ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()545 سێشەممە 2016/9/27
Industryپیشه‌سازی سینۆما&بۆ بازرگانیو Sinoma Trade
رۆژنامه‌یه‌كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێن ه ده‌ریده‌کات
Scope of business: بواری كاركردن: t 4UFFM 4USVDUVSF EFTJHO NBOVGBDUVSF BOE JOTUBMMBUJPO ی ( نه‌خشه‌دانان ،درووستكردن ،دامه‌زراندن) ی ئاسن 1ـ په‌یكه‌ر t (FOFSBM 5SBEJOH JNQPSU BOE FYQPSU كردن) ه نارد ه ه و ن كرد ه هاورد ( ی گشت ی 2ـ بازرگان "t -JHIUJOHT ."/5 t -PHJTUJDT -$-)MANTA ی سوره‌یاو ڕووناكی ( ماركه‌ی - 3كار 5FM ی گواستنه‌وه‌و گیاندن ()LCL 4ـ كار 4FF JU PO 1BH
حزبی شیوع ی دامه‌زرێنه‌رو پێشه‌نگی دیكتاتۆرییه‌ته لەعێراقدا
چۆن‌و به‌چه‌ند لهكوردستانهوه گه‌شت ده‌كه‌یت بۆ واڵتان؟
ڕۆژان ه دو بۆ س ێ ی سه‌ردامنان هاواڵت ده‌كه‌ن تا له‌خانه وه‌ربگیرێن
17
Mob. 0770 961 6966 0772 157 8372
ی زیاتر ل ه الپه‌ڕ ه ( )17ببینه ڕوونكردنه‌وه
8
ریکالم
6
ئه‌مه‌ریكا پشتیوان ی له‌كاراكردنه‌وه ی په‌رله‌مان‌و هه‌وڵه‌كان ی "فوئاد حسێن" ده‌كات
کونسوڵی گشتی ئەمەریکا :پێویسته حیزب ه سیاسیه‌كان به‌زووترین كات كێشه‌كانیان چاره‌سه‌ر بكه‌ن كی����ن گ����رۆس ،كونس����وڵی گش����ت ی ئه‌مه‌ریكا ئاماژه بهوه ده‌كات كه ئه‌وان پشتیوانی له‌كاراكردنه‌وه‌ی په‌رله‌مان‌و هه‌وڵه‌كان����ی فوئاد حس����ێن ده‌كه‌ن بۆ ئاش����ته‌وایی له‌كوردس����تان ،ئه‌و ده‌ڵێت "پێویسته حیزبه سیاسیه‌كان به‌زوترین كات كێشه‌كانیان چاره‌سه‌ر بكه‌ن". ئاوێن����ه ،هه‌ولێ����ر :كی����ن گرۆس، كونس����وڵی گش����تی ئه‌مه‌ری����كا له‌چاوپێكه‌وتنێكی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یان����د كه ئه‌مه‌ریكا پش����تیوانی له‌وه ده‌كات حیزبه‌كانی كوردس����تان كێش����ه‌كانیان چاره‌س����ه‌ر بكه‌ن ،ئه‌و وتی "ماوه‌ی حه‌وت هه‌فته له‌مه‌وبه‌ر د .فوئاد حس����ێن چو بۆ س����لێمانیو له‌گه‌ڵ حیزبه سیاس����یه‌كان كۆبوه‌وه له‌س����ه‌ر ش����ێوازی چاره‌س����ه‌ركردنی كێشه‌كان ،بینیمان خه‌ڵك چه‌ند دڵی خۆش بو كه ئه‌م كێش����انه چاره‌سه‌ر ده‌كرێن ،ئێمه‌ش به‌هه‌مانشێوه".
وتیش����ی "كێش���� هی نێوان حیزبه سیاس����یه‌كانی هه‌رێ����م گه‌یش����توه به‌بنبه‌ست ،به‌اڵم هیوادارین هه‌موویان به‌یه‌كگرتووی بمێننه‌وه‌و ئه‌وه‌ی به‌الی ئێمه‌و خه‌ڵكی كوردستانیشه‌وه گرنگه حیزبه سیاس����یه‌كان چاویان له‌سه‌ر شه‌ڕی داعش‌و تێكش����كاندنی داعش بێت". گ����رۆس ئام����اژهی بهوه ك����رد كه ئه‌مه‌ریكا پشتیوانی له‌كاراكردنه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردس����تان ده‌كات ،ئه‌و وتی "پێویسته حیزبه سه‌ره‌كییه‌كان رێكبكه‌ون بۆ ئ����هوهی په‌رله‌مان كارا بكرێته‌وه‌و بتوانێت یاس����ا ده‌ربكات، ئه‌مه ش����تێكه خه‌ڵكی ئه‌م هه‌رێمه‌ش پێیانخۆش����هو ئێم����ه‌ش پش����تیوانی لێده‌كه‌ین". وتیش����ی "ئێم����ه وه‌ك ناوبژیوانیی ده‌ستێوه‌ردانمان نه‌كردوه له‌ملمالنێی باڵه‌كانی یه‌كێتیدا ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ باڵ‌‌و گروپه جیاوازه‌كان قس����ه‌مان كردوه
بۆ ئه‌وه‌ی تێبگه‌ین مه‌به‌ستیان چیه‌‌و ده‌یانه‌وێت چی بكه‌ن‌و كێش����ه‌كانیان چی����ه ،ئه‌گین����ا وه‌ك ناوبژی����وان ده‌ستێوه‌ردانمان نه‌كردوه‌و نایكه‌ین". گ����رۆس جه‌غتی ل����هوه ك����رد كه ئه‌مه‌ری����كا پش����تیوانی له‌عێراقێكی یه‌كگرتو ده‌كات‌و سه‌باره‌ت به‌هه‌وڵی مانه‌وه‌ی بارزانیش له‌ده‌سه‌اڵتدا ،ئه‌و وتی "من ناتوانم سه‌باره‌ت به‌نییه‌تی مه‌سعود بارزانی قسه بكه‌م كه بزانم نییه‌تی چییه". له‌وه‌اڵمی پرسیارێكیشدا سه‌باره‌ت به‌و ناڕه‌زای����یو ئاماده‌كارییه‌ی ئه‌مڕۆ له‌كوردستان بۆ خۆپیشاندان ده‌كرێت، كونسوڵی گشتی ئه‌مه‌ریكا وتی "ئه‌مه ش����تێكه په‌یوه‌ندی بهخۆیانهوه هه‌یه من ناتوانم وه‌اڵم بده‌مه‌وه".
3
ده‌سته‌ی ناڕه‌زایی خه‌ڵك‌و مامۆستایانی ناڕازی: "پێشوه‌خته بڕیاردان خۆپیشاندانه‌كه ی ئه‌مڕۆ هێمنان ه ده‌بێت له‌سه‌ر شڵه‌قاندنی دۆخی ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی :هه‌ڕه‌شه‌كانی پارتی په‌یامێكه بۆ یه‌كێتی سلێمانی مه‌ترسیداره" ده‌سته‌ی ناڕه‌زایی خه‌ڵك‌و مامۆستایانی ن���اڕازی جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر به‌ئاش���تی خۆپیش���اندانه‌كه‌ی به‌ڕێوه‌چون���ی ئه‌مڕۆیان ده‌كه‌ن له‌سلێمانی ،ئه‌ندامێكی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی���ش ده‌ڵێ���ت "هه‌ڕه‌ش���ه‌كانی پارت���ی په‌یامێك���ه بۆ یه‌كێتی". ئاوێنه ،سلێمانی :مسته‌فای حه‌سه‌نه گ���ه‌وره ،ئه‌ندامی ده‌س���ته‌ی ناڕه‌زایی خه‌ڵك به‌ئاوێن���هی راگه‌یاند كه په‌یامی
ئه‌وان فشارو خۆپیش���اندانی هێمنانه‌یه بۆ س���ه‌ر حكومه‌تی هه‌رێ���م ،بۆ ئهوه ی بێت���ه س���ه‌رخه‌ت‌و داواكاری���ی خه‌ڵك جێبه‌ج���ێ بكات ،ئه‌و وت���ی "ئاگادارین پارتیو باڵه‌كانی ناو یه‌كێتی ده‌یانه‌وێت ده‌س���تتێوه‌ردان بك���ه‌ن ب���ه‌اڵم رێیان پێناده‌ین". وتیشی "داوامان له‌هێزه‌كانی ئاسایش كردوه خۆمان‌و هاواڵتیو دام‌و ده‌زگاكان بپارێزن ،یه‌كه‌م كه‌سم دژی ئه‌وه‌م هێرش
بكه‌نه سه‌ر پارتی ،چه‌ند الیه‌نێك پالنی ئه‌وه‌یان هه‌یه خۆپیش���اندانه‌كه به‌الرێدا ببه‌ن به‌اڵم ناچینه ژێر ئه‌و باره‌وه". له‌الیه‌ك���ی دیكه‌وه ،حه‌م���هی حه‌مه س���ه‌عید ،ئه‌ندام���ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی تایب���هت به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د ک���ە "یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان حه‌ز به‌هیچ جۆره خۆپیش���اندانێك ناكات ،هی���چ باڵێكی یه‌كێتیش نایه‌وێت خۆپیشاندان به‌الڕێدا
ببات ،چونكه خۆپیشاندان دڵسۆزی بۆ واڵت‌و نیش���تیمانه ،هه‌ر باڵێكی یه‌كێتی بیه‌وێت خۆپیش���اندانی خه‌ڵك به‌الڕێدا بب���هنو ب���ۆ توندوتی���ژی بب���ه‌ن ،ئه‌وا نه‌له‌گه‌ڵ خه‌ڵكه‌و نه‌له‌گه‌ڵ هه‌رێمه ،یان هه‌ر حزبێكی سیاس���یی ئه‌و كاره بكات خیانه‌تی نیشتیمانی ده‌كات".
سلێمانی :له‌ماوه‌ی 15ڕۆژدا به‌هۆی سكۆته‌ره‌وه 150منداڵ ده‌ست‌و قاچیان شكاوه
4
س���ه‌رۆكی لقی سلێمانی س���ه‌ندیكای ڕۆژنامه‌نوس���انی كوردس���تان ئام���اژه بهوه ده‌كات ك ه چه‌ند رۆژێك ه به‌شێك ی له‌باره‌گاكان���ی پارت���ی له‌س���لێمان دۆخه‌كه‌یان ئاڵۆز كردوهو دۆش���كه‌یان ی بردووه‌ت ه س���ه‌ر باره‌گانیان ،ئه‌و وت "پێشوه‌خت ه بڕیاردان له‌سه‌ر شڵه‌قاندنی دۆخ���ی س���لێمانی لەالی���ەن میدی���ا سێبەرەکانی پارتییەوە مه‌ترسیداره". ی ئاوێنه :سه‌رۆكی لقی سلێمانی سلێمان سه‌ندیكای ڕۆژنامه‌نوسانی كوردستان‌و ئه‌ندام���ی مه‌كته‌بی ڕاگه‌یاندنی یه‌كێتی ی نیش���تمانی كاروان ئه‌نوه‌ر به‌ئاوێن ه راگه‌یاند ك ه‌هه‌واڵی میدیا سێبه‌ره‌كانی پارتی له‌پڕۆفیشناڵیه‌تی كاری میدیایی الیانداوه‌و ،ئه‌وه‌ی ده‌ینوسن هه‌واڵ نی ه به‌ڵكو په‌یامێكی سیاسی ه له‌م ڕێگهیهوه
ده‌یگه‌یه‌نن بۆ سودی الیه‌نێكی سیاسی، ی ی دوێنێ ی ژماره سه‌باره‌ت به‌مانشێتێك ی روداو ك ه به‌مانشێكی گهوره رۆژنام ه ی " 27ی له‌الپه‌ڕه‌ی یه‌که‌میدا نوسیویه‌ت ی ئه‌یلول سلێمانی ده‌شڵه‌قێت؟" ،ئه‌و وت "پێشوه‌خت ه بڕیاردان له‌سه‌ر شڵه‌قاندنی دۆخی سلێمانی مه‌ترسیداره‌و جێگه‌ی نابێت���هوه له‌چوارچێوه‌ی هه‌واڵ‌و كاری ڕۆژنامه‌گه‌ری پڕۆفیسشناڵدا". ئاوێن��� ه س���ه‌باره‌ت به‌مانش���ێتی ڕۆژنامه‌ك ه په‌یوه‌ندیكرد به‌سه‌رنوسه‌ری ڕۆژنام���هی ڕوداوه‌وه ،ئ���هو بێ ئاگایی خۆی له‌ناوه‌ڕۆكی مانشێته‌ك ه ده‌ربڕی‌و ئاماده‌نه‌بو له‌وباره‌وه لێدوان بدات.
تورکیا هێرشی زەمینی بۆ سەر پەکەکە لەهەرێمی کوردستان ئەنجام دەدات؟ ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێیه‌م -شوقه‌ی ژماره 32
ته‌له‌فۆن 3202416 :
به‌شی ریکالم 07700600659 :
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
2 13 تیراژ4500 :
هه‌نوکه
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
3
كونسوڵی گشتی ئه‌مه‌ریكا "كین گرۆس" :پشتیوانی له‌كاراكردنه‌وه‌ی په‌رله‌مان ده‌كه‌ین
به‌الی ئێمه‌وه شه‌ڕی داعش‌و تێكشكاندنی داعش گرنگه ئا :سه‌ردار محه‌مه‌د كین گرۆس ،كونسوڵی گشتی ئه‌مه‌ریكا له‌هه‌ولێر ،كه پێشتر باڵوێزی ویالیه‌ته یه‌كگرتوه‌كان بوه له‌تاجیكستان‌و یه‌كێكه له‌دیارترین دیبلۆماتكاره شاره‌زاو كارامه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ،یه‌كه‌م بژارده‌ی "ئاوێنه" بو له‌نێو میدیای كوردییدا بۆ قسه كردن له‌سه‌ر مژاره سیاسیه گه‌رمه‌كانی ئه‌مڕۆی كوردستان ،ئه‌و له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا كه له‌كونسوڵخانه‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌هه‌ولێر ئه‌نجامدراوه ،ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ی به‌الی ئێمه‌و خه‌ڵكی كوردستانیشه‌وه گرنگه حیزبه سیاسیه‌كان چاویان له‌سه‌ر شه‌ڕی داعش‌و تێكشكاندنی داعش بێت". ئاوێنه :په‌یوه‌ندییه‌كان����ی نێوان ئه‌مه‌ریكاو هه‌رێمی كوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن ،ئایا هه‌رێمی كوردستان به‌دۆست یان هاوپه‌یمانی ئه‌مه‌ریكا هه‌ژمار ده‌كه‌ن له‌م ناوچه‌یه‌دا؟ كی����ن گ����رۆس :م����ن لێ����ره‌م بۆ ئ����هوهی نوێنه‌رایه‌تی ویالیه‌ت����ه یه‌گرتوه‌كانی ئه‌مریكا بك����ه‌م له‌هه‌رێمی كوردس����تانی عێ����راق ،من پێموایه ئێمه هاوشان‌و هاوبه‌شی یه‌كین له‌زۆر ڕوه‌وه له‌گ����ه‌ڵ هه‌رێمی كوردس����تان ،ئێس����تا هه‌ردوالمان هه‌وڵمان چڕ كردوه‌ته‌وه له‌س����ه‌ر به‌زان����دن‌و تێكش����كاندنی داع����ش ،پێموابێت په‌یوه‌ندییه‌كه‌م����ان زۆر له‌وه‌ش قوڵتره ،ئێمه زۆر ش����ت هه‌یه كه له‌گ����ه‌ڵ خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستانی عێراقدا لێره به‌یه‌كه‌وه ده‌یكه‌ین‌و زۆر بابه‌تی جۆراوج����ۆر له‌نێوانماندا هه‌یه بۆ نمونه بابه‌ته‌كانی خوێن����دن ،هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌ریم كارده‌كه‌ین له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی ئ����اواره‌كان ،ئه‌وانه‌ی خه‌ڵكی س����وریان‌و لێره ده‌ژی����ن‌و ئاواره‌كانی ناوخ����ۆی عێراقیش كه له‌م هه‌رێمه‌دا ده‌ژی����ن .هه‌وڵ‌و توانای خۆمان ده‌خه‌ینه‌گه‌ڕ ب����ۆ ئ����هوهی په‌یوه‌ندیه‌كانمان به‌رفروانت����رو گه‌وره‌تر بێ����ت ،كارده‌كه‌ین بۆ ئ����هوهی ئ����ه‌م په‌یوه‌ندیانه‌م����ان له‌بواره‌كانی دامه‌زراوه‌یی‌و بازرگانیمان‌و كه‌س����یدا به‌هێزتر بن له‌داهاتوودا. ئاوێنه :به‌ش����ێك له‌ك����ورد نیگه‌رانن له‌وه‌ی په‌یوه‌ن����دی ئێس����تای ئه‌مه‌ریكا به‌ك����ورده‌وه تاكتیكییه‌و دوای شه‌ڕی داعش ئه‌مه‌ریكا پشت ده‌كاته ك����ورد ،ئایا ئ����ه‌م نیگه‌رانییه له‌جێی خۆیدا نییه؟ كی����ن گرۆس :ئێم����ه هاوش����انییه‌كی ته‌واو درێژخایه‌نمان هه‌یه له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‌و خه‌ڵكی كوردستانیشدا ،ئه‌مه‌ش ته‌نها په‌یوه‌س����ت نیه به‌ش����ه‌ڕی داعش����هوه، به‌هی����وای ئه‌وه‌ین ك����ه ل����ه‌دوای داعش ئه‌و په‌یوه‌ندیان����هی هه‌مان����ه له‌گ����ه‌ڵ هه‌رێم����ی كوردس����تان‌و خه‌ڵك����ی كوردس����تاندا به‌هێزی بكه‌ی����ن ،په‌یوه‌ن����دی بازرگانیو له‌ئاس����تی كه‌سیشدا به‌ره‌و پێشیبه‌رین. ئاوێن����ه :ئه‌گ����ه‌ر كوردس����تان له‌رێگ����هی ریفراندۆمه‌وه س����ه‌ربه‌خۆی خۆی رابگه‌یه‌نێت، هه‌ڵوێستی ئێوه چی ده‌بێت؟ كین گ����رۆس :هه‌ڵویس����تی ئێم����ه ئه‌وه‌یه پش����تیوانی له‌عێراقێكی یه‌كگرت����وو ده‌كه‌ین كه دیموكراس����یو هه‌مه‌چه‌ش����ن‌و ئازاد بێت، پێمانوایه كه عێراقێك����ی یه‌كگرتوو به‌هێزتره بۆ كۆی خه‌ڵكی عێراق ،ئه‌مه هه‌ڵوێس����تمانه ب����ۆ ئێس����تاو ل����ه‌م كات����ه‌دا ،ب����ه‌اڵم ناتوانم ش����تێكت پێبڵێم ئه‌گه‌ر له‌داهاتودا كوردستان س����ه‌ربه‌خۆیی ڕاگه‌یان����د هه‌ڵوێس����تمان چۆن ده‌بێ ،ئه‌مه په‌یوه‌س����ته به‌و بارودۆخه‌وه كه پێش����هاته‌كه‌ی تێ����دا ڕووده‌دات ،وه‌اڵمه‌كه‌ش بۆیه به‌م ش����ێوه‌یه‌یه چونكه دیبلۆماتكاره‌كان تەنها له‌وه‌دا باشن وه‌اڵمی ئه‌و شتانه بده‌نه‌وه ده‌یكه‌ن یان له‌به‌رنامه‌یاندایه بیكه‌ن ،به‌اڵم ئه‌و پرسیارانه‌ی كه په‌یوه‌ندی به‌سیاسه‌تی گشتی ئه‌مریكاوه هه‌یه له‌واشنتۆنی پایته‌خته‌وه دیاری ده‌كرێن ،بۆیه كاتێك سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ڕاگه‌یه‌ن����درا ئه‌بێ چاومان له‌واش����نتۆن بێت بزانین له‌وێوه هه‌ڵوێستیان چۆن ده‌بێت. ئاوێنه :ئێ����وه به‌رده‌وام پێداگری له‌س����ه‌ر به‌یه‌كپارچه‌یی مانه‌وه‌ی خاكی عێراق ده‌كه‌ن، ئه‌م����ه چ خزمه‌تێ����ك ب����ه به‌رژوه‌ندییه‌كانی ئه‌مه‌ریكا ده‌كات؟ كین گرۆس :پێموایه بهرژهوهندیو قازانجی یه‌گرتوویی عێراق ب����ۆ ئه‌مریكا نیه ،زیاتر بۆ خه‌ڵكی عێراقه. ئاوێنه :به‌اڵم خه‌ڵكی عێراق له‌چوارچێوه‌ی عێراق����ی یه‌کگرتوودا به به‌رده‌وامی له‌ش����ه‌ڕو كێشه‌دان ،هه‌ستناكه‌ن شه‌ڕی شیعهو سوننه، ش����ه‌ڕی كوردو حكومه‌تی ناوه‌ندی‌‌و مه‌ترسی س����ه‌ر كه‌مایه‌تیی����ه‌كان له‌س����ایه‌ی عێراق����ی یه‌كگرتودا شه‌ڕێكی بێ بڕانه‌وه‌یه؟ كین گرۆس :جیاوازی بیروبۆچون هه‌میشه هه‌ی����ه له‌ناو خه‌ڵك����دا ،خه‌ڵ����ك بیروبۆچونی جیاوازیان هه‌یه ،ب����ه‌اڵم پێمانوایه عێراقێكی یه‌گرت����وو له‌به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵك����ی عێراقدایه‌و زۆر گرنگه بۆ ئه‌م كات����ه كه عێراق‌و هه‌رێمی
له‌با ڵ باڵێنه‌كان ی یه‌كێتیدا ئێم ه وه‌ك ناوبژیوانی ی ده‌ستێوه‌ردانمان نه‌كردوه ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ باڵ‌‌و گروپ ه جیاوازه‌كان قسه‌مان كردوه بۆ ئه‌وه‌ی تێبگه‌ین مه‌به‌ستیان چیه‌‌و ده‌یانه‌وێت چی بكه‌ن‌و كێشه‌كانیان چیه کین گرۆس
من ناتوانم سه‌باره‌ت به‌نییه‌تی مه‌سعود بارزانی قس ه بكه‌م ك ه بزانم نییه‌ت ی چییه بۆ مانه‌وه ی له‌ده‌سه‌اڵتدا كوردستان‌و هاوپه‌یمانان هه‌موویان به‌هاوبه‌شی له‌شه‌ڕدا بن دژ به‌داعش ،به‌تایبه‌تی له‌م كاته‌دا كه هه‌ڵمه‌تی ڕزگاركردنی موس����ڵ له‌ئارادایه، ئێمه پێمانوایه پێویس����ته هه‌م����وو الیه‌نه‌كان یه‌كگرتوو بن‌و چاویشیان له‌سه‌ر ڕزگاركردن‌و شه‌ڕی موسڵ بێت. ئاوێنه :پێتانباش����ه چ هێزێك فه‌رمانده‌یی پرۆسه‌ی ئازادكردنی موسڵ بكات؟ كین گرۆس :پێموانیه تاكه كه‌سێك هه‌بێت بتوانێت به‌ته‌نها س����ه‌ركردایه‌تی ئه‌و ش����ه‌ڕه بكات ،هێ����زه ئه‌منیه‌كانی عێراق‌و هێزه‌كانی پێش����مه‌رگه ده‌توانن پێكه‌وه ئه‌م شه‌ڕه بكه‌ن هاوش����انی یه‌كتر .پێموایه پالنێك هه‌یه ئه‌م پالنه‌ش حكومه‌تی عێراقی‌و هه‌رێمی كوردستان له‌س����ه‌ری رێكه‌وتون ده‌رباره‌ی ئازادكردنه‌وه‌و ش����ێوازی شه‌ڕه‌كه‌ی موس����ڵ ،به‌المانه‌وه زۆر گرنگه هێزه ئه‌منیه‌كانی عێراق‌و پێش����مه‌رگه هاوش����انی ی����ه‌ك كاربكه‌ن بۆ تێكش����كاندن‌و به‌زاندن‌و ده‌ركردنی داعش له‌موسڵ به‌زوترین كات. ئاوێنه :له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان په‌كه‌كه به‌ش����داری له‌شه‌ڕی موسڵدا بكات؟ كین گرۆس :پێموایه ئه‌و هێزانه‌ی كه ده‌بێت له‌شه‌ڕی ڕزگاركردنی موسڵدا به‌شدار بن هێزه ئه‌منیه‌كانی عێراق‌و پێشمه‌رگه‌ن ،هه‌ر هێزێكی ت����ری ده‌ره‌وه‌ی عێراق ل����ه‌م ناوچه‌یه‌دا بێت ده‌بێته هۆی ئاڵۆزكردن‌‌و تێكدانی یه‌كگرتووی هێزه عێراقیه‌كان. ئاوێنه :پێش����بینی ئهوه ناك����ه‌ن له‌قۆناغی دوای ش����ه‌ڕی ئازادكردنی موس����ڵ كۆمه‌ڵێك شه‌ڕی دیكه روبه‌ڕوی كورد ببێته‌وه ،بۆ نمونه شه‌ڕی نێوان پێش����مه‌رگه‌و حه‌شدی شه‌عبی، ش����ه‌ڕی نێوان كوردو حكومه‌تی ناوه‌ندی یان ته‌نانه‌ت شه‌ڕی كوردو كورد؟ كین گرۆس :نه‌خێ����ر پێموانیه ،چاوه‌ڕوانی ئهوه ناكه‌م‌و هیوادارم ئهوه ڕونه‌دات ،هه‌روه‌كو باس����ت كرد چه‌ند هێزێك����ی جۆراوجۆر هه‌ن له‌عێراق����دا هه‌موویان ش����ه‌ڕی داعش ده‌كه‌ن، پێویس����ته ئێمه ئ����هو هێزان����ه به‌یه‌كگرتووی بهێڵین����هوه بۆ ئ����هوهی به‌زوترین كات داعش تێكبش����كێنین‌و موس����ڵ ئازادبكه‌ین‌و كۆتایی به‌داعش بهێنین له‌عێراقدا.
ئاوێنه :زۆرجار ره‌خنه‌ی ئهوه له‌سیاسه‌تی ئه‌مه‌ریكا ده‌گیرێت كه له‌م ناوچه‌یه‌دا پرۆسه‌ی دیموكراس����ی ك����ردوه به‌قوربانی پرۆس����هی ئه‌منی ،ئایا هه‌س����تناكه‌ن به‌پشتیوانیكردنتان له‌مانه‌وه‌ی بارزانی له‌پۆس����تی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمدا هه‌مان كارتان كرد؟ كین گرۆس :ئێمه پش����تیوانی له‌پرۆس����هی دیموكراس����ی ده‌كه‌ی����ن له‌عێ����راق‌و هه‌رێم����ی كوردس����تاندا ،ئێمه ڕێز له‌حكومه‌ت ده‌گرین‌و له‌گه‌ڵ هه‌موو حیزبه سیاسیه‌كانی كوردستان كار ده‌كه‌ی����ن به‌ب����ێ جیاوازی ،پێش����مانوایه جی����اوازی‌‌و ناكۆك����ی هه‌یه له‌نێ����وان هه‌موو حیزبه سیاس����یه‌كانی هه‌رێمداو به‌بنبه‌س����ت گه‌یشتنی كێش����ه‌كانیش به‌دیده‌كرێ له‌نێوان حیزبه سیاسیه‌كانی هه‌رێمدا ،به‌اڵم هیوادارین هه‌مووی����ان به‌یه‌كگرت����ووی بمێننه‌وه‌و ئه‌وه‌ی به‌الی ئێمه‌و خه‌ڵكی كوردستانیش����هوه گرنگه حیزبه سیاس����یه‌كان چاویان له‌س����ه‌ر شه‌ڕی داعش‌و تێكش����كاندنی داعش بێت ،ئێمه هانی حیزبه سیاسیه‌كانی كوردس����تان ئه‌ده‌ین كه پێكه‌وه ئاش����ته‌وایی ڕابگه‌یه‌نن‌و ئاشتبنه‌وه‌و كێش����ه‌كانیان چاره‌س����ه‌ر بكه‌ن ،به‌اڵم ئه‌مه شتێكه بڕیاری خۆیانه ئێمه ته‌نها پشتیوانیان ده‌كه‌ین‌و هانیان ده‌ده‌ین. ئاوێن����ه :ئه‌مریكا ئه‌زمونێك����ی تاڵی هه‌یه له‌م ناوچه‌یه‌دا كه به‌پشتگیری كردنی له‌شای ئێ����ران ،خه‌ڵكی ئه‌و واڵته دروش����می "مه‌رگ بۆ ئه‌مه‌ری����كا"ی به‌رزكرده‌وه ،هه‌س����تناكه‌ن ئه‌و هه‌وادارییه‌ی 10س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌شێكی به‌رچ����اوی ك����ورد ب����ۆ ئه‌مه‌ری����كا هه‌یبو رو له‌كاڵبونه‌وه‌و كزییه به‌هۆی پش����تگیریتانه‌وه له‌بارزان����یو الیه‌نێك����ی دیاریك����راو له‌هه‌رێمی كوردستاندا؟ كی����ن گ����رۆس :هی����چ هه‌ڵس����ه‌نگاندن‌و ده‌رئه‌نجامێكم له‌به‌ر ده‌س����تدا نیه بۆ ئه‌وه‌ی بزان����م ڕاوبۆچونی خه‌لكی كوردس����تان چۆنه، هیوادارم كه ش����تێكی وام له‌به‌رده‌ستبوایه بۆ ئ����هوهی بزانم رای خه‌ڵك چۆن����ه ،ئێمه به‌بێ جیاوازی له‌گه‌ڵ هه‌موو حیزبه سیاس����یه‌كاندا له‌گ����ه‌ڵ س����ه‌رۆك بارزانیو پارت����یو گۆران‌و یه‌كێت����یو كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتوودا داده‌نیش����ین‌و كۆده‌بینه‌وه ،په‌یوه‌ندیم����ان هه‌یه له‌گه‌ڵیاندا، له‌گ����ه‌ڵ خه‌ڵك����ی ئاس����اییدا به‌هه‌مانش����ێوه په‌یوه‌ندیمان هه‌یه ،به‌اڵم هیوادارم ناوه‌ندێكی راوی����ژكاری هه‌بوایه ده‌رئه‌نجام����ی بۆچوونی خه‌ڵكم البوایه بزانم چۆنه له‌سه‌ر ئێمه. ئاوێنه :ئایا پش����تیوانیكردنتان له‌مانه‌وه‌ی بارزانی پش����تیوانی كردنه له‌دیموكراسی له‌م هه‌رێمه‌دا؟ كین گرۆس :ئێمه پشتیوانی له‌كاراكردنه‌وه‌ی په‌رله‌مان ده‌كه‌ین‌و پێمانوایه پێویسته حیزبه س����ه‌ره‌كییه سیاس����یه‌كان رێككه‌وتن هه‌بێت له‌نێوانیاندا بۆ ئه‌وه‌ی په‌رله‌مان كارابكرێته‌وه‌و بتوانێت یاسا ده‌ربكات ،ئه‌مه شتێكه خه‌ڵكی ئ����ه‌م هه‌رێم����ه‌ش پێیانخۆش����هو هی����وای بۆ ده‌خوازن ،ئێمه‌ش پشتیوانی لێده‌كه‌ین. ئاوێنه :ب����ه‌اڵم تێبینی ئ����هوه ده‌كرێت كه ئه‌مه‌ریكا زیاتر خواستی پارتی ره‌چاو ده‌كات له‌هه‌رێمدا ،بۆ نمونه ده‌وترێت له‌به‌ر پارتی ئێوه ئاماده نه‌بون ڤیزه بده‌ن به‌س����اڵح موسلیمی
هاوس����ه‌رۆكی په‌یه‌ده‌و د.یوس����ف محه‌مه‌دی سه‌رۆكی په‌رله‌مان كه بچنه ئه‌مه‌ریكا؟ كی����ن گرۆس :ناتوانم له‌س����ه‌ر بابه‌تی تاكه تاكه‌ی ڤیزه قسه‌بكه‌م ،چونكه به‌پێی یاسای ئه‌مه‌ریكا رێگه‌پێدراو نییه قس����ه له‌س����ه‌ر ئه‌و بابه‌ت����ه بك����ه‌م ،هه‌رێمی كوردس����تان حیزبی هه‌مه‌چه‌ش����ن‌و مۆزایكێك����ی زۆر ده‌وڵه‌مه‌ند‌و جیاوازی تێدایه له‌به‌رئه‌وه به‌شێك له‌كاته‌كانم ته‌رخ����ان ده‌كه‌م ب����ۆ قس����ه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و حیزبان����هی كه هه‌تان����ه بۆ تێگه‌یش����تن له‌م هه‌مه‌چه‌شنییه. ئاوێنه :ئایا ئه‌مه‌ریكا حسابێكی تایبه‌ت بۆ ئه‌و حیزب‌و هێزان����ه ناكات كه خاوه‌نی هێزی چه‌ك����دارن له‌هه‌رێمی‌كوردس����تاندا ،بۆ نمونه ئێوه به‌یه‌ك چاو س����ه‌یری پارت����یو یه‌كێتی له‌گه‌ڵ گۆڕان ده‌كه‌ن؟ كی����ن گرۆس :راس����ته هه‌ندێكی����ان چه‌ك‌و چه‌كداری����ان ههیهو هه‌ندێكی����ان نییانه ،به‌اڵم هه‌مووی����ان حیزب����ی سیاس����ین‌و له‌پرۆس����ه سیاس����یه‌كه‌دا به‌شدارن ،بۆیه له‌م روانگه‌یه‌وه به‌یه‌كسانی سه‌یری هه‌مویان ده‌كه‌م. ئاوێنه :هه‌ڵوێستتان سه‌باره‌ت به‌و ناڕه‌زایی‌و ئاماده‌كاریی بۆ خۆپیشاندانانه چییه كه ئێستا له‌كوردستان له‌ئارادان؟ كین گ����رۆس :ئه‌م����ه ش����تێكه په‌یوه‌ندی بهخۆیانهوه هه‌یه من ناتوانم وه‌اڵم بده‌مه‌وه.
سه‌باره‌ت به‌و ناڕه‌زایی‌و ئاماده‌كاریی بۆ خۆپیشاندانانه ی ك ه ئێستا له‌كوردستان له‌ئارادان "ئه‌م ه شتێك ه په‌یوه‌ندی بهخۆیانهوه هه‌ی ه من ناتوانم وه‌اڵم بده‌مه‌وه" ئاوێنه :ئێستا كوردس����تان به‌بارودۆخێكی خراپدا تێده‌په‌ڕێت پێش����نیارتان چی بوه بۆ ده‌رچونی هه‌رێمی كوردس����تان ل����ه‌م قه‌یرانه سیاس����ییه ئاڵۆزه‌ی تێیكه‌وت����وه به‌تایبه‌تی مه‌سه‌له‌ی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و په‌كخستنی په‌رله‌م����ان‌و حكومه‌ت ،به‌س����ه‌رنجدان له‌وه‌ی كه ئه‌مه‌ریكا رۆڵی هه‌بوه له‌گۆڕینی س����ه‌رۆك وه‌زیره‌كانی عێراق‌و دانانیاندا؟ كین گرۆس :ئێمه پش����تیوانی له‌وه ده‌كه‌ین ك����ه حیزبه‌كانی كوردس����تان كێش����ه‌كانیان
چاره‌سه‌ر بكه‌ن ،ماوه‌ی حه‌وت هه‌فته له‌مه‌وبه‌ر دكتۆر فوئاد حسێن چوو بۆ سلێمانیو له‌گه‌ڵ حیزبه سیاس����یه‌كان كۆبوه‌وه له‌سه‌ر شێوازی چاره‌س����ه‌ركردنی كێش����ه‌كان ،بینیمان له‌رێی راگه‌یاندنه‌كان����هوه خه‌ڵ����ك چه‌ند دڵی خۆش بو كه ئه‌م كێشانه چاره‌سه‌ر ده‌كرێن‌و حیزبه سیاسیه‌كان كێش����ه‌كانیان چاره‌سه‌ر ده‌كه‌ن. له‌به‌رئ����هوه پێمانوای����ه خه‌ڵ����ك زۆر دڵخۆش ده‌بێت كه شتێكی ئاوا ده‌بینێ ،ئێمه‌ش وه‌ك نوێنه‌رێكی بێگانه كه لێره‌ین به‌هه‌مانش����ێوه پێمانخۆش����ه ،پێمانوای����ه پێویس����ته حیزبه سیاس����یه‌كان له‌زووترین كاتدا كێش����ه‌كانیان چاره‌سه‌ر بكه‌ن‌و زاڵبن به‌سه‌ریدا. ئاوێن����ه :به‌مدوایی����ه زۆرجار ئێ����وه له‌گه‌ڵ مه‌س����عود بارزانیو نه‌وش����یروان مس����ته‌فا‌و س����ه‌ركرده‌كانی یه‌كێتیش����یدا كۆبونه‌ت����هوه، په‌یام����ی ئه‌مه‌ریكا له‌مب����اره‌وه بۆ ئه‌وان چی بوه؟ كین گ����رۆس :له‌باره‌ی كۆمه‌ڵێ����ك بابه‌تی جۆراو جۆره‌وه قس����ه له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وان ده‌كه‌م ك����ه نامه‌وێ����ت لێ����ره‌دا ورده‌كاریه‌كانی باس بكه‌م ،ئێمه س����ه‌باره‌ت به به‌رنامه‌و پرۆگرام‌و بۆچونه‌كانی خۆیان له‌س����ه‌ر چاره‌سه‌ركردنی كێش����ه‌كان قس����ه‌ده‌كه‌ین‌و هانیان ده‌ده‌ین بۆ ئه‌وه‌ی ك����ه حیزبه سیاس����یه‌كان له‌نزیكترین كاتدا ئاشتبنه‌وه‌و ئاشته‌وایی سیاسی هه‌بێت. ئاوێنه :له‌كۆنترۆڵ كردنی كێشه‌ی باڵه‌كانی ناو یه‌كێتی����دا چ رۆڵێكتان هه‌ب����و بۆ ئه‌وه‌ی نه‌گاته ئاستی ته‌قینه‌وه؟ كی����ن گ����رۆس :ئێم����ه وه‌ك ناوبژیوان����ی ده‌س����تێوه‌ردانمان نه‌كردوه ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ باڵ‌‌و گروپه جیاوازه‌كان قسه‌مان كردوه بۆ ئه‌وه‌ی تێبگه‌ین مه‌به‌س����تیان چی����هو ده‌یانه‌وێت چی بكه‌ن‌و كێشه‌كانیان چیه ،ئه‌گینا وه‌ك ناوبژیوان ده‌ستێوه‌ردانمان نه‌كردوه‌و نایكه‌ین. ئاوێنه :به‌اڵم ئێوه له‌گه‌ڵ ش����ێخ جه‌عفه‌رو الهور شێخ جه‌نگی كۆبوونه‌وه‌‌و وه‌ك ده‌وترێ ئاگادارتان كردونه‌ته‌وه كه نابێت ملمالنێكانیان له‌سنورێكی دیاریكراو تێپه‌ڕێت؟ كی����ن گرۆس :له‌س����ه‌ر كۆمه‌ڵی����ك بابه‌تی جۆراو جۆر قسه‌مان له‌گه‌ڵ كردون بۆ ئه‌وه‌ی تێبگه‌ین به‌رنامه‌و كێش����ه‌كانیان له‌سه‌ر چیه، به‌اڵم ش����تێكی تایب����هت نه‌ب����ووه پێیانبڵێم ئهوه بكه یان ئ����هوه مه‌كه چونكه په‌یوه‌ندی بهخۆیانهوه هه‌یه. ئاوێنه :ئایا نیگه‌ران نین به‌رامبه‌ر به‌پێگه‌و نفوزی به‌هێزی ئێران له‌هه‌رێمی كوردستاندا؟ كین گرۆس :پێموایه هه‌رێمی كوردس����تان ده‌بێ����ت په‌یوه‌ندییه‌ك����ی باش����ی له‌گ����ه‌ڵ دراوس����ێكانی وه‌كو ئێ����ران‌و توركیا هه‌بێت، ب����ه‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌ریه‌ك ل����هو واڵتانه ده‌یانه‌وێ كارو چاالكی����ه‌ك بكه‌ن ده‌بێ����ت به‌ئاگاداری‌و راه‌زامه‌ندی حكومه‌تی هه‌رێم بێت. ئاوێنه :ئێ����ران‌و توركیا به‌به‌رده‌وامی له‌زۆر كاروب����اری هه‌رێمدا ده‌س����تتێوه‌ردان ده‌كه‌ن، چۆن له‌رۆڵی ئه‌وان ده‌ڕوانن؟ كین گرۆس :ه����ه‌ر وه‌ك وتم هه‌ر چاالكی‌و كارێ����ك ده‌بێ����ت له‌چوارچێ����وه‌ی ڕێككه‌وتن‌و به‌ڕه‌زامه‌ن����دی حكومه‌تی خانه‌خوێ بێتو هه‌ر شتێك به‌ره‌زامه‌ندی‌‌و رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ واڵتی
خانه‌خوێدا نه‌بێت كارێكی نه‌شیاوه. ئاوێنه :زۆر باس له‌وه ده‌كرێت كه پرۆسه‌ی تایبه‌تس����ازی له‌كوردس����تاندا مافیاییتری����ن ئه‌زمونی تایبه‌تس����ازییه له‌ناوچه‌كه‌دا به‌هۆی نه‌بونی چاودێری‌و نه‌بونی سه‌روه‌ری یاسایه‌وه، بۆچی ئێوه له‌رێگ����هی بانكی نێوده‌وڵه‌تییه‌وه سورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م پرۆسه‌یه به‌م هه‌مو كه‌موكورتییه‌وه له‌كوردستاندا به‌ڕێوه‌بچێت؟ كین گرۆس :ئه‌مه كۆمه‌ڵێك شتی تێكه‌اڵوه، ب����ه‌اڵم پێموایه ك����ه كه‌رتی تایب����هتو بازاڕی ئازادو پرۆسه‌ی دیموكراسی كۆمه‌ڵیك مه‌رجن بۆ ئه‌وه‌ی كه واڵتێكی به‌هێزو ئابوری به‌هێزت هه‌بێت ،له‌به‌رئه‌وه پێویس����ته كه‌رتی تایبه‌ت‌و بازرگانی به‌شێوه‌یه‌كی شه‌فاف به‌ڕێوه‌ببرێت، ئه‌گه‌ر به‌م ش����ێوه‌یه‌ش روویدا ئ����ه‌وا ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی ده‌رفه‌تی زیاتر بۆ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی گه‌شه‌كردوو خۆشگوزه‌رانتر دروستبێت. ئاوێنه :ئایا ئه‌م پرۆسه‌یه به‌و شێوه شه‌فافه له‌كوردستان روده‌دات‌و به‌رێوه‌ده‌چێت؟ كین گ����رۆس :بانك����ی نێوده‌وڵه‌تی له‌گه‌ڵ حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م كاری����ان ده‌ك����رد ب����ۆ ئه‌وه‌ی پرۆس����ه‌كه به‌ش����ێوه‌یه‌كی تۆكمه‌ترو باش����تر به‌رێوه‌بچێ����ت ،بۆ ئه‌وه‌ی ش����ه‌فاف بێ����تو له‌چوارچێوه‌ی س����ه‌روه‌ری یاساش����دا ئه‌نجامبدرێت ،له‌به‌رئه‌وه من هانی ئهوه ده‌ده‌م پرۆسه‌ی تایبه‌تسازی له‌چوارچێوه‌ی سه‌روه‌ری یاسا‌و شه‌فافیه‌ت‌و به‌رپرسیارێتیدا بكرێت. ئاوێنه :ئێ����وه هێزێكی كاراو بااڵده‌س����تو ئاگادارن له‌م ناوچه‌یه‌دا ،ئایا تێبینی ئه‌وه‌تان كردوه كه هه‌رێمی كوردس����تان ش����وێنێكه بۆ سپی كردنه‌وه‌ی پاره؟ كین گرۆس :پێموایه پاره س����پی كردنهوه كێش����ه‌یه‌كه له‌سه‌رتاس����ه‌ری جیهاندا هه‌یه، زۆربه‌ی واڵتان‌و خه‌ڵكێكی زۆر پێوه‌ی ده‌ناڵێنن، پێویسته واڵتان یاسای توندوتۆڵیان هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی حكومه‌ت‌و خه‌ڵك له‌پاره سپی كردنهوه بپارێزن ،ئه‌مه به‌شێكه له‌پرۆسه‌ی چاكسازیی كه ئێمه پشتیوانی لێده‌كه‌ین.
پشتیوانی له‌عێراقێكی یه‌كگرتوو ده‌كه‌ین ئاوێنه :ده‌رهێنان‌و فرۆشتن‌و داهاتی نه‌وت له‌كوردس����تاندا مش����تومڕێكی زۆری له‌سه‌ره‌‌و وا باس ده‌كرێت كه پرۆس����ه‌یه‌كه به‌گه‌نده‌ڵی به‌ڕێوه‌ده‌چێت ،له‌دیدی ئێوه‌وه ئه‌م پرۆسه‌یه چ����ۆن به‌ڕێوه‌ده‌چێ����تو بۆچی ئه‌م ش����ه‌ڕه گه‌وره‌یه‌ی له‌سه‌ر ده‌كرێت؟ كین گرۆس :ئێمه پش����تیوانی له‌پرۆس����هی چاكس����ازیو ش����ه‌فافیه‌ت ده‌كه‌ین ،وه‌زارەتی سامانه سورشتیه‌كان ڕاپۆرتی به‌رهه‌مهێنان‌و فرۆش����تنی نه‌وت مانگانه باڵوده‌كاته‌وه ،هیچ زانیارییه‌كی وردم له‌مباره‌وه له‌وه زیاتر نییه. ئاوێن����ه :كورد نیگه‌رانه ل����هوهی ئه‌مه‌ریكا ته‌نها به‌زاره‌كی پش����تی رۆژئاوای كوردستان ده‌گرێ ،ئایا مه‌ترس����یی ئ����هوه له‌ئارادایه كه ئه‌مه‌ریكا پشت بكاته كورد له‌رۆژئاوا‌و به‌ته‌نها له‌به‌رامبه‌ر هێزه‌كانی توركیاو رژێمی ئه‌س����ه‌د به‌جێیانبهێڵێت ،له‌كاتێكدا رۆڵی س����ه‌ره‌كییان له‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی تیرۆردا هه‌بوه؟ كین گرۆس :من لێره كونس����وڵی ئه‌مریكام له‌هه‌رێمی كوردستان ،سوریا تایبه‌تمه‌ندیی من نییه ،به‌اڵم ئه‌وه‌نده ده‌زانم ئێمه به‌رده‌وامین‌و به‌رده‌وامی����ش ده‌بی����ن له‌پش����تیوانی كردنی دۆسته‌كانمان له‌سوریا له‌شه‌ڕی دژ به‌داعش. ئاوێن����ه :وەک به‌ڕێزتان دەڵێن كونس����وڵی ئه‌مه‌ریكان له‌كوردستان‌و پێشتریش سااڵنێكی زۆر له‌تاجیكس����تان بویت ،ئایا هه‌ست ناكه‌یت كار بۆ ئهوه ده‌كرێت مه‌س����عود بارزانی ببێت به‌ئیمامعه‌لی ره‌حمانی كوردستان ،كه له‌ساڵی 1994هوه "ره‌حمان" س����ه‌رۆكی تاجیكستانه‌‌و ده‌س����تبه‌رداری ده‌س����ه‌اڵت‌و س����ه‌رۆكایه‌تی نابێت؟ كین گرۆس :پێموابێت خه‌ڵكی كوردس����تان س����ه‌رۆك بارزانییان هه‌ڵبژاردوه‌و ده‌نگیان بۆ داوه له‌رابردودا. ئاوێنه :به‌اڵم له‌تاجیكس����تانیش ئیمامعه‌لی ه����ه‌ر به‌ده‌نگدان زیاتر له 20س����اڵه له‌س����ه‌ر كورسی ده‌سه‌اڵته؟ كین گرۆس :من ناتوانم سه‌باره‌ت به‌نییه‌تی مه‌س����عود بارزانی قسه بكه‌م كه بزانم نییه‌تی چییه ،ناش����توانم كوردس����تان به‌راورد بكه‌م به‌تاجیكستان.
2
تایبه‌ت
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
کێ ده‌یه‌وێ سلێمانی بشڵه‌قێنێت؟ میدیای سێبه‌ری پارتی به‌ئاڕاسته‌ی نائارامکردنی دۆخی سلێمانی كارده‌كات ئا :وریا حسێن میدیای سێبه‌ری پارتی دیموكراتی كوردستان به‌ئاڕاسته‌ی شڵه‌قاندنی دۆخی سلێمانی كارده‌كات‌و میدیای فه‌رمی حیزبه‌كه‌ش ڕای جیاوازه، هاوكات به‌ڕای ئه‌ندامێكی مه‌كته‌بی ڕاگه‌یاندنی یه‌كێتیش "ئه‌وه‌ی به‌شێك له‌میدیای پارتی ده‌یكات كاركردنه له‌سه‌ر هاندان بۆ خراپكردنی دۆخی سلێمانی". ڕۆژنامه‌ی "رووداو"ی سه‌ر به‌نێچیرڤان بارزان���ی جێگ���ری س���ه‌رۆكی پارتی، له‌ژم���اره‌ی دوێنێی���دا به‌مانش���ێتێكی گ���ه‌وره له‌الپ���ه‌ڕه‌ی یه‌که‌می���دا نوس���یویه‌تی " 27ی ئه‌یلول سلێمانی ده‌ش���ڵه‌قێت؟" ،ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه ڕێكخه‌رانی خۆپیشاندانه‌كه‌ی ئه‌مڕۆی س���لێمانی ئام���اژه بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كه‌ن خۆپیش���اندانه‌كه‌ی س���لێمانی ئ���ارام ده‌بێت‌و ئامانجه‌كه‌ی بۆ هێرش���كردنه سه‌ر باره‌گای هیچ الیه‌نێك نیه. ئاوێن���ه س���ه‌باره‌ت به‌مانش���ێتی ڕۆژنامه‌كه په‌یوه‌ندیكرد به‌سه‌رنوسه‌ری ڕۆژنام���هی ڕووداوه‌وه ،ئه‌و بێ ئاگایی خۆی له‌ناوه‌ڕۆكی مانشێته‌كه ده‌ربڕی‌و ئاماده‌نه‌بو له‌وباره‌وه لێدوان بدات. پێچه‌وانه‌ی میدیای سێبه‌ری پارتی، میدی���ای فه‌رم���ی ئه‌و حیزب���ه ڕه‌تی دهكاتهوه ئه‌وه‌ی به‌شێك له‌میدیاكانی نزی���ك له‌پارتی ده‌یڵێن سیاس���یه‌تی فه‌رمی پارتی بێ���تو وه‌كو كاردانه‌وه وه‌سفی ده‌كات. س���ه‌الم عه‌ب���دواڵ ،سه‌رنوس���ه‌ری ڕۆژنام���هی خه‌بات���ی زمانحاڵی پارتی ئام���اژه بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات ئه‌وان وه‌كو ڕۆژنامه‌كه‌یان هیچ هاندانێكیان نه‌بوه، پارتی هی���چ ڕێنماییه‌كی پێنه‌داون بۆ
بەرگی یەکەمی رۆژنامەی رووداو ئه‌وه‌ی هانی خۆپیش���اندان له‌سلێمانی ب���ده‌ن ،ئ���هو وتی "ش���ڵه‌قانی دۆخی سلێمانی خزمه‌ت به‌كه‌س ناكات". س���ه‌الم عه‌بدواڵ له‌باره‌ی ئه‌و میدیا سێبه‌رانه‌ی كه هانی خراپکردنی دۆخی سلێمانی ده‌كه‌ن ،ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات به‌ش���ێكی په‌یوه‌س���ته به‌كاردانه‌وه‌وه به‌رامب���ه‌ر میدیاكان���ی به‌رامبه‌ریان، وتیشی "به‌ش���ێك له‌میدیاكانی پارتی له‌كاردانه‌وه‌دا ئه‌و سیاس���ه‌ته ئیعالمیه ده‌گرنه‌به‌ر". له‌به‌رامب���ه‌ردا ،كاروان ئه‌ن���وه‌ر ئه‌ندامی مه‌كته‌بی ڕاگه‌یاندنی یه‌كێتی نیشتمانی س���ه‌باره‌ت به‌هه‌واڵی میدیا سێبه‌ره‌كانی پارتی باسی ئه‌وه‌ی كرد
"ئه‌و میدیایانه له‌پڕۆفیشناڵیه‌تی كاری بردووه‌ته س���ه‌ر باره‌گانی���ان ئه‌مه‌ش میدیایی الیانداوه‌و ،ئه‌وه‌ی ده‌ینوس���ن خزمه‌ت ناكات". لیژنه‌ی ئه‌منی پارێزگای س���لێمانی هه‌واڵ نیه به‌ڵكو په‌یامێكی سیاس���یه له‌م ڕێگهیهوه ده‌یگه‌یه‌نن بۆ س���ودی زۆر به‌گرنگ���ی ده‌زانێ���ت په‌یام���ی میدیاكان به‌ئاڕاسته‌ی هێوركردنه‌وه‌ی الیه‌نێكی سیاسی". ئ���هو ڕۆژنامه‌نوس���هی یه‌كێت���ی دۆخه‌كه‌بێت ،ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ش���ده‌كات جه‌ختیش���ی له‌س���ه‌ر ئه‌وها‌ك���رده‌وه پێویس���ته میدیاكان له‌ئه‌ركی پیشه‌یی ش���ڵه‌قانی س���لێمانی خزمه‌ت به‌كه‌س خۆیان النه‌ده‌ن. به‌ختیار عه‌بدوڕه‌حم���ان قائیمقامی ن���اكات‌و ئه‌گ���ه‌ری هه‌یه ئه‌م���ڕۆ هه‌ر هیچ ڕونه‌دات ،وتیش���ی "له‌ماوه‌ی 10قه‌زای مه‌ركه‌زی سلێمانی باسی ئه‌وه‌ی ساڵی ڕابردو تا ئێس���تا هه‌مو ڕۆژێك بۆ ئاوێنه ك���رد پێویس���ته میدیاكان خۆپیش���اندان له‌س���لێمانی ڕویداوه ،به‌رپرس���انه مامه‌ڵه له‌گ���ه‌ڵ دۆخه‌كه ئه‌م په‌یامانه‌ی ده‌گه‌یه‌نرێن مه‌به‌ستی بك���هنو خۆپیش���انده‌رانیش باس���ی ئه‌وه‌یان كردوه له‌گه‌ڵ توندوتیژی نین، سیاسی له‌پشته‌وه‌یه". وتیشی "به‌شێك له‌باره‌گاكانی پارتی ئه‌و وتی "نازان���م هه‌ندێك له‌میدیاكان دۆخه‌كه‌یان ئاڵۆز كردوه دۆش���كه‌یان له‌كاتێكدا خۆپیش���انده‌ران باسی ئهوه
ریکالم
ده‌كه‌ن له‌گ���ه‌ڵ توندوتژی نین ،بۆچی باس���ی ش���ڵه‌قاندنی دۆخی سلێمانی ده‌كه‌ن؟!". وتیش���ی "پێویس���ته میدی���اكان به‌رپرسانه مامه‌ڵه بكه‌ن‌و هیچ شتێك به‌ئاڕاس���ته‌ی هاندانی خۆپیش���اندان نه‌ك���ه‌ن ،ئ���ه‌وه‌ش ئه‌رك���ی ئه‌خالقی خۆیانه ده‌بێت به‌جێگه‌ی بگه‌یه‌نن". ئه‌م���ڕۆ یه‌كالی���ی ده‌بێت���هوه خۆپیشانده‌ران س���لێمانی ده‌شڵه‌قێنن یان نا ،ب���ه‌اڵم به‌وته‌ی کاروان ئەنوەر پێشوه‌خته بڕیاردان له‌سه‌ر شڵه‌قاندنی دۆخی سلێمانی مه‌ترسیداره‌و جێگه‌ی نابێته‌وه له‌چوارچێوه‌ی هه‌واڵ‌و كاری ڕۆژنامه‌گه‌ری پڕۆفیشناڵدا.
