ژماره‌ (532) ژماره‌ی نوێی ئاوێنه‌

‫؟‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫‪Industry‬پیشه‌سازی‌‬ ‫یو‬ ‫سینۆما&بۆ بازرگان ‌‬ ‫‪Sinoma‬‬ ‫‪Trade‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)532‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/6/14‬‬

‫‪Scope of business:‬‬ ‫بواری‌ كاركردن‪:‬‬ ‫ ‪t 4UFFM 4USVDUVSF EFTJHO NBOVGBDUVSF BOE JOTUBMMBUJPO‬‬ ‫ی ( نه‌خشه‌دانان‪ ,‬درووستكردن‪ ,‬دامه‌زراندن)‬ ‫ی ئاسن ‌‬ ‫‪1‬ـ په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ ‪t (FOFSBM 5SBEJOH JNQPSU BOE FYQPSU‬‬ ‫‌كردن)‬ ‫ه‬ ‫‌نارد‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌كردن‬ ‫ه‬ ‫هاورد‬ ‫(‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫گشت‬ ‫ی‬ ‫‪ 2‬ـ بازرگان ‌‬ ‫ "‪t -JHIUJOHT ."/5‬‬ ‫ ‬ ‫‪t -PHJTUJDT -$-)MANTA‬‬ ‫ی ( ماركه‌ی‬ ‫ی سوره‌یاو ڕووناك ‌‬ ‫‪ - 3‬كار ‌‬ ‫ ‪5FM‬‬ ‫ی گواستنه‌وه‌و گیاندن (‪)LCL‬‬ ‫‪ 4‬ـ كار ‌‬ ‫ ‪4FF JU PO 1BH‬‬

‫دو خوشکی له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 15‬ساڵیدا سلێامنی ده‌رگا‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵت كه‌سێكی‌ كوشتوه‌و بۆ بیانیه‌كان ده‌خات ‌ه‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌‬ ‫سه‌رپشت‬

‫ده‌نگێك له‌ناو‬ ‫هه‌وڵ بۆ هه‌ڵگرتنی‌‬ ‫ئیسالمیه‌كان داوای‬ ‫ی سه‌ر‬ ‫پارێزبه‌ند ‌‬ ‫یه‌كالیكردنه‌وه‌ی دۆخی په‌رله‌مانتاران‬ ‫سیاسی هه‌رێم ده‌كات ده‌درێت‬

‫‪3‬‬

‫ی زیاتر ل ‌ه الپه‌ڕ ‌ه (‪ )17‬ببینه‌‬ ‫ڕوونكردنه‌وه‌ ‌‬

‫پارچه‌ پارچه‌ كردوه‌‬

‫‪5‬‬

‫‪2‬‬

‫ئه‌مڕۆ سه‌ركردایه‌تی‌ هاوبه‌شی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان كۆده‌بێته‌وه‌‬

‫‪8‬‬

‫‪6‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‪ :‬ئیتیالف ‌ی فراكسیۆنه‌كه‌مان ‪ 42‬كورسیی ‌ه‬ ‫پارتی‌‪ :‬الریمان نییه‌ له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ هه‌رێم بۆ دو ئیداره‌یی‌‬

‫ئه‌مڕۆ بۆ یه‌كه‌مجار س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌‪ ،‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫جه‌غ���ت ل���ه‌وه‌ ده‌كات ژم���اره‌ی‌‬ ‫ئیتیالف���ی‌ فراكس���یۆنه‌كه‌یان ‪42‬‬ ‫كورس���ییه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫پارتیش به‌یه‌كێت���ی‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫"الریمان نیه‌ له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫دو ئیداره‌یی‌"‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬كاتژمێ���ر‬ ‫‪11‬ی‌ پێش���نیوه‌ڕۆی‌ ئه‌م���ڕۆ ‪،6/14‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ هاوبه‌شی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫به‌ئاماده‌بونی‌ نه‌وش���یروان مسته‌فا‌و‬ ‫هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د‌و د‪.‬به‌رهه‌م‬ ‫س���اڵح له‌باره‌گای‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌س���لێمانی‌ كۆده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیاریی���ه‌كان كۆس���ره‌ت‬ ‫ره‌س���وڵ‌ جێگری‌ یه‌كه‌می‌ سكرتێری‌‬ ‫گش���تی‌ یه‌كێتی‌ پێشوازی‌ له‌وه‌فدی‌‬ ‫گۆڕان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ هاوبه‌شی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان‪ ،‬س���اماڵ‬ ‫س���ه‌ردار له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگیاند كه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ ئه‌مڕۆیان‬ ‫ب���ۆ پێكهێنان���ی‌ چه‌ن���د لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوبه‌ش ده‌بێت ب���ۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ده‌بێت بۆ‬ ‫كاركردن میكانیزمێك دابنرێت بۆ ئه‌و‬ ‫رێكه‌وتنه‌ كه‌ چۆن جێبه‌جێ بكرێت‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ دانانی‌ نه‌خش���ه‌ڕێگایه‌ك بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمێكی‌ بۆ‬ ‫پارتی‌ تێدا نابێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێس���تا وه‌زعی‌ سیاسی‌‬

‫گه‌یش���تۆته‌ بنبه‌س���ت له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫پارتی���دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم گ���ۆڕان‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌و رێكه‌وتنه‌ی���ان‌و له‌و له‌ڕێگه‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت بارودۆخه‌كه‌ ئاس���ایی‌‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫رێكخه‌ری‌ گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ دوێنێی���دا له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ رایه‌ڵه‌و بازنه‌كانی‌ چه‌ند‬ ‫شار‌و ش���ارۆچكه‌یه‌كی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ خاڵێكی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ی‌‬ ‫نێوانی���ان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێت���ی‌ بریتییه‌‬ ‫له‌ئیتیالف���ی‌ فراكس���یۆنه‌كانیان‌و‬ ‫كاركردن���ی‌ پێكه‌وه‌ی���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ نوێنه‌ران���ی‌‬ ‫عێ���راق‌و په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ژماره‌ی‌ كورس���ییه‌كانمان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان ده‌بێته‌ ‪42‬‬ ‫كورس���ی‌‌و له‌په‌رله‌مان���ی‌ عێراقیش‬ ‫ده‌بێت���ه‌ ‪ 30‬كورس���ی‌‌و ده‌مانه‌وێت‬ ‫به‌ڕێگه‌یه‌كی‌ یاس���ایی‌‌و دیموكراسی‌‌و‬ ‫شه‌رعی‌ هاوسه‌نگی‌ هێز له‌كوردستاندا‬ ‫بگۆڕین"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدای���ه‌ ك���ه‌ به‌پێی‌‬ ‫زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬به‌رپرس���انی‌‬ ‫پارتی‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ یه‌كشه‌ممه‌ی‌‬ ‫رابردویاندا له‌گ��� ‌هڵ‌ وه‌فدی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬رایانگه‌یاندوه‌‬ ‫كه‌ "ئه‌گه‌ر رێككه‌وتنه‌كه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان به‌م ئاڕاس���ته‌یه‌ س���ه‌ربگرێ‌‪،‬‬ ‫الریمان نییه‌ له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫دو ئیداره‌یی‌"‪.‬‬ ‫کۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و نه‌وشیروان مسته‌فاو به‌رهه‌م ساڵح‬

‫‪3‬‬

‫"بەشێک لەبەرپرسانی هەرێم‬ ‫تلیاک دەکێشن‌"‬

‫بازرگانێك ‪ 100‬ملیۆن دۆالر ‌ی ژماره‌یه‌ك هاواڵت ‌ی‬ ‫ده‌بات‌و به‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ ‌ی واڵت هه‌ڵدێت‬ ‫بارزگانێك له‌شاری‌ سلێمانی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كارگه‌ك���ه‌ی‌ ده‌كات به‌‪ 100‬پش���ك‌و هه‌ر‬ ‫پشكێكی‌ به‌ملیۆنێك دۆالر به‌‪ 100‬هاواڵتی‌‬ ‫ده‌فرۆشێت‪ ،‬ده‌رده‌كه‌وێت نرخی‌ كارگه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ڕاس���تیدا بایی‌ ‪ 20‬ملیۆن دۆالره‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫بازرگانه‌كه‌ دیارنییه‌و پێش���بینی‌ ده‌كرێت‬ ‫به‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت هه‌ڵهاتبێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ بازرگانێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ش���اری‌ س���لێمانی‌ كه‌ خاوه‌نی‌‬

‫چه‌ند كارگه‌یه‌ك بوه‌‪ ،‬كارگه‌ی‌ ئاسنه‌كه‌ی‌‬ ‫كه‌ ب���ه‌ ‪ 20‬ملیۆن دۆالر مه‌زه‌نده‌ ده‌كرێت‬ ‫به‌زیاتر ل���ه‌ ‪ 100‬ملیۆن دۆالر خه‌ماڵندوه‌و‬ ‫له‌دادگا كردویه‌تی‌ به‌ ‪ 100‬پش���ك‌و نرخی‌‬ ‫هه‌ر پشكه‌ش���ی‌ كردوه‌ به‌ملیۆنێك دۆالرو‬ ‫هه‌موشی‌ فرۆشتوه‌ به‌چه‌ند ده‌وڵه‌مه‌ندێكی‌‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‌و كه‌ركوك‌و كه‌الر‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫خس���تنه‌كاری‌ كارگه‌ك���ه‌ له‌الیه‌ن خاوه‌ن‬ ‫پش���كه‌كانه‌وه‌ ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ نرخی‌ ئه‌م‬

‫كارگه‌ی���ه‌ ته‌نها ‪ 20‬بۆ ‪ 25‬ملیۆن دۆالره‌‌و‬ ‫ه���ه‌ر پش���كێكیان ل���ه‌ ‪ 20‬ه���ه‌زار دۆالر‬ ‫زیاتر ن���اكات له‌بازاڕدا‌و ئێس���تا به‌هۆی‌‬ ‫ئاش���كرابونی‌ ئه‌م كێشه‌یه‌شه‌وه‌ كارگه‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر ش���كاوه‌و ك���ه‌س له‌كڕینی‌‬ ‫پشكه‌كانی‌ ناپرسێت‪.‬‬ ‫دوای‌ دروس���تبونی‌ كێشه‌كه‌ش له‌نێوان‬ ‫ئ���ه‌م بازرگان���ه‌و خ���اوه‌ن پش���كه‌كان‪،‬‬ ‫ك���ه‌ پێیانوای���ه‌ فێڵی‌ لێك���ردون‌و قۆڵی‌‬ ‫بڕیون‪ ،‬س���كااڵی‌ یاس���ایی‌ له‌سه‌ر تۆمار‬

‫نه‌كراوه‌و كه‌یس���ه‌كه‌ نه‌براوه‌ت���ه‌ دادگا‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و هه‌وڵ���دراوه‌ له‌ڕێگ���ه‌ی‌ چه‌ن���د‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كه‌وه‌ به‌ش���ێوه‌ی‌ عه‌شائیری‌‬ ‫سوڵح بكرێ‌‌و به‌شێك له‌و پارانه‌ی‌ داویانه‌‬ ‫به‌پش���ك‪ ،‬له‌الیه‌ن بازرگانه‌ك���ه‌وه‌ بۆیان‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ وتی‌ "به‌اڵم ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك���ه‌ بازرگانه‌كه‌ دیار نییه‌و خۆی‌‬ ‫ون ك���ردوه‌‪ ،‬نازانرێت چوه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫واڵت یاخود نا"‪.‬‬

‫‪ 22‬ساڵ له‌گه‌ڵ شه‌ش وه‌زیری حكومه‌ت‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ ‬ ‫به‌شی ریکالم ‪07700600659 :‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫‪4‬‬

‫ش���ایه‌تحاڵێك كه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ له‌كوردس���تان له‌ناو باخ‌و ئینجانه‌ی‌‬ ‫مااڵنیش���دا هه‌وڵ���ی‌ چاندن���ی‌ ماریوانا‬ ‫ده‌درێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "بەش���ێک‬ ‫لەبەرپرس���انی هەرێم تلیاک دەکێش���ن‪،‬‬ ‫تلیاكی‌ ئەسڵیش"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ ،‬س���وید‪ :‬ش���ایەتحاڵێک كە‬ ‫خەڵکی س���نەی رۆژهەاڵتی کوردستانە‬ ‫ئام���اژە ب���ەوە دەكات ك���ە لەباخ���ی‌‬ ‫تایبەتی هەندێک لەبەرپرسانی‌ هەرێمدا‬ ‫كاری‌ كردوە‪ ،‬ش���ەوان تلیاکی بەدەست‬ ‫ئەوانەوە بینیوە کێش���اویانە‪ ،‬ئەو وتی‌‬

‫"بەرپرس���ان گرانترین تلیاک‌و باشترین‬ ‫جۆری دەکێش���ن وەک ئەو جۆرە خراپە‬ ‫نی���ە گەنجێکی س���اویلکە دەیکێش���ێت‬ ‫کە تێکەڵ بەچەندی���ن مادەی کیمیاوی‬ ‫هەرزان‌و خراپ کراوە"‪.‬‬ ‫وتیشی "من لە سلێمانی گەنجم دیوە‬ ‫حەبی میتادۆنی کێش���اوە کە ئەم حەبە‬ ‫دەرمان کێشەکان دوای ‪ ٢٠‬ساڵ کە ئیتر‬ ‫هیچ جۆرێکی دەرم���ان کاریان تێناکات‬ ‫ئینجا ئەم حەبی میتادۆنە دەکێشن"‪.‬‬

‫دژی راسیزم‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪9‬‬

‫‪13‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫‪3‬‬

‫سه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ هاوبه‌شی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‪ :‬دۆخی‌ سیاسی‌ هه‌رێم گه‌یشتۆته‌ بنبه‌ست‬

‫كۆبونه‌وه‌ ‌ی سه‌ركردایه‌ت ‌ی هاوبه‌ش ‌ی یه‌كێتی‌‌و گۆڕان نه‌خشه‌ڕێگایه‌ك داده‌نێت‬ ‫ئا‪ :‬ئارا ئیبراهیم‬

‫ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ هاوبه‌شی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان له‌سلێمانی‌ ئه‌نجامده‌درێت‌و‬ ‫ده‌بێته‌ یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌یان‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌‬ ‫ئه‌و سه‌ركردایه‌تیه‌ هاوبه‌شه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"دۆخی‌ سیاسی‌ هه‌رێم گه‌یشتۆته‌‬ ‫بنبه‌ست‪ ،‬كۆبونه‌وه‌كه‌یان بۆ دیاركردنی‌‬ ‫میكانیزمی‌ نه‌خشه‌رێگای‌ ده‌ربازبون‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ دۆخه‌ سیاسیه‌كه‌یه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دانانی‌ چه‌ند لیژنه‌یه‌كی‌ هاوبه‌ش"‪.‬‬ ‫‪17‬ی‌ ئای���اری‌ راب���ردو‪ ،‬یه‌كێت���ی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫رێكه‌وتنامه‌یه‌كی���ان واژۆ ك���رد‪ ،‬له‌چوار‬ ‫رۆژی‌ رابردودا سه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ هاوبه‌ش‬ ‫پێكهێن���را‌و تێی���دا هه‌ر حزبه‌‌و ش���ه‌ش‬ ‫ئه‌ندامی‌ ده‌ستنیشان كردوه‌ كه‌ سه‌ركرده‌‬ ‫بااڵكانی‌ هه‌ردوالی‌ تێدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ هاوبه‌شدا‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌‬ ‫له‌نه‌وشیروان مس���ته‌فا رێكخه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و عوس���مانی‌ حاجی‌‬ ‫مه‌حم���ود‌و محم���ه‌د تۆفی���ق ره‌حی���م‌و‬ ‫عومه‌ر سه‌ید عه‌لی‌ هه‌ڵس���وڕاوی‌ بااڵی‌‬ ‫گۆڕان‌و س���اماڵ س���ه‌ردار‌و ئیس���ماعیل‬ ‫نامی���ق ئه‌ندامان���ی‌ جڤاتی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫پێكهاتون‪ .‬ه���اوكات له‌الیه‌ن یه‌كێتیه‌وه‌‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح جێگری‌ دوه‌می‌ سكرتێری‌‬ ‫گش���تی‌ یه‌كێتی‌‌و‪ ،‬هێرۆ ئیبراهیم‪ ،‬حاكم‬ ‫قادر‪ ،‬عیم���اد ئه‌حمه‌د‪ ،‬ره‌فعه‌ت عه‌بدواڵ‬ ‫ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‌و ش���ااڵو‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ پێكهاتون‪.‬‬ ‫ساماڵ سه‌ردار‪ ،‬ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌كرد كه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌مڕۆیان بۆ پێكهێنانی‌ چه‌ند لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫هاوب���ه‌ش ده‌بێ���ت ب���ۆ جێبه‌جێكردنی‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"ده‌بێت ب���ۆ كارك���ردن‬ ‫میكانیزمێك دابنرێ���ت بۆ ئه‌و رێكه‌وتنه‌‬ ‫كه‌ چۆن جێبه‌جێ بكرێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ دانانی‌‬ ‫نه‌خش���ه‌ڕێگایه‌ك بۆ جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌و‬ ‫رێكه‌وتنه‌ك���ه‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمێكی‌ بۆ پارتی‌‬ ‫تێدا نابێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ی‌ خس���ته‌ڕو خ���ودی‌‬

‫كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوبه‌شی‌ هه‌ردوال‬ ‫بۆ دیاریكردنی‌‬ ‫ئه‌جێندای‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌یه‌‌و‬ ‫پێشیوایه‌ پارتی‌‬ ‫كاتی‌ زیاتری‌ ده‌وێت‬ ‫بۆ تێگه‌شتن له‌و‬ ‫رێكه‌وتنه‬ ‫نەوشیروان مستەفاو شااڵو کۆسرەت رەسوڵ دو ئەندامی سەرکردایەتیە هاوبەشەکەی گٶڕان‌و یەکێتی‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ ش���تێكی‌‬ ‫تێ���دا نی���ه‌ دژ به‌پارتی‌ بێ���ت كه‌ باس‬ ‫له‌باش���تركردنی‌ وه‌زعی‌ سیاسی‌‌و ئابوری‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "نیگه‌ران���ی‌ پارتی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫سیس���تمی‌ حكومڕانیه‌ كه‌ ئێمه‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت سیس���تمی‌ په‌رله‌مانی‌ بێت‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م له‌ن���او په‌رله‌مانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم پارت���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫سیس���تمی‌ په‌رله‌مانیه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫له‌ناو خه‌ڵ���ك هه‌ڵبژێردێ���ت‪ ،‬كه‌ پێش‬ ‫رێكه‌وتنه‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گۆڕانی���ش‬ ‫پارتی‌ ئ���ه‌و نیگه‌رانیه‌ی هه‌بوه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كێتی‌‌و گۆڕان"‪.‬‬ ‫س���اماڵ س���ه‌ردار‪ ،‬پێش���یوایه‌ گۆڕان‬ ‫پێداگیری‌ له‌س���ه‌ر شه‌رعیه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ رێ���كاری‌ یاس���ایی‌ خۆی‌‬ ‫له‌په‌رله‌م���ان ئه‌نجام بدرێ���ت‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ب���ه‌اڵم پارت���ی‌ ده‌یه‌وێت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان ئ���ه‌و كارانه‌ ب���كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان قس���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پێداچونه‌وه‌ به‌رێكه‌وتنێكیش���دا بكرێت‬

‫ده‌بێ���ت په‌رله‌م���ان كارا بكرێت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ئێمه‌‌و یه‌كێتی‌ له‌رێكه‌وتنه‌كه‌دا باس���مان‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێس���تا هەلومەرجی سیاسی‌‬ ‫گه‌یش���تۆته‌ بنبه‌س���ت له‌گه‌ڵ پارتیدا‪،‬‬ ‫به‌اڵم گۆڕان‌و یه‌كێت ‌ی به‌و رێكه‌وتنه‌یان‌و‬ ‫له‌و له‌ڕێگه‌یه‌وه‌ ده‌یانه‌وێت بارودۆخه‌كه‌‬ ‫ئاسایی‌ بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی یه‌كش���ه‌مه‌مه‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردستان‌و پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‬ ‫كۆبونه‌وه‌‌و تێی���دا پارتی‌ به‌راش���كاوی‌‬ ‫ی به‌وه‌كرد كه‌ هیچ به‌رنامه‌یه‌كیان‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫بۆ كۆبون���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا‬ ‫نیه‌‌و سورن له‌سه‌ر نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ یوسف‬ ‫محه‌م���ه‌د وه‌ك س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ ل���ه‌‪12‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ری‌‬ ‫س���اڵی‌ رابردو رێگری‌ لێك���را ك ‌ه داخڵی‌‬ ‫هه‌ولێ���ر ببێت به‌ه���ۆی‌ گفتوگۆی‌ پرۆژه‌‬ ‫یاسای‌ هه‌مواری‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫عه‌بدولڕه‌زاق شه‌ریف‪ ،‬ئه‌ندامی‌ جڤاتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆران له‌لێدوانێكدا‬

‫بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "هیوادارین پارتی‌ توشی‌ له‌گ���ه‌ڵ گۆڕان���دا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م���ڕۆ یه‌كه‌م‬ ‫شۆك نه‌بوبێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م دانیش���تن ئه‌نج���ام ده‌درێ���ت‪ ،‬بڕیار بو‬ ‫بۆچونه‌ی‌ خۆیان به‌رده‌وام بن‪ ،‬ئه‌وا هه‌ر هه‌فت���ه‌ی‌ رابردو ئه‌نج���ام بدرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ۆكی‌ ژیانی‌ سیاس���ی‌ به‌ڕێده‌كه‌ن‪ ،‬دواخرا بۆ ئه‌مڕۆ‪ ،‬ئه‌جێندای‌ كاری‌ خۆیان‬ ‫دی���اره‌ پارتی‌ ت���ا ئێس���تا نه‌هاتۆته‌وه‌ دیاریده‌كرێت"‪.‬‬ ‫گه‌رمیان���ی‌ وتی‌ "كه‌ دانیش���تن هه‌مو‬ ‫سه‌رخۆی‌‌و تێناگات له‌وه‌ی‌ كه‌ هاوسه‌نگی‌‬ ‫هێز له‌كوردس���تاندا گ���ۆڕاوه‌ له‌ئه‌نجامی‌ بابه‌ت���ه‌كان ب���اس ده‌ك���ه‌ن‌و ده‌یخه‌نه‌‬ ‫ئه‌جێن���دای‌ كاریانه‌وه‌‌و قس���ه‌ی خۆیان‬ ‫رێكه‌وتنی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتییدا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ش���ۆك بون���ی‌ پارت���ی‌ ده‌بێت بۆ ئه‌م دۆخه‌ی‌ هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌ركردایه‌تیه‌ی‌ یه‌كێتی‌ پێشیوابو‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ هه‌مو حسابات‌و‬ ‫زانیارییه‌كانی‌ له‌سه‌ر بارودۆخه‌كه‌ هه‌ڵه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان هێزێكه‌ خاوه‌نی‌ ‪24‬‬ ‫بوه‌‪ ،‬بۆیه‌ خوێندنه‌وه‌شی‌ بۆ روداوه‌كان كورسیه‌‌و پێویسته‌ پارتی‌ حسابی‌ گۆڕان‬ ‫بزانێت‪ ،‬یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ به‌ته‌نها ناتوانن‬ ‫نادروست بو"‪.‬‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ یه‌كێت���ی‌ ده‌ڵێت ئیداره‌ی‌ ئ���ه‌م هه‌رێمه‌ بده‌ن‪ ،‬پارتی‌ ئه‌م‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ هاوبه‌ش���ی‌ ه���ه‌ردوال ب���ۆ راستیه‌ ده‌زانێت‪" ،‬پارتیش ناڵێت به‌هیچ‬ ‫دیاریكردنی‌ ئه‌جێن���دای‌ رێكه‌وتنه‌كه‌یه‌‌و ش���ێوه‌یه‌ك دانانیش���ین له‌گه‌ڵ گۆڕان‪،‬‬ ‫پێشیوایه‌ پارتی‌ كاتی‌ زیاتری‌ ده‌وێت بۆ ره‌نگ���ه‌ پێش���نیار‌و گره‌نتی‌ سیاس���یان‬ ‫بوێت"‪.‬‬ ‫تێگه‌شتن له‌و رێكه‌وتنه‌‪.‬‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‌ ده‌ڵێت‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی‌‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌ گۆڕان پێیان دانه‌گرتوه‌ تا ئه‌به‌د سه‌رۆكی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه په‌رله‌مان الی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان بێت‪،‬‬ ‫وتی‌"ئێمه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ هاوبه‌ش���مان به‌اڵم له‌ڕوی‌ یاساییه‌وه‌ وه‌كو پره‌نسیپ‬

‫ئه‌و ش���ته‌ یاس���اییه‌ی‌ ب���ه‌الوه‌ گرنگه‌‪،‬‬ ‫"په‌رله‌مان ئاسایی‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫رێكه‌وتنی‌ سیاس���ی‌ جارێكی‌ تر له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مو پۆسته‌كان بكرێته‌وه‌ ئه‌وه‌ شتێكه‌‬ ‫له‌كاتی‌ خۆیدا باس ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌ ئه‌وه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئاماده‌نیه‌ پێشوازی‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ر الیه‌نه‌‌و به‌جی���ا ده‌كرێت له‌گه‌ڵیاندا‬ ‫كۆببێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ده‌ڵێ���ت‪ ،‬ناتوانرێ���ت جۆری‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ فه‌رز بكرێت به‌سه‌ر الیه‌نێكدا‪.‬‬ ‫رزگار عه‌لی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ له‌لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه‌ وتی‌"‬ ‫ئێمه‌ ئه‌وه‌ به‌كێش���ه‌ نازانی���ن كه‌ پارتی‌‬ ‫ئاماده‌ نه‌بێت س���ه‌ركردایه‌تی‌ هاوبه‌شی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێت���ی‌ ببینێت‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌روازه‌یه‌ك بۆ چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و كێشانه‌‬ ‫بدۆزین���ه‌وه‌‪ ،‬دو قۆڵ���ی‌‌و س���ێ قۆڵی‌‌و‬ ‫چه‌ند قۆڵی‌ بێت كێش���ه‌ نی���ه‌‌و جۆری‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ش ناتوانی فه‌رز بكه‌یت به‌سه‌ر‬ ‫هیچ حزبێكدا"‪.‬‬

‫ده‌نگێك له‌ناو ئیسالمیه‌كان داوای یه‌كالیكردنه‌وه‌ی دۆخی سیاسی هه‌رێم ده‌كات‬ ‫پارتی‪ :‬هاوپه‌یمانیه‌تی ئیسالمیه‌كان‌و گۆڕان‌و یه‌كێتی گره‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌سپی تۆپیو‬

‫له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت‬ ‫"س���ه‌ردانی هه‌مو هێ���زه‌كان‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫سه‌ردانی الیه‌نه‌ ئیسالمیه‌كان ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی‌و گۆڕان گره‌و‬ ‫له‌سه‌ر ئیسالمیه‌كان ده‌كه‌ن‌و له‌ناو‬ ‫ئیسالمیه‌كانیش مه‌یلێك دروستبوه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وانیش كاریگه‌ری خۆیان‬ ‫له‌سه‌ر دۆخی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫دابنێن‪ ،‬به‌رپرسانی پارتیش جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌‌نه‌وه‌‪" ،‬هاوپه‌یمانی‬ ‫دژی پارتی گره‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌سپی‬ ‫تۆپیو"‪.‬‬

‫به‌رپرسیاریه‌تیه‌كی‬ ‫مێژویی له‌سه‌رشانی‬ ‫کۆمەڵ‌و یەکگرتوە ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵوێستیان هه‌بێت‬ ‫بۆی ‌ه پێشبینی هاتنه‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی باشتریان‬ ‫لێده‌كه‌ین‬

‫فاروق عه‌لی ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی كوردس���تان ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ده‌كات له‌پێن���او ده‌ربازبون له‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ی ئێس���تا پێ���ش له‌هه‌ر ک ‌هس‌و‬ ‫الیه‌نێ���ک پێویس���ته‌ ئیس�ل�امیه‌کانی‬ ‫کوردس���تان رازی نه‌ب���ن ‌بارودۆخ���ی‬ ‫چه‌قبه‌س���توی هه‌رێم���ی کوردس���تان كه‌ ئه‌وانی���ش دۆخه‌کە بخه‌ن به‌الیه‌كداو‬ ‫به‌وش���ێوه‌یه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی الیه‌نێ���ک كاریگه‌ری خۆیان دابنێن‪.‬‬ ‫به‌رده‌وامبێت‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر ئه‌وانیتر‬ ‫ئه‌رک���ی نیش���تمانی‌و نه‌ته‌وه‌یی���ان‬ ‫فاروق عه‌ل���ی كه‌ هاوكات به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫له‌سه‌رش���انبێ‪ ،‬ئه‌وا ئیسالمیه‌کان زیاتر ت���ۆڕی میدیای���ی كۆمه‌ڵ���ه‌ جه‌خ���ت‬ ‫له‌وان ئه‌رکی ئاینیشیان له‌سه‌رشانه‌ که له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م دۆخه‌‬ ‫‌نابێ بێده‌نگبن له‌به‌رامبه‌ر سته‌مدا"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تی ده‌خات��� ‌ه سه‌رش���انی‬ ‫ئیسالمیه‌كان‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "پێویسته‌‬ ‫رێكه‌وتن���ی یه‌كێتی‌و گ���ۆڕان به‌ره‌ی ئیس�ل�امیه‌كان له‌چوارچێوه‌یه‌كدا خۆیان‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌پارت���ی به‌هێزك���رد‪ ،‬واش كۆبكه‌نه‌وه‌ كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر دۆخه‌كه‌‬ ‫چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێ���ت دوای پێكهێنانی دابنێن"‪.‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌شی هه‌ردوال یه‌كه‌م‬ ‫هاوتا ئیسالمیه‌كه‌ی كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪،‬‬ ‫كه‌س س���ه‌ردانی ئیس�ل�امیه‌كان بكه‌ن‌و یه‌كگرتوی ئیس�ل�امیش رایانوایه‌ نابێت‬ ‫پێشنیاری ئه‌وه‌یان بۆ بكه‌ن پشتیوانی ئیسالمیه‌كان به‌شداربن له‌به‌ره‌یه‌كدا كه‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ بكه‌ن‪ ،‬له‌ئێستاشدا مه‌یلێك كوردستان به‌ره‌و‌ دابه‌شبون به‌رێت‪.‬‬ ‫له‌ناو ئیس�ل�امیه‌كان هه‌یه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬

‫پارت���ی دی���اره‌ س���یناریۆكانی‬ ‫لێكداوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی له‌س���لێمانی فارس‬ ‫نه‌ورۆڵ���ی ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات "هه‌ر‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌تیه‌ك دژی پارتی گره‌وكردنه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌سپی تۆپیو"‪.‬‬

‫بەرپرسانی یەکێتیم گۆڕان‪ ،‬کۆمەڵ‌و یەکگرتو‬ ‫عوم���ه‌ر محه‌مه‌د ئه‌ندامی ئەنجومەنی‬ ‫جێبەجێكردن���ی یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ له‌ئێستادا‬ ‫مه‌ترس���یه‌كان زۆرن بۆی���ه‌ نایانه‌وێ���ت‬ ‫رۆڵیك بگێڕن كه‌ هه‌رێم به‌ر‌هو‌ لێكترازان‬ ‫ب���ڕوات‪ ،‬وتی "تائێس���تا هیچ ش���تێك‬ ‫نه‌خراوەته‌ به‌رده‌م ئێمه‌ له‌الیه‌ن یه‌كێتی‌و‬ ‫گۆڕانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی ئەنجومەنی جێبەجێكردنی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی باسی ئه‌وه‌شده‌كات‬ ‫تائێس���تا ئه‌و ش���ته‌یان باس���نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ورن له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی پێویسته‌‬ ‫په‌رله‌مان به‌م س���ه‌رۆكایه‌تیه‌ی ئێستاوه‬ ‫كارابكرێته‌وه‌ پاشا باس���ی مه‌له‌فه‌كانی‬ ‫تری نێوان الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان بكرێت‪،‬‬

‫وتی "الدان ب���ه‌الی هه‌ر الیه‌كدا بۆ ئێمه‌‬ ‫ئاس���انه‌‪ ،‬به‌اڵم دواجار ده‌رئه‌نجامه‌كانی‬ ‫قورس���ن‪ ،‬بۆیه‌ ئێم���ه‌ هیوادارین نه‌گاته‌‬ ‫ئه‌وه‌"‪‌.‬‬ ‫یه‌كێتی‌و گۆڕان كه‌ ئێس���تا سه‌رقاڵی‬ ‫پێكهێنان���ی یه‌كه‌می���ن كۆبون���ه‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش���یانن‪ ،‬بڕی���اره‌‬ ‫ئەمڕۆ س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌یان كۆبێته‌وه‌و‬ ‫به‌رپرس���ێكی بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕانی���ش‬ ‫نایشارێته‌وه‌ چاویان له‌سه‌ر ئیسالمیه‌كانه‌‬ ‫به‌ئه‌ركی مێژویی خۆیان هه‌ستن"‪.‬‬ ‫دانا عه‌بدولكه‌ریم به‌رپرس���ی مه‌له‌فی‬ ‫حكومه‌ت له‌بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان ئه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ڕونده‌كاته‌وه‌ هه‌ردوالیان یه‌كێتی‌و‬

‫فارس نه‌ورۆڵی باس���ی ئه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌كات یه‌كگرتو له‌زاری ئه‌مینداره‌كەیه‌و‌ه‬ ‫ره‌تیكردوه‌ت���ه‌وه‌ بڕواته‌ به‌ره‌ی یه‌كێتی‌و‬ ‫گ���ۆڕان كۆمه‌ڵی���ش تائێس���تا نه‌یوتوه‌‬ ‫به‌ش���داری ئه‌و به‌ره‌ی���ه‌ ده‌كه‌م‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌گ���ه‌ر یاری قه‌ب���اره‌ له‌گ���ه‌ڵ پارتی‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬پارتی كارتی ت���ری هه‌یه‌ كه‌‬ ‫قه‌ب���اره‌ی خۆی ل���ه‌وان به‌رزتربكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌توانێت هاوپه‌یمانیه‌تی تربكات"‪.‬‬

‫گۆڕان بۆ گۆڕانكاری له‌دۆخی سیاس���ی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان چاویان له‌سه‌ر هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كانه‌ به‌تایبه‌ت ئیسالمیه‌كان‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"به‌رپرسیاریه‌تیه‌كی مێژویی له‌سه‌رشانی‬ ‫ه���ه‌ردو هێزه‌كه‌ هه‌یه‌ كه‌ هه‌ڵوێس���تیان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ پێشبینی هاتنه‌ پێشه‌وه‌ی‬ ‫باش���تریان لێده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ پێشتر‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی هه‌ڵوێس���تی هه‌بوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌شێكی یه‌كگرتوی ئیسالمی"‪.‬‬

‫وته‌بێ���ژی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی لەس���لێمانی هیواداره‌ كار نه‌گات ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی هێزه‌كان���ی تر جگ���ه‌ له‌پارتی‬ ‫بیربكه‌ن���ه‌وه‌ له‌س���لێمانی كۆبون���ه‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و پێیوایه‌ "ئه‌و كاره‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بكرێت‪ ،‬گره‌وكردنه‌ له‌سه‌ر ئه‌سپی‬ ‫تۆپیو"‪.‬‬

‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ی بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كراكرد دوای‬ ‫دانیش���تنی یه‌كه‌م���ی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫هاوبه‌ش���ی نێ���وان گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی‬ ‫به‌رنامه‌ی كار داده‌ڕێژن بۆ سه‌ردانیكردنی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان كه‌ كورسیان هه‌یه‌‬

‫سیاسیه‌كان هه‌مویان وێڵن به‌شوێن ئه‌و‬ ‫كارته‌دا ك���ه‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی الوازده‌كات‪،‬‬ ‫وه‌كو به‌رپرسه‌كه‌ی كۆمه‌ڵیش باسیكرد‬ ‫"ئه‌وان ئێستا ئه‌و كلیله‌ن هیوایان له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵچنراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌ ئه‌و هیوایه‌‬ ‫زایه‌ نه‌كه‌ن"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫هه‌وڵ بۆ هه‌ڵگرتن ‌ی پارێزبه‌ند ‌ی سه‌ر په‌رله‌مانتاران ده‌درێت‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌ باسوخواس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ر په‌رله‌مانتاران��� ‌‬ ‫پارێزبه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان گه‌رموگ���وڕه‌‪ ،‬بارزان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌دواپه‌یامیدا ك ‌ه ل��� ‌ه ‪9‬ی‌ حوزه‌یران ‌‬ ‫ی چاكس���ازییه‌و‌ه‬ ‫‪ 2016‬له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی به‌وه‌كرد ك ‌ه‬ ‫باڵویك���رده‌و‌ه ئام���اژ‌ه ‌‬ ‫ی چاكس���ازیدا‬ ‫ی پڕۆژه‌ ‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی ب���ۆ هی���چ كه‌س���ێك‬ ‫پارێزبه‌ن���د ‌‬ ‫له‌به‌رچاوناگیرێت‪ ،‬په‌رله‌مانتارێكیش ك ‌ه‬ ‫زۆرترین سكااڵی‌ له‌سه‌ر‌ه جه‌غت له‌سه‌ر‬ ‫ی ل���ه‌و جۆره‌ ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫ی هه‌وڵێك ‌‬ ‫بون ‌‬ ‫ی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "منه‌تیان به‌پێاڵوه‌كان ‌‬ ‫منداڵ ‌ه شه‌هیدێك ئه‌گه‌ر الینه‌به‌ن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ ،‬ش���ۆڕش محه‌مه‌د‪ :‬س���ۆران‬

‫ی‬ ‫عوم���ه‌ر په‌رله‌مانت���ار له‌فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی كوردس���تان ك ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‌ه‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫زۆرترین س���كااڵ ‌‬ ‫ی راگه‌یاند "به‌ڵێ‌ هه‌وڵ هه‌یه‌‌و‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫پێیانه‌و‌ه دیار‌ه ك���ه‌ كار بۆ هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫پارێزبه‌ندی‌ سه‌ر په‌رله‌مانتاران ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی منداڵ ‌ه‬ ‫ب���ه‌اڵم منه‌تی���ان به‌پێاڵوه‌كان ‌‬ ‫شه‌هیدێك ئه‌گه‌ر الینه‌به‌ن"‪.‬‬ ‫ی "‪ 14‬س���كااڵیان له‌سه‌ر من‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی ئه‌م واڵت ‌ه‬ ‫ی نه‌وت ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و خه‌ڵك ‌ه من‬ ‫م���ن دزیبێتم‌و كوڕ ‌‬ ‫رفاندبێت���م‌و داهات���ی‌ ئ���ه‌و واڵته‌ من‬ ‫دزیبێتم"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پارتی‌ ئه‌ندام په‌رله‌مان ‌‬ ‫"فراكس���یۆن ‌‬

‫ی ‪81‬‬ ‫هه‌ی��� ‌ه تۆمه‌تب���اره‌ به‌كوش���تن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌كه‌ك ‌ه له‌هه‌ولێر‌و دۆسیه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی مافی‌ مرۆڤه‌"‪.‬‬ ‫له‌لیژنه‌كان ‌‬ ‫س���ۆران عومه‌ر له‌و بڕوایه‌دای ‌ه ك ‌ه بۆ‬ ‫ی پارێزبه‌ندی‌ ده‌بێت په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی "ئه‌وان‬ ‫كۆبێت���ه‌وه‌‌و له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه وت ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی���ان نیی ‌ه ك ‌ه په‌رله‌مان‬ ‫جورئه‌ت ‌‬ ‫كۆبێت���ه‌و‌ه ت���ا پارێزبه‌ن���دی‌ له‌ئێم ‌ه‬ ‫وه‌ربگرنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیشی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه كرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫"به‌دڵنیاییه‌و‌ه ئه‌و كاره‌یان بۆ ناچێت ‌ه‬ ‫سه‌ر"‪.‬‬ ‫سۆران عومه‌ر ئه‌و كاره‌ وه‌ك جۆرێك‬ ‫ێ‬ ‫له‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ پێناس��� ‌ه ده‌كات‌و ده‌ڵ��� ‌‬ ‫"ئه‌مه‌ جۆرێك ‌ه له‌هه‌ڕه‌ش���ه‌‌و گوڕه‌ش ‌ه‬

‫ی بدات"‪.‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر خۆ ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ یاس���ا پارێزبه‌ند ‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتار بترسێنن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی ب���ه‌وه‌دا ك ‌ه "چه‌ند‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ش��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانتار به‌دو شێوه‌ هه‌ڵده‌گیرێت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌‌و گوڕه‌ش ‌هی‌ هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫ی خۆیه‌و‌ه گوێی‌ لێ‌ بو‌ه‬ ‫ی ته‌شریعیدا بێت جارێك له‌هاوڕێ ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ناو فه‌س���ڵ ‌‬ ‫ی نامانترسێنێت"‪.‬‬ ‫پارێزبه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتویانه‌ ئێمه‌ ته‌حه‌دا ده‌كه‌ین" وتیش ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان به‌زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وا له‌ناو هۆڵ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانت���ار ‌‬ ‫د‪.‬فرس���ه‌ت س���ۆف ‌‬ ‫ی من ك ‌ه هات ‌ه س���ه‌ر ته‌حه‌دا‌و‬ ‫ی له‌و بڕوایه‌دای ‌ه ك ‌ه ئاماده‌بوان ده‌كرێ���ت‪ .‬دوه‌میان ئه‌گه‌ر "به‌بڕوا ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی قسه‌كانت‪،‬‬ ‫ی ته‌ش���ریعی‌ بێت ژماره‌‌و راس���ت‌و دروس���ت ‌‬ ‫ی له‌ده‌ره‌و‌هی‌ فه‌س���ڵ ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی پله‌یه‌ك ‌ه ك ‌ه له‌زۆربه‌ ‌‬ ‫پارێزبه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وا ده‌س���ت ‌هی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌توانێت ده‌بێت ئه‌وكات ‌ه حساب بۆ پارێزبه‌ند ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانه‌كان ‌‬ ‫په‌یڕه‌وه‌كانی‌ ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی خۆت‬ ‫نه‌كه‌ی���ت‌و بچی���ت ته‌حه‌داك ‌ه ‌‬ ‫ی پارێزبه‌ندی‌ هه‌ڵبگرێت‪.‬‬ ‫جیهان���دا هه‌ی���ه‌‌و له‌و باره‌ی���ه‌و‌ه وت ‌‬ ‫ی بكه‌ی���ت ئینج���ا ل���ه‌دادگا بێ���ت یان‬ ‫د‪.‬فرسه‌ت س���ۆفی‌ باسی‌ حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی ئیزن دێت‪ .‬واتا‬ ‫"پارێزبه‌ن���دی‌ به‌مانا ‌‬ ‫ی راسته‌وخۆ بێت"‪.‬‬ ‫ی پارێزبه‌ندی‌ له‌س���ه‌ر له‌به‌رنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی قه‌زایی‌ هه‌بێت دیكه‌ی‌ هه‌ڵگرتن ‌‬ ‫كاتێ���ك دۆس���یه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "پێموای��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر م���ن‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "حاڵه‌تێك ‌‬ ‫ی په‌رله‌م���ان وه‌ربگیرێت‌و په‌رله‌مانت���ار ده‌كات‌و وت ‌‬ ‫ده‌بێت ئیزن ‌‬ ‫پارێزبه‌ندی‌ به‌و مانایه‌یه‌ ك ‌ه په‌رله‌مانتار تریش هه‌ی��� ‌ه ك ‌ه ئه‌گ���ه‌ر په‌رله‌مانتار له‌ته‌له‌فزی���ۆن قس���ه‌یه‌ك بكه‌م ئه‌بێت‬ ‫ی ت���ه‌واوم تێدابێ���ت ب���ۆ‬ ‫ێ ب���كات‌و وه‌كو ئاماده‌ی��� ‌‬ ‫ی ل��� ‌‬ ‫ی ته‌نازول��� ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ئ���ازاد بێ���ت له‌ك���ردا‌و گوتاره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و قس���انه‌ ‌‬ ‫ی پشتڕاس���تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان���ی‌ ك ‌ه ته‌حه‌داكردنێك بۆ ده‌رخستنی‌ راست ‌‬ ‫له‌چوارچێ���و‌هی‌ كار ‌‬ ‫ی ده‌یكه‌م"‪.‬‬ ‫ی بچێته‌ به‌رده‌م دادگا‌و ئیفاد‌ه ‌‬ ‫قسه‌كان ‌‬ ‫یاسا‌و په‌یڕه‌و دیاری‌ كردوه‌"‪.‬‬

‫کێبڕکێی نێوان عیرفان عه‌بدولعه‌زیزو كامیلی حاجی عه‌لی توندتر ده‌بێته‌وه‌‬ ‫بڕیاره‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی مانگی داهاتو‪،‬‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی یازده‌هه‌مین‬ ‫كۆنگره‌ی‌ خۆی س���ازبكات‪ ،‬ملمالنێی‬ ‫نێ���وان هه‌ردو كاندید ب���ۆ ئه‌مینداری‬ ‫گش���تی بزوتن���ه‌وه‌ (عیرف���ان‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز) و (كامیلی حاجی عه‌لی)‬ ‫توندتر ده‌بێت���ه‌وه‌و ده‌نگی ئه‌ندامانی‬ ‫كۆنگ���ره‌ ده‌بێت���ه‌ یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ملمالنێكه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ ،‬بنار هیدای���ه‌ت‪ :‬بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئیس�ل�امی كوردس���تان له‌رێكه‌وتنی‬ ‫(‪)7/10‬ی ئه‌مساڵ له‌شاری سلێمانی‬ ‫یازده‌هه‌می���ن كۆنگ���ره‌ی‌ خ���ۆی‬ ‫س���ازده‌كات‪ ،‬به‌پێ���ی زانیارییه‌كانی‬ ‫ئاوێن���ه‌ قه‌یران���ی دارای���ی كۆنگره‌ی‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ له‌هه‌ولێ���ره‌وه‌ ده‌هێنێت���ه‌‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬عه‌بدواڵ وه‌رتێیی وته‌بێژی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "ل���ه‌رۆژی (‪)10‬ی مانگ���ی‬ ‫داهاتو به‌ئاماده‌بونی (‪ )350‬ئه‌ندامی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی ئیس�ل�امی یازده‌هه‌مین‬ ‫كۆنگره‌ی‌ خۆی ده‌به‌ستێت"‪.‬‬

‫قه‌یرانی دارایی ته‌نها كاری نه‌كردۆته‌‬ ‫ی واڵت‪،‬‬ ‫س���ه‌ر جومگه‌كان���ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫به‌ڵكو له‌س���ه‌ر پارته‌ سیاس���ییه‌كانی‬ ‫كوردس���تان كاریگه‌رییه‌ك���ی نه‌رێنی‬ ‫زۆری به‌جێهێش���توه‌‪ ،‬قه‌یرانی دارایی‬ ‫كۆنگره‌ك���ه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی‬ ‫بچوكت���ر ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌كۆنگره‌كانی پێش���و زیاتر له‌(‪)500‬‬ ‫ئه‌ندام به‌شدار ده‌بون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌‬ ‫ئه‌ندامانی كۆنگره‌ كه‌متره‌و له‌ش���اری‬ ‫سلێمانیش ده‌به‌سترێت‪ ،‬وه‌ك وته‌بێژی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆك���رد‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫قه‌یرانی داراییه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ پێشبینی‬ ‫ده‌كرێت كۆنگره‌ له‌ش���اری س���لێمانی‬ ‫ببه‌س���ترێت له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ س���لێمانی‬ ‫سه‌نته‌ره‌ بۆ زۆرینه‌ی‌ مه‌ڵبه‌نده‌كان"‪.‬‬ ‫له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امی مۆدێلی‬ ‫ملمالن���ێ ب���ۆ رابه‌رایه‌ت���ی بزوتنه‌وه‌‬ ‫هاتۆته‌ كای���ه‌وه‌‪ ،‬عه‌ب���دواڵ وه‌رتێیی‬ ‫ده‌ڵێت هه‌ریه‌ك له‌عیرفان عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫رابه‌ری ئێس���تاو كامیلی حاجی عه‌لی‬ ‫خۆی���ان كاندیدك���ردوه‌‪ ،‬له‌كۆنگره‌ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ش���دا هه‌ندێ���ك هه‌یه‌ پێیان‬

‫خۆش���ه‌ ی���ان عیرف���ان عه‌بدولعه‌زیز‬ ‫ده‌رچێ���ت یان كامیل���ی حاجی عه‌لی‬ ‫ركه‌به‌رییه‌كه‌یان به‌و توندییه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫باسی لێوه‌ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���ی ئه‌وه‌ی‌ پارت���ی چه‌ندی‬ ‫پێخۆش���ه‌ بۆ ده‌رچون���ه‌وه‌ی‌ عیرفان‬ ‫عه‌بدولعه‌زیز‪ ،‬عه‌ب���دواڵ وه‌رتێیی وتی‬ ‫"رێگه‌ناده‌ی���ن پارت���ی‌و هیچ الیه‌نێكی‬ ‫سیاسیی ده‌س���تبخاته‌ ناو كۆنگره‌وه‌و‬ ‫تائێس���تاش هیچ جۆره‌ هه‌وڵێكی له‌و‬ ‫جۆره‌مان نه‌بیستوه‌‪ ،‬تائێستا هه‌ستمان‬ ‫نه‌ك���ردوه‌ پارتی ده‌س���توه‌ربداته‌ ناو‬ ‫كۆنگره‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پارت���ی‌و ه���ه‌ر الیه‌نێكی‬ ‫سیاس���یی‪ ،‬هیچ جۆره‌ هاوكارییه‌ك‌و‬ ‫پاره‌یه‌ك���ی ن���ه‌داوه‌ به‌بزوتن���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی كۆنگره‌ی‌ خۆی"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫له‌ناو بزوتنه‌وه‌ خۆی كاندید بكات بۆ‬ ‫پۆستی رابه‌ری گشتی‪ ،‬پێویسته‌ چه‌ند‬ ‫مه‌رجێك���ی تێدابێ���ت‪ ،‬له‌وانه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی بێت‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێك���ی مه‌كته‌ب���ی سیاس���یی‬

‫ریکالم‬

‫كێبڕكێی نێوان ه���ه‌ردو كاندیده‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌شارده‌وه‌‪ ،‬شوان قه‌اڵدزێیی به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د ملمالنێی كاندی���ده‌كان بۆ‬ ‫ئه‌و پۆس���ته‌ جی���اوازه‌ له‌الیه‌نه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬وه‌ك پێشكه‌ش���كردنی پرۆژه‌‬ ‫و نامه‌ن���اردن‪ ،‬كێبڕكێی نێوانیان به‌و‬ ‫گه‌وره‌ییه‌ نی���ه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌ردوكیان‬ ‫ناسراون‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌ندامانی كۆنگره‌ن‬ ‫كه‌سایه‌تی هه‌ردو كاندیده‌كه‌ ده‌ناسن‌و‬ ‫هه‌ردوكی���ان ده‌كه‌ونه‌ ب���ه‌ر ره‌حمه‌تی‬ ‫ئه‌ندامانی كۆنگره‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ده‌نگۆی‌ ده‌ستێوه‌ردانی‌‬ ‫پارتی‌ له‌م كۆنگره‌یه‌دا‪ ،‬شوان قه‌اڵدزێیی‬ ‫وت���ی‌ "بزوتن���ه‌وه‌ زۆر له‌وه‌گه‌ورت���ره‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ پارتی وه‌ك الیه‌نێكی عه‌لمانی‬ ‫بێت‌و ده‌س���تبخاته‌ ناو كۆنگره‌و یاری‬ ‫به‌چاره‌نوسی بزوتنه‌وه‌ بكات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌گه‌ر بزوتنه‌وه‌ پاشكۆی‬ ‫پارت���ی بێت‪ ،‬چه‌ن���د س���اڵه‌ پارچه‌‬ ‫زه‌وییه‌ك���ی ئێم���ه‌ ك���ه‌ ‪ 64‬ه���ه‌زار‬ ‫مه‌ت���ر دوجایه‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ هه‌ولێر‬ ‫داگیركردوه‌و كردویه‌تی به‌باره‌گایه‌كی‬ ‫حزبی خۆی‪ ،‬ئه‌وا ده‌یانداینه‌وه‌"‪.‬‬

‫عیرفان عەبدولعەزیز‬

‫لیژنه‌ ‌ی هاوبه‌ش یان سه‌ركردایه‌ت ‌ی هاوبه‌ش؟‬

‫هێشتا یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌سه‌ر ئه‌و ناوه‌ یه‌كالیی‌ نه‌بونه‌ته‌وه‌‬ ‫پاش رێكه‌وتنه‌ سیاس���ییه‌كه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ی یه‌كێت���ی له‌ب���ری س���ه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش یاخود لیژن���ه‌‪ ،‬هه‌مان ئه‌و كه‌س���انه‌ن ك ‌ه‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان‪ ،‬به‌لیژنه‌ی‌ هاوبه‌ش‪ ،‬دكتۆر ش���ۆڕش حاجی ئێس���تا تێی���دا ئه‌ندامن‪ .‬پێم وای���ه‌ نابێت‬ ‫چه‌ند جارێك له‌زاری هه‌ندێك به‌رپرس���انی وت���ی "پێده‌چێت ئ���ه‌و براده‌رانه‌ ناوه‌ڕۆكی ناوی بنرێت سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش چونك ‌ه‬ ‫یه‌كێتییه‌وه‌‪،‬سه‌ركردایه‌تییه‌ هاوبه‌شه‌ك ‌ه ب ‌ه رێكه‌وتنه‌كه‌ی���ان نه‌خوێندبێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه س���ه‌ركردایه‌تی مانایه‌كی گه‌وره‌تری هه‌یه‌‪،‬‬ ‫"لیژنه‌ی‌ سیاس���یی" ناوب���راوه‌‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه له‌ن���او رێكه‌وتنه‌كه‌دا ناوی س���ه‌ركردایه‌تی به‌اڵم لیژن���ه‌ی‌ بااڵ ئه‌ركێك���ی دیاریكراوی‬ ‫هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌حاكم قادر‌و ش���ۆڕش حاجی هاوبه‌ش���ه‌ ب���ۆ جێبه‌جێكردن���ی بڕگ���ه‌‌و پێس���پێردراوه‌ كه‌ بریتیی ‌ه له‌جێبه‌جێكردنی‬ ‫ناوه‌ڕۆكی رێكه‌وتنه‌كه‌"‪.‬‬ ‫جه‌خ���ت ده‌كه‌ن���ه‌ه‌وه‌ ل���ه‌وه‌ی "ن���اوی مادده‌كانی رێكه‌وتن ‌ه سیاسییه‌كه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ تائێس���تا یه‌كێت���ی‌و گۆڕان‬ ‫الی خۆش���ییه‌وه‌ حاكم ق���ادر حه‌مه‌جان‬ ‫سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌شه‌"‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ندامێكی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی پێی وایه‌ " نابێت كارگێ���ری مه‌كته‌ب���ی سیاس���ی یه‌كێتی‌و جه‌ختیان له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كردۆته‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تییه‌ هاوبه‌ش���ه‌كه‌ ‌ی كۆبونه‌وه‌ ‌ی ئه‌و س���ه‌ركردایه‌تیی ‌ه هاوبه‌ش ‌ه‬ ‫ناوی بنرێت سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش"‪.‬‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی وت "ئه‌مه‌ ‌ی لێپرسراوی سه‌ركردایه‌تییه‌ك ‌ه ده‌ستنیشان‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬بنار هیدای���ه‌ت‪ :‬گۆڕان‪ :‬پێده‌چێت باس ده‌كرێت ناوی سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش ‌ه بكات‌و یاخ���ود كاری به‌كۆمه‌ڵ دیاریبكات‪،‬‬ ‫هه‌ندێك له‌براده‌رانی یه‌كێتی ناوه‌ڕۆكه‌كه‌یان نه‌ك لیژنه‌ ‌ی هاوبه‌ش"‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌ی فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی "له‌دواین‬ ‫خ���ۆی له‌دیدارێكدا له‌بری س���ه‌ركردایه‌تی كۆبونه‌وه‌دا باس���مان له‌وه‌كرد پێویس���ت ‌ه‬ ‫باش نه‌خوێندبێته‌وه‌‬ ‫له‌به‌ش���ی یانزه‌یه‌م���ی رێكه‌وتنه‌ك���ه‌دا‌و هاوبه‌ش‪ ،‬ناوی لیژنه‌ ‌ی هاوبه‌ش���ی هێناوه‌‪ ،‬په‌یڕه‌وێك���ی ناوخۆ بۆ ئه‌و لیژنه‌ی ‌ه هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌م���ادده‌ی‌ بیس���ت وچ���واری حوكم��� ‌ه حاكم وتی "سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌شه‌‌و قسه‌ ‌ی بۆنمونه‌‪ ،‬ئایا كۆبون���ه‌وه‌كان چۆن به‌ڕێو‌ه‬ ‫بچن؟ ئایا كێ سه‌رپه‌رشتی كۆبوونه‌وه‌كان‬ ‫كۆتاییه‌كان���دا هاتوه‌‪":‬س���ه‌ركردایه‌تیه‌كی زیاترم له‌سه‌ری نیه‌"‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌و‌ه فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد ئه‌ندامی ده‌كات؟ ئایا پێویسته‌ س���ه‌رۆكی هه‌بێت‪،‬‬ ‫هاوبه‌ش ب���ۆ هه‌ماهه‌نگ���ی‌‌و به‌دواداچون ‌ی‬ ‫جێبه‌جێكردن��� ‌ی رێككه‌وتنه‌ك��� ‌ه له‌چه‌ن���د س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند یاخود س���ه‌رۆك له‌كام الیه‌ن ده‌بێت؟ یان‬ ‫ئه‌ندامێك���ی هه‌ردوالپێكدێ���ت‌و ئ���ه‌م "ئه‌وه‌ی‌ باس���ده‌كرێت له‌لیژنه‌ی‌ هاوب ‌هش‌و ده‌بێت دو س���ه‌رۆكی هه‌بێت یا به‌ش���ێوه‌ ‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی ‌ه به‌رپرس���یارێتی رێكخستن ‌ی س���ه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش‪ ،‬ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر كات���ی هه‌رجاره‌‌و بۆ الیه‌ك بێ���ت؟ ئه‌وان ‌ه‬ ‫پرۆتۆكۆل‌و پاش���كۆكان ده‌گرێت ‌ه ئه‌ستۆ‌و ئ���اره‌زوی هه‌ردوال بۆ ناونانی ئه‌و مادده‌یه‌‪ ،‬په‌یڕه‌وی ناوخۆ یه‌كالیی ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ده‌نگۆی ئه‌وه‌ ‌ی نه‌وشیروان‬ ‫له‌كاتی پێویستدا لیژنه‌ی كاتی ‌ی تایبه‌تمه‌ند چونك��� ‌ه له‌ن���او رێكه‌وتنه‌ك���ه‌دا ناوێك���ی‬ ‫دیاریكراو بۆ ئه‌وه‌ ده‌ستنیش���ان نه‌كراوه‌‪ ،‬مسته‌فا به‌رپرسیارێتی ئه‌و سه‌ركردایه‌تیی ‌ه‬ ‫دروست ده‌كات "‪.‬‬ ‫له‌مباره‌یه‌وه‌ دكتۆر شۆڕش حاجی وته‌بێژی به‌ڵك���و س���یفه‌تی باس���كراوه‌‌و نوس���راو‌ه هاوبه‌ش���ه‌ ده‌گرێت ‌ه ئه‌س���تۆ‪ ،‬ئه‌سه‌سه‌رد‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی راگه‌یاند س���ه‌ركردایه‌تییه‌كی هاوبه‌ش بۆ ئه‌م بابه‌ت ‌ه ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌و باس ل���ه‌وه‌ده‌كات تاوه‌كو‬ ‫په‌ی���ڕه‌وی ناوخ���ۆی بۆ دروس���تنه‌كرێت‪،‬‬ ‫"له‌رێكه‌وتننامه‌ی‌ نێ���وان یه‌كێتی‌و گۆڕاندا پێكدێت"‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد ده‌ڵێت "پێشتر له‌رێكه‌وتنی ئه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و لیژنه‌یه‌ ده‌وترێت هه‌موی‬ ‫نوسراوه‌ س���ه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش له‌نێوان‬ ‫سه‌ركردایه‌تی سیاسیی یه‌كێتی نیشتیمانی‌و ستراتیژیدا باس له‌وه‌كراوه‌ لیژنه‌یه‌ك پێك ده‌نگۆیه‌‪ .‬ت���ا نوێنه‌رانی ه���ه‌ردوال بڕیاری‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا دروستده‌كرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها بهێنرێت بۆ سه‌رپه‌رش���تیكردنی ش���ێوه‌ ‌ی له‌س���ه‌ر نه‌ده‌ن هه‌مو قسه‌كان به‌ده‌نگۆ ناو‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌شكراو‌ه سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش جێبه‌جێكردن���ی رێكه‌وتن���ی س���تراتیژی‪ .‬ده‌برێت"‪.‬‬ ‫پێش���تر یه‌كێتی‌و پارت���ی رێكه‌وتنێكی‬ ‫هه‌ڵده‌س���تێت به‌جێبه‌جێكردنی س���ه‌رجه‌م له‌ماده‌یه‌كی دیكه‌یدا نوسراو‌ه سه‌ركردایه‌تی‬ ‫بڕگ���ه‌‌و بابه‌ته‌كان���ی ن���او رێكه‌وتننام��� ‌ه هاوب���ه‌ش كۆده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬وات���ه‌ ه���ه‌ردو ستراتیژییان واژۆكرد‪ ،‬یه‌كێك له‌به‌نده‌كانی‬ ‫سیاسییه‌كه‌‪ .‬تا ئێستاش باس له‌وه‌نه‌كراو‌ه ده‌ربڕینه‌ك��� ‌ه به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتره‌‪ .‬به‌اڵم ئایا ئه‌و رێكه‌وتن ‌ه باسكردنی لیژنه‌یه‌كی هاوبه‌ش‬ ‫كێ به‌رپرسی ئه‌م سه‌ركردایه‌تییه‌ ده‌بێت‌و ئه‌م ‌ه ناوه‌ یاخود سیفه‌ته‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ده‌وه‌ستێت ‌ه بو‪ ،‬فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد له‌س���ه‌ر دروس���ت‬ ‫چ���ۆن رێكه‌وتنی له‌س���ه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬ده‌بێت سه‌ر ئاره‌زوی هه‌ردوال‪ .‬دواتر ك ‌ه كۆ بونه‌وه‌‪ ،‬نه‌كردنی ئه‌و لیژنه‌ی ‌ه ئاشكرایده‌كات "یه‌كێك‬ ‫س���ه‌ره‌تا س���ه‌ركردایه‌تیی ‌ه هاوبه‌ش���ه‌ك ‌ه رێكده‌كه‌ون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ‌ی ئایا سه‌ركردایه‌تی له‌به‌نده‌كان ئه‌وه‌بو له‌رێكه‌وتنی ستراتیژی‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ خۆی���ان بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌وكات��� ‌ه هاوبه‌شی ناو لێده‌نێن یاخود لیژنه‌ی‌ بااڵی ك���ه‌ لیژنه‌یه‌كی بااڵ هه‌بێ���ت له‌هه‌ردوال بۆ‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیكردنی رێكه‌وتننامه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫میكانیزم���ی به‌رنام���ه‌ی‌ كاری خۆی���ان جێبه‌جێكردنی رێكه‌وتنه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی لیژنه‌كه‌ دروستنه‌كرا هۆكاره‌كه‌شی هه‌ردوال‬ ‫داده‌ڕێژن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ناوهێنانی هه‌ندێك به‌رپرسی راش���یده‌گه‌یه‌نێت "س���ه‌ركردایه‌تی بێ���ت بون"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫"هێرۆ‌و شاناز" دو خوشكی‌ به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫پاش تێپه‌ڕین ‌ی ‪ 16‬ساڵ‌ به‌سه‌ر مه‌رگ ‌ی‬ ‫"ئیبراهیم ئه‌حمه‌د"دا‪ ،‬ئه‌م رۆژانه‌ دو‬ ‫كچ‌و دو نه‌وه‌ی‌ ئه‌و جێی‌ بایه‌خی‌ هه‌مو‬ ‫میدیا‌و ناوه‌ند‌ه سیاسییه‌كانی‌ كوردستانه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورده‌وارییدا كه‌ پڕه‌ له‌ژن ‌ی‬ ‫بێده‌سه‌اڵت‪ ،‬نمونه‌ی‌ "هێرۆ‌و شاناز" زۆر‬ ‫ده‌گمه‌نن‪ ،‬تشرینی‌ یه‌كه‌می‌ داهاتو كتێبێك‬ ‫به‌ئینگلیزی‌ له‌ئه‌مه‌ریكا سه‌باره‌ت به‌م دو‬ ‫خوشكه‌ باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���اڵ ‌ی ‪ ،1947‬ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د‬ ‫هاوس���ه‌رگیریی‌ له‌گه‌ ‌ڵ گه‌الوێژخان ده‌كات‪،‬‬ ‫ب���ه‌ری‌ ئه‌م هاوس���ه‌رگیریی ‌ه دو كوڕ‌و پێنج‬ ‫كچ ده‌بێت‪ :‬هه‌ڵۆ‪ ،‬هاوڕێ‌‪ ،‬هێرۆ‪ ،‬ش���اناز‪،‬‬ ‫هه‌تاو‪ ،‬لیلۆز‪ ،‬مژده‌‪.‬‬ ‫له‌نێ���و ئه‌م ح���ه‌وت منداڵ���ه‌ ‌ی ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌ددا‪ ،‬دو كچیان ئه‌مڕۆ له‌كوردستاندا‬ ‫كاراو كاریگ���ه‌رن‪ .‬هێ���رۆی‌ كچ���ه‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م پی���اوه‌ی‌ ك���ه‌ یه‌كێك��� ‌ه له‌دیارترین‬ ‫رۆش���نبیره‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ بیس���ته‌م ‌ی‬ ‫كوردستان‪ 46 ،‬سا ‌ڵ له‌مه‌وبه‌ر هاوسه‌رگیر ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێ���ك له‌پیاوه‌ سیاس���ییه‌ هه‌ر‌ه‬ ‫چاالك‌و ناوداره‌كانی‌ كوردستان ده‌كات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌ویش جه‌الل تاڵه‌بانییه‌‪ .‬هێرۆ به‌درێژای ‌ی‬ ‫‪ 10‬ساڵی‌ رابردو‪ ،‬هه‌نگاو به‌هه‌نگاو ناوبانگ‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ی له‌ناو ئه‌و هێزه‌دا رو له‌هه‌ڵكشان‬ ‫بوه‌ ك��� ‌ه تاڵه‌بان���ی‌ رابه‌رایه‌ت���ی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی كاتێك كه‌ ده‌بێته‌ لێپراس���راو ‌ی‬ ‫گرنگتری���ن مه‌ڵبه‌ند ‌ی یه‌كێتی‌ نیش���تمان ‌ی‬ ‫كوردس���تان‌و دواتری���ش ك��� ‌ه له‌كۆنگره‌ ‌ی‬ ‫سێهه‌می‌ ئه‌و حزبه‌دا ساڵ ‌ی ‪ 2010‬به‌زۆرینه‌ ‌ی‬ ‫ده‌نگ��� ‌ی به‌ش���داربوان بۆ س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێردرێت‌و دواتریش ده‌بێته‌ یه‌كه‌مین‬ ‫ژنی‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌ی سیاس���ی‌ له‌مێژو ‌ی‬ ‫یه‌كێتیدا‪ .‬پاش نه‌خۆشكه‌وتنی‌ تاڵه‌بانیش‪،‬‬ ‫هێرۆ به‌هاوكاری‌ ش���انازی‌ خوشك ‌ی ده‌بێت ‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارترین كه‌س��� ‌ی یه‌كێت���ی‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫دو كچ���ه‌ ‌ی ئیبراهیم ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ دو‬ ‫نه‌وه‌ ‌ی ئه‌ودا ك���ه‌ "پاڤێڵ‌‌و قوباد"ن‪ ،‬رۆڵ ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌ك ‌ی ده‌بین���ن له‌رێگه‌ن���ه‌دان به‌وه‌ ‌ی‬ ‫جڵه‌وی‌ یه‌كێت ‌ی بكه‌وێته‌ ده‌ست جێگره‌كان ‌ی‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و ده‌س���ه‌اڵت‌و بڕیاردان ‌ی ئه‌م حزب ‌ه‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌م بازنه‌یه‌دا ده‌هێڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وا بڕیار‌ه له‌تش���رینی‌ یه‌كه‌می‌ داهاتودا‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م دو خوشك ‌ه كتێبێك به‌زمانی‬ ‫ئینگلی���زی باڵوبكرێته‌وه‌ ك���ه‌ گێڕانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫روداوه‌كانی كوردستان‌‌و مێژوی جواڵنه‌وه‌ی‬ ‫كورد‌ه به‌شێوازی رۆمانی مێژویی – سیاسی‬ ‫له‌زار ‌ی هێرۆ‌و شاناز ئیبراهیم ئه‌حمه‌ده‌وه‌‪،‬‬ ‫كتێبه‌ك ‌ه له‌الیه‌ن ناوه‌ن���دی باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫(‪ )CORPS‬له‌نیوی���ۆرك چ���اپ ده‌كرێت‌‌و‬ ‫به‌‌ناونیشانی (‪Two intellectual women‬‬ ‫‪ )in Kurdistan‬وات���ه‌ "دو ژنی رۆش���نبیر‬ ‫له‌كوردستان"ه‌‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ری‌ ئ���ه‌م كتێب ‌ه ك���ه‌ "كوردێکی‬ ‫نیش���ته‌جێی ئه‌مه‌ریکای���ه‌‌"‪ ،‬نه‌یویس���ت‬ ‫ئاوێنه‌ ن���اوی‌ باڵوبكاته‌وه‌ به‌بیانو ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫تاباڵوكردنه‌وه‌ ‌ی كتێبه‌ك���ه‌ "نایه‌و ‌ێ گرفت ‌ی‬ ‫البه‌الی‌ بۆ دروس���ت بێت"‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند كه‌ شاناز‌و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌م كتێبه‌دا ب���اس له‌بارودۆخ‌و روداوه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ك���ورده‌وار ‌ی‬ ‫له‌س���ااڵنی په‌نج���اكان‌و شه‌س���ته‌كان ‌ی‬ ‫س���ه‌ده‌ی‌ رابردوه‌وه‌ ده‌كه‌ن ك���ه‌ رۆژگار ‌ی‬ ‫ملمالنێی‌ چ ‌هپ‌و پارتیه‌كان‌و هه‌ڵگیرس���ان ‌ی‬ ‫شۆڕش��� ‌ی ئه‌یلول‌و دوكه‌رت بون ‌ی پارتیی ‌ه‬ ‫تاده‌گات به‌دامه‌زراندنی‌ یه‌كێت ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫كوردستان‌و هه‌ڵگیرسانه‌وه‌ی‌ شۆڕش ‌ی نوێ‌‌و‬ ‫پرۆسه‌ی ئه‌نفال‌و راپه‌ڕین‌و روخانی رژێمی‬ ‫سه‌دام‌و ماوه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ مام جه‌الل‌و‬ ‫دوا ‌ی نه‌خۆش���كه‌وتنی مام‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌م‬ ‫دو خوش���كه‌ باس له‌ژیانی ژنانیش ده‌كه‌ن‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���دا كه‌ له‌روی سیاس���ییه‌و‌ه‬ ‫هێش���تا پێنه‌گه‌یش���توه‌‪ ،‬هه‌مو ش���تێك‌و‬ ‫له‌پێشیانه‌وه‌ سیاس���ه‌ت تیایدا پیاوانه‌یه‌‌و‬ ‫ژنان مافیان پێشێل ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "گرنگی‌ ئه‌م دو ژنه‌ له‌وه‌دای ‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌كاتێكدا چونی كچان بۆ قوتابخان ‌ه به‌گوناح‬ ‫سه‌یر كراوه‌و به‌شێك له‌مه‌الو شێخ‌و سه‌رۆك‬ ‫عه‌ش���ره‌ته‌كان دژی‌ ه���ه‌ر ج���ۆر‌ه مافێكی‬ ‫ژنان ب���ون‪ ،‬ئیبراهیم ئه‌حم���ه‌د ‌ی باوكیان‬ ‫له‌س���اڵ ‌ی ‪1937‬دا كۆلیژ ‌ی یاسا ‌ی له‌به‌غدا‬ ‫ته‌واوكردوه‌و سیاسه‌تمه‌دارو رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫نوس���ه‌رو رۆماننوس���ێكی‌ هه‌ڵكه‌وتو بوه‌و‬

‫ئ���ه‌وه‌ش رونده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌ ش���انازو‬ ‫د‪ .‬له‌تیف���ی‌ هاوس���ه‌ری‌ رۆڵی���ان هه‌ب���و‌ه‬ ‫له‌سه‌رپه‌رشتی‌‌و دروستكردنه‌وه‌ی‌ وره‌ ‌ی مام‬ ‫ج���ه‌الل دوا ‌ی نه‌خۆش���كه‌وتنی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫واڵت‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "ش���اناز حه‌ز ‌ی له‌نوسین‌و‬ ‫قس���ه‌كردن ‌ه به‌ش���ێوه‌ ‌ی ته‌نزو تانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێرۆخ���ان حه‌ز ‌ی له‌ده‌ركه‌وت���ن نییه‌و زۆر‬ ‫كه‌م���دوه‌‪ ،‬له‌قس���ه‌كردن‌و ده‌ربڕینیش���دا‬ ‫رس���ته‌كانی‌ زۆر كورتن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هێرۆخان‬ ‫له‌ناو هه‌م���و ته‌كتوالته‌كانی‌ ن���او یه‌كێتدا‬ ‫زۆر باش سیاس���ه‌تی‌ كرد‪ ،‬به‌ڕاده‌یه‌ك ك ‌ه‬ ‫فوئاد مه‌عس���وم س���ه‌رۆك كۆمار ‌ی عێراق‬ ‫وتویه‌تی‌‪ :‬كلیلی‌ هه‌مو ش���تێك له‌یه‌كێتیدا‬ ‫الی‌ هێرۆخانه‌"‪.‬‬ ‫هێرۆ‌و ش���اناز كه‌ به‌رده‌وام به‌ش���كۆو‌ه‬ ‫له‌باوكیان ده‌ڕوانن‌و خه‌اڵتێكی س���ااڵنه‌یان‬ ‫به‌ن���اوی‌ ئ���ه‌وه‌وه‌ ناون���اوه‌‪ ،‬ه���ۆكار ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارییان فره‌و جی���اوازه‌‪ ،‬ئه‌م دو‬ ‫خوش���ك ‌ه به‌هۆ ‌ی به‌سه‌ربردنی‌ ژیانیان هه‌م‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ك���ورده‌واری‌‌و هه‌م له‌واڵتان ‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌‌و ئه‌وروپیش���دا‪ ،‬بیركردنه‌وه‌ی���ان‬ ‫تێكه‌ڵه‌یه‌ك��� ‌ه له‌س���ونه‌تی‌‌و له‌مۆدێرن���ه‌‪،‬‬ ‫هه‌میش ‌ه به‌گه‌شبینیشه‌و‌ه له‌ژیان ده‌ڕوانن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ل���ه‌و رودانه‌وه‌ی‌ ل���ه‌م كتێبه‌دا‬ ‫گێڕدراوه‌ت���ه‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێش هێرش��� ‌ی‬ ‫سه‌دام بۆ س���ه‌ر كوه‌یت له‌ساڵ ‌ی ‪1990‬دا‪،‬‬ ‫م���ام جه‌الل‌و هێرۆخان له‌دیمه‌ش���ق ده‌بن‪،‬‬ ‫مام دڵه‌ڕاوكێیه‌تی‌‪ ،‬هێرۆخان به‌شۆخییه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬ن���ۆ گا ده‌كه‌م به‌خێر ئه‌مش���ه‌و‬ ‫سه‌دام له‌كوه‌یت بدات! مام جه‌الل ده‌خات ‌ه‬ ‫پێكه‌نین"‪.‬‬

‫بۆ هێرۆ به‌تاق ‌ی‬ ‫ته‌نها‌و به‌بێ‌ پاڵپشت ‌ی‬ ‫شاناز ئیداره‌كردن ‌ی‬ ‫ملمالنێكان‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫كارێكی‌ قورس بو‬ ‫چونكه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی‬ ‫كورده‌وارییدا هێشتا‬ ‫سیاسه‌ت كارێك ‌ی‬ ‫پیاوانه‌یه‬ ‫هه‌ژمون‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئه‌م دو خوشکه‌ له‌نێو‬ ‫حزبێكی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫وه‌ك یه‌كێتی‌و‌ له‌نێو‬ ‫كۆمه‌ڵێك پیاو ‌ی‬ ‫ده‌ستڕۆشتودا ك ‌ه‬ ‫رۆژگارێك فه‌رمانده‌ی ‌ی‬ ‫شه‌ڕیان ده‌كردو‬ ‫ده‌زگا ئه‌منییه‌كانیان‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برد‬ ‫جێ ‌ی سه‌رنجه‌‬

