ژماره‌ (527) ژماره‌ی نوێی ئاوێنه‌

‫؟‬ ‫ی‬ ‫رۆیشتن ‌‬ ‫نه‌ هه‌واڵێكی‌ خۆش‌و‬ ‫نه‌ هه‌واڵێكی‌ ناخۆشه‌‬ ‫بۆ كوردستان‬

‫‪5‬‬ ‫بریكاری وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ‪ :‬له‌سلێامنی‬ ‫زۆرتر لێپرسینه‌و ‌ه‬ ‫ده‌كرێت تا هه‌ولێر‬

‫فریای حه‌له‌ب بکه‌ون‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)527‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/5/10‬‬

‫چوار پرسیار ده‌رباره‌ی نیپاڵی‌و به‌نگالدیشییه‌کان‬ ‫رێکه‌وتنی یه‌کێتی‌و‬ ‫ب ‌ه ‪ 4500‬دۆالر له‌کوردستان‬ ‫گۆڕان‬ ‫ده‌فرۆرشێن‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫به‌شێكی‌ دیاری‌ س����ه‌ركرده‌و به‌رپرس‌و‬ ‫بانگخوازه‌ ئیسالمییه‌كان زیاد له‌ژنێك‌و‬ ‫دو ژنی����ان هێناوه‌‪ ،‬ك ‌ه د‪.‬عه‌بدولله‌تیف‌و‬ ‫موسه‌نا ئه‌مین دواهه‌مینیانن‪ ،‬د‪.‬موسه‌نا‬ ‫ده‌ڵێ����ت "ژنهێنان����ی دوه‌م‌و ‌س����ێهه‌م‬ ‫ئه‌رك ‌ه له‌س����ه‌ر پیاوان‌و پێویسته‌ ببێت ‌ه‬ ‫دیارده‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬د‪.‬موسه‌ننا ئه‌مین‬ ‫ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتو ك ‌ه ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫رۆژان ‌ه ژنی سێهه‌می هێناوه‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫راگه‌یاند "ئێستا كۆمه‌ڵگای كوردی زۆر‬ ‫پێویستی به‌وه‌یه‌ دیارده‌ی فره‌ژنی تێدا‬ ‫په‌ی����ڕه‌و بكرێت چونك ‌ه چه‌ندان ئافره‌ت‬ ‫ه����ه‌ن چاوه‌ڕێ����ی دروس����تكردنی النه‌ی‬

‫‪20‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 4‬رۆژدا‬ ‫زیاتر له‌‪ 15‬به‌نزینخانه‌ نەتەوەیی بون دەبێت‬ ‫له‌شاری سلێامنی‬ ‫لەنەژادپەرستی جیا‬ ‫داخراون‬ ‫بکرێتەوە‬ ‫نارسی‌ رەزازی‌‪:‬‬

‫‪9‬‬

‫‪5‬‬

‫‪18‬‬

‫د‪.‬موسه‌ننا ئه‌مین‪ :‬ژنهێنانی دوه‌م‌و‌سێهه‌م‬ ‫ئه‌ركه‌ له‌سه‌ر پیاوان‌و پێویسته‌ ببێت ‌ه دیارده‌‬ ‫ی حه‌كی����م‌و ئه‌نوه‌ر س����ه‌نگاوی ئه‌ندامانی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ ك����ه‌ وێڕا ‌‬ ‫خۆشه‌ویستین"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "ژنهێنان����ی دوه‌م ئه‌رك ‌ه چه‌ند رۆژێكه‌ د‪.‬عه‌بدوله‌تیفی س����ه‌له‌فی ئه‌نجومه‌نی سیاس����ی كۆمه‌ڵ‌ به‌هه‌مان‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬شێوه‌ن‪ ،‬دڵش����اد گه‌رمیانیش چوار ژن ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر پیاوان‌و پێویسته‌ ببێته‌ دیارده‌‪ ،‬بۆ س����ێهه‌مجار هاوس����ه‌رگیر ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا پێویستی به‌م جۆره‌ دیارده‌ی ‌ه به‌شێكی‌ دیاری‌ س����ه‌كرده‌و به‌رپرسان ‌ی هه‌یه‌‪ ،‬دكت����ۆر عه‌بدولواحیدی‌ بانگخواز‬ ‫هه‌ی ‌ه چونكه‌ مافێكی س����ه‌ره‌تایی ژنان الیه‌نه‌ ئیس��ل�امیه‌كان زی����اد له‌ژنێكیان س����ێ‌ ژنی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هاوكات له‌یه‌كگرتوی‬ ‫هه‌ی����ه‌ به‌ش����وكردن نه‌بێت ده‌س����ته‌به‌ر هێناوه‌‪ ،‬عه‌لی باپی����ر ئه‌میری كۆمه‌ڵی ئیسالمی محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د یاریده‌ده‌ری‬ ‫ئیس��ل�امی خاوه‌نی دو ژن����ه‌‪ ،‬محه‌مه‌د ئه‌مین����داری یه‌كگرت����و و موس����ه‌ننا‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬

‫مام رۆسته‌م‪ :‬براده‌رانی‌ یه‌كێتی وتویان ‌ه‬ ‫كاك نه‌وشیروانمان به‌برا گه‌وره‌ پێ قبوڵه‌‬ ‫م���ام رۆس���ته‌م ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ گۆڕان‌و یه‌كێت ‌ی ته‌مه‌نێكیان‬ ‫پێكه‌وه‌ به‌سه‌ربردوه‌‌و ناكرێ‌ هه‌ر دود ‌ڵ بن‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "براده‌ران ‌ی‬ ‫یه‌كێتی وتویانه‌ كاك نه‌وش���یروانمان به‌برا‬ ‫گه‌ور‌ه پێ قبوڵه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬م���ام رۆس���ته‌م‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی‌ دێرین ‌ی یه‌كێتی‌‌و هه‌ڵسوڕاو ‌ی‬ ‫دیاری‌ گۆڕان به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێت ‌ی بگه‌نه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ته‌واو ‌ی‬ ‫رێكبك���ه‌ون‪ ،‬هه‌م���و ك���ه‌س ده‌زانێت ك ‌ێ‬ ‫ده‌توانێ���ت كاره‌كان بب���ات به‌ڕێوه‌و پیاو ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ببێته‌ "ده‌مسپیان"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كاك‬ ‫نه‌وشیروان ده‌توانێت براگه‌وره‌یه‌كی‌ باش‌و‬ ‫چه‌ترێك بێ���ت بۆ هه‌م���وان‪ ،‬چونك ‌ه هیچ‬

‫مام رۆسته‌م‬

‫ش���تێك ‌ی تایبه‌تی‌ بۆ خ���ۆ ‌ی ناوێت‌و قه‌ت‬ ‫نه‌یوت���وه‌ حه‌زم له‌پۆس���ت‌و س���ه‌ركرده‌یی‬ ‫یه‌كه‌م���ه‌‌و پله‌وپایه‌و پول ‌ی ال هیچ نییه‌‪ ،‬جا‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ك ‌ه كه‌سێك ئه‌و شتانه‌ی‌ نه‌ویست‬ ‫بۆ خۆی‌‪ ،‬برا گه‌وره‌یی‌ پێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من زۆربه‌ی‌ براده‌ران ‌ی یه‌كێتیم‬ ‫بینی���و‌ه جگه‌ له‌كاك م���ه‌ال به‌ختیار ك ‌ه تا‬ ‫ئێس���تا نه‌مبینیوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ من بیینیومن‌و‬ ‫به‌قسه‌و به‌ته‌له‌فون‌و به‌س���ه‌ردان چ ئه‌وان‬ ‫هاتبێت���ن‌و چ م���ن چوب���وم س���ه‌ردانیان‬ ‫بكه‌م‪ ،‬ه���ه‌ر هه‌مویان ب���را گه‌وره‌یی‌ كاك‬ ‫نه‌وشیروانیان پێخۆشه‌"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫"ژماره‌یه‌ك ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌ی حزبه‌كان ئه‌ندام ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ ‌ی راوچیانی‌ كوردستانن"‬ ‫راوچیه‌كان���ی‌ كوردس���تان كۆمه‌ڵه‌یه‌كیان‬ ‫دامه‌زران���دوه‌و س���ه‌رۆك ‌ی كۆمه‌ڵه‌ك���ه‌ش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌نداممان هه‌یه‌ ئه‌ندام ‌ی مه‌كته‌ب ‌ی‬ ‫سیاسی‌‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌ گه‌وره‌كان ‌ی‬ ‫كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬س���ه‌رۆك ‌ی كۆمه‌ڵه‌ ‌ی‬ ‫راوچیه‌كان���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬جه‌الل‬ ‫عه‌لی‌ ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه كۆمه‌ڵه‌كه‌یان‬ ‫بوه‌ته‌ ماڵێك بۆ كۆكردنه‌وه‌ ‌ی به‌رپرس���ان ‌ی‬

‫حزبی‌‌و حكومی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌رپرس هه‌یه‌ ال ‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ ئه‌ندامه‌و له‌حزبه‌كه‌ی‌ خۆیدا ئه‌ندام ‌ی‬ ‫مه‌كته‌ب ‌ی سیاسی یان سه‌ركردایه‌تیه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "مه‌حمود س���ه‌نگاوی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و به‌رپرس���انه‌ی‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌ندامه‌ ال ‌ی‬ ‫ئێم ‌ه له‌هه‌مانكاتیشدا یه‌كێك له‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫ته‌واو پش���تیوان ‌ی پۆلیسی‌ دارستان ده‌كات‬ ‫له‌س���نوری‌ گه‌رمیان‪ ،‬ئاواتی‌ شێخ جه‌ناب‪،‬‬ ‫حامیدی‌ حاجی‌ غال���ی‌‪ ،‬ئاكۆ عه‌باس ئاغا‪،‬‬

‫حاكم س���االر‪ ،‬ئاوات عه‌بدولغه‌فور‪ ،‬جه‌مال‬ ‫حه‌س���ه‌ن‪ ،‬حه‌س���ه‌ن گه‌اڵڵی‌‪ ،‬جه‌الل عه‌ل ‌ی‬ ‫ئه‌ندام��� ‌ی ئه‌نجومه‌ن ‌ی ناوه‌ن���د ‌ی یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫محه‌م���ه‌د وه‌ف���ا له‌گ���ۆڕان‪ ،‬مه‌حم���ود ‌ی‬ ‫ش���ێخ كاوه‌ له‌پارتی‌‪ ،‬دكتۆر ئارام‪ ،‬ش���ێخ‬ ‫سه‌دره‌دین‌و زۆربه‌ی‌ ئاغاكان‪ ،‬هه‌مو ئه‌وان ‌ه‬ ‫الی‌ ئێم ‌ه ناسنامه‌یان هه‌یه‌"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ی له‌سه‌ر‬ ‫برای ئه‌و گه‌نجه‌ ‌‬ ‫فول الیتێك كوژرا‪:‬‬ ‫چه‌ندین به‌رپرس ‌ی گه‌ور‌ه‬ ‫هاتون بۆ سوڵح‬ ‫برایه‌ك���ی‌ بارزان ره‌ش���ید‪ ،‬ئ���ه‌و گه‌نجه‌ ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر فول الیتێك له‌شاری هه‌ولێر له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌فسه‌رێكی فه‌رمانده‌ییه‌وه‌ كوژرا‪ ،‬پرسیار ‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئ���ه‌م هه‌مو به‌رپرس��� ‌ه‬ ‫دێن‌و په‌رۆش���ییان بۆ جێبه‌جێكردن ‌ی یاسا‬ ‫ده‌رده‌بڕن‪ ،‬بۆچی‌ بكوژی‌ براكه‌یان ده‌ستگیر‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "چه‌ندین به‌رپرس��� ‌ی‬ ‫گه‌ور‌ه هاتون بۆ سوڵح"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬س���ه‌اڵح ره‌ش���ید برا ‌ی‬ ‫بارزان ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه عه‌لی حسێن‬ ‫به‌رپرس���ی لقی دوو خاڵی بكوژه‌كه‌ دوجار‬ ‫هاتۆته‌ ماڵیان‌و هه‌ڵوێستی له‌گه‌ڵ ئه‌واندایه‌‪،‬‬

‫‪2‬‬

‫ئه‌و وتی‌ "ئێمه‌ له‌ماڵی خۆمان دانیشتوین‪،‬‬ ‫ن ‌ه داوامان له‌سه‌ر بكوژه‌كه‌ تۆمار كردوه‌و ن ‌ه‬ ‫داواكاریشمان هه‌یه‌‪ ،‬خه‌ڵكێكی زۆر هاتون‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پۆلیس‌و پارێ���زگارو الیه‌نی‬ ‫به‌رپرس له‌ناو پارت���ی هاتون‌و دڵنه‌واییان‬ ‫كردوی���ن‪ ،‬به‌ڵێنیان پێداوین ئه‌و كه‌یس��� ‌ه‬ ‫ده‌رناچێت له‌ژێر ده‌ستی یاسا"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "ماڵی‌ بارزانی‌ ئه‌گه‌ر خۆیشیان‬ ‫نه‌هاتبێتن نوێنه‌ریان ن���اردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوی‬ ‫هیچ كه‌سێك نابه‌م"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫کۆمه‌ڵێک راوچی له‌سلێمانی‬

‫دیسانەوە دەوڵەتی کوردیی‪ ،‬دیسانەوە درۆی گەورە‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ئه‌مین دیارترین ئه‌وكه‌س����انه‌ن كه‌ ژنی‬ ‫ی‬ ‫دوه‌م‌و س����ێهه‌میان هه‌یه‌‪ ،‬مه‌ال عوزێر ‌‬ ‫ی یه‌كگرتوش دو‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ پێش����و ‌‬ ‫ژن����ی‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی ئیس��ل�امیش‬ ‫به‌ده‌رنیه‌ له‌م حاڵه‌ته‌‪.‬‬

‫ ‬ ‫به‌شی ریکالم ‪07700600659 :‬‬

‫‪12‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫چوار پرسیار ده‌رباره‌ی‌ رێككه‌وتن ‌ی یه‌كێتی‌‌و گۆڕان‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫‪3‬‬

‫الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كان حساب ‌ی سودو زیانی‌ خۆیان ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫پێشبینی‌ ده‌كرێت رێككه‌وتنی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان هاوكێشه‌ی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بگۆڕێت‪ ،‬هه‌مو‬ ‫حزبه‌كان له‌سایه‌ی‌ ئه‌م رێككه‌وتنه‌دا‬ ‫خه‌ریكی‌ حسابكردنی‌ زیان‌و‬ ‫سوده‌كانیانن‪.‬‬

‫رابردودا رێككه‌وتننامه‌ی‌ س����تراتیژ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوه‌ له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێتی‌ نیش����تیمانی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬عه‌لی‌ حسێن وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫وه‌ك����و پارت����ی‌ گفتوگۆ له‌گ����ه‌ڵ هیچ‬ ‫الیه‌نێك ره‌تناكه‌ین����ه‌وه‌ ته‌نانه‌ت ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكانه‌ش����ی‌ كه‌ له‌رابردودا ئێمه‌یان‬ ‫به‌دوژم����ن حس����ابكردبو ئام����اده‌ی‌‬ ‫گفتوگۆین"‪.‬‬

‫ئای���ا ئ���ه‌م رێككه‌وتن���ه‌ گۆڕان‬ ‫ئایا ئ���ه‌م رێككه‌وتن���ه‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیگه‌ران ناكات ل���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان بنكه‌ ناترسێنێت له‌وه‌ی‌ به‌شێك له‌ده‌نگده‌ر‌و‬ ‫هه‌وادارانی‌ له‌ده‌ستبدات؟‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌كه‌ی‌ ببات؟‬

‫ئایا ئه‌م رێككه‌وتنه‌ به‌شێك‬ ‫ئایا ئه‌م رێككه‌وتنه‌ مه‌ترسی‌‬ ‫له‌ده‌نگه‌كانی‌ گۆڕان ده‌باته‌وه‌ بۆ‬ ‫بۆ پارتی‌ دروستناكات؟‬ ‫له‌حه‌وت س����اڵی‌ رابردودا‪ ،‬پارتی‌‌و ئیسالمیه‌كان؟‬

‫گ����ۆڕان‌و یه‌كێت����ی‌ وه‌ك س����ێ‌ حزبی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ س����ه‌ر گۆڕه‌پانی‌ سیاسی‌‪،‬‬ ‫كاتێك دو هێزیان له‌یه‌ك نزیكبوبێتنه‌وه‌‬ ‫هێزی‌ سێهه‌میان پێیوابوه‌ كه‌ كراوه‌ته‌‬ ‫ئامانج‪ ،‬ئایا نزیكبون����ه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گ����ۆڕان‌و رێككه‌وتنی����ان مه‌ترس����ی‌‌و‬ ‫نیگه‌رانی‌ الی‌ پارتی‌ دروستناكات؟‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرس����یاره‌دا ئه‌ندامی‌‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌ پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬عه‌لی‌ حوسین پێیوایه‌‬ ‫ن����ه‌ك ه����ه‌ر نیگه‌رانی‌‌و مه‌ترس����ی‌‬ ‫دروستناكات‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ستخۆشیشیان‬ ‫لێده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ه����ه‌ر حزبێكی‌‬ ‫سیاس����ی‌ له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تاندا‬ ‫س����تراتیژ‌و به‌رنام����ه‌ی‌ خ����ۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫ئێم����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێت����ی‌‌و حزبه‌كانی‌‬ ‫تری����ش كۆمه‌ڵێك خاڵ����ی‌ هاوبه‌ش‌و‬ ‫لێكتێگه‌یش����تنمان هه‌ی����ه‌‪ ،‬یه‌كێت����ی‌‬ ‫نیش����تیمانی‌ حزبێكی‌ س����ه‌ربه‌خۆیه‌‬ ‫ئازاده‌ له‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ هه‌ر حزبێكی‌ تر‬ ‫رێكه‌وتن بكات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "چه‌ند یه‌كێت����ی‌‌و گۆڕان‬ ‫له‌ی����ه‌ك نزیكبن‌و رێكه‌وت����ن بكه‌ن تا‬ ‫ئاستی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر ببنه‌ یه‌ك حزب‬ ‫به‌قازانجی‌ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌ ده‌زانین‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌ پارت����ی‌‬ ‫دیموكرات����ی‌ كوردس����تان له‌س����ااڵنی‌‬

‫پێش����ودا‪،‬‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان توانیبوی‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌ده‌نگی‌ ئیس��ل�امییه‌كان "به‌تایبه‌تی‌‬ ‫هه‌وادارانی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌" ببات‬ ‫بۆ خۆی‌‪ ،‬ئ����ه‌م ده‌نگانه‌ش له‌س����ه‌ر‬ ‫ئ����ه‌و بنه‌مای����ه‌ درابون به‌گ����ۆڕان كه‌‬ ‫الیه‌نێكی‌ سیاس����ی‌ جیاواز له‌پارتی‌‌و‬ ‫له‌گۆڕانیش����ه‌‪ ،‬ئایا پێش����بینی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت رێككه‌وتن����ی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گ����ۆڕان‌و دابه‌زینیان به‌یه‌ك لیس����ت‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ داهات����ودا ئه‌م ده‌نگانه‌‬ ‫بباته‌وه‌ بۆ الیه‌نه‌ ئیسالمیه‌كان؟‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرسیاره‌دا یاریده‌ری‌‬ ‫ئه‌مینداری‌ گش����تی‌ یه‌كگرتو‪ ،‬سه‌میر‬ ‫سه‌لیم وتی‌ "هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌ جه‌ماوه‌ر‬ ‫ده‌بێت بڕیار ب����دات‪ ،‬به‌اڵم به‌رای‌ من‬ ‫هێش����تا زوه‌ بۆ قس����ه‌كردن له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن ك����ه‌ كاتی‌ خ����ۆی‌ هات‬ ‫ئ����ه‌و كات باس����ی‌ لێوه‌ده‌كه‌ین چۆن‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌و رێكه‌وتنه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نێوان دو حزبی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌و‬ ‫هیچ پێویس����ت ب����ه‌وه‌ ن����اكات ئێمه‌‬ ‫قسه‌یه‌كمان هه‌بێت یان بۆچونێكمان‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ هه‌بێ����ت‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێستا باسی‌ لێوه‌ده‌كرێت ته‌نها‬ ‫قسه‌ی‌ راگه‌یاندنه‌كانه‌‌و به‌فه‌رمی‌ هیچ‬ ‫ش����تێك له‌ئارادانیه‌‌و خۆیان باس����یان‬

‫هیچ ترسێكمان‬ ‫نیه‌ له‌و‌هی‌ گۆڕان‬ ‫ی‬ ‫ی بنك ‌ه ‌‬ ‫كۆنترۆڵ ‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ ئێم ‌ه‬ ‫بكات‬

‫ی‬ ‫ئێم ‌ه دو حزب ‌‬ ‫جیاوازین كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئامانجمان‬ ‫دیاریكردوه‌و‬ ‫رێككه‌وتوین ك ‌ه‬ ‫ی بۆ بكه‌ین‬ ‫كار ‌‬

‫لێوه‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌فه‌رمی‌‬ ‫راگه‌یه‌نراو ئیمزا كرا ئه‌وكاته‌ ئێمه‌ش‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ قسه‌ی‌ خۆمان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا كۆمه‌ڵ����ی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫كوردس����تانیش رێكه‌وتنی‌ نێوان هه‌ر‬ ‫الیه‌نێكی‌ سیاس����ی له‌گ����ه‌ڵ الیه‌نێكی‌‬ ‫تر به‌كارێكی‌ ئاسایی‌ وه‌سف ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ فه‌رمی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫كوردستان رێبوار محه‌مه‌د له‌مباره‌یه‌وه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "ئه‌و دو حزبه‌‬

‫ئاس����اییه‌ رێكه‌وتننام����ه‌ی‌ سیاس���� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نێوان یه‌كتردا ئیمزا بكه‌ن به‌مه‌رجێك‬ ‫له‌پێناوی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش����تی‌ بێت‌و‬ ‫له‌سه‌ر حس����ابی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‬ ‫نه‌بێ����ت به‌ئاراس����ته‌ی‌ خزمه‌تكردنی‌‬ ‫خه‌ڵ����ك‌و ته‌بای����ی‌‌و رێكخس����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫نێوماڵ����ی‌ كورد بێ����ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س����تانه‌ بێت ئێم����ه‌ پیرۆزباییان‬ ‫لێده‌كه‌ین‌و به‌كارێكی‌ باش����ی‌ ده‌زانین‬ ‫بۆ پرۆسه‌ی‌ سیاسی‌"‪.‬‬

‫یه‌كێتی‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ مێژویی تایبه‌تی‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ گ���ۆڕان هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌م په‌یوه‌ندییه‌ی‌‬ ‫ن���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ پارتی‌ هه‌ی���ه‌و ن���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیبسالمییه‌كان‪ ،‬هه‌ر ئه‌م پاشخانه‌ مێژویی‌‌و‬ ‫رابردوه‌ هاوبه‌شه‌ش وایكردوه‌ كه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ حه‌وت س���اڵی‌ رابردوی‌ نێوان‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ به‌ره‌و چاره‌س���ه‌ر كردن‬ ‫ب���ڕوات‪ ،‬ئایا یه‌كێتی‌ له‌وه‌ ناترس���ێت كه‌‬ ‫ب���ه‌م نزیككه‌وتنه‌وه‌و رێككه‌وتنه‌ ئه‌و بنكه‌‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌ی‌ ماویه‌تی‌ گۆڕان بیبات؟‬ ‫به‌رپرس���ی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ ‪1‬ی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬له‌تیف شێخ عومه‌ر‬ ‫جه‌غ���ت له‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ له‌مباره‌وه‌ هیچ‬ ‫ترسێكیان نییه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "بڕیارێكی‌ چه‌ند‬ ‫مانگ له‌مه‌وبه‌ری‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌بێ���ت په‌یوه‌ندیه‌كانم���ان له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫په‌ره‌ پێبده‌ین تا ئاس���تی‌ رێكه‌وتن‪ ،‬هیچ‬ ‫ترس���ێكمان نیه‌ له‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان كۆنترۆڵی‌‬ ‫بنك���ه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ ئێمه‌ ب���كات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌المانه‌وه‌ بابه‌ت نه‌بوه‌ قس���ه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌ی���ن یاخود ترس���مان هه‌بێ���ت‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ده‌بێت جه‌م���اوه‌ری‌ ئێمه‌ له‌وه‌ تێبگه‌ن كه‌‬ ‫وا ئ���ه‌و رێكه‌وتنه‌ له‌پێن���اوی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫گشتیه‌"‪.‬‬ ‫داوه‌‬ ‫"هه‌وڵیش���مان‬ ‫وتیش���ی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌م���ان تێبگه‌یه‌نی���ن ك���ه‌وا‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌ میلله‌ته‌كه‌مان له‌وه‌دایه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان رێكه‌وتن ئه‌نجامبده‌ین‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چۆن له‌م���اوه‌ی‌ رابردودا ب���ۆ كۆتایهێنان‬ ‫به‌ش���ه‌ڕی‌ ناوخۆ‌و له‌پێناوی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵك رێكه‌وتنی‌ سیاس���یمان كرد له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‌‪ ،‬هه‌مومان بینیمان جه‌ماوه‌ره‌كه‌مان‬ ‫رازی‌ ب���ون‪ ،‬دۆخه‌كه‌ له‌ش���ه‌ڕه‌وه‌ گۆڕا بۆ‬ ‫ئاشتی‌‪ ،‬ئێس���تاش هۆكار زۆره‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌په‌رۆش بێ���ت ئێم���ه‌و گۆڕان‬ ‫رێكبكه‌وین"‪.‬‬

‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫دامه‌زراندنیه‌وه‌ وه‌ك "پارتێكی‌ هه‌ڵبژاردن"‬ ‫خۆی‌ پێناس���ه‌ ك���ردوه‌‪ ،‬رێژه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌خه‌ڵكی‌ كوردستان له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌‬ ‫ده‌نگیان به‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ داوه‌ كه‌ گۆڕان‬ ‫ره‌خنه‌گرێكی‌ سه‌رسه‌ختی‌ هه‌ردو حزبی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت "پارتی‌‌و یه‌كێتی‌" بوه‌‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكارێكی‌ گه‌ش���ه‌كردنی‌ بوه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م‬ ‫رێككه‌وتنه‌یان له‌گه‌ڵ‌ گۆڕان مه‌ترس���ی‌‬ ‫ئه‌وه‌یان بۆ دروس���تناكات كه‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌ده‌نگده‌رو هه‌وادارانیان له‌ده‌ستبده‌ن؟‬ ‫باژێڕوانی‌ گۆڕان له‌س���لێمانی‌‪ ،‬ئاس���ۆ‬ ‫مه‌حمود له‌مباره‌وه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌م رێككه‌وتنه‌ی���ان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‬ ‫رێككه‌وتنێكه‌ نه‌چوه‌ته‌ س���ه‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پالتف���ۆرم‌و سیاس���ه‌ته‌ی‌ كات���ی‌ خۆی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان پێشكه‌ش���ی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ ئێم���ه‌ بزانین‬ ‫رێككه‌وت���ن له‌گ���ه‌ڵ‌ یه‌كێت���ی‌ به‌هی���چ‬ ‫شێوه‌ییه‌ك كێشه‌مان بۆ دروست ناكات‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌سه‌ر مه‌بده‌ئه‌كانی‌ گۆڕان سورین‬ ‫له‌م رێككه‌وتنه‌دا‪ ،‬ئه‌و ئامانجانه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫كاری‌ كردوه‌ له‌پێناویدا هه‌ر هه‌مان شته‌‬ ‫كه‌ له‌م رێككه‌وتنه‌دا هاتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "گرفته‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ خه‌ڵكێك‬ ‫وا تێده‌گ����ه‌ن ئ����ه‌م رێككه‌وتن����ه‌ وه‌ك‬ ‫رێككه‌وتن����ه‌ س����تراتیجییه‌كه‌ی‌ نێ����وان‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و پارتی‌ وایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجاره‌‬ ‫له‌م چه‌ش����نه‌ رێككه‌وتنه‌ له‌نێوان حزبه‌‬ ‫سیاس����یه‌كانی‌ كوردس����تاندا ده‌كرێت‪،‬‬ ‫یه‌كخس����تنی‌ ئامان����ج‌و مه‌بده‌ئه‌كانمانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ب����ه‌و مانایه‌ نییه‌ ك����ه‌ تۆ ره‌خنه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ره‌ك����ه‌ت نه‌گری����ت‪ ،‬ئێمه‌ دو‬ ‫حزبی‌ جیاوازین كۆمه‌ڵێ����ك ئامانجمان‬ ‫دیاریك����ردوه‌و رێككه‌وتوین كه‌ كاری‌ بۆ‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬

‫مام رۆسته‌م‪:‬‬ ‫براده‌رانی‌ یه‌كێتی وتویان ‌ه كاك نه‌وشیروانمان به‌برا گه‌ور‌ه پێ قبوڵه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دوای‌ هه‌شت مانگ مانه‌وه‌ له‌ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو مام رۆسته‌م گه‌ڕایه‌وه‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬نه‌وشیروان مسته‌فا بۆ‬ ‫پێشوازی‌ لێكردنی‌ كوڕه‌كانی‌ نارد‬ ‫بۆ فڕۆكه‌خانه‌‪ ،‬رۆسته‌م ده‌ڵێت‬ ‫"ئێمه‌ومانان ته‌مه‌نێكمان به‌سه‌ر‬ ‫بردوه‌ له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتیدا‪ ،‬من شه‌ش‬ ‫جار بریندار بوم‪ ،‬هه‌زاران جار‬ ‫له‌مردن گه‌ڕاومه‌ته‌وه‌‪ ،‬ناكرێ‌ گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ هه‌ر دودڵ‌بین به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كتر"‪.‬‬ ‫مام رۆس���ته‌م كه‌ ناوی‌ راسته‌قینه‌ی‌‬ ‫"حسێن حه‌مید ره‌حیم"و ته‌مه‌نی‌ ‪67‬‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌پێش���مه‌رگه‌ دێرین‌و‬ ‫مه‌ف���ره‌زه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬ئه‌و باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ مه‌به‌س���ت له‌هاتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌م وه‌خت‌و س���اته‌دا بۆ كوردس���تان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ه���ۆكاری‌ خێربێت له‌نێوان‬ ‫براده‌ره‌كان���ی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێتیی���دا‌و‬ ‫پێیوایه‌ تا ئاژاوه‌ كه‌متر بێت‌و له‌یه‌ك‬ ‫مام رۆستەم‬ ‫نزیك ببن���ه‌وه‌ ب���ۆ هێزه‌كانی‌ تریش‬ ‫باش���ه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ماڵی‌ كورد ده‌بێت‬ ‫لێره‌وه‌ رێكبخه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫رۆس���ته‌م كه‌ له‌كاتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌یدا بۆ هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردن بۆ یه‌كه‌مین خولی‌‬ ‫س���لێمانی‌ به‌رله‌وه‌ی‌ بچێت���ه‌وه‌ ماڵی‌ په‌رله‌مان ده‌س���تیپێكرد‪ ،‬سه‌رگه‌رمی‌‬ ‫خۆی���ان‪ ،‬له‌پێش���دا س���ه‌ردانی‌ ماڵی‌ پروپاگه‌نده‌ كردن بو بۆ لیستی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فای‌ كرد له‌گرده‌كه‌ی‌ نیش���تمانی‌ كوردس���تان‌و دواتری���ش‬ ‫زه‌رگه‌ته‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ده‌مێك ب���وه‌ په‌رله‌مانتاری‌ لیس���تی‌ س���ه‌وز‪.‬‬ ‫بوه‌ یه‌كتریان نه‌بینیوه‌‪ ،‬نه‌وش���یروان له‌ساڵی‌ ‪2009‬شدا هه‌ر له‌یه‌كه‌م رۆژی‌‬ ‫له‌ له‌نده‌ن ب���وه‌و ئه‌میش له‌ئه‌ڵمانیا‪ ،‬ده‌ستپێكردنی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‬ ‫ب���ۆی‌ نه‌كراوه‌ بچێت بۆ الی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ به‌كۆمه‌ڵێك ئوتومبێل���ه‌وه‌ خۆی‌ كرد‬ ‫"كه‌ هاتمه‌وه‌ یه‌كه‌مجار سه‌ردانی‌ ئه‌وم به‌ناوجه‌رگ���ه‌ی‌ ش���اری‌ س���لێمانیداو‬ ‫كرد‪ ،‬دواتر چوم چه‌ند خاوه‌ن پرسه‌و به‌هۆڕلێدان���ه‌وه‌ زه‌نگی‌ بانگه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ راگه‌یاند‌و جۆش‌و خرۆشی‌‬ ‫تازییه‌یه‌كم به‌سه‌ركرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫خسته‌ ناو الیه‌نگرانی‌ لیستی‌ گۆڕانه‌وه‌‬ ‫رۆس���ته‌م ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪1992‬دا كه‌ ت���ازه‌ خۆی‌ راگه‌یاندب���و‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫ئه‌ندامی‌ فه‌رمانده‌یی‌ گشتی‌ بو‪ ،‬كاتێك رۆس���ته‌م لیس���تی‌ گۆڕانی‌ به‌كه‌شتی‌‬

‫من زۆربه‌ی‌ براده‌رانی‬ ‫یەکێتیم بینیوه‌ جگه‌‬ ‫له‌كاك مه‌ال به‌ختیار‬ ‫كه‌ تا ئێستا نه‌مبینیوه‬ ‫هەمویان پێیانباشە‬ ‫كاك نه‌وشیروان‬ ‫براگه‌وره‌یه‌كی‌ باش‌و‬ ‫چه‌ترێك بێت بۆ‬ ‫هه‌موان‬ ‫له‌مالوه‌ قه‌یرانی‌ بێ‌ موچه‌یی‌‌و داراییه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت وا بكه‌ین له‌م قه‌یرانه‌ ده‌ربچین‌و‬ ‫رێككه‌وتنێك بكه‌ی���ن كه‌ خه‌ڵك دڵی‌‬ ‫پێی‌ خۆش بێ���ت‪ ،‬خه‌ڵك زۆر حه‌زی‌‬ ‫له‌ئاشتی‌‌و ئارامی‌‌و ئازادییه‌"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیاره‌ش���دا كه‌ ئایا‬ ‫ئه‌م رێككه‌وتنه‌ پارتی‌ ناترس���ێنێت‪،‬‬ ‫رۆس���ته‌م وتی‌ "ئه‌ی‌ ئه‌وان شه‌و و رۆژ‬ ‫ناڵێن با ناوماڵی‌ كورد رێكبخه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئێ‌‬ ‫ناو ماڵی‌ كورد ئاوا رێكده‌خرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫نوح ناوبردو پێیوابو ئه‌وه‌ی‌ ده‌س���تی‌‬ ‫پێوه‌نه‌گرێت ده‌خنكێت‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئه‌م پێشمه‌رگه‌ دێرینه‌ شه‌و‬ ‫و رۆژی‌ خس���توه‌ته‌ س���ه‌ر ی���ه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌ زیاتر له‌یه‌ك‬ ‫نزیكبخاته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌رده‌وام براده‌ره‌كانی‌‬ ‫له‌هه‌ردوال به‌س���ه‌رده‌كاته‌وه‌‪ ،‬رۆسته‌م‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌‌ومانان ته‌مه‌نێكمان به‌سه‌ر‬ ‫ب���ردوه‌ له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتیدا‪ ،‬من ش���ه‌ش‬ ‫جار له‌ش���ه‌ڕه‌كان له‌گ���ه‌ڵ‌ حكومه‌تدا‬ ‫برین���دار بوم‪ ،‬هه‌زاران ج���ار له‌مردن‬ ‫گه‌ڕاومه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ناكرێ‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫م���ام رۆس���ته‌م ك���ه‌ له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫هه‌ر دودڵ‌ بین به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر"‪.‬‬ ‫ش���اخه‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ زۆر نزیكی‌‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وه‌ له‌والوه‌ شه‌ڕی‌ داعشه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فادا هه‌یه‌‪،‬‬

‫ساڵی‌ رابردو به‌رله‌وه‌ی‌ به‌ره‌و ئه‌ڵمانیا‬ ‫به‌ڕێبكه‌وێت باس له‌وه‌ ده‌كرا ره‌خنه‌ی‌‬ ‫له‌شێوه‌ی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ گۆڕان گرتوه‌و‬ ‫س���اردییه‌ك كه‌وتوه‌ت���ه‌ نێ���وان ئه‌م‌و‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فای‌ رێكخه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانه‌وه‌‪ ،‬رۆس���ته‌م ئه‌وه‌‬ ‫ره‌تده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ ناردن���ی‌ كوڕه‌كانی‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن نه‌وش���یروان مس���ته‌فاوه‌ بۆ‬ ‫ی له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫پێش���وازی‌ لێكردن��� ‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌مه‌به‌ستی‌ ره‌واندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ساردییه‌ بوبێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پێش ئه‌وه‌ش‬ ‫ته‌له‌فونم���ان هه‌بو‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‌ بڕۆم‬ ‫بۆ ئه‌ڵمانیاش چوم سه‌ردانم كرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هات ب���ۆ ماڵمان‪ ،‬خۆ پیاو له‌به‌ینماندا‬

‫نه‌ك���وژراوه‌‪ ،‬ناكرێت هه‌تا س���ه‌ر ئێم ‌ه‬ ‫له‌یه‌ك زیزو عاجز بین‪ ،‬من ره‌خنه‌یه‌ك‬ ‫ده‌گرم ده‌ڵێم وا باش نییه‌ وا باش���ه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌‬ ‫من دواتر ده‌گه‌مه‌ قه‌ناعه‌ت ئه‌وه‌ ‌‬ ‫تۆ ده‌یڵێیت راس���ته‌‪ ،‬یان تۆ ده‌گه‌یته‌‬ ‫قه‌ناعه‌ت ئه‌وه‌ی‌ كه‌ من ده‌یڵێم راسته‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ شته‌كانی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌نده‌ زه‌ق‬ ‫نه‌بون‪ .‬پێشتریش ره‌ویبۆوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من به‌ناوبانگم به‌پیاوێكی‌‬ ‫دڵپاك‌و دڵسۆز كه‌ هیچ ته‌ماعێكم نییه‌‬ ‫له‌پله‌و پۆست‌و ئه‌وانه‌دا"‪.‬‬ ‫رۆس���ته‌م كه‌ نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫به‌"پیاوێك���ی‌ خۆنه‌ویس���ت‌و دوربین‌و‬ ‫ئاق���ڵ" پێناس���ه‌ ده‌كات‪ ،‬پێیوای���ه‌‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ بگه‌نه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ت���ه‌واوی‌ رێكبك���ه‌ون هه‌م���و كه‌س‬ ‫ێ ده‌توانێ���ت كاره‌كان‬ ‫ده‌زانێ���ت ك��� ‌‬ ‫بب���ات به‌ڕێوه‌و پی���اوی‌ ئه‌وه‌یه‌ ببێته‌‬ ‫ده‌مسپی‌"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌مویان ده‌زانن‬ ‫كاك نه‌وش���یروان پیاوێكی‌ به‌هیم ‌هت‌و‬ ‫دوربین‌و ئاقڵه‌‌و توان���ای‌ ئه‌وه‌ی هه‌یه‌‬ ‫كاره‌كان رێكبخات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "براده‌رانی‌ یه‌كێتیش وتویانه‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌ كاك نه‌وشیروامان به‌برا گه‌وره‌‬ ‫پێقبوڵه‌‪ ،‬كاك نه‌وش���یروان ده‌توانێت‬ ‫براگه‌وره‌یه‌كی‌ باش‌و چه‌ترێك بێت بۆ‬ ‫هه‌موان‪ ،‬چونكه‌ هیچ شتێكی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫بۆ خ���ۆی‌ ناوێت‌و قه‌ت نه‌یوتوه‌ حه‌زم‬ ‫له‌پۆست‌و سه‌ركرده‌یی یه‌كه‌مه‌‌و پله‌و‬ ‫پایه‌و پولی‌ ال هیچ نییه‌‪ ،‬جا له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫كه‌ كه‌س���ێك ئه‌و شتانه‌ی‌ نه‌ویست بۆ‬ ‫خۆی‌‪ ،‬برا گه‌وره‌یی‌ پێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌وه‌ش���دا ك���ه‌ ئایا هه‌مو‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌م ب���را گه‌وره‌ییه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فادا كۆكن‪ ،‬رۆسته‌م‬ ‫وتی‌ "من زۆربه‌ی‌ براده‌ره‌كانم بینیوه‌‬ ‫جگه‌ له‌كاك مه‌ال به‌ختیار كه‌ تا ئێستا‬ ‫نه‌مبینیوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ م���ن بیینیومن‌و‬ ‫به‌قسه‌و به‌ته‌له‌فون‌و به‌سه‌ردان چ ئه‌وان‬ ‫هاتبێت���ن‌و چ من چوبوم س���ه‌ردانیان‬ ‫بكه‌م‪ ،‬هه‌ر هه‌مویان پێیانخۆشه‌"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫خۆشگوزه‌رانی‪ ...‬سه‌ركرده‌ی حیزب‌و ره‌وته‌ ئیسالمیه‌كان‬ ‫ده‌خات ‌ه سه‌ر كه‌ڵكه‌ڵه‌‌ی ژنی دوه‌م‌و سێهه‌م‬

‫د‪ .‬موسه‌ننا ئه‌مین‪ :‬ژنهێنانی دوه‌م‌و‌سێهه‌م ئه‌ركه‌ له‌سه‌رپیاوان‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫خۆشگو‌زه‌رانی‌و پله‌و پایه‌‪ ،‬سه‌ركرده‌‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ ئیسالمیه‌كانی خستوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫كه‌ڵكه‌ڵه‌ی ئه‌وه‌ی ژنی دوه‌م‌و سێهه‌م‬ ‫بهێنن‪ ،‬به‌ڕای شاره‌زایه‌كیش "ژنهێنانی‬ ‫دوه‌م‌و سێهه‌می به‌شێك له‌سه‌ركرده‌و‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌ ئیسالمیه‌كان‌ په‌یوه‌سته‌‬ ‫به‌خوشگوزه‌رانی‌و حه‌زی ئه‌وان بۆ‬ ‫جوانی‌و بڕوانامه‌و ئه‌وه‌ش مه‌رجی ژن‬ ‫هێنانه‌كه‌یانه‌"‪.‬‬

‫د‪.‬عه‌بدوله‌تیف���ی س���ه‌لفی جگ���ه‌‬ ‫له‌خێزانی سێهه‌می كه‌ قوتابی زانست ‌ه‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كانه‌و چه‌ند ڕۆژێكه‌ بووه‌ته‌‬ ‫هاوس���ه‌ری ‌ ه���اوكات دو خێزان���ی‬ ‫دیكه‌ش���ی هه‌یه‌‪ ،‬له‌كۆمه‌ڵی ئیسالمی‬ ‫كوردس���تانیش عه‌لی باپی���ر ئه‌میری‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی خاوه‌نی دوخێزانه‌‪،‬‬ ‫محه‌م���ه‌د حه‌كیم‌و ئه‌نوه‌ر س���ه‌نگاوی‬ ‫ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی سیاسی به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ن دوای ئه‌وانیش ئه‌م دیارده‌یه‌‬ ‫ڕۆچوه‌ته‌ خواره‌وه‌‪ ،‬دڵشاد گه‌رمیانیش‬ ‫چوار ژنی‌ هه‌یه‌‪ ،‬دكتۆر عه‌بدولواحیدی‌‬ ‫بانگخوازیش س���ێ‌ ژنی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫له‌یه‌كگرتوی ئیسالمی محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د‬ ‫یاری���ده‌ده‌ری ئه‌مین���داری یه‌كگرتو و‬ ‫موسه‌ننا ئه‌مین دیارترین ئه‌وكه‌سانه‌ن‬ ‫كه‌ ژنی دوه‌م‌و سێهه‌میان هه‌یه‌‪ ،‬مه‌ال‬ ‫عوزێری‌ په‌رله‌مانتاری‌ پێشوی‌ یه‌كگرتو‬ ‫دو ژنی‌ هه‌یه‌‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمیش‬ ‫به‌ده‌رنیه‌ له‌م حاڵه‌ته‌‪.‬‬

‫شه‌هاب ئه‌حمه‌د كه‌س����ایه‌تی نزیك‬ ‫له‌د‪.‬عه‌بدوله‌تیف ئه‌حمه‌د ناس����راو به‌د‪.‬‬ ‫عه‌بدوله‌تیف سه‌له‌فی كه‌سایه‌تی دیاری‬ ‫سه‌له‌فیه‌كان له‌باره‌ی دیارده‌ی ژنهێنان‬ ‫له‌ناو سه‌له‌فیه‌كان نه‌یشارده‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫دیارده‌یه‌ له‌ناو ره‌وتی سه‌له‌فیه‌كان هه‌یه‌و‬ ‫ئه‌م كاره‌ی كه‌س����ایه‌تیه‌ ئیسالمیه‌كان‬ ‫ده‌یكه‌ن په‌یوه‌س����ته‌ به‌حه‌زو پێویستی‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌ی كه‌ ژنی دوه‌م‌و سێهه‌م‬ ‫د‪.‬موس���ه‌ننا ئه‌می���ن ئه‌ندام���ی‬ ‫ده‌هێن����ن‪ ،‬ئه‌و له‌ب����اره‌ی ژیانی خێزانی‬ ‫د‪.‬عه‌بدوله‌تیفی����ش به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتو ك ‌ه ئه‌م رۆژان ‌ه‬ ‫كه‌ "خێزانه‌كانی وه‌كو ده‌س����ته‌ خوشك خێزانی س���ێهه‌می هێناوه‌‪ ،‬ئاماده‌نی ‌ه‬ ‫له‌ب���اره‌ی ژیان���ی تایبه‌ت���ی خۆیه‌و‌ه‬ ‫وان‌و له‌گه‌ڵ یه‌كتری زۆر ته‌بان"‪.‬‬

‫بریكاری وه‌زاره‌تی ناوخۆ‪:‬‬

‫له‌سلێمانی زۆرتر‬ ‫لێپرسینه‌و‌ه ده‌كرێت‬ ‫تا هه‌ولێر‬

‫بری���كاری وه‌زاره‌ت���ی ناوخ���ۆ‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌وه‌ی خه‌ڵك له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌كوژێت‌و ده‌ڕوات‪ ،‬سه‌ره‌ڕۆو ملهوڕییه‌‪،‬‬ ‫گوێ به‌هیچ نادات‪ ،‬واده‌زانێت یاسا له‌م‬ ‫واڵته‌ نه‌ماوه‌ پش���تی ده‌گیرێت‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و روداوانه‌ سلێمانی جیاوازی له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ولێر هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬بنارهیدایه‌ت‪ :‬جه‌الل كه‌ریم‬ ‫بریكاری وه‌زاره‌ت���ی ناوخۆ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "ئه‌وان���ه‌ی‌ له‌هه‌ولێر خه‌ڵكی‬ ‫بێتاوان ده‌ك���وژن‪ ،‬واده‌زانن له‌م واڵته‌‬ ‫یاس���ا نه‌ماوه‌و پشتیان ده‌گیرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كوڕه‌ی‌ بارزانی كوش���توه‌‪ ،‬خوشكه‌زای‬ ‫عه‌لی حس���ێنی به‌رپرس���ی لقی دوه‌‪،‬‬ ‫خۆی س���ه‌ره‌ڕۆو ملهوڕه‌و تاوانی عه‌لی‬ ‫حس���ێن چییه‌‪ ،‬ئه‌م حاڵه‌ته‌ هه‌یه‌ له‌م‬ ‫واڵته‌دا"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێت "جیاوازی لێپرس���ینه‌وه‌‬ ‫له‌س���لێمانی زیاتره‌ تاوه‌ك���و هه‌ولێر‪،‬‬ ‫زیاتر لێپرسینه‌وه‌ ده‌كرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫گه‌وره‌تری���ن الیه‌نی ئه‌منی له‌ش���اری‬ ‫هه‌ولێ���ره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كه‌ تاوانب���ار خۆی‬ ‫بش���ارێته‌وه‌و نه‌زانرێ���ت له‌كوێیه‌ چی‬ ‫بكرێت‪ ،‬س���لێمانی بچوكتره‌ له‌هه‌ولێر‪،‬‬ ‫هاواڵتی له‌سلێمانی له‌هه‌ر دیارده‌یه‌كی‬ ‫نه‌شیاو الیه‌نی ئه‌منی ئاگادار ده‌كاته‌وه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ خزمه‌ت���ی یاس���ا بكات‪،‬‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر خه‌ڵك خۆی ده‌پارێزێت له‌و‬ ‫بابه‌تانه‌"‪.‬‬ ‫جه‌الل كه‌ریم ئاماژه‌ به‌وه‌ش���ده‌كات‬ ‫"چاره‌سه‌ری ئه‌م حاڵه‌تانه‌ نه‌هێشتنی‬ ‫دیارده‌ی چه‌كدارییه‌‪ ،‬به‌هۆی ش���ه‌ڕی‬ ‫داعشه‌وه‌ خه‌ڵكێكی زۆر چه‌كدار بوه‌‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ی‌ زۆر هه‌یه‌ هێزی ناوخۆی‬ ‫زۆر هه‌ی���ه‌‪ ،‬ت���ا دی���ارده‌ی‌ چه‌كداری‬ ‫كۆنت���ڕۆڵ نه‌كرێ���ت ئ���ه‌م حاڵه‌تان���ه‌‬ ‫به‌رده‌وامی ده‌بێت"‪.‬‬ ‫بری���كاری وه‌زاره‌ت���ی ناوخ���ۆ‬ ‫جه‌ختیشده‌كاته‌وه‌ "كلتوری كۆمه‌ڵگاكه‌‬ ‫وایلێهات���وه‌ ل���ه‌دوای راپه‌ڕین���ه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵگرتنی چه‌ك ب���وه‌ به‌چاولێكه‌ری‪،‬‬ ‫خه‌ڵك له‌ترس���ی به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‌ چه‌ك‬ ‫هه‌ڵده‌گرێت‪ ،‬كۆمه‌ڵ���گای كوردیش نه‌‬ ‫ده‌زانێت دیموكراتی چیه‌‪ ،‬نه‌ ده‌زانێت‬ ‫رۆش���نبیری‌و پێكه‌وه‌ژی���ان چۆن���ه‌‪،‬‬ ‫وایلێهاتوه‌ حساباتی ئه‌م واڵته‌ هه‌موی‬ ‫تێكچوه‌"‪.‬‬

‫قس��� ‌ه بۆ ئاوێنه‌ بكات‪ ،‬ئ���ه‌و به‌مافی‬ ‫خۆیش���ی ده‌زانێت له‌وباره‌یه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫خێزانێك���ی ت���ری هێنابێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئێستا كۆمه‌ڵگای كوردی زۆر پێویستی‬ ‫به‌وه‌ی ‌ه دی���ارده‌ی فره‌ژنی تێدا په‌یڕه‌و‬ ‫بكرێ���ت چونك���ه‌ چه‌ن���دان ئاف���ره‌ت‬ ‫ه���ه‌ن چاوه‌ڕێی دروس���تكردنی النه‌ی‬ ‫خۆشه‌ویستین‪ ،‬ده‌ڵێت "ژنهێنانی دوه‌م‬ ‫ئه‌رك ‌ه له‌س���ه‌ر پیاوان‌و پێویسته‌ ببێت ‌ه‬ ‫دیارده‌"‪ ،‬ئه‌و وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت دوای‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌كی زۆرو نوس���نێكی زۆر‬ ‫گه‌یشتوه‌ت ‌ه ئه‌م بڕوایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوی‬ ‫ئیس�ل�امی بڕوای وای ‌ه تائێس���تا له‌ناو‬ ‫حزبه‌ ئیس�ل�امیه‌كان نه‌بوه‌ت ‌ه دیارده‌‌و‬ ‫ئه‌و حاڵه‌ت��� ‌ه ته‌نانه‌ت له‌ناو یه‌كگرتوی‬ ‫ئیس�ل�امی له‌س���ێ كه‌س تێپه‌ڕناكات‪،‬‬ ‫ئه‌و ره‌تیش���ی ده‌كاته‌و‌ه ئ���ه‌م حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ستبێت‌ به‌خۆش���گوه‌زه‌رانیه‌وه‌‌‪،‬‬ ‫موس���ه‌نا وتی‌ "ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه په‌یوه‌ست‬ ‫نی���ه‌ به‌خۆش���گوزه‌رانی س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كان به‌ڵك���و به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگا پێویستی به‌م جۆر‌ه دیارده‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه چونك ‌ه مافێكی س���ه‌ره‌تایی ژنان‬ ‫هه‌یه‌ به‌ش���وكردن نه‌بێت ده‌س���ته‌به‌ر‬

‫ناكرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی ش����اره‌زان له‌ره‌وت���� ‌ه‬ ‫ئیسالمیه‌كان نایش����ارنه‌وه‌ سه‌ركرده‌‬ ‫ئیسالمیه‌كان كه‌ خاوه‌نی ژنی دوه‌م‌و‬ ‫س����ێهه‌من به‌ش����ێكی زۆریان له‌پێناو‬ ‫خولیای كه‌س����یدا ئه‌و كاره‌یانكردوه‌و‬ ‫په‌یوه‌ست نیه‌ به‌الیه‌نی ئیمانیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش دوای ئ����ه‌وه‌ هات كه‌ كه‌وتنه‌‬ ‫خۆشگوزه‌رانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌س����عود عه‌بدولخال����ق زۆر نزیكه‌‬ ‫له‌سه‌ركرده‌ ئیسالمیه‌كانه‌وه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌ئاس����تی بااڵدا هاوڕێیه‌تی به‌شێكی‬ ‫زۆری����ان ده‌كات‌و له‌كێشه‌كانیش����یان‬ ‫ئاگاداری هه‌یه‌ بۆیه‌ زانیاریه‌كی زۆری‬ ‫له‌ب����اره‌ی ئه‌م حاڵه‌ت����ه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫به‌رپرسه‌ ئیسالمیه‌كاندا ‪ ،‬ئه‌و پێیوایه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی س����ه‌ركرده‌ ئیس��ل�امیه‌كان‬ ‫ده‌یكه‌ن كارێكی باش نیه‌‌و بێوه‌فاییه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر رابردوی خۆیان‌و هاوشێوه‌ی‬ ‫ئه‌و شۆڕشگێڕانه‌یان لێهات كه‌ له‌شاخ‬ ‫هاتنه‌ خ����واره‌وه‌و كه‌وتنه‌ دونیایه‌كی‬ ‫پێشكه‌وتو و رابردوی خۆیان له‌بیركرد‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ژنی دوه‌م‌و سێهه‌می حزبه‌‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كان ئه‌و مه‌رجانه‌ی تێدانیه‌‬

‫كه‌ له‌دیندا باس����ده‌كرێت‪ ،‬په‌یوه‌ست ‌ه‬ ‫به‌خۆش����گوزه‌رانی ئه‌وان����ه‌وه‌‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌ی خه‌ریكه‌ بڵێین حه‌رامه‌‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌شده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئ����ه‌م حاڵه‌ت����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌‬ ‫خ����واره‌وه‌ی پارت����ه‌ ئیس��ل�امیه‌كان‬ ‫له‌ژیانێكی ناخۆشدان‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌مه‌‬ ‫گوناهێك����ه‌ به‌رامبه‌ر خواره‌وه‌ی پارته‌‬ ‫ئیسالمیه‌كان ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی مامۆستایانی ئاینی شه‌رعی‬ ‫ئیس��ل�ام كه‌ بنه‌مای مامه‌ڵه‌ی ژیانی‬ ‫رۆژانه‌ی موسڵمانانه‌ ژنی دوه‌م ته‌نها‬ ‫حاڵه‌تێكی ڕێگه‌پێ����دراوه‌ به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫مه‌رجه‌وه‌‪ ،‬كه‌ زۆرج����ار ئه‌و مه‌رجانه‌‬ ‫له‌هێنان����ی ژن����ی دوه‌م له‌هه‌رێم����ی‬ ‫كوردستان به‌دینایه‌ن‪.‬‬ ‫مامۆستا جه‌عفه‌ر گوانی مامۆستای‬ ‫ئاینی چه‌ندین نمونه‌ی له‌ژیانی خۆی‬ ‫بینیوه‌ له‌ژنهێنانی دوه‌م‌و س����ێهه‌م كه‌‬ ‫شكس����تیانهێناوه‌‌‪ ،‬به‌جۆرێك ئه‌وانه‌ی‬ ‫ژن����ی دوه‌می����ان هێن����اوه‌ زۆربه‌یان‬ ‫شكستیانهێناوه‌ له‌هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌س����ه‌رو ئه‌وه‌ش����ه‌وه‌ له‌روی‬ ‫شه‌رعیه‌وه‌ ئه‌و دیارده‌یه‌ دیارده‌یه‌كی‬

‫رێگه‌ پێدراوه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌م دیارده‌یه‌‬ ‫پێویس����ته‌ مه‌رجی قورس����ی له‌سه‌ر‬ ‫دابنرێت"‪.‬‬ ‫گوانی زۆر به‌توندی پێداگره‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی هێنانی ژنی دوه‌م په‌یوه‌س����ت‬ ‫نیه‌ به‌دین����ه‌وه‌ به‌ڵك����و دیارده‌یه‌‌كی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ چونكه‌ ئاین ته‌نها رێگه‌ی‬ ‫پێ����داوه‌ وه‌ك����و حاڵه‌تێكی ئاس����ایی‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵده‌كات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌م‬ ‫دیارده‌یه‌ په‌یوه‌ن����دی به‌دینه‌وه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو یان كێش����ه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‬ ‫یان حه‌زی مرۆڤه‌كانه‌‪ ‌‌،‬كه‌من ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌ب����ه‌ر دی����ن ژن����ی دو‌هم‌و س����ێهه‌م‬ ‫ده‌هێنن"‪.‬‬ ‫زیندوبونه‌وه‌ی ئ����ه‌م دیارده‌یه‌ له‌ناو‬ ‫پارته‌ ئیسالمیه‌كان دوای ژنی سێهه‌می‬ ‫د‪.‬عه‌بدوله‌تیفی سه‌له‌فی و د‪.‬موسه‌ننا‬ ‫ئه‌مین‪ ،‬به‌وته‌ی ش����اره‌زایانی ره‌وتی‬ ‫ئیسالمی ئه‌وه‌ پیشانده‌دات "دابڕانێك‬ ‫له‌ناو بنكه‌ی جه‌ماوه‌ری ئیسالمیه‌كان‌و‬ ‫س����ه‌ركرده‌كانیان دروس����تبوه‌ به‌هۆی‬ ‫خۆش����گوزه‌رانیه‌وه‌ ك����ه‌ س����ه‌ره‌تای‬ ‫رێگه‌یه‌كی سه‌خته‌و پارته‌ نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫عەلمانیه‌كان����ی روب����ه‌ڕوی قه‌ی����ران‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫برای ئه‌و گه‌نج ‌هی‌ له‌سه‌ر فول الیتێك كوژرا له‌شاری هه‌ولێر‪:‬‬

‫چه‌ندین به‌رپرس ‌ی گه‌ور‌ه هاتون بۆ سوڵح‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬

‫سه‌اڵح ره‌شید برای "بارزان"‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ی‌ له‌سه‌ر فول الیتێك‬ ‫له‌شاری هه‌ولێر له‌الیه‌ن ئه‌فسه‌رێكی‬ ‫فه‌رمانده‌ییه‌وه‌ كوژرا‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ماڵی‌ بارزانی‬ ‫ئه‌گه‌ر خۆشیان نه‌هاتبێتن نوێنه‌ریان‬ ‫ناردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ناوی هیچ كه‌سێك‬ ‫نابه‌م"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قس���ه‌تان چییه‌ كه‌ تائێستا‬ ‫بكوژی براكه‌تان ده‌ستگیر نه‌كراوه‌؟‬ ‫سه‌اڵح ره‌ش���ید‪ :‬ئێمه‌ زۆر قسه‌مان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و كه‌یس���ه‌ ك���ردوه‌ ب���ۆ‬ ‫راگه‌یاندنه‌كان‪ ،‬ئیتر ئێس���تا واهه‌ست‬ ‫ده‌كه‌ی���ن خوێنی براكه‌م���ان هه‌رزان‬ ‫بوه‌‪ ،‬په‌یامه‌كه‌م���ان دا به‌هه‌موالیه‌ك‪،‬‬ ‫ته‌نها ی���ه‌ك داواكارییم هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ بكوژی‌ براك���ه‌م بگیرێت‌و‬ ‫ته‌سلیم به‌دادگا بكرێت‌و حوكمی خۆی‬ ‫وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌و بڕوایه‌دان كه‌س داڵده‌ی‌‬ ‫ئه‌و بكوژه‌ی‌ دابێت؟‬ ‫سه‌اڵح ره‌شید‪ :‬بڕوام نیه‌ هیچ كه‌س‌و‬ ‫به‌رپرس���ێك داڵ���ده‌ی‌ ئ���ه‌و بكوژه‌ی‌‬

‫براكه‌ی‌ ئێمه‌ی‌ دابێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێ���وه‌ بۆ ئه‌م مه‌س���ه‌له‌ی ‌ه‬ ‫دادتان بۆ كێ‌ بردوه‌؟ بۆ نمونه‌ چونه‌ته‌‬ ‫الی‌ بارزانی یان مه‌سرور بارزانی؟‬ ‫سه‌اڵح ره‌شید‪ :‬ئێمه‌ له‌ماڵی خۆمان‬ ‫دانیشتوین‪ ،‬نه‌ داوامان له‌سه‌ر بكوژه‌كه‌‬ ‫تۆمار كردوه‌و نه‌ داواكاریشمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكێكی زۆر هات���ون‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫پۆلی���س‌و پارێ���زگارو الیه‌نی به‌رپرس‬ ‫له‌ن���او پارت���ی هات���وه‌و دڵنه‌واییان‬ ‫كردوین‪ ،‬به‌ڵێنیان پێداوین ئه‌و كه‌یسه‌‬ ‫ده‌رناچێت له‌ژێر ده‌ستی یاسا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌سوكاری‌ بارزانی كه‌سیان‬ ‫هاتون؟‬ ‫س���ه‌اڵح ره‌ش���ید‪ :‬ئه‌گه‌ر خۆشیان‬ ‫نه‌هاتبێتن نوێنه‌ریان ن���اردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناوی هیچ كه‌سێك نابه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬نوێنه‌رانی ئه‌وان داوای چییان‬ ‫له‌ئێوه‌ ك���رد‪ ،‬داوای لێخۆش���بونیان‬ ‫كرد؟‬ ‫سه‌اڵح ره‌شید‪ :‬خه‌ڵك له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫ب���ه‌رز داوای لێخۆش���بون له‌تاوانب���ار‬ ‫ده‌كات؟ داوایانكرد یاساو حوكمی یاسا‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكرێ‌‌و چاره‌سه‌رو سوڵحێك‬ ‫بکرێت‪ ،‬عه‌لی حس���ێن به‌رپرسی لقی‬ ‫دو خاڵ���ی بكوژه‌كه‌ دوج���ار هاتۆته‌‬

‫ماڵمان‌و هه‌ڵوێستی له‌گه‌ڵ ئێمه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ���ی زانیاریه‌كان هه‌وڵی‬ ‫گۆڕین���ی كه‌یس���ه‌كه‌ ده‌درێت تاچه‌ند‬ ‫ئاگادارن؟‬ ‫سه‌اڵح ره‌ش���ید‪ :‬ئاگاداری بابه‌تێكی‬ ‫له‌وج���ۆره‌ نیم‪ ،‬ئێم���ه‌ له‌ماڵی خۆمان‬ ‫دانیش���توین نه‌ ده‌چینه‌ الی كه‌س‪ ،‬نه‌‬ ‫داواكاریمان هه‌یه‌ جگه‌ له‌س���ه‌روه‌ری‬ ‫یاسا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ك���ه‌ ئه‌م هه‌مو به‌رپرس���ه‌‬ ‫خه‌میانه‌ چۆن ئه‌م كوڕه‌ ده‌س���تگیر‬ ‫نه‌كراوه‌؟‬ ‫سه‌اڵح ره‌شید‪ :‬منیش ئه‌و پرسیاره‌م‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆچی‌ ده‌ستگیر نه‌كراوه‌؟‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گومانتان له‌كێیه‌؟‬ ‫سه‌اڵح ره‌شید‪ :‬گومانمان نیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫بكوژه‌و ده‌بێت ده‌ستگیربكرێت‌و بگاته‌‬ ‫حه‌قی خۆی‪ ،‬ده‌بێت یاسا له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫كه‌یسه‌ سه‌روه‌ر بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گومانتان له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌نیه‌‬ ‫كه‌س داڵده‌ی‌ دابێت؟‬ ‫س���ه‌اڵح ره‌ش���ید‪ :‬ئێمه‌ پرس���ه‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬رۆژانه‌ به‌ه���ه‌زاران كه‌س دێت‪،‬‬ ‫ده‌س���تێكم بۆ به‌خێرهاتنه‌و ده‌ستێكم‬ ‫بۆ وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی‌ مۆبایل���ه‌‪ ،‬گومانم‬ ‫له‌چی‌و كێ‌ هه‌بێت؟!‬

‫بارزان ره‌شید‬

‫ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی پارتی‪ :‬له‌دوای رێكه‌وتنی یه‌كێتی‌و گۆڕان‬ ‫قسه‌مان له‌سه‌ر رێكه‌وتنی ستراتیژی پارتی‌و یه‌كێتی ده‌بێت‬ ‫ئه‌ندامێكی س���ه‌ركردایه‌تی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"پارتی دیموكراتی كوردستان له‌دوای‬ ‫رێكه‌وتن���ی نێوان یه‌كێت���ی‌و گۆڕان‪،‬‬ ‫قسه‌مان له‌سه‌ر رێكه‌وتنی ستراتیژی‬ ‫نێوان پارتی‌و یه‌كێتی ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬بنار هیدای���ه‌ت‪ :‬ئه‌ندامی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی پارت���ی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬نه‌ج���ات حه‌س���ه‌ن‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "پارتی هه‌میش ‌ه‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌ری هه‌ی��� ‌ه كه‌پارت��� ‌ه‬

‫سیاس���ییه‌كان ته‌باب���ن به‌یه‌ك���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌موم���ان یه‌كگرتو بوی���ن له‌به‌غدا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب���ۆ یه‌كگرتو نی���ن له‌هه‌رێم‬ ‫ئه‌وان ‌ه ده‌بێت وه‌اڵم بده‌نه‌وه‌ ك ‌ه ئه‌و‬ ‫نایه‌كگرتوییه‌یان ك���رد‪ ،‬پێش ‪23‬ی‬ ‫حوزه‌یرانی به‌ناوبانگ هیچ كێشه‌یه‌ك‬ ‫نه‌بو"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش���كرد "ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان گوتاری سیاس���یی‬ ‫خۆی نه‌گۆڕێت رێگه‌ نادرێت سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم‬

‫له‌ئه‌گه‌ری گۆڕینی گوتاری سیاسیی‬ ‫خۆی���ان ئ���ه‌و‌ه ش���تێكی دیكه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫بڕوام نیه‌ پارتی‌و گ���ۆڕان كۆببنه‌و‌ه‬ ‫له‌ئایینده‌یه‌كی نزیكدا"‪.‬‬ ‫نه‌جات حه‌س���ه‌ن ئاشكراش���یكرد‬ ‫"له‌دوای���ن كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی پارتی‪ ،‬بڕیار له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و‌ه درا لیژنه‌ بۆ س���ه‌ردانكردنی‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاس���ییه‌كانی كوردس���تان‬ ‫پێكبهێنرێ���ت‪ ،‬له‌چه‌ن���د رۆژی‬ ‫ئایین���ده‌ میكانیزم���ی ئ���ه‌و لیژنه‌یه‌‬

‫ده‌رده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی پارتی‬ ‫جه‌ختیش���كرده‌وه‌ " بڕوام به‌و‌ه نی ‌ه‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتی بۆ به‌خێرهاتنه‌و‌ه‬ ‫سه‌ردانی نه‌وشیروان مسته‌فا بكات‪،‬‬ ‫با ئه‌وان سیاس���ه‌تی خۆیان بگۆڕن‌و‬ ‫دان به‌هه‌ڵه‌كانی خۆیاندا بنێن‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌س���لێمانی ده‌س���تدرێژیمان كرای ‌ه‬ ‫س���ه‌ر‪ ،‬ناكرێت به‌سه‌رماندا تێپه‌ڕێت‪،‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی پارتی‬ ‫باس له‌س���ه‌ردانكردنی نه‌وش���یروان‬

‫مسته‌فا نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو رونیك���رده‌وه‌ "ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی رێكه‌وتنی س���تراتیژی تائه‌م‬ ‫سات ‌ه له‌نێوانماندا هه‌یه‌‪ ،‬ئێمه‌ هه‌نگاو‬ ‫ده‌نێین بۆ چاره‌س���ه‌ری كێشه‌كان‌و‬ ‫گفتوگ���ۆكان به‌رده‌وام���ی هه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌رێكه‌وتنی یه‌كێتی‌و گۆڕان‬ ‫جارێ ئه‌و رێكه‌وتنه‌مان نه‌دیو‌ه وه‌ك‬ ‫ی راگه‌یاندرابێ���ت‪ ،‬كه‌ بڕیاری‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌سه‌ر درا قس���ه‌ی‌ خۆمان له‌سه‌ری‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )527‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/10‬‬

‫"رۆیشتن ‌ی داود ئۆغلو‪ ،‬نه‌ هه‌واڵێكی‌ خۆش‌و‬ ‫ن ‌ه هه‌واڵێكی‌ ناخۆش ‌ه بۆ كوردستان"‬

‫كه‌یسنجه‌ر ‌ی توركیا سامانی ئه‌فسانه‌یی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ردۆغاندا کوڕانی ئه‌ردۆغان‬ ‫ئااڵی‌ سپ ‌ی هه‌ڵكرد‬ ‫رۆژنام���ه‌ ‌ی بیڵد ‌ی ئه‌ڵمان ‌ی له‌راپۆرتێكیدا‬

‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد‪ ،‬نوسه‌رو توێژه‌ری‬ ‫ی‬ ‫ده‌زگای لێكۆڵینه‌و‌هی‌ ستراتیج ‌‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆی ‌هی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسه‌ت ‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌ردۆغان داڕێژه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌و‌هی‌ توركیا‌و ئه‌ندازیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسه‌تی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫توركیایه‌ له‌گه‌ڵ‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫نه‌ك داود ئۆغلو"‪.‬‬ ‫ی داود ئۆغل���و‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬رۆیش���تن ‌‬ ‫ی توركیا‬ ‫ی له‌س���ه‌ر سیاسه‌ت ‌‬ ‫كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان چ ‌‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ده‌بێ���ت ك ‌ه له‌چوارد‌ه س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫یه‌كێك ب���و له‌داڕێژه‌ران ‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ توركیا‌و ئاكه‌په‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگه‌ر ‌‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬رۆیش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگ ‌ه كه‌مترین كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه زیاتر كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی توركیا به‌رامبه‌ر به‌ئه‌وروپا‌و‬ ‫هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه له‌نێوانیاندا‬ ‫ئ���ه‌و رێككه‌وتنان ‌ه ‌‬ ‫ی په‌نابه‌ران‌و‬ ‫هه‌بو‌ه سه‌باره‌ت به‌مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی تر هه‌بێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵێك مه‌سه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫كاریگه‌ر ‌‬ ‫سوریاش‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌و كاریگه‌ریی��� ‌ه كه‌م ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫باس���ت كرد له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی كوردس���تان ل ‌ه‬ ‫نێوان توركیا‌و هه‌رێم ‌‬ ‫چ رویه‌كه‌وه‌ ده‌بێت؟‬ ‫ی ئه‌وه‌ند‌ه كه‌م ‌ه‬ ‫ئه‌سه‌سه‌رد‪ :‬كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی دابنێین‪ .‬له‌توركیا‬ ‫ك ‌ه ده‌توانین به‌نه‌بو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی داڕێژه‌ر ‌‬ ‫ده‌ركه‌وتو‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ره‌كیی ‌ه ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك وه‌زیرانیش ‌‬ ‫ك ‌ه ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌ردۆغان‬ ‫ی بردوه‌‪ ،‬سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫بۆ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫بریتیی ‌ه له‌به‌هێزكردن ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ رۆژهه‌اڵت ن���ه‌ك رۆژئاوا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ێ رۆژهه‌اڵتیه‌كان ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ هه‌مو دراوس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی ‌ه جگ ‌ه له‌هه‌رێم ‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك كێش ‌ه ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌و‌ه پێموانیی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی داودئۆغل���و كاریگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫رۆیش���تن ‌‬ ‫ئه‌وتۆی‌ له‌سه‌ر كوردستان ببێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوانیی ‌ه داود ئۆغلو رۆڵ ‌‬ ‫ی توركیا له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫هه‌بو له‌و دۆستایه‌تیی ‌ه ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یبو؟‬ ‫ی‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬داود ئۆغل���و تی���ۆر ‌‬ ‫ی دانا‬ ‫ی هه‌مو كێشه‌كان ‌‬ ‫به‌سفركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بو‪ ،‬ده‌ركه‌وت ئه‌م تیۆریی ‌ه شكس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هێنا‪ ،‬تاك��� ‌ه واڵت ك ‌ه توركی���ا توان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ چاره‌سه‌ر بكات‬ ‫هه‌مو كێشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستانه‌‪ ،‬هه‌مو دراوسێكان ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ توركیا نه‌ك كه‌م ‌‬ ‫كێش���ه‌كان ‌‬ ‫نه‌كرد به‌ڵكو گه‌وره‌ترو زیاتریش بون‪.‬‬ ‫ی هه‌بو‌ه‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وات ‌ه داود ئۆغلو رۆڵ ‌‬ ‫ی توركیا‬ ‫ی كێشه‌كان ‌‬ ‫له‌به‌س���فركردنه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هه‌رێمی‌ كوردستاندا؟‬ ‫ئه‌سه‌سه‌رد‪ :‬له‌و قۆناغه‌دا له‌توركیا دو‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌یان داده‌ڕشت‬ ‫كه‌س سیاسه‌ت ‌‬ ‫ته‌نها داود ئۆغل���و نه‌بوه‌‪ ،‬داود ئۆغلو‬ ‫ی ئه‌ردۆغاندا‬ ‫ی رێنماییه‌كان��� ‌‬ ‫له‌س���ای ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردوه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫هه‌ڵس���وكه‌وت ‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌دراوسێكانی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌سه‌رنجدان له‌و ‪ 14‬ساڵ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫داود ئۆغل���و‪ ،‬ده‌كرێ���ت رۆیش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خ���ۆش ی���ان هه‌واڵێك ‌‬ ‫به‌هه‌واڵێك��� ‌‬ ‫ی كوردستان؟‬ ‫ناخۆش بزانین بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬م���ن پێموای��� ‌ه هی���چ‬