عه‌تا سه‌راوی: هه‌ر كه‌سێك ده‌چێته دهرهوه له‌یه‌كێتی ده‌رگا كراوه‌یه عه‌تا سه‌راوی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندی یه‌كێتی ،پێیوایه جیابونه‌وه‌ی فراكسیۆنه‌كان له‌په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگاكان ،واته جیابونه‌وه له‌یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان، ئەو دەڵێت "هه‌ر كه‌س���ێك ده‌چێته دهرهوه له‌یه‌كێتی ده‌رگا كراوه‌یه". ئاوێنە ،بنار هیدایه‌ت :كۆبونه‌وه‌ی هه‌ردو باڵی ناوه‌ندی بڕیار و باڵی ده‌ستڕۆیش���توی یه‌كێتی پ���ێ ده‌نێت���ه قۆناغێك���ی نوێوه، سه‌ركرده‌كانی هه‌ردو باڵه‌كه جه‌خت له‌سه‌ر یه‌كڕیزی یه‌كێتی ده‌كه‌ن���هوه .بڕیاره ئه‌مرۆ یه‌كه‌مین كۆبونه‌وه‌ی هه‌ردو باڵه‌كه‌ی یه‌كێتی (ناوه‌ن���دی بڕی���ار)و (زۆرین���هی مه‌كته‌بی سیاسی) به‌ئاماده‌بونی حاكم قادر حه‌مه‌جان كارگێری مه‌كته‌بی سیاسیو ره‌فعه‌ت عه‌بدواڵ ئه‌ندام���ی مه‌كته‌بی سیاس���یی ،ئه‌ندامیه‌تی ش���ااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‌و بێگه‌رد تاڵه‌بانی به‌ڕێوه‌بچێ���ت ،جه‌میل هه‌ورامی له‌وباره‌یه‌وه وتی "ئومێدمان هه‌یه رێكه‌وین‌و گه‌شبینین، هه‌ردوالمان ته‌واوكه‌ری یه‌كترین ،هه‌ركاتێك نه‌گه‌یشتینه رێكه‌وتن له‌س���ه‌ر جیابونه‌وه‌ی فراكسیۆن قسه‌یه‌كی دیكه‌مان ده‌بێت". هاوكات عه‌تا سه‌راوی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ن���دی یه‌كێت���ی ،پێیوای���ه جیابونه‌وه‌ی فراكس���یۆنه‌كان له‌په‌رله‌م���ان‌و ئه‌نجومه‌نی پارێ���زگاكان ،وات���ه جیابون���هوه له‌یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان ،هه‌ر كه‌سێكیش ده‌چێت���ه ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی ئازاده‌و یه‌كێتی ده‌س���تی كه‌س���ی نه‌گرتوه‌و ده‌رگا كراوه‌یه، سه‌راوی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "هیچ لیژنه‌یه‌ك به‌ناوی ناوه‌ندی بڕیارو باڵی زۆرینه دروست نه‌ك���راوه ،ب���ه‌اڵم بڕیاره‌كه ئه‌وه‌ی���ه رۆژانه هه‌ردوال یه‌كده‌بینن‌و قسه له‌سه‌ر چاره‌سه‌ری كێش���ه‌كان ده‌ك���ه‌ن ،هه‌ركه‌س���ێك ئاماده نه‌بێت چاره‌سه‌ری كێشه‌كان بگرێته ئه‌ستۆ به‌رپرسیارێتی مێژویی ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆ". سه‌راوی ئاماژه‌ی به‌وه‌شكرد "جیابونه‌وه‌ی فراكس���یۆن جیابونه‌وه‌ی���ه له‌یه‌كێتی ،هیچ بڕیارێكی له‌و ش���ێوه‌یه‌یه نیه‌‌و كه‌س باسی له‌وه نه‌كردوه".
گازپرۆمی روسی بیره‌نه‌وتێكی له‌كارخراو نۆژه‌ن دهكاتهوه
کێڵگەیەکی نەوت لەگەرمیان كۆمپانیایه‌كی بواری نه‌وت ،لهئێستادا به‌رهه‌م ،گازپرۆمی روسی به‌و بیرهوه له‌س���نوری گه‌رمی���ان ،س���ه‌رقاڵی له‌حه‌سیره‌ی سه‌رقه‌اڵ ده‌بێت به‌خاوه‌نی ی بیرێك���ی نه‌وت���ه ،سێ بیری نه‌وتی دیكه ،بیری حه‌سیر‌ه نۆژه‌نكردن���هوه به‌نۆژه‌نكردن���هوهی ئه‌و بی���ره ده‌بێت رۆژان���ه پێنج ه���ه‌زار به‌رمی���ل نه‌وتی لێده‌رده‌هێنرێ���تو له‌رێگه‌ی كۆمپانیای به‌خاوه‌نی شه‌ش بیری نه‌وت. ئاوێن���ه ،ئ���اراز محه‌م���ه‌د :به‌پێ���ی قه‌یوان���هوه ره‌وان���هی واڵت���ی ئێ���ران زانیاریه‌كانی ئاوێن ه له‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كی ده‌كرێت. هاوكات ئاوێن��� ه زانیویه‌تی له‌بلۆكی نزیكی كه‌مپی حه‌سیر‌ه ده‌ستیكه‌وتوه، كۆمپانیای گازپرۆمی روسی لهئێستادا ناس���اڵح ،گازپ���رۆم پالن���ی داناوه بۆ كه‌مپێك���ی ئاماده‌ك���ردوه له‌گون���دی نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی بیرێكی سه‌ر به‌و بلۆكه، ی كه ده‌كه‌وێته س���ه‌ر بەن���داوی كفری‌و مله‌سوره‌ی نێوان س���ه‌رقه‌اڵ‌و ناحی ه رزگاری ،به‌مه‌به‌س���تی تازه‌كردنه‌وه‌ی پێشتر كۆمپانیای هه‌ڵكه‌ندن(درلین)ی بیری سه‌رقه‌اڵ ،ئه‌و بیره له‌ساڵی 2014كه‌نه‌دی (گره‌ی ۆلف) كاری تێداكردو‌ه وه هه‌ڵكه‌نراوه ،به‌اڵم نه‌گه‌یش���توه‌ت ه به‌اڵم ئه‌و بیره خ���راپ بوهو گازپرۆم به‌رهه‌م‌و ئێس���تا ده‌یانه‌وێت بیگه‌یه‌نن ه جارێك���ی ت���ر ده‌یه‌وێ���ت نه‌وتی لێ
به‌رهه‌م بهێنێت. به‌و بیرهوه گازپرۆم له‌بلۆكی ناسالح ده‌بێ���ت به‌خاوه‌نی س���ێ بی���رو كۆی بیره‌كانیشی له‌هه‌ردو بلۆكی حه‌سیره‌و ناسالح شه‌ش بیره. ژیلوان ع���ادل به‌رێوب���ه‌ری ناحیه‌ی ی راگه‌یاند "ئاگاداری سه‌رقه‌اڵ به‌ئاوێن ه ئ���هو دو بیره‌ی���ن‌و قس���ه‌مان له‌گه‌ڵ كۆمپانیاكه‌ش كردوه ،ئه‌وه‌ی زانیومان ه كارك���ردن له‌بیره‌كاندا ده‌كه‌وێت ه دوایی مانگی ()١٢ی ئه‌مساڵ. س���ه‌رباری هه‌ڵكه‌ندن���ی بیری نوێ له‌س���نوری قه‌زای كه‌الر‌و كفری ،به‌اڵم بی���ره‌كان نه‌وتیان ل���ێ ده‌رناهێنرێت‌و پاش گه‌شتنیان به‌به‌رهه‌م داده‌خرێن.
هەنوکە
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
ئه‌حمه‌د تورك :بارزان ی ده‌توانێت رۆڵی هه‌بێت له‌كۆتاییهێنان به‌شه‌ڕ ی نێوان توركیاو په‌كه‌كه ئا :زانا حه‌مه غه‌ریب ئه‌حمه‌د تورك سه‌رۆكی شاره‌داری ماردینی باكوری كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "بڕوام وایه توركیا راو سه‌رنج‌و پێشنیاری بارزانی به‌هه‌ند وه‌ربگرێت بۆ ئاگربه‌ست‌و كۆتایهێنان به‌شه‌ڕی نێوان توركیاو په‌كه‌كه". ئاوێنه :له‌ماوه‌ی رابردودا دۆس����یه‌یه‌كی تایبه‌ت ب����ۆ دادگایی كردن ی ئێوه دراوه‌ت ه دادگا ئهوه به‌كوێ گه‌یشت؟ ئه‌حمه‌د تورك :ئه‌و دۆس����یه‌یه له‌الیه‌ن داواكاری گش����تیه‌وه له‌س����ه‌ر من‌و چه‌ند هه‌ڤاڵێكم كراوه‌ته‌وه‌و نێردراوه بۆ دادگای ئام����هدو داوا ك����راوه له‌دادگا ك����ه ماوه‌ی 7تا 18س����اڵ زیندان����ی بكرێم ،ئه‌ویش به‌تۆمه‌تی هه‌بون����ی په‌یوه‌ندی من له‌گه‌ڵ پارتی كرێكارانی كوردستان‌و ئه‌ندام بونم. ئه‌مه‌ش تۆمه‌تێكی ناڕاست‌و دروستكراوه‌و ته‌نها بۆ ئه‌وه‌یه له‌كارو چاالكی سیاس����ی رامبگرن ،ئێس����تاش دۆسیه‌كه له‌دادگایه‌و چاوه‌روانی یه‌كالیی كردنه‌وه‌یین. ئاوێن����ه :ئ����ه‌م كاره ته‌نی����ا له‌به‌رانبه‌ر به‌ڕێزت����ان گیراوه‌ته به‌ر یاخود كه‌س����انی دیكه‌شی گرتوه‌ته‌وه؟ ئه‌حمه‌د تورك :نه‌خێر به‌تایبه‌ت له‌دوای هه‌ڵبژاردنه‌كانی حوزه‌ی����ران‌و كوده‌تاكه‌ی ته‌مموزه‌وه روبه‌روبونه‌وه‌و پێشێلكارییه‌كان زیاتر بون‌و له‌م ماوه‌یه‌دا له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه بریاردرا به‌الدانی 24س����ه‌رۆك شاره‌داری له‌باك����ور به‌هه‌مان تۆمه‌ت����ی تێوه‌گالنیان به‌هاری����كاری په‌كه‌ك����ه ی����ان كارك����ردن له‌دژی ده‌وڵه‌ت .له‌ئێس����تادا ئه‌مه به‌ته‌نیا له‌به‌رانبه‌ر په‌رله‌مانتارو كاربه‌ده‌س����تان‌و خه‌ڵكانی وه‌ك ئێمه په‌یره‌و ناكات به‌ڵكو له‌چه‌ند رۆژی راب����ردودا ده‌وڵه‌تی توركیا به‌تۆم هتو بیان����وی جۆراوج����ۆر بریاری الدان����ی 14ه����ه‌زار مامۆس����تاو وانه‌بێژی ك����وردی ده‌رك����ردو له‌كاره‌كانی����ان دوری خس����تونه‌ته‌وه‌و به‌دڵنیایی ئه‌م پیالنه‌ش به‌رده‌وام ده‌بێت چونكه ئێستا ئه‌ردۆغان جۆرێك سیاس����هت په‌یره‌و ده‌كات ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ بهرژهوهندیو سیاس����ه‌تی ئاكه‌په كارنه‌كه‌یت ئه‌وا ل����ه‌دژی ئه‌ویت ،به‌مه‌ش
گه‌وره‌ترین روداو له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست ك ه بتوانێت كاریگه‌ری ی له‌سه‌ر ته‌واو ناوچه‌كه‌و هاوسه‌نگییه‌كانی هه‌بێت كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كورده ده‌چیته خانه‌ی دوژمنكارانه‌ی حكومه‌ت‌و سیاس����ه‌ته‌كانی‌‌و روبه‌روی ده‌یان كێشه‌و گرفت‌و ته‌نانه‌ت مردنیش ده‌بیته‌وه. ئاوێن����ه :له‌ش����هرو په‌الماره‌كان����ی ئه‌م دواییانه‌ی سوپای توركیا له‌باكور ماردین توشی چ زیانێك هات؟ ئه‌حمه‌د تورك :پڕیش����كی ش����ه‌ڕه‌كانی ئه‌مدواییانه‌ی ناوخۆی توركیا زیانی زۆری به‌كورد گه‌یاند ،به‌تایبه‌تیش به‌شێكی زۆر له‌ش����اره كوردییه‌كانی باكور زه‌ره‌رمه‌ندی سه‌ره‌كی بون ،ماردینیش بێبه‌ش نه‌بوه له‌و زیانانه ،به‌اڵم به‌راورد به‌شیرناخ‌و جزیره‌و ئامه‌دو س����لۆپی كه‌متر زیانی پێگه‌یشت، ی����ان به‌ب����ه‌راورد به‌نوس����ه‌یبین ده‌توانم بڵێم هیچ زیانێك����ی به‌رنه‌كه‌وتوه چونكه به‌داخه‌وه ئه‌و شاره له‌گه‌ڵ زه‌ویدا ته‌خت بوه ،ده‌ستدرێژی‌و توندوتیژیه‌كانی سوپاو پۆلیس����ی توركیا به‌رامب����ه‌ر به‌هاواڵتیانی نوسه‌یبین هه‌مو پێوه‌رێكی وه‌حشیگه‌ری تێپه‌ران����د ،به‌و هیوای����هی به‌زویی ئارامی بگه‌رێته‌وه بۆ باكوری كوردستان‌و توركیا به‌گشتی.
ئه‌حمه‌د تورك ئاوێن����ه :گه‌ڕان����هوهی ئارام����ی ته‌نیا به‌هیواخواس����تن ده‌بێ����ت یان پێویس����ته هه‌نگاوی كرداری ب����ۆ بنرێت؟ ئایا كورد له‌باكور به‌كردار هه‌نگاوی بۆ ناوه؟ ئه‌حمه‌د تورك :پێویسته مرۆڤ هه‌میشه هی����وای هه‌بێت ،به‌دڵنیای����ی گه‌لی كورد له‌باكور هه‌نگاوی جدیمان بۆ چه‌سپاندنی ئاش����تیو ئارامیو دیموكراسی ناوه ،هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه كورد ده‌ستپێشخه‌ری كرد ب����ۆ جێبه‌جێكردنی پرۆس����هی ئاش����تیو راگه‌یاندن����ی ئاگربه‌س����ت ،ب����ه‌اڵم كاتێك ده‌وڵه‌ت����ی توركی����ا مه‌به‌س����تی نه‌بێت‌و به‌كردار ده‌ستپێنه‌كات ئیتر كورد ده‌بێت چاوه‌رێی چی بكات ،وا بزانم ده‌س����پێكی ئاشتیو ئارامی له‌الی كورده‌وه بو ،به‌اڵم به‌داخ����هوه توركیا نه‌یتوان����ی پابه‌ندبێت به‌پاراستنی ئاشتیو ئارامیو ئاگربه‌ستی ش����كاند ،ئه‌ركی ئێمه‌ش ئه‌وه‌یه له‌م كاته هه‌س����تیاره‌دا به‌وردی‌و هۆشیاری داكۆكی له‌ئاشتی بكه‌ین. ئاوێن����ه :ئه‌گ����ه‌ر ره‌وش����ی توركیا به‌م ش����ێوه‌یه بمێنێت����هوه ك����ورد ب����ه‌ره‌و چ
ئاڕاس����ته‌یه‌ك ده‌ڕوات‌و پێویس����ته توركیا چی بۆ كورد بكات؟ ئه‌حمه‌د ت����ورك :پێموایه نابێت توركیا ره‌وش����ه‌كه له‌مه ئاڵۆزتر ب����كات چونكه ره‌نگه لێكترازان����ی گه‌وره‌ی لێبكه‌وێته‌وه، بزوتن����هوهی چه‌پ له‌توركی����ا ئهوه باش ده‌زانێ����ت به‌ب����ێ نه‌ت����هوهی ك����ورد هیچ گۆڕانكاری����یو وه‌چه‌رخانێ����ك رون����ادات، س����ه‌باره‌ت به‌پرس����ی كوردو شۆڕش����ی ك����ورد له‌توركی����ا ئێس����تا تێڕوانینێك����ی جی����اواز له‌ئارادایه‌و ئێم����ه‌ش وه‌ك كورد له‌ئێس����تادا له‌گ����ه‌ڵ هێزی دیموكراس����ی له‌توركی����ا له‌هه‌ماهه‌نگییه‌كی باش����داین. پێویسته ئه‌ردوغانیش وردتر بیربكاته‌وه‌و هه‌رگیز هه‌س����تیاری سیاسی كورد له‌بیر نه‌كات‌و هه‌وڵی گۆڕانكاریی‌و سه‌قامگیری بارودۆخه‌ك����ه ب����دات .ته‌نان����هت ده‌بێت سیسته‌می توركیا به‌ش����ێوه‌یه‌كی گشتی گۆڕان����كاری تێ����دا بكرێ����تو گرنگ����ی به به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری ناوخۆیی بدرێت‌و پێكهاته‌ی س����ه‌ربه‌خۆیی دیموكراتی دابمه‌زرێندرێت، ئه‌م����ه‌ش به‌ته‌نها بۆ ناوچ����ه كوردییه‌كان
ن����ا به‌ڵكو ده‌بێت بۆ هه‌مو توركیا ئه‌نجام بدرێت. ئاوێنه :هه‌ڵوێس����تو رۆڵی بارزانی چی بوهو چ����ۆن هه‌ڵده‌س����ه‌نگێنن به‌تایبه‌ت له‌س����ه‌ر ئه‌و ش����ه‌ڕه‌ی روبه‌روی كوردانی باكور بۆته‌وه له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تی توركیا؟ ئه‌حمه‌د تورك :له‌به‌رئه‌وه‌ی كێش����هی ك����ورد له‌هه‌رچوارپارچ����هی كوردس����تان گرێ����دراوی یه‌كتریه حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردس����تان‌و پارچه‌كانی تریش به‌رده‌وام پشتیوانی‌‌و هاوخه‌می خۆیان بۆ مه‌سه‌له‌ی ك����ورد له‌باك����ور دوپ����ات كردۆت����هوهو په‌یوه‌ندی پت����هو له‌نێوان باكورو هه‌رێمی كوردس����تانیش هه‌ی����ه ،پێویس����ته ئ����ه‌م په‌یوه‌ندیی����ه به‌رفراوانترو توندتر بكرێت، ئێمه هه‌میش����ه هیوامان وابوه‌‌و داواشمان ئهوه بوه كاك مه‌سعود رۆڵی خۆی هه‌بێت به‌تایبه‌ت له‌وه‌ستاندنی شه‌رو ئاگربه‌ست له‌نێ����وان پارتی كرێكارانی كوردس����تان‌و س����وپای توركیا ،كوردانی باكور بارزانی وه‌ك س����ه‌ركرده‌یه‌كی ك����ورد ده‌بین����ن‌و ئومێدیان هه‌یه كه رۆڵی خۆی بگێرێت بۆ
5
كۆتاییهێنان به‌شه‌ڕو كوشتار. ئاوێنه :له‌كاتێكدا بارزانی س����ه‌ركه‌وتو نه‌بو له‌به‌ستنی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كورد، به‌ب����روای ئێوه ده‌توانێ����ت له‌هه‌وڵدان بۆ نێوه‌ندگیری‌‌و ئاگربه‌ست له‌نێوان توركیاو پارتی كرێكارانی كوردس����تان سه‌ركه‌وتو بێت؟ ئه‌حم����ه‌د ت����ورك :بابه‌تی نه‌به‌س����تنی كۆنگ����ره‌ی نه‌ته‌وه‌ی����ی ك����ورد په‌یوه‌ندی ب����ه‌زۆر باب����هتو الیه‌ن����ی تری����ش هه‌یه، له‌كات����ی خۆی قس����هو باس����ی له‌س����ه‌ر ك����را ،ب����ه‌اڵم ده‌بێت ئ����ه‌وه‌ش بزانین كه گه‌وره‌ترین روداو له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس����ت كه بتوانێ����ت كاریگه‌ری له‌س����ه‌ر ته‌واوی ناوچه‌ك����هو هاوس����ه‌نگییه‌كانی هه‌بێ����ت كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ی����ی كورده‌و ده‌بێت ئه‌و هه‌نگاوه له‌الیه‌ن س����ه‌ركردایه‌تی سیاسی ك����وردو به‌تایبه‌ت جه‌ناب����ی بارزانی كاری له‌س����ه‌ر بكرێت‌و جێبه‌جێ بكرێت چونكه كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كورد یه‌كێتی‌و ئاشتی نێوان گه‌ل����ی كوردو گه‌الن����ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����تهو چاره‌نوس����ی ئێم����هی كورد له‌هه‌رچ����وار پارچه‌ی كوردس����تاندا یه‌ك چاره‌نوس����هو ئه‌گه‌ر ئازاد بین وه‌ك كورد ئه‌توانی����ن زیات����ر خزمه‌تی ئاش����ته‌وایی ناوچه‌كه بكه‌ین ،من ب����اوه‌ڕم بهوه هه‌یه كه جه‌نابی بارزانی ده‌توانێت رۆڵی خۆی هه‌بێت بۆ ئاگربه‌ست‌و كۆتاییهێنان به‌شه‌ڕ له‌نێوان توركیاو په‌كه‌كه. ئاوێنه :ئایا توركیا پێش����نیاری بارزانی بۆ ئاگربه‌ست‌و كۆتایی هاتنی شه‌ڕ قبوڵ ده‌كات؟ ئه‌حمه‌د تورك :به‌و پێیه‌ی ئه‌مڕۆ توركیا په‌یوه‌ندییه‌كی پته‌وی ئابوریو بازرگانیو سیاس����ی له‌گ����ه‌ڵ هه‌رێمی كوردس����تان هه‌ی����ه ،بارزان ی رۆڵێك����ی گه‌وره‌یی هه‌یه له‌ش����ه‌ڕی تیرۆریستانی داعش‌و پاراستنی په‌یوه‌ندییه‌كان����ی هه‌رێمی كوردس����تان‌و توركی����او راگرتنی هاوس����ه‌نگی له‌نێوان هه‌ردوال ،بڕوام وایه توركیاش راو سه‌رنج‌و پێش����نیاری بارزانی به‌هه‌ن����د وه‌ربگرێت‌و ئه‌گه‌ریش توركیا قبوڵی نه‌كات ئهوه به‌ڕێز بارزانی هه‌نگاوی خۆی ناوه به‌ئاراس����ته‌ی سه‌قامگیری ئاشتیو كۆتاییهێنان به‌شه‌ڕو گه‌لی كوردیش پش����تیوانی له‌و هه‌نگاوه‌ی ده‌كات.
"ئه‌گه‌ر نه‌بن به‌یه‌ك ،ئه‌وا ده‌ڕۆن یه‌ك به‌یه‌ك"
ده‌ق ی یاداشتی هه‌ده‌پ ه بۆ الیه‌ن ه سیاسییه‌كان ی كوردستان ئا :ئاوێنه سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‌و شاندی هه‌ده‌په له‌سه‌ردانه‌كه‌یاندا بۆ هه‌رێمی كوردستان، ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ی خواره‌وه‌یان له‌گه‌ڵ خۆیاندا هێنابو بۆ الیه‌نه سیاسییه‌كان، كه له‌بڕگه‌یه‌كیدا ده‌ڵێت "پێویسته ئه‌مڕۆ هه‌مومان گوێ له‌وته‌یه‌كی مامۆستا جگه‌رخوێن بگرین كه ده‌ڵێ :ئه‌گه‌ر نه‌بن به‌یه‌ك ،ئه‌وا ده‌ڕۆن یه‌ك به‌یه‌ك". په‌یمانی سازكردنی دیالۆگ‌و گفتوگۆ له‌ناو كوردان گه‌لی ك����ورد له‌ناو گه‌الن����ی رۆژهه‌اڵتدا ئێجگار دێرینه ،به‌س����ه‌دان س����اڵه ئازاری زۆر ده‌كێش����ێت .هۆكاری ئ����ه‌م ئازاره‌ش به‌ته‌نیا زۆرداریی زاڵمه‌كان نییه ،هۆكاری س����ه‌ره‌كی یه‌كنه‌بون����ی ك����ورد خۆیه‌تی له‌ناوخۆییدا ،به‌رژه‌وه‌ندییه گش����تیه‌كانی خۆی����ان به‌بنه‌ما وه‌رنه‌گرتوه ،پێویس����ته هه‌مومان ئه‌و راستییه قبوڵ بكه‌ین. بێگوم����ان هه‌م����و پارت����ه‌كان خاوه‌ن رێزن ،جیاوازیی پاراستنی بۆچونه‌كانیان كه‌مته‌رخه‌میی نیه ،به‌ڵكو ده‌وڵه‌مه‌ندییه. ئ����هوهی كه گرنگه له‌س����ه‌ر ئه‌و جیاوازیی بیروبۆچونانه‌ی له‌س����ه‌ر رابردوی كوردان له‌سه‌ر پره‌نس����یپه هاوبه‌شه‌كان هاتنه‌دی یه‌كبونه. له‌به‌رئه‌مه‌یه له‌ناو ئ����هو پێڤاژۆیه‌ی كه له‌ڕۆژهه‌اڵت����ی ناوه‌ڕاس����تدا له‌ناو ئاڵۆزی‌‌و تێكه‌اڵوییه‌ی ئ����هو رۆژانه‌ی ك����ه جیهان له‌نوێ����وه دیزاینێك داده‌نێن ،كورد بتوانن پاش����ه‌ڕۆژی خۆی بخاته ژێر مسۆگه‌ریی
سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‌و هێرۆ ئیبراهیم خ����ۆی ،ب����ۆ پاراس����تنی به‌رژه‌وه‌ندیی����ه هاوبه‌ش����ه‌كانی خۆیو به‌رپرس����یارییه‌ت ی گهوره ده‌كه‌وێته سه‌رش����انی هه‌مو هێزو پارته كوردییه‌كان. پێویس����ته ئه‌م����ڕۆ هه‌موم����ان گ����وێ له‌وته‌یه‌كی مامۆس����تا جگه‌ر خوێن بگرین كه ده‌ڵێ "ئه‌گه‌ر نه‌بن به‌یه‌ك ،ئه‌وا ده‌ڕۆن
ی����ه‌ك به‌ی����ه‌ك" .له‌به‌ر ئ����ه‌م هۆكارانه‌یه گفتوگۆ دانه‌بڕێت. 2ـ له‌نێ����وان پارته‌كانی چوار پارچه ی به‌ناوی حزب‌و هێ����زی خۆمانه‌وه ،هه‌ندێ پره‌نس����یپی بناغه‌ی����ی ك����ه له‌خ����واره‌وه كوردس����تان برایه‌ت����یو پش����تگیری وه‌ك نوس����راون ،په‌س����ه‌ندی ده‌كه‌ین‌و به‌ڵێن بناغه‌یه‌ك قبوڵ بكرێت ،به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی گه‌لی كوردس����تان له‌س����هرو به‌رژه‌وه‌ندیی ده‌ده‌ین: 1ـ هی����چ پارت‌و هێزێكی كوردس����تانی پارته‌كانه‌وه بێت. 3ـ هه‌مو سه‌رۆكی سیاسی كوردستان له‌نێوان خۆیو الیه‌نه‌كانی دیكه‌دا دیالۆگ‌و
نرخ‌و به‌های گه‌لی ك����وردن ،ره‌واپێدراوو خاوه‌ن رێزن ،ل����ه‌دوای ئ����ه‌م په‌یمانه‌وه هێزو پارتێكی كوردس����تانی به‌رامبه‌ر هیچ س����ه‌رۆكێكی پارتیو هێ����زه‌كان به‌زمانی توندو برینداركه‌ر قسه‌ناكه‌ن. 4ـ بێگومان چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان له‌الیه‌ن زانیاری����ی په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان پارته كوردس����تانییه‌كان .زم����ان‌و رۆڵی راگه‌یاندن گرنگه .له‌س����ه‌ر ئه‌م بناغه‌یه، پێویس����ته زمانی ده‌زگاكان����ی راگه‌یاندن هاوكار بن بۆ یه‌كێتیی نه‌ته‌وه‌یی .ئازادی ته‌واوی گه‌لی كوردستان .له‌هیچ ده‌زگایه‌كی راگه‌یاندن زمانی برینداركردن‌و ناش����یرین له‌به‌رامبه‌ر س����ه‌ركرده كوردس����تانییه‌كان به‌كارناهێنرێن ،له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م ده‌زگایانه‌ی ك����ه زمان����ی ره‌ق به‌كارده‌هێن����ن ،هی����چ چاوپۆشییه‌ك پیشان نادرێت. 5ـ هیچ پارت‌و ده‌زگایه‌كی كوردستانی كێش����هو ناكۆكییه‌كان����ی نێ����وان خۆیان نابات ب����ه‌ره‌و ئاقارێكی خراپ‌و ش����ه‌ڕی چه‌كداریی. 6ـ پ����ارت‌و هێ����زه كوردس����تانییه‌كان كێشه‌كانی خۆیان به‌نێوانگیریی‌‌و وتوێژێكی دیموكراتییانه له‌سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیی پارت‌و هێ����زه‌كان ،به‌بۆچ����ون‌و له‌س����ه‌ر بنه‌مای به‌رژه‌وه‌ندیی به‌خته‌وه‌ریی گه‌لی كوردستان چاره‌سه‌ر ببێت. 7ـ هه‌مو پارت‌و هێزه كوردستانییه‌كان له‌نێ����وان خۆیان����دا به‌ئی����راده‌ی خۆیان نوێنه‌رێك له‌س����ه‌ر ئاستی به‌رز هه‌ڵبژێرن بۆ ئه‌ركی دیالۆگ‌و ئاشتیی نێوان كوردان وا پێكبێنن‌و ئه‌ركی پێبسپێرن. 8ـ ب����ۆ به‌ره‌وپێش����چونی ئاش����تیو
وتوێژه‌كان له‌نێوان كورده‌كان تا ئه‌نجامدانی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی ،بۆ ئه‌وه‌ش كه‌سێك راس����پێردرێت كاروباره‌كان به‌ڕێوه‌ببات‌و ئه‌نجومه‌نی پیران دابمه‌زرێت. 9ـ هه‌وڵدان����ی ئێم����ه ئه‌وه‌یه كه هه‌مو پارته سیاسییه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی هاوبه‌ش مافه‌كانی گه‌لی كوردستان ئه‌وانه‌ی تاكو ئه‌مڕۆ به‌ده‌س����تهێنراون بپارێزن‌و سه‌ده‌ی بیس����تو ی����ه‌ك بكه‌نه س����ه‌ده‌ی ئازادیی ك����وردان .له‌س����ه‌ر ئ����ه‌م راس����تییه هیچ پارت‌و هێزێكی كوردستانی له‌په‌یوه‌ندییه دیبلۆماس����ییه‌كانی خۆی����ان له‌گ����ه‌ڵ ده‌وڵه‌ت����ه‌كان‌و ده‌زگا نێوده‌وڵه‌تیی����ه‌كان ئه‌نجامیده‌ده‌ن ،ناكه‌ونه ركه‌به‌رایه‌تی هیچ هێزێكی تر ،پارته كوردستانییه‌كان كاتێك كه په‌یوه‌ندییه دیبلۆماسییه‌كانیان له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌ت����ه‌كان‌و هێ����زه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ئه‌نجامده‌ده‌ن .خه‌بات‌و په‌یوه‌ندییه‌كانیان به‌جۆرێك ئه‌نجامده‌ده‌ن كه له‌به‌رژه‌وه‌ندیی میلله‌ته‌كه‌ماندا بێت. 10ـ له‌س����ه‌ر جوگرافیای كوردس����تان له‌هه‌ر ش����وێنێك به‌رامب����ه‌ر به‌گه‌له‌كه‌مان زوڵ����مو زۆرداری ئه‌نجام����درا ،به‌رخودانی گه‌ل����ی كوردس����تان وه‌ك مافێك����ی ره‌وا ببینرێت‌و به‌هه‌س����تێكی پش����تگیریكردن‌و یارمه‌تیدان هاوكاری بكرێت. 11ـ له‌به‌ر دڵس����ۆزی‌‌و په‌یوه‌س����تبونی هه‌مو ش����ه‌هیدانمان له‌هه‌ر چوارپارچه‌ی كوردس����تان ،له‌دژی زۆرداری‌‌و بۆ ئازادیی گه‌ل����ی كورد گیانیان به‌خت كردوه ،هه‌مو پارت‌و ده‌زگایه‌كی كوردستانی بۆ به‌ستنی كۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی كوردستان هه‌وڵده‌ده‌ن كه ده‌ست به‌خه‌باتێكی فیداكارانه بكه‌ن.
4
هەنوکە
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی :هه‌ڕه‌شه‌كانی پارتی په‌یامێك ه بۆ یه‌كێتی ئا :بنار هیدایه‌ت ی حه‌م ه سه‌عید ،ئه‌ندامی حه‌م ه ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی له‌م گفتوگۆیه ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر كێشه‌كان بكه‌یت به‌چوار یه‌شه‌و‌ه سێ به‌شی خه‌تاكه به‌ر پارتی ده‌كه‌وێت". ئاوێن���ه :پێتانوای��� ه ئه‌م���رۆ دۆخی سلێمانی تێكبچێت؟ حه‌م��� هی حه‌م���ه س���ه‌عید :نه‌خێر، ئه‌گه‌ر هه‌ر الیه‌نێكی سیاسیی له‌پشت خۆپیشاندان بێت تێكده‌چێت ،چونك ه خه‌ڵك ماڵی وێ���ران بوهو باری گرانه، ئه‌گ���ه‌ر ل���ه‌روی ئه‌منییه‌و‌ه ب���ارودۆخ تێكبچێ���ت ئه‌وه‌نده‌ی تر م���اڵ وێرانی به‌دوادا دێت.
ئاوێنه :پێتانوای���ه پارتی ده‌یه‌وێت بارودۆخی سلێمانی تێكبچێت؟ حه‌مه‌ی حه‌مه‌سه‌عید :پێموانیه پارتی بیه‌وێت بارودۆخی سلێمانی تێكبچێت، من گوێم له‌میدیاكان���ی نه‌بوه ،پارتی نایه‌وێت له‌كوردستان بارودۆخ تێكبچێت نه‌ك له‌سلێمانی ،چونك ه سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت���ی به‌ده‌س���ته‌وه‌یه ،پارت���ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی به‌ده‌سته‌وه‌یه‌و خۆی���ان به‌ڕابه‌ری ئ���ه‌م واڵت ه ده‌زانن، ئه‌گه‌ر پارتی پێیباش بێت س���لێمانی تێكبچێت كه‌واته خۆیان بە‌به‌رپرس���ی الیه‌كی ئه‌م واڵت ه نازانن. ی ئاوێن���ه :چ���ۆن له‌هه‌ڕه‌ش���ه‌كان به‌رپرسانی پارتی ده‌ڕوانن؟ ی حه‌مه‌س���ه‌عید :ئ���ه‌وان حه‌م���ه ی ترس���ی ئه‌وه‌ی���ان هه‌ی ه وه‌ك���و 17
ش���وبات‌و س���اڵی رابردو خه‌ڵك چون ه ی س���ه‌رباره‌گاكانیان ،ئ���ه‌وان بۆ ئهوه رونه‌دا هه‌ڕه‌ش���ه ده‌كه‌ن ،ئه‌گه‌ر ئهوه روب���دات بارەگاکان���ی ت���ر له‌هه‌ولێرو ناوچه‌كانی ت���ر ده‌كه‌ونه به‌ر په‌الماری خه‌ڵك‌و دەڵێت ئێمه به‌رپرس نین لێی، ئهوه په‌یامێك���ه بۆ هێزه ئه‌منییه‌كانی سه‌ر به‌یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‌و په‌یامه‌كه‌یان بۆ یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردستانه. ی پارتی هه‌س���تده‌كات ئاوێنه :بۆچ خۆپیشاندان له‌دژی ئهوه؟ ی حه‌مه‌س���ه‌عید :له‌كوردستان حه‌مه به‌گشتی‌و له‌هه‌رێمی سلێمانی به‌تایبه‌تی وا له‌خه‌ڵك گه‌یه‌نراوه ،پارتی به‌رپرس ه له‌م بارودۆخه‌و نه‌دانی موچه‌و قه‌یرانی دارایی‌و واڵت به‌ره‌و وێران بون ده‌چێت،
خه‌ڵك واده‌زانێ���ت پارتییه ،بۆی ه روی ده‌می���ان له‌پارتیی���ه ،قس���ه له‌گ���ه‌ڵ هه‌ركه‌س���ێك ده‌كه‌یت ده‌ڵێت خه‌تای پارتییه. ئاوێن���ه :ئێ���وه‌ش پێتانوایه پارتی به‌رپرسه له‌م كێشانه؟ ی حه‌مه‌س���ه‌عید :خه‌ت���ای حه‌م��� ه س���ه‌ره‌كی الی پارتییه ،ئه‌گه‌ر به‌شی بكه‌یت له‌چوار به‌ش سێ به‌شی خه‌تاك ه به‌ر پارتی ده‌كه‌وێت. ئاوێنه :یه‌كێتی چۆن ده‌ڕوانێته ئه‌م خۆپیش���اندان ه ئایا باڵێكی پشتیوانیی لێده‌كات؟ ی حه‌مه‌س���ه‌عید :یه‌كێت���ی حه‌م���ه نیش���تیمانی كوردس���تان حه‌ز به‌هیچ جۆره خۆپیش���اندانێك ن���اكات ،هیچ باڵێكی یه‌كێتیش نایه‌وێت خۆپیشاندان
به‌الڕێ���دا ببات ،چونكه خۆپیش���اندان دڵس���ۆزی بۆ واڵت‌و نیش���تیمانه ،هه‌ر باڵێكی یه‌كێتی بیه‌وێت خۆپیشاندانی خه‌ڵك به‌الڕێدا بب���هنو بۆ توندوتیژی ببه‌ن ،ئه‌وا نه‌له‌گه‌ڵ خه‌ڵكه‌و نه‌له‌گه‌ڵ هه‌رێمه ،یان هه‌ر حزبێكی سیاس���یی ئه‌و كاره بكات خیانه‌تی نیش���تیمانی ده‌كات. ئاوێنه :بۆچی ئه‌م خۆپیش���اندانان ه له‌س���لێمانی ده‌كرێت ب���ه‌اڵم هه‌ولێر‌و دهۆك ناگرێته‌وه؟ ی حه‌مه‌س���ه‌عید :خه‌ڵ���ك حه‌م��� ه له‌س���لێمانی‌وو ناوچ���هی س���ه‌وز هه‌رچییه‌ك ب���كات گوێی پێنادا ،به‌اڵم له‌هه‌ولێرو ده���ۆك ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی پارت���یو خودی پارتی رێگه نادات ئه‌و خۆپیشاندانان ه بكات.
هه‌ر باڵێكی یه‌كێتی خۆپیشاندانه‌كه به‌ره‌و توندوتیژی به‌رێت خیانه‌تی نیشتیمانی ده‌كات
"هه‌مو الیه‌ك جه‌خت له‌سه‌ر به‌ئاشتی به‌ڕێوه‌چونی خۆپیشاندانه‌كه ی ئه‌مڕۆ ده‌كه‌نه‌وه" ئا :بنار ئه‌مرۆ سلێمانی رۆژێكی جیاواز له‌رۆژانی پێشو به‌خۆیه‌وه ده‌بینێت، له‌الیه‌ك ده‌سته‌ی ناڕه‌زایی خه‌ڵك‌و له‌الیه‌ك مامۆستایانی ناڕازی خۆپیشاندان ده‌كه‌ن ،هه‌مو الیه‌كیش جه‌خت له‌سه‌ر به‌ئاشتی به‌ڕێوه‌چونی خۆپیشاندانه‌كه ده‌كه‌نه‌وه.
ئاگادارین پارتیو باڵه‌كانی ناو یه‌كێتی ده‌یانه‌وێت ده‌ستتێوه‌ردان بكه‌ن به‌اڵم رێیان پێناده‌ین
مسته‌فای حه‌س����ه‌نه گهوره ،ئه‌ندامی ده‌س����ته‌ی به‌ره‌ی خه‌ڵك به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان����د "كۆمه‌ڵێ����ك داواكارییمان هه‌یه بۆ خه‌ڵك‌و الیه‌نه سیاسییه‌كان، په‌یامی ئێمه فش����ارو خۆپیشاندانی هێمنانه‌یه بۆ سه‌ر حكومه‌تی هه‌رێم، بۆ ئه‌وه‌ی بێته سه‌رخ هتو داواكاریی خه‌ڵك جێبه‌جێ بكات". له‌وه‌اڵمی ئه‌و پرس����یاره‌ی كه بۆچی وه‌ك ده‌س����ته‌ی ناڕه‌زای����ی خه‌ڵ����ك، خۆپیش����اندانه‌كان نابه‌ن����ه هه‌ولێر، حه‌سه‌نه گهوره وتی "یه‌كێتی‌و گۆڕان 350هه‌زار ئه‌ندامیان هه‌یه له‌هه‌ولێر، بۆ ئ����ه‌وان نه‌یانتوانیوه س����ه‌د كه‌س بۆ ه����ه‌زار كه‌س كۆبكه‌نه‌وه له‌س����ه‌ر ش����ه‌قام ،هه‌رچوار حزبه‌كه له‌الیه‌ك له‌گ����ه‌ڵ حكوم����هت له‌الیه‌كیش هه‌مو كێش����ه‌كان‌و نه‌بون����ی پ����اره‌و موچه ده‌خه‌نه سه‌ر ئه‌ستۆی پارتی ،خه‌ڵكی هه‌ولێر ده‌بێت خۆی بێته سه‌رشه‌قام، ناڕازییان تێدایه ،ئاماده‌ییان تێدایه‌و ئه‌و وتی "ئ����ه‌وان ده‌یانه‌وێت هه‌له‌كه ئاماژه‌كان روه‌و ئه‌و ئاڕاسته‌یه‌ن ،بۆ بقۆزنه‌وه ،ئاگادارین پارتیو باڵه‌كانی پاراس����تنی گیانی خۆیان‌و هاواڵتیان، به‌ره‌ی خه‌ڵكیش له‌وێ هه‌یه". تائێس����تا هی����چ الیه‌نێكی سیاس����یی ناو یه‌كێتی ده‌یانه‌وێت ده‌ستتێوه‌ردان داوا له‌وه‌س����تا حه‌سه‌ن ،به‌رێوه‌به‌ری ئاسایشی س����لێمانی كراوه ئاماده‌ی به‌فه‌رم����ی پش����تیوانی ئ����ه‌م بكه‌ن به‌اڵم رێیان پێناده‌ین". خۆپیشاندانه‌ی نه‌كردوه ،ههرچهنده وتیش����ی "په‌یوه‌ندیم له‌گ����ه‌ڵ هه‌مو خۆپیش����اندانه‌كه بێت ،له‌وباره‌یه‌وه پاگه‌نده‌ی ئ����هوه ده‌كرێت كه باڵێكی براده‌ران هه‌یه ،الی كۆسره‌ت ره‌سوڵ حه‌س����ه‌ن ه گهوره وتی "ئاماده‌ی ئه‌و یه‌كێت����ی پش����تگیرییان لێ����ده‌كات ،بوم ،الی دژه تیرۆر بوم‌و الی وه‌ستا دانیش����تنه نه‌بوم ،پێشتر به‌ته‌له‌فۆن به‌اڵم حه‌س����ه‌نه گ����ه‌وره نكوڵی له‌وه حه‌سه‌ن بوم ،پێش����مه‌رگ هی دێرینم‌و قس����ه‌م كردوه ،ئ����اگاداری ئهوه نیم ده‌كات ،ك����ه ناوه‌ندی بڕیاری یه‌كێتی ته‌له‌فۆن����م بۆ كراوه چ����وم ،دو برای وه‌ستا حه‌س����ه‌ن به‌شداری ده‌كات یا نا ،داوامان لێكردون خۆمان‌و هاواڵتیو په‌یوه‌ندی به‌ده‌سته‌كه‌یانه‌وه هه‌بێت ،شه‌هیدم ههیهو هه‌مویان ده‌ناسم".
دیمەنێک لەخۆپیشاندانی ساڵی رابردو دام‌و ده‌زگاكان بپارێزن ،یه‌كه‌م كه‌سم دژی ئه‌وه‌م هێرش بكه‌نه سه‌ر پارتی، چه‌ند الیه‌نێك پالن����ی ئه‌وه‌یان هه‌یه خۆپیش����اندانه‌كه به‌الرێدا ببه‌ن به‌اڵم ناچینه ژێر ئه‌و باره‌وه". س����ه‌باره‌ت به‌بێده‌نگ بون����ی گۆڕان له‌م بانگ����ه‌وازی خۆپیش����اندانانه‌دا، حه‌س����ه‌نه‌گه‌وره وتی "گۆڕان له‌گه‌ڵ یه‌كێتی رێكه‌وتن‌و گۆڕان هیچی نه‌ماوه بۆ ك����ردن‌و هیچی نه‌م����اوه بۆ وتن،
له‌هیچ ئه‌ندامێكی گۆڕان قبوڵ ناكه‌ین بێته ناو ئه‌م خۆپیشاندانه‌وه". الی خۆش����ییه‌وه مامۆس����تا ع����ادل ئه‌ندامی ده‌سته‌ی ناڕه‌زایی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "وه‌ستا حه‌سه‌ن به‌رێوه‌به‌ری ئاسایشی سلێمانی به‌براده‌رانی ئێمه‌ی وتوه "مادام خۆپیش����اندان ده‌كه‌ن‌و داوای خۆپیش����اندان ده‌كه‌ن ،ده‌بێت به‌پرسیارێتیش له‌ئه‌ستۆ بگرن". ئه‌و كه ئه‌ندامی یه‌كگرتوی ئیسالمی
كوردس����تانه ،ب����ه‌اڵم ره‌تیده‌كاته‌وه وه‌ك ئه‌ندامێكی یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردس����تان چوبێ����ت" ،ته‌نها وه‌ك چاالكوانێك به‌شداریده‌كات". مامۆس����تا عادل یه‌كێك ب����و له‌و دو كه‌سه‌ی له‌الیه‌ن چه‌ند ده‌مامكدارێكه‌وه رفێنرا ،وتی "ئ����ازاری ده‌رونی زیاتر درام له‌جه‌س����ته‌یی ،ب����ه‌اڵم ناتوان����م هیچ ش����تێك له‌سه‌ر رفاندنه‌كه‌م باس بكه‌م".
ریکالم
قه‌ده‌غه‌كردنی به‌كارهێنانی ئه‌شكه‌نجه
له‌وانه‌یه هاوواڵتی عێراقی رووبه‌رووی ئه‌شكه‌نجه ببێته‌وه كاتێك مافه‌كانی مرۆڤ پشت گوێده‌خرێت به‌تایبه‌تی له‌م بارودۆخه ناهه‌مواره‌ی ئێستادا .ئه‌شكه‌نجه چه‌ند شێوازێكی هه‌یه وه‌ك ئه‌شكه‌نجه‌ی جه‌سته‌یی وه ئه‌ش����كه‌نجه‌ی ده‌روونی یان جیاكردنه‌وه‌ی ئه‌و كه‌س����ه له‌شوێنێكدا به‌ته‌نها یاخود بێ به‌شكردنی له‌خه‌وتن یان به‌زۆر رووت بكرێته‌وه (جل‌و به‌رگه‌كه‌ی دابكه‌ندرێت) یان چاوه‌كانی ببه‌سترێنه‌وه (بۆ ئه‌وه‌ی نه‌بینێت). نا بێت هیچ كه‌س����ێك رووبه‌روی ئه‌ش����كه‌نجه ببێته‌وه یان مامه‌ڵه‌یه‌كی وای له‌گه‌ڵدا بكرێت كه خه‌جاڵه‌تكردن‌و تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌ی تێدا بێت .به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی پێشێلكردنی مافه‌كانی مرۆڤ وه له‌ناویشیاندا ئه‌شكه‌نجه‌دان یه‌كێكه له‌ئه‌ركه‌كانی کۆمیسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی مافه‌كانی مرۆڤ له‌عێراق .هه‌موو عێراقییه‌ك به‌بێ گوێ پێدانه ئایینه‌كه‌ی یان ته‌مه‌نه‌كه‌ی یان نه‌ته‌وه‌كه‌ی مافی پاراستنیان هه‌یه له‌ئه‌شكه‌نجه‌دان .كۆمیسیۆنی بااڵی س����ه‌ربه‌خۆی مافه‌كانی مرۆڤ له‌عێراق به‌ش����ێوه‌یه‌كی بێ الیه‌نانه كارده‌كات بۆ بره‌وپێدان‌و پاراس����تنی مافی مرۆڤ‌و پرینسیپه‌كانی مافی مرۆڤ له‌ناویشیاندا جیاكاری نه‌كردن له‌نێوان عێراقییه‌كاندا .هه‌موو عێراقییه‌ك ده‌توانێت په‌یوه‌ندی بكات به‌كۆمیسیۆنه‌وه ئه‌گه‌ر هه‌ستی كرد كه توشی جیاكاری یان ئه‌شكه‌نجه بۆته‌وه. بۆ زانیاری زیاتر له‌س���ه‌ر كۆمیس���یۆن‌و كاره‌كانی‌و به‌رپرس���یارییه‌تییه‌كانی وه هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر ویستت سكااڵ تۆمار بكه‌یت تكایه سه‌ردانی ماڵپه‌ری www.ihchr.iqبك ه یاخود سه‌ردانی په‌یجی تایبه‌تی كۆمیسیۆن بكه لە‌فه‌یسبوكwww.facebook.com/ihchr : ئه‌م بابه‌ته باڵوكراوه‌ته‌وه لە‌رێگه‌ی باربونی یه‌كێتی ئه‌وروپا بۆ رێكخراوی ( )UNOPSوه به‌هه‌مئاهه‌نگی له‌گه‌ڵ كۆمیسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی مافه‌كانی مرۆڤ لەعێراقدا.
