست‬ ‫ل���ه‌م پش���كنینه‌ ئه‌وه‌ی��� ‌ه كه‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫یه‌كه‌كانی گرته‌كه‌ له‌كۆتاییدا خۆیان له‌نێو‬ ‫گوتارێك���ی فیكری‌و سیاس���ی دیاریكراودا‬ ‫ده‌بینێت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م��� ‌ه به‌ئاراس���ته‌یه‌كی تر‬ ‫پێ���ی ده‌وترێ���ت "به‌گه‌ڕخس���تنی توان���ا‬ ‫گوتاریی���ه‌كان"‪ .‬دروس���تكردنی گوتاریش‬ ‫پێویس���تی به‌كۆمه‌ڵێ پرنسیپ‌و پێكهاته‌ی‬ ‫مه‌عریفی‌و فیكری‌و سیاس���ی‌و فه‌رهه‌نگی‌و‬ ‫پس���پۆڕی هه‌یه‌‪ .‬كۆبونه‌وه‌ی سه‌ركرده‌كان‬ ‫له‌گرت���ه‌ وێنه‌ییه‌ك���ه‌دا به‌مه‌به‌س���تی‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی گرنگ‌و پی���رۆز هاتوه‌‪ .‬وات ‌ه‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی گرن���گ س���ه‌ركرده‌كانی‪،‬‬ ‫به‌جی���اوازی پس���پۆڕییان‪ ،‬كۆكردۆت���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌پێناو گوتاره‌كه‌یاندا‪ ،‬تێگه‌یشتنێك له‌نێو‬ ‫سه‌ركرده‌كاندا به‌دی ده‌كرێت‪ .‬ئه‌م چه‌مكی‬ ‫كۆبونه‌وه‌و تێگه‌یش���تن‌و گرێدانه‌ گوزارشت‬ ‫له‌گوتارێك���ی داواك���راوی ج���دی ده‌كات‪.‬‬ ‫گوتاره‌ك���ه‌ش خ���ۆی له‌دامه‌زران���دن یان‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌كردنی قه‌واره‌یه‌كی نیشتمانی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی س���ه‌ربه‌خۆ‪ ،‬یان پارێزگاریكردن‬ ‫له‌ده‌ستكه‌وت وكه‌س���ێتی دامه‌زراوه‌كانیان‪،‬‬ ‫كه‌ بێگومان ئه‌م قه‌واره‌ی ‌ه هه‌وڵ‌و كۆشش‌و‬ ‫ماندوبون���ی به‌رده‌وامی ده‌وێت ك ‌ه ئه‌مڕۆك ‌ه‬ ‫هه‌موان له‌چاوه‌ڕوانی ئه‌م وێنه‌یه‌دایه‌‪.‬‬

‫گه‌ر سه‌یرێكی‬ ‫وێنه‌ك ‌ه بكه‌ین‬ ‫ده‌بینین پێكهاتو‌ه‬ ‫له‌دو جۆر كه‌سایه‌تی‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی سیاسی‌و‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی‬ ‫سه‌ربازی‌و‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تی‪.‬له‌هه‌مان‬ ‫كاتیشدا تێكه‌ڵبونێكیش‬ ‫له‌نێوانیاندا هه‌یه‌ وه‌ك‬ ‫كه‌سایه‌تی مام جه‌الل‌و‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا ك ‌ه‬ ‫هه‌ردوكیان له‌یه‌ككاتدا‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارێكی‬ ‫پرۆفیشناڵ‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌كی‬ ‫كۆڵنه‌ده‌رن‬

‫سیاس���ەت نابێت لەموق���ەدەس نزیک‬ ‫بێتەوە‪ .‬هەر کاتێک سیاس���ەت‌و موقەدەس‬ ‫تێکەڵب���ون‌و یەکێکی���ان ئ���ەوی‌ دی کردە‬ ‫بەهانەی‌ خۆی‌‪ ،‬هەم سیاس���ەت ئەشێوێت‌و‬ ‫هەم موقەدەیس���یش‪ .‬سیاسەت ئەشێوێت‬ ‫چونکە سیاس���ەت هون���ەری‌ تاقیکردنەوەو‬ ‫مەیدانی‌ گۆڕان���ی‌ بەردەوام‌و دانوس���تان ‌ی‬ ‫الیەنەکانی‌ بەشدارە لەگەمەی‌ سیاسیدایە‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا موقەدەس مەیدان���ی‌ نەگۆڕان‌و‬ ‫س���ەقامگیری‌‌و ی���ەک پارچەیی���ە‪ .‬ه���ەر‬ ‫تێکەڵبونێکی‌ ئەم دوانەش هەم دینامیکیەت ‌ی‬ ‫گۆڕان‌و تازەبونەوەو دانوستان لەسیاسەت‬ ‫ئەس���ێنێت‪ ،‬ه���ەم س���تاتیکی‌ نەگ���ۆڕان‌و‬ ‫بەردەوامی‌ ژی���ان لەموقەدەس وەرئەگرێت‪.‬‬ ‫دواج���ار چونکە سیاس���ەت چەن���د خۆ ‌ی‬ ‫بەموقەدەس���ەوە گرێ بدات‪ ،‬لەدەرئەنجامدا‬ ‫درەنگ یان زو بەرەو س���تەمکار ‌ی ئەڕوات‌و‬ ‫خۆی‌ روب���ەڕوی‌ ناڕازیبون‌و رەخنەو بێزار ‌ی‬ ‫ئەکاتەوە‪ ،‬موقەدەس���یش چەن���د بیەوێت‬ ‫بەهۆی‌ سیاس���ەتەوە بەهێزترو کاریگەرتر‬ ‫بێت‪ ،‬دواجار بەهۆی‌ ناڕازیبون لەکارەکتەرە‬ ‫سیاسیەکان‪ ،‬خۆیشی‌ توش���ی‌ ناڕازیبون‌و‬ ‫بێ���زاری‌ خەڵک ئەکات���ەوە‪ .‬واتە هەم ئەو‬ ‫نەگۆڕانە لەناوئەچێت کە سیاسەت ئەیەوێت‬ ‫بەهۆی‌ تێکەڵبونی‌ بەموقەدەسەوە بۆخۆ ‌ی‬ ‫مس���ۆگەری‌ ب���کات‪ ،‬هەم موقەدەس���یش‬ ‫ئ���ەو هێزو کاریگەریە لەدەس���ت ئەدات کە‬ ‫ئەیەوێت بەهۆی‌ سیاس���ەتەوە وەریبگرێت‪.‬‬ ‫دەکرێ���ت لەمێژوی‌ رۆژئ���اوادا نمونە ‌ی ئەو‬ ‫یەکانگیریەی‌ کەنیسەو دەوڵەت لەسەدەکان ‌ی‬ ‫ناوەڕاس���تدا بهێنینەوە‪ .‬ئ���ەم یەکانگیریە‬ ‫هەم دەوڵەتی‌ نەپاراس���ت‌و توشی‌ داڕمان ‌ی‬ ‫کرد‪ ،‬هەم کەنیس���ەو دینیش���ی‌ الوازکردو‬ ‫وای‌ لەخەڵکانێک���ی‌ زۆر کرد کە لەبنەڕەتدا‬ ‫لەدەوڵ���ەت بێزاربون‪ ،‬ن���ەک لەدین‪ ،‬دژ ‌ی‬ ‫دینش هەڵوێس���ت وەربگرن‪ .‬پاشەکش���ێی‬ ‫دی���ن لەس���ەردەمی‌ مۆدێرن���ەو بەتایبەت ‌ی‬ ‫قۆناغی‌ رۆش���نگەریدا چەند ئەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫پێش���کەوتنی‌ زانست‌و تەفس���یر ‌ی زانست ‌ی‬ ‫ب���ۆ دنیا‪ ،‬هێن���دەش ئەگەڕێت���ەوە بۆ ئەو‬ ‫بێمتمانەیی���ەی‌ پەیوەندی‌ دی���ن‌و دەوڵەت‬ ‫لەس���ەدەکانی‌ ناوەڕاس���تدا دروس���تیکرد‪.‬‬ ‫لەکوێ سیاسەت‌و موقەدەس تێکەڵ بوبن‪،‬‬ ‫هەر لەوێش نە سیاس���ەت پارێزراو بوەو نە‬ ‫موقەدەسیش جێگیر بوە‪.‬‬ ‫لەرۆژهەاڵتیش���دا ئەتوانی���ن نمون���ە ‌ی‬ ‫حیزب���ی‌ بەع���س بهێنینەوە کە ب���ەردەوام‬ ‫هەوڵیئەدا بۆ هەر لەشکرکێشی‌‌و ئامێرێک ‌ی‬ ‫جەنگی‌ ناوێکی‌ دین���ی‌ بدۆزیتەوەو بەمەش‬ ‫ش���تێک لەپی���رۆزی‌ بەهێ���رش‌و ئام���رازە‬ ‫جەهەنەمیەکان ‌ی ببەخشێت‪ ،‬بەس ئەمکارە‬ ‫هەم بەعس���ی‌ لەناحەزی‌ نەپاراس���ت‌و هەم‬ ‫گومانێک���ی‌ زۆریش���ی‌ لەدەوری‌ ئ���ەو ناوە‬ ‫دینیان���ە دروس���تکرد کە بەع���س بەکار ‌ی‬ ‫دەهێنان‪ .‬تی���رۆرو تۆقاندن���ی‌ بزوتنەوە ‌ی‬ ‫قاعیدەش کە هەر هەموی‌ لەژێر ناو ‌ی دیندا‬ ‫ئەکرێ���ت‪ ،‬نەک هەر قاعیدەی‌ الی‌ زۆرینە ‌ی‬ ‫موسڵمانان خۆشەویس���ت نەکردوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫وای‌ لەهەندێ���ک کردوە تەنانەت گومان لەو‬ ‫مەرجەعە دینیانەش بکەن کە قاعیدە پشت ‌ی‬ ‫پێ ئەبەس���تێت‪ .‬وتوێژو قسەکردن لەسەر‬ ‫گرنگی‌ گەڕانەوەو چاکس���ازی‌ پەروەردە ‌ی‬ ‫دینی‌ لەزۆرێک لەواڵتە ئیسالمیەکانداو بگرە‬ ‫قس���ەکردن لەسەر راستی‌‌و دروستی‌ خود ‌ی‬ ‫دین‪ ،‬کە دوای‌ بزوتن���ەوەی‌ قاعیدە زیاد ‌ی‬ ‫کردوە‪ ،‬ئەگەڕێتەوە بۆ ئ���ەم تێکەڵبونە ‌ی‬ ‫سیاسەت‌و موقەدەس‪.‬‬ ‫لەکوێ سیاس���ەت‌و موق���ەدەس تێکەڵ‬ ‫بوبن‪ ،‬هەر لەوێش هەم سیاس���ەت بوە بە‬ ‫کارخانەیەک بۆ بەرهەمێنانی‌ کارەس���ات‌و‬ ‫هەم موقەدەسیش کەوتۆتە ژێر گومان‪.‬‬ ‫لەم روانگەیەوە بێگومان عەلمانیەت وەک‬ ‫یەکێک لەگرنگترین رەگەزەکان ‌ی دیموکراس ‌ی‬ ‫دەرئەکەوێت‪ ،‬کە هەم سیاسەت لەکارخانە ‌ی‬ ‫بەرهەمهێنان���ی‌ کارەس���اتەوە ئ���ەکات بە‬ ‫یەکێک لەهونەرەکانی‌ تاقیکردنەوەو گۆڕان‌و‬ ‫تازەبونەوە‪ ،‬هەم موقەدەسیش لەو گومان‌و‬ ‫دڵەڕاوکێیانە ئەپارێزێت کە دەشێت بەهۆ ‌ی‬ ‫نالەباری‌ سیاسەتەوە توشی‌ بێت‪ .‬بەاڵم ئەم‬ ‫جیابونەوەی���ە بەمانای‌ ئەوە نیەو نەبوە کە‬ ‫دین دەوری‌ سیاسی خۆی‌ لەدەست ئەدات‪.‬‬ ‫دین هەمیشەو هەمو کات دەورێک ‌ی سیاسی‬ ‫هەب���وەو دەبێت‪ .‬هەرچی���ەک لەکۆمەڵگادا‬ ‫هەی���ەو پەیوەندی‌ بەپ���ەروەردەو ئەخالق‌و‬ ‫ئاراس���تەکردنی‌ رەفت���ارەوە هەیە‪ ،‬دەور ‌ی‬ ‫سیاس���ی ئاش���کرای‌ هەیە‪ .‬ب���ەاڵم دەرو ‌ی‬ ‫سیاسی ش���تێکەو تێکەڵبون ‌ی موقەدەس‌و‬ ‫سیاسەت شتێکی‌ دی‌‪.‬‬ ‫دین هەمیش���ە دەورێک ‌ی سیاسی گرنک ‌ی‬

‫دین هەمیشە‬ ‫ی سیاسی‬ ‫دەورێک ‌‬ ‫گرنکی‌ هەبوە‬ ‫ی‬ ‫بگرە دەور ‌‬ ‫مزگەوت‌و دەزگا‬ ‫دینییەکان‬ ‫ی‬ ‫هیچیان لەدەور ‌‬ ‫قوتابخانەو‬ ‫ی‬ ‫دەزگاکان ‌‬ ‫پەروەردوە کەمتر‬ ‫نەبوە‬ ‫هەب���وە‪ ،‬بگ���رە دەوری‌ مزگ���ەوت‌و دەزگا‬ ‫دینیی���ەکان هیچیان ل���ەدەوری‌ قوتابخانەو‬ ‫دەزگاکان���ی‌ پ���ەروەردوە کەمت���ر نەبوە‪.‬‬ ‫مەالو زانا ئاینیەکان لەمزگەوت‌و کەنیسەدا‬ ‫تەنه���ا س���روتە دینیەکان بەڕێ���وە نابەن‪،‬‬ ‫بەڵکو بەقس���ەکردن‌و خوتب���ە ‌ی دوای‌ نوێژ‬ ‫کاریگەری‌ راس���تەوخۆیان لەسەر هوشیار ‌ی‬ ‫مرۆڤ هەب���وە‪ .‬یەکێ���ک لەگرنگترین ئەو‬ ‫نەریتان���ەی‌ مزگ���ەوت لەدینی‌ ئیس�ل�امدا‬ ‫هەیەتی‌ خوتبەی‌ هەینیە‪ ..‬ئەم خوتبەیەش‬ ‫تەنها قس���ەکردن نیە لەسەر شەرحکردنی‌‬ ‫دین بەتەنها‪ ،‬بەڵکو قس���ەکردنە لەس���ەر‬ ‫هەلومەرجی‌ ئێس���تا ‌ی واڵت‌و بەس���تنەوە ‌ی‬ ‫چەمکە دینیەکان بەژیانی‌ ئێستاوە‪ .‬هاندان ‌ی‬ ‫مەالکان بۆ چاکەو دادپەروەری‌‌و راستگۆیی‬ ‫جگە لەوەزیفە دینیەکانی‌‪ ،‬وەزیفەی‌ گرنگ ‌ی‬ ‫سیاسی هەیە بۆ ئەوەی‌ هوشیار ‌ی سیاسی‬ ‫مرۆڤ هەمیش���ە بەچ���اوی‌ رەخنەگرانەوە‬ ‫تەماش���ای‌ واقیعی‌ سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەت ‌ی‬ ‫خۆیان بکەن‪.‬‬ ‫ئ���ەم دەورە گرنگەی‌ مزگ���ەوت‌و دەزگا‬ ‫دینی���ەکان وایکردوە یەکێ���ک لەگرنگترین‬ ‫ئ���ەو خااڵن���ەی‌ دەبێ���ت جێبەجێبکرێت‪،‬‬ ‫دورخستەوەی‌ حیزبایەتی‌و رێزگرتن ‌ی سیاسی‬ ‫بێت ل���ەم دەزگا گرنگە (ئەمەش���ە مانا ‌ی‬ ‫سەرەکی‌ عەلمانیەت)‪ .‬دەزگا دینیەکان دەبێ‬ ‫سەربەخۆ بن‌و دور لەدەستێوەردان ‌ی حزب ‌ی‬ ‫کاری‌ خۆیان ئەنجامبدەن‪ .‬وەک چۆن راست‬ ‫نی���ە حزبێکی‌ دینی‌ مزگەوت بۆ بەرژوەند ‌ی‬ ‫حزب ‌ی خۆی‌ بەکاربهێنێت‪ ،‬هەرواش راس���ت‬ ‫نیە حزبێکی‌ عەلمانی‌ هەوڵبدات رێکخستن‬ ‫لەن���او ئ���ەم دەزگای���ەدا ب���کات و بیکاتە‬ ‫الیەنگری‌ خۆی‌‪ .‬مزگەوت‌و دەزگا دینیەکان‬ ‫دەوری‌ سیاس���یان هەیە‪ ،‬بەاڵم نابێت کار‬ ‫بۆ هیچ رێکخس���تنێکی‌ سیاس���ی دیاریکراو‬ ‫بکەن‪ .‬جا ئەو رێکخس���تنە سیاسیە دین ‌ی‬ ‫بێ���ت یان نادینی‌‪ .‬وەک چ���ۆن داوادەکەین‬ ‫ح���زب‌و حزبایەت���ی‌ لەدەزگای‌ پ���ەروەردە‬ ‫بچێتە دەرێ‪ ،‬ه���ەرواش دەبێت لەدەزگا ‌ی‬ ‫دینی‌ بچێتە دەرەوە‪ .‬ئەم دەزگایانە دەبێت‬ ‫دەزگای‌ هەمو خەڵک ب���ن‌و دوربن لەهەمو‬ ‫الیەنگریەکی‌ سیاسیەوە‪ .‬زانایان‌و مەالیان ‌ی‬ ‫دینی‌ وەک مامۆستاکانی‌ قوتابخانە دەبێت‬ ‫چونیەک موڵکی‌ هەمومان بن‌و سەرو هەمو‬ ‫الیەنگرێک ‌ی تەسکی‌ حیزبایەتی‌‌و رێکخستن ‌ی‬ ‫سیاسی کاربکەن‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی‌ دەبێت بکرێت دورخس���تنەوە ‌ی‬ ‫دینە لەملمالنێ���ی حزبایەتی‌‌و ئ���ەو بوارە‬ ‫پراکتیکیەی‌ سیاس���ەت ک���ە پەیوەند ‌ی بە‬ ‫بەڕێوەبردن‌و رێکخس���تنی‌ کۆمەڵگا هەیە‪.‬‬ ‫دین ئەبێت بەش���ێک بێت لەکۆمەڵگا‪ ،‬نەک‬ ‫بەش���ێک لەرێزگرتن���ی‌ سیاس���ی لەبوار ‌ی‬ ‫ملمالنێی حوکمڕانی���دا‪ .‬لەهەر کوێیەکیش‬ ‫هەوڵبدرێ���ت زیاتر لەم دەورە ببینێت‪ ،‬هەم‬ ‫زیانی‌ بەخۆی‌‌و ه���ەم بەمەیدان ‌ی پراکتیک ‌ی‬ ‫سیاسەت گەیاندوە‪ .‬دین دەبێت لەدەرەوە ‌ی‬ ‫ملمالنێی سیاس���ی واڵت بێت‪ ،‬بەبێ ئەوە ‌ی‬ ‫دوربێت لەو دەورە سیاسیەوە کە پەیوەند ‌ی‬ ‫بەئاراس���تەکردنی‌ کۆمەڵ���گاوە هەی���ە بۆ‬ ‫بەرپرسیارکردنی‌ کارەکتەرە سیاسیەکان‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫قوڵبونه‌وه له‌ناخی‬ ‫له‌خۆگۆڕانی ده‌وڵه‌مه‌ند‬

‫له‌مه‌قامی (به‌عزێك له‌پڕ تیكه‌ی ‌ه‬ ‫نانی بێ له‌خۆی ئه‌گۆڕێ)ی‬ ‫هونه‌رمه‌ند ئه‌حمه‌د شه‌ماڵ دا‬ ‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی‬

‫ده‌وڵه‌مه‌ن����دان‌و ده‌س����ه‌اڵتداران‌و‬ ‫خاوه‌ن كۆشك‌و ته‌الران‌و كارخانه‌و‬ ‫دوكان‌و ب����ازاڕ‪ ..‬ده‌ڕۆن‌و ن����اوی‬ ‫خاوه‌نه‌كانی����ان ورده‌ ورده‌ كوێ����ر‬ ‫ده‌بێت����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم هونه‌رمه‌ندان‌و‬ ‫ش����اعیران‌و داهێنه‌ران����ی ب����واری‬ ‫هونه‌رو مه‌عریفه‌ت‌و زانست هه‌میشه‌‬ ‫ده‌بن����ه‌ هێزو چێژێك����ی مه‌عنه‌وی‌و‬ ‫له‌ن����او جه‌م����اوه‌ری جۆربه‌ج����ۆردا‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم وه‌نه‌ب����ێ جیاوازییه‌ زۆرو‬ ‫زه‌وه‌نده‌كان����ی نێ����وان چینی بااڵو‬ ‫ن����زم كاریگ����ه‌ری به‌جێنه‌هێڵێ الی‬ ‫كه‌مده‌ست‌و هه‌ژارو كه‌مده‌رامه‌ته‌كان‪،‬‬ ‫جی����اوازی چینایه‌ت����ی ره‌گه‌زێك����ی‬ ‫گرنگی به‌رده‌وامی خه‌ڵكانی هه‌ژاره‌‬ ‫له‌هه‌مو سه‌رده‌مێكدا‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌‬ ‫واڵتێكدا یه‌كسانی كۆمه‌اڵیه‌تی تیادا‬ ‫نه‌بێت‪‌.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن����د ئه‌حم����ه‌د ش����ه‌ماڵ‬ ‫هه‌ژاری����ی خۆی����ی‌و ده‌وڵه‌مه‌ن����دی‬ ‫به‌رامبه‌رو له‌ناویشیاندا له‌خۆگۆڕانی‬ ‫هه‌ن����دێ ده‌وڵه‌مه‌ن����د س����ه‌رنجی‬ ‫راكێشاوه‌و بوەته‌ هه‌وێنی هه‌ڵڕشتنی‬ ‫به‌ی����ت بۆ مه‌ق����ام‌و الوان����ه‌وه‌و ئاخ‬ ‫هه‌ڵڕشتن‪ ،‬له‌یه‌كێك له‌مه‌قامه‌كانیدا‬ ‫زۆر به‌ڕاش����كاوی‌و خه‌س����ت‌وخۆڵی‬ ‫ئ����ه‌م دیارده‌یه‌ ده‌خاته‌ رو‪ ‌،‬ئه‌حمه‌د‬ ‫شه‌ماڵ له‌خستنه‌ڕوی ژیانی خۆی‌و‬ ‫قوڵبون����ه‌وه‌ له‌ناخ����ی له‌خۆگۆڕانی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند‪ ،‬به‌ته‌واوی له‌گۆرانیبێژانی‬ ‫پێ����ش س����ه‌رده‌می خ����ۆی‌و دوای‬ ‫سه‌رده‌می خۆی جیاده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫خۆزگه‌م به‌و‬ ‫كه‌سه‌‌ی كه‌‬ ‫هه‌یه‌تی‌و ئه‌یخواو‬ ‫ئه‌ینۆشێ‌و‬ ‫ئه‌یبه‌خشێ ‪/‬‬ ‫نه‌وه‌كو بیبا وه‌كو‬ ‫مه‌یت له‌مه‌یتخانه‌‬ ‫سه‌ری داپۆشێ‬

‫نوسەرو جەالد‬ ‫نەجات نوری‬ ‫لێرە مرۆڤ نازانێت لەكام وێنە دژوارو‬ ‫ناش���یرینانەوە ئاماژەی���ەك بۆ بیری ئەو‬ ‫حزبان���ە بكات ك���ە دێن نوس���ەرەت بۆ‬ ‫دەك���ەن بەجەالد‪ ،‬وەرگێ���ڕت بۆ دەكەن‬ ‫بەجاس���وس‪ ،‬رۆژنامەنوس���ت بۆ دەكەن‬ ‫بەپۆلیس‪ ،‬كۆی ئەم وێنانە ئەوەندە زۆرن‬ ‫كە بەش���ی نوسینی دەیان كتێب دەكەن‪،‬‬ ‫شكس���تی ئەقڵی ئەم حزبان���ە وایكردوە‬ ‫بەش���ێكی زۆری هەمو پڕۆژەكانی نوسین‬ ‫لەكاربكەوێ���ت‌و گیانی دەیان نوس���ەری‬ ‫جدی بكەوێتە مەترس���یەوە‪ ،‬هەرچۆنێك‬ ‫بێ���ت دەبێت بڵێی���ن چەن���د وێنەیەكی‬ ‫س���ەیرە بۆ تێڕام���ان‌و داڕمان���ی عەقڵ‪،‬‬ ‫ئەویش وێنەی ئەو نوسەرانەیە كە رۆژانە‬ ‫یان رۆژانی هەین���ی دەهاتنە ناو خەڵك‪،‬‬ ‫زۆركات كتێبێ���ك ی���ان رۆژنامەیەكی���ان‬ ‫بەدەستەوە بو‪ ،‬خۆیان دەگۆڕی‌و عەتریان‬ ‫لەخۆی���ان دەدا‪ ،‬جارجاری���ش خێریان بە‬ ‫نەدارو سواڵكەرەكان دەكرد‪ ،‬یان لەبارەی‬ ‫ئ���ەدەب‌و رۆش���نبیریەوە دەدوان‪ ،‬كەچی‬ ‫لەژێر چاكەت‌و كراس���ەكەیانەوە دەمانچە‬ ‫هەبو یان ریكۆردەرێك ب���ۆ تۆماركردنی‬ ‫دەنگی نەیارەكانیان‪ ...‬ئەم وێنانە ناكرێت‬ ‫هیچ كاتێك م���رۆڤ لێی هەڵبێت چونكە‬ ‫گوناهێكە بەناوی نوسەرەوە دەكراو‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێستاش دەكرێت‪ ،‬گەمەی ئەم نوسەرانە‬ ‫ئەوەندە تۆقێنەرە كە ژیانی زۆركەس���ی‬ ‫خستۆتە مەترسیەوە‪ ،‬وێنەی ئەم كەسانە‬ ‫هەر بەمەوە نەوەس���تاوە بەڵكو ئەوەندە‬ ‫سادانە خۆیان دەردەخست كە تا سااڵنێك‬ ‫ب���ۆ زۆركەس ئەمانە فریش���تەبون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كە وێنە راس���تەقینەكەیان بۆ دەركەوت‬ ‫درەنگ زانیان كە ئەمانە هیچ فریشتە نین‬ ‫بەڵكو ئەو مرۆڤكوژانەن كە ئەركی جەالد‬ ‫جێبەجێ دەكەن لەژێر ناوی نوس���ەردا‪،‬‬ ‫ئەمانە ئەو كەس���انە بون كە پیش���ەیان‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫فریودان���ی خەڵك‌‌و نوس���ەرانی تربو لە‬ ‫پێناو هەندێك راس���پاردەی بەسەرچودا‪،‬‬ ‫لەفری���ودان‌و ئەو گەمە كوش���ندانەدا زۆر‬ ‫س���ەركەوتوبون‪ ،‬بەاڵم هێن���دە دوربون‬ ‫لەخوێندنەوەی كتێب‪ ،‬ئەوەندە بێئاگابون‬ ‫لەبابەت���ە فك���ری‌و س���ەردەمیەكان‌و‬ ‫لەنوسینەكانیش���یاندا مانایەك بۆ نوسین‬ ‫نەدەمای���ەوە جگە لەكۆمەڵێك وش���ەی‬ ‫رازیكەر ب���ۆ خزمەتی بەرپرس���ەكانیان‪،‬‬ ‫بەم رێگەی���ە كە راس���پێردراون لەالیەن‬ ‫حزبەكانیانەوە تا بتوانن دەس���ت بەسەر‬ ‫توڕەیی كۆمەڵگادا بگرن‪ ،‬ئەمەش هەمیشە‬ ‫بریت���ی بوە لەرێ���گا شكس���تخواردوەكە‬ ‫لەمێژودا‪.‬‬ ‫گ���ران نیە كە ئەو س���ەرنجانە بخەینە‬ ‫رو لەنێوان ئەم نوس���ەرانە‌و جەالدەكاندا‪،‬‬ ‫بەگش���تی جەالد لەگەڵ كارو پیشەكەی‬ ‫خۆی���دا راس���تگۆیەو ش���ەرمی لێناكات‪،‬‬ ‫مرۆڤێكە ئەو كەسانە دەكوژێت كە لەالیەن‬ ‫كەسانی ترەوە فەرمانی پێ دەكرێت‪ ،‬ئەو‬ ‫نازانێت ئەو كەسەی دەیكوژێت بێگوناهە‬ ‫یان گوناهبار‪ ،‬ئەو پیش���ەی مرۆڤكوشتنە‬ ‫ئیت���ر بێگوناه‌‌و گوناهب���اری الگرنگ نیە‬ ‫چونكە خۆی بەبێ فەرمانی كەس���انی تر‬ ‫ناتوانێت كەس بكوژێ���ت‪ ،‬زۆركات ئەوە‬ ‫جەالدەكانن كە كتێب‌و رۆژنامە گرنگەكان‬ ‫دەخوێننەوە‪ ،‬خۆی���ان دەگۆڕن‌و دەچنە‬ ‫گەشت‌و س���ەیرانیش‪ ،‬نوكتە دەكەن‌و پێ‬ ‫دەكەنن‌و بەوپەڕی سۆزیش���ەوە خەریكی‬ ‫بەخێوكردنی منداڵەكانیشیانن‪ ،‬زۆریشیان‬ ‫بەوپ���ەڕی راس���تگۆییەوە خەریك���ی‬ ‫نوس���ینەوەی یادەوەریەكان���ی خۆیانن‪،‬‬ ‫بەدیوەك���ەی ت���ردا ج���ەالد مرۆڤە بەاڵم‬ ‫ئەركێك جێبەجێ دەكات كە خۆی بڕوای‬ ‫پێیەتی‌و بەرێگایەكی راستیشی دەزانێت‌و‬ ‫پێی���دا دەڕوات‪ ،‬پێداویس���تیەكانی ژیانی‬ ‫خۆی بەكوش���تنی مرۆڤ بەدەستدەخات‪ ،‬پێچەوانەیە‪ ،‬جارێ بەهیچ جۆرێك لەگەڵ‬ ‫لەگەڵ مەرگی پی���رو گەنجەكاندا تەمەنی خۆیدا راس���تگۆنیە‪ ،‬ترس���نۆكە‪ ،‬لەپەنا‬ ‫تێدەپەڕێنێت‌و دەیش���توانێت حیكایەتی نوس���ین‌و ناوی نوس���ەردا ژیانی خەڵك‌و‬ ‫دەی���ان كەس لەوانەی كوش���تونی بكاتە نوس���ەرانی تر بەئامانج دەگرێت‌و چاوی‬ ‫بابەتی رۆژنامەوانی‌و نوس���ین‪ ،‬بەاڵم ئەو لەسەر هەمو جوڵەی هاوڕێكانی خۆیشیەتی‪،‬‬ ‫ئیتر بیری لەالی ئیمان‌و خەڵك‌و دوارۆژی بەدیوێك���دا دژایەتی م���ەرگ دەكات‌و بۆ‬ ‫خۆی نیە‪ ،‬چونكە دەزانێت دواجار رەنگە مرۆڤایەتی دەنوسێت‌و داوای دادپەروەری‬ ‫جەالدێكی تربێت‌و ئ���ەم بكوژێت‪ ،‬جەالد دەكات‌و كارە گرنگ���ەكان وەردەگێڕێ���ت‪،‬‬ ‫ئاوا وێنە راس���تەقینەكەی خۆی بەخۆی‌و لەشاش���ەی ‪ tv‬یەكانەوە بەدەنگی بەرز‬ ‫داوای ژیانی باش���تر بۆ كۆمەاڵنی خەڵك‬ ‫بەخەڵك دەناسێنێت‪.‬‬ ‫بەاڵم نوس���ەری ج���ەالد وێنەكەی زۆر دەكات‌و رەخنە دەگرێت‪ ،‬بەاڵم ئەمە وێنە‬

‫دەبێت مرۆڤ لەنێوان‬ ‫جەالدێكی راستگۆ‌و‬ ‫نوسەرێكی ترسنۆك‌و‬ ‫درۆزندا كامیانی پێ‬ ‫باش بێت؟ پێدەچێت‬ ‫لەم واڵتە پۆلیسەی‬ ‫ئێمەدا سااڵنێكی‬ ‫تر نوسەرەكان‬ ‫ببنە پاسەوانی‬ ‫گرتوخانەكانی‬ ‫حزبەكانیان‌و‬ ‫جەالدەكانیش ئیتر‬ ‫ببنە نوسەری جدی‬

‫بیروڕا‬

‫راستەقینەكەیەتی بەدیوەكەی تردا مەرگی‬ ‫كەس���انی تر رادەگەیەنێت‌و ژیانی خۆی‬ ‫بەراپۆرتنوس���ین لە سەر نوسەرە چاك‌و‬ ‫مرۆڤدۆستەكان بۆ حیزبەكەی دەنوسێت‪،‬‬ ‫دەبێتە بكوژی جەالدە راس���تەقینەكان‌و‬ ‫وێنەی جەالد لەخۆیدا بەرجەستەدەكات‪،‬‬ ‫دەبێتە بك���وژی هاوڕێ نزیكەكانی خۆی‪،‬‬ ‫لەژێر ناوی نوس���ەردا ن���ەك لەژێر ناوی‬ ‫جەالددا‪ ،‬ئەمە ترس���ە گەورەكەیە‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫ك���ە دەگیرێت دەزانێ���ت دەبرێتە بەردەم‬ ‫بك���وژ‌و جەالدەكان ی���ان ئەوانەی ئازاری‬ ‫جەس���تەی دەدەن‪ ،‬بەاڵم رۆژانە كە ئێمە‬ ‫دەچینە ناو ب���ازاڕ یان ناو گازینۆیەكەوە‬ ‫ئەو نوسەرانە ناناس���ینەوە كە پیشەیان‬ ‫راگەیاندنی مەرگی خەڵك‌و چاودێریكردنی‬ ‫نوس���ەرانی ترە‪ ،‬لەواڵتە ستەمكارەكاندا‬ ‫ئەم كردارانە هۆكاربوە بۆ گرتن‌و مەرگی‬ ‫زۆر كەس‌و نوسەرانی تر‪ ،‬چونكە زۆركەس‬ ‫تا س���ااڵنێك فریویان بەروخسارو قسەی‬ ‫ئەو نوس���ەرانە خواردوە كە لێیان نزیك‬ ‫بونەتەوە‪ ،‬بەتەنیا ه���ەر ئەمەنا‪ ،‬وێنەی‬ ‫ئەمان���ە وا زو بیرناچنەوە ل���ە بیرماندا‪،‬‬ ‫بەڵكو وێنە‌و رفتاری ئەم جۆرە نوسەرانە‬ ‫لەژیان���ی رۆژانەی ئێم���ەدا توندترن لەو‬ ‫كەس���انەی ك���ە لەگرتوخانەكاندا ئازارت‬ ‫دەدەن‪ ،‬ئەمان���ە بۆ ئێمە لێش���اوێك لەو‬ ‫مرۆڤانەن كە جارێك دێن نوسین‌و كتێب‬ ‫وێراندەك���ەن‌و مانایەك ب���ۆ خوێندنەوە‬ ‫ناهێڵن���ەوە‪ ،‬جارێكیش دێن ژیانی دەیان‬ ‫هونەرمەندو نوسەری تر دەكەنە قوربانی‬ ‫بڕێك پارەو پاداش���ت‪ ،‬لەهەمو الیەكەوە‬ ‫بەدەردەكەون‌و لەژێر زەردەخەنەكانیانەوە‬ ‫خەم���ی ئەوەیانە چۆن چۆن���ی هەواڵێك‬ ‫لەس���ەر نوس���ەرانی تر بەزویی بگەیەننە‬ ‫س���ەروی خۆیان‪ ،‬لەئێس���تادا شارەكان‬ ‫پڕبون لەم جۆرە نوسەرانە‪ ،‬ئەمانە نەك‬ ‫ناتوانن هێز بەشكستی حزب‌و دامودەزگا‬ ‫ش���ومەكانیان ببەخشنەوە بەڵكو هۆكارن‬ ‫بۆ داڕمانی حزبەكانیان‌و سەرلێشێواندنی‬ ‫بەرپرسەكانیش���یان‪ ...‬بۆ ئێس���تا ئیتر‬ ‫دەبێت مرۆڤ لەنێوان جەالدێكی راستگۆ‌و‬ ‫نوسەرێكی ترسنۆك‌و درۆزندا كامیانی پێ‬ ‫باش بێت؟ پێدەچێت لەم واڵتە پۆلیسەی‬ ‫ئێمەدا س���ااڵنێكی تر نوس���ەرەكان ببنە‬ ‫پاس���ەوانی گرتوخانەكانی حزبەكانیان‌و‬ ‫جەالدەكانیش ئیتر ببنە نوسەری جدی‪...‬‬ ‫خوایە هاوكارمانبە تا ئەمە رونەدات‪.‬‬

