ژماره‌ (534) ژماره‌ی نوێی ئاوێنه‌

‫؟‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)534‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/6/28‬‬

‫‪Industry‬پیشه‌سازی‌‬ ‫یو‬ ‫سینۆما&بۆ بازرگان ‌‬ ‫‪Sinoma‬‬ ‫‪Trade‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫‪Scope of business:‬‬ ‫بواری‌ كاركردن‪:‬‬ ‫ ‪t 4UFFM 4USVDUVSF EFTJHO NBOVGBDUVSF BOE JOTUBMMBUJPO‬‬ ‫ی ( نه‌خشه‌دانان‪ ,‬درووستكردن‪ ,‬دامه‌زراندن)‬ ‫ی ئاسن ‌‬ ‫‪1‬ـ په‌یكه‌ر ‌‬ ‫ ‪t (FOFSBM 5SBEJOH JNQPSU BOE FYQPSU‬‬ ‫‌كردن)‬ ‫ه‬ ‫‌نارد‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌كردن‬ ‫ه‬ ‫هاورد‬ ‫(‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫گشت‬ ‫ی‬ ‫‪ 2‬ـ بازرگان ‌‬ ‫ "‪t -JHIUJOHT ."/5‬‬ ‫ ‬ ‫‪t -PHJTUJDT -$-)MANTA‬‬ ‫ی ( ماركه‌ی‬ ‫ی سوره‌یاو ڕووناك ‌‬ ‫‪ - 3‬كار ‌‬ ‫ ‪5FM‬‬ ‫ی گواستنه‌وه‌و گیاندن (‪)LCL‬‬ ‫‪ 4‬ـ كار ‌‬ ‫ ‪4FF JU PO 1BH‬‬

‫مەنبەج‪ ..‬داعش‬ ‫پێگە سرتاتیژییەکەی‬ ‫لەدەست دەدات‬

‫‪9‬‬

‫عه‌لی باپیر نائومێد‬ ‫ده‌بێت‌و هیچ‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ریه‌ک‬ ‫ناکات‬

‫سلێامنی ده‌بێت ‌ه پایته‌ختی‬ ‫په‌یامی‌ بارزان ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌سه‌ری توشبوانی شێرپه‌نجه بۆ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌كان شكست‬ ‫دەهێنێت‬

‫‪8‬‬

‫‪2‬‬

‫ی زیاتر ل ‌ه الپه‌ڕ ‌ه (‪ )17‬ببینه‌‬ ‫ڕوونكردنه‌وه‌ ‌‬

‫حکومەت ئیش ‌‬ ‫ی‬ ‫بەمامۆستا نەما‬

‫‪4‬‬

‫‪16‬‬

‫‪ 4200‬كه‌س به‌پله‌ی‌ وه‌زیرو وه‌كیل وه‌زیرو به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی خانه‌نشین كراون‬

‫فازل میرانی‌‌و باوكی‌ سه‌فین دزه‌ی ‌ی‬ ‫به‌ناونیشان ‌ی وه‌زیر خانه‌نشین ده‌كرێن‬ ‫مانگان���ه‌ ب���ڕی‌ ‪ 106‬ملی���ار‌و ‪456‬‬ ‫ملیۆن دینار له‌بودجه‌ی‌ گش���تی‌ دراو‌ه‬ ‫به‌موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌‪ ،‬به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫ئه‌م بڕه‌ پاره‌ی���ه‌ دراوه‌ به‌ ‪ 4200‬كه‌س‬ ‫ك���ه‌ به‌پل���ه‌ی‌ وه‌زیرو وه‌كی���ل وه‌زیرو‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی خانه‌نشین كراون‪،‬‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ نێچیرڤان بارزانیش هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌فازڵ‌ میرانی‌‌و باوكی‌ س���ه‌فین دزه‌یی‌‬ ‫به‌ناونیش���انی‌ وه‌زیر خانه‌نشین كراون‬ ‫به‌بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌كابینه‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمدا كاری‌ وه‌زیرییان كردبێت‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێی‌ ئه‌و داتاو‬

‫دۆكیۆمێنتانه‌ی‌ ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتون‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم تا حوزه‌یرانی‌ ‪،2015‬‬ ‫‪ 229‬هه‌زارو ‪ 972‬كه‌س���ی‌ خانه‌نش���ین‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كه‌ مانگان���ه‌ بڕی‌ ‪ 106‬ملیار‌و‬ ‫‪ 456‬ملیۆن دینارییان له‌بودجه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫بۆ ته‌رخان كراوه‌‪.‬‬ ‫‪ 200‬كه‌س���یان ك���ه‌ به‌پل���ه‌ی‌ وه‌زیر‬ ‫خانه‌نش���ین ك���راون‪ ،‬مانگان���ه‌ بڕی‌ ‪6‬‬ ‫ملیۆن دینار‌و ب���ه‌ره‌و ژوریان پێدراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێك ل���ه‌م ‪ 200‬كه‌س���ه‌ پێش���تر‬ ‫وه‌زی���ر بون‪ ،‬باوكی‌ "س���ه‌فین دزه‌یی‌"‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ ئێس���تای‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬

‫واته‌ "موحس���ین محه‌م���ه‌د ئه‌مین بایز دو كوڕیش���ی‌ وه‌زیر ب���ون‌و به‌موچه‌ی‌‬ ‫دزه‌ی���ی"‪ ،‬یه‌كێك���ه‌ له‌و كه‌س���انه‌ كه‌ ‪ 6‬ملیۆن دینار خانه‌نشین كراون‪.‬‬ ‫ئه‌م دات���او دۆكیۆمێنتانه‌ی‌ ده‌س���ت‬ ‫هیچ كاتێ���ك له‌كابینه‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا وه‌زی���ر نه‌بوه‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌ كه‌وت���ون‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ده‌رده‌خات‬ ‫به‌اڵم به‌فه‌رمانی س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی كه‌ "فازل میران���ی" ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫وه‌زی���ران‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی له‌به‌رواری سیاس���ی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪ 2014/5/27‬به‌پله‌ی وه‌زیر خانه‌نشین به‌ناونیش���انی‌ وه‌زیر خانه‌نشین كراوه‌‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬نێچیرڤ���ان له‌فه‌رمانه‌كه‌ی���دا به‌موچه‌ی‌ ‪ 6‬ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م داتایانه‌ ئه‌وه‌ش ده‌رده‌خه‌ن كه‌‬ ‫ئاماژه‌ ده‌كات به‌وه‌ی‌ "له‌س���ه‌ر میالكی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران ئه‌و كه‌سانه‌ی وه‌ك وه‌زیرو وه‌كیل وه‌زیرو‬ ‫خانه‌نش���ین بكرێت"‪ ،‬موحسین دزه‌یی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‌و راوێژكار خانه‌نشین‬ ‫كه‌ ‪ 15‬ساڵ‌ خزمه‌تی‌ بۆ هه‌ژمار كراوه‌‪ .‬كراون زیاتر له‌ ‪ 4000‬كه‌سن‪.‬‬

‫ئیلخانیزاده‌‪ :‬شێخ جه‌عفه‌رو كه‌ریم سنجار ‌ی‬ ‫پێیانڕاگه‌یاندین نابێت جموجۆ ‌ڵ له‌دژی‌ ئێران بكه‌ن‬ ‫وه‌فدێك���ی‌ ئێ���ران دێته‌ كوردس���تان‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ بارزان���ی‌‌و به‌رپرس���ان ‌ی یه‌كێت ‌ی‬ ‫كۆده‌بێت���ه‌وه‌و داوایان لێ���ده‌كات رێگ ‌ه‬ ‫له‌جموجۆڵی‌ پێش���مه‌رگه‌كان ‌ی دیموكرات‬ ‫بگرن‌و سنوره‌كان ‌ی هه‌رێم كۆنترۆڵ‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گین���ا م���ه‌رزه‌ بازرگانیه‌كانیان به‌ڕو ‌ی‬ ‫هه‌رێم���دا داده‌خ���ه‌ن‌و ئاگر ‌ی ش���ه‌ڕیش‬ ‫ده‌گات���ه‌ ده‌وروبه‌ری‌ ش���اره‌كانی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫"عومه‌ری‌ ئیلخانیزاده‌"ش ده‌ڵێت "ش���ێخ‬ ‫جه‌عفه‌رو كه‌ریم سنجاری‌ پێیانڕاگه‌یاندین‬ ‫نابێت جموجۆ ‌ڵ له‌دژی‌ ئێران بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬نوێن���ه‌ر ‌ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌رێ���م له‌ت���اران‪" ،‬ن���ازم ده‌ب���اغ"‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ كۆتای���ی‌ حه‌فته‌ی‌ رابردو‪،‬‬ ‫ئێ���ران وه‌فدێكی‌ ب���ااڵی‌ ن���اردوه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌ی هه‌رێمی‌ بینیوه‌و هه‌م الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانیش���ی‌ بینی���وه‌‌و ئ���اگادار ‌ی‬ ‫كردونه‌ته‌وه‌ كه‌ پێویس���ته‌ س���نوره‌كان ‌ی‬ ‫هه‌رێم كۆنتڕۆ ‌ڵ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی���ش به‌فه‌رمی‌ له‌گ���ه‌ڵ حزبه‌كان ‌ی‬ ‫كوردی‌ ئێران دانیشتون‌و پێیانڕاگه‌یاندون‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ر ئه‌م جموجۆاڵن ‌ه به‌رده‌وام‬ ‫بن ده‌بن ‌ه هۆی‌ تێكدانی‌ ئارام ‌ی له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بۆی ‌ه نابێت به‌رده‌وام بن"‪.‬‬ ‫ه���اوكات‪ ،‬س���كرتێری كۆمه‌ڵ���ه‌ ‌ی‬ ‫زه‌حمه‌تكێش���انی كوردس���تان‪ ،‬عوم���ه‌ر‬ ‫ئیلخانی���زاد‌ه به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك ‌ه‬ ‫رۆژی شه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬شاندێكی پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی كه‌ پێكهاتبون له‌شێخ جه‌عفه‌رو‬

‫پارێزگاری هەڵەبجە‪:‬‬ ‫رێگە نادەم یەک مەتر زەوی‬ ‫لەسەر عەرەب تاپۆ بکرێت‬ ‫پارێ���زگاری هەڵەبج���ە دژی پێدان���ی‬ ‫بڕی���اری تاپۆکردن���ی موڵ���ک‌و زەویە‬ ‫لەس���ەر هاواڵتیانی عەرەب‌و قایمقامی‬ ‫شارەکەش بەهەنگاوێکی باشی دەزانێت‬ ‫بۆ بوژاندنەوەی ئابوری هەڵەبجە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬هەڵەبجە‪ :‬عەبدواڵ نەورۆڵی‪،‬‬ ‫پارێ���زگاری هەڵەبج���ە نیگەران���ە‬ ‫لەدەرچون���ی ئەو بڕی���ارەی پارێزگاری‬ ‫س���لێمانی‌و بەخ���راپ ن���اوی دەبات‪،‬‬ ‫بەدوریشی دەزانێت بڕیارێکی هاوشێوە‬ ‫لەپارێزگاکەی ئ���ەودا دەربچێت‪" ،‬هەتا‬ ‫من پارێ���زگاری هەڵەبجەبم ڕێگە نادەم‬ ‫یەك مەتر زەوی لەهەڵەبجە بەئاوارەی‬ ‫عەرەب بفرۆش���رێت‌و تاپۆی لەس���ەر‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئەگەر لەس���ەروی خۆیشمەوە‬

‫پێشمه‌رگه‌یه‌کی دیموکرات‬ ‫كه‌ری���م س���نجاری‌و س���ه‌عدی پی���ره‌و‬ ‫مه‌حم���ود محه‌مه‌د س���ه‌ردانی‌ كۆمه‌ڵه‌و‬ ‫دیموكراته‌كانیان ك���ردو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی هیچ‬ ‫جۆره‌ چاالكییه‌ك ل���ه‌دژی‌ ئێران ئه‌نجام‬ ‫ن���ه‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "پێیانوتی���ن‪ ،‬ئێران‬ ‫وتویه‌تی ئێم���ه‌ بێده‌نگ نابین له‌وكارانه‌‪،‬‬

‫ئ���ه‌وان دێن چاالكی ده‌كه‌ن مافی ئێمه‌ی ‌ه‬ ‫بێین‌و لێیانبده‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێم���ه‌ش پێمانوت���ن چه‌ند‬ ‫ساڵ ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی هه‌رێمی كوردستانمان‬ ‫پاراس���توه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ند س���اڵه‌ ئێو‌ه‬ ‫هێزه‌كانی رۆژهه‌اڵتتان س���نوردار كردوه‌‪،‬‬

‫ئه‌ی‌ بۆ فش���ار ناخه‌نه‌ س���ه‌ر ئێران؟ بۆ‬ ‫حه‌ش���دی ش���ه‌عبی له‌خورماتو چه‌ندین‬ ‫كاری نه‌خوازراو ده‌كات هیچ ناڵێن؟ خۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ هه‌موی ده‌ستی ئێرانه‌"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫لەکۆیە‬ ‫هەیە دوسەد‬ ‫پارچە زەوی‬ ‫داگیرکردوە‬

‫بڕیاری لەو ش���ێوەیەم ب���ۆ دەربكرێت‬ ‫وەك پارێزگار پابەند نابم پێیەوە"‪.‬‬ ‫لەالی خۆش���یەوە قایمقامی ناوەندی‬ ‫هەڵەبج���ە بەئەرێن���ی لەبڕیارێکی لەو‬ ‫ش���ێوەیە دەڕوانێت‌و پێی وایە لەڕوی‬ ‫ئابوریی���ەوە س���ودی زۆر دەبێ���ت‪،‬‬ ‫"باش���ترە عەرەبی عێراقی لەپارێزگای‬ ‫هەڵەبجە خانو و زەوی بكڕن‌و بشكرێت‬ ‫بەناویانەوە‪ ،‬چونكە لەڕوی ئابورییەوە‬ ‫دۆخی پارێ���زگای هەڵەبج���ە خراپە‌و‬ ‫لەئێس���تادا كڕین‌و فرۆش���تن بەزەوی‌و‬ ‫خانو لەهەڵەبجە وەستاوە"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫مردوشۆرێک‪:‬‬ ‫هه‌زار مردوم‬ ‫شۆردوه‌‬ ‫‪5‬‬

‫‪8‬‬

‫جه‌ژنتان پیرۆز‪ ..‬به‌بۆنه‌ی جه‌ژنی ره‌مه‌زانی پیرۆزه‌و‌ه سێشه‌ممه‌ی داهاتو ئاوێن ‌ه باڵونابێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ ‬ ‫به‌شی ریکالم ‪07700600659 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫نازم ده‌باغ‪ :‬وه‌فدێك ‌ی بااڵ ‌ی ئێران به‌پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ راگه‌یاندوه‌‬ ‫پێویسته‌ سنوره‌كانی‌ هه‌رێم كۆنتڕۆڵ‌ بكه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران "نازم ده‌باغ" له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌م‬ ‫جموجۆاڵنه‌ی‌ حزبی‌ دیموكرات‬ ‫به‌رده‌وام بێت‪ ،‬زیانی‌ گه‌وره‌ی‌ بۆ‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان به‌دواوه‌ ده‌بێت"‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬میدی����ا‌و رۆژنامه‌كانی‌ ئێران‬ ‫چه‌ند رۆژێكه‌ بارزانی‌ تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن‬ ‫به‌وه‌ی‌ ده‌س����تی‌ خس����توه‌ته‌ ده‌ستی‌‬ ‫س����عودیه‌وه‌و نم����ه‌ك حه‌رامه‌‌و ده‌ڵێن‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ قاسمی‌ سلێمانی‌ فریای‌‬ ‫كه‌وت‪ ،‬ئه‌و پێش����مه‌رگه‌ی‌ دیموكرات‬ ‫ده‌نێرێت بۆ ئێران تا پاسدار بكوژن‪،‬‬ ‫بۆچی‌ ئ����ه‌م رۆژنامانه‌ به‌مش����ێوه‌یه‌‬ ‫بارزانی‌ تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن كه‌ له‌پش����ت‬ ‫جموجۆڵه‌كان����ی‌ ئه‌مدوایی����ه‌ی‌ حزبی‌‬ ‫دیموكراته‌وه‌یه‌؟‬ ‫ن����ازم ده‌ب����اغ‪ :‬ئه‌م����ه‌ ئه‌نجام����ی‌‬ ‫ئ����ه‌و چاالكییانه‌ی����ه‌ له‌ن����او ئێران����دا‬ ‫ئه‌نجام����دراوه‌‪ ،‬حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان به‌پێی‌ ئه‌و رێككه‌وتنانه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئێران هه‌یه‌تی‌‪ ،‬له‌سه‌ریه‌تی‌ كه‌‬ ‫رێگه‌ له‌جموجۆڵی‌ دژ به‌ئێران بگرێت‌و‬ ‫رێگه‌نه‌دات به‌ناو هه‌رێمی‌ كوردستاندا‬ ‫بێن‌و چاالكی‌‌و جموجۆڵ‌ ئه‌نجامده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم پێویسته‌ له‌مباره‌وه‌ به‌دواداچون‌و‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ئاستێكی‌ به‌رزدا له‌الیه‌ن‬ ‫ئێ����ران‌و حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمیش����ه‌وه‌‬ ‫بكرێت كه‌ ئ����ه‌م جموجۆاڵنه‌ هۆكاری‌‬ ‫چییه‌و له‌ڕێگ����ه‌ی‌ كێیه‌وه‌ دێن‪ .‬دیاره‌‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك����ی‌ دیاریك����راو ناتوانێت‬ ‫له‌خۆیه‌وه‌ ك����ه‌س تۆمه‌تب����ار بكات‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ناتوانرێ����ت ب����ه‌ڕای‌ فه‌رمی‌‬ ‫كۆم����اری‌ ئیس��ل�امیش لێكبدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژانه‌ رۆژنامه‌كان بابه‌ت ده‌نوس����ن‌و‬ ‫گوزارش����ت ل����ه‌رای‌ خۆی����ان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫نه‌ك له‌سیاسه‌ت‌و هه‌ڵوێستی‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌م جموجۆاڵنه‌ی‌ دیموكرات‌و‬

‫تۆپبارانكردنی‌ هه‌رێم له‌الیه‌ن ئێرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫كاریگه‌ری‌ نه‌رێنی‌ له‌س����ه‌ر س����ه‌ردان ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕوانكراوه‌ك����ه‌ی‌ بارزانی‌ بۆ ئێران‬ ‫چی‌ ده‌بێت؟‬ ‫ن����ازم ده‌ب����اغ‪ :‬م����ن پێموای����ه‌‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ هه‌ندێكج����ار روداوێك‬ ‫ده‌بێت����ه‌ ه����ۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ئێمه‌‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ خۆمان له‌گ����ه‌ڵ‌ واڵتێك‬ ‫به‌هێزت����ر بكه‌ین‪ ،‬روداوه‌ك����ه‌ ده‌بێته‌‬ ‫هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ بكرێ‌‌و‬ ‫هه‌وڵی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ یه‌كجاری‌ ئه‌م‬ ‫كێشه‌یه‌ بده‌ین‪ .‬تا ئێستاش به‌رنامه‌ی‌‬ ‫ئه‌م گه‌شته‌ی‌ بارزانی‌ دیارینه‌كراوه‌ تا‬ ‫بڵێین كاریگه‌ری‌ ده‌بێت یان نا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من پێموایه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌ سه‌ردانه‌كه‌‬ ‫كارێكی‌ گرنگ‌و پێویس����ته‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كێش����ه‌كانی‌ نێ����وان هه‌رێ����م‌و ئێران‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێن‪ ،‬كه‌ هه‌ردوال جه‌غت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌م جۆره‌ په‌یوه‌ندییانه‌‬ ‫پێویستن بۆ ئه‌من‌و ئاسایشی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‌و كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌‬ ‫ئێرانیش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك نوێن����ه‌ری‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم له‌تاران‪ ،‬لێكدانه‌وه‌و رات له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌م جموجواڵنه‌ی‌ حزب����ی‌ دیموكرات‬ ‫چییه‌؟‬ ‫نازك ده‌باغ‪ :‬من ته‌نها ش����تێك كه‌‬ ‫ده‌توانم رای‌ له‌سه‌ر بده‌م ئه‌وه‌یه‌ هه‌ر‬ ‫كارێ����ك پێچه‌وان����ه‌ی‌ رێككه‌وتن بێت‬ ‫به‌كارێكی‌ باشی‌ نازانم‪ ،‬هه‌ر كارێكیش‬ ‫خزمه‌ت به‌رێككه‌وتنی‌ نێوان حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و ئێران بكات به‌كارێكی‌ باش����ی‌‬ ‫ده‌زان����م‪ .‬كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‬ ‫ه����ه‌م له‌گ����ه‌ڵ‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان رێككه‌وتن����ی‌ هه‌یه‌و هه‌م‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كانیش به‌جیا‬ ‫رێككه‌وتنی‌ هه‌یه‌‪ .‬له‌سه‌رده‌مانی‌ پێش‬ ‫دروستبونی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمدا‌و دوای‌‬ ‫دروس����تبونی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمیش‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا چ كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌‌و چ‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتیش ه����ه‌ردوال پابه‌ندن‬ ‫به‌وه‌ی‌ نه‌ هێزه‌كانی‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌‬

‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‬ ‫پێیانڕاگه‌یاندون ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م جموجۆاڵن ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام بن ده‌بن ‌ه‬ ‫هۆ ‌ی تێكدان ‌ی ئارام ‌ی‬ ‫له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫بۆی ‌ه نابێت به‌رده‌وام بن‬ ‫ نازم ده‌باغ‬ ‫ئێران په‌الم����اری‌ بنكه‌كانی‌ حزبه‌كانی‌‬ ‫كوردس����تانی‌ ئێران بدات له‌ناو خاك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و ن����ه‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و پارتی‌‌و یه‌كێتیش رێگه‌ بده‌ن‬ ‫كه‌ ئه‌و هێزانه‌ی‌ كوردستانی‌ ئێران كه‌‬ ‫بنكه‌كانیان ئێستا له‌خاكی‌ هه‌رێمدایه‌‬ ‫ل����ه‌دژی‌ ئێران چاالكی‌‌و جموجۆڵی‌ دژ‬ ‫به‌ئێران ئه‌نجامبده‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ هیچ‬ ‫وه‌فدێكی‌ ن����اردوه‌ ئ����ه‌م هه‌فته‌یه‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫ئاگاداركردن����ه‌وه‌‌و رێگرت����ن ل����ه‌م‬ ‫جموجۆاڵنه‌؟‬ ‫نازم ده‌ب����اغ‪ :‬ئێران وه‌فدێكی‌ بااڵی‌‬ ‫ن����اردوه‌‪ ،‬هه‌م س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫بینیوه‌و هه‌م الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانیشی‌‬ ‫بینیوه‌ وه‌كو یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬ئاگاداری‌‬

‫كردونه‌ته‌وه‌ كه‌ پێویسته‌ سنوره‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم كۆنتڕۆڵ‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئ����ه‌و وه‌ف����ده‌ی‌ ئێ����ران‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ كێ‌ بوه‌؟‬ ‫ن����ازم ده‌ب����اغ‪ :‬ئه‌م����ه‌ الیه‌ن����ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداری‌ ئێرانین‪ ،‬كه‌ له‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌رده‌وامدان له‌گه‌ڵ‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‌و الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كانی‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ك����ێ‌ س����ه‌رۆكایه‌تییان‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫ن����ازم ده‌ب����اغ‪ :‬پێویس����ت ن����اكات‬ ‫ناوه‌كانی����ان بڵێین‪ ،‬ش����اندی‌ فه‌رمی‌‬ ‫كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ب����وه‌‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت����ی‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫له‌ت����اران‌و له‌ڕێگ����ه‌ی‌ كونس����ولگه‌ری‬ ‫خۆیش����یانه‌وه‌ ئ����ه‌و په‌یامه‌ی����ان‬

‫گه‌یاندوه‌‪ ،‬كه‌ پێویسته‌ رێگه‌ له‌الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كانی‌ كوردی‌ ئێران‌و هێز‌ه‬ ‫چه‌كداره‌كانی����ان بگیرێت تا جموجۆڵ‌‬ ‫له‌ن����او خاكی‌ ئێران ئه‌نج����ام نه‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گینا ناچارین بنكه‌كانیان تۆپباران‌و‬ ‫بۆردومان بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوای����ه‌ الیه‌نێكی‌ كوردی‌‬ ‫ئه‌م جموجۆاڵنه‌ وه‌كو كارتی‌ فش����ار‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ئێران به‌كارده‌هێنێت؟‬ ‫ی‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬ناتوان���م الیه‌نێك ‌‬ ‫ی تۆمه‌تبار بك���ه‌م به‌وه‌‪ ،‬ئایا‬ ‫ك���ورد ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه‬ ‫ی به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫الیه‌نێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ند ‌‬ ‫له‌وه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ئێران‌و حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫تێكب���دات؟ ك��� ‌ه ئێران س���نورێك ‌‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه له‌گ���ه‌ ‌ڵ هه‌رێم‌و‬ ‫دورودرێ���ژ ‌‬ ‫ی قه‌یرانه‌دا‬ ‫ی ل���ه‌م كات��� ‌‬ ‫مه‌رزه‌كان��� ‌‬

‫‪3‬‬

‫ی بازرگان���ی‌‪،‬‬ ‫كراوه‌ی��� ‌ه ب���ۆ چاالك��� ‌‬ ‫ی داعش‬ ‫ی چه‌كداران ‌‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هێرش���یان كردوه‌ت ‌ه س���ه‌ر هه‌رێم ‌‬ ‫ی بارزان���ی‌‪،‬‬ ‫كوردس���تان به‌ش���ایه‌ت ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫ی به‌هێز ‌‬ ‫ئێران كۆمه‌ك ‌‬ ‫ی راوێژكاره‌كانی‌‌و‬ ‫ك���ردو‌ه له‌ڕێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیه‌وه‌ بۆ هێز ‌‬ ‫ناردن ‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ .‬هه‌ر الیه‌نێك ئه‌م ئاژاوان ‌ه‬ ‫دروس���تبكات خیان���ه‌ت به‌رامب���ه‌ر‬ ‫ی خ���ۆی‌‌و خیانه‌ت به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ڕابردو ‌‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫به‌میلله‌ت��� ‌‬ ‫ئێم ‌ه له‌كاتێك���دا بمانه‌وێت ریفراندۆم‬ ‫ێ سه‌ربه‌خۆ بین‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫بكه‌ین‌و بمانه‌و ‌‬ ‫ی كێدای ‌ه ك��� ‌ه ئه‌م ئاژاوه‌ی ‌ه‬ ‫له‌قازانج ‌‬ ‫ی كوردستان دروستبكات؟‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی ده‌كه‌یت ك ‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێش���بین ‌‬ ‫ئ���ه‌م جموجۆاڵن���ه‌ ب���ه‌رده‌وام بن چ‬ ‫ی لێبكه‌وێته‌وه‌؟‬ ‫ی ئێران ‌‬ ‫كاردانه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌كه‌م‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬من پێش���بین ‌‬ ‫ی بێ���ت‌و چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌م��� ‌ه كۆتای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫بێت‪ ،‬چونك��� ‌ه حكومه‌ت��� ‌‬ ‫كوردس���تان‌و الیه‌ن ‌ه سیاس���ییه‌كان‪،‬‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كێتی���ش كه‌وتونه‌ت��� ‌ه‬ ‫ی رێگه‌چاره‌یه‌ك‬ ‫جموجۆ ‌ڵ بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی یه‌كه‌میش‬ ‫بدۆزن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ج���ار ‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌مو س���اڵێك ئه‌م فه‌رته‌نه‌ی ‌ه‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬ئنجا چۆن دروست‬ ‫ی ده‌كات؟ ئه‌و‌ه‬ ‫ێ دروس���ت ‌‬ ‫ده‌بێ‌‌و ك ‌‬ ‫ی مێژو‪.‬‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌و‌ه ب���ۆ الپه‌ڕه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌كه‌م ئه‌م ‌ه چاره‌س���ه‌ر‬ ‫پێش���بین ‌‬ ‫بێ���ت‌و له‌و‌ه زیاتر ته‌ش���ه‌ن ‌ه نه‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌ ‌‬ ‫چونك ‌ه به‌رده‌وام بێت زیان ‌‬ ‫ی كوردس���تان ده‌بێت‪،‬‬ ‫ب���ۆ هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی ش���اره‌كانی‬ ‫ئاگره‌ك��� ‌ه ده‌وروب���ه‌ر ‌‬ ‫ی كوردستانیش ده‌گرێته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی حزبه‌كان ‌‬ ‫بنكه‌و باره‌گا ‌‬ ‫ئێرانی���ان لێیه‌‪ .‬یه‌كێت���ی‌‌و پارتیش‬ ‫ی له‌گه‌ڵی���ان دانیش���تون‌و‬ ‫به‌فه‌رم��� ‌‬ ‫پێیانڕاگه‌یاندون ئه‌گه‌ر له‌س���ه‌ر ئه‌م‬ ‫ی‬ ‫جموجۆاڵن ‌ه به‌رده‌وام بن ده‌بن ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی كوردستان‪،‬‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی ئارام ‌‬ ‫تێكدان ‌‬ ‫بۆیه‌ نابێت به‌رده‌وام بن‪.‬‬

‫پارتی‌و یه‌كێتی فشاره‌كانیان بۆ سه‌ر حزبه‌كانی رۆژهه‌اڵت چڕ ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫عومه‌ر ئیلخانیزاده‌‪ :‬چه‌ند ساڵ ‌ه ئێو‌ه هێزه‌كانی رۆژهه‌اڵتان سنوردار كردوه‌‪ ،‬ئه‌ ‌ی بۆ فشار ناخه‌ن ‌ه سه‌ر ئێران؟‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫سكرتێری كۆمه‌ڵه‌ی‌ زه‌حمه‌تكێشانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬عومه‌ر ئیلخانیزاده‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"ئێران ده‌ڵێت سعودیه‌ له‌پشت ئه‌و‬ ‫روداوانه‌وه‌یه‌‪ ،‬پێموانیه‌ نه‌ عه‌ره‌بستانی‬ ‫سعودیه‌و نه‌ پارتی بتوانن رێنوێنی‬ ‫حزبی دیموكرات بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا ئێوه‌ پش���تگیری له‌و‬ ‫چاالكییانه‌ ده‌كه‌ن كه‌ حزبی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تانی‌ ئێ���ران له‌ڕۆژهه‌اڵت���ی‌‬ ‫كوردستان ئه‌نجامیده‌دات یان سه‌رنج‌و‬ ‫تێبینیتان له‌سه‌ری‌ هه‌یه‌؟‬ ‫عومه‌ر ئیلخانیزاده‌‪ :‬به‌گشتی هه‌ركام‬ ‫له‌حزبه‌كانی كوردستان دژایه‌تی رژێمی‬ ‫ئێرانی���ان كردبێت باق���ی حزبه‌كانی تر‬ ‫پشتگیرییان كردوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س‌و پارتێك‬ ‫دژایه‌تی كۆماری ئیسالمی ئێران بكات‬ ‫ئێمه‌ پشتگیری ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ جیاوازه‌‬ ‫له‌هه‌ر ش���تێكی تر‪ .‬ده‌مێنێته‌وه‌ س���ه‌ر‬ ‫خه‌باتی چه‌كداری له‌ئێراندا‪ ،‬پێمانوایه‌‬ ‫ئه‌مه‌ به‌یه‌ك الیه‌ن‌و دو الیه‌ن جێبه‌جێ‬ ‫ناكرێ���ت‪ ،‬ده‌بێ���ت هه‌موم���ان بی���ری‬ ‫لێبكه‌ینه‌وه‌و خه‌باتێكی جه‌ماوه‌ری گه‌رم‬ ‫له‌كوردستانی ئێران ببوژێنینه‌وه‌‪ .‬ئێستا‬ ‫پێش���مه‌رگه‌مان ئاماده‌یه‌و مه‌فره‌زه‌مان‬ ‫له‌كوردستان هه‌یه‌‪ ،‬پێده‌چێت سبه‌ینێ‌و‬ ‫دو س���به‌ی تێكهه‌ڵچون دروست ببێت‬ ‫یا ه���ه‌ر نه‌بێ���ت‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌كانمان‬ ‫جموجۆڵی خۆیانك���ردوه‌ له‌رۆژهه‌اڵت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت خه‌باته‌كه‌ بگوازینه‌وه‌‬ ‫ده‌بێت سه‌رجه‌م حزبه‌كانی كوردستانی‬ ‫ئێ���ران ئاماده‌ییان هه‌بێت‌و هه‌ماهه‌نگی‬ ‫یه‌كتری بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچی‌ ئ���ه‌م جموجۆاڵنه‌ی‌‬ ‫ح���دكا له‌رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان زیاتر‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫تا پاڵپشتی‬ ‫هێزه‌كانی‬ ‫كوردستانی رۆژهه‌اڵت‬ ‫بێت فشاری ئێرانی‬ ‫له‌سه‌ر كه‌متر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‬ ‫عومه‌ر ئیلخانیزاده‌‬ ‫له‌سنوره‌كانی‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی پارتییه‌وه‌‬ ‫نزیكن؟‬ ‫عوم���ه‌ر ئیلخانیزاده‌‪ :‬ئێ���ران ده‌ڵێت‬ ‫س���عودیه‌ له‌پش���ت ئه‌و روداوانه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێموانیه‌ نه‌ عه‌ره‌بس���تانی سعودیه‌و نه‌‬ ‫پارتی بتوانن رێنوێنی حزبی دیموكرات‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬حزبه‌كان���ی رۆژهه‌اڵت به‌رنامه‌ی‌‬ ‫خۆی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬پێش���ترو ئێس���تاش‬ ‫ده‌یڵێین���ه‌وه‌ ده‌بێت پێش���مه‌رگه‌كانی‬ ‫كوردس���تان له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵكان���ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت په‌یوه‌ندیی���ان هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫به‌بچوككردنه‌وه‌ی حزبه‌كانی كوردستان‬ ‫ده‌زان���م ئه‌گه‌ر پارتی‌و س���عودییه‌ ئه‌و‬ ‫كارانه‌مان پێبكه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ كارێكه‌ چه‌ندین‬

‫ پێشمەرگەیەکی حزبی دیموکرات‬ ‫ساڵه‌ ده‌یكه‌ن‪ 23 ،‬شه‌هیدمان دا هه‌تا‬ ‫ئ���ه‌م س���ااڵنه‌ی‌ پێش���و‪ ،‬به‌رده‌وامیش‬ ‫ده‌بی���ن‪ ،‬ئ���ه‌و جموجۆاڵنه‌ له‌س���نوری‬ ‫پارت���ی نیه‌‪ ،‬سه‌رده‌ش���ته‌ له‌س���نوری‬ ‫یه‌كێتییه‌‪ ،‬مه‌ریوانه‌ سنوری یه‌كێتییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌س بچێته‌ ره‌به‌ت‌و سه‌رده‌ش���ت‬ ‫ده‌بێت له‌قه‌اڵدزێوه‌ بچێت‪ ،‬به‌اڵم ناتوانم‬ ‫له‌بابه‌ت���ی ئه‌وه‌ی‌ پارتی له‌پش���ت ئه‌م‬ ‫جموجۆاڵنه‌وه‌ بێت ش���تێك بڵێم‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫تاوانباركردنی شۆڕش���ی كوردس���تانی‬ ‫ئێران���ه‌ ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك له‌پش���ت ئه‌و‬ ‫جموجوڵ‌و چاالكییانه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تائێس���تا پارت���ی‌و یه‌كێتی‬ ‫راسته‌وخۆ ئاگادارییان نه‌كردونه‌ته‌وه‌ كه‌‬

‫په‌نا بۆ ئه‌م جۆره‌ چاالكییانه‌ نه‌به‌ن؟ چونكه‌ به‌رژه‌وه‌ندییان له‌خاڵی سنوری‬ ‫عومه‌ر ئیلخانیزاده‌‪ :‬رۆژی ش���ه‌ممه‌‪ ،‬هه‌ی���ه‌‪ ،‬حاج���ی ئۆمه‌ران‌و باش���ماخ‌و‬ ‫شاندێكی پارتی‌و یه‌كێتی كه‌پێكهاتبون په‌روێزخانی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬پێیانوتوی���ن‬ ‫له‌س���ه‌عدی پی���ره‌و ش���ێخ جه‌عفه‌رو ئێران ئه‌و سنورانه‌ داده‌خات‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫كه‌ریم س���نجاری‌و مه‌حم���ود محه‌مه‌د به‌رژه‌وه‌ن���دی خه‌ڵك���ی كوردس���تانی‬ ‫هاتبون���ه‌ زڕگوێ���ز ب���ۆ ئ���ه‌و‌هی‌ ئه‌و تێدانیه‌‪ ،‬ئێمه‌پێمانوتون ئه‌و قس���انه‌‬ ‫چاالكییانه‌ نه‌كرێت‪ ،‬جۆرێك له‌فشاریان راس���تن‌و قبوڵمان���ه‌‪ ،‬چه‌ن���د س���اڵه‌‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ حزبی دیموكرات‌و به‌رژه‌وه‌ن���دی هه‌رێمی كوردس���تانمان‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ش كۆبونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئێران وتویه‌تی پاراس���توه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ند س���اڵه‌ ئێوه‌‬ ‫ئێمه‌ بێده‌ن���گ نابین له‌وكارانه‌‪ ،‬ئه‌وان هێزه‌كانی رۆژهه‌اڵتان سنوردار كردوه‌‪،‬‬ ‫دێ���ن چاالك���ی ده‌كه‌ن ماف���ی ئێمه‌یه‌ ئه‌ی‌ بۆ فش���ار ناخه‌نه‌ س���ه‌ر ئێران‪،‬‬ ‫بێی���ن‌و لێیانبده‌ین‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێم‌و ب���ۆ حه‌ش���دی ش���ه‌عبی له‌خورماتو‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی فش���ارییان لێكردوین چه‌ندی���ن كاری نه‌خوازراو ده‌كات‪ ،‬خۆ‬ ‫چاالك���ی له‌خاك���ی ئێران���دا نه‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌وانه‌ هه‌مویان ده‌س���تی ئێرانه‌‪ ،‬ئێمه‌‬

‫پێمانوایه‌ حكومه‌تی هه‌رێم تا پاڵپشتی‬ ‫هێزه‌كان���ی كوردس���تانی رۆژه���ه‌اڵت‬ ‫بێت فش���اری ئێرانی له‌س���ه‌ر كه‌متر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڕاش���كاوی ره‌خنه‌كانمان‬ ‫پێوتون‪ ،‬ش���انده‌كه‌ قبوڵی���ان بو كه‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌میان هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت توركیا چه‌ك‌و‬ ‫ته‌قه‌مه‌نیت���ان بۆ دابی���ن ده‌كات‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌مه‌ راسته‌؟‬ ‫عوم���ه‌ر ئیلخانیزاده‌‪ :‬هیچ كه‌س���ێك‬ ‫چه‌كمان بۆدابین ناكات‪ ،‬ده‌نگۆی ئه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ توركیا هاوكارمان بێت‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ بچوكترین هاوكاری توركیامان‬ ‫به‌ده‌س���ت نه‌گه‌یش���توه‌و بۆخه‌ڵكی تر‬ ‫ناتوانم قس���ه‌ی‌ له‌س���ه‌ر بكه‌م‪ ،‬چه‌ك‬ ‫له‌ناو ناچێت‪ ،‬له‌بازاڕ چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‬ ‫هه‌یه‌و ده‌یكڕین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌ی‌ پاره‌تان له‌كوێ بو كه‌‬ ‫چه‌كی پێبكڕن؟‬ ‫عومه‌ر ئیلخانی���زاده‌‪ :‬ئێمه‌ خه‌ڵكمان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬دو س���اڵ‌و نی���وه‌ حكوم���ه‌ت‬ ‫هاوكارییه‌كانی له‌ئێم���ه‌ بڕیوه‌و ماوین‪،‬‬ ‫ئێمه‌ سه‌رچاوه‌ی‌ داهاتی خۆمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���بینی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن ئه‌م‬ ‫چاالكییانه‌ ببێت به‌شۆڕش���ێكی گه‌وره‌‬ ‫له‌كوردستانی رۆژهه‌اڵت؟‬ ‫عومه‌ر ئیلخانیزاده‌‪ :‬پێم وانیه‌ ببێت‬ ‫به‌شۆڕش���ێكی گه‌وره‌‪ ،‬چونكه‌ ئێستا‬ ‫كاتی شۆڕش���ێكی چه‌كداری به‌رفراوان‬ ‫نیه‌ له‌ئێران‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ رژێمی ئێران‬ ‫رژێمێكی به‌هێزه‌‪ ،‬ئێم���ه‌ به‌ره‌یه‌كمان‬ ‫نی���ه‌ له‌پش���ته‌وه‌‪ ،‬ش���ه‌ڕی چه‌كداری‬ ‫دورنیه‌ له‌خه‌باتی مه‌ده‌نی‌و سیاسیی‪،‬‬ ‫ده‌بێت س���ه‌ره‌تا خه‌بات���ی مه‌ده‌نی‌و‬ ‫سیاسیی گه‌رموگوڕتر بێته‌وه‌ تا شه‌ڕی‬ ‫چه‌كداری په‌ره‌بسێنێت‪ ،‬به‌ڵگه‌یه‌كی تر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ حزبه‌كانی رۆژهه‌اڵت پرۆژه‌یه‌كی‬ ‫هاوبه‌شیان نیه‌ به‌یه‌كه‌وه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫عه‌لی‌ باپیر نائومێد ده‌بێت‌و هیچ ده‌ستپێشخه‌ریه‌ك ناكات‬

‫"عه‌لی‌ باپیر پێیوایه‌ ئه‌م دۆخه‌ به‌ده‌ستپێشخه‌ری‌ چاره‌سه‌ر نابێت"‬

‫عه‌لی‌ باپیر‬

‫عه‌ل���ی‌ باپی���ر ئه‌می���ری‌ كۆمه‌ڵ���ی‌‬ ‫ئیسالمی‌ كوردس���تان نائومێد ده‌بێت‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌كانی‌ نێ���وان‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان بۆیه‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫داوای‌ چه‌ندین كه‌س���ایه‌تی‌ ئاماده‌نه‌بو‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ری‌ رابگه‌یه‌نێت‪ ،‬بڕیارده‌ری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵیش‬ ‫ده‌ڵێت "مامۆس���تا عه‌لی‌ باپیر پێیوایه‌‬ ‫دۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نابێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬وریا حس���ێن‪ :‬ش���وان رابه‌ر‬ ‫بڕیارده‌ری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫باسكرد "چه‌ندین جار داوا له‌مامۆستا‬ ‫عه‌ل���ی‌ باپی���ر ك���راوه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ری‌ بۆ چاكسازی‌ له‌دۆخی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان رابگه‌یه‌نێت به‌اڵم‬ ‫تائێستا ئه‌و كاره‌ی‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ باپیر ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫تا پێش كێش���ه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫یه‌كێ���ك بو له‌كه‌س���ایه‌تیه‌ نزیكه‌كانی‌‬

‫مه‌س���عود بارزانی‌ له‌زۆر كاردا راوێژی‌‬ ‫پێده‌ك���رد‪ ،‬ه���اوكات نزیكایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆریش���ی‌ له‌گه‌ڵ نه‌وشیروان موسته‌فا‬ ‫رێكخه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫هه‌بو تائێس���تاش‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ زۆرجار‬ ‫له‌كێش���ه‌كاندا ئه‌و ده‌سپێش���خه‌ری‌ بۆ‬ ‫ئاس���ایكردنه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ راده‌گه‌یاندو‬ ‫میانگی���ری‌ ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم ل���ه‌دوای‌‬ ‫كێشه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ باپیر‬ ‫هی���چ ده‌سپێش���خه‌ریه‌كی‌ نه‌ك���ردوه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫پارتیش له‌بارێكی‌ خراپدایه‌‪.‬‬ ‫بڕیارده‌ری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ رای‌ ئه‌میری‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ له‌باره‌ی‌ دۆخی‌ ئێستاوه‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ئاش���كراده‌كات كه‌ عه‌لی‌ باپیر‬ ‫بڕوای‌ وایه‌ كێش���ه‌ی‌ هه‌مه‌الیه‌نی‌ زۆر‬ ‫له‌كوردس���تان بونیان هه‌ی���ه‌و پێیوایه‌‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ به‌وش���ێوه‌یه‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ناكرێت كه‌ هه‌ندێك جار كه‌س���ایه‌تی‌‌و‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان داوای‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬

‫"مامۆس���تا عه‌ل���ی‌ باپیر ب���ڕوای‌ وایه‌‬ ‫ده‌بێت كێشه‌كانی‌ هه‌رێم به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫جدی‌‌و ریش���ه‌یی‌و س���اغ‌و راستگۆیانه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ستپێشخه‌ری‌‬ ‫ناكات"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار له‌كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ ئێستا له‌ملمالنێیه‌كی‌‬ ‫س���ه‌ختدایه‌ له‌گه‌ڵ پارتی‌ دیموكرات‌و‬ ‫به‌جۆرێ���ك مه‌له‌فی‌ كۆم��� ‌هڵ‌و مه‌له‌فی‌‬ ‫گ���ۆڕان یه‌ك مه‌له‌فه‌ الی‌ به‌رپرس���انی‌‬ ‫پارت���ی‌‪ ،‬بۆی���ه‌ عه‌لی‌ باپی���رو خودی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امیش له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كالیی‌ بونه‌ته‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌ب���ه‌ره‌ی‌ پارت���ی‌ نه‌بن‌و رای���ان رونه‌‬ ‫بۆی���ه‌ ئاماده‌ی‌ ده‌سپێش���خه‌ری‌ نین‪،‬‬ ‫عه‌ل���ی‌ باپیریش ئاماده‌نی���ه‌ ئه‌و كاره‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬چونك���ه‌ ده‌زانێ���ت ئه‌نجامی‌‬ ‫لێناكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ باس���كرد‪ ،‬كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬

‫پریشکی بڕیارەکەی پارێزگاری سلێمانی بەر هەڵەبجە دەکەوێت‬

‫پارێزگاری هەڵەبجە‪ :‬رێگە نادەم‬ ‫یەک مەتر زەوی لەسەر عەرەب تاپۆ بکرێت‬ ‫ئا‪ :‬عەزیز رەسوڵ‬ ‫قایمقام‌و پارێزگاری هەڵەبجە بۆچونی‬ ‫جیاوازیان لەبارەی تاپۆکردنی زەوی‌و‬ ‫خانو بۆ هاواڵتیانی عەرەب هەیە‪،‬‬ ‫قایمقام دەڵێت بۆ ئابوری پارێزگاکە‬ ‫باشەو پارێزگاریش دەڵێت "هەتا من‬ ‫پارێزگاری هەڵەبجەبم ڕێگە نادەم‬ ‫یەك مەتر زەوی لەهەڵەبجە بەئاوارەی‬ ‫عەرەب بفرۆشرێت"‪.‬‬

‫لەڕۆژەکانی س���ەرەتای ئەم مانگەوە‬ ‫پارێزگاری سلێمانی بڕیاری دا بەڕێگەدانی‬ ‫فرۆش���تنی م���وڵ‌و زەوی بەهاواڵتیان���ی‬ ‫عەرەب‌و بیانی‪ .‬ئ���ەو بڕیارەش بۆچونی‬ ‫دژ بەیەکی بەدوای خۆیدا هێنا‪ ،‬هەندێک‬ ‫بەب���اش بۆ ب���اری ئاب���وری‌و هەندێکی‬ ‫دیکەش���یان بەڕەگداکوتان���ی هاواڵتیانی‬ ‫عەرەبیان دەزانی لەشارێکی کوردیدا‪.‬‬ ‫لەدوای بڕیارەکەی پارێزگاری سلێمانی‪،‬‬ ‫ئەگەری بڕیارێکی هاوشێوە لەشارەکانی‬ ‫دیکە باسێکی گەرمە‪.‬‬ ‫قایمقامی ناوەندی هەڵەبجە‪ ،‬نوخش���ە‬ ‫ناس���یح بڕیارێک���ی هاوش���ێوە بەباش‬ ‫دەبینێ���ت ب���ۆ بەرژەوەن���دی ئاب���وری‬ ‫پارێزگای هەڵەبجە‬ ‫پارێزگاکە‪" ،‬عەرەبی عێراقی لەپارێزگای‬ ‫هەڵەبجە خانو و زەوی بكڕن‌و بش���كرێت‬ ‫بەناویان���ەوە باش���ە‪ ،‬چونك���ە ل���ەڕوی پارێزگاردایە بەاڵم بەداخەوە بەسیاس���ی ئ���ەوەی تەواوی هەڵەبج���ە كوردی تێدا پارێزگاری سلێمانی زۆرهەڵەیە‪ ،‬داواكارین‬ ‫بەزویی ئەو بڕیارە هەڵبوەش���ێندرێتەوە‬ ‫نیشتەجێیە"‪.‬‬ ‫ئابوریی���ەوە دۆخی پارێ���زگای هەڵەبجە كراوە ئەم بڕیارە"‪.‬‬ ‫لەالی خۆش���یەوە پارێزگاری هەڵەبجە چونك���ە ئەو ج���ۆرە بڕیاران���ە خزمەت‬ ‫س���ەیف مس���تەفا ئ���اوارە خەڵك���ی‬ ‫خراپە‌و لەئێستادا كڕین‌و فرۆشتن بەزەوی‬ ‫پارێزگای ئەنبارەو لەئێستادا لەناحیەی عەبدواڵ نەورۆڵ���ی دوپاتی دەکاتەوە کە بەكورد ناكات‪ ،‬جارێكی تر بەعەرەبكردنی‬ ‫و خانو لەهەڵەبجە وەستاوە"‪.‬‬ ‫لەئێس���تادا ‪ 1200‬خێزان���ی ئ���اوارە خورماڵی س���ەر بەپارێ���زگای هەڵەبجە ئەوان پارێزگایەکی س���ەربەخۆن‌و ناچنە كوردستانە بەدەستی خۆمان‌و لەژێرناوی‬ ‫لەناوەن���دی پارێ���زگای هەڵەبج���ەو نیش���تەجێیە دڵخۆش���ە بەوبڕی���ارەو ژێرباری بڕیاری هیچ شوێنێکی دیکەوە‪ ،‬بوژانەوەی بازاڕ"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی ئەگ���ەری بڕیارێک���ی ل���ەو‬ ‫ناحیەكان���ی خورماڵ‌و بیارە‌و س���یروان‌و خوازیاریش���ە لەپارێ���زگای هەڵەبجەش لەبارەی بڕیاری پارێزگاری س���لێمانیش‬ ‫بەم���ۆ نیش���تەجێن کە دەکات���ە ‪ 6500‬بڕیارێک���ی هاوش���ێوە بدرێ���ت‪" ،‬ئێمە بەئاوێنەی راگەیان���د "زۆر نیگەرانم بەو شێوەیەش لەپارێزگای هەڵەبجە‪ ،‬دەڵێت‬ ‫هاواڵتی‌و هەمویان لەئاس���ایش بەڵگەی هەمومان عێراقین‪ ،‬داوا كارین واز بهێنین بڕیارەی پارێزگاری سلێمانی‪ .‬ئەم بڕیارە "داواكارم بەرپرس���انی ئیداری هەڵەبجە‬ ‫ل���ەوەی ئەمە عەرەبە‌و ئەوە كوردە‪ ،‬ئەو زۆر هەڵەی���ەو نابێت لەژێرهیچ بیانوێكدا نزیك���ی ئەو ج���ۆرە بڕیاران���ە نەبنەوە‪،‬‬ ‫نیشتەجێبونیان بۆ كراوە‪.‬‬ ‫لەبارەی مەترسی گۆڕینی دیمۆگرافیای تەفرەقەیە لەكۆندا هەبوە نابێت ئێس���تا بڕی���اری لەو ش���ێوەیە بدریت چونكە بۆ چونك���ە ئێم���ەی هەڵەبجەی���ی قوربانی‬ ‫زۆرمانداوە بەدەستی عەرەب‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫ش���ارەکە لەکات���ی جێبەجێکردنی ئەو باس���ی لێ���وە بكرێت‪ ،‬ماوەی دوس���اڵ ئایندەی كوردستان خراپە"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەگەری بڕیارێکی هاوشێوەی دیكەشەوە خەڵكی ئێمە لەچینی هەژارن‬ ‫بڕی���ارەدا‪ ،‬قایمقامی هەڵەبجە نمونەیەک دەبێت لێرە نیش���تەجێن زۆرباش لەگەڵ‬ ‫دێنێتەوەو دەڵێت "سااڵنی ‪ 1980‬كوردێكی كوردەكان رێکكەوتوین‪ ،‬تێكەاڵویش���مان س���لێمانی ل���ەالی ئ���ەوان‪ ،‬نەوڕۆڵ���ی ئەگە بڕیاری وەها بدرێت خانو لەهەڵەبجە‬ ‫زۆر رویك���ردە بەغدای پایتەختی عێراق‌و هەیەو دەمانەوێت بەپارەی خۆمان ببینە رایدەگەیەنێ���ت "هەت���ا م���ن پارێزگاری ئەوەندە گران دەبێت كە خەڵكی خۆمان‬ ‫هەڵەبجەب���م ڕێگەنادەم یەك مەتر زەوی نەتوان���ن ببنە خاوەن���ی خانو‪ ،‬هاواڵتی‬ ‫خانوو زەویش���یان كڕی‌و هیچ كێشەیەك خاوەن موڵك لەهەڵەبجە"‪.‬‬ ‫ئ���ەو هاواڵتی���ە عەرەب���ە ئ���ەوەش لەهەڵەبجە بەئاوارەی عەرەب بفرۆشرێت‌و ئەم سنورەش قبوڵی بڕیارێكی لەوجۆرە‬ ‫دروست نەبو‪ .‬الی ئێمەش هەر ئاوارەی‬ ‫عەرەبمان نیە ئاوارەی كوردی س���وریا‌و رادەگەیەنێت کە ئ���ەوان لەگەڵ کورددا تاپۆی لەس���ەر بكرێت ئەگەر لەسەروی ناكەن"‪.‬‬ ‫رونیش���ی كردەوە"لەهەڵەبجە بەهۆی‬ ‫كوردی ئێزیدیمان هەی���ە‪ ،‬بۆیە من زۆر "ل���ەزوەوە تێكەاڵویمان هەیە س���ااڵنی خۆش���مەوە بڕی���اری لەو ش���ێوەیەم بۆ‬ ‫بەئاس���ایی دەزانم هەرئاوارەیەك زەوی‌و زو كوردەكانی���ش لەناوچەكانی باش���و دەربكرێ���ت وەك پارێ���زگار پابەند نابم دان���ی کرێ���ی زۆر بەخان���و لەالی���ەن‬ ‫خانو بكڕێ���ت‌و تاپۆش بكرێت بەناویەوە رو ناوەڕاس���تی عێراق بونی���ان هەبوە‪ ،‬پێیەوە‪ ،‬هەرناوچەیەكی عێراق رزگار كرا ئاوارەی عەرەب‪ ،‬خانو دەس���ت هاواڵتی‬ ‫ب���ەو ئاوارانە دیمۆگرافیای كوردس���تان توانیوشیانە ببنە خاوەنی خانو و زەوی‌و لەدەست تیرۆرس���تانی داعش ئارامی بۆ سنورەكەی خۆمان ناكەوێت‪ ،‬ئەی ئەگەر‬ ‫ناگۆڕدرێ���ت كە ئێس���تە واباس دەكرێت ئوتومبێلی تایب���ەت بەخۆیان هەبێت‪ .‬ئەوناوچەیە گەڕایەوە قسە لەگەڵ ئاوارەی بتوان���ن زەویش بكڕن‌و تاپۆیان لەس���ەر‬ ‫جا خۆ كوردی ئێم���ە لەئەوروپا‌و ئێران س���نوری ئێمەو ك���وردەكان بەیەكەوەیە ئەو ش���وێنە دەكەین بۆ گەڕانەوەیان بۆ بكرێت ئەوە بەیەكج���ار هاواڵتی خۆمان‬ ‫دەفەوتێ���ن‪ .‬بۆیە داواكارم بەرپرس���انی‬ ‫خاوەنی خانو زەویین‌و بەناویش���یانەوە لەخ���واروی كەركوك‌و جەلەوال‪ ،‬بەكڕینی شوێنی خۆیان"‪.‬‬ ‫چۆمان عوس���مان بەرپرسی رێكخرای خۆم���ان زیات���ر بیركەنەوە لەم���ە زیاتر‬ ‫کراون‪ ،‬ئیتر بۆ دەبێت كەسانی غیرەكورد چەند سەت خانویەكییش لەالیەن ئێمەی‬ ‫نەتوانێ���ت موڵك بكرێت لەكوردس���تان ئاوارەی ع���ەرەب پارێ���زگای هەڵەبجە پەرەپێدان���ی ڕۆش���نگەری مرۆی���ی لەو بەبڕیارە هەڵەكانیان هاواڵتیەكانی خۆیان‬ ‫بڕیارێكی لەوش���ێوەیەش لەدەس���ەاڵتی دیمۆگرافی���ای ناگۆردرێ���ت بەحوكم���ی بارەیەوە بەئاوێنەی راگەیاند "ئەوبڕیارەی نەچەوسێننەوە"‪.‬‬

‫پت���ر له‌ده‌سپێش���خه‌ری‌ چاوه‌ڕێ���ی‌‬ ‫كاراكردن���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌م���ان‌و یه‌كالی ‌‬ ‫ی‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ دۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫دابه‌شكردنه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانه‌ له‌نێوان‬ ‫الیه‌نه‌كان‪.‬‬ ‫شوان رابه‌ر زیاتر له‌سه‌ر رای‌ ئه‌میری‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ له‌باره‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ قس���ه‌ بۆ ئاوێن���ه‌ ده‌كات‬ ‫ئ���ه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌ ئه‌می���ری‌ كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ رای‌ وایه‌ ده‌بێ���ت له‌بڕیارو‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌هره‌مه‌ندو خاوه‌ن بڕیاربین وتیش���ی‌‬ ‫"مامۆستا رای‌ وایه‌ كێشه‌ ئاوا چاره‌سه‌ر‬ ‫نابێت ئه‌گه‌ر به‌بڕیارو یاساو رێساو راو‬ ‫داخوازییه‌كانی‌ یه‌كتری‌ پایه‌ند نه‌بین‪،‬‬ ‫په‌رله‌مان كارا نه‌بێت"‪.‬‬ ‫هاوكات به‌پێ���ی‌ زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌‬ ‫پارتیش هاوشێوه‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌و حزبه‌ به‌ته‌واوی‌ بێئومێدبوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردودا ئام���اده‌ نه‌بوه‌ هیچ‬

‫داوایه‌ك ئاڕاسته‌ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‌و‬ ‫خودی‌ عه‌لی‌ باپیر بكات‪ ،‬كه‌ پێش���تر‬ ‫لێكدان���ه‌وه‌ی‌ پارتی‌ به‌وج���ۆره‌ نه‌بو‬ ‫زۆجار عه‌لی‌ باپیرو كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫وه‌كو الیه‌نی‌ میانگیر ته‌ماشا ده‌كرد‪.‬‬ ‫ش���وان رابه‌ر بڕیارده‌ری‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫كوردس���تان ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ش���ده‌كات‬ ‫"ئه‌گه‌ر كێشه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫چاره‌س���ه‌ر نه‌كرێ���ن ئ���ه‌وا هه‌رێم���ی‌‬ ‫كورستان هه‌روا ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫هاواڵتیانی‌ هه‌رێم زیانی‌ لێده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانیه‌ك���ی‌ خه‌ڵ���ك ب���ۆ عه‌لی‌‬ ‫باپی���ر ئه‌می���ری‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌نێوانگیریی���ه‌ك دۆخی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان یه‌كالیی‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ ئێس���تا كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫بوه‌ته‌وه‌ به‌ش���ێك له‌كێش���ه‌كان بۆیه‌‬ ‫ئه‌مجاره‌ نه‌ریتی‌ نێوانگیری‌ عه‌لی‌ باپیر‬ ‫زیندوی‌ ناكاته‌وه‌‪.‬‬

‫یه‌كگرتو وه‌ره‌قه‌ی ته‌وافوق ئاماد‌ه‬ ‫ده‌كات بۆ سه‌ردانی الیه‌نه‌كان‬

‫سه‌اڵحه‌دین به‌هادین مانۆر‌ه سیاسیه‌كه‌ی‬ ‫له‌پارتیه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئارا ئیبراهیم‬

‫دوای هه‌ڵبژاردن���ه‌وه‌ی به‌ئه‌مین���داری‬ ‫یه‌كگرت���وی ئیس�ل�امی‪ ،‬س���ه‌اڵحه‌دین‬ ‫به‌هادین گه‌ڕێكی سیاسی ده‌ستپێكردوه‌‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نی جێبه‌جێكاری سیاس���یه‌كه‌ی‬ ‫راس���پاردو‌ه په‌یپه‌ری‌ "ته‌وافوق" ئاماد‌ه‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬بڕی���اره‌ دوای ج���ه‌ژن مان���ۆر‌ه‬ ‫سیاسیه‌كه‌ی به‌ئاشكرا ده‌ستپێبكات‪.‬‬ ‫رۆژی یه‌كشه‌مه‌ی رابردو ‪،2016/6/25‬‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی‪ ،‬جێگری س���ه‌رۆكی‬ ‫پارتی‌و س���ه‌رۆكی حكومه‌ت س���ه‌ردانی‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین به‌هادی���ن‪ ،‬ئه‌مین���داری‬ ‫یه‌كگرتوی كرد‪.‬‬ ‫یه‌حی���ا عوم���ه‌ر رێش���اوی‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرت���و له‌لێدوانێكدا‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند ك���ه‌ "له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‌و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی یه‌كگرتو ئه‌میندار داوای‬ ‫كردو‌ه ك ‌ه ئه‌م دۆخه‌ ئاڵۆزه‌‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫به‌ره‌و ئاقاری باشتر ببرێت‪ ،‬پێویسته‌ هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كان ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌یان بۆ دروس���ت‬ ‫بكرێت ك ‌ه چاره‌سه‌ری كێشه‌كان بكرێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت نێچیرڤان بارزانی كه‌ س���ه‌ردانی‬ ‫كردوه‌ داوای لێكردو‌ه رۆڵی خۆی بگیرێت‬ ‫له‌نزیككردنه‌وه‌ی الیه‌نه‌كان‌و چاره‌سه‌ری‬ ‫كێش���ه‌كاندا‌و یه‌كێتی‌و گۆڕانیش هه‌مان‬ ‫ده‌ستپێشخه‌رییان پێگه‌یاندوه‌"‪.‬‬ ‫رێشاوی باسی له‌وه‌شكرد كه‌ ره‌شبینی‬ ‫هه‌ی���ه‌ له‌ناو هاواڵتیانی كوردس���تاندا ك ‌ه‬ ‫پرۆژه‌ی ئاش���ته‌وایی نێ���وان الیه‌نه‌كان‬ ‫چاره‌سه‌ری كێش���ه‌كانی نه‌كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت هه‌ر الیه‌نه‌كان چاره‌سه‌ر بدۆزنه‌و‌ه‬ ‫بۆ دۆخی سیاسی‪ .‬ئه‌و وتی "دوای جه‌ژن‬ ‫موباده‌ره‌كه‌ی س���ه‌اڵحه‌دین به‌هادین بۆ‬ ‫الی س���ه‌ركرده‌ی الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات‌و په‌یپ���ه‌ری‌ خۆیش���ی‬ ‫پێده‌بێت بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌كان"‪.‬‬ ‫ه���ادی عه‌لی‪ ،‬س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫كاروباری سیاس���ی یه‌كگرتو له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ ته‌نه���ا ئه‌وه‌ن���ده‌ی وت ك ‌ه‬ ‫"خه‌ریك���ی ئاماده‌كردن���ی په‌یپ���ه‌ر ‌ی‬ ‫سیاس���ی ته‌وافوقی نێوان الیه‌نه‌كانین بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌كان"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی ت���ره‌وه‌‪ ،‬رێبوار س���ه‌یدگوڵ‬ ‫ئه‌ندام���ی پێش���وی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫یه‌كگرتو ك���ه‌ له‌دوای جه‌ژن���ی‌ ره‌مه‌زان‬ ‫پۆستی نوێی پێده‌درێت‪ ،‬له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند ك ‌ه "مامۆستا سه‌الحه‌دین‬ ‫بانگه‌شه‌ ده‌كات بۆ متمانه‌ دروستكردنه‌و‌ه‬ ‫له‌نێوان الیه‌نه‌كان‌و پێویس���ته‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌س���ه‌ر بكاته‌وه‌‌و بۆ ئاگادار بون له‌دوا‬ ‫داواكارییان‌و چاره‌سه‌ریان بۆ پرسه‌كان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌مو الیه‌نه‌كان تێگه‌یشتون‬ ‫له‌وه‌ی هه‌م وه‌رده‌گرم هه‌م ده‌به‌خش���م‪،‬‬ ‫ده‌بێت ه���ه‌ردو الیه‌نه‌ك���ه‌ چ پارتی‌و چ‬

‫گۆڕان بێن ‌ه س���ه‌ر خه‌ت‌و به‌شێك له‌شت ‌ه‬ ‫تایبه‌ته‌كانی خۆیان بێنێته‌ خواره‌وه‌"‪.‬‬ ‫تا ئێس���تا بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان س���ور‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر كاراكردن���ه‌وه‌ی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردستان‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی د‪.‬یوسف محه‌مه‌د‬ ‫وه‌ك س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم پارتی‬ ‫دیموكرات���ی كوردس���تان له‌گه‌ڵیدا نیه‌‌و‬ ‫ده‌یه‌وێت له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان یوس���ف‬ ‫محه‌م���ه‌د له‌س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌م���ان‬ ‫دوربخرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫رێبوار س���ه‌یدگوڵ وت���ی‌ "ئه‌مینداری‬ ‫یه‌كگرت���و تائێس���تا باس���ی ناوه‌ڕۆكی‬ ‫پرۆژه‌ك���ه‌ی نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم جه‌غت‬ ‫له‌نزیككردن���ه‌وه‌ی الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌كان ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌الحه‌دین به‌هادی���ن‪ ،‬ك���ه‌ له‌دوا‬ ‫كۆنگ���ره‌ی یه‌كگرت���ودا جارێكیت���ر بۆ‬ ‫م���اوه‌ی ‪ 4‬س���اڵ ب���وه‌وه‌ به‌ئه‌مینداری‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی‌و پێشتریش ‪ 18‬ساڵ‬ ‫له‌و پۆس���ته‌دا بوه‌‪ ،‬له‌ئێستادا له‌گه‌شتی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێمدایه‌‪ ،‬سكرتێری ناوبراو‪،‬‬ ‫س���واره‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ "چه‌ند‬ ‫رۆژێك���ی ت���ر ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێك���ی ئه‌نجومه‌نی جێبه‌جێكاری‬ ‫یه‌كگرتو ك ‌ه نه‌یویس���ت ناوی بهێنرێت‪،‬‬ ‫له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ ئه‌وه‌ی رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ دۆخی سیاس���ی نێوان گۆڕان‌و پارتی‬ ‫زۆر خراپ تێكچوه‌‌و تائێستا ته‌نها شه‌ڕی‬ ‫راگه‌یاندنی���ان وه‌س���تاندوه‌‪ ،‬هه‌ردوالش‬ ‫سورن له‌سه‌ر داواكاریه‌كانی خۆیان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها باس����ی ل����ه‌وه‌ش كرد گۆڕان‬ ‫رێكه‌وتنام����ه‌ی له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێتی هه‌یه‌‌و‬ ‫هێزێك����ی كاریگه‌ریان دروس����تكردوه‌‌و‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانیش له‌والوه‌‬ ‫هه‌وادارو هێزو ده‌س����ه‌اڵتی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ره‌واندنه‌وه‌ی‌ ئه‌م گرژی‌‌و ئاڵۆزییه‌‬ ‫پێویستی‌ به‌كه‌س����ێكی وه‌كو مامۆستا‬ ‫س����ه‌اڵحه‌دینه‌‪ ،‬كه‌ ده‌بێت بچێته‌ الیان‌و‬ ‫چاره‌س����ه‌ری ئه‌م دۆخه‌ بكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر چاره‌س����ه‌ر نه‌كرێت دو ئیداره‌یی‬ ‫دروست ده‌بێت‌و هه‌ست به‌و مه‌ترسیه‌ش‬ ‫ده‌كه‌ی����ن وه‌ك یه‌كگرتو‌و به‌رپرس����انی‬ ‫الیه‌نه‌كانی����ش پێی����ان راگه‌یاندوین كه‌‬ ‫ئه‌و مه‌ترس����یه‌ بونی هه‌یه‌‪ ،‬مامۆس����تا‬ ‫سه‌الحه‌دین ده‌چێته‌ الی مه‌سعود بارزانی‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ده‌زانێ����ت بارزان����ی ده‌توانێت‬ ‫بڕیاری حزبه‌كه‌ی هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌ یان‬ ‫هه‌مواری بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی ئه‌نجومه‌نی جێبه‌جێكاری‬ ‫یه‌كگرتو ئه‌وه‌ش����ی رونك����رده‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پارتی‌و گۆڕان ئه‌و په‌یپه‌ری‌ ته‌وافوقه‌ی‬ ‫ك����ه‌ یه‌كگرت����و دوای ج����ه‌ژن ده‌یخاته‌‬ ‫به‌رده‌ستیان قبوڵیان نه‌بێت‌و له‌داواكانی‬ ‫خۆیان نه‌یه‌نه‌ خواره‌وه‌ كێشه‌كان زیاتر‬ ‫ق����وڵ ده‌بێت����ه‌وه‌‌و ترس����ی دوئیداره‌یی‬ ‫ده‌بێته‌ واقیع‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫‪ 106‬ملیار دیناری‌ بودج ‌ه ده‌درێت به‌موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌‬

‫‪5‬‬

‫‪ 4200‬كه‌س به‌پله‌ی‌ وه‌زیرو وه‌كیل وه‌زیرو به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی له‌كوردستان خانه‌نشین كراون‬ ‫ئا‪ :‬هێمن كه‌ریم‬ ‫له‌حوزه‌یرانی‌ ‪ 2015‬دا ‪ 106‬ملیار‌و‬ ‫‪ 456‬ملیۆن دینار له‌بودجه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫دراوه‌ به‌موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌‪،‬‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم تا ئه‌و به‌رواره‌‬ ‫‪ 229‬هه‌زارو ‪ 972‬كه‌سی‌ خانه‌نشین‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌پێی‌ چه‌ند داتاو‬ ‫دیكۆمێنتێك لیستی‌ خانه‌نشینان‬ ‫پڕه‌ له‌ناحه‌قی‌‌و كه‌موكوڕیی‌‪،‬‬ ‫به‌شێكی‌ به‌رچاویان هێشتا ته‌مه‌نی‌‬ ‫خانه‌نیشییان ته‌واو نه‌كردوه‌ یاخود‬ ‫به‌ناونیشانێك خانه‌نشین كراون كه‌‬ ‫رۆژێك كاری پیشه‌ییان ئه‌وه‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫یاخود به‌ناونیشانی‌ سه‌یر‌و سه‌مه‌ره‌‬ ‫خانه‌نشین كراون‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ���ه‌م دات���او دۆكیۆمێنتانه‌‪،‬‬ ‫پرۆسه‌ی‌ خانه‌نشین كردن به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫زۆر ناڕێك‌و ناڕون ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌هاواڵتی���ان به‌ناونیش���ان‌و پیش���ه‌ی‬ ‫جیاواز خانه‌نش���ین كراون‪ ،‬كه‌ هه‌یانه‌‬ ‫هاواڵتی ئاس���اییه‌و هه‌شیانه‌ كه‌سانی‬ ‫به‌ده‌س���ه‌اڵته‌‌و بڕی���اری‌ خانه‌نش���ین‬ ‫كردنیان ب���ۆ ده‌رچوه‌و به‌پێی‌ یاس���ا‬ ‫له‌الیه‌ن س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ خانه‌نشین كراون‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رنجه‌‪ ،‬ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫له‌م خانه‌نشینانه‌ به‌ناونیشانی‌ وه‌زیرو‬ ‫وه‌كیل وه‌زی���رو بری���كاری وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی‌و پێش���مه‌رگه‌ی‌‬ ‫دێرین‌و ئه‌یلول‌و ده‌رمانس���ازی شاره‌زا‬ ‫خانه‌نشین كراون‪.‬‬ ‫‪ 200‬ك���ه‌س ك���ه‌ به‌پل���ه‌ی‌ وه‌زی���ر‬ ‫خانه‌نشین كراون‪ ،‬مانگانه‌ هه‌ر یه‌كه‌و‬