ه���ذا المش���روع بتنفی���ذ مکت���ب األمم المتح���دة لخدمات المش���اریع
هذا المشروع بتمویل االتحاد االوروبي
تایبه‌ت
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه
www.niqash.org
7
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه، ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی
شارە بێئارامەكە
سلێمانی ..باجی زیندوێتی‌و ناڕەزاییەكانی دەدات نقاش ،هونەر حەمەرەشید هەر كێشمەكێش���مو ملمالنێ‌و نائارامییەك لەكوردس���تان س���ەرهەڵبدات ،ئەبێ���ت چەقەكەی لەس���لێمانیدا بێت ،ئەم ش���ارە كە دانیشتوانەكەی شانازی بەزیندوێتییەوە دەكەن ،باجی قورس���ی هەڵوێس���تەكانی داوە. شاری سلێمانی ،كە پایتەختی رۆشنبیری هەرێمی كوردس���تانەو ناوەندی پارێزگای س���لێمانییە لەباكووری رۆژهەاڵتی عێراق، ماوەی چەند ساڵێكە بە بەردەوامی كێشەو ملمالنێی سیاسی تێدایەو ئەمەش كاریگەری لەسەر شارەكە لەزۆر رووەوە داناوە. دواین كێش���ەی سیاس���ی ،كە لەو شارە رووی���دا رۆژی 1ی ئەیلولی ئەمس���اڵ بوو كاتێك كۆسرەت رەس���وڵ‌و بەرهەم ساڵح جێگران���ی س���كرتێری گش���تی یەكێت���ی نیشتمانی كوردستان‌و چەند سەركردەیەكی ئەو حیزبە لەرێگەی بەیاننامەیەكەوە ،باڵی "ناوەن���دی بڕیار"یان لەن���او حیزبەكەیان راگەیان���دو دژی "باڵی دەسترۆیش���تووی" حیزبەكەیان وەستانەوە كە هێرۆ ئیبراهیم ئەحم���ەدی خێزان���ی ج���ەالل تاڵەبان���ی س���ەرۆكایەتی دەكات ،ئەم هەڵوێس���تەش بارگرژییەكی تری لەشارەكەدا دروستكردو كاری گەیاندە س���ەر ئەگ���ەری جواڵندنی هێزی چەكداری بەرامبەر یەكتر. هەر نا ئارامییەك لەناو ریزەكانی یەكێتی نیشیتمانی كوردستاندا ،بەمانای نائارامی دێ���ت لەس���لێمانیدا ،چونكە ئەو ش���ارە جێنفوزی س���ەرەكی یەكێتیی���ەو تەنانەت بە"زۆنی سەوز" ناودەبرێت –وەك هێمایەك بۆ رەنگی ئااڵكەی یەكێتی كە سەوزە .- فەرید ئەسەسەرد ،ئەندامی ئەنجوومەنی س���ەركردایەتی یەكێت���ی نیش���تمانی بە"نیقاش"ی وت "هەر كێشەو ملمالنێیەك لەناو یەكێتی رووبدات ،راستەوخۆ كاریگەی لەس���ەر شاری س���لێمانی دەبێت‌و زۆرجار كێش���ەكان كاریگ���ەری نەرێنیان لەس���ەر شارەكە دروستكردووە". ئەو نائارامیی���ەی لەچەند رۆژی رابردوو لەس���لێمانی روویدا ،تاك���ە رووداو نەبووە لەمساڵ‌و س���ااڵنی رابردوودا ،بەڵكو ئەگەر س���ەیرێكی رووداوەكانی 10ساڵی رابردوو بكرێت ،دەبینرێت س���اڵ نەبووە النی كەم رووداوێكی گەورە لەهەرێمی كوردس���تاندا رووینەدابێ���ت ك���ە چەقەكەی س���لێمانی بووبێت. لەهەرێمی كوردس���تاندا شاری سلێمانی بەسەركێش���ترین‌و پڕ جموجۆڵترین ش���ار ناودەبرێ���ت ،هەندێ���ك هەن پێی���ان وایە ئەم ش���ارە ناحەوێتەوەو هەمیشە بەدوای
سلێمانی سەرەڕای باجە قورسەكان ،بەاڵم دەستبەرداری ناڕەزایەتی نابێت كێش���ەو ملمالنێ���دا دەگەڕێ���ت ،ب���ەاڵم زۆربەی دانیش���توانی شارەكە بۆچوونێكی پێچەوانەیان هەیەو پێیان وایە س���لێمانی ش���ارێكی زین���دووەو هەمیش���ە ب���ەدوای نوێبوونەوەو گۆڕانكاریدا دەگەڕێت. ئاس���ۆس هەردی نوسەرو سەرنووسەری پێش���ووتری رۆژنامەی ئاوێن���ە ،هۆكاری ئەوەی هەمیشە كێشەو ملمالنێكانی هەرێمی كوردستان لەسلێمانی دەست پێدەكات ،بۆ "زیندوویەتی" ش���ارەكە دەگێڕێتەوەو لەو بارەوە بە"نیقاش"ی وت "سلێمانی یەكێكە لەشارە زیندووەكانی هەرێم‌و عێراق ،ئەوەش بەهۆی ئەو رەوتە رۆشنبیریو سیاسییانەی لەمێژووی شارەكە هەبووە". هەردی ،وتیش���ی "سلێمانی یەكێكە لەو شارانەی بەدرێژایی مێژوویی دروستبوونی هەمیش���ە رۆڵی یەكالك���ەرەوەی هەبووە لەملمالنێ سیاس���ییەكان ،ئەوەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە ش���ارەكە هەر لەس���ەرەتاوە لەسەر بنەمایەكی شارستانی بونیادنراوە". ئاس���ۆس هەردی لەگەڵ ئ���ەوەی الیەنی "زیندووێتی" س���لێمانی بەئەرێنی باسكرد، بەاڵم ئەوەشی نەشاردەوە ئەم زیندووێتییە زیانێكی زۆریشی لەپێش���كەوتنی شارەكە داوە ،بەوەی ئەم ش���ارە هەمیش���ە ئارامی بەخۆوە نەبینیوە. جگ���ە ل���ەوەی بەدرێژای���ی مێ���ژوو زۆربەی شۆڕش���ە كوردیی���ەكان لەناوچەی س���لێمانییەوە س���ەریانهەڵداوە ،لەمێژووی نزیكیشدا شاری س���لێمانی سەرسەخترین ش���اری كوردی بووە لەرووبەرووبوونەوەی
رژێم���ی بەع���س ،تەنانەت س���ااڵنی دوای راپەڕینی ساڵی 1991ەوە هەر لەم شارەوە دیسانەوە ناڕەزایی دژی دەسەاڵتی كوردی بەرپاكراو چەندین خۆپیش���اندان‌و چاالكی گەورە بەڕێوەچوون كە بەشێكیان خوێنیان تیا رژاوە. هەڵبڕینی دەنگی ناڕەزایی‌و كێشمەكێشم ئەگ���ەر ل���ەرووی سیاس���ییەوە زیندوێتی بەش���ارەكە بەخش���یبێت ،ئ���ەوا لەرووی ئابووری‌و گەشەی ژێرخانەوە زیانی گەورەی لێوەشاندووە. یاس���ین مەحم���ود وتەبێ���ژی یەكێت���ی وەبەرهێنەران���ی كوردس���تان پێ���ی وایە هەمیشە ملمالنێ سیاس���ییەكانی هەرێمی كوردس���تان كاریگەری خراپیان لەس���ەر رەوشی شارەكە لەڕووی سیاسیو ئابووری‌و كۆمەاڵیەتی داناوە ،وەك ئەوەی س���لێمانی "دوعای شەڕ"ی لێكرابێت هەر كێشەیەكی سیاس���یو ئابووری لەهەرێمی كوردستان روودەدات لەس���لێمانییەوە دەستپێدەكات‌و لەو شارەشەوە كۆتایی پێدێت. یاس���ین بە"نیق���اش"ی وت "بەدات���او ئامار لەبەردەس���تماندایە ،كە ئەو كێش���ە سیاس���ییانەی لەچەن���د س���اڵی رابردوو لەهەرێم روویان���داوە ،كاریگەری نەرێنیان لەهەرێم دروستكردووە ،بەشێوەیەك ئێستا ژێرخانی ئابووری شارەكە بەرەو دارووخانی تەواوی دەچێت". س���اڵی 2005كاتێك ه���ەردوو ئیدارەی س���لێمانیو هەولێر یەكیانگرتەوەو لەالیەن پارتی دیموكرات‌و یەكێتی نیش���تیمانییەوە
كابین���ەی یەكگرت���ووی حكومەتی هەرێم پێكهێن���راو هەولێ���ر كرای���ە پایتەخت���ی حكومەتەكە زۆرێك الیان وابوو س���لێمانی پشتگوێدەخرێت‌و شارەكە رۆڵی نامێنێت، بەاڵم ه���ەر ئ���ەوكات زۆربەی بەرپرس���ە بااڵكان���ی هەرێم ،تەنان���ەت خودی جەالل تاڵەبانیش رایانگەیاند هەرگیز س���لێمانی پش���تگوێناخرێت‌و رۆڵ���ی یەكالكەرەوەی دەبێت لەپرسەكانی هەرێمی كوردستان. س���اڵێك دوای ئەوە ( )2006بەش���ێكی گەورەو كاریگەری كەس���ایەتی سیاس���یو جەماوەر لەیەكێتی نیشتیمانی كوردستان بوونەوە ،ئەو باڵە نەوش���یروان مس���تەفا جێگری س���كرتێری حیزبەك���ە رێبەرایەتی دەك���ردن ،هەر خ���ۆی لەگ���ەڵ كۆمەڵێك كەس���ایەتی هەرێمی كوردس���تان س���اڵی 2009لەسلێمانی بزووتنەوەیەكی سیاسیان بەناوی (گۆڕان) دامەزراند كە بۆ سااڵنێك بووە ئۆپۆزسیۆنی سەرسەختی دەسەاڵت‌و سەنتەری چاالكییەكانیشی هەر لەسلێمانی بوو. شوباتی 2011س���ەرەتای خۆپیشاندان‌و مانگرتنێك���ی جەم���اوەری دژی حكومەتی هەرێم لەسلێمانی دەستی پێكردو دوو مانگی خایاند‌و دە كەس���ی تیا ك���وژرا ،دواتریش بەزەب���ری هێ���ز كۆتایی پێهێنرا ،س���اڵی 2013و 2014لەسەروبەندی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان���ی كوردس���تان‌و ئەنجوومەن���ی پارێزگاكانی هەرێم گۆڕان‌و یەكێتی دیسان لەس���لێمانی كەوتن���ە ملمالنێیەكی توندی یەكترەوە ،كە چەند كێش���ەیەكی سیاسی
لەشارەكە دروستكردو ساڵی 2015ش ساڵی دەستپێكی قەیرانی دارایی ئابووری هەرێم كاریگەری خراپی لەسەر شارەكە داناو بەو هۆیەشەوە زنجیرەیەك ناڕەزایی جەماوەری سەریان هەڵدا. ئێس���تاش كە قەیران���ی دارایی قوڵتر دەبێت���ەوەو توڕەیی جەم���اوەری بەرامبەر دەسەاڵت بەرەو هەڵكشان دەچێت ،لە تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكانەوە داوای دەس���تپێكردنی خۆپیش���اندانی ناڕەزایەت���ی دەكرێ���ت لەس���لێمانی تا ئەو ئاستەی هەندێك باس لەئەنجامدانی "شۆڕش" دەكەن. عەلی حەمەساڵح پەرلەمانتاری كوردستان پێی وایە هەموو ئەو رووداوانە س���لێمانیان چەندین ساڵ بردووەتە دواوە. عەلی حەمەس���اڵح ،كە جێگری سەرۆكی لیژن���ەی ئابووری پەرلەمانی كوردس���تانە بە"نیق���اش"ی وت "ئابووری هەر ش���ارێك پەیوەستە بە بەردەوامی ئارامی لەشارەكە، بەهۆی ئەوەی چەند س���اڵێكە س���لێمانی ئارام���ی بەخ���ۆوە نەبینی���وە ،رۆژ بەرۆژ ئابوورییەكەی لەهەم���وو روویەكەوە بەرەو دواوە دەچێت". وتیش���ی "لەس���اڵی 2003بەدواوە رۆژ بەرۆژ ئابووری س���لێمانی بەرەو پێش���ەوە دەچ���وو ،تا س���اڵی ،2009بەاڵم ملمالنێی سیاس���ییەكانی چەند س���اڵی رابردوو ئەو پێش���كەوتنەی راگرت‌و ئێستاش رۆژ بەرۆژ بەرەو دواوەی دەبات". بەپێی ئامارێكی ژووری بازرگانی سلێمانی كە پشتی بەداتاكانی چوار ساڵی رابردووی
وەزارەتی بازرگانی عێراق بەس���تووە%30 ، سەرجەم پیشەسازی عێراق لەسلێمانییەو ل���ەرووی گەشتیاریش���ەوە یەكێكە لەهەرە شارە پێش���ەنگەكان‌و سااڵنە سەدان هەزار كەس لەشارەكانی تری عێراقەوە سەردانی دەك���ەن ،بەاڵم هەموو ئەم ئامارانە بەهۆی قەیرانە سیاسیو ئابورییەكانی سلێمانییەوە لەپاشەكشەدان. یاس���ین مەحم���ود وتەبێ���ژی یەكێت���ی وەبەرهێنەران لەمڕووەوە دەڵێت "ئێس���تا ئەگەر هەمان لێكۆڵینەوە لەس���ەر ئاستی عێ���راق ئەنجامبدرێ���ت ،ئ���ەوە بەدڵنیایی سلێمانی ئەو رێژانەی پێشوو تۆمارناكات، ئەم���ەش بەهۆی بەردەوام���ی ملمالنێكانی شارەكە". وتەبێژی یەكێتی وەبەرهێنەران دەشڵێت "ئێس���تا وەبەرهێنان بەتەواوی لەسلێمانی وەس���تاوە ،بەش���ێوەیەك ئەو كەرتانەشی لەماوەی رابردوو لەشارەكە وەبەرهێنانیان تێدا كراوە ،ئێس���تا كارناكەن ،بۆ نموونە لەماوەی رابردوو سەرمایەدار هەبووە بایی س���ێ ملیار دۆالر وەبەرهێنان���ی لەكەرتی كارەبا ك���ردووە ،ب���ەاڵم ئێس���تا بەهۆی ملمالن���ێ سیاس���یو ئابوورییەكان���ەوە، وەبەرهێنانەكەی وەستاوەو ناتوانێت كارەبا بەرهەمبهێنێت". هەروەها باس لەوەش دەكات كە چەندین وەبەرهێن���ی خۆماڵ���ی وەبەرهێنانەكانیان گواس���تووەتەوە ب���ۆ واڵتان���ی دەوروبەر‌و دەڵێت "ئەوەندەی من ئاگاداربم ،تائێس���تا 11وەبەرهێن���ی س���لێمانی ،ك���ە خاوەنی س���ەرمایەكی گەورەن ش���ارەكەیان بەرەو ئێران‌و توركیا جێهێشتووەو لەو دوو واڵتە وەبەرهێنان دەكەن ،ئێستا سلێمانی بووە بەبازنەیەك���ی داخراو ،ك���ە وەبەرهێنەری دەرەكی رووی تێناكات‌و دەروازەشی ئاوەاڵ بووە بەڕووی وەبەرهێنەرە ناوخۆییەكان بۆ ئەوەی لێی رابكەن". لەن���او س���لێمانیدا زۆر ك���ەس هەی���ە پێیان وایە كێش���ەی پەككەوتنی ژێرخانی ش���ارەكە تەنها پەیوەس���ت نیی���ە بەوەی كە وەبەرهێن���ەكان رووی تێناكەن ،بەڵكو شارەكە باجی قورسی هەڵوێستەكانی داوە، چونكە حكومەتیش بەهۆی ئەوەی هەمیشە شارێكی نارازییە پشتگوێی خستووە. سلێمانی ئێستا دوو رێگای لەبەردەمدایە، رێگایەكی ئاس���ان ب���ەوەی خۆی بپارێزێت لەناڕەزایەتی‌و كێش���ەو ملمالن���ێ ،رێگای دووەمیش رێگا قورسەكەیە بەوەی هەمیشە لەرێی كێشمەكێش���مو دەربڕینی ناڕەزایی‌و خۆپیش���اندانەوە كێش���ەكان یەكالی���ی بكاتەوە ،بەاڵم سروشتی خەڵكی ئەمشارە بەجۆرێك���ە ،هەمیش���ە رێگا قورس���ەكە هەڵدەبژێرێت‌و دەبێت باجەكەشی بدات.
نان لەقوڕگی تەقەمەنییەكانی داعشدایە نقاش ،که‌مال عه‌یاش ئەگەرچی بۆم���بو تەقەمەنییەكانی داعش مایەی مەترس���ی گەورەن ،ب���ەاڵم بوونەتە سەرچاوەی بژێوی بۆ بەشێك لەدانیشتووانی ناوچ���ە ت���ازە ئازادك���راوەكان ،بەتایبەتی ب���ۆ ئەوان���ەی توان���ای پوچەڵكردن���ەوەی بۆمبەكانیان هەیە. چیتر ئەوە دیمەنێكی سەیر نییە لەشاری روم���ادی ( 110ك���م خۆرئ���اوای بەغ���دای پایەتەخ���ت) هەندێ���ك هاواڵت���ی مەدەنی ببینیت خەریكی پووچەڵكردنەوەی بۆمبێك یاخود مینێكی نەتەقی���و بن ،پاش ئەوەی باڵوبوونەوەی بۆمب���ەكان لەماڵ‌و رێگاكاندا ببووە گەورەترین مەترسی بۆ دانیشتووانی ناوچەكە. فالح مەرس���ومی كە نیشتەجێی گەڕەكی بەك���رە لەناوەڕاس���تی روم���ادی ،دەبووایە چاوەڕێ���ی رێكارێك���ی دوورو درێژو ئاڵۆزی بەشی ئەندازەی سەر بەدەزگای لەناوبردنی تەقەمەن���ی بكات ،بۆ ئ���ەوەی ئەو بۆمبانە الببەن ك���ە لەماڵەكەیدا چێندرابوون ،بەاڵم ئەو رێگایەكی ئاسانتری گرتەبەرو پەنای بۆ ئەو كەس���انە برد كە پووچەڵكردنەوەی ئەو تەقەمەنیانەیان كردۆتە پیشە. پرۆس���ەی دۆزین���ەوەی ئەو كەس���انەو رێككەوتن لەگەڵیشان ئەركێكی ئاسان نییە،
وەك فالح مەرس���ومی ب���ۆ "نیقاش"ی باس دەكات "چوومە دەروازەی شار ،پاش ئەوەی زانیم ئەو شوێنە سەرەكییەیە كە شارەزایانی هەڵگرتنەوەی بۆمبی لێیەو دەس���تە دەستە وەكو كۆمەڵی كرێكاری بینا وەستاون ،بەاڵم نەمتوانی هیچ یەكێكیان بدۆزمەوە ،چونكە لەبەر مەترسی لێپێچینەوەی یاسایی خۆیان ئاشكرا ناكەن". دەشڵێت "توانای كەمی هێزە ئەمنییەكان لەهەڵگرتن���ەوەی بۆمب���ەكان‌و ئ���ەو كرێ زۆرەی شارەزایانی هەڵگرتنەوەی تەقەمەنی داوای دەك���ەن ،هاندەرێك���ی گ���ەورە بوو، منی كردە الیەنێكی ن���وێ بۆ كێبڕكێكردن لەگۆڕەپان���ی پیش���ەی پووچەڵكردنەوەی بۆمبدا ،ئەویش دوای ئەوەی س���ەیری چەند دیمەنێك���ی ڤیدیۆییم كرد كە ش���ارەزایان لەت���ۆڕی كۆمەاڵیەتی باڵوی���ان كردبووەوەو چۆنێت���ی پووچەڵكردنەوەی ئەو بۆمبانەیان شیدەكردەوە". پاش ئ���ەوەی فالح توانی تەقەمەنییەكان لەماڵەكەی‌و ماڵی هەندێك لەخزم‌و هاوڕێیانیدا هەڵبگرێتەوەو بووە كەسێكی قاڵبوو لێهاتوو لەپووچەڵكردنەوەی بۆمب‌و ئەو تەاڵنەی بۆ هاوواڵتی���ان دانراون ،وازی لەكارە كۆنەكەی هێن���ا لەدوكانی چاككردن���ەوەی موەلیدەی كارەبا لەناوەڕاس���تی رومادی‌و دەس���تی بە كارە نوێیەك���ەی ك���رد كە بە"پیش���ەیەكی س���ەربەرزانە بۆ رزگاركردنی چەندین خێزان
لەمەرگ‌و كەمئەندامبوون" وەسفی دەكات. فالح دەڵێت "گروپەكەمان لە س���ێ كەس پێكدێ���تو كەمترین كرێ داوا دەكەین لەناو هەموو گرووپەكاندا كە كرێكەیان دەگاتە دوو ئەوەندەی ئەوەی ئێمە ،چونكە ئێمە ماڵێك لەبەرامبەر 300ب���ۆ 700دۆالری ئەمریكی‌و ئۆتۆمبێلێك لەبەرامبەر 200دۆالر چارەسەر دەكەی���ن ،ئەم���ەش بەپێ���ی میكانیزمێكی كارك���ردن ك���ە بریتیی���ە لەس���ێ قۆناغ، یەكەمیان پش���كنینی ش���وێنەكەو پاش���ان چارەسەركردن‌و پووچەڵكردنەوەی كاریگەری تەقەمەنییەكەیە ،هەرچی قۆناغی كۆتاییشە ئ���ەوا بەرپرس���یارێتی خ���اوەن ماڵەكەیە ك���ە ئاگاداركردن���ەوەی دەزگا ئەمنییەكان دەگرێتە ئەستۆ بۆ گواستنەوەی بۆمبەكان بۆ ش���وێنی لەناوبردن���ی تەقەمەنییەكان، لەوەت���ەی هاتووینەتە ناو شارەكەش���ەوە زیات���ر ل���ە ( )1500بۆمب���ی جۆراوجۆرمان بەكەرەس���تەی ئاس���اییو توانای س���ادەی خۆمان هەڵگرتۆتەوە". پیش���ەی پووچەڵكردنەوەی مین‌و بۆمب خەڵكێكی زۆری بۆ خۆی راكێش���اوە ،عامر س���وەیداوی ( 52س���اڵ) یەكێك���ە لەوانە ك���ە س���اڵی 2003لەریزەكان���ی س���وپای هەڵوەش���اوەی عێراق���دا كاری ك���ردووەو پووچەڵكردن���ەوەی بۆمبی كردۆتە پیش���ە، پێش���تر یارمەتی تیمەكانی ئەندازەی دەداو ش���وێنی بۆمبەكانی پیشان دەدان ،ئەوكاتە
دركی بەوە كرد كە شارەزاییەكەی یارمەتی دەدات ب���ۆ دۆزینەوەی كارێك كە پارەیەكی زۆری لێوە دەست بكەوێت. عامر س���وەیداوی بە"نیقاش"ی وت "دوای ئەوەی تیمەكانی ئەندازەم بینی كە بۆمب‌و تەقەمەنییەكانی���ان پووچ���ەڵ دەكردەوەو زۆربەش���یان لەوانەب���وون ك���ە لەس���وپای پێش���وودا لەگەڵم بوون ،دركم بەوەكرد كە منیش تەنیا كەرەس���تەكانم پێویس���تە كە ئەوانیش لەهەندێ���ك دەرنەفیس‌و پالیس‌و تۆزێ���ك وای���ەری كارەبای���ی تێناپەڕیت، ه���ەروەك ش���ارەزایی‌و بوێریش���م هەی���ەو زانیاریی فراوانیشم سەبارەت بەهونەرەكانی دروس���تكردنی تەقەمەن���یو ش���ێوازەكانی مامەڵ���ە لەگ���ەڵ كردنیان هەی���ە ،هەموو ئەوانە كردیانمە جادووگەرێكی چاكەكار كە كاری جادووگەرە ش���ەڕەنگێزەكان پووچەڵ دەكاتەوە". س���وەیداوی وتیش���ی "لەم پیش���ەیەدا هەندێ���ك هاوڕێم���ان لەدەس���تداوە بەهۆی كەمی شارەزایی‌و هەڵەشەییەوە ،كارەكەمان تاڕادەیەك���ی زۆر لەبازرگان���ی چ���ەك دەچێ���ت ك���ە قەدەغەیەو لەڕێ���ی تۆڕێكی پەیوەن���دی جێمتمانە لەگ���ەڵ هاواڵتیان‌و هەندێ���ك لەكارمەندانی هێ���زە ئەمنییەكان بەڕێوەدەچێت". گەرەنت���ی راوەدوونەنان���ی عەش���ایری لەكات���ی س���ەرنەكەوتن‌و شكس���تهێنانی
پووچەڵكردن���ەوەی تەقەمەنییەكان ،لەگەڵ گرتنە ئەستۆ بەرپرسیارێتی لەالیەن هەندێك لەوانەی ئەم پیش���ەیە دەكەن ،خەسڵەتێكە ئەو هاواڵتیانە رادەكێش���ێت كە دەیانەوێت لەمەترس���ی بۆمبە چێن���دراوەكان رزگاریان بێت ،بەبێ ئەوەی بكەوە ژێر بەرپرسیارێتی لەكۆمەڵگەیەكدا كە تاڕادەیەكی زۆر نەریتە عەشایرییەكان باڵی بەسەردا كێشاوە. فالح مەرس���ومی دووپات���ی دەكاتەوە كە "چاوچنۆك���ی هەندێك بۆ بەدەس���تهێنانی پ���ارە بەبێ ش���ارەزایی‌و زانین���ی چۆنێتی مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو تەقەمەنیانە ،بەرەو مەرگی بردوون". كاركردن لەم پیشەیەدا تەنیا لەو كەسانەدا چڕ نەبۆتەوە كە ل���ەدەرەوەی دامەزراوەی س���ەربازین ،بەڵكو كارمەن���دی ئەمنی هەن هەمان كار لەكاتی مۆڵەتەكانیاندا دەكەن. یەكێك لە كارمەندانی پۆلیس لەش���اری رومادی كە نازناوی "ئەبو حەفار"ی لەخۆی ناوە ،بە"نیقاش"ی وت "كاركردن لەدەرەوەی چوارچێوەی دەوڵەت لەهەڵگرتنەوەی بۆمب‌و تەقەمەنیدا زۆر جی���اوازە ،چونكە ملكەچی فەرمانی س���ەربازی‌و رێنمایی رۆتینی نابم، م���ن ئێس���تا كاری تایبەت بەخ���ۆم دەكەم ك���ە كارێكی باش���ەو پارەیەك���ی زۆرم لێ دەس���تدەكەوێت خەونم پێ���وەی نەبینیوە، بەتایبەت���ی كە ش���تی زۆر دەزانم لەبارەی قەب���ارەی بۆمب���ەكان‌و مەترس���یەكانیان
لەڕێی ئەو داتابەیس���ەی لەبەردەستماندایەو لەڕێی���ەوە لەمیكانیزم���ی كاركردن‌و مامەڵە لەگەڵ كردنیان تێدەگەم". هەروەه���ا ئاماژەی بۆ ئ���ەوەش كرد كە "هەندێك لەو كەسانەی ئەم پیشەیە دەكەن، حەبی پزیشكی دەخۆن كە یارمەتیان دەدات ب���ۆ كەمكردنەوەی ش���ڵەژان‌و پەلەپەكردن لەكاتی پووچەڵكردنەوەی تەقەمەنییەكاندا، چونكە ئێمە بەسەركێشیەكی مەترسیداری دەزانین‌و بەبێ ئەو حەبانە زۆركەس ناتوانن یەك بۆمب پووچەڵ بكەنەوە". كەمتوانای���ی حكوم���یو ج���ددی نەبوون لەمامەڵەك���ردن لەگەڵ دۆس���ێی بەرباڵوی بۆمب‌و تەقەمەنییەكان لەهەموو شارەكانی پارێزگای ئەنبار یارمەتیدەرێكی گەورە بووە بۆ باڵوبوونەوەی ئەم پیشەیە ،ئەمەش وای كردووە هەندێك كەس بی���ر لەدامەزراندنی كۆمپانی���ای تایبەت بەخۆی���ان بكەنەوە بۆ چارەس���ەركردنی تەقەمەنیی���ەكان ،یەكێك لەوانەش فالح مەرس���ومیە ك���ە ئاماژە بۆ ئ���ەوە دەكات "ئ���ەم پیش���ەیە ئەگەرچی ن���وێ‌و مەترس���یدارە ،ب���ەاڵم پێموایە زۆر گرنگ دەبێ���ت لەئایندەی نزیكداو مۆركێكی رەسمی وەردەگرێت بەتایبەتیش كە هەردوو حكومەت���ی ناوەندی‌و خۆجێیی هەمیش���ە هەوڵ دەدەن گرێبەس���ت لەگ���ەڵ كۆمپانیا جیهانیە تایبەتمەندەكان لەچارەسەركردنی تەقەمەنی لەسەرانسەری عێراقدا بكەن".
6
ئابوری
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
ئه‌م الپه‌ره‌یه به‌سپۆنسه‌ری کۆمپانیای پیت ئۆیڵ
چۆن‌و به‌چه‌ند لهكوردستانهوه گه‌شت ده‌كه‌یت بۆ واڵتان؟ ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم له‌م سااڵنه‌ی دواییدا گه‌شتكردن بۆ واڵتانی دهرهوه بوه به‌دیارده‌یه‌كی باو له‌الی به‌شێك له‌هاواڵتیانی كوردستان، ئه‌م راپۆرته‌ی ئاوێنه به‌رچاو ڕونیه‌ك ده‌دات به‌وانه‌ی كه ده‌یانه‌وێت گه‌شت بكه‌ن بۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت. گرفت نه‌بونی رێنماییه داود یه‌كێكه له‌و هاواڵتیانه‌ی هه‌رێم ی كوردستان كه خولیای گه‌شتكردنه ،ئه‌و باس له‌وه ده‌كات كه تا ئێستا گه‌شتی بۆ زۆربه‌ی واڵتانی دراوسێ‌‌و ئه‌وروپا كردوه، كه زۆربه‌یان له‌ڕێگه‌ی نوس���ینگه‌كانی گه‌شتكردنه‌وه بوه ،ئه‌و نیگه‌رانه له‌وه‌ی كه تا ئێستا نوسینگه‌كانی گهشتو گوزار كه‌متری���ن زانی���اری ده‌ده‌ن به‌هاواڵتی‌‌و به‌خێزانه‌كانیان له‌كاتی گه‌شتكردنیاندا، ئه‌و ده‌ڵێت "هیچ نوسراوو رێبه‌رێك نیه بۆ گه‌ش���تیاران ،ته‌نه���ا له‌كاتی لێدانی ڤیزه‌دا نه‌بێت به‌چه‌ند وشه‌یه‌ك رێنمایی ده‌كرێن‌و هیچ ڕێبه‌رێكی گهشتو گوزاری نی���ه ،كاتێك ده‌ته‌وێت گه‌ش���ت بكه‌یت هی���چ به‌رچاوڕونیه‌كت نییه‌‌و گه‌وره‌ترین كێشه‌ت بۆ دروست ده‌بێت". داود ك��� ه له‌یه‌كێك له‌نوس���ینگه‌كانی گهشتوگوزار پا‌سپۆرته‌كه‌ی به‌ده‌سته‌وه ب���و ت���ا ڤی���زه وه‌ربگرێت ،ئ���هو وتی ی گهشتوگوزار "به‌داخه‌وه نوس���ینگه‌كان ته‌نه���ا گرنگ���ی به‌كاره‌كان���ی خۆیان ده‌ده‌ن". چۆن‌و به‌چه‌ند‌و بۆ كوێ؟ خاوه‌ن���ی نوس���ینگه‌ی ژین��� ی گه‌شتوگوزاری له‌شه‌قامی سالم له‌شاری له‌س���لێمانی ،نه‌رمین یاسین به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د "گه‌ش���تكردن ب���ۆ لوبنان‌و میس���ر ته‌نها له‌ڕێگه‌ی فیزه‌وه ده‌بێت‌و پاس���پۆرت له‌هاواڵت���ی وه‌رده‌گ���رن‌و ده‌برێنه كونسوڵخانه‌ی ئه‌و واڵته‌و دواتر له‌فرۆكه‌خانه فیزه‌یان بۆ لێده‌درێت كه
گەشتکردن مرۆڤ نوێدەکاتەوە نه‌رمی���ن ئه‌وه‌ش���ی رونك���رده‌وه ئه‌و نرخی ه���ه‌ر فیزه‌یه‌ك ب���ۆ لوبنان 35 دۆالره‌‌و ب���ۆ میس���رش ته‌نها 80دۆالره كه‌سانە‌ی ده‌یانه‌وێت گه‌شت بكه‌ن گه‌ر به‌ش���ێوه‌ی گروپ نه‌بێت ئهوه ئه‌و كات بۆ مانگێك". نه‌رمین وتی "ئه‌و هاواڵتیانه‌ی گه‌شت نرخێك���ی دیكه‌ی ده‌بێت كه به‌پێی ڕۆژ ده‌كه‌ن بۆ ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان ده‌گۆڕێت ،ئه‌و وتی "بۆنمونه بۆ واڵتی گه‌ر به‌ش���ێوه‌ی گروپ گه‌ش���ت بكه‌ن توركیا نرخی ڤیزه لێدان دو مانگ پێش نرخێكی كه‌متری تێده‌چێت ،له‌گه‌شتی ئێس���تا 350 ،دۆالر به‌ره‌و ژور بو ،به‌اڵم گروپ���دا میوانخانه‌و ژه‌مه‌كانی خواردن‌و لهئێستادا ته‌نها 300دۆالره". سه‌باره‌ت به‌كات‌و مانه‌وه‌ی په‌ساپۆرتی چونه ش���وێنه گه‌ش���تیاریه‌كان له‌سه‌ر هاواڵتیان له‌كونسوڵخانه‌و نوسینگه‌كانی كۆمپانیا ده‌بێت". وتیش���ی "بۆ واڵتی میسر به‌شێوازی گه‌شتوگوزارو وه‌اڵمدانه‌وه‌ی هاواڵتیان، گروپ بۆ خێ���زان ته‌نها 650دۆالره بۆ ئه‌و وتی "وه‌رگرتنه‌وه‌ی ڤیزه‌ی میس���ر هه‌ش���ت ڕۆژ ،بۆ واڵتی لوبنان بۆ یه‌ك له‌س���ێ ڕۆژ ب���ۆ ده ڕۆژی پێده‌چێت‌و كه‌س گه‌ر خێزان بن ته‌نها 666دۆالری توركی���اش هه‌مان كاتی ده‌وێت ،تایالند لێوه‌رده‌گیرێت بۆ هه‌شت ڕۆژ ،بۆ واڵتی په‌نجا ب���ۆ شه‌س���ت ڕۆژی پێده‌چێت‌و جۆرجی���اش به‌ش���ێوازی گ���روپ ته‌نها هیندس���تان ح���ه‌وت بۆ پان���زه ڕۆژی 800دۆالره ،گه‌ش���تكردنیش به‌پاس بۆ پێده‌چێت‌و تونس سێ بۆ حه‌وت ڕۆژی تاكه‌سێك له‌س���لێمانیه‌وه بۆ تاران 40پێده‌چێت تا مۆڵه‌تی ڤیزه‌یان بۆده‌كرێت، هه‌روه‌ها ڤیزه‌ی گه‌شت بۆ دوبه‌ی حه‌وت دۆالره".
بۆ پان���زه ڕۆژی ده‌وێ���تو ئه‌رمینیاش حه‌وت بۆ ده ڕۆژی پێده‌چێت ،عه‌ممان حه‌وت بۆ پانزه ڕۆژی پێده‌چێت". وتیشی "وه‌رگرتنی ڤیزه بۆ ئێران 125 دۆالر‌و ب���ۆ تونس 450دۆالر‌و بۆ دوبه‌ی 195دۆالر‌و ب���ۆ تایالند 125دۆالر‌و بۆ هیندستان 165دۆالر‌و بۆ واڵتی ئه‌رمینیا 210دۆالره‌‌و ئازه‌ربایجانیش 65دۆالر‌و بۆ عه‌ممانیش ته‌نها 35دۆالره". ده‌رب���اره‌ی گه‌ش���تی هاواڵتیان���ی كوردس���تانیش بۆ واڵتانی ئه‌وروپا ،ئه‌و وتی "ئه‌و كه‌س���انه‌ی گه‌ش���ت ده‌كه‌ن ب���ۆ واڵتان���ی ئه‌وروپا پاس���پۆرتی ئه‌و واڵتانه‌ی���ان پێی���ه ،داوای بڕینی تكت ده‌كه‌ن بۆ واڵتانی ئەوروپا". ی یان بازرگانیو گه‌شت بۆ نه‌خۆش كۆچ؟ خاوه‌ن���ی نوس���ینگه‌ی كوردس���ات
له‌س���ه‌قامی مه‌وله‌وی ،س���ه‌الم حاج ی عه‌بدواڵ ئاماژه بهوه ده‌كات كه گه‌شتی نوس���ینگه‌كه‌كان له‌ئێس���تادا سنوردار ك���راوهو دراوه‌ته چه‌ن���د كۆمپانیایه‌ك، ئه‌و وتی "ئه‌و كه‌سانه‌ی گه‌شت ده‌كه‌ن‌و دێنه‌الم���ان كاری���ان بۆ بكه‌ی���ن ته‌نها ڤی���زه‌ی واڵتی توركی���او لوبنانیان بۆ وەردەگرین". س���ه‌الم رێنمایه‌كانی گه‌ش���تو گوزار به‌گرن���گ ده‌زانێت‌و ب���اس له‌وه ده‌كات كه ئه‌و كه‌س���انه‌ی له‌نوسینگه‌كه‌یانه‌وه گه‌ش���ت ده‌كه‌ن ،زۆرینه‌یان له‌ڕه‌گه‌زی نێ���رن‌و ته‌مه‌نیان له‌نێ���وان حه‌ڤده بۆ سی‌و پێنج ساڵدایه‌و ده‌یانه‌وێت خۆیان بگه‌یه‌نه واڵتانی ئه‌وروپا له‌رێگه‌ی واڵتی توركیاوه‌‌و به‌شێكی دیكه‌شیان جیاوازتر له‌وان ئه‌و كه‌س���انه‌ن كه بۆ بازرگانیو نه‌خۆش���ی ڕوده‌كه‌نه ده‌ره‌وه‌ی واڵت كه ژماره‌یه‌كی زۆر كه‌من.
بۆ واڵت ی میسر به‌شێوازی گروپ بۆ خێزان ته‌نها 650 دۆالره بۆ هه‌شت ڕۆژ ،بۆ واڵت ی لوبنان بۆ یه‌ك كه‌س گه‌ر خێزان بن ته‌نها 666دۆالر ی لێوه‌رده‌گیرێت بۆ هه‌شت ڕۆژ ،بۆ واڵت ی جۆرجیاش به‌شێوازی گروپ ته‌نها 800دۆالره، گه‌شتكردنیش به‌پاس بۆ تاكه‌سێك له‌سلێمانیه‌و‌ه بۆ تاران 40دۆالره
قه‌زای سه‌یدسادق پڕ ده‌بێت له‌دوكانی مریشك فرۆش
"زیاتر ل ه 100دوكانی مریشكی زیندوی ب ێ مۆڵه‌ت ی تیایه"
به‌ڵینده‌ری���ی بو ،به‌اڵم ئ���ه‌م قه‌یرانی ئا :عه‌زیز ره‌سوڵ دارایی���ه وایلێكردم پیش���ه‌كه‌م بگۆڕم به‌دوكانی مریشك فرۆشتن". قه‌زای سه‌یدسادقی سه‌ر به‌پارێزگای له‌قه‌زای سه‌یدسادق نرخی فرۆشتنی سلێمانی زیاتر له ( )100دوكانی مریش���كی زیندوو ناجێگی���ره‌و له‌هه‌ر فرۆشتنی مریشكی زیندوی تێدایه، به‌شی ڤێته‌رنه‌ری‌و لیژنه‌ی ئابوری ئه‌و دوكاندارێ���ك نرخێكی هه‌یه ئه‌وه‌ش بۆ قه‌زایه‌ش ده‌ڵێن "هیچ ئاگایه‌كمان له‌و ئه‌وه‌ی تاوه‌كو زۆرترین كریار بۆ خۆیان مریشك فرۆشانه نیه سه‌رجه‌میان بێ راكێش���ن كه ته‌نها پاره‌ی پاكردن وه‌ك قازانج بۆ خۆیان هه‌ڵده‌گرن. مۆڵه‌تن". بێستون ئه‌بوبه‌كر جه‌عفه‌ر ،به‌رپرسی ش���اهۆ تاڵب ،كه خه‌ریكی پاككردنی ڤێتهرن���ه‌ری سه‌یدس���ادق س���ه‌باره‌ت مریش���كی زیندو بو بۆ كریارێكی ،وتی به‌زۆربون���ی دوكان���ی مریش���ك فرۆش "من زیاتر له‌دو س���اڵه ئه‌مه پیش���ه‌مه له‌سه‌یدس���ادق ئام���اژهی ب���هوه كرد ته‌نها قازانجی ئێمه‌ش كرێی پاككردنی له‌سنوری س���ه‌ید س���ادق نۆ ده‌واجن مریشكه‌كانه‌و به‌نرخی ده‌واجن مریشك هه‌ی���ه ،ئ���هو وت���ی "پێ���ش ئ���هوهی ده‌فرۆشینه‌وه تاوه‌كو بتوانین زۆرترین مریشكه‌كان بخرێنه بازاڕ ئێمه ده‌ڕۆین مریشك بفرۆشین له‌به‌ر قه‌یرانی دارایی پشكنینیان بۆ ده‌كه‌ین ،كه ده‌بو زیاتر لهئێستادا ئاس���تی فرۆش كه‌میكردوه‌و له‌چه‌ند جارێك پێش كاتی فرۆشتنیان س���ه‌ردانی ده‌واجینه‌كان بكه‌ین ،به‌اڵم بازاڕ وه‌ك جاران نه‌ماوه". وتیش���ی "زۆربونی دوكانی مریش���ك به‌هۆی ئه‌م قه‌یرانه‌وه نه‌مانتوانیوه". وتیش���ی "ئه‌گه‌رهی���چ كێش���ه‌یه‌كی فرۆشتن له‌سه‌یدس���ادق بۆ نه‌بونی كار دهگهڕێتهوه ،دانانی دوكانی فرۆشتنی ته‌ندروستیان نه‌بو ،پێیانده‌ڵێین بیخه‌نه مریش���كی زین���دو پاره‌یه‌ك���ی زۆری بازاڕه‌وه كه ئێمه پشتگیریان بۆ ده‌كه‌ین تێناچێت ،به‌اڵم سه‌یدسادق ئه‌و هه‌مو بیانبه‌نه کوشتارگەی ڕانیه سه‌ریانببڕن‌و دوكانه‌ش هه‌ڵناگرێت زیاد له‌پێویستی بیانخه‌ن���ه بازاڕ ،به‌اڵم نایانبه‌ن ئێمه‌ش خ���ۆی دوكانی مریش���ك فرۆش���تنی به‌دواداچون���ی بۆ ناكه‌ین‌و ده‌یفرۆش���ن تێدایه ،به‌اڵم ئ���هوهی هه‌یه هاواڵتیانی به‌م دوكاندارانه‌ی كه مریش���كی زیندو ئام���اژهی ب���هوه ك���رد ك���ه خواردنی ده‌فرۆش���رێن كه مریش���كی بنه‌قاعه‌ن‌و خورم���اڵ‌و هه‌ڵه‌بجه‌ش كاتێ���ك به‌ناو ده‌فرۆش���ن هه‌موش���یان نایاس���ایین‌و مریش���كی زیندو بوه‌ته كهلتورو پێیان له‌روی ته‌ندروس���تیه‌وه گونجاو نین بۆ سه‌یدسادقدا تێپه‌ڕ ده‌بن له‌به‌ر هه‌رزانی ناتوانی���ن سه‌رپه‌رش���تیان بكه‌ی���ن ،چاره‌س���ه‌ر ناكرێت ،ئه‌و وتی "داواكارم خواردن". ته‌ه���ا ئه‌حم���د س���ه‌رۆكی لیژن���ه دوكانه‌كانی���ش له‌روی ته‌ندروس���تیه‌وه له‌هاواڵتیان كه مریش���ك ده‌كرن ڕێگه مریشكه‌كانمان المان ده‌كڕن". هه‌روه‌ه���ا عه‌ل���ی محه‌م���ه‌د ك���ه ناته‌ندروس���تن‌و ب���ۆ كاری فرۆش���تنی ن���ه‌ده‌ن بۆیان هه‌ڵكروزێنن كه زیانێكی هاوبه‌ش���ه‌كانی سه‌یدسادق ئاماژه بهوه زۆری ب���ۆ ته‌ندروس���تی ده‌بێ���ت ،ئه‌و ده‌كات ك���ه زی���اد ل���ه( )100دوكانی دوكانه‌ك���هی له‌یه‌كێ���ك له‌گه‌ڕه‌كه‌كانی مریشك گونجاو نین". ئ���هو به‌رپرس���هی ڤێتهرن���ه‌ری مریشكانه‌ش نه‌كڕن كه له‌ده‌ره‌وه‌ی شار فرۆشتنی مریشكی زیندو ههیهو هیچ یه‌ك ناو سه‌یدسادقه ،وتی "پیشه‌ی پێشترم
ڤێته‌رنه‌ری سه‌یدسادق: ناتوانین سه‌رپه‌رشتیان بكه‌ین، دوكانه‌كانیش له‌روی ته‌ندروستیه‌و‌ه ناته‌ندروستن‌و بۆ كاری فرۆشتنی مریشك گونجاو نین
مریشک فرۆشێک لەسەیدسادق له‌م دوكانی مریش���ك فرۆشانه مۆڵه‌تی ئای���ا مۆڵه‌تیان بده‌ینێ ی���ان ڕێگریان كاركردنیان نیه ،ئه‌و وتی "له‌به‌رئه‌وه‌ی لێبكه‌ین؟". وتیش���ی "وه‌ك لیژنه هاوبه‌شه‌كانی له‌ته‌واوی كوردس���تان به‌ش���ێوه‌یه‌كی به‌رباڵو دوكانی مریشك فرۆشتن هه‌یه ،سه‌یدس���ادق نوس���راومان بۆ سه‌روی ئێمه‌ش هیچ رێنماییه‌كمان له‌وه‌زاره‌تی خۆمان به‌رز كردوه‌ته‌وه تاوه‌كو جۆرێك ته‌ندروس���تی بۆ نه‌هات���وه كه چ جۆره له‌چاره‌سه‌ریان بۆ بدۆزینه‌وه ،به‌اڵم هیچ مامه‌ڵه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌م دوكانانه بكه‌ین جۆره وه‌اڵمێكمان نه‌دراوه‌ته‌وه".
کوردستانێکی ئاوەدانت دەوێت ،بەرهەمی خۆماڵی بەکاربهێنە
کوالێتی تەندروستی باشتر
ئه‌مه‌ریکا
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
9
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌شی کوردی ده‌نگی ئه‌مه‌ریکا ئاماده‌ی ده‌کات
روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی سه‌رۆکه‌کان ده‌ستیپێکرد
مه‌زه‌ند‌ه ده‌کرێت 100ملیۆن که‌س بینه‌ری یه‌که‌م دیبه‌یتی نێوان هیال‌ری‌و ترامپ بوبن موعته‌به‌ر شێروانی دیبه‌یت‌و مشتومڕی کاندیداکانی سه‌رۆکایه‌تی که به‌ش����ێوه‌یه‌کی ڕاسته‌وخۆ په‌خش ده‌کرێت یه‌کێک ه له‌ش����ته ه����ه‌ره گرنگه‌کانی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵب����ژاردن له‌ئه‌مه‌ری����کا .چونک����ه ده‌رفه‌ت ده‌داته خه‌ڵکی ئه‌مریکا له‌زاری ئه‌و که‌سانه‌ی پێده‌چێت ببنه س����ه‌رۆکی واڵته‌که‌یان ،زیاتر بناسرێن‌و بیروبۆچونه جیاوازه‌کان بخه‌نه‌رو. گرنگترین خاڵیش بینینی خه‌ڵکه‌که ده‌نگ به‌کێ دهداو ده‌یبینین داخوا لیاقه‌ی سه‌رۆکی هه‌ی ه یاخود نا که له‌دواییدا س����ه‌رنجی خه‌ڵک له‌میدیاکانه‌وه باڵوده‌بنه‌وه. دیبه‌یت مشتومڕه‌کانیش 3جار ده‌که‌ن هه‌ر جاره‌و نزیکه‌ی 2کاتژمێره لە 26سێبتێمبه‌رو 9ئۆکتۆبه‌رو 19ئۆکتۆب����ه‌ردا ته‌واو ده‌بێت، ئیدی خه‌ڵک له‌س����ه‌ر س����ندوقه‌کانی ده‌نگدان یه‌کالییان ده‌کات����هوه ،ههرچهنده چاودێران ئ����هوه ب����اس ده‌ک����ه‌ن ک����ه ئ����هو دیبه‌یتان ه به‌رێژه‌یه‌کی که‌م کاریگه‌ری بۆ س����ه‌ر گۆڕینی رای خه‌ڵ����ک هه‌ب����وه ،به‌الم ب����ۆ ئه‌وانه‌ی ک ه خۆیان یه‌کالیی نه‌کردوه‌ت����هوه ،ره‌نگه رایان به‌الیه‌کدا بشکێته‌وه. یه‌که‌م مش����تومڕی به‌و جۆره له‌هه‌ڵبژاردنی گش����تیدا لە 26ی مانگی 9ی س����اڵی 1960 له‌نێ����وان س����یناتۆری ئه‌وکات����ه ج����ۆن ئێف که‌ن����ه‌دی ،کاندیدی دیموکرات����ه‌کان‌و جێگری س����ه‌رۆکی ئه‌وکاته ڕێچارد نێکسن ،کاندیدی کۆماریی����ه‌کان ،له‌ش����یکاگۆ به‌ڕێوه‌چ����و .له‌و ساڵه‌دا سێ مشتومڕی تر له‌نێوان کاندیداکان به‌ڕیوه‌چو .نێکس����ن به‌که‌س����ێک داده‌نرا ک ه له‌س����ه‌ر ته‌له‌فیزیۆن نواندنێکی باش����ی نه‌بو، به‌ئه‌ندازه‌ی جۆن ئیف که‌نه‌دی له‌سه‌ر شاشه‌ی
ته‌له‌فیزی����ۆن جوان ده‌رنه‌ده‌چ����و .له‌کاتێکدا نێکسن به‌که‌سێک داده‌نرا ک ه مشتومڕکه‌رێکی باش����تر بو ،شاره‌زاییه‌کی زیاتری هه‌بو له‌سه‌ر ڕێب����ازه‌کان‌و ئه‌زمونێک����ی باشیش����ی هه‌ب����و له‌قس����ه‌کردن له‌س����ه‌ر ڕادیۆ ،به‌اڵم شێوازی جلوبه‌رگه‌کانی س����ه‌رنجڕاکێش نه‌بون بۆی ه ک ه له‌س����اڵی 1968جارێکیتر خۆی هه‌ڵبژارده‌و‌ه ئاماده نه‌ب����و مش����تومڕی ته‌له‌فزیۆنی بکات چونک����ه وایده‌زان����ی که به‌ه����ۆی ڕواڵه‌تی بو به‌که‌نه‌دی دۆڕا .به‌اڵم له‌پاش ئه‌و هه‌ڵمه‌ته‌و‌ه مش����تومڕی س����ه‌ر ته‌له‌فیزیۆن بو به‌نه‌ریتێک له‌نێ����وان کاندیداکانی س����ه‌رۆکایه‌تی ته‌نانه‌ت ترامپ له‌م چه‌ند هه‌ڵمه‌ته‌ی ئه‌م دواییانه‌دا مشتومڕ له‌نێوان جێگری کاندیداکانیش ده‌کرێت. راس����ته‌وخۆیه‌و ئ����هو دو کاندی����ده روبه‌ڕوی پرسیارو سه‌رنجی رۆژنامه‌نوسانیش ده‌بنه‌وه. ههرچهنده ئه‌م رێکخراوه‌ش له‌سه‌رنج‌و تانه‌ی کۆمسیۆنی ڕێکخستنی مشتومڕه‌کانی خه‌ڵ����ک‌و ئه‌و سپۆنس����ه‌رانه بێب����ه‌ش نه‌بوه، سه‌رۆکایه‌تی کۆمس����یۆنی ڕێکخس����تنی مش����تومڕه‌کانی ئه‌وه‌تا له‌س����اڵی 1988له‌سه‌روه‌ختی به‌خش سه‌رۆکایه‌تی که ب ه CPDناسراوه ،ڕێکخراوێکی کردنی دیبه‌یتی نێوان جۆرج ده‌بلیو بوش����ی تایبه‌ت����یو بێالیه‌نه‌و به‌پێی یاس����ای فێدڕاڵی ب����اوک له‌کۆماریی����ه‌کان‌و مایکڵ دۆکاکیس����ی ده‌توانێت ئه‌م مش����تومڕانه ڕێکبخات .ئه‌رکی دیموکراته‌کان که به‌ر له‌دیبه‌یته‌که یاداش����تی سه‌ره‌کی ئه‌م ڕێکخراوه مسۆگه‌رکردنی ئه‌وه‌ی ه لێکتێگه‌یشتنیان کردبو که کێ به‌ڕیوه‌یببات، که هه‌رچوار س����اڵ جارێک مش����تومڕ له‌نێوان هه‌روه‌ه����ا چیش باس بک����ه‌ن ،به‌و هۆکاره‌ش کاندی����داکان‌و جێگره‌کانی����ان ئه‌نجامبدرێت .یه‌کێ����ک له‌سپۆنس����ه‌ره‌کان ،کۆم����کاری ژنه ئ����ه‌م ڕێکخ����راوه پاره ن���� ه له‌حکوم����هتو ن ه ده‌نگده‌ره‌کان سپۆنس����ه‌ری خۆی کێشایه‌وه. له‌هیچ الیه‌نێکی سیاس����ی وه‌رده‌گرێت .به‌ڵکو به‌رده‌وام پارتی س����ێهه‌میش له‌و هه‌ڵبژاردنان ه بودجه‌ی پێویس����تی خۆی له‌چه‌ندین ڕێکخراو ره‌خن����ه لە CPDده‌گرێت ل����هو رێژه‌یه‌ی ک ه کۆمپانیاو به‌خشێنه‌ری سه‌ربه‌خۆ وه‌رده‌گرێت .داین����اوه ،هی����چ رکابه‌رێک ناتوان����ێ بێت ه ناو ئ����ه‌م ڕێکخ����راوه له‌س����اڵی 1988وه ئه‌رکی ئه‌و دیبه‌یت����هوه که ل����ە 15%ده‌نگی خه‌ڵکی ئه‌نجامدانی هه‌مو مش����تومڕه‌کانی له‌ئه‌س����تۆ به‌ده‌س����تنه‌هێنابێت .به‌مه‌ش رێخۆشکراوه بۆ گرتوه‌و ئه‌م ه له‌الیه‌ن ده‌سته‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆو‌ه پارته گه‌وره‌کان وه‌ک له‌پارته چکۆله‌کان. به‌ڕێ����وه ده‌برێ����ت .ئه‌م����ه‌ش ب����هو ئامانج ه ده‌کرێت ک����ه بێالیه‌نانه بتوانن مه‌س����ه‌له‌کان ده‌ستنیشانکردنی ڕۆژنامه‌وانه ناوبژیوانه‌کان بۆ ئ����ه‌م مه‌به‌س����ت ه CPDس����ێ مه‌رجی له‌خه‌ڵ����ک بگه‌یه‌نن ،به‌تایبه‌تی ک ه به‌خش����ی
فیگاس.
کلینتۆن هه‌ی����ه .مه‌رجی یه‌ک����ه‌م ،ئه‌وه‌ی ه که ئاش����نا ب����ن به‌کاندی����داکان‌و زانیاریی����ان له‌س����ه‌ر مه‌سه‌لەگرنگه‌کان هه‌بێت .مه‌رجی دوهه‌میش، ئه‌وه‌ی����ه ک���� ه ئه‌زمونێک����ی باش����یان هه‌بێت له‌په‌خشکردنی ڕاسته‌وخۆدا .مه‌رجی کۆتایی‌و سێهه‌م ،ئه‌وه‌ی ه ده‌بێت بزانن ک ه زۆربه‌ی کاتی مش����تومڕه‌ک ه ته‌رخان بکرێت بۆ کاندیداکان‌و بیروبۆچونه‌کانیان. ئ����هو ڕۆژنامه‌وانانه ته‌نها خۆی����ان ده‌زانن چ پرس����یارێک ده‌ک����ه‌ن ،ته‌نانه‌ت CPDیش نازانێت چی ده‌پرس����ن ،به‌اڵم ئه‌و که‌س����انه‌ی دیاری ده‌کرێن .میداکانیش که که‌سه‌کانیان دیاری ده‌که‌ن ،پش����ت به‌توانای رۆژنامه‌وانی‌و ش����اره‌زاییان ده‌به‌س����تێت ،ب����ه‌الم به‌مانای قۆرغ کردنی ئه‌و دیبه‌یتانه نایه‌ت بۆ که‌س���� ه دی����اره‌کان ب ه به‌رده‌وام����ی ،چونک ه به‌رده‌وام ده‌موچ����اوه‌کان له‌و دیبه‌یتان����ه گۆڕانکارییان به‌س����ه‌ردادێت .ب����ۆ نمون����ه دیبه‌یتی یه‌که‌م پێشکه‌ش����کاری به‌رنامه‌یه‌ک����ی ش����ه‌وان ه دیاریکراوه بۆ ئه‌و دیبه‌یته سیاسییه ،که‌ناڵی NBCلێس����ته‌ر هۆڵیت دان����اوه ک ه له‌زانکۆی
بینه‌ری مشتومڕه‌کانی نێوان کاندیداکان له‌هه‌مو به‌رنامه‌یه‌کی تری سیاسی زیاتره
دیاری کردنی شوێن‌و کاتی مشتومڕه‌کان ئه‌و شوێنانه‌ی که ده‌یانه‌وێت مشتومڕه‌کانی لێبکرێت ده‌بێت داخوازی نامه‌کانیان بده‌ن ب ه ,CPDپاشان ئه‌وان س����اڵێک به‌ر له‌کاته‌ک ه بڕی����ار ده‌ده‌ن چ ش����وێنێک ده‌یباته‌وه‌و کاتی مش����تومڕه‌کانیش هه‌ر به‌م ش����ێوه س����اڵێک ب����ه‌ر لهئه‌نجامدانی دی����اری ده‌کرێت .ئه‌مه‌ش ده‌رف����هت ده‌دات ب ه CPDک���� ه خۆی ئاماده بکات‌و ده‌زگاکان����ی ڕاگه‌یاندنیش ئاماده‌کاری بۆ په‌خش����کردنی بکه‌ن .به‌درێژایی ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ی که مشتومڕ هه‌ی ه له‌هه‌ڵمه‌ته‌کاندا جگ ه له‌سێ دان ه هه‌مو ئه‌وانی تر له‌زانکۆکان کراون. ئه‌مه‌ش بۆت ه هۆی ئه‌وه‌ی که خوێندکاره‌کان زیاتر به‌شدار بن له‌به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌م پرۆسه‌یه‌و تێکه‌اڵوی پڕۆژه‌کانی په‌یوه‌ست به‌هه‌ڵبژاردن ببن.