‫كورد له‌یاری بوزكاشی عێراقدا‬

‫ئه‌حم����ه‌د ش����ه‌ماڵ به‌گ����ژ هه‌مو‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندێك����دا ناچێت����ه‌وه‪ ،‬به‌گژ‬ ‫ئه‌وان����ه‌دا ناچێته‌وه‌ كه‌ س����ه‌روه‌ت‌و قه‌پ به‌داهاتی واڵتێكدا ده‌ك ‌هن‌و یان‬ ‫س����امانیان به‌ش����ێوه‌یه‌كی عه‌قاڵنی پله‌و پایه‌ ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ندی خودی‬ ‫بۆ خۆیان‌و خه‌ڵكی تریش س����ه‌رف به‌كاردێن����ن‌و ده‌بنه‌ س����ه‌رمایه‌دار‪،‬‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬به‌ڵك����و به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ ئه‌م ج����ۆره‌ له‌ خۆگۆڕاوانه‌‪ :‬دوێنێ‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن����دی ئه‌مڕۆو داهاتوشیان بیر ده‌چێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێس����تی‬ ‫عه‌قاڵنی‌و نانب����ده‌و خزمه‌تكار به‌رز وات����ه‌ دوێنی����ه‌ك ك����ه‌ هه‌ژاربون‪،‬‬ ‫ئه‌مڕۆی����ه‌ك كه‌ ده‌رف����ه‌ت‌و بارودۆخ‬ ‫ده‌نرخێنێت‪.‬‬ ‫(سه‌روه‌ت بۆ پیاوی عاقڵ كێوی ده‌وڵه‌مه‌ندی كردون‪ ،‬ئاینده‌یه‌ك كه‌‬ ‫ته‌اڵیه‌‪ /‬ب����ۆ پیاوی بێ عه‌قڵ كۆڵێ ده‌مرن‌و له‌بیر ده‌چنه‌وه‌‪.‬‬ ‫فارس نه‌ورۆڵی‌‬ ‫به‌اڵیه‌) ئه‌م دێڕه‌ كه‌ ئه‌حمه‌د شه‌ماڵ‬ ‫له‌خۆگۆڕان����ی هه‌ندێ����ك وه‌نه‌بێت‬ ‫له‌یه‌ك����ێ له‌مه‌قامه‌كانیدا ده‌ریبڕیوه‌‬ ‫ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌ی پێی ده‌ڵێن عێراق هه‌ڵگری‬ ‫جوانترین گوزارش����ته‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و به‌ته‌نها ئ����اخ‌و داخ����ی هونه‌رمه‌ند‬ ‫كه‌سانه‌ی كه‌ چۆن سود له‌سه‌روه‌ت‌و ئه‌حمه‌د ش����ه‌ماڵ بێت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م گه‌وره‌ترین كیش����ه‌ی مه‌زهه‌بی‌و سیاس����ی‌و‬ ‫س����امان وه‌رده‌گرن‌و ئێستاییه‌كانی دیارده‌یه‌ ئاخ‌و حه‌سره‌تی ئه‌و مرۆڤه‌ جوگرافی����ه‌و به‌درێژای����ی مێ����ژو ئۆقره‌یی‌و‬ ‫ژیانی خۆیان‌و ده‌وروبه‌ریان به‌هه‌ند ره‌سه‌نانه‌شه‌ كه‌ سه‌ریان سوڕده‌مێنێ ئارامی به‌خۆیه‌وه‌ نه‌دیوه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌درێژایی‬ ‫وه‌رده‌گرن‌و ئه‌م جۆره‌ ده‌وڵه‌مه‌ندانه‌ به‌رامبه‌ر بەكه‌س����انی ‌ هه‌لپه‌رست‌و مێژو س����ه‌ركوتی سیاس����ی‌و چه‌وسانه‌وه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌و مه‌زهه‌بی هه‌بوه‌ ‪ ،‬ئه‌و روداوانه‌ی‬ ‫الی ئه‌حمه‌د ش����ه‌ماڵ ده‌بنه‌ كێوی بێ هه‌ڵوێست‌و ناڕه‌سه‌ن‪.‬‬ ‫ئێس����تا له‌عێراق روده‌ده‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌و‬ ‫ت����ه‌اڵ‪ ،‬وات����ه‌ ئاڵت����ون‪ ،‬هاوكاتیش‬ ‫له‌بنیات����ی س����ێیه‌م‌و كۆتای����ی روداوان����ه‌ی ئه‌م چه‌ند رۆژه‌ی كه‌ الیه‌نگرانی‬ ‫هه‌م����ان س����ه‌روه‌ت‌و س����امان الی‬ ‫كه‌س����انی ناكام����ڵ‌و دنی����ا نه‌دیو و په‌خش����انه‌ ش����یعرییه‌كه‌ی ئه‌حمه‌د موقته‌دای سه‌در چونه‌ ناوهۆڵی په‌رله‌مان‌و‬ ‫بێعه‌قڵ‪ ..‬ده‌بێته‌ به‌اڵو كێشه‌ یان بۆ شه‌ماڵ دا جارێكی تر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ به‌پرۆسه‌یه‌كی سیاسی له‌رێی خۆپیشاندانه‌وه‌‬ ‫خۆی یان بۆ ده‌وروبه‌ری‪ ،‬به‌اڵم كه‌ ناوه‌ڕۆكی بنیاتی یه‌كه‌م‌و هه‌ڵوێستی پرۆس����ه‌ی كاری په‌رله‌مانی����ان راگرت ئه‌م‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌حمه‌د ش����ه‌ماڵ ئه‌وه‌نده‌ی ئه‌و كه‌س����انه‌ ب����ه‌رز ده‌نرخێنێ كه‌ روداوانه‌ روداوی ن����وێ‌و كتوپڕ نین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫تر توڕه‌ ده‌كات بریتیه‌ له‌خۆگۆڕانی هه‌یان����ه‌و درێغی ناك����ه‌ن له‌خۆیان‪ ‌،‬به‌رئه‌نجام‌و كۆكراوه‌و كه‌ڵه‌كه‌بوی كێش����ه‌ی‬ ‫ئه‌و ئینسانه‌ س����ادانه‌ی دوێنێ كه‌ ره‌وشتی ئه‌و كه‌سانه‌ش نزم ته‌ماشا سه‌د س����اڵ پێش ئێس����تایه‌‪ ،‬واته‌ له‌دوای‬ ‫ئه‌مڕۆ به‌ه����ۆی رۆژگارو ده‌رفه‌ته‌وه‌ ده‌كات كاتێ����ك ك����ه‌ ده‌بینێ پارو رێكه‌وتنی س����ایكس بیكۆوه‌ تا ئێستا كێشه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن����د بون‌و پش����ت ده‌كه‌نه‌ به‌ده‌میدا ناچێت‌و درێغی له‌خۆیان‌و له‌دوای كێشه‌ كۆده‌بێته‌وه‌و به‌بێ چاره‌سه‌ر‬ ‫ماوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێس����تا وه‌ك دومه‌ڵ یه‌ك‬ ‫س����اده‌ییه‌كه‌ی دوێنێیان‌و نه‌غمه‌ی ده‌وروبه‌ریش ده‌كه‌ن‪:‬‬ ‫له‌دوای ده‌ته‌قێت‪.‬‬ ‫ده‌نگ‌و كرداریان ده‌گۆڕن‪:‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌وردی س����ه‌یری بكه‌ین ئێس����تا‬ ‫(خۆزگه‌م به‌و كه‌سه‌‌ی كه‌ هه‌یه‌تی‌و‬ ‫(به‌عزێك له‌پ����ڕ تیكه‌یه‌ نانی بێ‬ ‫له‌خ����ۆی ئه‌گۆڕێ‪ /‬قوڕی به‌س����ه‌ر ئه‌یخواو ئه‌ینۆش����ێ‌و ئه‌یبه‌خشێ ‪ /‬عێراق وه‌ك ئ����ه‌و نه‌خۆش����ه‌ی لێهاتوه‌ ك ‌ه‬ ‫خاكی به‌دامان بۆ كوێی ئه‌باته‌ نێو نه‌وه‌كو بیبا وه‌كو مه‌یت له‌مه‌یتخانه‌ دكت����ۆر ئیزن����ی داوه‌‌و چاره‌س����ه‌ری نی����ه‌‬ ‫ده‌بێ����ت چاوه‌ڕێی مه‌رگ بكا واته‌ ئێس����تا‬ ‫سه‌ری داپۆشێ)‬ ‫گۆڕێ)‬ ‫عێراق له‌س����ه‌ره‌مه‌رگدایه‌و هه‌رئه‌وه‌ی ماوه‌‬ ‫خۆزگ����ه‌ خواس����تنی هونه‌رمه‌ند به‌وه‌فاتنامه‌ی ره‌سمی به‌گۆڕستانی مێژوی‬ ‫لێره‌دا ده‌بێت ئه‌و راستیه‌ بزانین‬ ‫ك����ه‌ له‌خۆگۆڕان‌و گۆڕی����ن جیاوازی ئه‌حمه‌د ش����ه‌ماڵ بۆ سودو له‌زه‌تی بس����پێرن ‪ ،‬بۆیه‌ عێراق پێویستی به‌ناوێكی‬ ‫هه‌ی����ه‌ هه‌م ل����ه‌ وش����ه‌كاندا‪ ،‬هه‌م ژیانه‪ ‌،‬بۆ به‌خشینی چێژه‌‪ ،‬كه‌ ماده‌ نوێ‌و پێناسێكی نوێ‌و شوناسێكی نوێ هه‌یه‌‬ ‫لەمه‌عن����ای وش����ه‌كاندا‪ ،‬تیكه‌یه‌ك ده‌یخوڵقێنێ����ت‪ ،‬بۆ به‌خش����ینه‌ كه‌ كه‌ هه‌رس����ێ پێكهاته‌كه‌ی هه‌ریه‌ك به‌ڕێگای‬ ‫نان وه‌ك����و له‌ده‌ربڕینه‌كه‌ی ئه‌حمه‌د واجبه‌ ئینسانی‌و ئاینیه‌كان فه‌رزی خۆی����دا ب����ڕوات كه‌واته‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌س����ته‌‬ ‫شه‌ماڵ دا ئاماژه‌ی بۆ كراوه‌ بریتیه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬نه‌ك به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌ستی كۆتاییه‌و له‌دایكبونێكی تر س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫له‌تازه‌ده‌وڵه‌مه‌ن����دی له‌خۆگ����ۆڕاو‪ ،‬بنوقێن����ێ‌و چێژه‌كانی ژیان له‌خۆی سیاسی‌و حزبه‌كان پێوس����ته‌ به‌هه‌نگاوێكی‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی زروف‌و زه‌مان����ه‌ به‌هۆی حه‌رام ب����كات وه‌ك����و له‌خۆگۆڕانی بوێران����ه‌ ئه‌م دۆخه‌ی هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫تێپه‌ڕێنن بۆئ����ه‌وه‌ی بتوانین روبه‌ڕوی هه‌ر‬ ‫چه‌ند فاكته‌رێكه‌وه‌ راست ده‌بنه‌وه‌و تازه‌ده‌وڵه‌مه‌نددا ده‌بینرێت‪.‬‬

‫ئێستا عێراق‬ ‫له‌سه‌ره‌مه‌رگدایه‌و‬ ‫هه‌رئه‌وه‌ی ماو‌ه‬ ‫به‌وه‌فاتنامه‌ی‬ ‫ره‌سمی‬ ‫به‌گۆڕستانی مێژوی‬ ‫بسپێرن‬

‫ئه‌گه‌رێ����ك ببینه‌وه‌ كه‌ روبه‌ڕومان ده‌بێته‌وه‌‬ ‫هه‌ر كه‌مته‌رخه‌میه‌ك له‌م قۆناغه‌و له‌دۆخه‌دا‬ ‫ده‌بێت چاوه‌ڕوانی باجی گه‌وره‌ی لێبكه‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ گۆڕانكاریه‌كان زۆرخێران‌و ناوه‌ستن‬ ‫تائێمه‌ بیربكه‌ینه‌وه‌ واتا كات له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ئێمه‌ نابێ����ت ئه‌گه‌ر ئه‌م بێس����ه‌روبه‌رییه‌ی‬ ‫ماڵی كورد ڕێكنه‌خرێته‌وه‌ بۆیه‌ پێویستمان‬

‫به‌هه‌س����تكردن به‌ به‌رپرسیاریه‌تی مێژویی‌و به‌كێشه‌یه‌كی سایكۆلۆجی له‌سایكۆلۆجیای‬ ‫بیركردن����ه‌وه‌ی س����تراتیجی‌و یه‌كخس����تنی سیاس����یه‌كاندا ك����ه‌ ده‌كرێت به‌نه‌خۆش����ی‬ ‫تاكتیك����ه‌كان هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێویس����تی عه‌قڵی ناوی به‌ریت ئه‌ویش ترسه‌ له‌میدیای‬ ‫به‌ئاس����ایی بونه‌وه‌ی دۆخی سیاسی هه‌رێم بێ سه‌روبه‌ره‌ تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوكی‬ ‫بێ به‌رنامه‌ ئێس����تا هه‌ندێ له‌سیاسیه‌كان‌و‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫دو ه����ۆكاری گرنگ هه‌یه‌ ك����ه‌ ئه‌توانین حزب����ه‌ سیاس����یه‌كان له‌ب����ه‌ر ش����ه‌ڕی ناو‬ ‫واقیعه‌كه‌ وه‌ك خ����ۆی بخوێنینه‌وه‌ ئه‌ویش فه‌یس����بوك ناوێرن بڕیاری واقعی بده‌ن كه‌‬ ‫به‌وازهێنان له‌ش����ه‌ڕی كۆنه‌قی����ن‌و ئیره‌یی ده‌بو س����ه‌ركرده‌كان ئاراس����ته‌یه‌كی ئیجابی‬ ‫سیاسی دواتر بۆ ئاسایی بونه‌وه‌ی ئه‌م دۆخه‌ میدی����ای تۆڕه‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی����ان بكردایه‌‬ ‫پێش هه‌رش����تێك هێوربونه‌وه‌ی خۆش����مان بۆ به‌رژه‌وه‌ندی گش����تی به‌اڵم ئاراس����ته‌كه‌‬ ‫پێویس����ته‌ چونكه‌ تابیرمان هێورنه‌كه‌ینه‌وه‌ پێچه‌وانه‌ی����ه‌ كه‌ ئه‌مه‌ش یه‌كێك����ه‌ له‌خاڵه‌‬ ‫دۆخه‌كه‌م����ان بۆ هێورنابێته‌وه‌ كه‌واته‌ كاری الوازه‌كانی عه‌قڵی سیاس����ی حزبی كوردی‬ ‫گ����ه‌وره‌و هه‌نگاوی گ����ه‌وره‌ روبه‌ڕوبونه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌م����ه‌ عه‌قڵ����ی حزبی مۆدێ����رن نیه‌ ‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ڵه‌كانی خۆمان دواتر ئامانجی ئه‌م كه‌واته‌ پێویسته‌ حزبه‌كان بێ گوێدانه‌ هیچ‬ ‫قۆناغه‌ دیاری بكرێت هه‌روه‌ك شارلز جینز به‌ربه‌رستێك س��ڵ�اوێك له‌یه‌ك بكه‌ن به‌ڵكو‬ ‫ده‌ڵێ����ت بێ دیاریكردنی ئامانج ژیان ده‌بێته‌ ئه‌و س��ڵ�اوه‌‌ رێگا ب����ۆ خوانێكی سیاس����ی‬ ‫گواستنه‌وه‌ له‌كێشه‌یه‌كه‌وه‌ بۆ كێشه‌یه‌كی تر بكات����ه‌وه‌ چونكه‌ كورد ئێس����تا له‌هه‌موكات‬ ‫له‌بری گواس����تنه‌وه‌ له‌هه‌لێكه‌وه‌ بۆ هه‌لێكی زیات����ر پێویس����تی به‌خ����ۆ كۆكردنه‌وه‌ی����ه‌‬ ‫تر ئه‌م ده‌رفه‌ته‌ی ئێس����تا بۆ كورد هاتۆته‌ بۆئ����ه‌وه‌ی ل����ه‌م گه‌مه‌ی (بوزكاش����ی)یه‌ی‬ ‫پێش س����ه‌رده‌می ده‌س����تكه‌وته‌ گه‌وره‌كان‌و عێراقدا ده‌س����تبه‌تاڵ ده‌رنه‌چێت و پش����كی‬ ‫كاره‌ساته‌ گه‌وره‌كان ئه‌وا به‌ده‌ست خۆمانه‌ ئه‌سڵی خۆی وه‌رگرێته‌وه‌‪ ،‬گه‌مه‌ی بوزكاشی‬ ‫بچنی����ه‌ مێژو وه‌ك ده‌س����تكه‌وته‌ گه‌وره‌كان یاریه‌كه‌ له‌م یاریه‌دا ئاژه‌ڵێك س����ه‌رده‌بڕن‌و‬ ‫بچن����ه‌ مێژو وه‌ك كاره‌س����اته‌ گ����ه‌وره‌كان‪ ،‬له‌یاریگایه‌ك����دا چه‌ند یاریزانێك����ی كارامه‌و‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش قوربانیدانی ده‌وێ����ت قوربانیدان شۆڕه‌س����وار به‌سواری ئه‌س����په‌وه‌ ئاژه‌ڵه‌كه‌‬ ‫وه‌ك یه‌كترقبوڵكردن‌و یه‌كخس����تنی ناوماڵی له‌یه‌كت����ری ده‌ڕفێنن له‌م جۆره‌ یاریه‌دا هیچ‬ ‫خۆمان بۆیه‌ ل����ه‌م قۆناغه‌دا هه‌ر هه‌نگاوێك جۆره‌ هاوكاریه‌ك نیه‌و هه‌ركه‌س بۆخۆیه‌تی‬ ‫بۆ ئاس����ایی كردنه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان دواجار كامیان زۆر به‌هێز بو به‌ش����ی زیاتر‬ ‫ده‌چێته‌ خان����ه‌ی س����ه‌روه‌ریه‌كان مێژوه‌وه‌ له‌ئاژه‌ڵه‌ك����ه‌ بۆ خ����ۆی ده‌كات����ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌ك س����ازش‪ ،‬نیتش����ه‌ ده‌ڵێ����ت بۆئه‌وه‌ی ئێسته‌ سه‌یری سروش����تی سیاسی عێراق‌و‬ ‫بچیت����ه‌ ناومێژو پێویس����ته‌ قوربانی بده‌یت ملمالنێكانی بكه‌ین له‌سروش����تی ئه‌م یاریه‌‬ ‫ئه‌گین����ا ده‌بیته‌ هه‌تیوه‌كان����ی مێژو ‪ ،‬ئێمه‌ ده‌چێ����ت جگ����ه‌ له‌ملمالن����ێ نێوده‌وڵه‌تی‌و‬ ‫ئێستا پێویس����تمان به‌كۆكردنه‌وه‌ی خۆمان ئیقلیم����ی ملمالنێ����ی (كورد – ش����یعه‌ –‬ ‫هه‌یه‌و پێویس����تمان به‌مه‌رجه‌عیه‌تێك هه‌یه‌ س����وننه‌) یاریزانی ئه‌م گۆڕه‌پانه‌ن بۆئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌به‌ڕای من دور له‌دیدێكی حزبی وه‌ك ئه‌و عێراق هه‌ركه‌س����ه‌و به‌شی خۆی به‌رێت‌و له‌و‬ ‫واقیعه‌ سیاسی‌و مێژویی‌و دیبلۆماسیه‌ی كه‌ ناعه‌داله‌تیه‌ رزگاری ببێت كه‌ س����ه‌د ساڵه‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی تێدایه‌ واباشه‌ مه‌سعود ل����ه‌م عێراقه‌دا س����ه‌پێنراوه‌ ئێم����ه‌ی كورد‬ ‫بارزان����ی وه‌ك مه‌رجه‌ع����ی ك����وردی دیاری پێویستمان به‌س����وارچاكی كارامه‌و تیمێكی‬ ‫بكرێت به‌مه‌رجی كۆده‌نگی الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر عاقڵمه‌ند هه‌یه‌ ب����ۆ ئه‌م گه‌مه‌یه‌ تا بتوانین‬ ‫پرۆسه‌ی سیاس����ی هه‌رێم به‌اڵم به‌گفتوگۆی له‌دابه‌شكردنه‌وه‌ی ئه‌م جاره‌دا ره‌نجبه‌خه‌سار‬ ‫بیزه‌نتیان����ه‌ ن����ا ده‌كرێ����ت الیه‌ن����ه‌كان له‌م نه‌بین ئه‌ویش ته‌نها به‌یه‌كخس����تنی خیتابی‬ ‫قۆناغه‌دا رێك بكه‌ون له‌س����ه‌ر دابه‌شكردن‌و سیاسی‌و دیبلۆماسیه‌تێكی وردو فراوان هه‌یه‌‬ ‫وه‌رگرتن����ی ڕۆڵ بۆئ����ه‌وه‌ی ك����ورد ب����گات ئه‌مه‌ش پێویسته‌ كه‌س����ایه‌تیه‌ مێژویه‌كان‌و‬ ‫به‌س����ه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬هۆكارێك كه‌ئێس����تا بوه‌ هێزه‌ مێژویه‌كان به‌په‌له‌ كار بۆمه‌ بكه‌ن‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrusti.sul@gmail.com‬‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫‪15‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‪ ،‬به‌سپۆنسه‌ری بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫د‪.‬میران محه‌مه‌د‪ :‬له‌شه‌ش مانگی رابردودا ‪11‬‬ ‫كۆگای گه‌وره‌ی ده‌رمان له‌شاری سلێمانی داخراون‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫د‪ .‬میران محه‌مه‌د به‌ڕێوبه‌ری گش����تی‬ ‫ته‌ندروستی س����لێمانی‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌م����اوه‌ی ش����ه‌ش مانگ����ی راب����ردودا‬ ‫توانیویانه‌ چاودێرییه‌كی باش����ی كه‌رتی‬ ‫ده‌رمان بكه‌ن‌و به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ ‪ 11‬كۆگای‬ ‫گه‌وره‌ی ده‌رمان له‌كۆی ‪ 17‬كۆگا له‌گه‌ڵ‬ ‫‪ 9‬ده‌رمانخانه‌ دابخه‌ن‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك����ی تایبه‌تی����دا د‪.‬می����ران‬ ‫محه‌مه‌د‪ ،‬س����ه‌باره‌ت به‌چاكسازییه‌كانی‬ ‫كه‌رت����ی ده‌رمان له‌ش����اری س����لێمانی‌و‬ ‫هه‌وڵه‌كانیان له‌وباره‌وه‌ بۆ چاودێریكردنی‬ ‫زیات����ری كه‌رته‌ك����ه‌ له‌الی����ه‌ن لیژن����ه‌ی‬ ‫پش����كنین‌و به‌دواداچون����ی ده‌رمان����ه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕو‪.‬‬ ‫د‪.‬میران محه‌مه‌د ئه‌وه‌ش����ی راگه‌یاند‬ ‫"مه‌به‌ستیش له‌داخستنیان زیانگه‌یاندن‬ ‫نی����ه‌ به‌هیچ ك����ه‌س‌و الیه‌نێ����ك‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫مه‌به‌ستمانه‌ ده‌رمانێكی پاك‌و سه‌المه‌ت‌و‬ ‫كوالێتی باش بگاته‌ ده‌ستی هاواڵتیانی‬ ‫خۆمان‌و ته‌ندروس����تی ئه‌وان له‌ئه‌ستۆی‬ ‫ئێمه‌دایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی وت "هاواڵتیان ده‌رمانیان‬ ‫ده‌ستنه‌كه‌وێت باشتره‌ له‌وه‌ی ده‌رمانێكی‬ ‫كوالێت����ی خراپی����ان به‌ده‌س����ت بگات‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ له‌مرۆدا ب����ه‌راورد به‌ ‪ 6‬مانگی‬ ‫رابردو دۆخی ده‌رمان له‌ڕوی كوالێتیه‌وه‌‬ ‫له‌ناو شاری سلێمانی باشتره‌"‪.‬‬ ‫رونیشیكرده‌وه‌‪ ،‬هۆكاری داخستنیشیان‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ پێشینه‌ی ده‌رمانه‌كانی‬ ‫ئ����ه‌و كۆگایان����ه‌ ك����ه‌ نه‌زان����راوه‌ له‌ چ‬ ‫كۆمپانیایه‌ك كڕدراوه‌ به‌و هۆیه‌ش����ه‌وه‌‬ ‫خاوه‌نی ئه‌و كۆگایانه‌ رێوشوێنی یاسایی‬ ‫پێویستیان له‌گه‌ڵدا گیراوه‌ته‌به‌ر‪.‬‬ ‫له‌دیوان����ی‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك����دا‬ ‫ته‌ندروس����تی س����لێمانی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫گش����تی له‌گ����ه‌ڵ ئه‌ندامان����ی لیژن����ه‌ی‬ ‫ناوب����راودا كۆبوه‌وه‌‪ ،‬تێی����دا گفتوگۆكرا‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌پێداچونه‌وه‌و رێكخستنی‬ ‫ئیشوكاره‌كانی لیژنه‌كه‌و توندكردنه‌وه‌ی‬ ‫زیات����ری هه‌وڵه‌كان ب����ۆ چاودێریكردنی‬ ‫كه‌رتی ده‌رمان له‌سنوره‌كه‌دا‪.‬‬

‫له‌ سێ‌ مانگی‌ ئه‌مساڵدا‬ ‫زۆرترین رێژ‌هی‌ ئاوار‌ه‬ ‫سه‌ردان ‌ی كلینیكی‌ راوێژكار ‌ی‬ ‫(عه‌ل ‌ی كه‌مال)یان كردوه‌‬

‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی ئامارێك��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���تی‌ سلێمان ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫ی راب���ردودا (‪)23،128‬‬ ‫ێ مانگ��� ‌‬ ‫س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاوێژكار ‌‬ ‫ی س���ه‌ردانی‌ كلینیك ‌‬ ‫هاواڵت ‌‬ ‫ی كمال) یان كردوه‌‪ ،‬له‌و رێژه‌یه‌ش‬ ‫(عل ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪ )3،021‬كه‌س���یان له‌ئاواره‌كان��� ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ بون‌و (‪)239‬‬ ‫س���نوری‌ شار ‌‬ ‫ی بون‪.‬‬ ‫ی بیان��� ‌‬ ‫كه‌سیش���یان خه‌ڵك��� ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌به‌ش���ی‌ كوتان���ی هه‌مان‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌(‪ )2،625‬دای���ك‌و منداڵ‬ ‫ی ددانیش‬ ‫كوتانیان بۆ كراوه‌و له‌به‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌مان م���اوه‌دا (‪ )588‬نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ددان بینراوه‌و چاره‌سه‌ریان بۆ كراوه‌‪،‬‬ ‫ی تیشكیش (‪)1،680‬‬ ‫هاوكات له‌به‌ش��� ‌‬ ‫ی تیش���ك بۆ نه‌خۆش كراوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫كار ‌‬ ‫ی (‪ )2،948‬نه‌خۆش���یش‬ ‫جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ ‌‬

‫له‌به‌ش���ی‌ ڕۆماتیزم چاره‌س���ه‌ریان بۆ‬ ‫ی هه‌ناویش (‪)3،659‬‬ ‫كراوه‌‪ ،‬له‌به‌ش��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫نه‌خۆش‌و له‌به‌ش���ی‌ قوڕگ‌و لوت‌و گو ‌‬ ‫(‪ )2،850‬نه‌خۆش كاری‌ پێویستیان بۆ‬ ‫ك���راوه‌‪ .‬بونی‌ ئه‌م ئاماران ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌م���او‌هی‌ راب���ردودا به‌ش���ێك‬ ‫ی‬ ‫له‌دام���وده‌زگا حكومیی���ه‌كان بایكۆت ‌‬ ‫ده‌وامی���ان كردب���و ب���ه‌اڵم پزیش���ك‌و‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ئه‌م نه‌خۆشخانه‌ی ‌ه لێبڕاوان ‌ه‬ ‫ی پێداوه‌‪.‬‬ ‫خزمه‌ته‌كانی���ان به‌رده‌وام��� ‌‬ ‫له‌لێدوانێكیش���دا د‪.‬زان���ا محمدعباس‬ ‫ی‬ ‫ی عل ‌‬ ‫ی ڕاوێژكار ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ سه‌نته‌ر ‌‬ ‫كمال ڕایگه‌یاند‪ :‬له‌ماو‌هی‌ ڕابردودا جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمی‌ هیچ رۆژێك ‌‬ ‫ی پش���و ‌‬ ‫له‌رۆژان ‌‬ ‫ی كارمه‌ندان ڕانه‌گیراوه‌و به‌اڵم‬ ‫تر ده‌وام ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێس���تادا وه‌ك هه‌مو داموده‌زگاكان ‌‬ ‫ی پێنجش���ه‌ممه‌و‬ ‫ت���ری‌ حكومه‌ت رۆژان ‌‬ ‫شه‌ممه‌‪.‬‬

‫زۆر به‌پێو‌ه وه‌ستان هۆكاره‌ بۆ توشبون به‌ده‌والی ئه‌م خۆراكانه‌ هۆكارن‬ ‫بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌ خه‌وێكی‌ قوڵ‬ ‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬

‫ده‌وال���ی‪ ،‬بریتیه‌ له‌گ���ه‌وره‌ بونێكی‬ ‫به‌رده‌وامی بۆری خوێن له‌ژێر پێس���تدا‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬له‌ش���ێوه‌ی كرمدایه‌و‬ ‫هه‌ندێك جار ره‌نگی (شین‪ ،‬په‌مه‌یی‪ ،‬مۆر)‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ .‬سه‌باره‌ت به‌نه‌خۆشییه‌كه‌و‬ ‫هۆكارو نیشانه‌و چاره‌سه‌ره‌كانی د‪.‬ئارام‬ ‫ب���ارام محمدپزیش���كی نه‌ش���ته‌رگه‌ری‬ ‫بۆرییه‌كان���ی خوێ���ن ڕایگه‌یان���د‪":‬زۆر‬ ‫ماندوبونێك���ی‬ ‫به‌پێوه‌وه‌س���تان‌و‬ ‫زۆرهۆكارن بۆ دروس���تبونی نه‌خۆش���ی‬ ‫ده‌والی ی���ان قه‌ڵه‌وی به‌هه‌مان ش���ێوه‌‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌وكه‌سانه‌ی قه‌ڵه‌ون توشی ئه‌م‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ ده‌بن"‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شی‬ ‫خس���ته‌ڕو بونی نه‌خۆشی له‌ناوسك یان‬ ‫حه‌وز بۆنمون���ه‌ (لیمفه‌گرێكان‪ ،‬ره‌حم‪ ،‬ده‌ته‌قن ئه‌وكه‌س���ه‌ توشی خوێنبه‌ربون‬ ‫گ���رێ‌ له‌س���ه‌ر بۆرییه‌كانی ناوس���ك) ده‌كات ‪( -‬خوێ���ن به‌ربونی به‌رده‌وام)‬ ‫ئه‌وانی���ش ئه‌گ���ه‌ری دروس���تبونیان كه‌س���ه‌ك ‌ه توش���ی خوێنبه‌ربونێك���ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌ونه‌خۆش���ییه‌‪ .‬ئه‌وپزیش���كه‌ ب���ه‌رده‌وام ده‌كات‌و چاكبون���ه‌وه‌ی زۆر‬ ‫پس���پۆڕه‌ ڕاشیگه‌یاند‪":‬نه‌خۆشی ده‌والی زه‌حمه‌ت ده‌بێت‪ .‬له‌درێژه‌ی قس���ه‌كانیدا‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ناش���رین الی ئافره‌تان ئه‌وپس���پۆره‌ ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد ئه‌م‬ ‫ده‌بینرێن كه‌ له‌پێ‌و ده‌ستدا ده‌رده‌كه‌ون‌و نه‌خۆش���ییه‌ له‌گه‌ڵ گه‌وره‌بونیدا زیانی‬ ‫چه‌ن���د جۆرێكی هه‌ی���ه‌ وه‌ك‪ - :‬لوله‌ی ده‌بێت به‌جۆرێك كه‌ له‌هه‌ندێك كه‌س���دا‬ ‫ژێرپێست‪( .‬ئه‌م جۆره‌یان له‌ژێرپێستدا (‪1‬ملم) یان زیاتره‌ به‌پێی گه‌وره‌بونیشی‬ ‫لولپێچییه‌و له‌ش���ێوه‌ی كرمدایه‌‪( -‬لوله‌و ئازار دروست ده‌كات‪ ،‬ئافره‌تانی دوگیان‬ ‫ده‌مار (ئه‌م���ه‌ش لوله‌یی���ه‌و ده‌ماره‌كه‌ ده‌والیان توش ده‌بێ���ت بۆنمونه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ته‌قێت ‪( -‬كێشانی ده‌مار (ده‌ماره‌كه‌ پێش دوگیانی (‪1‬ملم) بێت ئه‌وا له‌كاتی‬ ‫ده‌كش���ێت به‌وجۆره‌ لوله‌ ده‌مار دروست دوگیانیدا رێژه‌كه‌ی ب���ه‌رز ده‌بێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ده‌كات ‪( -‬ده‌وال���ی برین (ده‌والیه‌كه‌ (‪10‬ملم) ئ���ه‌وكات كڵۆی���ه‌ك له‌خوێندا‬ ‫كاتێ���ك ده‌ته‌قێ���ت ده‌بێ���ت ب���ه‌ برین دروس���ت ده‌كات زیان به‌ته‌ندروس���تی‬ ‫ل���ه‌ ژێرپێس���تدا‪ .‬خوێنبه‌رب���ون (ئه‌م دای���ك‌و منداڵه‌ك���ه‌ ده‌گه‌یه‌نێ���ت‪،‬‬ ‫جۆره‌ی���ان مولول���ه‌ خوێن���ه‌كان كاتێك هۆكاره‌كه‌شی گه‌وره‌بونی ره‌حمی دایكه‌‬