‫‪5‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌ردۆغان داڕێژه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌ت ‌‬ ‫ده‌ره‌و‌هی‌ توركیا‌و‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندازیار ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫توركیای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬نه‌ك‬ ‫داود ئۆغلو‬ ‫ی‬ ‫له‌مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه ناگۆڕێ���ت‪ ،‬رۆیش���تن ‌‬ ‫ی خۆش‌و‬ ‫داود ئۆغل���و ن��� ‌ه هه‌واڵێك��� ‌‬ ‫ی ناخ���ۆش‌و خراپ ‌ه‬ ‫باش��� ‌ه ن ‌ه هه‌واڵێك ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫بۆ كوردس���تان‪ ،‬هه‌رێم ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ ده‌وڵه‌تێكدا مامه‌ڵ ‌ه ده‌كات نه‌ك‬ ‫كه‌سێكدا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم كه‌س���ه‌كان رۆ ‌ڵ‬ ‫ی ئه‌و سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫نابینن له‌دیاریكردن ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌دا؟‬ ‫ێ رۆ ‌ڵ ده‌بینن‪،‬‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬به‌ڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌اڵم من پێموای ‌ه ئه‌ردۆغان داڕێژه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توركیا‌و ئه‌ندازیار ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی سیاسه‌ت ‌‬ ‫په‌ره‌پێدان ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫توركیای ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ هه‌رێم ‌‬ ‫نه‌ك داود ئۆغلو‪ .‬پێشموای ‌ه توركیا هه‌ر‬ ‫ی به‌رده‌وام ده‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م سیاسه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ك ‌ه به‌رامب���ه‌ر به‌هه‌رێم ‌‬ ‫پیاده‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا س���ه‌باره‌ت به‌نه‌وت‌و‬ ‫بازرگانی له‌نێوان توركیا‌و هه‌رێمدا هیچ‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك رونادات؟‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬پێموانیی���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه‬ ‫له‌مه‌س���ه‌ل ‌ه ئاب���وری‌‌و نه‌وتییه‌كان���دا‬ ‫ی توركیای���ه‌‌و هه‌ر‬ ‫ی به‌قازانج��� ‌‬ ‫هه‌م���و ‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێ���ت‪ ،‬داودئۆغلو بمێنێت‬ ‫یان نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌باره‌ت به‌ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ ‌ه ‌‬ ‫داعش؟‬ ‫ی داعشدا توركیا‬ ‫ئه‌سه‌سه‌رد‪ :‬له‌شه‌ڕ ‌‬ ‫ی راس���ته‌وخۆ‬ ‫هێش���تا نه‌بوه‌ت��� ‌ه الیه‌ن ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ په‌یه‌ده‌و‬ ‫تیایدا‪ ،‬توركیا كێش ‌ه ‌‬ ‫په‌كه‌ك��� ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م سیاس���ه‌ت ‌ه پاش‬ ‫داود ئۆغلوش به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬

‫داودئۆغلو و ئه‌ردۆغان‬ ‫ی‬ ‫ی توركیا له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی ئه‌ردۆغ���ان‌و داود ئۆغل���ودا‬ ‫دوقۆڵ��� ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫به‌رامبه‌ر ب ‌ه سوریا‌و رۆژاوا ‌‬ ‫ی داود‬ ‫دوژمنكاران ‌ه بو‪ ،‬ئایا به‌رۆیش���تن ‌‬ ‫ی گۆڕانكاری‌ ده‌كرێت؟‬ ‫ئۆغلو پێشبین ‌‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬هه‌ندێك بۆچون هه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وتو‌ه كامه‌یان راسته‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫له‌س���ه‌رچاو‌ه سیاس���یه‌كان باس له‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن ك ‌ه ره‌نگ ‌ه ئه‌ردۆغان پاش البردن ‌‬ ‫داودئۆغلو كرانه‌وه‌یه‌ك ده‌س���تپێبكات‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌سوریا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كرانه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر هاته‌دی‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه من به‌دور ‌‬ ‫ی س���وریا ده‌بێت‬ ‫ده‌زانم‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ رژێم ‌‬ ‫ن���ه‌ك له‌گه‌ ‌ڵ په‌ی���ه‌ده‌‪ .‬ره‌نگ ‌ه توركیا‬ ‫ی ئ���ه‌و كرانه‌وه‌یه‌ش بكات‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫ی سوریا ك ‌ه كوردی‌ رۆژئاوایه‌‪.‬‬ ‫له‌رژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌باره‌ت به‌باكور ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داود ئۆغلو كاریگه‌ر ‌‬ ‫كوردستان الچون ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌رده‌وام بون یان كۆتایهاتن ‌‬ ‫ی ساڵێك ‌ه‬ ‫ئه‌و ش���ه‌ڕ‌ه نابێت ك ‌ه نزیك ‌ه ‌‬ ‫ده‌ستیپێكردوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ش له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ردۆغان ده‌ستیپێكرد‪ ،‬خۆ ‌‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫ی ده‌ستپێكرد‌و خۆیشی‌ تێكی دا‪،‬‬ ‫ئاشت ‌‬ ‫ی كوردس���تان یه‌كێك‬ ‫پێموای��� ‌ه باكور ‌‬

‫ی‬ ‫ده‌بێ���ت له‌ناوچ ‌ه ه���ه‌ر‌ه نائارامه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و سیاس���ه‌ت ‌ه ‌‬ ‫ناوچه‌ك��� ‌ه به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ردۆغان به‌نیاز نیی ‌ه ده‌س���تبه‌ردار ‌‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ی ئه‌م سیاسه‌ته‌دا‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌س���ای ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ردۆغان نابێت ‌ه دیكتاتۆر‌و ده‌سه‌اڵتێك ‌‬ ‫تاك‌و ته‌نها له‌توركیادا؟‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬هه‌م���و واڵت��� ‌ه‬ ‫دیموكراتیك���ه‌كان ئ���ه‌و بۆچونه‌ی���ان‬ ‫هه‌ی��� ‌ه به‌رامبه‌ر به‌توركی���ا‪ ،‬پێیانوای ‌ه‬ ‫ی دیموكراس���یدا‬ ‫ك��� ‌ه له‌مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫س���ا ‌ڵ به‌س���ا ‌ڵ پاشه‌كش��� ‌ه ده‌كات‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و‬ ‫خه‌ریك��� ‌ه دیموكراس���ییه‌ته‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵت��� ‌ه چوارچێو‌ه گش���تییه‌كه‌ی خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات‪ ،‬ك ‌ه ناتوانرێت به‌واڵتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێناس ‌ه بكرێت‪ .‬به‌بۆچون ‌‬ ‫دیموكراس ‌‬ ‫من ره‌نگ ‌ه داود ئۆغلو نه‌یویستبێت ك ‌ه‬ ‫توركیا به‌و ئه‌ندازه‌ی ‌ه پاشه‌كش���ه‌بكات‬ ‫ی دیموكراس���یدا‪ ،‬داڕێژ‌هر‌و‬ ‫له‌مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م سیاس���ه‌ت ‌ه ئه‌ردۆغان ‌ه‬ ‫ئه‌ندازیار ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌دای ‌ه سیس���ته‌مه‌ك ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫بكات ‌ه س���ه‌رۆكایه‌تی‌‪ ،‬س���ه‌رۆكێك ك ‌ه‬ ‫ی نییه‌و‬ ‫ی ت���ه‌واو ‌‬ ‫هێش���تا ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی ده‌س���تور ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫به‌كارده‌هێنێت‪ ،‬به‌دڵنیای ‌‬

‫ئه‌حمه‌د داود ئۆغلو ‪ ،‬كه‌ س���ه‌رده‌مانێك‬ ‫به‌"كه‌یس���نجه‌ری‌ توركی���ا"‌و ئه‌ندازی���ار‌و‬ ‫پالنداڕێژه‌ری‌ سیاسه‌ته‌كانی‌ ئاكه‌په‌ داده‌نرا‪،‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو ده‌ستی‌ له‌سه‌رۆكایه‌تی‌ پارتی‌‬ ‫گه‌شه‌پێدان‌و سه‌رۆك وه‌زیریش كێشایه‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌كتێبه‌ ناوداره‌كانی‌ داود ئۆغلو‪،‬‬ ‫"قواڵیی‌ س���تراتیجی‌ ـ پێگ���ه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫توركی���ا" یه‌‪ .‬ئه‌و ل���ه‌م كتێبه‌ی���دا پێیوایه‌‬ ‫هه‌ڵكه‌وته‌ی‌ جوگرافی‌‌و ستراتیجی‌ واڵته‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫رابردوی‌ پڕ له‌ش���كۆ‌و توانای‌ دبلۆماس���ی‌‌و‬ ‫ئاب���وری‌‌و كه‌لت���وری‌‌‪ ،‬هێ���زی‌ س���ه‌ربازیی‌‬ ‫توركیا‪ ،‬ده‌رفه‌تی‌ ئه‌وه‌یان بۆ ره‌خس���اندوه‌‬ ‫كه‌ رۆڵێكی‌ كاراتر‌و گرنگتر له‌ئێس���تا بینێت‬ ‫له‌هاوكێش���ه‌كانی‌ ناوچه‌ك���ه‌و جیهانیش���دا‪.‬‬ ‫توركی���ا له‌یه‌ككات���دا ده‌توانێ���ت له‌چه‌ندین‬ ‫ده‌روازه‌ی‌ جی���اوازه‌وه‌ ئه‌كتیڤانه‌ سیاس���ه‌ت‬ ‫بكات‪ :‬توركیای‌ عه‌لمانی‌ "ئه‌وروپا‌و رۆژئاوا"‪،‬‬ ‫توركیای‌ ئیس�ل�امی‌ "رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫جیهانی‌ عه‌ره‌بی‌"‪ ،‬توركیای‌ تۆرانی‌ "ئاسیای‌‬ ‫ناوه‌ڕاست‌و قه‌فقاسیا"‪.‬‬ ‫داودئۆغلو پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ توركیا خۆی‌ له‌وردو درشتی‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌دا تێوه‌گلێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ ئه‌و گرفت‌و‬ ‫كێشانه‌ بێت‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌ی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫گرفت‌و كێشه‌كان بێت‪ ،‬ئه‌‌و بانگه‌شه‌ی‌ به‌سفر‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و كێشانه‌ ده‌كات كه‌ سااڵنێكی‌‬ ‫درێژخایه‌نه‌ ئه‌م ناوچه‌یه‌یان تاساندوه‌‪ .‬ئۆغلو‬ ‫شێلگیرانه‌ كار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ده‌بێت‬ ‫توركیا رۆڵێكی‌ كارای‌ له‌س���ه‌رله‌نوێ‌ ته‌رتیب‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ دۆس���یه‌ سیاسیه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌دا‬ ‫هه‌بێت‌‪.‬‬ ‫داودئۆغل���و» ك���ه‌ پێش���تریش وه‌زیری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ توركیا بوه‌‪ ،‬ته‌مه‌نی‌ ‪ 57‬س���اڵه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵگری‌ بڕوانام���ه‌ی‌ دكتۆرایه‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان���دا‌و ئه‌ڵمان���ی‌‌و ئینگلیزی‌‌و‬ ‫عه‌ره‌بی‌ ده‌زانێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی وه‌رده‌گرێت س���ه‌رۆكێك ‌‬ ‫ده‌س���تور ‌‬ ‫به‌هه‌ژمونترو ده‌سه‌اڵتخوازتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی پێقبو ‌ڵ‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا توركیا ئه‌م ‌ه ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و بۆ ئه‌ردۆغان ده‌چێته‌سه‌ر؟‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬هه‌مو الیه‌نه‌كان باس‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك��� ‌ه زۆر زه‌حمه‌ت ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫تاس���ه‌ر به‌رده‌وام بێت‪ ،‬زۆر قس���ه‌ش‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كرێت ك ‌ه تا ئێستا سوپا‬ ‫ی‬ ‫ی لێكردوه‌‪ ،‬كێش ‌ه ناوخۆییه‌كان ‌‬ ‫بێده‌نگ ‌‬ ‫توركیا به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك گوشاریان له‌سه‌ر‬ ‫ی توركیا دروستكردو‌ه‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫سیسته‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه كه‌س له‌ئێستاو‌ه ناتوانێت پشێبین ‌‬ ‫ی ئه‌و سیس���ته‌م ‌ه سیاس���یی ‌ه‬ ‫ئاین���د‌ه ‌‬ ‫بكات‪ ،‬هه‌مو شتێك له‌توركیا چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی سیسته‌م ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ته‌نانه‌ت گۆڕین ‌‬ ‫عه‌لمانیش؟‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ :‬ئه‌مه‌یان نه‌شاردۆته‌و‌ه‬ ‫ی رایگه‌یاندو‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مان خۆ ‌‬ ‫ك ‌ه سه‌رۆك ‌‬ ‫ی بگۆڕدرێت‌و‬ ‫ی عه‌لمان ‌‬ ‫پێویست ‌ه ده‌ستور ‌‬ ‫ده‌ستور زیاتر گوزارشت له‌ئایین بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر ئه‌ردۆغان هات ‌ه سه‌رخه‌ت‌و‬ ‫ی ره‌تكرده‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ڕۆك ‌‬ ‫ئاكه‌پ��� ‌ه رێگه‌یان بۆ گۆڕین ‌‬ ‫عه‌لمانیه‌ت خۆشكردوه‌‪.‬‬

‫ده‌پرس���ێت‪ :‬چۆن كوڕان ‌ی سه‌رۆك كۆمار ‌ی‬ ‫توركیا بون به‌ملیۆنه‌ر‌و سه‌روه‌ت‌و سامانێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی���ان كۆكردوه‌ت���ه‌و‌ه له‌كاتێك���دا ك ‌ه‬ ‫موچ���ه‌ ‌ی مانگانه‌ ‌ی باوكیان ته‌نها ‪ 50‬هه‌زار‬ ‫یۆرۆیه‌؟‬ ‫بیل���د ئ���ه‌و‌ه رونده‌كات���ه‌و‌ه ك��� ‌ه هه‌مو‬ ‫مناڵه‌كان��� ‌ی ره‌ج���ه‌ب ته‌ی���ب ئه‌ردۆغ���ان‬ ‫ده‌ستیان له‌بازرگانیدا هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت كچ ‌ه‬ ‫بچوكه‌كه‌ش��� ‌ی ك ‌ه بازرگان ‌ی به‌كه‌ره‌س���ه‌ ‌ی‬ ‫ئارایش���ت كردن���ه‌و‌ه ده‌كات‪ ،‬كوڕه‌كان���ی‌‬ ‫خه‌ریك��� ‌ی بازرگان ‌ی خۆراك��� ‌ی له‌قوتونراو‪،‬‬ ‫پیشه‌ساز ‌ی كه‌شتیساز ‌ی تا زێڕ‌و ئه‌ڵماس‪.‬‬ ‫ده‌رامه‌ت��� ‌ی ئه‌حمه‌د یه‌كێ���ك له‌كوڕه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌ردۆغان ‪ 80‬ملی���ۆن دۆالره‌‪ .‬بیالل ‌ی كوڕ‌ه‬ ‫بچوك ‌ی ئه‌ردۆغان له‌مامه‌ڵ���ه‌ ‌ی گوماناوی‌‌و‬ ‫تاوانكاران���ه‌و‌ه تێ���وه‌گالوه‌و س���اڵ ‌ی ‪2013‬‬ ‫له‌ئیتالیا روب���ه‌ڕو ‌ی دادگایكردن بۆوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌و واڵته‌دا ژیان به‌سه‌رده‌بات‌و ده‌خوێنێت‪،‬‬ ‫بیالل‌و خوشكه‌كه‌ش ‌ی تۆمه‌تبارن به‌گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫كاری‌ نایاسایی‌‌و قاچاغی‌ نه‌وت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا بیلد ئاماژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه ئه‌ردۆغ���ان جێنش���ینێك ‌ی بۆ‬ ‫پۆسته‌كه‌ ‌ی داودئۆغلو دیارینه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێش���بین ‌ی ده‌كرێت برات ئه‌لبایرك وه‌زیر ‌ی‬ ‫وزه‌ ‌ی توركی���ا‌و زاوا ‌ی ئه‌ردۆغان باش���ترین‬ ‫بژارد‌ه بێت‪ ،‬به‌و پێیه‌ ‌ی دیاریكردن ‌ی ناوبراو‬ ‫بۆ پۆس���ت ‌ی س���ه‌رۆك وه‌زیری ‌ی به‌س���ود ‌ی‬ ‫خێزان��� ‌ی ئه‌ردۆغان���ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی بیالل ك ‌ه‬ ‫ده‌س���ت ‌ی هه‌ی��� ‌ه له‌به‌قاچاغ بردن��� ‌ی نه‌وت‬ ‫له‌سوریاو عێراقه‌و‌ه بۆ توركیا‪.‬‬

‫بیاللی کوڕی ئه‌ردۆغان‬

‫به‌نزین‪ ..‬كێش ‌هی‌ نه‌بڕاو‌هی‌ كوردستان‬

‫له‌ماوه‌ی ‪ 4‬رۆژدا زیاتر له‌‪ 15‬به‌نزینخانه‌ له‌شاری سلێمانی داخراون‬ ‫ ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫نرخی‌ به‌نزین له‌به‌نزینخانه‌كانی‌ سلێمان ‌ی‬ ‫به‌رده‌وام له‌گۆڕانكاریی‌‌و به‌رزبونه‌وه‌دایه‌‪،‬‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌ ده‌ڵێت "بازاڕ ئازاده‌و‬ ‫ناتوانرێت ده‌ستنیشانی نرخ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫به‌ختیار مسته‌فا قائیمقامی سلێمانی له‌سه‌ر‬ ‫گرانبونی به‌نزین به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌س���ه‌ر نرخ كار ناكه‌ن‪ ،‬كه‌ ده‌س���ه‌اڵتیان بۆ‬ ‫پارێزگاكان گه‌ڕان���ده‌وه‌‪ ،‬به‌ڵێنامه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫كۆمپانیایانه‌ی‌ كه‌ به‌نزی���ن ده‌هێنن كرا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "جاران بۆ سێ كۆمپانیا هه‌بو سوته‌مه‌نی‬

‫بهێنن‪ ،‬ئێمه‌ رامانگه‌یاند هه‌ركه‌س���ێك ئازاد‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر هێنانی به‌نزین‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ بو نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌زارو س���ه‌د دیناره‌وه‌ دابه‌زی بۆ چوارسه‌د‬ ‫تا چوارسه‌دو په‌نجا دینار"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ناو بازاڕ نرخ كراوه‌یه‌و سێ جۆر‬ ‫به‌نزی���ن هه‌یه‌‪ ،‬به‌نزینی نۆرماڵ‌و محه‌س���ه‌ن‌و‬ ‫س���وپه‌ر‪ ،‬ئه‌و س���ێ جۆره‌ له‌ب���ه‌رده‌م خه‌ڵك‬ ‫كراوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫قائیمقامی سلێمانی ئه‌وه‌ش���ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان كار له‌س���ه‌ر كوالێت���ی ده‌كه‌ن‪،‬ئه‌و‬ ‫كواڵێتان���ه‌ ده‌ده‌ن به‌ به‌نزینخان���ه‌كان كاری‬ ‫له‌س���ه‌ر بك���ه‌ن‪ ،‬به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ به‌نزینی���ش‬ ‫په‌یوه‌س���ته‌ به‌نرخ���ی دۆالرو نه‌وت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬

‫وتی‌ "ئێس���تا بوه‌ به‌ب���او هه‌رچییه‌ك روبدات‬ ‫ده‌ڵێن ده‌ستی له‌پشته‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌دا نه‌وه‌دی‬ ‫پێداویس���تییه‌كانمان بۆ سوته‌مه‌نی له‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫هاورده‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬ئیتر چیمان هه‌یه‌ مونافه‌سه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ پێبكه‌ین‪ ،‬له‌س���ه‌ر ك���ۆی نرخه‌كان‌و‬ ‫پێداویستییه‌كانی رۆژانه‌ به‌رزبونه‌وه‌ی‌ دۆالر و‬ ‫نه‌وت كاری له‌سه‌ر ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێشتر چوار كۆمپانیا كاری هێنانی‬ ‫به‌نزینیان ده‌كرد‪ ،‬ئێس���تا ه���ه‌ژده‌ كۆمپانیا‬ ‫ده‌یهێنن‌و بیست كۆمپانیای دیكه‌ش داوا بكات‬ ‫ده‌یانده‌ینێ‪،‬ئه‌مه‌ قۆرخكاریی نیه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای‬ ‫س���لێمانی‌و س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی بازرگان���ی‌و‬

‫سه‌رچاوه‌ سروشتییه‌كان‪ ،‬غالب محه‌مه‌د عه‌لی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ هیچ یاس���ایه‌ك نی ‌ه‬ ‫له‌كوردستاندا نرخ له‌بازاڕی ئازاد دیاریبكات‪،‬‬ ‫هه‌مو كارئاسانییه‌ك ده‌كرێت بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت به‌نزین له‌ده‌ره‌وه‌ بهێنن به‌مه‌رجێك‬ ‫كوالێتیه‌كه‌ی‌ باش بێ���ت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌ماوه‌ی‬ ‫چوار رۆژدا زیاتر له‌(‪ )15‬به‌نزینخانه‌ له‌شاری‬ ‫سلێمانی داخراون‪ ،‬به‌رزبونه‌وه‌ی‌ نرخی به‌نزین‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م ش���اره‌كانی كوردس���تان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ب���ۆ دو بابه‌ت ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‬ ‫به‌ه���ۆی كوالێتییه‌وه‌ی���ه‌ له‌زس���تان‌و هاوین‪،‬‬ ‫كوالێتی به‌نزینی زستان مواسه‌فاتی كه‌متره‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش���ی بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ئه‌و‬

‫پێداویس���تیانه‌ی‌ به‌كاریده‌هێنن نابێته‌ هه‌ڵم‌و‬ ‫بڕوات‪ ،‬به‌اڵم هاوین وانی���ه‌‪ ،‬له‌یه‌كه‌م رۆژه‌و‌ه‬ ‫ده‌گۆڕدرێت‪ ،‬له‌یه‌كه‌م رۆژ ئه‌گه‌ر ئۆكتانه‌كه‌ی‌‬ ‫(‪ )92‬بێت بۆ دوهه‌م رۆژ ده‌بێته‌ (‪ 90‬و ‪،)88‬‬ ‫كه‌ داوای ئۆكتان به‌رزت كرد ده‌بێت نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫گران بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێره‌ وه‌ك واڵته‌ پێش���كه‌وتوه‌كان‬ ‫نیه‌ كه‌ پااڵوگ���ه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬من پێم وایه‌ ئه‌مه‌‬ ‫واڵت نیه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ مافیاگه‌رێتیی���ه‌ له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬ئه‌ندامی لیژنه‌ی‌ سامانه‌‬ ‫سروشتییه‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان "رێواس‬ ‫فایه‌ق" به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ لیژنه‌ی‌ سامانه‌‬

‫سروش���تییه‌كانی په‌رله‌م���ان ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ی‌‬ ‫رێگری له‌س���ه‌رۆكی په‌رله‌مانی كوردستان كرا‬ ‫بچێته‌ هه‌ولێ���ر هی���چ كۆبونه‌وه‌یه‌كی ئه‌نجام‬ ‫نه‌داوه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك بونی‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ب���ه‌اڵم وه‌ك په‌رله‌مانتار به‌دواداچون بۆ‬ ‫بابه‌ته‌كان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌ركاتێك نرخی به‌نزین پشتیوانی‬ ‫حكومی لێكرایه‌وه‌و خرایه‌ ژێر حوكمی بازاڕی‬ ‫ره‌ش‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌رزبونه‌وه‌ی‌ نرخی دۆالرو نه‌وت‬ ‫نرخه‌كه‌ی‌ به‌رز ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ نرخی‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ی‌ به‌نزین له‌س���لێمانیدا په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ ب���ه‌رز بونه‌وه‌ی‌ نرخی ن���ه‌وت و دۆالره‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫گۆڕان داوا ده‌كات‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د واژۆی رێكه‌وتنه‌كه‌ بكه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتون‪ ،‬له‌میانه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ یه‌كله‌دوای‬ ‫یه‌كه‌كانی نێوان یه‌كێتی‌و گۆڕان بۆ‬ ‫رێكه‌وتنه‌ سیاسییه‌كه‌‪ ،‬گۆڕان داوایكردوه‌‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د واژۆی رێكه‌وتنه‌كه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬وته‌بێژی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانیش‬ ‫ده‌ڵێت "به‌یه‌كێتیمان وتوه‌ رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌مو یه‌كێتیدا ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی تایب����ه‌ت له‌ن����او‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت����ی نیش����تیمانی‬ ‫كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د ك����ه‌‬

‫"بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان له‌كۆبونه‌وه‌كانی����ان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردس����تان‬ ‫پێیانوتون گ����ۆڕان به‌الیه‌وه‌ گرنگه‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫رێكه‌وتنه‌ له‌گه‌ڵ هه‌م����و باڵه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫بێ����ت نه‌ك ته‌نها باڵێ����ك‪ ،‬ده‌بێت هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌كۆس����ره‌ت ره‌س����وڵ جێگ����ری یه‌كه‌می‬ ‫سكرتێری گش����تی‌و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتی واژۆی‬ ‫ئه‌و رێكه‌وتنه‌ سیاس����ییه‌ بكه‌ن‪ ،‬كه‌ بڕیاره‌‬ ‫له‌دوای كۆبونه‌وه‌ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫رابگه‌یه‌نرێ����ت‪ ،‬یه‌كێتیش جه‌ختیكردۆته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ نه‌وش����یروان مس����ته‌فا واژۆ له‌س����ه‌ر‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ بكات"‪.‬‬ ‫ه����اوكات فه‌ری����د ئه‌سه‌س����ه‌رد ئه‌ندامی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬

‫"پێش����تر خاڵی ناكۆك هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم رۆژی‬ ‫دوش����ه‌ممه‌ دوای����ن كۆبون����ه‌وه‌ی‌ نێ����وان‬ ‫یه‌كێت����ی‌و گۆڕان كراو هیچ خاڵێكی ناكۆك‬ ‫له‌رێكه‌وتنه‌كه‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬بۆیه‌ دوای كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‬ ‫ئه‌و كه‌س����انه‌ دیاریده‌كرێن كه‌ واژۆ له‌سه‌ر‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت " ناتوانرێت كاتی راگه‌یاندنه‌كه‌‬ ‫ده‌ستنیش����ان بكرێ����ت‪ ،‬ده‌بێ����ت پرۆژه‌كه‌‬ ‫ببرێت����ه‌ ئه‌نجومه‌نی س����ه‌ركردایه‌تی‌و پاش‬ ‫په‌سه‌ندكردنی‪ ،‬له‌گه‌ڵ برایانی گۆڕان كات‌و‬ ‫ش����وێن‌و میكانیزم����ی رێكه‌وتنه‌كه‌ دیاری‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌س����ه‌رد ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش����كرد‬ ‫"ئه‌وه‌نده‌ی‌ من ئاگادار ب����م هێرۆ ئیبراهیم‬

‫ئه‌حم����ه‌د زۆر پش����تگیری ل����ه‌و رێكه‌وتنه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌ریه‌ك له‌كۆس����ره‌ت ره‌س����وڵ‌و‬ ‫به‌رهه‌م س����اڵحیش به‌پێ����ی لێدوانه‌كانیان‬ ‫پش����تگیری رێكه‌وتنه‌كه‌ ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كان ده‌بێت گوێ له‌وكه‌سانه‌ بگیرێت‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن����ی س����ه‌ركردایه‌تی تێبینی����ان‬ ‫له‌سه‌ر هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌ ئه‌ندامی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"به‌پێی په‌ی����ڕه‌وی یه‌كێت����ی‌و حزبایه‌تی‪،‬‬ ‫ده‌بێت كۆس����ره‌ت ره‌س����وڵ واژۆ له‌س����ه‌ر‬ ‫رێكه‌وتنه‌ك����ه‌ بكات‪ ،‬بێگومان به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫گ����ۆڕان رێكه‌وتن له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێتی ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌س����ایه‌تی ناكات‪ ،‬به‌وپێیه‌ ده‌بێت‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و به‌رهه‌م ساڵح‌و‬

‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د واژۆی بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ل����ه‌الی خۆیه‌وه‌ دكتۆر ش����ۆڕش حاجی‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ وت "ئ����اگاداری هیچ خاڵێكی‬ ‫ناك����ۆك نی����م له‌رێكه‌وتن����ی سیاس����یی‬ ‫گ����ۆڕان‌و یه‌كێتی هه‌بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌ردوال‬ ‫س����ه‌رنج‌و تێبینیان هه‌یه‌ له‌سه‌ر ناوه‌ڕۆكی‬ ‫رێكه‌وتنه‌ك����ه‌و تائێس����تا كۆتایی نه‌هاتوه‌‪،‬‬ ‫ش����تێكی دیاریكراو نیه‌ كه‌ ببێته‌ كێشه‌ بۆ‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌"‪.‬‬ ‫حاجی جه‌ختیشكرده‌وه‌ "ئێمه‌ رێكه‌وتن‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو ئه‌ندامانی یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان ده‌كه‌ین نه‌ك كه‌سێك یا باڵێک‪،‬‬ ‫به‌ش����اندی یه‌كێت����ی نیش����تیمانیمان وتوه‌‬ ‫"رێكه‌وتن����ی گۆڕان له‌گ����ه‌ڵ هه‌مو یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستانه‌"‪.‬‬

‫به‌شاندی یه‌كێتیمان‬ ‫وتو‌ه رێكه‌وتنی گۆڕان‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستانه‌‬ ‫نه‌ک که‌سێک یان باڵێک‬

‫ئێمەو خەڵکی کوردستان لەخوێنی ئازیزانی تیرۆرکراومان خۆش نابین!‬ ‫بەکر عوسمان‬ ‫ی سەردەشت عوسمان‬ ‫برا ‌‬ ‫شەش ساڵ بەسەر تیرۆری سەردەشتی‬ ‫ئازیزدا تێدەپەرێت‪ ،‬ش���ەش ساڵە هەمو‬ ‫رۆژێک ئومێ���د دەخوازین‌و لەچاوەڕوانی‬ ‫ئەوەداین بکوژانی سەردەش���ت بخرێنە‬ ‫قەف���ەس‌و دادگای���ی بکرێن‌و بەس���زای‬ ‫عادالنە بگەیەنرێن‪ .‬ش���ەش ساڵە هاوار‬ ‫دەکەین دادگاکان لەکوردس���تاندا یاری‬ ‫بەدۆس���یەی خوێن���ی رژاوی ئازیزان���ی‬ ‫ئێمە دەکەن‪ .‬ش���ەش ساڵە بەئەندازەی‬ ‫گەورەیی مەس���ەلەی سەردەشت ئازارو‬ ‫زوخاو دەخەنە دڵمانەوە‪.‬‬ ‫من لێرەدا بەدوای شەش ساڵ لەتاوانی‬ ‫تیرۆری سەردەشت‪ ،‬بەپێویستی دەزانم‬ ‫جارێکیت���ر چەند خاڵێک لەدۆس���یەی‬ ‫سەردەش���ت بخەم���ەوە بەرچاوی هەمو‬ ‫الی���ەک‪ .‬سەردەش���ت زو لەکاتی خۆیدا‬ ‫راگری کۆلی���ژی ئ���اداب‌و بەڕێوەبەری‬ ‫پۆلیسی هەولێری لەهەڕەشەکان بۆسەر‬ ‫ژیانی ئاگادار کردۆتەوە‪ .‬تەنانەت بەپێی‬ ‫قسەی ڕێکخەری سەنتەری میترۆ باسی‬ ‫لەوە کردوە لەوکاتەی کە هەڕەشەکانی‬ ‫لێکراوە‪ ،‬چەند جارێک لەالیەن بەرپرسی‬ ‫حیزبی قوتابی���ان‪ ،‬بانگکراوە تەحقیق‌و‬ ‫لێکۆڵین���ەوەی لەگەڵ ک���راوە‪ .‬ئەوکاتە‬ ‫ئەو بەس���ەنتەری میت���رۆی ڕاگەیاندوە‬ ‫"من گومانم هەیە کە بەرپرس���ی حیزبی‬ ‫قوتابیان لەپشتی هەڕەشەکانەوەن"‪.‬‬ ‫ل���ە ‪ 2010/5/4‬دا کاتژمێر (‪– 8:25‬‬ ‫‪ ) 8:20‬دا‪ ،‬لەبەردەم "پەیمانگای هونەرە‬ ‫جوانەکان" و بەرامبەر "کۆلێژی ئاداب"‪،‬‬ ‫بە بەرچ���اوی(‪ )٣‬پۆلیس���ی زێرەڤانی‬ ‫(دوری نێوانیان چەند مەترێک بوە)و بە‬ ‫بەرچاوی چەندین کەس لەسەر شەقام ‪.‬‬ ‫لەالیەن (‪ )٢‬کەس بەزۆرو لێدان سواری‬ ‫س���ەیارەیەکی "کیای سپی ژمارە کاتی‬ ‫ده���ۆک دەکرێ‌و دەڕفێن���درێ‪ .‬ژمارەی‬ ‫کەسەکانی نێو کیاکە (‪ ) ٤‬کەس بونەو‬ ‫(‪ )٤‬کەسی تریش وەک پاسەوان لەنێو‬ ‫ئۆتۆمۆبێلێکی رەش���ی بی ئێم بەشدار‬ ‫بون‪.‬‬ ‫ه���ەر ئەوکاتە لەکاتژمێ���ر ‪ 8:30‬دا‬ ‫پۆلیس‌و ئاس���ایش‌و تەواوی خاڵەکانی‬ ‫پش���کنینی هەولێر ل���ەم روداوە ئاگادار‬ ‫دەکرێنەوە‪ .‬لەڕێگای تەلەفۆن‌و جیهازی‬ ‫ئاسایشی بەشی سەیتەرات‪.‬‬ ‫لەئێ���وارەی ‪ 2010/5/5‬دا لەڕێ���گای‬ ‫تێکست لە "کوردستان تیڤی" ژمارەیەک‬ ‫باڵودەکرێتەوە بۆ هەواڵی سەردەش���ت‪.‬‬ ‫ب���ەدوای پەیوەندیک���ردن ب���ەو ژمارە‬ ‫تەلەفۆن���ە‪ ،‬خاوەنی ژمارەک���ە دەڵێ‪:‬‬ ‫کاتژمێ���ر ‪ 5:30‬ئێ���وارە لەگەڕەک���ی‬ ‫"ح���ی الوح���ده‌" لەموس���ڵ جەنازەی‬ ‫سەردەشتی دۆزیوەتەوە‪ ،‬بەدەست‌و قاچ‬ ‫بەستراوەیی‌و فیشەک نراوە بەدەمیەوەو‬ ‫عەالگەیەکی ڕەش کراوەتە سەری‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر بگەڕێین���ەوە ب���ۆ رۆژەکانی‬ ‫سەرەتای تیرۆری سەردەشت‪ ،‬نزیکەی‬ ‫هەفتەیەک بەسەر رفاندنەکەی‌و سێ رۆژ‬ ‫بەس���ەر تیرۆری ئەو تێپ���ەڕی‪ ...‬بەاڵم‬ ‫دەسەاڵتداران‌و دەزگا ئەمنیەکانی هەولێر‬ ‫هیچ پەروەندەیەکی���ان بۆ لێکۆڵینەوەو‬ ‫دۆسیەکەی نەبو‪.‬‬ ‫لەژێر فشاری ناڕەزایەتی جەماوەری‌و‬ ‫خەڵک ب���و‪ ،‬لەالیەن س���ەرۆکی هەرێم‬ ‫لیژن���ەی لێکۆڵین���ەوە ب���ۆ دۆس���یەی‬ ‫تیرۆری سەردەشت پێکهات‪ ....‬سەرەتا‬ ‫بەئێمەی���ان راگەیاند کە لیژنەکە بریتیە‬ ‫لەبەرپرسی پۆلیسی هەولێر‪ ،‬بەرپرسی‬ ‫ئاسایشی هەولێر‪ ،‬بەرپرسی دژەتیرۆری‬ ‫هەولێرو بەسەرپەرشتی وەزیری ناوخۆی‬

‫رەتکردەوە کە دابویانە پاڵ"‪.‬تۆمەتبارەکە‬ ‫لەقس���ەکانیدا لەبەردەم دادوەر ئاماژەی‬ ‫بۆ ئەوە کردوە کە ئەو "نە سەردەش���ت‬ ‫عوس���مانی بینیوە‌و نە ناسیویەتی‌و نە‬ ‫دەستیشی لەکوش���تنیدا هەیە"‪ .‬بەپێی‬ ‫زانیاریەکان‌و هەواڵی گۆڤاری لڤین کە لە‬ ‫‪ ٢٠١٣-٥-١٤‬باڵوکراوەتەوە‪ .‬ناوبراو پێش‬ ‫تیرۆری سەردەشت لەزینداندا بوە‪ .‬واتە‬ ‫تۆمەتبارەکە لەوکاتەدا لەزیندان بوە کە‬ ‫سەردەشت تیرۆر کراوە‪.‬‬ ‫ئیتر ل���ەو ب���ەروارە ب���ەدواوە هەمو‬ ‫شتێک سەبارەت بەدۆسیەی سەردەشت‬ ‫لەدادگای هەولێر بەنهێنی کراو راگەیەندرا‬ ‫کە تۆمەتبارەکە ئازادکرا‪.‬‬ ‫دەبێ ئ���ەوە بڵێم ک���ە راپۆرتەکانی‬ ‫لیژن���ەی لێکۆڵین���ەوەو س���یناریۆکانی‬ ‫دادگای هەولێر لەالیەن ئێمە سەرلەبەری‬ ‫ڕەتکرایەوەو لەکاتی خۆیدا ڕامانگەیاند‬ ‫ئەوە له‌ئه‌لفه‌وه‌ تاكو یای هه‌ڵبه‌ستراو و‬ ‫چه‌واشه‌کارانه‌یه‌‌و هه‌وڵێكه‌ بۆ شێواندنی‬ ‫حه‌قیق���ه‌ت‌و ش���اردنه‌وه‌ی تاوانه‌ك���ه‌و‬ ‫رزگاركردنی تاوانباران له‌سزا‪.‬‬

‫لەکاتی لێکۆڵینەوەدا‬ ‫کاتێک کە لیژنەکە‬ ‫خوێندکارانی زانکۆو‬ ‫هاوڕێیانی سەردەشتیان‬ ‫بانگکردبو‪ ،‬زیاتر‬ ‫لێکۆڵینەوەو فشارهێنان‬ ‫بو بۆ قوتابیان‌و‬ ‫هاوڕێیانی سەردەشت‬ ‫زۆرێک لەقوتابیەکان‬ ‫پەیوەندیان پێمانەوە‬ ‫کردو هاتن بۆ المان‬ ‫باسیان لەو شێوە‬ ‫ناشیرینەی مامەڵەی‬ ‫لیژنەی لێکۆڵینەوە‬ ‫کرد‪ ،‬کە بێڕێزی‬ ‫زۆریان پێکراوەو‬ ‫حکومەت���ی هەرێ���م‪ .‬ب���ەدوای ‪ ٢‬رۆژ‬ ‫لەڕاگەیاندنی هەواڵی پێکهاتنی لیژنەی‬ ‫لێکۆڵین���ەوە‪ ...‬دواتر لیژنەکە بە نهێنی‬ ‫ک���راو مەعل���وم نەبو لە چ کەس���انێک‬ ‫پێکهاتوە‪.‬‬ ‫کارەکانی لێژنەی لێکۆڵینەوە‪:‬‬ ‫یەکەمین کارێک کە لیژنەی لێکۆڵینەوە‬ ‫کردی‪ ،‬لێکۆڵینەوە لەرۆژنامەنوس���ان‌و‬ ‫سەرنوس���ەری رۆژنام���ە ئەهلیەکان بو‪.‬‬ ‫لێکۆڵین���ەوە لەوەی ک���ە بۆچی واتان‬ ‫نوسیوە؟ بۆ وا هەڵوێس���تتان گرتوە؟‬ ‫بۆچی ئەو بابەت‌و وتارانە لەسەر تیرۆری‬ ‫سەردەش���ت باڵوکراوەت���ەوە؟ ب���ۆ ئەو‬ ‫قەزیەتان ئەوەندە گەورە کردۆتەوە؟ بۆ‬ ‫هانی خەڵک دەدەن بۆ خۆپیشاندان؟ و‬ ‫بۆچی‌و بۆچیتر‪...‬‬ ‫لەکات���ی لێکۆڵین���ەوەدا کاتێ���ک‬ ‫ک���ە لیژنەک���ە خوێندکاران���ی زانک���ۆو‬ ‫هاوڕێیان���ی سەردەش���تیان بانگکردبو‪،‬‬ ‫زیات���ر لێکۆڵینەوەو فش���ارهێنان بو بۆ‬ ‫قوتابیان‌و هاوڕێیانی سەردەشت‪ ،‬زۆرێک‬ ‫لەقوتابی���ەکان پەیوەندی���ان پێمانەوە‬ ‫کردو هاتن بۆ المان باس���یان لەو شێوە‬ ‫ناشیرینەی مامەڵەی لیژنەی لێکۆڵینەوە‬ ‫کرد‪ ،‬کە بێڕێزی زۆریان پێکراوەو چۆن‬ ‫بەبێڕێ���زی تەحقیقیان لێک���راوە‪ .‬هەتا‬ ‫تەنانەت ئ���ەو زانیاریان���ەی هاوڕێیانی‬ ‫سەردەش���ت ب���ۆ لێکۆڵەوەرەکانی���ان‬ ‫باسکردبو بە گاڵتەوە وەرگیراوە‪.‬‬ ‫لەڕاستیدا لیژنەی لێکۆڵینەوە‪ ،‬هەمو‬ ‫کارەک���ەی لێکٶڵینەوە لەوکەس���انە بو‬ ‫ک���ە لەتی���رۆری سەردەش���ت هاتبونە‬ ‫دەن���گ‪ ،‬نەک تیرۆرس���تان‌و بکوژەکانی‬ ‫سەردەشت‪.‬‬

‫سه‌رده‌شت عوسمان‬ ‫ڕونکردنەوەکانی لیژنەی لێکۆڵینەوە‪:‬‬ ‫ڕونکردنەوەی یەک���ەم‪:2010/5/26 :‬‬ ‫به‌دوای ‪ ٣‬هه‌فت ‌ه له‌تیرۆری سه‌رده‌ش���ت‬ ‫"لیژنه‌ی لێكۆڵین���ه‌و‌ه له‌تاوانی رفاندن‌و‬ ‫كوش���تنی (سه‌رده‌ش���ت عوسمان)" ‪،‬‬ ‫یەکەمین ڕونکردنەوەی بەناوی ئه‌نجام ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌ لەدۆسیەی‬ ‫سەردەشت باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫لەڕونکردنەوەکەدا دو خاڵ باس کرابو‪،‬‬ ‫هەردو خاڵەکە پێچەوانەی ڕاس���تیەکان‬ ‫بو‪ .‬له‌ڕونکردنه‌وه‌که‌دا هاتبو‌" تاوانلێكراو‬ ‫به‌ی���ه‌ك گولله‌ی ده‌مانچ ‌ه ك���وژراو‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌پێشه‌وه‌ی س���ه‌ری دراوه‌و له‌پشتملی‬ ‫گی���ر بوه‌و هی���چ ئاس���ه‌وارێكی لێدان‌و‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دان پێش كوشتنی له‌سه‌ر‬ ‫الش���ه‌ی كوژراو به‌دی نه‌ك���راوه‌‪ ".‬ئەوە‬ ‫س���ەرەتای هەوڵێک بو بۆ شاردنەوەی‬ ‫راس���تی ڕوداوه‌کە‌‌‌‪ .‬راستیه‌که‌ی ئه‌وه‌ب ‌و‬ ‫"ک ‌ه سه‌رده‌ش���ت به‌لێدانی گولله‌ له‌نێ ‌و‬ ‫ده‌م���ی‌و ده‌رچونی له‌پش���تی س���ه‌ری‬ ‫تی���رۆر ئه‌کرێ‪ .‬هاوکاتیش ئاس���ه‌واری‬ ‫لێدان‌و ئه‌شکه‌نجه‌دان له‌سه‌ر جه‌سته‌ی‬ ‫سه‌رده‌شت زۆرو ئاش���کرابو" بۆ هەردو‬ ‫خاڵەک���ەش بەڵگەی وێن���ەو ڤیدیۆیی‌و‬ ‫چەندین شایەد هەیە‪.‬‬ ‫رونکردن���ەوەی دوەم‪:2010/9/10 :‬‬ ‫ب���ه‌دوای ‪ 4‬مان���گ‌و ‪ 10‬رۆژ‪ ،‬لیژن���ەی‬ ‫لێکۆڵین���ەوە رونکردن���ەوەی دوەم���ی‬ ‫باڵوک���ردەوە‪" .‬لەپ���اش کۆکردن���ەوەو‬ ‫ی چەندین‬ ‫تاوتوێک���ردن‌و ش���یکردنەوە ‌‬ ‫ی جیاجیا لەالیەن‬ ‫زانیاری لەس���ەرچاوە ‌‬ ‫ی لێکۆڵینەوە دەرکەوت کەسێکی‬ ‫لیژنە ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ەر بەگروپی‌ انسار االس�ل�ام بەناو ‌‬

‫(هش���ام محمود اس���ماعیل)تەمەن ‪28‬‬ ‫ی‬ ‫س���اڵ بەرەگەز کورد‪ ،‬دانیشتوی‌ شار ‌‬ ‫ی‬ ‫موس���ڵ پیش���ەی‌ فیتەرە لەپیشەساز ‌‬ ‫ی هەبوە‬ ‫ی دەس���ت ‌‬ ‫ی بێج��� ‌‬ ‫ش���ارۆچکە ‌‬ ‫لەش���ەهید کردنی‌ ناوبراو"‪ .‬ئینجا هاتن‬ ‫دانپێدانان���ی کەس���ی ناوب���راو بەڤیدیۆ‬ ‫لەس���ەر کەناڵ���ی "کوردس���تان تیڤی"‬ ‫باڵوکردەوە‪.‬‬ ‫س���یناریۆی لیژن���ه‌ی لێکۆڵینه‌وه‌کە‪.‬‬ ‫یەکەم هەوڵیدا بۆ شاردنەوەو پەنادانی‬ ‫بکوژان���ی راس���تەقینەی سەردەش���ت‪.‬‬ ‫دوەم هەوڵدان بۆ تیرۆری شه‌خس���یه‌تی‬ ‫سه‌رده‌ش���ت‌و دوبار‌ه تیرۆرکردنه‌وه‌ی‪.‬‬ ‫ئەوە هەمو دۆسیەکەو راپۆرتی لیژنەی‬ ‫لێکۆڵین���ەوە بریتی ب���و لەچیرۆکێکی‬ ‫عەنتیکەی ‪ ٤٠٠‬وش���ەیی‪ ،‬کە لەقوتوی‬ ‫هیچ عەتارێ نادۆزرێتەوە‪.‬‬ ‫پرۆسەی دادگاکە‪:‬‬ ‫ئیتر لەوکاتەوە دادگای هەولێر دەبێتە‬ ‫شانۆی پێشکەشکردنی سیناریۆکە‪...‬‬ ‫لێرەدا شتێک گرنگە بەوردی سەیری‬ ‫بکەین‪ .‬هەمو دۆس���یەکەی الی لیژنەی‬ ‫لێکۆڵین���ەوەو دادگای هەولێ���ر بریتیە‬ ‫لەدو راپۆرتی ‪ ٤٠٠‬وشەیی‌و ‪ ٣‬دانیشتنی‬ ‫ناڕۆشنی دادگا‪.‬‬ ‫دانیش���تنەکانی داگا لەرۆژەکان���ی‬ ‫‪،‬‬ ‫‪2013/1/7‬‬ ‫(‪،2012/3/27‬‬ ‫‪)2013/2/13‬‬ ‫ی ش���وباتی‬ ‫لەدانیش���تنی رۆژی ‪‌ 13‬‬ ‫‪ ٢٠١٣‬لەدادگای تاوانەکانی هەولێر‪ ،‬ئەو‬ ‫تۆمەتبارەی بەکوش���تنی رۆژنامەنوس‬ ‫سەردەشت عوس���مان تۆمەتبار کرا بو‬ ‫لەقسەکانی پەشیمان بوە‌و ئەو تۆمەتەی‬

‫سەردەشت ڕۆژنامەنوس بو یا قوتابی؟‬ ‫ئینکاری ڕۆژنامەنوس���ی سەردەشت‬ ‫خاڵێکی گرنگی نێو پرۆس���ەو دۆسیەکە‬ ‫بو‪ .‬راگەیاندنەکان���ی پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان لەس���ەر ئەوە کاریان دەکرد‬ ‫"سەردەش���ت عوسمان قوتابی زانکۆ بو‬ ‫نەک رۆژنامەنوس"‪.‬‬ ‫ئامان���ج ل���ەو مەس���ەلەیە چی بو؟‬ ‫چ ش���تێک لەمەس���ەلەو دۆس���یەی‬ ‫تیرۆرەک���ە دەگۆڕێ؟ ئ���ەو لوغزە چی‬ ‫بو بۆ لێس���ەندنەوەی کاری ڕۆژنامەوانی‬ ‫لەسەردەشت؟ بەراستی ئەوە بەڵگەیەکی‬ ‫مەلموستر دەخاتە سەر دۆسیەی تیرۆری‬ ‫ڕۆژنامەنوس سەردەشت عوسمان‪.‬‬ ‫پەیکەری سەردەشت عوسمان بۆ‬ ‫ئازادی‪:‬‬ ‫پەیکەری سەردەش���ت عوس���مان بۆ‬ ‫ئ���ازادی‪ ،‬یەکێکیت���ر لەو مەس���ەالنەیە‬ ‫دەس���ەاڵتی هەولێربەحەساس���یەتێکی‬ ‫زۆرەوە مامەل���ەی لەگ���ەڵ ک���رد‪.‬‬ ‫بەدوای ئ���ەوەی لەالی���ەن کەمپینێکی‬ ‫سەراس���ەری‌و جەم���اوەری ه���اوکاری‌و‬ ‫کۆم���ەک بۆ دروس���تکردنی پەیکەرەکە‬ ‫پش���تیوانی لێکرا‪ .‬بەهەوڵی ژمارەیەک‬ ‫لەهونەرمەندانی دڵسۆزو دەستڕەنگین‌و‬ ‫خۆبەخ���ش پەیکەرەک���ە دروس���تکرا‪.‬‬ ‫بەشێوەی فەرمی داوای مۆڵەتی دانانی‬ ‫پەیکەرەکەم���ان ئاراس���تەی پارێزگای‬ ‫هەولێر کرد‪ .‬تاکو ئێس���تاکەش وەاڵمی‬ ‫نوس���راو بەداواکاریەکەمان نەدرایەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم وەاڵمێکی ڕاس���تەوخۆ درایەوە "‬ ‫پێویس���ت ناکات خۆت���ان ماندو بکەن‪،‬‬ ‫بەهیچ ش���ێوەیەک ڕێگ���ە بەدانانی ئەو‬ ‫پەیکەرە نادرێ لەهەولێر"‪.‬‬ ‫رۆژو س���اڵ تێدەپەڕێ‪ ،‬ئەو دەسەاڵتە‬ ‫سیس���تماتیک کار لەسەر ئەوە دەکات‪،‬‬ ‫هەر کەسێک دژی گەندەڵی‌و ناعەدالەتی‬ ‫بێت‪ .‬سەرکوتی دەکات یا تیرۆر دەکرێ‪.‬‬ ‫لە ‪ ٢٥‬س���اڵی ڕاب���ردودا هیچ تیرۆرێکی‬ ‫ڕۆژنامەنوس���ان یا سیاس���ی ئاش���کرا‬ ‫نەب���وەو دادگای���ی نەک���راوە‪ .‬لەوەتەی‬ ‫لەکوردس���تان تیرۆری هەڵس���وڕاوانی‬ ‫سیاس���ی‌و رۆژنامەنوس���انی رەخنەگری‬ ‫دەس���ەاڵتی گەن���دەڵ‌و زۆردار دەکرێ‪،‬‬ ‫هیچ تیرۆرێک ئاش���کرا نەب���وەو نابێ‪.‬‬ ‫ش���اپورو قابی���ل بکوژەکانیان لەس���ەر‬ ‫ت���ۆڕی ئەنتەرنی���ت دان بەتاوانەکەیان‬ ‫دەنێ���ن‌و وردەکاریەکان���ی دەگێڕنەوە‪،‬‬ ‫نەک کەس لەگ���وڵ کاڵتریان پێ ناڵێت‬

‫بەڵکو هەیان���ە لەدەس���ەاڵت جێگایان‬ ‫پێ���دراوە‪ .‬نەزیر عمر‪ ،‬رەئوف ئاکرەیی‪،‬‬ ‫رێناس‪ ،‬فرانس���یس‪ ،‬عەبدولستار تاهیر‬ ‫ش���ریف‪ ،‬س���ۆرانی مامە حەم���ە‪ ،‬کاوە‬ ‫گەرمیانی‪ ،‬بەکر عەلی‪ ،‬فەرهاد فەرەج‪،‬‬ ‫حەمەی حەالق و هاوڕێکانی‪ ،‬قوربانیانی‬ ‫خۆپیش���اندانەکانی ‪١٧‬ی ش���وبات‪،‬‬ ‫تا دەگات���ە تیرۆری ئاش���کرای پۆلێک‬ ‫هەڵس���وڕاوی کۆمۆنیست لەناوجەرگەی‬ ‫ش���اری س���لێـمانی‌و بەرۆژی روناک‪...‬‬ ‫ئەمانەو دەیان‌و سەدانی تر‪.‬‬ ‫ب���ۆ هەم���و ئەوان���ە یەک کەس���یش‬ ‫لەتاوانکاران���ی راس���تەقینە ئاش���کرا‬ ‫نەک���راون‌و دادگایی نەک���راون‪ .‬ئەوەی‬ ‫ک���راوە ش���اردنەوەی ڕاس���تیەکان بوە‬ ‫بەهێنانی کەس���ێکیترو بەهەڵبەس���تنی‬ ‫سیناریۆ کۆتایی بەمەسەلەکان هێنراوە‪.‬‬ ‫ب���ۆ؟ بۆچ���ی تاوانکارانی راس���تەقینە‬ ‫دادگایی ناکرێن؟‬ ‫ئەمڕۆ ڕاشکاوانە بەپارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان‌و دەس���ەاڵتدارانی کوردستان‬ ‫ڕادەگەیەنین‪ .‬ئێوە هەزارویەک رێگەتان‬ ‫لەبەردەمداب���و بۆ وەاڵمدان���ەوەی ئەو‬ ‫تۆمەتان���ەی بەرەوڕوت���ان کرای���ەوە‬ ‫لەتیرۆری سەردەشت دا‪.‬‬ ‫ئێمە چ وەکو کەس���وکارو بنەماڵەی‬ ‫ئ���ەو قوربانیانەی ک���ە تیرۆرکراون‪ ،‬چ‬ ‫وەکو خەڵکی ئازادیخوازی کوردس���تان‪،‬‬ ‫لەخوێنی هی���چ یەک ل���ەو ئازیزانەمان‬ ‫خۆش نابین‪.‬‬ ‫ب���ەرزو بەڕێز بێت یادی سەردەش���ت‬ ‫عوسمان‪.‬‬ ‫ش���کۆدارە یادی هەمو ئەو مرۆڤانەی‬ ‫لەپێناو ژی���ان‌و عەدالەت‌و ئازادیدا گیان‬ ‫دەبەخشن‪.‬‬

‫پەیکەری سەردەشت‬ ‫عوسمان بۆ‬ ‫ئازادی‪ ،‬یەکێکیتر‬ ‫لەو مەسەالنەیە‬ ‫دەسەاڵتی هەولێر‬ ‫بەحەساسیەتێکی‬ ‫زۆرەوە مامەلەی‬ ‫لەگەڵ کرد‪.‬‬ ‫بەدوای ئەوەی‬ ‫لەالیەن کەمپینێکی‬ ‫سەراسەری‌و‬ ‫جەماوەری‬ ‫هاوکاری‌و کۆمەک‬ ‫بۆ دروستکردنی‬ ‫پەیکەرەکە پشتیوانی‬ ‫لێکرا‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫له‌ناو جل‌و مه‌نجه‌ڵ‌و پایسكیلدا‬

‫فێڵه‌كان ‌ی داعش بۆ چاندنی‌ بۆمب‌ له‌رومادی‌‬

‫رومادی ‪ %60‬وێرانبووه‌‬ ‫هێنابوو‪ ،‬نه‌یانزانیبوو كوشنی‌ پایسكیله‌كه‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬که‌مال عه‌یاش‪ ،‬ئه‌نبار‬ ‫ته‌قه‌مه‌نی‌ تێكراوه‌"‪.‬‬ ‫فه‌ه���داوی‌ به‌"نیق���اش"ی‌ وت "هێ���زه‌‬ ‫ئ���ه‌و هه‌م���وو پاش���ماوه‌ی‌ بۆم���ب‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نیی���ه‌ی‌ داعش له‌روم���ادی‌ له‌دوای‌ ئه‌منیی���ه‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ پیش���ه‌ییانه‌‬ ‫خۆی‌ جێی‌ هێشتووه‌ بووه‌ته‌ مه‌ترسییه‌كی‌ مامه‌ڵ���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ ماڵه‌كاندا ناك���ه‌ن‌و هه‌ر‬ ‫راس���ته‌قینه‌ به‌س���ه‌ر ژیان���ی‌ خه‌ڵك���ی‌ تێی���ان ده‌په‌ڕێنن‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ به‌هۆی‌ كه‌می‌‬ ‫تواناو ش���اره‌زاییه‌وه‌ بێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ ئاگامان‬ ‫شاره‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫لێی���ه‌ رۆژان���ه‌ ده‌یان بۆمب له‌ش���اره‌كه‌دا‬ ‫عه‌لی‌ فه‌ه���داوی‌ كه‌ له‌ناوچ��� ‌هی‌ حه‌ی‌ ده‌ته‌قێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫دایكی‌ ئه‌یمه‌ن ژنێكی‌ ته‌مه‌ن شه‌س���ت‬ ‫مه‌لعه‌بی‌ رومادی‌ نیش���ته‌جێیه‌یه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و دانیش���توانه‌ كه‌م���ه‌ ‌ی رومادی‌ كه‌ به‌ر س���اڵه‌و له‌گه‌ڕه‌كی‌ جمهوری‌ نیشته‌جێیه‌‪،‬‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژێك گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ ش���اره‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌و ك���ه‌ له‌باخچ���ه‌ی‌ ماڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆیان‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌ر ش���تێك به‌ته‌له‌وه‌ به‌سرابوو دانیش���تووه‌ كه‌ به‌ته‌واوی‌ وێ���ران بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���تمان لێوه‌ نه‌ده‌دا‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ چیرۆكی‌ بۆمب‌و ته‌قه‌مه‌نییه‌كانی‌ داعش بۆ‬ ‫دڵنیایان كردبووینه‌وه‌ كه‌ هیچ كێش���ه‌یه‌ك كوڕه‌زاو كچه‌زاكانی‌ ده‌گێرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دایكی‌ ئه‌یمه‌ن هێما بۆ منداڵێكی‌ بچووك‬ ‫له‌ئارادا نییه‌"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت "پاش چه‌ند كاتژمێرێك چووم ده‌كات كه‌ له‌نزیكیه‌وه‌ دانیشتووه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ئاوی‌ خواردن���ه‌وه‌ له‌بازاڕێكی‌ نزیك بكڕم‪" ،‬باوكی‌ ئ���ه‌م منداڵه‌ پێی‌ وتم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫به‌ر له‌وه‌ی‌ بگه‌مه‌وه‌ ده‌نگی‌ ته‌قینه‌وه‌یه‌ك بۆ شارو له‌بارودۆخی‌ ماڵه‌وه‌ دڵنیا ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌ماڵ���ه‌وه‌ هات ك���ه‌ به‌هۆی���ه‌وه‌ براكه‌م‌و كه‌ ته‌له‌فۆنی‌ بۆ كردین تێی‌ گه‌یاندین ئه‌و‬ ‫كچه‌ك���ه‌ی‌ گیانی���ان له‌ده‌س���تدا‪ ،‬چونكه‌ ناوه‌ چۆن وێران بووه‌"‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌دا فرمێس���ك به‌چاوی���دا دێته‌‬ ‫براكه‌م چووبوو پایسكیله‌كه‌ی‌ بۆ كچه‌كه‌ی‌‬

‫خواره‌وه‌و ده‌ڵێ���ت "نه‌مانزانی‌ رۆژی‌ دواتر‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌ ده‌نێژین‪ ،‬كوڕه‌كه‌م چوبوو جله‌‬ ‫ژنانه‌كان له‌ژووری‌ نوستنه‌كه‌ كۆبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌یزانیب���وو پارچه‌ی���ه‌ك ل���ه‌و جالن���ه‌‬ ‫به‌ته‌لێك���ه‌وه‌ به‌س���تراوه‌ به‌بۆمبێكه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ژێر سیسه‌مه‌كه‌ داندراوه‌و ده‌ته‌قێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێت "هه‌موو ش���تێك له‌م شاره‌دا‬ ‫مه‌ترس���ی‌ له‌س���ه‌ره‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ن���او ماڵ‌و‬ ‫ش���ه‌قامه‌كانیش هه‌م���ووی‌ بۆمب���ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ب���ه‌ر له‌ه���ه‌ر هه‌نگاوێك ه���ه‌زار جار بیر‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌وه‌ی‌ هێزه‌ ئه‌منییه‌كان له‌مانگی‌‬ ‫كانوونی‌ یه‌كه‌می‌ راب���ردووه‌وه‌ رومادییان‬ ‫ئازادكردووه‌ (‪110‬ك���م خۆرئاوای‌ به‌غدا)‪،‬‬ ‫چه‌ندی���ن رێكخ���راوو الیه‌ن���ی‌ سیاس���ی‌‬ ‫هه‌وڵیان ده‌دا خه‌ڵكه‌ك���ه‌ی‌ بۆ بگێڕنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر به‌راس���تیش له‌مانگی‌ نیسانه‌وه‌ چه‌ند‬ ‫خێزانێك ده‌ستیان كرد به‌گه‌ڕانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ بۆمب‌و ته‌قه‌مه‌نییه‌وه‌ زۆر خێزانی‌‬ ‫تر ناوێرن بگه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫قوربانیانی‌ ته‌قه‌مه‌نییه‌كانی‌ داعش ته‌نها‬ ‫هاواڵتیانی‌ س���یڤیل نی���ن‪ ،‬به‌ڵكو هه‌فتانه‌‬

‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كانیش لێیان ده‌كوژرێت‪.‬‬ ‫موسته‌فا عه‌لوانی‌ یه‌كێك له‌كارمه‌ندان ‌ی‬ ‫ده‌زگا ‌ی پوچه‌ڵكردن���ه‌وه‌ی‌ ته‌قه‌مه‌ن���ی‌‬ ‫له‌رومادی‌ به‌"نیقاش"ی‌ وت "كه‌می‌ تواناو‬ ‫شاره‌زایی‌ بووه‌ته‌ رێگری‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌فتانه‌ هاوڕێمان لێ‌ شه‌هید ده‌بێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌س���انی‌ خۆبه‌خ���ش له‌پۆلیس‌و س���وپا‬ ‫یارمه‌تیمان ده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫عه‌لوان���ی‌ ده‌ش���ڵێت "داع���ش چه‌ن���د‬ ‫رێگه‌یه‌كی‌ جیاواز‌و ئاڵ���ۆزی‌ به‌كارهێناوه‌‬ ‫بۆ چاندنی‌ ته‌قه‌مه‌نی‌‪ ،‬زۆرجار له‌شوێنێكی‌‬ ‫ماڵدا دایناوه‌ كه‌ ژن‌و منداڵ ده‌س���تی‌ بۆ‬ ‫ببه‌ن‪ ،‬له‌زۆربه‌ی‌ ئه‌و مااڵنه‌ی‌ بۆی‌ چووین‬ ‫له‌ناو یاری‌ من���دااڵن‌و مه‌نجه‌ڵ‌و كه‌لوپه‌لی‌‬ ‫چێشتخانه‌دا ته‌قه‌مه‌نی‌ هه‌بووه‌"‪.‬‬ ‫ده‌دات‌و‬ ‫به‌قس���ه‌كانی‌‬ ‫درێ���ژه‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت "هاری���كاری‌ خه‌ڵكی‌ ش���اره‌كه‌‬ ‫له‌ئاگاداركردنه‌وه‌مان كاتێك ته‌نێكی‌ نامۆ‬ ‫ده‌بین���ن‌و لێی‌ نزیك نابن���ه‌وه‌‪ ،‬وایكردووه‌‬ ‫ژماره‌ی‌ قوربانییه‌كان كه‌م ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ لۆكاڵی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ پوچه‌ڵكردن���ه‌وه‌ی‌ می���ن‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نییه‌كان���ی‌ روم���ادی‌ ده‌درێ���ت‬ ‫له‌رێ���ی‌ دروس���تكردنی‌ ش���انه‌ی‌ قه‌یران‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ به‌رگری‌ شارس���تانی‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ ژینگه‌ی‌ ئه‌نبارو ده‌زگای‌‬ ‫پوچه‌ڵكردن���ه‌وه‌ی‌ ته‌قه‌مه‌ن���ی‌‪ ،‬له‌ژێ���ر‬ ‫چاودێری‌ پسپۆڕانی‌ نێوده‌وڵه‌تیدا‪.‬‬ ‫ته‌ها عه‌بدولغه‌نی‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌نجوومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ ئه‌نب���ار له‌مڕووه‌وه‌ به‌"نیقاش"ی‌‬ ‫وت "ئامارێكی‌ دروس���تمان له‌به‌رده‌س���تدا‬ ‫نیی���ه‌ س���ه‌باره‌ت به‌بۆم���ب‌و ته‌قه‌مه‌نییه‌‬ ‫چێنراوه‌كان���ی‌ ئه‌نبار‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫كاولكاریی���ه‌ی‌ داعش دروس���تی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ندین موشه‌ك هه‌ن‬ ‫نه‌ته‌قیونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم تائێس���تا هێزه‌‬ ‫ئه‌من���ی‌‌و كادیره‌ ئه‌ندازه‌یی���ه‌كان نزیكه‌ی‌‬ ‫هه‌شت هه‌زار بۆمبیان هه‌ڵگرتووه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێت "پارێزگای‌ ئه‌نبار گرێبه‌ستی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانیایه‌ك���ی‌ تایبه‌تمه‌ن���دی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ ك���ردووه‌و ئ���ه‌و كۆمپانیایه‌ش‬ ‫له‌الی‌ خۆیه‌وه‌ گرێبه‌س���تێكی‌ تری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمپانیایه‌كی‌ عێراقی‌ ك���ردووه‌و پێكه‌وه‌‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫تێكشكاندنی‌ به‌ربه‌سته‌كانی‌ ناوچه‌ی‌ سه‌وز‬

‫بۆیه‌كه‌مجار خۆپیشانده‌ران سێڵفی‌‬ ‫ی په‌رله‌مانتاران ده‌گرن‬ ‫له‌سه‌ر كورس ‌‬

‫له‌ئاواره‌وه‌ بۆ ئاواره‌‬

‫چوار كچ ده‌نگی‌ ئاواره‌كانی‌ سوریاو‬ ‫عێراق ده‌گه‌یه‌نن‬ ‫كڕین‌و فرۆشتنی‌ له‌فه‌یسبووك‬

‫چه‌ندی����ن ك����ه‌س بوونه‌ت����ه‌ قوربانی‌‬ ‫ی كۆمپانیاو په‌یج ‌ه ساخته‌كان‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫خۆرئاوای‌ رومادی‌ پاكده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬پێم وایه‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 90‬رۆژدا ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌ نیمچ ‌ه‬ ‫خاڵی‌ ده‌بێت له‌بۆمب‌و ته‌قه‌مه‌نی‌"‪.‬‬ ‫له‌الی‌ خۆی���ه‌وه‌ باڵیۆزخانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌به‌غدا هه‌نگاوێكی‌ هاوشێوه‌ی‌ هه‌ڵهێناوه‌و‬ ‫له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���دا رایگه‌یان���د ك���ه‌ ب���ڕی‌‬ ‫پێن���ج ملی���ۆن دۆالری‌ ته‌رخانك���ردووه‌‬ ‫بۆ هاری���كاری‌ روم���ادی‌ له‌پاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ته‌قه‌مه‌ن���ی‌‌و چاككردن���ه‌وه‌ی‌ ژێرخانی‌‬ ‫ش���اره‌كه‌و هاوكاریكردنی‌ خه‌ڵكی‌ شاره‌كه‌‬ ‫بۆ گه‌ڕانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌كه‌دا ئام���اژه‌ به‌وه‌ كراوه‌ كه‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ی‌ ته‌قه‌مه‌نی‌‬ ‫س���ه‌ر به‌كاروباری‌ سیاس���ی‌‌و س���ه‌ربازی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا گرێبه‌س���تی‌‬ ‫داوه‌ به‌كۆمپانیای‌ (یانوسی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌)‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌هه‌ماهه‌نگ���ی‌ له‌گه‌ڵ حه‌یده‌ر‬ ‫عه‌ب���ادی‌ س���ه‌ره‌ك وه‌زی���ران‌و س���وهێب‬ ‫راوی‌ پارێزگاری‌ ئه‌نب���ارو نێرده‌ی‌ نه‌ته‌وه‌‬

‫یه‌كگرتووه‌كان شاره‌كه‌ پاك بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌ حكومه‌ت��� ‌ی‬ ‫عێراقی‌ ئاس���تی‌ كارولكاری‌ شاری‌ رومادی‌‬ ‫گه‌یش���تووه‌ته‌ ‪ %60‬ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫مه‌ترس���ی‌ گه‌وره‌ به‌س���ه‌ر ژیانی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫شاره‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د عه‌بدولكه‌ریم ك���ه‌ له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫حه‌ی‌ به‌كر له‌خۆرهه‌اڵتی‌ رومادی‌ نیشته‌جێ‬ ‫بوو‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌و كه‌سانه‌ ی‌ ئاماده‌ نه‌بووه‌‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر ماڵ‌و حاڵه‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌مڕووه‌وه‌‬ ‫به‌"نیقاش"ی‌ وت "شاره‌كه‌ به‌ته‌واوی‌ وێران‬ ‫بووه‌‪ ،‬به‌و گه‌ڕه‌كه‌ش���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئێمه‌ تیای‌‬ ‫نیش���ته‌جێبووین‪ ،‬ناتوانین خانوو شه‌قام‌و‬ ‫باخچه‌ له‌یه‌ك جیا بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت "ناگه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ شاره‌كه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌گه‌ر دڵنیاش بم هه‌مووی‌ پاككراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ خۆم‌و خێزانه‌كه‌م وا باشتره‌ دوو ساڵی‌‬ ‫تر له‌ئاواره‌ییدا بمێنین���ه‌وه‌ له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ببینه‌ی‌ قوربانی‌ ته‌قینه‌وه‌كانی‌ داعش"‪.‬‬

‫بۆن ‌ی به‌هارات ‌ی نیپاڵ‌و به‌نگالدیش ده‌گات ‌ه سلێمانی‌‬ ‫نیقاش‪ ،‬ئااڵ لەتیف‪ ،‬سلێمانی‬ ‫له‌به‌رده‌م باخی‌ گش���تی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ ده‌یان كرێكاری‌ نیپاڵی‌‌و به‌نگالدیش���ی‌‌و‬ ‫هیندی‌ س���وود ل���ه‌رۆژی‌ پش���ووه‌كه‌یان‬ ‫ده‌بین���ن ب���ۆ په‌یداكردنی‌ داهات���ی‌ زیاتر‬ ‫له‌رێی‌ پێشكه‌شكردنی‌ خواردنی‌ واڵته‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیانه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ دووری‌ جوگرافی���اوه‌‪ ،‬ج���اران‬ ‫زه‌حمه‌ت بوو كه‌س���ێك له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫بتوانێت تام���ی‌ خواردنێك���ی‌ هیندی‌ یان‬ ‫نیپاڵی‌ یا به‌نگالدیش���ی‌ بكات به‌ده‌س���تی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئه‌و واڵتانه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كرێكارانه‌ی‌‬ ‫بۆ په‌یداكردنی‌ بژێوی‌ هاتوونه‌ته‌ ئه‌مشاره‌‪،‬‬ ‫ئێستا ئه‌و ده‌رفه‌ته‌یان ره‌خساندووه‌‪.‬‬ ‫بەردەم باخی گشتی لەناوجەرگەی شاری‬ ‫سلێمانی کە شاڕێی چونە بۆ ناو سەنتەری‬ ‫ش���ار هەموو هەینیی���ەک ئ���ەو کرێکارە‬ ‫بیانیان���ە لێی‌ كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ج���اران ئەوان‬ ‫تەنها بۆ پش���وودان‌و بینینەوەی هاوزمان‌و‬ ‫هاوشارییەکانی خۆیان لەوێ کۆده‌بونه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا هەرچ���ی بەخەیاڵیاندا دێت‬ ‫لەخواردن���ە کلتورییەکان���ی خۆیان لەوێ‬ ‫دروستی دەکەن‌و دەیفرۆشن‪.‬‬ ‫ئەو کرێکارانە لەمس���ەر بۆ ئەو س���ەری‬ ‫شۆس���تەی بەردەم پارکەکە عەرەبانەیان‬ ‫داناوە‪ ،‬ئەوانەی بەوێ���دا تێدەپەڕن دەمێ‬ ‫بەناچاری بەبۆنی خواردنەکە دەگەڕێنەوەو‬ ‫دەمێکیش دەیانەوێ بزانن تامی خواردنێک‬ ‫چۆنە کە كرێكارای‌ ئه‌و واڵتانه‌ دروس���تی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫قرچە قرچی رۆن‪ ،‬بۆنی پیازو بەهارات‌و‬ ‫تەمات���ەو بیبەر ک���ە ب���ۆ خواردنەکانیان‬ ‫بەکاریدێنن هەرزوو بەرەو الی عەرەبانەکان‬ ‫راتدەکێشن‪ ،‬هەرچیت بوێ لەوێ بەفرێشی‬ ‫بۆت دروستدەکەن‪.‬‬

‫ئانوج یەکێکە لەو کرێکارە نیپاڵییانەی‬ ‫کە بۆ سێ س���اڵ دەچێ هاتۆتە سلێمانی‬ ‫ئەو مانگانە لەکۆمپانیایەکی کەرتی تایبەت‬ ‫کاری پاککردن���ەوە دەکات‪ ،‬لەو ئیش���ەی‬ ‫تەنها ‪ ٣٠٠‬دۆالری دەس���ت دەکەوێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەم ئیش���ەی تریدا کە لەهەینیدا دەیکات‬ ‫نزیکەی هەمان پارەی مانگانەکەی دەست‬ ‫دەکەوێ‪.‬‬ ‫عەرەبانەکەی ئانوج سپاگێتی لەسەر بوو‬ ‫بەدەم قسەکردنەوە تاوەکەی هەڵدەتەکاندو‬ ‫بۆن���ی ئ���ەو تەمات���ەو پیازو بیب���ەرە کە‬ ‫لەگەڵ س���پاگێتییەکە تێکەڵ دەبوو لەگەڵ‬ ‫بەه���ارات‌و بیب���ەری رەش ئەوەن���دەی تر‬ ‫كێشی‌ ده‌كردیت‪ ،‬ئەو بەکوردییەکی دەیوت‬ ‫"خەڵکی ئێرە زۆر حەزیان لەو سپاگێتییەیە‬ ‫کە بەش���ێوازی نیپاڵی دروس���تی دەکەم‪،‬‬ ‫بەس ئەو موش���کیلەیەمان هەیە کە ئێمە‬ ‫زۆر خواردنەکانمان تونەو خەڵکی ئێرەش‬ ‫کەمتر حەز بەتوونی دەکەن‪".‬‬ ‫هەر لەگ���ەڵ ئانوجدا ژنێکیش ئیش���ی‬ ‫دەکرد کە ناوی نۆرگن بوو ئەویش نیپاڵی‬ ‫ب���وو بێجگە لەوەی بەردەس���تی بۆ ئانوج‬ ‫دەکرد خۆشی ئەو جۆرە گیا وشککراوانەی‬ ‫دانابوو دەیفرۆشت کە لەنیپاڵەوە هێنابوونی‬ ‫لەگەڵ ئەو پسکیتانەش کە لێرە بەدەستی‬ ‫خۆی دروستی کردبوون‌و هەر کیسەیەکی‬ ‫لێ دەفرۆشت بەپێنچ هەزار دینار‪.‬‬ ‫نۆرگ���ن دایکی دوو ک���چ‌و کوڕێکە‪ ،‬دوو‬ ‫کچەکەی لەزانکۆ دەخوێنن‌و کوڕەکەش���ی‬ ‫هێش���تا لەقوتابخانەیە‪ ،‬ئەو لێرەوە ئەوەی‬ ‫دەس���تی دەکەوێت مانگان���ە دەینێرێتەوە‬ ‫ب���ۆ نیپاڵ بۆئەوەی مناڵەکانی بتوانن پێی‬ ‫بخوێن���ن‪ ،‬نۆرگن به‌"نیق���اش"ی‌ وت "بەو‬ ‫‪ ٣٠٠‬دۆالرەی مانگان���ە دەینێ���رم کرێ���ی‬ ‫خانوەکەمان‌و خەرج���ی خوێندنی زانکۆی‬ ‫کچەکانم‌و قوتابخانەی کوڕەکەم‪ ،‬هەروەها‬ ‫بژێوی ژیانی رۆژانەی ئەوان‌و دایک‌و باوکی‬