بینه‌ری مشتومڕه‌کان بینه‌ری مش����تومڕه‌کانی نێوان کاندیداکان له‌هه‌م����و به‌رنامه‌یه‌کی تری سیاس����ی زیاتره. CPDده‌ڵێت له‌نێوان س����اڵی 1988وه هه‌تا س����اڵێ 2012ڕێژه‌ی بینه‌رانی ئه‌م مشتومڕان ه لە 30ملیۆن که‌س����هوه گه‌یش����تۆت ه 70ملیۆن که‌س .له‌س����اڵی 2008نزیکه‌ی 80له‌سه‌دای دانیشتوان به‌النیکه‌م یه‌کێکیان له‌و مشتومڕان ه بینیوبو. یه‌که‌م مش����تومڕی هه‌ڵمه‌ت����ی هه‌ڵبژاردنی هاف سترا له‌نیۆرک به‌ڕێوه‌ده‌چێت ،هه‌روه‌ها دوه‌م مشتومڕ مارتا رادێس له‌که‌ناڵی ABCو ئه‌مس����اڵیش ک����ه ل����ه‌ڕۆژی دوش����ه‌مم ه ئه‌ندرس����ین کوپه‌ر لە CNNپێکه‌وه له‌زانکۆی به‌ڕێوه‌چو ،بڕواده‌کرێ����ت نزیکه‌ی 100ملیۆن واش����نتۆن له‌س����ه‌ینت لویس به‌ڕیوه‌یده‌به‌ن .بین����ه‌ری هه‌بوبێت .له‌چه‌ن����د ڕۆژی داهاتودا هه‌روه‌ه����ا ئ����هوهی کۆتاییش کرێس واڵس����ی کاریگه‌رییه‌کان����ی به‌س����ه‌ر ده‌نگده‌ران����ی ک����ه ناڵی فۆکس نی����وز به‌ڕێوه‌یده‌بات له‌الس ئه‌مه‌ریکاوه ده‌ر‌ده‌که‌وێت .
سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌یی الی کاندیده‌کانی سه‌رۆکایه‌تی ئه‌مریکا به‌ڵێن ساڵح پێشه‌کییه‌کی کورت: لەههمو هه‌ڵبژاردنێکی سه‌رۆکایه‌تی واڵت ه یه‌کگرتوکانی ئه‌مریکادا دۆسێی په‌یوه‌ندییه نێونه‌ته‌وه‌یی����ه‌کان لەسیاس����ه‌تی ده‌ره‌وه‌یی کاندی����ده‌کان ب����ۆ پۆس����تی س����ه‌رۆکایه‌تی ئه‌مریکادا گرنگه بۆ ڕاکێش����انی ده‌نگده‌ران‌و به‌تایبه‌تیش ئه‌و ده‌نگده‌رانه‌ی تا یه‌ک دو ڕۆژ پێش هه‌ڵبژاردن خۆیان یه‌کال ناکه‌نه‌وه ده‌نگ به کاندیدی کۆمارییه‌کان یان دیموکراته‌کان ده‌ده‌ن. سیاسه‌تی دهرهوه لەواڵته یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا به مانای پێکهێنانی په‌یوه‌ندییه‌کانی ئه‌مریکای����ه له‌گ����ه‌ڵ واڵتان����دا ودانان����ی ڕێوشوێنه‌کانی ڕاکێشانی ڕێکخراو نێوه‌نده‌کان‌و کۆمپانیاکان‌و هاواڵتیانی نێوان هه‌ردو واڵته به‌الی یه‌کدا‌و به‌شه‌کانی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا به‌رپرسیارێتی هه‌یه لەبه‌جێگه‌یاندنی ئه‌و ڕێوشێنانه‌ی دیاری کراون. سیاس����ه‌تی ده‌ره‌وه‌یی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مری����کاش به‌گش����تی خ����ۆی لەبونیاتنان‌و پاراس����تنی جیهانێکی دیموکراتی‌و پارێزراو جیهانێکی شه‌فافدا ده‌بێنێته‌وه. شان به‌شانی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریکا، کۆمیت����هی په‌یوه‌ندیی����ه ده‌ره‌وه‌یی����ه‌کان لەئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی کۆنگرێسی ئه‌مریکادا هه‌یه ک����ه ئه‌رک����ی چاودێریک����ردن‌و دانان‌و ڕێکخستنی یاس����او ڕێساکانی هه‌نارده‌کردن‌و له‌وان����ه ئ����هو که‌ره‌س����تهو مه‌تریااڵن����هی په‌یوه‌ندییان به پێشه‌سازی ئه‌تۆمیه‌وه هه‌یه ،ئه‌مه بێ له‌وه‌ی یه‌کێک لەئه‌رکه‌کانیش����ی هه‌وڵدان����ه ب����ۆ تۆکمه‌کردن����ی په‌یوه‌ندییه بازرگانییه‌کانی ئه‌مریکای����ه له‌گه‌ڵ واڵتاندا‌و ژماره‌ی����ه‌ک ئه‌رکی تریش وه‌ک پاراس����تنی هاواڵتیانی ئه‌مریکایی لەده‌ره‌وه. سیاس����ه‌تی ده‌ره‌وه‌ی����یو یارمه‌تییه‌کانی ئه‌مریکاش بۆ دهرهوه هه‌میشه لەناو واڵته‌که‌‌و ل����ەده‌ره‌وه‌ی ئه‌مری����کاش بابه‌تێک بوه بۆ ستایش کردن‌و بۆ ڕه‌خنه‌‌و ناڕه‌زاییش.
ب����ۆ ل����ە ، 48%ئه‌م����ه‌ش به‌رزبونه‌وه‌یه‌کی زۆر سه‌رنجڕاکێش����ه لەگ����ه‌ڕی دوهه‌م����ی س����ه‌رۆکایه‌تییه‌که‌یدا له‌کاتێک����دا لەگ����ه‌ڕی یه‌که‌م����ی س����ه‌رۆکایه‌تییه‌که‌یدا ڕێژه‌یه‌ک����ی گه‌وره‌تر په‌س����ه‌ندیان کردبو ،به‌اڵم به‌هۆی هێرشه تێرۆرکارییه‌کانی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی‌و ئ����هو هێرشانه‌ش����هوه ک����ه ئ����ه‌م ده‌وڵه‌ته ئیس��ل�امیه تێرۆریس����ته بۆی بونه هانده‌ر، به‌رده‌وام����ی ئاڵۆزییه‌کان له‌گه‌ڵ ڕوس����یادا‌و قه‌یران����ی مرۆڤایه‌تی لەس����وریادا ڕێژه‌ی ئه‌م په‌سه‌ندکردنه که‌متر بوه‌وه. لەڕا وه‌رگرتنه گش����تییه‌کانی ئه‌م دواییه‌دا به‌ش����داربوان که‌متر بایه‌خیان به سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی����ی دهداو ئه‌وه‌ی زیات����ر به‌الیانه‌وه گرنگ ب����وه ،ڕه‌وش����ی ئاب����وری‌و ده‌رفه‌تی کارک����ردن‌و بیمه‌ی ته‌ندروس����تیو تێرۆریزم‌و دۆسێی کۆچبه‌ری بوه. ئه‌مه‌ش یانی س����ه‌رۆکی داهات����وی واڵته یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا ڕوبه‌ڕوی سه‌ختییه‌کی زۆر ده‌بێت����هوه لەداڕش����تن‌و په‌ره‌پێ����دان‌و هه‌روه‌هاش گۆڕانکاری سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ییدا لەکاتێک����دا ئه‌مری����کا ش����ه‌ڕی تێرۆری����زم ده‌کات‌و چاودێ����ری به‌رنامه‌ی ناوکی کۆریای باک����ور ده‌کات‌و هه‌روه‌ه����اش ئاڕاس����ته‌ی په‌یوه‌ندییه‌کانی����ش ده‌کات له‌گ����ه‌ڵ چی����ن‌و ڕوسیا‌و ئێرانیشدا.
ڕوانینه‌کانی هێله‌ری کلنتن؛ هێله‌ری لەوتاره‌ک����هی ڕۆژی 31ی مانگی هه‌ش����تیدا لەس����تانی ئۆهایۆ گوتی "کاتێک ده‌ڵێین واڵته یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا جیاوازه، به‌و مانایه نییه خه‌ڵکی واڵتانی تر وه‌ک ئێمه شانازی به واڵتی خۆیانه‌وه ناکه‌ن ،به‌ڵکو به‌و مانایه‌یه که ئێمه‌ی ئه‌مریکایی دان ده‌نێین به توانای����ی ده‌گمه‌نی خۆماندا که ببینه هێزێک بۆ ئاشتیو گه‌شه‌کردن‌و پێشه‌نف بۆ ئازادیو ڕه‌خس����اندنی ده‌رفه‌ته‌کان ،ئه‌مه هه‌ر ته‌نها ئهوه نییه که مه‌زنترین له‌شکرمان هه‌یه ،یان مه‌زنترین گه‌لمان هه‌یه". هێل����ه‌ری کلنت����ن ده‌ڵێ����ت هه‌رکه‌س����ێک کاری قورس����تر بکات‌و خه‌ون����ی گه‌وره‌تری هه‌بێ����تو هه‌رگیز هه‌وڵدانه‌کان����ی ڕانه‌گرێت سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌یی براک ئۆباما: لەنزیکه‌ی هه‌شت مانگی یه‌که‌می ئه‌مساڵی ت����ا واڵته‌که‌مان‌و جیهانیش ببنه ش����وێنێکی 2016یه‌دا ڕێژه‌ی په‌س����ه‌ندکردنی سیاسه‌تی باش����تر بۆ ژیان ،ئه‌وه‌ش که ئه‌مریکا جیاواز ده‌ره‌وه‌یی براک ئۆباما لە 39%وه به‌رزبوه‌وه ده‌کات ئه‌وه‌ی����ه که ئه‌م واڵته‌مان بنچینه‌یی‌و
تا ئێستاشی له‌گه‌ڵدا بێت هیچ یه‌کێک لەکاندیده‌کان باسیان لەڕه‌وشی کورد نهکردوه لەڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا، ته‌نها ئه‌وه‌نده نه‌بێت وه‌ک هێزێکی سه‌ره‌کی لەشه‌ڕی دژی ده‌وڵه‌تی ئیسالمیدا باسده‌کرێت‌و ستایش ده‌کرێت پێویستیشه. هێل����ه‌ری کلنت����ن ڕۆژی 25ی مانگ����ی هه‌ش����ت ڕێککه‌وتنی ئاشتی نێوان حکومه‌تی کۆڵۆمبی����او س����ه‌رهه‌ڵداوانی ئ����هو واڵت����هی په‌س����ه‌ندکرد‌و ده‌شڵێت ئه‌گه‌ر چوه کۆشکی س����پی ئه‌وا کار بۆ مانه‌وه‌ی ئه‌مریکا ده‌کات وه‌ک هاوبه‌شێک له‌م پرۆسه‌یه‌دا. هه‌ر لەمانگی هه‌شتی ڕابردودا بو ،ئاژانسی ده‌نگوباسی ئه‌سیۆش����ێتد پرێس راپۆرتێکی باڵوکرده‌وه له‌س����ه‌ر چۆنییه‌ت����ی کارکردنی هێل����ه‌ری لەدۆس����ێی په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان ئه‌مریکا‌و ڕوس����یادا له‌و کات����ه‌دا که وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مری����کا ب����وه .ل����ه‌م ڕاپۆرته‌دا به‌شیکی سه‌رکه‌وتن لەگه‌یشتن به ڕێککه‌وتنی کۆنترۆڵکردنی چه‌کی ناوکی ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆ هێله‌ری کلنتن ،به‌اڵم لەدۆسێی سوریادا نا. ڕوسه‌کان ده‌ڵێن وتوێژ‌و دانوستاندنه‌کانی
هێله‌ری دۆس����ێی پالنی ئاش����تی س����وریای ئاڵۆزک����ردو ب����ه گه‌وره‌تری����ن شکس����تی دیپلۆماس����یش ناودێری ده‌ک����ه‌ن بۆ وه‌زیری پێش����وی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مری����کا ،لەکاتێک����د هێله‌ری ئه‌و دانوستاندنانه‌ی به ده‌ستکه‌وت به سه‌رکه‌وتنیش داناوه‌‌و ده‌ڵێت ئه‌وه‌ی ڕویدا شه‌ڕه‌کانی قه‌یرانی ناوخۆیی سوریا گه‌وره‌تر‌و فراوانتر‌و ئاڵۆزتر بون. له‌س����ه‌ر کوده‌تا س����ه‌رنه‌گرتوه‌که‌ی 15ی مانگی حه‌وتی ئه‌مساڵی تورکیاش ،هێله‌ری لەڕاگه‌یاندنێکی نوس����راودا نوس����یویه "به نیگه‌رانیه‌وه ئاگاداری په‌ره‌سه‌ندنه خێراکانی ن����او تورکیام ،پێویس����ته هه‌موم����ان داوای ئارامیو ڕێزگرتن لەیاساو دامه‌زراوه‌کان‌و مافه بنچینه‌ییه‌کانی م����رۆڤ بکه‌ین‌و هه‌روه‌هاش پشتیوانی لەحکومه‌تی س����یڤیڵی بکه‌ین که به ڕێگه‌یه‌کی دیموکراس����یانه هه‌ڵبژێردراوه. پێویسته هه‌مو الیه‌نه‌کان پێکه‌وه کاربکه‌ن بۆ ڕێگه‌گرتن لەتوندوتیژی‌و خوێنڕشتنی زیاتر، وه پێویس����ته ژیانی هاواڵتیانی ئه‌مریکایی‌و دیپلۆماتکارانی ئه‌مریکایی لەتورکیا پارێزراو بێت". له‌س����ه‌ر قه‌یران����ی نێ����وان ئیس����رائیلی‌و فه‌له‌س����تینییه‌کانیش هێله‌ری له‌و بڕوایه‌دایه ئیس����رائیل مافی به‌رگری لەخۆکردنی هه‌یه لەبه‌رامبه‌ر هێرشه موشه‌کی‌و ڕۆکێتییه‌کانی فه‌له‌س����تینییه‌کان .هێله‌ری لەساڵی 2012دا توانی ئیسرائیلی‌و فه‌له‌س����تینیه‌کان له‌سه‌ر مێزی دانوستاندن کۆ بکاته‌وه‌‌و بیانگه‌یه‌ندێته ڕێککه‌وتن����ی ئاگربه‌س����ت ،به‌رده‌وامیش����ه لەپشتیوانیکردنی چاره‌سه‌رکردنی دو ده‌وڵه‌ت که پێکه‌وه به ئاشتیانه بژین. ش����ه‌ڕی دژی تێرۆری����زم به‌ش����ێکی تری سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ییه‌‌و هێله‌ری کلنتن له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نییه بۆ شه‌ڕی دژی تێرۆریستان هێز بنێردرێت ب����ۆ ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ت وه‌ک ده‌ڵێ����ت " خۆ خس����تنه ناو ش����ه‌ڕێکی تری ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����ته‌وه که زۆر ده‌که‌وێت له‌س����ه‌رمان هه‌ڵه‌یه‌ک����ی ڕژد ده‌بێت ،ئه‌گه‌ر شتێک لەعێراق‌و ئه‌فغانس����تانه‌وه فێربوبین ئه‌وه‌ی����ه ئه‌و واڵتانه‌‌و گه‌له‌کانیان پێویس����ته پاراستنی خۆیان لەئه‌ستۆ بگرن". س����ه‌باره‌ت ب����ه هاوپه‌یمانێت����ی نات����ۆ ، کاندی����دی دیموکرات����ه‌کان ب����ۆ پۆس����تی س����ه‌رۆکایه‌تی ئه‌مری����کا ده‌ڵێت ب����ه‌رده‌وام
ده‌بێت لەپشتیوانکردنی ناتۆ ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش به گرنگ ده‌زانێت داوا لەئه‌ندامانی تری ئه‌م هاوپه‌یمانێتییه بکرێت به‌شدارییه‌کی زیاتریان هه‌بێت لەخه‌رجییه‌کانی ناتۆدا. ڕوانینه‌کانی دۆناڵد تره‌مپ؛ دۆناڵد تره‌مپ وه‌ک کاندیدی کۆمارییه‌کان بۆ پۆستی سه‌رۆکایه‌تی ئه‌مریکا لەبه‌رنامه‌یه‌کی که‌ناڵی (ئه‌ی بی س����ی) دا باسی لەڤالدمیر پوتن ،س����ه‌رۆکی ڕوس����یای ده‌ک����ردو وتی "سه‌رۆکی ڕوسیا به ڕێژه‌ی لەسه‌دا هه‌شتا‌و دو په‌س����ه‌ندکراوه له‌و ڕا وه‌رگرتنانه‌ی له‌وێ کراون ،پێم وای����ه ده‌توانین لێک تێبگه‌ین ، ئه‌گه‌ر ش����تی باش لەباره‌ی من����هوه بڵێت، ئه‌وا منیش شتی باشی له‌باره‌وه ده‌ڵێم ،زۆر لەڕیب����ه‌ر ده‌چێت له‌و سیس����ته‌مه‌ی خۆیاندا که من به دڵم نییه به‌اڵم لەسیس����ته‌مه‌که‌ی واڵته‌که‌ی����دا ڕێبه‌ره ،زۆر زیاتر لەس����ه‌رۆکی خۆمان (براک ئۆباما) ڕێبه‌ر تره". ڕۆژی 31ی مانگی هه‌ش����ت ترامپ له‌گه‌ڵ سه‌رۆکی مه‌کس����یکۆدا کۆبوه‌وه ،ئه‌گه‌رچی ئه‌م کۆبونه‌وه‌یه‌تایبه‌ت ب����و به‌اڵم به دوایدا کۆنفرانس����ێکی ڕۆژنامه‌وانییان کرد .دۆناڵد تره‌مپ هه‌ڵوێس����تی خۆی دوب����اره کرده‌وه له‌س����ه‌ر کۆچبه‌ره نایاساییه‌کان‌و هه‌روه‌هاش جه‌ختی کرده‌وه لەهه‌بونی یاسایه‌کی توند بۆ کۆچبه‌ری‌و پاراستنی سنوره‌کان وه‌ک ده‌ڵێت "پاراستنی س����نوره‌کان مافه‌‌و لەبهرژهوهندی هه‌ردو واڵتدا ده‌بێت .ترامپ پش����تیوانییه‌کی زۆریش����ی لەچون����ه ده‌ره‌وه‌ی به‌ریتانیا کرد لەیه‌کێتی ئه‌وروپا‌و ته‌واوی ئه‌م دۆسێیه‌شی به‌سته‌وه به کۆچبه‌رانه‌وه. له‌س����ه‌ر ناتۆ ،ئه‌گه‌ر هات����و دۆناڵد ترامپ بوه س����ه‌رۆکی ئه‌مریکا ئایا ت����ه‌واوی هێزه له‌ش����کرییه‌کانی ئه‌مری����کا ده‌خاته خزمه‌ت نات����ۆوه له‌ده‌م����ی ه����ه‌ر هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌ک یان مه‌ترسییه‌که‌وه له‌الیه‌ن ڕوسیاوه بۆ نمونه، کاندیدی کۆمارییه‌کان ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ڕوس����یا هێرشێک بکات ئه‌وا بڕیاره‌که‌ی بۆ یارمه‌تیدانی ناتۆ ده‌که‌وێته س����ه‌ر ئ����هو پێداچونه‌وه‌یه‌ی س����ه‌باره‌ت به ئه‌گه‌ر‌و نه‌گ����ه‌ری ئه‌وه‌ی ئایا ئه‌و واڵتانه وابه‌سته‌ییه‌کانی خۆیان به‌رامبه‌ر به ئه‌مریکا‌و به‌رامبه‌ر به ناتۆ به‌جێگه‌یاندوه یان نا. ڕه‌وش����ی تورکی����ا لەپ����اش کوده‌ت����ا
سه‌رنه‌گرتوه‌که‌ی له‌شکر ،وه‌ک ترامپ ده‌ڵێت ده‌ڵێت ئه‌و پشێوی‌و ناجێگیرییه‌ی لەتورکیادا س����ه‌ریان هه‌ڵ����داوه به‌ش����ێکه لەشکس����تی سیاسه‌ته‌کانی ئۆباما – هێله‌ری. له‌سه‌ر دیموکراسی لەڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا ترامپ ده‌ڵێت " لەعێراق‌و س����وریا‌و میس����رو لیبیاش����دا به هه‌ڵه‌دا ڕۆیشتین ،هه‌ر یه‌کێک له‌و هه‌اڵن����ه‌ش یارمه‌تیده‌ر بو ت����ا ناوچه‌که بخاته ناو ئاش����وب‌و ئاڵۆزیی����هوهو ئه‌مه‌ش ئه‌و ش����وێنه‌ی دا به ده‌وڵه‌تی ئیس��ل�امی که بۆی ده‌گ����ه‌ڕا تا تیایدا بمێنێته‌وه‌‌و گه‌ش����ه بکات .ئه‌مه‌ش مه‌ترس����یداره .هه‌ر هه‌موشی له‌و بیرۆکه ترس����ناکه‌وه ده‌س����تیپێکرد که ئێمه ده‌توانین دیموکراس����ی ڕۆژئاوا به‌رینه ئه‌و واڵتان����هی ئه‌زمون����ی دیموکراس����ییان نییه‌‌و دیموکراس����ی ڕۆژئاواش به باش نازانن بۆخۆیان". ب����ۆ ڕێگه‌گرت����ن‌و له‌ناوبردن����ی تێرۆریزم (ده‌وڵه‌تی ئیسالمی) ،ترامپ له‌و بڕوایه‌دایه پێویس����ت به کاری پێکه‌وه‌ی����ی هه‌یه له‌گه‌ڵ هه‌ر واڵتێکدا که مه‌ترسی تێرۆریزمی تیادایه‌‌و ده‌شڵێت وه‌ک شه‌قامێکی دو سایدییه‌‌و ده‌بێت ئ����هو واڵتانه‌ش بۆ ئێم����ه‌ش باش بن .ترامپ ده‌ڵێت لەناو ئه‌مریکاشدا خه‌ڵک هه‌ن له‌گه‌ڵ کۆچبه‌ره‌کان����دا هاتونه‌ته ناو س����نوره‌کانی ئه‌مریکاوه‌‌و لێره به تێرۆریزم گوناهبارکراون، ه����ه‌ر بۆیه‌ش����ه ده‌بینین لەناو ئه‌مریکاش����دا ملمالنێ دژی ڕادیکاڵیزمی ئیس��ل�امی ههیهو ده‌ش����ڵێت ده‌بێ����ت ڕێگ����ه لەهه‌نارده‌کردنی تێرۆریزم بگیرێت لەڕێی یاسای تۆکمه‌وه بۆ کۆچبه‌ران. ترامپ لەزۆرێک لەلێدوانه‌کانیدا په‌یامێکی تایبه‌تی بۆ تێرۆریستانی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی هه‌ی����ه " ئه‌گه‌ر من ببمه س����ه‌رۆکی ئه‌مریکا یانی کۆتایی ده‌وڵه‌تی ئیسالمی". تا ئێستاش����ی له‌گه‌ڵدا بێ����ت هیچ یه‌کێک لەکاندیده‌کان باسیان لەڕه‌وشی کورد نهکردوه لەڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����تدا ،ته‌نه����ا ئه‌وه‌نده نه‌بێت وه‌ک هێزێکی سه‌ره‌کی لەشه‌ڕی دژی ده‌وڵه‌تی ئیس��ل�امیدا باس����ده‌کرێت‌و ستایش ده‌کرێ����ت .پێناچێت (هه‌ر هی����چ نه‌بێت تا ئێس����تا) لەکارنامه‌ی سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌یی هیچ یه‌کێک لەکاندیده‌کاندا کورد لەده‌ره‌وه‌ی چوارچێ����وه‌ی ئ����هو واڵت����هی تیایدایه‌ت����ی، شوێنێکی هه‌بێت.
8
کۆمه‌اڵیه‌تی
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
به‌ڕێوه‌به‌ری خانه‌ی به‌سااڵچوان:
ڕۆژان ه دو بۆ س ێ هاواڵتی سه‌ردانمان ده‌كه‌ن تا له‌خان ه وه‌ربگیرێن ئا :مه‌زهه‌ر کەریم به‌ڕێوه‌به‌ری خانه‌ی به‌سااڵچوان له‌سلێمانی ئاماژه بهوه ده‌كات كه ڕۆژانه ژماره‌یه‌كی زۆر له‌هاواڵتیان ڕوده‌كه‌ن خانه‌ی به‌سااڵچوان ،ئه‌و ده‌ڵێت "به‌راورد به‌ساڵی پار ڕێژه‌ی داواكاری زۆر زیادی كردوه". به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری خان���هی به‌س���ااڵچوان ی سلێمانی ،به‌ناز كه‌ریم ئاماژه بهوه ده‌كات له‌ئێس���تادا ژماره‌ی سودمه‌ندان له‌خانه‌ی به‌س���ااڵچوان ب���ه‌رز بۆت���هوه ب���ۆ چل‌و حه‌وت هاواڵتیو ڕۆژانه دو تا س���ێ كه‌س س���ه‌ردانیان ده‌كه‌ن تا له‌خان���ه بمێنه‌وه، به‌اڵم ئ���ه‌وان مه‌رجیان هه‌یه بۆ وه‌رگرتنی ئه‌و هاواڵتیانه كه زۆربه‌یان له‌ماڵه‌وه بێزار بون‌و ش���ه‌ڕیان بوه له‌گه‌ڵ خێزانه‌كانیان، ئ���هو وتی "مه‌رجی س���ودمه‌ندان له‌خانه‌ی به‌س�ڵ�اچوان بریتییه له‌وه‌ی ك���ه ده‌بێت پیاوان ته‌مه‌نیان له‌شه‌س���ت س���اڵ كه‌متر نه‌بێ���تو بۆ ژناننیش په‌نجاو پێنج س���اڵ بێتو پێویس���تی به‌چاودێری كۆمه‌اڵیه‌تی هه‌بێت ،مه‌رجیش���ه نه‌خۆشی گوازراوه‌یان نه‌بێت‌و دانیشتوی هه‌رێم بن". وتیشی "به‌پێی په‌یڕه‌وی ژماره 2ی ماڵی به‌سااڵچوان چه‌ند هۆكارێكی دیكه ده‌بێته ه���ۆی وه‌رگرتنی به‌س���ااڵچوان كه ده‌بێت ره‌زامه‌ن���دی به‌رێوه‌به‌رایه‌ت���ی كاروب���اری
به‌سااڵچوان پیاوانن ،ئه‌و وتی "له‌كۆی 47 سودمه‌ند ته‌نها 13یان ژنن". وتیشی "ئه‌وانه‌ی له‌الیه‌ن كه‌سوكاریانه‌وه دێنه خانه‌ی به‌س���ااڵچوان گرێبه‌س���تییان لێوه‌رده‌گیرێ���ت مانگانه دو بۆ س���ێ جار س���ه‌ردانی س���ودمه‌ند بك���ه‌ن ،له‌حاڵه‌تی نه‌خۆش���یو كێشه‌دا سه‌ردانی خانه بكه‌ن، مه‌به‌س���ت دانه‌بڕانیان���ه له‌خێزانه‌كانیان‌و ده‌توان مانگانه مۆڵه‌ت وه‌رگرن‌و سه‌ردانی كه‌سوكاره‌كانیان بكه‌ن". ئه‌و باسی ئه‌وه‌شی كرد رۆژانه ژماره‌یه‌كی زۆر له‌س���ودمه‌ندانی خانه‌ی به‌س���ااڵچوان له‌خان���ه ده‌چن���ه دهرهوهو دوات���ر ڕێگه ناهێنن���هوه خانه ،هه‌رچه‌ن���ده چه‌ندینجار ئاگادار كراونه‌ته‌وه ،به‌اڵم ئه‌وان گوێناده‌نه ڕێنمایه‌كان ،ئه‌و وتی "سودمه‌ندمان هه‌یه چه‌ندین شه‌وو ڕۆژ ون بوه ،دواتر له‌ڕێگه‌ی ئاگاداركردن���هوهی هێزه‌كانی پۆلیس���هوه گه‌ڕێنراوه‌ته‌وه خانه‌كه". ده‌رباره‌ی چاودێری تهندروستیو ژیانی به‌س���ااڵچوانیش ،ئه‌و وت���ی "دابینكردنی خواردنی ڕۆژانه‌ی���ان له‌ڕێگه‌ی كۆمپانیاوه كۆمه‌اڵیه‌ت���ی وه‌ربگرێ���ت ،مه‌رجی خۆیان ده‌بێت به‌هاوكاری‌‌و ڕێنمایی ته‌ندروس���تی، ههیهو دوات���ر له‌الی���ه‌ن توێژه‌ره‌كانمانه‌وه ژه‌م���ه خواردنی���ان بۆ ئام���اده ده‌كرێت‌و چاودێری ده‌كرێن ب���ۆ ماوه‌یه‌كی كاتی تا چاودێری ته‌ندروستی ده‌كرێن‌و پێداوستی بزانین تا چه‌ند ده‌توانن له‌خانه‌دا بمێنه‌وه‌‌و ژیانیان بۆدابینده‌كرێت ،به‌ش���ێوازێك كه‌م م���اڵ هه‌ی���ه له‌خێزانه‌كاندا به‌و ش���ێوه‌یه پابه‌ندی ڕێنمایه‌مان ده‌بن". به‌رێوه‌به‌ری خانه‌ی به‌سااڵچوان ئاماژه ی خزمه‌تبكرێت". به‌ڕێوه‌به‌ری خانه‌ی به‌سااڵچوان ئاماژه‌ی بهوه ك���رد زۆرترین س���ودمه‌ند له‌خان هی
زۆرترین سودمه‌ند ی له‌خان ه به‌سااڵچوان ی پیاوانن ،له‌كۆ 47سودمه‌ند ته‌نها 13یان ژنن
به‌وه‌كرد له‌كاتی حاڵه‌تی گیان له‌ده‌ستدانی س���ودمه‌ندان له‌خانه‌ی به‌سااڵچوان ئه‌وان نزیكترین بنكه‌ی پۆلیس ئاگادار ده‌كه‌نه‌وه‌‌و دوات���ر كه‌س���وكاره‌كه‌ی دێ���ن ته‌رمه‌كه‌ی ده‌به‌نه‌وه‌‌و ڕێكاره كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئاینه‌كانی ب���ۆ ئه‌نج���ام ده‌ده‌ن ،ئه‌و وت���ی "هه‌یانه كه‌س���وكاری نیه یان گرنگی پێناده‌ن ئهوه ته‌رمه‌ك���هی ڕه‌وان���هی پزیش���كی داوه‌ری ده‌كرێت‌و دواتریش له‌الیه‌ن ش���اره‌وانیه‌وه ته‌رمه‌كه‌ی ده‌ش���ارێته‌وه ،له‌مساڵ‌و پاردا چه‌ندین حاڵه‌تی له‌وجۆره رویانداوه". وتیشی "به‌شی سودمه‌ندان ده‌كرێن به‌دو به‌شه‌وه ،به‌شی په‌كه‌وته‌‌و به‌شی ئاسایی، به‌شی ئاس���ایی ئه‌و كه‌سانه‌ن كه ده‌توانن خۆیان خزمه‌تی خۆیان بكه‌ن ،به‌اڵم به‌شی په‌ككه‌وت���ه به‌پێچه‌وانه‌وه ناتوانن خزمه‌تی خۆیان بكه‌ن كه ژماره‌یان له‌چه‌ند كه‌سێك تێناپه‌ڕێت". سه‌باره‌ت به‌دۆخی ئابوریو نه‌هاتنه‌وه‌ی كارمه‌ندانیان بۆسه‌ر كاره‌كانیان ،ئه‌و وتی "كاره‌كانی ئێمه كاری كاغه‌زو قه‌ڵه‌م نییه، به‌پێچه‌وانه‌ی فه‌رمانبه‌ران���ی دیكه ،كاری ئێمه خزمه‌تكردنی به‌س���ااڵچوانه‌‌و ناتوانین ده‌وام نه‌كه‌ین ،موچ���ه هه‌بێت یان نه‌بێت ناچارین ده‌وام بكه‌ین". وتیش���ی "ئهوه كارێكی مرۆییه زۆربه‌ی كاره‌كانم���ان به‌ه���اوكاری خێرخ���وازان به‌ڕێوه‌ده‌به‌ی���ن گه‌ر هاوكاری ئه‌وان نه‌بێت ناچار ده‌بین خانه‌كه‌مان دابخه‌ین".
پشودانی پیرەمێردێک لەگۆڕەپانێکدا
سلێمانی :له‌ماوه ی 15ڕۆژدا به‌هۆی سكۆته‌ره‌وه 150مندا ڵ ده‌ست‌و قاچیان شكاوه ئا :مه‌زهه‌ر ژماره‌یه‌كی زۆر له‌منداڵ‌‌و مێردمندااڵن ئێستا سكۆته‌ر به‌كارده‌هێنن، پزیشكێكی تایبه‌ت به‌شكاویی له‌نه‌خۆشخانه‌ی فریاكه‌وتنی سلێمانی، ئاماژه بهوه ده‌كات هه‌مو ڕۆژێك زیاتر ل ه 10منداڵ بۆ چاره‌سه‌ر ڕوده‌كه‌نه نه‌خۆشخانه‌ی فریاكه‌وتن ،ئه‌و ده‌ڵێت "زۆربه‌یان له‌سه‌ر سكۆته‌ر كه‌وتون‌و ده‌ست‌و قاچیان شكاوه". زه‌نوێ���ری ته‌م���ه‌ن 15س���اڵ ك��� ه له‌س���ه‌ر س���كه‌ی بۆرده‌كه‌ی به‌س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كه‌ی به‌رده‌م ماڵ���ی خۆیاندا ده‌ڕۆیش���تو له‌گه‌ڵ مندااڵن���ی هاورێی پێش���بڕكێی ده‌كرد ،چیرۆكی كڕینی س���كۆته‌ره‌كه‌ی گێڕایه‌وه دوای ئه‌وه‌ی زۆربه‌ی هاوڕێكان���ی كڕیبویان ،باوكی به‌ڵێنی پێداوه ده‌رچێ���ت له‌قوتابخانه بۆی بكڕێت ،پاش ده‌رچونیشی باوكی به‌ڵێنه‌كه‌ی بردوه‌ته‌س���ه‌ر ،زه‌نوێر وتی "له‌كه‌وتن ناترس���م ،تا فێری بوم چه‌ند جارێك كه‌وتم ،دواجار هه‌فته‌ی پێش���و بو ده‌س���تی ڕاس���تم له‌جێ چو ،ئێستا چاك بومه‌ته‌وه‌‌و هیچ كێشه‌یه‌كم نیه". وتیش���ی "خۆزگ���ه ده‌یانهێش���ت بۆ قوتابخانه‌شم ببردایه".
ی���اری س���كۆته‌ر كه م���اوه‌ی چوار مانگێك ده‌بێت به‌ش���ێوازێكی به‌رباڵو ڕوی له‌بازاڕه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تان كردوهو داخوازییه‌كی زۆری له‌س���ه‌ره، ژماره‌یه‌كی زۆر له‌منداڵ‌‌و مێردمندااڵن بێ ره‌چاوكردنی ڕێنمایه‌كانی ته‌ندروس���تی به‌كاریده‌هێن���ن ،ئه‌م���ه‌ش بوه‌ته هۆی ئازار پێگه‌یاندنیان .پزیشكێكی تاییبه‌ت به‌شكاویی له‌نه‌خۆشخانه‌ی فریاكه‌وتنی س���لێمانی ئاماژه ب���هوه ده‌كات هه‌مو ڕۆژێك زیاتر له 10منداڵ به‌مه‌به‌س���تی چاره‌سه‌ركردن رو له‌نه‌خۆشخانه‌كه‌یان ده‌ك���ه‌ن زۆربه‌ی���ان ده‌س���تو قاچیان شكاوه. د .سه‌ریاس شاڵی ،پسپۆری شكاوی له‌نه‌خۆش���خانه‌ی فریاكه‌وتن به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "ڕۆژانه ژماره‌یه‌كی زۆر نه‌خۆش رو له‌به‌شی شكاوی نه‌خۆشخانه‌كه‌یان ده‌كات ،زۆربه‌شیان ته‌مه‌نیان له‌نێوان 12بۆ 20س���اڵه به‌هۆی به‌كارهێنانی یاری س���كۆته‌ره‌وه توشی پێكان بون، ئه‌و وتی "حاڵه‌تی زۆر خراپیان تێدایه زۆرینه‌یان مه‌چه‌كیان ده‌شكێت ،هه‌یانه له‌چه‌ند الیه‌كه‌وه قاچیان شكاوه‌و ده‌بێت نه‌شته‌رگه‌ریان بۆ ئه‌نجامبدرێت". د.س���ه‌ریاس ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌ش كرد "چیتر دایك‌و باوكان له‌حاڵه‌تی پێكانی منداڵه‌كانی���ان س���ه‌ردانی پزیش���كی
تایبه‌ت به‌ش���كاوی بكه‌ن په‌نا نه‌به‌ن ه جێگه‌ی دیكه ته‌نها پس���پۆری تایبه‌ت نه‌بێ���ت زۆرین���هی هاواڵتی���ان به‌هۆی نه‌زانینیان چاره‌س���ه‌ری گونجاویان بۆ ئه‌نجامنادرێت". ش���ێرزاد یه‌كێكه ل���هو دوكاندارانه ی له‌ش���ه‌قامی مه‌وله‌ی ش���اری سلێمانی دوكانه‌كه‌ی تایبه‌ت كردوه به‌فرۆشتنی س���كه‌ی بۆرد ئه‌و وت���ی" ماوه‌ی چه‌ند مانگێ���ك ده‌بێ���ت ئه‌م یاری���ه هاتۆته كوردستان‌و سه‌ره‌تا نرخه‌كه‌ی له‌دوسه‌دو په‌نجا دۆالردا بو ئێستا له‌نه‌و‌هت‌و پێنج دۆالر دایه‌و س���ێ جۆری هه‌یه له‌واڵتی س���ینهوه دێت���ه هه‌رێمی كوردس���تان به‌ڕێژه‌یه‌كی به‌رچاو هاواڵتیان ده‌یكڕین ته‌نها من���داڵ نایكڕێ���ت گه‌وره‌كانیش خولیایان هه‌یه بۆ ئه‌و سكه‌ی بۆرد كه به‌خێرایی 30بۆ 40ی خێرایی ئۆتۆمبیل ده‌ڕوات كێش���ی بیست بۆ سه‌دو پانزه كیلۆ هه‌ڵده‌كرێت بۆماوه‌ی سێ سه‌عات ده‌توانێ���ت ڕێگه‌ببڕێت بێ وه‌س���تان‌و له‌كاركه‌وتن. خالید كه‌ده‌ستی هاوڕێی كوڕی گرتبو دوكانه‌و دوكانیان ده‌كرد تا س���كیه ی بۆردێك���ی به‌دڵی خ���ۆی بۆبكرێت ئه‌و وت���ی" من نازانم چی بڵێم ،ده‌ڵێم ڕۆڵه
چیته‌وێ���ت بۆده‌كڕم به‌س ئ���ه‌م یاری ه مه‌ك���ڕه هه‌رچی���ت ده‌وێ���ت بۆده‌كڕم، ب���ه‌اڵم چه‌ند ڕۆژێك ده‌بێت تكا ده‌كات منیش نامه‌وێت دڵی بشكێنم چی بكه‌م به‌ناچ���اری ئه‌م���ڕۆ هاتومه‌ته‌مه بازاڕ تادڵی كوڕەکەم نه‌شكێنم". د س���ه‌ریاس ئه‌وه‌شی وت هاتنی ئه‌و یارییه كاریگه‌ری خراپی ده‌بێت له‌سه‌ر ته‌ندروس���تی مندااڵن كه‌پێویستده‌كات ل���هو قوناغ���ه‌دا زیاتر ئ���اگادری بیت كه س���ه‌ره‌تای گه‌ش���هی منداڵه ،ئه‌و وت���ی "به‌كارهێنانی ئ���هو جۆرە یارییه له‌واڵتان���ی دهرهوه م���ه‌رج‌و ڕاهێنه‌ری بۆ دان���راوه كه چ���ۆن به‌كاربهێنرێت، به‌اڵم له‌كوردستان به‌بێ هیچ ڕێنمایی‌‌و فلته‌رێك به‌لێش���او هاته ن���او خه‌ڵك، هه‌م���وو ڕۆژێ���ك 10مێردمن���داڵ دێنه نه‌خۆش���خانه‌ی فریاكه‌وتن كه به‌هۆی به‌كارهێنانیه‌وه ده‌ست‌و قاچیان توشی پێكان بوه". ی شكاویه‌كانیان ی "چاره‌سه‌ركردن وتیش به‌پێی جۆری ش���كاویه‌كان ده‌گۆڕێت، ش���كاوییه‌ك گۆش���تی نه‌گرتبێت���هوهو ئێس���قانه‌كه ده‌رنه‌په‌ڕیبێت چاره‌سه‌ی ئاس���انتره‌‌و جۆره‌ك���هی دیكه‌یان ئه‌و جۆره‌یه گه‌ش���تبێته س���ه‌ر پێس���تو گۆش���تی گرتبێت���هوه ئ���هوه له‌ڕێگه‌ی نه‌شته‌رگه‌ریه‌وه چاره‌سه‌ر ده‌كرێت".
حاڵه‌تی زۆر خراپیان تێدایه زۆرینه‌یان مه‌چه‌كیان ده‌شكێت، هه‌یانه له‌چه‌ند الیه‌كه‌وه قاچیان شكاوه‌و ده‌بێت نه‌شته‌رگه‌ریان بۆ ئه‌نجامبدرێت مناڵێک یاری بەسکۆتەر دەکات
ریکالم
نا بۆ جیاكاری
هه‌موو عێراقییه‌كان خاوه‌ن هه‌مان مافن‌و ده‌توانن س���ود لە‌مافه‌كانی خۆیان وه‌ك مرۆڤ وه‌ربگرن به‌بێ گوێپێدانه ئه‌و زمانه‌ی قس���هی پێده‌كه‌ن ،وه به‌بێ گوێپێدانه ئاین یان ره‌گه‌ز یان بۆچونی سیاس���ییان وه‌ك چۆن لە‌جاڕی گه‌ردونی مافی مرۆڤدا باس كراوه .جیاوازی نه‌كردن لەنێوان مرۆڤه‌كاندا بابه‌تێكی گرنگی مافی مرۆڤ ه وه رۆڵێكی گرنگی هه‌یه لە‌ژیانی هه‌موو تاكێكدا ،وه بۆ هه‌موومان زۆر گرنگه .به‌اڵم زۆر كه‌س ئه‌م راستییه نازانێت .وه له‌سه‌رتاسه‌ری جیهاندا كه‌سانێك هه‌ن ك ه رووبه‌ڕووی جیاكاری ده‌بنه‌وه ك ه دژیان ئه‌نجام ده‌درێت به‌اڵم ده‌توانرێت هه‌وڵ بدرێت بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی ئه‌م جیاكارییانه :بونی زانیاری له‌س���ه‌ر مافه‌كانی خۆت وه‌ك مرۆڤێك فاكته‌رێكی گرنگه بۆ پاراس���تنت .كۆمیسیۆنی بااڵی س���ه‌ربه‌خۆی مافه‌كانی مرۆڤ لەعێراقدا به‌شێوه‌یه‌كی بێ الیه‌نان ه كارده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی بره‌و بدات به‌مافه‌كانی مرۆڤ‌و پاراستنی مافه‌كانی هه‌موو عێراقییه‌كان ده‌سته‌به‌ر بكات. بۆ زانیاری زیاتر له‌س���ه‌ر كۆمیس���یۆن‌و كاره‌كانی‌و به‌رپرس���یارییه‌تییه‌كانی وه هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر ویستت سكااڵ تۆمار بكه‌یت تكای ه سه‌ردانی ماڵپه‌ری www.ihchr.iqبك ه یاخود سه‌ردانی په‌یجی تایبه‌تی كۆمیسیۆن بكه لە‌فه‌یسبوكwww.facebook.com/ihchr : ئه‌م بابه‌ته باڵوكراوه‌ته‌وه لە‌رێگه‌ی باربونی یه‌كێتی ئه‌وروپا بۆ رێكخراوی ( )UNOPSوه به‌هه‌مئاهه‌نگی له‌گه‌ڵ كۆمیسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی مافه‌كانی مرۆڤ لەعێراقدا.
ه���ذا المش���روع بتنفی���ذ مکت���ب األمم المتح���دة لخدمات المش���اریع
هذا المشروع بتمویل االتحاد االوروبي
ره‌نگاڵه
rangalayawene@gmail.com
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
ی خنكان "حه‌س��ه‌ن كێف" شارس��تانیه‌تێك له‌لێوار ئا :زانا حه‌مه غه‌ریب حه‌سه‌ن كێف یه‌كێكه له‌كۆنترین شاره مێژووییه‌كان له‌باكوری كوردستان ،ئه‌م شارۆچكه‌یه له‌روی ئیدارییه‌وه سه‌ر به‌شاری باتمانه‌و نزیكه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی نزیكه‌ی 10000كه‌سه مێژوه‌كه‌ی دهگهڕێتهوه بۆ ده‌یان هه‌زار ساڵ پێش زایین زۆرینه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی كوردن ،له‌سه‌ره‌تای دروست بونیه‌وه مرۆڤ له‌نێو چیاكاندا بۆ ژیان شوێنی هه‌ڵكۆڵیوه‌و وه‌ك خانوو به‌كاری هێناوه‌و تیایدا ژیاون له‌م شاره‌دا چه‌ندین ئیمپراتۆری مه‌زن حوكمرانی‌و ده‌سه‌اڵتیان هه‌بوه ماوه‌ی 10ساڵه حكومه‌تی توركیا كارده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی به‌نداوی ئیلوسو دروستبكات به‌دوری 70كم له‌حه‌سه‌ن كێف‌و به‌ته‌واوبونی ئه‌م به‌نداوه‌ش ئه‌م شارستانیه‌ته بۆ هه‌میشه ده‌كه‌وێته ژێر ئاوه‌وه. محه‌م����ه‌د مه‌عس����وم س����ور فۆتۆگرافه‌رو رۆژنامه‌نووس‌و یه‌كێك له‌و كه‌سانه‌ی نزیكه‌ی 20س����اڵه كار له‌س����ه‌ر دۆس����یه‌ی حه‌سه‌ن كێف ده‌كات له‌باره‌ی ئه‌م شارس����تانیه‌ته‌وه بۆ ئاوێنه وتی "حه‌س����ه‌ن كێف ناوچه‌یه‌كی بچوكه ،به‌اڵم ناوێكی مه‌زنه .به‌پێی هه‌ندێك به‌ڵگه شه‌ش هه‌زار س����اڵ له‌مه‌وپێش ژیانی تی����ادا هه‌ب����ووه ،به‌پێی هه‌ندێ����ك به‌ڵگه‌ش پێش ده هه‌زار س����اڵ مرۆڤ له‌حه‌سه‌ن كێف نیشته‌جێبون‌و ژیاون". وتیش����ی "گرنگی حه‌س����ه‌ن كێف له‌دوای زاینی ده‌س����تپێده‌كات له‌سااڵنی 500 – 400 زاینی ده‌وترێت دانیش����توانی حه‌سه‌ن كێف 10000ك����ه‌س ب����ووه‌و ناوچه‌یه‌ك����ی گرنگی بازرگانی بوه .دانیشتوانی ناوچه‌كه له‌رێگه‌ی رووباری دیجله‌و به(به‌له‌م) هه‌تا به‌س����ره كه دواین ش����اره له‌باش����وری عێراق ئاڵوگۆری بازرگانیان كردوه". "گایل لێنی" فۆتۆگرافه‌ر كه چه‌ند جارێك هاتۆته حه‌س����ه‌ن كێف به‌مه‌به‌س����تی كاری فۆتۆگراف����یو به‌دواداچوون����ی رۆژنامه‌وانی له‌باره‌ی ئه‌م ش����وێنه‌واره‌وه ب����ۆ ئاوێنه وتی
فۆتۆ :زانا حه‌مه غه‌ریب "به‌دڵنیایی����هوه ئ����ه‌م ش����وێنه‌واره یه‌كێكه له‌كۆنتری����ن شارس����تانیه‌ته مێژووییه‌كان���� ی مرۆڤایه‌ت����ی ،لێكۆڵینه‌وه‌م له‌باره‌یه‌وه كردوه به‌تایب����هت له‌باره‌ی ده‌وڵه‌ت����ی ئه‌یوبییه‌كان كه یه‌كێك بوه له‌ده‌س����ه‌اڵتداره گرنگه‌كانی ناوچه‌كه ده‌س����ه‌اڵتدارییه‌تی ئه‌وان له‌ساڵی 1232هاتۆت����ه دامه‌زران����دن‌و هه‌تا س����اڵی 1516به‌رده‌وامیی����ان هه‌بوه ،له‌س����ه‌رده‌می ده‌س����ه‌اڵتدارییه‌تی ئه‌یوبیی����ه‌كان كۆمه‌ڵێك
شوێنی گرنگی وه‌ك مزگه‌وت‌و پرد كه ئێستا شوێنه‌واری میژووی‌و گرنگن دروست كراون. زۆرێك له‌و شوێنه‌وارانه‌ی كه ئێستا ماونه‌ته‌وه هی سه‌رده‌می ئه‌یوبییه‌كانه ،ته‌نانه‌ت قه‌اڵی حه‌س����ه‌ن كێف كه‌یه‌كه‌مین قه‌اڵیه له‌جیهاندا له‌سه‌ر یه‌ك پارچه به‌رد دروستكراوه رێگه‌یان دروس����تكردووه به پلیكان����ه له‌قه‌اڵكه‌وه بۆ خ����واره‌وه بۆ ئ����هوهی له‌رووباره‌ك����هوه ئاو سه‌ربخه‌ن بۆ سه‌ر قه‌اڵكه".
وتیش���ی "به‌داخه‌وه ئه‌گه‌رچی چه‌ندینجار چاالك���یو خۆپیش���اندانی ناره‌زایه‌تی لێره رێكخراوه له‌دژی دروس���تكردنی به‌نداو به‌اڵم به‌ه���ۆی به‌رده‌وامی كاركردن���ی حكومه‌تی توركیا له‌به‌نداوی ئولوس���و ره‌نگه له‌س���اڵی ئاینده‌دا ئه‌م شارس���تانیه‌تیه به‌ته‌واوی نوقم ببێت‌و نه‌مێنێت". فیرات ئارگون یه‌كێكه له‌دانیشتوانی حه‌سه‌ن كێف ئه‌و خاوه‌نی كێڵگه‌یه‌كی كش���توكاڵی‌‌و
په‌له‌وه‌ریی���هو هه‌روه‌ه���ا كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی گه‌ش���توگوزاری دروس���ت كردووه له‌باره ی چاره‌نووس���ی حه‌س���ه‌ن كیف‌و بارو دۆخی دانیش���توانه‌كه‌ی بۆ ئاوێنه وتی "به‌داخه‌وه دروس���ت كردنی به‌نداوه‌كه ئه‌بێته هۆكاری خراپ���ی ژیان‌و گوزه‌رانمان چونكه ئێمه لێره به‌هه‌ش���تێكمان بۆ خۆمان بنیات ناوه به‌ژێر ئاو كه‌وتنی ئه‌م ناوچه‌یه‌و راگواستنمان لێره وه‌ك گواستنه‌وه‌مانه بۆ دۆزه‌خ‌و به‌دڵنیایش
11
كه‌س نایه‌وێت له‌به‌هه‌شته‌وه برواته دۆزه‌خ". فرانچوی���س لێكۆڵه‌رێكی فه‌ره‌نس���یه‌و بۆ گهشتو لێكۆڵینه‌وه هاتۆته حه‌سه‌ن كێف ئه‌و بۆ ئاوێن���ه وتی "ره‌نگه هه‌ندێك كه‌س ته‌نیا وابزانن گرنگی ئه‌م شوێنه‌واره ته‌نیا ئه‌وه‌یه كه‌له‌نێو ئه‌و ش���اخانه‌دا ژیان دروس���تكراوه به‌اڵم ئه‌م ش���وێنه خاوه‌نی شارستانیه‌تێكی مه‌زنه كۆمه‌ڵێك زانای بلیمه‌ت له‌م شوێنه‌دا ژی���اون له‌وانه‌ش (ئه‌بولع���ز ئه‌لجزیری) ئه‌م زانایه له‌س���اڵی 1200كتێبێكی نووسیوه كه ئێس���تا ته‌نیا 15كۆپی ئ���هو كتێبه‌یه هه‌یه 10كتێبی���ان له‌مۆزه‌خان���هی ئه‌وروپان‌و 5 كتێبیش���یان له مۆزه‌خانه‌ی ئیسته‌نبولن .بۆ یه‌كه‌مینجار له‌جیهاندا (ئه‌بولعز ئه‌لجزیری ) ئامێرێكی له ش���ێوه‌ی رۆبۆت دروستكردووه كه به‌ئ���اوو گه‌رمایی تیش���كی هه‌تاو كاری كردووه ،ئێس���تا یه‌كێ���ك له‌رۆبۆته‌كانی ئه‌و وه‌ك په‌یك���ه‌ر له‌به‌رده‌م یه‌كێك له‌زانكۆكانی ئه‌ڵمانیا دروستكراوه". ئوزجان یوكس���یك سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ئه‌تڵه‌س زۆر ش���تی له‌باره‌ی حه‌سه‌ن كێف نووسیوه ئه‌و ده‌رباره‌ی ئه‌م شارستانیه‌تیه‌و له‌ناوبردن���ی له‌الی���ه‌ن ده‌وڵه‌ت���ی توركیاوه ب���ۆ ئاوێنه وت���ی "مرۆڤ ئه‌توانێ���ت نكوڵی له‌رابردوو ب���كات ،ئه‌توانێت دژایه‌تی مێژوش بكاتأ به‌اڵم ناتوانێت ده‌سكاری مێژوی رابردو ب���كات هه‌ربۆیه‌ش ئه‌وه‌ی ئه‌م���رۆ ده‌وڵه‌تی توركیا ده‌یه‌وێت بیكات بۆ به‌ده‌س���تهێنانی وزه‌ی كاره‌ب���او ئاو شارس���تانیه‌تێكی مه‌زن له‌ناوببات‌و بیس���رێته‌وه هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌یه، نابێت ئه‌م شارس���تانیه ژێ���ر ئاوبخرێت‌و بۆ هه‌تا هه‌تایی له‌ناوببرێت". به‌ن���داوی ئیلوس���و ،ب���ه‌دووری 70ك���م له‌حه‌س���ه‌ن كێف دروس���تده‌كرێت ،چواره‌م گه‌وره‌تری���ن به‌ن���داوه له‌توركی���ا ،ل���ه‌دوای به‌نداوه‌كانی (ئه‌تاتورك‌و قه‌ره‌غایه‌و كه‌بان)، ه���ه‌ر چ���وار به‌نداوه‌كه‌ش له‌س���ه‌ر روباری دیجله‌و فوراتن .ئیلوس���و له‌س���ه‌ر رووباری دیجله دروس���ت ده‌كرێت ب���ه‌رزی به‌نداوه‌كه 135مو ئاستی به‌رزبونه‌وه‌ی ئاو 526مه‌تره‌و به‌تارمایی���ه‌ك ناوده‌برێت ب���ۆ كه‌مبونه‌وه‌ی ئاوی عێراق.