‫بڕی‌ ‪ 6‬ملیۆن دینار‌و به‌ره‌و ژور له‌چه‌ند موحس���ین دزه‌یی���ش وه‌زی���ر ب���ون‌و‬ ‫بانكێكی‌ ش���اری‌ هه‌ولێ���ر وه‌رده‌گرن‪ .‬خانه‌نش���ین ك���راون‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌وانیش‬ ‫به‌ش���ێك له‌م ‪ 200‬كه‌سه‌ پێشتر وه‌زیر ب���ارزان موحس���ین دزه‌یی‌‌و س���ه‌فین‬ ‫بون‪ ،‬ب���ه‌اڵم چه‌ند ناوێك���ی‌ تیایه‌ كه‌ دزه‌یی���ن‌و هه‌ریه‌كه‌و ‪ 6‬ملیۆن موچه‌ی‌‬ ‫رۆژێك وه‌زیرییان نه‌ك���ردوه‌و به‌پله‌ی‌ خانه‌نشینیانه‌‪.‬‬ ‫له‌ن���او لیس���تی وه‌زیره‌كان���ی‌ ئه‌م‬ ‫وه‌زیریی‌ خانه‌نشین كراون‪ .‬گروپێكیان‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ن كه‌ كه‌س���انی ناسراو ‌و دۆكیۆمێنتانه‌دا ناوێكی دیكه‌ س���ه‌رنج‬ ‫حزبین‪ .‬گروپی دوه‌میشیان كه‌سانێكی راده‌كێش���ێت ك���ه‌ ئه‌وی���ش "ف���ازل‬ ‫میرانی"ی���ه‌‪ ،‬میرانی‌ ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫نه‌ناسراون‌و نازانرێن كێن‪.‬‬ ‫ناوێکی‌ دیار ل���ه‌م دۆكیۆمێنتانه‌دا‪ ،‬سیاس���ی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫باوك���ی‌ س���ه‌فین دزه‌ی���ی‌‪ ،‬وته‌بێژی‌ خانه‌نشین كراوه‌ به‌پله‌ی‌ وه‌زیرو مانگانه‌‬ ‫ئێس���تای‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و وه‌زیری‌ ‪ 6‬ملیۆن دین���ار وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ژماره‌ی‬ ‫پێش���وی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ پێناسی‌ خانه‌نشینیه‌كه‌ی (‪)17527‬ه‌و‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تانە‪ ،‬واته‌ "موحسین مانگانه‌ له‌رێگه‌ی‌ بریكارێكیه‌وه‌ له‌بانكی‬ ‫محه‌م���ه‌د ئه‌می���ن بایز دزه‌ی���ی"‪ ،‬كه‌ "زاگرۆس" موچه‌كه‌ی‌ وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ���ه‌م دات���او دۆكیۆمێنتانه‌‪،‬‬ ‫هیچ كاتێ���ك له‌كابینه‌كانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا وه‌زی���ر نه‌بوه‌‪ ،‬سه‌دان كه‌س به‌ناونیشانی وه‌كیل وه‌زیر‬ ‫به‌اڵم به‌فه‌رمانی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی خانه‌نشین كراون‪ ،‬كه‌ ناوی تیایه‌ ناسراو‬ ‫وه‌زیران‪ ،‬نێجیرڤان بارزانی له‌به‌رواری و زانراو نییه‌‪ ،‬وه‌ك (ان الیزابیت ولتر‬ ‫‪ 2014/5/27‬به‌پل���ه‌ی وه‌زی���ر ارم س���ترۆنك)‪ ،‬كه‌ ژماره‌ی پێناش���ی‌‬ ‫خانه‌نش���ین ك���راوه‌‪ ،‬ك���ه‌ نێچیرڤان خانه‌نشینی (‪‌)56381‬و بڕی موچه‌ی‬ ‫بارزانی له‌فه‌رمانه‌كه‌یدا ئاماژه‌ ده‌كات مانگانه‌ی ‪ 4‬ملیۆن‌و ‪ 596‬هه‌زار دیناره‌و‬ ‫به‌وه‌ی‌ "له‌س���ه‌ر میالكی سه‌رۆكایه‌تی به‌رواری له‌دایك بون���ی ‪1952/1/1‬ه‌و‬ ‫ئه‌نجوومه‌ن���ی وه‌زی���ران خانه‌نش���ین ئه‌و بانكه‌ی ك���ه‌ بریكاره‌كه‌ی‌ (عومه‌ر‬ ‫بكرێت"‪ .‬ده‌شنوس���ێت "ئه‌م فه‌رمانه‌ موسا خالید) پاره‌كه‌ی لێوه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كرێت له‌رێكه‌وتی ده‌رچونی بانكی (زاگرۆس)ه‌ له‌هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م داتایانه‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌رده‌خات كه‌‬ ‫فه‌رمانی هه‌رێمی"‌و پاش ئه‌م نوسراوه‌‬ ‫به‌گشتی ئه‌و كه‌س���انه‌ی وه‌ك وه‌زیرو‬ ‫فه‌رمانی هه‌رێمی بۆ ده‌رده‌كرێت‪.‬‬ ‫وه‌ك له‌دۆكیۆمێنته‌ك���ه‌دا هات���وه‌ وه‌كی���ل وه‌زیرو به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی‌و‬ ‫‪ 15‬س���اڵ‌ خزمه‌تی‌ ب���ۆ ئه‌ژمار كراوه‌و راوێژكار خانه‌نشین كراون زیاتر له‌ ‪4000‬‬ ‫موچ���ه‌ی‌ خانه‌نش���ینی وه‌زیریه‌كه‌ی كه‌سن‪ ،‬كه‌ هه‌ندێك له‌ناوه‌كان گومان‬ ‫‪ 6‬ملیۆن دین���اره‌‌و بریكارێكی به‌ناوی له‌بونی���ان ده‌كرێت‪ ،‬چونك���ه‌ به‌ناوی‬ ‫"هه‌ڤ���اڵ مه‌حمود خاالن���ی" له‌بانكی‌ سه‌یره‌وه‌ ئاماژه‌یان پێدراوه‌ نه‌ك ناوی‌‬ ‫ته‌واوی‌ خۆیان‌و هه‌ندێكیش���یان ئاماژه‌‬ ‫"زاگرۆس" له‌هه‌ولێر وه‌ریده‌گرێت‪.‬‬ ‫ی به‌پێناس‌و ره‌گه‌زنامه‌یان نه‌دراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬ك���ه‌ دو كوڕ ‌‬

‫فازل میران ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی پارتی‬ ‫دیموكراتی‬ ‫كوردستان‬ ‫خانه‌نشین كراوه‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ وه‌زیرو‬ ‫مانگانه‌ ‪ 6‬ملیۆن‬ ‫دیناری پێدەدرێت‬ ‫له‌ن���او ئ���ه‌م لیس���ته‌دا زیات���ر ل ‌ه‬ ‫(‪ )2000‬كه‌س به‌ناونیش���انی ش���اره‌زا‬ ‫خانه‌نش���ینكراون‪ ،‬ب���ه‌اڵم دی���ار نیه‌‬ ‫بۆ كام ش���اره‌زاییه‌ ه���ه‌ر یه‌كێك له‌م‬ ‫ش���اره‌زایانه‌ مانگانه‌ بری ‪ 986‬هه‌زار‬ ‫دینار وه‌رده‌گرن‪ ،‬كه‌ به‌شێكی زۆریان‬ ‫دیار نییه‌ ش���اره‌زاییه‌كه‌یان له‌چیدایه‌‪.‬‬ ‫زۆربه‌شیان رۆژێك له‌ڕۆژان كارمه‌ندی‌‬

‫فەرمانی خانەنشینکردنی موحسین دزەیی لەالیەن نێچیرڤان بارزانییەوە‬ ‫حكومه‌ت نه‌بون تا له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ خانه‌نشین بكرێن‌و موچه‌یان‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬ته‌نها وه‌ك ش���اره‌زا كراون‬ ‫به‌خانه‌نشین‪.‬‬ ‫له‌لیسته‌كه‌دا زۆربه‌یان بڕوانامه‌كه‌یان‬ ‫له‌فۆناغ���ی‌ "ئاماده‌ی���ی" تێناپه‌ڕێت‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ناونیش���انی‌‬ ‫شاره‌زای‌ داونه‌تێ‌‌و خانه‌نشینی‌ كردون‌و‬

‫مانگی نزیكه‌ی یه‌ك ملیۆن دینار وه‌ك‬ ‫خانه‌نشینی شاره‌زا وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جێی‌ سه‌رس���وڕمانه‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫ئ���ه‌م دۆكیۆمێنتانه‌‪ ،‬زیات���ر له‌ ‪1000‬‬ ‫ك���ه‌س وه‌ك ده‌رمانس���ازی ش���اره‌زا‬ ‫خانه‌نش���ینكراون‌و مانگان���ه‌ بۆ هه‌ر‬ ‫یه‌كێكی���ان ب���ڕی ‪ 457‬هه‌زاردین���ار‬ ‫دیاریكراوه‌‪.‬‬

‫كۆیه‌‪ ،‬شار ‌ی بێ حاكم‬

‫"وه‌ك باند به‌نایاسایی‌ كڕین‌و فرۆشتن به‌زه‌وی‌‌و خانوی‌ زیاده‌ڕۆوه‌ ده‌كرێت"‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬

‫له‌شاری‌ كۆیه‌ دوای‌ ده‌ستگرتن به‌سه‌ر‬ ‫زه‌وییه‌كانی‌ شاره‌وانیدا‪ ،‬ئێستا ئه‌و‬ ‫زه‌ویانه‌ی‌ تاپۆیان هه‌یه‌ داگیر ده‌كرێن‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێك له‌سه‌ر پشكی‌ كۆی ‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "له‌باكور تاكو باشور له‌ڕۆژهه‌اڵت‬ ‫تاكو رۆژئاوا ‌ی شاری‌ كۆیه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫زه‌وییه‌ك نه‌ماوه‌ داگیر نه‌كرێت له‌الیه‌ن‬ ‫به‌رپرس ‌ه سه‌ربازییه‌كانی‌ كۆیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫كوردستان له‌پشك ‌ی كۆیه‌‪ ،‬قاره‌مان قادر‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و زیاده‌ڕۆییه‌ی‌ ده‌كرێته‌سه‌ر‬ ‫زه‌وییه‌كانی‌ ش���اره‌وان ‌ی له‌ش���اری‌ كۆی ‌ه‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌ مه‌س���ه‌له‌ ‌ی‬ ‫زیاده‌ڕۆیی‌ له‌شاری‌ كۆیه‌ زۆر تۆخبوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش��� ‌ی ده‌گه‌ڕێـنێته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫یه‌كه‌ی‌ ئیدار ‌ی كۆیه‌‌و به‌رپرسه‌ حزبیه‌كان‬ ‫پاڵپش���ت‌و پش���تیوان ‌ی ئه‌وه‌ ب���ون ئه‌و‬ ‫زیاده‌ڕۆییانه‌ بكرێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫هه‌ژار یاس���ای‌ له‌سه‌ر جێبه‌ج ‌ێ ده‌كرێت‌و‬ ‫ناتوان���ن كاری‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت ‌ی "ئه‌گه‌ر پاڵپشتی‌ قایمقام‌و شاره‌وان ‌ی‬ ‫كۆی���ه‌‌و حزب���ی‌ بااڵده‌س���ت نه‌بوای ‌ه ك ‌ه‬ ‫یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تانه‌‪ ،‬ك ‌ێ‬ ‫ده‌یتوان��� ‌ی ئه‌و زه‌وییانه‌ داگیر بكاو چۆن‬ ‫دیارده‌ی‌ زیاده‌ڕۆیی په‌ره‌ی ده‌سه‌ند"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌ كرد ك ‌ه ئه‌وكاته‌ ‌ی‬ ‫قایمق���ام چوه‌ت ‌ه په‌رله‌مان‌و داوای‌ كردو‌ه‬ ‫س���نورێك بۆ ئ���ه‌و زیاده‌ڕۆییه‌ دابنرێت‪،‬‬ ‫بیانوی‌ ئه‌وه‌ بو‌ه كه‌ وا ئه‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫نیه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر ده‌س���ه‌اڵت ‌ی نه‌بو‪،‬‬ ‫بۆچ ‌ی له‌سه‌ر پۆسته‌كه‌ ‌ی به‌رده‌وام ده‌بو‬ ‫بۆ ماوه‌ ‌ی چه‌ند ساڵێك؟"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "هه‌رچه‌ند‌ه باس له‌و‌ه ده‌كرێت‬ ‫كه‌ كه‌س���ێكی‌ پ���اك‌و دڵس���ۆزه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆی‌‌و پۆس���ته‌كه‌ی‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و زیاده‌ڕۆییه‌ن ك���ه‌ له‌كۆیه‌ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئێس���تا كه‌ هی���چ زه‌ویی���ه‌ك نه‌م���او‌ه‬ ‫له‌كۆی���ه‌ داگی���ر بكرێت ئه‌وج���ا قایمقام‬ ‫ده‌ستله‌كارده‌كێشێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫قاره‌م���ان پێیوای ‌ه ك ‌ه هه‌مو پۆس���ت ‌ه‬ ‫بااڵكانی‌ كۆیه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ ش���اره‌وانی‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ر ‌ی پۆلیس‪ ،‬به‌ڕێوبه‌ر ‌ی ئاسایش ‌ی‬ ‫كۆیه‌‌و رۆژهه‌اڵت كه‌ سه‌ر به‌قایمقامیه‌ت‌و‬ ‫خ���ودی‌ قایمقام���ن به‌رپرس���یارێتی‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی���ان ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س���تۆ‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬

‫خه‌ڵك ئه‌ناسم‬ ‫دو سه‌د پارچ ‌ه‬ ‫زه‌وی‌ داگیر كردوه‬

‫بەشێک لەزیادەڕەوییەکانی کۆیە‬ ‫"به‌ش���ێكی‌ زۆر ‌ی ئه‌وان���ه‌ی‌ زیاده‌ڕۆییان‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬به‌رپرس���ی‌ ب���ااڵن له‌حزبه‌كه‌ ‌ی‬ ‫قایمقام‪ ،‬من خه‌ڵك ئه‌ناس���م دو س���ه‌د‬ ‫پارچه‌ زه‌وی‌ داگیر ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه جگ ‌ه‬ ‫ل���ه‌وه‌ ‌ی زه‌وی‌ ش���اره‌وانی‌‌و ب���ێ ژمار‌ه‬ ‫داگیر ده‌كرێت‪ ،‬ئێس���تا ده‌س���تیانكردوه‌‬ ‫به‌داگیركردنی‌ زه‌و ‌ی تاپۆش"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "باش���ه‌ ئه‌گ���ه‌ر حكومه‌ت‌و‬ ‫شاره‌وانی‌ له‌كۆیه‌ ژماره‌ ‌ی ئه‌و زه‌وییانه‌یان‬ ‫پێنه‌دا‪ ،‬چۆن خه‌ڵك ده‌زانێت ئه‌و زه‌ویی ‌ه‬ ‫هی‌ ش���اره‌وانیه‌‌و پاره‌یه‌ك ‌ی زۆر ده‌كات‌و‬ ‫بچێ���ت داگیر ‌ی بكات؟! هه‌ربۆی ‌ه ده‌توانم‬ ‫بڵێ���م حكوم���ه‌ت پش���تیوانی‌ ت���ه‌واو‌و‬ ‫یارمه‌تیده‌ر ‌ی ته‌واو ‌ی هه‌مو ئه‌و كه‌سانه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ ئه‌و زه‌وییانه‌ داگیرده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫قاره‌م���ان ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش دا ك ‌ه‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ راب���ردو چه‌ندین ج���ار هێز ‌ی‬ ‫زه‌به‌الح له‌س���لێمانیه‌وه‌ هات���و‌ه بۆ كۆی ‌ه‬ ‫تاكو رێگری‌ له‌و زیاده‌ڕۆیی ‌ه بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كۆی���ه‌ش ده‌یان هێز ‌ی زه‌ب���ه‌الح هه‌ی ‌ه‬ ‫ناتوانن به‌ڕه‌نگاری‌ ئ���ه‌و هێزانه‌ ببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئه‌وه‌ ‌ی زیاده‌ڕۆی ‌ی ده‌كات‌و زه‌و ‌ی‬ ‫داگیر ده‌كات خه‌ڵك ‌ی ئاسایی‌ نی ‌ه به‌ڵكو‬ ‫زۆربه‌ی‌ كه‌سی‌ سه‌ربازییه‌‌و هێزی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "زۆربون���ی‌ زیاده‌ڕۆیی له‌كۆی ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ند ‌ی به‌وه‌و‌ه نیه‌ كه‌وا خه‌ڵك ‌ی كۆی ‌ه‬

‫رێز له‌یاسا ناگرن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‌ه به‌رپرس ‌ه‬ ‫حزبیه‌كان‌و یه‌كه‌ی‌ ئیداری‌ شار ‌ی كۆیه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه وا خۆیان یاسا پێشێڵ ده‌كه‌ن‌و خۆیان‬ ‫هاوكاری‌ ئه‌و زیاده‌ڕۆییه‌ن"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم قایمقام جه‌غت له‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تا ‌ی ده‌ستبه‌كاربونیه‌و‌ه كۆی ‌ه‬ ‫به‌ده‌ست كێش���ه‌ی‌ زیاده‌ڕۆییه‌وه‌ گیرۆد‌ه‬ ‫ب���وه‌ كه‌ دوان���زه‌ گ���ه‌ڕه‌ك به‌زیاده‌ڕۆی ‌ی‬ ‫دروست كرابون‪.‬‬ ‫شێخ چاپوك عومه‌ر‪ ،‬قایمقام ‌ی ده‌ست‬ ‫له‌كاركێشاوه‌ ‌ی كۆیه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ك ‌ه هه‌وڵ���ی‌ زۆری‌ داو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی چیتر‬ ‫موڵك ‌ی گشتی‌ داگیر نه‌كرێت‌و له‌قوناغ ‌ی‬ ‫جیاجیادا چه‌ندی���ن موڵك‌و پارچه‌ زه‌و ‌ی‬ ‫له‌ده‌س���ت به‌س���ه‌ردا گرتن پاراس���توه‌و‬ ‫به‌ده‌ی���ان خانویان روخان���دوه‌و به‌ده‌یان‬ ‫دۆسیه‌مان داو‌ه به‌دادگا‌و داواكاری‌ گشتی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت��� ‌ی "به‌اڵم گرفتی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ ئێم ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و‌ه بو ك ‌ه به‌گش���تی‌ زۆربه‌ی‌ ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫زیاده‌ڕۆییان كردوه‌ به‌رپرس��� ‌ی سه‌رباز ‌ی‬ ‫بون‌و هێز ‌ی چه‌كداریان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "به‌ده‌گمه‌ن كادیری‌ حزبین‪،‬‬ ‫له‌ده‌نگدانه‌كانی���ش ده‌ركه‌وت كه‌وا له‌ناو‬ ‫هێز ‌ی چه‌كدار ده‌نگده‌ری‌ گۆڕانیش هه‌یه‌‌و‬ ‫ه���ی‌ حزبه‌كانی‌ تریش هه‌ی ‌ه كه‌وابو ته‌نها‬

‫فۆتۆ‪ :‬شاهۆ‬

‫وتیشی‌ "له‌ئێستادا گه‌وره‌ترین هه‌ڵمه‌تی‬ ‫یه‌كێتی‌ نیه‌‌و هه‌روه‌ه���ا خۆمان خه‌ڵك ‌ی‬ ‫ئه‌و شاره‌ین‌و ده‌زانین ئه‌و كه‌سانه‌ كێن‌و س���ه‌ر زه‌وی‌‌و موڵ���ك‌و ماڵی‌ گش���تی‌‌و‬ ‫تایبه‌ت ده‌س���تی‌ پێك���ردوه‌‌و پالنیان بۆ‬ ‫سه‌ر به‌كوێن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ باس له‌وه‌ ده‌كرێت قه‌الچۆكردن���ی‌ زه‌و ‌ی خزمه‌تگوزاری���ی‌‬ ‫كه‌وا قایمقام ده‌سه‌اڵتی‌ هه‌یه‌‌و ده‌یتوانی‌ داناوه‌"‪.‬‬ ‫رێگر بێت له‌و زیاده‌ڕۆییه‌‪ ،‬ناوبراو وتی‌"من‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬رابه‌ری‌ سه‌ید برایم‬ ‫چه‌ندین جار نوسراوم بۆ په‌رله‌مان كردوه‌و‬ ‫ئه‌وانم ئاگادار كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆچی‌ هیچان لێپرس���راوی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ كۆی���ه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫پێنه‌ك���را؟ له‌كاتێكدا ئ���ه‌وان چاودێرن‪ .‬نیشتمانی‌ كوردس���تان پێیوایه‌ له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫باش���ه‌ منیش چاودێرم له‌پۆسته‌كه‌م من قایمقام له‌پۆسته‌كه‌یدا نه‌ماوه‌ زیاده‌ڕۆیی‌‬ ‫چه‌ندی���ن جار ئه‌وه‌م رونك���رده‌وه‌ كه‌ وا له‌كۆیه‌ كه‌می‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫رابه‌ری‌ سه‌ید برایم ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫ئه‌و هێ���زه‌ی‌ من ب���ه‌وان ناوێرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بو په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‌و پارێزگای‌ كه‌ كه‌س���انی‌ حزب���ی‌ كاری‌ زیاده‌ڕۆییان‬ ‫هه‌ولێر‌و وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆو به‌گشتی‌ ئه‌وان كردبێت‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و زیاده‌ڕۆییه‌ به‌جواب بهاتنایه‌‌و زیاده‌ڕۆییان كردوه‌ كه‌سیان حزبی‌ نین‌و‬ ‫رێگربن‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ هیچیان وه‌اڵمیان به‌رپرسیاریه‌تی‌ حزبییان نییه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و هێ���زه‌ش‬ ‫نه‌دایه‌وه‌‌و هیچیان نه‌كرد"‪.‬‬ ‫ش���ێخ چاپ���وك ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ له‌س���لێمانییه‌وه‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫ك���ه‌وا ئه‌وان���ه‌ وه‌ك باندو گ���روپ‌و تاك ده‌س���تگیركردنی‌ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫خۆیان كردوه‌ت���ه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌و زه‌وییانه‌‌و زیاده‌ڕۆیی���ان كردب���و له‌كۆی���ه‌و به‌ب���ێ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یاسا‌و به‌گرێبه‌ستی‌ نایاسایی‌ ئه‌نجامدان���ی‌ ئه‌ركه‌كه‌ی���ان گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫كڕین‌و فرۆش���تنی‌ پێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬وتی‌ "ئه‌وان���ه‌ی‌ زیاده‌ڕۆییان‬ ‫"هه‌ربۆی���ه‌ م���ن چه‌ندین ج���ار له‌ماوه‌ی‌ كردوه‌ كه‌سانی‌ س���ه‌ربازیین‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫راب���ردودا داوای‌ گۆڕین���ی‌ خۆمم كردوه‌و هێزه‌كه‌ بێ‌ ئه‌نجام گه‌ڕانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫رابه‌ری‌ س���ه‌ید برایم‪ ،‬خودی‌ قایمقامی‌‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش سه‌روی‌ خۆم ئاگادار‬ ‫ده‌ست له‌كاركێشاوه‌ی‌ كۆیه‌ش به‌هۆكاری‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫ته‌شه‌نه‌س���ه‌ندنی‌ زیاده‌ڕۆیی‌ ناوبرد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "له‌وه‌ته‌ی‌ قایمقام له‌پۆس���ته‌كه‌یدا‬ ‫نه‌م���اوه‌‪ ،‬زیاده‌ڕۆی���ی‌ له‌كۆی���ه‌ كه‌م���ی‌‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫كۆی���ه‌ ل���ه‌روی‌ ئیداریی���ه‌وه‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌پارێ���زگای‌ هه‌ولێ���ر‌و چ���وار ناحیه‌ی‌‬ ‫به‌س���ه‌ره‌وه‌یه‌و ژم���اره‌ی‌ دانیش���توانی‌‬ ‫زیات���ر له‌ ‪50‬هه‌زار كه‌س���ه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌هۆی‌ بااڵده‌ستی‌ به‌رپرسه‌ حزبیه‌كان‌و‬ ‫زاڵبون���ی‌ ح���زب به‌س���ه‌ر حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫دی���ارده‌ی‌ زیاده‌ڕۆیی‌و داگیركردنی‌ زه‌وی‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو زیادی‌ كردوه‌و به‌و‬ ‫بۆنه‌یه‌وه‌ش قایمقامی‌ كۆیه‌ چاپوك عومه‌ر‬ ‫ده‌ستیله‌كاركێشایه‌وه‌و ئاماژه‌ی به‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌وا "به‌هۆی‌ زۆربونی‌ زیاده‌ڕۆیی‌‌و نه‌بونی‌‬ ‫رێگری‌ كردن وازی‌ له‌پۆسته‌كه‌ی‌ هێناوه‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێت چه‌ندین جار س���ه‌روی‌‬ ‫خۆی‌ له‌و زیاده‌ڕۆییانه‌ ئاگادار كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تاكو ئێستا هیچ وه‌اڵمێكیان بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ نه‌بوه‌"‪ ،‬جگه‌ ل���ه‌وه‌ش دوای‌‬ ‫ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی قایمقام له‌ئێستادا‬ ‫‪ 93‬كه‌س بۆ ئه‌و پۆس���ته‌ خۆیان كاندید‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم تاكو ئێس���تا هیچ كه‌سێك‬ ‫له‌وان یه‌كالیی‌ نه‌كراوه‌ته‌وه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌‬ ‫ئه‌و پۆسته‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫په‌یام ‌ی بارزان ‌ی بۆ كۆبونه‌وه‌ ‌ی الیه‌نه‌كان شكست دەهێنێت‬

‫الیه‌نه‌كان ده‌ڵێن زه‌مینه‌سازی‌‌و كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان ده‌توانێت كۆیانبكاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئارا ئیبراهیم‪ ،‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫دوای ئەوەی لە‪ 23‬ی حوزەیراندا بارزانی‬ ‫پەیامێكی ئاڕاستەی الیەنەكان كرد بۆ‬ ‫دۆزینەوەی نەخشەڕێگایەك بۆ كۆدەنگی‬ ‫نیشتمانی لەسەر راپرسی‌و سەربەخۆیی‬ ‫كوردستان‪ ،‬الیەنەكان داوای زەمینەسازی‌و‬ ‫كاراكردنەوەی پەرلەمان دەكەن‌و دەڵێن‬ ‫"پێویستە لەپەرلەمانەوە بەڕێگەی یاسایی‬ ‫كار بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم‌و سەربەخۆیی‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫پەی���ام‌و راگەیاندنراوەك���ەی بارزانی لە‬ ‫‪23‬ی حوزەیران بۆ كۆبونەوەی الیەنەكان‪،‬‬ ‫وەاڵمی ئەرێنی بەدواوە نەبو بەهۆی ئەوەی‬ ‫س���ەرجەم الیەن���ەكان داوای چارەس���ەری‬ ‫رەوش���ی سیاس���ی هەرێمی كوردس���تان‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫وتەبێ���ژی كۆمەڵ���ی ئیس�ل�امی‪ ،‬رێبوار‬ ‫حەم���ەد لەلێدوانێك���دا بەئاوێنەی راگەیاند‬ ‫ك���ە ریفراندۆم مافێكی سروش���تی خەڵكی‬ ‫كوردس���تانە‌و هەنگاوە بەرەو سەربەخۆیی‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم پێویس���تی بەزەمینەس���ازی هەیەو‬ ‫دەبێ���ت پێش ئ���ەوەی نێو ماڵ���ی كوردی‬ ‫رێكبخرێتەوە‪ ،‬ئەو وت���ی "هەنگاوی یەكەم‬ ‫ب���ۆ ئەنجامدانی ئ���ەم كارە كاراكردنەوەی‬ ‫پەرلەمان‌و تەبایی سیاسی نێوان الیەنەكان‪،‬‬ ‫دەكرێت لەو روەوە بارزانی هەنگاوی جدی‬ ‫بهاوێ���ت‪ ،‬بارزان���ی دەتوانێ���ت پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان كارا بكاتەوە‌و تەبایی سیاسی‬ ‫بگێڕێت���ەوە ب���ۆ نێو ماڵی ك���ورد‌و رێگەی‬ ‫كۆبون���ەوەی الیەنەكانی پێخ���ۆش بكات‪،‬‬ ‫چونك���ە ب���ێ زەمینەس���ازی كۆبونەوەش‬ ‫ئەنجام بدرێ سەركەوتو نابێت"‪.‬‬ ‫هاوكات ئەندامی س���ەركردایەتی كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬فاروق عەلی رایگەیاند كە پارتی‬ ‫دەتوانێت دەستپێش���خەری ب���ۆ الیەنەكان‬ ‫بكات تا الیەن���ەكان وەاڵمی خۆیان دەبێت‬ ‫بۆ ئەو پرسە‪.‬‬

‫ئەو وتی "یەكێ���ك لەتێبینیەكان‪ ،‬ئەگەر‬ ‫پەرلەم���ان كارا بكرایەت���ەوە پەیامەك���ەی‬ ‫بارزان���ی پێویس���تی نەدەك���رد‌و پەرلەمان‬ ‫زەمینەس���ازی دەك���رد ب���ۆ ریفران���دۆم‌و‬ ‫س���ەربەخۆیی‪ ،‬هیچ جوڵەیەكی سیاس���ی‬ ‫س���ەركەوتو نابێ���ت ئەگ���ەر پارتی دۆخی‬ ‫سیاسی وەك خۆی لێنەكاتەوە"‪.‬‬ ‫لەالیەك���ی ت���رەوە‪ ،‬ئەندام���ی جڤات���ی‬ ‫نیشتمانی گۆران ئاسۆ مەحمود لەلێدوانێكدا‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند كە "ریفراندۆم لەس���ەر‬ ‫داوایەكی مەكتەبی سیاسی پارتی ناكەین‪،‬‬ ‫بڕوام���ان وای���ە هەر مەكتەبی سیاس���یەك‬ ‫بڕیاری لەس���ەر بدات س���ەركەوتو نابێت‪،‬‬ ‫ریفراندۆم دەبێت لەرێگە یاسایەكی خۆیەوە‬ ‫لەپەرلەمانی كوردستانەوە بێت‪ ،‬كاتێك كە‬ ‫دەستبەكاربێتەوە"‪.‬‬ ‫یەكێتی‌و گۆڕان لەڕێكەوتنەكەی نێوانیان‬ ‫باس���یان كردوە كە بڕوایان بەسەربەخۆیی‬ ‫كوردس���تان‌و ئەنجامدان���ی ریفراندۆم هەیە‬ ‫لەپەرلەمان‌و بەش���ێوە یاساییەكەی ئەنجام‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫ئ���ەو باژێڕوان���ەی گۆڕان وت���ی "پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان كۆتا حزبی كوردی‬ ‫ب���وە داوای س���ەربەخۆی ك���ردوە‪ ،‬كەچی‬ ‫ئێس���تا پارتی الف‌و گەزافی س���ەربەخۆیی‬ ‫بارزانی‬ ‫بەالیەنەكانی تر دەفرۆشێتەوە"‪.‬‬ ‫وتیشی "بزوتنەوەی گۆڕان بەشداری هیچ‬ ‫كۆبونەوەیەك ناكات كە مەس���عود بارزانی گرنگە‌و زەمینەس���ازی دەوێ���ت تا ناوماڵی بەالیەنەكان���ی كوردس���تان وت���وە‌و‬ ‫رایگەیاند"بۆی���ە بارزان���ی داوا دەكات كە‬ ‫بەناوی س���ەرۆكی هەرێمی كوردس���تانەوە كوردی رێكبخرێت‪.‬‬ ‫ئەو وتی "سروشتی قەیرانەكان لەهەرێمی كۆبون���ەوەی الیەنەكان بكرێ���ت بۆ ئەوەی‬ ‫سەرپەرشتی بكات"‪.‬‬ ‫یەكگرت���وی ئیس�ل�امی دەیەوێ���ت كوردس���تان وایە كە زەمینەس���ازی دەبێت باس���ی ئەوە بكرێت‌و ئەوە رونبكرێتەوە كە‬ ‫زەمینەس���ازی ئەنجامبدات بۆ كۆبونەوەی ئەنجام بدرێت بۆ ئەو ج���ۆرە كۆبونەوانە‪ ،‬بۆچی داوای سەربەخۆیی دەكرێت"‪.‬‬ ‫میرخ���ان ئام���اژە ب���ەوە دەكات كە بۆ‬ ‫س���ەرجەم الیەنەكان‌و چارەس���ەری دۆخە ئێس���تا مامۆستا س���ەالحەدین ئەمینداری‬ ‫سیاسیەكانی هەرێم تا زەمینەسازی بكرێت یەكگرت���و پرۆژەیەك���ی بەدەس���تەوەیە تا سەرخس���تنی ئەو پڕۆسەیە هێندەی الیەنی‬ ‫بۆ ئەو ج���ۆرە كۆبونەوانەی بارزانی داوای ئەو زەمینەس���ازییە ئەنجامبدات بۆ ئەوەی نێوخۆیی گرنگ‌و بایەخدارە ئەوەندە الیەنی‬ ‫نێودەوڵەت���ی ئ���ەو بایەخ���ەی نییە‌و وتی‬ ‫سەرجەم الیەنەكان كۆبكاتەوە"‪.‬‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫بەاڵم ئاراس حەس���ۆ میرخ���ان ئەندامی "هەندێك الیەنی نێوخۆی���ی لەبری ئەوەی‬ ‫ئەندام���ی ئەنجومەن���ی جێبەجێ���كاری‬ ‫یەكگرت���و‪ ،‬خەلیل ئیبراهی���م لەلێدوانێكیدا س���ەركردایەتی پارت���ی رایدەگەیەنێ���ت باس لەس���ەربەخۆیی‌و ریفران���دۆم بكەن‪،‬‬ ‫بۆ ئاوێنە رایگەیاند كە راپرس���ی ئیشێكی ك���ە "بارزانی ئەو باس���ەی بەڕاش���كاوانە دەگەڕێنەوە بۆ بەغدا‌و داوا لەبەغدا دەكەن‬

‫بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫بەشداری هیچ‬ ‫كۆبونەوەیەك ناكات‬ ‫كە مەسعود بارزانی‬ ‫بەناوی سەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە‬ ‫سەرپەرشتی بكات‬

‫بازاڕی‌ هیوا‪ ،‬هیوا به‌نه‌خۆشانی‌ شێرپه‌نجه‌ ده‌به‌خشێت‬

‫"هه‌ورامیه‌كان به‌گوێز هاوكار ‌ی نه‌خۆشخانه‌ ‌ی هیوا ده‌كه‌ن"‬

‫ئۆپەراسیۆنی ئازادكردنەوەی موسڵ تادێت‬ ‫نزیكتر دەبێتەوەو بەپرسی یەكەكانی‬ ‫حەفتای پێشمەرگە رایدەگەیەنێت کە‬ ‫تا شەرگات‌و گەیارە ئازاد نەكرێنەوە‪،‬‬ ‫پرۆسەی ئازادكردنەوەی موسڵ قورس‬ ‫دەبێت‪ .‬هاوكات بەڕێوەبەری پۆلیسی‬ ‫قەزاو ناحییەكانی كەركوك ئاماژە بەوە‬ ‫دەكات کە پرۆسەی ئازادكردنەوەی موسڵ‬ ‫بەبێ ئازادكردنەوەی حەویجەو رەشادو‬ ‫ریاز "كارێكی ئەستەمە"‪.‬‬

‫كۆمه‌ڵێك كه‌سایه‌تی‌‌و قوتابی‌‬ ‫زانكۆ‪ ،‬بازاڕێكی‌ پاڵپشتی‌ دارایی‌ بۆ‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوا ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بازاڕه‌كه‌ له‌گوێزه‌وه‌ تا ئامێری‌ كاره‌بایی‌‌و‬ ‫كاری‌ ده‌ستی‌ تێدایه‌ بۆ فرۆشتن‌و‬ ‫داهاته‌كه‌شی‌ بۆ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوایه‌‪،‬‬ ‫به‌پرسانی‌ پڕۆژه‌كه‌ش ده‌ڵێن "ئه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ كارێكی‌ ره‌مزیه‌و ئامانجی‌‬ ‫فێركردنی‌ كلتوری‌ مرۆڤدۆستیه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و چاره‌سه‌رانه‌ی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ی هیوا‬ ‫ده‌كرێت به‌هاكه‌ ‌ی سااڵنه‌ ب ‌ه ‪ 80‬ملیۆن دۆالر‬ ‫ده‌خه‌مڵێنرێت‬ ‫ك���ه‌ كۆمپانیاكه‌ی‌ یه‌كێكه‌ له‌سپۆنس���ه‌ر‌ه‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هی���واو‬ ‫له‌م هه‌ڵمه‌ته‌ش���دا بڕی‌ ‪ 200‬هه‌زار دۆالری‌‬ ‫به‌خش���یوه‌ته‌ نه‌خۆش���خانه‌كه‌ ئام���اژه‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ده‌كات "ئ���ه‌وان ب���ه‌رده‌وام ده‌ب���ن‬ ‫له‌هاوكاریكردن���ی‌ ئ���ه‌و نه‌خۆش���خانه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێش���تریش هاوكاری‌ نه‌خۆش���خانه‌كه‌یان‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ی‌ ك���ه‌ له‌بازاڕه‌كه‌ی‌ هیوا‬ ‫نمایش���كراون هه‌مه‌جۆره‌ن داهاته‌كه‌ش���ی‌‬ ‫ده‌به‌خشرێته‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوا‪.‬‬ ‫شارۆ كاروان یه‌كێكه‌ له‌و خۆبه‌خشانه‌ی‌ به‌‬ ‫فرۆشتنی‌ به‌رهه‌می‌ گوێزو كاكڵه‌ به‌شداری‌‬ ‫له‌بازاڕه‌ك���ه‌ی‌ هیواكردبو‪ ،‬جه‌خت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كه‌نه‌وه‌ هیوا پێویس���تی‌ به‌هاوكاری‌‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كانه‌و نابێت فه‌رامۆش بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "باخداره‌كان خۆبه‌خش���انه‌ ئه‌و‬ ‫به‌رهه‌مانه‌یان هێن���اوه‌ ئێمه‌ش لێره‌ بۆیان‬ ‫ساغ ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بیرۆك���ه‌ی‌ بازاڕه‌ك���ه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵێك گه‌نجی‬

‫قوتابی‌ زانكۆو كه‌س���ایه‌تی‌ پێیهه‌ستاون‪،‬‬ ‫دی���اره‌ بیرۆكه‌ك���ه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی���ه‌ كلتوری‌‬ ‫خۆبه‌خش���ی‌ زیاتر ته‌شه‌نه‌بكات‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫بۆ نه‌خۆشانی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ كه‌ پێویستیان‬ ‫به‌هاوكاری‌ زیاتری‌ مرۆیی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���یامه‌ند خه‌لیل لێپرس���راوی‌ به‌ش���ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوا جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ په‌یامی‌ ئه‌م بازاڕه‌‬ ‫هینده‌ په‌یامێكی‌ مرۆڤدۆس���تانه‌یه‌ هێنده‌‬ ‫په‌یامێك���ی‌ مادی‌ نیه‌‪ ،‬وت���ی‌ "داهاتی‌ ئه‌م‬ ‫بازاڕه‌ بۆ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هیواو س���ندوقی‌‬ ‫توشبوانی‌ شێرپه‌نجه‌ خه‌رج ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بازاڕ‌ه به‌رده‌وام ده‌بێت تا جه‌ژنی‌ ره‌مه‌زان‬ ‫ئه‌گه‌ریش���ی‌ هه‌یه‌ بی���ر ل���ه‌وه‌ بكرێته‌وه‌‬ ‫دواتریش به‌رده‌وام بێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هیوا‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌شده‌كات‪ ،‬نه‌خۆشخانه‌كه‌یان‬ ‫له‌باش���ترین حاڵه‌تدا س���ااڵنه‌ نزیكه‌ی‌ ‪80‬‬ ‫ملیۆن دۆالری‌ پێویسته‌ پێشتریش حكومه‌ت‬ ‫بڕێكی‌ باشی له‌وپاره‌یه‌ ته‌رخانكردوه‌‪ ،‬وتی‌‬

‫"حكومه‌ت تائێستا ده‌ستی‌ له‌نه‌خۆشخان ‌ه‬ ‫به‌رن���ه‌داوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێویس���تمان به‌وه‌یه‌‬ ‫به‌ س���تانداردێكی‌ باش���تر نه‌خۆشخانه‌كه‌‬ ‫په‌ره‌پێبده‌ین"‪.‬‬ ‫ه���اوكات د‪.‬میران محم���ه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گشتی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌ جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مان قسه‌ی‌ سیامه‌ند خه‌لیل ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ئاماژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات "راگه‌یاندنی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵمه‌ت‌و كه‌مپینانه‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬خه‌ڵك له‌م‬ ‫مانگه‌دا زیاتر هاوكاری‌ بكات‪ ،‬پێشتریش‌و‬ ‫ئێستاش حكومه‌ت ده‌ستی‌ له‌نه‌خۆشخانه‌كه‌‬ ‫به‌رنه‌داوه‌ پاڵپشتی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هی���وا ك���ه‌ به‌هی���وای‌‬ ‫نه‌خۆش���خانی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ ناس���راوه‌‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ به‌رپرس���ه‌كانی‌ ه���ۆكاری‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌ جگ���ه‌ له‌هاوكارییه‌كان���ی‌‬ ‫حكومه‌ت ئه‌و هاوكاریانه‌بون كه‌ خێرخوازان‬ ‫پێشكه‌ش���یانكردون‪ ،‬بۆیه‌ هیوا تا هیوای‌‬ ‫نه‌خۆش���ان بێت خه‌ڵ���ك‌و خێرخوازانیش‬ ‫بێهوای‌ ناكه‌ن‪.‬‬

‫بەرپرسێكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫كە نەیویست ناوی بهێنرێت تەنها ئەوەندەی‬ ‫وت "دۆخی سیاسی هەرێم لەبار نیە بۆ ئەم‬ ‫داوایەی مەس���عود بارزانی‪ ،‬چونكە بارزانی‬ ‫ئێستا لەڕوی یاساییەوە سەرۆكی هەرێم نیە‌و‬ ‫دەبێت پەرلەمان قسە لەسەر سەربەخۆیی‌و‬ ‫ریفراندۆم بكات نەك بارزانی"‪.‬‬ ‫هەروەها ئەوەش���ی رونك���ردەوە‪ ،‬پارتی‬ ‫دەبێ���ت لەوە تێبگات ك���ە یەكێتی‌و گۆڕان‬ ‫رێككەوتنێكی سیاسیان ئەنجامداوە دەبێت‬ ‫لەڕێگەی یاساوە كێشەكان چارەسەر بكات‪،‬‬ ‫ن���ەك خۆیان چۆنیان بوێت بەو ش���ێوەیە‬ ‫بڕیاری لەسەر بدەن‪.‬‬ ‫ئاراس حەسۆ میرخانیش جەغت لەسەر‬ ‫ئەوە دەكاتەوە كە ئ���ەوان نەیانوتوە ئەمە‬ ‫پ���ڕۆژەی پارتی ی���ان پ���ڕۆژەی بارزانییە‬ ‫بەتەنها‪ ،‬ئ���ەو وتی "ئێم���ە وتومانە وەرن‬ ‫باخەڵكی كوردستان بڕیار لەسەر ئەو پرسە‬ ‫بدات‌و ئەوەی گرنگ���ە كاردانەوەی خەڵكی‬ ‫كوردستان چۆن دەبێت‌و الیەنە سیاسیەكان‬ ‫ناتوانن ل���ەداواكاری خەڵكی كوردس���تان‬ ‫دوربكەونەوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "بۆچ���ی هەندێك الی���ەن لەم‬ ‫كاتەدائ���ەم باس���ە دەخەن���ەڕو كە نابێت‬ ‫گشتپرس���ی بكرێ���ت‌و نابێت دابنیش���ین‌و‬ ‫كۆبینەوە‌و هەمیشە ئەو بەهانانە دەهێننەوە‬ ‫بۆ ئەوەی ریفراندۆم نەكرێت؟"‬ ‫ئاسۆ مەحمودیش لەو بڕوایەدایە كە بەب ‌ێ‬ ‫كۆكبونی الیەنە سیاس���یەكانی كوردستان‬ ‫لەسەر پرسی گشتپرسی‌و سەربەخۆیی ئەو‬ ‫بابەت���ە بۆ پارتی ناچێتە س���ەر‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"مەسەلەی گشتپرسی ئەگەر پارتی بیەوێت‬ ‫لەمەكتەبی سیاس���ی حزبەكەیەوە بڕیاری‬ ‫لەسەر بدات‌و بەس���ەر خەڵكدا بیسەپێنێت‬ ‫دڵنیابێت داهاتوی باش نابێت"‪.‬‬

‫گەیارەو شەرگات‌و حەویجە‬ ‫كلیلی ئازادكردنەوەی موسڵن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫ئا‪ :‬وریا حسین‬

‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروس���ت ‌ی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬د‪.‬میران محمه‌د ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئاش���كراكرد "نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوا سه‌رباری‌‬ ‫ه���اوكاری‌ حكومه‌ت هاوكات به‌ به‌رده‌وامی‌‬ ‫خۆبه‌خش���ه‌كانی‌ هاوكاری‌ باش���یانكردوه‌‪،‬‬ ‫دواهه‌مین شتیش ئه‌و زه‌كاته‌بو كه‌ تائێستا‬ ‫بۆی‌ هاتوه‌ بڕه‌ك���ه‌ی‌ زیاتر له‌ ‪ 201‬ملیۆن‬ ‫دیناره‌"‪.‬‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هی���وای‌ تایب���ه‌ت‬ ‫به‌چاره‌س���ه‌ری‌ نه‌خۆش���ی‌ ش���ێرپه‌نجه‌‪،‬‬ ‫سااڵنه‌ نه‌خۆشێكی‌ زۆر له‌ناوخۆی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان خ���وارو ناوه‌ڕاس���تی‌ عێراق‬ ‫روی‌ تێده‌كات‪ ،‬ئه‌و چاره‌سه‌رانه‌ش���ی‌ له‌و‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌ ده‌كرێت به‌هاكه‌ی‌ سااڵنه‌ به‌‬ ‫‪ 80‬ملیۆن دۆالر ده‌خه‌مڵێنرێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫سلێمانی‌ نایشارێته‌وه‌ پاره‌یان له‌كۆمپانیاو‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كانه‌وه‌ بۆ هاتوه‌‪ ،‬له‌ناو هه‌موشیان‬ ‫پش���كی‌ س���ه‌ره‌كی به‌ چه‌ند كۆمپانیایه‌ك‬ ‫ده‌بڕێ���ت له‌وێنه‌ی‌ قه‌ی���وان و نۆكان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "تائێستای‌ كۆی‌ ئه‌و پاره‌یه‌مان بۆ‬ ‫نه‌هاتوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ بڕیاره‌ له‌بازاڕه‌كه‌ی‌ هیوا‬ ‫بۆ هاوكاری‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هیوا ده‌ستمان‬ ‫ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تای‌ ئه‌م هه‌فته‌یه‌ بازاڕێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ هاوكاری‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ هیوا له‌ بازاڕی‌‬ ‫جگه‌ره‌كه‌ی‌ سلێمانی‌ كرایه‌وه‌‪ ،‬كه‌ چه‌ندین‬ ‫كۆمپانیا به‌ش���داریان تێداكردوه‌‪ ،‬به‌رهه‌می‌‬ ‫زۆریان نمایشكردوه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌وان عه‌بدولكه‌ری���م به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر‬ ‫له‌به‌ش���ی‌ ماركێتینگی‌ كۆمپانیای‌ قه‌یوان‬

‫كە رێگری بكات لەگشتپرسی كوردستان"‪.‬‬ ‫وتیشی "ئەوان بەڵێن بە بەغدا دەدەن كە‬ ‫نایانەوێت جیاببنەوە‌و دەیانەوێت بەش���ێك‬ ‫بن لەبەغدا"‪.‬‬ ‫ئەو جەغتی لەس���ەر ئەوە ك���ردەوە كە‬ ‫وەف���دە هاوبەش���ەكەی گ���ۆڕان‌و یەكێتی‬ ‫لەبەغدا داوایان لەبەغدا كردوە رێگری بكات‬ ‫لەبابەت���ی گشتپرس���ی‌و بەڵێنیان بە بەغدا‬ ‫داوە ك���ە جیانەبنەوە لەعێ���راق‌و وتویانە‬ ‫ئێم���ە لەگەڵ ئ���ەوەدا نین ك���ە ریفراندۆم‬ ‫بكرێ���ت‌و ئام���اژە ب���ەوە دەكات كە عەلی‬ ‫عەالق بەئاش���كرا باس���ی لەوە كردوە كە‬ ‫وەفدە هاوبەش���ەكەی گۆڕان‌و یەكێتی ئەو‬ ‫داوایانەیان لەبەغدا كردوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەرزان ئەحمەد ك���وردە ئەندامی‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێتی ئەوە رەتدەكاتەوە‬ ‫كە وەف���دە هاوبەش���ەكەی پەرلەمانتارانی‬ ‫گۆڕان‌و یەكێت���ی لەكۆبونەوەی���ان لەگەڵ‬ ‫بەرپرس���انی بەغدا داوایان كردبێت رێگری‬ ‫بكرێت لەگشتپرس���ی‌و پرسی سەربەخۆیی‬ ‫كوردس���تان‌و وت���ی "ئێم���ە ئەجن���دا‌و‬ ‫رێكەوتنەكەم���ان لەگ���ەڵ گ���ۆڕان دیارە‌و‬ ‫شاراوە نییە"‪.‬‬ ‫كوردە لەو بڕوایەدایە كە بەر لەڕاگەیاندنی‬ ‫هەر بانگێشتنامەیەك بۆ كۆبونەوەی الیەنە‬ ‫سیاسیەكان پێویس���ت بو نێو ماڵی كورد‬ ‫رێكبخرێ���ت‌و لەوبارەی���ەوە وتی "ئێس���تا‬ ‫لەكوردس���تاندا كێش���ە‌و گرفتم���ان هەیە‌و‬ ‫پەرلەمان پەكی كەوتوە‌و وەزعی داراییمان‬ ‫خراپە‌و پێویس���تی بەوە هەیە كە نێو ماڵی‬ ‫ك���ورد رێكبخرێتەوە‌و یاس���ا‌و رێس���اكانی‬ ‫ئەمڕۆی كوردستان ناتوانن دەربچن چونكە‬ ‫پێویس���تی بەپەرلەمان هەیە كە پەسەندی‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫جەغتیش���ی لەس���ەر ئەوە ك���ردەوە كە‬ ‫"پێویست بو بارزانی وەك سەرۆكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان كە الیەنێكی بەهێزە‬ ‫لەكوردس���تان بیر لەوە بكاتەوە نێو ماڵی‬ ‫كورد رێك بخاتەوە‌و بەتایبەتی كێشەكانی‬

‫لەگ���ەڵ بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان چارەس���ەر‬ ‫بكردایە"‪.‬‬

‫هەرچەن���دە لەكات���ی هاتن���ی داع���ش‌و‬ ‫پاش گرتنی موس���ڵ‪ ،‬چەن���د ناوچەیەكی‬ ‫كوردستانی سەر بەش���اری موسڵ كەوتنە‬ ‫دەس���ت داع���ش‪ ،‬ب���ەاڵم دوات���رو لەچەند‬ ‫ئۆپەراس���یۆنێکی جی���اوازدا بەش���ێک لەو‬ ‫ناوچان���ە کۆنترۆڵکران���ەوە‪ ،‬ئەمین���داری‬ ‫گش���تی وەزارەتی پێشمەرگە‪ ،‬جەبار یاوەر‬ ‫لەوبارەی���ەوە بەئاوێنەی راگەیاند کە ئەوان‬ ‫وەک هێ���زی پێش���مەرگەی كوردس���تان‬ ‫لەس���اڵی ‪ 2015‬ەوە بەفیعل���ی دەس���تیان‬ ‫بەپرۆس���ەی ئازادكردنەوەی موسڵ كردوە‪،‬‬ ‫"چەند ناوچەیەكی سەربەش���اری موس���ڵ‬ ‫كە كوردستانین س���ەرجەمیان ئازادكراوە‪،‬‬ ‫ئەوانەش بریتیبون لەس���ێ ناحیەو شەش‬ ‫قەزای كوردستانی س���ەر بەشاری موسڵ‪،‬‬ ‫وەكو ش���ەنگارو زومارو س���نونی‌و رەبیعەو‬

‫سەدی موسڵ‌و ناوچەكانی دەشتی نەینەواو‬ ‫ناوچەكانی الی بەعشیقەو خازرو مەخمورو‬ ‫دیبەگە‪ ،‬ئەمانەی ئازادكران سەربەموس���ڵ‬ ‫ب���ون‌و كوردس���تانین‪ ،‬ئێس���تا حكومەتی‬ ‫فیدراڵ���ی عێراق پ���اش ئەوەی ت���ەواو بو‬ ‫لەرزگاركردنەوەی رومادی‌و فەلوجەو چەند‬ ‫ناوچەیەكی تر ئێس���تە بەعەمەلی دەستی‬ ‫بەئۆپەراس���یۆنی رزگاركردنەوەی موس���ڵ‬ ‫كردوە بەتایبەتی لەالی گەیارەو شەرگات"‪.‬‬ ‫لەالیەكی ترەوە ش���ێخ جەعفەر ش���ێخ‬ ‫مس���تەفا بەرپرس���ی یەك���ەی حەفت���ای‬ ‫پێشمەرگە س���ەبارەت بەكۆنتڕۆڵكردنەوەی‬ ‫موس���ڵ لەئێس���تادا بەئاوێن���ەی راگەیاند‬ ‫"هەتاوەكو چەند ناوچەیەك ئازاد نەكرێتەوە‬ ‫لەوانە ش���ەرگات‌و گەی���ارە‪ ،‬ناتوانرێت ئەو‬ ‫پرۆس���ەیە بەئەنج���ام بگەیەنرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫هەردو ش���وێنەكە س���تراتیژی‌و گرنگن بۆ‬ ‫داعش"‪.‬‬ ‫ه���اوكات عەمی���د س���ەرحەد ق���ادر‬ ‫بەڕێوەبەری پۆلیس���ی ق���ەزاو ناحیەكانی‬ ‫كەركوكیش ئۆپەراس���یۆنی ئازادكردنەوەی‬ ‫موس���ڵ دەبەس���تێتەوە بەئازادكردنەوەی‬ ‫رەش���ادو حەویجەو ریاز‪ ،‬ئ���ەو بەئاوێنەی‬ ‫راگەیاند "هەتا هەر س���ێ ناوچەی رەشادو‬ ‫ری���ازو حەویجە ئازادنەكرێنەوە پرۆس���ەی‬ ‫ئازادكردنەوەی موسڵ زۆر ئەستەم دەبێت‪،‬‬ ‫چونكە داعش دەتوانێت چەك‌و تەقەمەنی‌و‬ ‫چەكدار لەو س���ێ ناوچەی���ەوە بگەیەنێتە‬ ‫شاری موسڵ‌و بەرگری پێبكات"‪.‬‬

‫دو پێشمه‌رگه‌ له‌به‌ره‌کانی جه‌نگ‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫ملمالنێی‌ دوا ‌ی داعش‬

‫شه‌ڕی‌ خۆبه‌خۆ ‌ی ئێزدییه‌كان له‌سه‌ر ده‌ست ‌ی پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌‬ ‫ده‌بێت‌و جڵه‌وی‌ به‌شی‌ باكورو خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫شاره‌كه‌یان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌و پۆسته‌ ئیداریی ‌ه‬ ‫گرنگه‌كانیان كۆنترۆڵ كردووه‌‪.‬‬ ‫گروپی‌ س���ێهه‌میش له‌"هێزه‌ی‌ پاراستنی‌‬ ‫ئێزیدخان" پێكهاتووه‌ كه‌ س���ه‌ر به‌یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردس���تانه‌و حه‌یده‌ر شه‌شۆ‬ ‫به‌ڕێ���وه‌ی‌ ده‌ب���ات‪ ،‬ئ���ه‌م هێ���زه‌ زیات���ر‬ ‫ده‌یانه‌وێت نێوه‌ندگیرب���ن له‌نێوان هه‌ردوو‬ ‫به‌ره‌كه‌ی‌ تردا‪.‬‬

‫نقاش‪ ،‬تایبه‌ت‬ ‫هه‌شت مانگ به‌سه‌ر ئازادكردنی‌ شنگالدا‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌و هێش����تا خه‌ونی‌ ئێزدییه‌كان‬ ‫بۆ ژیانێك����ی‌ ئ����ارام نه‌هاتووه‌ته‌ دی‪،‬‬ ‫بگره‌ ئێستا بۆنی‌ هه‌اڵیسانی‌ شه‌ڕێكی‌‬ ‫خۆبه‌خۆ له‌و شاره‌ دێت‪.‬‬ ‫ئه‌و چه‌كانه‌ی‌ رۆژانی‌ رابردوو له‌یه‌ك‬ ‫به‌ره‌دا بوون دژی‌ داعش‪ ،‬ئه‌مڕۆ خه‌ریكه‌‬ ‫روو ده‌كه‌نه‌ یه‌كتر‪ ،‬ئێستا هه‌ردوو به‌ره‌ی‌‬ ‫ناكۆكی‌ پارتی‌ كرێكارانی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫پارت����ی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تان‪ ،‬دان‬ ‫له‌یه‌ك تیژ ده‌كه‌نه‌وه‌و ئه‌م نائارامیه‌ش‬ ‫كاری‌ له‌ژیان‌و گوزه‌رانی‌ هه‌زاران خێزانی‌‬ ‫ئێزدی‌ كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌تش����رینی‌ دووه‌می‌ ‪ 2015‬هێزه‌كانی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌و ش����ه‌ڕڤان‌و گروپ����ه‌‬ ‫ئێزدیی����ه‌كان به‌ه����اوكاری‌ فرۆكه‌كانی‌‬ ‫هاوپه‌یمانان شاری‌ شنگالیان (‪110‬كم‬ ‫خۆرئاوای‌ موس����ڵ) له‌داعش سه‌نده‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ه����ه‌رزوو ناكۆك����ی‌ كه‌وته‌ نێوان‬ ‫پارتی‌ كرێكاران‌و پارتی‌ دیموكراته‌وه‌‪،‬‬ ‫گروپه‌كانی‌ س����ه‌ر به‌په‌كه‌كه‌ ده‌ستیان‬ ‫به‌س����ه‌ر فه‌رمانگه‌و بینا فه‌رمییه‌كاندا‬ ‫گرت‪ ،‬پارتیش به‌بیانووی‌ ده‌س����تكردن‬ ‫به‌ئاوه‌دانكردن����ه‌وه‌ داوای‌ كش����انه‌وه‌ی‌‬ ‫لێكردن‪ ،‬به‌اڵم په‌كه‌كه‌ گوێی‌ به‌و داوایه‌‬ ‫نه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌م ناكۆكییه‌ ره‌گ‌و ریشه‌ی‌ كۆنتری‌‬ ‫هه‌یه‌‌و ته‌نها گرێنه‌دراوه‌ به‌ش����نگاله‌وه‌‬ ‫كه‌ رۆژی‌ ‪3‬ی‌ ئابی‌ ‪ 2014‬پێش����مه‌رگه‌و‬

‫هێزه‌كانی‌ س����ه‌ر به‌پارت����ی‌ به‌بێ‌ هیچ‬ ‫به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی����ه‌ك ب����ۆ داعش����یان‬ ‫چۆڵكرد‌و ئه‌ویش كه‌وت����ه‌ وێرانكردنی‌‬ ‫ش����اره‌كه‌و له‌ناوبردنی‌ خه‌ڵكه‌كه‌ی‌‪ ،‬تا‬ ‫ئ����ه‌و راده‌یه‌ی‌ نه‌ت����ه‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫به‌"كۆمه‌ڵكوژی‌" ناساندی‌‪.‬‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ ئه‌و ئێزدییا‌نه‌ی‌ له‌ش����نگال‬ ‫رزگاری����ان بوو له‌رێی‌ هێزه‌كانی‌ س����ه‌ر‬ ‫به‌په‌كه‌كه‌وه‌ ده‌ربازك����ران‌و رێگای‌ خۆ‬ ‫قوتاركردنی����ان ب����ۆ كرای����ه‌وه‌ له‌چیای‌‬ ‫ش����نگاله‌وه‌ ب����ۆ خاكی‌ س����وریا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌ش����ێكی‌ زۆریان خۆبه‌خشانه‌ چوونه‌‬ ‫پ����اڵ په‌كه‌ك����ه‌و ئه‌م����ه‌ش حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ نیگه‌ران كرد‪.‬‬

‫ئاهه‌نگێك له‌بناری‌ قه‌ندیل‬

‫وێنه بيسران توفيق‪ :‬ميتروغرافي‬

‫نه‌خشه‌ی‌ سیاسی‌‌و سه‌ربازی‌ دوای‌ داعش‬ ‫دیارتری����ن گروپ����ه‌ كاریگه‌ره‌كان����ی‌ ناو‬ ‫ش����نگال بریتین له‌یه‌كینه‌كانی‌ پاراس����تنی‌‬ ‫شه‌نگالی‌ سه‌ر به‌په‌كه‌كه‌و حه‌شدی‌ ئێزدی‌‬ ‫كه‌ دوو ه����ه‌زار چه‌كداریان هه‌یه‌و نیوه‌یان‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ عێراقییه‌وه‌ موچه‌ وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا یه‌كینه‌كان����ی‌ پاراس����تنی‌ ژنانی‌‬ ‫شنگال‪.‬‬ ‫تاك����ه‌ گروپ����ی‌ چه‌ك����داری‌ عه‌ره‌ب����ی‌‬ ‫له‌ده‌وروب����ه‌ری‌ ش����اره‌كه‌ ن����اوی‌ (نه‌وادر)‬ ‫‌ه ك ‌ه ‪ 250‬چه‌كداری‌ عه‌ش����یره‌تی‌ شمه‌ری‌‬ ‫له‌خۆگرت����ووه‌و ئه‌وانیش حكومه‌تی‌ عێراقی‌‬ ‫موچه‌ی����ان ده‌دات����ێ‌‌و له‌پ����اڵ یه‌كینه‌كانی‌‬ ‫پاراستنی‌ گه‌لدا ده‌جه‌نگن‪.‬‬

‫هه‌رچه‌ن����ده‌ ن����ه‌وادر له‌الیه‌ن س����ه‌رۆك ‌ی‬ ‫سوپای‌ (سه‌نادید)ی‌ سوریا حه‌مید ئه‌دهه‌م‬ ‫شمه‌رییه‌وه‌ پشتیوانی‌ ده‌كرێن كه‌ ئه‌میش‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ په‌كه‌كه‌یه‌‪ ،‬كه‌چی‌ كاریگه‌رییان‬ ‫له‌س����ه‌ر مه‌یدان الوازه‌‪ ،‬به‌اڵم گروپی‌ هه‌ره‌‬ ‫كاریگ����ه‌ر خودی‌ ئێزدیی����ه‌كان خۆیانن كه‌‬ ‫جڵه‌وی‌ به‌ری‌ خۆرئاواو باشووری‌ شاره‌كه‌یان‬ ‫ك����ردووه‌و له‌الیه‌ن په‌كه‌ك����ه‌وه‌ رێبه‌رایه‌تی‌‬ ‫ده‌كرێن‌و راهێنانیان پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌ره‌ی‌ دووه‌م له‌پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌‬ ‫كوردستان پێكهاتووه‌ به‌ڕێبه‌رایه‌تی‌ مه‌سعود‬ ‫بارزانی‌‪ ،‬ئه‌م هێزه‌ بریتین له‌پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫ئاس���ایش‌و ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌‌و چه‌كداری‌‬ ‫حیزب���ی‌‪ ،‬ژماره‌ی���ان ‪ 10‬ه���ه‌زار چه‌كدار‬

‫گه‌مارۆو گوزه‌رانێكی‌ خراپ‬ ‫له‌نێوان ئه‌م ب���ه‌ره‌ ناتەبا‌یانه‌دا نزیكه‌ ‌ی‬ ‫‪ 35‬هه‌زار ئێزدی‌ ده‌ژین كه‌ هێش���تا برینی‌‬ ‫تاوانه‌كانی‌ داعش له‌سه‌ر جه‌سته‌یان ساڕێژ‬ ‫نه‌ب���ووه‌‪ ،‬زۆربه‌یان گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ش���نگال‬ ‫به‌هیوای‌ ژیانێكی‌ باش���تر‪ ،‬به‌اڵم پێناچێت‬ ‫پێی‌ بگه‌ن‪.‬‬ ‫له‌رووی‌ كرده‌ییه‌وه‌ دوو مانگه‌ گه‌مارۆی‌‬ ‫ئاب���وری‌ خراوه‌ته‌ س���ه‌ر ش���نگال‪ ،‬داوود‬ ‫جوندی‌ فه‌رمانده‌یه‌كی‌ س���ه‌ر به‌هێزه‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ب���ۆ "نیقاش"ی‌ باس���كرد كه‌ نه‌‬ ‫كۆمه‌كی‌ رێكخراوه‌ مرۆڤ دۆس���ته‌كان‌و نه‌‬ ‫به‌شه‌ خۆراكی‌ مانگانه‌ی‌ حكومه‌تی‌ عێراقی‌‬ ‫ناگات���ه‌ خێزان���ه‌ ئێزدیی���ه‌كان‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئه‌و رێوش���وێنه‌ تون���ده‌ی‌ پارتی‌‬ ‫له‌سه‌ر س���نوری‌ فیشخاپور گرتویه‌تیه‌ به‌ر‬ ‫بڕێكی‌ زۆری‌ كه‌می‌ خۆراك‌و پێداویس���تی‌‬ ‫له‌سوریاوه‌ پێیان ده‌گات‪.‬‬ ‫سه‌عید حه‌س����ه‌ن به‌رپرس����ی‌ كارگێڕی‌‬ ‫یه‌كینه‌كانی‌ پاراستنی‌ شنگال به‌"نیقاش"ی‌‬ ‫وت "ئ����ه‌م گه‌مارۆیه‌ ل����ه‌دژی‌ ئێزدییه‌كان‌و‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ش����ه‌ڕڤانانی‌ ئێمه‌ گیراوه‌ته‌ به‌ر‪،‬‬

‫س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌حكومه‌تی‌ عێراقییه‌وه‌‬ ‫ش����ه‌رعیه‌تمان وه‌رگرت����ووه‌و دژی‌ داع����ش‬ ‫ده‌جه‌نگین"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا مه‌حما خه‌لی����ل قایمقامی‌‬ ‫ش����نگال كه‌ س����ه‌ر به‌پارت����ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس����تانه‌ ئ����ه‌وه‌ ره‌ت ده‌كاته‌وه‌ گه‌مارۆ‬ ‫خرابێته‌ سه‌ر ش����اره‌كه‌و به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"هیچ ك����ه‌س رێی‌ له‌هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ خۆراك‬ ‫نه‌گرتووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ چه‌ند رێوشوێنێكه‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ ده‌یگرێته‌ ب����ه‌ر بۆ ئه‌وه‌ی‌ دزه‌‬ ‫به‌خۆراك نه‌كرێت بۆ دیوی‌ سوریا"‪.‬‬ ‫مه‌حم����ا خه‌لی����ل ه����ۆكاری‌ خراپ����ی‌‬ ‫الیه‌نی‌ مرۆی����ی‌ ده‌گێڕێته‌وه‌ ب����ۆ نه‌بوونی‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری����ی‌‌و به‌رده‌وام����ی‌ مه‌ترس����ی‌‬ ‫داعش‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌بوونی‌ "چه‌ند گروپێكی‌‬ ‫یاخی‌ كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ س����نور هاتوون‌و رێز‬ ‫له‌ئی����راده‌ی‌ خه‌ڵكی‌ ش����نگال‌و بڕیاره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ لۆكاڵی‌ نه‌ینه‌وا ناگرن"‪.‬‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ شه‌ڕ‬ ‫هه‌ردوو الیه‌نی‌ ناكۆك تۆمه‌ت ده‌گۆڕنه‌وه‌‪،‬‬ ‫پارت����ی‌ داوا له‌په‌كه‌ك����ه‌ ده‌كات ناوچه‌كه‌‬ ‫جێبهێڵێت‪ ،‬ئه‌ویش كه‌له‌ره‌قتر ده‌بێت‌و زیاتر‬ ‫له‌حكومه‌تی‌ عێراقیی����ه‌وه‌ نزیك ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫داعشیش هێشتا زۆر دوور نییه‌‪.‬‬ ‫داوود جوندی‌ به‌روونی‌ باسی‌ ئه‌م حاڵه‌ته‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت "بارودۆخه‌كه‌ به‌ره‌و خراپتر‬ ‫ده‌ڕوات كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵكی‌ ش����نگال‬ ‫نیی����ه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێم����ه‌ هه‌وڵ����ی‌ نێوه‌ندگیری‌‬ ‫ده‌ده‌ین"‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا گه‌شبین نییه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "پێده‌چێت ش����ه‌ڕی‌ خۆبه‌خۆ نزیك‬ ‫بێت"‪.‬‬

‫سه‌ره‌تا ‌ی قۆناغێك ‌ی نوێ‌‬

‫رێككه‌وتنێكی‌ نوێ‌‪ ،‬دۆخ ‌ی سیاس ‌ی كوردستان یا یه‌ك ده‌خات یان په‌كی‌ ده‌خات‬ ‫نقاش‪ ،‬هه‌ستیار قادر‬ ‫رێكه‌وتن���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان گۆڕانكاری‌ له‌هاوسه‌نگی‌ هێزدا‬ ‫كرد‪ ،‬له‌و هه‌رێمه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ ساڵێكه‌ كه‌وتۆته‌‬ ‫قه‌یرانێكی‌ سیاسی‌ قوڵی‌ ناوخۆییه‌وه‌‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪17‬ی‌ ئای���اری‌ راب���ردوو هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان كه‌ دوو حیزبی‌ نه‌یاری‌‬ ‫سه‌رس���ه‌ختی‌ یه‌كترب���وون‪ ،‬رێكه‌وتنێكی‌‬ ‫سیاس���ییان راگه‌یاندو ئاماژه‌یان به‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌رجه‌م‬ ‫هه‌ڵوێسته‌ سیاسییه‌كاندا یه‌كیان ده‌خات‪،‬‬ ‫ه���اوكات هه‌نگاوێك���ه‌ ب���ۆ تێكه‌ڵكردنی‌‬ ‫فراكسیۆنه‌كان له‌په‌رله‌مان‌و دروستكردنی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تییه‌كی‌ هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان كه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌هێزه‌ بااڵده‌سته‌كانی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌راده‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر ب���ه‌م رێككه‌وتنه‌ ناره‌حه‌ت بووه‌و پێی‌‬ ‫وایه‌ بۆ دژایه‌ت���ی كردنی‌ ئه‌و پێكهێنراوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌ندێ‌ ك���ه‌س گومانی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ توندی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و گۆڕانكارییه‌ له‌هاوس���ه‌نگی‌ هێزدا‬ ‫ناكۆكی‌ نێوان گ���ۆڕان‌و پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ قوڵتر كرده‌وه‌ به‌تایبه‌تی‌ كه‌‬ ‫ئ���ه‌م دوو هێزه‌ ماوه‌یه‌ك���ه‌ تێبینی‌ زۆریان‬ ‫له‌س���ه‌ر یه‌كتر هه‌یه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌ندێ‌ كه‌س‬ ‫وایده‌بینن ك���ه‌ ره‌نگه‌ ئه‌م گۆڕانكارییه‌كان‬ ‫به‌ئاراسته‌یه‌كی‌ نائارامدا بڕوات‪.‬‬ ‫ره‌ئوف عوسمان سه‌رۆكی‌ جفاتی‌ گشتی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و رێكه‌وتنه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌ كارێكی‌‬ ‫واده‌كات س���ه‌رجه‌م جومگه‌كان له‌ده‌ست‬ ‫پارتێكی‌ سیاس���یدا نه‌مێنێت كه‌ مه‌به‌ستی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تانه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دڵنیایی‌ ده‌دات له‌وه‌ی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ له‌دژی‌‬ ‫هیچ الیه‌نێك نییه‌‪.‬‬ ‫ره‌ئوف عوسمان به‌"نیقاش"ی‌ وت "ئه‌و‬ ‫رێكه‌وتنه‌ چاره‌سه‌ری‌ زۆرێك له‌كێشه‌كانی‌‬ ‫تیایه‌ ئه‌گه‌ر جه‌مسه‌ری‌ به‌رانبه‌ر مل بدات‬ ‫بۆ بنه‌ما دیموكراسیه‌كان"‪.‬‬ ‫چه‌ن���د رۆژێ���ك دوای‌ راگه‌یاندن���ی‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ پارتی‌ هه‌ڵوێستێكی‌ "توندی‌"‬ ‫به‌رانب���ه‌ر وه‌رگ���رت‌و له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���ی‌‬

‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیدا رایگه‌یاند "له‌رێككه‌وتنی‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێتی ره‌چاوی هه‌وڵێك ده‌كرێ‬ ‫بۆ فراوانكردنی ناكۆكییه‌ ناوخۆییه‌كان"‪.‬‬ ‫گ���ۆڕان ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2009‬دا دامه‌زرا‪،‬‬ ‫رێكخه‌ری‌ گشتی‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ (نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا)و زۆرێك له‌س���ه‌ركرده‌ دیاره‌كانی‌‬ ‫له‌یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تان‬ ‫جیابوون���ه‌وه‌و پێگ���ه‌ی‌ جه‌ماوه‌ریش���ی‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ پارێزگاكانی‌ سلێمانی‌‌وهه‌ڵه‌بجه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هاوكات ناوچه‌ نفوزی‌ یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫كوردستانه‌‪.‬‬ ‫كڕۆك���ی‌ توڕه‌بوونی‌ پارت���ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان له‌رێكه‌وتنه‌كه‌ی‌ ئه‌و دووالیه‌نه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و میكانیزمه‌یه‌ كه‌ ناوه‌ڕۆكی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌‬ ‫دایناوه‌ بۆ چاره‌سه‌ری‌ قه‌یرانه‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ناوه‌ڕۆك���ی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گ���ۆڕان‪ ،‬داواده‌كه‌ن سیس���تمی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫له‌هه‌رێ���م په‌رله‌مان���ی‌ بێت‌و س���ه‌رۆكیش‬ ‫له‌په‌رله‌مان���ه‌وه‌ هه‌ڵبژێردرێت‌و په‌رله‌مانی‌‬ ‫ئێستاش به‌بێ مه‌رج كارا بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئاماژان���ه‌ پێچه‌وان���ه‌ی‌ تێڕوانینی‌‬ ‫ئێس���تای‌ پارتیه‌ ب���ۆ كێش���ه‌كان‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ده‌بێت سه‌رۆك‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌ڵبژێردرێت‪.‬‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و كێشه‌یه‌وه‌ له‌مانگی‌ تشرینی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ ‪2015‬ه‌وه‌ پارت���ی‌ رێگه‌ی نه‌دا به‌‬ ‫یوسف محه‌مه‌د سه‌رۆكی‌ په‌له‌مان بچێته‌وه‌‬ ‫هه‌ولێ���ری‌ پایته‌خت بۆ س���ه‌ر كاره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫قایلیش نین بێ الدانی‌ ناوبراو كه‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌گۆڕانه‌ په‌رله‌مان به‌گه‌ربخرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫رۆڵی‌ هه‌بوو له‌ده‌س���تبردن ب���ۆ هه‌مواری‌‬ ‫یاسای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم به‌ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ سه‌رۆك‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د كانی‌ به‌رپرس���ی‌ په‌یوه‌ه‌ندییه‌‬ ‫كوردس���تانیه‌كانی‌ پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌‬ ‫كوردستان پێیوایه‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ كێشه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێ���م ئالۆَزت���ر ده‌كات به‌وپێیه‌ی‌ به‌‬ ‫وته‌ی‌ ناوبراو نه‌فه‌س���ی‌ خۆسه‌پاندی‌ پێوه‌‬ ‫دیاره‌‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كان���ی‌ به‌"نیق���اش"ی‌ وت‬ ‫"ناوه‌ڕۆكی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ نه‌فه‌س���ی‌ گۆڕانی‌‬ ‫پێوه‌یه‌و پێشبینی‌ ناكه‌ین یه‌كێتیش بچێته‌‬ ‫ژێر باری‌ كاریگه‌ری‌ نه‌وشیروان مسته‌فای‌‬ ‫رێكخ���ه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان‬

‫له‌رێكه‌وتنه‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫ناكۆكیه‌كان���ی‌ دوای‌ قۆناغی‌ ئیمزاكردن ‌ی‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌ قوڵتر ب���ۆوه‌ له‌نێوان گۆڕان‌و‬ ‫پارتی���دا‪ ،‬تۆماركردنی‌ داوایه‌كی‌ یاس���ایی‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن داواكاری‌ گش���تی‌ هه‌ولێ���ره‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌وشیروان مس���ته‌فا‌و ده‌ركردنی‌‬ ‫بڕیاری‌ ده‌ستگیركردنی‌ به‌تۆمه‌تی‌ هاندانی‌‬ ‫هێرش���كردنه‌ سه‌ر كونس���وڵخانه‌ی‌ واڵتان‬ ‫له‌هه‌رێم‪ ،‬ش���ه‌ڕی‌ راگه‌یاندن���ی‌ نێوانیانی‌‬ ‫چڕتركرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ ره‌واندنه‌وه‌ ‌ی مه‌ترس���ی‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌الیه‌نه‌كان‌و ده‌ستكه‌وتنی‌ هاوهه‌ڵوێستی‌‪،‬‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ لیژنه‌ی‌ هاوبه‌شیان پێكهێناو‬ ‫سه‌ردانه‌ ماراسۆنیه‌كانیان ده‌ستپێكرد‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ركه‌ بۆ دووالیه‌نه‌كه‌ ئاس���ان بوو‬ ‫له‌دروس���تكردنی‌ هاوهه‌ڵوێس���تی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‌و یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كوردس���تان ك���ه‌ له‌په‌رله‌م���ان هاوڕابوون‬ ‫له‌س���ه‌ر پرسی‌ پۆستی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر محه‌م���ه‌د ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كگرتووی‌ ئیسالمی‌ به‌"نیقاش"ی‌‬ ‫وت"رێكه‌وتنه‌كه‌ خاڵی‌ باشی‌ تیایه‌و ده‌كرا‬ ‫ببێته‌ س���ه‌ره‌تایه‌ك بۆ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دیالۆگی‌ نێوان الیه‌ن���ه‌كان‌و هێنانه‌كایه‌ی‌‬ ‫ئاشته‌وایی‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���یی‌‬ ‫یه‌كگرتوو مه‌ترسی‌ خۆی‌ نه‌شارده‌وه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌ك���ه‌ ببێته‌ ه���ۆی‌ ئاڵۆزتربوونی‌‬ ‫كێشه‌كان به‌ئاڕاس���ته‌ی‌ دروستبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫دوو ئیداره‌یی‌‌و جه‌مس���ه‌رگیری‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و ده‌ڵێت "ئه‌و هه‌نگاوانه‌ قازانجی‌‬ ‫كه‌سی‌ تیا نییه‌و كاتی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ش وابوو‬ ‫ئاماژه‌ی‌ باشیان له‌یه‌كتر نه‌گه‌یاند"‪.‬‬ ‫هه‌نگاوه‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان بۆ پارتی‌‬ ‫ئاس���ان نابێ���ت به‌تایب���ه‌ت كه‌ تائێس���تا‬ ‫س���ه‌هۆڵبه‌ندانی‌ ناكۆك���ی‌ پارت���ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫گۆڕان نه‌تواوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كان���ی‌ ده‌ڵێ���ت "ئاماده‌نین‬ ‫پێشوازی‌ له‌هیچ وه‌فدێكی‌ هاوبه‌شی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫گۆڕان بكه‌ین له‌سه‌ر رێكه‌وتنه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ركی‌ یه‌كێتی‌ له‌م نێوه‌نده‌دا قورس���تر‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2007‬ه‌وه‌‬ ‫رێكه‌وتنامه‌یه‌كی‌ هاوش���ێوه‌ی‌ س���تراتیژی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‌ هه‌یه‌ بۆ به‌رێوه‌بردنی‌ هه‌رێم‌و‬

‫رێكخس���تنی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ئێستا یه‌كێتی‌ كه‌وتۆته‌ نێوان دووالیه‌نه‌ی‌‬ ‫ناكۆكه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كه‌مال ئاغا ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ جه‌خت له‌وه‌ده‌كات���ه‌وه‌ كه‌ وه‌ك‬ ‫یه‌كێتی‌ پێش���تر هه‌وڵیان���داوه‌ بۆ كۆتایی‌‬ ‫هێن���ان به‌ناكۆكی‌ نێ���وان پارتی‌‌و گۆڕان‌و‬ ‫پرۆژه‌شیان پێش���كه‌ش به‌پارتی‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌ره‌نجامی‌ نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێم كه‌م���ال ئاغ���ا به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"رێكه‌وتن���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان‌و پارت���ی‌‬ ‫پێك���ه‌وه‌ ده‌توانێ���ت كاریگ���ه‌ری‌ هه‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر س���ه‌قامگیریی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ ناو ماڵی‌ كوردو كاردانه‌وه‌ی‌‬ ‫پارتیش دژ به‌رێكه‌وتنه‌كه‌مان له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫له‌جێگه‌ی‌ خۆیدا نه‌بوو"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌كانی‌ دوای‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ تائێس���تا‬ ‫ئومێ���د به‌خش نی���ن‪ ،‬س���وربوونی‌ پارتی‌‬ ‫له‌ره‌تكردن���ه‌وه‌ی‌ ناوه‌ڕۆك���ی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌‬ ‫چانس���ی‌ گه‌یش���تنی‌ به‌خاڵ���ی‌ هاوبه‌ش‬ ‫كه‌مكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬رێبوار كه‌ریم مامۆس���تای‌ زانیس���ته‌‬ ‫سیاسییه‌كانی‌ زانكۆی‌ س���لێمانی‌ پێیوایه‌‬ ‫گریمانه‌ی‌ جێبه‌جێكردنی‌ رێكه‌وتننامه‌كه‌ی‌‬ ‫نێ���وان گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی‌ په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌هه‌ڵوێس���تی‌ پارتیه‌وه‌ ك���ه‌ ئاماده‌نییه‌‬ ‫به‌شێك له‌ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ بداته‌ الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تر‪.‬‬ ‫د‪.‬رێب���وار كه‌ری���م به‌"نیق���اش"ی‌ وت‬ ‫"ده‌ره‌نجامی‌ خراپی‌ رێكه‌وتنه‌كه‌ سیناریۆی‌‬ ‫جی���اوازی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌ كه‌ ره‌نگه‌ هه‌نگاو‬ ‫نانبێت بۆ دوو ئیداره‌یی‌‌و دروستبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫شه‌ڕی‌ ناوخۆو تاده‌گاته‌ په‌نابردنی‌ هه‌ردوو‬ ‫جه‌مس���ه‌ره‌كه‌ بۆ هێزی‌ ده‌ره‌كی‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫كه‌ له‌هه‌ردووال كه‌س���انێك هه‌ن ویستیان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و سیناریۆیه‌دان"‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا پارتی‌ له‌زۆنی‌ زه‌ردی‌ هه‌ولێرو‬ ‫ده���ۆك بااڵ ده‌س���ته‌و خاوه‌ن���ی‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌یه‌تی‌‌و هه‌روه‌ك زۆربه‌ی‌ جومگه‌‬ ‫هه‌ستیاره‌ ئیداری‌و سیاسی‌‌و ئه‌منییه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تیشی‌ به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رانبه‌یشدا‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و گ���ۆڕان له‌زۆن���ی‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا بااڵ ده‌س���تن‌و ده‌سه‌اڵته‌كانیان‬ ‫دابه‌شكردووه‌‪.‬‬ ‫مه‌ترسیدارترین سیناریۆ بۆ قبوڵنه‌كردنی‌‬

‫رێكه‌وتن���ه‌ نوێك���ه‌ له‌الی���ه‌ن پارتی���ه‌وه‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی���ه‌ ب���ۆ باردۆخ���ی‌ دووئیداره‌ی ‌ی‬ ‫نێوان ئه‌و دوو زۆنه‌ كه‌ له‌شه‌ڕی‌ ناوخۆی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تی‌ نه‌وه‌ده‌كانه‌وه‌ تا ساڵی‌ ‪2005‬‬ ‫درێژه‌ی‌ كێشا‪.‬‬ ‫ئه‌و دابه‌شبونه‌ سیاسیه‌ له‌هه‌رێم نمونه‌ی‌‬ ‫بچوكك���راوه‌ی‌ دابه‌ش���بوونێكی‌ سیاس���ی‬ ‫گه‌وره‌تره‌ له‌ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ هێزه‌كانی‌ زۆنی‌ سلێمانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ره‌ی‌ ئێراندا به‌هێزه‌و به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ پارت���ی‌ له‌زۆن���ی‌ زه‌رد‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌ره‌ی‌ توركی���ا به‌هێزتره‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌كاتێكدایه‌ ئه‌نكه‌ره‌و تاران له‌ملمالنێیه‌كی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ توندان له‌ ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫د‪.‬واس���ق هاشمی‌ س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫عێراقی‌ ب���ۆ لێكۆلێنه‌وه‌ س���تراتیژییه‌كان‬

‫جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ رێكه‌واتنه‌كه‌ی‌‬ ‫نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتی‌ پێشهاتی‌ مه‌ترسیدار‬ ‫به‌دوای‌ خۆی���دا ده‌هێنێ���ت به‌تایبه‌ت كه‌‬ ‫پارت���ی‌ قایل نییه‌ ب���ه‌و چاره‌س���ه‌رانه‌ی‌‬ ‫بارودۆخی‌ سیاس���ی‌ هه‌رێم ك ‌ه له‌ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫رێكه‌وتنه‌كه‌دا هاتووه‌‪.‬‬ ‫هاش���می‌ به‌"نیق���اش"ی‌ وت "بارودۆخی‌‬ ‫الیه‌نه‌ كوردییه‌كان له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫هه‌مان بارودۆخی‌ سونه‌و شیعه‌یه‌ له‌عێراق‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ پاڵپش���تیكردنی‌ واڵتانی‌ تره‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ دوور نییه‌ له‌ب���اری‌ توندبوونه‌وه‌ی‌‬ ‫ملمالنێكان���ی‌ هه‌رێمدا‪ ،‬ئێران پاڵپش���تی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و گۆڕان بكات‌و توركیاش پاڵپشتی‌‬ ‫پارتی‌ بكات‌و ده‌ست له‌و كێشه‌یه‌ وه‌ربده‌ن‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش قه‌یرانه‌كان���ی‌ هه‌رێ���م ئاڵۆزت���ر‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫ده‌نگی‌ ناڕه‌زایی‌ هه‌ڵده‌كشێ‌‬

‫سلێامنی‌ ده‌رگای‌ خاوه‌مناڵیی‬ ‫بۆ‌ عه‌ره‌به‌كان ده‌كاته‌وه‌‬ ‫یاده‌وه‌ری‌ زیندوو‬

‫موڵك‌و ماڵی‌ جێاموی‌‬ ‫یه‌هودییه‌كانی‌ عێراق دنیایه‌‬ ‫خاوه‌نی‌ بۆ په‌یدابووه‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫ئه‌م الپه‌ره‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری کۆمپانیای پیت ئۆیڵ‌‬

‫كه‌م ‌ی نرخی‌ به‌رهه‌می‌ خۆماڵی‪ ،‬جوتیاران ره‌نجه‌ڕۆده‌كات‬

‫"خه‌یاری‌ ئه‌مساڵ به‌نرخێكی‌ كه‌م ساغ ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬شوتیش به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ خراپه‌"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ‬ ‫به‌روبومی‌ هاورده‌ی‌ قه‌ده‌غه‌كردوه‌ هێشتاش‬ ‫به‌روبومی‌ خۆماڵی‌ له‌بازاڕه‌كانی‌ كوردستان‬ ‫پاره‌ی‌ ئه‌وتۆناكات ئه‌وه‌ش زیانی‌ زۆری‌‬ ‫له‌جوتیاران داوه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌ خۆیان‬ ‫"ره‌نجه‌ڕۆن"‪.‬‬ ‫مام فارس یه‌كێكه‌ له‌وجوتیاره‌ چاالكانه‌ ‌ی‬ ‫پارێزگای‌ هه‌ولێر ك���ه‌ له‌گونده‌كه‌ی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫كێڵگه‌یه‌ك���ی‌ فروان���ی‌ به‌روبوم���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫نیگه‌رانیه‌كانی‌ ناش���ارێته‌وه‌ به‌رامبه‌ر كه‌می‌‬ ‫نرخی‌ ئه‌و به‌روبومانه‌ی‌ كه‌ به‌رهه‌می‌ هێناون‪،‬‬ ‫وتی‌ "جوتیار ئه‌مس���اڵ زیانی‌ زۆری‌ كردوه‌‬ ‫به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ب���ازاڕه‌كان به‌رهه‌مه‌كانی‬ ‫ساغ نابێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫تائێستا به‌روبومی‌ ناوخۆیی‌ خه‌یارو شوت ‌ی‬ ‫ب���ه‌زۆری‌ له‌بازاڕه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌بینرێت چاوه‌ڕوانیش ده‌كرێت له‌ئێس���تاوه‌‬ ‫به‌روبومی‌ ته‌مات���ه‌ی‌ ناوخۆ له‌بازاڕ زۆربێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌گوێ���ری‌ به‌دواداچون���ه‌كان نرخی‌‬ ‫خه‌ی���اری‌ خۆماڵی‌ زۆر هه‌رزانه‌و ش���وتیش‬ ‫به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ باش نیه‌‪.‬‬ ‫مام ف���ارس كه‌ هاوكات رێكخراوێكیش��� ‌ی‬ ‫هه‌یه‌ به‌ناوی‌ (جوتیارانی‌ س���ه‌رده‌م) زیاتر‬ ‫جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ قس���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ جوتیاران كردوه‌ زۆر‬ ‫جوتیار هه‌یه‌ ئه‌مساڵ زیان له‌به‌روبومه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌گ���ه‌ری‌ نی���ه‌ ئ���ه‌و پاره‌ی���ه‌ی‬ ‫خه‌رجیكردوه‌ له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ستیكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌روبومی‌ هاورده‌‬ ‫زۆردێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش له‌خوارو ناوه‌ڕاستی‌‬ ‫عێراق كشتوكاڵی زۆركراوه‌ ئه‌وه‌ش به‌زیانی‌‬ ‫جوتیارانی‌ هه‌رێم ده‌شكێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌ختیار ئه‌حمه‌د‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌و فرۆشیارانه‌ ‌ی‬ ‫له‌ناوبازاڕی‌ شاری‌ س���لێمانی‌ سه‌وزه‌و میوه‌‬ ‫ده‌فرۆش���ێت‪ ،‬ئه‌و خه‌یاره‌ی‌ كه‌ ده‌یفرۆشێت‬

‫خەیاری شارەزور لەسلێمانی فۆتۆ‪ :‬وریا حسێن‬ ‫به‌رهه‌می‌ ئه‌مس���اڵی ده‌ش���تی‌ ش���اره‌زوره‌و‬ ‫كیل���ۆی‌ ده‌دات به‌ ‪ 750‬دین���ار‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫پێش���تر خه‌ی���اری ده‌ره‌وه‌ زیاتر له‌و نرخه‌ی‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬وت���ی‌ "له‌مانگی‌ ‪ 7‬ت���ا مانگی‌ ‪10‬‬ ‫به‌ربومی‌ ناوخۆیی‌ به‌زۆری‌ پێده‌گات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫زۆرجار به‌زیان به‌س���ه‌ر جوتیار ده‌شكێته‌وه‌‬ ‫چونك���ه‌ هه‌موی‌ پێكه‌وه‌ پێ���ده‌گات ئه‌وه‌ش‬ ‫واده‌كات نرخه‌كه‌ی‌ دابه‌زێت له‌بازاڕدا"‪.‬‬ ‫ئه‌و فرۆشیاره‌ی‌ سه‌وزه‌و میوه‌ نایشارێته‌وه‌‬ ‫باجی‌ هه‌مو ئه‌و دۆخه‌ زۆربه‌ی‌ له‌سه‌رش���انی‌‬ ‫جوتیارانه‌و ده‌ڵێت "س���ه‌رباری‌ ئه‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫روبه‌ڕوی‌ به‌ربومی‌ كشتوكاڵ بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬شوتی‌‬ ‫ئه‌مساڵ كه‌ زۆری‌ هی‌ ده‌وروبه‌ری‌ هه‌ولێره‌‪،‬‬ ‫زۆرخراپبو"‪.‬‬

‫به‌روبومی‌ راگه‌یاندوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش‬ ‫نوس���راوی‌ ئاڕاس���ته‌ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ دارای��� ‌ی‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬خال���س ئه‌حمه‌د به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ دیوانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ ئاودێری‌ ئه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئاش���كراده‌كات تائێس���تا به‌روبومی‌ خه‌یارو‬ ‫شوتی‌ گه‌یش���توه‌ته‌ بازاڕه‌كانی‌ كوردستان‌و‬ ‫به‌رهه‌می‌ خه‌یار زیاتر له‌ڕاده‌ی‌ پێویس���ته‌و‬ ‫شوتیش به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ خراپه‌‪ ،‬وتی‌ "هۆكاری‌‬ ‫كه‌می‌ نرخی‌ به‌روبومی‌ ناوخۆیی‌ به‌ش���ێكی‌‬ ‫زۆری‌ په‌یوه‌س���ته‌ به‌ه���ۆكاری‌ ناوخۆییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان زیات���ر له‌هه‌فته‌یه‌كه‌ كه‌ ه���اورده‌ی‌‬ ‫به‌روبومی‌ بیانیان راگرت���وه‌ له‌پێناو ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌روبومی‌ خۆماڵی‌ پاره‌بكات"‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ‌و س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو‬ ‫به‌فه‌رم���ی‌ ماوه‌ی‌ یه‌ك هه‌فته‌ی���ه‌ هاورده‌ی‌‬

‫ئ���ه‌و به‌رپرس���ه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ كش���توكاڵ‌و‬ ‫ئاودێ���ری‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬

‫ئامارێ���ك به‌ئاوێنه‌ ده‌دات له‌ب���اره‌ی‌ خانو‌ه‬ ‫پالستیكیه‌كانه‌وه‌ كه‌ ‪ 10‬تا ‪ 11‬هه‌زار خانوی‌‬ ‫پالس���تیكی‌ هه‌یه‌و ‪ %90‬ئه‌مس���اڵ به‌رهه‌می‌‬ ‫خه‌یاری���ان چان���دوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ خه‌یارێكی‌ زۆر‬ ‫رژاوه‌ته‌ ناو ب���ازاڕه‌كان‌و پاره‌ی‌ كه‌مده‌كات‪،‬‬ ‫زیاتر وتیشی‌ "رێكخراوه‌كانی‌ بواری‌ كشتوكاڵ‬ ‫پێویس���ته‌ زۆرتر چاالكبن‌و خۆیان رێكسختن‬ ‫له‌م ب���واره‌دا بك���ه‌ن‪ ،‬به‌جۆرێ���ك ده‌كرێت‬ ‫ئه‌و خانوه‌ پالس���تیكیانه‌ به‌ش���ێكی‌ خه‌یارو‬ ‫به‌شێكی‌ ته‌ماته‌ بچێنن بۆ ئه‌وه‌ی‌ رێكخستن‬ ‫له‌بازاڕدا هه‌بێت"‪.‬‬ ‫كه‌رتی‌ كش���توكاڵ گرفتاری‌ سه‌ره‌كی‌ دو‬ ‫ش���ته‌ یه‌كه‌م پاڵشتی‌ كه‌می‌ هه‌یه‌‌و دوه‌میش‬ ‫جوتیاری‌ كورد زانس���تیانه‌ كاری‌ كشتوكاڵ‬ ‫ن���اكات‪ ،‬بۆیه‌ به‌رده‌وام زیان���ی‌ زۆر ده‌كات‬ ‫تاقازانج‪ ،‬به‌وته‌ی‌ "ئابوریناسان"‪.‬‬ ‫د‪.‬یونس عه‌لی‌ خاوه‌نی‌ بڕوانامه‌ی‌ دكتۆرا‬

‫له‌بواری‌ ئابوری‌ زۆرجاریش قس���ه‌ له‌باره‌ ‌ی‬ ‫كه‌رت���ی‌ كش���توكاڵه‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌و پێیوایه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم پالنی‌ تۆكمه‌ی‌ پاراس���تنی‌‬ ‫به‌روبومی‌ ناوخۆیی‌‌و هه‌نارده‌ی‌ كش���توكاڵی‌‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ ب���ه‌رده‌وام تێچون���ی‌ به‌روبومی‌‬ ‫كش���توكاڵی‌ زۆره‌و جوتی���ار ناچاره‌ به‌گران‬ ‫بیفرۆشێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریشدا به‌ربومی‌ هاورده‌‬ ‫هه‌رزانتره‌ بۆی���ه‌ خه‌ڵك كه‌مت���ر روده‌كاته‌‬ ‫به‌روبومی‌ خۆماڵی‌‌و ناچ���ار ده‌بێت هه‌رزان‬ ‫بیكڕێ���ت‪ ،‬وت���ی‌ "زۆرینه‌ی‌ داهات���ی‌ گرانی‌‬ ‫به‌روبومی‌ ناوخۆ ناچێته‌ گیرفانی‌ جوتیاره‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر كیلۆیه‌ك خه‌یار به‌هه‌زار دیناربێت‬ ‫ئه‌وا ره‌نگه‌ به‌ه���ۆی‌ زۆری‌ تێچون‌و عموله‌وه‌‬ ‫‪ 250‬بۆ جوتیاره‌كه‌ بمێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئابوریناس���ه‌ س���ه‌رباری‌ ئ���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫نایشارێته‌وه‌ كه‌ كش���توكاڵی هه‌رێم زانستی‌‬

‫‪ 10‬تا ‪ 11‬هه‌زار‬ ‫خانوی‌ پالستیك ‌ی‬ ‫هه‌یه‌و ‪%90‬‬ ‫ئه‌مساڵ به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫خه‌یاریان چاندو‌ه‬ ‫بۆی ‌ه خه‌یارێك ‌ی‬ ‫زۆر رژاوه‌ت ‌ه ناو‬ ‫بازاڕه‌كان‌و پاره‌ ‌ی‬ ‫كه‌مده‌كات‬ ‫نی���ه‌و له‌هه‌م���و وه‌رزه‌كان ئاماده‌ی���ی‌ نی���ه‌‬ ‫له‌ب���ازاڕه‌كان‪ ،‬ه���اوكات پێش���یوایه‌ كه‌م ‌ی‬ ‫نرخی‌ به‌رهه‌می‌ ناوخۆیی‌ بۆ ئه‌و سیاس���ه‌ته‌‬ ‫ئابوری���ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ واڵت���ان به‌تایبه‌ت‬ ‫ئێران‌و توركیا ده‌گرنه‌به‌ر‪ ،‬ئه‌ویش سیاسه‌تی‌‬ ‫"نغرۆكردن"ی‌ بازاڕه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كورستانه‌‬ ‫له‌به‌رهه‌مه‌كانی���ان به‌نرخ���ی‌ كه‌متر له‌نرخی‌‬ ‫به‌روبوم���ی‌ خۆماڵی‌‪ ،‬وت���ی‌ "ره‌نگه‌ ئێران‌و‬ ‫توركیا له‌سیاسیه‌تی‌ نغرۆكردنی‌ بازاڕه‌كانی‌‬ ‫كوردستان له‌ڕوی‌ ئابوریه‌وه‌ زیانبكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ڕوی‌ سیاس���یه‌وه‌ قازانج ده‌ك���ه‌ن چونكه‌‬ ‫نایانه‌وێت هه‌رێم به‌هێزبێت"‪.‬‬ ‫هیچ س���اڵێك نیه‌ جوتیاران له‌م وه‌رزه‌دا‬ ‫هاواری���ان لێهه‌ڵنه‌س���ێت‪ ،‬بۆی���ه‌ وه‌كو مام‬ ‫فارس���یش وت���ی‌ "ده‌بێ���ت حكوم���ه‌ت به‌م‬ ‫سیاس���ه‌ته‌دا بچێته‌وه‌و نابێت چیتر جوتیار‬ ‫زیانبكات"‪.‬‬

‫دورستكردن ‌ی سایلۆكه‌ ‌ی قه‌زا ‌ی شاره‌زور بوه‌ته‌ خه‌ونی‌ جوتیاران‌و نایه‌ته‌دی‌‬

‫"هه‌ڵكه‌وت بۆ گواستنه‌وه‌ ‌ی ‪ 40‬ته‌ن گه‌نم بۆ سایلۆ ‪ 80‬هه‌زار ده‌دات"‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫سه‌دان جوتیاری‌ سنوری‌ قه‌زای‌ شاره‌زور‬ ‫به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ سایلۆوه‌ سااڵنه‌ زیانێكی‌‬ ‫زۆریان پێده‌گات‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌‬ ‫"ئه‌و جوتیارانه‌ داوای‌ ته‌واوكردنی‌ ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ سایلۆیه‌ بكه‌ن كه‌ بۆ شاره‌كه‌یان‬ ‫ده‌رچوه‌و تائێستاش ته‌واو نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ڵكه‌وت ئه‌ن���وه‌ر جوتیارێكی‌ نمونه‌ی ‌ی‬ ‫ش���اره‌زوره‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ‪ 117‬دۆنم‬ ‫زه‌وی���ی‌ هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر رێگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫ زه‌ڕای���ه‌ن‪ ،‬س���ااڵنه‌ ‪1000‬ه���ه‌زار ته‌ن بۆ‬‫‪2000‬هه‌زارت���ه‌ن دانه‌وێڵ���ه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئێستادا بۆ گواس���تنه‌وه‌ی‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌‬ ‫تێچونێك���ی‌ زۆری‌ ده‌وێ‌‪ ،‬وت���ی‌ "ب���ۆ‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ی هه‌ر گه‌اڵبه‌ی���ه‌ك گه‌نم بۆ‬ ‫س���ایلۆ ‌ی سه‌یدس���ادق كه‌ ‪ 40‬ته‌ن گه‌نم‬ ‫ده‌گرێت ‪ 80‬ه���ه‌زار دینار ده‌دات‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫پاره‌یه‌كی‌ زۆره‌ بۆ ئه‌و"‪.‬‬ ‫ده‌ش���تی‌ ش���اره‌زور به‌یه‌كێك له‌ده‌شته‌‬ ‫به‌پیت���ه‌ كش���توكاڵییه‌كانی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان داده‌نرێ���ت‪ ،‬به‌پێ���ی‌ چه‌ند‬ ‫توێژینه‌وه‌ی���ه‌ك دوه‌م ده‌ش���تی‌ به‌پیت���ه‌‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا‪.‬‬ ‫هه‌ڵكه‌وت ئێس���تا كێش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫نه‌بونی‌ سایلۆیه‌و زۆرجاریش هیوای‌ هه‌بوه‌‬ ‫دروس���تبكرێت به‌اڵم تائێس���تا حكومه‌ت‬ ‫سایلۆكه‌ی‌ بۆ دروس���تنه‌كردون‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"لیژنه‌ی���ه‌ك هاتن تا س���ایلۆ بۆ جوتیاران‬ ‫دروس���ت بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ بونی‌ كێشه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و خاوه‌ن زه‌ویانه‌ی‌ كه‌ سایلۆكه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دورس���تده‌كرا‪ ،‬پڕۆژه‌كه‌ شكستی‌‬ ‫هێنا"‪.‬‬ ‫جوتیارانی‌ ش���اره‌زور له‌مساڵدا نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 40-30‬هه‌زار ته‌ن دانه‌وێڵه‌یان به‌رهه‌مهێناوه‌‬

‫جوتیارانی‌ شاره‌زور‬ ‫له‌مساڵدا نزیكه‌ی‬ ‫‪ 40-30‬هه‌زار ته‌ن‬ ‫دانه‌وێڵه‌یان‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫سایلۆ ‌ی سه‌یدسادق‬ ‫ته‌نها ‪40‬هه‌زار ته‌ن‬ ‫ده‌گرێت گه‌نم ده‌گرێت‬

‫له‌كاتێك���دا س���ایلۆی‌ سه‌یدس���ادق ته‌نها سایلۆی‌ سه‌یدسادق نوێیه‌و بچوكیشه‌"‪.‬‬ ‫‪40‬ه���ه‌زار ت���ه‌ن ده‌گرێت گه‌ن���م ده‌گرێت‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ی‌ فه‌رمانگ���ه‌ی‌ كش���توكاڵ ‌ی‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ ئه‌م���ه‌ش كێش���ه‌یه‌كی‌ تری‌ بۆ ش���اره‌زور ئه‌وه‌ش���ی‌ بۆ ئاوێنه‌ باسكرد‬ ‫جوتیاران دروست كردوه‌‪.‬‬ ‫"له‌ده‌می‌ به‌رپرسی‌ بااڵی‌ كشتوكاڵ بیستم‬ ‫عه‌ب���دول كه‌ریم ع���ارف‪ ،‬لێپرس���راوی‌ كه‌ پالنیان هه‌یه‌ بۆ دروس���تكردنی‌ سایلۆ‬ ‫فه‌رمانگه‌ی‌ كش���توكاڵی‌ قه‌زای‌ ش���اره‌زور له‌قه‌زای‌ ش���اره‌زور‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ نه‌بونی‌ س���ایلۆ ب���ۆ دانه‌وێڵه‌ی‌ قه‌یران���ی‌ دارایی‌ ناتوانن جێبه‌جێی‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫جوتی���اران ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێن���ه‌ رونكرده‌وه‌ رونیش���كرده‌وه‌ "كێشه‌ی‌ زه‌ویوزاریان نیه‌و‬ ‫پێویسته‌ جوتیاران به‌روبومه‌كانیان ببه‌ن بۆ له‌الیه‌ن ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاوه‌ بڕی‌ ‪185‬‬ ‫سایلۆی‌ سه‌یدسادق‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها ئه‌وێیان ملیۆن دینار بۆ دروس���تكردنی‌ س���ایلۆكه‌‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪ ،‬گه‌ر سایلۆش له‌قه‌زاكه‌یان ته‌رخانك���راوه‌ ب���ه‌اڵم قه‌یران���ی‌ دارای���ی‌‬ ‫هه‌بێت ش���تێك ‌ی باش���ه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌بونیشی‌ په‌كیخستوه‌"‪.‬‬ ‫كێش���ه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ بۆ دروستنه‌كردون‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا رزگار غه‌فور قائیمقامی‌‬ ‫وتی‌ "كێش���ه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ سیستمێك نیه‌ بۆ ق���ه‌زای‌ ش���اره‌زور له‌ب���اره‌ی‌ كێش���ه‌و‬ ‫وه‌رگرتن��� ‌ی دانه‌وێڵه‌ی‌ جوتی���اران چونكه‌ نه‌بونی‌ س���ایلۆ هه‌مان بابه‌ت���ی‌ بۆ ئاوێنه‌‬

‫دروێنەی گەنم لەدەشتی شارەزور‬ ‫پشتڕاستكرده‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "له‌پالنی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ كشتوكاڵ فه‌رمانی‌ دروستكردنی‌‬ ‫سایلۆ له‌س���نوره‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی پڕۆژه‌كان وه‌ستاون‪ ،‬وتیشی‌‬ ‫"به‌دڵنیاییه‌وه‌ به‌رده‌وامین له‌هه‌وڵه‌كانمان‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان له‌م كاته‌دا‬ ‫ئه‌گه‌ر س���ایلۆش نه‌توانرێ‌ بكرێته‌وه‌ ئه‌وا‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ (مركز تسویق) له‌سنوره‌كه‌ماندا‬ ‫بۆ داهاتو به‌پێویست ده‌زانین"‪.‬‬ ‫قائیمقامی‌ قه‌زای‌ ش���اره‌زور جه‌ختیش‬ ‫له‌وه‌ده‌كات���ه‌وه‌ جوتیاران ماف���ی‌ خۆیانه‌‬ ‫گله‌ی���ی‌ بك���ه‌ن‌و ئێم���ه‌ش پش���تیوانی‌‬ ‫داواكارییه‌كانیانین‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی‌ باس���كرد‬ ‫"ده‌بوایه‌ كاتێ���ك قه‌یرانی‌ دارایی‌ به‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ نه‌گرتبو ئه‌وله‌وی���ه‌ت بدرایه‌ به‌و‬

‫بابه‌ته‌‪ ،‬كه‌ س���ودێكی‌ زۆری‌ بۆ جوتیاران‌و‬ ‫هاواڵتیانی‌ ده‌ڤه‌ری‌ شاره‌زور ده‌بو"‪.‬‬ ‫نوێنه‌رانی‌ قه‌زای‌ شاره‌زور له‌ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌و په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫باس���ی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن یه‌كه‌م زه‌ره‌رمه‌ندی‌‬ ‫ئه‌م كێش���ه‌یه‌ جوتیارانی‌ قه‌زاكه‌ن به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ دانه‌وێڵه‌كانیان ده‌گوازنه‌وه‌ بۆ سایلۆی‌‬ ‫تر‪.‬‬ ‫سه‌ركه‌وت سه‌رحه‌د‪ ،‬ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان ئه‌وه‌ی‌ نه‌شارده‌وه‌ كه‌ جوتیاران‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ زه‌ره‌رمه‌ن���د بون به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س���ایلۆ دره‌نگ كرایه‌وه‌و كێش���ه‌ی‌‬ ‫ته‌كنیك‌و فه‌رمانبه‌رانیشی‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‬ ‫"ب���ۆ ئه‌مه‌ش هه‌وڵماندا به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا‬ ‫كێشه‌ی‌ شوێن هه‌بو له‌گه‌ڵ كه‌مته‌رخه‌می‌‬

‫ئیداره‌ی‌ قه‌زاكه‌ كه‌ ده‌بوایه‌ به‌دوایدا بچن‪،‬‬ ‫ده‌كرا ئه‌و س���ایلۆ بچوكه‌ی‌ له‌سه‌یدسادق‬ ‫هه‌یه‌ له‌نێوان عه‌رب ‌هت‌و قه‌زای‌ ش���اره‌زور‬ ‫هه‌بوایه‌ به‌تایبه‌تی‌ شاره‌زور"‪.‬‬ ‫هاوكات سه‌باح شه‌هید فه‌تاح‪ ،‬نوێنه‌ری‌‬ ‫قه‌زای‌ ش���اره‌زور له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌‬ ‫س���لێمان ‌ی ده‌ڵێت "له‌مس���اڵدا جوتیارانی‌‬ ‫ق���ه‌زای‌ ش���اره‌زور نزیك���ه‌ی‌ ‪ 40-30‬ته‌ن‬ ‫دانه‌وێڵه‌ی���ان هه‌بوه‌ له‌كاتێكدا س���ایلۆی‌‬ ‫سه‌یدس���ادق ‪36‬ه���ه‌زار ت���ه‌ن ده‌گرێت‪،‬‬ ‫وتیشی‌" له‌ڕاس���تیدا له‌مانگی‌ ‪10‬ی‌ ‪2015‬‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ حكوم���ه‌ت‌و جێگره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫وه‌زی���ری‌ دارایی‌ پێش ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ تێكبچێت سه‌ردانی‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانیان كرد‪ ،‬یه‌كێك له‌داواكارییه‌كانی‌‬ ‫من وه‌ك���و ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجوم���ه‌ن‌و وه‌كو‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ ق���ه‌زای‌ ش���اره‌زور بریت���ی‌ بو‬ ‫له‌دروستكردنی‌ سایلۆ له‌قه‌زای‌ شاره‌زور"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن‬ ‫ئه‌وه‌ش راده‌گه‌یه‌نێت ك���ه‌ پاره‌ی‌ ‪2014‬و‬ ‫‪ 2015‬وه‌رنه‌گی���راوه‌و س���اڵی‌ ‪2016‬ش‬ ‫جوتی���اران دانه‌وێڵه‌كانیان زو راده‌س���تی‌‬ ‫س���ایلۆ ده‌كه‌ن ت���ا كه‌مترین مه‌س���روف‬ ‫بكه‌وێته‌ سه‌رش���انیان‪ ،‬رونیش���یكرده‌وه‌‬ ‫"به‌رپرس���انی حكومی‌ به‌ڵێنیانداوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ ب���اش بێت یه‌كه‌مین كارێك بۆ‬ ‫قه‌زاكه‌یان كردنه‌وه‌ی‌ سایلۆ ده‌بێت"‪.‬‬ ‫نه‌بونی‌ سایلۆ ئه‌مس���اڵیش جوتیارانی‌‬ ‫قه‌زای‌ ش���اره‌زور ناچار ده‌كات ملی‌ رێگا‬ ‫بگرن به‌ره‌و قه‌زای‌ سه‌یدس���ادق‪ ،‬به‌قسه‌ی‌‬ ‫جوتیاران "كه‌مته‌رخه‌می‌‌و قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫ئه‌وه‌ بۆماوه‌ی‌ چه‌ندین س���اڵه‌ پاره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر به‌وان به‌هه‌ده‌ردات‌و هیچ رێگایه‌كیش‬ ‫نه‌ماوه‌ بیگرنه‌به‌ر تا ئه‌م كیش���ه‌یه‌یان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ر بكات"‪.‬‬

‫نێوده‌وڵه‌تی‬

‫بەریتانیا گەڕایەوە ناو دورگەكەی خۆی‬

‫)‪ )533‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/21‬‬

‫‪9‬‬

‫بومەلەرزەی ریفراندۆمەکە بەردەوامە‬ ‫ئا‪ :‬کاوە رەش‬

‫شانشینی یەكگرتوی بەریتانیا‪ ،‬ئەو‬ ‫واڵتەی كە لەدورگەیەكی داخراوی‬ ‫ئاوییدایەو وەها پێناسە دەكرا‬ ‫كە هەگیز خۆر تێیدا ئاوا نابێت‪،‬‬ ‫سەردەمانێك پەلوپۆی بۆ هەمو‬ ‫كونج‌و قوژبنێکی دونیا كێشا بو‪،‬‬ ‫بەاڵم لەو كاتەوەی بوبوە ئەندامی‬ ‫یەكییەتی ئەوروپا واهەستی دەكرد‬ ‫رۆژ دوای رۆژ ئەو پێگەو سەنگەی‬ ‫جارانی نەماوە بەهۆی یاساو‬ ‫رێساكانی یەكیەتی ئەوروپا‪.‬‬ ‫ریفراندۆمەکەی پێنجشەممەی رابردو‬ ‫کە زۆینەری بەریتانییەکان دەنگیدان‬ ‫بەچونەدەرەوەدا لەیەکێتی ئەوروپا‪،‬‬ ‫ئەو واڵتەی ک����ردە یەكەمین ئەندامی‬ ‫یەكییەتی ئەوروپا كەدوای ‪ 43‬س����اڵ‬ ‫بڕیاری هاتنە دەرەوەیان لێدا‪ .‬زۆرینەی‬ ‫دەنگ����ی جیابون����ەوەش لەئینگالندو‬ ‫وێڵ����س ب����ون‪ ،‬بەپێچەوانەش����ەوە‪،‬‬ ‫زۆرین����ەی دەنگی مان����ەوە لەباكوری‬ ‫ئێرالنداو سكۆتالند بو‪.‬‬ ‫ژمارەی دانیش����توانی بەریتانیا ‪65‬‬ ‫ملیۆن كەسە‪ ،‬زیاتر لە‪ 30‬ملیۆن كەس‬ ‫ماف����ی دەنگدانیان هەب����و‪ .‬بۆیەكەم‬ ‫جارب����و لەس����اڵی ‪ 1992‬وە بەڕێژەی‬ ‫‪%71.8‬ی دەنگداران بەشداری دەنگ‬ ‫دان بكەن‪.‬‬ ‫یەكییەت����ی ئەوروپ����ا ك����ە ل����ە‪28‬‬ ‫واڵتی ئەن����دام پێكهاتوەو لەدوای ئەو‬ ‫ریفراندۆم����ە بون����ە ‪ ،27‬بەرژەوەندی‬ ‫هاوبەش����ی سیاس����یی‌و ئابوری����ی‬ ‫بڕبڕەی پێك����ەوە گرێدانیان بو‪ .‬دوای‬ ‫هاتن����ەدەرەوە یەكێ����ك لەبەهێزترین‬ ‫ئەندامەكانی‪ ،‬رەنگ����ە چی دیكە ئەو‬ ‫بەهێزییەی جارانی لەڕوی سیاسیی‌و‬ ‫ئابورییەوە بەسەر جیهاندا نەمێنێ‪.‬‬

‫س����ەرباری پش����تگیری زۆرێ����ك‬ ‫لەس����ەركردەی واڵت����ە بەهێزەكان����ی‬ ‫جیهان لەبەرەی مان����ەوەی بەریتانیا‬ ‫لەیەكێتییەکە‪ ،‬ب����ەاڵم دواجار بەرەی‬ ‫هاتنە دەرەوە سەرکەوتن‪.‬‬ ‫"پەناب����ەرو كۆچب����ەرەكان" بەڕای‬ ‫زۆرێ����ك لەچاودێ����رو ش����رۆڤەكارانی‬ ‫ڕاپرس����یەكە‪ ،‬هۆكاری س����ەرەكی بۆ‬ ‫بردن����ەوەی ب����ەرەی هاتن����ەدەرەوە‪،‬‬ ‫ئەوی����ش بەه����ۆی زۆربون����ی رێژەی‬ ‫كۆچبەری واڵتانی خۆرهەاڵتی ئەوروپا‬ ‫كە بۆكار رویان لەو واڵتە كردوە‪ ،‬وەك‬ ‫لەڕۆژنام����ەی ئیندپیندێتی بەریتانی‬ ‫باڵوبۆتەوە‪.‬‬ ‫تەمەن����ی دەنگ����دەرە بەتەمەنەكان‬ ‫دەنگی زۆرینەی بەرەی هاتنە دەرەوە‬ ‫پێكدەهێن����ن‪ ،‬ئەویش دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫باوەڕی ئەوەی كە واهەس����ت دەكەن‬ ‫بەهۆی زۆری بێگانەكانەوە‪ ،‬خەریكە‬ ‫كولت����ورو دابونەریت����ە كۆنەكانی����ان‬ ‫كاڵ دەبن����ەوەو وەك خۆی����ان ب����ۆ‬ ‫راگەیاندن����ەكان دەدوێ����ن‪ ،‬لەناو ئەو‬ ‫هەمو بێگانەدا لەواڵتی خۆیان هەست‬ ‫بەنامۆیی دەكەن‪.‬‬ ‫كاردانەوەكان����ی دەرچ����ون لەگەڵ‬ ‫هەژماركردن����ی دەنگەكان‌و دەركەتنی‬ ‫رێ����ژەی زیاتری جیابون����ەوە‪ ،‬بەهای‬ ‫پاوەن����د بۆیەك����ەم ج����ار لەس����اڵی‬ ‫هەش����تاكەنەوە ب����ەو خێرایی����ە هاتە‬ ‫خ����وارەوە‪ .‬جگەل����ەوە كاریگ����ەری‬ ‫نەرێنیشی خس����تە نێو بازاڕی نەوتی‬ ‫جیهانەوە‪ .‬س����ەركردەكانی یەكییەتی‬ ‫ئەوروپ����اش‪ ،‬خۆش����حاڵ نەبون بەو‬ ‫بڕی����ارەی گەل����ی بەریتانی����ا‪ .‬ئەوان‬ ‫داوایان كرد پرۆسەی هاتنە دەرەوەكە‬ ‫زو ئەنجام ب����درێ‪ ،‬هەرچەند دەیڤید‬ ‫كامیرۆن رایگاند‪ ،‬النیكەم دو س����اڵ‬ ‫پێویس����تە بۆ هاتنەدەرەوەی تەواوی‬ ‫لەو یەكیەتییە‪.‬‬

‫زیاتر له‌سێ ملیۆن کەس‬ ‫داوای دوبارەکردنەوەی‬ ‫ریفراندۆم دەکەن‬ ‫دوای رۆژێک لەراگەیاندنی ئەنجامەکانی‬ ‫ریفراندۆمەک���ە‪ ،‬داواکاریی���ەک ب���ۆ‬ ‫پەرلەمانی بەریتانیا کرایەوە بەمەبەستی‬ ‫دوبارەکردن���ەوەی ریفراندۆم���ی چون���ە‬ ‫دەرەوە لەیەکێت���ی ئەوروپا‪ ،‬هەڵمەتێکی‬ ‫واژۆ کۆکردن���ەوەی ئۆنالین دەس���تی پێ‬ ‫کرد‪ .‬تا ئامادەکردنی ئەم راپۆرتە ژمارەی‬ ‫واژۆکان بۆ ئەو مەبەس���تە گەیش���توەتە‬ ‫‪ 3,444,102‬واژۆو تائێستاش به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫بەبڕوای چاودێران رەنگە ئەو پرسە دوبارە‬ ‫ببرێتەوە پەرلەم���ان‌و گفتوگۆی لەبارەوە‬ ‫بکرێ���ت‪ ،‬بەاڵم زۆر قورس���ە بەم نزیکانە‬ ‫ئەو ریفراندۆمە دوبارە بکرێتەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫هیچ کێشەیەک لەپرۆسەکەدا نەبوە‪.‬‬

‫دەنگێک دو نیشانەی پێکا‬

‫زۆرب���ەی كات دوای دۆڕان‌و شكس���تی‬ ‫بەرەی���ەك ی���ان حزبێ���ك لەبەریتانیای‬ ‫دیموكراسیدا‪ ،‬س���ەرۆك‌و بانگەشەكارانی‬ ‫حزبە شكس���تخواردوەكان دەست لەكار‬ ‫دەكێشنەوە‪ ،‬بەوهۆیەشەوە دۆڕانی بەرەی‬ ‫مانەوە لەیەکێتی ئەوروپا بەس���ەرۆكاتی‬ ‫دەیڤی���د كامیرۆن���ی س���ەرۆك وەزیران‪،‬‬ ‫بەمان���ای وازهێنان دێت لەپۆس���تەكەی‪،‬‬ ‫هەروەك واش دەرچو‪.‬‬ ‫كامی���رۆن چەن���د كاتژێرێ���ك دوای‬ ‫راگەیاندنی ئەنجامی فەرمی راپرسیەكە‪،‬‬ ‫بڕیاریدا دەس���ت ل���ەکار بکێش���ێتەوەو‬ ‫تا دەگاتە پاییزی ئەمس���اڵ‪ ،‬س���ەرۆك‬ ‫وەزیرانێك���ی دیك���ەی تازە دەس���ەاڵت‬ ‫بگرێتە دەس���ت‪ .‬بەو پێیە بەریتانییەکان‬ ‫بەدەنگێ���ک دو نیش���انەیان پێکا‪ ،‬هەم‬ ‫واڵتەکەی���ان هێنای���ە دەرەوەو ه���ەم‬ ‫کامیرۆنیشیان ناردەوە ماڵەوە‪.‬‬

‫لەندەن داوای جیابونەوە‬ ‫دەکات‬

‫ئەنجامی ریفراندۆمەک����ەی بەریتانیا زۆر‬ ‫ش����تی چاوەڕوان نەکراوی ب����ەدوای خۆیدا‬ ‫هێن����ا‪ ،‬رەنگە سەرنجراکێش����ترینیان داوای‬ ‫جیابون����ەوەی لەندەن بوبێ����ت لەبەریتانیا‪.‬‬ ‫لەئەنجام����ی ریفراندۆمەک����ەدا زۆرین����ەی‬ ‫لەندەنیی����ەکان دەنگی����ان بەمان����ەوە دابو‬ ‫لەیەکێتی ئەوروپ����ا‪ ،‬ئەویش بەهۆی ئەوەی‬ ‫لەندەن بەش����اری دەوڵەمەندەكان ناسراوە‪.‬‬ ‫بۆیە زۆرێك لەبازرگان����ەكان بەرژەوەندیان‬ ‫لەگ����ەڵ جیابون����ەوە لەیەكیەت����ی ئەوروپا‬ ‫نەب����وە‪ .‬هەربۆیە بەش����ێك لەدانیش����توانی‬ ‫لەندەن ڕایانگەن����دوە دەیانەوێ لەبەریتانیا‬ ‫جیاببنەوەو لەسەر ئاستی شارەكە راپرسی‬ ‫بكەن‪ ،‬ئەوان خوازیاری مانەوەن لەئەوروپادا‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەو داوایە‪ ،‬لەالیەن بەش����ێک لەالیەنە‬ ‫سیاسییەکان‌و خەڵكانی دیكەی بەریتانیاوە‬ ‫وەك گاڵتەجاڕی باس دەكرێت‪.‬‬

‫کێ جێگای کامیرۆن‬ ‫دەگرێتەوە؟‬ ‫بۆریس جۆنس����نی تەمەن ‪ 52‬س����اڵ‪ ،‬كە‬ ‫لەدایكب����وی ئەمەریكای����ە‪ ،‬س����ەركردایەتی‬ ‫ب����ەرەی جیابون����ەوەی بەریتانی����ای دەكرد‬ ‫لەئەوروپ����ا ‪ .‬ئ����ەو كە پێش����تر پارێزگاری‬ ‫لەندەنی پایتەخت بو‪ ،‬بەهۆی سەركەوتنی‬ ‫بەرەكەی لەڕاپرس����یەكەدا‪ ،‬ئێس����تا هەمو‬ ‫س����ەرنج‌و چاوەكان����ی لەس����ەرن ب����ۆ بون‬ ‫بەس����ەرۆك وەزیرانی تازە‪ ،‬ئ����ەو ئەندامی‬ ‫هەمان حزبی پارێزگارانی دەیڤید كامیرۆنە‪.‬‬ ‫جۆنس����ن بەرەچەڵەک دەگەڕێتەوە سەر‬ ‫بنەماڵەیەکی تورکیی‪ ،‬باپیری ئەو کە ناوی‬ ‫عەل����ی کەمال ب����وە بۆ ماوەی س����ێ مانگ‬ ‫وەزی����ر بوە لەکابینەی "س����ەدر ئەلعزەمی"‬ ‫عوسمانییەکان‪ ،‬بەاڵم دواتر لەگەڵ "جەنگی‬ ‫س����ەربەخۆیی تورکیا" کە مس����تەفا کەمال‬ ‫ئەتات����ورک رابەرایەتی دەکرد‪ ،‬عەلی کەمال‬ ‫لەسێدارە دەدرێت‪.‬‬ ‫جۆنسن س����اڵی رابردو سەردانی هەرێمی‬ ‫كوردستانی كردو له‌نزیکه‌وه‌ سه‌نگه‌ره‌کانی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ی به‌س����ه‌رکرده‌وه‌‪ .‬بەبون����ی‬ ‫بەسەرۆك وەزیرانی بەریتانیا‪ ،‬دەبێتە یەكەم‬ ‫س����ەرۆك وەزیرانی بەریتانیا‪ ،‬كە سەردانی‬ ‫هەرێمی كردبێت لەماوەی ژیانیدا‪.‬‬

‫مەنبەج‪ ..‬داعش پێگە ستراتیژییەکەی لەدەست دەدات‬ ‫شەڕڤانان سەرچاوەی مرۆیی داعش وشک دەکەن‬ ‫ئا‪ :‬شیار محەمەد‬ ‫چەند هەفتەیەکە زومی کامێراکانی‬ ‫جیهان لەسەر شاری مەنبەجە‪ ،‬ئەو‬ ‫شارەی ماوەی دو ساڵ‌و نیوە لەژێر‬ ‫دەستی چەکدارانی داعشدایەو کردبویانە‬ ‫یەکێک لەسەنگەرەکانی خۆیان کە وەک‬ ‫لێکۆڵینەوە رۆژنامەوانییەکان دەریدەخەن‪،‬‬ ‫وەک شوێنێک بۆ زیندانیکردن‌و هاوکات‬ ‫شوێنێک بۆ پەروەردەکردنی هاواڵتیان‬ ‫لەسەر شێوازەکانی خۆیان‌و "ئیمتیحانی‬ ‫عەقیدەی" چەکدارەکانیان بەکاری‬ ‫دەهێنا‪.‬‬ ‫بەپێ����ی دوایی����ن بەرەوپێش����چونەکان‪،‬‬ ‫هاوپەیمان����ی کوردی ـ عەرەبی س����وریای‬ ‫دیموکرات کە لەالیەن ئەمەریکاوە پاڵپشت‬ ‫دەکرێ����ن‪ ،‬روب����ەڕوی چەکداران����ی داعش‬ ‫بونەت����ەوە لەمەنبەج کە دەکەوێتە باکوری‬ ‫سوریا‪.‬‬ ‫بەڕێوەب����ەری روانگەی مافەکانی مرۆڤی‬ ‫س����وریا‪ ،‬رامی عەبدولرەحمان لەوبارەیەوە‬ ‫رایگەیاند کە هێزەکانی سوریای دیموکرات‬ ‫توانیویان����ە بچنە ناو ئەو ش����ارەوە پاش‬ ‫کۆنترۆڵکردنی گوندێکی نزیک ئەو ش����ارە‬ ‫بەدوری کیلۆمەترێک‪.‬‬ ‫پێش����تر پەڕینەوە بەس����ەر ئەو پردەی‬ ‫س����ەر روباری ف����ورات ک����ە دەتگەیەنێت‬ ‫بەش����اری مەنبەج واتای خۆکوژی دەهات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێستا ئەو پردەو تەواوی ناوچەکانی‬ ‫دەوروبەری لەژێر هەژمونی شەڕڤاناندایە‪.‬‬ ‫گرنگی مەنبەج‬ ‫پاش ئەوەی دەستیان بەسەر مەنبەجدا‬ ‫گ����رت‪ ،‬چەکدارانی داعش ئەو ش����ارەیان‬ ‫کرد بەبنکەیەکی سەرەکی خۆیان لەریفی‬ ‫حەڵ����ەب‪ ،‬گرنگ����ی مەنب����ەج لەوەدای����ە‪،‬‬ ‫بەیەکێ����ک لەگەورەترین ش����ارەکانی ریفی‬ ‫حەل����ەب دادەنرێت‌ ک����ە دوەم گەورەترین‬ ‫ش����ارە لەس����وریا‪ .‬ل����ەڕوی ئیداریی����ەوە‬ ‫پەیوەس����ت نیی����ە بەهی����چ پارێزگایەک‪.‬‬ ‫هەروەها قامیش����لیش هەمان تایبەتمەندی‬

‫زۆرترین چەکدارە‬ ‫بیانییەکان لەسنوری‬ ‫تورکیاو دواتر‬ ‫لەڕێی مەنبەجەوە‬ ‫پەیوەندییان‬ ‫بەداعشه‌وه‌ دەکرد‬ ‫ئێستا کە ئەو‬ ‫پێگەیە لەدەستدەدات‬ ‫بەواتای وشکبونی‬ ‫سەرچاوە مرۆییه‌که‌ی‬ ‫دێت‬

‫هێزه‌کانی سوریای دیموکرات له‌نزیک شاری مه‌نبه‌ج‬ ‫مەنبەجی هەیە‪ .‬گرنگییەکی تری مەنبەج‬ ‫ئەوەی����ە کە زۆرین����ەی دانیش����توانەکەی‬ ‫عەرەب����ن لەگەڵ بون����ی چەندین کەمینەی‬ ‫ت����ری وەک چەرکەس‪ ،‬تورکمان‌و کورد کە‬ ‫رێژەیان دەگاتە ‪10‬ـ‪.%15‬‬ ‫کۆنترۆڵکردن����ی مەنب����ەج لەالی����ەن‬ ‫ش����ەڕڤانانی یەکینەکان����ی هێزی گەل‪ ،‬کە‬ ‫بەبڕبڕەی هێزەکانی س����وریای دیموکرات‬ ‫دادەنرێت‪ ،‬ئ����ەوە دەگەیەنێت چەکدارانی‬ ‫داعش ل����ەڕوی ک����رداری‌و س����ەربازییەوە‬ ‫ناوچەکانی جەرابلوس‌و باب‌و ناحیەی راعی‬ ‫تا دەگاتە ش����اری مارع لەریفی باکور کە‬ ‫سەر بەحەڵەبە لەدەست دەدات‌‪.‬‬ ‫چاالکوانان لەبارەی ش����اری مەنبەجەوە‬ ‫دەڵێ����ن "داع����ش درک ب����ەوە دەکات‬

‫لەدەس����تدانی مەنبەج واتای لەدەستدانی‬ ‫پێگەیەت����ی لەریفی حەل����ەب‪ ،‬لەبەرئەوە‬ ‫هەوڵ����دەدات بەهەم����و توانای س����ەربازی‬ ‫خۆییەوە بەر بەو هێرشانە بگرێت لەالیەن‬ ‫هێزەکانی س����وریای دیموک����رات‪ .‬ئەویش‬ ‫بەتۆپبارانکردن����ی کەنارەکان����ی روب����اری‬ ‫فورات لەباکور ت����ا دەگاتە ناوچەی پردی‬ ‫قەرەقۆزاق لەباشورەوە"‪.‬‬ ‫بەهۆی پێگە جوگرافییە سنورییەکەیەوە‪،‬‬ ‫زۆرترین چەکدارە بیانییەکان لەس����نوری‬ ‫تورکی����او دوات����ر لەڕێ����ی مەنبەج����ەوە‬ ‫پەیوەندیی����ان بەدەوڵەت����ی ئیس��ل�امیەوە‬ ‫دەک����رد‪ ،‬ئێس����تا کە داعش ئ����ەو پێگەیە‬ ‫لەدەس����تدەدات‪ ،‬بەوات����ای وش����کبونی‬ ‫سەرچاوەی مرۆیی ئەو رێکخراوە توندڕەوە‬

‫دێت‪.‬‬ ‫وەک ئەوەی لەراپۆرتێکی بەشی فارسی‬ ‫کەناڵی ‪BBC‬دا بین����را‪ ،‬لەبارەگاکانی ئەو‬ ‫رێکخ����راوەدا لەمەنبەج‪ ،‬ناوی ش����وێنەکان‬ ‫لەتەنیش����ت عەرەبیی����ەوە‪ ،‬بەڕوس����ییش‬ ‫نوسرابون‪ ،‬ئەویش هێمای بونی چەکداری‬ ‫روسییە لەو شوێنە‪.‬‬ ‫پێکدادانی بەرژەوەندییەکان‬ ‫ش����اری مەنب����ەج دەکەوێت����ە رۆژئاوای‬ ‫روباری فورات کە تورکیا پێشنیاری کردبو‬ ‫ببێت بەناوچەیەکی ئارام لەنزیک س����نوری‬ ‫تورکیا‪ .‬بەرپرس����ە تورک����ەکان لەچەندین‬ ‫بۆن����ەدا وتویان����ە "تورکی����ا رێگ����ە نادات‬ ‫چەکدارانی کورد‪ ،‬کەناری رۆژئاوا ببەزێنن‬

‫چونکە دەبێتە هەڕەشە بۆ سەر ئاسایشی‬ ‫تورکیا"‪.‬‬ ‫لەهەمان کاتدا ئەندامی کۆنسەی پارتی‬ ‫کرێکارانی کوردس����تان‪ ،‬موراد قەرەیاڵن‪،‬‬ ‫لەچەندین بۆنەدا لەرێگەی راگەیاندنەکانەوە‬ ‫جەختی لەوە کردوە کە تورکیا هەمیش����ە‬ ‫هەوڵدەدات پاڵپش����تی چەکدارانی داعش‬ ‫بکات لەناوچە سنورییەکان‪.‬‬ ‫هەروەها ئ����ەو س����ەرکردەیەی پەکەکە‬ ‫ئاش����کرای دەکات کە حکومەتی تورکیا بە‬ ‫بەردەوامی لەجەنگدایە لەگەڵ چەکدارانی‬ ‫رۆژئ����اوا‪" ،‬چونک����ە ئەو ب����اش درک بەوە‬ ‫دەکات بون����ی ه����ەر قەوارەیەکی کوردی‬ ‫لەرۆژئاوا واتای هەن����گاوی یەکەمە بەرەو‬ ‫دروستکردنی کوردستانی گەورە"‪.‬‬

‫لەب����ارەی مەنبەج����ەوە قەرەی��ل�ان‬ ‫رایدەگەیەنێ����ت ک����ە شۆڕش����ی کوردانی‬ ‫رۆژئ����اوا چەندی����ن دەس����کەوتی گەورەی‬ ‫بەدەستهێناوەو خاوەنی پرۆژەی سیستمی‬ ‫فیدراڵ����ی‌و رزگارکردنی مەنبەجە لەداعش‪.‬‬ ‫باسی لەوەش کرد کە کورد خەبات دەکات‬ ‫بۆ بەدیموکراتی کردنی سوریا‪.‬‬ ‫لەم هەلومەرجە تەمومژاوییەدا‪ ،‬لەکاتی‬ ‫سەرهەڵدانی شۆڕشی سوریا تا ئێستا ئەم‬ ‫شارە جەنگی وەهای بەخۆیەوە نەبینیوە‪،‬‬ ‫لەسەرەتای کۆنترۆڵکردنی لەالیەن سوپای‬ ‫ئ����ازادەوە لەهاوین����ی ‪ ،2012‬هەروەه����ا‬ ‫لەس����ەروەختی داگیرکردنی داعش سوپای‬ ‫ئازاد هیچ بەرگرییەکی نەکردو ئەو شارەی‬ ‫رادەستی داعش کرد‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )533‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/21‬‬

‫سلێمانی سێ که‌مپین بۆ یارمه‌تیدانی نه‌خۆشخانه‌ی هیوا راده‌گه‌یه‌نرێت‬

‫سلێمانی ده‌بێت ‌ه پایته‌ختی چاره‌سه‌ری توشبوانی شێرپه‌نجه‬ ‫ئا‪ :‬هۆرڤان ره‌فعه‌ت‬ ‫له‌پارێزگای سلێمانی له‌ماوه‌ی که‌متر‬ ‫له‌هه‌فته‌یه‌کدا سێ که‌مپینی جیاواز بۆ‬ ‫یارمه‌تیدان‌و دابینکردنی پێداویستییه‌‬ ‫پزیشکییه‌کانی نه‌خۆشانی نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫هیوا که‌ تایبه‌ته‌ به‌چاره‌سه‌ری توشبوانی‬ ‫شێرپه‌نجه‌ راده‌گه‌یه‌نرێت‪.‬‬ ‫بیرۆکه‌ی دروس����تکردنی ئ����ه‌م که‌مپینانه‌‬ ‫له‌وه‌وه‌ س����ه‌رچاوه‌ی گرت که‌ نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫هی����وا راگه‌یه‌نراوێک����ی ب��ڵ�او ک����رده‌وه‌ بۆ‬ ‫نه‌خۆش����ه‌کانیان‌و‬ ‫به‌ته‌نگه‌وه‌چون����ی‬ ‫دابینکردن����ی پێداویس����تیه‌ پزیش����کی‌و‬ ‫نوژدارییه‌کان که‌ له‌ئێستادا به‌هۆی قه‌یرانی‬ ‫دارایی����ه‌وه‌ حکومه‌تی هه‌رێم توانای کڕینی‬ ‫ئامێ����ری چاره‌س����ه‌ره‌کان‌و دابینکردن����ی‬ ‫ده‌رمان����ی نه‌م����اوه‌‪ ،‬نه‌خۆش����خانه‌ی هیوا‬ ‫له‌ڕاگه‌یه‌ندراوه‌ک����ه‌دا ئاماژه‌ی به‌وه‌ کرد که‌‬ ‫"بۆ دابینکردنی خزمه‌تگوزاریی پێویست بۆ‬ ‫نه‌خۆش����ه‌کان سااڵنه‌ پێویستمان به‌بڕی ‪80‬‬ ‫ملیۆن دۆالره‌"‪.‬‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ی هیوا له‌ئابی‪ 2007‬له‌سه‌ر‬ ‫پێش����نیاری چه‌ن����د پس����پۆرێکی ب����واری‬ ‫ته‌ندروس����تی دامه‌زرا‪ ،‬نه‌خۆش����خانه‌ی هیوا‬ ‫پێکهاتوه‌ له‌س����ێ ب����ه‌ش که‌ به‌ش����ه‌کانی‬ ‫(کلینک����ی چاره‌س����ه‌ری نه‌خۆش����یه‌کانی‬ ‫مه‌مک‪ ،‬کلینکی چاره‌سه‌ری نه‌خۆشیه‌کانی‬ ‫شێرپه‌نجه‌‪ ،‬سه‌نته‌ری ژیانه‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫پزیشکی له‌خۆده‌گرێت)‪.‬‬ ‫پزیشکێک له‌نه‌خۆشخانه‌ی هیوا به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان����د که‌ رۆژانه‌و به‌ به‌رده‌وامی نزیکه‌ی‬ ‫‪ 120‬نه‌خۆش����ی جێگیریان هه‌ی����ه‌و زۆرجار‬ ‫زیاتری����ش ده‌بێ����ت‪ ،‬ئه‌و وت����ی "ئه‌مڕۆ ‪24‬‬ ‫نه‌خۆشی ژن‌و ‪ 15‬نه‌خۆشی پیاو و ‪ 40‬بۆ ‪50‬‬ ‫نه‌خۆشی منداڵمان هه‌یه‌و ئێستاش نزیکه‌ی‬ ‫‪ 20‬هه‌زار فایلی نه‌خۆش له‌نه‌خۆشخانه‌کەمان‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی "هه‌ر نه‌خۆشێکیش بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫پێویس����تی به‌‪ 80000‬بۆ ‪ 120000‬دۆالره‌‪ ،‬که‌‬ ‫ده‌کاته‌ ‪ 8‬ب����ۆ ‪ 12‬ده‌فته‌ر دۆالر‪ ‌،‬هه‌ندێک‬ ‫نه‌خۆش زۆر ل����ه‌و بڕه‌ زیاتریش����ی ده‌وێت‬ ‫که‌ له‌ئێس����تادا حکومه‌ت به‌ه����ۆی قه‌یرانی‬ ‫داراییه‌وه‌ ناتوانێت دابینی بکات‌و پێشتریش‬ ‫ته‌نه����ا ‪ %40‬دابینکردوه‌و ئه‌و‌‪ 60%‬دیکه‌ی‬ ‫هاواڵتیان‌و خێرخوازان دابینیانکردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی زیانیارییه‌کانی ئاوێنه‪ ،‬س����ااڵنه‌‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 1000‬نه‌خۆش له‌شاره‌کانی باشورو‬ ‫ناوه‌ڕاستی عێراقه‌وه‌ سه‌ردانی نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫هیوا له‌سلێمانی ده‌که‌ن بۆ چاره‌سه‌ر‪ ،‬به‌پێی‬ ‫ئامارێک نه‌خۆشخانه‌ی هیوا ساڵی ‪ 2010‬بۆ‬

‫رزگارکردنی ژیانی‬ ‫یه‌ک مرۆڤ وه‌ک‬ ‫رزگارکردنی ژیانی‬ ‫هه‌مو مرۆڤه‌کانی‬ ‫سه‌ر زه‌وی وایه‬

‫مناڵێکی توشبوی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ له‌نه‌خۆشخانه‌ی هیوا‬ ‫‪ 2014‬له‌ماوه‌ی ئه‌و پێنج س����اڵه‌دا نزیکه‌ی‬ ‫‪ 10‬هه‌زار نه‌خۆش����یی هه‌بوه‪ 55% ،‬ژن‌و‪%45‬‬ ‫پی����اون‪%53 .‬ی نه‌خۆش����ی ش����ێرپه‌نجه‌ی‬ ‫ئافره‌تان جۆری شێرپه‌نجه‌ی مه‌مکه‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ نه‌خۆشیه‌کی تایبه‌ته‌‬ ‫که‌ گه‌شه‌کردنێکی نائاسایی خانه‌کانی له‌شه‌‬ ‫به‌هۆیه‌وه‌ خانه‌کان به‌ش����ێوه‌یه‌کی زۆر خێرا‬ ‫زیاد ده‌که‌ن له‌کۆنتڕۆڵ ده‌رده‌چن‌و خانه‌کان‬ ‫توان����ای به‌رگری����ان نامینێت‪ .‬ش����ێرپه‌نجه‌‬ ‫توش����ی هه‌مو ته‌مه‌نه‌کانی م����رۆڤ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت منداڵ له‌ناو س����کی دایکیدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رێژه‌ی توش����بون له‌گ����ه‌ڵ زۆربونی ته‌مه‌ندا‬ ‫زی����اد ده‌کات‪ ،‬مردن به‌هۆی ش����ێرپه‌نجه‌وه‌‬ ‫رێژه‌ی ‪ %13‬مردوان له‌س����ه‌ر ئاستی جیهان‬ ‫پێکده‌هێنێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش����خانه‌ی هی����وا هه‌وڵه‌کانی خۆی‬ ‫بۆ چاره‌س����ه‌ری توش����بوانی ش����ێرپەنجه‌و‬ ‫چاره‌س����ه‌رکردنیان به‌پێ����ی ئ����ه‌و ئامێ����رو‬ ‫پێداویستی‌‌و ده‌رمانانه‌ی بۆیان دابینده‌کرێت‬ ‫خس����توه‌ته‌ گه‌ڕو هه‌میش����ه‌ هه‌وڵ����ده‌دات‬ ‫به‌باشترین ش����ێوه‌ چاره‌سه‌ریان بکات‪ ،‬له‌م‬ ‫دۆخ����ه‌ ئابورییه‌ سه‌خته‌ش����دا که‌ حکومه‌ت‬

‫توانای دابینکردنی ده‌رمان‌و پێداویستییه‌کانی‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی هیوایان نه‌ماوه‌‪ ،‬نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫هیوا داوا له‌هاواڵتی����ان‌و خێرخوازان ده‌کات‬ ‫ک����ه‌ هاوکاری����ان بکات‪‌.‬هاواڵتیانیش س����ێ‬ ‫که‌مپینیان پێکهێناوه‌و له‌الیه‌ن خێرخوازانه‌وه‌‬ ‫پشتگیری لێده‌کرێت‪.‬‬ ‫که‌مپینی یه‌که‌م‪ :‬که‌مپینی هه‌ینی هیوا‬ ‫دکتۆره‌ منیره‌‪ ،‬پزیش����ک له‌نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫هیواو ه����اوکات به‌ڕێوبه‌ری که‌مپینی هه‌ینی‬ ‫هیوا به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند که‌ بیرۆکه‌ی ئه‌م‬ ‫که‌مپین����ه‌ له‌الی����ه‌ن مامۆس����تایه‌که‌وه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫که‌ رۆژی هه‌ین����ی ‪ 2016/6/24‬به‌ ڕێوه‌چو‬ ‫له‌نزیکه‌ی‪ 50‬مزگه‌وتی ش����اری س����لێمانی‪،‬‬ ‫که‌ له‌الی����ه‌ن وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف����ه‌وه‌ داواکرا‬ ‫ل����ه‌و وتاربێژان����ه‌ی ئ����ه‌و مزگه‌وتانه‌ وتاری‬ ‫هه‌ینیان تایبه‌ت بکه‌ن به‌هاندانی هاواڵتیان‬ ‫بۆ به‌خشینی یارمه‌تیه‌کانیان به‌سندوقێکی‬ ‫تایب����ه‌ت به‌نه‌خۆش����خانه‌ی هی����وا که‌ له‌ناو‬ ‫مزگه‌وت����ه‌کان دان����ران‌و دوای نوێژی هه‌ینی‬ ‫نوێژخوێنانی ئ����ه‌و مزگه‌وتانه‌ یارمه‌تیان بۆ‬ ‫توشبوان کۆکرده‌وه‌‪.‬‬

