ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()543 سێشەممە 2016/9/6
Industryپیشه‌سازی یو سینۆما&بۆ بازرگان Sinoma Trade
رۆژنامه‌یه‌كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێن ه ده‌ریده‌کات
Scope of business: بواری كاركردن: t 4UFFM 4USVDUVSF EFTJHO NBOVGBDUVSF BOE JOTUBMMBUJPO ی ( نه‌خشه‌دانان ،درووستكردن ،دامه‌زراندن) ی ئاسن 1ـ په‌یكه‌ر t (FOFSBM 5SBEJOH JNQPSU BOE FYQPSU كردن) ه نارد ه ه و كردن ه هاورد ( ی گشت ی 2ـ بازرگان "t -JHIUJOHT ."/5 t -PHJTUJDT -$-)MANTA ی سوره‌یاو ڕووناكی ( ماركه‌ی - 3كار 5FM ی گواستنه‌وه‌و گیاندن ()LCL 4ـ كار 4FF JU PO 1BH
گوێدرێژی
دیموکراتەکان‌و فیلی کۆمارییەکان :په‌ندو سمبوڵ
9
(یەکێتیی) پێویستی بەیەک ناوەندی بڕیار هەیە بەاڵم کام ناوەندی بڕیار؟!
Mob. 0770 961 6966 0772 157 8372
ی زیاتر ل ه الپه‌ڕ ه ( )17ببینه ڕوونكردنه‌وه
کورد دەبێت پشت بەخۆی ببەستێت نەک ئەمەریکا
ریکالم
5
12
به‌رپرسێك ی یه‌كێتی :سه‌د واڵتی وه‌ك ئێران توانای چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی ئێمه‌ی نییه
باڵی زۆرینه له‌هه‌مو ئۆرگانەکاندا بااڵده‌ستن س���ه‌ركرده‌یه‌كی یه‌كێت���ی ئاماژه‌و‌ه بهوه ده‌كات كه باڵی ده‌ستڕۆشتوی یه‌كێتی كه خۆیان به‌زۆرینه ناوده‌به‌ن له‌هه‌مو ئاست‌و ئۆرگانه‌كانی یه‌كێتیدا كاریان بۆ بااڵده‌ستی خۆیان كردوه، نه‌مانی متمانه‌ش پێكه‌وه كاركردنی دو باڵه‌ك���هی قورس���تر ك���ردوه، به‌رپرسێكی ناوه‌ندی بڕیاریش ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر خۆمان ئیراده‌مان نه‌بێت سه‌د واڵتی وه‌ك ئێران توانای چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی ئێمه‌ی نابێت". ئاوێنه ،س���لێمانی :سه‌ركرده‌یه‌كی یه‌كێت���ی كه له‌ب���ه‌ر هه‌س���تیاریی بابه‌ته‌كه نه‌یویس���ت ناوی ئاش���كرا بكرێ���ت ،به‌ئاوێن���هی راگه‌یاند باڵی زۆرینه له‌هه‌مو ئۆرگانه‌كانی یه‌كێتیدا كاریان بۆ بااڵده‌ستی خۆیان كردوه، له‌ڕووی س���ه‌ربازییه‌وه جگه له‌وه‌ی كه هه‌م���وو ئاس���ایش‌و دژه تیرۆرو ده‌زگای زانیارییان به‌ده‌س���ته‌وه‌یه، به‌پێچه‌وان���هی ئ���هو بۆچونانه‌وه كه پێانوایه هێزی پێشمه‌رگه‌یان له‌گه‌ڵ نییه ،باڵی زۆرینه زۆربه‌ی ئه‌فسه‌رانی پله‌ناوه‌نده‌كانی���ان له‌گه‌ڵدایه‌و له‌ناو پێشمه‌رگه‌ش���دا زۆرین���ه‌ن .له‌روی داراییه‌وه كه جومگه‌یه‌كی سه‌ره‌كی ده‌سه‌اڵته ،كۆنترۆڵ الی ئه‌م باڵه‌یه، له‌ڕووی ئیداری���یو دامه‌زراوه‌كانه‌وه، نوێنه‌ران���ی یه‌كێت���ی له‌حكومه‌ت���دا هه‌مویان س���ه‌ر به‌باڵ���ی زۆرینه‌ن، زۆربه‌ی په‌رله‌مانتارانی كوردس���تان‌و
عێ���راق‌و ئه‌ندامان���ی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكانی س���ه‌ر به‌فراكس���یۆن ی یه‌كێتی���ش به‌هه‌مانش���ێوه س���ه‌ر به‌زۆرین���ه‌ن .ئه‌م���ه جگه ل���ه‌وه‌ی ل���ه‌روی راگه‌یاندنه‌وه "ك���ه رۆڵێكی گرنگ له‌ئاڕاسته كردنی رای گشتیدا ده‌بینێت" زۆرینه ته‌واو بااڵده‌سته. ئه‌و وتی "ناكۆكیه‌كانی ناو یه‌كێتی گه‌یشتوه‌ته خاڵێك كه گه‌ڕانه‌وه بۆ پێش 1ی ئه‌یلول قورس‌و ئه‌سته‌مه، به‌تایبه‌تی كه كۆس���ره‌ت ره‌س���ول‌و به‌ره���ه‌م س���اڵح له‌الی���ه‌ك ،هێ���رۆ ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د له‌الیه‌كی دیكه له‌س���ه‌ر دو راس���ته‌هێڵی پێچه‌وانه ره‌وت ده‌كه‌ن". له‌الیه‌كی دیكه‌وه ،جه‌میل هه‌ورامی، ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی كه ئێس���تا ئه‌ندامی "ناوه‌ندی بڕیار"ه، به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د ناوه‌ندی بڕیار له‌هه‌شت ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیی‌و 10ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی پێكدێت، ئه‌و وتی "مه‌سه‌له‌كه زۆرینه‌و كه‌مینه نیه ،یه‌كێتی كێشه‌ی هه‌یه ،به‌زۆرینه‌و كه‌مینه چاره‌سه‌ر ناكرێت". وتیش���ی "هێرۆخ���ان تاكالیه‌نانه بڕی���ارده‌دات‌و س���ه‌ری ته‌كه‌ت���ول‌و باڵه‌كه‌یه".
3
هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد لەبۆنەیەکدا
سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ئاماری هه‌رێم: ڕێژهی هه‌ژاری %3هوه بۆ %12به‌رزبوه‌ته‌وه س���ه‌رۆكی ده‌س���ته‌ی ئام���اری هه‌رێمی كوردس���تان ئام���اژ‌ه ب���هوه ده‌كات ك ه له‌ش���ه‌ش مانگی دوه‌م���ی 2014ڕێژهی بێكاری %7.13بووه ،به‌اڵم له‌سه‌ره‌تای 2016ئه‌م ڕێژهی ه بوه‌ت ه %13.53واتە 90 له‌سه‌دا زیادیكردوه ،ئه‌و ده‌ڵێت "ڕێژهی هه‌ژاری %3هوه بۆ %12به‌رزبوه‌ته‌وه". ئاوێن���ه ،س���لێمانی :به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ده‌س���ته‌ی ئاماری هه‌رێمی كوردس���تان، س���یروان محه‌مه‌د به‌ئاوێن���ه ی راگه‌یاند ك ه ئێس���تا ژماره‌ی دانیشتوانی هه‌رێمی
نه‌وشیروان مسته‌فا "توانا ی رۆشتن" ی الواز ده‌بێت
وتیش��� ی "هۆكاره‌كه‌ش���ی ب���ۆ مردن‌و كوردستان گه‌شتوه‌ته نزیكه ی 5ملیۆن و ماوه‌ی���ه‌دا ٪9زیادیكردوه له‌و ڕێژه‌یه‌ش 500هه‌زار كه‌س ،ڕێژهی گه‌ش���ه‌كردنی %62ی به‌هۆی هاتن���ی ئاوارهكانهوهبوه ڕێكخس���تنه‌وه‌ی خێزان دهگهڕێتهوه به‌و ش %2.7و ئێستا ك��� ه له‌بنه‌ڕه‌ت���دا خۆی���ان له‌ناوچه‌یه‌كی جۆره‌ی خێزانه‌كان سه‌رقاڵی ڕێكخستنه‌و‌ه سااڵنه‌ی دانیش���توانی خۆیان���ن ك ه له‌گه‌ڵ باری ئابوری واڵته‌ك ه بهئاوارهكانهوه 7ملیۆن كه‌س له‌هه‌رێمی هه‌ژرانشیینه‌و‌ه هاتون". س���ه‌رۆك ی ده‌س���ته‌ی ئاماری هه‌رێمی بگونجێ���ت ،ك ه منداڵێك ی���ان دو منداڵ كوردستان ده‌ژین ،ئه‌و وت ی "به‌پێی ئه‌و ئامارانه‌ی له‌به‌رده‌س���ت ده‌سته‌ی ئاماری كوردس���تان پێش���بینی ئه‌وه‌ش ده‌كات زیاتریان نه‌بێت ئه‌وه‌ش به‌پێی پله‌به‌ندی هه‌رێمدان ڕێژهی بێكاری ٪9هه‌ڵكشاو‌ه ك ه گه‌ش���هی دانیشتوان بۆ ساڵی ئاینده له‌س���لێمانی زیاتر دیارده‌ك ه ده‌بینرێت، به‌ڕێژه‌ی %1دابهزێت ،ئه‌و وت ی "چاوه‌ڕوان پاشان له‌هه‌ولێرو دهۆك". ئه‌وه‌ش جێگه‌ی مه‌ترسیه". وتیش��� ی "ڕێژهی ه���ه‌ژاری له 2012دا ده‌كرێت ئاستی گه‌ش���هی دانیشتوان بۆ %3.5ب���وه ،به‌اڵم له‌س���اڵی 2014وات ه ساڵی 2017و 2018بۆ %2.6دابهزێت دوای یه‌ك س���اڵ بوه‌ت ه %12.5کە له‌و له‌كاتێكدا ئێستا ."%2.7
کۆتایی سەردەمی حیزبی جەماوەریی
6
13
نه‌خۆش����ی بڕب����ڕ‌هی پش����ت ،توانا ی رۆشتن‌و جوڵه‌ی نه‌وشیروان مسته‌فای رێكخه‌ری گش����تی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانی الواز كردوه. تایب����هت به‌ئاوێن����ه :نه‌وش����یروان مس����ته‌فا ك����ه وه‌ك یه‌كێ����ك ل����ه‌دو كاراكت����ه‌ره س����ه‌ره‌كیه‌كه‌ی س����ه‌ر شانۆی سیاس����ی كوردستان ئاماژهی بۆ ده‌كرێت ،له‌چوار س����اڵی رابردودا به‌هۆی ئ����ازاری بڕبڕهی پش����تییه‌وه به‌شێوه‌یه‌كی رێژه‌یی توانای رۆشتنی الواز بوه ،هاوڕێیه‌كی نزیكی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ك����ه چوار س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر
كاتێك بهیهكهوه به‌گه‌شتێك له‌واڵتی چیك بون ،هه‌ستیکردوە نه‌وشیروان مس����ته‌فا ناتوانێت پ����ێ به‌پێی ئه‌م ب����ڕوات‌و هه‌ندێكج����ار به‌زه‌حم����هت هه‌ن����گاو ده‌نێ����ت ،ئه‌و وت����ی "چه‌ند هه‌فته‌ی����ه‌ك له‌مه‌وب����ه‌ر كاتێك چوم بۆ الی نه‌وش����یروان مسته‌فا‌و پێموت بچین گه‌ش����تێك بكه‌ین ،ئه‌و پێیوتم من له‌گه‌شتدا نه‌ماوم ،به‌هۆی ئازاری بڕبڕهی پشتمهوه".
گەمەی سیاسی‌و دو راهێنەرەكەی كوردستان
2 14
چەژنتان پیرۆز ..بەبۆنەی هاتنی جەژنەوە هەفتەی داهاتو ئاوێنە باڵونابێتەوە ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێیه‌م -شوقه‌ی ژماره 32
ته‌له‌فۆن 3202416 :
به‌شی ریکالم 07700600659 :
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
تیراژ4500 :
هه‌نوکه
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
"نه‌مانی متمانه پێكه‌وه كاركردنی دو باڵه‌كه‌ی ئه‌سته‌م كردوه"
3
باڵ ی زۆرین ه ملمالنێکە یەکالیی دەکاتەوە ئا :ئاوێنه
سه‌ڕه‌رای چڕبونه‌وه‌ی هه‌وڵی الیه‌نه ناوخۆییو ده‌ره‌كیه‌كان بۆ ئارامكردنه‌وه‌ی دۆخی یه‌كێتی، سه‌ركرده‌یه‌كی ئه‌و حزبه ده‌ڵێت "نه‌مانی متمانه پێكه‌وه كاركردنی دو باڵه‌كه‌ی ئه‌سته‌م كردوه". س���ه‌ركرده‌یه‌كی یه‌كێتی كه نه‌یویست له‌به‌ر هه‌ستیاری بابه‌ته‌كه ناوی ئاشكرا بكرێت ،به‌ئاوێنه‌ی رایگه‌یاند ناكۆكیه‌كانی ناو یه‌كێت���ی گه‌یش���توه‌ته خاڵێك كه گه‌ڕانه‌وه ب���ۆ پێش 1ی ئه‌یلول قورس‌و ئه‌س���ته‌مه ،به‌تایبه‌ت���ی كه كۆس���ره‌ت ره‌سول‌و به‌رهه‌م س���اڵح له‌الیه‌ك ،هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د له‌الیه‌كی دیكه له‌سه‌ر دو راسته‌هێڵی پێچه‌وانه ره‌وت ده‌كه‌ن.
یه‌كێتی���دا ،ههرچهنده نه‌مان���ی متمانه پێكه‌وه كاركردنی ئه‌م دوباڵه‌ی قورس‌و ئه‌سته‌م كردوه
گۆڕان پێیڕاگه‌یاندون كه ئاماده نییه له‌گه‌ڵ هیچ كام له‌باڵه‌كه‌دا كۆبێته‌وه ،چونكه رێككه‌وتنی له‌گه‌ڵ هه‌مو یه‌كێتی كردوه نه‌ك باڵێك
1ی ئه‌یلول‌و زیاد له‌پرسیارێك هه‌ڵبژاردن���ی 1ی ئه‌ی���ول ب���ۆ راگه‌یاندنی ره‌وت���ی ناوه‌ندی بڕیار زیاد له‌خوێندنه‌وه‌یه‌ك���ی ب���ۆ ده‌كرێ���ت ،كه هاوكات بو له‌گ���ه‌ڵ هاتنه‌وه‌ی تاڵه‌بانی په‌رله‌مانتاران���ی كوردس���تان‌و عێراق‌و له‌ئه‌ڵمانیا‌و تێپه‌ڕینی 20س���اڵ به‌سه‌ر 31ی ئابدا .ئه‌و س���ه‌ركرده‌یه‌ی یه‌كێتی خۆی���ان به‌زۆرین���ه ناو ده‌ب���ه‌ن‌و له‌ناو ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی سه‌ر پێیوای���ه چه‌ندی���ن فاكت���ه‌ری دورو خه‌ڵك���دا به‌باڵی هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د به‌فراكس���یۆنی یه‌كێتیش به‌هه‌مانشێوه نزی���ك كاریگه‌ریی���ان له‌ده‌ركردنی ئه‌و ناوده‌برێ���ت ،زیاد له‌ئاس���تێك‌و لەهەمو س���ه‌ر به‌زۆین���ه‌ن .ئه‌مه جگ���ه له‌وه‌ی به‌یاننامه‌ی���هی 1ی ئه‌یل���ول ههبوه ،كه ئۆرگانەکاندا كاریان بۆ بااڵده‌ستی خۆیان له‌روی راگه‌یاندنه‌وه "كه رۆڵێكی گرنگ به‌زمانێك داڕیژڕاوه به‌رژه‌وه‌ندی چه‌ندین كردوه ،له‌ڕووی سه‌ربازییه‌وه جگه له‌وه‌ی له‌ئاڕاسته كردنی رای گشتیدا ده‌بینێت" الیه‌نی كوردس���تان‌و ده‌ره‌وه‌ش���ی تیادا كه هه‌موو ئاسایش‌و دژه تیرۆرو ده‌زگای زۆرینه ته‌واو بااڵده‌سته. ره‌چاو ك���راوه ،ئه‌و وتی "یه‌كه‌مین خاڵ زانیارییان به‌ده‌سته‌وه‌یه ،به‌پێچه‌وانه‌ی شه‌ڕی به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و پێویسته وه‌ك ناش���اره‌زایی ئه‌و ره‌وته ئ���هو بۆچونان���هوه كه پێانوای���ه هێزی هه‌وڵێك بۆ هاوسه‌نگی ئام���اژه‌ی بۆ بكرێ���ت هه‌ڵبژاردنی كاتی پێشمه‌رگه‌یان له‌گه‌ڵ نییه ،باڵی زۆرین ه ئه‌م س���ه‌ركرده‌یه ئاماژه بهوه ده‌كات راگه‌یاندنه‌كه‌یان بو كه به‌وردی جسابیان زۆربه‌ی ئه‌فس���ه‌رانی پله‌ناوه‌نده‌كانیان له‌گه‌ڵه‌و له‌ناو پێشمه‌رگه‌شدا زۆرینه‌ن .ك���ه باڵی ناوه‌ندی بڕی���ار یان جێگرانی بۆ نه‌كردبو". له‌روی داراییه‌وه كه جومگه‌یه‌كی سه‌ره‌كی س���كرتێری گش���تی ،له‌م چه‌ند مانگه‌ی ده‌سه‌اڵته ،كۆنترۆڵ الی باڵی زۆرینه‌یه ،دوایی���دا هه‌رچ���ی زیات���ر هه‌س���تیان باڵی زۆرینه له‌هه‌مو ل���ه‌ڕووی ئیداری���یو دامه‌زراوه‌كانه‌وه ،به"بێده‌س���ه‌اڵتی" خۆیان ك���ردوه له‌ناو ئاسته‌كاندا بااڵده‌ستن ئه‌م س���ه‌ركرده‌یه ئاماژه بهوه ده‌كات نوێنه‌ران���ی یه‌كێت���ی له‌حكومه‌ت���دا یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تاندا ،كه كه باڵ���ی ده‌ستڕۆش���توی یه‌كێتی كه هه‌مویان سه‌ر به‌باڵی زۆرینه‌ن ،زۆربه‌ی زۆرێ���ك له‌بڕیاره گرنگه‌كان به‌بێ پرس‌و
جه‌میل هه‌ورامی :سه‌د واڵتی وه‌ك ئێران توانای چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی ئێمه‌ی نیە ئا :بنار هیدایه‌ت جه‌میل هه‌ورامی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی ،ك ه ئێستا ئه‌ندامی "ناوه‌ندی بڕیار"ه ،له‌م گقتوگۆیه ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ناوه‌ندی بڕیار 18كهسهو هه‌شتی مه‌كته‌بی سیاسیی‌و ئه‌وانه ی تر سه‌ركردایه‌تیین". ئاوێنه :بۆچ ی پێشمه‌رگه‌و فه‌رمانده‌كانی پێشمه‌رگ ه له‌كاتی دروستكردنی ناوه‌ندی بڕیاردا پشتگیرییان نه‌كردن؟ جه‌میل هه‌ورامی :پێشمه‌رگ ه پشتیوانی هی���چ باڵێك ن���اكات ،مام ج���ه‌الل وای گۆش���كردوین ك ه پێش���مه‌رگ ه ته‌داخولی ملمالنێكان���ی ن���او یه‌كێت���ی نه‌بێ���ت، پێشمه‌رگ ه هێزی یهكێتیو هه‌مو میلله‌تی كورده. ئاوێنه :ب���ه‌اڵم ت���ۆ فه‌رمانده‌یه‌كیت‌و له‌گه‌ڵ ناوه‌ندی بڕیاردایت. جه‌میل هه‌ورامی :م���ن وه‌كو ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی له‌گه‌ڵ ناوه‌ندی بڕیاردام. ئاوێن���ه :ئێ���وه ك ه ناوت���ان له‌خۆتان ناوه ناوه‌ندی بڕی���ار ده‌توانن چ بڕیارێك بده‌ن؟ جه‌میل هه‌ورامی :ده‌بێت یه‌كێتی وه‌ك حزبه‌كانی تر ناوه‌ن���دی بڕیاری هه‌بێت، قبوڵی بڕیاری یه‌كالیه‌نان ه ناكه‌ین. ئاوێن���ه :كۆی ناوه‌ن���دی بڕیار له‌چه‌ند كه‌س پێكهاتوه؟ جه‌میل هه‌ورام���ی :ناوه‌ندی بڕیار 18 كه‌س���هو هه‌ش���تی مه‌كته‌بی سیاسیی‌و ئه‌وانه ی تر سه‌ركردایه‌تیین. ئاوێنه :ئێو‌ه ب���اس له‌بنه‌ماڵه‌یی بون ده‌ك���ه‌ن ،له‌كاتێكدا به‌ش���ێك له‌ئێوه‌ش كوڕه‌كان ی كردوه به‌وه‌زیر‌و به‌رپرس؟ جه‌میل هه‌ورامی :یه‌كێك له‌كوڕه‌كانی جێگری سكرتێری گش���تی ،وه‌كو هه‌مو هاواڵتیی���ه‌ك بۆی ههبوه خ���ۆی كاندید بكات بۆ په‌رله‌مان‌و زۆرینه ی ده‌نگیش���ی هێن���اوه ،به‌رێكه‌وتن نهبوه یا به‌بڕیارێك
پارتی ده‌یه‌وێت ببین به‌ئاردی بن دڕك‌و نه‌مێنین
بیخه‌ن ه په‌رله‌مان ،ئه‌وی دیكه‌یان كۆنگر‌ه ده‌نگی ب���ۆ داوه‌و به‌دامه‌زران���دن نهبوه به‌س���ه‌ركردایه‌تی ،زیاتر له‌هه‌زار ده‌نگی هێناوه. ئاوێنه :به‌ڵگه‌ت���ان چیی ه باڵه‌كه ی تر ئیش بۆ بنه‌ماڵه‌یی ده‌كه‌ن؟ جه‌میل هه‌ورامی :هه‌ندێك كه‌س خۆیان ته‌رخان كردوه تاكالیه‌نان ه بڕیار ده‌ده‌ن. ئاوێنه :ئه‌وان ه كێن؟ جه‌می���ل هه‌ورامی :هه‌م���و خه‌ڵك به‌و باڵ��� ه ده‌ڵێن باڵی هێرۆخ���ان ،هێرۆخان سه‌ری ته‌كه‌تول‌و باڵه‌كه‌یه. ئاوێن���ه :ب���ه‌اڵم باڵ ی هێ���رۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن زۆرینه‌ن؟ جه‌می���ل هه‌ورامی :زۆرین ه نین ،س���ێ كه‌س���یان وه‌ك بێالی���ه‌ن له‌نێوان هه‌ردو باڵه‌ك ه به‌شدارییان كردوه. ئاوێنه :له‌ناو ئێوه‌شدا كه‌سانێك هه‌ی ه ده‌ڵێ���ن بێالیه‌نین ،بۆ نمون ه ئه‌رس���ه‌الن بایز؟ جه‌می���ل هه‌ورام���ی :ئه‌رس���ه‌الن بایز
پشتگیری له‌پرۆژه‌ك ه كردوه ،ئه‌م ه له‌وه‌دا نه‌ماوه ،مه‌سه‌له ی زۆرینه‌و كه‌مین ه نیه، یه‌كێتی كێشه ی هه‌یه ،به‌زۆرینه‌و كه‌مین ه چاره‌سه‌ر ناكرێت. ئاوێنه :ئه ی چاره‌سه‌ر چییه؟ جه‌میل هه‌ورام���ی :ده‌بێت به‌دیالۆگی هه‌ڤااڵن ه كاربكه‌ین ،یه‌كێتی هی هه‌مومانه، ده‌بێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی گونج���او ناوه‌ندی بڕیار دروس���تبكرێت‌و ش���كۆ بگه‌رێته‌و‌ه ب���ۆ یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان، ده‌بێت له‌كۆبونه‌وه ی مه‌كته‌بی سیاسیی‌و س���ه‌ركردایه‌تی بڕیار له‌س���ه‌ر سه‌رجه‌م شته‌كان بدرێت. ئاوێنه :له‌وه‌ته ی ئ���هو به‌یاننامه‌یه‌تان ده‌ركردوه ،هیچ كۆبونه‌وه‌و دانیشتنێكتان له‌گه‌ڵ باڵه‌كه ی دیك ه ههبوه؟ جه‌می���ل هه‌ورام���ی :خه‌ڵ���ك ههبوه له‌نێوانمان ،به‌اڵم وه‌ك راسته‌وخۆ له‌الیه‌ن ئهوانهوه شتێكی له‌وجۆره نهبوه. ئاوێنه :ئێ���ران هیچ رۆڵێك���ی ههبوه له‌نێوه‌ندگیریتان؟ جه‌می���ل هه‌ورامی :ئێران ش���اندێكیان هاتوه ،به‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر خۆمان ئیراده‌مان نه‌بێت س���ه‌د واڵتی وه‌ك ئێ���ران توانای چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی ئێمه‌ی نابێت. ئاوێن���ه :هه‌ڵوێس���تی پارت���ی چۆن ده‌بینن؟ جه‌میل هه‌ورام���ی :پارتی حه‌ز ده‌كات ببین به‌ئاردی بن دڕك‌و نه‌مێنین. ئاوێن���ه :قس���ه‌یه‌ك هه‌ی��� ه له‌س���ه‌ر براده‌رانی ئێو‌ه له‌ناوه‌ندی بڕیار ،ده‌وترێت به‌شێكتان په‌یوه‌ندی‌و به‌رژه‌وه‌ند ی ئابوری توندوتۆڵتان له‌گه‌ڵ پارتی هه‌یه؟ جه‌میل هه‌ورامی :ئه‌بێت ئه‌وان شتێك بكه‌ن ئێم ه ناش���رین بك���ه‌ن له‌به‌رچاوی خه‌ڵ���ك ،ئه‌وان ه هیچ ئه‌ساس���ێكی نیه، ئێم��� ه گله‌ییم���ان له‌باڵه‌كه ی ت���ر هه‌ی ه ك��� ه به‌ش���ێكیان ش���ه‌ریكی حكومه‌تن‌و له‌بڕی���اره‌كان هاوبه‌ش���ن ،كه‌چی دێنه‌و‌ه ره‌خن ه له‌بڕیاره‌كان���ی حكومه‌ت‌و پارتی ده‌گرن ،ئه‌ی ك ه ره‌خن ه له‌پارتی ده‌گرن بۆ له‌حكومه‌ت ناكشێنه‌وه؟!
راوێژكردن به‌مان ده‌درێن ،هه‌ندێكجاریش كه‌س���انی س���ه‌ر ب���ه‌م باڵ���ه ده‌كرێن ه ئامان���ج‌و له‌پۆس���ته‌كانیان الده‌درێ���ن، هه‌ربۆی���ه له‌پێناو گه‌ڕانه‌وه‌ی به‌ش���ێك له‌ده‌س���ه‌اڵته‌كانیاندا ئەم جموجۆڵەیان دەس���تثێکردوە ،به‌اڵم پێناچێت بتوانن ئامانجه‌كه‌یان به‌دیبهێنن .به‌تایبه‌تی كه له‌ئاس���تێكی فراوانی یهكێتیو شه‌قامی كوردی���دا ئه‌و پش���تیوانیه‌ی چاوه‌ڕوانی ب���ون بۆی���ان به‌دینه‌هات���وه ،له‌دیدی ش���ه‌قامی كوردییه‌وه ئ���ه‌وه‌ی روده‌دات شه‌ڕ كردنه له‌سه‌ر پاشه‌ڕۆژی شه‌خسی نه‌ك پاش���ه‌ڕۆژی خه‌ڵكیی ،شه‌ڕكردنه له‌س���ه‌ر ئ���هو به‌رژه‌وه‌ن���دی‌و ئیمتیازه مادی‌‌و مه‌عنه‌ویانه‌ی له‌سایه‌ی ده‌سه‌اڵتی ئ���ه‌م حزبه‌دا ده‌س���تیانكه‌وتوه‌و ئاماده نین ده‌س���تبه‌رداری بن ،بەتایبەتی ئەم
بۆچی گۆڕان تۆمه‌تبار ده‌كرێت؟ هه‌رچه‌ن���ده له‌ن���او ه���ه‌ردو باڵه‌كه ی یه‌كێتی���دا كه‌س���انێك ه���ه‌ن لۆبی بۆ پته‌وكردن���ی په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان له‌گه‌ڵ پارت���ی ده‌ك���ه‌ن ،ب���ه‌اڵم به‌پێ���ی ئه‌م سه‌ركرده‌یه‌ی یه‌كێتی ،قسه‌و لێدوانه‌كانی به‌شێك له‌وانه‌ی سه‌ر به‌ره‌وتی ناوه‌ندی بڕی���ارن ل���ه‌م چه‌ن���د رۆژه‌ی رابردودا زیاتر ئ���هو په‌یامه‌یان گه‌یان���دوه ،ئه‌م سه‌ركرده‌یه‌ی یه‌كێی پێیوایه كه كاتێك لێدوان���ه‌كان ب���هو ئاڕاس���ته‌یه‌ن گوایه رێككه‌وتن���ی گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی ،باڵی به‌رهه‌م س���اڵحی الواز ك���ردوه‌‌و گۆڕان پش���تی باڵی هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د ده‌گرێ���ت‌و به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان هێرش ده‌كرێته سه‌ر نه‌وشیروان مسته‌فا له‌الیه‌ن ئه‌وانه‌ی سه‌ر به‌ره‌وتی ناوه‌ندی بڕیارن، هه‌م���و ئه‌مانه‌ش زیات���ر ده‌چنه خانه‌ی بەرهەم ساڵح راگرتنی دڵ���ی پارتییه‌وه ،كه به‌رده‌وام میدیاكانیان كار له‌س���ه‌ر قوڵكردنه‌وه‌ی ملمالنێیە وەک شەڕکردن لەسەر داهاتو ئه‌م ناكۆكیانه ده‌كه‌ن ،تا له‌و رێگه‌یه‌وه پارەی نەوت س���ەیردەکرێت کە بەشێک هه‌م یه‌كێتی كه‌رت‌و پ���ه‌رت ببێ‌‌و هه‌م لەبەرپرسەکان خەریکی بزنسی نەوتن .رێككه‌وتن���ی نێوان گ���ۆڕان‌و یه‌كێتیش شكست بهێنێت. هه‌ردو باڵه‌كه كۆده‌بنه‌وه ئه‌م س���ه‌ركرده‌یه‌ی یه‌كێت���ی ئاماژه گۆڕان له‌گه‌ڵ هیچ باڵێكدا كۆنابێته‌وه بهوه ده‌كات كه هه‌وڵێكی چڕ له‌ئارادایه ئه‌م س���ه‌ركرده‌یه‌ی یه‌كێت���ی ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ی ه���ه‌ردو باڵه‌ك���ه كۆببنه‌وه ،بهوه ده‌كات كه نه‌وش���یروان مسته‌فا‌و به‌تایبه‌تی ئێرانیه‌كان شێلگیرانه كار بۆ بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان به‌فه‌رم���ی به‌هه‌ردو ئهوه ده‌كه‌ن لێكت���رازان له‌ناو یه‌كێتیدا باڵه‌كه‌ی یه‌كێتیان راگه‌یاندوه كه پێویسته رونه‌دات ،بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش له‌الیه‌ن ناكۆكییه‌كانتان له‌سنورێكی دیاریكراودا هه‌ردو باڵه‌كه‌و ئێرانیه‌كانیش���هوه چه‌ند قه‌تیس بك���رێ‌‌و له‌ڕێگ���هی گفتوگۆوه رێگه‌چاره‌یه‌ك بۆ پێك���هوه كاركردنیان هه‌وڵی چاره‌س���ه‌ر كردنی كێشه‌كانیان ئاماده كراوه ،به‌تایبه‌تی كه رێككه‌وتنی ب���ده‌ن ،گ���ۆڕان پێش���یڕاگه‌یاندون كه هێ���رۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌دو كۆس���ره‌ت ئاماده نییه له‌گه‌ڵ هیچ كام له‌باڵه‌كه‌دا ره‌س���ول‌و به‌رهه‌م ساڵح رۆڵی سه‌ره‌كی كۆبێته‌وه ،چونك���ه رێككه‌وتنی له‌گه‌ڵ ده‌بینێ���ت له‌ئارامكردن���ه‌وه‌ی دۆخ���ی هه‌مو یه‌كێتی كردوه نه‌ك باڵێك.
به‌شێك له‌به‌رپرسه‌كانی یه‌كێتی ده‌ربه‌گایه‌تی مۆدێرن په‌یڕه‌وده‌كه‌ن ئا :ئاوێنه نه‌بونی ناوه‌ندێكی به‌هێز بۆ كۆكردنه‌وه‌ی ناكۆكیه‌كانی ناو یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان له‌ماوه‌ی چه‌ند ساڵی ڕابردودا ڕێگه‌ی خۆشكردو‌ه بۆ چه‌ندین به‌رپرسی ده‌ربازی‌و سیاسی ناوچه‌یی پێگه‌ی جه‌ماوه‌ری خۆیان بقۆزنه‌وهو "ده‌ربه‌گایه‌تی مۆدێرن" په‌یڕه‌وبكه‌ن. قائیمقامی چه‌مچه‌ماڵ ،ئامانج كه‌س���اس له‌ب���اره‌ی ده‌س���توه‌ردانی به‌رپرس���انی ئیداره‌كه‌ی بۆ ئاوێن ه ئه‌وه‌ی نه‌ش���ارده‌وه، جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئهوه كردهوه به‌رپرس���ی یه‌كه‌م���ی حیزب���ه‌كان له‌ئیداره‌ك���هی ئه‌و ده‌س���توه‌ردانی خراپیان ههبوه نه‌ك باش، ئه‌و وتی "به‌رپرسه‌كان ئه‌گه‌ر كێشه‌یان بۆ دروستنه‌كردبێتین ،هاوكارمان نه‌بون". كه‌ساس له‌تۆڕ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان به‌چاالكی ده‌رده‌كه‌وێت ته‌نانه‌ت خودی حیزبه‌كه‌شی ڕه‌خنه‌ب���اران ده‌كات ،له‌ب���اره‌ی دۆخی ناو حیزبه‌كه‌یه‌و‌ه نیگه‌رانی ده‌رده‌بڕێت به‌رامبه‌ر به‌رپرسه‌كانی حیزبه‌كه‌ی ،ئه‌و وتی "كوڕی به‌رپرس هه‌ی ه خاوه‌نی 100ملیۆن دۆالره". ئه‌م قس���هی ئامانج سوژن له‌هه‌گبه‌یه‌كی پ���ڕ له‌كێش��� ه ده‌دات ك ه م���اوهی چه‌ندین س���اڵ ه به‌رپرس���ه حیزبیه‌كانی س���لێمانی كار له‌س���ه‌ر كۆكردن���ه‌وه‌ی ده‌كه‌ن به‌هۆی نه‌بونی بڕیارده‌رێكی ناوه‌ندی له‌ناو یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان. جێگری به‌رپرس���ی مه‌ڵبه‌ن���دی یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تان ،حه‌س���ه‌ن بارام له‌قه‌زای دوزخورماتو به‌هه‌ستیارێكی زۆره‌و‌ه قس ه له‌و بابه‌ت ه ده‌كات ،باوه‌ڕی بهوه هه‌ی ه نمونه‌ی پاوه‌نخ���وزای له‌الیه‌ن به‌رپرس��� ه ناوچه‌ییه‌كان���هوه بونی هه‌ی���ه ،به‌اڵم ئه‌و گش���تاندن ناكات به‌سه‌ر هه‌مو ناوچه‌كانداو ته‌نه���ا ئهوه ده‌ڵێ���ت "زیاده‌ڕۆیی له‌ئازادی ڕاده‌ربڕین ،هه‌ندێكجار ڕه‌نگدانه‌وه‌ی خراپی له‌سه‌ر ژیانی سیاسی‌و ڕێكخراوه‌یی یه‌كێتی ههبوه". جێگر به‌رپرس���ه‌كه‌ی مه‌ڵبه‌ندی یه‌كێتی نیش���تمانی كوردس���تان نیگه‌ران ه له‌جۆری
ئیداره‌دانی به‌رپرس���ان‌و قسه‌ش���ی له‌سه‌ر ئهوه هه‌ی ه به‌رپرس���ان س���ه‌ركه‌وتو نه‌بون له‌ئیداره‌دان���ی ناوچ���ه‌كان ،وت���ی "ڕه‌نگ ه حاڵه‌ت���ی پاوه‌نخ���وزای سیاس���یو ئابوری له‌الیه‌ن به‌رپرس��� ه ناوچه‌ییه‌كانه‌وه هه‌بێت، به‌اڵم ناتوانیت گش���اندنی بۆ بكه‌ین به‌سه‌ر هه‌مو به‌رپرسه‌كاندا". ئاگ���ری كێش���ه‌كانی یه‌كێت���ی ئه‌گ���ه‌ر جه‌س���ته‌ی حیزبه‌كه‌ی س���وتاندبێت ،به‌اڵم به‌شێك له‌به‌رپرس���ه‌كانی زۆر سودیان له‌م كێشان ه وهرگرتوه ،ته‌نانه‌ت ئێستا به‌شێك له‌و به‌رپرس���ان ه س���نوری زۆنی سه‌وزیان به‌گوێره‌ی نف���وزی خۆیان دابه‌ش���كردوه، دابه‌شكردنه‌ك ه به‌جۆرێك ه ئه‌وان وه‌كو كه‌سی یه‌كه‌می ناوچه‌ك ه قس���هی سه‌ره‌تاو كۆتایی ده‌ك���ه‌ن ،ئه‌وه‌ش ڕێگه‌ی بۆ خۆش���كردون پاوه‌نخوازی سیاسی‌و ئابوری ئه‌و ناوچه‌ی ه بگرن ه ده‌س���ت ،به‌جۆرێ���ك به‌رپرس هه‌ی ه مانگان ه ملیۆنه‌ها دۆالری له‌ناوچه‌كه‌ی خۆی ده‌س���تده‌كه‌وێت به‌ه���ۆی بازرگانی نه‌وت‌‌و جۆره‌كانی تری بازرگانیه‌وه. ئاس���ۆ عه‌لی ش���رۆڤه‌كارێكی سیاسیه، س���ااڵنێكی زۆری ته‌مه‌نی له‌ن���او یه‌كێتی نیشتمانی به‌سه‌ربردوه‌و تا ئاستی ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌تیش پله‌ی حیزبی بڕیوه ،ئه‌و نیگه‌ران ه له‌وه‌ی ل���ه‌ڕوی ناوه‌ندی بڕیاره‌و‌ه هه‌رێم���ی كوردس���تان ب���هرهو سیس���تمی ده‌ره‌باگه‌یه‌ت���ی مۆدێ���رن ده‌ڕوات‌و بڕوای وای ه ئه‌مان��� ه دیارده‌ی ناسروش���تین ،ئه‌و وت���ی "ئ���ه‌م حاڵه‌ت���هی له‌الی به‌ش���ێك له‌به‌رپرسه‌كانی سلێمانی هه‌ی ه ده‌ربه‌گایه‌تی ه له‌چوارچێوه‌یه‌كی مۆدێرندا". ئاسۆ عه‌لی باسی ئه‌وه‌شی بۆ ئاوێنه‌كرد ئ���ه‌م دیارده‌ی ه ك ه به‌ده‌ره‌به‌گایه‌تی مۆدێرن ناویده‌بات س���ه‌ره‌تاكه‌ی بۆ ش���ه‌ڕی ناوخۆ ده‌گه‌ڕێت���هوه ك ه پارت���یو یه‌كێتی له‌دژی یه‌كتری هۆزه‌كانیان له‌خۆیان كۆكرده‌و‌ه بۆ شه‌ڕو گه‌وره‌كردنی نفوزی خۆیان ،ئه‌و وتی "ئه‌م دیارده‌ی ه حیزبی له‌حاڵه‌تی سروشتی خۆی ده‌ركردوه". به‌ب���ڕوای كادرێك���ی ب���ااڵی یه‌كێت���ی، دوركه‌وتنه‌وه‌ی تاڵه‌بانی كاریگه‌ری له‌سه‌ر تێكچون���ی س���ه‌نته‌ریه‌ت له‌ن���او یه‌كێت���ی
به‌رپرس ه بااڵکانی یه‌كێتی زۆنی سه‌وزیان به‌سه‌ر خۆیاندا دابه‌شكردوه نیشتمانی‌و زۆنی سه‌وزیش هه‌یه. بێستون س���ابوراوه‌یی پێش���تر ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان بوه ،ئێستاش به‌رپرسی په‌یمانگای كادیرانی ئه‌و حیزبه‌‌یه ،ئه‌و وتی "دوركه‌وتنه‌وه‌ی مام جه‌الل كاریگه‌ری له‌سه‌ر عێراق هه‌بو ،چۆن له‌سه‌ر یهكێتیو زۆنی سه‌وز نایبێت". ئه‌و له‌باره‌ی ئه‌و پاوه‌نخوازیانه‌ی به‌رپرس ه ناوچه‌ییه‌كان���ی یه‌كێتی ده‌یك���ه‌ن باوه‌ڕی وای ه ك ه یه‌كێت���ی له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا ئه‌و كێشان ه چاره‌سه‌رده‌كات ،دڵنیایی ئه‌وه‌یدا "له‌ڕۆژانی ئاینده‌دا به‌چاوی خۆمان ده‌یبینن ئه‌و كێشان ه چاره‌سه‌رده‌بن". دۆخ���ی خراپ���ی ناوخۆی���ی یه‌كێت���ی قۆس���تنه‌وه‌ی ئ���هو دۆخ��� ه به‌س���ودی به‌ش���ێك له‌به‌رپرس���یه‌كانی یه‌كێتی وه‌كو قائمقام���ی چه‌مچه‌ماڵ ئام���اژه‌ی بۆكردوو‌ه ئاماژه‌یه‌ك���ی ڕون ه بۆ ئ���ه‌وه‌ی ك ه نه‌بونی س���ه‌نته‌ریه‌ت له‌ن���او یه‌كێتی نیش���تمانی، به‌زیانی هاواڵتیان‌و به‌س���ودی به‌رپرسه‌كان شكاوه‌ته‌و‌ه هاوكات ده‌سه‌اڵتی تاكه‌كه‌سی زاڵكردو‌ه به‌س���ه‌ر حكومه‌ت‌و دامه‌زراوه‌كان ك ه ئێس���تا زۆربه‌ی دامه‌زراوه‌كان له‌ئاست ئه‌و به‌رپرس��� ه بااڵیا‌نه‌دا دۆش���داماون ک ه هه‌ریه‌که‌و روبه‌رێکیان بۆ ده‌سه‌التی خۆیان پاوه‌ن کردوه ،ه���ه‌ر له‌گه‌رمیانه‌و‌ه بگر‌ه تا ده‌گات به‌قه‌ره‌داغ‌و شارباژێڕ.
2
تایبه‌ت
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
نه‌وشیروان مسته‌فا "توانای رۆشتن"ی الواز ده‌بێت ئا :ئاوێنه نه‌وشیروان مسته‌فا ،ك ه وه‌ك یه‌كێك له‌دو كاراكته‌ر‌ه سه‌ره‌كیه‌كه ی سه‌ر شانۆ ی سیاس ی كوردستان ئاماژهی بۆ ده‌كرێت ،جارێكیتر بۆ چاره‌سه‌ر ی نه‌خۆشی گه‌ڕایه‌و‌ه ئه‌وروپا ،نه‌خۆشی بڕبڕه ی پشت توانا ی جوڵه‌و رۆشتن ی ئه‌وی ی الواز كردوه. س���ه‌ره‌تا ی ده‌ركه‌وتن ی نه‌خۆشییه‌كه ی نه‌وشیروان مس���ته‌فا ی رێكخه‌ر ی گشت ی بزوتنه‌وه ی گۆڕان ،دهگهڕێتهوه بۆ ساڵ ی ،1986ك��� ه ئه‌وكات جێگ���ر ی تاڵه‌بان ی س���كرتێر ی گش���ت ی یه‌كێت ی نیشتمان ی كوردس���تان ده‌بێت ،له‌رۆژه‌كان ی كۆتای ی ئه‌و ساڵه‌دا ك ه ئازار زۆر ی بۆ ده‌هێنێت، له‌ڕێگ���ه ی ئێرانه‌و‌ه ده‌چێت ه دیمه‌ش���ق ی پایته‌خت ی سوریا. له‌سه‌ره‌تا ی 1987دا ،كاتێك سه‌ردان ی پزیشكێك ی بڕبڕه ی پشت ده‌كات له‌شام‌و دوا ی پشكنین ئه‌ش���یعه‌كان ی ده‌بینێت، به‌سه‌رس���وڕمانه‌و‌ه پێیده‌ڵێ���ت "چ���ۆن تا ئێس���تا به‌پێو‌ه ماوی���ت؟! ئه‌ب ێ هه‌ر سبه‌ین ێ نه‌شته‌رگه‌ر ی بۆ پشتت بكه‌یت،
چونك ه له‌دوا قۆناغ ی خراپدایه‌‌و به‌كۆكین ،گرفتێك��� ی ئه‌وت���ۆ ی له‌ئازار ی پش���تیدا پژمین ،كه‌وتن له‌وانه‌ی ه نخاع ش���ەوكیت نابێت ،ب���ه‌اڵم به‌پێ ی لێدوان ی هاوڕێیه‌ك ی بپس���ێو توش ی ش���ه‌له‌ل بیت‌و تا ماویت نزیك��� ی بۆ ئاوێن ه چوار س���ا ڵ له‌مه‌وبه‌ر كاتێ���ك بهیهكهوه به‌گه‌ش���تێك له‌واڵت ی به‌سه‌ر عه‌ره‌بانه‌و‌ه بیت". راگه‌یاندن��� ی ئه‌م هه‌واڵ��� ه له‌الیه‌ن ئه‌م چیك ده‌بن ،هه‌ست ده‌كات ك ه نه‌وشیروان پزیش���كه‌و‌ه به‌نه‌وش���یروان مس���ته‌فا ،مسته‌فا ناتوانێت پ ێ به‌پێ ی ئه‌م بڕوات‌و به‌یه‌كێك له‌ناخۆشترین روداوه‌كان ی ژیان ی هه‌ندێكجار به‌زه‌حمه‌ت هه‌نگاو ده‌نێت . ئه‌م هاوڕێیه ی باس ل���هوه ده‌كات ك ه داده‌نرێت ،پزیشكه‌ك ه داوا ی لێده‌كات بۆ رۆژ ی دوای ی له‌نه‌خۆش���خان ه جێگه بگر ێ چه‌ند هه‌فته‌ی���ه‌ك له‌مه‌وبه‌ر كاتێك چو‌ه تا نه‌ش���ته‌رگه‌ر ی بۆ ب���كات ،به‌اڵم ئه‌و بۆ ال ی نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و پێیوتو‌ه بۆ رۆژ ی دوا ی ده‌چێت ه ال ی پزیش���كێك ی "بچین گه‌ش���تێك بكه‌ین" ،نه‌وش���یروان تر ی به‌ناوبانگ ی دیمه‌ش���ق به‌ڵكو قسه ی مس���ته‌فا پێیوت���وه ك ه "من له‌گه‌ش���تدا پزیشكه‌ك ه وا ده‌رنه‌چێت ،به‌اڵم ئه‌میشیان نه‌ماوم ،چوار سا ڵ له‌مه‌وبه‌ر ك ه له‌چیک پێك���هوه بوی���ن نه‌مده‌توان ی به‌باش��� ی هه‌مان ئامۆژگار ی ده‌كات. نه‌وشیروان مس���ته‌فا بۆ ئه‌و مه‌به‌ست ه بڕۆم به‌ه���ۆ ی كاریگه‌ری ی ئازار ی بڕبڕه ی بڕی���ارده‌دات بچێت ه ئه‌وروپا ،س���ه‌ره‌تا ی پشتمهوه بو". نه‌وشیروان مس���ته‌فا به‌درێژای ی ساڵ ی 1987ده‌گات��� ه به‌رلین ی رۆژئاواو له‌گه ڵ سه‌اڵح ره‌ش���یدو د.كه‌مال فوئاد ده‌چن ه رابردو ،ئازار ی بڕبڕه‌كان ی پش���تی زیاتر ال ی چه‌ند پزیش���كێك ی ئه‌ڵمانی‌‌و ئێران ی كاریگه‌ری���ان كردوه‌ت��� ه س���ه‌ر جوڵ���هو بۆ پش���كنین‌و ئه‌وانیش هه‌مان قس���هی رۆش���تنی ،كۆتای ی ساڵ ی پار‌و سه‌ره‌تا ی ئه‌مس���ا ڵ به‌مه‌به‌س���ت ی چاره‌سه‌ركردن پێده‌ڵێن. سه‌ره‌نجام له‌به‌رلین پزیشكێك ی یۆنان ی نزیك���ه ی 8مانگ ل ه له‌ن���ده‌ن مایه‌وه، نه‌شته‌رگه‌ریه‌ك ی سه‌ركه‌وتوان ه بۆ بڕبر‌ه ی كۆتای��� ی هه‌فت���ه ی راب���ردوش بۆ چێك پشت ی ئه‌نجامده‌دات ،نه‌وشیروان مسته‌فا كردنه‌وه ی ته‌ندروس���تیو چاره‌سه‌ركردن له‌وكات���هوه تا چه‌ند س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر جارێكیتر گه‌یشته‌و‌ه له‌نده‌ن.
به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی ده‌ست ئاوێنه كه‌وتون ،كوڕی یه‌كێك له‌مسته‌شاره‌كانی سه‌رده‌می به‌عس ،له‌ئاماده‌یی پێشمه‌رگه‌ی ئێواران له‌شاری سلێمانی ده‌خوێنێت ،هاوكات به‌رێوه‌به‌ری ئه‌و خوێندنگه‌یه ده‌ڵێت "نامه‌ی لێپرسراوێكی پێبوه". ئاوێن���ه ،بن���ار هیدای���ەت :ئاماده‌ی���ی پێشمه‌رگه‌ی ئێواران تایبه‌ته به‌و پێشمه‌رگه‌و ئه‌فس���ه‌رانه‌ی له‌خوێن���دن دواكه‌وت���ون،
به‌تایبه‌تی ئه‌فس���ه‌ره بااڵكانی پێشمه‌رگه، به‌اڵم ل���هو ئاماده‌ییه پۆلیس���ی هاتوچۆو ئاس���ایش‌و پێش���مه‌رگه‌ی تێدایه ،یه‌كێك له‌خوێندكاره‌كانیش كوڕی مسته‌ش���ارێكی دیاری سه‌رده‌می به‌عس بوه. له‌سه‌ر وه‌رگرتنی ئه‌و كوڕه مامۆستا دڵشاد وتی "به‌نوس���راوی فه‌رمی به‌رێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆو به‌نامه‌ی لێپرسراوێكی پێشمه‌رگه هاتوه‌و هیچ شتێكی نایاسایی تێدا نیه". تائێس���تا ئاماده‌یی پێشمه‌رگه‌ی ئێواران یه‌كالی���ی نه‌بۆت���هوه بۆ ئ���ه‌وه‌ی ئایا بۆ
ئا :ڕاوێژ كامه‌ران پاش دوو هه‌فته به‌سه‌ر سه‌ردانه‌كه‌ی د .به‌رهه‌م ساڵح بۆ ئێران‌و كۆبونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی بااڵی ئێراندا ،دواتر باڵێك له یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان جیابویه‌و‌ه كه وه‌ك كوده‌تایه‌ك وابوو به‌سه‌ر بنه‌ماڵه‌ی هێرۆخاندا ،هه‌ر ل ه پاش ڕاگه‌یاندنی ئه‌و باڵه‌ش حكومه‌تی ئێران ك ه دۆستی نزیكی یه‌كێتیه ل ه هه‌موو الیه‌كی دیكه زیاتر هه‌وڵی نێوه‌ندگیری‌و لێكنزیككردنه‌وه‌ی ده‌دان ،به‌رپرسانی یه‌كێتیش بۆخۆیان ئه‌و ڕاستی ه ناشارنه‌وه. هه‌رچه‌ن���ده س���ه‌ره‌تا وا باڵوكرایهوه ك��� ه وه‌فدێكی تایبه‌ت ل��� ه ئێرانه‌و‌ه بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كانی یه‌كێتی ی هاتبێت ه س���لێمانی ،به‌اڵم به‌رپرسان ی زۆرینه‌ی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی با ڵ ئهوه ڕه‌تده‌كه‌نه‌وه ،س���ه‌عدی ئه‌حمه‌د پیر‌ه به‌رپرسی په‌یوه‌ندیه‌كانی یه‌كێتی بۆ ئاوێن ه وتی ئه‌و قس���هی ه ڕاست نیهو هی���چ وه‌فدێكی ئێ���ران نه‌هاتووه ،ئه‌و ته‌نها وتی"ئه‌م قسان ه ڕاگه‌یاندنه‌كان ل ه بێئیشی خۆیان دروستی ده‌كه‌ن" ه���اوكات مه‌ال به‌ختیار لێپرس���راوی ده‌س���ته‌ی كارگێڕی یه‌كێتی نیشتمانی كوردس���تان ل��� ه ب���اره‌ی نێوه‌ندگیری ئێ���ران ل ه نێ���وان دووباڵ���ی ناوه‌ندی بڕی���ارو زۆرینه‌ی مه‌كته‌ب سیاس���یدا ڕایگه‌یاند"ەفدی ئێران نەهاتووە ،ئەوە راس���ت نییە؛ بەاڵم هەرچ���ی دەوڵەت هەی���ە ،هەرچی الی���ەن هەیە ،هەرچی پەرۆش���ی كوردو كوردس���تانە ،الیان گرنگە یەكێتی ناو یەكێتی بپارێزرێت" ل��� ه به‌رامبه‌ردا به‌رپرس���انی یه‌كێتی
خۆیان به‌رپرس����یارن ،به‌رێوه‌به‌ری گش����تی گوم����رگ ل����هو بابه‌ت���� ه ئاگاداركراوه‌ت����هوه ،له‌هه‌م����و دنیا گومرگ پ����اره كۆده‌كاته‌وه ،نابێت هی����چ په‌یوه‌ن����دی هه‌بێت به‌س����ه‌ر ئه‌و ش����تانه‌وه ،قب����وڵ ناكه‌ین هیچ الیه‌نێ����ك ته‌داخولی ئیش����ه‌كانمان بكات ،پارێزگاری سلێمانی وتویه‌تی دوباره پشكنین ده‌كه‌ینه‌وه‌‌و سامانه سروش����تییه‌كانیش بانگهێش����تی لێپرس����ینه‌وه ده‌كرێت له‌س����ه‌ر ئه‌و كێشه‌یه ،بۆ له‌گه‌رمیان ده‌رناچێت‌و له‌س����لێمانی ده‌رده‌چێ����ت ،ده‌بێت یه‌كالیی بكرێته‌وه ،به‌رێوه‌به‌رایه‌تی ی ناردوه بۆ گومرگ ئه‌و پش����كنین ه سلێمانی‌و قبوڵكراوه". په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان به‌رێوه‌به‌ری گومرگ����ی گه‌رمی����ان‌و به‌رێوه‌به‌ر ی ده‌روازه‌ی په‌روێزخ����ان له‌وپ����ه‌ڕی خراپیدای����ه ،به‌جۆرێ����ك حس����ێن ئه‌حم����ه‌د به‌رێوه‌ب����ه‌ری گومرگ����ی گه‌رمی����ان به‌رێوه‌ب����ه‌ری ده‌روازه به‌پیاوێكی نه‌خۆش ده‌ناس����ێنێت‌و ده‌ڵێ����ت "ئه‌م كێش����ان ه به‌قس����هو راگه‌یان����دن ناكرێ����ت ،به‌رێوه‌به‌ری ده‌روازه ده‌ست تێوه‌ردان زۆرده‌كات له‌دام‌و ده‌زگاكان ،به‌س له‌به‌ڕێوه‌به‌ر ناچێ����ت ،پیاوێكی نه‌خۆش����ه ،بۆ ئه‌و كێش����ه‌یه‌ش به‌رپرسی ئیدار هی گه‌رمیانم����ان ئاگاداركردۆت����هوهو نمون����هی ده‌رچوی پش����كنینه‌ك هی سلێمانیش����مان بۆ بردو ه وتویه‌تی له‌رێی لیژنه‌یه‌كه‌وه هه‌ردو س����امانه سروشتییه‌كانی گه‌رمیان‌و سلێمانی بانگهێش����ت ده‌كه‌ین‌و لێكۆڵینه‌و هی له‌س����ه‌ر ده‌كه‌ی����ن بۆی����ه دوب����اره نه‌بێته‌وه ،ئهوه ئیشی به‌رێوه‌به‌ری ده‌روازه نیه رێگری له‌هاتنی ته‌نكه‌ر ده‌گرێت ،ئێمه بۆ ببین ه سوته‌مه‌نی ئه‌م كێشانه".
ریکالم
ئێران له‌هه‌وڵی پاراستنی هاوپه‌یمانه‌كه‌یدایه
ل ه باڵ���ی ناوه‌ندی بڕیار ئه‌و ڕاس���تی ه ناش���ارنه‌و‌ه ك ه ئێ���ران وه‌ك نزیكترین الیه‌ن ل ه یه‌كێتیه‌و‌ه به‌رده‌وام له‌س���ه‌ر خه‌ت���ه ،ڕێ���واز فای���ه‌ق په‌رله‌مانتاری یهكێتیو سه‌ركرده‌یه‌كی دیاری ناوه‌ندی بڕیار له‌و بارهیهوه ب ه ئاوێنه‌ی وت"هه‌ر ل ه سه‌ره‌تای كێشه‌كانه‌و‌ه ئێران ئاگادار بووه ل ه ئه‌و پرسه‌و به‌ر ل ه ڕاگه‌یاندنی به‌یانامه‌ك ه ئ���اگادار كراونه‌ت���هوه ،ل ه پاش راگه‌یاندنی به‌یانامه‌كه وه‌فدێكی تایبه‌ت ل ه ئێرانه‌و‌ه نههاتوه بۆ ئه‌وه‌ی نێوه‌ندگیری بكات ،ئه‌وه‌ی ك ه ههبووه خودی كونس���ڵی ئێران ب���وه ك ه وه‌ك نوێن���ه‌ری واڵته‌كه‌ی چۆت ه الی هه‌ردوو بااڵكه‌و س���ه‌ردانی كردون‌و ل ه نزیكه‌و‌ه له‌گه‌ڵیان دانیشتووه" ل��� ه ب���اره‌ی داواكاری ئێ���ران ل��� ه به‌رپرس���انی هه‌ردوو باڵه‌كه‌ی یه‌كێتی ڕێواز فایه‌ق وت���ی"داواكاری ئه‌وان ل ه باڵه‌كان���ی یه‌كێتی ئهوه ب���وو‌ه ك ه ب ه گفتوگۆ كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر بكه‌ن
رۆژی یه‌كشه‌ممه ،حه‌فتا ته‌نكه‌ری به‌نزین له‌مه‌رزی په‌روێزخانه‌وه له‌پشكنینی ئه‌و ده‌روازه‌یه ده‌رناچن ،دواتر له‌ڕێی نوسراوێكی سامانه سروشتییه‌كانی سلێمانییه‌وه ئاماژه به‌ده‌رچونیان ده‌كه‌ن‌و ده‌نێردرێنه سلێمانی، به‌رێوه‌به‌ری گومرگی گه‌رمیانیش ده‌ڵێت "به‌رێوه‌به‌ری ده‌روازه‌ی په‌روێزخان پیاوێكی نه‌خۆشه".
ئاوێنه ،بن����ار هیدای����هت :عه‌لی تۆفی����ق به‌رێوه‌ب����ه‌ری ده‌روازه ی ی راگه‌یاند په‌روێزخ����ان به‌ئاوێن����ه "ئه‌و حه‌فتا ته‌نكه‌ر به‌نزینه چونه‌ته س����لێمانیو هه‌م����و الیه‌نێكمان لێ ئ����اگادار كردۆت����هوه ،زۆم����ان پێ س����ه‌یره س����امانه سروش����تییه‌كان رێگه‌ی پێداون ،الی ئێمه له‌پشكنین ده‌رنه‌چون‌و س����ه‌یره له‌پش����كنینی س����لێمانی ده‌رچون ،هه‌ردو ده‌زگای پشكنیینه س����ه‌ر به‌یه‌ك وه‌زاره‌تن ی����ه‌ك ئامێری����ان هه‌ی����هو به‌ی����ه‌ك رێنمای����ی كارده‌كه‌ن ،له‌س����ه‌روی خۆمان����هوه پێی����ان راگه‌یاندین كه باره‌كه بۆ س����لێمانییه‌‌و بۆ خۆیانه‌‌و هه‌ر له‌س����لێمانیش ده‌رچوه رێگه‌ی بده‌ن داخڵ بێت ،ژێر به‌ژێر كراوه، ه����ه‌ردو پش����كنینه‌كه‌مان الیه هی به‌الیانه‌وه ئاس���ایی بێت كه‌س‌و كاره‌كه ی سامانه سروش����تییه‌كانی گه‌رمیان‌و بكه‌ن به‌سه‌رۆك عه‌شیره‌ت‌و پله‌دار ،به‌الی سلێمانی". منیش���هوه ئاس���اییه وه‌ك خوێندكارێ���ك بخوێنێت". تائێس����تا حكوم����ه‌ت‌و وه‌زاره‌تی س���ااڵنه ل���هو ئاماده‌ییه هه‌م���و كه‌س سامانه سروش����تییه‌كان له‌سه‌ر ئه‌م وه‌رگی���راوه ،كارمه‌ن���دی هێ���زی ناوخۆ‌و بابه‌ت����ه هیچ قس����ه‌یه‌كی نه‌كردوه، پێش���مه‌رگه‌و فه‌رمانبه‌ری تێدابوه ،دڵشاد هه‌رچه‌ن����ده به‌ڕێوه‌به‌ری ده‌روازه‌كه عومه‌ر به‌رێوه‌به‌ری گش���تی پ���ه‌روه‌رده‌ی داوای به‌ستنی لیژنه‌یه‌ك ده‌كات بۆ سلێمانی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئه‌و شێوازه ئه‌و كێش����ه‌یه ،وتی "ده‌بێت له‌سه‌ر چه‌ند س���اڵێكه په‌یڕه‌و كراوه ،من له‌گه‌ڵ ئه‌م بابه‌ت����ه لیژنه دروس����تبكرێت ئه‌وه‌دا نیم خاتری هیچ كه‌سێك بگیرێت" .ئه‌گ����ه‌ر لیژن����ه دروس����تنه‌كرا ئهوه
كوڕی مسته‌شارێك له‌خوێندنگه‌ی پێشمه‌رگه ده‌خوێنێت پێش���مه‌رگه بێت یاخود بۆ هه‌مو كه‌سێك بێ���ت ،به‌رێوه‌به‌ری ئاماده‌یی پێش���مه‌رگ ه وتی "پێش���نیارمان كردوه بۆ به‌رێوه‌به‌ری گش���تی په‌روه‌ده‌ی س���لێمانی بۆ ئه‌وه‌ی ئ���ه‌م ئاماده‌یی���ه یه‌كالیی بكرێت���هوه بۆ پێشمه‌رگه‌و ئاسایش به‌اڵم تائێستا وه‌اڵمی نه‌داوینه‌ت���هوه ،پێمانوت���وه ت���ا رێنمایی ده‌رده‌چێت به‌م شێوه‌یه كارده‌كه‌ین". وتیش���ی "ئه‌گ���ه‌ر حكوم���هت به‌الیه‌وه ئاس���ایی بێت كوڕه مسته‌ش���ارێك ببێت به‌كارمه‌ندی هێزی ناوخۆ ،ئه‌گه‌ر حزبه‌كان
په‌روێزخان 70 :ته‌نكه‌ری به‌نزین له‌پشكنین ده‌رناچن‌و ده‌نێردرێن ه سلێامنی
بۆ ئه‌وه‌ی ناكۆكیه‌كان نه‌گات ه ئاس���تی ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی چه‌كداری‌و په‌رۆش���ی خۆیان بۆ مانه‌وه‌ی یه‌كێتی ب ه به‌هێزی ده‌ربڕیوه". ڕێواز فای���ه‌ق ڕه‌تی ده‌كات���هوه ك ه س���ه‌ردانی وه‌فده‌كه‌ی كونس���وڵخانه‌ی ئێ���ران بۆ الی به‌رپرس���انی حزبه‌كه‌ی بۆ س���ه‌پاندنی ئه‌جێندای ئێران بێت، ئه‌و وتی "ئێران وه‌ك دۆستێكی نزیكی یه‌كێتی به‌شداری له‌م پرسه‌دا كردووه، ئه‌گه‌ر نا ئه‌وان ده‌س���ه‌اڵتی سه‌پاندنی ئه‌جێندایان نی���ه ،ته‌نانه‌ت به‌ر له‌وه‌ی بۆ یه‌كه‌مجار به‌یاننامه‌ی ناوه‌ندی بڕیار باڵوكرای���هوه ئه‌وان داوای ئه‌وه‌یان كرد ب���ۆ م���اوهی دوو رۆژ دوابخرێت به‌اڵم كاك كۆسره‌ت ئاماده‌ی ئهوه نه‌بو هه‌ر بۆی ه به‌یاننامه‌ك ه باڵوكرایهوه ،ئه‌وه‌ش بۆخۆی س���ه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌ی ه ك ه ئه‌وان ده‌سه‌اڵتی س���ه‌پاندنی داواكاریه‌كانیان نی���هو ته‌نه���ا وه‌ك دۆس���تێكی نزیكی یه‌كێتی هاوخه‌ممان".