‫فۆشیاره‌ نیپاڵی‌‌و به‌نگالدیشی‌‌و هیندییه‌كان له‌به‌رده‌م باخی‌ گشتی‌ سلێمانی‌‬ ‫خۆشم دابین دەکەم کە ئاگاداری مناڵەکانم‬ ‫دەکەن‪".‬‬ ‫ئ���ەوەی زۆر یارمەت���ی نۆرگن���ی داوە‬ ‫بتوانێت هەموو هەفتەیەک لەرۆژی هەینیدا‬ ‫بێت لەپاڵ ئیش���ەکەی تریدا ئەم ئیشەش‬ ‫بکات ه���اوکاری ئەو خ���اوەن ماڵەیە کە‬ ‫نۆرگ���ن کاری پاککردنەوەیان بۆ دەکات‪،‬‬ ‫زۆرێکیتر لەو کرێکارانەی کە لەکوردستان‬ ‫کاردەک���ەن هەمان چانس���ی ئەویان نییە‬ ‫بەوپێیەی خ���اوەن ماڵ���ەکان لەمانگێکدا‬ ‫تەنها یەک رۆژ پشوو دەدەنە کرێکارەکان‬ ‫ئەوانی���ش ناچ���ار دەب���ن ئ���ەو رۆژە بۆ‬ ‫بینینی هاونیشتیمانییەکانیان‌و بازاڕکردن‬ ‫بەکاربێنن‪.‬‬ ‫کرێ���کارەکان لەکوردس���تان لەرێگ���ەی‬ ‫کۆمپانیاک���ەوە گرێبەس���تی کاریان لەگەڵ‬ ‫ئەو ماڵ‌و شوێنانەدا بۆ دەکرێت کە ئیشی‬ ‫تێدا دەکەن بەجۆرێک ماڵەکە س���ێ هەزار‬ ‫دۆالر دەداتە کۆمپانیاکە لەبەرامبەر بەوەی‬ ‫کە بۆ ماوەی دوو س���اڵ کرێکارەکە لەالی‬ ‫بمێنێت���ەوەو مانگانەش ماڵەکە دەبێ بڕی‬

‫سێ سەد دۆالر بداتە کرێکارەکە‪ ،‬خەرجی‬ ‫گواستنەوەی کرێکارەکەش لەواڵتەکەیانەوە‬ ‫بۆ کوردس���تان‌و گەڕانەوەیان لەئەس���تۆی‬ ‫کۆمپانیاکەدایە‪ .‬ئ���ەو کرێکارانە لەماوەی‬ ‫مانەوەیاندا لەکوردستان بەپێی گرێبەستەکە‬ ‫پەیوەست دەبن بەوەی لەگەڵ ئەو ماڵەدا‬ ‫بمێننەوە کە هەتا گرێبەس���تەکەیان تەواو‬ ‫دەبێ‌و لەو ماوەیەشدا پاسپۆرتەکەیان لەالی‬ ‫خاوەن ماڵەکە دەبێت‪ ،‬کە زۆرجار لەکاتی‬ ‫بوونی کێشە‌و مامەڵەی خراپدا کرێکارەکان‬ ‫باجی گلدانەوەی پاسپۆرتەکانیان دەدەن‪،‬‬ ‫چونک���ە ن���ە دەتوانن کوردس���تان بەجێ‬ ‫بێڵ���ن‌و نە هی���چ دەزگایەک���ی چاودێریش‬ ‫هەیە بەسەر جێبەجێکردنی خالەکانی نێو‬ ‫گرێبەستەکانەوە‪.‬‬ ‫بەتەنیش���ت عەرەبانەک���ەی ئانوجەوە‪،‬‬ ‫عەرەبانەیەک���ی ت���ر مەنجەڵێکی گەورەی‬ ‫لەس���ەر بوو‪ ،‬خواردنێكی‌ دروس���ت ده‌كرد‬ ‫كه‌ بەرگ���ی دەرەوەی هەوی���رەو لەناوەوە‬ ‫تێکەڵەی���ەک لەمریش���ک‌و هێلک���ەو پیاز‌و‬ ‫تێکەڵکراوە لەگەڵ هاڕاوە بۆنخۆش���ەکانی‬

‫نیپاڵ‪ ،‬ئەو خواردنە ناوی "مۆمۆ" بوو‪.‬‬ ‫ئەمیش���یان کچ‌و کوڕێکی نیپاڵی لەسەر‬ ‫ب���وو عەرەبانەکەی ئەوان بێجگە لەرێبوارە‬ ‫ک���وردەکان زۆرتر ئەو نیپاڵییانەش���ی لێ‬ ‫وەستابوو کە هاتبوونە پارکەکە بۆ ئەوەی‬ ‫لەوێ پشوو بدەن‪.‬‬ ‫ئ���ارون نیپاڵی بوو قاپ���ێ مۆمۆی کڕی‬ ‫ب���ەدەم خۆیەوە ئ���ەو گۆرانییە نیپاڵییەی‬ ‫دەوت���ەوە کە دەنگی یەک���ێ لەگۆرانیبێژە‬ ‫رەس���ەنەکانی واڵتەک���ەی ب���وو‪ ،‬یەک���ێ‬ ‫ل���ەو کورس���ییانەی هێنا ک���ە لەبەردەم‬ ‫عەرەبانەکەدا دانرابوو لەس���ەری دانیشتوو‬ ‫دەستی کرد بەخواردنی‪ ،‬بەاڵم وەک ئەوەی‬ ‫خواردنەکەو گۆرانیی���ە نیپاڵییەکە ئەویان‬ ‫بردبێتەوە بۆ نیشتیمان‪ ،‬ئارون چاوەکانی‬ ‫پڕ بوو لەگریان‪ ،‬به‌"نیقاش"ی‌ وت "ئەگەر‬ ‫ئەمڕۆ ئێرە نەبوایە کە نیپاڵم بیردەخاتەوە‬ ‫زۆر بێتاقەتتر دەبووم‪ ،‬لێرە هەم خواردنە‬ ‫کلتورییەکان���ی خۆم���ان تامدەکەم‌و هەم‬ ‫ئەو کەس���انەش دەبینم ک���ە خەڵکی الی‬ ‫خۆمانن‪".‬‬

‫ئیت���ر ئەو ن���اوە هەریەک���ەو لەئاوازێک‬ ‫دەخوێنێ‪ ،‬عەرەبانەیەک خوارتر خواردنی‬ ‫هیندی لەسەرەو ئەوان هێلکەی خۆشکراو‬ ‫بەبەه���ارات‌و باڵ���ی مریش���ک‌و برنج���ی‬ ‫س���ورەوەکراوو گۆشتی س���وور بەدۆشاوو‬ ‫تەماتەیان دەفرۆشت‪.‬‬ ‫لەخوارتریش عەرەبانەی بەنگالدیشییەکان‬ ‫هەبوو كه‌ پێنچ کرێکار ئیشیان لەسەر ئەم‬ ‫عەرەبانەی���ە دەکرد ئەوان زیاتر لەش���ەش‬ ‫جۆری خواردن‌و شیرینییان هەبوو‪ ،‬لەسەر‬ ‫س���ینییەک "رۆش���ۆگۆڵە"یان دانابوو کە‬ ‫له‌هه‌ویرو ش���یرینی‌ خڕكراوه‌ت���ه‌وه‌و له‌ناو‬ ‫تاوه‌ی���ه‌ك رۆندا س���وور ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬یەک‬ ‫دانە رۆشۆگۆڵە بە ‪ ٢٥٠‬دینارە ئیتر خەڵک‬ ‫هەبوو دەهاتن لێیان دەخوارد لەزۆرینەیان‬ ‫پ���ارە وەرنەدەگیرا بەتایبەت���ی لەمنااڵن‪،‬‬ ‫ئەوان دەیان���وت "قەیناکە ب���ا خەڵکەکە‬ ‫بزانێ رۆش���ۆگۆڵەکەی ئێمە خۆش���ە یان‬ ‫لوقمەقازییەکەی الی خۆتان‪.‬‬ ‫تەنها ئ���ەوە ماوەتەوە کە ئەو کرێکارانە‬ ‫لەم ئەزمونە نوێیەیاندا نیگەرانی هاوپیشە‬ ‫کوردەکانی���ان تێپەڕێنن کە وا دەردەکەوێ‬ ‫بەه���ۆی تازەیی خواردنەکان���ی ئەمانەوە‬ ‫ئەوان بێ بازاڕ بووبن‪ ،‬هەرچەندە کەیوان‬ ‫(‪ ٢٣‬ساڵ) کە لەبەرامبەر بەعەرەبانەکەی‬ ‫ئه‌وان���دا لەفە دەفرۆش���ێ کەمتر نیگەران‬ ‫بوو لەبێ بازاڕییەک���ەی دەیوت "رزق خوا‬ ‫دەینێرێ‪".‬‬ ‫کەس���یش نازانێ کە ئای���ا هەینییەکانی‬ ‫داهاتوو ئ���ەو کرێکارانە دەتوانن لەس���ەر‬ ‫ئیش���ەکەیان بەردەوام بن یان نا‪ ،‬چونکە‬ ‫پێش���تر عەرەبانەچییەکانی شەقامی سالم‬ ‫بەهۆکاری جوانی دیمەنی ش���ارو پاراستی‬ ‫ئاسایش���ی ناوچەکە لەالیەن شارەوانییەوە‬ ‫کۆکران���ەوە‪ ،‬هەرچەندە هەتا ئێس���تا ئەو‬ ‫کرێکارانە پێیان نەوت���راوە کە نابێت ئەو‬ ‫ئیشە بکەن‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫ه به‌سپۆنه‌سه‌ری کۆمپانیای پیت ئۆیڵ‌‬ ‫ئه‌م الپه‌ره‌ی ‌‬

‫كه‌رتی تایبه‌ت‌و گشتی به‌ڕوی ده‌رچوانی زانكۆدا دا‌ده‌خرێت‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫ده‌یان هه‌زار ده‌رچوی زانكۆ‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان تامی سه‌ركه‌وتن‬ ‫له‌ده‌رچونی زانكۆ نابینن چونكه‌‬ ‫دڵنیابونه‌ته‌وه‌ له‌وه‌ی نه‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫نه‌كه‌رتی تایبه‌ت هه‌لی كاریان‬ ‫بۆدابینناكات‪ ،‬دوای ‪ 15‬ساڵ خوێندن‬ ‫هیچ بۆ ئه‌وان سه‌وز نابێت جگه‌‬ ‫له‌بڕوانامه‌یه‌ك‪ ،‬به‌رپرسانی وه‌زاره‌تی‬ ‫كارو په‌رله‌مانتارانی لیژنه‌ی داراییش‬ ‫ده‌ڵێن "با گه‌نجان پشت به‌خۆیان‬ ‫ببه‌ستن"‪.‬‬ ‫ش���ه‌نگین حه‌بی���ب كۆتاقۆناغ���ی‬ ‫زانكۆیه‌تی له‌كۆلی���ژی زمان له‌زانكۆی‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬ئه‌و هه‌رچه‌نده‌ دڵخۆش���ه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ی قۆناغی كۆتایی زانكۆی بڕیوه‌‬ ‫به‌اڵم هیچ كات دڵنیانیه‌ له‌دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫ئاهه‌نگی ده‌رچونی ته‌واوكردو قۆناغی‬ ‫چواری بڕی چی به‌سه‌ردێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و هه‌زاران ده‌رچ���وەی زانكۆ دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ گوڵی ده‌رچونیان به‌ئاس���ماندا‬ ‫هه‌ڵدا ئیتر خ���ه‌م دایانده‌گرێت چونكه‌‬ ‫نازان���ن ئاینده‌یان چی لێدێت‌و بێكاری‬ ‫ژیانیان تاڵده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان نزیك���ه‌ی‬ ‫‪ 35‬ه���ه‌زار قوتابی زانك���ۆو په‌یمانگا‬ ‫بونی هه‌یه‌‪ ‌،‬س���ااڵنه‌ به‌شێكی زۆریان‬ ‫بڕوانام���ه‌ی زانس���تی وه‌رده‌گ���رن‪،‬‬ ‫ئه‌مس���اڵیش چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ده‌یان‬ ‫ه���ه‌زار ل���ه‌و قوتابیان���ه‌ بڕوانام���ه‌ی‬ ‫ده‌رچون وه‌ربگرن ئاماده‌بن بۆ بازاڕی‬ ‫كارو وه‌رگرتنی پله‌ی وه‌زیفی له‌كه‌رتی‬ ‫تایبه‌ت‌و گشتی به‌اڵم نه‌كه‌رتی گشتی‬ ‫ئه‌وان وه‌رده‌گرێت‌و نه‌ كه‌رتی تایبه‌ت‬ ‫له‌ودۆخه‌دایه‌ ئه‌وان بخاته‌ سه‌ركار‪.‬‬ ‫زۆر قوتابی زانكۆ هه‌ن كه‌ پێش���تر‬ ‫ده‌رچون ئێس���تاش بێ���كارن له‌وێنه‌ی‬ ‫سه‌ركۆ كه‌ له‌بازاڕ كاری وشكه‌فرۆشی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌و پێی وایه‌ ئه‌و بڕوانامه‌یه‌ی‬

‫له‌پێویس���ت پڕبونه‌ته‌وه‌ كه‌ تائێس���تا‬ ‫گه‌یش���تونه‌ته‌ زیاتر له‌ ‪ 600‬هه‌زار پله‬ ‫له‌كه‌رتی گش���تی‌‪ ،‬به‌وته‌ی به‌رپرسانی‬ ‫وه‌زاره‌تی كاریش بێ���ت "با ده‌رچوان‬ ‫پشت به‌خۆیان ببه‌ستن"‪.‬‬

‫ئه‌و هه‌زاران ده‌رچوەی‬ ‫زانكۆ دوای ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گوڵی ده‌رچونیان‬ ‫به‌ئاسماندا هه‌ڵدا ئیتر‬ ‫خه‌م دایانده‌گرێت‬ ‫چونكه‌ نازانن‬ ‫ئاینده‌یان چی لێدێت‌و‬ ‫بێكاری ژیانیان‬ ‫تاڵده‌كات‬ ‫دەرچویەکی زانکۆ‬ ‫هێناویه‌تی له‌بواری ئه‌ده‌بیاتی كوردی‬ ‫هیچ په‌یوه‌س���ت نی���ه‌ به‌كاره‌كه‌یه‌وه‪‌،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ژیان ئ���ه‌وی ناچاركردوه‌ كاری‬ ‫وشكه‌فرۆشی بكات‪ ،‬وتی "هه‌ر ئێستا‬ ‫له‌م گوزه‌ره‌دا بگه‌ڕێ چه‌ندین قوتابی‬ ‫زانكۆ هه‌ن وه‌كو من كارده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچكامی���ان نازانن ئاینده‌ به‌ره‌و كوێ‬ ‫ده‌ڕوات"‪.‬‬

‫به‌لێشاوی به‌ڵێنده‌ران‌و وه‌به‌رهێنه‌ران‌و‬ ‫وه‌س���تانی پڕۆژه‌كان���ی وه‌به‌رهێن���ان‬ ‫رێ���ژه‌ی بێ���كاری به‌رزكردوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫بێكاری راس���ته‌قینه‌ زیاتر له‌‪ 200‬هه‌زار‬ ‫كه‌س���هو‌ خاوبونه‌وه‌ی گه‌شه‌ی كاریش‬ ‫نزیكبوه‌ته‌وه‌ له‌‪ 700‬هه‌زار كه‌س‪.‬‬

‫ساڵح فه‌قێ ئه‌ندامی لیژنه‌ى دارایى‌و‬ ‫كاروب���ارى ئاب���ورى‌و وەبەرهێنان���ی‬ ‫رێژه‌ی بێكاری له‌هه‌رێمی كوردستان په‌رله‌مانی كوردس���تان جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫تا پێش���قەیرانی دارای���ی نزیكەی‪ %10‬ئه‌وه‌ده‌كات���ه‌وه‌ حكومه‌ت به‌م دۆخه‌وه‌‬ ‫بوب���وە‌وه‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌وت���ه‌ی یه‌كێتی له‌بارێكی سه‌ختی ئابوریدایه‌‌و بێپالنی‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ران���ی كوردس���تان كه‌وتنی س���ااڵنی رابردوش وایكردوه‌ نه‌توانێت‬

‫دۆخ���ه‌ الی حكومه‌ته‌ ئه‌ویش به‌گرتنه‌‬ ‫ب���ه‌ری رێوش���وێنی ئاب���وری ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ڵێ���ت "به‌م دۆخه‌وه‌ ب���ا ده‌رچوانی‬ ‫زانك���ۆ چاوه‌ڕێی حكوم���ه‌ت نه‌بن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی دایانبمه‌زرێنێت"‪.‬‬

‫كێش���ه‌ی بێكاری چاره‌س���ه‌ر بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌م قه‌یرانه‌شدا سه‌خته‌ بتوانرێت‬ ‫كێش���ه‌ی بێكاری بۆ ده‌رچوانی زانكۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬ده‌ڵێت "درێژه‌کێشانی‬ ‫قه‌یران���ی دارایی هێواش هێواش به‌ره‌و‬ ‫تێكچونی ب���اری كۆمه‌اڵیه‌تی ده‌چێت‪،‬‬ ‫حكوم���ه‌ت ك���ه‌ قه‌یران���ی دارای���ی‬ ‫چونك���ه‌ جگ���ه‌ له‌وان���ه‌ی كاره‌كانیان‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‌ ئه‌وانی تریش كاره‌كانیان نه‌ب���و دوای ده‌ی���ان خۆپیش���اندانی‬ ‫ده‌رچوانی زانكۆ كه‌س���ی دانه‌مه‌زراند‪،‬‬ ‫له‌ده‌ست ده‌چێت"‪.‬‬ ‫ئێس���تاش كه‌ قه‌یران���ی دارایی هه‌یه‌‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی لیژن���ه‌ی دارای���ی هیچ پێش���بینیه‌ك ناكرێ���ت حكومه‌ت‬ ‫په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ئام���اژه‌ بۆ ده‌رچوان���ی زانك���ۆ بگرێته‌خۆ چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ده‌كات كلیلی چاره‌س���ه‌ری ئه‌م له‌كاتێك���دا پل���ه‌ وه‌زیفیه‌كان���ی زیاتر‬

‫عوم����ه‌ر گوڵپ����ی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌ گش����تی‌ چاودێریی‌‌و‬ ‫گه‌شه‌پێدانی كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌پارێزگای‌‬ ‫س����لێمانی‌ ك����ه‌ ه����اوكات خاوه‌ن����ی‬ ‫بڕوانامه‌ی ماس����ته‌ره‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫توان����ا مرۆییه‌كان ش����یكردنه‌وه‌ی بۆ‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بونی دیارده‌ی بێكاری ده‌كات‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ سااڵنی‬ ‫رابردو ده‌ستوه‌ردانی حیزبی له‌پڕۆسه‌ی‬ ‫دامه‌زران����دن‌و خراپ����ی توانای مرۆیی‬ ‫دامه‌زران‌و خراپی سیستمی دامه‌زراندن‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ت����دا هۆكاری س����ه‌ره‌كین بۆ‬ ‫كیش����ه‌ی دامه‌زران����دن له‌هه‌رێم����ی‬ ‫كوردستان‌و ده‌ڵێت "ده‌رچوانی زانكۆ‬ ‫با به‌تەمای حكومه‌ت نه‌بن پیشەیه‌ك‬ ‫بۆخۆیان بدۆزنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و به‌رپرس����ه‌ی وه‌زاره‌ت����ی‬ ‫كاروكاروب����اری كۆمه‌اڵیه‌ت����ی باس����ی‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌ش����ی ده‌كات كه‌ پێویسته‌‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگ����ی له‌گ����ه‌ڵ وه‌زاره‌ت����ی‬ ‫پالندانان له‌وباره‌یەوە‌ پالنیان هه‌بێت‌و‬ ‫دوپاتی ده‌كاته‌وه‌‌ "گه‌نجان با به‌ته‌مای‬ ‫خۆیان بن"‪.‬‬ ‫نه‌شه‌نگین كه‌ هیوای به‌دامه‌زراندن‬ ‫نی����ه‌و ن����ه‌ س����ه‌ركۆ ك����ه‌ س����ودی‬ ‫له‌بڕوانامه‌ك����ه‌ی بینی����وە ناتوان����ن‬ ‫هاوكارب����ن له‌گه‌ش����ه‌پێدانی كه‌رت����ی‬ ‫كار له‌هه‌رێمی كوردس����تان‪ .‬به‌وته‌ی‬ ‫پس����پۆڕان‪ ،‬هه‌روه‌ك����و جه‌ختیش����ی‬ ‫لێده‌كه‌ن����ه‌وه‌ "له‌ئه‌گه‌ری كه‌ڵه‌كه‌بونی‬ ‫زیاتری دیارده‌ی بێ����كاری له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان ته‌قینه‌وه‌یه‌كی گه‌وره‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی دروس����تده‌بێت ك����ه‌‬ ‫به‌رپێگرتنی ئه‌سته‌مه‌"‪.‬‬

‫‪ 5‬ساڵ ‌ه هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان‬ ‫خۆزگە بۆ ته‌واوبونی پڕۆژه‌ی ڕێگای هەڵەبجە – سەیدسادق ده‌خوازن‬ ‫ئا‪ :‬عەزیز رەسوڵ‬ ‫پڕۆژەی دوسایدكردنی نێوان سەید‬ ‫سادق‪ ،‬هەڵەبجە پڕۆژەێكی ستراتیژیە‬ ‫بۆ پارێزگای هەڵەبجە كە بەتەواوبونی‬ ‫ئەو پڕۆژەیە سلێمانی تا ناوەندی‬ ‫پارێزگای هەڵەبجە دەبێتە دو سایت‪،‬‬ ‫لەساڵی(‪)2011‬وە حكومەتی هەرێم‬ ‫بڕیاری جێبەجێ‌ كردنی داوە‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێستاش كارەكانی تەواونەبوە كە درابوە‬ ‫كۆمپانیای (‪ )Ekinciler‬ی تورك����ی‪.‬‬ ‫هاواڵتی����ان‌و ش����ۆفێرانی ئ����ەو رێگەیە‬ ‫داواكارن لەئی����دارەی هەڵەبج����ە كاربكات‬ ‫بۆ ئ����ەوەی بەزوتری����ن كات كاركردن لەو‬ ‫پڕۆژە دەس����ت پێبكاتەوە‪ ،‬بەرپرس����انی‬ ‫ئیدارەی هەڵەبجە ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن‬ ‫هەمو هەوڵێكیان خستوەتە گەڕ تابتوانن‬ ‫بەزوتری����ن كات كاركردن ل����ەو پڕۆژەیەدا‬ ‫دەستپێبكاتەوە‪.‬‬ ‫كەری����م محمد س����ایەقی تەكس����ی بۆ‬ ‫ئاوێنە وتی"داواكارم لەالیه‌نی په‌یوەندیدار‬ ‫بەزویی كاركردن لەپڕۆژەی دوسایدكردنی‬ ‫هەڵەبجە سەیدس����ادق دەست پێبكاتەوە‬ ‫چونك����ە زۆر كارئاس����انی بۆ ش����ۆفێران‌و نێوان سەیدسادق ‪ -‬هەڵەبجە قەرەباڵخی‌و‬ ‫هاواڵتی����ان دەكات‪ ،‬بەتەواوبون����ی ئ����ەو كۆن����ی ڕێگاكە ڕۆژان����ە ڕوبەڕوی مەرگ‬ ‫پڕۆژەیە ئیتر ئ����ەو قەرەباڵخیەی ڕێگەی دەبینەوە بەخۆمان‌و سەرنیشینەكانمانەوە‬ ‫نێوان سەیدسادق هەڵەبجە نامێنێت" ‪.‬‬ ‫بۆیە زۆر پێویستە ئیدارەی هەڵەبجە هەمو‬ ‫درێژی رێگای دوس����ایدی هه‌ڵه‌بجه‌ ‪ -‬هەوڵی خۆی بخاتەگ����ەڕ تا كاركردن لەو‬ ‫سه‌یدسادق ‪ 28‬كیلۆمەترە لەهەڵەبجەوە پڕۆژەیە دەس����تپێبكاتەوە كە زۆر زەرورە‬ ‫ب����ۆ گون����دی س����ەرای س����وبحان ئاغ����ا بۆ هەڵەبجه‌"‪.‬‬ ‫ده‌س����تپێده‌كات‪ ،‬بڕی ئەو بودجەیەش كە‬ ‫عوم����ەر عینایەت ئەندام����ی پەرلەمانی‬ ‫بۆی ته‌رخانك����راوه‌ بریتیە ل����ە‪ 87‬ملیار كوردس����تان له‌باره‌ی ئ����ه‌و پرۆژه‌یه‌وه‌ بۆ‬ ‫دینار‪.‬‬ ‫ئاوێنە وتی"پڕۆژەی دوس����ایدكردنی نێوان‬ ‫سیەس����ادق‪ -‬هەڵەبج����ە پڕۆژەیەكی زۆر‬ ‫س����ۆران كەریم ش����ۆفێری هێڵی نێوان س����تراتیجی گرنگە بۆ پارێزگای هەڵەبجە‬ ‫هەڵەبجە سلێمانی وتی"لەبەر یەك سایدی ك����ە بەدرێ����ژی (‪)10‬كیلۆمەت����ر رێگەی‬

‫نێچیرڤان بارزانی‌و‬ ‫رێباز حەمالن‬ ‫لەوەستانی ئەم‬ ‫پرۆژەیە بەرپرسن‬

‫پرۆژەی هەڵەبجە سەید سادق بەتەواو نەکراوی‬ ‫نێوان س����لێمانی‪ -‬هەڵەبجە كەمدەكاتەوە‬ ‫لەهەمانكاتدا ئەو قەرەباڵخیەش ئێس����تە‬ ‫هەیە لەسەر رێگای سەیدسادق نامێنێت‪،‬‬ ‫كاتێك ئ����ەو جادەیەش دەچێتە دەرەوەی‬ ‫سەیدسادق لەروی ژینگەیشەوە زۆر سودی‬ ‫هەیە بۆ دانیش����توانی ئەو ش����ارە روداوی‬ ‫هاتوچۆش زۆر كەم دەبێتەوە ‪.‬‬ ‫عومەرعینایەت وتیش����ی "لەمانگی ‪8‬ی‬ ‫‪ 2015‬ئ����ەو پڕۆژەیە وەس����تاوە بەهۆی‬ ‫كێش����ەی قەیرانی دارایی‌و دانی بەش����ێك‬ ‫پارەی كۆمپانیاك����ە بەچەك زیانێكی زۆر‬ ‫گەورەی گەیاند بەكۆمپانیای جێبەجێكار‬ ‫كە چەكەكان لەب����ازاڕ بەنیوەنرخی خۆی‬

‫فرۆش����تویەتیەوە تابتوانێت حەقدەستی‬ ‫كرێ����كارەكان ب����دات ئەوەش ب����ۆ هەڵەی‬ ‫وەزارەتی دارایی دەگەڕێت����ەوە بەپێدانی‬ ‫ئەوچەكانە بە بەڵێندەران‪.‬‬ ‫ئەو ئەن����دام پەرلەمانە ئاماژەی بۆئەوە‬ ‫ك����رد "پێ����ش راگرتن����ی پڕۆژەك����ە من‬ ‫نوس����راوم ئاراستەی ئەنجومەنی وەزیران‪،‬‬ ‫س����ەرۆكایەتی پەرلەم����ان‪ ،‬وەزارەت����ی‬ ‫ئاوەدانكردن����ەوە ك����ردوه‪ ،‬تێیدا باس����ی‬ ‫ئ����ەوەم كردوە ئەگەربێت‌و ئ����ەو پڕۆژەیە‬ ‫بوەستێت لەئێس����تادا چەندی تێدەچێت‬ ‫لەدوب����ارە دەس����تكردنەوە ب����ەكار تێیدا‬ ‫دو ئەوەن����دەی دەوێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم بەدەم‬

‫داواكاریەكەم����ەوە نەهات����ن ئەوەب����و‬ ‫كۆمپانیاكە كارەكانی راگرت‌و رۆیشتنەوە‬ ‫ب����ۆ توركی����ا‪ ،‬ئاین����دەی كاركردنیش لەو‬ ‫پرۆژەیە بەنادیاری ماوەتەوە‪ ،‬کەمتەرخەم‬ ‫لەراگرتنی ئەم پڕۆژەیە سەرۆكی حكومەت‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‪ ،‬رێباز حەمالن وەزیری‬ ‫دارای����ی‌و جێگرەكەی����ن ك����ە خەمێكیان‬ ‫لەدابیننەكردن����ی بودج����ە ب����ۆ پڕۆژەكە‬ ‫نەخوارد تابوە هۆی وەس����تانی كاركردن‬ ‫تیایدا"‪.‬‬ ‫الی خۆش����یه‌وه‌ عه‌ب����دواڵ نەوڕۆڵ����ی‬ ‫پارێ����زگاری هەڵەبج����ە ئام����اژەی بۆئەوە‬ ‫كرد "چەندین سەردانی بەرپرسانی بااڵی‬

‫حكومەتم����ان لەهەولێر كرد تابتوانین بڕە‬ ‫پارەیه‌ك ب����ۆ كۆمپانیاكە خه‌رجبكرێت تا‬ ‫پرۆژەی دووسایدی هەڵەبجە نەوەستێت‪،‬‬ ‫بەاڵم هەمو هەوڵەكانمان س����ەری نەگرت‪،‬‬ ‫حكومەت بەبیان����وی قەیرانی دارایی ئەو‬ ‫پارەیەی س����ەرف نەكردو كۆمپانیاكەش‬ ‫بەناچاری پڕۆژەكه‌ی راگرت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی" لەهەمو نوس����راوەكانمان بۆ‬ ‫وەزارەت����ی دارایی باس����ی س����تراتیژی‬ ‫ئ����ەو پڕۆژیەم����ان ك����ردوە ب����ۆ هەڵەبجە‬ ‫كە زۆر پێویس����تە بەزویی ئ����ەو پڕۆژەیە‬ ‫جێبەجێبكرێ����ت چونکە چەند پڕۆژەیەكی‬ ‫تایبەت هەیە لەهەولێرو سلێمانی تائێستەش‬ ‫كاریان تێدا دەكرێت هەرواش ئەم پڕۆژەی‬ ‫دوس����ایدەی رێگای هەڵەبجە‪ ،‬سەیدسادق‬ ‫نەوەس����تێت‌و پارەی ب����ۆ خه‌رجبكرێت‌و‬ ‫كاركردن تێیدا بەردەوامبێت‪.‬‬ ‫ئاماژەی بۆ ئەوەكرد دواترین هەوڵمان‬ ‫وەك پارێ���زگا بۆ دوبارە دەس���تكردنەوە‬ ‫بەكار لەو پڕۆژەی���ەدا لەگەڵ كۆمپانیای‬ ‫جێبەجێ���كار كۆبوین���ەوە داوامانك���رد‬ ‫هەرچیانكردوە دەس���تبكەنەوە بەكار تا‬ ‫بەزوی���ی ئەو رێگایە ت���ەواو بكەن ئەوان‬ ‫داوایان ئەوەبو ئ���ەو بڕە بەنزین‌و گازەی‬ ‫كە رۆژانە پێویستە بۆ كاركردن حكومەت‬ ‫بۆیان دابینكات‌و دوایی لەس���ەر سولفەی‬ ‫پڕۆژەك���ە بیبڕێت ئێمەش ئ���ەم داوایەی‬ ‫ئەوانم���ان كرد بەنوس���راو و ئاراس���تەی‬ ‫وەزارەتی س���امانە سروشتیەكانمان كرد‬ ‫ب���ەاڵم بۆی���ان جێبەجێنه‌كردی���ن ئیدی‬ ‫بەتەواوەت���ی كارك���ردن لەپڕۆژەك���ەدا‬ ‫وەستا‪.‬‬ ‫پڕۆژەی دوسایدی هەڵەبجە ‪ -‬سەیدسادق‬ ‫‪ %70‬كارەكان���ی بەكۆت���ا هات���وە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫قه‌یران���ی دارایی نه‌یهێش���ت ئه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫ته‌واوبێ���ت كه‌ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان زۆر دڵیان‬ ‫پێی خۆشبو و چاوه‌ڕێی ته‌واوبونی بون‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫نیپاڵی‌‌و به‌نگالدیشی‌‌و ئه‌سیوبی‌ به‌ ‪ 4500‬دۆالر له‌كوردستان ده‌فرۆشرێن‬

‫کارگوزارێك‪ :‬ماوه‌ ‌ی دوساڵ مانگی‌ به‌‪ 150‬دۆالر كارمكردوه‌‬

‫‪9‬‬

‫پرسیار‬ ‫و‬ ‫وه‌اڵمێک‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هیچ یاسایه‌ك نییه‌ ئه‌و كرێكار‌ه‬ ‫بیانیانه‌ بپارێزێت كه‌ ده‌هێنرێنه‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬ژنێكی‌ نیپاڵی‌ ده‌ڵێت "تا‬ ‫نه‌هاتمه‌ كوردستان نه‌مزانی‌ به‌‪5000‬‬ ‫دۆالر ده‌مفرۆشن"‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2006‬وه‌ چه‌ند كۆمپانیایه‌ك‬ ‫له‌كوردس���تاندا له‌هێنان���ی‌ كرێ���كاری‌‬ ‫بیانیدا چاالكن‪ ،‬ئ���ه‌و كرێكاره‌ پیاو و‬ ‫ژنان���ه‌ی‌ ده‌یهێنن زۆربه‌ی���ان هاواڵتی‌‬ ‫نیپال���ی‌‌و به‌نگالدیش���ین ك���ه‌ دۆخی‌‬ ‫ئابوری‌‌و هه‌لومه‌رج���ی‌ به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫سه‌خت كه‌ له‌پێناو دابینكردنی‌ بژێویی‌‬ ‫ژیانیاندا روده‌كه‌نه‌ واڵتانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست‪ ،‬له‌دوای‌ ئه‌و گه‌شه‌ ئابورییه‌ی‌‬ ‫كه‌ له‌‪2003‬ه‌وه‌ كوردس���تانی‌ گرته‌وه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ به‌رچاو ل���ه‌م كرێكارانه‌‬ ‫هێنرانه‌ كوردستان‪ ،‬پیاوه‌كان زۆربه‌یان‬ ‫له‌ژینگه‌پارێ���زی‌‌و ژنه‌كانیش���یان وه‌ك‬ ‫کارگوزاری‌ مااڵن ئیشیان پێكرا‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ كۆمپانیای‌ ئیڤ���ڵ‪ ،‬هادی‌‬ ‫زه‌دخان كه‌ پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 53‬ساڵی‌‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‌و رێكپۆش���ه‌‪ ،‬كۆمپانیایه‌كه‌ی‌‬ ‫تایبه‌ته‌ به‌دابینكرنی‌ کارگوزاری‌ بیانی‌‬ ‫ب���ۆ مااڵن‪ ،‬ئه‌و له‌پش���ت مێزه‌ ته‌خته‌‬ ‫بریقه‌داره‌كه‌یه‌وه‌ په‌یتا په‌یتا ستایشی‌‬ ‫كاره‌ك���ه‌ی‌ ده‌كرد‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ ده‌دا‬ ‫كه‌ له‌ساڵی‌ ‪2007‬ه‌وه‌ له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌‬ ‫كاروكاروباری‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫كارك���ردن به‌كۆمپانیاك���ه‌ی‌ دراوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "كۆمپانیاكه‌م���ان یه‌كه‌م‬ ‫كۆمپانیای‌ هێنانی‌ كرێكاری‌ بیانییه‌ بۆ‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫زه‌دخان ئ���ه‌وه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫كرێكاران���ه‌ی‌ ده‌یانهێننه‌ كوردس���تان‬ ‫گرێبه‌س���تی‌ دو س���اڵیان بۆ ده‌كرێت‬ ‫به‌پێ���ی‌ پێویس���تی‌ ئ���ه‌و خێزانانه‌ی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت خزمه‌تكارێك���ی‌ بیان���ی‌‬ ‫له‌كۆمپانیاك���ه‌ وه‌رگ���رن‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"له‌به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌م خزمه‌ت���ه‌دا ‪4500‬‬ ‫دۆالری���ان لێوه‌رده‌گیرێ���ت‌و بۆی���ان‬ ‫ناگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كرێی‌ هێنانی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌یه‌ كه‌ ده‌یانهێنینه‌ كوردستان‌و‬ ‫شوێنیان بۆ دابینده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و پاره‌ی���ه‌ ته‌نه���ا بۆ‬ ‫كۆمپانیاك���ه‌ی‌ ئێمه‌ نیه‌ كۆمپانیایه‌كی‌‬ ‫دیك���ه‌ش هاوكارمان���ه‌ له‌هێنانی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ تا ده‌گه‌نه‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫كرێ���كاره‌ بیانیانه‌ی‌ دێنه‌ كوردس���تان‬

‫چەند کرێکارێکی بیانی لەرۆژێکی هەینیدا لەباخی گشتی‬ ‫راس���ته‌وخۆ كارت���ی‌ مانه‌وه‌ی���ان بۆ‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬دواتر پش���كنینی‌ خوێنیان‬ ‫بۆده‌كرێ���ت‪ ،‬ه���ه‌ر نه‌خۆش���یه‌كی‌‬ ‫درێژخایه‌نیان هه‌بێت ڕێگه‌ی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫پێنادرێت ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه‌ ئه‌و شوێنه‌ی‌‬ ‫لێوه‌هاتوه‌‪ .‬ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌و كرێكارانه‌‬ ‫مه‌رجیان هه‌یه‌ ب���ۆ كاركردن‪ ،‬هه‌یانه‌‬ ‫ته‌نه���ا له‌م���ااڵن ئیش���ی‌ پاككردنه‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌یانه‌ ته‌نها خزمه‌تی‌ نه‌خۆش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئێم���ه‌ زۆری���ان لێناكه‌ین‪ ،‬تا‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ ده‌چێته‌ س���ه‌ركار ش���وێنی‌‬ ‫نوس���تن‌و خ���واردن‌و خواردن���ه‌وه‌‌و‬ ‫پاره‌ی‌ په‌یوه‌ندی���ه‌ ته‌له‌فونه‌كانیان بۆ‬ ‫سه‌رفده‌كه‌ین له‌كۆمپانیا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێستا هه‌ش���تا كرێكاری‌‬ ‫بیانی‌ له‌كۆمپانیاكه‌مان هه‌ن‪ ،‬هه‌مویان‬ ‫ژنن‌و مێرد‌و منداڵیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌ده‌گمه‌ن‬ ‫كچ دێن بۆ كاركردن"‪.‬‬

‫ره‌شی‌ بااڵكورته‌و له‌گه‌ڕه‌كێكی‌ سلێمانی‌‬ ‫هه‌م���و ده‌مه‌ونیوه‌ڕوانێ���ك ده‌چێت بۆ‬ ‫نانه‌واخانه‌ تا نانی‌ گه‌رم بۆ ئه‌و خێزانه‌‬ ‫بكڕێت كه‌ كاری���ان ال ده‌كات‪ ،‬ئه‌و كه‌‬ ‫پانتۆڵێكی‌ كابۆو كراس���ێكی‌ ره‌ش���ی‌‬ ‫له‌به‌ردای���ه‌‪ ،‬به‌كوردییه‌ك���ی‌ تێش���كاو‬ ‫ده‌دوێ‌‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ نازانێت‬ ‫"بڵێت ژیانی‌ خۆشه‌ یان نا"‪.‬‬ ‫سه‌رس���وڕمان‌و بێزاری‌ خ���ۆی‌ له‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌بڕێ���ت كه‌ ئ���ه‌و ‪ 50‬وه‌ره‌قه‌یه‌ی‌‬ ‫خێزانه‌كه‌ داویانه‌ به‌وه‌ی‌ ئه‌م ئیش���یان‬ ‫ال بكات‪ ،‬هیچ���ی‌ به‌رنه‌كه‌وتوه‌و ته‌نها‬ ‫مانگ���ی‌ به‌ ‪ 300‬هه‌زار كار ده‌كات‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "تا نه‌هاتمه‌ كوردس���تان نه‌مزانی‌‬ ‫ده‌درێم به‌‪ 50‬وه‌ره‌قه‌"‪.‬‬

‫به‌ش���ێكی‌ به‌رچاو ل���ه‌و كرێكارانه‌ی‌‬ ‫له‌مااڵندا كار ده‌كه‌ن فێری‌ كوردی‌ بون‌و‬ ‫له‌ژیانی‌ رۆژانه‌یاندا قس���ه‌ی‌ پێده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆربه‌ی‌ ئه‌و ژنانه‌ی‌ ده‌هێنرانه‌ ئه‌مانه‌ خوازیارن له‌كوردستاندا مافیان‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن پارێزراو بێت‪.‬‬ ‫ماته‌كب���وش‪ ،‬كچێك���ی‌ ته‌م���ه‌ن‬ ‫ك��� ‌ه دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ هێناویان���ن به‌ناوی‌‬ ‫ره‌خساندنی‌ هه‌لی‌ كاره‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ‪ 28‬س���اڵه‌و له‌ئه‌س���یوبیاوه‌ هاتۆت���ه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌یانده‌ن به‌خێزانێك ‪ 50‬وه‌ره‌قه‌ كوردستان‪ ،‬ماوه‌ی‌ هه‌شت ساڵه‌ كاری‌‬ ‫پاكك���ه‌ره‌وه‌ی‌ مااڵن ده‌كات له‌ش���اری‌‬ ‫وه‌رده‌گرن بۆ خۆیان‪.‬‬ ‫"نیت���ا" ژنێكی‌ چ���او بچكۆالنه‌ی‌ قژ س���لێمانی‌‪ ،‬ئه‌و كه‌ به‌كوردیه‌كی‌ ڕه‌وان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫قس���ه‌ ده‌كات‪ ،‬خوازیاره‌ له‌كوردستان‬ ‫ژیانیان پارێزراوبێت‌و ئ���ازار نه‌درێن‪،‬‬ ‫ماته‌كبوش وتی‌ "له‌به‌ر ترسێكی‌ زۆرمان‬ ‫له‌خاوه‌ن كاره‌كه‌مان‌و ئه‌و كۆمپانیایه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ی‌ هێناوه‌ته‌ كوردس���تان ناتوانین‬ ‫هه‌مو ش���تێك باس���بكه‌ین ئه‌ترس���ین‬ ‫توشی‌ ئازارو لێپێچینه‌وه‌ بین هه‌ربۆیه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ كات راس���تیه‌كان ده‌شارینه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێین بۆمان باشن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێمه‌ له‌واڵتی‌ خۆمان نین‬ ‫هه‌س���ت به‌ته‌نیایی‌‌و بێكه‌سی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫هه‌رئه‌وه‌ی���ه‌ وایك���ردوه‌ ك���ه‌ ناتوانین‬ ‫به‌ئاسانی‌ هه‌مو ش���تێك بڵێین باسی‌‬ ‫زۆر شت بكه‌ین زۆربه‌ی‌ كات كارێكمان‬ ‫پێده‌كرێت كه‌ كاری‌ ئێمه‌ نیه‌ ناتوانین‬ ‫بڵێین نا یان بۆمان ناكرێت"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌الیه‌ن كۆمپانیاكه‌وه‌ هێنراون‌و به‌‪4500‬‬ ‫دۆالر فرۆش���راون‪ ،‬بۆ ماوه‌ی‌ دوس���اڵ‬ ‫هی���چ مافێكیان نه‌ب���وه‌‪ ،‬له‌دوای‌ چوار‬ ‫س���اڵ بۆیان هه‌بوه‌ س���ه‌فه‌ر بكه‌نه‌وه‌‬ ‫بۆ واڵت���ی‌ خۆیان‪ ،‬یان له‌ش���وێنێكی‌‬ ‫دیك���ه‌ كاربكه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌كۆی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌ی���ه‌ش وه‌رمانده‌گرت مانگی‌ ‪150‬‬ ‫دۆالریان ده‌دا به‌ئێمه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ دوس���اڵ‬ ‫مانگ���ی‌ ب���ه‌ ‪ 150‬دۆالر كارمك���ردوه‌‪،‬‬

‫بۆ ماوه‌ی‌ دوساڵ‬ ‫هیچ مافێكمان‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫چوار ساڵ بۆمان‬ ‫هه‌بوه‌ سه‌فه‌ر‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌ بۆ‬ ‫واڵتی‌ خۆمان‪ ،‬یان‬ ‫له‌شوێنێكی‌ دیكه‌‬ ‫كاربكه‌ین‬ ‫دواتر بۆماوه‌ی‌ دوس���اڵ بێكار مامه‌وه‌‬ ‫هیچ كارێكم ده‌س���تنه‌ده‌كه‌وت ئێستا‬ ‫له‌ماڵێك كارده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ماته‌كبوش باسی‌ خۆی‌‌و هاوڕێكانی‬ ‫ك���رد له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬كه‌ دڵی‌‬ ‫به‌وه‌ خۆش���ه‌ ڕۆژانی‌ هه‌ینی‌ پشویانه‌‬ ‫ده‌توانن له‌گ���ه‌ڵ هاوڕێكانی‌ كۆببنه‌وه‌‬ ‫یان بچن سه‌ردانی‌ بازاڕ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و كرێكاران���ه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌هێنرێن ‌ه‬ ‫كوردستان‪ ،‬هه‌مانش���ێوه‌ی كرێكارانی‌‬ ‫كوردس���تان هیچ یاسا‌و رێسایه‌ك نییه‌‬ ‫پارێزگاریان لێب���كات‌و له‌كاتی‌ روداوی‌‬ ‫نه‌خوازراودا قه‌ره‌بویان بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ چاودێ���ری‌‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدانی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬عومه‌ر گوڵپی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ حكومه‌تی‌ عێراق كار به‌یاسای‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 1986‬ده‌كات‪ ،‬حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش به‌هه‌مان یاسا‬ ‫كارده‌كات بۆ ده‌س���ته‌به‌ركردنی‌ مافی‌‬ ‫كرێ���كاران‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "تا ئێس���تا هیچ‬ ‫یاس���ایه‌كی‌ تایب���ه‌ت نی���ه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫یاس���ایه‌ی‌ س���اڵی‌ ‪1986‬ی���ش وه‌ك‬ ‫پێویست كاری‌ پێناكرێت"‪.‬‬

‫سه‌ما سوتا یان خۆی سوتاند؟!‬ ‫ئا‪ :‬عومه‌ر چاوشین‬ ‫ئه‌و كاته‌ی‌ له‌ماڵی‌ خوشكه‌كه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕایه‌وه‌ هه‌مویان وایانده‌زانی‌ خۆی‬ ‫ئاماده‌ ده‌كات بۆ ئاماده‌كردنی‌ ژه‌مه‌‬ ‫نانێك بۆ میوانه‌كان‪ ،‬به‌اڵم به‌ته‌نیا‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ ئاگرله‌جه‌سته‌ی‌ به‌ربو كه‌س‬ ‫نه‌یزانی‌ سوتا یان خۆی‌ سوتاند‪.‬‬ ‫له‌به‌رواری‌ ‪ 2016/4/25‬ژنێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪17‬س����اڵ به‌ناوی‌ (سه‌ما موسا جه‌الل)‬ ‫ی چوارقوڕنه‌‬ ‫له‌ماڵ����ی‌ خۆیان له‌ناحی����ه‌ ‌‬ ‫س����ه‌ربه‌قه‌زای‌ رانیه‌ ئاگر له‌جه‌س����ته‌ی‌‬ ‫به‌رده‌بێت‌و هه‌رئه‌و رۆژه‌ گیان له‌ده‌ست‬ ‫ده‌دات"‪.‬‬ ‫كه‌مترله‌ س����اڵێكه‌ سه‌ما شوی‌ كردوه‌‬ ‫به‌ئامۆزایه‌ك����ی‌ باوك����ی‌‪ ،‬له‌ماڵی‌ خۆیدا‬ ‫ی ده‌رون����ی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫هی����چ كێش����ه‌یه‌ك ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی����ان له‌گ����ه‌ڵ یه‌كتری‌ نه‌بوه‌و‬ ‫خێزانێكی‌ خۆش����به‌خت‌و ته‌ب����ان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌وته‌ی‌ كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ مردنی‌ كچه‌كه‌یان‬ ‫رون نی����ه‌و له‌مردن����ه‌ ته‌مومژاویه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫كچه‌كه‌یان دڵته‌نگن‪ ،‬به‌اڵم رێكخراوێكی‌‬ ‫ژنان بۆی‌ رون بوه‌ته‌وه‌ كه‌ سه‌ما خۆی‌‬ ‫س����وتاندوه‌و پۆلیس له‌رانی����ه‌ مه‌له‌فی‌‬ ‫بۆ روداوه‌ك����ه‌ نه‌كردۆت����ه‌وه‌ به‌بیانوی‌‬ ‫نه‌بونی‌ وته‌ی‌ نه‌خۆش له‌به‌ر س����ه‌ختی‌‬ ‫سوتانه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫باوكی‌ سه‌ما له‌س����ه‌ر ژیانی‌ كچه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ گوتی‌ "س����ه‌ما كچێكی‌ باشبو‬ ‫كه‌متر له‌ساڵێك ده‌بو به‌خواستی‌ خۆی‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئامۆزایه‌كی‌ من هاوس����ه‌رگیری‌‬ ‫كردبو ته‌نیا الی‌ مه‌ال ماره‌ بڕان له‌دادگا‬

‫به‌ڵگه‌نام����ه‌ی‌ هاوس����ه‌ریان بۆنه‌كراب����و‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌ یه‌كتریان زۆر‬ ‫خۆشده‌ویس����ت‌و نه‌مانبیستوه‌ كێشه‌یان‬ ‫هه‌بێ����ت‪ ،‬رێگری‌ لێ نه‌ده‌ك����راو ئازادی‌‬ ‫ته‌واوی‌ هه‌بو‪ ،‬له‌س����ه‌ر رۆژی‌ روداوه‌كه‌‬ ‫باوكی‌ س����ه‌ما چیرۆكی‌ مردنی‌ كچه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێ����ت "ئه‌و رۆژه‌ نزیك‬ ‫ئێواره‌ب����و ماڵی‌ خوش����كێكی‌ خه‌ریكی‌‬ ‫خانو دروس����تكردن بون ب����ۆ هاوكاری‌‬ ‫خوشكه‌كه‌ی‌ ویستبوی‌ بڕواته‌وه‌ ماڵه‌وه‌‬ ‫خ����واردن ئاماده‌بكات بۆ كرێكاری‌ ماڵی‌‬ ‫خوشكه‌كه‌ی‌‪ ،‬مریشكی‌ پاككراو له‌شوێنی‌‬ ‫روداوه‌ك����ه‌ ب����وه‌و به‌ته‌نی����ا له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫خه‌ریكی‌ كار بوه‌‪ ،‬هۆكاری‌ سوتانه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ش رون نی����ه‌و ده‌زانین له‌كاتی‌‬ ‫روداوه‌ك����ه‌دا كه‌س����یان له‌م����اڵ نه‌بوه‌و‬ ‫به‌ته‌نیابوه‌‪ ،‬ئێمه‌ غازێكمان پێدابون كه‌‬ ‫زۆر باش����نه‌بو وتبوی‌ من بۆخۆم چاكی‌‬ ‫ده‌ك ‌هم‌و كاری‌ پێده‌ك����ه‌م بۆیه‌ پێموایه‌‬ ‫هۆكاری‌ س����وتانه‌كه‌ی‌ ئ����ه‌و غازه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتی‌ ئاگركه‌وتنه‌وه‌ك����ه‌دا به‌ئاگره‌وه‌‬ ‫رایكردب����وه‌ ده‌ره‌وه‌و ه����اواری‌ كردبو‪،‬‬ ‫دراوس����ێكانی‌ فریای‌ كه‌وتب����ون دواتر‬ ‫خه‌به‌ری‌ س����وتانیان به‌ئێمه‌ دا‪ ،‬من له‌‬ ‫بازاڕ بوم كه‌ خه‌به‌ره‌كه‌یان پێدام شۆك‬ ‫بوم نه‌مزانی‌ له‌بازاڕه‌وه‌ چۆن گه‌یشتمه‌وه‌‬ ‫ماڵه‌وه‌‪ ".‬موسا به‌ دڵێكی‌ پڕ له‌ خه‌مه‌وه‌‬ ‫باس����ی‌ س����اته‌وه‌ختی‌ مردنی‌ كچه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات "له‌ نه‌خۆش����خانه‌ی‌ شۆڕش له‌‬ ‫چوارقوڕن����ه‌ كچه‌كه‌م گواس����ترایه‌وه‌ بۆ‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬له‌ س����لێمانی‌ كه‌م مایه‌وه‌و‬ ‫به‌یه‌كجاری‌ به‌جێی هێشتین چاوه‌كانیم‬ ‫نه‌بینیه‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌قه‌زاوقه‌ده‌ر نه‌سوتابێت‬

‫ل����ه‌ دوای‌ مردنه‌ك����ه‌ی‌ حه‌زده‌كه‌م بزانم‬ ‫هۆكاره‌ك����ه‌ی‌ چیه‌و ب����ۆم ده‌ربكه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌ پێی‌ س����وێندخواردنی‌ موسا جه‌الل‬ ‫هه‌ركه‌س����ێك بوبێت به‌ هۆكاری‌ مردنی‌‬ ‫كچه‌كه‌ی‌ لێخۆشبونی‌ نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ كه‌سیش‬ ‫تۆمه‌تبارناكه‌ین‌و داوامان له‌س����ه‌ر كه‌س‬ ‫نیه‌ له‌دیارنه‌بونی‌ هۆكاری‌ روداوه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ بۆ ئێم����ه‌ رون نیه‌ هه‌مو‬ ‫ده‌نگۆیه‌كیش ره‌تده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫مردنی‌ كچه‌كه‌م ده‌گوترێت"‪.‬‬ ‫نه‌قیب����ی‌ پۆلی����س كاروان مه‌حم����ود‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌ پۆلیس����ی‌‬ ‫ڕاپه‌ڕین به‌ ئاوێنه‌ی‌ گ����وت "له‌ناحیه‌ی‌‬ ‫چوارقوڕن����ه‌ ژنێك له‌ماڵه‌ك����ه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫ده‌سوتێت‌و ده‌گه‌یه‌نرێته‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫شه‌هید ئه‌حمه‌د ئیسماعیل‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ سه‌ره‌تایی بۆ ده‌كرێت له‌به‌ر‬ ‫سه‌ختی‌ س����وتانه‌كه‌ی‌ به‌ڕێده‌كرێت بۆ‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ی‌ فریاكه‌وتنی‌ س����لێمانی‌‬ ‫ب����ه‌اڵم هه‌رئ����ه‌و ڕۆژه‌ گیان له‌ده‌س����ت‬ ‫ده‌دات‪ ،‬نه‌قی����ب كاروان گوتیش����ی‌‬ ‫هه‌رله‌به‌ر سه‌ختی‌ س����وتانه‌كه‌ی‌ وته‌ی‌‬ ‫لێوه‌رنه‌گی����راوه‌و له‌س����لێمانی‌ په‌ڕاوی‌‬ ‫لێكۆڵین����ه‌وه‌ بۆ روداوه‌ك����ه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌س����ه‌ر ه����ۆكاری‌ روداوه‌كه‌ پۆلیس����ی‌‬ ‫راپه‌ڕین رایگه‌یاند له‌س����ه‌ر ئه‌و روداوه‌‬ ‫داوا له‌س����ه‌ر ك����ه‌س تۆمارنه‌ك����راوه‌و‬ ‫كه‌س����یش ده‌س����تگیر نه‌كراوه‌ چونكه‌‬ ‫تا ئێس����تا هۆكاره‌كه‌ی‌ نه‌زان����راوه‌ كه‌‬ ‫خۆی‌ س����وتاندوه‌ یان روداوه‌كه‌ به‌قه‌زاو‬ ‫قه‌ده‌ربوه‌‪ ،‬ئێم����ه‌ش چاوه‌ڕێی ئه‌نجامی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ زیاترین بۆ زانینی‌ راستی‌‬ ‫روداوه‌كه‌"‬

‫ئاش����نا حه‌سه‌ن لێپرسراوی‌ كۆمیته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بیتوێن����ی‌ یه‌كێت����ی‌ ژنانی‌ كوردس����تان‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی زانیاری ‌ه سه‌ره‌تاییه‌كان ‌‬ ‫گوتی‌"به‌پێ ‌‬ ‫كه‌ له‌ئه‌نجامی‌ به‌دواداچونه‌كاندا له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م روداوه‌ بۆم����ان ده‌ركه‌وتوه‌ به‌ته‌نیا‬ ‫له‌ماڵ بوه‌و هیچ نه‌خۆش����ی‌ ده‌رونیشی‌‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ نیشانه‌كان بێت ئه‌و‬ ‫ژنه‌ خۆی‌ سوتاندوه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر ژنێك‬ ‫خۆی‌ بس����وتێنێت رێژه‌ی‌ س����وتانه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌و كه‌س����انه‌ زیات����ره‌ كه‌ ب����ه‌روداوی‌‬ ‫ئاگركه‌وتنه‌وه‌ ده‌سوتێن یان روداوێكیان‬ ‫به‌سه‌ر دێت له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ویستی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ بۆنی‌ نه‌وت����ی لێهاتوه‌و رێژه‌ی‌‬ ‫سوتانه‌كه‌شی‌ له‌سه‌روی‌ ‪ %95‬بوه‌ به‌اڵم‬ ‫هۆكاری‌ خۆس����وتاندنه‌كه‌ی‌ بۆ ئێمه‌ش‬ ‫رون نی����ه‌ ده‌بوایه‌ پۆلی����س ئه‌وه‌ی‌ زو‬ ‫یه‌كالكردبایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و چاالكوانه‌ی‌ بواری‌‬ ‫مافه‌كانی‌ ژنان گوتیش����ی‌ له‌كوردستان‬ ‫توندوتی����ژی‌ مێژویه‌ك����ی‌ دێرینی‌ هه‌یه‌و‬ ‫له‌سنوره‌كه‌ی‌ ئێمه‌ش ئه‌و كلتوره‌ درێژه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ی‌ زیاتر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫په‌رته‌وازه‌یی رێكخراوه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و كه‌می‌ ئاستی‌ وشیاری‌ ژنان‌و‬ ‫پیاوان به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌وه‌ خۆله‌ناوبردنی‌‬ ‫كه‌س����ه‌كانه‌ له‌هه‌مان كاتدا راكردنیشه‌‬ ‫له‌ده‌س����ت چاره‌س����ه‌ركردنی‌ كێشه‌كان‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی نادروس����ت‌و به‌جێهێشتنی‌‬ ‫كێش����ه‌كانی‌ تره‌ له‌قه‌باره‌ی‌ گه‌وره‌تردا‪،‬‬ ‫راسته‌ سه‌ره‌ڕای‌ نه‌بونی‌ یاسایه‌كی‌ باش‬ ‫ب����ۆ به‌رگری‌ كردن له‌ماف����ی‌ ژنان به‌اڵم‬ ‫قه‌یرانه‌كان له‌كوردس����تان كه‌ڵه‌كه‌ بون‪،‬‬ ‫نه‌ده‌بو ئه‌و كێش����انه‌ ڕێگربن له‌به‌رده‌م‬ ‫چاالكیه‌كان بۆ وشیاری‌ كۆمه‌ڵگه‌"‪.‬‬

‫له‌كوردستان‬ ‫توندوتیژی‌ مێژویه‌ك ‌ی‬ ‫دێرینی‌ هه‌یه‌و‬ ‫له‌سنوره‌كه‌ی‌ ئێمه‌ش‬ ‫ئه‌و كلتوره‌ درێژه‌ ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ ‌ی‬ ‫زیاتر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ په‌رته‌وازه‌یی‬ ‫رێكخراوه‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫كه‌م ‌ی ئاست ‌ی‬ ‫وشیاری‌ ژنان‌و پیاوان‬

‫گۆشه‌یه‌که‌ کونسوڵخانه‌ی‌ گشتیی‬ ‫ئه‌مه‌ریکا له‌هه‌ولێر ئاماده‌یده‌کات‬ ‫پرس���یار‪ :‬ده‌مه‌وێ���ت له‌ویالیه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان بخوێنم‪ .‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی بكه‌م؟‬ ‫چ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫وه‌اڵم‪ :‬زۆر خۆش���حاڵین به‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ته‌وێت له‌ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا بخوێنیت! ماڵپه‌ڕه‌كه‌مان‬ ‫ی‬ ‫ی زۆری‌ سه‌باره‌ت به‌پرۆس ‌ه ‌‬ ‫زانیار ‌‬ ‫ڤیزه‌ی‌ خوێندكاران تیایه‪‌.‬‬ ‫‪erbil.usconsulate.gov/fvisas.html.‬‬

‫ی زیاتر له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌توانیت بۆ زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێن���دن له‌ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا ڕاوێ���ژ به‌نوس���ینگه‌ ‌‬ ‫خوێندنی‌ ئه‌مه‌ریكی بكه‌ی‌‪.‬‬ ‫‪http://erbil.usconsulate.gov/‬‬ ‫‪studyusa.html.‬‬

‫یه‌كه‌م هه‌نگاو بریتی��� ‌ه له‌دۆزینه‌و‌ه‬ ‫یان دیاریكردن���ی‌ ئه‌و زانكۆیه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫گونجاو‌ه ب���ۆ خوێندنه‌كه‌ت‪ ،‬دواتر‬ ‫ی‬ ‫به‌رنامه‌ڕێژیك���ردن بۆ پاره‌داركردن ‌‬ ‫خوێندنه‌ك���ه‌ت‪ ،‬ك��� ‌ه له‌وانه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سی‌ یان خێزان ‌‬ ‫له‌پاش���ه‌كه‌وت ‌‬ ‫یان قه‌رز یانی���ش زه‌ماله‌ پێكبێت‪.‬‬ ‫ڕاوێژكاری‌ خوێندنی‌ كونس���وڵخان ‌ه‬ ‫ده‌توانێت رێنوێنیت بكات له‌م روه‌و‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها س���ه‌باره‌ت به‌و داواكاری‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی تایبه‌تن به‌زانكۆكان ‌‬ ‫پێداویستیان ‌ه ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‪ .‬ئ���ه‌و داواكاریان ‌ه پێكدێن‬ ‫ی‬ ‫ی دیاریكراو ‌‬ ‫له‌به‌ده‌ستهێنانی‌ نمر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئینگلیز ‌‬ ‫تاقیكردن���ه‌و‌هی‌ زمان��� ‌‬ ‫ی بیانی‌(تۆیفڵ) یان‬ ‫وه‌ك زمانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫ی تاقیكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫سیتس���م ‌‬ ‫ی (ئایڵت���س)‪،‬‬ ‫زمان���ی‌ ئینگلی���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌نجامدانی‌ تاقیكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی (س���ات)‬ ‫س���تانداردی‌ لێهاتووی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی���ان تاقیكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌(ئاك���ت)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫كۆلێ���ژ ‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ زانكۆكان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا‬ ‫ی پارچ��� ‌ه‬ ‫ی پێشكه‌ش���كردن ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫نوس���ێنێكیش (ئێس���ه‌ی‌) ده‌كه‌ن‬ ‫به‌اڵم ویالیه‌ت ‌ه یه‌كگرتووه‌كان تاك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌ندی‌‌و یه‌كگرتو ‌‬ ‫سیس���ته‌مێك ‌‬ ‫ی پێشكه‌ش���كردن‬ ‫تایبه‌ت به‌داواكار ‌‬ ‫ی نی���ه‌‪ .‬به‌ڵكو هه‌ر‬ ‫ب���ۆ زانكۆكان��� ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ویالیه‌تێك رێس���او رێنمای ‌‬ ‫ی ب���ۆ پێشكه‌ش���كردن بۆ‬ ‫به‌خ���ۆ ‌‬ ‫زانكۆ گش���تیه‌كانی‌(حكومیه‌كانی‌)‬ ‫داده‌نێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا هه‌ریه‌ك ‌ه له‌و‬ ‫ی تایبه‌تیش‬ ‫ی كه‌رت ‌‬ ‫‪ 1845‬زانكۆی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كا رێس���او رێنمای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌خۆی���ان داده‌نێن‪ .‬دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تۆ له‌یه‌كێ���ك له‌زانكۆكان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا وه‌رده‌گیرێیت‪ ،‬زانكۆك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫دۆكیۆمێنتێكت ب���ۆ ده‌نێرێت پێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌وترێت ‪ L- 20‬ك ‌ه بۆ چاوپێكه‌وتن ‌‬ ‫ی خوێن���دن (‪)F-1‬‬ ‫ڤی���ز‌ه ‌‬ ‫له‌كونسوڵخان ‌هی‌ گش���تی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ی‬ ‫ی چاوپێكه‌وتن ‌‬ ‫پێویس���ته‌‪ .‬له‌رۆژ ‌‬ ‫ڤیز‌ه ده‌بێت ئه‌م پێویستیان ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆت بهێنیت‪ L-20 :‬و پس���وڵه‌ ‌‬ ‫ی به‌نمره‌و ئه‌و‬ ‫پاره‌دان‌و بڕوانام��� ‌ه ‌‬ ‫به‌ڵگه‌نامانه‌ی‌ ك ‌ه ده‌یس���ه‌لمێنن تۆ‬ ‫ی خوێندنه‌كه‌ت‬ ‫توانای‌ پاره‌داركردن ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )527‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/10‬‬

‫ژماره‌یه‌ك ئه‌ندام ‌ی مه‌كته‌ب ‌ی سیاسی‌‌و سه‌ركردایه‌ت ‌ی حزبه‌كان‬

‫ئه‌ندامی‌ كۆمه‌ڵه‌ ‌ی راوچیان ‌ی كوردستانن‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬

‫راوچیه‌كانی‌ كوردستان كۆمه‌ڵه‌یه‌كیان‬ ‫دامه‌زراندوه‌و سه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵكه‌ش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌نداممان هه‌یه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و سه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ ڕاوچی���ان له‌مانگی‌ ‪11‬ی‌‬ ‫‪1994‬ه‌وه‌ دام���ه‌زراوه‌و به‌ره‌س���م ‌‬ ‫ی‬ ‫مۆڵه‌تی‌ له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێم وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ راوچیه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬جه‌الل عه‌لی‌ ئه‌حمه‌د كه‌‬ ‫باره‌گای‌ س���ه‌ره‌كیان له‌شاری‌ سلێمانیه‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ به‌ده‌نگدان بوه‌ته‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ك���ه‌ له‌گۆنگره‌یه‌ك���دا كه‌ ‪2000‬‬ ‫ئه‌ن���دام تێی���دا به‌ش���داربون‪.‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"راوكردن جۆری‌ زۆره‌ به‌اڵم ئێمه‌ ته‌نها‬ ‫رێگه‌مان به‌س���ێ‌ ج���ۆر داوه‌‪ ،‬به‌هه‌مو‬ ‫ش���ێوه‌یه‌كیش راوكردن به‌تاپڕو تفه‌نگ‬ ‫قه‌ده‌غه‌یه‌و هیچ راوچیه‌ك بۆی‌ نیه‌ به‌و‬ ‫ش���ێوازه‌ راوبكات‪ ،‬ئه‌و س���ێ‌ جۆره‌ش‬ ‫راوی‌ گه‌روێش���كه‌ به‌تانجی‌‪ ،‬راوی‌ كه‌وه‌‬ ‫به‌داو‪ ،‬سوێس���كه‌ به‌داو‪ ،‬ئ���ه‌و راوانه‌ی‌‬ ‫ترمان حه‌رام كردوه‌ به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك‬ ‫وه‌ك راوی‌ ئاسك‌و ئاژه‌ڵی‌ كێوی‌‌و پۆڕو‬ ‫ئه‌و جۆرانه‌ی‌ تر چونكه‌ هه‌ستمان به‌وه‌‬ ‫كردوه‌ ك���ه‌ ئه‌وانه‌ ب���ه‌ره‌و كه‌مبونه‌وه‌‬ ‫ده‌چن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌ندامه‌كانی‌ ئێمه‌ له‌هه‌مو‬ ‫ناوچه‌كانی‌ كوردس���تان بونیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم زیاترینیان ده‌كه‌ونه‌ س���نوره‌كانی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و گه‌رمیان‌و شارباژێڕو راپه‌ڕین‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ هه‌وڵمانداوه‌ كه‌ له‌س���نوره‌كانی‌‬ ‫هه‌ولێرو ده���ۆك لق بكه‌ین���ه‌وه‌ به‌اڵم‬ ‫تاوه‌كو ئێستا رێگه‌مان نه‌دراوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ راوچیان���ی‌‬ ‫كوردس���تان ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‬

‫مه‌رجه‌كانی‌ راوكردن چیه‌؟‬

‫سزاكان چین؟‬

‫به‌پێی‌ یاسای‌ كۆمه‌ڵه‌كه‌ ‪11‬‬ ‫خاڵ‌ بونی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم لێره‌دا‬ ‫ئه‌م چه‌ند خاڵه‌ ده‌خه‌ینه‌وه‌ ڕو‪.‬‬ ‫‪ .1‬به‌كارنه‌هێنانی‌ تفه‌نگ‌و‬ ‫ته‌قینه‌وه‌كان به‌هه‌مو‬ ‫جۆره‌كانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬به‌كارنه‌هێنانی‌ قڕكه‌ره‌كان‌و‬ ‫ژه‌هره‌كان‪.‬‬ ‫‪ .3‬راونه‌كردن له‌وه‌رزه‌كانی‌ زاوزێ‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬راوكردن له‌كاتی‌ پێش خۆرئاوا‬ ‫بون هه‌تاوه‌كو خۆرهه‌اڵتن‬ ‫به‌هه‌موشێوه‌یه‌ك قه‌ده‌غه‌یه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌هه‌مانشێوه‌ ‌‬ ‫یاساكان چه‌ند خاڵێكه‌و ئه‌م ‌ه‬ ‫نمونه‌یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ .1‬له‌كاتی‌ راوكردنی‌ ئاژه‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كێوی‌ ئاوس‌و ئه‌و باڵندانه‌ ‌‬ ‫ی هێلكه‌ كردندان‬ ‫له‌حاڵه‌ت ‌‬ ‫سزاكان دو به‌رامبه‌ر ده‌بن‪.‬‬ ‫ی پڵنگ‌و مامزو‬ ‫‪ .2‬راوكردن ‌‬ ‫ئاسك‌و ورچ‌و كه‌متیارو‬ ‫جۆره‌كانی‌ تری‌ ئاژه‌ڵه‌‬ ‫ده‌گمه‌نه‌كان قه‌ده‌غه‌یه‌و‬ ‫سزاكانیان (‪ )10‬ملیۆن دیناره‌‪.‬‬

‫مانگان ‌ه هه‌زار تاپڕ دێت ‌ه ئه‌م كوردستانه‌وه‌و هه‌مو‬ ‫ماڵێك تاپڕێكی‌ به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ئێم ‌ه ك ‌ه راوكردنمان‬ ‫به‌تفه‌نگ قه‌ده‌غ ‌ه كردو‌ه چ پێویست ده‌كات ئه‌و‬ ‫هه‌مو تاپڕو فیشه‌ك ‌ی تاپڕ‌ه بێت ‌ه كوردستان؟‬ ‫کەوێکی ڕاوکراو فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬ ‫ك���ه‌ كۆمه‌ڵه‌كه‌ی���ان بوه‌ت���ه‌ ماڵێك بۆ‬ ‫كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌رپرس���انی‌ حیزب���ی‌‌و‬ ‫حكومی‌‌و رازی‌ بونی‌ خۆشی‌ له‌پابه‌ندبونی‌‬ ‫ئه‌وان به‌یاس���ای‌ راوچیان ناشارێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "دیاره‌ ئه‌و به‌رپرسه‌ی‌ حه‌زی‌‬ ‫به‌راوكردن هه‌بێ���ت الی‌ ئێمه‌ ئه‌ندامه‌‪،‬‬ ‫رێژه‌یه‌ك���ی‌ باش ئه‌ندامی‌ به‌رپرس���مان‬

‫هه‌یه‌ به‌اڵم زیاتر له‌س���نوری‌ سلێمانیه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌رپرس���ی‌ س���نوری‌ هه‌ولێ���ر‬ ‫رێژه‌كه‌یان كه‌متره‌ جگه‌ له‌به‌رپرسه‌كانی‌‬ ‫س���لێمانی‌ پارتی‌‪ ،‬به‌رپرس���ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی‌ دیكه‌ش ئه‌ندام���ن المان‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌م كۆمه‌ڵه‌ی���ه‌ بوه‌ته‌ ماڵێك‬ ‫بۆهه‌موان‌و به‌بێ‌ جیاوازی‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "به‌رپرس هه‌ی���ه‌ الی‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌ندام���ه‌و له‌حیزبه‌كه‌ی‌ خۆیدا ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی یان سه‌ركردایه‌تیه‌"‪.‬‬ ‫ج���ه‌الل عه‌ل���ی‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش ئاش���كرا‬ ‫ده‌كات كه‌ ده‌بێت ئه‌وكه‌س���ه‌ی‌ ده‌چێت ‌ه‬ ‫راوك���ردن‪ ،‬مۆڵه‌تی‌ ره‌س���می‌ له‌الیه‌ن‬

‫ده‌سته‌ی‌ ژینگه‌وه‌ هه‌بێت‌و پۆلیسی‌ ئه‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌ش ئاگاداربكاته‌وه‌ كه‌ راوه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لێده‌كات‪ ،‬وتیشی‌ "له‌به‌ڵێننامه‌كانماندا‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌ هه‌ر راوچی���ه‌ك ده‌چێته‌ راو‬ ‫ده‌بێت پۆلیسی‌ ناوچه‌كه‌ ئاگاداربكاته‌وه‌و‬ ‫بڵێ���ت له‌م ناوچه‌ی���ه‌ راوده‌كه‌م‌و خۆی‌‬ ‫بناس���ێنێت‪ ،‬هه‌ركه‌س���ێكیش ئاگاداری‌‬