‫دکتۆره‌ منی����ره‌ به‌خۆش����حاڵییه‌وه‌ وتی‬ ‫"ب����ڕه‌ پاره‌یه‌ک����ی زۆر له‌هه‌ینی����ی رابردودا‬ ‫بۆ چاره‌س����ه‌ری توش����بوانی ش����ێرپه‌نجه‌‬ ‫کۆکراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫م‪ .‬ئه‌حمه‌د قامیشی که‌ خاوه‌ن بڕوانامه‌ی‬ ‫ماس����ته‌ر له‌ب����واری زانس����تی ئیس��ل�امی‪،‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی ئه‌و فتوای����ه‌ی لیژنه‌کانی فتوا‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند که‌ ‌ئیش����ێکی راس����ته‌‬ ‫چونکه‌ توشبوانی نه‌خۆشخانه‌ی هیوا ئێستا‬ ‫پێویستیان به‌ئێمه‌ی ‌هو‌ له‌سه‌رمان فه‌رزه‌ که‌‬ ‫یارمه‌تیان بده‌ین‪ ،‬ئه‌و وتی "زه‌کاتیش����یان‬ ‫پێده‌ش����ێت‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و توش����بوانه‌ دوجار‬ ‫هه‌ژارن‪ ،‬جارێک به‌ه����ۆی الیه‌نی ماددیان‪.‬‬ ‫جارێ����ک به‌ه����ۆی الیه‌نی ته‌ندروس����تییان‪.‬‬ ‫که‌واته‌ له‌هه‌مو که‌س زیات����ر زه‌کات به‌وان‬ ‫ده‌شێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "هان����ی مس����وڵمانان ده‌ده‌م‬ ‫یارمه‌تیان بده‌ن چونکه‌ به‌پێی ئاینی پیرۆزی‬ ‫ئیسالم رزگارکردنی ژیانی یه‌ک مرۆڤ وه‌ک‬ ‫رزگارکردنی ژیانی هه‌مو مرۆڤه‌کانی س����ه‌ر‬ ‫زه‌وی وایه‌"‪.‬‬

‫‌دوه‌مین که‌مپین‪ :‬به‌خشینی زه‌کات‬ ‫به‌توشبوانی شێرپه‌نجه‌‬ ‫رۆژی ‪ 2016/6/23‬دو لیژن����ه‌‪ ،‬لیژن����ه‌ی‬ ‫فت����وای ب����ااڵو لیژن����ه‌ی فتوای س����لێمانی‬ ‫سه‌ردانی نه‌خۆش����خانه‌ی هیوای کرد‪ ،‬دوای‬ ‫راگه‌یاندنه‌ک����ه‌ی نه‌خۆش����خانه‌ی هی����وا بۆ‬ ‫به‌ته‌نگه‌وه‌چونی توش����بوانی ش����ێرپه‌نجه‌و‬ ‫یارمه‌تیدانیان‪ ،‬له‌دوای ئ����ه‌وه‌ لیژنه‌ی فتوا‬ ‫سه‌ردانی کردن‌و له‌کۆنگره‌یه‌کی رۆژنامه‌وانی‬ ‫بڕیاریان����دا "‌پێدان����ی زه‌کاتی مس����وڵمانان‬ ‫به‌توش����بوانی نه‌خۆش����خانه‌ی هیوا شیاوه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ‪ 90%‬نه‌خۆشه‌کانیان هه‌ژارن‌و توانای‬ ‫ماددی����ان نییه‌‪ ،‬به‌پێی ئاینی ئیس��ل�امیش‬ ‫واجبه‌ له‌س����ه‌ر مس����وڵمانان زه‌کاتی ماڵی سێهه‌مین که‌مپین‪ :‬که‌مپینی بازاڕی هیوا‬ ‫که‌مپینی بازاڕی هیوا رۆژی یه‌ک شه‌ممه‌‬ ‫خۆیان ک����ه‌ یه‌کێکه‌ له‌ف����ه‌رزه‌ ئاینییه‌کان‬ ‫ببه‌خش����نه‌ هه‌ژاران‌و له‌ئێستاشدا توشبوانی ‪ 2016/6/‬له‌ناو کارگه‌ی جگه‌ره‌ی سلێمانی‬ ‫له‌نزی����ک کتێبخان����ه‌ی گش����تی س����لێمانی‬ ‫شێرپه‌نجه‌ شایسته‌ی ئه‌و زه‌کاته‌ن"‪.‬‬

‫کرایه‌‌وه‌‪ ،‬بازاڕه‌که‌ پێداویستییه‌کانی رۆژانه‌و‬ ‫تو‌‬ ‫پێداویستییه‌کانی جه‌ژنی تیداده‌فرۆشرێ ‌‬ ‫داهاته‌که‌شی بۆ نه‌خۆشخانه‌ی هیوایه‪.‬‬ ‫‌ به‌ڕێوه‌به‌ری که‌مپینی بازاڕی هیوا‪ ،‬ڕێزان‬ ‫نادر به‌ئاوێن����ه‌ی راگه‌یاند ک����ه‌ "هاواڵتیان‬ ‫ده‌توانن له‌و بازاڕه‌ پێداویسته‌کانیان بکڕن‌و‬ ‫هه‌م خێری کڕینه‌کانیشیان بۆ نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫هیوا بێت"‪.‬‬ ‫(ئاوێنه‌) سه‌ردانی یه‌کێک له‌نه‌خۆشه‌کانی‬ ‫نه‌خۆشخانه‌ی هیوای کرد‪ ،‬که‌ ناوی مه‌حمود‬ ‫عه‌بدواڵ‌ ب����و‪ ،‬خه‌ڵکی قه‌اڵدزێیه‌و پێش����تر‬ ‫له‌قوتابخانه‌ی����ه‌ک کارگوزار ب����وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‬ ‫"ئێس����تا مانگ‌و نیوێکه‌ نه‌خۆشم‪ ،‬تا ئێستا‬ ‫نه‌یانوتوه‌ توشی چی بوم"‪.‬‬ ‫کاتێ����ک (ئاوێن����ه‌) هه‌واڵ����ی ئه‌و س����ێ‬ ‫که‌مپینه‌و ئه‌و یارمه‌تیانه‌ی پێوت‪ ،‬مه‌حمود‬ ‫زۆر خۆش����حاڵ بو‪ ،‬وتی "خوایه‌ س����وپاس‬ ‫بۆ ت����ۆ‪ ،‬من مه‌منون����ی ئه‌و خه‌ڵک����ه‌م که‌‬ ‫یا‌رمه‌تی ئێمه‌یه‌ ئ����ه‌دات‪ ،‬من توانای هیچم‬ ‫نه‌م����اوه‌ ته‌نها نزاو دوع����ا نه‌بێت که‌ خه‌ڵک‬ ‫یارمه‌تیه‌کمان بدات"‪.‬‬

‫كێ ده‌توانێ‌ مردو بشوات؟‬

‫"هه‌زار مردوم شۆردون‌و کفنم کردون‌"‬ ‫ئا‪ :‬عومه‌ر چاوشین‬

‫چه‌ند كه‌سێكی‌ به‌ئه‌زمون باسی‌‬ ‫كاری‌ چه‌ندساڵه‌یان كه‌ مردوشۆریی ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن‌و سه‌رگوزشته‌و كاره‌كانیان بۆ‬ ‫ده‌گێڕنه‌وه‌‪ ،‬مردوشۆرێك ده‌ڵێت "شه‌و‬ ‫هه‌بوه‌ پێنج مردوم شۆردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك مردونه‌شۆم واهه‌ست ده‌كه‌م‬ ‫خێرم لێكه‌م بۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫حوس���ێن سمایل ناس���راو به‌"حوسێن‬ ‫زه‌ن���گڵ" ته‌مه‌نی‌ ‪62‬س���اڵه‌و له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫هه‌رزه‌كاری���دا له‌خانه‌واده‌كه‌یه‌وه‌ فێری‌‬ ‫مردوش���ۆرین بوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "تا ئێس���تا‬ ‫نزی���ك به‌یه‌ك هه‌زار مردوم له‌س���نوری‌‬ ‫راپه‌ڕین (قه‌اڵدزه‌و رانیه‌) شۆردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م كاره‌ی‌ مام حوس���ێن‪ ،‬وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌ڵێت ته‌نیا له‌به‌ر خ���وا بوه‌و پێیوایه‌‬ ‫به‌كاری‌ مردوشۆرین جێگه‌یه‌ك بۆ خۆی‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ له‌"فیرده‌وس"‪ ،‬له‌سه‌ر ده‌ستی‌‬ ‫ئه‌و چه‌ند كه‌س���ێكی‌ تری���ش فێری‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌ كراون‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌مو كه‌س���ێك‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ ده‌رونی���ه‌وه‌ توان���ای‌ نیه‌ مردو‬ ‫بشوات"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌گێڕانه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م ئه‌زمونی‌‬ ‫خۆیشی‌ له‌گه‌ڵ‌ مردوشۆردندا‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌الدێكه‌ی‌ خۆمان س���ه‌ره‌تا منداڵێكم‬ ‫ش���ۆرد له‌گه‌ڵ پیاوێكی‌ تری‌ به‌ئه‌زمون‪،‬‬ ‫بردم���ان بۆ قه‌برس���تان نزی���ك به‌پێنج‬ ‫كیلۆمه‌تر به‌پێ‌ ررۆیشتین‪ ،‬من منداڵه‌كه‌م‬ ‫خسته‌ كۆڵم زۆر ماندوبوم له‌ڕێگه‌ له‌گه‌ڵ‬

‫هاوه‌ڵه‌كه‌م مه‌ودامان هه‌بو‪ ،‬ئه‌و خێراتر‬ ‫ده‌ڕۆیش���ت له‌یه‌كتری‌ دوركه‌وتبوینه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌س���ت خۆم نه‌بو ترس���م لێنیشت‪،‬‬ ‫وام هه‌ستده‌كرد منداڵه‌كه‌ زیندوبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س���ه‌ر ئاوێك المداو پش���وم دا‬ ‫س���ه‌یرم كرد هه‌ر مردوه‌ك���ه‌ی‌ جارانه‌و‬ ‫دوای‌ ماوه‌ی���ه‌ك كاره‌كه‌م���ان ته‌واو بو‬ ‫هاتینه‌وه‌‪ ،‬له‌یه‌كه‌م كارمدا زۆر ترسام"‪.‬‬ ‫مام زه‌نگڵ‌ باسی‌ چۆنیه‌تی‌ مردوشۆرین‬ ‫ده‌كات‌و ده‌ڵێت مه‌رجه‌ مردوشۆر نهێنی‌‬ ‫م���ردو بپارێزێ���ت‌و ده‌س���تپاك‌و د‌هم‌و‬ ‫داوێنپاك بێت‌و به‌غیره‌ت بێت‪ ،‬پیاو نێر‬ ‫ده‌ش���وا‌و ژنیش ره‌گه‌زی‌ مێ‌ ده‌شوات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ژن‌و مێرد ده‌توانن یه‌كتری‌ بشۆن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "منیش له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌كه‌م‬ ‫وه‌س���یه‌تمان كردوه‌ یه‌كتری‌ بش���ۆین‪،‬‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ماندا براژنم‌و هاوسه‌ره‌كه‌م‌و‬ ‫دایكیشم مردوش���ۆر بون‌و له‌دایكمه‌وه‌‬ ‫فێری‌ مردوشۆردن بوین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌دوای‌ یه‌كه‌مجاریش���ه‌وه‌‬ ‫هیچ���كات نه‌ترس���اوم‌و خۆف���م نیه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫مردوشۆردن ده‌بێت ئاماده‌كاری‌ بكه‌یت‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆرجار مردو به‌ته‌نیا ناشۆردرێت‌و‬ ‫ده‌بێت النیكه‌م كه‌سێكی‌ به‌هێزت له‌گه‌ڵدا‬ ‫بێت له‌ڕوی‌ ده‌رونی‌و جه‌سته‌ییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫مام زه‌ن���گڵ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫زیاتر مردو له‌شوێنی‌ تایبه‌ت له‌مزگه‌وت‬ ‫ده‌ش���ۆن‌و ده‌بێ���ت ئاو بۆ م���ردو گه‌رم‬ ‫بكرێت تا به‌باش���ی‌ خاوێ���ن بكرێته‌وه‌و‬ ‫زیاتر تایت به‌كار ده‌هێنن بۆ ئه‌وه‌ی‌ هیچ‬ ‫پیسییه‌ك به‌له‌شی‌ مردوه‌كه‌وه‌ نه‌مێنێت‌و‬

‫له‌شپیس���ی‌ له‌مردوه‌ك���ه‌ ده‌رده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئینجا كفنی‌ بۆ ئاماد‌ه ده‌كه‌ن كه‌ له‌پێنج‬ ‫پارچه‌ پێكدێ‌ "به‌رماڵ‌و له‌چك‌و كراسی‌‬ ‫بێ قۆڵ‌و بیجامه‌و سه‌رقات" یانی‌ پارچه‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌ی‌ كف���ن ك��� ‌ه له‌مردوه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌پێچن پێیده‌ڵێن "راس���ته‌ كفن"‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كفن���ه‌ هیچ دورین���ی‌ تێدا نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ه‌له‌فییه‌كان ته‌نی���ا به‌س���ێ‌ پارچه‌‬ ‫مردوه‌ك���ه‌ كف���ن ده‌كه‌ن‪ ،‬ئینج���ا بۆنی‌‬ ‫خۆش���ی‌ پێداده‌ك���ه‌ن‌و نوێژی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫م���ام حوس���ێن زه‌ن���گڵ وت���ی‌ "بۆ‬ ‫مردوشۆرین جل‌و پۆشاكی‌ تایبه‌تم هه‌یه‌و‬ ‫ناخۆشترین كارمان له‌گه‌ڵ ئه‌و مردوانه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌فیش���ه‌ك ده‌كوژرێن یان ده‌سوتێن‬ ‫چونك���ه‌ خوێنی���ان ناوه‌س���تێ‌‌و ده‌بێت‬ ‫خوێنه‌كه‌ی���ان بوه‌س���تێنین یان زۆرجار‬ ‫مردویه‌ك بۆن ده‌كات ناتوانین به‌باش���ی‌‬ ‫بیش���ۆین له‌ب���ه‌ر بۆنه‌ ناخۆش���ه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كه‌ ئاوی‌ پێداك���را بۆنه‌كه‌ی‌ كه‌م‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ئاسانترین كاریش له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫مردوانه‌یه‌ كه‌ تازه‌ مردون‌و به‌وه‌س���تانی‌‬ ‫دڵ ی���ان به‌بێ‌ هێزێكی‌ ده‌ره‌كی‌ مردون‌و‬ ‫بۆنیان نه‌كردبێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌ندێك كه‌س پاره‌ وه‌رده‌گرن‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر مردوشۆریندا‪ ،‬به‌اڵم من پاره‌‬ ‫وه‌رناگ���رم‪ ،‬گ���ه‌ر پ���اره‌م وه‌رگرتبایه‌‪،‬‬ ‫ده‌ب���وم به‌یه‌كێ���ك له‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ چونكه‌ ش���ه‌و هه‌ب���وه‌ پێنج‬ ‫مردوم شۆردوه‌‪ ،‬تائێستا زیاتر له‌هه‌شت‬ ‫سه‌د مردوم شۆردوه‌‪ ،‬بۆ ماوه‌یه‌ك مردو‬

‫ئه‌وان���ه‌ی‌ كه‌ مردو ده‌ش���ۆن جه‌غت‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن ك���ه‌ كاری‌ خاوێنكردنه‌وه‌و‬ ‫مردوش���ۆرین وه‌ك رێزێكه‌ بۆ مردوه‌كه‌و‬ ‫ده‌بێت به‌خاوێنی‌ به‌ڕێبكرێت‪.‬‬

‫پێسته‌ س���وتاوه‌كه‌یان به‌رگه‌ی‌ شۆردن‬ ‫ناگرێ���ت‌و داده‌ماڵدرێت‪ ،‬بۆیه‌ به‌ناچاری‌‬ ‫ته‌نیا ده‌بێت ئاوی‌ پێدابكرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م مردوشۆره‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫كه‌ شۆرینی‌ مردوی‌ ره‌گه‌زی‌ مێ هه‌مان‬ ‫ئه‌و شوش���تنه‌یه‌ كه‌ بۆ پیاوان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئاماده‌كردنی‌ خام بۆیان كراسی‌‬ ‫ژنان به‌شی‌ پشته‌وه‌ی‌ درێژتره‌ له‌به‌شی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌‪.‬‬

‫نه‌ش���ۆم واهه‌س���ت ده‌كه‌م خێرم لێكه‌م‬ ‫بۆت���ه‌وه‌و ئه‌وه‌ی‌ من ده‌یك���ه‌م ته‌نیا بۆ‬ ‫خێره‌و تائێس���تا بۆ هی���چ مردویه‌كیش‬ ‫نه‌گریاوم"‪.‬‬

‫به‌س���ێ محه‌م���ه‌د ش���ێخه‌‪ ،‬ژنێك���ی‌‬ ‫به‌سااڵچوی‌ ئه‌س���مه‌ره‌و به‌وته‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ماڵه‌ك���ه‌ی خۆی���دا پێش���وازی‌ له‌هه‌ر‬ ‫كه‌س���ێك ده‌كات كه‌ بانگهێشت بكرێت‬ ‫بۆ مردوش���ۆرین‪ ،‬ئه‌م مردوش���ۆره‌ كه‌‬ ‫باس���ی‌ یه‌كه‌م كاری‌ مردوشۆرینی‌ كرد‪،‬‬ ‫وتی‌ "له‌ده‌س���ته‌ خوش���كێكمه‌وه‌ فێری‌‬ ‫مردوش���ۆرین بوم‪ ،‬پێیانگوت���م ده‌بێت‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك ده‌بێت له‌ژیانیدا مردویه‌ك‬ ‫بشوات‪ ،‬منیش ده‌س���تمپێكرد له‌یه‌كه‌م‬ ‫كاری‌ مردوش���ۆریندا ژنێك���ی‌ كوژراوم‬ ‫شۆرد كه‌ له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌كه‌یدا كوژرا‬ ‫ب���و‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بۆن���ی‌ خوێنم‬ ‫نه‌كردبو نه‌خۆش���كه‌وتم‌و بۆ هه‌فته‌یه‌ك‬ ‫باری‌ ده‌رونی‌‌و ته‌ندروس���تیم باش نه‌بو‪،‬‬ ‫دواتر باشبوم"‪.‬‬ ‫به‌س���ێ‌ باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات ئه‌و ژنانه‌‬ ‫كه‌من ك���ه‌ هێزی‌ جه‌س���ته‌و ده‌رونییان‬ ‫هه‌یه‌ بۆ مردوشۆرین‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "شۆردنی‌‬ ‫ناخۆش���ترین كه‌س ئه‌و كه‌س���انه‌ن كه‌‬ ‫خۆیان ده‌سوتێنن یان ده‌سوتێن‪ ،‬چونكه‌‬

‫هه‌رچه‌ن���ده‌ مردوش���ۆرین كارێك���ی‌‬ ‫خۆبه‌خش���ی‌ تاڕاده‌یه‌ك سامناكه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كلتورێك���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌و ه���ه‌م وه‌ك‬ ‫نه‌ریتێكی‌ دینیش جێبه‌جێده‌كرێت‪.‬‬ ‫بێخ���اك ئیبراهی���م ك���ه‌ توێ���ژه‌ری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‪ ،‬پێیوایه‌ ئه‌م نه‌ریت‌و كلتوره‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ه‌وه‌ ب���ۆ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌‬ ‫تر جی���اوازه‌و هه‌ر ئایین���ه‌و به‌جۆرێك‬ ‫له‌مه‌راس���یمێكدا مردوه‌كانی���ان به‌خاك‬ ‫ده‌سپێرن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ خۆماندا‬ ‫به‌پێی‌ په‌یڕه‌وی‌ ئیسالم‪ ،‬مردوشۆره‌كان‬ ‫مردو ده‌ش���ۆن‌و به‌ به‌رگێكی‌ س���پی‌ كه‌‬ ‫نیشانه‌ی‌ پاكیه‌تی‌ ده‌رده‌خات‪ ،‬به‌بڕوای‌‬ ‫ئایینی‌ ئیس�ل�ام به‌جوانی‌‌و خاوێنی‌ ئه‌و‬ ‫مردو‌ه ده‌نێ���رن بۆدونیایه‌كی‌ تر بۆ الی‌‬ ‫خواو مه‌الیكه‌ته‌كان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌نه‌ریتی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ئێمه‌دا‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ مردو نه‌شاردرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫مانای‌ وایه‌ كه‌ ڕێزی‌ لێنه‌گیراوه‌ یانی‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌ به‌ش���ێكی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ڕێزگرتن‬ ‫له‌مردوه‌كه‌ له‌دواساتیدا له‌دونیا"‪.‬‬

‫له‌بنه‌ماڵه‌كه‌ماندا‬ ‫براژنم‌و‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌م‌و‬ ‫دایكیشم مردوشۆر‬ ‫بون‌و له‌دایكمه‌و‌ه‬ ‫فێری‌ مردوشۆردن‬ ‫بوین‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )533‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/21‬‬

‫الل ‌ه سه‌مه‌د‪:‬‬ ‫كاركردن له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت زۆر قورسه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندی په‌یكه‌رتاش الل ‌ه سه‌مه‌د‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت ك ‌ه كاری هونه‌ری‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت زۆر قورسه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫باس له‌نوێترین كاری هونه‌ریی خۆی‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫رتوه‌‪.‬‬ ‫یمان بكات‬ ‫وتی‌ ره‌ش‌و‬ ‫مان نه‌وتی‌‬ ‫كه‌ین‪ ،‬ئیتر‬ ‫ستا خۆمان‬ ‫مایه‌كه‌مان‬

‫پارێ����زگاو‬ ‫ئومێدیش‬ ‫بڕوانرێت‌و‬

‫قازێك ته‌مه‌نی‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێمی هه‌یه‌‬ ‫ ئا‪ :‬عه‌زیز ره‌سوڵ‬ ‫له‌گوندێكی‌ سه‌ر به‌ناحیه‌ی‌ خورماڵ قازێك‬ ‫ته‌مه‌نی‌‪ 24‬ساڵه‌و تاكو ئێستاش وه‌ك‬ ‫قازی‌ ئاسایی‌ ده‌ژی‌‌و ته‌مه‌نی‌ هاوتای‬ ‫ته‌مه‌نی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫نه‌ب����ه‌ز یوس����ف خاوه‌ن����ی‌ ئ����ه‌و ق����ازه‌‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د "ئه‌م ق����ازه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ زیاتر له‌‪24‬س����اڵه‌‌و پێش����تر چه‌ند‬ ‫قازێكمان هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌م قازه‌ له‌س����اڵی‌ (‪)1992‬‬ ‫هاتۆته‌ دنیا‌و بێچ����وی‌ یه‌كێك له‌قازه‌كانی‌‬ ‫خۆم����ان بو تاكو ئێس����تاش له‌ژیاندا ماوه‌‌و‬ ‫خزمه‌تێكی‌ باشی‌ ده‌كه‌ین‌و زۆر خۆشه‌ویسته‌‬ ‫الم����ان‪ .‬ته‌مه‌نی‌ هاوتای ته‌مه‌نی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "به‌گش����تی‌‬ ‫سروش����تی‌ قاز ئاوای����ه‌ له‌س����اڵێكدا ته‌نها‬ ‫یه‌كجار كڕده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م قازه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ئه‌م (‪)24‬س����اڵه‌ هه‌مو س����اڵێك‬ ‫دوج����ار كڕكه‌وتوه‌‌و هێلك����ه‌ی‌ هه‌ڵهێناوه‌‌و‬ ‫به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌كیش كه‌ جوجكه‌ قازه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵهێناوه‌ رێگ����ه‌ی‌ نه‌داوه‌ هی����چ قازێكی‌‬ ‫تر تێكه‌ڵ ب����ه‌م جوجكانه‌ی‌ ببێت ئه‌مه‌ش‬ ‫یه‌كێك����ه‌ له‌س����یفه‌ته‌كانی‌ ئه‌م ق����ازه‌‌و زۆر‬ ‫جوجكه‌كان����ی‌ ده‌پارێزێت‌و جیاوازه‌ له‌قازی‌‬ ‫دیكه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غت له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫"تاكو ئێس����تا هیچ الیه‌نێك یان كه‌س����ێك‬

‫هونه‌رمه‌ن���دی په‌یكه‌رتاش���ی ك���ورد‪،‬‬ ‫س���ه‌مه‌د ك ‌ه نازناوی الل ‌ه س���ه‌مه‌دی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چه‌ن���د س���اڵێك ‌ه له‌ش���اری له‌نده‌نی واڵتی‬ ‫به‌ریتانی���ا ده‌ژی‌و له‌وێ س���ه‌رقاڵی كاری‬ ‫په‌یكه‌رتاشییه‌‪.‬‬ ‫په‌یكه‌ره‌كانی الل ‌ه س���ه‌مه‌د ش���ێوازێك‌و‬ ‫س���تایلێكی تایب���ه‌ت به‌خ���ۆی هه‌یه‌و هه‌ر‬ ‫به‌بینینی په‌یكه‌ره‌كانی هه‌ست به‌و شێواز‌ه‬ ‫تایبه‌ت ‌ه ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫الل��� ‌ه س���ه‌مه‌د له‌ب���اره‌ی تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫هونه‌ری���ی په‌یكه‌رتاش���ییه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ی‬ ‫راگه‌یاند "ئه‌م هون���ه‌ر‌ه تایبه‌تمه‌ندی خۆی‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌پانتایی‌و ش���كڵ‌و ش���ێوه‌و شاكاری‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌كراو‪ ،‬ئه‌م قه‌بارانه‌ش سه‌رنجی‬ ‫بینه‌ر رائه‌كێشێت بۆ الی خۆی به‌گشتی"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ن���ده‌ په‌یمان���گای هونه‌ر‌ه‬ ‫جوانه‌كانی سلێمانیی به‌پله‌ی یه‌كه‌م ته‌واو‬ ‫ك���ردو‌ه به‌اڵم پێی وای ‌ه خوێندنی ئه‌كادیمی‬ ‫ته‌نها به‌س نیی ‌ه بۆ كاری هونه‌ریی‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫حه‌زك���ردن ب���ۆ كارو هونه‌ره‌كه‌ش گرنگیی‬ ‫زۆری هه‌یه‌‪.‬‬ ‫الل ‌ه س���ه‌مه‌د له‌ماوه‌ی راب���ردودا چه‌ند‬ ‫په‌یكه‌رێك���ی بۆ هه‌ری���ه‌ك له‌ئه‌حمه‌د كایا‪،‬‬ ‫ش���ێركۆ بێك���ه‌س‌و عه‌باس���ی كه‌مه‌ن���دی‬ ‫به‌س���تایل ‌ه تایبه‌ته‌ك���ه‌ی خۆی دروس���ت‬ ‫ك���ردو رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌و كه‌س���ایه‌تییان ‌ه‬ ‫خۆم هه‌ڵیانده‌بژێرم‌و له‌س���ه‌ر ئه‌ركی خۆم‬ ‫په‌یكه‌ره‌كان دروست ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێ���ی وای ‌ه ك ‌ه كاری په‌یكه‌رتاش���ی‬ ‫له‌به‌ریتانی���ا بۆ ئه‌و ئاس���ان نییه‌و به‌ڵكو‬ ‫"كاركردن له‌وێ زۆر قورسه‌"‪.‬‬ ‫له‌م دواییه‌دا الل ‌ه سه‌مه‌د په‌یكه‌رێكی بۆ‬ ‫گۆرانیبێ���ژی ن���اوداری به‌ریتانی ئێال ئیری‬ ‫دروس���تكرد ك��� ‌ه ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی باش���ی‬ ‫هه‌بو‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌و‌ه ئاش���كرای ده‌كات ك ‌ه دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و ئه‌س���تێر‌ه ئینگلیزیی ‌ه كاره‌كانی‬ ‫بینیو‌ه سه‌رنجی راكێشاوه‌و "داوای لێ كردم‬ ‫په‌یكه‌رێكی هاوشێوه‌ی بۆ بكه‌م"‪.‬‬ ‫الل ‌ه سه‌مه‌د نوێترین كاری هونه‌ریی خۆی‬ ‫بۆ ئاوێن ‌ه ئاش���كرا ده‌كات ك��� ‌ه په‌یكه‌رێك ‌ه‬ ‫بۆ هونه‌رمه‌ن���دی مۆس���یقاری رۆژهه‌اڵتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬قال ‌ه مه‌ڕه‌‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫نه‌هاتوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بڵێت ئه‌م قازه‌ ده‌كڕین‬ ‫ی����ان بی����ده‌ن به‌ئێم����ه‌‌و خۆش����مان نیاز ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌م����ان نییه‌ كه‌ بیفرۆش����ین چونكه‌ زۆر‬ ‫هۆگری‌ بوین‌و ته‌مه‌نێكه‌ له‌گه‌ڵمانه‌"‪.‬‬ ‫نه‌به‌ز یوس����ف ده‌ش����ڵێ‌ "ئه‌و ق����ازه‌ كه‌‬ ‫بانگ����ی‌ ده‌كه‌ی����ن خ����ۆی‌ دێت ب����ۆ المان‪،‬‬ ‫له‌هه‌ر ش����وێنێكی‌ ئه‌و گونده‌دا بێت له‌كاتی‌‬ ‫هێلكه‌ك����ردن دێته‌وه‌ ماڵ����ه‌وه‌‌و هێلكه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌رگیز له‌ده‌ره‌وه‌ هێلكه‌ی‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا ته‌مه‌نێكی‌ زۆریشی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌م قازه‌ رونیش����یكردوه‌"به‌پێی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ هه‌مو س����اڵێك دوج����ار ئه‌م‬ ‫ق����ازه‌ كڕده‌كه‌وێت‌و جوج����ك هه‌ڵده‌هێنێ‌‬ ‫بۆی����ه‌ خێرێكی‌ باش بوه‌ ب����ۆ ماڵی‌ ئێمه‌‌و‬ ‫خزمه‌تێكی‌ باش����ی‌ به‌ئێمه‌ كردوه‌ ئێمه‌ش‬ ‫هه‌رگیز بیر له‌وه‌ ناكه‌ینه‌وه‌ بیفه‌وتێنین"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫"ماڵه‌وه‌ی����ان زۆر هۆگ����ری‌ قازه‌ك����ه‌ بون‌و‬ ‫جیاواز له‌قازه‌كانی‌ دیكه‌ گرنگی‌ پێ ده‌ده‌ن‬ ‫به‌تایبه‌ت دایكیان ك����ه‌ رۆژانه‌ خزمه‌تێكی‌‬ ‫باشی‌ قازه‌كه‌ ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "هه‌ر ئه‌وه‌ش����ه‌ وایكردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫سا ڵ‬ ‫ق����ازه‌ بتوانێ����ت (‪)24‬‬ ‫به‌ته‌ندروس����تییه‌كی‌‬ ‫باشه‌وه‌ له‌ژیاندا‬ ‫ما بێ����ت ‌و‬ ‫س����ا اڵ نه‌ش‬ ‫دوج����ار ك����ڕ‬ ‫بكه‌وێت"‪.‬‬

‫جوانی گۆزه‌و سوده‌كانی له‌بیر ناكرێن‬ ‫ ئا‪ :‬عومه‌ر چاوشین‬ ‫له‌سه‌ده‌كانی پێشو مرۆڤ بیری داهێنانی‬ ‫زیاتری كردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێ‌ باشتر‬ ‫بژی‪ ،‬هه‌ر له‌بیری ئه‌وه‌دا بوه‌ خۆی‬ ‫ده‌رباز بكات له‌ژیانه‌ ساده‌كه‌ی خۆی‌و‬ ‫هه‌ستاوه‌ به‌دروستكردنی جۆره‌ها‬ ‫كه‌لوپه‌لی ناوازه‌و تائێستاش خه‌ڵكانێك‬ ‫ئه‌و كه‌ل‌وپه‌النه‌ به‌كار دێنن‌و مرۆڤ‬ ‫سودیان لێ‌ ده‌بینێت‪.‬‬ ‫گ���ۆزه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌به‌رهه‌مه‌كانی مرۆڤی‬ ‫كۆن كه‌ تائێس���تاش له‌ژیانی رۆژانه‌ماندا‬ ‫به‌رچاوم���ان ده‌كه‌وێ���ت‪ ،‬ی���ان به‌كاریان‬ ‫ده‌هێنی���ن‪ ،‬به‌اڵم له‌دروس���تكردنیدا ده‌بێ‌‬ ‫ش���اره‌زایی و كارامه‌یی نیش���ان بدرێت‌و‬ ‫به‌كارهێنه‌رانیشی زۆر به‌جوانی په‌سه‌ندی‬ ‫ئه‌و كااڵیانه‌ ده‌ده‌ن‌و ده‌ڵێن گۆزه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌میراته‌ به‌جێماوه‌كانی مرۆڤی پێشو‪.‬‬ ‫له‌ناحیه‌ی هێرۆ س���ه‌ر به‌قه‌زای پشده‌ر‬ ‫چه‌ند كه‌سێكی به‌هره‌مه‌ند هه‌یه‌ له‌ناویاندا‬ ‫ژنێك���ی به‌س���ااڵچوی‌ ره‌ش���پۆش به‌ناوی‬ ‫حه‌لیم���ه‌ برایم ك���ه‌ له‌ماڵه‌كه‌ی���دا چه‌ند‬ ‫گۆزه‌ی���ه‌ك بچوك به‌رچ���او ده‌كه‌ون وه‌ك‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ی‬ ‫ی نوێی خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك��� ‌‬ ‫ده‌به‌ستیت‪ ،‬پێویستت به‌و‌ه هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫زیاتر بایه‌خی‌ پێبده‌یت‪.‬‬

‫بۆ خۆی ده‌ڵێت "له‌ته‌مه‌نی ده‌ س���اڵیه‌وه‌‬ ‫له‌دایكمه‌وه‌ فێری گۆزه‌ دروس���تكردن بوم‬ ‫ت���ا فێری ئه‌و به‌رهه‌مه‌ جوانه‌ بوم چه‌ندان‬ ‫جار گۆزه‌كانم له‌ده‌س���ت شكاون‌و زۆریش‬ ‫بۆی���ان به‌په‌رۆش بوم به‌اڵم چاره‌م نه‌بوه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ ده‌س���تم به‌دروس���تكردنی‬ ‫یه‌كێكی تر كردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ژنه‌ ره‌شپۆش���ه‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌ باسی‬ ‫چۆنیه‌تی دروس���تكردنی گ���ۆزه‌ ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "گۆزه‌ له‌گڵی س���ور دروستده‌كرێت‬ ‫كه‌ ئ���ه‌وه‌ گڵی تایبه‌ت���ی خۆیه‌تی‪ ،‬ئینجا‬ ‫دایده‌بێژی���ن ت���ا خۆڵه‌كه‌یم���ان ده‌س���ت‬ ‫ده‌كه‌وێ���ت‌و كاری تێ���دا ده‌كه‌ین‌و به‌پێی‬ ‫پێویس���ت ئ���اوی تێده‌كه‌ین‌و تێر ش���ێلی‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ئینجا قاڵبی ده‌كه‌ین‌و چین چین‬ ‫ده‌یخه‌ین���ه‌ س���ه‌ر یه‌ك‌و دارێك���ی كورت‌و‬ ‫گونج���او به‌كاردێنین ت���ا قوڕه‌كه‌ به‌ڕێكی‬ ‫بكه‌وێته‌ سه‌ر یه‌ك‌و به‌رزببێته‌وه‌و شێوه‌ی‬ ‫گۆزه‌ وه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "گه‌وره‌و بچوكی‬ ‫گۆزه‌كه‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌ بناغه‌ی بۆ داده‌نرێت‌و‬ ‫به‌ویس���تی خۆته‌‪ ،‬كه‌ ت���ه‌واو بو دایده‌نێی‬ ‫له‌به‌ر تیش���كی خۆر تا چوار رۆژی ته‌واو‬ ‫كه‌ وش���ك بۆوه‌ ده‌یخه‌ینه‌ ناو پش���كۆی‬

‫دوپشک‬ ‫ی ك���ۆن هه‌ڕه‌ش��� ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك��� ‌‬ ‫ل���ه‌دواڕۆژت ده‌كات‪ ،‬هه‌تاوه‌ك���و‬ ‫ئه‌توانیت هه‌ڵه‌كانت چاك بكه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫ته‌ندوری نانكردن بۆ ئه‌وه‌ی سور ببێته‌وه‌و‬ ‫ئاماده‌بێت بۆ به‌كارهێنان"‪.‬‬ ‫پ���ور حه‌لی���م هه‌م���و گ���ۆزه‌كان باش‬ ‫ده‌ناس���ێت‌و بۆ هه‌ر جۆرێكی���ان ناوێكی‬ ‫تایبه‌تی���ان بۆ داناوه‌و ده‌ڵێت "به‌ناوه‌كانی‬ ‫دیزه‌و ش���ه‌ربه‌و گڵێن���ه‌و لولێنه‌و په‌رداغ‌و‬ ‫سوراحی كه‌ هه‌ریه‌كه‌و بۆ جۆره‌ خواردن‌و‬ ‫خواردنه‌وه‌یه‌ك به‌كاردێت‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫ئازابێ���ت ده‌توانێت ته‌نیا ش���ه‌ش گۆزه‌ی‬ ‫گه‌وره‌ دروس���تبكات‌و نرخی جۆراوجۆریان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم گۆزه‌ی بچوك دروس���تكردنی‬ ‫ناخۆشتره‌ له‌گه‌وره‌كه‌ی"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د حه‌س���ه‌ن پیاوێك���ی بااڵبه‌رزی‬ ‫ده‌م به‌خه‌ن���ده‌و ش���اره‌زا له‌كلت���وری‬ ‫ناوچه‌ی پش���ده‌ر‪ ،‬ده‌ڵێت "له‌سه‌رده‌می زو‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی خه‌ڵك زۆرزان نه‌بون به‌زۆری‬ ‫دیزه‌و گۆزه‌یان به‌كارهێناوه‌ بۆ ئاوو ش���یر‬ ‫كواڵندن‌و هه‌ڵگرتنی شیرو ماست‌و ترخێنه‌و‬ ‫رۆن‌و دۆو ته‌نانه‌ت زۆرجار چێشتیش���یان‬ ‫تێدا هه‌ڵگرتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "چونكه‌ بۆن���ی خواردنه‌كه‌ی‬ ‫خۆش���كردوه‌و نه‌یهێش���توه‌ خ���راپ بێت‪،‬‬ ‫هه‌ركات بۆنه‌ خۆشه‌كه‌ی لێ ببڕێت دوباره‌‬ ‫ده‌توانی بیخه‌یته‌ ناو پش���كۆوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬

‫که‌‌وان‬ ‫هه‌رچه‌نده‌كێش���ه‌كان گه‌وره‌ب���ون‬ ‫ی چاره‌سه‌ركدنیان بده‌و كۆڵ‬ ‫تۆهه‌وڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ده‌‪ ،‬چونك ‌ه دواتر ناتونیت روبه‌ڕو ‌‬ ‫هیچ ناخۆشییه‌ك بببیته‌وه‌‪.‬‬

‫بۆنی جارانی بۆ بگه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫"گۆزه‌ك���ه‌ری ب���اش له‌هه‌ر ش���وێنێك‬ ‫به‌رهه‌می خۆی ببینێته‌وه‌ ده‌یناس���ێته‌وه‌‬ ‫ته‌نان���ه‌ت كه‌ له‌ش���ارێكی تری���ش بێت"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د حه‌سه‌ن وای وت‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پیاوه‌ ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"له‌ق���ه‌زای پش���ده‌ردا زۆرب���ه‌ی خه‌ڵكی‬ ‫ناحیه‌ی هێرۆ به‌هره‌مه‌ندن به‌دروستكردنی‬ ‫گۆزه‌و خه‌ڵكه‌كه‌ی به‌و به‌هره‌یه‌ ناسراون‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌س���ه‌ر ده‌ستی دایكم زیاتر له‌ده‌‬ ‫كه‌س فێری گۆزه‌گه‌ری بون"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "زۆربه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌ی له‌یه‌كتره‌وه‌‬ ‫فێری ئه‌و پیشه‌یه‌ بون هه‌ریه‌كه‌و هونه‌رێكی‬ ‫تێدا به‌كارهێناوه‌‪ ،‬هه‌یانه‌ نه‌خشی تێدایه‌و‬ ‫هه‌یه‌تی ده‌سكێك یان دوده‌سك‌و زیاتریشی‬ ‫بۆ دروس���ت ده‌كات‌و له‌و كۆتاییه‌دا قاچ‌و‬ ‫نه‌خش���ی لێوارو چ���وارده‌وری ب���ۆ زیاد‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش���ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫"له‌س���ااڵنی رابردو خه‌ڵك پ���اره‌ی نه‌بوه‌‬ ‫بۆ كڕینی پێداویس���تیه‌كانیان كه‌لوپه‌لیان‬ ‫گۆڕیوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬گۆزه‌ش یه‌كێ���ك بوه‌ له‌و‬ ‫كه‌لوپه‌النه‌ی ك���ه‌ له‌به‌رامبه‌ریدا دانه‌وێڵه‌و‬ ‫شه‌كر یان رۆن‌و خواردنی تر وه‌رگیراوه‌"‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫ی باوه‌ڕبونت به‌خ���ۆت كارێك ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی بۆهه‌موان‬ ‫ێ ده‌كه‌یت ك ‌ه س���ود ‌‬ ‫نو ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ته‌ندروستیت بێ كێشه‌یه‌‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی نوێ���ی‬ ‫ی په‌یوه‌ندیه‌ك��� ‌‬ ‫به‌س���تن ‌‬ ‫ی پێویست ‌ه بۆتۆ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫به‌وریاییه‌وه‌ ئه‌و كه‌سه‌ هه‌ڵبژێره‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫به‌وریاییه‌و‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ كاره‌كانت‬ ‫ی داراییت بۆدروست‬ ‫بكه‌‪ ،‬كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌بێت ك ‌ه ره‌نگ ‌ه ماوه‌یه‌ك ناڕه‌حه‌تت‬ ‫بكات‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی میره‌كان به‌میری‌ ده‌مێنێته‌و ‌ه‬ ‫گه‌رماو ‌‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫به‌چه‌ند هه‌نگاوێك‬

‫)‪ )533‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/21‬‬

‫ ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬

‫هونه‌رمه‌ندی‌ كۆچكردو ئه‌حمه‌د شه‌ماڵ‌ له‌به‌یتێكی‌‬ ‫گۆرانیه‌كیدا ده‌ڵێت (ئێستاش براتان تونچیه‌‬ ‫له‌حه‌مامی‌ سوره‌ت)‪.‬‬

‫ده‌سته‌كانت بپارێزه‌‬

‫گلیسرینی‌ تێدایه‌‪.‬‬

‫به‌ه����ۆی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌س����ته‌كان‬ ‫هه‌میش����ه‌ به‌ده‌ره‌وه‌ن به‌دڵنیایه‌و‌ه‬ ‫توش����ی‌ وش����ك بون����ه‌وه‌ ده‌بن‪،‬‬ ‫بۆئه‌مه‌ش پێویس����ته‌ به‌م رێگایانه‌‬ ‫له‌وشك بون بیانپارێزیت‪.‬‬

‫‪ .2‬ده‌توانی����ت رۆژان����ه‌ كرێمی‌‬ ‫دژه‌خۆر به‌كاربهێنیت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر كاره‌كانت زیاتر له‌به‌ر هه‌تاو‬ ‫بون‌و ده‌س����ته‌كانت زۆر هه‌تاویان‬ ‫به‌ركه‌وت‪.‬‬

‫‪ .1‬هه‌میشه‌و به‌تایبه‌تی‌ له‌شه‌ودا‬ ‫كرێم بۆ ده‌س����ته‌كانت به‌كاربێنه‌و‬ ‫زیاتریش ئ����ه‌و كرێمانه‌ی‌ مادده‌ی‌‬

‫‪ .3‬ماس����ك بۆده‌س����ته‌كانت‬

‫بكه‌‪ ،‬هه‌فتان����ه‌ جارێك به‌خۆراكی‌‬ ‫سروشتی‌ ماس����ك بۆده‌ستت بكه‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌مه‌ش ده‌توانی����ت په‌تاته‌یه‌ك‬ ‫له‌ره‌ن����ده‌ بده‌و تێكه‌ڵ����ی‌ كوپێك‬ ‫ش����یری‌ بكه‌‪ ،‬بۆماوه‌ی‌ ‪ 10‬خوله‌ك‬ ‫ده‌س����ته‌كانت بخه‌ره‌ن����اوی‌ دواتر‬ ‫ده‌سته‌كانت بش����ۆ زه‌یتی‌ زه‌یتون‬ ‫یان گوێ����زی‌ هیندی‌ ب����ه‌كار بێنه‌‬ ‫بۆچه‌وركردنیان‪.‬‬

‫دو بۆچونی‌ جیاواز له‌س����ه‌ر دروستبونی‌ گه‌رماوی‌‬ ‫(س����وره‌ت) هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌ندێ����ك پێی����ان وای����ه‌ به‌ر‬ ‫له‌دروستبونی‌ س����لێمانی‌ ئه‌و گه‌رماوه‌ بونی‌ هه‌بوه‌و‬ ‫هه‌ندێكی‌ دیك����ه‌ش الیان وایه‌ له‌گه‌ڵ‌ دروس����تبونی‌‬ ‫ئه‌م ش����اره‌دا چه‌ند گه‌رماوێك هه‌بون كه‌ یه‌كێكیان‬ ‫(س����وره‌ت) بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌موی‌ گرنگتر ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫گه‌رماوه‌ ده‌توانرێت كڕین‌و فرۆش����تنی‌ پێوه‌ بكرێت‬ ‫به‌اڵم ناتوانرێت بڕوخێنرێت‪.‬‬ ‫س����ه‌ركه‌وت كوڕی‌ حاجی‌ عه‌لی‌ ریش كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫(‪)1966‬ه‌وه‌ خاوه‌ندارێتی‌ گه‌رماوی‌ سوره‌ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات ل����ه‌دوای‌ كۆچی دوایی‌ باوكیانه‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ س����ه‌روه‌ری‌ برایدا سه‌رپه‌رش����تی‌ گه‌رماوه‌كه‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬ده‌ڵێت "نزیكه‌ی‌ په‌نجا س����اڵه‌ له‌باوكمه‌وه‌‬ ‫بوینه‌ت����ه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌م گه‌رم����اوه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا مێژوی‌ دروست له‌به‌رده‌ستدا نییه‌ بۆ سه‌ره‌تای‌‬ ‫دروس����تبونی‌ ئه‌م گه‌رماوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی‌ گه‌شته‌كه‌ی‌‬ ‫میجه‌رسۆن بێت ده‌ڵێت كه‌ سلێمانی‌ دروستبوه‌ چوار‬ ‫گه‌رماو له‌شاره‌كه‌دا هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم عه‌بدولڕه‌قیب یوسف‬ ‫ده‌ڵێت له‌گه‌ڵ‌ دروستبونی‌ سلێمانیدا دروستكراوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌ركه‌وت وتیش����ی‌ "ده‌ڵێن ئه‌وكات گه‌رماوێكیان‬ ‫تایبه‌ت بوه‌ به‌میره‌كان‌و عه‌بدولره‌قیب یوس����ف باس‬ ‫ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ گه‌رم����اوی‌ س����وره‌ت تایبه‌ت بوه‌‬ ‫به‌میره‌كان‪ ،‬بۆچونێك����ی‌ تریش ده‌ڵێن كه‌ هی‌ ماڵی‌‬ ‫كه‌ریمی‌ ئه‌له‌كه‌ بوه‌ له‌س����اڵی‌ سیه‌كان و چله‌كاندا‌و‬ ‫پاش����ان ده‌وترێت س����اڵی‌ (‪ )1850‬كه‌ریمی‌ ئه‌له‌كه‌‬ ‫خۆی‌ دروس����تی‌ كردوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌هه‌مو حاڵه‌ته‌كاندا‬ ‫(‪ )100‬س����اڵ ته‌مه‌نی‌ گه‌رماوه‌كه‌ی����ه‌و ده‌توانرا زۆر‬ ‫به‌ئاسانی‌ یه‌كالیی‌ بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و خش����تانه‌ی‌ گه‌رماوه‌كه‌ی‌ پێ‌ دروست كراوه‌‪،‬‬ ‫ده‌توانن یارمه‌تی‌ شاره‌زایانی‌ مێژو بده‌ن بۆ یه‌كالیی‌‬ ‫بون����ه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌ ئه‌و گه‌رماوه‌‪ ،‬بیناكه‌ ته‌نها هه‌زار‬ ‫مه‌تره‌و هه‌موش����ی‌ به‌خش����تی‌ چوار گۆشه‌ دروست‬ ‫كراوه‌‪ ،‬وه‌ك س����ه‌ركه‌وتیش باس����ی‌ ك����رد به‌داخه‌وه‌‬ ‫تاوه‌كو ئێستا كه‌س لێی‌ نه‌پرسیوه‌ته‌وه‌و كه‌سێكیش‬ ‫نه‌یوتوه‌ با پارچه‌یه‌ك خشتی‌ به‌رم بۆ تاقیگه‌یه‌ك‪.‬‬ ‫ئه‌و سوپاس����ی‌ مامۆستا كه‌مال نوری‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ش����وێنه‌واری‌ س����لێمانی‌ ك����رد كه‌ دڵس����ۆزی‌ زۆری‌‬ ‫نوان����دوه‌‌و ته‌نانه‌ت بڕیاری‌ ئه‌وه‌ی‌ داوه‌‌و نوس����راوی‌‬ ‫ره‌سمی‌ كردوه‌ كه‌ به‌هیچ شێوه‌ك نابێت ئه‌م گه‌رماوه‌‬

‫بڕوخێنرێت‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "س����وپاس‬ ‫بۆ خوا تاوه‌كو ئێس����تا‬ ‫گه‌رماوه‌ك����ه‌ مه‌ترس����ی‌‬ ‫روخانی‌ له‌سه‌ر نییه‌"‪.‬‬ ‫له ‌ئێس����تا د ا‬ ‫گه‌رماوه‌كانی‌ س����لێمانی‌‬ ‫وه‌ك ج����اران نه‌م����اون‬ ‫ل����ه‌روی‌ پش����تیوانی‌‌و‬ ‫د ه‌س����تگیر ۆ یی‌‬ ‫حكومه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫كاریگه‌ری‌ خراپی‌ له‌سه‌ر‬ ‫گه‌رماوه‌كان دروس����ت‬ ‫ك����ردوه‌و هه‌ندێكی����ان‬ ‫روخێنراون‌و كراونه‌ته‌‬ ‫شوێنی‌ بازرگانی‌ یاخود‬ ‫گه‌ڕاج����ی‌ ئۆتۆمبێل‪،‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ش����دا‬ ‫نرخ����ی‌ خۆش����تن‬ ‫له‌گه‌رماوه‌كاندا ناگاته‌‬ ‫گرتنه‌وه‌ی‌ ده‌ستمایه‌ی‌‬ ‫خاوه‌ن گه‌رماوه‌كان‪،‬‬ ‫س����ه‌ركه‌وت ئ����ه‌وه‌‬ ‫ئاش����كرا ده‌كات ك����ه‌‬ ‫ئ����ه‌وان رۆژانه‌ ته‌نها‬ ‫زه‌ره‌ر ده‌بژێرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ك خ����ۆی‌ ده‌ڵێت‬ ‫ئه‌وان گه‌رماوه‌كه‌یان‬ ‫خ����ۆش ده‌وێت بۆیه‌‬ ‫ه����ه‌ر ده‌یانه‌وێ����ت‬ ‫خزمه‌تی‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫گه‌رماوی‌ سوره‌ت‬ ‫ئه‌گه‌رچ����ی‌ بوه‌ت����ه‌ مێژوی‌ ش����ارێك‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫به‌یته‌ی‌ ئه‌حمه‌د ش����ه‌ماڵیش زیات����ر ئه‌و گه‌رماوه‌ی‌‬ ‫الی‌ دانیش����توانی‌ شاره‌كه‌ خۆشه‌ویس����تتر كردوه‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتیش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌دات كه‌ شانازی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ هه‌میش����ه‌ كلیلی‌ گه‌رماوه‌كه‌ی‌ پێ‬ ‫ب����وه‌‌و ده‌ڵێت" ئ����ه‌و وه‌ك مامی‌ ئێم����ه‌ وه‌ها بوه‌‪،‬‬ ‫هاوڕێی‌ منداڵی‌ باوكم����ان بوه‌و جگه‌ له‌وه‌ی‌ ماوه‌ی‌‬ ‫زیات����ر له‌د‌ه س����اڵ لێره‌ كاری‌ ك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم پاش‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌میش����ه‌ كلیل����ی‌ گه‌رماوه‌كه‌ی‌ البوه‌و هه‌ر‬ ‫كاتێك ویس����تبێتی‌ شه‌و بوبێت یاخود رۆژ ئه‌و لێره‌‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌ركه‌وت ئه‌وه‌ش ناشارێته‌وه‌ كه‌ چه‌ندین جار‬ ‫هاواڵتیانی‌ بیانی‌ وه‌ك مۆزه‌خانه‌یه‌ك له‌گه‌رماوه‌كه‌یان‬

‫روانیوه‌و ته‌نانه‌ت وێنه‌ی‌ زۆریشیان لێ گر‬ ‫وتیش����ی‌"حكومه‌ت ده‌توانێ����ت هاوكاری‬ ‫ب����ه‌اڵم نایكات‪ ،‬نه‌ نه‌وتی‌ س����پی‌‌و نه‌ نه‌و‬ ‫نه‌ گازمان ده‌داتی‌‪ ،‬رێگه‌ش����یان نه‌دا خۆم‬ ‫س����پی‌ به‌كار بهێنین‌و نرخ كه‌مێك زیاد بك‬ ‫له‌راستیدا ئێمه‌ش نازانین چی‌ بكه‌ین‪ ،‬ئێس‬ ‫به‌گاز ئیش����ده‌كه‌ین‌و به‌ڕاستیش ده‌س����تم‬ ‫ده‌رناكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و داوا له‌پارێ����زگارو ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پ‬ ‫قایمقامی����ه‌ت ده‌كات كه‌ هاوكاری����ان بن‌و‬ ‫ده‌كات ئه‌م شوێنان ‌ه وه‌ك مۆزه‌خانه‌ لێی‌‬ ‫خزمه‌تی‌ بكه‌ن"‪.‬‬

‫ی تابلۆكانم ده‌ژیم‬ ‫ره‌مزی‌ قوتبه‌دین‪ :‬له‌سه‌ر فرۆشتن ‌‬ ‫ ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ره‌مزی‌ قوتبه‌دین هونه‌رمه‌ندی‌‬ ‫شێوه‌كاری‌ كورد رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"ئه‌زمونی‌ فرۆشتنی‌ تابلۆ كارێكی‌ زۆر‬ ‫باشه‌‌و پێویسته‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ كاره‌ هونه‌ریه‌كه‌یه‌وه‌ بژی‌‌و من‬ ‫له‌ئه‌وروپا له‌سه‌ر فرۆشتنی‌ تابلۆكانم‬ ‫ده‌ژیم"‪.‬‬ ‫ره‌م����زی‌ قوتبه‌دی����ن هونه‌رمه‌ن����دی‌‬ ‫ش����ێوه‌كاری‌ ك����ورد كه‌ ئێس����تا له‌واڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌ڕه‌نس����ا نیش����ته‌جێیه‌ له‌دیمانه‌یه‌ك����ی‌‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌ رایگه‌یان����د "تابلۆكانم‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ڕاب����ردوی‌ خۆمه‌وه‌ هه‌یه‌ چ‬ ‫رابردوی‌ شاخ چ رابردوی‌ شار له‌ئه‌وروپا‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ی‌ كه‌ چه‌ند س����اڵێكه‌ له‌ئه‌وروپا‬ ‫ده‌ژیم‌و ئه‌مانه‌ هه‌ردوكیان وه‌ك هه‌ماهه‌نگ‬ ‫تێكه‌ڵ ده‌كه‌مه‌وه‌‌و به‌هۆیه‌وه‌ گوزارش����ت‬ ‫له‌پرس‌و بابه‌تێك ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌میشه‌ ئه‌وه‌ دوباره‌ ده‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌هۆی‌ ئ����ه‌و رابردوه‌وه‌یه‌ به‌رده‌وامم‬ ‫له‌كاری‌ هونه‌ریدا تائێس����تا‌و به‌رده‌وامیش‬ ‫پێشانگه‌ی‌ شێوه‌كاری‌ ده‌كه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ خه‌ڵكی‌ ب����ۆ تابلۆكانی‌‬ ‫به‌الوه‌ گرنگ‌و بایه‌خداره‌‌و وتی‌ "پێویستم‬ ‫به‌هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ خه‌ڵك����ه‌ له‌ب����اره‌ی‌‬ ‫كاره‌كانم����ه‌وه‌‪ ،‬چۆن ته‌ماش����ای‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫چۆن تێده‌گه‌ن لێی‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ س����تایل‌و بایه‌خی‌ س����تایل بۆ‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ شێوه‌كار‪ ،‬ره‌مزی‌ قوتبه‌دین‬ ‫وتی‌ "بێگومان ئه‌بێت هه‌ر هونه‌رمه‌ندێكی‌‬ ‫ره‌س����ه‌ن خاوه‌ن تاقیكردن����ه‌وه‌‌و خاوه‌ن‬ ‫س����تایلی‌ خ����ۆی‌ بێ����ت‌و چه‌ند ئیش����ت‬ ‫كردبێت ئه‌وه‌نده‌ ستایله‌كه‌ت ده‌قی‌ خۆی‌‬

‫کاوڕ‬ ‫زۆر له‌ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت مه‌ك ‌ه بۆ هیچ‬ ‫ی پێنه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫كارێك ك ‌ه ئ���ه‌وان حه‌ز ‌‬ ‫توڕه‌بونی‌ زیاد له‌قازانجی‌ تۆ نیه‌‪.‬‬

‫ده‌گرێت‌و ره‌گ داده‌كوتێت‌و ره‌سه‌نایه‌تی‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "س����تایل بۆ هونه‌رمه‌ند زۆر‬ ‫گرنگ����ه‌‪ .‬ئه‌بێ����ت له‌ته‌ماش����اكردنی‌ هه‌ر‬ ‫تابلۆیه‌كدا ئه‌وه‌ بدۆزیته‌وه‌ كه‌ ئه‌و تابلۆیه‌‬ ‫هی‌ چ هونه‌رمه‌ندێكه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "س����تایل‬ ‫وه‌كو شوناس����نامه‌یه‌كه‌ ب����ۆ هونه‌رمه‌ند‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر هونه‌رمه‌ند ستایلی‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌‬ ‫نه‌بێت ناتوانێت هه‌مو س����اڵێك شێوه‌ی‌‬ ‫ئیشكردن بگۆڕێت‌و ده‌بێت ره‌گ‌و هێڵێكی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ هه‌بێت له‌ئیشكردندا"‪.‬‬ ‫ئه‌و ره‌تیده‌كاته‌وه‌ كه‌ ستایلی هونه‌رمه‌ند‬ ‫دوچاری‌ چه‌قبه‌س����تن بكات‌و وتی‌ "بۆ من‬ ‫وانه‌بوه‌‌و چه‌ند س����اڵه‌ ئیشده‌كه‌م خه‌ڵك‬ ‫كه‌ ته‌ماشای‌ تابلۆیه‌كی‌ من ده‌كات ده‌ڵێن‬ ‫ئه‌زانین ئ����ه‌وه‌ كاری‌ ره‌مزیی����ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خه‌ڵك ئاشنایه‌ به‌كاره‌كانم"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "م����ن زۆر زۆر سه‌ربه‌س����تم‬ ‫له‌كاركردندا‌و س����تایل نه‌بۆته‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫بمبه‌ستێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌نائاگایی‌ ستایل له‌الی‌ هونه‌رمه‌ند خۆی‌‬ ‫له‌دایك ده‌بێت‌و چه‌ند ئیش بكه‌یت‌و چه‌ند‬ ‫كار بكه‌یت به‌ڕاس����ته‌قینه‌ ئه‌مانه‌ هه‌موی‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك دروستده‌كات بۆ هونه‌رمه‌ند‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ستایل ئه‌زمونی‌ كاری‌ هونه‌ری‌‬ ‫دروس����تیده‌كات‌و ب����ێ‌ ئه‌زمون س����تایل‬ ‫دروست نابێت‌و ئه‌گه‌ر دروستیش بێت بۆ‬ ‫چه‌ند ساڵێك ده‌بێت‌و كۆتایی‌ دێت"‪.‬‬ ‫"هونه‌رمه‌ند ئه‌بێت كاری‌ زۆر‌و ئه‌زمونی‌‬ ‫زۆر تاقیبكاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببێته‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ستایل"‪ .‬ره‌مزی‌ قوتبه‌دین وای‌ وت‪.‬‬ ‫ره‌م����زی‌ به‌بایه‌خ����ه‌وه‌ له‌بینینی‌ كاری‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ جیهان����ی‌ ده‌بینێ‌‌و ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌دات كه‌ بینینی‌ ئه‌زمونی‌ هونه‌ری‌‬

‫گا‬

‫دیكه‌‌و به‌ركه‌وتن له‌گ����ه‌ڵ كاری‌ هونه‌ری‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ جیهانی‌‌و چونه‌ نێو مۆزه‌‌و‬ ‫گه‌له‌رییه‌ جیهانیه‌كان بۆ هونه‌رمه‌ند زۆر‬ ‫گرنگ‌و بایه‌خداره‌‌و وتی‌ "كاتێك به‌رهه‌می‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ جیهان روب����ه‌ڕو ده‌بینیت‬ ‫توشی‌ شۆك ده‌بیت‌و بۆ هونه‌رمه‌ند وه‌ك‬ ‫له‌دایكب����ون وه‌هایه‌‌و چ����اوت تێر ده‌بێت‬ ‫به‌كاری‌ جوان‌و به‌رهه‌می‌ باش"‪.‬‬ ‫ئه‌و جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ هه‌مو ئه‌وان����ه‌ ده‌بێت����ه‌ وزه‌یه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند به‌رده‌وام بێت له‌كاری‌‬ ‫هونه‌ریدا‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌باری‌ هونه‌ریی‌‌و كه‌لتورییه‌وه‌‬ ‫ئه‌وروپا زۆر ده‌وڵه‌مه‌ندی‌ كردم‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫دی����دم بۆ هون����ه‌ر گ����ۆڕاوه‌‌و ش����ێوه‌ی‌‬ ‫سه‌یركردنم بۆ تابلۆش گۆڕاوه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ش����ده‌دات ك����ه‌ "زۆر گرنگ‬ ‫بو ئه‌و ئه‌زمونه‌‌و كاریگه‌ری‌ راسته‌وخۆی‌‬ ‫له‌سه‌رم هه‌بو‪ .‬ئه‌وانه‌ هه‌موی‌ بونه‌ هۆی‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‌ ئه‌زمونی‌ هونه‌ری‌ من"‪.‬‬ ‫ره‌مزی‌ قوتبه‌دین ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌زمونی‌ فرۆشتنی‌ تابلۆ كارێكی‌ زۆر باشه‌‌و‬ ‫پێویسته‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ هونه‌رمه‌ند له‌رێگه‌ی‌‬ ‫كاره‌ هونه‌ریه‌كه‌ی����ه‌وه‌ بژی‌‌و جه‌غتیش����ی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ ئه‌و له‌ئه‌وروپا‬ ‫له‌سه‌ر فرۆش����تنی‌ تابلۆكانی‌ ده‌ژی‌‌و هیچ‬ ‫ئیشێكی‌ دیكه‌ ناكات‌و له‌و باره‌یه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"ژیانم له‌س����ه‌ر كاری‌ هونه‌رییه‌‌و هه‌ر به‌و‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ش ژیاوم له‌ئه‌وروپ����ا‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫گرنگ����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئه‌زمونه‌ی‌ ئه‌وروپا‬ ‫بگوێزمه‌وه‌ بۆ كوردستان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێمخۆشه‌ یه‌كێك تابلۆیه‌كی‌ من‬ ‫بكڕێت‌و له‌ژوره‌كه‌ی‌ خۆی‌ هه‌ڵیبواسێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌ شانازییه‌ بۆ من"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫"هونه‌رمه‌ند پێویسته‌ تابلۆ بفرۆشێت"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ی پاره‌یه‌كت ده‌س���ت‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫تۆ پێویس���تت به‌كه‌س‌و هاوڕێی نوێی ‌ه به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ببه‌س���تیت‪ ،‬ده‌كه‌وێت كاره‌كانت به‌باش ‌‬ ‫ك��� ‌ه په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی كاره‌ك���ه‌ت پێش���كه‌وتنێك‬ ‫ی زیاتری���ان له‌ب���وار ‌‬ ‫چونكه‌ئ���ه‌وان بۆچون��� ‌‬ ‫ده‌بینیت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی ناكه‌یت ئه‌ویش‬ ‫ی ده‌رگاكان به‌ڕوتدا ده‌كرێته‌وه‌و هه‌س���ت به‌مورتاح ‌‬ ‫زۆرب ‌ه ‌‬ ‫ی كاره‌كانته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی كه‌ڵه‌كه‌بون ‌‬ ‫ی به‌ه���ۆ ‌‬ ‫دڵخۆش ده‌بی���ت به‌كاره‌كانت‪ ،‬رێڕه‌و ‌‬ ‫ی ئه‌ركه‌كانت زیاتر‬ ‫ئه‌م ‌ه جگه‌ل���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ژیانت ده‌گۆڕیت‪.‬‬ ‫ده‌بن‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی ته‌ندروستیه‌و‌ه زۆر باش ‌‬ ‫له‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی ‌ه كێش���ه‌ت نیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاگادار ‌‬ ‫زۆر خواردنی‌ شیرینی‌ ببه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫سه‌قامگیری‌و ده‌وڵه‌ت‬ ‫عه‌تا قه‌ره‌داخی‬ ‫مه‌به‌ست له‌سه‌قامگیری‌ چیه‌؟ سه‌قامگیری‌‬ ‫چ په‌یوه‌ندییه‌ك����ی به‌ده‌وڵه‌ته‌وه‌ هه‌یه‌؟ ئه‌ ‌ی‬ ‫رۆڵی س����ه‌قامگیری‌ ب����ۆ پ����رۆژه‌ی‌ عیمران‬ ‫چی����ه‌و چۆن����ه‌و هه‌ردوكیش����یان پێكه‌وه‌ چ‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كیان به‌ده‌وڵه‌ت����ه‌وه‌ هه‌یه‌؟ ئه‌ی‌‬ ‫عیمران خۆی‌ چیه‌و بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ چی‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت و چ����ۆن لێكده‌درێته‌وه‌؟ یه‌كێك‬ ‫له‌مه‌رجه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی عیمران سه‌قامگیری‌و‬ ‫نیش����ته‌جێبونه‌‪ .‬چه‌مكی عیمران چه‌مكێكی‬ ‫خه‌لدونی����ه‌‪ ،‬ئاشكراش����ه‌ ئیب����ن خه‌ل����دون‬ ‫له‌س����ه‌رده‌مێكدا ژی����اوه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ عه‌ره‌بی‬ ‫له‌پێناوی‌ ژیان����دا له‌كۆچ‌و گه‌ڕانی به‌رده‌وامدا‬ ‫بوه‌‪ .‬له‌بارێكی وه‌هاش����دا نه‌یتوانیوه‌ شتێكی‬ ‫ئه‌وتۆ بینا بكات‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و شته‌ سادانه‌شی‬ ‫كه‌ بینایان كردون‪ ،‬هه‌رخۆیان له‌كاتی كۆچدا‬ ‫تێكیانداون یان هه‌ڵیانوه‌شاندونه‌ته‌وه‌‪ .‬ئاگه‌ر‬ ‫له‌ش����وێنیكدا بینایه‌كی س����اده‌یان بینیبێت‬ ‫كه‌ ده‌واری����ان تێدا هه‌ڵداوه‌ ئ����ه‌و بینایه‌یان‬ ‫روخاندوه‌‪ ،‬به‌رده‌كانی����ان كردوه‌ به‌ئاگردان‌و‬ ‫داره‌كانیان ك����ردوه‌ به‌كۆمان����ج‌و له‌هه‌ڵدانی‬ ‫ده‌واره‌كانیان����دا به‌كاری����ان هێن����اون‪ .‬ژیانی‬ ‫به‌دو كه‌ كۆچ‌و گواس����تنه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وام بوه‌‬ ‫كه‌متر ئارامی‌و ئاسایشی تێدابوه‌‪ ،‬ئاشكرایه‌‬ ‫عیمران له‌بارودۆخی پڕ له‌ئارامی‌و هێمنیدا‌و‪،‬‬ ‫له‌پاراس����تنی گیان����ی مرۆڤـــ‌و س����ه‌روه‌ت‌و‬ ‫س����امانیاندا بیناده‌كرێت‌و په‌ره‌ده‌س����ه‌نێت‌و‬ ‫به‌كارو پیشه‌سازی‌و دروستكردن گه‌شه‌ده‌كات‬ ‫كه‌ هه‌مو ئه‌مانه‌ش ته‌نیا له‌نیش����ته‌جێ بون‌و‬ ‫له‌سه‌قامگیریدا په‌ره‌ده‌سێنن‪.‬‬ ‫بارودۆخ����ی كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ك����وردی له‌مێژودا‬ ‫نه‌ك له‌بارودۆخی كۆمه‌ڵگه‌ی‌ عه‌ره‌بی باشتر‬ ‫نه‌ب����وه‌ به‌ڵكو خراپتریش ب����وه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫كوردی ت����ا مێژویه‌كی دره‌نگ س����ه‌رگه‌رمی‬ ‫گه‌رمیان‌و كوێس����تان بوه‌و رێژه‌یه‌كی كه‌می‬ ‫كۆمه‌ڵ نیشته‌جێ بوه‌و زۆرینه‌ی له‌كۆچ‌وباری‬ ‫به‌رده‌وام����دا ب����وه‌و ئ����ه‌وه‌ش وایك����ردوه‌‬ ‫به‌رێژه‌یه‌كی زۆر كه‌م بینا بكات‌و نیش����ته‌جێ‬ ‫ببێت‌و بنه‌م����ای عیمران دابنێ����ت‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫له‌و ژیانه‌دا خواردن‌و پۆش����اكی خه‌ڵك ساده‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگیان جوان‌و جه‌سته‌یان رێك‌و‬ ‫ره‌وتاریان په‌س����ه‌ند‌و رۆحیان خاوێن‌و بیریان‬ ‫تیژبوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك كه‌ نزیك بون له‌س����اده‌یی‬ ‫ئ����ه‌و منداڵه‌ی‌ تازه‌ له‌دای����ك ده‌بێت كه‌ هیچ‬ ‫ناش����یرینی‌و گوناه‌و تاوانێكی پێوه‌ نییه‌‪ .‬تا‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ وایان لێهاتوه‌ هه‌ندێ جار له‌پێناوی‌‬ ‫ژیانی س����اده‌یاندا له‌سه‌ر ئاو و له‌وه‌ڕگا دژی‬

‫یه‌كتر وه‌ستاون‪ .‬به‌اڵم ئه‌و باره‌ هه‌تاهه‌تایی‬ ‫نه‌ب����وه‌‪ .‬س����ه‌رئه‌نجام كوردیش نیش����ته‌جێ‬ ‫ب����وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاش����كرایه‌ پێكهاته‌ی‌ خێاڵیه‌تی‬ ‫په‌رتب����وی كوردی‌ ب����ۆ م����اوه‌ی‌ درێژخایه‌ن‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌و نه‌یتوانیوه‌ فیدراسیۆنی خێاڵیه‌تی‬ ‫پێكبهێنێت ك����ه‌ ده‌وڵه‌تی خێاڵیه‌تی كوردی‬ ‫لێدروست ببێت‪ .‬ره‌نگه‌ یه‌كێك له‌هۆكاره‌كانی‬ ‫دروس����تنه‌بونی فیدراس����یۆنی خێاڵیه‌ت����ی‬ ‫تۆپۆگرافیایی ناله‌باری‌ كوردس����تان بوبێت‪،‬‬ ‫كه‌ دابڕانی ئاشكرای‌ جۆراوجۆری‌ له‌نێو كۆی‌‬ ‫پێكهات����ه‌ خێاڵیه‌تی‌و عه‌ش����یره‌تایه‌تیه‌كه‌ی‌‬ ‫كورددا دروستكردوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ بێجگه‌ له‌جیاوازی‌‬ ‫زاری‌ قسه‌كردن‌و مه‌زهه‌ب‌و ئایینیش‪.‬‬ ‫بارودۆخ����ی كۆچ‌وب����اری‌ ب����ه‌رده‌وام‪،‬‬ ‫س����ه‌قامگیریه‌كی ئه‌وتۆی ده‌سته‌به‌رنه‌كردوه‌‬ ‫زه‌مین����ه‌ ب����ۆ عیم����ران خ����ۆش ب����كات كه‌‬ ‫مه‌به‌ست له‌عیمران هه‌م عیمرانی بیناسازی‌‌و‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌یه‌‪ ،‬هه‌م عیمرانی مرۆییه‌ به‌و‬ ‫مانایه‌ی‌ كه‌ مه‌به‌ست بیناكردنی مرۆڤی‌ كورده‌‬ ‫به‌جۆرێك كه‌ له‌سه‌ر پێی خۆی رابوه‌ستێت‌و‬ ‫عیمرانی مادی‌و شارستانی بكات‌و قۆناغه‌كانی‬ ‫شكس����ت‌و باری‌ شكستی ده‌رونی‌و مه‌عنه‌وی‌‬ ‫رابردوی‌ خۆی‌ به‌جێبهێڵێت‌و بگوازرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫قۆناغی هه‌س����ت به‌بونی خۆكردن‌و گوزارشت‬ ‫له‌خۆكردن‪ .‬هه‌رچه‌ن����ده‌ ئیبن خه‌لدون پێی‬ ‫وایه‌‪ :‬عیمران به‌بێ ده‌وڵه‌ت‌و مه‌لیك شتێكی‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌ك����راوه‌و ده‌وڵه‌تیش به‌بێ عیمران‬ ‫ته‌سه‌ور نه‌كراوه‌( مقدمه‌‪،‬ج‪ 3‬ل‪ .)883‬دیاره‌‬ ‫عیمرانیش به‌بێ سه‌قامگیری به‌دینایه‌ت‪ .‬ئایا‬ ‫ئێس����تا كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی له‌كوێی عیمران‌و‬ ‫سه‌قامگیری‌و ده‌وڵه‌تدایه‌؟‬ ‫ئه‌وه‌ ئاش����كرایه‌ تاكو ئێستا سه‌قامگیری‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‌ كوردی����دا به‌و ئه‌ن����دازه‌ نییه‌‬ ‫عیمرانی به‌ش����ێوه‌یه‌كی دروس����ت له‌س����ه‌ر‬ ‫بینابكرێت‪ ،‬عیمرانیش پێویستی به‌ده‌وڵه‌ته‌‪،‬‬ ‫دروستكردنی ده‌وڵه‌تیش پێویستی به‌كه‌سێتی‬ ‫بیناكراوه‌‪ ،‬واته‌ كه‌س����ێتی عیمرانكراو‪ .‬تاكو‬ ‫ئێس����تا ده‌وڵه‌ت بونی نییه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سێتییه‌‬ ‫عیمرانیه‌ش كه‌ ده‌وڵه‌ت بینابكات تاكو ئێستا‬ ‫ل����ه‌ڕوی‌ ك����رداره‌وه‌ غائیبه‌‪ ،‬س����ه‌قامگیریش‬ ‫له‌كوردس����تاندا ته‌نیا س����ه‌قامگیری ئه‌منیه‌و‬ ‫به‌س ئه‌گینا نه‌ س����ه‌قامگیری‌ سیاس����ی‌و نه‌‬ ‫س����ه‌قامگیری‌ ئابوری‌‌و هه‌ر ب����ه‌و پێیه‌ش نه‌‬ ‫س����ه‌قامگیری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی بونێكی ئه‌وتۆیان‬ ‫نیه‌ كه‌ مایه‌ی‌ ئه‌وه‌بن عیمرانی گش����تگریان‬ ‫له‌س����ه‌ر بكرێت‪ .‬دروستتر بڵێین سه‌قامگیری‬ ‫به‌و چه‌مكه‌ی‌ ئێم ‌ه مه‌به‌س����تمان ‌ه مه‌ودایه‌كی‬ ‫فراوانت����ری هه‌ی����ه‌و بریتیه‌ له‌س����ه‌قامگیری‬ ‫سیاس����ی‌و ده‌رونی‌و ئاب����وری‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ئ����اكاری كه‌ س����ه‌رئه‌نجام س����ه‌قامگیری‌ كه‌‬