هەنوکە
) )543سێشه‌ممه 2016/9/6
عوسمان بایده‌میر :ئه‌مه‌ریكا به‌زاره‌كی پشتیوان ی كورد ده‌كات
5
توركیا دەیەوێت ئەوە بەرامبەر بەڕۆژئاوا بکات کە‌داعش هەوڵیداو بۆی نەکرا ئا :زانا حه‌مه غه‌ریب
عوسمان بایده‌میر ،سه‌رۆك ی پێشو ی شاره‌دار ی ئامه‌دو په‌رله‌مانتار ی ئێستا ی په‌رله‌مانی توركیا له‌سه‌ر لیستی پارتی دیموكراتی گه‌الن "هه‌ده‌په "له‌م گفتوگۆیه ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ده‌بێت ئه‌و راستی ه بزانین كه بون ی كاك مه‌سعود له‌ئێستادا زه‌روریه‌تی پرس ی كورده". ئاوێن���ه :گۆڕانكارییه‌كان���ی ناوچه‌ك ه تا چه‌ند به‌ئاڕاسته‌ی به‌رژه‌وه‌ندی كوردن؟ عوسمان بایده‌میر :له‌راستیدا ئه‌گه‌ر كورد به‌ووریایی مامه‌ڵ ه له‌گ���ه‌ڵ گۆرانكارییه‌كان ن���ه‌كات ئ���ه‌وا دوور نی���ه ئاراس���ته‌كه ی به‌پێچه‌وانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیی‌و داخوازییه‌كان ی كورد بگۆردرێت چونك ه كورد ئێستا كه‌تۆت ه نێو به‌رداش��� ی ده‌وڵه‌ته‌كان��� ی ده‌وروبه‌ری‌‌و ده‌بێت ئهوه ی به‌ده‌س���تی هێن���اوه یاخود هه‌وڵ بۆ به‌ده‌س���تهێنانی ده‌دات بیپارێزیت له‌ده‌ستی نه‌دات. ئاوێنه :كه‌وات���ه خاڵه الوازه‌كانی كورد له‌م ساته‌وه‌خته‌دا چین؟ عوس���مان بایده‌می���ر :كورد له‌ئێس���تادا به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی گشتی خاڵی به‌هێزی زیاتره له‌خاڵ���ه الوازه‌كان���ی ،بۆ نمون��� ه ده‌بینین كاتێك له‌باكور س���وپای تورك كۆمه‌ڵكوژ ی له‌دژ ی كورد ئه‌نجام ده‌دات ،باشورو رۆژئاواو رۆژهه‌اڵت ده‌نگی خۆی���ان بڵند ده‌كه‌نه‌وه‌و ناڕه‌زایه‌ت���ی ده‌رده‌برن ی���ان بهپێچهوانهوه كوردانی باكورو باشورو رۆژهه‌اڵت له‌رۆژئاوا شان به‌ش���انی ش���ه‌ره‌ڤانان گیانی خۆیان به‌خت ده‌كه‌ن‌و ش���ه‌ڕی داعش‌و دوژمنان ی ك���ورد ده‌كه‌ن له‌پێناوی پاراس���تن ی خاك ی پیرۆزی كوردستان‌و گیانی هاونیشتیمانیان، له‌هه‌رێمی كوردس���تانیش به‌هه‌مان ش���ێوه هه‌م���وان به‌رگر ی ده‌كه‌ن ،ك���ه ئه‌مه وا ی ك���ردووه له‌م قۆناغه‌دا كۆده‌نگیه‌كی مه‌زن‌و بیرێك��� ی نه‌ته‌وه‌ی ی هه‌بێت ،ب���ه‌اڵم ته‌نیا مه‌ترس���یه‌ك كه هه‌بێت درز دروست كردن ه ل���ه‌م نێو یه‌كری���زی‌‌و هاوده‌نگی���هی كورد به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان. ئاوێنه :ئه‌وه‌ی ك ه ئێستا روسیاو ئێران‌و توركیاو س���وریا سه‌رس���ه‌ختانه له‌س���ه‌ر گۆڕانكاریی نه‌كردن له‌سنوره‌‌كانی ناوچه‌ك ه كۆكن ئه‌بێته هۆی الوازی یان شكستهێنان به‌پڕۆژه‌ی كوردی؟ عوس���مان بایده‌میر :وه‌ك ئاماژه‌م پێكرد ئه‌گه‌ر ك���ورد به‌ووریایی���هوه مامه‌ڵه بكات كاریگ���ه‌ر ی ئه‌وتۆ ی نابێت چونكه ئێس���تا كورد له‌ناوچه‌كه‌دا هێزێك ی گه‌وره‌یه‌و واڵت ه زلهێ���زه‌كان‌و یه‌كێت ی ئه‌وروپ���او ته‌نانه‌ت واڵتانی دراوس���ێش حس���اب بۆ مه‌سه‌له ی ك���وردو هێز ی كوردو پرس��� ی كورد ده‌كه‌ن جا به‌راستیان بێت یان درۆ ،ئه‌وه‌ش رون‌و ئاشكرایه هه‌ریه‌ك له‌سوریاو ئێران‌و توركیاو عێراقیش هه‌رگیز حه‌ز به‌سه‌ربه‌خۆیی گه‌ل ی كورد ناكه‌ن كه ئێس���تا ئه‌وان ب ه به‌شێك‌و كه‌مینه‌یه‌ك���ی واڵته‌كانی خۆیانیان ده‌زانن‌و ه‌به‌رده‌وام له‌دژ ی ده‌وه‌ستنه‌وه‌و رێگا ناده‌ن به‌اڵم ده‌بێ���ت له‌الیه‌ن سیاس���ه‌تمه‌داران ی ك���ورده‌وه ب���ه‌ووردی كار له‌س���ه‌ر پیالن‌و ستراتیژ ی ئه‌وان بكرێت بۆ روبه‌روبونه‌وه ی پرس ی نه‌ته‌وه‌یی كورد له‌ناوچه‌كه‌دا وه‌گه‌ر ن���ا به‌دڵنیایی كاریگه‌ری ت���ه‌واو ی ده‌بێت له‌س���ه‌ر الوازی پرۆژه‌ی به‌ده‌وڵه‌ت بون یان سه‌ربه‌خۆیی كورد. ئاوێنه :له‌م بارودۆخه‌دا چی له‌سه‌ر هێزه كوردییه‌كان به‌گش���تیو په‌كه‌ك���هو پارتی به‌تایبه‌تی پێویسته؟ عوسمان بایده‌میر :یه‌كریزی‌‌و دروستبوون ی رۆحیه‌تێكی كوردبوون‌و نه‌ته‌وه‌ی ی له‌س���ه‌ر هه‌موو پارت‌و هێزه كوردییه‌كان پێویس���ت ه ن���ه‌ك به‌ته‌نی���ا په‌كه‌ك���هو پارت���ی ،له‌م ساته‌وه‌خته‌دا ده‌بێت ملمالنێ‌و به‌رژه‌وه‌ند ی
له‌م ساته‌وه‌خته‌دا ده‌بێت ملمالنێ‌و ی به‌رژه‌وه‌ند حیزبی‌‌و رق‌و كینه‌و ی هه‌ندێك پرس الوه‌كی وه‌البنرێت‌و ی بۆ ی كار ئهوه بكرێت ئه‌و خه‌ون ه گهورهی ه بێت ك ه ی رۆژانه گه‌نج‌و الو كورد له‌پێناویدا شه‌هید ده‌كرێن عوسمان بایدەمیر حیزبی‌‌و رق‌و كینه‌و هه‌ندێك پرسی الوه‌ك ی وه‌ال بنرێ���ت‌و ئ���ه‌وه‌ی كاری بۆ بكرێت ئه‌و خه‌ون���ه گهورهی���ه بێت ك���ه رۆژانه گه‌نج‌و الوی ك���ورد له‌پێناویدا ش���ه‌هید ده‌كرێن، دایكان���ی ك���ورد له‌پێناوی���دا رۆڵه‌كانیان ده‌به‌خش���ن بۆی ،ئه‌بێت كار بۆ هێنانه‌د ی خه‌ونی ش���ه‌هیدان‌و هه‌م���وو ئه‌وان ه بكرێت كه‌قوربانی���ان داوه له‌پێن���او ی ك ه ئه‌ویش خه‌ونی سه‌ربه‌خۆیی كوردو به‌ده‌ستهێنان ی مافه‌كانیه‌تی ،رووبه‌رووبونه‌وه‌و له‌ناوبردن ی تیرۆریس���تانی داعش‌و هاوشێوه‌كانیان ك ه ده‌یانه‌وێت بونی كورد بسڕنه‌وه ،رێگه‌نه‌دان به‌دووباره‌بوونه‌وه ی كاره‌ساتی جینۆساید ی ش���ه‌نگال‌و كۆمه‌ڵگوژی ك���وردان له‌باكورو باش���ورو رۆژئاوای كوردس���تان ،هیوادارم په‌یام���ی یه‌كریزی‌‌و ئازادیو س���ه‌ربه‌خۆی ی ببێته په‌یامی هه‌مو كوردێك. ئاوێن���ه :رۆڵی بارزانی له‌م كێش���انه‌دا به‌ئه‌رێنی ده‌بینن یان نه‌رێنی؟ عوس���مان بایده‌می���ر :به‌دڵنیاییه‌و‌ه هه‌ر وه‌ك چۆن له‌رابردو ئێس���تاش جه‌نابی مام جه‌الل رۆڵێكی مه‌زنی هه‌بوو له‌ناوچه‌كه‌داو له‌باره‌ی مه‌س���ه‌له‌ی پرس���ی چاره‌نووس ی نه‌ته‌وه‌ی كورد ،ه���ه‌رواش جه‌نابی بارزان ی رۆڵێكی به‌رچاویان هه‌بوه‌و ده‌یانبێت ،ڕه‌نگ ه هه‌ندێكجار ش���ت روبده‌ن یان رویاندابێت‌و به‌ئ���اگادار ی كاك مه‌س���عود ،به‌اڵم ده‌بێت ئه‌ور اس���تی ه بزانین كه بونی كاك مه‌سعود له‌ئێستادا زه‌روریه‌تی پرسی كورده. ئاوێن���ه :لێكدانه‌وه‌ت���ان بۆ گه‌ش���تی مه‌س���عود بارزانی بۆ توركی���او ئێران له‌م كاته‌دا چییه؟ عوس���مان بایده‌می���ر :به‌تایب���هت ئ���هو گۆرانكارییان���ه ی له‌توركیا ل���ه‌دوا ی 15ی ته‌موزه‌وه هاته ئاراو‌ه مه‌ترسی هه‌یه ،پرس ی سه‌ره‌كیش كه بابه‌تی داعشه له‌ناوچه‌كه‌دا مه‌ترس���یه‌ك ی گه‌وره‌ت���ره ،هه‌ربۆی���ه‌ش سه‌ردانی كاك مه‌س���عود چ بۆ توركیا یان بۆ ئێران به‌گش���تی بۆ هه‌مان مه‌به‌س���ته، هیوادارین ئه‌وه‌ی له‌راگه‌یاندنه‌كان باس���كرا له‌سه‌ر سه‌ردانیان بۆ توركیا راست نه‌بێت‌و جه‌نابیان نه‌كه‌ون���ه ژێر كاریگه‌ری‌و بریار ی دژ ب���ه به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه ی كورد له‌الیه‌ن
ئهوه ئاینده‌و ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ئه‌مریكای ه پێمانده‌ڵێت كه ی ئه‌مریكا له‌به‌ر كورد ده‌مێنێته‌و‌ه ی ی دژ یان له‌به‌ر كورد ده‌بێـت، پێویست ه كورد ی پشت به‌رله‌و‌ه به‌ئه‌مریكا ببه‌ستێت پشت به‌خۆی ببه‌ستێت هیچ كامیانه‌وه. ئاوێن���ه :ئه‌وه‌نده‌ی زانیاریت���ان هه‌بێت بارزانی‌و پارتی لێكتێگه‌یشتن‌و رێككه‌وتنی له‌گه‌ڵ توركیا له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌كه؟ عوس���مان بایده‌میر :زانیارییه‌كان هه‌مان ئه‌و زانیارییانه‌ن كه له‌میدیاكان باڵوكرانه‌و‌ه به‌تایبه‌تیش له‌ئێستادا هه‌رێم ی كوردستان ه���ه‌م ل���ه‌روی ئابووریی���هوه له‌دۆخێك���ی خراپدای���ه ،ه���ه‌م ل���هرو ی س���ه‌ربازییه‌وه له‌ش���ه‌ڕی داعش���دایه .هه‌ربۆیه سه‌ردان‌و رێككه‌وتن���ه‌كان ه���ه‌م ئابوریی���ن هه‌میش
ه���اوكاری‌‌و ئه‌منی���ن ب���ه‌اڵم وه‌ك وت���م هیواخوازین ش���ته‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ندی گه‌ل ی كوردا بن به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی .هێرش ی توركیا بۆ س���وریا به‌مه‌به‌س���ت ی لێدان ه له‌و نیمچه س���ه‌ربه‌خۆییه ی بۆ رۆژئاوا به‌ده‌ست هاتووه نه‌وه‌ك به‌مه‌به‌ست ی به‌ره‌نگاربونه‌وه ی داعش .توركیا له‌رابردو ئێستاش به‌ئاشكرا پشتگیری له‌داعش كردوه ئه‌یه‌وێت له‌رێگا ی ئه‌م هێرش���انه‌یه‌وه ئه‌وه‌ی داعش نه‌یتوان ی به‌ده‌ستی بهێنێت له‌شكست پێهێنانی كورد ئه‌و به‌ده‌س���ت ی بهێنێت ،باوه‌رم وایه ئه‌گه‌ر ئی���راده ی به‌هێز ی گه‌لی ك���ورد له‌رۆژئاواو هه‌ڵوێس���ت ی ئه‌مری���كاو واڵتان���ی جیهان‌و رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تی���ه‌كان نه‌بێت توركیا درێژ‌ه به‌هێرش‌و په‌الماره‌كانی ده‌دات. ئاوێنه :خوێندنه‌وه‌تان بۆ هه‌ڵوێس���تی ئه‌مه‌ریكا چییه؟ عوس���مان بایده‌میر :ئه‌مریكا به‌زاره‌ك ی پش���تیوانی كورد ده‌كات ،ب���ه‌اڵم زۆر جار نه‌بوون ی هه‌ڵوێس���ت ی���ان روبه‌روبونه‌وه ی له‌گه‌ڵ هه‌ندێك له‌روداوه‌كان وه‌ك پێویست بۆچوون���ه‌كان ئه‌گۆرێ���ت‌و گومانم���ان بۆ دروس���ت ده‌بێت ،بۆ نمون ه رێككه‌وتنی ئه‌م دواییانه‌ی له‌گه‌ڵ توركیا بۆ په‌المارو هێرش ی سه‌ر جه‌رابلوس ،من باوه‌رم وای ه ئه‌مریكاش مه‌ترس���ی له‌ده‌س���ه‌اڵتی ئێران‌و رووسیاو توركی���او هه‌ندێ���ك له‌واڵتان��� ی ناوچهكهو ده‌س���تتێوه‌ردانیان به‌تایب���هت له‌دۆخ��� ی عێراق‌و س���وریا وایلێ���ده‌كات كه‌نه‌توانێت به‌شێوه‌یه‌ك ی ئاشكرا پشتیوانیه‌كانی خۆ ی بۆ پرسی كوردو به‌تایبه‌ت هێز ی چه‌كدار ی له‌رۆژئ���اوا ده‌رببرێت ،به‌اڵم هه‌تا ئێس���تا هه‌ڵوێسته‌كانی به‌رانبه‌ر كورد باش بووه. ئاوێنه :كه‌وات ه ئه‌كرێت بڵێین ئه‌مه‌ریكا پشت له‌كورد ناكات؟ عوس���مان بایده‌می���ر :نه‌خێ���ر ناتوانین ئ���هوه بڵێی���ن چونك���ه واڵت���ه زلهێزه‌كان هه‌میش��� ه به‌رژه‌وه‌ندخ���واز ب���ون‌و به‌پێ ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ی خۆیان مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ریان كردوه‌و ره‌نگه ئێس���تا پرس ی كورد یان پشتیوان ی له‌كورد وه‌ك كارتێك ی فش���ار له‌به‌رانبه‌ر به‌ده‌ستهێنان ی كۆمه‌ڵێك به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان به‌كاربهێنن وه‌ك ئهوه ی
فۆتۆ :عوبه‌یدواڵ هاكان
له‌رابردو له‌الیه‌ن ئینگلیزو روسیاو ته‌نانه‌ت ئه‌مری���كاش به‌رانب���ه‌ر به‌ك���ورد بینراوه. ئێس���تا ئه‌مریكا ئه‌وه‌ی بۆ رون بۆته‌وه ك ه له‌ناوچه‌كه‌دا دۆستی باشتری له‌كورد نابێت‌و ئه‌گه‌ر كوردیش نه‌بوایه داعش كاره‌س���ات ی گهورهی مرۆی ی له‌ناوچه‌كه‌دا به‌رپا ده‌كرد، ب���ه‌اڵم ئ���هوه ئاین���ده‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ی ئه‌مریكای���ه پێمانده‌ڵێت كه‌ئه‌مریكا له‌به‌ر ی ك���ورد ده‌مێنێت���هوه ی���ان له‌ب���ه‌ری دژ ی كورد ده‌بێـت .كوردیش به‌رله‌وه‌ی پش���ت به‌ئه‌مریكا ببه‌ستێت پێویسته پشت به‌خۆ ی ببه‌ستێت. ئاوێن���ه :به‌ب���ڕوای ئێ���وه راگه‌یاندنی فیدراڵ���ی له‌ڕۆژئاوای كوردس���تان كارێكی باش بو یاخود كاتی نه‌بو؟ عوس���مان بایده‌میر :بێگومان مه‌سه‌له ی راگه‌یاندنی فیدراڵ ی له‌رۆژئاوا ی كوردستان كارێكی پێویس���ت بو بۆ قۆناغی ئێس���تا ی رۆژئاوا ،پێویسته له‌سه‌ر هه‌موان پشتگیری له‌ئازادی���یو ماف���ه دیموكراس���ییه‌كانی نه‌ته‌وه‌كه‌م���ان له‌رۆژئ���اوای كوردس���تان بكه‌ین ،چونك��� ه به‌بروای م���ن ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌ن���گاو‌ه نه‌گیرایه‌ت ه به‌ر كورد نه‌یده‌توان ی له‌سه‌ر ئاس���تی ناوخۆیی له‌رۆژئاواو له‌سه‌ر ئاس���تی نێوده‌وڵه‌تی���ش پێگه‌یه‌ك ی به‌هێز دروست بكات‌و توانایه‌ك ی به‌هێزیان نه‌ده‌بو به‌تایبه‌ت ك ه ده‌بینین له‌ده‌یان الو‌ه پیالن‌و په‌الم���اری دوژمنكاران���ه له‌به‌رانبه‌ر رۆئاوا گیراوه‌ت ه به‌ر. ئاوێنه :كورد به‌ره‌و كوێ‌و چ چاره‌نوسێك ده‌ڕوات له‌سایه‌ی ئه‌م گۆڕانكاریانه‌دا؟ عوس���مان بایده‌می���ر :زۆرێ���ك له‌سیاسه‌تمه‌داران‌و لێكۆڵه‌ران‌و چاودێران ی سیاس���ی زۆرجار ئام���اژ‌ه به‌وه‌ده‌كه‌ن ك ه ئه‌م سه‌ده‌ی ه سه‌ده‌ی ئازادیو سه‌ربه‌خۆی ی نه‌ت���ه‌وه‌ی ك���ورد ده‌بێ���ت له‌ڕۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌ڕاستدا ،به‌و هیوایه‌ی كوردیش بتوانێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی ب���اش‌و وردبینانه‌تر مامه‌ڵ ه له‌گه‌ڵ روداوه‌كان‌و گۆرانكارییه‌كانی ناوچه‌ك ه بكات‌و مافه‌كانی كورد به‌ده‌س���تبهێنرێت‌و له‌گه‌ڵ هه‌موو نه‌ته‌وه‌كانی تورك‌و عه‌ره‌ب‌و فارس به‌ئاش���تیو دیموكراس���ی بهیهكهوه بژین.
بایده‌میر له‌ساڵی ١٩٧١ل ه شاری ئامه‌د له‌دایك بووه ،كۆلێژی ی ل ه زانكۆی دیجله یاسا ته‌واو كردووه‌‌و ل ه ساڵی ١٩٩٥وه‌ك پارێزه‌ر ده‌بێت به‌ئه‌ندامی ده‌سته‌ی كارگێڕی ئۆفیسی مافی مرۆڤ له‌شاری ئامه‌د ،له‌ساڵی ٢٠٠٢بوو ه به‌سه‌رۆكی ئۆفیسی مافی مرۆڤی ئامه‌د .له‌ساڵی ٢٠٠٩له هه‌ڵبژاردنی شاره‌وانییه‌كانی توركیا له‌سه‌ر لیستی پارتی كۆمه‌ڵگای دیموكراتی بۆ سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی ئامه‌د خۆی كاندید كردو سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ستهێنا، ی حوزه‌یرانی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ٢٠١٥وه‌ك كاندیدی "ھ.د.پ" بۆ په‌رله‌مانتاری شاری ئورف ه خۆی كاندیدی كردو سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ستهێنا
له‌ماوه‌ی دو ساڵی رابردودا ٤٥٠كه‌س له‌خورماتو رفێنراون ئا :ئاراس محه‌مه‌د به‌رپرسێكی كۆچ‌و كۆچبه‌ران له‌قه‌زای دوز خورماتو رایده‌گه‌یه‌نیت كه‌یسی رفینراوه‌كانی دوز ریكئه‌خه‌نه‌وه‌و ده‌یده‌نه دادگایه‌كی نیوده‌وڵه‌تی ،ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌و كه‌سانه‌ی رفینراون زۆربه‌یان توركمان‌و عه‌ره‌بی سونه‌ن". ئه‌یوب جمعه ،به‌رپرسی كۆچ‌و كۆچبه‌رانی حكومه‌تی عیراقی له‌قه‌زای دوز خورماتوو بۆ ئاوێنه
وتی "له‌ماوه‌ی دوو سالی رابردودا ( )٤٥٠كه‌س له‌سنوری خورماتوو رفینراون". وتیشی "ئه‌و كه‌س����انه‌ی رفینراون به‌زۆری توركمان‌و عه‌ره‌بی س����ونه‌ن‌و زۆریكیان تا ئیستاش بێسه‌روشوینن، ئێم����ه له‌رێگه‌ی چه‌ن����د رێكخراویكی نێوده‌وڵه‌تی����هوه به‌ڵێنمان وه‌ر گرتوه كه‌یس����ه‌كه‌مان بۆ بگه‌یه‌ن����ن به‌دادگا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان ،به‌تایبه‌ت الهای". ق����ه‌زای خورمات����وو ٦٠كیلۆمه‌تر
ده‌كه‌وێت����ه باش����وری كه‌ركوك����هوهو ژماره‌ی دانیش����توانه‌كه‌ی سه‌رو ١٢٠ هه‌زار كه‌س ده‌بێت ،كه دابه‌ش����بون به‌سه‌ر س����ێ پێكهاته‌ی كورد %٣٦و توركمان %٣٥و عه‌ره‌ب %٣١و ئێستا ناكۆكیه‌ك����ی ق����وڵ له‌نێ����وان كوردو توركماندا بونی هه‌یه . وته‌بێژی قایمقامیه‌تی دوزخورماتو، محه‌مه‌د فایه‌ق بۆ ئاوێنه وتی ”دوای روداوه‌كان����ی س����اڵی ٢٠١٤و هاتنی داعش‌و حه‌شدی شه‌عبی بۆ سنوره‌كه كێشه‌ی ئه‌منی له‌دوز دروستبوه".
وتیش����ی "دواتر دوای ئاڵۆزیه‌كانی وتی ”كێش����هی سنوری خورماتو بوه نێوان ك����وردو حه‌ش����دی توركمانی به‌كێش����هی تایفی ،چه‌ندین ده‌زگای ل����ه‌دوز قایمقامی قه‌زاكه س����ه‌ردانی هه‌واڵگری����ی ده‌ره‌كی����ش وه‌ك میت‌و كۆنسۆڵی ئه‌مریكایی كرد له‌هه‌ولێرو .ئیتاڵعات ده‌ستان هه‌یه له‌كێشه‌كانی مه‌له‌فێكی ڕاده‌س����ت كردن له‌س����ه‌ر ئه‌م ش����اره‌دا ،ئ����ه‌وه‌ش وایك����ردوه كه‌یس����ه‌كانی تیرۆرو ڕفاندن له‌الیه‌ن به‌ئاسانی كۆنترۆڵ نه‌كرێته‌وه". توركمانه‌كانه‌وه كه خۆیان به‌حه‌ش����د له‌دوای هاتنی چه‌كداره‌كانی داعش ده‌ناس����ێنن ،زۆرترین كێش����ه‌كانیش بۆ س����نوری دوزو ناحیه‌ی س����لێمان به‌گ ،چه‌ندین گروپی چه‌كدار به‌ناوی ئه‌وان دروستی ده‌كه‌ن". س����ه‌باره‌ت به‌كه‌یس����ی ئه‌من����ی حه‌شدی شه‌عبیه‌وه سه‌ریانهه‌ڵداوه‌و قه‌زاك����هو ئ����هو هه‌م����و ئاڵۆزیه‌ی كه زۆرترین كێش����هی كوش����تن‌و رفاندن تێی����دا ڕوده‌دات ،محه‌م����ه‌د فای����ه‌ق رویداوه.
وته‌بێژی حه‌شدی شه‌عبی له‌قه‌زایی خورماتو ،سه‌ید عه‌لی بۆ ئاوێنه وتی ”ره‌وشی ئه‌منی ئێستا به‌ره‌و باشبوون ئه‌چێت‌و هه‌میشه پێشمه‌رگه‌و حه‌شد له‌هه‌ماهه‌نگیدان له‌و بارهیهوه". وتیشی "ئێمه وه‌ك حه‌شد په‌نجه‌ی تۆمه‌تمان بۆ درێژ ئه‌كرێت سه‌باره‌ت به‌كێشه‌ی تیرۆرو ڕفاندن ،به‌اڵم ئێمه هه‌میش����ه ئاماده‌ی����ن ك����ه به‌ڵگه‌مان بده‌نێ‌و ئێمه‌ش ئه‌و كه‌سانه راده‌ست ئه‌كه‌ین كه به‌ڵگه‌یان له‌سه‌ره‌و ره‌وشی ئه‌منی شاره‌كه تێكئه‌ده‌ن".
4
هەنوکە
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
مستەفا هیجری :یەكێتیو گۆڕان‌و یەكگرتو كۆمەڵ دەیانەوێت جموجۆڵه‌کانمان دژی ئێران بخەنە پاڵ پارتی ئا :سەهەند مستەفا هیجری ،سكرتێری حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران (حدكا)، له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئەگەر پارتی ،یان یەكێتی ،یان هەر هێزێكی كورد لەخەباتی بەشێكی كوردستاندا یارمەتیبدات ،بەبۆچونی من سەروەرییە". ئاوێنه :بەڕێزت زمانی عەرەبی دەزانی؟ مس���تەفا هیج���ری :ب���ۆ خوێندن���ەوە دەیخوێنمەوە ،بەاڵم لەقسەكردندا زۆر خراپم، راس���تە لەئێران كاتی خوێن���دن عەرەبیمان دەخوێند ،بەاڵم قس���ەمان پێنەدەكرد ،بۆیە فێری قسەكردن نەبوین. ئاوێن���ه :كەوایە كاتێك لەگ���ەڵ وەفدی عەرەبس���تانی س���عودیە دانیش���تون ،چۆن قسەت كردوە؟ مس���تەفا هیجری :من ن���ە لەگەڵ وەفدی عەرەبس���تانی س���عودیە ،نە لەگەڵ وەفدی هی���چ واڵتێكی ت���ر دانەنیش���توم ،ئەوەی لەراگەیاندنەكاندا باس���دەكرێت س���ازكراوە، لەالی���ەن هەندێك ك���ەس‌و الیەن���ەوە ئەو هەوااڵنە س���ازكراون ،كە دەیانەوێت بایەخی كارو تێكۆش���انی حزبی دیموكرات‌و خەباتی ك���ورد لەخۆرهەاڵت ك���ەم بكەنەوەو وەهای نیش���انبدەن ،كە كارو تێكۆشانەكانی حزبی دیموكرات بەتایبەتی لەم یەك دو س���اڵەی رابردودا ،كاریگ���ەری الیەنێكی دیكەیە ،كە ئێستا كۆماری ئیس�ل�امی ئێران زیاتر باس لەعەرەبستانی س���عودیە دەكات ،پێش ئەو روداوانەش هەمیشە كۆماری ئیسالمی باسی لەوە ك���ردوە ،كە ئێمە س���ەر بەئەمەریكاو ئیس���رائیلن ،یان هەر الیەنێك كە بەخەیاڵ بەدوژمنی خۆی دەزانێت ،ئێمە دەبەستێتەوە ب���ەو دوژمنایەتیی���ەوە ،دەن���ا س���ەرجەم بەرنامەكانی حزبی دیموكراتی كوردس���تانی ئێران ،جا باش بێت ی���ان خراپ ،ئیرادەی خودی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێرانەو لەس���ەر ویس���ت‌و داخوازی زۆربەی خەڵكی كوردە لەكوردس���تانی رۆژهەاڵت���دا بەڕێوە دەچێت ،جا هەر الیەنێك پێیخۆش بوبێت، یان پێیناخۆش بوبێت ،هیچ كاریگەرییەكی لەس���ەر ئیرادەو بڕیاری حزب���ی دیموكراتی كوردستانی ئێران نەكردوە. ئاوێن���ه :ب���اس لەكۆبون���ەوەی حزب���ی دیموكرات���ی كوردس���تانی ئێ���ران لەگ���ەڵ عەرەبس���تانی س���عودیەو توركی���او پارتی دەكرێ���ت لەهەولێ���ر ،تەنانەت ب���اس لەوە دەكرێت ،كە دانیش���تنەكانی ئێوە هاوكات بوە لەگەڵ هێرشی پێش���مەرگەكانی حزبی دیموكرات���ی كوردس���تانی ئێران بۆ س���ەر پایەگەكانی کۆماری ئیسالمی ئێران؟ مستەفا هیجری :ئەو قسانە سەرجەمیان دروس���تكراون ،هەتا ئ���ەو بەرنامەیەی كە ئێس���تا حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران لەناوخۆی���ی واڵت بەڕێوەیدەب���ات ،بڕیارێك نییە كە ئێس���تا درابێت ،بەڵكو لەسەرەتای س���اڵی 2015ەوە ئ���ەو بڕی���ارە دراوە ،كە حزبی دیموكرات پێشمەرگەكانی بنێرێتەوە ب���ۆ ناوخۆی���ی واڵت ،دی���ارە بەش���ێكیان گەڕاونەت���ەوە ،بڕیارەكەم���ان ئەوەبوە ،كە ئەگەر هێزەكانی كۆماری ئیس�ل�امی هێرش نەكەنە سەر پێشمەرگەكان ،پێشمەرگەكانیش هێرش ناكەنە سەریان ،بۆ نمونە ساڵی پار تێكهەڵچونێك روینەدا ،ئەمساڵیش لەدرێژەی ئەو بەرنامەیەدا ،پێش���مەرگەكان لەجەولەدا بون ،كۆماری ئیس�ل�امی هێرش���ی كردوە، پێش���مەرگەش بەرگری كردوە ،سەرەنجام ئەو شەڕەو تێكهەڵچونانە رویدا ،پەیوەندی بەهیچ كەسێك نە لەكوردستانی عێراق ،نە لەدەرەوەی كوردستانی عێراق نەبوە. ئاوێن���ه :ئەگەر وایە ،بۆچی ئێس���تا ئەو پرس���یارانە دەوروژێنرێت ،كە كۆبونەوەتان بوە لەگەڵ ئەو هێزانە ،گوایە ئەو ش���ەڕانە پەیوەندیی هەیە بەملمالنێكانی عەرەبستانی س���عودیەو كۆم���اری ئیس�ل�امی ئێ���ران لەناوچەكەدا ،لەهەمانكاتدا حزبی دیموكراتی كوردس���تانی ئێران لەالیەن عەرەبس���تانی س���عودیەو توركیاوە ،وەكو كارتێكی فشار لەسەر کۆماری ئیسالمی بەكارهاتوە؟ مس���تەفا هیج���ری :رەنگ���ە بەش���ێكی بگەڕێت���ەوە بۆئ���ەوەی ،ك���ە لەناوچەكانی خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا دەستتێوەردان هەیە لەالیەن واڵتانی زلهێزی ناوچەكەو دەرەوە، هەمویان خەریكی جۆرێك لەشەڕی لەجیاتی ش���وێنی ت���رن لەالی���ەن گروپ‌و دەس���تەو حزبەكان���ی خۆرهەاڵتی ناوەڕاس���ت ،رەنگە بۆچونەكە لەوەوە س���ەرچاو بگرێت ،كە ئەو حەرەكەتەی حزبی دیموكراتیش لەپەیوەندی لەگەڵ سیاس���ەتێكی وەهادا بێت ،بۆ نمونە عەرەبس���تانی س���عودی كە نێوانیان لەگەڵ ئێران ناخۆشە بەڕێوەیدەبات ،وەك ئاماژەم
پێدا ،سەرجەمیان سازكراوە كە بنچینەكەی لەالی���ەن كۆم���اری ئیس�ل�امی ئێران���ەوە دروس���تبوە ،لەالیەن ئەوانەوە باڵوبۆتەوە، رەنگ���ە هەندێ���ك هێزیش باوەڕی���ان بەوە كردبێت. ئاوێنه :مەبەستت لەكام هێزانەیە؟ مس���تەفا هیج���ری :وەكو ئ���ەو هێزانەی لەكوردستانی عێراق دابەشبون ،بەشێكیان خ���ۆی بەنزیكی توركیا دەزانێت ،بەش���ێك خۆی بەنزیكی ئێ���ران دەزانێت ،لەئەنجامدا ئەوانەی خۆی���ان بەنزیكی ئێ���ران دەزانن، زۆرتر باوەڕیان بەو قسانە كردوە. ئاوێنه :مەبەس���تت یەكێتی نیش���تمانی كوردستان‌و بزوتنەوەی گۆڕانە؟ مس���تەفا هیج���ری :ئەوان���ەو كۆمەڵێك ك���ەس‌و الیەنی تری���ش ،وەك���و یەكگرتو كۆمەڵی ئیسالمی ،كە لەواقیعدا دەیانەوێت بیخەنە پاڵ پارتی ،چونكە بۆ خۆیان لەگەڵ پارتی ناڕێكن‌‌و ناسازێن ،بۆیە هەریەكێكیان دەیەوێت قسەس���از بكات ل���ەدژی ئەویتر، لەهەمانكاتدا پێویس���تە ئ���ەوە بڵێم ئەگەر پارت���ی ،ی���ان یەكێتی ،یان ه���ەر هێزێكی ك���ورد لەخەباتی بەش���ێكی كوردس���تاندا یارمەتیبدات ،بەبۆچونی من س���ەروەرییە، ن���ەك خاڵێك���ی الواز بێ���ت ،بەپێچەوانەوە ئەوە ئەرك���ی كوردە لەهەمو بەش���ەكاندا، هەرچەن���دە هەتا ئەم س���اتە هیچ كام لەو هێزانە بە(یەكێتی ،پارتی ...هتد)ەوە ،هیچ یارمەتییەكی ئێمەیان نەداوە.
ئێمە لەمێژ ساڵەوە دانیشتنمان لەگەڵ ئەمەریكییەكان هەیە ئاوێنه :واته ئەو سەروەرییەیان بۆ خۆیان تۆمار نەكردوە؟ مستەفا هیجری :بەداخەوە بەبۆچونی من تۆماریان نەكردوە ،ئێمە لەمێژودا شاهیدی ئەو خاڵە بەرجەس���تانە بوین ،بۆ نمونە ئەو كاتەی كە یەكێتی نیش���تمانی وەكو هێزی پشتیوان یارمەتی حزبی دیموكراتیدا لەدژی حكومەتی كۆماری ئیسالمی ،پێموایە ئەوە لەمێژوی جواڵنەوەی كورددا ،وەكو خاڵێكی زۆر درەوشاوە دەمێنێتەوە ،ئومێدەوار بوم ئ���ەو خااڵنە زۆر بونایە ،هیوام دەخواس���ت پارتی‌و یەكێتیو حكومەتی هەرێم بەگشتی یارمەتیدەری حزبی دیموكرات بونایە لەدژی كۆماری ئیسالمی ئێران ،لەكاتێكدا كۆماری ئیس�ل�امی تەنه���ا دژی حزب���ی دیموكرات‌و جواڵن���ەوەی ك���ورد لەخۆره���ەاڵت نیی���ە، بەڵك���و دژی جواڵن���ەوەی ك���وردە لەهەمو جێگەیەك���ی دونی���ادا ،دژی دیموكراس���یو ئازادییە ،لەبەرئەوە من بەش���انازی دەزانم، ك���ە هێزێكی ك���وردی ل���ەو هەلومەرجەدا یارمەتی حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بدات لەخەباتەكەیدا .ئێم���ە جەولەیەكمان دەس���تپێكردوە لەگەڵ هێزەكانی باش���ور، لەگەڵ چەن���د الیەن دانیش���تنمان هەبوە، ئ���ەو بابەتانەمان رون كردۆت���ەوە ،وەاڵمی پرس���یارەكانمان داوەتەوە ،بڕیارە دانیشتن لەگەڵ چەند الیەنێكی تریش بكرێت ،داوامان لەهەمو هێزە سیاس���ییەكانی كوردس���تانی باشور كردوە بۆ دانیشتن ،لەكاتێكدا لەگەڵ زۆریان دانیش���تنمان كردوەو لەداهاتوش���دا بەردەوام دەبێت. ئاوێنه :بۆچی چاالكییەكان ئەم دەورەی حزب���ی دیموكرات���ی كوردس���تانی ئێران‌و پێشمەرگەكانی كەوتە مانگی حوزەیرانەوە، مەبەستم ئەوەیە كە ئەوكاتە چاالكییەكانتان زۆر چڕ ك���ردەوە ،بۆچونێك هەیە كە ئەوە هاوكاتە لەگەڵ ئەو هێرشانەی ،كە حەرەكەی ع���ەدل لەناوچ���ەی ئەه���وازو بلوچس���تان بەپشتیوانی پاكستان‌و عەرەبستانی سعویە كردویەتیی���ە س���ەر بارەگاكان���ی کۆماری ئیسالمی؟ مس���تەفا هیج���ری :ئ���ەو حەرەكەتانەی ك���ە لەناوچەكان���ی بلوچس���تان‌و ئەه���واز هەی���ە ،حەرەكەتێك���ی زۆر رێكوپێك نییە، حەرەكەتی نهێنی‌و ژێربەژێر دەكرێتە س���ەر بنكەیەك ،یان كەس���ێك لەكەسایەتییەكانی كۆماری ئیس�ل�امی ئێران‌و تیرۆر دەكرێت، ئێمە لەگەڵ هەندێك لەرێكخراوەكانی بەلوچ
ئێمە پەیوەندیمان لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان هەیە ،بەهەمانشێوەی ئەو پەیوەندییەی كە لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی‌و گۆڕان هەمانە لەكۆنگ���رەی نەتەوەكان���ی ئێران���ی فیدڕاڵ هاوپەیمانین ،بەاڵم بەرنامەی عەسكەریمان لەگەڵ ئەوان هی���چ هەماهەنگییەكی نەبوە، ئەوەی كە رویداوە ،بەو ش���ێوەیەی كە تۆ ئاماژەت پێكرد ،شتێكی بەرێكەوت بو. ئاوێنه :گوای���ە ئێوە چەكت���ان لەپارتی دیموكراتی كوردستان وەرگرتوە ،واتا پارتی حزبی ئێوە دەجوڵێنێت ،ئایا پارتی ئەوەندە ئیمكانی هەیە حزبی دیموكرات بجوڵێێت؟ مس���تەفا هیج���ری :م���ن پێموای���ە ئەو كەس���انەی ،كە ئ���اگاداری مێ���ژوی حزبی دیموكراتن ،باش دەزانن حزبی دیموكرات ئەو هێ���زە نییە ،كە الیەنێك بیجوڵێنێت ،رەنگە ئێم���ە لەداهاتودا لەدرێ���ژەی ئەو جوڵەیەدا هاوپەیم���ان پەیدابكەی���ن‌و یارمەتیش���مان بدەن ،ب���ەاڵم ئەوە مانای ئەوە نییە ،حزبی دیموك���رات الیەنێ���ك دەیجوڵێنێت‌و ش���ەڕ یان ئاش���تی پێدەكات ،ئ���ەوەی كە حزبی دیموكرات دەی���كات بڕیاری خۆیەتی لەروی لێكدان���ەوە ،رەنگە رۆژێك هەڵەبكات ،بەاڵم بڕیاری خۆی بەڕێوەدەبات. ئاوێن���ه :باش���ە بۆچی هێن���دە فۆكەس دەخرێتە س���ەر ئەو پەیوەندیی���ەی ئێوەو پارتی دیموكراتی كوردس���تان ،ئایا شتێكی ئاس���ایی نییە ،ئەگەر پەیوەندیتان هەبێت، یان بۆچی هێندە گەورە دەكرێت؟ مس���تەفا هیج���ری :ئێم���ە پەیوەندیمان لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردس���تان هەیە، بەهەمانش���ێوەی ئ���ەو پەیوەندیی���ەی كە لەگەڵ یەكێتی نیش���تمانی‌و گۆڕان هەمانە، بەاڵم كێش���ەیەك كە لێرەدا هەیە ،كێشەی نێ���وان رێكخراوەكان���ی كوردی باش���ورە، ك���ە تاوانەك���ەی دەكەوێت���ە س���ەر ئێمەو هەمو خەڵك���ی كورد هەتا ب���ەو كوردانەی ك���ە لەناوخۆی���ی باش���وری كوردس���تان‌و لەدەرەوەن ،بۆیە ئەگەر الیەنێك ئەو گومانە دروستبكات ،كە پارتی دیموكرات ئەو كارە دەكات ،الیەنەك���ەی دیكە بەبێ ئەوەی زۆر بیربكاتەوە ،تۆمەتبار كردنەكە قبوڵدەكات، بەپێچەوانەشی راس���تە ،واتا بەبۆچونی من لێكدانەوەی خەڵكی كورد لەباش���ور ،لەروی واقی���ع‌و لێکدانەوە نییە ،بەڵكو زیاتر لەروی دەس���تەبەندی‌و گ���روپ بەندییەكە ،كە لەو ناوچەیەدا سازبوە ،كە بۆتە هۆی تێكچونی بارودۆخی باش���وری كوردس���تان ،هەروەها كاریگەری نەرێنی خۆی لەس���ەر هێزەكانی دیكەی كورد لەبەشەكانی دیكەدا داناوە. ئاوێنه :ئایا حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران ،هەست ناكات بەجۆرێك لەجۆرەكان دەبێتە بەشێك لەملمالنێی نێوان هێزەكانی باش���ور ،یان بە جۆرێك ل���ە جۆرەكان لەو ملمالنێیە تێوەدەگلێنرێت؟ مس���تەفا هیجری :ئێمە بەش���ێك لەهیچ الیەنێك نین ،بەاڵم رەنگە قسەیەك ،بڕیارێك یان كردەوەیەكمان لەبەرژەوەندی الیەنێكدا بڕیاری لێبدرێت ،ئەوەش مانای ئەوە نییە، كە ئێمە لەگ���ەڵ ئەو الیەنەین ،ئێمە لەدژی كۆماری ئیس�ل�امی ئێران خەب���ات دەكەین بەپێی تواناو ئیمكانات���ی خۆمان ،ئایا ئەو خەباتەی كە ئێمە دەیكەین ،لەبەرژەوەندی سیاسەتی پارتی ،یان یەكێتییە ئەوە بۆ ئێمە گرنگ نییە ،گرنگ ئەوەی���ە ئێمە بەبڕیاری خۆمان كارەكانمان دەبەینە پێش. ئاوێن���ه :كەوات���ە ل���ەو ش���ەڕانە چیتان بەدەس���تهێنا ،جگ���ە لەوەی ش���ەهیدێكی زۆرتان���داو گلەی���یو رەخنەیەك���ی زۆرتان لێكرا؟ مس���تەفا هیجری :كاتێ���ك هێزێك بڕیار دەدات بۆ خەبات ،دەبێ���ت ئامانجێكی زۆر ب���ەرزی لەبەرچاو بێت‌و بۆ ئ���ەو ئامانجانە هەوڵب���دات ،لەراس���تای گەیش���تن ب���ەو ئامانجانەدا ،بێگومان هەندێك پێیانخۆشە،
مستەفا هیجری هەندێك پێیانناخۆشە ،هەندێك زەرەرمەند دەب���ن ،هەندێك بەقازانج���ی دەزانن ،بۆیە هەر كەس���ێك لەو راستاییەدا بیرو بۆچونی خۆی دەردەبڕێت ،بەاڵم بەبۆچونی من ،لەو بڕیارەدا كە حزبی دیموكرات ماوەی دو ساڵە جێبەجێی دەكات ،دەستكەوتی سیاسی زۆر گەورەی بەدەس���تهێناوە .لەالیەك خەڵكی كوردی لەكوردستانی ئێران لەو نائومێدییە هێناوەتە دەرەوە ،پێش���وازییەكی زۆر گەرم لەحزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران هەیە، بەتایبەتی لەناو گەنجەكاندا ،كە لەناوخۆیی كوردستانی رۆژهەاڵتدا ،هەروەها بەهاتنیان بۆ ریزی پێش���مەرگایەتی ،یارمەتیدەرێكی زۆری حزب���ی دیموك���رات ب���ون ،ئێس���تا ژمارەیەكی بەرچاو لەو پێش���مەرگانەی كە پێش���تر رۆیش���تبونە دەرەوە گەڕاونەتەوەو هاتونەتەوە ریزی پێشمەرگە ،هەتا نەفەرێك لەوانەی كە گەڕابوەوە شەهیدبو لەناوچەی ش���نۆ ،ئەوە هێزو گڕوتینێكی زۆر بەرچاوی داوە بەحزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران، لەناوخ���ۆو ل���ەدەرەوە خەڵك���ی ئومێدەوار كردوە .لەالیەك���ی ترەوە پالنێكی كۆماری ئیس�ل�امیمان پوچەڵكردەوە ،لەگەڵ ئەوەی س���اڵەهایە باس ل���ەوە دەكات ،كە ئەوانە نەماون‌و هیچ كاریگەرییەكیان نییە لەئێراندا، نیشانماندان كە حزبی دیموكرات هێشتا هەر هێزە ،بانگەشەی كۆماری ئیسالمی بەتایبەت لەپەیوەن���دی لەگەڵ ئ���ەوەدا ،كە دەیەوێت ئەوە نیش���انبدان ،كە رۆژهەاڵتی ناوەڕاست تەنها ئاگرو ئاس���نی لێدەبارێ���ت نائەمنە، ئێران بۆت���ە دورگه‌ی ئارام���ش ،دەعوەتی كۆمپانیا گەورەو زەبەالحەكانی دەكرد ،تاكو بێن‌و س���ەرمایەكانیان لەئێراندا بەكاربهێنن، بۆ ئەوەی ئابورییەكەی ببوژێتەوە ،ئێمە ئەو پەیامەماندا بەدونیا ،كە كۆماری ئیس�ل�امی ئەو دورگه ئارامه نییە ،بۆ سەرمایەگوزاری نابێت ،ئەمنیەتی سەرمایەگوزاری لەو واڵتەدا نییە ،بۆ واڵتانی ناوچەكەمان رون كردەوە، كە كۆماری ئیسالمی ئێران ئەو هێزە نییە، كە خۆی پێناس���ەی خ���ۆی دەكات‌و كەس ناتوانێت لەس���نورەكانی تێپەڕێت ،كۆماری ئیس�ل�امی س���اڵەها بانگ���ەواز دەكات كە سنورەكانی وەها قایم كردوەو بەكەرەستەی ئیلیكتریك���یو پایەگا ،كە چۆڵەكە ناتوانێت لێیتێپەڕێت ،ئێمە نیش���انماندا كە دەتوانین لەس���نورەكانی تێپەڕی���ن‌و دەتوانین بچین لەقواڵیی خاكی كوردستاندا ،دژی هێزەكانی رژێم خەبات بكەی���ن ،هەتا فەرماندەی زۆر سەروی سوپای پاسداران لەو تێكهەڵچونانەدا كوژرا ،ژمارەیەكی زۆر لەئەندامی پاسداران كوژران ،واتا ئێمە هەمو تەون‌و بەستەكانی كۆماری ئیس�ل�امی ئێرانمان پوچەڵكردەوە، بەجۆرێك كە كۆماری ئیس�ل�امی چاوەڕوانی ئ���ەوەی نەدەك���رد ،بۆی���ە لەفەرماندەكانی هەرە سەرەوەی سوپای پاسدارانەوە ،هەتا وتارخوێنەكانی نوێژی هەینی ،باس���یان لەو مەس���ەلەیە كردوە ،وەزیری به‌رگری بانگكرا ب���ۆ پەرلەمان‌و دەس���تەكەی ئاش���کرا کرا، ئەوانە دەستكەوتێكی زۆر گەورەن بۆ حزبی دیموكرات‌و جواڵنەوەی كورد لەكوردستانی ئێراندا ،بێگومان لەو پێناوەدا ش���ەهیدیش دەبێت ،حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران هەر ئەو شەهیدانەی نییە ،بەڵكو بەهەزاران شەهیدیمان لەدەستداوە. ئاوێنه :لەچاالكییەكانی ئ���ەم دواییانەدا چەند شەهیدتان داوە؟ مس���تەفا هیج���ری :ل���ەو چاالكییانەدا 9 شەهیدمان داوە. ئاوێن���ه :هەندێ���ك س���ەرچاوەی ئەمنی باس لەوە دەكەن ،كە ئێوە 39ش���ەهیدتان داوە؟ مس���تەفا هیجری :نەخێر ،ئەوە راس���ت
نییە. ئاوێن���ه :ب���ەدوای ئ���ەو چاالكییانەی كە كردوتان���ە ،ژمارەی هاتنی هێزی گەنجان بۆ ناو ریزەكانی حزبی دیموكرات زۆرترو زیاتر بوە؟ مس���تەفا هیج���ری :زۆر زیات���ر ب���وە، لەكاتێك���دا ئەوە یەكێ���ك لەئامانجەكانمان ب���وە ،لەهەمانكات���دا ش���ارەكانی ناوخۆیی واڵت ،واتە تەش���كیالتی حزب ،سەرجەمیان ئامادەگی���ان دەربڕیوە ،ك���ە یارمەتیدەری پێش���مەرگەن ،هەر ل���ەو تێكهەڵچونانەش ك���ە لەناوچەكانی مەریوان ،ش���نۆو مهاباد هاتەپێش ،بەش���ێكی س���ەرەكی كارەكانی ئێمە ،ئەو ئەندامانە كردویانە ،پێش���مەرگە لەبەرزترین ئاستدا بو .جگە لەوە پێویستە ئاماژە ب���ەوە بكەم ،كە ئ���ەوە جوڵەیەكی گش���تی خس���تۆتەناو خەڵكی كوردستان، ئەگەر دیقەتتان دابێت ،لەسەرەتای بەهاری ئەمس���اڵدا كوژرانی كۆمەڵێ���ك ئەندامانی بەرپرس���ی كۆماری ئیس�ل�امی ئێران ،ئاگر بەربون لەهێندێك لەدامودەزگاكان ،كە ماوە ماوە رودەدات ،ئەوانە ورەیەكی تایبەتییان داوە بەخەڵك ،كە خەڵك خەریكە بۆ خۆی جڵەوی خەباتەكە دەگرێتە دەس���ت ،حزبی دیموكرات وەك���و رێكخەری ئەو جواڵنەوەیە كاردەكات. ئاوێنه :ئایا ئێوە بۆ ناردنەوەی تیمەكانی هێ���زی پێش���مەرگەی حزب���ی دیموكراتی كوردس���تانی ئێران ،هەماهەنگ���ی دەكەن لەگ���ەڵ حكومەت���ی هەرێمی كوردس���تان‌و دەزگاكانی ئاسایش؟ مس���تەفا هیجری :نەخێ���ر ،ئێمە لەگەڵ هی���چ كەس���ێك هەماهەنگیم���ان نییە ،بەو ش���وێنانەدا پێش���مەرگە دەنێرین���ەوە ،كە خەڵك بەشێوەیەكی ناڕەس���می هاتوچۆی پێدادەكات‌و سنورەكان تێدەپەڕێنێت. ئاوێن���ه :گوای���ە مەبەس���تتان ب���وە لەو رێگایەوە سەرنجی ئەمەریكییەكان رابكێشن، بەوش���ێوەیەی كە ئێس���تا وتت :كە ئێران ئ���ەو مەملەكەتە نییە كە س���ەرمایەگوزاری تیابكرێت ،شوێنێكی ئەمنی نییە ،رێككەوتنی 1+ 5ناتوانێ���ت بە قازانجی ئێ���ران بچێتە پێ���ش ،كەواتە كاتێك دانیش���تنتان هەبوە لەگ���ەڵ ئەمەریكییەكان چیان پێوتون ،یان لەسەر چی رێككەوتن؟ مس���تەفا هیجری :ئێمە لەمێژ س���اڵەوە دانیش���تنمان لەگەڵ ئەمەریكییەكان هەیە، هەتا لەگەڵ الیەنی تریش دانیشتنمان بوە، هیچ الیەنێك مخالەفەتی نەكردوە لەگەڵ ئەو مەسەلەیە. ئاوێن���ه :ئەمەریكییەكان دەستخۆش���یان لێكردن؟ مس���تەفا هیج���ری :ئێم���ە چاوەڕوان���ی دەستخۆش���ی نی���ن ،ب���ەاڵم ئ���ەوەی كە موخالەفەت ناكەن بۆ ئێمە گرنگە ،زۆر شت بەستراوەتەوە بەدرێژەدانی ئەو حەرەكەتە. ئاوێنه :چۆن هەستتكرد ،كە موخالەفەت ناكەن؟ مس���تەفا هیجری :م���ن لەنییەتی ئەوان ئاگادار نی���م ،بەاڵم پێموای���ە نەئەمەریكا، نەئەوروپ���ا دۆس���تی ئێ���ران نی���ن ،رەنگە لەهەندێك ش���وێندا ،بۆنمونە لەمەس���ەلەی پیتاندنی یۆرانیۆمدا بڕیارێكیان ئیمزاكردوە، بۆئەوەی بەرگری بكەن لەكۆماری ئیسالمی، ك���ە نەتوانێ���ت هێن���دە یۆرانیۆمەك���ەی دەوڵەمەن���د ب���كات ،كە بتوانێ���ت چەكی ئەتۆمی بەدەس���تبهێنێت ،بەاڵم ئەمە مانای ئ���ەوە نیی���ە ،كە لەگ���ەڵ ئێران ه���اوڕان، ئێس���تاش ئێران چەندین گەمارۆی لەسەرە لەالیەن ئەمەریكاوە ،لەپەیوەند بەمەسەلەی یارمەتی تیرۆرو دەست تێوەردان لەواڵتانی ناوچەكە ،بۆیە دەڵێ���م "ئەمەریكاو ئەوروپا
دۆستی ئێران نین". ئاوێن���ه :ب���ۆ پێتوای���ە دۆس���تی حزبی دیموكرات‌و كورد بن؟ مس���تەفا هیجری :مەسەلەكە دۆستایەتی نییە ،مەس���ەلە ئەوەیە ،حزب���ی دیموكرات لەگەڵ هێزێ���ك روبەرو خەباتێك دەكات كە دژی دیكتاتۆریی���ە ،پەرە بەش���ەڕو ئاژاوە دەدات لەناوچەك���ەدا ،كە ئەمە جگەلەوەی ب���ەزەرەری خەڵكی ئێران‌و ك���وردی ئێرانە بەتایبەتی ،بەزەرەری ئەوروپاو رۆژئاواش���ە بەگشتی ،حەرەكەتی ئێرە ،حەرەكەتێكە كە لەبەرژەوەندی‌و قازانجی هەمو الیەنێكدایە، م���ەرج نییە پێكەوە دۆس���ت بی���ن ،بەاڵم دەتوانین لەس���ەر خاڵی هاوبەش كاربكەین، هەتا ئەگەر بۆ ماوەیەكی كاتیش بێت ،وەكو زۆرێك لەئیتالف‌و هاوپەیمان‌و بڕیاردەرەكانی تر. ئاوێن���ه :رێككەوتنێ���ك لەنێ���وان ئێوەو ئەمەریكادا هەیە؟ مس���تەفا هیجری :نەخێر ،هەتا ئێس���تا رێككەوتنێكمان نەبەستوە. ئاوێنه :بڕیارە بیبەستن؟ مس���تەفا هیجری :ماوەت���ەوە بۆ داهاتو، م���ن پێموابێت درێژەدانی ئ���ەو حەرەكەتە، دەتوانێت زۆر شتی تازە بێنێتە ئاراوە ،كە ئێستا پێش���بینی ناكرێت ،بەاڵم لەقازانجی خەباتی كوردە لە كوردستانی ئێراندا. ئاوێن���ه :بەپێی ئەو قس���انەی تۆ بێت، ئەمەریكییەكان بەڵێنیان بەحزبی دیموكراتی كوردس���تانی ئێران داوە ،ك���ە جگەلەوەی موخالەفەت���ی ئ���ەو كارانە ناك���ەن ،بەڵكو پش���تیوانی دەكەن ،ئاشكراش���ە پشتیوانی واڵت���ە یەكگرتوەكان���ی ئەمەری���كا ،زیاتر پش���تیوانی عەس���كەری‌و چەكو كەلوپەلی سەربازی‌و ئیمكاناتی مادییە؟ مس���تەفا هیجری :ئ���ەوەی كە ئێس���تا ئەمەریكیی���ەكان قوڵبونەوەی‌و چڕبونەوەی لەسەر دەكەن ،مەسەلەی شەڕ دژی داعشە، بەاڵم م���ن لەو ب���اوەڕدام ،دوای تەواوبون‌و الواز بونی داعش ،تا ئەو ئاستەی كاریگەری نەمێنێت ،ئاڵوگۆڕێكی بەرچاو لەسیاسەتی دەوڵەت���ەكان ،چ رۆژئ���اوا ،چ ناوچەكان���ی خۆرهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت دێتەپێ���ش ،كە بەقازانجی كۆماری ئیسالمی ئێران نابێت.