‫هێ���رۆ ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د ك���ه‌ دایك ‌ی‬ ‫"پاڤێڵ‌‌و قوباد تاڵه‌بانی‌"یه‌‪ ،‬ش���انازیش ك ‌ه‬ ‫دایكی‌ "ئاسۆس‌و سازه‌و زاگرۆس"ه‌‪ ،‬به‌پێ ‌ی‬ ‫ئاماژه‌ی‌ نوس���ه‌ری‌ كتێبه‌ك��� ‌ه گرنگییه‌ك ‌ی‬ ‫تایبه‌ت���ی‌ ب���ه‌كاری‌ هون���ه‌ری‌‌و ئه‌ده‌ب���ی‌‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوس ‌ی ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫شه‌جه‌ریانم بین ‌ی باس��� ‌ی ئه‌و كۆنسێرته‌ ‌ی‬ ‫كرد كه‌ له‌سلێمانی له‌سه‌ر داوه‌تی‌ هێرۆخان‬ ‫بۆی‌ س���ازكرا ب���و‪ ،‬پێیوت���م‪ :‬زۆر دڵخۆش‬ ‫بوم‪ ،‬كچانی مامۆس���تا ئیبراهیم ئه‌حمه‌دو‬ ‫مه‌زهه‌ری‌ خالقی هاتبون بۆ كۆنس���ێرته‌كه‌‪،‬‬ ‫كاتێ���ك ك���ه‌ گۆرانیه‌ك���ه‌ی‌ س���ه‌ید عه‌ل ‌ی‬ ‫ئه‌سغه‌ری‌ كوردستانیم كوت (غه‌مگین‌و د ‌ڵ‬ ‫په‌شێوم‪ )..‬فرمێس���ك به‌چاوی هێروخاندا‬ ‫ده‌ه���ات‪ .‬منی���ش وت���م‪ :‬هێرۆخ���ان‌و مام‬ ‫جه‌اللیش زۆر حه‌زیان له‌ده‌نگ‌و گۆرانیه‌كان ‌ی‬ ‫سه‌ید عه‌لی‌ ئه‌سغه‌ره‌"‪.‬‬

‫شانازو هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬

‫جێپه‌نج���ه‌ی‌ به‌ژیان ‌ی ئه‌ده‌بی‌‌و سیاس���ی‌‌و‬ ‫رۆش���نبیری‌ كوردس���تانه‌وه‌ به‌جێهێشتوه‌‌و‬ ‫كچه‌كان��� ‌ی به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ س���ه‌رده‌میان ‌ه‬ ‫په‌روه‌رده‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه هێرۆ له‌دو‬ ‫روه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌ی رۆش���نبیریی‌‌و بی���ر ‌ی‬ ‫سیاس���ی ‌ی گرنگ بوه‌‪ ،‬ك ‌ه كچ��� ‌ی ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌دو هاوسه‌ر ‌ی تاڵه‌بانی‌ بوه‌‪ ،‬سه‌ربار ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ باوكی‌ دوای‌ هه‌ڵگیرس���انی‌ شۆڕش ‌ی‬ ‫ئه‌یل���ول‪ ،‬چه‌ندی���ن ج���ار ئه‌م ش���ار‌و ئه‌و‬ ‫ش���اری‌ كردوه‌‪ ،‬هێرۆ درێ���ژه‌ی‌ به‌خوێندن ‌ی‬ ‫خۆی‌ داوه‌و به‌ش���ی‌ كۆمه‌ڵناسی‌ له‌زانكۆ ‌ی‬ ‫موسته‌نس���رییه‌ له‌به‌غ���دا ت���ه‌واو كردوه‌‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ری‌ ئ���ه‌م كتێب��� ‌ه نكوڵ���ی‌ له‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات كه‌ هاوس���ه‌رگیر ‌ی هێرۆو تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫هاوس���ه‌رگیرییه‌ك ‌ی سیاس���ی‌ بوبێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت ‌ی "له‌م كتێبه‌دا تیش���ك خراوه‌ته‌ س���ه‌ر‬ ‫سه‌ره‌تای‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ هێرۆو مام‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قس���ه‌یه‌ی‌ هه‌ژاری‌ موكریانی���ش بێ‌ بنه‌ماو‬ ‫زۆر دوره‌ له‌ڕاستییه‌و‌ه كه‌ له‌كتێبی‌ چێشت ‌ی‬ ‫مجێورو پێشه‌ك ‌ی شه‌ره‌فنامه‌دا ده‌ڵێت مام‬ ‫جه‌الل‪ ،‬كوردو كوردس���تانی فرۆش���ت بۆ‬ ‫دڵداری له‌گه‌ڵ‌ هێرۆخان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌ش���ێك ‌ی ئه‌م كتێبه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ژیان���ی‌ هێرۆخانه‌ له‌گه‌ڵ‌ مام جه‌الل‪ ،‬مام‬ ‫زۆر له‌ژێر كاریگه‌ری ‌ی ئیبراهیم ئه‌حمه‌دا بو‌ه‬ ‫ك ‌ه بزوێنه‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس ‌ی‬ ‫بو‌ه له‌دژ ‌ی مسته‌فا بارزانی‌‪ ،‬هاوسه‌رگیری ‌ی‬ ‫ئه‌مانی���ش دوای‌ جیابون���ه‌وه‌ ‌ی مه‌كته‌ب��� ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌ بوه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌س���ه‌ركه‌وتنه‌كان ‌ی‬ ‫مام جه‌اللیش له‌ژیانی‌ سیاسی خۆیدا‪ ،‬هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌ده‌‌و پێچه‌وانه‌كه‌ش ‌ی راسته‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌ردوكیان پاڵپشتی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫یه‌كتر بون"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌ كه‌ ل���ه‌م كتێبه‌دا‬

‫هێرۆ بو‬ ‫به‌‪ 69‬ساڵ‌‬

‫‪5‬‬

‫به‌ش���ی‌ هێ���رۆ جیاوازه‌ له‌به‌ش���ی ش���اناز‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫كه‌ ژیان ‌ی هاوسه‌رگیری ‌ی پێكده‌هێنن‌و ده‌چن‬ ‫بۆ ئێران‌و پاش���ان بۆ له‌نده‌ن‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫هێرۆ‌و ش���انازیش وه‌ك دو خوش���ك پاش‬ ‫هاوسه‌رگیریی‌ دو ژیانی جیاواز به‌سه‌رده‌به‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هه‌س���ت‌و بیر له‌یه‌كتر نزیك ده‌بن‬ ‫به‌ه���ۆی‌ باوكیان���ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه پاڵپش���تییه‌ك ‌ی‬ ‫گ���ه‌وره‌ ‌ی هاوسه‌ره‌كانیانیش���یان ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "د‪ .‬له‌تیف ره‌ش���یدی‌ هاوس���ه‌ر ‌ی‬ ‫ش���انازخان خولیای‌ خوێندن���ه‌وه‌ی‌ مێژو ‌ی‬ ‫سیاس���یه‌و خوێندنی‌ له‌زانكۆی‌ مانچسته‌ر‬ ‫ته‌واو ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌وكات���ه‌ ‌ی له‌به‌غدا وه‌زیر‬ ‫بو‪ ،‬كتێبخانه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌بو ك ‌ه ‪3000‬‬ ‫تا ‪ 4000‬كتێبی تیاب���و‪ ،‬زۆربه‌یان عه‌ره‌بی‌و‬ ‫ئینگلیزی بون"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دواتریش هونه‌رمه‌ند ‌ی به‌ناوبانگ‪،‬‬ ‫مه‌زه���ه‌ری‌ خالقی تێكه‌ڵ‌ ب���ه‌و بنه‌ماڵه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌بێ���ت به‌هۆی‌ ژنخوازییه‌وه‌‌و تا له‌ له‌نده‌ن‬ ‫ده‌بێت هه‌مو رۆژانی‌ چوارشه‌ممانێك له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‌و شانازو هێرۆخان پێكه‌و‌ه‬ ‫كاتی‌ خۆیان به‌سه‌رده‌به‌ن"‪.‬‬ ‫ل���ه‌م كتێبه‌دا ئاماژ‌ه ب���ه‌وه‌ ده‌كرێت ك ‌ه‬ ‫ل���ه‌دوای دامه‌زراندن ‌ی یه‌كێتی نیش���تمان ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬گۆڕانكارییه‌كی‌ گه‌وره‌ به‌سه‌ر‬ ‫ژیان���ی‌ ئه‌م دو خوش���كه‌دا دێ‌‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫ل��� ‌ه له‌ن���ده‌ن ده‌مێنێته‌وه‌و ئه‌ویتریش���یان‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ تاڵه‌بان���ی‌ هاوس���ه‌ری‌ روده‌كات ‌ه‬ ‫شاخ‌و شانبه‌شانی‌ پێشمه‌رگه‌كان رۆژمێر ‌ی‬ ‫ش���ۆڕش تۆمار ده‌كات‪ ،‬نوسه‌ر ‌ی كتێبه‌ك ‌ه‬ ‫وتی‌ "هێرۆخان زیاتر ل ‌ه ‪ 700‬گرته‌ی‌ فیلم‌و‬ ‫نزیك���ه‌ ‌ی ‪ 6000‬وێنه‌ ‌ی تایبه‌ت به‌شۆڕش��� ‌ی‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وه‌ی‌ سه‌رنجڕاكێش ‌ه ئه‌م ژن ‌ه‬ ‫كه‌ هاوس���ه‌ری‌ س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ مێژوییه‌‪،‬‬

‫دوێنێ‌ دوشه‌ممه‌ ‪ ،6/13‬جه‌ژنی‌‬ ‫له‌دایكبونی‌ ‪ 69‬ساڵه‌ی‌ هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د بو‪ ،‬ئه‌و ژنه‌ی‌ كه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫له‌بیروه‌رییه‌كانیدا به‌"هاوڕێی‌ ژیان"ی‌‬ ‫ناوده‌بات‪.‬‬

‫خۆ ‌ی له‌به‌رچاو ‌ی كۆمه‌ڵگ ‌ه نه‌ش���اردوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ت���ا جه‌ماوه‌ر نه‌زانێت چۆن���ه‌و كێیه‌و ناو ‌ی‬ ‫چییه‌!"‬ ‫ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و هێرۆخان به‌ش���اخه‌و‌ه خه‌ریك ‌ی‬ ‫ش���ۆڕش ده‌بن‪ ،‬ئه‌ركی‌ په‌روه‌رده‌كردنی‌ دو‬ ‫منداڵه‌كه‌ی���ان "پاڤێڵ‌‌و قوب���اد" به‌ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌دو گه‌الوێژخان ده‌سپێرن له‌ له‌نده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و وت��� ‌ی "هه‌ربۆیه‌ س���ێبه‌ری كاریگه‌ری ‌ی‬ ‫ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د ن���ه‌ك هه‌ر له‌س���ه‌ر‬ ‫منداڵه‌كانی‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌سه‌ر نه‌وه‌كانیشیه‌و‌ه‬ ‫دیاره‌"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر ‌ی كتێبه‌كه‌ ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك��� ‌ه قۆناغێكی‌ دیكه‌ی‌ گرنگ���ی‌ ژیانی‌ ئه‌م‬ ‫دو خوش���كه‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ ده‌س���تپێده‌كات ك ‌ه‬ ‫تاڵه‌بانی‌ ده‌بێته‌ س���ه‌رۆك كۆماری‌ عێراق‌و‬ ‫پاش���ان نه‌خۆش ده‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "ك ‌ه‬ ‫تاڵه‌بانی‌ بوه‌ س���ه‌رۆك كۆم���ار‪ ،‬ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حم���ه‌د له‌ژیاندا نه‌مابو‪ ،‬ل���ه‌م كاته‌دا د‪.‬‬ ‫له‌تیف ده‌بێته‌ پشتیوانیه‌كی‌ گه‌ور‌ه بۆ مام‌و‬ ‫شانبه‌ش���انی‌ ئه‌و له‌به‌غدا ده‌بێت‪ ،‬ئه‌م دو‬ ‫خوشكه‌ش الی یه‌ك ده‌بن‌و ئاگایان له‌یه‌كتر‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "ئه‌م پێكه‌وه‌بونه‌ ‌ی هێرۆ‌و شاناز‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ ده‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ دوای نه‌خۆش���كه‌وتنه‌كه‌ی م���ام‬ ‫جه‌الل ك ‌ه نه‌یه‌ڵن جڵه‌و ‌ی یه‌كێت ‌ی بكه‌وێت ‌ه‬ ‫ده‌ست كه‌سان ‌ی تر‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م دو خوشك ‌ه‬ ‫نه‌بونایه‌ كه‌س نه‌یده‌زانی‌ یه‌كێت ‌ی به‌ره‌و چ‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌ك ده‌برا"‪.‬‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫شاناز لێپرسراو ‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌ بوه‌ له‌به‌ریتانیاو كاری‌ دیبلۆماس ‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم پاڵپشتێكی‌ گه‌وره‌ی‌ هێرۆش‬ ‫ب���و‌ه له‌س���اته‌وه‌خێك ‌ی هه‌س���تیاردا ك��� ‌ه‬

‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‪ ،‬ئه‌مڕۆ ‪ 69‬ساڵی‌‬ ‫پڕ له‌روداو له‌دوای‌ خۆیه‌وه‌ به‌جێده‌هێڵێت‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌ به‌ژنێكی‌ "عیناد" ناوبانگی‌ ده‌ركردوه‌‌و‬ ‫ركه‌به‌ره‌كان���ی‌ پێیانوایه‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌‬ ‫دارای���ی‌‌و هێزه‌ ئه‌منی���ه‌ كاراكانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ده‌ستدایه‌‪ ،‬له‌مسااڵنه‌ی‌ دواییدا وه‌ك تاكه‌‬ ‫بڕیارس���ازی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وتی‌ كردوه‌‪.‬‬

‫نوس���ه‌ری‌ ئه‌م كتێب��� ‌ه به‌توندی‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ره‌تده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئ���ه‌م كاره‌ ‌ی به‌"پاره‌‌و‬ ‫بۆ پاره‌" كردبێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ش���انازخان‌و‬ ‫گه‌الوێژخان‌و مامۆس���تا مه‌زهه‌ری‌ خالقیش‬ ‫ده‌زانن من په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌ی روح ‌ی به‌هێزم‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ مامۆس���تا ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌دا‬ ‫هه‌ب���وه‌ له‌س���ااڵن ‌ی ‪1997‬و ‪1998‬ه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كه‌م���ان په‌یوه‌ن���د ‌ی ب���اوك‌و‬ ‫فه‌رزه‌نده‌ی���ی ب���و‪ ،‬من ئه‌م ئیش���ه‌م وه‌ك‬ ‫هه‌س���تێكی‌ ده‌رون���ی خۆم ك���ردوه‌‪ ،‬قه‌د‬ ‫چاوه‌ڕوانی پاره‌ نه‌بوم"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بیرۆكه‌ی‌ كتێبه‌كه‌ش‪ ،‬كه‌وا‬ ‫بڕی���ار‌ه له‌دوتوێ ‌ی ‪ 350‬الپ���ه‌ڕه‌و به‌تیراژ ‌ی‬ ‫‪ 33000‬دان��� ‌ه له‌ئه‌مه‌ری���كا باڵوبكرێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "بیرۆكه‌ی‌ ئ���ه‌م كتێبه‌ له‌البه‌ال ‌ی‬ ‫ئیش���ه‌كانم‌و ئ���ه‌و دیداران���ه‌ی‌ كاتی‌ خۆی‬ ‫هه‌مبو له‌گه‌ ‌ڵ مه‌زهه‌ر ‌ی خالقی‌‌و شانازخان‌و‬ ‫مام ج���ه‌الل‌و د‪ .‬له‌تیف له‌الم دروس���تبو‪،‬‬ ‫دواتریش نه‌خۆش���كه‌وتنه‌كه‌ی‌ مام جه‌الل‬ ‫زیاتر هانده‌رم بو بۆ جێبه‌جێكردنی‌"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "كتێبه‌كه‌شم له‌به‌رئه‌و‌ه به‌زمانی‬ ‫ئینگلیزی نوسیو‌ه نه‌ك به‌كوردی‪ ،‬چونكه‌ بۆ‬ ‫خوێنه‌ری‌ ئه‌مریكی زۆر سه‌رنجڕاكێشتره‌"‪.‬‬

‫پاش تێپه‌ڕین ‌ی‬ ‫‪ 16‬ساڵ‌ به‌سه‌ر‬ ‫مه‌رگ ‌ی "ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د"دا‪ ،‬ئه‌م‬ ‫رۆژانه‌ دو كچ‌و دو‬ ‫نه‌وه‌ی‌ ئه‌و جێ ‌ی‬ ‫بایه‌خی‌ هه‌مو‬ ‫میدیا‌و ناوه‌ند‌ه‬ ‫سیاسییه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستانه‬ ‫ساته‌وه‌خت ‌ی نه‌خۆش���كه‌وتن ‌ی تاڵه‌بانییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "بۆ هێرۆ به‌تاق��� ‌ی ته‌نها‌و به‌ب ‌ێ‬ ‫پاڵپشتی‌ ش���اناز ئیداره‌كردنی‌ ملمالنێكان‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن ‌ی یه‌كێت���ی‌ كارێك ‌ی قورس بو‪،‬‬ ‫چونك ‌ه له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كورده‌وارییدا هێش���تا‬ ‫سیاس���ه‌ت كارێكی‌ پیاوانه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئه‌م دوانه‌ فیمنیس���تیش نین‪ ،‬به‌اڵم دو ژن‬ ‫له‌ئاستی‌ سیاس���ه‌تدا به‌م راده‌یه‌ ده‌ركه‌ون‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌ سونه‌تییدا كارێكی‌ ئاسان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬

‫ئێستا هێرۆ كه‌ خۆی‌ له‌ڕوی‌ سیاسیه‌وه‌‬ ‫به‌تاكه‌ میراتگری‌ شه‌رعی‌ تاڵه‌بانی‌ هاوسه‌ر ‌ی‬ ‫ده‌زان���ێ‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فای‌‬ ‫رێكخ���ه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕاندا‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌و سه‌ركردایه‌تییه‌ هاوبه‌شه‌یه‌ كه‌‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردنی‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ی‌ نێوانیان‬ ‫پێكیانهێن���اوه‌‌و له‌ن���او یه‌كێتیش���دا ئ���ه‌و‬ ‫ده‌نگانه‌ ده‌بیس���ترێت كه‌ داوا‌ ده‌كه‌ن هێرۆ‬

‫هێرۆ‌و ش���اناز‪( ،‬كه‌ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ‌ی‬ ‫باوكی���ان به‌بنه‌چ��� ‌ه خه‌ڵك ‌ی س���لێمانی‌‌و‬ ‫گه‌الوێژخان���ی‌ دایكیش���یان به‌بنه‌چ ‌ه باب‌و‬ ‫باپیرانی‌ خه‌ڵك ‌ی وانی‌ باكوری‌ كوردستانن)‪،‬‬ ‫هه‌ژم���ون‌و ده‌س���ه‌اڵتیان له‌نێ���و حزبێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ وه‌ك یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان‌و‬ ‫له‌نێو كۆمه‌ڵێك پیاو ‌ی ده‌ستڕۆش���تودا ك ‌ه‬ ‫رۆژگارێ���ك فه‌رمانده‌یی‌ ش���ه‌ڕیان ده‌كردو‬ ‫ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی���ان به‌ڕێوه‌ده‌برد‪ ،‬جێ ‌ی‬ ‫س���ه‌رنجه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت��� ‌ی له‌واڵتێك���دا كه‌ تا‬ ‫ئێستاش سیاسه‌ت به‌پیش���ه‌یه‌ك ‌ی پیاوان ‌ه‬ ‫داده‌نرێ‌‌و ژنان رۆڵێك ‌ی ئه‌وتۆ له‌پرۆس���ه‌ ‌ی‬ ‫دروستكردنی‌ بڕیار ‌ی سیاسییدا نابینن‪.‬‬

‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌دو نه‌وشیروان مسته‌فا ببنه‌‬ ‫هاوسه‌رۆك‪.‬‬ ‫جارێكیان كادێرێكی‌ به‌سه‌لیقه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د كه‌‬ ‫ئێستا ده‌سه‌اڵتی‌ به‌سه‌ر یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس���تاندا ب���وه‌ به‌دیفاكت���ۆ‪ ،‬به‌گاڵته‌و‬ ‫شۆخیه‌وه‌ وتبوی‌ "سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‌‪،‬‬ ‫كه‌سی‌ تیا نییه‌ له‌هێرۆخان پیاوتر بێت"!‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫‪ 22‬ساڵ له‌گه‌ڵ شه‌ش وه‌زیری حكومه‌ت‬

‫مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندی ئه‌زمونی خۆی له‌گه‌ڵ وه‌زیره‌كانی ئه‌وقاف بۆ ئاوێنه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندی دیاریترین ناو‌ه‬ ‫له‌ناو وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف‌و كاروباری‬ ‫ئاینی حكومه‌تی هه‌رێم‪ ،‬ك ‌ه زۆرجار‬ ‫له‌پێش وه‌زیره‌كان ناوی هاتوه‪ ،‬ئه‌و‬ ‫تائێستا شه‌ش وه‌زیری به‌ڕێكردوه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ هیچ شتێك له‌وه‌زاره‌ت نه‌مابێت‬ ‫ئه‌و نه‌یزانێت‪ ،‬هاوكات كه‌م وه‌زیر‬ ‫هه‌بوه‌ كیشه‌ی له‌گه‌ڵی نه‌بوبێت یاخود‬ ‫نزیك نه‌بێت له‌گه‌ڵی‪ ،‬بۆی ‌ه دوای‬ ‫زیاتر له‌‪ 20‬ساڵ كاری فه‌رمانبه‌رایه‌تی‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف ئه‌زمون‌و خاڵی‬ ‫به‌هێزو الوازی وه‌زیره‌كانی ئه‌وقاف بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫مه‌ریوان نه‌قش���به‌ندی ئێستا پله‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پێش���كه‌وتوی هه‌ی��� ‌ه‬ ‫له‌وه‌زاره‌ت���ی ئه‌وقاف‪ ،‬س���اڵی ‪1994‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا له‌وه‌زاره‌ت���ی پیشه‌س���ازی‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر دامه‌زراوه دوات���ر دوای ‪8‬‬ ‫مانگ له‌كاره‌كه‌ی چوه‌ته‌‌ سه‌ر میالكی‬ ‫وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف ئێستاش به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان‌و پێكه‌وه‌ژیانی ئاینیه‌ له‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌‪.‬‬ ‫مه‌ریوان نه‌قش���به‌ندی‪ ،‬ئه‌زمونی‪22‬‬ ‫س���اڵی كاركردنی له‌وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف‬ ‫ب���ۆ ئاوێن��� ‌ه باس���ده‌كات‪ ،‬ك��� ‌ه زۆر‬ ‫له‌وه‌زیره‌كان سزایانداوه‌و هه‌ندێكیشان‬ ‫خۆشیانویس���توه‌‪ ،‬بۆی��� ‌ه دیارتری���ن‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ری ئ���ه‌و وه‌زاره‌ته‌ی��� ‌ه ك��� ‌ه‬ ‫وه‌زیره‌كان مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ كردوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رده‌می شێخ مه‌حمود كاو‌ه حه‌فید‬ ‫یه‌كه‌م وه‌زیر ‌مه‌ریوان نه‌قش���به‌ندی‬ ‫كاری له‌گه‌ڵ كردوه‌ (ش���ێخ مه‌حمود‬ ‫كاوه‌ حه‌فید)بوه‌ ك ‌ه له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫حكومه‌ت���ی ئه‌وكاته‌ی پارت���ی بوه‌ت ‌ه‬ ‫وه‌زیری ئه‌وق���اف‌و ته‌مه‌نی زۆر نه‌بو‌ه‬

‫كراوه‌ته‌ وه‌زیر‪ ،‬مه‌ریوان نه‌قش���به‌ندی‬ ‫له‌باره‌یه‌و‌ه ئه‌وه‌ ده‌ڵێت "خاڵی به‌هێزی‬ ‫ش���ێخ ئه‌وەبو بنه‌ماڵه‌یه‌ك���ی ناوداری‬ ‫هه‌بو‪ ،‬خاڵی الوازیشی ئەوە‌ب ‌و ئه‌زمونی‬ ‫ئه‌وتۆی نه‌بوه"‪ ،‬نه‌قش���به‌ندی له‌باره‌ی‬ ‫ئه‌زمونی خۆیه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌م وه‌زیر‌ه‬ ‫ئام���اژه‌ بۆئه‌وه‌ده‌كات "كاتێك ش���ێخ‬ ‫مه‌حمود دام���ه‌زرا هی���چ راوێژكارێكی‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬بۆیه‌ من هه‌س���تمده‌كرد ئه‌ركم‬ ‫قورس ده‌بێت كاری راوێژكاری بۆبكه‌م‬ ‫ئه‌ویش زۆرجار راوێژی پێده‌كردم"‪.‬‬ ‫سه‌رده‌می شێخ عه‌دنان نه‌قشبه‌ندی‬ ‫دوه‌م وه‌زیری ئه‌وقاف شێخ عه‌دنان‬ ‫نه‌قش���به‌ندی بوه‌ ك ‌ه ده‌كات ‌ه ئامۆزای‬ ‫باوك���ی مه‌ری���وان نه‌قش���به‌ندی ب���ۆ‬ ‫ماوه‌ی‪ 6‬ساڵ كاری له‌گه‌ڵ كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای خزمایه‌تی زۆرترین كێشه‌ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ مه‌ریوان نه‌قش���به‌ندی هه‌بو‌ه‬ ‫تاكار گە‌یش���توه‌ت ‌ه ئ���ه‌وه‌ی مه‌ریوان‬ ‫دو ج���ار داوای ده‌ستله‌كاركێش���انه‌و‌ه‬ ‫له‌كاره‌ك���ه‌ی بكات‌‪ ،‬ئ���ه‌و له‌باره‌ی ئه‌و‬ ‫وه‌زیره‌وه‌ ئه‌و‌ه بۆ ئاوێن ‌ه باس���ده‌كات‬ ‫"توندترین وه‌زیر ك ‌ه بینویه‌تی له‌ژیانی‬ ‫وه‌زیفیدا شێخ عه‌دنان بوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر س���ه‌رپێچی بچوك س���زای‬ ‫زۆر توندی نوسیوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه له‌سه‌رده‌می‬ ‫ئ���ه‌ودا ن���ه‌ فه‌رمانبه‌ر نه‌ به‌رپرس���ی‬ ‫ئه‌وقاف نه‌یانوێراوه‌ له‌ژوره‌كانیش���یان‬ ‫بێن���ه ‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬خاڵی به‌هێزی ش���ێخ‬ ‫ئه‌وه‌‌بو كاغه‌زی به‌رپرس‌و پله‌داره‌كانی‬ ‫نه‌ده‌خوێنده‌وه‌ ته‌نانه‌ت نامه‌ی سه‌رۆكی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و س���ه‌رۆكی پارتیش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش خاڵی بێهێزی ئه‌وه‌بو‬ ‫زۆر توڕه‌و حه‌دی بو‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و نمون���ه‌ی توڕه‌ی���ی ش���ێخ‬ ‫عه‌دنان بۆ ئاوێن ‌ه باس���ده‌كات ده‌ڵێت‬ ‫ئاین���ی‬ ‫"جارێكیان‪١١‬مامۆس���تای‬ ‫فه‌سڵكرد له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی موباشه‌ریان‬ ‫نه‌كردبو له‌كاتی خۆیدا‪ ،‬زۆرجار له‌سه‌ر‬

‫ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌ئیسالمیه‌كان‬ ‫رقیان لێمه‌ له‌ناو‬ ‫ئیسالمیه‌كان‬ ‫واپیشان دەده‌ن‬ ‫وه‌كیلی خوان‪،‬‬ ‫به‌اڵم رۆشنبیره‌كان‬ ‫منیان‬ ‫خۆش ده‌وێت‬ ‫مه‌ریوان نه‌قشبه‌ندی‬ ‫هه‌ڵنه‌كردن���ی مۆلی���ده‌ له‌كاتی خۆیدا نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و زیاتر ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی له‌وم‬ ‫بینی له‌كه‌م به‌رپرس���م بینیو‌ه چونك ‌ه‬ ‫فه‌رمانبه‌ری سزاداوه‌"‪.‬‬ ‫كاتێ���ك ب���و‌ه وه‌زیر پ���اره‌ی موچه‌ی‬ ‫ئه‌ندامیه‌تی مه‌كته‌بی سیاس���ی ك ‌ه زۆر‬ ‫سه‌رده‌می شێخ محەمه‌د شاكه‌لی‬ ‫وه‌زی���ری س���ێهه‌م ش���ێح محەمه‌د زۆربو گه‌ڕانده‌وه‌و وه‌رینه‌گرت‪ ،‬من خۆم‬ ‫ش���اكه‌لی ب���وه‌ ك���ه‌ له‌س���ه‌رده‌می كتابی گه‌ڕاندنه‌وه‌كه‌م بۆنوسی"‪.‬‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌‌ی ئی���داره‌ی هه‌رێم بوەت ‌ه‬ ‫سه‌رده‌می كامیلی حاجی عه‌لی‬ ‫وه‌زی���ری ئه‌وقاف‪ ،‬به‌وت���ه‌ی مه‌ریوان‬ ‫وه‌زیری چوارەم كامیلی حاجی عه‌لی‬ ‫نه‌قش���به‌ندی باش���ترین وه‌زیر بوه‌ كه‬ ‫كاری له‌گه‌ڵكردوه‌‪ ،‬چونك ‌ه س���ه‌ره‌ڕای بوه‌‪ ،‬ك ‌ه كێشه‌ی زۆری له‌گه‌ڵ مه‌ریوان‬ ‫ئه‌وه‌ی ك ‌ه ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس���ی نه‌قشبه‌ندی دروستكرد‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی بو له‌ئیداره‌داندا بەیه‌كس���انی سه‌ره‌تای ده‌ستبه‌كاربونی به‌فه‌رمانێك‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی ك���ردوه‌ له‌هه‌مو س���نوری ئه‌وی له‌به‌ڕێوه‌به‌ری الداوه‌و كردویه‌تی‬ ‫كوردستان فه‌رمانه‌كانی ده‌یخوارد بۆی ‌ه به‌فه‌رمانبه‌ری ئاسایی له‌وه‌زاره‌ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌الی ئ���ه‌وه‌و‌ه هی���چ خاڵێكی الوازی وتی "دوای دوس���اڵ كاك كامیل منی‬

‫گه‌ڕانه‌و‌ه ب���ۆ كاری به‌ڕێوه‌به‌ری وه‌كو نه‌قشبه‌ندی هیچ ره‌خنه‌یه‌كی لێی نی ‌ه‬ ‫خۆی پێی وتم الدانت ره‌نگ ‌ه بڕیارێكی چونك ‌ه یه‌كێ���ك له‌خێراترین‌و بوێرترین‬ ‫گونج���او نه‌بوبێ���ت ب���ه‌اڵم ه���ۆكاری له‌وه‌زیره‌كانە له‌بڕیاردان‪.‬‬ ‫فه‌رمانه‌ك���ه‌ی بۆ ئه‌وه‌ ب���و‌ه ك ‌ه بڵێت‬ ‫مه‌ریوان نه‌قش����به‌ندی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ئیس�ل�امیه‌كانیش ده‌توان���ن وه‌كو هه‌ر‬ ‫الیه‌نێك���ی تر ئیداره‌بده‌ن"‪ ،‬وتیش���ی په‌یوه‌ندی����ه‌كان‌و پێكه‌وه‌ژیانی ئاینی‬ ‫"خاڵ���ی الوازی ئه‌وه‌بو ك���ه‌ بێئه‌زمون له‌وه‌زاره‌ت����ی ئه‌وق����اف گله‌یی له‌هه‌ر‬ ‫بو و خاوه‌نی زانس���تێكی سه‌رده‌میان ‌ه ش����ه‌ش وه‌زیره‌كه‌ی ئه‌وق����اف هه‌یه‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬هاوكات مامه‌ڵه‌ی قورسبو له‌گه‌ڵ ك����ه‌ موجامه‌ل����ه‌ی زیاد له‌پێویس����تی‬ ‫یه‌زیدی‌و مه‌سیحه‌كان‌و زۆرجار ده‌یگوت دینداری����ان كردوه‌ زۆرج����ار هه‌ڵه‌بوه‌‬ ‫له‌وێنه‌ی دروس����تكردنی مزگه‌وت كه‌‬ ‫دینم ال گرنگرتره‌"‪.‬‬ ‫هه‌مویان له‌ڕێنماییه‌كان الیانداوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ب����ۆ یه‌كه‌مج����ار ئ����ه‌وه‌ش بۆ‬ ‫سه‌رده‌می كه‌مال موسلیم‬ ‫وه‌زیری پێنجه‌م كه‌مال موسلیم بوه‌‪ ،‬ئاوێن����ه‌ باس����ده‌كات ك����ه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئه‌و كه‌ له‌پشكی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان بو وه‌ك����و پارتی ناس����راوه‌و له‌ڕۆژنامه‌ی‬ ‫به‌الی مه‌ریوان نه‌قشبه‌نده‌و‌ه وه‌زیرێكی خه‌باتی زمانحاڵی پارتی كاریكردوه‌‪،‬‬ ‫زۆرباشبوه‌و به‌رنامه‌ی چاكسازی زۆری به‌اڵم ئه‌و هیچكات پارتی نه‌بوه‌ جگه‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ یه‌كه‌م بڕیاری الدانی له‌وه‌ش په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ هیچ هێزێكی‬ ‫ئه‌وب���و له‌وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌ت دانان���ی كوردس����تان نیه‌‪ ،‬ئ����ه‌و زیاتر جه‌خت‬ ‫ئه‌ندامێكی گۆڕان بو‌ه له‌ش���وێنه‌كه‌ی‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش����ده‌كاته‌وه‌ ئه‌و زۆرترین‬ ‫به‌اڵم س���ه‌رباری ئه‌وه‌ش پش���تگیری ره‌خنه‌ی له‌پارتی گرتوه‌‪.‬‬ ‫مه‌ری����وان نه‌قش����به‌ندی له‌ب����اره‌ی‬ ‫كردوه‌‌‪ ،‬ئه‌و باس���ی ئه‌وه‌ده‌كات "خاڵی‬ ‫الوازی ئ���ه‌م وه‌زیر‌ه ئه‌وه‌بو كه‌ زۆرجار هه‌ڵوێس����تی ئیسالمیه‌كانیش����ه‌وه‌‬ ‫كاتێك بڕیارێكی ده‌رده‌كرد ده‌گه‌یشت ‌ه له‌به‌رامبه‌ر خۆی جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‬ ‫كات���ی جێبه‌جێكردنی لێی په‌ش���یمان ‌ده‌كاته‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ هاوڕێی هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫پارته‌ ئیس��ل�امیه‌كان ئه‌وه‌نده‌ هاوڕێی‬ ‫ده‌بوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها باس���ی كۆتادیداری خۆی‌و نیه‌ له‌ناو پارتی‌و حزبه‌كانی تر‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫كه‌مال موس���لیم ده‌كات ك ‌ه سه‌رده‌می "ئه‌وانه‌ی له‌ئیسالمیه‌كان رقیان لێمه‌‬ ‫مانگرتنی فه‌رمانبه‌رانبوه ساڵی رابردو‌‪ ،‬له‌ناو ئیس��ل�امیه‌كان واپیشان دەده‌ن‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "من له‌ماڵه‌وه‌بوم سه‌یرمكرد وه‌كیلی خوان‪ ،‬به‌اڵم رۆش����نبیره‌كان‬ ‫له‌ك���ه‌ی ئین ئێن باس���ی ئه‌وه‌ده‌كرێت منیان خۆش ده‌وێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و دوای ئه‌و ته‌مه‌ن����ه‌ زۆره‌ی كه‌‬ ‫له‌ناو وه‌زاره‌ت مانگرتن هه‌یه‌‪ ،‬چومه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ وه‌زاره‌ت‌و له‌گ���ه‌ڵ فه‌رمانبه‌ره‌كان له‌وه‌زاره‌ت����ی ئه‌وقاف به‌س����ه‌ریبردوه‌‬ ‫پێمان���وت ك��� ‌ه ئێمه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌نین تائێس����تاش چه‌ندین پۆستی له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ش بوه‌ دواهه‌مین دیدارمان له‌گه‌ڵ پارته‌ سیاسیه‌كانه‌وه‌ بۆ پێشنیاركراوه‌‬ ‫به‌اڵم هیچكات ئاماده‌نه‌بوه‌ وه‌ریانبگرێت‬ ‫كه‌مال موسلیم"‪.‬‬ ‫ته‌نها حه‌زی له‌كاره‌كه‌ی خۆیه‌تی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زیاتر له‌جارێ����ك جه‌ختی له‌وه‌كرده‌وه‬ ‫سه‌رده‌می پشتیوان سادق‬ ‫ت بۆ ئاوێن����ه‌‌ "به‌نیاز نیه‌ ببێته‌ وه‌زیری‬ ‫وه‌زیری شه‌شه‌می ئه‌وقافه‌ به‌وه‌كاله‌ ‌‬ ‫تائێس���تاش له‌كاردای���ه‌‪ ،‬مه‌ری���وان ئه‌وقاف‌و كاروباری ئاینی"‪.‬‬

‫چاالكترین یان ناچاالكترین خول ‌ی په‌رله‌مان؟‬ ‫دو بۆچونی‌ پێچه‌وانه‌‬

‫كه‌ نێچیرڤان بارزانی‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ته‌‬ ‫نه‌ك ب����ه‌ده‌م داوای‌ په‌رله‌مانه‌وه‌ نه‌چوه‌ بۆ‬ ‫چونه‌ په‌رله‌مان‌و وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ پرس����یاری‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران به‌ڵكو ك����ه‌ چۆته‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌زمانی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌كردن‌و په‌نج����ه‌ بادانه‌وه‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ په‌رله‌مان بۆت����ه‌وه‌‌و به‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫وتوه‌ لێتان قبوڵ ناكه‌م"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫نزیكه‌ی‌ دو ساڵ‌و نۆ مانگ تێده‌په‌ڕێت‬ ‫به‌سه‌ر پێكهێنانی‌ خولی‌ چواره‌می‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان‪ ،‬چاودێرێكی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ په‌رله‌مان ده‌ڵێت "ئه‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان سسترین خولی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك����ی‌ ئه‌م خول����ه‌ش ده‌ڵێت‬ ‫"ك����ه‌م نین ژم����اره‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ك����ه‌ ره‌خنه‌‬ ‫له‌م خول����ه‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌گرن له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ هه‌ڵبژاردنی����ه‌وه‌ ب����ۆ ماوه‌ی‌‬ ‫نزیك����ه‌ی‌ ‪ 6‬مان����گ به‌ه����ۆی‌ گرێدان����ی‌‬ ‫به‌پێكهێنان����ی‌ حكوم����ه‌ت‌و هه‌ڵنه‌بژاردنی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌ كۆبونه‌وه‌كانی‌‬ ‫ئه‌نجامنه‌دا‪ ،‬ئێس����تا نزیكه‌ی‌ هه‌شت مانگه‌‬ ‫په‌رله‌مان به‌كرده‌ك����ی‌ له‌كاركه‌وتوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ به‌ش����ێك له‌په‌رله‌مانتارانی‌‬ ‫ئه‌م خوله‌ ب����ون به‌قاره‌مان ‌ی فه‌یس����بوك‌و‬ ‫ش����ه‌وو رۆژ خه‌ریك����ی‌ وێنه‌باڵوكردن����ه‌وه‌‬ ‫ی����ان چه‌له‌حانێ����ی‌ كه‌ناڵه‌كان����ن‌و كاری����ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاریی����ان بیرچۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌ش����یانه‌‬ ‫ت����ا ئێس����تا ك����ه‌س نایانناس����ێ‌‌و نازانیان‬ ‫له‌په‌رله‌مان چ����ی‌ بون‌و چیی����ان كردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ره‌خنه‌ی‌ ئه‌وه‌ش����یان لێده‌گیرێت‬ ‫كه‌ به‌ش����ێك له‌په‌رله‌مانتاران����ی‌ ئه‌م خوله‌‬ ‫ئیشوكاریان بۆ كه‌سوكارو هاوڕێ‌‌و دۆستی‌‬ ‫خۆی����ان دۆزیوه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬له‌به‌رامبه‌ریش����دا‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانی‌ ئه‌م خوله‌ پێداگری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م خوله‌ چاالكترین‬ ‫خول نه‌بوایه‌ روبه‌ڕوی‌ ئه‌و گرفت‌و كێشانه‌‬ ‫نه‌ده‌بۆوه‌ كه‌ الی‌ هه‌موان ئاشكرایه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ده‌ڵێ����ن "په‌رله‌مانێكی‌ هێن����ده‌ كارا بو كه‌‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌هیچ پێش����ێلكارییه‌ك بێده‌نگی‌‌و‬ ‫سازش����ی‌ نه‌كرد‪ ،‬هه‌رئه‌مه‌ش وایكردوه‌ كه‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ به‌رده‌وامبونی‌ پێنه‌درێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانێكی‌ ناچاالك‬ ‫س����ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حم����ان‪ ،‬س����ه‌رۆكی‬ ‫رێكخ����راوی (په‌ی) بۆ په‌روه‌رده‌‌و فێركردن‬

‫هه‌ركه‌سێك له‌و‬ ‫بڕوایه‌دابێت كه‌‬ ‫بڕیارده‌ری‌ یه‌كه‌م‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫ره‌نگه‌ بیه‌وێت دان‬ ‫به‌راستیه‌كاندا نه‌نێت‬ ‫په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌ به‌راورد به‌خوله‌كانی‌ تر هه‌س����تده‌كه‌ین‬ ‫سسترین خوله‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ه����ۆكاری‌ سس����تی‌ ئ����ه‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان بۆ چه‌ند هۆكارێ����ك گه‌ڕانده‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ گرنگترینی����ان به‌بڕوای‌ ئ����ه‌و ئه‌وه‌یه‌‬ ‫"حزبه‌كانی‌ كوردس����تان هیچ حسابێك بۆ‬ ‫په‌رله‌مان ناكه‌ن"‪.‬‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم����ان له‌س����ه‌ر پێكهاته‌ی‌ ئه‌م‬ ‫خول����ه‌ی‌ په‌رله‌مان تێبینی‌ هه‌ی����ه‌‌و ده‌ڵێ‌‬ ‫"ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ خه‌ڵكێكی‌ بێ����ژه‌ر‌و گوتاربێژ‌و‬ ‫مه‌ال‌و رۆژنامه‌ن����وس چونه‌ته‌ ناو په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ خه‌ڵكی‌ پرۆفیش����یۆناڵ نه‌چۆته‌‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "من رێ����زی‌ زۆرم هه‌یه‌ بۆ هه‌ر‬ ‫یه‌كێك له‌و به‌ڕێزانه‌ كه‌ له‌ش����وێنی‌ خۆیاندا‬ ‫پای����ه‌‌و نرخی‌ خۆی����ان هه‌یه‌ ب����ه‌اڵم كاری‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ جیاوازه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ سه‌رۆكی‌ رێكخراوی‌ په‌ی‌ ئه‌و‬ ‫روانینه‌ ب����ۆ په‌رله‌مان وایك����ردوه‌ له‌الیه‌ن‬

‫خه‌ڵكیش����ه‌وه‌ ئومێدی����ان به‌په‌رله‌م����ان ناچاالكبون‌و بێتوانایی‌ ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مان‬ ‫نه‌مێنێت‌و متمانه‌ش به‌هه‌ڵبژاردن‌و ده‌نگیش ده‌رده‌خات"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ل����ه‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ ئ����ه‌م خوله‌ی‌‬ ‫نه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ زانیویه‌تی‌ كه‌ له‌م����اوه‌ی‌ كاری‌ په‌رله‌م����ان ب����ه‌ ب����ه‌راورد به‌خوله‌كانی‌ تر‬ ‫ئ����ه‌و خول����ه‌ی‌ په‌رله‌مان����دا له‌ك����ۆی‌ ‪ 155‬زۆرتری����ن راوێ����ژكاری‌ هه‌ی����ه‌‌و نزیكه‌ی‌ ‪60‬‬ ‫پڕۆژه‌یاسا كه‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ بۆ كراوه‌ ته‌نها راوێ����ژكاری‌ هه‌ی����ه‌‌و ل����ه‌روی‌ ئیمتیازاته‌وه‌‬ ‫‪ 18‬یاس����ا ده‌ركراوه‌‪" ،‬ئه‌و یاسایانه‌ی‌ له‌و هیچیان له‌ئه‌ندام����ی‌ په‌رله‌مان كه‌متر نییه‌‬ ‫ماوه‌ی����ه‌دا له‌په‌رله‌مان ده‌ركراون به‌ده‌گمه‌ن ئه‌گه‌ر زیاتر نه‌بێت‪.‬‬ ‫یه‌كێ����ك له‌ئه‌ركه‌كان����ی‌ په‌رله‌م����ان‬ ‫چونه‌ته‌ ب����واری‌ جێبه‌جێكردن����ه‌وه‌‌و یه‌ك‬ ‫دو یاس����ا به‌نیوه‌ناچڵ����ی‌ چونه‌ت����ه‌ بواری‌ په‌س����ه‌ندكردنی‌ بودجه‌ی����ه‌ ب����ه‌اڵم دۆخی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌" س����ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان خراپی‌ دارایی‌ هه‌رێم ئه‌م ئه‌ركه‌شی‌ له‌كۆڵ‬ ‫په‌رله‌مانت����اران ك����رده‌وه‌‌و ئ����ه‌و ئه‌ركه‌یان‬ ‫وای‌ وت‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ رێكخ����راوی‌ پ����ه‌ی‌ لیژنه‌كانی‌ جێبه‌جێ نه‌كرد‪ .‬له‌باره‌ی‌ یاسادانانیشه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانیش به‌سست ده‌زانێ‌و نمونه‌ به‌وه‌ د‪.‬س����ه‌روه‌ر ده‌ڵ����ێ‌ "ته‌نه����ا ‪ 18‬یاس����ای‌‬ ‫ده‌هێنێت����ه‌وه‌ كه‌ لیژنه‌ هه‌ی����ه‌ ‪ 44‬پڕۆژه‌ی‌ ده‌ركردوه‌‌و یاس����اكانیش وه‌ك پێویس����ت‬ ‫ئاراس����ته‌ كراوه‌ ب����ه‌اڵم له‌س����ه‌ر ‪ 4‬پڕۆژه‌ نه‌چونه‌ته‌ ب����واری‌ جێبه‌جێك����ردن‪ .‬وه‌كو‬ ‫راپۆرتی‌ نوسیوه‌‌و لیژنه‌ هه‌یه‌ ‪ 16‬پڕۆژه‌ی‌ چاودێرێكردن����ی‌ حكومه‌تی����ش په‌رله‌م����ان‬ ‫ئاراسته‌ كراوه‌‌و هیچ راپۆرتێكی‌ نه‌نوسیوه‌‪ .‬هه‌وڵ����ی‌ داوه‌ به‌اڵم حكومه‌ت حس����ابی‌ بۆ‬ ‫ئ����ه‌و جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ په‌رله‌مان نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ته‌نانه‌ت له‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫ك����ه‌ "لیژنه‌كان����ی‌ په‌رله‌م����ان نائومێدبون‌و‬

‫په‌رله‌مانێكی‌ چاالك‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریشدا زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫په‌رله‌مان����ن پێیانوای����ه‌ كه‌ ئ����ه‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان ئه‌گه‌ر چ����االك نه‌بوایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫لێپرس����ینه‌وه‌ی‌ توندی‌ له‌س����ه‌ر كاره‌كانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردن نه‌بوایه‌‪ ،‬به‌مجۆره‌‬ ‫له‌كاریان نه‌ده‌خست‪.‬‬ ‫د‪.‬ش����ێركۆ حه‌م����ه‌ ئه‌می����ن په‌رله‌مانتار‬ ‫له‌فراكس����یۆنی‌ گۆڕان ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌ خه‌ڵ����ك ده‌بێت ئ����ه‌و هۆكارانه‌ بزانێت‬ ‫كه‌ وایكردوه‌ ئه‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌مان سس����ت‬ ‫بێ����ت‌و له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ وتی‌ "هه‌ركه‌س����ێك‬ ‫ل����ه‌و بڕوایه‌دابێ����ت كه‌ بڕی����ارده‌ری‌ یه‌كه‌م‬ ‫په‌رله‌مانت����اره‌‪ ،‬ره‌نگ����ه‌ بیه‌وێ����ت دان‬ ‫به‌راستیه‌كاندا نه‌نێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كۆمه‌ڵێك حزب‌و كۆمه‌ڵێك كه‌س‬ ‫به‌ن����اوی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����یه‌وه‌ بڕیارده‌ری‌‬ ‫ژماره‌ یه‌كن له‌م واڵته‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌و بۆ خستنه‌ڕوی‌ به‌ڵگه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫خوله‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان كاری‌ باشی‌‬ ‫ك����ردوه‌‌و ل����ه‌ڕوی‌ چاودێریكردنه‌وه‌ چاالك‌و‬ ‫كارا ب����وه‌‪ ،‬ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ پارتی‌‬ ‫به‌زه‌بری‌ هێز په‌رله‌مانه‌كه‌ی‌ په‌كخس����توه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ‌ "په‌رله‌مان ده‌ستی‌ برد بۆ كۆمه‌ڵێك‬ ‫یاسا كه‌ بۆ هه‌ندێك هێڵی‌ سور بو"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و په‌رله‌مانت����اره‌ی‌ گ����ۆڕان ئه‌وه‌ش‬ ‫ناش����ارێته‌وه‌ كه‌ چاوه‌ڕوان����ی‌ زیاتریان له‌م‬ ‫خول����ه‌ی‌ په‌رله‌م����ان هه‌بوه‌‌و "ئه‌ك����را له‌و‬ ‫ماوه‌ی����ه‌دا كاری‌ باش����تر‌و یاس����ای‌ زیاتری‌‬ ‫ده‌ركردای����ه‌‌و ئه‌ك����را دانیش����تنی‌ زیات����ر‬ ‫بكردایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌شده‌كات له‌هیچ خولێكی‌‬ ‫په‌رله‌ماندا به‌شێوه‌یه‌كی‌ فیعلی‌ لێپێچینه‌وه‌‬

‫له‌وه‌زی����ره‌كان نه‌كراوه‌‌و ئ����ه‌وه‌ ‌ی كه‌ كراوه‌‬ ‫پێشتر مانۆرێك بوه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬ش����ێركۆ حه‌مه‌ ئه‌می����ن جیاوازی‌ ئه‌م‬ ‫خوله‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‌و كابینه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ت له‌وانه‌ی‌ رابردو له‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫كه‌ پێكهاته‌ی‌ حكومه‌ته‌ك����ه‌ پێكهاته‌یه‌كی‌‬ ‫ته‌وافوقی‌‌و بنكه‌فراوان ب����وه‌‌و له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫وت����ی‌ "به‌داخ����ه‌وه‌ له‌الی‌ هه‌ندێ����ك هێز وا‬ ‫كه‌وتبۆوه‌ ك����ه‌ كابینه‌ی‌ بنكه‌ فراوان واتای‌‬ ‫بێده‌نگبون����ی‌ په‌رله‌مانت����اران ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌كه‌موكورتیه‌كان"‪.‬‬ ‫زیات����ر رونیك����رده‌وه‌ "ب����ه‌و واتای����ه‌ی‌‬ ‫په‌له‌مانتاران����ی‌ فراكس����یۆنه‌كان به‌رامبه‌ر‬ ‫كه‌موكورتی‌ وه‌زیره‌كان بێده‌نگی‌ بنوێنن"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌مه‌ش تێگه‌یش����تنێكی‌ خراپ‬ ‫بوه‌‌و وای‌ لێهاتبو له‌س����ه‌ر رۆڵی‌ چاودێری‌‬ ‫په‌رله‌مان كاریگه‌ری‌ دانابو"‪.‬‬ ‫گه‌ش����ه‌ دارا حه‌فی����د په‌رله‌مانت����ار‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌ پێیوایه‌ له‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫چاودێریكردن����ی‌ حكومه‌ت����دا ئ����ه‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان هی����چ جیاوازییه‌كی‌ نه‌بوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خوله‌كانی‌ تردا‌و وتی‌ "ئه‌گه‌رچی‌ خوله‌كانی‌‬ ‫تر بارودۆخه‌كه‌ س����ه‌قامگیرییه‌كی‌ باشتری‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬ئۆپۆزس����یۆن هه‌بو باشتر بو به‌ڕای‌‬ ‫من خولی‌ س����ێ له‌خولی‌ چواره‌م باش����تر‬ ‫بو"‪.‬‬ ‫گه‌ش����ه‌ دارا هه‌ر ناونانێ����ك له‌م خوله‌ی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان به‌كارێكی‌ ئینس����افانه‌ نازانێت‌و‬ ‫له‌و بڕوایه‌دایه‌ ك����ه‌ "ئه‌م خوله‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كاتی‌ ته‌واوه‌تی‌ خ����ۆی‌ نه‌دراوه‌تێ‌ تاوه‌كو‬ ‫به‌ته‌واوی‌ هه‌ڵیسه‌نگێنیت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌اڵم له‌ڕوی‌ ده‌ركردنی‌ یاسا‌و‬ ‫بڕیاره‌وه‌‌و له‌ڕوی‌ چاودێریكردنه‌وه‌ پێموانیه‌‬ ‫ئه‌م خوله‌ باشتر بوبێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ل����ه‌و بڕوایه‌دای����ه‌ له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ك����ه‌ حكومه‌تێك����ی‌ ته‌وافوق����ی‌‬ ‫بوه‌ بۆی����ه‌ نه‌توان����راوه‌ لێپێچینه‌وه‌ بكرێت‬ ‫له‌وه‌زیره‌كان‌و هه‌ر فراكس����یۆنه‌‌و ده‌یویست‬ ‫ره‌زامه‌ن����دی‌ ئ����ه‌وی‌ تر به‌ده‌س����ت بهێنێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ هیچ وه‌زیرێك����ی‌ خۆی‌ دوچاری‌‬ ‫لێپرسینه‌وه‌ نه‌بێت"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫هەرێمی دوەم لەعێراقدا‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫كەركوكییەكان دەیانەوێت هەلی داعش بقۆزنەوەو بڕیارێك لەئایندەیان بدەن‬

‫نقاش‪ ،‬شااڵو محەمەد‬ ‫پارێزگای كەركوك‪" ،‬عێراقێكە بچوكەكە" یان‬ ‫"دڵ‌‌و قودسی كوردستان" یان "هەرێمێكی‬ ‫سەربەخۆ"‪ ،‬ئەمە ئەو بژاردانەن كە ئێستا‬ ‫كەوتوونەتە بەردەمی خەڵكی شارەكە‪.‬‬ ‫لەكاتێك����دا ك����ە وردە وردە داع����ش چەن����د‬ ‫ناوچەیەك����ی گرن����گ لەدەس����ت دەدات‪،‬‬ ‫كەركوكیی����ەكان كەوتوونەت����ە خۆ ب����ۆ ئەوەی‬ ‫پاش كۆتایی هاتنی "قەیرانی داعش" بڕیارێكی‬ ‫یەكالكەرەوە لەئایندەی ش����ارەكەیان بدەن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەمەش چەند سیناریۆیەكی جیاوازو باسی لێوە‬ ‫دەكرێت‪.‬‬ ‫لەم����اوەی چەن����د هەفتەی راب����ردوودا لەناو‬ ‫بەرپرس����انی كەركوك ب����اس لەچەند ئەگەرێكی‬ ‫جیاواز دەكرێت‪ ،‬بەاڵم هەموویان لەدەوری س ‌ێ‬ ‫هێڵی س����ەرەكی كۆدەبن����ەوە‪ ،‬ئەوانیش بریتین‬ ‫لەوەی یان دوای داع����ش هیچ ناگۆڕێت‪ ،‬یاخود‬ ‫كەركوك دەلكێنرێت بەهەرێمی كوردس����تانەوە‪،‬‬ ‫یاخود بڕی����اری پێكهێنانی هەرێمێكی تر لەپاڵ‬ ‫هەرێمی كوردستاندا رادەگەیەنرێت‪.‬‬ ‫پارێزگای كەركوك (‪240‬كم باكوری بەغدا) كە‬ ‫دانیشتوانەكەی زیاتر لەیەك ملیۆن‌و پێنج سەد‬ ‫هەزار كەسە‪ ،‬بەپێی س����ەرژمێرە نافەرمییەكان‬ ‫زۆرینەی دانیش����توانەكەی كوردنش����ینە لەپاڵ‬ ‫دوو پێكهاتەی س����ەرەكی ع����ەرەب‌و توركمان‪،‬‬ ‫ئێستا یەكێكە لەدیارترین ناوچە جێناكۆكەكان‬ ‫لەعێراقدا‪.‬‬ ‫س����ەرەڕای ئ����ەوەی هاوكێش����ەی هەڵبژاردن‬ ‫بەالی كورددا ش����كاوەتەوەو لەدوا هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق (نیس����انی ‪)2014‬‬ ‫كورد هەش����ت كورس����ی لەكۆی (‪ )12‬كورسی‬ ‫شارەكە لەپەرلەمانی عێراقدا بردووەتەوە‪ ،‬لەرووی‬ ‫ئیداریشەوە بااڵترین پۆستی شارەكە بەدەستی‬ ‫كوردەوەیە كە پارێزگارە‪ ،‬لەرووی بااڵنسی هێزی‬ ‫سەربازیشەوە لەپاش شەڕی داعش (حوزەیرانی‬ ‫‪ )2014‬هەر بەالی كورددا شكاوەتەوەو هێزێكی‬ ‫زۆری پێش����مەرگە لەشارەكەدا هەیەو بەرپرسی‬ ‫سەرجەم میحوەرەكانی شەڕ كوردن‪.‬‬ ‫ئەم بااڵدەستییە لەرووی هەڵبژاردن‌و ئیدارەو‬

‫کەرکوک‪ :‬وێنه‬

‫هێ����زەوە وای لەالیەن����ە كوردیی����ەكان كردووە‬ ‫ئێس����تا بەباش����ترین دەرفەت بزانن بۆ بڕیاردان‬ ‫لەچارەنووس����ی ش����ارەكە‪ ،‬هەرچەن����دە جاران‬ ‫داواكاری كورد لكاندنی ب����وو هەرێمەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا بژاردەیەكی تر هاتووەتە ئاراوە كە ئەویش‬ ‫راگەیاندنی كەركوكە وەك هەرێمێكی جیا‪.‬‬ ‫پرۆژەی هەرێم لەالیەن پارێزگاری شارەكەوە‬ ‫پش����تیوانی دەكرێت‌و بەش����ێك لەك����وردەكان‌و‬ ‫زۆرین����ەی توركمان لەگەڵین‪ ،‬بەاڵم دیس����انەوە‬ ‫نەیارو ناكۆكی زۆری هەیە‪.‬‬ ‫نەجمەدی����ن كەریم پارێ����زگاری كەركوك كە‬ ‫بااڵترین پۆس����تی ئی����داری‌و ئەمنیە ش����ارەكە‬ ‫بەڕێوەدەبات بە"نیقاش"ی وت "دەبێت كەركوك‬ ‫لەبەغداد دەببڕێت ب����ۆ ئەوەی لەرووی ئابوری‌و‬ ‫ئەمنیەوە گەش����ەی زیاتر بەخۆی����ەوە ببینێت‪،‬‬ ‫مان����ەوەی كەرك����وك لەگەڵ بەغ����داد ئایندەی‬ ‫كەركوك بەلێڵی دەهێڵێتەوە"‪.‬‬ ‫نەجمەدین كەریم هاوكات ئەندامی مەكتەبی‬ ‫سیاس����ی یەكێتی نیش����تمانی كوردس����تانە كە‬ ‫ج����ەالل تاڵەبانی س����ەرۆك كۆماری پێش����ووی‬ ‫عێراق سكرتێری ئەو حزبەیە‪ ،‬دەشڵێت "دەبێت‬ ‫كەرك����وك ب����ۆ ماوەی����ەك بكرێت����ە هەرێمێكی‬ ‫س����ەربەخۆ‪ ،‬دوات����ر خەڵكەكەی بڕیار لەس����ەر‬ ‫چارەنوسی ش����ارەكە بدات‪ ،‬یان سەركردایەتی‬ ‫ك����ورد بڕی����اری گەڕانەوەی كەركوك بۆ س����ەر‬ ‫هەرێمی كوردستان بدات"‪.‬‬

‫بەپێی مادەی (‪)119‬ی دەس����توری عێراقی‪،‬‬ ‫ه����ەر پارێزگای����ەك ی����ان زیاتر ماف����ی ئەوەی‬ ‫هەی����ە ببێت����ە هەرێ����م ئەویش پاش راپرس����ی‬ ‫دانیش����توانەكەی‪ ،‬داواكاریی راپرس����یش بەدوو‬ ‫رێگا پێش����كەش دەكرێت‪ ،‬ی����ان بەدەنگی دوو‬ ‫لەس����ەر س����ێی ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگا‪،‬‬ ‫یاخ����ود بەدەنگ����ی دە یەك����ی دەنگدەرانی هەر‬ ‫پارێزگایەك‪.‬‬ ‫پالنی كردنی كەرك����وك بەهەرێم‪ ،‬ئەگەرێكە‬ ‫ك����ە بەر ل����ەوەی هەن����گاوی ب����ۆ هەڵبهێنرێت‬ ‫رووب����ەرووی ئاس����تەنگ بووەت����ەوە‪ ،‬دیارترین‬ ‫ناڕەزاییەكانی����ش پێش هەم����وو الیەك‪ ،‬خودی‬ ‫الیەنە كوردییەكانن‪.‬‬ ‫بەش����ێكی زۆر لەس����ەركردەكانی یەكێت����ی‬ ‫نیشتمانی كوردس����تان‌و بەنزیكەیی سەرجەمی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس����تان بەش����ێوەیەكی‬ ‫ئاش����كرا دژایەت����ی خۆی����ان بۆ ئ����ەو پرۆژەیە‬ ‫دەردەبڕن‪.‬‬ ‫عەدن����ان كەركوكی ئەندامی س����ەركردایەتی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس����تان بە"نیقاش"ی وت‬ ‫"ئەمنیەتی كەركوك هێزی پێشمەرگەو ئاسایشی‬ ‫هەرێم پاراستیویەتی‪ ،‬نەوتی كەركوك لەڕێگەی‬ ‫هەرێمی كوردس����تانەوە هەناردە دەكرێ‌‪ ،‬بۆیە‬ ‫كەركوك یەكالی بۆتەوە كوردس����تانیە تەنها لە‬ ‫ڕوو ئیدارییەكەی ماوە بگەڕێتەوە سەر هەرێم"‪.‬‬ ‫كەركوكی دەش����ڵێت "هەرێمی كوردستان كە‬

‫‪San Diego Air & Space Museum / Wikimedia Commons‬‬

‫ئامادەكاری دەكات بۆ ڕیفراندۆم دەبێت ش����ەڕی‬ ‫ئێمە ئەوە بێت ڕاگەیاندنی ئەو س����ەربەخۆییەی‬ ‫كوردستان كەركوك بگرێتەوە"‪.‬‬ ‫لیس����تی‌ ب����ەرەی توركمان����ی‪ ،‬كە لیس����ت ‌ی‬ ‫هاوبەش����ی‌ پارت����ە توركمانیەكان����ی كەركوكە‬ ‫لەئەنجومەن����ی پارێ����زگای كەركوك‌و خاوەنی ‪9‬‬ ‫كورسی ئەنجومەنەكەیە لەكۆی (‪ 41‬كورسی)‪،‬‬ ‫پش����تیوانی پ����رۆژەی هەرێ����م دەكات‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫بەوردەكاریی‌و ئامانجێكی جیاوە‪ ،‬ئەوەی ئەوان‬ ‫دەیانەوێت راگەیاندنی كەركوكە وەك هەرێمێك‪،‬‬ ‫بەاڵم بەش����ێوەیەكی هەمیش����ەیی‪ ،‬نەك دواتر‬ ‫بلكێنرێت بەهەرێمی كوردستانەوە‪.‬‬ ‫عەلی مەه����دی وتەبێژی ب����ەرەی توركمانی‬ ‫لەئەنجومەنی‌ پارێ����زگای‌ كەركوك بە"نیقاش"ی‬ ‫وت " كەرك����وك دەبێ����ت بكرێت����ە هەرێمێك����ی‬ ‫س����ەربەخۆ‪ ،‬ب����ەاڵم بەڕێوەبردنی ئ����ەو هەرێمە‬ ‫بەشێوەی خول دەبێت (لەنێوان كوردو عەرەب‌و‬ ‫توركمان) تاكو س����یمای پێكەوە ژیانی كەركوك‬ ‫پێوە دیاربێت"‪.‬‬ ‫عەل����ی مەه����دی وتیش����ی "ئ����ەو هەرێم����ی‬ ‫س����ەربەخۆیەی كەركوك هاوش����ێوەی هەرێمی‬ ‫كوردستان سەرۆك هەرێم‌و ئەنجومەنی وەزیران‌و‬ ‫پەرلەمانی دەبێت‪ ،‬بەاڵم بەڕێوەبردنی بەشێوەی‬ ‫یەكسان دەبێت لەنێوان نەتەوەكاندا"‪.‬‬ ‫بەگوێرەی دەس����توری‌ عێ����راق‪ ،‬مادەیەك بۆ‬ ‫یەكالكردنەوەی‌ چارەنوس����ی‌ كەركوك لەنێوان‬

‫پێشێلكاری حەشد بارەكەی شێواندوە‬

‫ئۆزباكییەكان رێبەرایەتی هێزەكەی داعش دەكەن لەفەلوجە‬

‫نقاش‪ ،‬موسته‌فا حه‌بیب‬ ‫هێرشی هێزە ئەمنییەكانی عێراق بۆ سەر‬ ‫فەلوجە گڕوتینی رۆژەكانی سەرەتای‬ ‫نەما‪ ،‬ئەمەش بەهۆی بەرگری داعش‌و‬ ‫پێشێلكارییەكانی حەشدی شەعبییەوە‪.‬‬ ‫پ����اش دوو هەفت����ە لەدەس����تپێكردنی‬ ‫هەڵمەتی س����ەربازی بۆ س����ەر فەلوجە‪ ،‬هێزە‬ ‫ئەمنییەكان����ی عێ����راق توانیان ب����ەری باكورو‬ ‫خۆرهەاڵتی دەوروبەری شارەكە پاك بكەنەوەو‬ ‫لەباشووریش����ەوە لەدەروازەكەی نزیك ببنەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئیتر لەوێدا پێش����ڕەوییەكان وەستاو لەوە‬ ‫دەچێ����ت داعش خۆی بۆ ش����ەڕێكی درێژخایەن‬ ‫ئامادە كردبێت‪.‬‬ ‫لەپشت سەنگەرێكی خۆڵینەوە بەدرێژی سێ‌‬ ‫مەت����ر لەناوچەی نعێمیەی باش����ووری فەلوجە‬ ‫بەس����ەدان چەك����داری هێزەكان����ی دژە تیرۆر‬ ‫باڵوبوونەتەوە كە راهێنراوترین بەش����ی سوپای‬ ‫عێراقین‪ ،‬ئەم س����ەربازانە بەچڕوپڕی فیش����ەك‬ ‫دەگرن����ە چەكداران����ی داعش ك����ە تەنها چەند‬ ‫مەترێك لێیانەوە دوورن‪.‬‬ ‫س����ەرەڕای ئەوەی ماندوێتی����ان پێوە دیارە‪،‬‬ ‫بەاڵم هێشتا لەناو سەنگەرەكەوە بەگوڕو تینەوە‬ ‫چاوەڕێی ئەوەن فەرمانیان پێبكرێت بۆ ئەوەی‬ ‫لەساترەكە بپەڕنەوە‪ ،‬بەاڵم وەك نەقیب محەمەد‬ ‫رەبیعی ئاماژەی پێدەكات تا ئەو كاتەی فڕۆكە‬ ‫ئەمەریكییەكان بۆردومان نەكەن‪ ،‬ئەوان ناتوانن‬ ‫پێشڕەوی بكەن‪.‬‬ ‫نەقیب محەم����ەد بە"نیقاش"ی وت "لەماوەی‬ ‫چەند رۆژێكی كەمدا توانیمان ناوچەی نعێمییەی‬ ‫س����تراتیژی پاكبكەینەوە كە بەنداوێكی تێدایەو‬ ‫بەهۆیەوە داعش ئاوی فوراتی لەخوارووی عێراق‬ ‫دەگرتەوە‪ ،‬ئێس����تا نزیكی����ن لەیەكەم گەڕەكەی‬ ‫شارەكە كە گەڕەكی شوهەدایە"‪.‬‬ ‫كاتێك رۆژی ‪23‬ی مانگ����ی رابردوو حەیدەر‬ ‫عەبادی سەرەك وەزیران دەستپێكردنی پرۆسەی‬ ‫سەربازی فەلوجەی راگەیاند‪ ،‬سەرەتا هێزەكانی‬ ‫دژە تی����رۆر بەش����داری ئەو ش����ەڕەیان نەكرد‪،‬‬ ‫بەڵكو پۆلیسی ئیتیحادی‌و گروپەكانی حەشدی‬ ‫شەعبی ئەو ئەركەیان پێ سپێردرا‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫پێنج رۆژو پ����اش ئەوەی پۆلیس����ی ئیتیحادی‬ ‫رووبەرووی ئاس����تەنگ بوونەوە‪ ،‬عەبادی بڕیاری‬ ‫بەشداری پێكردنی دژەی تیرۆری دا‪.‬‬

‫لەكاتێك����دا پۆلی����س‌و حەش����دی ش����ەعبی‬ ‫لەبەرەكان����ی باك����ورو خۆرهەاڵتەوە ش����ەڕیان‬ ‫دەكرد‪ ،‬دژە تیرۆر بەش����ی باش����ووری هەڵبژارد‬ ‫ئەمەش بەقس����ەی نەقیب محەم����ەد لەبەر ئەوە‬ ‫بوو كە ناوچەكە كش����توكاڵی نیی����ەو نزیكترە‬ ‫لەناوەندی شارەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەم هێزانە تێگەیش����تن كە داعش باش‬ ‫خۆی ئامادە كردووەو بەش����ێك لەو س����ەنگەرە‬ ‫خۆڵینیانەی پێی گەیشتن بەر لەچەند هەفتەیەك‬ ‫داعش بنیادی نابوون لەبەر ئەوەی ئەیزانی هێزە‬ ‫ئەمنییەكان لەوێوە هێرش دەكەن‪.‬‬ ‫یەكێ����ك ل����ەو پالنانەی ك����ە گرتیان����ە بەر‬ ‫دروستكردنی چەندین تونێل بوو بۆ خۆشاردنەوەو‬ ‫هێرشكردنە سەر هێزە ئەمنییەكان لەپشتەوە‪،‬‬ ‫هەر لەب����ەر ئەمەش بوو دژە تی����رۆر بڕیاریاندا‬ ‫پەلە نەكەن لەچوونە پێش����ەوە نەوەك بكەونە‬ ‫بۆسەوە‪.‬‬ ‫راج����ح عیس����اوی ئەندامی لیژن����ەی ئەمنی‬ ‫ئەنجومەنی پارێ����زگای ئەنبار بە"نیقاش"ی وت‬ ‫"هێزە ئەمنییەكان تۆڕێكی بەرفراوانی تونێلیان‬ ‫لەخوارووی فەلوجە ئاش����كرا كردووە كە داعش‬ ‫بەكاریانهێناوە بۆ خۆحەشاردان‌و گواستنەوەی‬ ‫چ����ەك‪ ...‬ئەمەش هەمان پالن بوو كە پێش����تر‬ ‫لەرومادی گرتبویانە بەر"‪.‬‬ ‫داعش بڕیاریدا لەن����او فەلوجەدا بمێنێتەوەو‬ ‫بەرگری بكات‪ ،‬بەپێچەوانەی پێشبینی فەرماندە‬ ‫سەربازییەكان كە پێیان وابوو هاوشێوەی هیت‌و‬ ‫روتبە پاشەكشە دەكات‪.‬‬ ‫هەر ل����ەو كاتەوە كە بەر لەدوو س����اڵ‌و نیو‬ ‫داع����ش دەس����تی گرت����ووە بەس����ەر فەلوجەدا‬ ‫كەوتووەت����ە خۆقایمك����ردن‌و بنیادنانی تونێل‪،‬‬ ‫چونكە دروستكردنی ئەو تونێالنە كاتی زۆریان‬ ‫دەوێ����ت‌و تێكدانیش����یان پێویس����تی بەگورزی‬ ‫ئاسمانی‌و زانیاری هەواڵگرییە‪.‬‬ ‫فەلوجە یەكەمین شاری عێراق بوو كە كەوتە‬ ‫دەست داعش لەمانگی كانوونی دووەمی ‪،2014‬‬ ‫ش����ەش مانگ پێ����ش ئەوەی موس����ڵ كۆنترۆڵ‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫لەناو فەلوج����ەدا چەكدارانی داعش بەنهێنی‬ ‫هاتوچ����ۆ دەك����ەن ن����ەوەك بكرێن����ە ئامانجی‬ ‫فرۆكەكانی هاوپەیمان����ان‪ ،‬بەپێی ئەو زانیارییە‬ ‫هەواڵگریان����ەی رۆژانە دەگاتە ژووری پرۆس����ە‬ ‫سەربازییە هاوبەشەكان لەناوچەی سەوز‪ ،‬داعش‬ ‫لەشارەكەدا ‪ 700‬بۆ هەزار چەكداری هەیە‪.‬‬

‫چەكدارانی حەشدی‬ ‫شەعبی پێشێلكاریی‬ ‫بەرامبەر خەڵكی‬ ‫فەلوجە ئەنجام دەدەن‌و‬ ‫لەگرتەیەكدا دەردەكەوێت‬ ‫كە چەكدارێكی حەشد‬ ‫لەخەڵكی سیڤیل دەدات‌و‬ ‫جنێویان پێدەدات‬ ‫ئەندامێك����ی ژووری هاوبەش����ی پرۆس����ە‬ ‫سەربازییەكان كە ئەفسەرێكی گەورەیە بەپلەی‬ ‫لیوا بەمەرج����ی ناو نەهێنان����ی "نیقاش"ی وت‬ ‫"هەموو رۆژێك لەناو فەلوجەوە زانیاری گرنگمان‬ ‫بەدەست دەگات‪ ،‬تائێستاش هەواڵنێری نهێنیمان‬ ‫هەیە كە زانیاریمان دەدەنێ‌ لەبارەی جموجۆڵی‬ ‫توندڕەوەكان‌و شوێنی مانەوەیان"‪.‬‬ ‫یەكێك لەو زانیارییە گرنگانەی گەیشتووەتە‬ ‫دەس����ت ژوورە هاوبەشەكە ئەوەیە كە ئەبوبەكر‬ ‫بەغ����دادی خەلیف����ەی داع����ش گۆڕانكاری����ی‬ ‫لەفەرماندە س����ەربازییەكانی شارەكەدا كردووە‪،‬‬ ‫بەدیاریكراوی دەس����ەاڵتی ئەمن����ی لەچەكدارە‬ ‫عێراقیی����ەكان س����ەندووەتەوەو س����پاردوێتی‬ ‫بەچەكدارە بیانییەكان‪.‬‬ ‫ئەفس����ەرە پلەدارەك����ە بە"نیق����اش"ی وت‬ ‫"ژمارەی����ەك چەكدار كە بەكەتیب����ەی ئۆزباكی‬ ‫ناسراون‌و لە ‪ 300‬كەس پێكهاتوون‌و سەرجەمیان‬ ‫ئۆزباكی‌و شیش����نانین‪ ،‬ئێستا رووبەرووی سوپا‬ ‫بوونەت����ەوە‪ ،‬ئەوانە بەهێزتری����ن چەكدارەكانی‬ ‫داعش����ن‌و لەش����ارە گرنگەكانی وەك موس����ڵ‌و‬ ‫فەلوجەو ریفی حەلەب جێگیر كراون"‪.‬‬ ‫لەماوەی پێنج رۆژی یەكەمی شەڕەكەدا داعش‬