‫تاكو ئێستا سه‌قامگیری‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا‬ ‫به‌و ئه‌ندازه‌ نیی ‌ه‬ ‫عیمرانی به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫دروست له‌سه‌ر‬ ‫بینابكرێت‪ ،‬عیمرانیش‬ ‫پێویستی به‌ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫دروستكردنی ده‌وڵه‌تیش‬ ‫پێویستی به‌كه‌سێتی‬ ‫بیناكراوه‬ ‫بنه‌م����ای‌ عیمرانه‌ له‌گه‌ڵ عیمران����دا پێكه‌وه‌‬ ‫ده‌بنه‌ پای����ه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت‌و له‌بارێكی تریش����دا‬ ‫هه‌ر ئه‌م بنه‌مایانه‌ ده‌بنه‌ زه‌مینه‌ی‌ ئاماده‌ بۆ‬ ‫بنیادنانی دیموكراس����ی‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ده‌وڵه‌تیش‬ ‫به‌بڕی����ار ناكرێ����ت به‌دیموكراس����ی به‌ڵك����و‬ ‫سه‌قامگیری‌‌و عیمران به‌هه‌مو ئاسته‌كانیه‌وه‌‬ ‫ده‌بن����ه‌ زه‌مینه‌ بۆ بنیادنانی دیموكراس����ی‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌ب����ێ ده‌وڵ����ه‌ت ناتوانرێ����ت ن����ه‌‬ ‫سه‌قامگیری‌‌و نه‌ عیمران درێژه‌یان پێبدرێـت‌و‬ ‫بپارێزرێن‪ .‬بۆیه‌ ده‌شێ شیمانه‌ی‌ ئه‌وه‌ بكرێت‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی بێ ده‌وڵه‌تدا دیموكراس����ی‌و‬ ‫ئازادی‌ له‌ئاس����تی به‌رزدا بن‪ ،‬به‌اڵم بێ بونی‬ ‫ده‌وڵه‌ت له‌ب����ه‌رده‌م هه‌ڕه‌ش����ه‌دان‌و ئه‌گه‌ری‌‬ ‫مانه‌وه‌و به‌رده‌وامبونیان نیه‌‪ .‬به‌اڵم ده‌وڵه‌ت‬ ‫به‌شوناسی سه‌روه‌ریه‌وه‌ تاكه‌ دامه‌زراوه‌یه‌ كه‌‬ ‫زه‌مانه‌تی پارستن‌و بره‌وپێدانی سه‌قامگیری‌‌و‬ ‫عیمران‌و به‌وپێیه‌ش دیموكراسی‌و ئازادییه‌كان‬ ‫ده‌كات‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك بگاته‌‬ ‫ئاس����تی به‌رهه‌مهێنانی ده‌وڵ����ه‌ت‌و ده‌وڵه‌ت‬ ‫به‌رهه‌م بهێنێت‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئایینی خێاڵیه‌تی فیودیالی‌و ته‌نانه‌ت ده‌وڵه‌تی‬ ‫تاكه‌ بنه‌ماڵه‌یان تاكه‌كه‌سیش بێت‪ ،‬جه‌ماوه‌ر‬ ‫ده‌توانێت به‌رنامه‌و ستراتیژو سیاسه‌تی ئه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ه‌ بگۆڕێت‌و ته‌نان����ه‌ت له‌ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫تۆتالیتاری‌ شمولیشه‌وه‌ بیكات به‌ده‌وڵه‌تێكی‬

‫دیموكراسی ئه‌گه‌ر ژێرخانی كۆمه‌ڵگه‌ به‌هه‌مو‬ ‫ره‌گه‌زه‌كانیه‌وه‌ بۆ دیموكراس����ی ئاماده‌بێت‬ ‫كه‌ گرنگترینیان عیمران����ی مرۆیی‌و بنیادی‌‌و‬ ‫سه‌قامگیرییه‌‪ .‬كه‌واته‌ ئێستا پایه‌ی‌ سه‌ره‌كی‬ ‫بۆ بنیادنانی دیموكراس����ی ئازادی‌‪ ،‬عیمران‪،‬‬ ‫سه‌قامگیریه‌ كه‌ ئه‌مانه‌ش ده‌بنه‌ ئه‌و زه‌مینه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی له‌س����ه‌ر بنیاد ده‌نرێت‪ .‬لێره‌شه‌وه‌‬ ‫دیموكراس����ی‌و ئازادییه‌كان‌و جێبه‌جێكردنی‬ ‫یاس����او چه‌مك����ی هاواڵتیبون ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ته‌نیا دروش����من‌و له‌وه‌ باش����تر نابن‬ ‫كه‌ ئێستا له‌هه‌رێمی كوردستاندا هه‌ن‪ .‬دیاره‌‬ ‫هه‌موم����ان ده‌زانی����ن ئه‌م چه‌مكان����ه‌ بێجگه‌‬ ‫له‌قسه‌ی‌ بێناوه‌ڕۆكی ده‌س����ه‌اڵت‌و سیاسی‌و‬ ‫رۆش����نبیره‌ روكه‌ش����ه‌كان ب����ه‌والوه‌ هیچیتر‬ ‫نین‪ .‬س����ه‌قامگیری كه‌ له‌تیۆری‌ كۆمه‌ڵناسی‬ ‫خه‌لدونی����دا یه‌كێك����ه‌ له‌س����یانه‌ی‌ خه‌لدونی‬ ‫(س����ه‌قامگیری‌‪ ،‬عیم����ران ‪ ،‬ده‌وڵه‌ت) كه‌ تا‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ك له‌ڕوكه‌ش����دا هاوشێوه‌ی‌ سیانه‌ی‌‬ ‫هیگڵیه‌ یان باش����تر بڵێن س����یانه‌ی‌ هیگڵی‬ ‫(خێ����زان ‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ی‌ مه‌ده‌ن����ی‪ ،‬ده‌وڵه‌ت)‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ ئه‌م چه‌مكه‌ خه‌لدونیه‌یه‌‪ .‬بێگومان‬ ‫هه‌رچ����ۆن عیم����ران چه‌مكێكی گش����تگره‌و‬ ‫پێكهات����ه‌ی‌ مرۆی����ی‌و نامرۆی����ی كۆمه‌ڵگ����ه‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مان ش����ێوه‌ سه‌قامگیریش‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵگه‌ خێاڵیه‌ت����ی‌و نه‌ریتیه‌كانی وه‌كو‬ ‫كۆمه‌ڵگ����ه‌ی‌ عه‌ره‌ب����ی‌و ك����وردی‌ چه‌مكێكی‬ ‫گش����تگره‌ كه‌ روبه‌رێك بۆ ف����ه‌وزاو ئاژه‌وه‌و‬ ‫پشێوی ناهێڵته‌وه‌و له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا كه‌‬ ‫به‌رده‌وام بارگاوی‌ ك����راوه‌ به‌ئاژاوه‌و ناكۆكی‬ ‫س����ه‌رچاوه‌گرتو له‌خوێن‌و ده‌م����ارو ناوچه‌ی‌‬ ‫ته‌سكی جوگرافی‌و ئایین‌و مه‌زه ‌هب‌و رێبازی‌‬ ‫ته‌سه‌وف‌و حزبایه‌تی شێواز خێاڵیه‌تی‌و زاری‌‬ ‫زمان‌و‪...‬ت����اد‪ ،‬س����ه‌قامگیریی تیایدا زه‌مینه‌‬ ‫خ����ۆش ده‌كات بۆ به‌جێگه‌یاندن����ی پرۆژه‌ی‌‬ ‫عیمران����ی كوردی كه‌ ئه‌و پرۆژه‌یه‌ش هاوكات‬ ‫عیمرانی مرۆیی‌و بنیادی‌و بیناكردنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی له‌خۆی ده‌گرێت‪ .‬ئه‌م چه‌مكه‌ بۆچونه‌‬ ‫خه‌لدونیه‌ په‌یوه‌س����ت به‌كۆمه‌ڵگه‌ خێاڵیه‌تیه‌‬ ‫ناس����ه‌قامگیره‌كانی وه‌ك����و ئێم����ه‌ ده‌ش����ێ‬ ‫ده‌روازه‌یه‌كی دروس����تتر بێت بۆ قس����ه‌كردن‬ ‫له‌س����ه‌ر كۆمه‌ڵگ����ه‌و بۆ كاركردن����ی جدیش‬ ‫بۆ گه‌یش����تن به‌ئاس����تی بنیادنانی ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫ك����ه‌ له‌س����ه‌ر بنه‌م����ای پایه‌كان����ی عیمران‌و‬ ‫س����ه‌قامگیریش ده‌توانرێ����ت به‌پ����ه‌روه‌رده‌و‬ ‫به‌قۆن����اغ ده‌وڵه‌ته‌ك����ه‌ بكرێت����ه‌ ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫دیموكرات����ی به‌ئه‌ندازه‌ی����ه‌ك كه‌ له‌س����ایه‌یدا‬ ‫تاكه‌كه‌س یان هاواڵتی هه‌ست به‌بونی ئازادی‌‬ ‫خۆی‌ ب����كات به‌هه‌م����و مافه‌كانی����ه‌وه‌ وه‌كو‬ ‫مرۆڤێكی خاوه‌ن ش����وناس‌و خاوه‌ن بونێكی‬ ‫كاراو به‌رهه‌مهێن‪.‬‬

‫مرۆڤی داگیرکراو و ئاپۆڕایه‌کی بێده‌نگ‬ ‫نه‌وزاد جه‌مال‬ ‫هه‌ڵوێسته‌یه‌ک له‌ئاده‌میزادی خۆمان‬ ‫ک���ه ‌س���ه‌یری ‌چ���وارده‌ورم ده‌‌ک���ه‌م‌و‬ ‫له‌هاومرۆڤه‌کانم‌ده‌ڕوانم‪ ،‬کۆمه‌ڵێک پرس���یار‪،‬‬ ‫رێژنه‌یه‌ک س���ه‌رنج‌و گله‌ییشم الدروست ده‌بێ‪.‬‬ ‫پرس���یاره‌که‌م‪ :‬ئه‌م���ه‌ چ ج���ۆره‌ مرۆڤگه‌لێکه‌‬ ‫له‌ناویاندا ده‌ژیم؟ س���ه‌رنجه‌که‌ش ئه‌وه‌یه‌ ئایا‬ ‫من بۆخ���ۆم له‌وان جیابکه‌م���ه‌وه‪ ‌،‬له‌ڕێی ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ ره‌قه‌وه‌؟ گله‌ییه‌که‌شم‪ :‬ئه‌م مرۆڤگه‌له‌‬ ‫بۆ هێنده‌ نائاماده‌ن له‌ئاستی‌زه‌ینڕونی‌و هزرو‬ ‫بیرکردنه‌وه‌دا‪ .‬من که‌ئه‌م قسانه‌ ده‌که‌م‪ ،‬رازێ‬ ‫ئه‌در‌کێن���م‪ ،‬خۆم له‌که‌س پێباش���ترو گرنگتر‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ من گیرمخواردوه‌ به‌ده‌ست‬ ‫ئه‌م پرسیاره‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌ست ئه‌و جۆره‌ مرۆڤه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌نا هیچم لێنه‌قه‌وماوه‌!‬ ‫ناسینی داگیرکه‌ر‬ ‫ناسینی‌ مرۆڤه‌کان خۆیه‌تی‬ ‫ناس���ینی مرۆڤه‌کان هه‌ر ئه‌رکی زانس���ت‌و‬ ‫زان���اکان نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵک���و به‌ش���ێکه‌ ل���ه‌و‬ ‫ئاگامه‌ندیی���ه‌ی کە رۆژانه‌‌ له‌گ���ه‌ڵ ده‌وروبه‌رو‬ ‫ژینگه‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌که‌ماندا سه‌روکاری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی ناسینی هاومرۆڤه‌کان بۆ "هه‌مومان"‬ ‫وه‌ک یه‌ک گرینگ نییه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ بۆ هه‌ندێکیشمان‬ ‫هه‌رجێگه‌ی پرسیار نه‌بێ‪ .‬له‌وانه‌یه بۆئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌ریه‌ک پاس���اوی خۆی هه‌بێت‪ ‌:‬مادام شتێك‬ ‫ی���ا بونه‌وه‌رێكەو‌ هه‌‌یه‪ ‌،‬ئیتر پرس���یار له‌چی‬ ‫بکه‌ین؟ ده‌بێ بۆ کێ بگه‌ڕێین‌و چاوەڕێی چی‬ ‫لێبکەین کە خۆی‌‌نه‌بێ؟‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ الی هه‌ندێك ناسین‪ ،‬روکه‌شیی‌و‬ ‫س���اده‌و کتوپ���ڕه‪ ‌،‬به‌ئه‌ن���دازه‌ی‌ ئاڵوێرێکی‬ ‫بازرگان���ی ی���ا به‌م���ه‌ودای به‌رژه‌وه‌نده‌ییه‌کی‌‬ ‫که‌س���یانە له‌کارلێک���ی کۆ‌مه‌اڵیه‌تییدا‪ ،‬یا هه‌ر‬ ‫ته‌نها س���اته‌وه‌ختێ که‌ژیانی خۆمان بکه‌وێته‌‬ ‫به‌رپرس���یاره‌وه‪ ،‬ئه‌وده‌م���ه‌ ناس���ینی ئه‌ویتر‬ ‫گرنگه‌‌‪ .‬ده‌ن���ا وه‌کچۆن راده‌که‌ین له‌ناس���ینی‬ ‫ناخی خۆم���ان‪ ،‬له‌به‌رئه‌وانی تریش هه‌ڵدێین!‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌مانه‌‪ ،‬ده‌ش���ێ ناسینی مرۆڤه‌کان‬ ‫ناس���ینی "خود"ی مرۆڤب���ێ له‌رێگه‌ی ئه‌وانی‬ ‫تره‌وه‌‪ .‬به‌اڵم که‌سێ خۆی لێنه‌بوبێته‌ پرسیار‪،‬‬ ‫ئه‌وانی تریش مایه‌ی پرسیارلێکردن نیین‪.‬‬ ‫س���ه‌دەگەلێک لەمەوبەر‌ پیاوێکی عارف‌و‬ ‫س���ۆفی به‌نا‌وی "مه‌والنای رۆمی"‌ ‌له‌شه‌وێکی‬ ‫تاریک‌و ئه‌نگوسته‌چاودا به‌چرایه‌که‌وه به"‌دوای‬

‫مرۆڤدا ده‌گه‌ڕا"؟ ئه‌م سۆراخ‌و گه‌ڕانەی رۆمی‬ ‫ده‌ریایه‌ک له‌بێده‌نگی‌و‌شه‌پۆلی‌ پرسیار له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆی���دا دروس���تده‌کات‪ .‬ئاخۆ ئ���ه‌و مرۆڤه‌ی‬ ‫به‌دوایدا ده‌گه‌ڕێ چ جیاوازی هه‌یه له‌وه‌ی که‬ ‫‌هه‌یه‌؟ مرۆڤ هه‌ر م���رۆڤ نییه‌؟‌ به‌ڵێ به‌مانا‬ ‫سروشتیه‌که‌ی‪ ،‬به‌اڵم له‌روی جۆرایه‌تیه‌وه‌ وه‌ک‬ ‫یه‌ک نییه‌! باش���ه‌ ئێمه‌ بۆ به‌دوایدا بگه‌ڕێین‪،‬‬ ‫با له‌و مرۆڤه‌وه‌ ده‌ستپێبکه‌ین که‌ده‌بێت وه‌ک‬ ‫ئێسته‌ نه‌مێنێته‌وه‌‪ ‌.‬ده‌بێ بپرسین‪ :‬کام مرۆڤه‌‬ ‫مایه‌ی نابوتبونی‌ مرۆڤ خۆیه‌تی‌؟‬ ‫‌‬ ‫مرۆڤی داگیرکراو کێیە‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خۆشت داگیرکه‌ربی؟‬ ‫مرۆڤی داگیرکراو س���ێبه‌ره‌‪ ،‬که‌سێکه‌‌ وه‌ک‬ ‫ته‌ن هه‌یه ‪ ،‬به‌اڵم ساته‌کانی بیرو هه‌ڵوێست‌و‬ ‫روناکبی���ری رایان ناگرێ‪ .‬الی ئ���ەو‪ ،‬زه‌مه‌ن‬ ‫میلی س���ه‌عاتێکه‌ به‌پات���ری ده‌جوڵێ‌و به‌س‪.‬‬ ‫ژیان پارویه‌ک���ه‌ ده‌ڕواته‌ ورگه‌وەو ده‌رده‌درێ‌‪.‬‬ ‫مرۆڤی داگیرکراو‪ ،‬که‌سێکه‌ که‌ خۆشی نازانێ‬ ‫له‌کوێ���ی ئ���ه‌م دونیایه‌دایه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌وه‌نده‌یه‌‬ ‫پێکان���ی له‌س���ه‌رزه‌وی قایمکردوه‌ له‌ترس���ی‬ ‫له‌ده‌س���تدان‌و نه‌مانی خۆی! مرۆڤێکه‌ هه‌ڵپه‌ی‬ ‫ژیان‌و په‌له‌پڕوزێی گه‌رمایی خواردن‌و باوه‌شه‌‪.‬‬ ‫مرۆڤێک���ه‌ کۆتوبه‌ن���دی پێوه‌ندییی���ه‌‪ ،‬که‌چی‬ ‫ئازادی���ش نییه‌‪ .‬جیاوازتر ل���ه‌وه‌‪ ،‬داگیرکراوه‌‬ ‫به‌ژینگ���ه‌‪ ،‬ده‌وروب���ه‌ر‪ ،‬به‌جه‌س���ته‌و ح���ه‌زه‌‬ ‫غه‌ریزییه‌کانی ئالوده‌و گیرۆده‌یه‌‪.‬‬ ‫بۆیه مرۆڤی داگیرکراو خۆی له‌هاوکێش���ه‌ی‬ ‫داگیرک���ه‌رو ئاماده‌ییب���ون ب���ۆ داگیرکر‌دندا‬ ‫ده‌بینێت���ه‌وه‌‪ .‬داگیرکه‌ر هه‌ر رژێمه‌ سیاس���ی‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ به‌هێ���زه‌کان نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵک���و‬ ‫له‌ئایدۆلۆجی���او بیروب���اوه‌ڕو ئ���ه‌و ش���ێوه‌‬ ‫بیرکردنه‌وانه‌ی���ه‌ که‌ له‌جێگه‌ی راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫بیرکردن���ه‌وه‌ی س���ه‌ربه‌خۆ‌‪ ،‬له‌ه���زری مرۆڤدا‬ ‫داده‌نیش���ن‪ .‬ئه‌وه‌ی ئاڕاسته‌ی ده‌که‌ن‪ ،‬بڕیاری‬ ‫له‌سه‌ر خۆی پێده‌ده‌ن‪ ،‬بێئه‌وه‌ی بزانێ بۆ!‬ ‫مرۆڤ���ی داگیرکراو له‌ئه‌ش���که‌وتدایه‌‪ ،‬وه‌لێ‬ ‫له‌ئه‌شکه‌و‌ته‌که‌شدا دیلی جه‌سته‌و بیرکردنه‌وه‌‬ ‫ئاماده‌کراوه‌کانی نێوخۆی���دا ده‌ژی‪ .‬مرۆڤێکه‌‬ ‫بی���ری بۆکراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬وه‌اڵمی ب���ۆ دراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫پرسیاری کوێرکراوه‌ته‌وه‌‪ .‬په‌رۆشی ئاڵووااڵکانی‬ ‫ژیانه‌‪ ،‬نه‌ک ش���ەیدای ماناو تیگه‌یشتن لێیان‪.‬‬ ‫ئه‌و ژیان‪ ،‬زه‌مه‌ن وه‌ک بانکێکی گه‌وره‌ ده‌بینێ‌و‬ ‫به‌کاریده‌هێن���ێ له‌پێن���او خۆیدا‪ .‬س���اته‌کان‪،‬‬ ‫که‌چی جوانییه‌ راسته‌قینه‌کان به‌سه‌ریدا گوزه‌ر‬ ‫ده‌ک��� ‌هن‌و بێهوده‌ راده‌بورن‪ .‬ئه‌و له‌باوێش���کی‬

‫ملوێن ساڵی زه‌مه‌نی ئه‌ش���که‌وتدایه‌‪ .‬به‌جلی‬ ‫ئه‌م س���ه‌رده‌مه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵگری حه‌زو مه‌یله‌کانی‬ ‫مرۆڤی چاخی به‌ردینه!‬ ‫ئه‌م مرۆڤه‌ که‌دوچاری ده‌رده‌شارستانیه‌ت‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬هه‌رله‌و فه‌زا شارنشینیه‌ش���دا غه‌ریز‌هو‌‬ ‫باوه‌ڕ یه‌کت���ر ته‌واوکه‌رن(فرۆی���د)‪ .‬مرۆڤێک‬ ‫که‌وتۆت���ه‌ داوی فیتش���یزمه‌وه‌‪ :‬ش���تگه‌رایی‌و‬ ‫به‌رخۆریی‌و به‌کاربه‌رێک���ی ئالوده‌ی کااڵکان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ئه‌نگی���زه‌و خه‌یاڵ���دان‌و مێش���کی‬ ‫داگیرکراوه‌‪ ،‬جێگه‌ی پرسیاری چاره‌نوسسازی‬ ‫تێدانه‌ماوه‌ته‌وه‌‪ .‬که‌لله‌س���ه‌ر کاسه‌ی رۆژگار‪،‬‬ ‫تۆمارگه‌ی ئاوازی نه‌شاز!‬ ‫راسته‌ که‌ خەس���ڵه‌تی سه‌ره‌کی کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫به‌کارب���ه‌ری س���ه‌رمایه‌داری‪ ،‬که‌لوپ���ه‌ل‌و‬ ‫کااڵپه‌رس���تییه‌ به‌ن���اوی پێداویس���تییه‌وه‌(‌‬ ‫مارکس)‪ .‬بۆیه‌ "چه‌وس���انه‌وه‌ی کۆمه‌اڵیه‌تی"‬ ‫هێن���ده‌ی تریش واده‌کات مرۆڤ���ه‌کان به‌دوای‬ ‫ش���تومه‌کدا وێڵبن که ‌ناوی پێداو‌یستییه‌کانه‌‬ ‫ت���اڕاده‌ی ئ���ه‌وه‌ی ده‌بێت���ه‌ "‌رۆتی���ن"‪ .‬واته‌‬ ‫دوباره‌ی ژیانی رۆژانه‌ بێمانا‪ ،‬به‌اڵم ناشتوانێ‬ ‫ده‌س���تبه‌رداری ب���ن! ئی���دی هه‌ڵه‌وگیربونی‬ ‫مرۆڤ���ه‌ له‌کۆمه‌ڵگه‌دا به‌حوکمی یاس���ای بازاڕ‌‬ ‫ده‌سته‌مۆی ده‌کات‪.‬‬ ‫مرۆڤ���ی داگیرک���راو هه‌رگیز ناپرس���ێ چی‬ ‫له‌گۆڕێدای���ه‌‪ ،‬به‌ڵکو چی له‌س���ه‌ر خوانه‌که‌یه‌‬ ‫ده‌رخواردی خۆی بدات‪ .‬مرۆڤێکه‌ روداو له‌ناویدا‬ ‫کارده‌کات‪ ،‬رودانه‌کان ئاڕاسته‌ی ده‌کات‪ .‬بۆیه‌‪،‬‬ ‫هه‌رگیز قسه‌ی نییه‌ له‌سه‌ر روداوه‌کان‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫خۆی به‌درێژبوه‌ی روداوه‌کان‌و پێش���هاته‌کان‬ ‫ده‌زانێ‪ .‬له‌پاش هه‌مو روداوێ‪ ،‬ده‌ڵێ بابزانین‬ ‫چ���ی ده‌ب���ێ! لێره‌وه‪ ‌،‬ئ���ه‌وه‌ی ده‌گ���وزه‌رێ‬ ‫له‌دونی���ای ئ���ەودا‪ ،‬به‌رجه‌س���ته‌بونی ته‌واوی‬ ‫واقیعه‌ له‌به‌رچاویی���دا‪ .‬هاوکات خۆی به‌نامۆو‬ ‫می���وان‌و رێگوزه‌رێک ده‌زانێ���ت تیایدا‌‪ .‬ئه‌وێ‬ ‫له‌زه‌مه‌ندا نییه‌‪ ،‬له‌شوێنێکی دیاریکراودا نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ئه‌ندازەی زه‌مه‌ن‌و ش���وێن له‌س���ه‌ر ئه‌و کار‬ ‫ده‌که‌ن‪ .‬مرۆڤێکه‌ ناهومێدی لێده‌بارێ!‬ ‫باش���ه‌؛ کێن ئ���ه‌م داگیرکراوانه‌؟ ده‌ش���ێ‬ ‫مامۆس���تایه‌ک بێ‪ ،‬فه‌رمانب���ه‌رێ‪ ،‬کارمه‌ندێ‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ێ ی���ا قوتابییه‌ک یا ه���ه‌ر مرۆڤێکی‬ ‫ئاسایی بێ‪ .‬مرۆڤگه‌لێ که‌ روخساری بێده‌نگی‬ ‫زۆرینه‌ پێکده‌هێنن!‬ ‫مانڤێستی خۆئاگایی‌و خۆڕزگارکردن‪:‬‬ ‫کە خۆت دەردو نەهامەتییەکەیت‪ ،‬خۆیشت‬ ‫رێگاو دەرمانەکەیت‪ .‬ئەگەر بزانیت کە‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئه‌و رازوگله‌ییانه‌‪ ،‬له‌ئه‌نجامی چاوه‌ڕوانیه‌وه‌‬

‫هات���ون‪ .‬که‌س���ێک چاوه‌ڕوان���ی کاری مه‌زن‌و‬ ‫گه‌وره‌ ن���ه‌کات له‌خ���ۆی‪ ،‬زو ده‌بێته‌ کۆیله‌ی‬ ‫بابه‌ته‌ مه‌زن‌و که‌سه‌ گه‌وره‌کان!‬ ‫‪ -2‬بێداربون���ه‌وه‌ له‌زڕه‌خه‌ونێ���ک ک���ه‌ نزیکه‌‬ ‫له‌مردنه‌وه نه‌ک ژیان‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬به‌هاناهاتن���ی مرۆڤب���ون له‌خۆماندا نه‌ک‬ ‫سه‌رکوتکردنی‪.‬‬ ‫‪ -4‬رزگارب���ون له‌م���ردن پێش���ئه‌وه‌ی واده‌ی‬ ‫هاتبێ‪.‬‬ ‫‪ -5‬دۆزینه‌وه‌ی نهێنیی���ه‌ک هێنده‌ی ئه‌تۆمێکه‌‬ ‫که‌له‌ئه‌نجامی نه‌فامی‌و نه‌زانیدا ته‌قاندنه‌وه‌ی‪،‬‬ ‫گۆڕینی هه‌مو مرۆڤایه‌تی ده‌گه‌یه‌نێ‪ .‬به‌اڵم به‌‬ ‫بەکارهێنانی‌‌کلیلی راسته‌قینه‌ی خۆی‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫وزه‌ی گه‌وره‌ی ژیانێ!‬ ‫‪ -6‬ئاوابون‪ ،‬ده‌بێته‌ سه‌ره‌تای خۆرهه‌اڵتن‪.‬‬

‫داگیرکراو خۆی‬ ‫له‌هاوکێشه‌ی داگیرکه‌رو‬ ‫ئاماده‌ییبون بۆ‬ ‫داگیرکر‌دندا ده‌بینێته‌و‌ه‬ ‫داگیرکه‌ر هه‌ر رژێم ‌ه‬ ‫سیاسی‌و ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫به‌هێزه‌کان نیی ‌ه به‌ڵکو‬ ‫له‌ئایدۆلۆجیاو بیروباوه‌ڕو‬ ‫ئه‌و شێوه‌ بیرکردنه‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ له‌جێگه‌ی‬ ‫راسته‌قینه‌ی بیرکردنه‌وه‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‌‪ ،‬له‌هزری‬ ‫مرۆڤدا داده‌نیشن‬

‫‪13‬‬

‫رەخنە لەچەمکی پێشکەوتن‬ ‫رێبین هەردی‬ ‫دو روانی���ن بۆ راب���ردو و مێژو هەیە کە‬ ‫ب���ەردەوام لەبەرامبەر یەکدا راوەس���تاون‌و‬ ‫لەناکۆکیەکی قوڵدان‪ .‬روانینێکیان پێیوایە‬ ‫رابردو هەمیشە لەئێس���تا باشترو پاکژترو‬ ‫ئینسانیتر بوەو هەنوکە لەچاویدا زۆر بچوک‌و‬ ‫ن���زم‌و س���اوێلکانەیە‪ .‬لەبەرامب���ەر ئەمەدا‬ ‫بۆچونیکی تر هەیە کە پێیوایە بەپێچەوانەوە‬ ‫هەمیشە ئێس���تاو داهاتو لەرابردو و مێژو‪،‬‬ ‫باشترو بەرزترو بەنرخترە‪ .‬لەدیدی یەکەمدا‬ ‫چون بەرەو پێشەوە بەمانای دورکەتنەوەیە‬ ‫لەڕابردوی زێڕین‌و لەدەس���تدانی هەمو ئەو‬ ‫ش���تە باش���انەی کە رابردو خاوەنی بوە‪،‬‬ ‫لەدیدی دوهەمدا بەپێچەوانەوە پێشکەوتن‬ ‫بریتیە لەس���ەرکەوتن لەقۆناغێکی نزمەوە‬ ‫بەرەو قۆناغێکی بەرزتر‪ .‬رۆمانس���یەکانی‬ ‫سەردەمی دوای رۆشنگەری‌و سەلەفەیەکانی‬ ‫ئێس���تا س���ەر بەڕوانینی یەکەمن‌و زوربەی‬ ‫تازەگەرەکانی���ش کە بڕوای���ان بەمۆدێرنەو‬ ‫رۆشنگەری‌و دەس���تکەوتەکانی هەیە سەر‬ ‫بەڕوانینی دوهەمن‪.‬‬ ‫لەدی���دی س���ەلەفیەکاندا چاک���ەی‬ ‫راس���تەقینەو عەقڵی راس���تەقینەو ژیانی‬ ‫راستەقینە لەرابردودا بوەو کاری راستیش‬ ‫تەنیا ئەوەیە ش���وێنپێهەڵگری ئەوان بین‌و‬ ‫لەس���ەر هەم���ان ش���ێوازی ئ���ەوان بژین‪.‬‬ ‫بەاڵم الیەنگرانی پێش���کەوتن بڕوایان وایە‬ ‫بەپێچەوان���ەوە خەڵکی ئێس���تا لەخەڵکی‬ ‫کۆن‌و خەڵک���ی داهاتو لەخەڵکی ئێس���تا‬ ‫حەکیمترو عاقڵت���رن‪ .‬بۆچونی الیەنگرانی ک���ە تاماوەیەک���ی زۆر لەژێ���ر کاریگەری‬ ‫پێش���کەوتن ئەوەیە گەر مرۆڤی بەتەمەن مارکس���یزمدا ئەم چەمکەی قەبوڵ کردبو‪،‬‬ ‫لەمرۆڤی گەنج عاقڵت���رو بەئەزمونتر بێت‪ ،‬دواجار بەش���ێوازی جی���اواز رەخنەی ئەم‬ ‫ئەوا بەهەم���ان پێودانگ ئێس���تاو داهاتو چەمکەی کرد‪ .‬بنیامین رەخنەی سەرەکی‬ ‫لەرابردو بەتەمەنت���رە‪ ،‬لەبەرئەوە بێگومان ئاڕاس���تەی سوش���یالدیموکراتەکان ک���رد‬ ‫عاقڵت���رو بەئەزمونت���رە‪ .‬ل���ەم بۆچونەدا کە ئ���ەم چەمکەیان بێ هی���چ رەخنەیەک‬ ‫راب���ردوە وەک قۆناغی گەنجێتی‌و هەنوکەو وەرگرتوە‪ .‬رس���تەی یەکێک لەس���ەرکردە‬ ‫داهات���و وەک قۆناغی کامڵب���ون‌و پیرێتی فکریەکانی سوشیالدیموکراتەکانی ئەڵمانیا‬ ‫ئەهێنێتەوە ک���ە گوتبوی (هەر رۆژێک کە‬ ‫تەماشا ئەکرێت‪.‬‬ ‫بیرۆکەی پێشکەوتن یەکێک لەو بیرۆکە تێئەپەڕێت‪ ،‬ئامانجم���ان رونترو خەڵکیش‬ ‫سەرەکیانەی مۆدێرنەو رۆشنگەری لەگەڵ هوش���یارتر ئەبن)‪ .‬بنیامی���ن رەخنە لەم‬ ‫خۆیدا هێنای‌و تائاس���تی چەمکێکی پیرۆز رستە س���ادەیە ئەگرێت‌و ئەڵێت لەهەناوی‬ ‫بەرزی کردەوە ‪.‬ئەو بیرۆکەیەی کە ئەڵێت ئەم رستەیەدا چەندان دۆگمی لەناو خۆیدا‬ ‫مێژو هەمیشە روی لەپێشکەوتنەو بەردەوام هەڵگرت���وە‪ :‬یەکەم پێش���کەوتن بریتی بو‬ ‫لەقۆناغێک���ی نزم���ەوە روی لەقۆناغێک���ی لەپێشکەوتنی رەگەزی مرۆڤ خۆی (نەک‬ ‫بەرزترە کە هەمیش���ە لەهەمو ئاستەکاندا پێش���کەوتن لەتواناو زانینەکانیدا)‪ .‬دوهەم‬ ‫ل���ەوەی راب���ردو باش���ترو دەوڵەمەندترو پێشکەوتن بێسنورەو کۆتایی نیە‪.‬‬ ‫سێهەم‪ :‬پێش���کەوتن رێگەی لێناگیرێت‌و‬ ‫مرۆڤانەترە‪ ،‬یەکێکە لەه���ەرە ئەو بیرۆکە‬ ‫سەرەکیانەی مۆدێرنەو رۆشنگەری لەگەڵ بەش���ێوەیەکی میکانیکی لەراستەهێڵێکدا‬ ‫خۆیاندا هێنای���ان‪ .‬مۆدێرن���ەو بەتایبەتی بەرەو پێش���ەوە ئەڕوات‪ .‬بەبڕوای بنیامین‬ ‫رۆشنگەری کە پشتئەستوربو بەدەستکەوتە هەر سێ ئەم دۆگمە شایستەی رەخنەگرتنە‪.‬‬ ‫زانستیەکان‪ ،‬لەگەڵ تەفسیری دینیدا بۆ دنیا بنەمای سەرەکی ئەم روانینە تەماشاکردنی‬ ‫کەوتبونە ملمالنێ���وە‪ ،‬بڕوایان وابو مرۆڤ مێژوە وەک زەمەنێکی بەتاڵ‌و بێبەرگری کە‬ ‫دواجار ئەو هێ���زە کاریگەرەی دۆزیوەتەوە مرۆڤ بەناویدا ئەڕوات‪ .‬بەاڵم راستیەکەی‬ ‫کە بەرەو کامەرانی‌و خۆش���بەختی ئەبات‪ :‬ئەوەی���ە مێژو بەن���او زەمەنێک���ی بەتاڵدا‬ ‫عەقڵ‪ .‬م���رۆڤ کە عەقڵ���ی لەکۆتوبەندی ن���اڕوات‌و بەناو چەندان بەرگ���ری‌و رێگردا‬ ‫تەفسیری دینی ئازادبو‪ ،‬توانی‌و ئەتوانێت تێئەپەڕێت کە ئەش���ێت ئەو راس���تەهێڵە‬ ‫هەمو ئەو رێگەچارانە بدۆزێتەوە کە بەرەو بش���ێوێنێت کە ب���ڕواداران بەپێش���کەوتن‬ ‫ژیانێکی باش���ترو بەرزت���ری ئەبەن‪ .‬وەک وێنای ئەکەن‪ .‬لەهەمان ئاراستەدا ئادرنۆو‬ ‫جیانی ڤاتیمۆ ئەڵیت ل���ەم وێنەیەدا مێژو هۆرکهایمەر بەئاوازێکی غەمگین‌و نائومێدانە‬ ‫وەک راس���تەهیڵێک تەماش���ا ئەکرێت کە لەدیالەکتیکی رۆشنگەریدا گوتبویان ‪:‬مێژو‬ ‫لەخاڵێکەوە دەس���ت پێئەکات‌و بەردەوام پێش���کەوتن نیە لەبەربەریەت���ەوە بەرەو‬ ‫ب���ەرەو پێش ئەچێت‪ .‬تەنانەت فەلس���ەفە ئازادی‪ ،‬بەڵکو گواستنەوەیە لەتیروکەوانەوە‬ ‫گەورەکان���ی س���ەدەی ن���ۆزدە بەتایبەتی بۆ چەکی ئەتۆمی‪.‬‬ ‫بیریاران���ی قوتابخان���ەی فرانکف���ۆرت‌و‬ ‫هی���گڵ‌و مارکس ئ���ەم چەمکەی���ان وەک‬ ‫بەڵگەنەویس���تێک وەرگرتبو‪ .‬لەتێڕوانینی بەش���ێک لەپۆس���تمۆدێرنەکان ل���ەوەدا‬ ‫هەردوکیان���دا مێ���ژو بەچەن���د قۆناغێکدا کۆکن کە پێش���کەوتنی زانست‌و تواناکانی‬ ‫تێئەپەرێت کە تیایدا هەر قۆناغێک لەویتر م���رۆڤ‪ ،‬بەمان���ای گەش���ەکردنی خودی‬ ‫پێشکەوتوترە‪ .‬مێژو وەک روداوێک تەماشا م���رۆڤ نی���ە‪ ،‬بەڵک���و زۆرت���ر بەمان���ای‬ ‫ئەکرێت کە پلەبەپلە سەرئەکەوێت‌و بەرەو زیادبون‌و گەش���ەکردنی ئامڕازو دەزگاکانی‬ ‫کامڵبون‌و لەهەندێک فەلسەفەدا بەکۆتایی س���ەرکوتکردنە‪ .‬بەمانایەک���ی ت���ر مرۆڤ‬ ‫بەئامانجی خۆشبەختی‌و ئازادی هەمو ئەو‬ ‫خۆی ئەگات‪.‬‬ ‫مۆدێرنە کە دڵخۆش���بو بەدەستکەوتە کەرەس���تانەی دروس���تکردوە‪ ،‬کە رێگەی‬ ‫زانستیەکانی‌و رۆش���نگەریش کە دڵخۆش خۆش���بەختی لێئەگرن‌و بەشێوەی جیاواز‬ ‫بەملمالنێکردنی لەگەڵ دینداو پاشەکش���ێ س���ەرکوتی ئەکەن‪ .‬رس���تەکەی رۆس���ۆ‬ ‫پێکردنی لەتەفسیری دنیا لەالیەک‌و لەبواری لەپەیمان���ی کۆمەاڵیەتی���دا راچڵەکێنەرە‪،‬‬ ‫سیاسەت لەالیەکی دی‪ ،‬پێیان وابو مرۆڤ مرۆڤ بەئازاد لەدایک ئەبێت‪ ،‬بەاڵم لەهەمو‬ ‫لەڕاس���تەهێڵێکدا ئەجوڵی���ت کە بەردەوام ش���وێنیکدا دیلە‪ .‬مەرج نیە پێش���کەوتنی‬ ‫روی لەپێش���کەوتنەو هەنوک���ەو داهاتوی ئامڕازو دەزگاکان‪ ،‬لەهەماکاتدا پێشکەونی‬ ‫هەمیش���ە لەرابردو گەشەکردوترو بەرزترە‪ .‬رەگەزی مرۆڤ خۆی بێت‪ ،‬بەڵکو دەشێت‬ ‫مرۆڤ ب���ەردوام ئەزمون کۆئەکاتەوەو هەر بەپێچەوانەوە بریتی بێ���ت لەکۆیلەکردن‌و‬ ‫ئەزمونێکی تازەش بریتی���ە لەئەزمونێکی ئازاردانی زیاتری مرۆڤ خۆی‪ .‬بەشێک لەوەی‬ ‫دەوڵەمەندترو گەش���ەکردوتر لەوەی پێش زوربەی دەوڵەتە ستەمکارو تۆتالیتارەکان‬ ‫خ���ۆی‪ .‬م���رۆڤ بونەوەرێک���ی عاقڵە کە کە لەتازەکردنەوەو پێش���کەوتنی جیهانی‬ ‫لەڕێی بیرکردنەوەوە‪ ،‬بەردەوام چاکسازی م���ادی‌و دەزگای والتەکەیاندا س���ەرکەتو‬ ‫لەئەزمونەکان���ی ژیانیدا ئەکات‌و هەڵەکانی بون‪ ،‬ب���ەاڵم لەکارنامەی س���ەرکوتکردن‌و‬ ‫کۆیلەکردنی مرۆڤەکاندا لەڕیزی پێش���ەوە‬ ‫پێشوی راست ئەکاتەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم چەمک���ی پێش���کەوتن زۆر پێش ب���ون‪ ،‬باش���ترین نمون���ەی ئەم راس���تیە‬ ‫پۆس���تمۆدێرنەکان کەوتە ب���ەر رەخنەی بێ���ت‪ .‬هەمو پێش���کەوتنێک لەگەڵ خۆیدا‬ ‫زۆرێک لەبیری���ارەکان‌و لەپێش هەمویانەوە بەختەوەری‌و ئاسودەیی‌و ئازادی ناهێنێت‪،‬‬ ‫بیریاران���ی قوتابخان���ەی فرانکف���ۆرت‌و بەڵکو ئەش���ێت لەگەڵ خۆی���دا کۆیالیەتی‬ ‫بەتایبەت���ی ڤاڵت���ەر بنیامیی���ن‪ .‬بنیامیین زیاترو نەهامەتی زیاتر بهێنێت‪.‬‬

‫هەمو پێشکەوتنێک‬ ‫لەگەڵ خۆیدا‬ ‫بەختەوەری‌و‬ ‫ئاسودەیی‌و ئازادی‬ ‫ناهێنێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئەشێت لەگەڵ‬ ‫خۆیدا کۆیالیەتی‬ ‫زیاترو نەهامەتی‬ ‫زیاتر بهێنێت‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫سۆسیۆلۆژیای ژیانی رۆژانە‪ :‬وتاری چوارهەم‬

‫بیروڕا‬

‫کۆتایی سیستمی خوێندن وەک سیستمێکی یەکسانخواز‬ ‫مه‌ریوان وریا قانع‬ ‫سەرەتا‬ ‫بێدادی���ی‌و نایەکس���انیی لەکۆمەڵ���گای‬ ‫ئێمەدا تەنها دیاردەیەکی حزبیی سیاسیی‬ ‫نییە‪ ،‬لەوەدا بەرجەستە نییە کە ئەندامانی‬ ‫ئ���ەم یان ئەو خێزانی سیاس���یی‌و کادرانی‬ ‫ئەم یان ئەو پارتی سیاس���یی مامەڵەیەکی‬ ‫تەواو تایب���ەت دەکرێن کە هیچ ش���تێکی‬ ‫نایانبەس���تێتەوە بەمامەڵەکردنی کەس���ە‬ ‫س���ادەکانی دونی���ای ئێم���ەوە‪ .‬دیاردەی‬ ‫بێدادی���ی‌و نایەکس���انیی لەدنی���ای ئێمەدا‬ ‫تەنه���ا دیاردەیەک���ی سیاس���یی نیی���ە‪،‬‬ ‫بەڵکو لەئاس���تی زۆر قوڵترو ترس���ناکتردا‬ ‫بەرهەمدەهێنرێ���ت‌و ئ���ەم نایەکس���انییە‬ ‫گواستراوەتەوە بۆ ناو چۆنیەتی ئیشکردنی‬ ‫دەزگا سەرەکییەکانی ناو کۆمەڵگا‪ ،‬لەپێش‬ ‫هەموانیشەوە دەزگای قوتابخانەو سیستمی‬ ‫خوێندن‌و فێربون لەکوردستاندا‪ .‬بەدرێژایی‬ ‫مێژوی ئ���ەم ناوچەیە تا س���ااڵنێکی کەم‬ ‫لەمەوب���ەر یەکێ���ک لەئام���ڕازو میکانیزمە‬ ‫سەرەکییەکانی دروس���تکردنی یەکسانیی‌و‬ ‫کەمکردنەوەی بێدادیی سیس���تمی خوێندن‬ ‫بوە‪ .‬قوتابخانەکان ئەو ش���وێنانە بون کە‬ ‫هەلی جێگۆڕکێ���ی چینایەتیی‌و بەرزبونەوە‬ ‫لەهەڕەمیەت���ی کۆمەاڵیەتییان دەبەخش���ی‬ ‫ب���ەو قوتابیان���ەی س���ەر بەچینەکان���ی‬ ‫خ���وارەوە ب���ون‪ .‬لەقوتابخانەکاندا منداڵی‬ ‫دەوڵەمەندەکان‌و منداڵی هەژاران لەس���ەر‬ ‫یەک ریحلە دادەنیش���تن‌و یەک مامۆس���تا‬ ‫یەک مەنهەج���ی بەیەک زمان���ی هاوبەش‬ ‫بەهەموان ئەوت���ەوە‪ .‬ئ���ەو مندااڵنەی کە‬ ‫توان���ای فێربونیان زیاتربو‪ ،‬با لەچینەکانی‬ ‫خوارەوەش بونایە‪ ،‬ئەوان���ە ئەگەرو هەلی‬ ‫پێش���کەوتنیان لەبەردەمداب���و‪ .‬ئ���ەوەی‬ ‫ئەم���ڕۆ ئێمە دەیبینین وێرانبونی تەواوەتی‬ ‫قوتابخانەو سیستمی فێربونە‪ ،‬وەک دەزگاو‬ ‫وەک سیس���تم‪ ،‬کە النیکەمی یەکس���انیی‌و‬ ‫دادپەروەریی‌و هەلی یەکس���ان بۆ هەموان‬ ‫دەس���تەبەربکات‪ .‬ئەگ���ەر بەدرێژایی مێژو‬ ‫سیستمی پەروەردەو فێربون‌و قوتابخانەکان‬ ‫وەک دەزگا ئەگەری دەسکاریکردنی پێگەی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی قوتابییەکان���ی پێبوبێ���ت‪،‬‬ ‫ب���ۆ نمونە کوڕە هەژارێک ک���ە هاتبێت بۆ‬ ‫خوێن���دن ئەگەری ئ���ەوەی لەبەردەمدابوە‬ ‫تەواوکردن���ی خوێندنەک���ەی هاریکاریبێت‬ ‫ب���ۆ دەرچ���ون لەهەژاری���ی‌و بەرزبونەوەی‬ ‫لەژیان���ی کۆمەاڵیەتی���دا‪ ،‬ئ���ەوەی ئەمڕۆ‬ ‫ڕودەدات کۆتاییهاتن���ی قوتابخانەو فێربونە‬ ‫ب���ەو مانای���ەی س���ەرەوە‪ .‬بەبۆچونی من‬ ‫ئەمە یەکێ���ک لەگۆڕانە ه���ەرە نێگەتیڤ‌و‬ ‫وێرانکەرەکانی دونیای دوای راپەڕینە‪.‬‬ ‫بیرۆکەی یەکسانیی‬ ‫یەکێ���ک لەبیرۆکە ه���ەرە گرنگ‌و هەرە‬ ‫ئاڵۆزەکانی ناو فیکرو فەلسەفەی سیاسیی‬ ‫بیرۆکەی یەکسانییە‪ ،‬یەکسانیی مرۆڤەکان‬ ‫لەگەڵیەکدا‪ .‬لەمێ���ژوی دونیای تازەدا زیاد‬ ‫لەئایدیۆلۆژیایەک بەرگریی لەم یەکسانییە‬ ‫دەکات‪ ،‬ب���ۆ نمون���ە سۆسیالیس���تەکان‪،‬‬ ‫ئانارشیس���تەکان‪ ،‬سۆسیال دیموکراتەکان‪،‬‬ ‫لیبرالەچەپ���ەکان‌و‬ ‫کۆمۆنیس���تەکان‪،‬‬ ‫زۆرانێک���ی دیک���ە‪ .‬ئەگەرچ���ی هەریەکێک‬ ‫لەمانە دیدێکی جیاوازی بۆ یەکسانی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەهەمویاندا یەکسانیی بنەمای هەرە‬ ‫س���ەرەکیی”دادپەروەریی کۆمەاڵیەتیی“ە‪،‬‬ ‫ناکرێت ب���اس لەدادپەروەریی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫بکەین‌و باس لەیەکسانیی مرۆڤەکان لەگەڵ‬ ‫یەکدی���دا نەکەین‪ .‬پرس���یاری س���ەرەکیی‬ ‫یەکس���انیی‌و دادپەروەریی کۆمەاڵیەتییش‪،‬‬ ‫لەجەوهەردا‪ ،‬پرس���یارە دەربارەی ئەوەی‬ ‫ئایا چ���ۆن کۆمەڵ���گا رێکبخەی���ن؟ چۆن‬ ‫پەیوەندیی���ەکان‌و دەزگاکان‌و یاس���اکان‌و‬ ‫بەهاکانی رێکبخرێن بۆئەوەی کۆمەڵگایەکی‬ ‫هێمن‌و ئاسایش‌و بەختەوەر دروستبکرێت؟‬ ‫هەم���وان دەزانین لەهی���چ کۆمەڵگایەکی‬ ‫دونی���ادا مرۆڤ���ەکان لەهەم���و رویەکەوەو‬ ‫لەهەمو ئاس���تەکاندا بەیەکتری یەکس���ان‬ ‫نین‪ ،‬کەسانێک هەن لەوانیتر دەوڵەمەندترو‬ ‫دەس���ەاڵتدارترو کاریگەرت���رن‪ ،‬چین���ی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و پێگەی کۆمەاڵیەتیی جیاواز‬ ‫هەن‪ ،‬ش���ێوازی جی���اوازی دەوڵەمەندیی‌و‬ ‫هەژاریی هەن‪ .‬بەبۆچونی من پرس���یارەکە‬ ‫لەبنەڕەتیشەوە ئەوە نییە چۆن مرۆڤەکان‬

‫لەهەمو ئاس���تەکاندا بەیەکتری یەکس���ان‬ ‫بن‌و ک���ەس لەویت���ر زیاتر ی���ان کەمتری‬ ‫نەبێ���ت‪ .‬پرس���یارەکە ئەوە نیی���ە هەمو‬ ‫دونی���ا‪ ،‬یان هەم���و کۆمەڵ���گا وەکو یەک‬ ‫لێبکرێت‪ ،‬چونکە ئ���ەم روانینە نەک تەنها‬ ‫بڕێکی گ���ەورە لەخەونبینینی یۆتۆپییانەی‬ ‫تێدایە‪ ،‬بەڵک���و دابەزاندنی ئەم خەونە بۆ‬ ‫ن���او واقیع لەمێ���ژوی مرۆڤایەتی���دا تەواو‬ ‫کارەس���اتئامێزو خوێناویی بوە‪ .‬بەبۆچونی‬ ‫م���ن پرس���یاری س���ەرەکیی ئەوەیە‪ ،‬وەک‬ ‫ج���ۆن راوڵ���ز دەڵێ���ت‪ ،‬چۆن"س���ەرەتای‬ ‫یەکس���ان" بۆ مرۆڤەکان لەن���او کۆمەڵگادا‬ ‫دروس���تبکەین‪ .‬چۆن لەکۆمەڵگادا خاڵێک‬ ‫هەبێ���ت تیایدا هەمو مرۆڤەکان وەک"خاڵی‬ ‫سەرەتا"یان وەک"خاڵی دەسپێکردن" تیایدا‬ ‫بەیەکتری یەکس���انبن‌و ئەگەر نایەکسانیش‬ ‫هەبێت لەدوای ئەو س���ەرەتا یەکس���انەوە‬ ‫دەستپێبکات‪ .‬بەمانایەکی دیکە مەسەلەکە‬ ‫مەس���ەلەی بونی یەکسانییەکی رەها نییە‪،‬‬ ‫بەڵکو بونی س���ەرەتاو خاڵی دەسپێکردنی‬ ‫یەکس���انە کە تیایدا مرۆڤەکان هەستبکەن‬ ‫وەک یەک���ن‪ .‬خاڵێک���ی دیکە ک���ە گرنگە‬ ‫باسیبکەین جۆری نایەکسانییەکانە‪ ،‬چونکە‬ ‫نایەکس���انییەکان یەک ج���ۆر نین‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەمەجۆرو هەمەئاست‌و جیاوازن‪ .‬پرسیاری‬ ‫سەرەکیی ئەوە نییە چۆن کۆتایی بەهەمو‬ ‫نایەکس���انییەکان بهێنین‌و ب���ۆ هەتاهەتایە‬ ‫لەگ���ەڵ یەکدا یەکس���انبین‪ ،‬بەڵکو ئەوەیە‬ ‫ئایا کۆمەڵگا چ جۆرە نایەکسانییەک قبوڵ‬ ‫بکات‌و لێگەڕێت نایەکسانیی تاچەند بڕوات‌و‬ ‫لەکوێشدا پێویستە پرۆسەی دروستکردنی‬ ‫نایەکس���انیی بوەس���تێنرێت؟ بەکورت���ی‬ ‫کام بڕو رادەی نایەکس���انیی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫قابیل���ی قبوڵکردن���ە‪ ،‬کامیش���یان قابیلی‬ ‫قبوڵکردن نین؟ ئایا لەکوێدا نایەکس���انیی‬ ‫لەدیاردەیەک���ی کۆمەاڵیەتییەوە دەگۆڕێت‬ ‫بۆ هەڕەشەو مەترس���ییەکی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫بون���ی دەس���تەجەمعی کۆمەڵ���گا دەخاتە‬ ‫مەترسییەوە؟‬ ‫یەکسانی لەبەردەم دەزگاکاندا‬ ‫ئ���ەوەی م���ن دەمەوێت بیڵێ���م ئەوەیە‬ ‫یەکس���انیی مان���ای ئ���ەوە نیی���ە هەموان‬ ‫هەمان موچە وەربگرن‪ ،‬کەس لەکەس���ی تر‬ ‫دەوڵەمەندت���رو کاریگەرترو خاوەن نفوزتر‬ ‫نەبێت‪ .‬ئەم شێوازە لەیەکسانیی نەلەمێژوی‬ ‫مرۆڤایەتیی‌و نەلەمڕۆدا لەهیڵ ش���وێنێکی‬ ‫دونیادا بونی نییە‪ .‬مەبەس���ت لەیەکسانی‬ ‫لێ���رەدا بون���ی یەکس���انییە لەهەندێ���ک‬ ‫هەلومەرج���ی س���ەرەکیی‌و بنەڕەتی���ی ناو‬ ‫کۆمەڵگادا‪ .‬ب���ۆ نمونە باوەڕب���ون بەوەی‬ ‫کە پێویس���تە خەڵک یەکسانبن لەبەردەم‌و‬ ‫لەپەیوەندییاندا بەدەزگا س���ەرەکییەکانی‬ ‫ناو کۆمەڵگاوە‪ ،‬بەو هەلومەرجە گشتییەوە‬ ‫کە هەمویان بەیەک���ەوە کۆدەکاتەوەو ئەو‬ ‫ش���تە دروس���تدەکات کە ن���اوی "روبەری‬ ‫گشتیی"یان"ژیانی گش���تیی"ە‪ .‬لەئاستێک‬ ‫لەئاس���تەکاندا ئەمە مان���ای ئەوەیە هەمو‬ ‫کەسێک"ئەگەر"ی پێش���کەوتنی یەکسان‌و‬ ‫"ئەگ���ەر"ی یەکس���انیی بەدەس���تهێنانی‬ ‫ژیانێکی باش���ی لەبەردەستدابێت‪ .‬ئەمەش‬ ‫دیس���انەوە مانای ئەوە نیی���ە دەرەنجامی‬ ‫پرۆس���ە کۆمەاڵیەتییە جیاوازەکان دەبێت‬ ‫بەحەتم���ی دەرەنجامێکی یەکس���ان بێت‪،‬‬ ‫بەپێچەوان���ەوە ئەم���ە مان���ای ئ���ەوەی‬ ‫لەس���بەینێی ه���ەر ڕۆژێکداو لەس���ەرەتای‬ ‫س���ەرەتاکاندا پێویس���تە ئەگەری یەکسان‬ ‫لەبەردەمی هەمو کەس���ەکاندا بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دواتر مرۆڤەکان چی لەم ئەگەرە یەکسانانە‬ ‫دەک���ەن‌و بەک���وێ‌و ب���ەچ دەرەنجامێکی‬ ‫دەگەیەنن ئەمەیان مەس���ەلەیەکی دیکەیە‪.‬‬ ‫یەکێکی���ش لەو دەزگا س���ەرەکییانەی کە‬ ‫پێویس���تە بەرجەس���تەکەری بیرۆک���ەی‬ ‫س���ەرەتای یەکسان‌و بەخش���ینی ئەگەری‬ ‫یەکس���ان بێت بەمرۆڤەکان‪ ،‬قوتابخانەیە‪.‬‬ ‫قوتابخان���ە پێویس���تە ه���ەم دەزگایەکی‬ ‫یەکسانخواز بێت‪ ،‬هەم تواناسازیی یەکسان‬ ‫بەمندااڵن ببەخش���ێت‪ .‬قوتابخانە یەکێکە‬ ‫ل���ەو دەزگا کۆمەاڵیەتییان���ەی کە هەموان‬ ‫لەناوی���دا دەبێ���ت یەکس���انبن‪ ،‬چینەکانی‬ ‫س���ەرەوەو چینەکانی خ���وارەوە‪ ،‬خەڵکی‬ ‫ش���ارو خەڵک���ی الدێ‪ ،‬دین���دارو بێدی���ن‪.‬‬ ‫قوتابخانە ئەو خاڵە سەرەتاییە یەکسانەیە‬ ‫ک���ە کۆمەڵ���گا دەیخاتە بەردەم���ی هەمو‬ ‫ئەندامەکانیی���ەوە‪ .‬بەاڵم با بەرلەوەی بێمە‬ ‫سەر باس���کردنێکی تەواوی ئەم بابەتە‪ ،‬با‬ ‫سەرەتا لەس���ەر خاڵێکی دیکە بوەستم کە‬ ‫گرنگە قس���ەی لەس���ەربکەین‪ ،‬کە بریتییە‬ ‫لەپەیوەندی���ی نێوان چەمی یەکس���انیی‌و‬ ‫چەمکی هاریکاریی‌و ئازادییەوە‪.‬‬ ‫هاریکاریی‌و ئازادیی‬ ‫هەمیشە کە باس لەچەمکی "یەکسانیی"‬ ‫دەکرێت راس���تەوخۆ باس ل���ەدو چەمکی‬

‫تریش دەکرێت کە دەچنەپاڵیی‌و بەیەکەوە‬ ‫س���یانەیەکی گرنگ پێکدەهێن���ن‪ ،‬ئەو دو‬ ‫چەمک���ە بریتی���ن لەچەمکەکانی"ئازادیی"و‬ ‫"هاریکاری���ی"‪ .‬دواج���ار ئ���ەوەی لەژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���دا گرنگ���ە دروس���تکردنی‬ ‫کۆمەڵگایەکە ئەندامەکانی هەستی ئەوەیان‬ ‫تێدابێ���ت کە دەتوانن‌و دەیانەوێت پێکەوەو‬ ‫لەپ���اڵ یەک���دا لەئاس���ودەیی‌و ئاسیش���دا‬ ‫بژین‪ .‬بەش���ی هەرە زۆری فیکری مۆدێرن‬ ‫لەزۆربەی چاپە ئایدیۆلۆژییە جیاوازەکانیدا‬ ‫بەرگرییەکی بەردەوامە لەم س���ێ چەمکە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەپل���ەو رادەی جی���اواز لەه���ەر‬ ‫یەکێکیان���دا‪ .‬مەگەر تەنها ئەوانەی س���ەر‬ ‫بە”داروینیزم���ی کۆمەاڵیەتیی“ن‌و کۆمەڵگا‬ ‫وەک جەنگەڵێک وێنادەکەن‪ ،‬دژایەتی ئەو‬ ‫سێ چەمکە سەرەکییەی رێکخستنی ژیان‬ ‫لەکۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا بکەن‪ .‬پرس���یارە‬ ‫گرنگەکان لەم ئاس���تەدا بەم ش���ێوەیەن‪:‬‬ ‫ئایا ئەگەر مرۆڤ ئازادبێت چۆن دەتوانێت‬ ‫یەکس���ان بێت؟ ئایا ئازادیی‌و یەکس���انیی‬ ‫لەئاستێکی دیاریکراودا دژ بەیەکتری نین؟‬ ‫ئەگەر مرۆڤ ئ���ازادە‪ ،‬واتە ئازادی ئەوەی‬ ‫هەیە هەمو ئەو ش���تانە بکات کە دەشێت‬ ‫قازانج‌و دەسکەوتەکانی زیاد بکات‌و بیکات‬ ‫بەکەسێکی نایەکس���ان لەگەڵ کەسەکانی‬ ‫دیکەدا‪ .‬هەرچی مەسەلەی "هاریکاریی"هەیە‬ ‫دەشێت ناکۆک بێت بەهەردو پرنسیپەکە‪.‬‬ ‫ئەگەر مرۆڤ���ەکان هەم���وان وەک یەکبن‪،‬‬ ‫ئەودەم رەنگە مەس���ەلەی هاریکارییکردن‬ ‫مانایەک���ی نەمێنێت���ەوە؟ چونک���ە مادام‬ ‫هەم���وان بەیەکت���ری یەکس���انن ڕەنگ���ە‬ ‫کەس���انێک واتێبگەن کە کەس پێویستیی‬ ‫بەوەیت���ر نییە‪ .‬هەمانش���ت لەپەیوەندییدا‬ ‫بەئازادییەوە‪ ،‬ئایا ناش���ێت ئ���ازادی ببێتە‬ ‫هۆی الوازکردن یان نەهێش���تنی هاریکاریی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‪ .‬وەاڵمدانەوەی ئەم پرسیارانە‬ ‫بەش���ێکی گ���ەورەی فیکرو فەلس���ەفەی‬ ‫سیاسیی مۆدێرنی س���ەرقاڵکردوەو لێرەدا‬ ‫شوێنی باسکردنیان نابێتەوە‪ .‬ئەو خاڵەی‬ ‫کە من دەمەوێت بەرگری لێبکەم ئەوەیە کە‬ ‫هەمو کۆمەڵگایەک پێویستی بەدۆزینەوەی‬ ‫هاوکێش���ەیەکی هاوس���ەنگە لەنێوان ئەو‬ ‫س���ێ چەمک���ەدا‪ .‬هەم���و کۆمەڵگای���ەک‬ ‫پێویستی بەیەکس���انیی هەیە‪ ،‬پێویستیی‬ ‫بەئازادیی هەیەو پێویس���تی بەهاریکاریی‌و‬ ‫بەدەمەوەچون هەیە‪ .‬پرس���یاری سەرەکی‬ ‫لەکۆمەڵ���گادا ئەوەی���ە چۆن ئەم س���یانە‬ ‫بەیەکەوە کۆبکەین���ەوە بۆ ئەوەی بتوانین‬ ‫کۆمەڵگایەکم���ان هەبێت بەالنی هەرەکەمی‬ ‫بێدادیی کۆمەاڵیەتیی���ەوە‪ .‬لەکۆکردنەوەی‬ ‫ئەم س���ێ چەمکەدا بەیەکەوە‪ ،‬دیس���انەوە‬ ‫سیس���تمی خوێن���دن‌و قوتابخان���ە رۆڵی‬ ‫گرن���گ‌و س���ەرەکی دەبین���ن‪ .‬ه���ەر‬ ‫سیس���تمێکی پەروەردەیی نەیتوانی ئەمانە‬ ‫دەس���تەبەربکات‪ ،‬تەنها هێما بۆ فەش���ەلی‬ ‫خۆی وەک پەروەردە ناکات‪ ،‬بەڵکو هێما بۆ‬ ‫کۆمەڵگایەکیش دەکات کە فاش���یلە لەوەدا‬ ‫وەک کۆمەڵگای���ەک کارب���کات بەالنیکەمی‬ ‫دادپەروەریی کۆمەاڵیەتییەوە‪.‬‬ ‫سیستمی خوێندن‌و نایەکسانیی‬ ‫بێگوم���ان ش���تێک بەناوی یەکس���انیی‬ ‫رەهاوە لەناو هیچ سیس���تمێکی خوێندن‌و‬ ‫فێربوندا بونی نییە‪ ،‬هەمیش���ە ش���ێوازی‬ ‫جی���اوازی نایەکس���انیی لەناو سیس���تمی‬ ‫خوێندندا ئامادەیە‪ .‬بەاڵم وەک لەسەرەتادا‬ ‫وت���م ش���ێوازەکانی نایەکس���انیی لەن���او‬ ‫سیس���تمی خوێندن لەکوردس���تاندا هەمو‬ ‫س���نورێکی تێپەڕان���دوەو ئ���ەو النیکەمە‬ ‫لەئەگ���ەری پێش���کەوتنی یەکس���ان‬ ‫لەزۆربەی هەرەزۆری مندااڵنی کوردس���تان‬ ‫س���ەندۆتەوەو هەمو دابەشبونە چینایەتییە‬ ‫ترس���ناکەکانی کۆمەڵگای دوای راپەڕین‪،‬‬ ‫لەناو خۆیداو بەهۆی خۆیەوە س���ەرلەنوێ‬ ‫بەرهەمهێناوەت���ەوە‪ .‬سیس���تمی خوێندن‬ ‫لەمڕۆکەی کوردس���تاندا هەر لەبەر دەرگای‬ ‫قوتابخانەکان���ەوە تاقۆناغ���ی تەواوکردنی‬ ‫خوێن���دن‪ ،‬دابەش���بونە چینایەتی���ی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان بەزەقتری���ن ش���ێوە‬ ‫بەرهەمدەهێنێتەوە‪ .‬س���ەرەتا دابەشکردنی‬ ‫سیس���تمی خوێن���دن لەکوردس���تاندا‬ ‫بۆ"سیستمی حکومی"و "سیستمی ئەهلیی"‬ ‫دونیایەک نایەکس���انیی لەخۆیدا هەڵگرتوە‬ ‫کە درێژدان���ە بەو نایەکس���انییانەی لەناو‬ ‫کۆمەڵ���گادا هەن‪ ،‬ی���ان بەرهەمهێنانەوەی‬ ‫ئ���ەو نایەکس���انییانەی ن���او کۆمەڵگای���ە‬ ‫لەن���او قوتابخانەکاندا‪ .‬دابەش���کردنە هەر‬ ‫لەسەرەتاوە بەرجەس���تەکەری دابەشبونی‬ ‫نێوان دەوڵەمەن���دان‌و کەمدەرامەتانی ناو‬ ‫کۆمەڵگایە‪ .‬ئ���ەوەی پارەدارو دەوڵەمەندن‬ ‫منداڵەکانیان دەنێرنە قوتابخانە تایبەتەکان‌و‬ ‫ئەوانیتری���ش قوتابخانە حکومییەکان‪ .‬ئەم‬ ‫دابەش���کردنە لەڕۆژی یەکەم���ەوە منداڵە‬ ‫دەوڵەمەن���دەکان‌و منداڵ���ە ه���ەژارەکان‬

‫یەکسانیی مانای ئەوە‬ ‫نییە هەموان هەمان‬ ‫موچە وەربگرن‪،‬‬ ‫کەس لەکەسی‬ ‫تر دەوڵەمەندترو‬ ‫کاریگەرترو خاوەن‬ ‫نفوزتر نەبێت‪ .‬ئەم‬ ‫شێوازە لەیەکسانیی‬ ‫نەلەمێژوی‬ ‫مرۆڤایەتیی‌و نەلەمڕۆدا‬ ‫لەهیڵ شوێنێکی‬ ‫دونیادا بونی نییە‬ ‫لەیەکت���ری جیادەکات���ەوەو دەیانخاتە ناو‬ ‫دو دونی���ای پەروەردەیی تەواو جیاوازەوە‪.‬‬ ‫بەم���ەش دو دونی���ای تەری���ب بەیەکتری‬ ‫دروس���تدەکات‪ ،‬ک���ە دوای تەواوکردن���ی‬ ‫قوتابخان���ە لەهی���چ ئاس���تێکدا بەیەکدی‬ ‫تێکەڵناب���ن‌و یەکت���ری ناب���ڕن‪ .‬زۆرینەی‬ ‫ئەوانەی لەقوتابخانە ئەهلیی‌و تایبەتەکاندا‬ ‫دەخوێنن دواتر دەچن بۆ زانکۆ تایبەتەکان‌و‬ ‫لەوێ���دا درێ���ژە بەنایەکس���انییەکانی ناو‬ ‫سیس���تمی خوێندن‌و پ���ەروەردە دەدەن‪.‬‬ ‫خوێندن���ی ن���او قوتابخان���ە ئەهلی���ی‌و‬ ‫تایبەتەکان جی���اوازەو مندااڵن لەوێدا هەم‬ ‫زمانە بیانییەکان فێردەبن‌و هەم مامۆستای‬ ‫تایبەتی���ان هەی���ە وانەی���ان پێدەڵێنەوە‪.‬‬ ‫هاوکات"هەبیتۆس"ێکی کۆمەاڵیەتیی تیایدا‬ ‫ئامادەی���ە ک���ە "هەبیت���ۆس"ی چینەکانی‬ ‫س���ەرەوەیەو هەمو سیس���تمە تایبەتەکە‬ ‫دەبێتە هەڵگری ئەو هەبیتۆس���ە‪ .‬بۆیە هەر‬ ‫لەخاڵی سەرەتاوە نایەکسانیی‌و بێدادییەکی‬ ‫گ���ەورە دروس���تدەبێت کە ئەو"س���ەرەتا‬ ‫یەکسانە" لەناودەبات کە کاری قوتابخانەیە‬ ‫دەس���تەبەریابکات بۆ هەمو مندااڵنی واڵت‪.‬‬ ‫هەمو ئەو مندااڵنەی لەکوردستاندا ناتوانن‬ ‫بچنە قوتابخانە ئەهلی���ی‌و تایبەتەکانەوە‪،‬‬ ‫هەلی پێشکەوتنیان لەژیاندا تەواو کەمترو‬ ‫الوازت���رە لەوان���ەی ل���ەو قوتابخانان���ەدا‬ ‫دەخوێنن‪.‬‬ ‫ئ����ەم دۆخە دەرەنجامی ئەوە راس����تیەیە‬ ‫کە سیس����تمی فێربون لەکوردستاندا کراوە‬ ‫بەبزنس‌و بازاڕ‪ ،‬قوتابخانە تایبەتەکان هەم‬ ‫خۆیان پرۆژەی ئابوریین‌و هەم ئەو مندااڵنەی‬ ‫دەچنە ناوییەوە تەماحێکی ئابوریی گەورە‬ ‫دەینابات����ە ناو ئ����ەو قوتابخانان����ەوە‪ .‬ئەم‬ ‫بەبازاڕکردن����ەی خوێن����دن لەکوردس����تاندا‬ ‫بەشێکی سەرەکیی ستراتیژیەتی ئەو هێزو‬ ‫گروپ����ە کۆمەاڵیەتیی����ە دەس����ەاڵتدارانەیە‪،‬‬ ‫کە میکانیزمەکان����ی بەرهەمهێناوەی پێگە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و پێگەکانی دەسەاڵتداربونیان‬ ‫دەگوێزن����ەوە ب����ۆ ن����او س����ەرەتای هەرە‬ ‫سەرەتاکان‪ :‬سیس����تمی خوێندن‌و فێربونی‬ ‫مندااڵن لەکوردستاندا‪.‬‬ ‫نایەکس����انییەکان دوات����ر لەزانکۆکان����دا‬ ‫دەردەکەوێ����ت‪ ،‬بەوە ن����ا یەکێک دەرچوی‬ ‫کۆلیژی پزیش����کییەو یەکێکی دی دەرچوی‬ ‫کۆلی����ژی ئادابە‪ ،‬بەڵکو ب����ەوەی یەکێکاین‬ ‫دەرچوی زانکۆیەکی ئەهلیی����ەو ئەویتریان‬ ‫دەرچ����وی زانکۆیەیەک����ی حوکمی‪ .‬یەکێک‬ ‫لەزانکۆی ئەمریکیی لەسلێمانی خوێندویەتیی‌و‬ ‫یەکێک����ی تر لەزانک����ۆی راپەڕین‪ .‬وەک وتم‬ ‫ئەم جیاوازییە لەقۆناغەکانی پێش����تری ناو‬ ‫سیستمی فێربونەوە دەستپێدەکات‪ ،‬بەوەی‬ ‫هەندێک منداڵەکانیان دەنێرنە ئەو قوتابخانە‬ ‫تایبەتانەوە کە تیایان����دا زمانە بێگانەکان‪،‬‬ ‫ئینگلیزی‌و فەرەنس����یی‌و تورکیی بۆ نمونە‪،‬‬ ‫دەخوێندرێ����ن‌و گرنگ����ی زیاتر بەگەش����ەی‬ ‫منداڵەکان ئەدرێ����ت‪ ،‬بەرامبەر بەقوتابخانە‬ ‫حکومیی����ەکان کە لەهەمو رویەکەوە لەپاش‬ ‫ئەو قوتابخانە ئەهلییانەوەن‪ .‬ئەم قوتابخانە‬ ‫ئەهلییانە هەم ژینگە تەندروس����تییەکەیان‬ ‫پاکترو باش����ترە‪ ،‬ه����ەم پۆلەکانیان قوتابی‬ ‫کەمت����ری تێدای����ەو قەرەباڵغ نیی����ە‪ ،‬هەم‬ ‫مامۆستاکانیان ئاستێکی بەرزتریان هەیە‪.‬‬