ئێمە ئەو پەیامەماندا بەدونیا ،كە كۆماری ئیسالمی ئەو دورگ ه ئارام ه نییە ،بۆ سەرمایەگوزاری نابێت
تایبه‌ت
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
www.niqash.org
هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه
7
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه، ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی
ئه‌مجاره كوردو توركمان پێكه‌وه‌ن
داعش دیارییه‌كه‌ی به‌عس بۆ جوتیاران ی كه‌ركوك ده‌گێڕێته‌وه نقاش ،شااڵو محەمەد بۆ یانزه ساڵ ده‌چێت كێشه‌ی زه‌وییه كشتوكاڵییه‌كانی كه‌ركوك بێ چاره‌سه‌ر ماوه‌ته‌وه ،به‌اڵم پێده‌چێت داعش به‌شێوه‌یه‌كی ناڕاسته‌وخۆ رۆڵی هه‌بووبێت له‌یه‌كالكردنه‌وه‌ی ئه‌و دۆسێیه‌دا. به‌پێی ئاماره‌كانی ده‌س���ته‌ی چاره‌سه‌ری كێش���هی موڵكداری زیاتر له‌ی���ه‌ك ملیۆن‌و 200هه‌زار دۆنم زه‌وی كش���توكاڵی (له‌كۆی 2051453دۆن���م ك���ۆی زه‌وی كش���توكاڵی پارێزگاك���ه) كێش���ه‌یان له‌س���هرهو به‌هۆی سیاس���ه‌تی رژێمه جیاوازه‌كان���ی عێراقه‌وه له‌خاوه‌نه‌كانی���ان س���ه‌ندراونه‌ته‌وه‌و دراون به‌كه‌سانی تر. له‌نێ���وان س���ااڵنی ()1991- 1969 رێ���ژه‌ی %55ی زه‌وییه كش���توكاڵییه‌كانی پارێزگای كه‌ركوك له‌خاوه‌نه ره‌سه‌نه‌كانیان وه‌رگیراونه‌ته‌وه كه كوردو توركمانن‌و دراون ب���هو هاواڵتیی���ه عه‌ره‌بان���هی له‌ناوچه‌كانی ت���ره‌وه هاورده كراون ،ده‌بوو له‌چوارچێوه‌ی جێبه‌جێكردن���ی ماده‌ی 140ی ده‌س���توری عێراق ئه‌و كێش���ه‌یه چاره‌سه‌ر بكرایه ،به‌اڵم له‌س���اڵی 2005تاك���و ئێس���تا ته‌نها %7ی له‌ڕێگه‌ی ده‌سته‌ی چاره‌س���ه‌ری موڵكایه‌وه
ئه‌و كێشه‌یه چاره‌سه‌ر كراوه. زاهیر ئه‌سعه‌د ته‌مه‌ن ( 57ساڵ) یه‌كێك ه له‌و جوتیاره كوردان���هی كه‌ركوك ،خاوه‌نی 40دۆنم زه‌وییه له‌س���نوری ق���ه‌زای داقوق له‌باشوری كه‌ركوك ،له‌ساڵی 1983زه‌وییه كش���توكاڵیه‌كانی له‌چوارچێوه‌ی پرۆس���هی به‌ته‌عریبك���ردن له‌الیه‌ن حزبی به‌عس���هوه لێوه‌رگیرایه‌وه‌و دراوه به‌جوتیارێكی عه‌ره‌ب، ئه‌و به"نیقاش"ی وت "له‌دوای س���اڵی 2005 كه ده‌سته‌ی چاره‌سه‌ری كێشه‌ی موڵكداری دامه‌زرا له‌و كاته‌وه ته‌واوی به‌ڵگه‌كانم بردۆته ئه‌وێ ،به‌اڵم زه‌وییه‌كانم تاكو س���اڵی 2014 وه‌رنه‌گرته‌وه". ئه‌گ���ه‌ر ش���ه‌ڕی داع���ش ب���ۆ زۆرێ���ك له‌هاواڵتیان���ی كه‌ركوك مایه‌ی مه‌ترس���یو نه‌گبه‌ت���ی بووبێ���ت ،ئه‌وا بۆ زاهی���ر قازانج به‌خش بووه ،چونكه له‌گه‌ڵ ده‌س���تپێكردنی ش���ه‌ڕی داعش���دا پێش���مه‌رگه چووه‌ته ئه‌و ناوچه‌یه‌ی زه‌ویه‌كه‌ی زاهیری لێیه‌و جوتیاره عه‌ره‌به‌ك���ه‌ش ناوچه‌ك���هی چۆڵك���ردووه، وه‌ك خ���ۆی ده‌ڵێت "دروس���تبوونی داعش‌و جێگربوون���ی هێ���زی پێش���مه‌رگه وایكردوه ئێستا زه‌وییه كشتوكاڵیه‌كانم بۆ بگه‌ڕێته‌وه، به‌اڵم له‌ڕووی یاساییه‌وه كێشه‌كه‌م چاره‌سه‌ر نه‌كراوه". ده‌مێك���ه به‌رپرس���انی ك���ورد به‌ڵێن���ی
گه‌ڕانه‌وه‌ی زه‌وییه كش���توكاڵییه‌كان ده‌ده‌ن ب���ۆ خاوه‌نه‌كان���ی ك���ه ك���وردو توركمانن، پێكهاته‌ی عه‌ره‌بیش ده‌یه‌وێت له‌چوارچێوه‌ی ڕێكه‌وتنێك���ی یه‌كگرت���وودا ئ���هو زه‌ویی���ه كش���توكاڵیانه له‌الیه‌ن بمێنێته‌وه ،به‌اڵم دوو نه‌ته‌وه‌ك���هی دیكه ئه‌و خواس���ته‌ی عه‌ره‌ب ره‌تده‌كه‌نه‌وه. محه‌مه‌د عوس���مان په‌رله‌مانت���اری كورد له‌به‌غ���دا به"نیقاش"ی وت "ل���ه‌دوای هاتنی داع���ش‌و كۆنترڵكردنه‌وه‌ی ئ���هو ناوچه‌نه‌ی له‌الیه‌ن هێزی پێش���مه‌رگه‌وه ،به‌شێكی ئه‌و زه‌ویانه‌ی كه كێشه‌یان له‌سه‌ربوو له‌ئێستادا به‌ده‌س���ت خاوه‌نه‌كانی���ان ،ب���ه‌اڵم له‌ڕووی یاس���اییه‌وه چاره‌س���ه‌رنه‌كراون كه ئه‌مه‌ش كاریگ���ه‌ری له‌س���ه‌ر په‌ره‌پێدان���ی كه‌رت���ی كشتوكاڵی كه‌ركوك ده‌بێت". محه‌م���ه‌د عوس���مان وتیش���ی "ئی���داره‌و ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای كه‌رك���وك ،داوایان له‌نوێنه‌ران���ی كه‌رك���وك له‌په‌رله‌مانی عێراق كردووه كه زه‌وییه كشتوكاڵییه‌كانی كه‌ركوك یه‌كالی بكه‌ن���هوهو بگه‌ڕێته‌وه ب���ۆ خاوه‌نه ڕه‌سه‌نه‌كانیان ئێمه‌ش له‌سه‌ر داواكارییه‌كه‌ی ئه‌وان به‌دواداچوونمان كردوه بۆ كێشه‌كان، به‌اڵم ئه‌و بڕی���اره په‌یوه‌س���ته به‌جێبه‌جێ كردنی ماده‌ی 140ی ده‌ستووری عێراقی". توركمان هاوش���ێوه‌ی ك���ورد داوا ده‌كات
له‌ڕێگه‌ی یاساوه ،ئه‌و زه‌وییه كشتوكاڵییه‌نه‌ی كێشه‌ی موڵكدارییان له‌سه‌ره بگه‌ڕێته‌وه بۆ خاوه‌نه‌كانیان. حه‌س���ه‌ن تۆران په‌رله‌مانت���اری توركمان له‌به‌غ���دا به"نیقاش"ی وت "ئ���هو زه‌وییه‌نه حزب���ی به‌ع���س له‌هاواڵتیان���ی ڕه‌س���ه‌نی كه‌ركوكی وه‌رگرتۆته‌وه ،بۆیه ده‌بێت زه‌وییه كش���توكاڵییه‌كانی كه كێش���ه‌یان له‌س���ه‌ره له‌چوارچێوه‌ی بڕیاری ژماره 29بگه‌ڕێنه‌وه بۆ خاوه‌نه‌كانیان". ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیرانی عێراقی له‌س���اڵی 2012بڕی���اری ژم���اره 29ی ده‌رك���رد ،بۆ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی س���ه‌رجه‌م بڕیاره‌كان���ی لیژن���هی كاروباری باك���وری حزبی به‌عس، ك���ه هه‌م���وو ئ���هو زه‌وییان���هی ده‌گرێته‌وه كێشه‌یان له‌س���ه‌ر بووه‌و ده‌بێت بگه‌ڕێنه‌وه ب���ۆ خاوه‌نه‌كانی���ان ،ب���ه‌اڵم ئ���هو بڕیاره له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی دادی عێراقه‌وه تائێس���تا جێبه‌جێنه‌ك���راوه‌و وه‌زاره‌تی ناوبراو فه‌رمان ده‌رناكات بۆ فه‌رمانگه‌ی تاپۆی كه‌ركوك بۆ جێبه‌جێكردنی بڕیاره‌كه‌ی حكومه‌ت. حه‌س���ه‌ن تۆران ده‌ڵێت "وه‌زاره‌تی دادی عێراق كه‌مته‌رخه‌م بووه له‌به‌رانبه‌ر جێبه‌جێ نه‌كردن���ی بڕیاره‌كان���ی حكومه‌ت���ی عێراقی له‌به‌رئه‌وه ئه‌و كێش���ه‌یه بە‌هه‌ڵپه‌سێردراوی ماوه‌ته‌وه".
له‌به‌رانبه‌ر بۆچوونه‌كه‌ی كوردو توركمان، پێكهاته‌ی عه‌ره‌ب داوا ده‌كات دۆس���ێی ئه‌و زه‌وییه كش���توكاڵییانه بە‌سیاسی نه‌كرێـن بە‌ڕێكه‌وت���ن له‌پێن���او په‌ره‌پێدان���ی كه‌رتی كشتوكاڵ یه‌كالی بكرێته‌وه. خالی���د مه‌فره‌ج���ی په‌رله‌مانتاری عه‌ره‌ب له‌په‌رله‌مانی عێراق به"نیقاش"ی وت"ده‌بێت ئه‌و زه‌وییه كش���توكاڵییه‌نه لە‌چوارچێوه‌ی ڕێكه‌وتنێكی گش���تگیر له‌نێوان پێكهاته‌كانی كه‌رك���وك بمێنێت���هوه ،ئه‌گه‌ر ئ���هوه قبوڵ نه‌كرێت ده‌بێت قه‌ره‌بووی عه‌ره‌بی هاورده‌كان بكرێته‌وه". خالی���د مه‌فره‌ج���ی داوا لە‌نوێنه‌ران���ی كوردو توركمان ده‌كات هه‌ردووال بۆ یه‌كالی كردنه‌وه‌ی زه‌وییه كشتوكاڵیه‌كان كه كێشه‌ی موڵكداری له‌سه‌ره پابه‌ندی یاسابن‌و فشاری س���ه‌ربازی به‌كار نه‌هێن���ن‌و ده‌ڵێت "نابێت دۆخ���ی نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك كه قوربانی ده‌س���تی داعشه بقۆزرێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی به‌بێ گه‌ڕانه‌وه بۆ یاس���ا به‌فش���اری س���ه‌ربازی كێشه‌كانی له‌گه‌ڵ یه‌كالی بكه‌یته‌وه". ڕووبه‌ری زه‌وییه كشتوكاڵییه‌كانی پارێزگای كه‌ركوك زیاتر له‌دوو ملیۆن‌و 50هه‌زار دۆنمه، زیاتر لە 800ه���ه‌زار دۆنمی به‌راوه‌‌و ئه‌وه‌ی تری پش���ت به‌باران ده‌به‌ستێت ،هه‌ر به‌هۆی ئه‌و زه‌ویانه‌وه له‌ماوه‌ی س���ااڵنی 2010تاكو
2014وه‌زاره‌تی كشتوكاڵی عێراق پارێزگای كه‌ركوكی له‌به‌رهه‌م هێنانی گه‌نم‌و جۆو لۆك ه به‌پله‌ی یه‌كه‌م دیاری كردوه. مه‌هدی موباره‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌رمانگه‌ی كش���توكاڵی كه‌رك���وك به"نیق���اش"ی ووت "كه‌ركوك بڕبڕهی پشتی كشتوكاڵی عێراقه به‌نمونه پێشبینی ده‌كرێت به‌رهه‌می ئه‌مساڵ بگاته 250هه‌زار ته‌ن دانه‌وێڵه ،چونكه ئه‌و ڕوبه‌ره‌ی كێڵدراوه زیاتر لە 345هه‌زار دۆنم بووه بۆ گه‌نم‌و 38ه���ه‌زار دۆنمیش بۆ جۆ بووه". ئ���هو زه‌ویانه‌ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری فه‌رمانگه‌ی كشتوكاڵ باسیان ده‌كات له‌بارێكی نائارامدا كێڵ���دراون ،ئه‌گ���ه‌ر دۆخه‌ك���ه جێگیر بێت به‌روبومه‌كه زۆر ل���هوه زیاتر ده‌بێت ،به‌اڵم پێناچێت كێشه‌ی موڵكداری رێبدات زه‌وییه كش���توكاڵییه‌كان دۆخێكی جێگ���ر به‌خۆوه ببین. ئه‌س���عه‌دو جوتی���اره هاوش���ێوه‌كانی له‌ك���وردو توركمان ،پێی���ان وایه وه‌ك چۆن له‌بااڵده‌س���تی رژێمی به‌عسدا به‌زه‌بری هێزه زه‌وییه‌كانیان لێ سه‌ندراوه ،ئێستاش له‌گه‌ڵ هاتنی داعش���دا به‌زه‌بری هێز زه‌وییه‌كانیان وه‌ربگرنه‌وه ،به‌اڵم ئه‌و دوو س���ه‌رده‌مه زۆر جیاوازن‌و پێناچێت خه‌یاڵه‌كه‌یان به‌ئاسانی بێته دی.
ئاگركەوتنەوە لەنەخۆشخانەكان
گرنگ نیە منداڵەكەت دەسوتێ ،گرنگ ئەوەیە گەندەڵیەكان ئاشكرا نەبن نقاش ،ئیبراهیم ساڵح لەماوەی دوو هەفتەدا دوو ئاگر لەدوو نەخۆشخانەی منداڵبوون لەبەغدا كەوتەوە ،هەرچەندە رووداوەكان زۆر لەیەك دەچن ،بەاڵم سەیر ئەوەیە ناتوانرێت هۆكاری راستەقینە بدۆزرێتەوە. درەنگانێكی شەوی چوارشەممە رێكەوتی 10ی ئاب ئاگرێك لە‌هۆبەی مندااڵنی تازە لەدایكب����وو (خودەج) لەنەخۆش����خانەی یەرموك لەبەغدا كەوتەوەو لەئەنجامدا 14 منداڵ بەسووتان گیانیان لەدەستدا. لە25ی هەم����ان مانگیش����دا دیمەنەكە لەنەخۆش����خانەی عولوی����ەی منداڵبوون دووب����ارە ب����ووەوە ،ب����ەاڵم ئەمجارەیان لەژوورێكی ئەرشیف روویداو خەریك بوو ببێت����ە هۆی گیانلەدەس����تدانی ژمارەیەك منداڵی دیك����ە ،كاتێ����ك ژوورێكی نزیك ل����ەژووری خودەج ئاگ����ری گرت‌و چەندین دۆكیۆمێنت‌و نووسراوی گرنگ سووتان. لێكچوون����ی دوو رووداوەك����ەو نزیك����ی م����اوەی نێوانی����ان ئاماژەیە ب����ۆ ئەوەی پەیوەندیەك پێكیانەوە دەبەس����تێتەوە، بەتایبەتی كە ه����ۆكارە راگەیەندراوەكانی پش����ت هەردوو رووداوەكە لەالیەن دەزگا پەیوەندیدارەكانەوە تائێستاش دژ بەیەكن، بەاڵم چوونە نێو وردەكاری‌و بنجوبناوانی هەر رووداوێكیان ،ئەو پاڵنەرە پێشبینی كراوانە ئاش����كرا دەكات كە رووكاری هەر رووداوێكیان روون دەكەنەوە. هۆكارەكانی ئاگرەكەی نەخۆش����خانەی یەرموك تائێس����تاش ب����ەدەوری چەندین ئەگەردا دەس����ووڕێنەوە ك����ە بەدژبەیەكی لێدوانەكان لەبارەی هۆكارەكانی دەس����تی پێكرد ،چونكە دوای یەك رۆژ لەروودانی وترا لەئەنجامی شۆرتێكی كارەباوە بووە، بەرل����ەوەی ئەو لیژن����ەی لێكۆڵینەوەیەی لەه����ەردوو وەزارەت����ی تەندروس����تیو ناوخۆ پێكهێنراب����وو دوای تەنیا دوو رۆژ رایبگەیەنێ����ت كە رووداوەكە بە"دەس����تی بكەرێك" روویداوە نەك ش����ۆرتی كارەبا لەوەشدا پش����تی بەبوونی بەنزین لەنزیك هۆبەی خودەج بەستووە كە رووداوەكەی تێدا روویدا ،بەاڵم ئەم لیژنەیەش نەیتوانی ئەو بكەرە یاخود پاڵنەرەكانی دەستنیشان بكات. دیارتری����ن ئەگ����ەرەكان س����ەبارەت هۆكارەكان����ی ئ����ەم ئاگ����رە ئەوەی����ە كە
كەس����وكاری هەندێ����ك لەقوربانی����ەكان س����ەبارەت بەبوونی هەوڵێك بۆ رفاندنی مندااڵن لەو هۆبەی����ە وروژاندیان ،چونكە بەڕای ئەوان رووداوەكە بۆ پەردەپۆشكردنی ئەو هەوڵە بووە بێ ئەوەی ئەم دەنگۆیانە پشتڕاس����ت بكرێن����ەوە ،چونك����ە چەند سەعاتێكی كەم دوای رووداوەكە شاشەی كەناڵەكان����ی تەلەفزیۆنی ناوخۆ پڕ بوون لەشایەتیدانی ئەو هاوواڵتیانەی دەیانوت هاتوون بۆ گەڕان ب����ەدوای منداڵەكانیان لەنەخۆش����خانەكەدا ،ب����ەاڵم گەڕانیان بێ سوود بووە. ه����ەروەك ش����ایەتیدانەكان ئاماژەیان ب����ۆ ئەوە دەكرد ئیدارەی نەخۆش����خانەی یەرموك ب����ەو هاواڵتیان����ەی راگەیاندووە لەنەخۆش����خانەی ئیس����كانی فێ����ركاری من����دااڵن ب����ەدوای منداڵەكانیاندا بگەڕێن ك����ە منداڵە رزگاربووەكان����ی رووداوەكەی بۆ گوازراوەتەوەو پاش ئەوەش ش����ەپۆلی تۆمەتبارك����ردن بەرفاندن����ی منداڵ����ەكان ئ����ارام ب����ووەوە ،هەرچەن����دە ئەگ����ەری روودانی هەوڵێكی ل����ەو جۆرە هەر ماوە، چونكە "نیقاش" نەیتوانی دەس����تی بگاتە كەسوكاری سەرجەم ئەو مندااڵنە. ئەوانەی قس����ەیان بۆ "نیق����اش" كرد، ئاماژەیان ب����ەوە كرد ك����ە منداڵەكانیان لە‌نەخۆشخانەی ئیسكان دیوەتەوە ،بەاڵم نازانن ئای����ا ئەوانی دیكەش منداڵەكانیان لەوێ دۆزیوەتەوە یان ن����ا ،ئەگەرەكەش هێش����تا هەر م����اوە بەتایبەت����ی كە زۆر رووداوی رفاندن����ی من����دااڵن لەس����ااڵنی راب����ردوودا لەبەغ����دای پایتەخ����ت تۆمار كراون‌و تائێستاش بەردەوامن. هەرچی ئەگەری دووەمیشە ئەوەیە كە لیژنەی ئەمنی لەئەنجومەنی پارێزگای بەغدا ئاماژەی پێداوە لەمیانی لێكۆڵینەوەكانی لەبارەی بوونی پاڵنەری دزینی بڕێكی زۆر پارەكە لەیەكێك لەژوورەكانی تەنیش����ت هۆب����ەی خودەجدا ب����ووەو ئاگرەكەش بۆ پەردەپۆشكردنی دزیەكە بووە. ل����ەرۆژی 20ی ئاب����دا لیژن����ەی ئەمنی لەئەنجومەنی پارێ����زگای بەغدا رایگەیاند گروپێك����ی دەس����تگیركردووە كە بەوتەی ئەوان بەرپرس����یار ب����ووە لەرووداوەكەو 100ملی����ۆن دین����اری عێراقیان دزیوە كە لەژووری گرێبەس����تەكاندا بووە لەتەنیشت هۆبەی خودەج. ب����ەاڵم لیژن����ەی تەندروس����تیو ژینگە لەئەنجومەنی نوێن����ەران ئەو راگەیاندنەی رەتكردەوەو پێ����ی وابوو رەنگە گریمانەی
رەنگە لێكۆڵینەوەكانیش كە ئێستا لەبارەی كێشەكەوە بەردەوامن هۆكاری دیكەی رووداوەكە ئاشكرا بكەن جگە لەوانەی باسكران شۆرتی كارەبا هۆكاری سەرەكی رووداوەكە بێت وەك ئەوەی ساڵح حەسناوی ئەندامی لیژنەكە دووپاتی دەكاتەوە. حەس����ناوی كە لەس����ااڵنی راب����ردوودا وەزیری تەندروس����تی بووە ،بە"نیقاش"ی وت "بەپێی قس����ەی ئەو ش����ایەتحااڵنەی لەنەخۆش����خانەكەدا ب����وون ،ئاگرەك����ە لەئەنجامی ش����ۆرتێكی كارەبا كەوتۆتەوە كە بەهۆی كەمتەرخەمیەوە دروستبووە". حەس����ناوی روونیك����ردەوە "ئاگرەك����ە لەیەكێ����ك لەفێنككەرەوەكاندا روویداوەو هەرزوو باڵوبۆت����ەوە وەك لەراگەیەندراوی لیژنەكەش����دا هاتووەو روونیكردۆتەوە كە یەكێك لەئاگركوژێنەوەكان كاری نەكردووە ئ����ەوەش بووەت����ە ه����ۆی درەنگكەوتنی كوژاندنەوەی ئاگرەكە". حەسناوی ،باسكردن لەدەستگیركردنی گروپێكی بەرپرس لەرووداوەكە وا وەسف دەكات ك����ە "قس����ەیەكی ن����ا لۆجیكیە‌و مەسەلەی بوونی دەستی بكەرێك واقیعی نیە" ئەوەیش����ی خستەڕوو كە باوەڕی باو لەالی ئەندامانی لیژنەكە ئەوەیە "روودانی ش����ۆرتی كارەب����ا یارمەتیدەر ب����ووە بۆ باڵوبوونەوەی ئاگرەكە كە بەهۆی مادەی
گونجاو بۆ گڕگرتن دروست بووە". هەروەها بەدووری����ش نازانرێت هۆكاری پش����ت گەورەكردنی رووداوەكە سیاس����ی بێت‌و پەیوەندی بەناكۆكی لەسەر پۆستی بەڕێوەبەری گشتی فەرمانگەی تەندروستی كەرخ����ەوە هەبێ����ت ك����ە سەرپەرش����تی نەخۆش����خانەكە دەكات ،بەتایب����ەت ك����ە بەهۆی رووداوەكەوە یەكترتۆمەتباركردن لەنێوان عەدیلە‌حەمود وەزیری تەندروستی نزیك لەحزبی دەعوەی ئیسالمیو جاسب حجامی بەڕێوەبەری گش����تی تەندروستی كەرخ نزیك لەرەوتی سەدر دروست بووە ك����ە دواتر ئەم����ەی دواییان لەس����ەر كار البرا بەهۆی ناكۆكی بەردەوامیان لەس����ەر كۆمەڵێك بابەتی وەك دابەشكردنی پۆستە ئیداریەكان لەدامەزراوەكانی دەوڵەتدا. ری����از ع����ەزاز س����ەرۆكی ئەنجومەن����ی پارێزگای بەغدا وای بۆ دەچێت رووداوەكە كارێكی "تێكدەرانەی تیرۆریس����تی" بێت‌و بۆ ئەوەش پش����تی بەوە بەس����تووە چوار رووداوی هاوش����ێوە لەهەمان نەخۆشخانە لەس����ێ س����اڵی رابردوودا روویان داوە كە بریتین لەداخستنی ئاوەڕۆكان بە"دەستی بكەرێ����ك"و بڕینی ئاو لەنەخۆش����خانەكە "بەدەستی بكەرێك" هەروەها كەوتنەوەی ئاگرێ����ك بەب����ێ قوربانی‌و دواترینیش����ان لەكارخس����تنی موەلی����دەی كارەب����ای نەخۆش����خانەكە ب����وو بەب����ێ ئ����ەوەی لێكۆڵین����ەوەكان بگەن����ە ئاش����كراكردنی ناسنامەی بكەرەكەو پاڵنەرەكانی. رەنگ����ە لێكۆڵینەوەكانیش كە ئێس����تا لەبارەی كێش����ەكەوە بەردەوامن هۆكاری دیك����ەی رووداوەك����ە ئاش����كرابكەن جگە لەوانەی باسكران. ئ����ەوەی ناڕوون����ی س����ەبارەت ب����ەم رووداوەو هۆكارەكانی زیاتر دەكات ئەوەیە بكەرەكە بەنەناسراوی ماوەتەوەو لێدوانی الیەن����ە تایبەتمەندەكانی����ش س����ەبارەت بەوردەكاریەكان����ی دژ بەیەك����ن ،چونكە الیەن����ە تایبەتمەندەكان تائێس����تا بەدوو ئاڕاستەدا دەڕۆن ،یەكەمیان هەر باوەڕی وایە رووداوەكە بەشۆرتی كارەبا لەئەنجامی كەمتەرخەمی‌و گەندەڵی دروس����ت بووە، لەكاتێكدا دووەمیان سوورە لەسەر ئەوەی رووداوەكە بەدەستی بكەرێك رووی داوەو دەبێت بدۆزرێتەوە. هەرچی پەیوەندی بە‌ئاگری دووەمیشەوە هەی����ە ك����ە لەنەخۆش����خانەی عولویەی منداڵب����وون رووی����دا ئ����ەوا ل����ەرووكاردا لەئاگرەك����ەی نەخۆش����خانەی یەرم����وك
دەچێت ،ب����ەاڵم لەپاڵنەرەكانیدا جیاوازە، ئەگەر پشتڕاس����ت بكرێت����ەوە كە ئەویش بەدەستی بكەرێك روویداوە نەك بەشۆرتی كارەبا وەك ئەوەی راگەیەندراوە. ئاگرەكەی نەخۆشخانەی عولویە قوربانی تێدا تۆمار نەكراوە ،بەاڵم روودانی لەژووری ئەرش����یفدا گومانی گەندەڵی زیاتر دەكات كە الیەنێك ویستویەتی لەڕێی سووتاندنی ئەو ژوورەوە بیش����ارێتەوە ك����ە لەهەموو بارێكدا نووسراوی پەیوەندیدار بەكاروباری كارگێ����ڕی‌و دارای����ی نەخۆش����خانەكە لەخۆدەگرێت. هاواڵتیان����ی بەغ����دا دەمێك����ە ش����ت لەب����ارەی رووداوی كەوتن����ەوەی ئاگ����ر لەژووری تایبەت بەبەش����ی گرێبەس����ت‌و كەمكردن����ەوەكان‌و ئەرش����یف‌و بەش����ی دیكەی پەیوەندیدار بەكاروباری كارگێڕی‌و دارای����ی لە‌فەرمانگەكانی دەوڵەتی عیراقدا دەبیس����تن ،بەتایبەتی كاتێك ئەو بەشانە دۆسێی گرنگین بۆ دەچێت كە پەیوەندی بەبابەتی گرێبەس����ت‌و كەمكردنەوەكانەوە
هەی����ە بەتایبەتی لە‌مانگەكان����ی كۆتایی س����اڵدا كە وادەی رادەستكردنی ژمێرەی كۆتایی نزیك دەبێتەوە. پێناچێ����ت بەغداییەكان گەش����بین بن بەلێكۆڵینەوە بەردەوامەكان لەسەر هەردوو رووداوەكە ،چونك����ە پێیانوایە ئەم جۆرە رووداوانە دووبارە دەبنەوە ،تەنانەت ئەگەر لیژنەكانی لێكۆڵینەوە رایش����یبگەیەنن كە كەمتەرخەمی‌و گەندەڵی‌و كۆنی ژێرخان‌و ش����تی دیكە هۆكاری هەردوو رووداوەكەن ی����ان بەدەس����تی بكەرێ����ك روویان����داوە ك����ە بە‌نەناس����راوی دەمێنێت����ەوە یاخود بكەرێكی دروستكراو بخەنە بەردەست بۆ كەمكردنەوەی توڕەیی جەماوەر. وەزارەتی تەندروس����تیش پابەندی ئەو ئەنجامانە بووە كە لیژنەكانی لێكۆڵینەوە لەه����ەردوو رووداوەك����ە رایانگەیاندووەو ئێس����تاش چاوەڕوان����ی ئەوەی����ە الیەن����ە ئەمنیی����ەكان ئەنجام����ی لێكۆڵینەوەكان رابگەیەن����ن وەك ئ����ەوەی ئەحمەد ردێنی وتەبێژی وەزارەت بە"نیقاش"ی وت.
ئه‌م هه‌فته‌یه له ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت به‌كێشه‌و ه
ی لەبەردەم ی سلێامن پارێزگار ئەزموونێکی قورسدا داعشی بێ ریش داعشەكان بێرتس لەشارە
ئازادكراوەكاندا دەسوڕێنەوە بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی ،سه‌ردانی نیقاش بکه www.niqash.org
6
ئابوری
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
ئه‌م الپه‌ره‌یه به‌سپۆنسه‌ری کۆمپانیای پیت ئۆیڵ سیروان محەمه‌د سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ئاماری هه‌رێم:
ڕێژهی هه‌ژاری %3بۆ %12به‌رزبوه‌ته‌وه ئا :وریا حسین سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ئاماری هه‌رێمی كوردستان چه‌ند ئامارێكی تایبه‌ت بە‌ڕێژه‌ی گه‌شه‌ی دانیشتوان‌و بێكاری‌و هه‌ژاری بۆ ئاوێنه ئاشكراده‌كات‌و زیادبونی ڕێژهی بێكاری‌و هه‌ژاری بە‌مه‌ترسی ده‌زانێت. س���یروان محەم���ه‌د به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ده‌س���ته‌ی ئاماری هه‌رێمی كوردستان له‌باره‌ی ڕێژهی دانیشتوانی هه‌رێمه‌وه ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه ئاش���كراكرد "ئێستا ژماره‌ی دانیشتوانی هه‌رێمی كوردستان گه‌ش���توه‌ته نزیكه‌ی 5ملی���ۆن‌و 500 ه���ه‌زار كه‌س ،ڕێژهی گه‌ش���ه‌كردنی س���ااڵنه‌ی دانیش���توانیش ،%2.7 ئێستا بهئاوارهكانهوه 7ملیۆن كه‌س له‌هه‌رێمی كوردستان ده‌ژین". س���ه‌رۆكی ده‌سته‌ی ئاماری هه‌رێمی كوردستان له‌باره‌ی ڕێژهی بێكاریه‌و‌ه ئ���ه‌وه‌ش ب���ۆ ئاوێنه ئاش���كراده‌كات قه‌یران���ی دارایی كاریگ���ه‌ری خراپی له‌سه‌ر به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی بێكاری ههبوه ئه‌وه‌ی ئاشكراكرد "ئه‌م قه‌یرانه كاریگه‌ری گهورهی له‌س���ه‌ر ئاس���تی بێ���كاری هه‌بو به‌و جۆره‌ی له‌ش���ه‌ش مانگی دوه‌م���ی 2014ڕێژهی بێكاری 7.13بوه ،به‌اڵم له‌س���ه‌ره‌تای 2016
ئه‌م ڕێژه‌یه بوه‌ته 13.53به‌و پێیه‌ش 90له‌سه‌دا زیادیكردوه". ئه‌و له‌وباره‌یه‌وه پێش���بینی خۆیو ده‌س���ته‌ی ئاماری هه‌رێم ب���ۆ ئاوێنه ده‌دركێنێ���ت‌و پێیوایه "ئه‌م قه‌یرانه‌ی ڕوی له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان كردوه بوه‌ت���ه ه���ۆی به‌رزبون���ه‌وه‌ی ڕێژهی بێكاری ،پێشبینی ده‌كات ئه‌گه‌ر ئه‌م قه‌یران���ه به‌رده‌وام بێ���ت ئه‌وا بێكاری به‌شێوه‌ی ڕێژهی زیاترده‌بێت" له‌باره‌ی ئاماده‌كاریه‌كانی حكومه‌ته‌و‌ه سیروان محەمەد جه‌ختی له‌سه‌ر ئهوه ك���رده‌وه ،ئاماره‌كانیان پێشكه‌ش���ی حكوم���هت ك���ردوه له‌كاردان���ه‌وه‌ی ئاماره‌كانی ئه‌وان حكومه‌ت به‌هاوكاری بانك���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی ده‌س���تیكردوه به‌چاكس���ازی‌و ه���اوكات له‌ت���ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تیش چاكس���ازی كراوه هه‌ر به‌هۆی ئاماره‌كانی ئهوانهوه.
سیروان محەمەد
چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ئاستی گه‌شه‌ی دانیشتوان بۆ ساڵی 2017و 2018بۆ 2.6 دابهزێت كاره‌با‌و تهندروستیو فێركردن داناوه".
یه‌كه‌ی نیشته‌جێبونی خۆیانبون ،به‌اڵم "ڕێ���ژه‌ی هه‌ژاری ل���ە 2012دا %3.5 ئه‌گ���ه‌ر له‌ماوه‌ی داهات���ودا ڕوپێویمان بوه به‌اڵم لەس���اڵی 2014واته دوای به‌ڕێوه‌به‌ری ده‌سته‌ی ئاماری هه‌رێم ئه‌نجامدا ئ���هوه ئام���اری زیاترمان بۆ ی���ه‌ك س���اڵ بوه‌ت���ه 12.5واته له‌و ده‌رده‌كه‌وێ���ت" .ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵێت "بۆ ماوه‌ی���ه‌دا له‌س���ه‌دا 9زیادیكردوه له‌و هاوكات داهاتی تاكه‌كه‌س‌و خێزانیشی س���یروان محەمه‌د سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ساڵی 2018ئه‌گه‌ر قه‌یران بهێڵێت ئه‌وا ڕێژه‌یه‌ش له‌س���ه‌دا 62ی به‌هۆی هاتنی بۆ ئاوێنه ئاشكراكرد‌و باسی له‌وه‌كرد ئاوارهكانهوهبوه كه له‌بنه‌ڕه‌تدا خۆیان س����اڵی 2012ڕوپێویم����ان بۆ داهاتی ئاماری هه‌رێمی كوردس���تان ئاماژه بۆ ڕوپێویه‌كی تر ئه‌نجام ده‌ده‌ین". خێ����زان كرد كه ته‌مس����یلی ئێس����تا له‌ناوچه‌یه‌كی هه‌ژرانشینه‌وه هاتون". ئه‌وه‌ش ده‌كات ئه‌وان بۆ ئێس���تا هیچ ناكات ،به‌ڕێژه‌ی ناوه‌ندیه‌تی دو ملیۆن به‌پێ���ی ئه‌و ئامارانه‌ی له‌به‌رده‌س���ت ئامارێكیان له‌باره‌ی پاشه‌كشه‌ی ڕێژهی ئه‌و زیاتر جه‌ختی له‌سه‌ر كاریگه‌ری دینار زیاتربو و داهاتی تاكه‌كه‌س����یش نێش���ته‌جێبون له‌به‌رده‌ست نیه ،به‌اڵم ده‌س���ته‌ی ئاماری هه‌رێم���دان ڕێژهی به‌پێی ئه‌و ڕوپێویه‌یی س���ااڵنی ڕابردو بێكاری %9هه‌ڵكش���اوه ئه‌وه‌ش به‌الی خراپ���ی ئ���اواره‌كان كردهوه له‌س���ه‌ر 317ه����ه‌زار دیناربو" ،ب����ه‌اڵم دوای كردویانه ڕێژهی ئه‌وانه‌ی خانویان نهبوه ده‌سته‌كه‌وه جێگه‌ی مه‌ترسیه ،سیروان كۆی س���ێكته‌ره‌كان وتیشی "ئاواره‌كان قه‌یرانه‌كه ئه‌گ����ه‌ری زۆره ئه‌و ڕێژه‌یه له‌سه‌دا 30بووه ،ده‌ڵێت "له‌ساڵی 2012دا محه‌مه‌د له‌وباره‌ی���هوه چه‌ند ئامارێكی كاریگه‌ریان له‌سه‌ر سێكته‌ره‌كان ههبوه ،زیاتربوبێت به‌وپێیه‌ی قه‌یرانی دارایی 70بۆ 80له‌س���ه‌د‌ی هاواڵتیان خاوه‌نی تایب���هت به‌ئاوێن���ه ئاش���كراكرد‌و وتی به‌تایبه‌ت كاریگه‌ریان له‌سه‌ر سێكته‌ر كاریگه‌ری زۆر خراپی له‌س����ه‌ر داهاتی
تاكه‌كه‌س‌و خێزان داناوه ،به‌اڵم سه‌ر باری ئه‌وه‌ش به‌ڕێوه‌به‌ری ده‌س����ته‌ی ئامار جه‌خت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه هێش����تا ناتوانین بڵێی����ن كۆمه‌ڵگای كوردی كۆمه‌ڵگایه‌ك����ی هه‌ژاره ،وتی "داهات����ی تاكه‌ك����ه‌س زۆر دانه‌زی����و، بەرێ����ژه‌ی ناوه‌ندیه‌تی نه‌گه‌ش����توه‌ته ئاستی مه‌ترسیدار". ده‌س���ته‌ی ئام���اری هه‌رێم���ی كوردس���تان پێش���بینی بۆ گه‌ش���هی دانیشتوانی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات پێشبنیه‌كانیش به‌ئاڕاسته‌یه‌كی نه‌رێنی ده‌ڕۆن ،به‌پێ���ی پێش���بینیه‌كانیش "گه‌ش���هی دانیشتوان بۆ ساڵی ئاینده به‌ڕێژه‌ی له‌سه‌دا 1داده‌به‌زێت" سیروان محەمه‌د سه‌رۆكی ده‌سته‌ی ئاماری هه‌رێمی كوردس���تان پێشبینی ده‌زگاك���هی به‌و جۆره‌ی���ه "چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ئاستی گه‌شه‌ی دانیشتوان بۆ ساڵی 2017و 2018بۆ 2.6دابهزێت له‌كاتێكدا ئێستا ،2.7هۆكاره‌كه‌شی بۆ (م���ردن‌و ڕێكخس���تنه‌وه‌ی خێزان ده‌گه‌ڕێت���هوه) به‌و جۆره‌ی خێزانه‌كان س���ه‌رقاڵی ڕێكخس���تنه‌وه خۆیانن كه له‌گه‌ڵ باری ئابوری واڵته‌كه بگونجێت كه منداڵێك دو منداڵ زیاتریان نه‌بێت ئه‌وه‌ش به‌پێی پله‌به‌ندی له‌س���لێمانی زیات���ر دیارده‌كه ده‌بینرێت‌و پاش���ان له‌هه‌ولێ���رو دهۆك) ،به‌اڵم هێش���تاش دابه‌زینی ئاس���تی گه‌شه‌ی دانیشتوان مه‌ترسیدار نیه".
قه‌یرانی دارایی ژنان له‌ماڵه‌كان ده‌هێنێته دهرهوهو ناچار به‌كاركردنیان ده‌كات
"ناسك ڕۆژان ه بۆ ماوه‌ی 16كاتژمێر كارده‌كات" ئا :ئاوینه قه‌یرانی دارایی ژنان ده‌هێنێت ه دهرهوه له‌ماڵه‌كانیان ،به‌جۆرێك ئێستا به‌چاوگێڕانێك به‌ناو بازاڕه‌كاندا چه‌ندین ژن ده‌بینیت ك ه دوكانیان كردوه‌ته‌وه هاوشێوه‌ی پیاوان كاری ڕۆژانه ده‌كه‌ن ،گه‌رچی ئه‌و كارانه‌ی ئه‌وان ده‌یكه‌ن قورسن به‌اڵم به‌وته‌ی خۆیان "كاتێك كارده‌كه هه‌ست به‌بونی خۆیان ده‌كه‌ن". ناس���ك عوس���مان یه‌كێك��� ه ل���هو ئافره‌تان���هی خ���ۆی‌و دو منداڵه‌ك���هی له‌كاتژمێ���ر 4به‌یانیه‌و‌ه ت���ا 8ئێوار‌ه لە‌شه‌قامی س���ابونكه‌رانی س���لێمانی به‌رچایی به‌یانی به‌موش���ته‌رییه‌كانیان ده‌فرۆش���ن ،ئه‌و له‌ڕێگه‌ی كاره‌كه‌یه‌و‌ه ده‌یه‌وێت هه‌س���ت به‌بونی خۆی بكات، به‌ئاوێنه‌ی وت "له‌ڕێگه‌ی ئه‌م دوكانه‌و‌ه ده‌توانم بژێوی خ���ۆم‌و دو منداڵه‌كه‌م ده‌ربهێنم". ته‌نها ناس���ك نیه ئه‌و كاره ده‌كات، به‌ڵك���و چه‌ندی���ن ئاف���ره‌ت ه���ه‌ن ك ه ئێس���تا بونه‌ت ه دیارد‌ه له‌ن���او بازاڕی شاری سلێمانی ،به‌شێكیان بۆ خۆیان خاوه‌نكارن به‌ش���ه‌كه‌ی تریشیان وه‌كو گارس���ۆن كاری خاوه‌نكاره‌كانیان ڕایی ده‌كه‌ن.
سه‌رسه‌ختی بواری مافه‌كانی ئافره‌تانه، ئ���هو ئێس���تا ه���اوكات به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ڕێكخ���راوی گه‌ش���ه‌پێدانی خه‌ڵك���ه، ئ���ه‌وه‌ی ب���ۆ ئاوێن ه ش���یكرده‌و‌ه ئه‌م دیارده‌ی ه باش��� ه چونكه ژنان ده‌توانن كه‌لێنێ���ك پڕبكه‌ن���هوه لە‌كۆمه‌ڵگادا، وتی "له‌كۆمه‌ڵگای كوردیدا ژنان زیاتر به‌كاری ناو ماڵ���هوه خه‌ریكن ئه‌وه‌ش هی���چ داهاتێكیان بۆ به‌ده‌س���تناخات، ك ه له‌هه‌موجیهان���دا یه‌كێك له‌هۆكار‌ه گرنگه‌كانی سه‌ربه‌خۆیی ئافره‌ت بونی ئابوریه‌كی سه‌ربه‌خۆیه".
ماوەی 10مانگە زیاتر لە 25هەزار ژن هاوکاری مانگانەیان لەالیەن حکومەتەوە بڕدراوە
ئه‌و چاالكوانه‌ی بواری مافه‌كانی ژنان الیه‌نی نه‌رینی ئه‌و دۆخه‌ش ده‌بینی ك ه بڕوای وای ه هه‌مو دۆخێكی ش هڕ‌و قه‌یران ژنان ناچ���ار ده‌كات كه بێنه دهرهوهو كاربكه‌ن ،به‌اڵم سه‌رباری ئه‌وه‌ش ئه‌و جه‌ختی له‌سه‌ر ئه‌و الیه‌ن ه كردهوه ك ه ژنان دێن ه دهرهوهو كارده‌كه‌ن ئه‌و وتی "خاڵێكی باش��� ه ژنان بێن���ه دهرهوهو كاربكه‌ن".
ناسک لەکاتی کارکردندا كارمه‌ك���ه ئایا ئ���ه‌وان ده‌توانن ئه‌وان بژێویت دابین بكه‌ن!".
به‌پێ���ی ئامارێك���ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ناس���ك ك ه ئێس���تا هاوس���ه‌ره‌كه‌ی چاودێ���ری گه‌ش���ه‌پیدانی كۆمه‌اڵیه‌تی له‌ده‌ستداوه ههرچهنده خۆی پێخۆش ه سلێمانی ،ته‌نها له‌سنوری پارێزگاكانی ئ���ه‌وكاره بكات ب���ه‌اڵم نایش���ارێته‌و‌ه سلێمانی‌و هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئیداره‌ی گه‌رمیان ك ه به‌ش���ی س���ه‌ره‌كی كاره‌ك���هی بۆ ( 19ههزارو 561بێوه‌ژن‌و 3ههزارو به‌ڕێوه‌بردن���ی ژیان���ی خێزانه‌كه‌یه‌تی 249ژنی ته‌اڵقدراو‌‌و 957گهوره كچ و، به‌شێوه‌یه‌كی س���ه‌ربه‌رزانه ،ههرچهنده 20ژنی هاوسه‌رونبو 139ژنی هاوسه‌ر له‌ن���او كۆمه‌ڵگادا ڕوبه‌ڕوی س���ه‌ختی زیندانیكراو هه‌یه ،ئه‌مه جگ ه لە873 بێت���هوه ،ئه‌وه‌ش���ی به‌ئاوێن���ه وت ژن ك ه نه‌خۆش���ی درێژخایه‌نیان هه‌یه‌و "چه‌ندین ئافره‌تی هاوشێوه‌ی من هه‌ن له‌گه‌ڵ 432كچی بێسه‌رپه‌رشت). كار ده‌كه‌ن ،ئه‌گ���ه‌ر خیزانیش بڵێت
هه‌ر به‌پێی ئاماره‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی چاودێری‌و گه‌ش���ه‌پێدانی كۆمه‌اڵیه‌تی "ئه‌و كه‌س���انه‌ی به‌م ناونشانه‌وه موچ ه وه‌رده‌گرن 25ههزارو 231ئافره‌تن‌و ك ه بڕه‌كه‌ی 150ه���ه‌زار دیناره كه ماوه‌ی 10مانگه وه‌ریان نه‌گرتوه" عومه‌ر گوڵپی به‌ڕیوه‌به‌ری گش���تی چاودێری‌و گه‌شه‌پێدانی كۆمه‌اڵیه‌یه‌تی س���لێمانی له‌باره‌ی ئ���ه‌م دیارده‌یه‌و‌ه ئهوه ب���ۆ ئاوێن ه باس���كرد "دیارده‌ك ه هه‌م ئه‌رێنی‌‌و ه���ه‌م پێچه‌وانه‌كه‌یه‌تی، ئه‌رێنییه كاتێك ببینین ئافره‌ت پشت
ی ی خۆ به‌خ���ۆی ببه‌س���تێت‌و تواناكان ی بخاته گه‌ڕو ئاب���وری تایبه‌ت بە‌خۆ ی هه‌بێ���ت‌و به‌ش���داربێت له‌پرۆس��� ه ی واڵت، بونیاتنان‌و پێشخس���تنی ئابور ی ی به‌ش���دار به‌تایب���هت ئ���هو كاتانه له‌چاالكییه‌كانی به‌رهه‌مهێناندا ده‌كات، ب���ه‌اڵم ئه‌و كاتان��� هی ده‌بینین ئافره‌ت ی لە‌هه‌لومه‌رجێك���ی خراپ ،ش���وێنێك ی ته‌ندروس���تیو خراپ ،دوور لە‌مه‌رج ی ی خۆیو ڕێزو شكۆ ی جه‌س���ته‌ی توانا كارو كرێ���كار كارده‌ك���ه‌ن ئهوه مایه‌ی نیگه‌رانیه". عومه‌ر گوڵپی ك ه خاوه‌نی بڕوانامه‌ی
ماسته‌ره له‌بەڕێوه‌بردنی توانا مرۆییه‌كان ئ���ه‌وه‌ش باس���ده‌كات "هێندێكج���ار ی ده‌بیستین‌و ده‌بینین ئافره‌تان ڕوبه‌ڕو ی گێچه‌ڵی جۆراو ج���ۆر ده‌بنه‌و‌ه به‌هۆ ئافره‌تبوونیانه‌وه". چاالكوانان���ی مه‌ده‌نیش له‌مباره‌یه‌و‌ه قس���هی خۆی���ان هه‌ی���ه ،ئه‌وانی���ش هاوش���ێوه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ر گش���تیه‌كه‌ی وه‌زاره‌ت���ی كارو كاروباری كۆمه‌اڵیه‌تی دوالیه‌نه كه‌یسه‌كه ته‌ماشا ده‌كه‌ن. به‌ه���ار مونزی���ر چاالكوانێك���ی
ناس���كیش ك ه ئێس���تا خۆی یه‌كێك ه له‌ژن���ه‌كان كارده‌كات له‌بازاڕكان���دا ههرچهنده ڕوبه‌ڕی س���ه‌ختی كاره‌كه‌ی دهبێتهوه به‌اڵم ئه‌و گوێنادات‌و كاره‌كه‌ی ده‌كات ،ئه‌و وتیش���ی "چه‌ندین كارم گۆڕی���وه له‌ژیانم���دا ،وه كاركرندن���م پێخۆش ه وه‌كو دانیشتن لهماڵهوه بۆی ه كاتێك كارده‌م ئاسوده‌ترم وه‌كو له‌وه‌ی لهماڵهوه بێكارم". ژیانی ناس���ك ئه‌گه‌ر نمونه‌ی ژنێكی كارك���ه‌ری زه‌حمه‌تكێش بێت ك ه خۆی بڕیاری كاركردن���ی داوه ،به‌اڵم ڕه‌نگ ه س���ه‌دان ژنی ت���ر هه‌بێ���ت كاركردن س���ه‌خته‌یه‌كی زۆری ڕوبه‌ڕكردونه‌ته‌و‌ه ههرچهنده چاالكوانه‌ك��� ه ئه‌م دۆخه‌ی به‌په‌س���ه‌ند زانی بۆ ژنان كه ده‌توانن له‌ڕێگه‌یه‌و‌ه سه‌ربه‌خۆیی وه‌ربگرن.
کوردستانێکی ئاوەدانت دەوێت ،بەرهەمی خۆماڵی بەکاربهێنە
کوالێتی تەندروستی باشتر
ئه‌مه‌ریکا
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
9
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌شی کوردی ده‌نگی ئه‌مه‌ریکا ئاماده‌ی ده‌کات
گوێدرێژی دیموکراتەکان‌و فیلی کۆمارییەکان :په‌ندو سمبوڵ دەخیلی شەمۆ لەمیان���ەی هەڵمەتەکان���ی هەڵبژاردندا لەئەمەری���کا وێن���ەی دو ئاژەڵ هەمیش���ە دەکەونە سەر شاش���ەی تەلەفیزیۆنەکان‌و گۆڤ���ارو ڕۆژنام���ەکان .ئ���ەم ئاژەاڵن���ەش گوێدرێژو فیلە .مێژووی ئەم نیش���انانە بۆ پارتەکان ،جگە لەڕەنگەکانی شین‌و سور، دەگەڕێت���ەوە ب���ۆ س���اڵی 1828و میانەی هەڵمەتەکان���ی هەڵبژاردنی نێ���وان ئەندرۆ جاکس���نی دیموک���رات‌و ج���ۆن کوێنس���ی ئادەمسی کۆماری. پێش���بڕکێکانی هەڵبژاردن���ی ئ���ەو س���اڵە پێش���بڕکێیەکی زۆر قێ���زەون بو. دیموکراتەکان پاڵێ���وراوی کۆمارییەکانیان بەچەندین وشەی ناشیرین وەسف دەکردو بەکەس���ێکی بەدڕەوش���ت لەقەڵەمی���ان دەدا .لەبەرامبەریش���دا کۆمارییەکان وەکو
سیمبولی دیموکرات‌و کۆمارییەکان
سەرۆک واتە بەرپرسیاریەتی ئاسۆ جەبار س���ەرۆک لەئەمریکادا کارئەکتەرێکی بااڵ نیە لەس���ەرو یاساو دەس���تورو سەرلەبەری ئەنجومەنەکان���ەوە ،بەڵکە س���ەرۆک لەناو سیس���تمێکی یاسایی‌و دەس���توریداو بەپێی کڵێشەس���ازییەکی تۆکمەی بەرپرسیارێتی‌و لێپرس���ینەوەو ئاگای���یو رایگش���تی دەورەدراوە ،ئەوەی س���ەرۆکایەتی ئەمریکا لەزۆرێک لەسیس���تمە س���ەرۆکایەتییەکانی دنی���ا جیادەکات���ەوە تەنه���ا دەس���ەاڵت‌و دەسترۆیش���تنەکانی نیە ،بەڵکە شوناس���ی سەرۆکایەتییەکەش���ێتی کە تێکڕا پەیوەندی بەکۆمەڵێک جومگ���ەی زیندووەوە هەیە کە دەکارین لەم نوسینەدا کۆی ئەو دەسەاڵتانەی باس���بکەین‌و لەش���وێنگەی بەرپرسیارێتی‌و کاراییاندا شرۆڤەیان بکەین. رۆڵی یاسایی کاتێ���ک ه���ەر کاندیدێک���ی کۆماری���ی ی���ان دیموک���رات دەبێت بەس���ەرۆکی واڵت لەئەمریکادا ئیتر خاڵی دەبێتەوە لەدەسەاڵت‌و هەژمونگەرای���ی حیزب���یو عەقڵی���ەت‌و خۆنمایش���کردنی حیزبی ،تێکڕا دەچێتە نێو بەرپرسیارێتییەکی موڕاڵی‌و حوکمڕانی بااڵوە کە چەند دەس���ەاڵتدار‌و بەرپرس���ە سەدان ئەوەندە بەرپرسیارەو لەژێر چاودێری یاساو دەستور‌و سیستمی دیموکراسیدایە. ئ���ەوە دەس���تورە لەئەمریکادا س���ەرۆک لەکڵێشەیەکی یاس���اییدا رێکدەخات ،بەبێ دەستور سەرۆک بوونی نییە ،چونکە دەستور لەئەمری���کادا کۆڵەک���ە ه���ەرە بنچینەیی‌و بناغەییەکانی دەوڵەتی یاس���او دامەزراوەیە. هەر دەستورە رێ بەس���ەرۆک دەدات مافی ئەوەی هەبێت هەر پرۆژەیەک کە کۆنگرێس دەیخاتە بەردەم س���ەرۆک نابێت بەیاسا تا سەرۆک واژۆی نەکات ،یان دەتوانێت واژۆی بکات ،یان رەخنەو ناڕەزایی هەبێت لەس���ەر هەر پڕۆژەیەک‌و بیگەڕێنێتەوە بۆ کۆنگرێس، هاوکات مافی ڤیتۆشی هەیە .ئەم مافە تێکڕا سەرۆک دەخاتە بەردەم بەرپرسیارێتییەکی مێژووی���یو چاک���ەی گش���تییەوە ،کاتێک س���ەرۆک بۆ بڕیارێک لەبڕیارەکان ناتوانێت دەنگی تەواوەتی کۆنگرێس دەستەبەر بکات، مافی ڤیتۆ مافێک���ی هەڕەمەکی نیەو بەڵکە پشتئەس���تورە بەلێکۆڵینەوەو توێژینەوەی ئەکادیم���ی ،ئەوکاتان���ە ئیت���ر س���ەرۆک‌و الیەن���ە پەیوەندی���دارەکان بەش���ێوەیەکی ئەکادیمی‌و س���ەلمێنراو دەبێت بیس���ەلمێنن کە ب���ۆ بەرژەوەندی گش���تیو بەرژەوەندی واڵت پێویس���تە ،ئیتر کاتێ���ک رێگری یان جێبەجێکردن���ی بڕیارێک کە کۆنگرێس رازی نیە لەس���ەری سەرۆک بۆی هەیە مافی ڤیتۆ بەکاربهێنێت بۆ جێبەجێکردن یان رێگریکردن لەبڕیارێک لەبڕیارەکان. سەرنج :ئەوەمان بیر نەچێت کە سەرۆک لەدوو خولی س���ەرۆکایەتی زیاتر بۆی نییە خۆی هەڵبژێرێتەوە‌و بەردەوام بێت؛ دەستور رێگرە لەبەردەم مانەوەی س���ەرۆکەکاندا بۆ ماوەیەکی زۆر. دەسەاڵتی جێبەجێکردن "سەرۆک لەجەنگ‌و کاروباری دەرەوەی واڵتدا" دواب���ەدوای ئەوەی ک���ە ئەبراهەم لینکن توان���ی س���ەرکەوتوو بێ���ت لەپاراس���تنی دەس���ەاڵتی بااڵی فیدراڵ لەشەڕی ناوخۆدا کۆمەڵێ���ک لەدەس���ەاڵتەکانی س���ەرۆک
سەرۆک لەئەمریکادا بەرلەوەی سەرۆکێکی گەورە بێت؛ دەبێت خزمەتکارێکی راستەقینە بێت ،ئەو بەڵێنانەی بەخەڵکی داوە ،دەبێت زوربەی هەرە زۆری جێبەجێبکات ب���ۆ س���ەرکردایەتیکردنی ت���ەواوی هێ���زە س���ەربازییەکانی واڵت وەک س���ەرۆکی بااڵی هێزە س���ەربازییەکان س���نوردارکرد؛ هەرچەن���دە دەس���ەاڵتی راگەیاندنی جەنگ بەپێی دەس���تور لەژێر دەس���ەاڵتی بڕیاری کۆنگرێسدایەو سەرۆک بەرپرسیارێتی کۆتایی ئاڕاستەکردن‌و جواڵندنی سوپای هەیە ،بەاڵم تێکڕای ستراتیژی س���ەربازی‌و بەرپاکردنی جەن���گ‌و بەڕێوەبردن���ی لەکڵێش���ەیەکی تۆکمەی بەرپرسیارێتیدا لەنێوان کۆنگرێس‌و س���ەرکردایەتی س���وپاکەدا پەیوەس���تن بەوەزارەت���ی بەرگرییەوە لەگەڵ س���ەرۆکی واڵتدا ،بەاڵم بەپێی دەس���تور س���نورەکانی سەرۆک لەوبارەیەوە سنوردارە. س���ەرۆک ئاڕاستەی سیس���تمی دەرەوەی والیەت���ە یەکگرتووەکان���ی ئەمریکا دەکات، بەاڵم لەڕێی وەزارەت���ی دەرەوە‌و وەزارەتی بەرگرییەوە .س���ەرۆک بەرپرسە لەپاراستنی ئەمریکییەکان لەدەرەوەی واڵت‌و پاراس���تنی ژیانی بیانییەکان لەناوخۆی واڵتدا .سەرۆک دانبەواڵتە نوێکان‌و حکومەتە نوێکاندا دەنێت، دانوس���تان‌و رێکەوتننام���ە لەگ���ەڵ واڵتانی دیکەدا س���ازدەکات ،بەاڵم ئەوکاتە ویالیەتە یەکگرتووەکان���ی ئەمریکا تەواو پەیوەس���ت دەبێت بەرێکەوتن‌و لێتێگەیش���تنەکانەوە کە س���ێ بەش���ی ئەندامانی ئەنجومەنی پیران دەنگ���ی لەس���ەر ب���دەن .کەواتە س���ەرۆک دەس���ەاڵتی رەه���او ب���ێ چەندوچونی نیە لەئەمری���کادا ،کە ئەمریکیی���ەکان پێیانوایە دەسەاڵتی رەها بۆ س���ەرۆک واتە کوشتنی دیموکراسی. دەسەاڵتی بەڕێوەبردن سەرۆک دەسەاڵتی بەڕێوەبردن‌و کارگێری ناوخ���ۆی واڵت���ی لەئەس���تۆدایە ،بەاڵم ئەم دەسەاڵتە بەناو تۆڕێکی گەورەی چەند ملیۆن فەرمانب���ەری بەڕێوبردن���دا تێدەپەڕێت ،کە کۆی سیستمێکە یاساو رێسای بەڕێوەبردنی واڵت دەیجوڵێنێت‌و بەرپرسیارێتی راستەقینە ب���ۆ ه���ەر کایەو بەش���ێکی ئەم سیس���تمە سازدەکەن. لەکاتێک���دا کۆنگرێ���س بەپێی دەس���تور توانس���تی کەمکردنەوەو س���نوربەندکردنی
دەسەاڵتی سەرۆک‌و ئاژانسە سەربەخۆکان‌و بەرپرس���ەکانی بەڕێوەب���ردن‌و سیس���تمی بنەڕەتیدا هەیە. بەاڵم س���ەرۆک توانس���تی ئاڕاستەکردنی بەشێکی گەورەی دەسەاڵتی جێبەجێکردنی هەیە لەڕێی بڕیارەکانی جێبەجێکردنەوە کە تیشکدەخاتەسەر یاس���ای فیدراڵ‌و دەستور بۆ س���ازکردنی دەس���ەاڵتی جێبەجێکردن، ب���ەاڵم تێک���ڕای ئ���ەو داخ���وازی‌و بڕیارانە لەالی���ەن دادگاکان���ی فیدراڵ���ەوە لەڕێ���ی یاس���ادانانی فیدراڵیەوە دەتوانرێت الببرێت‌و پوچەڵبکرێنەوە .لێرەدا بۆمان دەردەکەوێت س���ەرۆک لەناو تۆڕێکی یاسایی‌و دەستوری‌و بەرپرسیارێتییەکی هەمەالیەندا دەسەاڵتەکانی دابەشدەبن. رایگشتی‌و کاریگەری بەسەر دەسەاڵتەکانی سەرۆکەوە رایگش���تیو دەس���ەاڵتی راگەیان���دن لەئەمری���کادا کاریگەرییەکی شارس���تانی‌و کۆمەاڵیەتی‌و یاس���ایی هەیە بۆ بەرپاکردنی بەرپرسیارێتییەکی راستەقینەی هەمەالیەنەو راس���تگۆیانە ،رۆژنامەیەک یان بەرنامەیەکی رادیۆی���ی ی���ان تەلەفیزیۆن���ی دەتوانێ���ت بەبەڵگ���ەی دروس���ت‌و راس���تەقینەوە کۆی سیس���تمی واڵتەکە بەسەرۆکیش���ەوە بخاتە ژێر پرس���یارەوە ،چەندین حاکمی ویالیەت‌و بەرپرس���ی گ���ەورە ل���ەم واڵت���ەدا بەهۆی ئاش���کراکردنی کەموکوڕی‌و ی���ان گەندەڵی‌و پ���ارە بەفیرۆدانیان���ەوە؛ راگەیاندن���ەکان توانیوی���ان رایگش���تیو داواکاری گش���تی بخەنە نێو بەرپرس���یارێتییەکی گەورەوە بۆ بانگکردنیان بۆ بەردەم یاساو کۆنگرێس بۆ لێپرسینەوە‌و دادگاییکردنیان. هاوکات رایگشتی‌و فشارە شارستانییەکان‌و راگەیاندن بەتایبەت���ی کاریگەری گەورەیان هەیە لەسەر سەرۆک‌و سیستمی سەرۆکایەتی لەواڵتەکەدا ،س���ەرۆک ناتوانێت هەڵوێستی روون‌و ئاش���کرای نەبێت بەرامبەر کوشتنی کەس���ێک ی���ان رۆژنامەنوس���ێک ی���ان هەر کێشەیەکی ئابوری‌و سیاس���ی لەواڵتەکەدا، بەرامبەر کرێکار‌و سوپا‌و کێشە زیندووەکانی بواری تەندروس���تیو کرێی کارو نەهامەتی‌و ه���ەژاری‌و هەتا رەخنەگرت���ن لەدەوڵەمەند‌و باژێروانەکانیش. س���ەرۆک لەب���ەردەم قەیرانەکان���دا خۆی بەبەرپرس���یاری یەک���ەم دەزانێ���ت‌و دەبێت س���ەرجەم تواناکانی خۆی بخات���ە گەر بۆ س���ازکردنی بەرپرس���یارێتییەکی یاسایی‌و بەڕێوەبردن‌و تەندروس���ت بۆ شڕۆڤەکردن‌و دۆزین���ەوەی رێگەچارەو هاودەنگی گش���تی وەک پاراستنی ژینگە ،بنبڕکردن‌و لەناوبردنی هەژاریی ،باش���ترکردنی کرێی کار ،بودجەی واڵت‌و باج‌و دەرامەت ،کێشەی تەندروستی‌و بیمەی تەندروستی ،کارەساتە سروشتییەکان، ئاسایشی نەتەوەیی‌و ...تاد. لەکۆتاییدا سەرۆک لەئەمریکادا بەرلەوەی سەرۆکێکی گەورە بێت؛ دەبێت خزمەتکارێکی راستەقینە بێت .ئەو بەڵێنانەی کە سەرۆک‌و پارتەکەی بەر لەهەڵبژاردنەکان بەخەڵکیان داوە ،دەبێ���ت زورب���ەی ه���ەرە زۆری ئەو بەڵێنانە جێبەجێبکەن ،بەپێچەاوانەوە ئەگەر س���ەرۆک ئەو بەڵێنانەی بۆ جێبەجێنەکرێت یان چەواش���ەی خەڵکی کردبێت‌و راس���تگۆ نەبووبێت لەجێبەجێکردنیاندا ،ئەوا نەک هەر خۆی شکس���ت دەخوات ،بەڵکە پارتەکەشی شکس���تێکی گ���ەورە دەخ���وات‌و متمانەی تەواوەتی خەڵک لەدەستدەدات.
هێمای���ەک بۆ ئەندرۆ جاکس���ن گوێدرێژیان بەکارهێنا وەکو گاڵتەپێکردنی .دەیانگوت جاکسن (جاکئاسە) واتا جاشە .لەوەاڵمدا جاکسن لەبری ئەوەی ئەو هێمایە بەنەرینێ وەربگرێت ک���ردی بەش���تێکی پۆزتیڤانەو لەهەڵمەتەک���ەی خۆی���دا بەکاریهێن���ا. دروشمی جاکس���ن لەو ساڵەدا ئەوە بو کە "دەبێت خەڵ���ک فەرمانڕەوا بن" ،لەوەاڵمدا پش���تیوانانی ئادەمس دەیانگ���وت ئەگەر خەڵک فەرمانڕەوا بن ئەوا "کۆمەڵێک جاش واڵت بەڕێوەدەبەن". پاش���ان رادەی ناح���ەزی جاکس���نیش بەرامبەر بەنەیارەکەی بو بەهۆی ئەوەی کە ناوی ئەم ئاژەڵ���ەو وێنەکەی بکەوێتە نێو ئەدەبیاتی سیاسی پارتی دیموکراتەوە. پاش س���ەرکەوتنی جاکس���ن ئەم بابەتە راوەس���تاو هیچ ب���اس نەکرای���ەوە ،بەاڵم لەس���اڵێ 1874ئەمج���ا فی���ل کەوتە نێو
ئەدەبیاتی سیاسی ئەمەریکا ئەمەش وەک س���یمبوڵێکی کۆمارییەکان لەهەمانس���اڵدا جارێک���ی تر کەریش گەڕای���ەوە نێو وتارە سیاس���ییەکان .ئەم���ەش لەکاتێکدا بو کە هونەرمەندێک���ی کاریکاتێ���ری بەناوبان���گ تام���س ناس���ت لەهەفتەنام���ەی هارپەردا وێنەیەک���ی کاریکاتێری باڵو ک���ردەوە کە وێن���ەی گوێدرێژێ���ک ب���و لەنێو پێس���تی ش���ێرێکدا تێکڕای ئاژەڵەکان���ی باغەکەی ڕاودەن���ا کە فیلێکیش���ی تێدابو کە فیلەکە وەکو سیمبوڵێکی دەنگدەری کۆمارییەکان بەکارهاتب���و ،لەپاش ئ���ەوەوە فیلیش بو بەسیمبوڵی کۆمارییەکان. ل���هو كات���هوه دیموکراتەکان ش���انازی به‌سیمبۆڵی خۆیان ده‌كه‌ن وه‌ك ئاژه‌ڵێكی ژیر ،پشودرێژو خزمه‌تكار .کۆمارییەکانیش شانازی بەس���یمبوڵی خۆیان دەکەن وەکو ئاژەڵێکی بەهێزو بەڕێز.