‫پێش����ڕەوی نەكردو چەكدارەكانی لەدەوروبەری‬ ‫ش����ارەوە پاشەكش����ەیان كرد بۆ ناو ش����ار‪ ،‬تا‬ ‫رۆژی ‪28‬ی مانگ كە یەكەم هێرشی پێچەوانەی‬ ‫بەئۆتۆمبێلی بۆمب رێژكراو لەبەش����ی باشووری‬ ‫شارەكەوە ئەنجامدا‪.‬‬ ‫وەك ئ����ەوەی عەب����دواڵ حەلبوس����ی یەكێك‬ ‫لەچەكدارانی عەش����یرەتەكان ئاماژەی پێدەكات‬ ‫دە ئۆتۆمبێل����ی بۆم����ب رێژك����راوو ژمارەی����ەك‬ ‫خۆك����وژو قەن����اس بەدەس����ت چەكەكانی دژی‬ ‫داعش بوون بۆ هێرش����كردنە سەر ئەو فەوجەی‬ ‫سوپا كە بەمدواییە لەچەكدارانی عەشیرەتەكان‬ ‫پێكهێنراون‪.‬‬ ‫حەلبوس����ی بە"نیقاش"ی وت "ئەو ئۆتۆمبێلە‬ ‫س����ەربازییانەی داعش بەر لەدوو ساڵ لەموسڵ‬ ‫لەسوپای سەندن‪ ،‬ئێس����تا بۆمب رێژیكردوون‪،‬‬ ‫ئەوان����ەش بەئاس����انی راناگیرێ����ن‌و بڕێكی زۆر‬ ‫تەقەمەنی هەڵدەگرن"‪.‬‬ ‫تاكتیكەكەی داعش لەوەدا خۆی دەبینێتەوە‬ ‫ئۆتۆمبێل����ەكان دەتەقێنێتەوە ب����ۆ ئەوەی بێ‌‬ ‫س����ەروبەرەیی‌و تەپوتۆز دروس����ت بكات‌و لەو‬ ‫كات����ەدا چەكدارە خۆكوژەكان����ی دزە بكەن بۆ‬ ‫پەالماردانی سوپاو خۆیان بتەقێننەوە‪.‬‬ ‫حەلبوسی دەش����ڵێت "داعش چەكی قەناسی‬ ‫زۆر پێش����كەوتووی هەیە‪ ،‬ئەم����ە جگە لەوەی‬ ‫نیشانە ش����كێنی بەتوانایان هەیە كە بزوێنەری‬ ‫ئۆتۆمبێلەكانی سوپا دەپێكن‌و لەكاریان دەخەن‌و‬ ‫پاشان هێرشیان دەكەنە سەر‪ ،‬هیچ چارەیەكمان‬ ‫نییە جگە لەبۆردومانی ئاسمانی"‪.‬‬ ‫بەر لەچەند رۆژێك داعش گرتەیەكی ڤیدیۆیی‬ ‫باڵوكردەوەو رایگەیاند لەباش����وری فەلوجەیە‪،‬‬ ‫تیای����دا دەردەكەوێت ك����ە چەكدارەكانی هێرش‬ ‫دەكەنە س����ەر ئۆتۆمبێلێكی س����وپا‪ ،‬سەرەتای‬ ‫گرتەكەش بەوە دەست پێدەكات كە چەكدارێكی‬ ‫حەشدی شەعبی لەئاوارەكانی فەلوجە دەدات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی لەو رێیەوە سۆزی خەڵك رابكێشێت‪.‬‬ ‫یەكێ����ك ل����ەو رووداوانەی زیان����ی بەبەرەی‬ ‫ش����ەڕەكەی فەلوج����ە گەیان����دووە ئەوەیە كە‬ ‫چەكدارانی حەش����دی ش����ەعبی پێش����ێلكاریی‬ ‫بەرامب����ەر خەڵك����ی فەلوجە ئەنج����ام دەدەن‌و‬ ‫لەگرتەیەكدا دەردەكەوێت كە چەكدارێكی حەشد‬ ‫لەخەڵكی سیڤیل دەدات‌و جنێویان پێدەدات‪.‬‬ ‫ئەبو مەه����دی موهەندیس یەكێك لەدیارترین‬ ‫س����ەركردەكانی حەش����دی ش����ەعبی هەوڵی����دا‬ ‫بارەكە راس����ت بكاتەوەو چ����اوی بەژمارەیەك‬

‫پێكهاتە جیاوازەكاندا دان����راوە‪ ،‬ئەویش مادە ‌ی‬ ‫‪140‬ە‪ .‬ئە‌و مادە دەستورییە داوادەكات چارەنوس ‌ی‬ ‫كەركوك لەسەر بنەمای‌ ئیرادە ‌ی دانیشتوانەكەی‬ ‫‌‌و لەڕێ����ی‌ راپرس����ییەوە یەكالیبكرێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كات����ی جێبەجێكردن����ی م����ادەی ‪ 140‬لەكۆتایی‬ ‫ساڵی ‪ 2007‬بەسەرچووە‪.‬‬ ‫لەبەرانبەر پێشنیاری دروستكردنی هەرێم یان‬ ‫لكاندنی بەكوردستانەوە‪ ،‬گردبونەوەی‌ عەرەب ‌ی‬ ‫لەئەنجومەن����ی پارێزگای كەرك����وك ئەو هێزەیە‬ ‫نوێنەرایەتی‌ پێكهاتەی‌ عەرەبی‌ كەركوك دەكات‪،‬‬ ‫دەڵێت جیابونەوەی كەركوك لەدەوڵەتی عێراق‬ ‫هێڵی سوورە‪.‬‬ ‫محەمەد خزر ئەندامی لیس����تی گردبونەوەی‬ ‫عەرەب����ی لەئەنجومەن����ی پارێ����زگای كەركوك‬ ‫بە"نیقاش"ی وت "مێ����ژووی كەركوك گرێدراوە‬ ‫بەدروس����تبوونی دەوڵەتی عێراقەوە‪ ،‬لەبەرئەوە‬ ‫جیابونەوەی كەركوك لەی����ەك پارچەیی عێراق‬ ‫هێڵی سوورە"‪.‬‬ ‫محەمەد خزر دەش����ڵێت "كەرك����وك عێراقی‬ ‫بچوك����ەو نابێت ئەو عێراق����ە بچوكە كە تەواوی‬ ‫نەت����ەوەكان تێ����دا دەژی����ن تێك بدرێ����ت‪ ،‬هەر‬ ‫كەس����ێكیش هەوڵی تێكدادان����ی بدات خۆكوژی‬ ‫سیاسی ئەنجام دەدات"‪.‬‬ ‫كەرك����وك بەهەناردەكردنی نەوت بەناوبانگە‪،‬‬ ‫چ����وار بی����ری نەوت����ی تێدای����ە‌و گەورەترینیان‬ ‫دەكەوێتە ناوەندی ش����ارەكە‪ ،‬كەركوك لەڕووی‬

‫ئیداریی����ەوە بەس����ەر چوار قەزادا دابەش����بووە‬ ‫ئەوانیش قەزاكان����ی ناوەندی كەركوك‪ ،‬داقوق‪،‬‬ ‫دوبس‌و حەویجەن‪ ،‬كە لە ئێستا قەزای حەویجە‬ ‫لەژێر دەسەاڵتی داعشدایە‪.‬‬ ‫لەتەم����وزی س����اڵی ‪ 2014‬نەوت����ی پارێزگای‬ ‫كەركوك لەڕێگەی بۆڕی نێوان هەرێمی كوردستان‬ ‫– بەندەری جەیهانی توركیەوە هەناردە دەكرێت‬ ‫‪ ،‬هەرچەندە بەهۆی ڕادەس����ت نەكردنی پارەی‬ ‫نەوت����ی كەركوك بەحكومەت����ی عێراقی لەالیەن‬ ‫هەرێمی كوردس����تانەوە‪ ،‬جگە لەكێڵگەی نەوتی‬ ‫بای حەس����ەن‪ ،‬لەكیڵگەكانی دیكە ماوەی چوار‬ ‫مانگە هەناردە كردنی نەوت ڕاگیراوە‪.‬‬ ‫گرنگی پێگەی مێژوویی‌و جوگرافی‌و قازانجی‬ ‫داهاتەكەیەت����ی وایكردووە الیەن����ە جیاوازەكان‬ ‫ملمالنێی����ان بێت لەس����ەری‌و هەریەكەو بیەوێت‬ ‫بەالی خۆیدا رایبكێش����ێت‪ ،‬بەتایبەتی كە ئێستا‬ ‫شەڕی داعش دەرفەتێكی نوێی خولقاندووە‪.‬‬ ‫د‪.‬عوم����ەر زەنگەن����ە مامۆس����تای زانك����ۆی‬ ‫كۆلێژی زانس����تە سیاسیەكانی زانكۆی كەركوك‬ ‫بە"نیق����اش"ی وت "داعش لەس����نوری كەركوك‬ ‫ب����ەرەو كۆتایی دەچێ����ت‪ ،‬حكومەتی ناوەندیش‬ ‫لەبەرانبەر قەیرانی دارایی‌و ئەمنیەتی ش����ارەكە‬ ‫كەمتەرخ����ەم ب����ووە‪ ،‬ئەمەش وایك����ردوە هێزە‬ ‫سیاس����یەكان ئامادەكاری بۆ ئایندەی شارەكە‬ ‫بكەن"‪.‬‬ ‫بەب����ڕوای زەنگەنە هی����چ كام لەنەتەوەكانی‬ ‫كەرك����وك (كوردو ع����ەرەب‌و توركمان) ناتوانن‬ ‫بەتەنیا ئایندەی ش����ارەكە یەكالی����ی بكەنەوە‪،‬‬ ‫بەڵكو النی ك����ەم دەبێ����ت دوان لەنەتەوەكانی‬ ‫لەس����ەر بابەتێك بس����ازێن بۆ ئەوەی زۆرینەی‬ ‫دەنگ����ی دانیش����توانی ش����ارەكەی لەگەڵ بێت‪،‬‬ ‫لەمڕووەوە دەڵێت "دەبێت پڕۆژەی دوو نەتەوە‬ ‫كۆبكرێت����ەوە‪ ،‬چونكە یەكگرتن����ی پڕۆژەی دوو‬ ‫نەتەوە لەرووی راپرسیەوە بۆ ئایندەی شارەكە‬ ‫ئاسانتر دەكات"‪.‬‬ ‫ئەم ئەگەرەی زەنگەنە باسی دەكات پێناچێت‬ ‫ئەگەرێك����ی ئاس����ان بێ����ت‪ ،‬چونك����ە هەریەك‬ ‫لەنەتەوەكانی ئەو شارە مەحكومن بەكۆمەڵێك‬ ‫بیروبۆچ����ون‌و ئایدۆلۆژیاو وەك چاودێران دەڵێن‬ ‫سەركردەكانیان لەدەرەوە ئاراستە دەكرێن‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئاسان نییە بتوانن پرۆژەكانیان یەك بخەن‪.‬‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫پزیشكێكی دژە باو‬

‫لەموسڵی سووننەوە هەڵهات‬ ‫بۆ ئەوەی لەبەغدا بەهانای‬ ‫شیعەكانەوە بچێت‬ ‫ئێران‌و توركیا رێگرن‬

‫عێراق هەوڵدەدات هۆڕەكان‬ ‫بەناوچەی پارێزراوی جیهانی‬ ‫بناسێرنێن‬ ‫شەمامن بۆ منایشی سەگ‬

‫پێشبڕكێی سەگ لەبەغدا‬ ‫پەرەدەسەنێت‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬ ‫ئاوارەی شارەكە كەوت لەچەدرگەكاندا‪ ،‬یەكێك‬ ‫ل����ە ئاوارەكان كە پیاوێك����ی بەتەمەنە پێی وت‬ ‫"بۆچی ئاوها مامەڵەم����ان لەگەڵ دەكەن‪ ،‬ئێمە‬ ‫عێراقی نین؟‪ ،‬پێت قبوڵە چەكدارێكی منداڵ بەم‬ ‫تەمەنەوە زلەم لێبدات‌و سوكایەتیم پێبكات؟"‪.‬‬ ‫داعش سوودی لەهەڵەی چەكدارانی حەشدی‬ ‫ش����ەعبی بینیوەو دەنگۆی ئ����ەوە لەناو خەڵكە‬ ‫گەمارۆدراوەك����ەی فەلوج����ەدا باڵودەكاتەوە كە‬ ‫چەكداران����ی حەش����دی ش����ەعبی دەیانكوژن‌و‬ ‫ماڵەكانی����ان تااڵن دەكەن‪ ،‬س����ەرەڕای ئەوەش‬ ‫خەڵكەكە هەر دەیانەوێت هەڵبێن‪.‬‬ ‫بەهەزاران لەدانیشتوانی دەوروبەری فەلوجە‬ ‫پ����اش دەردەس����ەرییەكی زۆر توانیان هەڵبێن‌و‬ ‫خۆیان بگەیەننە هێزە ئەمنییەكان‪ ،‬بەاڵم هێشتا‬ ‫دانیش����توانی ناو شارەكە گەمارۆ دراون‌و داعش‬

‫رێی دەربازبوونیان پێنادات‪.‬‬ ‫نەهلە راوی یەكێ����ك لەئەندامانی ئەنجومەنی‬ ‫پارێ����زگای ئەنب����ار بە"نیق����اش"ی وت "یەكەم‬ ‫هەفت����ەی ش����ەڕەكە داعش هەم����وو ئەندامانی‬ ‫خێزانێكی كوشت لەبەر ئەوەی هەوڵی هەاڵتنیان‬ ‫دابوو‪ ،‬ئەمەش ئەوەندەی تر خەڵكی شارەكەی‬ ‫ترساند"‪.‬‬ ‫ئەو گڕوتینەی رۆژانی یەكەمی شەڕەكە هەبوو‬ ‫كەمبووەوە‪ ،‬ه����ەم بەهۆی بەهێزی داعش‌و هەم‬ ‫بەهۆی شكاندنی رێكەوتننامەی واشنتۆن‌و تاران‬ ‫بۆ ئەوەی حەشدی شەعبی نەچنە ناو شارەكە‪،‬‬ ‫هادی عام����ری یەكێك لەس����ەركردە دیارەكانی‬ ‫حەشدی ش����ەعبی لەدوا لێدوانیدا دەڵێت "ئێمە‬ ‫دەچین����ە ناو فەلوجەو كەس نییە بتوانێ‌ رێمان‬ ‫لێبگرێت"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫ئه‌م الپه‌ره‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری کۆمپانیای پیت ئۆیڵ‌‬

‫سلێمانی ده‌رگا بۆ بیانیه‌كان ده‌خاته‌ سه‌رپشت‬

‫"پارێزگای سلێمانی ده‌یه‌وێت پاره‌ی‌بیانیه‌كان له‌سلێمانی به‌گه‌ڕبخات"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسین‬

‫بڕیارێكی پارێزگای سلێمانی بۆ پێدانی‬ ‫مافی نیشته‌جێبون به‌هاواڵتیانی‬ ‫عێراقی‌و بیانی كاردانه‌وه‌ی جۆراوجۆری‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬به‌رپرسانی پارێزگاش‬ ‫ده‌ڵێن "بڕیاره‌كه‌ له‌خزمه‌تی پارێزگای‬ ‫سلێمانیدایه‌و بۆ ئه‌وه‌یه‌ سیوله‌ له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌وه‌ رابكێشنه‌ ناو سلێمانی‌و سودی‬ ‫ئابوری لێوه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫سه‌ردار قادر جێگری‌ پارێزگاری سلێمانی‬ ‫ب����ۆ كاروباری هون����ه‌ری چه‌ن����د الیه‌نێكی‬ ‫بڕیاره‌كه‌ی پارێزگای س����لێمانی س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌نیش����ته‌جێكردنی عێراق����ی‌و بیانی����ه‌كان‬ ‫له‌س����لێمانی بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌و باس����ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ك����رد‪ ،‬نێش����ته‌جێكردنی بیانیه‌كان‬ ‫به‌پێی كۆمه‌ڵێك مه‌رج����ی ئه‌منی‌و ئابوری‬ ‫ده‌بێ����ت ئ����ه‌وه‌ش پ����اش لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ئاب����وری هاتوه‌ كه‌ له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ كردویانه‌‪،‬‬ ‫وتی"ئامانج له‌بڕیاره‌كه‌ی پارێزگای سلێمانی‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ س����یوله‌یه‌ك بێته‌ ن����او پارێزگای‬ ‫سلێمانی‌و سودی ئابوری بگه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫به‌پێی بڕیاری ‪ 6448‬كه‌ واژوی پارێزگاری‬ ‫س����لێمانی له‌س����ه‌ره‌و رۆژی ‪٦‬ی ئه‌م مانگه‌‬ ‫ده‌رچ����وه‌‪ ،‬هه‌مو عێراق����ی‌و بیانیه‌ك مافی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی هه‌یه‌ له‌س����لێمانی ش����وقه‌و خانو‬ ‫بكڕێ����ت به‌ناویه‌وه‌ به‌مه‌رجێ����ك ره‌زامه‌ندی‬ ‫پارێزگارو ئاسایشی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌سه‌ر‬ ‫پێشنیاری خاوه‌ن پرۆژه‌ گه‌شتیاریه‌كان بوه‌‬ ‫بۆ گه‌شه‌دان به‌كه‌رتی گه‌شتیاری‌و ئابوری‪.‬‬ ‫جێگ����ری پارێزگاری س����لێمانی باس����ی‬ ‫ئه‌وه‌شیكرد ئه‌و كه‌س����ه‌ی موڵه‌تی خانو و‬ ‫زه‌وی پێده‌درێ����ت به‌پێی كۆمه‌ڵێك رێنمایی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬وتی "ئه‌و كه‌س����ه‌ ناتوانێت موڵه‌تی‬ ‫نیش����ته‌جێبونی هه‌تاهه‌تای����ی له‌س����لێمانی‬ ‫وه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای س����لێمانی قس����ه‌ی‬ ‫له‌س����ه‌ر بڕیاره‌ك����ه‌ هه‌ی����ه‌و پێیوایه‌ له‌ڕوی‬ ‫ئی����داری‌و یاس����اییه‌وه‌ كێش����ه‌ی هه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫یه‌كانگیرنیه‌ له‌گ����ه‌ڵ بڕیارێكی ئه‌وان‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌وانیش له‌لێكۆڵین����ه‌وه‌دان له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆ‬

‫ئه‌گه‌ر ئه‌م بڕیار‌ه‬ ‫سه‌ربگرێت ئه‌وا‬ ‫كاریگه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫نرخی زه‌وی دەبێت‬

‫بەردەرکی سەرای سلێمانی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی دژی بڕیاره‌كه‌بن یان په‌س����ه‌ندی‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫د‪.‬هه‌ڤاڵ ئه‌بوبه‌كر س����ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای سلێمانی دو بڕیاری ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی‬ ‫بۆ په‌یامنێری ئاوێنه‌ به‌یاد ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌‬ ‫پێش����تر ده‌ریانكردون تایبه‌ت به‌ئاواره‌كان‌و‬ ‫ش����ه‌ڕی داع����ش به‌پێ����ی ئ����ه‌و بڕیارانه‌ش‬ ‫قه‌ده‌غه‌ی����ه‌ بۆ هه‌ر كه‌س����ێكی غه‌یره‌ كورد‬ ‫ك����ه‌ موڵك‌و ماڵی له‌س����ه‌ر تاپ����ۆ بكرێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌ڵێت "نابێت هیچ بڕیارێك ش����وێنی‬ ‫بڕی����اری ئه‌نجوم����ه‌ن بگرێت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌بێته‌ ئیش����كالی یاسایی له‌به‌رده‌م بڕیاری‬ ‫پارێزگاری سلێمانی"‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن باسی ئه‌وه‌شده‌كات‬

‫ئێستا لیژنه‌كا‌نیان دیراسەی‌ ده‌كه‌ن له‌باره‌ی‬ ‫بڕیاره‌ك����ه‌وه‌و هه‌ڵس����ەنگاندنی بۆ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫تائێس����تا بڕیاریان نه‌داوه‌ باشه‌ یان خراپه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌ركاتێك كێشه‌ی كۆچ‌و شه‌ڕی‬ ‫داعش نه‌م����او دۆخه‌كه‌ ئارامبوه‌وه‌ ئه‌وانیش‬ ‫هه‌مواری بڕیاره‌كانیان ده‌كه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫پێده‌چێت ئه‌م بڕیاره‌ی پارێزگای سلێمانی‬ ‫نرخی زه‌وی‌و خان����و جارێكیتر به‌رزبكاته‌وه‬ ‫كه‌ ئێس����تا پتر‪ %30‬نرخه‌كه‌ی داش����كاوه‌‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كه‌منین ئه‌و بیانیانه‌ی كه‌ خواستیان‬ ‫له‌ژی����ان‌و كاركردنه‌ له‌س����لێمانی‪ ،‬هه‌روەكو‬ ‫خاوه‌ن نوسینگه‌كانی زه‌وی باسی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫خه‌لیل عه‌لی خاوه‌نی نوسینگه‌ی كڕین‌و‬ ‫فرۆش���تنی ئه‌س���تیڵ له‌ناوچه‌ی سێتوانی‬

‫شاری سلێمانی ئێستا وه‌كو جاران خه‌ڵك‬ ‫هه‌واڵی زه‌وی���وزاری لێناپرس���ێت چونك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌ كاریگ���ه‌ری زۆری كردوه‌ت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر ئه‌وان به‌ب���ڕوای ئه‌و ئ���ه‌م بڕیاره‌ی‬ ‫پارێ���زگار كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر نرخی زه‌وی‬ ‫خان���و داده‌نێت‪ ،‬ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ئه‌م بڕیار‌ه‬ ‫س���ه‌ربگرێت ئه‌وا كاریگه‌ری له‌سه‌ر نرخی‬ ‫زه‌وی داده‌نێت"‪.‬‬ ‫خه‌لیل پێش���تر وه‌كو هه‌ر نوسینگه‌یه‌كی‬ ‫تری كڕی���ن‌و فرۆش���تنی زه‌وی به‌فه‌رمانی‬ ‫الیه‌نه‌ ئیدارییه‌كانی پارێزگاو ئاسایش لێی‬ ‫قه‌ده‌غه‌ك���ردون زه‌وی بفرۆش���ن به‌هاواڵتی‬ ‫بیان���ی‪ ،‬بۆیه‌ ب���ڕوای ئ���ه‌و زۆر كه‌من ئه‌و‬ ‫عه‌ره‌بانه‌ی ئێستا خاوه‌ن موڵكن له‌سلێمانی‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬وریا‬

‫ده‌شڵێت "ئه‌گه‌ر ئاسایش‌و الیه‌نه‌ ئیداریه‌كان‬ ‫بهێڵن زه‌وی به‌عه‌ره‌ب بفرۆش���ین‪ ،‬عه‌ره‌بی‬ ‫زۆر روده‌كات ‌ه سلێمانی"‪.‬‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌ به‌ڕای لیژنه‌ی نیشته‌جێكردن‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫س���وده‌كانی بێ زیان نیه‌‪ ،‬زیانی یه‌كه‌میش‬ ‫به‌ر هاواڵتیانی كرێچی ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫فای���ه‌ق مس���ته‌فا س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێكردنی‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تان نه‌یشارده‌وه‌ ئێستا‬ ‫بۆخۆی كه‌رتی نیش���ته‌جێكردن له‌قه‌یرانی‬ ‫گه‌وره‌دایه‌و دۆخی كرێنش���ینان باش نیه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و ب���ڕوای وایه‌ "ئه‌م دۆخه‌ به‌زیانی‬ ‫كرێنشینان ده‌شكێته‌وه"‪.‬‬

‫س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و‬ ‫نیش���ته‌جێكردنی په‌رله‌مانی كوردس���تان‬ ‫بڕواش���ی وای���ه‌ "ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌م بڕیاره‌ی‬ ‫پارێ���زگار‪ %١٠‬قازانجی هه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌وا‪%90‬‬ ‫زی���ان له‌كرێنش���ینان ده‌دات‌و قه‌یرانه‌ك���ه‌‬ ‫قوڵده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫بڕیاره‌كه‌ی پارێزگای س���لێمانی تائێستا‬ ‫به‌ربه‌س���تی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای نه‌بڕیوه‬ ‫ئه‌وه‌ش یه‌كێكه‌ له‌گه‌وره‌ترین ئاسته‌نگه‌كانی‬ ‫به‌رده‌م���ی‪ ،‬دوای بڕین���ی ئه‌و ئاس���ته‌نگه‌‬ ‫به‌ڕای ش���اره‌زایان چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫بیانیه‌كی زۆر رو له‌سلێمانی بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌پێی لێكداوه‌كان هه‌م زیان‌و هه‌مو سودی‬ ‫باشی هه‌یه‌‪.‬‬

‫مانگی ره‌مه‌زان جوڵه‌ی كات ‌ی ده‌خات ‌ه بازاڕه‌كانی كوردستان‬ ‫"بۆنی خۆشی ناوساجیه‌كه‌ی میڤان سه‌رنجی رۆژوانان راده‌كێشێت"‬

‫گه‌شه‌پیدانی مرۆیی باسیكرد‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫ره‌مه‌زان جوڵه‌ی كاتی ده‌خاته‌‬ ‫بازاڕه‌كانی كوردستان‌و زۆرترین‬ ‫سودیش به‌ر ده‌ستگێڕه‌كان ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌ڕای شاره‌زایه‌كی ئابوریش "ئه‌و‬ ‫جوڵه‌یه‌ی ره‌مه‌زان له‌بازاڕه‌كانی هه‌رێم‬ ‫دروستیكردوه‌‪ ،‬به‌كاربه‌رەكیه‌و سودی‬ ‫ئه‌وتۆی نیه‌"‪.‬‬ ‫میڤان حه‌س���ه‌ن له‌چه‌قی ن���او بازاڕی‬ ‫شاری سلێمانی بۆن‌و به‌رامه‌ی ناوساجی‌و‬ ‫كه‌النه‌كه‌ی سه‌رنجی زۆر كه‌سی راكێشاوه‌‪‌،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و هه‌مو ساڵێك له‌مانگی ره‌مه‌زاندا‬ ‫وه‌ك���و نه‌ریت���ی خ���ۆی ده‌س���تده‌كات‬ ‫به‌دروس���تكردنی ناوس���اجی‌و كه‌الن���ه‌و‌‬ ‫ده‌یفرۆش���ێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌مو ساڵێك‬ ‫له‌مانگ���ی ره‌مه‌زان���دا ئ���ه‌م كاره‌ ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫كاره‌كه‌شم سه‌رنجی زۆری له‌سه‌رە چونكه‌‬ ‫ل���ه‌م مانگ���ه‌دا زیاتر خه‌ڵك ئیش���تیهای‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌ بۆ خواردن‌و ناوس���اجیه‌كه‌ی‬ ‫منیش خۆشه‌"‪.‬‬ ‫مانگ���ی ره‌م���ه‌زان دیارده‌یه‌كی ئابوری‬ ‫له‌ب���ازاڕ دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێ���ك كااڵ‬ ‫تایبه‌تیه‌كانی ئه‌م مانگه‌ له‌وێنه‌ی شه‌رب ‌هت‌و‬ ‫شیرینیی‌و ناوس���اجی زۆرترین خواستیان‬ ‫له‌س���ه‌ره ‌ له‌ناو بازاڕه‌كانداو سه‌رفده‌بن‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌س���تگێڕه‌كان به‌ن���او بازاڕه‌كاندا‬ ‫باڵوبونه‌ته‌وه‌و كااڵكانیان به‌سه‌ر رۆژواناندا‬ ‫ساغ ده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫میڤان ئه‌مس���اڵ كۆلی���ژی كۆمپیوته‌ری‬ ‫ته‌واكردوه‌و بژێویشی له‌م مانگه‌دا به‌هۆی‬ ‫كاره‌كه‌یه‌وه‌ باش���تر ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬

‫ئه‌و باسی ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌و جموجوڵه‌ی‬ ‫به‌هۆی ره‌مه‌زان���ه‌وه‌ له‌بازاڕه‌كانی هه‌رێم‬ ‫دروستبوه ته‌نها له‌سه‌ر چه‌ند شمه‌كێكی‬ ‫دیاریك���راوه‌ ئه‌وه‌ش خواس���تی له‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌ند ش���مه‌كێك دروس���تكردوه‌ له‌وێنه‌ی‬ ‫(ش���یرینی) ك���ه‌ په‌یوه‌س���تن به‌مانگی‬ ‫رەمه‌زانه‌وه‪ ‌،‬ده‌ڵێت "راسته‌ بازاڕ چاالكه‌‬ ‫به‌اڵم چاالكیه‌كه‌ بۆ هه‌مو بازاڕه‌كه‌ نیه‌"‪.‬‬

‫راسته‌ بازاڕ چاالك ‌ه‬ ‫به‌اڵم چاالكیه‌ك ‌ه بۆ‬ ‫هه‌مو بازاڕه‌كه‌ نیه‌‬

‫میڤان لەکاتی کارکردندا‬ ‫"كاركردن ل���ه‌م مانگه‌دا زیاتر س���ه‌رنجی‬ ‫هاواڵتی���ان راده‌كیش���ێت‌و كاردان���ه‌وه‌ی‬ ‫باشیان هه‌یه‌ بۆ كڕینی خواردنه‌كانی ئه‌و‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت رۆژوانان"‬ ‫ته‌نها میڤان نیه‌ كه‌ خه‌ڵكی س���لێمانیه‌‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌ده‌كات‪ ،‬به‌ڵك���و عه‌ربه‌كان���ی‬ ‫س���وریاو خ���وارو ناوه‌ڕاس���تی عێراقیش‬ ‫س���لێمانییان پڕكردوه‌ له‌شیرینی عێراقی‌و‬ ‫سوری‌و بازاڕیان گه‌رمه‌‪.‬‬ ‫عیماد له‌تاف���ی الوێتیدایه‌و له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫خزمێك���ی خۆی ك���ه‌ ئ���اواره‌ی عێراقین‌و‬

‫له‌موس���ڵه‌وه‌ هاتون له‌ب���ه‌رده‌م مزگه‌وتی‬ ‫گه‌وره‌ی سلێمانی عه‌ره‌بانه‌كه‌یان پڕكردوه‬ ‫له‌شیرینی جۆراوجۆرله‌وێنه‌ی (زنود ست)‬ ‫ی سوری‪ ،‬عێراقیشی تێدایه‌‪ ،‬ئه‌وان رۆژانه‌‬ ‫له‌و شوێنه‌ ده‌وه‌ستن چاوه‌ڕوانی گیرفانی‬ ‫رۆژوان���ان ده‌كه‌ن تاوه‌كو ش���یرینیه‌كه‌یان‬ ‫س���اغ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت "خه‌ڵكی سلێمانی‬ ‫زۆر حه‌زیان له‌ش���یرینییه‌‪ ،‬بۆیه‌ سه‌ره‌تای‬ ‫ره‌مه‌زان بازاڕیان گه‌رمه‌ له‌كۆتاییش هه‌روا‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هاواڵتیان س���ه‌ره‌ڕای قه‌یران���ی دارایی‬ ‫به‌اڵم له‌م مانگه‌دا بازاڕه‌كانیان چۆڵنه‌كرد‪،‬‬

‫بۆیه‌ بازاڕه‌كان جمه‌یان دێت له‌هاواڵتیان‌و‬ ‫رۆژانه‌ ب���ۆ كڕین���ی پێداویس���تیه‌كانیان‬ ‫سه‌ردانی شوێنه‌ گشتیه‌كان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئارێ���ز كاتێ���ك ده‌مه‌وئێ���واره‌دێ���ت‬ ‫خواستی له‌سه‌ر بازاڕكردن زیاتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ زۆرجار س���ه‌ردانی بازاڕده‌كات‌و بۆ‬ ‫خۆی‌و خێزانه‌ دو كه‌س���یه‌كه‌ی خواردنی‬ ‫ره‌مه‌زانی ده‌هێنێت���ه‌وه‌ ماڵه‌كه‌ی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌مس���اڵ هیچكات وه‌كو س���ااڵنی‬ ‫رابردو پاره‌ خه‌رجناكات‪ ،‬چونكه‌ قه‌یرانی‬ ‫دارای���ی داهاتی ئه‌وی زۆر كه‌مكردوه‌ته‌وه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬وریا‬

‫تائاس���تی نه‌بون‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "سااڵن له‌م‬ ‫مانگه‌دا زۆرتری���ن خه‌رجیم ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا ناتوانم چونكه‌ داهاتم وه‌كو جاران‬ ‫نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ئابوریناس���ان هه‌ڵكش���انی خواس���ت‬ ‫له‌بازاڕه‌كان���ی هه‌رێمی كوردس���تان له‌م‬ ‫مانگه‌دا به‌حاڵه‌تێكی ته‌ندروستی ئابوری‬ ‫وه‌س���ف ناكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ خواستی گشتی‬ ‫له‌سه‌ر ش���مه‌ك‌و هه‌موجۆره‌ كه‌لوپه‌لێك‬ ‫زیادینه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌شی هه‌یه‌ (خه‌رجیه‌كی‬ ‫به‌كاربه‌ره‌ك���ی)ه‌ وه‌كو م‪.‬نیه���اد خالید‬ ‫سه‌رۆكی به‌شی كارگێڕی‌و بانك له‌زانكۆی‬

‫س���ه‌رۆكی به‌ش���ی كارگێ���ڕی‌و بانك‬ ‫له‌زانكۆی گه‌ش���ه‌پێدانی مرۆیی باس���ی‬ ‫ئه‌وه‌ش���ده‌كات ب���ه‌راورد مانگ���ی ‌پێش‬ ‫ره‌م���ه‌زان ب���ازاڕ چاالكی زیات���ری پێوه‌‬ ‫دیاره‌و ئاس���تی خواس���ت له‌سه‌ر شمه‌ك‬ ‫هه‌ڵكش���اوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ رونده‌كات���ه‌وه‌ "ته‌نها‬ ‫خواس���ت ب���ۆ خ���واردن به‌رزبوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕوی ئابوریه‌وه ئ���ه‌م چاالكیه‌ی له‌بازاڕ‬ ‫دروستبوه‌ دڵخۆش���كه‌رنیه‌ ئه‌م خواسته‌‬ ‫له‌سه‌ر شمه‌ك پێیده‌وترێت ‌(خه‌رجیه‌كی‬ ‫به‌كاربه‌ره‌كی)"‪.‬‬ ‫ش���یرینی‌و خواردنی خ���ۆش له‌مانگی‬ ‫ره‌مه‌زان���دا الی موس���ڵمانه‌كان ده‌بێت��� ‌ه‬ ‫خولیا‪ ،‬بۆیه‌ تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی ئه‌م مانگه‌‬ ‫واده‌كات زۆر ك���ه‌س قازانج بكات جوڵه‌ی‬ ‫زیات���ر به‌بازاڕه‌كان���ه‌وه‌ ببینرێت‪ ،‬به‌ڕای‬ ‫ئابوریناس���ه‌ك ‌هش‌ "ئه‌م مانگ���ه‌ نه‌یتوانی‬ ‫جوڵ���ه‌ی ب���ه‌رده‌وام بخات���ه‌ بازاڕه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬قه‌یرانی داراییش كاریگه‌ری‬ ‫زۆری له‌س���ه‌ر خواس���تی هاواڵتی���ان بۆ‬ ‫كڕین���ی ش���مه‌ك‌و كه‌لوپه‌ل هه‌ب���و بۆیه‌‬ ‫خه‌ڵك نه‌یتوانی به‌دڵی خۆی له‌م مانگه‌دا‬ ‫خه‌رجی بكات"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫مادەی هۆشبەر تارماییەک به‌سه‌ر هەرێمی کوردستانه‌وه‌!‬

‫‪9‬‬

‫بەشێک لەبەرپرسانی هەرێم تلیاک کێشن‌و‬ ‫لەناو باخ‌و تەنانەت ناو ئینجانه‌ش مادەی هۆشبەر دەڕوێنرێت‬ ‫ئا‪ :‬جوتیار شەریف‬ ‫شایەتحاڵێک لەتاراوگەوە باسی ترسناکی‬ ‫مادەی هۆشبەر دەکات لەسەر هەرێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬ئەو پیاوێکی سەرو ریش‬ ‫ماش‌و برنجیەو خەڵکی سنەی رۆژهەاڵتی‬ ‫کوردستانە‪ ،‬هەرچەندە ئامادە نیە ناوی‬ ‫بهێنرێت بەاڵم زۆر بەوردی زانیارییەکان‬ ‫ئەدرکێنێ‪.‬‬ ‫ئێران هەوڵدەدات بەمادەی هۆشبەر‬ ‫هەرێمی کوردستان ئیفلیج بکات‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە ب���ەوە دەس���تی پێکرد‪،‬‬ ‫بەداخ���ەوە کاربەدەس���تانی هەرێم���ی‬ ‫کوردستان "سیاسەتی زەلیل کردن‌و برسی‬ ‫کردنی خەڵ���ک ب���ۆ فەراهەمبونی مەرامی‬ ‫سیاس���یەکان" کە مۆدێلی سیاسی ئێرانیە‬ ‫لەهەرێمی کوردستان دوبارە دەکەنەوە!‬ ‫کۆماری ئیسالمی ئێران مادەی هۆشبەر‬ ‫وەک چەکێک���ی بێدەن���گ بەکاردێنیت بۆ‬ ‫کپکردن���ەوەی ناڕەزایی خەڵک‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫ناوچ���ە کوردنش���ینەکان بەئاش���کرا رێگا‬ ‫بە بەکارهێنان���ی مادەی هۆش���بەردەدات‬ ‫تا گەنج���ەکان سس���ت ب���کات‌و ناڕەزایی‬ ‫بنەبڕبکات!‬ ‫هەروەها رژێمی ئێران چەند ساڵە بەدوای‬ ‫ئەوەوەی���ە لەڕێگەی مادەی هۆش���بەرەوە‬ ‫هەرێمی کوردس���تانیش ئیفلی���ج بکات تا‬ ‫نەبێتە پاڵپشت بۆ ناوچە کوردنشینەکانی‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫جگە لەوەش گومانی خۆی نەش���اردەوە‬ ‫ک���ە رەنگ���ە بەرپرس���انی هەرێمیێش بۆ‬ ‫کپکردنەوەی رای جیاواز دەس���تیان بۆ ئەو‬ ‫چەکە مەترسیدارە بردبێت لەدژی گەلەکەی‬ ‫خۆیان!‬

‫بەرپرسان گرانترین‬ ‫تلیاک‌و باشترین‬ ‫جۆری دەکێشن وەک‬ ‫ئەو جۆرە خراپە نیە‬ ‫گەنجێکی ساویلکە‬ ‫دەیکێشێت کە تێکەڵ‬ ‫بەچەندین مادەی‬ ‫کیمیاوی هەرزان‌و‬ ‫خراپ کراوە‬ ‫ماریوانا‬ ‫عەرەبەکان بەجۆرێک دەکات س���نورەکانی‬ ‫خەیاڵ���ی م���رۆڤ تێدەپەڕێن���ن‪ ،‬ئەو باس‬ ‫ل���ەوەش دەکات ل���ەو ش���ەوانەدا تلیاکی‬ ‫بەدەس���ت بەرپرسانەوە بینیوە کێشاویانە‪،‬‬ ‫ک���ه "گەر وایە‬ ‫له‌وه‌اڵمی ئه‌و پرس���یاره‌ی ‌‌‬ ‫چۆن دواتر کاریگەری بەسەر بەرپرسانەوە‬ ‫نابینرێت وەک خەڵکی تلیاککێش؟ ئەو وتی‬ ‫"ئاخر بەرپرسان گرانترین تلیاک‌و باشترین‬ ‫جۆری دەکێشن وەک ئەو جۆرە خراپە نیە‬ ‫گەنجێکی س���اویلکە دەیکێشێت کە تێکەڵ‬ ‫بەچەندین مادەی کیمیاوی هەرزان‌و خراپ‬ ‫کراوە"‪.‬‬

‫بەشێک لەبەرپرسانی هەرێم تلیاک کێشن‌و‬ ‫تلیاکی ئەسڵ دەکێشن‬ ‫شایەتحاڵەکە باس لەوەدەکات بۆ ماوەی‬ ‫بەشێک لەشۆفێری تەنکەرەکان هەم‬ ‫‪٦‬س���اڵ لەفرۆش���گایەکی گەورەو "مارکە"‬ ‫بەکار‌هێنەری مادەی هۆشبەرن هەم‬ ‫فرۆش���یار بوە کە کااڵکانی ئەو فرۆشگایە‬ ‫بازرگانی پێوە دەکەن‬ ‫هێن���دە گرانبەه���ا بوە تەنها بەرپرس���ان‌و‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە دەڵێت زۆرێ���ک لەوانەی‬ ‫منداڵی بەرپرس���ان توانای س���ەردانی ئەو‬ ‫جێگایان هەبوە بەهۆی ئەم کارەوە بەشێک سەردانی ئێرانیان کردوە فێری دەرمانکێشان‬ ‫لەبەرپ���رس‌و منداڵ���ی بەرپرس���ان بوبون بون لەو نێوەندەش���دا بەشێک لەشۆفێرانی‬ ‫بەهاوڕێ���ی‪ ،‬جگە لەوەش چەند س���اڵێکە تەنکەرەکانن‪ ،‬که‌ هەم بون بە بەکارهێنەری‬ ‫کاری کڕی���ن‌و فرۆش���تنی "ئەنتیک���ە" بۆ مادەی هۆش���بەر هەم بازرگانیش���ی پێوە‬ ‫دەوڵەمەندێک دەکات ئەم کارەش وایکردوە دەک���ەن‪ ،‬لەگەڕانەوەیاندا لەواڵتی ئێرانەوە‬ ‫کۆمەڵێک بەرپرسی تر لەنزیکەوە بناسێت‪ .‬بڕێک مادەی هۆشبەر لەناو ئۆتۆمبیلەکەیان‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە‪ ،‬باس���ی نزیک���ی خۆی‌و ده‌ش���ارنه‌وه‌و لەهەرێ���م دەیفرۆش���نەوە‬ ‫بەرپرسان لەئاستێکدا کرد‪ ،‬کە هەندێ لەو بەهاوخولیاکانیان‪.‬‬ ‫بەرپرسانە کلیلی باخی تایبەتی خۆیانیان‬ ‫شارە مەرزی‌و سنورییەکان زیاتر‬ ‫پێداوە‪ ،‬ئەو باس���ی بانگهێشتکردنی خۆی‬ ‫بەکارهێنەری مادەی هۆشبەری تیای ‌ه‬ ‫بۆ شەوی سوری بەرپرسان لەباخەکانیان‌و‬ ‫شایەتحاڵەکە باس لەوە دەکات به‌شێک‬ ‫گرانبەهایی جۆری خواردنەوەکان‌و رازاوەیی‬ ‫س���فرەو خ���وان‌و جوانی کچە س���ەماکارە له‌بازرگانانی خواردنەوە کحولیەکان کاتێک‬

‫لەم سەرەوە بەکەروبار خواردنەوەی کحولی‬ ‫دەبەنە ناو واڵتی ئێران لەوسەرەوە مادەی‬ ‫هۆشبەر ده‌هێنن‪ ،‬هەربۆیە ئەو شارۆچکانەی‬ ‫م���ەرزی لێیە‪ ،‬وەک پێنجوێ���ن‌و خانەقین‌و‬ ‫هه‌ورام���ان‌و کەالر زۆرتری���ن بەکارهێنەری‬ ‫م���ادەی هۆش���بەری تیای���ه‌‪ ،‬هەرچەن���دە‬ ‫ئاگاداری س���نورەکانی سەرو سلێمانی‪ ،‬نیە‬ ‫بەاڵم دڵنیایە حاڵی ئەوانیش باشتر نیە‪.‬‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە نایش���ارێتەوە چەندی���ن‬ ‫بازرگان���ی مادەی هۆش���بەر هاوڕێی نزیکی‬ ‫ب���ون‌و زانیارییەکان���ی لەڕێ���گای ئەوانەوە‬ ‫دەسکەوتوەو بازرگانی لەڕێگای شۆفێرانی‬ ‫تەنکەرەکانه‌وه‌و کەروباری سەرس���نورەوە‬ ‫بازرگانی بچوکن‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە بەپێ���ی پێ���وەرو رێ���کارە‬ ‫رۆژنامەوانی���ەکان ناک���رێ زانی���اری تەنها‬ ‫کەسێک لەس���ەر بابەتێک کە ئامادە نەبێ‬ ‫ناوی بهێنرێت وەک راس���تیەک پەس���ەند‬ ‫بکرێت‪ ،‬ب���ەاڵم بۆ بابەتێکی ش���اراوەو پڕ‬ ‫لەنهێن���ی وەک مادەی هۆش���بەر ئەکرێت‬ ‫لێدوانی ئەم ش���ایەتحاڵە وەک سەرەداوی‬ ‫زانیارییەکان قبوڵ بکرێت‪.‬‬ ‫لەهەولێر کارگەی بەرهەمهێنانی مادەی‬ ‫هۆشبەر هەیە‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە ب���اس ل���ەوە دەکات‬ ‫لەگەڕانەوەیەکیدا بۆ ش���اری س���نە یەکێک‬ ‫لەهاوڕێکان���ی تەلەفونی ب���ۆ دەکات‌و لەناو‬ ‫قسەکانیدا باسی گواس���تنەوەی‪١٠‬کارتۆن‬

‫حەبی "ئاڕتین" دەکات بۆ ش���اری هەولێر‪،‬‬ ‫شایەتحاڵەکە ئەڵێ ئیتر من تێگەیشتم کار‬ ‫گەیشتوەتە ئەو رادەیەی کارگەیان داناوە‪،‬‬ ‫بۆیە زیات���ر لەگەڵ���ی دوام‌و ئەویش دانی لەکەرکوکەوە مادەی خاو بۆ دروستکردنی‬ ‫پێدانا "بەڵێ کارگەیان هەیە"‪.‬‬ ‫دەرمان دەبرێت بۆ ئێران‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە ب���اس ل���ەوە دەکات‬ ‫بەگوێ���رەی زانیارییەکانی ش���ایەتحاڵە‬ ‫ئ���ەم ج���ۆرە کارگان���ە لەژێرزەمینی ماڵی رۆژهەاڵتیەک���ە‪ ،‬پ���اودەری "ئیفیدری���ن"‬ ‫دۆس���تێکیان دایدەنێن پس���پۆڕی کیمیایی "‪ "Ephedrine‬لەکەرکوک���ەوە دەبرێت بۆ‬ ‫بۆ ده‌هێنن کە بەپارەی زۆر گران ئیش���یان ئێ���ران بۆ دروس���تکردنی جۆرێک لەمادەی‬ ‫ب���ۆ دەکات‌و م���ادەی هۆش���بەری پوخت هۆش���بەر ک���ە پێیدەوترێت "شیش���ە" کە‬ ‫تێکەڵ���ی مادەی خراپ‌و ه���ەرزان دەکەن‌و جۆرێک���ی ترس���ناکی مادەی هۆش���بەرەو‬ ‫فۆرمیولێک���ی لێبەرهەم دێنن کە نرخەکەی پ���ڕ داهاتترین ج���ۆری بازرگان���ی مادەی‬ ‫هەرزانە بۆ بەکارهێنەر بەاڵم زۆر خراپە بۆ هۆشبەرە‪.‬‬ ‫تەندروستی!‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە دەڵ���ێ ه���ەر کیلۆیەک‬ ‫"ئیفیدری���ن" تەنه���ا ‪ ٣٥٠‬دۆالرە‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫سلێمانی بەهۆی نەشارەزاییەوە هەڕەشەی لەکیلۆیەک "ئیفیدرین" س���ێ بۆ چوار کیلۆ‬ ‫"شیشە"ی لێدروست دەکرێت کە نرخی تەنها‬ ‫مادەی هۆشبەری لەسەرە‬ ‫ش���ایەتحاڵەکە ب���اس ل���ەوە دەکات یەک کیلۆ"شیش���ە" نزیکەی چوار دەفتەر‬ ‫بەکارهێنەرانی دەرمان لەهەرێمی کوردستان دۆالرە‪ ،‬ئ���ەو گومان���ی خۆی نەش���اردەوە‬ ‫زۆر ک���ەم ش���ارەزاییان لەس���ەر م���ادەی کە هه‌ندێک له‌بەرپرس���انی هەرێم لەپشتی‬ ‫هۆش���بەر هەیەو بەو هۆشەیەوە زۆر خراپ هاتوچۆکردنی ئەم مادانەوە بن لەناو خاکی‬ ‫بەکاریده‌هێن���ن‪ ،‬بۆ نمون���ە بەکارهێنەرانی هەرێم���ەوە بۆ ئێ���ران‌و بەپێچەوانەش���ەوە‬ ‫مادەی هۆش���بەر لەسلێمانی هەمو جۆرێک گەڕان���ەوەی بەش���ێوەی مادەی هۆش���بەر‬ ‫بەکارده‌هێنن چ ئ���ەوەی لەدەرمانخانەکان بۆ هەرێمی کوردس���تان‪ ،‬چونکە وەک ئەو‬ ‫دەستیان دەکەوێ‌و چ ئەوەش الی بازرگانانی ش���ایەتحاڵە وت���ی "ئەوکاران���ە بەخەڵکی‬ ‫مادەی هۆش���بەر دەس���تیان دەکەوێ بێ ئاس���ایی ناکرێت‌و خەڵکی ئاسایی ناتوانێ‬ ‫لەبازگەکان ئ���ەو رێژە زۆرە بپەڕێننەوە کە‬ ‫گوێدانە جۆرو کاریگەری دەرمانەکە‪.‬‬ ‫شایەتحاڵەکە وتی "من لە سلێمانی گەنجم بەکیس���ی‪٢٥‬کیلۆیی پ���اودەری "ئیفیدرین"‬ ‫دیوە حەبی "میتادۆن"ی کێش���اوە کە ئەم دەڕوات"‪.‬‬ ‫هەرچەندە باس���ی لەوەشکرد بازگەکانی‬ ‫حەبە دەرمان کێش���ەکان دوای ‪ ٢٠‬ساڵ کە‬ ‫ئیتر هیچ جۆرێکی دەرمان کاریان تێناکات‬ ‫ئینجا ئەم حەبی "میتادۆن"ە دەکێشن"‪.‬‬

‫هەرێم بەگشتی‌و بەتایبەت بازگەی مەرزەکان‬ ‫توندوت���ۆڵ نی���ن‌و ئاس���تی خوێن���دەواری‬ ‫کەسەکان لەو ئاس���تەدا نیە لەوە تێبگەن‬ ‫ئەو مادەی���ەی ئاودیو دەکرێ مادەیەکە بۆ‬ ‫دروستکردنی مادەی هۆشبەر بەکاردێت‪.‬‬ ‫لەهەرێم لەناو باخ‌و باخچەی بەرمااڵن‌و‬ ‫تەنانەت ناو ئینجانه‌ش مادەی هۆشبەر‬ ‫دەڕوێنرێت‬ ‫ئەو پیاوە س���ەرو ریش م���اش‌و برنجیە‬ ‫زانیارییەکانی زۆر س���ەیر ب���ون! وتی "من‬ ‫"ماریوان���ا"و "ش���ادانە" ک���ە هه‌ردوکیان‬ ‫م���ادەی هۆش���بەری لێدروس���ت دەکرێت‪،‬‬ ‫لەباخی بەرپرس���ەکان بینیومە رواندویانە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم خەڵکی هەرێم نایناس���نەوە مەگەر‬ ‫ئەوان���ەی هاتوچ���ۆی ئێران دەک���ەن یان‬ ‫لەئەوروپا گەڕاونەت���ەوەو تێکەڵ بەمادەی‬ ‫هۆشبەر بون‪ ،‬چونکە لەباخچەی بەردەرگاو‬ ‫تەنانەت گوڵدان���ی هەندێک ماڵیش بینومە‬ ‫چاندویانە"‪.‬‬ ‫بەپێ���ی زانیارییەکان���ی ش���ایەتحاڵەکە‬ ‫"ماریوانا" ناوی فارس���ی ج���ۆرە گیایەکە‬ ‫نێرو مێی هەیە‪ ،‬نێرەکەی مرۆڤ سەرخۆش‬ ‫ده‌کات گوڵەک���ەی لەگ���ەڵ گەاڵک���ەی‬ ‫وش���ک دەکرێتەوەو دەکرێت���ە ناو جگەرەو‬ ‫دەکێشرێت‪.‬‬ ‫هەروەها "ش���ادانە" ناوێکی کوردییە بۆ‬ ‫جۆرەکەی تر‪ ،‬تۆوەکەی دەدرێت بەباڵندەو‬ ‫"نەشئە"ی دەداتێ‌و دەخوێنێت‪ ،‬شادانەش‬ ‫بەهەمانشێوە وشک دەکرێتەوە‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫وشککردنەوە پێیدەوترێت "گراس" ئەمیش‬ ‫لەگەڵ جگەرە تێکەڵ دەکرێ‌و دەکێشرێت‪.‬‬ ‫لەکۆتاییدا ش���ایەتحاڵەکە بەپێکەنینەوە‬ ‫وتی گ���ەر "ئیقامەکەم" لە س���وید وەرگرم‬ ‫زانیاری گرنگتر لەسەر ئەم بابەتەو بابەتی‬ ‫تری وەک گەندەڵی لەهەرێمی کوردس���تان‬ ‫بەبەڵگەوە دەدەم بەڕۆژنامەی ئاوێنە!‬

‫ماریوانا‬

‫راوێژكاره‌كانی‌ په‌رله‌مان له‌سه‌ر جه‌سته‌ ‌ی په‌رله‌مانێك ‌ی په‌كخراو موچ ‌ه وه‌رده‌گرن‬ ‫پێویس���تی‌ په‌رله‌م���ان ب���ه‌و راوێژكارانه‌‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫دیلمان محه‌مه‌د وتی‌ "له‌ئێس���تادا په‌رله‌مان‬ ‫له‌دۆخێكدایه‌ كه‌ قس���ه‌ی‌ لۆژیكی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫له‌دوا ‌ی چه‌ند مانگێك له‌په‌كخستنی‌‬ ‫ناكرێ���ت‪ .‬راس���ته‌ په‌رله‌م���ان تاراده‌یه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان قسه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌باره‌ی‌ ژماره‌ زۆری‌ راوێژكارانی‌ په‌رله‌مان راوێ���ژكاری‌ زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم ه���ه‌م راوێژكار ‌ی‬ ‫باش���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌م پێویستی‌ به‌ژماره‌یه‌ك ‌ی‬ ‫له‌ئارادایه‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشتی‌ دیوان ‌ی‬ ‫باش���ی‌ راوێژكار هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها راوێژكار ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫نه‌خوێنه‌واریش ‌ی هه‌ی ‌ه ك ‌ه بۆ ئامانج ‌ی حزب ‌ی‬ ‫"راسته‌ په‌رله‌مان تاراده‌یه‌ك راوێژكار ‌ی‬ ‫دامه‌زراون"‪.‬‬ ‫زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌م راوێژكاری‌ باشی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫وتیشی‌ "ئێم ‌ه له‌رابردودا هه‌وڵماندا كار ‌ی‬ ‫هه‌م راوێژكاری‌ نه‌خوێنه‌واریشی‌ هه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫راوێژكاره‌كان رێك بخه‌ین‌و دابه‌ش���مان كرد‬ ‫بۆ ئامانج ‌ی حزبی‌ دامه‌زراون"‪.‬‬ ‫به‌س���ه‌ر لیژنه‌كان ‌ی په‌رله‌مان���دا بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫له‌باره‌ ‌ی بڕینی‌ خه‌رجییه‌كانی‌ س���ه‌رۆك ‌ی كارایان بكه‌ین‌و كاربكه‌ن‪ .‬ئێم ‌ه زۆر شتمان‬ ‫په‌رله‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬دیلم���ان محه‌مه‌د س���ابیر به‌ده‌سته‌و‌ه بو ك ‌ه ئه‌بوایه‌ بمانكردایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���ت ‌ی دیوان��� ‌ی په‌رله‌مان ‌ی ئه‌و دۆخه‌ی‌ كه‌ رویدا هه‌لی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌داین ‌ێ‬ ‫كوردس���تان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "ئه‌م ‌ه كاره‌كان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و جه‌غت���ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌و‌ه‬ ‫به‌شێكه‌ له‌و كوده‌تایه‌ی‌ كه‌ كردویانه‌‪ .‬هه‌مو‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی‌ كه‌ جه‌عفه‌ر ئیمینیك ‌ی ك ‌ه وه‌كو بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان راوێژكار ‌ی‬ ‫به‌كار ‌ی ده‌هێنێت ده‌س���ه‌اڵتی‌ نایاس���ایین‌و نه‌خوێنه‌واریان نیی���ه‌‪ .‬ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌ش دا‬ ‫به‌شێكن له‌و پڕۆسه‌ ‌ی كوده‌تایه‌ ‌ی كه‌ به‌سه‌ر كه‌ له‌گه‌شته‌كانی‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندا بۆ‬ ‫په‌رله‌ماندا كراوه‌‪ .‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ش���ه‌رع ‌ی ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت ئ���ه‌و راوێژكاران��� ‌ه له‌گه‌ڵیدا‬ ‫یوسف محه‌مه‌د سه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مانه‌‌و هه‌مو چون كه‌ پێویس���ت بو‌ه بۆ گه‌شته‌كه‌‌و وت ‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی‌ ئیداری‌‌و مال���ی‌ له‌ال ‌ی ئه‌وه‌‪" .‬سه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان كه‌سێكی‌ ئاسای ‌ی نییه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم تاوه‌كو ئێس���تا له‌هه‌رێمی‌ كوردستان ب���ۆ چونه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت ئ���ه‌و راوێژكاران ‌ه‬ ‫راوێژیان پێشكه‌ش به‌س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫هێز حوكم ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ راوێژكاره‌كان���ی په‌رله‌م���ان‌و كردوه‌‌و بۆ په‌یوه‌ندییه‌كان پێویست بون"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان راوێژكار ‌ی‬ ‫نه‌خوێنه‌واریشی‌ هه‌یه‬ ‫ك ‌ه بۆ ئامانج ‌ی حزب ‌ی‬ ‫دامه‌زراون‬

‫ئه‌و ره‌تیكرده‌و‌ه ك ‌ه له‌قۆناغ ‌ی بزوتنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫گۆڕاندا هیچ س���ه‌فه‌رێك بۆ گه‌ش���توگوزار‬ ‫كرابێ���ت‌و وت���ی‌ "ئ���ه‌و س���ه‌فه‌رانه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫ك���راون هه‌موی‌ س���ه‌فه‌ر ‌ی ره‌س���م ‌ی بون‪،‬‬ ‫به‌بانگێش���تنامه‌ی‌ ره‌س���می‌‌و به‌ئامانجێك ‌ی‬ ‫فه‌رمی‌ بون"‪.‬‬

‫ئه‌و جه‌غت ‌ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫راگرتن ‌ی خه‌رجیه‌كان كاریگه‌ری‌ نابێت له‌سه‌ر‬ ‫سه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌سلێمانی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێت له‌س���ه‌ر چاالكی ‌ی‬ ‫خۆی‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌ وته‌ی ئه‌و "چاالكییه‌كان ‌ی‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان له‌سلێمانی‌ بڕه‌ تێچو ‌ی‬ ‫ئه‌وت���ۆی‌ نییه‌‌و له‌رابردوش���دا كه‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫بوین ئێم ‌ه خه‌رجی‌ زیاده‌مان نه‌بوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫سه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان خراپ سود ‌ی له‌دارایی‌‌و‬ ‫میزانیه‌ی‌ په‌رله‌مان وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ئیش���وكاره‌كانی‌ خۆی‌ ب���ه‌رده‌وام ده‌بێت‌و‬ ‫به‌بێ‌ پاره‌ش هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێت"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���ت ‌ی دیوانی‌ په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردس���تان ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌دات كه‌ پارت ‌ی‬ ‫ئێستا وه‌كو حزب په‌رله‌مان به‌ڕێوه‌ ده‌بات‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ "كاره‌كانی‌ جێگری‌ س���ه‌رۆك ‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان هیچ ش���ه‌رعیه‌تێك ‌ی نییه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ ح���زب كارده‌كات‌و له‌س���ه‌رو ‌ی‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ فه‌رمانی‌ پێ‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌س���ێك ‌ی‬ ‫ب���ێ‌ ئی���راده‌‌و الواز‌ه له‌ب���ه‌رده‌م فه‌رمان ‌ه‬ ‫حزبییه‌كاندا"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌مباره‌یه‌وه‌ د‪.‬ش���ێركۆ جه‌وده‌ت‬ ‫په‌رله‌مانت���ار‌و ئه‌ندام���ی‌ لیژن���ه‌ی‌ دارای ‌ی‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان رایگه‌یاند "من‬ ‫ئاگادار ‌ی خه‌رجییه‌كان ‌ی سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫نیم‪ .‬هه‌ركه‌س���ێك گومان ‌ی له‌خه‌رجییه‌كان‬

‫ئ���اواز حه‌می���د ئه‌ندام��� ‌ی په‌رله‌مان��� ‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌ بابچێت وردبینی‌ بۆ ب���كات‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌دوای‌ وردبینیكردن هه‌ر كێش���ه‌یه‌ك هه‌بو كوردستان له‌فراكس���یۆنی‌ پارت ‌ی رایگه‌یاند‬ ‫"پێش���تریش ئ���ه‌و تێبینی���ه‌م هه‌ب���وه‌ ك ‌ه‬ ‫با رایبگه‌یه‌نن بۆ رای‌ گشتی‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ راوێژكاره‌كان���ی‌ په‌رله‌م���ان‌و راوێ���ژكاره‌كان زی���ادن‌و له‌ئێستاش���دا له‌و‬ ‫گه‌ش���ته‌كانیان‌و زۆری‌ رێژه‌یان‪ ،‬د‪.‬شێركۆ بڕوای���ه‌دام ك���ه‌ پێویس���ته‌ پێداچون���ه‌و‌ه‬ ‫ج���ه‌وده‌ت وت��� ‌ی "په‌رله‌مان خ���ۆ ‌ی په‌ك ‌ی بكرێ���ت به‌ژم���اره‌ی‌ راوێ���ژكاره‌كان‌و ته‌نها‬ ‫كه‌وتوه‌‪ ،‬به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ چ په‌رله‌مانتاره‌ك ‌ه ئه‌و راوێژكاران ‌ه بهێڵدرێنه‌وه‌ كه‌ س���ودیان‬ ‫چ راوێژكاره‌كه‌ ئ���ه‌و رۆڵه‌ی‌ نامێنێت وه‌كو هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و جه‌غت ل���ه‌وه‌ ده‌كات���ه‌و‌ه كه‌ زۆر‬ ‫جاران"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ژماره‌ی‌ راوێژكاره‌كانی‌ په‌رله‌مان جاری���ش ئه‌ندامان��� ‌ی په‌رله‌م���ان وه‌ك‬ ‫زۆره‌‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه ئێستا په‌رله‌مان په‌كخراوه‌‪ ،‬پێویست نه‌یانتوانیو‌ه سود له‌زانیارییه‌كان ‌ی‬ ‫راوێژكاره‌كانیش ناتوانن كاره‌كانیان ئه‌نجام راوێژكاره‌كان ‌ی په‌رله‌مان ببینن‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌ر له‌سه‌رتاو‌ه دامه‌زراندنی‌ ئه‌و‬ ‫بده‌ن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ژم���اره‌ی‌ راوێژكاره‌كان��� ‌ی هه‌مو راوێ���ژكار‌ه بۆ په‌رله‌مان زۆر بو‌و بو‌ه‬ ‫په‌رله‌مانیش‪ ،‬جه‌وده‌ت وتی‌ "ئه‌وه‌نده‌ ‌ی من هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه خه‌رجی‌ له‌س���ه‌ر حكومه‌ت‬ ‫زۆر بكات"‪.‬‬ ‫ئاگاداربم نزیكه‌ ‌ی ‪ 56‬راوێژكار هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌ "بون ‌ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌موچه‌ی‌ راوێژكاره‌كانیش‪،‬‬ ‫ش���ێركۆ جه‌وده‌ت وتی‌ "به‌ر ل���ه‌م قه‌یران ‌ی راوێژكار له‌سه‌فه‌ره‌كاندا تاراده‌یه‌ك پێویست ‌ه‬ ‫داراییه‌‌و پێش سیس���تمی‌ پاشه‌كه‌وتكردن ‌ی به‌اڵم گرن���گ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نه‌بێته‌ دیارده‌‌و بۆ‬ ‫موچ���ه‌‪ ،‬موچه‌ ‌ی هه‌ندێ���ك له‌راوێژكاره‌كان گه‌شت‌و گه‌ڕان نه‌بێت"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌و‌ه كه‌ وه‌ك‬ ‫به‌ده‌رماڵه‌وه‌ ده‌گه‌یشته‌ ‪ 6‬ملیۆن دینار"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ راگرتنی‌ خه‌رجیه‌كان ‌ی سه‌رۆك ‌ی فراكسیۆنی‌ پارتی‌ داوایان كردو‌ه كه‌ ده‌بێت‬ ‫په‌رله‌مانیشه‌وه‌‪ ،‬د‪.‬ش���ێركۆ جه‌وده‌ت وت ‌ی راوێ���ژكاره‌كان به‌وردبین��� ‌ی هه‌ڵبژێردرێن‌و‬ ‫"ك ‌ه په‌رله‌مان په‌كخرابێت‌و هه‌مو یاس���اكان به‌رنامه‌یه‌ك دانرابو بۆ وه‌رگرتنیان كه‌به‌پێ ‌ی‬ ‫پێش���ێل كرابێ���ت‪ ،‬چاوه‌ڕێ��� ‌ی رودانی‌ هه‌ر م���ه‌رج‌و تایبه‌تمه‌ند ‌ی دابمه‌زرێن‪ ،‬به‌اڵم به‌و‬ ‫مه‌رجانه‌ دانه‌نران‌و تێپه‌ڕێندران‪.‬‬ ‫شتێكی‌ دیكه‌ش ده‌كرێت"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫كۆیه‌‪ :‬گه‌نجێك ‌ی ‪ 17‬ساڵ‌ چه‌ند حاڵه‌تێك ‌ی كوشتن ئه‌نجامده‌دات‬

‫ی ‪ 15‬ساڵیدا كه‌سێكی‌ كوشتوه‌و ته‌رمه‌كه‌ی‌ پارچ ‌ه پارچه‌ كردوه‌‬ ‫له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫گه‌نجێكی‌ خوار ته‌مه‌نی‌ هه‌ژده‌‬ ‫سااڵن دو هاواڵتی‌ كۆیه‌ به‌چه‌قۆ‬ ‫ده‌كوژێت دوای‌ ‪ 24‬كاتژمێر به‌سه‌ر‬ ‫روداوه‌كه‌ ئاسایشی‌ كۆیه‌ به‌هاوكاری‌‬ ‫پۆلیسی‌ كۆیه‌و ئاسایشی‌ كۆیه‌‬ ‫توانیان ئه‌و تۆمه‌تباره‌ ده‌ستگیر‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ راب���ردو گه‌نجێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 17‬س���اڵ به‌ناوی‌ (ع) دانیش���توی‌‬ ‫ش���اری‌ كۆیه‌ له‌ناوچه‌ی‌ پیشه‌سازی‌‬ ‫كۆی���ه‌ دو هاواڵتی‌ كۆی���ه‌ به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫به‌چه‌ق���ۆ ده‌كوژێ���ت‌و ته‌رمه‌كانیان‬ ‫به‌جێده‌هێڵێ���ت‪ .‬دوای‌ هه‌وڵدان���ی‌‬ ‫پۆلی���س‌و ده‌زگا ئه‌منیی���ه‌كان دوای‌‬ ‫‪ 24‬كاتژمێ���ر ئه‌و گه‌نجه‌ ده‌س���تگیر‬ ‫ده‌كرێت‌و دان به‌تاوانه‌كه‌یدا ده‌نێت‪،‬‬ ‫ئێستاش له‌شاری‌ كۆیه‌ ده‌ستبه‌سه‌ره‌‌و‬ ‫له‌الیه‌ن كه‌سوكاری‌ كوژراوه‌كانیشه‌وه‌‬ ‫سكااڵی‌ یاسایی‌ تۆمار كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌رێوب���ه‌ری‌ پۆلیس���ی‌ كۆی���ه‌‪،‬‬ ‫محه‌م���ه‌د عه‌ل���ی‌ له‌ب���اره‌ی‌ روداوی‌‬ ‫كوش���تنه‌كانه‌وه‌ ئه‌وه‌ی‌ ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫رونك���رده‌وه‌ ك���ه‌وا "ش���ه‌وی‌‪9/8‬ی‌‬ ‫هه‌فت���ه‌ی‌ راب���ردو هه‌واڵده‌رێك پێی‌‬ ‫راگه‌یاندین له‌پش���تی‌ پێشانگاكانی‌‬ ‫كۆیه‌و نزیك ناوچه‌ پیشه‌س���ازی دو‬ ‫ت���ه‌رم هه‌یه‌ هه‌ر دوای‌ گه‌یش���تنمان‬

‫ئه‌و گه‌نج ‌ه دو ساڵ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر كه‌سێك ‌ی‬ ‫تری‌ به‌هۆی‌ كێشه‌ ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و‌ه‬ ‫كوشتوه‌و ته‌رمه‌كه‌ش ‌ی‬ ‫پارچه‌ پارچه‌ كردو‌ه‬ ‫دوای‌ مانگێك له‌ئازاد‬ ‫كردنیشی‌ دو هاواڵت ‌ی‬ ‫تریش به‌چه‌قۆ ده‌كوژێت‬ ‫به‌ش���وێنی‌ روداوه‌كه‌ ده‌س���تمانكرد‬ ‫به‌لێكۆڵینه‌وه‌و كۆكردنه‌وه‌ی‌ زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫ورد له‌س���ه‌ر چۆنیه‌ت���ی‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫تاوانه‌ك���ه‌ به‌هاوكاری���ی‌ هێزه‌كان���ی‌‬ ‫ئاسایشی‌ رۆژهه‌اڵت‪ ،‬به‌و هۆیه‌وه‌ش‬

‫په‌ڕاوی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ بۆ كراوه‌ته‌وه‌و س���ایكۆلۆژی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ گرینگ ‌ه‬ ‫پێش���كه‌ش ب���ه‌دادوه‌ر ك���راوه‌و ئه‌و ش���تانه‌ بزانرێ���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫رێكاره‌ یاساییه‌كانیش���ی‌ له‌به‌رامبه‌ر په‌یوه‌ن���دی‌ به‌الیه‌ن���ی‌ ده‌رون���ی‌‌و‬ ‫گیراوه‌ته‌ب���ه‌ر هه‌روه‌ها له‌پۆلیس���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و سیاس���ی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫كلتوری‌‌و دینیه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‬ ‫كۆیه‌ش به‌ندكراوه‌"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌ ه���ه‌ر ی���ه‌ك له‌مان���ه‌ فاكته‌رێكن بۆ‬ ‫ئه‌و گه‌نجه‌ دو س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر هه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���وژراو بكوژرێ���ت‌و بكوژ‬ ‫له‌شاری‌ كۆیه‌ كه‌سێكی‌ تری‌ به‌هۆی‌ كوشتن ئه‌نجامبدات‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌وا‬ ‫كێش���ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ كوشتوه‌و‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ش���ی‌ پارچه‌ پارچه‌ كردوه‌‪ ،‬تاوان له‌ته‌مه‌ن‌و پێگه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌ بچوكی‌ ته‌مه‌نه‌كه‌یه‌وه‌ سیاسی‌ ناپرسێت له‌الی‌ هه‌مو كه‌سێك‬ ‫دوای‌ دو ساڵ‌ له‌زیندان ئازاد كراوه‌‪ ،‬بۆی هه‌یه‌ ئه‌گه‌ر له‌روی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫دوای‌ مانگێك له‌ئازاد كردنیش���ی‌ دو كۆمه‌اڵیه‌تی‌و په‌روه‌ده‌ی‌ ره‌س���می‌‌و‬ ‫ناره‌س���می‌ كۆنترۆڵ نه‌كرابێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هاواڵتی‌ تریش به‌چه‌قۆ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫كۆی���ه‌ یه‌كێ���ك ل���ه‌و ناوچانه‌ی‌ ل���ه‌ڕوی‌ كۆمه‌ڵناس���ییه‌وه‌ ته‌م���ه‌ن‬ ‫كوردس���تان كه‌ حاڵه‌تی‌ كوشتنی‌ تا گرینگه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بزانرێت بۆچی‌ ئه‌و‬ ‫راده‌ی���ه‌ك تیادا كه‌م���ه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌دو تاوانه‌ ئه‌نجامده‌دات بۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫س���اڵی‌ رابردودا چه‌ندی���ن حاڵه‌تی‌ هه‌رزه‌كارێ���ك ئ���ه‌و كاره‌ بكات ئه‌وا‬ ‫تاوانه‌كه‌ فێركراوه‌ یان وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫كوشتنی‌ تیادا رویداوه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ری‌ خراپی‌ ئه‌و‬ ‫توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬دی���اری‌‬ ‫خالید له‌باره‌ی‌ ئه‌و ج���ۆره‌ حاڵه‌ته‌ جۆره‌ كوش���تنانه‌ش‪ ،‬دیاری‌ خالید‬ ‫كوشتنانه‌ی‌ له‌الیه‌ن هه‌رزه‌كارێكه‌وه‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ كرد ك���ه‌وا "هه‌مو‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ رونكرده‌وه‌ كه‌وا جۆره‌ كوش���تنێك كاریگه‌ری‌ خراپی‌‬ ‫"حاڵه‌ت���ی‌ كوش���تن له‌ن���او هه‌م���و له‌س���ه‌ر باری‌ ده‌رونی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫دو کوژراوه‌که‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی‌ زیندو بون���ی‌ هه‌یه‌ خه‌ڵك ده‌بێت هه‌روه‌ه���ا كۆمه‌ڵێك‬ ‫ی ‪ 24‬كاتژمێ���ر توانیم���ان له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌نوسیدا ئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر به‌ه���ه‌ر بیانویه‌ك بێت یاخود به‌رئه‌نجام���ی‌ خراپی‌ هه‌یه‌ بۆ الیه‌نی‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫ی به‌هه‌ر جۆرێك بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كلت���وری‌ ئه‌و تاوانب���اره‌ ئه‌وه‌ جگه‌‬ ‫تۆمه‌تباره‌ك���ه‌ ده‌س���تگیر بكه‌ی���ن‌و راگه‌یان���د ته‌نه���ا به‌هۆی‌ كێش���ه‌ ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌وه‌ ب���وه‌‌و په‌یوه‌ن���دی‌ پێویسته‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر بكرێت ل���ه‌وه‌ی‌ تا ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر خه‌ڵك‌و‬ ‫دانبنێت به‌تاوانه‌كه‌شیدا"‪.‬‬ ‫ی كوشتنه‌‌و الیه‌نی‌ یاس���ایی‌ به‌خۆیه‌وه‌ سه‌رقاڵ‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هۆكاری‌ كوشتنه‌كه‌ش به‌حاڵه‌تی‌ تیرۆرس���تی‌‌و سیاسیه‌وه‌ چۆنیه‌تی‌ كوشتن‌و چه‌ندێت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ئاسایش���ی‌ رۆژهه‌اڵت نیه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێس���تا تاوانباره‌كه‌ هۆكاری‌ كوشتنه‌كه‌یه‌ هه‌روه‌ها له‌ڕوی‌ ده‌كات‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ل كلۆنی‌ له‌دادگای‌ تاوانی‌ نێوده‌وڵه‌ت ‌ی له‌الهای‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ نادیه‌ مورادو كچانی‌ ئێزیدی‌ ده‌كات‬

‫"شه‌رمه‌زارییه‌ هه‌زاران ئێزیدی ‌ی القه‌كران ب ‌ێ ئه‌وه‌ ‌ی كه‌س له‌سه‌ریان بێت ‌ه ده‌نگ!"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئه‌مه‌ل كلۆنی‌ پارێزه‌رو داكۆكیكاری‌ ناوداری‌‬ ‫مافه‌كانی‌ مرۆڤ‌و هاوسه‌ری‌ ئه‌كته‌ری‌‬ ‫به‌ناوبانگی‌ هۆلیۆد "جۆرج كلۆنی‌"‪،‬‬ ‫بڕیاریدا له‌دادگای‌ تاوانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫الهای‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ ئه‌و ژن‌و كچه‌ ئێزیدیانه‌‬ ‫بكات كه‌ قوربانی رێكخراوی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمی‌ (داعش)ن‪ ،‬له‌وانه‌ش نادیه‌ موراد‬ ‫كه‌ پاڵێوراوی‌ خه‌اڵتی‌ نۆبڵه‌و دوای‌ به‌دیل‬ ‫گرتنی‌ له‌شه‌نگال‪ ،‬له‌ده‌ستی‌ داعش هه‌اڵت‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ نیویۆرك تایم����زی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاپۆرتێكی����دا له‌زاری‌ ئه‌م����ه‌ل كلۆنییه‌وه‌‬ ‫رایگه‌یان����د ك����ه‌ "په‌رله‌مان����ی‌ ئه‌وروپ����ا‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ ئه‌مه‌ریكاو ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌‬ ‫به‌ریتانی����ا هه‌مویان دانی����ان به‌وه‌دا ناوه‌ كه‌‬ ‫داعش كۆمه‌ڵك����وژی‌‌و كوش����تاری‌ ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌ئێزیدییه‌كان ك����ردوه‌ له‌عێراق‪ ،‬ئیتر چۆن‬ ‫ئ����ه‌م هه‌مو تاوانه‌ گه‌وره‌یه‌ به‌ به‌رچاومانه‌وه‌‬ ‫روب����ده‌ن‌و دادو س����كااڵی‌ خۆم����ان نه‌به‌ینه‌‬ ‫دادگا ‌ی تاوانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌الهای‌؟"‬ ‫كلۆنی‌ كه‌ پارێزه‌رێكی‌ پس����پۆڕه‌ له‌یاسای‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‌و یاس����ای‌ مافه‌كان����ی‌ مرۆڤ‪،‬‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ ئ����ه‌و ژنه‌ ئێزیدییانه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ب����ون به‌قوربانیی‌‌و روب����ه‌ڕوی‌ به‌دیل گرتن‌و‬ ‫القه‌كردن بونه‌ته‌وه‌ له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌‪.‬‬ ‫نادیه‌ مورادی‌ ته‌مه‌ن ‪ 23‬س����اڵ‌‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و هه‌زاران ك����چ‌و ژنه‌ ئێزیدیانه‌ی‌ كه‌ دوای‌‬ ‫رفاندنی‌‪ ،‬له‌الیه‌ن ‪ 12‬چه‌كداری‌ داعشه‌وه‌ بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 3‬مانگ ده‌س����تدرێژی‌ كراوه‌ته‌ سه‌ر‪،‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ هه‌اڵتنییه‌وه‌ له‌ده‌س����ت چه‌كدارانی‌‬ ‫داع����ش‪ ،‬نادیه‌ واڵته‌و واڵت ده‌گه‌ڕێت تا رای‌‬ ‫گشتی‌ جیهان له‌و كاره‌س����ات‌و نه‌هامه‌تییه‌‬ ‫ئاگاداربكات����ه‌وه‌ كه‌ به‌س����ه‌ر ژنانی‌ ئێزیدیدا‬ ‫هاتوه‌و كۆتایی‌ به‌و س����ته‌مكاری‌‌و كوشتاره‌‬ ‫بهێنرێ����ت ك����ه‌ ده‌ره����ه‌ق به‌ئێزیدیی����ه‌كان‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫نیوی����ۆرك تایمز ل����ه‌زاری‌ نادیه‌ موراده‌وه‌‬ ‫رایگه‌یاندوه‌ ك����ه‌ "جگه‌ له‌تۆقان����دن هیچی‌‬ ‫دیكه‌م له‌چه‌كدارانی‌ داعش نه‌دیوه‌‪ ،‬هێش����تا‬ ‫‪ 3500‬ژن‌و كچ����ی‌ ئێزی����دی‌ دیلن الی‌ ئه‌وان‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ له‌س����ه‌ریان لێگرتم‪ ،‬هیوایه‌كی‌ گه‌وره‌شی‌ پێبه‌خشیم كه‌‬ ‫نه‌یه‌ته‌ده‌نگ روبه‌ڕوی‌ چاره‌نوسێكی‌ خه‌مناك وتی‌ نوێنه‌رایه‌تیتان ده‌كه‌م له‌دادگای‌ تاوانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‌و كه‌یس����ه‌كه‌تان ده‌به‌مه‌ الهای‌‪،‬‬ ‫ده‌بنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫نادیه‌ موراد پاش پێشوازی‌ لێكردن ‌ی له‌الیه‌ن كلۆن����ی‌ ژنێك����ی‌ ئێج����گار میهره‌بانه‌و وه‌ك‬ ‫ئه‌م����ه‌ل كلۆنییه‌وه‌ له‌ له‌نده‌ن����ی‌ پایته‌ختی‌ خوشكی‌ گه‌وره‌ی‌ خۆم لێیده‌ڕوانم"‪.‬‬ ‫نادی����ه‌ پێیوایه‌ ك����ه‌ ئه‌م����ه‌ل ده‌توانێت‪،‬‬ ‫به‌ریتانیا‪ ،‬به‌نیویۆرك تایمزی‌ راگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫"كلۆنی‌ متمانه‌ به‌خۆكردنی‌ پێبه‌خشیم‪ ،‬ئه‌و به‌حوكم����ی‌ ئ����ه‌و ش����اره‌زاییه‌ زۆره‌ی‌ ل����ه‌و‬ ‫ده‌رگای‌ ماڵه‌كه‌ی‌ لێكرده‌مه‌وه‌و به‌دڵ‌ گوێی‌ بواره‌دا هه‌یه‌تی‌ یارمه‌ت����ی‌ بدات له‌هاوكاری‌‬