‫نایەکسانییەکی زۆر تایبەت‬ ‫ئەم شێوازە لەنایەکس���انیی لەسیستمی‬ ‫خوێندن لەکوردس���تاندا زۆر جی���اوازە لەو‬ ‫جۆران���ە لەنایەکس���انیی ک���ە‪ ،‬ب���ۆ نمونە‪،‬‬ ‫پی���ار بۆردی���ۆ لەسیس���تمی خوێندنی ناو‬ ‫قوتابخانەکانی فەڕەنس���ەدا باسیاندەکات‪.‬‬ ‫ئەمەی کوردستان سیستمەکە دەکات بەدو‬ ‫بەشی جیاوازی بێپەیوەندییەوەو بەشێکیان‬ ‫هەمو ئەگەرەکانی پێش���کەوتن‌و قەڵەوبونی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی بۆ منااڵنی چینەکانی سەرەوە‬ ‫دەبات‪ ،‬لەسەر حیس���ابی بەشەکەی تریان‬ ‫کە تیایدا زۆربەی دەرگاکانی ئێستاو ئایندە‬ ‫بەڕوی ئ���ەو منااڵنەدا داخ���راوە کە لەوێدا‬ ‫دەخوێن���ن‌و فێردەبن‪ .‬پی���ار بۆردیۆ لەزیاد‬ ‫لەلێکۆڵینەوەیەکدا س���ەبارەت بەسیستمی‬ ‫خوێندن لەفەڕەنس���ادا کە باس لەقوتابخانە‬ ‫حکومیی���ەکان دەکات‪ ،‬ئەوی���ش ب���اس‬ ‫لەنەبونی ”سەرەتای یەکسان“دەکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫س���ەرەتایەک جیاواز لەوەی لەکوردس���تاندا‬ ‫هەیە‪ .‬بۆردیۆ باس لەوەدەکات کە سەرەتای‬ ‫یەکەم لەناو پۆلی خوێندن لەقوتابخانەکانی‬ ‫فەڕەنسەدا سەرەتایەکی نایەکسانەو بەشێکی‬ ‫زۆر لەجیاوازیی���ە چینایەتیی���ەکان لەن���او‬ ‫پۆلەکانی خوێندن���دا بەرهەمدەهێنرێنەوە‪.‬‬ ‫بۆ نمونە بۆردیۆ باس لەو زمانە بااڵدەس���تە‬ ‫دەکات ک���ە لەپۆلەکانی خوێندندا قس���ەی‬ ‫پێدەکرێت‌و تێکستەکانی پێنوسراوە‪ ،‬بۆردیۆ‬ ‫دەڵێت ئەم زمانە زمانی چینی ناوەڕاس���تی‬ ‫کۆمەڵگای فەرەنسییە‪ .‬بۆیە منداڵێکی سەر‬ ‫بەچینی ناوەڕاست لەپۆلەکەدا زۆر لەپێشترە‬ ‫لەمنداڵی کرێکارێک کە زمانی پۆلەکە لەزمانی‬ ‫قس���ەکردنی دایک‌و باوکی جی���اوازە‪ .‬جگە‬ ‫لەم جیاوازییە بۆردیۆ چەمکی"س���ەرمایەی‬ ‫کولتوریی" بەکاردەهێنێت بۆ نیشاندانی ئەو‬ ‫راس���تییەی کە منداڵێکی سەر بەچینەکانی‬ ‫س���ەرەوە‪ ،‬لەن���او هەمان پۆل���دا‪ ،‬هەڵگری‬ ‫سەرمایەکی کولتوریی گەورەترە لەمنداڵێک‬ ‫س���ەر بەچینەکان���ی خوارەوە‪ .‬مەبەس���ت‬ ‫لەسەرمایەی کولتوریی سەرجەمی ئەو کۆدە‬ ‫ئیس���تاتیکیی‌و فەرهەنگییانەیە کە مندااڵن‬ ‫لەخێزانەکانیان���ەوە وەریدەگ���رن‌و لەگ���ەڵ‬ ‫خۆیاندا دەیبەنە ن���او پۆلەکانەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫نیش���انمان ئەدات کە پۆلەکان لەسەرەتای‬ ‫سەرەتاکانەوە روبەرێکی بێالیەن‌و بێجیاوازیی‬ ‫نی���ن‪ ،‬بەڵکو چەن���دان جیاوازی���ی تێدایە‪،‬‬ ‫چ لەزمان���ی پ���ەروەردەو فێرکردنەکەدا‪ ،‬چ‬ ‫لەو س���ەرمایەی کولتورییەدا کە منداڵەکان‬ ‫هەیانە‪ .‬بەکورتی الی بۆردیۆ پۆلی خوێندن‬ ‫ش���وێنێکە ش���ێوازی جیاوازی"توندوتیژیی‬ ‫رەمزیی"تێدای���ە ‪.‬بێگوم���ان ئ���ەم تێزانەی‬ ‫بۆردی���ۆ تێ���زی گرنگ‌و س���ەرەکین بۆ هەر‬ ‫سۆس���یۆلۆژیایەک خ���ۆی بەمەس���ەلەی‬ ‫پەروەردەو فێربونەوە س���ەرقاڵبکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەک نیشانمدا کێشەکە لەکوردستاندا ئەوە‬ ‫نیی���ە‪ ،‬واتە کێش���ەکە کێش���ەی بونی ئەو‬ ‫شێوازە لەجیاوازی لەناو پۆلەکانی خوێندندا‬ ‫نییە‪ .‬لەکوردس���تاندا کێش���ەکە کێش���ەی‬ ‫لەتبونێکی ش���اقوڵیی سیس���تمی خوێندن‌و‬ ‫پەروەردەیە کە لەتێکی���ان لەتەکەی تریان‬ ‫بێبای���ەخ‌و بێئایندە دەکات‪ .‬نایەکس���انیی‌و‬ ‫نەبونی دادپەروەریی لەکوردس���تاندا تەنها‬ ‫لەو شوێنانەدا نییە کە بۆردیۆ باسیدەکات‪،‬‬ ‫بەڵک���و فۆرمی نوێی وەرگرت���وە کە رەنگە‬ ‫هەرە بەرچاوترینی���ان فۆرمی جیاکردنەوەو‬ ‫دابڕاندن���ی مندااڵنی چینەکانی س���ەرەوەیە‬ ‫لەمندااڵنی چینەکانی خوارەوە‪ ،‬کۆکردنەوەی‬ ‫هەریەکێکی���ان لەن���او سیس���تمی جیاوازو‬ ‫قوتابخانەی جی���اوازدا‪ .‬هەر لەس���ەرەتاوە‬ ‫منداڵی چینە دەوڵەمەندەکانی کوردس���تان‬ ‫لەگ���ەڵ مندااڵن���ی چینەکان���ی خ���وارەوە‬ ‫ناچن���ە ناو یەک پۆل‪ ،‬لەی���ەک قوتابخانەدا‬ ‫ناخوێنن‪ ،‬لەناو روبەرێکی هاوبەشدا پێکەوە‬ ‫نی���ن‪ ،‬بەیەک زم���ان ناخوێن���ن‪ ،‬یەک جۆر‬ ‫مامۆس���تا وانەیان پێناڵێتەوە‪ ،‬نەخش���ەی‬ ‫ناوەکی پۆلەکانی���ان لەیەکناچێت‪ ،‬هتد‪...‬‬ ‫ل���ەم دۆخەش���دا قوتابخان���ە وەک دەزگای‬ ‫دابینکردنی"س���ەرەتای یەکسان" بەتەواوی‌و‬ ‫بەبێ هیچ داپۆشین‌و پەردەپۆشیەک‪ ،‬گۆڕاوە‬ ‫بۆ ئامڕازی درێژەدان بەو دۆخی نایەکسانیی‌و‬ ‫جیاوازییە چیانیەتییە گەورانەی لەکۆمەگادا‬ ‫ئامادەی���ە‪ .‬بەمەش یەکێک ل���ەدەزگا هەرە‬ ‫سەرەکییەکانی بەخش���ینی هەلی یەکسان‌و‬ ‫ئەگەری یەکس���ان بەمندااڵن لەکوردستاندا‬ ‫وێراندەبێت‪.‬‬ ‫لەگیتۆ کۆمەاڵیەتییەکانەوە‬ ‫بۆ گیتۆکانی خوێندن‬ ‫م���ن تائێس���تا لەزی���اد لەنوس���ینێکدا‬ ‫باس���م لەپرۆس���ەی بەگیتۆکردن���ی ژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی لەکوردس���تاندا ک���ردوەو ئەو‬ ‫خاڵەم ش���یکردۆتەوە کە چ���ۆن چینەکانی‬ ‫س���ەرەوەی دونیای ئێمە‪ ،‬بەتایبەتی نوخبە‬ ‫دەسەاڵتدارو دەوڵەمەندەکەی دوای راپەڕین‪،‬‬ ‫دونیایەکی تەری���ب‌و کۆمەڵگایەکی تەریب‌و‬

‫ژیانێکی تەریبیان بۆخۆیان دروستکردوە کە‬ ‫هیچ ش���تێک نایانباتەوە ناو گشتێتی ژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و دونیای کەس���ە ئاساییەکانی‬ ‫ن���او کۆمەڵ���گای ئێمە‪ .‬ش���ارە گەورەکانی‬ ‫کوردس���تان بەکردەوە بون بەشاری چەندان‬ ‫گیت���ۆی کۆمەاڵیەتی���ی‪ ،‬روب���ەری تایبەت‌و‬ ‫داخ���راو‪ .‬ش���وێنی نیش���تەجێبونی ئ���ەم‬ ‫نوخبەی���ەو ش���وێنی حەس���انەوەو جێگەی‬ ‫بەیەکدیگەیشتنیان تەواو تایبەت‌و داخراوەو‬ ‫بەزۆر مانا لەدەرەوەی کۆمەڵگاکەدایە‪ .‬یەکەم‬ ‫ش���ت ئەم پرۆس���ەی بەگیتۆکردنەی ژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���ی وێرانیدەکات ئەو هەس���تەیە‬ ‫کە ئ���ەو کۆمەڵگای���ە ژیانێکی"گش���تیی"و‬ ‫”هاوبەش“ی هەیە کە گروپەکان بەیەکدییەوە‬ ‫پەیوەستن‌و هاریکاریی کۆمەاڵیەتیی یەکێکە‬ ‫لەمیکانیزمەکانی بەیەکەوە گرێدانی بەش���ە‬ ‫جیاوازەکان���ی ئەو کۆمەڵگای���ە بەیەکەوە‪.‬‬ ‫بەگیتۆکردن���ی کۆمەڵ���گا لەزۆر س���ەرەوە‬ ‫کۆتاییهێنان���ە بەهاریکاری���ی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫لەنێ���وان تاکەکەس‌و گروپ���ە جیاوازەکانداو‬ ‫گرێدانەوەی هەر یەکێکیانە بەدونیای ناوەکیی‬ ‫گیت���ۆ تایبەتەکانی خۆیانەوە‪ .‬وەک لەچەند‬ ‫نوسینێکی دیکەدا باسمکردوە‪ ،‬ئەم پرۆسەی‬ ‫بەگیتۆکردنەو دروستکردنی ئەو دونیا دابڕاو‬ ‫و تەریبانە لەناو یەک کۆمەڵگادا‪ ،‬بەردەوام‬ ‫پێویستی بەپاراس���تن هەیەو ئاسایشی ئەو‬ ‫گیتۆیانە بەش���ێک نییە لەئاسایشی گشتیی‬ ‫کۆمەڵ���گا‪ .‬ئەمە وایکردوە"پاس���ەوان"ببێت‬ ‫بەیەکێک لەو بون���ەوەرە تازانەی لەدونیای‬ ‫دوای راپەڕین���دا دروس���تدەبێت‌و دەبێت���ە‬ ‫بەش���ێکی بەرچاوی ناو نەخش���ەی تازەی‬ ‫ش���ارەکانی کوردس���تان‪ .‬پاس���ەوان وەک‬ ‫کەس‌و پاسەوانییکردن وەک دەیان شێوازی‬ ‫جیاوازیی دابڕین‌و کۆنترۆڵ‌و دیسپلینکردنی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‪ .‬دیواردروس���تکردن بەدەوری‬ ‫گەڕەک���ە دەوڵەمەندو تازەکان���دا‪ ،‬بەدەوری‬ ‫ئەو گیتۆیانەدا کە دروس���تدەبن‪ ،‬بەش���ێکی‬ ‫س���ەرەکی هەندەسەی ئەو بەش���ە تازانەی‬ ‫شارەکانە کە نوخبە دەوڵەمەندەکەی دوای‬ ‫راپەڕین بۆخۆیان دروستیانکردوە‪.‬‬ ‫پرۆس���ەی بەگیتۆکردن���ی خوێن���دن‌و‬ ‫پ���ەروەردە لەکوردس���تاندا درێ���ژەدان‌و‬ ‫گواستنەوەی ئەم گیتۆبونە کۆمەاڵیەتییەیە‬ ‫بۆ ن���او سیس���تمی خوێندن‌و پ���ەروەردە‪.‬‬ ‫ئەگەر پێش���تر بەگیتۆبون���ی کۆمەاڵیەتیی‬ ‫خێزان���ە دەوڵەمەندو گروپ���ە پارەدارەکانی‬ ‫لەسەرجەمی کۆمەڵگا جیاکردبێتەوەو ماڵی‬ ‫ناو گیت���ۆ تازەکانی لەماڵەکان���ی تری ناو‬ ‫ش���ارەکان دابڕیبێت‪ ،‬لەڕێگای دروستکردنی‬ ‫شوراو دیوارو پاسەوان‌و کامێرای کۆنترۆڵ‌و‬ ‫چاودێریش���ەوە پاراس���تبێێتی‪ ،‬ئەوا یەکێک‬ ‫لەئیشە سەرەکییەکانی سیستمی خوێندنی‬ ‫تایب���ەت‌و ئەهلی���ی ئەوەی���ە منداڵەکان���ی‬ ‫ئ���ەم نوخب���ە دەوڵەمەن���دە لەمندااڵنی تر‬ ‫جیابکاتەوە‪ .‬بەم جیاکارییەش هەم شوناسی‬ ‫چینایەتیی ئ���ەو مندااڵنە دروس���تبکرێت‌و‬ ‫س���ەرلەنوێ بەرهەمبهێنرێت���ەوە‪ ،‬ه���ەم‬ ‫کۆمەڵێک توان���او لێهاتوییان تێدا بچێنرێت‬ ‫ک���ە لەمنااڵنی ت���ردا نەچێندرێت‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫فێری زمانێک یان چەن���د زمانێکی بیانیان‬ ‫بکەن‪ .‬نوخب���ە دەوڵەمەندەکان���ی دونیای‬ ‫دوای راپەڕین وەکچۆن ماڵەکانیان بەدیوارو‬ ‫پاسەوان‌و کامێرای کۆنترۆڵکردن لەکۆمەڵگا‬ ‫جیادەکەنەوە‪ ،‬ئاواش لەڕێگای بەبازاڕکردنی‬ ‫سیس���تمی خوێندن‌و فێربونەوە سیستمێکی‬ ‫تایبەتی ب���ۆ مناڵەکانیان دروس���تدەکەن‌و‬ ‫لەسەرجەمی مندااڵنی واڵتیان جیادەکەنەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم لۆژیک���ە کۆمەاڵیەتییە گێتۆس���ازەیە‬ ‫کە ئەمڕۆکە لەناو سیس���تمی پ���ەروەردەو‬ ‫فێرکردنی کوردستاندا ئامادەیە‪ ،‬لەباخچەی‬ ‫س���اوایان‌و قوتابخان���ە س���ەرەتاییەکانەوە‬ ‫دەس���تپێدەکات‌و تاقۆناغ���ی زانک���ۆو دوای‬ ‫زانکۆش درێژەدەکێشێت‪.‬‬ ‫ئاشکرایە کێش���ەکە لێرەدا تەنها کێشەی‬ ‫جیاکردنەوەی منداڵ���ەکان نییە لەیەکتری‪،‬‬ ‫تەنها ئەوەنییە منداڵی خێزانە دەوڵەمەندەکان‬ ‫لەگەڵ یەکتریداو بەدابڕاوی لەمندااڵنی تری‬ ‫واڵت دەخوێنن‌و پەروەردەدەکرێن‪ ،‬کێشەکە‬ ‫گواس���تنەوەی تەواوەتی عەقڵیەت‌و لۆژیکی‬ ‫ن���او گیتۆ کۆمەاڵیەتیییەکانە بۆ ناو لۆژیکی‬ ‫سیس���تمی خوێندن‌و پەروەردە‪ .‬دەرەنجامی‬ ‫ئەم گواستنەوەیەش بەگیتۆکردنی سیستمی‬ ‫خوێندن‌و فێربونە لەکوردس���تاندا‪ .‬ئەمەش‬ ‫بەتاڵکردن���ەوەی ئەم سیس���تمەیە لەهەمو‬ ‫ئ���ەو ئەگەرە یەکس���انخوازو دادپەروەرانەی‬ ‫کە پێویس���تە هەڵگریان بێت‪ .‬پەکخس���تنی‬ ‫قوتابخانەی���ە وەک یەکێ���ک ل���ەو دەزگا‬ ‫گرنگانە کە ئیشی پەرەدانە بەدادپەروەریی‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و بەخشینی سەرەتای یەکسان‬ ‫بەهەم���وان‪ .‬بەگیتۆکردن���ی سیس���تمی‬ ‫پەروەردە هەمو ”سەرەتا یەکسان“ەکانی ناو‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە وێراندەکات‌و نایەکس���انیی‬ ‫نێوان چینەکان‌و گروپ���ە کۆمەاڵیەتییەکان‬ ‫لەشوێنێکدا دەچێنێت کە نابێت بچێنرێت‪.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrusti. sul@gmail. com‬‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫‪15‬‬

‫الپه‌ڕه‌ی ته‌ندروستی‪ ،‬به‌سپۆنسه‌ری بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا نه‌خۆشخانه‌یه‌كی گرنگی تر له‌سلێمانی ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌پالن���ی س���ێ مانگ���ی داهاتوی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌ی���دا‪ ،‬د‪ .‬می���ران‬ ‫محه‌مه‌د به‌ڕێوبه‌ری گشتی ته‌ندروستی‬ ‫سلێمانی كردنه‌وه‌ی نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‬ ‫گرنگی تری‌ به‌ڕوی شاری سلێمانیدا‬ ‫راگه‌یاند‪.‬‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و خزمه‌تگوزاریی ‌ه‬ ‫ته‌ندروستییانه‌ی ك ‌ه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫گشتی ته‌ندروستی سلێمانی به‌هاوكاری‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ رێكخ���راوی منداڵپارێ���زی‬ ‫كوردس���تان ئه‌نجامیانده‌دات له‌سێ‬ ‫مانگ���ی داهاتودا نه‌خۆش���خانه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی پڕ ته‌ندروس���تی بۆ مندااڵن‬

‫له‌شاری سلێمانی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫سلێمانی"‪.‬‬

‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ د‪.‬می���ران محه‌م���ه‌د‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تی ته‌ندروس���تی‬ ‫س���لێمانی له‌لێدوانێك���ی رایگه‌یان���د‬ ‫"له‌چوارچێ���وه‌ی ئه‌و كارنامه‌یه‌ی ك ‌ه‬ ‫له‌ماوه‌ی ش���ه‌ش مانگ���دا دامان نابو‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی باش���ترین خزمه‌تگوزاری‬ ‫ته‌ندروس���تی پێش���كه‌ش به‌مندااڵن‬ ‫بكه‌ین له‌شاری سلێمانی‌و ده‌وروبه‌ریدا‬ ‫به‌ش���ێكی باشیش���مان جێبه‌ج���ێ‬ ‫ك���ردوه‌ وه‌ك كردنه‌وه‌ی خوده‌جێكی‬ ‫پێشكه‌وتو له‌ناو نه‌خۆشخانه‌ی شاردا‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌س���تكردن به‌ئه‌نجامدانی‬ ‫چاندن���ی مۆخ���ی س���وری ئێس���ك‬ ‫ب���ۆ مندااڵنی ساالس���یمیا له‌ش���اری‬

‫د‪.‬می���ران راش���یگه‌یاند "ب���ۆ‬ ‫ته‌واوكردنی ئ���ه‌و خزمه‌تگوزاریانه‌ی‬ ‫تر له‌گ���ه‌ڵ رێكخ���راوی منداڵپارێزی‬ ‫كوردستان به‌رنامه‌مان دانا بۆئه‌وه‌ی‬ ‫له‌م���اوه‌ی س���ێ مانگ���ی داهات���ودا‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی دڵی كراوه‌ی مندااڵن‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌ به‌ڕوی هاواڵتیانی ش���اری‬ ‫س���لێمانیدا‪ ،‬به‌م هه‌نگاوه‌ش دڵنیام‬ ‫گرفت���ی ناردن���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی مندااڵن‬ ‫كه‌مده‌بێته‌وه‌و چاره‌س���ه‌ر ده‌بێت ك ‌ه‬ ‫له‌پێش���ودا منداڵپارێزی كوردس���تان‬ ‫به‌م كاره‌ خێرخوازی ‌ه هه‌ستاو‌ه بۆ ئه‌و‬ ‫مندااڵن���ه‌ی كه‌ گرفتی زگماكی دڵیان‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫ئه‌و سه‌وزه‌واتانه‌ ‌ی به‌سودن بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ ‌ی تینوێتی‌ رۆژوه‌وان‬

‫خراپی‌ باری‌ ده‌رونیی‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌هۆكاره‌كانی‌‬ ‫دروستبونی‌ كۆڵۆن‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫كۆڵۆن یان وروژانی‌ كۆڵۆن‪ ،‬یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌نه‌خۆش���ییه‌ به‌رباڵوه‌كان كه‌ توشی‌‬ ‫كۆئه‌ندام���ی‌ هه‌رس ده‌بێ���ت له‌مرۆڤدا‬ ‫به‌تایبه‌تی���ش ریخۆڵه‌ گ���ه‌وره‌‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫ئاماره‌كان���ی‌ رێكخراوی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫جیهان���ی‌ (‪ )WHO‬نزیكه‌ی‌ (‪ %15‬بۆ‬ ‫‪ )%25‬مرۆڤ روبه‌ڕوی‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێكی���دا له‌وب���اره‌وه‌ د‪.‬هیوا‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر حس���ین پس���پۆڕی‌‬ ‫وردی‌ نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ ه���ه‌رس‌و‬ ‫جگ���ه‌رو هه‌ناوبین���ی‌‪ ،‬ب���ه‌وردی‌ باس‬ ‫له‌نه‌خۆشییه‌كانی‌ كۆڵۆن‌و چاره‌سه‌رو‬ ‫رێنماییه‌كانی‌ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "نه‌خۆشی‌‬

‫كۆڵۆن له‌جیهاندا له‌ڕیزبه‌ندی‌ سێهه‌مدایه‌‬ ‫له‌دوای‌ نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ (ئه‌نفلۆنزاو‬ ‫پشتئێش���ه‌) كه‌ به‌هۆی���ه‌وه‌ هاواڵتیان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ زۆر س���ه‌ردانی‌ پزیشكی‌‬ ‫پس���پۆڕ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌م نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫مه‌ترس���یدار نییه‌و ته‌نه���ا كاریگه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر ژیانی‌ كه‌س���ه‌كان هه‌یه‌ به‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌هۆی���ه‌وه‌ ناتوانرێ���ت تێكه‌اڵوی‌‬ ‫خه‌ڵك‌و كۆمه‌ڵ���گا ببێت به‌هۆی‌ بونی‌‬ ‫غازاتی‌ زۆر له‌ ناوس���كی‌ كه‌س���ه‌كه‌و‬ ‫به‌یه‌كێك له‌نه‌خۆش���ییه‌ كردارییه‌كان‬ ‫داده‌نرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وپس���پۆڕه‌ ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫دیواری‌ ریخۆڵه‌ گه‌وره‌ توشی‌ هه‌وكردن‬ ‫نابێ���ت به‌ڵكو ده‌بێته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌ركه‌ی‌ خۆی‌ لێ تێكبچێت كه‌ پێویسته‌‬

‫راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ كه‌می‌ كاته‌كان���ی‌ خواردن‌و‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ كه‌سانی‌ رۆژوه‌وان له‌شه‌و‬ ‫یاخ���ود پارش���ێودا‪ ،‬هه‌ندێ���ك كه‌س‬ ‫فریاناك���ه‌ون ب���ڕی‌ پێویس���ت له‌ئاو و‬ ‫ش���له‌مه‌نی‌ بخۆن بۆ به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌ی‌‬ ‫تینویه‌تی‌ كاتی‌ به‌ڕۆژوبونه‌كانیان‪.‬‬ ‫بۆیه‌ پس���پۆڕان رێنمایی ئه‌وه‌ ده‌ده‌ن‬ ‫كه‌ جگ���ه‌ له‌خواردنه‌وه‌ی‌ ئ���او له‌كاتی‌‬ ‫ئێواران‌و پارشێواندا رۆژوه‌وان ده‌توانێت‬ ‫چه‌ند س���ه‌وزه‌واتێكی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند به‌ئاو‬ ‫بخۆن كه‌ س���نورێكی‌ باش بۆ تینوێتی‌‬

‫ل���ه‌رۆژدا داده‌نێ���ت‌و له‌ش به‌پ���اراوی‌‬ ‫ده‌هێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی كه‌ پس���پۆڕان‬ ‫ئه‌و س���ه‌وزه‌واتانه‌ ‌‬ ‫رێنمای���ی ده‌ك���ه‌ن به‌كاربهێنرێ���ت بۆ‬ ‫كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ تینوێت���ی‌ رۆژوه‌وانان‬ ‫بریتین ل���ه‌ (خه‌یار‪ ،‬ته‌مات���ه‌‪ ،‬كاهو‪،‬‬ ‫ك���ه‌ره‌وز‪ ،‬ت���ور‪ ،‬قه‌رنابی���ت‪ ،‬بیبه‌ری‌‬ ‫س���ه‌وز‪ ،‬س���پێناخ‪ ،‬برۆكل���ی‌)‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ���ه‌م س���ه‌وزه‌واتانه‌ رێ���ژه‌ی‌ له‌(‪%93‬‬ ‫ب���ۆ ‪)%96‬ی‌ پێكهاته‌كانی���ان ئ���اوه‌و‬ ‫برێك���ی‌ زۆر ڤیتامین‌و مادده‌ی‌ خۆراكی‌‬ ‫سودبه‌خش���یان تێدای���ه‌و ده‌توانرێ���ت‬ ‫به‌ته‌نیا بخورێت یاخود لێبنرێت‪.‬‬

‫ئه‌نجامی‌ بدات بۆیه‌ مرۆڤه‌كان روبه‌ڕوی‌ "پێویسته‌ له‌س���ه‌ر هاواڵتیان نه‌ترسن‬ ‫چونك���ه‌ نه‌خۆش���ییه‌كی‌ كوش���ند‌ه‬ ‫نه‌خۆشی‌ كۆڵۆن ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هاوكات وتیش���ی‌ نه‌خۆش���ی‌ كۆڵۆن نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ گرنگه‌ له‌س���ه‌ریان پارێز‬ ‫له‌ڕوی‌ ته‌ندروستییه‌وه‌ ده‌كرێت به‌سێ‌ بك���ه‌ن‌و هه‌وڵبدرێت ئ���ه‌و خواردنانه‌‬ ‫نه‌خ���ۆن كه‌ كاریگه‌ری‌ ده‌كاته‌ س���ه‌ر‬ ‫جۆری‌ سه‌ره‌كییه‌وه‌ ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ /‬دروست بونی‌ ئازار له‌ به‌شی‌ وروژاندنی‌ ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌ ئه‌وانیش‬ ‫س���ه‌ره‌وه‌ی‌ س���ك كه‌ دوای‌ خواردنی‌ وه‌ك (پاقله‌مه‌نیی���ه‌كان‪ ،‬گۆش���تی‌‬ ‫خوارده‌مه‌نییه‌ك���ی‌ دیاریكراو توش���ی‌ س���ور)‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا باری‌ ده‌رونی‌‬ ‫هۆكارێك���ی‌ كاریگه‌ره‌ له‌وروژاندنی‌ ئه‌م‬ ‫كه‌سه‌كه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ /‬له‌گه‌ڵ بونی‌ ئازاردا كه‌سه‌كه‌ حاڵه‌ته‌داو پێویس���ته‌ ئارام‌و له‌سه‌رخۆ‬ ‫بی���ن‌و ده‌رونێكی‌ ئارامم���ان هه‌بێت‪،‬‬ ‫توشی‌ حاڵه‌تی‌ سكچون ده‌بێت‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ /‬كه‌س���ه‌كه‌ قه‌بز ده‌بێت‌و هه‌روه‌ها ده‌بێت ئه‌وكه‌س���انه‌ی‌ توشی‌‬ ‫ئ���ه‌م حاڵه‌ته‌ ده‌ب���ن س���ه‌ردانی‌ الی‌‬ ‫پیسایی‌ بۆناكرێت‪.‬‬ ‫له‌كۆتایدا د‪.‬هی���وا ئه‌بوبه‌كر ئاماژه‌ پزیشكی‌ پس���پۆڕ بكه‌ن‌و ره‌چاوی‌ ئه‌و‬ ‫به‌رێنمایی‌‌و چاره‌سه‌ره‌كانی‌ ئه‌و حاڵه‌ته‌ ده‌رمان‌و چاره‌سه‌ریانه‌ بكه‌ن كه‌ بۆیان‬ ‫ده‌كات بۆ هاواڵتی���ان‌و رایده‌گه‌یه‌نێت داده‌نرێت"‪.‬‬

‫ئه‌وشیكاریه‌ چی ‌ه ك ‌ه له‌دوا ‌ی ته‌مه‌ن ‌ی‬ ‫‪ 65‬ساڵییه‌و‌ه پێویست ‌ه ژنان بیكه‌ن؟‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ته‌ندروستی‌ سلێمانی‌‬ ‫ئامێ���ری دێكساس���كان (‪Dexa‬‬ ‫‪ )Scan‬ئامێرێكی س���مپڵ‌و ئاسانه‌و‬ ‫به‌كاردێ���ت بۆ پێوانی رێ���ژه‌ی چڕی‬ ‫ئێس���ك له‌مرۆڤدا ‪ ،‬تاك���ه‌ ئامێره‌ كه‌‬ ‫ده‌توانێ���ت ئه‌م رێژه‌ی���ه‌ دیاری بكات‬ ‫ل���ه‌ژن‌و پیاودا كه‌ ئای���ا رێژه‌ی چڕی‬ ‫ئێسك نۆرماڵه‌ یاخود به‌ره‌و الوازبون‌و‬ ‫داخوران‌و كلۆر بون ده‌ڕوات ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ش���یكاریه‌ له‌ژن���دا له‌ته‌مه‌نی‬ ‫‪ 65‬س���اڵی‌و له‌پی���اودا له‌ته‌مه‌نی ‪75‬‬ ‫ساڵیدا پێویس���ته‌ بكرێت‪ ،‬به‌ تایبه‌ت‬ ‫له‌ژندا ئه‌گه‌ر بێت‌و س���وڕی مانگانه‌ی‬ ‫ب���ۆ ماوه‌ی س���اڵێك دواكه‌وت به‌هۆی‬ ‫تێكچوونی هۆرمۆنه‌وه‌ ئه‌وا ده‌سبه‌جێ‬

‫ده‌بێت ئه‌م شیكاریه‌ی بۆ بكرێت‪.‬‬ ‫به‌كارهێنانی ئامێری دێكساس���كان‬ ‫بۆ ئه‌و نه‌خۆشانه‌ی چاندنی ئه‌ندامانی‬ ‫له‌ش���یان بۆ كراوه‌ یاخود رۆماتیزمی‬ ‫درێژخای��� ‌هن‌و هه‌وكردن���ی جومگه‌یان‬ ‫هه‌یه‌ پێویسته‌‪ ،‬چونكه‌ له‌ڕێگه‌ی ئه‌م‬ ‫ئامێ���ره‌وه‌ نه‌خۆش ئاگادار ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ی چڕی ئێس���كی دابه‌زیوه‌ یان‬ ‫ن���ا‪ ،‬وات���ه‌ كه‌موكورتیه‌كانی ئێس���ك‬ ‫ده‌ستنیش���ان ده‌كات پێ���ش ئه‌وه‌ی‬ ‫توشی مه‌ترسی شكان ببێت‪.‬‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانیش ب���ه‌ده‌ر‬ ‫نی���ه‌ له‌بون���ی ئ���ه‌م ئامێ���ره‌و جگه‌‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌ی هه‌ن���اوی فێركاری‬ ‫شه‌هید د‪.‬هێمن له‌نه‌خۆشخانه‌ی شارو‬

‫هیوا هه‌روه‌ها له‌پارێزگای هه‌ڵه‌بجه‌ش‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی ئ���ه‌م ئامێ���ره‌وه‌ چه‌ندین‬ ‫پش���كنین بۆ ئه‌و نه‌خۆش���انه‌ی چڕی‬ ‫ئێسكیان هه‌ی ‌ه ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ئامێره‌ كه‌ بڕی تێچوی هێنانی‬ ‫‪ 120‬ه���ه‌زار دۆالره‌‪ ،‬رۆژان���ه‌ توان���ای‬ ‫پش���كنینی ‪ 10‬تا ‪ 13‬نه‌خۆشی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌ س���اڵی ‪ 2010‬وه‌ تائێس���تا له‌ناو‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی ش���ه‌هید د‪.‬هێمن���ی‬ ‫هه‌ناوی له‌شاری س���لێمانی له‌خزمه‌ت‬ ‫نه‌خۆش���ه‌كاندایه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫كه‌ سااڵنه‌ له‌ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا ‪ 10‬ملیۆن دۆالر خه‌رجده‌كرێت‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی ده‌ستنیش���ان ك���ردن‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫ئێسكیان الوازه‌‪.‬‬

‫ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی‬

‫‪http://www. dohsuli. com‬‬

‫فەیسبوك‪https://www. facebook. com/tandroostyt :‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫ئایین‌و ئیشق‬ ‫فوئاد سدیق‬ ‫لەوەتەی ئ���ادەم‌و حەوا هەبوە‪ ،‬ئایینیش‬ ‫چۆتە ناو تەواوی كۆمەڵگای مرۆڤایەتییەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم گرفتەك���ە لەوەدای���ە‪ ،‬زۆرب���ەی‬ ‫كۆمەڵ���گاكان‪ ،‬كاتێ���ك ه���ەر ئایینێكیان‬ ‫وەرگرت���وە‪ ،‬ب���ۆ تێگەیش���تن ل���ەو ئایینە‬ ‫پیای���دا نەچونەت���ە خ���وارەوە‪ ،‬بۆیە ئایین‬ ‫زۆر بەس���انایی بوەتە كولت���وری میللەتان‪،‬‬ ‫هەم���و كۆمەڵگاكانی���ش ئایینەكەی خۆیان‬ ‫پێ راست‌و دروس���تبوە‪ ،‬لەكاتێكدا ئایینی‬ ‫هیچكامیان یەك شت نین‪ ،‬ئەگەرچی لێرەو‬ ‫لەوێ هەندێ خاڵی هاوبەشیان هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫جیاوازییەكانیشیان یەكجار زۆرن‪ ،‬تەنانەت‬ ‫بەئایین���ە ئاسمانییەكانیش���ەوە‪ ،‬تەورات‌و‬ ‫ئینجی���ل زۆر جیاوازن‪ ،‬تەورات‌و قورئان زۆر‬ ‫خاڵی هاوبەش���یان تێدای���ە‪ ،‬لەكاتێكدا ئەو‬ ‫خاڵە هاوبەش���انە بەرلەوەی موسا لەدایك‬ ‫بب���ێ‪ ،‬بۆماوەی (‪ )1000‬هەزار س���اڵ پێش‬ ‫موسا لەناو ئەفسانەكانی سۆمەری‌و بابلی‌و‬ ‫ئەك���ەدی هەب���وەو دوای زیاتر ل���ە(‪)1000‬‬ ‫هەزار ساڵ ئینجا گوازراوەتەوە ناو تەورات‪،‬‬ ‫بەیاس���اكانی حاموڕابیش���ەوە‪ .‬ئیتر دوای‬ ‫(‪ )2000‬دوهەزار س���اڵیش بەسەر تەوراتدا‬ ‫ئینج���ا لەقورئان���دا جێ���گای بۆكراوەتەوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم كێش���ەكە ئەوەیە زۆرب���ەی گەالنی‬ ‫دونیا بەكۆمەڵگای كوردیش���ەوە‪ ،‬نەك هەر‬ ‫شتێكی شایان لەئەفس���انەكانی سۆمەری‌و‬ ‫بابل���ی نازان���ن‪ ،‬بەڵكو لەناو خ���ودی ئەو‬ ‫س���ێ ئایینە ئاس���مانییەش ش���ارەزاییەكی‬ ‫پێویس���تمان نییە‪ ،‬راس���تە گەالنی رۆژئاوا‪،‬‬ ‫لەماوەی(‪ )500‬ساڵی رابردودا قۆناخی زۆر‬ ‫گەورەیان هەڵگرت���وەو‪ ،‬ئەمڕۆ ئەوروپا هەر‬ ‫بەشێوەو بەناو مەسیحین‪ ،‬دەنا لەناوەرۆكدا‬ ‫ئایینی مەس���یح لەئەوروپا كۆتایی پێهاتوەو‬ ‫تەنی���ا لەن���او چواردیواری كڵێس���اكانەوە‬ ‫ئەو ئایینە جۆش���ێكی نەرم‌و لەسەرەخۆی‬ ‫تێ���دا م���اوە‪ ،‬هەرچەندە تائێس���تا خەڵكی‬ ‫ئەوروپاش بەگش���تی نەیانپرس���یوە‪ ،‬بۆچی‬ ‫عیس���ایەك كە لەئۆرشەلیمەوە بەجولەكەیی‬ ‫دەژی‌و دەم���رێ‪ ،‬كەچ���ی لەیۆنان���ەوە ئەو‬ ‫ئایینەی بۆ دەنوس���رێتەوەو بەسەر تەواوی‬ ‫رۆژئاوادا پەخشدەكرێ؟ چونكە عیسا تەنیا‬ ‫هەندێك تێبینی لەس���ەر پەیڕەوانی ئایینی‬ ‫جولەكە هەبو‪ ،‬نەك بەئومێدی دروستكردنی‬ ‫ئایینێك���ی دیك���ە بوبێ���ت‪ ،‬ه���ەر بۆیەش‬ ‫بەجولەكەیی مرد نەك بەمەس���یحی‪ .‬ئایینی‬ ‫ئیسالمیش لەحیجازەوە بانگەشەی بۆ كرا‪،‬‬ ‫كوردیش لەگەرمەی فتوحاتەكانی ئیسالمدا‪،‬‬ ‫كە س���ەردەمی خەلیفەی عوم���ەری كوڕی‬

‫خەتاب ب���و‪ ،‬بەرەنگارییەك���ی قارەمانانەی‬ ‫لەبەرامبەر گەیشتنی ئەو ئایینە نواند‪ ،‬دواتر‬ ‫بەهێزی ئاگرو ئاس���ن‪ ،‬ك���ورد ئەو ئایینەی‬ ‫پەس���ند كردوە‪ ،‬گرفتی ئەم���ڕۆ لەوەدایە‪،‬‬ ‫زۆربەی ه���ەرە زۆری ئەو كوردانەی بڕوایان‬ ‫بەو ئایینە هەیە‪ ،‬تێینەگەیش���تون‪ ،‬چونكە‬ ‫كورد بەگش���تی رێژەیەكی زۆر كەمی زمانی‬ ‫عەرەبی دەزانن‪ ،‬ئەوانەی دەشیزانن‪ ،‬بەوردی‬ ‫قورئانی���ان نەخوێندۆت���ەوە‪ ،‬تەنانەت ئەو‬ ‫هەمو كوردەی خەریكی نوێژكردنە‪ ،‬بەشێكی‬ ‫زۆری نوێژەك���ەش بەهەڵ���ە دەخوێننەوەو‬ ‫لەمان���ای ئایەتەكانی���ش تێنەگەیش���تون‪.‬‬ ‫بۆیە نەیانتوانیوە بەش���ێوەیەكی دینامیكی‬ ‫پەی���ڕەوی لەئایینی ئیس�ل�ام بكەن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەشێوەیەكی دۆگمایی‌و وشك دەیڵێنەوە‪،‬كە‬ ‫هیچ بوارێك ب���ۆ گفتوگ���ۆش ناهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫ئەمەشیان مەترسیدارترینیانە‪ ،‬چونكە ئەقڵ‬ ‫لەو بوارە هیچ جێگایەكی بۆ نابێتەوە‪.‬‬ ‫ئەوروپ���ا زیات���ر ل���ە‪ 1000‬س���اڵ‬ ‫بەچەقبەس���تویی نااڵن���دی‌و نەیتوان���ی‬ ‫هەنگاوێكیش بچێتە پێشەوە‪ ،‬چەقبەستنی‬ ‫ئەوروپا ب���و‪ ،‬كۆمەڵێك زان���ا لەغەرناتەی‬ ‫ئەندەلوس گەشەیان بەلێكۆڵینەوەی فیكری‌و‬ ‫ئایینی دەدا‪ ،‬ب���ەاڵم كاتێك ئەوروپا ئایینی‬ ‫لەكڵێساكاندا قەتیس كردو لەكاروباری ژیانی‬ ‫رۆژانەی خەڵكی‌و لەسیاسەتی دابڕی‪ ،‬ئیتر‬ ‫ئەوروپ���ا هەنگاوی یەكجار گەورەی لەبواری‬ ‫پێش���كەوتنی كۆمەاڵیەت���ی‌و تەكنۆلۆژی‌و‬ ‫سیاس���ییەوە بینی‪ ،‬ك���ە زۆرترین خزمەتی‬ ‫مرۆییش���ی پێكردوە‪ .‬مەبەس���ت ئەوەیە نە‬ ‫جولەكە نە مەسیحیەت هیچكام دەقاودەق‬ ‫پەی���ڕەوی لەئایینەكانیان ناك���ەن‪ ،‬چونكە‬ ‫تێگەیش���تون ئەگ���ەر دەقاودەق���ی تەورات‬ ‫جێبەجێبكەن‪،‬دۆخی سیاسی‌و كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫ئاب���وری جولەك���ە بەت���ەواوی گۆڕانكاری‬ ‫بەس���ەردا دێ���ت‪ ،‬كە بۆ ئەم���ڕۆ ناگونجێ‪،‬‬ ‫ئایینی مەسیحییەتەكەش بەهەمانشێوەیە‪،‬‬ ‫ئەمریكاو ئەوروپای مەسیحی لەگەڵ هەندێك‬ ‫لەواڵتانی ئیسالمی پەیوەندیان زۆر باشترە‬ ‫لەبەرامبەر هەندێك واڵتی مەس���یحی دیكە‪،‬‬ ‫بۆنمونە لەماوەی ‪ 20‬ساڵی رابردودا ئەمریكا‪،‬‬ ‫پەیوەندییەكان���ی زۆر باش���تر ب���وە لەگەڵ‬ ‫پاكستان‌و سعودیە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ڤەنزویالو‬ ‫كوباو روسیاو‪..‬هتد‪ ،‬نەك بەوشێوەیە نەبوە‪،‬‬ ‫بەڵكو هەر زۆر خراپیش بوە‪ .‬شەڕی دوەمی‬ ‫جیهان���ی نمونەیەكی زۆر زەقە لەوبارەیەوە‪.‬‬ ‫گرفتی ئایین���ەكان لەوەدایە‪ ،‬كە دەقاودەق‬ ‫پەی���ڕەوی لێبك���ەی‪ ،‬لەكاتێك���دا ئایین���ی‬ ‫جولەكە ‪ 3300‬س���اڵ پێش ئێس���تاو ئایینی‬ ‫مەسیح ‪ 2000‬س���اڵ‌و ئیسالمیش ‪ 1400‬ساڵ‬ ‫پێش ئێستاكەیە‪ ،‬ئەم دەقانەی بۆ ئەوكات‬

‫بەكارهێنراون‪ ،‬چۆن دەتوانرێت لەو دونیای‬ ‫پێشكەوتنەی ئەمڕۆكەدا‪ ،‬بەهەمان نەفەسی‬ ‫دەقەكان���ەوە رەفتار بكەین‪ ،‬باش���ە ئایینی‬ ‫ئیسالم وەك لەقورئاندا هاتوە (ماكان محمد‬ ‫أبا أحد من رجالكم ولكن رس���ول الله وخاتم‬ ‫النبیین –اال‌حزاب ‪ )40‬كە كۆتا ئایین بێت‌و‬ ‫ژیانیش ب���ەردەوام بێت‪ ،‬باش���ە دوای ‪100‬‬ ‫هەزار ساڵی دیكە كە پێشكەوتنی مرۆڤایەتی‬ ‫لەهەم���و بوارێكەوە‪ ،‬دونیای���ەك گۆڕانكاری‬ ‫یەكجار گەورەی تێدەكەوێت‪ ،‬ئایا دەگونجێ‬ ‫ئێم���ە هەم���و ژیانمان ل���ەو چوارچێوەیەدا‬ ‫قەتی���س بكەین ك���ە پێیدەوت���رێ ئایینی‬ ‫ئیسالم‪ ،‬لەكاتێكدا گۆڕانكارییەكانی ئێستا‪،‬‬ ‫مرۆڤایەتی بەتەواوی لەئایین دابڕیوە‪ ،‬تەنیا‬ ‫كوردو عەرەبن كە تائێستا بەتوندی خۆیان‬ ‫بەئایین���ەوە گرتوەو س���ەیری ئەمالو ئەوال‬ ‫ناكەن‪ ،‬ئەمەش گەورەترین گرفتی كۆمەڵگای‬ ‫كوردییە‪ .‬چونكە هیچ نەتەوەیەك لەس���ەر‬ ‫ئەم گ���ۆی زەوییە نییە‪ ،‬بەق���ەد نەتەوەی‬ ‫كورد قوربانی ئایینی ئیس�ل�ام بوبێت‪ ،‬ئەم‬ ‫ئایینە یەك ملیار خەڵكی هەیە‪ ،‬بەاڵم كورد‬ ‫قوربانی هەرە گ���ەورە بوە‪ ،‬فارس‪ ،‬تورك‪،‬‬ ‫عەرەب‪ ،‬تادەگاتە پاكس���تانی‌و ئەندۆنیزی‌و‬ ‫مالیزی‌و‪...‬هتد‪ ،‬هەمویان لەجیاتی قوربانی‬ ‫بوبن‪ ،‬س���ودمەند بون لێ���ی‪ ،‬جگە لەكورد‪.‬‬ ‫بۆی���ە بەردەوامبونمان لەگ���ەڵ ئایین وەك‬ ‫ئەوە وایە كورد بەردەوام شەڕ لەگەڵ خودی‬ ‫خۆیدا بكات‪ ،‬بێگومان شەڕێكی لەمجۆرەش‬ ‫دژوارترینیان���ە‪ ،‬چونكە هیچ ش���ەڕكردنێك‬ ‫وەكو شەڕكردن لەگەڵ ناخی خۆت ترسناك‌و‬ ‫سەخت نییە‪.‬‬ ‫ئێم���ە لەمناڵیی���ەوە بەكولتورێك تەلقین‬ ‫دراوین‌و دەدرێی���ن‪ ،‬ئەو كولتورە بنەماكانی‬ ‫شارستانیەتی تێدا داماڵدراوە‪ ،‬بۆیە مرۆڤ‬ ‫كە گەورەش دەبێت‪ ،‬ئاسان نییە خۆی لەو‬ ‫كولتورە تەڵقین دراوە دوربخاتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫بیری منداڵی تیژەو بەئاسانی یادەوەرییەكانی‬ ‫منداڵی بیر ناچنەوە‪ ،‬ئەمە هۆكارێكی گرنگە‬ ‫ك���ە وای لەكۆمەڵ���گای ئیس�ل�امی كوردی‬ ‫كردوە‪ ،‬ك���ورد گوتەنی (خەنجەری لەكااڵن‬ ‫دەرهێناوە) هەمیشە ئامادەی تەكفیركردنی‬ ‫بیروڕای جیاوازەو سەرقاڵی فەتوادانە‪ .‬هەر‬ ‫ئەمەش���ە وایكردوە‪ ،‬مرۆڤی كورد هەمیشە‬ ‫لەناخ���ەوە مان���دو‪ ،‬نیگ���ەران‪ ،‬نائ���ارام‪،‬‬ ‫سەرگەردانەو بۆ رزگاربونیش لەم چەمكانە‬ ‫پەنا دەباتە ب���ەر توندوتیژی‪ .‬ئیتر هەرگیز‬ ‫ئیش���ق‌و خۆشەویس���تی ل���ەو فەرهەنگەدا‬ ‫جێگایەكی بۆ نەماوەتەوە‪ ،‬بۆیە لەقورئانیشدا‬ ‫بەیەك وشەش باسی ئیشق نەكراوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫پێیشیدەوترێ خۆشەویستی تەنیا مەبەستی‬ ‫لەخۆشەویستی خوداو خۆشنەویستنی جۆرە‬

‫كۆمەڵگای كوردی‬ ‫لەجیاتی ئەوەی‬ ‫بچن مەوالنا رۆمی‬ ‫بخوێننەوە‪ ،‬كە چ‬ ‫ئیشقێكی خودایی‬ ‫لەناخیدا رەگی‬ ‫داكوتاوە‪ ،‬كەچی‬ ‫خەریكی كۆمەڵێك‬ ‫بیروبۆچونی پوچن‬ ‫خەڵكانێك���ە‪ .‬كۆمەڵگای ك���وردی لەجیاتی‬ ‫ئ���ەوەی بچن مەوالن���ا رۆم���ی بخوێننەوە‪،‬‬ ‫كە چ ئیش���قێكی خودای���ی لەناخیدا رەگی‬ ‫داكوت���اوە‪ ،‬كەچ���ی خەریك���ی كۆمەڵێك‬ ‫بیروبۆچونی پوچن‪ ،‬بەدوای هەندێك رەوت‌و‬ ‫مەزهەب���ی ئایینی كەوت���ون‪ ،‬كە ئەمڕۆ ئەو‬ ‫بیروبۆچونانە بەت���ەواوی پەكیان كەوتوەو‬ ‫كاری���ان پێ ناك���رێ‪ .‬چونك���ە لەبنەڕەتدا‬ ‫ژیان بۆ پاراس���تنی كەرامەت���ی مرۆڤ‌و بۆ‬ ‫خزمەتكردنی‌و بۆ جوانكردنی ژیانی زیندەگی‬ ‫هاتۆتە ئاراوە‪ ،‬نەك بۆ كوشتن‌و سەربڕین‌و‬ ‫تۆقاندنی مرۆڤ‌و بەردەوام بۆ پێشێلكردنی‬ ‫مافەكانی‪ .‬نەك بۆ دابڕان‌و گۆش���ەگیربونی‬ ‫مرۆڤ ل���ەو سروش���ت‌و كۆمەڵگایانەی كە‬ ‫پێویس���تی بەتێكەڵبونە ن���ەك دابڕان‪ .‬هەر‬ ‫لەبەرئەمەش بوە‪ ،‬ملیۆنەها س���اڵ بو ژیان‬ ‫هەب���و‪ ،‬دارو درەخت‌و روب���ارو كانی هەبو‪،‬‬ ‫ئینجا زیندەوەرو گیان���ەوەر هەبون‪ ،‬ئینجا‬ ‫مرۆڤ���ی لێ خوڵقا‪ .‬واتە ئامادەباش���ییەكی‬ ‫تەواو بۆ ژیانی مرۆیی دروس���ت بوبو‪ ،‬ئینجا‬ ‫مرۆڤیش هاتە ئاراوەو ژیان بەدارو درەخت‌و‬

‫روب���ارو مانگەش���ەو و ئەس���تێرەكانییەوە‪،‬‬ ‫بەزین���دەوەرو گیانەوەرەكانییەوە هەمویان‬ ‫پێش���وازیان لەم���رۆڤ ك���رد‪ .‬بۆی���ە ئایین‬ ‫لەس���ەرەتاوە مایەی بەخشینی ئاسودەیی‌و‬ ‫مایەی رێكخس���تنی ژیانی كۆمەاڵیەتی بو‪،‬‬ ‫ن���ەك مایەی توندوتی���ژی‪ .‬هەڵەیەكیش بو‬ ‫كە ئایین خرایە ن���او رۆحەوە‪ ،‬چونكە رۆح‬ ‫بۆ ئیش���ق‌و خۆشەویستییە‪ ،‬بۆ ویژدانە‪ ،‬بۆ‬ ‫س���ەمای ئێوارانە‪ ،‬بۆ پەخش���كردنی بۆن‌و‬ ‫بەرامەی خۆشەویس���تییە بەسەر سروشتدا‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەوكاتەوەی ئایین رۆحی داگیر كرد‪،‬‬ ‫ئیت���ر رۆح لەبەش���ێكی بنەڕەتی ئەو چێژە‬ ‫دورخرای���ەوە‪ ،‬لەكاتێكدا هیچ چێژێك بەقەد‬ ‫چێژی رۆح ئاس���ودەیی تێ���دا نییە‪ ،‬هیچ‬ ‫ئازاراێكیش بەقەد ئازاری رۆح ترسناكترو پڕ‬ ‫ئازارتر نییە‪ .‬زۆربەی زۆری ئەو مەزهەبانەی‬ ‫دوای پێغەمب���ەری موس���ڵمانانەوە هاتون‪،‬‬ ‫هەریەكێكیان بۆخۆیان پڕگاڵێكیان هێناوەو‬ ‫سنوری بازنەیەكیان بۆ كێشاوین‌و ئێمەیان‬ ‫خس���تۆتە ناو ئەو بازنەی���ەوە‪ ،‬بازنەی هەر‬ ‫یەكێكیش���یان لەئەویتریان بچوكتر بۆتەوە‪،‬‬ ‫تاوای لێهاتوە ئێستا ئایین خودایەكی بۆمان‬ ‫داناوە‪ ،‬كە ئەوەندەی جێگای ترسە‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫مایەی خۆشەویس���تی نیی���ە‪ ،‬چونكە ترس‬ ‫دوژمنی راس���تەقینەی خۆشەویستییە‪ ،‬كە‬ ‫ترس هەبو‪ ،‬خۆشەویستی جێگای نابێتەوە‪،‬‬ ‫كۆمەڵگای كوردی تەنیا لەئاییندا لەدۆخێكی‬ ‫زۆر خراپ���دا نیی���ە‪ ،‬بەڵك���و لەئەفس���انەو‬ ‫هونەریشدا‪ ،‬لەخراپترین دۆخداین‪ ،‬ئەفسانەی‬ ‫س���ۆمەری‌و بابلی‌و یۆنان���ی‌و ‪..‬هتد‪ ،‬كەچی‬ ‫كورد لەپاڵ سۆمەریەكاندا ژیاوەو بێ هونەرو‬ ‫بێ ئەفسانەیە‪ ،‬یۆنانییەكان ئەفسانەكانیان‬ ‫تێك���ەڵ بەش���یعرو تەنان���ەت چی���رۆك و‬ ‫هونەرییش���یان كردوەو‪ ،‬لەناو هونەریش���دا‬ ‫رەنگڕێژیان كردوە‪ ،‬ك���ورد ئەوەی هەیەتی‬ ‫دو شتە یەكێكیان چیرۆكی بەرئاگردانە‪ ،‬كە‬ ‫زۆر دواكەوتوانەیە‪ ،‬ئەویتریش���یان داستانە‪،‬‬ ‫ئەویش نەتوانراوە هونەرییانە دابڕێژرێتەوە‪،‬‬ ‫ئێستا هەردوكیان كۆتاییان هاتوە‪ ،‬چونكە‬ ‫هونەرو مێژو لەئاس���تێكی بەرزدایە‪ .‬كەواتە‬ ‫كورد پێویس���تی بەدو نەشتەرگەریی هەیە‪،‬‬ ‫یەكێكیان بۆ دڵ‌و ئەویتریش���یان بۆ مێشك‪.‬‬ ‫كەواتە پێویس���تە س���ەرلەنوێ بەرۆحێكی‬ ‫ن���وێ‌و دونیابینییەك���ی نوێ���وە‪ ،‬خۆم���ان‬ ‫مانیڤێس���ت بكەی���ن بۆئەوەی ئ���ەو هەمو‬ ‫ژەنگ‌و ژارەی بەس���ەر دڵ‌و مێش���كمانەوە‬ ‫نیشتوە‪ ،‬بیتوێنینەوەو ئەزمونێك لەو مێژوە‬ ‫دورودرێژەمان وەربگرین‪ ،‬كە ئێمەی بەتەواوی‬ ‫گۆش���ەگیركردوە‪ .‬چونكە ئایین ژیانی هەمو‬ ‫ئەو كۆمەڵگایانە رەتدەكەنەوە كە بەتوندیی‬ ‫ئایینەكەیان وەرگرتوە‪ ،‬لەهونەر‪ ،‬لەجوانی‪،‬‬

‫لەخۆشەویستی‪ ،‬تەنانەت لەخەیاڵی جوانیش‬ ‫بەتەواوی دورتدەخاتەوەو رێگات پێنادا چێژ‬ ‫لەخۆشییەكانی ژیان وەربگریت‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫ژی���ان پ���ڕە لەنهێن���ی‪ ،‬پڕە لەئیش���ق‪،‬پڕە‬ ‫لەجوانی‪ .‬هەر مرۆڤێ���ك یان لەروانگەیەكی‬ ‫فراوانترەوە‪ ،‬هەر كۆمەڵگایەك توش���ی ئەو‬ ‫دابڕان���ە ببێت‪ ،‬ئ���ەوا كۆمەڵگایەكی بكوژو‬ ‫توندوتیژی���ی لێدەردەچێ���ت‪ ،‬كۆمەڵگایەك‬ ‫تەنی���ا دەزانێت جەه���ل باڵوبكاتەوە‪ ،‬ئیدی‬ ‫لەبنەڕەتدا كۆمەڵ���گا دەبێتە كۆمەڵگایەكی‬ ‫ژەهراوی‪ ،‬بەدیوەكەی تردا كۆمەڵگا هێشتا‬ ‫خۆی نەدۆزیوەتەوەو هەس���ت بەبونی خۆی‬ ‫ناكات‪ ،‬س���ەدان ملیۆن مرۆڤ هەن لەسەر‬ ‫ئەم زەوییە دەژین‌و هەست بەبونی خۆیشیان‬ ‫ناك���ەن‪ .‬چونكە هەم���و ئایین���ەكان تەنیا‬ ‫باس���ی مردنمان بۆ دەكەن‪ ،‬باس���ی ئەودیو‬ ‫ژیانی زیندەگیمان بۆ دەكەن‪ ،‬باس���ی ژیانی‬ ‫زیندەگی ئێس���تامان بۆ ناكەن‪ .‬من نازانم چ‬ ‫خۆشەویستییەك لەناو ماڵێكدا بەرهەم دێت‬ ‫كاتێك ئیسالم پێتدەڵێت ماڵ‌و منداڵ فیتنەو‬ ‫بەاڵیەو تەنانەت ژیانی زیندەگیش بەدۆزەخ‬ ‫بزانێت‪ ،‬بێگومان لێرە هیچ هاوسۆزییەك بۆ‬ ‫ماڵ‌و منداڵ نامێنێتەوە‪.‬‬ ‫كولتورێ���ك نابێت���ە كولت���ور ئەگەر تۆ‬ ‫ملكەچ���ی نەبی���ت‌و پەیڕەوی ل���ێ نەكەی‪،‬‬ ‫كۆمەڵگای���ەك كۆمەڵگای ت���ۆ نابێت ئەگەر‬ ‫لەناوی���دا نەتوێیت���ەوەو بەهاكانی لەخۆتدا‬ ‫نەدۆزیت���ەوە‪ ،‬هەمو ئەو كولتورانەی بونەتە‬ ‫كولتور لەئەنجامی پەیڕەوكردنی س���ەدان‬ ‫س���اڵەی كۆمەڵگایەك���ەوە دروس���تبون‌و‬ ‫مانەوەی خۆیان پاراس���توە‪ ،‬ه���ەر كاتێك‬ ‫هێزی بەڕەنگاری لەبەرامبەریدا دروستبوە‪،‬‬ ‫ئیتر ئ���ەو كولتورە گڵۆڵەی كەوتۆتە لێژی‌و‬ ‫بەرەو نەمان چ���وە‪ ،‬لەئەنجامدا كولتورێكی‬ ‫دیكە جێ���گای گرتۆت���ەوە‪ ،‬ئیت���ر ئاوەها‬ ‫پڕۆس���ەكان دوبارەو س���ەد بارە بونەتەوە‪،‬‬ ‫ه���ەر كۆمەڵگایەكیش كاتێك تاك بەهاكانی‬ ‫وەرنەگرت‌و لێی هەڵگەڕاوە‪ ،‬ئەو كۆمەڵگایە‬ ‫ش���اربەدەریدەكات‌و نەفرەت���ی لێ���دەكات‌و‬ ‫دواجاری���ش بەپەن���دی زەمان���ەی دەبات‪،‬‬ ‫ناس���ر حامید ئەبوزێدو سروش‌و سوكرات‌و‬ ‫ئەفالت���ون‌و س���یپینۆزاو ئیب���ن روش���دو‬ ‫فاراب���ی‌و جیۆردانۆ برۆن���ۆو كۆپەرنیكۆس‌و‬ ‫گالیلۆو سەدان زاناو بلیمەتی دیكە نمونەی‬ ‫زیندون‪ .‬هەر كەسێك لەهەوڵی ئەوەدابێت‪،‬‬ ‫رۆحی داگیر نەكرێ���ت‌و نەبێتە كۆیلەی ئەو‬ ‫كولتورەی لەژینگەكەیدا پەیڕەوی لێدەكرێ‪،‬‬ ‫كردویانە بەپەندی زەمانە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ژنانی ئێزیدیی‌و ئەوانەی دیکەش‬ ‫کوێستان داودی‬ ‫بەپەیدابون���ی داعش دو س���اڵ لەمەوبەر‬ ‫دەرکەوت کە بزوتنەوەی س���وننەی عەرەب‬ ‫هەر تەنها یەک ئامانجی مەزهەبیی نییە کە‬ ‫دژ بەهەیمەنەی شیعە بوەستێت‌و دەوڵەتێکی‬ ‫ئیسالمیی س���وننە دابمەزرێنن‪ .‬لەم وتارەدا‬ ‫لەس���ەر چۆنیەتی ئەو دەوڵەتە ئیس�ل�امییە‬ ‫سوننەیە نادوێم کە چ شێوەیەکە‪.‬‬ ‫ئ���ەوی لەم وتارەدا گرینگە باس���ی بکەم‬ ‫بەکارهێنانی ئیسالمە لەالیەن داگیرکەرانەوە‬ ‫دژ بەک���ورد‪ .‬لەپ���اش هێرش���ی ئیس�ل�ام‬ ‫ب���ۆ دەرەوەی حیج���ازو بەئیس�ل�امکردنی‬ ‫ناوچەکان���ی دەوروبەری ک���ە غەیرە عەرەب‬ ‫بون‪ ،‬کوردستانیش لەالیەن ئیسالمەوە داگیر‬ ‫کرا‪ .‬ئەوە فاکتە کە کورد هەرگیز نەیتوانیوە‬ ‫ئیس�ل�ام بەقازانجی نەتەوەیی بەکار ببات‪،‬‬ ‫بەڵکو ئیس�ل�امی کوردیی تەنانەت دژایەتی‬ ‫پێکهات���ە ئایین���ە رەس���ەنەکانی ناوخۆی‬ ‫کوردسانیش���ی کردوە‪ ،‬بۆ نمونە لەدژایەتی‬ ‫ئێزیدی���ی‪ ،‬یارس���ان‪ ،‬زەردەش���تیی‌و هتاد‪.‬‬ ‫ئ���ەوەش فاکتە کە ع���ەرەب‌و فارس‌و تورک‬ ‫ه���ەم وەک س���تراتیژیی ئیس�ل�امیان بەکار‬ ‫بردوەو هەم وەک تاکتیک‪.‬‬ ‫لەهەرە سەرەتای دەست پێکردنی مانگی‬ ‫رەمەزان���دا کە گوایا مانگ���ی بیرکردنەوەیە‬ ‫لەخەڵکانی بێدەسەاڵت‌و هەژارو نەدار‪ ،‬داعش‬ ‫‪ ١٩‬ژن���ی ئێزیدی لەبەرچ���اوی تەواوی دنیا‬ ‫سوتاند‪ .‬پێویس���ت بەدوبارە باسکردنەوەی‬ ‫ئ���ەو تاوانانە نییە ک���ە داعش دژ بەخەڵکی‬ ‫کوردستانی کردوە‪ .‬ئەوی داعش کردویەتی‬ ‫هەمیش���ە تورک‌و عەرەب‌و فارس‪ ،‬لەمانای‬ ‫دەوڵەتدارییدا‪ ،‬دژ بەکورد کردویانە‪ .‬ئەسڵەن‬ ‫هەرخودی داگیرکەری���ی بریتییە لەتااڵنیی‪،‬‬ ‫دزی‪ ،‬زەوتک���ردن‌و دەس���تدرێژیی‪ .‬دی���ارە‬ ‫گەورەترین دەس���تکەوتیش بۆ پیاوساالریی‬ ‫کۆنەپەرس���ت‌و بێڕەوش���ت کە بەتایبەتیی‬ ‫داگیرکەریش بێت‪ ،‬دەس���تدرێژییە بۆ س���ەر‬ ‫ژنان‪ .‬دەس���تدرێژییکردن بۆ س���ەر کچێکی‬

‫‪ ٩‬س���اڵەی دیل بۆ پیاوانی کۆنەپەرس���تی‬ ‫بێڕەوش���ت‌و ترس���نۆک لەگرتنی گەورەترین‬ ‫قەاڵ گرینگترە‪.‬‬ ‫ب���ۆ وای���ە؟ ئ���ەو پرس���یارە دەبێ���ت‬ ‫دەرونناسانێک وەاڵمی بدەنەوە کە بەڕاستیی‬ ‫لەکۆنەپەرستیی پیاوس���االریی‪ ،‬بەتایبەتیی‬ ‫هی داگیرکەر‪ ،‬تێگەیشتون‌و ژندۆستن‪.‬‬ ‫قسەم لەس���ەر باش‌و خراپیی نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوە فاکتە کە عەرەب بەناوی ئیس�ل�امەوە‬ ‫ئیمپرات���ۆرو دەوڵەتگەلیان بۆ خۆیان س���از‬ ‫کردوە‪ .‬فارس جۆرێکی لەش���یعە داتاشیوەو‬ ‫ت���ورک جۆرێک���ی لەمەزهەب���ی حەنەف���ی‬ ‫داتاشیوەو ئیمپراتۆریان لەسەر هەڵچنیوەو‬ ‫النیکەم لە‪ ٥٠٠‬س���اڵی ڕابردودا سیاسەتیان‬ ‫پێ کردوە‪ .‬لەو ‪ ٥٠٠‬ساڵەدا کوردیان لەهەر‬ ‫نەتەوەیەک���ی دیکە زیاتر پ���ێ فریو داوە‪.‬‬ ‫مێژوی ئەم‪ ٥٠٠‬ساڵەی کورد بریتیە لەمێژوی‬ ‫کەوتن���ە داوی ئیس�ل�امی ف���ارس‌و تورک‌و‬ ‫عەرەبەوە‪.‬‬ ‫هەتا ئێس���تا لەتەواوی دەستدرێژییەکانی‬ ‫داع���ش بۆ س���ەر کوردس���تان‪ ،‬بەتایبەتیی‬ ‫بۆ س���ەر ژنانی کورد‪ ،‬ئەو م���ەالو ئاخوندە‬ ‫کوردان���ەی دژ بەداع���ش قس���ەیان کردوە‬ ‫بەپەنجەی یەک دەست دەژمێردرێن‪ ١٩ .‬ژن‌و‬ ‫کچی کورد لەناو قەفەس���ێکدا سوتێندران‪،‬‬ ‫کێ لەدەس���ەاڵتدارانی باش���ور قس���ەیەکی‬ ‫ک���رد؟ کام مەال لەو ه���ەزاران مزگەوتە کە‬ ‫پارەی سامانی کورد وکو موچە وەردەگرن‌و‬ ‫خۆیان‌و منداڵیان بەموچەی س���امانی کورد‬ ‫بەخێو دەکەن‪ ،‬قسەیەکیان کرد؟‬ ‫بەڕونیی دی���ارە ئەوی پێ���ی دەگوترێت‬ ‫ئیس�ل�ام لەکوردستان بندەس���تەی تورک‌و‬ ‫عەرەب‌و فارسن‌و کەسایەتیەکی خۆیان نییە‪.‬‬ ‫شتێک بەناوی ئیس�ل�امی کوردستان نییە‪.‬‬ ‫حکومەتی هەرێ���م بە‪ ٢٥‬س���اڵ نەیتوانیوە‬ ‫بای���ی دو ق���ڕان پەروەردەیەکی ژندۆس���تی‬ ‫پێش���کەوتوخواز لەکۆمەڵگای کوردس���تان‬ ‫بەرقەرار بکات‪ .‬ژنان زۆر زیاتر لەسەردەمی‬ ‫داگیرکەریی کەوتونەتە داوی زێڕپەرستیی‌و‬ ‫رواڵەتپەرستیی‌و ئاشپەزیی‌و کەیبانوگەرایی‪.‬‬ ‫ئەسڵەن کەیبانوگەرایی‌و خانەداریی لەباشور‬

‫ب���وە بەمۆدێ���ل‪ .‬زۆرینەی ئ���ەو رێکخراوە‬ ‫بەئەژمارانەی کە بەناوی ژنانی باش���ورەوە‬ ‫دەدوێن‪ ،‬تائێس���تا نەیانتوانیوە س���ەربەخۆ‬ ‫و بەئەجێن���دای ژنانەوە خۆیان رێک بخەن‪.‬‬ ‫ئەوان���ەی س���ەر بەحزبەکان���ن لەپیاوان���ی‬ ‫کۆنەپەرس���ت زیات���ر زەرەر لەژنان دەدەن‪.‬‬ ‫ئەوانە تەنانەت پشتی ئەو ژنانەی ناو خۆیان‬ ‫دەشکێنن کە کەمێک لەچوارچێوە حزبیەکەو‬ ‫لەکۆیالیەتیی حزبی���ی پیاوانە خۆیان رزگار‬ ‫دەکەن‌و دەیان بوختان‌و درۆو دەلەس���ەیان‬ ‫بۆ هەڵدەبەستن‪.‬‬ ‫دەوڵەتی تورکیا لە‪ ٧/٢٤‬ی پارەوە کە ئەوە‬ ‫‪ ١١‬مانگە هەرچی خراپەکاریی‌و دەستدرێژییە‬ ‫کردوویەتیە سەر باکور‪ .‬ئەو کچانەی کە گیان‬ ‫بەخ���ت دەکەن‪ ،‬بەگیانس���پاردەیی‪ ،‬روتیان‬ ‫دەکەنەوەو س���ەربازەکانیان لەچواردەوریان‬ ‫کۆ دەبنەوەو عەکس���یان لەگەڵ دەگرن‪ .‬کام‬ ‫مەالی کورد‪ ،‬کام لەو حزبانەی کە تەس���لیم‬ ‫بەئیسالمی تورکیی‌و عارەبیی‌و فارسیی بون‬ ‫یەک وشەیان لەدەم هاتوەتە دەر؟‬ ‫ئەگ���ەر تورکیاو ئێران لەباش���وری واڵت‬ ‫ماشەی دەس���تی خۆیان بەناوی ئیسالمەوە‬ ‫دروس���ت دەکەن‪ ،‬ئەوا لەناو واڵتی خۆیاندا‬ ‫راستەوڕاس���ت جاشئیس�ل�امیی دروس���ت‬ ‫دەکەن‪ .‬س���ەردەمانێک حیزب���واڵی (گوایا)‬ ‫کوردی���ی ک���ە لەتورکیا بەڕەس���میی هەیە‪،‬‬ ‫ئەوی بێش���ەرەفیی‌و بێڕەوشتیی‌و کوشتن‌و‬ ‫دەس���تدرێژیی بێ���ت دژ بەباک���ور ک���ردی‪.‬‬ ‫س���ەرئەنجام هیچی پێ نەک���راو حزبی هودا‬ ‫پ���ار (‪ )Hüda Par‬دروس���ت ک���را‪ .‬ئەم‬ ‫حزبە ئیس�ل�امییە لەناوەڕاستیی ئەو هەمو‬ ‫داگیرکەریی‌و فاشیزمەی تورکیادا نەک هەر‬ ‫دژی هیچ جۆرە حوکم‌و حوکمەتێکی تورکیا‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵکو تەنهاو تەنها جاشیەتی دەکات‌و‬ ‫بەپێی بەرنامەی خ���ۆی "دنیای قیامەت بۆ‬ ‫کوردان مسۆگەر دەکات"‪ .‬شایانی باسە کە‬ ‫ئەم حزبە رەسمییە ئیسالمییەی تورکیا کە‬ ‫وەع���د وایە کوردان بۆ بەهەش���ت ببات هەر‬ ‫لەناو باکور هەیە‪.‬‬ ‫دامەزراوەی���ەک لەتورکی���ا هەیە کە وەک‬ ‫وەزارەتێک���ی کاروب���اری ئایینی���ە بەناوی‬