ژنان‌و ئه‌گه‌ری ده‌نگدان ب ه هیالری کلنتن به‌ڵێن ساڵح ئای����ا هه‌ر ته‌نها ژن بون به‌س���� ه بۆ ئه‌وه‌ی ژنان����ی واڵتێک ده‌ن����گ ب����ده‌ن به‌کاندیدێکی هاوڕه‌گه‌زیان بۆ پۆستی سه‌رۆکایه‌تی؟ هی��ل�اری کلنتن ،یه‌که‌مین ژن����ه له‌مێژووی واڵته یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مریکا ببێت ه کاندید بۆ پۆستی سه‌رۆکایه‌تی واڵته‌که‌ی. ل����ه مانگی یازده‌ی داهات����وودا ده‌نگده‌ران له‌سه‌ر س����ندوقه‌کانی ده‌نگدان ئهوه یه‌کالیی ده‌که‌نه‌وه ئایا هیالری ده‌بێته یه‌که‌م ژن وه‌ک سه‌رۆکی چوار ساڵی داهاتووی ئه‌مریکا. له وتاره‌که‌یدا ل����ه کۆنگره‌ی کۆمارییه‌کاندا دۆناڵ����د تره‌مپ وتی هیالری هی����چ کارتێکی به‌ده‌س����ته‌وه نیی����ه ب����ۆ س����ه‌رکه‌وتن ل����ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ته‌نها کارتی ژنان نه‌بێت. م����ه‌رج نیی���� ه هه‌موو ئه‌و ژنانه‌ی س����ه‌ر ب ه دیموکراته‌کانن ده‌نگی خۆیان بده‌ن به هیالری‌و یانیش ئه‌و ژنانه‌ی س����ه‌ر ب����ه کۆمارییه‌کانن ده‌نگی نه‌ده‌نێ. ڕاس����ت ه ده‌کرێ����ت بگوترێت به گش����تی ل ه ئێستادا ژنان له سه‌رانسه‌ری ئه‌مریکادا وه‌ک له میدیاکانی ئه‌م واڵته‌ش����دا ب����اس ده‌کرێت هیالری ب ه باشتر ده‌زانن ل ه دۆناڵد تره‌مپ له‌م هه‌ڵبژاردن����ه‌دا ،به‌اڵم که‌میش نین ئه‌و ژنانه‌ی ڕایان وه‌هایه ک����ه ناکرێت هه‌ر جێنده‌ر ببێت ه هۆکارێک بۆ پش����تیوانی کردن ل����ه کاندیدی سه‌رۆکایه‌تی. هیالری هێشتاش پشتیوانی ژنان له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا بۆ هیالری کلنتن زۆر که‌متر‌ه له‌و پشتیوانییه‌ی مایه‌وه‌‌و سیاس����ه‌ته‌کانی بۆ ژن����ان‌و مندااڵن‌و ئه‌مریکایی����ه ئافریکایی����ه‌کان ل����ه ه����ه‌ردوو خێزانی����ش خراپ ب����وون ،ئای����ا ئه‌وکات ه گه‌ر هه‌ڵبژاردنی 2008و 2012دا له (براک ئۆباما) کۆنگرێ����س هه‌وڵ����ی الدان����ی بدات ،دیس����ان مشتومڕێک دروس����ت نابێت‌و بگوترێت یه‌که‌م یان ده‌کرد. له‌و کاته‌شدا ک ه هێشتا (بێرنی سانده‌رس) س����ه‌رۆکی ژن به بڕیاری کۆنگرێس الدرا ،یان ل����ه پرۆس����هی خۆ کاندی����د کردندا ب����وو ،ل ه کۆنگرێس یه‌که‌م سه‌رۆکی ژنی له پۆسته‌که‌ی ڕاوه‌گرتنێک����ی گش����تیدا بۆ هه‌ڵس����ه‌نگاندنی الدا. له‌م یه‌ک دوو هه‌فته‌یه‌ی ڕابردوودا ژماره‌یه‌ک کارو ئه‌رکه‌کانیان ،له س����ه‌دا چل‌و نۆی ژنانی ئه‌مریکایی به‌شدار له‌و ڕاوه‌رگرتنه‌دا هیالرییان ژنی سیاسی ناوداری کۆمارییه‌کان به‌بێ ئه‌وه‌ی ل ه الیه‌نه‌که‌ش����یان جیاببنه‌وه به‌اڵم بڕیاریان بهالوه په‌سه‌ند نه‌بووه. ئه‌گه‌رچ����ی زۆرێ����ک له ژنانی سیاس����ی ل ه داوه له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ی سه‌رۆکایه‌تی ئه‌مریکادا ئه‌مری����کا ڕه‌نگدانه‌وه‌ی خۆیان ل����ه هیالریدا پش����تیوانی ل ه هیالری بکه‌ن ،له‌وانه (سالی نابیننه‌و‌ه به‌اڵم بۆ زۆرێک له فێمینیس����ته‌کان برادش����ۆ) ڕاوێژکاری دێرینی (جێب بوش) ، گرنگه ئ����ه‌م ژن���� ه ببێته س����ه‌رۆکی ئه‌مریکا (ماریا کۆمێلال) یاریده‌ده‌ری پێشووی (کریس له س����ۆنگه‌ی ئ����هو خه‌ب����ات‌و داکۆکییه‌ی ل ه کریس����تی)( ،لیس����لی ویس����تن) یاریده‌ده‌ری مافه‌کانی ژنان����ی کردوه‌‌و ده‌کات‌و هه‌روه‌هاش پێشووی (جۆرج ده‌بلیو بوش). ل����ه ن����او کۆمارییه‌کان����دا ژنان ه����ه‌ن ک ه ده‌خ����وازن ژنێک ببێته س����ه‌رکرده‌ی گش����تی هێزه له‌ش����کرییه‌کانی ئه‌مریکا .فێمینیس����ت ه ده‌ڵێن دۆناڵد تره‌مپ ترس����ناکه‌‌و سیاس����هت ه گه‌نجه‌کانی����ش ب����هو هیوای����ه‌ن‌و بایه‌خێک����ی ترس����ناکه‌کانی وه‌های����ان ک����ردووه ده‌نگ����ی به‌رچاویش����ی پێده‌ده‌ن ،پاش ئه‌وه‌ی هیالری نه‌ده‌ینێ ،ده‌شڵێن به‌اڵم ئه‌م ه به‌و مانایه نیی ه ده‌بێته س����ه‌رۆکی ئه‌مریکا ژنان ل ه پاشخانی خوازی����اری دیداری هیالری بین له کۆش����کی جۆراوج����ۆره‌وه پۆس����تی بااڵی����ان هه‌بێت ل ه سپیدا. هه‌ندێک ل����ه نوس����ه‌رانی ئه‌مریکایی وه‌ک به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌که‌یدا. هه‌ر الیه‌نگرانی بێرنی سانده‌رس نه‌بوون ک ه (دایانا ڕۆپ) له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌کان ده‌نوسن‌و ده‌نگیان له‌گه‌ڵ هیالریدا یه‌کیان نه‌ده‌گرته‌وه ،ده‌ڵێ����ن له ئه‌ڵمانیا ،ئانگێال مێرکڵ ڕاوێژکاری ب����ۆ نمون���� ه الیه‌نگران����ی کۆماریی����ه‌کان له‌و واڵته‌که‌یه‌‌و ل ه به‌ریتانیا ،تێریسا مه‌ی سه‌ره‌ک بڕوای����ه‌دان ڕێبازو سیاس����ه‌ته‌کانی هیالری ل ه وه‌زیره‌‌و ئێس����تا واده‌یه‌تی ل ه ئه‌مریکاش ئه‌م بواری تهندروستیو دابینکردنی خزمه‌تگوزاری وه‌رچه‌رخانه ڕووبدات ،ب����ه‌اڵم هیالری کلنتن بۆ من����دااڵن‌و هه‌روه‌هاش مافه‌کان����ی باوان ،نا .ئەوان����ەی خاوەنی ئەم ج����ۆرە ڕوانینەن بژاره‌کان����ی به‌رده‌می����ان‌و ئازادبوونی����ان بۆ وتاره‌که‌ی ڕۆژی 28ی مانگی حه‌وتی هێلەری هه‌ڵبژاردنی یه‌کێک له‌و بژارانه‌ی ک ه هەن زۆر ب ه نمون ه ده‌هێننه‌وه‌‌و ده‌ڵێن چه‌ند هۆکارێکی که‌می تیادا بووه بۆ پش����تیوان کردنی چونک ه سنوردار ده‌کات. هه‌ندێکیش ل ه ژنانی ئه‌مریکایی له‌وبڕوایه‌دان زیات����ر جه‌ختی له باری ئاب����ووری کردۆته‌و‌ه (به‌بێ ئه‌وه‌ی ناوی هیالری بێنن) هاوسه‌نگی به‌بێ ئه‌وه‌ی سیاس����ه‌تێکی نوێ بخات ه ڕوو بۆ هێ����ز هه‌ر ته‌نها له‌وه‌دا ناوه‌س����تێت ک ه ژنێک گه‌شه‌کردن یان په‌ره‌پێدانی ڕه‌وشی ئابووری. له‌و وتاره‌یدا هیالری کلنتن باسی له ژیانی ببێته سه‌رۆک‌و ده‌ڵێن ئه‌ی ئه‌گه‌ر سه‌رۆکێکی ژن بۆ ماوه‌ی چوار س����اڵ له کۆش����کی سپی هاوس����ه‌رگیری خۆی کردو ستایشێکی زۆری
ژماره‌یه‌ک ژنی سیاسی ناوداری کۆمارییه‌کان به‌بێ ئه‌وه‌ی له‌الیه‌نه‌که‌شیان جیاببنه‌وه بڕیاریان داوه له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ی سه‌رۆکایه‌تی ئه‌مریکادا پشتیوانی له‌هیالری بکه‌ن (بێل کلنتن) ی هاوس����ه‌ری کرد به‌اڵم ب ه هیچ ش����ێوه‌یه‌ک باس����ی له‌و ماوه‌یه نه‌کرد ک ه بێل کلنتن سه‌رۆکی پێشووی ئه‌مریکا ڕووبه‌ڕووی ش����ه‌رمه‌زاریه سێکس����یه‌که‌ی بووه‌و‌ه له‌گه‌ڵ (مۆنیکا لوینس����کی) .ئه‌م ب����اس نه‌کردنه‌ش پرسیارێکی زۆری الی ژنان دروست کردوه. به‌پێ����ی دواتری����ن ڕاوه‌رگرتنی گش����تی ک ه ڕۆژنامه‌ی واش����نتۆن پۆست‌و که‌ناڵی ئه‌ی بی س����ی پێکڕا کردویانه ،له س����ه‌دا چل‌و یه‌کی به‌ش����داربووان هیالرییان بهالوه په‌سه‌نده‌‌و ل ه سه‌دا په‌نجا‌و شه‌ش����یش ڕای نه‌رێنییان هه‌ی ه له‌سه‌ری له کاتێکدا له‌سه‌دا سی پێنج دۆناڵد ترمپیان بهالوه په‌س����ه‌نده‌‌و ل ه سه‌دا شه‌ست‌و پێنجیش له‌گه‌ڵ تره‌مپدا نین.
8
کۆمه‌اڵیه‌تی
) )543سێشه‌ممه 2016/9/6
خانه‌ی سه‌رپه‌رشتیاران توانای وه‌رگرتنی منداڵی نه‌ماوه ئا :راوێژ کامەران به ئاوێنه‌ی وت "ئه‌و بڕیاره لە‌بنه‌مادا كاراكردن���ی ڕێوش���ێنی یاس���اییه كه له‌یاس���ا كارپێكراوه‌كان���دا هاتووه كه به‌مه‌به‌ستی بنه‌بڕكردنی سواڵكردنی هه‌ركه‌س���ێك نه‌توانێت به‌رپرسیارێتی مندااڵن له‌سه‌ر شه‌قام ،محەمەد دایكایه‌ت���یو باوكایه‌ت���ی به‌رانب���ه‌ر هاودیانی وەزیری كارو كاروباری منداڵه‌كان���ی لە‌ئه‌س���تۆ بگرێت ئهوه كۆمەاڵیەتی حكومەتی هەرێمی پێویس���ته حكومه‌ت ته‌ده‌خول بكات‌و كوردستان لە‌ماوه‌ی رابردودا به‌رپرس���یارێتی پاراس���تنی مافی ئه‌و بڕیارێكی نوێی ده‌ركرد‌و ڕایگه‌یاند مندااڵن���هو ئاینده‌ی���ان لە‌خۆبگرێ���ت، كه هه‌ر منداڵێك بۆ ئه‌و مه‌به‌ست ه واته هه‌ر لە‌یاسا كارپێكراوه‌كاندا سزا بنێردرێت ه سه‌رشه‌قام لە‌كه‌س‌و دیاریكراوه بۆ هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ی كه كاره‌كه‌ی وه‌رده‌گیرێته‌وه، به‌جۆرێ���ك لە‌ج���ۆره‌كان مافی منداڵ ی چاودێریی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری گشت ی ناپارێزن ،چ دای���ك‌و باوكی خۆیان بن گه‌شه‌پێدانی كۆمه‌اڵیه‌تی لە‌پارێزگا سلێمانییش رایده‌گه‌یه‌نێت كه تا یان باندو خه‌ڵكی مافیا بێت". ئێستا هیچ منداڵێك به‌و هۆیهوه به‌وته‌ی گوڵپی س���واڵكردن به‌منداڵ لە‌خانه‌واده‌كه‌ی وه‌رنه‌گیراوه‌ته‌وه. س���زای بۆ دیاریك���راوه ،بازرگانیكردن به‌منداڵ س���زای توندی هه‌ی���هو به‌‌زۆر به‌پێ���ی بڕیاره‌كه‌ی وه‌زیری كاروباری ئیشپێكردنی یان توندوتیژی به‌رانبه‌ری كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ئ���ەو مندااڵنەی لەس���ەر یان لێنه‌پرسینه‌وه‌و نه‌چوونه ژێر باری ش���ەقامن‌و لەالی���ەن كەس���وكاریان ژیان‌و خه‌رجی ڕۆژان���هو هه‌موو ئه‌مانه بەمەبەستی سواڵكردن بەكاردەهێنرێن ،سزای بۆ دیاری كراوه ،ئه‌و وتی"بڕیاره‌كه وەزارەت���ی كار بەهەماهەنگ���ی الیەنە لە‌ئه‌نجومه‌ن���ی نه‌وجه‌وان���ان ده‌رچووه په‌یوەندیدارەكانی كار لەسەر سەندنەوەی كه به‌ڕێ���ز وه‌یزری كار س���ه‌رۆكایه‌تی مافی سەرپەرش���تیو بەخێوكردنی ئەو ده‌كات‌و‌و وه‌زاره‌ت���ه په‌یوه‌ندیداره‌كان مندااڵنە لە خێزانەكانیان دەكات‌و دواتر ئه‌ندام���ن تیایدا ،لە‌بنه‌م���ادا بڕیاره‌كه رەوانەی خانەكانی س���ەر بە‌وەزارەتی مرۆڤدۆستانه‌یه‌و پاراستنی مافی منداڵه كار دەكرێن بۆ ئەوەی زیاتر مافەكانیان لە‌كوردستانئ لە‌جێگه‌ی خۆیدایه‌تی كه حكومه‌ت س���وربێت بێت لەپاراستنی پێشێل نەكرێت. به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی چاودێریی‌‌و مافی منداڵ ،به‌تایبه‌ت پاش زیادبوونی گه‌ش���ه‌پێدانی كۆمه‌اڵیه‌تی لە‌پارێزگای ژماره‌ی ئه‌و مندااڵنه‌ی س���واڵ ده‌كه‌ن‌و لە‌مندااڵنی ئاواره‌ن" به‌رێوبه‌ره گشتیه‌كه‌ی وه‌زاره‌تی كار س���لێمانی،عومه‌ر گوڵپی ڕه‌تیكرده‌و‌ه ئه‌وان���هی ئیش���ده‌كه‌ن له‌بارودۆخ���ی ك���ه تا ئێس���تا هی���چ منداڵێكیان به‌و قورسدا به‌هۆی زۆری ژماره‌ی ئاواره‌وه ،جێبه‌جێكردن���ی بڕیاره‌كه به ئاس���ان هۆیهوه له‌خانه‌واده‌كه‌ی سه‌ندبێت ،ئه‌و كه ئێمه ئاگادارین زۆرینه‌ی ئه‌و مندااڵنه نازانێ���ت ،ئ���هو وتی"جێبه‌جێكردن���ی
60منداڵی بێ سەرپەرشت بەسەر خانەی ساوایان‌و كوڕان‌و كچان دابه‌شكراون‌و ته‌مه‌نیان لەنێوان 1رۆژ بۆ 18ساڵدایه
منداڵێک لەکاتی سواڵکردندا بڕیاره‌ك���ه كارێك���ی ئاس���ان نیی���هو پێویس���تی به هه‌ماهه‌نگی س���ه‌رجه‌م دامه‌زراوه په‌یوه‌ندیداره‌كان هه‌یه ،واته ته‌نها ئه‌ركی وه‌زاره‌تێك نییه‌و پێویست
وه‌ستایه‌ك‌و شاگرده‌كه‌ی، دزی لە 5ماڵی شاری هه‌ولێر ده‌كه‌ن
ده‌كات تیمێك���ی هاوب���ه‌ش هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی له‌س���ه‌ر ئاس���تی هه‌ر ش���ارێك لێكۆڵینه‌وه بك���ه‌ن لەههر حاڵه‌تێك‌و پاشان له‌كۆتاییدا ئه‌گه‌ر دادگا گه‌یشته
ئه‌و بڕوایه‌ی كه دایك‌و باوكێك شایه‌ن ی ئه‌ركی دایكایه‌تی‌‌و باوكایه‌تی نین ئهوه بڕیارده‌دات منداڵه‌كه‌یان لێبسه‌نرێته‌وه‌و دام���ه‌زراوه كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان ئه‌ركی به‌خێوكردنی بگرنه ئه‌ستۆ" به‌اڵم عومه‌ر گوڵپی ئهوه ناشارێته‌وه كه ئاسته‌نگی سه‌ره‌كه‌ی له‌به‌رده‌م ئه‌م كاره‌دا كێشه‌ی داراییه ،چونكه به‌وته‌ی ئ���هو هه‌تا ئێس���تاش ئ���هو مندااڵنه‌ی لە‌خانه‌كان���ی سه‌رپه‌رش���تیاراندان كه ژماره‌ی���ان لە‌پارێزگای س���لێمانی 60 منداڵ���هو به‌س���ه‌ر خانه‌ی س���اوایان‌و كوڕان‌و كچان دابه‌ش���كراون‌و ته‌مه‌نیان لەنێوان 1رۆژ بۆ 18ساڵدایه ،به‌هۆی خێرخوازان���هوه به‌ش���ێكی س���ه‌ره‌كی پێداویس���تیه‌كانیان پڕده‌كرێته‌وه ،هه‌ر بۆیه لە‌ئه‌گه‌ری زیادبونی ئه‌و مندااڵنه‌دا قورسایی سه‌ر ش���انیان زیاتر ده‌بێت، گوڵپی وتی"به‌ه���ۆی قه‌یرانی داراییه‌وه توانای سه‌رجه‌م فه‌رمانگه‌كان دابه‌زیوه‌و زۆرین���هی خزمه‌تگ���وزاری ڕووبه‌ڕووی گرف���ت بووه‌ته‌وه ،به هه‌مانش���ێوه‌ش خزمه‌تگ���وزاری كۆمه‌اڵیه‌ت���یو ئ���هو خزمه‌تگوزارییان���هی ك���ه لە‌خانه‌كانی نه‌وجه‌وانان پێش���كه‌ش به منداڵی بێ سه‌په‌رش���ت ده‌كرێ���ت ،له‌مباره‌ی���هوه پاڵپش���تیو ه���اوكاری خێرخ���وازان كه‌لێنێك���ی گ���ه‌وره‌ی پڕكردوه‌ت���هوه، ه���ه‌ر بۆی���ه وه‌رگرتنی منداڵ���ی زیاتر ئه‌رك���ی دام���ه‌زراوه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان قورس���تر ده‌كات ،به‌تایب���هت له‌كاتی زۆربوون���ی به‌رچاوی ژم���اره‌ی مندااڵن لە‌خانه‌كان".
هاواڵتییه‌كی عه‌ره‌ب به‌ناو ی شارهوانیهوه پاره لە‌خه‌ڵك ی شار ی سلێمان ی كۆده‌كاته‌وه ئا :زانكۆ سه‌ردار
ئا :راوێژ دوو كه‌س لە‌گه‌ڕه‌كی رۆشنبیری‌و گه‌ڕه‌كی نه‌ورۆز لەشاری هه‌وڵیر بڕی زیاتر لە 50مسقال زێڕ‌و چه‌كێكی كاڵشینكۆف‌و دوو ملیۆن دینار‌و الپتۆپ‌و كۆمه‌لێك كه‌ره‌سته‌ی دیكه‌یان بردوه‌‌و ئێستاش لە‌الیه‌ن پۆلیسه‌وه ده‌ستگیركراون.
هاواڵتیه‌كی به‌ره‌گه‌ز عه‌ره‌ب ك ه دانیشتوی شاری سلێمانیه ،به‌ناوی شاره‌وانی سلێمانیه‌وه پاره‌ی چه‌ژنانه‌ی لە‌هاوالتیان وه‌رگرتوه‌‌و پۆلیسی سلێمانیش ئهوه راده‌گه‌یه‌نێت ،به‌هۆی نه‌بوونی سكااڵیی یاساییه‌وه له‌سه‌ری ناچار ده‌بن خۆی ببه‌نه‌وه بۆ ئه‌و مااڵنه‌ی كه پاره‌ی لێوه‌رگرتوون.
(هـ.م.ا) وه‌ستای گه‌چكاره‌و ته‌مه‌نی ( )22س����اڵه ،ئه‌و له‌گه‌ڵ شاگرده‌كه‌ی خۆیدا به‌ن����اوی (ڕ.ڕ.م) ،تەمەن()١٩ ساڵ لە‌كاتی كاره‌كه‌یاندا ته‌ماشای ماڵه چۆڵه‌كانیان كردوه له‌دوو گه‌ڕه‌كی شاری هه‌ولێر‌و تا ئه‌و كاته‌ی ده‌ستگیریشكراون دزی����ان ل����ە 5م����اڵ ك����ردووه ،به‌پێی دانپێدانان����ی (ه����ـ.م) كه له‌پۆلیس����ی هه‌ولێ����ره‌وه ده‌س����ت ئاوێن����ه كه‌وتووه ئ����ه‌وان ل����هو كاته‌دا كه ب����ۆ كاره‌كه‌یی خۆی����ان چونه‌ت����ه دهرهوه ،چاویان به مالێك كه‌وتووه كه كه‌سی تێدا نبه‌وه‌و ته‌نه����ا ده‌رگای ده‌ره‌وه‌ی داخراوه ،هه‌ر بۆیه چونه‌ته نێو ماڵه‌كه‌وه‌و كۆمه‌ڵێك كه‌لوپه‌لیان بردووه. (ه����ـ.م) هه‌رچه‌ن����ده به‌وته‌ی خۆی كاسبكاره‌‌و كێش����هی دارایی نیه ،به‌اڵم به‌هۆی ئه‌وه‌ی كاره‌كه‌ی بۆ هه‌ڵكه‌وتووه ئه‌نجام����ی داوه‌و لە‌ده‌ره‌وه‌ی ماڵه‌كه‌ش لە‌الیه‌ن (ڕ.ڕ) كه ش����اگردی خۆی بووه چاودێری ك����راوه بۆ ئ����ه‌وه‌ی لە‌كاتی مه‌ترس����یدا ئاگاداری بكاتهوه ،ئێستاش ئ����ه‌م دوو كه‌س����ه لە‌الیه‌ن پۆلیس����ی هه‌ولێره‌وه ب����ه پێی م����ادده‌ی 446ی سزادانی عێراقی ده‌ستگیر كراون. به‌وت����هی وته‌بێژی پۆلیس����ی هه‌ولێر ئه‌وان لە‌ڕێگای كامێ����رای چاودێریه‌وه توانیویانه ئه‌م كه‌س����انه بناس����انه‌وه، هۆگر عه‌زیز وته‌بێژی پۆلیس����ی هه‌ولێر ب����ه ئاوێنه‌ی وت"ئه‌و دوو كه‌س����ه پاش ئه‌وه‌ی به كار چونه‌ت����ه ئه‌و ناوچه‌یه، چونه‌ته ئه‌و مااڵن����هوه كه چۆڵ بووه‌و دزی����ان لێك����ردووه ،ب����ه‌اڵم لە‌یه‌كێك لە‌ماڵه‌كاندا كامێرای چاودێری ههبووه، هه‌ر بۆیه ئێمه توانیمان بیانناسینه‌وه‌و ده‌ستگیریان بكه‌ین" به‌وته‌ی پۆلیسی هه‌ولێر ئه‌مه یه‌كه‌مین
نه‌قیب س���ه‌ركه‌وت ئه‌حم���ه‌د وته‌بێژی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی ،سه‌باره‌ت به ناس���نامه‌ی ئه‌و كهسهو شێوازی ده‌ستگیر كردنه‌كه‌ی ب���ۆ ئاوێنه ووتی" ئه‌وكه‌س���ه به‌ره‌گه‌ز عه‌ره‌به‌‌و ناوی (ڕ،ش)ن‌و ته‌مه‌نی 26س���اڵهو خه‌ڵك���ی ش���اری فه‌لوجه‌یه، له‌گه‌ڕه‌كی هه‌واری شار چه‌ند رۆژێكه پاره‌ی لە‌مااڵن كۆكردۆته‌وه‌‌و وتویه‌تی جه‌ژنانه‌یه بۆ كارمه‌ندانی ش���اره‌وانی‌‌و ئه‌و كه‌سانه‌ی شه‌قامه‌كان پاكده‌كه‌نه‌وه ،دیاره خه‌لكه‌كه گومانیان لێكردوه بۆیه كاتێك گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ ئ���هو گه‌ڕه‌كه پۆلیس���ی فریاكه‌وتنیان ئاگادار كردۆته‌وه‌‌و ئه‌وانیش پاش ئه‌وه‌ی چاودێریان كردووه دواتر رۆژی 2016/4/9 ده‌ستگیریان كردوه". س���ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د ئاماژهی به‌وه‌شدا، ئێس���تا ئه‌و كه‌س���ه لە‌بنكه‌ی پۆلیس���ی هه‌واری ش���ار به‌بڕیاری دادوه‌ر به‌ندكراوه‌‌و دان���ی به‌تاوانه‌كه‌ش���یدا ناوه ،ده‌ش���ڵێت " تاوه‌كو ئێس���تا بڕی ئ���هو پاره‌یه‌ی كه له‌هاواڵتیانی كۆكردۆته‌وه نازانرێت ،به‌اڵم ئێمه به‌و كه‌س���انه‌مان وت���وه كه پاره‌یان لێوه‌رگیراوه سكااڵیی یاسایی له‌سه‌ر تۆمار بكه‌ن ،به‌اڵم تاوه‌كو ئێستا كه‌س نههاتوه ب���ۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته ،چونكه وه‌ك خه‌ڵك كاتی ئه‌وه‌ی نیه بێت بۆ ده بۆ پانزه هه‌زار سكاال تۆمار بكات ،بۆیه ئه‌گه‌ر وه‌ها بروات ناچار ده‌بین خۆمان ئه‌و كه‌س���ه به‌رین بۆ ئه‌و مااڵن���هی پ���اره‌ی لێوه‌رگرتوون یان ئه‌وه‌تا بزانی���ن دادوه‌ر چ بڕیارێك ده‌دات‌و ئه‌وكات كاره‌كه‌ی ئێم���ه‌ش ده‌كه‌وێته‌وه سه‌ر بڕیاره‌كانی دادوه‌ر". وته‌بێژی پۆلیس���ی سلێمانی باسله‌وه‌ش ده‌كات( ،ر.ش) هۆكاری وه‌رگرتنی پاره‌كه ل���هو رێگه‌یه‌وه ده‌گه‌ڕێنێت���هوه بۆ خراپی باری دارایی ،سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه به‌ناوی ش���اره‌وانیه‌وه كاره‌گه كراوه وتی " دیاره
گەنجەکە لەکاتی چونە نێو ماڵی هاواڵتییەک ڕوداوی دزیی نیه ك����ه لە‌چه‌ند مانگی ڕابردودا لەش����اری هه‌ولێ����ر ڕویدابێت، ئه‌م����ه‌ش پ����اش ئ����ه‌وه‌ی دوو تاوا‌نبار لە‌ناحیه‌ی به‌حره‌كه ده‌س����تگیركران كه ئۆتۆمبێل لە جۆری (مازدا س����اڵون)ن دزی بوو ،ه����اوكات تاوه‌نبارێكی دیكه (ته‌مه‌ن 37ساڵ) تڕێله‌یه‌كی بارهه‌ڵگری گه‌نم����ی له‌ب����ه‌رده‌م س����ایلۆی هه‌ولێر دزیوه‌و دواتر ده‌ستگیركراوه ،لە‌هه‌مان ش����وێنیش دزێكی دیكه ده‌ستگیركراوه كه ته‌مه‌نی 27س����اڵ بووه‌و لە‌رێگه‌ی گوێنیه‌وه گه‌نمی له‌و بارهه‌ڵگرانه دزیوه كه شه‌وانه لە‌به‌رده‌م سایلۆی هه‌ولێردا وه‌س����تاون ،س����ێ تاوانباری دیكه‌ش ب����ه ناوه‌كان����ی (ک.ا.ن) ،تەمەن()٢٠ س����اڵ‌و (س.ش.ا) ،تەمەن()٢٠س����اڵ (ر.گ.ن) ،تەمەن()٢١ساڵ به چه‌كه‌وه
هەڵیانکوتاوەت����ە س����ەر دووکانێک����ی ئاڵوگۆڕی دراو لەش����ارۆچکەی خەبات‌و ب����ڕی ()18,000هەژدە ه����ەزار دۆالری ئەمریکییان دزیوه ك����ه دواتر ئه‌وانیش ده‌ستگیركراون ،هه‌ر لە‌ڕوداوێكی دیكه‌ی دزیكردندا تاوه‌نبارێك به‌ناوی (ش.ا.ک)، تەمەن()٣٦س����اڵ ب����ڕی ()60,000 شەس����ت ه����ەزار دۆالری ئەمەریک����ی لە‌ماڵێك لە‌گه‌ره‌كی ڕاس����تی ش����اری هه‌ولێر بردووه‌و دواتر ده‌س����تگیركراوه، دوای����ن ڕوداوی دزیكردنیش له‌و ش����اره له‌الیه‌ن 5كه‌سه‌وه لە‌ماڵێكدا گەڕەکی ٣٢ی پارک لەش����اری هه‌ولێر ڕویداوه كه لە‌كاتی دزیه‌كه‌یاندا ئاش����كرابون‌و پۆلیس هه‌وڵی ده‌س����تیگركردنی داون، دواتریش پاش ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی چه‌كداری ده‌ستگیركراون.
لە‌یه‌كێك لە‌ماڵه‌كاندا كامێرای چاودێری ههبوه ،هه‌ر بۆیه ئێمه توانیمان بیانناسینه‌وه‌و ده‌ستگیریان بكه‌ین
كه‌س ئاماده نی ه داوای یاسایی له‌سه‌ر تۆمار بكات
به‌پێی بڕی���اری دادوه‌ر ده‌بێت نوێنه‌رێكی ش���اره‌وانی ئاماده‌بێت ،بۆئه‌وه‌ی بزانرێت ئایا ئهوه كه‌سه عه‌ره‌به هیچ په‌وه‌ندیه‌كی به‌شاره‌وانیه‌وه هه‌یه؟ یاخود پێشتر له‌وێ كاری كردوه؟ یان چۆن ناوی ش���اره‌وانی هیناوه". س���ه‌ركه‌وت ئه‌حم���ه‌د باس���یله‌وه‌ش ك���رد ،له‌م���اوهی راب���ردودا هه‌ندێك جار وه‌كو فێڵێك به‌ناوی ش���تی دیكه‌وه پاره كۆكراوه‌ت���هوه ،به‌نمونه هه‌ب���وه به‌ناوی پێش���مه‌رگه‌وه پاره‌ی كۆكردۆته‌وه‌‌و دواتر وه‌ها نهبوه ،له‌و بارهیهوه ده‌ڵێت " به‌ناوی نه‌خۆشی‌‌و لێقه‌ومان یاخود له‌ڕێگه‌ی جۆراو جۆره‌وه پاره له‌خه‌ڵك كۆكراوه‌ته‌وه ،به‌اڵم ده‌س���تگیر كراون ،چونكه ئێس���تا خه‌ڵك به‌گشتی هۆش���یارن‌و زو درك به‌بابه‌ته‌كه ده‌كه‌ن ،به‌اڵم ئه‌مه یه‌كه‌م حاڵه‌ته به‌ناوی شارهوانیهوه به‌فێڵ لە‌هاواڵتیان ده‌كرێت" ئاوێنه په‌یوه‌ندی به چه‌ند به‌رپرس���ێك لە‌وه‌زاره‌ت���ی ش���اره‌وانی ك���رد له‌س���ه‌ر ڕوداوه‌كه ،به‌اڵم ئ���ه‌وان ئاماژه‌یان به‌وه‌دا كه تا ئێس���تا زانیاری ته‌واوه‌تیان له‌سه‌ر ڕوداوه‌ك���ه پێن���ه‌دراوه‌و پ���اش ئ���ه‌وه‌ی لێكۆڵین���هوه لە‌بابه‌ته‌ك���ه ده‌كه‌ن ،داوای یاسایی تۆمار ده‌كه‌ن"
ره‌نگاڵه
rangalayawene@gmail.com
یە
) )543سێشه‌ممه 2016/9/6
"جوانرتین ڕوداوی ساڵ" لەسلێامنی بەڕێوەدەچێت ی به‌ئاماده‌بونی چه‌ند ش���اجوانێك لوبنانی فیستیڤاڵێك بۆ نمایشکردنی پۆشاک‌و کەرەس���تەکانی جوانکاریی له‌س���لێمانی ڕێکخ���را ،یه‌كێ���ك له‌رێكخه‌رانی فیس���تیڤاڵه‌كه ده‌ڵێت "ئامان���ج‌و مه‌به‌س���تمان ل���ه‌م جۆره فیستیڤاڵ ه هاندانی گه‌شتیارییه". ی س���ۆفی ،كه یه‌كێك ه دالوه‌ر عه‌ل ی له‌رێكخه‌رانی فیستیڤاڵه‌كه‌و ئه‌ندام ی بازرگان���یو ی ژور ئه‌نجومه‌ن��� ی ی س���لێمانییه ،ئاماژه پیشه‌س���ازی ی ئه‌م ی س���ازكردن بهوه كرد بیرۆكه ی روداوه دهگهڕێتهوه بۆ س���ه‌ردانێك چه‌ن���د س���ا ڵ له‌مه‌وبه‌ری���ان له‌گه ڵ ی بازرگانی‌‌و ی ژوور ئه‌ندامێكی دیكه ی ی سوید ،كچێك پیشه‌سازییدا بۆ واڵت ی بازرگانی س���وید ك ه ی ژور ئه‌ندام��� خۆی خه‌ڵكی سلێمانیه‌و ناوی نیگار ی ئیبراهیم ه هاوكاری كردون بۆ ئهوه ی ی زیاتر هاندانی گه‌شتیاری به‌مه‌به‌ست له‌كوردستاندا ئه‌م روداوه ساز بكرێت، ی "ژوره‌كه‌مان به‌هاوكاری گراند ئه‌و وت
، ی ی ە ە ک ن ، ی ک ی ی
و ی
11
مامۆستا عوسمان چێوار بو لەساڵی،١٩٩٦ پاشان ڕۆیش���تنی کاک سیروان جەمال بۆ واڵتی هۆڵەندا بو". ئاغا باس ل���هوه ده‌كات ك���ه بەرنامەی بەرنام���ەش ڕێچکەی بەرنامەی کەش���کۆڵ هه‌ڵگرت���وه‌و لەگ���ەڵ مس���تەفا ئەحمەدو د.شێرکۆعەبدواڵ دا،ساڵی ١٩٩٧بەرنامەکەیان ی "دەمەوێت ئەوە پێشكه‌ش كردوه ،ئه‌و وت بڵێ���م لەم���اوەی ئەو١١س���اڵی کارکردنەدا لەس���تۆدیۆی خاک تیڤی ک���ە ژورێکی زۆر بچوکە ئ���ەو هەمو دیکۆرو دیمه‌نه‌مان تیادا تۆمار دەکرد ،ئێس���تا ئەو ستۆدیۆ بچوکە ێ کە چۆن ببین���ن س���ه‌رتان س���وڕده‌مێن ئەوبەرنامەیەی تێدا کراوە". ی "س���ەدان بیرەوەری خۆشمان وتیش���
ملینیۆم‌و دامەزراوەی ئەلسەوس���ەنی لوبنانی‌و چەند شاجوانێک ،ئێوارەی ی ٣ی ئەیل���ول ئ���ه‌م فیس���تیڤاڵ ه رێكخست". ی وتیش���ی "به‌پێی ئه‌و گرێبه‌سته ی دام���ه‌زراوه‌ی سه‌وس���ه‌نی لوبنان��� ی ی عه‌ره‌ب ی "م���راه" له‌گه ڵ كه‌ناڵ��� هه‌یه‌تی ،وا بڕیاره ئه‌م فیس���تیڤال ه ی تایبه‌تی له‌و كه‌ناڵه‌و‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی ی زۆر پێشكه‌ش بكرێت ك ه بینه‌رێك هه‌ی ه له‌واڵتانی كه‌ن���داوو عه‌ره‌بیدا، پیش���اندانی كوردس���تانیش وه‌ك هه‌رێمێك���ی ئارام بۆ جیهانی دهرهوه ی له‌ڕووی گه‌ش���تیارییه‌وه بۆ سلێمان به‌سود‌و ریكالمێكی گرنگ ده‌بێت بۆ كوردستان". له‌م فیستیڤاڵه‌دا جگه لەسەوسەن سەید ،شاجوانی پێشووتری لوبنان‌و ی دیكه ،پزیشک‌و چەندین ش���اجوان شارەزای جوانکاریی به‌شدارییان كردو مۆدێلەکانی پۆشاک‌و کەرەستەکانی ئارایشت نمایشکران.
لەگەڵ برادەران تۆمار کرد تا کاس���تی ئەو بەرنامەیەش کێشەی تێکەوت‌و من نامەوێت بچمە ناو وردەکارییەوە". لەبارەی کتێب ەشیعرییەکانی "کەشکۆڵی ئاغا" کە تا ئێستا چوار بەرگی لەچاپدراوی هەیە ،ئاغا وتی "رەنگە خەڵک بەگشتی ئەو ڕاس���تییە نەزانێت کە من دەستی نوسینی ش���یعرم هەیە ،بەاڵم خەڵکانی خوێنەوارو ئەهلی کتێب لەوە ئاگادارن". ی "تا ئێستا توانیومە چوار بەرگی وتیش کەش���کۆڵی ئاغا بەرهەمبهێنم‌و لەئێستادا بەرگ���ی پێنجەمی���ش بەڕێوەی���ە ،لەدوای س���اڵی٢٠٠٠ه‌ەوە دەس���تم بەنوسین کردوە لەبواری شیعرو بابەتی ئەدەبیدا".
ی حوشرت ده‌فڕۆشێت گۆشت
"له‌ئێس���تادا 2وه‌س���تاو ن هه‌ی���ه له‌ب���ه‌ر زۆری���ی انمان‌و تا دره‌نگانی شه‌و ان كراوه‌یه". ام���اژه‌ی ب���هوه ك���رد كه ارهێنانی گۆش���تی حوشتر هی���ان دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌و ه براده‌رێكیان ل���ه خواروی تی حوش���تری خ���واردوه‌ز هو هاتوه ئه‌و پێش���نیاره‌ی ه‌تا وتی "ئێمه‌ش س���ه‌ره‌تا ��ترمان هێناو س���ه‌رمانبڕی انمان زۆری���ان پێخۆش بو دا له‌سه‌ر ئه‌م كاره به‌رده‌وام
پیاوی رسوده ئاینیه‌كان :حه‌اڵڵ‌و حه‌رامی هونه‌ر ،ئیسالمیه‌كانی كردوه به‌چه‌ند به‌شێكه‌وه ئا :زانكۆ سه‌ردار
یه‌كێك له دیارترین روخسار‌ه هونه‌ریه‌كانی ئاینیی له هه‌رێمی كوردستان ،هونه‌رمه‌ند (مه‌روان حه‌مه خورشید)ه ،ئه‌و ده‌ڵێت " بهداخهوه له هه‌رێمی كوردستاندا نه كار ن ه گرنگی بۆ هونه‌ری ئاینیی نابینم". مه‌روان حه‌مه خورشید،سه‌باره‌ت به‌هۆكاره‌كان ی خه‌مساردی له‌ئاست هونه‌ر ی ئاینی وتی "وه‌زاره‌ت ی روش���نبیر ی حكومه‌ت ی هه‌رێم هیچ پشتگیریه‌ك ی پ���ڕۆژه‌ی هونه‌رمه‌ندان ناكات ب���ۆ كار ی هونه‌ر ی ئیسالمی ،پاش���ان میدیا كوردیه‌كان كه هوكار ی سه‌ره‌كین بۆ نمایش���كردنی كاری هونه‌رمه‌ندان‌و رۆڵی ئه‌كتیڤ ده‌بینن ل ه ناساندنی هونه‌رمه‌ندان‌و كاری هون���ه‌ری ،به‌اڵم به‌داخ���هوه میدیا ی ئیم ه
ئێستادا له‌هه‌مو وه‌جبه‌یه‌كی ش���تر زیات���ر ل���ه 12دان ه ه‌ڕاس���تی عێراق ده‌هێنین‌و به‌خێ���وی ده‌كه‌ین‌و به‌پێی مان سه‌ریانده‌بڕین". س���ی لهوه ك���رد كه نرخی ن له‌ی���ه‌ك ملی���ۆن‌و نی���و ستپێده‌كات‌و تا پێنچ ملیۆن ت ،ئه‌و وتی "حوش���تر تا ته‌كه‌ی ناسكتر ده‌بێت،ئه‌م �ی كه ده‌یانهێنین به‌ش���ی ه‌یدس���ادق پش���كنینیان بۆ ن سه‌ریان ده‌بڕین". به‌ڕێ���وه ب���ه‌ری ڤێته‌نه‌ری ،دكتۆر بێستون ئه‌بوبه‌كر ه‌ڵ هێنان���ی حوش���تر بۆ ب���رژاو فه‌رم���و ده‌ڕۆینه �كنینیان بۆ ده‌كه‌ین،پاشان بڕینیان ده‌ده‌ین كه ده‌بێت خانه سه‌ر ببڕدرێن". "ئه‌و كه‌بابخانه‌یه پابه‌ندی ن،گۆش���تی حوش���تریش ۆشته ته‌ندروسته‌كان".
ته‌‌رازو پێویس���تە ئاگاداری دابەش���کردنی کاتەکان���ت بیت ،بۆ ئەوەی کەس���ە نزیکەکانت لێت زویر نەبن ،لەکۆتایی هەفتەدا گەشتێک دەکەیت.
دوپشک هەندێ���ک لەهاوڕێکان���ت دەیانەوێت پەشیمانت بکەنەوە لەو کارەی چەند ڕۆژێکە دەس���تت پێک���ردوە ،بەاڵم بەهیچ جۆرێک بەگوێیان مەکە.
که‌‌وان ماوەیەکی زۆرە ت���ۆ چاوەڕوانی ئەم ڕۆژە دەکەیت ،پێویس���تە ئاگاداری پەیوەندییەکانت بیت‌و خۆشەویستی ئەم کەسە لەدەست نەدەیت.
ته‌نها له‌ره‌مه‌زاندا كار ی ئاینی‌و موناجات ی به‌خش ده‌كه‌ن ئه‌ویش كه‌مێك له‌و میدیایانه". ئ���هو هونه‌رمه‌ن���ده ئاینی���ه میدیاكانی س���ه‌ر ب���ه پارته ئیس�ل�امیه‌كانیش بێبه‌ش ن���اكات ل ه ه���ۆكار‌و گلیه‌ییه‌كانی ،له‌وباره‌ی���هوه وتی "پارت ه ئیسالمیه‌كانیش گرنگی ناده‌ن به هونه‌ری ئیسالم ی جونك��� ه به‌كارێكی الوه‌كی ده‌زانن نه‌ك په‌یامێك ی گرنگ‌و رۆڵدار له‌كومه‌ڵگ���ه‌دا ،هه‌رو‌هه‌ها نه‌بون‌و كه‌می میدیا ی سه‌ربه‌خۆ‌و بێالیه‌ن كه رۆڵ ی هه‌ی ه له‌گرنگی���دان ب ه هونه‌ر ی ئاینی ،جونك ه میدیاكان زوربه‌یان میدیای س���یبه‌ری ده‌سه‌اڵتن ،ئه‌وانیش عه‌لمانین‌و هونه‌ری ئیسالم ی الیان بڤه‌یه". س���ه‌باره‌ت ب���ه حه‌اڵلی‌‌و حه‌رام���ی هونه‌ر الی ئیس�ل�امیه‌كان ،پیاوی س���رود‌ه ئاینیه‌كان وتی "ئیسالمیه‌كان بون به‌چه‌ند به‌شێكه‌وه ،هه‌ندێكیان تا ئێس���تا پێیانوای ه هونه‌ر حه‌رامه‌‌و قه‌ده‌غه‌یه،
گیسک بۆ گەیشتن بەهەرشتێک کە دەتەوێت پێویس���تە هەوڵ���ی ت���ەواو بدەیت‌و بێهی���وا نەبی���ت به‌ه���ۆی كێش���هی دارایت ماوه‌یه‌كه هه‌س���ت به‌نائارامی ده‌كه‌یت.
سه‌‌تڵ ئەو نەخۆش���ییەی ماوەیەکە پێوەی دەناڵێنیت لەکۆتایی ئ���ەم مانگەدا بەت���ەواوی چارەس���ەر دەبێ���ت‌و دەتوانی���ت ژیانێکی ن���وێ بۆ خۆت دروست بکەیت.
هه‌ندێكیش له‌ونێوه‌نده ماوه‌ته‌وه س���اغ نه‌بوته‌و‌ه ك���ه ئای���ا هونه‌ر حه‌رام���ه یان ح���ه‌اڵڵ ،ئه‌وه‌ی ده‌مێنێته‌وه‌‌و ب���اوه‌ڕ ی پێیه‌ت ی به‌كارێك ی الوه‌ك ی س���ه‌یر ی ده‌كات ،ئه‌وانیش زیاتر گرنگی به بوار ی سیاس���یو بانگخوازی ده‌ده‌ن ،له‌كاتێكدا په‌یام ی هونه‌ری ئیسالمیو سرودێك ی رۆحانی كه‌متر نی ه له گوتارێكی ئاینی". مه‌روان باس���لهوه ده‌كات ،رۆژانێ���ك ئاواتیان ئهوه بوه س���رودێكی ئیس�ل�ام ی له‌تومارگه‌یه‌كدا ببیس���ترێت ،به‌اڵم ئێس���تا ده‌یان هه‌زار س���ید ی هونه‌ری ئاینی له‌تومارگاكاندا ده‌فرۆشرێت‌و ده‌یان هه‌زار كه‌س بینه‌رو بیسته‌ری ئه‌م هونه‌ره‌ن ،ئه‌و وتی "پرۆژه ی نوێم س���یدیه‌ك ی تازه‌ی ه به‌ناو ی ( بس���م الله) ،له‌ئاینده‌یه‌ك ی نزیكدا باڵو ده‌بیته‌و‌ه ك ه له توركیا كار ی موزیك‌و ریكوردو ماسترینگ‌و جاپی بۆ كراوه".
نه‌‌هه‌‌نگ هەرچەند ماوەیەک زۆر بێزار بویت‌و پێتوابوو دەبو دەست لەهەمو شتێک هەڵبگریت ،هیچ کاتێک ئەوە لەبیر مەکە ئیرادەی مرۆڤ لەهەمو شتێک گەورەترە.
10
rangalayawene@gmail.com
ره‌نگاڵه
س ی ح ر ئاغا :دەستی نوسینی شیعرم هەی ی ج و ا ن ی به‌م ئامێره
) )543سێشه‌ممه 2016/9/6
ئا :ئازاد بایز
پێستت جوانرت بكه
ئامێری دیتۆكسی الیف یه‌كێكه له‌و ی ئامیرانه‌ی كه له‌ئێستادا خزمه‌تێك ی ده‌كات ،ئه‌م ی جوانكار باشی بوار ئامێره له‌چه‌ند به‌ش���ێك پێكهاتوو‌ه ی ی ئاوه‌و قاچ به‌ش���ێكیان حه‌وزێك تێده‌كه‌یت‌و به‌شێكیان ده‌به‌سترێت به‌ده‌س���ته‌كانه‌وه ،ب���ه‌م رێگه‌یه‌ش ی ل���ه‌ش فڕێده‌درێت ه دهرهوه ژه‌هر ی خوێن پاك ده‌بێته‌وه‌و ئۆكسجینێك زیات���ر بۆ له‌ش‌و پێس���ت ده‌ڕوات‌و پێس���ته‌كه تێرده‌بێت له‌ئۆكس���جین ده‌موچاوه‌ك ه رون دهبێتهوه ،چونك ه
عومه‌ری كه‌ریم ئاغا ،ئاماژه بهوه ده‌كات ك ه له‌به‌رئه‌وه ی چوه‌ته ته‌مه‌نه‌و‌ه حه‌ز ناكات باس ی "موالید" ی خۆی بكات ،ئه‌و ده‌ڵێت "لەدوای ساڵی٢٠٠٠ەوە دەستم بەنوسین کردوە لەبواری شیعرو بابەتی ئەدەبیدا".
ی ده‌توانی���ت هه‌فته‌ی جارێك به‌كار ی بهێنی���ت .ئێم���ه وه‌ك س���ه‌نته‌ر ی میدیكار تاكه ش���وێنین له‌هه‌رێم كوردستان كه ئه‌م ئامیره‌مان هه‌یه، ی نیه، ی خراپ ئامێره‌ك ه هیچ الیه‌نێك ی سه‌رو به‌اڵم باشتر وای ه ته‌مه‌نه‌كان 18ساڵ به‌كاری بهێنن.
ی زۆری پێست كێش��� هی به‌ش���ێك ی پاك‌و ته‌وه‌او‌ه نه‌بونی ئۆكس���جین ی ی زۆربوون ك ه له‌ئێس���تادا به‌ه���ۆ ی ی ئۆتۆمبیل‌و گه‌رمی‌و سارد دوكه‌ڵ ئامێ���ره‌كان‌و پیس بوون���ی ژینگ ه ی پێس���ت هی�ل�اك ده‌ب���ن ،له‌الیه‌ك ی تره‌وه ئ���ه‌م ئامێره ده‌ستنیش���ان ی ی كێش���ه‌یه‌ك ئ���هوه ده‌كات كه چ سه‌نته‌ری میدیكاڵ ته‌ندروس���تیت هه‌ی��� ه له‌یه‌كێ���ك هاژه حه‌سه‌ن شاره‌زای بواری ی ل���ه‌ش .هه‌روه‌ها له‌كۆئه‌ندامه‌كان به‌كارهێنان���ی ئامێره‌ك���ه به‌چاودێر له‌یزه‌رو ئه‌زمونی 3ساڵی ده‌ره‌وه‌ی واڵت‌و هه‌شت ساڵی كوردستان پزیشك ده‌بێت‌و نرخه‌كه‌ی گۆنجاوه‌و
ناونیش���ان :به‌ختیاری -شه‌قامی س���ه‌ره‌كی به‌رامبه‌ری سالۆن ئه‌سته‌مبوڵ
ژماره ته‌له‌فۆنی 0533183536 - 07706581971 فه‌یسبوكmedicalclinicsuly :
هونەرمەن���دی ب���واری ش���انۆو درامای ی کوردی ،عومەری کەریم ئاغا كه دهرباره ی لیچیده‌پرسی، ته‌مه‌ن‌و س���ه‌رده‌می منداڵ ی به‌شێواز‌ه جوان‌و قس���ه‌كردن ه شیرینه‌كه ی سه‌رباده‌داو ده‌ڵێت "به‌ڕاستی چونکە خۆ چومەتە تەمەنێکەوە کەمتر باس���ی موالید دەکەم بەاڵم لەبەر خاتری ئاوێن ه کێشە نیە، ساڵی ١٩٤٤لەشاری سلێمانی لەدایکبوم". ئاغ���ا ئاماژه بهوه ده‌كات كه س���ەرەتای کاری هونەری���ی دهگهڕێتهوه ب���ۆ قۆناغی ی سەرەتایی ،کە ئەوکات السایی مامۆستاکان كردوه‌ته‌وه ،ئه‌و وتی "بەهۆی ئەو الساییەوە توش���ی تێهەڵدانێکی باش دەهاتم لەالیەن مامۆس���تاکانمەوە ،بەاڵم ه���ەر کۆڵم نەداو بەردەوام بوم ،تا ئەوکاتەی یەکەمین کاری هونەریم ش���انۆییەک بو بەن���اوی ئافرەت‌و نوشتە لەنوس���ینی نوسەری بەتوانا كامیل ژیر بو". ی هه‌ی ه ئاغا ك ه ئێس���تا دوكان���ی به‌هارات ی سلێمانی ،باس لهوه ده‌كات ك ه له‌ناو بازاڕ لەساڵی ١٩٦٩هوه یەکێک بوە لەفەرمانبەرە س���ەرەتاییەکانی زانکۆی سلێمانی ،لەسەر دەس���تی ئاغاو چەن���د هونەرمەندێکی تری ئەوس���ەردەمەش کۆمەڵی هون���ەرو وێژەی ی کوردی لەس���لێمانی دام���ەزراوه ،ئه‌و وت "پاش���ان له‌گ��� ه ڵ كۆمه‌ڵێك ب���راده‌ر تیپی پێش���ڕەوی ش���انۆی کوردیمان دامه‌زراند، کە س���ەرەتاکانی کارکردنمان چیرۆکەکانی النەوازان‌و خولە چەخماخەیە بو لەساڵەکانی ١٩٧٢بۆ."١٩٧٣ وتیش���ی "لەدرام���ای تەلەفزیۆنی خولە چەخماخەدا ڕۆڵی سەرەکیم هەبو ،ئەوکات ئ���ەوکارە دەنگدانەوەکی گ���ەورەی لەنێو خەڵکدا دروس���تکرد چونکە ئەوکات کاری ش���انۆیی‌و درام���ا پەیام���ی میلەتێک بو،
م���ادەو پارە ڕۆناوی نەکردبو بۆ ناو بابەتی هونەرییەوە هەر بۆی���ە بەزویی دەچوە ناو بینەرەوەو دەتوانم بڵێم ئێس���تاش خەڵکی تامەزرۆی ئەو جۆرە کارانەن". ش���اکاری خولە چەخماخە له‌نوس���ینی سمکۆ ناکام‌و دەرهێنانی حەسەن تەنیایه، ئاغا وتی "باوەڕبک���ەن پاش ئەم تەمەنەم لەنواندن���دا ،ئەبینم تەنی���ا لەواڵتی ئێمەدا کاری هون���ەری جگە لەڕێزو وەفای خەڵکی هیچ سودێکی ئابوری بۆ ئێمەی هونەرمەند تیا نییە ،ئەگینا لەهەمو واڵتان هونەرمەند لەسەر داهاتی هونەرەکەی دەژی‌‌و کاری تر ناکات". ئاغا تیش���کی خستە س���ەر دروستبونی بەرنامەی کەش���کۆڵ‌و بەرنام���ەی بەرنامەو
كه‌بابخانه‌یەك
ی به‌یه‌كرت ده‌به‌ن شانۆ :خامنان ئیره‌ی ئا :رۆژیار لوقمان شانۆ به‌كر فه‌ره‌ج ،پێشكه‌شكار‌ه ی شۆخ‌و شه‌نگه‌كه‌ی به‌رنامه (خوانێك) ئاماژه بهوه ده‌كات ك ه خانمان زۆر به‌شێوه‌یه‌كی ره‌ق مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ یه‌كتردا ده‌كه‌ن، ئه‌و ده‌ڵێت "حه‌زم ده‌كرد ده‌نگم خۆشبوایه‌‌و گۆرانیم بوتایه". ی 22س���اڵهو ش���انۆ ك��� ه ته‌مه‌ن ی ی په‌یمانگا ده‌رچوی به‌ش���ی موزیك هون���ه‌ره جوانه‌كان���ی س���لێمانیو ی تیپی موزیكی لوره‌یه‌و ئێستا ئه‌ندام ی بێژه‌ری ،ماموستای ه جگ ه له‌پیش���ه له‌قه‌زای دوكان ،سه‌باره‌ت به‌یه‌كه‌مین ی كاری هونه‌ری خۆی ،وتی "له‌س���اڵ ی 2006یه‌كه‌م كاری هونه‌ریم به‌شداری ی له‌تیپێك���ی موزی���ك له‌مناڵپارێ���ز كوردستان". ی س���ه‌باره‌ت به‌هاتن���ه نێ���و دنیا ی "س���ه‌ره‌تا راگه‌یاندنی���ش ،ئه‌و وت له‌به‌رئه‌وه‌ی باوك���م راگه‌یاندنكار بو، ی له‌چه‌ند كه‌ناڵێك كاری كردبو ،به‌هۆ ئه‌وه‌و‌ه زۆر حه‌زم له‌راگه‌یاندن كرد، ههرچهنده باوكم حه‌زی نه‌ده‌كرد له‌م بواره‌دا كاربكه‌م ،به‌اڵم من به‌رده‌وام بوم ،ت���ا هاتم ه ناو دنیای راگه‌یاندن ك ه حه‌زو خولیام بو". وتیش���ی "یه‌كه‌م ده‌ركه‌وتنم له‌ئێن ی 2ب���و ،یه‌كه‌م به‌رنامه‌ش���م ئارت��� (ئێمه له‌چاڤی الند)بو وه ئێس���تاش به‌رده‌وامم". ی كه حه‌زی له‌كام ی ئهوه دهرباره
کاوڕ بەش���ێکی زۆر لەو کەس���انەی کە لەش���وێنی کارەک���ەت پێک���ەوەن چاوەڕوان���ی دەستپێش���خەری تۆ دەکەن بۆ جێبەجێ کردنی پالنێک تایبەت بەکارەکەتان.
له‌و دووبواره‌یه موزیك یان راگه‌یاندن، ی "حه‌زم له‌هه‌ردو بواره‌كه‌یه، ئه‌و وت ب���ه‌اڵم زیات���ر س���ه‌رقاڵی راگه‌یاندن بوم‌و له‌موزیك دوركه‌توومه‌ته‌وه ،من هه‌ستده‌كه‌م زیاتر خۆم له‌راگه‌یاندن ده‌بینمه‌وه‌‌و ئاسوده‌ترم". س���ه‌باره‌ت به‌ڕۆل���ی خانمان له‌نێو ی "ده‌توانم بڵێم میدیادا ،ش���انۆ وت��� خانم���ان زۆر كه‌م پش���تگیری یه‌ك ده‌كه‌ن ،به‌و هۆیه‌ش���هوه ئافره‌ت زۆر كه‌مه له‌راگه‌یاندن ،ههرچهنده به‌راورد به‌رابردوو ئێستا زۆر باش بووه". ی "به‌داخ���هوه كاتێ���ك وتیش��� بابه‌تیك دێته پێش���هوه خانمان زۆر به‌ش���ێوه‌یه‌كی ره‌ق مامه‌ڵ��� ه له‌گه‌ل ی خانمان���ی تردا ده‌ك���ه‌ن واتا ئیره‌ی به‌سه‌ركه‌وتنه‌كانت ده‌به‌ن". ی "بهداخهوه كاتێك خانمێك وتیش له‌سه‌ر شاش���ه ده‌رده‌كه‌وێت له‌تۆڕ‌ه ی نه‌ش���یاو كۆمه‌الیه‌تی���ه‌كان بابه‌ت��� ی ئه‌وه‌شه‌و‌ه ی ده‌نوسن به‌هۆ له‌سه‌ر خێزانه‌كانی���ان رێگ���ر ده‌ب���ن ،به‌اڵم ده‌بێت ئیراده‌ت به‌هێزو دڵفراوان بیت چونك ه ده‌بێت جاوه‌ڕێی ئهوه بكه‌یت ك��� ه خه‌ل���ك به‌باش‌و خراپ باس���ت بكات". ی پێبردنیشی، س���ه‌باره‌ت به‌ئیره‌ی ش���انۆ وتی "له‌ه���ه‌ردو ره‌گه‌ز هه‌یه، ی پێده‌كه‌م ی هه‌ست به‌اڵم زیاتر ئهوه له‌ن���او خانم���ان زیات���ره ،بهداخهوه ی ی ده‌بێت خانمێك پش���ت نازانم بۆچ ی به‌رامبه‌ری نه‌گرێت؟!". خانمێك س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی ئای���ا جگ��� ه ی ی له چ پیشه‌یه‌ك له‌راگه‌یاندن حه‌ز
گا
ئا :عه‌زیز ره‌سوڵ لەقه‌زای سه‌یدسادق كه‌بابخانه‌ێك ڕۆژانه گۆشتی حوشتر به‌كه‌باب‌و تكه پێشكه‌ش به‌میوانه‌كانی ده‌كات، خاوه‌نه‌كه‌ی ده‌ڵێت "له‌وكاته‌وه‌ی گۆشتی حوشتری هه‌یه،میوانێكی زۆر سه‌ردانی كه‌بابخانه‌كه‌یان ده‌كه‌ن".
تره؟ شانۆ وتی "زۆر حه‌زم ده‌كرد ده‌نگم خۆشبوای ه ببومایه به‌گۆرانیبێژ". ی بهوه ش���انۆ ئاماژه ی كرد ك ه هاوسه‌رگیری كردوه ،ئه‌و وتی "زۆر ی س���ودم له‌به‌رنام���ه ب���ۆ خوانێ���ك ی زه‌الت ه دروستكردن بینیوه" . و تیش���ی "به‌ڕ ه‌زامه‌ن���د ی بینه‌ر ه‌كا ن���م دلخ���ۆش ده‌بم، به‌اڵم زۆركاتیش به‌ب���ێ ه���ۆ خه‌مبار ده‌بم، به‌داخ���هو ه كه‌س���ێكی زۆر زۆر تووڕه‌م".
دوانه
چەن���د ڕۆژێکە تەکنەلۆژی���ا بەتایبەت تۆ کەس���ێکی ئەوەن���دەی لەڕابردودا ئینتەرنێ���ت ت���ەواوی ژیان���ی ت���ۆی دەژیت لەئێس���تادا ناژی���ت ،ئەمەش داگیرکردوەو هەتا کاریگەریشی لەسەر کاریگەری خراپی لەسەر ژیانت دەبێت گۆڕانكاری رونادات. تەندروستیت داناوە
هۆکاری هەرەس���هێنانی ئەو دو بەرنامەیە، ئه‌و وتی "س���ەرەتای دروستبونی بەرنامەی کەشکۆڵ کە لەدوای ساڵی ١٩٩١سەدایەکی زۆر گەورەی هەبو لەناو بینەراندا ،بیرۆکەکە لەالیەن هونەرمەند کاک سیروان جەمالەوە پێش���نیار کرا ،دواتر هانای بۆ شاعیر کاک جەمال غەمبار برد بۆ ئ���ەوەی هاوکارمان بێت لەڕوی داڕشتنەوەی کۆی پرۆژەکەوە، دواتر بیریشمان نەچێت هاوکاری بەردەوامی مامۆستا عوس���مان چێواریش بەکۆمەڵێک ی بابەتی کۆمەاڵیەتی ناو کۆمەڵگەکەوە رۆڵ هه‌ب���و تا بوە ئ���ەو بەرنامەیەی کە تەواوی کوردستان بینەری بو". ی "ه���ۆکاری هەرەس���هێنانی ئەو وتیش��� بەرنامەیە یەکەم خاڵ بەداخەوە کۆچی دوایی
به‌همه‌ن كه‌ریم ،له‌كه‌بابخانه‌ی برژاو ی فه‌رم���و خه‌ریك���ی خواردنی گۆش���تی حوش���تر بو ،ئه‌و وت���ی ؛له‌وه‌ته‌ی له‌م كه‌بابخانه‌یه گۆش���تی حوش���تر به‌تكه‌و كه‌باب ده‌فرۆشرێت من زۆربه‌ی كاته‌كان سه‌ردانی ده‌كه‌م ،كه‌باب‌و گۆشتی حوشتر تامێك���ی زۆر تایبه‌ت���ی هه‌ی���ه ،له‌روی نرخیش���هوه زۆر گونجاوه كه شیش���ی كه‌باب‌و تكه به 2هه‌زار دیناره". ناوب���راو ئام���اژه‌ی به‌وه‌ك���رد كه بۆ ماڵیش���هوه به‌كیلۆ گۆش���تی حوش���تر ده‌ك���ڕێ‌‌و ده‌یبات���هوه ب���ۆ منداڵه‌كانی تاوه‌ك���وم ئه‌وانیش تامی ئه‌و گۆش���ته بكه‌ن. عه‌ت���ا عه‌بدولره‌حم���ان ،خاوه‌ن���ی كه‌بابخان���هی ب���رژاوی فه‌رم���و له‌كاتی كه‌بابكردنی گۆش���تی حوش���تر بۆ ئه‌و میوانان���هی ك���ه س���ه‌ردانیان كردب���و، ئام���اژه‌ی ب���هوه ك���رد كه له‌ت���ه‌واوی كوردس���تان ئه‌م���ان تاك���ه كه‌بابخانه‌ن گۆشتی حوش���تر ده‌فرۆشن‌و رۆژانه‌ش موشته‌رێكی زۆر سه‌ردانیان ده‌كه‌ن ،ئه‌و وت���ی "له‌هه‌ر س���ێ پارێزگاكانی هه‌رێم‌و كه‌ركوكیش���هوه س���ه‌ردانمان ده‌كه‌ن بۆ خواردن���ی گۆش���تی حوش���تر ،له گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا موش���ته‌ریه‌كانمان به‌كیل���ۆ گۆشتی حوشترمان الده‌كڕن‌و ده‌یبه‌نه‌وه ب���ۆ ماڵه‌وه ك���ه كیلۆی ب���ه 14هه‌زار دیناره".