‫ئا‪ :‬راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬

‫له‌كاتی منداڵبونیدا فش���ار ده‌خاته‌ سه‌ر‬ ‫بۆری خوێ���ن به‌مه‌ش خوێن ناگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ مانگه‌كانی دوگیانی���دا رێژه‌كه‌‬ ‫زی���اد ده‌كات‪ ،‬له‌كۆتای���ی لێدوانه‌كه‌یدا‬ ‫د‪.‬ئارام بارام چاره‌س���ه‌ره‌كانی نه‌خۆشی‬ ‫ده‌والی رونكرده‌وه‌ به‌وه‌ی خۆپاراستن‌و‬ ‫دوركه‌وتن���ه‌وه‌ له‌خواردن���ی چ���ه‌وری‌و‬ ‫شیرینی‌و (ده‌رمانی مه‌نع) هه‌وڵ بدرێت‬ ‫زۆر به‌پێ���وه‌ رانه‌وه‌س���تیت هه‌ره‌وه‌ها‬ ‫پێ‌ خس���تنه‌ س���ه‌رپێ‌ زیان���ی ده‌بێت‪،‬‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌و رێگای لیزه‌ر یه‌كێن له‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌كان‪ .‬به‌پێ���ی ئامارێك ئه‌و‬ ‫نه‌خۆش���انه‌ی س���ه‌ردانی الی پزیشكی‬ ‫ناوبراوی���ان ك���ردوه‌ ده‌ركه‌وتوه‌(‪)%70‬‬ ‫توش���بون ئافره‌ت���ن‌و (‪)%20-10‬پیاوانن‬ ‫به‌م���ه‌ش ده‌ركه‌وتوه‌ رێژه‌ی توش���بون‬ ‫له‌ئافره‌تان زیاتره‌ وه‌ك له‌پیاوان‪.‬‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫پس����پۆڕان رایده‌گه‌یه‌ن����ن خه‌وت����ن‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌ به‌خۆراك‌و بارودۆخ ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ده‌وه‌و هه‌ندێك خ����ۆراك هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندن به‌مادده‌ی‌ میالتونین كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ئه‌و هۆرمۆنه‌یه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫خه‌ولێكه‌وتنی‌ قوڵ‪ ،‬سه‌رباری‌ پشودان‌و‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌ته‌ماشاكردنی‌ مۆبایلی‌‬ ‫زی����ره‌ك‌و كۆمپیوت����ه‌ر پێش خه‌وتن‪،‬‬ ‫چه‌ند رێگایه‌ك هه‌یه‌ كه‌ یارمه‌تیده‌ره‌‬ ‫ب����ۆ خه‌وتنێكی‌ قوڵ ئه‌ویش له‌رێگه‌ی‌‬ ‫خواردن����ی‌ چه‌ن����د خۆراكێك����ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌وانیش بریتین له‌‪:‬‬ ‫• كاربۆهێدرات‪ :‬ئ����ه‌و خۆراكانه‌ی‌‬ ‫كاربۆهێدراتیان تێدایه‌ وه‌ك شۆفان‌و‬ ‫كێك و برنج ده‌بێته‌ هۆی‌ به‌خش����ینی‌‬ ‫وزه‌ به‌ل ‌هش‌و خه‌وتنێكی‌ قوڵ‪.‬‬ ‫• ناوك����ه‌ كوله‌ك����ه‌‪ :‬ده‌وڵه‌مه‌ن����ده‌‬ ‫به‌مه‌گنیس����یۆم‌و ئه‌وه‌ش به‌سوده‌ بۆ‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ به‌ده‌س����ت هیالكیه‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێن����ن‌و رۆڵ����ی‌ مه‌گنیس����یۆم‬ ‫بریتی����ه‌ له‌رێگ����ه‌دان به‌خاوبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ماسولكه‌كانی‌ له‌ش‪.‬‬ ‫• ئاوی‌ گوێزی‌ هیندی‌‪ :‬خواردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كوپێ����ك ل����ه‌م ئ����اوه‌ له‌ئێواران����دا‬ ‫یارمه‌تی����ده‌ره‌ ب����ۆ خه‌وێك����ی‌ ئارام‌و‬ ‫ق����وڵ‪ ،‬چونكه‌ ئاوی‌ گوێ����زی‌ هیندی‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ باش����ی‌ مادده‌كانی‌‬ ‫پۆتاسیۆم‌و كالیسیۆم‌و مه‌گنیسیۆم‌و‬

‫‪http://www.dohsuli.com‬‬

‫فۆسفۆڕو سۆدیۆمه‌‪.‬‬ ‫• گێ��ل�اس‪ :‬برێكی‌ ك����ه‌م مادده‌ی‌‬ ‫میالتونین����ی‌ تێدایه‌ كه‌ئ����ه‌و ماده‌یه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ رێكخستنی‌ خه‌وتن‪.‬‬ ‫• مادد‌هی‌ زنك‪ :‬ئ����ه‌و خۆراكانه‌ی‌‬ ‫ئه‌م مادده‌یان تێدای����ه‌ وه‌ك خۆراكه‌‬ ‫ده‌ریاییه‌كان‌و چه‌ره‌س����ات‌و دانه‌وێڵه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ خه‌ولێكه‌وتن‪.‬‬ ‫• گۆشتی‌ قه‌ل‪ :‬هه‌میشه‌ له‌كۆنه‌وه‌‬ ‫وتراوه‌ گۆش����تی‌ ق����ه‌ل یارمه‌تیده‌ره‌‬

‫ب����ۆ خه‌وتن‪ ،‬چونك����ه‌ رێژه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ترش����ه‌ڵۆكی‌ تربتوفان����ی‌ تێدایه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێته‌ ه����ۆی‌ گۆڕینی‌ س����یروتونین‬ ‫به‌مادده‌ی‌ میالتونین له‌ له‌شدا‪.‬‬ ‫• خواردن����ه‌وه‌ گیایی����ه‌كان‪ :‬زۆرن‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ خواردنه‌وه‌ گیاییه‌كان‬ ‫به‌كارده‌هێن����ن بۆ پش����ودان‌و خه‌وتن‬ ‫وه‌ك گوڵی‌ ئ����ازاره‌كان یاخود چه‌ند‬ ‫تێكه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ دیكه‌و به‌س����وده‌ پێش‬ ‫خه‌وتن بخورێته‌وه‌‪.‬‬

‫فەیسبووك‪https://www.facebook.com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫ئەقڵ ‌ی کوردی‌‌و هزر ‌ی رۆژئاوای ‌ی‬ ‫مانیفیستێک بۆ غیابی عەقڵ لەم دەڤەرەدا‬ ‫عادل قادری‬ ‫ئەگەرچی‌ دەس���تەواژە ‌ی کالسیک یان‬ ‫کالسیس���یزم ئاماژەو راسانێک بو بەرەو‬ ‫ئەدەب��� ‌ی کۆن ‌ی یۆنان‌و رۆم��� ‌ی کەوناراو‬ ‫بەتۆخی‌‌و ش���ێوازی‌ زەقیشی‌ لەئیتاڵیا ‌ی‬ ‫بولێڵی‌ بوژانەوە یان رێنێسانس���دا بوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەنوکە دال‌و ئاماژەیەک ‌ی گشتگیرو‬ ‫جیهانگیرە ب���ۆ ش���ێوازێک لەدەربڕین‌و‬ ‫تێڕوانینێ���ک لەهەس���تی‌‌و چەش���نێکە‬ ‫لەگێڕان���ەوەو تەعبی���ر ک���ردن لەجیهان‬ ‫ژینگ���ەو ئەزمونە زۆرت���ر کۆییەکان‪ ،‬کە‬ ‫لەهەن���او ‌ی تاکی‌ وەگێ���ڕ (راوی‌)دا دێنە‬ ‫گێڕان���ەوەوە‪ .‬بێگوم���ان وەک���و زۆرێک‬ ‫ل���ەو چەمک‌و دەس���تەواژانەی کە رۆنراو‬ ‫بەرهەمهاتوی‌ ناو زمانانی‌ ئێمەی‌ رۆژهەاڵت‬ ‫بەگشتی‌‌و ‘منی‌‘ کورد بەتایبەتی‌ نەبوە‪،‬‬ ‫ئەگەری‌ چەواشەبون‌و چەواشەفامکردن ‌ی‬ ‫بەهۆکارگەل���ی‌ زۆرەوە دەکرێ���ت‬ ‫وەک���و گریمانەیەک���ی‌ مێژوی���ی‌‪ ،‬دینی‌‪،‬‬ ‫کولت���وری‌‌و بەهەرە تایبەتیت���ر زمانییە‪.‬‬ ‫وەک زمانناس���ان دەڵێن‪ :‬ه���ەر زمانێک‬ ‫میتافیزیک‌و وزەی‌ بەرزەڕۆیانەی‌ تایبەت‬ ‫بەخۆی‌ هەی���ە‪ .‬ئەمەش بەو واتایەیە کە‬ ‫یەکە کلیل‌و شاکلیل فامی ئێمە بۆ جیهان‬ ‫لەرێگەی زمانەوەیەو ئەو وتە بەناوبانگ‌و‬ ‫لەهەمانکاتدا لێرەدا زۆر سواوە! واتە زمان‬ ‫خانەی‌ هەس���تییە ه���ەر دەم لەدەمماندا‬ ‫زرینگەی دێت‌و لەگوێماندا خشەی دێت!‬ ‫تاقمێ���ک لەزمانناس���ان پێیانوای���ە گەر‬ ‫خەڵکی ناو زمانێک بەشێوازێکی ئایینی‬ ‫بی���ر دەکەنەوەو خەڵکی ن���او زمانێکیتر‬ ‫پێچەوان���ەی ئەمەن ه���ەر دو حاڵەتەکە‬ ‫بەندن ب���ەو میتافیزیک���ی‌ زمانییەوە کە‬ ‫هەر لەپێکهات ‌ی زمان���ی‌‌و لق‌و باڵە هەمە‬ ‫جۆرە زمانییەکان لەوشەس���ازییەوە تاکو‬ ‫دەنگناسییەوەو سیس���تەمی میتۆلوژی‌‌و‬ ‫شێوازی تەعبیرو ‪ ...‬دەگرێتەوە‪ .‬ئایا ئەو‬ ‫رس���تەیەی‌ مارتین هایدیگەر واتە‪ :‬زمان‬ ‫خانەی هەس���تییە کە هاتۆتە ناو زمانی‬ ‫کوردییەوە‪ ،‬هەر هەمان تێگەییش���تنی‌و‬ ‫فامی‌ لێدەکرێت کە ل���ەزاراوەو رەوایەتە‬ ‫زمانییەکەی‌ ناو زمانی ئاڵمانیدا دەکرێت؟‬ ‫ئەم���ە لەپێوەندی لەگ���ەڵ زمانانیترو بۆ‬ ‫نمونە ئینگلیزیدا چۆنچۆنینە؟‬ ‫مەبەس���ت ل���ەم ئام���اژە ک���ورت‌و‬ ‫ناتەواوان���ە ئەوەیە کە کاتێک وش���ە یان‬ ‫دەس���تەواژەیەک وەکو کالسیسیزم لەناو‬

‫کولتورو میتافیزیکێکی تر دێتە کایەوەو‬ ‫پێوەندی تۆکمەو رەسەنی بۆ فامکردنی‬ ‫بەندە بەو زمان���ەوە ئێمە بەوەرگێڕاندن‌و‬ ‫هەوڵ بۆ تێگەیش���تن ل���ەو بارودۆخەی‬ ‫بەرهمهێنی‌ دەستەواژەکە‪ ،‬تا چەندە فام‌و‬ ‫هەڵگۆس���تەیەکی‌ رەسەن‌و نێزیک لەمانە‬ ‫سەرەکییەکەی خۆیمان هەیە؟‬ ‫هەڵب���ەت لەرویەک���ەوە گەاڵڵەکردنی‬ ‫ئەم پرس���یارانە رەنگە لەپلە ‌ی دوهەم‌و‬ ‫سێهەمدا بن‌و لەسیستەمێکی پرسیارسازە‬ ‫جێگ���ەی یەکەمیان بۆ دانەنرێت‪ ،‬چونکو‬ ‫مێژوی زمانی‌و تەعبیرو گێڕانەوەی زمانی‬ ‫ئێمە لەرۆچن���ەی بون یان ئانتۆلۆژییەوە‬ ‫کورت‌و الوازەو بگ���رەو تەنانەت بەریدە!‬ ‫واتە هێشتا باشیش نەیوێرابێت ملمالنێی‬ ‫لەگەڵدا بکات! بۆیە دەکرێت پرس���یار ‌ی‬ ‫سەرەکی ئەمە بێت کە بۆ نمونە کالسیک‬ ‫یان ئەو دەستەواژانەی لەم چەشنە لە چ‬ ‫سەردەم‌و دۆخێک ‌ی زەمەنییەوە هاتنە نێو‬ ‫دونیای ئێمەوەو هەر بەهۆی‌و لەسۆنگەی‬ ‫کەشوهەوا ‌ی ئەو دونیایەوە چۆن مامەڵەو‬ ‫روبەروبونەوەیان لەگەڵدا کراوە؟‬ ‫رەنگە زۆرترین کارک���ردو دەکارچون ‌ی‬ ‫کالس���یک لەملمالنێ‌و مش���تومڕو شەڕی‬ ‫نێوان سونەت‌و مودێڕنیتەدا دەرکەوتوە!‬ ‫ئەگەر چی‌ ش���ەڕە هزری‌‌و گوتارییەکان‬ ‫الی‌ ئێمە زۆر درەنگ دەس���ت پێدەکەن‬ ‫بەاڵم کە دەس���تیان پێکرد ت���ا خوێن ‌ی‬ ‫چەند کەسێک ‌ی تێدا نەڕژێت کۆتایی پێ‬ ‫نای���ەت! یەکەم هەڵەی‌ گوت���اری‌ لەوێدا‬ ‫روی‌ داوە کە چەمک ‌ی سونەت‌و کالسیک‬ ‫سنورەکانیان بەزیوەو تارادەیەک مەدلولە‬ ‫ماناییەکانی���ان هاوبەش‌و یەکن‪ ،‬هەڵبەت‬ ‫رەنگە زۆر جێگای‌ سەرس���وڕمان نەبێت‬ ‫چونکە سنورەکان لێرەدا هەمو چرکەیەک‬ ‫دەبەزێن! دوهەم ئەوە ‌ی کە سوننەت واتە‬ ‫ترادیش���ناڵ ئەوەندەی تەعبیرو بریتییە‬ ‫ل���ەرەوت‌و رێب���ازو پانتایەکی گش���تی‌‪،‬‬ ‫ئام���اژە نییە ب���ۆ الی���ەن‌و رەهەندێک ‌ی‬ ‫تایبەت‌و پێناسەکراو وەکو کالسیسیزم‪.‬‬ ‫س���ێهەمیش ئەوەیە کە درێژتەمەن بونی‌‬ ‫ئ���ەم دو هۆکارە دەبێتە ه���ۆی‌ مانەوەو‬ ‫وەس���تان‌و شەڕێکی ئەبەدی لەگەڵ خواو‬ ‫موعجیزەکاندا!‬ ‫ئەم پێش���ەڕۆک‌و بەراییە بەو مەبەستە‬ ‫بو کە بەه���ۆی‌ ئەو دۆخ‌و خەس���ارانە ‌ی‬ ‫سەرەوە ئێمە روداوە زمانی‌‌و زەینییەکان ‌ی‬ ‫نێو دونیا ‌ی خۆمان نابینین‌و پرسیار لەناو‬

‫زمانی‌ منداو بەزمانی‌ من نایەتە کایەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو پرسیار لەوێندەرێ گەاڵڵە دەبێت‌و‬ ‫لەمێندەرێش وەاڵم "هەاڵڵە" دەبێت!‬ ‫ئەگەرچی کاتێک ناوی‌ کالسیک هاتوەو‬ ‫لەهەمب���ەری‌ داو لەروبەروبونەوەیەک���ی‬ ‫کوش���ندەدا لەگەڵ ن���وێ دەکار کراوەو‬ ‫لەقۆناغێک���دا زۆرت���ر ب���ارو بارس���تای ‌ی‬ ‫س���ەلبی‌‌و نەرێنی‌ هەبو‪ ،‬بەاڵم لەواقیعدا‬ ‫س���امان‌و میراس���ێکە لەبون‌و تێڕوانین ‌ی‬ ‫گ���روپ ی���ان دەس���تەیەکی‌ زمان���ی‌ بۆ‬ ‫جیهان‌و دیاردەکانی‌ لەبەستێن‌و ئاقارێک ‌ی‬ ‫بەروەرۆیانەو مێژوییدا‪ .‬بەهەرحاڵ بەهۆ ‌ی‬ ‫زۆرەوەو لەس���ەروی‌ هەموشیان ئەو فام‌و‬ ‫تێگ���ە بازنەییە ک���ە لەجوغ���زی نێوان‬ ‫س���وننەت‌و مودێڕنیتەدا س���وڕاوەتەوە‪،‬‬ ‫ئەدەب‌و دەق‌و س���امانی‌ کالسیکی ئێمە‪،‬‬ ‫ی���ان لەجیهانێکی‌ بەرتەس���کی‌ ئایینی‌‌و‬ ‫کولتوریدا لەقاو ک���راوە‪ ،‬یانیش بەهۆ ‌ی‬ ‫نابەرتەسکی‌‌و رەنگە دواتەسکی جیهان‌و‬ ‫روانین���ی‌ مۆدێ���ڕن رەش���ۆیان لەس���ەر‬ ‫داماڵی���وەو ب���ەرەو خەرەن���د دەتلێت‪.‬‬ ‫رەنگ���ە ئێمە بتوانی���ن بەتێڕوانینێکیترو‬ ‫لەرۆچنەیەکیترەوە لەم دو خەس���ارە کە‬ ‫هەنوکە داوێن���ی‌ گوتاری‌ کوردی‌ گرتوەو‬ ‫نازانم داوا ‌ی چ ‌ی دەکات(تۆ بڵێی‌ داوا ‌ی‬ ‫چی بکات؟!) خۆمان ببوێرین‪.‬‬ ‫من لێ���رەدا چەن���د نمون���ەو فاکتێک‬ ‫دێنمەوە بەو مەبەس���تە ‌ی کە بیسەلمێنم‬ ‫ک���ە ‪ .١‬گوت���اری‌ مودێ���ڕن‌و نوێی‌ ئێمە‬ ‫بارستایی‌‌و قەوارەی‌ دیعایەو بانگەشەکان ‌ی‬ ‫ناگات���ە زەنگۆڵ گوتارە س���ونەتییەکان‬ ‫چونکە ئێمە مەحوی‌‌و نالی‌‌و شێخ رەزاو‬ ‫وەفایی‌‌و سالم‌و خانی‌‌و فەقێ تەیران‌و‪...‬‬ ‫بەمیت���ۆدو ش���ێوازێک دەخوێنین���ەوە‬ ‫کە ف���رە لەس���ێبەرو گ���ەردی‌ قەاڵفەتە‬ ‫سونەتییەکانیتر دەرنەچوەو دەشێت بڵێم‬ ‫کە خوێندنەوەم���ان نییە! کە ئەم دۆخە‬ ‫دەق گرتوە تێکبشکێنین‪ .‬بەراست ‌ی ئێمە‬ ‫چەن���د دەقم���ان لەبەر دەس���ت دایە کە‬ ‫نالی‌ بەشێوازێکیترو جیا لەخوێندنەوە ‌ی‬ ‫مەالعەبدولکەریم���ی‌ مودەڕی���س‌و کاکە‬ ‫حەمەی‌ کوڕی‌ وات���ە حەمەی‌ مەالکەریم‬ ‫خوێندۆتەوە‪ .‬م���ن هەندێک خوێندنەوە ‌ی‬ ‫بەڕێ���ز مەس���عود محەم���ەد نەبێت کە‬ ‫لەکتێبی‌(دەستەو دامانی‌ نالی‌) دا بۆ ئەم‬ ‫مەبەس���تە دەریخستوەو بۆ خوێندنەوەی‌‬ ‫خۆی‌ لەشیعری‌ ئەی‌ جیلوەدەر ‌ی حوسن‌و‬ ‫جڵەوکێشی‌ تەماش���ا ‪ ------‬سەرڕشتە ‌ی‬ ‫دین بێ مەدەد ‌ی تۆ نییە حاش���ا دەڵێت‪:‬‬

‫ئەگەر چی‌ شەڕە‬ ‫هزری‌‌و گوتارییەکان‬ ‫الی‌ ئێمە زۆر درەنگ‬ ‫دەست پێدەکەن بەاڵم‬ ‫کە دەستیان پێکرد تا‬ ‫خوێن ‌ی چەند کەسێک ‌ی‬ ‫تێدا نەڕژێت کۆتایی پێ‬ ‫نایەت!‬ ‫گەڕاندن���ەوەی‌ مەدلول‌و ئام���اژەی‌ ئەم‬ ‫ش���یعرە ب���ۆ الی‌ خوا بەهی���چ کڵۆجێک‬ ‫ناکرێ���ت‪ ،‬مەگ���ەر بەزەب���ری‌ کوت���ەک!‬ ‫ئەمە لەحاڵێکدایە ک���ە خوێندنەوەکەیتر‬ ‫راستەوراست بەپێچەوانە ‌ی ئەمەیەو وەکو‬ ‫هەمیشە‪ ،‬هێش���تایش بەئاراستەو ئاقاری‌‬ ‫دەقگرتوی‌ خۆ ‌ی کە راستەڕۆیی‌‌و سیرات ‌ی‬ ‫موستەقیمە دەچێتە پێش! یان مەحو ‌ی‬ ‫کەی‌ بینیومانە کە خوێندنەوەیەک بخرێتە‬ ‫بەردەم کە تا ئێستا بۆ نمونە منی‌ الو ‌ی‬ ‫تەمەن ‪ 24‬ساڵ‌و بەخەو و ختورەو خولیاو‬ ‫دڵەڕاوکێ‌و‪...‬مرۆڤی‌ هاوچەرخەوە هۆگرو‬ ‫سەوداسەری‌ ببێت‪ .‬هەمو خوێندنەوەکان‬ ‫بۆ مەحو ‌ی بەرەو ئاسمان بون ئەگەرچ ‌ی‬ ‫هیچێکیش دانەکات! هۆ ‌ی چ بو کە خەییام‬ ‫لەبەرەکانی‌ شەڕەکانی‌ جیهانیدا بەدەست‬ ‫زۆرێک لەسەربازان و جەنگاوەرانەوە بو؟‬ ‫بۆچی‌ هەنوکەش حافزی‌ شیراز ‌ی لەزمان ‌ی‬ ‫ش���املۆوە وەکو رازێک پێناسە دەکرێت‌و‬ ‫وش���ەی‌ رند بەمانای‌ رۆشنبیر لەجیهان ‌ی‬ ‫ش���یعری‌ حافزداو لەجیهانی‌ شیعرخوێن ‌ی‬ ‫خۆی‌ لەقەڵ���ەم دەدات؟ م���ن ماوەیەک‬ ‫هەن���دێ تێ���م‌و ناوەڕۆک���ی‌ نیهیلیزمی‌‌و‬ ‫پوچخوازانە کە بەراستی‌ یەکێکە لەرێبازو‬ ‫وتەزا فەلس���ەفییەکان کە گش���تییەت ‌ی‬

‫گوتاری‌ هزر ‌ی مرۆڤی‌ لەئوس���تورەکانەوە‬ ‫بۆ زانس���ت هەراو کردوە‪ ،‬لەشیعرەکان ‌ی‬ ‫مەحوی‌ دا دیتەوە‪ ،‬هەر لەو سەروبەندەدا‬ ‫ک���ە خەریکی ئەم خوێندن���ەوە الرە بوم‬ ‫نوسینێکی‌ کاک <مەریوان وریا قانع>م‬ ‫دەس���تکەوت کە ب���اس لەنیهیلیزم بون ‌ی‬ ‫مەح���وی‌ دەکات‌و بەڕێکەوت هەر هەمان‬ ‫شیعری‌ هێنابوە بۆ ش���یمانەی‌ نیهیلیزم‬ ‫بون���ی‌ مەحوی‌ کە منیش چاوبینم کردبو‬ ‫و ک���ردم بەناوەندی‌ خوێندنەوەکەم بۆیە‬ ‫لێ���رەدا هەر هەم���ان ش���یعر دێنمەوە‪.‬‬ ‫لەناکەس کاریا خاکم بەس���ەر رۆ ‌ی بە با‬ ‫عومرم ‪ -------‬خوای���ە بمژێن ‌ی تا لەبەر‬ ‫قاپ ‌ی کەسێکدا ئەمرم‪..............‬و‪...‬‬ ‫‪ ..............‬ک���ە هەڵگری‌ بێ تاقەتی‌‌و‬ ‫سەرەڕۆی ‌ی بونناسانە یان ئانتۆلۆژیکاڵ ‌ی‬ ‫مەحویە کە بەش���ێوەیەک لەش���ێوەکان‬ ‫لەچەمکی‌ ئابس���وێرد( ) یان بەتاڵبون ‌ی‬ ‫کامۆ ‌ی رۆماننوس‌و بیرمەندی‌ فەرانسەو ‌ی‬ ‫نزیکە‪ .‬بەتایبەتی‌ ل���ەو قۆناغە ‌ی دوای ‌ی‬ ‫گەش���ەو تەکاموڵ���ی‌ کامۆدا ک���ە هەمو‬ ‫بنەماو دیس���یپلینەکان ‌ی لەدوا رۆمانیداو‬ ‫واتە ئینس���انی‌ یاخی���دا رەنگیداوەتەوە‪.‬‬ ‫یان دیس���ان خوێندنەوەیەکی‌ تر ‌ی جیاو‬ ‫الریترم لەکتێبی‌ (خوێنەری‌ کوشندەدا)‬ ‫کە کۆمەڵە وتارێکەو ه ‌ی بەختیار عەلیە‬ ‫بینیوەت���ەوە ک���ە لەق���ەوارەی‌ وتارێکدا‬ ‫خوێندنەوە باوەکان ب���ۆ نالی‌‌و تەنانەت‬ ‫خوێندنەوەی‌ نالیش بۆ پرس‌و کاتاگۆر ‌ی‬ ‫نیش���تمان‌و تاراوگەو غوربەت هەمو قڵپ‬ ‫دەکاتەوەو بەئاراس���تەیەک ‌ی جیاوازتر دا‬ ‫جماوەت���ەوە‪ .‬لەوتاری‌ (گ���ەر نەتەوێت‬ ‫غەریبێک بیت وەکو نالی‌) دا فام‌و تێگە ‌ی‬ ‫نالی‌ بۆ نیش���تمان‌و غوربەت لەش���یعر ‌ی‬ ‫قوربان���ی‌ تۆزی‌ رێگەتم ئەی‌ بادی‌ خۆش‬ ‫م���رور ‪ ---------‬ئ���ەی‌ پەیکی‌ ش���ارەزا‬ ‫بەهەمو ش���اری‌ ش���ارەزور‪............‬‬ ‫و‪ ............‬دەبات���ە ژێر پرس���یارێک ‌ی‬ ‫ج���وان‌و گەورەوە‪ .‬بەختیار دەپرس���ێت‪:‬‬ ‫ئای���ا کاتی‌ ئەوە نەهاتوە کە تێڕوانینمان‬ ‫لەهەمبەرو لەپەیوەندی‌ لەگەڵ غوربەتدا‬ ‫بگۆڕی���ن؟ ئای���ا غورب���ەت تەنه���ا ئەو‬ ‫مانایەی‌ هەیە کە لە ناو نیش���تمان نیت‌و‬ ‫نیش���تمان لەناوت���دا نییە ی���ان بونێک ‌ی‬ ‫س���ڕو الواز ئەزمون دەکات لەژێر زەخت ‌ی‬ ‫غوربەتەوە؟ ئایا غوربەت تەنها غەریبی‌‌و‬ ‫تەریکی‌ لەنیشتمانە یان هەڵگری‌ دیاردەو‬ ‫ئەزمونێکیترە لەبون‌و لەس���ەرزەمینێک ‌ی‬ ‫جیات���رو تەنان���ەت پان بونی‌ ئاس���ۆ ‌ی‬

‫خەیاڵی‌ مرۆڤ بۆ نیشتمانێک ‌ی بەرینترو‬ ‫دواجاریش بێ نیشتمانی‌؟ ئەو دەڵێت‪ :‬من‬ ‫نامەوێ غەریبێک بم وەکو نالی‌‪ ،‬چونکە‬ ‫غوربەت پرس���یاری‌ گەورەو خوێندنەوە ‌ی‬ ‫گ���ەورەی‌ بەدیاری‌ بۆ هێن���اوە‪ .‬غوربەت‬ ‫ئاوێنەیەکی‌ داوەتێ کە روخساری‌ واقیع ‌ی‬ ‫خۆی‌ بەب���ێ مەکیاجک���ردن‌و خەماڵندن‬ ‫ببینێت؟ بەهەرحاڵ منیش لەبەختیارەوە‬ ‫بۆ نالی‌ دەپرسم‪ :‬گەر نەمەوێت غوربەت‬ ‫ئەزمون کەم‌و نیشتمانم لەناخما هەمیشە‬ ‫هەڵگرم چی‌؟ گەر نیشتمان بەجوغرافیاوە‬ ‫نەبەستم چی‌‌و پەیوەس���تی‌ مێژو ‌ی کەم‬ ‫چی‌؟ بۆیە هەم بەنالی‌‌و هەم بە بەختیار‬ ‫دەڵێم ‪ :‬نام���ەوێ غەریب���ی‌ بخوێنمەوە‬ ‫ئەگەری���ش جی���اواز بێ���ت غوربەتەکەم‬ ‫لێتان‪ ،‬ش���ایانی‌ باس���ە من کوڕێکی‌ قژ‬ ‫نازەرد ‌ی ‪ 24‬س���اڵم ک���ە زۆربەی‌ تەمەنم‬ ‫لەغوربەتدا ژیاوم!‬ ‫هەڵب���ەت ل���ەم چەن���د خوێندن���ەوە‬ ‫جیاوازان���ەدا ک���ە لەگوت���اری‌ نوێماندا‬ ‫بەرهەم هاتوە(هەڵبەت بەم خوێندنەوە ‌ی‬ ‫منیشەوە!)‪ ،‬بەختیار عەل ‌ی بەشێوەیەک ‌ی‬ ‫سەرنجڕاکێش���ترو جیاوازترو لەقەوارە ‌ی‬ ‫ئەزمون���ی‌ جیاجی���ای‌ زمانی���دا ئ���ەم‬ ‫خوێندنەوان���ەی ئەزم���ون ک���ردوەو‬ ‫خستویەتە رو‪ .‬بەختیار بۆ تێکشکاندن ‌ی‬ ‫خوێندنەوەی‌ فایق بێکەس لەش���یعرێکدا‬ ‫ک���ە بۆ وەت���ەن هەیەتی‌‪ ،‬هەر بەش���یعر‬ ‫خوێندنەوەکە ‌ی ئاوەژو دەکات کە ئەم دو‬ ‫نیش���ان بەیەک تیر دەپێکێت‪ ،‬یەکەمیان‬ ‫ئەوەی‌ کە خوێندنەوەکە ‌ی فایەق بێکەس‬ ‫بەش���ێوازێکی‌ رچەش���کێنانە(هەڵبەت‬ ‫لەگوت���اری‌ کوردی���دا!) دەبات���ە ژێ���ر‬ ‫پرسیارەوەو دوهەمیش لەروی‌ شیعرییەوە‬ ‫هەمو ئەو ش���یعرییەتەی‌ فایەق بێکەس‬ ‫دەرژێنێتە ناو ش���یعرییەتی‌ شیعرەکەی‌‬ ‫خۆیەوەو جوانترین وێنا لەجیهان ژینگە ‌ی‬ ‫خۆی‌‌و فایەق بێکەس بەنیس���بەت پرس ‌ی‬ ‫نیش���تمان‌و وەتەن���ەوە دەخەمڵێنێ���ت‪.‬‬ ‫فای���ەق بێک���ەس دەڵێت‪ :‬ئ���ەی‌ وەتەن‬ ‫مەفتون���ی‌ ت���ۆم‌و ش���ێوەتم بیرکەوتەوە‬ ‫‪ ------------‬وەخت ‌ی بەندی‌‌و ئەسارەت‬‫پێ بەتەوق‌و کۆت���ەوە‪ ...‬بەاڵم بەختیار‬ ‫بەفایەق بێکەس‌و کەس���ەکانیتر دەڵێت‪:‬‬ ‫ئەی‌ وەتەن مەفتونی‌ تۆم‪ ،‬بەاڵم نامەوێ‬ ‫شێوەتم بیربکەوێتەوە‪ .........‬و‪.......‬‬ ‫منیش دەڵێم‪ :‬نام���ەوێ خوێندنەوە ‌ی‬ ‫هیچ کامتان دوپات بکەمەوە‪.‬‬

‫پارادۆكسی ئه‌خالق‌و چێژ‬ ‫ئومێد حه‌مه‌عه‌لی‬ ‫كێش����ه‌ی ئه‌خ��ل�اق‌و چێژگه‌رای����ی‬ ‫كێشه‌یه‌كی بنه‌ڕه‌تییه‌و كاركردی گه‌وره‌ی‬ ‫هه‌یه‌ له‌ژی����ان‌و به‌رخوردكردن����ی مرۆڤدا‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وانیترو جیهان����ی ده‌وروبه‌ری‪.‬‬ ‫دوان����ه‌ی چێژو ئ����ازار له‌ناواخن����ی بونی‬ ‫مرۆیی����دان‌و ب����ه ‌به‌رده‌وام����ی هاوبه‌ش‌و‬ ‫كاریگ����ه‌رن له‌خۆبه‌ڕێوه‌بردن����ی مرۆڤدا‪.‬‬ ‫چێژو ئ����ازار له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی هه‌میش����ه‌یین‬ ‫له‌سروشتی مرۆڤدا‪ ،‬به‌اڵم رۆڵ‌و شوێنیان‬ ‫له‌یه‌كالبونه‌وه‌ی بڕیاردان‌و هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫مرۆڤدا تائه‌و ئاسته‌ قوڵ‌و گه‌وره ‌ده‌بێت‪،‬‬ ‫كه‌ بیری ئه‌خالقییانه‌ هێش����تا نه‌یتوانیبێ‬ ‫بگاته‌ ئاس����تێكی گه‌ش����ه‌كردوی كاریگه‌ر‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن‌و مامه‌ڵه‌ی مرۆڤ له‌په‌یوه‌ند‬ ‫به‌كه‌سانی ترو دونیاوه‌ به‌گشتی‪" .‬بێنتام"‬ ‫به‌خته‌وه‌ری‌و خۆش����ی تاكه‌كه‌س����ی وه‌ك‬ ‫مۆتیڤی جواڵن����ه‌وه‌ی ئینس����ان له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫ده‌دات‪ ،‬ن����ه‌ك كارك����ردن‌و پابه‌ندب����ون‬ ‫به‌ئه‌ركێكی دیاریكراوه‌وه‌‪ .‬پێویسته‌ ئه‌وه‌‬ ‫بڵێین به‌بڕوای ئه‌م فه‌یله‌سوفه‌ له‌هه‌نگاوی‬ ‫یه‌كه‌می ه����ه‌ر كرده‌وه‌یه‌كدا‪ ،‬ئه‌وه‌ خودی‬ ‫چێژو ئازارنین پاڵنه‌ری بنه‌ڕه‌تین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئایدی����ای چێژو ئازار ئ����ه‌و رۆڵه‌ ده‌گێڕێ‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندی ب����ه‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ خودی‬ ‫چێ����ژو ئ����ازار به‌رئه‌نجام����ی ك����رده‌وه‌ن‪،‬‬ ‫ن����ه‌ك پێش كرده‌وه‌ب����ن‪ .‬چێژگه‌رایی یان‬ ‫چێژباوه‌ڕی به‌بڕوای من خواربونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ته‌واوه‌ له‌بونی گیان����ی‌و ئه‌خالقی مرۆڤدا‬ ‫روده‌دات‌و ئه‌و س����نورانه‌ كاولده‌كات‪ ،‬كه‌‬ ‫بش����ێ جیاكه‌ره‌وه‌ی راس����ته‌قینه‌و قوڵی‬ ‫نابه‌ینی مرۆڤ‌و بونه‌وه‌رانی تربن‪ .‬مرۆڤ‬ ‫س����ه‌رباری ئه‌وه‌ی ناتوانێ‌و ناسروش����تی‬