خاوه‌ن پێداویستییه‌كی تایبه‌ت :ڕۆژانه له‌كاتژمێر حه‌وتی به‌یانییه‌وه
ی خزمه‌تی گوڵه‌كانی باخچه‌كه‌مم ی شه‌و خه‌ریك ه تا دوانزه
گۆران ی و ڕۆژه هه‌رگیز
ئا :مەزهەر جه‌بار حه‌سه‌ن كه له‌منداڵیه‌وه هه‌ردو قاچی ئیفلیج بوه، خانوه‌كه‌ی به‌گوڵی سروشتی جۆراو جۆراو ڕازندوه‌ته‌وه‌و به‌هۆی خۆشه‌ویستی بۆ گوڵه‌كانی، خانوه‌كه‌ی له‌گه‌ڕه‌كی ولوبه‌ی شاری سلێمانی نۆژه‌ن ناكاته‌وه، ئه‌و وتی "ڕۆژانه كاتژمێر حه‌وتی به‌یانی تا دوانزه‌ی شه‌و وه‌ك خولیا‌و ئاره‌زوییه‌ك خزمه‌تی باخچه‌كه‌م ده‌كه‌م ،ناتوانم له‌هیچ شوێنێك بمێنمه‌وه".
ه‌بێ���ت رده‌وام شتوانیم
ه‌ركه ی اری بۆ تیه‌كی وزیك، ئێستا ��ه‌كان موسیقا اوكاری وێندنی ده‌كات رو زۆر ت وه‌ك ه‌كات‌و اوكاری
وتیشی "به‌هۆی ئه‌و خولیایه‌مه‌وه چه‌ندی����ن كه‌س بونه‌ت����ه هاوڕێم‌و ڕۆژانه دێن بۆ الم". جه‌بار ب����اس ل����هوه ده‌كات كه ناتواننێت تا مردن واز له‌هاوڕێیه‌تی گوڵ بهێنێت‌و ئه‌م خولیایه تێكه‌ڵ به‌خوێنی بوه ،ئ����هو وتی "له‌گه‌ڵ هه‌ر ئینجانه‌‌و گوڵێكدا یادگاریه‌كم هه‌یه". خزمه‌تكردن����ی ب����ه‌ده‌م گوڵه‌كانیه‌وه ،وتیشی "له‌سه‌ره‌تادا بۆ ماوه‌ی دو ساڵ گرنگیم به‌گوڵی ناسروشی ده‌دا ،به‌اڵم له‌دواتردا كه ماوه‌ی پێنج س����اڵ ده‌بێت گرنگی زۆر ده‌ده‌م به‌گوڵ����ی سروش����تیو
1990 ��ه‌ری‌‌و فایه‌ق هێناوه، الوه‌ند‌و
ته‌‌رازو هه‌وڵبده به‌ش���ێوه‌ی جیاواز مامه‌ڵ ه له‌گ���ه‌ڵ هاوبه‌ش���ه‌كه‌تدا بكه‌ی���ت تا باش���تربێت، په‌یوه‌ندییه‌كه‌ت���ان چه‌ندێك ده‌توانی���ت له‌خه‌م‌و بێزاری خۆت به‌دور بگره.
دوپشک ڕه‌فتاره‌كانت به‌جۆرێ���ك بێزاركه‌رن كێش���هت بۆ دروس���ت ده‌بیت له‌گه‌ڵ هاویه‌شه‌كه‌تدا ،به‌اڵم ده‌رئه‌نجامه‌كان گ���ه‌وره ناب���ن‌و كار ناكات���ه س���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كه‌تان.
که‌‌وان هه‌ڵه‌ش���ه‌ییه بێ هۆكاره‌كانت ئه‌مڕۆ تووشی زۆر كێشه‌ت ده‌كه‌ن ،ده‌بێت كارێ���ك بكه‌یت ب���ۆ چاككردنه‌وه‌ی بارودۆخه‌كه پێش سبه‌ینێ.
گیسک ئاماده‌به بۆ ڕوبه‌ڕوبونه‌وه ،هه‌وڵمه‌ده گۆشه‌گیربیت به‌ڵكو بچۆره دهرهوهو چاالك���ی جۆراوج���ۆری خ���ۆش ئه‌نجامبده.
س����هدو پێنج ئینجان����ه‌م له‌گوڵ ی ج����ۆاو ج����ۆر ڕازاندۆت����هوهو هه‌ر جۆره‌ی له‌ش����وێنێكه‌وه هێناومه، گوڵ هه‌یه له‌هه‌ورامان‌و پێنجوێن‌و چه‌ندین ناوچه‌ی دیكه‌وه به‌ده‌ستم هێناوه". ناوبراو ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد كه شه‌تڵگه نه‌ماوه گوڵی لێنه‌كڕیبێت، ئه‌و وتی "له‌گ����ه‌ڵ زۆربه‌ی خاوه‌ن ش����ه‌تڵگه‌كانی گوڵفرۆشتن بومه‌ته هاوڕێ ،كاتێ����ك ده‌مه‌وێت گوڵێك یان دارێك بۆ باخچه‌كه‌م بكڕم ،زۆر هاوكارم ده‌بن ،هه‌ر له‌منداڵییه‌وه زۆر ح����ه‌زم له‌خزمه‌تكردنی گوڵ‌و دارو دره‌خت بوهو ئ����هو ئاره‌زوی په‌سه‌ندكراوی ژیانمه". ئه‌و باس له‌وه‌ش ده‌كات له‌ماوه‌ی ئه‌م پێنج ساڵه‌ی رابردودا هه‌شت ملی����ۆن دین����اری داوه به‌ئینجانه‌‌و گوڵ ب����ۆ ڕازاندنه‌وه‌ی باجچه‌كه‌ی، جه‌بار وتی " س����ااڵنه باخچه‌كه‌م پێویستی به‌گوڵی زیاترو خزمه‌تی زیات����ر هه‌یه ،كه هه‌ندێكیش����یان له‌ناوده‌چ����ن ده‌بێت س����ه‌رله‌نوی گوڵی دیكه جێگه‌یان بگرێته‌وه". وتیش����ی "ماڵه‌كه‌م‌و كۆاڵنه‌كه‌م ڕازاندۆته‌وه‌‌و هه‌ر پاره‌یه‌كم ده‌ست ده‌كه‌وێت ده‌یده‌مه گوڵ ،مندااڵنی ك����ۆاڵن ڕۆژانه دێ����ن ده‌ڵێن مامه جه‌بار ئاوت بۆ بێنین بۆگوڵه‌كان،
سه‌‌تڵ ئه‌مرۆ ده‌بێ���ت له‌هه‌مو كاتێك زیاتر وریابی���ت ،چه‌ن���د گۆڕانكارییه‌ك���ی زۆر گرن���گ روده‌ده‌ن له‌كاره‌كه‌تدا، له‌وانه‌یه حه‌ز به‌كردنه‌وه‌ی په‌ڕه‌یه‌كی تازه بكه‌یت.
یارمه‌تی����م ئ����ه‌ده‌ن گ����ه‌ر خه‌ڵك ی خۆبه‌خش‌و ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌م نه‌ب����ن به‌ته‌نها ناتوان����م خزمه‌تی باخچه‌كه‌م بكه‌م". ناوب����راو باس����ی ل����ه‌وه‌ش كرد چه‌ندین هاواڵتی له‌چه‌ندین شوێنی جیاجیای شاری س����لێمانیه‌وه كه ناویان بیس����توه هاتون سه‌ردانی باخچكه‌یان كردوهو ده‌ستخۆشیان لێكردوه‌و بونه‌ته هاوڕێی. ئه‌و باس����ی دراوسێكانی ده‌كات كه‌ڕۆژان����ه چه‌نین جار س����ه‌ردانی ده‌كه‌ن بۆس����ه‌یركردنی گوڵه‌كانی‌‌و داوای گوڵ����ی لێ����ده‌ن ئه‌وی����ش له‌وه‌اڵم����دا له‌پێش����ی ماڵه‌ك����هی ی گهوره نوس����یویه‌تی به‌خه‌تێك���� تكایه‌ت ك����ه‌س داوای گوڵ نه‌كات ئ����هو وت����ی " له‌ئێس����تا هه‌ڵمه‌تی ڕازانه‌وه‌ی گۆاڵنه‌كه‌م به‌گوڵ ده‌ست پێكردوه دراوس����ێكان زۆرینه‌یان له‌گوڵی باخچه‌ك����هی منیان بردوه ب����ۆ ڕازان����هوهی ماڵه‌كانیان وه‌ك هاندانێ����ك تائه‌وانیش ب����ه‌رده‌وام ب����ن له‌ڕازان����هوهی ماڵكه‌كنی����ان به‌گوڵی سروشتی زۆر هاوكاریانم, هی����وادارم ئه‌مه ببێت����ه كلتورێك كه‌زۆرین����هی ماڵه‌كانی ئه‌م ش����ار گرنگی به‌س����ه‌‌وزای‌‌و گ����وڵ‌و دارو دره‌خت بده‌ن‌و به‌ش����ێكی ژیانیانی بۆته‌رخانكه‌ن.
نه‌‌هه‌‌نگ به‌هۆی دۆخی سۆزداریته‌وه ته‌واوی كاره‌كان���ت پش���ت گوێ خس���توه پێویسته تۆزێك به‌خۆدا بچته‌وه بۆ ئەوەی کارکانی سەرشانت كه‌ڵه‌كه نه‌بێت.
10
س ی ح ر ی ج و ا ن دێرما رۆله‌ر ئامێرێكی ساده‌و ی
rangalayawene@gmail.com
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
كارێكی به‌سود بۆپێست
ئامێ���ری دیرم���ا رۆل���ه‌ر یه‌كێكه له‌ئامێره ساده‌كان ،به‌اڵم سودێكی باش���ی هه‌یه بۆپێست .دیرما روله‌ر له‌ده‌مێ���ك پێ���ك هات���وه‌و چه‌ند ده‌رزیه‌كی پێوه‌ی���ه كه‌به‌هۆیانه‌وه پێستی ده‌موچاوه‌كه ده‌روشێنیت، دواتر ده‌رزی میزۆس���یراپی به‌سه‌ر پێس���تی ده‌مووچ���او ده‌كه‌ی���تو م���اوه‌ی 24كاتژمێر ته‌ری ناكه‌یت. ئه‌م ئامێ���ره بۆنه‌هێش���تنی چاڵی ده‌موچ���او نه‌هێش���تنی په‌ڵه زۆر
باش���ه ،كه‌س���ه‌كان دوای سێ جار دەمێکی ته‌نها بۆ یه‌ك كه‌سه‌و نابێت ب���ه‌كار هێنانی به‌باش���ی س���ودی كه‌سانی تر به‌كاریبهێنێت ،چونك ه پێسته‌كه بریندار ده‌كات له‌وكاته‌ش لێوه‌رده‌گرن. وه‌ك له س���ه‌ره‌تادا باسمان كرد ئه‌گ���ه‌ر كه‌س���ێك نه‌خۆش���یه‌كی ئامێره‌كه س���اده‌یه بۆیه كه‌سه‌كان هه‌بێت ئه‌گ���ه‌ری زۆره ده‌رزییەکان ده‌توانن له‌ماڵیشه‌وه به‌كاریبهێنن ،نەخۆشییکەبگوازنەوە. سه‌نته‌ری میدیكاڵ ب���ه‌اڵم باش���تر وای���ه رێنمایه‌كان هاژه حه‌سه‌ن شاره‌زای بواری له‌پزیش���ك وه‌ربگیرێ���ت ،چونكه له‌یزه‌رو ئه‌زمونی 3ساڵی ئه‌گه‌ر رێنامایه‌كان په‌یره‌و نه‌كه‌یت ده‌ره‌وه‌ی واڵت‌و هه‌شت ساڵی ئه‌گ���ه‌ری هه‌وك���ردن‌و ئاوس���ان‌و كوردستان حه‌ساس���ێتی هه‌یه ،هه‌روه‌ها هەر
ناونیش���ان :به‌ختیاری -شه‌قامی س���ه‌ره‌كی به‌رامبه‌ری سالۆن ئه‌سته‌مبوڵ
ژماره ته‌له‌فۆنی 0533183536 - 07706581971 فه‌یسبوكmedicalclinicsuly :
ره‌نگاڵه
نێرگز قادر: پێمده‌ڵێن كچه‌كه‌ی نه‌جمه‌دین كه‌ریم كورد كه كار ده‌كات". ئا :ئازاد بایز وتیش����ی "ئه‌و قسه‌و قسه‌ڵۆكانه‌ی كۆمه‌ڵگه كاریگه‌ری هه‌بوه له‌س����ه‌ر خانمه راگه‌یاندنكار "نێرگز قادر" ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تیم ،به‌اڵم كاریگه‌ری پێشكه‌شكاری پرۆگرامی به‌یانی له‌سه‌ر ژیانی راگه‌یاندنم نه‌بو ،راسته كه‌ركوك ئاماژه بهوه ده‌كات بۆماوه‌یه‌ك����ی كه‌م ل����ه‌كاری میدیایی هه‌ندێكجار نیگه‌رانه له‌مانشێتی دابڕام ،ب����ه‌اڵم دابڕانه‌كه‌م به‌ئامانجی هه‌واڵی به‌شێك له‌وێب سایت‌و سۆشیال میدیاكان ،ئه‌و ده‌ڵێت "بۆ ئهوه نه‌بو به‌یه‌كجاری دابڕێم". نێرگ����ز ئاماژه وه‌كو كه‌ركوكییه‌ك نمونه وێنه‌ی خۆم‌و هاوسه‌ره‌كه‌م ئێستا له‌و كه‌ناڵه ئارامم بۆیه پێمخۆشه باڵوده‌كه‌مه‌وه ،ده‌یبه‌ن‌و به‌مانشێت جارێ له‌كه‌ركوك بمێنمه‌وه ،ئه‌و وتی ده‌نوسن بزانن نێرگز له‌باوه‌شی "له‌ماوه‌ی ڕابردودا هه‌وڵێكی به‌رچاو كێدایه"! هه‌بو بۆ بریندار كردن‌و لەكه‌داركردنی نێرگ����ز ق����ادر پێشكه‌ش����كاری كه‌س����ایەتی من ،به‌اڵم خۆشبه‌ختانه پرۆگرام����ی به‌یان����ی كه‌رك����وك نه‌توان����را له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ش����ه‌ش برای له‌كه‌ناڵی ئاس����مانی كه‌ركوك ،باس باش‌و مێردێكی باش پاڵپشتم بون". وتیش����ی "سوپاس����ی ئه‌و سایته ل����هوه ده‌كات ك����ه له‌دوای هه‌ش����ت منداڵه‌وه له‌دایكب����وه‌و كۆتا منداڵی كوردیان����ه ده‌ك����ه‌م ك����ه به‌جۆرێك خێزانه‌كه‌یانه ،ئه‌و وتی "هه‌ر له‌دوای له‌جۆره‌كان گرنگی به‌ناوو كاركردنی ته‌واوكردنی قۆناغی س����ه‌ره‌تاییه‌وه‌و من ده‌ده‌ن ،تا وایلێهاتوه له‌ئه‌كاونتی چونم بۆ قۆناغی ناوه‌ندی بزێوی من تایبه‌ت����ی خۆم����هوه هه‌ندێ����ك كات له‌وێوه ده‌س����تیپێكرد ،من كه ئێستا باس����ی ن����ان خواردنێك����م ك����ردوه ٢٧ساڵ ته‌مه‌نمه به‌هۆی ئاواره‌بونی كردویان����ه به‌هه‌واڵ یان وێنه‌م له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌كه‌مان����هوه له‌ش����اری هه‌ولێر كه‌س����ێكدا گرتوه كردویانه به‌هه‌واڵ، ب����ه‌اڵم هه‌ندێكجاری����ش نیگ����ه‌ران له‌دایك بوم". وتیشی "سه‌ره‌تای كاری ڕاگه‌یاندنم ئه‌ب����م له‌مانش����ێتی هه‌واڵه‌كانیان بۆ ده‌گه‌ڕێت����هوه ب����ۆ ئه‌و س����ه‌رده‌مه‌ی نمون����ه وێنه‌ی خۆم‌و هاوس����ه‌ره‌كه‌م له‌به‌ش����ی راگه‌یاندن����ی كۆمه‌ڵ����هی باڵوده‌كه‌مه‌وه به‌مانش����ێت ده‌نوسن خوێندكاران چاالكیم ئه‌نجام ده‌دا ،كه بزانن نێرگز له‌باوه‌شی كێدایه"! نێرگز باسی له‌وه‌ش كرد كه كه‌ركوك پێكهاتبو له‌به‌س����تنی كۆڕی شیعری‌و رێكخس����تنی پرۆگرام����ی تایب����هت ،تیڤی ده‌ستپێكی ژیانێكی نوێ بوه، دواتریش بوم به‌په‌یامنێری ڕۆژنامه‌ی ئه‌و وتی "له‌ڕوی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه من هاواڵتی له‌شاری هه‌ولێر ،كه ئه‌توانم لێره‌وه ژیانی هاوس����ه‌رگیریم پێكهێنا بڵێم هاواڵتی بو به‌خوێندنگه‌یه‌ك بۆ هاوسه‌ره‌كه‌شم میدیاكاره". وتیشی "به‌ش����ێك له‌كه‌ركوكیه‌كان من". نێرگ����ز ئام����اژه ب����هوه ده‌كات پێمده‌ڵێ����ن كچه‌ك����هی د.نه‌جمه‌دین ك����ه له‌وه‌ت����هی وه‌ك كچێ����ك كار كه‌ری����م ،چونكه د.نه‌جمه‌دین زۆرجار له‌راگه‌یاندن����دا ده‌كات له‌تیرو تانه‌ی ده‌ڵێت نێرگز بین����ه‌ری به‌رنامه‌كه‌تم كۆمه‌ڵگه ب����ه‌دور نه‌بوه ،ئ����هو وتی ه����ه‌ر ئه‌مه‌ش وایكردوه كه به‌ش����ێك "منیش له‌و لێكه‌وت����ه كۆمه‌اڵیه‌تیانه له‌خه‌ڵك����ی كه‌رك����وك پێمده‌ڵێ����ن بێبه‌ری نیم وه‌ك هه‌ر خانمێكی تری كچه‌كه‌ی د.نه‌جمه‌دین كه‌ریم".
لوقامن سه‌لیم :به‌رگدروریی
ی كاره هونه‌ریه‌كامنه ی باش پاڵپشتێكی ئابور لوقمان سه‌لیم له‌سه‌ره‌تایی ساڵی 1990هوه به‌ده‌ر له‌كاری ڕۆژانه‌ی كه پیش���هی به‌رگدروه ،سه‌رقاڵی كاری هونه‌رییه‌‌و خاوه‌نی چه‌ند ئه‌لبومێكه، ئێس���تا ئه‌و بهنیازه نوێترین ئه‌لبومی به‌ناوی شه‌وانی بێ تۆیی باڵوبكاته‌وه، لوقم���ان وت���ی "ت���ا بتوانم دڵی خه‌ڵك‌و هه‌و ا د ا ر ه‌كا ن���م خۆ ش���بكه م به‌گۆ ر ا نیه‌كا ن���م ، به‌رده‌وام ده‌بم". و تیش���ی "هونه‌ره‌كه‌م زۆر شتی پێبه‌خش���یوم ،ده‌چمه هه‌رجێگای���ه‌ك خه‌ڵكی خۆشیان ده‌وێم". ئه‌و به‌ده‌م كاری پیش���هی به‌رگدورینه‌وه كه ده‌ستی له‌سه‌ر
مه‌كینه‌ی به‌رگدروه‌كه‌ی دانابو ,وت ی "كاری به‌رگدوریی من ،ده‌گه‌رێته‌وه بۆ ئه‌و كات���هی منداڵ بوم مامه‌كانم ه���اوكارم ب���ون ،وه‌ك پیش���ه‌یه‌كی ڕۆژان���ه‌م توانیوم���ه بژێ���وی خۆم‌و خێزانه‌كه‌می پێدابین بكه‌م". وتیشی "به‌رده‌وام ده‌بم له‌كاره‌كه‌م، چونكه پاڵپش���تێكی ئابوری باشی كاره هونه‌ریه‌كانمه". لوقم���ان ئ���هوهی رونك���رده‌وه گۆرانیه‌ك���ی س���ااڵنی نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی رابردو ،ده‌بێته ناوی ئه‌لبومه نوێك���هی كه ئه‌ویش "ش���ه‌وانی بێ تۆیی"یه ،ئه‌و وتی "ئه‌لبومه نوێكه‌م له‌نۆ تراك پێكهاتوه ,له‌كاتی خۆیدا كاری موزی���كو تۆماركردنی ده‌نگ‌و كلیپی وه‌ك پێویس���ت بۆ نه‌كراوه، ش���ه‌وانی بێ تۆیی یه‌كێكه له‌هه‌ره گۆرانیه ناوازه‌كان���م كه به‌هۆی ئه‌و گۆرانیه‌وه هه‌وادارێكی باشم بۆ په‌یدا بو ،هه‌واداران���م داوایانكردوه بۆیان دوباره‌كه‌مه‌وه ،كه هۆنراوه‌ی شاعیری هه‌ست ناسك ساڵح بێچاره". لوقمان ئام���اژهی به‌وه‌ش كرد كه هاوس���ه‌ره‌كه‌ی یه‌كێك���ه له‌هاوكاره باش���ه‌كانی بۆ به‌رده‌وامبون له‌سه‌ر كاری هونه‌ریی ،ئ���هو وتی "له‌ڕۆژی هاوسه‌رگیریماندا كه وه‌ك زاوا له‌ناو ئاپۆره‌ی كه‌سوكاره‌‌و خزمانی خۆم‌و
هاوس���ه‌ره‌كه‌مدا بوین توانیم گ بۆ هاوسه‌ره‌كه‌م بڵێم ،كه ئه‌و هه‌ستێكی زۆر تایبه‌تم هه‌بو ه له‌بیرم ناچێت". وتیش���ی "هاوس���ه‌ره‌كه‌م نه ناتوانم له‌كاره هونه‌ریه‌كانم به‌ر بم ،زۆر هاوكارمه‌‌و به‌رده‌وام پش ده‌كات". ئه‌و هونه‌رمه‌نده باسی هاوسه ده‌كات ك���ه به‌ده‌ر له ه���اوكا كاره هونه‌ریه‌كانی ،خۆشه‌ویست زۆری هه‌ی���ه ب���ۆ هون���هرو مو لوقمان وتی " هاوس���ه‌ره‌كه‌م له‌په‌یمان���گای هونه‌ره‌خوان�� وه‌ك خوێندكاری به‌ش���ی م ده‌خوێنێ���ت ،ب���ه‌رده‌وام ه���ا كاره‌كانی ده‌ب���م به‌تایبه‌ت خو په‌یمانگاك���هی ,ئ���هو ح���ه‌زد ببێ���ت به‌مامۆس���تای هون���ه‌ر گرنگی به‌ئامێری عود ده‌دات هیوایه‌تێكی ژیانی س���ه‌یری ده گه‌ر ببیت���ه هونه‌رمه‌ند زۆر ها ده‌بم". لوقمان س���ه‌لیم له‌س���اڵی ده‌س���تكردوه ب���ه‌كاری هون�� له‌س���اڵی 1998له‌گ���ه‌ڵ چیا ژیان���ی هاوس���ه‌رگیری پێكه خاوه‌نی سێ منداڵه به‌ناوی ال داركۆ‌و الله.
قرژاڵ
شێر
فه‌‌ریک
ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم هونه‌رمه‌ند لوقمان سه‌لیم بهنیازه به‌مزوانه ئه‌لبومێكی نوێ به‌ناوی "شه‌وانی بێ تۆیی" باڵوبكاته‌وه، ئه‌و ده‌ڵێت "تا بتوانم دڵی خه‌ڵكی خۆشبكه‌م ،له‌گۆرانی وتن به‌رده‌وام ده‌بم".
کاوڕ كات���ی پش���ودانت له‌ماڵ���هوه به‌س���ه‌رمه‌به ،واباش���تره له‌گ���ه‌ڵ هاوبه‌ش���ه‌كه‌تدا بچیت���ه دهرهوه، بیرتبێت خۆشبه‌ختی بڕیاره.
گا ح���ه‌زت به‌سه‌ركه‌ش���ییه له‌به‌رئ���هوه ئ���هو هه‌الن���هی هاوڕێكان���ت ده‌یخه‌ن ه به‌رده‌س���تت ڕه‌تیمه‌ك���ه‌ره‌وه ،له‌گه‌ڵ هاوڕێكانتدا بچ���ۆره دهرهوهو كاتێكی خۆش به‌سه‌ربه‌ره.
دوانه ئه‌گه‌ر كیش���ه‌یه‌كی سۆزداری له‌نێوان تۆو هاوبه‌ش���ه‌كه‌تدا ڕوی���دا مه‌هێڵ ه ببێت���ه ه���ۆی خه‌مۆك���یو بێزاریی بۆت ،هه‌وڵبده س���اده‌ترین چاره‌سه‌ر بدۆزیته‌وه بۆ ئه‌م كێشه‌یه.
دڵنیابه ل���هوهی ئه‌مڕۆ جل‌و به‌رگێكی واقعیب���هو بیر له‌خه‌ڵك���ی بكه‌ره‌وه گونجاو له‌به‌ربكه‌یت ،ماوه‌ی پێش���و وا وه‌ك چۆن بی���ر له‌خۆت ده‌كه‌یته‌وه، هه‌س���تت ده‌كرد كه ژیانی سۆزداریت تواناو لێهاتویی خۆت به‌كاربهێنه بۆ دۆزینه‌وه‌ی هۆكاری كێشه‌كانت. ته‌واو وه‌ستاو‌و بێزاركه‌ره.
وا باش���تره ئ���هوهی له‌ناختدای���ه ده‌ریببڕی���ت ب���ۆ ئ���هوهی تووش���ی خه‌مۆك���ی نه‌بیت ،بۆچون���ت گرنگه به‌الی خه‌ڵكیه‌وه.
بیروڕا
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
birura. awene@gmail. com
تورکیا هێرشی زەمینی بۆ سەر پەکەکە لەهەرێمی کوردستان ئەنجام دەدات؟ عارف هەمەوەندی هەرچەندە س���وپای تورکیا ئێس���تا لەتەیرەکەی مەالی مەشهورە خراپتری بەسەر هاتوە ،بەاڵم بۆ هەستانەوەی لەو نەکسەیەی بەسەریدا هات هەرچی بەسەرکەش���ی ناوبرێ���ت ئامادەی���ە بیکات. هێرش���ی س���ەر زەمینی بۆ هەرێمی کوردس���تان‌و بەمەبەس���تی لێدان���ی هێزەکان���ی پەکەک���ە لەدەوروب���ەری ش���ەنگال‌و تەلەعفەر گەرچی کارێکی پ���ڕ سەرکەش���ی ومەترس���یە ،بەاڵم س���وپای تورکیا بۆبەدەستهێنانەوەی ڕێز‌و قەدری جارانی ئامادەیە هەرچی داواکاری نەتەوەپەرستەکانی تورکیایە ئەنجامی بدات. ئەمەی ک���ە لەس���ەرەوە ئاماژەمان پێکرد پیش���بینی نوسەری ئەم چەند دی���ڕە نی���ەو ئێردۆغ���ان لەمیان���ەی کۆبون���ەوەی ' ’G20لەواڵت���ی چین‌و لەکات���ی گەڕانەوەی���دا لەفڕۆکەکەیدا لەلێدوانێکی���دا ب���ۆ ڕۆژنامەنوس���انی یاوەری بەئاشکرا ئاماژەی بەم بابەتە کرد. زیاتر لەوەش باس���ی لەوە کرد کە مەس���عود بارزانی س���ەرۆکی هەرێمی کوردس���تان ل���ەدوا س���ەردانیدا ب���ۆ ئەنق���ەرە داوای لەئیردۆغان کردوە کە لەشەڕی موس���ڵدا 'پێشمەرگە بەتەنیا جێنەهێڵن‌و پشتگیریان لێبکەن’. نازان���م ئەم قس���انەی ئێردۆغان تا چەندە ڕاس���تەبەاڵم گ���ەر وابێت ئەوا دەش���ێت خوێندنەوەی ئ���ەوە بۆ ئەم قسانە بکرێت کەهاتنی سوپای تورک بۆ دەوروب���ەری موس���ڵو بەتایبەتی ش���ەنگال ،لەالی���ەن س���ەرۆکایەتی هەرێم���ەوە گڵۆپ���ی س���ەوزی ب���ۆ هەڵکراوە‌و ئەمەریکاش لەبەرامبەر ئەم
فەرماندەکان���ی س���وپای هەردوالمان کۆببن���ەوە ،الی ئێم���ەوە هەرچ���ی پیویس���تە دەیکەین .ئێم���ە لەمەودوا دەبێت پشانی بدەین کە لەناوچەکەدا هەی���ن .شانس���ی ئەوەم���ان نەماوە هەنگاو بەرەو دواوە بنێین .گەر ئێمە هەنگاو بەرەو دواوە بنیین ئەوا گروپە تیرۆرستیەکانی وەک داعش‌و پەکەکە‌و یەپەگ���ە لەناوچەک���ەدا جێگیر دەبن. بەهەمان ش���ێوە ئەم مەترس���یانە بۆ عێراقیش لەئارادایە .پەکەکە دەیەوێت لەدەوروبەری تەلەعفەر ش���وێنێک بۆ خۆی بکاتەوە ،بۆ ئەم مەبەس���تەش لەوە دەچێت تەواوی تورکمانەکانی ئەو ناوچەیە کۆمەڵک���وژ بکات .بارزانیش پێ���ی وتم 'ئێمە بەتەنی���ا جێمەهێڵن’ بۆیە بۆ پاراس���تنی ئ���ەو ناوچەیەش پێویس���تە چاوێک بەسیاسەتەکانماندا بخشێنینەوە" واتە ئێردۆغ���ان لەدوێنێ���وە رازیە ب���ەوەی هێرش بکاتە س���ەر پەکەکە لەهەرێمی کوردس���تان ب���ەاڵم ئەوەی ڕێگ���ە ب���ەم کارە ن���ادات ئی���دارەی ئۆبامایە .ئێردۆغان دەیەوێت خواستی ئەمەریکا بۆ بەرەنگاربونەوەی تورکیا لەگ���ەڵ داعش بقۆزێت���ەوە بۆ لیدانی پەکەک���ەو ل���ەم ڕێگەیەش���ەوە وەک فەرماندەی س���وپا یەکەم سەرکەوتن بەدەس���ت بهێنێ���ت دوای کودەت���ا ش���انۆگەریەکەی ١٥ی تەم���وز .وە نەبێت ئەمەریکا لەبەر خۆشەویس���تی کارەدا هیچ ناڕەزاییەکی ئەوتۆی پشان زۆری ب���ۆ هێزەکان���ی پەکەکە ڕێگە نەداوە‌و بگرە جۆرێک لەڕەزامەندیشی بەکارێکی وەها نەدات ،بەاڵم ناڕەزایی زۆری بەغداد لەبەرامبەر سەرکێش���ی پشانداوە. ئێردۆغ���ان س���ەبارەت بەنیەت���ی هێزەکانی تورکیا بۆ عێراق ،ئەمەریکا دڵی لەوەی کە چەن���دە حەز دەکات لەکارێکی وەها دودڵ دەکات. بیرمان نەچێت هێرش���ی تورکیا بۆ لەهێزەکان���ی پەکەکە ب���دات لەعێراق وت���ی " ئۆباما پێی وتم کەوا دەیەوێت سەر جەرابلوس گەرچی هێشتا لەسەر س���وپای تورکی���ا لەش���ەڕی ڕەققەدا مێزی گفتوگ���ۆی نێ���وان ئەمەریکا‌و بەش���دار بێ���ت .منیش پێ���م وتن با تورکیا ب���و؛ ئەنجامدرا .کاتێک بایدن
لەدوا سەردانیدا بۆ ئەنقەرە داوای لەئیردۆغان کردوە کە لەشەڕی موسڵدا پێشمەرگە بەتەنیا جێنەهێڵن‌و پشتگیریان لێبکەن
س���ەردانی ئەنقەرەی کرد بەمەبەستی کەمکردنەوەی گرژیەکانی نێوان تورکیا‌و ئەمەریکا کە لەسەر ڕادەستکردنەوەی فەرتح���واڵ گول���ەن دروس���ت بو بو، س���وپای تورکیا وەک سورپرایزێک بۆ بایدن پێش نیش���تنەوەی فڕۆکەکەی لەئەنقەرە دەس���تیان بەهێرش کرد بۆ سەر جەرابلوس .ڕاستە پیشتر هەردوال لەس���ەر ئەو بابەتە قس���ەیان کردبو بەڵێ‌م ' ’Anne Barnardنوس���ەری ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز بەئاش���کرا ئام���اژەی بەوە کرد کە نەک ئەنقەرە‌و واش���نتۆن ،بەڵکو پێناگ���ۆن‌و '’CIA یش لەس���ەر ئۆپەراسیۆنی جەرابلوس ڕێنەکەوت���ون‌و ئۆبام���ا ڕەزامان���دەی لەسەر ئۆپەراس���یۆنێکی وەها پشان نەداوە. بۆی���ە دور نیە ئەو سەرکێش���یەی تورکیا لەس���وریا ک���ردی لەعێراقیش دوبارەی بکاتەوە‌و بەپاس���اوی هێرش بۆ سەر داعش هێرشیکی سنوردار بۆ سەر پەکەکە ئەنجام بدات. گەر لەلێدوانی 'جۆن باس’ باڵیۆزی ئەمەریکا لەئەنق���ەرە بۆ ڕۆژنامەنوس ' ’İnan Ketencilerی ماڵەپ���ەڕی ' ’T24وردبین���ەوە دەبینی���ن ک���ە ئەمەریکا لەس���ەر بەشداری پێکردنی سوپای تورکیا ڕازیە بەاڵم کاردانەوەی توندی بەغداد لەس���ەر بڕیارێکی وەها دودڵی دەکات. س���ەرەتا 'جۆن باس’ باس لەنیەتی دڵی���ان دەکات‌و دەڵێ���ت" بەگرنگ���ی دەزانین کە لەماوەی داهاتودا فشار بۆ سەر هەردو شاری موسڵو ڕەققە زیاتر بکەین.لەهەفتەکانی داهاتودا هەرچی لەدەس���تمان بێت بۆ زیادکردنی فشار ئەنجام���ی دەدەین .تورکی���ا لەهەردو ئۆپەراس���یۆنەکەدا دەتوانێت ڕۆڵێکی گرن���گ ببینێ���ت .ئێس���تا فەرماندە سەربازیەکانی هەردوال لەسەر باشترین
س���ەرەنجام لەکۆبون���ەوەدان‌و دواتر بەپیی ئەوە بریارێک دەدەن". لێرەدا ئەوەی گرنگە ئاماژەی پێبکەین ئیدارەی ئۆبام���ا بەر لەنزیکبونەوەی هەڵبژاردنەکان���ی ئەمەری���کا ح���ەزی بەوەیە ئۆپەراس���یۆنی موسڵو ڕەققە بەس���ەرکەوتوی ئەنجامب���دات ،هەتا بردنەوەی هیالری کلینتۆنی بەربژێری دیموکراتەکان مسۆگەر بکات. ب���ەاڵم ترس���ی ئ���ەوەی هەیە کە بەش���داریپێکردنی‌هێزەکان���ی تورکیا بەغداد توڕە بکات‌و بەو هۆیەش���ەوە ئۆپەراسیۆنی موسڵ هەر وەک هەمیشە بۆ بەروارێکی نادیار دوابخرێت. بۆی���ە 'جۆن باس’ بەئاش���کرا باس لەترسی دڵیان دەکات‌و دەڵێت"ئەوەی لێرەدا گرنگە ئەوەیە بۆ چارەس���ەری کێشەیەک کێشەیەکی تر نەخوڵقێنین. مەسەلەکە تەنیا دەرکردنی داعش نیە لەموسڵ .دواتر پێدەجێت شەڕی نێوان مەزهەب‌و نەتەوەکان ڕوبدات کە ئەمە شتێکە ئێمە ئارەزوی ناکەین .تورکیا ل���ەوە نیگەران���ە کوردەکانی س���وریا پاکت���اوی ڕەگ���ەزی نەتەوەکان���ی تر بکات لەسوریادا .ئەمە شتێکە ئێمەش هاوڕاین لەگەڵیان کە نابێت ش���تی وا ڕوبدات .یەکێتی خاکی عێراق س���وریا ه���ەروەک چۆن بۆ تورکی���ا گرنگە بۆ ئاسایشی ئێمەش گرنگە .بۆیە ئێستا لەس���ەر ئەوە بیر‌و ڕا دەگۆڕینەوە کە بەچ شێوەیەک ئامانجەکانمان بپێکین تا کەمترین کێشەمان توش ببێت" وات���ە گەر ئەمەری���کا بتوانێت وەک چ���ۆن تورکیای ڕازی کردوە عێراقیش رازی ب���کات ،ئەوا لێ���دان لەپەکەکە لەناو خاکی عێراقدا کۆسپێکی ئەوتۆی لەبەردا نامێنێت. لەبیرمان نەچێت سیاسەت هونەری مومکینات‌و خوڵقاندنی هەرچی شتێکە مومکین بێت.
13
هێرشی سەر زەمینی بۆ هەرێمی کوردستان‌و بەمەبەستی لێدانی هێزەکانی پەکەکە لەدەوروبەری شەنگال‌و تەلەعفەر گەرچی کارێکی پڕ سەرکەشی ومەترسیە ،بەاڵم سوپای تورکیا بۆ بەدەستهێنانەوەی ڕێز‌و قەدری جارانی ئامادەیە هەرچی داواکاری نەتەوەپەرستەکانی تورکیایە ئەنجامی بدات
ئه‌م دیوی فورات؛ ئاگرێك له‌ژێر پێی توركیا ی پشت هێرشی توركیا بۆ سه‌ر جه‌رابلوس ئاماژه‌كان شوان جه‌الل سه‌رله‌به‌یانی 24ی ئاب 2016و پێش هه‌ڵهاتنی خۆر‌و دوای ڕاڕایه‌كی دور‌و درێژ لە‌بڕیاردان؛ هێزه تایبه‌ته‌كانی توركیاو ی س���وپا به‌تانك‌و زریپۆش‌و به‌پشتیوان هێزی ئاسمانی‌‌و به‌هاوڕییه‌تی ژماریه‌ك ی ماوه‌یه‌كی زۆری چه‌كداری سوری‌و دوا كه‌م‌و سه‌رسوڕهێنه‌ران ه ك ه هه‌نوكه‌ش ی مشتومڕی زۆر‌و پرسیاره شاری مایه ی "جه‌ربل���وس"ی باك���وری رۆژهه‌اڵت��� ی كۆنترۆڵ ك���رد ،له‌یه‌كه‌مین س���وریا ی گه‌الن كاردانه‌وه‌شدا پارتی دیموكرات ی "یه‌په‌گه" رایگه‌یاند " :توركیا بەویست خۆی تێكه‌اڵوی زه‌لكاوی سوریا ،به‌اڵم ی خۆی نابێ". ده‌رچونی بەویست بۆچی جه‌رابلوس؟ جه‌رابلوس یه‌كه‌مین ش���اری س���ه‌ر روباری فورات���ه كه‌ده‌رژێته نێو خاكی س���وریاوه ،ئه‌و لە‌ناوچه‌یه‌كی فراوانی ی باكوری س���وریایه ك ه ه���ه‌ر بەناوچه "جه‌رابلوس" ناسراوه ،ئه‌م شاره سه‌ر ی "حه‌له‌ب"ه به‌دوری 125كم. به‌پارێزگا جه‌رابلوس ناوچه‌یه‌كی ستراتیژییه هه‌م بۆ توركیاو هه‌م بۆ په‌یه‌ده ،ستراتیژیی ه بۆ توركی���ا چونك ه رێره‌وی س���ه‌ركی توركیای ه بۆ سوریا به‌تایبه‌تیش شاری ی جه‌رابلوس حه‌ل���ه‌ب ،بەلهدهس���تدان ی له‌ده‌س���تدانی س���ێ بۆ توركیا مانا به‌ش���ی قورس���ی س���وریایه بەفایلی ی سیاسیو س���ه‌ربازییه‌وه ،هێرشه‌كه ی توركی���ا لە‌كاتێك���دا ب���و هێزه‌كان��� س���وریای دیموكرات كه ش���ه‌رڤانانی ی ده‌كه‌ن لەپاش په‌یه‌ده س���ه‌ركردایه‌ت ی ی مەنبج ئه‌نجومه‌ن كۆنترۆڵكردن���هوه ی باب‌و جه‌رابلوسیان راگه‌یاند سه‌رباز
ی ئازادكردنه‌وه ،بۆیه توركیا به‌مه‌به‌ست ی سه‌ر هه‌ستی به‌گه‌وره‌بونی هه‌ڕشه‌كان س���نور ك���رد .گرنگ���ی جه‌رابلوس بۆ ی رۆژئاوا ئه‌وه‌یه ك ه یه‌په‌گه‌و كوردان��� ی ئه‌و ناوچه‌یه خالی به‌یه‌ك به‌سس���تن كانتۆنه‌كان‌و سنوری ئاوییه. ترس لە‌روسیا ی هێرش���ی س���ه‌ربازی‌و پ���رۆژه ی "ناوچه‌یه‌ك���ی ئ���ارام" دروس���تكردن له‌س���ه‌ر س���نوری س���وریا بەقواڵی���ی چه‌ند كیلۆمه‌ترێ���ك پرژه‌یه‌كی كۆنه، ده‌گه‌رێته‌وه بۆ به‌هاری س���اڵی ،2011 به‌اڵم وه‌ك له‌م دوییانه‌دا ئاش���كرا بو هه‌میش ه دامه‌زراوه‌ی سه‌ربازی‌و سوپا ئه‌وه‌ی���ان ره‌تده‌ك���رده‌وه بەپاس���اوی ی ئه‌و توانا گه‌وره‌یه لە‌گۆڕه‌پانی نه‌بون روبه‌ڕوبون���هوه گه‌ر بێتو چون ه ژوره‌و‌ه به‌هاوبه‌شی ناتۆ‌و هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا نه‌بێ���ت ،پاش���ان ده‌س���ه‌اڵتی توركیا ی له‌ئه‌مه‌ری���كا لوبییه‌ك���ی گ���ه‌وره ی ئه‌و ناوچ ه ده‌سپیكرد بۆ دروستكردن ی ی ره‌زامه‌ندبون ئارامه ،له‌ئان‌و ساته‌كان ئه‌مه‌ری���كا روس���یا به‌ده‌ی���ان فرۆكه‌‌و راوێ���ژكاری س���ه‌ربازی خ���ۆی كرد‌ه ی ئه‌سه‌دی سوریادا شلگیرانه نه‌یاره‌كان بۆردومان ده‌ك���رد ،هه‌ر له‌و نێوه‌نده‌دا ی راگه‌یاندن���ی پۆتی���ن به‌ده‌زگاكان��� واڵته‌كه‌ی راگه‌یاند ":س���وریا ده‌كه‌ین ه ستالینگراد له‌كاتێ هه‌ر هێرشی توركیا بۆ س���ه‌ر خاكی ئه‌و واڵت���ه ".ئه‌وه‌ش ی ئارام"و ی "ناوچه ی دروستكردن پرۆژه ی ی ته‌واو ئه‌سته‌م كرد .زۆربه دژه فرین ئام���اژه‌كان ب���ۆ ئهوه ده‌چ���ن توركیا هه‌مو ئه‌و سازش���ان هی به‌رامبه‌ر روسیا ی فه‌رمی‌و كردی هه‌ر ل���ە‌داوای لیبوردن ی قه‌ربوكردن���هوهی خس���تنه خواره‌وه فرۆكه روسیه‌كه‌‌و فرۆكه‌وانه‌كه‌ی‌‌و دواتر
فاكته‌ره‌كانی پشت هێرشه‌كه ی ی ئ���هوهی كوردان��� ی ئ���هوه دوا ڕۆژئاوا‌و شه‌رڤانان لەڕوی سه‌ربازییه‌و‌ه س���ه‌ركه‌وتنی گه‌وره‌ی���ان به‌رامب���ه‌ر داعش به‌ده‌س���تهێناو ت���ا ده‌هات ئه‌و سه‌ركه‌وتنانه به‌رده‌وامده‌بو ،له‌به‌هاری ئه‌مساڵ‌و له‌كۆنگره‌یه‌كدا به‌به‌شه‌داری ی ژماریه‌ك���ی به‌رچ���او لە‌پێكهاته‌كان��� ی "ڕه‌مێ�ڵ�ان" س���وریا له‌ش���ارۆچكه سیسته‌می فیدراڵیان راگه‌یاند .ئه‌وه‌ش ی توركیا ی ناڕه‌زای���ی گهوره بوه مایه ی هه‌ر زو به‌رپرسێكی وه‌زاره‌تی دهرهوه توركیا بەئاژانسی رۆیته‌رزی راگه‌یاند": به‌هه‌مو ش���ێوه‌یه‌ك ئ���هو بڕیاره تاك الیه‌ن��� هی ك���ورده‌كان ڕه‌تده‌كه‌ینه‌وه‌‌و ئه‌وه‌ش ب���ه‌الی ئێمه‌وه نرخێكی نییه‌‌و كارێكی پوچه‌ڵه". ی رۆژئاوا هه‌ر ئه‌و به‌ره‌وپێش���چونان ه ی مه‌ترس���ی ب���ه‌الی رژێمی ب���وه مای ه سوریا‌و ئێرانیش ،توركیا هه‌وڵیدا رێگ ه ی ی خۆش ب���كات‌و زمان بۆ هێرش���ه‌كه لێدوانه‌كانی به‌رامبه‌ر بە"به‌شار ئه‌سه‌د" نه‌رمتر كردو ناوه‌ند‌ه رۆژنامه‌وانییه‌كان‌و راگه‌یاندنه‌كانی نزی���ك له‌یه‌په‌گ ه باس ی توركیاو لە‌رێككه‌وتنی هه‌رس���ێ واڵت س���وریا‌و ئێران ده‌كه‌ن بۆ ڕێگ ه گرتن لەسیس���ته‌می فیدرالیزم���ی رۆژئ���اواو ئه‌وه‌ش دوای ش���ه‌ڕی نێوان س���وپای ی ئاسایشی رۆژئاوای س���وریا‌و هێزه‌كان سه‌ربەیه‌په‌گه‌‌و چاوپۆشی سوریا‌و ئیران ی هه‌رس���ێ تادێت ناوه‌رۆكی رێككه‌وتن ی واڵت ڕونت���ر ده‌بێت���هوه .ده‌زگاكان��� ی میدیاش ئاماژه بهوه ده‌كه‌ن كه‌رژێم ی هه‌واڵگ���ری توركیا س���وریا‌و ده‌زگا ی "می���ت" چه‌ن���د جارێ���ك كۆبونه‌ته‌و‌ه ی روسیا بۆ ئاسیكردنه‌و‌ه سه‌ردانیكردن ی لێکتێگه‌یش���تن‌و كاری په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان مه‌به‌س���ت لێ���ی به‌مه‌به‌س���ت ی رۆژئاوا. چاوپۆشین بو له‌هاتنه ناوه‌وه‌ی خاكی هاوبه‌ش دژبه‌كوردان هه‌مو ئ���هو فاكته‌ران��� ه رێگایان بۆ سوریا به‌تایبه‌ت جه‌رابلوس.