قرژاڵ
شێر
کۆمەاڵیەتییەکان���ت ئه‌م چه‌ن���د رۆژه هاورێیه‌كی نزیكت پەیوەندیی���ە باشنین‌و کەسانی خێزانەکەت پشتگوێ پەیوەن���دی پێ���وە دەکات‌و پێکەوە خستووە ،پێویستە لەزوترین کاتدا ئەم کارێک���ی ن���وێ ئەنج���ام دەدەن كه خه‌ڵكانێكی زۆر سودی لێوه‌رده‌گرن پەیوەندییانە ئاسایی بکەیتەوە.
فه‌‌ریک بەلەبەرچاوگرتن���ی دۆخ���ی داراییت دەتوانیت هەندێک کار ئەنجام بدەیت‌و ژیانت بگۆڕیت ،لەناوەڕاستی هەفتەدا گۆڕانکارییەک لەش���وێنی کارەکەت ڕوودەدات.
وتیش���ی " 8ش���اگردمان موش���ته‌ریه‌كا كه‌بابخانه‌كه‌ما ناوب���راو ئا بیرۆكه‌ی به‌كا له‌كه‌بابخانه‌كه كات���هی ك���ه عێراق،گۆش���ت زۆری به‌دڵبوه بۆ كردون ،عه ی���ه‌ك حوش�� موش���ته‌ریه‌كا بۆیه بڕیارماند بین". وتیشی "له‌ئ هێنان���ی حوش له‌خواروو ناوه الی خۆم���ان پێویستی خۆم ناوبراو باس حوش���تره‌كان دیناره‌وه ده‌س دین���ار ده‌ڕوات پیربێت گۆشت حوشترانه‌ش��� فێته‌نه‌ر ی سه ده‌كات پاشان له‌مب���اره ب سه‌یدس���ادق، وت���ی "له‌گ��� كه‌بابخان���هی سه‌ریان پش��� رێگه به‌سه‌ر ب ببرێنه قه‌سابخ وتیش���ی " رێنمایه‌كانمانن یه‌كێكه له گۆ
بیروڕا
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
birura. awene@gmail. com
کۆتایی سەردەمی حیزبی جەماوەریی کورد“و ”کوردستان“ بەمانا سیاسییەکەی بەرهەمبهێنێت.
ئاراس فەتاح به‌شی یه‌که‌م سااڵنێکی زۆر سەدان وتار‌و دەیان ماستەر‌و دکتۆرا لەس���ەر بزوتن���ەوەی ڕزگاریخوازی کوردستان لە دەرەوە‌و ناوەوەی کوردستان نووسراون‌و باڵوکراونەتەوە .ئەوەی جێگای س���ەرنجە ئەو هەژارییە سۆسیۆلۆگییەیە لە بواری حیزبناسییدا .ئاشکرایە حیزبناسیی لە ئەدەبیاتی سیاس���یی ئێم���ەدا جگە لە نووس���ینەوەی مێژووی حیزب���ەکان‌و رۆڵی گرنگی سەرۆکەکان ،هەنگاوێکی مەعریفی‌و میت���ۆدی تری نەن���اوە بۆ تەماش���اکردنی پێکهات‌و وەزیفە ناوەکییەکانی ئەم ئۆرگانە سیاس���ییە .هیچ هەوڵێکی جیدی ئەوتۆش ب���ۆ خوێندن���ەوەی دوارۆژی ئ���ەم دەزگا گرنگەی ن���او کایەی سیاس���ەت کە ناوی حیزبە ،نابینرێت. سەرەتا ،ئەم وتارە شوێنی شیکاری ئەو هەم���وو ئاڵۆزیی‌و ئیش���کالییەتانە نییە کە حیزب لە دونیای ئێم���ەدا هەڵگرێتی .واتە مێژووی س���ەرەتاکانی دروستبوونی حیزب نییە لەالیەن گروپی ش���ارو پاشان هێنانی خێ���ڵ بۆ ناو ئەم پێکهاتە‌و دروس���تکردنی فۆرمێک لە هاوپەیمانێتی لە نێوان ئەم دوو گروپەی ش���ارو گوند لە چل‌و پەنجاکاندا. لە شەستەکانیش���ەوە ملمالنێی نێوان ئەم گروپانە دەچێتە ئاس���تی توندوتێژییەوە‌و دەبێتە هۆکاری دابەش���بوونێکی سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتیی ق���ووڵ لە کۆمەڵگای ئێمەدا‌و زەمینەخۆشکەرێک بۆ دروستبوونی وەالئەتی ناوچەیی لەناوەوەی کوردستان‌و وابەستەیی ئیقلیمی���ی نوێ بۆ دەرەوەی کوردس���تان. ئەم پرۆسەیەش دەشێت وەکو پرۆسەیەکی بەکۆمەڵگابوونی نوێ تەماش���ایبکەین کە تاوەک���و ئەمڕۆ بەش���ێوەی جیاواز درێژەی هەی���ە .ئ���ەوەی من لێ���رەدا مەبەس���تمە دەستنیش���انکردنی دەرکەوتشوناس���یی حیزبە لەڕووی سیاسیی‌و سۆسیۆلۆگییەوە‌و گۆڕان���ی بەهاکانی‌و لەدەس���تدانی پێگەی کۆمەاڵیەتی���یو سیاس���یی‌و وەزیفەکانێتی لە سەردەمی ئێس���تاماندا .لەهەمان کاتدا هەوڵێکیش���ە بۆ تێگەیش���تن لە پرۆسەی کۆتاییهات���ن بەس���ەردەمی زێڕینی حیزبی جەماوەریی لە کۆمەڵگای کوردستاندا. حیزب‌و وێناکردنی نەتەوە حیزب یەکێکە لە گرنگترین ڕەگەزەکانی دروس���تبوونی وش���یاریی سیاس���یی ل���ە کۆمەڵگای ئێمەدا .ئەم پێکهاتە کە دێتە ناو دونیای ئێمەوە ،پەیامێکی سەرووناوچەیی‌و س���ەرووخێڵی پێبوو .مژدەی دروستکردنی نەتەوەیەک���ی وێناکراوی لەگەڵ خۆیدا هێنا کە پێش���تر لە مێژووی سیاس���یی ئێمەدا بوونی نەب���وو .ئەم پێکهات���ە نوێیەی ناو کۆمەڵگای ئێمە ب���ۆ یەکەمجار ئەدەبیاتی سیاسیی‌و ئایدیۆلۆژیی بەرهەمدەهێنێت کە پێشتر نە ئەو زمانە سیاسییە بوونی هەبوو‌و نە ئەو رێکخس���تنە مۆدێرنە سیاس���ییەش ئامادەب���وو .حی���زب یەک���ەم قوتابخانەی ئایدیۆلۆژیی���ە کە تیایدا تاکەکانی کۆمەڵگا ئێمە فێری چەمکی نیش���تیمانپەروەرێتیی بوون ،وێنایەکی نوێی لەس���ەر کوردستان بەرهەمهێن���ا ،س���نوورەکانی تۆخکردەوە‌و مێژووەکەی ل���ە دیدگایەکی سیاس���ییەوە داڕش���تەوە‌و دووبارە نووس���ییەوە .حیزب ئااڵی نوێ بۆ ئەم میللەتە دروس���تدەکات‌و هونەر‌و ئەدەبیات���ی نوێ بەرهەمدەهێنێت‌و یادەوەرییەکی دەستەجەمعیی گرۆدەکات. بەمانایەک���ی تر ،حیزب وێنایەک لە س���ەر کوردبوون‌و جوگرافیای سیاسیی کوردستان بەرهەمدەهێنێ���ت کە پێش ئەو لە مێژووی ئێم���ەدا تەنها لە ئەدەبی���ات‌و بەتایبەت لە شیعردا بوونی هەبوو .بەمچەشنە سەرەتای دروس���تبوونی چەمکی نەتەوە‌و نیشتیمان بەمان���ا نائەدەبییەکەی لە س���ەرهەڵدانی حیزبەوە دێتە ن���او دونیای ئێمەوە .حیزب دەبێ���ت بەکۆکەرەوەی هەم���وو ئەو یەکە دابەشبوو‌و ناکۆکانەی ناو کۆمەڵگای ئێمەو دی���دو وێنایەکی نوێمان لەس���ەر خۆمان‌و جوگرافیای پێکەوەژیانمان بۆ دروستدەکات. پێ���ش پێکهات���ەی حیزب ،ن���ە عەقڵێکی سیاسیی بەمانا مۆدێرنەکەی بوونی هەبوو، ن���ە رێکخراوێکی بیرۆکراس���یی مۆدێرنیش بوون���ی هەبوو کە بتوانێت چەمکی ”ئێمەی
حی���زب گوت���ار دروس���تدەکات‌و لەگەڵ خۆی���دا زاراوە‌و چەمکی ن���وێ دەخاتە ناو ڕووبەری گش���تییەوە .پێش س���ەرهەڵدانی حی���زب بەمانا مۆدێرنەک���ەی ،کورد وەکو پێکهاتێکی سیاسیی ،بوونی نەبوو .حیزب دەبێ���ت ب���ەو یەکە نوێیەی کە شوناس���ی ن���وێ‌و پرۆس���ەیەکی بەکۆمەڵگابوون���ی ق���ورس فڕێدەدات���ە ن���او کۆمەڵ���گای ئێمەوە .حی���زب دەبێ���ت بەمەنزومەیەکی ئیداری���ی مۆدێرن‌و بیرۆکراس���یی نوێ کە پەیوەندارێتیی (وەالئەتی) ئینس���انی ئێمە بەش���ێوەیەکی ڕادیکاڵ دەستکاری دەکات. پەیوەندارێتیی ئینسانی ئێمە لە عەشرەت‌و خێ���ڵ‌و ناوچەوە دەگۆڕێت ب���ۆ یەکەیەکی گەورەتر .ئ���ەم پەیوەندارێتیی���ە ڕەهەندە ئەنترۆپۆلۆگییەکەی تێدەپەڕێنێت‌و کورد لە فلکلۆرەوە دەکات بەچەمکێکی سیاس���یی‌و ن���اوی نەت���ەوەی لێدەنێ���ت‌و ل���ە ڕووی جوگرافیاشەوە کوردستان دەکات بەیەکە‌و چەمکێکی سیاسیی. چەمکی ئەندامبوون لە قەدەرێکی کۆمەاڵیەتییەوە بۆ بژاردەیەکی سیاسیی دەزگای حیزب چەشنێک لە سەنترالیزمی سیاس���یی دروس���تدەکات ک���ە تاکەکانی کۆمەڵگای ئێمە بەب���ێ جیاوازیی گروپیی‌و ناوچەی���یو ئایینی دەب���ن بەئەندام تیایدا‌و لەوێ���وە ش���ەرعییەتی نوێنەرایەتیکردنی هەموو ت���اک‌و گروپەکانی ن���او کۆمەڵگای کوردستان بەخۆی دەبەخشێت .پرۆگرامی سیاس���یی لەدایکدەبێ���ت‌و داخوازیی���ە سیاسییەکان فۆرمولەدەکرێن‌و دادەڕێژرێن. پەیڕەوی ناوخۆ‌و باڵوکراوەی تایبەت بەخۆی بەرهەمدەهێنێت کە ئەندامەکانی بەنهێنیی دەیخوێنن���ەوەو هەوڵ���ی باڵوکردن���ەوەی ئایدیاکان���ی دەدەن‌و ه���ەوادار‌و ئەندام���ی بۆکۆدەکەنەوە .حیزب ئابوورییەکی تایبەت بەخۆی بەرهەمدەهێنێت‌و ئابوونەی حیزبی دادەهێنێت .لەس���ەرەتادا ئەم ئابوورییە بۆ دەوڵەمەندب���وون نەبوو ،بەڵکو لەالیەک بۆ تێچوونی چاالکییەکانی حیزب بوو‌و لەالیەکی ترەوە بۆ ئ���ەوە بوو ،کاتێ���ک ئەندامێکی حیزب دەس���تگیردەکرێت ،حیزب بتوانێت بژێ���وی خێزانەک���ەی دابینب���کات .حیزبی مۆدێ���رن چەمکی ئەندامبوون لە قەدەرێکی کۆمەاڵیەتی���ی ناوچەی���یو خێڵەکیی���ەوە دەگۆڕێت ب���ۆ ئازادییەک کە هەموو تاکێک دەتوانێت هەڵیبژێری���ت‌و بڕیاربدات تیایدا ببێت بەئەندام .واتە کوردێک کە بەڕێکەوت لەناو خێڵێکدا لەدایکدەبێت ،قەدەرە ،بەاڵم ک���ە دەبێت بەئەندام لە حی���زب بژاردەیە. حی���زب پروپاگەندەی خەبات بۆ چەمکێکی نوێ لە ئازادیی دەکات .بەمچەشنە حیزب چەمکی تاکو وش���یاری ت���اک لە جەبری قەدەری کۆمەاڵیەتی���یو کۆتی جوگرافیاوە لە وێن���ەی خێڵ‌و ناوچەگەرییەوە دەگۆڕێت ب���ۆ پێکهاتێک���ی گەورەت���ر ک���ە نەتەوە‌و کوردستانە. حیزبی کوردی لەگەش���ەی خۆیدا تەنها پرۆگرامی سیاسیی نەبوو بۆئەوەی خەباتی بۆ بکات ،بەڵکو کەرەس���ەی خەباتیش���ی بۆ بەرهەمهێنا .کەرەس���ەکانی سیاسەتیش دوو ج���ۆر ب���وون؛ یەکێکیان س���ۆفتوێری حیزبە‌و ئەوی تریش���یان هاردوێرەکەیەتی. گەر پرۆگرامی سیاس���یی‌و دیبلۆماسییەت‌و دروس���تکردنی پەیوەندی���ی ناوەکی���یو دەرەکیی سۆفتوێرەکانی حیزب پێکبهێنن، ئەوا ژمارەی ئەندامان‌و دروستکردنی هێزی پێشمەرگە هاردوێرەکەی پێکدەهێنن. گەر حیزب لە سەرەتاکانی سەرهەڵدانیدا کوان���ووی کۆکردنەوەی ت���اک‌و گروپەکانی کۆمەڵ���گای ئێم���ە بووبێ���ت ،ئ���ەوا ل���ە شەس���تەکانەوە دەبێ���ت بەجوگرافی���ای دابەش���بوونی سیاس���یی‌و ملمالنێی توندی نێ���وان گروپ���ەکان .ل���ەدوای راپەڕی���ن‌و نەوەدەکان���ی س���ەدەی ڕابردووش���ەوە بەری ئەم دابەش���بوونە قووڵە لە ش���ەڕی ناوخۆییو ماڵوێرانکاریی���ە گەورەکانی ناو کۆمەڵگای ئێم���ەدا بەرجەس���تەبوو .ئەم ملمالن���ێ تون���دەش بەدروس���تبوونی دوو دەس���ەاڵتدارێتی ئەمارەتئاس���ای حیزبیی کۆتاییدێت کە هەر یەکەیان لە جوگرافیای سیاسیی خۆیدا جەماوەر‌و ئیدارەی تایبەت بەخۆی دروس���تدەکات .لەم چرکەساتەوە کۆمەڵ���گای ئێمە دەبێ���ت بەکۆمەڵگایەکی دابەشبوو بەسەر دوو ”نەتەوەی حیزبی“دا کە لە رێکەوتنی س���تراتیژیی نێوان پارتی‌و یەکێتیدا ئیمزای لەس���ەرکرا .بناغەی ئەم رێککەوتن���ەش بریتیی بوو لەوەی ،هەردوو حیزبەکە سامانی سیاسیی‌و مرۆیی‌و ئابووری واڵت لەنێوان خۆیاندا دابەشدەکەن‌و پێگەی
حیزبی کوردی لەپرۆسەی ئەزموونی حوکمڕانییدا یەکێک لەخەسڵەتە گرنگەکانی خۆی لەدەستدەدات ئەویش جەماوەرییبوونی رێکخراوەکەیەتی حیزبی جەماوەریی بەشێوەیەکی زۆر سادە ،حیزبی هەموو ژینگە کۆمەاڵیەتییەکانە جەماوەریی���ان لەناوچەی دەس���ەاڵتدارێتی خۆیان دەپارێزێن .بەم ش���ێوەیەش لەسەر خەونی بەئەبەدیکردنی دەسەاڵتی لۆکاڵیی دەنوون. خراپبەکارهێنانی دەسەاڵت‌و پاوانکردنی س���امانی نەتەوەی���یو تەشەس���ەندنی گەندەڵی���ی دەب���ن ب���ەو هۆکاران���ەی کە ناڕەزایی کۆمەاڵیەتیی نوێ بەرهەمدەهێنن. ل���ە س���ەرەتاکانی ئەم س���ەدەیەوە هێزی کۆمەاڵیەتی‌و سیاسیی نوێ سەرهەڵدەدەن کە دەبن بەهۆکارێک بۆ دەس���تکاریکردنی نەخش���ەی سیاس���یی ل���ە کوردس���تاندا. بەمانایەک���ی تر قۆناغی پۆس���ت یەکێتی‌و پارتی دروستدەبێت. کۆتایی سەردەمی زێڕینی حیزبی جەماوەریی بەشێوەیەکی گشتیی حیزبەکوردییەکان لە س���ێ پرۆس���ەی جیاوازدا هەڵوەریین‌و س���ەردەمی زێڕین���ی خۆیان لەدەس���تدا: یەکەمی���ان خراپبەکارهێنانی دەس���ەاڵت‌و باڵوبوون���ەوەی گەندەڵی���ی سیاس���یی‌و ئابووری‌و ئەخالقیی ،بوون بەهۆکارگەلێک بۆ س���ەرهەڵدانی ناڕەزای���ی کۆمەاڵیەتیی‌و وش���یارییەکی نوێ���ی سیاس���یی ک���ە لە دەرئەنجامدا هێزی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس���یی ن���وێ لەدایکدەب���ن‌و حیزبەجەماوەرییەکان ل���ە ڕێ���گای هەڵبژاردن���ەوە س���زادەدەن. دووهەمیشیان پیربوون‌و خۆنوێنەکردنەوە‌و لەدەس���تدانی ئەو بەه���ا ئەخالقییانە بوو کە حیزبی کوردیی مێژووی خۆی لەس���ەر بیناکردب���وو ،دیارە س���ەرهەڵدانی چەمکی ش���ەرعییەتی شۆڕش���گێڕێتیی س���ەرەتای گەندەڵبوون���ی عەقڵ‌و کردەی سیاس���یی بوو .سێهەمیش���یان دابەشبوون‌و باڵباڵێنی ناو جەس���تەی سیاس���یی حیزبەکان ئەم پرۆس���ەیەی خێرات���ر ک���رد .دەکرێت ئەم پرۆسەیەی سێهەمیان بەس���ەر دوو خاڵدا دابەش���بکەین :یەکەمی���ان جیابوونەوەی گروپ���ە ناڕازییەکانە لە خ���ودی حیزبێک، وەک���و لە دەرکەوتنی بزوتن���ەوەی گۆڕاندا بینیم���ان ،دووهەمیش���یان دابەش���بوونی خودی حیزبەبەسەر باڵو کوانووی جیاوازی دەس���ەاڵتدارێتیی شەخس���یی ،وەک���و لە ئێستای دوای نەخۆشکەوتنی مام جەالل لە ناو یەکێتیدا دەبینرێت. مێژووی حیزب لە دونیای ئێمەدا مێژووی جەماوەرییبوون���ە .واتە حی���زب کە دێتە ناو کایەی سیاس���یی ئێم���ەوە بانگەوازی نوێنەرایەت���ی هەموو کای���ە کۆمەاڵیەتیی‌و ئایین���یو ئایدیۆلۆژییە جیاوازو ناکۆکەکانی ن���او کای���ەی کۆمەاڵیەتیی ئێم���ە دەکات. لەم���ڕۆدا هی���چ حیزبێک نیی���ە ،بەگەورە‌و بچووکەوە ئەم بانگەشەیە نەکات .لەئێستادا وێنەک���ە تەواو گ���ۆڕاوە‌و حیزبی کوردی لە پرۆسەی حوکمڕانی خۆیدا نەک تەنها بەها ئەخالقییە مێژووییەکانی خۆی لەدەس���تدا، بەڵک���و خودی خ���ۆی وەک���و پێکهاتێکی سیاس���یی کەوتۆتە ناو قەیرانێکی گەورەی شوناسەوە .
یەکەم خ���اڵ کە جێگای تێڕامانە ئەوەیە کە حیزبی کوردی لە پرۆس���ەی ئەزموونی حوکمڕانیی���دا یەکێ���ک ل���ە خەس���ڵەتە گرنگەکانی خۆی لەدەس���تدەدات ،ئەویش جەماوەرییبوونی رێکخراوەکەیەتی .حیزبی جەماوەری���ی ،بەش���ێوەیەکی زۆر س���ادە، حیزب���ی هەموو ژینگ���ە کۆمەاڵیەتییەکانە. واتە ڕێکخراوێکە کە خۆی بەنوێنەری کۆی گروپ‌و چین‌و توێژەکانی کۆمەڵگا دەزانێت. ئەو دەیەوێت بەناو هەمووانە قس���ەبکات‌و بەژەوەندی هەموو کەرەتە کۆمەاڵیەتییەکان بپارێزێت‌و نوێنەرایەتییان بکات .ئەوەی لەم قۆناغە نوێی���ەدا دەیبینین ونبوونی حیزب نییە ،هێن���دەی گۆڕان���ی وەزیفەکەیەتی. یەکێک لە وەزیفە هەرە سەرەکییەکانیشی ک���ە گۆڕانکاریی قووڵی بەس���ەردا هاتووە بریتیی���ە ل���ە نوێنەرایەتیک���ردن .حیزبی ک���وردی چی���دی ناتوانێت نوێن���ەری نەک تەنها جەماوەرەکەی پێشووی خۆی بکات، بەڵکو چیدی ناتوانێت نوێنەرایەتی خۆشی وەک یەکەیەکی سیاسیی یەکگرتوو بکات . لەدەستدانی یەکێک لە خەسڵەتە گرنگەکانی حیزب ک���ە نوێنەرایەتیکردنی بەرژەوەندی چین‌و توێژە جیاکان���ی کۆمەڵگایە ،مانای لەدەستدانی تەنها بنکەی خوارەوەی حیزب نییە ،بەڵکو مان���ای هەڵوەرینی ئەو یەکە کۆمەاڵیەتییانەیە کە ئ���ەو نوێنەرایەتییان دەکات .ئەم���ڕۆ هیچ حیزبێکی کوردی نییە کە نوێنەرەکانی تەمەنی لە شەس���ت ساڵ ب���ەرەو ژوور نەبێت .ئەم نەوە پیرە چیدی نوێنەرایەتی کۆمەڵگای نوێی کوردس���تان ناکات ،نوێنەرایەتی ئەو گروپ‌و نەوە نوێیانە ناکات کە کۆمەڵگای کوردستان لە تەمەنی دەس���ەاڵتدارێتی ئەوان���دا بەرهەمیهێناوە، بەڵک���و نوێنەرایەت���ی ئ���ەو بەرژەوەندییە زەبەالحان���ە دەکات ک���ە س���ااڵنی ڕابردوو ئابووری قاچ���اخ بەرهەمیهێناوە‌و ئەمڕۆش لە خێزانێکی سوڵتانییدا بەرجەستەدەبێت. واتە چەمک���ی نوێنەرایەتییک���ردن چیدی چەمکێکی سیاسیی نییە ،بەڵکو چەمکێکی بیۆلۆگییە کە ب���ۆ نوخبەیەکی دیاریکراوی سیاس���یی پاوانک���راوە‌و موڵکایەت���ی پێوەدەکرێت .کەم نین ئەو سیاس���ییانەی کە بەبێش���ەرمێیەکی سیاسیی کەموێنەوە دەڵێن ئێمە خوێنمان ڕشت تاوەکو ئەمەمان بەرهەمهێنا ،بۆیە ئێس���تا خێرە ئەم بەری ڕەنجەی الوێتیم���ان بدەین بەخەڵکانی تر! سااڵنێکە چەندین نەوەی نوێ لە کۆمەڵگای ئێمەدا دروس���تبوون ،هیچ یەکێک لەو نەوە نوێیانە نەیانتوانیوە توێکڵی دەرەوەی ئەم پێکهاتە داخراوە ببڕن‌و ببن بەبەش���ێک لە کرۆک���ە ناوەکییەکەی حی���زب‌و داڕێژەری سیاس���ەتی نوێ ب���ۆی .بۆی���ە یەکێک لە هۆکارە س���ەرەکییەکانی داوەشانی حیزبی جەماوەریی ،بوونی جەماوەرێکی بێس���فەت نیی���ە ،بەڵک���و بەدس���یفەتیی سیاس���یی سیاس���ەتمەدارەکانە کە حی���زب‌و کۆمەڵگا بەموڵک���ی خۆیان دەزان���ن‌و دەیانەوێت تا ناکۆتا نوێنەرایەتییان بکەن. قەیران���ی نوێنەرایەت���ی تەنها کێش���ەی دەرەکی���ی نێوان کۆمەڵ���گاو حیزب نییە، بەڵکو لەم���ڕۆدا تێپەڕیوەت���ە ناو خودی حیزبەوە‌و بووە بەکێشەی ناوەکیی حیزبەکان لەن���او خۆیاندا .وات���ە ملمالنێی گروپەکان لەس���ەر نوێنەرایەتیکردن���ی حیزبەکەیان کێش���ەی ئەو بەرژەوەندییە گەورانەیە کە حی���زب لە تەمەنی دەس���ەاڵتدارێتی خۆیدا دروس���تیکردووە .لەمڕۆدا ملمالنێ لەس���ەر ئەوەی کێ نوێنەری ڕاس���تەقینەی حیزبە، قەیران���ی نوێنەرایەت���ی حیزبەکانی لەناو کۆمەڵگاش���دا قووڵترکردۆت���ەوە .لەن���او ئ���ەم حیزبان���ەدا بەرژەوەن���دی گەورەی ئابووریی دروستبوون کە لەئێستادا دەبێت بەش���ێوەیەکی نوێ دابەش���بکرێتەوە .بۆ هەموو کەس���ێکی ئاس���ایی ئاش���کرایە کە کۆی گرفتە سەرەکییەکە لەسەر کۆنترۆڵی داهاتەکانی حیزبە‌و ئەم ملمالنێیەش وەکو ملمالنێ���ی نوێنەرایەتیکردن بەئەندامەکانی خ���وارەوەی حی���زب‌و رووبەری گش���تیی دەفرۆش���رێتەوە .دیارە لە ئێستادا یەکێتی باشترین نموونەی قەیرانی نوێنەراتیکردنی حیزبەلەن���او خۆیدا .ئەوەی ل���ەم دۆخەدا جێگای س���ەرنجە ئ���ەو گوتارەی���ە کە بۆ دەرەوە بەرهەمدەهێنرێ���ت ،چونکە هەموو باڵ���ە ناکۆکەکان ئەوەی���ان بڕاندۆتەوە کە ئ���ەوان نوێن���ەری ڕاس���تەقینەی خەڵکی ش���ەرەفمەند‌و تێکۆش���ەری کوردس���تانن، نوێنەری پێش���مەرگەو شەهیدانن ،نوێنەری زیندو‌و مردووەکانن ،تەنها کێش���ەی ئەوان ئەوەیە کە کێ نوێنەرایەتی ڕاس���تەقینەی دەس���ەاڵتی ناو یەکێتی دەکات .ڕاڤەکردنی سایکۆلۆژیی ئەوەی کە حیزب بەدوای باوک‌و کاک‌و مام���دا دەگەڕێ���ت ،دەتوانێت تەنها رەهەندێکی دیاریکراوی ئەم کێشەیەمان بۆ دیاریدەکات.
13
بۆجی گۆڕانکاری سیاسی‌و کولتوری لەکوردستاندا رونادات؟
نەوزاد جەمال بەهەم���وو مانای���ەک راپەرین‌و پاش راپەرین ،دەیەها خوێندنەوەو شرۆڤەی جیاواز هەڵدەگرێت .چونکە ئاڵوگۆڕی خێ���راو س���ەرەوبنی تێداکەوت���ەوە. لەگ���ەڵ ئەوەش���دا ،کوردس���تان وەک دورگەیەک لەوش���کانییدا ،هێشتا لەناو جوگرافیایەک���ی مۆلەقدا گینگڵدەدات. سەرباری گۆڕانکارییەکانی دەوروبەریش، لەناوخۆیدا هەر بەنەگۆڕی دەمێنێتەوە. بەدەربڕینێکیت���ر ،لەس���ەردەمێکی ناجێگییردا ئەم هەرێمە مرۆییە نەگۆڕیی‌و جێگیریی کردوه‌تە سیاسەتی مانەوە. کە دەش���ڵێین نەگۆڕ ،واتە بارودۆخی سیاسی‌و کولتوری‌و ئابوریی گۆڕانکاری بنەڕەت���ی ئەوتۆی بەس���ەردانایەت کە پێش���کەوتنی لێبکەوێت���ەوە .ئەمەش وایک���ردووە مرۆڤ���ی ک���ورد لەن���او رووداوەکاندا نەبێت ،بەڵکو رووداوەکان لەناوییدا یا بەس���ەریدابێن ،بێئەوەشی هۆش‌و ئاگایی لەگەڵدا بگۆڕێت .ئیدی، ئەوەندەی گۆڕانکاریی بەس���ەردادێت، هێندە لەخۆیدا گۆڕانکاریی نابێت. ئەوەش���ی کە بەجۆرێک ش���ێوازی ژیانی گۆڕیوە ،جیهانگیریی‌و بەرهەمە تەکنەلۆجیەکانە .دەنا ،فاریزەو خاڵێکی لەئاگایی گش���تییدا بۆ بەرەوپێشچوون نییە .لەراستییدا ئەمە جێگەی پرسیارو رامان���ە کە ب���ەم وت���ارە هۆکارەکانی دەستنیشان ناکرێن .بەاڵم بایی خۆی، دەپرسم :بۆ گۆڕانکاریی لەهەلومەرج‌و بیرکردنەوەماندا رونادات؟ بۆ ناتوانین هیچ گۆڕانکارییەکی سیاسی‌و کولتوری کۆمەاڵیەتی بەدەستی خۆمان بکەین؟ بەڕای من ،هۆیەکیان دەگەڕێتەوە بۆ ترسی لەدەس���تدانی ئەوەی کە هەیە. لەبیرونەست ،ئاگایی‌و نائاگایی مرۆڤی ئێم���ەدا ،ترس���ان لەوەی ک���ە خراپتر روب���دات ،رێگرە لەوەی دەس���تنەبەین بۆ هیچ ش���تێک .تەنان���ەت ئەگەر زۆر خراپ‌و مەترسیداریش بێت بۆ ژیانمان. ب���ا لەوێنەیەک���ی س���ادەوە نموونەی زۆرینە وەربگرین .لەبەرئەوەی منێکی مامۆس���تا ک���ە چارەک���ە موچەیەکی بەچک���ە چ���ک هەی���ە ،ه���ەر رازی‌و بێدەنگە لەو نەهامەتی‌و بێحورمەتیەی دەرهەق بەخێزانی ملیۆنەها فەرمانبەر دەکرێت! منێکیتریش لەبەرئەوەی لەجێگەیەکدا نیشتەجێیە ،جا با خانووییەکی خراپی یا کرێچیش بێ���ت ،لەمەزەندەکردنیدا باش���ترە لەوەی بکەوێتە س���ەرجادە! کابرا نانێکی وشکی هەیە ،خوانەیبڕێت لەبرس���یەتی‌و سکهەڵگوشین باشترە! ئوتۆمێ���ل لەپێڕۆیش���تن‌و س���ەردەمی هێس���ترو گوێدرێ���ژ باش���ترە ،هتد... ئیت���ر لێرەوە وێنەکە ب���ەرەو گەورەتر دەڕوات. کەواتە ،لۆجیکی ئەم مرۆڤە ئەوەیە لەنێوان خ���راپ‌و خراپت���ردا خراپێک نابەداڵن���ە پەس���ەنددەکات! ب���ەاڵم، وەک هی���چ ئام���ادەکاری باشتریش���ی نییە ،ه���ۆکارەکان بۆ بک���ەری نادیار دەگێڕێت���ەوەو ئەرکی چارەس���ەریش لەئەس���تۆی خ���ۆی ناگرێ���ت .الوازی بیرکردن���ەوەی مرۆڤی ئێم���ە ،ئەوەیە کە هەرگیز گۆڕانکارییەکان لەدەس���تی خۆی���دا نابینێ���ت .جگە ل���ەوەی کە لەگۆڕانکارییەکانی���ش دەترس���ێت‌و دەس���ڵەمێتەوە .هەڵب���ەت ،تەکینەوە لەگۆڕین‌و دەس���تکاریکردنی بارودۆخ، ئەنجامی ترس���ێکی خۆڕس���کی مرۆڤە بۆ مانەوە .بەاڵم ،لەبواری سیاس���ەت‌و بەتایبەت ئەم کەرتەی جیهاندا ،باهۆزی گۆڕانکاریی بەژێراوژووربوونی سیستم‌و شۆڕش‌و بەجەنگیشدا دەڕوات. بۆیە ،مرۆڤی ئێم���ە خەمی ئەوەیە لەقاوخی خۆیدا بمێنێتەوە .تەنانەت ،کە کارتێکەرێکی دەرەکیش دێتەناوییەوه، هەوڵ���ی خۆگونجان���دن‌و گونجاندن���ی لەگەڵ ژینگەی سروشتیەکەیدا دەدات. هەڵبەت ،ئەم سیفەتە ،ئامرازێکی باشی هۆقەبازی سیاسیەکانە ،تا بیترسێنن‌و لەس���ەر داواو مافەکانی نەیەتەدەنگ، بەبیانوی دوژمنان لەبۆسەدان .بەاڵم، کە ئیتر رۆژێک ئەو دوژمنە ،ش���ەیتانە
شارستانیەتی خۆرهەاڵتیی بەدرێژایی تەمەنی سیاسی خۆی جگە لەبەرهەمهێنانی قەراڵ بەبیچم‌و دروشمی جیاوازەوە میکانیزیمێکی بۆ رێکخستنی ملمالنێی دەسەاڵت بەرهەمنەهێناوە
یا داعش ،حەشدو فاڵنەالیەن‌و فیسارە دەوڵەتە نەما ،خ���ۆی ئامادەنییە بۆ گۆڕانکارییەکان. خاڵێکیتر ئەوەیە ،لەئەنجامی هەموو نەگۆڕانێک���دا ،لێکت���رازان رودەدات. بەپێچەوانەی ئەوەی کە گۆڕانکارییەکان خۆیان مەترسیی بن ،نەگۆڕان داهێزرانی س���ەرتاپای بەدواوەی���ە .چونک���ە، کاتێک بەرەوپێش���چون‌و چاکس���ازی لەبنبەستدایە ،تاکە دەرچە لیتکرازان‌و دابەشبوونە .بۆیە ،شێوازەجیاوازەکانی لێکت���رازان لەحزب ،حکومەت ،خێزان، ش���ارو رۆش���بنیری‌و ..هتد بەردەوام ئەزمووندەکەین���ەوە. چەندب���ارە لەبەرئەوەش���ی ،مێ���ژووی روداوەکان هێڵێک���ی بەرەوپێش���چوونیان نییە کە وێس���تگەو دەروویەکی نوێیان هەبێت. جگە لەوەی کە لەبیری قەتیسی ئێمەدا هەمو جوڵەی���ەک دژەکەی بەوجۆرەیە کە بیگێڕێتەوە بۆ گۆش���ەی سفر نەک بەرەو پێش���چوون .لێ���رەوە ،زۆربەی قسەوباس���ەکان خوالنەوەیە لەبازنەی یەک���ەم‌و گەڕانەوەیە بۆ دەس���تپێکی چەقیو. الیەنێکیت���ر ئەوه‌یە کە لەکۆمەڵگەی ئێمەو بەگش���تی خۆرهەاڵت���دا ،هەمو چارەی���ەک بەبەرۆک���ی دەس���ەاڵتی سیاس���ییدا ک���راوە .شارس���تانیەتی خۆرهەاڵتی���ی بەدرێژای���ی تەمەن���ی سیاس���ی خۆی جگە لەبەرهەمهێنانی قەراڵ بەبیچم‌و دروش���می جیاوازەوە، میکانیزیمێک���ی ب���ۆ رێکخس���تنی ملمالنێی دەس���ەاڵت بەرهەمنەهێناوە. وەک چ���ۆن لەخۆرئاوا دیموکراس���یو فۆرمەکانیتیر سیستمی سیاسی هەن، خۆرهەاڵتییەکان نەپرۆژەی خۆی هەیە، نەهی ئەویتریشی پێبەڕێوەدەچێت! هۆیەکیتریش���ی نەگ���ۆڕان ،زۆری‌و بەردەوامی‌و خێرایی روداو پێشهاتەکانی نێودونی���ای خۆم���ان‌و دەوروبەرمانە. تا بیرو ئەندێش���ە لەس���ەر پرس���ێک دادەمەزرێ���ت ،دەیەها پرس���ی ئاڵۆزو س���ەختگیرو تواناپڕۆکێ���ن ریس���ەکە دەکەنەوە بەخوری ،کە ئەمەش لەبەر نەبون���ی دەزگای پ�ل�ان‌و س���تراتیژی بیرکەرەوەی���ە .بۆی���ە ،ک���ە هەم���وو نەهامەتیی���ەکان بەس���ەریەکەوە دێن، ئیت���ر هەمو کێش���ەکانیش لەیەککاتدا قوتدەبن���ەوە .ئاش���کرایە ،ئەم���ەش لەتوان���ای بیرکردن���ەوەو ئامادەییمان بەدەرە ،چ جای ئ���ەوەی بتوانێت بیر لەگۆڕانکاری‌و بەرەوپێشچون بکاتەوە.
12
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
birura. awene@gmail. com
(یەکێتیی) پێویستی بەیەک ناوەندی بڕیار هەیە بەاڵم کام ناوەندی بڕیار؟! نیاز سەعید عەلی* (یەکێتیی)و داهێنانی پرانسیپی (فرەیی) ب���ۆ ڕێگرت���ن لەدووبارەبوون���ەوەی ئەزموون���ی سیس���تەمی تاکڕەوی���یو کارنەک���ردن بەسیس���تەمیێک کەلەس���ەر بنەمای ناوەندێتییەکی تۆکمەی بااڵدەست بنیاتنرابێت‌و لەسەرەوە شۆڕبووبێتەوە بۆ خوارەوە ،بەو چەشنەی کە لەناو ڕیزەکانی (پارتی)و لەقۆناغی (شۆڕش���ی ئەیلول) دا؛ پەیڕەوک���راو ئاکامی خراپی لەس���ەر سیس���تەمی کاری سیاس���یی‌و چۆنیەتیی سەرکردایەتییکردنی شۆڕش���ی ئەیلوولدا لێکەوت���ەوە؛ (یەکێتی���ی) لەدەس���پێکی دامەزراندنییەوەو بۆ قۆناغی (شۆڕش���ی ن���وێ) ،پرانس���یپێکی نوێ���ی داهێنا بۆ بەڕێوەبردنی (یەکێتیی)و (شۆڕشی نوێ)، ئەویش پرانس���یپی (فرەی���ی) ،لەبواری گرتنەخ���ۆی چەند ڕێکخراوێک���ی جیاواز؛ لەڕووی ئایدیۆلۆژیی‌و دروش���م‌و پرانسیپ‌و دیدو جیهانبینیی‌و پێکهاتەی کۆمەاڵیەتیی جیاوازو ناجۆرەوە . لەئەزموونی (یەکێتیی)دا؛ چ لەقۆناغی (مەش���رووعییەتی شۆڕش���گێڕیی) ،واتە قۆناغ���ی (شۆڕش���ی ن���وێ)و خەبات���ی چەکداریی ،چ لەقۆناغی (مەشرووعییەتی یاس���ایی) ،واتە قۆناغ���ی دوای ڕاپەڕینی س���اڵی ()١٩٩١و وردت���ر لەهەڵبژاردن���ی پەرلەمانی کوردس���تان ،لەساڵی ()١٩٩٢ ەوە؛ ئەتوانین بڵێین پرانسیپی (فرەیی)، ت���ا ئێس���تا چەندین دەرئەنجامی باش���ی ل���ەدوای خ���ۆی بەجێهێش���تووەو بووەتە یەکێ���ک لەپایەکان���ی دیموکراس���یی‌و ئازادی���یو پێکەوەژی���ان ،لەهەمانکات���دا دەرهاویش���تەیەکی خراپیشی الی بەشێک لێکەوتۆتەوە بۆ پراکتیزەکردنی (فرەیی) بەهەڵە ،بەناوی (دەستەگەریی)!. دیاردەی دەستەگەریی لەناو (یەکێتیی) (یەکێتی���ی) لەس���اڵی ()١٩٩٢داو لەکۆنگرەی ()١ی خۆیدا ،بەفەرمیی بڕیاری یەکگرتنی (کۆمەڵە،شۆڕش���گێڕان،هێڵی گش���تیی)ی دا ،لەدوای ئ���ەو کۆنگرەیەوە (یەکێتیی) بوو بەیەک ڕێکخراو. هەرچەندە دی���اردەی دەس���تەگەریی، لەڕاب���ردووداو لەس���ەرەتاکانی (کۆمەڵە) و لەقۆناغی (شۆرش���ی نوێ)ش���دا؛ لەناو ڕیزەکان���ی (کۆمەڵە)دا س���ەریهەڵدابوو؛ بەاڵم ئامانجەکەی جیاوازتربوو ،لەئامانجی دی���اردەی دەس���تەگەریی دوای کۆنگرەی یەک���ەم ،دەس���تەگەرەکانی پێش���ووی ناو (کۆمەڵ���ە) ،گووزارش���تی لەبنەمای ئایدیۆلۆژیی‌و دی���دو جیهانبینیی جیاواز ئەکرد ،ب���ەاڵم گرووپە دەس���تەگەرەکانی دوای کۆنگ���رەی ()١؛ ن���ە ل���ەدوور ،نە لەنزیک؛گووزارشتی لەبنەمای ئایدیۆلۆژیی‌و دیدو جیهانبینیی جیاواز نەکردوەو ناکات . لەدوای کۆنگ���رەی ()١ەوە؛ وردە وردە دیاردەی دەس���تەگەریی ،لەس���ەر بنەمای بەرژەوەندیی‌و ملمالنێ لەس���ەر دەسەاڵت‌و پێگەو هەژموون؛ نەش���وونمای کردو الی بەشێک لەسەرکردەکان بووە ئەلتەرناتیڤ‌و میکانیزم���ەی درێژەپێدان���ی پرانس���یپی (فرەیی ڕێکخراوەکان) ،لە(یەکێتیی) پێش کۆنگ���رەی ()١و دیاردەی دەس���تەگەریی جیهانبینی���ی ئایدیۆلۆژیی جی���اواز ،لەناو (کۆمەڵە)ی جاراندا. دی���اردەی دەس���تەگەریی؛ ل���ەم ()٢٤ س���اڵەی ڕابردوودا ،چەندین قۆناغی بڕی‌و زیانی گەورەی لە(یەکێتیی)داو باجەکەی ق���وورس کەوت���ەوە ،هەروەه���ا دیاردەی دەس���تەگەریی؛ بەیەکێ���ک لەه���ۆکارە س���ەرەکییەکانی زۆرینەی ڕەهای کێشەو گرف���ت‌و قەیرانەکان���ی ن���او (یەکێتیی) دائەنرێت ،تەنانەت کاریگەریی خراپیش���ی لەس���ەر ئەدائی ئێم���ە لەحکومەت ،لەناو جەماوەر ،بگ���رە لەڕوودانی جیابوونەوەی (بزووتنەوەی گۆڕان)یش���دا دروس���تکرد، چونک���ە ئەوانی���ش لەڕاب���ردوودی ن���او (یەکێتیی)یان���دا؛ وەکو بەش���ی جیاجیا تێوەگالبوون بەدیاردەی دەستەگەریی. ئەفسووس تائێستا دەستەگەریی درێژەی هەیە ،بەدڵنیایی ئەگەر کێشەو ناکۆکیی‌و ملمالنێکان���ی گرووپە دەس���تەگەرەکان؛
بەشێک لەو سەرکردانە ،هەرگیز ئامادە نابن لەپۆستە بااڵکانیان بکشێنەوەو دەرفەت بدەن؛ بەنەوەیەکی تر لەدوای خۆیان؛ لەمسۆنگەیەوە دیاردەی دەستەگەریی، ئەبێتە ئەو قەوارە پیرۆزە؛ کە تیایدا بۆ ئامانجی ڕەوانەوەی خەمە تایبەتییەکان، دەستەگەرەکان خۆیانی تیا؛ تەییارو سازو ڕێکئەخەن؛ قەوارەکەشیان ڕتووش ئەکەن بەبابەتی خەمە گشتییەکان! بنەڕەتییانە چارەس���ەر نەبن ،ئەوا وەکو نەخۆشییەکی شێرپەنجەیی‌و کووشندەی مەترس���یداری ب���ەردەوام؛ ئەمێنێت���ەوەو زیاتریش تەشەنەئەسەنێت ،دەرهاویشتەی نەخ���وازراوو خراپت���ری لێئەکەوێت���ەوە، ه���ەروەک چ���ۆن ل���ە( )٢٤س���اڵی دوای هەڵوەشانەوەو یەکگرتنەوەی ڕێکخراوەکانی ناو (یەکێتی���ی)دا ،ئ���ەم (یەکێتیی)ەی ئێمە؛ تووش���ی چەندین کێشەو گرفت‌و قەی���ران بۆت���ەوە ،ه���ەر لەئەنجامنەدانی کۆنگ���رەکان لەکات���ی ئاس���ایی خۆیانداو نەبوون���ی ه���ەر ( )٣کۆنگرەی پێش���وو؛ بەوێستگەیەک بۆ ڕیفۆرم وهەڵوێستەکردن‌و بەخۆداچوونەوەو نوێبوونەوەی (یەکێتیی) و نەدۆزین���ەوەی چارەس���ەری گوونجاو‌و بنەڕەتی���ی بۆ کێش���ەو گرف���ت‌و قەیرانە ئۆرگانیی‌و ڕێکخراوەییەکان ،دواتر بەهۆی بەشدارییمان لەپرۆس���ەی فەرمانڕەوایی؛ تووش���ی تێوەگالن بووین؛ بەگەندەڵیی‌و نادادپەروەری���یو خ���راپ بەکارهێنان���ی دەس���ەاڵت ،لەسەردەس���تی چەندی���ن لێپرسراوی بااڵو کادیری پێشکەوتووی ناو حکومەت ،هاوشان بەش���ێک لەلێپرسراوو کادیرانی پێش���کەوتووی ناو ئۆرگانەکانی (یەکێتی���ی) ،هاوتەریب لەگەڵ بەش���ێک لەهەڤاڵەکانی ناو حکومەت؛ خەمەکانیان وەرچەرخ���ا؛ لەخەم���ی ڕێکخراوەی���یو نەتەوەی���یو خەم���ی هێنان���ەدی ئامانجە گش���تییەکانەوە ،ب���ۆ خەم���ە تایبەتیی‌و خۆییەکان���ی دەوڵەمەندبوون‌و پەیداکردنی هێزو هەژم���وون‌و پێگە؛ لەن���او جوومگە بەهێزەکان���ی حکوم���ەت‌و (یەکێتی���ی)، هەروەه���ا ب���ۆ تۆکمەکردنی دەس���ەاڵتی زیاترو کارکردن بۆ دروس���تکردنی گرووپی دەستەگەری تایبەت بەخۆیان؛ بەمەبەستی جێبەجێکردنی ئەجێندا تایبەتییەکانیان، لەپاڵی���دا کارکردن بۆ مەبەس���تی هێنانە پێشەوەی ئەو کەسانەی کەلەسەر بنەمای پاش���کۆیەتیی‌و بەرژەوەندیی ،کەوتوونەتە ن���او بازن���ەی خۆیان���ەوە ،هەروەه���ا کەنارگیربوون���ی ژمارەیەک���ی بەرچ���او؛ لەکادیرو فەرماندەی س���ەربازیی‌و ئەندام، شانبەش���انی دروستبوونی دابڕانی گەورەو بۆش���ایی ف���راوان ،لەنێ���وان (یەکێتیی) و کۆمەڵگەی کوردی���ی لەهەرێمەکەماندا، لەگەڵ چەندین کێشەو گرفتی تری گەورەو کاریگەر ،هەموو ئەمانە بەرهەمی دیاردەی دەس���تەگەریی بوو ،لەهەم���ووی ئاڵۆزتر ؛ب���ەردەوام دەس���تەگەریی بریتییب���ووە لەکۆس���پ‌و ڕێگر ،لەبەردەم پیاچوونەوەو
لیپرس���ینەوەو گۆڕانکاریی‌و چاکس���ازیی‌و ڕوونی���یو نوێبوون���ەو گەش���ەپێدان‌و چەسپاندنی دادپەروەریی ڕێکخراوەیی. ئامانجی دەستەگەریی! سروش���ت‌و ئەزم���وون‌و ئامان���ج‌و دەرهاویشتەکانی بەڕێوەبردنی ناکۆکیی‌و ملمالنێ���ی گرووپە دەس���تەگەرەکانی ناو (یەکێتی���ی) ،لە( )٢٤س���اڵی ڕابردوودا؛ گرێ���دراوە بە( )٢فاکت���ەرەوە؛ یەکەمیان بەرژەوەندی���ی مەتریالی���ی ،بەتایبەتی���ی ل���ەدوای س���اڵی ()٢٠٠٣ەوە ،دووەمیان زامنکردنی دەس���ەاڵتێکی بەهێزو تۆکمە؛ ئەوی���ش ب���ۆ پاراس���تن‌و گەش���ەپێدانی بەرژەوەندییە مەتریالیی���ەکان‌و تێرکردنی غەری���زەی مەتریالی���ی ،کەگوومانی زۆر هەیە بتواندرێت؛ ئەو غەریزەیە تێر بکرێت‌و ت���ەواو دابمرکێنرێت���ەوە ،لەهەمانکاتدا بۆ مس���ۆگەرکردنی پارێزبەندی���ی (حەصانە) یەک،هەروەها بۆ ئەوەی بتوانن ڕووبەڕووی هەموو ئەو فشارو گووشارانە ببنەوە ،کە تووشیان ئەبێت ،بەشێک لەو سەرکردانە، هەرگیز ئامادە نابن لەپۆس���تە بااڵکانیان بکش���ێنەوەو دەرفەت بدەن؛ بەنەوەیەکی ت���ر ل���ەدوای خۆی���ان؛ لەمس���ۆنگەیەوە دیاردەی دەستەگەریی ،ئەبێتە ئەو قەوارە پیرۆزە؛ کە تیایدا بۆ ئامانجی ڕەوانەوەی خەمە تایبەتیی���ەکان ،دەس���تەگەرەکان خۆیان���ی تیا؛ تەییارو س���ازو ڕێکئەخەن؛ قەوارەکەش���یان ڕتووش ئەکەن بەبابەتی خەمە گشتییەکان! جەماوەر چی لە(یەکێتیی) ئەوێت؟ (یەکێتیی) لەم دۆخەدا ،هەر گیرۆدەی کێش���ەو قەیرانە ناوخۆییەکان���ی گرووپە دەس���تەگەرەکان نییە ،بەڵک���و گیرۆدەی ژمارەیەک کێش���ەو قەیران���ی کۆمەڵگەی کوردییش���ە ،جەم���اوەری (یەکێتی���ی)و بەش���ێکی ف���راوان لەچین‌و توێ���ژەکان ، خوازیارن کە (یەکێتیی) ببێتەوە بەهێزە س���ەرەکیی‌و کاریگەرەک���ەی ج���اران ،بۆ گەیشتن بەکەناری ئارام؛ ئامادەن ئومێدو هیوای ڕزگارب���وون لەگرفت‌و قەیرانەکان، لەس���ەر (یەکێتی���ی)و هاوپەیمان���ە جیابووەک���ەی (بزووتن���ەوەی گ���ۆڕان) هەڵبچنن ،بەاڵم بەکام (یەکێتیی)؟ بەدڵنیایی ئەو (یەکێتیی)ەی کەزۆرینەی ڕەهای س���ەرکردەکانی لەڕابردوودا ،لەناو (یەکێتی���ی)دا؛ خاوەن���ی هی���چ پرۆژەو ئەجێندایەک���ی تایبەتی���ی نەب���وون ،هیچ هێڵێک���ی کش���انەوەو پاش���گەزبوونەوەو سازانێکی ناڕەواو نالۆژیکییان نەخستبووە پێش���چاوو بەردەمی خۆیان( ،یەکێتیی) یان نەکردب���ووە؛ قوربانیی بەرژەوەندیی‌و ئەجێن���دە تایبەتییەکان‌و مس���اوەمەیان لەسەر نەکردووە! (یەکێتیی)و سەرکردەکان؛ کامیان چارەنووسی بەئەوی ترەوە گرێدراوە؟ ئەگ���ەر س���ەرکردەکانی (یەکێتی���ی)؛ بیانەوێت هەم���وو وزەو تواناکان بخەنەوە بۆت���ەی خەباتک���ردن؛ بۆ م���اف‌و خەم‌و ئامانجەکان���ی کۆمەڵگ���ەی کوردی���یو (یەکێتی���ی) بکەنەوە بەهێ���زە کاریگەرو داینەمۆکەی جاران؛ (یەکێتیی) ئێستاش چەندین فاکتەرو بنەمای بەهێزی تیا ماوە بۆ بووژانەوەو بەهێزبوون ،بەاڵم ئەجێنداو بەرژەوەندیی���ە تایبەتییەکان���ی بەش���ێک لەس���ەرکردەکانمان ،کۆس���پ‌و ڕێگ���رن، لەمڕووەوە پێویستە ئەجێنداو بەرژەوەندییە تایبەتیی���ەکان وازلێبهێنرێ���ت ،ت���ا چیتر زەمینەخۆش نەبێت بۆ شەقارشەقاربوون‌و بچووکتربوون���ەوەو پەراوێزبوونی زیاتری (یەکێتیی)! ئەب���ێ س���ەرکردەکانی (یەکێتی���ی) بزانن( ،یەکێتیی)ەک���ی بچووک؛ خۆیان‌و پێگەو بەرژەوەندییە تایبەتییەکانیش���یان ئەخات���ە بەردەمی چەندین مەترس���یی‌و هەڕەشە ،چیتر کۆمەڵگەی کوردیی؛ وەکو ج���اران لە(یەکێتیی) ناڕوانێت‌و چاوەڕوان ن���اکات ،ئەگ���ەر هەموو س���ەرکردایەتیی (یەکێتیی)؛ سەرکردایەتییەکی نابازرگان‌و ناموڵکدارو خاکیی‌و لەخۆبردوو‌و خەمخۆرو خزمەتکار نەبێت ،جەم���اوەر ئامادە نییە متمانەکەی جاران بداتەوە بە(یەکێتیی)، ئیت���ر س���ەردەمی کارک���ردن لەس���ەر؛ زیندووکردنەوەی یادەوەریی ،بووژانەوەی کەلەپووری سیاسیی ڕابردو ،بیرهێنانەوەی مێژووی ش���ەڕو داس���تانەکان ،گێڕانەوەی چیرۆکەکانی ش���انازیی‌و سەروەرییەکانی ڕابردوو بەسەرچوو؛ نۆس���تۆلۆژیا دادمان ن���ادات‌و جێگای���ەک لەمێش���کی خەڵکدا نەماوە ،بۆ بەردەوام بەگوێدادانەوەی ئەو پەیامانە ،بەتایبەتیی الی نەوەی نوێ.