‫ده‌بێ����ت‪ ،‬راس����تتر دژی سروش����تی خۆی‬ ‫ده‌بێ����ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر په‌یوه‌ن����دی خۆی‌و چێژ‬ ‫به‌ره‌های����ی بقرتێنێ����ت‪ ،‬له‌الیه‌كی تره‌وه‌‪،‬‬ ‫بیركردنه‌وه‌ش ده‌رباره‌ی هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‬ ‫ته‌واوه‌تی ئ����ه‌و په‌یوه‌ندییه‌ جگه ‌له‌بیری‬ ‫ش����ێواو و نالۆژیك����ی به‌رهه‌مێكی دیكه‌ی‬ ‫لێ ده‌س����ته‌به‌رنابێت‪ .‬ب����ه‌اڵم ئه‌مه‌ واتای‬ ‫راده‌س����تبون به‌چێ����ژ ناگه‌یه‌نێ����ت‪ ،‬ك����ه‌‬ ‫تیایدا چێژ وه‌ك پێوه‌ری باش����ه‌و خراپه‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ����ت‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت پێش����مه‌رج بۆ‬ ‫بونی حه‌قیقیبون����ی دیارده‌و كرده‌وه‌یه‌كی‬ ‫مرۆیی لێره‌دا س����ودو چێژی ئه‌و دیاردەو‬ ‫كرده‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش به‌ب����ێ پێچ‌وپه‌ناو‬ ‫پاس����اوهێنانه‌وه‌ ترازان����ه‌ لەئه‌خالق����ه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ به‌دئه‌خالق����ی‪ ،‬له‌خۆكۆنترۆڵكردنه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ به‌ره‌اڵی����ی به‌هایی‪ .‬ئه‌گ����ه‌ر مرۆڤ‬ ‫چێ����ژ وه‌ك بنه‌مای ژی����ان‌و بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫خۆی قه‌بوڵب����كات‪ ،‬هیچ رێگاو فاكته‌رێك‬ ‫نامێنێته‌وه‌ بۆی تاكو بتوانێت له‌س����نوری‬ ‫نزمێت����ی بونه‌وییان����ه‌و گیانییانه‌ی خۆی‬ ‫ده‌رب����ازی ببێت‪ .‬ته‌نه����ا رێگایه‌ك بۆ ئه‌م‬ ‫ده‌ربازبونه‌ بنپێخستنی بیری به‌بنه‌ماكردنی‬ ‫چێژه‌‪ .‬هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی ئه‌و ئایدیایه‌ی كه‌‬ ‫مرۆڤ ته‌نها چێژ به‌ڕێوه‌ی ده‌بات‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌نا‪ ،‬كه‌ چێژ رۆڵی له‌پاڵپێوه‌نانی‬ ‫مرۆڤ����دا نیی����ه‌و ناتوان����ێ هه‌ن����دێ جار‬ ‫به‌ته‌واوه‌تیش كۆنتڕۆڵ����ی ئه‌و بونه‌بكات‪.‬‬ ‫له‌الی من ترس����ناكی ئه‌م ئایدیایه‌ به‌پله‌ی‬ ‫یه‌ك ناگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بیسه‌لمێنین كه‌‬ ‫چێژ كاتێك ده‌بێته‌ بنه‌ماو پێوه‌ر خراپه‌و‬ ‫به‌دئه‌خالقی ده‌خوڵقێنێت‪ ،‬به‌ڵكو ترس����ی‬ ‫گه‌وره‌ پێویسته‌ له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ گرێبده‌ینه‌وه‌‬ ‫به‌وروژاندن‌و جێگیركردن����ی ئه‌م ئایدیایه‌‬ ‫وه‌ك روانینێك بۆ ژیان‌و بون‪ ،‬بۆ كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫بۆ تاك‪ ،‬بۆ په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬

‫ئاسته‌كان‪ .‬راس����ته‌ بێنتام باس له‌یاساو‬ ‫كۆنتڕۆڵ����ی یاس����ایی ده‌كات به‌س����ه‌ر‬ ‫ره‌فتاری چێژگه‌راییانه‌ی مرۆڤه‌وه‌ له‌پێناو‬ ‫ده‌رنه‌چون بۆ س����نوری چێژی ئه‌وانیتر‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م روانینه‌ی بێنتام بۆ یاساو رۆڵی‬ ‫له‌س����نورداركردنی چێژی مرۆڤدا زۆر بێ‬ ‫كاریگه‌رو ناتوانایه‌و به‌ب����ڕوای من‪ ،‬ته‌نها‬ ‫پاس����او و هه‌وڵێكی ئه‌م فه‌یله‌سوفه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و بی����ره‌ چێژگه‌را كاولكاره‌ی ش����تێكی‬ ‫ئه‌وتۆ بۆ بونی بااڵی مه‌عنه‌وییانه‌ی مرۆڤ‬ ‫ناهێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دونی����ای مۆدێ����رن له‌و ئاس����ته‌دا كه‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆژی����ا‪ ،‬ری����كالم‪ ،‬میدی����ای ن����زم‪،‬‬ ‫ت����ۆره‌ جاڵجاڵۆكه‌ییه‌كان����ی ئینته‌رنێت‌و‬ ‫زه‌مین����ه‌ی به‌بازاڕكردنی ئینس����ان وه‌ك‬ ‫بونێك����ی جه‌س����ته‌یی‌و پ����وچ ل����ه‌روی‬ ‫رۆحیی����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ی ده‌ب����ات ته‌نها چێژ‬ ‫ئاراس����ته‌ی جوڵه‌كان����ی ده‌كات‪ .‬لێ����ره‌دا‬ ‫م����رۆڤ به‌ركه‌وت����ه‌ی چه‌كی كوش����نده‌ی‬ ‫ئ����ه‌م جیهانه‌ مۆدێرنه‌ی����ه‌‪ ،‬جیهانێك هه‌م‬ ‫م����رۆڤ ناچ����ار ده‌كات خ����ۆی وه‌ك كااڵ‬ ‫نمای����ش ب����دات‪ ،‬هه‌م به‌ن����اوی ئازادبون‌و‬ ‫ژیانی بێ كۆنتڕۆڵه‌وه‌‪ ،‬ژیانی س����ه‌ربه‌خۆو‬ ‫تاكه‌كه‌س����ییه‌وه‌ چه‌ش����نێكی مه‌عریفه‌ی‬ ‫فریوده‌رانه‌ ئاراسته‌ده‌كاو ده‌یڵێته‌وه‌ وه‌ك‬ ‫وانه‌ی ژیان‌و ئاماده‌بون له‌دونیا كه‌ زۆرجار‬ ‫مرۆڤه‌كان‪ ،‬خوێنده‌وارو نه‌خوێنده‌واره‌كان‬ ‫هه‌ریه‌كه‌یان به‌ناچاری یان له‌ژێر پاساوی‬ ‫ئه‌و مه‌عریفه‌ فریوده‌ره‌دا ئه‌و وانه‌یه‌ وه‌ك‬ ‫حه‌قیقه‌ت قه‌بوڵ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ره‌نگ����ه‌ ئاس����انترین ده‌ركه‌وت����ه‌ی‬ ‫به‌تایبه‌تی‌و بۆ به‌رخوردكردنی ئینسانیش‬ ‫له‌ناو سیاس����ه‌تدا‪ .‬مامه‌ڵه‌كردن له‌س����ه‌ر بی����ری چێژب����اوه‌ڕی‌و به‌بنه‌ماگرتنی چێژ‬ ‫بناغ����ه‌ی چێژگواس����تنه‌وه‌یه‌كی خێ����رای له‌پرۆسه‌ی په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‬ ‫مرۆڤ����ه‌ ب����ۆ دونیایه‌كی خاڵ����ی له‌به‌ها‪ ،‬ئینساندا خۆ بنوێنێت‪ ،‬به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك كه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ روتبونه‌وه‌ی مرۆڤه‌ له‌س����ه‌ر هه‌مو ره‌گوڕیش����ه‌ی ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ له‌زه‌مینه‌‬

‫دونیای مۆدێرن له‌و‬ ‫ئاسته‌دا كه‌ ته‌كنه‌لۆژیا‬ ‫ریكالم‪ ،‬میدیای نزم‬ ‫تۆره‌ جاڵجاڵۆكه‌ییه‌كانی‬ ‫ئینته‌رنێت‌و زه‌مینه‌ی‬ ‫به‌بازاڕكردنی ئینسان‬ ‫وه‌ك بونێكی‬ ‫جه‌سته‌یی‌و پوچ له‌روی‬ ‫رۆحییه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ی‬ ‫ده‌بات ته‌نها چێژ‬ ‫ئاراسته‌ی جوڵه‌كانی‬ ‫ده‌كات‬

‫ئ����اودارو پته‌وه‌كه‌ی خ����ۆی ده‌ربهێنێت‪.‬‬ ‫زه‌مین����ی ئ����اودارو به‌پیت����ی په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان به‌هاو ئه‌خالقه‌ بااڵكانی‬ ‫ئینس����انه‌ به‌گش����تی‌و ه����ه‌ر ته‌كانێك بۆ‬ ‫به‌الڕێدابردن����ی به‌ته‌نه����ا په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫داناڕزێنێت‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌ی له‌ناوه‌وه‌ توشی‬ ‫ئه‌و داڕزانه‌ده‌بێت كه‌س����ێتی‌و جه‌وهه‌ری‬ ‫ئه‌خالقییانه‌ی مرۆڤه‌‪ .‬داڕزان له‌پرۆس����ه‌ی‬ ‫له‌به‌ریه‌كهه‌ڵوه‌ش����انی‬ ‫خاپورب����ون‌و‬ ‫ماتێریاڵێك����ی دیاریك����راودا له‌جیهان����ی‬ ‫ده‌وروبه‌رماندا زۆر به‌ئاسانی ده‌بینین‪ ،‬ئه‌م‬ ‫داڕزانه‌ ئه‌گه‌ر له‌رواڵه‌ت����دا واده‌ربكه‌وێت‪،‬‬ ‫ك����ه ‌ته‌نه����ا له‌به‌ریه‌كهه‌ڵوه‌ش����انێكی‬ ‫فیزیكییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ده‌توانین له‌جیهانی‬ ‫مه‌عن����ه‌وی‌و مۆڕاڵییانه‌ی مرۆڤیش����دا ئه‌م‬ ‫نه‌خۆشییه‌ ده‌ستنیشان بكه‌ین‪ .‬له‌مرۆڤدا‬ ‫داڕزان ده‌ركه‌وته‌یه‌ك����ی سروش����تییانه‌‬ ‫نییه‌و له‌هه‌مانكاتیش����دا سروش����تییانه‌یه‌‪،‬‬ ‫سروش����تییانه‌ نییه‌ له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی زانین‌و‬ ‫ویس����تی مرۆڤ بۆ بونیادنانی كه‌س����ێتی‬ ‫ره‌س����ه‌نی خۆی كاریگه‌رو یه‌كالكه‌ره‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ده‌توانێت رێگری له‌به‌رده‌م ده‌ركه‌وتنی‬ ‫ره‌هه‌ن����دی ئاژه‌ڵییان����ه‌ی مرۆڤ����دا بكات‪،‬‬ ‫تاكو چێژو ئ����ه‌و ره‌هه‌نده‌ ئاژه‌ڵییه‌ نه‌بنه‌‬ ‫ش����وناس‌و جه‌وه����ه‌ری م����رۆڤ؛ داڕزان‬ ‫له‌مرۆڤ����دا ده‌ركه‌وته‌یه‌كی سروش����تیانه‌ی‬ ‫ئ����ه‌و بونه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی چێژ له‌ژیانی‬ ‫بونی مرۆییدا نكوڵیلێنه‌كراو و نامومكینه‌‬ ‫ب����ۆ ره‌تكردن����ه‌وه‌ی ره‌ه����ا‪ ،‬بۆی����ه‌ له‌م‬ ‫ئاس����ته‌دا چێژ ئاماده‌ی����ی هه‌یه‌و ده‌توانێ‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی ده‌ركه‌وته‌ سروشتییه‌كانی‬ ‫ئینساندا بێته‌ده‌رێ‪.‬‬ ‫له‌روانین����ی "بێنت����ام" دا ته‌نه����ا یه‌ك‬ ‫دی����ارده‌ بونی هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی گش����تییه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ده‌ره‌وه‌ی ماناوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی بۆ ئه‌و‬

‫راس����ته‌قینه‌یه‌ ته‌نها به‌ش‌و تاكه‌كه‌سییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش گرێ����دراو و س����نوردیاریكراو‌ه‬ ‫به‌فاكته‌ سایكۆلۆژییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌پله‌ی‬ ‫یه‌كه‌م����دا هه‌س����تی چێ����ژو ئ����ازاره‌‪ .‬له‌م‬ ‫بیره‌ چێژگه‌راییه‌دا مان����او بنه‌ڕه‌تی توانا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی مرۆڤ توش����ی داڕمان‬ ‫ده‌ب����ن‪ ،‬چونك����ه‌ په‌یوه‌ن����دی‌و به‌رخورده‌‬ ‫جیاوازه‌كانی مرۆڤ له‌گه‌ڵ ئه‌وانی دیكه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا له‌جیاتی دروستكردنیان له‌سه‌ر‬ ‫بناغ����ه‌ی به‌ه����ا گیان����ی‌و ئه‌خالقییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌پێویستی داده‌نێت له‌سه‌ر پایه‌ی چێژو‬ ‫سود بونیادبنرێن‪< .‬بێنتام> نه‌یتوانیوه‌‬ ‫هیچ هاوس����ه‌نگییه‌ك له‌نێوان تاكه‌كه‌س‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌دا بپارێزێت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ كردنی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌و چێژی تاكه‌كه‌س به‌بنه‌مای‬ ‫حه‌قیقه‌تب����ون‌و ئه‌خالقیبون����ی ك����ردارو‬ ‫دیارده‌یه‌ك كاركردی قوڵی له‌س����ه‌ر كۆی‬ ‫شیرازه‌و پێكهاته‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی داده‌نێت‪.‬‬ ‫فه‌رامۆشكردنی به‌ها گشتییه‌ ئه‌خالقییه‌كان‬ ‫رۆڵێكی هه‌ڵوه‌شێنه‌رانه‌ له‌بونیادی ژیانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئه‌خالقیدا ده‌گێڕێت‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌ماش����ای یه‌ك����ه‌م به‌ریه‌ككه‌وتن����ی ئه‌م‬ ‫ئایدی����ای چێژباوه‌ڕییه‌ بكه‌ی����ن‪ ،‬ده‌بینین‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتنی راسته‌وخۆی له‌گه‌ڵ كرده‌ی‬ ‫تاوانكاری‌و پرۆسه‌ی س����زادانی یاساییدا‬ ‫ده‌بێت‪ .‬به‌وپێیه‌ی چێژو سودی تاكه‌كه‌س‬ ‫بناغه‌ی حه‌قیقه‌تبون‌و ئه‌خالقیبونه‌ له‌الی‬ ‫بێنتام‪ ،‬ناكرێ ئه‌وه‌ له‌به‌رچاو نه‌گرین‪ ،‬كه‌‬ ‫مرۆڤی تاوانكار كاتێك كرده‌یه‌كی تاوانی‬ ‫دیاریك����راو ئه‌نج����ام ده‌دات له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫بنچینه‌یه‌ ئه‌نجامی ده‌دات‪ ،‬كه‌ چێژبه‌خشه‌‬ ‫بۆ ئه‌و‪ ،‬یان له‌به‌رژه‌وه‌ندیدایه‌‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫‪17‬‬

‫ئه‌و كه‌سانه‌ ‌ی بیر له‌گۆڕینی‌ خه‌ڵك‌و بارودۆخ ده‌كه‌نه‌و‌ه ده‌بنه‌ رابه‌ر‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫نوسه‌رێكی‌ عه‌ره‌ب له‌كتێبێكدا باس‬ ‫له‌كاریگه‌رییه‌كانی‌ الیه‌نی‌ ده‌رونی‌‬ ‫له‌پێكهاتن‌و سه‌ركه‌وتنی‌ سه‌ركرده‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر له‌بواری‌ كارگێڕی‌‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تیدا ده‌كات‪ ،‬به‌بڕوای‌‬ ‫نوسه‌ر هه‌ر سه‌ركرده‌یه‌ك وه‌اڵمێكی‌‬ ‫بۆ ئه‌م پرسیاره‌ نه‌بو‪ :‬پاش پێنج‬ ‫یاخود ده‌ ساڵ دامه‌زراوه‌كه‌ت له‌كوێدا‬ ‫ده‌بینیته‌وه‌؟ ئه‌وا سه‌ركرده‌یه‌كی‌ بێ‌‬ ‫ئامانجه‌‪.‬‬ ‫كتێب���ی‌ زیره‌كی‌ س���ۆزداری‌ له‌بواری‌‬ ‫كارگێڕی‌‌و س���ه‌ركردایه‌تیدا‪ ،‬له‌نوسینی‌‬ ‫یاسر ئه‌لعیتی‌‌و وه‌رگێڕانی‌ وه‌هاب حه‌سیب‬ ‫محه‌مه‌ده‌‪ ،‬ئه‌م كتێبه‌ له‌ باڵوكراوه‌كانی‌‬ ‫كتێبخانه‌ی‌ ی���ادگاره‌و (‪ )83‬الپه‌ڕه‌یه‌و‬ ‫له‌شه‌ش به‌ش پێكهاتوه‌‪ .‬وه‌كو نوسه‌ر‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ئ���ه‌م په‌رتوكه‌ چۆنێتی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ چاالكی‌ سۆزداریت له‌بواری‌‬ ‫پێشه‌وایه‌تی‌‌و به‌ڕێوه‌بردنی‌ كه‌سه‌كان‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌كان���دا فێ���رده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌خوڵقاندنی‌ كه‌ش���ێكی‌ دروس���ت بۆ‬ ‫ئیشكردن كه‌ له‌خۆشه‌ویستی‌‌و په‌رۆشی‌‪،‬‬ ‫گیانی‌ راس���تگۆیی‌‌و باوه‌ڕو پش���تگیری‌‬ ‫پێكهاتبێت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وه‌رگێ���ڕی‌ كتێبه‌كه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌كات وه‌ك چ���ۆن له‌قۆناغه‌كانی‌‬ ‫خه‌بات‌و رزگاری‌ نه‌ته‌وه‌ییدا پێویستمان‬ ‫به‌رابه‌ری‌ لێهاتو و كاریزمایه‌‪ ،‬به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ له‌كات���ی‌ خ���ۆ به‌ڕێوه‌ب���ردن‌و‬ ‫دروس���تكردنی‌ ده‌زگاو دامه‌زراوه‌كان���دا‬ ‫ئاتاجم���ان به‌س���ه‌ركرده‌و پێش���ه‌وای‌‬ ‫خه‌مخ���ۆرو داهێن���ه‌ره‌‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫"ئاس���ته‌نگه‌كانی‌ به‌رده‌م گه‌شه‌كردن‌و‬ ‫پێش���كه‌وتنمان ب���ۆ راماڵ���ن‪ ،‬هاوكات‬ ‫چه‌ندێك پێویس���تمان به‌ه���زرو توانای‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانمانه‌‪ ،‬زیات���ر ئاتاج���ی‌‬ ‫س���ۆزو خۆشه‌ویس���تیانین‪ ...‬چونكه‌‬ ‫الیه‌نی‌ س���ۆزداری‌‌و زرنگی‌ له‌و بواره‌دا‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ راس���ته‌وخۆی‌ هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫رابه‌رو تواناكانی‌‪ ،‬به‌سه‌ر شوێنكه‌وتوان‌و‬ ‫هاوكارانیی���ه‌وه‌ له‌ب���ه‌ره‌و پێش���چونی‌‬ ‫خۆیان‌و دامه‌زراوه‌كه‌یاندا"‪.‬‬

‫ئه‌وه‌یانكرد سه‌ركه‌وتن‌و خۆشگوزه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫م���رۆڤ له‌ژیان���دا ته‌نها له‌س���ه‌ر توانا‬ ‫هزرێكانی‌ ناوه‌ستێت‪ ،‬به‌ڵكو له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫خه‌س���ڵه‌ت‌و چاالكی���دا ره‌نگده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ش راده‌گه‌یه‌نێت كه‌ هه‌مو‬ ‫كه‌س���ێك ده‌توانێت زیره‌كی‌ سۆزداری‌‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌وه‌ی‌ مرۆڤ‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ خۆی‌ بناس���ێت‪ ،‬واته‌ چۆن‬ ‫ده‌توانێت خۆی‌ بگۆڕێت‪ ،‬پاشان راهێنان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ فێری‌ بوه‌و له‌كۆتاییدا‬ ‫گۆڕانه‌كه‌ په‌یوه‌ست ده‌بێت به‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ پێناسه‌ی‌ زیره‌كی‌ سۆزداری‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و پێناسه‌یه‌ی‌ زۆرێك له‌زانایان‬ ‫له‌س���ه‌ری‌ ه���اوڕان بریتی���ه‌ له‌توانای‌‬ ‫م���رۆ له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ هه‌س���ت‌و‬ ‫س���ۆزه‌كانیدا‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك زۆرترین‬ ‫خۆشگوزه‌رانی‌ بۆ خۆی‌‌و ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫به‌دیبهێنێ‌‪ .‬پاشان هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌كات‬ ‫ئه‌و لێكۆڵینه‌وانه‌ی‌ له‌بیس���ت س���اڵی‌‬ ‫راب���ردودا ك���راون ده‌ریانخس���توه‌ كه‌‬ ‫پێش���ه‌وای‌ س���ه‌ركه‌وتو ئه‌و كه‌س���ه‌یه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر كه‌س���انیتر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌ستی‌ خۆشه‌ویستی‌‌و پشتگیری‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌وه‌ بۆ ئه‌و رێكخراوه‌ی‌ ئیشی‌‬ ‫تیادا ده‌كه‌ن دروس���تده‌كات‪ ،‬كه‌شێكی‌‬ ‫لێكگه‌یشتن‌و ئالیكاری‌ له‌دامه‌زراوه‌كه‌دا‬ ‫پێكده‌هێنێت‪.‬‬

‫كاریگه‌رییه‌كانی‌ هه‌ست‌و سۆزی‌‬ ‫سه‌ركرده‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ هه‌س���ت به‌پێشه‌وایه‌تیه‌وه‌‬ ‫چییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ناونیشانی‌ به‌شی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫كتێبه‌كه‌یه‌‪ ،‬تیایدا نوسه‌ر رونیده‌كاته‌وه‌‬ ‫زرنگ���ی‌ س���ۆزداری‌ وات���ه‌ به‌زیره‌كانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌س���ته‌كاندا مامه‌ڵ���ه‌ بكه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ست‌و س���ۆزی‌ خۆت بێت یان‬ ‫كه‌س���انی‌ دیكه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر (‪ )%70‬زرنگی‌‬ ‫سۆزداری‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ هۆكاری‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن بێت‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌به‌دیهێنانی‌‬ ‫ئه‌ركه‌كانی‌ رابه‌رایه‌تیدا (‪ )%90‬هۆكاری‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنه‌‪ .‬چونكه‌ "خه‌ڵكی‌ گرنگی‌‬ ‫به‌كه‌س���ێك ناده‌ن گرنگیان پێنه‌دات‪،‬‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ س���ه‌ركه‌وتو ئه‌و كه‌سه‌یه‌‬ ‫گرنگی‌ به‌شوێنكه‌وتوانی‌ ده‌دات"‪.‬‬ ‫له‌ته‌وه‌رێك���ی‌ دیكه‌دا نوس���ه‌ر باس‬ ‫له‌كاریگ���ه‌ری‌ هه‌س���ته‌ ده‌رونیه‌كان���ی‌‬ ‫زیره‌كی‌ سۆزداری‌ چییه‌؟‬ ‫نوسه‌ر باس له‌وه‌ده‌كات بیست ساڵ سه‌ركرده‌ له‌سه‌ر شوێنكه‌وتوانی‌ ده‌كات‌و‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر ده‌سته‌واژه‌ی‌ زیره‌كی‌ سۆزداری‌ ده‌ڵێت‪ :‬هه‌ستی‌ س���ۆزداری‌ سه‌ركرده‌‬ ‫ی كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر چۆنێتی‌ ته‌واوكردنی‌‬ ‫له‌ئه‌مریكا س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫زانایانی‌ ده‌رونناس‌و ره‌فتارناس تێبینی‌ كاره‌كان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌س���تی‌ رابه‌ر شتێك‬

‫هه‌ندێك باوه‌ڕیان وای ‌ه رازیبون به‌ره‌خنه‌گرتن‬ ‫له‌شكۆی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م بۆچونه‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ شكۆی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر له‌پشتگوێ‌‬ ‫خستنی‌ رای‌ ئه‌وانیتره‌وه‌ دروست نابێت‬ ‫نیه‌ ته‌نها په‌یوه‌ست بێت به‌سه‌ركرده‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌گه‌ر رابه‌ر گه‌ش���بین‌و هاوكار‬ ‫بێت یان ئه‌گه‌ر به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ره‌شبین‌و‬ ‫داخراو و خۆپه‌رست بێت‪ ،‬ئه‌وا به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ ئه‌و تایبه‌تمه‌ندییان���ه‌ له‌ناخی‌‬ ‫هاوكاره‌كانیدا ده‌ڕوێنێت‪.‬‬

‫شه‌ش جۆره‌كه‌ی‌ سه‌ركرده‌‬ ‫به‌ش���ی‌ دوه‌م تایبه‌ته‌ به‌خستنه‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌ش جۆری‌ سه‌ركرده‌‪ .‬جۆری‌ یه‌كه‌م‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ خاوه‌ن ئامانج "روئیایه‌"و‬ ‫نوسه‌ر به‌م جۆره‌ له‌باره‌یه‌وه‌ ده‌نوسێت‪:‬‬ ‫ئامانج له‌سه‌ركه‌وتنی‌ هه‌ر سه‌ركرده‌یه‌كدا‬

‫مه‌رجێك���ی‌ بنه‌ڕه‌تییه‌‪ ،‬روئی���ا ئه‌وه‌یه‌‬ ‫سه‌ركرده‌ ئامانجێكی‌ ئاشكرای‌ هه‌بێت‌و‬ ‫كۆشش���ی‌ بۆ ب���كات‪ .‬روئی���ا وه‌اڵمی‌‬ ‫س���ه‌ركرده‌یه‌ بۆ ئه‌م پرس���یاره‌‪ :‬پاش‬ ‫پێن���ج یاخود ده‌ س���اڵ دامه‌زراوه‌كه‌ت‬ ‫له‌كوێدا ده‌بینیته‌وه‌؟ ئه‌گه‌ر س���ه‌ركرده‌‬ ‫وه‌اڵمێك���ی‌ بۆ ئ���ه‌و پرس���یاره‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ئامانجی‌ نیی���ه‌‪ ،‬رابه‌رێتی‌ بریتیه‌‬ ‫له‌جواڵندن���ی‌ خه‌ڵ���ك روه‌و ئامانجێك‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئاده‌میزاد ناتوانێت به‌ئه‌نجامێك‬ ‫بگات ئه‌گه‌ر نه‌زانێت ئامانجه‌كه‌ی‌ چییه‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ هه‌بونی‌ روئیا مه‌رجێكی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ رابه‌رێكی‌ سه‌ركه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫ج���ۆری‌ دوه‌م رابه‌ری‌ به‌ش���داریكارو‬ ‫ج���ۆری‌ س���ێهه‌م راب���ه‌ری‌ راهێنه‌ره‌‪،‬‬ ‫به‌شداریكار ئه‌و رابه‌ره‌یه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫ب���اش له‌گ���ه‌ڵ فه‌رمانبه‌ره‌كان���ی‌‬ ‫دروستده‌كات‌و له‌كاره‌ تایبه‌تیه‌كانیاندا‬ ‫به‌س���ۆزه‌ له‌گه‌ڵیان���دا‪ .‬س���ه‌ركرده‌ی‌‬ ‫راهێنه‌ریش ئه‌و كه‌سه‌یه‌ گرنگی‌ ده‌دات‬ ‫به‌پێشخستنی‌ دامه‌زراوه‌كانی‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئامانجی‌ دورمه‌ودایان هه‌بێت‪ ،‬ده‌ستیان‬ ‫ده‌گرێ���ت تا ئاش���نابن به‌خاڵی‌ به‌هێزو‬ ‫الوازیان‪ ،‬به‌مه‌به‌س���تی‌ پێشخس���تنیان‬ ‫هانیانده‌دات‪ ،‬نه‌خش���ه‌ی‌ ئامانجه‌كه‌یان‬ ‫بۆ ده‌كێشێت‪.‬‬ ‫ج���ۆری‌ چواره‌م راب���ه‌ری‌ راوێژكاره‌‪،‬‬ ‫واته‌ ئه‌و س���ه‌ركرده‌یه‌ی‌ رای‌ كه‌سانی‌‬ ‫ت���ر به‌هه‌ن���د وه‌رده‌گرێ���ت‌و گوێی���ان‬ ‫بۆ راده‌گرێ���ت‪ ،‬ده‌زانێت چۆن س���ود‬ ‫له‌جیاوازییه‌كانی���ان وه‌ربگرێ���ت‪ ،‬له‌و‬ ‫بڕیارانه‌دا وه‌به‌رهێنان ده‌كات كه‌ زۆرترین‬ ‫رای‌ له‌گه‌ڵدا ده‌بێ‌‪ ،‬راپرس���ی‌ ئه‌وانیتر‬ ‫هه‌میش���ه‌ واتای‌ هاوڕای���ی‌ ناگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئاشكراكردنی‌ زانین‌و پێداویستی‌‌و‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وانیتره‌‪ ،‬به‌م كاره‌ش‬ ‫سه‌ركرده‌ بازنه‌ی‌ زانیارییه‌كانی‌ فراوانتر‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌وانیتری���ش هه‌س���تده‌كه‌ن‬ ‫بیرو هه‌س���تیان جێگای‌ گرنگیپێدانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هانده‌ر بۆ ئیش���كردن‌و‬ ‫دروستكردنی‌ گیانی‌ تیم له‌نێوانیاندا‪.‬‬ ‫ج���ۆری‌ پێنجه‌م ئه‌و س���ه‌ركرده‌یه‌یه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ هه‌وڵی‌ س���ه‌ركه‌وتن ده‌دات‪،‬‬ ‫شه‌شه‌م جۆریش ئه‌و رابه‌ره‌یه‌ فه‌رمان‬ ‫به‌جێبه‌جێنه‌كردنی‌ ئیش���ه‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫واته‌ س���ه‌ركرده‌ له‌هه‌ن���دێ‌ بارودۆخدا‬ ‫ناچارده‌بێت ئه‌م شێوازه‌ به‌كاربهێنێت‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك به‌دانایی‌‌و به‌وریاییه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ش���ێوازه‌كانی‌ تردا كه‌ پش���ت به‌روئیاو‬ ‫راهێنان‪ ،‬راوێژو به‌شداری‌ ده‌به‌ستن‪.‬‬

‫سه‌ركرده‌‪ :‬ره‌خنه‌گر یان بڕیارده‌ر؟‬ ‫به‌شی‌ سێیه‌م به‌ناونیشانی‌ رابه‌رێتی‌‌و‬ ‫خۆهه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنه‌و تیایدا ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و‬ ‫كه‌سه‌ی‌ هه‌میشه‌ گله‌وگازنده‌ ده‌كات‌و‬ ‫به‌رپرسیارێتی‌ وه‌ئه‌ستۆی‌ كه‌سانی‌ تر‬ ‫ده‌خات‪ ،‬كه‌سێكی‌ هه‌ڵه‌شه‌یه‌و بارودۆخ‌و‬ ‫كه‌س����انی‌ ده‌وروب����ه‌ری‌ كاریگه‌رییان‬ ‫به‌سه‌رییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كاتێك له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫سندوقه‌كه‌داین نابێت بڵێین پێویسته‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ی����ان بارودۆخ بگۆڕێن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پێویسته‌ بڵێین ده‌بێت چی‌ بكه‌ین بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك یاخود بارودۆخ بگۆڕین‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ به‌م ش����ێوه‌یه‌ بیرده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ رابه‌رن‪ ،‬ژی����ان ده‌گۆڕن‌و مێژو‬ ‫دروستده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ره‌خنه‌گرتن له‌س����ه‌ركرده‌و‬ ‫پێش����ه‌وایان‪ ،‬نوسه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬هه‌ندێك‬ ‫باوه‌ڕی����ان وایه‌ رازیبون به‌ره‌خنه‌گرتن‬ ‫له‌ش����كۆی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م بۆچونه‌ هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ش����كۆی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر له‌پش����تگوێ‌ خستنی‌ رای‌‬ ‫ئه‌وانیتره‌وه‌ دروس����ت نابێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫ب����اوه‌ڕی‌ وابێت كه‌ پ����اك‌و بێگه‌رده‌‪.‬‬ ‫هه‌ن����دێ‌ له‌به‌ڕێوه‌ب����ه‌ران گه‌ره‌كیانه‌‬ ‫شكس����ته‌كانیان له‌ڕێگای‌ پش����تگوێ‌‬ ‫خس����تنی‌ رای‌ كه‌س����انی‌ ت����ره‌وه‌‬ ‫په‌رده‌پ����ۆش بكه‌ن‪ ،‬زۆربه‌ی‌ كات ئه‌م‬ ‫گوێپێنه‌دان����ه‌ ه����ۆكاری‌ قوڵبونه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ستی‌ ئه‌وانیتره‌ به‌الوازی‌‌و شكستی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر‪.‬‬ ‫تاكه‌كان یان كۆمه‌ڵگا رابه‌رن؟‬ ‫له‌كۆتاییه‌كانی‌ كتێبه‌كه‌دا‪ ،‬نوس����ه‌ر‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ كه‌ فێربونی‌‬ ‫لێهاتوی����ی‌ رابه‌رێتی‌ نابێ����ت له‌چه‌ند‬ ‫كه‌س����ێكی‌ تایبه‌تدا كورت بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو "ده‌بێت زۆرترین توێژی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫بگرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ئاده‌میزددا گیانی‌‬ ‫به‌رپرس����یارێتی‌‪ ،‬ده‌ستپێش����خه‌ری‌‪،‬‬ ‫ئاوات‌و جه‌ربه‌زه‌ی����ی‌ هه‌روه‌ها توانای‌‬ ‫چاودێ����ری‌‌و گرنگیدان به‌كه‌س����انیتر‬ ‫ده‌خوڵقێنێت"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ه‌ی‌ گیانی‌ به‌رپرس����یارێتی‌‪،‬‬ ‫جدیی����ه‌ت‪ ،‬ده‌ستپێش����خه‌ری‌‌و ئاوات‬ ‫له‌ناخ����ی‌ رۆڵه‌كانی����دا ده‌خوڵقێنێت‪،‬‬ ‫بێگومان به‌س����ه‌ر ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌دا زاڵ‬ ‫ده‌بێ����ت ك����ه‌ گیان����ی‌ كه‌مته‌رخه‌می‌‪،‬‬ ‫خاوبون����ه‌وه‌‪ ،‬خۆبه‌ده‌س����ته‌وه‌دان‌و‬ ‫شوێنكه‌وتن له‌ناخی‌ رۆڵه‌كانیدا جێگیر‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬

‫كورسیی سه‌رۆكایه‌تیی له‌ "مه‌كسیك"ه‌و‌ه بۆ "كوردستان"‬ ‫ئا‪ :‬به‌ڕێز عه‌باس‬ ‫رۆمانی"كورسیی سه‌رۆكایه‌تی"‬ ‫رۆمانێكی گرنگ‌و چێژبه‌خشه‌‪،‬‬ ‫له‌نوسینی رۆماننوس‌و وتارنوسی‬ ‫باناوبانگی مه‌كسیكی"كارلۆس‬ ‫فۆینتس"‌ه ساڵی ‪ 2002‬نوسیویه‌تی‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵیش هه‌ڵكه‌وت عه‌بدوڵاڵ‬ ‫به‌ كوردییه‌كی پاراو و جوان‬ ‫له‌عه‌ره‌بییه‌وه‌ وه‌ری گێراوه‌و مامۆستا‬ ‫"شێرزاد حه‌سه‌ن"ی چیرۆكنوس‌و‬ ‫رۆماننوسیش پێداچونه‌وه‌ی بۆ كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌قه‌باره‌ی ‪ 512‬الپه‌ڕه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌زگای چاپ‌و په‌خشی سه‌رده‌مه‌و‌ه‬ ‫چاپ‌و باڵوكراوه‌ته‌وه‪.‬‬ ‫كاره‌كانی "فۆینتس" وه‌رگێڕدراون بۆ‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 24‬زمانی جیهانی‪" .‬فۆینتس"‬ ‫ته‌نه���ا رۆش���نبیرێك‌و رۆماننوس���ێكی‬ ‫سه‌ربه‌خۆو دور له‌سیاسه‌ت نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌م پۆستی سیاسی وه‌رگرتو‌ه هه‌میش‬ ‫به‌هۆی هه‌ڵوێست‌و دید‌ه سیاسییه‌كانی‬ ‫توشی روبه‌روبونه‌و‌ه هاتوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫هه‌ڵوێس���تی ره‌خنه‌ی���ی به‌رانب���ه‌ر‬ ‫ی ئه‌مری���كا‬ ‫سیاس���ه‌ته‌كانی ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه له‌رۆمانی"كورس���یی سه‌رۆكایه‌تی"‬ ‫ئه‌و دید‌ه ره‌خنه‌یی ‌ه له‌سیاس���ه‌ته‌كانی‬ ‫ئه‌مری���كادا ده‌بینین‪ ،‬س���اڵی ‪-1975‬‬ ‫‪ 1977‬وه‌ك باڵی���ۆزی مه‌كس���یك‬ ‫له‌فه‌ڕه‌نس���ا كاری كردوه‌‪"،‬فۆینت���س"‬ ‫ره‌خن���ه‌ی له‌سیاس���ه‌ته‌كانی ه���ه‌ردو‬ ‫س���ه‌رۆكی ئه‌مریكی "رۆناڵ���د ریگن"و‬ ‫"ج���ۆرج ده‌بلیو ب���ۆش" گرتو‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫سیاس���ه‌ت ‌ه نادروس���ته‌یان ك ‌ه به‌رانبه‌ر‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌واڵتانی ئه‌مری���كای التین‬ ‫پیاده‌ی���ان ك���ردو‌ه وه‌ك���و نیكاراگواو‬ ‫مه‌كس���یك‪" ،‬تێڕوانین���ی سیاس���یی‬ ‫فوینت���س وایكرد‪ ،‬قه‌ده‌غه‌ی چون ‌ه نێو‬ ‫ئه‌مریكای بخرێته‌س���ه‌ر‪ ،‬تا ئه‌و كاته‌ی‬ ‫له‌رێگه‌ی كۆنگرێسه‌و‌ه له‌ساڵی ‪1967‬‬

‫دا‪ ،‬قه‌ده‌غه‌كردنه‌ك ‌ه له‌سه‌ری هه‌ڵگیرا‪،‬‬ ‫جارێكیان كاتێك رێگری لێكرا بۆ چون ‌ه‬ ‫نێو فێس���تیڤاڵێكی كتێب ساڵی ‪1963‬‬ ‫له‌ش���اری نی���ۆرك‪ ،‬وه‌اڵمدانه‌وه‌ك���ه‌ی‬ ‫وه‌هاب���و‪( :‬بۆمب ‌ه راس���ته‌قینه‌ك ‌ه من‬ ‫نیم‪ ،‬به‌ڵكو كتێبه‌كانمن)‪ ،‬له‌دواهه‌مین‬ ‫قۆناغه‌كان���ی ژیانیش���یدا له‌ب���اره‌ی‬ ‫ئه‌مری���كاو‌ه ده‌نوس���ێت(ئه‌مریكا بێ‬ ‫وێنه‌ی��� ‌ه له‌حاڵیبون���ی خۆی���دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بێشومار به‌رباد‌ه له‌تێگه‌یشتنی ئه‌وانی‬ ‫تردا)‪"،‬فۆینتس" ل ‌ه ‪ 11‬تشرینی دوه‌می‬ ‫‪ 1928‬له‌دایك بوه‌و ل ‌ه ‪ 15‬ی مایس���ی‬ ‫‪ 2012‬كۆچی دوایی كردوه‌‪ ،‬كاتی كۆچی‬ ‫دوایی چه‌ندین رۆماننوسی به‌ناوبانگ‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی ده‌وڵه‌ت له‌باره‌یه‌و‌ه قسه‌یان‬ ‫ك���رد‪ ،‬رۆژی ‪16‬ی مایس‪ ،‬مه‌راس���یمی‬ ‫به‌خاكس���پاردنی فۆینتس بو‪ ،‬ل ‌ه كاتی‬ ‫به‌ڕێكردن���ی ك���ه‌ژاوه‌ی ته‌رمه‌كه‌ی���دا‪،‬‬ ‫ترافیك���ی "مه‌كس���یكۆ س���یتی" ب���ۆ‬ ‫ماوه‌یه‌كی كه‌م وه‌س���تا‪ ،‬پرس���ه‌كه‌ی‬ ‫له‌كۆش���كی"دی بی�ل�اس ئارتێ���س"‬ ‫به‌ئاماده‌بونی"كاڵدێ���رۆن" س���ه‌رۆكی‬ ‫مه‌كسیك به‌رێوه‌چو‪ .‬رۆمانی"كورسیی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی" رۆمانێك��� ‌ه ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫له‌واقیع���ه‌و‌ه نزیك ‌ه ئه‌وه‌ن���د‌ه فه‌تازیاو‬ ‫خه‌یاڵ رۆڵی تی���ادا ناگێڕێت‪ ،‬له‌كاتی‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی هه‌ست ده‌كه‌یت كتێبێكی‬ ‫ه���زری‌و سیاس���ی ده‌خوێنیت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫روداوه‌كانی رۆمانه‌ك ‌ه واڵتی مه‌كسیك ‌ه‬ ‫به‌اڵم هه‌س���ت ده‌كه‌ی���ت زۆر له‌واقیعی‬ ‫كوردییه‌و‌ه نزیكه‌و ده‌ڵێی له‌سه‌ر دونیای‬ ‫ئه‌مڕۆی كوردی نوس���راو‌ه به‌جیاوازی‬ ‫ناوی كه‌سه‌كان‌و شوێن ‌ه جوگرافییه‌كه‌‪،‬‬ ‫وه‌رگێڕانی رۆمانه‌كه‌ش له‌ئێس���تادا بۆ‬ ‫خۆی ئه‌وه‌مان ب���ۆ رون ده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫وه‌رگێری كتێبه‌ك ‌ه هه‌ستی به‌و لێكچون ‌ه‬ ‫ك���ردو‌ه له‌نێوان روداوی سیاس���ی ناو‬ ‫رۆمانه‌ك���ه‌و دونیای سیاس���ی كوردی!‬ ‫تێمای رۆمانه‌ك ‌ه وه‌ك له‌ناونیشانه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫دی���ار‌ه ملمالنێ���ی سیاس���ییه‌كانی‬

‫مه‌كسیك ‌ه بۆ كورس���یی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ده‌وڵه‌تی مه‌كسیك‪ ،‬سه‌رۆكی ده‌وڵه‌ت‬ ‫ناوی"لۆرینزۆ تیران"ه‌‪ ،‬ئه‌م س���ه‌رۆك ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێك راوێژكاری هه‌یه‌و وه‌كو هه‌مو‬ ‫سیسته‌مێكی حوكمڕانیتریش كابینه‌ی‬ ‫وه‌زارییه‌كه‌ی له‌چه‌ند وه‌زیرێك پێكدێت‪،‬‬ ‫م���اوه‌ی خولی س���ه‌رۆكایه‌تی ش���ه‌ش‬ ‫س���اڵه‌‪"،‬تیران" ده‌كه‌وێت ‌ه به‌ر ره‌خنه‌و‬ ‫توانای چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كانی‬ ‫واڵت���ی نابێت هه‌ر وه‌زی���ره‌و راوێژكار‌ه‬ ‫له‌پێن���او به‌رژه‌وه‌ن���دی خۆیان ئه‌وه‌ی‬ ‫واقیعه‌و له‌واڵت روده‌دات بۆ س���ه‌رۆكی‬ ‫ناگێڕنه‌وه‌و باس���ی ناكه‌ن‌و به‌ش���ێكی‬ ‫زۆریان خه‌ریكی ماستاوكردنن‪ ،‬له‌هه‌وڵ‌و‬ ‫پیالن‌و بیركردنه‌وه‌ن چۆن دوای ماوه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كی"تیران" بگه‌ن��� ‌ه‬ ‫كورسیی سه‌رۆكایه‌تی‌و خۆیان كاندید‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ته‌نها چه‌ند راوێژكارێكی نه‌بێت‬ ‫ل���ه‌م ملمالنێی ‌ه به‌دورن‌و راس���تییه‌كان‬ ‫به‌س���ه‌رۆك ده‌ڵێن‌و ئامۆژگاری ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌چی س���ه‌رۆك گوێی���ان لێناگرێت!‬ ‫س���ه‌رۆك"تیران" پێش ئه‌وه‌ی ماوه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی ته‌واوب���كات ك��� ‌ه‬ ‫شه‌ش ساڵ ‌ه له‌س���ێیه‌م ساڵدا به‌هۆی‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌و‌ه كۆچ���ی دوایی ده‌كات‌و‬ ‫لێ���ره‌و‌ه ملمالنێ���ی سیاس���ییه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر كورسیی س���ه‌رۆكایه‌تی زیاتر‬ ‫ئاڵ���ۆز ده‌بێت‌و بۆش���ایی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫دروس���ت ده‌بێت واڵت توش���ی قه‌یران‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬دوات���ر وه‌زی���ری ناوخ���ۆی‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی"تیران" به‌ناوی"نیكۆالس‬ ‫ڤاڵدیڤا" دوای ملمالنێییه‌كی زۆر له‌گه‌ڵ‬ ‫ركابه‌ره‌كانی���دا له‌الیه‌ن كۆنگرێس���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵده‌بژێردرێت بۆئه‌وه‌ی بۆماوه‌ی سێ‬ ‫ساڵ به‌وه‌كاله‌ت ویالیه‌ته‌كه‌ی "تیران"‬ ‫ته‌واو بكات‌و دواتر هه‌ڵبژاردنی گشتی ئه‌وه‌یان هه‌ی ‌ه ڤاڵدیڤا به‌ئاس���انی واز‬ ‫ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی زیاتر كێشه‌كان له‌كورس���ی نه‌هێنێ���ت‌و قۆرخی بكات له‌س���ه‌رد ه‌می‬ ‫ئاڵۆزت���ر ده‌كات‌و مه‌ترس���ییه‌كان زیاد چونك��� ‌ه وای لێده‌خوێنرێته‌وه‌و ره‌فتار "تی���ران"دا جۆرێ���ك تێڕوانی���ن ب���ۆ‬ ‫ده‌كات له‌ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی"ڤاڵدیڤا" ه‌كانی پێناس���ه‌ی ده‌كه‌ن ك ‌ه به‌ئاسانی سیاس���ه‌تمه‌دار هه‌ب���و‌ه ب���ه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ك ‌ه سیاس���ییه‌كان ترس���ی واز له‌كورسیی سه‌رۆكایه‌تی نه‌هێنێت‪.‬‬

‫سه‌رۆک ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫به‌ر ره‌خنه‌و توانای‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫كێشه‌كانی واڵتی‬ ‫نابێت هه‌ر وه‌زیره‌و‬ ‫راوێژكار‌ه له‌پێناو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان‬ ‫ئه‌وه‌ی واقیعه‌و له‌واڵت‬ ‫روده‌دات بۆ سه‌رۆكی‬ ‫ناگێڕنه‌وه‌و باسی‬ ‫ناكه‌ن‌و به‌شێكی‬ ‫زۆریان خه‌ریكی‬ ‫ماستاوكردنن‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رد‌هی‌ دوكان‪:‬‬ ‫ئه‌م واڵت ‌ه سكرتێرو سایه‌ق‌و چایچ ‌ی ده‌یبات به‌ڕێوه‌‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫سه‌ردار حه‌مه‌ره‌شید به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ دوكان له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "سێ‌ جار‬ ‫له‌مه‌ڵبه‌نده‌وه‌ هه‌وڵدراوه‌ له‌پۆسته‌‬ ‫ئیدارییه‌كه‌م المبه‌رن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێستادا هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌دۆخێكی‌ نه‌خواستراوی‌ قه‌یراناویدایه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ چ كاریگه‌ریه‌كی‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌ده‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫سه‌ردار حه‌مه‌ره‌ش���ید‪ :‬به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ له‌قه‌یراندایه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك ته‌واونه‌كردنی‌ مه‌نهه‌جی‌ خوێندن‌و‬ ‫ده‌وام نه‌كردن به‌شێوه‌یه‌كی‌ رێكوپێك‌و‬ ‫هه‌قنه‌دان به‌ئاس���تی‌ زانیاری‌ قوتابیان‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ به‌ئاس���تێكی‌ پێشكه‌وتو بڕۆن‬ ‫بۆیه‌ كه‌موكوڕی‌ دروس���ت بوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌وامكردن وه‌ك پێویس���ت نیه‌‬ ‫پس���پۆڕیه‌كانیش له‌هه‌ندێ���ك ناوچه‌دا‬ ‫به‌گش���تی‌ وه‌ك پێویس���ت نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌س���نوری‌ پ���ه‌وره‌ده‌ی‌ دوكان���دا ئێمه‌‬ ‫زۆر باش���ین‌و توانیومان���ه‌ زۆرین���ه‌ی‌‬ ‫كه‌موكوڕی���ه‌كان پڕبكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬خ���ۆم‬ ‫س���ه‌ردانی‌ مه‌یدان���ی‌ به‌رده‌وامم هه‌یه‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ گرفتێك په‌یوه‌ندی‌ به‌ئه‌ته‌كێتی‌‬ ‫ئیداریه‌وه‌ هه‌بێت نه‌مانهێشتوه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫كاتێك مامۆس���تایه‌كیش دۆخی‌ دارایی‌‬ ‫خ���راپ بێت‌و نه‌توانێت ژیانێكی‌ س���اده‌‬ ‫بژی‌ كاریگه‌ری‌ خراپ له‌س���ه‌ر پرۆسه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و زانس���ت به‌ج���ێ‌ ده‌هێڵێت‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌م نه‌خۆش���یه‌ ئێمه‌ش���ی‌ وه‌ك‬ ‫په‌روه‌رده‌كانی‌ دیك���ه‌ گرتۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئه‌م واڵته‌ س���كرتێرو سای ‌هق‌و‬ ‫چایچ���ی‌ ده‌یبی���ات به‌ڕێ���وه‌ ئیتر چۆن‬ ‫دۆخه‌كان خراپ نابن‪ ،‬ئیشت ده‌كه‌وێته‌‬ ‫هه‌ر به‌رپرس���ێك یه‌كێك له‌وسیانه‌ دێنه‌‬ ‫ناو ئیشه‌كه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬زۆرێ����ك له‌مامۆس����تایانی‌‬ ‫س����نوره‌كه‌ت رۆژان����ه‌ له‌س����لێمانی‌‌و‬ ‫ناوچه‌كانی‌ تره‌وه‌ دێنه‌ ئه‌م سنوره‌‪ ،‬له‌م‬ ‫قه‌یرانه‌ داراییه‌دا چۆن ده‌توانن مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ دۆخه‌كه‌دا بكه‌ن؟‬

‫س����ه‌ردار حه‌مه‌ ره‌ش����ید‪ :‬ئێمه‌ زیاتر‬ ‫ل����ه‌(‪ )1750‬زیاتر مامۆس����تامان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫(‪)1013‬ی����ان ه����ی‌ س����نوری‌ خۆمانه‌و‬ ‫به‌ناوچه‌كانمانه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كمان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كاندا كردو پێموتون‬ ‫هاوكاری‌ ته‌واویان بكه‌ن به‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وام‌و نزیككردن����ه‌وه‌ی‌ وانه‌كانی����ان‬ ‫له‌یه‌كتری‌‪ ،‬تاوه‌ك مامۆس����تایان بتوانن‬ ‫وانه‌كانی‌ خۆی����ان بڵێنه‌وه‌‪ ،‬هه‌تا ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌پ����اره‌ی‌ حانوت ده‌توانن هاوكاری‌ ئه‌و‬ ‫مامۆس����تایانه‌ بكه‌ن كه‌ دۆخی‌ داراییان‬ ‫خراپتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌ڕێوه‌به‌رێت����ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫دوكان یه‌كێكه‌ ل����ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رێتیانه‌ی‌‬ ‫گرفتی‌ زۆری‌ تێدابوه‌؟‬ ‫سه‌ردار حه‌مه‌ره‌شید‪ :‬من كه‌وتم به‌سه‌ر‬ ‫وێرانه‌یه‌كی‌ خراپدا‪ ،‬له‌ڕوی‌ میالك‌و له‌ڕوی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك كێش����ه‌ی‌ مادی����دا كه‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌م له‌ڕوی‌ یه‌كه‌ی‌ سه‌رپه‌ریش����تیه‌كان‬ ‫ك����ه‌ هه‌ریه‌ك����ه‌ی‌ له‌هه‌وارێ����ك ب����و‪،‬‬ ‫ئاماده‌ییه‌كان‌و بنه‌ڕه‌تیه‌كان هه‌ریه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌وارێك ب����و و كۆمه‌ڵێك گرفتی‌ تر‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ پس����پۆڕی‌ له‌پێش����ینه‌ی‌‬ ‫خۆم ئه‌وكات زیاتر له‌(‪)45‬ش����ه‌و‪ ،‬شه‌و‬ ‫و رۆژم خس����ته‌ سه‌ریه‌ك هه‌تاكو توانیم‬ ‫ئ����ه‌و گرفتان����ه‌ی‌ له‌په‌روه‌رده‌كه‌دا هه‌یه‌‬ ‫دیاری‌ بكه‌م‪ ،‬سوپاس بۆخوا توانیومان‬ ‫گه‌شه‌یه‌كی‌ باش به‌پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫بده‌ین له‌سنوره‌كه‌ماندا ته‌نانه‌ت له‌بواری‌‬ ‫بیناسازی‌‌و پێداویستیه‌وه‌‪ ،‬ئێستا یه‌ك‬ ‫بینامان نیه‌ كه‌ په‌روه‌رده‌ به‌كرێ‌ تێیدا‬ ‫بێت (‪ )32‬پرۆژه‌م بۆكردون‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬كه‌وات����ه‌ ئ����ه‌و په‌روه‌رده‌یه‌‬ ‫به‌رله‌وه‌ی‌ تۆ ببیت����ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ وه‌ها‬ ‫نه‌بوه‌؟‬ ‫سه‌ردار حه‌مه‌ ره‌شید‪ :‬به‌رله‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫م����ن چه‌ندی����ن كه‌یس هه‌ب����ون‌و هه‌مو‬ ‫كه‌یس����ه‌كانیش ل����ه‌دادگان‪ ،‬چه‌ندی����ن‬ ‫كه‌یسیش یه‌كالیی‌ بونه‌ته‌وه‌و حوكمیشی‌‬ ‫تێدا دراوه‌ به‌س����زای‌ به‌ندكردن‌و ماڵی‌‪،‬‬ ‫ئێس����تاش خه‌ڵ����ك هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫كه‌یسانه‌ له‌الیه‌ن دادوه‌ره‌وه‌ داواكراون‪،‬‬ ‫پێش من ل����ه‌ (‪)2010-2009‬دا دو جۆر‬ ‫كه‌یس هه‌بوه‌‪ ،‬یه‌كێكێان وشكه‌س����اڵی‌‌و‬

‫شانازی‌ به‌یه‌كێتی‌‬ ‫بونمه‌وه‌ ده‌كه‌م‬

‫سه‌ردار حه‌مه‌ ره‌شید‬ ‫ئه‌ویتریش����یان پ����رۆژه‌ وه‌همیه‌كانه‌ ك ‌ه‬ ‫بڕه‌ك ‌هی‌ (‪ )196‬ملی����ۆن دینار بوه‌‪،‬كه‌‬ ‫وردبین����ش ك����را له‌الی����ه‌ن چاودێ����ری‌‬ ‫دارایی����ه‌وه‌ (‪ )186‬ملی����ۆن جی����اوازی‬ ‫هه‌بوه‌ له‌په‌روه‌رده‌ی‌ دوكاندا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌وات����ه‌ وه‌ك خۆت ده‌ڵێیت‬ ‫سه‌رده‌می‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ تۆ سه‌رده‌مێكی‌‬ ‫نه‌زیهه‌؟‬ ‫سه‌ردار حه‌مه‌ ره‌شید‪ :‬ئه‌وه‌ ده‌توانن‬ ‫له‌هاواڵتیان پرس����یار بكه‌ن‪ ،‬من یه‌كێك‬ ‫له‌و شتانه‌ی‌ كه‌ ش����انازی‌ پێوه‌ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫به‌رله‌وه‌ی‌ ببم����ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫داوام ك����ردوه‌ فۆڕمێك����م بده‌ن����ێ‌ ك����ه‌‬ ‫داهاته‌كه‌ی‌ خۆم چی‌ هه‌بوه‌و چیم هه‌یه‌‬ ‫بیخه‌مه‌ سه‌ر ئه‌و فۆرمه‌ی‌ نه‌زاهه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌رساڵێك له‌(‪ )6‬ملیۆن زیاترم خه‌رج‬ ‫كردبو بمده‌نه‌ دادگا‪ ،‬چونكه‌ موچه‌كه‌ی‌‬ ‫من به‌ده‌رماڵه‌و هه‌مو شته‌كانیه‌وه‌ (‪)500‬‬ ‫هه‌زار دینار زیاد ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌موشی‌‬ ‫كۆبكه‌مه‌وه‌و نه‌خۆش نه‌كه‌وم‌و سه‌ردانی‌‬ ‫هی����چ واڵتێك نه‌ك ‌هم‌و هی����چ حاڵه‌تێكی‌‬ ‫نه‌خوازراو نه‌یه‌ته‌پێش����ه‌وه‌ ئه‌وا مانگی‌‬ ‫(‪ )500‬هه‌زاركۆده‌كه‌مه‌وه‌و س����اڵه‌كه‌ش‬

‫(‪)6‬ملیۆن ده‌كات‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر بو به‌(‪)7‬‬ ‫ملیۆن ئه‌وا واته‌ دزیی‌ تێكه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت ناحیه‌كانی‌ (بنگردو‬ ‫خدران) ده‌چنه‌ سه‌ر ئیداره‌ی‌ راپه‌ڕین‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ چ كاریگه‌ریه‌ك له‌سه‌ر سنوره‌كه‌ی‌‬ ‫ئێوه‌ دروست ده‌كات؟‬ ‫سه‌ردار حه‌مه‌ ره‌ش����ید‪ :‬به‌راشكاوی‌‬ ‫ده‌یڵێ����م ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ هه‌م����و خه‌ڵك‬ ‫بیزانێ����ت‪ ،‬ئێم����ه‌ ملمالنێیه‌كمان هه‌بو‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ ناحیه‌ی‌ بنگرددا‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ملمالنێیه‌ش له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌بو كه‌‬ ‫ده‌یویست من ته‌سلیمی‌ واقیعی‌ ئه‌وبم‪،‬‬ ‫منیش ئیداره‌یه‌كی‌ س����ه‌ربه‌خۆم هه‌یه‌و‬ ‫ته‌س����لیمی‌ واقیعی‌ هیچ كه‌س����ێك نابم‬ ‫ته‌نه����ا به‌رژه‌وه‌ندی‌ قوتابی‌ نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌یویس����ت من پرس به‌و بكه‌م‌و منیش‬ ‫پرس ناك����ه‌م چونكه‌ من ئه‌جنداو كاری‌‬ ‫خۆم هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم هاوئاهه‌نگ بوم‌و ئه‌و‬ ‫ویستبێتی‌ چی‌ بكات له‌سنوره‌كه‌دا ئه‌وا‬ ‫منیش بۆ خزمه‌تی‌ قوتابی‌ كردومه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی���ت‪ ،‬كارئاس���انی‌ زۆر ب���ۆ‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ ئه‌و مامۆستایانه‌ ده‌كه‌یت‬

‫كه‌ یه‌كێتین؟‬ ‫س���ه‌ردار حه‌مه‌ ره‌ش���ید‪ :‬ش���اناز ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌یه‌كێت���ی‌ بونم���ه‌وه‌ ده‌ك���ه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ رۆژێك یه‌كێت���ی‌ پێی‌ نه‌وتوم چی‌‬ ‫بك���ه‌م‪ ،‬پاش���ان (‪)%99‬ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌وترێ���ت به‌س قس���ه‌یه‌ چونكه‌ ئێمه‌‬ ‫لیژنه‌ی���ن‌و لیژنه‌ش پێكدێ���ت له‌چه‌ند‬ ‫كه‌س���ێك‪ ،‬خه‌ڵك فیشه‌ك به‌تاریكیه‌وه‌‬ ‫ده‌نێ���ت‪ ،‬جاری‌ واش هه‌یه‌ كه‌یس���ێكی‌‬ ‫ئینسانی‌ دێته‌ الی‌ من به‌راستی‌ منیش‬ ‫ناگه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ خاڵ‌‌و خزمه‌ت به‌ڵكو به‌‬ ‫به‌رپرسه‌كانی‌ خۆم ده‌ڵێم به‌راپۆرتێكی‌‬ ‫نهێنی‌ كه‌ ئه‌مه‌ كه‌یس���ێكی‌ ئینسانیه‌و‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ جێبه‌جێ ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت (‪)300-250‬‬ ‫مامۆس���تا الی‌ تۆوه‌ گواستراونه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا نه‌توانراوه‌‬ ‫(‪)100‬مامۆستا به‌گرێبه‌ستیش بهێنرێته‌‬ ‫سنوری‌ دوكانه‌وه‌؟‬ ‫سه‌ردار حه‌مه‌ ره‌ش���ید‪ :‬راست نیه‌‪،‬‬ ‫(‪)138‬گرێبه‌ستمان بۆهاتوه‌و دواتریش‬ ‫(‪ )3‬پل���ه‌ی‌ ترم���ان بۆهات���وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫نزیكه‌ی (‪ )400‬مامۆستامان به‌ته‌نسیب‬

‫خوێندن‬

‫ناردوه‌ بۆسلێمانی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆرێك‬ ‫له‌گرێبه‌سته‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ سنوره‌كه‌وه‌‬ ‫هات���ون‌و دۆخ���ی‌ دارایی���ش خراپه‌ زو‬ ‫كاره‌كه‌یان به‌جێ‌ هێشتوه‌‪ ،‬من ته‌حه‌دا‬ ‫ده‌ك���ه‌م یه‌ك ن���اوم پێ‌ بڵێ���ن بابێت‌و‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ باس بكه‌ی���ن‪ ،‬من به‌س‬ ‫هاوكاری‌ كه‌یس���ه‌ ئینسانیه‌كان ده‌كه‌م‬ ‫ئه‌گه‌ر مخاله‌فه‌ش بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دۆخ���ت له‌گ��� ‌هڵ‌ ملمالنێ‌‬ ‫سیاسیه‌كاندا چۆنه‌؟‬ ‫س���ه‌ردار حه‌م���ه‌ ره‌ش���ید‪ :‬م���ن‬ ‫له‌حزبه‌ك���ه‌ی‌ خۆش���مدا گرفت���م هه‌یه‌‬ ‫چونكه‌ به‌قس���ه‌ی‌ كه‌س ناكه‌م‪ ،‬یاخود‬ ‫هه‌ر ل���ه‌م رۆژنامه‌یه‌ی‌ ئێوه‌وه‌ (ئاوێنه‌)‬ ‫م���ن وابزانم زیاتر ل���ه‌(‪ )9‬راپۆرتم الیه‌‬ ‫كه‌ له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك گه‌نده‌ڵكارم‬ ‫دابو به‌لێكۆڵینه‌وه‌و س���زام دابون ئێوه‌‬ ‫به‌رگریت���ان لێك���ردون‌و به‌ناویش المه‌‪،‬‬ ‫هه‌تا ئیختیالس پێش م���ن هه‌بوه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌یوت له‌پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ دوكان (‪)186‬‬ ‫ملی���ۆن دزراوه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ نمونه‌یه‌كی‌ ئه‌و‬ ‫ملمالنێیانه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌ی‌ بۆ رێكاری‌ یاس���اییت‬ ‫نه‌گرته‌ب���ه‌ر به‌رامب���ه‌ر رۆژنامه‌ك���ه‌و‬ ‫په‌یامنێره‌كه‌؟‬ ‫س���ه‌ردار حه‌مه‌ ره‌ش���ید‪ :‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئینس���ان ئازاد بێت‪ ،‬چونكه‌ دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫شته‌كان رون ده‌بێته‌وه‌و ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫من ده‌مه‌وێ���ت به‌ ته‌جروبه‌ ش���ته‌كان‬ ‫بسه‌لمێنم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت ت���ۆ له‌مه‌ڵبه‌ند‬ ‫ملمالنێ���ت ئه‌كرێ���ت تا ئه‌و ئاس���ته‌ی‌‬ ‫ویس���تویانه‌ له‌پۆس���ته‌ ئیداریه‌ك���ه‌ت‬ ‫التبه‌رن؟‬ ‫س���ه‌ردار حه‌م���ه‌ ره‌ش���ید‪ :‬ئ���ه‌وه‌‬ ‫زۆرراسته‌و س���ێ‌ جاریش هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌‬ ‫دراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم من باكم به‌پۆس���ته‌كه‌م‬ ‫نیه‌ به‌ڵكو باكم به‌و مامۆستابه‌ڕێزانه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‌ ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌خۆم باشتر بێت به‌ڵێن ده‌ده‌م‬ ‫كلیله‌كه‌ی‌ بده‌مه‌ ده‌س���ت‪ ،‬من سێ‌ جار‬ ‫ئیس���تیقاله‌م داوه‌و په‌س���ه‌ند نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫من حزبه‌كه‌م قیبله‌مه‌ به‌اڵم س���ه‌رپێچی‬ ‫ناكه‌م بۆ حزبه‌كه‌م‪.‬‬

‫پڕۆژەی پەروەردەی تایبەتی كوردستان وەك یەكێك لەباشترین پڕۆژەكان هەڵبژێرا‬ ‫"بەرهەڵستی زۆریان كردین‪ ،‬تا وای لێهات بەرنامەكە بو بەحزبی"‬ ‫ئا‪ :‬سروە جەمال‬ ‫لەكۆنفرانسی (‪ )Zero Project‬ی‬ ‫ساڵی ‪ 2016‬پڕۆژەی پەروەردەی‬ ‫تایبەتی هەرێمی كوردستان وەك‬ ‫یەكێك لەباشترین پڕۆژەكان خەاڵت‌و‬ ‫پاداشتی پێبەخشرا‪.‬‬ ‫نەمس���ا ‪ 500‬داهێن���ەرو خ���اوەن‬ ‫بڕی���ارو بۆچونی ل���ە ‪ 70‬واڵتی دونیاوە‬ ‫لەكۆنفرانس���ی (‪)Zero Project‬‬ ‫ی س���اڵی ‪2016‬دا كۆك���ردەوە‪ ،‬ئ���ەم‬ ‫بەرنامەیەی یوئێن بۆ باش���كردنی ژیانی‬ ‫خەڵك‌و بەدەستهێنانی مافەیاساییەكانی‬ ‫هەم���و كەمتوان���اكان‪ ،‬بۆی���ە خەاڵتی‬ ‫س���ااڵنەی بەن���اوی (داهێنان���ی نوێ‌‌و‬ ‫سیاس���ەتی نوێ‌) كە خەاڵتێكە لەدنیادا‬ ‫ناس���راوە ب���ۆ هەمو كارێك���ی نمونەیی‬ ‫دابەش���كرد‪ ،‬دیارترینی ئەو كارانە‪98 ،‬‬ ‫پ���ڕۆژە بو لەب���واری فێ���ركاری زانكۆو‬ ‫تەكنەلۆژیای زانیاری‌و پەیوەندی كردن‬ ‫لەهەمو دونیاوە‪ ،‬پ���رۆژەی پەروەردەی‬ ‫تایبەتی كارین یەكێ���ك بو لەو پرۆژانە‬ ‫ك���ە بەناوی كوردس���تانەوە بەش���داری‬ ‫كردبو‪ ،‬چونكە سەرەڕای خراپی دۆخی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری كارین توانیویەتی ئەو‬ ‫كارە ئەنجامبدات‪.‬‬ ‫كاری���ن ك���ە زانك���ۆی لەنیوزلەن���دا‬ ‫تەواكردوەو ماس���تەرەكەی لەبەریتانیاو‬ ‫دكتۆراكەی لەزانستی منداڵی كەمتواناو‬ ‫خوێندن���ی بەرف���راوان لەنیوزلەن���دا‪،‬‬ ‫بۆم���اوەی چەن���د س���اڵێك راوێژكاری‬ ‫وەزیری پەروەردەی ئەفغانستان بوە بۆ‬ ‫پەروەردەی تایبەت‪ ،‬لەوێش توانیویەتی‬ ‫ئ���ەو بەرنامەیە جێبەجێ‌ ب���كات‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە یونس���ێف لەتواناكان���ی دڵنیابوەو‬ ‫پش���تگیری تەواوی كردوە بۆ جێبەجێ‌‬ ‫كردن���ی پڕۆژەك���ەی لەكوردس���تان‪،‬‬ ‫هەرچەندە ئەو هاواڵتیەكی نیوزلەندییە‪.‬‬