‫ئه‌مه‌ل کلۆنی‬

‫داعش هه‌مو خێزانه‌كه‌ی‌ كوشتم‌و ژیانی‌ لێتاڵ‌ كردم‪ ،‬هه‌نوكه‌ هه‌مو ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خوازیاریم به‌دیهێنانی‌ دادپه‌روه‌رییه‌‪ ،‬دادپه‌روه‌ریش به‌سزا گه‌یاندنی‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌یه‌ كه‌ كچ‌و ژنانی‌ ئێزیدییان دیل‌و القه‌ كرد‬ ‫كردن����ی‌ به‌دیهێنانی‌ دادپ����ه‌روه‌ری‌ بۆ ئه‌و و‬ ‫هه‌مو قوربانییه‌كانی‌ تر‪ ،‬كه‌ پێش����تر كار ‌ی‬ ‫له‌س����ه‌ر به‌جینۆساید ناس����اندنی‌ كوشتاری‌‬ ‫ئه‌رمه‌نییه‌كان كردوه‌‪.‬‬ ‫كلۆنی‌ نوێنه‌رایه‌ت����ی‌ رێكخراوی‌ "یازدا"ش‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ رێكخراوێكی‌ تایبه‌ته‌ به‌هاوكاری‌‬ ‫ئێزیییده‌كان‌و له‌سه‌ره‌تای‌ هێرشی‌ داعشه‌وه‌‬ ‫بۆ س����ه‌ر شه‌نگال له‌ئابی‌ ‪2014‬دا دامه‌زراوه‌‪،‬‬

‫كه‌ هه‌زاران ئێزیدی‌ له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌و هێرشه‌دا‬ ‫ك����وژران ی����ان به‌دی����ل گی����ران‪ 400 ،‬هه‌زار‬ ‫ئێزیدیش ماڵ‌‌و حاڵی‌ خۆیان به‌جێهێش����ت‌و‬ ‫ئاواره‌ بون‪.‬‬ ‫كلۆن����ی‌ به‌رۆژنام����ه‌ی‌ نیۆی����ۆرك تایمزی‌‬ ‫راگه‌یاندوه‌ ك����ه‌ "ده‌زانین هه‌زاران كه‌س����ی‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌ له‌ئێزییدییه‌كان گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و‬ ‫هه‌زارانی‌ ژنی‌ ئێزیدیش دوای‌ به‌دیل گرتنیان‬

‫القه‌ ك����راون‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌س‬ ‫له‌س����ه‌ریان بێته‌ ده‌نگ‪ ،‬شه‌رمه‌زارییه‌ كه‌ تا‬ ‫ئێستا هیچ كه‌سێك له‌س����ه‌ر ئه‌و ره‌فتارانه‌‬ ‫س����زا نه‌دراوه‌‪ .‬ئیتر كاتی‌ ئ����ه‌وه‌ هاتوه‌ كه‌‬ ‫س����ه‌ركرده‌كانی‌ داع����ش له‌ودیوی‌ شیش����ی‌‬ ‫زیندانه‌وه‌ ببینین‪ ،‬ش����انازی‌ به‌وه‌وه‌ ده‌كه‌م‬ ‫ك����ه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ نادیه‌و هه‌م����و كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫س����ته‌ملێكراوی‌ ئێزیدی‌ بك����ه‌م له‌گه‌ڕانیان‬ ‫به‌دوای‌ به‌دیهێنانی‌ دادپه‌روه‌رییدا"‪.‬‬ ‫نادی����ه‌ م����وراد له‌كۆتای����ی‌ قس����ه‌كانیدا‬ ‫به‌خه‌مباریی����ه‌وه‌ به‌نیوی����ۆرك تایمز ده‌ڵێت‬ ‫"داع����ش هه‌مو خێزانه‌كه‌ی‌ كوش����تم‌و ژیانی‌‬ ‫لێتاڵ‌ كردم‪ ،‬هه‌نوكه‌ هه‌مو ئه‌وه‌ی‌ خوازیاریم‬ ‫به‌دیهێنان����ی‌ دادپه‌روه‌ریی����ه‌‪ ،‬دادپه‌روه‌ریش‬ ‫به‌س����زا گه‌یاندنی‌ هه‌م����و ئه‌وانه‌یه‌ كه‌ كچ‌و‬ ‫ژنانی‌ ئێزیدییان دیل‌و القه‌ كرد"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ل كلۆن����ی‌‪ ،‬پارێزه‌رێكی‌ ن����اوداری‌‬ ‫به‌ریتانی‌ به‌بنه‌چه‌ لوبنانییه‌‪ ،‬كه‌ پس����پۆڕی‌‬ ‫ب����واری‌ یاس����ای‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‌و یاس����ای‌‬

‫نادیه‌ موراد‬ ‫تاوانه‌كان‌و مافه‌كانی‌ مرۆڤ‌و راده‌ستكردنی‌‬ ‫تاوانباران����ه‌ ب����ه‌دادگای‌ اله����ای‌‪ .‬ناوبراو ك ‌ه‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 36‬س����اڵه‌‌و له‌ له‌نده‌ن ده‌ژی‌‪ ،‬سه‌ر‬ ‫به‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌ رۆشنبیر‌و ناوداری‌ دروزه‌كانی‌‬ ‫لوبنانه‌‪ ،‬داپیره‌ی‌ یه‌ك����ه‌م ژنی‌ لوبنانی‌ بوه‌‬ ‫كه‌ خوێندنی‌ زانك����ۆی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ له‌به‌یروت‬ ‫ته‌واو كردوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ل س����ێ‌ زمانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫فه‌ڕه‌نسی‌‌و ئینگلیزی‌ ده‌زانێت‌و ساڵی‌ ‪2014‬‬ ‫به‌هاوس����ه‌رگیر كردنی‌ له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌س����تێره‌ی‌‬ ‫به‌ناوبانگ����ی‌ هۆلی����ۆد "ج����ۆرج كلۆنی‌" بوه‌‬ ‫مایه‌ی‌ سه‌رنجڕاكێش����انی‌ ته‌واوی‌ میدیاكانی‌‬ ‫جیهان‪.‬‬ ‫ناوب����راو ك����ه‌ بایه‌خێكی‌ گ����ه‌وره‌ ده‌دات‬ ‫به‌كه‌یسی‌ به‌جینۆساید ناساندنی‌ كوشتاری‌‬ ‫ئه‌رمه‌نه‌كان له‌الیه‌ن توركه‌ عوسمانییه‌كانه‌وه‌‬ ‫له‌دادگای‌ ستراسبۆرگ‪ ،‬له‌م سااڵنه‌ی‌ دواییدا‬ ‫به‌رده‌وام سه‌ردانی‌ ئۆردوگای‌ ئاواره‌ ئێزیدی‌‌و‬ ‫س����وری‌‌و عێراقییه‌كانی‌ له‌لوبنان‌و ئه‌رد‌هن‌و‬ ‫توركیا‌و ئه‌ڵمانیا كردوه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫ی كوردی‌‬ ‫ی تابلۆ ‌‬ ‫‪7‬ره‌نگه‌ ناوه‌ندێك بۆ فرۆشتن ‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫له‌شاری‌ سلێمانی‌ ناوه‌ندێك به‌ناوی‌‬ ‫(‪7‬ره‌نگه‌) بۆ فرۆشتنی‌ تابلۆی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد كرایه‌وه‌‪ ،‬به‌ختیار‬ ‫سه‌عید به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناوه‌نده‌كه‌‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"حه‌وت ره‌نگه‌ ناوه‌ندێكه‌ بۆ فرۆشتنی‌‬ ‫تابلۆی‌ هونه‌ریی‌‌و پێداویستیه‌كانی‌‬ ‫تری‌ هونه‌ری‌"‪.‬‬

‫حسێن‬

‫‌ی ك ‌ه به‌كۆ‬ ‫‪ )2‬دینار‌ه‬ ‫یه‌‪ ،‬جاران‬ ‫ده‌برده‌و‌ه‬ ‫ه‌و ئه‌وه‌ ‌ی‬

‫پیش���ه‌ ‌ی‬ ‫ی‌ وتم ك ‌ه‬ ‫فرۆش��� ‌ی‬ ‫به‌هۆكار ‌ی‬ ‫ینی‌ وه‌ك‬ ‫رن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كی‌ راست‬ ‫ێكدای ‌ه ك ‌ه‬ ‫شوتر وه‌ك‬ ‫به‌داخه‌و‌ه‬ ‫گاریگه‌ر ‌ی‬ ‫هاواڵتیان ‌ی‬

‫ری‬

‫وتیش���ی‌ "وه‌ك���و قۆناغ���ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫به‌فرۆش���تنی‌ تابل���ۆ ده‌س���تمان‬ ‫پێكردوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بیرۆكه‌ی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫ناوه‌ندێك���ی‌ له‌م ش���ێوه‌یه‌‪ ،‬س���ه‌عید‬ ‫وت���ی‌ "بیرۆك���ه‌ی‌ فرۆش���تنی‌ تابلۆی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد له‌وه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫گرتوه‌ كه‌ دانانی‌ تابلۆ ببێته‌ كه‌لتورێك‬ ‫له‌هه‌مو ماڵ‌و دامه‌زراوه‌‌و نه‌خۆشخانه‌‌و‬ ‫هه‌م���و ش���وێنه‌كانی‌ ت���ر‌و تابل���ۆی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد دابنرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا ك���ه‌ "بونی‌‬ ‫تابلۆ له‌ڕویه‌كه‌وه‌ ئارامی‌ ده‌به‌خشێت‬ ‫به‌رۆح‌و له‌الیه‌كی‌ تریش���ه‌وه‌ الیه‌نێكی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگیه‌‌و وه‌كو ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫كه‌ له‌هه‌مو دونیادا هه‌یه‌ له‌الی‌ ئێمه‌ش‬ ‫ئه‌و الیه‌نه‌ كه‌لتورییه‌ په‌یڕه‌و بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌هه‌مان كات���دا ده‌كرێت‬ ‫سه‌ره‌تایه‌كی‌ گه‌ش���اوه‌ بێت له‌شاری‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا‬ ‫ئێم���ه‌ بتوانی���ن وه‌كو ه���ه‌ر واڵتێكی‌‬ ‫ت���ری‌ دونیا‌و وه‌ك ه���ه‌ر هاواڵتییه‌كی‌‬ ‫جیهان كه‌ گرنگی‌ ب���ه‌كاری‌ هونه‌ریی‌‬ ‫واڵته‌كه‌ی���ان ده‌ده‌ن ئێم���ه‌ش بتوانین‬ ‫گرنگی‌ به‌كاری‌ هونه‌ری‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫خۆمان بده‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌و هیوای خواس���ت له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫كه‌ سه‌ره‌تا به‌تابلۆ ده‌ستیان پێكردوه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتوبن‌و بتوانن له‌داهاتودا كار بۆ‬ ‫بواره‌كانی‌ سینه‌ما‌و شانۆ‌و مۆسیقاش‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫زه‌مینه‌س���ازییه‌كان‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌‬

‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ ب���ۆ گرتنه‌خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫تابلۆی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد‪ ،‬به‌ختیار‬ ‫س���ه‌عید وتی‌ "بونی‌ تابلۆ له‌ناو ماڵی‌‬ ‫كوردیدا نه‌بۆته‌ كه‌لتورێك تاكو هه‌مو‬ ‫ماڵێك وه‌كو چۆن سه‌عاتێك ده‌كڕێت‌و‬ ‫له‌ناو ماڵه‌كه‌یدا دایده‌نێت‌و به‌پێویستی‌‬ ‫ده‌زانێ���ت به‌هه‌مان ش���ێوه‌ تابلۆیه‌ك‬ ‫بكڕێت‌و له‌ناو ماڵه‌كه‌یدا دایبنێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێمه‌ بۆ به‌كه‌لتوركردنی‌ ئه‌مه‌‬ ‫دو ئۆڤه‌رم���ان هه‌یه‌ یه‌كێكیان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ تابلۆ ئۆرجیناڵ���ه‌كان به‌نرخێكی‌‬ ‫گران ده‌فرۆش���رێت‌و ئه‌ویتریان بۆ ئه‌و‬ ‫هاواڵتی���ه‌ی‌ كه‌ داهات���ی‌ زۆری‌ نییه‌و‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانێ���ت تابلۆیه‌ك بكڕێت‬ ‫ئێمه‌ له‌گه‌ڵ نوس���خه‌ ئۆرجیناڵیه‌كه‌دا‬ ‫نوس���خه‌یه‌كی‌ كۆپیكراو ده‌فرۆش���ین‬ ‫به‌نرخێكی‌ هه‌رزان‌و گونجاو"‪.‬‬ ‫جه‌غتی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫"كۆپیه‌كانیش به‌كوالیتیه‌كی‌ زۆر باش‬ ‫چاپكراون"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌دا ك���ه‌ "هه‌ر‬ ‫كات ل���ه‌م كاره‌دا س���ه‌ركه‌وتن ئینجا‬ ‫قۆناغی‌ به‌راوردكاری‌ ده‌س���تپێده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ چۆن واله‌خه‌ڵ���ك بكه‌ن به‌راوردی‌‬ ‫كاری‌ هونه‌ری‌ ئۆرجین���اڵ‌و كۆپیكراو‬ ‫ب���كات‌و ئه‌وكاته‌ بێگوم���ان هاواڵتیان‬ ‫مه‌یلی���ان زیات���ر ب���ۆ الی‌ كڕین���ی‌‬ ‫تابل���ۆ ئۆرجیناڵی���ه‌كان ده‌چێت وه‌ك‬ ‫له‌كۆپیكراوه‌كان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "گرنگترین شت به‌الی‌ ئێمه‌وه‌‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ چۆن بتوانین‬ ‫تابلۆی‌ هونه‌رمه‌ندان���ی‌ كورد بهێنینه‌‬ ‫ناو ماڵی‌ كوردی‌‌و شوێنه‌ گشتیه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌"‪.‬‬ ‫به‌ختیار سه‌عید جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "زۆرجار نرخ به‌ربه‌س���ته‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هاواڵتی���ان تابلۆیه‌كی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی‌ كورد بك���ڕن‌و له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا هاواڵتی كورد كه‌ چۆته‌ بازاڕ بۆ‬ ‫كڕینی‌ تابلۆیه‌ك ش���وێنێك نه‌بوه‌ كه‌‬ ‫به‌مجۆره‌ی‌ ئێمه‌ تابلۆی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫كوردی‌ تیادا بفرۆشرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و تابلۆیانه‌ی‌ كه‌ ئێمه‌‬

‫ل���ه‌م ناوه‌ن���ده‌ ده‌یانفرۆش���ین هه‌مو‬ ‫ئ���ه‌و تابلۆیان���ه‌ن ك���ه‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫كورد له‌ش���اره‌ جیاوازه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان كاریان له‌س���ه‌ر كردوه‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ن ك���ه‌ راس���ته‌وخۆ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ژیانی‌ خۆمانه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هیواكان���ی‌ خ���ۆی‌ بۆ‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ كاره‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌ختیار سه‌عید‬ ‫وتی‌ "زۆر به‌دڵخۆشیه‌وه‌ ده‌توانم بڵێم‬ ‫كاره‌كه‌ ته‌نه���ا له‌چوارچێوه‌ی‌ ئه‌وه‌دا‬ ‫نه‌مهێش���تۆته‌وه‌ كه‌ ناوه‌ندێك بێت بۆ‬ ‫فرۆشتنی‌ تابلۆ به‌ته‌نها"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌رده‌وام له‌په‌یوه‌ندیدام‬ ‫له‌گه‌ڵ ناوه‌نده‌كانی‌ وه‌ك نه‌خۆشخانه‌‌و‬ ‫ئه‌و كۆمپانیایانه‌ی‌ كه‌ بینا‌و باڵه‌خانه‌ی‌‬ ‫نیشته‌جێبون دروست ده‌ك ‌هن‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫كۆمه‌ڵێك ش���وێنی‌ جیاوازی‌ تردا‌و له‌و‬ ‫رێگه‌یه‌وه‌ ده‌مانه‌وێ���ت یه‌كه‌مجار ئه‌و‬ ‫ده‌رگایه‌ی���ان له‌گه‌ڵ���دا بكه‌ینه‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌ه���ای‌ تابلۆ‌و گرنگی‌ دانانی‌ تابلۆیان‬ ‫بۆ رونبكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شدا كه‌ "ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫خۆش���حاڵییه‌ له‌كۆمه‌ڵێك ش���وێنه‌وه‌‬ ‫به‌ده‌م ئه‌و بیرۆكه‌ی���ه‌ هاتون‌و هیوام‬ ‫وایه‌ له‌داهاتویه‌كی‌ نزیكدا ئه‌نجامه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ربكه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات كه‌ له‌یه‌كه‌م‬ ‫رۆژی‌ كردنه‌وه‌ی‌ ناوه‌نده‌كه‌دا هه‌ش���ت‬ ‫تابلۆی‌ ئۆرجیناڵی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد‬ ‫فرۆشراون‌و تابلۆكانیش له‌ده‌ستكردی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان (الله‌ عه‌ب���ده‌‪ ،‬نه‌به‌ز‬ ‫بابان‪ ،‬رێبوار سه‌عید) بون‪.‬‬ ‫به‌ختیار سه‌عید جه‌غت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دا بون كه‌ بیكه‌نه‌ مه‌رج‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ هه‌ر باڵه‌خانه‌یه‌كی‌‬ ‫نوێ‌ چه‌ند تابلۆیه‌ك���ی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫ك���وردی‌ تی���ادا دابنرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫كاره‌ نه‌چۆته‌ بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و‬ ‫وت���ی‌ "ئێم���ه‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫كێش���ه‌ی‌ زۆرترین بڕیاردان‌و كه‌مترین‬ ‫جێبه‌جێكردنمان هه‌ی���ه‌‪ .‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ گه‌ش���توگوزاری‌‬

‫سلێمانیش قسه‌مان كردوه‌ كه‌ هه‌ر كات‬ ‫ئه‌وان مۆڵه‌ت بده‌ن به‌هه‌ر ش���وێنێكی‌‬ ‫بازرگانی‌ یه‌كێ���ك له‌مه‌رجه‌كان ئه‌وه‌‬ ‫بێت كه‌ تابل���ۆی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد‬ ‫بكڕن‌و دایبنێن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم من وابیرم لێكردۆته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌ نه‌بێته‌ كێش���ه‌‬

‫بۆمان‌و هه‌نگاوه‌كان ئێستا به‌ره‌و ئه‌وه‌‬ ‫ده‌چێ���ت كه‌ له‌س���لێمانی‌ كاره‌كه‌مان‬ ‫ب���ره‌وی‌ س���ه‌ندوه‌‌و بیرم���ان ل���ه‌وه‌‬ ‫كردۆته‌وه‌ كه‌ له‌شاری‌ هه‌ولێریش لقێك‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا "قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ زۆری‌ كردۆته‌ س���ه‌ر هه‌مو‬

‫‪11‬‬

‫جومگه‌كانی‌ ژیان‌و به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫تابلۆ ده‌كڕن له‌م قۆناغه‌ی‌ ئێس���تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیانمان ئه‌وانه‌ن كه‌ كێش���ه‌ی‌ پاره‌یان‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫"ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌ تاكه‌كه‌سیه‌‌و‬ ‫هیچ كه‌سێك هاوكاری‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬

‫عه‌بای‌ خه‌لیجی‌ له‌نێوان خواستی‌ كورد‌و عه‌ره‌بدا‬ ‫ی به‌الو ‌ه گرنگرت ‌ه له‌مۆدێله‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دوكاندارێك‪ :‬خه‌ڵكی‌ نرخه‌كه‌ ‌‬ ‫ئا‪ :‬كانی‌ عومه‌ر‬ ‫عه‌بای‌ خه‌لیجی‌ ئه‌و پۆشاكه‌یه‌‬ ‫كه‌خانمان هه‌ندێكیان‬ ‫له‌رۆژانه‌ی‌ ئاسایی‌ ژیانیانداو‬ ‫هه‌ندێكی‌ دیكه‌شیان‬ ‫وه‌ك رێزگرتنێك له‌مانگی‌‬ ‫پیرۆزی‌ ره‌مه‌زان ده‌یپۆشن‪،‬‬ ‫فرۆشیارێكی‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫پۆشاكه‌ش باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ "ئه‌مساڵ‌ فرۆشتنی‌ عه‌بای‌‬ ‫خه‌لیجی‌ وه‌ك سااڵنی‌ پێشو‬ ‫نه‌بوه‌‌و ئه‌گه‌ر عه‌ره‌به‌كانیش‬ ‫بڕۆنه‌وه‌ شوێنی‌ خۆیان ئه‌وا‬ ‫ئه‌و پیشه‌كه‌ی‌ ده‌گۆڕێت"‪.‬‬ ‫عیم���اد حه‌بی���ب محه‌مه‌د‪،‬‬ ‫فرۆشیار له‌بازاڕی‌ كاسۆمۆڵی‌‬ ‫ش���اری‌ س���لێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د "ئه‌مس���اڵ‌ جیاواز‬ ‫له‌سااڵنی‌ رابردو فرۆشمان زۆر‬ ‫كه‌می‌ كردوه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌ڕاستی‌‬ ‫ئه‌مساڵ‌ كه‌س پاره‌ی‌ پێ نییه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ پێش���تریش پاره‌ی‌‬ ‫هه‌بوه‌ ئێستا پێی‌ نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئاخ���ر ت���ۆ ك���ه‌‬ ‫داهات���ت نه‌بێت ئیت���ر به‌چی‌‬ ‫بتوانی���ت پاش���ه‌كه‌وت یاخود‬ ‫پێداویستیه‌كانت دابین بكه‌یت‪،‬‬ ‫پاش���ان ئه‌مان���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ش‬ ‫مۆدێالت���ی‌ هه‌ی���ه‌‌و خه‌ڵكیش‬ ‫زیات���ر ب���ه‌دوای‌ هه‌رزانه‌كه‌یدا‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ی خۆت���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر ناڕه‌ح���ه‌ت‬ ‫هه‌ق��� ‌‬ ‫بی���ت‪ ،‬چونكه‌ دۆخ���ی‌ داراییت زیاتر‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌ت بۆدروس���ت ده‌كات‌و توانا ‌‬ ‫ی قورس ‌ه بۆت‪.‬‬ ‫كونترۆڵكردن ‌‬

‫دوپشک‬ ‫بایه‌خ به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت بد‌ه هه‌ست‬ ‫ی گه‌وره‌ ده‌كات‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫به‌بۆشاییه‌ك ‌‬ ‫دۆخی‌ ده‌رونی‌ ناجێگیر بێت‌و هه‌ست‬ ‫ی بكات‪.‬‬ ‫به‌دڵته‌نگ ‌‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی كاركردنت بگۆڕیت‌و‬ ‫ئه‌توانیت شێو‌ه ‌‬ ‫ێ پالنی‌ ت���ازه‌ بدۆزیته‌وه‌‪ ،‬بیر‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ی خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‬ ‫له‌ئاش���تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌گه‌ڕێ���ت‌و بیر له‌وه‌ ناكاته‌وه‌ وه‌ها بیرده‌كه‌ن���ه‌وه‌ كه‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌و قوماش���ه‌ ئه‌س���ڵه‌ یاخود ب���ۆ مانگێ���ك ئه‌و پۆش���اك ‌ه‬ ‫عادیه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و ته‌نها ده‌ڵێت به‌كارده‌هێنن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وه‌شمان بیرنه‌چێت‬ ‫ئه‌و قوماشه‌م به‌رێ‌ كه‌ هه‌رزانه‌‬ ‫له‌نرخدا‪ ،‬بۆیه‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ ئێستا كه‌ ئه‌م جموجۆڵه‌ هه‌یه‌‬ ‫زۆر كاریگه‌ری‌ خراپی‌ كردۆته‌ له‌بازاڕ به‌هۆی‌ عه‌ره‌به‌كانه‌وه‌یه‌‬ ‫ئه‌گه‌رن���ا كورده‌ك���ه‌ی‌ خۆمان‬ ‫سه‌ر فرۆشمان"‪.‬‬ ‫ئه‌و فرۆشیاره‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش پاره‌ی‌ پی‌ نه‌ماوه‌ بۆ دابینكرنی‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ عه‌ب���ای‌ خه‌لیجی‌ پێداویس���تی‌‪ ،‬من خۆم یه‌كێكم‬ ‫مۆدێالت���ی‌ زۆره‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌و فرۆشیارانه‌ی‌ ئه‌گه‌ر دوای‌‬ ‫ئه‌مس���اڵ‌ جۆرێ���ك نی���ه‌ كه‌ ره‌مه‌زان عه‌ره‌ب���ه‌كان بڕۆنه‌وه‌‬ ‫به‌ناوی‌ كه‌سایه‌تیه‌كه‌وه‌ بێت‌و واز له‌كاره‌كه‌م دێنم‌و پیشه‌كه‌م‬ ‫ده‌ڵێت "چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر ده‌گۆڕم"‪.‬‬ ‫ده‌ش���ڵێ‌ "چونكه‌ به‌راستی‌‬ ‫مۆدێل���ی‌ (عه‌ب���ای‌ خه‌لیجی‌‬ ‫ئه‌ڤین ئاس���ۆ) هه‌ب���و‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ كابۆو بۆدی‌ نیه‌ به‌رده‌وام‬ ‫ئێس���تا ئه‌وه‌ نییه‌ مۆدێله‌كان له‌به‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫كارزان فه‌خره‌دین ره‌ش���ید‪،‬‬ ‫به‌ناوی‌ كه‌سایه‌تیه‌كانه‌وه‌ بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دێت وه‌ك وتم ش���تی‌ فرۆش���یارێكی‌ دیكه‌ی‌ عه‌بای‌‬ ‫هه‌رزان���ی‌ ده‌وێت نه‌ك مۆدێل‪ ،‬خه‌لیجیه‌ له‌ب���ازاڕی‌ ئاوباریك‌و‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ مۆدی�ل�ات زۆره‌ بۆ ب���ۆ ئاوێن���ه‌ وت���ی‌"وه‌ك هه‌ر‬ ‫نمونه‌ مۆدێل هه‌یه‌ هه‌ر له‌میسر پۆشاكێكی‌ تر عه‌بای‌ خه‌لیجی‌‬ ‫یاخود له‌دوبه‌ی‌ یاخود قه‌ته‌رو خه‌ڵكانێكی‌ تایب���ه‌ت به‌خۆی‌‬ ‫سوریا دروستده‌كرێت‪ ،‬له‌وه‌شدا هه‌یه‌ ك���ه‌ بیپۆش���ێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫قوماش���ه‌كان جیاوازیان هه‌یه‌ جیاوازیه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫هاتن���ی‌ مانگ���ی‌ ره‌مه‌زانه‌وه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ باش‌و خراپیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌نرخ���ی‌ ئ���ه‌و ئه‌م جۆره‌ پۆش���اكه‌ خواست‬ ‫پۆش���اكانه‌ عیماد ب���اس له‌وه‌ له‌سه‌ری‌ زیاتر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌رچه‌نده‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ نرخه‌كانیان له‌(‪)200‬‬ ‫دۆالر به‌ره‌و خ���واره‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مس���اڵ‌ جیاوازتره‌ له‌سااڵنی‌‬ ‫بۆیه‌ هه‌تا نرخه‌كه‌ی‌ هه‌رزانتر پێش���و به‌ه���ۆی‌ قه‌یران���ی‌‬ ‫بێ���ت باش���تر ده‌فرۆش���رێت‌و داراییه‌وه‌ خواس���ت له‌س���ه‌ری‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫وت���ی‌ "به‌ش���ێك له‌كڕیاره‌كان كه‌متربوه‌ت���ه‌وه‌و‬

‫گیسک‬ ‫ركابه‌رت بۆدروست ده‌بێت كه‌ له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ندێكیان بیانه‌وێت زیانت پێبگه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫ته‌ندروستیه‌وه‌كێش���ه‌ت‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌‬ ‫بۆدروست ده‌بێت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ناچاری���ت هه‌ن���دێ‌ بڕی���ار بده‌ی���ت‬ ‫ك���ه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ تۆدا نیی���ه‌‪ ،‬بیر‬ ‫له‌ده‌رگایه‌ك بكه‌ره‌و‌ه ك ‌ه كێشه‌كانت‬ ‫لێوه‌چاره‌سه‌ر بكه‌یت و هه‌مو شتێك‬ ‫به‌كۆتابێت‪.‬‬

‫له‌س���ااڵنی‌ رابردودا ده‌فرۆشرا‬ ‫بۆ ئه‌مساڵ‌ زۆر كه‌متره‌"‪.‬‬ ‫كارزان ئام���اژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ "گومان ل���ه‌وه‌دا نییه‌ كه‌‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ زۆری‌ كڕیارانی‌ ئێمه‌‬ ‫عه‌ره‌بن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و پۆشاكه‌ی‌‬ ‫خانمان���ی‌ عه‌ره‌ب ده‌یپۆش���ن‬ ‫حیجابه‌ یاخ���ود عابایه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ عه‌ره‌ب هۆكاری‌‬ ‫فرۆشی‌ باشی‌ كااڵكانمانن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌مساڵ‌ كه‌ فرۆش كه‌متربۆته‌وه‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ به‌جدی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ رۆیشتنه‌وه‌ی‌ ئه‌و عه‌ره‌بانه‌و‬ ‫هه‌ت���ا كه‌مبون���ه‌وه‌ی‌ داهاتی‌‬ ‫ئه‌وانیش"‪.‬‬ ‫جه‌غتی���ش له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ "ماركه‌ی‌ سه‌راب كه‌‬ ‫چه‌ند جۆرێكی‌ هه‌یه‌‌و له‌الیه‌ن‬ ‫توركیاوه‌ دروستده‌كرێت فرۆشی‌‬ ‫له‌ریزی‌ باشترینه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و عه‌ب���ای‌‬ ‫خه‌لیجی���ه‌ی‌ كه‌ ئێم���ه‌ كڕین‌و‬ ‫فرۆش���تنیان پێ���وه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫زۆری‌ له‌توركیاو ئێرانه‌وه‌ دێ‪،‬‬ ‫بیریش���مان نه‌چێت كه‌ ده‌ڵێین‬ ‫توركی���ا مه‌به‌س���ت له‌وه‌ی���ه‌‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ ئ���ه‌و كارگه‌یه‌ مه‌رج‬ ‫نیه‌ ت���ورك بێت‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌‬ ‫مۆدێلم���ان هه‌یه‌ به‌ناوی‌ (ئوم‬ ‫مس���ته‌فا) كه‌خۆی‌ توركمانه‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ كه‌ركوكه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا‌و‬ ‫كارگه‌كه‌ی‌ له‌توركیایه‌"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌هاورێكان���ت كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫نه‌رێنیان له‌سه‌ر تۆ ده‌بێت‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫زیاتر وریا بی���ت له‌هه‌ر بڕیارێك ك ‌ه‬ ‫ده‌یده‌یت‪ ،‬دوشه‌م ‌ه به‌ختی‌ تۆیه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫له‌ڕه‌مه‌زاندا‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫قه‌یرانی‌ دارایی‌ كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر لوقمه‌قازیش دروستكردوه‌‬

‫پارێزگاری‌ له‌پێستت بكه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬وریا‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬

‫ی خانم���ان بۆچونی���ان‬ ‫زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وایه‌ ك��� ‌ه رۆژوگرت���ن ده‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫الوازكردنی‌ پێست‌و ناشیرین بونی‌‪،‬‬ ‫ی نیه‌‪،‬‬ ‫كه‌ له‌ڕاستیدا ئه‌مه‌ هۆكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه خه‌ڵك ‌‬ ‫به‌ڵكو به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌م مانگه‌دا له‌ژه‌می‌ ئێوارندا بڕێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌وری‌‌و شیرین ‌‬ ‫زیاتر له‌خواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌خ���وات‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م���ه‌ش هۆكارێك ‌‬ ‫ی پێس���ت‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌كی ‌ه بۆماندوبون ‌‬ ‫بۆئه‌م���ه‌ش ده‌توانیت به‌م رێنمایان ‌ه‬ ‫پێستت زیاتر بپارێزیت‪:‬‬

‫ خواردنی‌ ته‌ندروست‪ ،‬هه‌میش ‌ه‬‫ی ته‌ندروست‬ ‫ئه‌و‌ه بزانه‌ كه‌ خواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌وزه‌و میو‌ه پێستێك ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫جوانت پێده‌به‌خشێت به‌پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫خواردن ‌ه ش���یرین و چه‌وره‌كان ك ‌ه‬ ‫ی زیپكه‌و‬ ‫هۆكارن بۆدروس���ت بون��� ‌‬ ‫چه‌ندین كێش ‌هی‌ تر‪.‬‬ ‫ خ���وێ‌‪ .‬به‌هه‌م���و ش���ێوه‌یه‌ك‬‫دورك���ه‌وه‌ له‌خواردن���ی‌ خۆراك��� ‌ه‬ ‫س���وێره‌كان چونكه‌ زیان به‌پێست‬ ‫ده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی سروشتی‌‪ .‬له‌بری‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ میوه‌ ‌‬‫ی ئاماده‌كراوه‌كان بخۆیت‪،‬‬ ‫ش���ه‌ربه‌ت ‌‬ ‫ی میو‌ه‬ ‫ئ���ه‌و‌ه میو‌ه یاخ���ود ئ���او ‌‬ ‫بخ���ۆره‌وه‌ چونكه‌ میوه‌ هه‌میش��� ‌ه‬ ‫پێست جوان ده‌كات‪.‬‬ ‫ی له‌م‬ ‫ پێستت ته‌ڕ بكه‌‪ .‬بۆئه‌وه‌ ‌‬‫ی بمێنێته‌و‌ه‬ ‫مانگه‌دا پێستت به‌جوان ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ئاوی‌ گوڵ به‌كار بێنه‌‪ ،‬ده‌توانیت‬ ‫به‌لۆكه‌ ئاوی‌ گوڵه‌ك ‌ه چه‌ند جارێك‬ ‫له‌ده‌موچاوت بد‌ه به‌مه‌ش پێس���تت‬ ‫بریقه‌دار ده‌بێت‪.‬‬

‫شیرینی‌‌و ناوساجی‌‌و شه‌ربه‌ت‪ ،‬ئه‌و سێ‌ جۆر‬ ‫خواردن‌و خواردنه‌وه‌یه‌ن له‌مانگی‌ پیرۆز ‌ی‬ ‫ره‌مه‌زاندا ده‌بێت مرۆڤ بۆ به‌ده‌ستهێنانیان‬ ‫سه‌ره‌بگرێت‌و ماندوێتی‌ رۆژوی‌ پێ‌ بڕه‌وێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫فرۆشیارێكیش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ئه‌مسا ‌ڵ‬ ‫"قه‌یرانی‌ دارایی‌ كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر لوقمه‌قازیش‬ ‫دروستكردوه‌"‪.‬‬ ‫هیوا س���اڵح محه‌مه‌د‪ ،‬ده‌رچوی‌ زانكۆیه‌و له‌م‬ ‫مانگ��� ‌ی ره‌مه‌زانه‌دا له‌كارگه‌یه‌كی‌ دروس���تكردن ‌ی‬ ‫ش���یرینی‌ لوقمه‌قازی���دا كارده‌كات‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ ‌ی‬ ‫راگه‌یاند "دیار‌ه له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ هاواڵتیان به‌ڕۆژو‬ ‫ده‌بن‌و رۆژگاریش له‌ئێستادا درێژه‌و ئه‌وه‌ش وه‌ها‬ ‫ده‌كات وزه‌یه‌كی‌ زۆر س���ه‌رف ب���كات‪ ،‬بێگومان‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانێت قه‌ره‌بوی‌ ئه‌و س���ه‌رفكردن ‌ی‬ ‫وزه‌یه‌ش بكاته‌و‌ه پێویستی‌ به‌و‌ه هه‌یه‌ ك ‌ه پاش‬ ‫ش���كاندنی‌ رۆژوه‌كه‌ی‌ ش���تێك بخ���وات ك ‌ه ئه‌و‬

‫ی كورد‬ ‫جوتیارێك ‌‬ ‫ی گیاكه‌ڵ ‌ه دروستده‌كات‬ ‫ده‌رمانێك بۆ له‌ناوبردن ‌‬

‫ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‬ ‫جوتیارێكی‌ پارێزگای‌ هه‌ڵه‌بجه‌ توانیویه‌تی‌‬ ‫له‌پاڵ به‌رهه‌مهێنانی‌ سه‌وزه‌و میوه‌ جۆره‌‬ ‫ده‌رمانێكیش دروست بكات كه‌ هێشتا‬ ‫له‌هیچ واڵتێك دروست نه‌كراوه‌‌و بۆ‬ ‫ده‌رمانكردنی‌ به‌روبومه‌كه‌ی‌ پشت به‌خۆی‌‬ ‫ده‌به‌ستێت‌و به‌رده‌وامه‌ له‌سه‌ر دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رمانی‌ جۆراوجۆر تایبه‌ت به‌به‌روبومی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌‪.‬‬ ‫ئ����ازاد محه‌م����ه‌د جوتی����اری‌ نمونه‌ی���� ‌ی‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك����دا له‌گ����ه‌ڵ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"ماوه‌ی‌ هه‌شت ساڵه‌ سه‌رقاڵی‌ دروستكردنی‌‬ ‫ج����ۆره‌ ده‌رمانێكم بۆ له‌ناوبردنی‌ (گیاكه‌ڵه‌)‬ ‫كه‌ جۆره‌ گیایه‌كه‌ زیانی‌ هه‌یه‌ بۆ به‌روبومی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌‌و به‌تایبه‌ت خه‌یار‌و تائێستا هیچ‬ ‫واڵتێك نه‌یتوانیوه‌ بیدۆزێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "جوتیاری‌‪ 7‬واڵت زۆر گیرۆده‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و گیایه‌ن‌و به‌روبومه‌كانی����ان به‌هۆی‌ ئه‌و‬

‫کاوڕ‬ ‫به‌رپرس���یارێتیت زیاتر ده‌بێت به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا پێگ ‌هی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیت‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا دێ���ت ناودار‬ ‫گۆڕانكار ‌‬ ‫ده‌بیت له‌ناو هاوڕێكانت‪.‬‬

‫گیای����ه‌وه‌ له‌ناوده‌چێ����ت‌و له‌ئێس����ته‌دا من‬ ‫ده‌رمانه‌كه‌یم دۆزیوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌دات ك����ه‌ "له‌زۆر‬ ‫شوێنه‌وه‌ داوای‌ لێكراوه‌ هاوكارییان بكات بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ ئه‌و ده‌رمانه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ده‌رمانی‌ تریش����م دروستكردوه‌‬ ‫ب����ۆ له‌ناوبردنی‌ چه‌ند جۆرێك����ی‌ تری‌ گیای‌‬ ‫زیانبه‌خ����ش‌و له‌وه‌ش����دا س����وپاس بۆ خوا‬ ‫سه‌ركه‌وتو بوم"‪.‬‬ ‫ئ����ازاد محه‌م����ه‌د جه‌غ����ت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "كه‌ش����ێكی‌ ره‌خس����اندوه‌ بۆ‬ ‫ته‌ماته‌ی‌ شاره‌زور كه‌ ماوه‌ی‌‪30‬ساڵ ده‌بێت‬ ‫ته‌ماته‌ی‌ ش����اره‌زور وه‌ك پێویست نییه‌ یان‬ ‫س����ه‌ركه‌وتن به‌ده‌س����ت ناهێنێت‌و كه‌پرێكی‌‬ ‫تایبه‌تم بۆ دروس����تكردوه‌ له‌ئێس����ته‌دا زۆر‬ ‫به‌باشی‌ به‌رهه‌می‌ ده‌هێنم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"له‌ئێسته‌دا ‪ 18‬خانوی‌ پالستیكیم‬ ‫هه‌یه‌ ب����ۆ به‌رهه‌مهێنان����ی‌ ته‌ماته‌و خه‌یار و‬ ‫گوڵه‌ بامیه‌‌و باینجان‌و په‌تاته‌‌و پاقله‌‌و لۆبیا‌و‬ ‫قه‌رنابیت‌و گه‌نمه‌ش����امی‌‌و چه‌ندین به‌رهه‌می‌‬

‫گا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ت بۆده‌رئه‌كه‌وێ���ت ك��� ‌ه ئ���ه‌و‬ ‫ی هه‌تب���و به‌رامب���ه‌ر‬ ‫بۆچونان���ه‌ ‌‬ ‫به‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت به‌ت���ه‌واوی‌ وا‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫ده‌رچو‪ ،‬هه‌س���ت به‌ئارامبون ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫تر‌و توانیومه‌ س����ااڵنه‌ به‌رهه‌م����ی‌ به‌روبومی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌ زیاد بكه‌م"‪.‬‬ ‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ش ده‌دات ك����ه‌ "ئه‌گه‌ر بێتو‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم هاوكاری بكات به‌و زه‌ویه‌ی‌‬ ‫كه‌ داوای‌ ك����ردوه‌ ده‌توانێت به‌رهه‌می‌ هه‌مو‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ئێسته‌دا دابین بكات‌و‬ ‫پێویستیان به‌هێنانی‌ هیچ جۆره‌ به‌روبومێكی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ نه‌بێت‌و بگره‌ له‌سااڵنی‌ داهاتوشدا بۆ‬ ‫ناوچه‌كانی‌ تری‌ كوردستان بنێردرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌"له‌الیه‌ن رێكخ����راوی‌ ج����اكای‌‬ ‫یابان����ی‌ به‌روبوم����ی‌ خۆیانیان ب����ۆ هێناوم‬ ‫ل����ه‌زه‌وی‌ خۆمدا به‌ده‌رمان����ی‌ تایبه‌تی‌ خۆم‬ ‫چاندومه‌‌و له‌ئێسته‌دا به‌رهه‌مێكی‌ زۆر باشی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‌و له‌مه‌راسیمێكدا به‌ئاماده‌بونی‌‬ ‫چه‌ندین جوتیارو به‌رپرسی‌ حكومی‌‌و نوێنه‌ری‌‬ ‫جاكای‌ یابانی‌‪ ،‬نمایشی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌شكرد"هه‌ناری‌ ناردوه‌ بۆ‬ ‫فێستیڤاڵێكی‌ تایبه‌ت به‌میوه‌ كه‌ له‌به‌ریتانیا‬ ‫ئه‌نجامدرا‌و (‪ )96‬واڵت تێیدا به‌ش����داربون‪،‬‬ ‫هه‌ناره‌كه‌ی‌ پله‌ی‌ یه‌كه‌می‌ به‌ده‌ستهێناوه‌"‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه زیاتر بایه‌خ به‌خۆراكه‌كانت‬ ‫ی‬ ‫ب���ده‌ی‌ چونك���ه‌ به‌هۆیان���ه‌وه‌ بار ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیت زیاتر تێكچوه‌و هه‌ست‬ ‫به‌زیادبونی‌ كێشت ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫ئازاد محه‌مه‌د ره‌خنه‌ له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان ده‌گرێت كه‌ هیچ هاوكارییه‌كیان‬ ‫نه‌ك����ردوه‌‌و داواكاره‌ الیه‌ن����ی‌ په‌یوه‌ندی����دار‬ ‫هاوكاری‌ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ په‌ره‌ به‌ به‌رهه‌مه‌‬ ‫كشتوكاڵیه‌كانی‌ بدات‪.‬‬ ‫رونیشیكرده‌وه‌"له‌ئێس����ته‌دا چه‌ندی����ن‬ ‫قوتابی‌ به‌شی‌ كشتوكاڵ له‌زانكۆی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫س����ه‌ردانیان ك����ردوه‌ وه‌ك مامۆس����تایه‌ك‬ ‫له‌كێڵگه‌كان����ی‌ خ����ۆی‌ وان����ه‌ی‌ تایب����ه‌ت‬ ‫به‌كشتوكاڵی‌ پێ وتونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئازاد محه‌مه‌د له‌الیه‌ن وه‌زیری‌ كشتوكاڵی‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان خه‌اڵتی‌‬ ‫باش����ترین جوتیاری‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تانی‌‬ ‫پێ����دراوه‌‌و نازناوی‌ جوتی����اری‌ نمونه‌یی‌ لێ‌‬ ‫نراوه‌‌و جگه‌ له‌وه‌ش هه‌ر ئه‌مس����اڵ چه‌ندین‬ ‫خه‌اڵتی‌ تریشی‌ له‌الیه‌ن رێكخراوه‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫بیانی����ه‌كان‌و پارێ����زگار‌و قایمقامی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫پێدراوه‌‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "به‌كاره‌كه‌ی‌‬ ‫زۆر دڵخۆش����ه‌ تا ئ����ه‌و رۆژه‌ی‌ له‌ژیاندا بێت‬ ‫په‌ره‌ به‌كاره‌كه‌ی‌ ده‌دات‌و به‌رده‌وام ده‌بێت"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫پێداویستیه‌ی‌ تێدابێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بۆی ‌ه ش���یرینیش به‌تایبه‌ت له‌جۆر ‌ی‬ ‫لوقمه‌ق���ازی‌ توانای‌ ئ���ه‌و پڕكردنه‌وه‌یه‌ ‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه لوقمه‌ق���ازی‌ رێژه‌یه‌كی‌ زۆر ش���یرین ‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌مژێت‪ ،‬هه‌روه‌ها بڕێكی‌ زۆر چه‌وری‌ تێدای ‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش وه‌ها ده‌كات وزه‌یه‌كی‌ زۆر ببه‌خشێت ‌ه‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ رۆژوانه‌"‪.‬‬ ‫هیوا ئه‌وه‌ش ئاشكرا ده‌كات كه‌ زۆربه‌ ‌ی ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫لوقمه‌قازی‌ ده‌فرۆش���ن ئه‌و دوكانانه‌ن كه‌پێشتر‬ ‫پیش���ه‌ ‌ی جیاوازیان هه‌بوه‌ وه‌ك چێشتخانه‌كان‪،‬‬ ‫وتی "به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ چێش���تخانه‌كان له‌ره‌مه‌زاندا‬ ‫هه‌ندێكی���ان كارناكه‌ن بۆیه‌ زۆرت���ر ئه‌وان كار ‌ی‬ ‫دروستكردن‌و فرۆشتن ‌ی لوقمه‌قازی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "ئه‌گه‌رچ ‌ی ئه‌مس���ا ‌ڵ به‌ڕاستی‌ له‌چاو‬ ‫سااڵنی‌ رابردودا زۆر جیاوازه‌و بازاڕ نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫نه‌بونی‌ بازاڕه‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چه‌ند هۆكارێك‬ ‫ك ‌ه گرنگترینیان قه‌یرانی‌ داراییه‌‪ ،‬جگه‌ له‌زۆربون ‌ی‬ ‫فرۆشی‌ لوقمه‌قازی‌‌و گه‌رمی‌ كه‌شوهه‌وا"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌ش���دا كه‌ "ئه‌مس���اڵ‌ س���ه‌ره‌ڕا ‌ی‬

‫دابه‌زاندن��� ‌ی نرخی‌ كیلۆیه‌ك لوقمه‌قاز ‌ی‬ ‫(‪ )1500‬دیناره‌و به‌تاكیش كیلۆی‌ (‪2000‬‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا هێشتا هه‌ر بێ‌ بازاڕیی‬ ‫هاواڵتی���ان به‌گه‌رم���ی‌ لوقمه‌قازی���ان‬ ‫بۆ ماڵه‌و‌ه به‌اڵم ئێس���تا كێش���ه‌ ‌ی نیه‌‬ ‫ده‌یكڕێت بۆ چه‌ند رۆژێكی‌ داده‌نێت"‪.‬‬ ‫هاوڕێیه‌كم هه‌ی���ه‌ ك ‌ه له‌ره‌مه‌زاناندا‬ ‫دروس���تكردن ‌ی لوقمه‌قازی���ه‌‪ ،‬ئه‌و پێ���ی‬ ‫به‌هۆ ‌ی قه‌یران���ی‌ داراییه‌وه‌ پێده‌چێت‬ ‫لوقمه‌قازی‌ بۆ ئه‌مس���اڵ‌ باشتر بێت‪ ،‬ب‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جۆره‌كان���ی‌ دیك���ه‌ی‌ ش���یری‬ ‫پاقالوه‌و برمه‌و ش���عریه‌ له‌نرخدا گرانتر‬ ‫هیوا ده‌ڵێت "ره‌نگ ‌ه ئه‌مه‌ هاوكێش���ه‌یه‌ك‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵك هه‌مو ‌ی له‌دۆخێ‬ ‫به‌ڕاس���تی‌ ناتوانێت وه‌كو سااڵن ‌ی پێش‬ ‫پێویست له‌پێش���واز ‌ی ره‌مه‌زاندا بێت‪،‬‬ ‫دۆخه‌كه‌ گه‌یش���توه‌ته‌ ئاس���تێك كه‌ گ‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌مو شتێك دروست كردوه‌و ه‬ ‫بێ‌ هیوا كردوه‌"‪.‬‬

‫ی كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫فیلمێك ‌‬ ‫باشرتین فیلمی دێكۆمێنتار‬ ‫فێستیڤاڵی زوریخ بو‬ ‫فیلم���ی دێكۆمێنت���اری (‪)74‬‬ ‫له‌ده‌رهێنان���ی س���تار چه‌مه‌ن���ی‬ ‫گ���وڵ ده‌رهێن���ه‌ری‌ س���ینه‌مای‌‬ ‫كوردی‌‪ ،‬خه‌اڵتی باشترین فیلمی‬ ‫دێكۆمێنت���اری دووه‌می���ن خولی‬ ‫فێس���تیڤاڵی فیلمه‌ ئێرانیه‌كانی‬ ‫زوریخ‪-‬ی وه‌رگرت‪.‬‬ ‫ئه‌م فێس���تیڤاڵه‌ له‌س���وئیس‬ ‫به‌ڕێوه‌چو‪.‬‬ ‫ستار چه‌مه‌نی گوڵ ده‌رهێنه‌ری‌‬ ‫فیلمه‌ك���ه‌ س���ه‌باره‌ت به‌چیرۆكی‌‬ ‫فیلمه‌ك���ه‌ رایگه‌یان���د "فیلم���ی‬ ‫دێكۆمێنت���اری"‪ "74‬س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هێرش���ی‌ چه‌كداره‌كانی‌ داعشه‌‬ ‫بۆ سه‌ر خه‌ڵكی‌ شه‌نگال"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م فیلمه‌ پێش���تر‬ ‫له‌چه‌ند فێستیڤاڵێكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫به‌شداری‌ كردوه‌‌و بڕیاره‌ له‌چه‌ند‬ ‫فێستیڤاڵێكی‌ سینه‌مایی‌ دیكه‌ش‬ ‫نیشان بدرێت"‪.‬‬

‫شێر‬

‫ی رامه‌ك���ه‌‌و حاش���ا‬ ‫ئه‌م چه‌ن���د رۆژه‌ وات لێدێ���ت به‌په‌ل ‌ه له‌به‌رپرس���یارێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكه‌یته‌وه‌‪ ،‬له‌ش���تێك مه‌ك ‌ه كه‌ خ���ۆت هۆكار ‌‬ ‫بی���ر له‌هه‌ندێ‌ گۆڕان���كار ‌‬ ‫چونكه‌له‌وانه‌یه‌ كێشه‌یه‌كت بۆ دروست بویت‪ ،‬چاو به‌دۆخی‌ دارایتدا بگێڕه‌و‌ه‬ ‫ئه‌گینا كێشه‌ت بۆدروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫بێت ك ‌ه چاره‌سه‌ری‌ گۆنجاوی‌ بوێت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی‬ ‫وامه‌زان��� ‌ه ك��� ‌ه ئه‌وكات��� ‌ه زۆر‌ه ‌‬ ‫ی وابو‬ ‫بۆئاماده‌كردنی‌ پرۆژه‌كه‌ت واتا ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬چاوه‌ڕێی‬ ‫كاره‌كه‌ت به‌باش��� ‌‬ ‫هه‌واڵی‌ زیاتر به‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫روخانی دیوارەكان لەكۆمەڵگایەكی نەزۆكدا‬ ‫فوئاد سدیق‬ ‫لەهەم���و دونی���ادا‪ ،‬بەكۆمەڵ���گا‬ ‫دواكەوتوەكانیشەوە‪ ،‬كۆتایی بەسەردەمی‬ ‫زەعیم‌و سەرۆكی ئیلهامبەخش هاتوە‪ ،‬هەر‬ ‫س���ەركردەیەك ئەم راس���تییەی پێ هەزم‬ ‫نەكرێ‪ ،‬بەكارەسات كۆتایی پێدەهێنرێت‪.‬‬ ‫خومەین���ی حەزیدەك���رد بانگەش���ەی‬ ‫پێغەمبەربون بۆخۆی بكات‪ ،‬بەاڵم دەیزانی‬ ‫زەمینە لەبار نییە‪ .‬لەس���ێدارەدانی سەدام‬ ‫حوس���ێن‪ ،‬ئاماژەیەك���ی زۆر زەق ب���و بۆ‬ ‫كۆتاییهاتن بەس���ەركردەی نائاس���ایی یان‬ ‫كاریزم���ا‪ ،‬ب���ەاڵم هەندێ���ك لەس���ەركردە‬ ‫ملهوڕەكانی عەرەب تێینەدەگەیش���تن‪ ،‬تا‬ ‫سەروماڵی خۆشیان لەسەرداناو بونە پەندی‬ ‫زەمانەش‪ .‬لەدوای روخانی عەبدولناسرەوە‬ ‫كۆتایی بەرەوتی ناس���یۆنالیزمی عەرەبی‬ ‫هات‪ ،‬كەچی س���ەدام حوس���ێن لەهەوڵی‬ ‫دروس���تكردنەوەیدا بو‪...‬كۆمەڵ���گای ئێمە‬ ‫لەم هەرێمە‪ ،‬هێشتا نەمانتوانیوە رەوتێكی‬ ‫ناس���یۆنالیزمی هاوچەرخانە بونیاد بنێین‪،‬‬ ‫كەچ���ی لەفۆرمێك���ی زۆر ك���ۆن‌و رزیودا‬ ‫لەهەوڵی خۆسەپاندن‌و بەرەبەركانێكردنی‬ ‫یەكتریدان‪.‬‬ ‫س���ەری زم���ان‌و بنی زمانی س���ەركردە‬ ‫كوردەكان‪ ،‬خوێنی شەهیدان‪ ،‬پێشمەرگە‪،‬‬ ‫چاكس���ازیی‪ ،‬كوردایەتییە‪ ،‬كەچی تائێستا‬ ‫خاوەنی یەك گوتاری سیاسی ناسیۆنالیزمی‬ ‫هاوچ���ەرخ نین‪ ،‬كەچی تائێس���تا گوتاری‬ ‫سەركردایەتی كوردی‪ ،‬گوتارێكی گوندیی‌و‬ ‫هەندێجاریش كۆچەرییە‪ ،‬لەمەعریفە هێندە‬ ‫نابوت‌و الوازن‪ ،‬توانای یەك وتاری شارییان‬ ‫نییە‪ ،‬كەچی خۆیان لێ بۆتە دۆنكیش���ۆت‪.‬‬ ‫ئەو دۆنكیشۆتەی لەسەرەمەرگا دوا قسەی‬ ‫ئەم���ە بو كە وت���ی‪ :‬ئەقڵ پ���ڕ بەهاترین‬ ‫س���ەرمایەیە كە مرۆڤ وەدەستیدەهێنێت‪،‬‬ ‫من بەش���ێتایەتی خۆم لەدەست خۆم دا‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەو قس���ەیەی لەكاتێكدا بو ئیتر كار‬ ‫لەكار ترازابو‪.‬‬ ‫دوای زیات���ر لە(‪ )500‬س���اڵ‪ ،‬خەریكە‬ ‫بگەڕێین���ەوە س���ەر هەم���ان بۆچونەكەی‬ ‫تۆماس هۆب���ز‪ ،‬كات���ێ دژی بۆچونەكەی‬ ‫ئەرستۆ وەستایەوە‪ ،‬چونكە ئەرستۆ پێیوابو‬ ‫مرۆڤ بەسروش���ت مەدەنییە‪ ،‬بەاڵم هۆبز‬ ‫پێیوابو دۆخی پاشاگەردانی‌و ئاژاوەگێڕیی‬ ‫دۆخێكی سروشتی ژیانی مرۆڤەكانە‪ .‬نابێت‬ ‫ئەوەش���مان لەبیر بچێت هەمو رەفتارێكی‬ ‫سیاس���ی لەبنەڕەت���دا جۆرێك���ی گرنگی‬ ‫رەفتاری كۆمەاڵیەتیی���ە‪ ،‬چونكە رەفتاری‬ ‫سیاس���ی جەخت لەس���ەر ئ���ەو چاالكیانە‬ ‫دەكات���ەوە كە بەحوكمڕانی‌و رێكخس���تن‌و‬ ‫س���ەركردایەتی‌و یەكخس���تنی كۆمەڵ���گاو‬ ‫وەدیهێنانی ت���ەواوی ئامانجەكانەوە بەندە‬ ‫كە كۆمەڵگا پێویستی پێیەتی‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫لەگەڵ داخوازی‌و خواستەكانی بێتە دی‪ ،‬كە‬ ‫لەگەڵ سروشتی سیستەمی كۆمەاڵیەتی كە‬ ‫هەوڵدەدا رێپێدراو و یاسابۆدانراو بێت‪ ،‬كە‬ ‫س���ەركردایەتی بەهێزیدەكات‌و دەیپارێزێت‬ ‫لەهەر مەترسی‌و هەڕەش���ەیەكی ناوەكی‌و‬ ‫دەرەكی‪ .‬بەدیوەكەی دی���دا‪ ،‬چونكە هیچ‬ ‫رەفتارێكی سیاسی لەدەرەوەی كۆمەڵگادا‬ ‫وێن���او نمایش ناكرێ���ت‪ .‬بەدرێژایی مێژو‪،‬‬ ‫هەمیش���ە فەرمانڕەوای س���تەمكار یەكجار‬ ‫زۆر بون���ەو فەرمان���ڕەوای دیموكرات یان‬ ‫دادپەروەر یەكجار كەمن‪ ،‬بۆیە ستەمكاری‬ ‫بوەت���ە كۆنتری���ن سیس���تەمی سیاس���ی‬ ‫لەتەواوی یۆنان‌و رۆژهەاڵت‌و ئەوروپاش���دا‪.‬‬ ‫كاتێ باس���ی شارس���تانێتی س���ۆمەری‌و‬ ‫ئەك���ەدی‌و بابلییەكان دەكەین‪ ،‬یەكس���ەر‬ ‫وێن���ای ئیمپرات���ۆرو پاش���اكانت دێتە ناو‬ ‫مێشك‪ ،‬كاتێك باس���ی ئایینە ئامانییەكان‬ ‫دەكەیت‪ ،‬وێنای ئەو چیرۆكانەمان دێنەوە‬ ‫بەرچاو‪ ،‬كە كارەساتیان خوڵقاندوە‪ ،‬كاتێك‬ ‫باس���ی مێژوی سیاس���ی‌و مێژوی گەشەی‬ ‫واڵتان���ی دونیا دەكەین‪ ،‬دوبارە وێنەی ئەو‬ ‫هەمو شەڕە بێ وێنانەمان دێنەوە بەرچاو‪،‬‬ ‫ك���ە واڵتیان خەڵتانی خوێ���ن كردوە‪ ،‬ئەو‬ ‫شارە باشە (المدین����ة الفاضلة)ی ئەفالتون‬ ‫تادەگات���ە فارابی‌و لەوێ���وەش تا(تۆماس‬ ‫م���ۆر)و ئینجا تا بەئەمڕۆ دەگات‪ ،‬تەنیا بۆ‬ ‫ناو كتێب بوە‪ ،‬نەك بۆ كارو كردەوە‪ ،‬هەر‬ ‫ئەمە بو مایكاڤیلی دەیوت من نامەوێ ببم‬ ‫بەئەفالت���ون بۆ كۆمەڵگاو ناش���مەوێ ببم‬ ‫بەئەرس���تۆ بۆ سیاسەت‪،‬چونكە مایكاڤیلی‬ ‫زۆر بەباشی دركی بەوە كردبو كە لەبواری‬ ‫واقیعی سیاسیدا‪ ،‬تیۆری سیاسی ئەوەندە‬ ‫گرنگ نیی���ە‪ ،‬بەقەد ئ���ەوەی بیرتیژی بۆ‬ ‫خوێندنەوەیەك���ی وردی واقیعەكە گرنگە‪،‬‬ ‫بیرتیژی بەو مانای���ەی چۆن ئەو كەلێنانە‬ ‫دەدۆزیتەوە بۆ ئەوەی بگەی بەدەسەاڵت‌و‬ ‫ئینجا ئەو دەس���ەاڵتەش بپارێزی‪ .‬لەهەمو‬ ‫مێژوی سیاسی س���ەركردەكانا‪ ،‬بەدەگمەن‬ ‫سەرۆكێك پاشایەك نادۆزیتەوە‪ ،‬بەدرێژایی‬ ‫فەرمانڕەواییەكەی دۆست‌و هاوڕێی نزیكی‬ ‫فەیلەسوف‌و خەڵكانی رۆش���نبیر بوبێت‪،‬‬ ‫فریدریك���ی م���ەزن زۆر دۆس���ت‌و هاوڕێی‬ ‫ڤۆلتێر بو‪ ،‬نامەی زۆریان ئاڵوگۆڕ كردوە‪،‬‬

‫كەچی دوایی ڤۆلتێری لەگرتوخانە پەستا‪.‬‬ ‫دیونسیوس���ی دوەم زۆر هاوڕێی ئەفالتون‬ ‫بو‪ ،‬كەچی ئەفالتونی لەبورجێكدا نیشتەجێ‬ ‫كردبو ك���ە س���ەفەركردنی ل���ێ قەدەخە‬ ‫كردبو‪ ،‬تەنان���ەت نەیدەتوانی لەبورجەكە‬ ‫بێت���ە دەرەوە‪ ،‬تەنی���ا ئەگەر س���تەمكار‬ ‫مۆڵەتی پێبدابوایە‪ .‬ئەرس���تۆ س���ێ ساڵ‬ ‫وانەی بەئەسكەندەری مەكدۆنی گوتۆتەوە‪،‬‬ ‫كەچی برازاكەی ئەرستۆی كوشت‌و شوێنی‬ ‫لەدایكبونی ئەرس���تۆش كە (ستاگیرا)بو‪،‬‬ ‫لەسەر دەستی سوپای (فیلیپ مەكدۆنی)‬ ‫س���وتێنراو تەختكرا‪ .‬موتەنەبی‌و س���ەدان‬ ‫فەیلەس���وف‌و روناكبیری���ی دیكە الپەڕەی‬ ‫مێژویان بەمجۆرە پڕكردۆتەوە‪.‬‬ ‫لەكۆمەڵ���گای نەزۆك‌و داخ���راودا‪ ،‬زۆر‬ ‫ئەستەمە بتوانیت گۆڕانكاری لەسەرەخۆو‬ ‫هێمنان���ە بخوڵقێنی���ت‪ ،‬بەپێچەوان���ەوە‪،‬‬ ‫س���تەمكاری زیات���ر رەگ‌وڕیش���ەی خۆی‬ ‫دادەكوتێ���ت‌و هەم���و بوارەكان���ی ژی���ان‬ ‫دەگرێت���ەوە‪ ،‬ئیت���ر ئ���ەو كۆمەڵگایە نە‬ ‫هیواو تروس���كاییەك ن���ە ئیرادەیەكی بۆ‬ ‫گۆڕانكاری دەمینێ���ت‪ ،‬كۆمەڵگای كوردی‬ ‫هێشتا نەگەیش���تۆتە ئەو بێهیواییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هیواكانیش���ی زیاتر لەجاران كز بونەتەوە‪،‬‬ ‫ئیرادە لەبن نەهاتوەكەی سڕو متە‪ .‬بێگومان‬ ‫خەڵك كاتێك هیوایان بەدەسەاڵت نامێنێ‪،‬‬ ‫بەدیل‌و جێگرەوەیەكی ئەكتیڤیش لەئارادا‬ ‫نییە‪ ،‬ئیتر بەناچ���اری كۆمەڵگا ماوەیەك‬ ‫توشی سڕبون دێن‪ ،‬رێك ئێستا كۆمەڵگای‬ ‫كوردی لەم هەرێمەدا بەم قۆناخی سڕبون‌و‬ ‫متبون���دا رەتدەبێت‪ ،‬چونكە ئاس���ۆیەكی‬ ‫زۆر رون‌و جێمتمان���ە لەئارادا نییە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫خەڵكانێك (با زۆریش بن) چاویان بڕیبێتە‬ ‫یەكگرتنەوەی بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی)‬ ‫بێگوم���ان لەوپ���ەڕی نائومێدیدای���ە‪ ،‬دەنا‬ ‫متمانەیەك���ی زۆر بەهێزی پێ نییە‪،‬چونكە‬ ‫ئەزمونێكی دڵخۆشكەرانەو سەركەوتوانەی‬ ‫لەگەڵ ئ���ەم دو حزبەدا نەبوەو هەردوكیان‬ ‫روب���ەڕوی قەیرانی جی���اواز هاتون‪ ،‬ئەمە‬ ‫لەكاتێكدای���ە ك���ە كۆمەڵ���گاش بوەت���ە‬ ‫كۆمەڵگایەك���ی نیمچەمردو‪ ،‬ئاس���ان نییە‬ ‫بتوان���ی كۆمەڵگای مردو رۆح���ی بخەیتە‬ ‫بەرو‪،‬لەو خەوە قوڵ���ە رایبچڵەكێنی‪ ،‬بۆیە‬ ‫هیچ حزبێك ئێس���تا ناتوانێ سەركردایەتی‬ ‫ئەو خەڵكە بكات‪ ،‬چونكە هێزی راپەڕین‌و‬ ‫بەرەنگاربونەوەی تێدا زۆر زۆر الوازە‪ .‬ئەم‬ ‫الوازییەش ل���ەوەوە س���ەرچاوەی گرتوە‪،‬‬ ‫خەڵك بەت���ەواوی لەحزبەكان���ی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان نائومێ���د ب���وە‪ ،‬بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان ك���ە دروس���تبو‪ ،‬لەماوەیەكی زۆر‬ ‫كورت���دا‪ ،‬خەڵك زیاد لەپێویس���ت دەنگی‬ ‫پێدا‪ ،‬ب���ەاڵم وردە وردە ئەویش لەهەوڵی‬ ‫ئەوەداب���و هەم���ان رەفتارو خەس���ڵەتی‬ ‫حزبەكانی دەسەاڵت نمایش بكاتەوە‪ ،‬ئیدی‬ ‫توانای گەش���ەی زیاتری نەماو لەش���وێنی‬ ‫خۆیدا چەقی‪ ،‬ئێس���تا ك���ە لەگەڵ یەكێتی‬ ‫نیش���تمانی یەكدەگرێت���ەوە‪ ،‬لەناچاریی���ە‬ ‫ن���ەك لەبڕواپێب���ون‌و متمانەبەیەكدیبون‪،‬‬ ‫چونك���ە ئ���ەو كارەس���اتانەی دەس���ەاڵت‬ ‫خوڵقاندویەتی‪ ،‬بەش���ی زۆری بۆ یەكێتی‬ ‫دەگەڕێتەوە‪ ،‬درێژكردن���ەوەی ئەم دۆخی‬ ‫قەیرانەی لەكوردس���تان هەی���ە‪ ،‬یەكێتی‬ ‫ه���ۆكاری بنەڕەتی بو بۆ درێژەپێدانی‪،‬واتە‬ ‫ئەگەر خەڵكی دەمی رەخنەیان لەپارتییە‪،‬‬ ‫دەبێت ئ���ەوە بزانن كە ئ���ەوە یەكێتی بو‬ ‫ل���ەدوای روخان���ی س���ەدامەوە‪ ،‬هەوڵیدا‬ ‫بەن���اوی رێككەوتننامەی س���تراتیژییەوە‪،‬‬ ‫درێژە ب���ەم دۆخە نەخ���وازراوە بدات‌و تا‬ ‫بۆی بكرێ كەرتێكی كێكە هەنگوینییەكەی‬ ‫بەربكەوێت‪ ،‬ئیتر ئەوە كێش���ەی ئەو نەبو‬ ‫خەڵ���ك چ هات‌وهاوارێك���ی لێهەڵس���اوە‪.‬‬ ‫بەاڵم لێرە پرس���یاری گەورە ئەوەیە‪ ،‬ئایا‬ ‫بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان دەتوانێ���ت یەكێتی‬ ‫نیش���تمانی بەرزەفت بكات‌و ئیدی تەركی‬ ‫گەندەڵی پێب���كات؟ بێگومان ئەوەیان زۆر‬ ‫س���ەختە‪ ،‬س���ەختە چونكە مێژوی هەمو‬ ‫حزبە سیاس���ییەكانی واڵتان���ی دواكەوتو‪،‬‬ ‫توانیویان���ە ن���اوی خۆیان بگ���ۆڕن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەیانتوانیوە سیاس���ەتی خۆی���ان بگۆڕن‪،‬‬ ‫توانیویانە دروشمی بریقەدار بەرزبكەنەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم نەیانتوانی���وە لەگەندەڵ���ی خۆیان‬ ‫دوربخەن���ەوە‪ .‬بۆیە لەن���او كۆمەڵگایەكی‬ ‫نەزۆكدا‪ ،‬ئەو گۆڕانكارییە بچوك بچوكانەی‬ ‫لەسیاسەتی حزبەكاندا رودەدات‪ ،‬هیچ نین‌و‬ ‫نابنە تەوەری گۆڕانكاری گەورە‪ ،‬راس���تە‬ ‫ئەمجارە دۆخی كوردستان گۆڕانكارییەكی‬ ‫بەس���ەردا دێت‪ ،‬بەاڵم زۆر ئومێدبەخشیش‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬چونك���ە داڤی���دد هی���وم وتەنی‬ ‫ئەزمونم���ان كردوە‪ ،‬ئەو ش���تانەی خۆمان‬ ‫ئەزمونمان كردون‪ ،‬زۆر گرنگترن لەقسەی‬ ‫باقوبریق‪ .‬كۆمەڵگای كوردی كە لەبنەڕەتدا‬ ‫كۆمەڵگایەكی داخراو و نەزۆكە‪ ،‬نەزۆكیش‬ ‫توانای گوشاری جیدی نییە‪ ،‬بۆیە لەو جۆرە‬ ‫كۆمەڵگایانە دواجار قۆناخی متبون‌و سڕبون‬ ‫تێدەپەڕێت‌و راپەڕین‌و تەنانەت شۆڕشیش‬ ‫دێتە ئاراوە‪ ،‬راپەڕین���ی بەهاری عەرەبی‪،‬‬ ‫نمونەیەك���ی زەق‌و زین���دوە لەمبارەیەوە‪.‬‬ ‫تەنانەت راپەڕینی بەهاری‪1991‬ی خۆشمان‬

‫ئێستا خەڵكی‬ ‫ئەم هەرێمە بەهاو‬ ‫كەرامەت‌و ئیرادەی‬ ‫لەسەردەمی‬ ‫حوكمڕانی بەعس‬ ‫ئەگەر نزمتر نەبوبێ‬ ‫بەرزتر نەبوە‪ ،‬چونكە‬ ‫پێشێلكارییەكانی‬ ‫ئێستا لەهەمو كاتێك‬ ‫زۆرترو بەرباڵوترن‬ ‫جۆرێكە لەو باس���ەمان‪ ،‬كە دوای ئەنفال‌و‬ ‫كیمیاباران‌و گ���ۆڕی بەكۆمەڵ هاتە ئاراوە‪.‬‬ ‫ئێس���تا كۆمەڵگای كوردی ل���ەو قۆناخی‬ ‫متبون‌و س���ڕبونەدایە‪ .‬هەم���و ئەو متبون‌و‬ ‫سڕبونەش���ی لەئەنجامی بارودۆخێكی زۆر‬ ‫ئاڵ���ۆزی ئابورییەوە س���ەرچاوەی گرتوە‪،‬‬ ‫راستە ئەمڕۆ لەهەرێمی كوردستاندا دۆخی‬ ‫سیاسی‌و ئەدەبی‌و هونەری‌و كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫رۆشنبیریی‌و ماف و‪..‬هتد لەپاشەكشەدان‌و‬ ‫گۆڕانكاری مەترس���یداری بەدواوەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەم���و ئەمان���ە بەگۆڕان���ە ئابورییەكەوە‬ ‫گرێدراون‪ ،‬جەوه���ەرو بنەڕەتی گرفتەكان‪،‬‬ ‫گرفت���ی ئابوریی���ە‪ ،‬گرفت���ی ئاب���وری كە‬ ‫دروس���تبو‪ ،‬هەمو گرفتەكانی دیكە بەدوای‬ ‫خۆیدا دەهێنێت‪ .‬ئێستا هەرێمی كوردستان‬ ‫لەدژوارترین‌و ترسناكترین دۆخی ئابوریدایە‪.‬‬ ‫دەسەاڵت هێش���تا نەیزانیوە هەمو دیاردە‬ ‫مێژوییەكان‪ ،‬سەر بەهۆكاری ئابورین‪ .‬بۆیە‬ ‫لەچاككردن���ی دۆخی ئاب���وری زۆر بێباك‌و‬ ‫بێمنەتە‪.‬‬ ‫مێژوی كورد لەگەڵ مێژوی س���ۆمەری‌و‬ ‫ئەك���ەدی‌و بابلییەكانەوە دەس���تپێدەكات‪،‬‬ ‫ئەوان توانیان مێژوی شارستانێتی خۆیان‬ ‫بونی���اد بنێ���ن‌و كۆمەڵ���گای مرۆڤایەتی‌و‬ ‫تەنانەت ئایینە ئاسمانییەكانیش قەرزاری‬ ‫خۆیان بكەنەوە‪ ،‬ئەو چیرۆكانەی لەتەورات‌و‬ ‫قورئاندا هەیە‪ ،‬هەموی لەو شارستانیەتەی‬ ‫س���ۆمەری‌و ئەك���ەدی‌و بابلییەكان���ەوە‬ ‫س���ەرچاوەی گرت���وە‪ ،‬كەچی ك���ورد هەر‬ ‫ئەوكات تائەمڕۆ نەیتوانی مێژویەكی جوان‌و‬ ‫شارستانی بۆ خۆی دروستبكات كە جێگای‬ ‫ش���انازی گەالنی دونیا بوبێ���ت‪ .‬چیڕۆك‌و‬ ‫ئەفس���انەكانی س���ۆمەری‌و بابلیی���ەكان‪،‬‬ ‫ئیمپراتۆرو پاش���اكانیان‪ ،‬هەم���وی لەناو‬ ‫مێژودا نەقش كران‪ ،‬بەاڵم كورد تائێس���تا‬ ‫نەیتوانیوە نەقشێكی مێژو بكات‪.‬‬ ‫ئێس���تا خەڵك���ی ئەم هەرێم���ە بەهاو‬ ‫كەرامەت‌و ئیرادەی لەسەردەمی حوكمڕانی‬ ‫بەعس ئەگ���ەر نزمت���ر نەبوب���ێ‪ ،‬بەرزتر‬ ‫نەبوە‪ ،‬چونكە پێش���ێلكارییەكانی ئێس���تا‬ ‫لەهەم���و كاتێ���ك زۆرت���رو بەرباڵوت���رن‪.‬‬ ‫سیس���تەمێك‌و یاس���ایەكمان نییە هەژارو‬ ‫نەدارەكان لەس���ایەیدا بتوانن بەئاسودەیی‬ ‫هەناس���ەی بەختەوەری هەڵبكێشن‪ ،‬ئێستا‬ ‫هەرێمی كوردس���تان لەهەمو كاتێك زیاتر‬ ‫كەوتۆت���ە نێو زۆن���گاوی ئامۆژگاریكردنی‬ ‫ن���ەزان‌و نەخوێن���دەواران‌و كەوتۆت���ە نێو‬ ‫كولتوری میراتگەرایی‪ .‬دەس���ەاڵتی كوردی‬ ‫لەالی���ەن ئەندامە بااڵكانیان���ەوە بەتەواوی‬ ‫نەخۆش���كەوتوە‪ ،‬هەم���و نەخۆش���ێكیش‬ ‫پێویس���تی بەچاودێریكردنێك���ی ورد هەیە‬ ‫بۆئ���ەوەی چ���اك ببێت���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم‬ ‫دەسەاڵتە لەنەشتەرگەریی تۆقیوە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫لەدەرزی لێ���دان‌و لەدەرم���ان خواردنیش‬ ‫دەترس���ێ‪ ،‬بۆیە ئەم چاودێریكردنە وردەی‬ ‫پێ هەزم ناكرێت‌و قەبوڵی نییە‪ ،‬هێش���تا‬ ‫پێیوایە نەخۆش نییەو هیچ عەیبێكی نییە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا ئەو نەخۆشییە بڕستی لێ بڕیوەو‬ ‫خەریكە دەیخنكێنێ‪ ،‬بەاڵم خۆی هەس���تی‬ ‫بەمەترسی نەخۆشییەكەی نەكردوە‪.‬‬ ‫وەنەبێت سەدەكانی ناوەڕاست بەدرێژایی‬ ‫‪ 1500‬س���اڵ رۆش���نبیرو فەیلەسوفی زۆری‬ ‫نەخوڵقاندبێت‪ ،‬ب���ەاڵم گرفتەكە ئەوە بوە‬ ‫ت���ەواوی فەیلەس���وف‌و رۆش���نبیرانی ئەو‬ ‫سەردەمە‪ ،‬نەیانتوانیوە ئەركەكانی خۆیان‬ ‫بەجێبگەیەنن‪ ،‬دەنا هەر(سان ئۆگستین) و‬ ‫(تۆم���اس ئەكوین���ی) پەی���دا نەبب���ون‪،‬‬ ‫(گالیلۆو كۆپەرنیكۆس‌و كاپلەرو دیكارت)‬ ‫یش ئەگەر بێدەنگیان بنواندبایە‪ ،‬نەدەبون‬