ئایە هەموو س���ەرکردەکانی (یەکێتیی) ئامادەیی ئەوەیان تیایە؛ دان بەهەڵەکاندا بنێ���ن‌و ئی���رادەی بەخۆداچوون���ەوەو ڕەخنەلەخۆگرتن‌و کارکردن بۆ بەرژەوەندیی‌و خەم���ی گش���تیی ،بکەن���ە ئەلتەرناتیڤی ئیرادەی بەرژەوەندیخوازیی ،کەئێستا الی بەش���ێک لەس���ەرکردەکان بووەتە ڕێبازو (یەکێتیی)ی���ان پێ گەیان���دە ئەم ڕۆژە، (یەکێتیی)یان لەهێزێکی ڕێچکەش���کێن‌و ئاراس���تەکەر‌و بڕیاردەرو خ���اوەن زیمامی ئم���وورو خ���اوەن دەستپێش���خەرییەوە؛ کردە هێزێکی تەماش���اکەرو نمایش���کارو چاولەدەست ! (یەکێتیی) لەم قۆناغەدا؟ ئەپرسم لەقۆناغی ئەمڕۆی پڕ لەکێشەو قەیراندا ،ئاس���ۆو ئاراس���تەو جیهانبینیی (یەکێتیی) ب���ەرەو کوێ لەنگەر ئەگرێت، سیاسەتی (یەکێتیی) لەکوێدایەو بەتەمای چییە؟ ه���ەر ئارامبگری���ن‌و چاوەڕێ���ی دەستپێش���خەریی بەرامب���ەرەکان بین؟، هەر پاڵ بنێین بەگالیسکەیەکەوە ،کەئێمە ئاراس���تەی ناکەی���ن‌و لەکاتی گەیش���تن بەدوایی���ن مەنزڵدا ،ئەوانی تر هەڵیبڕێژن بۆ خۆیان‌و ئێمەی لێ تەریک بین؟! لەئێس���تادا بێجگ���ە لەس���ەرکەوتن‌و قوربانیی‌و قارەمانیی هێزی پێش���مەرگەو هێزی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر ،لەشەڕی دژی دەوڵەت���ی ئیس�ل�امیی خەالف���ەت ،کەب���ەری ڕەنجی ئەوەش؛ ل���ەدەرەوەی (یەکێتی���ی) ئەچنرێت���ەوەو چنراوەتەوە، ئەبێ چ���ی ت���ر لەکوردس���تان‌و عێراقدا هەبێت؛ ئێمە بڵێین ئەه���ا ئەوە ئێمەین‌و ئەه���ا ئێمە ئەوەمان کرد ب���ۆ ڕەوانەوەی خەمە گش���تییەکان ،بەاڵم لەکارکردن بۆ ڕەوانەوەی خەمە تایبەتییەکان؛ کەم نین ئەوانەی کەبوونەتە خاوەنی دەستکەوت‌و غەنیمەی بێشوومار! ئەم (یەکێتیی)ەی ئێمە خەریکی چییەو بەشداری چ پرۆسەیەکی سیاسیی کاریگەرو نەخش���ێنەرە؟ ،دەس���تکەوتەکان چین‌و کاریگەرییمان لەناو پرۆس���ەی سیاسیی‌و فەرمانڕەوایی عێراق‌و کوردس���تان چییە؟، ئ���ەو بڕی���ارە گرنگانە کامان���ەن کەتیایدا بەش���دارین؟ ،ئ���ەو دۆس���یە هەس���تیارو چارەنووسسازانە کامانەن کەئێمەش تیایدا بەشداریین لەبەڕێوەبردنیدا؟ ،ئەو ڕووداوو گۆڕانکاریی‌و پەرەسەندنە پۆزەتیڤانە چین، کەئێمە داینەمۆو دروستکەریی بووین ،یان بەشداری ڕاس���تەقینە بووین تیایدا؟ ،ئەو پالنە سیاسییانە چین ،کە ئێمە بەشداری داڕشتنی بووین‌و پشکی دیارمان هەبووە، لەهەنگاونان ب���ۆ جێبەجیێکردنی؟ ،ئایە (یەکێتیی) جاران وابوو؟! ،ئایە پێویست ناکا (یەکێتیی) وەکو جارانی لێبێتەوە؟ مەخابن لەم ڕەوشەدا (یەکێتیی)؛ بۆتە هێزی سازدەری میهرەجان‌و نماییشکردن‌و کەرنەڤ���اڵ‌و یادکردنەوەو دابەش���کردنی خ���ەاڵت‌و مەدالی���او بەرێوەبردنی بۆنەی پرۆتۆکۆلی���یو کاری سۆش���یال میدیایی‌و خۆخەریکک���ردن بەجموجۆڵ���ی الوەکیی‌و ڕوواڵەتی���ی ،ک���ە ئەوانی���ش بەش���ێکن لەچاالکی���یو ئەرک���ی رێکخراوەیی ،بەاڵم ئەرکی سەرەکیی نا ،بەهەرحاڵ با لەمانە گەڕێین ،بزانین بەشێک لەسەرکردەکانمان لەم قۆناغەدا سەرقاڵی چین؟! یەک ناوەندی بڕیار؛بەاڵم ڕەواو تەبا! ل���ەم بارودۆخ���ەدا بەش���ێکی بەرچاو لەس���ەرکردەکانمان ،لەڕێگ���ەی گرووپ���ە دەس���تەگەرەکانەوە؛ س���ەرقاڵن ب���ۆ خس���تنەگەڕی ه���ەوڵ‌و کۆشش���ی زیاتر؛ لەپێن���اوی بەرژەوەندیی���ە تایبەتییەکان‌و داش���کانەوەی ڕێ���ڕەووی (یەکێتی���ی)؛ ب���ەالی گرووپ���ی دەس���تەگەری خۆیاندا، ئەمە لەکاتێکدا ئەبووایە س���ەرکردەکانی (یەکێتیی)؛ لەم قۆناغ���ە قەیراناووییەدا؛ فری���ادڕەس ،داکۆکیک���ەری م���اف، بەدیهێنەری داواکاریی ،هێزی چارەسەری کێش���ەو قەیرانە تەشەنەس���ەندووەکانی خەڵک ،ڕەوێنەرەوەی خەمە گشتییەکان بوونایەو کاریگەریی‌و شوێندەستی دیاریان هەبووایە ،لەس���ەر جوومگەو کایە بەهێزو دۆسیە گرنگەکان؟ (یەکێتیی) بۆ مان���ەوە ،بۆ بووژانەوەو هەس���تانەوەی خۆی ،بۆ ڕاس���تکردنەوەی هاوس���ەنگیی هێ���زو هاوکێش���ەکان ،بۆ گەڕانەوە بۆ ڕۆڵ‌و کاریگەرییەکەی جاران؛ ئەبێت س���ەرکردەکانی بەرپرس���یارانە؛ هەست بەهەس���تیاریی ئەم قۆناغە بکەن، پەرۆش ب���ن‌و هەنگاوی ژیران���ە بنێن ،بۆ دۆزین���ەوەی چارەس���ەری گونج���او ،بۆ کێش���ەو قەیرانەکان( ،یەکێتیی)مان بۆ
بکەنەوە ،بەو هێزەی کە لەڕابردوودا بەوە ناسرابوو ،خاوەنی سیاسەتی ڕاستەقینەی خ���ۆی ب���وو ،دوورب���وو لەهەم���وو جۆرە هەژموونێک ،سیاس���ەتەکانی ڕاستەڕێ بوو؛ بۆ هێنانەدی ئامانج‌و خەم‌و مافەکانی خەڵک ،بەاڵم ئێس���تا هەمان ئەو خەڵکە، چیتر ئامادە نی���ن؛ ئەو ڕێبازی کارکردن‌و ئەو ئاراستەی سیاس���ەتکردنەی بەشێک لەسەرکردەکانی (یەکێتیی)؛ بەم چەشنەی ئێستا پەس���ەند بکەن ،کە تاکو هەنووکە بەپراکتیکی���یو بەک���ردار ،هی���چ ئومێدو پەیامێکی دڵخۆش���کەری بۆ چارەس���ەری قەیران���ەکان‌و بۆ ڕزگارب���وون لەو توونێڵە تاریکە داخ���راوە ،کەپێم���ان خزێنراوەتە ن���اوی؛ لێ دەرنەکەوت���ووە ،لەڕووداوێکی گەرماوگەرمیشدا؛ ئەفسووس جارێکی تر ملمالنێ‌و ناکۆکییەکان تەشەنەیسەندەوە، بۆ دابەشبوونی سەرکردایەتیی (یەکێتیی)، لەسەر بنەمای (زۆرینە)و (کەمینە)! لەڕاس���تییدا ک���ۆی س���ەرکردایەتیی گش���تیی ئێس���تای (یەکێتیی) ،لەمانگی ()٢٠١٣-٦ەوە ،بەگوێ���رەی پرۆگ���رام‌و پەیڕەوی ناوخۆی کۆنگرەی ()٣ی ساڵی ( ،)٢٠١٠لەڕووی دەس���تووریی ئۆرگانیی‌و ڕێکخراوەیی���ەوە؛ ڕەوایی نەماوەو بوونەتە س���ەرکردایەتییەکی کاربەرێک���ەری ماوە بەسەرچوو ،بۆ ئەوەی ئێمە ببینە خاوەنی سەرکردایەتیی‌و ناوەندێکی بریاری بەهێزو کاریگەرو تەباو ڕەوا؛ دوور لەدەستەگەریی‌و هەوڵی هەژموون‌و پاوانخوازیی؛ بەبۆچوونی (بەن���دە) ،چەندی���ن هەن���گاو هەی���ە، کەبەپێویس���تی ئەزانم بگیرێتەبەر ،بەاڵم گرنگەکانیان ،ئەم خااڵنەی خوارەوەن: -١هەڵوەش���انەوەی هەم���وو گ���رووپ‌و دەس���تەگەرییەک ،کەلەن���او (یەکێتیی)دا دروستبووە. -٢داواکردن لەڕێکخ���راوی نێودەوڵەتیی سۆس���یال ئەنتەرناس���یونال؛ ب���ۆ ناردنی کۆمیتەیەک���ی ش���ارەزا ،بەهاوکاری���ی گرووپێکی پسپۆری تایبەت بەچارەسەری قەیرانەکان ،ک���ە لەواڵتانی ڕۆژئاوا هەیەو لەکاتی قەیرانەکان���دا؛ داوای دۆزینەوەی چارەس���ەریان لێ ئەکرێت ،تاکو بەوردیی چارەس���ەر ب���ۆ کێش���ەو قەیرانەکان���ی (یەکێتیی) بدۆزنەوە. -٣س���ازدانی کۆنگرەی چ���وار ،بەچەند مەرجێک: ێ-ئەوانەی خۆیان ئەپاڵێون بۆ ئەندامی س���ەرکردایەتیی؛ ئەبێت خۆیان‌و کەس���ە زۆر نزیکەکانی���ان بەدوورب���ن لەکاروباری بازرگانی���یو خاوەنداری���ی کۆمپانی���ا ،نە بەئاشکرا ،نە بەنهێنیی‌و نە بەدروستکردنی واجیهەو دەمامک بۆ خۆیان! ب-ئەوان���ەی دەرئەچ���ن بەئەندام���ی سەرکردایەتیی ،بۆیان نەبێت لە( )٣خوولی س���ەرکردایەتیی زیاتر خۆی���ان بپاڵێوون، ئەوانەش���ی کەتاک���و بەس���تنی کۆنگرەی داهات���وو ،زیاتر لە( )٣خول���ە؛ ئەندامی سەرکردایەتیی‌و مەکتەبی سیاسیین ،تەنها ب���ۆ ( )١خوولی تر؛ ماف���ی خۆپااڵوتن‌و دەرچوونیان هەبێت. ج-پرۆس���ەی هەڵبژاردن���ی ئەندامان���ی ئەندامان���ی کۆنگرەوهەڵبژاردن���ی س���ەرکردایەتیی لەکۆنگ���رەدا ،لەژێ���ر سەرپەرش���تیی‌و چاودێری���ی کۆمیتەیەکی (ڕێکخراوی سۆس���یال ئەنتەرناس���یونال) دا بێت ،کە(یەکێتی���ی) تیایدا ئەندامێکی س���ەرەکییەو بەرێ���ز مامجەاللی���ش؛ تاکو ئێس���تا بەفەرمیی ،یەکێکە لەجێگرەکانی س���کرتێری گش���تیی ئ���ەو ڕێکخ���راوە نێونەتەوەییە ،بانگهێش���تی ئەو کۆمیتەیە بۆ ئەوەی���ە ،تاکو پرۆس���ەی هەڵبژاردنی کۆمیتەی س���ەرکردایەتیی؛ ب���ەدوور بێت لەدەس���تتێوەردان ،هەروەه���ا پەی���ڕەوی سیس���تەمی ئیلیکترۆنیی دەنگدان بکرێت، بۆ هەڵبژاردنی ئەندامانی سەرکردایەتیی. د-لەناو کۆنگرەدا ،ڕۆڵ‌و ئەرک‌و دەسەاڵتی زیاتر بدرێ���ت ،بە(ئەنجوومەنی ناوەند)و بەپراکتیکیی بکرێتە پەرلەمانی (یەکێتیی)، تاکو ژمارەی���ەک ئەرکی گرنگیی ڕووبەڕوو ببێتەوە؛ لەنموونەی ڕاپەڕاندنی بەش���ێک لەدەسەاڵت‌و ئەرکەکانی سکرتێری گشتیی بەوەکال���ەت ،بەتایبەتیی ئ���ەو ئەرکانەی کەبڕی���اری لێ ئەکەوێتەوە ،شانبەش���انی چەندین ئەرکی تر ،لەنموونەی دەرکردنی بڕیار بۆ مەکتەب‌و ئۆرگان‌و دامودەزگاکان، هەڵسەنگاندن‌و پەسەندکردنی پاڵێوراوان بۆ پرۆسەکانی هەڵبژاردن‌و وەرگرتنی پلەو پۆس���تە ڕێکخراوەی���یو حکومەتییەکان، لێپرس���ینەوەی هەڤااڵنی لێپرس���راو لەناو ئۆرگانەکان‌و لەحکومەت���دا ،ئامادەکردن‌و پەسەندکردنی پرۆژەی بوودجەی سااڵنەی (یەکێتیی) ،ئامادەکردنی ڕاپۆرتی سااڵنە؛
بیروڕا
بۆ لێکۆڵینەوەو هەڵس���ەنگاندنی گشتیی (یەکێتیی) ،تاکو (ئەنجوومەنی ناوەند)؛ ببێت���ە خاوەنی دەس���ەاڵتی هاوش���ێوەی (ئەنجوومەن���ی یاس���ادانان) ،هەروەها بۆ ئ���ەوەی ناکۆکی���یو ملمالنێکان لەس���ەر دەس���ەاڵت‌و بڕیاردەرک���ردن کەمبکاتەوە، ئەم���ەش خ���ۆی لەخۆی���دا بریتیی���ە لەفراوانکردن���ی ناوەندی دەرکردنی بڕیارو بەش���داریی پێکردن���ی ژمارەیەکی زۆرتر لەلێپرس���راوان‌و کادیرانی پیش���کەوتوو؛ لەپرۆسەی دەرکردنی بڕیاردا. س���ەبارەت بەمەکتەب���ی سیاس���ییش؛ ئەب���ێ کۆنگرە مەکتەبی سیاس���یی بکاتە ئۆرگان���ی جێبەجێکەری بری���ارو ئەرک‌و کاروب���ارە کارگێڕییەکان���ی ڕۆژان���ەی (یەکێتیی)و سەرپەرشتییکردنی مەکتەب‌و دام���ودەزگاکان‌و پەیوەندیی���ەکان‌و بۆنەو چاالکیی���ە فەرمییەکان ،وات���ە مەکتەبی سیاس���یی ببێتە پیادەکەری دەس���ەاڵتی جێبەجێکردن. -٤هەڤاڵ مامجەالل؛لەپۆستی سکرتێری گش���تییدا بمێنێتەوە ،تا ئاساییبوونەوەی ڕەوش���ی تەندروس���تیی بەرێ���زی؛ گرووپێک کە ل���ە( )٣ئەندام پێکهاتبێت؛ بەوەکالەت بەش���ێک لەئ���ەرک‌و کاروبارە تەش���ریفاتییەکانی پۆس���تی س���کرتێری گشتیی ببەن بەڕێوە ،سەبارەت بەئەرک‌و دەس���ەاڵتە گرنگەکان���ی ت���ری پۆس���تی سکرتێری گشتیی؛ وەک لەخاڵی پێشوودا ئاماژەی پێکرا؛ ئەو دەسەاڵتانە بەوەکالەت بدرێت بە(ئەنجوومەن���ی ناوەند) ،ئەویش بەڕێ���ژەی دەنگ���ی ( )٢لەس���ەر ()٣ی ئەندام���ان ،یان بەڕێژەیەک���ی زیاتر؛ تاکو ئەرک‌و دەسەاڵتەکانی سکرتێری گشتیی، بەگوێ���رەی پێویس���ت؛ ب���کات بەبڕیارو ڕووبەڕووی هەڤااڵنی مەکتەبی سیاس���یی بکات���ەوە ب���ۆ جێبەجێک���ردن ،گرووپ���ە ( )٣ئەندامیی���ە بااڵک���ەش؛ چاودێری���یو بەدواداچوون ،بۆ چۆنیەتی جێبەجێکردنی سەرجەم بڕیارەکانی (ئەنجوومەنی ناوەند) بکەن؛ ش���ایەنی باس���ە ئەو ئەنجوومەنە ئەبێ���ت مووتوورب���ە بکرێت ،بەکەس���انی (یەکێتییخواز ،دڵس���ۆز ،لێهاتوو ،کارامە، ش���ارەزا ،پس���پۆڕ ،بەئەزموون ،قاڵبووی خەب���ات ،خ���اوەن بڕوانامەی ب���ااڵ ،ژیر، خۆنەویست). * لێپرس���راوی پەیمانگ���ەی کادیرانی (ی ن ک) لەقەاڵچواالن
بەشێک لەلێپرسراوو کادیرانی پێشکەوتووی ناو ئۆرگانەکانی (یەکێتیی) ،هاوتەریب لەگەڵ بەشێک لەهەڤاڵەکانی ناو حکومەت؛ خەمەکانیان وەرچەرخا؛ لەخەمی ڕێکخراوەیی‌و نەتەوەیی‌و خەمی هێنانەدی ئامانجە گشتییەکانەوە ،بۆ خەمە تایبەتیی‌و خۆییەکانی دەوڵەمەندبوون‌و پەیداکردنی هێزو هەژموون‌و پێگە؛ لەناو جومگە بەهێزەکانی حکومەت‌و (یەکێتیی)
ته‌ندروستی tandrusti. sul@gmail. com
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
15
الپەڕەی تەندروستی ،ئامادەكردنی ڕاگەیاندنی تەندروستیی سلێمانی
له‌شاری سلێمانی س ێ پڕۆژه ی گرنگ ی ته‌ندروست ی كرایه‌وه راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی ڕۆژی 2016/9/3له‌مه‌راسیمێكی شایسته‌دا له‌شاری سلێمانی هه‌رسێ پڕۆژه‌ی (كۆمه‌ڵگه‌ی پیره‌مێردی پسپۆڕی ددان‌و سه‌نته‌ری چاره‌سه‌ركردنی باره كتوپڕه‌كان‌و بە‌‌شی ڕاوێژكاری ئێوارانی نه‌خۆشخانه‌ی شار) بە‌‌ڕووی هاواڵتیانی شاری سلێمانیدا كرایه‌وه.
مه‌راس����یمه‌كه‌ش ب����ە ئاماده‌بوون ی خات����وو هێ����رۆ ئیبراهی����م ئه‌حم����ه‌د ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ی یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردس����تان‌و د.ڕێكه‌وت حه‌مه ڕه‌ش����ید وه‌زیری تهندروستیو د.میران محه‌مه‌د بە‌‌ڕێوبه‌ری گش����تی ته‌ندروستی س����لێمانیو لێپرسراوانی تری ته‌ندروستی بە‌‌ڕێوه‌چوو.
الی خۆش����ییه‌وه د.میران محه‌مه‌د بە‌‌ڕێوب����ه‌ری گش����تی ته‌ندروس����تی س����لێمانی له‌باره‌ی كۆی پرۆژه‌كانه‌وه ڕایگه‌یان����د :كردن����ه‌وه‌ی هه‌رس����ێ پڕۆژه‌كه خزمه‌تێكی زیاتره بە كه‌رتی ته‌ندروس����تی له‌ش����اری س����لێمانیدا، ده‌مانه‌وێت له‌مه‌ودوا نۆره‌ی هاواڵتیان بۆ الی پزیش����كی ددان كه‌م بێته‌وه‌‌و باشتر ده‌س����تیان بە خزمه‌تگوزارییه
ته‌ندروس����تییه‌كان ب����گات ،ب����ۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش لێره‌دا له‌ڕێی 17ئامێری پێش����كه‌وتووی مۆدێرن‌و 34پزیشكی ددان����هوه خزمه‌تگ����وزاری له‌ب����واری نه‌خۆش����ییه‌كانی دداندا پێشكه‌ش بە هاواڵتیان ده‌كرێت. ه����اوكات د.می����ران محه‌م����ه‌د وتیشی :ئه‌و سیس����ته‌مه‌ی كه ئێستا لە‌نه‌خۆشخانه‌ی فریاكه‌وتنی سلێمانی
ئه‌نجاممان����داوه ل����ه‌ڕووی پێش����وازی كردن����ی نه‌خۆش����هوه سیس����ته‌مێك ی پێش����كه‌وتووی مۆدێرنی ئه‌وروپییه، لێره‌دا نه‌خ����ۆش‌و حاڵه‌ته كتوپڕه‌كان بە‌‌شێوازی جیاجیاو پسپۆڕی تایبه‌ت ده‌ی����ان بینێ����ت‌و چاره‌س����ه‌ریان بۆ ده‌كرێت. به‌ڕێوب����ه‌ری گش����تی ته‌ندروس����تی سلێمانی وتیش����ی :بە‌‌شی ڕاوێژكاری
ئێواران����ی نه‌خۆش����خانه‌ی ش����ار كه هاوش����ێوه‌ی بەش����ه ڕاوێژكارییه‌كان ی دیك����هی ته‌ندروس����تییه له‌ش����اری س����لێمانیدا ،چاره‌س����ه‌ری پێویست‌و خزمه‌تگوزاری ته‌ندروستی بۆ نه‌خۆش ئه‌نجام ده‌دات له‌ڕێگه‌ی 10پس����پۆڕی جی����اوازه‌وه ،ئه‌م����ه‌ش خزمه‌تێك����ی گهورهی����ه ب����ە هاواڵتی����ان‌و نه‌خۆش لە‌سنوره‌كه‌دا.
هۆكاره‌كانی میزبه‌خۆداكردنی مندااڵن له‌كاتی خه‌ودا راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی زۆربه‌ی دایكان‌و ب���اوكان واده‌زانن چیت���ر منداڵه‌كانی���ان میزناك���ه‌ن بە‌‌خۆیاندا‌و ش���وێنی نوس���تنه‌كانیان ته‌ڕناكه‌ن له‌س���ه‌ره‌تای رۆیش���تن بۆ ی ساوایان بەاڵم ئه‌و بۆچوون ه باخچه ی هه‌میشه راست نیهو منداڵ له‌ته‌مه‌ن ی ی فێری كۆنترۆڵكردن 3بۆ 4س���اڵ ی كۆئه‌ندامی می���زو ئه‌ركه‌كانی هه‌ناو ده‌بێ���ت‌و زۆرب���هی كات من���دااڵن بەش���ێوه‌یه‌كی خۆنه‌ویست میزده‌كه‌ن بە‌‌خۆیاندا. ی نانسی جۆنسون پزیشكی پسپۆڕ ی من���دااڵن له‌راپۆرتێك���دا له‌گۆڤ���ار مادیكڵ كه‌یری ئه‌مریكی باڵویكرده‌و‌ه ی زۆربه‌ی باوان هه‌س���ت ب���ە نیگه‌ران ده‌كه‌ن كاتێ���ك منداڵه‌كه‌یان ده‌چێت ه
ی خوێندنگا ب���ەاڵم ناتوانێت كۆنترۆڵ ی ی بكات‌و ئه‌وه‌ش دیارده‌یه‌ك میزكردن ئاساییه‌‌و رووبه‌ڕووی زۆرینه‌ی مندااڵن دهبێتهوه. ی ئه‌و پزیش���كه وتیش���ی :ه���ۆكار ی میزبه‌خۆداكردنی من���دااڵن په‌یوه‌ند ی كۆنترۆڵكردنی میزه‌ڵدان‌و هه‌یه بەتوانا هه‌ن���او كه‌ئ���ه‌وه‌ش له‌مندالێكه‌و‌ه بۆ ی دیك ه ده‌گۆرێت‌و رزگاربوون منداڵێك له‌و حاڵه‌ته پێویس���تی ب���ە‌‌كات‌و دان بە‌‌خۆگرتنی باوان هه‌یه. ی ووته‌ی ئه‌و پزیشكه ئه‌مریكی ه به‌پێ ی ی خۆنه‌ویس���ت هه‌ندێك كات میزكردن منداڵ هۆكاره‌ك���هی ده‌روونی ه یاخود نه‌خۆشیه له‌وان ه تێكچوونی هۆرمۆن‌و ی تووش���بوون بەش���ه‌كره‌‌و هه‌وكردن كۆئه‌ندام���ی میز‌و ل���هو كاته‌دا ده‌بێت س���ه‌ردانی پزیشكی پس���پۆڕ بكرێت‌و منداڵه‌كه چاره‌سه‌ر وه‌ربگرێت.
له‌پێكردن ی پێاڵو ی پاژنه بە‌‌رز مه‌ترسی توشبون بە‌‌شێرپه‌نجه ی لێده‌كرێت
له‌شه‌ش مانگدا زیاتر له‌هه‌زار نه‌خۆش هه‌ناوبین ی گه‌ده‌یان بۆ ئه‌نجامدراوه راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی ی به‌پێی ئاماره‌كانی بە‌‌ڕێوبه‌رایه‌ت گشتی ته‌ندروستی سلێمانی له‌ناو سه‌نته‌ری كۆئه‌ندامی هه‌رس و جگه‌ردا له‌شاری سلێمانی، ی 500نه‌خۆش مانگان ه نزیكه پشكنینی جۆراو جۆریان بۆ ئه‌نجام ده‌درێت.
ی هه‌روه‌ها لە‌شه‌ش مانگی یه‌كه‌م ئه‌مساڵیشدا دوو ههزارو 62نه‌خۆش س����ه‌ردانی س����ه‌نته‌ره‌كه‌یان كردوه ی چاره‌سه‌رو بە‌‌مه‌به‌س����تی وه‌رگرتن ی ته‌ندروس����تی ،له‌و خزمه‌تگ����وزار ڕێژه‌یه‌ش ههزارو 12نه‌خۆش����یان خزمه‌تگ����وزاری هه‌ناوبین����ی ( گه‌ده)و 548تری����ان هه‌ناوبینی ( كۆڵۆن) یان بۆ ئه‌نجام دراوه. ی هه‌م����ان ئامار 234 ه����ه‌ر بە‌‌پێ
ی نه‌خۆش ڕه‌نگكردن����ی بۆرییه‌كان ی (زراو وپه‌نكری����اس)و 14حاڵه‌ت فراوانكردن����ی س����ورێنچك‌و 19 حاڵه‌تی دانانی ش����ه‌به‌كه‌ی دوانز‌ه گرێ له‌و ماوه‌یه‌دا بۆ نه‌خۆش����ه‌كان ی ئه‌نج����ام دراوه ،هاوكات 8حاڵه‌ت وه‌رگرتن����ی نمونه‌ی جگ����هرو 221 ی س����ۆنه‌ر‌و 54نه‌خۆش����یش كار شیكاری ( )PCRواته ڤایرۆسییان بۆكراوه.
راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی ی به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی ن���وێ ده‌ركه‌وتووه له‌پێكردن ی پاژنه‌به‌رز له‌الی���ه‌ن ژنانه‌و‌ه مه‌ترس���ی هه‌ی ه بۆ پێ�ڵ�او ی ی ئێسك بەهۆی ئه‌وه‌ی كاریگه‌ر تووشبوون بە‌‌شێرپه‌نجه ی قاچ‌و پشت‌و جومگه‌كان دروست ده‌كات. له‌سه‌ر ئێسك ی ی كۆلیژی پزیشكی‌‌و چاره‌سه‌ر ده‌یڤد ئاجوس مامۆستا شێرپه‌نج ه له‌زانكۆی باش���ووری كالیفۆرنیا روونیكرده‌وه: له‌پێكردنی پێ�ڵ�اوی پاژنه‌به‌رز كاریگه‌ری هه‌یه له‌س���ه‌ر ی ته‌ندروس���تی ژنان بەگش���تیو ده‌بێت ه هۆی زیادبوون مه‌ترس���یه‌كانی تووشبوون بەش���ێرپه‌نج ه ،چونكه ئه‌و ی جۆره نه‌خۆش���یه بەه���ۆی بوونی هه‌ڵه‌ی���ه‌ك له‌كار ی ی له‌ش تووش���ی مرۆڤ ده‌بێ���ت‌و له‌پێكردن خانه‌كان ی پاژنه‌به‌رز ده‌بێته هۆی دروس���تبوونی هه‌ڵ ه پێ�ڵ�او له‌هه‌ندێ���ك له‌فه‌رمانه‌كانی ل���ه‌ش‌و یارمه‌تیده‌ره بۆ زیادبوونی چاالكی خانه‌كانی ئێس���ك‌و جومگه‌كان ی بەش���ێوه‌یه‌كی ناسروش���تیو ئه‌وه‌ش ده‌بێت ه هۆ ی شێرپه‌نجه‌یی. ی خانه دروستبوون ی ئ���هو پزیش���كه وتیش���ی :چۆنیه‌تی ش���ێوه ی ی پێاڵو ی له‌پێكردن��� وه‌س���تانی ق���اچ له‌كات��� پاژنه‌به‌رز ،ته‌ندروستی كچان‌و ژنان ده‌خات ه مه‌ترسیه‌وه.
ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی
http://www. dohsuli. com
فەیسبوكhttps://www. facebook. com/tandroostyt :
14
بیرورا
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
گەمەی هۆشداری کۆتایی‌و ئەفسانەی دانوستاندنی مەنتقی سەعید کاکەیی ئ����ەو دیدە زاڵ����ەی کە ب����ەکار دەهێنرێت ب����ۆ تێگەیش����تنی هەڵس����وکەوتی م����رۆڤ لەحاڵەتەکانی دانوس����تاندندا لەو بۆچوونەوە س����ەرچاوە دەگ����رێ ک����ە پێ����ی دەگوترێت "ئەکت����ەری مەنتق����ی"و ئەم����ەی دوایی����ش بەمان����ای ئەوە دێت کە ژن‌و پیاو بوونەوەری مەنتقی����ن‌و لەهەوڵ‌و کۆش����ش‌و تەقەالدان بۆ دەس����تەبەرکردنی چاکترین دەس����تکەوت بۆ خۆیان‌و ئەو کەس����انەی ک����ە نوێنەرایەتییان دەکەن. بەگش����تی ،لەپێن����او دەس����تەبەرکردنی دەستکەوتەکان ،خەڵکی هەموو زانیارییەکی بەردەستە‌و بەشێوەیەکی دروست بەکاردەهێنن بەو مەبەس����تەی ک����ە بڕی����ارە ئاکامەکانیان کەمتر نەبن لەخواس����تی هەرە باشی خۆیان. ش����ایانی بایەخپێ����دان‌و ئام����اژە پێکردن����ە ک����ە ئەمە س����تراتیجیەتێکی س����ەرکەوتووە لەدانوس����تاندندا ،چونکە الیەنی دووەمی نێو پرۆسەکانی دانوستاندن هەر هەمان لۆجیک بەکاردەهێنێت وەك س����تراتیجیەتی بژاردەی خۆی .لەتەك ئەم باوەڕپێکردنەمان بە"هێزی ه����ۆکاری" ،باوەڕپێکردنێکی دیکەش بوونی هەیە کە لەپرۆسەکانی دانوستاندندا پەیڕەوی دەکەین بۆ بەردەوامیدان بەهەڵوێستەکانمان ک����ە پەیوەس����تن بەپرس����ە کۆمەاڵیەت����یو سیاس����یو ئابوریەکانم����ان .ب����ەاڵم ،ئەگەر بێت‌و بەش����ێوەیەکی باش‌و پوختە لەپێگەی هەڵوێس����تەکانمان تێبگەین ک����ە لەزۆربەی ه����ەرە زۆری حاڵەتەکان����دا بەربەس����تێکی ئەس����توورن بۆ نەگەیش����تن بەبەرژەوەندییە گش����تییەکانمان ،ئەوا بۆمان ڕوون‌و ئاشکرا دەبێت����ەوە کە ئ����ەم دوو باوەڕپێکراوەی کە لەسەرەوەدا ئاماژەمان بۆ کردوون پێویستە بەگومانێکی زۆرەوە لێیان بڕوانین‌و نەکەوینە داوی مەنتقی بوونیانەوە. ش����یکردنەوەیەکی باشی س����نورداربوونی مەنتق����ی م����رۆڤ ل����ەوەی ک����ە خواس����تی بەدەس����تهێنانی ئارەزووە هەرە باش����ەکانی خۆیەتی بەهەردوو شێوازی گونجاو‌و ڕەوا ،لەو لێکۆڵینەوەو توێژینەوە زانس����تیانەدا بەرچاو دەکەون کە لەنێویاندا بەتێروتەس����ەلی باسی چۆنێت����ی بەکارهێنانی "گەمەی هۆش����داری کۆتای����ی "Ultimatum Game -دەک����ەن. گەمەی هۆشداری کۆتایی گەمەیەکی ئابوری ئەزمونگەرییە لەنێوان دوو یاریزانی نەیاردا. یاریزان����ی یەکەم ڕۆڵی بدەر‌و یاریزانی دووەم ڕۆڵی وەرگ����ر دەبینێت بۆ بەدەس����تهێنانی یان لەدەس����تدانی بڕە پارەیەكی دیاریکراو. بدەرەکە دەسەاڵتی ئەوەی هەیە کە بڕە پارە دیاریکراوەک����ە لەنێوان خ����ۆی‌و وەرگرەکەدا دابەش بکات .هەرچی یاریزانە وەرگرەکەیە، ئ����ەوا دەس����ەاڵتی هەڵبژاردن����ی دوو بڕیاری جی����اوازی پێ����دراوە :یان ئەوەت����ا بەبڕیاری دابەشکردنەکەی یاریزانە بدەرەکە قایل بێت، وەیاخ����ود ڕەتی ئەو دابەش����کردنە بکاتەوە. ئەگ����ەر وەرگرەک����ە قایل بوو ،ئ����ەوا دەبێ ملکەچی پێش����نیاری بدەرەک����ە بێت .بەاڵم ئەگەر ڕەتی بکاتەوە ،ئەوا هەردوو یاریزانەکە (بدەر‌و وەرگر) هیچیان بەرناکەوێت. ئەگ����ەر بەپێی بیرکردنەوەی لۆجیك بێت، بدەرەکە پێویس����تە زۆربەی هەرە زۆری ئەو بڕە پارەیە بۆ خۆی دەستەبەربکات‌و بڕێکی ئێج����گار کەمیش بدات����ە وەرگرەکە‌و ئەمەی دواییش پێویستە ئەو بڕە پارە ئێجگار کەمە لەبدەرەکە قبوڵ بکات ،چونکە قبوڵکەدنەکە زۆر باشترە لەوەی کە هەر هیچی بەرنەکەوێت. بەواتایەکی دیکە ،چونکە لەسەرەتاوە یاریزانە وەرگرەک����ە بەبێ هیچ ب����ڕە پارەیەك چوەتە نێو گەمەک����ەوە ،کەواتا ئەگەر بەو بڕە پارە ئێجگار کەمەی بدەرەکە قایل بێت ،ئەوا نەك تەنها هی����چ زەرەز ناکات ،بەڵکو بڕێ پارەی ئێجگار کەمیش دەستەبەر دەکات. لێ����رەدا ،ب����ا بگەڕێینەوە س����ەر یاریزانە بدەرەکە‌و بزانین بۆچ����ی پەنای بۆ پێوەری بیرکردن����ەوەی لۆجیک����ی ب����ردووە! ه����زری لۆجیکی پێم����ان دەڵێ کە ئێم����ەی مرۆڤ، بۆ ئەوەی چاکترین دەس����تکەوت دەستەبەر بکەی����ن ،پێویس����تە پێداگ����ری لەبااڵتری����ن ئاس����تەکانی هەڵوێس����تی خۆمان بکەین .بۆ نموونە ،کۆمەڵگای کوردی کە زۆربەی هەرە زۆری تاکەکان����ی پەیڕەوی ئایینی ئیس��ل�ام دەکەن ،لەو باوەڕەدان کە نابێ لەسوننەت‌و گوتەکان����ی پێغەمب����ەری ئیس��ل�ام البدەن‌و بەو لۆجیک����ەش دەبێ پابەن����دی گوتەکانی پێغەمب����ەر بن کە لەیەکێکیاندا دەڵێ" :أنصر أخ������اك ظالم������ا أو مظلوما" (واتا :پش����تی
ب����رای خۆت بگرە ئەگەر زاڵم یان زوڵملێکراو بێت) .لەم ڕوانگەی����ەوە ،بۆمان دەردەکەوێ کە هەڵوێس����ت وەرگرتن هیچ پەیوەندییەکی لۆجیک����ی نی����ە بەبەرژەوەندیی����ەوە .ئەگەر نا ،بۆ دەبێ تاکی کورد پش����تگیری لەبرای زاڵ����م‌و زوڵملێک����راوی خۆی بکات؟ ڕاس����تە دەقی گوتەکەی پێغەمبەر پاش����تر باس لەوە دەکات ک����ە چۆن دەبێ ڕێگ����ری لەبرای زاڵم بکرێ هەتا زوڵمی دیک����ە نەکات ،بەاڵم ئایا ڕۆڵی دادو دادوەری کۆمەاڵیەتی چییەو چۆن دەبێت ئەگەر ئەو برا پشتگیرەش بەلۆجیکی خ����ۆی هەڵوێس����ت بنوێنێ‌و ش����یکردنەوەی تایبەتی خۆی هەبێت بۆ زوڵم‌و زوڵملێکراوی براک����ەی؟ نموونەیەک����ی دیک����ەو زیندووی ئەم س����ەردەمە سیاس����یەی کە لەباشووری کوردس����تاندا دەگوزەرێ ،ئەو فاکتەرەیە کە بڕیاربەدەستانی پارتی دیموکراتی کوردستان لەڕوانگەیەکی لۆجیکییەوە دەڕواننە پرسەکانی دەس����ەاڵتداری‌و حوکومڕان����ی لەهەرێم����ی کوردس����تاندا .ئەوەتا ،وەك یاریزانی بدەر، زۆربەی هەرە زۆری جومگەکانی دەسەاڵتیان بۆ خۆیان قۆڕخ ک����ردووەو ئامادەنین بەهیچ شێوەیەك لەو ڕێژە ئێجگار کەمەی دەسەاڵت زیاتر پێش����نیار بکەن بۆ الیەنە نەیارەکانی خۆیان .ه����ۆکاری ئەم هەڵوێس����تە ئێجگار ئەس����توور‌و ناحەزەی بڕیاربەدەستانی پارتی دەگەڕێت����ەوە ب����ۆ دوو فاکت����ەری زۆر زەق: یەکەمی����ان بریتیی����ە لەپێداگ����ری نەیارانی پارتی‌و بەتایبەت بڕیاربەدەستانی بزوتنەوەی گۆڕان لەئەفس����انەی دانوس����تاندنی مەنتقی لەگەڵ بڕیاربەدەس����تانی پارت����ی .فاکتەری دووەمی����ش بریتییە لەئێج����گار الواز بوونی ڕۆڵ����ی هاواڵتیانی هەرێمی کوردس����تان وەك ئەو ڕەقیبەی کە پێویستە سەرپەرشتی ئەم دۆخە سیاس����یە نالەب����ارەی هەرێم بکات کە دەکرێ بڵێین بریتییە لەگەمەی هۆش����داری کۆتایی.
خەونی بڕیاربەدەستانی پارتی ڕون‌و ئاشکرایە کە دەیانەوێت میرنشینێکی هاوشێوەی میرنشینەکانی گەنداوی فارس دروست بکەن بۆ خۆیان‌و نەوەکانی داهاتوویان بەالی بڕیاربەدەس����تانی پارتییەوە ،کڕین‌و بەکۆیلەک����ردن‌و س����ەرکوتکردنی هاواڵتیان مەرجگەلێک����ی س����ەرەکین ن����ەك تەنها بۆ پەراوێزخس����تنی هاواڵتیان‌و بێئەرزشکردنی ڕۆڵی ڕەقیبیی����ان لەم گەمە هەس����تیارەدا، بەڵکو درێژەپێدانە بەملکەچکردنی نەیارانیان بەو هیوایەی کە قای����ل بن بەو ڕێژە ئێجگار کەمەی دەس����ەاڵت کە لەباش����ترین حاڵەتدا زۆرکەمت����رە لەڕێ����ژەی ل����ە٪١٥ی ماف����ی دەنگدەران����ی الیەن����ە سیاس����یە نەیارەکانی خۆیان .بۆ نموونە ،ڕاس����تە قوباد تاڵەبانی لەپش����کی یەکێتی نیش����تیمانی کوردستان بووەتە جێگری سەرۆك وەزیرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان ،بەاڵم ئەو دەسەاڵتانەی کە پێویس����تە هەیان بێت‌و بەکاریان بێنێت زۆر س����نوردارن کە بەشێوەیەك‌و بەفەرمانی مەسعود بارزانی ،سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردس����تان ،بۆی نی����ە بەش����دار بێت لەو کۆبوونەوە چارەنوسس����ازانەی کە مەسعود بارزانی سەرپەرش����تییان دەکات .هەروەها، بەفەرمان����ی نێچیرڤ����ان بارزانی ،س����ەرۆکی حکومەتی هەرێم‌و جێگری س����ەرۆکی پارتی، لەسەرەتای ئوکتۆبەری ٢٠١٤دا دەسەاڵتەکانی قوباد تاڵەبانی کەمکرانەوە‌و ئاکامەکانیش����ی بوون����ە هۆی ئەو ناعەدالەتی����ە ئابوریەی کە
"زۆنی س����ەوز‌و نیلی" بەدەستیەوە دەناڵێت. هەرچی پەیوەستە بەوەزیرەکانی بزوتنەوەی گۆڕان����ەوە ،ئ����ەوا هیچکامیان دەس����ەاڵتی ئەوەیان نەبوو گۆڕانکاری پێویست‌و بنەڕەتی لەجومگە هەس����تیارەکانی وەزارەتەکانیاندا بکەن کە بەس����ەرچاوەی سەرەکی گەندەڵی‌و ڕۆتی����ن‌و ناش����ەفافیەت‌و نابەرپرس����یارێتی‌و دوور لەدامەزراوەی����ی دەناس����رێن .بەڵگەش ب����ۆ ئ����ەم گوتەی����ە ئەوەی����ە ک����ە لەهەردو پڕۆژەی دامەزراندنی دوو لیوای پیش����ەیی‌و بێالیەنی پڕچەکی ق����ورس‌و پڕۆژەی دوبارە بونیاتنان����ەوەی هەکەلیەت����ی وەزارەت����ی پێش����مەرگە لەس����ەر بنەمای دامەزراوەیی‌و ئینتیمای نیش����تیمانیدا ،نەك تەنها وەزیری پێش����مەرگە پش����تیوانی لێنەک����را ،بەڵک����و بەبیان����ووی نەبون����ی س����ەرچاوەی دارای����ی پێویس����ت ،دەس����ەاڵتدارانی پارتی ڕێگرییان کرد لەدەس����تپێکردنی ئەو دوو پڕۆژە گرنگ‌و هەستیارەدا. لەم����ەڕ ئ����ەو دوو فاکتەرەی کە پێش����تر ئاماژەی����ان بۆ کرا ،بڕیاربەدەس����تانی الیەنە سیاس����یە نەیارەکان����ی پارت����یو بەتایبەت بزوتن����ەوەی گ����ۆڕان ل����ەو ب����اوەڕەدان کە بڕیاربەدەس����تانی پارتی پێویستە مەنتیقیانە بیربکەنەوە‌و دەبێ بەپێی قەبارە‌و قورسایی سیاس����ی خۆیان پێویستە ئیس����تیحقاقاتی سیاسی‌و حوکمداری خۆیان لەپارتی وەربگرن کە لەخراپترین حاڵەتدا نابێ‌و ناکرێ لە٪٢٥ کەمت����ر بێت .ئەگینا ،بەپێی گوتەی خۆیان، ئەم ناعەدالەتیە لەدابەش����کردنی دەسەاڵتی حوکمداریدا دەبێتە مایەی توڕەیی ئەندامان‌و الیەنگ����ران‌و هەواداران����ی حزبەکانی����ان. بەواتایەکی دیکە ،دیدو بیرکردنەوەی مەنتقی لەالی بڕیاربەدەس����تی دانوستکاردا ،بەهۆی کەموکوڕیە دەرهاوێش����تەکانی پەیوەس����ت بەنەخوێندن����ەوەی هەلومەرج����ی دەروونی‌و نەش����ارەزایی لەدەستنیش����انکردنی ئاستی هۆش����مەندانەی س����ۆز‌و عاتیف����ەی نەیاردا، هێندە س����فت‌و مکۆك نیە کە بتوانێ داکۆکی لەعەدالەت‌و ڕەوایی پێداویس����تیەکانی مرۆڤ بکات .بۆی����ە ،دانوس����تاندنی مەنتقی ،جگە لەئەفسانەیەكی خۆش����باوەڕی مۆدێرن هیچ دەرئەنجامێک����ی کاریگ����ەر بەرهەم ناهێنیت، نەخاس����مە لەکۆمەڵگایەک����دا ک����ە تاکەکانی توان����ای ڕۆڵبینینی ڕەقیب����ی کاریگەریان لێ داماڵراوە. لێرەدا زۆر بەکورتی‌و بەخێرایی ئاماژە بۆ بێتوانایی تاکی ک����ورد دەکەین لەڕۆڵبینینی ڕەقیبیدا وەك دووەم فاکتەر بۆ پێداگیریەکانی بەرپرسانی پارتی لەقۆڕخکردنی دەسەاڵتدا. ب����ۆ هەم����وان ئاش����کرایە کە پت����ر لە٪٥٣ دەنگدەرانی هەرێمی کوردستان موچەخۆری حکومەتن .لەباش����ترین حاڵەتدا ،لەبری ٣٥ بۆ ٤٠کاتژمێ����ری کارک����ردن لەهەفتەیەکدا، کارمەندی موچەخ����ۆری حکومەت تەنها ١٠ بۆ ١٥کاتژمێر لەهەفتەیەکدا کاردەکات .ئەم ل����ە٪٧٥ی خۆدزینەوەی کارمەندی حکومەت لەئەرکی نیشتیمانی‌و کۆمەاڵیەتی هۆکارێکی س����ەرەکییە ب����ۆ س����ەندنەوە‌و داماڵین����ی شەرعییەتی رەقیبی لەمۆچەخۆری حکومەت. کەواتا ،ئ����ەو موچەخۆران����ەی حکومەت کە لەهەفتەیەکدا لە ٣٥کاتژمێری کارکردن کەمتر کار دەکەن ،پێیان خۆش بێ یان نا ،خزمەتی بەرژەوەندیەکان����ی پارت����یو هاوپەیمانەکانی دەکەن‌و بەشدارن لەسڕینەوەی ڕۆڵی خۆیان وەك ڕەقیبێک����ی کاریگ����ەر بەس����ەر گەمەی هۆش����داری کۆتایی نێوان الیەنە سیاس����یە نەیارەکان����دا .ئەمەش ئەو واقیعە تاڵەمان بۆ ڕوون دەکاتەوە ک����ە زۆرینەی مۆچەخۆرانی حکومەت ،ئەندام‌و الیەنگر‌و هەواداری پارتی دیموکراتی کوردس����تان بن ی����ان نەیار ،نەك تەنه����ا بەش����دارن لەبەردەوامی����دان بەزوڵم‌و زۆرداریەکانی بڕیاربەدەستانی پارتی ،بەڵکو دەس����تبەرداری ئیرادەی خۆیان بوونەتەوە‌و دەکرێ بەبخۆری سۆشیال وەرگرێکی واڵتانی ڕۆژئاوایان بش����وبهێنین ،چونک����ە ملکەچی بارودۆخێک����ی ئێجگار ناج����ورو داڕماو بونە. ئەگین����ا ،جگ����ە لەمەرجەکان����ی وەرگرتنی یارمەتی سۆش����یال کە یەکێکی����ان بریتییە لەتەرخانکردنی الیەن����ی کەم ٢٠کاتژمێر بۆ گەڕان ب����ەدوای دەرفەتەکانی کاردا کە ئەمە لەخودی خۆیدا بەکارکردن هەژمار دەکرێت، لەکوێی واڵتانی مۆدێرن‌و هاوچەرخدا هەبوەو هەی����ە ک����ە کرێ����کارو کارمەن����دی دەوڵەت لەهەفتەیەک����دا ١٠بۆ ١٥کاتژمێر کار بکات‌و موچ����ەو ئیس����تیحقاقاتی کارمەندێکی تەواو وەربگرێت کە لەهەفتەیەکدا پێویستە ٣٥بۆ ٤٠کاتژمێر کارکردنی کۆکردبێتەوە؟ ڕوون‌و ئاش����کرایە ک����ە خەڵک����ی ب����ەردەوام هەڵس����وکەوتیان مەنتق����ی نی����ە لەدانوس����تاندنەکانیاندا .ئ����ەم بەرچ����او ڕوونیە ئەو راستییە س����ادەو ساکارەمان بۆ دەس����ەلمێنێ کە درۆیەکی ش����اخدارە ئەگەر بێت‌و بڵێین خەڵکی زۆر وردەکار‌و بەسەلیقەن لەخەماڵندنی باش����ترین ڕێ����گا بۆ زامنکردنی بەرژەوەندیەکانی خۆیان ،کاتێ کە لەهەمان کاتێکدا هەوڵی کەمکردنەوەی مەترسییەکانی
گەیشتن بەبومبەست دەدەن .بەتێگەیشتنی ئ����ەم فاکتە ،دەتوانین ڕاش����کاوانە بڵێین کە هۆکاری سەرنەکەوتنی زۆرێك لەپرۆسەکانی دانوس����تاندن دەگەڕێتەوە بۆ گیرۆدە بوونی دانوس����تکاران بەس����نورداریەکانی مەنتق����ی مرۆڤەوە .ئێمەی مرۆڤ بوونەوەرێکی ڕەهای مەنتق����ی نین ،چونکە بمان����ەوێ‌و نەمانەوێ تووش����ی هەڵە دەبین‌و بەئاگا‌و بێ ئاگا ڕێگا بەخۆمان دەدەین سۆز‌و عاتیفە بمانبزوێنن‌و زۆر جاریش بەدوایاندا دەڕۆین .ئەمەش خۆی لەخۆیدا واتایەکی دیکەیە بۆ نەگەیش����تنمان بەڕێککەوتن����ی گونج����او لەپرۆس����ەکانی دانوستاندندا. لەڕاس����تیدا ،دەتوانین بڵێین کە ئێمە نەك تەنها مەنق����ی نین لەدانوس����تاندنەکانماندا، بەڵک����و زۆرب����ەی بڕیارەکانیش����مان دوورن لەهەس����تی مرۆڤایەتیی����ەوە .ب����ۆ نموونە، ئەگەر بێت‌و بڕوانینە هەڵسوکەوتی ڕۆژانەی خۆمان ،بۆمان ڕوون دەبێتەوە کە ڕادەیەکی زۆری بیرکردنەوە‌و کردارەکانمان هەڕەمەکی‌و س����اکارن ،ئ����ەم دوو س����یما‌و س����یفەتەش هەژمونێکی کاریگەریان هەیە بەسەر تێکڕای هەڵسوکەوتەکانمانەوە .هەر بۆیە ،زۆر گرنگە بەچاكی تێبگەین لەوەی ک����ە بیرکردنەوەی مەنتق����ی چیمان ب����ۆ دەس����تەبەر دەکات‌و چیشمان بۆ دەستەبەر ناکات. لەوانەیە کەسێك هەبێ‌و پرسیارێکمان بەم ش����ێوەیە ئاراس����تە بکات :ئەگەر باوەڕ بەم فاکت‌و ڕاس����تییانەی ئێوە بکەین کە تیایاندا دەلێن خەڵکی لەدانوستاندنەکانیاندا مەنتقیانە هەڵسوکەوت ناکەن ،کەواتا ،ئایا دەکرێ بڵێین کە خەڵکی پرۆس����ەکانی دانوستاندنەکانیان دەکەن����ە گۆڕەپانێک����ی بێس����ەروبەری شکخس����تخواردو ،نەخاس����مە ئەگەر نەتوانن پێش����بینی هەڵس����وکەوتی بەرامبەرەکانیان بکەن لەنێو پرۆس����ەی دانوستاندندا؟ واڵمی س����ادەو س����اکاری ئەم پرس����یارە ،نەخێرە. ئەگەر بێ����ت‌و بڕوانینە ئەدەبیاتی زانس����تی دەروونناسی ،بۆمان دەردەکەوێ کە چەندین لێکۆڵینەوەو توێژینەوەی زانستی هەن لەمەڕ چۆنێتی پێش����بینیکردنی هەڵسوکەوتی تاك لەبارودۆخ����ە تایبەتەکاندا .بۆ نمونە ،ئێمەی مرۆڤ ئەو ڕاس����تییە دەزانین کە خەڵکی زۆر ئەرێنیت����رن بەرامبەر ئەو تاکانەی کە هاوتا‌و هاوبیری خۆیانن .بۆیە ،دانوستاندن لەنێوان دانوس����تکارانی هاوتا‌و هاوبیردا ،ئاکامەکانی جیاوازترن لەوەی کە دانوستکارەکان هاوتا‌و هاوبی����ری یەکتر نەبن .نموونەیەکی دیکەمان ئەوەیە کە کاردان����ەوەی خەڵکی بۆ زەرەر‌و زیان نەرێنییە‌و کاردانەوەش����یان بۆ قازانج‌و دەستکەوت ئەرێنییە .کەواتا ،ئێمەی مرۆڤ وا ڕاهێنراوین ک����ە دوورەپەرێز بین لەزەرە‌و زی����ان ،تەنانەت ئەگەر بێت‌و بش����زانین ئەو دوورەپەرێزیەم����ان لەئاین����دەدا پێویس����تی بەلەئامێزگرتنی ئەگەرەکانی مەترس����ی دیکە هەن بۆ زەرەر‌و زیانی گەورەتر .لێرەدا ،ئاماژە بۆ ئەو گوتەیەی پارساڵی نێچیرڤان بارزانی دەکەین کە پ����اش دەرکردن����ی وەزیرەکانی گ����ۆڕان لەحکومەتەی خۆی تیای����دا دەڵێ: "لەنێوان خ����راپ‌و خراپتر ،ئێمە خراپەکەمان هەڵبژارد"! پرس����یاری ه����ەرە گرنگ لێرەدا ئەوەی����ە کە ئاخۆ دەس����تبردن ب����ۆ خراپە‌و هەڵبژاردن����ی خراپ����ە وەك ئەلتەرناتیڤێك، کردنەوەی دەروازەکان نیە بۆ لەئامێزگرتنی خراپت����رەکان ک����ە ئاس����ەوارەکانی لەهەموو جومگە سەرەکیەکانی حکومەتەکەیدا ڕەنگی داوەتەوە؟ تۆ بڵێی دانوس����تکاری خراپەکار لەڕوانگ����ەی هەردو بیرکردن����ەوەی لۆجیکی‌و مەنتقیدا ،بتوانێ ڕێڕەوی پرسە بنەڕەتیەکانی نێ����و پرۆس����ەکانی دانوس����تاندن ب����ەرەو بەرژەوەندییە گشتییەکان وەربچەرخێنێ کە بەسودی هاواڵتیان دەش����کێتەوە‌و بەزەرەر‌و زیان����ی هەڵوێس����تکارانەی خ����ۆی کۆتای����ی پێدەێت؟ نوس����ەری ئ����ەم بابەت����ە پێ����ی وایە کە باش����ترین وەاڵمدانەوەی ئەم دو پرس����یارەی سەرەوە لەوە دایە کە دانوستکارانی نەیاری بڕیاربەدەس����تانی پارتی پێویستە لەسەریان دەس����تبەرداری بیرکردن����ەوەی مەنتقی ببن‌و پەی بۆ ئەو لۆجیکە بەرن کە دانوستکارانی پارتی ئەم گەمەی هۆش����داری کۆتاییەی پێ بەڕێ����وە دەب����ەن .خەونی بڕیاربەدەس����تانی پارت����ی ڕوون‌و ئاش����کرایە ک����ە دەیانەوێت میرنش����ینێکی هاوشێوەی میرنش����ینەکانی گەنداوی فارس دروس����ت بک����ەن بۆ خۆیان‌و نەوەکان����ی داهاتوویان .ب����ۆ لەباربردنی ئەم خەونەش ،وەك چۆن زانس����تی تازەی ئاگر کوژاندنەوە س����ەلماندوویەتی کە ئاگر بەئاگر دەکوژێت����ەوە ،پێویس����تە بەهەمان لۆجیكی بڕیاربەدەس����تانی پارتی کار بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی بەهاواڵتیب����وون بکرێ‌و کارمەندانی موچەخۆری حکومەتیش لەو بێ ئیرادەیی‌و بێ دەسەاڵتییە ووشیار بکرێنەوە‌و چیتر قبوڵی کۆیالیەتی نەکەن‌و دەس����ت ب����ۆ کلیلەکانی پێش����نیار‌و داهێن����ان بەرن ب����ۆ کردنەوەی دەروازەکان����ی رەقاب����ەت‌و بەرپرس����یارێتی لەئیدارەدانی گەمە سیاسیەکاندا.
هێرش بۆ جەرابلوس هێرشە بۆ هەرێمی کوردستان! عارف هەمەوەندی هێ���رش ب���ۆ ناوچ���ەی جەرابل���وس لە س���وریا هێندەی هێرش���ە بۆ سەر هەرێمی کوردس���تان و قەوارە سیاسیەکەی ،هێندە هێرش نیە بۆ س���ەر خۆرئاوای کوردستان یاخود داعش. چونکە گەر ئەگەرێک هەبێت کەوا هەرێمی کوردس���تان ببێتە دەوڵەت لە داهاتوودا و دەوڵەتێکی سەربەخۆی ناوچەکە بێت ،ئەوا تەنیا ڕێگە بۆ کارێکی وەها سەربەخۆ یان نیمچە سەربەخۆبونی کوردانی سوریایە. گ���ەر بەم ش���ێوەیەی ئێس���تا دەوڵەت دروست بکەین کە لە س���لێمانی و هەولیر و دهۆک تۆ بڵێ کەرکوکیشی لەسەر بێت، ئەوا دەس���تەمۆی دەس���تی ئ���ەم و ئەو و هەڵگ���ری نازی تورکیا یان ئێران دەبین تا چۆڕە نەوتێکمان بۆ بفرۆشن. ل���ە ئەگەری ئ���ەوەی کوردانی س���وریا س���ەربەخۆبن گەر دەوڵەتیش���یان نەبێت، ئ���ەوا دەوڵەتێک���ی ک���وردی ل���ە هەرێمی کوردستان توانای بە پێوە وەستانی دەبێت و ڕێگەیەکی کراوەی لە بەردەمدا دەبێت کە خۆی بە ڕۆژئاواوە ببەستێت. بەاڵم ئ���ەم هێرش���ە چاوەڕوانکراوەی تورکی���ا کە لە مێ���ژە ب���ە تەمایەتی ،بە مەبەستی ش���ێواندنی خەونی ڕاستەقینەی دروس���تکردنی دەوڵەتێک���ی ک���وردی سەربەخۆیە کە پارێزگای ٨٢هەمی تورکیا نەبێت. دی���ارە زۆرێک لە کاڵفامە سیاس���یەکان ک���ە ناوی���ان "ڕۆژنامەنوس���ە" وا دەزانن گەر کوردانی س���وریاش س���ەرنەکەون و ژێ���ر کەون ،لە تورکی���اش تەفروتونا بن و ئەس���ەریان نەمێنیت ،ئەوا هەر ئەگەرێک هەیە ک���ە دەوڵەت���ی کوردی لە باش���ور دروست بێت. بەداخەوە کە کورد هێش���تا ئاگادار نیە ل���ەوەی تورک هەرگی���زاو هەرگیز رێگە بە دەوڵەتێکی س���ەربەخۆ نادات کە بتوانێت سوپای تورکیا یان تەیرەکەی مەالی بڕیاری سەربەخۆیانەی خۆی بدات .تورک مەشهورە؟ دەوڵەتێکی دەس���تەمۆی الوازی دەوێت کە دوای هەوڵ����ی کودەتاکەی ١٥ی تەموزی هەرچی بیەوێت فەرزی بکات بەسەریدا. واڵت����ی تورکی����ا حکومەتی ئ����ەو واڵتە تا تورک دەوڵەتێکی ک���وردی دەوێت کە ئێس����تا زیاتر لە ٧هەزار و ٢٤٨سەربازی هەر بە ناو و ب���ە ڕوکەش دەوڵەت بێت و دەستبەس����ەرکردوە .کە لە نێوان ئەمانەدا هیچی جیاواز نەبێت لە "دەوڵەتی باکوری ١٥٠جەن����ەڕاڵ و ٢لی����وا ٩،یاری����دەدەری قوبروس". جەن����ەڕاڵ ٦١ ،کۆلۆنێل ٤٤،مقدم ٥٥،رائد، قوبرس���ی بەناو دەوڵەت کە لە س���اڵی ٩٣نقیب هەیە. ١٩٧٦لەسەر دەستی تورکیا دروستکراوە، جگە لەوەی ٩جەنەڕال رایانکردوەو ١٩٠ تا ئێس���تا نەیتوانیوە لەس���ەر پێی خۆی س����ەربازی پلەداریش چارەنوسیان نادیارە ڕابوەستێت. یاخود هەڵهاتون بەرە شوێنی نادیار. ئەو قوبرس���ەی کە هاونیشتیمانیەکانی واتە ئێردۆغێ‌ن س����وپای تورکیا کردۆتە زۆرینە تورکن ،بێزارن لە دەستەمۆ بونیان تەیرێکی مەعقول و باش����ترین پێناس����ە بۆ بەرامبەر تورکیا و بە دوای هەلێکدا دەگەرێن ئێستای سوپای تورکیا ""تەیرەکەی مەالی کە خۆیان ڕزگار بکەن لە تورکیا. مەشهورە" یە کە بە هەوەستی مەال کلک و ب���ەاڵم تورکی���ا کۆت و بەن���دی ئابوری گوێ و پەڕوباڵ کرا. کردۆت���ە ملیان کە هەرگیز ناتوانن خۆیانی ل����ە کاتێکی ئاوەهادا پێویس����ت بوو ئەو لێدەرکەن. س����وپایە سەرکێش����ییەکی گەورە بکات ،تا تورکی���ا دەوڵەت���ی قوبرس���ی ناوناوە ش����تێک لە ش����کۆی جارانی بگیڕێتەوە گەر " "Yavru Vatanواتە نیشتیمانی بەرخۆلە هیچی مابێت! ی���ان نیش���تیمانی بەچکە .وات���ە تورکیا بۆیە الوازترین ئەڵقە کە هەڵیبژارد بۆ ئەم کەسانێک کە لە گۆشت و ئێسقانی خۆین و کارە کوردانی س����وریا ب����وو ،کە لە هەموو خوێنەکەیان یەک جۆرە بە بەچکەی خۆی الیەکەوە بە هێزە ئیسالمیە تیرۆرستیەکان یان بە بەرخۆلە ناو دەبات و ناهێڵێت هیچ دەورە دراون. کات سەربەخۆ بن. داع����ش و ئاکەپ����ە کە ئاوی����ان لە یەک ئیدی کاڵفامی نی���ە ئێمە خەون بەوەوە س����ەرچاوەی هزری خواردۆت����ەوە هەرگیز ببینی���ن کە تورکیا دەوڵ���ەت بوونی ئێمە لەگ����ەڵ یەکتری����دا ناکەون����ە زۆرانبازیەکی قبوڵ بکات؟ ڕاستەقینەی کەمەرشکێن. تەنان���ەت موس���تەفا ئاکنجی س���ەرۆک لەوە گ����ەڕێ هەندیک جار تەقینەوە لێرە کۆم���اری قوبرس ل���ە دیمانەیەکیدا لەگەڵ و لەوێی تورکی����ا ڕودەدات .ئەوانە هەمووی کەناڵ���ی " "CNN Türkناڕەزای���ی خۆی بە ئیجتیه����ادی تاکە کەس����ی ئەندامەکانی بەرامبەر سیاس���ەتی تورکیا بە ئاش���کرا ڕێکخراوەک����ە دەکرێت و لە س����ەرکردایەتی دەردەبڕێت و دەلێت" باشە تورکیا بۆ قەت سەرەوەی داعش ڕەزامەندیان وەرنەگرتوە. نایەوێ���ت ئەم دەوڵەت���ە بەچکەیە گەورە هەر بۆیە داعش تا ئێستا هیچ تەقینەوەیەکی بێت؟ دەیەوێت هەروا بە بچوکی بمێنێتەوە .ناو تورکیای لە ئەس����تۆ نەگرتوە .ئەمە لە زۆر دەوترێت کە ئێمە دوو دەوڵەتی براین .کاتێکدایە لە هەر شوێنێکی دونیا تەقینەوە گەر وایە دەبێ���ت پەیوەندیەکی برایانەمان ئەنجامب����دات دوای دوو خول����ەک لە تۆڕە لە نێواندا هەبێت کە خاوەنی کەس���ایەتی کۆمەاڵیەتیەکانی تویتەر و فەیسبوک ناوی خۆمان بین". س����یانی تیرۆرس����تەکە و وێنەکەی لەالیەن ئەمە قسەی سەرۆک کۆماری "دەوڵەتی داعشەوە باڵو دەکرێتەوە. باکوری قوبرسە" کە لە دوای تەنیا ڕۆژێک ه����ەر بۆیە جەرابلوس����یان ب����ە بێ تەقە لە دەس���تبەکاربونی بە تورکی���ای "برای ڕادەس����تی تورکیای برا گەورەیان کرد ،تا گ���ەورەی" دەلێت .واتە س���ەرۆک کۆماری بتوانن لە ڕێگەی برا گەورەیانەوە تەنگ بە ئ���ەو دەوڵەتە بچکۆلە تورکی���ە؛ نیگەرانە کوردانی سوریا هەڵچنن. لەوەی تورکیا ناهێڵێت گەورە بێت ،تورکیا ئەوەی لێرەدا گرنگ����ە هێزەکانی پەیەدە ناهێڵێت خاوەنی کەسایەتی بێت. پاس����اوی هێرش کردنە سەر کانتۆنەکانیان بۆیە تا ئێمە خاوەنی بۆریەک نەوت بین‌و نەدەن����ە دەس����ت تورکیا و سەرکێش����یەک کوردانی س���وریاش س���ەربەخۆنەبن ،ئەوا نەک����ەن کە مێژووی تاڵ����ی ڕێکەوتننامەی گەر "دەوڵەتیش" دروس���ت بکەین سەرۆک جەزایری ساڵی ١٩٧٥دوبارە بێتەوە. کۆمارەکەمان دەس���ەاڵتی ل���ە پاریزگاری بە داخ����ەوە دەبوو هەم����وو کوردێک لە یەکێک لە شارەکانی تورکیا زیاتر نابێت .هەرێم����ی کوردس����تان ش����ەو رۆژ لەس����ەر بۆیە پێویستە سەرکردە سیاسیەکان چ شەقامەکان خۆپیشاندانیان بکردایە لە دژی لە هەولێر یان سلێمانی بە هەموو هێزیانەوە لەشکرکێشی س����وپای تورک بۆ خورئاوای پاڵپش���تی کوردانی س���ور بکەن‌و نەهێڵن کوردستان ،بەاڵم کاتێک گەورەترین خەمی ئەزمونەکەی���ان ببێتە قوربانی هەوەس���ی خەم و خەونی میلەتێک مەعاش����ی س����ەرە پاوانخوازی سوڵتانە نوێکەی عوسمانلی. مانگی بێت کاری وەها مەحاڵە.
تا ئێمە خاوەنی بۆریەک نەوت بین‌و کوردانی سوریاش سەربەخۆنەبن ئەوا گەر "دەوڵەتیش" دروست بکەین سەرۆکەکەمان دەسەاڵتی لەپاریزگاری یەکێک لەشارەکانی تورکیا زیاتر نابێت
کتێب
) )543سێشه‌ممه 2016/9/6
ڕێنووس‌و خاڵبەندی ..چەند سەرنجێك سەنگەر زراری
sangarzrary@gmail.com
كتێبی (ڕێنووس‌و خاڵبەندی)* ،یەكێكە لەو كتێبانەی بۆ ئەمڕۆی نووسینی كوردی زۆر گرنگە ،چونكە ئێستا بە ڕێژەیەكی گەلێك زۆر كتێب‌و ڕۆژنامە‌و گۆڤار چاپ دەكرێن‌و بێسەروبەرییەكی زۆریش لە بواری ڕێنووس‌و خاڵبەندی هەیە .ناكرێ بە پاساوی ئەوەی كە كورد زمانێكی ستاندەر ،ڕێنووسێكی یەكگرتوو‌و خاڵبەندییەكی هاوبەشی نییە، هەر كەسێك بۆ خۆی جۆرێك لە نووسین پەیڕەو بكات ،بۆیە پێم وایە ئەم كتێبە (دوای پێداچوونەوە‌و چاكتر كردن‌و فراوانكردن) دەكرێ بكرێتە سەرەتا‌و بنەمایەك بۆ ڕێنووس‌و خاڵبەندی لە زمانی كوردیدا .بەاڵم ئەم كتێبە بێ كەموكووڕیش نییەو دەبێ پێداچوونەوەی بۆ بكرێ‌و كەموكووڕییەكانی چاك بكرێن، من لێرەدا تەنیا وەكو خوێنەرێك‌و وەكو كەسێك كە سەروكارم لەگەڵ نووسین هەیە ،هەوڵ دەدەم چەند سەرنجێك لەسەر ئەم كتێبە بخەمەڕوو.
ن ل���ە زمانی كوردی ،لەوان���ەش :هەردوو زمانناسی گەورەی كورد ،مامۆستا مەسعود محەم���ەدو مامۆس���تا ئەوڕەحمانی حاجی مارف ،بۆچوونی دووەمیش ئەوانەن كە دوو واو بە پەسند دەزانن ،ئەو خۆی لەگەڵ ئەو بۆچوونەی دووەمیانە ،بۆچوونەكەشی بەوە دەسەلمێنێ كە "واوی درێژ (وو) پەیوەندی بە گوشین‌و دووبارەكردنەوەی پیتەوە نییە، بەڵكو پیتێكی ڕەس���ەنی كوردییە‌و خودی زمانەكەمان ئەم پیتەی چەس���پاندووە ،لە هەم���ان كاتیش���دا لە فۆنۆلۆجی���دا لە زۆر ش���وێندا ئەمە بە ڕوونی دەردەكەوێت ،كە واوی درێژ (وو) بوونی هەیە ،ئەم حاڵەتە وەنەب���ێ تەنیا لە كوردی���دا بوونی هەبێ، بەڵكو ل���ە زمان���ی ئینگلیزییش���دا بوونی هەیە...ل ."101-100نموونەش دەهێنێتەوە كە زۆرجار یەك واو‌و دوو واو ،مانا دەگۆڕن، بۆ نموونە (ك���وڕ)و (كووڕ) كە دوو مانای جیایان هەیەو بە هۆی ژمارەی واوەكانەوە ماناكانی���ان جی���ا دەكرێتەوە ،ب���ەاڵم ئەو حاڵەتانەی دی���اری نەكردووە كە لە كوێ‌و بە چ یاس���او ڕێس���ایەك‌و لە پاش‌و پێش چ پیتێ���ك یەك واو ب���ەكار دێ‌و لە كوێش دوو واو ب���ەكار دێت؟! مادام ئەمە كتێبێكە تایبەت���ە بە ڕێن���ووس‌و خاڵبەندی ،دەبوو ئەمە ڕوون بكاتەوە ،چونكە گەلێ نووسەر‌و ڕۆژنامەنووس كێشەیان لەگەڵ بەكارهێنانی ی���ەك واو‌و دوو واو هەیە ،هەروەها باس���ی حاڵەتەكانی بەكارهێنانی دوو (ی)و س���ێ (ی)شی نەكردووە‌و شوێنی بەكارهێنانیانی دیاری نەكردووە.