‫پۆلیسی‌ دارستان نه‌كات ئه‌وه‌ له‌یاسای‌‬ ‫راوكردن الیداوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت "س���زای‌ راوكردن جیاوازی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆنمون���ه‌ له‌ (‪)100‬ه���ه‌زاره‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات تاوه‌ك���و (‪)10‬ملیۆن‬ ‫دینار‪ ،‬له‌كوردستانیش ته‌نها شێر بونی‌‬ ‫نیه‌ ئه‌گه‌رنا هه‌مو ج���ۆره‌ ئاژه‌ڵێك به‌‬ ‫پڵنگیش���ه‌وه‌ بونی‌ هه‌یه‌و كه‌م شاخیش‬ ‫هه‌یه‌ پڵنگی‌ تێدا نه‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ راوچی���ه‌كان‬ ‫ن���اوی‌ هه‌ندێ���ك ل���ه‌و به‌رپرس���انه‌ش‬ ‫ئاش���كراده‌كات ك���ه‌ له‌دامه‌زرێنه‌ران‌و‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌ی‌ راوچیی���ه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "مه‌حمود س���ه‌نگاوی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و به‌رپرس���انه‌ی‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌ندامه‌‬ ‫الی‌ ئێمه‌ له‌هه‌مانكاتیش���دا یه‌كێك له‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ ته‌واو پش���تیوانی‌ پۆلیسی‌‬ ‫دارستان ده‌كات له‌س���نوری‌ گه‌رمیان‪،‬‬ ‫ئاواتی‌ ش���ێخ جه‌ناب‪ ،‬حامیدی‌ حاجی‌‬ ‫غالی‌‪ ،‬ئاكۆ عه‌باس ئاغا‪ ،‬حاكم ساالر‪،‬‬ ‫ئاوات عه‌بدولغه‌فور‪ ،‬جه‌مال حه‌س���ه‌ن‪،‬‬ ‫حه‌سه‌ن گه‌اڵڵی‌‪ ،‬جه‌الل عه‌لی‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ناوه‌ندی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫وه‌فا له‌گۆڕان‪ ،‬مه‌حمودی‌ ش���ێخ كاوه‌‬ ‫له‌پارتی‌‪ ،‬دكتۆر ئارام‪ ،‬شێخ سه‌دره‌دین‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ ئاغاكان‪ ،‬هه‌مو ئه‌وانه‌ الی‌ ئێمه‌‬ ‫ناسنامه‌یان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌داخه‌وه‌ هیچ چاودێری‌‌و‬ ‫لێپرس���ینه‌وه‌یه‌ك ناكرێ���ت‪ ،‬بۆنمون���ه‌‬ ‫مانگان���ه‌ ه���ه‌زار تاپ���ڕ دێت���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌و هه‌مو ماڵێك تاپڕێكی‌‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ئاخر ئه‌گه‌ر به‌رنامه‌یه‌ك‌و‬ ‫لێپرسینه‌وه‌یه‌ك هه‌بێت بۆئه‌وه‌ ناكرێت‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ بێت‌و پێویسته‌ سنوردار‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ كه‌ راوكردنمان به‌تفه‌نگ‬ ‫قه‌ده‌غه‌ ك���ردوه‌ چ پێویس���ت ده‌كات‬ ‫ئه‌و هه‌مو تاپڕو فیش���ه‌كی‌ تاپڕه‌ بێته‌‬ ‫كوردستان؟"‪.‬‬

‫کۆترەکانی ستۆکهۆڵم بەشەمەندەفەر هاتوچۆ ئەکەن!‬ ‫ئا‪ :‬جوتیار شه‌ریف ـ سوید‬ ‫بەیانیەک کاتژمیڕ ‪ ٦‬لەناو یەکێک‬ ‫لەفارگۆنەکانی شەمەندەفەرێکی‬ ‫ستۆکهۆڵم بوم‪ ،‬دو کۆتر هاتنە‬ ‫ژورەوە‪ ،‬ژنێک کە بەشێوە دیاربو‬ ‫خەڵکی سوید نەبو هەوڵیدا‬ ‫کۆترەکان بکاتە دەرەوە بەاڵم‬ ‫کۆترەکان بەرگرییان کردو نەچونە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬دوای چەند وێستگەیەک‬ ‫بینیم کۆترەکان چاوەڕییان کرد تا‬ ‫مرۆڤەکانی ئەو وێستگەیە دابەزین‪،‬‬ ‫کۆترەکانیش چونە دەرەوە‪.‬‬ ‫کاتێ����ک ئەم چیرۆک����ەم بۆ یەکێک‬ ‫لەبرادەرەکان باسکرد‪ ،‬وتی‪ :‬ئەوە تازە‬ ‫نیە بەر لە ‪٥‬س����اڵ یەکێک لەرۆژنامە‬ ‫گرنگەکانی سوید لەسەری نوسیوە‪.‬‬ ‫لە‪ ٢٠١١/١١/١١‬ڕۆژنامەنوس‪( ،‬لیزا‬ ‫ڕۆس����ڵتوند) لەڕۆژنام����ەی (ئافتۆن‬ ‫بالدێت) راپۆرتێکی لەسەر کۆترەکان‬ ‫نوس����یوە‪ ،‬لەراپۆرتەک����ەدا (ڕاموس‬ ‫ساندس����تۆن) بەرپرس����ی ئەوکاتەی‬ ‫راگەیاندن����ی کۆمپانی����ای میت����رۆ بۆ‬ ‫گواس����تنەوەی گشتی لەس����تۆکهۆڵم‬ ‫دەڵێت‪ :‬شتێکی پێکەنیناوییە کۆترەکان‬ ‫وەک س����ەرجەم گەش����تیارەکانمان‬ ‫لەس����ەر پالتفۆرم����ەکان چ����اوەڕوان‬ ‫دەبن تا دەرگاکانی ش����ەمەندەفەرەکە‬ ‫دەکرێتەوە دواتر سەردەکەون‪ ،‬ئەوەی‬ ‫سەرنجڕاکێشە کۆترەکان دەزانن لەکام‬ ‫وێستگە دادەبەزن‪.‬‬ ‫ڕاهاتنی کۆترەکان لەگەڵ‬ ‫گەشتکردن بەشەمەندەفەر‬ ‫لەستۆکهۆڵم مێژویەکی کۆنتری هەیە‬ ‫تۆم����اس ئێرکس����ۆن‪ ،‬ش����ۆفێرێکی‬ ‫بەتەمەنی شەمەندەفەرە کاتێک دانی‬ ‫بۆ کۆترەکان ڕۆ ئەکرد‪ ،‬دەرفەتەکەم‬ ‫قۆس����تەوەو کەوتمە گفتوگۆ لەگەڵی‪،‬‬ ‫ئەو وت����ی‪ :‬من لە س����اڵی ‪١٩٩١‬ەوە‬ ‫ئ����ەو دیاردەی����ە دەبین����م لەناوچ����ە‬ ‫جیاوازەکانی س����تۆکهۆڵم‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫بەیانی����ان کۆت����رەکان دەڕۆن بەرەو‬ ‫بازاڕەکان ب����ۆ پەیداکردنی خواردن‪،‬‬ ‫ئێوارانیش دەگەڕێنەوە بەرەو ناو دارو‬ ‫جەنگەڵەکان بۆ پشودانی شەوانە‪.‬‬ ‫تۆماس ئام����اژەی بەوەدا کۆترەکان‬

‫کۆترەکان هیچ کاتێک‬ ‫گەشتیارەکانمان‬ ‫ناڕەحەت ناکەن‬ ‫هەمیشە لەدوای‬ ‫مرۆڤەکانەوە‬ ‫سەردەکەون‌و لەدوای‬ ‫ئەوانیش دادەبەزن‬

‫کۆترێک لەوێستگەیەکی شەمەندەفردا فۆتۆ‪ :‬جوتیار‬

‫کات����ی قەرەباڵخ����ی بۆ گەش����تکردن‬ ‫هەڵنابژی����رن‪ ،‬هی����چ کاتێکی����ش‬ ‫گەش����تیارەکانمان ناڕەح����ەت ناکەن‬ ‫هەمیش����ە ل����ەدوای مرۆڤەکان����ەوە‬ ‫س����ەردەکەون‌و ل����ەدوای ئەوانی����ش‬ ‫دادەبەزن‪.‬‬ ‫کۆترەکان بون بە بەشێک لەژیانی‬ ‫گەشتیاران‌و شۆفێرەکان‬ ‫تریسا نیلسۆن‪ ،‬کچێکی ‪٢٩‬سااڵن بو‬ ‫لەدایکێکی سویدی‌و باوکێکی ئینگلیز‬ ‫لەدایک بوە‪ ،‬کارمەندی کۆمپانیایەکی‬ ‫تەکنیکی����ە‪ ،‬ل����ە م����اوەی هەفتەیەک‬ ‫س����ەرنجدانی من بۆ کۆترەکان ناسیم‬ ‫ئەو وتی‪ :‬هەم����و بەیانیەک کە دەچم‬ ‫ب����ۆ کار ئەگ����ەر کۆت����رەکان نەبینم‌و‬ ‫ساڵویان لێنەکەم‌و تۆزێک خواردنیان تێپەڕدەکەین‪ ،‬کەچی کۆترەکان بەبێ‬ ‫لە س����اندویچەکەم پێنەدەم ئەو ڕۆژە هی����چ کام لەوانە هەرگیز هەڵە ناکەن‬ ‫لەکوێ دادەبەزن‪.‬‬ ‫دڵتەنگ دەبم‪.‬‬ ‫تریس����ا وتی من پێم وایە کۆترەکان‬ ‫ئاژەڵی زۆر زیرەک‌و ئاقڵن‪ ،‬بۆ ئێمەی ئایا ئاژەڵەکان عەقڵیان هەیە یان‬ ‫مرۆڤ تابلۆ لەوێس����تگەکان دانراوەو ئەوهۆکارە چیە سەرنجی مرۆڤەکان‬ ‫رائەکێشێت‬ ‫لەناوشەمەندەفەرەکەش شاشە هەیەو‬ ‫لەس����اڵی ‪ ١٨٩٨‬لەیەکێ����ک‬ ‫لەهەر وێستگەیەکیش بەبڵندگۆ ئاگادار‬ ‫دەکرێینەوە‪ ،‬هێش����تا هەڵە دەکەین‪ ،‬لەخوێندنگەکان����ی واڵت����ی بەریتانیا‬ ‫هەندێ ج����ار وێس����تگەکەی خۆمان مامۆس����تایەک لەخوێندکارەکان����ی‬

‫قۆناغی یەکی س����ەرەتایی پرس����ی‪:‬‬ ‫ئای����ا ئاژەڵ����ەکان زیرەک����ن ی����ان‬ ‫مرۆڤ����ەکان؟ کچ����ە خوێندکارێکی‬ ‫بچکۆل����ە زۆر بەمتمان����ەوە وەاڵمی‬ ‫دایەوە‪ :‬ئاژەڵەکان‪.‬‬ ‫وەاڵمەکە مامۆستاو خوێندکارەکانی‬ ‫توشی شۆک کرد‪ ،‬بۆیە مامۆستاکە‬ ‫خێرا پرسی بۆ پێت وایە ئاژەڵەکان‬ ‫زیرەکترن؟ کچە بچکۆلەکە لەوەاڵمدا‬

‫وتی‪ :‬ئاخر من هەمو ڕۆژێک قس����ە‬ ‫لەگەڵ س����ەگەکەم دەک����ەم ئەو لێم‬ ‫تێ����دەگاو بەگوێش����م دەکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کاتێک س����ەگەکەم ش����تێکی ویست‬ ‫هەرچی هاوار دەکات من لێی تێناگەم‪،‬‬ ‫ئەم چیرۆکە بو بەسەرچاوەی دەیان‬ ‫توێژینەوەی گرنگ لەس����ەر عەقڵی‬ ‫ئاژەڵ لەجیهاندا‪.‬‬ ‫ئاژەڵ���ەکان عەقڵی���ان هەبێ���ت‬

‫یان هەس���ت‪ ،‬بەاڵم ئەوە وشیاری‬ ‫مرۆڤ���ە لەئازارنەدانی���ان وادەکات‬ ‫لەگەڵ م���رۆڤ تێکەڵ بن‌و ئازادانە‬ ‫بەشێوەیەکی ئاسایی ژیان بکەن‪،‬‬ ‫هاوتا لەگەڵ کۆترەکانی ستۆکهۆڵم‬ ‫ل���ە لەندەنی���ش کۆترەکان س���ود‬ ‫لەهۆکارەکانی گواستنەوەی گشتی‬ ‫دەبین���ن‌و هەروەها لەمۆس���کۆش‬ ‫س���ەگەکان بین���راون ک���ە س���ود‬ ‫لەشەمەندەفەرەکان دەبینن‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ن‬

‫خواردنی‌‬ ‫نانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫چێژه‌‪ ،‬من‬ ‫انی‌ دیكه‌‬ ‫كه‌ئه‌مه‌م‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫كارۆخ ئیرباهیم‪ :‬دژایه‌تیكردنی‌ ئێم ‌ه باش نییه‌‬ ‫ره‌نگه‌ خه‌ڵك ش����انۆ وه‌كو كه‌ره‌سته‌یه‌كی‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫رۆحی‌ ته‌ماش����ا نه‌كات‌و ئه‌گه‌ر هه‌مو ئه‌و‬ ‫كارانه‌ مه‌به‌ست‌و ئامانجی‌ ئه‌وه‌ نه‌بێت كه‌‬ ‫كارۆخ ئیبراهیم هونه‌رمه‌ندی‌ شانۆكار‬ ‫شانۆ بكاته‌ كه‌ره‌سته‌یه‌كی‌ فیكری‌‌و رۆحی‌‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "دژایه‌تیكردنی‌ ئێمه‌ باش‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونكه‌ دژایه‌تیكردنی‌ هه‌ر كه‌سێك مه‌عریف����ی‌ بۆ خه‌ڵ����ك ئه‌وا ئ����ه‌و په‌یامه‌‬ ‫ده‌بێته‌ په‌یامێكی‌ ساده‌‌و له‌چركه‌ساتێكدا‬ ‫دواتر به‌شه‌رمه‌زاریی‌ كۆتایی‌ دێت‌و‬ ‫ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫گرنگترین شت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مرۆڤ مرۆڤی‌‬ ‫وتیش����ی‌ "من له‌و بڕوای����ه‌دام هه‌مو ئه‌و‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ خۆش بوێت"‪.‬‬ ‫كاران����ه‌ی‌ كه‌ ك����راوه‌ ئ����ه‌وه‌ زه‌روره‌ته‌ كه‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ كاریگه‌ری‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ له‌سه‌ر تاچه‌ن����د له‌ناو زیهنیه‌ت‌و بیر‌و ئایدیای‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌ ش����انۆییه‌كانیان‪ ،‬كارۆخ ئیبراهی����م خه‌ڵكه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ من له‌و بڕوایه‌دام‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ ش����انۆكار له‌چاوپێكه‌وتنێكدا ره‌نگه‌ زۆری‌‌و بۆری‌ هه‌بێت له‌نمایشه‌كاندا‬ ‫ی دارایی‌ ب����ه‌اڵم ره‌نگه‌ ئه‌و ئامانج����ه‌ گه‌وره‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ رایگه‌یان����د "قه‌یران ‌‬ ‫نه‌ك ته‌نها له‌س����ه‌ر ش����انۆ‪ ،‬به‌ڵكو له‌سه‌ر ئه‌بێت ش����انۆكاری‌ راس����ته‌قینه‌ بیپێكێت‬ ‫هه‌مو جومگ����ه‌كان كاریگه‌ریی‌ خۆی‌ هه‌یه‌ نه‌یپێكاوه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه كه‌‬ ‫وه‌ك ئاش����كرایه‌‌و له‌سه‌ر ئاسته‌ گشتییه‌كه‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ب����ه‌و مانایه‌ نییه‌ ئێم����ه‌ له‌هێز‌و‬ ‫رۆژانه‌ گوێمان له‌وه‌ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم له‌چوارچێوه‌ی‌ كاری‌ ئێمه‌دا سه‌لیقه‌‌و هێزی‌ ئه‌وان بده‌ین‪ ،‬به‌ڵكو ئێمه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ له‌پێشودا زۆر هاوكاریی‌‌و چاومان له‌وه‌یه‌ كه‌ كاری‌ باش����تر‌و چاكتر‌و‬ ‫یارمه‌تی‌ ئه‌و شانۆكاره‌ هاوڕێیانه‌مان دابو پڕ ئامانج تر ببینین‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ رۆڵ����ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‌‬ ‫له‌كاره‌ شانۆییه‌كانیاندا ئیتر ئه‌وانیش له‌و‬ ‫نمایشه‌ی‌ كۆتایماندا كه‌ داوای‌ هاوكاریمان ش����انۆش‪ ،‬كارۆخ وت����ی‌ "به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫ش����انۆ قه‌یرانی‌ دارایی‌ كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫لێكردن ئه‌وانیش هاوكارییان كردین"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ش ده‌كات "بۆی����ه‌ ره‌نگه‌ جێهێش����توه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ئه‌و‬ ‫قه‌یران����ی‌ دارای����ی‌ زۆر كاریگه‌ری‌ له‌س����ه‌ر به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌رده‌س����تیدایه‌‬ ‫ئێمه‌ نه‌بوبێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌ ویس����تمان له‌ك����ۆگا‌و ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌توانێ����ت بی����كات‬ ‫توانیم����ان بیكه‌ین‌و ئ����ه‌وه‌ش په‌یامێك بو كه‌مته‌رخه‌می‌ نه‌نواندوه‌‌و ئه‌وه‌ش جێگه‌ی‌‬ ‫بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ هیچ قه‌ی����ران‌و ئاڵۆزییه‌ك ده‌ستخۆشییه‌"‪.‬‬ ‫ده‌ش����ڵێ‌ "م����ن ل����ه‌و بڕوای����ه‌دام ئه‌وان‬ ‫ناتوانێت وات لێ‌ ب����كات كه‌ گڕوتینه‌كه‌ی‌‬ ‫ناوخۆت رابوه‌س����تێنێ‌‌و ئ����ه‌و گڕوتینه‌ی‌ مه‌به‌ستیان هه‌بوه‌ كه‌ چاالكی‌ زۆر هه‌بێت‬ ‫ب����ه‌اڵم ره‌نگه‌ له‌پاڵ ئه‌وه‌ش����دا ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫ناخت دابمركێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كارۆخ ئیبراهیم وتیش����ی‌ "له‌و بڕوایه‌دام چاویان له‌س����ه‌ر زۆری‌ به‌رهه‌م����ه‌كان بوه‌‬ ‫ك����ه‌ ئه‌و قه‌یران����ه‌ كار له‌كه‌س����ێك ناكات ئه‌وه‌نده‌ چاویان له‌س����ه‌ر ئ����ه‌و‌ه نه‌بوه‌ كه‌‬ ‫س����ه‌لیقه‌ی‌ كاركردنی‌ هه‌بێت‪ ،‬ره‌نگه‌ كه‌م كوالیتی‌ به‌رهه‌مه‌كان باش بێت"‪.‬‬ ‫كارۆخ جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫تازۆر كاریگه‌ری‌ خۆی‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌و كاریگه‌رییه‌ نه‌بێته‌ هۆكاری‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ "له‌هه‌ولێر جموجۆڵێكی‌ زۆر باش����ی‌ شانۆ‬ ‫ل����ه‌و پێنج مانگ����ه‌دا هه‌ب����وه‌‌و هه‌ریه‌كێك‬ ‫هه‌نگاوه‌كانت بوه‌ستێنێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌ش����ڵێ‌ "دواهه‌می����ن به‌رهه‌می‌ له‌و نمایش����انه‌ش له‌به‌ش����ێك له‌به‌شه‌كان‬ ‫ش����انۆیی‌ من ش����انۆگه‌ریی‌ (جۆكاستای به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ هونه‌ری‌ ش����انۆ هاوكاریی‌‬ ‫كچی ش����ه‌ره‌فه‌دین) بو كه‌ زیاتر كاركردن كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و له‌نێوه‌نده‌‬ ‫بو له‌س����ه‌ر ده‌ق����ی‌ ئۆدیب پادش����ا به‌اڵم‬ ‫كوردانبوم����ان‌و به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ كوردان����ه‌ هونه‌رییه‌كه‌ خۆی‌ به‌دورگرتوه‌‌و به‌ئاس����تی‌‬ ‫نوس����یبومانه‌وه‌‌و تێڕوانینێكی‌ كوردانه‌مان پێویس����ت تێكه‌ڵ����ی‌ ناوه‌نده‌ك����ه‌ ده‌بێت‌و‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی "ئه‌مه‌ به‌و مانایه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫پێبه‌خشی‌ بو"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات له‌و شانۆگه‌رییه‌دا ئه‌وان خراپ بن‌و به‌و مانایه‌ش نییه‌ كه‌ من‬ ‫كۆمه‌ڵێك روخس����اری‌ نوێی‌ شانۆ هێنرایه‌ زۆر باش بم‪ .‬به‌ڵكو به‌و مانایه‌ كه‌ من له‌و‬ ‫پێشه‌وه‌‌و وتی‌ "له‌ئێستادا من وه‌ك خودی‌ بڕوایه‌دام دورب����ون له‌ناوه‌نده‌كه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫خۆم كار له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌م كه‌ خه‌ڵكی‌ هه‌ولێر ره‌نگه‌ نزیكب����ون بێت له‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫نوێ‌ بێته‌ سه‌ر شانۆ له‌سه‌ر ئاستی‌ گه‌نج‌و خاڵ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ كه‌متر ده‌توانیت قس����ه‌‬ ‫الوه‌كان‌و ئه‌وه‌ی‌ له‌و نمایش����ه‌ به‌ش����داربو بكه‌یت‌و كه‌مت����ر ده‌توانیت له‌گ����ڕ‌و تینی‌‬ ‫وه‌كو ئه‌كته‌ر خوێن����دكاری‌ قۆناغی‌ یه‌كی‌ خه‌ڵك بده‌یت"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێ‌ "ئه‌و سروشته‌ی‌ هه‌ولێر كۆمه‌ڵێك‬ ‫به‌شی‌ شانۆ بون"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ دۆخی‌ شانۆ له‌هه‌رێم‌و هه‌ولێر‪ ،‬ش����انۆكاری‌ لێهاتۆته‌ ناو كه‌ ره‌نگه‌ سكیان‬ ‫كارۆخ ئیبراهیم وت����ی‌ "جموجۆڵێك هه‌یه‌ به‌ش����انۆی‌ ئه‌و شاره‌ نه‌س����وتێت‌و له‌سه‌ر‬ ‫به‌اڵم ره‌نگه‌ تائێستا ئه‌و جموجۆڵه‌ ئامانج ‌ه حس����ابی‌ ئه‌و ش����اره‌ به‌رده‌وام تۆوی‌ رق‌و‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌ خۆی‌ نه‌پێكابێت له‌وه‌ی‌ كه‌ كینه‌ ده‌چێنن‌و دواتر ده‌بێته‌ دره‌ختێك كه‌‬

‫ت كه‌ ئه‌و‬ ‫ن‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫دروستی‌‬ ‫به‌هه‌ڵمه‌‪،‬‬ ‫من بزانم‬ ‫ن تێكه‌ڵ‌‬ ‫ه‌ویره‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌كرێت‪،‬‬

‫���یمدایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و تونیه‌‬ ‫پێده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ۆر حه‌زی‌‬ ‫به‌اڵم بۆ‬ ‫ه‌فاسۆڵیا‬

‫م‬

‫‪11‬‬

‫هه‌مومان به‌هۆیه‌وه‌ هه‌راسان ده‌بین"‪.‬‬ ‫كارۆخ ئیبراهی����م جه‌غت له‌س����ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ ئ����ه‌و ناچێته‌ ژێ����ر باڵی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك گفتوگ����ۆی‌ الب����ه‌ال‌و قبوڵ����ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناكات كه‌ ش����ته‌كان له‌سه‌ر رێڕه‌وی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ خۆیان نه‌ڕوات‌و وتی‌ "هه‌ندێك‬ ‫بڕی����ار هه‌یه‌ ناتوانم قبوڵی‌ بكه‌م‌و هه‌ربۆیه‌‬ ‫قبوڵ ناكرێم"‪.‬‬ ‫ده‌ش����ڵێ‌ "به‌اڵم له‌گه‌ڵ هه‌م����و ئه‌مانه‌دا‬ ‫به‌هێن����ده‌ی‌ قه‌باره‌ی‌ خ����ۆم‌و پێگه‌ی‌ خۆم‬ ‫مامه‌ڵه‌م له‌گه‌ڵ كراوه‌‌و هه‌روه‌ها ناچم داوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌م كه‌ بڵێم پرسم پێ‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "تا‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ی‌ پێویستیان به‌من بێت به‌ئه‌ركی‌‬ ‫خۆم هه‌ڵده‌ستم به‌اڵم كه‌ پێویستیان به‌من‬ ‫نه‌بێت ناچمه‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌‬ ‫ناگه‌یه‌نێت كه‌ بێده‌نگ بم له‌سه‌ر ئه‌و خاڵه‌‬ ‫سلبیانه‌ی‌ له‌شانۆی‌ هه‌ولێردا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێ‌ "دژایه‌تیكردنی‌ ئێمه‌ باش نییه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ دژایه‌تیكردنی‌ هه‌ر كه‌س����ێك دواتر‬ ‫به‌ش����ه‌رمه‌زاریی‌ كۆتایی‌ دێ����ت‌و گرنگترین‬ ‫ش����ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مرۆڤ مرۆڤی‌ به‌رامبه‌ری‌‬ ‫خۆش بوێت"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ هه‌ڵوێس����ته‌كردنیان له‌س����ه‌ر‬ ‫پرسه‌كانی‌ رۆژ‌و كوشتنی‌ ژنان‌و تیرۆركردنی‌‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ان‪ ،‬كارۆخ ئیبراهیم وتی‌ "من‬ ‫ل����ه‌و بڕوای����ه‌دام ئه‌وه‌ ئه‌رك����ی‌ ئێمه‌یه‌ كه‌‬ ‫بتوانین رێگری‌ له‌هه‌مو ئه‌و كاره‌ قێزه‌ونانه‌‬ ‫بكه‌ین كه‌ له‌كۆمه‌ڵگ����ه‌ روده‌دات‌و به‌رگری‌‬ ‫له‌هه‌م����و ئه‌و حااڵتانه‌ بكه‌ین كه‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫خه‌ڵك‌و نه‌ته‌وه‌كه‌مان دێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ من ئه‌یك����ه‌م نه‌‬ ‫ئه‌ركه‌ به‌خه‌ڵكی‌ بفرۆشمه‌وه‌ نه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫موزایه‌داته‌ بیكه‌م به‌ڵكو ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌مندا‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وه‌ش له‌پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ خێزانه‌كه‌مدا‬ ‫ده‌ستپێده‌كات كه‌ وای‌ كردوه‌ ئێمه‌ به‌باش‬ ‫بڵێین باش‌و به‌خراپ بڵێین خراپ"‪.‬‬ ‫جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫"كه‌س له‌گه‌ڵ كوش����تن نییه‌‌و ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫بێده‌نگ ده‌كات له‌و حاڵه‌ته‌ به‌شدارییه‌كی‌‬ ‫ناڕاسته‌وخۆی‌ هه‌یه‌ له‌و حاڵه‌ته‌‌و كه‌سیش‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ نییه‌ ك����ه‌ دایك ی����ان ژن‬ ‫بكوژرێت"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێ‌ "من قه‌ناعه‌تم وایه‌ كه‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫شانۆوه‌ قسه‌‌و هه‌ڵوێستم هه‌بێت له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫پرسانه‌‌و ناكرێت دابنیشیت‌و ته‌ماشاكاری‌‬ ‫ئه‌و روداوانه‌ بیت كه‌ تیایدا رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫چاالك����وان ده‌كوژرێت‌و ئه‌زێت ده‌درێ‌‌و ژن‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆی‌ ده‌كوژرێت"‪.‬‬ ‫كارۆخ ئیبراهیم ده‌شڵێ‌ "هه‌تا هه‌ڵوێست‬ ‫نه‌بێته‌ به‌ش����ێك له‌ژیان‌و ژیاری‌ شانۆكاری‌‬ ‫كورد شانۆ له‌كوردستاندا ناچێته‌ ناو هیچ‬ ‫پڕۆژه‌‌و س����تراتیژیه‌تێك‌و هاتنه‌پێشه‌وه‌ی‌‬ ‫شانۆكار‌و قس����ه‌كردن له‌سه‌ر هه‌مو دیارده‌‬ ‫قێزه‌ونه‌كان به‌هه‌مو پێوه‌رێك له‌و بڕوایه‌دام‬ ‫هه‌نگاونانه‌ به‌ره‌و پێشه‌وه‌"‪.‬‬

‫یه‌كێك له‌خانوه‌كانی ساڵی بیسته‌كان كرایه‌ مۆزه‌خانه‌‬ ‫ی تێدا ده‌كرێت"‬ ‫"ئاهه‌نگی‌ ژن ماره‌كردن ‌‬ ‫ئا‪ :‬زریان محه‌مه‌د‬ ‫ماڵێكی تری كلتوری له‌شاری سلێمانی‬ ‫كرایه‌وه‌ كه‌ رۆژانه‌ هاواڵتیان ده‌توانن‬ ‫سه‌ردانی بكه‌ن‌و تیایدا ئاهه‌نگی ژن‬ ‫ماره‌كردن‌و یادی له‌دایكبون‌و كۆڕ‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی تیادا ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫له‌یه‌كێك له‌گه‌ڕه‌كه‌ كۆنه‌كانی شاری‬ ‫س���لێمانی خانویه‌ك نۆژه‌ن كراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫كه‌پڕه‌ له‌بیره‌وه‌ری بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫له‌س���ااڵنی ‪ 1920‬تیایدا ژی���اون هه‌مو‬ ‫ج���ۆره‌ كه‌لوپه‌لێك‌و پێداویس���تیه‌كانی‬ ‫ژی���ان كه‌ له‌و كات���ه‌دا ب���ه‌كار هاتون‬ ‫تیایدا نمایشكراوه‌‌و نه‌وه‌ی نوێ كاتێك‬ ‫ده‌یبینێت پێیان سه‌رس���ام ده‌بێت كه‌‬ ‫ژیان له‌و كاته‌دا چه‌ند به‌ساده‌یی‌و به‌و‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ ته‌واو بۆئیش���ه‌كه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت‌و ده‌كه‌ویت ‌ه به‌ر تاقیكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌سانی‌ تر ك ‌ه چاودێریت ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫پێداویستیانه‌ به‌ڕێكراوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆاڵن���ی س���ابونكه‌ران له‌پش���ت‬ ‫ش���ه‌قامی ئۆرزدییه‌وه‌ خانوی س���ۆفی‬ ‫كه‌ری���م هه‌یه‌ كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك نۆژه‌ن‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر شێوازی خانوه‌كانی‬ ‫سه‌ده‌ی ‪٢٠‬ی‌ شاری سلێمانییه‌‪.‬‬ ‫هاشم محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری مۆزه‌خانه‌ی‬ ‫س���لێمانی به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌كۆی‬ ‫‪ ١٠٦‬خانو له‌شاری سلێمانیدا توانیومانه‌‬ ‫پێنج خانو نۆژه‌ن بكه‌ینه‌وه‌‌و به‌شێكیش‬ ‫له‌خانوه‌ كۆنه‌كانی سلێمانی تێكدراون‌و‬ ‫ك���راون به‌پاركی ئۆتۆمبێل‌و خانوه‌كه‌ی‬ ‫سۆفی‌ كه‌ریمیش یه‌كێكه‌ له‌و خانوانه‌ی‬ ‫له‌ئێس���تادا وه‌ك كه‌له‌پ���ور به‌كاردێت‌و‬ ‫هه‌مو پێداویستیه‌كی بۆ دابین كراوه‌"‪.‬‬ ‫دالوه‌ر عه‌لی سۆفی كه‌ریم كه‌ كوڕه‌زای‬ ‫سۆفی كه‌ریمه‌‪ ،‬وتی‌ "خۆشحاڵم كه‌ ئه‌م‬

‫دوپشک‬ ‫توڕه‌بونێك له‌ناختدا هه‌ی ‌ه كه‌ له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫له‌هه‌ركاتێكدا بێ���ت بته‌قیته‌وه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫هه‌ست به‌غه‌مباری‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫خانوه‌ وه‌ك خۆی دروس���تكراوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێك یادگاری منداڵیمی تێدایه‌ كه‌‬ ‫خۆم لێره‌ له‌دایكبوم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌م خان���وه‌ی س���ۆفی‬ ‫كه‌ریم هه‌میش���ه‌ پ���ڕ ب���وه‌ له‌میوان‌و‬ ‫به‌ش���ێكی زۆری���ش له‌ئه‌ندامانی الیه‌نه‌‬ ‫سیاس���یه‌كانیش له‌م خانوه‌دا چاالكی‬ ‫سیاس���ییان ك���ردوه‌‌و هونه‌رمه‌ن���دی‬ ‫كورد حه‌س���ه‌ن زیره‌كیش چه‌ندین جار‬ ‫ئاهه‌نگ‌و گۆرانی لێوتوه‌"‪.‬‬ ‫خانوه‌كه‌ی س���ۆفی كه‌ریم له‌باخێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ پێكهاتوه‌‪ ،‬دو ده‌س���ته‌ خانوی‬ ‫تێدایه‌ له‌دو نهۆمدا كه‌ به‌شێوه‌ی سااڵنی‬ ‫بیسته‌كان نۆژه‌ن كراوه‌ته‌وه‌‌و رۆژانه‌ش‬ ‫هاواڵتی���ان ده‌توان���ن له‌س���ه‌عات‪١٠‬ی‌‬ ‫به‌یانیه‌وه‌ ب���ۆ ‪٦‬ی‌ ئێواره‌ س���ه‌ردانی‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫بیر له‌و كارانه‌ بكه‌ره‌وه‌ كه‌ ده‌توانیت‬ ‫ێ‬ ‫ی بكه‌یت‪ ،‬خۆت زۆر به‌ب ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت دێت ‌ه پێش چاو‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫پاس����اوێكی‌ باشت هه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ دڵخۆش‬ ‫بیت‪ ،‬هه‌روه‌ها زۆر دڵخۆشی‌ به‌ده‌وربه‌ره‌كه‌ت‬ ‫چونكه‌ متمانه‌ت پێئه‌كه‌ن‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫توانی���ت خ���ۆت بگونجێن���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌ك���ه‌ت‪ ،‬هه‌ن���گاوی‌ زیات���رت‬ ‫پێویسته‌ بۆئه‌وه‌ی‌ كێشه‌كانت نه‌مێنێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫كارێك ‌ی ق���ورس‌و به‌رپرس���یارێتییه‌ك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ت له‌سه‌رشانه‌‪ ،‬هه‌تاوه‌كو ده‌توانیت‬ ‫بیر له‌چاره‌سه‌ر ‌ی گونجاو بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫(ماماو تۆمینه‌) مونافه‌سه‌ی‌ فاسۆڵیا ده‌كه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند رێگه‌یه‌ك‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ هاواڵتیانی‌ باشوری‌ كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫ح���ه‌ز به‌خواردنی‌ ش���تی‌ تون ناك���ه‌ن بۆی ‌ه‬ ‫وه‌ك پێویس���ت له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌و جۆره‌ خواردنانه‌‬ ‫نۆرگین الما‪ ،‬ئه‌و ئافره‌ته‌ ته‌مه‌ن ‪ 36‬ساڵه‌‬ ‫رانه‌هات���ون‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "هاواڵتی‌ ك���ورد دێن‌و‬ ‫نیپاڵیه‌یه‌ كه‌له‌گه‌ڵ‌ هاوڕێكانیدا رۆژانی‌‬ ‫خواردنه‌كانمان ده‌خۆن‪ ،‬به‌اڵم جارێ‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫هه‌ینی‌ له‌به‌رده‌م باخی‌ گشتی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫رانه‌هات���ون‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان ح���ه‌ز به‌خواردنی‌‬ ‫خه‌ریكی‌ فرۆشتنی‌ خوارده‌مه‌نیه‌كانی‌‬ ‫به‌بیبه‌ر دروس���تكراو ناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هاواڵتیانی‌‬ ‫واڵته‌كه‌یانن‪ ،‬ئه‌و به‌كوردی‌‌و نیپاڵی‌ باسی‌‬ ‫نیپاڵی‌ لێره‌ زۆرن‌و ئه‌وان حه‌زی‌ پێده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫تام‌و چێژی‌ خواردنه‌كه‌یانی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫نۆرگین باس���ی‌ له‌وه‌ش ك���رد كه‌ زۆر بیری‌‬ ‫ده‌كرد‪.‬‬ ‫كه‌س���وكاره‌كانیان ده‌كه‌ن‪ ،‬وتیشی‌ "ئێره‌ زۆر‬ ‫نۆرگین الما وتی‌ "ئه‌م خواردنه‌ خواردنێكی‌ خۆش���ه‌‪ ،‬راهاتوین له‌گه‌ڵ‌ ئێ���ره‌دا‪ ،‬من ئه‌وا‬ ‫نیپاڵییه‌و ناوی‌ (تۆمینه‌)‪ ،‬خه‌ڵكی‌ ئێمه‌ زۆر نزیكه‌ی‌ سێ‌ ساڵ‌ زیاتره‌ له‌كوردستانم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حه‌ز له‌م جۆره‌ خواردنانه‌ ده‌كه‌ن له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆر بیری‌ كه‌سوكاره‌كانمان ده‌كه‌م‪ ،‬من له‌وێ‌‬ ‫رێژه‌ی‌ تونیان زۆره‌و زیاتر به‌بیبه‌رو به‌هارات سێ‌ منداڵم به‌جێ‌ هێشتوه‌‪ ،‬به‌راستی‌ بیریان‬ ‫دروس���تی‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا ده‌یبینی ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ی���ادگار ئه‌بوبه‌كر نه‌س���ره‌دین‪ ،‬گه‌نجێكی‌‬ ‫ئه‌وه‌ مه‌عكه‌رۆنیه‌و نۆك‌و گۆش���تی‌ مریشك‌و‬ ‫گۆشتی‌ سوره‌‪ ،‬لیمۆش به‌كارده‌هێنین‌و له‌گه‌ڵ‌ س���لێمانیه‌و له‌و كاته‌ی‌ (مام���ا)ی‌ ده‌خوارد‬ ‫ئه‌و به‌ه���ارات‌و بیبه‌رانه‌ تێكه‌ڵ���ی‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬باس���ی‌ له‌وه‌كرد كه‌ ئ���ه‌و خواردنه‌ له‌الی‌ ئه‌و‬ ‫ئ���ه‌و خواردنانه‌ الی‌ ئێمه‌ی‌ نیپاڵی‌ ش���تێكی‌ له‌فاسۆڵیا خۆشتره‌‌و وتی‌ "یه‌كه‌م جار له‌رێگه‌ی‌‬ ‫زۆرخۆش���ن قاپێ���ك ده‌ده‌ین���ه‌ (‪ )5‬ه���ه‌زار براده‌رێكمه‌وه‌ ئاش���نای‌ ئ���ه‌م خواردنه‌ بوم‪،‬‬ ‫به‌راستی‌ خواردنێكی‌ خۆشه‌و پاك‌و خاوێنیشه‌‪،‬‬ ‫دینار"‪.‬‬ ‫ئه‌و هاواڵتیه‌ نیپاڵیه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌ خواردنی‌ خۆمان واناس���راوه‌ كه‌ خواردنێكی‌‬

‫ی برژانگه‌كانت‬ ‫بۆپاراست ‌‬

‫زۆر ك���ه‌م له‌خانم���ان برژانگێك���ی‌ چونكه‌ماس���كاره‌له‌چه‌ندین م���ادده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫جوانی���ان هه‌یه‌ به‌ب���ێ‌ به‌كارهێنانی‌ كیمیای���ی‌ پێكدێ���ت ك���ه‌ زی���ان‬ ‫ماس���كاره‌‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ هه‌میش ‌ه به‌برژانگه‌كان ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئاگاداری‌ برژانگه‌كانمان ببین بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫‪ .2‬هه‌فته‌ی‌ دوجار پێش نوس���تن‬ ‫به‌جوانی‌ بمێنێته‌وه‌له‌ناو نه‌چێت‪.‬‬ ‫برژانگه‌كانت به‌فزلین چه‌ور بكه‌ به‌اڵم‬ ‫‪ .1‬دوربك���ه‌وه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ رۆژان���ه‌ به‌كه‌م���ی به‌كاریبهێنه‌چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌كاربهێنی���ت‪ ،‬زۆر به‌كاری بهێنی���ت ئه‌وا كونه‌كانی‌‬ ‫ماس���كاره‌‬

‫بێ‌ تام���ه‌‪ ،‬هه‌موم���ان ش���اره‌زای‌‬ ‫خۆمانین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ج���ۆره‌ خواردن‬ ‫ئه‌مان دروستی‌ ده‌كه‌ن به‌ڕاستی‌ به‌چ‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ حه‌زم له‌خواردنی‌ میلله‌تا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئیتر لێره‌ به‌خۆش���حاڵیه‌وه‌‬ ‫بینی‌ حه‌زمكرد تاقی‌ بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی���ادگار ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌دات‬ ‫خواردنانه‌ به‌هه‌ڵم دروس���ت ده‌كرێن‬ ‫"ئه‌م خواردنانه‌ی‌ ئه‌مان سروش���تی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬شێوازی‌ دروستكردنه‌كه‌شی‌ ب‬ ‫واتا به‌هه‌ڵم ده‌كوڵێنرێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫وه‌ك یاپراخی‌ خۆمان كه‌ره‌س���ته‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن‌و دواتر ده‌یخه‌نه‌ ن���او ئه‌و هه‌‬ ‫دواتر هه‌ویره‌كه‌ هه‌ر به‌هه‌ڵم خۆش‬ ‫به‌راستی‌ خواردنه‌كانیان خۆشه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "خواردنه‌كانیان له‌ناو س�‬ ‫بۆی���ه‌ پاك و خاوێنه‌ الم‪ ،‬پاش���ان ئ‬ ‫به‌چێژه‌ بۆ خواردن‌و من زۆر حه‌زی‌ پ‬ ‫ب���ه‌اڵم بیرم���ان نه‌چێ���ت ك���ورد زۆ‬ ‫به‌تونی‌‌و به‌هارات‌و ئه‌و ش���تانه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫من خۆش���ه‌و ئه‌م خواردنه‌ الی‌ من له‌‬ ‫زۆر خۆشتره‌"‪.‬‬

‫برژانگ داده‌خات‌و خۆراكی‌ پێویستی‌‬ ‫بۆناڕوات‪.‬‬ ‫‪ .3‬پێش ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌س���ت بده‌ی‌‬ ‫له‌چ���اوت‌و بیخورێنی‌ ده‌س���تت زۆر‬ ‫به‌باشی‌ بشۆ چونكه‌ ده‌ست به‌كتریا‬ ‫هه‌ڵده‌گرێ‌و ده‌بێته‌ هۆی‌ له‌ناوبردنی‌‬ ‫برژانگه‌كان‪.‬‬

‫دڵسۆز كێمنه‌یی‌‪ :‬كۆتایی‌ به‌ته‌نیایی‌ خۆم دێنم‌و هاوسه‌رگیری‌ ده‌كه‌م‬ ‫ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‌‬ ‫ی شه‌ش برا‌و دو‬ ‫دڵسۆز كێمنه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫خوشكن تائێسته‌ش هاوسه‌رگیر ‌‬ ‫ی نیشته‌جێیه‌‌و‬ ‫نه‌كردوه‌‌و له‌سلێمان ‌‬ ‫ده‌ڵێ‌ "بیرم له‌وه‌ كردوه‌ته‌و ‌ه ئیتر‬ ‫ی خۆم بێنم‌و‬ ‫كۆتایی‌ به‌ته‌نیای ‌‬ ‫ی بكه‌م"‪.‬‬ ‫هاوسه‌رگیر ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند دڵس���ۆز عوس���مان‬ ‫موئمی���ن ناس���راو ب���ه‌ دڵس���ۆز‬ ‫ی‬ ‫كێمنه‌یی‌ له‌دایكبوی‌ ساڵی‌‪‌ 1977‬‬ ‫كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌‬ ‫له‌خانه‌واده‌یه‌كی‌ هونه‌ری‌ له‌دایك‬ ‫ی‬ ‫بوه‌‌و هونه‌رمه‌ند عوسمان هه‌ورام ‌‬ ‫ی‬ ‫باوكی‌ ب���ه‌ ئیمپرات���ۆری‌ گۆران ‌‬ ‫كوردی‌ ناسراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دڵس���ۆز كێمنه‌ی���ی له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌ش س���اڵیدا له‌گ���ه‌ڵ باوك ‌‬ ‫گۆران���ی‌ تۆمارك���راوی‌ هه‌ی���ه‌‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���دا ب���ه‌ ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "من هه‌ر له‌ته‌مه‌نی‌ شه‌ش‬ ‫س���اڵییه‌وه‌ گۆرانیم وتوه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫كاتانه‌ی‌ باوكم له‌دانیش���تنه‌كاندا‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وت منی���ش له‌گه‌ڵ ‌‬ ‫گۆران��� ‌‬ ‫گۆرانیم وت���و‌ه به‌ده‌نگ‌و ره‌نگیش‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌بێ مۆس���یقا‬ ‫ئه‌و گۆرانیان���ه‌ خۆیان ده‌بینیه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌زم���ی‌ س���یاچه‌مانه‌‌و به‌زم ‌‬ ‫چه‌پڵه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"كاتێك له‌مه‌كت���ه‌ب‬ ‫ی‬ ‫ب���وم مامۆس���تا هه‌م���و رۆژان ‌‬ ‫پێنجش���ه‌ممان داوای‌ لێده‌ك���ردم‬ ‫كه‌ گۆرانیان بۆ بڵێم‪ ،‬منیش ئه‌و‬ ‫به‌زمه‌ی‌ ئ���ه‌وان حه‌زیان لێكردای ‌ه‬ ‫بۆم ده‌وتن"‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانیت س���ود ل���ه‌م ده‌رفه‌تانه‌ ‌‬ ‫ئێس���تا وه‌ربگریت‪ ،‬چونك ‌ه هه‌موان‬ ‫هاوسۆزیان بۆت هه‌یه‌‪.‬‬

‫ێ "مامۆستا‌و قوتابییه‌كان‬ ‫ده‌شڵ ‌‬ ‫زۆر حه‌زیان له‌ده‌نگم ده‌كرد‪ ،‬پاش‬ ‫ته‌واوبونم له‌گۆرانییه‌كان به‌چه‌پڵ ‌ه‬ ‫پێشوازییان لێده‌كردم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د دڵس���ۆز كێمنه‌ی ‌‬ ‫له‌بواری‌ مۆس���یقادا ئیشده‌كات‌و‬ ‫ش���اره‌زاییه‌كی‌ ت���ه‌واوی‌ هه‌ی��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌ب���واری‌ مۆس���یقا‌و له‌زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫فێستیڤاڵه‌كانی‌ تایبه‌ت به‌مۆسیقاو‬ ‫ی كردو‌ه كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫هونه‌ر به‌شدار ‌‬ ‫ئاس���تی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ به‌ڕێوه‌چو‌ه‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪.‬‬ ‫دڵسۆز كێمنه‌یی‌ شه‌ش برا‌و دو‬ ‫ی‬ ‫خوشكن تائێسته‌ش هاوسه‌رگیر ‌‬ ‫ی نیشته‌جێیه‌‌و‬ ‫نه‌كردوه‌‌و له‌سلێمان ‌‬ ‫ێ "بیرم له‌وه‌ كردوه‌ته‌و‌ه ئیتر‬ ‫ده‌ڵ ‌‬ ‫كۆتای���ی‌ به‌ته‌نیایی‌ خ���ۆم بێنم‌و‬ ‫ی بكه‌م"‪.‬‬ ‫هاوسه‌رگیر ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫دڵس���ۆز كێمنه‌ی���ی‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ كرد تائێس���ته‌ س���ێ كلیپ ‌‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌ناونیش���انی‌(الیال گیان‬ ‫له‌ی�ل�ا‪ ،‬سیاچه‌مانه‌‪،‬خۆرش���یت‬ ‫خ���ان)‌و سیدییه‌كیش���ی‌ ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫تۆمارك���راوه‌ له‌الیه‌ن ئینس���توت ‌‬ ‫كه‌له‌پ���وری‌ له‌س���لێمانی‌ ك��� ‌ه‬ ‫تایبه‌ت بو‌ه به‌ئه‌رش���یفی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫وتیشی‌"به‌رهه‌مه‌كانی‌ ناو ئه‌و سیدی ‌ه‬ ‫گۆرانیی ‌ه كۆنه‌كانی‌ هه‌ورامانن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن هونه‌رمه‌نده‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ورام���ان وتراونه‌ت���ه‌وه‌ كه‌خۆ ‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ ل���ه‌(‪ )7‬تراك منیش‬ ‫ئ���ه‌و گۆرانیانه‌م وتوه‌ت���ه‌و‌ه كه‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌الی‌ هه‌ورامیه‌كان زۆر گوێگر ‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی كرده‌وه‌ "له‌ئێس���ته‌دا‬ ‫رونیش��� ‌‬ ‫گۆرانییه‌كی‌ تازه‌م به‌ده‌س���ته‌وه‌ی ‌ه‬

‫گا‬

‫ی خۆم دامناوه‌‌و‬ ‫كه‌ ئاواز‌و مۆسیقا ‌‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیك���دا كلیپی‌ بۆ‬ ‫ده‌ك���ه‌م‌و ب�ڵ�اوی‌ ده‌كه‌م���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌وادارانم"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫"هونه‌رمه‌ن���د عوس���مان هه‌ورامی‌‬ ‫باوك���ی‌ زۆر هاوكاریه‌ت���ی‌‌و هانی‌‬ ‫ده‌دات هه‌میش���ه‌ كار ب���كات بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانێ���ت به‌رهه‌می‌ تازه‌‬ ‫ی كوردی‌"‪.‬‬ ‫بخات ‌ه ناو هونه‌ر ‌‬ ‫ی ده‌كه‌م‬ ‫وتیشی‌ "هه‌رده‌م شاناز ‌‬ ‫عوس���مان هه‌ورام���ی‌ ئیمپراتۆری‌‬ ‫كه‌ گۆرانی‌ كوردی‌ به‌ش���ێوه‌زاری‌‬ ‫ی ده‌چ���ڕێ باوكمه‌‌و باوكم‬ ‫هه‌ورام ‌‬ ‫هه‌رده‌م قه‌اڵ ب���وه‌ بۆ من‌و هه‌مو‬ ‫براو خوش���كه‌كانم هه‌ر كارێكمان‬ ‫كردبێ���ت عوس���مان هه‌ورام���ی‌‬ ‫پش���تیوانمان بوه‌‌و هه‌رگیز نه‌بوه‌‬ ‫ێ كردبین"‪.‬‬ ‫له‌كارێكدا رێگری‌ ل ‌‬ ‫دڵس���ۆز هه‌ورام���ی‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫كاری‌ هون���ه‌ری‌ فه‌رمانب���ه‌ری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ رۆش���نبیری‌‬ ‫س���لێمانیه‌‌و له‌هه‌مان كاتدا كاری‌‬ ‫بیناسازیش ده‌كات‪.‬‬ ‫دڵس���ۆز كێمنه‌ی���ی‌ داواكاره‌‬ ‫ی هه‌رێ���م‌و وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫رۆشنبیری‌ گرنگی‌ زیاتر به‌هونه‌ری‌‬ ‫هه‌ورامی‌ ب���ده‌ن كه‌ كه‌مترین ئاوڕ‬ ‫له‌هونه‌ر‌و هونه‌رمه‌ندانی‌ هه‌ورامی‌‬ ‫دراوه‌ت���ه‌وه‌‌و وت���ی‌ "له‌كاتێك���دا‬ ‫ی زۆر‬ ‫ی هه‌ورامی‌ هونه‌رێك ‌‬ ‫هون���ه‌ر ‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌‌و پێویس���ته‌ كاری‌‬ ‫زیاتر بكرێت تا بتوانرێت باش���ترو‬ ‫جوانترین هونه‌ر به‌هه‌ورامییه‌كان‌و‬ ‫ته‌واوی‌ كوردس���تانیان پێشكه‌ش‬ ‫بكرێت"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ی كۆن ئ���ه‌وه‌ی‌ ماوه‌یه‌ك���ه‌ به‌ته‌م���ای بویت‬ ‫هه‌وڵبد‌ه دوربكه‌ویته‌و‌ه له‌بیرۆكه‌ ‌‬ ‫ی به‌ده‌س���تی‌ دێنیت‪ ،‬له‌مه‌و به‌دوا زیاتر‬ ‫بۆچاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌كانت‪ ،‬توش ‌‬ ‫كه‌سێك ده‌بیت ك ‌ه یارمه‌تیت ده‌دات‪ .‬یارمه‌تی‌ خێزانه‌كه‌ت بده‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی خه‌ریكه‌ به‌هۆی‌ كێشه‌كانته‌و‌ه ده‌گه‌یت ‌ه‬ ‫ی خۆشه‌ویستیت زیاتر بایه‌خدان ‌‬ ‫بوار ‌‬ ‫ئه‌وێت‪ ،‬كارێك مه‌ك ‌ه په‌یوه‌ندییه‌كه‌تان كۆتای���ی‌ رێگه‌كه‌و هی���چ رێگه‌یه‌كت‬ ‫بۆنامێنێته‌وه‌ بۆچاره‌سه‌ركردنیان‪.‬‬ ‫ی تێبكه‌وێ‪.‬‬ ‫سارد ‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫كاره‌كانی‌ ئێس���تات زۆر سوكه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ده‌كرێت ئێس���تا بیر ل���ه‌كاری‌ گرینگتر‬ ‫بكه‌یته‌وه‌ كه‌ زیاتر سودی‌ بۆت هه‌بێت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫درۆی گەورە‬ ‫ئەخالق‌و سیاس���ەت دەنوس���نەوە‪ .‬ئێمە‬ ‫لەبیرمانە یەکێک لە‌مەنێجەرە گەورەکانی‬ ‫ئەڵمانیا پاش تێوەگالن���ی کۆمپانیاکەی‬ ‫لە‌دروس���تکردنی چەک���ی کیمیاوی���دا بۆ‬ ‫رژێمی س���ەدام گوتی‪" ،‬بۆ ئێمە پرس���ی‬ ‫سەرەکی لە‌ئابوریدا بریتییە لە‌بزنس نەک‬ ‫ئەخالق"‪ .‬سیاس���ەتی کوردییش لەس���ەر‬ ‫ئەخالقییەتێکی بزنس���گەرا کاردەکات کە‬ ‫هەر ئەم ئەخالقییەت���ە بو‪ ،‬بوە هۆکاری‬ ‫پێکەوەنان���ی جبەخانەیەک���ی بێوێن���ەی‬ ‫چەکی تەقلیدیی‌ بۆ س���ەددام حوسەین‌و‬ ‫پیادەکردن���ی پ���رۆژەی جینۆس���اید‬ ‫لە‌کوردستاندا‪.‬‬ ‫پرسی پەرلەمانتارەکان لەبەغدا‬ ‫پرس���ی مەترس���ی بۆس���ەر ژیان���ی‬ ‫پەرلەمەنتارە ک���وردەکان‌و دەربازبونیان‬ ‫لە‌بەغدا‪ ،‬پێشئەوەی کێشەیەکی ئینسانیی‬ ‫بێت‪ ،‬کێش���ەیەکی سیاس���ییە‪ .‬کێشەی‬ ‫هەڵەنەکردنی کۆمەڵێک هێزی سیاس���ییە‬ ‫بەیەکەوە لەچوارچێوەی کۆمەڵێک سنور‌و‬ ‫دەزگا‌و پرنسیپی نیشتیمانیی یەکگرتودا‪.‬‬ ‫ئ���ەم کێش���ەیە لەچەن���د ڕۆژی رابردودا‬ ‫بەڕادەی���ەک لە‌ڕەهەندە سیاس���ییەکەی‬ ‫دابڕێن���را کە نە لە‌کوردس���تان خۆی‌و نە‬ ‫لە‌بەغداش���دا نەبو بە‌روداوێکی سیاسیی‪.‬‬ ‫س���ەرجەمی روداوەک���ە کورتکرایەوە بۆ‬ ‫رزگاربون���ی پەرلەمەنتارەکان لەدەس���تی‬ ‫کۆمەڵێک "حەیوان"ی ئاراستەکراو‪ ،‬وەکو‬ ‫یەکێ���ک لە‌پەرلەمەنتارەکان لە‌پێناس���ی‬ ‫خۆپیش���اندەرەکاندا ئاماژەیپێکرد‪ .‬ئەمە‬ ‫لەکاتێکدا گوتاری دامەزراندنی دەوڵەت‌و‬ ‫خۆڕزگارک���ردن لە‌بەغ���دا لەن���او گەروی‬ ‫ژمارەیەک���ی گ���ەورە لە‌میدیاکاندای���ە‪.‬‬ ‫روداوەک���ە دەک���را وەک دەرک���ردن‌و‬ ‫ئیهانەکردنێک���ی گ���ەورەی بەغدا بە‌کورد‬ ‫تەفس���یربکرێت‌و لێرەش���ەوە گڕ‌وتینێکی‬ ‫کۆنکری���ت‌و گفتوگۆیەک���ی سیاس���یی‬ ‫عەقاڵنییانە بە‌گوتاری دامەزارندنی دەوڵەت‬ ‫ببەخش���ێت‪ .‬بەاڵم گوت���اری دامەزراندنی‬ ‫دەوڵ���ەت چونکە تەنه���ا دەنگەدەنگێکی‬ ‫ئیعالمیی‌و حەماس���ییانەیە‪ ،‬بەپێی وەرز‌و‬ ‫لەکاتی پێویس���تدا دەخرێتە گەڕ‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لەبەغدا ڕویدا نەکرا بە‌بەشێکی ئەخالقیی‬ ‫ئەم گوتارە‌و هیچ مانایەکی سیاسیش���ی‬ ‫لەخۆنەگرت‪.‬‬ ‫گۆڕینی روداوەکەی بەغدا بۆ حیکایەتی‬ ‫قارەمانانەی چەند پەرلەمانتارێک هێما بۆ‬ ‫نەبونی دیدگایەکی سیاسیی نیشتیمانیی‌و‬ ‫نەتەوەی���ی دەکات بۆئ���ەوەی کە رویدا؛‬ ‫ه���اوکات جارێکی تر نیش���انیداینەوە کە‬ ‫سیاسەتی کوردی بەکردەوە هیچ پڕۆژە‌و‬ ‫س���تراتیژ‌و مەرامێکی سیاس���یی لە‌بەغدا‬ ‫نییە‪ ،‬تا ئەو ش���وێنەش گ���ەر بەغدا پاڵ‬ ‫بە‌هێزە سیاس���ییەکانی کوردەوە بنێت‌و‬ ‫دەریشیانبکات‪ .‬ئەم هێزانە تەنانەت لەسەر‬ ‫ئەو دەرکردن‌و پاڵپێوەنانەش قس���ەیەک‌و‬ ‫کاردانەوەیەک���ی ڕاس���تەقینەیان نەب���و‪،‬‬ ‫چجای جیاکردنەوەی ماڵ‌و دروستکردنی‬ ‫دەوڵەتێکی سەربەخۆ‪ .‬روداوەکەی بەغدا‬ ‫دەمامکەکان���ی گوت���اری نەتەوەس���ازیی‬ ‫داماڵی‌و بەتەواوی روە راس���تەقینەکەی‬ ‫سیاسەتی کوردیی نماییشکرد‪ .‬ئەم روداوە‬ ‫بەڕادەیەک بێمان���ا‌و پوچەڵکرا‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئەوەی نەهێنا نە سەرۆکی ماوەبەسەرچو‬ ‫نە حکومەتە مەش���لولکەی‌و نە پەرلەمانە‬ ‫پەکخراوەک���ەی‌و نە هی���چ حیزبێک یەک‬ ‫بەیاننام���ە دەربک���ەن س���ەبارەت ب���ەو‬ ‫پشێوییە سیاسییە بێوێنەیە‌و داگیرکردنی‬ ‫پەرلەم���ان لە‌الیەن خۆپیش���اندەرانەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی گوێم���ان لێب���و‪ ،‬بەتایبەت���ی‬ ‫لە‌نوسەران‌و ئایدیۆلیژیس���تەکانی پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردس���تانەوە‪ ،‬ئەوەبو گوایە‬ ‫س���ەرۆکەکەیان دەمێکە ئەو راس���تییەی‬ ‫گوتوە کە کورد پێویستە لە‌عێراق داببڕێت‌و‬ ‫دەوڵەتی سەربەخۆی خۆی رابگەیەنێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ل���ەڕوی کردەییەوە نق���ە لە‌هەمو‬ ‫دونیا هەس���تابێت نقە لە‌سەرۆکەکەیانەوە‬ ‫هەڵنەس���ا‌و پارتی تا ئەم س���اتەش شەڕ‬ ‫لەسەر پۆستی فەڕاشێک لە‌بەغدا دەکات‪.‬‬ ‫هەم���و ئەمانە جارێکی دیک���ە بودەڵەیی‬ ‫گوت���اری یەکگرت���وی کورد‌و فش���ەڵیی‬ ‫گوت���اری دەوڵەتس���ازیی نیش���انداین‪.‬‬ ‫تەنه���ا ش���تێک پەرلەمەنتارەکانی کورد‬ ‫وەک تیپ���ی پێنجەم���ی سیاس���ەتکردن‬ ‫لە‌کوردس���تاندا‪ ،‬پێ���ش گەڕانەوەی���ان‬ ‫لە‌بەغدا لەس���ەری رێککەوتبێتن‪ ،‬بریتیی‬ ‫بو لە‌هەندێک هێڵی گش���تیی‌و تەکنیکی‪،‬‬ ‫بەاڵم لە‌هەمو ش���تەکانی ت���ردا‪ ،‬تەنانەت‬ ‫لە‌گەڕانەوەکەشیاندا‪ ،‬یەکگرتو نەبون‪ .‬هەر‬ ‫کە گەیشتنەوە هەرێمیش هەر یەکێکیان‬ ‫رۆیش���تەوە ماڵ���ە حیزبییەک���ەی خۆی‌و‬ ‫لەوێدا بەخێرهاتنەوەیەکی حیزبیان لێکرا‪.‬‬ ‫هەر حیزبەش بەجیا کۆبونەوەی سیاسیی‬ ‫خۆی بۆ تاوتوێکردنی دۆخی کوردستان‌و‬ ‫عێراق کرد‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫وێنه‌ی‌ شه‌هید‪ ،‬له‌بازگه‌كان یا له‌نێو داڵن؟!‬ ‫سیاسەت‌و درۆ‬ ‫پەیم���ان‌و راس���تگۆیی دو رەهەندی‬ ‫گرنگی سیاس���ەتن لە‌دونیای مۆدێرندا‬ ‫کە حیزبەکان لەس���ەری دەژین‪ .‬ژیانی‬ ‫سیاس���یی‌و تەمەنی دەسەاڵت پابەندی‬ ‫ئەو موژدانەیە کە بەخەڵکی دەدەن‪ .‬هیچ‬ ‫حیزبێک نییە موژدەی بۆ دەنگدەرانی‬ ‫پێ نەبێت‌و هیچ حیزبێکیش نادۆزینەوە‬ ‫النیکەمی ئەو پەیمانانەی کە بە‌خەڵکی‬ ‫دەدات‪ ،‬هەوڵ���ی جێبەجێکردن���ی‬ ‫نەدات‪ .‬لێ���رەوە یەکێ���ک لە‌گرنگترین‬ ‫رەگەزەکانی ئێتیکی سیاسەت بریتییە‬ ‫لە‌بەرپرسیارێتی بەرامبەر بە‌کۆمەڵگا‌و‬ ‫ئ���ەو پرۆگرام���ە سیاس���ییانەی ک���ە‬ ‫هەڵدەگیرێ���ن‪ .‬گ���ەر بە‌پێوەرەکان���ی‬ ‫زانس���تی سیاسەت تەماش���ایەکی ئەم‬ ‫رەهەندی بەرپرسیارێتییە لە‌کۆمەڵگای‬ ‫سیاس���یی خۆماندا بکەین‪ ،‬وێرانەیەکی‬ ‫گ���ەورە دەبینی���ن‪ .‬ئ���ەوەی جێگای‬ ‫سەرنجە سیاسەتی کوردی‪ ،‬سەرتاپای‬ ‫سیاس���ەتێکە لەس���ەر درۆکردن بەندە‬ ‫ک���ە ئەخالقیات���ی نابەرپرس���یارێتیی‬ ‫ئاراس���تەیدەکات‪ .‬هەر ئەم کولتورەشە‬ ‫وایکردوە هەندێک رۆش���نبیر بڕوا بەو‬ ‫درۆیە بکەن کە سیاسەت سەرزەمینێکە‬ ‫بۆ چان���دن‌و دروێنەکردن���ەوەی درۆ‪.‬‬ ‫گەر سیاس���ییەکان لە‌ڕابردودا خۆیان‬ ‫ناوبەن���او درۆی���ان بکردبای���ە‪ ،‬ئ���ەوا‬ ‫لەم���ڕۆدا چەندین ماش���ینی گەورەی‬ ‫میدیایی دروس���تکراون کە رۆژانە ئەم‬ ‫وەزیفەیەیان ب���ۆ جێبەجێدەکات‪ .‬درۆ‬ ‫لە‌کەس���ەکانەوە گواس���تراوەتەوە ب���ۆ‬ ‫دەزگاکان‌و لە‌ئاکارێکی تاکەکەسییەوە‬ ‫گۆڕاوە بۆ ئاکارێکی دەزگایی ڕێکخراو‪.‬‬ ‫فۆرمەکان���ی درۆ لەتەمەنی سیاس���یی‬ ‫حیزبەکانی ئێمەدا بێشومارن؛ لەوانەش‬ ‫هەر ب���ۆ نمونە‪ :‬پەیمان���دان بە‌خەڵک‬ ‫بۆ بەدوبەیکردنی کوردس���تان‪ ،‬مژدەی‬ ‫نەهێش���تنی دو ئیدارەی���ی‪ ،‬پەیمانی‬ ‫بەدامودەزگاییکردن���ی دەس���ەاڵت‪،‬‬ ‫سەروەری یاسا‪ ،‬رێزگرتن لە‌دابەشکردنی‬ ‫دەس���ەاڵتەکان‪ ،‬ناڕاس���تیی ژم���ارەی‬ ‫خانەنش���ینکراو بندی���وارەکان‪ ،‬درۆی‬ ‫تەس���اموحی ئایینی‌و پاراستنی مافی‬ ‫مرۆڤ‌و مومارەسەی سیاسیی‌و ئازادی‬ ‫بی���روڕا‪ ،‬درۆ دەربارەی ش���ەفافییەت‌و‬ ‫زانیاریی لەسەر تااڵنفرۆشتنی سامانی‬ ‫نەتەوەی���ی بە‌کۆمپانی���ا بیانییەکان‌و‬ ‫حکومەت‌و‪...‬هت���د‪.‬‬ ‫قەرزەکان���ی‬ ‫گەورەترین درۆش کە لەم س���ەردەمەی‬ ‫ئەمڕۆماندا دەکرێت‪ ،‬بریتییە لە‌مژدەی‬ ‫دروس���تکردنی دەوڵ���ەت‪ .‬درۆک���ردن‬ ‫لە‌هەرێم���دا ب���وە بە‌فەزیڵەیەک���ی‬ ‫سیاس���یی‌و یاس���ای س���ەرەکی ن���او‬ ‫کای���ەی سیاس���ەت لە‌واڵت���ی ئێمەدا‪.‬‬ ‫نابەرپرسیارێتیی سیاسییەکانیش بوە‬ ‫بە‌ئەخالق���ی کردەکانی���ان‪ .‬ه���ەر ئەم‬ ‫دۆخەی���ە وادەکات مرۆڤ���ی ئێمە دڵی‬ ‫بە‌هیچ ش���تێک خۆشنەبێت کە لە‌دەمی‬ ‫سیاس���ەتمەدارەکانمانەوە دەربچێ���ت‪،‬‬ ‫بە‌گوت���اری دروس���تکردنی دەوڵەت���ی‬ ‫کوردییش���ەوە‪ .‬ئەم���ەش قس���ەیەکی‬ ‫سیس���ێرۆی فەیلەس���وفی یۆنانیم���ان‬ ‫بیردەخاتەوە ک���ە دەڵێت‪":‬کەس بڕوا‬ ‫ب���ە‌درۆزن ن���اکات گ���ەر هەقیقەتیش‬ ‫بڵێت‪".‬‬

‫نابەرپرسیارێتیی‬ ‫سیاسییەکانیش بوە‬ ‫بە‌ئەخالقی کردەکانیان‬ ‫هەر ئەم دۆخەیە‬ ‫وادەکات مرۆڤی ئێمە‬ ‫دڵی بە‌هیچ شتێک‬ ‫خۆشنەبێت کە لە‌دەمی‬ ‫سیاسەتمەدارەکانمانەوە‬ ‫دەربچێت‪ ،‬بە‌گوتاری‬ ‫دروستکردنی دەوڵەتی‬ ‫کوردییشەوە‬

‫د‪ .‬یه‌حیا عومه‌ر رێشاوی‬ ‫ك���ه‌ ده‌گه‌یته‌ بازگ���ه‌ی‌ (بانی مه‌قان) ی‬ ‫ش���ارۆچكه‌ی‌ چه‌مچه‌م���اڵ‪ ،‬له‌ده‌رچ���ون‌و‬ ‫له‌هاتندا وێنه‌ ‌ی پۆلێك شه‌هیدی‌ كوردستان‬ ‫دێنه‌ به‌رچاوت‪ ،‬كه‌ سه‌رجه‌میان له‌سه‌نگه‌ر ‌ی‬ ‫به‌رگری‌‌و پاراس���تنی نیش���تیمانداو لە‌تافی‬ ‫الوێتی���دا گیانیان به‌ختك���ردوه‌و خوێنیان‬ ‫ب���ۆ زامنكردن���ی ئارامی‌و ئاسایش��� ‌ی ئه‌م‬ ‫كیان ‌ه رشتوه‌‪ ،‬وێنه‌ ‌ی ئه‌و شه‌هیدانه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫له‌زیادبوندان‌و لە‌زۆربه‌ی‌ بازگه‌كانی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستاندا ئه‌و دیمه‌نانه‌ ‌ی ك ‌ه هه‌م مایه‌ ‌ی‬ ‫شانازین‌و هه‌م دڵته‌زێنن‪ ،‬لە‌زیادبون‌و دوبار‌ه‬ ‫بونه‌وه‌دان‪.‬‬ ‫دی���اره‌ هه‌م���و گه‌لێك ماف���ی خۆیه‌تی‬ ‫شانازی به‌سیمبوڵ‌و ش���ه‌هیدو كه‌سایه‌تی ‌ه‬ ‫دیاره‌كانی ب���كات‪ ،‬واڵتان په‌یكه‌ری گه‌ور‌ه‬ ‫بۆ ره‌مزو شه‌هیدو كه‌سایه‌تیه‌ دیاره‌كانیان‬ ‫دروس���ت ده‌كه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه قوربانیان بۆ گه‌ل‌و‬ ‫نیش���تیمانه‌كانیان داوه‌و خۆی���ان كردوه‌ت ‌ه‬ ‫قوربانی���ی‌و له‌پێن���او پاراس���تنی‌ خ���اك‌و‬ ‫گه‌له‌كه‌یان خوێنیان رشتوه‌‪ ،‬واڵتان بۆ ئه‌م‬ ‫به‌زیندویی هێشتنه‌وه‌ی ‌ه نه‌ریت‌و رێوڕه‌سم‌و‬ ‫ده‌زگای‌ پس���پۆریان هه‌ی���ه‌و بودج���ه‌ ‌ی‬ ‫تایبه‌تی���ی بۆ ته‌رخ���ان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن ‌ه به‌شێكی‌ دانه‌بڕاو لە‌مێژو ‌ی خه‌بات‌و‬ ‫شۆڕش‌و بونیادنانی واڵت‌و له‌شوێن ‌ه گشتی‌و‬ ‫دیاره‌كان���ی‌ واڵت���دا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ دیارو‬ ‫سه‌رنجڕاكێش پیشانی گه‌شتیارانی ده‌ده‌ن‌و‬

‫له‌پرۆگرامی خوێندن‌و كه‌ناڵه‌ میدیاییه‌كاندا‬ ‫به‌نه‌وه‌ ‌ی نوێیان ده‌ناسێنن‪.‬‬ ‫پێناچێ���ت هیچ گه‌لێك به‌ق���ه‌ده‌ر گه‌لی‬ ‫كورد تۆماری‌ قوربانیدان‌و به‌رخودانی ته‌ژی‬ ‫بێت له‌كه‌س���ایه‌تی‌و ش���ه‌هیدو قوربانیده‌ر‪،‬‬ ‫به‌درێژای���ی مێ���ژو ‌ی ئه‌م گه‌ل��� ‌ه به‌هه‌زاران‬ ‫كه‌س خوێن ‌ی خۆیان له‌پێناو پاراستنی‌ ئه‌م‬ ‫خاكه‌و گه‌یش���تن به‌مافه‌ ره‌واكان رشتوه‌و‬ ‫ئاواره‌یی‌و ده‌ربه‌رده‌ری‌و ست ‌هم‌و به‌رخودان‬ ‫بوه‌ت ‌ه ناس���نامه‌و به‌شێكی‌ دانه‌بڕاو له‌ژین‌و‬ ‫ژانی ئه‌م گه‌له‌و به‌سه‌دان به‌رگ‌و به‌هه‌زاران‬ ‫الپه‌ڕه‌ی‌ له‌سه‌ر ده‌نوسرێت ‪ .‬قه‌ده‌ر ‌ی ئه‌م‬ ‫گه‌له‌ وایه‌ كه‌ پ���اش ئه‌و هه‌مو قوربانیدان ‌ه‬ ‫هێش���تا كاروانیی قوربانیدان‌و شه‌هیدبونی‬ ‫رۆڵه‌كان���ی به‌رده‌وام���ه‌و ت���ا هه‌نوكه‌ ماف ‌ه‬ ‫ره‌واكان ‌ی لە‌س���ه‌ربه‌خۆبون‌و به‌ده‌وڵه‌تبون‬ ‫نه‌چه‌س���پیون‌و روب���ه‌ڕوی‌ دوژمنێك��� ‌ی‬ ‫سه‌رس���ه‌خت‌و تێرۆریستی‌ وه‌ك (داعش) و‬ ‫هاوشێوه‌كانی بوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ له‌سه‌ره‌تای روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ هێز ‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ له‌هه‌رێمی كوردس���تان له‌گه‌ڵ‬ ‫گروپی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی ناسراو بە‌(داعش)‬ ‫هه‌زاران هاواڵتی بونه‌ته‌ قوربانیی‌و به‌سه‌دان‬ ‫پێشمه‌رگه‌ ش���ه‌هیدو بریندار بون‪ ،‬ئه‌رك ‌ی‬ ‫هه‌م���و الیه‌ك���ه‌ قوربانیدان‌و ش���ه‌هیدبونی‬ ‫ئه‌م پۆله‌ پێش���مه‌رگه‌یه‌ ب���ه‌رز بنرخێنن‌و‬ ‫به‌زیندوی���ی له‌دڵ���ی هه‌موان���دا بمێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌ی ئه‌مڕۆ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫ده‌گوزه‌رێت له‌دانانی وێنه‌ی‌ ش���ه‌هیده‌كان‬ ‫له‌بازگ���ه‌و ده‌روازه‌ی‌ ش���اره‌كاندا جۆرێك ‌ه‬ ‫له‌پاشه‌گه‌ردانی‌و دیارده‌یه‌كی‌ ناشارستانیه‌‪،‬‬ ‫وێنه‌كان به‌قه‌باره‌ ‌ی نه‌گونجاو و دیزاینی‌ زۆر‬ ‫ناڕێك‌و نوسین‌و ده‌ربڕینی الواز په‌یتا په‌یتا‬ ‫داده‌نرێن‌و سه‌رش���ه‌قام‌و نێ���و بازگه‌كانیان‬ ‫ته‌نی���وه‌‪ ،‬كه‌س���ێكی‌ بیانی‌و گه‌ش���تیارێك‬ ‫س���ه‌ردانی ئ���ه‌م واڵت���ه‌ ب���كات وێنایه‌ك ‌ی‬ ‫نه‌ش���یاوی له‌ده‌روندا به‌رامب���ه‌ر به‌زه‌وق‌و‬ ‫س���ه‌لیقه‌و ئاس���تی‌ شارس���تانیه‌ت ‌ی گه‌ل ‌ی‬ ‫كوردو نیشانه‌ی‌ پرسیارو سه‌رسوڕمانی له‌ال‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی وێنه‌كه‌ ته‌ڵختر ده‌كات دیمه‌نه‌ك ‌ه‬