جه‌رابلوس ناوچه‌یه‌كی ستراتیژیی ه هه‌م بۆ توركیاو هه‌م بۆ په‌یه‌ده، ستراتیژیی ه بۆ توركیا چونك ه رێره‌وی سه‌ركی توركیای ه بۆ سوریا به‌تایبه‌تیش شاری حه‌له‌ب
توركی���ا ئاس���انكردن تاوه‌كو بێته نێو توركیا ب���ۆ به‌جێبه‌جێكردن���ی پیالن ه ی ك ه به‌رجه‌سته‌كه‌ری ئیستعمارییه‌كان خاكی سوریا. زیهنیه‌تی عوسمانییه". زه‌لكاوی سوریا دوا پێشهات ی ی هاتن ه ن���اوه‌وه ه���ه‌ر دواب���ه‌دوا ی مانگی ئابی ئه‌مساڵدا لە‌كۆتاییه‌كان ی توركیا بۆ نێو خاكی سوریا‌و هێزه‌كان ش���ارۆچكه‌ی جه‌رابلوس ،هاوسه‌رۆكی جاریكی تر نێرده‌ی تایبه‌تی س���ه‌رۆك ی ی دیموكراتی گه‌الن "صالح موسلم" ئۆبام���ا لە‌هاوپه‌یمان���ی نێوده‌وڵه‌ت��� پارت ی لە‌كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانی رایگه‌یاند :رۆژئ���اوا "بیرێك ماكگۆر" س���ه‌ردان ی ی خ���ۆی هات ه نێو كۆبانی كردهوه ،ئهوه دوه‌م سه‌ردانێت " توركیا بەویس���ت ی زه‌لكاوی س���وریاوه ،ب���ه‌اڵم ده‌رچون بۆ كۆبانی له‌مس���اڵدا ،ئاژانس���ه‌كان لیی بەویس���تی خۆی نابێت ".هه‌روه‌ها ه���ه‌واڵ "هه‌ڵكردنی گڵۆپی س���ه‌وز"ی له‌به‌یاننامه‌یه‌ك���دا په‌ی���هده رایگه‌یاند :ئه‌مه‌ریكایان لە‌زاری "ماكگۆر" راگه‌یاند ی هه‌رسێ كانتۆنی ی بۆ پێكه‌وه به‌س���تن "داگیركاری توركیا بۆ سه‌ر شارۆچكه ی ناوخۆ‌و جه‌زیره‌‌و عه‌فرین‌و كۆبانێ،و به‌رده‌وامی ی شكست جه‌رابلوس نیش���انه ی ی واڵته‌ك��� هی‌و هاوپه‌یمان ده‌ره‌وه‌ی سیاس���ه‌تی ئ���هو واڵته‌ی���هو پش���تیوان ی ی دژی داعشی بۆ هێزه‌كان ی حاڵه‌ت���ی دژمنكارانه‌یه‌تی نێودەوڵەت ڕه‌نگدانه ی دیموكرات دوپ���ات كردهوه به‌رامب���ه‌ر پ���رۆژ‌هی چاره‌س���ه‌ری س���وریا ی دیموكراسی ك ه خۆی لە‌خۆوبه‌ڕێوه‌برنی هه‌ر دوابه‌دوای س���ه‌ردانه‌ك هی نێرده ی به‌نێوه‌رۆك���ی فیدرالیزمی ناوب���راو ،ئه‌نجومه‌ن���ی فیدرالیزم���ی دیموكرات��� ی كۆمه‌ڵكێك ناوچه‌‌و ش���ارو ی ده‌بینێت���هوه ".ه���ه‌ر دیموكرات دیموكراس��� ی نوێی راگه‌یاند كه ده‌كه‌وێت ه لە‌به‌یاننامه‌ك���ه ئاماژه ب���هوه ده‌كه‌ن شارۆچكه ی فیدرالیزمی ی جوگرافی���ا ی توركی���ا له‌گه‌ڵ خۆی چوارچێو‌ه كه‌ئ���هو هێزان ه ی "مونبج"یش ی ش���ارۆچكه ی ب���ۆ داگیركردنی جه‌رابلوس دیموكرات��� هێناوێت ی ده‌كه‌وێت ه نێوی. هی���چ په‌یوه‌ندییه‌كی���ان بە"س���وپا ی رابردو له‌الیه‌كی تره‌و‌ه ه���ه‌ر رۆژان ی ئازاد"و "ئۆپۆزسیۆنی سوری س���وریا "جۆزێف بای���دن" جێگری س���ه‌رۆكی میانڕه‌وه‌و"وه نییه. ی ی لە‌هێزه‌كان ی گ���ه‌الن له‌هه‌مان ئه‌مه‌ری���كا لە‌توركیا داوا پارت���ی دیموكرات به‌یاننام���ه ك ه رۆژی 28ی ئاب به‌ناوی س���وریای دیموكرات كرد بكش���ینهوه ئه‌نجون���ی گش���تییه‌و‌ه رایگه‌یان���دوه ،ب���ۆ رۆژئ���اوای ف���ورات ،چاودێرانیش ی ئه‌مه‌ریكا لە‌مامه‌ڵه كردنیان ی هه‌ڵویست رونیش���ی ده‌كه‌ن���هوه " :هێزه‌كان��� پارستنی گه‌ل‌و هه‌مو الیه‌نكمان جه‌خت له‌گه‌ڵ توركی���ا بەئاڵوگۆری رۆڵه‌كان‌و له‌سه‌ر هه‌مو ئامرازه‌كانی به‌رگریكردن سیاسه‌تی "گۆچان‌و گیزه‌ر" ناوده‌به‌ن. ی ئ���ه‌وه‌ش واده‌كات چون��� ه ژوره ده‌كه‌ین به‌رامبه‌ر داگی���ركاری توركیا ی ی توركیاو ره‌وش���ی رۆژهه‌اڵت لە‌رۆژئاواو بگره باكوری س���وریا‌و ئه‌و س���وپا داگیركارییه ئێمه سورتر ده‌كات به‌رامبه‌ر ف���ورات بەئاگرێك لە‌ژێ���ر پێی توركیا ده‌ستگرتن‌و چه‌س���پاندنی سیسته‌می وین���ا بكرێت ك ه ك���راوه ده‌بێت به‌ڕوی ی زیاد لە‌ئه‌گه‌رێك. فیرالیزمی دیموكراتی‌‌و رێگ ه پێنه‌دان
12
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
birura. awene@gmail. com
نوسەرو ئەخالق
نەجات نوری واز لە‌هاوڕێیەتی بێنە گەر كۆیلە‌بویت ...نیتشە هەمیش���ە ئ���ەو پرس���یارە لە‌خۆم دەكەم كە سااڵنێكە پێوەی گیرۆدەم: بۆچی زۆر نوس���ەرو رۆش���نبیری ئێمە بونەتە كەس���انی نادادپەروەرو كۆیلەی حزبەكان‌و جەالد ئاس���ا بیردەكەنەوە؟ لەس���ەر ئەم پرس���یارەوە دەبێت لەو رۆش���نبیرو نوسەرانە بپرسم ،لەم رۆژە رەشترو قێزەونتر هەیە كە حزبی كوردی بۆ كۆمەاڵنی خەڵك���ی هێناوە؟ دەزانم ئەم پرس���یارەم هی���چ كاتێك غیرەتی ئ���ەو كەس���انە ناجوڵێنێ���تو ناتوانن ببنە رۆشنبیر‌و نوس���ەری راستەقینە، كە ئەمەش نەكرا ئیت���ر هەمومان بەو ئ���ەو یەقینە دەگەین ك���ە ئەوانە هیچ نایانخاتە ن���او خانەی كۆی ئازارەكانی كۆمەڵگاوە‌و كەس���انی رۆش���نفكرەوە، بگرە ئەوانە ئەو كادرە حزبیە بچوكانەن كە كاریان بەحزبی كردنی نوس���ەران‌و رۆش���نبیرانی ت���رە لە‌رێگ���ەی ن���اوی رۆش���نبیرەوە .ئەم وەزیفەیە كە حزبی كوردی پ���ێ س���پاردون ،وەزیفەیەكە دواج���ار ئەو كەس���انە دەخاتە خانەی بەجەالدبون‌و ستەمكارییەوە‌و خۆیان‌و بەرهەمەكانی���ان دواجار بەرەو زبڵدانی مێژ‌ودەڕۆن ،ئەمە حەقیقەتی هەمو ئەو نوسەرو رۆش���نبیرانە بوە كە هەمیشە كۆمەڵگایان بۆ خاتری حزب فەرامۆش كردوە .ئەم راس���تیە هی���چ دو دڵیەك هەڵناگرێ���ت ،زۆرن ئەوانەی كە حزبی كوردی لەژێر ناوی ئەدیب‌و رۆشنبیردا خس���تونیەتیە گەڕ ب���ۆ دەمكوتكردن‌و وەاڵم دانەوەی نەیارەكانیان ،سااڵنێكە ئ���ەم گروپە ئەدی���بو رۆش���بیرە كە حزبەكانیان زۆریان���ی بەپلەو موچەی گ���ەورە خانەنش���ین ك���ردوەو ژیانی تەواوی ب���ۆ فەرهەمك���ردون ،كاریان ئەوەی���ە ك���ە لە‌فەرمانگ���ەو زانك���ۆ وپەیمانگاوكۆڕ‌وكۆبون���ەوەو رۆژنام���ەو گۆڤارەكان���دا ببن���ە وەاڵم دەری ئەو كەس���انەیی باس لە‌نادداپ���ەرەوەری‌و س���تەمكاری‌و جەالدیەتی حزبی كوردو دەس���ەاڵتەكەیان دەك���ەن .دەبینی���ن زۆر لە‌ئەوان���ەی كە خەریك���ی رۆمان نوس���ینن ،ئەوانەی خەریكی نوسینی كتێبی فەلس���ەفین ،ئەوانەی خەریكی چیرۆك‌و شیعر نوسینن ،ئەوانەی كاری رۆژنامەوانی دەكەن ،ئەوانەی خەریكی وەرگێڕانن ،ئەمانە كە هەمویان دەچنەوە سەر یەك س���ەرچاوە‌و فەرمان لە‌حزب وەردەگرن‌و دەبێت بەپێی فەرمانەكانی ح���زب بجوڵێن���ەوەو بەش���داری ئەو هەڵمەتانە بكەن كە حزب بۆ مانەوەی س���تەمكاری خۆی پەی���ڕەوی دەكات. دەبێت بەشداری بكەن لە‌سەركوتكردنی دەنگە ناڕازییەكان‌و بچنە ئەو بەرەیەوە ك���ە ب���ۆ س���ەركوتكردنی خەڵك���ی بەشمەینەت پێك هێنراوە. گومان لەوەدا نیە ناسنامەی هەندێك لەو نوس���ەرو رۆش���نبیرانەی ئێمە لەم رۆژگارە لیخ���ن‌و م���ەرگ هێن���ەرەدا، دەكاتە ناوێك بۆ خوێن‌و س���تەمكاری، ت���رس لە‌رەفت���اری ئەمانە ك���ە لەژێر ن���اوی نوس���ینی رۆمان‌و فەلس���ەفەو رۆشنبیردا خۆیان دەرخستوە ،ترسێكە دەمانباتەوە بۆس���ەردەمی دەسەاڵتی فاش���یەكان‌و هێ���زە س���تەمكارەكان لەمێ���ژودا ،چونكە هیچ گ���ران نیە كە كەسێكی ئاس���ایی بەئاشكرا بڵێت من جەالدو خراپەكارم ،بەاڵم ترس���ەكە بۆ كۆمەڵگا لەوەوە دێتە دی كە هەندێك لەمانە هاتون لەژێر ناوی كتێبی گەورە گەورەو دەقی تردا خۆیان حەشارداوەو كۆمەڵ���گا ب���ەم وێن���ە س���اختانە دەخەڵەتێن���ن‌و دەیانەوێ���ت وا لەزۆر خوێنەریش بگەیەنن كە جگە لە‌خەمی نوس���ین‌و كتێ���بو پێش���كەوتن ،ئیتر خەمی هیچی تریانی یە ،لە‌كاتێكدا كە ئەمانە بەپێچەوانەوە‌و دور لە‌راستیەوە، ئەوەن���دەی خەمی ژیان���ی بەرپرس‌و دەسەاڵتدارو حزبەكانیانە خەمی ئازارو نەهامەتیەكانی كۆمەڵگایان نیە ،ئەمانە لەو گروپە ش���اراوەو فریودەرانەن كە دەیانەوێت لەرێگەی ناوی فەلس���ەفەو رۆمان‌و رۆشنبیریەوە وا لەزۆر خوێنەر‌و بەشێك لە‌نوسەران بكەن كە بچنە سەر رێگا ساختەو خراپەكاریەكانی خۆیان،
ئامانجی راس���تە قینەی ئ���ەم گروپە كە لەم هەرێمەدا كە س���ااڵنێكە بەكار خ���راون ،ئەوەیە كە حزبی كوردی لەم رێگەیەوە بتوانێت رۆبچێتە ناو قواڵیی شوێنە رۆشبیری‌و هونەری‌و ناو زانكۆو بارەگایی نوسەرانەوە .ئەم رێگایە هەر چەندە بۆ هەمیش���ە رێگایەكی شكست خواردوب���وە لە‌گەمە سیاس���ەیەكاندا‌و لە‌واڵتە فاش���لەكانی وەكو خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا ،بەاڵم پێ دەچێت الی ئێمە لەرێگەی ئ���ەم گروپەوە حزبی كوردی تا رادەیەك توانیبێتی بگاتە بەش���ێك لە‌ئامانجەكان���ی خۆیو زۆر نوس���ەرو رۆش���نبیرو هونەرمەن���دو خوێنەریان بەپ���ارەو پلە‌فریودابێ���تو بێدەنگیان كردب���ن ل���ە‌وەاڵم دان���ەوەی رفت���ارە س���تەمكاریەكانی خۆیان���دا ...ئەوەی لەپ���ارەو لە‌پل���ەو پۆس���ت لە‌ئەمڕۆدا لەبەردەستی ئەم گروپەدایە بۆ كڕین‌و بێدەن���گ كردن���ی زۆر لە‌رۆش���نبیرو نوسەران‌و خوێنەران دەكاتە ئەو گەمە شكست خواردوەی كە هەمیشە دەوڵەتە دیكتاتۆرەكان لە‌رۆژانی دەس���ەاڵتداری خۆیاندا پەنایان ب���ۆ بردوە ،ئەمە ئەو رۆژە تاریكانەیە كە ئەم كەس���انە شان بەش���انی حزبەس���تەمكارەكان بەسەر كۆی كۆمەڵگایاندا هێناوە‌و ناشیانەوێت بڕوا بەوە بهێنن كە كۆمەڵگا لەو پەڕی ئازارو سەرگەردانی دا دەژی... سەرچاوەی فیكری ئەمانە كە خۆیان بەنوسەرو رۆشبیر دەزانن ،ئەو بەرنامە ك���ۆن‌و بەس���ەرچوەیە ك���ە هەندێك لە‌حزبەكوردی���ەكان پەیڕەوەی دەكەن لە‌ئێستادا‌و كە بەكەڵكی هیچ ساتێكی ئەم رۆژگارە نایەت ،لە‌كاتێكدا دەبینم زۆر لەم كەس���انە پزیشك‌و مامۆستای زانكۆو پەیمانگاو دادوەرو ئەندازیارن، بەاڵم وەكو نوس���ەرو رۆشنبیر خۆیان دەردەخ���ەن ،هاتون هەمو فكرە باش‌و پێش���كەوتۆكانی ئەم���ڕۆی دونیای���ان وەالوە ناوە‌و بونەتە هەڵگری ئەو بیرە سواو بەرسەرچوانەی كە لەهیچ الیەكی دونیادا باوی نەماوە ،لە‌وێنەی ئەمانەوە م���رۆڤ سەرس���ام دەبێت ك���ە هەمو بڕوانامەو بیرە باش���ەكان بەالوەبنێت‌و ببنە هەڵگری ناوێك بۆ س���تەمكاری‌و خوێ���ن‌و قورغكاری لە‌رۆژگاری ئەمڕۆی ئێم���ەدا .نمونەی ئەمان���ە دەكاتە ئەو ناوان���ەی كە حزبی كوردی چۆن چۆنی لە‌زیندان‌و ب���ارەگاو دامودەزگاكانیاندا پێویس���تیان بەبك���وژ‌و س���تەمكارو تێاڵوەش���ێن هەیە ،ئاواش لەدەرەوەی ئەم شوێنانە پێویستی بەدەیان نوسەرو رۆش���نبیری كۆیلە‌هەی���ە ب���ۆ ئەوەی بیانكات���ەوە بەگژ دەنگە جدیەكانی ناو كایە رۆش���نبیریەكەدا ك���ە ناتوانن بۆ ساتێکێش دژی نادادپەروەری بێدەنگ ببن ...لێرەدا دەبێت بپرسین ئەخالقی ئەو نوس���ەرو رۆش���نبیرانە دەكەوێتە كوێوە ك���ە دەچنەوە بەگژ خواس���تی خەڵكی بەش���مەینەتی ژێر دەس���ەاڵتە ستەمكارەكاندا.
ترس لە‌ڕەفتاری ئەمانە كە لەژێر ناوی نوسینی رۆمان‌و فەلسەفەو رۆشنبیردا خۆیان دەرخستوە ترسێكە دەمانباتەوە بۆسەردەمی دەسەاڵتی فاشیەكان‌و هێزە ستەمكارەكان لە‌مێژودا
بیروڕا
ێ یان به‌ند ی "هه‌ڵبژاردن ی یاسا" گر له‌گرێبەسته نه‌وتیه‌كاندا
هه‌ڵ ه له‌گرێبەسته‌كان ی حكومه‌تی هه‌رێم له‌گه‌ڵ كۆمپانیا بیانیه‌كانی نه‌وت "دۆڕانی کەیس ی دانا گاز به‌نمونه" دڵزار عوسمان ماسته‌ر لە‌یاسای نه‌وت‌و غاز
گ����رێ ی����ان به‌ن����دی هه‌ڵبژاردنی یاس����ا “ ”Choice of Law Clauseیه‌كێكه له‌و به‌ندانه‌ی كه لە‌گرێبەسته نه‌وت‌و گازیه‌كانی نێ����وان دەوڵەتی میوان‌و كۆمپانیا بیانیه‌كان داده‌نرێ����ت ،بەمه‌به‌س����تی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و یاس����ایه‌ی ك����ه جێبەجێده‌كرێ����ت له‌س����ه‌ر ئه‌و كێش����انه‌ی كه دروس����ت ده‌بن له‌س����ه‌ر گرێبەس����ته‌كان ل����ە‌دادگا .به‌ش����ێوه‌یه‌كی سه‌ره‌كی ده‌توانین بڵێین الیه‌نه‌كان به‌م سێ ش����ێوه‌ی الی خواره‌وه رێكده‌كه‌ون له‌س����ه‌ر به‌كارهێنان����ی یاس����ای به‌رێوه‌بردن یان جێ به‌جی كه‌ر له‌س����ه‌ر كێشه دروست بوه‌كانی داهاتوی نێوانیان. .1به‌كارهێنانی یاس����ای دەوڵەتی میوان‌و یاسا نیودەوڵەتیه‌كان .2به‌كارهێنانی یاسای دەوڵەتی میوان .3به‌كارهێنانی یاس����ا نێو دەوڵەتیه‌كان، له‌نێوانیشاندا یاس����ای ئینگلیزی‌‌و نیویۆرك هتد.... له‌م وتاره‌دا هه‌وڵ ده‌درێت ئه‌و شێوازانه‌ی سه‌ره‌وه ش����یكردنه‌وه‌‌و هەڵسەنگاندنیان بۆ بكرێت ،دواتر زه‌خت له‌س����ه‌ر بەكارهێنانی ئه‌و گرێیه ده‌كرێت لە‌گرێبەسته نه‌وتیه‌كانی هه‌رێم لەگەڵ كۆمپانیا بیانیه‌كان بۆ ئه‌وه‌ی بزانین ئاخۆ لە‌دارش����تنی ئه‌و گریه ره‌چاوی به‌رژوه‌ندی خه‌ڵكی كوردس����تان كراوه یان نا؟. كۆمپانی����ا نێودەوڵەتیه‌كان����ی ن����ه‌وت بۆ پاراس����تنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی خۆیان هه‌وڵ ده‌ده‌ن "گرێ����ی هه‌ڵبژاردن����ی یاس����ا" ب����ۆ به‌رێوه‌به‌ر‌ب����ردن‌و جێبەجێكردن����ی له‌س����ه‌ر كێشه دروست بوه‌كانی تایبه‌ت بەگرێبەسته نه‌وتیه‌كان لەگەڵ ده‌وڵه‌تی میوان بەجۆرێك دابرێ����ژن كه‌هیچ كاریگه‌ری خراپ له‌س����ه‌ر به‌رژوه‌ندیه‌كانیان دروست نه‌بێت لە‌داهاتو. له‌م پیناوه‌شدا ،كۆمپانیا نێو دەوڵەتیه‌كانی نه‌وت لەواڵته تازه پیگه‌یشتوه‌كان هه‌ندێك جار لەپرۆس����هی دانوستاندا لەگەڵ واڵتانی خاوه‌ن نه‌وت توانیویانه بروا به‌و دەوڵەتانه بهێنن لە‌هه‌ڵبژاردنی ئه‌و یاسایه‌ی كه ئه‌وان ده‌یانه‌ویت بۆ ئیداره كردنی هه‌ر كێشه‌یه‌ك كه لە‌نێوانیان روده‌دات لە‌داهاتو .بێگومانئه‌و یاسایه‌ی كه كۆمپانیا نێودەوڵەتیه‌كانی نه‌وت په‌سندی ده‌كه‌ن یاسای دەوڵەتی میوان نیه! به‌ڵكو یاسای دەوڵەته‌كانی خۆیان یان یاسا نێودەوڵەتیه‌كانی تری كه لەبواری بازرگانی كاری پێده‌كرێ����ت وه‌كو یاس����ای نیویۆرک یان ئینگلیزی كه لە‌گرێبەسته نه‌وتیه‌كانی تیم����ور‌و هه‌رێمی كوردس����تاندا هه‌یه ،یان هه‌ر یاسایه‌كی تر بێجگە لە‌یاسای دەوڵەتی میوان بەبیانوی ئه‌وه‌ی كه یاسای دەوڵەتی میوان ره‌چ����اوی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی دەوڵەت ده‌كات‌و هه‌ڵبژاردنی یاسایه‌كی تر شێوازیكی دادپه‌روه‌رانه‌ی����ه ب����ۆ یه‌كالكردن����هوهی كێشه‌كه‌نیان. " "Roe and Happoldرۆ‌و هه‌پۆل����د ( )2011دەڵێن كۆمپانیا نێودەوڵه‌تیه‌كانی نه‌وت لە‌پیشه‌سازی نه‌وت وگاز هه‌ول ده‌ده‌ن لە‌دانوس����تانی گرێبەس����ته‌كاندا کێش����ه‌كان چاره‌س����ه‌ر نه‌كرێت لە‌ده‌وڵه‌ت����ی میوان‌و وه یاسای ئه‌و واڵته‌ش جێبەجێنه‌كرێت له‌سه‌ر كێشه‌كان. یه‌كێك����ی ت����ر لە‌پاس����اوه‌كانی كۆمپانیا نێودەوڵەتیه‌كان بۆ رازی نه‌بون بەیاس����ای دەوڵەتی میوان ،بونی الیه‌نه‌یه‌ك ی ده‌ره‌كی یه لە‌گرێبەس����ته نه‌وتیه‌كان كه مه‌به‌ستیان ئهوه ك����ه كۆمپانیا نێودەوڵەتیه‌كان لە‌واڵتی جیا جیای دێن ب����ۆ وه‌به‌رهێنانی لە‌كه‌رتی نه‌وت لە‌واڵتی خاوه‌ن نه‌وت‌و گاز. هه‌روه‌ها كۆمپانیا نێودەوڵەتیه‌كانی نه‌وت پێیان وایه ئه‌گه‌ر یاس����ای دەوڵەتی میوان به‌كارنه‌هێندرێ����ت ،ده‌توان����ن رێگری بكه‌ن لە‌دەوڵەته‌كه لە‌گۆرینی م����ه‌رج‌و به‌نده‌كانی گرێبەس����ته نه‌وتیه‌كانی����ان ،له‌ب����ه‌ر ئه‌وه‌ی ده‌وڵ����هت هێز یان دەس����ەاڵتی س����ه‌روه‌ری (قوة سیادیة) هه‌یه بەگوێره‌ی بنه‌ماكانی یاس����ای نێودەوڵەتی ،بۆیه دەوڵەتی میوان ده‌توانێت یاس����اكانی خ����ۆی هه‌مواربكات‌و بیانگۆرێت بەگۆی����ره‌ی به‌رژوه‌ندی واڵته‌كه، كه ره‌نگه كاریگه‌ری دروس����ت بكات له‌سه‌ر به‌نده‌كانی گرێبەس����ت ه نه‌وتیه‌كان ،وه هه‌ر راگرتنكی دەوڵەت لە‌موماره‌س����ه‌كردنی ئه‌و دەس����ەاڵته پێشه‌ل كردنی بنه‌ماكانی یاسای نێودەوڵەتیه. ئوتلی����ت ( )Wauteletدەڵێترازیب����ون‌و نه‌بونی كۆمپانی����ا نێودەوڵەتیه‌كانی نه‌وت
بەیاس����ای دەوڵەتی می����وان ده‌گه‌رێته‌وه بۆ س����ه‌نگ‌و قورس����ایی نۆێنه‌ران����ی حكومه‌ت لەپرۆس����هی دانوس����تاندن لە‌گرێبەس����ته نه‌وتیه‌كاندا. زۆرب����هی ده‌وڵه‌تان به‌باش����ی ده‌زانن كه یاس����ای نیش����تمانی جێبەجێبكرێت له‌بری یاس����ای واڵتیك����ی تر ب����ۆ یه‌كالیكردنه‌وه‌ی كێشه‌ی دەوڵەته‌كانیان‌و كۆمپانیا بیانیه‌كانی نه‌وت ب����ۆ ئه‌و گرێبەس����تانه‌ی ك����ه هه‌یه لە‌نێوانیان .لەگەڵ ئه‌وه‌ش ده‌وڵه‌ت پابه‌ندی ت����ه‌واو بەپه‌یماننام����ه نێودەوڵەتی����ه‌كان‌و ریككه‌وتن����ه دوالیه‌ن����ه‌كان ده‌كات ك����ه بۆ پاراس����تنی وه‌به‌رهێنان����ی دوالیه‌نه كراون‌و دەوڵەت خ����ۆی تیایدا ئه‌ندام����ه .بۆ نمونه مادده‌ی 19لە‌مۆدیلی گرێبەستنی به‌رهه‌مه هاوبه‌ش����ه‌كانی نه‌وتی توركمانستان ساڵی ( )1997هاتوه. "ئ����هو گرێبەس����ته ئیداره‌ش����ی كردنه‌وه‌‌و لێکدانه‌وه‌ی بۆ ده‌كرێت بەگوێره‌ی یاس����ای توركمانس����تان‌و هه‌روه‌ها بنه‌ماكانی یاس����ا نێودەوڵ����ەت‌و بڕی����اری دادگای ناوبژیوانی‌‌و په‌یماننام����هی نێودەوڵەت����ی له‌س����ه‌ر جێبەجێده‌بیت كه توركمانستان تێدا ئه‌ندام بێت". زۆربه‌ی جار كه یاس����ای به‌رێوه‌بردن یان جێبەجێكراوی گرێبەسته نه‌وتیه‌كانی نێوان دەوڵەتی خاوه‌ن میوان‌و كۆمپانیا بیانیه‌كان كه یاسای دەوڵەته‌كه‌‌و یاسای نێو دەوڵەتی ب����وه به‌یه‌ك����هوه ،ئ����ه‌وا لەكاتی دروس����ت بونی كێش����ه دادگا لە‌به‌رژوه‌ن����دی كۆمپانیا نێودەوڵەتی����ه‌كان بری����اری دراوه ،دەوڵەتی خاوه‌ن نه‌وت ناچار كراوه بەقه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ی كۆمپانی����اكان ،نمون����ه لەس����اڵی ()1982 كوێت كێش����هی یاس����ایه‌كه‌ی دۆران لەگەڵ كۆمپانیای ئه‌می����ن ئۆیڵ ( )AMINOILكه له‌سه‌ر دابه‌شكردنی داهاتی نه‌وت بوه لەژێر به‌نده‌كانی گرێبەس����تی ئیمتازی‌‌و دواتریش كۆی����ت بریاری بەنیش����تمانی كردنی نه‌وت‌و س����ه‌روات‌و س����امانی موڵك����ی كۆمپانیای ناوبراوی كردبو لەساڵی ( ،)1977كۆماری لیبیاش به‌هه‌مان ش����ێوه کەیسه‌كه‌ی دۆران بەكۆمپانیای لیه‌مكۆ ( )LIAMCOلەساڵی ( ،)1977له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و دو کەیس����هی س����ه‌ره‌وه یاس����ای واڵته‌كان لەگەڵ یاسای نێودەوڵەت����ی به‌یه‌ك����هوه وه‌ك����و یاس����ای به‌رێوه‌بردن����ی كێش����ه دروس����ت بوه‌كان����ی سه‌باره‌ت بەگرێبەس����ته نه‌وته‌یه‌كان كاریان پێكرا. هه‌روه‌ه����ا دێرم����ان‌و هاورێیه‌كان����ی ( )at el Dermanلە‌توێژینه‌وه‌كه‌نی����ان ده‌ڵین ژماره‌ی ئه‌و واڵتانه رو لە‌زیاد بونه كه سه‌ر كه‌تو ده‌بن لە‌رازی كردنی كۆمپانیاكانی نه‌وت بۆ جی به‌جی كردنی یاساكانی خۆیان له‌سه‌ر كێش����ه دروس����ت بوه‌كانی نێوانیان بەتایبه‌تی����ش لەواڵته پێش����كه‌توه‌كان .بۆ نمونه مادده‌ی ( )29یه‌كه‌م لە‌گرێبەس����تی نه‌رویجی����ه‌كان ده‌رب����اره‌ی چاالكیه‌كان����ی نه‌وت هاتوه " هه‌ر كێش����ه‌یه‌كی دروست بو په‌یوه‌ندار به‌و گرێبەسته یه‌كالی ده‌كریته‌وه لە‌دادگای ناوبژیوان����ی لە‌نه‌رویچ‌و بەگۆیره‌ی یاسای نه‌رویجی ". هۆكاری س����ه‌ره‌كی لە‌بڕیاردان لە‌جێبه‌جی كردنی یاس����ای واڵتیه‌كانیان لە‌كێشه‌كاندا بۆ ئهوه ده‌گرێته‌وه ئه‌و دەوڵەتانه نایانه‌وێ چاره‌نوس����ی داهاتو داهات����وی واڵته‌كانیان بده‌نه ده‌ست یاسای واڵتیكی بێگانه. نه‌ك ه����ه‌ر واڵته پێش����كه‌وتوه‌كان به‌ڵكو زۆرب����هی واڵت����ه ت����از‌ه پێگه‌یش����توه‌كان (واڵتان����ی جیهان����ی س����ێیه‌م) ش هه‌مان هەڵویس����تیان وهرگرتوه ،بۆ نمونه مادده‌ی ( )21لە‌گرێبەس����تی دۆزین����هوهی به‌رهه‌مه هاوبه‌شه‌كانی لیبیا هاتوه " ئه‌و گرێبەسته به‌رێوه‌ده‌بردرێ����تو لێکدان����هوه بۆ ده‌كرێت بەگوێره‌ی یاسا‌و رێس����ای لیبیای عه‌ره‌بی جه‌ماهیری " هه‌ندی واڵتی تر ستراتیجه‌تێكی زۆر رون یان هه‌یه لە‌هه‌ڵبژاردنی یاس����ای كارپێكراو لە‌كێش����ه‌كاندا بێجگ����ه لە‌یاس����ای واڵته‌كه به‌هه‌مو ش����ێوه‌یه‌ك یاسای واڵتانی تر ره‌ت ده‌كه‌نه‌وه ،بۆ نمونه لە‌یاسای دوبه‌یدا هاتوه ب����ۆ هه‌مو ئه‌و گرێبەس����تانه‌ی كه الیه‌نه‌كی بیانییه "هه‌ر یاسا‌و رێسا یه‌ك بەده‌ر لەیاساو ریس����او لوائیحی ئه‌ماره‌تی دوبه‌ی یان هه‌ر ده‌قیكی ت����ر كاری پێناكرێت‌و ملكه‌چی بۆ ناكرێت" ده‌كری تێبینی ئهوه بكرێت ئه‌و واڵتانه‌ی كه یاساكانی خۆیان جێ به‌جێ كردوه براوه ده‌بن لە‌دادگاكان لەكاتی دروست بونی كێشه لەگ����ەڵ كۆمپانیا نی����و ده‌وڵه‌تیه‌كانی نه‌وت له‌سه‌ر هه‌ر بابه‌تێكی په‌یوه‌ست بەگرێبەسته نه‌وتیه‌كان ،بۆ نمونه
لە‌پیشه‌سازی نه‌وت‌و گازدا كۆمپانیا بیانیاكان ره‌چاوی ترسی سیاسی، بازگانی ،جیۆلۆجی ده‌كه‌ن له‌كاری وه‌به‌رهێنان له‌م كه‌رته‌دا ده‌بو وه‌فدی دانوستانكاری حكومه‌تی هه‌ریم ئه‌و الیه‌نه باشانه‌ی كه‌رتی نه‌وتی هه‌رێمی بۆ رازی كردنی كۆمپانیا بیانیه‌كان به‌كار بهێنبایه كێش����هی یاس����ای نێوان واڵت����ی قه‌ته‌ر‌و كۆمپانیاكان����ی وینته‌رش����ه‌لی ئه‌لمان����ی وئینترناش����نال ئۆش����ن رێس ،كوخ قه‌ته‌ری ئه‌مریكی‌‌و ئه‌وانی تر لەساڵی ( )1988له‌سه‌ر گازی درۆزراوه له‌و ناوچه‌ی كه كۆمپانیاكان وه‌ری����ان گرتب����و ب����ۆ دۆزین����هوهی نه‌وت. به‌گوێره‌ی به‌نده‌كانی گرێبەستی دۆزینه‌وه‌ی به‌رهه‌مه هاوبه‌ش����ه‌كان لەس����الی ()1976 لە‌ئه‌گ����ه‌ری دۆزینه‌وه‌ی گاز پیویس����ت بو دوباره الیه‌نه‌كان دانوس����تان بكه‌ن له‌س����ه‌ر ئه‌و بابه‌ته ،دوای دانوستانه‌كان كۆمپانیاكان رازینه‌ب����ون بەئه‌نجامی دانوس����تانه‌كه بۆیه داوای یاس����ایان تۆماركرد ل����ە‌دادگا لە‌دژی حكومه‌تی قه‌ته‌ر ،سه‌رئه نجام بریاری دادگا لە‌به‌رژوه‌ندی واڵتی قه‌ته‌ر بەكۆتا هات‌و داوای كۆمپانیاكان لەالیهن دادگاكان ره‌تكرایه‌وه، یه‌ك����ی لە‌هۆكاره‌كانی ره‌تكردن����هوه داوای كۆمپانیاكان بۆ جێ بەجێ كردنی یاس����ای قه‌ته‌ری ده‌گرێته‌وه لەالیهن دادگا كه ره‌نگه بریاریه‌كه بەش����ێوه‌یه‌كی ت����ر بوبایه ئه‌گه‌ر یاسایه‌كی تر جێ بەجێ بكرایه لە‌دادگا. جیاواز له‌و واڵتانه‌ی سه‌ره‌وه حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان لە‌گرێبەسته‌كان ی لەگەڵ كۆمپانی����ا نێودەوڵەتیه‌كان نه‌وت رازی بوه له‌سه‌ر دیاركردنی یاس����ای ئینگلیزی وه‌كو یاسا هەڵبژرادراو ،بۆ ئه‌وه‌ی جێبەجێبكرێت بۆ یه‌كال كردنه‌وه‌ی كێشه دروست بوه‌كانی په‌یوه‌ند بەگرێبەس����ته‌كان .له‌یه‌كه‌م کەیسی لەگەڵ دانا گازدا لەساڵی 2015دۆرا .لە‌وتاری داهاتودا شێكردنه‌وه‌‌و هه‌ڵسه‌نگاندن ده‌كه‌ین بۆ چونیه‌تی دارش����تنی به‌ندی هه‌ڵبژاردنی یاس����ا لە‌گرێبەس����ته نه‌وتیه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم لەگەڵ كۆمپانیا بیانیه‌كانی نه‌وت. لە‌به‌ن����دی هه‌ڵبژاردن����ی یاس����ا ب����ۆ به‌رێوه‌به‌ردن‌و جێبەجێكردنی له‌سه‌ر كێشه دروست بوه‌كان لە‌گرێبەسته‌كانی حكومه‌تی هه‌رێ����م لەگەڵ كۆمپانی����ا نێودەوڵەتیه‌كانی ب����واری نه‌وت ،حكومه‌ت����ی هه‌رێم رازی بوه بەیاس����ای ئینگلیزی .مادده‌ی ( )41یه‌كه‌م، لە‌مودیلی گرێبەسته به‌رهه‌مه هاوبه‌شه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان هاتوه " ئه‌و گرێبەسته،لەگەڵ هه‌ركێشه‌یه‌ك كه دروست بێت له‌س����ه‌ری ئ����هوه یاس����ای ئینگلیزی به‌رێوه‌ده‌ب����ات ی����ان له‌س����ه‌ر ج����ێ بەجێ ده‌بیت" ... ئ����هوه واتای وای����ه حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردستان یاسای عێراقی پشتگوێ خستوه لە‌پێن����اوی یاس����ای ئینگلی����زی .هه‌ندی����ك لە‌شاره‌زیان پیان وایه دانانی یاسای ئینگلیزی بۆ به‌رێوه‌بردن‌و جێبەجێكردنی به‌سه‌ر كێشه دروس����ت بوه‌كان لەنێوان حكومه‌تی هه‌رێم‌و كۆمپانیا بیانیه‌كان به‌مه‌س����تی راكێش����انی سه‌رنجی ئه‌و كۆمپانیایانه بێت .بەوه‌تایه‌كی
تر ،ره‌نگه كۆمپانیا بیانیه‌كان رازی نه‌بوبان بەوه‌به‌رهێنان لە‌كه‌رتی نه‌وتی هه‌رێم ئه‌گه‌ر دلنیای ته‌واویان بۆ فه‌راهه‌م نه‌كرابە. " " Sauvantس����وڤانت ()2010 لێکدان����هوهی ب����ۆ ئه‌و بری����اره‌ی حكومه‌تی هه‌رێ����م ده‌كات پێیوایه حكوم����هت ئه‌وه‌ی كردوه لەپێناوی س����ه‌ربه‌خۆی‌‌و جیابونه‌وه لەعێراق .ئه‌گه‌ر ئه‌وگریمانه‌ی س����وڤانتش راس����ت بیت‌و حكومه‌تی هه‌رێم ویس����تبیتی له‌ده‌ست دادگا‌و یاسای عێراقی رزگاری بێت پرس����یار ئهوه بەچ شێوه‌ك جێبەجێكردنی یاسای ئینگلیزی ده‌مانگەێنێته سه‌ربه‌خۆیی، ئهوه دیار نیه!!! .ئه‌مه لە‌كاتێكدا یاس����ای عێراقی تا ئیستاش لەههمو بواره‌كانی تری ژیان لە‌دادگاكانی هه‌رێمی كوردستان كاریان پێ ده‌كرێت لەگەڵ هه‌مواركردنیان لە‌هه‌ندی بواردا لە‌ریگای په‌رله‌مانی كوردستان. ی����ان ده‌وترێت ره‌نگ����ه نه‌كرابا حكومه‌تی هه‌رێم یاسای عێراقی وه‌كو یاسای جێبەجێ ك����ردن له‌س����ه‌ر کێش����ه دروس����ت بوه‌كانی په‌یوه‌س����ت بەگرێبەسته نه‌وتیه‌كانی دابنێت له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كۆمپانی����اكان بیانین به‌مه‌ش گرێبەس����ته‌كان خه‌س����له‌تی نێودەوڵەتیان وهرگرتوه به‌اڵم لێرەدا پرس����یاری ئه‌وه‌یه، ئه‌ی چی سه‌باره‌ت به‌و واڵتانه‌ی كه یاسای واڵتی خۆیان ده‌سه‌پێنن به‌سه‌ر كۆمپانیانیه بیانیه‌كانی ن����ه‌وت لەكاتی بونی كێش����هی نێوانیان لە‌دادگاكان؟! ئایا ئه‌و كۆمپانیایانه بیانینین ؟! لە‌وەاڵم����ی ئ����هو پرس����یارانه‌دا ده‌كرێت بگوترێ����ت ئ����هو واڵتان����ه نۆین����ه‌ره‌كان كه دانوس����تانیان بۆ ده‌ك����ه‌ن ده‌زانن رازی بون بەیاسای واڵتێكی تر بێجگە لە‌واڵتی خۆیان، خۆدانه ده‌ست قه‌ده‌ریكی نادیاره ،بەزمانیكی تر نایانه‌وی چاره‌نوسی خه‌ڵكی واڵته‌كه‌یان بخه‌نه تونیلێک كه ته‌واو لیل‌و نارونه!! لە‌پیشه‌س����ازی ن����ه‌وت‌و گازدا كۆمپانی����ا بیانیاكان ره‌چاوی ترسی سیاسی ،بازگانی، جیۆلۆجی ده‌كه‌ن له‌كاری وه‌به‌رهێنان له‌م كه‌رته .ئه‌وه‌ی راس����ته لە‌كوردستان ترسی سیاسی بونی هه‌یه بەاڵم له‌به‌رامبه‌ردا ترسی جیۆلۆج����ی زۆر كه‌مه .ره‌نگ����ه بەده‌گمه‌ن كۆمپانیایه‌ك هه‌بو بیت سه‌ركه‌تو نه‌بوبێت لە‌لە‌دۆزینه‌وه‌ی نه‌وت ی����ان گاز یاخود هه‌ر نی����ه .لەگەڵ ئه‌وه‌ش تێچ����وی وه‌به‌رهێنانی نه‌وت لەكوردس����تان یه‌كیك����ه لە‌هه‌رزانترین تێچوی نه‌وت لە‌جیهان ئه‌و تایبه‌تمه‌ندیانه‌ش سه‌رنج راكێش����ن بۆ كۆمپانیاكان بۆ ئه‌وه‌ی لەپرۆس����ه‌كه‌دا قازانج بك����ه‌ن .واته لێرەدا ده‌بو وه‌فدی دانوستانكاری حكومه‌تی هه‌ریم ئه‌و الیه‌نه باش����انه‌ی كه‌رتی نه‌وتی هه‌رێمی بۆ رازی كردن����ی كۆمپانیا بیانیه‌كان به‌كار بهێنبایه لە‌بری رازیبون بەیاسای ئینگلیزی. لێ����رەدا قس����ه له‌س����ه‌ر ئ����هوه نی����ه تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی یاس����ای ئینگلیزی چین‌و چه‌ند باوه‌ر پێكراوه‌‌و وه‌چۆن له‌كاتی كێشه بازرگانیه نێودەوڵه‌تیه‌كان كاری پێده‌كرێت ؟ ئه‌وه‌ی گرنگه لێرە ئێمه‌ی كورد كه رازیبون بەدانانی ئه‌و یاس����ایه تا چه‌ند ئاشناین به‌و یاسایه ،تا چه‌ند پارێزه‌ری شاره‌زامان هه‌یه لە‌یاس����ای ئینگلیزی؟! بێگومان یان نیمانه گ����ه‌ر هه‌مانه ئ����هو كۆمپانی����ا زه‌به‌الحانه‌ی پارێزه‌ری چین كه به‌رگری لە‌کەیس����ه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم ده‌كه‌ن .یاس����ای ئینگلیزی یاسای هاوبه‌شه (گش����تییه) (Common ) Lawكه بەش����ێوه‌یه‌كی س����ه‌ره‌كی پشت ده‌به‌س����تێ بەپێش����ینه‌ی دادی ی����ان رونتر پش����ت ده‌به‌س����تێت ب����هو حوكمان����هی كه پێش����تر دادگاكان داویانه له‌سه‌ر كێشه‌كان بەدرێژایی چه‌نده‌ها س����هده ،كه پێویس����ته پارێزه‌ری لێهاتوی زۆر باش����ت هه‌بێت كه ش����اره‌زا‌و پس����ۆری ته‌واویان هه‌بێت له‌سه‌ر پێشینه دادیه‌كان ئه‌گه‌رنا سه‌ركه‌وتو نابن لە‌یه‌كالیكردنه‌وه‌ی کێشه‌كان له‌به‌رژه‌وه‌ندی دەوڵەت. له‌به‌ر ئهوه هه‌ڵبژاردنی یاسای ئینگلیزی بۆ به‌رێوه‌بردنی كێشه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم له‌بری یاس����ای عێراقی هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌ی وه‌ف����دی دانوس����تانكاری حكومه‌تی هه‌رێمه كه تیایدا سازش����یان كردوه لەبهرژهوهندی كۆمپانیا نێودەوڵەتیه‌كانی نه‌وت .به‌ڵگه‌ش بۆ ئ����هوه دۆڕانی کەیس����ی دان����ا گاز بو و قه‌ره‌بوكردن����هوهی كۆمپانیا بو بەبڕی یه‌ك ملیار‌و نۆسه‌د‌و هه‌ش����تا ملیون دۆالر ،ئه‌مه له‌كاتێك����دا ،دانا گاز كاتی خۆی ته‌نها 300 ملیون دۆالری داوه‌ته‌وه هه‌رێمی كوردستان وه‌كو ش����یرینی ،ته‌نها له‌و داوایه‌ی ش����ه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی لە‌حكومه‌تی هه‌رێم وه‌رگرته‌وه.
»» 19
ته‌ندروستی tandrusti. sul@gmail. com
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
15
الپەڕەی تەندروستی ،ئامادەكردنی ڕاگەیاندنی تەندروستیی سلێمانی
كلینیكی چاره‌سه‌ركردنی نه‌خۆشییه‌كانی مه‌مك كرایه‌وه راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی ڕۆژی 2016/09/25لە‌مه‌راسیمێكدا له‌نه‌خۆشخانه‌ی شار له‌شاری سلێمانی ،كلینیكی چاره‌سه‌ركردنی نه‌خۆشییه‌كانی مه‌مك به‌ڕووی هاواڵتیاندا كرایه‌وه. مه‌راس���یمه‌كه‌ش به‌ئاماده‌بوون���ی هه‌ری���ه‌ك لە‌خاتوو ش���اناز ئیبراهیم ئه‌حم هدو س���ه‌ردار قادر پارێزگاری س���لێمانی به وه‌كال���هتو د.رێكه‌وت حه‌مه ره‌ش���ید وه‌زیری تهندروستیو د.میران محه‌مه‌د به‌رێوبه‌ری گش���تی ته‌ندروستی س���لێمانیو لێپرسراوانی ت���ری ته‌ندروس���تیو ژماره‌ی���ه‌ك لە‌پزیشكان‌و كارمه‌ندان به‌ڕێوه‌چوو. لە‌لێدوانێك���دا د.رێك���ه‌وت حه‌مه ره‌ش���ید وه‌زیری ته‌ندروستی هه‌رێم رایگه‌یان���د" :س���ه‌ره‌ڕای قه‌یران���ی دارایی‌و كێشه‌كان هێش���تا كاروانی
خزمه‌تگوزاری ته‌ندروس���تی له‌شاری سلێمانی به‌رده‌وامه ،بۆیه سوپاس‌و پێزانین ئاراسته‌ی به‌ڕێوبه‌ری گشتی ته‌ندروس���تی س���لێمانی ده‌كه‌م كه توانیویان���ه به‌هه‌وڵ���ی پزیش���كان‌و كارمه‌ن���دان خزمه‌تگوزاریه‌كان���ی ته‌ندروستی س���لێمانی به‌رده‌وامییان هه‌بێت‌و هه‌ر لە‌پێشه‌نگیدا بن ". الی خۆی���هوه د.می���ران محه‌مه‌د به‌رێوب���ه‌ری گش���تی ته‌ندروس���تی س���لێمانی له‌ب���اره‌ی ئاماره‌كان���ی كلینیكه‌ك���هوه ڕایگه‌یاند ":س���ااڵنه ل���ه‌م كلینیكه‌دا نزیك���هی 17هه‌زار خانم كاری پش���كنینی مه‌مكیان بۆ ئه‌نجام ده‌درێت ،واته له‌س���ه‌ره‌تای دامه‌زراندنی ئه‌م ش���وێنه‌وه تاوه‌كو ئێس���تا 105هه‌زار كه‌س پشكنینی پێویستی مه‌مكیان بۆ كراوه". رونیش���یكرده‌وه ،له‌نێ���و ئه‌و 105 هه‌زار كه‌س���هی تا ئێستا سه‌ردانیان ك���ردوه‌و پش���كنینیان ب���ۆ ك���راوه
لە‌كلینیكه‌كه‌دا ،هه‌زارو 992حاڵه‌تی ش���ێرپه‌نجه‌ی مه‌م���ك تۆماركراوه، واته س���ااڵنه نزیك���هی 300حاڵه‌تی شێرپه‌نجه تۆمار ده‌كرێت. د.می���ران وتیش���ی" :بۆی���ه داوا لە‌خانمان ده‌كه‌م به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی ته‌مه‌نیان له‌سه‌روو 40ساڵییه‌وه‌یه، با س���ه‌ردانی ئه‌م كلینیكه بكه‌ن به مه‌به‌س���تی دڵنیای���یو ئه‌نجامدانی پش���كنینی پێ���ش وه‌خت���هو پاراستنیان لە‌نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ی مه‌م���ك ،له‌به‌رئ���هوهی ت���ه‌واوی خزمه‌تگوزارییه‌كان به‌رده‌سته بۆیان ". له‌ئێس���تادا ڕۆژان���ه له‌كلینیك���ی چاره‌س���ه‌ركردنی نه‌خۆش���ییه‌كانی مه‌مك 3پزیشكی پسپۆڕ داده‌نیشن‌و نه‌خۆش ده‌بینن هه‌روه‌ها 3پزیشكی مامۆگرافی���ش كاری مامۆگراف���ی ب���ۆ نه‌خۆش���ه‌كان ئه‌نج���ام ده‌ده‌ن به‌باشترین ئامێره‌كانی سه‌رده‌م.
له‌ماوه‌ی 25ساڵی كاركردنمدا وه‌ك توێكارێك ته‌نها یه‌كجار گریاوم راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی عه‌بدواڵ محەمەد ،یه‌كێكه له‌كۆنترین كارمه‌نده‌كانی په‌یمانگای پزیشكی دادوه‌ری له‌شاری سلێمانیو ماوه‌ی زیاتر له‌بیست‌و پێنچ ساڵه كاری توێكاری ده‌كات بۆ ئه‌و مردوانه‌ی كه به‌ڕوداوی جۆراوجۆر گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و له‌الیه‌ن دادگاكان‌و پۆلیسه‌وه ڕه‌وانه كراون. بۆ چ مه‌به‌ستێك توێكاری ئهنجامدهدرێت؟ عه‌ب���دواڵ محەمەد :بۆ مه‌به‌س���تی لێكۆڵینه‌وه له‌سه‌ر حاڵه‌تی مردنه‌كان‌و هه‌ندێك جاریش ناسینه‌وه‌ی مردوه‌كان تا له‌دوای لێكۆڵینه‌وه‌كان ڕاده‌س���تی كه‌س���وكاریان بكرێته‌وه به‌مه‌به‌ستی به‌خاك سپاردنیان. جۆری مردنه‌كان كه ده‌یهێننه الیئێوه چین؟ زۆرترینیان كامانه‌ن؟ عه‌بدواڵ محەمەد :ئه‌وانه‌ن كه‌پێیان
عه‌بدواڵ محەمەد ده‌وترێ���ت (پۆلی���س كه‌ی���س) وات ه ڕوداوه‌كان���ی وه‌ك (هاتوچۆ ،جه‌ڵته، جۆره جیاوازه‌كانی نه‌خۆشی ،فیشه‌ك، سوتاوی ،خنكان ...هتد). به‌شێكی زۆریان روداوی هاتوچۆن‌و
هه‌ندێكی تریان سوتاوی‌و كوشتنیش له‌دوای ئه‌وان دێت ،ئافره‌تان له‌سوتاویدا پش���كی زۆریان به‌رده‌كه‌وێت .له‌هه‌مو حاڵه‌ته‌كاندا مردوی نه‌ناسراومان هه‌یه ب���ه‌اڵم زۆرترینیان كه نه‌ناس���رێنه‌وه
له‌وانه‌ن كه‌توشی ڕوداوه‌كانی سوتان هاتون. توێكاری ت���ه‌رم چ كاریگهرییهكیلهسهرت دروستكردوه؟ عه‌ب���دواڵ محەمەد :هێن���ده له‌گه‌ڵ
هۆكاره‌ی توش بوون به‌شه‌كره چیه؟ هه‌مو ئه‌مانه‌ش به‌هۆی ئه‌نسۆلینه‌و‌ه ڕو ده‌دات. ل����هو ب����اره‌وه د.ته‌ه����ا مه‌حوی پزیشكی پسپۆڕ لە‌نه‌خۆشییه‌كانی دڵ‌و ش����ه‌كره وت����ی" :نه‌بون����ی ئه‌نسۆلین هۆكاره بۆ به‌رزبونه‌وه‌ی ڕێژه‌ی ش����ه‌كر له‌خوێندا ،هه‌ربۆی ه ئه‌وكه‌س����هی توشی ئه‌و نه‌خۆشیی ه ده‌بێ����ت پێ����ی ده‌ڵێن توش����بوی (شه‌كره) ی ه ". ئه‌و پزیش����كه پس����پۆڕ‌ه له‌باره‌ی سوده‌كانی هۆرمۆنی ئه‌نسۆلینه‌و‌ه ده‌ڵێ����ت :س����ودی زۆره له‌وانه‌ش یارمه‌تی چونه ناوه‌وه‌ی ش����ه‌كری گلوك����ۆز ده‌دات لەڕێگهی خوێنه‌و‌ه بۆ ن����او خانه‌كانی له‌ش����ی مرۆڤ، هه‌روه‌ه����ا پێدان����ی وزه بۆئه‌وه‌ی بتوانرێ����ت خانه‌و ش����انه‌كانی له‌ش به‌باشی كاری خۆیان بكه‌ن.
راگەیاندنی تەندروستی سلێمانی ئه‌نسۆلین هۆرمۆنێكه له‌گالندی په‌نكریاسه‌و ه ده‌رده‌چێت‌و ده‌بێته هۆی ڕاكرتنی ڕێژه‌ی شه‌كر له‌خوێندا ،وات ه ڕێكخستن‌و
به‌كارهێنانی جه‌ست ه بۆ شه‌كر‌و خواردنه جۆراو جۆره‌كانی تر له‌ڕێگه‌ی ئه‌م هۆرمۆنه‌و ه ده‌بێت، له‌كاتی كه‌مبونی ڕێژه‌كه‌یدا ئه‌ندامه‌كانی له‌ش ناتوانێت شه‌كر به‌باشی به‌كاربهێنێت.
ئه‌نس����ۆلین ،كارده‌كات����ه س����ه‌ر ئه‌وخواردنان����هی ك����ه ده‌خورێت، كاربۆهیدرات‌و شه‌كری ناو خۆراكه‌ك ه پ����اش ئ����هوهی ه����ه‌ڵ ئه‌مژرێ����ت لە‌ڕیخۆله‌كان����دا دوات����ر له‌ڕێگ����هی خوێنه‌و ه ده‌چێت���� ه ناوخانه‌كانه‌و‌ه
ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی
هۆرمۆنی ئه‌نس����ۆلین له‌س����اڵی ( )1920دا له‌ڕێگه‌ی دو پزیشكه‌و‌ه لە‌واڵتی كه‌نه‌دا به‌كارهێنرا ،پاشان گۆڕانكاری به‌س����ه‌ردا هات بۆ ئه‌و شێواز‌ه نوێیه‌ی كه ئێستا ده‌بینرێت له‌ناو ده‌رمانخانه‌كانداو به‌مه‌به‌ستی چاره‌س����ه‌ركردن ب����ۆ توش����بوانی نه‌خۆشی شه‌كره به‌كار ده‌هێنرێت.
http://www. dohsuli. com
كاره‌كه‌مدا ده‌ست‌و په‌نجه‌م نه‌رمكردوه، ئێستا دیمه‌نی حاڵه‌ته‌كانی مردن هیچ كاریگه‌رییه‌كی���ان له‌س���ه‌رم نه‌ماوه، لە‌ماوه‌ی كاركردنیشمدا وه‌ك توێكارێك ته‌نها یه‌كجار گریاوم ئه‌ویش بۆ ته‌رمی كچێكی ه���اوڕێ ی كچه‌ك���ه‌م بو كه زۆرجار پێكه‌وه‌بون‌و به‌یه‌كه‌وه یاریان ده‌كرد ،ئه‌ویش حاڵه‌تێكی سوتان بو كه هێنای���ان ب���ۆ كاری توێكاری كه بینیم ده‌ستم كرد به‌گریان. ی كه خاوه‌نیان نیه ئه‌و ته‌رمان���ه یاخود نه‌ناس���راون چ���ۆن مامه‌له‌یان له‌گه‌ڵ ده‌كرێت ؟ عه‌ب���دواڵ محەمەد :ئه‌وانه‌ی خاوه‌نی نه‌بێ���ت ده‌خرێت���ه ناو س���ه‌الجه‌وه‌‌و به‌نزیكی���ی ب���ۆ م���اوه‌ی دو مان���گ ده‌هێڵدرێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی له‌و ماوه‌یه‌دا خاوه‌نی مردوه‌كه بدۆزرێته‌وه ،ئه‌گه‌ر بێئه‌نجام بو دوای ئه‌و ماوه‌یه له‌الیه‌ن (به‌ڵێنده‌ری ته‌رم)هوه لەش���اره‌وانی س���لێمانیو به‌گوێره‌ی ڕێوڕه‌سمه‌كانی ئایینی ئیسالم جه‌سته‌كه ده‌شۆردرێت‌و
كف���ن‌و دف���ن ده‌كرێ���تو ده‌نێژرێت، به‌جۆرێ���ك ده‌ستنیش���ان ده‌كرێ���ن كه پێویس���ت بو هه‌ڵبدرێت���هوه ئه‌وا ڕاسته‌وخۆ ئه‌و ته‌رمه ده‌رده‌هێنرێته‌وه بۆ جارێكی تر ئه‌مه‌ش هه‌ر به فه‌رمانی دادوه‌ر ده‌بێت ،بۆیه له‌كاتی ناش���تنی ئه‌و ته‌رمانه‌دا ناونیشان‌و زانیاریه‌كانی مردوه‌كه له‌شوش���ه‌یه‌كدا الی سه‌روی ته‌رمه‌كه‌وه جێگیر ده‌كرێت. ڕێكه‌وتوه توێكاریت بۆ جهستهیكهسێكی نزیكی خۆت كردبێت؟ عه‌ب���دواڵ محەمەد :به‌ڵ���ێ جه‌رگی خۆمی���ان هێناوه‌ت���ه به‌رده‌م���م ك���ه منداڵ���ی خۆم بوه كاری توێكاریش���م بۆ جه‌س���ته‌كه‌ی ئه‌نجامداوه ،ئه‌وه‌ش س���اڵی ( )1996- 1995ب���و كوڕێكم هه‌بو كه‌مێك هه‌ناسه توندی له‌گه‌ڵدا ب���و ،دراوس���ێكانم هاتن پرس���یاری كوڕه‌كه‌میان لێ ك���ردم من هه‌ر گوێم پێنه‌دان‌و خه‌ریكی كاری توێكاری بوم‌و هێنده‌م نه‌زانی ته‌رمی كوڕه‌كه‌میان بۆ هێنام.