‫"دیان���ەت"و بەڕێوەبەرەکەی ناوی (مهمەت‬ ‫گوێرموز) ـە‪ .‬ئەردۆغان شەرەفی پرۆفیسۆری‬ ‫بەم مەال مهمەت گوێرموزە داوەو کردویەتی‬ ‫بە بەرپرس���ی ش���ەڕی ئایینی دژ بەباکور‪.‬‬ ‫کاری مهم���ەت گوێرم���وز ئەوەیە کە کچان‌و‬ ‫کوڕانی کورد لە"کاف���ری" پارتی کرێکارانی‬ ‫کوردس���تان رزگار بکات‌و بیانهێنێتەوە سەر‬ ‫ئایینی ئیسالم‪ .‬بەپێشنیاری ئەم ئیسالمییە‬ ‫س���اختەچییە حکومەتی تورکی���ا ناوی ئەو‬ ‫فڕۆکە جەنگیانەی کردوە بەئێف ‪ ،٥١٣‬واتە‬ ‫(‪ ،)F 513‬بەئاماژە بەسورەتێکی قورئان کە‬ ‫دەڵێت "ئەو (کەشتیانە) بەئاسانیی وەگەڕ‬ ‫دەخرێ���ن" (فالجریت یس���را)‪ ،‬بەو مانایەی‬ ‫خودا لەپش���ت تورکەکانەو کەش���تیەکانیان‬ ‫هاسان بۆ بەڕێ دەکات‪.‬‬ ‫کەواتە کێشەکە ژنانی ئێزیدیی نین‪ .‬ئەدی‬ ‫ژنانی باک���ور‪ ،‬رۆژهەاڵت‌و رۆژئ���اوا؟ ئەدی‬ ‫س���بەینێ ژنانی کاکەیی‌و یارسان‌و شەبەک‌و‬ ‫زەردەش���تیی‌و جو و مەس���یحیی؟ یان ئەو‬ ‫ژنانەی کە ئ���ازاد بیردەکەنەوە؟ کێش���ەی‬ ‫ئێزیدیەکان لەوێوە س���ەرچاوە دەگرێت کە‬ ‫بە‪ ٢٥‬س���اڵ حکومەتی خۆماڵیی نەتوانراوە‬ ‫هاوهەس���تیی نیش���تیمانیی لەناو پێکهاتە‬ ‫جیاوازەکانی کوردس���تان دروس���ت بکرێت‪.‬‬ ‫نەتوانرە ئیس�ل�امیی کورد حاڵی بکرێت کە‬ ‫ئێزیدیی‌و یارس���ان‌و کاکەیی‌و زەردەشتیی‌و‬ ‫جو و مەسیحیی مرۆڤن‌و کە لەکوردستانین‌و‬ ‫ک���ە دەبێت هەب���ن‌و کە دەش���بن‌و کە هیچ‬ ‫ئیس�ل�امییەکی کورد مافی ئەوەی نیە هیچ‬ ‫ج���ۆرە زەرەرێک���ی بچ���وک‌و گەورەیان لێ‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫ئێستا ژنانی ئێزیدیی تەنها قوربانیی نیین‪،‬‬ ‫بەڵکو گەورەترین‌و بەئەژمارترین قوربانیین‪.‬‬ ‫دەنا ژنانی کورد‪ ،‬لەپێشدا ئەوانەی ناتوانن‬ ‫خۆیان لەپیاوساالریی‌و حزبساالریی پیاوانە‬ ‫رزگار بکەن‪ ،‬هەمو قوربانیین‪.‬‬ ‫دۆخی ئیس�ل�امیی لەباش���ور کارەساتە‪،‬‬ ‫ئێس���تایش خەڵکی وادواکەوتو لەناو کورددا‬ ‫هەن ک���ە پێیان وایە خواردن���ەوەی ئاویش‬ ‫لەدەس���تی ئێزیدیەکەوە حەرامە‪ .‬وش���ەی‬ ‫"حەرام" کراوە بەستانداردێکی کۆمەاڵیەتیی‌و‬

‫ڕەوش���تیی‪ .‬ئەمە کارەس���اتە‪ .‬راستییەکە‬ ‫ئەوەیە کە تورک‌و عەرەب‌و فارس توانیویانە‬ ‫خودای خۆیان بەس���ەد ق���ات لەوی خۆیان‬ ‫باوەڕی���ان پێیەت���ی بەئیس�ل�امیی کوردی‬ ‫بفرۆشنەوە‪ .‬کاتێک کە رێگا بدرێت چەمکی‬ ‫ئیس�ل�امیی لەواڵتێکدا بکرێت بەستانداردی‬ ‫هەڵسوکەوت‌و مامەڵەو ئاخافتن‪ ،‬ئەوا ئەوی‬ ‫داعش‌و سپای تورک‌و حەشد شەعبی‌و سپای‬ ‫پاس���داران دەیکەن لەڕاس���تییدا "حەاڵڵە"‪.‬‬ ‫ئایا کوا بەرپرسایەتیی بەرپرسانی ئایینیی‬ ‫لەباشور؟‬ ‫نەبونی هەستی بەرپرس���یاریی لەئاستی‬ ‫حکوم���ەت وای ک���ردوە کە باش���وری واڵت‬ ‫ب���وە بەزەمین���ەی لەبار ب���ۆ هەرچی بیری‬ ‫دواکەوت���و و کۆنەپەرس���ت‌و قێزەون���ی دژ‬ ‫بەبیری ئازادیخوازییە‪.‬‬ ‫ئەوان���ەی ئازادیخ���وازن دژ بەئیس�ل�امی‬ ‫کورد نیین‪ ،‬چون ئیس�ل�امی کورد هەروەکو‬ ‫زەردەشتیی کوردو ئێزیدیی کوردو یارسانی‬ ‫ک���وردو کاکەیی ک���وردو بێ دین���ی کوردو‬ ‫کۆمۆنیس���ت‌و سۆسیالیست‌و هتد‪ ...‬دەبێت‬ ‫هەبن‪ .‬بەاڵم بۆ ئەوەی ئیس�ل�امی ناو کورد‬ ‫مافی هەبون‌و ژی���ان بەخۆیان بدەن دەبێت‬ ‫بەڕونی نیشانی بدەن لەکوێدا وێستاون‪.‬‬ ‫ئایا ئیس�ل�امی کورد دەبێ���ت بریتی بێت‬ ‫ل���ەوەی ک���ە بەخوێندنەوەی دو س���ورەت‌و‬ ‫حەدیس لەسەر حیسابی سامانی کوردستان‬ ‫موچە وەربگرێته���و خۆی پێ بەخێو بکات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەجێن���دای تورک‌و فارس‌و عەرەب دژ‬ ‫بەخەباتی ئازادیخوازیی کوردس���تان بەڕێوە‬ ‫بب���ات؟ ئەگ���ەر وانیی���ە‪ ،‬کوا هەڵوێس���تی‬ ‫ئیسالمی کورد‪ ،‬بەڕێکخراو و ناڕێکخراوەوە‪،‬‬ ‫دژ بەو هەم���و نائینس���انییەی داعش‪ ،‬کوا‬ ‫هەڵوێس���ت بەرامب���ەر دەوڵەت���ی تورکیای‬ ‫داگیرکەرو فاش���یت‪ ،‬بەرامب���ەر بەجمهوری‬ ‫ئیس�ل�امیی ئێران کە زۆر پێش داعش���ەکان‬ ‫لەو ج���ۆرە بێش���ەرمییەی نوان���دوە؟ کوا‬ ‫خۆپیش���اندان‌و مانگرت���ن‪ ،‬ک���وا ناڕەزایی‬ ‫دەربڕین‌و س���ەرکۆنەکردن‌و شەرمەزارکردن؟‬ ‫کوا تفەنگ لەسەرشانکردن‌و سەنگەر گرتن؟‬ ‫هیچ ش���تێک مرۆڤ لەوە ب���ێ قەدرو بێ‬

‫دۆخی ئیسالمیی‬ ‫لەباشور کارەساتە‬ ‫ئێستایش خەڵکی‬ ‫وادواکەوتو لەناو‬ ‫کورددا هەن‬ ‫کە پێیان وایە‬ ‫خواردنەوەی‬ ‫ئاویش لەدەستی‬ ‫ئێزیدیەکەوە حەرامە‬ ‫نرختر ناکات کە ببێت بەنۆکەری داگیرکەر‪،‬‬ ‫ج���ا لەژێر ه���ەر ناو و درۆو دەلەس���ەیەکدا‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫لێرەدا ئەوەی ش���ایانی باس���ە کە ئێستا‬ ‫ژنانی ئێزیدیی لەناو ش���ەنگال‌و دەوروبەری‌و‬ ‫ش���وێنی دیکەی ئاوارەی���ی‪ ،‬ژنانی رۆژئاواو‬ ‫باکورو هەروەها بەشەکانی دیکە زیاترو زیاتر‬ ‫خۆیان رێک دەخ���ەن‌و لەپراکتیکدا چەکیان‬ ‫لەس���ەر ش���انەو دەتوانن لەڕوی فیزیکیەوە‬ ‫دیف���اع لەخۆیان بکەن‪ .‬لەڕوی بیریش���ەوە‬ ‫ژنان���ی کوردس���تان بەخێرای���ی بەرەوپێش‬ ‫دەڕۆن‪.‬‬ ‫تێبینیی‪ :‬مامۆستا هەژار لەوەرگێڕانەکەی‬ ‫خۆیدا بۆ ئەو ئایەتە نوس���یویەتی "بەوانەی‬ ‫کە بەهاسانی رێ دەپێون" الپەڕە ‪.٥٢٠‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )534‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/28‬‬

‫‪17‬‬

‫خوێندنەوەی دواهەمین هەنار لەچاوی ئەڵمانییەکەوە‬

‫دو رۆمانی دیکەی بەختیار عەلی دەکرێن بەئەڵمانی‬ ‫ئا‪ :‬رێنوار نەجم‬ ‫لەگەڵ سەرکەوتنی رۆمانی دواهەمین‬ ‫هەناری دونیا بەزمانی ئەڵمانی‌و‬ ‫تەواوبونی چاپی یەکەمی کتێبەکە‪،‬‬ ‫دو رۆمانی دیکەی بەختیار عەلی‬ ‫کراون بەئەڵمانی‌و تەنها چاپکردنیان‬ ‫ماوە‪ ،‬هاوکات دەزگایەکی ئیسپانیش‬ ‫گرێبەست پێشکەش بەو نوسەرە‬ ‫دەکات بۆ وەرگێڕانی رۆمانەکانی بۆ‬ ‫ئەو زمانە‪.‬‬ ‫دواجار ئەوەی ماوەی چەندین ساڵە‬ ‫نوس���ەران‌و خوێنەرانی ک���ورد خەونی‬ ‫پێوەدەبین���ن لەچونە ن���او ئەدەبیاتی‬ ‫جیهانییەوە‪ ،‬یەکەم هەنگاوی بەباش���ی‬ ‫ناوەو چاوەڕێ���ی هەنگاوەکانی دیکەی‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫لەمانگ���ی رابردودا هی���چ هەواڵێکی‬ ‫ئەدەبیی لەناوەندی رۆشنبیریی کوردیدا‬ ‫هێن���دەی هەواڵ���ی وەرگێڕانی رۆمانی‬ ‫"دواهەمین هەن���اری دونیا"ی بەختیار‬ ‫عەلی بۆ زمانی ئەڵمانی‪ ،‬گەرم نەبو‪.‬‬ ‫ئەو رۆمانە کە سێهەمین رۆمانی ئەو‬ ‫نوس���ەرەیە لەساڵی ‪ 2002‬چاپ کراوەو‬ ‫دوای ئ���ەوەش پێن���ج رۆمانی دیکەی‬ ‫باڵوکردوەت���ەوە‪ ،‬تا ئێس���تا بەزمانی‬ ‫کوردی ح���ەوت ج���ار بەفەرمی چاپ‬ ‫کراوە (جگ���ە لەچاپە نافەرمییەکانی)‬ ‫و هەرچەندە هیچ داتایەک لەبەردەستدا‬ ‫نییە بەاڵم پێدەچێ���ت پڕخوێنەرترین‬ ‫رۆمانی کوردیی بێت لەمێژودا‪.‬‬ ‫لەناوەڕاستی ئەمس���اڵدا ئەو رۆمانە‬ ‫بەچاپی ئەڵمانی‌و بەوەرگێڕانی (ئۆتە‬ ‫کانتێرا النگ) و (راوێژ غەفور سەلیم)‬ ‫باڵوکرایەوە‪ .‬لەدوای باڵوبونەوەش���ی‪،‬‬ ‫بەه���ۆی ئەوەی بەختی���ار عەلی خۆی‬ ‫زیاد ل���ە‪ 20‬س���اڵە لەئەڵمانیا دەژی‌و‬ ‫زمانەکە بەباش���ی دەزانێ���ت‪ ،‬چەندین‬ ‫کۆڕو رێوڕەسمی واژۆکردنی کتێبەکەی‬ ‫لەش���ارەکانی ئەڵمانی���او نەمس���ای‬ ‫ئەڵمانییزم���ان ب���ۆ رێکخ���را‪ .‬هاوکات‬

‫چەندی���ن وت���ارو بەرنام���ەی تایبەت‬ ‫لەسەر رۆمانەکە لەڕۆژنامەو تەلەفزیۆنە‬ ‫ئەڵمانییەکانەوە ئامادەکرا‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەکانی ئاوێنە‪ ،‬لەماوەی‬ ‫کەمتر لەدو مانگ���ی باڵوبونەوەی ئەو‬ ‫رۆمان���ەدا بەئەڵمان���ی‪ ،‬چاپی یەکەمی‬ ‫ک���ە ‪ 8‬ه���ەزار دانە بوە ت���ەواو بوەو‬ ‫لەئێس���تادا چاپی دوەم���ی ئەو رۆمانە‬ ‫لەکتێبخانەکانی ئەڵمانیادایە‪.‬‬ ‫هەروەها جگە لەو رۆمانە‪ ،‬لەئێستادا‬ ‫ه���ەردو رۆمانی "ش���اری مۆس���یقارە‬ ‫سپییەکان"‌و "جەمش���ید خانی مامم"‬ ‫ب���ۆ ئەڵمان���ی وەرگێ���ڕدراون‌و تەنها‬ ‫چاپکردنیان ماوە‪" .‬ش���اری مۆسیقارە‬ ‫س���پییەکان"یش ک���راوە بەئینگلیزیی‌و‬ ‫ئەویش تەنها چاپکردنی ماوە‪.‬‬ ‫ئەمە جگەلەوەی پێش���تر "دواهەمین‬ ‫هەنار" کرا بەفارسی‌و دەنگدانەوەیەکی‬ ‫زۆری بەدوای خۆی���دا هێناو دەقەکەی‬ ‫خرایە سەر تەختەی شانۆ‪.‬‬ ‫ه���ەر بەپێ���ی زانیارییەکانی ئاوێنە‪،‬‬ ‫دەزگایەک���ی ئیس���پانی گرێبەس���تی‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رێبەر نەجم‬ ‫رۆمانەکەی بەختیار عەلی لەکتێبخانەیەکی ئەڵمانی‬ ‫پێش���کەش بە بەختیار عەلی کردوە بۆ‬ ‫وەرگێڕانی "دواهەمین هەنار"و سەرجەم نەبێت کە رەنگی لم نەیتوانیوە زەفەری‬ ‫بینین���ەوەی منداڵەکەیەتی‪ ،‬هەرچەندە یەکدایەو دونیایەکی چکۆالنەیان لەدونیا دڵشوش���ەو مردن���ە ش���اعیرانەکەی‪.‬‬ ‫رۆمانەکانی دیکەیشی‪.‬‬ ‫پێ بەرێت‪ :‬سەریاسی سوبحدەم!‬ ‫دو خوش���کە س���پییەکە بەس���وێندە‬ ‫موزەف���ەر یەکێک���ە لەشۆڕش���گێڕە س���ەرەتا "یاقوبی س���نەوبەر" هەموو گەورەکەدا بۆخۆیان دروستکردوە‪.‬‬ ‫"دواهەمین هەن���اری دونیا" رۆمانی‬ ‫سەریاس���ی دوەم چیرۆکی هەمو ئەو ئەبەدییەکەیانەوە "کەسیان شو نەکەن‪،‬‬ ‫عەش���قی ن���اکام‌و دڵش���کانە‪ ،‬رۆمانی دڵس���افەکان‪ .‬ئەو لەپێناو پاراس���تن‌و ش���تێکی لێ دەشارێتەوەو پێی دەڵێت‬ ‫س���ەردەمی جەن���گ‌و نائومێدبون���ە‪ .‬رزگارکردنی گەورەکەی خۆیدا "یاقوبی ک���ە منداڵەکەی مردوە‪ ،‬ب���ەاڵم دواتر ئینس���انانەیە ک���ە نائومێدان���ە لەگەڵ قژی���ان نەبڕن‪ .‬کەسیش���یان بێ ئەوی‬ ‫بەزمانێک���ی بەرزی ش���اعیرانەو وەک س���نەوبەر" خ���ۆی داوە بەدەس���ت دەزانێت کە "س���ەریاس‌و سەریاسێکی خۆی���ان‌و دونی���ادا لەش���ەڕدان‪ .‬جگە تریان گۆرانی نەڵێت‌و لەکراسی سپیش‬ ‫لەتفەنگ نازانن هیچی دیکە بەدەستەوە بەوالوە هیچ رەنگێکی تر نەپۆشن"‪.‬‬ ‫هەمو رۆمانەکانی دیکەی ئەو نوسەرە‪ ،‬چارەنوسێکی نادیارەوە کە کۆتاییەکەی ترو سەریاسێکی دیکەش هەیە"‪.‬‬ ‫ئەوەی بکرێت لەو رۆمانەدا باس بکرێت‬ ‫چیرۆکی سەریاسەکان لەرۆمانەکەدا بگرن‪ .‬ئەوانەی دەچنە پێشی پێشەوەی‬ ‫بەستایلی ریالیزمی جادویی نوسراوە‪ .‬ناو دەریایەک لەل���م بوە‪ .‬لەبەرامبەردا‬ ‫رۆمانەک���ە بەفیگ���ەری کەس���ێک تەنه���ا داواکاریی ئەو لە "س���نەوبەر" لەهەرش���تێکی دیکە سەرنجڕاکێشترە‪ .‬شەڕەکان‌و مەرگیان بەنسیب نابێت‪ ،‬بۆ تەنها وەسفی چەند کارەکتەرێکە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناوەڕۆک���ی چیرۆکەکان ئەوە ش���تێکە‬ ‫دەس���تپێدەکات کە لەبیابانێکی دورو پاراس���تی منداڵ���ە مەلۆتکەک���ەی بەختیار عەل���ی لەڕێی ژیانی هەر یەک بینینی بەدبەختی دیکە لەژیاندا‪.‬‬ ‫سەریاسی سێهەم‌و دواهەمین سەریاس وەک رۆمانەکان���ی دیک���ەی بەختی���ار‬ ‫چەپەکدا "لەو شوێنەدا کە خودا مرۆڤ بوە بەخ���ۆی‌و ن���اوە غەریبەکەیەوە‪ :‬لەو سەریاس���انەوە ژیان���ی کۆمەڵێک‬ ‫مرۆڤ���ی مێژوییەک���ی دیاریکراومان بۆ هی���چ نییە جگ���ە لەکڵپەی���ەک ئاگر‪ .‬عەل���ی گێڕانەوەی���ان کارێک���ی زیادە‬ ‫لەیاد دەکات" زیندانیکراوە‪ .‬موزەفەری "سەریاسی سوبحدەم"‪.‬‬ ‫ئاگرێک لەناوەو دەرەوە سوتاندویەتی‪ .‬دەبێت‌و چێژەک���ەی لەناو دێڕ بەدێڕی‬ ‫کاتێ���ک موزف���ەر لەزین���دان ئازاد دەگێڕێتەوە‪.‬‬ ‫س���وبحدەم لەو زیندانەدا بۆ ماوەی ‪21‬‬ ‫سەریاس���یی یەک���ەم ژیان���ی چینی ئەو سەریاس���ەی‪ ،‬موزەفەر بەدەریادا کتێبەکەدای���ە‪ .‬چیرۆکێ���ک ک���ە باس‬ ‫نابینێت‪،‬‬ ‫ساڵ جگە لەلم‪ ،‬هیچی دیکە‬ ‫دەکرێت‪ ،‬هەرچەندە ئەو پێی وایە "هیچ‬ ‫لەمێژوی جوگرافیایەک���ی دیاریکراوی‬ ‫ئەوەش وادەکات وردە وردە یادەوەریی‌و شتێک لەوە بێماناتر نییە دوای بیست‌و کاس���بکاری ناو ب���ازاڕ‪ .‬ئەوانەی هەمو دەیبات تا ئاگرەکەی بکوژێنێتەوە‪.‬‬ ‫جگ���ە لەسەریاس���ەکان‪ ،‬رۆمانەکە کوردستان دەکات‪ ،‬دەبێت ئاخۆ کاتێک‬ ‫وێنەکانی ناو زهنی کاڵ‌و کاڵتر ببنەوە‪ ،‬یەک ساڵ دیلی کەسێک باسی ئازادیت گ���ەردون لەالی���ەن عەرەبانەیەک‌و ئەو‬ ‫ی دیک���ەی ئەڵمانییەک بەر ئەو چیرۆکە دەکەوێت‬ ‫"سەحرا باج لەسەر وردترین‌و نادیارترین لەگەڵ���دا ب���کات" بەاڵم تاک���ە هیوای کەلوپەالنەی���ە کە بەس���ەریەوەیەتی‪ .‬چەندی���ن کەس���ایەت ‌‬ ‫ئەوانەی شەڕو ئاشتیشیان هەر لەگەڵ سەرنجڕاکێش���یان تێدای���ە؛ محەمەدی چ وێنایەکی بۆ دروست ببێت!‬ ‫وێنە دادەنێت" تەنها وێنەو یادگارییەک‬

‫دەزگایەکی‬ ‫ئیسپانی گرێبەستی‬ ‫پێشکەش‬ ‫بە بەختیار عەلی‬ ‫کردوە بۆ وەرگێڕانی‬ ‫"دواهەمین هەنار"و‬ ‫سەرجەم رۆمانەکانی‬ ‫دیکەیشی‬

‫ریکالم‬

‫‪Sinoma Industry & Trade‬‬

‫ ‬

‫ ‪+ , , , #& - ,‬ه‌ره ه‌مهێنان ‌ی‬ ‫‪ -1‬توانای‌ سااڵنه‌ی‌ به‌كاربردنی‌ (‪ ) 15000‬ته‌ن په‌یكه‌ری‌ ئاسنی جۆراوجۆره‌‪ ،‬وه‌ درووستكردن و ب‬ ‫درووستكردن‪ ،‬و‌ه دانان و‬ ‫‌ندازیاری‌ ‪،‬‬ ‫ ه‌ی‌ ئه‬ ‫‌خش���‬ ‫جوانترین نه‬ ‫باش���ترین و‬ ‫

به‌‬ ‫

ئاس���ن ‌ی و پۆاڵ‬ ‫كار ‌ی په‌یكه‌ری‌‬ ‫

‬ ‫ ‪ -‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‪. /‬‬ ‫ ‪

0 -

-‬پڕۆژه‌ ‌ی وه‌كو‬ ‫جێگیركردن ‌ی به‌رهه‌مه‌ك ‌ه و هه‌موو خزمه‌تێك دوا ‌ی فرۆشتن ‌ی بۆ هه‌موو كارێكی‌ پیشه‌ساز ‌ی و‬ ‫‌موو جۆر‌ه بیناو‬ ‫ وه‌ هه‬ ‫چیمه‌نتۆ‪،‬‬ ‫كارگه‌ ‌ی‬ ‫ ‪ ,‬ه‌وت‪،‬‬ ‫ پااڵوگه‌ ‌ی ن‬ ‫ كاره‌با ‪،‬‬ ‫ ووزه‌ ‌ی‬ ‫‌مهێنان ‌ی‬ ‫(كارگه‌ ‌ی به‌ره‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌‬ ‫ ‪ 1‬‬ ‫ ‪ .‬‬ ‫ ‬ ‫

‪2‬ه ‪ -‬‬ ‫ ‬ ‫‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌دانكردن‬ ‫ه‬ ‫ئاو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ك‬ ‫ * ‬ ‫

‪

3

2 2‬‬

‫ ه‌كو‪ :‬ئامێر ‌ی‬ ‫چین���ی‌‪ ،‬و‬ ‫ ‪ 4‬به‌رهه‌م ‌ی‬ ‫ هه‌نێدێ���ك ل ‌ه‬ ‫ ه‌كردن ‌ی‬ ‫ هاورد‬ ‫‌ك���ردن و‬ ‫‌نارده‬ ‫ ی‌‪:‬كاری‌ هه‬ ‫گش���ت‬ ‫‪ -2‬بازرگان���ی‌‬ ‫

‬ ‫ ‬ ‫

‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌‪ ،‬خه‌بات ‌ه ‪ ،‬وه‌ هه‌روه‌ها هه‌ر شتێك كه‌ داوابكرێت له‌ الیه‌ن بازرگانان و كڕیارانه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-3‬‬

‫ ‪

3 . -

, , 2‬‬ ‫ ‪

3‬‬ ‫

‬ ‫لقمان‬ ‫ ی‌ و هه‌ولێر‬ ‫سلێمان‬ ‫ ‪‌2‬ی (‪ : )MANTA‬له‌ هه‌ردوو شار ‌ی‬ ‫ ‌یا بۆ ماركه‌‬ ‫ و سوره‬ ‫كار ‌ی ڕووناكی‌‬ ‫ * ‪ , , - ,‬‬

‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫‪ -4‬كاری‌ گواس���تنه‌وه‌و لۆجستیك به‌ شێواز ‌ی ( ‪ : ) LCL‬كار ‌ی گواستنه‌وه‌ ‌ی كه‌لوپه‌ل هه‌موو مانگێك ب ‌ه‬ ‫هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكدا ل ‌ه واڵتی‌ چینه‌وه‌ بۆ ته‌واو ‌ی كوردستان‪.‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ ‬

‫ریکالم‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )533‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/21‬‬

‫موچەی وەزارەتی پەروەردە دەخرێتە کۆتایی لیستەکەوە‬

‫"حکومەت ئیشی‌ بەمامۆستا نەماوە"‬ ‫ئا‪ :‬سروە جەمال‬ ‫وەزارەتی‌ دارایی‌‌و ئابوری‌ خشتەیەکی‌‬ ‫نوێی‌ موچەی‌ مانگی‌ پێنجی‌ ڕاگەیاند‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم مانگە هاوشێوەی‌ سێ‬ ‫مانگی‌ رابردو‪ ،‬وەزارەتی‌ پەروەردە‬ ‫لەریزبەندی وەزارەتەکاندا بۆ‬ ‫وەرگرتنی موچە دوەم نییە ئەوەش‬ ‫نیگەرانی‌ مامۆستایان‌و بەرپرسانی‌‬ ‫پەروەردەیی‌ لێدەکەوێتەوە‪.‬‬

‫حکومەت خۆ ‌ی‬ ‫سەلماندی‌ کە بایەخ‬ ‫بەمامۆستایان نادات‌و‬ ‫بایەخ بەسامانە‬ ‫سروشتیەکان دەدات‬ ‫لەبەرئەوەی‌ خۆیان‬ ‫موچە بەخۆیان‬ ‫دەدەن پێش‬ ‫خەڵکی‌ تر‬

‫دوای ئەوەی مامۆستایان‌و بەرپرسانی‌‬ ‫پەروەردەیی‌ خش���تەی‌ مانگی‌ پێنج ‌‬ ‫ی‬ ‫موچەی���ان بین���ی‌‪ ،‬هەریەکەی���ان‬ ‫بەش���ێوەیەک بیروڕای‌ خۆیان لەتۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتیەکان باڵوکردەوە کە زیاتر‬ ‫نیگەران���ی‌‌و بێزاریی���ان تێ���دا بەدی‬ ‫دەکرا‪.‬‬ ‫ع���ادل حەس���ەن‪ ،‬یەکێک���ە ل���ەو‬ ‫مامۆستایانە‌و لەوبارەیەوە بەئاوێنەی‌‬ ‫راگەیان���د "دواخس���تنی‌ خەرجکردنی‌‬ ‫چارەک���ە موچ���ەی‌ مامۆس���تایان‬ ‫خۆپیشاندانی مامۆستایان دژی دواکه‌وتنی موچه‌‬ ‫پەیوەن���دی‌ بەتێڕوانی���ن‌و دونیابینی‌‬ ‫بەرپرس���ەکانی‌ هەرێم���ەوە هەیە بۆ‬ ‫ئەحمەد گەرمیانی‌ وتیش���ی‌ "بۆمان‬ ‫پەروەردە‌و زانست‌و خوێندن‪ .‬الی‌ ئەم "هەرهیچیان نەوتایە لەهەندێ قسەی‌ دەڵێت "ب���اوەڕم بەوە نییە کە دەڵێن وەک خۆیەتی‌‪ ،‬ب���ەاڵم بەداخەوە لەو‬ ‫ئیش���یان بەمامۆس���تا نەماوە‪ ،‬ئەگەر خشتە نوێیەدا مامۆستایانی‌ تێدانین‪ ،‬دەرک���ەوت ک���ە حکوم���ەت بای���ەخ‬ ‫بەرپرسانە پەروەردە نرخ‌و بەهایەکی‌ نەشیاو باشتربو"‪.‬‬ ‫عەبدولڕەحمان محەمەدی‌ مامۆستاش فشار هەبێت بەجدیی‪ ،‬ئەوا کارەکانمان بۆیە ئێمەش پەیوەندیمان بەوەزارەتی‌ بەپەروەردە‌و مامۆستایان نادات بۆیە‬ ‫ئەوتۆی‌ نیە ئەم تێڕوانینە لەئایندەدا‬ ‫کارەسات دەخوڵقێنێت‪ ،‬چونکە هانی‌ لەوبارەی���ەوە دەڵێت "مامۆس���تایان بۆ جێبەج���ێ دەکرێت‪ ،‬بۆیە داواکارم داراییەوە ک���ردوە‪ ،‬ئەوان دەڵێن ئێمە نیگەرانین لەو دۆخە‪ .‬ئێمە تائێس���تا‬ ‫قوتابی���ان دەدات نەخوێنن‪ ،‬حکومەت بون بەچەن���د دەس���تە‌و تاقمێکەوە‌و مامۆستایان بەهەمو شێوەیەک لەحزب تەنها ‪ 20‬ملیار دینارمان لەبەردەستە خەڵکمان راگرتوە لەبەر خاتری‌ حزب‌و‬ ‫ک���ە ئ���ەوەش تەنه���ا بەش���ی‌ ئ���ەو حکومەت نەبوە‪ ،‬بەڵکو لەبەر خاتری‌‬ ‫بەکردەیی‌ پێیان دەڵێت خوێندن هیچ هەریەکەیان سەر بەالیەنێکن‌و خۆیان دوربکەونەوە"‪.‬‬ ‫س���ەرۆکی‌ یەکێتی‌ مامۆس���تایانی‌ وەزارەتان���ەی‌ کردوە‪ ،‬بەاڵم پەروەردە خاک‌و نیش���تمان‌و شەڕی‌ داعش‌و ئەو‬ ‫بەهایەک���ی‌ نییەو دەبێتە هۆی‌ ئەوەی‌ بەداکۆکیکاری‌ مامۆس���تایان دەزانن‪،‬‬ ‫هاواڵتیان بەکەمنرخ سەیری‌ خوێندن‌و بۆیە یەکدەنگ‌و یەکهەڵوێس���ت نین‌و کوردس���تان‪ ،‬ئەحم���ەد گەرمیان���ی‌ پێویس���تی‌ بە ‪75‬ملی���ار دینارە بۆیە دۆخ���ە تکامان کرد کە مامۆس���تایان‬ ‫زانست بکەن‌و دەبێتە هۆی‌ شکاندنی‌ مامۆس���تایانی‌ هەولێ���ر‌و دهۆک لەژێر نیگەران���ی خ���ۆی نەش���اردەوەو ئێمە ئەو بڕەمان لەبەردەس���ت نییە‪ ،‬دەوام بکەن‪ ،‬بەاڵم حکومەت جارێکی‌‬ ‫لەوبارەی���ەوە بەئاوێن���ەی‌ راگەیان���د بەاڵم ئەم���ڕۆ وەزارەتی‌ دارایی‌ ئەوەی تر چ���اوەڕێ نەکات کە هاوکاری‌ بین‪،‬‬ ‫فشاری‌ هێزدا ناتوانن هیچ بکەن"‪.‬‬ ‫شکۆ‌و گەورەیی‌ مامۆستا"‪.‬‬ ‫ی پێنجش���ەممە سەلماند کە وانییە لەبەرئەوەی‌ چەند ئێمەش قسەی‌ خۆمان دەبێت‪ ،‬دەوام‬ ‫لەبارەی ئەو قسەیەشی کە دەوترێت "نیگەرانی���ن‌و تا رۆژ ‌‬ ‫عادل حەس���ەن لەبارەی‌ هەڵوێستی‌‬ ‫یەکێت���ی‌ مامۆستایانیش���ەوە پێیوایە دەوام ت���ەواو بوەو حکومەت ئیش���ی لەالیەن ئەنجومەنی‌ وەزیران‌و وەزارەتی‌ وەزارەتێکی‌ گەورە وەریان گرت لەوانە ئەوەن���دەی نەماوەو چەن���د مانگێکی‌‬ ‫تر دەس���ت پێدەکاتەوە‪ ،‬بەدڵنیاییەوە‬ ‫کە هەڵوێس���تەکانیان مایەی شەرمە بەمامۆس���تا نەماوە‪ ،‬ئەو مامۆستایە دارایی‌ دڵنیا کراینەوە کە خش���تەکە تەندروستی‌"‪.‬‬

‫مامۆستایەکی‌ پۆل ‌ی یەکەم ‌ی‬ ‫بنەڕەت ‌ی تا ‪ 6-9‬بەردەوامبو‬ ‫لەخوێندن‬ ‫ئا‪ :‬سروە‬ ‫هەرچەندە بۆ ئەمساڵی‌ خوێندن‬ ‫بڕیاربو تا ‪ 5-23‬مامۆستایانی‌ پۆلی‌‬ ‫یەکەمی‌ بنەڕەتی‌ دەوام بکەن‪،‬‬ ‫مامۆستایەکی وانەی‌ کوردیی‬ ‫لەقوتابخانەی‌ باڵەجۆی‌ سەر‬ ‫بەپەروەردەی‌ کەالر تا ‪2016-6-9‬‬ ‫بەردەوام بو لەدەوامکردن‪.‬‬

‫تێڕوانینم بۆ‬ ‫پیشەی‌ مامۆستایی‌‬ ‫جیاوازەو مامۆستا‬ ‫زۆر لەوە گەورەترە‬ ‫کە کارێک بکات‬ ‫بایی‌ موچە بێت!‬

‫ئ����ەو مامۆس����تایە کە ناوی یوس����ف‬ ‫باجەالن‪-‬ەو پێش����تر لەفەرمانگەی‌ ئاوی‌‬ ‫خانەقینی‌ س����ەربە بەڕێوبەرایەتی‌ ئاوی‌‬ ‫دەوروب����ەری‌ گەرمی����ان فەرمانبەر بوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەه����ۆی‌ ئەوەی‌ یەکەمی‌ پەیمانگا‬ ‫بوە گواستنەوەی‌ راژەی‌ بۆ کراوەو بوە‬ ‫بەمامۆس����تا‪ ،‬ئەو بەئاوێن����ەی راگەیاند‬ ‫"تێڕوانین����م بۆ پیش����ەی‌ مامۆس����تایی‌‬ ‫جیاوازەو مامۆس����تا زۆر لەوە گەورەترە‬ ‫ی موچە بێت! نەخێر‬ ‫کە کارێک بکات بای ‌‬ ‫ئەم کارە گەیاندنی‌ ئەمانەتێکە بەتایبەت‬ ‫بۆ پۆلی‌ یەکەمی‌ بنەڕەتی‌"‪.‬‬ ‫یوس����ف باجەالن دەڵێت "منداڵەکان‬ ‫باش فێری‌ پیت نابن ئەوە دێوەزمەیەک خۆشنوسیش����ەوە) هەت����ا خوێن����دکارە‬ ‫بو ب����ۆ من‪ ،‬ب����ەاڵم چارەس����ەر هەیەو عەرەبەکانیش ئاستێکی‌ باشتریان هەیە‬ ‫دەکەوێت����ە س����ەر توان����اکان‌و ئەوەش لەهەن����دێ خوێندکاری‌ ک����ورد چونکە‬ ‫لەکەسێکەوە بۆ کەسێکی‌ تر جیاوازە"‪ .‬بەحەوت ساڵی‌ دێنە قوتابخانە"‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە یوس����ف باج����ەالن‬ ‫ئ����ەو مامۆس����تایە ک����ە ه����اوکات‬ ‫خوێندکاری‌ زانکۆیەو ئێواران دەخوێنێت بایکۆتکردن����ی‌ مامۆس����تایان بەماف����ی‌‬ ‫ئەوکاتەی‌ خوێندکارەکانی‌ دەهێنێتەوە خۆیان دەزانێت‪ ،‬بەاڵم ئەو خواس����تی‌‬ ‫تاقیکردن����ەوەی‌ کۆتایی‌ س����اڵی‌ هەیە نەب����وە ک����ە بایک����ۆت بکات‌و لەس����ەر‬ ‫"خوێندکارانی‌ گوندنش����ین فێرکردنیان داوای‌ بەڕێوەبەرەکەی‌ کە نەیویس����توە‬ ‫سەختترە لەشارنشینەکان لەبەرئەوەی‌ داببڕێن لەتەواوی‌ مامۆستایان‪ ،‬ئەویش‬ ‫باخچ����ەی‌ س����اوایان نابینن‌و کەس����انی‌ بایکۆت دەکات "بەاڵم دەزانم بەجۆرێک‬ ‫رۆش����نبیریش کەمتر هەن ب����ۆ هاندان‌و لەج����ۆرەکان ش����یکردنەوەی‌ خراپی‌ بۆ‬ ‫فێرکردنی����ان لەماڵ����ەوە بۆی����ە ئەرکی‌ دەکرێت بۆیە لەگەڵی����دا نەبوم چونکە‬ ‫گەر س����اڵێکیش بوایە ئەنجامەکەی‌ هەر‬ ‫مامۆستای‌ گوند سەختترە"‪.‬‬ ‫ئەو مامۆس����تایە کە عەرەبیەکی‌ باش بەو ش����ێوەیە دەبو جگەلەوەش منداڵ‬ ‫قس����ە دەکات‌و هاوکات خۆشنوسیش����ە تاوانی‌ نییە"‪.‬‬ ‫یوسف باجەالن سوپاسی‌ یەکبەیەکی‌‬ ‫‪ 18‬خوێن����دکاری‌ هەی����ە ک����ە ‪14‬ی����ان‬ ‫ک����وردن‌و چواری����ان بەڕەگ����ەز عەرەبن کەس����وکاری‌ خوێن����دکاران دەکات کە‬ ‫"دڵنی����ام لەفێربون����ی‌ خوێن����دکارەکان هاوکاریب����ون لەوەی‌ ک����ە دوای‌ دەوامی‌‬ ‫بەش����ێوەیەکی‌ زۆرب����اش‌و ئام����ادەم ئاس����اییان منداڵەکانی����ان هێناوەتەوە‬ ‫ه����ەر تاقیکردنەوەیەکی����ان پێبکرێ����ت بۆ قوتابخان����ەو بەردەوامبون لەس����ەر‬ ‫چ لەالیەنی‌(خوێندن����ەوەو نوس����ین‌و خوێندنەکەیان‪.‬‬

‫سەرپش���ک دەبن ک���ە دۆخەکە چۆن‬ ‫چارەس���ەر ئەکەن گەر بەو ش���ێوەیە‬ ‫بڕوات س���اڵێکی‌ تر خوێندن زەحمەت‬ ‫دەبێت‌و زۆربەی‌ مامۆس���تایان دەوام‬ ‫ناکەن"‪.‬‬ ‫هەروەها دەڵێت "ئەوەی‌ مامۆستایان‬ ‫پێشبینیان دەکرد بەو شێوەیە بو کە‬ ‫هی���چ گرنگیان پێنادرێ���ت لەهاویندا‪،‬‬ ‫لەبەرئەوەی‌ ئیش���یان پێی���ان نییە‪.‬‬ ‫حکومەت خۆی‌ س���ەلماندی‌ کە بایەخ‬ ‫بەمامۆستایان نادات‌و بایەخ بەسامانە‬ ‫سروش���تیەکان دەدات لەبەرئ���ەوەی‌‬ ‫خۆیان موچ���ە بەخۆیان دەدەن پێش‬ ‫خەڵک���ی‌ تر‪ ،‬ئ���ەوەش ب���ێ بایەخی‌‬ ‫حکومەتە بەرامبەر بەمامۆستایان"‪.‬‬ ‫تا ئێستاش مامۆس���تایان چاوەڕێن‬ ‫نی���و موچەکەی‌ مانگی‌ ن���ۆ وەربگرن‬ ‫کە چەند جارێک لەالیەن بەرپرس���انی‌‬ ‫پەروەردەییەوە بەڵێنی‌ دابەشکردنیان‬ ‫پ���ێ دراوە‪ ،‬لەوبارەی���ەوە س���ەرۆکی‌‬ ‫یەکێت���ی‌ مامۆس���تایان دەڵێت "رۆژی‌‬ ‫پێنجش���ەممە س���ەردانی‌ ئەنجومەنی‌‬ ‫وەزیرانمان ک���رد‌و لەگ���ەڵ وتەبێژی‌‬ ‫حکومەت قس���ەمان کردوە بڕیار وایە‬ ‫وەاڵممان بدەنەوە بەاڵم ئەوان چارەکە‬ ‫موچەکەی‌ خۆمانمان نەدەنێ ئەوە هی‌‬ ‫مانگی‌ نۆ هەر نییە‪ ،‬گەر وابێت تەنها‬ ‫هەر چاوەڕێ دەکەین وەاڵم وەربگرین‪،‬‬ ‫تا ئێس���تا بێدەنگ بوین لەکۆمەڵێک‬ ‫باب���ەت ب���ەاڵم ئێس���تا س���وپاس بۆ‬ ‫خ���وا مەترس���ی‌ داع���ش کەمبۆتەوە‬ ‫ئیتر حکوم���ەت حوجەتێکی‌ نییە بۆ‬ ‫پاش���کەوتکردنی‌ موچە‌و نرخی نەوت‬ ‫زیاد بوە‌و باج‌و رس���وماتیش زۆربوە‌و‬ ‫داهاتەک���ەی‌ باش ب���وە‪ ،‬بۆیە دەبێت‬ ‫حکومەتی���ش ئەم���ڕۆ داهاتی‌ خەڵک‌و‬ ‫موچەی‌ خەڵکیش باش بکات"‪.‬‬

‫خوێندکارانی ئێواران بەدەست کرێی خوێندنەوە دەناڵێنن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫خوێندکاران لە‌کۆلێژی‌ پەروەردەی‌‬ ‫بنەڕەتی‌ زانکۆی‌ سلێمانی‌‪/‬ئێواران‪،‬‬ ‫داوادەکەن کە پارەکەیان بۆ‬ ‫کەمبکرێتەوە یاخود لەپاشکەوتەکەیان‬ ‫هەڵبگیرێت‪ ،‬بەاڵم راگری‌ کۆلێژی‌‬ ‫پەروەردەی‌ بنەڕەتی‌ بەوەکالەت ئاماژە‬ ‫بەوە دەکات کە ئەو پارەیە وەک‬ ‫کەسێک لێیان وەردەگیرێت‪ ،‬نەک وەک‬ ‫فەرمانبەر تا پاشکەوتی‌ لێبکرێت‪.‬‬ ‫خوێندکاران لەکۆلێ����ژی‌ پەروەردەی‌‬ ‫بنەڕەتی‌ زانک����ۆی‌ س����لێمانی‌‪/‬ئێواران‬ ‫داوای کەمکردنەوەی‌ کرێی‌ خوێندن یان‬ ‫هەڵگرتنی‌ لەپاش����کەوت‌و بەکارهێنانی‌‬ ‫چەک����ی‌ بانک����ی‌‌و البردن����ی‌ ئیجرائات‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫ئاکۆ جەمال‪ ،‬خوێن����دکاری‌ قۆناغی‌‬ ‫س����ێیەمی‌ زانس����تە کۆمەاڵیەتی����ەکان‬ ‫لەوبارەیەوە بەئاوێنەی‌ راگەیاند "داوامان‬ ‫ک����ردوە کە حکومەت کرێ����ی‌ خوێندنی‌‬ ‫س����ااڵنەمان لەو بڕە پارە پاش����کەوتە‬ ‫بش����کێنن کە بە وتەی‌ خۆی����ان بۆیان‬ ‫پاش����کەوت کردوین‪ ،‬ب����ەاڵم بەداخەوە‬ ‫ئەوە تێگەیشتین شتێک الی‌ حکومەت‬ ‫بەن����اوی‌ پاش����کەوت بون����ی‌ نییە بۆیە‬ ‫پێشنیارەکەمان جێبەجێ نەکرا"‪.‬‬ ‫ئاک����ۆ جەمال بەنیگەرانیەوە باس����ی‌‬ ‫لەوەک����رد ب����ەر لەدەس����تپێکردنی‌‬ ‫تاقیکردن����ەوەکان ئاگادارکراونەتەوە کە‬ ‫ئەگ����ەر پارەکە رادەس����ت نەکەن ئەوا‬ ‫بۆیان نییە بەش����داری‌ تاقیکردنەوەکان‬ ‫بک����ەن "بەداخەوە هیچ ب����اری‌ دەرونی‌‬ ‫خوێندکاری����ان لەبەرچ����او نەگرت����وەو‬ ‫هۆڵ بەه����ۆڵ گ����ەڕاون‪ ،‬تەنانەت ناوی‌‬ ‫خوێندکارەکانیش����ان خوێندۆت����ەوە‪،‬‬ ‫ئەمە لەکاتێکدایە کە ئەم خوێندکارانە‬ ‫مامۆس����تان‌و موچەی‌ چەن����د مانگیان‬ ‫الی‌ حکومەت����ەو هەیانە کرێچییەو ماڵ‌و‬ ‫منداڵ����ی‌ هەیە‪ ،‬جگەلەوەش ئێس����تاش‬ ‫خوێن����دکار هەی����ە هەڕەش����ەی‌ ئەوەی‌‬ ‫لێدەکرێت کە ئەنجام وەرناگرێتەوە گەر‬ ‫پارەکە رادەست نەکات"‪.‬‬ ‫ئ����ەو خوێندکارە لەوبارەی����ەوە زیاتر‬ ‫دەڵێت "ئەزانین کە بەپێی‌ گرێبەستێک‬ ‫ئێمە پێویس����تە پارە بدەین‌و کەسیش‬ ‫نەیوتوە پارە نادەین‪ ،‬بەاڵم ئەم شێوازی‬ ‫رەفتارکردنە بێ ویژدانییە‪ ،‬جگەلەوەی‌‬

‫ش����ێوازو ڕێگەی‌ تر زۆرە بۆ وەرگرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئەو ب����ڕە پارەیە لەداهاتودا‪ ،‬بۆیە ئێمە‬ ‫داوامان کردوە باری‌ دەرونی‌ خوێندکار‬ ‫رابگرن‌و داشکاندن بکەن‌و ئیجرائاتیش‬ ‫رابگرن"‪.‬‬

‫لەهەولێر کرێ ‌ی‬ ‫خوێندن بۆ ‪500‬‬ ‫هەزار دابەزێنراوە‬ ‫بەاڵم له‌سلێمانی‬ ‫وەک خۆیەتی‌ ئەگەر‬ ‫بڕیارە پاشکەوتمان‬ ‫الی‌ حکومەت‬ ‫پارێزراوبێت ئەوە‬ ‫ئەتوانین مامەڵەی‌‬ ‫پێوەبکەین‌و چەک ‌ی‬ ‫بانکی‌ بەکاربهێنین‬

‫"پ����ارەم نەب����و رادەس����تی‌ بک����ەم‪،‬‬ ‫برادەرێ����ک لە گروپەک����ەم پارەکەی‌ بۆ‬ ‫من‌و مامۆس����تایەکی‌ تردا" ئەوە وتەی‌‬ ‫سامان عەلی‌ خوێندکارە‪ ،‬ئەو کرێچییەو‬ ‫خاوەنی‌ سێ منداڵەو وەک خۆی‌ دەڵێت‬ ‫تەنانەت "ئۆتۆمبیلیش����م نییەو مانگانە‬ ‫‪ 415‬هەزار وەرئەگرم و ‪ 300‬هەزاری‌ بۆ‬ ‫کرێی‌ خانو دائەنێم"‪.‬‬ ‫سامان راشیگەیاند "ئەو مامۆستایەی‬ ‫پارەی‌ بۆ من‌و مامۆس����تایەکی‌ تر داوە‬ ‫ل����ەڕوی‌ وی����ژدان‌و مرۆڤایەتی����ەوە زۆر‬ ‫لەحکومەت‌و وەزارەت‌و زانکۆو بەرپرسان‬ ‫مرۆڤترە‪ ،‬بەاڵم بەداخ����ەوە لەبەرزترین‬ ‫ناوەن����دی‌ ئەکادیمی‌‪ ،‬مرۆڤب����ون بونی‌‬ ‫نیە"‪.‬‬ ‫س����امان عەلی‌ کە خوێندکاری‌ بەشی‌‬ ‫ئینگلیزیی����ە لەپ����ەروەردەی‌ بنەڕەتی‌‬ ‫باسی‌ لەوەشکرد کە س����ەردانی‌ راگری‌‬ ‫کۆلێژی����ان ک����ردوەو داواکاریش����یان‬ ‫پێشکەش����ی‌ د‪ .‬ئاراس ک����ردوە "بەاڵم‬ ‫وەاڵمیان نەرێنیی����ە‪ ،‬لەکاتێکدا نزیکەی‌‬ ‫‪ 8‬ملی����ۆن دین����ار پاش����کەوتم ل����ەالی‌‬ ‫حکومەت����ە‪ ،‬ن����ە پ����ەروەردە ئامادەیە‬ ‫چەکێکی‌ بانکیم����ان بداتێ بۆ زانکۆ نە سااڵنی‌ رابردویان بەفیڕۆ دەڕوات"‪.‬‬ ‫حکوم����ەت ئامادەیە نوس����راوێکمان بۆ‬ ‫د‪ .‬ئاراس فەریق زەینەڵ یاریدەدەری‌‬ ‫بکات بۆ زانک����ۆ لەکاتێکدا بەوەزارەتی‌‬ ‫پەروەردەو خوێندن����ی‌ بااڵ ئەتوانن ئەو سەرۆکی‌ زانکۆی‌ سلێمانی‌ بۆ کاروباری‌‬ ‫خوێن����دکاران رایگەیان����د ک����ە بەهیچ‬ ‫گرفتە چارەسەربکەن"‪.‬‬ ‫س����امان عەلی‌ ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد ش����ێوەیەک داواکاری‌ لەوش����ێوەیەی‌‬ ‫"ل����ە هەولێ����ر کرێی‌ خوێن����دن بۆ ‪ 500‬بەدەس����ت نەگەیش����توە "رەنگە لەالی‌‬ ‫ه����ەزار دابەزێنراوە‪ ،‬ب����ەاڵم لێرە وەک س����ەرۆکایەتی‌ زانک����ۆ بێ����ت‌و دەبێت‬ ‫ی زانکۆ‬ ‫خۆیەتی‌ ئەگەر بڕیارە پاشکەوتمان الی‌ داواکەیان پێشکەشی‌ ئەنجومەن ‌‬ ‫حکومەت پارێزراوبێ����ت ئەوە ئەتوانین بکەن لەوێدا بڕیاری‌ لەسەر دەدرێت"‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە بەنوس����راوی‌ رەس����می‌‬ ‫مامەڵ����ەی‌ پێوەبکەی����ن‌و چەکی‌ بانکی‌‬ ‫بەکاربهێنین‪ ،‬بەاڵم ئەمانە بەمیزاج ئیش لەب����ەرواری‌ ‪ 2016-6-8‬س����ەرۆکایەت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئەکەن‪ ،‬زانک����ۆ چەکی‌ پارە وەرناگرێت زانک����ۆی‌ س����ەاڵحەدین بڕیاری����دا‬ ‫دەبێ����ت ب����ەکاش پارەک����ە بدەیت تا بەکەمکردن����ەوەی‌ کرێ����ی‌ خوێندن����ی‌‬ ‫پێداویس����تی‌ زانکۆو موچەی‌ مامۆستای‌ قوتابیانی‌ خوێندنی‌ ئێواران لە ‪ 600‬بۆ‬ ‫لێبدەن‪ ،‬بەداخەوە بەمەش بارگرانیەکی‌ ‪ 500‬هەزار دینار تەنها بۆساڵی‌ خوێندنی‌‬ ‫تریان خستۆتە سەر شانمان لەکاتێکدا ‪ 2016-2015‬بەلەبەرچاوگرتن����ی‌ ب����اری‌‬ ‫توانای‌ دابینکردنی‌ پێداویستی‌ خۆمان‌و دارایی‌ هەرێم‪.‬‬ ‫بۆی����ە خوێندکاران����ی‌ هەم����ان کۆلێژ‬ ‫منداڵم����ان نیی����ە مامۆس����تایانیش بەو‬ ‫حاڵەوە ناتوانن ب����ەردەوام بن‌و رەنجی‌ لەزانک����ۆی‌ س����لێمانیش داواکارن ک����ە‬

‫س����لێمانیش هەم����ان بڕی����ار ب����دات‪،‬‬ ‫لەوبارەی����ەوە د‪.‬محەم����ەد ئەمی����ن‬ ‫عبدالل����ە‪ ،‬راگری‌ کۆلێ����ژی‌ پەروەردەی‌‬ ‫بنەڕەت����ی‌ بەوەکال����ەت بەئاوێن����ەی‌‬ ‫ڕاگەیان����د "بەهۆی‌ قەیران����ی‌ داراییەوە‬ ‫هەم����و ئەوان����ەی‌ لەدامودەزگاکان����دان‬ ‫موچەی����ان کەمکراوەتەوە بۆیە ئێمەش‬ ‫کرێ����ی‌ خوێندنی‌ بنەڕەت����ی‌ ئێوارانمان‬ ‫کەمک����ردەوە‪ ،‬چونکە ئەوان����ەی‌ لەوێ‬ ‫دەخوێن����ن مامۆس����تان‪ ،‬لەئەنجومەنی‌‬ ‫زانکۆ لە ‪ 6-15‬تاوتوێی‌ ئەو بابەتەکراوەو‬ ‫بڕیاری‌ کەمکردنەوەی‌ دراوە"‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە س����ەرۆکایەتی‌ زانک����ۆی‌‬ ‫سلێمانی‌ بڕیاری‌ کەمکردنەوەی‌ کرێکەی‌‬ ‫داوە بەاڵم خوێن����دکاران ئاگاداری‌ ئەم‬ ‫بڕیارە نی����ن‪ ،‬لەوبارەی����ەوە د‪.‬محەمەد‬ ‫دەڵێت "چونک����ە کاتێک بابەتێک باس‬ ‫ئەکرێت تا ئەکرێت بەکۆنوس‪ ،‬فەرمان‬ ‫دەرئەچێت ئەوەش کاتی‌ ئەوێت هەندێ‬ ‫فەرمانبەری����ش هەفت����ەی‌ ‪ 2‬ڕۆژ دەوام‬ ‫ئەکات بۆی����ە ئەمرەک����ەی‌ دواکەوتوە‪،‬‬ ‫‪ 6-26‬گەیش����تۆتە کۆلێژو ‪27‬ی‌ مانگ‬ ‫گش����تگیر دەکرێ����ت‌و پاش����ان پەیڕەو‬ ‫دەکرێت"‪.‬‬ ‫بەش����ێک لەخوێن����دکاران پارەکەیان‬ ‫رادەس����ت کردوە‪ ،‬بەاڵم بەشێکیش����ان‬ ‫هێش����تا نەیانتوانیوە ئەو ب����ڕە پارەیە‬ ‫دابین بکەن‪ ،‬راگری‌ کۆلێژی‌ پەروەردەی‌‬ ‫بنەڕەتی‌ لەوبارەیەوە دەڵێت "ئەوانەی‌‬ ‫پارەی����ان رادەس����تکردوە لەبەرئەوەی‌‬ ‫لەبانکدا پارە نییە بۆیان ناگەڕێنرێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەس����اڵی‌ داهاتو پێنجسەد هەزار‬ ‫دیناری����ان لێوەردەگیرێت‌و ئەو س����ەد‬ ‫هەزار دینارەی‌ ئەمس����اڵ‪ ،‬ساڵی‌ داهاتو‬ ‫لێیان وەرناگیرێت"‪.‬‬ ‫د‪.‬محەم����ەد ئەمی����ن لەب����ارەی‌ ئەو‬ ‫داواکارییەی‌ خوێندکاران کە دەیانەوێت‬ ‫کرێ����ی‌ خوێندنەکەی����ان لەپاش����کەوتی‌‬ ‫مامۆس����تایان ک����ە ل����ەالی‌ حکومەت����ە‬ ‫دابش����کێنرێت‪ ،‬دەڵێ����ت "لەبەرئەوەی‌‬ ‫بڕیاری‌ کردنەوەی‌ پەروەردەی‌ بنەڕەتی‌‬ ‫ئێواران ئەمس����اڵ نەبوەو ‪ 4‬ساڵ پێش‬ ‫ئێس����تا بوە‪ ،‬بۆیە ئالیەتەکەی‌ پێشتر‬ ‫چۆنب����وە هەر ب����ەو ش����ێوەیە دەبێت‪،‬‬ ‫جگەلەوەی‌ ئەو پارەیە وەک کەس����ێک‬ ‫لێیان وەردەگرێت‪ ،‬نەک وەک فەرمانبەر‬ ‫تا پاش����کەوتی‌ لێبکەی����ت‪ ،‬پارەکەش‬ ‫رەمزییە بۆ تێچونی‌ س����تافەکەو الیەنی‌‬ ‫ئیدارییە"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )533‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/21‬‬

‫جەلەوال‪ ..‬خێزانەکان بەسەر وێرانەدا دەگەڕێنەوە‬

‫جه‌له‌وال‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬ئاراز محەمەد‪ ،‬جەلەوال‬ ‫هەرچەن���دە لەئێس���تادا ئەو ک���ە کاری‬ ‫لەفەفرۆش���تن دەکات‌و بارودۆخی جەلەوال‬ ‫لەگەڵ ئازادکردنی جەلەوال‪ ،‬گەڕەک‌و‬ ‫بەس���ەخت ناو دەبات‪ ،‬بەاڵم لەئاوارەییەکە‬ ‫کۆاڵنەکانی ئەو ناحیەیە تەواو بەسەر‬ ‫پێی باشترە‪" ،‬هەر هیچ نەبێت لێرە لەماڵی‬ ‫یەکدا دراون‌و پاشماوەی جەنگ لەهەمو‬ ‫مەترێکی ئەو ناحیەیەدا دەبینرێت‪ ،‬لەگەڵ خۆتیت‌و لەژێر خێمەدا نیت"‪.‬‬ ‫زۆربەی دانیشتوانەکەی جەلەوال لەکاتی‬ ‫گەڕانەوەی ژمارەیەکی زۆر لەخێزانەکان‬ ‫شەڕەکەدا ئاوارەی خانەقین‌و کەالر بون‌و تا‬ ‫بۆ ماڵ‌و حاڵی خۆیان‪ ،‬بەاڵم کەمترین‬ ‫ئێستاش بەشێکیان لەوێ ماون‪ .‬ئەو گەنجە‬ ‫خزمەتگوزاریی تێدا دەبینرێت‪.‬‬ ‫داواکارە حکومەت���ی هەرێ���م هاوکاریی���ان‬ ‫محەم���ەد گەنجێکی ک���وردی تەمەن ‪ 26‬ب���کات بەباش���کردنی خزمەتگوزارییەکان‬ ‫سااڵنی دانیشتوی جەلەوالیەو دوای ئەوەی تا ئاوارەکان بگەڕێنەوە ش���وێنی خۆیان‌و‬ ‫بەهۆی ش���ەڕەوە ناحیەک���ە جێدەهێڵێت‌و ژیانیش بگەڕێتەوە جەلەوال‪.‬‬ ‫گەورەترین کێشەی جەلەوال لەئێستادا ئەو‬ ‫ئ���اوارە دەبێ���ت‪ ،‬دەگەڕێت���ەوە ماڵەکەی‬

‫هەمو خۆڵ‌و خاشاک‌و پاشماوەی جەنگەیە‬ ‫کە لەناحیەکەدا ماوەو دەستکاری نەکراوەو‬ ‫نەتوان���راوە دیمەنی جەنگ���ی لێبکرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەوەش وای ک���ردوە کە بەش���ێکی زۆری‬ ‫ئاوارەکان س���ڵ بکەنەوە لەگەڕانەوەیان بۆ‬ ‫زێدی خۆیان‪.‬‬ ‫ش���ێخ یەعق���وب لهێب���ی‪ ،‬بەڕێوەبەری‬ ‫ناحی���ەی جەل���ەوال بەئاوێن���ەی راگەیاند‬ ‫جەل���ەوال لەئێس���تادا کێش���ەی زۆرە کە‬ ‫دیارترینیان نەبونی کارەبایە بەهۆی کەمی‬ ‫محاویلەوە‪ ،‬هەروەها وێرانبونی بەش���ێکی‬ ‫لەبینای قوتابخانەکان‪ ،‬ئەو داوا لەحکومەتی‬ ‫هەرێم دەکات بچن بەهانایەوە‪" ،‬چونکە ئەو‬ ‫خەڵکەی دەگەڕێتەوە پێویس���تیان بەژیان‬

‫هەیە"‪.‬‬ ‫جەل���ەوال پێش هاتنی داعش نزیکەی ‪14‬‬ ‫هەزار ماڵی تێدابوە‪ ،‬بەاڵم تا ئێس���تا تەنها‬ ‫‪ 7‬هەزار خێزان گەڕاونەت���ەوەو لەجەلەوال‬ ‫دەژین‪.‬‬ ‫هاوکات بەڕێوەب���ەری کارەبای جەلەوال‬ ‫بەئاوێن���ەی راگەیان���د ک���ە تەنان���ەت‬ ‫پەیژەیەکیش���یان نیی���ە ب���ۆ چاککردن���ی‬ ‫کارەبا‪" ،‬ئەگەر ت���ەواوی خێزانە ئاوارەکان‬ ‫بگەڕێنەوە‪ ،‬ئەوا توش���ی کێش���ەی جددی‬ ‫دەبین‌و ناتوانین کارەبا بۆ بەشێکی زۆریان‬ ‫دابین بکەین"‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ کۆنترۆڵکردن���ەوەی جەلەوالدا‬ ‫پێش���مەرگە لەناحیەک���ەدا جێگیرب���و بۆ‬

‫پاراس���تنی‌و بەرگرتن لەهەر مەترسییەکی‬ ‫دیک���ە کە روب���ەڕوی ببێت���ەوە‪ .‬بەاڵم ئەو‬ ‫پێشمەرگانە وەک باسی دەکەن بارودۆخیان‬ ‫زۆر خراپە‪.‬‬ ‫یەکێک لەو پێش���مەرگانە کە نەیویس���ت‬ ‫ن���اوی باڵوبکرێت���ەوە‪ ،‬ب���اس لەس���ەختی‬ ‫گوزەران���ی خۆی���ان ب���ۆ ئاوێن���ە دەکات‌و‬ ‫دەڵێت "ئێم���ە ئێس���تا بەڕۆژویین‌و پلەی‬ ‫گەرماش لەس���ەرو ‪ 50‬پلەی سەدییەوەیە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم خواردنم���ان تەنها برنج‌و نیس���ک‌و‬ ‫فاسۆڵیایە‪ ،‬ئامر فەوجەکەشمان لەو دۆخە‬ ‫ئاگادارکردوەت���ەوەو لەوەاڵمدا پێی وتوین‬ ‫کە لەالیەن وەزارەت���ەوە هاوکاری ناکرێن‌و‬ ‫هیچیان بۆ سەرف ناکرێت"‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫فۆتۆکان‪ :‬ئاراز محه‌مه‌د‬ ‫ئ���ەو پێش���مەرگەیە دوای بێهیوابون���ی‬ ‫لەوەزارەتی پێشمەرگە‪ ،‬داوا لەخێرخوازانی‬ ‫کوردستان ئەکات بەهانایانەوە بچن‪" ،‬چونکە‬ ‫ئێمە بەرگریی لەکوردستان دەکەین"‪.‬‬ ‫ناحی���ەی جەل���ەوال س���ەر بەپارێزگای‬ ‫دیالەیەو بەدوری ‪ 185‬کیلۆمەتر دەکەوێتە‬ ‫باکوری رۆژهەاڵتی بەغداوە‪ .‬دانیشتوانەکەی‬ ‫زیاتر ‪ 100‬هەزار کەسە کە زۆرینەی کوردن‌و‬ ‫کەمینەیەکی عەرەب‌و تورکمانی تێدایە‪.‬‬ ‫هێزەکانی پێش���مەرگە لە‪23‬ی تش���رینی‬ ‫دوەمی ‪ 2014‬توانیان جەلەوال لەژێر دەستی‬ ‫داع���ش دەربهێنن دوای ئ���ەوەی بۆ ماوەی‬ ‫دو مان���گ لەژێر کۆنترۆڵی ئ���ەو رێکخراوە‬ ‫توندڕەوەدابو‪.‬‬

‫ئایین‌و ئیشق‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئایینیش كولتورە‪ ،‬هەمو ئایینەكانیش‬ ‫بەرامبەر بەژیانی زیندەگی رەش���بینن‪،‬‬ ‫بۆیە هەمیشە دژی ژیان‌و خۆشییەكانی‬ ‫ئەو ژیانەشن‪ ،‬ژیانێكی ترمان پێدەڵێن‪،‬‬ ‫كە وامان لێدەكەن زو ئەم كۆچە بكەین‬ ‫تازوتر بیگەینێ! ئەمەیە وایكردوە لەناو‬ ‫كورددا دڵەكان س���ەما ناكەن‪ ،‬چونكە‬ ‫نەیتوانیوە ئاش���ق بێ���ت‪ ،‬نەیتوانیوە‬ ‫جوانن���اس بێت‪...‬ئەوان���ەی ش���یعری‬ ‫دڵداریمان بۆ دەنوس���ن‪ ،‬زۆربەی هەرە‬ ‫زۆریان نەیانتوانیوە ئاشق بن‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫رۆمانمان بۆ دادەڕێ���ژن‪ ،‬نەیانتوانیوە‬ ‫بەشێوەیەكی ئیستاتیكی باسی ئیشق‌و‬ ‫س���ێكس بك���ەن‪ ،‬چونك���ە ئەزمونیان‬ ‫لەگەڵیدا نەبوە‪ .‬مەوالنا رۆمی دەڵێت‪:‬‬ ‫هەتا عاش���ق نەبین‪ ،‬مەحاڵە لەعیشق‬ ‫تێبگەین‪ ..‬تائێس���تا یەك شیعر‪ ،‬یەك‬ ‫رۆمانم���ان نیی���ە‪ ،‬جورئەت���ی ئەوەی‬ ‫كردبێت یان ئەقڵی بۆ ئەوە چوبێت كە‬ ‫س���ێكس گەڕانەوەیە بۆ ناو سروشت‪،‬‬ ‫س���ێكس بااڵترین هون���ەرە بۆ مرۆڤ‪،‬‬ ‫وزەیەك���ی لەبن نەهات���وەو والەمرۆڤ‬ ‫دەكات كە هەس���تدەكات باڵی گرتوەو‬ ‫دەف���ڕێ بۆ جیهانێك���ی دیكە كە قەت‬ ‫نەیبینیوە‪ ،‬سێكس نوێبونەوەی مرۆڤ‌و‬ ‫نوێبونەوەی رۆحی مرۆڤە‪ ،‬نوێبونەوەی‬ ‫رۆحی مرۆڤ بەدەر لەس���ێكس لەهیچ‬ ‫ش���تێكی دیكەدا ب���ەدی نایەت‪ ،‬جگە‬ ‫لەوشتانەی پێیاندەوترێ غەریزە‪.‬‬ ‫بۆیە س���ێكس ب���ۆ یەكەمج���ار كە‬ ‫دروستبو‪ ،‬لەمرۆڤەكاندا دروست نەبو‪،‬‬ ‫بەڵكو لەزیندەوەرو ئاژەاڵندا دروستبو‪،‬‬ ‫چونك���ە ئەوانی���ش سروش���ت وای‬ ‫خوڵقاندبون كە پێویس���تیان بەیەكتر‬ ‫هەیە‪ ،‬كاتێك باوەش بەیەكدا دەگرن‪،‬‬ ‫ناچارن دەبێت سێكس بكەن‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫خۆی���ان لەفەوتان���دن رزگار بك���ەن‪،‬‬ ‫واتە س���ێكس مانای مانەوەیە‪ ،‬مانای‬ ‫بەرگریكردنێكی ئەبەدییە لەخۆت‪ ،‬بۆیە‬ ‫زۆر پیرۆزە‪ .‬پیرۆزتریش���ە ئەگەر وەكو‬ ‫مرۆڤ رەفتاری لەگەڵدا بكرێ‪ ،‬كەچی‬ ‫لەكۆمەڵ���گای ئێمەدا باسكردنیش���ی‬ ‫عەیبەیەك���ی گەورەیە‪ ،‬تەنیا س���ێكس‬ ‫دەتوانێت ئەو هەمو ئازارە قورس���ەی‬ ‫لەس���ەر ش���ان‌و پش���تی مرۆڤەوەی���ە‬

‫رایبماڵێ‌و لەجیاتی ئازار چێژی رۆحی‬ ‫پێ ببەخش���ێ‪ .‬بەاڵم من گومانی زۆرم‬ ‫هەیە هێش���تا كورد فێ���ر نەبوە وەكو‬ ‫مرۆڤ سێكسیش بكات‪ ،‬ئەوەی دەیكات‬ ‫تێركردن���ی غەریزەكەیەتی بەرێگایەكی‬ ‫ئاژەڵیی‪ ،‬كورد كوا لەمانای سێكس���ی‬ ‫مرۆی���ی تێگەیش���توە؟! وەاڵمی ئەو‬ ‫پرس���یارە الی كچ‌و ژنانی كوردە‪ ،‬كە‬ ‫پیاویان البۆتە دێو و دەعبا‪ .‬ئاخر ئەو‬ ‫پیاوانە زۆرن ك���ە رەفتاریان رەفتاری‬ ‫دەعباو دێوە‪.‬‬ ‫بونیەویی���ەكان بۆی���ە پێیاندەڵێن‪،‬‬ ‫بونیەوی(بونگەرا) چونكە ئەوان هاتن‬ ‫لەجیاتی ئەوەی گرنگ���ی بەخودا یان‬ ‫بەهەر شتێكی دیكە بدەن‪ ،‬هاتن هەمو‬ ‫ژیانی���ان لەناو(بون)دا چ���ڕ كردەوە‪،‬‬ ‫بەواتایەكی دیكە (بون)یان لەبەرامبەر‬ ‫بەوش���ەی خ���ودا دان���ا‪ .‬بۆی���ە بون‬ ‫بەهەمانش���ێوەی خوداو بگرە زیاتریش‬ ‫ئاڵۆزی تێكەوتوە‪ ،‬هەر لەئەفالتونەوە‬ ‫تا س���ارتەرو هایدگ���ەر‪ ،‬لەوێوەش تا‬ ‫فەیلەس���وفەكانی ئەم���ڕۆ‪ ،‬هەمویان‌و‬ ‫ه���ەر یەكەو بەجۆرێ���ك لەبون دواون‪.‬‬ ‫ئایینی ئیسالم كە ژیان رەتدەكاتەوە‪،‬‬ ‫كەوات���ە گرنگی بەم���ردن‌و دوای مردن‬ ‫دەدا‪ ،‬م���ردن‪ ،‬بازنەی پەیوەندی نێوان‬ ‫ژیان‌و دوای ژیانە‪ ،‬بۆیە موسڵمانەكان‬ ‫هەمیش���ە رێزێكی زۆر لەمردو دەگرن‪.‬‬ ‫تەنانەت ئەوانەی لەس���ێدارە دەدرێن‪،‬‬ ‫ی���ان لەخاچدەدرێ���ن ی���ان ئەوان���ەی‬ ‫لەژێ���ر ئەش���كەنجەدا دەم���رن‪ ،‬ئیتر‬ ‫ك���ە م���رد‪ ،‬رێ���زی ب���ۆ دەگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا بەهۆی لەسێدارەدانەوە یان‬ ‫بەهۆی ئەش���كەنجەوە‪ ،‬ی���ان بەهۆی‬ ‫لەخاچدانەكەی���ەوە مردوە‪ ،‬س���ەیرە!‬ ‫كورد هەمیشە زیندوكوژی مردوپەرست‬ ‫بوە‪ ،‬هەرئەوەشە وایكردوە لەناو كورد‬ ‫ئەو قس���ەیە زۆر باو بێت كە دەوترێ‬ ‫(م���ردو لینگی درێ���ژ دەبێتەوە)‪ ،‬یان‬ ‫(ئ���ەوەی كە مرد ش���ەیتان دەس���تی‬ ‫لێ دەش���وات)‪ ،‬واتا تازیندوە شەیتان‬ ‫لەكەڵكەڵەیدای���ە‪ ،‬ب���ەاڵم كە مرد ئیتر‬ ‫ش���ەیتانیش بەالیەوە ناچێت‪ .‬ئەمەیە‬ ‫كۆمەڵگای ك���وردی‪ ،‬كە گەمژەكان بۆ‬ ‫زیاتر گەوجاندن���ی خەڵك دەڵێن ئێمە‬