‫ئه‌وه‌ی‌ وێنه‌كه‌ ته‌ڵختر‬ ‫ده‌كات دیمه‌نه‌كه‌ دزێوتر‬ ‫ده‌كات تۆخكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫مۆرك ‌ی حیزبی ‌ه‬ ‫له‌وێنه‌كانداو پیشاندانی‬ ‫وێنه‌ی‌ ئه‌و شه‌هیدانه‌ی ‌ه‬ ‫وه‌ك كادیرو ئه‌ندامی‬ ‫حیزبیی! وێنه‌كان‬ ‫له‌ده‌ڤه‌ری‌ ئه‌مال‬ ‫(سه‌وز) كراون‌و له‌والش‬ ‫(زه‌رد) ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫دزێوت���ر ده‌كات تۆخكردن���ه‌وه‌ی‌ مۆرك��� ‌ی‬ ‫حیزبی���ه‌ له‌وێنه‌كانداو پیش���اندانی وێنه‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ش���ه‌هیدانه‌یه‌ وه‌ك كادی���رو ئه‌ندامی‬ ‫حیزبیی! وێنه‌كان له‌ده‌ڤه‌ری‌ ئه‌مال (سه‌وز)‬ ‫كراون‌و ل���ه‌والش (زه‌رد) ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬دیار‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی جێگه‌ ‌ی سه‌رنج ‌ه وێنه‌كانی ده‌ڤه‌ر ‌ی‬ ‫(ئه‌م�ل�ا) زیات���ر لە‌بازگه‌كان���دا ده‌بینرێن‌و‬ ‫مۆركی‌ حیزبیان رۆژ به‌ڕۆژ تۆختر ده‌بنه‌وه‌!‬ ‫جێی خۆیه‌تی ئه‌و پرسیار‌ه بكه‌ین ك ‌ه داخۆ‬ ‫كێیه‌و له‌چ شوێنیكه‌وه‌ بڕیار له‌سه‌ر دانانی‬ ‫ئه‌م وێنانه‌ ده‌درێت؟ وه‌زاره‌تی‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫یان كۆمیته‌و ناوچه‌كان؟! باش ‌ه ئه‌و پێوه‌ر‌ه‬ ‫كامه‌ی ‌ه ك ‌ه وێنه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌یه‌كی‌ شه‌هید‬

‫ده‌كات���ه‌ شایس���ته‌ ‌ی باڵوبونه‌وه‌؟ پاش���تر‬ ‫پرس���یاری‌ ئ���ه‌وه‌ش بكه‌ین كه‌ ت���ا كه‌ ‌ی‬ ‫وێنه‌ ‌ی شه‌هیده‌كان باڵوده‌كرێنه‌وه‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌گریمانه‌یی ئه‌م ش���ه‌ڕه‌ نه‌گریس��� ‌ه چه‌ند‬ ‫س���اڵێكی‌ دیكه‌ی‌ خایه‌ن���د‌و (خوانه‌كرده‌)‬ ‫ژماره‌ی‌ شه‌هیده‌كان له‌م ژماره‌یه‌ زیاتر بون‪،‬‬ ‫داخۆ وێنه‌ ‌ی ئه‌وانیش هه‌ر له‌هه‌مان شوێن‌و‬ ‫به‌هه‌مان ستایل باڵوده‌كرێنه‌وه‌؟ باشه‌ ئه‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ی‌ كه‌ كه‌سێك نیه‌ پشتیوانی لێ‬ ‫بكات‌و بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ یان كۆمیته‌و ناوچه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ئیمكانیه‌تی ئه‌وه‌یان نی ‌ه وێنه‌یه‌ك ‌ی گه‌وره‌و‬ ‫شایسته‌ ‌ی بۆ باڵو بكه‌نه‌و‌ه چ ‌ی بك ‌هن‌و چۆن‬ ‫به‌منداڵ‌و كه‌س���وكاره‌كه‌ ‌ی بڵێن ئه‌م كه‌س ‌ه‬ ‫هێشتا له‌دڵماندا زیندوه‌و شایه‌نی زیاتره‌؟!‬ ‫ئه‌مانه‌و چه‌ندین پرس���یار ‌ی دیكه‌ ده‌كرێت‬ ‫(له‌ڕو ‌ی په‌رۆش���ی‌و دڵسۆزیه‌وه‌) ئاراسته‌ ‌ی‬ ‫الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان بكه‌ین‌و به‌ش���وێن‬ ‫وه‌اڵمی موقنیعدا بگه‌ڕێین‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌ به‌رپرسیاری‌ یه‌كه‌م له‌م دیارده‌یه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌و لیژنه‌ی‌ شه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نفالكراوان���ی په‌رله‌م���ان بێ���ت كه‌ جێی‬ ‫خۆیه‌ت���ی‌ خه‌مێك���ی‌ جیددی‌ ئه‌م پرس���ه‌‬ ‫بخۆن‌و رویه‌ك���ی‌ جوانی ئ���ه‌و قاره‌مانانه‌‬ ‫پیش���ان بدرێ���ن‪ ،‬دیاره‌ ده‌كرێ���ت بۆ ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ س���ود له‌واڵته‌ پێش���كه‌وتوه‌كان‬ ‫وه‌ربگیرێ���ت كه‌ چۆن س���یمبوڵ‌و كه‌س���ه‌‬ ‫قاره‌مان‌و شه‌هیده‌كانیان له‌دڵی نه‌وه‌كانیاندا‬ ‫به‌زیندویی هێشتۆته‌وه‌و سیمایه‌كی‌ جوان‌و‬ ‫شارس���تانیان به‌هه‌م���و جیهان پیش���ان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ده‌كرێ���ت وه‌زاره‌ت‌و ئ���ه‌و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداران���ه‌ س���ود له‌كۆمپانیاكان���ی‬ ‫ریكالم‌و دیزاین وه‌ربگرن بۆ پیشاندانی ئه‌و‬ ‫وێنانه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ جوان‌و شارستانی‌و‬ ‫دور له‌مۆرك���ی‌ حیزبێك���ی‌ دیاریك���راو‪،‬‬ ‫ش���ێوازێك كه‌ هه‌موان به‌موڵكی‌ خۆیانیان‬ ‫بزانن‌و شانازی به‌ به‌رخودان‌و قوربانیدانیان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌ده‌ر له‌مه‌و ئه‌وه‌ی‌ ئێسته‌ له‌بازگه‌و‬ ‫ده‌روازه‌ی‌ هه‌ندێك له‌ش���اره‌كانی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تاندا ده‌گوزه‌رێت جگه‌ له‌بێپالنی‌و‬ ‫بێ س���ه‌روبه‌ریی هیچ ناوێك���ی‌ دیكه‌ی‌ لێ‬ ‫نانرێت! به‌داخه‌وه‌!‬

‫ئه‌حمه‌د داود ئۆغلۆ‪ ،‬ئه‌كادیمیستێكی یه‌خسیر‬ ‫بۆچی به‌رگه‌ی ئه‌ردوغانی نه‌گرت؟‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫كاتێك توركیا بیری له‌و سیناریۆو پالن ‌ه‬ ‫درێژخایه‌نان���ه‌ ك���رده‌وه‌ بۆ س���ه‌قامگیری‬ ‫سیاسی واڵته‌كه‌ی له‌چه‌ند ساڵی رابردودا‪،‬‬ ‫وه‌ك ده‌ستبردن بۆ ئاشتی ناوخۆیی‌و تیۆری‬ ‫س���فركرنه‌وه‌ی كێش���ه‌ به‌رانبه‌ر به‌ئێران‌و‬ ‫هه‌ن���دێ واڵتی دیكه‌‪ ،‬رۆڵی س���ێنترااڵنه‌ی‬ ‫داود ئۆغلۆ به‌باش���ی ده‌ركه‌وت له‌شه‌قامی‬ ‫توركیداو ئه‌م���ه‌ش ئه‌ردوغانی نیگه‌رانكرد‪،‬‬ ‫وه‌ك چ���ۆن حه‌س���ه‌ن رۆحانی س���ه‌رۆكی‬ ‫ریفۆرمخوازانی نوێی ئێران ئه‌م رێككاره‌ی‬ ‫گرته‌ب���ه‌ر به‌رانبه‌ر ئه‌مری���كا‪ ،‬تا ئابڵوقه‌ی‬ ‫مه‌ترس���یدار دوربخاته‌وه‌و جوڵه‌و چاالكی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنی واڵته‌كه‌ی سست بكات‪ ،‬له‌و‬ ‫رۆژه‌وه‌ ئه‌ردوغ���ان خه‌ریكی ته‌لبه‌ندكردن‌و‬ ‫سنوردانان‌و ته‌حجیمكردن‌و بچوككردنه‌وه‌ی‬ ‫داود ئۆغلۆیه‌‪ ،‬رێك دوای په‌راوێزخس���تنی‬ ‫عه‌بدواڵ گویل‌و دورخس���تنه‌وه‌ی هه‌یمه‌نه‌ی‬ ‫فه‌تحواڵ گوڵ���ه‌ن تاكه‌ له‌مپ���ه‌ری به‌رده‌م‬ ‫حه‌زو ویسته‌ پاوانخوازیه‌كانی ئه‌م سوڵتانه‌‬ ‫نوێیه‌ ئه‌م پیاوه‌ ئه‌كادیمیسته‌ بو‪.‬‬ ‫ئه‌م پیاوه‌ پێش���تر وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ بو‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌و رێگه‌یه‌ش���ه‌وه‌ هاته‌ ن���او دونیای‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و جیهانبین���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی‌و‬ ‫تێكه‌ڵبون به‌م���ارو په‌یژه‌ی ده‌س���ه‌اڵتدا‪،‬‬ ‫له‌فیگه‌رێك���ی ئه‌كادیمیس���تی زانكۆی���ی‌و‬ ‫به‌رپرس���ی په‌یوه‌ندی���ه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كانی‬ ‫زانكۆیه‌ك���ی بچوكه‌وه‌ هات���ه‌ ناو وه‌زاره‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی توركی���او چاوه‌كان���ی كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌س���تێكی ئاینی هه‌بو له‌سه‌ره‌تادا‪ ،‬دواتر‬ ‫ئه‌ردوغان ئه‌م هه‌س���ته‌ی قۆزته‌وه‌‪ ،‬وه‌لێ‬ ‫داود نه‌یزانی ئه‌مه‌ گرتوخانه‌یه‌و ئۆردوغانی‬ ‫هاوڕێ���ی دوچ���اری الدانی مه‌ترس���یداری‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌و له‌كاراكته‌رێك���ی ئاین���ی‬ ‫ئه‌كادیمیه‌وه‌ ده‌یكاته‌ رۆبۆتێكی سیاس���ی‌و‬ ‫لیده‌رێك���ی گوێرایه‌ڵ بۆ س���زادانی هاورێ‬ ‫نزیكه‌كانی خ���ۆی وه‌ك فه‌تحواڵ گویله‌ن‌و‬ ‫عه‌بدواڵ گویل‌و ده‌یان ره‌قیبی سه‌رسه‌ختی‬ ‫ئۆردوغان كه‌ مه‌ترس���ی بون له‌سه‌ر پێگه‌و‬ ‫نفوزی ئه‌ردوغان‪.‬‬ ‫ئه‌م پیاوه‌ ‪ 57‬ساڵ ته‌مه‌نیه‌تی‪ ،‬پێنج‬ ‫س���اڵی رابردو به‌گه‌ش���ه‌و تۆقینی پێگه‌ی‬ ‫حكوم���ی‌و حیزبی ناوب���راو داده‌نرێت‪ ،‬لێ‬ ‫تاقه‌تپروكێن بو به‌ده‌س���ت سیاسه‌ته‌كانی‬

‫ئه‌ردوغان���ه‌وه‌ ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ ئه‌یویس���ت‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌و بیربكات���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و به‌رێگا‬ ‫س���ه‌خته‌كانی پراگماتیه‌ت‌و دیماگۆگیه‌تدا‬ ‫ب���ڕوات‪ ،‬وه‌ك ئه‌ویش بچێته‌ ن���او تیۆری‬ ‫موئامه‌ره‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و پره‌نس���یپه‌ش رازی‬ ‫بێت ماكیافیلیانه‌ حوكمڕانی بكات‪.‬‬ ‫(مب����دأ تبناه المفكر والسیاس����ی اإلیطالي‬

‫نیكول����و ماكیافیل����ی خ��ل�ال القرن الس����ادس‬ ‫عشر)‬

‫كه‌ بۆ مه‌به‌س���تی پراگماتی سیاس���ی‌و‬ ‫ئایدۆلۆژی به‌كارهێنراو كرایه‌ مه‌شروعیه‌تی‬ ‫كاره‌ سیاس���یه‌كان‌و پالن���ه‌ نادی���اره‌كان‌و‬ ‫گه‌م���ه‌ی ئه‌رگه‌نه‌كۆن‌و كوده‌تای س���پی‌و‬ ‫تێ���وه‌گالن به‌گه‌نده‌ڵ���ی‌و چاوپۆش���ی‬ ‫له‌ئابڕوچون���ه‌ دراییه‌كان‌و زۆر ش���تی تر‪،‬‬ ‫له‌زۆر جێگاو وێس���تگه‌ی سیاسی‌و حیزبیدا‬ ‫ئۆردوغان ویس���تویه‌تی ش���ه‌رعیه‌تێك بۆ‬ ‫هه‌نگاوه‌ سیاسیه‌كانی بدۆزێته‌وه‌و كۆمه‌ڵه‌‬ ‫كه‌سێك بكاته‌ كه‌ڤه‌رو قه‌ڵغانی خۆی وه‌ك‬ ‫" نه‌جمه‌دین ئه‌رب���ه‌كان‪ ،‬فه‌تحواڵ گوڵه‌ن‪،‬‬ ‫عه‌بدواڵ گویل‪ ،‬ئه‌حمه‌د داود ئۆغلۆ‪ ،‬هاكان‬ ‫فیدان" ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر باوه‌ڕیش���ی به‌توانا‬ ‫سیاس���یه‌كانیان نه‌بوبێت‪ ،‬به‌اڵم س���ودی‬ ‫وه‌رگرت���وه‌ له‌پێگ���ه‌ی زانس���تی‌و ئاینی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ئه‌من���ی ه���ه‌ر یه‌كێكیان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بیرت���ان بێت پێش هه‌ڵبژاردنی ‪7‬ی‬ ‫حوزه‌یران���ی ‪ 2015‬به‌ هه‌ڵ���ه‌داوان هاكان‬ ‫فیدانی ل���ه‌ده‌زگای هه‌واڵگریی میت البردو‬ ‫دواتر هێنایه‌وه‌و ئه‌مه‌ سه‌ره‌تای راراییه‌كانی‬ ‫ئه‌ردوغان بو كه‌ نه‌یده‌زانی چۆن هاورێكانی‬ ‫په‌راوێز بخات‪ ،‬ته‌نانه‌ت رۆژنامه‌نوس���ێكی‬ ‫ت���ورك ده‌ڵێت هه‌میش���ه‌ به‌دگوم���ان بوه‌‬ ‫به‌توانا فیكری‌و ئه‌كادیمیه‌كانی داود ئۆغلۆ‬ ‫بۆیه‌ ویستویه‌تی شكستی پێ بهێنێت‌و له‌م‬ ‫شكسته‌ سود وه‌ربگرێت‪ ،‬هه‌ندێك چاودێر‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ئه‌وپه‌ڕی شڵه‌ژانی ده‌رونی ئۆردوغان‬ ‫ناو ده‌به‌ن كاتێك به‌داود ئۆغلۆ ده‌ڵێت تۆ‬ ‫راسته‌ س���ه‌رۆكی ئاكه‌په‌یت به‌اڵم من وه‌ك‬ ‫سه‌رۆك هه‌ڵمبژاردویت! س���ه‌یرتر له‌كاتی‬ ‫هه‌ڵمه‌ت���ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی ‪7‬ی حوزه‌یران‬ ‫كه‌ ده‌بو داود ئۆغلۆ خۆی سه‌رپه‌رش���تی‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ك���ه‌ بكات‪ ،‬كه‌چ���ی ئۆردوغان كه‌‬ ‫رێگه‌پێدراوی���ش نه‌بو له‌روی یاس���اییه‌وه‌‬ ‫بێته‌ ناو یارییه‌كه‌وه‌ وه‌ك س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫كه‌ ئه‌ته‌كێت‌و یاس���ا رێگری ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫داود ئۆغل���ۆی په‌راوێ���ز خس���ت‌و حه‌زی‬

‫س���وڵتانیزم وایلێكرد باوه‌ڕی به‌م پیاوه‌ش‬ ‫نه‌بێ���ت هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ به‌ڕێوه‌به‌رێ���ت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫خۆی شاربه‌ش���ار ده‌گه‌ڕا بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگ‌و بانگه‌ش���ه‌ی هه‌ڵب���ژاردن‌و ئۆغلۆی‬ ‫په‌راوێزخس���ت‌و ئه‌م���ه‌ش وایك���رد ئیدی‬ ‫ئۆغل���ۆ به‌نیگه‌ران���ی‌و ساردوس���ڕیه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌كه‌ به‌ڕێ���وه‌ به‌رێت‌و دواجار هه‌مو‬ ‫شكسته‌كانیشی خسته‌ ئه‌ستۆی ئه‌م پیاوه‌‬ ‫ئه‌كادیمی���ه‌وه‌و بڕیارێكی پێ ده‌رچواند بۆ‬ ‫دوباره‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫(قواڵیی س���تراتیجی) گرنگترین كتێب‌و‬ ‫به‌رهه‌می فیكری ئ���ه‌م پیاوه‌ بو له‌ ‪،2010‬‬ ‫تێزی سفركێشه‌ ناسراوترین تێزی ناوبراوه‌‬ ‫بۆ سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی توركیا‪" ،‬هاوسه‌نگی‬ ‫وردی هێزه‌كان له‌نێوان هێزی ئه‌مری واقیع‌و‬ ‫هێزی ره‌چه‌ڵه‌كی ره‌سه‌نی تورك" یه‌كێكی‬ ‫ت���ره‌ له‌دیدگاكان���ی ناوبراو ب���ۆ گرنگیدان‬ ‫به‌جیۆس���تراتیجی توركی���ا له‌رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوین‪ ،‬لێ هه‌مو ئه‌مانه‌ ئه‌بنه‌ وه‌هم كاتێك‬ ‫ئۆغل���ۆ ئه‌كه‌وێته‌ ب���ه‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی ئاكپارتی‌و پۆستی سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانه‌وه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ردو پۆس���ته‌كه‌ پێشتر‬ ‫الی ئه‌ردوغان بوه‌‪ ،‬واته‌ ئه‌وه‌ی ئه‌ردوغان‬ ‫ته‌واوی نه‌كرد ده‌بێ���ت دادوئۆغلۆ ته‌واوی‬ ‫بكات‪ ،‬بۆیه‌ له‌به‌رده‌م ئه‌زمونێكی تاڵی وادا‬ ‫ئیدی نه‌ كتێب‌و تیۆرو نوس���ین‪ ،‬نه‌ س���فر‬ ‫كێشه‌و هاوس���ه‌نگی هێز كه‌ڵكی نامێنێت‬ ‫له‌به‌رده‌م حه‌زی مۆنۆكراتیه‌تی هاورێكه‌یدا‬ ‫ك���ه‌ یه‌ك���ه‌م ش���ت گۆڕین���ی سیس���تمی‬ ‫حوكمڕان���ی توركیای���ه‌ له‌په‌رله‌مانیه‌وه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی كه‌ ئه‌م هه‌نگاوه‌ هیچ به‌دڵی‬ ‫داود ئۆغل���ۆو هاورێكان���ی نه‌ب���وه‌و نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ردوغان ویستی ئه‌م ئه‌كادیمیسته‌ كاری‬ ‫له‌سه‌ر بكات‪ ،‬چنینی فه‌رشی سیاسه‌تێك‬ ‫به‌دڵی سوڵتان‌و بۆ كۆشكه‌كه‌ی سوڵتانیش‬ ‫بشێت ئه‌مه‌ ئیتر به‌سیاسیكردنی مه‌عریفه‌و‬ ‫ره‌وشت‌و ئاكارو فه‌زیله‌ته‌و بۆیه‌ داود ئۆغلۆ‬ ‫ئێستێكی كردو هه‌ڵوێستی نواند‪ ،‬به‌اڵم ئایا‬ ‫هه‌ڵوێس���ت نواندن رێگه‌چاره‌یه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫خه‌ونی دیكتاتۆریه‌ت‌و سته‌مكاری سوڵتان‌و‬ ‫ئ���اژاوه‌ی گ���ه‌وره‌دا ك���ه‌ ئێس���تا به‌رۆكی‬ ‫توركیای گرتوه‌ به‌ره‌و داڕمان؟‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وكات م���ن له‌وتارێكی تردا وتم‬ ‫كاتێك بیریارو مامۆس���تای زانكۆ س���ه‌ری‬ ‫لێتێك بچێت وه‌ك "ئه‌حمه‌د داود ئۆغلۆ"ی‬ ‫لێدێت‪ ،‬كه‌ هه‌مو تێزو چه‌مكه‌ فیكریه‌كانی‬

‫هه‌رزانف���رۆش بكات له‌پێناوی كورس���ی‌و‬ ‫ئۆپه‌راسیۆن‌و پاكتاوی نه‌یاران‌و چاوپۆشی‬ ‫سته‌م‌و فه‌سادی بانكی‌و دژایه‌تی ته‌ڤگه‌ری‬ ‫كوردی‪.‬‬ ‫جیاوازیه‌كان���ی ئ���ه‌م دو كاراكت���ه‌ره‌ش‬ ‫كاتێك ده‌ركه‌وت ئه‌نجامی شكس���ته‌كه‌ی‬ ‫‪7‬ی حوزه‌یران���ی ئاكه‌پ���ه‌و س���ه‌ركه‌وتنی‬ ‫هه‌ده‌په‌ی���ان بین���ی‪ ،‬دوای ئه‌م شكس���ته‌‬ ‫ئۆردوغ���ان كۆبونه‌وه‌یه‌كی ‪ 14‬س���ه‌عاتی‌و‬ ‫دوقۆڵ���ی ‪ 10‬س���ه‌عاتی ئه‌نجام���دا له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌م پی���اوه‌ ئه‌كادیمی���ه‌داو به‌ڕونی داود‬ ‫ئۆغلۆ س���ه‌رنجی خۆی خستۆته‌ڕو له‌سه‌ر‬ ‫خه‌ونه‌كه‌ی ئۆردوغان بۆ گۆڕینی سیستمی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌و به‌جۆرێكی���ش له‌مه‌حاڵی‬ ‫زانیوه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌تۆنێكی جیاواز ئه‌حمه‌د‬ ‫داود ئۆغلۆ باری س���ه‌رنجی خۆی خستۆته‌‬ ‫ڕو بۆ ئه‌ردوغان له‌هه‌ڵگیرس���انه‌وه‌ی شه‌ڕو‬ ‫كۆتاییهاتن���ی گفتوگۆی ئاش���تی‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌س���ه‌ره‌تای ده‌ركه‌وتن���ی جیاوازی���ه‌كان‬ ‫داده‌نرێت‌و با چاوه‌ڕوان بین بزانین گه‌مه‌كه‌‬ ‫به‌كوێ ده‌گات؟‬

‫هاوسه‌نگی وردی‬ ‫هێزه‌كان له‌نێوان هێزی‬ ‫ئه‌مری واقیع‌و هێزی‬ ‫ره‌چه‌ڵه‌كی ره‌سه‌نی‬ ‫تورك" یه‌كێكی‬ ‫تر‌ه له‌دیدگاكانی‬ ‫داودئۆغلۆ بۆ گرنگیدان‬ ‫به‌جیۆستراتیجی توركیا‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫مەریوان وریا قانیح ـ ئاراس فەتاح‬ ‫گوتەیەک���ی تات���اری هەی���ە دەڵێ���ت‬ ‫"تەنه���ا ئەو کەس���ەی کە دایک���ی نییە‬ ‫دەزانێ���ت بێدایکیی مانای چ���ی‪ ،‬تەنها‬ ‫ئەو کەس���ەش کە دەوڵەتی نییە دەزانێت‬ ‫بێدەوڵەتیی یانی چی‪ ".‬سەدەی بیستەم‪،‬‬ ‫س���ەدەی گۆڕینی دەوڵەتە بۆ "دایکێکی‬ ‫نیش���تیمانیی"و "ماڵێکی نەتەوەیی"‪ ،‬بۆ‬ ‫چوارچێوەیەکی عەقاڵنی���ی‌و بیرۆکراتیی‬ ‫کە تیایدا هاونیشتمانیانی ئەو جوگرافیایە‬ ‫مافەکانیان بەپێی دەستور دەپارێزرێت‌و‬ ‫رێز لە‌کەرامەتیان دەگیردرێت‪ .‬س���ەدەی‬ ‫بیستەم‪ ،‬سەدەی گۆڕینی دەوڵەتە بۆ ئەو‬ ‫یەکە سیاسیی‌و ئەخالقییەی کە شێوازی‬ ‫ش���وناس‌و ئینتیما سەرەکییەکانی مرۆڤ‬ ‫دەستنیش���اندەکات‪ .‬هەر لەم سەدەیەدا‬ ‫"ماف���ی دیاریکردنی چارەن���وس" دەبێتە‬ ‫س���ەرەکیترین مافی سیاس���یی‪ ،‬تاوەکو‬ ‫ئەمڕۆش چەندین نەت���ەوە لەڕێگای ئەم‬ ‫مافەوە بون‌و دەب���ن بە‌خاوەنی دەوڵەتی‬ ‫س���ەربەخۆ‪ .‬ئەگەر بکرێ���ت گەورەترین‬ ‫پێشبینیی هەڵە لە‌مێژوی فیکری سیاسیی‬ ‫مۆدێرن���دا دەستنیش���انبکەین‪ ،‬دەکرێت‬ ‫بڵێین پێش���بینی کۆتاییهات���ن‌و نەمان‌و‬ ‫پوکان���ەوەی دەوڵەت���ی نەتەوەیی���ە‪ .‬تا‬ ‫ئەمڕۆش "دەوڵەتی نەتەوە" سەرەکیترین‬ ‫یەکەی سیاس���یی ناو دونی���ای مۆدێرنە‌و‬ ‫هیچ ئاماژەیەکی راستەقینە‌و شێلگێریش‬ ‫لەئارادا نییە پێمانبڵێت‪ ،‬ئەم مۆدێلە بەم‬ ‫زوانە کۆتایی پێدێت‪.‬‬ ‫ئەم قورس���اییە گەورەی���ەی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیی لە‌س���ەدەی بیستەمدا وادەکات‬ ‫ئەزمون���ی بێدەوڵەتی���ی یەکس���انبێت‬ ‫بە‌ئەزمونی غیابێکی گەورە لەناو مێژودا‪،‬‬ ‫ه���اوکات ئەزمونکردنێک���ی تراژیدییانەی‬ ‫بێمافیی‌و هەڕەش���ەی جۆربەجۆریش بێت‬ ‫لە‌بون���ی فیزیکیی‌و کولتوری���ی هەندێک‬ ‫گەل‪ .‬لە‌دونیایەکدا کە زۆربەی هەرە زۆری‬ ‫پەیوەندییە بنەڕەتییەکانی لەسەر بنەمای‬ ‫دەوڵەت���ی نەتەوەیی بونیادن���راوە‪ ،‬ئەو‬ ‫ک���ەس‌و میللەتانەی بێدەوڵەتن‪ ،‬دەکەونە‬ ‫دەرەوەی ئ���ەو پەیوەندییان���ەوە‌و بەزۆر‬ ‫ماناش نابن بە‌بەشێک لە‌جیهان‪ .‬دەوڵەت‬ ‫لەم سەدەیەدا تەنها چوارچێوەیەک نییە‬ ‫بۆ ڕێکخس���تنی پەیوەندیی���ەکان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫چوارچێوەیەک���ی س���ەرەکیی مافەکانی‬ ‫مرۆڤ‌و ماف���ە سیاس���یی‌و فەرهەنگیی‌و‬ ‫پاراستنیش���یانە‪.‬‬ ‫کولتوریی���ەکان‌و‬ ‫سەرجەمی مافەکانی مرۆڤ‪ ،‬ئیتر لە‌مافە‬ ‫تاکەکەس���ییە س���ەرەتاییەکانەوە بیگرە‬ ‫بۆ مافە دەس���تەجەمعییەکان‪ ،‬هەمویان‬ ‫بە‌تون���دی بە‌چوارچێوەکان���ی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەییەوە گرێدراون‌و مرۆڤ لەدەرەوەی‬ ‫ئەو چوارچێوان���ەدا بونەوەرێکی بێمافە‪.‬‬ ‫ل���ەم گۆش���ەنیگایەوە نەبون���ی دەوڵەت‬ ‫ب���ۆ زۆرێک لە‌گەالن���ی بێدەوڵەت‪ ،‬مانای‬ ‫نەبونی م���اف‌و نەبونی پێگە‌و ئامادەگیی‬ ‫هەڕەشەی بەردەوامە‪.‬‬ ‫ئەگەرچ���ی لە‌دونیای ئەم���ڕۆدا لە‌زیاد‬ ‫لە‌ئاس���تێکدا چوارچێوەکان���ی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیی توش���ی تەحەدای گەورەبون‪،‬‬ ‫یەک���ەی "بان‪-‬نەتەوەی���ی"‌و "دەرە‪-‬‬ ‫دەوڵ���ەت"‌و "بەجیهانییبو" دروس���تبون‪،‬‬ ‫بەاڵم هی���چ ئاماژەی���ەک لە‌ئ���ارادا نییە‬ ‫نیش���انیبدات ک���ە دەوڵەت���ی نەت���ەوە‬ ‫سەردەمی بەس���ەرچوە‌و بوە بە‌ بەشێک‬ ‫لە‌مێژو‪ .‬سەدەی بیستەم نیشانیداین ئەو‬ ‫میللەتانەی دەوڵەتیان نەبوە‌و دەوڵەتیان‬ ‫نییە‪ ،‬لە‌هەموان زیاتر بێمافتر‌و لەهەموان‬ ‫زیاتریش لەژێر میکانیزمەکانی تواندنەوە‌و‬ ‫هەڕەشەی وجودیی راس���تەقینەدا بون‪.‬‬ ‫ئەزمون���ی جولەک���ەکان‪ ،‬ئەرمەنییەکان‪،‬‬ ‫فەڵەس���تینییەکان‪ ،‬ئەمازیغیەکان‪ ،‬گەلی‬ ‫ئاچ���ێ‌و ئەزمون���ی کورد‪ ،‬بەس���ەرهاتی‬ ‫بێمافکردنێک���ی ف���راوان دەگێڕن���ەوە تا‬ ‫ئاس���تی لە‌مرۆڤخس���تن‌و کوش���توبڕی‬ ‫دەستەجەمعیی‪.‬‬ ‫کورد‌و لەعنەتی بێدەوڵەتیی‬ ‫بەشێکی گەورە لە‌کێشەکانی ئەمڕۆکەی‬ ‫کورد وەک نەتەوە‌و کوردس���تانیش وەک‬ ‫نیش���تیمان‪ ،‬کێش���ەی نەبونی دەوڵەت‌و‬ ‫بەربەس���تە ناوەکی���ی‌و دەرەکییەکان���ە‬ ‫لە‌بەردەم دروستکردنی دەسەاڵتدارێتییەکی‬ ‫نەتەوەیی‌و نیشتیمانیدا‪ .‬ئەمە راستییەکە‬ ‫پێویس���ت ن���اکات زانا‌و لێکۆڵ���ەرەوەی‬ ‫سیاس���یی بی���ت‪ ،‬بۆئ���ەوەی بیزانی���ت‌و‬ ‫باس���یبکەیت‪ .‬دەردی بێدەوڵەتی���ی‬ ‫ک���ورد دەردێکە هەم دۆس���تەکان‌و هەم‬ ‫دوژمنەکانی کورد وردەکارییەکانی دەزانن‪.‬‬ ‫ئەم برینە سیاسیی‌و ئەنترۆپۆلۆژییە بەوە‬ ‫س���اڕێژناکرێت‪ ،‬گوتارێکی هیومانیستیی‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫دیسانەوە دەوڵەتی کوردیی‪ ،‬دیسانەوە‬ ‫هەڵگریت کە باس لە‌"بێنیشتیمانی مرۆڤ"‌و سیاس���یی روتە لەناو زمان‌و ریتۆریکدا‌و‬ ‫"گەردونگەرایی ئینس���انیی"‌و "شوناسی ئەرکی ژمارە یەکیشی ئەوەیە‪ ،‬داوەشانە‬ ‫یونیڤێرس���اڵیی"‌و کۆسمۆپۆلیتیزم بکات‪ .‬سیاسییە ناوەکییەکان دابپۆشێت‪.‬‬ ‫دونیای ئەمڕۆ ئەو گوتارە هیومانیستیی‌و‬ ‫دەوڵەت‌و پرسی ئازادیی‬ ‫جیهاننیش���تیمانییە ئاراس���تەی ناکات‪.‬‬ ‫لەبواری فیکری سیاس���ییدا رستەیەکی‬ ‫ئەزمونی تاڵی نیش���تەجێکردنی بەزۆری‬ ‫گەلی ک���ورد‌و لەگەڵ ئەویش���دا چەندین بەناوبانگ هەیە‌و دەڵێت‪ :‬هەر کەس���ێک‬ ‫کەمەنەتەوەیی‌و ئایینی تر لە‌کوردستاندا‪ ،‬دەسەاڵتی نەبێت ئازادیشی نییە‪ .‬ئازادیی‬ ‫لەن���او چوارچێوەی کۆمەڵێ���ک دەوڵەتدا دی���وی ئەودی���وی دەس���ەاڵت خۆیەتی‪،‬‬ ‫کە س���ادەترین مافەکانی ئ���ەم میللەتە هەم���و پەیوەندییەک���ی دەس���ەاڵتیش‬ ‫وەک هەڕەش���ە وێنادەک���ەن‌و "پرس���ە بەشێکە لە‌پەیوەندیی ئازادیی‪ .‬گەر ئێمە‬ ‫مەبەس���تمان هاوکێشەکە هەڵگێڕینەوە دەکرێت بڵێین‬ ‫سەرەکییەکەش���ی"‪،‬‬ ‫پرس���ی کوردبونە‪ ،‬وەک مەس���ەلەیەکی هەمو شەڕکردنێک بۆ ئازادیی‪ ،‬شەڕکردنە‬ ‫ئەمنی���ی‌و س���ەربازیی مامەڵ���ە دەکەن‌و بۆ دەسەاڵت‪ .‬هەمو دەسەاڵتێکیش بەدوای‬ ‫هەمو رەهەندێکی سیاس���یی‌و ئەخالقیی جوگرافیایەک���ی سیاس���یی دیاریکراودا‬ ‫لێدەسێننەوە‪ ،‬خاڵێکە هەمو دانیشتوانی دەگەڕێت بۆئەوەی مومارەس���ەی ئازادیی‬ ‫کوردستان دەیزانن‌و ئەزمونی تراژیدییان خۆی بکات‪ .‬بەاڵم دەسەاڵت گەر چەندەها‬ ‫لەگەڵ���دا هەیە‪ .‬ئ���ەم راس���تییانە هەم میکانیزم���ی جی���اواز نەبێ���ت چاودێریی‬ ‫بەش���ێکن لە‌"هۆش���یاریی سیاس���یی"‌و کردەکانی بکات‌و بە‌ئارەزوی خۆی‌و ئازادانە‬ ‫ه���ەم لە‌"بێئاگای���ی سیاس���یی" خەڵکی بڕیاربدات‪ ،‬ئ���ەوکات ل���ەوە دەردەچێت‬ ‫ئەم دەڤ���ەرە‌و باوەڕناکەین کەس���انێک بتوانێت پەیوەندییەکی تەندروست لەنێوان‬ ‫لە‌کوردستاندا هەبن ئەم راستییە سادانە ئازادیی‌و دەسەاڵتدا بەرهەمبهێنێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫نەناسن‪ .‬بۆیە باس���کردنی بێفیکرییانەی دەبێت بە‌هەقیقەتێکی ڕەها‌و بە‌ئامرازێک‬ ‫ب���ەردەوام‌و س���ەدبارەکردنەوەی "مافی ب���ۆ س���تەمگەریی‌و وێرانکردن���ی ژیان‪،‬‬ ‫دروستکردنی دەوڵەت"ی کوردستان لەسەر بە‌وێرانکردنی خودی ئازادیی خۆشیەوە‪.‬‬ ‫شاشەی تەلەفزیۆنەکان‌و لە‌کۆڕوکۆبونەوە‬ ‫پرس���ی دەس���ەاڵت لە‌کوردس���تاندا‬ ‫ڕۆژنامەنوس���ییەکاندا‪ ،‬بەب���ێ هەنگاوی‬ ‫کرداریی‌و بەبێ زەمینەس���ازیی سیاسیی‌و تاوەک���و ئەم چرکەس���اتە‪ ،‬نە پرس���ی‬ ‫یاس���ایی‌و ئەخالقی���ی‌و ئابوری���ی‪ ،‬پاراستنی ئازادیی مومارەسەی سیاسیی‌و‬ ‫جگ���ە لە‌هێماک���ردن بۆ "بێئیش���ییەکی تاکەکەس���ییە‪ ،‬نە پرس���ی دروستکردنی‬ ‫سیاس���یی"‌و جگ���ە لە‌"موزایەدەکردن"‌و هەقیقەتێک���ی سیاس���یی نیش���تیمانیی‌و‬ ‫جگ���ە لە‌بەکارهێنان���ی ئەم مەس���ەلەیە نەتەوەییە بۆ دانیش���توانی کوردس���تان؛‬ ‫وەک دەمامکێک بۆ داپۆش���ینی چەندان نە پرسی دروستکردنی حوکمڕانییەکیشە‬ ‫کێش���ەی قوڵی تر‪ ،‬ش���تێکی دیکە نییە‪ .‬ک���ە بتوانێ���ت مەرەج���ە ناوەکییە هەرە‬ ‫ئەمڕۆ بەش���ی هەرەزۆری دونیا دەزانێت سادەکانی ژیان‌و بەردەوامی خۆی هەبێت‪.‬‬ ‫کورد مافی دروستکردنی دەوڵەتی هەیە‪ ،‬رۆژان���ە هەم ئازادییە تاکەکەس���ییەکان‌و‬ ‫بەاڵم مەس���ەلە س���ەرەکییەکە مەسەلەی هەم پرسە نیش���تیمانیی‌و نەتەوەییەکان‬ ‫ماف نییە‪ ،‬بەڵکو مەسەلەی بونی دیدگا‌و بێبای���ەخ دەکرێ���ن‌و دەکرێن���ە قوربانیی‬ ‫توانا‌و پالن‌و کردەی مێژویی کۆنکریتە بۆ هەندێک خ���ەون‌و تەماحی شەخس���یی‌و‬ ‫بنەماڵەیی س���وڵتانیی‪ .‬بۆی���ە دەتوانین‬ ‫گۆڕینی ئەو مافە بۆ واقیع‪.‬‬ ‫بە‌ئاس���انی ئەنجامگیریی بکەین‌و بڵێین‪:‬‬ ‫پرسیارە س���ەرەکییەکە ئەوە نییە ئایا ئەوە خەیاڵێکی نیش���تیمانیی‌و نەتەوەیی‬ ‫ک���ورد دەوڵەتی دەوێت ی���ان نایەوێت؟ نییە کە خەونی سەربەخۆیی لە‌کوردستاندا‬ ‫ریفران���دۆم بکەی���ن یان نەیکەی���ن؟ ئایا دەبینێت‪ ،‬بەڵکو پرۆژەی گۆڕینی دەسەاڵتە‬ ‫دەوڵەت پێویس���تە یان ن���ا؟ ئایا کورد بۆ بزنس���ێکی سیاسیی کە چەند خێزان‌و‬ ‫مافی ئ���ەوەی هەیە دەوڵەتی هەبێت یان بنەماڵەی���ەک هەم���و س���ەرەداوەکانیان‬ ‫نا؟ وەاڵمی ئەم پرس���یارانە ئاش���کرایە‌و لەدەس���تدا بێت‪ .‬گوتاری س���ەربەخۆیی‌و‬ ‫دوبارەکردنەوەی���ان جگ���ە لە‌موزایەدەی دروس���تکردنی دەوڵ���ەت لە‌ئێس���تای‬ ‫سیاس���یی‌و ب���ەردەوام‪ ،‬ش���تێکی دیکە کوردستاندا گوتاری بەرگریکردن لە‌"مافی‬ ‫نییە‪ .‬پرس���یارە راستەقینەکان ئەوانەیە‪ ،‬دیاریکردن���ی چارەنوس" نییە‪ ،‬بەش���ێک‬ ‫ئایا دەکرێت دەوڵەت دروس���تبکرێت یان نییە لە‌خەونی دەس���تەبەرکردنی ئازادییە‬ ‫ن���ا؟ ئەگەر دەکرێت چ���ۆن بکرێت؟ کێ تاکەکەسیی‌و دەستەجەمعییەکان‪ ،‬گەڕان‬ ‫بی���کات؟ پێداویس���تییەکانی کامانەن؟ نیی���ە بەدوای چوارچێوەیەکی یاس���ایی‌و‬ ‫چ���ۆن دەپارێزرێت‌و ک���ێ دەیپارێزێت؟ سیاس���یی نوێ���دا بتوانێت ش���ێوازێکی‬ ‫ئایا ئەو میللەت���ەی ژیانی خۆی دەخاتە پێش���کەوتوتر لە‌ئینتیم���ای سیاس���یی‬ ‫چوارچێوەی ئەو دەوڵەت���ەوە دەتوانێت دەستەبەرکات‪ ،‬بەڵکو گوتاری پاراستنی‬ ‫خ���ۆی بژێنێ���ت؟ ئای���ا کە دروس���تبو زۆنە سیاسییە داخراو خەونە سوڵتانییە‬ ‫دەوروبەرەک���ەی نایخنکێن���ن؟ لەمانەش ئاش���کرا‌و پەنهانەکانە‪ .‬لەبنەڕەتدا ئەرکی‬ ‫بترازێت لە‌کوردستاندا دۆخێک سەروەرە ئەم گوتارە پاسەوانیکردنی ئەو مۆدێلەیە‬ ‫ناچارین کۆمەڵێک پرس���یاری تر بکەین لە‌دەس���ەاڵت لە‌کوردس���تاندا ک���ە رێزی‬ ‫کە پەیوەندیی بە‌نیاز‌و مەبەستی ئەوانەوە یاسا‌و بەها‌و ئەخالقیاتە هەرە سادەکانی‬ ‫هەیە کە باس لە‌دروس���تکردنی دەوڵەت حوکمڕانییەک���ی تەندروس���ت ناگرێ���ت‌و‬ ‫دەکەن‪ .‬پرسیاری ئەوەی ئایا ئەوانەی باس مرۆڤ���ی ئەم کۆمەڵگایە وەک رەعیەتێکی‬ ‫لە‌دروستکردنی دەوڵەت دەکەن بەراستیانە بێئیرادە‌و بێماف‌و بێڕێز تەماشا دەکات‪.‬‬ ‫یان ن���ا دەکەن؟ ئایا نوخبە سیاس���ییە‬ ‫باس���کردنی دروس���تکردنی دەوڵەت‌و‬ ‫بااڵدەس���تەکە ک���ە چارەکە س���ەدەیەکە‬ ‫دەس���ەاڵتدارە مافی هاونیش���تیمانیبون‌و باڵوکردن���ەوەی ئەم گوت���ارە بەناو فەزا‬ ‫ماف���ی ئ���ازادی‌و پاراس���تنی کەرامەتی جیاوازەکانی کۆمەڵگای ئێمەدا‪ ،‬بەشێک‬ ‫ئینس���انیی لەچوارچێوەی دەس���تورێکی نییە لە‌ستراتیژیەتی داڕشتن‌و فراونکردنی‬ ‫پلورالدا لەن���او ئەو دەوڵەتە زامندەکات؟ س���نوری س���ەربەخۆیی کوردس���تان‬ ‫ئایا گوتاری دامەزراندنی دەوڵەت دەربڕی ل���ە‌دەرەوەڕا‪ ،‬بەمەبەس���تی دامەزراندنی‬ ‫ئیرادە‌و ویستێکی سیاسیی راستەقینەیە‪ ،‬دەسەاڵتێکی نیشتیمانیی‪ ،‬بەڵکو بەشێکە‬ ‫ی���ان قسەوباس���ێکی هەڵخەڵەتێنرانە کە لە‌ستراتیژیەتێکی مەحکەمی داگیرکردنی‬ ‫ئەرکی ژمارەیەکی‪ ،‬شاردنەوەی قەیران‌و دەس���ەاڵت لە‌ناوەوەی کوردستان خۆیدا‬ ‫گەندەڵی���ی‌و دابەش���بونە قوڵ���ەکان‌و کە "ناس���یۆنالیزمێکی بێ ناسیۆنالیست"‬ ‫ناس���یۆنالیزمێک‬ ‫داوەش���انی ن���او کۆمەڵگای سیاس���یی ئاراس���تەیدەکات‪.‬‬ ‫ئێمەی���ە؟ ئایا ئەوانەی ئ���ەم گوتارەیان "دێگەڵە" یەکێکە لە‌س���نورە سیاس���یی‌و‬ ‫هەڵگرتوە خۆیان ش���ەرعیەتی یاسایی‌و مەعنەوییە سەرس���ەختەکانی‌و داخستنی‬ ‫سیاس���ییان هەیە‪ ،‬یان کەسانێکن لەڕوی پردەکان���ی نێ���وان باش���ور‌و خۆرئاواش‬ ‫یاساییەوە ئێکس���پایەرن‌و وادەی کردە‌و لە‌رەمزە هەرە ئاشکراکانیەتی لە‌ئێستادا‪.‬‬ ‫چاالکبون���ی سیاس���ییان بەس���ەرچوە؟ ناس���یۆنالیزمی کوردیی لە‌گشتێتی خۆیدا‬ ‫بەڕای ئێمە ئ���ەم پرس���یارانەی دوایی‪ ،‬هەڵگ���ری خەیاڵێک���ی نەتەوەییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پرس���یارە ڕاس���تەقینەکانن‪ ،‬نەک ئەوەی بکەرە کۆنکرێتەکان���ی بکەری خێزانیی‌و‬ ‫لە‌چوارچێوەی ریتۆریکی سیاسییدا باس بنەماڵەی���ی‌و خێڵەکیی تایبەتن‌و خەیاڵی‬ ‫ل���ەوە بکەیت "گەلێک هەی���ە گەورەترین سیاس���ییان س���نوری تەماحەکانی ئەو‬ ‫گروپ���ی بێدەوڵەت���ی جیهان���ە"‌و "مافی خێزان‌و بنەماڵە‌و خێاڵنەی تێنەپەڕاندوە‪.‬‬ ‫خۆیەتی دەوڵەتی س���ەربەخۆی هەبێت"‪ .‬ئەم بکەرانە بەچەندان ش���ێوە سەرقاڵی‬ ‫ئەم ریتۆریکە ئینشایەکی سیاسییە‌و هەمو لەگۆڕنانی خەونە نیش���تیمانییەکانی ناو‬ ‫کەس���ێک لە‌دونیادا دەتوانێت بینوسێت‪ ،‬خەیاڵی سیاس���یی ناسیۆنالیزمی کوردین‬ ‫بەاڵم کردن‌و وەاڵمدانەوەی پرسیارەکانی کە لە‌س���ەردەمی حاجی قادری کۆییەوە‬ ‫تر جەوهەری مەس���ەلەکەیە‌و پابەس���تە بەش���ێکە لە‌هۆشیاریی سیاسیی ئینسانی‬ ‫بە‌حیس���اباتی عەقاڵنی���ی‌و بیرکردنەوەی ئەم دەڤەرە‪ .‬ئیشی ئەم بکەرە سیاسییانە‬ ‫س���تراتیژیی‌و پالنی توکم���ەو پتەوەوە‪ .‬دروستکردنی نیشتیمانێکی نەتەوەیی نییە‬ ‫ئێمە ڕام���ان وایە گوت���اری دامەزراندنی بۆ هەموان‪ ،‬بۆ هەم���و نەتەوە‪ ،‬بۆ هێزە‬ ‫دەوڵ���ەت لە‌کوردس���تاندا‪ ،‬گوتارێک���ی جیاوازەکانی ناوی‪ ،‬ب���ۆ گروپە ئەتنیی‌و‬ ‫فریودەرانەیە خۆی لەسەرجەمی پرسیارە دینی���ی‌و فەرهەنگییە جیاوازەکان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫راس���تەقینەکان دەدزێت���ەوە‌و گەمەیەکی ئیش���ی بەئەبەدیکردن���ی دەس���ەاڵتێکی‬

‫ڕیفراندۆم بۆچی؟‬ ‫بۆئەوەی بارزانی بزانێت‬ ‫کورد چ بژاردەیەکی‬ ‫دەوێت! وەک ئەوەی کە‬ ‫زانرا کورد چی دەوێت‪،‬‬ ‫ئیتر بە‌قودرەتی‬ ‫قادر دەوڵەتەکە‬ ‫دروستدەبێت‪ .‬ئەم‬ ‫گوتارە بەڕادەیەک‬ ‫ناچیز‌و بێمانا‌و الوازە‬ ‫لەهەر شوێنێکەوە‬ ‫لێی بڕوانیت مایەی‬ ‫پێکەنینە‬ ‫سوڵتانییە کە لە‌دونیای ئێمەدا لە‌فۆرمی‬ ‫دەسەاڵتێکی خێزانیدا ئامادەیە‪.‬‬ ‫ئ���ەم پ���رۆژە س���وڵتانییە‪ ،‬گوت���اری‬ ‫ناس���یۆنالیزم‪ ،‬بەتایبەت���ی گوت���اری‬ ‫دروستکردنی دەوڵەت‪ ،‬بەکاردەهێنێت بۆ‬ ‫دروس���تکردنی وەهمی خواستی ئازادیی‬ ‫ب���ۆ دەرەوە‪ ،‬بەاڵم ئیش���ە س���ەرەکیی‌و‬ ‫ڕاستەقینەکەی گۆڕانیەتی بۆ میکانیزمێک‬ ‫بۆ تاپۆکردنی دەس���ەاڵت لەناوەوە‪ .‬ئەو‬ ‫گوتارە ک���ە ئەمڕۆک���ە بەتایبەتی پارتی‬ ‫بە‌گوتاری س���ەرەکیی خ���ۆی دەزانێت‌و‬ ‫لە‌بەرامب���ەر دەرەوەی خۆی���دا قس���ەی‬ ‫پێدەکات‪ ،‬بوە بە‌چەکێک بۆ ستەمکاری‌و‬ ‫یاساش���کێنیی‌و عەنتەریات���ی سیاس���یی‬ ‫لە‌ن���اوەوەی کوردس���تان خۆی���دا‪ .‬رێک‬ ‫لەوکات���ەدا کە پارتی فو ب���ەم گوتارەدا‬ ‫دەکات‪ ،‬کوردستان پڕکراوە لە‌دابەشبون‌و‬ ‫داڕزانی دەزگایی‌و سیاس���یی‌و ئەخالقیی‌و‬ ‫ش���تێک بەناوی النی ه���ەرە هەرە کەمی‬ ‫ئیجماع���ی سیاس���ییەوە لەئ���ارادا نییە‪.‬‬ ‫ئەم���ەش ئ���ەو راس���تییە نیش���اندەدات‬ ‫کە پارت���ی بەدوای ش���وێنێکدا ناگەڕێت‬ ‫سەربەخۆیی نەتەوەیی تێدا دروستبکات‪،‬‬ ‫بەڵکو ب���ەدوای جوگرافیایەکدا دەگەڕێت‬ ‫س���وڵتانیزمە سیاس���ییەکەی خۆی تیادا‬ ‫بپارێزێ���ت‌و درێ���ژەی پێب���دات‪ .‬گوتاری‬ ‫دروستکردنی دەوڵەت لە‌ئێستادا بەشێکە‬ ‫لە‌ستراتیژیەتی بەئەبەدیکردنی دەسەاڵت‬ ‫بۆ گروپە خێزانیی‌و بەهێزەکەی ناو پارتی‬ ‫خۆی‪.‬‬

‫پارتی‪ ،‬دەیەوێت تەنها لەڕوی ئابورییەوە‬ ‫لە‌بەغدا س���ەربەخۆ بێت‪ ،‬دەیەوێت خۆی‬ ‫خاوەن بۆریی‌و چاڵەن���ەوت‌و کۆنتراکتی‬ ‫لول���ە غ���ازەکان بێت بەب���ێ چاودێریی‌و‬ ‫لێپرس���ینەوەی بەغ���دا‌و کۆمەڵ���گای‬ ‫کوردس���تانیی؛ ئەوەی دەس���تیدەکەوێت‬ ‫بیفرۆشێت‌و بەشی شێری شیرینییەکەشی‬ ‫بەسەر خێزانە سیاسییەکاندا دابەشبکات‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ئ���ەم راس���تییە س���ادەیەش‬ ‫دەس���ەلمێنێت ئەوەیە کە پارتی تا ئەم‬ ‫چرکەساتە لەس���ەر هەمو پۆستە بچوک‌و‬ ‫گەورەکانی خۆی لە‌بەغدا ش���ەڕ دەکات‌و‬ ‫بە‌پاڵپێوەن���ان‌و دەرکردنی���ش بەغ���دا‬ ‫بەجێناهێڵێت‪ ،‬ب���ەاڵم هاوکات گوتارێکی‬ ‫ئەنتی عێراقیی هەڵگرتوە‌و نایەوێت بەغدا‬ ‫هیچ پرسیارێکی سەبارەت بە‌نەوتفرۆشیی‌و‬ ‫گرێبەس���ت‌و ش���یرینییەکانی لە‌هەرێمدا‬ ‫لێبکات‪ .‬گرێکوێرەکەش لەو چرکەساتەوە‬ ‫دەستپێدەکات کە پرۆژەی دروستکردنی‬ ‫سەربەخۆیی ئابوریی لە‌هەرێمدا شکستی‬ ‫هێن���ا‪ ،‬گەر نەڵێی���ن هەر لە‌س���ەرەتاوە‬ ‫بە‌شکستیی لەدایکبو‪ .‬شکستی سیاسەتی‬ ‫نەوت‌و غازی پارتی‪ ،‬جگە لە‌برسییکردن‌و‬ ‫بردنی مو چەی خەڵکی کوردستان‪ ،‬گەر‬ ‫چارەس���ەری تری بۆ نەدۆزرێتەوە‪ ،‬هەرێم‬ ‫خێراتر بۆ باوەشی بەغدا پاڵپێوەدەنێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم پاڵپێوەنانەی ک���ورد لە‌بەغدا دوای‬ ‫ئ���ەوە دێت کە مەس���ەلەی ک���ورد هەمو‬ ‫مانا ویژدانی���ی‌و ئەخالقیی‌و رەمزییەکانی‬ ‫خۆی دۆڕاندوە‌و گۆڕاوە بۆ حیس���اباتێکی‬ ‫روتی پ���ارە‌و بازرگانیکردنێک���ی تاریک‬ ‫بە‌نەوت‌و غازی هەرێمەوە کە دەسکەوتی‬ ‫مادیی شەخس���یی‪ ،‬هێڵە گش���تییەکانی‬ ‫ئاراس���تەدەکات‪ .‬ئ���ەوەش ک���ە پارتی‬ ‫بەکردەوە وەک س���تراتیژی ئەڵتەرناتیڤ‬ ‫کاری بۆدەکات‪ ،‬هەوڵدانە بۆ خۆڕزگارکردن‬ ‫لە‌بەغ���دا‌و خۆخس���تنە ژێ���ر رەحمەتی‬ ‫ئەنقەرەوە‪ .‬واتە گواستنەوەیە لە‌مالیکی‌و‬ ‫عەبادی‌و شارس���تانییەوە بۆ ئەردۆگان‌و‬ ‫کوڕەکەی‌و زاوەکەی‪ .‬لەهەردو دۆخەکەشدا‬ ‫ش���تێک بەناوی دروستکردنی دەوڵەتێکی‬ ‫سەربەخۆ‌و سیاس���ەتێکی نیشتیمانییەوە‬ ‫بونی نییە‌و هەم���و چاوەڕوانییەکیش بۆ‬ ‫دروس���تکردنی دەوڵەت لەژێر ڕەحمەتی‬ ‫ئەنقەرە‌و ئەردۆگاندا خۆهەڵخەڵەتاندێکی‬ ‫پێنج "ئەس���تێرەییە‪ .‬ئاش���کرایە پارتی‬ ‫سەرجەمی ئەم گەمەیە بەناوی بەرژەوەندی‬ ‫نەتەوەیی‌و نیشتیمانییەوە بە‌ڕای گشتیی‌و‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە دەفرۆش���ێتەوە‪ .‬ئەم‬ ‫گەمەیە ک���ە پارتی وەک س���تراتیژێکی‬ ‫نەتەوەیی نماییشیدەکات‪ ،‬بەهیچ مانایەک‬ ‫دەستەبەرکردنی س���ەربەخۆیی ئابوریی‌و‬ ‫سیاس���یی نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و گۆڕین���ەوەی‬ ‫وابەس���تەیییە لە‌نێوەندێکەوە بۆ یەکێکی‬ ‫ت���ر‪ .‬گەم���ەی جیۆپۆلیتیک���ی پارتی بۆ‬ ‫"دروستکردنی ئەمنی قەومیی کوردیی"‪،‬‬ ‫گۆڕین���ەوەی هاوکێش���ەی پاراس���تنی‬ ‫ئاساییش���ی نەتەوەی���ی‌و س���ەروەریی‬ ‫دەوڵەتێک���ە بە‌یەکێک���ی ت���ر‌و گۆڕینی‬ ‫دۆس���تایەتیی س���ەرۆکی دەوڵەتێک���ی‬ ‫ئیقلیمییە بە‌سەرۆکێکی دیکە‌و پاشکۆبونە‬ ‫لە‌دەوڵەتێکەوە ب���ۆ دەوڵەتێکی تر‪ .‬ئەم‬ ‫گەم���ە سیاس���ییەی پارتی وابەس���تەی‬ ‫هیچ س���تراتیژییەت‌و پالنێکی نەتەوەیی‌و‬ ‫نیش���تیمانیی نییە‪ ،‬بەڵکو تەنها بەشێکە‬ ‫لە‌گەم���ەی پاراس���تنی بەرژەوەندیی���ە‬ ‫سیاسیی‌و ئابورییە حیزبیی‌و خێزانییەکانی‬ ‫ناو ئەم هێزە‪.‬‬

‫سیاس���یی‌و داپۆش���ینی دەیان قەیرانی‬ ‫کوشندەیە کە دۆخی سیاسیی‌و ئابوریی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی کوردستانیان لەمڕۆدا توشی‬ ‫ئیفلیجییەکی تەواوەتی کردوە‪.‬‬ ‫ئاشکرایە هەر کەسێک باس لە‌ئازادیی‬ ‫ی���ان س���ەربەخۆیی ب���کات‪ ،‬دەبێ���ت‬ ‫وێنایەک���ی بۆ ئەم چەمکانەش هەبێت کە‬ ‫النیکەم لە‌پراکسیس���ی ژیانی سیاسییدا‬ ‫ڕەنگبدات���ەوە‌و ڕێزی���ان لێبگرێت‪ .‬پارتی‬ ‫لە‌نێوان خراپتر‌و خراپتریندا هەر جارەی‬ ‫یەکێکیان هەڵدەبژێرێت‪ ،‬چونکە دۆخێکی‬ ‫خوڵقان���دوە کە هەڵگری هیچ بژاردەیەکی‬ ‫تر نییە‪ .‬پارتی بە‌گوتاری دروس���تکردنی‬ ‫دەوڵ���ەت دەیەوێت فەزایەکی سیاس���یی‬ ‫دروس���تبکات کە تیایدا خۆی ببێتە تەنها‬ ‫هێزێک بەها سیاس���ییەکان دابەشبکات‪،‬‬ ‫نیتشتیمانیبون‌و خائینبونی هەمو کەس‌و‬ ‫هێزێکی تر دەستنیشانبکات‌و پێمانبڵێت‬ ‫چی لەڕوی سیاسییەوە یاسایییەوە‪ ،‬چی‬ ‫حەاڵڵە‌و چی���ش حەرامە‪ .‬هەمو ئەمانەش‬ ‫لە‌هەلومەرجێکدای���ە ک���ە ئ���ەم حیزب���ە‬ ‫پاش کوشتنی سیاس���ییانەی پەرلەمانی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬بەکردەوە ش���تێکی بەناوی‬ ‫النی هەرەکەمی ئیجماعی نیش���تیمانیی‌و‬ ‫ش���ەرعیەتی سیاس���یی‌و ڕێزگرتن���ی‬ ‫یاس���ا‌و پاراس���تنی دەزگا‌و دابینکردنی‬ ‫بنەماکانی حوکمڕانییەک���ی عەقاڵنییەوە‬ ‫نەهێش���تۆتەوە‪ .‬بکەری س���ەرەکیی ئەم‬ ‫فەوزا‌و تراژیدیا سیاسییە گەورەیەش کە‬ ‫لە‌کوردستاندا دروستبوە‪ ،‬هەم پارتی‌و هەم‬ ‫سەرۆکەکەیەتی‪ .‬ئەم هێزە چەندە قوڵتر‌و‬ ‫فراوانتر لە‌یاساشکێنی‌و هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫فرەالیەنی بنەما سادەکانی حوکمڕانییەوە‬ ‫بتلێ���ت‪ ،‬ئەوەن���دە زیات���ر دەنگەدەنگ‌و‬ ‫قیڕەقیڕی گوتاری دامەزاراندنی دەوڵەت‬ ‫بەرزدەکاتەوە‪.‬‬ ‫دوای روداوەکان���ی ئ���ەم دوایی���ەی‬ ‫پەرلەمانی عێراقیش ئەو راستییە سیاسییە‬ ‫چەندبارە بوەوە کە بەدیموکراسییکردنی‬ ‫عێ���راق لەالی���ەن ک���وردەوە پڕۆژەیەکی‬ ‫سیاسیی فاش���یلە‪ ،‬چونکە یەکەم‪ :‬کورد‬ ‫خ���ۆی خاوەن���ی ئەزمونێکی سیاس���یی‬ ‫دیموکراسیی نییە کە روی ئەوەی هەبێت‬ ‫وەک مۆدێل بۆ سەرانسەری عێراق‌و هیچ‬ ‫ش���وێنێکی تری دونیا کاربکات‪ .‬دوهەم‪:‬‬ ‫ئەو ئیجماعە سیاسییە لەق‌و بێبنەمایەی‬ ‫گوایە لە‌بەغدا هەیانە‌و دروس���تیانکردوە‪،‬‬ ‫هیچ بنەمایەکی لەناو هەرێم خۆیدا نییە‪.‬‬ ‫س���ێهەم‪ ،‬ئەو تیمەی ک���ە گوایە لە‌بەغدا‬ ‫ئیجماعی سیاس���یی دروستکردوە‪ ،‬تیمی‬ ‫دەرەجە پێنجی ناو سیاسەتی کوردییە‌و‬ ‫هیچ بڕیارێکی گرنگیان بەدەس���ت نییە‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬مەس���ەلەی کورد لە‌بەغدا هەمو‬ ‫مانا ئەخالقیی‌و ڕەمزییەکانی لەدەستداوە‌و‬ ‫گۆڕاوە ب���ۆ بە‌مەس���ەلەی ئەبەدیکردنی‬ ‫دەسەاڵتی چەند بنەماڵەیەکی سیاسیی‌و‬ ‫نەوتفرۆش���ییەکی ناشەش���اف ک���ە هەم‬ ‫دۆس���تەکان‌و هەم دوژمنانی کوردس���تان‬ ‫گەندەڵییە گەورەکانی دەبینن‪ .‬پێنجەم‪،‬‬ ‫ئەو خااڵنەی سەرەوە وایکردوە کە کورد‬ ‫وەکو کەمینەیەکی بێدۆس���تی راستەقینە‬ ‫بەردەوام بەدەس���تی بەتاڵەوە بۆ ماڵەوە‬ ‫بگەڕێتەوە‪.‬‬

‫پارچەبون وەک یاسایەک‬ ‫بۆ غیابی ئیجماع‬ ‫پرس���یارە هەنوکەییەکە بۆ سیاسەتی‬ ‫ک���وردی ئەوەی���ە‪ :‬ک���ورد چ���ی دەوێت‬ ‫گوتاری سەربەخۆبون وەک کەلەپچە‬ ‫لە‌عێراق؟ دەیەوێت بەشێک لە‌دەسەاڵتی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردس���تان‌و بارزانی‬ ‫هەبێت‪ ،‬یان س���ەربەخۆ بێ���ت؟ بەنیازە‬ ‫دەوڵ���ەت دروس���تبکات‪ ،‬ی���ان لەپ���اڵ بەم گوت���ارە ناسیۆنالیس���تییە بێفیکر‌و‬ ‫عێراقدا بژی���ی؟ دەخوازێت لەناو عێراقدا دابڕاوە لە‌مۆراڵی بەرپرسیارێتی سیاسیی‪،‬‬ ‫س���ەربەخۆ بێت‌و خۆی وەک بەشێک لەو ه���ەم کەلەپچەیەکیان کردوەتە دەس���تی‬ ‫واڵتەش وێنانەکات؟ س���ەرەتا دەبێت لەو گوتاری س���ەربەخۆیی خۆی‌و هەم دەمی‬ ‫ڕاستییەوە دەس���تپێبکەین کە لە‌ئێستادا ئازادییە سیاس���یی‌و تاکەکەس���ییەکانی‬ ‫بەبۆچونی ئێمە پرس���ی کورد‪ ،‬بە‌پلەی‬ ‫ش���تێک بەناوی "گوتاری کورد"ەوە بونی ن���او کۆمەڵ���گای کوردستانیش���یان پێ‬ ‫نییە‪ ،‬نەک تەنها لەبەغدا‪ ،‬بەڵکو بەر لەوە داخس���توە‪ .‬ئەم���ڕۆ پێویس���تە هەموان یەکەم پرس���ێکی ئەخالقیی سیاس���ییە‬ ‫لەناو خودی هەرێم خۆیدا‪ .‬کەسێک خۆی بێدەنگب���ن‪ ،‬چونک���ە بارزان���ی نی���ازی کە لەس���ەرێکەوە برینە نەتەوەییەکانمان‬ ‫گێل نەکات دەزانێت یاس���ای سەرەکیی س���ازدانی ڕیفراندۆمی هەی���ە‪ .‬ڕیفراندۆم لەوێن���ەی هەڵەبجە‌و ئەنفال‌و ش���ەنگال‬ ‫ناو سیاسەتی کوردیی پارچەپارچەبون‌و بۆچی؟ بۆئەوەی بارزانی بزانێت کورد چ کرۆکەکەیەت���ی‪ ،‬لەس���ەرێکی دیک���ەوە‬ ‫غیاب���ی ت���ەواوی س���ادەترین ئیجم���اع‌و بژاردەیەکی دەوێت! وەک ئەوەی کە زانرا خەب���ات‌و بەرگریکردن���ی میللەتێ���ک بۆ‬ ‫ڕێکەوتنە‪ .‬هەر کەس���ە‌و هەر الیەنە پەتی ک���ورد چی دەوێت‪ ،‬ئیتر بە‌قودرەتی قادر کۆمەڵێ���ک بەهای سیاس���یی‌و ئەخالقیی‬ ‫ئەم سیاسەتە بە‌ئاڕاستەیەکدا ڕادەکێشێت دەوڵەتەک���ە دروس���تدەبێت‪ .‬ئەم گوتارە گەردونی���ی کە بەش���ێکن لە‌هۆش���یاریی‬ ‫کە لە‌بەرژەوەندیی تایبەتی خۆیدایە‪ .‬ئەم بەڕادەیەک ناچی���ز‌و بێمانا‌و الوازە لەهەر سیاسیی دونیای مۆدێرن‪ .‬بەاڵم سااڵنێکە‬ ‫سیاسەتە کوردییە گریمانکراوە بەرامبەر شوێنێکەوە لێی بڕوانیت مایەی پێکەنینە‪ .‬سیاس���ەتی خێزان���ە دەس���ەاڵتدارەکانی‬ ‫بە‌ بەغدا تەنانەت لە‌ئاس���تی زمانیش���دا ئێمە لەس���ەرەتادا وتمان هەمو کەسێک هەرێم ئەم پرس���ەیان کورتکردۆتەوە بۆ‬ ‫زمانێکی یەکگرتوی نییە‪ .‬هەر کەس���ە‌و دەزانێت کورد چ���ی دەوێت؟ ڕیفراندۆمی پرسێکی ئابوریی روت‌و شەڕکردن لەسەر‬ ‫بەجۆرێک قس���ەدەکات کە بەسەریەکەوە س���اڵی ‪ ٢٠٠٥‬نیش���انیداین ‪%٩٨‬خەڵکی چاڵە ن���ەوت‌و بۆریی‌و تانکەرە نەوتەکان‪.‬‬ ‫هێمان بۆ دابەش���بون‌و هەڵوەش���انەوە‌و کوردستان نایانەوێت بەشێکبن لە‌عێراق‪ .‬پرسی کورد‪ ،‬پرسی دروستکردنی دۆستە‬ ‫داڕزانی���ی تەواوەت���ی‪ .‬هاوکات ش���تێک س���ەدبارەکردنەوەی پرس���یاری ئەوەی بۆ رەهەندە ئەخالقیی‌و مێژوییەکەی ئەم‬ ‫بەن���اوی "مەس���ەلەی ک���ورد"ەوە بونی کورد چی دەوێت‪ ،‬خۆگێلکردنە لە‌ویستی مەس���ەلەیە کە دەکرێ���ت بکرێتە بنەمای‬ ‫نەم���اوە‪ ،‬ئەوەی هەیە پالنی ڕاکێش���ان‌و راستەقینەی خەڵکی کوردستان‌و هەوڵدانی شەرعییەتدان بۆ دروستکردنی دەوڵەت‪،‬‬ ‫مۆنۆپۆڵکردن���ی کۆمەڵێ���ک بیرەنەوت‌و خۆدەربازکردن���ە لە‌داواکارییەکان���ی ئەم نەک پرس���ی دروس���تکردنی دۆستایەتی‬ ‫بۆرییە غ���ازە لە‌ژێر رەحمەت‌و بەرەکەتی خەڵک���ە‪ .‬بۆی���ە بەهەڵ���ەدا ناچین گەر لەگەڵ کۆمپانی���ا زەبەالحەکان کە ئەمڕۆ‬ ‫هێ���زە ئیقلیمییەکاندا‪ .‬راس���تیی ئەوەیە بڵێین س���ەدبارەکردنەوەی ئەم پرسیارە لەناوچ���ەی ئەنفالک���راوی گەرمی���ان‌و‬ ‫دەسەاڵتی کوردیی‪ ،‬بەتایبەتی دەسەاڵتی بۆ پەردەپۆش���کردنی ئێکس���پایەربونی شوێنەکانی تردا‪ ،‬مێژویەکی تری کوشتنی‬ ‫بەکورت���ی گوت���اری یەکڕیزی���ی کورد‬ ‫لە‌بەغدا کااڵیەکی سیاسیی بێفەڕە‌و هەمو‬ ‫چاودێرێکی پل���ە دەش دەزانێت کە ئەو‬ ‫یەکڕیزییە درۆیەکی سیاس���یی گەورەیە‪،‬‬ ‫نەک تەنها هەڵگرەکان���ی لە‌بەغدا بکەرە‬ ‫پەراوێزی���ی‌و الوازەکانی ناو سیاس���ەتی‬ ‫کوردیین‪ ،‬بەڵکو لەناو هەرێم خۆیدا هیچ‬ ‫بنەمایەکی سیاسیی‌و ئابوریی‌و دەزگایی‌و‬ ‫ئەخالقیی نییە‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrusti.sul@gmail.com‬‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫‪15‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‪ ،‬به‌سپۆنسه‌ری بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫گه‌شكه‌ توشی‌ هه‌مو ته‌مه‌نێك ده‌بێت‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌پیربونیشدا‬ ‫ئا‪ :‬راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫ی چین؟‬ ‫ گه‌شك ‌ه چی‌ یه‌؟ جۆره‌كان ‌‬‫د‪ .‬ئیبراهیم خه‌سره‌و جاف‪:‬‬ ‫حاڵه‌تێكی‌ پێشبینی‌ نه‌كراو و كتوپڕ‌ه‬ ‫ده‌بێت‌و‬ ‫ی منداڵ‬ ‫توش ‌‬ ‫بێگومان‬ ‫گه‌وره‌ش‬ ‫توشی‌ ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌مندااڵندا‬ ‫ی‬ ‫زۆرتره‌و زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و حاڵه‌ت ‌‬ ‫گه‌شكان ‌هی‌ ك ‌ه‬ ‫له‌گه‌وره‌كاندا رو‬ ‫ده‌دات له‌منداڵییه‌و‌ه‬ ‫سه‌رچاوه‌یان گرتوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫گه‌ش���ك ‌ه ج���ۆر ‌‬ ‫زۆر‌ه ب���ه‌اڵم دو‬ ‫جۆری���ان زۆر باون‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك گه‌شك ‌ه ‌‬ ‫(گش���تگیر)‬ ‫ك���ه ‌‬

‫هه‌مو جه‌سته‌ی‌ منداڵه‌ك ‌ه ده‌گرێته‌وه‌و‬ ‫گه‌ش���گه‌ی‌ (الگیر) ك��� ‌ه ته‌نها الیه‌ك‬ ‫ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌م حاڵه‌تان���ه‌دا منداڵ‬ ‫ده‌كه‌وێت��� ‌ه س���ه‌ر زه‌وی‌‌و له‌رزی���ن‌و‬ ‫ی توش‬ ‫ی له‌ش ‌‬ ‫ی ماسولكه‌كان ‌‬ ‫ره‌قبونێك ‌‬ ‫ده‌بێ���ت‌و وا هه‌س���ت ده‌كه‌یت خه‌ریك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بخنكێت ئه‌مانه‌ش به‌ه���ۆی‌ تێكچون ‌‬ ‫ی مێشكه‌و‌ه رو ده‌دات‪.‬‬ ‫كاره‌بایی ‌‬ ‫ی‬ ‫ له‌چ ته‌مه‌نێكدا منداڵ توش ‌‬‫ئه‌م نه‌خۆشییه‌ ده‌بێت؟‬ ‫د‪ .‬ئیبراهیم خه‌س���ره‌و‬ ‫جاف‪ :‬من���داڵ هه‌رل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫یه‌كه‌م چركه‌س���ات ‌‬ ‫له‌دایك بونییه‌وه‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت پێش‬ ‫له‌دایكبونیشی‌‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه‬ ‫ب���ۆ ‌‬ ‫ی گه‌شك ‌ه‬ ‫توش ‌‬ ‫ببێ���ت هه‌تا‬ ‫كاتی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫ب���و ن‌و‬