ئه‌مانه‌ت ده‌رباره‌ی سوود ه ته‌ندروستییه‌كانی شیر زانیوه؟ دره‌وشانه‌وه‌ی پێست :ترشی الكتیكی تیایه كه كارده‌كات وه‌ك الده‌ری خانه مردووه‌كان‌و وه‌ك ئه‌نزیم بۆ پیس���تیكی س���اف تر هه‌روه‌ها یارمه‌تی ده‌دات لە‌به‌رگری كردن لە‌ژه‌هره‌كانی ژینگه. ددان‌و ئێسكێكی ته‌ندروست :ئه‌و پرۆتینانه‌ی تیایه كه یارمه‌تی گه‌شه‌ی ماسولكه ده‌ده‌ن. دابه‌زین��ی كێش :توێژینه‌وه‌كان ده‌ریانخستوه كه ئه‌وانه‌ی شیری سروش���تی لە‌خواردنه‌وه‌كانیان هه‌یه كێشیان كه‌متره له‌وانه‌ی ك ه شیر ناخۆنه‌وه. كه‌مكردن��هوهی دوودڵی :په‌رداخیك لە‌شیری گه‌رم یارمه‌تی حه‌س���انه‌وه‌ی ماس���ولكه‌كان‌و ئارام بوونه‌وه‌ی ده‌ماره گرژه‌كان ده‌دات. ئێس��كێكی ته‌ندروس��ت :س���یفاتی كه‌م كردنه‌وه‌ی كۆلیس���ترۆل‌و به‌رزه‌په‌ستانی خوین���ی هه‌ی���ه به‌م���ه‌ش یارمه‌تی كه‌م كردنه‌وه‌ی جه‌ڵته ده‌دات. كۆلیس�ترۆڵ :كۆلیسترۆڵی دروستكراوی جگه‌ر كه‌م دهكاتهوه وه‌ك دژه ترش���ه‌كان كارده‌كات‌و ڤیتامین ئه‌ی‌و بی له‌شیردا چاو به‌هێز ده‌كات.
فەیسبوكhttps://www. facebook. com/tandroostyt :
14
بیرورا
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
پەیوەندی مەدەنیو سوپا لەدیموکراتی ئینتقالی: کەیسی پێشمەرگە ملمالنێ درێژخایەنە.
سه‌ردار عه‌زیز به‌شی دوه‌م‌و کۆتایی جەنگی ناوخ����ۆ وەک جەنگ لەهەرێمی کوردس����تان لەنێ����وان س����ااڵنی ١٩٩٤بۆ ١٩٩٨بون����ی هەب����و .ب����ەاڵم بزوتنەوەی کوردی لەعێراق لەناوەڕاستی شەستەکانی س����ەدەی ڕابوردوەوە توشی لێکترازانێک بوە ،ک����ە هەتا ئەم����ڕۆ نەیتوانیوە خۆی رێکبخاتەوە .ئەم لێکترازانە لەچەند ئاستدا بوەتە هۆکاری جەنگ ،بەاڵم لەهەمانکاتدا دۆخێکی جەنگ����ی بەرهەمهێناوە لەنێوان هێزە سەرەکیەکانی کوردستاندا .ئەم دۆخە جەنگیە لەپاش ڕاپەڕین لەدۆخی جەنگی نێوان هێزە سیاسیەکان دەگوێزرێتەوە بۆ دۆخی جەنگی کۆمەاڵیەتی .لێرەدا لەڕوی تیوریەوە پێویس����تە دو بوار تێکهەڵکێش بکەین .بواری یەکەمیان بواری پەیوەندی نێوان مەدەنیو س����وپایە ،بواری دوەمیان ب����واری جەنگ����ی مەدەنی ی����ان جەنگی ناوخۆیە. ئەگ����ەر بێتو خاڵ����ی دەس����تپێکردنی جەنگی ناوخۆ یان لێکترازان بگەڕێنینەوە بۆ شەس����تەکانی س����ەدەی ڕابوردو ،ئەوا زیاتر لەنیوسەدەیە ئەم دۆخە بەردەوامە. بیست‌و پێنج ساڵی ئەم دۆخە پەیوەستە بەبوارێکی ترەوە که بواری حکومڕانیە. لێ����رەوە دەتوانی����ن پرس����یارە س����ەرەکیەکەمان بکەی����ن :ئایا پرس����ی پەیوەن����دی نێ����وان مەدەن����یو س����وپا، لەدۆخی جەنگی مەدەنیدا ،لەس����ەردەمی حکومڕانیدا ،لەجێگایەکی وەک کوردستان چۆنە؟ ب����ەم پێیە ،ئێم����ە دۆخێکمان هەیە کە دۆخ����ی جەنگ����ی مەدەنیە .ئ����ەم جەنگە بەئام����رازی مەدەن����ی لەب����واری میدی����ا، پەیوەن����دی ،ئاب����وری ،کۆمەاڵیەت����یو سیاسیدا بەڕێوەدەچێت .بۆ بەڕێوەچونی ئ����ەم جەنگ����ە؛ چوارچێوەیەکم����ان هەیە ک����ه حکومەتێک����ی فیدراڵ����ی ،دیفاکتۆ س����ەربەخۆیە .هەروەه����ا بوارێکمان هەیە کە ش����ادەماری هاتنە ئارای دیموکراسیە، کە بواری سوپایە لەم پەیوەندیەدا لەگەڵ بواری مەدەنیدا .کەواتە جەنگی مەدەنی جەنگێک����ە لەچەندین ئاس����تی جیاوازدا، بەش����ێوازی جی����اواز ،لەژیان����ی ڕۆژانەدا بەڕێوەدەچێت. بۆچی جەنگێکی وەها بونی هەیە: دەیڤد مەکداوڵ ئەم جەنگە بەجەنگ بۆ بون بەنەتەوە دەچەمکێنێ (کۆنسێپچواالیز) دەکات .ب����ەاڵم لەهەمانکات����دا ڕەهەندی تری هەی����ە ،ئەوی����ش هەوڵ����ی زاڵبونی الیەنێ����ک بەس����ەر کوردس����تاندا ،نەبونی باوەڕ لەنێ����وان هێزەکاندا .نەبونی دەزگا بۆ جێکردن����ەوەی جیاوازیەکان لەمیانەی بوارە‌کان����ی حکوم����داری وەک پەرلەمان‌و دەستاودەستکردنی دەسەاڵت. دۆخی جەنگی مەدەنی کاتێ����ک لەڕاپۆرتەکان����ی میدی����او زۆرێ����ک لەلێکۆڵین����ەوەکان دەنواڕی����ت، ئ����ەوەی بەرچ����اوت دەکەوێ����ت بریتی����ه لەبەچەمککردنی ملمالنێ����ی کورد لەگەڵ ک����ورددا وەک ملمالنییەک����ی خێڵک����ەی. ئەوەشی وەهایکردوە که ئەم دەرئەنجامە ئاسان‌و حازر بەدەستە بەرهەم بێت ناوی س����ەرکردەی دو ب����ەرەی ملمالنێکەیە کە بارزان����یو تاڵەبانیە .بارزان����یو تاڵەبانی وەه����ا ڕاڤەدەکرێ����ت ک����ه دو خێڵن‌و ئەم دو کەس����ەش نوێنەری ئ����ەو دو خێڵەن‌و ملمالنێ����ی کوردس����تان لەنێ����وان ئەم دو خێڵەدایە. ڕاڤەکردن����ی ملمالنێکان����ی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست لەرێگای چەمکە فیوداڵەکانەوە، کارێک����ی ب��ڵ�اوە ،ب����ەاڵم لەهەمانکات����دا تەمەاڵنەی����ە .بەگش����تی دەتوانین بڵێین ک����ە ئ����ەم ش����ێوە ڕاڤەکردن����ە جۆرێکە لەئۆریەنتالیزم (االستش����راق) .ئەم دیدە بڕوای وەهای����ە کە ل����ەدەرەوەی ڕۆژئاوا دونیا هەمیش����ە وەک خ����ۆی بەنەگۆڕی دەمێنێتەوە. ئەگەر خێڵ چەمکێک����ی گونجاونیە ،چ چەمکێک گونج����اوە بۆ لێدان����ەوەی ئەم
ئێمە سێ پارادایممان هەیە: یەکەم ،گ����ەر بەورودی لە س����ەرەتای ملمالنێکانی کوردستان بنواڕین دەبینین ملمالنێیە لەس����ەر دەس����ەاڵت .دەسەاڵت بەمانای زاڵبون ی����ان بونی هەژەمۆنیەتی الیەک بەسەر سەرجەم پرۆسەی سیاسیو ئابوریو کۆمەاڵیەتیدا. دو ،ئەم ملمالنییە لەس����ەر دەس����ەاڵت ئاستێکی ئایدەلۆژی وەرگرتوە که الیەک چەپە‌و الیەکەی تر ڕاست .ئەمە هەروەها بەملمالنێ����ی نێوان ش����ارو گوندیش ڕاڤە ئەکرێت. سێ ،کە ڕەنگە لەهەمویان کاریگەرتربێت، بەتایبەتی لەئێس����تادا ،ئەویش ئابوریە. هاتنی ئابوری بۆ ناو کایەی ملمالنێ یانی هاتنی پارە ،س����ەرچاوەی بژێوی‌و توانای قۆرغک����ردن‌و هەبونی س����ەرچاوەی هێز، وەک میدیا ،لۆبی ،هێزی تایبەت. ئێم����ە هەرس����ێ لێکدانەوەک����ە لەیەک لێکدان����ەوەدا دەبینین :ک����ە ئەویش بەم شێوەیەیە .نوخبەی شاری ،که بەگروپی ئیبراهی����م ئەحم����ەد -پاش����ان تاڵەبانی دەناس����رێنەوە ،خۆیان بەشاری‌و ڕۆشنبیر دەزانی ،بۆیە لەخۆیان وەها ڕەوا دەبینی کە خاوەن دەسەاڵت بن ،یان شایستە تر بن بەدەس����ەاڵت .ئەمە لەالیەن بارزانیەوە وەها دەبینرا که دانپیانەنانە بەدەسەاڵتی ئەواندا. ئەم����ە دەکرێت لەملمالنێ����ی نوخبەدا، یان ملمالنێی ئایدەلۆژیدا خۆی ببینێتەوە بەتایبەت بزوتنەوەی کوردایەتی هەمیشە بەش����ێوەیەکی چڕ لەژێر کاریگەری بیری چەپدابوە. ب����ەاڵم دەکرێ����ت جەنگ����ی مەدەنی کە ئێم����ە وەک چەمکێک ب����ەکاری دەهێنێن لەس����ەرەتای ڕاپەڕینەوە ئەژمار بکرێت، چونکە جەنگی الیەنەکان لەشاخ ئەستەمە وەک جەنگێک����ی مەدەن����ی ئەژماربکرێت، لەب����ەر کۆمەڵێک ه����ۆکاری وەک نەبونی دەسەاڵت بەسەر کۆمەڵگاو شاردا ،نەبونی توانای سیاس����ەتکردن ،نەبونی کاریگەری لەس����ەر ئاب����وری .بۆیە ئەگەر ش����ەڕی ناوخۆی ساڵی ١٩٩٤بەسەرەتای جەنگی مەدەن����ی دابنێین ئ����ەوا ئابوری ڕەهەندی هەرەس����ەرەکیەتی .ئابوری وەک داهات، وەک ئامرازی دەس����ەاڵت ،وەک سەرمایە. وەک کۆلی����ەرو هۆفل����ەری Collier and Hoeffleryباسی دەکەن ئەوە تەماحە کە پاڵنەری شەڕە نەک مەزڵومیەت. Collier Paul and Hoefflery Anke (2004) Greed and grievance in civil war Oxford Economic Papers, Oxford University Press 56
ئەم ڕەهەن����دە ئابوریەی جەنگ بەڕونی دەبینی����ن کاتێ����ک ب����اس لەداهاتی خاڵە گومرگی����ەکان دەکرێت وەک س����ەرەتای جەنگ ،پاش����ان داهاتەکان����ی تری دێتە پ����اڵ وەک داهاتی س����امانی سروش����تیو داهاتەکانی تر .وەستانی جەنگ لەبەرەکاندا پەیوەست بو بەپێگەی نوخبە‌و داهاتەوە. کاتێک زەمینە س����ازا ک����ە جێگای هەردو نوخبەبێتەوە‌و داهات بەش بکرێت جەنگ وەس����تا .بەاڵم لەئاستەکانی تردا ،جەنگ ب����ەردەوام ب����و .بەردەوامی ئ����ەم جەنگە وەک تاکە رێگا بو بۆ مانەوەی دو پارتی س����ەرەکی پارتی دیموکرای کوردس����تان‌و یەکێت����ی نیش����تمانی کوردس����تان ،وەک پارتی خ����اوەن هەژەمۆنیەت‌و قۆرغکەری دەسەاڵت لەهەرێم .ترسی هەریەک لەم دو پارتە بۆ لەدەستدانی دەسەاڵت ،ملمالنێی یەکتری����ان درێژەپێدا ب����ۆ کۆنترۆڵکردنی ئاگایی‌و هەستی ئاسایشی خەڵک. لەئەنجامی تێکهەڵکێشکردنی ملمالنێی نوخبە ،لەگەڵ ئایدەلۆژیا‌و ئابوریدا جەنگ س����ەرتاپا بوارەکانی کۆمەڵگای گرتەوە. ئەم بەرفراوانبونەی جەنگ ،لەهەمانکاتدا هاوشان بو بەفرە جۆری جەنگ .جەنگی دەرونی ،جەنگی دەرفەت ،جەنگی قوت، جەنگ����ی ناس����نامە ،هتد .بون����ی جەنگ بەنۆرمێک����ی کۆمەاڵیەت����ی ،بونی جەنگ بەشێوازی ملمالنیی سیاسیو ئابوری ،ئەوا جەنگ دەبێتە مۆدی بااڵی ناو کۆمەڵگا. ئەگەر لەڕوانگەی لێکدانەوەکانی جۆرجیو ئەگامبینەوە ئەم دیاردەی����ە لێکدەینەوە ئ����ەوا دەگەین����ە ئ����ەو دەرئەنجامەی کە جەنگی سەرتاسەری مەدەنی که لەهەناوی کۆمەڵ����گادا بەڕێوەدەچێ����ت دەبێتە هۆی بەسیاس����یکردنی تاکەکانی کۆمەڵگا .الی ئەگامبین ش����ەڕی مەدەن����ی بریتیه لەئەو نێوەندەی کە تیایدا بواری ناسیاسی ماڵ
دۆخ����ی جەنگی ئەهلی دۆخی ترس����ە. ترس����ی هێ����زەکان لەیەکتر .ئ����ەم دۆخی ترس����ە ملمالنێ دەهێنێتە ئ����اراوە ،هەتا ئاستی لەناوبردن .لەدۆخەدا مەحاڵە بیر لەدیموکراس����ی کردن����ی پەیوەندی نێوان سوپاو مەدەنی بکرێتەوە. کەوات����ە دۆخی جەنگ����ی مەدەنی ئەو چوارچێوەیەی����ە ک����ە سیاس����ەتی تیادا بەڕێوەدەچێت .لێرەدا دیدە کالوسڤیتیزیەکە بەتەواوی پێچەوان����ە دەبێتەوە .دەتوانین بڵێین کە دەبێتە دۆخێکی فۆکۆیی ،وەک لەکتێبی society must be defended باس����ی دەکات .بەمانایە کە سیاس����ەت درێژەپێدانی شەڕە. جەنگی مەدەنی تەنها لەنێوان دو هیزی ب����ااڵی ن����او کۆمەڵگادا ڕون����ادات .بەڵکو لەنێوان نوخبەی سیاس����یو کۆمەڵگاشدا رودەدات .پەیوەندی جەنگی نێوان نوخبەی سیاسیو کۆمەڵگا ،لەئەنجامی گەندەڵی‌و نەخوازراوی‌و زۆری بێزاری ناو چینەکانی کۆمەڵ����گا دێتە ئاراوە .ئ����ەم دۆخە وەها دەکات کە نوخبەی سیاس����ی زیاترو زیاتر پەیوەست بن بەهێزە چەکدارەکانیانەوە. چونک����ە دەترس����ن لەوەی ک����ە کۆمەڵگا لەناویان بب����ات .ئەمە هەروەها بۆ پارتی سیاسیش ڕاستە. هەمو ئەمانە پێمان دەڵێن که دواکەوتنی دیموکراس����ی ،خراپبون����ی سیس����تەمی حکومڕانی ،بااڵدەستی نوخبەی ئابوریو سیاسی بەسەر کۆمەڵگادا ،لەسەردەمێکدا که ئەندامانی کۆمەڵگا بەهۆی گەش����ەی تەکنەلۆجیا‌و باڵوبونەوەی بەش����ێوەیەکی ف����راوان‌و هەرزانبون����ی؛ ژمارەیەک����ی زۆر لەئەندامان����ی کۆمەڵگا بەئاگان لەچۆنێتی بەڕوێوەچون����ی حکوم����ەت‌و ئاب����وری‌و سیاسی. ب����ەم پێیە دەتوانین پێناس����ەی دۆخی جەنگی مەدەنی بکەین بەوەی که بریتیه لەپێویس����تبونی بونی هێ����زی چەکدار بۆ (تایبەت) دەبێت بەسیاسی (گشتی). پاراس����تنی نوخبەی سیاس����ی لەیەکتر‌و This means that in the system ofلەخەڵک����ی .ئەمەش����ە لەئەنجام����دا وەها Greek politics civil war functions asدەکات ک����ە هەم����و پرۆس����ەی سیاس����ی a threshold of politicisation and deلەسایەی چەکدا بەڕێوەبچێت .که دەبێتە.politicisation هۆی ئەوەی نەتوانرێت چەک یان س����وپا ب����ەم پێیە دۆخ����ی جەنگ����ی مەدەنی بەشێوەیەکی سەردەمیان رێکبخرێت. لەهەناوی کۆمەڵگادا لەئەنجامدا کۆمەڵگا جیوپۆلەتیکی جەنگی مەدەنی س����ەرتاپا سیاسی دەکات .ئەم بەسیاسی کوردستان بەگشتی‌و هەرێمی کوردستان بونەی کۆمەڵ����گا ،لەکاتێکدا روئەدات کە سیستەمی سیاس����ی توانای بەڕێوەبردنی بەتایبەت����ی لەجێگایەک����ی وەهادای����ە کە ئەم دۆخەی نیە .لەڕاس����تیدا ئامانجیشی گەش����ەی دەوڵەت����داری لەناوچەک����ەدا ئەوەنیە کە تاکەکانی کۆمەڵگا بەسیاسی کاریگەری هەیە لەس����ەر هاوسەنگی هێز بب����ن .دەرکەوتەی ئەم بەسیاس����ی بونە ،لەناوچەکەدا .ئ����ەم پانتاییە که ناوەندی بەیەکگەیش����تنی عەرەب‌و فارس‌و تورکە، لەچەند ئاستێکدایە: یەک����ەم ،ئاس����تی ئابوری ،ک����ە بریتیە وەهایکردوە که ک����ورد الی هیچ کام لەم لەپرۆس����ەی کرێخۆری (الریعی����ە) .ئەم خەڵكانەو‌و واڵتەکانیان بەباشی نەبینرێت. پرۆس����ەیە حکومەت دەکاتە سەرچاوەی هەر ئەم شوێنە جوگرافیە وەهایکردوە که بژێوی .بەئامانجێک بۆئەوەی خەڵک ڕازی ئەم خەڵکانە وەها لەبەرژەوەندی هاوبەشی ب����ن لەحکومەت .ب����ەاڵم دەرئەنجامەکەی خۆیان ببینن که کوردبونی نەبێت ،بەڵکو هەمیش����ە پێچەوانەی����ە ،چونک����ە ن����ە لەهەناو هەریەک لەو واڵتانەدا بتوێتەوە. بۆیە دەس����تێوەردان‌و زەمینەسازان بۆ دەتوانرێت زۆرینەی خەڵک وەها لێبکرێت، لەهەمانکات����دا ئەوانەش����ی ک����ە دەبن����ە دەستێوەردان لەالیەن واڵتانی دەوروبەری موچەخ����ۆر نابنە بونەورێکی ناسیاس����ی .کوردستان کارێکی مێژویی بوە .سااڵنێک لەڕاستیدا زیاتر سیاسی دەبن ،کاتێک که وەزیری دەرەوەی واڵتان کۆبونەوەی دەوری هاوبەشیان هەبو سەبارەت بەکوردستان. ئەم سەرچاوەی داهاتە نە سەقامگیرە. دوەم ،ئاس����تی ئاگای����ی ،لەبەر باڵوی لەم ڕوەوە پەرتکردنی کوردستان ،هەوڵی تەکنەلۆجی����او باڵوبون����ەوەی زانی����اری ،درێ����ژەدان بەجەنگی مەدەنی ،دروس����ت خەڵک لەهەمو ساتێکی تر زیاتر دەتوانن نەبونی حکومەت ،لەس����ەروی هەمویانەوە ئ����ازار‌و نارەحەتیەکانی����ان دەرببڕن .ئەم دروس����ت نەبونی س����وپایەکی نیشتمانی ج����ۆرە دەربڕین����ە ،کردەیەکی سیاس����یە لەقازانجی ئەم واڵتانەیە. که پانتایی گش����تی هێندەی تر سیخناخ خەسڵەتەکانی دۆخی جەنگی مەدەنی دەکات بەمەزڵومی����ەت .حکومەت لێرەدا یەکەم ،پەرتبونی کۆمەڵگا ،لەسەردەمی دەبێتە ئەو ناوەندەی کە زۆرترین گلەیی‌و تەکنەلۆجی����او بونی پانتای����ی ڤێرچواڵی گازندەی ئاراستە دەکرێت. س����ێ ،خۆ بێبەریکردن .کاتێک خەڵک سۆش����یال میدیا ،ئەم پەرتبونە هەتابێت دەبنە بەشێک لەبواری گشتی ئەوا هەوڵی قوڵت����رو فراوانتردەبێ����تو وەک جۆرێک ئ����ەوە ئەدەن کە وێنەی خۆیان بکێش����ن لەیاری شوناس‌و خۆناسینی لێهاتوە. دو ،دروس����تنەبونی نەت����ەوە :لەرێگای لەبواری گش����تیدا .ئەم وێنادروستکردنە هەمیشە بریتیه لەپرۆسەی خۆبێبەریکردن ،نەبونی هاوبەشیەوە ،یان ملمالنێوە. سێ ،بەبەهێزمانەوەی حیزب که بەچەندین شێواز دەردەکەوێت. چوار ،ناکارایی حکومەت چ����وار ،بێکاربونی زۆرین����ەی خەڵكی. پێنج ،رێگری لەهاتنە ئارای سیستەمێکی ئ����ەم نەبون����ی کارە ،ک����ە دەرئەنجام����ی پێکەوەگرێدان����ی سیاس����ەت‌و ئابوری����ە ،ئابوریو تاکی خاوەن ئابوری سەربەخۆ شەش ،نەبونی وتارێکی نیشمانی بەئامانجی کۆنترۆڵکردن ،دەرئەنجامەکەی حەوت ،رێگەنەدان بەدروستبونی سوپا سیاسیبونە. ب����ەم پێیە هەر هەوڵێک ب����ۆ پەڕینەوە بەسیاس����یبونی بڕێکی زۆری ئەندامانی کۆمەڵگا ،نوخبەی سیاسی دەخاتە بەردەم لەدۆخی جەنگی مەدەنیەوە بۆ کۆمەڵگای دو هەڵبژاردە :ی����ان جەنگی مەدەنی یان مەدەن����ی دەبێ����ت هەم����و ئ����ەم بوارانە دەوڵەت (حکومەتی باش) .ئەوەی ئێستا گۆڕانکارییان بەسەردابێت. پەیڕەودەکرێ����ت جەنگی مەدەنیە .چونکە پێشمەرگە‌و دۆخی جەنگی مەدەنی حکوم����ی باش ڕەنگە مەترس����یداربێت بۆ لەدۆخی جەنگی مەدەنیدا پێش����مەرگە نوخبەی دەسەاڵتدار. هێزێکی پەرتە .لەکۆمەڵێک ئاستی زۆردا
پێشمەرگە هێزێکی نارێکخراوی حیزبیە که لەدۆخێکی ناسەقامگیری وەک دۆخی کوردستانی عێراقدا ،ڕۆڵی سوپا دەبینێت بۆ حکومەتێک هێشتا لەقۆناغی دروستبوندایە
لەگەڵ سوپادا جیاوازی هەیە. یەکەم ،پێشمەرگە خاوەن سەربەخۆیی خ���ۆی نی���ە ،بەمانای بون���ی مەودایەک (گاپ) لەنێوان مەدەنیو سەربازیدا. دوەم ،پێشمەرگە هێزێکی رێکخراونیە، بەڵک���و هێزێکە ک���ە زیات���ر لەهێزێكی پاراس���تن دەچێت ک���ه ئەندامەکانی بۆ ماوەی کاتی تیایدا بەشداردەبن. س���ێ ،ل���ەڕوی پەرتەوازەی���یو فرەس���ەنتەری‌و پیش���ەیی لەس���وپای پۆستمۆدرێن دەچێت چوار ،ئەم هێزانە دۆکترنی سەرەکیان دێوزەمەی (شەبەحی) جەنگی ناوخۆیە. کاریگەریەکان���ی ئ���ەم دۆخە لەس���ەر راگوزەری بۆ دیموکراسی دۆخی جەنگ���ی مەدەن���ی بەچەندین ش���ێوازی هەردو نێگەتی���ف‌و پۆزەتیف کاریگەری هەیە لەسەر هەنگاو هەڵهێنان بەرەو دیموکراسی. پۆزەتیف: دۆخی مەدەنی کۆمەڵگای بەسیاس���ی دەکات ،ئ���ەم بەسیاس���یبونە دەبێت���ە ه���ۆکاری جوڵ���ەی زۆری کۆمەڵ���گا، هەرچەن���دە ئ���ەم جوڵ���ەو بەش���داری‌و چاالکیانە ئەگەر بێتو دەروازەیەک نەبێت بۆ هاتنە دەرەوەی ئەوا ،ڕەنگە روداوێکی وەک بەهاری عەرەبی لێبکەوێتەوە .لەژێر فش���اردا حکومەت ی���ان بەرگری دەکات یان هەوڵی رازیک���ردن دەدات .دۆخەکە لەهەوڵ���ی ڕازیک���ردن دەرچ���وە چونکە ئە خەیاڵ���ەی که لەئاگای���ی کۆمەڵگادا باڵوە لەس���ەر چینە سودمەندەکە هێندە خەیاڵێکی بااڵیە ،ئەس���تەمە جارێکی تر هیچ جۆرە ئابوریەک بتوانێت فەراهەمی بکات .لێرەوە پەیوەندیەکی ڕاس���تەوخۆ هەیە لەنێ���وان خەیاڵی کۆمەڵگاو توانای دەس���ەاڵت .ئەم دوانە چی���دی پێکەوە ناگونجێن .ئەمە س���ەرچاوەی گرژیەکی زۆرە لەڕوی ئاسایش���ەوە .لێرەوە سوپا ڕۆڵی س���ەرەکی دەبینێت .بەاڵم کاتێک ک���ه لێکترازان هەیە لەنێ���وان کۆمەڵگاو دەس���ەاڵتدا ئەوا ڕۆڵی س���وپا پۆزەتیف نابێت. ڕۆڵی نێگەتیف لەکاتێکدا کە فشار بۆ دیموکراسی بون دروس���ت دەبێت ئەوا ،پەیوەندی نێوان پێش���مەرگە‌و حی���زب تۆختردەبێتەوە. ئەمەش لەدو ئاس���تدا کێشەیە :یەکەم، ناهێڵێت پەیوەندیەکی دیموکراس���یانەی سوپاو سەرباز بێتە ئاراوە ،دوەم ،ناهێڵێت بواری مەدەنی دەسەاڵتی هەبێت .بەڵکو زیاتر حیزب هەوڵی قۆرغکردن‌و گەناندنی کۆمەڵگا ئەدات. دەرئەنجامەکان پێش���مەرگە هێزێک���ی نارێکخ���راوی حیزبیە ،که لەدۆخێکی ناس���ەقامگیری وەک دۆخی کوردس���تانی عێراقدا ،ڕۆڵی س���وپا دەبینێت بۆ حکومەتێک هێش���تا لەقۆناغ���ی دروس���تبوندایە .ب���ەم پێیە پێشمەرگە پێگە‌و ستاتۆی جیاوازە لەئەو ڕۆڵەی سوپا هەیەتی .بۆیە زۆربەی زۆری ئەدەبیاتی بواری مەدەنیو س���وپا هێندە سودی نیە بۆ تێگەیشتن لەخەسڵەتەکان ئەم هێزە. پێشمەرگە لەدۆخێکی تایبەتدایە .ئایا سوپایەکە پێویستی بەچاککردنە ،بەاڵم کێ چاکی بکات؟ ئایا س���وپانیە دەبێت هاوتەریب بەم هێزە هێزێکی نوێ بهێنرێتە کایەوە ،هەتا ئەم هێزە الدەبرێت؟ بەاڵم پرس���یار لەسەر سروش���ت یان شوناسی پێش���مەرگە ،لەهەناو بواری پێشمەرگە خۆیدا ،پرس���یارێکی هەڵەی���ە ،چونکە پێشمەرگە خۆی بوارێکی سەربەخۆنیە. بەم پێیە دەبێت پرس���یارەکە ئاراستەی ئەو الیەنە بکرێ���ت که خاوەن کۆنترۆلی پێش���مەرگەیە .ئ���ەم الیەن���ە حکومەت نیە ،بەڵکو حیزب���ە .دەتوانین بڵێین کە پێش���مەرگە‌و حکومەت ه���ەردو ئامرازی دەستی حیزبن بۆ بااڵدەستی حیزب. لەدۆخێک���ی وەه���ادا ئەس���تمە باس لەڕۆڵی پەرلەم���ان بکەین ،یان دادوەری یان دەس���تور ،یان کۆمەڵگای مەدەنی. س���ەرباری ئەوەی هەم���و ئەمانە بونیان هەیە ،بەاڵم بونی���ان بونێكی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستیانەیە. لەهەناو پێش���مەرگەدا پارادۆکس���ێک هەیە .پێش���مەرگە کەس���ێکە که خۆی بەقوربان���ی دەکات بۆ واڵت ،بەاڵم رێگرە لەوەی کە واڵت ببێتە خاوەن سیستەمێکی دیموکراسی .ئەم پارادۆکسە دەرئەنجامی تایبەتی ئاڵۆزی حکومداری نامۆدرێنە.
نوخبەی موزەیــەف
زانا توفیق بەگ ه���ۆکاری دروس���تبونی ئ���ەم جۆرە کەس���انەی کە لەناو حیزب���ی کوردیدا بەخۆیان دەلێن نوخبەی ڕۆش���نبیری حیزبی ،بەداخەوەکارێکی وایان کردوە بەجۆرێک وەزیفەی راستەقینەی کاری ڕۆشنبیرو نوخبـــــەی حەقیقی حیزبییان ش���یواندوە کە بەپێچەوان���ەی هە مو ســـــتاندارێکی جیهانییەوه ،بەتایبەتی لەئێس���تا دا وەک���و مەزادخانەیەک���ی هەڕەمـــــەکی بێسەروبەری لێهاتووە. کاری ئ���ەم موزەیەفچیان���ە برتییـ���ە لەکۆمەل���ێ (بەبەغ���ای حیزبی) ،کە خەریکی س���پی کردن���ەوەی ئەو تابلۆ ناش���رینانەن کە هە ندێج���ار لەدنیای سیاسی ئێمەدا ڕودەدەن ،ئەمـــــــانە بەنرخێـــکـــ���ی هێـــج���گار کەم���ەوە خەریـــک���ی خــــ���ۆ مەزادکردن���ی خۆیان���ن ،هەریەک لەژی���ر تایتلکدا هە ندێجار بەناوی مامۆس���ــتای زانکۆ یان ش���ــــــرۆڤەکار..هتد ک���ە لەبنچینەدا ئەمانە لەن���او ناوە ندەکان���ی حیزبدا ئەوەندە بـ���ێ تواناو بێ مۆڕالن توانای ڕەخنەیەک���ی واقیعی جەریئانـــــــەیان نیە لەبەرامبەر س���ەرکردایەتی خۆیان، هەمیشە کاری راس���تەقینەیان برتییە ل���ە تۆم���ەت‌و چ���اڵ هەڵکەن���دن بۆ دەوربەرەکانیان کەچی لەســـەر میدیاو لەبۆنەو موناسەباتەکاندا خۆیان دەکەن ی مـەککە ک���ە گوایە بەب���رای ش���ەریف ئەمان���ە ڕەخنەگری ئەساس���ین لەناو کایەی سیاسیدا ،ئەگەر حیزبی سیاسیۆ کۆمەڵ���گا ئ���ەم کەس���ــــایەتیانەیان نەمێنــــــــی���ت ئیتربە تەواوی کۆتایی ئەم کۆمەڵگایه‌ی���ە .من دەمه‌وێت بڵێم بەداخەوە جۆرێک لەدروستکردنی ئەم جۆرە ماکانەی ناو کۆمەڵگا یان ئەگەر باش���تر بلێم ئەم جۆرە شێرپەنجانەی ی ڕۆش���نبیری کوردی‌و دنیای ناو دنیا حیزبــی ئێمە ،بەش���ێــــــکی گەورەی دەگەڕیت���ەوە بۆ ش���ێوازە خراپەکانی کارک���ردن‌و پەروەردەکردنــــی فۆڕمی سیاس���ی کوردی ب���ۆ ئەندامەکانیان، كه لەجیات���ی ئەوەی فێ���ری متمانەو بڕواب���ون بەخودوجەرائەت���ی حیزبی‌و دەســـــتپاکی‌و رێزگرتن لەهە مـــــــوو بەهایەک���ی ب���ەرزی مرۆڤایــــــەت���ی، فێردەکرێــــــن کە چۆن تەشـــــویهـی کۆمەڵگاو ش���یرازەکانی کۆمەڵ تێک‌و پێک بشکێنن ،هە میشە ئەم نوخبـــــە موزەیەفچیانە لەڕی���گای مادە یان هە موو کەرەسەیەکی ناشــــــەرعی تەنها لەپێناوی ئەوەی لەمیدیاکاندا دەربکەون کەســـــــێکی بەرپرس بیبینێت هەندی دەس���تکەوتی م���ادی یان پۆس���تیك وەربگرین .نەگبەتی ئـەم کۆمەڵگایەی ئێم���ە هەت���ا ئێس���تا بریتی���ە لەوەی کە ئەمان���ە بەخەڵکی رۆش���نبیرو ناو حیزبەکان دەبینرێن کە جێگای داخە بۆ هەمووالیەک .لەهەمــــــانکاتدا بەهۆی ئەم ڤایروسانەوە نوخبەی راستەقینەی ڕۆش���ـــنبیرانی خ���اوەن كارامه‌ییه‌کان لەهەرێمی کوردستان ش���ێوێنراوە کە دی���ارە ژمـــــــارەی���ان هێجگارکەمە، بەهی���وام ئیتر چیتر ب���ەس بێت بەو جۆرە کەســـــــــانە نەوترێت نوخبەی ڕوشنبیری کوردی یان حیزبی.
بەهۆی ئەم ڤایروسانەوە نوخبەی راستەقینەی ڕۆشـــنبیرانی خاوەن كارامه‌ییه‌کان لەهەرێمی کوردستان شێوێنراوە
کتێب
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
حزب ی شیوع ی دامه‌زرێنه‌رو پێشه‌نگ ی دیكتاتۆرییه‌ته لەعێراقدا ی ئازاد ی جیدی دیموكراس��� لەپراكتیك ئا :بارام سوبحی ی رۆشنبیریو هزرو په‌روه‌رده‌و لەكه‌رت فێركردن. ی باقر نوسه‌رو سیاسه‌تڤانی عێراق ی ی ده‌رد ی چاره‌س���ه‌ركردن لەباس��� ی باس یاسین ،لەكتێبێكدا به‌ورد ریشه‌كێش���كردندا ،نوس���ه‌ر هێم���ا بۆ لەر‌هگ‌و ریشه‌ی دیكتاتۆرییه‌ت‌و ی گه‌لی كورد ده‌كات‌و ده‌ڵێت: هه‌ڵوێست ریشه‌كێشكردن لەعێراقدا ده‌كات، ی ی پێویسته باس بۆ راستی‌‌و دادپه‌روه‌ر حزبی شیوعی تۆمه‌تبار ده‌كات بەدامه‌زراندنی دیكتاتۆرییه‌ت لەعێراقدا ئهوه بكه‌ین كه ك���ورده‌كان زۆر بوێرو ی جوامێران���ه لێبورده‌یی‌‌و لێخۆش���بون ی سه‌ده‌ی بیسته‌مدا. لەنیوه‌ی دوه‌م ی خۆی���ان راگه‌یان���د ،لەپرۆس���ه‌كان ی ره‌خنه لەپارته ده‌سه‌اڵتداره‌كان ئێستای عێراقیش ده‌گرێت كه په‌ندیان كوش���تن‌و ریشه‌كێشكردن‌و قڕكردن ك ه ی پێش���ودا به‌سه‌ریاندا لەسه‌رده‌مه‌كان له‌و مێژوه وه‌رنه‌گرتوه .هه‌روه‌ها ی شه‌هیدبونی پتر لە()170 هات ،وێڕا ده‌ڵێت بۆ دۆخی ئێستای عێراق دو ی كورد لەملمالنێی دژ هه‌زار ش���ه‌هید گره‌نتی هه‌ن ،ئه‌وانیش ده‌ستورو بەدیكتاتۆری ،پێویسته ئه‌و هه‌ڵوێست ه پەرلەمانن. مێژوییه لەلێبوردن‌و لێخۆش���بون وه‌كو ی كاریگ���ه‌ر بمێنێت���هوه ،ك ه ی وانه‌یه‌ك��� ی ریشه‌كێشكردن‌و دیكتاتۆری كتێب ی پێوه‌ند ی ده‌كرێت لەهه‌ر توێژینه‌وه‌یه‌ك ی سێیه‌م تاكباوه‌ڕی لەعێراقدا لەهه‌زاره ی ی ریشه‌كێش���كردن لەمێژو ی بەبابه‌ت��� ی س���ێیه‌م پێ���ش زاینه‌و‌ه تا هه‌زاره ی باقر یاس���ین‌و عێراقدا بهێنرێته‌وه". پاش زاین ،لەنوس���ین وه‌رگێڕانی سه‌باح ئیسماعیله ،كتێبه‌ك ه ی سته‌مكار لەعێراقدا پاشایه‌ت ی ی چاپ‌و په‌خش لەباڵوكراوه‌كانی ده‌زگا ی كتێبه‌ك���ه تایبه‌ت ه ی دوه‌م��� به‌ش��� س���ه‌رده‌مه‌‌و ( )385الپه‌ڕه‌ی���ه .لەدو ی پێنج ی یه‌كه‌م تایبه‌ت ه بەباسكردنی س���ته‌مكارییه‌كان به‌ش پێكهاتوه ،به‌ش ی بیست ،ئه‌وانیش ی مێژویی سه‌ده بەریشه‌كێشكردن‌و باس لەپێناسه‌كه‌ی‌‌و قۆناغ كۆمه‌ڵێ���ك نمونه‌ی ریشه‌كێش���كردن پاش���ایه‌تی‌‌و س���ه‌رده‌می عه‌بدولكه‌ریم ی مێژوه‌و‌ه قاس���مو عارف���ه‌كان‌و به‌عس���یه‌كانه. لەعێ���راق ه���ه‌ر لەبه‌ره‌به‌یان ی ك��� ه ی ئ���هو بۆچون���ه هه‌ت���ا پرۆس���ه‌كانی ریشه‌كێش���كردن به‌پێچه‌وان���ه ی ی پاش���ایه‌تی كه لەساڵ ی بیستدا ده‌كات .به‌شی دوه‌م پێیوای ه رژێم لەسه‌ده ی ی ( )1921دامه‌زرا ،رژێمێكی دیموكراس تایبه‌ته بەباسی دیكتاتۆرییه‌ت‌و باس ی بوبێت ،نوسه‌ر ی ده‌س���تور ی پەرلەمان ی تاكباوه‌ڕی ی دیكتاتۆری پێن���ج نمون ه ی ده‌ڵێت :پاشایه‌تی لەعێراقدا رژێمێك لەسه‌ده‌ی بیسته‌مدا ده‌كات. ی ی وا ی باوه‌ڕمه‌ندی��� ده‌س���ه‌اڵتخوازی ریشه‌كێشكردن لەكۆنه‌وه بۆ ئه‌مڕۆ ی ریشه‌كێش���كردن دامه‌زراند س���ه‌رله‌به‌ر له‌گه‌ڵ سروشت‌و نوس���ه‌ر مێ���ژو ی سیستم ه لەعێراقدا لەچه‌ند هه‌زار س���اڵێك نزیك پێكهات‌و پێداویس���تییه‌كان ده‌خات���هوهو ده‌ڵێت "ریشه‌كێش���كردن پاشایه‌تییه‌كانی جیهاندا نه‌ده‌هاته‌وه، ی نه‌بو له‌گه‌ڵ رژێم ه ی ك ه لەواقیعدا جیاوازی ی ئ���اكاری مرۆی ره‌گ���ی لەالپه‌ڕه‌كان لەعێراقدا داكوتیوه ..لەمێژوی عێراقدا دیكتاتۆرییه سته‌مكاره تاكڕاییه‌كاندا، ی ی پاشایه‌تی لەساڵ ی روخان له‌ژێر چه‌ندین ناو‌و پاس���اوو دروش���مو ك ه له‌دوا ی یه‌ك���دا هاتن" .بۆ ی جیاجیا‌و گۆڕاودا ( )1958ب���ه‌دوا به‌هانه‌و مه‌به‌س���ت ی چه‌ندی���ن به‌ڵگه‌ی ه ی ئ���هو قسه‌یه‌ش��� پیاده‌كراوه‌و ئه‌نجام���دراوه ..له‌ڕێگه ی ش���یوعیه‌كان‌و ی له‌س���ه‌ر سه‌ركوتكردن به‌كاربردن���ی ش���ێوازه‌كانی هێ���ز ی ی كورد ب���ۆ ناوچه‌كان داپڵۆسێنه‌ر لەجێبه‌جێكردنی چه‌مك‌و دورخس���تنهوه ئاماژه‌كانی وه‌كو كوشتن‌و جینۆسایدو باشوری عێراق ده‌هێنێته‌وه. كۆچ پێكردنی دانیش���توان‌و ئابڵوقه‌و قاسم چۆن بو بەدیکتاتۆر؟ گرتن‌و نانبڕین‌و بەكۆیلەكردن". لەباسكردنی قۆناغی ده‌سه‌اڵتی پێنج بەوردبونه‌و‌ه لەمێژوی عێراق ،نوسه‌ر ی عه‌بدولكه‌ریم قاسمدا ،نوسه‌ر ی س���اڵه ی پرۆسه حه‌وت س���یماو خه‌س���ڵه‌ت ی ی ئاراس���ت هی حزب ی ته‌واوی ره‌خنه‌كان ریشه‌كێش���كردنی به‌كۆم���ه‌ڵ لەمێژو عێراقدا دیاریده‌كات ،ك��� ه هه‌ندێكیان ش���یوعی ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت :هه‌م���وان ی خاكه‌ڕایی، ی زه‌مه‌نیه‌و‌ه عه‌بدولكه‌ریمیان بەمرۆڤێك بریتین له :پرۆسه‌یه‌كه له‌ڕو درێژ‌ه ناكێش���ێت ،چونكه پێوه‌س���ت ه دڵسۆز ،ش���ێلگیر ،كۆڵنه‌ده‌ر لەكاردا، ی دیاریك���راوه‌وه لەكات‌و خواپه‌رس���تو قابیلی گه‌ن���ده‌ڵ نه‌بون بەكێش���ه‌یه‌ك ێ ی ئ���ه‌م پی���اوه هه‌ین ی داده‌ن���ا ،كه‌چ ساتێكی ده‌ستنیش���انكراودا .پرۆسه ی بەپرۆسه خراپ ی ده‌ست ی حیزبی شیوع ریشه‌كێشكردن شێوه‌یه‌ك ه لەشێوه‌كان ی ده‌ستئه‌نقه‌سته‌كه‌ی كرد لەگه‌وره‌كردن‌و چاالكی تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه ،پیاده‌كردن ی ستایش‌و پیاهه‌ڵدان‌و ئاماده‌كردندا ،وات ه ه���ه‌ر پرۆس���ه‌یه‌ك لەپرۆس���ه‌كان ی ی شیوعی ده‌ست ی سیاسی ،كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و له‌و ده‌مه‌وه‌ی حیزب ریشه‌كێشكردن ی وه‌كو دیكتاتۆرێك ی لەواڵت���دا زۆرجار ش���ه‌پۆلێك كرد بەدروستكردن ئاین��� ی لەعێراقدا ،ئه‌و گۆڕاو له‌خۆبایی بو. ی دژ لەریشه‌كێش���كردنی پێچه‌وان��� ه نوس���ه‌ر جه‌خ���ت له‌وه‌ده‌كات���هوه ی خۆی���دا هێناوه .ته‌نیا پاڵنه‌ر‌ه به‌دوا ی له‌دوای شۆڕشی (/14ته‌مموز،)1958/ سیاسییه‌كان نه‌بون له‌ودیو پرۆسه‌كان ی چڕو ریشه‌كێش���كردنهوه لەمێ���ژودا ،به‌ڵكو شیوعییه‌كان ده‌ستیان بەچاالك ی ی یا ئایینی ،رێكخراو كرد ،خه‌ریكی ره‌خس���اندن ئه‌نگێزو هۆی تری نه‌ته‌وه‌ی یان ره‌گه‌زپه‌رستی ،یاخود ده‌سته‌یی ،ره‌وش���ه‌ك ه ب���ون ب���ۆ ی ت���ه‌واو قۆرخكردن��� یان كۆمه‌اڵیه‌تی یاخۆ تایفی بون. ی خه‌س���ڵه‌تێكی تری ریشه‌كێشكردن ره‌های پۆس���ته‌كان ی ده‌وڵ���هتو دامودەزگا‌و ئه‌وه‌ی��� ه زۆرج���ار ئ���هو كه‌س���انه ی ده‌س���ته چاالكه‌كانی، ی جێبه‌جێكردنی پرۆسه سه‌رپه‌رشت ی "گه‌یشتن بۆ ریشه‌كێش���كردنیان ده‌ك���رد ،ده‌ب���وه بەمه‌به‌ست ی ی ته‌واو تاكڕه‌و به‌اڵیه‌ك به‌س���ه‌ر خۆیان���هوهو هۆیه‌ك بااڵده‌س���ت بۆ كه‌وت���ن‌و بنەبڕكردنی���ان .هه‌روه‌ها به‌سه‌ر ده‌س���ه‌اڵتدا ،ئه‌مه‌ش ی ریشه‌كێشكردن ته‌نها مرۆڤ ناگرێته‌وه ،ن���ه‌ك بەئامانج���ی س���ه‌پاندن ی به‌ڵك���و په‌الماردان���ی په‌رس���تگاو دادپه‌روه‌ری‌‌و ئازادیو دیموكراس��� ی كۆت���ه‌ڵ‌و مۆنۆمێن���تو ب���ۆ س���ه‌رجه‌م هاواڵتیان���ی عێراق!.. تێكش���كاندن ی ی دیكتاتۆری ی تر س���ه‌پاندن ی بەمانایه‌ك داونه‌ریت���ی ئاینی تایبه‌ت بەالیه‌نگران ی ده‌سه‌اڵتخوازیی باوه‌ڕمه‌ندی". ئایی���ن یان ئ���هو ب���اوه‌ڕه‌ی ده‌رگیر ریشه‌كێشكردن ده‌بێت ده‌گرێته‌وه. شیوعییه‌كان‌و دیكتاتۆرییه‌ت ی ی ره‌خنه‌كانیدا له‌سه‌ر حزب لەدرێژه چاره‌سه‌رو نمونه‌ی كوردانه ی ی شیوع ی شیوعی ،نوسه‌ر ده‌ڵێت :حزب ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی ده‌رد ی ریشه‌كێش���كردن ك���ه هه‌زاران س���اڵ ه پشكداربو لەته‌رخانكردن‌و جێگیركردن ی ی گرتۆته‌وه ،نوسه‌ر چه‌ند رۆش���نبیری توندوتیژی‌‌و رازاندنه‌و‌ه مێژوی عێراق ی ی تاك���ڕه‌وی‌‌و ده‌س���ه‌اڵتخواز پێشنیارێك ده‌خاته‌ڕو ك ه گرنگترینیان ئ���اكار ی ی له‌ناو ئاوه‌زی عێراقیدا ،هه‌روه‌ها هان بریتی���ن ل���ه :پاراس���تنی پرۆس���ه ی په‌روه‌رده‌و فێرك���ردن لەگه‌مه‌پێكردن‌و پابه‌ندبونی دا بەتیۆری ده‌سه‌اڵتخوازی ی خولیا حزبی‌‌و سیاس���ییه‌كان ،هه‌روه‌ها باوه‌ڕمه‌ن���دی الی ملیۆنان تاكی گه‌ل ی ی شیوع لەتون���دڕه‌وی‌‌و عێراق ..ئه‌و سیاسه‌ته‌ی حزب ی دورخس���تنهوه به‌حزبیكردن‌و ده‌سته‌گه‌ری .هه‌نگاونان عێ���راق گرتیه‌به‌ر ب���ۆ كاركه‌ناركردن‌و بەرێگ���هی لێخۆش���بون‌و لێبورده‌یی‌‌و په‌راوێزخس���تنی س���ه‌رجه‌م ح���زب‌و ی چاره‌سه‌ر بۆ ئاسته به‌رزه‌كان هێزه سیاس���ییه‌كان لەواڵتدا ،وای له‌و هه‌ڵكشان
حزبی شیوعی پشكداربو لەته‌رخانكردن‌و جێگیركردنی رۆشنبیری توندوتیژی‌‌و رازاندنه‌وه‌ی ئاكاری تاكڕه‌وی‌‌و ده‌سه‌اڵتخوازی له‌ناو ئاوه‌زی عێراقیدا حزبانه كرد بۆ البردنی ش���یوعییه‌كان‌و كۆتایی هێن���ان بەدیكتاتۆریه‌ته‌كه‌یان بیر لەخراپترین چاره‌سه‌رو لەهه‌مویان ی خوێناویت���ر بكه‌ن���هوه ،ك���ه كوده‌تا ی سه‌ربازی خوێنرێژییه ..له‌كۆتاییدا حزب ی له‌سه‌ر شیوعی لەئه‌نجامی س���وربون ئه‌و سیاسه‌ته دیكتاتۆریی ه تاكڕه‌وییه، گه‌یشته شێوه خۆكوشتنێك. ی یاس���ین راش���كاوان ه ده‌ڵێت :حیزب ی ش���یوعی لەنی���وه‌ی دوه‌می س���هده ی ی تی���ۆر بیس���تدا ،لەپراكتیزه‌كردن��� ریشه‌كێشكردن لەعێراقدا دامه‌زرێنه‌رو ی پێش���ه‌نگ ب���و ،ئ���ه‌وه‌ش تیۆرێك��� ی نایابه ،وه‌ك���و ده‌بینین دیكتاتۆری��� ی یه‌كه‌مین حیزب���ی ش���یوعی به‌خ���ۆ ی قوربان���ی ب���و .هه‌ری���ه‌ك لەحیزب��� ی ش���یوعی‌‌و ئه‌ندام‌و الیه‌نگرانی لەساڵ ی به‌عسی‌‌و حه‌ره‌س ()1963دا بەده‌ست قه‌ومییه‌كان كه‌وتن ه ژێر ره‌وڕه‌و‌هی ئه‌م تیۆره دیكتاتۆرییه پاكتاوییه‌وه. سۆزانییه‌ك ویستی كوده‌تا رابگرێت ی كاتێك نوس���ه‌ر دێته س���ه‌ر باس��� ی به‌عسییه‌كان لە(/8 كوده‌تای یه‌كه‌م ش���وبات ،)1963/ئ���ه‌م به‌س���ه‌رهات ه ی دهگێڕێتهوه :یه‌كێك له‌و ئه‌فس���ه‌ران ه ێ ی س���فرو كوده‌تاكه‌ی���ان پ س���ه‌عات ی ب���ۆ یه‌كێ���ك راگه‌یه‌نراب���و ،قس���ه لەسۆزانییه‌كانی به‌غدا كردبو، ك���ه رۆژی (/8
شو با ت ) ئه‌فس���ه‌ر ی نا س���ر ا و ی ش���یو عی و ی فه‌رمان���ده‌ی هێز ئاس���مانی ج���ه‌الل ی جه‌عف���ه‌ر ئه‌لئه‌وقات��� تیرۆرده‌كه‌ن ،سۆزانییه‌كه‌ش ی كه‌س���ێكه‌و‌ه ك��� ه له‌ڕێگ���ه ی ده‌یناس���ی هه‌واڵه‌كه‌ی بەحزب ی ش���یوعی گه‌یان���د ،ئێ���واره حه‌وتی ش���وبات هه‌واڵه‌كه گه‌یش���ت ه
ی شیوعی ،ئه‌وه‌بو سه‌الم سه‌ركردایه‌ت ی ی حیزب جۆرج تلۆ عادلی س���كرتێر ی ئاگادار ی سه‌رباز ی نوسینگ ه به‌رپرس ی لێك���رد جه‌الل ئاگادار كردهوه ،داوا ی ی حه‌وتی شوبات ماڵه‌ك ه بكاتهوه شه‌و ی تر بمێنێته‌وه، جێبهێڵێت‌و لەشوێنێك تلۆ كۆش���ا بچێت���ه ماڵ���ی ئه‌وقاتی، به‌اڵم له‌به‌ر زۆر س���اردی كه‌شه‌كه ئه‌و ی ئیش���ی نه‌كرد، ش���هوه ئۆتۆمبێله‌كه بۆی���ه بڕیاری���دا ئاگاداركردنه‌وه‌ك ه بۆ سه‌رله‌به‌یانی هه‌ڵگرێت ،ئه‌وه‌بو له‌گه‌ڵ ی یه‌كه‌م گرنگی به‌یانداو پێش راگه‌یاندن ی كوده‌تا ،س���ه‌عات هه‌شت‌و به‌یاننامه ی ی روداو نیو ئه‌وقات���ی كوژرا .ئی���د پڕ لەكاره‌س���اتی دژ بەش���یوعیه‌كان‌و رژێمه‌كه ده‌ستی پێكرد. جومه‌یالت‌و عه‌فته‌ره ی یه‌كێك له‌و باس���انه‌ی نوسه‌ر هێما ی تایه‌فه‌یه‌ك ی خه‌ڵك بۆ ده‌كات زاڵبون ی ی پرۆسه یان ناوچه‌یه‌ك ه به‌س���ه‌ر كۆ ده‌س���ه‌اڵت لەعێراق���دا ،بەنمونه باس ی هه‌ریه‌ك��� ه ی فه‌رمانڕه‌وای��� لەم���اوه لەعه‌بدولس���ه‌الم‌و عه‌بدولره‌حم���ان عارف ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت :ئه‌و دو برای ه ی ی رژێمه‌كه‌ی���ان پش���ت س���ه‌رله‌به‌ر ی ی دیاریكراو لەئه‌فس���ه‌ران بەژماره‌یه‌ك ی سه‌ر بەیه‌ك خزم ده‌به‌س���ت ،ئه‌وانه ه���ۆز "جومه‌یالت"و لەی���ه‌ك پارێزگا‌ن ی "رومادی"ب���ون .ئ���ه‌م كاره‌ش ال هاواڵتیان باو‌و ناسراوبو. نمونه‌یه‌كی تر كه نوسه‌ر ده‌یهێنێته‌و‌ه حكومه‌ته‌ك���هی تاهی���ر یه‌حیایه ،ك ه ی خه‌ڵك���ی پێی���ان ده‌گ���وت حكومه‌ت ی ی وه‌زیره‌كان عه‌فته‌ره ،چونك ه "زۆرب ه ی رومادی (ئه‌نباری ئێستا) لەپارێزگا بون .هه‌ر پیتێك له‌م وش���ه‌یه ده‌الله‌ت لەناوی ش���ارێك یاخۆ ش���ارۆچكه‌یه‌ك ی رومادی ده‌گه‌یه‌نێت :عه‌ین لەپارێزگا مه‌به‌ست ش���اری عانه‌یه ،فێ فه‌لوجه، ێ ێ راوهو هێ هیت .كات تا تكری���تو ر كۆی���ان ده‌كه‌یته‌وه ده‌بن��� ه عه‌فته‌ره، ی لێهات خه‌ڵكه‌ك ه حكومه‌تیان ی وا ئید بەعه‌فته‌ره ناوده‌برد". كوده‌تای كۆمپانیاكان ی ئ���هوهی بۆچ���ی كوده‌تا ده‌رباره به‌س���ه‌ر عه‌بدولره‌حم���ان عارفدا كرا، له‌كاتێكدا بەكۆمه‌ڵێك لەخزمه ئه‌فسه‌ر‌ه ئه‌لجومه‌یلییه‌كان���ی ده‌وره دراب���و ،ك ه بەش���ێوه‌یه‌كی توندوت���ۆڵ به‌غدای���ان كۆنترۆڵ كردبو ،نوس���ه‌ر دهگهڕێتهوه بۆ دیمانه‌یه‌ك كه ل���ە()1970/2/18 لەئه‌سته‌نبوڵ له‌گه‌ڵ عارفدا سازكراوه، ی پرس���یاره‌ك ه ئه‌ویش به‌م جۆره وه‌اڵم ی ی پێدانی گرێبه‌س���ت ده‌دات���هوه :دوا ی ئیرابی فه‌ره‌نسی‌‌و ی بەكۆمپانیا نه‌وت ی ی له‌س���ه‌ر واژوكردن پ���اش ره‌زامه‌ند ی له‌گه‌ڵ ی یارمه‌تیدانی هونه‌ر گرێبه‌ست ی ی سۆڤیه‌ت بۆ پێشخستن یه‌كێت ی باكور، ی رومه‌یل ه كێڵگ��� ه ی دوای دروخس���تنهوه ی پ���ان كۆمپانی���ا ئه‌مر ی���كا ن له‌سه‌ر
17
ی یاخیی ده‌ستوه‌ش���ێن‌و ببێت ه هێزێك هه‌ڕه‌شه لەخه‌الفه‌ت بكات. ی نوس���ه‌ر ده‌ڵێت"ته‌نان���هت ناونان��� ی (القائ���د المنصور) ك ه بوه پاش���كۆ ی ی سه‌دام ،ئاماژه بەمانا ناوه زۆره‌كان سه‌رسوڕمان‌و لەخه‌لیف ه ئه‌بو جه‌عفه‌ر ئه‌لمه‌نسور چون ده‌كات".