()1 نووس���ەر هەر ل���ە یەك���ەم پەڕەگرافی كتێبەك���ەوە (وات���ا لە پێش���ەكییەكەی) پەندێكی كوردی بە هەڵە تەوزیف دەكات‌و دەنووس���ێت" :هەر یەكەی بە ڕبەی خۆی یاس���او ڕێس���ا ب���ۆ ڕێن���ووس‌و خاڵبەندی دادەن���ێ..ل ،"6ئەگەر دەیویس���ت (ڕبە) ()3 ب���ەكار بێن���ێ ،وەكو ئەو پەن���دەی دەڵێ یەكێك لە كێش���ەكانی دیكەی ڕێنووسی (هەر كەس���ەو بە ڕبەی خ���ۆی دەپێوێ)، دەبوو بنووس���ێت( :هەر یەكەی بە ڕبەی ك���وردی ،بەكارهێنان���ی پاش���گرەكانی خۆی یاساو ڕێساكانی ڕێنووس‌و خاڵبەندی (ێك)و (یەك)ـە ،بۆ نموونە :ش���ێوەیەك، دەپێوێ) .ئەگەریش ن���ا ،دەیتوانی (ڕبە) ش���ێوەیێك ...هەروەها( :وەوە)و (ۆوە)، ب���ەكار نەهێنێ‌و لەجیاتی (بە ڕبەی خۆی) بۆ نموونە :خوێندۆتەوە ،خوێندووەتەوە... بینووس���یبا (بە ئارەزووی خ���ۆی) ،ئەمە ئەمانە لە كتێبەك���ە باس نەكراون ،كامەیا كتێبێكی زمانەوانییە‌و نابێ هەڵەیەكی لەم ڕاس���تەو كامەیان هەڵەیە ،یان چ پێوەرێك بۆ بەكارهێنانیان هەیە؟! شێوەیە بكات. ()2 لە بابەت���ی واوی درێ���ژدا ،واتا دوو واو (وو) ،دوو بۆچ���وون دێنێتەوە ،یەكەمیان ئەوانەن ك���ە لەگەڵ نەبوونی دوو واو (وو)
()4 لەب���ارەی نووس���ین بە پیت���ی التینی، دەنووس���ێت" :پیت���ە نەبزوێن���ەكان ل���ە ئەلفوبێی كوردی بە پیتی التینی ،ژمارەیان
نووسەر بەپێویستی دەزانێ هەردو ئەلفوبێی عەرەبی‌و التینی بەكار بهێنرێ‌و دەنووسێت لەڕوی پراكتیكییەوە ،كورد خاوەنی زمانەكانی كرمانجی سەرو‌و كرمانجی ناوەڕاستە چونكە ئەم دوو زارە بونەتە دو زمان! ( )23پیتە ،كە ش���ەش پیتی كەمە ،ئێمە ه���ەوڵ دەدەین وێنە‌و نی���گار بۆ هەموویان دیاری بكەین..ل ."76دیارە مەبەس���تیش ل���ەو پیتانە ئەوانەن" :ئـ ،ڵ ،ڕ ،ح ،ع ،غ" كە لە التینی وێنەی���ان بۆ دیاری نەكراوە. لێرەدا دوو سەرنج دەخەمەڕوو ،یەكەم كە دەڵێت( :ئێمە هەوڵ دەدەین )..ئەو ئێمەیە كێیە؟ ئایا خودی دكتۆر نەریمان خۆیەتی‌و پێش���تر كەس ئەمەی نەكردووە؟ ئایا ئەمە پێش���نیارە؟ ئەگەر خۆیەتی‌و پێش���نیارە بۆ ك���ێو چ الیەنێك���ەو چ���ۆن دەتوانرێ گش���تگیر بكرێ؟! دووەم :ك���ە وێنەی بۆ ئ���ەم پیتانە داناوە ،بۆ هەردوو پیتی (ئـ)و (ع) ی���ەك نیگار/وێنەی داناوە كە ئەویش هێمای كۆمایە بەم ش���ێوەیە (') ،بێگومان بەكارهێنانی یەك وێنە بۆ دوو پیتی جیاواز هەڵەیە.
ریکالم
Sinoma Industry & Trade
+ , , , #& - ,ه‌ره ه‌مهێنان ی -1توانای سااڵنه‌ی به‌كاربردنی ( ) 15000ته‌ن په‌یكه‌ری ئاسنی جۆراوجۆره ،وه درووستكردن و ب درووستكردن ،وه دانان و ندازیاری ، هی ئه خش��� جوانترین نه باش���ترین و به ئاس���ن ی و پۆاڵ كار ی په‌یكه‌ری - . / 0 - -پڕۆژه ی وه‌كو جێگیركردن ی به‌رهه‌مه‌ك ه و هه‌موو خزمه‌تێك دوا ی فرۆشتن ی بۆ هه‌موو كارێكی پیشه‌ساز ی و موو جۆره بیناو وه هه چیمه‌نتۆ، كارگه ی ,ه‌وت، پااڵوگه ی ن كاره‌با ، ووزه ی مهێنان ی (كارگه ی به‌ره پ���ڕۆژه‌ی 1 .
2ه - پڕۆژه‌یه‌ك ی ئاوه‌دانكردنه‌وه ی مه‌ده‌ن ی . *
3 2 2
ه‌كو :ئامێر ی چین���ی ،و 4به‌رهه‌م ی هه‌نێدێ���ك ل ه ه‌كردن ی هاورد ك���ردن و نارده ی:كاری هه گش���ت -2بازرگان���ی
به‌رزكردنه‌وه ،خه‌بات ه ،وه هه‌روه‌ها هه‌ر شتێك كه داوابكرێت له الیه‌ن بازرگانان و كڕیارانه‌وه. 3 . - , , 2
3 لقمان هه‌یه. ی و هه‌ولێر سلێمان 2ی ( : )MANTAله هه‌ردوو شار ی یا بۆ ماركه و سوره -3كار ی ڕووناكی * , , - ,
-4كاری گواس���تنه‌وه‌و لۆجستیك به شێواز ی ( : ) LCLكار ی گواستنه‌وه ی كه‌لوپه‌ل هه‌موو مانگێك ب ه هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكدا ل ه واڵتی چینه‌وه بۆ ته‌واو ی كوردستان.
()5 بەه���ۆی ئ���ەوەی ئەم���ە كتێبێك���ە بۆ نووس���ینی ڕێنووس‌و خاڵبەندی بە شێوەی دروست ،دەبوو باسی چۆنییەتی نووسینی سەرچاوەشی كردبا ،واتا ئەوەی كە ئەگەر نووسەرێك ،باسكار‌و لێكۆڵەرێك سەرچاوە بەكار بێنێ ،دواتر سەرچاوەكە چۆن دیاری بكات‌و بنووسێت ،ناوی نووسەر‌و كتێب ،یان ڕۆژنامە‌و گۆڤار‌و س���اڵی دەرچوون‌و نۆرەی چاپەكەی���ان چۆن دیاری ب���كات ،كامەیان پێ���ش بخا‌و كامەیان دوابخا ،لە كوێ خاڵ‌و لە كوێ فاریزەو تەقەڵ دابنێ‌و بنەمایەكانی ئەم بەكارهێنانە چۆنە؟! ()6 نووس���ەر بە پێویس���تی دەزانێ هەردو ئەلفوبێی عەرەب���یو التینی بەكار بهێنرێ‌و دەنووسێت" :دەبێ دان بەو ڕاستییە بنێین (گ���ەر تاڵیش بێ) ئەمڕۆك���ە ئێمەی كورد خاوەنی دوو زمانین نەك دوو زار ،یان یەك زمان ،بەو واتایەی ل���ەڕوی پراكتیكییەوە، كورد خاوەنی زمانەكانی كرمانجی سەرو‌و كرمانجی ناوەڕاستە ،چونكە ئەم دوو زارە بوونەتە دوو زمان...ل."7 ئەم دانپێدانانەی كەس���ێكی پس���پۆری زمانەوان���ی بە الی من���ەوە زۆر گرنگە ،من وەكو كەسێك كە خەریكی كاری نووسینم، هیچ كات هەس���تم نەك���ردووە كە ئەم دوو شێوەزار‌و ئەم دوو ش���ێوە نووسینە ،یەك زمان���ن ،ب���ەاڵم بەهۆی ئ���ەوەی كاری من نییە ،وام نەگوتووە ،ئەم قس���ەیەی دكتۆر بوێرێیەكی جوانە ،هەروەها زۆرجار گوێم لە كەسانی پس���پۆر بووە كە یەكێك لەو دوو ڕێنووسە (ئەلفوبێی عەرەبی یان التینی) بە دروست‌و پێویست دەزانن‌و یەكیان بە زیاد دەزانن ،بەاڵم ئەو هەردووكیان بە پێویست دەزانێ ،ئەمەش زیاتر لەگەڵ واقیعی زمانی كوردی گونجاوە.
بۆ نموونە :كەش���وهەوا ،گەش���توگوزار... ڕاس���تە هەندێكیان وشەی بەرباڵون ،بەاڵم هەندێكیان ن���ا ،بۆیە ب���اش دەبوو ئەگەر ڕێ���گای دروس���تكردنی ئەم وش���انە‌و ئایا لە چ كاتێ���ك بە یەكەوە دەنووس���ێن‌و لە چ كاتێ���ك ب���ە جیا ،ڕوون بكات���ەوە .یان وش���ەگەلێكی وەك���و :لەس���ەر ،لەنێوان، بەتەواوی ،بەجوانی ،ئایا ئەو (بە)و (لە)و هاوشێوەكانیان لەگەڵ وشەكان دەنووسرێن یان بە جی���ا؟ لە كوێ بەیەكەوە دەبن‌و لە كوێ بە جیا دەنووسرێن؟! ()8 ئەم سەرنجانەی من ،سەرنجی پسپۆرێكی زمانەزانی نین ،بەڵكو سەرنجی كەسێكن كە خەریكی كاری نووس���ینە ،دەشێ كەسانی پسپۆر سەرنجی باشتر‌و جوانتریان هەبێ، بۆیە بە بۆچوونی من پێویستە ئەم كتێبە كاری لەسەر بكرێت‌و بەرفراوان بكرێ‌و بە س���وودوەرگرتن لە پس���پۆران‌و ئەو كتێبان���ەی دیكە ك���ە لەب���ارەی ڕ ێن���و و س‌و خاڵبەندییەوە نووس���راون، لە ال ی���ە ن ئەكادیمیای ك���و ر د ی پەرەی پێ بدرێ���ت، دواتریش گشتگیر بكر ێت ب���ۆ
17
دامودەزگاكان���ی ڕاگەیان���دن‌و حكوومەت‌و شوێنە فەڕمییەكان ،بەوەش هەر هیچ نەبێ تۆزێك لەو گەڕەالوژەیە ڕزگار دەبین كە هەر یەكەو بە ئارەزووی خۆی ڕێسا‌و یاسایەكی دان���اوە ،دواج���ار جۆرێك ل���ە یەكانگیری دروست دەبێ‌و دەبێتە بنەمایەكی باش بۆ ڕێنووس‌و خاڵبەندییەكی یەكگرتووی زمانی كوردی ،بەتایبەتیش لە كاتێكدا ئەم كتێبە هەردوو الیەن���ی ڕێنووس‌و خاڵبەندی لەخۆ گرتووە. * ڕێنووس‌و خاڵبەندی -پ.ی.د .نەریمان عەبدوڵاڵ خۆشناو ،ناوەندی ئاوێر بۆ چاپ‌و باڵوكردنەوە ،چاپی یەكەم (.)2016
()7 باسی وش���ەی داڕێژراو‌و لێكدراو دەكات، ب���ەاڵم هەن���دێ وش���ەی لێك���دراو ه���ەن زۆرجار نووس���ینیان دەبێتە كێش���ەو زۆر ب���ەكار دەهێنرێن ،دەبوو باس���ی ئەوەش ب���كات ك���ە ئەوانە چ���ۆن‌و بە چ یاس���او ڕێسایەك دروس���ت دەكرێن‌و دەنووسرێن،
ریکالم
16
تایبەت
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
گەمەی سیاسی‌و دو راهێنەرەكەی كوردستان فوئاد سدیق
بەرل����ەوەی حیزبی سیاس����ی دروس����ت بوبێت ،گەمەی سیاسی هەبوە ،چ لە‌رۆژئاوا لەالیەن پاشاو ئیمپراتۆرو قەیسەرەكانەوە، چ لەكوردس����تان لەس����ەدەكانی راب����ردوداو تا دەگات بەس����ەرۆك ش����ێخەكان ،لە‌شێخ عوبەیدواڵی نەهریەوە تا ش����ێخ مەحمودی مەلیك����ی كوردس����تان ،لە‌ج����رت‌و فرت����ی سەفەوی‌و عوسمانییەوە تا دەگاتە جلیتانێی ئینگلیزو تورك‌و فارس‌و ،تا بە‌ئەمڕۆ دەگات، هەمیش����ە گەمەی سیاس����ی ئامادەیی خۆی هەب����وە ،جا گرنگ نیە كێ لەو گەمانە براوە ب����وەو كێش دۆڕاوە ،رونە ك����ورد لەگەمەی سیاس����یدا ،كورتبین بوەو ،نەیتوانیوە ئەو گەمە سیاسییانە بكاتە پردێك بۆ پەڕینەوە لەو قۆناخە دژوارەی كە بەردەوام بەس����ەر گەل‌و نیش����تمانەكەیدا هاتوە ،بۆ گەیش����تن بە‌ئامانجێكی باش����تر لە‌رابردوی ،نمونەكان زۆر زۆرن ،فەش����ەلی ت����ەواوی س����ەركردە سیاس����ییەكانی ك����ورد بەدرێژای����ی مێژو، وێنەیەك����ی مەرگەس����اتئامێزمان دەدات����ێ، كوشتنی س����ەركردە كوردەكان بە‌خیانەتی ك����وردەكان ب����ۆ خزمەت����ی داگیرك����ەران، هەمدیس����ان نمونەی زۆر پڕ لە‌شەرمەزارین بۆ نەتەوەكەمان ،ناكۆكی‌و بەگژیەكدا چونی ئیمارەتەكان ،بە‌فیتی ئەم واڵت‌و ئەو واڵت، ئەوەش ه����ەر مێژویەكی زۆر قێزەونە بۆمان ماوەتەوە ،راس����تە كورد ورەو ئازایەتییەكی لەب����ن نەهات����وی هەب����وە ،تەیمورلەن����گ لە‌بیرەوەرییەكانی خۆی ئەو پاڵەوانێتییەی كوردەكانی ئاش����كرا كردوە ،س����ەاڵحەدینی ئەییوبیش نمونەیەك����ی دیكەی زەقە ،بەاڵم كورد هەمیشە لە‌كۆتاییدا ئازایی‌و قوربانی‌و خەباتەكەی بە‌فیڕۆ چ����وەو ئەنجامەكەی بۆ خزمەتی داگیركەرانی كورد بوە ،بەاڵم ئەوە شەش هەزار ساڵە ،لەوەتەی لەو ناوچەیەی پێیدەوترێ میزۆپۆتامیاو ،سۆمەری‌و ئەكەدی‌و بابلی و...هتد لێی نیشتەجێبون ،هاوشانی كورد ژیاون ،بەاڵم كاتێك پیشەسازی بچوك بچوك هاتونەتە بەرهەم ،واتا لەو رۆژەوەی هێ����زو بازو خ����ۆی س����ەپاندوەو وردە وردە چەوس����اندنەوە هاتۆتە ئ����اراوە ،ئیتر كورد بۆتە بەشێك لەبەرنامەی دوژمنانی ،سەیرە نەتەوەی����ەك مێژویەكی ئاوەه����ا دورودرێژی لەمێژودا ناش����یرن زۆر ناش����یرن كردبێت، كەچی تا ئێس����تاش كە ئێمە تێیدا دەژین، وانەیەك ،ئەقڵێك ،پەندو عیبرەتێكمان لەو هەمو مێژوە وەرنەگرت����وە ،بۆیە وایلێهاتوە هەمومان گومان بكەین كە نوس����ین‌و قسەی باش‌و كاری چاك ،هیچ سودێكی نییە چونكە دواجار بڕیاردەرەكانمان بە‌ئارەزوی خۆیان‌و بۆ مەبەس����تی دیكە كۆتای����ی بە‌یارییەكان دێنن .چونكە سیاس����ەت لە‌بنەڕەتدا بریتییە لە‌یاریزان����ە زیرەكەكان ،ئەو دروش����مانەی لەكات����ی گفتوگۆكاندا بەرزیدەكەنەوە ،زەق‌و رونن ،بەاڵم هیواو خواستەكانیان دەمامكدارو ش����اراوەن ،رۆپس����پێرو میراب����ۆ دو گەورە سەركردەی گەورەترین شۆڕشی فەڕەنسی‌و جیهانیش بون ،دونیایان پڕ كرد لەدروشمی ئازادیو برایەتی‌و یەكس����انی ،كەچی میرابۆ بۆ پ����ارە خۆی فرۆش����تبو ،رۆپس����پێریش گەورەتری����ن دیكتات����ۆری لێ دروس����ت بو، س����تالین هەمیشە بانگەشەی (هەمو شتێك لەپێن����اوی جوتیاران����دا)ی دەك����رد ،كەچی لەیەك����ەم پەالم����اری ب����ۆ س����ەر جوتیاران (پێنج ملیۆن) جوتیاری هەڵڵوشی .سەدام دروش����مەكەی ئەوەب����و كە ع����ەرەب یەك نەتەوەی����ەو خاوەن یەك پەیامیش����ە ،بەاڵم كوێتی دراوسێی نەك هەر داگیر كرد ،بەڵكو تااڵنیش����ی كردو ،بیرە نەوتییەكانیشی ئاگر تێبەردا .نمونەكان یەكجار زۆرن ،مۆسولینی چوە ناو تەرابلوسەوە ،مەندیلی سپی لەسەر كردو وتی هاتوم بۆئ����ەوەی ئاینی محەمەد س����ەربخەم!! ب����ەاڵم بە‌ك����ردەوە ،لەجیاتی دامەزراندنی دەوڵەتێكی ئیسالمی ،قەتلوعامی ك����ردن .ئەمە هۆكارە كە رۆش����نبیرانی ئەم هەرێمە ئەگەرچی بە‌ژمارە زۆر كەمن ،بەاڵم ئەوانیش توش����ی س����ەرگەردانی‌و بێئومێدی هاتون ل����ەوەی كە نازانن چ����ی بڵێن ،هەر چییەك بڵێن فلس����ێكی سوتاو ناهێنێ‌و هیچ بەهایەك����ی نیی����ە ،حیزبەكانیش وردە وردە خەڵكی خوێنەوارو تێگەیش����تویان لەخۆیان داتەكان����دوەو وەك گەاڵی پای����ز لەناو ئەو حیزبان����ە هەڵدەوەرێن ،ئەگەر س����ەیری دوا كۆنگرەی هەم����و حیزبەكانی ئەم هەرێمەی كوردستان بكەین ،ئەو راستییە زۆر بە‌ڕونی خ����ۆی دەردەخ����ات ،لەجیاتی كەس����ێكی رۆشنبیرو خاوەن ئەقڵ ،خەڵكانی پڕ لە‌سەیرو سەمەرە گەیشتونەتە سەركردایەتی ،ئەگەر داتایەك����ی ورد لەو بارەیەوە نیش����انبدەین، ئ����ەوا هیچ ئومێدێك بۆ ئایندەی ئەو هەرێمە نامێنێت .ئ����ەو س����ەركردایەتیانە كەم نین بێئەوەی لە‌حكومەتیش����دا بوبن ،ش����وێنی سەرۆكی شارەوانی‌و قایمقامیان گرتۆتەوەو بڕی����ارەكان الی ئەوان بوە نەك بەرپرس����ی تایبەتمەندی ناو حكومەت. ئێس����تا ل����ەم هەولێ����رە كە بەحیس����اب پایتەخت����ی هەرێمی كوردس����تانە ،هیچ كام لە‌حیزبە سیاسییەكان نەیانتوانیوە شەقامی كوردی لەو شارە بۆ خۆیان كۆنتڕۆڵ بكەن، جا كێشەكە ئەوەیە هیچ كام لەو حیزبانەش لە‌هەوڵی ئەوەدا نین بگەڕێنەوە بۆ شەقام‌و
ئەو بەرپرس����انەی تا س����ەری لوتیان لەناو دزی‌و..و...هتد نقوم بوە ،دوریان بخەنەوە، بەپێچەوانەوە تا دێت ئ����ەو دزانە جێ پێی خۆی����ان قایمت����رو پتەوتر دەك����ەن ،ئەمە وایكردوە ،خەڵكی ئەم شارە هەر بەتەواوی توش����ی نائومێدییەك����ی ق����وڵ هاتبێت ،كە رەنگە بەدرێژایی مێژو ،ئەو خەڵكە روبەڕوی نائومێدی‌و نیگەرانییەكی وەها قوڵ نەبوبن. راستە لێرەو لەوێ بەرپرسێكی مەدەنی باش دەبیندرێ ،بەاڵم ئەوی����ش لەنێو كۆمەڵێك مافیادایەو ناتوانێ بجوڵێتەوە.ئەمەیە گەمەی سیاسیی كوردی.هەوڵدەدەم لە‌ئایندە گەمەی سیاسی حیزبی كوردی لەماوەی ئەوچارەگە سەدەیەی رابردودا بە‌وردی شیبكەمەوە. س����ەركردە سیاس����ییەكان ،بەب����اش‌و خراپیان����ەوە ،بە‌حیزبی بچ����وك‌و گەورەوە، خەڵكی����ان فێر ك����رد ،ژیانی ژێردەس����تەیی رەتبكەن����ەوەو لەبەرامب����ەر دیكتاتۆرییەت‌و داگیركەران����دا بوەس����تنەوە ،خەڵكی����ان فێ����ری خۆ رزگارك����ردن لە‌زوڵ����م‌و زۆرداری ك����رد ،ب����ەاڵم گرفت����ی بنەڕەت����ی ئەوەبو، ئ����ەو س����ەركردانەش بە‌فۆڕمێك����ی دیكەو بەش����ێوازێكی دیكە ،خەڵكەكەیان خستەوە ژێر ب����اری چەوس����اندنەوەو ،مافی����ا لەناو منداڵدانی سیاسەتەكانیاندا وەك ماری سێ سەرە كەپكەی خواردبو ،بۆیە جاران خەڵك بەرگ����ەی ئازارەكان����ی دەگرت ك����ە لەالیەن دوژمنەكانیانەوە ئەش����كەنجە دەدران ،بەاڵم ئازاری ئێستا ئازارێكی رۆحیی زۆر قوڵترەو مرۆڤ توانای بەرگەگرتن����ی نییەو خەریكە دەپوكێت����ەوە ،هەمو س����ەركردەكان فێریان كردی����ن ژیانی ژێردەس����تەیی رەتبكەینەوە، بەاڵم ئێستا پێماندەڵێن دان بەخۆتانا بگرن‌و رۆح����ی دانبەخۆداگرتنت����ان بەهێزتر بكەن، راستە وەك چۆن ژیان هەمیشە لەگۆڕاندایە، كەواتە هەمومان مەحكومین بە‌ژیانی باش‌و خراپ ،كەس����مان تا س����ەر ناتوانین بەیەك ریتم بژی����ن ،چونكە خودی ژی����ان ریتمێكە لەناو دژەكانی خۆیدایە ،لە‌هیراكلیتیس����ەوە فێركراوی����ن ئەگەر مردن نەبێت كەس چێژی ژیان هەڵنامژێ ،ئەگەر ش����ەو نەبێت كەس هەست بە‌گرنگییەكانی روناكی ناكات ،ئەگەر ئ����ازار نەبێت بەخت����ەوەری تامێكی نابێت، ژی����ان هاڕمۆنییەكە بە‌هەمویان����ەوە جوانە، بەاڵم ئ����ەوەی پێویس����تی بە‌وردكردنەوەیە، ئەوەیە گەمەی سیاس����یی سەركردەكانمان، ئەزمون����ی تەنیا ی����ەك س����ەدە لەخەباتی سیاس����ی كوردانی����ان لەبەرچ����او بگرتایە، ئ����ەوكات دەیانتوانی گەمەیەك����ی جوانترو هاوس����ەردەمانەتر نمایش بكەن ،دەیانتوانی گەمەكانیان چوار هەنگاو بۆ خۆشگوزەرانی خەڵ����ك بوایەو ی����ەك هەنگاوی����ش بۆ ئازار بەخش����ین ،ئەوكات هەمیش����ە دەس����تمان لەس����ەر دڵم����ان دەبو ب����ۆ نیش����تمان بۆ س����ەركردەكانمان بۆ حیزبە سیاسیەكانمان. بەاڵم ئەوەی����ان نەكرد.تەنانەت گەورەترین زیانی����ان بەخۆی����ان گەیان����د ،چونكە هەمو ئەوانەی مەرگ دەتوانێت هەمو ش����تەكانیان لێ بس����ەنێتەوە ،ئەوا هەرگیز نەیانتوانیوە لە‌ژیانیاندا س����ەركەوتوبن ،سیاسەتیش رێك لە‌چەش����نی مەرگدایە ،ئەگەر توانی خەڵكت ل����ێ بكات����ەوە ،ئ����ەو سیاس����ەتە نەكردنی باش����ترە لە‌كردنی .راس����تە ئێم����ەی كورد هێش����تا نەهیگڵێكمان هەیە كانت بدوێنێت نە هابرماسێكیش����مان هەیە دوبارە هیگڵ‌و كان����ت دابڕێژێت����ەوەو پێمان بڵێ����ت ئەقڵی مرۆڤ تا كوێ بڕ دەكات‌و پێویستە لەجیاتی میتافیزیك خۆمان بە‌فیزیك‌و بە‌ژیان(بەمانا فراوانەك����ەی) س����ەرقاڵ بكەی����ن‌و جوانتر بیانناس����ین ،پێمان بڵێت ب����ا وزەی ئەقڵی خۆمان بە‌شتێك س����ەرقاڵ نەكەین كە تێی ناگەین‌و ئەقڵمان س����نوردارە .نە فۆكۆ ،نە هایدگ����ەر ،ن����ە دریدایەكیش����مان هەیە بڵێ ئەوەتا چەكوشەكەی نیچە وا لەناو دەستی من����ەو بەرزمكردۆتەوەو ،م����ن پێتان دەڵێم مرۆڤی س����ۆپەرمان دەبێت چۆن بێت ،وەرن ببن بەس����ۆپەرمان‌و كۆیالیەتی لەگۆڕ نێن. سەركردایەتی سیاس����ی كوردیی نەیتوانیوە س����ودو پەند لە‌سەركردەكانی رابردوی خۆی وەربگرێت ،نەیتوانیوە س����وود لەئەزموونی س����ەركردە نەمرەكان����ی دونی����ا وەربگرێت، دەنا ئێس����تا كورد دەب����وە نموونەی مرۆڤی سۆپەرمان ،كەچی ئەوەتا زەلیلترین نەتەوەیە لەسەر ئەم گۆی زەوییە .هەندێكجار هەندێك خەبات‌و راپەڕین‌و خۆپیشاندان سەركردەی مەزن دروس����تدەكەن ،بەاڵم هەمو شۆڕش‌و راپەڕینەكان س����ەركردەی مەزنیان دروست نەك����ردوە ،تۆ بڕوانە لەجیاتی س����ەركردەی سیاس����ی لە‌خۆپیش����اندانەكەی س����اڵی 1968ی فەڕەنس����ا ،هێربەرت ماركۆزە ببو بە‌تیۆرداڕێژەری قوتاب����یو الوان ،لەكاتێكدا چەندی����ن رەوتی فیكری وەك ترۆتس����كی‌و م����او‌و ئەنارش����یزمەكان‌و ماركس����یزم و... هتدپێشڕەوی خۆپیشاندەرەكان بون.كەواتا لەهەمو دۆخێك‌و گۆڕانكارییەكدا مەرج نییە سەركردە بتوانێ دروست ببێت. ئەو دابڕانە مەعریفییەی گالیلۆ بەرامبەر ئەرس����تۆ كردی ،تا ئێس����تا هیچ دابڕانێكی دیكە بەقەد گەورەی����ی ئەو دابڕانەی گالیلۆ بۆ ئەرس����تۆ رووینەداوە ،یان ئ����ەو دابڕانە گەورەیەی دیكارت بەرامبەر بە‌فەلس����ەفەی ئەرستۆی دروس����تكرد ،هیچ فەیلەسووفێكی دیكە نەهاتووە وەك دیكارت بتوانێت ببێت بە‌باوكی فەلسەفەی نوێ ،تۆ سەیركە راستە
دوای گالیلۆ زۆر دابڕانی دیكە دروس����تبون، نیوت����ن‌و ئەنیش����تاین‌و ..هتد ب����ەاڵم هەمو ئەمانە لە‌سەدەیەك زیاتریان تێنەپەڕاندوە، لەكاتێكدا ئەرس����تۆ نزیكەی دو هەزار 2000 ساڵ ژیا ،گالیلۆ هات دای بە‌ئەرزا ،دیكارت بەهەمانش����ێوە باوك����ی فەلس����ەفەی نوێ‌و ئەقاڵنیەتە 2000 ،ساڵ بو فەلسەفە چەقیبو، دی����كارت توانی لەو چەقینە قورتاری بكات‌و بیهێنێتە دەرەوە ،ب����ەاڵم نە كانت نە نیچە نە هی����گڵ نەیانتوانی فەلس����ەفەی دیكارت بپێچن����ەوە وەك چ����ۆن دی����كارت ئازایانە ئەرستۆی پێچایەوە ،ئەوەی جێگای سەرنجە لە‌سیاس����ەتدا ئ����ەو وەرچەرخان����ە گەورەیە رووی ن����ەداوە ،هەر لە‌جۆرج واش����نتۆنەوە، ت����ا ئۆباما ،لە‌لویس����ەكانی فەرەنس����اوە تا فرانس����ۆ ئۆالند ،لە‌چارلسەكانی ئینگلتەراوە تا كامیرۆن ،لە‌قەیس����ەرەكانی رووسیاوە تا پۆتین ،تەنیا چەند س����ەركردەیەك بە‌مەزنی چوونە ناو مێژووەوە ،لینین‌و ماوو گیڤاراو... هت����د ئەوانەش خاوەنی ئەق����ڵ‌و مەعریفەی ب����ەرز ب����ون ،پێچەوان����ەی كیس����نجەر كە دەیوت س����ەرۆكایەتی پێویستی بە‌مەعریفە نیی����ە تەنیا ئازایەتی پێویس����تە ،لەكاتێكدا خ����ۆی دكت����ۆرای لە‌فەلس����ەفەی ئەڵمانی وەرگرتبو!! .بەاڵم دەبێ ئەو راستیە بزانرێت كە سیاس����ەت‌و فەلس����ەفە زۆر جی����اوازن، سیاس����ەت دونیایەكە پ����ڕە لە‌چاوتێبڕین‌و تەماحگیری ،فەلس����ەفە ئ����ەو تەماحگیرییە ناش����یرین دەكات ،بۆیە لە‌كوردستانیش����دا، نەمانتوانیوە وەرچەرخانێكی گەورە بكەین، كارە باشەكان تەمەنیان درێژ نەبوە ،چونكە غەریزەی ئینس����ان هەمیش����ە خۆسەپاندن‌و رۆح����ی بە‌موڵككردن لەناخی����دا زاڵە ،ئەمە رەنگدانەوەیەكی بەردەوام بوەو تا ئێستاش لەه����ەر كاتێكی پێش����ووتردا زیندوترە.هەر بونی ئەو غەریزەیەش����ە وایك����ردوە ،مێژوو ببێتە گۆڕس����تانی مردوان ،ئێس����تا سەیری مێ����ژووی كورد بك����ەن ،بەدرێژای����ی مێژوو جگە لە‌گیانفیداییەكی بێس����ەرو بەر ،هیچی دیكەت دەس����تناكەوێت .ئەو روسیایەی بو بە‌دەوڵەتی زلهێزی روس لەس����ەر ئاس����تی دونیا ،لە‌سەدەی پازدە ،زۆربەی دانیشتوانی رووسیا-س��ڵ�اڤ -ب����ون ،تا س����اڵی 1917 تەنیا نیوەی دانیش����توانی رووس����یا خۆیان بە‌رووس����ی دادەنا ،ئەوانی دیكە بریتی بون لە‌گرووپە جۆراوجۆرەكانی س��ڵ�اڤی‌و غەیرە ساڵڤی ،وەك ئۆزبەكی‌و...هتد .بۆیە روسیا ب����ەردەوام لە‌گفتوگۆی قووڵی ئەوەدابوە كە دەوڵەتی روسیا رۆژهەاڵتییە یان رۆژئاوایی، ئەدیب����ی گ����ەورەی وەكو دیستۆیڤس����كیش تێیدا بەشداری ئەو گفتوگۆیەی كردوە ،خۆ ژاپۆنیش تا رادەیەك وایە ،ژاپۆن پێگەیان، مێژووی����ان ،رۆش����نبیرییەكەیان هەم����وی ئاسیاییە ،بەاڵم سامانیان ،دیموكراتیەكەیان، تازەگەرییەكەی����ان ،رۆژئاوایی‌و ئەوروپییە. ب����ەاڵم ئ����ەم دو واڵت����ە چونك����ە خاوەنی س����ەركردەی م����ەزن بون(لینی����ن‌و میچی) دو س����ەركردەن ك����ە مەرگ زەف����ەری پێ نەبردون ،ئیتر توانیان رۆش����نبیرییەكەیان، ئابورییەكەی����ان ،پێگەكەی����ان بگەیەنن����ە ئاس����تێكی زۆر ب����ەرز ،لێرەیە س����ەركردە رۆڵ����ی زەق دەبێتەوە س����ەیركە مێژو چۆن دەسوڕێتەوە ،واڵتی میسر جاران زۆرینەیان شیعە بون‌و ئێرانیش زۆرینەیان سوننە بون، ئێستا پێچەوانەبۆتەوە ،ئەوەیە سیاسەت كە دەوترێ زیرەكەكان بەڕێوەی دەبەن. هەرێم����ی كوردس����تان ه����ەل‌و دەرفەتی زۆر گەورەی بۆ رەخس����او دەروازەیەكی زۆر گرنگیشی بۆ كرایەوە ،چ لەبواری دیپلۆماسی چوە قۆناخێكی تازەوە ،چ لەبواری بازرگانی بەهۆی نەوت‌و كێشە ئاڵۆزەكانی ناوچەكەوە دەیتوانی بچێتە قۆناخی زۆر گەورەوە ،بەاڵم حیزبە سیاسییەكان‌و دەسەاڵتی كوردی لەو ئاس����تەدا نەبون‌و نەیانتوان����ی زەمینەكانی س����ەربەخۆیی‌و راگەیاندن����ی دەوڵ����ەت‌و سیستەمێكی دیموكراس����ی كە دادپەروەری تێدا بەرجەستە بوایە ،بخولقێنن ،بەڵكو ئەو بازرگانیكردنە ،بە‌دیوە خراپەكەیدا شكایەوەو ئێستا وا میللەت باجەكەی دەدات. بارزانی‌و نەوشێروان مستەفا ئێس����تا دو س����ەركردەی سیاس����ی لەم هەرێم����ە هەن كە بااڵ دەس����تن و ،دەتوانن بڕیار لەس����ەر باش‌و خراپییەكان بدەن ،ئەم دو سەركردە سیاسییە رۆڵی دو دەرهێنەر، دو راهێنەر دەبینن ،ه����ەر یەكەو كۆمەڵێك كاراكت����ەر ،كۆمەڵێ����ك یاریزانی����ان هەیەو نمایشیان پێدەكەن ،هەرێمی كوردستانیش لە‌قۆناخێكی زۆر دژواردایەو ئێس����تا هاواڵتی بەه����ۆی پەڕپوتبون����ی ب����اری داراییەكەی، هەس����تی نیشتمانپەروەرێتیش����ی ك����ز بوە، خەمی نان شوێنی هەمو خەمەكانی دیكەی گرتۆتەوەو تەنیا بیر لە‌تێپەڕاندنی ئەم دۆخە خراپە ،بۆ دۆخێكی باش����تر دەخوازێت .ئەم دو س����ەركردەیە تا رادەیەكی زۆر ئەقڵیەتی كۆمەڵگای ك����وردی‌و كولت����ووری كوردیان هەزمكردوە ،بەاڵم كۆمەڵگای كوردی وەك زۆر لە‌كۆمەڵگای دیكەیش وان ،تەنیا یەكڕەنگ‌و یەك جۆر نییە ،بۆیە هیچ كام لەس����ەركردە سیاسییەكان بە‌هی ئێستایشەوە نەیانتوانیوە بچنە ناو دڵ‌و زیهنییەتی تەواوی كۆمەڵگای ئەم هەرێمە ،هەر ئەوەش����ە وایكردوە ،زۆنی سەوزو زەردو نیلی دروست ببێت ،تۆ بڕوانە هەورامیی����ەك لەگەڵ هەركییەك ،زێبارییەك
هەڕەشەی ئایندە بۆسەر پارتی لە‌ستراتیژدا پەكەكەیە نەك نەوشیروان‌و حزبە هاوپەیمانەكان دوەمیشیان ئەو قەیرانە ئابورییەیە كە بەهۆی گەندەڵی پارتی تەواو تەنگەتاو كردوە لەگ����ەڵ زراریی����ەك ،س����ورچییەك لەگەڵ جافێك..هتد جیاوازن ،گرفتی سەرەكی الی سەركردەكانمان ئەوەبو گرنگیان بە‌زانستی ئەنترۆپۆلۆژیا نەدا ،سەركردە سیاسییەكان بەتایبەت دەس����ەاڵتی كوردی دەبو چەندین دام����ەزراوەی تۆژین����ەوەی بۆ ب����وارە جیا جیاكان دابمەزراندبایە ،بەاڵم ئەوەی گرنگی پێ نەدرا ،زانس����ت‌و مەعریف����ە بو ،تەنانەت زانكۆكانیش ئاس����تی زانستییان یەكجار زۆر دابەزیوەو جێگای شەرمەزارییە. ئێستا هەر یەك لەو دو سەركردەیە بە‌فیعلی نوێنەرایەتی دو كولت����وورو دو چین یان دو پێگەی كۆمەاڵیەتی جی����اواز ،یان دو زۆنی جیاواز دەكەن ،كێش����ەكە تا ئێرە ئاساییە، چونكە ئاس����تی وش����یاری هەمو كۆمەڵگای ك����وردی جیاوازی تێدای����ەو ئەمەش لە‌وردە كولتوورەكەی����دا بە‌زەق����ی رەنگیداوەتەوەو تەنانەت ئەم جیاوازی����ە لەپەندو ئیدیۆم‌و.. هتد بە‌روون����ی دەردەكەوێت ،ئەم جیاوازییە زۆر نۆرماڵە ،ئەوەتا هیچ واڵتێكی ئەوروپی نیی����ە بریتی نەبێ����ت لە‌چەندی����ن كانتۆن، لە‌ئەمریكاو سەرتاس����ەری دونیاشدا ،هەندێ حیزب هەن لە‌ناوچەیەك بااڵدەستن‌و هەندێك حیزبی دیكەش لەناوچەی دیكە بااڵ دەستن، ئەمە ب����ۆ س����ەركردەكانیش هەر راس����تە، هەمو س����ەركردەیەك لەهەمو ناوچەیەك نە رێژەی دەنگەكانی وەكوو یەكە ،نە ئاس����تی جەماوەربون����ی وەكوو یەك����ە .بەاڵم ئەوەی ئاسایی نییەو هاوشانی برسیكردنی خەڵكەكە خەڵك ترسی لێ نیشتووە ،ئەو ملمالنێیەیە كە لەنێوان ئ����ەو دو راهێنەرەدایەو ،دۆخی ناوچەكەش تا دێت زیاتر دەكوڵێ ،لەكاتێكدا ملمالنێی ناوەخۆ بۆ بەرەوباشتربون هێشتا ئاس����ۆكانی هیچ روون نی����ن ،بەتایبەت كە ئێس����تا كۆمەڵگا بەت����ەواوی پەڕپووت بوەو ژێرخانی حكوم����ەت‌و ژێرخانی حیزبەكانیش بەتەواوی رووخاوە ،مرۆڤی س����ۆپەرمان بوە بە‌مرۆڤی بێ نمودو ئیرادەی مرۆڤیان س����ڕ كردوە ،ناوچەكەش ئاگری لێ هەڵدەستێت‌و ناشزانین هاوكێشە سیاسیەكان ،هەروەكوو ئێستا بە‌كەمێك دەس����كارییەوە دەمێننەوە یان گۆڕانكاری بنەڕەتیان بەس����ەردا دێت، چونكە بەرژەوەندی بااڵدەس����تەكانیش لەو ناوچەیە بەردەوام لە‌هەڵكشان‌و داكشاندایە، توركی����اش وەك����و گای ش����ێتی لێهاتووەو یاری‌و سیناریۆی پێكناكۆك دروستدەكات. لەكاتێك����ی ئاوەه����ادا نێوماڵ����ی كوردیش ل����ەم هەرێمی كوردس����تانە ،وێران����ەو هەر سەركردەیەو لە‌ئاوازێك دەخوێنێت ،ئەوەتا لەناو خ����ودی یەكێتی نیش����تمانیدا ،چەند كاراكتەرێ����ك ناوە ناوە یاری بە‌كلكی ش����ێر دەكەن‌و دوكەڵێكی بێ ئاگر هەڵدەكەن ،ئەو گەمە سیاسییەی هەردو جێگرەكە دەیكەن، دور نیی����ە ب����ەدەردی هەمان چارەنووس����ی باڵی(م.س) بچێت كە لەساڵی 1964روویدا (بێگومان بە‌جیاوازی زۆری سیاس����ەتەكانی ئ����ەوكات‌و ئێس����تا) بۆیە هێ����رۆ خان باش دەزان����ێ خۆدانە پ����اڵ دو جێگرەكە ،رێك خواردن����ەوەی پەرداخێك ژەه����رە ،كەواتە تاك����ە رێگا ب����ۆ مانەوەی دەس����ەاڵتەكەی، خۆبەستنەوەیەتی بە‌نەوش����ێروان مستەفا، رەنگ����ە بۆ ئەو لەو دۆخەی كە تێیكەوتووە، ئەمەیان باشترین هەڵبژاردە بێت ،تا لەگەڵ نەوش����ێروانیش بەتەواوی یەك نەگرێتەوە، ل����ەو دەردو كێش����انە قورت����اری نابێت كە ئێس����تا پێوەی دەناڵێنێت ،بە درێژەدان بەو دۆخەیش یەكێتی زیاتر سەنگ‌و هێزی خۆی لەدەستدەدات .بەتایبەت ئەگەر بەو دۆخەی ئێس����تاكەیەوە بچنە ناو كۆنگرەوە ،ئەوكات دوكەرتبونێك����ی تراژیدی لێدەكەوێتەوە ،كە مەترس����یەكان لەئێس����تا زۆر زیات����ر دەبن. گرفت����ی بنچینەیی����ش ئەوەی����ە ،ئەوان����ەی خۆیان س����ەری گرفتەكانن ،بە‌لێدوانێك یان بەیاننامەیەك خۆیان وەك فریشتە دەنوێنن‌و هەوڵ����دەدەن قەناع����ەت ب����ۆ خەڵكانێك����ی
ساویلكەش دروس����تبكەن ،سەیركە گەمەی سیاس����ی لەناو حیزبی كوردیدا لەم هەرێمە، هەموی لەپۆس����ت‌و پارە چ����ڕ بۆتەوە ،دەنا هێشتا ئەندامێكی سەركردایەتی یان (م.س) ی هی����چ الیەكمان نەبینیوە لەس����ەر رێبازو سیاس����ەتی تاكتیكی‌و ستراتیژی حیزبەكەی تێبینی جیدی هەبوبێت ،ئەمە دۆخی حیزبی سیاسییە لەم هەرێمە كە بە‌ئاقارێكی خراپ مل دەنێت ..كۆمەڵ����گای كوردیش ئەوەندە وشیار نییە ،بتوانێ گوشاری جیدی دروست بكات ،تۆ س����ەیر بكە كۆمەڵگای تونس����یو لیبی‌و میس����ری‌و عێراقی بهێن����ە بەرچاوی خۆت ،س����ەركردەی هەر یەك ل����ەم واڵتانە بە‌جۆرێكی جیاواز كورسیان جێهێشت ،خۆ زەین ئەلعابدین بیزانیایە كۆمەڵگای تونسی وەك����و لیبیی یان عێراقییە ئاوا بەس����انایی واڵتی جێ نەدەهێش����ت ،بەجێهێشتنی هەر یەك لەو س����ەركردانە پەیوەندی بە‌ئاس����تی وشیاری كۆمەڵگاكانیانەوە هەیە ،سۆهارتۆ ئەگەر لە‌ئەندەنوس����یا نەبوایەو لە‌سوریا یان لیبیا بوایە ،هەرگیز كورس����ی دەس����ەاڵتی جێنەدەهێشت ،بەاڵم تەنیا بەهۆی قەیرانێكی ئابوریییەوە قوتابیانی جاكارتا لێی راپەڕین‌و سۆهارتۆیان ناچار كرد كورسی بەجێبهێلێت. بەاڵم موبارەك هەوڵیدا بە‌حوشتر رووبەڕوی خەڵكەكەی ببێت����ەوە! ،ئەمە ئەقڵیەتی ئەو واڵت����ە بو ،س����ەدامیش لە‌كونێك����ەوە خۆی ش����اردبۆوە ،كەچی لەو كونەوە دەیوت من سەرۆكی عێراقم!! ،ئەمە س����ایكۆلۆژییەتی خەڵكی عێراق وایە. ئەوەی هەرێمی كوردس����تانی بەو دەردە ب����رد ،لە‌بنەڕەتدا ملمالنێی سیاس����ی نەبو، بەڵكو ئەو گەندەڵییەیە كە بەش����ێوەیەكی سیس����تەماتیكی بەڕێ����وە دەب����ردرێ ،ت����ۆ س����ەیركە ،حیزبی بەع����س كاتێك حوكمی عێراق����ی لە‌رێ����گای كودەتایەك����ەوە گرتە دەست ،زۆری نەبرد ،مێشێل ئەفڵەق ()50 ملی����ۆن دین����اری عێراقی ب����ردە بانكەكانی سویس����را ،حیزبی بەع����س داوای لێكرد ئەو پارەیەی بردویەت����ی ،بەناوی حیزبی بەعس تۆم����اری ب����كات ،ب����ەاڵم مێش����ێل ئەفلەق رەتیكردەوە ،ب����ەو پێیەی دامەزرێنەری ئەو حیزبەی����ە ،ئیتر بەناوی خ����ۆی تۆماریكرد، ب����ەاڵم س����ەدام‌و ئەحمەد حەس����ەن بەكر، هەڕەش����ەیان لێكردو ،ناچار مێشێل ئەفلەق نەیتوان����ی لە‌عێراق دابنیش����ێت ،لەكاتێكدا هەمو پارەكە ()50ملیۆن دینار بو ،ئەوكات یەك دین����اری عێراق����ی لەبەرانبەر()2.8 $ب����و ،ئەم����ە هۆكارێكی گرن����گ بو ئیدی خەڵك نەتوانێ دزی لە‌سامانی گشتی واڵت ب����كات‌و گەندەڵ ببێت ،كەچی ئێس����تا كەم بەرپرس هەیە خاوەنی ئ����ەو پارەیە نەبێت كە دامەزرێنەرو ئەمین����داری حیزبی بەعس حەواڵەی بانكەكانی سویس����رای كردبو ،لەم هەرێمەی ئێمە ،خەڵكانی وا بونەتە ملیۆنێرو تەنان����ەت ملیاردێر ،كە رۆژێك لە‌رۆژان نەك هیچ چەرمەسەری‌و جەربەزەییەكیان لەسەر كوردایەت����ی نەبینیوە ،بەڵكو تێیدا هەیە تا بەعس لە‌هەرێمی كوردس����تان دەركرا ،هەر لەگەڵیان ه����اوكار بوە ،ه����ی تریش هەیە، ه����ی تریش هەیە خەڵ����ك نازناوێكی جوانی پێبەخش����یوە ،ب����ەاڵم كەس نییە س����زای بدات!! ،هی تریش هەیە!!.... نەوش����ێروان مس����تەفا ،ت����ا رادەیەكی باش س����وودی لە‌پرەنس����یبی سیاس����ەتی ترۆم����ان وەرگرتووە ،ترۆمان س����اڵی 1947 بەرنامەیەكی داڕش����ت‌و پەیڕەوی لێكرد ،كە خۆی لە( )3خاڵ����ی بنەڕەتیدا دەبینییەوە، یەكەم :بەس����تنەوەی سیاس����ەتی ئەوروپا بە‌سیاس����ەتی ئەمری����كاوەو كاریگ����ەری بەس����ەر سیاس����ەتی دەرەوەیان����دا .دوەم: لە‌قالبدان‌و س����نووردانان ب����ۆ چاالكیەكانی س����ۆڤێت تا زیاتر قەڵەم����ڕەوی پێنەكرێت. س����ێیەم:پێكهێنانی چەندی����ن هاوپەیمانی، بەتایب����ەت پەیمانی باك����ووری ئەتلەنتیك، هەمو هاوپەیمانێتییەكانیش لەژێر چاودێری خۆیدا(ئەمریكا) بو .نەوش����ێروان مس����تەفا بەهەمانش����ێوە ،دەیزانی بە‌تەنی����ا ناتوانێ بەرەنگاری بارزانی‌و پارت����ی ببێتەوە ،هات لەگەڵ یەكێتی نیش����تمانی ئاشتبوەوەو ئەو هێزەی لەگەڵ پارتی رێككەوتنی ستراتیژی هەب����و ،نەوش����ێروان هێنای����ە پ����اڵ خۆیو لەپارتی دور خس����تەوە ،لەوالیشەوە لەگەڵ حیزبە ئیس��ل�امییەكان جۆرێك لە‌رێككەوتن ی����ان لێكتێگەیش����تنیان لەس����ەردەمی ئۆپۆزیسیۆنبونیانەوە دروستكردوەو تا دێت ئ����ەو پەیوەندییە بەهێزتر دەكەن ،ئێس����تا بزووتنەوەی ئیسالمیش����یان ب����ەالی خۆیدا ب����ردوە ،واتە ئ����ەو حیزبان����ەی لە‌پەرلەمان تۆزێ����ك كاریگەریی هەیە ،جگ����ە لەپارتی زۆربەی ه����ەرە زۆریانی بەالی خۆیدا بردوە، بۆ سنووردان‌و رێگەگرتن لە‌قەڵەمڕەوی پارتی وپێشڕەوییەكانی بارزانی .هەر بەوەندەشەوە نەوەس����تاوە ،زۆرترین راگەیاندنی خستۆتە كار ب����ۆ خزمەتكردن����ی سیاس����ەتەكەی، لەبەرامب����ەردا پارتی راگەیاندنێكی تەمبەڵی هەی����ەو هەر كەس گوێیش����ی ل����ێ ناگرێت. راگەیاندنی پارتی رێك سەردەمی راگەیاندنی س����ۆڤێتی سەرەتای هەش����تاكانت دێنێتەوە بیر ،لەكاتێكدا ،ئەو راگەیاندنەی لە‌خزمەتی سیاسەتی نەوشێروانیشدایە ،رێك راگەیاندنی ئەمریكاو جیهانی س����ەرمایەداریت دێنێتەوە بیر كە بەردەوام عەیب‌و عارەكانی سۆڤێتیان نیش����اندەدا ،سۆڤێتیش وەك ئەوەی نە بای
دیبێت‌و نە ب����اران ،هیچ خۆی تێك نەدەدا. ترۆمان هەر وا بە‌سانایی ئەو هاوپەیمانێتییە بەرفراوانەی لەگەڵ واڵتانی دونیا نەبەست، پڕۆژەی مارش����اڵ كە ئەمریكا ساڵی 1947 پێشكەشی كرد ،بۆ بوژاندنەوەی باری ئابوری ئەوروپا ب����و كە لەش����ەڕی دوەمی جیهانی هەرەس����ی هێنابو ،لە‌رووی سەربازیش����ەوە ئامادەیی خۆی نیشاندا كە ئەمریكا بەرپرسە لە‌ئاش����تیو ئاسایش����ی ئەوروپ����ا ،ئەگ����ەر ئەو پرۆژەی����ەی ترۆمان نەبوای����ە ،توركیاو یۆنان‌و زۆر واڵتی دیكە لەالیەن س����ۆڤێتەوە رووبەڕوی گوشاری جیدی دەبونەوە ،ئەگەر بزووتنەوەی گۆڕانیش نەبوایە ،قەت رۆژێك لە‌رۆژان كۆمەڵ‌و یەكگرتوو جورئەتی ئەوەیان نەدەكرد ،بە‌فەرمی ئۆپۆزیسیۆنبونی خۆیان رابگەیەنن‌و پاكێجی شەش خاڵی پێشكەش بە‌حكوم����ەت بك����ەن‌و پەرلەمانتارەكانی����ان بە‌تون����دی‌و بە‌جی����دی چاودێرب����ن بەدوای حكومەت‌و بەرپرسانی پارتییەوە ،ئەزموونی ئ����ەو دو حیزبە لەبەردەس����تن تا ئەورۆژەی بزووتنەوەی گۆڕان دروست بو .ئۆپۆزیسیۆن لە‌هەرێمی كوردستاندا بونی نەبو. ئێس����تا بارزانی‌و نەوشێروان مستەفا ،دو سیاس����ەتی جیاواز پەی����ڕەو دەكەن ،كە دو میت����ۆد ،دو رێگای ت����ەواو جیاوازن لەیەك، لە‌فەلسەفەدا هیگڵ‌و نیچە ،دو فەیلەسووفن سەر بە‌دو میتۆدی فەلسەفی جیاواز ،رەنگە بتوانم بڵێ����م بارزانی هیگڵەو نەوش����ێروان مس����تەفاش نیچەیە ،هیگڵ فەلس����ەفەیەكی دانا ،تا رادەیەكی زۆر روون نەبو ،تەمومژاوی بو ،موحافەزەكار بو ،نیچەش رەفزەوی بو، هەمو ش����تێكی رەتدەكردەوەو چەكوشێكی بەرزكردب����وەوە ،دەیویس����ت مۆدێرنەی پێ بش����كێنێت‌و مرۆڤی س����ۆپەرمان دروس����ت بكات ،بە توندی بەرامبەر هیگڵ وەستایەوە، ب����ەاڵم هیگڵ لە‌فەلس����ەفە زۆر ق����ووڵ بو، فینۆمینۆلۆژیای رۆحی نووس����ی كە یەكێك لە‌شاكارە هەرە بەرزەكانی سەدەی نۆزدەیە، نیچەش لەبەرامبەریدا زەردەش����تی نووسی، ئەویش بەش����ێوازێكی دیك����ە لە‌كتێبە هەرە بەناوبانگەكانە ،ئێس����تاش ئەو دو میتۆدەی هیگڵ‌و نیچە بەردەوامە ،نیچە لەدوای خۆی زۆر فەیلەس����ووفی دیكەی سەرسامی خۆی كرد ،هایدگەرو مێش����ێل فۆكۆو جاك دریداو زۆری دیكەش ،هیگڵیش بەناوی ئەقاڵنیەتی كانت ەوە ،توانی فەلس����ەفەی ئەقاڵنییەت بۆ خ����ۆی ب����كات بە‌ماڵ ،كە ت����ا ئەمڕۆش موریدەكانی ش����انازی بە‌هیگڵ����ەوە دەكەن، لەس����ەرووی هەمویانەوە هابرماس.بارزانیش ش����انازی بە‌رێبازی بارزان����ی نەمر دەكات‌و بارزانی نەمر میتۆدی سیاسی‌و كۆمەاڵیەتی‌و فیكریی����ە .هی����گڵ بە‌ئاوات����ەوە ب����و ببێت بە‌ئەرستۆی سەدەی 19و بتوانێ سەدەیەك بژیت ،ب����ەاڵم ماركس‌و نیچە نەیانهێش����ت، بارزانی����ش بە‌ئاواتەوەی����ە س����ەربەخۆیی رابگەیەنێ����ت‌و بچێتە ناو مێ����ژووەوە ،بەاڵم نەوشێروان كۆسپێكی سەختە بۆ ئەو پرسە. نیچە بەدرێژایی مێژووی فەلسەفە كە()2500 س����اڵ بوە ،تەنیا هیراكلیتس����ی بە‌دڵ بوە، ئەفالتون‌و سوكرات‌و هەموانی رەتكردۆتەوە، دژی كانت‌و هیگڵ وەس����تایەوەو گرفتەكانی رۆژانەش بەس����ەر فەلسەفەو ش����یعرەكانیدا رەنگیدەدایەوە. بە‌كورت����ی نەوش����ێروان بەرەیەك����ی فراوان����ی لەبەرانبەر بارزانی دروس����تكردوە، بارزانیش جگە لەگ����ۆڕان ویەكێتی‌و حیزبە ئیس��ل�امییەكان ،دو كێش����ەی زۆر ئاڵ����ۆز بەرۆك����ی گرت����ووە ،یەكێكی����ان پەكەكەیە كە لە‌ئایندەدا هەڕەش����ەی جیدییە بۆس����ەر پارتی ،واتە هەڕەشەی ئایندە بۆسەر پارتی لەس����تراتیژدا پەكەكەیە نەك نەوش����ێروان‌و حیزب����ە هاوپەیمانەكان ،دوەمیش����یان ئەو قەیران����ە ئابورییەیە كە بەه����ۆی گەندەڵی بەرپرس����ان‌و بەهۆی نەبون����ی بەرنامەیەكی روون بۆ ئاین����دە ،پارتی ت����ەواو تەنگەتاو ك����ردوە ،بۆیە س����ووربون لەس����ەر بەرنامە چەوتەكانی پێش����وو ،بەتایبەت دواخستنی چاكس����ازیی كە ئەركی هەرە لەپێش����ینەی بارزانی‌و حكومەت����ی هەرێمە ،پێماندەڵێت، چارەنووس����ی ئەم هەرێم����ە لە‌پاپۆڕێكدایە، كونی تێكەوتووە ،ئەگ����ەر پەلە‌لە‌لێخوڕینی نەكرێت ،وەرماندەگێڕێت.