‫پێنج رێگای ئاسان بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی ل ‌هش‌و الرێكی رێك‬

‫ی وات��� ‌ه ده‌توانی���ن بڵێین ئه‌گ���ه‌ر گه‌ش���كه‌ك ‌ه كورتخای���ه‌ن بێت‬ ‫پیربونیش��� ‌‬ ‫ی وات��� ‌ه كه‌متر له‌(‪ )5‬چرك���ه‌ بخایه‌نێت‬ ‫له‌هه‌م���و ته‌مه‌نێكدا م���رۆڤ ئاماده‌گ ‌‬ ‫زیانێك���ی‌ ئه‌وتۆی‌ نابێ���ت به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌یه‌ بۆ توشبون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زیاتر له‌وكاته‌ی‌ خایاند ئه‌گه‌ری‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫ جیاوازی‌ له‌نێوان گه‌شكه‌و په‌ركه‌م هه‌ی ‌ه له‌هه‌ر جارێكدا مێشك ‌‬‫ی‬ ‫برین���دار بكات‌و له‌داهاتوودا مێش���ك ‌‬ ‫(صرع)دا چییه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی ژیری‌‌و له‌ده‌ستدان ‌‬ ‫ی دواكه‌وتن ‌‬ ‫د‪.‬ئیبراهیم خه‌س���ره‌و جاف‪ :‬گه‌شك ‌ه توش��� ‌‬ ‫ی ببێت‪.‬‬ ‫ی هه‌سته‌كان ‌‬ ‫له‌وانه‌ی��� ‌ه نیش���ان ‌ه بێ���ت ب���ۆ بون ‌‬ ‫په‌رك���ه‌م به‌اڵم مه‌رج نی��� ‌ه هه‌مو ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی گونجاو بۆ پاراستن ‌‬ ‫ رێوش���وێن ‌‬‫ی كه‌په‌ركه‌میان هه‌یه‌ جۆرێك‬ ‫كه‌سانه‌ ‌‬ ‫له‌گه‌شكه‌یان هه‌بێت‪ ،‬منداڵ ئه‌گه‌ربێت‌و منداڵ له‌گه‌شك ‌ه چییه‌؟‬ ‫د‪ .‬ئیبراهیم خه‌سره‌و جاف‪ :‬باشترین‬ ‫(تا)ی‌ به‌رز بێته‌وه‌ یان (كالیس���یۆم)‬ ‫ی ت���وش ده‌بێت‌و رێوشوێن بۆپاراستنی‌ منداڵ له‌گه‌شك ‌ه‬ ‫ی كه‌مبێت گه‌ش���كه‌ ‌‬ ‫‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ك ‌ه هه‌ر كاتێك هه‌س���تت كرد‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ی ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه یاخود‬ ‫منداڵه‌كه‌ توش��� ‌‬ ‫ی بۆته‌و‌ه پشتگوێ‬ ‫گه‌ش���كه‌ چ كاریگه‌ریی���ه‌ك حاڵه‌تێكی‌ نائاس���ای ‌‬‫ی پسپۆڕ‬ ‫ی پزیش���ك ‌‬ ‫له‌سه‌رته‌ندروس���تی‌ من���داڵ دروس���ت نه‌خرێت‌و نیش���ان ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م گه‌ش���ك ‌ه‬ ‫بدرێ���ت چونك ‌ه دوا ‌‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫ئا‪ :‬راگه‌یاندنی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫ی‬ ‫خه‌سره‌و منداڵ پێویسته‌ هه‌مو جۆر‌ه پشكنینێك ‌‬ ‫د‪ .‬ئیبراهی���م‬ ‫ب���ۆ بكرێت‌و ئه‌گه‌ریش دوب���ار‌ه بوه‌و‌ه گشتی ته‌ندروستی سلێمانی‬ ‫ج���ا ف ‪:‬‬ ‫پێویس���ت ‌ه ده‌ست به‌چاره‌س���ه‌ركردن‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه مرۆڤه‌كان ده‌ستده‌كه‌ن‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫به‌گرتنه‌به‌ری سیستمێكی خۆراكی‬ ‫دیاریكراو و رێجیمكردن له‌پێناو‬ ‫الوازبون‌و له‌ده‌ستدانی كێش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌تێپه‌ڕبونی كات ئه‌و جۆش‌و خرۆش‌و‬ ‫پابه‌ندبونه‌ به‌و سیستمانه‌وه‌ نامێنێت‌و‬ ‫پالنی خۆالوازكردن شكست ده‌هێنێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پسپۆڕان باسی (‪ )5‬ڕێگای ئاسان‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ به‌ده‌ستهێنانی له‌ش‌و الرێكی‬ ‫رێك‪ ،‬ئه‌وانیش بریتین له‌‪:‬‬

‫‪ .1‬هه‌ڵبژاردنی سیس���تمێكی خۆراكی‬ ‫گونجاو ك���ه‌ بتوانیت پێوه‌ی پابه‌ندبیت‪،‬‬ ‫نه‌ك سیس���تمێكی قورس كه‌ نه‌توانرێت‬ ‫جێبه‌جێ بكرێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬كۆنترۆڵكردنی ئاره‌زوه‌كانت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی له‌شێكی رێك پێویستی‬ ‫به‌هه‌وڵ‌و ماندوبونێكی زۆر هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬خواردنی خۆراكی په‌س���ه‌ندكراوی‬ ‫وه‌ك سه‌وزه‌وات‌و میوه‌ی تازه‌و گۆشت‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئه‌ژمارنه‌كردن���ی رێژه‌ی گه‌رمۆكه‌ی‬ ‫خۆراك���ه‌كان‌و هه‌ڵبژاردنی ژه‌مه‌ خۆراكه‌‬ ‫گونجاوه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .5‬خواردنی ژه‌مه‌ خۆراكێكی س���وكی‬ ‫ته‌ندروست وه‌ك بیسكویت‌و كێك ‪.‬‬

‫به‌بۆنه‌ی رۆژی جیهانی په‌رستارانه‌و‌ه‬ ‫له‌سێ مانگی یه‌كه‌می ئه‌مساڵدا‬ ‫‪ 58‬منداڵی توشبو به‌شه‌كر‌ه تۆماركراوه‌ له‌شاری سلێمانی چه‌ند چاالكییه‌ك به‌ڕێوه‌چو‬ ‫ئا‪ :‬راگه‌یاندنی ته‌ندروستی سلێمانی‬ ‫به‌بۆنه‌ی نزیكبونه‌وه‌ی ڕۆژی جیهانی‬ ‫په‌رستارانه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی‬ ‫ته‌ندروستی سلێمانی به‌هاوكاری‬ ‫سه‌ندیكای كارمه‌ندانی ته‌ندروستی‬ ‫لقی سلێمانی چه‌ند مه‌راسیمێكی‬ ‫تایبه‌تی ئه‌نجامدا‪.‬‬ ‫ب���ه‌و بۆنه‌ی���ه‌وه‌ ڕۆژی ‪2016-5-5‬‬ ‫له‌مه‌راسیمێكدا به‌ئاماده‌بونی د‪.‬میران‬ ‫محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ته‌ندروستی‬ ‫س���لێمانی‌و ژماره‌یه‌ك له‌لێپرس���راوانی‬ ‫ته‌ندروس���تی‌و كارمه‌ن���دان‌و میوانانی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬یادی رۆژی جیهانی په‌رستارانی‬ ‫مامان���ی كرایه‌و‌ه له‌ناو نه‌خۆش���خانه‌ی‬ ‫منداڵبونی فێركاری شاری سلێمانیداو‬ ‫تێیدا خه‌اڵت پێشكه‌ش به‌نزیكه‌ی ‪100‬‬ ‫په‌رستاری ئه‌و بواره‌ كرا‪.‬‬

‫ئا‪ :‬راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماره‌كانی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫گشتی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌ كه‌ له‌ناو‬ ‫ی‬ ‫ی فێركار ‌‬ ‫ی مندااڵن ‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫شاری‌ سلێمانیدا تۆماركراوه‌‪ ،‬تێیدا‬ ‫ی‬ ‫ی مندااڵنی‌ توشبو به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی (‪ )2015‬و سێ‬ ‫شه‌كره‌ له‌ساڵ ‌‬ ‫ی ( ‪ ) 2016‬دا‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫مانگی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫خراوه‌ته‌رو‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی ئاماره‌كه‌ ته‌نه���ا له‌ماو‌ه ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫س���اڵی‌ (‪ )2015‬دا (‪ )196‬منداڵ��� ‌‬ ‫توش���بو به‌و نه‌خۆش���ییه‌ تۆماركراوه‌و‬ ‫ل���ه‌و رێژه‌ی���ه‌ش (‪ )104‬منداڵی���ان‬ ‫ی‬ ‫ی (نێ���ر)و (‪ )92‬منداڵه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌ره‌گه‌ز ‌‬ ‫دیكه‌ش���یان له‌ره‌گ���ه‌زی‌ ( مێ ) بوه‌و‬ ‫ی پێویستیان‬ ‫سه‌رجه‌میشیان چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫له‌ناو نه‌خۆشخانه‌كه‌دا بۆ كراوه‌‪.‬‬

‫حاڵ���ه‌ت بوه‌و ل���ه‌و ژماره‌یه‌ش (‪)29‬‬ ‫منداڵی���ان نێرو (‪ )29‬دیكه‌ش���یان مێ‬ ‫بون‪.‬‬

‫ی ئاماره‌كه‌دا ك ‌ه‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ دیك���ه‌ ‌‬ ‫ی منداڵه‌كان‬ ‫ی پێ���دراوه‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی تازه‌ له‌دایكبو‬ ‫دیاریكراو‌ه كه‌ منداڵ��� ‌‬ ‫ی (‪ )15‬ساڵی‌ تێدایه‌و وات ‌ه‬ ‫هه‌تا ته‌مه‌ن ‌‬ ‫تاوه‌ك���و ئه‌و ته‌مه‌نه‌ منداڵی‌ توش���بو‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌كره‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ ‌‬ ‫ی به‌نه‌خۆشی ‌‬ ‫ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای���ه‌ له‌س���ێ مانگ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���اری‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی فێركار ‌‬ ‫ی مندااڵن ‌‬ ‫ی (‪ )2016‬دا رێژ‌ه ‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ ئه‌مس���اڵ ‌‬ ‫منداڵ���ی‌ تۆمارك���راو و توش���بو ب���ه‌و چاودێری‌‌و چاره‌سه‌ری نه‌خۆشییه‌كه‌یان‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ له‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌ ( ‪ )58‬بۆ ده‌كرێت‪.‬‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫‪2016-5-7‬‬ ‫رۆژی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا‬ ‫له‌مه‌راس���یمێكی تایبه‌ت‌و شایس���ته‌دا‬ ‫خه‌اڵتی تایبه‌ت���ی به‌ڕێز (مام جه‌الل)‬ ‫به‌خشرایه‌ نزیكه‌ی ‪100‬په‌رستاری تاز‌ه‬ ‫ده‌رچوی كۆلێژه‌كانی په‌رستاری‌و هه‌ر‬ ‫له‌هه‌مان رۆژیش���دا خانه‌ی په‌رستارانی‬ ‫زانك���ۆ له‌ته‌نیش���ت نه‌خۆش���خانه‌ی‬ ‫منداڵبونی فێركاری ش���اری سلێمانی‬ ‫به‌روی په‌رستاراندا كرایه‌وه‌ ك ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌ركی گروپ���ی كۆمپانیاكانی قه‌یوان‬ ‫جێبه‌جێكراوه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێكی���دا له‌وباره‌یه‌وه‌ د‪.‬میران‬ ‫محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ته‌ندروستی‬ ‫س���لێمانی رایگه‌یان���د‪ :‬ئه‌نجامدان���ی‬ ‫ئه‌م ج���ۆر‌ه چاالكی‌و مه‌راس���یمان ‌ه بۆ‬ ‫مامانه‌كان‌و په‌رستاره‌كانمان نیشانه‌ی‬

‫‪http://www.dohsuli.com‬‬

‫گرنگی‌و پڕ بایه‌خی پیشه‌كه‌یان ‌ه له‌ناو س���لێمانی ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد‪ ،‬لێره‌و‌ه‬ ‫كه‌رتی ته‌ندروس���تیدا‪ ،‬بۆی���ه‌ رۆڵیان سوپاس‌و ده‌ستخۆشی زۆرم ئاراسته‌ی‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ب���ه‌رز ده‌نرخێنین‌و رێزیان به‌ڕێ���ز جه‌ناب���ی مام ج���ه‌الل ده‌كه‌م‬ ‫لێده‌نێی���ن‌و هه‌وڵ ده‌ده‌ین له‌م بۆنانه‌دا ك ‌ه هه‌مو س���اڵێك خه‌اڵت���ی تایبه‌تی‬ ‫پێداویس���تییه‌كانیان ب���ۆ ده‌س���ته‌به‌ر هه‌ب���و‌ه بۆ پزیش���كانی ت���از‌ه ده‌رچو‬ ‫و په‌رس���تاره‌كانمان وه‌ك هه‌میش��� ‌ه‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫پاڵپشتی خۆی بۆ كه‌رتی ته‌ندروستی‬ ‫د‪.‬میران وتیشی‪ ":‬یادێكمان كرده‌و‌ه له‌شاری سلێمانی دوپاتكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ په‌رس���تارانی مامان���ی چونك��� ‌ه‬ ‫د‪.‬میران ئه‌وه‌ش���ی وت "سوپاس���ی‬ ‫پیش���ه‌یه‌كی پی���رۆزه‌‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌س���ه‌ی له‌نه‌خۆشخان ‌ه له‌دایك ده‌بێت گروپی كۆمپانیاكانی قه‌یوانیش ده‌كه‌م‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌س���تی مامانێكی میهره‌بان ب���ۆ هاوكاریكردنیان‌و له‌ئه‌س���تۆگرتنی‬ ‫له‌دای���ك ده‌بێت‌و به‌ته‌ندروس���تییه‌كی كاره‌كان���ی كردن���ه‌وه‌ی خان���ه‌ی‬ ‫په‌رس���تارانی زانكۆ كه‌ بۆ خۆی ئه‌م ‌ه‬ ‫باشه‌وه‌ دێته‌ دنیاوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌س���تكه‌وتێكی گه‌وره‌ی ‌ه له‌یاده‌كانی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تی ته‌ندروس���تی ئه‌مساڵی په‌رستاراندا"‪.‬‬

‫فەیسبووك‪https://www.facebook.com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫ناوچەی سەوزو کۆتایی عێراق‬

‫پاش داعش مەعش‬ ‫فوئادی تاهیر سادق‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارانی ع���ەرەب هەر ل���ە کۆنەوە بۆ‬ ‫دەس���ەاڵت وەرگرتن‌و دەسکەوت‌و سامان رێبازی‬ ‫رەوایان نەگرتۆت���ە بەر‪ ،‬بەدەنگدان‌و هەڵبژاردن‌و‬ ‫ئاشتی دەس���ەاڵتیان دەستاودەس���ت نەکردوە‪،‬‬ ‫بەڵک���و بەچ���ەک‌و زۆرداری خۆیان س���ەپاندوە‪.‬‬ ‫س���ەرنج بدەن لەم سەردەمەش���دا کە سەردەمی‬ ‫ئەوپەڕی شارستانێتی‌و پێشکەوتنی رۆشنبیرییە‪،‬‬ ‫لەنێ���و هەمو ئااڵکان���ی دەوڵەت���ان تەنیا ئااڵی‬ ‫س���عودییە وێنەی شمش���ێری لەسەرە کە هێمای‬ ‫کوشتن‌و خوێنڕشتنە‪.‬‬ ‫به‌شێک له‌خه‌ڵکی عەرەب‪ ،‬بەقسەی کەسێکی‬ ‫زان���ای وەک دکتۆر عەلی ئەل���وەردی دڵچاکیش‬ ‫نەبون‪ .‬ئه‌و دەڵێ‪( :‬االع���راب لم یكونوا كرما‌و‪،‬‬ ‫بل انهم كانوا نهابون وهابون‪ ،‬ینهبون اموال الغیر‬ ‫ویوزعونه���ا بین قومهم!) ‪ ..‬وات���ا " عەرەبەکان‬ ‫دڵچ���اک نەب���ون‪ ،‬بەڵک���و تااڵنکەری بەخش���ەر‬ ‫ب���ون‪ ،‬مااڵنیان تااڵن ک���ردوەو لەنێ���و خۆیاندا‬ ‫بەخشیویانە!"‬ ‫" داعش" نمونەی ئەو نمونانەیە کە باوەڕی‬ ‫وایە ئیسالم‌و رەوشت‌و رەفتاری موسڵمان دەبێ‬ ‫وەک ئەوان���ەی هاوتای پێش���ینانی خۆیان بن‪..‬‬ ‫بەڕاس���ت‌و رەوای دەزانن کە ب���ەزۆری زۆرداری‪،‬‬ ‫بەکوش���تن‌و تااڵنک���ردن‌و داگیرک���ردن خۆی���ان‬ ‫بس���ەپێنن‪ " ..‬داعش" کە کورت���ەی (دەوڵەتی‬ ‫ئیسالمی عێراق‌و شامە) کردیانە " دا" (دەوڵەتی‬ ‫ئیس�ل�امی) بۆ داگیرکردنی واڵتانی دی‪ ،‬لەس���ەر‬ ‫دیوارەکان���ی ئ���ەو ش���ارو ش���ارچەو گوندانەی‬ ‫ژێردەس���تیان کردون بەپیتی گەورە نوس���یویانە‬ ‫(الخالفه‌ علی‌ منهج النبوه‌) ‪ ،‬واتا "جێگری بەپێی‬ ‫بەرنامەی پەیامبەری" کە مەبەس���تیان بەرنامەی‬ ‫محەمەدی پەیامبەرە!‬ ‫ئێمەی کورد لەباشورو رۆژئاوای کوردستان‬ ‫بەدرێژای���ی پتر لەهەزارو پێنج س���ەد کیلۆمەتر‬ ‫توش���ی ئەو چەتە دڕندانەی داعش بوین‪ ..‬ئێمە‬ ‫نەک هەر بەرگری لەبون‌و مانی خۆمان دەکەین‪،‬‬ ‫بەڵکو هەمو پێکهاتەکانی کوردستان دەپارێزین‌و‬ ‫لەجیات���ی گەالن���ی ئازادیخ���وازی جیهانی���ش‬ ‫دەجەنگی���ن‪ ..‬تائێس���تا بەه���ەردو بەش���ەکەی‬ ‫کوردستان نزیک دو هەزار شەهیدو حەوت هەزار‬ ‫بریندارو پێنج هەزار رفێندراو و بێ سەروشوێن‌و‬ ‫یەک ملیۆن پەنابەری عەرەبمان هەن‪ " ..‬داعش"‬ ‫چەن���د ش���ارچەیەکی وەک ش���ەنگال‌و کۆبانی‌و‬ ‫زوممارو سنۆنی‌و س���ەدان گوندی کوردستانیان‬ ‫وێران کردوە‪.‬‬ ‫ئێم���ەی کورد ج���ارێ ئ���ەو داعش���ە دڕندە‬ ‫دواکەوتوەمان لە کۆڵ نەبۆتەوە ‪ ،‬کێشەی "مەعش"‬ ‫مان (ملیشیای عەرەبی ش���یعە) روبەڕوبۆتەوە‪.‬‬ ‫دەبێ کاربەدەستانی کورد بەئەوپەڕی پەرۆشی‌و‬ ‫چاالکی دەربارەی ئەو پێکهاتە ش���یعەیە لەسەر‬ ‫دو تەوەر کاربکەن‪ :‬تەوەری رامیاری لەالیەکەوە‪،‬‬ ‫تەوەری س���ەربازیش لەالیەک���ی دی‪ ،‬پێوەندی‌و‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬

‫ئێمەی کورد جارێ‬ ‫ئەو داعشە دڕندە‬ ‫دواکەوتوەمان‬ ‫لەکۆڵ نەبۆتەوە‬ ‫کێشەی "مەعش"مان‬ ‫روبەڕوبۆتەوە‬

‫وتوێژمان لەگەڵ الیەنی ش���یعەی وەک سستانی‌و‬ ‫حەکیم‌و س���ەدرو کاربەدەس���تانی ئێران چاکترو‬ ‫دۆس���تانەتر بکەین‪ ..‬باوەڕیان پ���ێ بهێنین کە‬ ‫لەبەرژەوەندی ش���یعە نییە پەل بۆ کوردس���تان‬ ‫بهاوێن کە ئەنجامەکەی نەک هەر خۆیان توش���ی‬ ‫بەرەنگاربونەوەی نەت���ەوەی کوردی چل ملیۆن‬ ‫دەک���ەن بەڵک���و تورکیاو س���عودییەو رۆژئاواش‬ ‫پەلکێشی جەنگێگی خوێناوی درێژخایەن دەکەن‬ ‫کە بەزیانی خۆیان دەش���کێتەوە ‪ ..‬لەالیەکی دی‬ ‫لەئێس���تاوە کوردی ئەوروپاو ئەمریکاو تورکیاش‬ ‫لەو مەترسی‌و هەڕەش���ە گەورەیە ئاگادار بکات‌و‬ ‫زەمینە بۆ رادەدان���ان‌و بەرپەرچدانەوەی خۆش‬ ‫بکرێ‪ .‬دەربارەی تەوەری س���ەربازی کوردستان‬ ‫پێویس���تە خۆی بۆ ئامادە بکا بەبایەخدانی پتر‬ ‫بەیەکخستن‌و رێکخستنی پێشمەرگە‪ ..‬چاکترکردنی‬ ‫ژیانیان ‪ ..‬دابینکردنی پێویستییەکانیان‪ ..‬زۆرتر‬ ‫مەشق پێکردنیان‪ ..‬وەرگرتنی چەکی پێشکەوتو‪..‬‬ ‫خستنی یەدەکی زۆر لەفیشەک‌و بۆمب‌و موشەک‬ ‫بۆ رۆژانی تەنگانە‪.‬‬ ‫دەبێ دوژمنانی نەتەوەی کوردو کوردستان‬ ‫لەداگیرک���ەرە رەگەزپەرس���تەکان پاش داعش‌و‬ ‫مەعش چیترمان بۆ ساز دەدەن؟!‬

‫توركیا لەسفرەوە بۆ فرە کێشە‬ ‫هیوا سەید سەلیم‬ ‫بەکش���انەوە یان ڕێکتر بڵێین ناچارکردن ‌ی‬ ‫بەدەس���ت هەڵگرتنی‌ لەپۆستی‌ سەرۆکایەت ‌ی‬ ‫پارت���ی‌ دادوگەش���ەپیدانی‌ تورکی���ا‪ ،‬ئید ‌ی‬ ‫خاوەن���ی‌ تێزی‌ قواڵیی س���تراتیژی‌‪ ،‬ئەحمەد‬ ‫داود ئۆغلو نە خۆی‌‌و نە تێزەکەی‌ هیچیان بۆ‬ ‫تورکیا لەهەگب���ە نامێنێت‪ ،‬چونکە بەنەمان ‌ی‬ ‫ئەو لەو پۆس���تە ئیدی راس���تەخۆ لەپۆست ‌ی‬ ‫سەرۆک وەزیرانیش نامێنێت‪.‬‬ ‫لەس���اڵ ‌ی ‪ ،٢٠٠١‬داود ئۆغلو هێش���تا هیچ‬ ‫پۆس���تی‌ لەحکومەتی‌ تورکیا نەبو ‪ ،‬هەروەها‬ ‫پارتەکەشی‌ نەگەیشتبو بەدەسەاڵت‪ ،‬تێزێک‬ ‫دەنوس���ێت کە ئەو تێ���زە لەدوتوێی‌ کتێبێک‬ ‫بەناوی‌ (قواڵیی‌ س���تراتیژی‌) کە گوزارش���تە‬ ‫لەنەخشاندنی‌ نەخشەرێگایەک بۆ سیاسەت ‌ی‬ ‫دەرەوەی‌ تورکیاو رۆڵی‌ تورکیا لەسیاس���ەت ‌ی‬ ‫دەولی‌ باڵودەکاتەوە ‪.‬‬ ‫ئەو تێزە کە زۆرێک لەش���ارەزایانی‌ بوار ‌ی‬ ‫سیاسەتی‌ دەولی‌ بەتیۆرێکی‌ تازەی‌ دەناسن‌و‬ ‫پێیانوایە بەشێکە لەزانستی‌ سیاس ‌ی هاوچەرخ‌و‬ ‫دیدێکی‌ ستراتیژیشە لەسەر پێگەی‌ سیاس ‌ی‬ ‫تورکیا لەگۆڕەپان ‌ی سیاسەتی‌ دەولی‌‪.‬‬ ‫داود ئۆغلو لەو کتێب���ەدا باس لەبیرۆکە ‌ی‬ ‫کتێبی‌ (قواڵیی‌ ستراتیژی‌) دەکات‌و دەڵێت‪:‬‬ ‫(قۆناغی‌ دوا ‌ی جەنگی‌ سارد وەرچەخانێک ‌ی‬ ‫میژویی‌ گ���ەورە دەبێ���ت‪ ،‬وەک قۆناغەکان ‌ی‬ ‫جەنگ���ی‌ جیهان���ی‌ یەک���ەم‌و دوەم‪ ،‬ک���ە‬ ‫سیستەمێکی‌ دەولی‌ نوێ دروست دەکات‪ ،‬کە‬ ‫ئەمەی���ان لەگەڵ خۆی‌ دەرفەتێکی‌ بۆ تورکیا‬ ‫دێنێتە پێش���ەوە کە رۆڵ‌و پێگەی‌ خۆ ‌ی لەو‬ ‫قۆناغە قایم بکات)‪.‬‬ ‫هەر لەو کتێبەشدا نوسەر کە دواتر دەبێتە‬ ‫کەس���ایەتیەکی‌ کاریگەری‌ تورکیاو لەپۆست ‌ی‬ ‫راوێژکاری‌ سەرۆک وەزیران دەستپێدەکات‪ ،‬تا‬ ‫وەزیری‌ دەرەوە‪ ،‬دواجاریش دەبێتە سەرۆک ‌ی‬ ‫پارتی‌ دادوگەش���ەپێدان‌و س���ەرۆک وەزیران ‌ی‬ ‫تورکیا‪ ،‬لەهەمو ئەو پۆستانەشدا لەسیاسەت ‌ی‬ ‫دەرەوەو ن���اوەوەی‌ واڵت هێندەی‌ بۆ ‌ی بچێتە‬ ‫س���ەر کار بەو تێ���زەی‌ دەکات بەتایبەتیش‬ ‫پەیوەس���ت بەکرانەوەی‌ سیاسەتی‌ دەرەوە ‌ی‬ ‫تورکیاو هەر بۆیەشە بەئەندازیاری‌ سیاسەت ‌ی‬

‫دەرەوە دەناسرێت‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە کە ئەوکات���ە ‌ی داود ئۆغلو ئەو‬ ‫تێزە باڵودەکات���ەوە تورکیا دوچاری‌ چەندین‬ ‫کێشەی‌ دەرەکی‌‌و ناوخۆی‌ ببوەوە‪ ،‬لەنێو ئەو‬ ‫کێشانەش کێش���ەی‌ سیاسی‌‌و ئابوری‌ هەبون‬ ‫کە کاریگەری‌ زۆریان لەسەر ئابوری‌ تورکیاو‬ ‫سەقامگیری‌ سیاسی‌ دانابو‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەهاتن���ە سەردەس���ەاڵتی‌ پارت ‌ی‬ ‫دادوگەش���ەپێدان لەس���اڵ ‌ی ‪ ٢٠٠٢‬ئیدی‌ قسە‬ ‫لەس���ەر کران���ەوەی‌ تورکی���ا کراو ب���ۆ ئەو‬ ‫کرانەوەی���ەش تێزەک���ەی‌ داودئۆغلو زۆرترین‬ ‫قس���ەی‌ لەس���ەردەکرا‪ ،‬لە نێو ئەو تێزەشدا‬ ‫خاڵ���ی‌ دیار ک���ە کراب���و بەنەخش���ەرێگا ‌ی‬ ‫سیاس���ەتی‌ تورکی���ا چارەس���ەری‌ کێش���ە‬ ‫ناوخۆی���ەکان‌و کێش���ەکانی‌ تورکی���ا لەگەڵ‬ ‫واڵتان ‌ی ئیقلیمی‌‌و دەولی‌ هەر بۆیەش���ە وەک‬ ‫لەکێبەک���ەی‌ داودئۆغلو هات���وە ئەو هەنگاوە‬ ‫ناونراوە لەسفرکردنەوەی‌ کێشەکان‪.‬‬ ‫بۆیە تورکیا لەماوەی‌ دەسەاڵتدار ‌ی ئەکەپە‬ ‫تا رۆژی‌ ئەمڕۆمان ک���ە خەریکە ئەندازیاری‌‬ ‫سفرکردنەوەی‌ کێشەکان کۆڵ دەدات لەسەر‬ ‫سێ تەوەرە کاریکرد‪.‬‬ ‫تەوەرەی‌ یەکەم ‪:‬‬ ‫وەک لەتێزەک���ەش هاتب���و بریت���ی‌ ب���و‬ ‫لەهەڵوەستەکردن لەس���ەر گرنگ ‌ی دەوڵەتی‌‬ ‫تورکیا لەب���وارە مێژوی���ی‌‌و جوگرافیەکەی‌‪،‬‬ ‫لەوبارەی���ەوە داودئۆغلو نوس���یویەت ‌ی کە بۆ‬ ‫هەر واڵتیک گرنگە کە لەهەر کات‌و زەمانێک‬ ‫لەمێژو و جوگرافی���ای‌ واڵتی‌ خۆی‌ تێبگات‌و‬ ‫بەشێوەکی‌ قوڵ لێیبکۆڵێتەوە‪.‬‬ ‫تەوەرەی‌ دوەم‪:‬‬ ‫بریتی‌ بو لەقس���ەکردن لەس���ەر ناسنامەو‬ ‫بەرپرس���یاریەتی‌ دەوڵ���ەت‪ ،‬لەکتێبەک���ە ‌ی‬ ‫داودئۆغلودا هاتوە‪:‬‬ ‫( دەبێت ناس���نامەی‌ دەوڵەت هەماهەنگ‬ ‫بێت لەگەڵ رۆش���ەنبیری‌ میلل���ەت‪ ،‬ئەگەرنا‬ ‫واڵتێکی‌ پارچە پارچە دەبێت‪).‬‬ ‫تەوەرە ‌ی سێیەم ‪:‬‬ ‫ب���اس ل���ەوە دەکات کە دەبێ���ت تورکیا‬ ‫لەناوچەکە رۆڵ ‌ی واڵتێکی‌ جەمسەری‌ ببینێت‬ ‫نەک رۆڵی‌ ئیقلیمی‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫چەن���د مانگێ���ک لەمەوبەر‪ ،‬خۆر نیش���ت‌و‬ ‫گەیش���تم‪ .‬یەکەمجارب���و بچم���ە فڕۆکەخانەی‬ ‫بەغ���دا‪ .‬ج���اران بەفڕۆکەخان���ەی س���ەدامی‬ ‫نێودەوڵەتی ناسراوبو‪ .‬زۆر فڕۆکەخانەی دونیام‬ ‫دیوە‪ ،‬بەاڵم ئەم فڕۆکەخانەیە هیچ سیمایەکی‬ ‫نێودەوڵەتی تیادانەبو‪ .‬فڕۆکەخانەکە سەرباری‬ ‫ترس‪ ،‬خەمێک بەروخساریەوەیەتی‪ ،‬که دیوارە‬ ‫ڕەن���گ هەڵبزرکاوەکان‌و مرۆڤ���ە بێڕۆحەکان‌و‬ ‫تەکنەلۆجیای ئاسایشدا خۆی نمایش دەکات‪.‬‬ ‫پ���اش بەخێرهاتن���ی چەک‌و دی���وارو ترس‬ ‫بەرێگایەکی نیمچە پاکی دیواردراودا دەڕۆیت‌و‬ ‫ه���ەرزو بازگەیەک���ی س���ەربازی پێش���وازیت‬ ‫لێدەکات‪ .‬ئیتر بازگە دەبێتە بەشێک له‌توێشوی‬ ‫س���ەفەر‪ .‬ڕەنگە هیچ جێگایەکی تر له‌دونیادا‬ ‫بونی نەبێت هێندە بازگە لەجێگایەکی هێندە‬ ‫بچوکدا لەتەنیش���ت یەکەوە دانرابن‪ .‬سەرەتا‬ ‫واقت وڕدەمێنێ‪ ،‬پاش���ان بی���ر لەتیورەکانی‬ ‫ئاس���ایش دەکەیتەوە‪ ،‬ئینج���ا مێژوی عێراق‪،‬‬ ‫پاشان رژێمی پێشو ئینجا جارێکی تر شەڕی‬ ‫ئەزەل���ی هەم���وان دژ بەهەموان‪ ،‬کوش���تنی‬ ‫حەسەن‌و حسەین‪ ،‬ئیتر باوەڕت به‌هیچ شتێک‬ ‫نامێنێت‪.‬‬ ‫دەڕۆی���ت‌و دیوارەکان بااڵت���ر دەبن‪ ،‬فرەتر‬ ‫دەبن‪ ،‬ناش���یرینتر دەبن‪ .‬له‌هەندێ ش���وێندا‬ ‫سێ بازگە بەتەنیش���ت یەکەوەیە‪ ،‬که ماوەی‬ ‫نێوانیان تەنه���ا چەند مەترێک���ە‪ .‬بەهانە بۆ‬ ‫ئەمە ئەوەیە که نەبادا یەکێکیان یان دوانیان‬ ‫بكڕدڕێ���ن‪ .‬ئەمە پێمان دەڵێت که بەگومانەوە‬ ‫بپرسین‪ ،‬ئەرێ ئەوانە کێن که لێرەن‪ ،‬بۆ هێندە‬ ‫تۆقیون‪ ،‬چ پەیوەندیەکیان له گەڵ کۆمەڵگادا‬ ‫هەیە‪ .‬بەخێربێی بۆ ناوچەی سەوز‪.‬‬ ‫ئەم ناوچەیە جوگرافیایەکی تایبەتە لەهیچ‬ ‫جێگایەکی تری ئەم واڵتە ناچێت‪ .‬هەرچەندە‬ ‫بەغ���دا ش���ارێکی ئێج���گار جەنجاڵ���ی چەند‬ ‫ملیۆنیە‪ ،‬ئێرە هەندێکجار وەها هەست دەکەیت‬ ‫چۆڵەوانیە‪ ،‬بێدەنگیەکی ترسناک باڵی بەسەر‬ ‫هەمو شتێکدا کێش���اوە‪ .‬زمانی ئەم پانتاییە‬ ‫تایبەتە‪ ،‬مرۆڤەکان بەزۆری بەردەوام چەکیان‬ ‫پێی���ە‪ ،‬ئۆتۆمبیل���ەکان قەب���ەو گوللەنەبڕن‪،‬‬ ‫ش���ۆفێرەکان ڕواڵەتی���ان پێم���ان دەڵێت که‬ ‫خەڵک���ی ئێرە نی���ن‪ .‬گەرچی هاتن���ە ناوەوە‬ ‫پ���اش چەندین بازگەیە‪ ،‬لەچونە ناوەوەی هەر‬ ‫دەزگایەک‌و باڵیۆزخانەو ناوەندێکدا دیسانەوە‬ ‫چەند بازگەی جۆراوج���ۆری تر هەیە‪ .‬لەگەڵ‬ ‫دیوارو تەلبەندو چ���ەک‌و ئۆتۆمبیلە قەبەکاندا‬ ‫وێنەی ئیمام حوس���ەین‌و ش���ەهیدانی شیعە‬ ‫هەیە‪ .‬ناوچەی س���ەوز گەر ئاینی هەبێت ئەوا‬ ‫مەزهەبی شیعەیە‪.‬‬ ‫یەکەم پەیام که دەبێت بەباشی پێت بگات‪،‬‬ ‫ئێرە جێگایەکە هەمو ش���تێک بۆ فرۆش���تن‌و‬ ‫كڕینە‪ .‬بازگەکان پڕن لەس���ەربازی تۆقێنەر‪،‬‬ ‫لەهەندێک جێگا س���ەگ دەهێن���ن‪ ،‬لەهەندێک‬ ‫جێ���گای تر خەریکە ئۆتۆمبیلەکەت ش���ڕو وڕ‬ ‫ئەکەن‪ .‬پەیامی دوەم ئەوەیە که هەمو کەسێک‬ ‫جێ���گای مەترس���یە‪ ،‬هەمو کەس���ێک جێگای‬ ‫گومانە‪ .‬سیس���تەمەکە وەهایە‪ :‬هەمو کەسێک‬ ‫داڕنکە لەترس‪ .‬پرۆسەی هاتنە ناوەوە بریتیە‬ ‫لەپرۆس���ەی بەتاڵکردنەوە‪ ،‬نەبونی دڵنیایی‪،‬‬ ‫بەگومان تەماشاکردنی هەمو کەسێک‪.‬‬ ‫ئەمەش بەش���ێکە لەپرۆس���ەی دابڕان‪ ،‬خۆ‬ ‫جوداکردن���ەوە‪ ،‬دابەش���بونی خەڵکی حاکم‌و‬ ‫مەحکوم‪ .‬بەغدا گەرچی لەمێژە بەشاری دیوار‬ ‫ناس���راوه‪ ،‬چونکە لەمێژە ش���اری دەسەاڵتە‪،‬‬ ‫دیوار و دەس���ەاڵت هەمیشە پێکەوەن‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫دیوارەکان جودان‪.‬‬ ‫چونکە بەغ���دا جێگایەکی تەختە ئەوا هیچ‬ ‫بەربەس���تێکی سروش���تی نیە هەت���ا بکرێتە‬ ‫پەناگەی دەس���ەاڵتداران‪ ،‬وەک لەکوردس���تان‬ ‫دەیبینین‪ ،‬ک���ه دابڕان لەرێگای چونە س���ەر‬ ‫جێگایەک���ی سروش���تی داب���ڕاو لەخەڵ���ك‬ ‫دروس���تکراوە‪ .‬ئەمە مێژویەک���ی کۆنی هەیە‪،‬‬ ‫چ���ۆن بچیت���ە جێگایەکی بەرز‪ ،‬ک���ه زاڵبیت‬ ‫بەسەر ئەوانی ترداو بەئاسانی دەستیان پێت‬ ‫ن���ەگات‪ .‬ئەمە نەرێتی س���ەدە ناوەندیەکانە‪.‬‬ ‫هەرچەندە هەوایەکی میشێل فۆکۆشی تیادایە‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەپانئۆپتیک���دا‪ .‬بەاڵم لەهەمانکاتدا‬ ‫بۆ بەرهەمهێنانی خەس���ڵەتەکانی دەسەاڵتە‪.‬‬ ‫دەس���ەاڵت که لەجێگایەکی مەحاڵدایە‪ ،‬بۆیە‬ ‫بەرگری دەبێتە مەحاڵ‪ .‬سومەریەکان پلەبەندی‬ ‫دەس���ەاڵتیان لەبەرزبونەوەدا دەبینی‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لەسەرەوەبو پلەی بااڵتربو‪ .‬هەر بەکارهێنانی‬ ‫وشەی سەر بۆخۆی بەڕونی ئاماژەیە که ناخی‬ ‫ئێمە‪ ،‬دەرون���ی ئێمەش بەهەمان ش���ێوەیە‪.‬‬ ‫دیارە هەر جۆرە سیس���تەمێک جۆری دیوارو‬ ‫جیاکاری‌و پەیوندی لەگەڵ خەڵكدا جیاوازە‪.‬‬ ‫ئ���ەم پرۆس���ەی جیاکردن���ەوەی خەڵك‌و‬ ‫دەس���ەاڵت کرۆکی شکس���تەکەیە‪ .‬دیوارەکان‬ ‫هەمو شتێکیان کۆتایی پێهێنا‪.‬‬ ‫پێویس���تە لێ���رەدا هێندێک زیاتر لەس���ەر‬ ‫دی���وارەکان‌و دەس���ەاڵت بوەس���تین‪ .‬هەم���و‬ ‫سیس���تەمێک دی���واری خۆی هەی���ە‪ .‬دیواری‬ ‫نێوان پێکهات���ەکان‪ ،‬جی���اوازەکان‪ ،‬هەروەها‬ ‫هەمو سیس���تەمێک خۆی لەسیس���تەمەکانی‬ ‫ت���ر بەدیواری جیاواز ج���ودا دەکاتەوە‪ .‬دیوار‬ ‫ڕەنگە فیریکی بێت‌و ڕەنگە زمانی‪ ،‬ئایدەلۆژی‪،‬‬ ‫کەلتوری یان ئابوری‪ .‬لەکوردس���تان دیواری‬ ‫حی���زب‪ ،‬دی���واری زاراوە‪ ،‬دی���واری ئای���ن‌و‬ ‫پێکهاتەکانی‪ ،‬دی���واری چینەکان بونی هەیە‪.‬‬ ‫سیس���تەمی لیبرال کەمترین دی���واری تیادایە‬ ‫بەاڵم بێ دیوار نیە‪ .‬دی���وار لەنێوان تایبەت‌و‬

‫گش���تدا‪ ،‬ڕەنگە پڕکێش���ەترین دیواربێت‪ .‬ئەم‬ ‫ج���ۆرە دیوارە نوامی کلەی���ن دەیکاتە بابەتی‬ ‫کتێبێک���ی بەپێز‪ .‬الی ئەو ئاب���وری نیولیبرال‬ ‫دیوار بەدەوری س���ەرچاوە گشتیەکان‌و شوێنە‬ ‫گش���تیەکاندا دروستدەکات بۆ ئەوەی بیانکاتە‬ ‫موڵكی تایبەت‌و خەڵکیان لێ مەحروم بکات‪.‬‬ ‫دیواری دەوری ناوچەی س���ەوز لەڕوانگەی‬ ‫نیولیبرالەوە ئەو جۆرە دیوارەیە که حکومەت‬ ‫دەکاتە موڵكی چەند کەسێک‌و خەڵكی لێبێبەری‬ ‫دەکات‪ .‬لەهەمانکات���دا بەش���ێکە لەو دیاردە‬ ‫بەرفراوانەی که لەدونیادا له زۆر ش���وێنی تر‬ ‫بونی هەیە‪ ،‬که بیرمەندانی چەپ ناوی دەنێن‬ ‫بەرهەمهێنانی پانتایی‪ .‬ئەمە زۆرجار پەیوەست‬ ‫بەنەوتەوە‪ ،‬وەک مازن لبان لەکتێبی پانتایی‪،‬‬ ‫نەوت‌و س���ەرمایەدا باس���ی ئەکات‪ .‬ئەم دیدە‬ ‫وەها دەبینێت کە لەس���ەردەمی جیهانگەریدا‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەی ئەوەی کە بانگەشەی بۆ دەکرێت‬ ‫کە س���نور نامێنێت یان دونیا دەبێتە گوندێک‬ ‫زۆر جێ���گای بەرهەمهێنانی ن���ەوت بەدیوارو‬ ‫بەربەست لەچواردەوری دادەبڕێت‌و پەیوەست‬ ‫دەکرێت بەبازاڕی جیهانی���ەوە‪ .‬ئەمە بەزۆری‬ ‫لەئەفریق���ا رودەدات‪ .‬بەهەمانش���ێوە ناوچەی‬ ‫سەوز س���امانی نەوتی عێراقی تێدێت‪ ،‬لەوێدا‬ ‫دابەش���دەکرێت‌و بەت���ۆڕە تایبەتەکاندا جودا‬ ‫لەکۆمەڵگا دەبرێت‪( .‬ئەمە لەجێگایەکی وەک‬ ‫کوردستان پێویس���تی بەکاری تیوری زیاترە‪،‬‬ ‫ئەوە جێدەهێڵ���م بۆ پرۆفیس���ۆرە زۆرەکانی‬ ‫زانکۆ زۆرەکانی کوردستان!!!)‪.‬‬ ‫ه���ەر لەدیدی نیولیبرالەوە‪ ،‬یان پرۆس���ەی‬ ‫موڵكاندن���ی هەموش���تێک‌و نەهێش���تنی هیچ‬ ‫ش���تێکی گش���تی‪ ،‬ئ���ەو هەم���و تەلبەندەی‬ ‫لەدەشت‌و دەری کوردستان دەبیینی جۆرێکە‬ ‫لەو هەڵپەیە بۆ بەموڵککردنی دەش���ت‌و دەر‪.‬‬ ‫دیارە نمونەی ت���ر زۆرن‪ ،‬بۆ نمونە قوتابخانە‬ ‫تایبەتەکان‪ ،‬گوندەکانی نیشتەجێبون‪ ،‬ئوتێلە‬ ‫دەورە دراوەکان‪ ،‬ماڵ���ە بەرفراوان���ەکان ک���ه‬ ‫بەچەندین دیواری کۆنکریتی ناشیرین لهدونیای‬ ‫دەرەوە جوداکراوەتەوە‪ .‬ئەمانە بابەتی کاری‬ ‫زۆرترن‪ ،‬ئێس���تا ئێمە قسە لەسەر سیستەمی‬ ‫دیواری‌و سیس���تەمی سیاس���ی عێراقی پاش‬ ‫سەددام دەکەین‪.‬‬ ‫ناوچەی س���ەوز که پ���ڕ دیوارترین جێگایە‬ ‫س���یمبوڵی سیس���تەمی سیاس���ی پ���اش‬ ‫س���ەددامە‪ .‬ئەم ناوچەیە لەس���ەرەتادا پالن‬ ‫وەهاب���وە کە بۆ ماوەیەک���ی کاتی بێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫نوخبەی دەسەاڵتداری پاش سەددام بەباش‌و‬ ‫بەپێویستیان زانی کە بەردەوامی پێبدەن‪.‬‬

‫دەبینێتەوە‪ .‬ناوچەی س���ەوز جێگای س���ەوز‬ ‫بەپێکهاتە تایبەتەکەی���ەوە ئەو پانتاییەیە که‬ ‫ئەم سیس���تەمی لوش���دانە فەراهەم دەکات‪.‬‬ ‫مەحکەم���ی‪ ،‬ی���ان مەحکەم���ی خەیاڵكراوی‬ ‫ناوچەی س���ەوز ئەو خەیاڵەی الی سیاس���ی‬ ‫عێراقی دروستکردبو کە ئەو لەجێگایەکدایە کە‬ ‫دەس���ت پێیناگات یان پارێزراوە‪ .‬ئەم خەیاڵە‬ ‫بەئاس���تێک بو که ئەو خۆی لەدونیایەکی تر‬ ‫دەبین���ی‪ .‬بون���ی باڵوێزخان���ەی واڵتان لەوێ‬ ‫کەش���وهەوایەکی وەهای هێناب���وە ئاراوە که‬ ‫جۆرێک لەدابڕانی زۆر لەنێوان ناوچەی سەوزو‬ ‫ناوچەی سوردا هەبو‪ .‬ناوچەی سور بەشەکەی‬ ‫تری بەغدایە‪ .‬ئەم پانتاییە تایبەتەو ئەو جۆرە‬ ‫سیاس���ەتەی کە بەرهەم���ی دەهێنێت جێگای‬ ‫تێرامان���ی زۆرە لەب���واری تیوری سیاس���ی‌و‬ ‫حکوم���داری‌و جیهانگیریەوە‪ .‬ئێم���ە ناتوانین‬ ‫لێرەدا زۆری قس���ە لەس���ەر بکەین‪ .‬من بڕوام‬ ‫وەهای���ە ک���ە پانتای���ی بەره���ەم دەهێنرێت‌و‬ ‫پرۆس���ەی بەرهەمهێنانەکەی سیاس���یە‪ .‬ئەمە‬ ‫تێزی بیرمەندی مارکس���ی فەرەنس���ی هێنری‬ ‫لێفێبڤێرە‪ .‬ناوچەی س���ەوز بەره���ەم هاتوەو‬ ‫بەردەوام بەرهەم دێت لەناو کایەی سیاس���ی‬ ‫عێراقدا‪ .‬ئەم کایە سیاس���یە هیچ ئامانجێکی‬ ‫هاوبەش���ی نیە‪ .‬ئامانجی هاوب���ەش بونی نیە‬ ‫چونک���ە پێکەوەبون���ی هاوب���ەش بونی نیە‪.‬‬ ‫عێ���راق نابێتە دەوڵ���ەت هەتا نەت���ەوە یان‬ ‫پێکەوەبونێکی هاوبەش لەنێوان خەڵكەکەیدا‬ ‫نەبێ���ت‪ .‬سیاس���ەت‪ ،‬ئامرازی دروس���تکردنی‬ ‫ئەم هاوبەش���ە نیە‪ ،‬بەڵکو سیاسەت هاوبەشە‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکان هەڵدەوەش���ێنێتەوە لەپێناو‬ ‫زەمینەسازی بۆ ملمالنێی سیاسی‪ .‬لەئەنجامدا‬ ‫زیات���رو زیاتر پەرتبون���ی کۆمەاڵیەتی‪ .‬عێراق‬ ‫دەوڵەتێک���ە ک���ە ب���ەدوای نەتەوەیەکی���دا‬ ‫دەگەڕێ���ت‪ .‬ئەمڕۆ ئەم خەون���ە‪ ،‬ئەم پرۆژەیە‬ ‫گەیش���تە بنبەست‪ .‬چونکە پرۆسەکە هەمیشە‬ ‫لەرێگای زاڵكردنی پێکهاتەیەک بوە‪ ،‬بەس���ەر‬ ‫ئەوانی ت���ردا‪ ،‬لەمۆدێلی ئەمریکیدا هەوڵدراوە‬ ‫که هەم���وان پێکەوە ئەم هاوبەش���ە بەرهەم‬ ‫بهێنن بەاڵم دۆخەکە لەوە تێپەڕیبو بتوانرێت‬ ‫هاوبەشی تیادا دروست بکرێت‪.‬‬

‫سیستەمی سیاسی پاش سەددام‬ ‫ئەمریکی���ەکان نوێ بون بەعێ���راق‪ .‬عێراق‬ ‫دەس���تکردی ئینگلی���زە‪ ،‬ب���ەاڵم لەبەرئەوەی‬ ‫ئینگلی���ز ماوەیەک���ی ک���ەم لەعێراق���دا بون‬ ‫نەیانتوانی���وە نەرێت���ی حوکم���داری خۆیان‬ ‫بچەسپێنن‪ ،‬بۆ نمونە وەک لەجێگایەکی وەک‬ ‫هیند چەس���پیوە‪ .‬کۆڵۆنیالیزمی ئینگلیزی نە‬ ‫توانی عێ���راق لەرابردوی دابڕێ���ت‪ ،‬نە توانی‬ ‫نوێیەکی تیادا بچەسپێنێت‪ .‬لەبەرئەوەی عێراق‬ ‫کۆمەڵێ���ک کەم خەڵكی تیادابوە‪ ،‬تەنها چەند‬ ‫ملیۆنێکی کەم بوە‪ ،‬ئەو ڕۆژگارەو خەڵکەکەی‬ ‫ت���ا ئاس���تێکی زۆر ه���ەژارو دواکەوتوب���ون‪،‬‬ ‫ئینگلیزەکان بڕوایان وەها بوە که دەوڵەتێکی‬ ‫ناوەن���دی دەتوانێت ئەم خەڵكانە یەک بخات‌و‬ ‫بیانکاتە هاواڵتی ئەم دەوڵەتە‪ .‬ئەم پرۆسەیە‬ ‫بەپرۆس���ەی دروس���تکردنی نەت���ەوە لەالیەن‬ ‫دەوڵەت���ەوە دەناس���رێت‪ .‬سیس���تەمێکە که‬ ‫فەرەنسا نمونەی بااڵیەتی‪ .‬بەاڵم ئەم دەوڵەتە‬ ‫نەهاتە بون‪ .‬لەعێراقدا نوخبەی س���وننە لەبەر‬ ‫سوننی بونی عوس���مانیەکان‪ ،‬نوخبەی نزیک‬ ‫لەحکوم���ڕان‌و ش���ارەزابون‪ .‬بەتایبەت بڕێکی‬ ‫زۆری ئەفس���ەران لەم چینە ب���ون‪ .‬دەتوانین‬ ‫پرۆسەی دروس���تکردنی دەوڵەتی عێراق بەم‬ ‫قۆناغانە بناس���ێنین‪ :‬س���ەرەتا سوپا‪ ،‬پاشان‬ ‫حکومەت‪ ،‬ئینجا مەلیک‪ ،‬پاشان خەڵک‪.‬‬ ‫س���ەرباری ناس���ەقامگری‌و کودەتا لەپاش‬ ‫کودەتا س���وننە لەحکوم بەردەوام بون هەتا‬ ‫هاتنی ئەمریکا‪ .‬ئەم پاشخانە کاریگەری زۆرە‬ ‫لەس���ەر داڕشتنی تێگەیش���تنی ئەمریکیەکان‬ ‫بۆ چۆنێت���ی حکومداری عێراق‪ .‬سیس���تەمی‬ ‫ئەمریکی س���ەرەتا وەهابو ک���ە خۆیان عێراق‬ ‫بەڕێوەبەرن‪ ،‬پاش���ان که ش���ەڕ هات���ە ئاراوە‬ ‫پالنەکەیان گۆڕی‪.‬‬ ‫مۆدێل���ی حوکمڕانی عێراق پ���اش هاتنی‬ ‫ئەمریکی���ەکان دو خەس���ڵەتی هەیە‪ :‬یەکەم‪،‬‬ ‫تەوافوق‪ ،‬دوەم‪ ،‬فیدڕاڵیەت‪ .‬هەردو ئەم دوانە‬ ‫تەواوک���ەری یەکترن‪ ،‬پوختەکەش���ی ئەمەیە‪،‬‬ ‫لەجێگاکانی خۆیان پێکهاتەکان حوکمی خۆیان‬ ‫بک���ەن‪ ،‬هەموی���ان لەبەغدا پێک���ەوە حکومی‬ ‫عێراق بکەن‪ .‬لە ئەنجام���دا مۆدێلی عێراق بو‬ ‫بەمۆدێل���ی ئیتنی تایف���ی‪ .‬ئەمریکیەکان بەم‬ ‫سادەییە بیریان دەکردوە‪ ،‬جاران تەنها سوننە‬ ‫حاکم بو‪ ،‬ئێستا هەمو دەکرێت بەشداربن‪ .‬ئەم‬ ‫مۆدێلە‪ ،‬بۆ عێراق نابێت‪ .‬یەکەم چونکە عێراق‬ ‫خۆی هەمیشە کێشەی شوناسی هەبوە‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫که دەبێتە فرە ش���وناس‪ ،‬ئەوا شوناس���ەکان‬ ‫هەوڵی زاڵبون دەدەن بەس���ەر یەکتردا‪ ،‬نەک‬ ‫پێکەوەژیان‪ .‬بۆی���ە لەئەنجامدا حکومەت بو‬ ‫ب���ەو دەزگایەی کە هەم���و وەهای دەبینی کە‬ ‫چۆن زۆرترینی لێببات بۆ خۆی‪ .‬ئەمە کرۆکی‬ ‫گەندەڵیەکەی���ە‪ .‬حکومەت بریتیه لەجێگایەک‬ ‫بۆ بردنی زۆرترین داهات‪ .‬زۆرێک لەبەرپرسانی‬ ‫عێراقی تۆڕێک له پەیوەندی لوشدانیان هەیە‪.‬‬ ‫که خۆی لەبردن‌و س���پیکردنەوەو دەستگرتن‬ ‫بەسەر ماڵ‌و موڵك‌و هەبونی میلیشیادا خۆی‬

‫تەکنۆکرات ئەگەر‬ ‫رەزامەندی هەموی‬ ‫لەسەرنەبێت ئەوا‬ ‫نابێتە هۆی هیچ جۆرە‬ ‫چاکسازیەک رەزامەندی‬ ‫هەمو لەعێراقی‬ ‫ئێستادا مەحاڵە‬

‫کۆتایی مۆدێلی ئەمریکی عێراق‬ ‫ئەمریکا ئامانج���ی ئەوەیە کە پێکهاتەکانی‬ ‫عێراق جارێکی تر پێکەوەببنەوەو حکومەتێکی‬ ‫هاوبەش پێکبهێنن که هەموان تیادا بەشداربن‪.‬‬ ‫س���ەرەتا بەمۆدێلی ئەمریکی هەوڵی ئەوەیاندا‬ ‫که هەر پارێزگایەک بکەن���ە فیدڕاڵێک‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم فیدڕاڵیە ئیداریە هەرزو دژایەتی کرا‪.‬‬ ‫مۆدێلی ئەمریک���ی لەهەمانکات���دا مۆدێلی‬ ‫نیولیبرال���ە‪ .‬نیولیبرال بەمان���ای ئازادکردنی‬ ‫بازاڕو کردنەوەی لەب���ەردەم دونیای دەرەوەو‬ ‫بەڕێوەبردنی حکوم���ەت وەک کەرتی تایبەت‬ ‫ی���ان وەک بیزنێس‪ .‬ئ���ەم مۆدێلە یەکێکی تر‬ ‫بو لەهاندەرەکان���ی گەندەڵی لەعێراق‪ .‬ڕەگی‬ ‫فەلسەفی ئەم مۆدێلە دەگەڕێتەوە بۆ بیرمەندو‬ ‫ئابوریناس���ی نەمس���اوی جۆزێف ش���مپیتەر‬ ‫بەتایبەت چەمک���ی تێکدانی خەالق‪Creative‬‬ ‫‪ . Destruction‬شمپپیتەرو ئەوانی تر بڕوایان‬ ‫وەها بو که مۆدێلی ستەیتیزم یان بااڵدەستی‬ ‫دەوڵ���ەت دەبێ���ت کۆتای���ی بێت‪ ،‬ک���ه زیاتر‬ ‫مۆدێلێکی مەیلەو مارکیسە یان سۆشیالیستیە‪.‬‬ ‫ئ���ەم چەمکە پ���اش جەنگی جیهان���ی دوەم‬ ‫بڕەوی پێدرا لەڕۆژانی بونیادنانەوەی ئەوروپا‬ ‫لەالیەن ئەمری���کاوە‪ .‬ئەمریکاییەکان وەهایان‬ ‫دەبینی کە عێراق مۆدێلک لەئابوری دەوڵەتی‬ ‫هەیە‪ ،‬دەبێت ئازادبکرێ���ت بۆ ئەوەی ئابوری‬ ‫واڵت بکرێتەوەو کێبڕکێ���ی تیادا بێتە ئاراوەو‬ ‫کار دروس���ت ب���کات‪ .‬بەاڵم ه���ەرزو ئەمە بو‬ ‫بەه���ۆی کردنەوەی دەرگا لەب���ەردەم حیزب‌و‬ ‫کەس���ایەتیەکاندا ب���ۆ ئ���ەوەی هەریەکەیان‬ ‫دەستبگرن بەسەر بوارێکداو بۆ خۆیانی قۆرغ‬ ‫بکەن‪ .‬ئەم مۆدێلە لەکوردستانیش لەئارادایە‪.‬‬ ‫ئەم قۆرغکردنە بەبێ بونی پێگەیەکی سیاسی‬ ‫مەحاڵبو‪ ،‬بۆیە لەئەنجامدا لەسەریەک ژیانێک‬ ‫لەنێ���وان ئابوری‌و سیاس���ەتدا هات���ە ئاراوە‪.‬‬

‫بیرورا‬

‫گوزەرانی ئەم���ە لەهەناو ئاب���وری نەوتدا بو‬ ‫بەهۆی ئەوەی جۆرێکی تایبەت لەئابوری بێتە‬ ‫ئاراوە‪ ،‬که حکومەت گەورەترین بواری داهات‌و‬ ‫کار دابینک���ەرە‪ .‬بۆیە دەبێت لەحکومەتدابیت‬ ‫بۆئ���ەوەی دەرفەت���ت دەس���تبکەوێت‪ ،‬کارت‬ ‫دەس���تبکەوێت‪ ،‬هەروەها بتوانیت بەئارەزوی‬ ‫خۆت دزی لێبکەی بەبێ ئەوەی کەس بتوانێت‬ ‫لێت بپرسێتەوە‪ .‬سیستەمەکه گەر بەزمانێکی‬ ‫عەوام بدوێین بەم شێوەیە بو‪ :‬من دزو تۆ دز‬ ‫دارێ بەهینی خەڵک‪.‬‬ ‫ناوچەی س���ەوز خاڵی چڕبوەی حکومەت‌و‬ ‫بەڕێوەچونی ئەم س���ەفەقانە ب���و‪ .‬بۆئەوەی‬ ‫لەناوچەی س���ەوز بتوانیت قورساییت هەبێت‬ ‫هەت���ا دەس���تت بگات���ە چەوریەک���ە‪ ،‬دەبێت‬ ‫میلیش���یات هەبێت‪ .‬لێرەوە میلیشیاو پۆست‌و‬ ‫حکوم���ەت‌و دەس���تکەوتی ئاب���وری پێکەوە‬ ‫گرێدەدرێن‪.‬‬ ‫هەم���و ئەمە لەهەناو ملمالنێ���ی ناوچەکەدا‬ ‫رودەدات‪ .‬لەئەنجامدا میلیشیا‪ ،‬سیاسی‌و پارە‬ ‫بۆ مانەوەیان بەخواست یان بەناچاری بەدوای‬ ‫رەگی دەرەکیدا دەگەڕێن‪ .‬لەحکومەتێکی هێندە‬ ‫بێ ئەجین���دای‪ ،‬الوازی‪ ،‬پەرتی فەرهودکەردا‪،‬‬ ‫هی���چ هێن���دەی ئامادەی���ی دەرەکی ئاس���ان‬ ‫نیە‪ .‬لەحکومەتی میلش���یاکاندا کە دەوڵەت‌و‬ ‫نیش���تمان‌و خەڵك ونە‪ ،‬گونجاوترین بوارە بۆ‬ ‫ئەوەی ببیتە داردەس���تی ئەجیندای دەرەکی‪.‬‬ ‫چونکە عێراق خاوەن هاوبەش���ی نیە لەنێوان‬ ‫پێکهاتەکانیدا ئەوا دەستی دەرەوە بەئاسانی‬ ‫سود لەبۆشایی‌و جیاوازیەکان وەردەگرێت‪.‬‬ ‫تەکنۆکرات‬ ‫چەمک���ی تەکنۆک���رات نوێ نی���ە لەهەناو‬ ‫سیاسەتی عێراقیدا‪ .‬تەکنۆکرات وەک بەدیلێک‬ ‫بۆ ئەم مۆدێلە له ‪٢٠٠٨‬ەوە باس���ی لێدەکرێت‪.‬‬ ‫چەپەکان یەکێک بون لەو الیەنانەی که زیاتر‬ ‫داکۆکیان لەسەر ئەم رێگاچارەیە کردوەتەوە‪.‬‬ ‫که عەبادی‌و سەدر ئەم چەمکە وەردەگرن ئیتر‬ ‫دەبێت بەشێک لەئەجیندای چاکسازی‪.‬‬ ‫تەکنۆکرات یانی بونی کەس���ێکی ش���ارەزا‬ ‫لەپۆس���تێکی بەڕێوبەریدا بۆئەوەی پۆستەکە‬ ‫بەپشتبەس���تن بەزانیاریەکان���ی بەڕێوەبرێت‪.‬‬ ‫ئەم���ە وەک چارەس���ەرێکی لۆجیک���ی‪،‬‬ ‫چارەس���ەرێکی بەجێی���ە‪ .‬ئ���ەو واڵتانەی کە‬ ‫قەیرانی حکومەتی خراپیان هەیەو پێویستیان‬ ‫بەگۆڕانکاری ریش���ەیی بوە‪ ،‬ئ���ەم رێگایەیان‬ ‫تاقیکردوەتەوە‪ ،‬پاکس���تان‌و ئیتالیا بۆ نمونە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم تەکنۆکرات لەدۆخی عێراقدا چەمکێکی‬ ‫سیاس���یە نەک زانیاری‪ .‬لەعێراقێکدا کە هەمو‬ ‫هێ���زەکان لەکێبڕکێدان بۆ ئ���ەوەی زۆرترین‬ ‫کێک���ی حکومەتیان دەس���ت بکەوێت‪ ،‬چونکە‬ ‫بەهۆی ئابوری نەوتەوە حکومەت خاوەن هەمو‬ ‫کێکەکەیە‪ ،‬ئەوا بێبەریکردنی هێزەکانی تر بۆ‬ ‫تەکنۆکرات کارێکی سەخت دەبێت‪.‬‬ ‫لەالیەکی ترەوە عێ���راق واڵتێکە که چەک‌و‬ ‫میلیش���یا تیایدا حاکمە‪ ،‬دەبێت تەکنۆکرات چ‬ ‫دەس���ەاڵتێکی هەبێت بۆ ئ���ەوەی بڕیارەکانی‬ ‫جێبەجێب���کات‪ .‬بەتایب���ەت تەکنۆک���رات‬ ‫تەکنۆکرات���ی حکومەتەو ک���ەس لەهیچکوێ‬ ‫وەرەقەی حکومەت ناخوێنێتەوە‪.‬‬ ‫تەکنۆک���رات ئەگ���ەر رەزامەن���دی هەموی‬ ‫لەس���ەرنەبێت ئ���ەوا نابێتە ه���ۆی هیچ جۆرە‬ ‫چاکس���ازیەک‪ ،‬رەزامەن���دی هەم���و لەعێراقی‬ ‫ئێستادا مەحاڵە‪ .‬بەاڵم هاتنە ناوەوەی خەڵک‬ ‫بۆ ناو پەرلەمان‪ ،‬ک���ە خاڵێکی تایبەت بون‪.‬‬ ‫خەڵکێک که هەڵس���وکەوتیان نیش���انی ئەوە‬ ‫دەدەن که خەڵکێکی شەخسپەرس���تی دینین‪.‬‬ ‫وەک لەماچکردن���ی جلوب���ەرگ‌و خۆڵی رێگاو‬ ‫شمەکەکانی سەدردا دەمانبینی‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئینقالبێک بکرێت لەعێراق‌و هێزێکی‬ ‫سەربازی دەستبگرێت بەس���ەر واڵتداو هەمو‬ ‫هێزەکانی ت���ر ڕابماڵێ���ت‌و تەکنۆکرات بکاتە‬ ‫حکومەت ئ���ەوا گۆڕانکاری دەبێ���ت‪ ،‬ئەگەرنا‬ ‫ناتوانرێت هیچ گۆڕانکاریەک بێتە ئاراوە‪ .‬بەم‬ ‫پێیە دەبێت پرۆس���ەی دیموکراسی لەعێراقدا‬ ‫کۆتایی پێبێت‪ ،‬چونکە دیموکراس���ی هۆکاری‬ ‫س���ەرەکی گەندەڵکاری���ە لەدۆخی ئێس���تای‬ ‫عێراقدا‪ .‬بەاڵم هاتنی عەسکەر هیچ بەهانەیەک‬ ‫نیە ک���ه هاتنێکی رزگارکەربێت‪ .‬بەڵکو هاتنی‬ ‫ستەمکاری‌و سەرکوت‌و نەمانی ئازادیەکانە‪.‬‬ ‫گەن���دەڵ ب���ون‌و بێب���اک بون���ی حکومەت‬ ‫لهپەنای دیوارەکاندا بو‪ .‬بەروخانی دیوارەکان‬ ‫س���ەردەمێکی تر دێت���ە ئاراوە‪ .‬س���ەردەمی‬ ‫مۆدێل���ی ئەمریکی بۆ حکوم���داری لەعێراقدا‬ ‫کۆتایی هات‪.‬‬ ‫ئای���ا چ مۆدێلێ���ک دێت؟ عێ���راق لەرۆژی‬ ‫دروس���تبونیەوە هەت���ا ئەم���ڕۆ بەدەس���ت‬ ‫گەندەڵەیەوە دەناڵێنێت‪ .‬س���ەرەتا گەندەڵی‬ ‫خێڵ بو‪ ،‬ئێس���تا گەندەڵی حیزب‌و میلیشیا‪.‬‬ ‫دەبینین ئەوەی نەگ���ۆڕە گەندەڵیە‪ .‬هۆکاری‬ ‫س���ەرەکی ئەوەی کە خەڵک گشت بەموڵكی‬ ‫هەم���وان نازانێ���ت‪ .‬چی موڵك���ی عامەو چی‬ ‫موڵک���ی تایب���ەت‪ ،‬ئەمەی���ە پرس���یارەکە‪.‬‬ ‫لەکوردستانیش کێشەکە هەمان کێشەیە‪ .‬هەتا‬ ‫مۆدێلی بەم ش���ێوەیە بەردەوامی هەبێت ئەوا‬ ‫گەندەڵی بەردەوام���ی دەبێت‪ .‬هەتا گەندەڵی‬ ‫هەبێ���ت حکومەتی بەهێز بونی نابێت‪ .‬دەبێت‬ ‫ب���ەردەوام بین لەهەوڵ���ی گۆڕانکاری لەهەردو‬ ‫ب���واری ئاگایی‌و واقیع���ی ئەگین���ا دەرچون‬ ‫لەعەقڵیەتی س���ەدە ناوەندیەکان ئاسان نیە‪.‬‬ ‫چۆن گش���ت (پۆبلیک) بەرهەم بهێنیت؟ الی‬ ‫من ئەمە لەرێ���گای نەتەوەوە دەبێت‪ .‬خەڵکی‬ ‫تر رەخنەی���ان هەیە بەاڵم بەدیلیان نیە‪ ،‬بۆیە‬ ‫رەخنەکانیان هیچ سەنگێکی نیە‪.‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )527‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/5/10‬‬

‫‪17‬‬

‫له‌گونده‌و‌ه بۆ كۆشكی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫بڕیاردان‌و ژیان ‌ی تایبه‌ت ‌ی ناسرو سادات‌و سه‌دام‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫نوسه‌رێكی‌ میسری‌ له‌كتێبێكدا په‌رده‌‬ ‫له‌سه‌ر ژیانی‌ تایبه‌تی‌ هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌جه‌مال عه‌بدولناسرو ئه‌نوه‌ر‬ ‫سادات‌و سه‌دام حسێن هه‌ڵده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫نوسه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬سه‌رۆكه‌ عه‌ره‌به‌كان‬ ‫مافه‌كانمان زه‌وت ده‌كه‌ن بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫نقه‌مان لێوه‌ بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش كارێكی‌‬ ‫ئاساییه‌ مادامه‌كی‌ خۆمان ده‌ستمان‬ ‫له‌مافه‌كانمان هه‌ڵگرتوه‌‪.‬‬ ‫كتێبی‌ پێش����ه‌وایان‌و به‌كرێگیراوان‪:‬‬ ‫ناپاك����ی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌ له‌نێ����و پێخه‌ف ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ عه‌ره‌بدا‪ ،‬له‌ نوسینی‌‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌لب����ازو وه‌رگێڕانی‌ ئه‌حمه‌د‬ ‫سه‌المه‌‪ ،‬ئه‌م كتێبه‌ (‪ )312‬الپه‌ڕه‌یه‌و‬ ‫ل����ه‌ باڵوكراوه‌كان����ی‌ ده‌زگای‌ چاپ‌و‬ ‫په‌خش����ی‌ س����ه‌رده‌مه‌‪ .‬كتێبه‌كه‌ له‌م‬ ‫ناونیش����انانه‌ پێكهاتوه‌‪ :‬پێشه‌كیه‌كی‌‬ ‫پڕ گاڵته‌ج����اڕی‌‪ ،‬پێش����ه‌كیه‌كی‌ زۆر‬ ‫جیدی‌‪ ..‬بڕیاره‌كانی‌ جه‌نابی‌ سه‌رۆك‪،‬‬ ‫عه‌بدولناس����ر تێڕوانینێك����ی‌ تایبه‌ت‪،‬‬ ‫س����ادات له‌جێی‌ س����ه‌رۆك له‌میسردا‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌ك ئه‌كته‌رێ����ك‪ :‬كات����ێ‬ ‫سه‌رۆك لێوی‌ س����ور ده‌كا‪ ،‬نه‌خۆشی‌‬ ‫س����ه‌رۆكه‌كان‪ ،‬ش����ه‌وانی‌ ف����اروق‬ ‫له‌ئاواره‌یی����دا‪ ،‬دیكتات����ۆر به‌ته‌ڵه‌وه‌‬ ‫ده‌بێ‌‪ ،‬بوش تاوانباری‌ جه‌نگ‪ ،‬میراتی‌‬ ‫قه‌زافی‌‪ ،‬كێ‌ سعودییه‌ به‌ڕێوه‌ده‌با؟‬ ‫له‌پێش����ه‌كی‌ ئه‌م كتێبه‌دا نوس����ه‌ر‬ ‫ده‌ڵێ����ت‪ :‬ده‌س����ه‌اڵتداری‌ ع����ه‌ره‌ب‬ ‫–ته‌نان����ه‌ت هه‌م����و ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌‬ ‫دنیای‌ سێیه‌م‪ -‬بگری‌ خۆی‌ وا داده‌نێ‌‬ ‫كه‌ نێردراوه‌ بۆ سه‌ر گیانی‌ رۆڵه‌كانی‌‬ ‫میلله‌ته‌كه‌ی‌ تا سه‌رپه‌رشتیان بكات‌و‬ ‫بیانپارێزێ‌‪ ،‬هه‌ر ئ����ه‌و مه‌گه‌ر بتوانێ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن����دی‌‌و كاروب����اری‌ رۆژانه‌یان‬ ‫بپارێ����زێ‌‪ ...‬رۆژانه‌ لێم����ان ده‌دزن‌و‬ ‫لێمان ده‌كێش����نه‌وه‌ ب����ێ‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫به‌رهه‌ڵستییه‌ك بكه‌ین‪ ،‬به‌ به‌رچاوی‌‬ ‫خۆمان����ه‌وه‌ مافه‌كانمان زه‌وت ده‌كه‌ن‬ ‫بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ نقه‌م����ان لێوه‌ بێت‪ .‬دیاره‌‬ ‫ئه‌مه‌ش كارێكی‌ ئاساییه‌ مادامه‌كی‌ بۆ‬ ‫خۆمان ده‌ستمان له‌مافه‌كانی‌ خۆمان‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌‪ .‬كه‌واته‌ بۆ خۆمان شایان‬ ‫به‌وه‌ین چیمان به‌سه‌ردێ‌‪.‬‬ ‫نوكته‌‪ :‬چه‌كێك دژ به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫له‌به‌ش����ی‌ یه‌كه‌م����ی‌ كتێبه‌ك����ه‌دا‬ ‫كه‌ به‌ناونیش����انی‌ "پێش����ه‌كیه‌كی‌ پڕ‬ ‫گاڵته‌جاڕیی����ه‌"‪ ،‬بۆ گوزارش����تكردن‬ ‫له‌دۆخ����ی‌ س����ه‌ركرده‌ عه‌ره‌ب����ه‌كان‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ر‪ ،‬نوس����ه‌ر چه‌ندی����ن نوكته‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ یه‌كێكیان ئه‌مه‌یه‌‪:‬‬ ‫جارێكیان له‌میسرییه‌ك‌و عێراقییه‌ك‌و‬ ‫س����ودانییه‌ك ده‌پرس����ن "رات����ان‬ ‫له‌خواردنی‌ گۆشت چییه‌؟"‪ ،‬له‌وه‌اڵمدا‬ ‫سودانیه‌كه‌ ده‌ڵێت خواردن یانی‌ چی‌؟‬ ‫میس����رییه‌كه‌ش ده‌ڵێت‪ :‬گۆشت یانی‌‬ ‫چی‌‪ ،‬عێراقیه‌كه‌ش ئاوڕێكی‌ ئه‌مالوالی‌‬ ‫خۆی‌ دایه‌وه‌و پرسی‌‪ :‬را یانی‌ چی‌؟‬ ‫یه‌كێكی‌ ت����ر له‌نوكت����ه‌كان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫جارێكی����ان فه‌رمانڕه‌وایه‌كی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫چرایه‌ك����ی‌ ته‌لیس����ماوی‌ عه‌الدین����ی‌‬ ‫ده‌ستگیرده‌بێ‌‌و كاتێ‌ به‌كاریده‌هێنێ‌‬ ‫دێوێكی‌ بۆ ده‌رده‌چێ‌‪ ،‬فه‌رمانڕه‌واكه‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت ده‌توان����ی‌ باوكم ب����ۆ زیندو‬ ‫بكه‌یت����ه‌وه‌ كه‌ ده‌ س����اڵێكه‌ مردوه‌‪،‬‬ ‫دێوه‌كه‌ش ده‌ڵێت ئ����ه‌وه‌ زۆر گرانه‌‪،‬‬ ‫دوات����ر فه‌رمانڕه‌واكه‌ ده‌ڵێت‪ :‬كارێكی‌‬ ‫وام بۆ بك����ه‌ ببم����ه‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌كی‌‬ ‫خۆشه‌ویس����ت له‌به‌رچاوی‌ گه‌له‌كه‌م‌و‬ ‫هه‌مویان به‌ش����ان‌و باڵمدا هه‌ڵبده‌ن‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ دێوه‌كه‌ به‌تێزێك����ه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫فاڵنی‌ باوكت بۆ زیندو ده‌كه‌نه‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ئاسانتره‌‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر سه‌رۆكی‌ پێش����وی‌ یه‌مه‌ن‬ ‫عه‌لی‌ عه‌ب����دواڵ س����اڵح له‌نوكته‌كانی‌‬ ‫بێب����ه‌ش ناكات‪ ،‬ده‌ڵێ����ت‪ :‬جارێكیان‬ ‫س����اڵح به‌وه‌زیرێك����ی‌ ده‌ڵێ����ت چۆن‬ ‫قه‌یرانی‌ ئابوری‌ چاره‌س����ه‌ر بكه‌ین؟‬ ‫وه‌زیره‌ك����ه‌ش ده‌ڵێ����ت‪ :‬ب����ا ش����ه‌ڕ‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌مری����كا بكه‌ی����ن‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫جه‌نگه‌كه‌م����ان دۆڕان����د ئه‌مریكیه‌كان‬ ‫ناچارده‌بن ه����ه‌زاران ملیۆن دۆالر بۆ‬ ‫ئاوه‌دانكردن����ه‌وه‌ی‌ واڵته‌كه‌مان خه‌رج‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬وه‌كو چ����ۆن ل����ه‌ ئه‌ڵمانیاو‬ ‫یابان‌و عێراق كردیان‪ ،‬س����اڵح س����ه‌ر‬ ‫راده‌وه‌شێنێ‌‌و به‌وه‌زیره‌كه‌ی‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌ی‌ باش����ه‌ ئه‌گه‌ر هاتو ئێمه‌ به‌سه‌ر‬ ‫ئه‌مریكیه‌كاندا سه‌ركه‌وتین ئه‌وسا چی‌‬ ‫بكه‌ین؟‬