‫پرۆژه‌ی زیرۆ‬ ‫حەمە ج���اف كە ه���اوكات وەرگێڕی‬ ‫كارین ب���وە بەئاوێن���ەی ڕاگەیاند "ئەم‬ ‫ڕێكخ���راوە ل���ە ‪ 2016 -2007‬چەن���د‬ ‫بەرنامەی���ان لەجیهان���دا كۆكردۆت���ەوە‬ ‫‪ 12‬واڵت باش���ترینیان ب���ون‪ ،‬یەكێ���ك‬ ‫لەباش���ترین بەرنامەكانی پ���ەروەردەی‬ ‫تایبەت���ی جیهان هی كوردس���تان بوە‬ ‫ئەوی���ش پڕۆژەكەی كارین���ە هەرچەندە‬ ‫پلەبەندی بۆ نەكراوە"‪.‬‬ ‫كارین بەئیمێڵێك لەیوئێنەوە ئاگادار‬ ‫دەكرێتەوە كە پڕۆژەكەی ئەو باشترینە‪،‬‬ ‫حەم���ە جاف وت���ی "داوای���ان كرد كە‬ ‫پێویس���تە كارین سەردانی ڤییەنا بكات‬ ‫بۆ ئەوەی هەم پاداشت وەربگرێت‌و هەم‬ ‫بڕوانامە‪ ،‬هەرچەن���دە كارین پەیوەندی‬ ‫بەكوردستانەوە كرد تا ئەوانیش لەگەڵیدا‬ ‫بڕۆن چونكە بەنوێنەرایەتی كوردس���تان‬ ‫ئەو خەاڵتە وەرئەگرێت‪ ،‬بەاڵم نەیانتوانی‬ ‫ك���ەس دەستنیش���ان بك���ەن‪ ،‬هەتا لە‬ ‫یوئێنەوە بەفەرمی بانگهێشتنامەیان بۆ‬ ‫وەزارەتی پەروەردە ناردوە بەاڵم ئەوان‬

‫كەسیان نەهاتن"‪.‬‬ ‫وەرگێڕەك���ەی كاری���ن كە ه���اوكات‬ ‫هاوژینیەتی باسی لەسەرەتای كارەكانی‬ ‫كارین بۆ جێبەج���ێ‌ كردنی پڕۆژەكەی‬ ‫لەكوردس���تان دەكات‪ ،‬وتی "لە س���اڵی‬ ‫‪ 2004‬دا كاری���ن‌و كارۆلی���ن ب���ۆ یەكەم‬ ‫جار پێك���ەوە پ���ڕۆژەی پ���ەروەردەی‬ ‫تایبەت دائەمەزرێنن كە لەهەمو دونیادا‬ ‫سەركەوتنی گەورەی بەدەست هێناوە بۆ‬ ‫ئەو مندااڵنەی كە كەمتوانان‌و لەقوتابخانە‬ ‫وەرناگیرێن یان ئەوانەی جیاكراونەتەوە‬ ‫چونكە دابڕینی ئەو مندااڵنە لەئاس���ایی‬ ‫كاریگەری خراپی هەی���ەو هەتا هەندێ‌‬ ‫خێزان ش���ەرمیان لەمنداڵەكانیان ئەكرد‬ ‫بەاڵم ئ���ەم بەرنامەیە هات پش���تگیری‬ ‫خەڵكی كردو ئەوەی ئاس���ایی كردەوە‬ ‫كە ئەتوان���ن منداڵەكانی���ان بخەنە ناو‬ ‫قوتابخان���ە ئاس���اییەكان چونكە لەوێ‌‬ ‫باش���تر فێر ئەبن‌و ت���رس‌و دڵەڕاوكێی‬ ‫دایک‌و باب كەمتر ئەبێتەوە"‪.‬‬ ‫كارین‌و كارۆلین بۆ ماوەیەكی زۆر بە‬

‫بەردەوام���ی چەندین خولیان كردۆتەوە‬ ‫بۆ راهێنانی مامۆستایان بەشێوەیەكی‬ ‫ك���رداری‪ ،‬هاوژینەك���ەی كارین دەڵێت‬ ‫"بەاڵم دواتر لە ‪ 2007‬هەندێ‌ كێشەیان‬ ‫بۆ دروست بوە بۆیە پێكەوە كوردستان‬ ‫بەجێ‌ دەهێڵین‪ ،‬كاتێك دكتۆر دڵش���اد‬ ‫عەبدولڕەحم���ان پۆس���تی وەزارەت‬ ‫وەردەگرێت جارێكی تر پش���تگیری بۆ‬ ‫ئەم پڕۆژەیە ڕادەگەیەنێت‪ ،‬جارێكی تر‬ ‫كارین گەڕایەوە كوردس���تان بەرنامەكە‬ ‫چەن���د قوتابخانەیەك���ی گرت���ەوەو‬ ‫هەت���ا بەش���ی پ���ەروەردەی تایب���ەت‬ ‫لەبەڕێوەبەرایەتی س���لێمانی كرایەوە‪،‬‬ ‫كارین هەر هەفتەیەو لە ش���ارێك خولی‬ ‫دەكردەوە تەنها لەسلێمانی نزیكەی لە‬ ‫‪ 200‬قوتابخانە بەرنامەكە جێبەجێ‌ كرا‪،‬‬ ‫لە ش���ارەكانی تریش بەهەمان ش���ێوە‬ ‫جگە لەكەركوك ئەویش كەس���ەكانیان‬ ‫ئەهێنا ت���ا راهێنانیان پێب���كات‪ ،‬بۆیە‬ ‫كارین پێش���نیاری كرد كە بەش���ێكی‬ ‫تایب���ەت لەزانكۆ بكرێت���ەوە یان هەمو‬

‫بەش���ە پەروەردەیی���ەكان وانەیەكیان‬ ‫هەبێت ئەم بابەتە بخوێنن هەم تێچون‬ ‫كەم دەبێت���ەوەو هەروەها كە ئێس���تا‬ ‫ئۆتیزمێكی زۆری هەیە"‪.‬‬ ‫حەمە جاف باسی لەوەكرد كە لەماوەی‬ ‫جێبەجێ‌ كردنی ئەم پڕۆژەیەدا روبەڕوی‬ ‫چەندی���ن گرفت بونەتەوە "دژایەتیەكان‬ ‫جارێكی تر دەس���تیان پێكردەوەو ئێمە‬ ‫‪ 2011‬كوردستانمان بەجێهێشت چونكە‬ ‫دەیانوت چۆن دەبێت یونسێف پشتگیری‬ ‫كاری���ن بكات‌و پارەیەك���ی وای هەبێت‬ ‫كە ئ���ەوكات ‪ 10‬وەرەقە بوو‪ ،‬هەروەها‬ ‫دەیانوت ئەبێت ئەم مندااڵنە لەجێگەی‬ ‫تایبەت ب���ن‌و تێكەڵی مندااڵنی تر نەبن‬ ‫ت���ا بەرنامەكەیان زۆرقورس���كرد هەتا‬ ‫زۆركەس وازیان هێناو چەندین تۆمەتیان‬ ‫بۆ كارین دروس���ت كردو بەرهەڵس���تی‬ ‫زۆریان كردین‪ ،‬ت���ا وایلێهات بەرنامەكە‬ ‫بو بەحزبی ئیتر ئێمە پشتگیریمان نەبو‬ ‫بۆیە وازمان هێن���ا بەرنامەكە گەورەیی‬ ‫نەماوە بەاڵم بەردەوامە"‪.‬‬

‫هەرچەندە‬ ‫كارین پەیوەندی‬ ‫بەكوردستانەوە كرد تا‬ ‫ئەوانیش لەگەڵیدا بڕۆن‬ ‫چونكە بەنوێنەرایەتی‬ ‫كوردستان ئەو خەاڵتە‬ ‫وەرئەگرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەیانتوانی كەس‬ ‫دەستنیشان بكەن‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫کوردەکانی سەدەی بیست‌و یه‌ک‌و سیاسەت‬ ‫عه‌زیز شێخانی‬

‫ی���ان وه‌زاره‌ت بیر ل���ه‌وه‌ بكاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫پرۆگرامێك��� ‌ی تایبه‌ت ب���ه‌و خوێندكاران ‌ه‬ ‫دابنێ���ت ك ‌ه له‌ئاس���تی‌ ئاس���ته‌كانیاندا‬ ‫بێت‌و ئه‌وكات��� ‌ه ئه‌مانیش هه‌مان رێنمای ‌ی‬ ‫خوێندن���گا ‌ی ڕۆژ بیانگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫كرداره‌ كردارێكی‌ نائاس���ایی ‌ه چونكه‌ ئه‌م‬ ‫خوێندكاران��� ‌ه دابه‌ش ده‌بن به‌س���ه‌ر دو‬ ‫ئاس���تدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ وه‌رگرتنیان بۆ‬ ‫خوێندنی‌ زانكۆكان كێشه‌و گرفت دروست‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫پێنج���ه‌م‪ :‬پێویس���ته‌ له‌م���ه‌وال بی���ر‬ ‫له‌وه‌بكرێت���ه‌و‌ه چۆنیه‌ت��� ‌ی وه‌رگرتن��� ‌ی‬ ‫خوێن���دكاران له‌زانك���ۆو په‌یمان���گاكان‬ ‫ڕێكبخرێت���ه‌وه‌ ل���ه‌و ش���ێوازه‌ كۆن���ه‌و‌ه‬ ‫بگۆڕێ���ت‌و وات ‌ه له‌قبوڵی‌ مه‌ركه‌زییه‌و‌ه بۆ‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ت ‌ی سااڵنه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه به‌هاوكار ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫خوێندن ‌ی بااڵ له‌رێگه‌ ‌ی فۆڕمێك ‌ی تایبه‌ت‌و‬ ‫ورد له‌ش���ێوازی‌ تاقیكردنه‌وه‌دا له‌كاتێك ‌ی‬ ‫تایبه‌تدا س���ه‌رجه‌م ئه‌وانه‌ ‌ی پۆل ‌ی (‪)12‬‬ ‫ئاماده‌یی���ان ته‌واوكردوه‌‪ ،‬بخرێته‌ ناو ئه‌و‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌وه‌و‪ ،‬ئه‌ویش دوای راگه‌یاندن ‌ی‬ ‫ئه‌نجام���ه‌كان له‌په‌یمان���گاو زانك���ۆكان‬ ‫وه‌ربگیرێت‌و‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ببێته‌ پێوان ‌ه بۆ‬ ‫وه‌رگرتن له‌زانك���ۆكان له‌جیاتی‌ ئه‌نجام ‌ی‬ ‫پۆلی‌ دوانزه‌یه‌م‪ ،‬پێویست ‌ه ئه‌مه‌ش به‌یاسا‬ ‫رێكبخرێت بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم‬ ‫له‌كوێدا پێویست ‌ی به‌پسپۆڕی هه‌یه‌ له‌وێدا‬ ‫خوێن���دكاره‌كان وه‌ربگرێ���ت‌و به‌ده‌رله‌و‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی ده‌مێننه‌و‌ه بۆیان هه‌بێت چه‌ندین‬ ‫ساڵ دوا ‌ی ئه‌م تاقیكردنه‌وه‌ی ‌ه داخڵی ئه‌م‬ ‫پرۆس���ه‌ی ‌ه ببن بۆ وه‌رگرتنیان له‌زانكۆو‬ ‫په‌یمانگاكانی حكومه‌ت‪.‬‬ ‫شه‌ش���ه‌م‪ :‬هه‌مو قوتابی‌‌و خوێندكارێك‬ ‫حه‌ق��� ‌ی خۆیه‌تی‌ له‌س���ه‌رجه‌م پۆله‌كاندا‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ كۆتای��� ‌ی ئه‌نج���ام بدات‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ربچێت ی���ان ده‌رنه‌چێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نازانم بۆچی‌ ناهێڵرێ���ت قوتابیان ‌ی پۆل ‌ی‬ ‫شه‌شه‌م تاقیكردنه‌وه‌ ئه‌نجام بده‌ن‪ ،‬له‌هیچ‬ ‫واڵتێكی‌ جیهاندا بێجگ ‌ه له‌عێراقی‌ فیدراڵ‬ ‫ش���تێك ‌ی وانه‌ماو‌ه به‌ن���او ‌ی داخڵكردن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌وانه‌ش ‌ی ك ‌ه داخڵ ده‌كرێن مه‌رج‬ ‫نیی ‌ه هه‌مویان ده‌ربچن‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ك���ه‌ داخڵ ناكرێن م���ه‌رج نیی ‌ه‬ ‫هه‌مویان ده‌رنه‌چن‪.‬‬ ‫زانك���ۆو په‌یمانگا ئه‌هلیه‌كانیش خۆیان‬ ‫سه‌ربه‌س���تن له‌چۆنیه‌ت���ی‌ وه‌رگرتن��� ‌ی‬ ‫خوێندكاران به‌و مه‌رجه‌ی‌ له‌چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫یاساو رێنمایی وه‌زاره‌تی‌ خوێندن ‌ی بااڵدا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫* به‌رێوه‌ب���ه‌ری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ‌ی‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان‬

‫لەبەرئەوەی بارودۆخە تراوماوییەکەی جەنگ‬ ‫ژینگەی لەبار بۆ پۆستراوما ئامادە دەکات‬ ‫بۆیە ئەو پەس���یڤبونە ئەگەرێکی بەهێزە‪.‬‬ ‫وەک دەرئەنجامی���ش من���داڵ گۆش���ەگیر‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫گوش���ەگیری لەروی دەرونناسییەوە ئەو‬ ‫مانایەش دەگەیەنێ���ت کە منداڵ چی دیکە‬ ‫توانای وەرگرتن���ی چاالکییەکانی ژینگەی‬ ‫دەوروب���ەری نیی���ە‪ .‬هەمو ئ���ەم حاڵەتانە‬ ‫بەتایبەت لەماوەی س���اڵی یەکەمی منداڵی‬ ‫کۆرپەدا ئەگەرێک���ی بەهێزن‪ .‬بەاڵم مرۆڤ‬ ‫بەئاس���انی نیش���انەکانی ئەم پەسیڤبونە‬ ‫لەدوای تەمەنی یەک ساڵیشەوە دەبینێ‪.‬‬ ‫نەسرەوتن نیشانەیەکی دیکەی تراومایە‪،‬‬ ‫واتە منداڵ زیاد لەپێویست عەجول‌و ئەکتیڤ‬ ‫دەبێت‪ .‬منداڵ لەم حاڵەتەدا رەفتاری خراپ‬ ‫دەنوێنێت‌و هەس���تی شەڕانگێزییشی زیاد‬ ‫دەکات‪ .‬حاڵەتی پارادۆکس���اڵ لەکۆمەڵگای‬ ‫ئێم���ەدا ئەوەیە گەورەکان ل���ەزۆر حاڵەتی‬ ‫هاوش���ێوەدا ئازاری جەس���تەیی منداڵەکان‬ ‫دەدەن بەمەبەس���تی دامرکان���ەوەی ئ���ەو‬ ‫ش���ەڕانگێزییە‪ ،‬ب���ەاڵم لەبنەڕەتدا ئەگەری‬ ‫ئەوە هەیە ئەم جۆرە مندااڵنە توشی تراوما‬ ‫یا(ئەی دی ئێچ دی) بوبن‪.‬‬ ‫بەش���ێک لەمنداڵەکان لەحاڵەتی تراومادا‬ ‫س���نوری نێ���وان باش���ەو خراپەی���ان لێ‬ ‫تێکدەچێت‌و ناتوانن کۆنترۆڵی چاالکییەکانی‬ ‫خۆیان بکەن‪ .‬دو دەرهاویشتەی ئەمەش بۆ‬ ‫نمونە لە(ئەی دی ئێ���چ دی)و (دامپ )دا‬ ‫دەردەکەون‪ .‬بەالیەنی کەمەوە لەرۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس���ت گ���ەورەکان لەحاڵەتی تراومادا‬ ‫زۆرجار ئاماژەکان بەهەڵە دەخوێننەوە بۆیە‬ ‫بەهەڵەش چارەسەری دەکەن‪ ،‬بۆ نمونە ئەو‬ ‫حاڵەتەی سەرەوە‪.‬‬

‫لەو رۆژانەی رابردودا ک����وردەکان لەزۆربەی‬ ‫گۆڕەپانەکاندا ش����ل‌و خاون‌و لەکوێرە رێگاکانی‬ ‫سیاس����ەتدا هەڵوەدان‪ .‬لەباکوری کوردستاندا‬ ‫شڵەژانێکی بەرین خوڵقاوەو هەوڵدەدرێ رێچکەی‬ ‫گۆڕان����ە ئەرێنییەکان مژاوی بکرێ‪ .‬پڕۆس����ەی‬ ‫بەناو ئاش����تی ل����ەو دەڤ����ەرە نوزەیەکی زۆری‬ ‫لەبەر نەماوە‪ .‬ک����وردەکان لەجۆالنەی تاکتیک‌و‬ ‫وتەکانیان����دا خاوە خاو دەک����ەن‌و تورکەکان بۆ‬ ‫سەرکەوتن بەس����ەر ویستە رەواو بەرحەقەکانی‬ ‫کورددا‪ ،‬نەخش����ەو پیالن خۆش دەکەن‪ .‬دوارۆژ‬ ‫ب����ۆ هەردوک بەرە پ����ڕە لەدڵەڕاوکەو چاوەکان‬ ‫لەس����ەر چارەس����ەری کێش����ەکان نین‪ .‬دەنگە‬ ‫رەسەنەکان کپ دەکرێن‌و بەناوی گەل‌و نەتەوەو‬ ‫دەوڵەت راوی بەرژەوەندییە کوێرەکان دەکرێ‪.‬‬ ‫بای ئازادیی‌و مافی مرۆڤ لەوشەو نوسینەکاندا‬ ‫گاڵەگاڵیەتی‌و پڕوپاگەندەی الیەنەکان لەگەمەی‬ ‫وشەکان ماندو نابن‪ .‬ئەوان وەک رابردو خەریکە‬ ‫رێگاکان دەپێون‌و گەل وەک سەردەمی دەرفەتە‬ ‫زێڕینەکان زۆر ئاگاداری دۆخەکە نیە‪.‬‬ ‫لەرۆژه����ەاڵت بەرەی نێوخۆ الوازەو هێش����تا‬ ‫رێکخراو و خاوەن پالن نییە‪ .‬لەهەڵبژاردنەکانی‬ ‫ئێرانی ئاخوندلێدراودا‪ ،‬کوردایەتی‌و ناسنامەی‬ ‫کوردبون گەش����ەی نەکردوە‪ .‬لەوێنە‪ ،‬گۆرانیی‌و‬ ‫وتەکاندا بەرێکەوت دەردەکەوێ‪ ،‬کە هەستێکی‬ ‫نیوەناچڵ خەریکە لێرەو لەوێ دەجوڵێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆر بڕ ناکات‪ .‬ناسیۆنالیزمی تورک‌و فارسەکان‬ ‫بەس����ەر کوردەکاندا زاڵەو کایەی سیاس����ەت‌و‬ ‫ئیدارە بەئاس����انی هەڵدەس����وڕێنن‪ .‬کوردەکان‬ ‫ه����ات‌و هاواریان����ەو لەفەیس����بوک‌و هێندێ����ک‬ ‫کەناڵی کوردیدا بەخەیاڵ نەخش����ەی سیاسەت‬ ‫ب����ۆ ورمێ دادەڕێ����ژن‪ ،‬بەاڵم لەب����ەر الوازبونی‬ ‫بناخەو شوناس‌و شعوری قەبوڵکراوی کوردانە‪،‬‬

‫بەئاسانی دەکەونە داوێنی شکست‌و کەوتنەکان‪.‬‬ ‫تورک‌و فارسەکان بەهونەرو فرتوفێڵ کارەکانی‬ ‫خۆیان دژ بەکوردان رادەپەڕێنن‌و کوردەکانیش‬ ‫بەهێندێ����ک هەڵپەڕک����ێ‌و جلوبەرگ����ی کوردی‬ ‫نیازیان وای����ە‪ ،‬هەڵبژادنەکان ببەنەوەو دژبەران‬ ‫ناچ����ار بەئەم����ری واق����ع بکەن‪ .‬لێ����رەدا باس‬ ‫لەپەرت‌وباڵوی����ی هێ����زە بەناو سیاس����ییەکانی‬ ‫رۆژهەاڵت ناکرێ‪ ،‬کە بونە پاشکۆی روداوەکان‪.‬‬ ‫ئ����ەوان سیاس����ەت لەکای����ەی چاوەڕوانیدا مانا‬ ‫دەکەنەوەو بەگوێرەی تێگەیش����تنی بەش����ێک‬ ‫ل����ەوان رێژیم بەک����ورد ناڕوخ����ێ‪ ،‬بۆیە بێجگە‬ ‫لەچاوەڕوانی بژاردەیەک����ی دیکە نابینن‪ .‬لەژێر‬ ‫سیاس����ەتی چاوەڕوانیدا س����ەنگەرەکان چۆڵ‌و‬ ‫نێوخۆ کڕو بێدەنگ‌و دەرەوەش کش‌وماتە‪.‬‬ ‫لەباش����ور کایەی سیاس����ەت مانای نەماوە‪.‬‬ ‫گەل‌و خاک لەبەردەم بەرژەوەندی سەرۆکەکاندا‬ ‫لەبیرک����راون‌و چارەنوس����ی کورس����ییەکان‬ ‫بەسەر چارەنوس����ی نەتەوەیەکدا فەڕز کراوە‪.‬‬ ‫هەرێ����م کەوتۆتە گەمەی میح����وەرو بەرەکان‌و‬ ‫بەئاس����انی لەداوی تورک‌و فارس����ەکان رزگاری‬ ‫نابێ‪ .‬ئێس����تا زلحزبەکانی باش����ورو حکومەتە‬ ‫عەنتیکەکەیان لەنێوان بەرەی ئێران‌و تورکیەدا‬ ‫یان بەرەی ش����یعەو سوننەدا ش����ەق‌و دابەش‬ ‫بون‪ .‬گەڕەالوژەی ئەو دۆخ����ەو قوڵتربونەوەی‬ ‫گەمەک����ە خەریک����ە تەن����گ بەعێ����راق‌و هەرێم‬ ‫هەڵدەچنێ‪ .‬ئێ����ران‌و تورکیە لەزۆنی س����ەوزو‬ ‫زەرددا زیاتر رەگ‌و ریشە دادەکوتن‌و لەئەگەری‬ ‫ه����ەر روداوێکی نەخ����وازراودا چەک����دارو هێزە‬ ‫راهێنراوەکانیان زیاتر تەیارو ئامادە دەکەن‪ .‬دو‬ ‫واڵت����ی ئاماژە پێکراو لەرێگای کۆمپانیا‪ ،‬بنکەو‬ ‫ناوەندی فێرکردن‪ ،‬پەرەپێدانی زمان‌و کولتوری‬ ‫خۆیان‌و راهێنانی دەستەو تاقمی وەک حەشدی‬ ‫ش����ەعبی‪ ،‬گروپی تورکمانی‌و بەکرێگرتنی زۆر‬ ‫کەس‌و الیەن دەس����تی پارتە باش����ورییەکانیان‬

‫لەپشتەوەڕا بەستوە‪.‬‬ ‫بەغ����دا ماوەیەک����ی دورو درێ����ژە مەیدان����ی‬ ‫بەیەکگەیش����تنی هێزە گ����ەورەو ناوچەییەکان‌و‬ ‫سێ بەرەی عەرەبی شیعە‪ ،‬سوننەو کوردەکانە‪.‬‬ ‫ئەو س����ێ بەرەیە س����ااڵنێکە دەستەوەستانن‌و‬ ‫لەکۆاڵنی داخراودا چەقیون‪ .‬س����ەدرییەکان لەو‬ ‫ژاوەژاوەدا خەریکن بەتاکتیکی خۆپیش����اندانی‬ ‫الیەنگرەکانی����ان‌و دەنگ����ی ن����اڕازی بەش����ێک‬ ‫لەعێراقیەکان بەس����ەر نەیارەکاندا سەرکەون‌و‬ ‫گەمەک����ە ببەن����ەوە‪ .‬ئ����ەوان بەیارمەت����ی‬ ‫خۆپیشاندەران‌و هەڕەشەکانی موقتەدا خەریکە‬ ‫بەس����ەر بەغدادا زاڵ دەبن‌و سیاسەتکار‪ ،‬پارتە‬ ‫سیاس����یی‌و مەڵبەندە ئایینیەکان کپ دەکەن‪.‬‬ ‫پاپۆڕی سیاس����ی عێراق گەیش����تۆتە بەندەری‬ ‫چەقی����ن‌و دو رێگای توندو تۆڵبون یان لەتبونی‬ ‫لەپێش����ە‪ .‬بەگوێرەی وانە مێژوییەکان گەڕانەوە‬ ‫ب����ۆ عێراقێکی مەرکەزی‌و بەهێ����ز یان لەتبونی‬ ‫عێڕاق بەسەر دەوڵەتی بچوکتر ژان‌و پاشەژانی‬ ‫هەی����ە‪ .‬گیران����ی پارلەمان����ی عێ����راق لەالیەن‬ ‫خەڵک����ی ناڕازیی‌و س����ەر بەس����ەدرو هەاڵتنی‬ ‫ئەن����دام پارلەمان����ەکان چیرۆک����ی س����ەرەتای‬ ‫دەس����تپێکی قۆناخی ت����ازە لەعێراقە‪ .‬خەڵکی‬ ‫عێراق لەماوەی‪ ١٣‬س����اڵی راب����ردودا بەکردەوە‬ ‫لەسیاسەتی بازرگانەکان ماندو و شەکەت بون‌و‬ ‫ناچارن مل بۆ دەسەاڵتێکی تەنانەت کودەتاچی‬ ‫بدەن‪ ،‬ئەگ����ەر ژیان‌و ئابورییان بپارێزێ‪ .‬ئەوان‬ ‫لەگەمەی دێموکراس����ی‌و هەڵبژاردندا سەرکەوتو‬ ‫نەبون‌و کولتوری دێموکراسی زەمەنێکی دریژی‬ ‫دەوێ‪ ،‬کە خەڵک‌و سیاس����ییە بازرگانەکان لەو‬ ‫واڵتەدا ئامادەنین باجی بۆ بدەن‪.‬‬ ‫لەرۆژئاوای کوردس����تاندا دۆخەکە بە بەراورد‬ ‫بەپارچەکانی دیکە تازەیە‪ .‬رەنگە لەدواڕۆژێکی‬ ‫ن����ە زۆر دوردا لەو پارچەی����ەش گەمەکە زیاتر‬ ‫ئاڵۆزبێت‪ .‬ل����ەو پارچەی����ە بەرژەوەندییەکانی‬

‫تورکی����ە‪ ،‬ئێران‪ ،‬س����وریەو بەش����ێک لەواڵتە‬ ‫عەرەبیی����ەکان‌و هەروەه����ا پارت����ی کرێکارانی‬ ‫کوردستان‌و پارتی دیموکراتی کوردستان لەگەڵ‬ ‫پارت‌و الیەنە نێوخۆیی����ەکان بەریەک دەکەون‪.‬‬ ‫بون����ی داعش‌و هێزە ئیس��ل�امییە توندڕەوەکان‬ ‫بەقازانجی کورد شکاوەتەوەو دەرفەتی کاتی بۆ‬ ‫پارتە کوردییەکانی رۆژئاوا خوڵقاندوە‪ .‬شایانی‬ ‫باس����ە‪ ،‬کە پێوەندی نێوان پەیەدەو حکومەتی‬ ‫سوریەو دەسەاڵتی ئەسەدو هەروەها سیاسەتی‬ ‫پارتی کرێکارانی کوردستان‌و پارتی دێموکراتی‬ ‫کوردس����تان بەرامبەر بەرۆژئ����اوا زیاتر لەهەمو‬ ‫فاکتەرەکانی دیکە زەبریان لەستراتیژی رۆژئاوای‬ ‫کوردس����تان داوە‪ .‬لەسەر بناخەی دو فاکتەری‬ ‫ئاماژەپێکراودا‪ ،‬بەرەی ناسراو بەشیعەو سوننە‬ ‫بەش����ێوەیەکی کۆنکرێت لەقەیرانی س����وریەدا‬ ‫دەرکەوتون‌و بەرژەوەندییەکانی ئەو پارچەیەی‬ ‫کوردس����تانی لەگەڵ ب����ەرەی ئێ����ران‌و تورکیە‬ ‫گرێداوە‪ .‬هەڵس����وکەوت‌و دەربڕینی سەرکردەی‬ ‫پارتە کوردییەکانی رۆژئاوا لەگەڵ راس����تیەکان‬ ‫نامۆی����ەو هەر کام لەوان بەجۆرێک کەوتونە ژێر‬ ‫پاڵەپەستۆی پارتەکانی بارزانی‌و ئوجاالن‪ ،‬کە‬ ‫بۆ ئەوان بەپارتی دایک بەئەژمار دێن‪.‬‬ ‫ش����ەڕی پارت����ە کوردییەکان لەگ����ەڵ یەکتر‬ ‫لەس����ەر زیادەخ����وازی ماف����ی ک����وردان نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو هەر کام لەوان بەس����ەرکردەو بنکردەوە‬ ‫لەبیری پراکتیزەکردنی کولتوری خۆس����ەپێنی‌و‬ ‫دەرپەڕاندن����ی الیەن����ی بەرامب����ەرە‪ .‬رۆژئ����اوا‬ ‫تایبەتمەندی خۆی هەیەو چاوەڕان دەکرا هەمو‬ ‫الیەک لەپێناوی سەرخس����تنی پرسی کورد لەو‬ ‫پارچەی����ەدا هەنگاوی ئەرێن����ی هەڵگرن‪ .‬رۆژە‬ ‫مێژویی����ەکان‌و دەرفەتە زێڕین����ەکان دەگمەنن‌و‬ ‫لەماوەی‪ ١٠٠‬س����اڵی رابردودا زۆرکەم دەرفەتی‬ ‫لەوج����ۆرە بۆ کوردی رۆژئ����اوا خوڵقاوە‪ .‬وێنەو‬ ‫پڕوپاگەندە لێوڕێژەکان ب����ۆ جوانکاری روکارو‬

‫‪19‬‬

‫پیرۆزکردن����ی ئ����ەم‌و ئ����ەو‪ ،‬دەرمانی کێش����ە‬ ‫نێوخۆیی����ەکان نییەو الیەنی الواز چارەس����ەر‬ ‫ناکات‪.‬‬ ‫لەماوەی‪ ١٠٠‬س����اڵی رابردودا دۆخی کوردان‌و‬ ‫گەالنی جیهانی کەم‌و زۆر ئاڵوگۆڕیان بەسەردا‬ ‫هات����وە‪ .‬ک����وردەکان وەک راب����ردو س����وتاوی‬ ‫گەمەی زلهێزەکان نین‪ .‬پرس����ی کورد لەئاستی‬ ‫جیهان����دا دەنگدانەوەیەکی بەرچ����اوی هەبوەو‬ ‫بەرێژەیەک����ی دیار خاوەنی دۆس����ت‌و الیەنگری‬ ‫خۆیەتی‪ .‬روداوەکانی ئەم سااڵنە دەریدەخەن‪،‬‬ ‫کە ک����وردەکان لەنێوخ����ۆدا چەش����نی رابردو‬ ‫هەڵس����وکەوت دەکەن‌و داب����ڕاو و پەرتەوازەن‪.‬‬ ‫پارتە سیاسییەکان‌و سەرکردەکانیان سەرەڕای‬ ‫دەرفەتی زۆرو زەوەند خۆیان داوەتە دەس����ت‬ ‫تەپوت����ۆزی کولتوری خۆفەرزک����ردن‌و کردەوەو‬ ‫هەڵوێستەکانیان دەرفەتەکانی کردۆتە مەترسی‪.‬‬ ‫ش����وناس‌و ناس����نامەی الوازی ک����وردان وێڕای‬ ‫کولتوری س����ەقەتی حیزبایەت����ی‌و کوردایەتی‪،‬‬ ‫بونە بەربەس����تی گەورە لەب����ەردەم رەوڕەوەی‬ ‫خەبات����ی دورودرێژی نەتەوەیەکی ژێردەس����ت‌و‬ ‫چەوساوە‪.‬‬ ‫الوازبونی ش����وناس‌و ناسنامەی نەتەوایەتی‪،‬‬ ‫نەبون����ی زمان����ی هاوبەش‌و خەونی گش����تیی‌و‬ ‫تێکڕای����ی‪ ،‬ئاگادارنەب����ون لەراب����ردو و مێژو‪،‬‬ ‫کوردەکان����ی لەبەردەم بای روداوەکاندا لەرزۆک‬ ‫کردوە‪ .‬فڕانفڕانی وێنەو وشەکان لەجیهانی مێدیا‬ ‫کۆمەاڵیەتیی����ەکان دادی خەمی کوردان نادات‪.‬‬ ‫کوردس����تان‌و کورد بۆ رزگاربون‌و س����ەرکەوتن‬ ‫پێویستیان بەنەخشەیەکی دیار‪ ،‬گەلێکی ئازاو‬ ‫تاکێکی هۆشیار هەیە‪ .‬پالن‌و نەخشەکان دەبێ‬ ‫القیان لەس����ەر زەوی بێت‌و دروش����م‌و وتەکان‬ ‫بەگەرم����ای ژیری تاو دراب����ن‌و هەڵگری لۆژیک‬ ‫بن‪ .‬گەلی ئێمە بۆ ئازادی‌و رزگاربون پێویستی‬ ‫بەبیر‪ ،‬زمان‌و کردەو خەونی هاوبەشە‪.‬‬

‫كورسیی سه‌رۆكایه‌تیی له‌"مه‌كسیك"ه‌و‌ه بۆ "كوردستان"‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی"سیاسه‌تمه‌دار بیت‪ ،‬ده‌بێت دوڕو‬ ‫بی���ت‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی به‌ره‌وپێش���ه‌وه‌ بچیت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ش���تێك رێگه‌پێدراوه‌‪ ،‬نابێ���ت ته‌نیا درۆزن‌و‬ ‫ده‌ستبڕبیت‪ ،‬به‌ڵكو پێویسته‌‬ ‫ته‌ڵه‌كه‌بازیش بیت"‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌راوێژكاره‌‬ ‫دڵسۆزه‌كانی سه‌رۆك"تیران" ناوی"سینیكا"یه‌‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ ئامۆژگاری سه‌رۆك ده‌كات"جه‌نابی‬ ‫س���ه‌رۆك ئێستا پاش تێپه‌ڕبونی چه‌ند رۆژێك‬ ‫به‌سه‌ر سێیه‌مین ساڵی پۆسته‌كه‌تدا‪ ،‬ره‌خنه‌ی‬ ‫دڵس���ۆزانه‌م بۆ تۆ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك كه‌سێكی تا‬ ‫راده‌یه‌ك سست ته‌ماشات ده‌كرێت‪ ،‬خه‌ڵك پێیان‬ ‫وایه‌ تۆ كه‌سێك نیت بتوانیت كاروباری واڵت‬ ‫به‌رێوه‌به‌ریت‪ ،‬به‌ڵكو لێده‌گه‌ڕێیی كاروباره‌كان‬ ‫به‌ڕێوه‌تب���ه‌رن "یه‌كێ���ك له‌ئامۆژگاریی���ه‌‬ ‫جوانه‌كانی ناو رۆمانه‌كه‌ شێوازی چۆنێتی بون‬ ‫به‌سه‌رۆكه‌ كه‌ ده‌ڵێت"ده‌زانی كوڕه‌كه‌م؟ پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی ببیت به‌س���ه‌رۆك‪ ،‬پێویسته‌ بناڵێنی‌و‬ ‫فێربی���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ت نه‌كرد‪ ،‬ئه‌وا له‌ماوه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌تدا ده‌ناڵێن���ی‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫حس���ابی واڵته‌ك���ه‌ت فێر ده‌بی���ت "رۆمانه‌كه‌‬ ‫به‌ش���ێكی گرنگی ئامۆژگاریكردنی سه‌رۆكه‌و‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ت���ی له‌وكاران���ه‌ی ده‌ی���كات‬ ‫له‌چه‌شنی ئه‌م ئامۆژگارییه‌ "جه‌نابی سه‌رۆك‬