‫خاوەنی كۆمەڵگایەكی كراوەو زیندوین‪.‬‬ ‫جگ���ە لەم���رۆڤ‪ ،‬هی���چ زیندەوەرێكی‬ ‫دیك���ە خاوەن���ی هیچ ئایینێ���ك نییە‪،‬‬ ‫بەدارو بەردو روبارو درەختەكانیشەوە‪،‬‬ ‫خاوەن���ی هی���چ ئایینێك نی���ن‪ ،‬تەنیا‬ ‫مرۆڤە بیردەكات���ەوە‪ ،‬كە دەبو مرۆڤ‬ ‫زیاتر لەدارودرەخ���ت‌و زەوی‌و باڵندەو‬ ‫زیندەوەرو ئاژەڵ‪ ،‬خاوەنی هیچ ئایینێك‬ ‫نەبوایە‪ ،‬چونكە ئەقڵی مرۆڤ زۆر زیاترە‬ ‫لەئەقڵی زیندەوەرو گیانەوەرەكانی تر‪،‬‬ ‫كەواتە نەدەبو م���رۆڤ چوارچێوەیەك‬ ‫ب���ۆ خ���ۆی بكێش���ێت‌و بڵ���ێ تائێرە‬ ‫سنوری بیركردنەوەی من‌و گوزەراندنی‬ ‫ژیانی من���ە‪ ،‬چونكە ژیان پڕە لەنهێنی‬ ‫ك���ە ب���ەردەوام نهێن���ی نوێ���ی تێدا‬ ‫دەدۆزرێتەوە‪ .‬بەاڵم گرفتەكە ئەوە بوە‬ ‫مرۆڤ لەس���ەرەتای هاتنە دونیایەوە‪،‬‬ ‫ئەوكات���ە زۆر دەبەن���گ‌و گەمژە بوە‪،‬‬ ‫جیاوازییەك���ی ئەوتۆی لەگەڵ ئاژەاڵندا‬ ‫نەب���وە‪ ،‬روت ب���و‪ ،‬خواردنی خواردنی‬ ‫ئاژەاڵن بو‪ ،‬زمانی قس���ەكردنی نەبو‪،‬‬ ‫دوای س���ەدان هەزار ساڵ ئینجا بیری‬ ‫لەبەرگ‌و پۆش���اك لەبەركردن كردەوە‪،‬‬ ‫دوای س���ەدان ه���ەزار س���اڵ ئینجا‪،‬‬ ‫بیری لەخواردن دروستكردن كردەوە‪،‬‬ ‫دوای س���ەدان هەزار ساڵ ئینجا زمانی‬ ‫گاگۆلەی دەكردو دوای نیوملیۆن ساڵ‬ ‫هاتنە س���ەر دونی���ای ئینجا زمانێكی‬ ‫شەق‌و شڕی بۆ قس���ەكردن پێكەوەنا‪،‬‬ ‫واتا دوای س���ەدان هەزار ساڵ لەهاتنە‬ ‫دونی���ای ئینجا لەگەڵ ئ���اژەاڵن خۆی‬ ‫جیاكردەوەو خ���ۆی وەك بونەوەرێكی‬ ‫جیاواز لەئاژەاڵن ناس���اند‪ ،‬ئیتر مرۆڤ‬ ‫لەوكاتەوە ك���ە ئەقڵی تەپیبو‪ ،‬خودای‬ ‫بەخۆی ناس���اندو بیری لەئەفسانەی‬ ‫سەرەتایی كردەوە‪ ،‬تا دواتر واتە نزیكەی‬ ‫‪ 12-10‬هەزار ساڵ ئەفسانە وردە وردە‬ ‫لەناو شارستانێتی سۆمەری‌و ئەكەدی‌و‬ ‫بابلییەكان گەش���ەی ك���ردو دواتریش‬ ‫ئایین ل���ەو ناوچەیە لەئۆرش���ەلیمەوە‬ ‫بۆ ع���ەدەن‌و لەوێوەش ب���ۆ حیجاز‪...‬‬ ‫هتد بەهەزاران پێغەمبەر یەك لەدوای‬ ‫یەك هاتن‌و چون كە هەم پاش���ا بون‌و‬ ‫هەم پێغەمبەر‪ ،‬هەم باوك پێغەمبەر بو‬ ‫هەم كوڕەكەی‌و هەم كوڕەزاكەی‌و هەم‬

‫نەوەك���ەی‪ ،‬پێغەمبەرایەتیش زۆربەی‬ ‫هەرە زۆریان دەبو هەم پاشا بیت‌و هەم‬ ‫بنەماڵە بیت‪ ،‬ئیتر ئەو بنەماڵەیە هەر‬ ‫بەپێغەمبەری دەمان���ەوە‪ ،‬لەئادەمەوە‬ ‫بۆ نوح لەنوحەوە بۆ س���ێ كوڕەكەی‪،‬‬ ‫ئینج���ا بۆ ئیبراهیم خەلیل كە بەباوكی‬ ‫پێغەمبەران ناسراوە‪ ،‬لوت كوڕی برای‬ ‫ئیبراهیمەو ئیس���ماعیل‌و ئیس���حاقیش‬ ‫كوڕی ئیبراهیم���ن‌و یەعقوبیش كوڕی‬ ‫ئیس���ماعیل كوڕی ئیبراهیم‌و یوس���ف‬ ‫كوڕی یەعق���وب‌و موس���اش لەنەوەی‬ ‫یەعقوبی كوڕی ئیس���حاق‌و هاڕون برای‬ ‫موس���ا پێغەمبەرو ئەلی���اس كوڕەزای‬ ‫هاڕون‌و داود دەچێتەوە سەر یەعقوبی‬ ‫كوڕی ئیس���حاق‌و س���لێمانیش كوڕی‬ ‫داودەو زەكەری���اش دەچێتەوە س���ەر‬ ‫س���لێمان‌و یەحیاش كوڕی زەكەریایەو‬ ‫مەس���یحیش لەرەچەڵەكی ئیسحاقەو‪..‬‬ ‫هتد‪ .‬هەموش���یان لەدورگەی عەرەبی‌و‬ ‫عێراق‌و ش���ام‌و فەلەس���تین‌و میسرن‪.‬‬ ‫ئەم���ە نمونەیەك���ی بچ���وك‌و خێرابو‪.‬‬ ‫ئیتر ئایین بوە كولت���ورو ژیان‌و مان‌و‬ ‫نەمانم���ان‪ .‬ئەگینا ئ���ەو رۆژەی ئادەم‬ ‫داری مەعریف���ەی خ���وارد‪ ،‬خواردنی‬ ‫بەری ئەو درەختە پێی وتین ژیان پڕە‬ ‫لەنهێنی ئەوە ئەركی مرۆڤە بیدۆزێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئایین رێگای لێگرت‌و ئادەمی سزا‬ ‫دا‪ .‬ل���ەو رۆژەوەش حەوا‪ ،‬بوەتە جێی‬ ‫س���وكایەتی پێكردن‌و زۆرجار ئافرەت‬ ‫بەمار دەچوێنن‪ ،‬بەمەكربازو بەو شتانەی‬ ‫دەچوێنن كە لەبەهاكەی كەمدەكاتەوەو‬ ‫كەرامەتی پێش���ێل دەكرێ‪ .‬لەوكاتەوە‬ ‫ئایین ژیانی رەتكردۆتەوەو پێتدەڵێت‪،‬‬ ‫ئەو ژیانەی ئێستات هیچ نییە‪ ،‬كارێكی‬ ‫باش بۆ ژیانی ئەودیوت بكە‪ ،‬كە رۆژی‬ ‫قیامەتە‪.‬‬ ‫كۆمەڵ���گای ك���وردی كۆمەڵگایەكە‬ ‫بەت���ەواوی ژەهراوی ك���راوە‪ ،‬جارێك‬ ‫بەئایی���ن‌و كولتورەوە‪ ،‬ئ���ەوە ماوەی‬ ‫بەرەو س���ەدەیەكیش دەچێت بەحزب‬ ‫ژەهراوی كراوە‪ ،‬ح���زب هاتوە جێگای‬ ‫ئایین���ی گرتۆت���ەوە‪ ،‬ی���ان دەت���كات‬ ‫بەكۆیل���ەی خۆی‌و دەبێ���ت لەپێناویدا‬ ‫بژی‌و بمری‪ ،‬یان تێتهەڵدەدات‌و لەهەمو‬ ‫ش���تێك بێبەش���ت دەكات‪ ،‬وەك چۆن‬

‫ئادەم لەبەهەش���ت دەركرا‪ ،‬خۆ ئەگەر‬ ‫لەگەڵیش���یا نەگونجێی چارەنوسیشت‬ ‫رون نابێ���ت‌و دەتفەوتێنێ���ت‪ .‬بۆی���ە‬ ‫ن���ەوە لەدوای نەوە ك���ە لەدایك دەبن‬ ‫بەكۆمەڵێ���ك دەردو پەت���اوە لەدایك‬ ‫دەبن‪ ،‬ئێستا ئەو نەوەیەی ئێمە لەهەمو‬ ‫نەوەكان زیات���ر نەخۆش‌و دەردەدارن‪،‬‬ ‫چونكە هەم ئایین هەم حزب بەتەواوی‬ ‫ئێمەیان داگیر كردوە‪ ،‬ناتوانین بەدڵی‬ ‫خۆمان بجوڵێینەوە‪ ،‬ناتوانین بەئەقڵی‬ ‫خۆم���ان بیر بكەینەوە‪ ،‬كۆمەڵگاش كە‬ ‫ژەهراوی بو‪ ،‬ئاس���ان نیی���ە بتوانیت‬ ‫كۆمەڵگایەك���ی تەندروس���ت بێنیت���ە‬ ‫دی‪ .‬كۆمەڵ���گای ك���وردی پێویس���تی‬ ‫بەفۆرماتكردنە‪ ،‬بۆئەوەی س���ەرلەنوێ‬ ‫من���داڵ ببیتەوە‪ ،‬منداڵێك كە هێش���تا‬ ‫ن���ە زمانی پش���كوتبێ‪ ،‬ن���ە لەچاكەو‬ ‫خراپە تێبگات‪ ،‬بۆئەوەی پڕ بەگەروی‬ ‫خۆی بتوان���ێ بقیژێنێت‌و پێبكەنێ‪ ،‬پڕ‬ ‫بەدەنگی خۆی ه���اوار بكات‪ ،‬گاڵتەی‬ ‫بەوشەی عەیبەو شورەیی بێت‪ .‬لەخۆڕا‬ ‫نەبو مەس���یح دەی���وت‪ ،‬ت���ا نەبنەوە‬ ‫بەمن���داڵ ناتوانن بگ���ەن بەمەلەكوتی‬ ‫خوا‪ .‬ئاخر مەلەكوتی خوا بەتوندوتیژی‌و‬ ‫خوێنڕش���تنی یەكدی دروست نابێت‪،‬‬ ‫بێگومان بەدرۆو ملش���كاندنی یەكدیش‬ ‫دروس���ت نابێ���ت‪ ،‬بەگۆش���ەگیری‌و‬ ‫دابڕانیش دروس���ت نابێت‪ ،‬مەلەكوتی‬ ‫خوا لەخۆشەویس���تی‌و ئیش���ق‌و ژیانی‬ ‫ئاسودەییدا دێتە دی‪ .‬ئێمە لەهەرێمێك‬ ‫دەژین هەس���ت بەبۆن‌و بەرامەی ئیشق‬ ‫ناكەی���ن‪ ،‬هەس���ت بەبۆن���ی رەیحانە‬ ‫ناكەین‪ ،‬هەست بەمانا قوڵەكانی ژیان‬ ‫ناكەی���ن‪ ،‬ئێمە لەهەرێمێك���دا دەژین‪،‬‬ ‫دڵیان گوشیوین‪ ،‬مێش���كیان تەمبەڵ‬ ‫كردوین‪ ،‬یاساكانی ژیانیان لێ گەندەڵ‬ ‫كردوین‪ ،‬ئاسان نییە بگەڕێینەوە سەر‬ ‫قۆناخی منداڵ���ی‪ ،‬ئەو دڵە چۆن ئازاد‬ ‫دەك���رێ‪ ،‬ئەو مێش���كە چ���ۆن چاالك‬ ‫دەكرێ‪ ،‬یاس���اكانی ژی���ان لێرە چۆن‬ ‫بۆ خزمەت���ی گش���تی دادەڕێژرێنەوە‪،‬‬ ‫زۆر س���ەختە‪ ،‬ب���ەاڵم هەر دەش���بێت‬ ‫لەخاڵی س���فرەوە دەس���ت پێبكەین‪.‬‬ ‫خاڵی سفر ئەوەیە هەمومان با لەناخی‬ ‫خۆمان���ەوە نەمامێكی گ���وڵ بڕوێنین‪،‬‬

‫بۆئ���ەوەی بوداییانە بی���ر بكەینەوە‪،‬‬ ‫نەك فیرعەونیان���ە‪ ،‬ئاخر ئەم هەرێمە‬ ‫بۆتە كارگەی���ەك تەنی���ا فیرعەونمان‬ ‫ب���ۆ دروس���تدەكات‪ ،‬بودایەكم���ان بۆ‬ ‫ناخوڵقێنێ���ت‪ ،‬بودای���ەك ك���ە ق���ەت‬ ‫بی���ری لەپێغەمبەرایەت���ی نەكردبۆوەو‬ ‫نەش���یدەزانی رۆژێ���ك دێ���ت خەڵكی‬ ‫لەدوای مردن���ی دەیكەن بەپێغەمبەری‬ ‫خۆیان‪.‬‬ ‫ئایین باسی ش���ەهوەتت بۆ دەكات‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم باس���ی ئیش���قی نەك���ردوە‪،‬‬ ‫ش���ەهوەتیش ئارەزویەك���ی كوێرانەو‬ ‫ملهوڕانەیە‪ ،‬بەاڵم لەئیش���قا ناخ گوڵی‬ ‫لێدەپش���كوێ‪ ،‬دڵ���ەكان بێدەنگدەبن‪،‬‬ ‫رام���ان‌و بیركردنەوە دروس���تدەبێت‪،‬‬ ‫ئیش���ق لەبیاباندا ن���اڕوێ‪ ،‬لەنێو كەژو‬ ‫چیاو دۆڵ‌و روبارەكاندا دەڕوێ‪ ،‬ئیشق‬ ‫لەدەرونی نەخۆشەكاندا نییە‪ ،‬لەدڵێكی‬ ‫ساف‌و تەندروستەوە دەڕوێ‪ .‬ئەوانەی‬ ‫بەتون���دی ئایینیان گرتوە‪ ،‬كوا لەتامی‬ ‫ئیش���ق گەیش���تون‪ ،‬كوا دەزانن ئیشق‬ ‫ل���ەچ مەملەكەتێكدایە‪ ،‬ك���وا لەڕەنگ‌و‬ ‫بۆن‌و بەرامەی ئیش���ق دەزانن‪ .‬ئیشق‬ ‫ل���ەدوای خۆشەویس���تییەوە دێ‪ ،‬نەك‬ ‫لەدوای توندوتیژییەوە‪ ،‬ئیش���ق لەگەڵ‬ ‫گەیش���تن بەلوتك���ەی ئینس���انیبونا‬ ‫دەڕوێت‪ ،‬نەك لەگ���ەڵ بێ بەهاكردن‌و‬ ‫ملكەچكردنی مرۆڤ���دا‪ ،‬ئەو مرۆڤانەی‬ ‫ملكەچ���ن‪ ،‬هەرگی���ز ناتوانن ئاش���ق‬ ‫ببن‪ ،‬ناش���توانن لەمانای خۆشەویستی‬ ‫تێبگەن‪ ،‬بەرلەوەی ئاش���ق بیت دەبێت‬ ‫دڵ���ت بۆ خۆشەویس���تی س���ەمایەكی‬ ‫ئاسمانی كردبێت‪ ،‬ئاشقەكان خواناسی‬ ‫راس���تەقینەن‪ ،‬هیچ خۆشەویستییەك‬ ‫نابێت بەخۆشەویس���تیی ئەگەر تەنیا‬ ‫ب���ۆ جوانكردن���ی جەس���تەو كارێكی‬ ‫جەس���تەیی بێ���ت‪ ،‬بەڵك���و ئەوكاتە‬ ‫دەگەیتە خۆشەویستی كە رۆحی خۆت‬ ‫بەس���ەر رۆحی ئەودا رژاند‪ .‬رۆح بڕێژە‬ ‫تا بۆنی سروشت جوانترو خۆشتر بێت‬ ‫تا رەنگی سروشت س���ەوزترو جوانتر‬ ‫بێت‪ .‬لەئاییندا رژاندنی رۆح تەنیا لەناو‬ ‫توندوتیژیدایە‪ ،‬لەن���او خوێندایە‪ ،‬بۆیە‬ ‫مەملەكەتێكە چۆڵ‌و هۆڵ‪ ،‬مەملەكەتی‬ ‫بیابانە‪ ،‬لەبیابانیشدا ئیشق ناڕوێت‪.‬‬

‫ونبون‬

‫ونبون‬

‫* هه‌وی���ه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ پیالن دانان به‌ش���ی‌ پۆلین كردنی‌ كۆمپانیاكان‪.‬ونبوه‌ به‌ ن���اوی‌( كاروان فایق حمه‌) ‪.‬هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕینیته‌وه‌ بۆ‬ ‫كتیبخانه‌ی‌ ره‌سه‌ن له‌ ده‌ربه‌ندیخان ‪.‬‬ ‫* هه‌ویه‌یه‌كی‌ س���ه‌ربازی‌ لیوای‌ س���ێ‌ فه‌وجی‌ دوو ونبوه‌ به‌ ناوی‌( نوری‌ محمد احمد) هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنیته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ی‌ خاك له‌‬ ‫كه‌الر‪.‬‬ ‫* باجێكی‌ په‌یمانگای‌ ته‌كنیكی‌ كه‌الر قۆناغی‌ یه‌كه‌م به‌ش���ی‌ دروس���تی‌ ئاژه‌ڵ ونبوه‌ به‌ناوی‌ ( ڕۆش���نا عثمان حس���ین ) هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنیته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ی‌ خاك له‌ كه‌الر‪.‬‬ ‫* تابلۆیه‌كی‌ پێش���ه‌وه‌ی‌ ئوتومبێل جۆری‌ پیك اب ژماره‌ ( ‪ )129437‬س���لێمانی‌ ونبوه‌ ‪ .‬هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنیته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ی‌ خاك‬ ‫له‌ كه‌الر‪.‬‬

‫* هه‌ویه‌یه‌كی‌ كارگه‌ی‌ چیمه‌نتۆی‌ بازیان ونبوه‌ به‌ناوی‌ (هۆشمه‌ن جالل محیدین ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوینه‌ ‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌ی (كامه‌ران محمد امین) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوینه‌ ‪.‬‬ ‫* پێناسێكی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌ به‌شی‌ ئینگلیزی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (شاد كمال عبدالله‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوینه‌ ‪.‬‬ ‫* هه‌ویه‌ك���ی‌ ژوری‌ بازرگان���ی‌ س���لیمانی‌ ونب���وه‌ به‌ن���اوی‌ ( كاروان فایق حه‌مه‌) هه‌رك���ه‌س دۆزی���ه‌وه‌ بیكه‌رینیته‌وه‌ بۆ كتیبخانه‌ی‌ ره‌س���ه‌ن‬ ‫له‌ده‌ربه‌ندیخان‪.‬‬ ‫* ره‌گه‌زنامه‌یه‌كی‌ عێراقی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ ( صالح علی‌ محمد غریب ) هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنیته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ی‌ خاك له‌ كه‌الر‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )533‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/6/21‬‬

‫ژیان لەدوتوێی‬ ‫ئەشکەنجەدا‬ ‫"لەپەراوێزی بەشداریکردن‬ ‫لەچاالکیەکی دەزگای ژیاندا"‬ ‫ساالر مەحمود‬ ‫ل���ەڕۆژی پاڵپش���تیکردنی قوربانیانی‬ ‫ئەش���کەنجەوە‪ ،‬بڕوانینە واقیعی مرۆڤی‬ ‫کوردستانی‪ ،‬بڕوانینە کۆمەڵی کوردەواریی‬ ‫کۆمەڵێک‪ ،‬مرۆڤگەلێکی قوربانین‪ ..‬قوربانی‬ ‫دەستی سیس���تەمی جەالدو کارەکتەری‬ ‫ج���ەالد‪ .‬بەپێی پێ���وەری نێودەوڵەتی‌و‬ ‫پێناسەی ئەش���کەنجە‪ ،‬کردەکە خراوەتە‬ ‫پ���اڵ دەوڵ���ەت‪ .‬بەعس لەکوردس���تان‌و‬ ‫عێراقدا دونیایەک لەشێوازی ئەشکەنجەی‬ ‫دژی مرۆڤی کورد بەکارھێناوە‪ .‬ھێش���تا‬ ‫چیرۆکەکان���ی ئەش���کەنجەو زیندانەکان‬ ‫تۆمارو یاداش���ت نەکراون وەک بەش���ێک‬ ‫لەمێژوی ئەشکەنجەو قورانیدانی مرۆڤ‪.‬‬ ‫نەت���ەوە یەکگرت���وەکان لەس���اڵی‬ ‫‪١٩٩٧‬دا رۆژی ‪-٦-٢٦‬ی ھەمو س���اڵێکی‬ ‫وەک رۆژی پاڵپش���تی لەقوربانیان���ی‬ ‫ئەشکەنجە دیاریکردوە‪ .‬لەناو پرۆتۆکۆڵە‬ ‫رێکەوتننام���ەی‬ ‫نێودەوڵەتیەکان���دا‬ ‫بەڕەنگاربون���ەوەی ئەش���کەنجە ھەی���ە‪،‬‬ ‫چەندین پەیماننام���ەی نێودەوڵەتی ھەن‬ ‫پابەندبێتی دەوڵەتان دەکەن بەڕێزگرتن‬ ‫لەم���رۆڤ‌و کارک���ردن ب���ۆ رێگریک���ردن‬ ‫لەئەش���کەنجە‪ .‬س���ەرباری ئەمانە ھێشتا‬ ‫جیھانی مرۆڤایەتی پڕە لەئەشکەنجە‪.‬‬ ‫لەعێراق���دا ل���ەدوای کەوتن���ی رژێمی‬ ‫بەع���س ھێش���تا کار نەک���راوە ب���ۆ‬ ‫قەرەبوکردنەوەی قوربانیانی ئەشکەنجە‪،‬‬ ‫ھێشتا ھوشیاریەکی گشتی بۆ مەترسی‌و‬ ‫ئاسەوارەکانی ئەشکەنجە بۆ سەر خێزان‌و‬ ‫نەوەکان نەکراوە‪ .‬ھێشتا بڕیاری دادگای‬ ‫بااڵی تاوانەکان لەکەیسەکانی جینۆسایدی‬ ‫کورددا وەک خۆی جێبەجێنەکراون‪.‬‬ ‫جەلالد رۆیش���ت بەاڵم رۆحیەتی جەالد‬ ‫لەناو ئەم کۆمەڵگایەدا ھێش���تا زیندوە‪،‬‬ ‫بەداخەوە رۆحیەتی جەلالد چوەتە پێستی‬ ‫ھەندێک لەقوربانیەکانیش���ەوە‪ ،‬دەبینین‬ ‫رەفتار ج���ەالد لەئاس���تی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاسیدا بەدیدەکرێت‌و ھەیە‪..‬‬ ‫ئێوارەی ‪ -٦-٢٦‬و لەئەمنە س���ورەکە‬ ‫لەرێگەی دەزگای ژیان بۆ مافەکانی مرۆڤ‬ ‫بەش���داری چاالکیەک بۆ وەبیرھێنانەوەی‬ ‫ئەو رۆژەو گوێگرتن لەبەس���ەرھاتی چەند‬ ‫قوربانیەک���ی ئەش���کەنجە بوی���ن‪ .‬رۆڵی‬ ‫دەزگای ژیان ل���ەم پرس‌و پێناوەدا بەرز‬ ‫دەنرخێنم س���ااڵنێکە لەنزیکەوە ئاگاداری‬ ‫کارو پاڵپش���تیەکانیانم ب���ۆ قوربانیانی‬ ‫ئەش���کەنجە‪ .‬لەو دیبەیتەدا جارێکی تر‪،‬‬ ‫لەس���یاقی بەبیرھێنان���ەوەی ئ���ەم رۆژە‬ ‫جیھانیەدا‪ ،‬تیشک خرایە سەر مەترسیە‬ ‫گ���ەورەکان‌و ئ���ەو بێباکیی���ەی کە ھەیە‬ ‫لەئاست پێش���ێلکارییە مەترسیدارەکانی‬ ‫مافی م���رۆڤ‪ .‬ب���ە بەرچ���اوی دونیاوە‬ ‫کۆمەڵی مرۆڤایەتی توشی چەندەھا جۆری‬ ‫ش���ەڕو ماڵوێرانی‌و کوش���تار بوەتەوەو‬ ‫خەمس���اردیەکی‬ ‫بەرژەوەندیی���ەکان‬ ‫گەورەیان لەئاستی کۆمەڵی نێودەوڵەتیدا‬ ‫دروستکردوە‪.‬‬ ‫کوردس���تان پ���ڕە لەئاس���ەوارەکانی‬ ‫ئەشکەنجەو پڕە لەقوربانیانی ئەشکەنجە‪.‬‬ ‫چەندی���ن یاس���ای گرن���گ لەپەرلەمانی‬ ‫کوردس���تانەوە لەبەرژەوەندی قوربانیانی‬ ‫ئەشکەنجە دەرکراون‌و حکومەت جێبەجێی‬ ‫نەکردون‪ ،‬ن���ەک لەس���ەردەمی قەیراندا‬ ‫بەڵکو پێش ئەوەش بەسیس���تماتیک کار‬ ‫لەسەر ش���یاندنی قوربانیانی ئەشکەنجە‬ ‫نەکراوەتەوە‪ .‬یاسای زیندانە سیاسیەکان‌و‬ ‫یاس���ای قەرەبوی راگیراوانی بێپاس���اوی‬ ‫یاس���ایی‌و یاس���ای توندوتیژیی خێزانی‌و‬ ‫چەندین بڕیاری تر ھاوشێوەی بڕیارەکانی‬ ‫دادگای بااڵی تاوانەکانی عێراق لەکەیسی‬ ‫ئەنف���ال‌و ھەڵەبج���ەو جینۆس���ایدەکانی‬ ‫تردا فش���ار نەکراوە بەغ���دا پابەند بێت‬ ‫بەجێبەجێکردنیانەوە‪.‬‬ ‫لەئاستێکی تردا کە پەرلەمان کەوتەوە‬ ‫سەر کاروبارەکانی پێویستە لەدەستوردا‬ ‫ئەو یاس���ا نێودەوڵەتیان���ەو پرۆتۆکۆڵە‬ ‫جیھانیانە ھاوشێوەی یاسا نیشتمانیەکان‬ ‫دابنێ���ت لەبەن���دی مافەکان���دا‪ ،‬یان ئەو‬ ‫پرۆتۆکۆاڵنەی ھەیە ھاوشێوەیان بەڕێکاری‬ ‫یاس���ایی بکاتە یاس���او بڕیارو دەسەاڵتە‬ ‫گش���تیەکانی پێوە پابەند بکات‪ ،‬چونکە‬ ‫ھێشتا ماکی ئەشکەنجە لەناو کۆمەڵگای‬ ‫ئێمەشدا ھەیەو قوربانی زۆرجار لەمێژودا‬ ‫الس���ایی جەل�ل�ادی خ���ۆی کردوەتەوە‬ ‫لەزەمەنێکی ت���ردا‪ ،‬لەبەرئەوە بەیاس���ا‬ ‫رێگەگرتن لەم مەترسیە پێویستە‪.‬‬ ‫پێویس���تە رێکخراوەکان���ی کۆمەڵ���ی‬ ‫مەدەن���ی‌و چاالکانی مافەکانی مرۆڤ لەم‬ ‫کەیسەدا ئاگایی زیاترو چاالکی زیاتریان‬ ‫ھەبێ���ت ب���ۆ کاری ھاوبەش‌و ھوش���یاری‬ ‫لەبارەی پاڵپشتی قوربانیانی ئەشکەنجە‪،‬‬ ‫دەزگای ژی���ان نمونەیەک���ی چاالکە لەم‬ ‫پرسەداو رۆڵیان جێگای نرخاندنە‪.‬‬

‫بێ وتەبێژیی‬ ‫هەڵوێستە فەرمییەکانی یەکێتی دەشارێتەوە‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایەت‬ ‫نەبونی وتەبێژی فەرمی کێشە لەناو‬ ‫یەکێتیدا دروستدەکات‌و لێڵی دەخاتە‬ ‫نێو هەڵوێستی فەرمیی ئەو حزبەوە‪،‬‬ ‫ئەندامێکی مەکتەبی سیاسیی ئەو‬ ‫حزبەش دان بەوەدا دەنێت کە ئەوە‬ ‫کەموکوڕییەکەو لەناو یەکێتیدا هەیە‪.‬‬ ‫س���ەرجەم پارت���ە سیاس���ییەكانی‬ ‫كوردس���تان وتەبێژی فەرمییان هەیە‪،‬‬ ‫تەنها یەكێتی نیش���تیمانی كوردستان‬ ‫نەبێت کە ل���ەدوای ‪13‬ی حوزەیرانەوە‬ ‫عیماد ئەحم���ەد دەس���تی لەوتەبێژی‬ ‫یەكێتی كێش���ایەوە بەهۆكاری ئەوەی‬ ‫فراكسیۆنی یەكێتی دژی لێدوانێكی ئەو‬ ‫بەشداری كۆبونەوەی پەرلەمانی كرد‪،‬‬ ‫بۆ پرس���ی هەمواركردنەوەی یاس���ای‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم‪.‬‬ ‫رزگار عەل���ی ئەندام���ی مەكتەب���ی‬ ‫سیاس���یی یەكێت���ی نیش���تمانی ب���ێ‬ ‫وتەبێ���ژی حزبەک���ەی بەکارێکی باش‬ ‫نازانێ���ت‌و بەکەموکوڕیی دەزانێت‪ ،‬لەو‬ ‫بارەیەوە بەئاوێنەی راگەیاند "پرس���ی‬ ‫وتەبێ���ژی یەكێت���ی لەگ���ەڵ مەكتەبی‬ ‫سیاس���یی باس���كراوە‪ ،‬بەاڵم تائێستا‬

‫ك���ەس دەستنیش���ان نەك���راوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫دیاردەیەكی خراپ���ە و دانی پێدادەنێم‬ ‫یەكێتی لەو روەوە كەموكوڕی هەیە"‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە لەزۆرین���ەی پەی���ڕەوو‬ ‫پرۆگرامی حزبەكاندا هاتوە بەرپرس���ی‬ ‫راگەیان���دن دەتوانێ���ت وتەبێژی حزب‬ ‫بێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم مەكتەب���ی راگەیاندنی‬ ‫یەكێتی ئێس���تا بێ بەرپرسەو لەدوای‬ ‫ئ���ازاد جوندیان���ی ك���ەس دانەنراوەو‬ ‫م���ەال بەختیار سەرپەرش���تی دەكات‪،‬‬ ‫رزگار عەل���ی لەوبارەی���ەوە وتی "كێ‬ ‫بەرپرسی راگەیاندن بێت ئەو وتەبێژە‪،‬‬ ‫لەئێس���تادا مەال بەختیار بەدو ش���ێوە‬ ‫دەتوانێ���ت لێ���دوان ب���دات یەكەمیان‬ ‫بەرپرسی دەستەی كارگێرییەو دوهەم‬ ‫سەرپەرش���تی مەكتەب���ی راگەیاندنی‬ ‫یەكێتی دەكات"‪.‬‬ ‫رزگار عەلی لەس���ەر ب���ێ وتەبێژی‬ ‫یەكێت���ی جەختدەكات���ەوە "دیاردەی‬ ‫بێ وتەبێژی���ی خراپەو ناكرێت یەكێتی‬ ‫وتەبێ���ژی نەبێت‪ ،‬تەنان���ەت كۆمپانیا‬ ‫هەیە وتەبێژی هەیە ئەوە كەموكوڕییە‬ ‫لەناو یەكێتی نیشتیمانی كوردستاندا"‪.‬‬ ‫لەئێس���تا س���ەعدی پیرە‪ ،‬ئەندامی‬ ‫مەكتەبی سیاسیی‌و فەرید ئەسەسەرد‪،‬‬ ‫ئەندامی س���ەرکردایەتی ئ���ەو حزبە‪،‬‬

‫زۆرتری���ن لێ���دوان دەدەن لەس���ەر‬ ‫پرس���ە هەنوكەییەكانی ن���او یەكێتی‪،‬‬ ‫لەوبارەی���ەوە پەروی���ن كاك���ە حەمە‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێتی بەئاوێنەی وت‬ ‫"هەمومان لەگ���ەڵ ئەوەداین وتەبێژی‬ ‫یەكێت���ی هەبێ���ت‪ ،‬ئەگ���ەر مەكتەبی‬ ‫سیاس���یی رازی بێت لەس���ەر هەریەك‬ ‫لەس���ەعدی پیرە یا فەرید ئەسەسەرد‬ ‫وەك وتەبێ���ژ س���ەركردایەتی یەكێتی‬ ‫رەزامەندە لەسەریان"‪.‬‬ ‫ماوەی���ەك بەرلەئێس���تا فەری���د‬ ‫ئەسەس���ەرد چەن���د لێدوانێكی توندی‬ ‫دا لەس���ەر هەڵوێس���تی پارتی لەسەر‬ ‫رێكەوتنە سیاسییەكەی نێوان گۆڕان‌و‬ ‫یەكێتی‪ ،‬هیچ بەرپرسێكی بااڵی یەكێتی‬ ‫الری نەبو لەو لێدوانانە‪ ،‬پەروین كاكە‬ ‫حەم���ە ئ���ەوە پشتڕاس���ت دەكاتەوەو‬ ‫دەڵێ���ت "یەكێتی ئ���اگاداری خۆیەتی‬ ‫لەوەی فرەكوێخای���ی لەلێدوانەكانەوە‬ ‫دروست نەبێت بەاڵم زۆرجار مەكتەبی‬ ‫سیاس���یی ئەو وتەیەی رەتكردۆتەوەو‬ ‫رایگەیاندوە ئەوە بۆچونی فاڵن كەسەو‬ ‫پەیوەندی بەیەكێتییەوە نیە‪ ،‬راس���تە‬ ‫لەماوەی رابردو فەرید ئەسەسەرد چەند‬ ‫لێدوانێكی توندی دا یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردس���تان رازیب���وە لەلێدوانەكان���ی‬

‫ئەسەسەرد"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جەخت دەكات���ەوە دەبێت‬ ‫یەكێت���ی وتەبێژی هەبێ���ت بەتایبەت‬ ‫لەپرسە گەورەو هەنوكەییەكان‪" ،‬هەمو‬ ‫پرسە گەورەكان و رای یەكێتی دەبێت‬ ‫ل���ەزاری وتەبێ���ژەوە باڵوبكرێتەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ���ەوەی یەكگوت���ارو یەكهەڵوێس���تی‬ ‫پێوە دیار بێت‪ ،‬ئێس���تا هەندێك كەس‬ ‫لەفەیسبوك قسەدەكات یا چاوپێكەوتن‬ ‫دەكا‌و بەئارەزوی خۆی قس���ە دەكات‪،‬‬ ‫پێشنیاری كەسێكی شیاومان كردوە بۆ‬ ‫ئەوەی وتەبێژی یەكێتی دەستنیش���ان‬ ‫بكرێت‪ ،‬تائێستا ناوەكە دیارینەكراوەو‬ ‫دەبێ���ت مەكتەب���ی سیاس���یی بڕیاری‬ ‫لەسەر بدات"‪.‬‬ ‫الی خۆش���ییەوە فازیل بەش���ارەتی‬ ‫ئەندامی س���ەركردایەتی پارتی لەسەر‬ ‫هەبونی وتەبێژی پارتی بەئاوێنەی وت‬ ‫"پارتی دیموكراتی كوردستان وتەبێژی‬ ‫رەسمی هەیە‪ ،‬ئەویش مەحمود محەمەد‬ ‫ئەندام���ی مەكتەبی سیاس���یی پارتی‌و‬ ‫بەرپرسی دەزگای راگەیاندنە‪ ،‬لەدواین‬ ‫كۆبون���ەوەی س���ەركردایەتی پارت���ی‬ ‫بەسەرپەرشتی مەسعود بارزانی لەبری‬ ‫جەعف���ەر ئیمینیكی‪ ،‬مەحمود محەمەد‬ ‫دانرا"‪.‬‬

‫ناكرێت یەكێتی‬ ‫وتەبێژی نەبێت‬ ‫تەنانەت كۆمپانیا‬ ‫هەیە وتەبێژی‬ ‫هەیە ئەوە‬ ‫كەموكوڕییە لەناو‬ ‫یەكێتی‬

‫ئایە مۆڵ‌و ساڵەهای (ئەمڕۆ بەسبەینێ‌)یی بێ‌ ئەنجام‬ ‫جەمال بابان ــ سلیمانی‬ ‫سلێمانی لەم چەند سااڵنەی رابردودا‪،‬‬ ‫گەشانەوەیەكی هەمەالیەنی بەخۆیەوە‬ ‫بینی���وە‪ ،‬بەتایبەتی ل���ەڕوی ئابوری‌و‬ ‫بیناس���ازییەوەو زیاتر بەهۆی ئەوەوە‬ ‫كە (پارە‌و دۆالر)‌و ژیان بەرەوپێشەوە‬ ‫ئەڕۆیشتن‪ ،‬لەالیەكی ترەوە‪ ،‬سەغڵەتی‬ ‫ش���وێن‌و خان���وی نیش���تەجێبون‌و‬ ‫قەرەباڵغی شار‌و دانیشتوانی بەجۆرێك‬ ‫خەڵكەك���ەی ناڕەح���ەت كردبو‪ ،‬بۆیە‬ ‫خ���اوەن زەوی‌و خاوەن پ���ارە‌و تاكو‪،‬‬ ‫مرۆی ك���ەم گوزەرانیش‪ ،‬هەمو ئەمانە‬ ‫خەڵكی ناچ���ار كرد هەر كەس���ە بیر‬ ‫لەخانو‪ ،‬كۆش���ك‪ ،‬ت���ەالر‌و باڵەخانە‌و‬ ‫كۆلێ���ت بكەن���ەوە بۆ خۆی���ان‌و ماڵ‌و‬ ‫منداڵیان‪ ،‬بۆ كرێ‌‌و خس���تنەكار‌و ئیش‬ ‫كردن بەس���ەرمایە‪ ..‬ئیتر بەرەكەت دا‬ ‫گەڕەك‪ ،‬خانو‪ ،‬مۆڵ‪ ،‬بازاڕ زۆربون‬ ‫هەر كۆش���ك‌و ت���ەالر‌و ش���وققە بو‬ ‫ئەچو بەئاسمانی ش���اردا‪ ..‬بەجۆرێك‬ ‫بۆ تێركردنی ئارەزو‪ ،‬بۆ سودوەرگرتن‬ ‫لەكڕی���ن‌و فرۆش���تن‌و بازرگانی كردن‬ ‫بەموڵ���ك‌و زەوی‌و زارەوە‪ ،‬س���ەرەڕای‬ ‫هەم���وی (چاولێك���ەری)‪ ..‬ئ���ەوی‬ ‫خانویەكی بوایە ی���ا پارچەیەك زەوی‬ ‫لەناو شار‌و دەرەوەی‪ ،‬ئەوە پاڵی پێوە‬ ‫ێ‬ ‫ئەنا ئەوانە دەستكاری بكا‌و سەرلەنو ‌‬ ‫دروستیان بكاتەوە لەشێوەی باڵەخانە‌و‬ ‫ت���ەالردا ب���ۆ نیش���تەجێبونی خۆی‌و‬ ‫باقیەك���ەی بۆ كرێ‌‌و ل���ەم بابەتە هەر‬ ‫كەسە لەالیەن خۆیەوە ئەوی پێ‌ بكرایە‬ ‫دەستی ئەدایە بیناسازی‪.‬‬ ‫بەكورتی ئەم���ە وای لەهەندێ‌ كەس‬ ‫كرد بیر لەپڕۆژەی گەورە گەورە بكاتەوە‬ ‫ئەوی خ���ۆی زەوی‌و پ���ارەی تەواوی‬ ‫نەبو‪ ،‬كەوتە هاندانی دانیشتوانی شار‪،‬‬ ‫ئەوان���ەی موحتاجی نیش���تەجێبون‪..‬‬ ‫ئ���ەو الیەنانەی دەس���تیان دابوە ئەم‬ ‫پڕۆژانە‪ ،‬بەجۆرەها هۆ‌و سۆنگە خەڵكە‬ ‫موحتاجەكەیان رائەكێشا‪ ،‬خەڵكەكەش‬ ‫ب���ێ‌ لێكدانەوەی تەواوەتی (س���ەنگ‌و‬ ‫ێ‬ ‫س���وژن) كردنی كارەكە‪ ،‬خۆیان فڕ ‌‬ ‫ئەدایە ئەو گۆماوە قواڵنەوە‪ ،‬كە ئێستا‌و‬ ‫ئەمڕۆ زۆربەی زۆری ئەوانە‪ ،‬بەدەس���ت‬ ‫ئەو پەلەكردنە‌و ئ���ەو لێك نەدانانەوە‬ ‫ئەناڵێنن‌و ل���ەو بیرانەدا تابینا قاقایان‬ ‫تیا غەرق بون‪.‬‬ ‫بەكورتی ئ���ەوەش زیاتر وەك وتمان‬ ‫بەهۆی نەبونی جێ���گا‌و رێگا‌و نەبونی‬ ‫خان���و و ش���وێنی نیش���تەجێ‌ بون‪،‬‬ ‫ئینجا بۆ دەس���ت پیاهێنانەوەی موڵك‬ ‫بەتەماعی تەالرسازی‌و بەكارهێنانی ئەو‬ ‫دراو و دۆالرانەی هەیان بو‪.‬‬ ‫پیرەمێرد دەڵێت‪:‬‬ ‫گەر ئێمە پاشقول لەیەکتر بگرین‬

‫لەڕاستەڕێشدا‪ ،‬دیسان ئەکەوین‬ ‫کە دوکەڵ هەڵسا‪ ،‬ئاگری لەشوێنە‬ ‫ئ���اگات لەخ���ۆت بێ���ت‪ ،‬ک���ەس‬ ‫مەڕەنجێنە‬ ‫چونکە چاو بەچاو ئەکەوێتەوە‬ ‫پەندی بەدناویت لێنابێتەوە‬ ‫چەند خۆشە ئەمڕۆ‪ ،‬لەخۆیا پاک بێ‬ ‫لەقسەو پەندی خەڵکی بێباک بێ‬ ‫قورب���ان‪ :‬ئ���ەم خەڵک���ە (بەندەش‬ ‫لەگەڵ���دا) کێچ کەوت���ە کەوڵمان‪ ،‬من‬ ‫هەندێ زەوی���وزار کە لەباوباپرانمانەوە‬ ‫بۆ مابۆوە‪ ،‬دەستمانکرد بەفرۆشتنی‪ ،‬تا‬ ‫چەند دەفتەرێکمان لەدۆالر بەدەستهێناو‬ ‫یەکس���ەر لەگەڵ کچەکەمدا رومانکردە‬ ‫ئایە مۆڵ‪ ،‬کچەکەم س���ەرفرازکرد‪ ،‬ئەو‬ ‫ئیش���ەکە پێکبێنێت‪ ،‬ئەو دو شوقەی‬ ‫هەڵب���ژارد لەنهۆمی چوار ژمارە (چل‌و‬ ‫ی���ەک) لەت���ەالری (ئای���ە م���ۆڵ) کە‬ ‫لەورۆژانەدا تەالرەکە لەنهۆمی (دوانزە)‬ ‫دابو کە بەئاسمانی الی پارکی ئازادیدا‬ ‫بەرزبوبوەوە‪ ،‬کاک بەکر یاسین رەحیم‬ ‫ئەوکاتە سەرپەرش���تی (ئایە مۆڵ)ی‬ ‫ئەکردو‪ ،‬ئەو ش���وقەکانی ئەفرۆش���ت‌و‬ ‫گرێبەس���تی واژۆ دەکرد‪ ...‬شوقەکان‬ ‫یەکی بەبیس���ت‌وپێنج دەفتەر دۆالری‬ ‫ئامەریکی‪ ،‬بەهەردوکمان پەنجا دەفتەر‬ ‫دۆالر کە دەکات���ە (نیو ملیۆن دۆالری‬ ‫ئەمەریکی) گرێبەست لەگەڵ کاک بەکر‬ ‫یاسین رەحیم وەک فرۆشیارو سەیران‬ ‫جەمال بابان وەک کڕیار واژۆکرا لەرۆژ‬ ‫‪ ٢٠١١/٦/٩‬کە ل���ەڕۆژی ‪٢٠١٢/٨/١‬دا‬ ‫کلیلمان تەسلیم بکرێت‪ .‬پارەکە هەموی‬ ‫وردە وردە کراو (وەسڵ وەرگیراو بەکر‬ ‫یاس���ین رەحیم واژۆی ک���ردوەو مۆری‬ ‫ئایەمۆڵ���ی لێ���داوە‪ ...‬هاوڕێکانیش���م‬ ‫لەکڕیارەکان هەروا‪)....‬‬ ‫ئیتر هەریەکێک لەکڕیاری شوقەکان‬ ‫رۆژی���ان بەپەنج���ە دەب���ژارد‪ ،‬ک���ەی‬ ‫(کلیلمان تەسلیم دەکەن)‪.‬‬ ‫ئەوەی شایەنی باسە لێرەدا بوترێ‪،‬‬ ‫کە ب���ەالی تەالرەکەمان���دا تێئەپەڕیم‬ ‫لەگ���ەڵ هەندێ���ک لەبرادەرانی خاوەن‬ ‫ش���وقەی ئایە مۆڵ‪ ،‬گ���ەز گەز بااڵمان‬ ‫دەکرد(ت���ەالری رازاوەی ژیانم_ بوکی‬ ‫گەشاوەی ئاواتم‪)..‬‬ ‫قورب���ان‪ :‬رۆژی دیاریک���راو کە ئێمە‬ ‫چاوەڕوان���ی (کارت���ی ئاهەنگی کلیل‬ ‫دابەش���کردنمان) بۆبێ���ت‪ ،‬هی���چ دیار‬ ‫نەبو‪ ،‬وات���ا کلیلمان لێب���و بە(کلیلی‬ ‫جامی چل کلیلە) ئەگەر بیس���تبێتتان‪،‬‬ ‫بەاڵم حەکایەتەک���ەی دورودرێژە بۆیە‬ ‫ئەگەڕێمەوە الی پێرەمێرد کە دەفەرمێت‬ ‫(بەتۆزێك دەست كاریەوە)‪:‬‬ ‫ئ���ەوە مەعلوم���ە ئەخالقی بەش���ەر‬ ‫هەرلەئەزەل���دا مائیلەبەش���ەڕ ‪ -‬هەیە‬ ‫لەپ���ڕێ‌ ئەبێت بەكوڕێ ‪ -‬هەمیش���ە‬ ‫ێ ‪ -‬خەتای‬ ‫هەوڵئ���ەداو دڵی ئەپچ���ڕ ‌‬ ‫كەس نیە زەمان بەدكارە‪ -‬هەمیش���ە‬

‫نۆکان لەم‬ ‫گرێبەستەدا‬ ‫لەنیوەی ڕێ‬ ‫یاخود لەچەقی‬ ‫ڕێگەدا بەجێی‬ ‫هێشتین‪ .‬ئێمە‬ ‫ئەگەر نۆکان خۆی‬ ‫شەریک نەبوایە‬ ‫لەپێنجیەکی‬ ‫ئەرزەکەدا‪ ،‬زۆرمان‬ ‫گوێمان نەئەدایە‬ ‫لەگەڵ ناحەزدا یارە‪ -‬ئەوەی هەشیەتی‬ ‫هەربە پەرۆشە‪ -‬ئینجا بڕوانن سەیری‬ ‫چەند خۆش���ە‪ -‬تا لەسلێمانیدا یەكێك‬ ‫بمێنی‪ -‬هیچ ك���ەس لەمافی خۆی واز‬ ‫ناهێنێ‌‪.‬‬ ‫قورب���ان وتویانە ئ���اش لەخەیاڵێك‬ ‫ئاش���ەوان لەخەیاڵێك‪ .‬خاوەنی پرۆژە‬ ‫لەبری تەواو كردنی بوكی رازاوەی ئێمە‬ ‫لەقاتی ژێرەوەی تەالرەكەوە دەس���تی‬ ‫كردوە بەدروست كردنی بازاڕو دوكان‌و‬ ‫حەوزی مەلەو مەحەلەكانی ئەبو عەفیف‬ ‫چەندەها ش���وێنی تری لەم بابەتە بۆ‬ ‫خۆیان‪ ،‬لە سەریشەوە چەندەها قاتێکی‬ ‫تری بەرزكردۆتەوە‪ ،‬تا لەقاتی (‪ )21‬دا‬ ‫ڕاوەس���تاوە‪ .‬ئێمەش هەر بەو دەرونە‬ ‫پاکەی کە ب���ڕواو متمانەمان پێیان بو‬ ‫زیاتر لەوە ئاگادار نەبووین‪ ،‬بەاڵم وردە‬ ‫وردە خەریک بووی���ن گومانمان پەیدا‬ ‫دەکرد بەتایبەتی كاتێك یەكێك لەئێمە‬ ‫ئەیویس���ت یەكێك لەخاوەن پرۆژەكان‬ ‫ببینێت بەتایبەتی كاك بەكر یاس���ین‬ ‫ك���ە روی دیارو ئاش���كرایان بو‪ ،‬كەس‬ ‫خ���ۆی دەرنەئەخس���ت‌و هەموو خۆیان‬ ‫دەشاردەوەو كەسیش وەاڵمی تەلەفۆنی‬ ‫نەئەدایەوە‪ ،‬تاوەكو جارێك من لەگەڵ‬ ‫كاك تەهای غەفورئاغا كە ئەو برادەریان‬ ‫بو چوین بۆنوسینگەكەیان زۆر لەدەرگاو‬ ‫جەرەس���مان دا كەس لێی نەكردینەوە‬

‫(لەوێش ب���وون) ئێمەش بەنابەدڵیەوە‬ ‫گەڕاینەوە‪ ...‬باشە ئێوە بەنیازی چین‬ ‫بەتەم���ان پارەی ئ���ەم خەڵكە بخۆن‌و‬ ‫خەڵكیش لێتان خۆش���بێت‪ .‬ئێستاش‬ ‫دوای تێپەربونی چەند ساڵ بەسەر‪2012‬‬ ‫ئیش بەتەواوەتی لەئایە مۆڵدا وەستاوەو‬ ‫س���اڵیش بەرەو ‪ ٢٠١٥‬دەڕۆیشت‪ .‬ئەو‬ ‫كات���ە بەهەوڵ���دان و وریاكردن���ەوەی‬ ‫ن���وكان كە تاكو ئ���ەم ماوەیە بێدەنگ‬ ‫بو‪ ،‬ك���ە ئەویش یەك لەس���ەر پێنجی‬ ‫لەئەرزەك���ەدا هەیە ك���ە قتعەی ژمارە‬ ‫‪ 274 /12‬مقاتەع���ەی(‪ )1‬مەڵكەندی‌و‬ ‫دەباشان‪ ،‬کە روبەری قەتعەکە هەموی‬ ‫ی���ەک دۆنم‌و ‪ 19‬ئۆل���ک‌و ‪ 12/48‬مەتر‬ ‫دوجا واتە ‪ 2500‬مەتر دوجا‪ 1900+‬مەتر‬ ‫دوجا‪ 12/48 +‬مەتر دوجار= ‪4412/48‬‬ ‫مەتر دوجا بەگوێرەی سەنەدی تەسجیل‬ ‫عەقاری���ی‪ ،‬نۆکان نزیکەی ‪ 882‬مەتر‬ ‫دوج���ای بەردەکەوێت‪ .‬نۆکان مەعلومە‬ ‫پرۆژەیەکی فەرمی دەرنەکەوتوەو سەر‬ ‫بەیەکێتی نیش���تمانی کوردستانە‪ ،‬کە‬ ‫ئەمیش حزبێکی نیشتمانی کاربەدەستەو‬ ‫نزیکن لەهەریەکێک لەبەشداربوانی ئەم‬ ‫پرۆژەی���ەی ئایە مۆڵ‪ ،‬وات���ە نزیکەی‬ ‫لەحەفتا کەسایەتی ش���اری سلێمانی‬ ‫کە هەمویان دیارو ناس���راون‌و کەسیان‬ ‫غەریب نین‪.‬‬ ‫بەکورتی ن���ۆکان هات بەهانامانەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بەداخەوە لەنی���وەی ڕێ جێی‬ ‫هێش���تین‪ ..‬ئەوەب���و گرێبەس���ت نوێ‬ ‫کرای���ەوە‪ ،‬دەرکەوت کە بەکر یاس���ین‬ ‫رەحیم هی���چ پەیوەندییەک���ی فەرمی‬ ‫بەئای���ە مۆڵەوە نیی���ە‪ ،‬لەکاتێکدا کە‬ ‫هەرچی گرێبەستەکانە بەواژۆو تەمغەی‬ ‫ئەو و ئایە مۆڵە‪.‬‬ ‫گرێبەس���تی ن���وێ ب���ەواژۆی دلێر‬ ‫یاس���ین رەحیمەو بەکر یاس���ین خرایە‬ ‫ئەودیو پ���ەردەوە‪ ،‬جا لێرەدا برادەران‬ ‫پرس���یارێکی قانون���ی دروس���تیان ال‬ ‫هەڵداوە‪ .‬ئایا هەڵس���انی بەکر یاسین‬ ‫رەحیم بەم کردەوەیە‪ ،‬جگە لەدەعوای‬ ‫مەدەنی قانون���ی عقوبات نایگرێتەوە؟‬ ‫من‌و هەم���و یاساناس���ێک ئەزانین کە‬ ‫ئەم کردەوەی���ە مادەکانی (االحتیال)‬ ‫لەقانونی عقوبات ژمارەی ‪111‬ی ساڵی‬ ‫‪ 1969‬بەتایبەت���ی مادەی ‪456‬و ‪457‬و‬ ‫‪ ... 458‬ئەیگرێتەوە‪.‬‬ ‫ئومێدەوارین ک���ە ئەوان خۆیان رێگا‬ ‫ن���ەدەن بگاتە ئ���ەو ئاس���تە‪ ،‬چونکە‬ ‫گرێبەس���تی نوێ دەرمانی دەردی ئەم‬ ‫خەڵکە ن���اکات کە (فۆڕم���ی زانیاری‬ ‫ش���وقەکانی ت���ەالری ئای���ە مۆڵە)‪...‬‬ ‫بەهەم���و بڕگەکانیی���ەوە‪ ..‬بەعەرەبی‬ ‫(ذر الرم���اد فی العیون‪)..‬ی پێدەڵێن‪،‬‬ ‫وات���ە خۆڵ کردنە چ���اوەوەو کە هاتە‬ ‫س���ەر دادگا بەه���ەردو الیەنێکی���ەوە‬ ‫(جزائ���ی‌و مەدەنی) هەمو بەڵگەنامەی‬ ‫قانونی ش���اهیدن ڕون‌و ئاشکران‪ ،‬ئەو‬

‫دوکانان���ەی ژێرییش���ەوە ه���ەزار جار‬ ‫فرۆشرابن بەاڵم لەئەسڵدا هەر بەناوی‬ ‫ئەو بەشداربوانەوەن کە مەقتەعی ژمارە‬ ‫‪ /12/274‬مقاتەعەیەک���ی مەڵکەندی‌و‬ ‫دەباشانیان بەناوەوەیە چونکە هێشتا‬ ‫ئ���ەو معامەلەیەی ئیفرازو تەس���جیلی‬ ‫بۆ نەک���راوە ئەمجاری���ش تکامان لەو‬ ‫بەڕێزانەیە‪ ،‬رێگا ن���ەدەن بگاتە دادگا‬ ‫چونکە کەس حەز بەوە ناکات‪.‬‬ ‫بەڵ���ێ ن���ۆکان بەڕاس���تی ه���ات‬ ‫بەهانامانەوە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە تا سەر‬ ‫نەبو‪ ..‬هەر ئەوە بو کە (بەکر یاس���ین‬ ‫ڕەحی���م) خرایە ئەودیو پەردەوەو دلێر‬ ‫یاسین رەحیم هاتە بەرەو روی خاوەن‬ ‫شوققەو گرێبەس���تی نوێی لەگەڵ واژۆ‬ ‫کرا‪ ،‬بەگوێ���رەی ((فۆرم���ی زانیاری‬ ‫شوقەکانی تەالری ئایامۆڵ))‪ ،‬ژمارەی‬ ‫شوققەو ناوی هەر کەسێک‌و (بەرواری‬ ‫تەسلیم کردنی ش���وققە ‪‌)٢٠١٦/٥/١‬و‬ ‫لەبڕگ���ەی نوێی فۆڕمەک���ەدا کە دلێر‬ ‫یاس���ین ئەمجارە واژۆی کردوە تیایدا‬ ‫هاتوە ک���ە (ب���ڕی غەرام���ە لەکاتی‬ ‫تەس���لیم نەکردنی ش���وققە لەبەرواری‬ ‫دیاری کراودا (‪ )$١٠٠‬دۆالری ئەمریکی‬ ‫دەبێت ب���ۆ هەر مانگێ���ک‪ )...‬خاوەن‬ ‫ش���وققەش لەوانەی ئارەزویان کردوە‪،‬‬ ‫واژۆیان کردوە‪.‬‬ ‫باشە ئێمە وا لەنزیک مانگی حەوتی‬ ‫‪ ٢٠١٦‬دای���ن‪ ،‬واتە دو مانگ بەس���ەر‬ ‫گرێبەس���تی دوهەمیش���دا تێپەڕی کە‬ ‫چاوبەس���تێک ب���و‪ ،‬ئێمەی���ش ئەوەی‬ ‫ح���ەزی کرد واژوی کرد هەر بۆ ئەوەی‬ ‫ئیشەکە کۆتایی بێت‪ ،‬ئەویش دیسانەوە‬ ‫چاوەڕێکردنی بێ ئەنجام‪.‬‬ ‫وەک وت���م نۆکان لەم گرێبەس���تەدا‬ ‫لەنیوەی ڕێ یاخ���ود لەچەقی ڕێگەدا‬ ‫بەجێی هێش���تین‪ .‬ئێمە ئەگەر نۆکان‬ ‫خۆی ش���ەریک نەبوای���ە لەپێنجیەکی‬ ‫ئەرزەک���ەدا‪ ،‬زۆرمان گوێمان نەئەدایە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەبەرئەوەی ئەمڕۆ نۆکان خاوەن‬ ‫ماڵەو لەپ���اڵ یەکێتیدایە کە حزبێکی‬ ‫دەس���ەاڵتدارەو ئێمەی���ش هەموم���ان‬ ‫رۆڵەی ناسراوی ئەم شارەین‌و شایانی‬ ‫ئەوەی���ن ن���ۆکان بەهانامان���ەوە بێت‌و‬ ‫ئەم (چەمەرەیە – موش���کیلەیە) مان‬ ‫بۆ چارەس���ەر ب���کاو لەنیوەکەی تری‬ ‫ڕێگامان کە بەجێی هێشتوین ڕزگارمان‬ ‫ب���کات‪ .‬بێگومان ئێمەیش کەس���مان‬ ‫ئەوەمان لەبیر ناچێتەوەو ئەوە بەهەند‬ ‫وەردەگرین‪.‬‬ ‫ئومێدەوارین بەڕێزانی نۆکان‌و یەکێتی‬ ‫بەهان���ای رۆڵەکانیان���ەوە بێن لەگەڵ‬ ‫کاربەدەس���تانی (ئایام���ۆڵ) بیریکی‬ ‫مرۆڤانەو واقیعیانەو دور لەدەستکەوت‌و‬ ‫قازانج‌و زەرەر بکەن���ەوەو ئەم خەڵکە‬ ‫لەم موشکیلەیە رزگار بکەن‪ ،‬وەنەبێت‬ ‫ئیشەکەش قابیلی (حەل) نەبێت‪.‬‬ ‫لەگەڵ ڕێزما‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫زوڵم‌و زۆرو تیرۆریزم‬ ‫ئاسۆس هەردی‬ ‫هەمیشە کە باسی توندوتیژیی داعش یان قاعیدە دەکرێت‪ ،‬دەڵێن کێشەکە ئەوەیە‬ ‫لەعێراقدا س���وننەکان پەراوێزخراون‪ ،‬هیچ مافێکیان پێ رەوا نابینرێ‪ ،‬میلیش���یاکانی‬ ‫شیعە خەڵکی مەدەنی لەناوچە سوننیەکاندا کۆمەڵکوژ دەکەن‪ ...‬بۆیە ئاساییە وەک‬ ‫کاردانەوەیەک دژی ئەو هەمو تاوانانە‪ ،‬داعش‌و قاعیدە لەو ناوچانەدا گەش���ە بکەن‪،‬‬ ‫چونکە توندوتیژی‪ ،‬توندوتیژیی بەرهەمدێنێتەوە‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ئەوە راس���تە کە عەرەبی س���وننە زوڵمیان لێدەکرێ‌و ت���ا ئەو زوڵمەش‬ ‫بمێنێ‪ ،‬عێراق س���ەقامگیری بەخۆیەوە نابینێ‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێگەی پرسیارە ئەوەیە‬ ‫ک���ە ئاخۆ لەس���ەر ئەم گۆی زەوییە س���وننەکانی عێراق تاک���ە گروپێکن کە مافیان‬ ‫خورابێ���ت‌و کۆمەڵکوژ کراب���ن؟ ئایا کاردانەوەی هەمو ئەو گروپ���ە ئاینی‪ ،‬رەگەزی‌و‬ ‫نەتەوەییانەی لەس���ەر ئەم گ���ۆی زەوییە مافیان دەخورێ ی���ان تەنانەت کۆمەڵکوژ‬ ‫دەکرێن‪ ،‬تا ئاستی داعش‌و قاعیدە خوێناوی‌و نامرۆڤانە بوە بەرامبەر "دوژمنەکانیان"و‬ ‫بەرامبەر جیهان؟‬ ‫زۆر دور نەڕۆی���ن‪ ،‬ئەو تاوانان���ەی ئێمەی کورد لەناو دەوڵەت���ی عەرەبی عێراقداو‬ ‫لەس���ەر دەستی ناس���یونالیزمی عەرەبی بەرامبەرمان کرا‪ ،‬ئەگەر لەوەی ئێستا شیعە‬ ‫بەرامبەر س���وننە‪ ،‬یان تەنانەت ئیسرائیل بەرامبەر فەلەستین ئەنجامی دەدات دەیان‬ ‫هێندە زیاتر نەبوبێت‪ ،‬ئەوا هیچی لەوانە کەمتر نەبوە‪ .‬لەئەنفال‌و کیماباراندا جیاوازی‬ ‫لەنێوان چەکدارو بێچەک‪ ،‬منداڵ‌و گەورە‪ ،‬ژن‌و پیاو‪...‬هتد نەکرا‪ ،‬ش���ارو گوندەکانمان‬ ‫بەس���ەر خەڵکدا روخێنران‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش���دا روی نەداوە لەکوردستاندا رێکخراوێک‬ ‫دروس���ت بێت‪ ،‬بەبیانوی ئەوەی دوژم���ن بەوپەڕی دڵڕەقیی���ەوە "ژن‌و منداڵی ئێمە‬ ‫دەکوژێ!"‪ ،‬هەق بەخۆی بداو بگرە "پاس���او بۆ ش���ەرعییەتی" کۆمەڵکوژیی خەڵکی‬ ‫ئاس���ایی‌و بێتاوان بێنێتەوەو وەک ش���انازی‌و قارەمانێتی بەخەڵکی جیهانی نیش���ان‬ ‫بدات‪ .‬دەش���ێت وەک تۆڵەسەندنەوەی تاکەکەس���ی لێرەولەوێ تاوان ئەنجامدرابێت‪،‬‬ ‫بەاڵم هەرگیز نەگەیش���تۆتە ئاس���تی رێکخراو‪ ،‬یاخود ئاستی شەرعییەت پێبەخشین‬ ‫بەناوی دین یان ناسیونالیزم یان هەر بیانویەکی ترەوە بێت‪ .‬بەهەمان شێوە‪ ،‬نەماندی‬ ‫خەڵکی بۆس���نە‪ ،‬پاش ئەو هەمو تاوان‌و کۆمەڵکوژییە گەورانەی ناسیونالیس���تەکانی‬ ‫س���رب بەرامبەریان کردیان‪ ،‬فەتوای حەاڵڵکردنی خوێنی گەورەو بچوک‌و ژن‌و منداڵی‬ ‫سربییەکان بدەن‪ ،‬یاخود کەسێک بنێرن لەسوپەرمارکێتێک یان پاسێکی گواستنەوەی‬ ‫ناوش���اردا خۆی بتەقێنێتەوەو دواتریش نەک هەر تاوانەک���ە بە"قارەمانێتی!" بزانن‌‪،‬‬ ‫بەڵکو بکەرەکەش بە"شەهید" لەقەڵەم بدەن‪.‬‬ ‫پێموایە کورتکردنەوەی هۆکاری گەش���ەی داعش‌و هاوش���ێوەکانی لەناوچەکەماندا‬ ‫تەنه���ا بۆ هەبونی زوڵم‌و ناعەدالەتی بگەڕێنرێتەوە‪ ،‬ش���یکردنەوەیەکی ناتەواوە‪ .‬لەم‬ ‫جۆرە دۆخانەدا هەمیش���ە ئایدیۆلۆجیایەکیش ئامادەیە‪ ،‬کە بەسادەکردنەوەی دنیا بۆ‬ ‫دو بەرەی هەق‌و ناهەق‪ ،‬ئیمان‌و ئیلحاد‪ ،‬پاک‌و پیس‪ ،‬پێشکەوتنخوازو رەجعی‪ ...‬ئەو‬ ‫زەمینە س���ایکۆلۆجییە دەخوڵقێنێ کە کەس���ی توندڕەو بەوپەڕی خەیاڵی ئاسودەوە‬ ‫خوێن���ی بەرامبەرەک���ەی بڕێژێت‪ ،‬ئەگ���ەر منداڵێکی بێدەس���ەاڵت‌و بێتاوانیش بێت‪.‬‬ ‫نمونەی ئەم ئایدیۆلۆجیایە لەئەڵمانیای نازی‌و یوگوس�ل�اڤیای پێش���ودا ناسیونالیزم‌‌و‬ ‫رەگەزپەرس���تییە‪ ،‬لەکەمبۆدیای پۆلپۆتدا مارکس���یزمە‪ ،‬لەخۆرهەاڵتی ناوەڕاس���تی‬ ‫ئەمڕۆشدا سەلەفیزمی جیهادییە‪.‬‬ ‫لێرەوە‪ ..‬نیشانەی پرسیاری هەرە گەورەی ئەمڕۆمان ئەو خەمساردییەی دەسەاڵتی‬ ‫هەرێمەکەمانە بەرامبەر باڵوبونەوەی تێڕوانینی س���ەلەفییانە بۆ دین‪ ،‬کە بەشێکە لەو‬ ‫ئایدیۆلۆجیا سیاس���ییەی پارەی س���عودی هەناردەی دەرەوەی خۆی دەکات‌و بوەتە‬ ‫س���ەرچاوەی بەرهەمهێنایی تی���رۆر لەجیهاندا‪ .‬لەپێناوی هەندێ حس���اباتی چەوتی‬ ‫سیاسیدا‪ ،‬یاری بەئاگرێک دەکەن‪ ،‬کە رەنگە لەدورمەودادا هەمومان بسوتێنێ‪.‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر؟‬

‫نەخۆشخانەی هیوا‪ ..‬ئومێدێک لەکاتی بێ ئومێدیدا‬

‫نه‌خۆشخانه‌ی هیوا له‌مانگی ئابی‪2007‬‬ ‫له‌س���ه‌ر پێش���نیاری چه‌ند پسپۆڕێکی‬ ‫بواری ته‌ندروستی دامه‌زرا‪ ،‬نه‌خۆشخانه‌ی‬ ‫هیوا پێکهاتوه‌ له‌س���ێ ب���ه‌ش‪ :‬کلینکی‬ ‫چاره‌س���ه‌ری نه‌خۆش���یه‌کانی مه‌م���ک‪،‬‬ ‫کلینکی چاره‌س���ه‌ری نه‌خۆش���یه‌کانی‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌‪ ،‬س���ه‌نته‌ری ژیان���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫چاره‌س���ه‌ری پزیش���کی‪ .‬بەهۆی ئەوەی‬ ‫نەخۆشی شێرپەنجە یەک لەنەخۆشییە‬ ‫سەختەکانەو بەمادەی کیمیایی گرانبەها‬ ‫چارەس���ەر دەکرێت‪ ،‬ئەو نەخۆشخانەیە‬ ‫هەمیشە پێویستی بەکۆمەک هەیە‪.‬‬

‫بەه���ۆی قوڵبون���ەوەی قەیران���ی‬ ‫دارای���ی لەهەرێم���ی کوردس���تان‪،‬‬ ‫نەخۆشخانەی هیوا کەوتە دۆخێکی‬ ‫س���ەختەوە‪ ،‬بۆیە لەچەند الیەکەوە‬ ‫هەوڵی دابینکردنی پارەی پێویست‬ ‫دەدات بۆ چارەسەری نەخۆشەکان‪.‬‬ ‫بۆ ئەو مەبەس���تەش سێ کەمپینی‬ ‫رێکخس���توە کە بریتین لەکەمپینی‬ ‫هەینی هیوا‪ ،‬کەمپینی بەخش���ینی‬ ‫زەکات بەتوش���بوانی ش���ێرپەنجە‬ ‫هەروەها سێیەمین کەمپین کردنەوەی‬ ‫بازاڕی هیوایە‪.‬‬

‫بەه���ۆی ئ���ەوەی نەخۆش���خانەی‬ ‫هاوشێوەی هیوا لەشارەکانی دیکەی‬ ‫کوردس���تان‌و عێراقدا نییە‪ ،‬سااڵنه‌‬ ‫زیاتر له‌هەزار نه‌خۆش له‌ش���اره‌کانی‬ ‫باشورو ناوه‌ڕاستی عێراقه‌وه‌ سه‌ردانی‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی هی���وا له‌س���لێمانی‬ ‫ده‌که‌ن بۆ چاره‌سه‌ر‪ ،‬به‌پێی ئامارێک‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی هیوا ساڵی ‪ 2010‬بۆ‬ ‫‪ 2014‬له‌م���اوه‌ی ئه‌و پێنج س���اڵه‌دا‬ ‫نزیکه‌ی ‪ 10‬هه‌زار نه‌خۆشیی هه‌بوه‪،‬‬ ‫‪ %55‬ژن‌و‪ %45‬پی���اون‪%53 .‬ی‬ ‫نه‌خۆش���ی ش���ێرپه‌نجه‌ی ئافره‌تان‬ ‫جۆری شێرپه‌نجه‌ی مه‌مکه‪.‬‬

‫نه‌خۆشی شێرپه‌نج ‌ه نه‌خۆشیه‌کی تایبه‌ت ‌ه ک ‌ه گه‌شه‌کردنێکی نائاسایی خانه‌کانی‬ ‫له‌ش���ه‌ به‌هۆیه‌وه‌ خانه‌کان به‌ش���ێوه‌یه‌کی زۆر خێرا زیاد ده‌ک���ه‌ن کە له‌کۆنتڕۆڵ‬ ‫ده‌رده‌چن‌و خانه‌کان توانای به‌رگریان نامینێت‪ .‬شێرپه‌نجه‌ توشی هه‌مو ته‌مه‌نه‌کانی‬ ‫مرۆڤ ده‌بێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت منداڵ له‌ناو س���کی دایکیدا‪ ،‬به‌اڵم رێژه‌ی توشبون له‌گه‌ڵ‬ ‫زۆربون���ی ته‌مه‌ندا زیاد ده‌کات‪ ،‬مردن به‌هۆی ش���ێرپه‌نجه‌وه‌ رێژه‌ی ‪ %13‬مردوان‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی جیهان پێکده‌هێنێت‪.‬‬

‫ریکالم‬