‫ناسر‪ :‬له‌گونده‌وه‌ بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫جه‌م���ال عه‌بدولناس���ر حس���ێن ك ‌ه‬ ‫ته‌نه���ا (‪ )52‬س���اڵ ژی���او چ���وارده‌‬ ‫س���اڵی‌ ته‌مه‌نی‌ له‌ (‪)1970 – 1956‬‬ ‫له‌كۆش���كی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ میس���ر‬ ‫به‌ڕێكرد‪ ،‬له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ گوندنش���ین‌و‬ ‫له‌چینێك���ی‌ مامناوه‌ند ب���وه‌‪ .‬كتێبی‌‬ ‫مێژویی‌‌و سیاسی‌‌و ئابوری‌‌و ژیاننامه‌ی‌‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌ گه‌وره‌كانی‌ مێژوی‌ بیانی‌‌و‬ ‫نیش���تیمانی‌ خوێندۆت���ه‌وه‌و زۆری���ان‬ ‫كاریگه‌ریی���ان به‌س���ه‌رییه‌وه‌ بوه‌‪ .‬بۆ‬ ‫بڕیاردانه‌ سیاسییه‌ گه‌وره‌كانی‌ پشتی‌‬ ‫ده‌به‌س���ت به‌خوێندنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ وردی‌‬ ‫پڕاوپ���ڕی‌ ئ���ه‌و بابه‌ته‌ی‌ ده‌گه‌یش���ته‌‬ ‫ده‌ستی‌‪ ،‬به‌په‌رۆشه‌وه‌ گوێی‌ له‌ئێستگه‌‬ ‫جیاجیاكانی‌ جیهانی‌ ده‌گرت‪ ،‬رۆژنامه‌‬ ‫میس���ری‌‌و بیانییه‌كانی‌ ده‌خوێنده‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌ن���ای‌ ده‌ب���رد ب���ۆ موخاب���ه‌رات‌و‬ ‫رێكخراوه‌ سیاس���ییه‌كان‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران‌و هه‌ندێك له‌پسپۆڕانی‌ نزیك‌و‬ ‫باوه‌ڕپێكراو به‌خۆی‌‪ .‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ناسر یه‌كه‌م سه‌رۆكه‌ سكرتارییه‌تێكی‌‬ ‫زانیاری‌ له‌پاڵ خۆی���دا دامه‌زراندبێ‌ تا‬ ‫زانیاری‌‌و راس���تییه‌كان كۆبكاته‌وه‌ كه‌‬ ‫پێویس���ت بكا كه‌سێكی‌ وه‌ك سه‌رۆك‬ ‫بۆ بڕیاردان سودی‌ لێ‌ وه‌ربگرێ‌‪.‬‬ ‫سادات‪ :‬فێڵبازو تاكڕه‌و‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌نوه‌ر سادات (‪ )63‬ساڵ‬ ‫ژیا‌و یانزه‌ س���اڵ سه‌رۆكی‌ میسر بوه‌‪،‬‬ ‫سه‌ر به‌چینێكی‌ مامناوه‌ندی‌ گوندنشین‬ ‫بوه‌‪ ،‬سه‌رس���ام ب���وه‌ به‌كه‌س���ایه‌تی‌‬ ‫هه‌ن���دێ‌ پیاوان���ی‌ میس���ری‌‌و بیانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ش كاریان كردوه‌ته‌ سه‌ر سیماو‬ ‫خه‌سڵه‌تی‌ كه‌س���ایه‌تی‌ رۆژانه‌ی‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌مه‌یش���ه‌وه‌ زیره‌كییه‌كی‌ سیاسیانه‌و‬ ‫ره‌ق‌و خۆڕاگ���ری‌‌و حه‌ز به‌جه‌ربه‌زه‌یی‌‌و‬ ‫فڕوفێ���ڵ‌و خۆدزین���ه‌وه‌و نهێنیپارێزی‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ده‌ڵێ���ت‪ :‬له‌بڕیاردان���دا‬ ‫ش���ێوازێكی‌ تاك���ڕه‌وی‌‌و كاری‌ ناكاوی‌‬ ‫به‌كارده‌هێن���ا‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌ كۆمه‌ڵ���ێ‌‬ ‫راوێژكاری‌ له‌ده‌وری‌ خۆی‌ كۆكردبۆوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیچ كاتێ‌ به‌قس���ه‌ی‌ نه‌ده‌كردن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو زۆرجار بڕی���اری‌ ده‌رده‌كرد بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ په‌نابه‌رێته‌ ب���ه‌ر ئه‌وان‪ ،‬بگره‌‬ ‫هه‌ر ته‌واویش دژ به‌رای‌ ئه‌وان ده‌بو‪.‬‬ ‫موباره‌ك‪ :‬سه‌رۆك‌و فڕۆكه‌وان‬ ‫محه‌مه‌د حوس���نی‌ موباره‌ك ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ی‌ ساڵ سه‌رۆكی‌ میسر بوه‌و ئێستا‬ ‫ته‌مه‌نی‌ (‪ )88‬س���اڵه‌‪ ،‬له‌ره‌چه‌ڵه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌چێته‌وه‌ س���ه‌ر چین���ی‌ مامناوه‌ندی‌‬ ‫گوندنش���ینی‌‪ ،‬به‌ش���ایه‌تی‌ ه���اوڕێ‌‌و‬ ‫مامۆستاكانی‌ قوتابییه‌كی‌ زیره‌ك بوه‌‪..‬‬ ‫زۆر سه‌رسام بوه‌ به‌كه‌سایه‌تی‌ رۆمڵ‌و‬ ‫جه‌نگه‌كانی‌ فڕۆكه‌وانی‌ له‌كاتی‌ جه‌نگی‌‬ ‫دوه‌می‌ جیهانیدا‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌مه‌ش پاڵی‌‬ ‫پێوه‌ناوه‌ بچێت���ه‌ كۆلێژی‌ فڕۆكه‌وانی‌‌و‬ ‫ببێته‌ ئه‌فسه‌رێكی‌ فڕۆكه‌وان‪.‬‬ ‫كه‌س���ایه‌تی‌ موباره‌ك به‌وه‌ ناسراوه‌‬ ‫كه‌ كه‌س���ێكی‌ هێمن‌و له‌س���ه‌رخۆیه‌و‬ ‫باوه‌ڕی‌ به‌خۆی‌ هه‌یه‌‪ ،‬نوسه‌ر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫موباره‌ك هی���چ بڕیارێكی‌ ن���ه‌ده‌دا تا‬ ‫له‌گه‌ڵ راوێژكارانیدا به‌تێرو ته‌س���ه‌لی‌‬ ‫وتوێژی‌ له‌سه‌ر نه‌كا‪ .‬حه‌ز به‌تاكڕه‌وی‌‬ ‫ن���اكا له‌ده‌ربڕینی‌ هیچ هه‌ڵوێس���تێكی‌‬ ‫ناوخۆی���ی‌‌و ده‌ره‌كی���دا ك���ه‌ روبه‌ڕوی‌‬ ‫میس���ر ده‌بێته‌وه‌‪ .‬باوه‌ڕی‌ وایه‌ بۆ هه‌ر‬ ‫ش���تێ‌ ده‌بێ‌ ئه‌لته‌رناتیڤی‌ هه‌بێ‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫هه‌موش���یان ده‌بێ‌ له‌چوارچێوه‌یه‌كی‌‬ ‫زانس���تیدا ب���ن‌و پش���ت ب���ه‌ به‌ڵگه‌‬ ‫ببه‌ستن‪.‬‬ ‫جیاوازییه‌كانی‌ ناسرو سادات‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ ئ���ه‌م كتێبه‌دا نوس���ه‌ر‬ ‫ب���ه‌راوردی‌ ژیان���ی‌ تایبه‌تی‌ ناس���رو‬ ‫سادات ده‌كات‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت جه‌مال‬ ‫عه‌بدولناس���ر باوه‌ڕدارێك���ی‌ ئاس���ایی‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌دوای‌ ئ���ه‌وه‌دا نه‌گه‌ڕاوه‌ وێنه‌ی‌‬ ‫بگیرێ‌ كاتێ���ك نوێژ ده‌كا یان قورئان‬ ‫ده‌خوێنێت���ه‌وه‌‪ .‬زۆرجار راس���ته‌وخۆ‬ ‫س���ه‌یری‌ نامه‌و س���كااڵی‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫ده‌كرد‪ .‬تا مردیش قایل نه‌بو له‌س���ه‌ر‬ ‫حیس���ابی‌ ده‌وڵ���ه‌ت كه‌لوپه‌ل���ی‌ ناو‬ ‫ماڵه‌ك���ه‌ی‌ بگۆڕێ‌‪ .‬ب���اوه‌ڕی‌ وابو هه‌ر‬ ‫تازه‌كردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ ناو ماڵه‌كه‌ی‌ ده‌بێ‌‬ ‫له‌سه‌ر حیسابی‌ موچه‌ی‌ خۆی‌ بێ‌‪....‬‬ ‫تائێس���تا یه‌كێ���ك نه‌یتوانی���وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫بسه‌لمێنێ‌ كه‌ له‌ژیانیدا په‌رداخێ‌ مه‌ی‌‬ ‫خواردبێت���ه‌وه‌‪ ،‬یا دیبێتی‌ ش���ه‌وێكی‌‬ ‫س���وری‌ له‌ش���وێنێكی‌ گوماناوی���دا‬ ‫به‌سه‌ربردبێ‌‪.‬‬

‫جه‌مال عه‌بدولناسر‬ ‫زۆرجار راسته‌وخۆ‬ ‫سه‌یر ‌ی نامه‌و سكااڵ ‌ی‬ ‫هاواڵتیان ‌ی ده‌كرد‪.‬‬ ‫تا مردیش قایل نه‌بو‬ ‫له‌سه‌ر حیساب ‌ی ده‌وڵه‌ت‬ ‫كه‌لوپه‌ل ‌ی ناو ماڵه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بگۆڕێ‬

‫له‌ب���اره‌ی‌ س���اداته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫كه‌س���ێكی‌ كه‌لله‌ڕه‌ق ب���و گوێی‌‬ ‫به‌فش���اری‌ میللی‌ ن���ه‌ده‌دا‪ .‬له‌‬ ‫هه‌م���و بڕیاره‌كانیدا دوربین بو‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌می���ش له‌هه‌ندێكیانا‬ ‫فری���ای‌ نه‌كه‌وت���وه‌‪ .‬زۆرت���ر‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ بۆ پشتگیری‌ بوه‌‬ ‫له‌ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌كان‌و ح���ه‌زی‌‬ ‫به‌وه‌ك���ردوه‌ زیات���ر ل���ه‌وان‬ ‫نزی���ك بێت���ه‌وه‌و یه‌كێك بێ‌‬ ‫ل���ه‌وان‪ .‬به‌باش���ی‌ له‌گه‌لی‌‬ ‫میسر گه‌یشتبو‪ ،‬زۆر رون‌و‬ ‫ك���راوه‌ ب���و‪ ،‬دورڕو نه‌بو‬ ‫له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی���داو به‌درۆ‬ ‫به‌ده‌میان���ه‌وه‌ نه‌ده‌چ���و‪.‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ تاقه‌ خ���ه‌وش‌و‬ ‫عه‌یب ل���ه‌ودا ئه‌وه‌ بوبێ‌‬ ‫كه‌ وه‌ك سه‌رۆك ده‌وڵه‌تێك‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایی‌ میسری‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫زیاتر وه‌ك سه‌رۆك ش���اره‌وانییه‌ك یا‬ ‫وه‌ك كه‌سێكی‌ ئاس���ایی‌ فه‌رمانڕه‌وایی‌‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫فاروق‪ ..‬پادشایه‌كی‌ گه‌مژه‌‬ ‫كاتێك نوس���ه‌ر دێته‌ س���ه‌ر باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫فاروق���ی‌ پادش���ای‌ میس���ر‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫مه‌لیك فاروق به‌درێژایی‌ ته‌مه‌نی‌ وه‌ك‬ ‫منداڵێكی‌ گه‌مژه‌ ژیا‪ .‬وه‌ك كه‌سێ‌ وابو‬ ‫بۆ خۆیشی‌ نه‌یده‌زانی‌ چی‌ له‌ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫روده‌دا‪ .‬هیچ نه‌هات له‌خۆی‌ بپرس���ێ‌‬ ‫چۆن بو به‌پاشا؟ پاشان چۆن ته‌ختی‌‬ ‫پاشایه‌تیان لێ‌ س���ه‌نده‌وه‌؟ ته‌نانه‌ت‬ ‫ت���وڕه‌ش نه‌بو كات���ێ‌ به‌ده‌رك���راوی‌‬ ‫ره‌وان���ه‌ی‌ ئاواره‌یی‌ ك���را‪ ،‬بگره‌ تا ئه‌و‬ ‫كاته‌یشی‌ مرد به‌خۆی‌ نه‌ده‌زانی‌‪.‬‬ ‫سه‌دام‪ :‬سه‌ركرده‌ی‌ چه‌ته‌كان‬ ‫نوس���ه‌ر به‌ش���ێكی‌ كتێبه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌رخانك���ردوه‌ بۆ دیكتات���ۆری‌ عێراق‬ ‫س���ه‌دام حس���ێن كه‌ م���اوه‌ی‌ (‪)69‬‬ ‫س���اڵ ژیاو ماوه‌ی‌ (‪ )24‬ساڵ سه‌رۆك‬ ‫كۆماری‌ عێراق بو‪ ،‬له‌باره‌ی‌ كه‌سایه‌تی‌‬ ‫ئه‌و دیكتاتۆره‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬هه‌ركه‌س���ێ‌‬ ‫ناسیبێتی‌ جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌م پیاوه‌ بۆ ئه‌وه‌ خوڵقاوه‌ پیاوێكی‌‬ ‫موخابه‌راتی‌ بێ‌ به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‌و شایان‬ ‫به‌وه‌ نیه‌ له‌م پله‌یه‌ زیاتری‌ هه‌بێ‌‪ .‬زۆر‬ ‫زۆر بش���ێ‌ ره‌نگه‌ وه‌زیری‌ ناوخۆ بێ‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم قه‌زاو قه‌ده‌ر كردی‌ به‌س���ه‌رۆك‬ ‫كۆمار‪ ..‬وا په‌روه‌رده‌ بوبو كه‌ ش���ایان‬ ‫به‌وه‌ بو ببێته‌ س���ه‌ركرده‌ی‌ چه‌ته‌كان‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ قۆناغی‌ منداڵی‌ سه‌دامه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬س���ه‌دام له‌مناڵی���دا له‌عۆجه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ خه‌مبارو گۆش���ه‌گیر بوه‌‪،‬‬ ‫وه‌كو خۆی‌ وتویه‌تی‌ هه‌رگیز هه‌س���تی‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ نه‌كردوه‌ رۆژێ‌ ل���ه‌رۆژان منداڵ‬ ‫بوب���ێ‌‪ ...‬له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ زۆر هه‌ژاردا‬ ‫ژیاوه‌و به‌منداڵی‌ كاڵه‌كی‌ فرۆشتوه‌ به‌و‬ ‫رێبوارانه‌ی‌ به‌شه‌مه‌نده‌فه‌ر به‌ناو تكریتا‬ ‫تێده‌په‌ڕی���ن‌و له‌وێس���تگه‌كانی‌ نێوان‬ ‫موسڵ‌و به‌غدا ده‌وه‌ستان‪ .‬پاشان ئاماژه‌‬ ‫به‌ بۆچونی‌ د‪.‬جیرۆڵد پۆس���ت پسپۆڕ‬ ‫له‌ س���یماو خه‌س���ڵه‌ته‌ ده‌رونییه‌كان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ وتویه‌تی‌‪ :‬مامه‌ڵه‌ی‌ دایك‌و‬ ‫باوه‌پیاره‌كه‌ی‌‪ ،‬بونه‌ كلیلی‌ كه‌سایه‌تی‌‬

‫سەدام بۆ ئه‌و‌ه خوڵقاو‌ه‬ ‫پیاوێك ‌ی موخابه‌رات ‌ی ب ‌ێ‬ ‫به‌پله‌ ‌ی یه‌كه‌م‌و شایان‬ ‫به‌و‌ه نی ‌ه له‌م پله‌ی ‌ه‬ ‫زیاتر ‌ی هه‌بێ‌‪ ،‬زۆر زۆر‬ ‫بش ‌ێ ره‌نگ ‌ه وه‌زیر ‌ی‬ ‫ناوخۆ بێ‌‪ ،‬به‌اڵم قه‌زاو‬ ‫قه‌ده‌ر كرد ‌ی به‌سه‌رۆك‬ ‫كۆمار‪..‬‬

‫س���ه‌دامی‌ توندوتیژ‪ ...‬ویس���تویه‌تی‌‬ ‫به‌كوش���تنی‌ بێ‌ گوناح���ان‌و هاڕینیان‬ ‫خاڵه‌ الوازه‌كانی‌ خۆی‌ بشارێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مریكاو موچه‌ بۆ سه‌دام‬ ‫به‌بڕوای‌ نوس���ه‌ر ئه‌مریكا س���ه‌دام ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌یاندۆته‌ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬بۆ ئه‌م وته‌یه‌شی‌‬ ‫پش���ت به‌لێدوانێكی‌ رۆج���ه‌ر مۆریس‬ ‫ده‌به‌س���تێ‌‪ ،‬كه‌ فه‌رمانبه‌ری‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مری���كاو ئه‌ندام���ی‌ تیمی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایشی‌ نه‌ته‌وایه‌تی‌ بوه‌‪.‬‬ ‫مۆریس ده‌ڵ���ێ‌‪ :‬موخابه‌راتی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫رۆڵێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌ب���وه‌ له‌دانانی‌‬ ‫سه‌دام له‌سه‌روی‌ ده‌سه‌اڵته‌وه‌‪ .‬سه‌دام‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ له‌قاهی���ره‌ ده‌یخوێند زو زو‬ ‫س���ه‌درانی‌ باڵێوزخان���ه‌ی‌ ئه‌مریكای‌‬ ‫ده‌ك���ردو موچه‌یه‌ك���ی‌ رێكوپێكی‌ له‌‬ ‫(‪ )CIA‬وه‌رده‌گرت‪.‬‬ ‫بۆچونێكی‌ تر كه‌ نوسه‌ر ده‌یخاته‌ڕو‪،‬‬ ‫وته‌ی‌ جیم كیشفیلد به‌رپرسی‌ ئه‌وكاتی‌‬

‫( ‪)C I A‬‬ ‫بوه‌ ك���ه‌ وتویه‌تی‌‪ :‬له‌ (‪)1975‬‬ ‫كه‌ خومه‌ینی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ گرته‌ ده‌ست‬ ‫له‌ئێ���ران‪ ،‬ئیت���ر ئه‌مری���كا كاری‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌كرد س���ه‌دام ب���كا به‌یه‌كه‌ پیاوی‌‬ ‫خۆی‌ له‌ناوچه‌ی‌ كه‌نداو‪ ،‬بۆی ‌ه به‌درێژایی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ هه‌شت س���اڵه‌ی‌ عێراق‌و ئێران‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ش���وێنی‌ هێزه‌كانی‌ ئێران‬ ‫زانی���اری‌ ده‌دای���ه‌ س���ه‌دام‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌مریكا هانی‌ واڵتان���ی‌ كه‌نداوی‌ ده‌دا‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ داراییه‌وه‌ پش���تگیری‌ عێراق‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ روخاندنی‌ رژێمی‌ به‌عس‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌مریكاوه‌‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫سه‌دام قه‌ت باوه‌ڕی‌ به‌وه‌ نه‌ده‌کرد كه‌‬ ‫سیاسه‌تی‌ ئه‌مریكا ئاوا له‌دژی‌ هه‌ڵبه‌زو‬ ‫داب���ه‌زی‌ تێبكه‌وێ‌‪ ،‬ب���ه‌راده‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزی‌ سه‌ربازی‌ له‌دژ به‌رپا بكه‌ن‪ ..‬قه‌ت‬ ‫باوه‌ڕی‌ نه‌ده‌كرد ئه‌وانه‌ی‌ گه‌یاندویانه‌ته‌‬ ‫ئ���ه‌م پله‌و پایه‌یه‌ ئێس���تا هه‌ر خۆیان‬ ‫هه‌وڵی‌ البردنی‌ ده‌ده‌ن‌و پاش چل ساڵ‬ ‫له‌كورسیه‌كه‌ی‌ دایده‌گرن‪.‬‬ ‫نوكته‌كانی‌ سه‌دام‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌دام هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫تیرۆركردنی‌ عه‌بدولكه‌ریم قاسم ده‌دات‪،‬‬ ‫له‌ عێ���راق هه‌ڵدێت‌و ماوه‌یه‌كی‌ زۆر له‌‬ ‫میس���ر ده‌ژێت‪ .‬یه‌كێك له‌و نوكتانه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رده‌می‌ ژیانی‌ له‌میسر ده‌یگێڕنه‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ی���ه‌‪ :‬س���ه‌دام هاوڕێ���ی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫چایخانه‌یه‌ك ب���وه‌ له‌(جیزه‌)‪ ،‬زۆرجار‬ ‫كه‌ توشی‌ ده‌ستكورتی‌ ده‌هات پاره‌ی‌‬ ‫له‌و كابرای���ه‌ قه‌رز ده‌ك���رد‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫كاتێ‌ سه‌دام گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ عێراق هێشتا‬ ‫قه‌رزاری‌ ئه‌و چایخانه‌ بوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ كه‌‬ ‫بوه‌ س���ه‌رۆكی‌ عێراق پاره‌یه‌كی‌ چاكی‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌و كابرایه‌ ن���اردوه‌‪ ،‬ئیتر كابرای‌‬ ‫چایچ���ی‌ به‌القرتیه‌كه‌وه‌ به‌و كه‌س���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌مانه‌ته‌ك���ه‌ی‌ بۆ هێن���اوه‌ وتویه‌تی‌‪:‬‬ ‫بۆچی‌ ئه‌و كوڕه‌ –س���ه‌دام‪ -‬ئیش���ی‌‬ ‫ده‌ستگیربوه‌؟"‪.‬‬ ‫دوای‌ ده‌ستگیركردنی‌ سه‌دام له‌الیه‌ن‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ ئه‌مری���كاوه‌و پیش���اندانی‌‬ ‫وێنه‌كان���ی‌ كه‌ پزیش���كێكی‌ ئه‌مریكی‌‬ ‫سه‌رقاڵی‌ پشكنینی‌ سه‌رو ناوده‌مێتی‌‪،‬‬ ‫میسرییه‌كان نوكته‌یه‌كی‌ له‌سه‌ر ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌ڵێ���ن‪ :‬میس���رییه‌ك له‌چاخانه‌یه‌كی‌‬

‫سه‌رشه‌قامی‌ فه‌یسه‌ڵ دانیشتبو‪ ،‬وتی‌‪:‬‬ ‫هێشتا ئه‌مریكیه‌كان باوه‌ڕیان وایه‌ كه‌‬ ‫عێراق چه‌ك���ی‌ كیمیایی‌ تیامابێ‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫كاتێ‌ سه‌دام حسێنیان گرت ناوده‌میان‬ ‫پش���كنی‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێ‌ ئه‌مه‌ خوایه‌ له‌و‬ ‫چه‌كانه‌ی‌ له‌نێو دانیا شاردبێته‌وه‌"‪.‬‬

‫سه‌دام قه‌ت باوه‌ڕ ‌ی‬ ‫به‌وه‌ نه‌ده‌کرد ك ‌ه‬ ‫سیاسه‌ت ‌ی ئه‌مریكا‬ ‫ئاوا له‌دژ ‌ی هه‌ڵبه‌زو‬ ‫دابه‌ز ‌ی تێبكه‌وێ‬ ‫به‌راده‌ ‌ی ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هێز ‌ی سه‌رباز ‌ی له‌دژ‬ ‫به‌رپا بكه‌ن‪ ..‬قه‌ت‬ ‫باوه‌ڕی‌ نه‌ده‌كرد‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی گه‌یاندویانه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌م پله‌و پایه‌ی ‌ه‬ ‫ئێستا هه‌ر خۆیان‬ ‫هه‌وڵ ‌ی البردن ‌ی‬ ‫ده‌ده‌ن‌و پاش چل‬ ‫ساڵ له‌كورسیه‌كه‌ ‌ی‬ ‫دایده‌گرن‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫سااڵن ‌ی رابردو خوێندكار به‌چوار وانه‌و‌ه‬ ‫‌ خوێندن‬ ‫ه‬ ‫وان‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫كرا‬ ‫ڵ‬ ‫‌‬ ‫‌مسا‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌بو‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫تاقیكردن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌شدار‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫له‌سیسته‌م ‌ی‬ ‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ بڕیاریداوه‌ خوێندكار ‌ی‬ ‫پۆلی‌ دوازده‌ی‌ ئاماده‌یی‌ به‌‪ 3‬وانه‌ ‌ی‬ ‫كه‌وتوه‌وه‌ به‌شداری‌ تاقیكردنه‌وه‌كان بكه‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ش بیروڕای جیاوازی‌ دروست كردوه‌‪،‬‬ ‫خوێندكارێك ده‌ڵێت "ل ‌ه ‪ 26‬خوێندكار ‌ی‬ ‫هاوپۆل ‌ی ته‌نها دوانیان داخڵكراون"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێكیش ده‌ڵێت "سااڵنی‌ رابردو‬ ‫چوار وان ‌ه بو‌ه بۆچ ‌ی ئێستا سێ‌ وانه‌؟"‬ ‫وه‌ژن ‌ێ حس���ێن كه‌ خوێندكاری‌ دوانزده‌ ‌ی‬ ‫ئاماده‌ییه‌ باوه‌ڕی‌ وای ‌ه ئه‌و بڕیاره‌ دروس���ت‬ ‫نیی��� ‌ه "چونكه‌ ئه‌مس���اڵ جیاوازتر له‌هه‌مو‬ ‫س���اڵه‌كان زۆر س���ه‌خت‌و دژواربو بۆمان‪،‬‬ ‫دۆخ���ی‌ كۆشش���كردن نه‌بو له‌هه‌مویش��� ‌ی‬ ‫س���ه‌ختر بایكۆتكردن��� ‌ی ناوه‌ن���ده‌كان بو‬ ‫له‌الیه‌ن مامۆستایانه‌وه‌ چ له‌وه‌رزی‌ یه‌ك ‌هم‌و‬ ‫زۆرتری���ش ل���ه‌وه‌رز ‌ی دوه‌م‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫پۆل ‌ی ‪ 12‬ده‌وامیان ئه‌كرد به‌اڵم وانه‌وتنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫مامۆس���تایان ج���د ‌ی نه‌ب���و جگه‌ل���ه‌وه‌ش‬ ‫مامۆستایان بۆته‌واوكردنی‌ پرۆگرامه‌كه‌یان‬ ‫په‌له‌ی���ان له‌خوێندكار ده‌كرد یان تێكه‌ڵیان‬ ‫ده‌كردین ئێ‌ ئاوا چۆن تێده‌گه‌ین له‌كاتێكدا‬ ‫پۆل ‌ی ‪ 12‬چاره‌نوسس���از‌ه هه‌ربۆی ‌ه ده‌رون ‌ی‬ ‫خوێندكار جێگیر نییه‌ س���ه‌عاتێك بۆ ئێم ‌ه‬ ‫زۆر‌ه ئه‌ ‌ی ئه‌گ���ه‌ر مانگێك ده‌وام نه‌كه‌یت‬ ‫به‌داخه‌و‌ه كات كه‌م بو هیچ قه‌ره‌بویه‌كیش‬ ‫نه‌بو بۆمان ئینجا ئ���ه‌م هه‌مو بایكۆته‌ش‪،‬‬ ‫جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ ده‌یانوت ئه‌مس���اڵ خوێندن‬ ‫رائه‌گیرێت یان كاته‌ك���ه‌ی‌ درێژ ئه‌كرێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ هه‌مو كاریگه‌ری‌ له‌سه‌رمان هه‌بو‪.‬‬ ‫وه‌ژنێ‌ ك ‌ه له‌یه‌كێك له‌ئاماده‌ییه‌كانی‌ كه‌الر‬ ‫خوێندكاره‌ باس ‌ی له‌وه‌كرد ل ‌ه ‪ 26‬خوێندكار ‌ی‬

‫هاوپۆل���ی‌ ته‌نه���ا دوانی���ان داخڵك���راون‌و‬ ‫به‌نیگه‌رانیه‌وه‌ ده‌ڵێت"به‌داخه‌وه‌ به‌رپرسان‬ ‫هی���چ كات له‌گ���ه‌ڵ خه‌م ‌ی منداڵ���ی‌ هه‌ژار‬ ‫نه‌ب���ون منداڵه‌كانی‌ خۆی���ان له‌قوتابخانه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌هل���ی‌‌و ده‌ره‌وه‌ به‌پ���اره‌ ‌ی میلله‌تی‌ هه‌ژار‬ ‫ئه‌خوێن���ن ئیت���ر چییان داوه‌ له‌كێش���ه‌ی‌‬ ‫منداڵ���ی‌ هه‌ژار هه‌ندێ‌ جاریش پرس���یار ‌ی‬ ‫قورس ئه‌هێننه‌وه‌ تا خوێندكار ده‌رنه‌چێت‌و‬ ‫رێژه‌ ‌ی ده‌رچون ك���ه‌م بێته‌وه‌‪ ،‬ئێم ‌ه بوین ‌ه‬ ‫قوربان ‌ی شكسته‌كانی‌ ده‌سه‌اڵت‌و خوێندكار‬ ‫باجی‌ هه‌ڵه‌كانی‌ ئه‌وانی‌ داوه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ژن���ێ‌ ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش���كرد ك��� ‌ه‬ ‫داواكارییه‌كان به‌واژوی‌ چه‌ندین خوێندكاره‌و‌ه‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ ئه‌ندامان ‌ی لیژنه‌ی په‌روه‌رده‌ ‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان كردوه‌ "ب���ه‌اڵم وه‌اڵمیان نییه‌و‬ ‫ئێس���تا ته‌نها چاوه‌ڕێ ‌ی وه‌زیرین تا ره‌چاو ‌ی‬ ‫دۆخ ‌ی كوردستان بكات"‪.‬‬ ‫خوێن���دكاران‬ ‫به‌ش���داریكردنی‌‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌ به‌كال���ۆری‌ رای جیاواز ‌ی‬ ‫ل���ه‌الی‌ مامۆس���تایانیش دروس���ت كردوه‌‪،‬‬ ‫رزگار س���ابیر ‌ی مامۆستا باس���ی‌ له‌وه‌كرد‬ ‫له‌هه‌ردو ساڵه‌كانی‌ خوێندنی ‪ 2014-2013‬و‬ ‫‪ 2015-2014‬به‌بڕی���ار ‌ی وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫خوێندكار ب ‌ه ‪ 4‬وانه‌ ‌ی كه‌وتوه‌و‌ه به‌ش���دار‬ ‫ده‌بو‪ ،‬له‌كاتێك���دا بارودۆخی‌ خوێندكار له‌و‬ ‫دو ساڵه‌دا زۆرباشتربو به‌ به‌راورد به‌ساڵ ‌ی‬ ‫‪ 2016-2015‬كه‌ بارودۆخی‌ دارای ‌ی زۆرخراپتر‬ ‫بوه‌ كه‌چی‌ تا ئێستا بڕیاری‌ به‌شداریكردن ‌ی‬ ‫خوێندكاران بۆ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ گش���تی‌ هه‌ر‬ ‫‪ 3‬س���فر‌ه بۆیه‌ بڕیاری‌ زیادكردنی‌ ژماره‌ ‌ی‬ ‫س���فر ب���ۆ به‌ش���داریكردنی‌ خوێن���دكاران‬ ‫زیات���ر به‌بڕیارێك��� ‌ی سیاس��� ‌ی ئه‌بینم نه‌ك‬

‫بۆئه‌وه‌ی‌ بڵ ‌ێ‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌ من ئیش‬ ‫ئه‌كات بۆ خوێندكار‬ ‫وه‌گه‌رنا سێ‌ سفره‌ك ‌ه‬ ‫پایه‌ی به‌شداریكردن ‌ی‬ ‫خوێندكار‌ه بۆ پۆل ‌ی‬ ‫دوانزه‌ خوێندكاریش‬ ‫ده‌یزانێت‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌ چونكه‌ ئه‌یانه‌وێت به‌خوێندكار‬ ‫بڵێن ئ���ه‌وه‌ ئێمه‌ین ئه‌توانین چاره‌نوس��� ‌ی‬ ‫ئێوه‌ دیاریبكه‌ین به‌وه‌ی‌ كه‌ به‌شداری بكه‌ن‬ ‫یان نا"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا رزگار وه‌زیری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ب ‌ه‬ ‫به‌رپرس ده‌زانێ���ت‌و ده‌ڵێت "بۆئه‌وه‌ی‌ بڵ ‌ێ‬ ‫حزبه‌ك���ه‌ی‌ من ئیش ئ���ه‌كات بۆ خوێندكار‬

‫وه‌گه‌رنا س ‌ێ سفره‌كه‌ پایه‌ی به‌شداریكردن ‌ی كاریگه‌ری‌ خراپ ‌ی له‌س���ه‌ر الیه‌نی‌ زانس���ت ‌ی‬ ‫خوێندكاره‌ بۆ پۆل���ی‌ دوانزه‌ خوێندكاریش ئه‌بێت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌ مامۆس���تا رزگار ك ‌ه‬ ‫ده‌یزانێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م س���ااڵنه‌ی دوایی‌ هاوكات به‌ڕێوبه‌ری‌ قوتابخانه‌یه‌كه‌ له‌ شار ‌ی‬ ‫وایان له‌خوێن���دكار كرد كه‌ چاوه‌ڕێی‌ زیاتر ك���ه‌الر ده‌ڵێت "ئه‌توانم بڵێ���م ئه‌و‌ه ته‌نها‬ ‫بیانو‌ه بۆ په‌رده‌پۆش���كردنی‌ ئ���ه‌و بڕیار‌ه‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫"به‌ش���ێكی‌ زۆر ‌ی ئه‌و خوێندكارانه‌ی‌ كه هیچ په‌روه‌رده‌كارێك ناتوانێت گه‌رنتی‌ ئه‌و‬ ‫‌له‌م س���ااڵنه‌ی‌ دوایدا ناویان له‌هیچ زانكۆ و قس���ه‌ی ‌ه بكات من بۆخۆم تا سه‌رئێس���قان‬ ‫په‌یمانگه‌یه‌ك نه‌هاتۆته‌و‌ه ئه‌و خوێندكارانه‌ن دژیم چونكه‌ س���اڵی‌ پ���ار خوێندكار داخڵ‬ ‫ك ‌ه به‌بڕیاری‌ چوار س���فره‌كه‌و‌ه به‌ش���دار ‌ی بو‌ه به‌چوار وانه‌وه‌و خۆش���به‌ختانه‌ ئێستا‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانیان كردوه‌ پاش���ان به‌هۆ ‌ی خوێندكاری‌ زانكۆی���ه‌‪ ،‬دڵنیام گه‌ر بكرێت‬ ‫سیس���ته‌م ‌ی هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ خوێندكار هیچ به‌چ���وار وانه‌ ئ���ه‌وا كۆمه‌ڵێ���ك خوێندكار‬ ‫فێرنابێت‌و كه‌چی‌ ده‌ریش ئه‌چێت به‌اڵم له‌هیچ هیوا ‌ی بۆ ئه‌گه‌ڕایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پێش���كه‌وت ئیبراهیم ده‌پرسێت "سااڵن ‌ی‬ ‫شوێن ‌ێ وه‌رناگیرێت و ناو ‌ی نایه‌ته‌وه‌"‪ .‬ئه‌و‌ه‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ مامۆستا رزگاره‌ له‌سه‌ر كاریگه‌ر ‌ی راب���ردو چ���وار وانه‌ بوه‌ بۆچی‌ ئێس���تا ‪3‬‬ ‫خراپ ‌ی به‌ش���دار ‌ی هه‌م���و خوێندكارێك ل ‌ه وانه‌؟"‬ ‫ئ���ه‌و به‌ڕێوب���ه‌ره‌ باس���ی‌ له‌وه‌كرد وه‌ك‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان له‌س���ه‌ر الیه‌نی‌ زانس���تی‌‪،‬‬ ‫وتیش���ی‌"دخول عام هه‌ڵه‌یه‌ك��� ‌ی گه‌وره‌یه‌و هه‌وڵێك ‌ی تاكه‌كه‌س���یانه‌ ‌ی له‌رێگه‌ی‌ تۆڕ ‌ی‬ ‫به‌بابردن���ی‌ ره‌نج���ی‌ مامۆس���تایه‌ چونك ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و‌ه نامه‌یه‌كی‌ ئاراسته‌ ‌ی وه‌زیر ‌ی‬ ‫هه‌ندێك خوێندكار له‌س���ه‌ره‌تای‌ ساڵه‌و‌ه تا په‌روه‌رده‌و به‌رپرس���انی‌ سنوری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫كۆتای ‌ی هیچ ره‌نجێكیان نه‌داوه‌و ش���ایه‌ن ‌ی گه‌رمیان ك���ردو‌ه "چونكه‌ قوربان ‌ی یه‌كه‌م ‌ی‬ ‫ئه‌و بارودۆخه‌ نه‌خوازراوه‌ین"‪.‬‬ ‫به‌شداریكردن نین له‌تاقیكردنه‌وه‌دا"‪.‬‬ ‫ش���ۆڕش غه‌ف���ور ‌ی له‌راگه‌یاندن��� ‌ی‬ ‫پێشكه‌وت ئیبراهیم‪ ،‬به‌باشی‌ داده‌نێت ك ‌ه‬ ‫خوێندكار به‌چوار وانه‌و‌ه به‌شداری‌ بكردایه‌و وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و‌ه به‌ئاوێنه‌ ‌ی راگه‌یاند‬ ‫ده‌ڵێ���ت "وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رێ���ك ئ���اگادار ‌ی "خوێندكاران ته‌نها به‌سێ‌ وانه‌ ‌ی كه‌وتوه‌و‌ه‬ ‫ش���ێوازی‌ ده‌وامكردنی‌ خوێندنگاكانم وه‌ك به‌ش���داری‌ ده‌كه‌ن‌و تا ئێستا هیچ بڕیارێك‬ ‫پێویس���ت ئه‌رك���ه‌كان جێبه‌ج��� ‌ێ نه‌كراو‌ه نیی��� ‌ه بۆئه‌وه‌ی‌ زیادبكرێت چونك ‌ه وه‌زاره‌ت‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هه‌وڵی‌ ب���اش هه‌ب���وه‌ لێره‌و له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ ئه‌زمون���ه‌كان بڕیاریداوه‌‪،‬‬ ‫له‌وێ‌ ئ���ه‌وه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ بایكۆت ‌ی گه‌ر بشكرێت ب ‌ه ‪ 4‬وانه‌ رێژه‌كه‌ش ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫مامۆس���تایان‌و كه‌م ‌ی موچه‌ ك ‌ه راسته‌وخۆ ناگۆڕێ���ت ل��� ‌ه ‪5000-3000‬خوێن���دكار زیاد‬ ‫كاریگه‌ریی���ان هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر به‌ڕێوه‌چون ‌ی ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ره‌چاوكردنی‌ خراپ��� ‌ی دۆخ ‌ی‬ ‫ده‌وامی‌ ئاسایی‌‌و الیه‌ن ‌ی ده‌رون ‌ی مامۆستاو‬ ‫خوێندن ‌ی ئه‌مس���اڵ ش���ۆڕش غه‌فور ‌ی وت ‌ی‬ ‫خوێندكار به‌گشتی‌"‪.‬‬ ‫پێش���كه‌وت ئیبراهیم له‌باره‌ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه "س���اڵی‌ پاری���ش هه‌م���ان دۆخ له‌ده���ۆك‬ ‫گه‌ر خوێن���دكاران هه‌مو به‌ش���دار ‌ی بكه‌ن هه‌بوه‌"‪.‬‬

‫"هه‌ندێ‌ قوتابخانه‌ خوێندنی‌ مندااڵنی‌ كه‌متوانا به‌پێویست نازانن"‬

‫به‌رنامه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت تا ئێستا هه‌ر له‌قۆناغی‌ بنه‌ڕه‌تیدایه‌‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫نه‌به‌ز كه‌مال محه‌مه‌د‪ ،‬توێژه‌ری‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫راهێنه‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت له‌م‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ی‌ رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌دا وه‌اڵمی‌‬ ‫چه‌ند پرسیارێك ده‌داته‌وه‌و نیگه‌رانه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ "خولی‌ پێشكه‌وتو بۆ مامۆستاو‬ ‫راهێنه‌رو چاودێره‌كان ناكرێته‌وه‌و هه‌ندێ‌‬ ‫قوتابخانه‌ش به‌بێ‌ پشتبه‌ستن به‌بۆچونێكی‌‬ ‫زانستی‌و په‌روه‌رده‌یی‌ باوه‌ڕیان به‌وه‌ نیه‌‬ ‫مناڵی‌ كه‌متوانا پێویستی‌ به‌خوێندن بێت"‪.‬‬ ‫نه‌ب����ه‌ز كه‌م����ال محه‌م����ه‌د‪ ،‬توێ����ژه‌ری‌‬ ‫ده‌رون����ی‌‌و راهێنه‌ری‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت‪،‬‬ ‫ب����اس له‌گرفته‌كانیان ده‌كات‌و به‌پێویس����تی‌‬ ‫ده‌زانێت مامۆس����تایانی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ دبلۆم یان به‌كالۆریۆس����ی‌ هه‌بێت‬ ‫"به‌اڵم ئێستا به‌ش����ێكی‌ وه‌ها له‌ زانكۆكاندا‬ ‫نیه‌‪ ،‬هه‌ش����ت س����اڵ له‌مه‌وپێش روبه‌ڕو ئه‌م‬ ‫داوایه‌م����ان له‌وه‌زی����ری‌ پ����ه‌روه‌رده‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫تائێس����تاش به‌رده‌وام داوائه‌كه‌ین‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫خولی‌ پێش����كه‌وتو بۆ مامۆس����تاو راهێنه‌رو‬ ‫چاودێره‌كان ناكرێته‌وه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ خولی‌‬ ‫باش ده‌كرانه‌وه‌‪ ،‬س����ێ‌ چوار س����اڵ خولێك‬ ‫كراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها نه‌بون����ی‌ ده‌رماڵه‌ی‌‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬كێشه‌یه‌كی‌ دیكه‌یه‌ ئاخر ئه‌م كاره‌‬ ‫به‌هه‌مو كه‌س ناكرێ‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و مامۆس����تایانه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫وه‌ك راهێن����ه‌ر كارده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ منداڵه‌كان‪،‬‬ ‫نه‌به‌ز كه‌مال ده‌ڵێت "زۆربه‌یان به‌دڵسۆزیی‌‌و‬ ‫په‌رۆش����ییه‌وه‌و به‌بێ‌ هیچ ئیمتیازێك كاری‌‬ ‫خۆیان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پش����تیوانیی‌ ناكرێن‌و‬ ‫خولی‌ باش����یان ب����ۆ ناكرێـت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ت‬ ‫تاكوته‌را كه‌س����انی‌ وه‌هاش هه‌ن ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫له‌پاڵ ئ����ه‌م به‌رنامه‌ی����ه‌دا‪ ،‬خۆیان له‌ئه‌رك‌و‬ ‫وه‌زیفه‌ ببوێرن"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم����ی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئای����ا ژینگه‌یه‌كی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ی‌ دیموكراس����یانه‌ی‌ هانده‌ر بۆ‬ ‫گیانی‌ داهێنان‌و دروستكردنی‌ كه‌سایه‌تیه‌كی‌‬ ‫هه‌س����تكرد به‌ به‌رپرسیارێتی‌‌و دروستكردنی‌‬ ‫ئه‌ندامێك����ی‌ س����ودبه‌خش بۆ ئ����ه‌و مندااڵنه‌‬ ‫ته‌رخانكراوه‌ ئ����ه‌و توێژه‌ره‌ ده‌ڵێت "نه‌خێر‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ب����ۆ قوتابیان����ی‌ دیك����ه‌ش نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م پرۆس����ه‌یه‌ بۆ كوردستان تازه‌یه‌و‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ باش����ه‌‪ ،‬كه‌س����انی‌ خوێندكاری‌‬

‫قوتابیان ده‌ب ‌ێ‬ ‫به‌پێی‌ جۆر ‌ی‬ ‫كه‌متواناییه‌كه‌یان‬ ‫به‌رنامه‌یان بۆ‬ ‫بگونجێنرێ‌‪ ،‬هه‌یان ‌ه‬ ‫ده‌توانێ‌ به‌رنامه‌ ‌ی‬ ‫خوێندنی‌ ئاسای ‌ی‬ ‫وه‌ربگرێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پشتیوانی ‌ی‬ ‫مامۆستای‌ تایبه‌ت‌و‬ ‫هاوكاری خێزان ‌ی‬ ‫قوتابخانه‌و ماڵ‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت ئێستا مافی‌ خوێندنیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌خوێندنگه‌ی‌ ئاسایی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌وانی‌‬ ‫له‌په‌راوێزخس����تنی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی����ی‌‌و زیندانی‌‬ ‫ماڵ‪ ،‬یا به‌ره‌ڵاڵیی‌ سه‌رشه‌قام رزگاركردوه‌‪،‬‬ ‫قوتابخان����ه‌ یه‌كه‌م ژینگه‌یه‌ بۆ ئاش����نا بون‬ ‫به‌م����اف‌و پرۆس����ه‌ی‌ به‌كۆمه‌اڵیه‌تیی‌ كردن‪،‬‬ ‫تواناكانی����ان ده‌رده‌كه‌ون‪ ،‬له‌منااڵنی‌ دیكه‌وه‌‬ ‫فێری‌ هه‌ڵس����وكه‌وت ده‌بن‪ ،‬به‌اڵم به‌رنامه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت تا ئێستا هه‌ر له‌قۆناغی‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییدای����ه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ ب����ۆ قۆناغه‌كانی‌‬ ‫دیك����ه‌ش كاری‌ بۆ بكرێ‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌س����ی‌‬ ‫وه‌هایان تێدای����ه‌ ده‌توانێ‌ زانك����ۆش ته‌واو‬ ‫بكات‪ ،‬ده‌بێ‌ ماف����ی‌ دامه‌زراندنیان بۆ دابین‬ ‫بكرێ‌‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌وه‌ی‌ تا چ ئاستێكی‌ خوێندن‬ ‫ده‌گات"‪.‬‬

‫ب����ه‌ش‌و هۆبه‌كان����ی‌‪ ،‬چوارچێوه‌ی‌ رۆش����ن ‌ی‬ ‫كاركردنی����ان به‌رده‌س����ت بخرێ����ت‪ ،‬لیژنه‌ی‌‬ ‫ده‌ستنیش����انكردنی‌ كه‌متوانایی‌‌و زیره‌كیی‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ پارێزگاو قه‌زاكان پێكبهێنرێ‌‬ ‫(نزیكه‌ی‌ دوساڵه‌ بۆ ناو سلێمانی‌ لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫كارا ب����ۆ ئه‌م مه‌به‌س����ته‌ ده‌س����تبه‌كاربوه‌)‪،‬‬ ‫هۆش����یاركردنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگ����ه‌و ده‌زگا‬ ‫په‌روه‌رده‌یی����ه‌كان به‌رانب����ه‌ر به‌مافه‌كان����ی‌‬ ‫كه‌س����انی‌ (خ‪ .‬پ‪ .‬ت)‪ ،‬گونجاندن����ی‌‬ ‫ژینگ����ه‌ی‌ قوتابخان ‌ه له‌روی‌ بین����او هۆكاری‌‬ ‫فێركردن����ه‌وه‌ ب����ۆ جۆره‌كان����ی‌ كه‌متوانایی‌‪،‬‬ ‫گونجاندن����ی‌ پرۆگرامی‌ گش����تیی‌ خوێندن‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌‪ ،‬پێڕه‌وكردنی‌ سیس����تمی‌ گروپ‬ ‫له‌نێو پۆل����دا‪ ،‬به‌رنامه‌ك����ه‌ له‌باخچه‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫سه‌نته‌ری‌ تایبه‌تی‌ راهێنان بۆ (په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫پێش����وه‌خت)ه‌وه‌ ده‌س����ت پێبكات‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه‌ش����دا تێكه‌ڵكردن كێشه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم چ ش����تێك هه‌یه‌ كێشه‌ی‌ نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها چه‌ندجۆرێ����ك له‌تێكه‌ڵكردن هه‌یه‌‬ ‫ده‌ب����ێ‌ ره‌چ����او بكرێن‪ ،‬ب����ه‌اڵم جیاكردنه‌وه‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ زۆرترن به‌تایبه‌ت بۆ كوردستان‪،‬‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ ده‌ی����ان جۆر قوتابخانه‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌مامۆستاو راهێنه‌رو هۆكاری‌ فێركردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاسان نیه‌‪ ،‬مامۆستا بۆ قوتابخانه‌ش ده‌ست‬ ‫ناك����ه‌وێ‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌جیاكاریی����دا ئامانجی‌‬ ‫به‌كۆمه‌اڵیه‌تیكردن‌و ئاش����نابون به‌مافه‌كان‪،‬‬ ‫ب����ه‌دی‌ نایه‌ت‪(.‬ل����ه‌م روه‌وه‌ ش����ت زۆره‌‬ ‫بگوترێ‌)‪.‬‬ ‫ئه‌و راهێنه‌ره‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت كه‌‬ ‫دو خوێندکار له‌قوتابخانه‌یه‌کدا‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێن ‌ه ل ‌ه ‪ 2008‬ل����ه‌و ب����واره‌دا كارده‌كات له‌باره‌ی‌‬ ‫گرنگیدانی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ به‌په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫نه‌به‌ز كه‌م����ال‪ ،‬راهێنه‌ری‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ به‌رنامه‌ بۆ راهێنه‌رو مامۆس����تاكان هه‌بێت‪ ،‬تایبه‌ت ده‌ڵێت "سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌یی‌ ئێمه‌‬ ‫تایبه‌ت ب����اوه‌ڕی‌ وایه‌ ك����ه‌ قوتابیان ده‌بێ‌ س����ه‌ره‌تا به‌رنامه‌ هه‌بو‪ ،‬ناڵێم ب ‌ێ كێشه‌بو‪ ،‬له‌بناغه‌وه‌ پڕه‌ له‌كێش����ه‌‪ ،‬هه‌ر له‌فه‌لسه‌فه‌ی‌‬ ‫به‌پێی‌ جۆری‌ كه‌متواناییه‌كه‌یان به‌رنامه‌یان ب����ه‌اڵم بناغه‌یه‌كی‌ باش بو‪ ،‬ده‌بو گه‌ش����ه‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌وه‌ بیگ����ره‌ ـ����ـ كه‌ نیمان����ه‌ ــ تا‬ ‫بۆ بگونجێنرێ‌‪ ،‬هه‌یان����ه‌ ده‌توانێ‌ به‌رنامه‌ی‌ پێب����درێ‌و پێش بخرێ‌‪ ،‬ئێس����تاش كاره‌كان ده‌گاته‌ كورسی‌ پۆل‌و به‌رنامه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫تایبه‌تیش له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌م سیستمه‌دایه‌‪،‬‬ ‫خوێندن����ی‌ ئاس����ایی‌ وه‌ربگ����رێ‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ ده‌رۆن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و راهێن����ه‌ره‌ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت بۆیه‌ هێشتا وه‌ك پێویس����ت جێگه‌ی‌ بایه‌خ‬ ‫به‌پش����تیوانیی‌ مامۆستای‌ تایبه‌ت‌و هاوكاری‬ ‫خێزانی‌ قوتابخانه‌و ماڵ‪ ،‬هه‌یانه‌ ده‌بێ‌ هه‌مان كه‌ ه����اوكات باوك ‌ی منداڵێكی‌ ئۆتیزمیش����ه‌ نیه‌‪ .‬هه‌مو قوتابخانه‌كان منداڵی‌ خوێندكاری‌‬ ‫به‌رنامه‌یان بۆ ئاس����ان بكرێ‌‪ ،‬بێجگه‌ له‌پۆل تێكه‌ڵكردنی‌ ئه‌و مندااڵن����ه‌ له‌گه‌ڵ مندااڵنی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت وه‌رناگرن‪ ،‬هێندێكیشیان‬ ‫له‌ژوری‌ س����ه‌رچاوه‌كانیش به‌هۆكاری‌ تایبه‌ت ئاس����ایی‌ به‌گونج����او ده‌زانێ����ت "له‌روانگه‌ی‌ ــ به‌بێ‌ پشتبه‌ستن به‌بۆچونێكی‌ زانستیی‌‌و‬ ‫وانه‌ وه‌ربگرن‪ ،‬بۆ نابینایان ده‌بێ‌ سیستمی‌ ئه‌زمون���� ‌ی كرده‌یی‌ خۆمان����ه‌وه‌و به‌پێی‌ ئه‌و په‌روه‌رده‌ی����ی‌ ــ ه����ه‌ر باوه‌ڕیان ب����ه‌وه‌ نیه‌‬ ‫برایل بێ‌‪ ،‬بۆ ئه‌وانه‌ی‌ توانستی‌ فێربونیان زۆر ئاگاداریی����ه‌ كه‌م����ه‌ی‌ كه‌ له‌ب����اره‌ی‌ واڵتانی‌ مناڵی‌ وه‌ها پێویستی‌ به‌خوێندن بێ‌‌و بتوانێ‌‬ ‫نزمه‌ ده‌بێ‌ شتی‌ زۆر ساده‌یان بدرێتێ‌‪ ،‬به‌اڵم دیك����ه‌وه‌ هه‌مان����ه‌‪ ،‬تێكه‌ڵك����ردن به‌گونجاو بخوێن����ێ‌‪ ،‬بێگوم����ان نمون����ه‌ی‌ قوتابخانه‌و‬ ‫ئامانج له‌هاتنی‌ ئه‌وان بۆ قوتابخانه‌ به‌پله‌ی‌ ده‌زانین‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ی‌ س����ه‌ركه‌وتو بێت‪ ،‬ئیداره‌ی‌ باشیش هه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ش بوه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫یه‌ك����ه‌م به‌كۆمه‌اڵیه‌تی����ی‌ بون‌و به‌ش����داریی‌ ده‌بێت وه‌زاره‌ت راوێژكاری‌ بۆ (په‌روه‌رده‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ندێ‌ قوتابخانه‌دا قوتابی‌ زۆر بن‌و‬ ‫چاالكییه‌‪ ،‬پاشان فێربون‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویسته‌ تایبه‌ت) هه‌بێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رێتیی‌ پ‪ .‬تایبه‌ت‌و مامۆستاو چاودێر بكه‌م"‪.‬‬

‫به‌ڕێكردنه‌و‌ه‬ ‫بۆ سیسته‌م ‌ی‬ ‫له‌كۆڵ كردنه‌وه‌‬ ‫م ‪ .‬حاجی‌ عومه‌ر‬

‫ئ���ه‌وه‌ی‌ مرۆڤایه‌ت���ی‌ له‌قۆناغ��� ‌ی‬ ‫به‌ربه‌ری ‌هت‌و دواكه‌وتویی‌ گواس���ته‌و‌ه بۆ‬ ‫قۆناغی‌ شارس���تانی ‌هت‌و پێشكه‌وتن ته‌نها‬ ‫قوتابخانه‌و پۆله‌كان ‌ی خوێندن بون‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ڵگاو نه‌ته‌وه‌و واڵتانه‌ی‌ ئێس���تا‬ ‫له‌لوتكه‌ ‌ی پێش كه‌وت���ن دان‌و رۆژبه‌ڕۆژ‬ ‫داهێن���ان‌و به‌رهه‌م���ی‌ تازه‌ له‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫بواره‌كانی‌ ژیاندا مس���ۆگه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫خاوه‌ن دیدێك ‌ی رۆش���نن له‌په‌یڕه‌و كردن ‌ی‬ ‫خوێندنێكی‌ هاوچه‌رخ و باشترین پالن‌و‬ ‫زۆرتری���ن بودجه‌ی‌ واڵت ده‌خه‌نه‌ خزمه‌ت‬ ‫ئه‌م ب���واره‌‪ ،‬به‌مه‌ش هه‌مو ئ���ه‌و تواناو‬ ‫وزه‌و به‌هره‌ شاراوه‌یه‌ی‌ له‌ناخ‌و جه‌سته‌ ‌ی‬ ‫مرۆڤدای ‌ه ده‌رده‌هێن���ن‌و ده‌یخه‌نه‌ كار بۆ‬ ‫داهێنان‌و تازه‌گ���ه‌ری‌‪ ،‬له‌پێناو ‌ی خزمه‌ت‬ ‫به‌مرۆڤایه‌تی‌‌و دنیایه‌كی‌ باشتر بۆ ژیان‪.‬‬ ‫ئه‌و حكوم ‌هت‌و س���ه‌ركردانه‌ ‌ی به‌چاو‬ ‫نیه‌ت���ی‌ دڵس���ۆزی‌‌و خۆشه‌ویس���تییه‌و‌ه‬ ‫سه‌یری‌ میلله‌ته‌كه‌یان ده‌كه‌ن‌و له‌هه‌وڵ ‌ی‬ ‫پێشكه‌وتنی‌ نیش���تیمانه‌كه‌یان دان‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫له‌ده‌روازه‌ ‌ی ئه‌م ب���واره‌و‌ه هه‌نگاو به‌ره‌و‬ ‫پێ���ش كه‌وت���ن‌و ژیانێكی‌ ن���وێ ده‌نێن‌و‬ ‫س���ه‌روه‌رییه‌كی‌ مێژوی���ی‌ ب���ۆ خۆیان‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌یان تۆمار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ر حكوم ‌هت‌و ده‌سه‌اڵتێك ك ‌ه هه‌ست‬ ‫به‌ به‌رپرس���یاریه‌ت ‌ی بكات‌و به‌په‌رۆش‌و‬ ‫دڵس���ۆز بێت بۆ گه‌له‌كه‌ی‌‪ ،‬پێشكه‌وتن‌و‬ ‫به‌خته‌وه‌ری له‌سه‌ره‌كیترین كارنامه‌كان ‌ی‬ ‫دا ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌م���ه‌ش گونجاوتری���ن‬ ‫سیس���ته‌می‌ پ���ه‌روه‌رده‌و فێركردن��� ‌ی‬ ‫هاوچ���ه‌رخ‌و س���ه‌رده‌میان ‌ه له‌پرۆس���ه‌ ‌ی‬ ‫خوێندندا به‌رجه‌سته‌ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌دوا ‌ی ‪ 25‬ساڵ له‌ده‌سه‌اڵت ‌ی خۆماڵ ‌ی‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪ ،‬پرۆسه‌ی‌ خوێندن‬ ‫له‌چ ئاس���تێك دایه‌؟ حكومه‌ت‌و به‌رپرس ‌ه‬ ‫بااڵكان���ی‌ ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ بۆ ئ���ه‌م بوار‌ه‬ ‫چیان ك���رد؟ ش���اره‌زایان‌و خه‌مخۆرانی‌‬ ‫ب���واری‌ په‌روه‌رده‌ و فێرك���ردن چ پالن‌و‬ ‫به‌رنامه‌یه‌كیان داڕش���ت بۆ ئه‌م سێكته‌ر‌ه‬ ‫گرنگه‌؟ به‌رهه‌م ‌ی خوێندن دوای‌ تێپه‌ڕبون ‌ی‬ ‫‪ 25‬س���اڵ چ���ی‌ ب���و؟ واڵت‌و كۆمه‌ڵگا ‌ی‬ ‫كوردی‌ به‌كام ئاڕاسته‌دا بردو كه‌سایه‌ت ‌ی‬ ‫تاكی‌ كورد له‌م هه‌رێمه‌ له‌چ ئاستێكدایه‌؟‬ ‫گه‌ش���ه‌ی‌ ئاب���وری‌‌و بوژان���ه‌وه‌ ‌ی كه‌رت ‌ی‬ ‫كش���توكاڵ‌و پیشه‌س���ازی‌‌و گه‌شتوگوزار‬ ‫به‌ك���وێ گه‌یش���ت؟ پراكتیزه‌بونی‌ ژیان ‌ی‬ ‫دیموكراس���ی‌‌و س���ه‌روه‌ری‌ یاس���ا ل���ه‌چ‬ ‫دۆخێكدایه‌؟‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌م هه‌م���و س���اڵ ‌ه خوێندن‌و‬ ‫دام���وده‌زگا په‌روه‌رده‌یی���ه‌كان هی���چ‬ ‫به‌رهه‌مێكی‌ ئه‌وتۆیان نه‌بو‪ ،‬بۆ هه‌نگاونان‌و‬ ‫گۆڕان���كاری‌ ریش���ه‌یی‌ به‌ئاڕاس���ته‌ ‌ی‬ ‫پێش���كه‌وتن ‌ی كۆمه‌ڵگای‌ ك���وردی‌‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌به‌ڕێكردن‌و كات به‌فیڕۆدان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی ئێس���تا ده‌گوزه‌رێت سه‌باره‌ت‬ ‫به‌پرۆس���ه‌ی‌ خوێن���دن له‌سیس���ته‌م ‌ی‬ ‫به‌ڕێكردن���ه‌وه‌ گ���ۆڕاوه‌ بۆ سیس���ته‌م ‌ی‬ ‫له‌ك���ۆڵ كردنه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م���ه‌ جارێك ‌ی تر‬ ‫مه‌ترس���ییه‌ك ‌ی گه‌وره‌تره‌ به‌ئاڕاس���ته‌ ‌ی‬ ‫ڕێگر ‌ی له‌ڕه‌وتی‌ پێش���كه‌وتن ‌ی كۆمه‌ڵگاو‬ ‫ب���ۆ چه‌ندین س���اڵ كۆمه‌ڵ���گای‌ كوردی‌‬ ‫له‌قۆناغی وه‌س���تان‌و متب���ون دا ده‌بێت‌و‬ ‫باجه‌كه‌شی‌ نه‌وه‌ی‌ داهاتو ده‌یدات‪.‬‬ ‫گه‌ر ژی���ان له‌م واڵته‌دا به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫گوزه‌رب���كات‌و له‌م دۆخه‌چه‌قبه‌س���توه‌دا‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌و پرۆس���ه‌ی‌ خوێن���دن به‌م‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه بڕوات‪ ،‬ئه‌وا ئاین���ده‌ ‌ی نه‌وه‌ ‌ی‬ ‫داهات���و ل���ه‌م واڵت���ه‌دا دواكه‌وتویی‌‌و‬ ‫نه‌زانین‌و ناهۆش���یاری‌ ده‌بێت‪ ،‬یاخی‌ بون‬ ‫له‌نیش���تمان‌و نه‌ت���ه‌وه‌و ش���كان ‌ی ئیراد‌ه‬ ‫به‌شێك ده‌بێت له‌شوناسی‌‌و توندوتیژی‌‌و‬ ‫ده‌مارگی���ری‌‌و ناته‌ندروس���ت ‌ی ده‌بێت��� ‌ه‬ ‫خه‌سڵه‌تێك له‌كه‌سایه‌تی‌ تاك ‌ی كۆمه‌ڵگا ‌ی‬ ‫كوردی‌‪.‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و به‌رپرس���ان ‌ی ئه‌م‬ ‫واڵته‌ هیچ ش���تێك نابێت ش���اناز ‌ی پێو‌ه‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئۆباڵ��� ‌ی دواكه‌وتوی ‌ی میلله‌تێك‌و‬ ‫چاره‌نوسی‌ نادیار ‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك ئه‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆیان‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫‪19‬‬

‫نوێرتین هه‌واڵ ‪ ...‬زۆرترین زانیاری‬

‫سه‌رۆك‌و گه‌ل‬ ‫ش���یاوتربێت ب���ۆ ئاماژه‌نوم���ا ئاخ���ر‬ ‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‬ ‫ی زیاتردا‬ ‫رۆمه‌نیگ ‌ه له‌پێناوی‌ ده‌سكه‌وت ‌‬ ‫ێ‬ ‫بۆ ئه‌ڵمانه‌كان له‌بواری‌ وه‌رزش���ا‪ ،‬م ‌‬ ‫‪1‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ پێش هه‌م���و كوردێك له‌گه‌ل ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و مێیه‌ی‌ هیتله‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرداری‌ به‌گه‌لی‌ ئه‌ڵمانیاو‌ه ‌‬ ‫ی به‌زۆر ‌‬ ‫مێی‌ خس���توه‌ته‌ پێش گه‌ل���ه‌وه‌و ناو ‌‬ ‫"مێگ���ه‌ل"ی‌ داهێن���اوه‌‪ ،‬دواتریش ئه‌و نوساند‪.‬‬ ‫ێ بۆ گه‌له‌كانیان‬ ‫ی م‌‬ ‫ئه‌و س���ه‌رۆكانه‌ ‌‬ ‫زاراوه‌یه‌ براوه‌ت ‌ه نێو واری‌ سیاسه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌رگیز مه‌به‌ستی‌ مێینه‌یی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬جا زی���اد ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وانه‌ جگ���ه‌ له‌و‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫ێ هه‌ن‌و له‌مێگه‌لیشدا‪ ،‬نه‌خۆش���ن‪ ،‬پی���او ‌‬ ‫خۆ له‌گه‌لدا نێرو م ‌‬ ‫مێگه‌ل ‌ه مه‌ڕ‪ ،‬به‌رانیش هه‌ن‪ ،‬وه‌ك چۆن به‌ڕێوه‌ب���ردن نین‪ ،‬ئه‌وان پێویس���تیان‬ ‫ی ده‌رونی‌‌و‬ ‫ێ ه���ه‌ن " گاڕان به‌وه‌یه‌ ببرێنه‌ نه‌خۆشخان ‌ه ‌‬ ‫له‌گاڕانیش���دا نێرو م ‌‬ ‫گاگه‌لیش���ی‌ پێده‌گوترێ‌‪،‬ل���ه‌ كاتێكدا له‌ژێ���ر چاودێری���دا بن‪ ،‬چ���ۆن ده‌بێت‬ ‫ێ‬ ‫ی نێرو س���ه‌ركرده‌و س���ه‌رۆك بگات ‌ه ئاس���ت ‌‬ ‫گا ب���ۆ نێ���ره‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم گاڕان ه ‌‬ ‫مێشه‌" كه‌وات ‌ه له‌وێدا زیاتر ئاماژه‌دان ‌ه كه‌س له‌خ���ۆی‌ به‌ش���یاوتر نه‌زانێ‌ بۆ‬ ‫ی خه‌ڵ���ك‪ ،‬یان‬ ‫ی كردن��� ‌‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫به‌ س���ه‌ركه‌چی‌‌و مل���دان وه‌ك ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سروش���تی‌ مه‌ڕ وای���ه‌و وه‌ك بزن نیه‌‪ ،‬الیوابێت ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و نه‌بێ‌ ئه‌و گه‌ل ‌ه ‌‬ ‫ێ به‌خشیو‌ه گورگ‬ ‫ی پ‌‬ ‫بزن چاوقایم‌و به‌هه‌ڵپه‌و بێده‌ربه‌س���ته‌و ئه‌و پێشگری‌ مێ ‌‬ ‫ركه‌و ت���ه‌الن‌و هه‌ڵدێ���ر نازانێ‌‌و هه‌مو ده‌یخوات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی حوكمڕان ‌‬ ‫سه‌دام حوس���ێن له‌ژیان ‌‬ ‫ی س���ه‌خت ده‌كات ‌ه رێ‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫شوێنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه ‌‬ ‫ێ "بزنه‌ڕێ‌" خۆی���دا له‌عێ���راق مێیه‌ك ‌‬ ‫ی س���ه‌خت ده‌گوتر ‌‬ ‫به‌رێگا ‌‬ ‫ی گه‌له‌وه‌‪ ،‬ئه‌و جگ ‌ه‬ ‫مه‌ڕ یاخیب���ون نازانێ‌‪،‬خول ده‌خوات‌و خستبو‌ه پێش ناو ‌‬ ‫ی ناونراو‌ه مێگه‌ل له‌خۆی‌ هه‌مو خه‌ڵكی‌ عێراقی‌ به‌مێگه‌ل‬ ‫ملده‌دات‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ملدان‌وبه‌چۆك���دا هاتن���ه‌و‌ه هاتوه‌‪ ،‬ده‌زانی‌‪ ،‬ده‌یویست هه‌مویان مل بده‌ن‌و‬ ‫ی باش‌و ده‌س���ت له‌س���ه‌ر س���نگ له‌به‌رده‌میا‬ ‫س���ه‌رۆك ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌رۆكێك ‌‬ ‫ێ گه‌ل بكات ‌ه گه‌ل‌و بوه‌س���تن‪ ،‬به‌بڕوای‌ سه‌دام ئه‌م مێگه‌ل ‌ه‬ ‫كارام ‌ه بێت ده‌توان ‌‬ ‫ی ئه‌و هیچ نه‌بون‪،‬‬ ‫ی بداتێ‌‪ ،‬گه‌رنا گه‌ل ده‌بن ‌ه پێشهاتنه‌ سه‌ركورس ‌‬ ‫ئازایه‌تی‌ بزن ‌‬ ‫م���ه‌ڕو ملی‌ مێگه‌لی‌ ده‌گ���رن‪ ،‬ماندێلال چ نه‌خۆش���ی‌‌و كاره‌س���اتێكه‌ سه‌رۆك‬ ‫ی ده‌روێش‌و هاله‌و قه‌ڵه‌م به‌ده‌ست دروست‬ ‫ی ئ���ه‌و س���ه‌رۆكانه‌یه‌ كه‌ گه‌ل ‌‬ ‫نمون ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بكات بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و پیرۆز بكه‌ن‌و وا ‌‬ ‫دروستكرد نه‌ك مێگه‌ل‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رۆكانه‌ی‌ گه‌ل دروست ده‌كه‌ن نیشانبده‌ن پێش ئه‌و گه‌ل هیچ نه‌بوه‌و‬ ‫ی به‌خۆی���ان بده‌ن نه‌ك توانای‌ هیچی‌ نه‌بوه‌‪ ،‬راستیه‌كه‌ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ێ قوربان ‌‬ ‫ده‌ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌گ���ه‌ل‪ ،‬هیتله‌ر هه‌رچ���ی‌ بوبێ‌‪ ،‬ئازاو كه‌ به‌غدای‌ پێش سه‌دام زۆر له‌به‌غدا ‌‬ ‫ی سه‌رده‌می‌ سه‌دام‌و دوای‌ سه‌دام باشتر‬ ‫نازانم چی‌‌و چی‌‪ ،‬ئه‌و سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ بو‪.‬‬ ‫ی ده‌س���تبگر ‌‬ ‫ك ‌ه ده‌یتوانی‌ ب ‌ه ئاش���ت ‌‬ ‫كاتێ‌ سه‌رۆك گه‌ل ده‌كات به‌مێگه‌ل‪،‬‬ ‫به‌س���ه‌ر زۆرب��� ‌هی‌ ئه‌وروپ���ادا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ده‌بێ‌ ئه‌و س���ه‌رۆكه‌ یان ببرێ‌ بۆ‬ ‫ی ئید ‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ كوشنده‌ی‌ كرد‪ ،‬با دنیاش ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌ی‌ ده‌رونی‌‪ ،‬یاخود ببرێت ‌ه‬ ‫خستبێته‌ ژێر پێوه‌‪ ،‬له‌دواجاردا گه‌لێك ‌‬ ‫ی ده‌روننادروس���تان "شێتخانه‌"‬ ‫ی وه‌ك مێگه‌ل شوێن ‌‬ ‫خاوه‌ن ژیارو شارستانیه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌م جۆر‌ه‬ ‫خست ‌ه به‌رده‌س���ت نه‌یاره‌كانی‌ خۆی‌‪ ،‬یه‌ك���ێ‌ له‌هه‌ر‌ه كێش���ه‌كان ‌‬ ‫هیتل���ه‌ر ه���ه‌ر دیكتات���ۆر نه‌بو به‌س‪ ،‬سه‌رۆكان ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ له‌ڕوی‌ ده‌رونیه‌و‌ه‬ ‫ی س���ه‌یر ده‌بن‌و خۆیان‬ ‫ی گ���ه‌وره‌ش بوه‌ بۆ توشی‌ دۆخێك ‌‬ ‫ئ���ه‌و نه‌فره‌تیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌جۆرێ���ك لێده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬ك��� ‌ه ئید ‌‬ ‫ی شكس���ت ‌‬ ‫ێ له‌دوا ‌‬ ‫گه‌لی‌ ئه‌ڵمانیا كات ‌‬ ‫ی پێیانوای ‌ه ئه‌وان خ���ودان‪ ،‬خۆ به‌خودا‬ ‫جه‌نگ مێیه‌كی‌ خس���ت ‌ه به‌رده‌م گه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردن‪ ،‬بۆ ئه‌م���كاره‌ش س���وپایه‌ك ‌‬ ‫ئه‌ڵمانی‌‪ ،‬خۆ له‌ئه‌ڵمانیا وه‌رزشكارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك رۆمه‌نیگ ‌ه ده‌ش���ێ‌ زۆر له‌هیتله‌ر گ���ه‌وره‌ی‌ ده‌وروبه‌ری���ان له‌خه‌ڵك��� ‌‬