ئەم دو سەركردە سیاسییە رۆڵی دو دەرهێنەر ،دو راهێنەر دەبینن ،هەر یەكەو كۆمەڵێك كاراكتەر كۆمەڵێك یاریزانیان هەیەو نمایشیان پێدەكەن
تایبه‌ت
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
ئاو‌و ئاگر سیاسه‌ت ی دهرهوه ی توركیا لەپاش كوده‌تا شوان جه‌الل ی ی 15ی ته‌مموز به‌سه‌ركردایه‌ت ئێوار‌ه ژمارەیه‌ك فه‌رمانده‌ی س���وپای توركیا هه‌وڵی كوده‌تا درا ،هه‌ر هه‌مان ش���هو ی رژان ه س���ه‌ر شه‌قامی بۆ به‌یانیه‌كه هاواڵتی���ان‌و ره‌تكردن���ه‌وه‌ی كوده‌ت���ا ی ی هه‌واڵگری‌و هێزه‌كان له‌الیه‌ن ده‌زگا پۆلیس شكستی پێهێنرا .لەپاش كوده‌تا شكس���تخواردوه‌كه توركیا به‌كۆمه‌ڵێك گۆڕانكاری خێرا تێپ���ه‌ری ،كوده‌تاك ه ی كرده س���ه‌ر كاریگه‌رییه‌ك���ی گهوره ی ی توركیا نه‌ك ته‌نها سیاسه‌ت سیاسه‌ت ی ناوخ���ۆی توركی���ا به‌ڵكو سیاس���هت ده‌ره‌وه‌ش���ی .سیاس���ه‌تی فه‌رمی ئه‌و واڵت���ه گۆڕا ،گۆڕانێك���ی رادیكاڵ ،ئه‌و ی به‌رامبه‌ر نه‌یار‌و دۆس���ت‌و دوژمه‌نه‌كان سیاسه‌تی نوێی داڕش���ته‌وه چ له‌سه‌ر ی ی ناوچهكهو چ له‌س���ه‌ر ئاست ئاس���ت نێوده‌وڵه‌تی. توركیا جارێكی تر روی كرده رۆژهه‌اڵت ی له‌گه‌ڵ ی په‌یوه‌ندییه‌كان بۆ چاككردن��� رۆژئ���اوا! به‌و مانای���هی نزیك بونه‌وه‌و ی ئاس���ایی كردن���ه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان ی له‌گه‌ڵ مۆس���كۆو تاران نه‌بێت ه مایه دوركه‌وتن���هوه لە‌میح���وه‌ری رۆژئاوا "نات���ۆ"و به‌تایب���هت واش���نتۆن ك��� ه به‌نیسبه‌ت توركیاوه بونی په‌یوه‌ندییه‌كی باش له‌گه‌ڵیاندا بژارەیەکی ستراتیژییه. ب���ه‌اڵم وه‌ك ده‌وترێت دیبلۆماس���یه‌ت هه‌میش��� ه دوس���ه‌ره ،په‌یوه‌ندییه‌ك���ی تۆكمه‌‌و ستراتیژ ناتوانێت به‌رده‌وام بێت كه لە‌یه‌كالو‌ه بێت ،توركیا به‌هۆی زیاد
ی سه‌رده‌می شه‌ڕی لە‌هۆكارێك متمانه س���اردی بۆ رۆژئاواو واشنتن له‌ده‌ست ی ناخۆ‌و داوه .بێزاری به‌رامبه‌ر سیاسه‌ت ئازدییه‌كان‌و ماف���ی كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان‌و دۆخی میدی���او سیاس���ه‌تی دهرهوهو دوفاقی توركیا تا سنوری جاڕسبوون، ناڕەزایی له‌سه‌ر دروستبووه. ی توركی���ا وه‌ل���ێ دیبلۆماس���یه‌ت ی لە‌هه‌وڵه‌كانی به‌رده‌وامه .به‌سه‌رنجدان ی توركی���ای پاش ی دهرهوه سیاس���هت ی 15ی ته‌مموز كوده‌تا شكستخواردوه‌ك ه ئهوه ده‌رده‌كه‌وێت ك ه توركیا ده‌یه‌وێت ی جارێكی تر بگه‌ڕێته‌وه سه‌ر سیاسه‌ت فره میحوه‌ری ،ن���ه‌ك تاك میحوه‌ری، ئه‌وه‌ش لە‌پیناو بونی سه‌ربه‌خۆییه‌كی ی بژاری زیاترو زیاتر لە‌مامه‌ڵه‌كردن‌و بون ی له‌گه‌ڵ گونجان���ی به‌ره‌ژه‌وه‌ندییه‌كان ی سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تی‌‌و جه‌مسه‌ره‌كان ی ی پارت ناوچه‌كه .به‌كورتی سیاس���هت دادو گه‌ش���ه‌پێدان ته‌نه���ا ب���هو دید‌ه كالسیكییه‌ی س���ه‌رده‌می شه‌ڕی سارد رازی نابێت ك��� ه توركیا "پرد"ێک بێ ت 2003ئ���هو په‌یوه‌ندیی��� ه به‌هۆی رێگ ه ی ی توركیا له‌به‌كارهێنانی بنك ه لەنێ���وان رۆژئاواو رۆژه���ه‌اڵت ،به‌ڵكو پێنه‌دان توركیا ده‌یه‌وێ ببێت ه "سه‌نته‌ر". "ئه‌نجه‌رلیك" له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكا بۆ سه‌ر رژێمی به‌عس���ی روخاو كه‌وته دۆخێكی نائاس���اییه‌وه .وه‌ل���ێ پێویس���تیبون په‌یوه‌ندی توركیاو ئێران په‌یوه‌ندی توركیاو ئه‌مه‌ریكا هه‌میش��� ه هۆكاری به‌رده‌وام���ی درێژه‌پێدانی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌كی تۆكمه‌‌و بێگرێ‌و كێش��� ه په‌یوه‌ندیی ه ك ه هه‌نوك ه به‌قۆناغێكی پڕ نه‌ب���وه ،وه‌ك وێنا ده‌ك���رێ! ته‌نانه‌ت گومان‌و سارد‌وسڕی تێپه‌رده‌بێ .هه‌ندێ ی توێژینه‌و‌ه له‌س���ه‌رده‌می ش���ه‌ڕی ساردیشدا ئه‌و لە‌چاودی���ران‌و ناوه‌نده‌كان په‌یوه‌ندیی��� ه لەنێ���وان ئاس���اییبون‌و پێشبینی درزی گه‌وره‌تری لێده‌كه‌ن. قه‌یراناوی���دا هاتوچۆی كردوه ،س���اڵی هۆكاری س���ه‌ره‌كی ئه‌و ساردو سڕی‌و ی گومان��� ه لە‌په‌یوه‌ندی نێ���وان توركیاو 1995ه���ه‌ردو واڵت به‌فه‌رم���ی نێو ی ئه‌مه‌ری���كا ،هه‌ڵوێس���تی ئه‌مه‌ریكای ه په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان به"ش���ه‌راكه‌ت س���تراتیژی" راگه‌یاند ،كه‌چی له‌ساڵی به‌رامبه‌ر به كوده‌تا شكستخواردوه‌كه‌ی
ونبون
ی حه‌فتا به‌ناوی (ئ���ازاد یونس حارس) ونبوه، ی پێش���مه‌رگایه‌تی س���ه‌ربه‌هێزه‌كان * هه‌وێیه‌ك ی خـاك له‌كه‌الر. هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگهڕێنێتهوه بۆ كتێبخانه ی ماتۆڕسكیل به ژماره ( 9831سلێمانی) ك ه تۆمار‌ه به‌ناوی (محمد سمیر رۆستم) * سااڵنه‌یه‌ك ی خـاك له‌كه‌الر. ونبوه ،هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگهڕێنێتهوه بۆ كتێبخانه ی ی و كارتێكی زانیاری به‌ناو ی گش���ت ی ش���ۆفێر ی و مۆڵه‌تێك ی باری شارس���تان * پێناس���ێك ی خـاك (خالد محمد مصلح جاس���م) ونبوه ،هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگهڕێنێتهوه بۆ كتێبخانه له‌كه‌الر. ی مطر) ئه‌م پێداویستیانه‌یان ی (عثمان اثمیل ناصر حسین) و خێزانه‌ك هی (سعدیه عل * هاواڵت ی ی بار ی بابله ،ناس���نام ه ی كۆمیس���ۆن ی ده‌نگدان كه ده‌رچو ی زانیاری ،كارت ونكردو‌ه ( كارت ی خـاك ی عێراقی) هه‌ركه‌س ده‌یاندۆزێته‌و‌ه بیگهڕێنێتهوه بۆ كتێبخانه شارس���تانی ،ڕه‌گه‌زنامه له‌كه‌الر. ی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (ره‌شید علی فتاح) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه ی بازرگان ی ژوور * ناسنامه‌یه‌ك بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (شۆرش محمد بایز) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه ی بازرگان * ناسنامه‌یه‌كی ژوور بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی (فرهاد سعید عمر) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه ی سلێمانی ونبوه به‌ناو ی بازرگان ی ژوور * ناسنامه‌یه‌ك بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی س���لێمانی ونبوه به‌ناوی (سه‌هه‌ند محمود رشید) هه‌ركه‌س ی بازرگان ی ژوور * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ هی ئاوێن ه . ی (بیس���تون ئه‌حمه‌د حه‌م ه امین) ی ژووری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناو * ناس���نامه‌یه‌ك هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . * ناس���نامه‌یه‌كی ژووری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناوی (تاریق وه‌ه���اب كریم ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناوی (ره‌نج رووف اسماعیل ) هه‌ركه‌س * ناس���نامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ هی ئاوێن ه . ی (به‌رهه‌م قاره‌مان سلیم ) هه‌ركه‌س ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناو * ناس���نامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی صدیق ) هه‌ركه‌س ی (س���ه‌ركێو عل ی ژووری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناو * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی (ئاسۆس بكر علی ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه ی سلێمانی ونبوه به‌ناو ی بازرگان ی ژوور * ناسنامه‌یه‌ك بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ هی ئاوێن ه . ی (شكار علی حه‌م ه خان ) هه‌ركه‌س ی س���لێمانی ونبوه به‌ناو ی بازرگان * ناس���نامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی (محمد عبدالواحید محمد) هه‌ركه‌س ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناو * ناس���نامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . ی (به‌ختیار محمد مصطفی ) هه‌ركه‌س ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناو * ناس���نامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ هی ئاوێن ه . ی (باوان نه‌ب���ه‌ز عبدول) هه‌ركه‌س ی س���لێمانی ونبوه به‌ناو ی بازرگان��� * ناس���نامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (دیدار سلمان داود) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه * ناسنامه‌یه‌ك بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (مهدی مجی���د محمد ) هه‌ركه‌س ی بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناو ی ژوور * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (صالحه‌دین رفیق كریم ) هه‌ركه‌س ی س���لێمانی ونبوه به‌ناو ی بازرگان * ناس���نامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ هی ئاوێنه ی (ئ���اكار صالح عبدوالله) هه‌ركه‌س ی ژووری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناو * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (ساالر عبدالله حه‌مه رشید ) هه‌ركه‌س ی سلێمانی ونبوه به‌ناو ی بازرگان * ناسنامه‌یه‌كی ژوور دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (شاهیز عبدالخالق كریم ) هه‌ركه‌س ی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناو * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (حس���ن ابراهیم غیدان) هه‌ركه‌س ی سلێمانی ونبوه به‌ناو ی بازرگان ی ژوور * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی ژووری بازرگان���ی س���لێمانی ونبوه به‌ناوی (زانا فت���ح الله كریم ) هه‌ركه‌س * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناوی (ش���ێرزاد عبدالل ه حه‌مه) هه‌ركه‌س ی ژوور * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (گۆران عباس عبدالله ) هه‌ركه‌س ی بازرگانی س���لێمانی ونبوه به‌ناو ی ژوور * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه ی (چیا عادل عل ی بازرگانی سلێمانی ونبوه به‌ناو ی ژوور * ناس���نامه‌یه‌ك بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (سامان عبدالل ه صالح ) هه‌ركه‌س ی س���لێمانی ونبوه به‌ناو ی ژووری بازرگان * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه ی (یادگار تاه���ر محمد ) هه‌ركه‌س ی س���لێمانی ونبوه به‌ناو ی ژووری بازرگان��� * ناس���نامه‌یه‌ك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه
توركیا جارێكی تر روی كرده رۆژهه‌اڵت بۆ چاككردن ی په‌یوه‌ندییه‌كان ی له‌گه‌ڵ رۆژئاوا!
15ی ته‌ممووزه .توركیا به‌ش���ێوه‌یه‌كی فه‌رمی نیگه‌ران���ه به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌ریكا‌و هه‌ن���دێ له‌راگه‌یاندنه‌كان���ی نزی���ك لە‌پارت���ی دادو گه‌ش���ه‌پێدان به‌فه‌رمی "پنتاگ���ۆن"و خودی جه‌ن���ه‌راڵ "جۆن كامب���ل" تۆمه‌تبار ده‌ك���ه‌ن هاوكاری‌و كارئاس���انی بۆ كوده‌تاك���ه کردبێت، له‌به‌رامب���ه‌ردا ئه‌مه‌ری���كاش به‌فه‌رمیی هۆشداری توندی داوه‌ت ه ده‌سه‌اڵتدارانی توركیا لە‌تۆمه‌تباركردنی. هۆكارێكی ت���ر نائاس���ایی په‌یوه‌ندی ئه‌مه‌ریكا‌و توركی���ا په‌نادانی "فه‌تحواڵ گیوله‌ن"ه له‌الیه‌ن ئه‌مه‌ریكاوه ،توركیا ی "فه‌تحواڵ گیوله‌ن"ی گروپی خزمه‌ت��� به‌پیالندان��� هرو جێبه‌جێكردنی كوده‌تا ی تۆمه‌تبارك���ردوه‌‌و شكس���تخوارده‌كه داوای راده‌س���تكردنه‌و‌هی "گیول���ه‌ن" ی ی "گێڕان���هوه به‌پێ���ی رێكه‌وتنام��� ه تاوانباران‌و هاوكاری دوالیه‌نه لە‌تاوان ه جیناییه‌كان"ی ساڵی .1979 ی لە‌تێكچون��� هۆكارێك���ی دی ی ئه‌مه‌ری���كاو توركیا، په‌یوه‌ندیه‌كان��� په‌یوه‌ن���دی نێوان ئه‌مه‌ری���كاو پارتی ی گه‌الن ناس���راو بە یه‌په‌گه‌‌و دیموكرات ی ی په‌یه‌ده‌یه كه هه‌ر له‌سه‌ره‌تا هێزه‌كان ش���ه‌ڕی داعش���هوه په‌یوه‌ندییه‌ك���ی مه‌یدانی‌و س���ه‌ربازی له‌نێوان هه‌ردوال دروس���ت ب���وه‌و توركیاش هه‌میش��� ه ی ئه‌و په‌یوه‌ندیی ه ناڕازه‌یی خۆی له‌بار‌ه نه‌شاردۆته‌وه‌‌و جۆره‌ها فشاری بۆ سه‌ر ی ئه‌مه‌ریكا به‌كارهێناوه بۆ به‌مه‌به‌س���ت ده‌ستهه‌ڵگرتنی ئه‌مه‌ریكا له‌په‌یوه‌ندی‌و ی رۆژئاواو شه‌رڤانان، هاوكاری كوردان ب���ه‌اڵم تادێ���ت ئه‌مه‌ری���كا متمان���هو په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ په‌یه‌دەدا توندوتۆڵتر
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت ی و خۆیه‌ت ی كارگێر
عدد1475 : به‌روار2016/8/29 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی
عدد1524 : به‌روار2016/9/1 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت ی و خۆیه‌ت ی كارگێر
عدد1552 : به‌روار2016/9/4 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت ی و خۆیه‌ت ی كارگێر
عدد1557 : به‌روار2016/9/4 :
ی ئاگادار ی (-1987 ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن ی ئاگادار سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی (ئامین ه س���اڵح یوس���ف) ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه ك ه هاواڵت )1989زه‌وی���ان له‌ناحییه ی ی كردوه ب ه مه‌به‌س���تی دروس���تكردن ی ژماره هه‌وائی ( )9735داوای ڕێگا پێدان خ���اوه‌ن زه‌و ی ( )30ڕۆژدا ل ه ی له‌س���ه‌ر ئه‌و پارچ ه زه‌ویی ه هه‌ی���ه لهماوه خان���وو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه به پێچه‌وانه‌و‌ه ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگادار ی باڵوكردنهوه دوا ی یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ئاگاداری ی (-1987 ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن ی ئاگادار سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی (صمود) وهرگرتوه ك ه هاواڵتی (كاكه‌برا زۆراب س���ورك) ی رزگار )1989زه‌وی���ان له‌ناحییه ی ی دروس���تكردن ی كردوه به مه‌به‌س���ت ی ژماره هه‌وائی ( )12570داوای ڕێگا پێدان خاوه‌ن زه‌و ی ( )30ڕۆژدا ل ه خان���وو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی له‌س���ه‌ر ئه‌و پارچ ه زه‌ویی ه هه‌ی���ه لهماوه ی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه به پێچه‌وانه‌و‌ه ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگادار ی باڵوكردنهوه دوا ی بۆ ناوبراو ده‌كات. شاره‌وانیمان كاری یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ئاگاداری ی (-1987 ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن ی ئاگادار سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار )1989زه‌ویان له‌ناحیی هی رزگاری (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵتی (عبدالرحمن اسماعیل عزیز) ی ی ڕێگا پێدانی كردوه به مه‌به‌س���تی دروس���تكردن خاوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائی ( )10229داوا ی له‌س���ه‌ر ئه‌و پارچ ه زه‌ویی ه هه‌ی���ه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا ل ه خان���وو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه به پێچه‌وانه‌و‌ه ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگادار ی باڵوكردنهوه دوا ی یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ئاگاداری ی (-1987 ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن ی ئاگادار سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی ژماره ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه ك ه هاواڵتی ( )8854خاوه‌ن زه‌و )1989زه‌ویان له‌ناحیی ه ی كردوه به مه‌به‌س���تی دروستكردنی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك ی ڕێگا پێدان هه‌وائی ( )8854داوا ی ئه‌م ی باڵوكردنهوه ی ( )30ڕۆژدا له دوا ی له‌س���ه‌ر ئه‌و پارچه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌م���اوه گلدانه‌وه ی ی ش���اره‌وانیمان بكاتهوه ب ه پێچه‌وانه‌و‌ه ش���اره‌وانیمان كار ی س���ه‌رۆكایه‌ت ئاگادارییه،ئاگادار ی بۆ ناوبراو ده‌كات. یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی
ئاگاداری
عدد1522 : به‌روار2016/9/1 :
ی (-1987 ی هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن ی ئاگادار سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی (كافی ه عزیز محمد) خاوه‌ن ی (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵت )1989زه‌وی���ان له‌ناحییه‌ی رزگار ی خانوو ی ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س���تی دروس���تكردن ی ( )12422داوا زه‌وی ژم���اره هه‌وائ ی ی له‌س���ه‌ر ئ���هو پارچ ه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌م���اوهی ( )30ڕۆژدا له دوا هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی ش���اره‌وانیمان بكات���هوه به پێچه‌وانه‌و‌ه ی س���ه‌رۆكایه‌ت باڵوكردنه‌و‌هی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگادار ی بۆ ناوبراو ده‌كات. شاره‌وانیمان كاری یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
19
ی ئیدان��� ه كردو كوده‌تاك��� هی توركی���ا به‌ئاشكرا ره‌تی كردهوه. ه���ه‌ر ل���هو نێوه‌نده‌ش���دا توركی���ا ی له‌گ���ه‌ڵ ئێران���دا په‌یوه‌ندیه‌كان��� ئاس���اییكرده‌وه‌‌و چاودێ���ران وای ب���ۆ ده‌چ���ن له‌داهات���ودا توركی���ا بیه‌وێ ی له‌گه‌ڵ ئێراندا پته‌وتر په‌یوه‌ندییه‌كان بكات.
ی ی داگیركردن��� ده‌بێ���ت .دواب���ه‌دوا ی توركیاو جه‌رابل���وس‌و ڕبه‌ڕوبون���هوه ی دیموك���رات ك ه ی س���وریا هێزه‌كان��� ی یه‌په‌گ ه فه‌رمانده‌یی ده‌كه‌ن ش���ه‌رڤان ی ئه‌مه‌ری���كا هات���ه س���ه‌ر هێ���ڵ داوا لەه���ه‌ردو ال ك���رد دوربكه‌ونه‌وه لەههر جۆره روبه‌ڕوبونه‌وه‌یه‌ك ،ئه‌وه‌ش ته‌واو توركی���ای نیگه‌ران‌و په‌س���ت كردوە، ی به‌جۆرێ���ك وته‌بێ���ژی س���ه‌رۆكایه‌ت سیناریۆكانی داهاتو ی توركی���ا رایگه‌یان���د" :ده‌بێ كۆم���ار ی ی مێ���ژوی سیاس���هت ئه‌مه‌ری���كا لەنێوان توركی���او یه‌په‌گ ه به‌تێبینیكردن��� ی توركی���او به‌تایب���هت ئ���ه‌م دهرهوه یه‌كێكمان هه‌ڵبژێرت". ی پارتی ی دوای���ی سیاس���هت س���ااڵنه دادو گه‌ش���ه‌پێدان به‌رده‌وامده‌بێ���ت په‌یوه‌ندی توركیاو روسیاو ئێران ی ئاشته‌وایی تاوه‌كو له‌پ���اش كوده‌تا شكس���تخواردوه‌كه‌و لە‌هه‌وڵ‌و سیاسه‌ت ی ی په‌یوه‌ندییه‌كان��� ی توركیا لەواڵتانی رۆژئاوا ،ئاس���اییكردنه‌وه نائومێد بون ی له‌گه‌ڵ ئیس���رائیل‌و میس���ر هه‌مو ئه‌و توركی���ا رویكرده روس���یاو دوابه‌دوا نوسینی نامه‌یه‌ك له‌الیه‌ن ره‌جه‌ب ته‌یب په‌یوه‌ندییان���ه وه‌ك ناوه‌نده‌كانی بیرو ئه‌رۆدگان بۆ ڤالمێدر پۆتینی سه‌رۆكی توێژین���هوه ئاماژهی پێ���داوه لە‌پێناو ی چوار ئامانجه: روسیا كه تێیدا به‌فه‌رمی داوایلێبوردن ی فرۆك ه روسیه‌ك ه له‌خس���تنه‌خواره‌وه ی ی پارت��� ی ده‌س���ه‌اڵت درێژه‌پێدان��� ی كرد. ده‌ربڕی ،سه‌ردانی ئه‌و واڵته س���ه‌ره‌ڕای ه���ۆكاری ئاب���وری ب���ۆ دادو گه‌ش���ه‌پێدان به‌تایب���هت خودی ی ئه‌ردۆگان ،ك ه توینێتی بۆ ده‌س���ه‌اڵت ئاس���اییكردنه‌و‌هی په‌یوه‌ندیه‌كان��� له‌گ���ه‌ڵ روس���یا كه پێ���ش قه‌یرانەکە سنوری نییه. قه‌باره‌ی بازرگانی نێوانیان لەس���اڵی -گه‌شه‌ی ئابووری. 2013دا گه‌یش���ت ه 32ملی���ار دۆالر‌و -له‌باربردنی كیانێكی كوردی لە‌ڕۆژئاوای 24ملی���ار دۆالر ل���ە 2014هه‌روه‌ه���ا كوردستان. ی ڕێژهی گه‌ش���تیاری روس���ی لە‌توركیا -مان���هوهو س���ه‌نته‌رێتی‌‌و زلهێزبون��� دووه‌م واڵت���ە لە‌پ���اش ئه‌ڵمانی���ا ك ه لە‌ناوچه‌كه. س���ااڵنه نزیك ه 4,5گه‌شتیاری روسی به‌اڵم ئه‌و ه���ه‌وڵ‌و ئامانجانه‌ی توركیا س���ه‌ردانی توركیا ده‌كات‌و داهاتی ئه‌و هه‌ر زو ده‌كه‌وێت ه به‌رده‌م ئاس���ته‌نگ‌و گه‌شتیارانه‌ش نزیكه‌ی 3ملیار دۆالرە .به‌ربه‌س���تی گهوره ،ئ���ه‌وه‌ش به‌هۆی هۆكارێكی تریش هه‌ڵوێس���تی روس���یا درزتێكه‌وتنێكی گهورهی خودی گه‌النی ی رۆژئاوا توركیا. بو ك ه به‌ڕونی‌‌و پێ���ش واڵتان ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی
عدد1476 : به‌روار2016/8/29 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی
عدد1488 : به‌روار2016/8/30 :
ی ئاگادار ی (-1987 ی ئاگاداری هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی حمه حس���ێن) خاوه‌ن ی (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵتی (عل )1989زه‌ویان له‌ناحییه‌ی رزگار ی خانوو ی دروس���تكردن ی ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س���ت ی ( )7501داوا ی ژم���اره هه‌وائ زه‌و ی ی له‌س���ه‌ر ئ���هو پارچ ه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌م���اوهی ( )30ڕۆژدا له دوا هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی ش���اره‌وانیمان بكات���هوه به پێچه‌وانه‌و‌ه باڵوكردنه‌و‌هی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری س���ه‌رۆكایه‌ت ی بۆ ناوبراو ده‌كات. شاره‌وانیمان كاری یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ئاگاداری
ی (-1987 ی ئاگاداری هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵتی (ئامین ه احمد فتاح) خاوه‌ن )1989زه‌ویان له‌ناحییه‌ی رزگار ی دروس���تكردنی خانوو ی كردوه ب ه مه‌به‌س���ت ی ژم���اره هه‌وائی ( )10340داوای ڕێگا پێدان زه‌و ی ی له‌س���ه‌ر ئ���هو پارچ ه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌م���اوهی ( )30ڕۆژدا له دوا هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی ش���اره‌وانیمان بكات���هوه به پێچه‌وانه‌و‌ه باڵوكردنه‌و‌هی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری س���ه‌رۆكایه‌ت ی بۆ ناوبراو ده‌كات. شاره‌وانیمان كاری یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ی داد وه‌زاره‌ت ی فه‌رمانده ی داد به‌ڕیوبه‌ری گشت فه‌رمانگ هی دادنوسانی سلێمانی 2/
ژماره 594 2016/6/14
ئ���اگاداری به‌پێی ئه‌و داوایه‌ی كه ل ه الیه‌ن (كارزان عوس���مان نادر ) پێش���كه‌ش به فه‌رمانگه‌كه‌مان كراوه ی ی بچوك له به‌روار ی پ���ڕۆژه ی نانی ئێران ی چاوان بۆ دروس���ت كردن خ���اوه‌ن كارگه‌ی ( فڕن ی كردوه كه ل ه (زه‌رگه‌ت��� هی كۆن ) دانراو‌ه ی تۆم���ار كردنی ئ���هو ئه‌مێرانه 2016/8/22دوا ی ژماره ( )33ی ی كراوه به پێی ی یاس���ای دادنوس���ان ك���ه ئامێره‌كانیان ل��� ه خواره‌و‌ه دیار ی ب ه ی به‌كار له هه‌رێمی كوردس���تان باڵو ده‌كه‌ینه‌وه ,جا هه‌ر كه‌سێ خۆ س���اڵی ( )1998 ی ی ()15پانزه ڕۆژ دا س���ه‌ردان ێ لهماوه ی هه‌ریه‌ك له‌وئامێران ه داده‌ن ی دار یان خاوه‌ن په‌یوه‌ند ی ی ده‌كه‌ین و بڕوانام ه ی داواكاره‌و‌ه تۆمار ئ���ه‌م فه‌رمانگه‌یه‌بكات بهپێچهوانهوه ناچارین كه‌به‌ناو تۆماری ئامێره‌كانی پێئه‌درێت . له‌گه‌ڵ ڕێزدا.... ی 2/ دادنوسی سلێمان عوسمان صالح شریف ئامێره‌كان ی – گاز ی _بێ ژماره _ كاره‌ب ی نان _ ئیران ی برژاندن )1فڕن ی بێ ژماره _ كاره‌بایی /2عجانه هه‌ویر شێل _ ئێران ی – بێ ژماره _ كاره‌بایی ی گونك _ ئێران /3ئامێری پانكه‌ره‌وه
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی
عدد١٥٦٣ : به‌روار٢٠١٦/٩/٤ :
ی ئاگادار ی (-1987 ی ئاگاداری هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه ك ه سااڵن سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی (حسن صابر عباس) خاوه‌ن )1989زه‌ویان له‌ناحییه‌ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵت ی خانوو ی ( )٢٨٥٩داوای ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س���تی دروس���تكردن ی ژم���اره هه‌وائ زه‌و ی ی له‌س���ه‌ر ئ���هو پارچ ه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌م���اوهی ( )30ڕۆژدا له دوا هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی ش���اره‌وانیمان بكات���هوه به پێچه‌وانه‌و‌ه ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری س���ه‌رۆكایه‌ت باڵوكردنهوه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
18
تایبه‌ت
) )543سێشه‌مم ه 2016/9/6
پاشەكشەی كورد لە‌نزیكبونەوەی جەمسەرە ناوچەییەكاندا ئەنوەر حسێن (بازگر) وردە وردە داع���ش ل���ەو س���نورە جوگرافیی���ەی پێیدەوترێ���ت عێراق‌و س���وریا خەریكە پاشەكشە دەكات، كۆبون���ەوە نهێنییەكان���ی ئەمەریكا، حكومەتی هەرێم‌و بەغدا لەناوەڕاستی ئاب���ی 2016لە‌كەرك���وك ب���ۆ ئەو مەبەس���تە ،ئاماژەیەك���ی گرنگن بۆ پێداگری لەسەر كۆتاییهاتن بە‌داعش لە‌موسڵ. س���ەردانەكەی زەریف���یو كۆبونەوە لەگ���ەڵ هاوت���ا توركییەك���ەی لە‌ئەنكەرە ،س���ەردانی چاوش ئۆغلۆ بۆ تاران ،سەردانەكەی ئەردۆگان بۆ مۆس���كۆو دیدارەكانی لەگەڵ پوتن، پاش گرژی‌و ئاڵۆزی نێوانیان بەهۆی قەیرانی س���وریاوە ،ئاماژەیەكی ترە بۆ شكستی سیاس���ەتەكانی توركیاو چونەوە سەر ئەو تێزەی ،كە دەبێت ئەنكەرە ملبدات بۆ دەس���تهەڵگرتن لە‌داع���ش‌و دەرك���ردن لە‌خەیاڵ���ی روخان���ی ئەس���ەد ،توركی���ا ئ���ەم هەنگاوانەی ن���اوە پاش كودەتاكەی توركی���او پێش���ڕەوییەكانی یەپەگەو یەپ���ەژە لە‌مەنب���ج‌و پەالمارەكانی پەكەكە بۆ سەر توركیا. دانیش���تە نهێنیەكان���ی توركی���ا، ئێران ،عێراق ،س���وریا ،لە‌جەزائیر دوبارەكردنەوەی سیناریۆكانی ،1974 ب���ەاڵم ئ���ەو لەس���ەردەمی هەواری بومی���دن‌و 2016لەسەردەس���تی عەبدولعەزی���ز بوتفلیقە ،س���ەبارەت بە‌راگرتنی پێشچوونەكانی حكومەتی فیدڕاڵ���ی خۆرئاواو پەراوێزخس���تنی پەكەكەو س���نوردانان ب���ۆ ئەگەری دروس���تكردنی دەوڵەتی سەربەخۆ، كەیسی نەوت. پەالمارەكان���ی ناوەڕاس���تی ئاب���ی 2016بۆ سەر حەس���ەكە لە‌رۆژئاوا لەالیەن سوپای س���وریا ،حزبوڵاڵی لوبن���ان‌و بۆردومانەكان���ی توركیا بۆ س���ەر جەرابلوس‌و داوای جۆن بایدن بۆ پاشەكش���ەی هێزەكانی سوریای دیموك���رات لە‌مەنب���ج ،ئاماژەیەكە ب���ۆ دەركەوتن���ی س���ەرەتای ئ���ەو هەڕەشانەو جێبەجێكردنی ئەجێندای (چ���وار قوڵ���ی)و خس���تنە بواری پراكتیزەكردنەوە ،كە س���ەرەتاكەی دژی رۆژئاوایە. بۆردومانكردنی حەسەكە ،ئاماژەیەكە بۆ ئەو مسجەی تاران‌و دیمەشق دەیدەنە ئەنكەرە بەوەی لێرەوە فشارەكان بۆ سەر پەیەدە دەس���تپێدەكات‌و وردە وردە دەگات���ە عەفری���ن ،كۆبان���یو جەزیرە لەژێر ناوو سیناریۆی جیاواز جیاواز ! ........هەربۆیە لە‌كۆتایی ئابی 2016موراد قەرەیەالن ئەندامی كۆنس���ەی س���ەرۆكایەتی كەجەك���ە لە‌مەراس���یمی چەكداركردنی پۆلێك گەری�ل�ا رایگەیاند :پ���ژاك‌و پەكەكە بڕیارمان���داوە هێرش���ەكانمان دژی ئێران دەس���تپێبكەینەوە لەبەرامبەر ئ���ەو رۆڵەی ئێران ل���ەدژی رۆژئاوا دەیگێڕێت (مەبەس���تی ش���ەڕەكانی شاری حەسەكەیە). چونك���ە ئەنك���ەرە ،تاك���ە مەرجی ن���او كۆبون���ەوە چ���وار قۆڵییەكانی دەس���تهەڵگرتنی دیمەش���ق ،تاران، مۆس���كۆیە لەپش���تیوانی فیدڕاڵی خۆرئاواو هێزەكانی پەیەدەو تەنانەت پەكەكەش. ئەم داوایەی ئەنكەرە كارێكی قورس نییە ،هەرچەندە شەرم ئامێزە ،بەاڵم ئەس���ەد پەنا بۆ هەم���و كارتەكان‌و تەنانەت شەیتانیش دەبات بۆ نەجات بون لە‌روخان ،جا ئەگەر ئەو كارتە گرەو بێت لەس���ەر كورد ئاسانترینە، ب���اس لەكۆبون���ەوەی نهێنی نێوان ئەسەدو ئاردۆگان دەكرێت‌و سەردانی موعەلی���م بۆ عێراق بەش���ێكی تری سیناریۆكانە. كەواتە دەردەكەوێت خاڵی نەكەوتنی ئەس���ەد ،لێدانە لەكورد ،وەكو چۆن خاڵی كۆتاییهاتنی داعش‌و پشتكردنە سوپای ئازادی س���وریا ،ئیمزاكردنی ئەردۆگان���ە ب���ۆ ئ���ەو دوو مەرجەو سەردانەكەی هاكان فیدانی راوێژكاری دەزگای میت بۆ سوریا لەدوای 2011 ئاماژەیەكی تری ئەو مەس���جەیە ،كە توركیا دەستی لەو فای لە‌بەرداوە. ب���ۆ ئێرانیش مانەوەی ئەس���ەد ،كە دەكات���ە بەردەوام���ی خەتی تماس‌و ستراتیژی ش���یعە لە‌تاران بۆ بەغدا بۆ دیمەش���ق ت���ا دەگات���ە بیروت‌و س���نورەكانی ئیسرائیل‌و بەستنەوەی بەس���ەنعاو حوس���ییەكان لە‌رێگەی
دەریاوە ،واتا پێكەوەبەس���تنی ئەو پێن���ج پایتەخت���ەی ،كە هەمیش���ە ئێرانیی���ەكان بە‌هەژم���ون‌و نف���وزی خۆیانی دەزان���ن ،كارتێكە دەكرێت ئێران پەی���ەدە ،یەكێت���ی ،پارتی‌و هەردوو حكومەتی خۆرئاواو باشوریی بۆ بكاتە قوربانی. تاران‌و ئەنكەرە ،هەرگیز ئەمەیان نەدەخواست كە روویدا. نە ئەنكەرە ،نە تاران نەیاندەویست‌و چاوەڕوانیش نەبون كورد لە‌رۆژئاوا، باك���ورو بگ���رە باش���وریش هێندە پێش���بكەوێت ،بەاڵم كاتێ رەوشەكە تێچكوو ،گەمەكە لەدەست ئەنكەرەو ت���اران دەرچ���وو لە‌چوارچێوەیەكی ناوچەیەوە ،بوە نێودەوڵەتی. واشنتۆن‌و مۆسكۆ دەخالەتیانكردو هاوكێش���ەكە لەدەست ئە دوو واڵتە ناوچەیی���ە دەرچوو ،بەش���ێوەیەك ملمالنێیكان هێن���دە توندبو ،تاران‌و ئەنك���ەرە خۆیان بەش���ێكی گەورە ب���ون لە‌یارمەتی ك���ورد (یان هێزە كوردییەكان) ،یەكێكیان بۆ خستنی ئەسەدو ئەویتریان بۆ مانەوەی. ئاش���كرایە لە‌ملمالنێكانی س���وریا، هەریەكە لە‌تاران ،دیمەش���ق ،بەغدا (بلۆكی ناوچەیی) كەوتنە پشتگیری لە‌پەكەكەو قەندیل ،واتا لە‌پەیەدەو هێزەكانی یەپەگە ،یەپەژەو هێزەكانی س���وریای دیموك���رات ،چ لەب���واری پێدانی چەكو كەلوپەلی س���ەربازی، چ لەب���واری رێگادان بە‌فرۆش���تنی نەوت‌و یارمەتی دارایی‌و پزیشكی. تەنانەت قاسم سلێمانی وتویەتی :بۆ پەیەدە بەتەنها جارێك چەند كەتیبەی تۆپخانەم���ان پێ���داون لەگەڵ دەیان ج���اری تر ه���اوكاری ،لە‌بەرامبەردا جارێ���ك تەنه���ا داوایەكم���ان هەبوە لێیان ،داگرتن���ی وێنەكانی ئۆجەالن لە‌بارەگانیان ،بەاڵم ئەوەشیان بە‌قسە نەكردوین. سەردانی وەفدەكانی پەكەكەو پەیەدە بۆ بەغداش ه���ەر لەو پەیوەندیەدابو لەو كاتانەدا. ه���ەر ئەو واڵتان���ە بەتایبەتی تاران‌و بەغ���دا لەباش���وریش پش���تیوانی س���ەرەكی یەكێتی بون‌و بەتایبەتی لە‌شەڕەكانی داعش. لەالیەك���ی ت���رەوە ئەنك���ەرەو هاوپەیمانەكان���ی كەوتن���ە هاوكاری پارت���ی وەكو هاوپەیمان���ی خۆیان، بەتایبەتی لەبواری سەربازی ،نەوت‌و دژایەتیكردن���ی پارتی ب���ۆ رۆژئاواو فیدڕاڵ���ی خۆرئ���اوا لە‌داخس���تنی سنورەكان‌و پش���تیوانی ئەنەكەسە‌و سوپای ئازادی س���وریا‌و هەڵكشانی كێرڤی كێش���ەكانی نێوانیان لەگەڵ پەكەك���ە .بەتایبەتی لەش���ەنگال‌و قەندیل ،بەشێكبو لەو ملمالنێیەی كە كورد (هێزە كوردییەكان) بەشێكبون، بەاڵم ئەنك���ەرەو ت���اران ئیدارەیان دەداو س���ودیان لە‌كارتی ئەو هێزە كوردییانە وەرگرت لە‌رۆژئاوا ،باكورو باشور. س���ەردانەكەی بارزانی ب���ۆ توركیا، بەش���ێكی مەبەس���تی ئەنكەرەیە بۆ ئ���ەوەی بارزان���ی ،ی���ان حكومەتی هەرێم ببنە بەشێك لە‌سیناریۆكانی، كە بێگوم���ان هەم���و ئەجێنداكانی توركیا لە‌ئەلفەوە بۆ یێ دژی كوردو بەتایبەتی پەكەكەو خۆرئاوایە ،واتا هەمو دۆس���ێیەك كە توركیا دەستی بۆ دەبات دەچێتەوە سەر تیرۆر ،كە خۆی لە‌پەكەكەدا كورت دەكاتەوە. گەر دیقەت بدەین ،ساتی بانگهێشتی بارزانی هاوكاتە لەگەڵ هێرشی سوریا بۆ سەر حەسەكە ،هێرشی توركیا بۆ سەر جەرابلوس ،گوشاری ئەمەریكاو جۆن بایدن بۆ كشانەوە لە‌مەنبج. بۆیە توركیا بانگهێش���تەكەی بارزانی پێشخس���ت ،تا پێش ئێران مەسجی ی خۆی بگەیەنێ���ت‌و بڵ���ێ "هاوكات سەردانەكە باشبونی پەیوەندییەكانی توركیا ،ئێران ،عێراق‌و س���وریایە"، ئەنكەرە لەس���ەردانەكەدا جگەلەوەی داوای داخس���تنی خوێندن���گاو زانكۆكانی س���ەر بە‌گولل���ەن دەكات لەهەرێم���ی كوردس���تان‌و نیگەران���ە لە‌هاتوچۆی س���ەركردەكانی پەكەكە لە‌فرۆكەخانەكان���ی كوردس���تانەوە، داواش���ی لە‌بارزان���ی ك���ردووە ،كە پەكەكە بەش���داری ش���ەڕی موسڵ نەكات. بۆی���ە توركی���ا بەمەبەس���ت ئ���ەم س���ەردانەی بۆ بارزانی رێكخستووە، ب���ەاڵم لە‌كورترین خاڵ���دا ،ئەنكەرە دەیەوێ���ت دژی پەكەك���ەو رۆژئ���اوا
حكومەت���ی هەرێ���م ،ی���ان بارزانی بەش���دار بێت ،كە ج���ارێ دیار نییە ئەو خواس���تانەی ئەنك���ەرە لەالیەن بارزانیی���ەوە رەتدەكرێت���ەوە ،ی���ان بەش���دار دەبێ���ت ،بەاڵم ئاس���ایی‌و س���انایە لەوە تێبگەی���ن ،كە توركیا رێ���گا ن���ادات بارزان���یو كوردیش، لەم چوار پارچەی���ە هیچ بێت‌و هیچ دەستكەوت‌و سەركەوتنێك بەدەست بێنێت ،هەرچی بۆی بكرێت دەیكات گەر دژی بارزانیش بێت ،هاندە فورات رۆژنامەنوسی تورك دەڵێ "بارزانی‌و یەل���درم باس���ی تیرۆریانك���ردووەو پرسیان پێ كردووە ،كە دیارە تیرۆر مەبەست پەكەكەیە؟". بەم دواییانەش ئەنكەرەو س���عودیە لەدژی تاران پەنایان بردە بەر كورد (هێزە كوردیی���ەكان) لە‌رۆژهەاڵت، ب���ۆ پش���تیوانی لەپێش���مەگەكانی حزبی دیموكراتی كوردس���تانی ئێران لەناوچەكانی كوردستان ،بزوتنەوەی ع���ەدل لە‌بلوجس���تان‌و تەنان���ەت س���ازمانی مجاهیدنی خەلقی ئێران، تارادەیەكیش كاریگەری لەسەر تاران دانابو. تەنانەت باس لەوەش دەكرێت ،هەمو س���یناریۆكانی ئەنكەرەو ریازز دژی تاران لەگەڵ حزبی دیموكرات ،حركەی عەدل‌و مجاهیدن���ی خەلق لە‌رێگای پارت���ی دیموكراتی كوردس���تانەوە جێبەجێكراوە. هەرچەند مستەفا هیجری سكرتێری حزبی دیموكرات ،ئەو س���یناریۆنانە رەتدەكات���ەوە ،بەاڵم نایش���ارێتەوە كاریگەری زۆری هەبوەو ئەمەریكیەكان زوو زوو دەچنە كۆیە ،هیجری دەڵێ "خۆ گ���ەر یارمەتیمان بدەن كارێكی باش���ە ،تەنان���ەت گەر ئیس���رائیل هاوكاریم���ان ب���كات وەریدەگرین"، هیجری ئەوەشی وتووە " :لە‌داهاتوودا ئاڵوگۆڕی گەورە روودەدات". بەاڵم هەرچ���ی چۆنێك بێ���ت ،ئەم س���یناریۆیانە تارانی���ان ترس���اندو ش���ڵەژاوی زۆریش���ی پێوە دیاربو، چونكە قس���ەكانی توركی فەیس���ەڵ سەرۆكی دەزگای هەواڵگری پێشووی عەرەبس���تان لەكۆنگ���رەی ئازادی ئێران���ی ،رێكخ���راوی مجاهیدین���ی خەلقی ئێ���ران لە‌حوزەیرانی 2016 لە‌پاریس ،ئاماژەیەكی جدی بون بۆ پش���تیوانی لە‌مجاهیدین‌و هێزەكانی ترو هەڕەشەكانی سوپای پاسداران‌و ئیتالع���ات ،ئاماژەبون بۆ ش���ڵەژانی تاران. تەنان���ەت ب���اس لەوەش���دەكرێت لەس���ەردانەكانی ئەم دواییەی دكتۆر بەرهەم ساڵح‌و وەفدەكەی‌و سەردانی وەف���دی دەزگای ئەمنییەكان���ی حكومەت���ی هەرێمی كوردس���تان بۆ تاران ،هێرشەكانی حزبی دیموكراتی كوردس���تانی ئێران���ی بە‌ج���دی وەرگرت���ووەو بەدەس���تی دەرەك���ی زانی���وەو لەوەش نیگ���ەران بوە ،كە گوایە پارتی لەس���ەر داوای سعودیە رازیب���وە ،كە بارەگاكانی س���ازمانی مجاهیدین���ی خەل���ق بگوازێتەوە بۆ هەولێر .تاران ئەمەی بە‌خەتی سوورو قابیلی قبوڵنەكردن ناوبردووە. بەاڵم ئێس���تا ئەوەی گرنگە ئەوەیە، ئایا پارتی دەبێ���ت لە‌چوارچێوەی سیناریۆكانی توركیا بجوڵێتەوە نەك سعودیە؟ بەمش���ێوەیە كە ئەنكەرە بڕیاری���داوە دەس���ت لەپش���تیوانی داع���ش‌و س���وپای س���وریای ئازاد هەڵگرێت دژی سوریا ،ئێران‌و عێراق، كەواتە دەبێت پارتیش دەس���ت لەو سیناریۆیانە هەڵبگرێت‌و ئیتر یەكێتی نابێتە خەتی تماسی ئێران ،پەیەدەو پەكەكە. ئیت���ر پەكەكەو پەیەدە ئ���ەو كارتە گرنگە نابن بەدەست ئێران ،سوریاو عێراق���ەوە ،بەڵك���و وردە وردە ئیتر دەكەونە بەردەم مەترسییەوە. ب���ە واتایەكی تر وەكو وتم ،ئەنكەرە لەبەرامبەر چی دەست لە‌پشتگیری داعش ،رووخانی ئەس���ەدو س���وپای ئ���ازاد هەڵدەگرێ���ت؟ لەبەرامب���ەر دەس���تهەڵگرتنی ئێران لە‌پشتیوانی پەكەكە ،پەیەدەو فیدڕاڵی خۆرئاواو لەبەرامب���ەر دەس���تهەڵگرتنی تاران لە‌پشتیوانی یەكێتی. واتا بەش���ار ئەس���ەد دەمێنێتەوە، فیدڕاڵی خۆرئ���اواو گەمارۆ دەدرێت‌و دەخرێتەوە چوارچێوەی سوریا ،رۆڵی پەكەكە دەس���ت كورت���ر دەكرێتەوە لە‌شەنگال‌و س���نورەكانی هەر چوار دەوڵەت سەختر دەكرێت ،حكومەتی هەرێمی كوردستان بە‌یەكێتی‌و پارتی
باس لەوەدەكرێت لەسەردانەكانی ئەم دواییەی دكتۆر بەرهەم ساڵح‌و وەفدەكەی‌و سەردانی وەفدی دەزگای ئەمنییەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ تاران ئێران نیگەران بوە كە گوایە پارتی لەسەر داوای سعودیە رازیبوە ،كە بارەگاكانی سازمانی مجاهیدینی خەلق بگوازێتەوە بۆ هەولێر .تاران ئەمەی بە‌خەتی سوورو قابیلی قبوڵنەكردن ناوبردووە دەخرێن���ەوە چوارچێ���وەی عێراق‌و ئیمتی���ازو المەركەزیەكەتەی بچوكتر دەكرێت���ەوە ،حزب���ی دیموك���رات‌و موجاهیدنی خەل���ق‌و حركەی عەدل دەبێت بگەڕێنەوە شوێنەكانی خۆیان، واتا (هەمو كارتە بەكارهێنراوەكانی ك���ورد لەالیەن ئ���ەو واڵتان���ەوە بۆ ماوەی���ەك بە‌عەالگ���ەی چاوەڕوانی بەرژەوەندییەكانەوە هەڵدەواس���رێت، خۆگەر هەمو الیەك رێككەوتنەكانیان قبوڵكردو بەرژەوەندییەكانی یەكتریان پاراس���ت ،وردە وردە ك���ورد (هێزە كوردیی���ەكان) پەراوێزت���ر دەخرێن، تارادەی مەترسی جدی كە یەكەمجار لەناوبردنی كانتۆنەكانی خۆرئاوایە. لەم نێوەدا بۆ ئەمكارە (لەناوبردنی فیدڕاڵی خۆرئاوا) سیناریۆكانی دەبێ ئاوا بن ،س���وریا بەهێز دەكرێتەوەو هەوڵ���دەدات رۆژئ���اوا بخات���ە ژێ���ر كۆنتڕۆڵی خۆی ،كە بێگومان بەهێزی سەربازی‌و دەخالەتی توركیاو فشاری روس���یاو ئەمەریكاش ،ئەوكاتە ئێران نەك پش���تیوانی لە‌پەیەدە ناكات، بەڵكو پاڵپش���تی ئەس���ەد دەكات. ئەنك���ەرە س���نورەكانی دادەخ���ات‌و س���وپای س���وریای ئازادو هێزەكانی ت���ر ئاراس���تەی ش���ەڕیان دەگۆڕێت ب���ەدژی پەی���ەدە ،عێراقی���ش وردە وردە س���نورەكانی دادەخات بەرووی رۆژئ���اوادا ،دوات���ر داوای دەرچوونی هێزی پێشمەرگە دەكەن ،لە‌كەركوك‌و ناوچە جێ ناكۆكەكان‌و رادەستكردنی نەوت‌و ئەگەری گێمێكی تری شەڕی نێ���وان كوردو عێ���راق‌و گەڕانەوە بۆ خاڵی سفرو دوریش نییە نزیكبونەوەی توركیاو ئێران ،نزیكبونەوەی شیعەو سوننەش���ی لێبكەوێت���ەوە ،ئەوەی جێگەی مەترس���ییە ،ئەوەیە كە ئەو كارە بێ پارتی دیموكراتی كوردستان ناكرێت ،بەهۆی سنورەكانی رۆژئاواوە، بۆی���ە رەنگ���ە پارتی بە‌پش���تگیری لە‌ئەنەكەسە ،ببێتە بەشێك لەو بلۆك بەندەی���ە بە‌دژی خۆرئ���اوا ،تەنانەت شەڕی پەیەدەش بكات ،یان النیكەم رەنگە ئەنەكەس���ە كارتێكی بەهێزی هەڵگیرساندنی ش���ەڕی ناوخۆ بێت، كە ئەنەكەس���ە رۆڵی كۆنترا گەریال بگێڕێ���ت بە‌پش���تیوانی الیەنەكان، چونك���ە س���ەرەڕای بێهێزبون���ی كارتەكان���ی ك���ورد ،ب���ەاڵم توركیا هێشتا پێویس���تی بەچەند الیەنێكی كوردی هەیە ،بەتایبەت لە‌مەسەلەی ن���ەوت ،ت���ا كاتێك���ی نادی���ار ،یان النیكەم لەبەرئەوەی پارتی بەئاسایی دژی پەی���ەدەو حوكمی تاك الیەنەی پەیەدەیەو ناكۆكی قوڵیشیان لەگەڵ
پەكەكەو یەبەسە هەیە. هەرچەن���دە خاڵی ناكۆكی توركیا – ئێران (پارتی)ییە ،وەكو چۆن خاڵی ناكۆكی ئێ���ران – توركیا (یەكێتی) ییە ،بەاڵم خاڵ���ی ناكۆكی ئێران – توركیا بەگشتی (یەكێتی ،پەكەكە، پەیەدە)ییە. ئ���ەو بازنەی���ە ك���ە ن���اوی یەكێتی هێ���زە كوردییەكان���ە ،ی���ان نزیكی هێزە نیش���تمانییەكانە ،چونكە ئەو جەمسەرەی كە پێكدێت لە‌یەكێتی، پەكەكە ،پەی���ەدە ،هەدەپەو گۆڕان حزب���ی دیموكرات���ی كوردس���تان‌و كۆمەڵ���ەكان ،جەمس���ەرێكی تەواو نیشتمانی‌و كوردستانییە ،تێڕوانینی زۆرت���ر لەگ���ەڵ كاری هاوب���ەش‌و پش���تیوانی هێزەكان���ە ،ك���ە پارتی لە‌دەرەوە ئەم جەمس���ەرە بەندییە، بۆیە لە‌رۆژئاواو هەس���ت بە‌مەترسی جدی دەكرێت ،لە‌بەش���داری پارتی لەو سیناریۆیانە. بەه���ۆی هەس���تكردن بە‌مەترس���یو هەڕەش���ەی واڵتان���ی ناوچەی���یو سیناریۆی مەترسیدار ،ئەم جەمسەرە ئێس���تا خەریك���ی بەرنام���ە رێژییە ب���ۆ دروس���تكردنی (ئەنجومەنێكی سەربازی كوردستانی) لەنێوان هەمو هێزە كوردس���تانییەكانی هەر چوار پارچەی كوردستان ،وەستا رەسوڵ یەكێك لە‌فەرماندە س���ەربازییەكانی یەكێتی ،كە دوو ساڵە سەرپەرشتی میحوەرێكی ش���ەڕی داعش دەكات، نایشارێتەوە كە كار بۆ دروستكردنی ئەو ئەنجومەنە سەربازییە دەكەن. بۆ عێراقیش پێموایە پارتی لەپێش یەكێت���ی ،ئامادەب���ێ بچێت���ەوە ناو چوارچێوەی عێراق ،ئیتر سەردەمی بانگەش���ەی سیاسی‌و س���ەربەخۆیی كوردستانیش تەواو دەبێت. بەمشێوەیە وەكو چۆن لەگەڵ كێشەو گرفت‌و ملمالنێكانی واڵتانی ناوچەیی‌و زروف���ی بابەتی ك���وردو پارچەكانی كوردستان گەشەیانكردو دەستكەوتی باش���یان بەدەس���تهێنا ،بەتایب���ەت لە‌رۆژئاواو باش���ور ،پێچەوانەكەشی راس���تە ،كە نزیكبون���ەوەی واڵتانی ناوچەكەو جەمس���ەرە ناوچەییەكان (توركیا – ئێران) مەترس���ی لەسەر كوردو دەستكەوتەكانی زۆرتر دەبێت، كە وردە وردە خەریكە س���ەرەتاكانی ی دەردەكەوێت ،بەپێی بەدەستهێنان بەرژەوندییەكانی���ان‌و چونە پێش���ی ئەجێنداكانیان ،نزیكبونەوەی زۆرتر لە‌یەكترو هەوڵدان بۆ دووركەوتنەوەی زۆرتر لە‌ك���ورد دەخەنە ئەجێندای خۆیان���ەوە ،ئ���ەوەش دیفاكتۆی���ە توركیاو ئێ���ران ،كە لەی���ەك نزیك ببنەوە ،گرنگترین خاڵی جێ باس���ی هەردووال كوردەكانن ،كە دیارە ئێستا رەوش���ەكە والێهاتووەو كارتی كورد زۆرتر بەدەست ئێرانەوەیە لە‌رۆژئاواو باكورو نیوەی باشوریش ،كە هەموشی لەدژی توركیا بەكارهێناوە. بۆیە ئاس���ایی ك���ە دەیبینین توركیا تەنازول���ی زۆرترو نەرم���ی زۆرتری نواندووەو رەنگە باجی زۆریش���ی بۆ دابێت ،كە هێشتا دیار نییە ئیمتیازی چ���ی ت���ری داوە بەس���وریا ،ئێران، عێراق كە لە‌داهاتوودا دەردەكەون‌و ئامادەبێت باجی تریش بدات ،بۆنمونە دەست هەڵگرتنی توركیا لەملمالنێی لەگ���ەڵ ئێران لە‌واڵتان���ی كافكاس یان كش���انەوەی لە‌سوپای ئیسالمی یەكگرت���وو ،ی���ان زیندوكردن���ەوەی رێككەوتنی ئەمنی (ئەدەنە) لەگەڵ سوریا. بۆیە ئاس���اییە كە دەبیندرێت توركیا لەم باردۆخ‌و رەوشە تازە زۆرتر دەبێت باج ب���دات‌و كارتەكانی كەمبكاتەوە‌و ئێرانی���ش زۆرتر س���ودمەندو براوە دەبێت. رزگاركردن���ی موس���ڵ ،ئاماژەیەكە ب���ۆ داڕش���تنی نەخش���ەیەكی نوێ لەناوچەك���ە ،ك���ە داع���ش دەبێتە قوربان���ی هەڵس���انەوەی ئەنكەرەو كۆنتڕۆڵكردنی سەر لەنوێ ناوچەكە لەالی���ەن س���وپای عێراق���ەوە ،كە پارتی‌و توركیا دەیانەویس���ت نیوەی موس���ڵ كۆنتڕۆڵبكەن ،بەپێی چەند س���ەرچاوەیەكی زانی���اری گوای���ە واش���نتۆن لەش���ەوی كودەتاك���ەی توركیا س���ێ مەرجی خۆی بەس���ەر توركیادا سەپاندووە: یەكەم :كشانەوەی هەمو سوپاكەی لە‌عێراق‌و كوردستان. دووەم :رێزگرت���ن لە‌مافی مرۆڤ‌و دیموكراسی لەناوخۆی توركیادا. سێیەم :دەستهەڵگرتن لە‌پشتیوانی
داعش‌و وازهێنان لە‌فش���ار خستنە سەر كانتۆنەكانی خۆرئاوا. بەمش���ێوەیە ،كە من بڕوام بە‌خاڵی س���ێیەم نییە ،گەر باسیش���كرابێت، بەاڵم بەم پێیە ،دیسان ئێران براوەی یەكەمە ،كە دیارە واشنتۆن بەمكارەی مەبەس���تییەتی حەش���دی ش���ەعبی دووربخات���ەوەو رێگ���ری لەش���ەڕی شیعی‌و سوننی بگرێت‌و لەهەمانكاتدا بەڵێنی ئەوەش���ی بە‌ئەنكەرە دابێت، كە رێ���گا نادات پەكەكەو یەبەس���ە بەش���داری گرتنی موس���ڵ بن ،وەكو چۆن ترسی هەیە لەوەش ،كە توركیا سنوری س���وریا ببەزێنێت بۆ شەڕی دژی پەیەدە لەخۆرئاوا. بەمشێوەیە ،روونە زلهێزەكانی وەك ئەمەریكاو روس���یاش مامەڵە لەگەڵ بەرژەوەندییە بێ مۆڕاڵەكانی خۆیان دەكەن ،كە خۆی لە‌جوگرافیای ئەو چوار دەوڵەتە دەبینێتەوە ،نەك كورد یان باش���ورو رۆژئ���اوا ،گەر ئەوەش لەبەرچاو بگرین ،كە هێندە دۆخەكە لەب���ارە بۆ ئ���ەو واڵت���ەو پەیوەندی هێزە كوردیی���ەكان هێن���دە دژوارو ناكۆك‌و دابەش���بوە ،رێك لە‌دەیەی نەوەدەكان‌و سەردەمی شەڕی ناوخۆ دەچێت بەشێوەیەكی سارد. بۆی���ە دورنیی���ە ،وەاڵمی واش���نتۆن لەپش���تكردنی لە‌كوردو پاشەكشەی دەستكەوتەكانی ئەو قسەیەی هیالری كلنتۆن بێت ،ك���ە وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا ب���و لەبەرامبەر روداوەكانی واڵتان���ی عەرەبی ،كە لێیان پرس���ی بۆچی پش���تتان كردە دۆستەكانتان (كە مەبەس���تی میسر ،لیبیا ،تونس )....ب���و؟ هیالری وت���ی :زۆرمان ئامۆژگاریك���ردن بەقس���ەی ئێمەیان نەكرد ،ئەم���ەش چەن���د وەاڵمێكی نامۆڕاڵی پڕ بەرژەوەندییە ،هێندەش پڕە لە‌حەقیقەتی دۆگما‌و واقعیەتی سیاسەتی ئەمەریكا. كاتێك هێزێك ئامادە بێت پەرلەمان پەكبخات‌و گوێ لە‌چ���وار هێزی تر نەگرێت ،كاتێك هێزێك سنورەكانی بەرووی برا كوردەكانی لە‌پارچەیەكی تر دابخات‌و هەڕەشەی شەڕ بكات. كاتێك هێزێك بیەوێت بەتەنها حوكمی پارچەیەك بكات ،كاتێك هێزێك بێ گوێدان���ە خەبات‌و تێكۆش���انی هێزە ی رەس���ەنەكانی ئ���ەو پارچەیە ،حزب دەس���تكردی بكات���ە خاوەن���ی ئەو پارچەیە. كاتێك لە‌پارچەیەك دوو هێزی دەیەی هەشتاكان بوبنە شەش پارچە بەهۆی ئینشیقاق‌و ئینشیعابەوەو ئامادە نەبن لەبەرامبەر سیس���تمێكی سیاس���ی مەترس���یدار پێك���ەوە بەیاننامەیەك دەربكەن‌و ئیتالفێك دروستبكەن. كاتێك هێزەكانی ئەم چوار پارچەیە بەه���ۆی هەژمون���ی دوو ح���زب ،كە كامی���ان س���ەرۆك بێ���ت ،نەتوانن كۆنگ���رەی نەتەوەی���ی ببەس���تن‌و كارەكانی پەكبخەن. كاتێ���ك پاش بیس���ت‌و پێنج س���اڵ حوكمڕان���ی ك���ورد لە‌پارچەی���ەك، لە‌داهاتی فرۆشی رۆژانەی پێنج سەد هەزار بەرمیل نەوت ،فەرمانبەر سێ مانگ جارێك موچەی پێبدرێت‌و چینی ناوەن���د بفەوتێ���ت‌و دەوڵەمەندەكان دەوڵەمەندت���رو ه���ەژارەكان هەژارتر بن‌و گەندەڵی هەمو داموودەزگاكانی حوكمەتی گرتبێتەوە. چەندین رۆژنامەنوس لەس���ەر ئازادی بیروڕا تیرۆر بكرێن‌و پرەنس���یپەكانی دیموكراس���ی لەبەر خاتری كەسێك پێشێلبكرێن‌و ناعەدالەتی گەیشتبێتە ئاسمان. ئیتر بۆچی لەس���بەینێ پاشەكشەو شكس���تی ئەزمونی باش���ورو رۆژئاوا گلەیی لە‌نزیكبونەوەی جەمس���ەرە ناوچەیی���ەكان (ئەنك���ەرە ،تاران، بەغ���داو دیمەش���ق) بكەی���ن ،ك���ە ه���ەر چواری���ان كوردیان بەس���ەردا دابەشكراوەو دوژمنی واقیعی كوردن‌و گلەیی لە‌دووركەوتنەوەی هێزو حزبە كوردییەكان نەكەین ،كە بە‌حس���اب زۆرینەی���ان هێ���زی كوردس���تانی‌و نیشتمانی‌و نەتەوەیین. مەترسییەكانی بەردەم كورد گەورەن، بەتایبەتی بەرامب���ەر خۆرئاوا ،بۆیە پێویس���تی بە‌تاكتیك���ی سیاس���یو س���تراتیژی گرن���گ هەی���ە ،النیكەم ب���ۆ تێپەڕاندنی ئ���ەو گەلەكۆمەكییە ناوچەییەی ئامادەس���ازی بۆ كراوە‌و وردە وردە پیالن���ەكان دەبەنە پێش، ب���ەاڵم گرنگە كە هیچ الیەنێكی كورد لەم پیالنە بەش���دار نەبێ���ت ،بەاڵم پیالنێكی مەترسیدار لە‌ئارادایە.
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
Awene
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیرو ویدات حسێن؟
ئایندەی یەکێتی بەرەو کوێ؟
ریکالم
لوقمان حەوێز تێکساس ،ئەمەریکا کێش���ەو قەیرانەکانی باشوری کوردس���تان تا دێت زۆرترو ئاڵۆزتر دەبن، لە‌بنەماش���دا کێشەکانی باشوور بەخودی کێشەی حزبەکانیشەوە هۆکارەکانی هاوشێوەن‌و گرنگترینیان بریتین لە‌ناشەفافیەتی‌و گەندەڵی ،بەدامەزراوەیی نەکردنی ئۆرگانەکان ،تاکڕەوی لە‌بڕیاردان‌و قۆرخکردنی سەرچاوە داراییەکان، هەروەها پێشێل کردن‌و ڕێز نەگرتنە لە‌یاساکان‌و پەیڕەوە ناوخۆییەکان. کێش���ەکانی ئەمجارەی یەکێتی زۆر گەورەترن‌و جیاوازترن لەوانەی رابردو، هەموش���مان دەزانین ل���ەدوای نەخۆش کەوتنی مام جەالل س���ەریان هەڵدا، بەاڵم بەر لەوە دەبێت بڵێین کە یەکێتی هەر لەدوای ڕوخانی ڕژێمی س���ەدام توشی کۆمەڵێک شکستی یەک لەدوای یەک بوو ،مام جەالل وەکو سکرتێری گش���تی چارەسەری بنەڕەتی بۆ کێشەکان نەدۆزیەوە‌و ئامانجی سەرەکی ئەو لەو کاتەدا گەیش���تن بەس���ەرۆکایەتی عێراق بو ،لەکاتێکدا ئەگەر لەجیاتی س���ەرۆکایەتی عێراق چارەسەرکردنی کێشەکانی ناو یەکێتی هەڵبژاردایە ئەوا کێش���ەکان نەدەگەیش���تنە ئەم ئاس���تەو بگرە لەوانەیە بزوتنەوەی گۆڕانیش دروست نەبوایە. بێگوم���ان بۆ دەربازکردنی یەکێتی لە‌کێش���ە گەورەکان دەبوایە کۆنگرەی چوارەم لەکاتی خۆی ببەسترایە لەساڵی ،٢٠١٤بەاڵم دواخستن‌و نەبەستنی کۆنگرەش لەالیەن باڵی هێرۆ ئیبراهیم هەر بەمەبەستی زیاتر کۆنترۆل کردنی دەس���ەاڵتەکان بوە چونکە دەرکەوت ک���ە کات لەبەرژەوەندی ئەواندایە‌و ئەو ماوەی���ە ئەو باڵە توانی لەبواری س���ەربازی‌و ئەمنی‌و بواری نەوت کۆنترۆلی جومگەی زیاتری دەسەاڵتەکان بکات هەروەکو لە‌بەیاننامەکەی هەردو جێگری سکرتێر بەئاشکرا باسی لێوە کراوە .شایانی باسە ئەو هەنگاوەی ئەم دواییەی هەردو جێگر بەدروست کردنی ناوەندی بڕیاردان بەدرەنگ دەبینرێت‌و پێناچێت بتوانن لە‌دەسەاڵتەکانی باڵی دەست ڕۆیشتوو کەم بکەنەوە چونکە بەعەمەلی ئێستا ئەوان لە‌کوتلەی کەمینەن‌و هەروەها لەالیەن زۆر لە‌ئەندامانی یەکێتی بەکوتلەی نزیک لەپارتی تەماشا دەکرێن. پێدەچێت باڵی دەس���ت ڕۆیش���توو (باڵی هێرۆ ئیبراهی���م) بەردەوام بن لە‌ڕێگری کردن لە‌بەس���تنی کۆنگ���رە تاوەکو دڵنیا دەبن ل���ەوەی لە‌کۆنگرە هەمو پۆس���تە س���ەرەکیەکان زامن دەکەن .هەم���و ئەگەرەکانیش بەرەو ئەو ئاراس���تەن کە هەر کاتێ���ک لە‌داهاتو کۆنگرەش ببەس���ترێت هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد بەڕەس���می‌و بەدەنگی زۆرینە هەمو دەسەاڵتەکانی سکرتێری گشتی وەربگرێ���ت‌و بەم جۆرەش لەوانەیە بەبنەماڵەکردن���ی یەکێتی بەدامەزراوەیی بکرێ���ت چونکە تاوەکو ئێس���تا پێدەچێت کە زۆرینەی باڵی دەستڕۆیش���توو بەم هەنگاوانە ڕازی بن .ئەگەر ئەمەش ڕوبدات لەوانەیە دیس���ان ببێتە هۆی رودانی لەت بوون یان جیابوونەوەیەکی تر لەناو یەکێتی ،بەاڵم قەبارەی ئەو ئەندامان���ەی کە ئەم جارە جیادەبنەوە ئەوەندە زۆر نابن وەکو قەبارەی باڵی ڕیفۆرم کە بزوتنەوەی گۆرانی دروست کرد. لەگەڵ ئەوەی هەوڵێکی زۆریش لە‌ئارادایە بۆ هێوردکردنەوەی بارودۆخەکەی ئەم دواییە ،گرنگترینیان هەوڵەکانی نەوش���ێروان مس���تەفا‌و ئێران‌و هەندێک کەس���ایەتی ناو یەکێتین ،بەاڵم پێدەچێت چارەسەرەکان کاتی بن‌و ملمالنێ‌و کێشە سەرەکی‌و بنەڕەتیەکان هەروەک خۆیان بمێننەوه.
ریکالم