‫بۆ ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌ ئاماده‌به‌‪ ،‬پش���تی خۆت‬ ‫بپارێزه‌‪ ،‬چونكه‌ كاتی نوشستهێنان ژماره‌یه‌كی‬ ‫ك���ه‌م له‌وانه‌ت له‌گه‌ڵ ده‌مێنن���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ كاتی‬ ‫سه‌ركه‌وتنت له‌گه‌ڵتدا بون" "جه‌نابی سه‌رۆك‪،‬‬ ‫یه‌كه‌می���ن رێس���ای پیاده‌كردنی ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬مه‌زنی���ی پۆس���ته‌كه‌ت فه‌رامۆش‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی وه‌ك سیسته‌می خۆر‬ ‫وه‌های���ه‌‪ ،‬ت���ۆ خۆری���ت‌و وه‌زیره‌كانیش ئه‌و‬ ‫مانگان���ه‌ی له‌س���وڕگه‌ی ت���ۆدا ده‌خولێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم تۆ خوا نیت‪ ،‬ئه‌وانیش فریش���ته‌ نین"‬ ‫"جه‌نابی س���ه‌رۆك‪ ،‬ده‌زانم چۆن هه‌ڵسوكه‌وت‬ ‫ده‌كه‌یت‌و پێموایه‌ ئه‌و سیاسه‌تمه‌داره‌ی خۆی‬ ‫ل���ه‌وه‌ پێ گه‌وره‌تره‌ كه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌رگیز‬ ‫خۆی ناناس���ێت" هه‌روه‌ها سینیكای راوێژكار‬ ‫به‌سه‌رۆك تیران ده‌ڵێت"جه‌نابی سه‌رۆك‪ ،‬كات‬ ‫خێرا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬وا سێ ساڵ به‌سه‌ر وه‌رگرتنی‬ ‫پۆسته‌كه‌تدا ده‌ڕوات‌و هێشتا بێزتان نه‌هاتوه‌‬ ‫لێم بپرس���ن‪:‬ده‌بێت چی بكه‌م سینیكا؟ ئه‌وه‌‬ ‫وام لێده‌كات بیر له‌هه‌مو ش���ته‌كان بكه‌مه‌وه‌و‬ ‫هه‌زارو یه‌ك ش���ه‌وه‌م بیر ده‌خاته‌وه‌و ده‌مه‌وێ‬ ‫لێ���ره‌دا حیكایه‌ته‌كه‌ی میر هارونه‌ ره‌ش���یدت‬ ‫وه‌بی���رت بهێنم���ه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر كه‌ خ���ۆر ئاوابو‬ ‫جلوبه‌رگی س���واڵكه‌ری ده‌پۆش���ی‌و له‌كۆشك‬

‫ده‌هات���ه‌ ده‌ره‌وه‌و ده‌چوه‌ ن���او خه‌ڵكه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی بزانێت ده‌رباره‌ی چ���ی ده‌ڵێن‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌و قس���ه‌ رازاوه‌و ش���یرینانه‌ی له‌ده‌س���ت‌و‬ ‫پێوه‌نده‌كانییه‌وه‌ به‌رگوێی ده‌كه‌وێت "سه‌رۆك‬ ‫ده‌بێت چۆن بێت؟ ئه‌و پرسیاره‌ ساده‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا ئاڵۆزه‌یه‌ رۆماننوس له‌س���ه‌ری‬ ‫ده‌وه‌س���تێت‌و ده‌ڵێت" پێویس���ته‌ سه‌رۆك بۆ‬ ‫خزمه‌تكردنی هاواڵتییه‌كانی ئاماده‌یی هه‌بێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ نه‌كات‪ ،‬ئ���ه‌وا ئه‌و رێزه‌‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دات كه‌ له‌وانی چاوه‌ڕوان ده‌كات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و پیاوه‌ی رۆژێك وه‌ك خواوه‌ند س���تایش‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ده‌ش���ێت رۆژی دواتر وه‌ك شه‌یتان‬ ‫به‌چاوی س���وك ته‌ماش���ا بكرێت"وه‌ك چۆن‬ ‫كارل���ۆس فۆینت���س له‌وتاره‌كانی���دا ره‌خنه‌ی‬ ‫له‌سیاسه‌ته‌كانی ئه‌مریكا گرتوه‌و خستویه‌تییه‌‬ ‫ژێر پرس���یاره‌وه‌و توش���ی كێش���ه‌ش هاتوه‌‬ ‫له‌س���ه‌ری‪ ،‬له‌م رۆمانه‌ش���یدا به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫ره‌خنه‌ی سیاس���ه‌تی ئه‌مریكی ده‌كات‪ ،‬دیوه‌‬ ‫نه‌رێنییه‌كه‌ی سیاسه‌تی ئه‌مریكا باس ده‌كات‬ ‫وه‌ك له‌شوێنێكدا ده‌نوس���ێت "ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫ده‌زانن چۆن هه‌ر خراپه‌یه‌كی مه‌كسیكییه‌كان‬ ‫به‌هه‌زارێك دو هێنده‌ بك���ه‌ن‌و به‌ملیۆنێكیش‬ ‫بیش���ارنه‌وه‌؟" "نیكس���ۆن ئه‌رش���یفێكی‬

‫به‌ناوی<دۆس���ییه‌كانی كۆش���كی س���پی >‬ ‫هه‌بو‪ ،‬كه‌ تۆمارێكی ته‌واوی ده‌رباره‌ی گش���ت‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وته‌ نائه‌خالقیی���ه‌كان‌و تاوانه‌كانی‬ ‫تی���ادا بو‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئاماده‌بو كات���ی دۆڕاندنی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌كان له‌كۆش���كی س���پی له‌ناویان‬ ‫به‌رێت"‪ .‬نوس���ه‌ر له‌زمان���ی كاره‌كته‌ره‌كانه‌وه‌‬ ‫چه‌ندی���ن پێناس���ه‌ی جی���اواز بۆ سیاس���ه‌ت‬ ‫ده‌كات‌و پێناس���ه‌كانیش له‌روانگه‌ی سیاسییه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتگرو س���ته‌مكاره‌كانه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫مانایه‌ك���ی خراپ به‌سیاس���ه‌ت ده‌به‌خش���ن‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی ره‌وایه‌تی ب���ه‌كارو سیاس���ه‌ته‌‬ ‫نادروس���ته‌كه‌یان بده‌ن له‌شوێنێكدا ده‌رباره‌ی‬ ‫سیاسه‌ت ده‌نوسێت "سیاسه‌ت ئه‌وه‌یه‌ بزانیت‬ ‫چۆن س���اته‌وه‌خت بخه‌مڵێنی" یان"سیاسه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مرۆڤ ده‌ی���كات‪ ،‬هه‌تاكو بتوانێت‬ ‫هه‌قیقه‌ت���ی ئه‌وه‌ی هه‌یه‌و ئ���ه‌وه‌ی نه‌زانراوه‌‪،‬‬ ‫بش���ارێته‌وه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها "له‌سیاس���ه‌تدا هه‌مو‬ ‫خیانه‌تێك ش���یاوه‌‪ ،‬النیك���ه‌م ده‌كرێت بیری‬ ‫ل���ێ بكرێت���ه‌وه‌"‪ .‬ده‌رباره‌ی خۆشه‌ویس���تی‬ ‫كورسی س���ه‌رۆكایه‌تی له‌الیه‌ن كه‌سه‌ تاكڕه‌و‬ ‫و دیكتاتۆره‌كانه‌وه‌ نوس���راوه‌"بون به‌سه‌رۆك‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ وایه‌ بگه‌یته‌ دورگ���ه‌ی گه‌نجینه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ئه‌گ���ه‌ر له‌دورگه‌ك���ه‌ ده‌ریش���یان‬

‫ك���ردی‪ ،‬هه‌ر بی���ری ده‌كه‌یت‪ ،‬ت���ۆ ده‌ته‌وێت‬ ‫بگه‌ڕێیته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌موان به‌خۆیشته‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ن مه‌گه‌ڕێره‌وه‌"‪ ،‬س���ه‌رۆكێك بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫كورس���یی س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی له‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌دات‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی پارێزراو بێت رێگای‬ ‫جی���اواز به‌كارده‌هێنێ���ت ب���ۆ بێده‌نگ كردنی‬ ‫ره‌خنه‌گره‌كانی وه‌ك ئه‌وه‌ی"س���ه‌رۆكی پێشو‬ ‫سیزارلیۆن به‌دوژمنه‌كانی خۆی وتوه‌‪<:‬سزاتان‬ ‫ن���اده‌م‪ ،‬ناوت���ان ده‌زڕێنم>‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی مایه‌ی‬ ‫سه‌رنج‌و تێڕامانه‌ له‌م رۆمانه‌دا باسكردنه‌ له‌وه‌ی‬ ‫كه‌سی سه‌ربازی به‌ته‌نها هێزی جه‌سته‌یی نییه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی الی كه‌س���ی س���ته‌مكارو تاكڕه‌و‬ ‫باوه‌‪ ،‬به‌ڵكو گرنگه‌و پێویس���ته‌ له‌گه‌ڵ هێزی‬ ‫جه‌س���ته‌یی‌و بازو هێزی ه���زرو بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا ب���ێ بۆ نمونه‌"كۆلێژی ‪hochschule‬‬ ‫‪ der bundeswehr‬له‌ئه‌ڵمانی���ا كۆلێژێك���ی‬ ‫سه‌ربازی زۆر باشه‌‪ ،‬چونكه‌ هیچ خوێندكارێك‬ ‫به‌بێ خوێندنی یولیۆس قه‌یسه‌رو كالوسڤیتس‬ ‫كۆلێژه‌ك���ه‌ جێناهێڵ���ێ‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا داوا‬ ‫له‌خوێن���دكاره‌كان ده‌كرێ���ت كان���ت بخوێنن‪،‬‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی فێری چۆنیه‌تی���ی بیركردنه‌وه‌ بن‪،‬‬ ‫ش���ۆپنهاوه‌ریش بخوێنن هه‌تاك���و بزانن چۆن‬ ‫گومان ده‌كه‌ن‪".‬‬

‫پارادۆكسی ئه‌خالق‌و چێژ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫بۆی���ه‌ هه‌ر لێ���ره‌وه‌ بێنتام س���نوری‬ ‫به‌ه���ا ئه‌خالق���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‬ ‫خاپ���ورده‌كات‪ .‬بێنت���ام زۆر یوتوپییانه‌‬ ‫باس ل���ه‌وه‌ده‌كات‪ ،‬كه‌ هه‌مو یاس���ایه‌ك‬ ‫پێویس���ته‌ ئامانجی خۆی به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫دیاریبكات‪ ،‬كه‌ رێگ���ه‌ له‌خراپه‌ بگرێت‌و‬ ‫ی داد‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌ ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ دانوسانی‌ سلیمانی‌‪/2‬‬ ‫ژماره‌‪418 /‬‬ ‫كارگێری‌ خۆیی‌‪ /‬ئامێره‌كان‬ ‫رێكه‌وتی ‪2016/4/27 /‬‬

‫واب���كات هی���چ تاوانێ���ك نه‌توانرێ���ت‬ ‫به‌ئه‌نجامبگه‌یه‌نرێ���ت‪ .‬ل���ه‌وه‌ تێده‌گه‌ین‬ ‫خ���ودی بێنت���ام ب���ه‌م بیركردنه‌وه‌یه‌ی‬ ‫له‌باره‌ی جێبه‌جێكردنی یاساو رێگه‌گرتن‬ ‫له‌هه‌ر تاوانێك كه‌موكوڕی گه‌وره‌و كه‌لێنی‬ ‫ئه‌خالقی‌و یاسایی بناغه‌یی له‌فه‌لسه‌فه‌ی‬

‫چێژباوه‌ڕییه‌كه‌ی���دا‬ ‫س���ودگه‌رایی‌و‬ ‫پیش���انده‌دات‪ .‬گرینگ���ه‌ ته‌ماش���ای‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی جه‌وه���ه‌ری چێژگه‌رای���ی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ه���ه‌ر خ���ودی چه‌مكه‌كه‌ چێژ‪-‬‬ ‫گه‌را‪ ،‬یان چێژ‪ -‬باوه‌ڕی‌و س���ود‪-‬گه‌رایی‬ ‫ئه‌وه‌مان بۆ پیش���انده‌دات كه‌ ش���تێك‬

‫كراوه‌ته‌ بنه‌ماو باوه‌ڕو مه‌یلدارێتی مرۆڤ‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌بنچینه‌وه‌ ش���لۆق‌و ناپایه‌داره‌ بۆ‬ ‫بونێكی ره‌سه‌نی مرۆیی‪ ،‬كه‌ ئه‌خالقییانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ دونیاو ژیانی تایبه‌تی‌و گش���تیدا‬ ‫به‌رخوردبكات‪ .‬ئه‌گه‌ر چێژ كرده‌وه‌كانمان‬ ‫پاساوبدات‌و ره‌وایه‌تییان پێ ببه‌خشێت‬

‫ئی���دی هی���چ به‌هایه‌ك بۆ م���رۆڤ وه‌ك‬ ‫بونێك���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی نامێنێت���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫چێژب���اوه‌ڕی‌و چێژگه‌رای���ی هه‌وڵێك���ه‌‬ ‫ب���ۆ ره‌وایه‌ت���ی به‌خش���ین به‌ناڕه‌وایی‪،‬‬ ‫جوانكردن���ی ناش���یرینییه‌‪ ،‬له‌به‌ركردنی‬ ‫‌‬ ‫به‌رگی ئاژه‌ڵییانه‌ی ‌ه بۆ مڤ‪.‬‬

‫ونبون‬

‫ئاگاداری‬

‫ی كه‌ له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه‌ كراوه‌ له‌الیه‌ن ((گۆران احمد محمد)) ل ‌ه (‪)2016 /4/26‬‬ ‫ی ئه‌و داوای ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی ئه‌و ئامیرانه‌ی‌ كردو‌ه‬ ‫ی تۆمار كردن ‌‬ ‫ی بچوك داوا ‌‬ ‫ی پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ی ئێران ‌‬ ‫ی نان ‌‬ ‫ی كارگه‌ی‌ ( فڕنی‌ سه‌ربه‌ست ) بۆ دروست كردن ‌‬ ‫خاوه‌ن ‌‬ ‫ی دانوسانی‌ ژماره‌ (‪ )33‬سالی‌ (‪ )1998‬به‌ركار‬ ‫ی یاسا ‌‬ ‫ی‌‬ ‫ك ‌ه له‌(زه‌رگه‌ته‌)‪.‬دانراو‌ه كه‌ئامیره‌كانیان له‌خواره‌و‌ه دیاری‌ كراوه‌ به‌پ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و ئامیران ‌ه داده‌نێ ل ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫ی به‌ په‌یوه‌ندیدار یا خاوه‌ن ‌‬ ‫ی كوردستان بالوده‌كه‌ینه‌وه‌ هه‌ر كه‌سێ‌ خۆ ‌‬ ‫له‌هه‌ریم ‌‬ ‫ی پێده‌درێت‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانكه‌یه‌ بكات ‪,‬ب ‌ه پێجه‌وانه‌و‌ه به‌ ناوی‌ داواكاره‌و‌ه تۆمار ده‌كرێت و بڕوانامه‌ ‌‬ ‫(‪ )15‬پانزه‌ ڕۆژدا سه‌ردان ‌‬ ‫له‌گه‌ل ڕێزدا‪...............‬‬

‫ئــامێره‌كان‬ ‫ی _بێ ژمار‌ه _ كاره‌با غاز‬ ‫‪ /1‬فرنی‌ ده‌وار _ ئیران ‌‬ ‫ی _بێ ژمار‌ه _ كاره‌بای‌‬ ‫‪ /2‬هه‌ویر شێل ‪/‬عجان_ ئێران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی _ بێ ژماره‌_كاره‌با ‌‬ ‫‪ /3‬پانكه‌ره‌وه‌ی‌ گونك _ئێران ‌‬

‫سۆران یادگار رشیید‬ ‫ی‬ ‫دادنوسی یه‌كه‌م ‌‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ داد نوسی‌ سلێمانی‌‪2/‬‬ ‫‪2016/4/27‬‬

‫ی ( شكار عبدالقادر‬ ‫ی سلێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی ژووری‌ بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫عل ‌‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ ناوی‌ (سامان عبدالل ‌ه‬ ‫ی بازرگانی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی ژوور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫حه‌مه‌ علی‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* مۆڵه‌تێکی ش���ۆفێری گش���تی به‌ناوی (حسن محمد خضر) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س‬ ‫دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ کتێبخانه‌ی خاک له‌که‌الر‪.‬‬

‫ی كار ‪....‬‬ ‫هه‌ل ‌‬ ‫هوتێل ( های‌ كریس���ت ) پێویس���تی‌ ب ‌ه (‪ )10‬كه‌س هه‌یه‌ ل ‌ه ره‌گه‌زی‌ ( نێر و‬ ‫ێ ) بۆ بواره‌كانی‌‪:‬‬ ‫م‌‬ ‫‪1. F&B manager 2. Front office manger 3. Kitchen 4.spa‬‬

‫ی مانگان ‌هی‌ (‪450,000‬‬ ‫ی كار كردنیان له‌( ‪ )5‬ساڵ كه‌متر نه‌بێت به‌ موچه‌ ‌‬ ‫ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫بۆ ‪ 600,000‬چوار سه‌دو په‌نجا هه‌زار دینار بۆ شه‌ش سه‌د هه‌زار دینار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كار كردنه‌ له‌ ماوه‌ ‌‬ ‫بۆ (‪ )8‬كاژمێر كاركردن ل ‌ه رۆژێكدا ‪ .‬هه‌ركه‌س خوازیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌وله‌و ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ بكات له‌ شه‌قام ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ی ب ‌ه رێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫(‪ )15‬رۆژدا سه‌ردان ‌‬ ‫ی بۆ كرێكاران _‬ ‫ی ده‌سته‌به‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫سه‌روو به‌ریده‌ك ‌ه ته‌الری‌ به‌رێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫نهۆمی‌ سێهه‌م ‪ .‬ژماره‌ ته‌له‌فون ‪07480421942_07719214822 /‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )526‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/3‬‬

‫فەحسی عام‬ ‫(پشکنینی گشتی)و نەخۆشی‬ ‫دکتۆر فایەق گوڵپی‬ ‫پش���کنینی عام ئەو دەستەواژەیەیە‬ ‫ک���ە هەندێک لەهاواڵتی���ان بەکاریدێنن‬ ‫کاتێک سەردانی پزیشک دەکەن‌و داوا‬ ‫لەپزیشک دەکەن کە پشکنینی عامیان‬ ‫ب���ۆ بنوس���ێت‪ ،‬مەبەس���تی هاواڵتیان‬ ‫لەپش���کنینی عام کۆمەڵێک ئەزمایشی‬ ‫خوێن���ە‪ ،‬وەک رێ���ژەی هیمۆگلۆبین‪،‬‬ ‫رێژەی چەوری‪ ،‬رێژەی شەکری خوێن‪.‬‬ ‫ئ���ەم کلت���ورە الی هەندێ���ک هاواڵتی‬ ‫هەیە نیش���انەی ئەوەیە ک���ە هاواڵتی‬ ‫گرنگ���ی بەژی���ان‌و تەندروس���تی خۆی‬ ‫دەدا‪ ،‬دەیەوێت پێش ئەوەی نیشانەی‬ ‫نەخۆش���ی لەس���ەر گیانی دەرکەوێت‬ ‫بەنەخۆش���یەکەی بزانێ���ت‌و لەقوناغی‬ ‫س���ەرەتایی نەخۆش���یەکەدا چارەسەر‬ ‫وەربگرێ���ت‪ ،‬رای گش���تی‌و الیەن���ی‬ ‫پەیوەندیداری تەندروس���تی پشتگیری‬ ‫ئەم کلتورە جوانەی خەڵک دەکەن‪.‬‬ ‫من وەک پزیشکێک بەگرنگی دەزانم‬ ‫پش���تیوانی خەڵک بکەم زیاتر گرنگی‬ ‫بەپش���کنینی ع���ام ب���دەن‌و بەچەند‬ ‫رونکردنەوەیەک زانیاری زیاتر دەخەمە‬ ‫سەر پشکنینی عام‪:‬‬ ‫* لە س���ەرەتادا پێمباشە لەمەودوا‬ ‫خەڵکی کوردس���تان لەباتی پشکنینی‬ ‫عام‪ ،‬دەستەواژەی پش���کنینی گشتی‬ ‫بەکاربێنن بۆ گرنگیدان بەزمانی دایک‪،‬‬ ‫زمانی کوردی‪.‬‬ ‫* خەڵکی هوش���یار ن���او بەناو یان‬ ‫ش���ەش مانگ جارێک بۆ دڵنیابونەوە‬ ‫لەتەندروس���تی خۆی���ان‪ ،‬س���ەردانی‬ ‫پزیش���ک‌و تاقیگە دەکەن‌و داوا دەکەن‬ ‫پشکنینی گش���تیان بۆ بکرێت‪، ،‬ئەمە‬ ‫کلتورێک���ی جوان���ە‪ ،‬لەبەرئ���ەوەی‬ ‫ئەگ���ەر هەی���ە نەخۆش���ی لەقوناغی‬ ‫س���ەرەتاییدا بدۆزرێتەوەو بەئاس���انی‬ ‫چارەس���ەربکرێت‌و بنب���ڕ بکرێ���ت‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون���ە نەخۆش���ی ش���ێرپەنجە ئەگەر‬ ‫لەقۆناخی یەکەم‌و دوەمدا بدۆزرێتەوەو‬ ‫نەگاتە قۆناغەکانی س���ێهەم‌و چوارەم‪،‬‬ ‫ئەگەری چارەس���ەرکردن‌و بنبڕکردنی‬ ‫بەنەش���تەرگەری ی���ان بەتیش���ک یان‬ ‫بەدەرم���ان لەرێ���ژەی ‪ %٩٥‬نزی���ک‬ ‫دەبێت���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەگ���ەر هاواڵت���ی‬ ‫گرنگی بەتەندروس���تی خ���ۆی نەدات‪،‬‬ ‫س���ەردانی پزیش���ک نەکات‪ ،‬ئەزمایش‬ ‫بۆ خۆی ئەنجام ن���ەدات‪ ،‬ئەگەر هەیە‬ ‫دوچاری نەخۆشی ش���ێرپەنجە ببێت‌و‬ ‫نەخۆش���یەکەی لەقۆناغ���ی س���ێهەم‌و‬ ‫چوارەمدا بدۆزرێتەوە‪ ،‬ئەوکات دەرمان‌و‬ ‫تیشک‌و نەشتەرگەری سودێکی وای بۆ‬ ‫چارەسەرکردنی نەخۆشیەکەی نابێت‌و‬ ‫بنبڕکردنی نەخۆشی شێرپەنجە ئیمکان‬ ‫نابێ���ت‌و نەخۆش دوچ���اری کاریگەریە‬ ‫خراپەکانی شێرپەنجە دەبێت‌و ناتوانێت‬ ‫ژیانێکی ئاسایی بەسەربەرێت‌و دەبێت‬ ‫بەب���ار بەس���ەر خێ���زان‌و کۆمەڵ���گاو‬ ‫کەرتی تەندروستیەوەو تەمەنی کورت‬ ‫دەبێتەوە‪.‬‬ ‫ئەگەر سەیری نەخۆشی بەرزبونەوەی‬ ‫فشاری خوێن(زەخت) بکەین‪ ،‬دەبینین‬ ‫دۆزینەوەو چارەس���ەرکردنی نەخۆشی‬ ‫بەرزبونەوەی فشاری خوێن کارێکی زۆر‬ ‫ئاسانە‪ ،‬ئەگەر نەخۆشی بەرزبونەوەی‬ ‫فش���اری خوێن لەقۆناغی س���ەرەتایی‬ ‫نەخۆش���یەکەدا بدۆزرێتەوەو نەخۆش‬ ‫بەگوێ���رەی رێنمایی���ە پزیش���کیەکان‬ ‫دەرمان وەربگرێت‌و خ���واردن بخوات‪،‬‬ ‫نەخۆش دەتوانێت ژیانێکی ئاسایی بێ‬ ‫نەخۆشی بەس���ەربەرێت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫هاواڵتی س���ەردانی پزیش���ک نەکات‌و‬ ‫بەخۆی نەزانێت فشاری خوێنی بەرزە‬ ‫تا دوچاری قوناخی چوارەمی(قوناغی‬ ‫کاریگەریە خراپەکان���ی) بەرزبونەوەی‬ ‫فش���اری خوێن دێت‪ ،‬بەهۆی جەڵدەی‬ ‫دەماغەوە یان بەهۆی سس���تبونی دڵ‌و‬ ‫گورچیلەوە بگەیەنرێتە نەخۆش���خانە‪،‬‬ ‫ئەوکات پزیشکیش ناتوانێت هاوکاریەکی‬ ‫ئەوتۆی نەخۆش���ەکە بکات‌و نەخۆش‬ ‫دوچاری کەموکوڕی جەستەیی‌و دەرونی‬ ‫دەبێ���ت‌و ناتوانێت بەئاس���ایی بژیت‌و‬ ‫دەبێتە بارێکی گران بەس���ەر خێزان‌و‬ ‫کۆمەڵگ���ەو کەرتی تەندروس���تیەوەو‬ ‫تەمەنی کورت دەبێتەوە‪.‬‬ ‫* لەو چەند پەرەگرافەی سەرەوەدا‬ ‫بەنیشاندانی دو نمونە‪ ،‬گرنگی پشکنینی‬ ‫گش���تیم رونک���ردەوە‪ ،‬ب���ەاڵم دەبێت‬ ‫ئەوەش رونبکەمەوە کە پشکنینی عام‬ ‫تەنه���ا بریتی نیە لەپش���کنینی خوێن‬ ‫لەتاقیگ���ە‪ ،‬بەڵکو پش���کنینی تاقیگە‬ ‫بەش���ێکی بچوک���ی پش���کنینی عامە‪،‬‬ ‫پشکنینی عام واتە پشکنینی کلینیکی‌و‬ ‫تیش���کی‌و تاقیگەیی بۆ هەمو ئەندام‌و‬ ‫کۆئەندامەکانی لەش���ی مرۆڤ‪ ،‬سەرەتا‬

‫پرۆژه‌یه‌ك ‌ی تایبه‌ت به‌داخڵكردن ‌ی‬ ‫خوێندكار بۆتاقیكردنه‌وه‌ ‌ی وه‌زاری‌‬ ‫عومه‌ر محه‌مه‌د ئه‌مین *‬

‫خەڵکی هوشیار ناو‬ ‫بەناو یان شەش‬ ‫مانگ جارێک‬ ‫بۆ دڵنیابونەوە‬ ‫لەتەندروستی خۆیان‬ ‫سەردانی پزیشک‌و‬ ‫تاقیگە دەکەن‌و داوا‬ ‫دەکەن پشکنینی‬ ‫گشتیان بۆ بکرێت‬ ‫ئەمە کلتورێکی‬ ‫جوانە‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫ئەگەر هەیە نەخۆشی‬ ‫لەقوناغی سەرەتاییدا‬ ‫بدۆزرێتەوەو‬ ‫بەئاسانی‬ ‫چارەسەربکرێت‌و بنبڕ‬ ‫بکرێت‬ ‫دەبێ���ت هاواڵتی س���ەردانی پزیش���ک‬ ‫بکات‪ ،‬پزیش���ک بیبینێ���ت‌و دەربارەی‬ ‫ئەگەری نەخۆشی پرسیاری لێبکرێت‌و‬ ‫لێکۆڵینەوەی لەگەڵ بکات‪ ،‬دوای ئەوە‬ ‫دەبێت پزیشک لەدەستەکانیەوە(پێوانی‬ ‫لێدانی دڵ‌و فش���اری خوێن) تا سەرو‬ ‫چاو و مل‌و سنگ‌و سک‌و پشت‌و بنڕان‌و‬ ‫ناوگەڵ‌و ک���ۆم‪ ،‬هاواڵتی بپش���کنێت‌و‬ ‫هەوڵی دۆزینەوەی نەخۆش���یە متەکان‬ ‫بدات‪ ،‬دوای ئەوە پزیشک بڕیار دەدات‬ ‫سۆنەرو تیشک‌و پشکنینسی خوێن بۆ‬ ‫نەخۆش بنوسێت‪.‬‬ ‫*خاڵێکی تری گرنگ کە پێویس���تە‬ ‫بی���ری پزیش���کان‌و هاواڵتیان���ی‬ ‫بێنمەوە‪ ،‬پش���کنینی میزو پیس���اییە‬ ‫ک���ە لەدۆزینەوەی نەخۆش���یدا گرنگی‬ ‫خۆی هەیەو لەکۆمەڵگای کوردس���تاندا‬ ‫فەرام���ۆش ک���راوە‪ ،‬ن���ە پزیش���کان‬ ‫بەگرنگی���ەوە س���ەیری دەک���ەن‌و بۆ‬ ‫نەخۆش���ی دەنوس���ن ن���ە هاواڵتیان‌و‬ ‫نەخۆشەکانیش داوا دەکەن لەپزیشک‌و‬ ‫لەتاقیگ���ەکان ئ���ەو پش���کنینەیان بۆ‬ ‫بکرێت‪،‬ب���ۆ نمونە پش���کنینی میز بۆ‬ ‫دۆزین���ەوەی نەخۆش���ی ش���ەکرە‪ ،‬بۆ‬ ‫دۆزین���ەوەی نەخۆش���ی هەوکردن���ی‬ ‫گورچیل���ە‪ ،‬بۆ دۆزینەوەی نەخۆش���ی‬ ‫بەردی گورچیلە‪ ،‬ب���ۆ دۆزینەوەی بڕو‬ ‫هاوسەنگی هاوکێش���ەکانی کانزاکانی‬ ‫لەش���ی مرۆڤ زۆر گرنگە‪ .‬نەخۆش���ی‬ ‫پش���کنینی پیس���ایی ب���ۆ دۆزینەوەی‬ ‫هەوکردن���ی ریخۆڵەکان ب���ە بەکتریا‪،‬‬ ‫ب���ۆ دۆزین���ەوەی هەوکردن���ی ریخۆڵە‬ ‫بەکرم‌و فتری���ات‌و توفەیل���ی( ‪fungi‬‬ ‫‪ )and parasites‬و ب���ۆ دۆزین���ەوەی‬ ‫ش���ێرپەنجەی قۆڵۆن گرنگی تایبەتی‬ ‫هەیە‪ ،‬بۆیە گرنگە ئەم دو پش���کنینە‬ ‫بێئ���ازارو بێزیانە لەالیەن پزیش���کان‌و‬ ‫هاواڵتیانەوە فەرام���ۆش نەکرێن‌و ببنە‬ ‫بەشێک لەپشکنینی گشتی‪.‬‬ ‫* خاڵی کۆتایی ئەوەیە کە پشکنینی‬ ‫نەخۆش هەمو کاتێک ناکرێت‪ ،‬هەندێک‬ ‫پش���کنین هەیە وەک پشکنینی شەکرو‬ ‫چەوریەکانی خوێ���ن‪ ،‬دەبێت هاواڵتی‬ ‫ب���ۆ م���اوەی ‪ ٩-٨‬س���ەعات خواردنی‬ ‫نەخواردبێ���ت‪ ،‬لەکات���ی ئەنجامدان���ی‬ ‫پش���کنینی سۆنەری ناوس���کدا دەبێت‬ ‫هاواڵت���ی ب���ۆ م���اوەی ‪ ٦-٤‬س���ەعات‬ ‫خواردن���ی نەخواردبێ���ت‪ .‬دەرب���ارەی‬ ‫بڕیاردان لەس���ەر توشبون بەنەخۆشی‬ ‫دەبێت پەل���ە نەکرێت‪ ،‬ب���ۆ نمونە لە‬ ‫نەخۆشی بەرزبونەوەی فشاری خوێندا‬ ‫نابێ���ت بڕیاری بەرزبونەوەی فش���اری‬ ‫خوێن بدرێت تا نەخۆش���ەکە لە ‪ ٣‬سێ‬ ‫کات‌و شوێنی جیاوازدا فشاری خوێنی‬ ‫پێوانە نەکرێت‌و لەهەر سێ حاڵەتەکەدا‬ ‫فشارەکەی بەرز نەبوبێتەوە‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر كۆتای ‌ی به‌گۆڕانكارییه‌كان بێنن‪،‬‬ ‫كۆتاییتان به‌ژیان ‌ی خۆتان هێناوه‌‬ ‫بنامین فرانكلین‬ ‫ئ���ه‌و كێش���ه‌و گرفتانه‌ ‌ی كه‌ س���ااڵن ‌ه‬ ‫روب���ه‌ڕوی‌ قوتابخان���ه‌و خوێندن���گاكان‬ ‫ده‌بنه‌وه‌ زۆرن‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش��� ‌ی بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه ك ‌ه پرۆس���ه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫س���ێیه‌كی ك���ۆی‌ دانیش���توان ‌ی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان پێكده‌هێنێت‪ ،‬ئه‌م پرۆسه‌یه‌ش‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌ی تائێس���تا نه‌توان���راو‌ه‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ی��� ‌ی بكرێت‪ ،‬رۆژ له‌دوا ‌ی ڕۆژ‬ ‫كێش���ه‌و گرفته‌كان كه‌ڵه‌كه‌ ده‌بن‌و ساڵ‬ ‫ل���ه‌دوای‌ س���اڵ زۆرتر ده‌بن‪ ،‬پێویس���ته‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ س���ااڵن ‌ه كۆنگر‌ه‬ ‫ببه‌ستێت‌و بۆ هه‌ر ساڵێكیش ته‌وه‌رێكی‬ ‫گرنگ بخات��� ‌ه به‌ر ب���اس‌و لێكۆڵینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ش له‌پۆست ‌ه بااڵكان ‌ی په‌روه‌رده‌دان‬ ‫بیری���ان له‌ش���ێوه‌یه‌ك له‌ش���ێوازه‌كان ‌ی‬ ‫گۆڕان���كار ‌ی نه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌ ئه‌م���ه‌ش‬ ‫وایلێكردوه‌ پ���ه‌روه‌رد‌ه به‌ئاقارێكدا ببات‬ ‫نه‌توانێت بچێته‌ س���ه‌ر راسته‌ڕێی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌و گرفتانه‌ ‌ی ك ‌ه بونه‌ته‌ قه‌یرانێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ زۆرب���ه‌ ‌ی ناوه‌نده‌كان��� ‌ی خوێندن‬ ‫توشی‌ كێش���ه‌و گرفت كردوه‌ میكانیزم ‌ی‬ ‫چۆنیه‌ت ‌ی داخڵكردنی‌ خوێندكاران ‌ی پۆل ‌ی‬ ‫دوانزه‌ی���ه‌م ب���ۆ تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ كۆتای‬ ‫س���اڵ‪ ،‬ئه‌م گرفته‌ هه‌رساڵێك به‌ئاره‌زو ‌ی‬ ‫وه‌زیرێك‪ ،‬ی���ان به‌ڕێوه‌به‌رێ���ك‪ ،‬یاخود‬ ‫چه‌ن���د به‌رپرس���ێك بڕی���اری‌ چۆنیه‌ت ‌ی‬ ‫داخلك���ردن ده‌ده‌ن ئه‌مه‌ش خوێندكاران ‌ی‬ ‫توشی‌ كێشه‌و گرفت كردوه‌‪ ،‬له‌بنچینه‌داو‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تادا خوێن���دكار ب���ه‌ (‪ )2‬وانه‌‬ ‫(‪ )5‬نم���ره‌ی‌ بڕیار داخ���ل ده‌كراو دوای ‌ی‬ ‫ب���و به‌ (‪ )3‬وانه‌‪ ،‬هه‌ندێ���ك جار ئه‌بێت ‌ه‬ ‫(‪ )4‬وانه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ژماره‌ی‌ وانه‌كانی‌ سه‌یر‬ ‫بكه‌ین به‌هه‌ردو به‌شه‌ (زانستی‌‪ ،‬وێژه‌یی‌‪،‬‬ ‫پیش���ه‌یی‌)‪ ،‬جیاوازن به‌اڵم (‪ )7،8‬وان ‌ه‬ ‫تێپ���ه‌ر نابن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌م بڕیاره‌ش���دا ك ‌ه‬ ‫ه���اوكاری‌ خوێندكارده‌كرێ���ت‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫خوێندكاره‌كانه‌و‌ه له‌ماوه‌ی‌ مانگی‌ كۆتایی‬ ‫خوێندندا ده‌ی���ان ناڕه‌زایی‌ به‌رزده‌بێته‌و‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر مامۆستاو به‌ڕێوه‌به‌ر كه‌ پێیان‬ ‫ده‌ڵێن ئێم���ه‌ له‌ س���ه‌رو (‪ )4‬وانه‌كه‌و‌ه‬ ‫(‪ )1‬نمره‌مان ده‌وێت‪ ،‬یان (‪ )2‬نمره‌مان‬ ‫ده‌وێ���ت‪ ،‬ی���ان (‪ )3‬نمره‌م���ان ده‌وێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش رۆژانه‌ ئاژاوه‌و پش���ێوی یه‌خه‌ ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێتیه‌كانی‌ گرتوه‌و بۆ رزگاربون‬ ‫له‌م كێشه‌یه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌ه له‌كۆنگره‌یه‌ك ‌ی‬