‫هه‌م���ه‌كار ده‌خه‌ن ‌ه گه‌ڕ‪ ،‬ئه‌و خه‌ڵكه‌ش‬ ‫كاریان بۆ س���ه‌رۆك هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ "ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌ خ���ودا كردن"‪،‬س���ه‌رۆك هه‌رچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ه‌واو ال ‌‬ ‫بڵ���ێ‌ راس���ته‌‪ ،‬هه‌قیقه‌ت ‌‬ ‫ئه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ئه‌وه‌ن���ده‌ ده‌وترێته‌وه‌‪ ،‬تا‬ ‫س���ه‌رۆك دڵنیا ده‌بێ‌ له‌و‌هی‌ ئیتر ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ڕاس���تیه‌كه‌یه‌‪ ،‬هه‌مو ئه‌و سه‌رۆكانه‌ ‌‬ ‫مێگه‌لی���ان دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫خۆی���ان لێگۆڕاو‌ه ته‌نان���ه‌ت له‌به‌رده‌م‬ ‫ئاوێنه‌ش���دا خۆی���ان وه‌ك خۆی���ان‬ ‫نه‌بینن‪ ،‬ئه‌وان پێیانوایه‌ ئه‌گه‌ر ئاوێن ‌ه‬ ‫ئه‌وان وه‌ك خۆیان نیش���انبدات كه‌وات ‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌ درۆده‌كات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ تێكچون��� ‌ه‬ ‫ێ ئه‌وان‬ ‫ده‌رونیه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬ئاوێن��� ‌ه ده‌ب��� ‌‬ ‫له‌مرۆڤ گه‌وره‌ترو زیاتر نیشان بدات‪،‬‬ ‫خه‌ڵكه‌كه‌ش ئه‌وه‌ ده‌ڵێنه‌وه‌‪ ،‬قوربان تۆ‬ ‫گه‌وره‌و كارسازی‌‪ ،‬تۆ تواناو تینی‌‪ ،‬تۆ‬ ‫ێ‬ ‫ی یه‌ك ‌‬ ‫ی من گوێم له‌په‌یام ‌‬ ‫له‌ئێم ‌ه زیاتر ‌‬ ‫له‌ئه‌ندامانی‌ مێگه‌ل بو‪ ،‬له‌ش���وێنێكدا‬ ‫ی ب���ه‌رز گوت���ی‌ " بۆ من‬ ‫زۆر به‌ده‌نگ��� ‌‬ ‫ی تر نا"‬ ‫س���ه‌رۆك خودای���ه‌و خودایه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌ڵمانیه‌كان‬ ‫ی له‌بر ‌‬ ‫هه‌ر ئ���ه‌و جه‌هله‌ ‌‬ ‫ی هیگڵ" یان هه‌ر سیاس���ی‌‌و‬ ‫بڵێن "ها ‌‬ ‫ی تر ده‌یانگوت‬ ‫رۆشنبیرو فه‌یله‌سوفێك ‌‬ ‫"های‌ هیتله‌ر"‪.‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ ئه‌و س���ه‌رۆكانه‌ی‌ مێگه‌ل‬ ‫دروس���تده‌كه‌ن‪ ،‬پێویستیان به‌هوتاف‌و‬ ‫ی خه‌ڵك‬ ‫چه‌پڵه‌و س���ه‌ماو چه‌مان���ه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆی���ان‪ ،‬ئه‌و س���ه‌رۆكانه‌ی‌ گه‌ل‬ ‫دروست ده‌كه‌ن‪ ،‬رێگه‌ به‌و جۆره‌ كاران ‌ه‬ ‫ی هه‌مو ئه‌وكاران ‌ه‬ ‫ناده‌ن‪ ،‬له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی په‌ره‌ پێده‌ده‌ن‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌ه‬ ‫كۆیالیه‌ت ‌‬ ‫ێ به‌رده‌وام‬ ‫مێگه‌ل خوڵقێنه‌كان ده‌یانه‌و ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك گۆران���ی‌ به‌بااڵیان���دا بڵێت‌و‬ ‫چه‌پڵه‌یان ب���ۆ لێبدا‪ ،‬ته‌نانه‌ت حه‌زیان‬ ‫ێ‬ ‫له‌وه‌ی ‌ه هه‌مو ش���تێ‌ ب ‌ه ناویانه‌وه‌ بكر ‌‬ ‫وه‌ك كاتژمێ���ر‪ ،‬مۆبای���ل‪ ،‬ئۆتۆمبیل‌و‬ ‫ێ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫هتد‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌یانه‌و ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن ببێت��� ‌ه مۆدیل‪ ،‬وه‌ك‬ ‫له‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫چاكه‌ت‌و پانتۆڵی‌ هیتله‌ری‌ یان بۆ نمون ‌ه‬ ‫ی سه‌دامی‌‪ ،‬ئه‌وان به‌جۆرێ‌ گه‌ل‬ ‫مۆبایل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راس���ت ‌‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫ده‌گه‌وجێن���ن‪ ،‬كه‌ ئید ‌‬ ‫ش���ته‌كان ون ده‌كه‌ن‌و ناوی‌ سه‌ركرده‌و‬ ‫سه‌رۆكه‌كان له‌شته‌كان ده‌نرێن‪.‬‬ ‫ی دیموكراسیدا هه‌رگیز سه‌رۆك‬ ‫له‌دنیا ‌‬

‫له‌دنیا ‌ی دیموكراسیدا‬ ‫هه‌رگیز سه‌رۆك‬ ‫خۆی‌ لێناگۆڕێ‌‌و‬ ‫توشی‌ نه‌خۆش ‌ی‬ ‫"خۆ به‌خودا كردن"‬ ‫نابێ‌‪ ،‬له‌دیموكراسیدا‬ ‫سه‌رۆك‬ ‫فه‌رمانبه‌رێك ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌و ئه‌رك ‌ی‬ ‫له‌وانیتر زیاتره‬ ‫ی نه‌خۆشی‌ "خۆ‬ ‫ی لێناگۆڕێ‌‌و توش ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫به‌خودا كردن" نابێ‌‪ ،‬له‌دیموكراس���یدا‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆك فه‌رمانبه‌رێكی‌ ده‌وڵه‌ته‌و ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وانیتر زیاتره‌‪ ،‬ئه‌رك‌و به‌رپرسیاریه‌ت ‌‬ ‫ی نادیموكراسیدا‪ ،‬له‌دنیا‬ ‫پێكه‌و‌ه له‌دنیا ‌‬ ‫تاریكه‌كاندا‪ ،‬له‌و دنیایه‌دا ك ‌ه س���ه‌رۆك‬ ‫ی‬ ‫ده‌گاته‌ ئه‌وب���اوه‌ڕ‌هی‌ ئ���ه‌و دیاریه‌ك ‌‬ ‫ێ ئه‌رك‬ ‫ئاس���مانیه‌ بۆ میلل���ه‌ت‌و هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ كه‌س���ی‌ ت���ر بۆ ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ئ���ه‌و نه‌ب ‌‬ ‫به‌ڕێ���وه‌ ناچێ‌‪ ،‬له‌و دنیایه‌دا س���ه‌رۆك‬

‫توركیا لەسفرەوە بۆ فرە کێشە‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئەمانەی‌ س����ەرەوە تێزێکی‌ تیۆری‌ بو وەک‬ ‫باسمان کرد لەکاتێکدا نوسۆان کە پارتەکەی‌‬ ‫داود ئۆغل����و نەگەیش����تبو بەدەس����ەاڵت‪ ،‬با‬ ‫بزانین کە داود ئۆغلو و ئاکپارتی‌ دەس����ەاڵت‬ ‫وەردەگرن کۆس����پی‌ بەردەم ئ����ەو بەرنامەیە‬ ‫چ����ی‌ دەبێت‪ ،‬بۆچی‌ داودئۆغلو لەبری ئەوەی‌‬ ‫پێداگی����ری‌ لەس����ەر جێبەجیکردنیان بکات‬ ‫دەست دەکێشێتەوەو کۆڵ دەدات؟‬ ‫راستە لەروی‌ تیوریەوە داودئۆغلو بەرنامەی‌‬ ‫چارەس����ەری‌ کێش����ەکانی‌ تورکیای‌ هەبوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێس����تا کە خەریکە هێ����واش هێواش‬ ‫زانیاریەکان ئاشکرا دەبن گەورەترین کۆسپ‬ ‫لەبەردەم چارەسەری‌ کێشەکانی‌ تورکیا‪ ،‬یان‬ ‫بڵێین بەپراکتیککردنی‌ ئەو تێزو بەرنامەیەی‌‬ ‫داود ئۆغلو خودی‌ س����ەرۆک کۆماری‌ تورکیاو‬ ‫هاوڕێ����ی‌ نزیکی‌ داودئۆغل����و‪ ،‬رەجەب تەیب‬ ‫ئەردۆغان بوە‪ ،‬کە لەو رۆژەی‌ پۆستی‌ سەرۆک‬ ‫کۆماری‌ وەرگرتوە کەوتۆتە ملمالنێ لەگەڵی‌‪،‬‬ ‫ئاشکراشە کە ملمالنێی‌ ئەردۆعان‪-‬داودئۆغلو‬ ‫لەسەر هەیمەنەو دەسەاڵتە لەحکومەت‌و لەناو‬ ‫حزبدا‪.‬‬ ‫ه����ەر بۆیەش����ە دواب����ەدوای‌ بڕی����اری‌‬ ‫دەستکێش����انەوەی‌ داودئۆغلو ئێس����تا لەنێو‬ ‫میدیاکان����ی‌ تورکی����ا باس لەوێس����تگەکانی‌‬ ‫ملمالنێی‌ ئ����ەو دو کەس����ە دەکرێت‌و زۆرێک‬ ‫لەچاودێرانی����ش وای‌ دەبین����ن کە لەش����ەش‬ ‫وێس����تگەی‌ زۆر گرنگ هەریەک لەئەردۆعان‪-‬‬ ‫داودئۆغل����و ناک����ۆک بون‌و س����ەرەنجام هەر‬

‫هەمویان بەقازانجی‌ ئەردۆغان ش����کاوەتەوە‬ ‫ک����ە ئەمەش����یان وای‌ لەداود ئۆغل����و کردوە‬ ‫ک����ە ئیدی‌ ت����ەواو بێهیوا بێ����ت لەئاکپارتی‌‌و‬ ‫دەسەاڵتی‌ سەرۆک وەزیرانی‌ تورکیاو بڕیاری‌‬ ‫دەستکێشانەوە بدات‪.‬‬ ‫کێشەی‌ ئەو دو بەرپرسەی‌ بااڵیەی‌ ئاکپارتی‌‬ ‫هەمیشە وەک کێشەی‌ ناوخۆیی هەر حزبێک‬ ‫زۆر بون بەاڵم لەو وێستگانە زۆرترین ناکۆکی‌‬ ‫ئەردۆعان‪ -‬داودئۆغلو بەدیارکەوتون‪.‬‬ ‫ س����ەردەمی‌ دەستنیش����انکردن ‌ی‬‫کاندیدەکان����ی‌ هەڵبژاردنی‌ پەرلەمانی‌ حەوتی‌‬ ‫حوزەیران����ی‌ ‪ ،٢٠١٥‬خاڵی‌ ه����ەرە ناکۆکیش‬ ‫لەس����ەر کاندیدکردن‌و کاندید نەکردنی‌ بوڵند‬ ‫ئارنج سەرۆکی‌ دەزگای‌ هەواڵگری‌ (میت) کە‬ ‫ئەو ناکۆکیە بەقازانجی‌ ئەردۆغان شکایەوەو‬ ‫دواتریش ناوبراو بەهۆی‌ ئەو ناکۆکیە لەگەڵ‬ ‫عەبدولاڵ گول سەرۆکی‌ کۆماری‌ پێشو و چەند‬ ‫بەرپرسێکی‌ تر لەئەکەپە دورکەتنەوە‪.‬‬ ‫_ جیاوازی‌ لەسەر رێکەوتنامەی‌ کۆشکی‌‬ ‫دۆڵمە باخچە‪ ،‬ئەو رێکەوتنامەی‌ کە لەس����ەر‬ ‫دە خاڵ رێکەوتنام����ە لەنێوان حکومەتەکەی‌‬ ‫داودئۆغلو و هەدەپە (‪ )HDP‬بەنوێنەرایەتی‌‬ ‫ئیمرالی‌ واژۆکرا‪ ،‬بەاڵم ئێس����تا دەردەکەوێت‬ ‫کە ئەردۆغان ه����ەر زو دژ بەو رێکەوتنامەیە‬ ‫وستاوەتەوەو کاری‌ پێنەکردوە‪.‬‬ ‫‪ -‬جیاوازیەکان لەسەر پێکهێنانی‌ حکومەتی‌‬

‫ئیئتالفی‌‪ ،‬دوای‌ هەڵبژاردنی‌ حەوتی‌ حوزەیران‬ ‫کاتێ����ک داودئۆغلو بۆ پێکهێنان����ی‌ کابینە ‌ی‬ ‫ت����ازە رادەس����پێردرێت ئەو بەج����دی‌ کار بۆ‬ ‫پێکهێنان����ی‌ کابینەی‌ ئیئتالفی‌ دەکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫چونک����ە لەبەرنامەی‌ ئەردۆغ����ان هەڵبژاردنی‌‬ ‫پێشوەختە هەبو شکست ‌ی بەهەوڵەکانی‌ داود‬ ‫ئۆغلو ب����ۆ پێکهێنانی‌ حکومەت����ی‌ ئیئتالفی‌‬ ‫هێناو هەڵبژاردنی‌ دوبارە کردەوە‪.‬‬ ‫ لەو چەند س����اڵەی‌ دەس����ەاڵتی‌ ئەکەپە‬‫سیس����تەمی‌ سیاس����ی‌ خاڵێکی‌ هەر ناکۆکی‌‬ ‫ئەردۆعان‪ -‬داودئۆغلو بوە‪ ،‬چونکە ئەردۆغان‬ ‫خوازیار بوە لەرێگەی‌ گۆڕینی‌ سیستەمی‌ وەاڵت‬ ‫لەپەرلەمانیەوە بۆ سیس����تەمی‌ سەرۆکایەتی‌‬ ‫دەس����ەاڵتی‌ س����ەرۆک وەزیران کەمبکاتەوەو‬ ‫بۆخ����ۆی‌ وەک س����ەرۆک کۆم����ار هەیمەن����ە‬ ‫بکات ک����ە بەر لەگۆڕینی‌ ئەو سیس����تەمەش‬ ‫لەپراکتیکدا هەروایکردو هیچ دەسەاڵتێکی‌ بۆ‬ ‫سەرۆک وەزیران نەهێشتبوەوە‪.‬‬ ‫‬‫ وێستگەی‌ ناکۆکی‌ ئەردۆعان‪ -‬داودئۆغلو‬‫بریت����ی‌ ب����و لەکات����ی‌ دەستنیش����انکردنی‌‬ ‫سەرکرادیەتی‌ تازەی‌ پارتی‌ دادوگەشەپێدان‬ ‫کە (‪ )٥٠‬ئەندامی‌ سەرەکی‌‌و (‪ )٢٥‬ئەندامیش‬ ‫یەدەک����ن لەنێو ئەو کەس����انەش کە زۆرترین‬ ‫ناکۆکی‌ لەس����ەر بو (بن عەلی‌ یلدرم) بو کە‬ ‫ئەردۆغان بەهۆی‌ نزیکی‌ لەخۆی‌ دەیویس����ت‬ ‫بیس����ەپێنێت‌و داودئۆغل����وش رەتیدەکردەوە‬ ‫کەچی‌ هەر ئەوەی‌ یەکەم سەرکەوت‪.‬‬

‫هه‌مو خه‌ڵك به‌ره‌عی ‌هت‌و به‌رده‌س���ت‌و‬ ‫ی ده‌بینێ‌‌و‬ ‫ی به‌رده‌می‌ خۆ ‌‬ ‫الره‌ خ���وار ‌‬ ‫ی ده‌نوس���ن "ئه‌گه‌ر‬ ‫توتیه‌كانیش���ی‌ بۆ ‌‬ ‫س���ه‌رۆك نه‌بێ‌ خه‌ونه‌كان نایه‌ن ‌ه دی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌رۆك نه‌بێ‌ ئێمه‌ رۆژه‌كانمان‬ ‫ێ ده‌كه‌ین" ره‌عیه‌ت‬ ‫له‌تاریكه‌شه‌ودا به‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان بیر ده‌چێ���ت‌و وێن ‌ه ‌‬ ‫وێن���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌ده‌ن‬ ‫ی ئه‌و هه‌ڵده‌واسن‪ ،‬وێنه‌ ‌‬ ‫گه‌وره‌ ‌‬ ‫له‌دارو دیوارو تیش���ێتو ئ���ااڵو كتێبو‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ویش به‌و‌ه خه‌نی‌ ده‌بێ‌‪ ،‬ئه‌و به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشیه‌كه‌یه‌وه‌ هه‌مو ئه‌و هه‌نگاوان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵك به‌جۆرێك له‌پێویس���تی‌‌و ئه‌رك ‌‬ ‫سه‌رش���انی‌ گه‌ل‪ ،‬ئه‌و‌هی‌ ك ‌ه "مێیه‌كی‌"‬ ‫خستوه‌ته‌ پێش ناوه‌كه‌یه‌و‌ه ده‌زانێ‌‪.‬‬ ‫له‌بارودۆخی‌ ئاوادا س���ه‌رۆك ده‌گات ‌ه‬ ‫هه‌ندێ‌ بڕوای‌ س���ه‌یر بۆ نمونه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی نه‌كات ته‌واو نابێ‌‪،‬‬ ‫كارێك ئه‌و ته‌واو ‌‬ ‫ی دنیا‬ ‫ێ هه‌مو بڕن���ده‌و دڕند‌ه ‌‬ ‫ئه‌و نه‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌ن به‌سه‌ر نیشتمانداو ته‌فروتونا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و وای‌ لێدێت‪ ،‬له‌خاڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پش���كنین‌و پارك���ه‌كان‌و به‌ره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی جه‌نگی���ش وێن��� ‌ه ‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌ ‌‬ ‫داده‌ن���ێ‌‪ ،‬به‌و باوه‌ڕه‌و‌هی‌ كه‌ بونی‌ ئه‌و‬ ‫وێنه‌ی��� ‌ه هێزو تینوتوانا ده‌به‌خش���ێت ‌ه‬ ‫هاونیشتمانیانی‌ ئازیز‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ی به‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبه‌ت ماندێل�ل�اش ده‌یتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ش���ێ‌ بۆ ‌‬ ‫رازی‌ بێت خه‌ڵك هه‌رچ ‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وده‌م چ���ۆن ده‌چو‌ه‬ ‫دیرۆك���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و پی���اوه‌ ته‌نانه‌ت له‌و‬ ‫پۆلیس���انه‌ش خۆش بو ك ‌ه ‪ 25‬س���اڵ‬ ‫ی‬ ‫ئازاریان دا نه‌ك لێیان خۆش بو مه‌رج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێخۆش���بونێك ‌‬ ‫ئه‌و ب���ۆ حوكمڕان��� ‌‬ ‫ئاكاریان���ه‌ ب���و له‌س���ته‌مكاری‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی تر‬ ‫ی رون ‌ه ده‌ش���ێ‌ جۆرێك ‌‬ ‫نمونه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌لێخۆش بون ده‌رهه‌ق به‌س���ته‌مكار ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی بێت‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ راس���ت ‌‬ ‫دادوه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكه‌یه‌ دادوه‌ری‌‌و لێبورده‌ی��� ‌‬ ‫ی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ی پێ��� ‌‬ ‫باڵوبكات���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ڕوا ‌‬ ‫ی ب���ۆ بكات‪،‬له‌بری‌ ماس���تاوچی‌‌و‬ ‫كار ‌‬ ‫به‌شان‌وبااڵهه‌ڵده‌ر‪ ،‬ده‌سته‌ی‌ ئاقڵمه‌ندان‬ ‫ی‬ ‫له‌پش���تیه‌وه‌ بن‪ ،‬ئاقڵمه‌ندان رێنمای ‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌قس��� ‌هی‌ ئاقڵمه‌ن���دان بكات‪،‬‬ ‫نه‌ك به‌قس��� ‌هی‌ ئه‌و نوسه‌ر‌هی‌ هه‌رگیز‬

‫ی نیشان نادات‪،‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫وێن ‌ه راس���تیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئێمه‌دا‬ ‫ێ نوس���ه‌ر له‌دنیا ‌‬ ‫ئاخر هه‌ند ‌‬ ‫وێنه‌ی���ه‌ك بۆ س���ه‌رۆك ده‌كێش���ن ك ‌ه‬ ‫ی خۆی‌ نیه‌‪ ،‬وێنه‌یه‌ك ‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌رگیز وێنه‌ ‌‬ ‫تێیدا سه‌رۆك شێوێنراوه‌‪ ،‬تێیدا هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌كی‌ س���ه‌رۆك كراوه‌ت ‌ه كارێك ‌‬ ‫ێ نوس���ه‌رۆكه‌یه‌ك‪ ،‬یان‬ ‫خودای���ی‌‪ ،‬كات ‌‬ ‫شاعیرۆكه‌یه‌ك به‌سه‌دامی‌ ده‌گوت" تۆ‬ ‫مانگی‌‪ ،‬تۆ ئه‌س���تێر‌هی‌‪ ،‬تۆ ئاسمانی‌"‬ ‫ئیدی‌ س���ه‌دام به‌ده‌م بزه‌یه‌كی‌ كاڵه‌و‌ه‬ ‫ی بۆ لێده‌دا ئه‌و ده‌م س���ه‌دام‬ ‫چه‌پڵ���ه‌ ‌‬ ‫ی م���رۆڤ له‌به‌رده‌میدا‬ ‫ی بینین��� ‌‬ ‫له‌ب���ر ‌‬ ‫ی ده‌بینی‌‪ ،‬ئ ‌هی‌ ئه‌و نه‌یگوت‬ ‫مه‌ڕومااڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫تا من نه‌بوم ئێوه‌ پێ په‌تی‌‌و ده‌شته‌ك ‌‬ ‫بون‪ ،‬ئاخر به‌غدایه‌ك هه‌زار ساڵ زیاتر‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌دام ش���ار بوبێ‌‪ ،‬ه ‌‬ ‫به‌ر له‌هاتن ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌و قس���ه‌یه‌ قه‌ب���وڵ بكات‪،‬‬ ‫له‌كوردس���تانیش كچ‌و كوڕ‌ه كورده‌كان‬ ‫ی ئه‌نف���ال‌و‬ ‫ی مانگه‌كان��� ‌‬ ‫له‌گه‌رم��� ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌بج���ه‌دا ده‌یانگوت‬ ‫كیمیاباران��� ‌‬ ‫ی چاوه‌"‪،‬‬ ‫"س���ه‌رۆكمان زێ���ڕه‌ بینای��� ‌‬ ‫ی له‌شیعرو شانامه‌و‬ ‫ێ گوێ ‌‬ ‫سه‌رۆك كات ‌‬ ‫ی نی ‌ه‬ ‫ی ئه‌وانه‌ ده‌بێت ئیدی‌ گوێ ‌‬ ‫سرود ‌‬ ‫ی خه‌ڵك ببیستێت‪.‬‬ ‫ی ئازار ‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫مێگه‌لخوازه‌كان ڕێگا ناده‌ن چاوه‌كان ‌‬ ‫س���ه‌رۆك گه‌ل ببینێ‌‪ ،‬سه‌رۆكیش زۆر‬ ‫ی به‌و‌ه دێ‌ هه‌م���و له‌به‌رده‌میدا‬ ‫كه‌یف��� ‌‬ ‫ێ له‌وه‌ زیاتر‬ ‫كڕن���وش به‌رن‪ ،‬ئه‌و نایه‌و ‌‬ ‫ێ مێگه‌لخ���وازه‌كان بۆ‬ ‫ببین���ێ‌‪ ،‬كات��� ‌‬ ‫ی خۆیان گوێ‌‌و چاو له‌سه‌رۆك‬ ‫ده‌سكه‌وت ‌‬ ‫ی نه‌هامه‌تی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌ننه‌وه‌ ئی���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ه‌ل ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رۆك ‌‬ ‫روبه‌ڕو ‌‬ ‫راس���تی‌ ئه‌و سه‌رۆكه‌یه‌ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫پێش خۆیشی‌ گه‌ل "مێیه‌كی‌" خرابێت ‌ه‬ ‫پێش���ه‌وه‌ ئه‌و مێیه‌ك��� ‌ه البه‌رێت‌و گه‌ل‬ ‫دروس���تبكاته‌وه‌‪ ،‬له‌م نمون ‌ه سه‌ركرده‌و‬ ‫س���ه‌رۆكانه‌ش زۆرن له‌مێ���ژودا ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی وه‌ك هیندس���تان‬ ‫غان���دی‌ بۆواڵتێك ‌‬ ‫نمونه‌ی‌ هه‌ر‌ه دی���ار بێت له‌وباره‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫ێ ماندێلالو غاندیش هه‌ڵه‌و‬ ‫خۆ ده‌ش��� ‌‬ ‫په‌ڵه‌یان هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم له‌دواجاردا ئه‌وان‬ ‫ی هیتله‌رو‬ ‫له‌كام ریزدا ده‌بینرێن له‌ریز ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌دام‌و مۆس���ۆلۆنی‌‌و هتد یان له‌ریز ‌‬ ‫فریادڕه‌س���ان‪ ،‬ئه‌م ‌ه ئ���ه‌و بابه‌ته‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫پێویسته‌ هه‌ڵوه‌ست ‌هی‌ له‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬

‫ونبون‬

‫ دوایین وێس����تگەی‌ ناکۆک����ی‌ هەردوالیان‬‫لەس����ەر دەس����تگیرکردن‌و دادگایکردن����ی‌‬ ‫ئەکادیمس����تەکانی‌ تورکی����ا ب����وە ک����ە دیار‬ ‫داودئۆغلو دژ بەو کارەی‌ ئەردۆغان بوە بەاڵم‬ ‫نەیتوانیوە رێگری‌ لەسەرۆک کۆمار بکات کە‬ ‫ئەو هەنگاوە نەنێت‪ ،‬کە دواتر ئەردۆغان بەو‬ ‫کارەی‌ تورکیای‌ روبەڕوی‌ رەخنەی‌ ئەورپی‌‌و‬ ‫ئەمریکاش کردەوە‪.‬‬ ‫لیرەدا بۆمان دەردەکەوێت کە ئەرکەکانی‌‬ ‫ئەحمەد داودئۆغلو لەسفرکردنەوەی‌ کێشەکان‬ ‫چەن����دە س����ەخت بوەو کۆس����پی‌ گ����ەورەی‌‬ ‫بەردەمیشی‌ سەرۆک کۆماری‌ واڵتەکەی‌ بوە‪.‬‬ ‫بەدەستکێشانەوەی‌ داودئۆغلو لەسەرۆکی‌‬ ‫پارت����ی‌ دادوگەش����پێدان ئی����رادەی‌ ش����ەڕ‬ ‫س����ەردەکەوێت کە رەجەب تەیب ئەردۆغان‬ ‫نوێنەرایەت����ی‌ دەکات‪ ،‬ب����ەاڵم دەس����تپێکی‌‬ ‫قۆناغ����ی‌ ملمالنێیەک����ی‌ تون����دی‌ ناوخ����ۆی‌‬ ‫ئەکەپەش دەبێت کە ئەگەر ئەو هێڵە ناڕازیە‬ ‫جورئەت بکەن بەجۆرێک خۆیان لەدەرەوەی‌‬ ‫ئەکەپە رێکبخەنەوە‪ ،‬دەتوانن لەسەر هەمان‬ ‫بەرنامەی‌ خۆیان بەردەوام بن‪ ،‬تاکە ش����انس‬ ‫ک����ە داودئۆغلو لەو کێش����انە هەیبو ئەوە بو‬ ‫تا ئێس����تا بەدەردی‌ (سلێمان دیمریل) کۆنە‬ ‫سەرۆک کۆمار نەچوە‪ ،‬ناشزانرێت کە کێشە‬ ‫زۆرەکانی‌ تورکیا داودئۆغلو بەو دەردە دەبات‬ ‫یان ئەوی����ش وەک عەبدولاڵ دەچێتەوە ماڵ‌و‬ ‫خەریکی‌ دەوڵەمەندکردنی‌ تێزەکەی‌ دەبێت‌و‬ ‫هەڵیدەگرێت بۆ دەرفەێکی‌ تر‪.‬‬

‫ی ونبوه‌ ب ‌ه ناوی‌ ( به‌همه‌ن سدیق‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫غه‌ریب) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (مه‌لیک س���ه‌الم‬ ‫ی س���لێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫طالیب‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبو‌ه ب ‌ه ناوی‌ ( دیاری محمود جبار)‬ ‫ی ژوری بازرگانی‌ سلێمان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (عطا مصطفی عمر‌)‬ ‫ی ونبوه‌ به‌ ناو ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگان ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی س���لێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناوی‌ (شوان ‌ه جزا امین)‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (دانا فتح الله کریم)‬ ‫ی ونبو‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ( واحد امین عبدالله‌)‬ ‫ی سلێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری بازرگان ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ( کارزان روؤف جبار)‬ ‫ی ونبو‌ه ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (محمد حم ‌ه امین‬ ‫ی ونبوه‌ ب ‌ه ناو ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫قادر) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی (نه‌به‌ز رضا‬ ‫ی ونب���و‌ه ب ‌ه ن���او ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان��� ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫فتح الله‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ ناوی‌ (عبدالقادر محمود‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی ژوری بازرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫فرج) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* پێناسێکی سه‌ندیکای پزیشکان به‌ناوی (د‪ .‬عبدالل ‌ه شریف عبدالله‌) ونبوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ سه‌ندیکا‪.‬‬ ‫* تابلۆیه‌کی پاش���ه‌وه‌ی ئتۆمبێل جۆری نیسان ره‌نگ سپی به‌ژماره‌ (‪15451‬‬ ‫سلێمانی) به‌ناوی (محمد فارس عزیز) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )527‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/5/10‬‬

‫ناسری‌ رەزازی‌‪:‬‬

‫نەتەوەیی بون دەبێت لەنەژادپەرستی جیا بکرێتەوە‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫ناسری‌ ره‌زاز ‌ی هونه‌رمه‌ندی‌ ناسراو ‌ی‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ ‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "هەرکەسێک شارستانییەتی خۆی‬ ‫وەگەڕخست بەبۆچونی من کاریزمایە"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬کاریگەری ناوی کوردی لەس���ەر‬ ‫شوناس‌و نەتەوە چیەو تا چەند پارێزگاری‬ ‫کولتورمان دەکات؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬ئەگ���ەر لەبەرچ���اوی بگری���ن‬ ‫کوردس���تان چوار بەشە‪ ،‬گەر نمونە لەسەر‬ ‫کوردس���تانی رۆژه���ەاڵت بهێنم���ەوە لەوێ‬ ‫کوردەکان هیچ مافێکیان نییە راستە رەنگە‬ ‫لەکۆاڵن‌و بازاڕو مااڵن بەزمانی دایکی خۆیان‬ ‫قسە بکەن بەاڵم بەهیچ شێوەیەک ئەو زمانە‬ ‫بەزمانێکی وارەیی نەناسراوە‪ ،‬وەختێکیش‬ ‫تۆ زمانێک نەهێڵن قسەی پێبکەی یان پێی‬ ‫بنوسی هەس���ت بەکەموکوڕی‌و بندەستی‌و‬ ‫خۆکەمبینی دەکەیت‪ .‬کەوابو ئەمانە هەمو‬ ‫لەس���ەر رەوانی مرۆڤ کاریگەری دادەنێن‬ ‫جا لەبەرئەوە ن���اوی کوردیش دیاردەیەکە‬ ‫لەفەرهەنگ���ی نەتەوایەت���ی ئێم���ە کاتێک‬ ‫نەهێڵن ناوی منداڵەکەت بەکوردی بنێیت‌و‬ ‫تابلۆی دوکان‌و هیچ نیشانەیەکت بەکوردی‬ ‫بێت ئەوەش دیس���ان کاریگ���ەری دادەنێت‬ ‫کەوابو ناولێنان بەک���وردی لەمناڵەکانمان‬ ‫ئ���ەوەش دەبێتە شۆڕش���ێکی نەتەوایەتی‪،‬‬ ‫خەڵکەک���ەش لەوە وریا دەکاتەوە کە ناوی‬ ‫ک���وردی کاریگەرییەکی گرنگ���ی هەیە بۆ‬ ‫کۆمەڵگە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬هەڵگری بیری ناسیۆنالیس���یت‬ ‫تاچەن���د گرنگە ب���ۆ ئێ���وەی هونەرمەندو‬ ‫زمان���ەوان ت���ا بتوان���ن ل���ەو رێگەی���ەوە‬ ‫جیلێکی بژاردەی نەتەوەیی دروس���ت بکەن‬ ‫لەکۆمەڵگەدا؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬وەک دی���ارە ئێم���ە لەواڵتێکدا‬ ‫دەژین کە بەداخەوە هیچ شتێکمان وارەیی‬ ‫یان رەس���می نییە م���ن پێموایە لەواڵتێکدا‬ ‫کە کورد بەهیچ ش���تێک حیس���اب نەکرێت‬ ‫ی���ان ئەژم���ارو هەژمارێکی ب���ۆ دانەنرێت‬ ‫دەبێت هەر تاکێک کە هونەرمەند بێت یان‬ ‫نوسەر بێت یان زمانەوان دەبێت خەباتێکی‬ ‫نەتەوەیی لەئەس���تۆ بگرێت تێبکۆشێت بۆ‬ ‫ئەوەی تاک بەتاکی نەت���ەوە وریا ببێتەوە‬ ‫کارێک بکات کە بەشوێن ئەو دیاردەگەلەیدا‬ ‫مافی خۆیەتی‌و لێ���ی زەوت کراوە بگەڕێ‌و‬ ‫بگات���ە وەاڵمێکی بنبەس���ت م���ن پێموایە‬ ‫نەژادپەرس���تی لەگ���ەڵ نەتەوەیی بون دو‬ ‫بابەتی جیاوازە ئێمەش هەمومان مرۆڤین‪،‬‬ ‫تۆ ئەگەر بتەوێ خزمەتی نەتەوەکەی خۆت‬ ‫بکەی نەتەوەی���ەک کە زمانەکەی خۆی لێ‬ ‫قەدەغە کراوەو هی���چ مافێکی نییەو هەمو‬ ‫شتێکی بەرەو نابودی دەڕوات ئەوە کارێکی‬ ‫زۆر گرنگە ک���ە نەتەوەییانە بیر بکەیتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی گەر تۆ بتەوێ نەتەوەیەکی تر‬ ‫بەس���ەر نەتەوەیەکی تدا بدەیت یان بڵێی‬ ‫میللەتی ک���ورد لەنەتەوەکان���ی تر چاوی‬ ‫رەشترە یان لەپێشترە مرۆڤ هەر مرۆڤە هەر‬ ‫مرۆڤێکیش بەتەواوی رەنگەکانەوە خاوەن‬ ‫زم���ان‌و کولتوری تایب���ەت بەخۆیەتی هەر‬ ‫بۆیە نەتەوەیی بون دەبێت لەنەژادپەرستی‬ ‫جیا بکرێتەوەو بۆی���ە من دەڵێم نەتەوەیی‬ ‫بون ئەرکی هەمو تاکێکی کوردە بۆئەوەی‬ ‫خۆی لە بابەتی بندەس���تەیی رزگار بکات‪.‬‬ ‫میللەتان���ی دنی���ا ت���ی ڤی‌و دام���ودەزگاو‬ ‫بەڕێوەبەرایەت���ی‌و زانکۆو قوتابخانەی هەیە‬ ‫هەمو بەزمانی نەتەوەی بااڵدەس���تە بەاڵم‬ ‫کاتێک کە تۆ هیچێکت نییە لەم مافانە کە‬ ‫بەژدار نیت ئەوکاتە دەکەویتە ناو کێشەی‬ ‫گ���ەورەوە ک���ە پێتوادەبێت خ���ۆت بەکەم‬ ‫بزانی یان ئەو نەتەوەیەی تر کە زمانەکەی‬ ‫بەس���ەرتدا س���ەپاوە لەتۆ مرۆڤتر بێت کە‬ ‫کاتێک ئێمە واین لەناو بارودۆخێکی وەهادا‬ ‫دەبێ���ت تێبکۆش���ین بەه���ەر نرخێک بێت‬ ‫خۆمان لەوبندەستەییە قوتار کەین‪ ،‬دیارە‬ ‫دەس���تی ئێمە دەستی ئەوان ناشکێنێ بەو‬ ‫دەرەتانەی کە هەمانە کە وایە دیس���ان بەو‬ ‫هەم���و کەموکوڕییەوە ک���ە هەمانە دەبێت‬ ‫کۆمەڵگەکەمان وشیارکەینەوەو ئاگاداربین‬ ‫کە بندەس���تە بۆیە دیس���ان پێویس���تمان‬ ‫بەخەباتی نەتەوەییە ه���ەر بۆیە بەتایبەت‬ ‫لەکوردستانی ڕۆژهەاڵت خەباتی نەتەوەیی‬ ‫کەمە بۆنمونە خەباتی چەپێکی تێنەگەیشتو‬ ‫وایکردوە بابەتە نەتەوەییەکە زیانی پێبگا‬ ‫یان بپسێت دەنا من پێموایە ئەگەر حزبەکانی‬ ‫ئێمە لەوێ بەش���ێکیان وەکو چەپ زیانیان‬ ‫لەکوردس���تان نەدای���ە ئ���ەوە بارودۆخمان‬ ‫نەدەب���و‪ ،‬من نمونەی���ەک دەهێنمەوە کاتی‬ ‫خۆی لەرۆژهەاڵتی کوردس���تان شۆڕش���ی‬ ‫گەالن���ی ئێ���ران دەس���تیپێکرد هیچ���کام‬ ‫لەحزبەکان���ی ئێم���ە هەوڵی���ان ن���ەدا کە‬

‫کاتی خۆی لەرۆژهەاڵتی‬ ‫کوردستان شۆڕشی‬ ‫گەالنی ئێران دەستیپێکرد‬ ‫هیچکام لەحزبەکانی‬ ‫ئێمە هەوڵیان نەدا‬ ‫کە النیکەم ئااڵیەکی‬ ‫کوردستان هەڵبدەن‬ ‫ناوی شەقامێک بەناوی‬ ‫ئەو نوسەرو شاعیرانەوە‬ ‫بکەن کە خزمەتی‬ ‫نەتەوەکەی خۆیان کردو‬ ‫هەرلەوپێناوەشدا تێداچون‬ ‫ناسری ره‌زازی‬

‫کێشەی حزبایەتی‬ ‫وایکردوە کە ئێمە‬ ‫نەتوانین ئەم‬ ‫گرفتانەی خۆمان‬ ‫چارەسەر بکەین‌و‬ ‫ئەگەر سەربەالیەنێکی‬ ‫دیاریکراو بیت‬ ‫حزبێکی تر بەقسەت‬ ‫ناکات ئەگەر ئازادیش‬ ‫بیت هیچ الیەکیان‬ ‫گوێت لێناگرن‬ ‫بەتەنیا هیچ شتێک‬ ‫ناکرێت‬ ‫النیکەم ئااڵیەکی کوردستان هەڵبدەن ناوی‬ ‫شەقامێک بەناوی ئەو نوسەرو شاعیرانەوە‬ ‫بک���ەن ک���ە خزمەتی نەتەوەک���ەی خۆیان‬ ‫ک���ردو هەرلەوپێناوەش���دا تێداچ���ون بۆیە‬ ‫تاکو ئێستاش حزبەکانی کوردستانی ئێران‬ ‫ئەوهەنگاوەی���ان هەڵنەگرتوە بۆ خەباتێکی‬ ‫نەتەوەیی یەکدەس���ت‌و ڕێکوپێک‪ ،‬بەشێکی‬ ‫هەڵ���ەی ناسیۆنالیس���تی کورد ب���و وەکو‬ ‫حزبی دیموکرات بەشێکیشی هەڵەی چەپی‬ ‫کورد بو وەکو کۆمەڵە کە ئێس���تا دەبینی‬ ‫ئاوهایان لێبەس���ەرهات‪ ،‬م���ن پێموایە هیچ‬ ‫کامێکیان خەباتێکی دروست‌و ڕێکوپێکیان‬ ‫نەک���رد‪ ،‬گەیش���توینەتە بارودۆخێکیش کە‬ ‫ئێس���تا حیزبی تر خەریکە جێگەی ئەوان‬ ‫دەگرێتەوە هەمو بەچاوی خۆمان دەیبینین‬ ‫ئەگەر ئەوان ئەو بۆش���اییە سیاس���یەیان‬ ‫لەئێراندا دروست نەکردایە پارتی کرێکارانی‬ ‫کوردستان نەدەهات لەڕۆژهەاڵتی کوردستان‬ ‫ڕۆبێتە ناو ئەو بارودۆخەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬کۆڕی زانی���اری کورد لەڕابردودا‬ ‫کاری چ���ی ب���وە ب���ۆ پتەوکردن���ی زمانی‬ ‫کوردی؟ یان دەبو چ کارێکی تری بکردایە‬ ‫ب���ۆ دروس���تکردنی زمانێکی س���تانداردی‬ ‫یەکگرتو؟‬

‫رەزازی‌‪ :‬لەناو نوس���ەراندا لەس���ەرەتاوە‬ ‫ملمالن���ێ یان جیاوازی فیک���ری هەرهەبوە‬ ‫چیش ئەم بابەتە ڕۆشن دەکاتەوە سەردەم‬ ‫ڕۆش���نی دەکاتەوە‪ ،‬ئ���ەم دنیایە بەڕەخنە‬ ‫هاتۆت���ە ئێرە ب���ەاڵم بابێینە س���ەر کۆڕی‬ ‫زانیاری کورد‪ .‬کۆڕی زانیاری لەسەردەمێکدا‬ ‫دروست بو سەردەمێکی ئەنگوسلەچاو بو‪،‬‬ ‫راستە شۆڕش���ی کورد لەالیەکەوە لەئارادا‬ ‫بو بەاڵم ئ���ەوان لەبەغدا دانیش���تن لەژێر‬ ‫س���ەربەرانی حکومەتێک���ی دڕی خوێنڕێژ‬ ‫بەاڵم بەوحاڵەشەوە توانیان خزمەتێکی زۆر‬ ‫زۆر گەورە بکەن دیارە من کۆڕی زیانیاری‬ ‫تۆزێک ئەچوێنم بەو فەرهەنگس���تانەی کە‬ ‫کاتی خۆی لەئێراندا دروس���ت بو ‪٥٠‬س���اڵ‬ ‫زیاتر دەبێت ئەو فەرهەنگستانە کۆمەڵێک‬ ‫کەڵەنوس���ەری تێدابو کە کۆمەڵێک وشەی‬ ‫تازەیان دروست کرد تا کارگەیشتە ئەوەی‬ ‫تائەمڕۆش بەکاردەهێنرێت‪ ،‬الی خۆمانیش‬ ‫کۆڕی زانیاری وابو بەاڵم بەداخەوە لەدوای‬ ‫س���اڵی‪ ٢٠٠٠‬کەهی���چ بەرهەمێکی���ان نەبو‪،‬‬ ‫ئەوەت���ا ئەکادیمیای ک���ورد دانرا بەاڵم من‬ ‫پێموایە نان بۆ نانەوا گۆش���ت بۆ قەساب‬ ‫ئاکادیمی���ا ئەو ئەکادیمیای���ە نەبو کە پێی‬ ‫بوترێ فەرهەنگستانی کورد لەگەڵ ڕێزم بۆ‬ ‫هەمویان لەبەر ئەوەی کەس���ی وای تێدایە‬ ‫دکتۆرای مێژوە یان یاسا یان ئابوری ئەمانە‬ ‫چ پەیوەندیەکی���ان بەس���ەرزمانەوە هەیە‪،‬‬ ‫ئەوەش دیسان دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ملمالنێ‬ ‫حیزبییەی کە لەکوردستاندا هەیە من دەڵێم‬ ‫ک���ۆڕی زانیاری یان ئەکادیمیا نابێت حزبی‬ ‫بێت گەر حزبیش بێت بەمشێوەیەی ئێستای‬ ‫لێدێت هەتاوەکو ئێستاش نەیانتوانیوە هیچ‬ ‫هەنگاوێک بۆ پرس���گرییەکی زمان هەڵگرن‬ ‫تۆ تەماش���ا بکە ئەوکاتە لەژێر سەربەرانی‬ ‫دەسەاڵتی س���ەدام حسەین دا بەاڵم ئێستا‬ ‫لەژێ���ر س���ایەی دەس���ەاڵتێکی خۆجێی دا‬ ‫بیهێن���ەو لەبەریەکیان دابنێن بزانن کامیان‬ ‫کاری باش���تریان ک���ردوە؟ بێگومان کۆڕی‬ ‫زانیاری کاری باشتری کردوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬کۆک نەبونی نوس���ەرانی کوردو‬ ‫ناکارایی ئەکادیمیای کوردی تاچەند رۆڵی‬ ‫هەیە لەپەکخستنی ئەم پرۆسەیە؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬دی���ارە رۆڵێکی ن���اداری هەبوە‬ ‫بەداخەوە لەبەرئەوەی س���ەرەتا ئەبێ ئێمە‬ ‫بێینەس���ەر ئ���ەوەی کە ئەم دەس���ەاڵتەی‬ ‫لەکوردس���تانە دەس���ەاڵتێکی چلۆنییە یان‬ ‫چۆن توانیویەتی کوردس���تان بەڕێوەبەرێت‬ ‫هەتائێس���تا چ هەنگاوێک بۆپرس���گرییەکی‬ ‫نەتەوەی���ی ی���ان هونەری ی���ان زمانەوانی‬ ‫هەڵگیراوە بەداخ���ەوە هیچ‪ ،‬ئەمەش تەنها‬ ‫دەس���ەاڵت دەتوانێت بڕیاری لەسەر بدات‪،‬‬ ‫دەسەاڵتەکە هێشتا نەیتوانیوە پەرلەمانێکی‬ ‫یەک دەس���ت‌و لەش���کرێکی یەک دەست‌و‬ ‫ئابورییەکی یەک دەست دابنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بەوپێیەی ئ���اگاداری لەزوربەی‬ ‫بابەتە ڕامیار‌ی‌و مێژویی‌و فەلس���ەفیەکانی‬ ‫نەت���ەوەی خۆت‌و دەوروبەر لەرابردودش���دا‬ ‫وەک پێشمەرگەیەک خەباتت کردوە هۆکار‬

‫چی���ە تاکو ئێس���تا وەک سیاس���ەتوانێک‬ ‫دەرنەکەوتویت؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬باوەڕک���ەن تاوەکو ئێس���تاش‬ ‫ئەوکێش���ەیە هەیە زۆر ئەس���تەم‌و چەتونە‬ ‫کاتێ���ک گ���ەر بب���ی بەالیەنگ���ری الیەک‬ ‫ناتوان���ی کاری باش بکەی���ت‪ ،‬بەبۆچونی‬ ‫من کارکردن لەهون���ەرو بابەتی زمانەوانیدا‬ ‫دەبێت لەمەیدانێکی ئازادو سەربەخۆدا کار‬ ‫بکات‪ ،‬کێشەی حزبایەتی وایکردوە کە ئێمە‬ ‫نەتوانین ئەم گرفتانەی خۆمان چارەس���ەر‬ ‫بکەین‌و ئەگەر س���ەربەالیەنێکی دیاریکراو‬ ‫بیت حزبێکی تر بەقس���ەت ن���اکات ئەگەر‬ ‫ئازادیش بیت هیچ الیەکیان گوێت لێناگرن‬ ‫بەتەنیا هیچ ش���تێک ناکرێت‌و بەربەس���تی‬ ‫حزبایەتی ناهێڵێ لەهیچ رویەکەوە گەش���ە‬ ‫بکەیت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ل���ەدوای س���اڵی ‪١٩٩١‬بەدواوە‬ ‫بەڕێزت���ان بەپێن���ج دیالێکت���ی ک���وردی‬ ‫گۆرانیتان چڕی ئایە ئەمەش خزمەتێکە بۆ‬ ‫باری زمانەوانی؟‬ ‫ره‌زازی‌‪ :‬من دیسان بۆ خزمەتی زمانەوانی‬ ‫ک���وردی‌و باری نەتەوەیی ویس���تومە تاکی‬ ‫کورد ب���ەو دیالێکتە کوردیانە ئاش���نا بن‪،‬‬ ‫بەبۆچونی من هەر کەسێک باری نەتەوەیی‬ ‫بگرێ���ت نەک تەنیا ناس���ری رەزازی بەڵکو‬ ‫هەرکەسێک شارس���تانییەتی خۆی وەگەڕ‬ ‫خس���ت بەبۆچونی م���ن کاریزمای���ە دیارە‬ ‫کاریزماش هەرئەوەندە ئاسان نییە هەندێ‬ ‫خەس���ڵەت هەیە دەبێ هەتبێت ئێستا ئێمە‬ ‫زۆر کەس���مان هەیە هەریەکە لەبوارەکەی‬ ‫خۆی���دا کاریزمای���ە گۆرانیبێژێک���ی وەکو‬ ‫حەس���ەن زیرەک کاریزمایە سیاسەتوانێکی‬ ‫وەکو مام جەالل کاریزمایە کەسایەتییەکی‬ ‫وەکو ئۆجاالن کاریزمایە کەس���ایەتییەکی‬ ‫وەکو شێرکۆ بێکەس کاریزمایە هەر یەک‌و‬ ‫لەبواری خۆیدا بەاڵم ئەمانەش دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆخزمەت���ی نەتەوەو خەڵکەک���ە وادەکات‬ ‫کە ئەو کەس���ەش ببێ���ت بەکارێزما‪ ،‬گەر‬ ‫بێمەوە س���ەر دیالێکت���ە کوردییەکان من‬ ‫بۆی���ە بەوش���ێوەزارانە گۆرانی���م وتوە بۆ‬ ‫ئ���ەوەی میللەتی کورد فەرهەنگی ئاوەدانی‬ ‫خ���ۆی هەرگی���ز لەبیر نەکات‌و دیس���انەوە‬ ‫بارە فەرهەنگییەکەش���ی پێ دەوڵەمەندتر‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ناس���ری رەزازی س���ەرەتاکانی‬ ‫کارکردنی س���رودی دەگوت ئەم س���رودانە‬ ‫تاچەند ب���و بەئیرس���ێکی نەتەوەیی لەناو‬ ‫خەڵکدا؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬لەسەرەتاوە دەبێت شیکاری بۆ‬ ‫وشەی سرود بکەین کە خۆی وشە تەواوەکە‬ ‫سروتە سروتیش جیاوازە لەگۆرانی سیاسی‌و‬ ‫شۆڕش���گێڕی جیاوازە لەمارشی سیاسی‌و‬ ‫نەتەوەیی بۆنمونە من لەساڵی هەشتاکاندا‬ ‫لەس���لەیمانی "گۆمەش���ین"م وتوە دەبێت‬ ‫وەک مقامێکی شۆش���گێڕی چاوی لێبکەین‬ ‫یان س�ڵ�او پێش���مەرگەی قارەمان دەبێتە‬ ‫س���رودێکی نەتەوەیی دیارە تیاش���یا هەیە‬ ‫لەوە سەروترە بەتایبەت بەالی چەپەکانەوە‬

‫سرودی ئەی شەهیدانم وتوە وەکو سرودێکی‬ ‫نەتەوەی���ی میللی دادەنرێ���ت هەرچەند من‬ ‫لەگەڵ وشەی ش���ەهید نیم چونکە شەهید‬ ‫وشەی ئێمە نییەو تایبەتە بەموسوڵمانەکان‬ ‫کە لەڕێ���گای ئایندا تێداچ���ون بەاڵم ئێمە‬ ‫دەبێ پێ���ی بڵێی���ن گیانبەختکردو ئەوەی‬ ‫کە لەپێن���او ئەم خاک���ەدا تێداچێت‌و چی‬ ‫وایکردوە ئەمانە ببن‪ ،‬بەشێکی دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ قارەمانەکانی نەت���ەوە‪ ،‬من کە دە اللۆ‬ ‫هەستەوەم وتوە دەگەڕێتەوە بۆ قارەمانێکی‬ ‫وەکو د‪.‬جەعفەری ش���ەفیعی بەالی منەوە‬ ‫وایە‪ ،‬یەکێکی وەکو نەمر شێرکۆ بێکەسیش‬ ‫کەڵکی لەم قارەمانی نەتەوەییە وەرگرتوەو‬ ‫بەهەس���تی خۆی ئەوش���یعرەی نوسیوەو‬ ‫گۆرانیبێژێکیش دێت کارێکی وای لەس���ەر‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬دەبینین لەکوردستان تاکو ئێستا‬ ‫وەرگێڕی زمانی زانستیمان نییە ئەم نەبونە‬ ‫نابێتە کێش���ەیەک بۆ بەزانستی ناساندنی‬ ‫زمانی کوردی لەئایندەدا؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬بەڕاستی وەرگێڕان بەشێوەیەکی‬ ‫زانستی کارێکی ئاسان نیە کاتێک بتەوێت‬ ‫نوسینێک لەزمانی س���ەرچاوەوە بۆ زمانی‬ ‫مەبەس���ت وەربگێڕی دەبێت هەردوزمانەکە‬ ‫باش بناس���یت‪ ،‬ب���ەاڵم زمانی مەبەس���ت‬ ‫کەدەبێتە زمانی خۆت سەرچاوەکە فارسی‬ ‫ب���ێ بۆنمون���ە دەبێ���ت زۆر زۆر لەزمانی‬ ‫مەبەس���تەکە شارەزا بیت چونکە وەرگێڕان‬ ‫دو بەشە بەشێکی وشە بەوشەیە ناوەڕۆکی‬ ‫بابەتەکە وەردەگریت بەش���ێکی تریش���ی‬ ‫ئەوەیە کە دەیهێنیتە سەر زمانی مەبەست‌و‬ ‫ئەگ���ەر ش���ارەزاییت تێدا نەبێ���ت ئەوکات‬ ‫توشی کێشە دەبیت ناکرێت کەسێک ‪٥‬ساڵ‬ ‫لەواڵتێکدا ژیابێت دەس���بەجێ هەڵس���ێیت‬ ‫کتێبێک وەرگێڕێتە س���ەر زمانەکەی خۆی‬ ‫زۆر گرنگە النیک���ەم دەبێ کاتێک کتێبێک‬ ‫وەردەگێڕیتە س���ەر ه���ەر زمانێک دەبێت‬ ‫ئەوەندە ش���ارەزاییت تێ���دا هەبێت ئەگەر‬ ‫توش���ی رس���تەیەک بویت نەکرا وش���ەکە‬ ‫وەربگێڕیتە س���ەر زمانی مەبەست دەبێت‬ ‫کارێک بکەیت وەک چۆن دکتۆر دەرمانێکت‬ ‫بۆ دەنوس���ێ دەبێ تۆش بچی���ت ئەوکارە‬ ‫بکەیت بەڕاس���تی من وەرگێڕان بەکارێکی‬ ‫گرنگ دەزانم‪ ،‬پاش���ان نزیک���ەی ‪ ٤‬ملیۆن‬ ‫وش���ەی تازە هاتوەت���ە ناوجیهان���ەوە تۆ‬ ‫پێتوایە ئێمەی کورد توانیومانە ‪ ٤٠٠‬وشەی‬ ‫بکەینە کوردی نەخێر نەکراوە بۆیە دەبێت‬ ‫هەوڵی بۆ بدەین پاش���ان دەبێت وەرگێڕان‬ ‫لیژنەیەکی بۆ دروس���ت بکرێت وەکو چۆن‬ ‫فەرهەنگس���تانێک دادەنرێ���ت ب���ۆ ئەوەی‬ ‫وش���ەی باش بێنیتە ناوزمانەکەوەو وشەی‬ ‫ناقۆاڵو ناڕەس���ەنی بۆ نەهێنی ئەو وشانەی‬ ‫کە دەیهێنیتە ناو زمانەکەوە س���ەد لەسەد‬ ‫دەبێت لەس���ەر بنەمای زاراوەسازی بێت‪،‬‬ ‫چونکە زمان دروس���ت نابێت بەڵکو لەدایک‬ ‫دەبێت‪ ،‬وەرگێڕان کارێکی وەها ئاسان نییەو‬ ‫کەسیشمان هەیە هەر لەمامۆستا هەژارەوە‬ ‫بگرە تا دەگاتە مامۆس���تا جەمال عەبدول‬

‫زۆر کەسی دیکە کردویانەو نمونەی زۆرمان‬ ‫هەن ب���ەاڵم دەبێت کۆمیتەی بۆ دروس���ت‬ ‫بکرێت یاوەکو ئەکادیمیەک دەس���تەیەکی‬ ‫شارەزای بۆدروست بکرێت ئەوکاتە کارەکە‬ ‫باشتر دەڕوات‪ ،‬ئێستا گەر سەیری مامۆستا‬ ‫جەمال عەبدول بک���ەی چەندین فەرهەنگی‬ ‫هێناوەتە دەرێ لەس���ەر ئەرک‌و زەحمەتی‬ ‫خۆی‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش���دا مامۆستا کوردی‌و‬ ‫عەرەبی‌و ئینگلیزی دەزانێت کە تۆ ئەمانەت‬ ‫زانی ئەوکات کێش���ەکەت کەمتر دەبێتەوە‬ ‫بەاڵم ئەگەر تەنیا لەزمانەکەی خۆت شارەزا‬ ‫بیت‌و زمانێکی تر نەزانیت ئەوکات ئەستەم‬ ‫دەبێت چونکە وەک���و حاجی قادری کۆیی‬ ‫دەڵێت لەو س���ەردەمەدا فاڵنەکەس ئاگای‬ ‫لەهەم���و پێش���کەوتنەکانی دنی���ا بوە تۆ‬ ‫ئەگەر ئاگات لەزانستی دنیا نەبێت ناتوانی‬ ‫زمانێک���ی زانس���تیانەش دروس���ت بکەیت‬ ‫زمانی زانس���تیش لەالیەن تاکە کەسێکەوە‬ ‫نابێت بەڵکو پێویستی بەئەکادیمیای پتەو‬ ‫هەیە‪ .‬وەرگێڕانی شیعرێک لەزمانێکی ترەوە‬ ‫بۆزمانی کوردی بەبۆچونی من ئەوە دەبێتە‬ ‫هۆی ئ���ەوەی ئەدەبیات���ی نەتەوەیەکی تر‬ ‫بناسیت دیسانەوە ئەدەبیاتەکەی خۆیشت‬ ‫دەوڵەمەندتر دەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پێتوایە ش���یعر سەردەم‌و دۆخی‬ ‫لەباری دەوێت بۆناساندنی لەناو خەڵکدا؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬ئ���ەو پرس���یارە دروس���تە‬ ‫لەبەرئ���ەوەی بارودۆخ دی���اری دەکات کە‬ ‫ئ���ەو هۆنراوەی���ە یان ئ���ەو گۆرانییە لەناو‬ ‫خەڵکدا جێگە بگرێت‪ ،‬بۆنمونە کاتی خۆی‬ ‫کە کارەس���اتی هەڵەبجە ڕویدا شاعیر هەبو‬ ‫تاس���اڵێک نەیدەتوانی بنوس���ێ شاعیریش‬ ‫هەبو هەر ئەوڕۆژە ش���تێکی ب���ۆ دەهات‌و‬ ‫باڵوی دەکردەوە هەمیشە سەردەم‌و کاتەکە‬ ‫دەور دەبینێت کە چی بکەیت بڕێ جاریش‬ ‫کاست دەکات کە نازانی چی بکەیت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هەوڵێک هەیە لەهەرچوارپارچەی‬ ‫کوردستان بۆ کۆکردنەوەی وشە لەبیرکراوە‬ ‫کوردییەکان یەکێک لەو کەس���انە بەڕێزتی‬ ‫تێدا ئەندامی ئەم هەوڵە دەبێتە سەرەداوێک‬ ‫بۆ دەوڵەمەندکردنی فەرهەنگی کوردی؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬ئەوە راس���تە ئەوەی کەئەمکارە‬ ‫دەکات دەبێ���ت لەمەس���ەلەی زمانەوانیدا‬ ‫ش���ارەزاییەکی باش���ی هەبێت کاتی خۆی‬ ‫ئەوفەرهەنگس���تانە لەئێراندا دروس���ت بو‬ ‫چی���ان ک���رد‪ ،‬لەمامۆس���تای زمانەوانەوە‬ ‫لەزمانزانەوە لەوانەش���ی کە پیشەیان هەبو‬ ‫ب���ۆ نمونە دارت���اش‌و ئاش���ەوان‌و تەنانەت‬ ‫گۆرانیبێژو نوسەرو ش���اعیرەوە هەرچیەک‬ ‫بو کۆیانکردەوە ئەوەی کە دەیزانن بیهێننە‬ ‫بەرکارو کەڵکی لێوەربگ���رن ئەمانە کاری‬ ‫باشن چونکە بنەمان بۆ زمان ئەمانە کاری‬ ‫باش���ن‌و من پێمباشە کە ئێستا ئەم هەوڵە‬ ‫هەیە دامەزراوەیەکی ڕۆش���نبیری‌و یاسایی‬ ‫پش���تگیرمان ب���ن‪ .‬هەر لەم رێگایەش���ەوە‬ ‫دەتوانین لەئایندەدا بیسەلمێنین کە زمانی‬ ‫فارس���ی زمان نیی���ە بەڵکو ش���ێوەزارێکە‬ ‫لەزمان���ی ک���وردی‌و هەورام���ی چونکە من‬ ‫ش���ێوەزاری هەورام���ی بەدایک���ی هەم���و‬ ‫ش���ێوەزارەکانی زمان���ی ک���وردی دەزانم‬ ‫لەبەرئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ س���ەردەمێکی‬ ‫زۆر زۆر کۆن‌و چەندین هەزار ساڵ هۆنراوەی‬ ‫پێدان���راوەو زمان���ی ئاین بوە ئێس���تاش‬ ‫یارس���انەکانەو تێکەڵەیەکیشە لەشێوەزاری‬ ‫کرمانجی‪ ،‬ئەگەر بێمە سەر زمانی سۆرانی‬ ‫ک���ە بەهەڵە ئەوناوەی ل���ێ نراوە یان دەبو‬ ‫بابانی بوایە یان دەبو موکری بوایە چونکە‬ ‫س���ۆران ناوچەیەکی ئێج���گار بچوکە ئەمە‬ ‫بەداخەوە هەندێک لەهاوڕێیانی کرمانج ئەم‬ ‫وشەیەیان بەناحەق بەسەر کرمانجدا بڕی‌و‬ ‫لەدەرەوە ئ���ەم کارەیان ک���رد زاراوەکانی‬ ‫س���ۆرانی‌و زازاکی‌و کرمانجی گەر بیانەوێ‬ ‫وتارێکی زانستی بنوسن لەسۆرانییەوە وشە‬ ‫قەرز دەکەن‌و زیاتر لەس���ەد ساڵە سۆرانی‬ ‫زمانی ڕادیۆو دام���ەزراوەو کتێبە بۆیە من‬ ‫بۆچونم وایە س���ۆرانی بکرێت بەستانداردو‬ ‫‪ ٣٠٠‬فەرهەنگ���ی زیات���ر بەره���ەم بوە ئەم‬ ‫زمانی سۆرانییە زمانی بەڕێوەبەرایەتی سێ‬ ‫دەوڵەت بوە لەسەردەمی شێخ مەحمودەوە‬ ‫تا ئێستا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬پشتبەس���تن بەگاتاکان���ی‬ ‫زەردەش���ت هەوڵێکی تەندروستە بۆ چەند‬ ‫لێکۆڵینەوەیەکی زمانەوانی بنچینەیی؟‬ ‫رەزازی‌‪ :‬سەد لەس���ەد گرنگە ئێمە گەر‬ ‫بمانەوێ باس���ی نەتەوەی ک���وردو مێژوی‬ ‫مۆسیقاو زمان‌و هونەرەکەشی بکەین دەبێت‬ ‫لەگاتاکانی زەردەش���تەوە دەس���تپێبکەین‬ ‫چونکە گاتاکانی زەردەشت وەکو هۆنراوەی‬ ‫دە بڕگەی���ی بنەمای هۆن���راوەی کوردییە‬ ‫هۆن���راوە لەوە کۆنترم���ان نییەو هۆنراوەی‬ ‫زمانی ئاینەو ب���ۆ هەربابەتێکی مێژوییمان‬ ‫دەبێت لەوێوە دەستپێبکەین‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫له‌نێوان یه‌کێتی‌و گۆڕاندا‬ ‫دانا ئه‌مین‬ ‫یه‌کێتی به‌ه���ۆی باڵباڵێنه‌وه‌ له‌ناجێگیریه‌کی به‌رده‌وامدایه‌‪ .‬هه‌ڵوێس���تی جه‌مس���ه‌ره‌کان‬ ‫له‌دروس���تکردنی به‌رژه‌وه‌ن���دی‌و بازرگانیی ن���ه‌وت‌ له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬بوه‌ته‌ دیارده‌و مه‌ترس���ی‬ ‫گه‌وره‌ش���ی لێکه‌وتۆته‌وه‌ له‌وانه‌ ته‌سلیمکردنی بیره‌ نه‌وته‌کانی دوبس که‌ به‌شی زۆری نه‌وتی‬ ‫که‌رک���وك پێكئه‌هێنێ‌و به‌یه‌کێك له‌کارته‌ به‌هێزه‌کان���ی یه‌کێتی دائه‌نرا له‌مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ‬ ‫پارتی‪ .‬زۆر له‌س���ه‌رکرده‌و فه‌رمانده‌ سه‌ربازیه‌کانی ئه‌م حزبه‌ له‌غیابی مام جه‌اللدا به‌هۆکاری‬ ‫داواکردنی پش���کی زیاتر‪ ،‬پابه‌ند نین به‌هێرۆخانه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر هێرۆخان توانای کۆنترۆڵکردنی‬ ‫دارایی‌و ده‌زگای ئه‌منیی‌و ڕاکێش���انی به‌ش���ی زۆری جه‌ماوه‌ری ئ���ه‌م حیزبه‌ی هه‌بێ‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی نه‌ش���کێ به‌سه‌ر به‌شێك له‌سه‌رکرده‌کان‌و دامه‌زراوه‌ س���ه‌ربازیه‌که‌یدا‪ .‬به‌بۆچونی‬ ‫زۆرینه‌ی ناو یه‌کێتی‌و هێرۆخانیش‪ ،‬دوای مامجه‌الل‪ ،‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا باشترین کاندیده‌‬ ‫ب���ۆ جڵه‌وکردنی ئه‌م ده‌زگایه‌و وه‌ك ده‌وترێت س���ه‌رکرده‌و فه‌رمانده‌ی ناو باڵه‌کانی یه‌کێتی‬ ‫له‌قسه‌ی ده‌ر‌ناچن‪..‬‬ ‫گ���ۆڕان وه‌ك بزوتنه‌وه‌یه‌کی نوێ‌و به‌تێڕوانینێکی نوێوه‌ ب���ۆ ئیداره‌دانی هه‌رێم ده‌رکه‌وت‌و‬ ‫شۆڕشێکی باش‌ بو له‌هۆشیارکردنه‌وه‌ی خه‌ڵك‪ ،‬بەاڵم ئه‌وه‌ی له‌حه‌وت ساڵی رابردودا ڕویدا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی زوڵم‌و بێدادیی لێکه‌وته‌وه‌‪ ،‬چاکس���ازیی‌و دادپه‌روه‌ریی ب���ه‌دوای خۆیدا نه‌هێنا‪ ،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی ئاس���ۆی دیمۆکراسی تاریكتر کرده‌وه‌‪ ،‬ده‌روازه‌یه‌کیشی بۆ دیمۆکراسی نه‌کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫راس���ته‌ گۆڕان سازش���ی نه‌کردوه‌ له‌و په‌یامه‌ی به‌خه‌ڵکی داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌په‌یامه‌که‌ی ‪12‬ی‬ ‫ئۆکتۆبه‌ری پارتیش تێگه‌یش���توه‌ که‌ گۆڕانکاریی ئاشتیانه‌ به‌و که‌ره‌سانه‌ ناکرێت که ئێستا‬ ‫‌به‌ده‌س���ت گۆڕانه‌وه‌ن‪ .‬گۆڕان له‌به‌ر ناس���کی هه‌لومه‌رجه‌که‪ ،‬ناتوانێ ده‌س���ت بۆ جواڵندنی‌‬ ‫ش���ه‌قام یان په‌نا بۆ چه‌ك به‌رێت‪ ،‬سازش���کردن له‌پره‌نسیپه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کانیش که‌ الی حزبه‌‬ ‫ته‌قلیدیه‌کانی کوردستان بۆته‌ کلتور‪ ،‬الی نه‌وشیروان مسته‌فا جێگه‌ی باس نیه‌‪ .‬له‌دۆخێکی‬ ‫وادا ب���ۆ گۆڕان‪ ،‬ڕه‌نگه‌ نزیكبونه‌وه‌ له‌یه‌کێتی باش���ترین ڕێگه‌بێت‌ ب���ۆ به‌دیهێنانی النیکه‌می‬ ‫ئامانجه‌کانی‪ .‬به‌هه‌مو پێوه‌رێكیش تائێستا جه‌ماوه‌رو کادرو به‌شێك له‌سه‌رکرده‌کانی یه‌کێتی‬ ‫له‌هه‌موالیه‌ك هاوس���ۆزترو نزیكترن له‌گۆڕان���ه‌وه‌ به‌تایبه‌تی له‌م دۆخه‌دا که‌‌ پارتی ڕۆژ نیه‌‬ ‫کوردس���تان نه‌دا به‌قه‌ڵبه‌ی قه‌یرانێکدا‪ .‬له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ی که‌ له‌‌غیابی مامجه‌الل‌و دوریی‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فادا ناتوانرێ یه‌کێتی کۆنترۆڵ بکرێت‪ ،‬گۆڕانیش له‌ڕێگه‌ی دیمۆکراسیی‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ به‌ب���ێ هاوپه‌یمانیی یه‌کێتی ناتوانێ سیس���ته‌می سیاس���ی بگۆڕێ‪ ،‬هه‌ردوال‬ ‫پێویس���تیان به‌یه‌کتره‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌زمونی حه‌وت س���اڵی رابردو سه‌لماندی گۆڕان‌و یه‌کێتی دو‬ ‫جه‌مسه‌ری پێچه‌وانه‌ی یه‌ك کایه‌ی سیاسین‪ .‬گۆڕان له‌ئه‌نجامی هه‌ڵه‌و له‌هه‌ناوی قه‌یرانه‌کانی‬ ‫ناو یه‌کێتییه‌وه دروستبوه‌و نهێنی گه‌شه‌کردنیشی په‌یوه‌ست بوه‌ به‌ڕه‌تکردنه‌وه‌ی سیاسه‌تی‬ ‫یه‌کێتی له‌ش���ێوازی به‌ڕێوه‌بردنی حیزب‌و حکومه‌ت‌و مامه‌ڵه‌کردن له‌گه‌ڵ ئابوری کوردستان‪.‬‬ ‫قوڵبون���ه‌وه‌ی ناکۆکیی‌و لێکترازانی زیاتری نێوان یه‌کێتی‌و گۆڕان له‌حه‌وت س���اڵی رابردودا‪،‬‬ ‫به‌هۆی ره‌قیی هه‌ڵوێس���تی هه‌ردوالوه‌ بوه‌ به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر‪ .‬گۆڕان کاری له‌س���ه‌ر شکاندنی‬ ‫یه‌کێتی کردوه‪ ‌،‬یه‌کێتیش رێگاکانی س���ڕینه‌وه‌ی گۆڕانی تاقیکردوه‌ته‌وه‌ به‌پێشێلکاریه‌کانی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و سزادانی هه‌ڵسوڕاوه‌کانیشیه‌وه‌ که‌ تا ئێستاش درێژه‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌م���و باڵه‌کانی یه‌کێتی به‌پێی س���ه‌نگی خۆیان‌و له‌زه‌مه‌نێکدا ده‌س���تی گۆڕانیان بڕیوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ بێ متمانه‌یی له‌نێوان گۆڕان‌و یه‌کێتی ناکرێ نادیده‌ بگیرێت‪ .‬یه‌کێتی له‌قۆناغێکدایه‌‬ ‫هه‌میشه‌ پێویس���تی به‌ده‌سه‌اڵت‌و س���ه‌رمایه‌ی مادیی زه‌به‌الح هه‌یه‌و له‌ئێستاشدا ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ته‌واوی به‌سه‌ر زۆنی نیللی‪-‬سه‌وزدا هه‌یه‌و له‌حکومه‌ت‌و نه‌وتیشدا له‌گه‌ڵ پارتی شه‌ریکه‌‪ ،‬ئاخۆ‬ ‫بۆ پشتیوانیکردن له‌پرۆژه‌ی گۆڕان بۆ گۆڕینی سیسته‌می سیاسی له‌کوردستان‪ ،‬ده‌ستبه‌رداری‬ ‫ئه‌و ش���ه‌راکه‌ته‌‌بێت؟ ئه‌ی گۆڕان ئاماده‌یه‌ سازش له‌سه‌ر النیکه‌می پره‌نسیپه‌کانی بکات که‌‬ ‫به‌شێکی له‌سه‌ر ملمالنێی یه‌کێتی‌و به‌ربه‌ره‌کانێی سیاسه‌ته‌کانی ئه‌م حزبه‌ داڕێژراوه‌و گه‌شه‌ی‬ ‫پێکردوه‌؟‬ ‫بێگومان گۆڕانخوازو یه‌کێتیه‌ ڕاسته‌قینه‌کان الیه‌نگری هه‌موو لێکنزیكبونه‌وه‌یه‌کی یه‌کێتی‌و‬ ‫گۆڕانن‪ ،‬به‌اڵم ناکرێ ئومێدی گه‌وره‌ هه‌ڵچنن له‌سه‌ر‌ڕێکه‌وتنێك ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری بنه‌ڕه‌تی‬ ‫ملمالنێکانیان نه‌کاو سنورێك بۆ سه‌رکێشیه‌کانی پارتی دانه‌نێ که‌ ‪ 20‬ساڵه‌ به‌ئیستیحقاقی‬ ‫‪31‬ی ئاب‌و جوگرافیا‪ ،‬له‌هه‌مو کورد بێمنه‌ته‌ به‌پارچه‌کانی تری کوردستانیشه‌وه‌‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر؟‬

‫فریای حەڵەب بکەون‬

‫چەند مانگێکە شاری حەڵەب لەئاگری شەڕدا دەسوتێت‪ ،‬کە یەکێک لەگەڕەکەکانی شێخ مەقسودی کوردنشینە‪،‬‬ ‫ئێستا هەڵمەتێک لەئاستی دونیادا بۆ رزگارکردنی ئەم شارە لەکوشتارو خوێنڕشتن دەستی پێکردوە‬

‫فۆتۆکان ‪AFP‬‬

‫ریکالم‬