‫بەزان���او فەیلەس���وف‪ ،‬نمونەی(جیۆردانۆ‬ ‫برۆنۆ)ش ش���تێكی دیكەی جیاوازە‪ .‬گەلی‬ ‫كورد ل���ەم هەرێمە بەقۆناخێك���ی دژواردا‬ ‫رەتدەبێت‌و رۆشنبیرەكانیشی بەشێوەیەكی‬ ‫گشتی نەیانتوانیوە ئەركەكانی خۆیان وەك‬ ‫رۆش���نبیر جێبەجێبكەن‪ .‬ئێستا زۆرینەی‬ ‫رۆش���نبیریی كورد بەتەمومژەوە دەدوێ‌و‬ ‫دەنوسێت و هێما بۆ وشەكانی دەدۆزێتەوە‪،‬‬ ‫ئەمە وایكردوە رۆژنامەنوس‌و راگەیاندنكارو‬ ‫زۆرجاریش خودی كادیرانی حزبی دەسەاڵت‬ ‫لەجیاتی رۆش���نبیران قس���ەی بێسەروبەر‬ ‫دەكەن‪ ،‬تاڕادەیەكی زۆریش بۆیان چوەتە‬ ‫س���ەر‪ .‬تەنانەت ئەدیب���ی كوردیش توانای‬ ‫بیركردن���ەوەی نیی���ە‪ ،‬رۆمانێك���ی نایاب‬ ‫پڕبێ���ت لەفیكر‪ ،‬نیمانە‪ ،‬بۆی���ە بەناچاری‬ ‫پەنا دەبەینە بەر رۆمان���ە بەناوبانگەكانی‬ ‫جیهان���ی‌و خۆمانی لەگ���ەڵ دەگونجێنین‪.‬‬ ‫ش���یعریش راستە فەلسەفە نییەو قەت ئەو‬ ‫چاوەڕوانییەش لەشیعر ناكرێ‪ ،‬بەاڵم شیعر‬ ‫ل���ەرۆژگاری ئەمڕۆدا‪ ،‬هەر تەنیا قس���ەی‬ ‫رۆمانس���ی‌و وشەی س���یحراویی‌و فانتازی‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو شیعر دەبێت هێزێكی فیكری‬ ‫بدا بەخوێنەرەكانی‪ ،‬ئێس���تا لەناو دونیای‬ ‫ش���یعری نوێی كوردیدا‪ ،‬ئەو هێزە فیكرییە‬ ‫بونی نییە‪ .‬شیعر بەگشتی لەپاشاگەردانی‌و‬ ‫لەناو تەمتومانێكی چڕدا دەگوزەرێ‪.‬‬ ‫دەسەاڵتی كوردی‌و ئینجا ئەقڵی كوردی‬ ‫بەگش���تی لەناو مۆدێلێكی ژەنگهەڵهاتودا‬ ‫نق���وم ب���وەو بەح���اڵ هەناس���ەدەدات‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا جیهان ناوەس���تێت‌و لەگەڵ ئەو‬ ‫مۆدێل���ە ژەنگهەڵهاتوەی ئێم���ەدا ئەژمار‬ ‫ناكرێ‪.‬ئەم���ەش لەبەرئەوەی���ە چونك���ە‬ ‫هەم���و گۆڕانكارییەك دەبێ���ت لەئەقڵەوە‬ ‫دەس���تپێبكات‪ ،‬كوردی���ش ل���ەم هەرێمە‬ ‫هێشتا تێگەیش���تنێكی وردو قوڵی بۆ هیچ‬ ‫ئەگەرو گۆڕانكارییەك نییە‪ .‬ئەقڵی كوردی‬ ‫تائەم���ڕۆش لەن���او ئیش���قێكی درۆزنانەی‬ ‫ئازادی‌و دیموكراسی‌و دادپەروەریدا دەژی‪.‬‬ ‫بەئەقڵێك���ی نەزۆكانە دێ���ت خۆی كردوە‬ ‫بەراڤەكارو شیكار بۆ سبەینێ‪ ،‬سبەینەیەك‬ ‫كە كەسمان نازانین چۆن دەبێت!‬ ‫زیرەك���ی‌و بیرتی���ژی مایكاڤیل���ی‬ ‫لەبنەڕەت���دا بۆ ئ���ەوە دەگەڕێت���ەوە‪ ،‬كە‬ ‫توان���ی لەكۆمەڵگایەك���ی دێری���ن‪ ،‬ئاغاو‬ ‫میری نوێ���ی بەرهەمبهێنێ‪ ،‬كە تائەمڕۆش‬ ‫لەكۆمەڵگای نەزۆكدا پەیڕەوی لێدەكرێت‪.‬‬ ‫هیراكلیت���س دەڵێت‪ :‬فیس���اگۆرس باوكی‬ ‫هەمو س���اختەچییەكانە‪ .‬ئەم���ە ئەگەر بۆ‬ ‫رۆژگارێكی زیاتر لە(‪ )2500‬س���اڵ راس���ت‬ ‫بوبێ‪ ،‬كەواتە ئەوەش راستە ئەگەر بڵێین‬ ‫مایكاڤیلی باوكی هەمو س���اختەچییەكانی‬ ‫سەردەمی نوێیە تا بەئەمڕۆش دەگات‪ ،‬كە‬ ‫ماوەكەی زیاتر لە(‪ )500‬ساڵە‪.‬هەر بۆیەشە‬ ‫پێیدەوترێ كوڕی شەیتان‪.‬‬ ‫رەنگ���ە ئەس���كەندەر نەبوای���ە فیكری‬ ‫ناسیۆنالیزمی عەشیرەتگەرایی لەئەوروپا‪،‬‬ ‫یان رونت���ر بڵێم لەیۆنان‪ ،‬زوتر گەش���ەی‬ ‫بكردایە‪ ،‬بەاڵم ئەس���كەندەر لەجیاتی ئەو‬ ‫فیكرەی���ە‪ ،‬ه���ات ئیمپراتۆری س���ەرلەنوێ‬ ‫دامەزراندەوەو دیكتاتۆری‌و ستەمكارییەكی‬ ‫بێ وێن���ەی فڕێدایە ناو مێ���ژو‪ .‬لەكاتێكدا‬ ‫لەشارس���تانی س���ۆمەری‌و ئەك���ەدی‌و‬ ‫بابلییەكانەوە فیكری خێڵەكی‌و ناوچەگەرایی‬ ‫ه���ەر هەبوە‪ ،‬كە (س���ەرجۆن) ی ئەكەدی‬ ‫یەكەمین ئیمپراتۆر ب���و لەمێژودا كە بۆتە‬ ‫ئیمپراتۆر‪ ،‬گرنگی بەو الیەنە داوە‪.‬‬ ‫هیگڵ خۆی سەرسام بو بەكانت‪ ،‬كەچی‬ ‫ئەو هەمو فەیلەسوفانەی بەرامبەر بەهیگڵ‬ ‫وەس���تانەوە‪ ،‬چارەکی ئەم فەیلەس���وفانە‬ ‫بەرامب���ەر كانت نەچەقی���ن‪ ،‬هیگڵ بەهۆی‬ ‫بیروبۆچون‌و كردەوەكانیش���ی هەڵاڵیەكی‬ ‫زۆر گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا‪ .‬لەكاتێكدا‬ ‫هیگڵ (كانت)ی نوێ بو‪.‬‬ ‫هیچ سەركردەیەك تەنانەت هیچ مرۆڤ‌و‬ ‫هاواڵتییەكی ئاسایی ناتوانن خۆشەویست‬ ‫ببن‪ ،‬ئەگەر خۆیان دەستپێشخەری نەكەن‬ ‫لەبەخش���ینەوەی ئیش���ق‌و خۆشەویستی‪.‬‬ ‫س���تەمكار چ���ۆن خۆشدەویس���ترێ‪ ،‬كە‬ ‫لەناخیدا تەنیا رق‌و توندوتیژی هەبوبێت‪.‬‬ ‫تادوای‪31‬ی ئابی ‪1996‬یش‪ ،‬لەم هەرێمەی‬ ‫ئێمەدا‪ ،‬دەس���ەاڵتدار تۆڵ���ەی كوڕەكانیان‬ ‫لەباوكیان ی���ان دایكیان دەك���ردەوە‪ ،‬تۆ‬ ‫س���ەیركە كاتێك كوڕێك دەبو بەچەكداری‬ ‫حزبێك لەدژی حزبە دەسەاڵتدارەكەی تر‪،‬‬ ‫ئەو حزبە تۆڵ���ەی لەباوك‌و برا یان خێزان‬ ‫یان دایك‌و خوش���كی ئەو كەسە دەكردەوە‬ ‫كە چەكی لەبەرامبەری���ان هەڵگرتوە‪ ،‬ئەو‬ ‫دایك‌و خوشكە یان ئەو خێزانەی سنورداش‬ ‫دەكرد! ئەمە هەوێنی ئەقڵیەتی ‪ 20‬ساڵ بەر‬ ‫لەئەمڕۆمان بوە‪،‬كەچی دەمانەوێ لەپڕێكدا‬ ‫هەرێمی كوردستان كرابێت بەدیموكراسی‌و‬ ‫دادپەروەری‌و مافی مرۆڤ‌و‪..‬هتد‪ .‬لەهەمو‬ ‫دونی���ادا ئەگەر سیس���تەمی كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیستەمی سیاسی خراپ‌و بەد بون‪ ،‬هەمو‬ ‫كارە باش���ەكان‪ ،‬روكەشانەیەو لەگەوهەردا‬ ‫مایەپوچن‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪13‬‬

‫دژی راسیزم‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫راس���یزمێک لەکوردس���تاندا هەی���ە کە‬ ‫بەبێدەنگ���ی لەن���او زورب���ەی خەڵک���ی‬ ‫کوردس���تاندا بە بەهێزی هەیە‪ .‬راسیزمێک‬ ‫هەیە کە بەگیانێکی دڵڕەقانەوە تەماش���ای‬ ‫هەمو ئەو ئاوارە بێگانانە ئەکات کە بەهەر‬ ‫هۆی���ەک بوە رویان لەکوردس���تان کردوەو‬ ‫لەناویدا ئەژین‪ .‬ئەم راسیزمە لەهەموی زیاتر‬ ‫بەرامب���ەر بەو عەرەبان���ە دەرئەکەوێت کە‬ ‫بەهۆی بارودۆخی نالەباری ناوچەکەیانەوە‬ ‫چ بەه���ۆی ش���ەڕی داع���ش‌و چ بەه���ۆی‬ ‫شەڕی سونەو شیعەوە رویان لەشارەکانی‬ ‫کوردس���تان کردوە‪ .‬بەاڵم لەکوردس���تان‬ ‫بەگشتی‌و لەسلێمانیدا بەتایبەتی نەک هیچ‬ ‫پێش���وازیەکی گەرمیان لێ ناکرێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫روبەڕوی ناحەزی‌و دڵرەقیەکی زۆر لەالیەن‬ ‫زۆر کەسەوە ئەبن‪:‬‬ ‫چەند وێنەیەک لەواقیعەوە‪ ..‬لەشەقامی‬ ‫مەولەوی خەڵکێکی زۆر لەکوڕێکی عەرەب‬ ‫کۆبونەتەوە لێی ئەدەن‪ ..‬کێ لەوێدابو یان‬ ‫قسەی پێ دەگوت یان دەستی درێژ ئەکردو‬ ‫چەپۆکێکی پیا ئەکیش���ا‪ ..‬پۆلیس���ەکان‬ ‫گرتبویان‌و لەیەخەوە رایانئەکێش���ا بەدوای‬ ‫خۆیاندا بەاڵم خەڵکەک���ە وازی نەئەهێناو‬ ‫کێ دەستی پێدەگەیش���ت چەپۆکێک یان‬ ‫ش���ەقێکی تێ هەڵئەدا‪ ،‬زوربەی ئەوانەشی‬ ‫سەیرکەری روداوەکە بون یان دەستخۆشیان‬ ‫ئەک���رد یان دو جنێویان ئاراس���تە ئەکردو‬ ‫بەمەش خۆش���حاڵی خۆیان بۆ لێدانی ئەو‬ ‫کوڕە عەرەبە دەرئەبڕی‪.‬‬ ‫مناڵە بچکۆلەکانم ب���ۆ باخچەیەک برد‪،‬‬ ‫زوربەی ئەو منااڵنەی ل���ەوێ بون عەرەب‬ ‫بون کە لەگەڵ دایک‌و باوکیاندا هاتبون بۆ‬ ‫ئەوەی یاری بکەن‪ ،‬مناڵەکەم برد بۆ ئەوەی‬ ‫س���واری جۆالنێ بێت‪ ،‬بەس ئەبو چاوەڕێ‬ ‫بکەین ت���ا جۆالنەکە کە چەن���د مناڵێکی‬ ‫ع���ەرەب یاریان لەس���ەر ئەکرد چۆڵ بێت‪.‬‬ ‫هاوڕێیەک���ی کورد هاتە المەوە کە پێئەچو‬ ‫بمناسێت وتی مامۆستا بوە بەعەرەبستان‌و‬ ‫وابڕوات ئێمە ئەبینە بێگانە لەواڵتی خۆمان‌و‬ ‫وەک چاوەڕوانکردنی ئەم جۆالنێیە‪ ،‬ئەبێت‬ ‫چاوەڕێ بکەین ئەوان خێرێکمان پێبکەن‌و‬ ‫ئیشێکمان دەستکەوێت‪.‬‬ ‫هاوڕێیەک بۆی باسکردم کە کرێکارێکی‬ ‫عەرەب لەگەڕەکەکەماندای���ە‪ ،‬رۆژێک لێی‬ ‫داواک���ردم ئێواران کە درەن���گ ئەڕواتەوە‬ ‫لەگەڵ���ی بچێ���ت‪ ،‬چونک���ە گ���ەر بەتەنیا‬ ‫بڕواتەوە ئەترس���ێت کوڕان���ی گەڕەک لێی‬ ‫ب���دەن‪ .‬ئ���ەو هاوڕێیە کە ئەیگ���وت پێی‬ ‫ناخۆش���ە وامامەڵ���ە لەگ���ەڵ عەرەبەکاندا‬ ‫ئەکەن‪ ،‬بەس بەپێکەنینەوە گوتی (بۆنیان‬ ‫زۆر ناخۆش���ە)‪ .‬هاوڕێیەک���ی خوێندەوارم‬ ‫ک���ە ئەیگ���وت زۆر دژی راس���یزمە بەاڵم‬ ‫چی دزو بەدئەخالقی���ە عەرەبەکان باڵوی‬ ‫ئەکەنەوە‪ .‬یەکێکی ت���ر ئەیگوت هەمویان‬ ‫داعش���ن‌و هەمویان بەعس���ین‌و هەموشیان‬ ‫دوژمنی سەرس���ەختی ک���وردن‪ .‬ئیدی بۆ‬ ‫ئ���ەم هاوڕێیە هیچ گرنگ نەبو کە زۆرینەی‬ ‫ئەوانە لەدەس���ت داعش‌و ئ���ەو جەهەنەمە‬ ‫رایانک���ردوە ک���ە داعش‌و ش���ەڕی داعش‬ ‫دروستیکردوە‪ .‬هاوڕێیەک کە چەندان ساڵە‬ ‫لەهەندەران ئ���ەژی‌و خۆی ئاوارەی واڵتانی‬ ‫ت���رەو بگ���رە بەهۆی ئەوەی چەند س���اڵە‬ ‫لەوێیە رەگەزنامەی ئەو واڵتەی وەرگرتوە‪،‬‬ ‫لەس���ەردانێکیدا بۆ ئێ���رە پێی گوتم چۆن‬ ‫رێگە ئەدەن ئەو هەمو عەرەبە لێرە بژین‌و‬ ‫کاربک���ەن‪ ،‬بۆ ناچنەوە ب���ۆ واڵتی خۆیان‪،‬‬ ‫خەڵکی ئێمە خۆی هەزاران بێکاری هەیە‪،‬‬ ‫بۆچی کار بۆ ئەم���ان هەبێت‌و بۆ خەڵکی‬ ‫خۆمان نەبێت‪ .‬ئەو هاوڕێیە هەرگیز ئەوەی‬ ‫لەخۆی نەپرسی گەر بەهەمان لۆژیک رەفتار‬ ‫لەگەڵ خۆیدا بکەن‪ ،‬لەهیچ شوێنێکی دنیا‬ ‫جێگەی نەدەبۆە‪.‬‬ ‫یەکێک���ی ت���ر ک���ە (لێش���اوی) هاتنی‬ ‫عەرەبەکان بەمەترسیەکی نەتەوەیی گەورە‬ ‫دائەنێت‪ ،‬بیر لەدروس���تکردنی رێکخراوێک‬ ‫ئەکات���ەوە کە ئامانجی س���ەرەکی رێگری‬ ‫بێت لەهاتن���ی عەرەبەکا‌ن‌و گ���ەر لەڕوی‬ ‫ئینسانیشەوە وەربگیرێن‪ ،‬ئەبێت کەمپیان‬ ‫لەدەرەوەی شار بۆ دروس���تبکرێت‌و رێگە‬ ‫نەدرێت لەناو ش���ارو شارۆچکەکاندا بژین‪.‬‬ ‫زۆر کەم کەسم بینی کاتێک عەرەبێک لەناو‬ ‫شاردا بەجلی عەرەبیەوە ئەبینێت‪ ،‬جنێوێک‬ ‫نەدات‌و بەجۆرێک لەقێزو رقەوە تەماش���ای‬ ‫نەکات‪ .‬دەگوترێت کاتێک عەرەبێک بەخاڵی‬ ‫پشکنینەکان ئەگات لەهەمو کەسێک زیاتر‬ ‫پرسیارو پش���کنینی بۆ ئەکەن‌و بەجۆرێک‬ ‫بێ���زاری ئەک���ەن کە گەر بەدەس���تی بێت‬ ‫هەرگیز نەگەڕێتەوە بۆی‪.‬‬ ‫راسیزمیک بەتایبەتی لەسلێمانیدا هەیە‬ ‫کە ب���ەرق‌و دڵڕەقیەک���ی زۆرەوە مامەڵەی‬ ‫هەم���و ئاوارەیەک بەگش���تی‌و عەرەبەکان‬

‫کاری راست ئەوەیە‬ ‫پرسگەو برایانی‬ ‫ئاسایش سیاسەتی‬ ‫خۆیان بەرامبەر‬ ‫بەعەرەبەکان لەم‬ ‫راسیزمە رزگار‬ ‫بکەن‌و بەمیهرەبانی‌و‬ ‫دڵفراوانیەوە مامەڵە‬ ‫لەگەڵ عەرەبەکاندا‬ ‫بکەن‬ ‫بەتایبەت���ی ئەکات‪ .‬تاپێ���ش چەند رۆژێک‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی ئەو بڕیارە‬ ‫زۆر راسیستانەی دەرکردبو کە هیچ عەرەبێک‬ ‫بۆی نیە نە شوقەو نە خانو و تەنانەت نە‬ ‫س���ەیارەش لێرە بکڕێ (خۆشبەختانە لەم‬ ‫چەند رۆژەی پێشودا ئەو بڕیارەیان گۆڕی‌و‬ ‫ئێس���تا رێگە ئەدەن ب���ەوەی عەرەبەکان‬ ‫شوقە یان خانو بکڕن)‪.‬‬ ‫خوێندەوارانێک���ی زۆر ک���ە بڕوای���ان‬ ‫بەدیموکراس���ی‌و مافەکانی م���رۆڤ هەیە‪،‬‬ ‫پێیانوایە رێگ���ەدان بەهاتنی ئەم (هەمو)‬ ‫عەرەب���ەو ڕێگ���ەدان بەکڕین���ی موڵ���ک‪،‬‬ ‫مەترس���یەکی نەتەوەیی دروس���ت ئەکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم خوێندەواران���ە ب���اس لەمەترس���ی‬ ‫تەعریب ئەک���ەن‪ .‬گەر عەرەب���ەکان رێگە‬ ‫بەهات���ن‌و مانەوەیان بدرێت‪ ،‬لەدور مەودادا‬ ‫س���لێمانیش تەعریب ئەکرێت‌و وەک ناوچە‬ ‫تەعریبکراوەکان���ی لێدێت‪ .‬ل���ەم بۆچونەدا‬ ‫تەعریب وا دەرئەکەوێت کە پرۆس���ەیەکی‬ ‫سروش���تی بێت‌و دەرئەنجام���ی زیادبونی‬ ‫ژم���ارەی نەتەوەی���ەک بێت لەناو ش���اری‬ ‫نەتەوەیەک���ی ت���ردا‪ .‬لەکاتێک���دا تەعریب‬ ‫هەرگی���ز زیادبونێک���ی سروش���تی نەبوە‪.‬‬ ‫پرۆس���ەی تەعری���ب بەرنامەی سیاس���ی‬ ‫حزبێکی فاش���یە کە ب���ەزۆر خەڵکانێکی‬ ‫بێگانە لەش���ارێک لەناو جەرگەی ش���اری‬ ‫نەتەوەیەک���ی دی���دا ئەچێنێ���ت‪ ،‬ئەویش‬ ‫بەڕاگواستنی خەڵکە رەسەنەکەی ناوچەکەو‬ ‫دەرکردنیان‪ .‬تەعریب پرۆسەیەکی سروشتی‬ ‫نیە‪ ،‬پەیوەندی بەزیادبونی ژمارەی خەڵکی‬ ‫نەتەوەی دیەوە نیە‪ ،‬بەڵکو دیوی ترسناکی‬ ‫پەیوەن���دی بەڕاگواس���تنەوە هەیە‪ .‬بەبێ‬ ‫راگواس���تنی بەکۆمەڵ‌و هێنانی بەکۆمەڵی‬ ‫خەڵک���ی دی‪ ،‬قس���ەکردن لەتەعری���ب‪،‬‬ ‫فوبیایەک���ی ناسێۆنالیس���تی ب���ێ مانایە‬ ‫کە تەنها راس���یزمێکی داخ���راو و توندڕەو‬ ‫دروس���ت ئەکات‪ .‬بۆ گەلێکی وەک ئێمەش‬ ‫کە رەنگە ئاوارەترین نەتەوەی س���ەر ئەم‬ ‫زەویە بین‪ ،‬کە سەدان هەزارو بگرە رەنگە‬ ‫ملیۆنێک زیاتر لەخەڵکی هەمو کوردستان‬ ‫لەئاوارەییدا بژین‪ ،‬شەرمێکی گەورەیە دژی‬ ‫ئاوارە بین‌و دوای ئەو فۆبیا ناسیۆنالیستیە‬ ‫س���اویلکانەیە بکەوین کە بڕوای وایە بونی‬ ‫چەند هەزار عەرەبێ���ک‪ ،‬ئەتوانێت یەکێک‬ ‫لەگەورەتری���ن پارێزگاکان���ی کوردس���تان‬ ‫تەعری���ب بکات‪ .‬ئ���اوارە ک���وردەکان کە‬ ‫لەهەندێک واڵتدا رەنگ���ە ژمارەیان دەیان‬ ‫هەزار ک���ەس بێت‪ ،‬چەن���د تەکریدی ئەو‬ ‫ش���ارو ش���وێنانە ئەکەن کە تیایدا ئەژین‪،‬‬ ‫هەر ئەوەندەش عەرەبەکان ئەتوانن‪ ،‬شارە‬ ‫کوردیەکان تەعریب بکەن‪.‬‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگا کارێکی باش���ی کرد‬ ‫ک���ە ئەو بڕیارەی پێش���وی خ���ۆی گۆڕی‬ ‫بەئاسانکاری بۆ هەر کەسێک گەر بیەوێت‬ ‫لەسلێمانی دابنیشێت‪ .‬کاری راست ئەوەیە‬ ‫پرسگەو برایانی ئاسایش سیاسەتی خۆیان‬ ‫بەرامبەر بەعەرەبەکان لەم راسیزمە رزگار‬ ‫بک���ەن‌و بەمیهرەبانی‌و دڵفراوانیەوە مامەڵە‬ ‫لەگەڵ عەرەبەکاندا بکەن‪ .‬هەر ئەوکاتەش‬ ‫ک���ە فێربین رێزی خەڵکی ترو نەتەوەی تر‬ ‫بگرین‪ ،‬ئاسانترو باش���تر فێر ئەبین رێزی‬ ‫ئ���ەو جیاوازیانە بگرین ک���ە لەناو خۆماندا‬ ‫هەیە‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫سۆسیۆلۆژیای ژیانی رۆژانە‪ :‬وتاری دوهەم‬ ‫مه‌ریوان وریا قانع‬ ‫موناجاتی عیرفانیی‪ :‬سەبارەت بەڕۆحانیەتی‬ ‫بێ رۆحانیەت‬ ‫سەرەتا‬ ‫ئەمڕۆکە لەکوردستاندا شەپۆلێک لەموناجاتی‬ ‫عیرفانی���ی‌و ش���ێوازێک لەس���وفیزمی روکەش‬ ‫ئامادەیە‪ ،‬هەر کەسێک تاقەتی بینین‌و بیستنی‬ ‫هەبێت‪ ،‬هەس���تیان پێدەکات‌و دەیانبینێت‪ .‬ئەم‬ ‫ش���ەپۆلە باس لەگرنگیی رۆحانیەت‌و لەگرنگیی‬ ‫دۆزین���ەوەی دی���وە "نادیار"و"نەبینراو"ەکان���ی‬ ‫مرۆڤ‌و باس لەگرنگی���ی پاکژکردنەوەی بینین‌و‬ ‫توانای بەرهەمهێنانی "مەعریفەیەکی تر" دەکات‪.‬‬ ‫بەش���ێوەیەکی گشتیی ئەم رۆحانیەتە لەئاستی‬ ‫نوس���ینی هەندێک وتاری س���ادەو گەڕانەوە بۆ‬ ‫هەندێک شاعیری کالسیکیی‌و گوێگرتن لەجۆرێکی‬ ‫تایبەت لەمۆس���یقادا‪ ،‬ئامادەیەو بەهیچ مانایەک‬ ‫بەرزنەبۆت���ەوە بۆئەوەی ببێت بە"ش���ێوازێکی‬ ‫جیاواز" لەژیان دابڕاو لەشێوازی بااڵدەستی ژیان‬ ‫لەکوردستاندا‪ ،‬کە مۆدێلێکی بەرخۆریی بەرباڵو‬ ‫چوارچێوە س���ەرەکییەکانی دەستنیشاندەکات‪.‬‬ ‫یاخود بەرزببێتەوە بۆ کۆمەڵێک هەڵسوکەوت‌و‬ ‫پراکتیکی تایب���ەت کە هێما بێت بۆ ئامادەگیی‬ ‫جیهانبینیەک کە نیازی دەسکاریکردنی مۆدێلە‬ ‫بااڵدەس���تەکانی ژیان‌و ش���ێوازە سەروەرەکانی‬ ‫هەڵس���وکەوتی کۆمەاڵیەتیی هەی���ە‪ .‬ئەم وتارە‬ ‫هەوڵدانێک���ی س���ەرەتاییە بۆ تێگەیش���تن لەم‬ ‫دیاردە تازەی���ەو لەو پاش���خانە کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاس���یی‌و ئابورییان���ەی ئ���ەم دیاردەیەی���ان‬ ‫لەمڕۆکەی کوردستاندا بەرهەمهێناوە‪.‬‬ ‫سێ تێزی سەرەکیی‬ ‫ئ���ەم وتارە س���ێ تێزی س���ەرەکیی دەخاتە‬ ‫بەردەمی خوێنەران‪ ،‬کە بێگومان س���ەلماندنی‬ ‫تەواوی هەر یەکێکیان پێویستی بەلێکۆڵینەوەو‬ ‫پشکنینی زیاتر هەیە‪ .‬تێزەکانیش ئەمانەن‪:‬‬ ‫یەکەم‪ :‬ئەم موناجاتە عیرفانییە تازەیە لەزۆر‬ ‫س���ەرەوە درێژک���راوەی ئەو دۆخ���ی ناڕازیبونە‬ ‫کۆمەاڵیەتییە هەمەالیەنەیە کە الی زیاد لەبکەرێک‌و‬ ‫لەن���او زیاد لەیەکەیەک���ی کۆمەاڵیەتیی دونیای‬ ‫ئێمەدا ئامادەیە‪ .‬ئەم موناجاتکارییە ئەوەندەی‬ ‫لەبێزاریی لەو دونیایەوە س���ەرچاوەی گرتوە کە‬ ‫دروس���تبوە‪ ،‬بەبێزاربون لەبەسیاسییکردنی دین‬ ‫خۆشییەوە‪ ،‬ئەوەندەی هێما بۆ شکستی توانای‬ ‫بەرگریکردن‌و بەڕەنگاربونەوە دەکات‪ ،‬ئەوەندەی‬ ‫لەبێئومێدبون���ەوە لەئەنجامدانی گۆڕانکارییەوە‬ ‫س���ەرچاوەی گرتوە‪ ،‬ئەوەندەی لەناو کولتوریی‬ ‫بەرخۆریدا نیش���تەجێیەو خۆش���ی دەرکەوتێکە‬ ‫لەدەرکەوتەکان���ی ئ���ەو کولت���ورە‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫منێکی نەرجسیی بەرخۆر هەڵگریەتیی کە خۆی‬ ‫بەسێنتەری هەمو شتەکانی ناو دونیا دەزانێت‪،‬‬ ‫ئەوەندە لەگەش���ەکردنێکی رۆحی���ی ناوەکیی‌و‬ ‫لەدروستبونی مرۆڤێکی پڕگومان‌و دڵەڕاوکێکەری‬ ‫دینیی یان نادینییەوە دروستنەبوە کە لەدۆخی‬ ‫گەڕانێکی ناوەکییدا بێت بەدوای کۆمەڵێک ماناو‬ ‫هەقیقەت‌و پەیوەندیدا کە دونیای دەرەکیی ناو‬ ‫ئەو کۆمەڵگایە نەتوانێت بۆی دەستەبەربکات‪.‬‬ ‫یەکێک لە مانا هەرە سەرەکییەکانی رۆحانیەت‬ ‫ئەوەیە کە مرۆڤ وەک بونەوەرێکی دونیابینیی‬ ‫دروس���تکەر وێن���ادەکات‪ ،‬ن���ەک تەنه���ا وەک‬ ‫مرۆڤێک���ی ئامڕازدروس���تکەر‪ .‬ئ���ەو ش���ێوازە‬ ‫لەعیرفایەنت لەدونیای ئێمەدا هەیە نە"مرۆڤێکی‬ ‫ئامراز دروس���تکەر“و نە"مرۆڤێک���ی دونیابینی‬ ‫دروس���تکەر"ی لەپش���ت نییە‪ ،‬بەڵکو مرۆڤێکی‬ ‫تەواو بەرخۆریی لەپشتە‪.‬‬ ‫تێزی دوهەم���ی ئەم نوس���ینە بەرگریکردنە‬ ‫ل���ەو دیدە کە ئەم موناجات���ە عیرفانییە تازەیە‬ ‫هەوڵدانی ئەو خودە بەرخۆرە نارسیستییەیە بۆ‬ ‫تەاڵقدانی مەسەلە س���ەرەکیی‌و بنەڕەتییەکانی‬ ‫ن���او "ژیانی هاوبەش"و کێش���ە گش���تییەکانی‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬کە النیکەم داوای جۆرێک لەئیلتیزامی‬ ‫ئەخالقیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسیی لەکەسەکان‬ ‫وەک هاواڵتیی���ەک دەکەن‪ .‬ئەگەر یەکێک لەمانا‬ ‫س���ەرەکییەکانی رۆحانی���ەت ئەوەبێ���ت مرۆڤ‬ ‫"ژیانێکی کام���ڵ"و "ژیانێکی پڕ"بژی‪ ،‬ئەوا ئەم‬ ‫ج���ۆرە لەموناجاتی عیرفان���ی لەدونیای ئێمەدا‬ ‫جگ���ە لەالیالیەکردنی تاکەکەس���ێکی بەرخۆری‬ ‫مان���دو و داب���ڕاو بۆ خۆی‪ ،‬تاکەکەس���ێکی بێ‬ ‫ئینتیما کە تاقەتی "پش���کنینی ژیانی"خۆشیی‬ ‫نەم���اوە‪ ،‬ش���تێکی دیکە نییە‪ .‬ئ���ەم موناجاتە‬ ‫عیرفانیی���ە رۆحانیەتێکە دابڕاو لەهەس���تکردن‬ ‫بەکۆمەڵێک بەهای ئینس���انیی گ���ەورەو گرنگ‬ ‫کە م���رۆڤ دەکاتە بونەوەرێکی بەرپرس���یاریی‬ ‫ناو ژیانی گشتیی‌و دەیبەس���تێتەوە بەمەسەلە‬ ‫س���ەرەکییەکانی مرۆڤ ل���ەو کۆمەڵگایەدا کە‬ ‫تیایدا ئامادەیە‪ .‬ئەگەر رۆحانیەت ”سەفەرێکی‬ ‫تاکەکەس���ییانە“ش بێت‪ ،‬دواجار ئەو سەفەرە‬ ‫س���ەفەرێک نییە لەبۆش���اییدا‪ ،‬بەڵکو سەفەرە‬ ‫بەناو کۆمەڵگاو کێش���ەو گرفت‌و تەحەداکانیداو‬ ‫دروس���تکردنی پەیوەندییەک���ی تەندروس���ت‬ ‫لەگەڵ ئەو شتانەدا بەش���ێکی دانەبڕاوی هەمو‬ ‫رۆحانیەتێکە نەگۆڕێت بۆ جۆرێک لەنارس���یزمی‬

‫نەخۆش‪.‬‬ ‫تێزی س���ێهەمی ئ���ەم نوس���ینە ئەوەیە کە‬ ‫رۆحانیەت‪ ،‬هەمو رۆحانیەتێک‪ ،‬کوڕی کۆمەڵگاو‬ ‫س���ەردەمێکی مێژویی دیاریکراوە‪ ،‬شتێک نییە‬ ‫موجەردو دەرەمێژو‪ .‬بۆی���ە هەمو رۆحانیەتێک‬ ‫ئاکارێکی حەربایی هەیەو رەنگ‌وڕوی ئەو ژینگەو‬ ‫س���اتەوەختە مێژوییە وەردەگرێت کە لەناویاندا‬ ‫دروس���تدەبێت‪ .‬ئەم ش���ەپۆلەش لەڕۆحانیەت‬ ‫لەمڕۆک���ەی کوردس���تاندا رەنگی ئ���ەو ژینگە‬ ‫بەرخۆرو نابەرپرسیارەی وەرگرتوە کە بەشێکی‬ ‫دانەبڕاوی ئاکاری زۆرێک لەنوخبە سەرەکییەکانی‬ ‫کوردس���تانە‪ ،‬لەنوخبەی سیاسییەوە بیگرە بۆ‬ ‫نوخبەی رۆشنبیریی‪ ،‬بە تێپەڕین بەناو نوخبەی‬ ‫بازرگانیی‌و میدیایی‌و پزیش���کیی‌و هتد‪...‬ئەوەی‬ ‫ئەم ش���ەپۆلە لەعیرفانیەت پێشێلیدەکات ئەو‬ ‫بەهایانەی���ە کە هەم رۆحانی���ەت دەباتەوە ناو‬ ‫کۆمەڵگاو کێشە سەرەکیی‌و بنەڕەتییەکانییەوە‪،‬‬ ‫هەم مرۆڤەکان خۆش���یان دەگۆڕێت بۆ مرۆڤی‬ ‫"پڕ"و"کامڵ"و "فرەمەودا"ی بەرپرسیار بەرامبەر‬ ‫بەخۆی���ان‌و بەرامب���ەر ب���ەو دونیای���ەی تیایدا‬ ‫دەژین‪ .‬ئەم ش���ەپۆلە لەموناجاتی عیرفانییانە‬ ‫دەرب���ڕی هەاڵتنێک���ی راس���تەوخۆیە ب���ۆ ناو‬ ‫فەزایەک���ی نارسیس���تی کە لەدونی���ای ئێمەدا‬ ‫بەرخۆریی ژێرخانە کۆمەاڵیەتیی‌و سایکۆلۆژی‌‌و‬ ‫فەرهەنگییەکەی رەنگڕێژکردوە‪ .‬ئەم رۆحانیەتە‬ ‫تازەیە دەرهاویش���تەی ئەو سایکۆلۆژیاو دۆخە‬ ‫دەرونییەیە کە بەرخۆریی لە کوردس���تاندا وەک‬ ‫دۆخی بااڵدەس���ت دروس���تیکردوە‪ ،‬ئەوەندەی‬ ‫گەڕانە بەدوای "چێژێکی تر"دا‪ ،‬ئیتر گرنگ نییە‬ ‫ئەو چێ���ژە چ ناوێکی لێدەنێی���ت‪ ،‬ناوی"چێژی‬ ‫پەرس���تن‌و عیب���ادەت"ی خودا‪ ،‬ی���ان "چێژی‬ ‫پەیوەندی���ی لەگ���ەڵ نادی���ارو بان‪-‬زەمینیی‌و‬ ‫دەرە‪-‬مێ���ژو"دا‪ ،‬ئەوەن���دە ئەزمونێکی رۆحیی‬ ‫ناوەکیی نییە ک���ە لەپەیوەندییەکی رەخنەیی‌و‬ ‫نەفیکەردابێ���ت لەگ���ەڵ ئ���ەو دونیای���ەدا کە‬ ‫بەرخۆریی رەنگڕێژیی کردوەو چەندەها قەیرانی‬ ‫ئەخالق���ی‌و دەرونیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���یی‬ ‫تێدا دروستکردوە‪.‬‬ ‫ئەوانەی شارەزای ئیسالمی سیاسین دەزانن‬ ‫تەنان���ەت مەهدیی لەس���ودان‌و حەس���ەن بەنا‬ ‫لەمیس���رو ئایەتواڵ خومەینی لەئێران هەمویان‬ ‫پاشخانێکی س���وفیی‌و عیرفانییان هەبو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمانە ئەم پاش���خانە بەتون���دی گرێئەدەنەوە‬ ‫بەچاالکیی سیاسیی‌و کۆششکردنی بەردەوامەوە‬ ‫بۆ گۆڕین‌و دەس���کاریکردنی دونی���ا‪ .‬عیرفان‌و‬ ‫دینداری���ی الی ئەمان ڕێگای���ەک بو بۆ چونەوە‬ ‫ناو دونیاو دەس���کاریکردن‌و داڕشتنەوەی‪ .‬بەاڵم‬ ‫یەکێک لە ئ���اکارە هەرە س���ەرەکییەکانی ئەم‬ ‫شەپۆلە لەموناجاتی عیرفانیی نوێ لەکوردستاندا‬ ‫"خۆپاککردنەوە"یەتی لەو رەهەندە سیاس���ییەو‬ ‫ل���ەو دەرگیربون���ە رۆژانەییە لەگ���ەڵ دونیادا‬ ‫بەمەبەس���تی گۆڕین‌و دەسکاریکردنی‪ .‬بێگومان‬ ‫کێشەکە لێرەدا لەخۆخەریکردنی مرۆڤ بەخودی‬ ‫خۆی���ەوە نییە‪ ،‬ئ���ەوە نییە مرۆڤ س���ەرقاڵی‬ ‫"مشورخواردنی خودی خۆی بێت"‪ ،‬وەک میشێل‬ ‫فۆکۆ دەڵێت‪ ،‬کێشەکە لەوەدایە ئەم عیرفانیەتە‬ ‫تازەی���ە ش���ێوازە ه���ەرە نارسیس���تیی‌و هەرە‬ ‫بەرخۆرەکەی "خۆ بەخود س���ەرقاڵکردنەوە“ە‬ ‫دەخاتە ش���وێنی هەمو س���ەرقاڵییەک بەدونیاو‬ ‫بەئەوانیت���رو بەکۆمەڵ���گاوە‪ .‬ئەم���ەش ئ���ەو‬ ‫خاڵەی���ە کە ئەم ج���ۆرە لەڕۆحانیەت بەتوندی‬ ‫بەو سیس���تمی بەرخۆرییەوە دەبەستێتەوە کە‬ ‫لەکوردستاندا س���ەروەرەو لەکارکردنی خۆشیدا‬ ‫چەندەه���ا تاکەک���ەس‌و مرۆڤ���ی بێپەیوەندیی‌و‬ ‫بێدەربەس���تی دروس���تکردوەو دروس���تدەکات‪،‬‬ ‫کە نارس���یزمێکی ناتەندروس���ت شوناسە هەرە‬ ‫سەرەکییەکەیەتی‪.‬‬ ‫کام بکەری کۆمەاڵیەتیی؟‬ ‫بکەرەکان���ی ئ���ەم موناج���ات‌و عیرفانیەتە‬ ‫تازەیە فرەجۆرو جیاوازن‪ ،‬لەکەسانی دینییەوە‬ ‫بیگرە کە ناڕازین بەش���ێوازە بااڵدەس���تەکانی‬ ‫دینداریی لەواڵتەک���ەدا‪ ،‬بەتایبەتی دوای هاتنی‬ ‫داع���ش‌و دوای هەرچی زیاتری بەسیاس���یبون‌و‬ ‫بەسەلەفیبونی دین دەگات‪ ،‬تا بەوانە دەگات کە‬ ‫رەخنەیەکی عیرفانییانە لەمۆدێرنە بەگش���تیی‌و‬ ‫لەدونی���ای هاوچ���ەرخ بەتایبەت���ی‪ ،‬دەگ���رن‪.‬‬ ‫بەش���ێکی تر لەم موناجاتە عیرفانییە لەقەڵەم‌و‬ ‫قسەوباسی ئەو خوێندەوارە دینییانەوە دێت کە‬ ‫هەم پلەو پایەی دینیی‌و کۆمەاڵیەتیی گەورەیان‬ ‫هەیەو هەم نوقمن لەناو دەرکەوتە جیاوازەکانی‬ ‫دونیای بەرخۆریدا‪ ،‬ئیت���ر لەفرەژنییەوە بیگرە‬ ‫بۆ فرەمناڵیی‌و لەوانیش���ەوە بۆ فرەقسەکردن‌و‬ ‫فرەبەرژەوەندیی‌و هتد‪...‬ئەمە جگە لەکەسانێکی‬ ‫نادینی���ش ک���ە بێزاربون لەو دونیای���ەی تیایدا‬ ‫دەژی���ن ب���ەرەو جۆرێ���ک لەعیرفانیەتی بردون‬ ‫گونج���او لەگەڵ پێگەو دۆخ���ی کۆمەاڵیەتیانداو‬ ‫لەگەڵ پاراس���تنی ئەو ئاس���تە لەبەرخۆریی کە‬ ‫بەدەس���تیانهێناوە‪ .‬زۆرب���ەی ئەمانە کەس���انی‬ ‫س���ەر بەچینی ناوەڕاس���تی کۆمەڵگای ئێمەن‬ ‫کە لەدونیای دوای راپەڕیندا دروس���تبون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەموی���ان ئەو هەس���تەیان ال بەهێزە کە ئەوان‬ ‫نەک بەرپرس نین لەدروس���تبونی ئەو دونیایە‪،‬‬ ‫بەڵک���و خۆیان وەک رەخنەگ���ری ئەو دونیایەو‬ ‫وەک قوربانیش���ی وێنادەک���ەن‪ .‬ئ���ەم گروپەی‬ ‫دواییان‪ ،‬مەبەس���تم لەعیرفانییە نادینییەکانە‪،‬‬ ‫بەدوای ئەو شتەدا دەگەڕێن کە لەکۆمەڵناسیی‬ ‫دیندا پێیدەڵێ���ن "رۆحانیەت بەاڵم بەبێ دین"‪،‬‬ ‫ی���ان ”رۆحانیەت���ی نادینی���ی“ ‪spiritual but‬‬ ‫‪ .not religious‬ئەمانە زۆربەیان کەس���انێکن‬ ‫لەقۆناغێکدا ل���ەروی سیاس���ییەوە چاالکبون‌و‬ ‫ئەندامی ئەم یان ئەو رێکخراو و کۆڕو کۆمەڵەی‬

‫سیاس���یی‌و دینیی بون‪ ،‬هەندێکیان تائەمڕۆش‬ ‫ئەندامن‌و پێگ���ەی بیرۆکراتیی���ان لەناو حزب‌و‬ ‫دەزگاکانی���دا هەیە‪ ،‬ب���ەاڵم نائومێدبونیان لەم‬ ‫ئەزمون���ەو خۆدۆزینەوەیان لەن���او دونیایەکی‬ ‫پڕ لەبەرخۆریی تەریب بەدروس���تبونی جۆرێک‬ ‫لەتاکگەرای���ی داخ���راو‪ ،‬ب���ەرەو ئەو ش���ەپۆلە‬ ‫لەعیرفانیەتی تازەی بردون‪.‬‬ ‫هەمو ئەمانە لەناو ئەو دونیایەدا باس لەگەڕان‬ ‫بەدوای "س���ەرچاوەی س���ەرچاوەکان"و گەڕان‬ ‫بەدوای"یەقین���ی ناوەکیی"دۆزینەوەی"ئارامیی‬ ‫دڵ‌و دەرون"دەک���ەن‪ ،‬ب���اس لەپەیوەندی���ی‬ ‫بە"خودێک���ی ب���ان گەردونی���ی"و "رەه���ا"ەوە‬ ‫دەکەن‪ ،‬ب���ەاڵم بەبێئەوەی ئەم ش���تانە ببێتە‬ ‫هۆی دەس���کاریکردنی شێوازو س���تایڵی ژیان‌و‬ ‫بەب���ێ النی هەرەکەم���ی پاشەکش���ەکردن لەو‬ ‫دونیایەی کە بەرخۆریی بەش���ێکی زۆری یاس���ا‬ ‫ئەخالقی���ی‌و دەرونییەکان���ی دادەڕێژێ���ت‪ .‬ئەم‬ ‫عیرفانیەتە لێوانلێ���وە لەبەرخۆریی زۆرجار ئەو‬ ‫جۆرە لەکەس���ایەتی نارسیس���تی دروستدەکات‬ ‫ک���ە لەیەکەمین نیگادا وەک کەس���ێکی هێمن‌و‬ ‫ک���راوەو میهرەبان دەردەکەوێت‪ ،‬بەاڵم لەناوەوە‬ ‫دڵس���اردو بێهەس���ت‌و بێبەزەیی‪ ،‬پڕە لەویستی‬ ‫کۆنترۆڵک���ردن‌و بەکارهێنان‌و ئاراس���تەکردنی‬ ‫ئەوانیتر‪ .‬ئەم نارسیس���تە بەشێوەیەکی ئاشکرا‬ ‫نمایش���ی دەردو بێزاری���ی‌و بیمارییەکانی خۆی‬ ‫دەکات‪ ،‬بەاڵم ناتوانێت دەردو بێزاریی‌و بیماریی‬ ‫کەس���انی دیکە ببینێت‪ .‬وەستایە لەوەدا خۆی‬ ‫وەک قوربانی پێشکەش���بکات‪ ،‬ب���ەاڵم توانای‬ ‫بینینی هیچ قوربانییەکی تری نییە‪ .‬ئەم جۆرە‬ ‫کەس���ایەتییە رۆحانییە بەرخۆرە لەپاڵ رۆحی‬ ‫خ���ۆ بەگەورەزانی���ن‌و تەکەبورێکی ش���اراوەدا‬ ‫توانای نیش���اندانی بێڕێزیی گەورەی هەیەو سڵ‬ ‫لەوەناکات���ەوە خەڵکانێکی زۆر وەک بونەوەری‬ ‫گەم���ژەو بێنرخ‌و گرگن ببینێ���ت‌و مامەڵەبکات‪.‬‬ ‫هەمو ئەمانە لەکاتێکدا پێویستییەکی دەرونیی‬ ‫بەردەوامیش���ی بەوەیە ئەوەی ئەو بەحەشاماتی‬ ‫دەزانێ���ت‪ ،‬باس���یبکەن‌و ئیعجاب���ی خۆیان���ی‬ ‫نیشانبدەن‪ .‬بێگومان لەو شوێنانەدا کە پێویست‬ ‫بکات‌و بۆ ئەو باشبێت خۆی وەکو کەسایەتییەکی‬ ‫شارس���تانیی‌و میهرەبان نمایش���دەکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەکوێدا بۆی نەشیا دەتوانێت ببێتە بونەوەرێکی‬ ‫بێوی���ژدان‌و بێئەدەبترین ئاکارو ناش���یرینترین‬ ‫زم���ان نیش���انئەدات‪ .‬ئەم جۆرە نارسیس���تانە‬ ‫بەردەوام لەکەس���ێک‌و لەشتێک توڕەن‌و دونیای‬ ‫دەرەوەی خۆی���ان وەک هەڕەش���ەیەکی گەورە‬ ‫ئەزم���ون دەک���ەن‪ ،‬پەیوەندیی���ان بەدونی���اوە‬ ‫پەیوەندیی ملمالنێ‌و کێبەرکێیەکی بێبڕانەوەیە‬ ‫ک���ە ئەو تیایدا هەم هەس���ت ب���ەوە دەکات کە‬ ‫قوربانییە‪ ،‬هەم بەوەی ک���ە دەگمە‌ن‌و بێوێنەو‬ ‫کامڵ���ە‪ .‬بەردەوامی���ش روی لەدوژمنێک���ە کە‬ ‫پێویس���تە دڵڕەق‌و بێبەزەی���ی بێت بەرامبەری‪.‬‬ ‫ئەم عیرفانیەتە تێکەڵ بە بەرخۆرییە لەسااڵنی‬ ‫راب���ردودا زۆرانێکی لەم ش���ێوەیەی لەدونیای‬ ‫ئێمەدا دروستکردوە‪.‬‬ ‫وەک پێش���تر هێم���ام پێکرد ئەم ش���ێوازە‬ ‫لەعیرفانی���ەت‪ ،‬ئەوەندەی گەڕانە بەدوای"چێژی‬ ‫ت���ر"دا‪ ،‬لەپاڵ ئ���ەو چێژانەدا ک���ە بەرخۆریی‬ ‫دەیانبەخشێت‪ ،‬بەچێژی ئازاردانی ئەوانیترەوە‪،‬‬ ‫ئەوەن���دە ئەزمونێکی رۆحیی نیی���ە کە تیایدا‬ ‫م���رۆڤ بگۆڕێ���ت ب���ۆ بونەوەرێکی ناس���ک‌و‬ ‫میهرەبان‌و خەمخۆر‪ ،‬مشور لەخۆی‌و لەئەوانیترو‬ ‫لەکۆمەڵگاو لەدونیا بخوات‪.‬‬ ‫شێوازەکانی ئەم عیرفانیەتە تازەیە‬ ‫ئەمڕۆ ئ���ەم رۆحانیەتە بەزیاد لەش���ێوەیەک‬ ‫دەردەکەوێت‌و لەزیاد لەفۆرمێکدا بەرجەستەیە‪.‬‬ ‫بۆ نمونە گەڕانەوەیەکی بەرچاو هەیە بۆ شیعری‬ ‫سوفیی کالسیکیی کە وەک ئەزمونێکی رۆحانیی‬ ‫مامەڵ���ەی لەگەڵدا دەکرێ���ت‪ ،‬لەگەڕانەوەوە بۆ‬ ‫جەاللەدین���ی رومیەوە بیگرە بۆ باوەش���کردن‬ ‫بەشیرازی‌و سوهرەوەردیی‌و حافیزداو لەوانیشەوە‬ ‫گەڕانەوەیەکی بەرچ���او‪ ،‬زۆرجار گەڕانەوەیەکی‬ ‫بێقواڵی���ی‌و ریتۆریکی���ی‪ ،‬بۆ مەح���وی‌و نالیی‌و‬ ‫مەول���ەوی لەئەدەبیات���ی کوردی���دا‪ .‬بێگومان‬ ‫بەتێپەڕین بەناو ئەزمونی ش���یعریی س���وهراپی‬ ‫س���پهەریدا‪ ،‬کە لە ئەدەبیاتی ئەمڕۆکەی ئێمەدا‬ ‫وەک رۆحانییەک���ی کەموێن���ە مامەڵدەکرێ���ت‌و‬ ‫لەش���کرێکی گەورەی لەسێبەرو السییکەرەوەی‬ ‫لەن���او ئ���ەو ئەدەبیاتەدا دروس���تکردوە‪ .‬رۆڵی‬ ‫س���وهراب‪ ،‬لەڕێگای دروس���تکردنی ئەو هەمو‬ ‫کۆپیی���ەوە الی ئێم���ە‪ ،‬رۆڵێک���ی نێگەتیڤ���ەو‬ ‫راستەوخۆ بەشدارە لەهەژارخستنێکی بەرچاوی‬ ‫ش���یعریی کوردیی ئەمڕۆدا‪ .‬ئەم باسە پێویستی‬ ‫بەلەس���ەر وەس���تانی زیاتر هەیە کە بەداخەوە‬ ‫ئێرە شوێنی ئەوە نییە‪.‬‬ ‫ئەم عیرفانیەتە تازەیە هەر تەنها لە ئاس���تی‬ ‫گەڕانەوەدا بۆ ش���یعر بەرجەس���تە نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کۆڵەکەیەکی سەرەکیشی لەناو جۆرێکی تایبەت‬ ‫لەمۆس���یقادایە‪ .‬خاڵی ه���ەرە بنەڕەتی لێرەدا‬ ‫مۆس���یقای ئێرانییە‪ ،‬بەتایبەتی ئەو مۆس���یقا‬ ‫کالس���یکییە نیمچە دینییە کە ئەمڕۆ چەندەها‬ ‫گروپی تازە لەفۆرمی تازەدا پێشکەشیدەکەن‌و‬ ‫تێکس���تەکانی جەاللەدین���ی رومی���ی‌و خەیام‌و‬ ‫حافز تێکس���تە س���ەرەکییەکانین‪ .‬دەستەواژە‬ ‫س���ەرەکییەکانی ن���او ئەم عیرفانیەت���ە تازەیە‬ ‫هەم���ان دەس���تەواژە کۆنەکانی وەک س���ەماو‬ ‫ش���ەراب‌و مەیخانەیە‪ ،‬کە خۆیان وەک جۆرێک‬ ‫لەهۆش���یاریی ناهۆش���یار‪ ،‬ی���ان هۆش���یاریی‬ ‫وجودی���ی‪ ،‬یان هۆش���یاریی ئەودی���وی حەرام‌و‬ ‫ح���ەاڵڵ‪ ،‬نمایش���دەکەن‌و ب���ەدوای ”یارێ“کدا‬ ‫س���ەرگەرمن کە مەحاڵەو ناگیرێ���ت‪ .‬تۆڕەکانی‬ ‫یوتوب‌و سایتەکانی س���ەر ئینتەرنێت پڕن لەم‬

‫ئەم شەپۆلە لەڕۆحانیەتی‬ ‫بەرخۆرانە کە دروستبوە‬ ‫رۆحانیەتێکە هێمایە نە‬ ‫بۆ خۆدۆزینەوەی تازەی‬ ‫ئەو کەسانە‪ ،‬نە بۆ‬ ‫داهێنانی خودێکی نوێ‬ ‫نە بەشێکیشە لەپرۆسەی‬ ‫دەسکاریکردنی ژیان‌‬ ‫بەڵکو درێژەدانە بەهەمان‬ ‫خودسازیی بەرخۆرانەی‬ ‫دونیای دوای راپەڕین‬ ‫شێوازە لەمۆسیقاو گۆرانیی‌و سەما کە زۆرینەی‬ ‫هەرزۆریان فارس���ین‌و بڕێکیش���یان ژێرنوسیی‬ ‫کوردیان بۆ دانراوە‪.‬‬ ‫هاوکات باڵوبونەوەی یۆگا وەک وەرزش���ێکی‬ ‫رۆحیی‌و دروستکردنی سێنتەرو ناوەندی تایبەت‬ ‫بەیۆگاو نوسین لەسەر بنەما دەرونیی‌و دینیی‌و‬ ‫مەعریفییەکانی‪ ،‬بەش���ێکی تری ئەم عیرفانیەتە‬ ‫تازەیەیە‪ .‬ئەمانە گەش���ە بەپیشەسازیی گەڕان‬ ‫بەدوای نەزانراو و نەبینراو و نادیاردا دەدەن‌و پێ‬ ‫لەس���ەر "چێژی"دۆزینەوەی ئەو ون‌و نەبینراو و‬ ‫نەزانراوانە دادەگرن‪ ،‬کە مرۆڤ لەژیانی ئاساییداو‬ ‫لەپێکەوەبون���ی کۆمەاڵیەتییدا پێی���ان ناگات‪.‬‬ ‫هاوکات بازاڕێک بۆ رۆحانیەتێکی سروش���تئامێز‬ ‫دروستبوە کە باس لەگرنگیی خواردنی هەندێک‬ ‫ج���ۆری گژوگیاو خواردن���ەوەی هەندێک جۆری‬ ‫چاو دەرمان دەکات وەک بەشێک لەئەزمونێکی‬ ‫رۆحیی‌و س���ەردان لەهەندێک ناوچەی تایبەت‌و‬ ‫"گەڕانەوە بۆ سروش���ت"بەدەرمانی ساڕێژکردنی‬ ‫ژمارەیەک���ی زۆر لەبرین���ە دەرونییەکان���ی‬ ‫مرۆڤ���ی ناو ئ���ەو کۆمەڵگای���ە دەزانێت‪ .‬ئەمە‬ ‫جگە لەبەش���داریکردن‌و کۆبون���ەوە لەهەڵقەی‬ ‫زیکرو س���ەماو مۆس���یقای س���وفیداو برەودان‬ ‫بەبازاڕێکی تایبەت ب���ۆ کتێبی عیرفانی‪ .‬هەمو‬ ‫ئەمانە دەچنە ناو ئەم پیشەس���ازییە تازەیەی‬ ‫چێژوەرگرتنەوە ک���ە لەدونیای ئێمەدا لەفۆرمی‬ ‫ڕۆحانیەت���دا خۆیدەردەخات‌و باس لەپەیوەندیی‬ ‫ناوەکیی مرۆڤ بەخۆی‌و بەنەزانراو و نەدیتراو و‬ ‫نادیارەوە دەکات‪ .‬لەڕوی جێندەریشەوە زۆربەی‬ ‫ئەوانەی لەکوردس���تاندا بەدوای ئەم ش���ێوازە‬ ‫نوێیەی ڕۆحانیەت���ەوەن پیاون‌و لەکۆتاییەکانی‬ ‫دەی���ەی س���ێهەم‌و چوارەم���ی تەمەنیان���دان‪،‬‬ ‫دیاردەکە لەبنەڕەت���ەوە دیاردەیەکی پیاوانەیەو‬ ‫هەڵگ���ری هەم���و رەهەن���دە تەقلیدییەکان���ی‬ ‫پیاوساالریی‌و سیاسەتی نایەکسانیی جێندەرییە‬ ‫لەکوردستاندا‪.‬‬ ‫رۆحانیەتی ناو سەیارە‬ ‫ئەگەرچ���ی لێکۆڵینەوەیەک���ی ورد لەس���ەر‬ ‫هەڵگرانی ئەم موناجاتە تازەیە لەبەردەس���تدا‬ ‫نییە‪ ،‬ب���ەاڵم هەمو ئەوانەی ک���ە من بینیومن‌و‬ ‫قس���ەم لەگەڵکردون‪ ،‬یان ئەوان���ەی دوربەدور‬ ‫دەیانناسم‌و‪ ،‬ئەوانەش���ی لە"روبەری گشتیی"دا‬ ‫دەردەک���ەون‌و بەش���ێوەیەکی راس���تەوخۆ یان‬ ‫ناڕاستەوخۆ لەم "ش���ەپۆلە ڕۆحانییەوە"ئااڵون‪،‬‬ ‫ی���ان ئەوانەی م���ن هەندێک لەنوس���ینەکانیانم‬ ‫خوێندۆت���ەوە‪ ،‬کەس���انێک نین س���ادە بژین‪.‬‬ ‫زۆربەیان س���ەر بەچینی ناوەڕاستن‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫توێژی سەرەوە یان توێژی ناوەندی ئەم چینەن‪.‬‬ ‫شێوازی بەرخۆرییان سەر بەمۆدێلی بەرخۆریی‬ ‫چینی ناوەڕاستە‪ .‬ئەمانە زۆرێکیان ئۆتۆمۆبێلیان‬ ‫هەی���ە‪ ،‬باخی���ان ل���ەدەرەوەی ش���اردا هەیە‪،‬‬ ‫لەمۆڵەکاندا بازاڕ دەکەن‪ ،‬دەچنە چێش���تخانەو‬ ‫قاوەخان���ە گرانەکان���ەوە بۆ نانخ���واردن‌و کات‬ ‫بەسەربردن‪ ،‬جلوبەرگیان جلوبەرگی مارکەدارەو‬ ‫زۆریش ئاگاداری روخسارو دەرکەوتنی خۆیانن‬ ‫لەن���او روبەری گش���تییدا‪ .‬بەدەگمەنیش نەبێت‬ ‫کەس���ێکیان نیی���ە‪ ١٥‬تا‪ ٢٠‬کیلۆ گۆش���تی زیاد‬ ‫بەلەش���ییەوە نەبێ���ت‪ .‬بەکورت���ی ئەمانە ئەو‬ ‫مۆدێلەن لەرۆحانیەت کە هیچ شتێک نایانباتەوە‬ ‫سەر مۆدێلی غاندیی‌و دایکە تێرێزاو ئەو عابیدو‬ ‫س���وفییانەی ت���ر ک���ە ژیانێکی تەواو س���ادەو‬ ‫بێمەسرەف‌و پڕ ئیش ژیاون‪.‬‬ ‫بەکورت���ی ئ���ەم رۆحانیەت���ە رۆحانیەتێکە‬ ‫لەناو ب���اخ‌و س���ەیارەو س���ەفەرو خواردنەوەو‬ ‫س���ەیران‌و ماس���یخواردن‌و گۆش���تخواردنێکی‬ ‫گەورەدا رودەدات‪ .‬بەمانایەکی دیکە بەرخۆریی‬ ‫ئ���ەم رۆحانیەتەی خس���تۆتە ن���او چوارچێوە‬ ‫ئاڵۆزییەکان���ی خۆیەوەو دایبڕیوە لەو کەلەپورە‬ ‫درێ���ژەی رۆحانیەت کە لەس���ەر س���ادەژیان‌و‬ ‫کەممەس���رەفیی‌و هەژارپەرس���تیی کاریکردوە‌و‬ ‫کاردەکات‪ ،‬رۆحانیەتی ئ���ەو عابیدانەی رۆژانە‬ ‫لەس���ەر س���ێوێک یان چەند دەنکە خورمایەک‬ ‫ژی���اون‌و دەژی���ن‪ .‬وەکچ���ۆن بەش���ێکی زۆری‬ ‫دینداریی لەکوردس���تاندا ب���وە بەدیندارییەکی‬

‫روکەش‌و ئاکارێکی نمایشکەرانە‌و شانۆسازانەی‬ ‫وەرگرت���وە‪ ،‬بەش���ێکی زۆری ئەم ش���ێوازەش‬ ‫لەرۆحانی���ەت هەمان ئ���اکاری هەی���ەو هەمان‬ ‫میکانیزمی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسیی‌و فەرهەنگیی‬ ‫ئاراستەیدەکات‪.‬‬ ‫رۆحانیەتی نیولیبرال‬ ‫ئ���ەو مۆدێل���ە بااڵدەس���تەی رۆحانیەت کە‬ ‫لەکوردس���تاندا ئامادەیە خودێ���ک هەڵیگرتوە‪،‬‬ ‫لەئەدەبیاتی زانستیدا ناوی"خودێکی نیولیبراڵی‬ ‫رۆحانیی"لێن���راوە(‪ .)Williams 616‬ئ���ەم‬ ‫شێوازە لەڕۆحانیی نیولیبرال تەنها بەشدارنییە‬ ‫لەهەمو گەمەکانی مەس���رەفگەراییدا بەو شێوە‬ ‫بەرفراوانەی لەکۆمەڵگادا هەیەو ئامادەیە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هاوکات پێ لەس���ەر دیدێکی تەواو ناسیاس���یی‬ ‫بۆ ژیان���ی کۆمەاڵیەتیی‌و فەرهەنگیی دادەگرێت‬ ‫کە جەوهەری دی���دی نیولیبرالە بۆ تاکەکەس‌و‬ ‫کۆمەڵگا‪ .‬ئەم رۆحانیەت���ە جگە لەوەی گەڕانە‬ ‫بەدوای چێژدا‪ ،‬هاوکات گرنگیدانێکی تێرەپییانەیە‬ ‫بەخود وەک س���ێنتەری دونیا لەناو دونیایەکدا‬ ‫پڕ لەنایەکسانیی کۆمەاڵیەتیی‌و نادادپەروەریی‌و‬ ‫بێڕێزیی بەرامبەر بەمرۆڤ‪ .‬ئەم دیدە نیولیبرالە‬ ‫بۆ رۆحانی���ەت بەختەوەربون لەژیاندا دادەبڕێت‬ ‫لەسەرجەمی جێبەندییە سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫ئابوری���ی‌و فەرهەنگیی���ەکان‌و گرێیئەدات���ەوە‬ ‫بەتوان���ای چێژوەرگرت���ن‌و بینین���ی جوانیی‌و‬ ‫ویس���تی پاکژبونەوەیەک���ی تاکەکەس���ییەوە‪.‬‬ ‫بەختەوەریی لێرەدا گرێدراوە بە بەرپرسیارێتیی‬ ‫تاکەکەس خۆیەوە لەوەدا بتوانێت دور لەکێشە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و دەس���تەجەمعییەکان‪ ،‬چاوەکانی‬ ‫خۆی پاکژبکات���ەوە‌و وایانلێبکات بتوانن جوانی‬ ‫ببین‌و ئەزمون بکەن‪.‬‬ ‫وەک پێشتریش وتم ئەم قۆناغە لەبەرخۆری‬ ‫نیولیبراالن���ە قۆناغی فرۆش���تنی نارسیس���مە‪،‬‬ ‫لەڕاس���تیدا ناکرێ���ت قس���ە لەبەرخۆری���ی‌و‬ ‫سایکۆلۆژیاو ئابورییەکی نیولیبرال بکەین بەبێ‬ ‫قسەکردن لەس���ەر نارسیس���م‪ .‬چونکە ئەوەی‬ ‫تاکەکەس دەکاتە سێنتەر‪ ،‬بەتایەبەتی سێنتەر‬ ‫وەک کڕی���ار‪ ،‬پەرەپێدان���ە بەنارسیس���م‪ ،‬ئیتر‬ ‫لەکڕیاری ش���تومەکە مادییەکانەوە بۆ کڕیاری‬ ‫سەرجەمی ئەو گوتارو زمان و ئەدەبیاتانەی کە‬ ‫بەڕۆحانیەت‌و"دونیای مەعنەوی"یەوە گرێدراون‪.‬‬ ‫نارسیزم یاسای سەرەکیی دروستکردنی کڕیارە‬ ‫لەدونیای ئێم���ەدا‪ ،‬کڕیاری ش���تە مادییەکان‌و‬ ‫کڕیاری شتە مەعنەوییەکان‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ئەم مۆدێل���ە لەکڕیارب���ون تەنها‬ ‫لەبەردەم���ی ئ���ەو کەس���انەدایە ک���ە توانای‬ ‫دابینکردن���ی بنەما مادییەکان���ی ژیانیان هەیە‪،‬‬ ‫دەتوان���ن منداڵەکانی���ان بنێرن���ە قوتابخان���ە‬ ‫باش���ەکانەوە‪ ،‬بەئوتۆمۆبێلەکانیان بچن بۆ سەر‬ ‫کارەکانی���ان‌و بۆ دەش���ت‌و ش���اخە دورەکان‌و‬ ‫لەگوێ ئ���اوەکان‌و لەژێر کەپ���ری باخەکانیاندا‬ ‫بخۆن‌و بخۆنەوەو ماسی ببرژێنن‌و گۆرانی بڵێن‪.‬‬ ‫بەهەمو مانایەک ئەم رۆحانیەتە رۆحانیەتی ناو‬ ‫مەس���رەفگەراییەو ئەوەش���ی بنەما مادییەکەی‬ ‫دروس���تدەکات مەس���رەفگەرایی خۆیەتی‪ .‬ئەم‬ ‫ش���ێوازە لەڕۆحنایەت‪ ،‬رۆحانیەتی ئەوانەیە کە‬ ‫دەتوانن مەسرەفبکەن‪ ،‬شتبکڕن‪ ،‬سەفەر بکەن‪،‬‬ ‫بچنە دەرەوەی ش���ار‪ ،‬س���ەیران بکەن‪ ،‬مۆسیقا‬ ‫رۆحانیی���ەکان لەئۆتۆمۆبیلەکانیان���دا لێبدەن‪،‬‬ ‫هتد‪....‬‬ ‫ئەوەی ش���وێنی س���ەرنجە ئەم تاکەکەس���ە‬ ‫نارسیس���تیە ک���ە رۆحانیەتێک���ی نیولیبراالنە‬ ‫ئاراستەی دەکات‪ ،‬خۆی وەک هاواڵتیی نابینێت‬ ‫بەهەم���و چاوەڕوانی���ی‌و بەرپرس���یارێتییەکانی‬ ‫هاواڵتیبون���ەوە‪ ،‬بەڵک���و گاڵت���ەی بەکۆمەڵگا‬ ‫دێت‌و کەس���انیتر بەگەمژەو ن���ەزان‌و بێکولتور‬ ‫دەزانێ���ت‪ ،‬چارەس���ەرەکان لەگۆڕان���ی‬ ‫حوکمڕانی���ی‌و دەس���کاریکردنی بونی���ادی‬ ‫پەیوەندیی���ە کۆمەاڵیەتییەکاندا نابینێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەمش���ورخواردنێکی نارسیستیانەی تاکەکەسدا‬ ‫بۆ خ���ودی خ���ۆی دەیبینێت‪ .‬ئ���ەم رۆحانییە‬ ‫نیولیبرالە رۆحانیەتە لەدەرەوەی تەحەدا گەورەو‬ ‫سەرەکییەکانیدا‪ ،‬نارس���یزمبونی خۆشیان‪ ،‬کە‬ ‫بەرهەمی ئابوریی‌و دونیایەکی نیولیبرالە‪ ،‬وەک‬ ‫مافێکی گەردونیی نمایشدەکەن‪ .‬ئەم رۆحنایەتە‬ ‫کە مەسرەفگەرایە‪ ،‬بەاڵم مەسرەفگەرایەکە خۆی‬ ‫وەک مەس���رەفگەرایی دەرناخات‪ ،‬بەڵکو خۆی‬ ‫دەکات بەژێر کۆمەڵێ���ک وێنەو گوتارو زمانەوە‬ ‫ک���ە نەهێڵێت ئ���ەم روکارە نارسیس���تییەکەی‬ ‫دەرکەوێت‪ ،‬هەم هەقیقەتی ئەو وەک بەش���ێک‬ ‫لەمەسرەفگەرایی‪ .‬ئەم"رۆحانیانیەتە!!!" کەسانی‬ ‫نامۆی ن���او ئەو دونیا مەس���رەفگەرایە نین کە‬ ‫دروستبوە‪ ،‬بەڵکو بەرهەمی ئەو دونیایەن‌و وەک‬ ‫ماس���یش چۆن لەناو ئاودا مەلەدەکات ئەوانیش‬ ‫بەهەمان شێوە لەناو ئەو دونیایەدا مەلەدەکەن‪.‬‬ ‫ئەمانە پرسیاری ئەوە ناکەن ئەو ژینگەیە چۆن‬ ‫کاردەکات‪ ،‬بەڵک���و پێش���نیاری ئ���ەوە دەکەن‬ ‫لەن���او ئەو ژینگەیەدا چۆن رۆحانیی‌و بەختەوەر‬ ‫بین‪ ،‬پرس���یاری ئەوە ناکەن ئەو ژینگەیە چیها‬ ‫ناش���یرینیی‌و بێڕێزیی‌و تاوان بەرهەمدەهێنێت‪،‬‬ ‫بەڵکو داوای ئەوە دەکەن جوانبین و جوانناسی‬ ‫ناو ئەو ژینگەیە بین‌و خۆمان لەپۆخڵەواتەکانی‬ ‫بەدور بگرین‪ .‬لەباتی ئەوەی بچێتە پەیوەندییەوە‬ ‫لەگەڵ رەهەندە سەخت‌و ناشیرین‌و دژوارەکانی‬ ‫ئەو ژینگەیەوە‪ ،‬خەریکی ئ���ەوەن ئەو ژینگەیە‬ ‫لەگەڵ ڕوانینەکانی ئەم خودە نارسیس���تەدا بۆ‬ ‫خۆی‪ ،‬بگونجێنن‪.‬‬ ‫ئەخالقیاتی رۆحانیەت‬ ‫بەبۆچون���ی من ه���ەر رۆحانیەتێک بخوازێت‬ ‫لەدونی���ای ئێم���ەدا وەک کردەیەکی ئەخالقیی‬