‫تایبه‌تدا تاقیكردنه‌وه‌كان ئه‌نجام بدرێت‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌رێكی‌ گونجاویش بۆ ئه‌م گرفت ‌ه‬ ‫بدۆزرێت���ه‌وه‌‪ ،‬واته‌گرفت���ی‌ داخڵكردن‌و‬ ‫داخڵنه‌كردن نه‌مێنێ���ت‌و مادام به‌ڕێگا ‌ی‬ ‫كۆرس���ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‌و‬ ‫س���ه‌رجه‌م نمره‌كانی���ش له‌س���ه‌ر ته‌نها‬ ‫پۆل���ی‌ دوانزه‌ی���ه‌م نییه‌و داب���ه‌ش بو‌ه‬ ‫به‌س���ه‌ر پۆله‌كانی‌ (ده‌ی���ه‌م‌و یانزه‌یه‌م‌و‬ ‫دوانزه‌ی���ه‌م)‪ ،‬ئه‌وا هی���چ ڕێگریه‌ك نیی ‌ه‬ ‫كه‌ به‌یاس���ا پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌م���ه‌ بێت ك ‌ه‬ ‫بڵێت نابێت هه‌م���و ‌ی داخڵ بكرێت‪ ،‬له‌م‬ ‫كاته‌دا پێویست ‌ه یاسای رێژه‌ی‌ ده‌رچون‌و‬ ‫ده‌رنه‌چون له‌پۆل���ی‌ دوانزه‌یه‌مدا له‌خول ‌ی‬ ‫یه‌كه‌م���ه‌وه‌ بگوێزرێت���ه‌وه‌ ب���ۆ خول��� ‌ی‬ ‫دوه‌م‌و له‌به‌ر ئه‌و ه���ۆكاری‌ ناره‌زاییانه‌ ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ خوێندن���گاكان چونك��� ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی‌ خوێن���دكاره‌كان له‌خول ‌ی یه‌كه‌م‬ ‫خۆی���ان ده‌هێڵنه‌وه‌ بۆ خول���ی‌ دوه‌م بۆ‬ ‫به‌رزكردن���ه‌وه‌ی‌ ئاس���تی‌ نمره‌كانی���ان‪،‬‬ ‫كێشه‌ ‌ی داخڵبون له‌پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌دا‬ ‫له‌عێراق ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ سه‌ده‌ ‌ی بیسته‌م‪،‬‬ ‫ئێس���تا جیهان له‌گۆڕانكارییه‌ك ‌ی هێكجار‬ ‫خێراتردایه‌و‪ ،‬رۆژ له‌دوای‌ رۆژ گۆڕانكار ‌ی‬ ‫ریشه‌یی ده‌كرێت له‌سیستمی‌ په‌روه‌رده‌ ‌ی‬ ‫جیهان���دا‪ ،‬ت���ازه‌ به‌ت���ازه‌ ئێم���ه‌ باس‬ ‫له‌داخڵكردن‌و داخڵنه‌كردن بكه‌ین ئه‌گه‌ر‬ ‫وابزانین داخڵكردنی سه‌رجه‌م خوێندكاران‬ ‫هۆكارێكه‌ بۆ دابه‌زاندانی‌ ئاستی‌ زانست‌و‬ ‫زانیاری‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆچونێك ‌ی زۆر هه‌ڵه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ میكانیزم��� ‌ی دانانی‌ پرس���یار‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌و گش���تگیره‌ وات���ه‌ ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫ئاس���تیان به‌رزه‌ له‌گه‌ڵ ئاس���ت نزمه‌كان‬ ‫هه‌مان پرس���یار روبه‌ڕوی���ان ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫واته‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ توانیویه‌ت���ی‌ نمره‌ی‌ باش‬ ‫به‌ده‌ست بهێنێت ئه‌وا ده‌توانێت به‌رده‌وام‬ ‫بێت له‌س���ه‌ر خوێندن بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئاس���تی‌ خۆی‌‪ .‬داخڵكردن‌و داخڵنه‌كردن‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌ك نیی ‌ه كه‌ ئاس���تی‌ خوێندكار‬ ‫دیاری‌ ب���كات ته‌نه���ا تاقیكردنه‌وه‌كان‌و‬ ‫ئه‌نجامی‌ تاقیكردن���ه‌وه‌كان ده‌توانن ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ ب���ده‌ن‪ ،‬ته‌نها كێش���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خوێن���دكاره‌كان بپاڵێورێن بۆ داخڵكردن‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه هه‌م���و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌كان‌و‬ ‫مامۆستاكانی‌ خوێندنگاكان له‌وه‌ ئه‌ترسن‬ ‫كه‌ رێ���ژه‌ ‌ی ده‌رچونی���ان داببه‌زێت‌و ك ‌ه‬ ‫رێژه‌ك���ه‌ش دابه‌زی‌ له‌ئه‌نجام���ی‌ نمره‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندن له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ته‌وه‌ توش ‌ی‬ ‫سزای‌ یاس���ایی ده‌بن‌و ئه‌مه‌ش ڕێگایه‌ك ‌ی‬ ‫كۆن ‌ی سه‌ده‌كان ‌ی پێشوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر پرۆسه‌یه‌ك بۆ هه‌ر قۆناغێك سودو‬ ‫گرنگی‌ خ���ۆ ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم قۆناغی‌ دوا ‌ی‬ ‫ئه‌و پرۆس���ه‌یه‌ پێویست ‌ی به‌پێداچونه‌وه‌و‬

‫خوێندنی‌ ئێواران‬ ‫به‌ده‌ربكرێت‬ ‫ی ده‌رچون‬ ‫له‌ڕێژه‌ ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫خوێندگایانه‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫خوێندكارانه‌ ‌‬ ‫تیایدا ده‌خوێنن‬ ‫ئاستیان‬ ‫ی‬ ‫له‌خوار ئاست ‌‬ ‫هاوپۆله‌كانیانه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی رۆژ‬ ‫له‌خوێندن ‌‬ ‫چاوخش���اندنه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬پ���ه‌روه‌رده‌ش‬ ‫هه‌نوك���ه‌ ب���ه‌ به‌رده‌وام���ی‌ قۆناغ���ه‌كان‬ ‫تێده‌په‌ڕێنێت‪ ،‬به‌ش ‌ی ته‌كنیكی‌ به‌شێك ‌ی‬ ‫گرنگ‌و هه‌ستیار‌ه له‌پرۆسه‌ ‌ی په‌روه‌رده‌دا‬ ‫وه‌كو كارگه‌یه‌ك���ی‌ به‌رهه‌مهێنه‌ر وای ‌ه ك ‌ه‬ ‫پێكهاته‌كه‌ ‌ی له‌چه‌ندین به‌شه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو‬ ‫به‌ش���ه‌كان كارده‌كه‌ن ب���ۆ به‌رهه‌مه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ ب���اش نه‌بێت ئه‌وا‬ ‫س���ه‌رجه‌م به‌ش���ه‌كانی‌ ده‌وه‌س���تێت‌و‬ ‫كارگه‌كه‌ ل���ه‌كار ده‌كه‌وێت‪ ،‬په‌روه‌رده‌ش‬ ‫هه‌مو به‌ش���ێك كار ده‌كات بۆ به‌ده‌ست‬ ‫هێنان���ی‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌رهه‌مه‌كه‌ش��� ‌ی‬ ‫كۆده‌كرێت���ه‌وه‌ له‌تاقیكردنه‌وه‌كان���دا‪،‬‬ ‫پێشنیار ده‌كه‌م له‌م پرۆژه‌یه‌دا ئه‌م گرفت ‌ه‬ ‫له‌م خااڵنه‌ی‌ خواره‌وه‌دا رێكبخرێته‌و‌ه ‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬به‌س���تنی‌ كۆنگره‌یه‌ك��� ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی س���ااڵنه‌ بۆ هه‌ر س���اڵێك‬

‫له‌س���ه‌ر ته‌وه‌رێ���ك ڕێكبخرێ���ت هه‌م���و‬ ‫بابه‌ته‌كان چڕبكرێته‌وه‌ له‌و به‌شه‌داو‪ ،‬پێم‬ ‫باش���ه‌ یه‌كه‌م ته‌وه‌ر بۆ به‌ش ‌ی ته‌كنیك ‌ی‬ ‫بێ���ت‌و س���ه‌رجه‌م بڕگ���ه‌و بابه‌ته‌كان��� ‌ی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان رێكبخریته‌وه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬نه‌مانی‌ بڕی���اری‌ داخڵكردن بۆ‬ ‫خوێندكاران‌و س���ه‌رجه‌میان داخڵ بكرێن‬ ‫به‌هۆ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی سیستمی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫له‌كۆنگره‌ی‌ كۆتایی ساڵی‪ 2007‬گۆڕانكار ‌ی‬ ‫تێ���دا كراوه‌و له‌ش���ێواز ‌ی مانگانه‌و‌ه بو‌ه‬ ‫به‌وه‌رزی‌‌و نم���ره‌ی‌ پۆل ‌ی (‪)12‬ش‪ ،‬تاك ‌ه‬ ‫نمره‌ نیی ‌ه بۆ داخڵبون چونك ‌ه پۆله‌كان ‌ی‬ ‫(‪ )11-10‬ش‪ %20 ،‬نمره‌كانیان له‌سه‌ره‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ یه‌كناگرێت���ه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ ڕێنمایی‬ ‫داخڵنه‌كردن‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬پێویس���ته‌ ئاش���كراكردن ‌ی‬ ‫ئه‌نجامی‌ (‪ )10‬یه‌كه‌می‌ بۆ تاقیكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫وه‌زاری‌ ل���ه‌دوا ‌ی ئه‌نجام���ی‌ خول ‌ی دوه‌م‬ ‫بێت‌و له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ خوێندكاران‬ ‫نمره‌یه‌كی‌ ب���ااڵش ده‌هێنن‌و به‌اڵم چه‌ند‬ ‫وانه‌ی���ه‌ك ده‌هێڵێته‌وه‌ بۆ خولی دوه‌م بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌پش���وی‌ هاویندا زیاتر كۆشش‬ ‫بكه‌ن ئاس���تی‌ نمره‌كانی���ان زیاتر به‌رز‬ ‫بكه‌نه‌وه‌و به‌ڵگه‌ش س���ااڵنی‌ پێشو‌ه ك ‌ه‬ ‫س���ه‌دان قوتابی كه‌ زورب���ه‌ی‌ وانه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌رو (‪ )90‬نمره‌وه‌یه‌و‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند‬ ‫وانه‌یه‌كی‌ هێش���توه‌ته‌وه‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫وانان ‌ه زیاتر بهێنێت‌و له‌ش���وێنێك ‌ی باشتر‬ ‫وه‌ریبگرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م خوێندكاران ‌ه‬ ‫ده‌رده‌چن به‌اڵم به‌هۆكار ‌ی به‌رزكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫نمره‌كانیان خۆیان ده‌هێڵنه‌وه‌ به‌اڵم ئه‌م‬ ‫خۆهێش���تنه‌وه‌ی ‌ه ده‌بێت ‌ه هۆی‌ دابه‌زین ‌ی‬ ‫رێژه‌ی‌ ده‌رچون���ی‌ خوێندنگاك���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫به‌ئاشكراكردنی‌ له‌خولی دوه‌م چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫ئه‌م كێشه‌ی ‌ه ده‌كات‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬خوێندنی‌ ئێواران به‌ده‌ربكرێت‬ ‫له‌ڕێ���ژه‌ی‌ ده‌رچ���ون له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خوێندگایانه‌ ئ���ه‌و خوێندكارانه‌ ‌ی تیایدا‬ ‫ده‌خوێن���ن ئاس���تیان له‌خوار ئاس���ت ‌ی‬ ‫هاوپۆله‌كانیانه‌وه‌ی���ه‌ له‌خوێندن���ی‌ رۆژ‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌ی ئ���ه‌م خوێندكارانه‌ ته‌مه‌نیان‬ ‫هه‌یه‌و له‌كات���ی‌ خۆ ‌ی نه‌یانتوانیوه‌ درێژ‌ه‬ ‫به‌خوێندن ب���د‌هن‌و له‌هه‌مانكاتدا خوێندن‬ ‫له‌ش���ه‌وان ژم���اره‌ی‌ وانه‌كانیان كه‌متره‌و‬ ‫ژینگه‌ی‌ خوێندن له‌بارو ته‌ندروست نییه‌و‬ ‫ب���ه‌و ش���ێوه‌یه‌ی‌ ك ‌ه له‌خوێندن���ی‌ رۆژدا‬ ‫ده‌بینرێ���ت‪ ،‬كاتێك كه‌ هه‌م���ان پرۆگرام‬ ‫له‌ه���ه‌ردوال ده‌خوێنرێت به‌اڵم ئاس���تیان‬ ‫ناتوانرێت هاوتابكرێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌‬ ‫به‌یاس���ا ئه‌مان ‌ه به‌ده‌ربكرێ���ت له‌رێژه‌ ‌ی‬ ‫ده‌رچون‌و هه‌ڵسه‌نگاندن ‌ی سااڵنه‌ی‌ نمره‌ ‌ی‬ ‫پێوانه‌یی‌ (درجه‌ المعیاری‌)‪.‬‬

‫پۆستراومای منداڵی کۆرپە‬ ‫فایه‌ق سه‌عید‬ ‫هەندێ���ک لەدەرونناس���ەکان پێیان وایە‬ ‫ئەو پێناس���ە گش���تییەی پۆس���تراوما بۆ‬ ‫منداڵی کۆرپە ش���یاو نیی���ە‪ .‬درێل یەکێکە‬ ‫لەو درونناسانەی سەرەوە کە بەو شێوەیە‬ ‫پێناس���ەی پۆس���تراومای منداڵی کۆرپەی‬ ‫کردوە‪.‬‬ ‫(پۆستراوما لەماوەی سێ ساڵی یەکەمدا‬ ‫بەمانای تێکچون���ی بەردەوامی وەزیفەکانی‬ ‫نێو دەرونی منداڵی کۆرپەو پەیوەندییەکانی‬ ‫ئ���ەو لەگەڵ مرۆڤەکانی دەوروپش���تەکەیدا‬ ‫دێتەوە‪ ،‬کە ل���ەو بەس���ەرهات‌و ناکۆکییە‬ ‫گەورانەوە س���ەرچاوە دەگرن کە توش���ی‬ ‫منداڵی کۆرپە دێن)‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ک���ە ت���ا ئێس���تا بەنیس���بەت‬ ‫گەورەکانەوە رونە ئەوەیە مۆدێلی کاردانەوەو‬ ‫کارکردن لەس���ەر هەمو قۆناغەکانی تراوما‬ ‫لەروی تیۆری‌و پراکتیکییەوە بەردەس���تە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو مۆدێلە لەس���ەر تراومای منداڵی‬ ‫کۆرپ���ە بەئاس���تەم هەیە‪ .‬رەنگ���ە یەکێک‬ ‫لەه���ۆکارەکان ئەوە بێت ک���ە تۆمارکردن‌و‬ ‫شیکردنەوەی کاردانەوەکانی منداڵی کۆرپە‬ ‫لەو تەمەنە بچوکەدا کارێکی سەخت بێت‪.‬‬ ‫تیۆرییەکەی ستێرن دەرەفەتێکی نوێی لەم‬ ‫بوارەدا بۆ دەرونناسەکان رەخساند‪.‬‬ ‫زۆر رەفت���اری منداڵ���ی کۆرپە هەیە کە‬ ‫ج���اران نەدەتوانرا خوێندنەوەی دروس���تی‬ ‫ب���ٶ بکرێت‪ ،‬ب���ەاڵم بەه���ۆی تیۆرییەکەی‬ ‫س���تێرنەوە ئەمڕۆ دەتوانرێ خوێندنەوەی‬ ‫وردی ب���ۆ بکرێ���ت‪ .‬ه���ەرکات کۆرپەیەک‬ ‫بخەیت���ە ب���ەر مەترس���ی ئ���ەو هەرچەندە‬ ‫بچوکیش بێ���ت توانای ئ���ەوەی هەیە ئەو‬ ‫مەترس���ییە تۆم���ار ب���کات‌و لەبەرامبەریدا‬

‫کاردانەوەی هەبێ���ت‪ .‬لەبەرئەوەی منداڵی‬ ‫کۆرپە لەو تەمەنە بچوکەدا ناتوانێ قس���ە‬ ‫ب���کات‪ ،‬بۆی���ە لەهەم���و کاردانەوەکانیدا‬ ‫تەنها پش���ت بەتوانا بایەلۆژییە زگماکەکان‬ ‫دەبەس���تێت‪ .‬لەالیەکی دیکەوە ئەوە ڕونە‬ ‫ک���ە منداڵی کۆرپ���ە لەگ���ەڵ لەدایکبونیدا‬ ‫هەر پێنج هەس���تەکەی کار دەکەن‌و هەوڵ‬ ‫دەدات بەش���ێوەیەکی پۆتەنسیال بەکاریان‬ ‫بێن���ێ‪ .‬ڕەنگە ئەم���ە هۆکارێ���ک بێت کە‬ ‫پاڵی بەپزیشکە دەرونناس���ەکانەوە نابێت‬ ‫بەش���ێوەیەکی کلینیکی چەندین پشکنینی‬ ‫ئاڵۆز ب���ۆ منداڵ���ە نەخۆش���ەکان بکەن‪.‬‬ ‫س���ۆڵتەر یەکێکە لەوانەی پێی وایە منداڵی‬ ‫کۆرپە بەر لە ‪ ٦‬مانگیش توشی پۆستراوما‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫ئەو کۆرپان���ەی لەکوردەواریدا دەخرێنە‬ ‫قومات���ەوە‪ ،‬ه���ەوڵ دەدەن بەراوەش���انی‬ ‫دەس���توپێکانیان‪ ،‬گری���ان‪ ،‬گرژکردنەوەی‬ ‫دەمارەکانی دەموچاویان‌و بادانی س���ەریان‬ ‫بەهەردو الدا ناڕەزایی‌و کاردانەوە پیش���ان‬ ‫ب���دەن‌و ئاماژەو پەیام بۆ دەوروپش���تەکان‬ ‫بنێ���رن لەب���ارەی ئ���ەو مەترس���ییەوە‪.‬‬ ‫بەستنەوەی دەستوپێکانی منداڵ لەحاڵەتی‬ ‫قومات���داو لەکات���ی ه���ەر مەترس���ییەکدا‬ ‫ناڕەحەتییەکی زۆریان بۆ دروس���ت دەکات‬ ‫چونکە ناتوانن بەراوەشانی دەستوپێکانیان‬ ‫گوزارشت لەمەترس���یی‌و ناڕەحەتییەکانی‬ ‫خۆی���ان بکەن‌و س���یگناڵی وریاکردنەوە بۆ‬ ‫دەرەوەی خۆیان بنێرن‪.‬‬ ‫نیشانەکانی پۆستراومای منداڵی کۆرپە‬ ‫بێدارییەک���ی زی���اد لەپێویس���تە یەکێک‬ ‫لەنیش���انەکانە ک���ە من���داڵ بەرامب���ەر‬ ‫بەدەوروپشتەکەی هەیەتی‪ .‬زۆر بەوریاییەوە‬

‫تەماشای ژینگەکەی دەکات چونکە ترسی‬ ‫لەهەمو ش���تێک هەیەو زۆر جاریش لەکاتی‬ ‫بینین���ی یەکێکی نەناس���دا هەس���تی پێ‬ ‫دەکەین‪ .‬ئەم زیادەڕۆییە لەبێداریدا دەشێت‬ ‫گوزارش لەو ترسە بکات کە منداڵی کۆرپە‬ ‫هەیەتی‪.‬‬ ‫یەکێک���ی دیکە لەنیش���انەکان ترس���ی‬ ‫جیابونەوەیە لەدایک کە کۆرپەکان هەمیشە‬ ‫هەیانە‪ .‬نیش���انەیەکی دیک���ە پەیوەندیی‬ ‫بەیادەورییەکان���ی منداڵەوە‪ ،‬بۆیە هەرکات‬ ‫توش���ی ژینگەیەک���ی هاوش���ێوە ببیتەوە‬ ‫ی���ا ش���تێک ببینێت ک���ە ئ���ەو تراومایەی‬ ‫بیربخاتەوە‪ ،‬یەکس���ەر ئ���ەو تراومایە وەکو‬ ‫فالشباگ زیندودەبێتەوە‪.‬‬ ‫منداڵێ���ک دوای ڕوداوەکان���ی ‪ ١١‬ی‬ ‫سێپتێمبەر ترسی دونیای لێ نیشتبو کاتێک‬ ‫فڕۆکەیەکی لەسەر ئاسمانی قوتابخانەکەیان‬ ‫بین���ی کە زۆر نزم دەف���ڕی‪ .‬ئەو پێی وابو‬ ‫ئ���ەو فڕۆکەی���ە خۆی دەکێش���ێ بەتەالری‬ ‫قوتابخانەکەیاندا‪ .‬داڕوخان���ی تاوەرەکانی‬ ‫نیۆیۆرک ئەو ترسەی لەال بەرجەستە کردبو‬ ‫و هەم���و فڕۆکەیەک ئ���ەو تراومایەی لەال‬ ‫زیندو دەکردەوە‪.‬‬ ‫نیشانەیەکی دیکە کەمخەویی‌و بێدارییە‬ ‫کە منداڵی کۆرپە لەترس���ی بەجێهێشتنی‬ ‫دایک یا ترسی مانەوەی لەژورێکی تاریکدا‬ ‫توش���ی دێت‪ .‬راپەڕین لەش���یرینی خەوداو‬ ‫دەس���تکردن بەگریان لەوانەیە پەیوەندیی‬ ‫بەبرس���ێتی‪ ،‬قەبزی‪ ،‬گازگرتنی مێش���ولەو‬ ‫مێرولەوە هەبێت‪ ،‬بەاڵم لەوانەشە پەیوەندیی‬ ‫بەبینینی مۆتەکەوە هەبێت‪ .‬ئەمەی دوایی‬ ‫یەکێکە لەنیشانەکانی پۆستراوما‪.‬‬ ‫منداڵ���ە تراوم���ادارەکان ب���ە ب���ەراورد‬ ‫لەگەڵ منداڵە ئاس���اییەکاندا زۆر پەس���یڤ‬

‫نیشانەیەکی‬ ‫دیکە کەمخەویی‌و‬ ‫بێدارییە کە منداڵی‬ ‫کۆرپە لەترسی‬ ‫بەجێهێشتنی دایک‬ ‫یا ترسی مانەوەی‬ ‫لەژورێکی تاریکدا‬ ‫توشی دێت‪.‬‬ ‫دەردەکەون‪ ،‬واتە ئ���ەوان خۆیان لەقەرەی‬ ‫زۆر تاقیکردن���ەوەی نوێ ن���ادەن (حەزی‬ ‫پش���کنین‌و دۆزینەوەی ش���تی ن���وێ) کە‬ ‫لەهەمو منداڵێکی کۆرپ���ەدا هەیەو بۆ ئەو‬ ‫مەبەستەش سەر بەهەمو کون‌و قوژبنێکدا‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫لەکاتی جەنگدا زۆرجار پۆس���تراوما لەم‬ ‫مەس���ەلەیەدا دەبێتە خاڵێک���ی بڕیاردەر‪.‬‬ ‫دەک���رێ منداڵ لەبارودۆخێکی خراپدا بژێت‬ ‫بەاڵم ئ���ەو ح���ەزەی هەر بمێنێ���ت بەاڵم‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر؟‬

‫په‌یامێك له‌خۆپیشانده‌رانی‌ ناوچه‌ ‌ی‬ ‫سه‌وزه‌و‌ه بۆ هه‌مو ده‌سه‌اڵتداران‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سه‌رده‌شت عوسمان تیرۆركراوه‌؟‬

‫رێبوار عه‌لی‌‬ ‫دیمه‌نی‌ هه‌ڵكوتانه‌ سه‌ر ناوچه‌ی‌ س���ه‌وزو په‌رله‌مانی‌ عێراق زیاد له‌په‌یامێكی‌‬ ‫گه‌یاند‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ بۆ ئه‌وانه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتدارن تا تێبگه‌ن كه‌ پشتیان به‌پشتیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵك ئه‌س���تور نه‌بێت‪ ،‬ده‌یان بازگه‌و س���ه‌دان پاس���ه‌وان‌و س���ه‌گی‌ پۆلیسی‌‌و‬ ‫به‌ربه‌ستی‌ كۆنكرێتی‌ زه‌به‌الح دادیان نادات‪.‬‬ ‫زۆرن ئه‌وانه‌ی‌ له‌عێراق‌و كوردستانیش���دا‪ ،‬وه‌ك ئه‌و به‌رپرس‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ش���ه‌ممه‌ی‌ رابردو به‌ده‌س���ت خه‌ڵكێك���ی‌ ره‌ش‌و روت‌و داخ له‌دڵه‌وه‌ گیرییان‬ ‫خوارد‪ ،‬بیر له‌وه‌ ناكه‌نه‌وه‌ كه‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و ناعه‌داله‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و نایه‌كس���انی‌‬ ‫سه‌ره‌نجام رۆژێك چاره‌نوسیان به‌ره‌و چ ئاڕاسته‌یه‌كی‌ ترسناك ده‌بات!‬ ‫له‌عێراق‌و كوردس���تانێكدا كه‌ س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی‌ واڵت به‌شێوه‌یه‌كی‌ هێنده‌‬ ‫ناعادیالنه‌ دابه‌ش���كرا بێت‪ ،‬كه‌ كۆمه‌ڵێك ده‌سه‌اڵتدارو سیاسه‌تمه‌دارو بازرگان‌و‬ ‫حاش���یه‌ به‌ناو رۆشنبیره‌كانیان‌و ئه‌وانه‌ی‌ ئاش���ی‌ راگه‌یاندنه‌كانیان بۆ ده‌گێڕن‌و‬ ‫كه‌وتون به‌س���ه‌ر نازو نیعمه‌تی‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و پاره‌دا‪ ،‬ئ���ه‌وا هه‌مو رۆژێك‌و هه‌مو‬ ‫له‌حزه‌یه‌ك رودانی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ناوچه‌ی‌ سه‌وزی‌ به‌غدا رویدا كارێكی‌ چاوه‌ڕوانكراوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ وا چاكه‌ خه‌یاڵی‌ خۆیان به‌حیمایه‌و به‌كه‌ڵه‌كردنی‌ پاره‌ی‌ زۆرو به‌دیواری‌‬ ‫به‌رز‌و پۆزلێدان ئاسوده‌ نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كرانه‌وه‌ی‌ دنیا‌و ماس���میدیا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك ئه‌مڕۆ چ���اوی‌ خه‌ڵكی‌ كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئیتر هیچ قس���ه‌و حیكایه‌تێكی‌ نیشتمانپه‌روه‌ریی‌ ساخته‌و خۆنمایشكردنێكی‌‬ ‫درۆزنانه‌یان به‌س���ه‌ردا تێناپه‌ڕێ���ت‪ ،‬خه‌ڵكێك كه‌ جی���اوازی‌ ره‌فاهیه‌تی‌ ژیان‌و‬ ‫موچه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌ناوچه‌ی‌ س���ه‌وزی‌ به‌غدادا نیش���ته‌جێن به‌و ئه‌ندازه‌یه‌‬ ‫لێكدور بێت‪ ،‬چۆن كه‌سێكی‌ وه‌ك موقته‌دا هه‌مو رۆژێك ناتوانێت بیانجوڵێنێت‌و‬ ‫دیوارو به‌ربه‌سته‌كانی‌ ناوچه‌ی‌ سه‌وزیان پێنه‌ڕوخێنێت؟‬ ‫دیاره‌ ئ���ه‌وه‌ ته‌نها موقت���ه‌دا‌و كاریزمای‌ ئه‌م پیاوه‌ نییه‌ ك���ه‌ هه‌زاران كه‌س‬ ‫ده‌هێنێته‌ سه‌ر شه‌قام‌و ده‌یانێرێت شه‌ق شه‌قێن به‌كورسی‌و مێزه‌كانی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫به‌په‌رله‌مانتاران بكه‌ن‌و ئوتومبێله‌ جام ره‌شه‌كانیان تێكبشكێنن‌و زیڕه‌ی‌ مه‌رگیان‬ ‫پێبكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو له‌ڕاس���تیدا ئه‌وه‌ ناعه‌داله‌تی‌‌و نایه‌كسانییه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫حه‌شامه‌ته‌ ده‌بزوێنێ‌‪ ،‬ناعه‌داله‌تییه‌ك كه‌ ئاسته‌نگی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌رده‌م پێشكه‌وتنی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئابورییه‌ له‌م واڵته‌دا‪.‬‬ ‫خه‌ڵكێ���ك كه‌ ش���ه‌و و رۆژ ده‌خه‌نه‌ س���ه‌ر یه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی‌ بژی���ن‌و النیكه‌می‌‬ ‫پێویس���تی‌ خێزانه‌كانیان دابین بكه‌ن‪ ،‬چۆن دڵیان به‌وانه‌ ده‌سوتێ‌ كه‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆری‌ بۆ ره‌خس���اندون‌و به‌ به‌رچاوی‌ ئه‌مانه‌وه‌‬ ‫كه‌شخه‌یی‌‌و كه‌ش‌و فش‌و قسه‌ی‌ زل ده‌كه‌ن؟!‬ ‫له‌هه‌ر ش���وێنێكی‌ دنی���ادا كه‌ وه‌ك ئه‌م واڵته‌ پڕۆژه‌كانی‌ نیش���ته‌جێ‌ بون بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكی‌ چاوچنۆك قۆرغ كرا‪ ،‬كه‌ كاری‌ پااڵوگه‌ی‌ نه‌وت‌و مۆبایل به‌دو‬ ‫س���ێ‌ شه‌ریك‌و كه‌سوكاری‌ به‌رپرسی‌ گه‌وره‌ سپێردرا‪ ،‬كه‌ بوار بۆ كه‌ڵه‌كه‌كردنی‌‬ ‫پ���اره‌‌و س���ه‌رمایه‌ ته‌نها ب���ۆ چه‌ند كه‌س���ێكی‌ دیاریك���راو ره‌خس���ێندرا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫دوباره‌بونه‌وه‌ی‌ زۆر خراپتر ل���ه‌وه‌ی‌ له‌به‌غدا رویدا هه‌مو رۆژ‌و هه‌مو له‌حزه‌یه‌ك‬ ‫كارێكی‌ چاوه‌ڕوانكراوه‌‪ ،‬جا قوڕ به‌س���ه‌ر ئه‌وانه‌ی‌ خه‌ڵك رقیان لێ هه‌ڵده‌گرێ‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌رگیز پاره‌و پاسه‌وان‌و دیواری‌ به‌رز نایانپارێزێ‌‪.‬‬

‫ڵ به‌سه‌ر‬ ‫‪ ، 5/5‬شه‌ش سا ‌‬ ‫ی خوێندكار‌و‬ ‫رفاندن‌و تیرۆركردن ‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس (سه‌رده‌شت‬ ‫عوسمان) تێپه‌ڕ ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫سه‌رده‌شت عوسمان له‌دایكبو ‌‬ ‫‪ 1988‬بو‬ ‫ی ‪ ،2010/5/4‬ك ‌ه‬ ‫به‌ره‌به‌یان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش ‌‬ ‫ی دوا قۆناغ ‌‬ ‫خوێندكار ‌‬ ‫ی زمان بو‬ ‫ی كۆلیژ ‌‬ ‫ئینگلیز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌شار ‌‬ ‫له‌به‌رده‌م كۆلیژه‌كه‌ ‌‬ ‫ی دواتر‬ ‫هه‌ولێر رفێندراو بۆ رۆژ ‌‬ ‫ڵ‬ ‫ی له‌شاری‌ موس ‌‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ ‌‬ ‫دۆزرایه‌وه‌‬ ‫ئه‌و ك ‌ه به‌نوسین ‌ه‬ ‫ی له‌ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ره‌خنه‌ئامێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداران ناسرابو‪ ،‬شێوه‌ ‌‬ ‫ی جێی‌ سه‌رنج‬ ‫تیرۆر كردنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫بو ك ‌ه دو فیشه‌ك به‌نێو‬ ‫ده‌میه‌و ‌ه نرابو‪ ،‬وه‌ك هێمایه‌ك بۆ‬ ‫ی‬ ‫بێده‌نگكردن ‌‬