‫راس���تەقینە ئامادەبێت‪ ،‬کردەیەک تیایدا مرۆڤ‬ ‫ه���ەم لەبەردەم���ی خۆی���داو ه���ەم لەبەردەمی‬ ‫کۆمەڵگاکەیدا بەرپرسیاربێت‪ ،‬پێویستە هەڵگری‬ ‫ئەم سێ پرنسیپە سەرەکییە بێت‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬س���ادەژیان‌و نەبون بە بەش���ێک لەو‬ ‫پەت���ای بەرخۆرییەی لەکوردس���تاندا ئامادەیە‬ ‫مەرجی ژمارە یەکەو مەرجی هەرە س���ەرەتایی‬ ‫ه���ەر رۆحانیەتێکە بیەوێت س���نورێک لەنێوان‬ ‫خ���ۆی‌و س���ایکۆلۆژیای بەرخۆریدا بکێش���ێت‪.‬‬ ‫رۆحانیەت لەدونیای ئێمەدا هیچ مانایەکی نابێت‬ ‫گەر نەگۆڕێت بۆ ش���ێوەژیانێکی ئەلتەرناتیڤ‌و‬ ‫جیاواز بۆ ئ���ەو دۆخە دەرونیی���ەی بەرخۆریی‬ ‫لەواڵتەکەدا دروستیکردوە‪.‬‬ ‫دوه���ەم؛ لەباتی"کش���ان"و"قەڵەوبونی من"‪،‬‬ ‫لەباتی"فوکردنە خود"تا ئاستی ئینتەالکردنێکی‬ ‫مادیی‌و مەعنەویی‪ ،‬لەباتی نارس���یزمێکەوە کە‬ ‫هەڵپەی راکێشانی هەمو دونیای بۆ ناو خود هەیە‪،‬‬ ‫مرۆڤ لەڕۆحانیەتدا هەوڵی"بەرزبونەوە"ئەدات‪،‬‬ ‫هەوڵی"دەرچون"ئەدات‪ ،‬هەوڵی بون بەمرۆڤێکی‬ ‫کامڵ ئەدات‪ ،‬کە لەئێس���تای کۆمەڵگای ئێمەدا‬ ‫مان���ای هەوڵ���دان بۆ نوق���م نەب���ون لەناو ئەو‬ ‫"قەڵەوبون“ە جەستەیی‌و رەمزییەدا‪ ،‬کە لەهەمو‬ ‫شوێنێکدا ئامادەیە‪ .‬بەم مانایە رۆحانیەت مانای‬ ‫جێگرتنەوەی‬ ‫"بەهاکانی کش���ان"بە"بەهاکانی بەرزبونەوە"‪،‬‬ ‫بەرزبونەوە بەمانای تێپەڕاندنێکی هۆشیارانەی‬ ‫مۆدێلە بااڵدەستەکانی بەخودبون کە نوقمی ناو‬ ‫دەرکەوتە ناتەندروس���ت‌و خراپەکانی نارسزیمن‬ ‫لەدونیای ئێمەدا‪ .‬نارسیس���ت کەسێکە لەهەمو‬ ‫ش���وێنێکی ئ���ەم دونیایەدا ب���ەدوای وێنەکانی‬ ‫خۆی‌و سەدای قسەکانی خۆیدا دەگەڕێت‪ ،‬نەک‬ ‫بەدوای وێنەکانی جیهان خۆی‌و وێنەی ئەوانیترو‬ ‫دەنگ‌و سەدای ئەو قس���ەو باس‌و زمانانەدا کە‬ ‫جیاوازن لەهی خۆی‪.‬‬ ‫س���ێهەم‪ ،‬ئەتیک���ی رۆحانی���ی ئەتیک���ی‬ ‫ئیلتیزامێکی گەورەیە بەکێش���ە سەرەکییەکانی‬ ‫ن���او ژیان���ی گش���تییەوە‪ ،‬ئەتێکێک���ە تەنه���ا‬ ‫بەدوای"رزگارکردنی تاکەکەس���یی“دا نەگەڕێت‪،‬‬ ‫دونی���ا ناخات���ە تایەکی ت���ەرازوەوەو خودیش‬ ‫لەتایەکەی تریدا‪ .‬ل���ەم ئەتیکەدا بەوەفابون بۆ‬ ‫خودو بۆ خودا‪ ،‬بۆ ن���ەدۆزراوەو نادیار‪ ،‬دەبێت‬ ‫بەش���ێکبێت لەبەوەفابون بۆ ئێرەو ئێس���تا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی دیارەو دەیبینین‪ ،‬بۆ ئەوەی لەئێس���تادا‬ ‫هەیەو دونیا دروستدەکات‪.‬‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬چ رۆحانی ی���ان ناڕۆحانی‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫ماڵێکی هێمن لەناو جەهەنەمێکی کۆمەاڵیەتیدا‬ ‫دروس���تبکات‪ .‬رۆحانیەت لەم ئاستەدا پێویستە‬ ‫بەش���ێکبێت لەو هەوڵ‌و کۆششانەی دەیانەوێت‬ ‫ئەو دونیایە باش���ترو ئینس���انیترو یەکسانترو‬ ‫دادپەروەرانەت���ر بکەن‪ .‬ئەخالق���ی رۆحانیەت‬ ‫ئەخالق���ی ئینتیمایەک���ی دو جەمس���ەرەیە‪،‬‬ ‫لەس���ەرێکەوە ئینتیم���ا ب���ۆ خود خ���ۆی وەک‬ ‫بکەرێک کە ب���ەردەوام خەریک���ی خۆداهێنان‌و‬ ‫خۆدروس���تکردنە‪ ،‬لەس���ەرێکی ترەوە ئینتیما‬ ‫ب���ۆ دونیا‪ ،‬ب���ۆ خوداو ب���ۆ ئەوانیت���ر‪ .‬هەردو‬ ‫ئینتیماک���ەش وەکچ���ۆن دو کۆڵەکەی گرنگیی‬ ‫خودس���ازییەکی ئەتیکیی‌و ئەخالقیین‪ ،‬ئاواش‬ ‫بەش���ێکن لەپرۆژەیەکی قوڵیی دروسکاریکردن‌و‬ ‫داڕشتنەوەی دونیا بەئاراس���تەیەکدا کە مرۆڤ‬ ‫تیایدا ناسکترو میهرەبانترو ئینسانییانەتر بژی‪.‬‬ ‫دەرەنجام‬ ‫ئەم ش����ەپۆلە لەڕۆحانیەت����ی بەرخۆرانە کە‬ ‫لەهەرێم����دا دروس����تبوە رۆحانیەتێکە هێمایە نە‬ ‫ب����ۆ خۆدۆزینەوەی تازەی ئەو کەس����انە‪ ،‬نە بۆ‬ ‫داهێنانی خودێکی نوێ‪ ،‬نە بەشێکیشە لەپرۆسەی‬ ‫دەسکاریکردنی ژیان‌و پەیوەندییەکانیان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫درێژەدان����ە بەهەمان خودس����ازیی بەرخۆرانەی‬ ‫دونی����ای دوای راپەڕی����ن‪ ،‬لەناو هەم����ان مۆدێل‬ ‫لەژی����ان‌و هەمان ژینگەو هەمان دونیابینیدا‪ .‬ئەم‬ ‫رۆحانی����ەت‌و موناجاتە دینی����ی‌و نیمچە دینییە‬ ‫خۆی لەو دونیایە ناسێنێتەوە کە دروستیکردن‌و‬ ‫ک����ە رۆژانەش بە بەردەوامی دروس����تیاندەکات‪،‬‬ ‫کەس����یان نە کارەکەی‪ ،‬نە پۆستەکەی‪ ،‬نە پێگە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکەی خۆی‪ ،‬نە ئەو شێوە ژیانەی کە‬ ‫ئەمانە بۆیان دەستەبەرکردوە‪ ،‬بەجێنەهێشتوە‪،‬‬ ‫بۆئ����ەوەی پێگەیەکی رۆحیی ن����وێ‌و خودێکی‬ ‫نوێ دابهێنن‪ .‬ئەم رۆحانیەتە لەهیچ ئاس����تێکیدا‬ ‫ریفۆرمکردن����ی ژیان����ی ئەوان نیی����ە‪ ،‬پەڕینەوە‬ ‫نییە بۆ س����تایەڵ‌و تێگەیشتنێکی نوێ بۆ ژیان‪،‬‬ ‫یان بۆ وازهێن����ان لەکۆمەڵێک س����ەنگەرگیریی‬ ‫ئایدیۆلۆژیی‌و سیاس����یی‌و فەرهەنگیی تەقلیدیی‪.‬‬ ‫هاوکات بەش����ێکی گ����ەورەی ئ����ەم ڕۆحانیەتە‬ ‫دیاردەیەکی ریتۆریکیی بەرفراوانەو بەشێکیش����ە‬ ‫ل����ەو پیشەس����ازیی چێ����ژەی ک����ە بەرخۆری����ی‬ ‫لەکوردستاندا دروستیکردوە‪.‬‬ ‫رەنگ����ە لەهەندێک ئاس����تدا ئ����ەم رۆحانیەتە‬ ‫شێوازێک بێت لە”هۆشیارییەکی رەخنەیی“‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کێشەکە لەوەدایە ناتوانێت تا دواهەنگاو لەگەڵ‬ ‫رەخنەییبونی خۆی����دا بڕوات‌و ناتوانێت لەو فەزا‬ ‫دەرونیی‌و سایکۆلۆژیی‌و عەقڵییە رزگاریبێت کە‬ ‫بەرخۆری لەواڵتەکەدا دروس����تیکردوە‪ .‬بەکورتی‬ ‫ئەم رۆحانیەتە هەرچییەک بێت‪ ،‬بەش����ێک نییە‬ ‫لەجوڵەیەک وابکات مرۆڤ خۆی‌و کۆمەڵگاکەی‌و‬ ‫ژینگەک����ەی باش����تر بناس����ێت‪ ،‬واب����کات ببێتە‬ ‫ئەکتەرێکی کۆمەاڵیەتیی چاالک بۆ دەسکاریکردنی‬ ‫خۆی‌و ژینگەو دونیایەکەی‪ ،‬بەڵکو زیاتر تەعبیرە‬ ‫لەپەرچەکردارێکی سایکۆلۆژیی کە بێزاربونی ناو‬ ‫بەرخۆریزم ئاراستەی دەکات‪ .‬رۆحانیەت لێرەدا‬ ‫بەش����ێکە لەس����ایکۆلۆژیای ناو مەسرەفگەرایی‪،‬‬ ‫نەک رۆحانیەت وەک هۆشیارییەکی رەخنەیی‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrusti. sul@gmail. com‬‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫‪15‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‪ ،‬به‌سپۆنسه‌ری بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌ خۆ ‌ی بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ ‌ی كۆلێرا ئاماد‌ه ده‌كات‬ ‫راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی‬ ‫له‌دیوان���ی‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���دا‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌ هه‌ری���ه‌ك له‌قائیمقام���ی‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫رێكخراوی‌ ته‌ندروستی‌ جیهانی‌‌و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌ تری‌ ش���اره‌كه‌ باس‬ ‫له‌ئاماده‌كاریی���ه‌كان ك���ران بۆ رێگری‌‬ ‫ك���ردن له‌باڵونه‌بون���ه‌وه‌ی‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫كولێ���راو ئه‌وسه‌رچاوانه‌ش���ی‌ هۆكارن‬ ‫له‌باڵوبون���ه‌وه‌ی‌ ت���ا له‌وڕێگای���ه‌وه‌‬ ‫هۆشیاری‌ زیاتر بدرێت به‌هاواڵتیان‪.‬‬ ‫دوای‌ كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ له‌كۆنگره‌یه‌كی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی���دا (د‪ .‬می���ران محەمەد)‬ ‫به‌ڕێوب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫س���لێمانی‌ رایگه‌یاند‪ :‬له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌وه‌رزی‌ گه‌رمادای���ن پێویس���ته‌‬ ‫ئ���اگاداری‌ ته‌ندروس���تیمان بی���ن‌و‬ ‫ره‌چ���اوی‌ رێنمایی���ه‌كان بی���ن بۆی���ه‌‬ ‫هه‌مو س���اڵێك ته‌ندروس���تی‌ سلێمانی‌‬

‫به‌گرنگ���ی‌و پڕبایه‌خ���ه‌وه‌ ئاماده‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ردوه‌و كۆبون���ه‌وه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان رێكخستوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫سلێمانی‌ راشیگه‌یاند خواردنی‌ سه‌وزه‌‬ ‫ه���ۆكاری‌ س���ه‌ره‌كییه‌ بۆ توش���بون‬ ‫به‌كولێ���راو له‌س���لێمانیش به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫ئاماره‌ی‌ له‌به‌رده‌ستمان دایه‌ ‪ 97‬باخی‌‬ ‫سه‌وزه‌ هه‌یه‌ له‌شاری‌ س���لێمانیدا كه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئاودانیان ئ���اوی‌ زێرابه‌‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش جێگه‌ی‌ مه‌ترس���ییه‌ بۆیه‌‬ ‫داوامان له‌ش���اره‌وانی‌ سلێمانی‌ كردوه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و كێشه‌و گرفتانه‌ بكات‌و‬ ‫هه‌وڵبدرێ���ت له‌ڕێ���گای‌ ژێرزه‌وییه‌وه‌‬ ‫بیریان بۆ دابین بكرێت‪.‬‬ ‫د‪.‬میران محمد وتیشی‌ رێستۆرانته‌كان‌و‬ ‫چێش���تخانه‌كان پاك‌وخاوێنن‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا جێگه‌ی‌ دڵخۆشییه‌ سلێمانی‌‬ ‫س���اڵی‌ پار ئاماده‌كاریی باشی‌ كردبو‬ ‫بۆ رێگری‌ كولێرا خۆشبه‌ختانه‌ به‌پێی‌‬ ‫ئاماری‌ رێكخراوی‌ ته‌ندروستی‌ جیهانی‌‬ ‫هیچ حاڵه‌تێكی‌ كولێرا تۆمار نه‌كرابو‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروس���تی‌‬

‫سلێمانی‌ ئه‌وه‌شی‌ خسته‌ڕو‪ :‬دیاره‌ ك ‌ه‬ ‫س���لێمانی‌ ل���ه‌ڕوی‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ ئاو‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌و مه‌ترس���ی‌ گه‌وره‌ی‌ روبه‌ڕو‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌مه‌ش نه‌خۆشی‌ سكچون‬ ‫زۆر ده‌بێت بۆیه‌ له‌گ���ه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئاوی‌ سلێمانی‌ تاوتوێی‌ ئه‌و گرفته‌مان‬ ‫كرد پێویسته‌ چاره‌سه‌ری‌ به‌په‌له‌ی‌ بۆ‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫له‌كۆتای���ی‌ كۆنگره‌ رۆژنامه‌وانیه‌كه‌دا‬ ‫(د‪.‬میران محەم���ەد) ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش‬ ‫ك���رد بۆ رێگ���ری‌ كردن له‌نه‌خۆش���ی‌‬ ‫كولێ���را بڕی���اردرا وه‌ك هه‌نگاوێك���ی‌‬ ‫سه‌ره‌تایی‌ س���ه‌وزه‌ی‌ سه‌رعاره‌بانه‌كان‬ ‫قه‌ده‌غ���ه‌ بكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا له‌دوكانی‌‬ ‫س���ه‌وزه‌ش رێنمایی‌ هه‌ڵده‌واس���رێت‌و‬ ‫پێویس���ته‌ هاواڵتیانیش ئاوی‌ به‌رده‌م‬ ‫ماركێت���ه‌كان نه‌كڕن ك���ه‌ له‌به‌رهه‌تاو‬ ‫گه‌رم بون‌و به‌مه‌ش ئه‌و ئاوه‌ ژه‌هراوی‌‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬له‌ڕێ���گای‌ لیژنه‌كانیش���ه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام چاودێ���ری‌ ئاوی‌ ش���وێنی‌‬ ‫یه‌ك���ه‌ نیش���ته‌جێبوه‌كان‌و س���ه‌رجه‌م‬ ‫ش���وێنه‌كانی‌ دیكه‌ ده‌كه‌ین تاهه‌موان‬ ‫ته‌ندروستییه‌كی‌ باشیان هه‌بێت‪.‬‬

‫به‌م هه‌نگاوان ‌ه ده‌توانیت بۆن ‌ی ناخۆشی ئه‌م مانگ ‌ه باشترین كاته‬ ‫ده‌مت له‌ڕه‌مه‌زاندا نه‌هێڵیت‬ ‫بۆ دابەزاندن ‌ی كێش‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫‪ .1‬ددان شوش���تن له‌ڕه‌مه‌زان���دا‬ ‫فه‌رامۆش مه‌كه‌‬ ‫زۆرین���ه‌ی‌ خه‌ڵك له‌ب���ه‌ر ڕۆژوگرتن‬ ‫ددانیان ناشۆن له‌ته‌واوی‌ رۆژدا ئه‌مه‌ش‬ ‫كارێكی‌ هه‌ڵه‌یه‌ چونكه‌ ددان شوش���تن‬ ‫نابێت���ه‌ ه���ۆی‌ ش���كاندنی‌ ڕۆژو مه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئاوی ناو ده‌م���ت قوت بده‌یت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویس���ته‌ ددان بش���ۆرێت به‌اڵم‬ ‫ده‌رمانی ددانشوشتن به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ كه‌م‬ ‫به‌كار بێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئاوخواردنه‌وه‌ی‌ زۆر‬ ‫ده‌توانێت له‌كاتی‌ پارش���ێو كردندا ‪2‬‬ ‫بۆ ‪ 3‬په‌رداخ ئاو بخۆیته‌وه‌ تا پێویستی‌‬ ‫له‌ش بۆ ئاو پڕ بكه‌یت���ه‌وه‌و له‌ته‌واوی‌‬ ‫رۆژه‌كه‌ش له‌ش���ت ئاوی ت���ه‌واوی‌ تێدا‬ ‫بێت‌و ئه‌مه‌ش دورت ده‌خاته‌وه‌ له‌بۆنی‌ ده‌توانی له‌ناو چێشتدا به‌كاریان بهێنیت‬ ‫تاوه‌كو بۆنی‌ كه‌متر بێـت‪.‬‬ ‫ناخۆشی ناو ده‌م‪.‬‬ ‫‪ .4‬خواردنی‌ سه‌وزه‌و میوه‌‬ ‫‪ .3‬نه‌خواردنی‌ هه‌ندێك خۆراك‬ ‫خواردن���ی‌ س���ه‌وزه‌و می���وه‌ی‌ تازه‌‬ ‫ی ناخۆش‬ ‫خواردنی‌ پیازو سیر بۆنێك ‌‬ ‫ده‌دات ب���ه‌ده‌م ك���ه‌ ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆری له‌ش���ه‌ودا واده‌كات ڤیتامی���ن (‪ )c‬له‌‬ ‫پێده‌چێت تا ئه‌م بۆن���ه‌ نامێنێت بۆیه‌ له‌ش���دا جێی‌ خۆی بگرێت‌و جگه‌ له‌مه‌‬ ‫له‌ڕه‌مه‌زان���دا كه‌مت���ر بیانخ���ۆ یاخود ناهێڵێ���ت به‌كتری���ا زیاد ب���كات له‌ناو‬

‫ده‌مدا‪.‬‬ ‫‪ .5‬نه‌كێشانی‌ جگه‌ر‌ه‬ ‫جگ���ه‌ره‌ هۆكارێك���ی‌ دیك���ه‌ی‌ بۆنی‌‬ ‫ناخۆش���ی ناوده‌مه‌ له‌ڕه‌مه‌زان���دا بۆیه‌‬ ‫دوربكه‌وه‌ له‌كێش���انی‌‌و ئ���ه‌م مانگه‌ش‬ ‫ده‌رفه‌تێك���ه‌ ب���ۆ وازهێنان ل���ه‌و خوه‌‬ ‫زیانبه‌خشه‌‪.‬‬

‫زیادبونی‌ كێش یه‌كێكه‌ له‌كێش���ه‌كان ‌ی‬ ‫س���ه‌رد‌هم‌و له‌ئێس���تادا زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵك‬ ‫به‌ده‌س���تییه‌و‌ه ده‌ناڵێنێ���ت‪ ،‬بۆئ���ه‌م‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ له‌مانگ���ی‌ ره‌مه‌زاندا هه‌لێكی‌‬ ‫زێڕینه‌ بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كێش گه‌ر بێت‌و‬ ‫ئه‌م رێنماییانه‌ ئه‌نجام بده‌یت‪.‬‬ ‫ مه‌هێڵه‌ بگه‌یته‌ ئاس���تی‌ تێربونێكی‌‬‫زۆر‪ .‬كاتێك تۆ نان ده‌خۆیت له‌ئێواره‌دا‬ ‫تێر بخۆ‪ ،‬به‌اڵم هه‌میش���ه‌ مه‌هێڵه‌ بگاته‌‬ ‫ئاستێك كه‌ س���كت توند بێت‪ .‬چونكه‌‬ ‫له‌وكاته‌ هه‌س���ت به‌هیالكی‌‌و ماندوبون‌و‬ ‫سه‌رئێشه‌ ئه‌كه‌یت‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش باشتروایه‌‬ ‫نانی‌ ئێواره‌ به‌دو شێوه‌ ده‌ست پێبكات‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تا شۆرباكه‌ له‌گه‌ڵ له‌تێك نان بخۆ‪،‬‬ ‫دوات���ر زه‌اڵته‌و خواردنه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌‬ ‫بخۆ‪.‬‬ ‫ س���ه‌وزه‌ زۆر بخ���ۆ‪ ،‬هه‌وڵب���ده‌‬‫ئه‌وش���ۆربایه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌یخۆی���ت زیاتر‬ ‫له‌سه‌وزه‌ دروس���ت بكرێت‪ ،‬چونكه‌ پڕه‌‬ ‫له‌ڤیتامین‌و ئاس���ن‌و كان���زا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌مه‌ش له‌ڕه‌مه‌زاندا كه‌مه‌‪.‬‬ ‫ به‌پ���ێ‌ رێكردن‪ .‬بۆئه‌وه‌ی‌ كێش���ت‬‫زۆریش بخۆیت قه‌ڵه‌و نابیت‪.‬‬ ‫ به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك خواردنی‌ سوركراوه‌ دابه‌زێ���ت هه‌وڵب���ده‌ دوای‌ هه‌م���و نان‬‫مه‌خۆ‪ .‬چونكه‌ ئه‌و خواردنانه‌ پێویستی‌ خواردن���ی‌ ئێواره‌ نیو كاتژمێر به‌پێ‌ رێ‬ ‫به‌جوڵه‌یه‌كی‌ زیاتره‌ بۆ س���وتاندنی‌ كه‌ بكه‌‪.‬‬

‫ خورم���ا زۆر مه‌خ���ۆ‪ .‬هه‌رچه‌ن���د‌ه‬‫خواردن���ی‌ خورم���ا یه‌كێك���ه‌ له‌خۆراكه‌‬ ‫باش���ه‌كان‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌رده‌نكێك خورما‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 50‬كال���ۆری‌ تێدایه‌‪ ،‬بۆئه‌مه‌ش‬ ‫نابێت له‌‪ 3‬دانه‌ زیاتر بخورێت‪.‬‬

‫هۆكاره‌كانی‌ نه‌زۆكی‌‬ ‫له‌خانماندا بزانه‌؟‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬

‫نه‌زۆك���ی‌ به‌واتای‌ من���اڵ نه‌بون دێت‬ ‫له‌ژن���ان‌و خانمان���دا له‌دوای‌ س���اڵێك‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ پرۆس���ه‌ی‌ هاوسه‌رگیری‬ ‫بۆی���ه‌ له‌وباره‌وه‌ پس���پۆڕان ه���ۆكاری‌‬ ‫نه‌زۆك���ی‌ له‌خانمان���دا ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ‬ ‫چه‌ند هۆكارێك‪:‬‬ ‫‪ .1‬ته‌مه‌ن گرنكترین هۆكاری‌ نه‌زۆكیه‌‬ ‫كه‌ زۆرج���ار لێچونه‌وه‌ی‌ پێش���وه‌خت‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬كه‌ به‌شێوه‌ی‌ ئاسایی‌‬ ‫ده‌بێت له‌دوای‌ ‪ 47‬ساڵیدا لێبچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ . 2‬ش���ێواوی‌ ناو منداڵدان به‌واتای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و رژێنه‌ی‌ ناوپۆشی‌ منداڵدان‬ ‫كاری‌ خۆی‌ به‌باشی‌ نه‌كات‪.‬‬ ‫‪ . 3‬ناته‌واوی‌ ئه‌ندامی‌ زاوزێ به‌هۆی‌‬ ‫زگماكیه‌وه‌ یا دروست نه‌بونی‌ هێلكه‌دان‌و‬

‫ره‌حم‪.‬‬ ‫‪ . 4‬قه‌ڵ���ه‌وی‌‌و تێكچونی‌ هۆرمۆن ك ‌ه‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی‌ دروس���ت بون���ی‌ دیواری‌‬ ‫ئه‌س���تور له‌ن���او هێلك���ه‌دان ئه‌مه‌ش‬ ‫واده‌كات نه‌هێڵێت هێلكه‌ بێته‌ خواره‌وه‌و‬ ‫بپیتێت‪.‬‬ ‫‪ . 5‬ب���ۆ ماوه‌ی���ی‌ هۆكارێك���ی‌ تری‌‬ ‫نه‌زۆكیه‌ له‌ژناندا‪.‬‬ ‫‪ . 6‬دروس���تبونی‌ كی���س له‌س���ه‌ر‬ ‫ی���ان له‌ناومنداڵ���دان رێگ���ر ده‌بێ���ت‬ ‫له‌دروستكردنی‌ مناڵ‌‪.‬‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ری‌ نه‌زۆكی���دا ده‌بێ���ت‬ ‫خانمان س���ه‌ردانی‌ پزیش���كی‌ پس���پۆڕ‬ ‫بكه‌ن‌و له‌پێش���دا ه���ۆكاری‌ نه‌زۆكیه‌كه‌‬ ‫دیاری‌ بكرێت‌و پاش���ان له‌ژێر چاودێری‌‬ ‫پزیش���كدا ده‌رمان���ی‌ تایب���ه‌ت بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ وه‌رده‌گیرێت‪.‬‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫‪http://www. dohsuli. com‬‬

‫فەیسبوك‪https://www. facebook. com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫ئاسایشی ئابوری هەرێم لەنێوان هەڕەشەو دەرفەتدا‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫بەشی دووەم‌و کۆتایی‬ ‫پێنجەم‪ /‬لێدانی بەهای كار‪:‬‬ ‫هی���چ پێش���كەوتن‌و گەش���ەپێدانێكی‬ ‫راس���تەقینە بەب���ێ بەرزڕاگرتنی بەهای كار‬ ‫نایەتەدی كاركردن دەبێت ببێت بە بەشێك‬ ‫لەشەرەف‌و ئابڕوی هەرتاكێك‪ .‬یەكێ لەبەها‬ ‫ئەرێنیەكانی ژیاری نوێ‌و خۆرئاواش كارە‪.‬‬ ‫لەئیسالمیشدا‪ ،‬بەهای كار بەپیرۆز گیراوە‪،‬‬ ‫پێغەمبەر (د‪.‬خ) دەس���تی كرێ���كاری ماچ‬ ‫كردوەو جاڕیداوە دەس���تی ئیش���كردن ئەو‬ ‫دەستەیە خوداو پێغەمبەر خۆشی دەوێـت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم س���ەرەڕای ئ���ەو كولت���ورو‬ ‫جیهانبینیی���ە ئاینیی���ە‪ ،‬مۆدێل���ی حزبی‌و‬ ‫حوكمڕانی لەناوچەی ئیس�ل�امی‌و لەوانەش‬ ‫لەكۆمەڵگ���ەی ئێم���ەدا زەبرێك���ی گەورەی‬ ‫لەبەهای كار داوە ‪،‬كلتورێكی ئەش���رافیەتی‬ ‫ب���ێ پەیام���ی پەرەپێ���داوە‪ .‬واقیعی دوای‬ ‫راپەرین‌و بەتایبەتی���ش دوای روخانی رژێم‬ ‫لەس���اڵی(‪ )2003‬ب���ەدواوە‪ ،‬واقیعی لێدانی‬ ‫بەه���ای كار بوە‪ ،‬هەڵبەتە پێش���تر رژێمی‬ ‫بەعس لەمیان���ەی بەرنامەیەكی داڕێژراوەوە‬ ‫كۆمەڵگای كوردستانی نیمچە هەڵتەكاندبو‪،‬‬ ‫بەڕاگوێ���زان‌و وێرانكردن���ی گون���دەكان‌و‬ ‫رێگریكردن لەدامەزراندن‌و كردنەوەی پرۆژە‬ ‫پیشەسازی‌و ستراتیژیەكان‌و بەئۆردوگانشین‬ ‫كردن���ی خەڵكێكی زۆر‪ ،‬زەبری كوش���ندەی‬ ‫لەژێرخانی ئابوری‌و بەهای كاردابو‪ ،‬هەر ئەو‬ ‫دۆخەش بو بوە هۆی ملدانی س���ەدان هەزار‬ ‫كورد بۆ سیستمی جاشایەتی‌و موچەخۆری‬ ‫چاونزمانە‪ ،‬ئەوەی لە(‪ )13‬س���اڵی رابردودا‬ ‫حزبە فەرمانڕەواكان لەهەرێمدا ئەنجامیاندا‬ ‫لەهەندێ روەوە تەواوكەری ئەو سیاس���ەتە‬ ‫ب���و‪ ،‬دوژمن���كاری‌و حزب���ی فەرمان���ڕەوا‬ ‫لەسۆنگەی پێویس���تیەكانی شەڕی ناوخۆو‬ ‫درێژەدان بەملمالن���ێ‌و ناكۆكیەكی مێژویی‬ ‫روخێنەرو تیكەاڵوبون���ی حزب‌و حكومەت‌و‬ ‫الوازی دەزگا نیش���تمانیەكان‌و كوشندەبونی‬ ‫پەت���ای گەندەڵ���ی‌و چەندین ه���ۆكاری تر‪،‬‬ ‫زەبرێكی گەورەی لەبەهای كار دا‪.‬‬ ‫ئام���اژەی هەرە زەقی ئ���ەو دۆخەش ئەو‬ ‫س���ەدان هەزار كەس���ەیە‪ ،‬كە لەس���ۆنگەی‬ ‫(كس���ب)و راكێش���انی حزبی���ەوە (ن���ەك‬ ‫پێویس���تییەكانی حكومەت‌و گەش���ەپێدان)‬ ‫كران���ە موچەخۆر ‪ .‬كە بۆتە خاڵێكی الوازی‬ ‫ئاسایشی نەتەوەیی‌و ئابوری لەهەرێمدا‪.‬‬ ‫ئ���ەم دۆخ���ەش پ���ەرەی بەكلت���وری‬ ‫موفتەخۆری‌و مەسرەفگەرایی‌و پاڵلێدانەوەی‬ ‫بێ بەرهەم دا‪.‬‬ ‫بەجۆرێ���ك تاكی ئەم واڵت���ە پێی لەنگی‬ ‫بێت هەندێ ئیشوكار بكات‪.‬‬ ‫ئێمە لەدانیشتنێكی ئەنجومەنی وەزیراندا‬ ‫لەس���اڵی (‪ )2008‬س���ەرنجمان بۆ الی ئەم‬ ‫خاڵ���ە راكێش���او لەبەرامبەر وەس���فكردنی‬ ‫كۆمەڵگای كوردی بەتەمبەڵ‪ ،‬سەرنجمان بۆ‬ ‫ئەوە راكێشا‪ ،‬كە راستی مەسەلەكە تەمبەڵی‬ ‫كۆمەڵ���گا نییە‪ ،‬بەڵك���و تەمبەڵكردن‌و بێ‬ ‫بەرنامەیی دەس���تەبژێری حوكمڕان‌و نەبونی‬ ‫دیدێكی نیش���تمانی هاوچەرخە بۆچۆنیەتی‬ ‫بەڕێوەبردن���ی كۆمەڵ���گاو وەگەڕخس���تنی‬ ‫وزەو توانا ش���اراوەو ماتە وزەكانی‪ ،‬لەپێناو‬ ‫هەڵس���انەوەو گەش���ەپێدان‌و بەرزڕاگرتنی‬ ‫بەهای كار‪.‬‬ ‫هەرلەوێ���ش وتم (ئێمە لەچەند س���اڵی‬ ‫راب���ردودا گەنجی گوندنش���ین خۆمان كرد‬ ‫بەچەكدارو خانەنشینی بێ كارو موچەخۆری‬ ‫حكومەت‪ .‬لەكاتێكدا ئەگەر نەخش���ەیەكی‬ ‫زانس���تی هەڵس���انەوەو گەش���ەپێدانمان‬ ‫هەبوای���ە‪ ،‬موچەپێدانەكەم���ان مەرج���دار‬ ‫دەك���رد‪ ،‬دەمانبەس���تەوە بەئەنجامدان���ی‬ ‫كارێكی بەرهەمهێنەر لەیەكێ لەبوارەكاندا‪،‬‬ ‫بۆنمون���ە (‪ )500‬دۆالر یارمەت���ی مانگان���ە‬ ‫بەرامب���ەر وەبەرهێنان ل���ە(‪ )5‬دۆنم زەویدا‬ ‫"یاخ���ود بەخێوكردن���ی (‪ )10‬مانگاو (‪)30‬‬ ‫سەر مەڕو(‪ )3‬دۆنم باخ و‪....‬هتد‪.‬‬ ‫لەهەم���و دنی���ادا بەو جۆرەی���ە‪ ،‬جوتیار‬ ‫یارمەت���ی دەدرێت‪ ،‬جوتیارو گوندنش���ینی‬ ‫ئێمەش ماف���ی خۆیانە النیكەمی ژیانیان بۆ‬ ‫دەستەبەربكرێت‪ ..‬بەتایبەتیش تا دەكەونە‬ ‫س���ەر پێی خۆی���ان‌و ب���ە بەرهەمەكانیان‬ ‫دەژین‪ ،‬كە لەو كاتەش���دا دەبێت پشتیوانی‬ ‫لەبەرهەم���ی خۆماڵی‌و بەجوتیاری مانەوەی‬ ‫جوتیار بكرێـت‪ .‬بەاڵم ئەوەی ئێمە كردمان‬ ‫بەجۆرێك���ی ت���ر وێرانكردنی گون���دەكان‌و‬ ‫زەب���ردان لەژێرخان���ی ئابوری‌و ئاسایش���ی‬ ‫ئابوری هەرێم بو‪.‬‬ ‫ئەو كەس���انەی كە دەك���را رابهێنرێنەوەو‬ ‫دەس���تیان بگیرێت‌و بكرێن بە بەرهەمهێن‪،‬‬ ‫كران بەموچەخۆرو بێكارو فێری پاڵدانەوەو‬

‫كات بەفی���ڕۆدان‌و وەالنان���ی كارو كاس���بی‬ ‫كران!‬ ‫جگە لەوەی باس���كراو هەن���دێ رەگەزی‬ ‫كلت���وری كۆمەاڵیەتی چەندی���ن هۆكاری تر‬ ‫لەلێدانی بەهای كاردا بەشداربون لەوانەش‪:‬‬ ‫أ ـ نەبون���ی دەرفەتی یەكس���ان‪ :‬نەبونی‬ ‫دەرفەتی یەكس���ان‌و دادپەروەرانە لەبەردەم‬ ‫رۆڵەكان���ی گەل���ی كوردس���تاندا ب���ۆ خۆ‬ ‫پێگەیاندن‌و گەشەپێدانی بەهرەو تواناكان‌و‬ ‫پەرەدان بەكارامەییەكان‌و بەدەستەوەگرتنی‬ ‫پۆست‌و پلەوپایەی فەرمی‌و رۆڵ بینین‪.‬‬ ‫تاكێ���ك كاتێك هەس���ت دەكات دەرفەت‬ ‫بۆ كەس���انێك دەخوڵقێنرێت‌و پش���تیوانی‬ ‫دەكرێن‌و وەپێش دەخرێن‌و ئیشوكاریان پێ‬ ‫دەسپێردرێت‪ .‬لەسۆنگەی نزیكی‌و دوری لەم‬ ‫حزب‌و فاڵن لێپرس���راو و دەزگاوە‪ ،‬دوچاری‬ ‫جۆرێ لەنائومێدی دێت‪ .‬گەر بەهێز نەبێت‪،‬‬ ‫دەس���تبەرداری كێبڕك���ێ‌و خۆپێگەیان���دن‬ ‫دەبێت‪ .‬هەندێكیشیان دەڕوخێن‌و هەوڵدەدەن‬ ‫لەڕێگەی نایاسایی‌و ناسروشتییەوە سۆراخی‬ ‫ئەوە بكەن كە دەیانەوێت‪.‬‬ ‫ن���اڕەوا‪:‬‬ ‫دەوڵەمەندبون���ی‬ ‫ب ـ‬ ‫دەوڵەمەندبونی ن���اڕەوا‪ ،‬وەك دەركەوتەی‬ ‫خراپ بەكارهێنانی دەس���ەاڵت‌و گەندەڵی‌و‬ ‫هاوبەشی سیاسەتمەدارو بازاڕو پێشێلكردنی‬ ‫یاس���اكان‪ ،‬یەكێ لەهۆكارە بنەڕەتییەكانی‬ ‫لێدان���ی بەه���ای كارە‪ .‬دەوڵەمەندی ئەگەر‬ ‫بەرهەمی هەوڵ‌و تێكۆشانی پاك‌و سروشتی‬ ‫تاكەك���ەس‌و خێزان‌و بنەماڵ���ە بێت‌و لەڕێی‬ ‫ڕێزگرت���ن لەبەه���ای كارو قۆس���تنەوەی‬ ‫دەرفەت‌و عەقڵ���ی ئابورییەوە هاتبێتە دی‪،‬‬ ‫دەبێت بەهێمای سەركەوتویی‌و كۆمەڵگاش‬ ‫رێزی لێدەگرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم كاتێك بێ هیچ پێش���ەكییەك‌و هیچ‬ ‫ماندوبونێك���ی راس���تەقینەو كاركردن���ەوە‪،‬‬ ‫كەس���انێك لەپڕ هەڵدەتۆق���ن‌و دەوڵەمەند‬ ‫دەب���ن‌و لەڕێ���ی س���امانە كەڵەكەب���وە‬ ‫ناڕەواكەش���یانەوە‪ ،‬خۆیان‌و شێوە ژیانیان‬ ‫لەتوێژو كەسانی دی كۆمەڵگا جیادەكەنەوە‪،‬‬ ‫جگە ل���ەوەی دەبنە س���ەرچاوەی جۆرەها‬ ‫هەس���تی نەرێنی وەك ڕق‌و بوغزو هەس���ت‬ ‫بەكەمی���ی ك���ردن‌و بێبەش���ی‌و هەاڵواردنی‬ ‫ئابوری‌و جیاكاری كۆمەاڵیەتی‪ ،‬كاركردنیش‬ ‫وەك بەهای���ەك ب���ێ نرخ دەك���ەن‪ .‬چونكە‬ ‫كەس���انی تر لەگەڵ ئ���ەوەی هەوڵێكی زۆر‬ ‫دەدەن‌و كاری تاقەتپڕوكێن دەكەن‪ ،‬ناتوانن‬ ‫بگەنە ئاس���تێ لەخۆپێگەیاندن���ی ئابوری‌و‬ ‫دارایی كە دەیخوازن‌و خۆش���گوزەرانییەكی‬ ‫رێژەیی دەیخوازن‪ .‬بەڵكو س���ەدان كەس���ی‬ ‫بەناچاری الی ئەو كەس���انە كاردەكەن كە‬ ‫بەناڕەوا سەروەت‌و سامانیان پێكەوە ناوەو‬ ‫دەوڵەمەند بون‪.‬‬ ‫شەشەم‪ /‬مۆدێلی حزبی‌و حوكمڕانی‪:‬‬ ‫پێموای���ە لەدوتوێی خاڵەكانی پێش���ودا‬ ‫ئاماژەم���ان ب���ەم خاڵ���ە كردبێ���ت‪ .‬بەاڵم‬ ‫هەژماركردن���ی وەك خ���اڵ‌و هۆكارێك���ی‬ ‫هەڕەشەكردن لەئاسایش���ی ئابوری هەرێم‪،‬‬ ‫لەپێن���او سەرنجڕاكێش���ان‌و ئ���ەو رۆڵەی���ە‬ ‫كەلەژیانی گشتیدا دەیگێڕن‪.‬‬ ‫گەندەڵ���ی‌و بەهای كارو درێژە كێش���انی‬ ‫پاش���ماوەكانی عەقڵ���ی شۆڕش���گێڕی‌و‬ ‫تێكەاڵوكردنی گەل‌و گەشەپێدان‌و دەرهاویشتە‬ ‫جۆراوجۆرەكانی���ان‪ ،‬رەنگدان���ەوەی كلتورو‬ ‫مۆدێلێك���ی حزب���ی‌و سیاس���ی‌و حوكمڕانی‬ ‫دیاریكراون‪.‬‬ ‫ئەو قەیرانە سیاسی‌و ئابورییە لەئێستادا‬ ‫هەرێ���م دەس���تەو یەخەی���ە لەگەڵی���دا‪،‬‬ ‫حزب���ی ك���وردی دەس���ەاڵتدار‪ ،‬بەحوكمی‬ ‫پاش���خانە ئایدۆلۆژی‌و شۆڕشگێڕی‌و مێژوە‬ ‫پ���ڕ لەكێشمەكێش���ەكەی‌و س���نورداری‬ ‫نوێبون���ەوەی‌و تێكەڵبون���ی بەحكوم���ەت‌و‬ ‫تێوەگالن���ی لەگەندەڵی‌و خراپ بەكارهێنانی‬ ‫دەسەاڵت‌و دابەش���كردنی نیشتمان‌و كێشە‬ ‫جۆراوجۆرەكانی‪ ،‬بوەتە سەرچاوەی جۆرەها‬ ‫كێشەی سیاسی‌و ئابوری‪.‬‬ ‫حزب���ی كوردی ل���ەڕوی مێژویی���ەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ەو ئەركانە دانەمەزراوە كە ئێس���تا روی‬ ‫تێكردوەو ب���ەرەو روی بوەتەوە‪ ،‬ئەم حزبە‬ ‫لەبنەڕەتدا ئامڕازی بەرهەڵس���تی چەكدارانە‬ ‫بوە‪ ،‬ئایدۆلۆژیاو پێگەیاندن‌و كلتورو نەریتی‬ ‫حزبیشی بۆ دەیان ساڵ لەو چوارچێوەدا بوە‪،‬‬ ‫لەئەوەی ئێستا روبەڕوی بۆتەوەو چاوەڕێی‬ ‫لێدەكرێت‪ ،‬داڕشتنی پایەكانی سیستمێكی‬ ‫دیموكراسی هاوچەرخ‌و كۆمەڵگای مەدەنی‌و‬ ‫هێنان���ەدی س���ەرەتای دادپ���ەروەری‌و‬ ‫هاواڵتیانی یەكس���ان‌و گەشەپێدانی ئابوری‌و‬ ‫س���ەروەری یاس���او حوكمی دامەزراوەكان‌و‬ ‫گەش���ەدانە بەكلتورێكی ك���راوەو لێبوردە‪.‬‬ ‫ناوچەیی بون���ی ئەم حزبەو دەس���تگرتنی‬ ‫بەزۆرو ناوچ���ەی كۆنتڕۆڵك���راوەوە‪ ،‬لەپاڵ‬ ‫بەزیندویی هێش���تنەوەی ناكۆكییە مێژوییە‬ ‫نێوخۆییەكان���ەوەو بەخاوەنبون���ی دەی���ان‬ ‫كۆمپانیای زەبەالح‌و بەرژوەندی جۆراوجۆرو‬ ‫بیناكردنی هەژمونی خۆی لەسەر دۆخێك كە‬ ‫پێچەوانەی پێداویس���تییەكانی گەشەپێدان‌و‬ ‫پارێزگاری كردن لەئاسایشی ئابورییە‪ ،‬لەپاڵ‬ ‫كێشەكانی مۆدێلی حوكمڕانیی لەئارادا بو‪،‬‬ ‫ك���ە رەنگدانەوەی كلت���ورو مۆدێلە حزبییە‬ ‫بااڵدەستەكەیە‪ ،‬گەورەترین هەڕەشەن لەسەر‬ ‫كۆی ئاسایش‌و سەقامگیری لەكۆمەڵگادا‪.‬‬

‫خەس���ڵەتەكانی ئەم مۆدێلە لەحكومڕانی‬ ‫ڕێدەگرێ���ت ل���ەوەی كەڵەكەبون���ی مێژویی‬ ‫روبدات‪ ،‬دەس���تكەوتەكان یەكت���ری تەواو‬ ‫بكەن‪ ،‬هەندێ لەو خەس���ڵەتە نەرێنییە دژ‬ ‫بەئاسایشیانەش ئەمانەی خوارەوەن‪:‬‬ ‫* الوازی دەزگا نیشتمانییەكان لەبەرامبەر‬ ‫هەژمونی حزبدا‪.‬‬ ‫* نەبونی رونی لەس���ەرچاوەكانی داهات‌و‬ ‫چۆنیەتی خەرجكردنیان‪.‬‬ ‫* بونی دیموكراس���ی‌و فرەییەكی مەرجدارو‬ ‫نەبونی زەمین���ەی ئاڵوگۆڕی ئاش���تیانەی‬ ‫دەسەاڵت‪.‬‬ ‫* روننەبونی فەلس���ەفەو سیستمی ئابوری‬ ‫پەیڕەوكراو‪.‬‬ ‫* ناڕونی سیاسەتە ئابورییەكان‌و دیارنەبونی‬ ‫ئامانجە لەپێشینەكان‌و ئەو كەرتە ئابوریانەی‬ ‫دەبێت جێگای بایەخ بن‪.‬‬ ‫* ئاب���وری ( رەیع���ی) و نەبون���ی‬ ‫فرەسەرچاوەیی داهات‪.‬‬ ‫* نادامەزراوەی���ی‌و لێكجیابون���ەوەی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و ئیدارە (حكومەت) بەسیفەتی‬ ‫ئەوەی هێزو دەسەاڵتی راستەقینە بەدەست‬ ‫نوخبەی حزبی دەرەوەی دەس���ەاڵتەوەیەو‬ ‫لەكات���ی پێویس���تدا ل���ەدەرەوەی یاس���او‬ ‫پێداویس���تییەكانی بەدامەزراوەی���ی كردن‌و‬ ‫بەرژەوەندیی���ە نیش���تمانیەكانەوە بەكاری‬ ‫دەهێنێت‪.‬‬ ‫* بون���ی گەندەڵ���ی‌و ناعەدالەت���ی‌و‬ ‫س���ودمەندبونی ناڕەواو نەبونی پەیكەرێكی‬ ‫بیرۆكراتی بێالیەن‪.‬‬ ‫هەمو ئەمەش وادەكات چاكسازی سیاسی‬ ‫ببێت���ە پێش���مەرجی هەر چاكس���ازییەكی‬ ‫ئابوری‌و كارگێ���ڕی‪ .‬هەروەها یەكێ لەهەرە‬ ‫پێداویستییەكانی پارێزگاریكردن لەئاسایشی‬ ‫ئابوری هەرێم‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫لەمەڕ دەرفەتەكان‬ ‫س���ەرەڕای هەم���و ئ���ەو هەڕەش���انەی‬ ‫ئاماژەمان پێكرد‪ ،‬كە هەڕەش���ە لەئاسایشی‬ ‫ئاب���وری ئێمە دەكەن‌و بەك���ردەوەش وایان‬ ‫كردوە ئێمە لەئێس���تادا ئەو ئاسایش���ەمان‬ ‫نەبێت‪ ،‬ئاب���وری ئێمە بەگش���تی دەرفەتی‬ ‫جۆراوجۆریش���ی لەبەردەمدایەو لەتوانایدایە‬ ‫بەسودوەرگرتن لەو دەرفەتانەو گەورەكردن‌و‬ ‫جۆراوجۆركردنی���ان دواڕۆژێك���ی پ���ڕ‬ ‫لەئاسایش���ترو ئومێدبەخش���تر بۆ ئابوری‌و‬ ‫ژیانی رۆڵەكانی گەلی كوردستان دەستەبەر‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫بەشێ لەدەرفەتەكانیش بەبڕوای ئێمە لەم‬ ‫خااڵنەی خوارەوەدا بەرجەستە دەبن‪:‬‬ ‫‪ .1‬بون���ی س���ەرچاوەیەكی زۆری وزە‬ ‫(نەوت‌و غازی سروشتی)‪:‬‬ ‫ن���ەوت‌و دواتری���ش غ���ازی سروش���تیی‬ ‫چاوەڕوانك���راو‪ /‬لەگەڵ ئەوەدا لەئێس���تادا‬ ‫بەرجەس���تەی ئاب���وری رەیع���ی دەك���ەن‌و‬ ‫بونەتە هەڕەشە بەسەر ئاسایشێكی ئابوری‬ ‫سەقامگیر بۆ هەرێم‪ ،‬بەاڵم گەر دەستكاری‬ ‫تێڕوانینمان بۆ ئەم كەرەس���ە س���تراتیژی‌و‬ ‫س���ەرچاوە گرنگ���ە بكەی���ن‌و لەدیدێك���ی‬ ‫نیشتمانی فراوانەوە ئەم كەرتە بەڕێوەبەرین‪،‬‬ ‫لەچوارچێوەی نەخش���ەیەكی گەشەپێدانی‬ ‫ئابوری���ی راس���تەقینەدا وەزیفەی بۆ دیاری‬ ‫بكەی���ن‪ ،‬لەهەڕەش���ەوە دەبێت���ە دەرفەت‪.‬‬ ‫چونكە كەرەس���ەو س���ەرمایەی پێویستمان‬ ‫ب���ۆ گەش���ە پێ���دان دەخاتە بەردەس���ت‪.‬‬ ‫هەروەها لەقۆناغی یەكەمدا جۆرێ لەتوانای‬ ‫پشتبەخۆبەستن‌و دابینكردنی پێداویستییە‬ ‫بنەڕەتییەكانی كۆمەڵگەمان بۆ دەس���تەبەر‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ئەم���ە جگە لەوەی بەش���دارییەكی گرنگ‬ ‫لەشەڕی سەربەخۆیی سیاسی‌و دامەزراندنی‬ ‫دەوڵەتدا دەكات‪.‬‬ ‫رزگاركردنی ئەم كەرتە لەتێگەكانی ئابوری‬ ‫(رەیع���ی)و گەندەڵ���ی‌و بەكارهێنانی وەك‬ ‫چەكێ بۆ رازیكردنی سیاسی‌و كۆنترۆڵكردنی‬ ‫كۆمەڵ���گاو سس���تكردنی ئۆپۆزیس���یۆن‌و‬ ‫كاڵ‌وكرچ كردنی مۆدێلە دیموكراسییەكەی‌و‬ ‫مامەڵە لەگەڵ كردنی بەدیدێكی ستراتیژی‌و‬ ‫ئایندەخوازان���ە‪ ،‬لەب���ەر ڕوناك���ی ئەزمونی‬ ‫هەندێ واڵت‌و لەوانەش عێراقی س���ەردەمی‬ ‫مەلەك���ی‪ ،‬دەتوانێ���ت قەڵەمب���ازی گەورە‬ ‫بەئاب���وری ئێم���ە ب���دات‪ ،‬دەرگا ب���ەڕوی‬ ‫ئایندەیەك���ی پڕ ئومێدترو س���ەقامگیرتردا‬ ‫بكاتەوە‪ .‬بەاڵم دروش���می س���ەرەتایی ئەم‬ ‫بەكارهێنانە ستراتیژی‌و عەقاڵنیانەی وزەی‬ ‫هەرێ���م لەوەدا بەرجەس���تە دەبێت كە هەر‬ ‫لەئێستاوە بڕیار بدەین‪ ،‬هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫سبەیش كۆماری كوردستانی باشور‪ ،‬نەبێت‬ ‫بەدەوڵەتی نەوتی‪ .‬بەڵكو خشتەبەندییەكی‬ ‫زەمەنی دیاریكراومان هەبێت بۆ سەرخستنی‬ ‫ستراتیژی بەفرەكردنی سەرچاوەكانی داهات‌و‬ ‫بوژاندنەوەی كەرتەكان���ی ترو چاالككردنی‬ ‫كەرتی تایبەت‌و پشتبەستن بەنەوت‪.‬‬ ‫‪ .٢‬توان���ای فرەج���ۆری س���ەرچاوەكانی‬ ‫داهاتی نەتەوەیی‪:‬‬ ‫مەبەست لەم خاڵە ئەوەیە‪ ،‬ئێمە قەدەرمان‬ ‫نییەو ناچارنین لەسۆنگەی نەبونی بژاردەی‬ ‫ترو هەژاری س���ەرچاوە سروش���تییەكانی‌و‬

‫دەوڵەمەندبونی‬ ‫ناڕەوا‪ ،‬وەك‬ ‫دەركەوتەی خراپ‬ ‫بەكارهێنانی‬ ‫دەسەاڵت‌و‬ ‫گەندەڵی‌و هاوبەشی‬ ‫سیاسەتمەدارو بازاڕو‬ ‫پێشێلكردنی یاساكان‬ ‫یەكێ لەهۆكارە‬ ‫بنەڕەتییەكانی لێدانی‬ ‫بەهای كارە‬ ‫واڵتەكەمانەوە‪ ،‬خۆ بەدەست مۆدێلی ئابوری‬ ‫(رەیعی)یەوە بدەین‪ .‬هەرێمی كوردس���تان‬ ‫خاكێكی بەپیت‌و سەرچاوەی ئاو و دەستی‬ ‫كاری زۆرە‪ ،‬دەتوانرێ���ت كەرتی كش���توكاڵ‬ ‫لەئاستێكی بەرفراواندا ببوژێنرێتەوە‪ ،‬دەشێ‬ ‫رانیەو ش���ارەزور لەبەپیتترین دەشتەكانی‬ ‫جیهان دادەنرێ���ن‪ .‬كوردس���تان دەتوانێت‬ ‫ل���ەڕوی بەرهەمە كش���توكاڵییەكانەوە نەك‬ ‫هەر خۆژێن بێت‪ ،‬بەڵكو بەرهەم هەناردەی‬ ‫دەرەوەش ب���كات‪ .‬سروش���تی رازاوەی‬ ‫كوردستان‌و بونی س���ەرچاوەی ئاووهەوای‬ ‫سازگارو دیمەنی جوان‌و شوێنەوارو چەندین‬ ‫ش���تی تر وایان ك���ردوە كە پیشەس���ازی‬ ‫گەشتوگوزار شانسێكی گەورەی لەبەردەمدا‬ ‫بێت‌و ببێتە س���ەرچاوەیەكی گرنگی داهاتی‬ ‫نەتەوەیی‪ .‬بونی كەرەسەی خاوی جۆراوجۆرو‬ ‫هەڵكەوتەی جوگرافیی واڵتەكەمان لەڕویەكی‬ ‫ترەوە بیكات���ە مەڵبەندێكی گەش���ەكردنی‬ ‫زی���اد لەپیشەس���ازییەك لەناوچەكەدا‪ .‬هەر‬ ‫ئەمەش لەڕوی سیاس���ییەوە ببێتە ئامڕازی‬ ‫س���ەقامگیری‌و كەمكردنەوەی هەڕەش���ەی‬ ‫دەرو دراوس���ێ‌و كاڵكردنەوەی سیاس���ەتە‬ ‫میلیتاریستییەكان‪.‬‬ ‫هەمو ئ���ەم دەرفەتانە دەرفەتی گەورەن‪،‬‬ ‫رێگ���ری گ���ەورە ل���ەم روەوە‪ ،‬گەندەڵ���ی‬ ‫مۆدێل���ی حزب���ی‌و حوكمڕانیی ب���اون‪ ،‬كە‬ ‫دەبێت چاكس���ازیان تێدا بكرێت‪ .‬بۆ ئەوەی‬ ‫كوردس���تانیان لەداهاتوی ناوچەكەدا‪ ،‬ببنە‬ ‫هێمای گەلێك���ی چاالك‌و دەستپێش���خەرو‬ ‫كارخۆشەویس���ت‌و واڵتپەروەرو گەشەكردنی‬ ‫شارستانی‪.‬‬ ‫‪ .3‬بونی كۆمپانیاو واڵتگەلێك كە ئامادەن‬ ‫مامەڵە لەگەڵ هەرێمدا بكەن‪.‬‬ ‫ئەم ئامادەگییەش گەرچی لەبەش���ێكیدا‬ ‫لەئێستادا لەسۆنگەی دەستكەوتنی قازانجی‬ ‫زۆرە‪ ،‬بەهۆی داواكردنی باج بۆ مامەڵەكردن‬ ‫لەگەڵ دۆخی نادەوڵەتی���ی هەرێم‌و نەبونی‬ ‫گرەنتی یاسایی‌و ئابوری‌و سیاسی پێویست‪،‬‬ ‫بەاڵم دەتوانرێ لەداهاتودا بخرێتە چوارچێوە‬ ‫سروشتییەكەی خۆیەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی وا لەهەن���دێ كۆمپانی���ا دەكات‬ ‫بەتایبەتی���ش لەب���واری وزەدا بێتە هەرێم‪،‬‬ ‫جگ���ە لەباش���ی گرێبەس���تەكان بۆی���ان‪،‬‬ ‫تەماحی یەدەگی گەورەی دەس���تلێنەدراوی‬ ‫واڵتەكەمان���ە‪ .‬ئەم���ە س���ەبارەت بەكانزاو‬ ‫كەرەسە خاوەكانی تریش راستە‪ ،‬كوردستان‬ ‫ت���ازە روپێوی كانزاكانی دەكرێت‌و هێش���تا‬ ‫بەناوچەیەك���ی كەمدەس���تلێدراوی جیهان‬ ‫دادەنرێت‪.‬‬ ‫ئەمەش وا دەكات كۆمپانیاكان بەچاوبڕینە‬ ‫دواڕۆژێكی مس���ۆگەرتر ب���ۆ خۆیان مامەڵە‬ ‫لەگەڵ هەرێمدا بكەن‪ .‬بەاڵم دیارە مەسەلەكە‬ ‫دەبێت لەبواری وزەو نیش���تەجێكردن بێتە‬ ‫دەرەوەو كەرتە ئابورییە وەگەڕنەخراوەكانی‬ ‫تریش بگرێتەوە‪.‬‬ ‫‪ .4‬هاندەری كلتوری‬ ‫مەبەس���ت لەم خاڵە ئەوەیە كە كلتوری‬ ‫ئاین���ی‌و نەتەوەی���ی‌و كۆمەاڵیەتیگەل���ی‬ ‫كوردستان بەشێوەیەكی گشتی تاڕاددەیەك‬ ‫هاندەرە بۆ ئەوەی كۆمپانیاو س���ەرمایەدارە‬ ‫بیانیی���ەكان بێنە ئێرەو س���ەرمایەگوزاری‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫لەكوردس���تاندا س���ەرەڕای هەڵكەوتن���ی‬ ‫لەناوچەیەكی هەاڵیساوی مەزهەبی‌و سیاسی‬ ‫وەكو خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا‪ ،‬هەر لەمێژەوە‬ ‫مۆدێلێك لەبەیەكەوە ژیانی ئاشتیانەی ئاین‌و‬ ‫مەزه���ەب‌و نەتەوەكان زاڵ���ە‪ .‬دەمارگیری‌و‬ ‫توندڕەوی ئاینی‌و مەزهەبی‌و نەتەوەیی كەم‬ ‫هەستی پێدەكرێت‪ .‬چەوساندنەوەی ئاینی‌و‬ ‫مەزهەبی لەكوردستاندا دەگمەنە‪.‬‬ ‫كورد لەگەڵ ش���انازیكردنی بەناسنامەی‬

‫ئیس�ل�امی خۆیەوە‪ ،‬توانای كارلێكی لەگەڵ‬ ‫بەهاوس���تاندارەكانی ژیارو شارستانی نوێ‬ ‫هەیەو دوژمنایەتییەكی ئایدۆلۆژی‌و ئەبەدی‬ ‫لەگەڵ خۆرئاوادا نیە‪ .‬رەخنەی كوردو گەلی‬ ‫كوردس���تان لەخۆرئ���اوا هێندەی سیاس���ی‬ ‫بوەو پەیوەس���ت ب���وە بەهەڵوێس���تەكانی‬ ‫لەمەڕ پش���تكردنە كوردو قوربانیپێدانی بۆ‬ ‫بەرژەوەندیی���ە كۆڵۆنیالیس���تەكانی‪ ،‬هێندە‬ ‫ئایدۆلۆژی نەبوە‪ .‬بەتایبەتیش لەئێس���تادا‬ ‫ك���ە چ���ەپ لەكوردس���تاندا‪ ،‬بەس���یفەتی‬ ‫خاوەن���ی تەقلیدی گوت���اری دژایەتیكردنی‬ ‫خۆرئاوا‪ ،‬بەناوەڕۆكە كۆنەكەی كاڵبۆتەوەو‪،‬‬ ‫ئیس�ل�امییەكانیش ل���ەڕوی سیاس���ییەوە‬ ‫هەس���تیاریان بەرامبەر خۆرئاوا نیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫هەس���تیاریەك هەبێ���ت پەیوەس���تە بەڕوە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەك���ەوە‪ ،‬ك���ە ئ���ەوەش زیاتر‬ ‫پەیوەس���تە بەناوخ���ۆی خۆمان���ەوە نەك‬ ‫خۆرئ���اوا‪ ،‬بەحوكم���ی ئ���ەوەی خۆرئاوای‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی‌و بەتایبەتیش دەرهاویش���تە‬ ‫نێگەتیڤەكان���ی ژیانكردنی نوێ‪ .‬بەش���ێكە‬ ‫لەواقیعی خۆماڵی‌و تەنها لەڕوی مێژوییەوە‬ ‫خۆرئاوا زادەیە‪.‬‬ ‫تایپی دینداری كوردەواری بەگشتی لەگەڵ‬ ‫زهنیەتی توندڕەوی‌و تیرۆرو بەسەرخۆداخرانی‬ ‫مەزهەبی سازگار نیەو دانوی ناكوڵێ‪ .‬بۆیە‬ ‫گەر ئەم جۆرە دیاردانەش بپەڕێنە ناو ژیانی‬ ‫ئاینی كوردس���تانەوە‪ ،‬تێپەڕ دەبن‌و توانای‬ ‫رەگداكوتان‌و بەدیاردەبونیان نیە‪.‬‬ ‫‪ .5‬بونی هێ���زو تەوژم‌و هوش���یارییەكی‬ ‫ریفۆرمخوازان���ە! ئاماژە كردن بەم خاڵە لەو‬ ‫سۆنگەیەوەیە‪ ،‬كە بۆ ئەوەی هەڕەشەكان كەم‬ ‫كەینەوەو دەرفەت���ەكان گەورەو جۆراوجۆر‬ ‫بكەین‌و توانای جوان س���ود لێوەرگرتنمان‬ ‫هەبێ���ت‪ ،‬پێویس���تمان بەچاكس���ازییەكی‬ ‫راستەقینەیە‪ .‬چونكە لەواقیعی قەیراناوی‌و‬ ‫بەدیاردە بون‌و مافیابونی گەندەڵیدا‪ ،‬هەمو‬ ‫دەرفەت قۆس���تنەوەیەك دەبێت بەكەناڵی‬ ‫چاكسازییەكی سیاسی‌و ئابوری‌و كارگێڕیدا‬ ‫تێپەڕ ببێت‪ .‬بەجۆرێك ناكرێت لەدەرەوەی‬ ‫ئیرادەیەك���ی چاكس���ازیی راس���تەقینەدا‪،‬‬ ‫وێن���ای ئایندەیەكی پڕ ئومێدو ئاسایش���ی‬ ‫ئاب���وری هەرێم بكەین‪ .‬ئاسایش���ێ گرەوی‬ ‫لەس���ەر بكرێت‌و لەبەرنامەی پرۆس���ەیەكی‬ ‫گەش���ەپێدانی راس���تەقینەو زانس���تی نوێ‬ ‫دامەزرابێت‪.‬‬ ‫بون���ی هوش���یارییەكی ریفۆرمخوازانەی‬ ‫فش���اركەر لەم���ڕۆی كوردس���تاندا‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫هەمو كەموکوڕیەكانی‪ ،‬دەتوانین بەدەرفەت‬ ‫ناوی بەرین‪ .‬یاخود بەالنیكەم ئامڕازێكە بۆ‬ ‫سودوەرگرتن لەدەرفەتەكانی تر‪ .‬بەحوكمی‬ ‫ئەوەی سودوەرگرتن لەدەرفەتەكانی تریش‬ ‫دوب���ارە بیناكردنەوەی سیس���تم‌و چەمك‌و‬ ‫كای���ەكان دەخوازێت‪ ،‬هوش���یاری‌و تەوژمی‬ ‫ریفۆرمخ���وازی كۆمەڵ���گاش بەش���ەبەنگە‬ ‫جۆراوجۆرەكانیی���ەوە كار لەس���ەر ئەم���ە‬ ‫دەكات‪ .‬خ���ودی ئ���ەم قەیران���ە ئابورییەی‬ ‫ئێس���تای هەرێمی���ش بوەت���ە دەرفەتێكی‬ ‫تر ب���ۆ بینینی هەن���اوی كۆمەڵگەو دەردو‬ ‫نەخۆش���ی‌و ناتەواوییەكان���ی سیس���تمی‬ ‫سیاس���ی‌و ئابوریم���ان‪ .‬قەیرانەك���ە ئێمەی‬ ‫لەبەردەم راس���تەقینەی واقیعی سیاس���ی‌و‬ ‫ئاب���وری‌و حوكمڕان���ی‌و كارگێ���ڕی خۆمان‬ ‫راگرتوە‪ .‬تەحەدای بۆ دروس���تكردوین‌و ئەو‬ ‫راس���تییەی بۆ دەرخس���تین کە درێژەدان‬ ‫بەم مۆدێلەحوكمڕانی‌و سیاسی‌و ئابورییەی‬ ‫ك���ە لەوەوپێش جۆرێكە لەس���ەر پێوەنان‌و‬ ‫لێپرسراوێتی لەئەستۆ نەگرتنی‪.‬‬ ‫پوختەو بەرەنجام‬ ‫دەتوانی���ن پوخت���ەو بەرەنجام���ی‬ ‫بەش���دارییەكەمان لەم چەند خاڵەدا پوخت‬ ‫بكەینەوە‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئاسایشی ئابوری بەشێكی جیانەكراوەی‬ ‫ئاسایشی نەتەوەیی‌و روێكی گرنگی ئەوە‪.‬‬ ‫‪ .2‬دیدی بااڵدەست بۆ ئاسایشی نەتەوەیی‬ ‫لەهەرێمدا تەقلیدییەو بەگوێرەی پێویس���ت‬ ‫ن���وێ نەبۆتەوە‪ ،‬ك���ە ئ���ەوەش بەنەرێنی‬ ‫كار دەكاتە س���ەر تێگەیش���تنی هاوسەنگ‌و‬ ‫پێشكەوتو بۆ ئاسایشی ئابوری‪.‬‬ ‫‪ .3‬لەئێستادا لەسۆنگەی ئەو قەیرانانەی‬ ‫بەدەستیانەوە دەناڵێنین ئاسایشی ئابوریمان‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫‪ .4‬نەبون���ی ئاسایش���ی ئابوریم���ان‬ ‫دەگەڕێت���ەوە بۆ كۆمەڵێ هۆكار كە بەپلەی‬ ‫یەك���ەم ناوخۆیی���ن لەوانەش پەیوەس���تن‬ ‫بەتاكس���ەرچاوەیی ئاب���وری‌و مۆدێل���ی‬ ‫حوكمڕانی‌و حزبیی بااڵدەست‪.‬‬ ‫‪ .5‬كوردس���تان لەگ���ەڵ بونی هەڕەش���ە‬ ‫لەس���ەر ئاسایش���ی ئابورییەكەی‪ ،‬كۆمەڵێ‬ ‫دەرفەتی���ش لەبەردەس���تدایە‪ ،‬ك���ە لەڕێی‬ ‫ئەوانەوە دەتوانێت ئاسایش���ی ئابوری خۆی‬ ‫لەقۆناغی داهاتودا بەهێز بكات‪.‬‬ ‫راسپاردەكان‬ ‫‪ .1‬كۆتاییهێن����ان بەدۆخی چەقبەس����توی‬ ‫سیاس����ی هەرێم‌و گەیش����تنە س����اتەوەختی‬ ‫رێكەوت����ن لەس����ەر پڕۆژەیەكی نیش����تمانیی‬ ‫سازان لەسەركراو لەمەڕ‪:‬‬ ‫أ‪ .‬كاراكردنەوەی دامودەزگاكان‪.‬‬ ‫ب‪ .‬گشتپرسی‌و دامەزراندنی دەوڵەت‪.‬‬

‫ج‪ .‬بیناكردنەوەی سیستم‌و دەستكاریكردنی‬ ‫مۆدێلی حوكمڕانی‪.‬‬ ‫د‪ .‬چاكس����ازییەكی راس����تەقینەو ق����وڵ‬ ‫بەتایبەتیش لەڕوی سیاسییەوە‪.‬‬ ‫‪ .2‬دیاریكردنی نەخش����ەڕێگاو ستراتیژێك‬ ‫بۆ ئەوەی لەماوەیەك����ی زەمەنی دیاریكراودا‬ ‫كوردستان پشت بەداهاتی نەوت نەبەستێت‌و‬ ‫كەرتەكان����ی ت����ر بەجۆرێ����ك ببوژێت����ەوە‬ ‫توانای بەڕێوەبردنی واڵت‌و مس����ۆگەركردنی‬ ‫خۆشگوزەرانی گشتییان هەبێت‪.‬‬ ‫‪ .3‬دوب����ارە دابەش����كردنەوەی داه����ات‬ ‫لەكوردستاندا بەش����ێوەیەك كە دادپەروەری‬ ‫كۆمەاڵیەت����ی‌و كاڵكردن����ەوەی س����یماكانی‬ ‫كۆمەڵگەی بەكاربەر بێتە دی‪.‬‬ ‫ئەوەش لەڕێی ئەم خااڵنەی خوارەوە‪:‬‬ ‫أ‪ .‬دەس����تكاریكردنی یاس����اكان بۆ ئەوەی‬ ‫هەمو هاواڵتیی����ەك لەتەمەنێكی دیاریكراودا‬ ‫مافی خانەنش����ین بونی هەبێ����ت بۆ ئەوەی‬ ‫خەڵكی چاویان هەر لەكەرتی گشتی نەبێت‪.‬‬ ‫ب‪ .‬دابینكردن����ی بیم����ەی كۆمەاڵیەت����ی‬ ‫لەوانەش بیمەی بێكاری‪.‬‬ ‫ج‪ .‬داڕش����تنی س����تراتیژێک ب����ۆ دوب����ارە‬ ‫بنیاتنانەوەی پەیوەندی نێ����وان پەروەردەو‬ ‫خوێندن����ی بااڵ بەب����ازاڕی كارو ئاسایش����ی‬ ‫ئابوریی����ەوە‪ .‬لەڕێی زیادكردن����ی قوتابخانە‬ ‫پیش����ەیی‌و پەیمان����گا تەكنیكیی����ەكان‌و‬ ‫دەستكاریكردنی مەرجی خوێندن لەزانكۆ‪.‬‬ ‫د‪ .‬بەس����تنەوەی یارمەتیدان����ی بەش����ێ‬ ‫لەتوێژەكانی كۆمەڵگا بەئەنجامدانی كارێكی‬ ‫بەرهەمهێن����ی دیاریكراوەوەو گێڕانەوەی بەها‬ ‫بۆ كاركردن‪.‬‬ ‫‪ .4‬وەگەڕخستنی سندوقی داهاتی نەوت‌و‬ ‫كۆكردن����ەوەی س����ەرجەم داهاتەكان����ی ئەم‬ ‫بوارە بەڕون����ی‌و بەكارهێنانی لەچوارچێوەی‬ ‫س����تراتیژی پێنانە قۆناغی پ����اش دەوڵەتی‬ ‫نەوتی‪.‬‬ ‫‪ .5‬رێكخس����تنی پرس����ی دامەزران����دن‌و‬ ‫بەستنەوەی بەپێداویستی كەرتی گشتییەوە‬ ‫لەڕێی سیڤی‌و بونی تواناو شایستەییەوە‪.‬‬ ‫‪ .6‬كۆتاییهێنان بەكەرتی سێهەم (كەرتی‬ ‫حزب����ی)و البردن����ی بەربەس����تەكانی بەردەم‬ ‫كەرت����ی تایب����ەت‌و كەمكردن����ەوەی ك����ۆت‌و‬ ‫بەندەكان‌و بەربەستەكانی بەردەمی‪.‬‬ ‫پەراوێزو سەرچاوەكان‪:‬‬

‫‪ 1،2‬ـ س���تینی الزازیه‌‪ ،‬الثوره‌ البترولی ‌ه‬ ‫واال‌من اال‌قتصادی العربی‪ ،‬مركز دراسات‬ ‫الوحده‌ العربیه‌‪ /‬بیروت ‪ /‬ص‪. 53‬‬

‫‪ 3‬ـ بەگوێ����رەی ئام����ارە فەرمییەكان����ی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ ساڵی‪2015‬‬ ‫رێ����ژەی بودج����ەی دیاریكراو ب����ۆ هەریەك‬ ‫لە(وەزارەتی ناوخۆو پێش����مەرگە‪ ،‬دەزگای‬ ‫ئاسایش����ی هەرێ����م‪ ،‬ئەنجومەنی ئاسایش����ی‬ ‫هەرێم) ‪%32.6‬ی بودجەی گش����تی هەرێمی‬ ‫پێكهێن����اوە‪ .‬رێژەی موچ����ەی موچەخۆرانی‬ ‫ئ����ەو وەزارەت‌و دەزگایانەش ‪%48.8‬ی كۆی‬ ‫موچەخۆرانی هەرێم بوە‪.‬‬ ‫‪ 4‬ـ دەربارەی چەمكی ئاسایشی نەتەوەیی‬ ‫خوێنەر دەتوانێ����ت بگەڕێتەوە بۆ‪ :‬الدكتور‬

‫نجدت صبری ئاكرەیی ‪ /‬ااڵطار القانونی‬ ‫لال‌من القومی دراس���ه‌ تحلیلی���ه‌ ‪ /‬مطبعه‌‬ ‫زانكو ‪ /‬أربیل ‪ ، 2004 /‬د‪.‬فوزی حس���ن‬ ‫الزبی���دی ‪ /‬منهجی���ه‌ تقی���م مخاطر اال‌من‬ ‫القومی ‪ /‬دراس���ه‌ تحلیلیه‌ لمنهجیه‌ تقییم‬ ‫مخاطر اال‌من القومی ‪.‬‬

‫‪ 5‬ـ دەربارەی چەمك����ی ئابوری (رەیعی)‬ ‫س����ەیری ئەم س����ەرچاوانە ی خوارەوە بكە‪:‬‬ ‫عدنان الجنابی ‪ /‬الدوله‌ الریعیه‌ والدكتاتوریه‌‪.‬‬ ‫‪2012 Iraqi coomits.net‬‬ ‫د‪ .‬أحم���د منیر نج���ار ‪ /‬الدوله‌ الریعیه‌‬ ‫وسوق العمل والخطاب التنموی ‪www. .‬‬ ‫‪uobabylon.edu.iq‬‬

‫‪ 6‬ـ لەم����ەڕ چەمك����ی گەندەڵ����ی‌و جۆرو‬ ‫دەركەوتەكانی خوێنەر دەتوانێت بگەڕێتەوە‬ ‫بۆ ئەم سەرچاوانەی خوارەوە‪:‬‬ ‫• علی رەبیعی بژی گەندەڵی‪ ،‬كۆمەڵناس����ی‬ ‫گەندەڵ����ی لەدەوڵەتانی جیهانی س����ێهەمدا‪،‬‬ ‫وەرگێڕانی‪ :‬رەفعەت مورادی‪. 2006/‬‬ ‫• عبدالرحی����م مەعریفەت����ی‪ ،‬گەندەڵ����ی‬ ‫دارایی‪ ،‬پێناس����ە‪ ،‬هۆكار‪ ،‬چارەسەر‪ /‬بنكەی‬ ‫توێژینەوە‪ /‬هەولێر ‪ /‬چاپی یەكەم ‪. 2009‬‬ ‫• پڕۆفیسۆر سۆزان ئەیكەرمان‪ ،‬گەندەڵی‌و‬ ‫حكوم����ەت‪ ،‬ه����ۆكارەكان ‪ ،‬ئەنجام����ەكان‪،‬‬ ‫چاكسازی‪ ،‬وەرگێڕانی گۆران سەاڵح غەفور‪،‬‬ ‫لەباڵوكراوەكان����ی دەزگای ئ����اراس‪ /‬هەولێر‬ ‫‪. 2007‬‬ ‫• بیتر آیفن مٶس���س منظمه‌ (الشفافیه‌‬

‫العالمی���ه‌) ش���بكات الفس���اد‪ ،‬واالفس���اد‬ ‫العالمی���ە‪ ،‬ترجم���ە محم���د جدی���د ‪ ،‬قدس‬ ‫للنشر والتوزیع ‪ /‬دمشق ‪ /‬الطبعه‌ اال‌ولی‬ ‫‪. 2005‬‬ ‫• د‪ .‬ناص���ر عوبی���د الناس���ر‪ ،‬دیاردەی‬

‫گەندەڵی نزیكبونەوەیەكی‌ سۆس����یۆلۆجی‌‪/‬‬ ‫ئاب����وری‌‪ /‬و‪ :‬س����ەاڵح ش����اكەلی‪ /‬هەرێم����ی‬ ‫كوردستان‪. 2005 /‬‬ ‫• عبدالرحم����ن ب����ن محمد ب����ن خلدون‪/‬‬ ‫المقدم����ه‌‪ /‬دار الجی����ل‪ /‬بی����روت‪/ 2005 /‬‬ ‫ص‪ 248‬و دواتر‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫نوێترین بەرهەمی چۆمان هەردی بۆ خەاڵتی باشترین‬ ‫کۆمەڵە شیعری بەریتانیا دەپاڵێورێت‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫کتێبێکی ژنە شاعیری کورد چۆمان‬ ‫هەردی پاڵێوراوە بۆ بەدەستهێنانی‬ ‫خەاڵتی باشترین کۆمەڵە شیعری‬ ‫ساڵی ‪2016‬ی بەریتانیاو بەشێکی‬ ‫زۆری ئەم کۆمەڵە شیعرەش باس‬ ‫لەکارەساتی ئەنفال دەکات‪.‬‬ ‫دوێنی دوش���ەممە ‪13‬ی حوزەیرانی‬ ‫‪ ،2016‬دامەزراوەی هونەریی فۆروەرد‬

‫‪Foundation‬‬

‫‪Arts‬‬

‫‪Forward‬‬

‫ناوی کاندیدانی خەاڵتەکانی فۆروەردی‬ ‫بۆ ساڵی ‪ 2016‬ئاشکراکرد‪ .‬وێبسایتی‬ ‫رۆژنام���ەی گاردیەن���ی بەریتانی کە‬ ‫دوێنێ هەواڵی خەاڵتەکەی راگەیاند‪،‬‬ ‫وتارەکەی بەباسی کۆمەڵە شیعرەکەی‬ ‫چۆمان هەردی دەستپێکرد‪.‬‬ ‫خەاڵتەکان���ی ئ���ەو رێکخ���راوە کە‬ ‫لەساڵی ‪1991‬ەوە دامەزراوە‌و لەگەڵ‬ ‫خەاڵتی شیعریی (تی ئێس ئیلیۆت)‬ ‫‪ T. S. Elliot‬بەدو گەورەترین خەاڵتی‬ ‫بواری شیعر دادەنرێن لەسەرتاسەری‬ ‫بەریتانی���ا‪ ،‬خەاڵتەکان���ی ف���ۆروەرد‬ ‫لەس���ێ جۆر پێکدێن‪ :‬خەاڵتی یەکەم‬ ‫بۆ باش���ترین کۆمەڵە ش���یعری ساڵ‬ ‫کە پاداش���تەکەی ‪ 15‬هەزار پاوەندی‬ ‫بەریتانیی���ە‌و کتێبەک���ەی چۆم���ان‬ ‫هەردی س���ەر بەم لیستەیە‪ .‬خەاڵتی‬ ‫دوەم بۆ باش���ترین یەکەمین کۆمەڵە‬ ‫ش���یعری نوس���ەرێکە بەپاداشتی ‪5‬‬ ‫هەزار پاوەند‌و دواهەمین خەاڵتیش بۆ‬ ‫باشترین شیعری ساڵە کە براوەکەی‬ ‫بە ‪ 1000‬پاوەند پاداشت دەکرێت‪.‬‬ ‫لەنێو س���ەدان کتێبی ش���یعردا کە‬ ‫س���ااڵنە لەبەریتانی���ا باڵودەبن���ەوە‪،‬‬ ‫لیژنەی دادوەرانی خەاڵتەکە کە لەپێنج‬ ‫ک���ەس پێکهاتون‪ ،‬بۆ ه���ەر خەاڵتەو‬ ‫لیس���تێکی هەڵب���ژاردە دیاریدەکەن‬ ‫کە لەپێنج ش���اعیر پێکهاتوە‌و دواتر‬ ‫لەمانگی نۆی ئەمساڵدا براوەی یەکەم‬

‫ئاشکرا دەکەن‪.‬‬ ‫کتێبەک���ەی چۆم���ان ه���ەردی‬ ‫لەژن���ان"‬ ‫"رام���ان‬ ‫بەن���اوی‬

‫‪Women‬‬

‫‪the‬‬

‫‪Considering‬‬

‫لەسەر لیس���تی یەکەمین خەاڵتە کە‬ ‫بۆ باش���ترین کۆمەڵە ش���یعری ساڵ‬ ‫پاڵێوراوە‪ .‬چۆمان هەردی لەوبارەیەوە‬ ‫بەئاوێن���ەی راگەیاند "ئ���ەم کۆمەڵە‬ ‫شیعرە باس لەئەزمونی چەوسانەوەی‬ ‫جێندەری���ی‌و سیاس���ی ژن���ی کورد‬ ‫دەکات‪ .‬گەورەترین بەش���ی کتێبەکە‬ ‫زنجیرەیەک شیعرە بەناوی ”ئەنفال“‬ ‫کە لە ‪ 13‬شیعر پێکدێت‪ .‬لەم زنجیرە‬ ‫ش���یعرەدا یانزە دەربازب���وی ئەنفال‬ ‫(ن���ۆ ژن‪ ،‬پیاوێکی پی���ر‌و منداڵێک)‬ ‫ئەزمونی کەسیی خۆیان دەگێڕنەوە‪.‬‬ ‫شیعری یەکەم‌و کۆتایی ئەم زنجیرەیە‬ ‫دەنگ���ی منی ش���اعیر‌و لێکۆڵەرەکە‪،‬‬ ‫لەس���ەرەتاوە بەش���ێوەیەکی سادە‬ ‫پرس���یار لەدەربازبوان���ی ئەنف���ال‬ ‫دەکات‪ .‬دوای گێڕان���ەوەی چیرۆکی‬ ‫یانزە دەربازبوەکە‪ ،‬دەنگی ش���اعیر‌و‬ ‫لێکۆڵەرەکە دێتەوە‌و باس لەوێرانبونی‬ ‫خۆی دەکات لەئەنجامی تێگەیش���تن‬ ‫لەئەزمون���ی کۆمەڵکوژی���ی ئەنفال‪.‬‬ ‫لێرەدا زانین لەبری رۆش���نکردنەوەی‬ ‫جیهانی نوس���ەر دەبێت���ە هۆکارێک‬ ‫بۆ تاریکبون‌و لەناوبردنی شوناس���ی‬ ‫پێشوی ئەو کە شوناسێکی گەشبین‬ ‫بوە“‪.‬‬ ‫ئ���ەو کتێبە لە ئۆکتۆبەری س���اڵی‬ ‫‪ 2015‬بەزمان���ی ئینگلیزی���ی لەالیەن‬ ‫‪Bloodaxe Books‬‬ ‫دەزگای‬ ‫لەبەریتانی���ا باڵوکراوەتەوە‪ ،‬جگە لەو‬ ‫زنجیرە ش���یعرەی دەربارەی ئەنفال‪،‬‬ ‫ه���اوکات چەند ش���یعرێکی دیکەش‬ ‫لەخ���ۆ دەگرێ���ت ک���ە هەندێکی���ان‬ ‫لەبنەڕەت���دا بەکوردیی نوس���راون‌و‬ ‫دوات���ر وەرگێڕدراونەتە س���ەر زمانی‬ ‫ئینگلیزی‪.‬‬ ‫جگە لەبەرهەمەکەی چۆمان هەردی‪،‬‬

‫چوار کۆمەڵە ش���یعری نوس���ەرانی‬ ‫دیکەش پاڵێوراون بۆ بەدەستهێنانی‬ ‫ئەو خەاڵتە کە یەکێکیان بە ڕەچەڵەک‬ ‫خەڵکی واڵتی ترینیداد تۆباگۆیە کە‬ ‫دەکەوێت���ە کیش���وەری ئەمەریکای‬ ‫التین���ەوەو س���یانەکەی دیک���ەش‬ ‫بەریتانی���ن‪ .‬لەمانە دوانیان پێش���تر‬ ‫خەاڵتی تی ئێس ئیلۆت‌و فۆروەردیان‬ ‫بۆ باشترین بەرهەم بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫بڕیارە لە‪20‬ی ئەیلولی ئەمس���اڵدا‬ ‫لەش���اری لەن���دەن ن���اوی ب���راوەی‬ ‫خەاڵتەکانی فۆروەرد ئاشکرا بکرێن‪.‬‬ ‫چۆم���ان ئەحمەد ه���ەردی‪ ،‬کچی‬ ‫ش���اعیری ن���اوداری ک���ورد ئەحمەد‬ ‫هەردییەو لەس���اڵی ‪ 1974‬لەش���اری‬ ‫سلێمانی لەدایکبوەو لەساڵی ‪1993‬ەوە‬ ‫روی لەبەریتانی���ا کردوە‌و لەوێ پلەی‬ ‫خوێندن���ی بەکەلۆریۆس‌و ماس���تەر‌و‬ ‫دوکتۆرای تەواوک���ردوە لەزانکۆکانی‬ ‫ئۆکسفۆرد‪ ،‬لەندەن‌و کێنت‪.‬‬ ‫هەردی‪ ،‬جگە لەنوس���ینی ش���یعر‬ ‫بەه���ەردو زمانی ئینگلیزیی‌و کوردی‪،‬‬ ‫خاوەنی چەندین لێکۆڵینەوەیە لەسەر‬ ‫پرسی ژنان‌و ئەنفال بەزمانی ئینگلیزی‪.‬‬ ‫شایانی باسە چۆمان هەردی لەساڵی‬ ‫‪ 2004‬دا یەکەمی���ن کۆمەڵە ش���یعری‬ ‫بەزمان���ی ئینگلی���زی باڵوکردۆتەوەو‬ ‫لەس���اڵی ‪ 2010‬وە چوار لەم شیعرانە‬ ‫لەبەش���ی ئەدەبی ئینگلیزی قۆناغی‬ ‫ناوەندیدا لەبەریتانی���ا دەخوێندرێن‪.‬‬ ‫ش���یعرێکی تری هەم���ان کۆمەڵەش‬ ‫لەس���اڵی ‪2014‬دا بەیەکێک لەپەنجا‬ ‫جوانتری���ن ش���یعری خۆشەویس���تی‬ ‫لەپەنجا ساڵەی رابردودا هەڵبژێردرا‬ ‫کە بەزمانی ئینگلیزی نوسراون‪.‬‬ ‫د‪ .‬چۆمان هەردی ئێستا سەرۆکی‬ ‫بەش���ی ئەدەبی ئینگلیزییە لەزانکۆی‬ ‫ئەمەریکیی لەسلێمانی‌و دامەزرێنەری‬ ‫س���ەنتەری جێندەر‌و گەش���ەپێدانە‬ ‫لەهەمان زانکۆ‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‪Sinoma Industry & Trade‬‬

‫ ‬

‫ ‪+ , , , #& - ,‬ه‌ره ه‌مهێنان ‌ی‬ ‫‪ -1‬توانای‌ سااڵنه‌ی‌ به‌كاربردنی‌ (‪ ) 15000‬ته‌ن په‌یكه‌ری‌ ئاسنی جۆراوجۆره‌‪ ،‬وه‌ درووستكردن و ب‬ ‫درووستكردن‪ ،‬و‌ه دانان و‬ ‫‌ندازیاری‌ ‪،‬‬ ‫ ه‌ی‌ ئه‬ ‫‌خش���‬ ‫جوانترین نه‬ ‫باش���ترین و‬ ‫

به‌‬ ‫

ئاس���ن ‌ی و پۆاڵ‬ ‫كار ‌ی په‌یكه‌ری‌‬ ‫

‬ ‫ ‪ -‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‪. /‬‬ ‫ ‪

0 -

-‬پڕۆژه‌ ‌ی وه‌كو‬ ‫جێگیركردن ‌ی به‌رهه‌مه‌ك ‌ه و هه‌موو خزمه‌تێك دوا ‌ی فرۆشتن ‌ی بۆ هه‌موو كارێكی‌ پیشه‌ساز ‌ی و‬ ‫‌موو جۆر‌ه بیناو‬ ‫ وه‌ هه‬ ‫چیمه‌نتۆ‪،‬‬ ‫كارگه‌ ‌ی‬ ‫ ‪ ,‬ه‌وت‪،‬‬ ‫ پااڵوگه‌ ‌ی ن‬ ‫ كاره‌با ‪،‬‬ ‫ ووزه‌ ‌ی‬ ‫‌مهێنان ‌ی‬ ‫(كارگه‌ ‌ی به‌ره‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌‬ ‫ ‪ 1‬‬ ‫ ‪ .‬‬ ‫ ‬ ‫

‪2‬ه ‪ -‬‬ ‫ ‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ك ‌ی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ ‌ی مه‌ده‌ن ‌ی ‪.‬‬ ‫ * ‬ ‫

‪

3

2 2‬‬

‫ ه‌كو‪ :‬ئامێر ‌ی‬ ‫چین���ی‌‪ ،‬و‬ ‫ ‪ 4‬به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫ هه‌نێدێ���ك ل ‌ه‬ ‫ ه‌كردن ‌ی‬ ‫ هاورد‬ ‫‌ك���ردن و‬ ‫‌نارده‬ ‫ ی‌‪:‬كاری‌ هه‬ ‫گش���ت‬ ‫‪ -2‬بازرگان���ی‌‬ ‫

‬ ‫ ‬ ‫

‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌‪ ،‬خه‌بات ‌ه ‪ ،‬وه‌ هه‌روه‌ها هه‌ر شتێك كه‌ داوابكرێت له‌ الیه‌ن بازرگانان و كڕیارانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ ‪

3 . -

, , 2‬‬

‫ ‪

3‬‬ ‫

‬ ‫لقمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ ی‌ و هه‌ولێر‬ ‫سلێمان‬ ‫ ‪‌2‬ی (‪ : )MANTA‬له‌ هه‌ردوو شار ‌ی‬ ‫ ‌یا بۆ ماركه‌‬ ‫ و سوره‬ ‫‪ -3‬كار ‌ی ڕووناكی‌‬ ‫ * ‪ , , - ,‬‬

‫‪ -4‬كاری‌ گواس���تنه‌وه‌و لۆجستیك به‌ شێواز ‌ی ( ‪ : ) LCL‬كار ‌ی گواستنه‌وه‌ ‌ی كه‌لوپه‌ل هه‌موو مانگێك ب ‌ه‬ ‫هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكدا ل ‌ه واڵتی‌ چینه‌وه‌ بۆ ته‌واو ‌ی كوردستان‪.‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫‪17‬‬

‫بڕیارە لە‪20‬ی‬ ‫ئەیلولی ئەمساڵدا‬ ‫لە شاری لەندەن‬ ‫ناوی براوەی‬ ‫خەاڵتەکانی‬ ‫فۆروەرد ئاشکرا‬ ‫بکرێن‬

‫جۆمان هەردی‬

‫ریکالم‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫"قوتابخانه‌ ئه‌هلیه‌كان‬ ‫ئاستیان له‌قوتابخانه‌ حكومیه‌كان به‌رزتره"‌‬ ‫ئا‪ :‬سه‌ریاس سه‌مین‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ گه‌رمیان‪،‬‬ ‫دارا ئه‌حمه‌د له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت ""تا ئێستا وه‌زیری‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫سه‌ردانی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ گه‌رمیانی‌‬ ‫نه‌كردو‌ه"‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬دۆخی‌ په‌روه‌رد‌ه له‌س����اڵی‌‬ ‫خوێندن����ی‌ ‪ 2016-2015‬چ����ۆن‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟‬ ‫دارا ئه‌حمه‌د‪ :‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌م بارودۆخه‌‬ ‫ئابوریه‌و بایكۆتی‌ مامۆس����تایان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆش����به‌ختانه‌ توانرا ده‌وامی‌ ئه‌مساڵی‌‬ ‫خوێندن س����ه‌ركه‌وتوانه‌ ته‌واو بكرێت‌و‬ ‫مامۆستایانیش هه‌وڵیاندا قه‌ره‌بوی‌ ئه‌و‬ ‫رۆژانه‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌ بایكۆتی‌ خوێندنیان‬ ‫كردبو‪ ،‬هه‌مو ئاماده‌كاریه‌كیشمان كردوه‌‬ ‫بۆ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ كۆتایی‌ پۆلی‌ ‪ 9‬و‬ ‫‪.12‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ندێك كێش����ه‌ هه‌یه‌ سااڵنه‌‬ ‫دوباره‌ ده‌بێت����ه‌وه‌ له‌نه‌بون����ی‌ ئامێری‌‬ ‫فێنكه‌ره‌وه‌ی‌ هۆڵه‌كان‌و كێشه‌ی‌ مۆبایل‌و‬ ‫داخس����تنی‌ هێڵه‌كانی‌ مۆبای����ل له‌كاتی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كاندا؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬لیژنه‌یه‌كی‌ تایبه‌تمان‬ ‫دان����اوه‌ ب����ۆ دابه‌ش����كردنی‌ ئامێ����ری‌‬ ‫فێنك����ه‌ره‌وه‌و دابینكردن����ی‌ كاره‌ب����او‬ ‫چاره‌س����ه‌ركردنی‌ بڕین����ی‌ كاره‌ب����او‬ ‫نه‌هێش����تنی‌ گرفته‌كان����ی‌ دیكه‌ له‌هۆڵی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كاندا‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ئامێری‌‬ ‫له‌كارخس����تنی‌ مۆبایلیش ژماره‌یه‌كمان‬ ‫له‌به‌رده‌سته‌ به‌اڵم به‌پێی‌ پێویست نین‌و‬ ‫كۆنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌سه‌رده‌می‌ بونت به‌ به‌ڕێوبه‌ر‬ ‫چین ئه‌و گۆڕانكاریان����ه‌ی‌ كه‌ توانیوته‌‬ ‫ئه‌نجامیان بده‌یت؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬به‌مێژوی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫س����نوره‌كه‌ هێنده‌ی‌ س����ه‌رده‌می‌ ئێمه‌‬ ‫بین����ا دروس����ت نه‌ك����راوه‌‪ ،‬هێن����ده‌ی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ بیناكانی‌ پێش س����ه‌رده‌می‌ من‬ ‫بینامان دروس����ت كردوه‌و بیناش����مان‬ ‫نۆژه‌نكردۆته‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌ن����ده‌ له‌ماوه‌ی‌‬

‫ئه‌م چوار س����اڵه‌ی‌ ئێمه‌دا ته‌نها ‪ 1‬جار‬ ‫بودج����ه‌ی‌ ته‌واوم����ان وه‌رگرتوه‌و به‌اڵم‬ ‫زۆرینه‌ی‌ پێداویس����تی‌ ن����او قوتابخانه‌و‬ ‫خوێندنگه‌كانمان دابین كردوه‌‪ ،‬گۆڕینی‌‬ ‫سیس����ته‌میش خاڵێك����ی‌ دیك����ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كارانه‌ی����ه‌ ئێمه‌ ئه‌نجاممانداوه‌و زۆرترین‬ ‫رێژه‌ی‌ قوتابخانه‌ له‌سنوری‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ پرۆگرامی‌ خوێندنیان بۆ ئینگلیزی‌‬ ‫گۆڕاوه‌ كه‌ ‪ 43‬قوتابخانه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬تاچه‌ن����د ئ����ه‌و قوتابخانانه‌‬ ‫سه‌ركه‌وتو بون؟‬ ‫دارا ئه‌حمه‌د‪ :‬ئه‌و پرۆسه‌یه‌ سه‌ركه‌وتو‬ ‫بوه‌ خولیش����مان بۆ ئه‌و مامۆس����تایانه‌‬ ‫كردۆته‌وه‌و خولی‌ نوێش بۆ مامۆستایان‬ ‫ده‌كرێت����ه‌وه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوان����ن پۆلی‌‬ ‫دوه‌میش به‌سه‌ركه‌وتویی‌ تێپه‌ڕێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قس����ه‌یه‌كی‌ زۆر له‌س����ه‌ر ئه‌و‬ ‫خوالنه‌ ده‌كرێت كه‌ رۆتینن‌و س����ودێكی‌‬ ‫ئه‌وتۆ ناگه‌یه‌نن؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬م����ن ب����ڕوام وا نیه‌و‬ ‫هه‌ر خولێك ك����ه‌ ده‌كرێته‌وه‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌یه‌و ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ش پێویسته‌‬ ‫بگه‌یه‌نرێت به‌مامۆستایان‪ ،‬یان ئاڵوگۆڕی‌‬ ‫ئه‌زمونی‌ نێوان مامۆستایان‌و راهێنه‌ریش‬ ‫له‌و خوالنه‌وه‌ به‌ده‌ست دێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بۆچونتان له‌ب����اره‌ی‌ تواناو‬ ‫مه‌عریفه‌ی‌ مامۆستایانه‌وه‌ چیه‌؟‬ ‫دارا ئه‌حمه‌د‪ :‬مامۆستای‌ باشمان زۆره‌‬ ‫به‌اڵم به‌پێی‌ خولیای‌ ئێمه‌ نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫مامۆستا ده‌بێت له‌ پسپۆڕیه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫نوێ بكاته‌وه‌و خوێندنه‌وه‌شی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاچه‌ند بۆ به‌ره‌و پێشخستنی‌‬ ‫پرۆسه‌ی‌ په‌روه‌رده‌ بۆچونی‌ مامۆستایان‬ ‫وه‌رده‌گرن؟‬ ‫دارا ئه‌حمه‌د‪ :‬له‌ئیش����وكاری‌ رۆژانه‌ی‌‬ ‫خۆمدا هه‌میشه‌ بۆچونی‌ ئه‌وانی‌ تریش‬ ‫وه‌رده‌گ����رم‪ ،‬زۆرج����ار داوای‌ بۆچون����ی‌‬ ‫مامۆستایانم كردوه‌و به‌نوسینیش داوام‬ ‫لێكردون هه‌ر سه‌رنجێكیان هه‌بێت بۆم‬ ‫بنوسن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تا چه‌ند كارتان بۆ ئه‌وه‌ كردوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان له‌سه‌ر ئینتیمای‌ حزبی‌‬ ‫دانه‌نرێن‌و له‌سه‌ر لێهاتویی‌ دابنرێن؟‬

‫مامۆستای‌ باشمان‬ ‫زۆره‌ به‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫خولیای‌ ئێمه‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫مامۆستا ده‌بێت‬ ‫له‌پسپۆڕیه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ نوێ بكاته‌وه‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌شی‌‬ ‫هه‌بێت‬ ‫دارا ئه‌حمه‌د‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬زۆر به‌ڕێوه‌ب����ه‌ر‬ ‫له‌س����نوره‌كه‌ دانراوه‌و س����ه‌ربه‌حزبێك ‌‬ ‫ی‬ ‫تره‌و س����ه‌ر به‌موعاره‌زه‌ش����ه‌‪ ،‬كاریش‬ ‫ده‌كه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ توانس����تیان‬ ‫هه‌یه‌ بیانهێنینه‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ناڵێین‬ ‫توانیومانه‌ ‪ %100‬ئه‌و كێشه‌یه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬جیاوازیه‌ك����ی‌ زۆر له‌نێوانی‌‬ ‫قوتابخانه‌ ئه‌هلی‌‌و حكومیه‌كاندا هه‌یه‌و‬ ‫چیتانكردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بیانهێننه‌ ئاستی‌‬ ‫قوتابخانه‌ ئه‌هلیه‌كانه‌وه‌؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬بێگوم����ان پێمانوایه‌‬ ‫قوتابخان����ه‌ ئه‌هلی����ه‌كان ئاس����تیان‬ ‫له‌قوتابخانه‌ حكومیه‌كان به‌رزتره‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫هه‌وڵێكمان بۆ ئه‌وه‌ی����ه‌ قوتابخانه‌كانی‌‬ ‫ئێمه‌ش بگه‌نه‌ ئه‌و ئاس����ته‌و كاریشمان‬

‫بۆ ك����ردوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دۆخێ����ك هاتۆت ‌ه‬ ‫پێش����ه‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ ئێم����ه‌ نیه‌‪،‬‬ ‫ئێستا خوێندكار ‪ 3‬كاتژمێر له‌قوتابخانه‌‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌و گه‌ر دابه‌ش����ی‌ رۆژه‌كانی‌‬ ‫س����اڵی‌ بكه‌ین رۆژانه‌ ته‌نها ‪ 30‬خوله‌ك‬ ‫الی‌ ئێمه‌ی����ه‌و كاته‌كانی‌ دیكه‌ له‌كۆاڵنه‌‪،‬‬ ‫به‌و پێیه‌ش ئێم����ه‌ ناتوانین نه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫خوێنده‌وار پێشكه‌شی‌ كۆمه‌ڵگا بكه‌ین‌و‬ ‫ناش����توانین قوتابخانه‌و مامۆس����تا الی‌‬ ‫قوتابی‌ خۆشه‌ویس����ت بكه‌ین‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ بینای‌ پێویس����ت ده‌بێ����ت كه‌ هه‌مو‬ ‫قوتابخانه‌ی����ه‌ك بین����ای‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بینای‌ پێویستتان هه‌یه‌؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬له‌ ‪ 4‬س����اڵی‌ ڕابردودا‬ ‫هه‌وڵمان����داوه‌ زۆرین����ه‌ی‌ قوتابخان����ه‌و‬

‫خوێندن����گاكان بكه‌ین ب����ه‌ ‪ 1‬ده‌وامی‌‌و‬ ‫‪ 2‬ده‌وامی‌‌و ‪ 3‬ده‌وامیمان نه‌هێش����توه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و دروس����ت‬ ‫نه‌كردنی‌ بیناو زۆربونی‌ رێژه‌ی‌ قوتابیه‌وه‌‬ ‫ترسمان هه‌یه‌ دۆخه‌كه‌ به‌ره‌و ئاقارێكی‌‬ ‫باش نه‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بڕیارێك هه‌ب����و بۆ البردنی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ قه‌زاكان به‌كوێ‌‬ ‫گه‌یشت؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬ئ����ه‌وه‌ بڕیارێك����ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیرانه‌و بڕیاره‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك����ی‌ ب����ااڵوه‌ جێبه‌ج����ێ‌ بكرێت‬ ‫له‌پێن����اوی‌ كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ خه‌رج����ی‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم تائێس����تا نه‌چوه‌ت����ه‌ ب����واری‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌زیری‌ پ����ه‌روه‌رده‌ جیاوازی‌‬ ‫نێوان ئێوه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬هی����چ جیاوازی����ه‌ك‬ ‫نابینم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬تا ئێس����تا س����ه‌ردانی‌ سنوری‌‬ ‫په‌روه‌ده‌ی‌ گه‌رمیانی‌ كردوه‌؟‬ ‫دارا ئه‌حمه‌د‪ :‬تاكو ئێستا نه‌هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌اڵم س����ه‌ردانی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كردوه‌؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬به‌رنام����ه‌ی‌ داناب����و‬ ‫س����ه‌ردانمان بكات به‌اڵم دی����اره‌ له‌به‌ر‬ ‫هه‌ندێك ئیشوكار نه‌یتوانیو‌ه سه‌ردانمان‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتانوایه‌ به‌سه‌ردانی‌ وه‌زیر‬ ‫گۆڕانێك روبدات؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬بێگوم����ان وه‌زی����ر‬ ‫له‌وه‌زاره‌ته‌ك����ه‌دا ده‌س����ه‌اڵتی‌ یه‌كه‌مه‌و‬ ‫ده‌توانێ����ت بڕیار بدات‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش بۆ‬ ‫كه‌سانی‌ دیكه‌ هه‌لێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بتوانن‬ ‫بیبینن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بڕی����اری‌ گۆڕینی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫هۆڵ����ه‌كان ك����ه‌ ه����ه‌ر ‪ 2‬تاقیكردنه‌وه‌و‬ ‫له‌هۆڵێك ده‌بن ئیجابیاتی‌ هه‌یه‌؟‬ ‫دارا ئه‌حم����ه‌د‪ :‬ئیجابیات����ی‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ ده‌یانه‌وێت له‌ڕێی‌ واس����یته‌و‬ ‫خزمایه‌تیه‌وه‌ شتێكیان ده‌ست بكه‌وێت‬ ‫یا هه‌وڵی‌ گزی‌ كردن بده‌ن‪.‬‬

‫وەزارەتی پەروەردە وەک پۆلیس‬ ‫فایەق سەعید‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ ئه‌نجامدان���ی‌ ئ���ه‌و چه‌ند‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌دا ئه‌وه‌ رونبوه‌وه‌ كه‌ رۆژی‬ ‫تاقیکردنەوەکان‌و شەوی پێشتریش دزە‬ ‫بەپرس���یاری تاقیکردن���ەوەکان کراون‌و‬ ‫فرۆش���راون‪ .‬نکۆڵ���ی‌و کاردان���ەوەی‬ ‫بەڕێوب���ەرە گش���تییەکان‌و وەزارەت���ی‬ ‫پەروەردەش نەفەس���ێکی پۆلیس���ییان‬ ‫هەب���و ت���ا تۆنێک���ی پەروەردەی���ی‌و‬ ‫(بونیادنەران���ە)‪.‬‬ ‫کۆنس���ترەکتیڤ‬ ‫لەبری ئ���ەوەی بەدوای چارەس���ەرێکی‬ ‫هەتاهەتایی‌و کۆنسترەکتیڤانەدا بگەڕێن‪،‬‬ ‫هەڕەشەی پۆلیس‌و گرتنی خوێندکاران‌و‬ ‫مامۆستایانیش بوە فاکتێکی دیکە‪ .‬سەیر‬ ‫لەوەدایە هەمو ئەمانە ناتوانن چارەسەی‬ ‫ئ���ەم گرفتە بک���ەن‌و رۆڵ���ی وەزارەتی‬ ‫پەروەردە لەدەزگایەکی پەروەردەییەوە‬ ‫بۆ دەزگایەکی پۆلیس���ی توندوتیژئامێز‬ ‫دەگۆڕێ‪.‬‬ ‫تاقیکردنەوە سەرتاسەرییەکان گرفتی‬ ‫سیاس���ی‌و کۆمەاڵیەتی‌و ئاسایشیان بۆ‬ ‫زۆر واڵت دروست کردوە‪ ،‬بۆ نمونە واڵتە‬ ‫عەرەبییەکان‪ ،‬هیندستان‪ ،‬چین … هتد‪.‬‬ ‫لەمەغریب لە ‪ ١٠‬ش���اردا خەڵک گیراون‪.‬‬ ‫لەجەزائیر ژمارەیەکی زۆر گیراون‌و گرفت‬ ‫لەنێوان حزبە سیاسییەکان دروست بوە‬ ‫تا ئاستی تومەتبارانکردنی ئیسالمییەکان‬ ‫بەدزەپێکردنی پرس���یارەکان‪ .‬وەزارەتی‬ ‫پ���ەروەردەی جەزائیر بڕی���اری داوە ‪٣٨‬‬ ‫هەزار خوێندکار تاقیکردنەوەکان دوبارە‬ ‫بکەن���ەوەو وەزیری پەروەردە خاتو نورە‬ ‫دەڵ���ێ ئەوان���ەی خەریکی ئ���ەم کارەن‬ ‫دەیانەوێ ئاسایش���ی جەزائیر تێکبدەن‪.‬‬ ‫لەمیس���ر دەوڵەت بە بەشداری سەرۆکی‬ ‫حکومەت‪ ،‬وەزارەتەکانی ناوخۆ‪ ،‬بەرگری‪،‬‬ ‫داد‪ ،‬هەمو سوپاو دادوەرەکان‪ ،‬هەمویان‬ ‫لەس���ەر خەتن‌و دەوڵ���ەت وەکو قەیران‬ ‫مامه‌ڵه‌ لەگەڵ دزەپێکردنی پرسیارەکاندا‬ ‫دەکات‪ .‬هەروەه���ا چەندین بەرپرس���ی‬ ‫بااڵش دراونەت���ە دادگاو باس لەتێکدانی‬

‫پرسیاری جەوهەری‬ ‫ئەوەیە؛ ئەگەر ئەم‬ ‫پرسە ئاسایشی‬ ‫نەتەوەیی تێک دەدات‌و‬ ‫پێویستیی بەپۆلیس‌و‬ ‫دادگاکان هەیە ئەی‬ ‫بۆ لەبنەڕەتەوە ئەم‬ ‫گرفتە چارەسەر‬ ‫ناکەن؟ بۆ سیستمی‬ ‫تاقیکردنەوەکان‬ ‫ناگۆڕن؟‬ ‫ئاسایشی نەتەوەیی دەکرێت‪.‬‬ ‫لەچین کار گەیش���توەتە بەکارهێنانی‬ ‫فڕۆک���ەی ب���ێ فڕۆک���ەوان‌و ئامێری زۆر‬ ‫پێش���کەتو ب���ۆ دەس���تگیرکردنی ئەو‬ ‫مندااڵن���ەی گزی دەک���ەن‪ .‬لەچین کە ‪٩‬‬ ‫ملیۆن خوێن���دکار تاقیکردنەوە دەکەن‪،‬‬ ‫خەڵک لەجیات���ی خوێندکارەکان دەچنە‬ ‫ژوری تاقیکردنەوەکان���ەوەو بۆ گزیکردن‬ ‫ئام���ڕازی زۆر پێش���کەتو بەکاردێن���ن‪.‬‬ ‫لەهیندس���تان باوک���ەکان ب���از دەدەنە‬ ‫ئەودیوی پەرژین���ی قوتابخانەکانەوە بۆ‬ ‫ئ���ەوەی ه���اوکاری منداڵەکانیان بکەن‪.‬‬ ‫لەهەرێمی کوردس���تانیش کۆمەڵێ شت‬

‫رویان���داوە؛ گرتنی خەڵک‪ ،‬هەڕەش���ەی‬ ‫گرتن���ی خوێن���دکاران‪ ،‬پش���کنینی زۆر‬ ‫وردی خوێندکاران تا ناوی پێاڵوەکانیش‬ ‫رۆیش���توە‪ ،‬هەندێ لەکادیرەکانیش ئەو‬ ‫دزەپێکردنەی���ان لەگ���ەڵ هاوکاریکردنی‬ ‫داعش یەکسان کردوە‪.‬‬ ‫چارەسەر چییە؟‬ ‫بێگوم���ان بۆ چەندین س���اڵ دەچێت‬ ‫باسی درمی تاقیکردنەوەکان‌و کاریگەرییە‬ ‫خراپەکانیم لەسەر ئاستی نوسین‌و ئاستی‬ ‫وەزارەتی پ���ەروەردەش کردوە‪ .‬ئاماژەم‬ ‫بەخۆکوش���تنی خوێندکاران‌و نەخۆشییە‬ ‫دەرونییەکانی���ان ک���ردوە‪ .‬لەکۆنگرەی‬ ‫پەروەدەیی ئای���اری ‪ ٢٠١٥‬دا توڕە بوم‬ ‫وتم‪(:‬پێویست ناکات وەزارەتی پەروەردە‬ ‫وەک���و پۆلیس کار بکات‌و هەرکەس���ێک‬ ‫گوێ���ی لەقس���ەکانتان بێت واهەس���ت‬ ‫دەکات ئێوە پش���تیوانی لەمامۆس���تای‬ ‫تایب���ەت‌و مەلزەمە دان���ەرەکان دەکەن‪.‬‬ ‫بۆ چارەس���ەرکردنی ئ���ەم گرفتە دەبێ‬ ‫دەستکاری سیستمی تاقیکردنەوەکانتان‬ ‫بکەن‪ .‬ئەگەر بەم ش���ێوەیە سیس���تمی‬ ‫تاقیکردنەوەکان چارەس���ەر بکەن ئەوا‬ ‫بەدڵنیاییەوە لەکۆنگرەی داهاتودا باسی‬ ‫هەمان گرفت دەکەین‪ .‬نابێ بیریش���مان‬ ‫بچێت س���ااڵنە چەندی���ن خوێندکار بەم‬ ‫هۆیەوە خۆیان دەکوژن)‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و كۆنگره‌یه‌دا بۆ چارەسەکردنی‬ ‫ئەم گرفت���ە کورتک���راوەی پرۆژەیەکی‬ ‫ئاڵۆزم خس���تە بەرباس بەالم ئەوەی کە‬ ‫تێینەگەیشت‌و گوێی لێنەگرت بەڕێوەبەرە‬ ‫گشتییەکان بون کە بەرپرسی ئەو تەوەرە‬ ‫بون‪ .‬کۆنگرە کە لەڕوی فۆرمەوه‌ زۆر باش‬ ‫بو‪ ،‬بەاڵم ل���ەڕوی ناوەڕۆکەوە عەیبێکی‬ ‫گەورەی هەب���و کە نەیهێش���ت کۆنگرە‬ ‫چارەس���ەر بۆ هیچ ش���تێک بدۆزێتەوە‬ ‫بەهۆی ئه‌وه‌ی هەمو ت���ەوەرەکان لەژێر‬ ‫کۆنترۆڵی بەڕێوەبەرە کۆنەکاندا بون کە‬ ‫چەندین س���اڵە نەیانتوانی���وە بچوکترین‬ ‫گرفت چارەسەر بکەن‪ .‬بەالیەنی کەمەوە‬ ‫ل���ەو تەوەرەی م���ن کارم تێ���دا دەکرد‬

‫بەڕێوەبەرەکان تەنها گوێیان لەو شتانە‬ ‫بو کە خۆیان پێشتر ئامادەیان کردبو‪ ،‬کە‬ ‫رێگەی بۆ چارەسەرکردنە پۆلیسییەکان‬ ‫خۆش دەک���رد‪ .‬ئەمەش هۆکارێک بو بۆ‬ ‫سەرنەکەوتنی کۆنگرە‪ .‬ئاماژەی هەندێ‬ ‫لەبەڕێوبەرە گشتییەکان لەم رۆژانەدا بۆ‬ ‫هەوڵەکان���ی وەزارەت بۆ کڕینی ئامێری‬ ‫چاودێ���ری هاوچ���ەرخ‌و پەنابردن���ە بەر‬ ‫دادگاو گرتن… هت���د کارێکی هەڵەیەو‬ ‫هیچ شتێک چارەسەر ناکات‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی چارەس���ەرێکی هەتاهەتایی‬ ‫ب���ۆ ئ���ازاری خوێن���دکاران دابنێی���ن‌و‬ ‫پێویس���تمان بەدادگاو هێزەکانی پۆلیس‬ ‫نەبێ‌و وەزارەتی پ���ەروەردە ناچارنەبێ‬ ‫فڕۆکەی ب���ێ فڕۆکەوان بک���ڕێ‪ ،‬دەبێ‬ ‫چارەسەری هۆکاری یەکەمی ئەم گرفتە‬ ‫بکەین کە سیس���تمی تاقیکردنەوەکانە‪.‬‬ ‫هۆکاری دوەم‌و س���ێیەمیش سیس���تمی‬ ‫وەرگرتن���ی زانک���ۆکان‌و ب���اری ئابوری‬ ‫کادیرە پەروەردەییەکانە‪.‬‬ ‫بۆ ئەم مەبەستە لەدیسامبەری ‪٢٠١٥‬‬ ‫دا بەڕێ���ز وەزی���ری پ���ەروەردەم بینی‌و‬ ‫گفتوگۆیەکم لەگەڵ کرد‪ .‬لەس���ەر ئەوە‬ ‫رێککەوتین کە م���ن پرۆژەیەکی ورد بۆ‬ ‫چاککردنی سیستمی تاقیکردنەوەکان بۆ‬ ‫ئەو بنێرم‪ .‬لەس���ەرەتای شوباتی ‪٢٠١٦‬‬ ‫دا پرۆژەیەک���ی تاڕاده‌ی���ەک ئاڵۆزم بۆ‬ ‫بەڕێزیان نارد کە بەوردی ژمارەو شێوازی‬ ‫تاقیکردنەوەکان‌و شێوەی حیسابکردنی‬ ‫نمرەکانی لەخۆ گرتبو‪.‬‬ ‫پرۆژەک���ە لەکات���ی پیادەکردن���دا‬ ‫کۆمەڵێ باب���ەت چارەس���ەر دەکات بۆ‬ ‫نمونە؛ ب���ازاڕی مەلزەمەو مامۆس���تای‬ ‫تایب���ەت ناهێڵێ���ت چونک���ە خوێندکار‬ ‫پێویستی پێیان نامێنێت‪ ،‬باری دەرونی‬ ‫خوێندکاران‌و خێزانەکانیشیان تێکناچێت‬ ‫چونک���ە بەپێ���ی سیس���تمێکی تایبەت‬ ‫خوێندکار دەبێ لەهەر س���ێ ساڵەکەدا‬ ‫یا دو س���اڵی کۆتایی قۆناغی ئامادەیی‬ ‫بەهەمان ش���ێوە کۆشش بکات‪ ،‬ئەمەش‬ ‫ئاس���تی زانس���تی بەرز دەکاتەوە‪ .‬بەاڵم‬

‫لەبەرامبەردا مامۆستای تایبەت‌و دانەری‬ ‫مەلزەمەکان زەرەر دەکەن‪ .‬پرس���یاری‬ ‫جەوه���ەری لێرەدا ئەوەی���ە؛ ئەگەر ئەم‬ ‫پرسە ئاسایشی نەتەوەیی تێک دەدات‌و‬ ‫پێویس���تیی بەپۆلی���س‌و دادگاکان هەیە‬ ‫ئەی بۆ لەبنەڕەتەوە ئەم گرفتە چارەسەر‬ ‫ناکەن؟ بۆ سیس���تمی تاقیکردنەوەکان‬ ‫ناگۆڕن؟‬ ‫‪faiekk@hotmail.com‬‬

‫لەمیسر دەوڵەت‬ ‫بە بەشداری‬ ‫سەرۆکی حکومەت‬ ‫وەزارەتەکانی‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬بەرگری‬ ‫داد‪ ،‬هەمو سوپاو‬ ‫دادوەرەکان‬ ‫هەمویان لەسەر‬ ‫خەتن‌و دەوڵەت‬ ‫وەکو قەیران‬ ‫مامه‌ڵه‌ لەگەڵ‬ ‫دزەپێکردنی‬ ‫پرسیارەکاندا دەکا‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ئایا پرسیارەکانی‬ ‫پۆلی‪١٢‬ی زانستی‬ ‫تەنها ئەمساڵ‬ ‫دزراوە؟!‬ ‫جوتیار شەریف‬ ‫بیرمە کەمن����داڵ ب����وم دەنگۆیەک هەبو‬ ‫دەیان وت س����اڵی ‪٢٠٠٠‬دنی����ا کۆتایی دێت‪،‬‬ ‫منی����ش هەرچەن����د بەپەنج����ە بچوکەکانم‬ ‫ئەمبژارد رێ����ک پۆلی‪١٢‬ی منی دەکرد‪ ،‬زۆر‬ ‫بەزەیم بەخۆمدا دەهاتەوە ناتوانم خوێندن‬ ‫تەواو بکەم دنیا کۆتایی دێت‪ ،‬بۆیە گرنگیم‬ ‫بەهەر هەواڵێکی پۆلی‪١٢‬دەدا‪.‬‬ ‫ل����ەدوای کۆڕەوەکەی س����اڵی‪ ،١٩٩١‬من‬ ‫پۆلی ‪٤‬ی س����ەرەتایی بوم گوێم ئاش����نا بو‬ ‫بەو رس����تەیەی کە پرسیارەکانی پۆلی ‪٦‬ی‬ ‫ئامادەی����ی ئەوکات کە دەکات����ە پۆلی‪١٢‬ی‬ ‫ئێستا فرۆشراوە‪.‬‬ ‫دوای ئەوس����اڵە هەمو ساڵێک دەمبیست‬ ‫پرسیارەکان فرۆش����راوە تا خۆم گەیشتمە‬ ‫پۆلی‪١٢‬و خۆشبەختانە دنیا کۆتایی نەهات‪،‬‬ ‫لەناوەندی سیروان لەخوار هوتێل پااڵسەوە‬ ‫تاقیکردنەوەمان ئەنجام دەدا‪.‬‬ ‫دو هۆڵ����ی تاقیکردنەوەی لێبو یەکێکیان‬ ‫ئێمە بوین ئەوی تریان خوێندکارانی دەرەکی‬ ‫بون کە هەمویان بەرپرس بون‌و ئەندامێکی‬ ‫مەکتەب سیاسی ئێستای یەکێتی لێ بو‪.‬‬ ‫ئەو رۆژانە ناشیرینترین دیمەنی مامۆستای‬ ‫کورد لەیادەوەری مندایە چونکە سەرەڕای‬ ‫ئ����ەوەی هۆڵی بەرپرس����ەکان مامۆس����تای‬ ‫تەواوی هەب����و‪ ،‬مامۆس����تاکانی هۆڵەکەی‬ ‫ئێمەش دەڕۆیش����تن بۆ ماستاو و خۆنزیک‬ ‫کردنەوە لەبەرپرسان‌و پێیان دەوتنەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم لەدیمەنی مامۆس����تاکان ناشیرینتر‬ ‫رۆژێک یەکێک لەبەرپرس����ە سەربازییەکان‬ ‫توڕەبو وتی یەک مامۆستا بێت بۆ هۆڵەکەی‬ ‫ئێمە فیش����ەکێک دەنێم بەسەریەوە‪ ،‬کاکە‬ ‫پێویس����ت ناکات بەئێمەی بڵێن����ەوە ئێمە‬ ‫پرسیارو وەاڵممان بۆ دێت بۆ ماڵەوە‪.‬‬ ‫یەکس����ەر بیرم لەوە ک����ردەوە ئاخۆ الی‬ ‫ئەم بەرپرس����انەوە چەند کەس����ی تر ئەم‬ ‫پرس����یارانەی بینیبێ����ت‌و رەنج����ی ئێمەش‬ ‫لەبەرچاو نەگیرێت‪.‬‬ ‫دوای ئەوس����اتە تاچوار س����اڵی زانکۆم‬ ‫تەواوکرد هەر دەمبیس����ت کە پرسیارەکان‬ ‫دزەی پێکراوەو گەیشتوەتە دەست هەندێک‬ ‫خوێندکار‪.‬‬ ‫یەکەم رۆژ کە دامەزرام ‪ ،‬بوم بەمامۆستای‬ ‫پۆلی‪ ١٢‬تا ‪١٠‬س����اڵی خزم����ەت‪ ،‬بەداخەوە‬ ‫هەمو س����اڵێک هەمان چیرۆکی دزەکردنی‬ ‫پرس����یارەکانم دەبیس����تەوە هەرج����ارەو‬ ‫بەسیناریۆیەک‪.‬‬ ‫س����اڵی پار لەئامادەییەکی ئێوارانی ناو‬ ‫شاری س����لێمانی بوم لەومانگەی خوێندکار‬ ‫لەماڵەوەی����ە ب����ۆ کۆش����ش ک����ردن حەوت‬ ‫خوێندکار هاتنەوە بۆ قوتابخانە منیان بانگ‬ ‫کرد وتیان با پیاسەیەک بکەین‪.‬‬ ‫لەگەرمەی قسەکردن بوین وتیان مامۆستا‬ ‫ئیش����ێکمان بەتۆ ئەڕوات هەرچەند دڵنیاین‬ ‫بۆم����ان ناکەی����ت ب����ەاڵم هەرهاتوین تاقی‬ ‫بکەینەوە بۆ پان����زە خولەک‪٢‬هەزار دۆالرت‬ ‫پێدەدەین‪.‬‬ ‫پێم سەیر بو وتم ئەو ئیشە چیە قومارە‪،‬‬ ‫وتیان نا ئێم����ە هەمو بەیانیەک س����ەعات‬ ‫‪٧‬پرسیارەکانمان بەدەس����تدەگات‪ ،‬لەڕۆژی‬ ‫وانەکەی خۆتدا بەپان����زە خولەک دەگەینە‬ ‫الت ت����ۆش هەوڵب����دە بە‪١٥‬خولەک وەاڵمی‬ ‫بدەیت����ەوە بۆ ئەوەی ئێم����ە کاتژمێرێکمان‬ ‫هەب����ێ ب����ۆ س����ەیرکردنی وەاڵم����ەکان‬ ‫بەرلەتاقیکردن����ەوە‪ ،‬بۆ ئ����ەو ‪١٥‬خولەکەش‬ ‫‪٢‬هەزار دۆالرت پێدەدەین‪.‬‬ ‫من پرسیم چۆن دەستان دەکەوێت وتیان‬ ‫کەسێک لەوانە س����ەعات ‪ ٧‬پرسیارەکانی‬ ‫دەس����ت دەکەوێ����ت‌و بەموبایلەکەی وێنەی‬ ‫دەگرێت‌و بەیەکێک لەتۆڕە کۆمەاڵیەتیەکان‬ ‫بۆمان دەنێرێت‪.‬‬ ‫دواتر پرس����یم ئەی بڕی پارەکە چەندە؟‬ ‫وتیان ئێم����ە ‪٧‬خوێندکارین یەکی‪٥٠‬گەاڵمان‬ ‫کۆکردوەت����ەوە ‪٣‬دەفت����ەرو نی����و دەکات‬ ‫ب����ە ‪٢‬دەفتەر ل����ەو کەس����ەمان کڕیوە کە‬ ‫پرس����یارەکانمان ب����ۆ دەنێرێ����ت ب����ۆ هەر‬ ‫مامۆستایەکیش ‪٢٠‬گەاڵ دەدەین گەر بتوانێ‬ ‫بە ‪١٥‬خولەک وەاڵمی پرسیارەکان بداتەوە‪،‬‬ ‫ئ����ەو ‪١٠‬گەاڵیەی کە دەمێنێت����ەوە بڕیارمان‬ ‫داوە رۆژی کۆتای����ی بیکەین بەدەعوەت بۆ‬ ‫خۆمان‪.‬‬ ‫ویس����تم پرسیاری س����ێیەم بکەم کەوتنە‬ ‫گومانەوە وتیان مامۆستا وەک ئیشەکەمان‬ ‫بۆ ناکەیت ئەمە بابەتی رۆژنامە نیە‪.‬‬ ‫لەوس����اتەدا بی����رم ک����ردەوە ئەبێ چەند‬ ‫مرۆڤی دەبەنگ بەم شێوەیە بوبێ بەخاوەن‬ ‫بڕوانامەی قەبە‪.‬‬ ‫هەربۆیە بۆ هەمو الیەک تەنها ئەمس����اڵ‬ ‫نیە پرس����یار کڕین فرۆشتنی پێوە ئەکرێت‬ ‫بەڵکو چیرۆکی ‪٢٥‬ساڵ لەمەوپێشە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫خەونبینین لەسەروی هەورەکانەوە!‬ ‫کامەران سوبحان‬ ‫بێدەنگییەکی قوڵ داگیری کردوم!‬ ‫پێچەوان����ەی زۆر کەس����ی تر‪ ،‬هەمیش����ە‬ ‫ترس����ێکی قوڵم لەس����ەفەر هەیە‪ .‬هۆکاری‬ ‫ئەم ترس����ەش بۆ زۆر ه����ۆکار دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫دیارترینیان پەیوەستە بەو داستان‌و ئەفسانە‬ ‫کۆنان����ەی مێژوی مرۆڤایەتی‪ ،‬کە هەمیش����ە‬ ‫کەسی گەڕیدەو گەشتیار لەسەفەرە دورەکاندا‬ ‫روبەڕوی چەندین کارەسات‌و روداوی چاوەڕوان‬ ‫نەک����راو و ناخۆش دەبنەوە‪ ،‬هەندێ هۆکاری‬ ‫سایکۆلۆژیش لەو ترسەدا رۆڵی خۆی هەیە‪.‬‬ ‫هەمو ئەو س����ەفەرانەی کردوم����ە‪ ،‬لەیەکەم‬ ‫چرکەساتی بەجێهێش����تنی نیشتمانەوە‪ ،‬تا‬ ‫س����اتی گەڕانەوەم‪ ،‬دڵەڕاوکێیەکی قوڵ روم‬ ‫تێدەکات‪ ،‬تاک����ە ه����ۆکاری دەربازبونم لەو‬ ‫دڵەڕاوکێیە س����ەرقاڵبونمە بەبینین‌و تێڕامان‬ ‫لەو شوێنە سەرنجڕاکێشانەی لەسەفەرەکەدا‪،‬‬ ‫کە پێشتر نەمبینیوە‪.‬‬ ‫ئ����ەو بەیانیی����ە زوەی س����ەرەتای مانگی‬ ‫نیسانی ئەمساڵ‪ ،‬لەفڕۆکەخانەی هەولێرەوە‬ ‫بەرەو فڕۆکەخانەی (مەلیکە عالیە) لەعەمان‬ ‫فڕین‌و لەوێشەوە بەرەو فڕۆکەخانەی نیۆرک‪،‬‬ ‫بێدەنگییەک����ی قوڵ داگیری ک����ردم‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەی چەند هاوڕێیەکی تریش هاوسەفەرم‬ ‫بون‌و ب����ەردەوام لەناو فڕۆکەک����ەدا پێکەوە‬ ‫گفتوگۆم����ان دەک����رد و پێدەکەنی����ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەناخم����دا هەس����تم بەتەنهاییەک����ی ق����وڵ‌و‬ ‫بێدەنگییەک����ی کوش����ندە دەک����رد‪ .‬زۆربەی‬ ‫س����ەفەرەکانی پێش����وترم‪ ،‬ه����ۆکاری ئ����ەو‬ ‫دڵەڕاوکێی����ەم بۆ ت����رس لەفڕین����ی فڕۆکە‬ ‫دەگەڕاندەوە‪ ،‬بەاڵم لەم سەفەرە درێژەدا بۆ‬ ‫ئەمەریکا نەک ترس����م لەفڕی����ن نەبو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫چێژێکی زۆرم لەشینایی ئاسمان‌و بەرزبونەوە‬ ‫بۆ سەروی هەورەکان بینی!‬ ‫ئەو ئێوارە درەنگەی کە خۆر س����ەرقاڵی‬ ‫ماڵئاواییکردن ب����و لەئاپارتمانە بەرزەکانی‬ ‫نی����ۆرک‪ ،‬دوای نزیکەی(‪ ١٢‬س����ات) زەنگی‬ ‫فڕۆکەکە لێیداو وتی" گەیش����تینە ئاسمانی‬ ‫شاری نیۆرک‌و چەند خولەکێکی تر‪ ،‬ئامادەی‬ ‫نیشتنەوەی فڕۆکەکە بن‪ .‬وردە وردە لەزەوی‬ ‫نزیک دەبوین����ەوە‪ ،‬لەپەنجەرەی فڕۆکەکەوە‬ ‫س����ەیری نیۆرکم دەکردو ئ����ەو بێدەنگییەی‬ ‫ناخم‪ ،‬قواڵیی چاوم خستبویە ناو روخساری‬ ‫ئەو ش����ارە قەشەنگە‪ .‬راس����تەوخۆ بیرم چو‬ ‫ب����ۆ روداوی‪١١‬ی س����ێپتەمبەر‪ .‬ک����ە چۆن‬ ‫تیرۆرس����تەکان‪ ،‬دو گ����ەورە ت����اوەری ئەم‬ ‫شارەیان تەختی زەوی کرد‪ .‬بەدەست خۆم‬ ‫نییە‪ ،‬بەم چرکەساتەشەوە کە ئەم دێڕانەی‬ ‫تێدا دەنوسم‪ ،‬هەرس����اتێک ناوی ئەو شارە‬ ‫دەبرێت‪ ،‬راستەخۆ ئەو روداوە تیرۆریستییەم‬ ‫بیر دەکەوێت����ەوە‪ ،‬کە چ����ۆن جیهان دوای‬ ‫ئ����ەو روداوە هەنگاوێکی تری ناو النیکەم بۆ‬ ‫ئەمەریکییەکان ب����وە مێژویەک کە باس لەو‬ ‫واڵت����ە دەکرێت دەبێت بوترێ����ت ئەمەریکای‬ ‫پێ����ش‪١١‬ی س����ێپتەمبەر‪ ،‬ی����ان ئەمەریکای‬ ‫دوای‪١١‬ی سێپتەمبەر!‬ ‫ب����ەدەم بیرکردنەوە لەو روداوە‪ ،‬هەس����تم‬ ‫دەکرد بەئارامی فڕۆکە گەورەکە بەهێواش����ی‬ ‫لەزەوی فڕۆکەخانەی نیۆرک دەنیش����ێتەوە‪.‬‬ ‫پێچەوان����ەی الی خۆم����ان ک����ە فڕۆک����ە‬ ‫لەفڕۆکەخانەکانی سلێمانی و هەولێر دەدات‬ ‫بەزەویدا‪ ،‬س����ەرجەم سەرنشینەکان پێکەوە‬ ‫هەڵدەس����تنەوەو پەلەی دابەزینیانەو دەبێتە‬ ‫پ����اڵ پاڵێنێک����ی زۆر‪ ،‬بۆ دابەزی����ن‪ .‬بەاڵم‬ ‫لەفڕۆکەخان����ەی نی����ۆرک‪ ،‬بەپێچەوانە بو‪،‬‬

‫سەرجەم سەرنش����ینەکان لەشوێنی خۆیان‬ ‫دانیش����تن‌و بەئارامییەکی زۆرەوە یەک یەک‬ ‫دابەزی����ن‌و کارەمەندان����ی نێ����و فڕۆکەکە و‬ ‫فڕۆکەوانەکانیش لەبەردەم دەرگای دەرەوەی‬ ‫فڕۆکەکەدا بەخەندەو بزەیەکەوە ماڵئاواییان‬ ‫لەهەمومان کرد!‬ ‫بەماندوبونێک����ی زۆرەوە ل����ەو فڕۆکەخانە‬ ‫گەورەی����ە دابەزی����ن‌و هەزاران سەرنش����ین‌و‬ ‫گەش����تیار لەواڵتانی جیاوازەوە گەیشتبونە‬ ‫نیۆرک‪ ،‬ئێم����ەش وەک خەڵکانی تر‪ ،‬بەرەو‬ ‫پش����کنینی پاس����پۆرت رۆش����تین‪ .‬لەیەکەم‬ ‫دیمەنی ناو فڕۆکەخانەی نیۆرک‪ ،‬پێم خۆش‬ ‫بو پێ نەخەمە واڵتەکەیان و ڕاستەوخۆ بەو‬ ‫فڕۆکەیەی پێی هاتم بگەڕێمەوە بۆ واڵتەکەی‬ ‫خۆم‪ !.‬لەیەکەم وێس����تگەدا‪ ،‬پاسپۆرتەکەم‬ ‫دایە دەس����ت خاتونێکی پۆلیسی ئەمەریکی‬ ‫قژڕەش‪ ،‬دیاربو بەڕەگەز عەرەبە‪ .‬کە سەیری‬ ‫ناوەکەی ک����ردم بەعەرەبی پێی وتم خەڵکی‬ ‫کوێی؟ وتم کوردس����تان‪ ...‬کەمێک وەستام‌و‬ ‫وتم کوردس����تانی عێراق! دیارە بەوەاڵمەکەم‬ ‫دڵخ����ۆش نەبو‪ .‬بێئەوەی هیچ پرس����یارێکی‬ ‫ترم لێبکات پۆلیس����ێکی بااڵبەرزی موزەردی‬ ‫لەتەنیش����تدا ب����و‪ ،‬بەئینگلیزییەک����ی خێرا‪،‬‬ ‫ک����ە رەنگە وش����ەکان هەموی جف����رە بون‪،‬‬ ‫پاسپۆرتەکەی دایە دەس����تی ئەو پۆلیسەو‬ ‫بەس����اردییەوە بەعەرەب����ی بەمن����ی وت بڕۆ‬ ‫لەگەڵیدا بۆ ئەو ژورە!‬ ‫لەو ژورەدا پۆلیسێک لەپشتی کۆمپیتەرەوە‬ ‫دانیشتبو‪ ،‬کەوتە پرس����یارکردن لێم‌و هەمو‬ ‫وەاڵمەکانیشی تایپ دەکرد‪ :‬چەند ساڵە لەو‬ ‫ش����وێنە کار دەکەیت؟ پێشتر لەکوێ کارت‬ ‫کردوە؟ شاری(موسڵ)ت بینیوە؟ چەکدارانی‬ ‫پەکەکە لەشارەکەی ئێوە هەیە؟ لەسەردەمی‬ ‫سەدامدا تۆ چ کارە بویت؟ تائێستا چویت بۆ‬ ‫سوریا؟ کۆمەڵێک پرسیاری تری هاوشێوەی‬ ‫لێیکردم‌و کوڕێک بەعەرەبی پرس����یارەکانی‬ ‫ب����ۆ وەردەگێڕام! منیش ی����ەک یەک وەاڵمم‬ ‫دەدای����ەوەو لەناخم����دا پێکەنینێک����ی زۆرم‬ ‫بەو پرس����یارو وەاڵمانە دەه����ات! بەهەرحاڵ‬ ‫دواتر زانیم هەمان ش����ت لەگەڵ هاوڕێکانی‬ ‫تریش����مدا ک����راوە‪ .‬ڕەنگە ئەم رێوش����وێنە‬ ‫توندان����ە‪ ،‬لەپای ئەو هەڕەش����ە زۆرانە بێت‬ ‫کە تیرۆریس����تان بەردەوام لەسەر ئاسایشی‬ ‫ئەمەریکا هەیانە‪ .‬دوات����ر لەڕۆژانی داهاتودا‬ ‫کە ئەمەریکاو سیستەمی بەڕێوەبردن‌و ژیان‌و‬ ‫دادپەروەریی‌و پرۆسەی سیاسیم لەو واڵتەدا‬ ‫لەنزیکەوە بینی‪ ،‬وتم ش����ایەنی ئەوەن لەوە‬ ‫توندت����ر ب����ن لەفڕۆکەخانەکانی����ان‪ .‬چونکە‬ ‫ئاسایش‌و ئارامی زیاتر لە‪ ٣٢٠‬ملیۆن هاواڵتی‬ ‫لەوە گەورەترە‪ ،‬من ی����ان هاواڵتییەکی تری‬ ‫بێگانە‪ ،‬نیگەران بین لەلێپرسینەوەی لەهاتنە‬ ‫ن����او ئەم واڵتە‪ .‬دوای ئەم پش����کنینە توندە‬ ‫لەوێشەوە بەنزیکە(دو سات) بەفڕۆکەیەکی‬ ‫بچوک گەیش����تینە واش����نتن‌و لەوێشەوە بۆ‬ ‫شوێنی حەوانەوە‪.‬‬ ‫سەرۆکە بەناوبانگەکان بەشدارییان تێدا‬ ‫کردوە!‬ ‫بەیان����ی یەک����ەم ڕۆژی ئ����ەو خولەی کە‬ ‫بۆی چوبوی����ن‪ ،‬بەناوی ( ‪)I.V.L.P‬س����ات‬ ‫‪١٠‬ی بەیانی بەکاتی واش����نتن دەستیپێکرد‪.‬‬ ‫لەئۆفیس����ی ڕێکخراوێکی جیهانی ناحکومی‬ ‫قازانج نەویست‪ ،‬بەناوی (‪ )٣٦٠‬ئەو ژمارەیە‬ ‫ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە رێکخراوەکە بەگۆشەی‬ ‫‪ ٣٦٠‬بەڕوی مرۆڤ����دا دەکرێتەوەو لەزۆربەی‬ ‫بوارەکان����دا کاردەکات‪ .‬ئ����ەم رێکخراوە‪٤٤٠٠‬‬ ‫کارمەندی لەسەرتاسەری دونیا هەیە‪.‬‬

‫لەیەکەمین کۆبونەوەی ئەو خولەی تێیدا‬ ‫بەش����داربوین لەنێوان ئێمەو بەرپرسانی ئەو‬ ‫رێکخ����راوەو نوێنەری وەزارەت����ی دەرەوەی‬ ‫ئەمەری����کادا ب����اس لەئامان����ج‌و رەهەن����دە‬ ‫گرنگەکانی خولی ( ‪)I.V.L.P‬کرا‪ .‬پێش����تر‬ ‫رێکخراوەکە بەهاوکاری وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫ئەمریکا لەس����ەر ئاستی هەرێمی کوردستان‬ ‫‪ 7‬کەسی وەک تاک هەڵبژاردبو تا بەشداری‬ ‫ئەو خولەبکەن لەو واڵتە ئەمەریکاو سەرجەم‬ ‫تێچوی خولەکەش لەسەر خۆیان بو‪.‬‬ ‫خول����ی (‪ )I.V.L.P‬لەس����اڵی‪ ١٩٤٠‬ەوە‬ ‫دەس����تی پێکردوە‪ .‬س����ااڵنە نزیک����ەی ‪٤٠٠٠‬‬ ‫ک����ەس لەزۆربەی واڵتانی جیهان بەش����داری‬ ‫تێدا دەکەن‪ .‬ئامانجی خولەکەش ئەوەیە ئەو‬ ‫کەسانە شارەزایی لەپسپۆڕییە تایبەتەکەی‬ ‫خۆیان ل����ەو خول����ەدا وەربگ����رن‪ .‬لەخولی‬ ‫(‪ )I.V.L.P‬پێش����تر دەی����ان کەس����ایەتی‬ ‫سیاس����ی ناوداری جیهان بەشدارییان تێیدا‬ ‫کردوە‪ ،‬لەوانە (تۆن����ی بلێر‪ ،‬گۆردن براون‪،‬‬ ‫حەمید کارزای) لەکوردستانیش دەیان کەس‬ ‫لەئاستی جیاوازدا بەشدارییان تێدا کردوە‪.‬‬ ‫یەکەم وانەی خولەکە باس����ی ش����ێوازی‬ ‫پڕۆگرامەک����ەو مانەوەمان لەئەمەریکاو چەند‬ ‫شتێکی تری تایبەت بەکولتوری ئەمەریکی‌و‬ ‫نەرێ����ت‌و سیس����تەمی بەڕێوەبردن����ی ئ����ەو‬ ‫واڵتەیان ب����ۆ کردین‪ .‬ئ����ەوان پێیان خۆش‬ ‫بو تەنها س����ود لەو ئەزمونە ببینین کە لەو‬ ‫مانگەدا دەس����تمان دەکەوێ‪ .‬دوای وتەکان‬ ‫گفتوگۆ لەنێوان ئێمەو ئەوان دروس����ت بو‪.‬‬ ‫پرس����یاریان لەبارەی یەکەم بینینی واشنتن‬ ‫لێکردین‪ ،‬م����ن وتم "واش����نتن وەک خۆتان‬ ‫ناوی دەبەن بەشاری پەیکەرەکان‪ ،‬شارێکی‬ ‫جوان����ەو دڵگی����رە‪ ،‬بەتایبەتی ئ����ەو هەمو‬ ‫پەیکەرە جوان‌و رەنگینە ش����ەقام‌و ش����وێنە‬ ‫گشتییەکانی ئەم شارەی پێ رازێنراوەتەوە‪،‬‬ ‫لەئوتێلەکەمان����ەوە ب����ۆ ئ����ەم ش����وێنە کە‬ ‫هاتی����ن‪ ،‬پەیکەری دەیان کەس����ایەتی وەک‬ ‫(گاندی‌و کەن����ەدی‌و چەرچڵ)م بینی‪ .‬ئەمە‬ ‫جگ����ە لەپەیکەری تری دیواربەندی ش����وێنە‬ ‫گش����تییەکان‪ .‬لەڕوخس����ارییاندا دەمبین����ی‬ ‫وتەکانی منیان پێخۆش����ە‪ .‬دواتر لەو خولەدا‬ ‫بەش����ێوەیەکی پڕۆفیش����ناڵ زانیاری گرنگ‌و‬ ‫بەس����ودمان لەب����واری کاری راگەیان����دن‌و‬ ‫سۆشیالمیدیاو ئازادی رۆژنامەوانی‌و هەیکەلی‬ ‫میدیای����ی لەئەمەریکا وەرگ����رت‪ .‬ئەمە جگە‬ ‫لەبینینی ‪ ٥‬ویالی����ەت لەناوچە جیاوازەکانی‬ ‫ئەمەریکادا‪ .‬لەواش����نتن لەم����اوەی هەفتەی‬ ‫یەکەم����دا‪ ،‬جگ����ە لەکۆنگرێ����س‌و وەزارەتی‬ ‫دەرەوەو وەزارەت����ی بەرگ����ری (پنتاگ����ۆن)‬ ‫چەندین شوێنی گرنگمان بینی‌و کۆبونەوەمان‬ ‫تێدا س����ازکرد‪ .‬لەوان����ە مۆزەخانەی هەواڵ‬ ‫(مۆزەخانەیەک����ی رۆژنامەنوس����ی گەورەیە‪،‬‬ ‫ئەرشیفی رۆژنامەنوسی ئەمەریکی‌و جیهانی‬ ‫لێی����ە‪ ،‬لەگەڵ وێن����ەی ئەو رۆژنامەنوس����ە‬ ‫شەهیدانە لەجیهاندا شەهیدکراون‪ ،‬لەناویاندا‬ ‫وێنەی هەر دو رۆژنامەنوسی کورد (شەهید‬ ‫س����ۆرانی مامە حەمە‪ ،‬ش����ەهید سەردەشت‬ ‫عوس����مان) هەڵواسرابو‪ .‬پاش����تریش رۆژانی‬ ‫تر لەواش����نتن‌و ویالیەتەکانی تر ئاژانس����ی‬ ‫پاراس����تنی ژینگ����ەو فێرگەی س����ەربازیی‌و‬ ‫پنتاگۆن‌و (بەش����ی راگەیان����دن‌و وتەبێژیی‬ ‫کۆم����اری‌و دیموکراتەکانمان لەویالتەکانی تر‬ ‫بین����ی) بەپێی پڕۆگرامێکی پێش����وەخت کە‬ ‫بۆم����ان ڕێکخرابو دواتر چەن����د دەزگایەکی‬ ‫دەوڵەت����ی جیاوازم����ان بین����ی‌و لەهەریەک‬ ‫لەو ش����وێنانە ئەزمونی کارکردن‌و ش����ێوازی‬ ‫کارکردنی خۆیانیان بۆ باس کردین‪.‬‬

‫فەیسبوک ئەمەریکا بەڕێوە دەبات!‬ ‫لەگەڵ ئەو ئازادییە رەهایەی بۆ پیش����ەو‬ ‫کاری رۆژنامەنوس����ی لەئەمەری����کا فەراهەم‬ ‫کراوە‪ ،‬تا ئێستاش ناوەندەکانی توێژینەوەی‬ ‫رۆژنامەنوس����ی‌و میدیای����ی ئەمەریکا پێیان‬ ‫وایە دەبێت سنورەکانی ئازادی ڕۆژنامەنوسی‬ ‫فراوانت����ر بکرێت‪ ،‬س����اڵی‪ ٢٠١٥‬لەریزبەندی‬ ‫فەراهەمکردنی کاری رۆژنامەنوسی‌و ئازادی‬ ‫رادەربڕی����ن لەجیهاندا ئەمەریکا پلەی (‪)٣٤‬‬ ‫هەمین����ی هەبو‪ ،‬ب����ەاڵم ب����ەردەوام ناوەندە‬ ‫رۆژنامەوان����ی‌و میدیاییەکان����ی ئ����ەو واڵتەو‬ ‫رۆژنامەنوسان پێیانوایە تائێستا بەخشینی‬ ‫زانیاریی لەالیەن دەزگاکانی دەوڵەتەوە وەک‬ ‫پێویست نییە!‬ ‫ئەمانە چەند سەرە قەڵەمێکی کورت بون‬ ‫لەو وانە تایبەتییەی کە لەیەکێک لەهۆڵەکان‬ ‫مۆزەخانەی هەواڵ‪ ،‬لەواشنتن‪ ،‬وانەیەکی(دو‬ ‫س����ەعات)یمان لەس����ەر (هەمواری یەکەمی‬ ‫دەس����توریی ئازادی����ی رۆژنامەوانیی‌و رۆڵی‬ ‫لەپتەوکردنی دیموکراتیدا) بەشێک لەو وانەیە‬ ‫تایبەت بو بەفەیسبوک‌و رۆڵی سۆشیالمیدیا‬ ‫لەئاڕاس����تەکردنی هاواڵتی����ان‪ ،‬راهێنەرێ����ک‬ ‫وانەک����ەی وتەوە‪ ،‬ش����ێوازی وانەوتنەوەکەی‬ ‫تێکەڵ����ە بو لەوتەی پ����ڕ زانیاریی‌و جار جار‬ ‫نوکت����ەو نمونەیەکی پێکەنیناوی����ی‪ .‬دواتر‬ ‫باس����ی کاریگەری بەکارهێنەرانی فەیسبوکی‬ ‫ک����رد لەئەمەری����کاو ئاماژەی ب����ەوەدا زیاتر‬ ‫لە‪ ٢١٣‬ملیۆن هاواڵتی لەئەمەریکا فەیسبوک‬ ‫بەکاردێن����ن‪ ،‬ئەم����ەش وایکردوە س����ەرۆک‬ ‫ئۆباما بڕیارێک دەرب����کات کە دەبێت هەمو‬ ‫فەرمانگەیەک����ی دەوڵەت����ی فیدڕاڵی پەیجی‬ ‫فەیس����بوکی خۆی هەبێت‪ .‬لەتەوەرێکی تردا‬ ‫ئاماژەی بەهەیمەنەو کۆنتڕۆڵی فەیس����بوک‬ ‫کرد‪ ،‬ک����ە چەن����د کاریگەریی لەس����ەر رای‬ ‫گشتی‌و شەقام هەیە لەئەمەریکا‪.‬‬ ‫دیموکراتی یان جیابونەوە؟‬ ‫دەرەوە‬ ‫لەوەزارەت����ی‬ ‫رۆژێ����ک‬ ‫کۆبونەوەیەکم����ان ب����ۆ رێکخ����را‪ ،‬لەگ����ەڵ‬ ‫بەرپرس����انی ئەو وەزارەتەو بەرپرسانی تری‬ ‫دۆسییەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‌و عێراق‪ ،‬لەو‬ ‫کۆبونەوەیەدا کە تایبەت بو بەپرسی عێراق‌و‬ ‫هەرێمی کوردس����تان‌و روداوەکانی ناوچەکە‪.‬‬ ‫ئەوەی ل����ەو کۆبونەوەیە تێگەیش����تم ئەوان‬ ‫بەڕاش����کاویی وتیان ئێمە لەگەڵ عێراقێکی‬ ‫یەکگرتوی دیموکراس����یداین‪ ،‬نەک عێراقێکی‬ ‫الوازی پارچەپارچەک����راو‪ .‬ئەگەر دیموکراتی‬ ‫لەعێراق����دا هەبێ����ت هەمو نەت����ەوەو ئاین‌و‬ ‫گەلەجی����اوازەکان دەتوانن بەئارامی پێکەوە‬ ‫بژی����ن‪ ،‬نمونەی ئەمەریکای����ان هێنایەوە کە‬ ‫‪ ٣٢٠‬ملیۆن هاواڵتی لە‪ ٥٠‬ویالیەتی جیاوازدا‬ ‫لەواڵت����ە یەکگرتوەکانی ئەمری����کا پێکەوە‬ ‫دەژی����ن‪ .‬ئێم����ە لەکۆبونەوەک����ەدا ‪ ٧‬کەس‬ ‫بوی����ن هەریەکەمان بەپێی پس����پۆڕییەکەی‬ ‫خۆمان قس����ەمان کرد‪ ،‬من س����ێیەم کەس‬ ‫قس����ەم کردو وتم "دەرفەتێکی گرنگە بۆ من‬ ‫کە ئێس����تا لەوەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا‬ ‫هەندێ رەخنەو س����ەرنجم لەسەر قسەکانی‬ ‫ئێ����وەو وەزارەت����ی دەرەوە بخەم����ە رو‪ .‬من‬ ‫لەوتەکانتاندا جۆرێ����ک لەدوالیزمی دەبینم‪،‬‬ ‫زۆرجاریش ئەم����ە لەسیاس����ەتی دەرەوەی‬ ‫ئەمەریکادا دەبینرێ����ت‪ ،‬وتەیەکی باو هەیە‬ ‫دەڵێت سیاس����ەتی دەرەوەی ئەمەریکا ئەوە‬ ‫نیی����ە بەرپرس����ەکانی ئەمەری����کا دەیڵێن‪،‬‬ ‫سیاس����ەتی ئەمەریکا ئەوەیە کە جێبەجێی‬ ‫دەک����ەن لەزەمین����ی واقیع����دا! بانمونەیەک‬ ‫لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئەمەریکاو دۆزی‬

‫نوسه‌ری بابه‌ته‌که‌ له‌به‌رده‌م کۆشکی سپی‬ ‫ک����ورد بێنمەوە‪ ،‬م����ن وایدەبین����م ئەمەریکا‬ ‫بەرامب����ەر بەکورد دو سیاس����ەتی جیاوازی‬ ‫هەیە‪ ،‬لەالیەک واس����ەیری ک����ورد لەهەرێمی‬ ‫کوردستان دەکات کە دۆستەو پێکەوە شەڕی‬ ‫دژ بەتیرۆرس����تان دەک����ەن‪ .‬لەهەمان کاتدا‬ ‫لەباکور واسەیری خەباتی ئازادیخوازی کورد‬ ‫دەکات کە تیرۆریستن‪ ،‬بەتایبەتیش پەکەکە‪،‬‬ ‫لەمەش س����ەیرتر ئەمەریکا لەتورکیا پارتی‬ ‫کرێکاران بەتیرۆرست دەزانێ‪ ،‬بەاڵم باڵێکی‬ ‫پارتی کرێکاران لەڕۆژئ����اوا کە (پەیەدە)یە‬ ‫بەهاوپەیمانی خۆی‌و ئازادیخوازی دەزانێت!‬ ‫ئەمانە الی من پرسیارن‌و هیوادارم وەاڵمێکم‬ ‫دەس����تکەوێت؟ دو کەس لەتیمی بەرامبەرم‬ ‫لەوەزارەت����ی دەرەوەی ئەمەری����کا وەاڵمیان‬ ‫دامەوە‪ ،‬یەکەمیان بەدورودرێژی قسەی کردو‬ ‫لەهەم����و وتەکانیدا نەمتوان����ی چەند دێڕێک‬ ‫یاداش����ت بکەم کورد وتەنی لەشام هێنای‌و‬ ‫لەشیراز بردی! ئەوەندە تیگەیشتم وتی کورد‬ ‫نەتەوەیەکی ئازایەو ئەمەریکا بەدۆستی خۆی‬ ‫دەزانێت‪ .‬ئەویتریان تەنها سوپاسی کردم!‬ ‫نی����وەڕۆی هەمان رۆژ‪ ،‬لە‪١٤‬ی نیس����ان‪.‬‬ ‫هاوکات بو لەگەڵ یادی کارەساتی ئەنفالدا‪،‬‬ ‫هەر لەباڵەخانەی وەزارەتی دەرەوە ئامادەی‬ ‫کۆنگرەیەکی رۆژنامەنوس����یی ‪John kirby‬‬ ‫وتەبێ����ژی وەزارەت����ی دەرەوەم����ان ک����رد‪،‬‬ ‫لەس����ەرەتای کۆنگرە رۆژنامەنوس����ییەکەدا‪،‬‬ ‫وتەبێ����ژی وەزارەت����ی دەرەوە بەکۆمەڵێک‬

‫روخانی دیوارەكان لەكۆمەڵگایەكی نەزۆكدا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫كۆمەڵ���گای كوردی لەگۆمێكی وەس���تاو‬ ‫دەچێ‪ ،‬گۆماوێك ك���ە خەریكە بۆتە زۆنگاو‪،‬‬ ‫گۆماوەك���ە ژەهراوی بوە‪ ،‬ئیتر كەس ناتوانێ‬ ‫لەن���او ئەو گۆم���اوە ژەهراویی���ە قومێك ئاو‬ ‫دەربهێنێ���ت‌و بیخواتەوە‪ ،‬ك���ۆی توێژەكان‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت نوخبەی رۆش���نبیرو پس���پۆڕانی‬ ‫زانكۆ‪ ،‬لەپێش���ەوەی هەمویانەوە بەرپرس���ن‬ ‫لەژەهراویبونی ئەو گۆماوە‪ ،‬ئێستا كۆمەڵگای‬ ‫ك���وردی وای لێهات���وە‪ )50(،‬حزب���ی ن���وێ‬ ‫دروست ببێ‪ ،‬ناجوڵێندرێ‪ .‬داتەپیوە‪ ،‬چونكە‬ ‫دەمێكە نەخۆش كەوتوەو لەس���ەر قەرەوێڵە‬ ‫كەوت���وە‪ ،‬درێژخایەنی نەخۆش���ییەكە ئیتر‬ ‫هەمو جەس���تەی داگرتوە‪ ،‬بۆی���ە رێگاچارە‬ ‫هەر ئەوەیە بەرێ���گای پەروەردەوە‪ ،‬بتوانرێ‬ ‫نەوەیەك���ی ن���وێ دروس���تبكرێت‪ ،‬ك���ە ئەو‬ ‫ڤایرۆس���ەی هەڵنەگرتبێت كە ئێستا بەشان‌و‬ ‫ش���ەوكەتی هەمو كۆمەڵگاوەی���ە‪ .‬مایكاڤیلی‬ ‫راس���تی وتوە لەبیاباندا مرواری نادۆزرێتەوە‪،‬‬ ‫یان مەوالنا راس���تی وتوە لەقوڕ زێڕ بەرهەم‬ ‫نایەـ‪.‬ئاخر ئێس���تا كۆمەڵ���گای كوردی لەم‬ ‫هەرێم���ەدا‪ ،‬بریتیی���ە لەئۆردوگایەكی گەورە‬ ‫لەكۆیلە‪ ،‬سەیركەن ئەو حزبانە رۆژانە پاساو‬ ‫بۆ كردەوەكانی���ان دەهێنن���ەوە‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫هەمو كردەوەكانیان بۆ گەوجاندنی كۆمەڵگاو‬ ‫زیات���ر گەم���ژە كردنیەت���ی‪ .‬كۆمەڵ���گاش‬ ‫لەبێئاگایی���ەوە چەپڵ���ەی ب���ۆ لێ���دەدات‪.‬‬

‫سپارتاكۆس شۆڕش���ەكەی بە(‪ )70‬كەسەوە‬ ‫دەس���تپێكرد‪ ،‬ب���ەاڵم بەلەش���كرێكی (‪)70‬‬ ‫هەزاركەس���ییەوە كۆتاییه���ات‪ ،‬ك���ە توانیان‬ ‫گەورەترین س���وپای رۆمەكان تێكبش���كێنن‌و‬ ‫توانیان بچن���ە ناوجەرگ���ەی ئیتاڵیاو بەرەو‬ ‫شاری رۆما بكشێن‪ .‬دەسەاڵتێك شك نابەین‬ ‫لەدونیادا توشی قەیرانی ئەخالقی بوبێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم توشی قەیرانی سیاس���ی نەبوبێتەوە‪،‬‬ ‫پێچەوانەكەشی هەر راستە‪ ،‬ئەو دەسەاڵتانەی‬ ‫توشی قەیرانی سیاس���ی دەبنەوە‪ ،‬بێگومان‬ ‫توش���ی قەیرانی ئەخالقیش دەبنەوە‪ .‬راستە‬ ‫لەو رۆژەوەی مرۆڤ هاتۆتە سەر ئەم زەوییە‪،‬‬ ‫واتا لەگەڵ بونی مرۆڤدا ئەقڵیش هەبوە‪ ،‬كە‬ ‫مێژوەك���ەی یەك ملیۆن س���اڵە‪ ،‬بەاڵم یەك‬ ‫ملیۆن س���اڵە م���رۆڤ نەیتوانی���وە‪ ،‬ئەقاڵنی‬ ‫بێت‪ ،‬چونكە هەمو مێژوی مرۆڤایەتی بریتییە‬ ‫لەشەڕو توندوتیژی‪ ،‬نەك ئەقاڵنییەت‪.‬‬ ‫كۆمەڵ���گای ك���وردی ل���ەم هەرێم���ەی‬ ‫ئێم���ەدا‪ ،‬پێویس���تی بەتوێ���ژەری بەتوانای‬ ‫سیاس���ی‌و كۆمەاڵیەتی هەیە‪ ،‬تائێس���تا هیچ‬ ‫رۆش���نبیرو توێژەرێك���ی ك���ورد نەیتوانیوە‬ ‫بەوردی دەستنیش���انی گرفتەكانمان بكات‌و‬ ‫هەڵوەس���تەیەكی رونیش بۆ سبەینێ نیشان‬ ‫بدات‪ ،‬واتە كەس ناتوانێ پێشبینی سبەینێ‬ ‫بكات‪ .‬كاتێك شۆڕشی ئۆكتۆبەر هەمو روسیای‬ ‫گرتەوەو كۆتایی بەحوكمڕانی قەیسەر هات‪،‬‬

‫هەمو شەقامەكان بەئااڵی سور نەخشێندرابون‪،‬‬ ‫ئەوكاتە بلیخانۆف بەدەنگی بەرز بە>لینین>‬ ‫ی رابەری شۆڕش���ی ئۆكتۆبەری وت‪ ،‬شۆڕش‬ ‫س���ەرنەكەوتوە‪ ،‬ئەمەیە هزرڤ���ان‌و توێژەری‬ ‫گەورە‪ ،‬دەستنیش���انی كەموكوڕییەكانی ئەو‬ ‫شۆڕشەی بۆ لینین كرد‪ ،‬ئەگەر چی لینین وتی‬ ‫بلیخانۆف خەڵەفاوە‪ ،‬بەاڵم بلیخانۆف راست‬ ‫بو‪،‬كەچی دوای س���ێ چارەکە سەدە‪ ،‬كورد‬ ‫وایدەزانی گۆرباتش���ۆف كۆتایی بەسیستەمی‬ ‫كۆمۆنیزم هێناوە‪،‬ئەم���ە جگە لەگەمژەیی چ‬ ‫مانایەكی دیك���ە هەڵناگرێ‪ ،‬كۆمەڵگای ئێمە‬ ‫بەهەم���و جومگەكان���ی‌و دامەزراوەكانییەوە‬ ‫هێش���تا تەپوتۆزی ئەو گەمژەییەی بەتەواوی‬ ‫پێوە دیارە‪ .‬كۆمەڵگای كوردی تەنیا لینین‌و‬ ‫س���تالین‌و گۆرباتش���ۆفی لێدیارە‪ ،‬بێئاگایە‬ ‫لەگۆڕانكارییەكانی تشیرنینكۆو ئەندرۆپۆف‪،‬‬ ‫بێئاگای���ە لەس���تەمكاری‌و گەندەڵییەكان���ی‬ ‫بریژنێڤ‪ ،‬هەروەك چۆن ئێس���تاش بێئاگایە‬ ‫لەش���ێوازی ئ���ەو حوكمڕانیی���ەی لەهەرێمی‬ ‫كوردس���تاندا بەڕێوەدەچێ���ت‪ .‬كۆمەڵ���گای‬ ‫ن���ەزۆك ناتوانێ دەوروب���ەری خۆی ببینێت‌و‬ ‫ناش���توانێ بیر بكاتەوە‪ ،‬چونكە پەروەردەی‬ ‫هزری‌و ئەخالقیم���ان بەتەواوی گەندەڵ بوە‪،‬‬ ‫سەرچاوەكەش���ی ئەوەیە كۆمەڵگای كوردی‬ ‫كۆمەڵگایەك���ی رواڵەتیی���ە‪ ،‬ئ���ەوەی بەچاو‬ ‫دەیبین���ێ بەئەقڵ هەم���ان بینینە‪ ،‬بەكورتی‬

‫‪19‬‬

‫ئەقڵی لەچاویدایە‪،‬ئەو فس���فس پاڵەوانانەی‬ ‫رۆژانە لەسەر شاشەكان كۆمەڵگا دەگەوجێنن‪،‬‬ ‫كۆمەڵ���گا پی���رۆزی ك���ردون‪ ،‬ئەو فس���فس‬ ‫پاڵەوانانەی لەناو گەندەڵی نقوم بون‌و لەسەر‬ ‫شاشەكان دێن باسی چاكسازیت بۆ دەكەن‪،‬‬ ‫كۆمەڵ���گا چەپڵ���ەی بۆ لێدەدات‪ .‬س���ەیری‬ ‫س���ەكۆی مێ���ژوی كورد بكەن‪ ،‬س���ەكۆیەكە‬ ‫مایەی شەرمەزارییە‪ ،‬كەچی بەردەوام شانازی‬ ‫پێوە دەكەین‪ ،‬س���ەیری خێڵەكیی كۆمەڵگای‬ ‫ك���ورد بك���ەن‪ ،‬كەچ���ی ب���ەردەوام باس���ی‬ ‫مەدەنییەتی بۆ دەكەین‪ ،‬كورد لەوەتەی هەیە‬ ‫دەگەوجێندرێ‪ ،‬لەشارس���تانێتی س���ۆمەری‌و‬ ‫بابل���ی‌و ئەكەدییەكانەوە‪ ،‬كاتێ(س���ەرجۆنی‬ ‫ئەكەدی)وەك یەكەمی���ن ئیمپراتۆر لەدونیادا‬ ‫خ���ۆی نمایش كرد‪ ،‬ئیتر ك���ورد گەوجێندراو‬ ‫هی���چ ئەزمونێك���ی لەو مێ���ژوە (‪)5-4‬هەزار‬ ‫س���اڵییەی رابردوی وەرنەگرت���وە‪ ،‬میللەتێك‬ ‫ئەزمون���ی لەمێژویەكی (‪)5000 -4000‬س���اڵی‬ ‫راب���ردوی خ���ۆی وەرنەگرتبێ���ت‪ ،‬دەبێت چ‬ ‫هی���واو ئومێدێ���ك ب���ۆ نەوەكان���ی ئەمڕۆی‬ ‫ببەخش���ێتەوە‪ .‬ئەمە وایك���ردوە بەدرێژایی‬ ‫مێژو‪،‬سیس���تەمی پەروەردەییم���ان لەس���ەر‬ ‫بنەماكانی دەسەاڵتپەرس���تی‌و كۆیلەییبونمان‬ ‫دروس���تبوبێت‌و ئ���ەم چەش���نە پەروەردەیە‬ ‫بەتەواوی كۆمەڵگای داپۆشیوە‪ ،‬بۆیە ئەوانەی‬ ‫ل���ەدژی س���تەم‌و ستەمكاریش���دا راپەڕیون‪،‬‬

‫فایل‌و کۆمەڵێک پرس����ی جیاوازەوە دەستی‬ ‫بەکۆنگ����رە رۆژنامەنوس����ییەکە کرد‪ .‬ئەوەی‬ ‫س����ەیربو بەالم����ەوە‪ ،‬لەس����ەرەتای کۆنگرە‬ ‫زۆر‬ ‫رۆژنامەنوس����ییەکەدا‪John kirby‬‬ ‫بەهەڵە باس����ی ئەنفالی کرد‪ ،‬ئاماژەی بەوە‬ ‫کرد ل����ەو پرۆس����ەیەدا کوردو مەس����یحی‌و‬ ‫یەزیدی‌و ش����ەبەک بەدەس����تی بەعسییەکان‬ ‫پێن����ج هەزار هاواڵتی س����ڤیل ئەنفال کراوە!‬ ‫پاش����تریش دوای کۆنگرە رۆژنامەنوسییەکە‬ ‫لەباڵوکردن����ەوەی بەیاننام����ە فەرمییەکەی‬ ‫وەزارەت����ی دەرەوەی ئەمەری����کا هەمان ئەو‬ ‫هەاڵنە لەس����ەر ئەنفال دوبارە بوبونەوە‪ .‬لەم‬ ‫دو دیمەن����ە جی����اوازەی وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫ئەمەریکا‪ ،‬پرسیاری ئەوەم الدروست بو ئایا‬ ‫سیاس����ەتی دەرەوەی ئەمەریکا لەئێس����تادا‬ ‫ه����ەر ئەمەن����دە لەخ����ەم‌و ئازارەکانی کورد‬ ‫گەیشتوە‪ ،‬یان بەمەبەست دەیەوێت واباسی‬ ‫ک����وردو کێش����ەو کارەس����اتەکانی بکات؟!‬ ‫بەداخەوە پەیامنێ����ری یەکێک لەتەلەفزیۆنە‬ ‫کوردییەکانیش لەو کۆنگرە رۆژنامەنوسییەدا‬ ‫ئام����ادە بو‪ ،‬بەاڵم نەیتوانی زانیارییەکانی بۆ‬ ‫وتەبێژی وەزارەتی دەرەوە راست بکاتەوە!‬ ‫کارەکان����ی یەکەم هەفت����ەی خولەکەمان‬ ‫تەواو ک����رد‪ ،‬لەهەفتەکانی ترو ویالیەتەکانی‬ ‫ت����ردا‪ ،‬چەندی����ن روداو و ش����تی س����ەیرو‬ ‫سەرس����وڕهێنەرم بینی‪ ،‬لەکاتی خۆیدا ئەو‬ ‫روداوانەش دەنوسمەوە‪.‬‬

‫ونبون‬ ‫چونك���ە بەرهەم���ی ن���او ئ���ەو كۆمەڵگایە‬ ‫ش���ێوێنراوەن‪ ،‬ناچ���ار ئەوانی���ش دواج���ار‬ ‫دەگەڕێنەوە سەر ئەو سیستەمە ژەهراوییەی‬ ‫كە سیس���تەمی پ���ەروەردەی بەكۆیلەكردنە‪،‬‬ ‫خۆی بەتێكۆش���ەرو شۆڕشگێڕ دەزانێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تا سەری لوتی لەناو گەندەڵی نغرۆ بوە‪ ،‬خۆی‬ ‫بەفەرماندەی پێشمەرگە دەزانێ‪ ،‬بەاڵم دەیان‬ ‫كوڕە هەژاری ناونوس���كردوەو سەری مانگان‬ ‫موچەكانیان دەخات���ە تەنكەی باخەڵییەوە‪،‬‬ ‫خۆی بەپیاوێكی ئازاو نیشتمانپەروەر دەزانێ‪،‬‬ ‫بەاڵم تا بۆی كرا رۆڵی س���ەرۆكی شارەوانی‬ ‫بینی‌و سەدان‌و تەنانەت هەزاران پارچە زەوی‬ ‫بەناوی پێش���مەرگەو زێرەڤانی بێدەسەاڵتەوە‬ ‫بۆخ���ۆی بردو خێ���را هەرزانفرۆش���ی كردو‪،‬‬ ‫دەفتەر دۆالرەكانی‪ ،‬خس���تە ناو كۆمپانیاوە‪،‬‬ ‫ئەمە هەرێمەكەی ئێمەیە‪ ،‬پێشمەرگەش���یان‬ ‫كردوە بەكۆیلەی خۆیان‪ ،‬ئێستا لەم هەرێمی‬ ‫كوردس���تانە‪ ،‬س���ەدان هەزار ك���ەس زەوی‬ ‫بەناویی���ەوە وەرگی���راوە‪ ،‬كەچ���ی ئاغاكەی‬ ‫بۆخۆی قوتی داوە‪ ،‬باش���ە ئەمە ئەگەر مافیا‬ ‫نەبێت‪ ،‬چیی���ە‪ .‬ئەو مافیایان���ەی لەهەرێمی‬ ‫كوردس���تان هەن‪ ،‬بوەتە سیس���تەم‌و لەهیچ‬ ‫كونجێك���ی ئەم جیهانە وێنەی���ان نییە‪ .‬ئێمە‬ ‫خۆم���ان مان���او بەهامان بەمێ���ژوی خۆمان‬ ‫بەخشیوە‪ ،‬دەنا مێژوی ئێمە ماناو بەهاكانی‬ ‫لەدەست داوە‪.‬‬

‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمان ‌ی‬ ‫ونب���وه‌ به‌ن���اوی‌ (هیوا عوس���مان فره‌ج)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌‬ ‫ئاوینه‌ ‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ونبوه‌ به‌ناوی‌ (وش���یار عل���ی‌ حه‌مه‌ خان)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌‬ ‫ئاوینه‌ ‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ونبوه‌ به‌ناوی‌ (هێمن مهدی‌ غریب) هه‌ركه‌س‬ ‫دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرس���گه‌ی‌ ئاوینه‌‬ ‫‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ونب���وه‌ به‌ن���اوی‌ (زۆزگ محم���ود صال������ح)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌‬ ‫ئاوینه‌ ‪.‬‬ ‫* باجێك���ی‌ زانكۆی‌ گه‌رمی���ان‪ /‬خانه‌قین‬ ‫به‌ناوی‌ (اسماعیل امین احمد كریم) ونبوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رك���ه‌س ده‌یدۆزێت���ه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫كتێبخانه‌ی‌ خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫* مۆڵه‌تێكی‌ كرین و فرۆشتنی‌ خانوو زه‌وی‌‬ ‫ونبوه‌ به‌ ن���اوی‌ (حه‌مید كاكه‌ حه‌مه‌ كریم)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌ ‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ونبوه‌ به‌ناوی‌ (حه‌می���د كاكه‌ حه‌مه‌ كریم)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌‬ ‫ئاوینه‌ ‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )532‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/14‬‬

‫داڕوخانی کوردستان‌و عێراق‪ :‬هەوڵێک بۆ تیۆریزەکردن‬ ‫سه‌ردار عه‌زیز‬

‫عێراق دیکتاتۆریەت بو‪ .‬که ئەمریکیەکان‬ ‫هات���ن دونیا بو ب���ەدو بەش���ەوە‪ ،‬هەندێک‬ ‫پش���تگیری روخانی دیکتاتۆریەتیان دەکردو‬ ‫هەندێکی ت���ر بڕوایان نەبو ک���ه ئەجیندای‬ ‫س���ەرەکی شەڕەکە باش���ە بێت بۆ خەڵکی‬ ‫عێراق‪ .‬زۆر چەمک‌و تیورە بەکارهات‪ ،‬لەوانە‬ ‫ئابوری بەتایبەتی نەوت‪ ،‬کەلتور بەتایبەتی‬ ‫ئیس�ل�ام‪ ،‬کۆمەڵگا بەتایبەتی نەبونی چینی‬ ‫ناوەن���د‪ ،‬هەروەه���ا جیوپۆلەتی���ک گۆڕینی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‌و بااڵدەستبونی ئەمریکا‬ ‫بەسەر دونیادا‪.‬‬ ‫پ���اش زیاتر لەدەیەی���ەک دۆخێکی تەواو‬ ‫جیاواز هاتوەتە ئ���اراوە‪ .‬دۆخێک که عێراق‬ ‫تیایدا بونی لەس���ەنگی مەحەکدایە‪ .‬هۆکاری‬ ‫س���ەرەکی ئ���ەم قەیران���ی بون���ەی عێراق‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ پرسێکی سەرەکی لەهەناوی‬ ‫دەوڵەت���ی عێراقی���دا ئەویش پرس���ی‪ ،‬کێ‬ ‫خاوەنی عێراقە‪ ،‬یان عێراق هی کێیە‪ .‬دیارە‬ ‫عێراق بەفەرمی دەبێت هی دانیش���توانەکەی‬ ‫یان هاواڵتیانی بێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئەمە درۆیەکی‬ ‫جوان���ە‪ ،‬وەک زۆر درۆی جوانی تر که تەنها‬ ‫مەبەس���ت لێی گەوجاندنی گەوجەکانە‪ .‬دیار‬ ‫سیستەمی سیاس���ی نیە بەبێ درۆی جوان‪.‬‬ ‫درۆی جوان خۆی چەمکێک���ی ئەفالتۆنیە‪،‬‬ ‫کەواتە مێژویەکی درێژی هەیە‪.‬‬ ‫کێشەی دیارنەبونی خاوەندارێتی لەبەر دو‬ ‫هۆکارە‪ :‬یەکەم‪ ،‬عێراق دەس���تکردە‪ ،‬دوەم‬ ‫عێ���راق پێکهاتەی جی���اوازی زۆری تیادایە‪،‬‬ ‫ئەگەر سێیەمی بۆ زیاد بکەین مێژوی نوێی‬ ‫عێراقە‪ .‬عێراق لەس���ەرەتاوە هی سوننە بو‪،‬‬ ‫پاش کۆتایی دەسەاڵتی سوننە شەڕە لەسەر‬ ‫ئ���ەوەی کێ ببێتە خاوەن���ی لەپاش نەمانی‬ ‫یان الوازبونی س���وننە‪ .‬دیارە شەڕی ئەمڕۆ‬ ‫دژ بەس���وننە له‌و روانگەیەوەی���ە که نابێت‬ ‫جارێکی تر ئەگەری ئەوەیان بۆ بڕەخس���ێت‬ ‫ببن���ەوە بەخاوەن���ی عێراق‪ .‬ئ���ەم جەنگی‬ ‫البردن���ی خاوەنێک‌و س���ەپاندنی خاوەنێکی‬

‫ن���وێ زۆر ئاس���تی هەیە‪ ،‬ئاس���تی ئابوری‪،‬‬ ‫دیموگرافی‪ ،‬جیۆسیاسی‪ ،‬هەروەها سیاسی‌و‬ ‫ناس���نامەیی‪ .‬ئەمەشە کە چەندین جۆر شەڕ‬ ‫لەعێراقدا لەئارادایە‪ .‬س���ەرباری جیاوازییان‬ ‫هەمو ئەم ش���ەڕانە‪ ،‬که شەڕی دیموگرافی‪،‬‬ ‫شەڕی ئابوری‪ ،‬شەڕی قۆرغکردنی دەسەاڵت‪،‬‬ ‫شەڕی ناسنامە‪ ،‬دەگەڕێتەوە بۆ یەک ئامانج‬ ‫ئەویش لەقاڵبدانی عێراق بەجۆرێک که ئیتر‬ ‫س���وننە نەتوانن تیایدا بگەنەوە دەسەاڵت‌و‬ ‫ببنەوە خاوەن‪ .‬کەواتە دەبێت الی کورد رون‬ ‫بێت که عێراقی فرەیی‪ ،‬عێراقی پێکەوەژیان‪،‬‬ ‫عێراق���ی دیموکراس���ی نایەتە ب���ون‪ .‬دیارە‬ ‫دیموکراس���ی لەکۆمەڵگایەکدا که پێکهاتەی‬ ‫جی���اوازی تیادایەو ئ���ەم پێکهاتانە هەرگیز‬ ‫ئامادەنین لەمیانەی پرۆس���ەی دیموکراسیدا‬ ‫بەرەیەک یان هاوبەشیەک جودا لەشوناسی‬ ‫پێکهاتەکەیان دروست بکەن‪ ،‬دیموکراسیەکی‬ ‫زۆر سنوردار دەبێت‪ .‬بەم پێیە دەرئەنجامی‬ ‫دیموکراس���ی هەمیش���ە وەک خۆی دەبێت‪.‬‬ ‫کاتێک دیموکراس���ی نابێتە هۆی گۆڕانکاری‬ ‫ئەوا دەبێتە یاریەکی بێتاقەتکەر‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم م���ن دەمەوێت بڕۆمە پش���ت ئەم‬ ‫ش���ەڕەوە‪ ،‬پرس���ی ئەوە بورژێنم ئایا عێراق‬ ‫چ���ۆن ئی���دارە دەکرێت‪ .‬ئەم ش���ەڕە هەم‬ ‫زەمینەی رەخس���اندوە ب���ۆ جۆرێک ئیدارەو‬ ‫هەم ئەم جۆرە ئیدارەیە زەمینەڕەخسێنەری‬ ‫ئ���ەم جەنگانەی���ە‪ .‬ئایا ئەگەر هاتو ش���یعە‬ ‫خۆیان سەپاند وەک خاوەنی عێراق دەتوانن‬ ‫عێراقێک���ی س���ەقامگیر بهێننە ئ���اراوە‪ .‬بۆ‬ ‫وەاڵمی ئەم پرس���یارەم دیدێکی مارکسیانە‬ ‫هەڵدەبژێرم بۆ راڤەکاری‪.‬‬ ‫داڕشتنی چوارچێوەی تیۆری‬ ‫مارکس‌و ئینجل���ز لەمانیفێس���تدا‪ ،‬لەزۆر‬ ‫سەرەتای دەقەکەدا بەزمانێکی زۆر شاعیریانە‬ ‫ب���اس لەگواس���تنەوە دەکەن لەس���ەردەمی‬ ‫فی���وداڵ (دەرەبەگایەت���ی) بۆ س���ەردەمی‬ ‫بۆرژواز‪ ،‬که لەهەمانکاتدا مانای گواستنەوە‬ ‫ئەدات لەسەردەمی سەدە ناوەندیەکانەوە بۆ‬ ‫سەردەمی مۆدێرنە‪.‬‬ ‫مارک���س دەنوس���ێت‪ :‬ب���ۆرژوا ناتوانێت‬ ‫بەب���ێ نوێکردنەوەی بەردەوامی ئامڕازەکانی‬ ‫بەرهەمهێن���ان‪ ،‬ک���ە یان���ی پەیوەندیەکانی‬ ‫بەرهەمهێنان‪ ،‬لەگەڵیا هەمو پەیوەندیەکانی‬ ‫کۆمەڵگا بژی‪ .‬الی ئەو چەس���پیو و نەگۆڕان‬ ‫خەس���ڵەتی س���ەردەمی دەرەبەگایەتی���ەو‬ ‫لەس���ەردەمی بۆرژوازی ی���ان مۆدرێندا هیچ‬ ‫ش���تێک ناتوانێت نەگۆڕبێ���ت‪ .‬ئەوەی رەقە‬

‫لەهەوادا دەبێت بەهەڵم‪.‬‬ ‫چوارچێوە تیۆرییەکەی من که لەم دیدەوە‬ ‫س���ەرچاوە دەگرێت ب���ەم جۆرەیە‪ :‬مۆدێرنە‬ ‫لەڕۆژه���ەاڵت نەهاتوەتە ئ���اراوە بەڵکو بۆی‬ ‫هێنراوە‪ ،‬بەهەردو؛ خواستی خۆی‌و خواستی‬ ‫هێ���زە جیهانی���ەکان‪ .‬لەئەنجام���دا مۆدێرنە‬ ‫هەمو شتە چەسپیوەکانی رانەماڵیوە بەڵکو‬ ‫چەس���پیوەکان ی���ان رەق���ەکان هەندێکیان‬ ‫ماونەتەوە که دەتوانن ئەوەی ش���ل بوەتەوە‬ ‫ئیدارەی بکەن‪.‬‬ ‫بۆ ئ���ەوەی لەم زمانە ش���یعریە دەرچین‬ ‫ئ���ەوەی کە من تیای���دا کاردەک���ەم پارتی‬ ‫سیاس���یە‪ .‬پارتی سیاس���ی لەکوردستان‌و‬ ‫عێراق بونەوەرێکی نوێ���ن‪ .‬بونەوەرێکن که‬ ‫مێژویەک���ی درێژیان نیە لەکایەی گش���تیدا‬ ‫بەتایبەت لەبواری کێبڕکێ‌و دیموکراس���یدا‪.‬‬ ‫بەم پێیە حزبی سیاسی که خۆی لەبنەمادا‬ ‫بونەوەرێک���ی ی���ان کاینێک���ی مۆدرێن���ە‪،‬‬ ‫لەن���او کایەی کۆمەڵ���گای عێراقی‌و کوردیدا‬ ‫تێکەڵەیەکە لەمۆدرێن‌و پێشمۆدرین‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر لەدی���دی مارکس���ەوە مۆدێرن���ە‬ ‫خەسڵەتی شلی هەیە کە هەمیشە دەگۆڕێت‌و‬ ‫خۆی نوێ دەکات���ەوە‪ ،‬بەاڵم دەرەبەگایەتی‬ ‫بەپێچەوانەوە دەیەوێت قاڵب بگرێت‌و خۆی‬ ‫بچەسپێنێت‪ .‬ئەوا لەهەناوی حزبی عێراقی‌و‬ ‫کوردیدا هەردو بونەکە بونی هەیە‪ .‬یانی حزب‬ ‫لەهەمانکاتدا شل‌و رەقیشی تیادایە‪ .‬کاتێک‬ ‫رەق ی���ان نەگ���ۆڕ بونی هەیە ئ���ەوا ئەوەی‬ ‫دەگۆڕێ���ت دەچێتە خزمەت���ی نەگۆڕاوەوە‪.‬‬ ‫ئەمە یانی بەپێچەوانەی ئەوروپا‪ ،‬کە تیایدا‬ ‫مۆدێرنە هێندە بەهێزبو توانی دەرەبەگایەتی‬ ‫رابماڵێ���ت لەڕۆژه���ەاڵت مۆدێرن���ە دەچێتە‬ ‫خزمەت���ی دەرەبەگایەتیەوە‪ .‬چونکە ش���ل‬ ‫بەئاسانی لەالیەن رەقەوە ئیدارە دەکرێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم رەقی ن���او حزبی سیاس���ی مەرج‬ ‫نی���ە‪ ،‬فۆرمی فیوداڵی هەبێت‪ ،‬وەک خێزان‪،‬‬ ‫بنەماڵ���ە‪ ،‬بەی���ت‪ ،‬بەڵک���و دەکرێ���ت زۆر‬ ‫مۆدرێن بێت وەک مەکتەبی سیاس���ی‪ .‬بەم‬ ‫پێیە نەگۆڕەکانی ناو ح���زب که‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫لەکوردس���تان‪ ،‬یان خێزانن ی���ان مەکتەبی‬ ‫سیاس���ی دەبنە خاڵی نەگ���ۆڕ لەناو کایەی‬ ‫حزبدا‪ .‬خاڵی نەگۆڕ دەبێتە خاوەنی گۆڕاو‪.‬‬ ‫چونکە گۆڕاو دێت‌و دەچێت‪ ،‬تەمەنی کورتە‪،‬‬ ‫ئەزمون���ی کەم���ە‪ ،‬لەهەمانکات���دا هەرگیز‬ ‫هەست بەخاوەندارێتی ناکات‪ .‬بەپێچەوانەوە‬ ‫ئەندامان���ی مەکتەب���ی سیاس���ی‌و بنەماڵەو‬ ‫ئەهلی بەیت‪ ،‬هەمو هەس���ت بەخاوەندارێتی‬ ‫دەکەن‪ ،‬بەمانەوە‪.‬‬

‫نەوت وەک سەرچاوەکی‬ ‫زەبەالحی داهات‬ ‫رۆڵێکی گەورە دەبینێت‬ ‫لەدروست بونی ئەم‬ ‫نوخبە نوێیە‪ ،‬چونکە‬ ‫نەوت داهات بۆ واڵت‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫کە دەستیان هەیە‬ ‫لەئیدارەی واڵتدا ئەوا‬ ‫بەجۆرێک ئیدارەی‬ ‫دەدەن که قازانجەکەی‬ ‫بۆ خۆیان بێت‬ ‫کاتێک نەگۆڕاو خواس���تی مانەوەی هەیە‬ ‫دەبێ���ت هەوڵی مانەوە بدات‪ .‬هەوڵی مانەوە‬ ‫بریتیه لەبونی هێز‪ ،‬سەرچاوەی داهات لەگەڵ‬ ‫ش���ەرعیەت‪ .‬دیارە شەرعیەت تەنها لەرێگای‬ ‫دیموکراس���یەوە نایەتەدی بەڵکو شەرعیەت‬ ‫خەس���ڵەتێکی دەرون���ی کۆمەاڵیەتی���ە‪ ،‬که‬ ‫هەمیش���ە لەگۆڕاندایە‪ .‬هیچ کەس���ێک یان‬ ‫الیەنێک ب���ۆ ماوەیەکی زۆر ش���ەرعی نیە‪،‬‬ ‫شەرعیەت دەبێت هەمیشە نوێ بکرێتەوە‪.‬‬ ‫نەگۆڕەکان���ی ن���او هێزی سیاس���یەکان‪،‬‬ ‫لەملمالنێدان لەگ���ەڵ نەگۆڕەکانی ناو هێزە‬ ‫سیاس���یەکانی تر‪ .‬بەم پێی���ە ملمالنێی ناو‬ ‫کایەکە بریتی نیە لەملمالنێیەکی دیموکراسی‬ ‫بەڵک���و کۆمەڵێ���ک هێزی نەگۆڕ لەش���ەڕی‬ ‫ئ���ەوەدان چ���ۆن بمێننەوەو ئەگ���ەر بکرێت‬ ‫بەهێزبن‪ .‬لەم پێن���اوەدا دەبێت حزب وەها‬ ‫دابڕێژرێت ک���ه خزمەتی ئەم ئامانجە بکات‪.‬‬ ‫کەواتە حزب بریتی���ه لەدەزگایەکی مۆدرێن‬

‫بۆ خزمەت���ی پێکهاتەیەکی نامۆدرێن‪ ،‬لەناو‬ ‫کایەیەک���ی نیمچە مۆدرێندا ک���ه دەوڵەت‌و‬ ‫حکومەت‌و دیموکراسیە‪.‬‬ ‫ئەم���ە وەها دەکات ک���ە نەگۆڕەکانی ناو‬ ‫حزب‪ ،‬دیموکراس���ی‌و حکوم���ەت‌و دەوڵەت‬ ‫بەکارب���ەرن لەرێگای حزبەوە ب���ۆ مانەوەو‬ ‫کێبڕکێیان لەگەڵ ئەوانی تردا‪ .‬دەرئەنجامی‬ ‫ئەمە بریتیه له‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬ح���زب له‌ن���اوەوە بەتاڵ���ە‬ ‫لەدیموکراسی‪ .‬چونکە نەگۆڕەکان خاوەنین‪.‬‬ ‫دیموکراس���ی لەگ���ەڵ خاوەندارێتی���دا تەبا‬ ‫نیە‪ .‬دیموکراسی لەس���ەر بنەمای بردنەوەو‬ ‫سەرکەوتن کاردەکات کە تیایدا براوەو دۆڕاوی‬ ‫تیادایە‪ .‬بەاڵم کای���ەی حزبی کوردی دۆڕاو‬ ‫و براوەی تیادانیە‪ .‬بەنەبونی دیموکراس���ی‬ ‫ناوخۆ ئەوا ئەو دیموکراس���یە گش���تیەی کە‬ ‫هەیە هەمیشە کارتۆنیە‪.‬‬ ‫دو‪ ،‬نەگۆڕەکان���ی ناو حزب‪ ،‬حزب نانێرنە‬ ‫ناو حکومەت بۆ ئ���ەوەی حکومداری بکات‪،‬‬ ‫بەڵک���و بۆئەوەی کە چ���ۆن خزمەتی چینە‬ ‫نەگۆڕەک���ە بکات‪ .‬لێ���رەوە حکومەت تەنها‬ ‫بوارێکە بۆ بردنی س���امانی نیشتمانی نەک‬ ‫هەڵس���وڕانی لەپێناوی ئەوەی که خزمەتی‬ ‫کۆمەڵگا بکەی‪.‬‬ ‫سێ‪ ،‬نەگۆڕاوەکانی ناو حزب پێویستیان‬ ‫بەداهاتە‪ .‬بۆیە دەبێت خاوەنی سەرچاوەیەکی‬ ‫داه���ات ب���ن دور لەچاودێ���ری‌و وردبین���ی‪.‬‬ ‫ئەمەشە وەها دەکات کە بواری ئابوری ببێتە‬ ‫بوارێکی قۆرغکراو‪ .‬ئەمە لەکاتێکدا هەتابێت‬ ‫تێچونی ئەم جۆرە حزبە گرانتر دەبێت ئەوا‬ ‫دەستبەس���ەراگرتنی بواری ئاب���وری زۆرتر‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫چوار‪ ،‬بۆئەوەی بتوانیت بمێنیتەوە دەبێت‬ ‫دەس���تت بگاتە ئابوری‪ ،‬بۆئەوەی دەس���تت‬ ‫بگات���ە ئابوری دەبێ���ت پێگ���ەت هەبێت‪.‬‬ ‫لەئەنجام���دا ئابوری سیاس���ەت تا ئاس���تی‬ ‫پێکەوە ژیان یان ئۆرگانی پێکەوە دەنوسێن‪.‬‬ ‫ئەمەش دەبێتە ه���ۆکاری جوت قۆرغکاری‪،‬‬ ‫قۆرغ���کاری ئاب���وری‪ ،‬لەگ���ەڵ قۆرغکاری‬ ‫سیاس���ی‪ .‬که لەئەنجامدا بوار ناهێڵێتەوە بۆ‬ ‫هیچ هاتنەئارایەکی نوێ لەکۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫پێنج‪ ،‬ئەم هێزانە کە خزمەتکاری خێزان‪،‬‬ ‫بنەماڵە‪ ،‬بەی���ت‪ ،‬یان مەکتەب سیاس���ین‪،‬‬ ‫ناتوان���ن بەب���ێ خاوەندارێت���ی ئام���رازی‬ ‫توندوتیژی بژین‪ .‬بۆیە هیچ هێزێک ناتوانێت‬ ‫بەبێ میلیشیا هەڵبکات‪ .‬ئەم کایەیە هێندە‬ ‫خنکێنەرە ئەگەر چەکداری تایبەت بەخۆتت‬ ‫نەبێت ئەوا نە پێگەی سیاس���ی راستەقینەو‬

‫نە داهاتی ئابوریت پێ رەوا نابینرێت‪.‬‬ ‫شەش‪ ،‬بۆ ئەوەی حزب بتوانێت ئەم کارانە‬ ‫ب���کات دەبێت خاوەندارێت���ی‌و بەرهەمهێنان‬ ‫لەن���او واڵتدا بس���ڕێتەوە‪ .‬مەگەر ئەوەی که‬ ‫هی خۆیەتی‪ .‬ل���ه ئەنجامدا کەرتی بازرگانی‬ ‫کە کەرتی هاوردەی���ەو تیایدا پارە هاتوچۆ‬ ‫دەکات‌و قازانج���ی خێرا دەکات‌و داهاتەکەی‬ ‫بەرچ���او نی���ەو جێگایەکی چەس���پیوی نیە‬ ‫دەبێتە کەرتی بااڵ لەواڵتدا‪.‬‬ ‫ح���ەوت‪ ،‬دیارە نەوت وەک س���ەرچاوەکی‬ ‫زەبەالحی داهات رۆڵێک���ی گەورە دەبینێت‬ ‫لەدروس���ت بونی ئەم نوخبە نوێیە‪ ،‬چونکە‬ ‫نەوت داهات ب���ۆ واڵت دەهێنێت‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫کە دەس���تیان هەیە لەئی���دارەی واڵتدا ئەوا‬ ‫بەجۆرێک ئی���دارەی دەدەن که قازانجەکەی‬ ‫بۆ خۆیان بێت‪.‬‬ ‫دەرئەنجام‬ ‫دەرئەنجامەکان���م تایب���ەت دەک���ەم‬ ‫بەکوردستان‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬لەبون���ی نوخبەیەکی سیاس���ی‬ ‫وەهادا ناتوانرێت قس���ە لەسەر حکومەتێکی‬ ‫کارا بکرێت‪.‬‬ ‫دو‪ ،‬ح���زب ب���ۆ هەمیش���ە لەدوفاقیەکدا‬ ‫دەژی‪ ،‬پێکهاتەیەکی نادیموکراسی که رۆڵی‬ ‫ئەکتەرێکی دیموکراس���ی دەگێڕێ���ت لەناو‬ ‫کۆمەڵگادا یان لەپانتایی سیاسیدا‪.‬‬ ‫سێ‪ ،‬ئەم سیستەمە یان ئەم نوخبەیە بێ‬ ‫گەندەڵی ن���اژی‪ ،‬گەندەڵی لێرەدا الدان نیە‬ ‫لەیاس���ا‪ ،‬بەڵکو کرۆکی پرۆسەی مانەوەیە‪.‬‬ ‫بەبێ گەندەڵی مانەوە مسۆگەر نابێت‪.‬‬ ‫چ���وار‪ ،‬هەرگی���ز هێزێک���ی یەکگرت���وی‬ ‫س���ەربازی نایەتە ئ���اراوە‪ .‬چونکە نوخبەی‬ ‫سیاس���ی پێویس���تی بەهێزی تایبەتە‪ ،‬نەک‬ ‫هێزێک که بەپێی یاسا بەڕێوەبچێت‌و بەشێک‬ ‫بێت لەپرۆسەی دیموکراسی‪.‬‬ ‫پێنج‪ ،‬بەگشتی دو جۆر لەئەکتەری سیاسی‬ ‫کاریگەر دەب���ن‪ ،‬نەگۆڕەکان‌و ئامڕازەکانیان‪.‬‬ ‫ئامڕازەکان کەس���ایەتی تایبەت���ن که لەناو‬ ‫کۆمەڵگادان بەاڵم بێباکان لەکۆمەڵگا‪.‬‬ ‫داهاتو بریتیه لەدۆخێکی لەیەکترازانی پڕ‬ ‫لەنائومێدی‪ .‬چونکە س���ااڵنە نزیکەی پەنجا‬ ‫هەزار کەس داوای کار دەکات‌و ئەم سیستەمە‬ ‫بێتوانای���ە لەدابینکردن���ی کار بۆی���ان‪ .‬بۆ‬ ‫روبەڕوبونەوەی ئەم مەترسیە ئەم سیستەمە‬ ‫ب���ەردەوام پەنا دەبات بۆ خ���ۆ قایمکردن‌و‬ ‫زاڵبونی زیاتر بەسەر کۆمەڵگادا‪.‬‬

‫شارو كۆ‌مه‌ڵگه‌‬ ‫هه‌ر ش���ارێك كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی پێشكه‌وتو و‬ ‫ته‌ندوس���ت به‌رهه‌م نه‌هێنێت‪ ،‬ئه‌و ش���ار‌ه‬ ‫شارێكی مردوه‌‪ ،‬شاری زیندو ئه‌و شاره‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ژینگه‌یه‌كی ته‌ندروست‪ ،‬ئابوریه‌كی تۆكمه‌ی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام‪ ،‬سیس���ته‌مێكی پێش���كه‌وتوی‬ ‫هاتوچ���ۆ و په‌یوه‌ندییه‌ك���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‬ ‫پته‌وی هه‌بێت ك ‌ه كۆمه‌ڵگه‌ خۆی داڕێژه‌رو‬ ‫بڕیارده‌ری به‌ره‌وپێشچونی بێت‪.‬‬ ‫جه‌واد ته‌ها سه‌عید‬ ‫دیموكراس���ی‌و یه‌كس���انی كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی ئ���ازادو خۆش���گوزه‌ران‬ ‫زۆرتری���ن وش���ه‌ن له‌ناوه‌نده‌كان���ی حزبی‌و‬ ‫حكوم���ی واڵت���ی ئێم���ه‌ ب���ه ‌به‌رده‌وامی‬ ‫دوباره‌ده‌بن���ه‌وه‌‪ .‬دوای چه‌ندی���ن س���ه‌د‌ه‬ ‫له‌بنیادنان���ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی ئ���ازادو‬ ‫خۆش���گوزه‌ران‪ ،‬هه‌نگاومان به‌ره‌وپێشه‌و‌ه‬ ‫نه‌ناوه‌و به‌رده‌وام له‌چوارچێوه‌ی تێكس���ت‌و‬ ‫گوتار ده‌خولێینه‌وه‌و ده‌ستمان بۆ ژینگه‌ی‬ ‫دروس���تكرنی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی زین���دو و‬ ‫پێشكه‌وتو و به‌رهه‌مهێنه‌ر نه‌بردوه‌و هه‌مان‬ ‫ته‌جروبه‌ی ئه‌و واڵتان���ه‌ دوباره‌ده‌كه‌ینه‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌هه‌مو ئه‌و چه‌مكانه‌دا پاشه‌كش���ه‌یان‬ ‫كردوه‌‪ .‬له‌دیدی فه‌یله‌سوفانی شار‪ ،‬ژینگه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی پێشكه‌وتو‪( ،‬فۆرمی پێكهاته‌ی‬ ‫ش���ار)ه‌‪ ،‬ش���ار به‌مان���ای خوێندن���ه‌وه‌و‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی مێژو‪ ،‬كه‌لتور‪ ،‬جوانی‌و هونه‌ری‬ ‫ڕوخساری شوێنه‌ گش���تییه‌كانه‌ كه‌ لەته‌ك‬ ‫ئه‌مه‌شدا بتوانی یه‌كسانی خزمه‌تگوزاری‪،‬‬ ‫یه‌كسانی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬سه‌ربه‌خۆیی ئابوری‬ ‫ده‌سته‌به‌ر بكات‌و بنیادنه‌ری سۆزو هه‌ست‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی تاكی كۆمه‌ڵگ ‌ه بێت‪‌.‬‬ ‫به‌درێژایی گه‌ش���ه‌ی مرۆڤایه‌تی ش���ارو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‪ ،‬شان به‌ش���انی یه‌كتر گه‌شه‌یان‬ ‫كردوه‌و وه‌كو دو به‌شی ته‌واوكه‌رو دانه‌بڕاو‬ ‫له‌یه‌كت���ر‪ ،‬قۆناغه‌كانی���ان بڕی���وه‌‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫نه‌خشه‌ی شاری داڕشتوه‌‪ ،‬شاریش دواڕۆژو‬ ‫چاره‌نوس���ی كۆمه‌ڵگه‌ی دروستكردو‌ه وات ‌ه‬ ‫گه‌شه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ به‌رهه‌می مێژوی گه‌شه‌ی‬ ‫ش���اره‌‌‪ ،‬به‌واتایه‌كیتر ش���اری پێش���كه‌وتو‬ ‫و زین���دو كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی پێش���كه‌وتو و‬ ‫به‌هه‌ست به‌رهه‌م دێنێت‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌شه‌و‌ه‬

‫كۆمه‌ڵگه‌ شار دروستده‌كات یان شار‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ دروستده‌كات؟‬ ‫ش���وێن‪ ،‬هێزو توانایه‌كی زۆرو كاریگه‌ری‬ ‫پۆزه‌تیڤ‌و نێگه‌تیڤی له‌س���ه‌ر ناس���نامه‌ی‬ ‫تاكدا هه‌یه‌‪ .‬شار دروس���تكه‌ری ناسنامه‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬فه‌رهه‌نگی‪ ،‬س���ایكۆلۆجی‌و‬ ‫وشیاری كۆمه‌ڵگه‌یه‪ ‌،‬واته‌ شار چ دۆخێكی‬ ‫هه‌بی كۆمه‌ڵگه‌ش هه‌مان دۆخی ده‌بێ‪.‬‬ ‫وینستۆن چێرچل‪ ،‬وته‌یه‌كی به‌ناوبانگی‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر شارو كۆمه‌ڵگه‌و ده‌ڵێ‪" :‬ده‌بێ‬ ‫ش���ێوه‌ی ش���اره‌كانمان بگۆڕین تا شێوه‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌و داهاتومان بگۆڕێ"‪ .‬ئه‌لبیرتی‪،‬‬ ‫ته‌الرس���ازو نوس���ه‌رو ش���اعیرو راوێژكاری‬ ‫پاپ���ای ڤاتی���كان (‪ )١٤٤٧‬ب���ۆ دوب���ار‌ه‬ ‫داڕش���تنه‌وه‌ی رۆما‪ ،‬له‌نوس���ینێكدا دەڵێ‪:‬‬ ‫جوانی ش���ار هێن���ده‌ كاریگ���ه‌ره‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫دوژمنیش توڕه‌و بێده‌سه‌اڵت ده‌كات‪ .‬جه‌ین‬ ‫جاكۆبس (‪ )١٩٦١‬له‌ كتێبی (مردن‌و ژیانی‬ ‫شاره‌كانی ئه‌مریكا)دا باسی شارو كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫ده‌كات‌و پێیوایه‌‪ ،‬شاری زیندو ئه‌و شاره‌ی ‌ه‬ ‫سیس���ته‌می ژینگه‌یی بپارێ���زێ‪ ،‬بۆ خه‌ڵك‬ ‫بێ‌و به‌ دڵی خه‌ڵك بێ‪ ،‬هه‌مو پێداویستی‌و‬ ‫ئاره‌زوه‌كانی تاك ده‌س���ته‌به‌ر بكات‪ .‬خانو‪،‬‬ ‫كۆاڵن‪ ،‬گ���ه‌ڕه‌ك‪ ،‬پارك ده‌ب���ێ په‌یوه‌ندی‬ ‫هارمۆنییان له‌گه‌ڵ یه‌كتردا هه‌بێت‪ ،‬بێترس‬ ‫بن‪ ،‬زو پێیان بگه‌ی‪ ،‬به‌ئاسانی بناسرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ پێشكه‌وتنی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ته‌كنه‌لۆجیا‬ ‫به‌ئاسانی بگۆڕدرێن‌و هه‌ریه‌كه‌یان كاره‌كته‌رو‬ ‫ناسنامه‌ی تایبه‌ت به‌خۆی هه‌بێت‪ .‬له‌دیدی‬ ‫ئه‌و‪ ،‬شار ش���انۆیه‌‪ ،‬ده‌بێ گه‌شاوه‌و زیندو‬ ‫و به‌هه‌س���ت بێ‌و ده‌بێ���ت كاره‌كته‌ره‌كانی‬ ‫نمایشی هارمۆنی زیندو له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ریان‬ ‫بكه‌ن‪ .‬مارك چه‌نگیزی پس���پۆری مێشك‌و‬ ‫ده‌مارو به‌ڕێوه‌به‌ری به‌شی هه‌ستی مێشك‬ ‫له‌زانك���ۆی ماریالن���د له‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���دا‬

‫ئایا شاره‌كانی‬ ‫ئێمه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگایه‌كی‬ ‫ته‌ندروست‌و پێشكه‌وتو‬ ‫به‌رهه‌م دێنن؟ یان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ .‬بۆچی‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌ی دۆخی‬ ‫شاره‌كانیان خراپ ‌ه‬ ‫سیاسه‌ت‌و ئابوری‌و‬ ‫دیموكراسی‌و گوزه‌رانی‬ ‫خه‌ڵك له‌ئاستێكی‬ ‫خراپدایه‌؟‬ ‫ده‌ریخس���تو‌ه ئیشی ش���ارو مێشك له‌یه‌ك‬ ‫ده‌چن‌و پێیوای ‌ه چۆن مێشك له‌چه‌ند به‌شێك‬ ‫پێكدێ‌و له‌ڕێگای ده‌ماره‌وه‌ به‌س���تراوه‌ ب ‌ه‬ ‫به‌شه‌كانیتری جه‌سته‌‪ ،‬گه‌شه‌نه‌كردنی یان‬ ‫سس���تبونی هه‌ر به‌ش���ێك كارده‌كاته‌ سه‌ر‬ ‫جه‌سته‌و په‌كی ده‌خات‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌ش‬ ‫پێكهاته‌كانی شار به‌شه‌قامه‌كانه‌وه‌ به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫به‌ستراون‪ ،‬سس���تی یان له‌كاركه‌وتنی هه‌ر‬ ‫به‌شێك ده‌بێته‌ هۆی نه‌خۆشكه‌وتنی شارو‬ ‫به‌هۆیه‌وه‌ كۆمه‌ڵگه‌ش نه‌خۆش ده‌كات‪.‬‬ ‫یۆهان لیهره‌ر‪ ،‬پس���پۆڕی سایكۆلۆجی‌و‬ ‫ده‌م���ار له‌زانک���ۆی كۆلۆبی���ا له‌نوس���ینی‬ ‫(چۆن شار مێش���ك ئازار ده‌دات)‪ ،‬ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫ش���اری زین���دو كارگ���ه‌ی به‌رهه‌مهێنه‌ری‬ ‫زانس���ت‌و مه‌عریفه‌یه‌‪ ،‬ش���اری بێ هه‌ست‌و‬

‫مردوش تاریكی‌و دواكه‌وتویی له‌مێش���كمان‬ ‫ده‌ئاخن���ێ‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر جوان���ی‌و زیندوی���ی‬ ‫ش���وێنه‌ گش���یتییه‌كانی له‌ن���ده‌ن‌و پاریس‬ ‫نه‌بوای ‌ه ك ‌ه به‌رده‌وام گفتوگۆی سیاس���ی‌و‬ ‫زانس���تیان تێدا ده‌ك���را نه‌ده‌بوین ‌ه خاوه‌نی‬ ‫شكسپیرو ئه‌نیشتاین‌و پیكاسۆ‪ .‬پرۆفیسۆر‬ ‫ئه‌ندیس لیدنبێرگ له‌زانك���ۆی هایدلبێرگی‬ ‫ئه‌ڵمانیا‪ ،‬له‌تاقیكردنه‌وه‌یه‌كدا س���كانی بۆ‬ ‫دو به‌ش���ی مێش���كی‪ ٥٠‬كه‌س ئه‌نجامداوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیان له‌ژینگه‌ی پیس���ی شار ژیاون‌و‬ ‫هه‌ندێكیش���یان له‌ش���وێنی ئ���ارام‪ ،‬ئه‌و دو‬ ‫ك په‌یده‌ندی���ان به‌مه‌راق‌و‬ ‫به‌ش���ه‌ی مێش��� ‌‬ ‫دڵه‌ڕاوكێ‌و كۆنترۆڵكردنی هه‌س���ت‌و سۆزو‬ ‫هاندانی هه‌ڵس���وكه‌وته‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬لیدنبێرگ‬ ‫له‌تاقیكردنه‌وه‌كه‌دا ده‌ریخس���تو‌ه ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌ژینگه‌ی پیس���ی ش���ار ده‌ژین ب ‌ه به‌راورد‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وانه‌ی له‌ش���وێنی ئ���ارام ده‌ژین‬ ‫مه‌راق‌و دڵەڕاوكێیان زیاتره‌و هه‌ست‌و سۆزو‬ ‫كه‌سایه‌تیان الوازتره‌‪.‬‬ ‫نه‌بونی مه‌یدان‌و ش���وێنی گشتی له‌شار‪،‬‬ ‫كه‌ چی���ن‌و توێژه‌كانی كومه‌ڵگ���ه‌ نه‌توانن‬ ‫دیبەیتی سیاس���ی‪ ،‬كه‌لت���وری‪ ،‬هونه‌ری‪،‬‬ ‫ئه‌ده‌بی‌و فه‌لس���ه‌فی تێدا ئه‌نجام بده‌ن ئه‌وا‬ ‫بێگومان ئه‌و ش���اره‌ ناتوانێ دیموكراسی‌و‬ ‫سیس���ته‌مێكی سیاس���ی پێش���كه‌وتو و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی زین���دو به‌ره���ه‌م بهێنێ‪.‬‬ ‫ئه‌گۆره‌ له‌ئه‌سینا یه‌كه‌م مه‌یدانی ئاڵوگۆڕی‬ ‫سیاسی‪ ،‬بازرگانی‪ ،‬هونه‌ری‌و كه‌لتور بو كه‬ ‫دیموكراسی تێیدا له‌دایك بو‪.‬‬ ‫پس���پۆڕانی په‌روه‌رده‌ی���ی‌و ژینگه‌ی���ی‬ ‫له‌چه‌ندی���ن لێكۆڵین���ه‌وه‌دا س���ه‌لماندویان ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی تاك���ه‌كان هون���ه‌رو جوانی‌و‬ ‫نیش���تیمان‌و مرۆڤه‌كانی���ان خۆش���بوێ‌و‬ ‫خ���اوه‌ن كه‌س���ایه‌تییه‌كی به‌هێزو به‌س���ۆز‬ ‫بن‪ ،‬ده‌بێت له‌منداڵیه‌و‌ه تێكه‌اڵوی ژینگه‌ی‬ ‫ته‌ندروست بن‪ .‬هه‌روه‌ها پێشنیاریان كردو‌ه‬ ‫ته‌ماشاكردنی ژینگه‌ی سروشتی‌و ئه‌نجامدانی‬ ‫چاالكی زانس���تی‌و فیزیكی منااڵن‪ ،‬ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی زیادبونی توانای فێربون‌و‌بیركردنه‌وه‌و‬ ‫د اهێنان‌و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی ده‌رونی‌و‬ ‫به‌هێزبونی هه‌ستی س���ۆزو لێپرسراوه‌تی‌و‬ ‫توندوتۆڵی په‌یوه‌ندیی���ه‌ كۆمه‌اڵتییه‌كان تا‬ ‫له‌پێش���كه‌وتنی سیاسه‌ت‌و هونه‌رو ئابوری‌و‬ ‫كۆمه‌اڵ‌یه‌تیدا ره‌نگبداته‌وه‌‪.‬‬

‫پوخته‌‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌رن‌و به‌هه‌م���ان پێكهاته‌ی كۆن‬ ‫له‌ئه‌نجامی لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌سه‌ر شارو دروست ده‌كرێن‌و ته‌نیا له‌شكلدا گۆڕاون؟‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ده‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬دانیشتوانی ئێستا ئه‌مانه‌و چه‌ندین كێش���ه‌ی تر له‌داهاتودا‬ ‫زیاد له‌پێویس���ت س���ه‌رچاوه‌ی سروشتی ده‌خه‌مه‌ به‌ر باس‌و لێكۆڵینه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌كاردێنن‪ ،‬سیستمی ژینگه‌یی تێكده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كان‬ ‫ش���اره‌كان گه‌رمتر ده‌ك ‌هن‌و پله‌ی گه‌رمای‬ ‫‪1. Isenberg, J.P., and N.‬‬ ‫گۆی زه‌وی به‌رزت���ر ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬جا له‌به‌ر‬ ‫ئه‌م هۆكارانه‌‪ ،‬پێیانوایه‌ ته‌نیا چاره‌سه‌ر‪Quisenberry. 2002. Play: Essential ،‬‬ ‫‪for All Children; A Position‬‬ ‫دروستكردنی‌ (شاری به‌رده‌وامه‌)‪ .‬شاری‬ ‫‪Paper. Association for Childhood‬‬ ‫به‌رده‌وام ئه‌و ش���اره‌یه‌ كه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‬ ‫‪Education International.‬‬ ‫دورودرێ���ژ بێئ���ه‌وه‌ی ن���ه‌وه‌ی داهات���و‬ ‫پێویس���تیان به‌ده‌س���تكاری كردنی بێت‬ ‫‪2. Heerwagen, J.H., and G.H.‬‬ ‫بتوانێ ژینگه‌یه‌كی ته‌ندروست‪ ،‬ئابوریه‌كی‬ ‫‪Orians. 2002. The ecological‬‬ ‫پێشكه‌وتو و س���ه‌قامگیرو سیسته‌مێكی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی به‌رز به‌رهه‌م بهێنێت‪ ،‬ئه‌ویش ‪world of children. In: Kahn, P.H.J.,‬‬ ‫‪and S.R. Kellert (eds.), Children‬‬ ‫به‌دروستی‌و كارامه‌یی به‌كارهێنانی خاك‪،‬‬ ‫‪and Nature: Psychological,‬‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی ئۆتۆمۆبیل‌و به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫‪Sociocultural, and Evolutionary‬‬ ‫ئۆتۆمۆبیلی كاره‌بایی‪ ،‬زیاكردنی ش���وێنی‬ ‫‪Investigations. MIT Press,‬‬ ‫پیاده‌‪ ،‬زیادكردنی رێژه‌ی س���ه‌وزایی له‌ناو‬ ‫‪Cambridge MA.‬‬ ‫شاره‌كان‪ ،‬پاراستن‌و گه‌شه‌پێدانی ژینگه‌ی‬ ‫‪3. Jane Jacobs. 1961. The Death‬‬ ‫سروش���تی‪ ،‬كه‌مكردن���ه‌وه‌ی به‌كارهێنانی‬ ‫‪and Life of Great American Cities.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ سروش���تیه‌كان‪ ،‬كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫‪4. http://archive.boston.‬‬ ‫پاشه‌ڕۆ‪ ،‬كه‌مكردنه‌وه‌ی به‌كارهێنانی وزه‌و‬ ‫‪com/bostonglobe/ideas/‬‬ ‫به‌كارهێنانی وزه‌ی سروشتی‪ ،‬دروستكردنی‬ ‫_‪articles/200904/01//how_the‬‬ ‫باڵه‌خانه‌و یه‌كه‌ی نیشته‌جێبون به‌كوالێتی‬ ‫‪city_hurts_your_brain/?page=2‬‬ ‫به‌رزی ته‌ندروستی‌و سه‌المه‌تی‪ ،‬پاراستنی‬ ‫‪5.http://www.complexcity.info/‬‬ ‫‌بڕیاری‬ ‫كه‌لتورو مێژو و به‌شداری خه‌ڵك له‬ ‫‪files/201106//citybrain.pdf‬‬ ‫گۆڕینی نه‌خشه‌ی شار‪.‬‬ ‫‪6.http://www.livescience.‬‬ ‫‌كی‬ ‫ه‬ ‫‌ڵگای‬ ‫ه‬ ‫كۆم‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ئێم���‬ ‫ئایا ش���اره‌كانی‬ ‫‪com/5674-brain-organized-city.‬‬ ‫دێنن؟‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌ره‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌وتو‬ ‫ه‬ ‫پێش���ك‬ ‫ته‌ندروست‌و‬ ‫‪html‬‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫واڵتان‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫بۆچی‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌وان���‬ ‫ه‬ ‫یان به‌پێچ‬ ‫‪7. http://www.sutd.edu.sg/‬‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫سیاس���‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫خراپ‬ ‫‌كانیان‬ ‫ه‬ ‫ش���ار‬ ‫دۆخی‬ ‫_‪cmsresource/idc/papers/2012‬‬ ‫‌ڵك‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫‌رانی‬ ‫ه‬ ‫گوز‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫دیموكراس���‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫ئابور‬ ‫_‪How_we_shape_our_cities_and‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پرس‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫بۆچی‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫خراپدای‬ ‫‌ئاس���تێكی‬ ‫له‬ ‫‪then_they_shape_us.pdf‬‬ ‫جێگای‬ ‫ا‬ ‫‌‬ ‫ئێمەد‬ ‫‌كانی‬ ‫ه‬ ‫سیاسی‬ ‫‌جیندای‬ ‫ه‬ ‫‌ئ‬ ‫له‬ ‫‪8. http://www.pps.org/‬‬ ‫د‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫تاچ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئێم���‬ ‫‌كانی‬ ‫ه‬ ‫ش���ار‬ ‫ا‬ ‫‌‬ ‫ئای���‬ ‫‌؟‬ ‫ه‬ ‫نی���‬ ‫‪reference/streets-as-places-how‬‬‫كاریگه‌ری خراپ له‌سه‌ر حاڵه‌تی ده‌رونی‪،‬‬ ‫‪transportation-can-create-a-sense‬‬‫ته‌ندروس���تی‪ ،‬په‌روه‌ده‌ی���ی‌‪ ،‬ژینگه‌ی���ی‌‪،‬‬ ‫‪of-community/‬‬ ‫په‌یوه‌ندی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و كه‌لتورو ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫هون���ه‌ر جێدێڵی���ن؟ له‌‌ژێ���ر كاریگ���ه‌ری ‪9.http://www.urbancentre.utoronto.‬‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رما تاچه‌ند ساڵیتر‬ ‫‪ca/pdfs/researchbulletins/‬‬ ‫ده‌توانی���ن تێیاندا بژین؟ ئایه‌ ئه‌و خانو و‬ ‫‪CUCSRB39Cunningham.pdf‬‬ ‫شاره‌ نوێیانه‌ی تازه‌ دروستده‌كرێن به‌پێی‬ ‫‪10. http://www.nature.com/‬‬ ‫‪articles/nature10190‬‬ ‫ستانداردی جیهانین؟ یان هی په‌نجا ساڵ‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫باش كاتب‬ ‫سه‌ردار محه‌مه‌د‬ ‫مه‌ال به‌ختیار دوای‌ ‪ 45‬س���اڵ‌ له‌راكه‌ڕاك‌و له‌چه‌ش���تنی‌ ئازاری‌ زیندان‌و ده‌ربه‌ده‌ری‌‪،‬‬ ‫له‌تامكردنی‌ خۆش���یه‌كانی‌ پۆست‌و ده‌سه‌اڵت‪ ،‬هێش���تا دركی‌ به‌و راستییه‌ نه‌كردوه‌ كه‌‬ ‫په‌تای‌ گواستنه‌وه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵت له‌باوانه‌وه‌ بۆ كوڕ‌و نه‌وه‌كان‪ ،‬هه‌مو حزبه‌ گه‌وره‌كان‌و‬ ‫هه‌مو به‌رپرس���ه‌ ده‌ستڕۆش���توه‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌ی‌ گرتوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردستانیشه‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و له‌دوا چاوپێكه‌وتنیدا نكوڵی‌ لێده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دیارده‌یه‌ نه‌ك ه���ه‌ر له‌كوردس���تان‪ ،‬به‌ڵك���و س���ااڵنێكی‌ زۆره‌ له‌روبه‌رێكی‌‬ ‫فراوان���ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تدا بوه‌ به‌ب���او‪ ،‬كه‌ دوای‌ ده‌ركه‌وتنی‌ "پێش���ه‌وا"یه‌ك‌و‬ ‫مانه‌وه‌ی له‌لوتكه‌ی‌ هه‌ره‌می‌ ده‌س���ه‌اڵتدا بۆ ماوه‌یه‌ك���ی‌ درێژخایه‌ن‪ ،‬ئیتر كوڕه‌كانی‌‬ ‫گه‌وره‌‌و ده‌وروبه‌ره‌كه‌ش���ی‌ بچ���وك ده‌بنه‌وه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌مه‌ نه‌ریتی‌ به‌ش���ێك له‌حزبه‌‬ ‫سۆشیالدیموكرات‌و چه‌په‌كانیش بوه‌‪ ،‬وه‌ك به‌جێهێشتنی‌ ده‌سه‌اڵت به‌میرات له‌حه‌یده‌ر‬ ‫عه‌لێیف���ه‌وه‌ بۆ ئیلهام عه‌لێی���ف له‌ئازه‌ربایجان‪ .‬یاخود له‌نێو بنه‌ماڵه‌ سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫لوبنان‪ ،‬بۆنمونه‌ ‪ 40‬س���اڵ‌ له‌مه‌وب���ه‌ر‪ ،‬كه‌ كه‌مال جانبوالد دامه‌زرێنه‌رو س���ه‌رۆكی‌‬ ‫پارتی‌ "پێش���كه‌تخوازی‌ سۆشیالیستی‌" لوبنان تیرۆر كرا‪ ،‬له‌ناو ئه‌و هه‌موو به‌رپرس‌و‬ ‫فه‌رمانده‌ سه‌ربازییانه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ حزبه‌كه‌یدا‪ ،‬كه‌سیان نه‌یانتوانی‌ جڵه‌وی‌ ئه‌م‬ ‫حزبه‌ "سۆش���یال دیموكراته‌" بگرنه‌ده‌س���ت‪ ،‬راسته‌وخۆ ده‌س���ه‌اڵت به‌ده‌ستی‌ وه‌لید‬ ‫جانبوالد س���پێردرا‪ ،‬كه‌ هێشتا ته‌مه‌نی‌ نه‌گه‌یشتبوه‌ ‪ 30‬ساڵ‌‌و بو به‌جێنشینی‌ باوكی‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێك كه‌مال جانبوالد له‌دیارترین چه‌په‌كانی‌ جیهانی‌ عه‌ره‌ب‌و خه‌اڵتی‌ "لینین"ی‌‬ ‫پێبه‌خشرابو‪ .‬ئێستا وه‌لید جانبوالدیش دوای‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 40‬ساڵ‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌ كردنی‌‬ ‫ئه‌و حزبه‌‪ ،‬خه‌ریكه‌ ده‌وروته‌س���لیم له‌گه‌ڵ‌ ته‌یموری‌ كوڕی‌ ده‌كات‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌واڵتێكدا‬ ‫كه‌ پێش���ه‌نگی‌ پرۆس���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‌و كاری‌ په‌رله‌مانی‌ ئازادو ده‌ستاوده‌ست كردنی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بوه‌ له‌واڵتانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���تدا‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئ���ه‌م نه‌ریته‌ له‌ناو حزبه‌‬ ‫مه‌سیحییه‌ گه‌وره‌كانیی‌ ئه‌و واڵته‌شدا باوه‌‪.‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌كانی‌ س���ه‌درو حه‌كیم‌و چه‌ندان بنه‌ماڵه‌ی‌ دیكه‌ش له‌م عێراقه‌دا‪ ،‬سه‌دام به‌و‬ ‫هه‌مو جه‌به‌روت‌و ش���ه‌ڕه‌نگێزییه‌وه‌ نه‌یتوانی‌ ریشه‌كێشیان بكات‪ ،‬ئێستا پیاوێكی‌ ‪43‬‬ ‫س���اڵه‌ی‌ وه‌ك موقته‌دا سه‌در ته‌حه‌كوم به‌شه‌قام‌و هاوكێشه‌ی‌ سیاسی‌ عێراق ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ پشت ئه‌ستوره‌ به‌میراتییی‌ باب‌و باپیرانی‌‪.‬‬ ‫له‌كوردستانیش���دا‪ ،‬ژماره‌یه‌ك بنه‌ماڵه‌ی‌ سیاسی‌ گه‌وره‌و چه‌ندین بنه‌ماڵه‌ی‌ سیاسی‌‬ ‫بچوكی���ش به‌ده‌وریان���ه‌وه‌ هه‌ن‪ ،‬وه‌ختی‌ خۆی‌ مس���ته‌فا بارزان���ی‌‌و بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫ل���ه‌دوا ‌ی كه‌رتبونی‌ ‪1964‬ه‌وه‌ ئیتر متمانه‌یان به‌"غه‌یری‌ خۆیان" نه‌ما‪ ،‬ئه‌و هات كاری‌‬ ‫سكرتێریی‌‌و مه‌كته‌ب سیاسی‌ به‌كۆمه‌ڵێك كه‌سی‌ بێده‌سه‌اڵت سپاردو تا خۆی‌ له‌ژیاندا‬ ‫بو كوڕه‌كانی‌ كرد به‌ش���ت‪ ،‬دوای‌ خۆیش���ی‌ كوڕ‌و نه‌وه‌كانی‌ نینۆكی‌ هه‌مو ئه‌وانه‌یان‬ ‫ده‌رهێنا كه‌ چاویان بڕیبوه‌ پۆست‌و ده‌سه‌اڵتیان‪.‬‬ ‫زۆر ناویش له‌پاڵ‌ تاڵه‌بانیدا له‌ناو یه‌كێتی دره‌وش���انه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم "مام" كه‌ی‌ ویستی‌‬ ‫س���وك‌و ئاس���ان ناوه‌كانی‌ كوژاندنه‌وه‌‪ .‬مێژوی‌ په‌نجا س���اڵی‌ رابردو پێمانده‌ڵێت كه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ س���ه‌رۆك‌و س���كرتێره‌كان به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك ده‌سه‌اڵتخواز بون كه‌ رۆژێك له‌ڕۆژان‬ ‫بیریان له‌وه‌ نه‌كردوه‌ته‌وه‌ كه‌س���انێكی‌ شایسته‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ خێزانه‌كانی‌ خۆیان ئاماده‌‬ ‫بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ته‌ندروس���ت جێگه‌یان بگرن���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئیتر كار‬ ‫گه‌یش���توه‌ به‌وه‌ی‌ كه‌ ئێستا به‌ش���ێك له‌م بنه‌ماڵه‌و خانه‌وادانه‌ خۆیان پێ‌ "ره‌سه‌ن"‌و‬ ‫غه‌یری‌ خۆیان پێ‌ "ناڕه‌سه‌ن"ه‌‪.‬‬ ‫مه‌كته‌ب سیاسی‌‌و كادێره‌ دێرین‌و ماندوه‌كانی‌ ده‌وری‌ ئه‌م ماڵه‌ سیاسیانه‌ با بزانن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ده‌توانن پاره‌ ببه‌ن‌و ده‌وڵه‌مه‌ندبن‪ ،‬ده‌توانن خه‌ڵك به‌رشه‌ق بده‌ن‌و فه‌وجێك‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ دوای‌ خۆیانخه‌ن‪ ،‬ده‌شتوانن خاوه‌نی‌ كۆمپانیای‌ گه‌وره‌ بن‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز‬ ‫ناتوانن بڕیاری‌ سیاس���ی‌ دروس���تكه‌ن‪ ،‬هه‌مو ئه‌وانه‌ی‌ چوارده‌وری‌ جه‌نابی‌ سه‌رۆك‌و‬ ‫سكرتێره‌ گش���تییه‌كانیان داوه‌‪ ،‬فه‌رمانبه‌رن‌و رۆڵێكیان پێس���پێردراوه‌‪ ،‬رۆڵێك وه‌ك‬ ‫رۆڵی‌ "باش كاتب"‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر؟‬

‫ی داعش‬ ‫ی به‌هێز ‌‬ ‫فه‌لوجه‌‪ ..‬سه‌نگه‌ر ‌‬ ‫فه‌لوج���ه‌ س���ااڵنێكی‌ زۆره‌ گۆڕه‌پانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕێكی‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئه‌م شارۆچكه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ به‌"النك‌و یه‌كه‌م س���ه‌نگه‌ری‌" داعش‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬ئێس���تا له‌به‌رده‌م هێرشه‌كانی‌‬ ‫حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌‌و س���وپای‌ عێراقدا‪،‬‬ ‫له‌كه‌وتندایه‌‪.‬‬ ‫فه‌لوجه‌ شارۆچكه‌یه‌كی‌ سوننه‌نشینه‌و‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌ پارێ���زگای‌ ئه‌نب���اره‌وه‌‪60 ،‬‬ ‫كیلۆمه‌تر له‌باكوری‌ رۆژئ���اوای‌ به‌غداوه‌‬ ‫دوره‌‬

‫ه���ه‌ر له‌هه‌م���ان س���اڵدا‪ ،‬چه‌كداران ‌ی‬ ‫دژ به‌هێزه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كا فڕۆكه‌یه‌كی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكایان خسته‌خواره‌وه‌ كه‌ بوه‌ هۆی‌‬ ‫كوژرانی‌ ‪ 16‬سه‌ربازی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‌و بریندار‬ ‫بونی‌ ‪ 26‬سه‌ربازی‌ دیكه‌‬ ‫یه‌كه‌م خۆپیشاندان له‌دژ ‌ی ئه‌مه‌ریكییه‌كان‬ ‫له‌‪2003‬دا له‌م شارۆچكه‌یه‌وه‌ ده‌ستیپێكرد‪،‬‬ ‫كه‌ ‪ 17‬خۆپیشانده‌ری‌ له‌الیه‌ن هێزه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كاوه‌ لێكوژرا‌و ئه‌مه‌ش پریش����كی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ دژ به‌ئه‌مه‌ریكییه‌كانی‌ له‌فه‌لوجه‌دا‬ ‫داگیرساند‬

‫دانیش���توانه‌كه‌ی‌ به‌پێی‌ س���ه‌رژمێری‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پالندانانی‌ عێراقی‌ له‌‪2011‬دا‪،‬‬ ‫‪ 275‬هه‌زار كه‌س���ه‌‪ ،‬به‌قه‌زاو ناحیه‌كانی‌‬ ‫چوارده‌وریی���ه‌وه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪ 500‬ه���ه‌زار‬ ‫كه‌سه‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌عه‌ش���یره‌تی‌ دلێم‪ ،‬جه‌بور‪ ،‬كوبه‌یسی‌‪،‬‬ ‫جه‌ناب���ی‌‌و به‌ن���ی‌ ته‌میم���ن‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫كوردیش له‌م شارۆچكه‌یه‌دا نیشته‌جێن‬ ‫فه‌لوج���ه‌ به‌ش���اری‌ مزگه‌وت���ه‌كان‬ ‫به‌ناوبانگ���ه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ زۆری‌ ژم���اره‌ی‌‬ ‫مزگه‌وته‌كانی���ه‌وه‌ ك���ه‌ نزیك���ه‌ی‌ ‪150‬‬ ‫مزگه‌وتی‌ تیای���ه‌‌و خه‌ڵكی‌ به‌ئیمانداریی‌‌و‬ ‫پابه‌ندبونی���ان به‌ئایین���ی‌ ئیس�ل�امه‌وه‌‬ ‫به‌ناوبانگن‬

‫له‌س���ه‌رده‌می‌ س���ه‌دام حس���ێندا‬ ‫ی سوپا‌و‬ ‫ی گرنگی‌ ئه‌فسه‌ران ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌عس خه‌ڵك ‌‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫كادێره‌ بااڵكان ‌‬ ‫ئه‌م شارۆچكه‌یه‌ بون‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌دام‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ ‌‬ ‫دوای‌ كه‌وتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ره‌ زۆریی‌ شاره‌كانی‌ دیك ‌ه ‌‬ ‫زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رهودكردن‌و دز ‌‬ ‫عێراقه‌و‌ه دیارد‌ه ‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ نه‌دی‌‬

‫ل����ه‌‪31‬ی‌ مارس����ی‌ ‪2004‬دا‪ ،‬چه‌كدارانی‌ ناو‬ ‫فه‌لوجه‌ دوای‌ كوشتنی‌ چوار پاسه‌وانی‌ بالك‬ ‫ۆته‌ر‪ ،‬ته‌رمه‌كانیان به‌ناوش����اردا راكێش����ا‌ن‌و‬ ‫به‌سوتاوی‌ به‌پردێكی‌ سه‌ر فوراتدا هه‌ڵیانواسین‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی����ه‌كان به‌زنجیره‌ی����ه‌ك بۆردومان‌و‬ ‫تۆپبارانكردنی‌ شاره‌كه‌ وه‌اڵمیاندانه‌وه‌‌و دوای‌‬ ‫ئاواره‌بون����ی‌ دانیش����توانه‌كه‌ی‌‌و وێرانكردن����ی‌‬ ‫كۆنترۆڵیانكرد‪ ،‬به‌اڵم چه‌كدارانی‌ ئه‌و ش����اره‌‬ ‫كۆڵی����ان نه‌داو دوای‌ چوار س����اڵ‌ له‌ش����ه‌ڕی‌‬ ‫به‌رده‌وام‌و‪ ،‬ئه‌مه‌ریكییه‌كانیان له‌‪2008‬دا ناچار‬ ‫به‌چۆڵكردنی‌ ئه‌و شارۆچكه‌یه‌ به‌ته‌واوی‌ كرد‬

‫پ���اش گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ پۆلیس���ی‌ عێراقی‪،‬‬ ‫فه‌لوجه‌ ماوه‌یه‌ك ئارامی‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‪،‬‬ ‫تا له‌ساڵی‌ ‪2012‬دا یه‌كه‌م خۆپیشاندانی‌‬ ‫ش���اره‌ س���ونییه‌كان ل���ه‌م ش���اره‌وه‌‬ ‫ده‌ستیپێكردو زۆرێك پێیانوایه‌ هه‌وێنی‌‬ ‫رێكخراوی‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئیس�ل�امی‌ ناس���راو‬ ‫به‌داع���ش له‌ژێر خێم���ه‌ی‌ مانگرتوه‌كانی‌‬ ‫ئه‌م شاره‌وه‌ سه‌ریهه‌ڵدا‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌ ‪2014‬ه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌كدارانی‌ داعشه‌وه‌ كۆنترۆڵ‌ كرا‬

‫ریکالم‬