ی لەوه‌رگرتنی گۆگرد لەعێراقدا، پش���ك توانیان عه‌بدول���ره‌زاق نایف بكڕن ك ه ی بو، به‌رێوه‌به‌ری هه‌واڵگری س���ه‌رباز دواتر بوه سه‌رۆك وه‌زیران‌و پاش ()13 رۆژ لەوه‌رگرتنی ئه‌و پۆسته‌ی لەلهندهن ی به‌ش���یر تیرۆرك���را ،ئه‌مه‌ش له‌ڕێگه ی ی سه‌رباز ئه‌لتالیبه‌وه كه لەپاش���كۆ ی بو لەبه‌یروت ،هه‌روه‌ها ناس���ر عێراق عێراق كارخانه‌ی دیكتاتۆره‌كان ی باڵێوزی عێ���راق لەبه‌یروت، ئه‌لحانی ی نوس���ه‌ر ئام���اژه بەخه‌س���ڵه‌تێك ئه‌مانه‌ش راس���تی س���ه‌لێمنراون نه‌ك ی عێراق���ی ده‌دات‌و رایده‌گه‌یه‌نێت تاك گومان‌و دودڵی". ی عێراق خۆی���ان دیكتاتۆره‌كان گه‌الن دروستده‌كه‌ن ،ئینجا ده‌ست بەسكااڵو سه‌دام له‌نێوان ستالین‌و مه‌نسوردا نوس���ه‌ر ئه‌وه‌مان ب���ۆ دهگێڕێتهوه گازن���ده‌و كڕوزان���هوهو دادو بێ���داد ئه‌وكاته‌ی سه‌دام حسێن لەزیندان بوه ،لەده‌س���تیان‌و لەئاكارو هه‌ڵسوكه‌وتیان ی خوێندنه‌وه‌كان���ی له‌و ماوه‌یه‌دا ده‌كه‌ن ،پاش���ایان كوده‌تایان به‌سه‌ردا زۆب ه س���ه‌باره‌ت بەقۆناغ���ی س���تالین بون ده‌كات‌و ده‌یانكوژێ‌‌و له‌ناویان ده‌بات. بەهه‌مو مانای تی���ۆری‌‌و پراكتیكه‌وه .له‌وباره‌ی���هوه ده‌ڵێ���ت :ه���ه‌ر توێژه‌و ی ی لەعێراقدا گه‌یش���تبێت ه حوك���م ئه‌و ی خۆ ی سه‌رس���امبون هه‌روه‌ه���ا مه‌یل ی ی وا خوێناو ی به‌شێوه‌یه‌ك ی خۆ ی پێشو ی مه‌نس���ور بەخه‌لیفه ئه‌بو جه‌عفه‌ر ی ی ده‌ربڕی ،خس���توه‌ته ژێر پێوه ،هیچ به‌زه‌ییه‌ك ی عه‌باس خه‌لیفه‌ی خوێنڕێژ ی ی ئه‌و سه‌باره‌ت بەحوكمكردن نه‌زانیوه ،پێی وابو‌ه ئه‌مه تاکه رێگه ك ه تیۆر ی ی س���ه‌ركه‌وتن بەپل���هی یه‌ك���ه‌م پش���ت به‌س���تو بو راس���ت ه بۆ به‌دیهێنان ی باوه‌ڕمه‌ندی. هه‌میشه‌ی ی ی تاك ی ئه‌و دوڕویی ه نوسه‌ر هۆكار ی دهگێڕێتهوه ب���ۆ كۆتوبه‌ندو عێراق��� ی رژێم ه ده‌سته‌گه‌راو سته‌مكاره‌كان مه‌رج ی ی لەتاك ی مێژو ،به‌جۆرێك وا به‌درێژای ی ی ك���ردوه بە"تۆب���زی‌‌و ناچار عێراق ی درۆ ،ریای���ی ،ته‌ڵه‌كه‌بازی، س���یفه‌ت ی هه‌لپه‌رستی ،ئاكاری ژێراوژێرو دوفاق ی بگرێته‌به‌ر ،ئه‌مه‌ش وای لێكرد ئاكار ی لەپابه‌ندبون بەهه‌ڵوێس���ت ه ده‌مده‌م��� سیاس���ییه‌كانه‌و‌ه بگرێته‌ب���ه‌ر ...ئه‌م ئاكار‌ه هه‌لپه‌رستیی ه ده‌مده‌می‌‌و ئه‌مبه‌رو ئه‌وبه‌ركردنه ناڕاس���تگۆییه‌و سه‌رجه‌م ی ی تر ،ك ه له‌كات دیارد‌ه نه‌رێنییه‌كان��� ی لەئاكارماندا ئێس���تادا وه‌كو عێراق��� به‌ده‌ستییانه‌وه ده‌ناڵێنین ،دهگهڕێتهوه ی پێنج دیكتاتۆریی ه بۆ ئه‌و وێرانكاریی ه ده‌سه‌اڵتخوازیی ه باوه‌ڕمه‌ندییه‌كه به‌سه‌ر ی ی عێراقیاندا سه‌پاند ،كه لەسه‌ده گه‌ل ی بیس���ت لەعێراقدا حوكمی ده‌س���ه‌اڵت سیاسیان كرد".
یه‌كێك له‌و ئه‌فسه‌رانه‌ی سه‌عاتی سفرو كوده‌تاكه‌یان پێ راگه‌یه‌نرابو، قسه‌ی بۆ یه‌كێك لەسۆزانییه‌كانی به‌غدا كردبو، كه رۆژی (/8 شوبات) ئه‌فسه‌ری ناسراوی شیوعی‌‌و فه‌رمانده‌ی هێزی ئاسمانی جه‌الل جه‌عفه‌ر ئه‌لئه‌وقاتی تیرۆرده‌كه‌ن، سۆزانییه‌كه‌ش له‌ڕێگه‌ی كه‌سێكه‌وه كه ده‌یناسی هه‌واڵه‌كه‌ی بەحزبی شیوعی گه‌یاند
بەد ه‌ستپێش���كه‌ر یو ی هه‌ڵكوتان ه س���ه‌ر بەتیرۆر ی نه‌ی���اره به‌هێ���زه‌كان، سیاس��� ی پێش���وه‌خته‌ی ه به‌و پێی���هی لێدان��� بۆ دورخس���تنه‌و‌هی مه‌ترس���ی له‌سه‌ر ی ده‌سه‌اڵت‌و له‌باربردنی پیالن به‌ر له‌وه
ئۆپۆزسیۆن هیچ فێرنه‌بو ی ی قۆناغ���ی دوای روخان��� لەباس��� ی رژێمی س���ه‌دام‌و به‌ده‌سه‌اڵت گه‌یشتن ی جاران ،نوسه‌ر ده‌ڵێت: ئۆپۆزس���یۆن ده‌رك���ه‌وت ئۆپۆزس���یۆنی عێراق هیچ ی رابردوه‌وه فێر نه‌بو، وانه‌یه‌ك لەوانه‌كان ی ی لەئه‌زمون‌و روداوه‌كان هیچ په‌ندێك��� ی پێشو وه‌رنه‌گرتوه ،به‌تایبه‌تی كێشه ی ی لەده‌س���ه‌اڵت‌و دامه‌زراندن تاك���ڕه‌و ی دیكتاتۆریی تاكڕایی لەواڵتدا، حوكم ی هه‌م���ان بۆچون‌و نه‌ریت‌و به‌ڵكو دیل ی بو ..هه‌ر الیه‌نێك لەالیه‌نه‌كان نه‌خۆش ی وا هه‌ڵس���وكه‌وت ده‌كات وه‌ك ئهوه ی مێژو لهوهوه ده‌س���ت پێ���ده‌كات‌و ال ی دێ���ت ،لەگه‌ردونیش���دا ئ���هو كۆتای ی ته‌واونییه ته‌نیا قه‌ناع هتو راستییه‌ك هزرو بۆچونه‌كانی ئه‌و نه‌بن". ی ی نوس���ه‌ر گه‌وره‌ترین هه‌ڵه به‌بڕوا ی ده‌س���ه‌اڵتدارانی ئێس���تا ،قانون��� ی به‌عس بوه ،چونك ه ریشه‌كێش���كردن ی به‌عس���ییه‌كان پرته‌و بۆڵه‌یان "زۆرب ه ی ده‌ه���ات‌و وه‌ڕس‌و بێزارب���ون ل���هوه لەحزب‌و ده‌سه‌اڵتدا روی ده‌دا". نوس���ه‌ر جه‌خ���ت له‌وه‌ده‌كات���هوه ی عێراقدا له‌سه‌ر دوگره‌نتی باش لەره‌وش ئاستی ئاینده‌و ستراتیژ هه‌ن ،ئه‌وانیش ی هه‌میشه‌ییه، ی ده‌س���تور یه‌كه‌م :بون ی زۆر ی خ���ه‌وش‌و ناته‌واوییه‌ك "وێ���ڕا لەداڕش���تن‌و ناوه‌ڕۆكه‌كه‌یدا ،پێویست ی گرن���گ‌و پێویس���ت بەهه‌مواركردن��� ده‌كات ،به‌مه‌رجێك ئه‌و هه‌مواركردن ه بەرۆحێك���ی بێالیه‌نان���هو بابه‌تی‌‌و ی زانس���تیانه‌و دور لەده‌س���ته‌گه‌ر ی هه‌مواربكرێ���ن ،له‌گه‌ڵ پاراس���تن ی یاس���اییو ده‌س���توری" .دوه‌م. الیه‌ن ی ی پەرلەمان���ی عێ���راق ،بون��� بون��� "پەرلەمانێك���ی دروس���تنه‌كراو یاخ���ۆ ی ئاراس���ته‌نه‌كراو له‌الی���ه‌ن دەزگا‌كان ی یاخود حكومیه‌وه، ئاسایش‌و هه‌واڵگر ی باش ه لەگش���ت دۆخه‌كاندا زه‌مانه‌تێك ی ی یاساكان‌و چاودێری كار بۆ پاراستن ی ده‌وڵ���هتو لێپرس���ینهوه لەگه‌نده‌ڵی به‌رباڵو لەدام���ودەزگا حكومییه‌كاندا، ی ی راس���ته‌قینه بەدیموكراس��� رۆح��� ی ی سیاس پێڕه‌وكراو ده‌دات ،تا لەژیان لەواڵتدا چاالك‌و كاریگه‌ر بێت".
16
تایبەت
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
"ئه‌گه‌ر بایكۆتیش نه‌كرێت، ساڵێك ی زۆر قورس به‌ڕێوه‌یه بۆ خوێندن"
ته‌خته سپی
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
ئامانج تێیدا فێربونە، نەک فێرکردن
ئا :سروه
په‌شێو مه‌جید
یه‌كێتی مامۆستایانی كوردستان له‌سه‌رجه‌م لقه‌كانیان لە 2016-9-25گردبونه‌وه‌كیان ئه‌نجامدا، ههرچهنده داوایان كردبو كه هه‌مو مامۆستایان به‌شداربن به‌اڵم به‌وته‌ی به‌رپرسانی یه‌كێتیه‌كه‌و مامۆستایان به‌شداریی وه‌ك پێویست نه‌بو، مامۆستایه‌ك به‌حیزبی بونی ڕێكخراوه‌كه به‌هۆكار دائه‌نێت ،سه‌رۆكی ڕێكخراوه‌كه‌ش ده‌ڵێت "ئێمه مه‌به‌ستمان گه‌یاندنی په‌یامه ،كێشه‌مان نییه خه‌ڵك زۆربێت یان كه‌م". ههرچهنده مامۆستایانی ناڕازی ( )9-27ئه‌مڕۆیان بۆ خۆپیشاندانی سه‌رتاسه‌ری ده‌ستنیشان كردوه، ب���ه‌اڵم یه‌كێت���ی مامۆس���تایان له‌به‌ش���ێكی زۆری لقه‌كانی���ان ل���ە 9-25گردبون���هوهو ،به‌یاننامه‌یان خوێنده‌وه،سه‌رۆكی یه‌كێتی مامۆستایانی كوردستان، ئه‌حمه‌د گه‌رمیانی له‌باره‌ی ده‌ست نیشانكردنی ئه‌و كاته‌وه بە‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "ویستمان پێش ده‌ست پێكردنه‌وه‌ی ده‌وام ئه‌و په‌یامه بگه‌یه‌نینه حكومه‌ت بۆیه لە-8-11ئه‌م ڕۆژه‌مان هه‌ڵبژارد". به‌پێ���ی ئامارێك یه‌كێتی مامۆس���تایان 72هه‌زار ئه‌ندامی هه‌ی���ه به‌اڵم ژماره‌ی ئه‌و مامۆس���تایانه‌ی ئاماده‌یی گردبونه‌وه‌كانی 9-25بون وه‌ك پێویست نه‌بو ،له‌وباره‌یه‌وه س���ه‌رۆكی یه‌كێتی مامۆس���تایان ده‌ڵێ���ت "ئێم���ه مه‌به‌س���تمان گه‌یاندن���ی په‌یامه، كێش���ه‌مان نییه خه‌ڵك زۆربێت یان كه‌م ،ئومێدی ئه‌وه‌م���ان هه‌ی���ه حكوم���هت پێداچونه‌وه‌یه‌ك به‌و بارودۆخه‌دا بكات له‌به‌رئه‌وه‌ی س���اڵێكی زۆر قورس ده‌بێت چونكه مامۆس���تا به‌و ئیمكانیه‌ته‌وه ده‌وامی پێ ناكرێت نه‌ك ته‌نها بۆ بابه‌تی بایكۆتكردن ،بۆیه زه‌حمه‌ت ئه‌بێت به‌ئاسان تێناپه‌ڕێت". ساڵی خوێندنی ڕابردوو له‌نێوان بایكۆت‌و ده‌وامدا كۆتایی به‌پڕۆس���هی خوێن���دن هێنرا ،س���ه‌رۆكی یه‌كێتی مامۆس���تایان ده‌ڵێت "بایكۆت چاره‌س���ه‌ر نیی���ه ئهوه یه‌كێكه لەب���ژارده مه‌ده‌نییه‌كانی ئێمه، ب���ه‌اڵم مه‌كته‌بی ته‌نفیزی بڕیارده‌دات كه چیبكه‌ین، ئێم���ه یه‌ك ده‌نگ بوین ،ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه هه‌ندێك لقمان هه‌یه ئیلت���زام ناكات ،لە‌بابه‌تی بایكۆتكردن، له‌سیاس���ه‌تی یه‌كێتیه‌ك���ه ده‌چێت���ه دهرهوه ،یان كه‌س���ێك ئه‌و كاره ده‌كات ،كه‌ئ���ه‌وه‌ش بۆ مه‌رامی سیاسیو كه‌س���ی به‌رده‌وام هه‌وڵده‌دات یه‌كێتیه‌كه ل���هت ب���كات‌و ده‌ربچێ���ت لە‌ڕیزه‌كانی ك���ه زه‌ره‌ر بە‌مامۆس���تایان ده‌گه‌یه‌نێت ،ههرچهنده بارودۆخی لق���ه‌كان هه‌ریه‌ك���هی لە‌ناوچه‌كه‌ی خ���ۆی جیاوازه كاریگ���ه‌ری ده‌بێت له‌س���ه‌رئه‌وه‌ی چه‌ن���د ئیلتیزام
گردبونەوەی 9/25ی بەردم لقی یەکێتی مامۆستان لەسلێمانی ده‌كات ،به‌اڵم ئه‌مڕۆ س���ه‌لماندمان كه هه‌موو یه‌ك ڕه‌نگن‌و به‌هه‌موو حیزبه‌كان یه‌ك په‌یامان هه‌بو". ئه‌حمه‌د گه‌رمیانی له‌ئه‌گه‌ری نه‌بونی وه‌اڵم له‌الیه‌ن حكومه‌ت���هوه ئاماژه‌ی���ی بۆ ئه‌وه‌ك���رد "ڕوداوه‌كان بڕی���ارده‌دات ئێم���ه ماف���ی ئه‌وه‌مان نیی���ه یاری بە‌ئاین���ده‌ی منداڵی خه‌ڵك بكه‌ین ئ���هوه بڕیارێكی به‌كۆمه‌ڵ ده‌بێت دوای لێکۆڵینەوە ده‌درێت". له‌س���نوری گه‌رمیانی���ش وه‌ك لقه‌كانی تر 9-25 گردبونه‌وه ئه‌نجامدرا ،سیروان ساڵح كه مامۆستایه له‌و ده‌ڤه‌ره به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "مامۆس���تایان وه‌ك پێویس���ت ب���ه‌ده‌م داواكه‌یانه‌وه نه‌چ���ون ،چونكه پێم���ان وای���ه ئ���هو ڕێكخراوه‌یه حیزبی���هو له‌گه‌ڵ داواكاریه‌كانمان نییه‌‌و متمانه‌ی له‌ده‌س���تداوه له‌الی مامۆستایان ،ههرچهنده گردبونه‌وه كرا به‌اڵم به‌هۆی ئاماده‌نه‌بونی مامۆستایانه‌وه شكستی هێنا". له‌به‌رامب���ه‌ردا س���ه‌رۆكی یه‌كێتیی مامۆس���تایان ده‌ڵێت "ئه‌ی ئه‌و خه‌ڵكه حزبیی نین كه بانگه‌شه‌ی بە‌دۆزه‌خكردنی كوردس���تان ده‌كه‌ن ،ه���ه‌ر ئه‌وانه نین كه حزب���ه‌كان لێیان هاتونه‌ت���ه جواب ده‌ڵێن ئه‌بێ���ت به‌ربدرێن ،ئهوه حزب���ی نییه به‌اڵم یه‌كێتی مامۆس���تایان كه ئیش���ی مەدەنیو ج���وان ئه‌كات حیزبییه؟ خه‌ڵكانێك به‌غیلیان بە‌یه‌كڕیزی یه‌كێتیی مامۆس���تایان دێت ،خه‌ڵكانێ���ك ده‌زانن یه‌كێتیه‌كه جدیه‌‌و به‌اڵم ئه‌وان ده‌یانه‌وێت تێكی بده‌ن به‌داخه‌وه چونكه سودمه‌ند ده‌بن".
داوامان لەهێزه ئه‌منیه‌كان كردوه كه هه‌م خۆپیشانده‌رو هه‌م شتومه‌كه‌كیان‌و حكومه‌ت بپارێزن س���یروان س���اڵح كه ته‌نها موچه‌ی مامۆس���تایی وه‌رده‌گرێت‌و هیچ كارێكی تری نییه ،وتیش���ی"ئێم ه گه‌ر داواكارییه‌كانمان جێبه‌جێ نه‌كرێت ئه‌وا ده‌وام ناكه‌ین ،چونكه ئه‌و پاره‌یه به‌ش���م ناكات‌و مانگانه ده‌بێت قه‌رزبكه‌م ،ههرچهنده پێم ناخۆشه كه ده‌وام ڕابگیرێ���ت هی���وادارم داواكارییه‌كانمان جێ بەجێ بكرێت ،بۆئه‌وه‌ی خوێندن دوانه‌كه‌وێت"
9-17مامۆس���تایانی ناڕازی بڕیاری���ان دا یه‌كه‌م ڕۆژی س���اڵی نوێی خوێندن 9-27خۆپیش���اندان ئه‌نجامبده‌ن ،ئاوات حه‌س���ه‌ن ،وه‌ك مامۆستایه‌كی ن���اڕازی جه‌ختیك���رده‌وه "ك���ه 2016-9-27 %100خۆپیشاندان ئه‌نجام ده‌ده‌ن". ئ���اوات حه‌س���ه‌ن ،وه‌ك مامۆس���تایه‌كی ناڕازی‌‌و ئه‌ندامی ده‌س���ته‌ی به‌ره‌ی خه‌ڵك له‌سه‌ربانگهێشتی به‌ڕێوبه‌ری ئاسایش���ی س���لێمانی لە 9-25سه‌ردانی ئاسایش���یان ك���رد ،له‌وباره‌ی���هوه بە‌ئاوێن���هی ڕاگه‌یاند "لە‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا باس���ی ئه‌و خۆپیشاندانه جه‌ماوه‌ریه‌م���ان كرد ل���ە 9-27ئه‌نج���ام ده‌درێت‌و داوامان كرد هێزی ئاس���ایش هه‌ماهه‌نگ بن له‌گه‌ڵ خۆپیش���انده‌ران ئه‌ویش وتی له‌گه‌ڵ لیژنه‌ی ئه‌منی دائه‌نیشن‌و له‌ئاینده‌شداپێكه‌وه دائه‌نیشین تاوتوێی ئ���هوه ده‌كه‌ی���ن كه چۆن به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئاش���تی به‌ڕێوه‌بچێت ،داوامان لەهێزه ئه‌منیه‌كان كردوه كه هه‌م خۆپیش���انده‌رو هه‌م شتومه‌كه‌كیان‌و حكومه‌ت بپارێزن". ئاوات حه‌س���ه‌ن ب���ه‌رده‌وام بو له‌س���ه‌ر وته‌كانی ئاماژه‌ی���ی ب���ۆ ئه‌وه‌ش���كرد "س���لێمانی هه‌رگی���ز بەش���ێوه‌یه‌كی ناش���رین گوزارش���تی لە‌ناڕه‌زای���ی خ���ۆی نه‌كردوه ئه‌وه‌ی ڕویداوه لە‌باره‌گا س���وتان‌و به‌ردبارانكردن ئهوه ملمالنێ ی ناو حیزبه‌كانه ئه‌گینا خه‌ڵكی س���لێمانی ته‌نها په‌الماری ئه‌منه‌سوره‌كه‌ی داوه كه ئه‌ویش قه‌الی سته‌م بوه".
"ئه‌م قوتابخانه‌ی ه بۆ فرۆشتن"
ده‌رگاو دیوار ی قوتابخانه‌كان شوێنێك بۆ قسه ی دڵ ی خوێندكاران ئا :سروه جه‌مال
ده‌رو دیواری قوتابخانه‌كان‌و هۆڵ‌و ته‌والێت‌و ته‌خته‌ی دانیشتنی خوێندكارانیش پڕن له‌نوسراوو هه‌ڵكۆڵین‌و هێمای جیاواز ،توێژه‌رێكی ده‌رونی ده‌ڵێت "كاتێك خوێندكار ڕێنمایكارێكی نه‌بێت ناچار په‌نا ده‌باته به‌ر بێ گیانه‌كان‌و قسه‌ی ناخی خۆیو ڕقو هه‌ڵچونه‌كانی له‌سه‌ر ئه‌و كه‌لوپه‌النه ده‌رده‌بڕێت". "ئه‌م قوتابخانه‌یه بۆ فرۆشتن"" ،ئه‌م قوتابخانه‌یه بۆ فرۆشتن له‌به‌رئه‌وه‌ی موچه نییه" نوسراوی سه‌ر دیواری دو قوتابخانه‌ن ،كه زیاتر له‌س���ێ هه‌فته‌یه له‌ت���ۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا باڵوبوه‌ته‌وه .ههرچهنده ده‌نگۆو بیروڕای جیاوازی له‌س���ه‌ر دروستبو ،به‌اڵم له‌به‌دواداچونی���ی ئاوێنه‌دا ده‌ركه‌وت ئ���هو وێنه‌یه ئاماده‌یی به‌مۆیه ،نه‌جیب عومه‌ری به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌و خوێندنگایه له‌ناحیه‌ی ڕزگاری سه‌ر بە‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گش���تی په‌روه‌رده‌ی گه‌رمیان بە‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "ئه‌م خوێندنگه‌یه دو ئاماده‌یی ده‌وامی تێدا ده‌كه‌ین به‌مۆ‌و گه‌رمیان". نه‌جیب عومه‌ر ،كه 7ساڵه به‌ڕێوه‌به‌ری ئاماده‌یی به‌مۆیه له‌باره‌ی ئه‌و نوس���ینه‌و نوس���ینه‌كانی تری خوێندكار له‌س���ه‌ر تهختهو دی���واری قوتابخانه‌كان وتی "منداڵی نه‌فس نزم‌و دور له‌په‌روه‌رده‌ی دایك‌و ب���اوك‌و قوتابخانه ئه‌و كاره‌یان ك���ردووه ،هه‌روه‌ها خویه‌ك���ی هه‌رزییه‌و جۆرێك���ه له‌خۆخاڵیكردنه‌وه، په‌یوه‌ن���دی به‌ج���ۆری په‌روه‌رده‌كردن���هوه هه‌یه، به‌تایبه‌ت كه ئاستی ڕۆشنبیری خێزانه‌كه الوازبێت، هه‌روه‌ها په‌نگخواردنه‌وه‌ی عه‌ش���ق‌و خۆشه‌ویستی‌‌و چاولێك���ه‌ری‌‌و خۆهه‌ڵنان له‌به‌رچاوی هاوڕێ‌‌و خراپ ڕه‌فتاركردنی مامۆستا‌و كه ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری سلبی ههیهو زۆرجار وه‌ك تۆڵه‌كردنه‌وه‌یه‌ك لە‌مامۆستاكه‌ی ئه‌و كاره ده‌كات ،به‌دڵنیاییه‌وه قوتابخانه‌كانی ئێمه ش���وێنێك نین كه حه‌زه‌كانی خوێندكار به‌دیبهێنن بۆیه په‌نا ئه‌به‌نه به‌ر ئه‌م كارانه"
ئه‌و كاته‌ی كه‌سێك نیی ه قسه‌ی دڵی بۆ بكات له‌سه‌ر دارو تهختهو ده‌رگاكان قسه‌ی دڵیان ده‌كه‌ن قوتابخانەیەک کە لەسەری نوسراوە بۆ فرۆشتن نه‌جیب فه‌رمانێكی فه‌رمی وه‌زاره‌تی خس���ته‌ڕو‌و بە‌په‌روه‌رده‌ی مه‌عریفی‌‌و دروستی ده‌رونی خوێندكار وتی "هه‌ت���ا به‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی لیژنه‌یه‌كی تایبه‌ت نادات ،هه‌روه‌ه���ا نه‌بونی توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و له‌س���ه‌ر ئاس���تی گه‌رمیان خوێندنگاكه‌مان س���اڵی ده‌رون���ی لە‌قوتابخانه‌كاندا ك���ه گرنگن بۆ ڕه‌فتاری خوێندنی 2017-2016سیفه‌تی نمونه‌یی پێده‌درێت دروس���تی خوێندكارو چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانیان، بۆنمونه ئ���هو خوێندكارانه‌ی كه ش���ه‌ڕه‌نگێزن یان لەناو 25ئاماده‌یی لە‌سنوره‌كه‌دا". نوس���ین له‌س���ه‌ر دیواروده‌رگاو تهختهو ش���وێنه كێش���ه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تیان هه‌یه كاتێك توێژه‌رێك نه‌ش���یاوه‌كان له‌الی خوێندكاران بۆته دیارده‌‌و هه‌تا ی���ان ڕێنمایكارێكی نه‌بێت ناچار په‌نائه‌باته به‌ر بێ به‌ش���ێك لە‌خوێندكاران له‌كاتی وانه‌كانیشدا زۆرجار گیانه‌كان‌و قس���هی ناخی خۆیو ڕقو هه‌ڵچونه‌كانی له‌س���ه‌ر ئه‌و كه‌لوپه‌النه ده‌رده‌بڕێت .جگه له‌وه‌ش خه‌ریكی نوسین‌و هه‌ڵكۆڵینی ته‌خته‌كانیان. توێژه‌ری ده‌رونی ،داس���تان مه‌جی���د كۆمه‌ڵێك هه‌رزه‌كار زۆربه‌ی كات بێ گوێدانه یاس���او ڕێس���ا خاڵ به‌ه���ۆكاری ڕه‌فتارێكی له‌م ج���ۆره داده‌نێت ،كاری خۆی ده‌كات‌و به‌ڕاستیشی ده‌زانێت ،نوسینی ده‌ڵێ���ت "ژینگ���هی خێ���زان گرنگ���ه ئ���هو كاته‌ی بابه‌ته‌كانی���ش زیات���ر هه‌ڵچونی ناخ���ی هه‌رزه‌كار لەس���ه‌ره‌تای ته‌مه‌نیه‌وه فێری ئ���هوه نه‌كرێت ئه‌و خۆیه‌تی له‌سه‌ر ئه‌و شوێنانه ،ئه‌و كاته‌ی كه‌سێك ش���تانه بپارێزێت كه موڵكی خۆین ،ئه‌وا هه‌س���تی نییه قس���هی دڵ���ی بۆ بكات له‌س���ه‌ر دارو تهختهو به‌رپرس���یارێتی الدروس���ت نابێ���ت ،جگه‌ل���هوهی ده‌رگاكان قسه‌ی دڵیان ده‌كه‌ن ،كه ئه‌وانیش بریتین له‌قوتابخانه‌كان���دا مامۆس���تا ئه‌وه‌ن���ده‌ی خه‌م���ی له‌هێمای دڵ‌و تیرو ش���یعر‌و جنێودان‌و پیاهه‌ڵدانی ته‌واوكردنی وانه‌س���ه‌ره‌كیه‌كه‌یه‌تی ئه‌وه‌نده گرنگی كه‌س���ێك یان یاریزانێك یان الیه‌نێك كه خۆش���ی
ئه‌وێت". داس���تان بە‌نیگه‌رانی���هوه باس���ی لە‌كاریگه‌رییه خراپه‌كانی ئه‌م دیارده‌یه كردو وتی "گه‌ر له‌منداڵییه‌وه ئه‌م كاره ئه‌نجامبدات ئه‌وا لە‌قۆناغه‌كانی تری ژیانیدا ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ده‌بێت‌و نه‌بونی به‌رپرسیارێتی ده‌بێته به‌ش���ێك لە‌كه‌س���ایه‌تی ،بەلهدهس���تدانی زۆربه‌ی ش���ته‌كانی ده‌وروبه‌ری ڕادێت‌و هیچی به‌الوه گرنگ نابێت" ئه‌و توێ���ژه‌ره ده‌رونییه بە‌پێویس���تی ده‌زانێت كه "مندااڵن فێری هه‌س���تی به‌رپرسیارێتی بكرێن‌و هه‌روه‌ها گرنگی بە‌پڕۆس���هی فێربونی گش���ت ی بۆ خوێندكاران بدرێت‌و پێش���بڕكێ ی سااڵنه بۆ پاك ڕاگرتن���ی كه‌لوپه‌له‌كانی قوتابخان���ه ئه‌نجام بدرێت كه‌پاداشت‌و س���زا هه‌بێت ،هه‌روه‌ها بونی وانه‌یه‌كی په‌روه‌رده‌یی‌‌و مه‌عریفه‌یی كه به‌گرنگه‌وه سه‌یربكرێت‌و زۆرترین سودیان پێبگه‌یه‌نێت"
گومان���ی تێ���دا نی���ە دەک���رێ هەموم���ان گفتوگۆی نەبڕاوە بکەین لەس���ەر ئامانجەکانی پەروەردە ،بۆچی دەبێ مامۆس���تایی بکەین؟ لەو کات‌و س���ەردەمە چی پێویس���تە بکرێتە ئەجێن���دای کاری پەروەردەییمانەوە؟ لەپێناو چ���ی دەب���ێ فێرخ���واز ڕو لە‌فێرگ���ە بکات؟ ئامانج لە‌پێگەیاندنی م���رۆڤ چیە؟و ئەمانە‌و پرس���یاری تر .ئەمەش س���ەرەڕای ئەوەی کە پەروەردەناس‌و کۆمەڵناس���انی جیهانی لەسەر ئەوە کۆکن کە مرۆڤی س���ەدەی ٢١پێویستی بە‌بەهرە‌و خوێندەواریی وەکو بیری ڕەخنەیی‌و چارەس���ەردۆزی ،داهێنان���کاری ،پەیوەندی‌و هاریکاری ،هۆش���یاری جیهانی ،خوێندەواری میدیایی‌و تەکنەل���ۆژی‌و ئەمانە‌و چەند بەهرە‌و خوی تر دەبێت بۆ ڕزگاربون‌و دەرچون لەژیان. ل���ێ ئەوەی کە من لێرە دەم���ەوێ بیخەمەڕوو شتێکە ئەمانە گشتی دەخاتە بازنەی خۆیەوە‌و لە‌سەروی ئەمانەوەیە. من پێم وای���ە ئامانجی مەزن���ی پەروەردە، فێربون���ە .فێرب���ون بەو واتای���ەی کە ئێمەی پ���ەروەردەکار‌و مامۆس���تاو بەڕێوەب���ەرو سیاسەتمەدار‌و یاس���اداڕێژەر‌و باوان‌و تەواوی پش���کدارانی تری کەرتی پەروەردە ،مرۆڤێک بەرئەنجام���ی تەقەالم���ان بێ ک���ە تامەزرۆی زانی���اری زیاتر بێ‌و ب���ەردەوام تینوی فێربون بێتو بە‌فێربون���ی کەم تێر نەخوات .هەروەکو ج���ۆرج بێرناردش���ۆ دەڵ���ی "ئ���ەوەی ئێمە دەمانەوێ ،منداڵێکە ش���وێنکەوتەی مەعریفە بێ ،نەک مەعریفەیەک شوێنکەوتەی منداڵ". ئەو وتەیەی بێرناردشو پرسیارێکی گەورەیە لەسەر ناوەڕۆکی فێربون‌و فێرکردن ،یا ئەوەی ک���ە الی ئێمە پێی دەڵێن پڕۆگرام یا مەنهەج. بەاڵم ئەوە ئامانجی ئەو نوسینە نیە ،ئامانجی ئەو نوس���ینە مەبەستی وتەکەی بێرناردشۆیە، ئەویش ئەو عەوداڵیەی���ە کە دەبێ منداڵ الی دروست بێ بۆ فێربون‌و مەعریفە لە‌دەرئەنجامی فێرکردن‌و پرۆسەی فێرگەکاری. دەکرێ گەنگەش���ەی بون���ی دوالیزمەیەکی فێربون‌و فێرکردن بکەم لە‌کوردستان .ئەمەش بەش���ێوەیەکی نەریتی تا ئێستا لە‌نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی تر گواس���تراوەتەوە .ئەو کۆبیر خستنە سەر فێرکردنە وای کردوە کە بیر بە‌الی فێربون دا نەچی .ڕاس���تی هەر دەکرێ بڵێین بیرمان لێ���ی نەکردۆتەوە ،چونکە ئەو جۆرەی بیری لێکراوەتەوە بیرکردنەوەیەکی تەکنیکیە. واتە تەنها بیر لە‌ئامرازەکانی فێربون کراوەتەوە کە هەر لە‌خۆیدا فێرکردن یەکێکیانە. بەنمون���ە ،ئێم���ە ئەوەن���دەی بیرمان بە‌الی مامۆستایە ،ئەوەندە بیرمان الی فێرخواز نیە. بەهەڵە وای ب���ۆ دەچین کە بۆ هەر ڕێژەیەکی فێرک���ردن ئەوەندە فێربونە هەیە ،یاخود دێتە ب���ون .بێ ئ���ەوەی لەبیرمان بێ ک���ە زۆربەی ئ���ەوەی ئێمەی م���رۆڤ لەژیان فێ���ری دەبین لە‌پێش‌و میانە‌و پ���اش فێرگە فێری بوین ،بێ ئ���ەوەی لە‌فێرگە فێرکرابی���ن .زۆربەی ئەوەی لە‌فێرگە فێری دەبی���ن‌و فێردەکرێین لەبیرمان دەچێتەوە ،ئەوەیش���ی لەبیرمان���ە پەیوەندی بە‌ژیانمانەوە نیە. وای لێهات���وە ،دەرخکردن مان���ای فێربون دەگەیەن���ێ .كام���ە فێرخ���واز زۆرترین دەقی لەبەرکردبێ‌و تاوەکو دەقاودەقتر لەبەری کات، ئەو فێرخوازێکی باش���ترە .هەر ئەویش���ە کە ئەگەری یەک���ەم بونی لەوانی تر زیاترە .ئەمە ئ���ەوە دەگەیەنێ کایەی هەڵسەنگاندنیش���مان (تاقیکردن���ەوەکان) فێربونی���ان بە‌ئامان���ج نەگرتوە .من خۆم باش���م لەبی���رە ئەوکاتەی لە‌فێرگە بوم ،هەمیشە ئەو فێرخوازەی بەبەغا ئاسا ئەرکی ئەو ڕۆژەی وانەکانی بگوتبایەوە، ئەو فێرخوازە بە‌باشتر‌و جێی شانازی ئاماژەی پێ دەکرا لەالیەن مامۆستاوە. لەم���ەش کارەس���اتتر ئەوەی���ە ک���ە ل���ەو سەردەمە ڕاستەوخۆ‌و ناڕاستەوخۆ بە‌فێرخواز دەگوت���رێ کە ئەوەی کە ئەم���ان دەبێ فێری ب���ن کۆمپیوت���ەرو مۆبای���ل‌و ئامێر باش���تری ئەنجام دەدات .واتە پش���ت بەس���تن بە‌ئامێر‌و پشت کردن لە‌دروس���تکەری ئامێر .ئەی کەی پ���ەروەردە جەخت دەخاتە س���ەر ئەوەی کە مرۆڤ لە‌ئامێر‌و مەکینە باشتر دەیکات؟ گ���ەر ئێس���تا ت���ۆی مامۆس���تا لەمیانەی خوێندنەوەی ئەو دەقە پرسیاری ئەوە دەکەی، ئەی باش چارە چیە؟ من وای بۆ دەچم چارەکە الی تۆی مامۆس���تا بێ .ئەم جۆرە فەلسەفەیە پێویستی بە‌هۆشیاری‌و ئاگاهی تۆی مامۆستا هەیە لەبارەی ئارێش���ەکەوە .دەبێ ئەم جۆرە تێگەیشتنە لە‌تۆدا بە‌کردە تەجەال بێ‌و بیخەیتە هەگبەی فێرکردن���تو پالنی پۆلتەوە .لە‌کاتی هێنان���ەوەی نمونە بە‌فێرخوازی نیش���اندەی. لە‌خۆت دا بە‌کردار بیخەیتەڕوو .فێرخوازەکانت تۆ وەک���و نمونەیەک���ی کاملی ک���رداری ئەو تێگەشتنە ببینن.
تایبه‌ت
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
19
ئه‌مرۆ عه‌قڵم له‌گه‌ڵ ناحه‌قدا بو عیماد عه‌لی پێ����ش ئ����هوهی په‌رله‌مان����ی عی����راق متمانه لەهۆش����یار زێباری وه‌ربگرێت����هوه ،ه����ه‌ر ئه‌م����رۆ پاش بیرێكی قوڵ لەچۆنێتی كه‌وتنه‌وه‌ی ده‌رئه‌نجامی لێ سه‌ندنه‌وه‌ی متمانه لەزێباری و ،بەپێی هاوكێش����ه‌یه‌كی تایبه‌تمه‌ن����دی ناوچه‌ی����ی ن����ه‌ك نێوخۆیی كوردستان به‌اڵم بەبینینی ده‌رهاویشته‌کانی له‌سه‌ر كوردستان له‌م����ه‌ودوا ،له‌عه‌قڵ����هوه لەگ����ه‌ڵ س����ه‌ندنه‌وه‌ی متمان����هو لێكه‌وت����ه پێشبینیكراوه‌كانیدا نه‌بوم ،ئه‌مه‌ش له‌ده‌رئه‌نجام����ی خوێندنه‌وه‌ی هه‌مو الیه‌نه‌كانی پرۆسه‌كه‌‌و مامه‌ڵه كردنی پارت����ی له‌گ����ه‌ڵ ده‌رئه‌نجامكانداو، چۆنێتی كه‌وتنه‌وه‌ی هاوكێشه‌كان‌و ره‌وت����ی ناوچه‌ك����هو وه‌زعی پارتیو ئه‌گ����ه‌ری په‌یوه‌ندیه‌كان����یو
ئاراسته‌كردنی سیاسه‌تی ئه‌م حزبه‌‌و كاریگه‌ری له‌س����ه‌ر وه‌زعی تایبه‌تی كوردس����تان ،بەوردی هاوكێشه‌كانم خوێنده‌وه ،ب����ه‌اڵم لەبه‌رامبه‌ردا‌و پر به‌دڵ له‌دڵه‌وه له‌گه‌ڵ لێسه‌ندنه‌وه‌ی متمانه‌كه‌دا بوم لەزێباری . سۆزم بۆ وه‌زعه‌كه‌ی زێباری له‌به‌ر ئهوه نه‌ب����و كه ك����ورده‌‌و زۆرینه‌ی عه‌ره‌ب به‌رامبه‌ری وه‌ستاون ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ش نه‌بو كه وه‌زیرێكی ده‌ست‌و داوێ����ن پاك����هو ب����اوه‌رم وابێت كه په‌رله‌مانتاران زوڵمی لێده‌كه‌ن ،له‌بر ئه‌وه‌ش نیه ،كه كابرایه‌كی بلیمه‌ت بێتو سیاس����یه‌كی بەتوانا‌و كردهوه راست بێتو س����تراتیژێكی كوردانه‌‌و مه‌ردان����هی هه‌بوبێ����تو له‌پێن����او به‌رژه‌وه‌ندی بااڵی گه‌لی كوردستاندا هه‌نگاوێكی ئه‌وت����ۆی نابێت ،له‌به‌ر ئ����ه‌وه‌ش نه‌بو كه ب����اوه‌رم وا بێت عێراق وكورد كه‌س����ێكی تری وه‌ك زێباری تێدا نه‌بێت ،یان ترسم له‌وه
بێت گه‌رانه‌وه‌ی زێباری بۆ كوردستان سیاس����هت كردن����ی لەچوارچێوه‌ی ماڵی بارزانیو پارتی كێشه‌و بێشه‌ی زیات����ر بۆ كوردو ته‌نان����هت بنه‌ماڵه دروست ده‌كات ،به‌ڵكو سۆز وبیری عه‌قاڵنی����م ته‌نها ل����ەروی ئه‌وه‌ی كه لەدوره‌وه به‌ح����اڵ ده‌یبینم ،ئه‌وه‌یه كه زیاتر دابه‌ش����بون رو لەهه‌رێمی كوردس����تان ده‌كات‌و ناكۆكی����ه‌كان قوڵت����ر ئازاربه‌خش����تر ده‌ب����ن‌و، كاردانه‌وه‌ی پارتی بێ گوێدانه هیچ شتێك ،زیاتر لەمیحوه‌ره‌كه‌ی خۆی نزیك ده‌كاته‌وه‌‌و پابه‌ند ده‌بێت به‌و پیالنه هه‌مه‌ج����ۆره ناوچه‌ییه‌ی كه جگه لەماڵوێرانی هیچ ش����تێكی بۆ كوردس����تانی تێدا نی����هو ،پارتی تا بینا قاقای لەقوڕه خه‌س����ته‌كه نغرۆ ده‌كات. لەهه‌ندێ����ك حاڵه‌ت����دا وه‌ك ئه‌م هه‌ڵوێسته جۆراوجۆرانه‌‌و ئاڵۆزبونی هاوكێشه نێوخۆییه‌كانی كوردستان،
له‌ده‌رئه‌نجامی خوێندنه‌وه‌ی وه‌زعی كوردستان‌و عێراق ،بەپێی په‌یوه‌ندیه نێوخۆیی����ه‌كان‌و كارو كاردان����هوهی حزب����ه‌كان ،بەتایبه‌ت����ی یه‌كێت����ی وپارت����یو گ����ۆڕان ودوركه‌وتنه‌وه‌ی زیات����ری ئ����هو س����ێ الیه‌ن����ه ،وا بكات پاڵ بەپارتی����هوه بنێت ،كه به‌ته‌واوه‌تی ده‌س����ت لەچاره‌سه‌ری نێوخۆیی بش����ۆرێت‌و ته‌نها ملكه‌چی فه‌رمانه‌كان����ی الیه‌ن����ه نه‌ی����اره ده‌ره‌ك����یو عراقیه‌كانی دژ بەكوردی میحوه‌رك����هی خ����ۆی بێ����تو هیچ حسابێك بۆ نێوخۆی هه‌رێم نه‌كات‌و ته‌نانه‌ت تاڵه ده‌زوه‌كه‌ش وه‌ك هێڵی گه‌رانه‌وه‌ی بۆ باوه‌ش����ی كوردستان له‌به‌رچ����او نه‌گرێ����ت .ئه‌م����ه‌ش واده‌كات زیاتر هه‌رێمی كوردستانی پاش ئه‌م لێكترازانه‌ی فراكس����یۆنه كوردس����تانیه‌كان لەبه‌غ����دا ،هی����چ بوارێكی بۆ یه‌كێتی‌و یه‌كبون‌و یه‌ك هه‌ڵوێستی ناهێلێته‌وه‌‌و فراكسیۆنه
ونبون ی ئۆتۆمبێل لەجۆری (كیا ،ڕیۆ) به‌ژمار‌ه ( 108927سلێمانی -تایبه‌ت) * تابلۆیه‌كی پێش���هوه ی خاك له‌كه‌الر. ونبوه ،هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ كتێبخانه ی ونبوه به‌ناوی(حیده‌ر محمد حس���ن) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ ی بایه‌ع * هه‌ویه‌یه‌ك پرسگه‌ی ئاوێنه. ی ونبوه (محمد اسماعیل محمود) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه ی بازرگانی س���لێمان * ناس���نامه‌یه‌كی ژور بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه .
نوێرتین هه‌واڵ ...زۆرترین زانیاری ریکالم
ی رزگاری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان كارگێری‌‌و خۆیه‌ت ی
ئاگاداری
عدد1714 : به‌روار2016/9/21 :
ی هه‌مو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه ك ه سااڵنی (-1987 ی ئاگادار ی رزگار س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان ی (احمد علی امین) خاوه‌ن )1989زه‌وی���ان له‌ناحییه‌ی رزگاری (صم������ود) وهرگرتوه كه هاواڵت ی خانو هه‌ر ی دروس���تكردن ی كردوه بەمه‌به‌س���ت ی ڕێگا پێدان ی ( )10302داوا ی ژماره هه‌وائ زه‌و ی هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌و پارچ ه زه‌ویی ه هه‌یه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا لەدوای باڵوكردنهوه ی ی ش���اره‌وانیمان بكاتهوه بەپێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كار ی سه‌رۆكایه‌ت ئه‌م ئاگادارییه،ئاگادار ی بۆ ناوبراو ده‌كات. یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ی ی رزگار سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان كارگێری‌‌و خۆیه‌ت ی
ئاگاداری
عدد1712 : به‌روار2016/9/21 :
ی هه‌مو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه ك ه سااڵنی (-1987 ی ئاگادار ی رزگار س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه ك ه هاواڵتی (یاور احمد حسن ) خاوه‌ن )1989زه‌ویان له‌ناحییه ی خانو هه‌ر ی دروس���تكردن ی كردوه بەمه‌به‌س���ت ی ڕێگا پێدان ی ( )6652داوا ی ژماره هه‌وائ زه‌و ی ی له‌سه‌ر ئه‌و پارچ ه زه‌وییه هه‌یه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا لەدوای باڵوكردنهوه هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی ی ش���اره‌وانیمان بكاتهوه بەپێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كار ی سه‌رۆكایه‌ت ئه‌م ئاگادارییه،ئاگادار ی بۆ ناوبراو ده‌كات. یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری‌‌و خۆیه‌ت ی
ئاگاداری
عدد1672 : به‌روار2016/9/20 :
ی هه‌مو ئه‌و هاواڵتیانه دهكاتهوه ك ه سااڵنی (-1987 ی ئاگادار ی رزگار س���ه‌رۆكایه‌تی شاره‌وان ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه ك ه هاواڵتی (احمد محمد عزیز) خاوه‌ن )1989زه‌وی���ان له‌ناحیی ه ی خانو هه‌ر ی دروس���تكردن ی ڕێگا پێدانی كردوه بەمه‌به‌س���ت زه‌وی ژماره هه‌وائی ( )10086داوا ی ی له‌سه‌ر ئه‌و پارچ ه زه‌وییه هه‌یه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا لەدوای باڵوكردنهوه هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه ی ی ش���اره‌وانیمان بكاتهوه بەپێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كار ی سه‌رۆكایه‌ت ئه‌م ئاگادارییه،ئاگادار ی بۆ ناوبراو ده‌كات. یاسای اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
زه‌به‌الحه‌كانی تر بەئاسانی ویستی خۆیان به‌سه‌ر سه‌رجه‌م الیەنه‌كانی كوردس����تاندا‌و هه‌ر یه‌ك بەجۆرێكی بس����ه‌پێنن .ئه‌گه‌ر فراكسیۆنه‌كانی شیعهو سونه ش����ێوه‌یه‌كی تر بێتو باردوخی ئه‌وان جیاواز بێت ،ئه‌گه‌ر ناكۆك بن‌و پاڵپشتیكه‌ریان زۆر بێت، به‌اڵم فراكس����یۆنه كوردستانیه‌كان خۆی����ان‌و خودایان زیاتر كه‌س����یان له‌گه‌ڵدا نیه‌‌و بێ كه‌س‌و بێ پاڵپشتی دڵس����ۆزن‌و ،ته‌نها یه‌ك هه‌ڵوێستی‌و كاری هاوب����ه‌ش‌و وه‌النانی ناكۆكیه نێوخۆییه‌كانی كوردس����تان لەبه‌غدا قازانجی بۆ كۆی پرسه‌كه ده‌بێت . ئ����هوهی پارت����ی بناس����ێت هه‌روا بەئاسانی ئه‌م كرده‌وه‌ی به‌ڕێناكات‌و بێ وه‌اڵم نابێت‌و ،ئه‌م هه‌ڵوێس����ته جۆراوجۆرانه بەئاس����انی به‌سه‌ریدا تێپ����ه‌ر نابێت‌و ،له‌مه‌ودوا بی ئه‌وه‌ی كاردانه‌وه‌ی له‌مه‌ر ئ����ه‌م ره‌فتاره‌ی فراكسیۆنه‌كان لەناخی ده‌رناچێت‌و
ناجوڵێت����هوه .ئه‌م����ه‌ش بەك����ۆی گش����تیو لەروانگ����هی دابه‌ش����بون بەس����ه‌ر ه����ه‌ردو میحوه‌ره‌ك����هو ئامانجه‌كان����ی دوای رزگاركردن����ی موسڵ مه‌ترسیه‌كی یه‌كجار گ هو‌رەی بۆ هه‌رێمی كوردستان هه‌یه .له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پارتی داخی كردۆته دڵی ئه‌م گه‌لەسته‌مدیده‌وه‌‌و هۆكاری سه‌ره‌كی ئه‌م قه‌یران‌و قاتوقریه‌یه ،بۆیه بەدڵ زۆر تام����ه‌زرۆی ئه‌وه‌ب����وم متمان����ه لەزێباری خاڵی بارزانی بسه‌نرێته‌وه و ،لەترس����ی لێكت����رازان‌و داب����ران‌و دابه‌ش����بونی زیات����رو ده‌رئه‌نجامی خراپ����ی لێس����ه‌ندنه‌وه‌ی متمانه‌كه به‌تایبه‌تی بەهاوكاری په‌رله‌مانتاره كورده‌كان‌و ناسینی پارتیو ره‌فتار‌و مێژوه‌ك����هی ،بەعه‌قڵی����ش ن����زای پێچه‌وانه‌كه‌یم ده‌كرد‌و ئاواته‌خواز بوم كه متمانه لەزێباری نه‌سه‌نرێته‌وه و، به‌مه‌ش به‌ته‌واوه‌تی به‌بیركردنه‌وه‌‌و عه‌قڵ له‌گه‌ڵ ناحه‌قدا بو .
گرێ یان به‌ند ی "هه‌ڵبژاردنی یاسا" ...پاشماوە ده‌كرێت هه‌ر لهوهوه تێبینی كورت بین‌و نا ش���اره‌زای دانوس���تانكارانی بكه‌یت كه چۆن سازش���یان كردوه لە‌دارشتنی گرێ‌‌و به‌ندی هه‌لبژاردنی یاس���ا بۆ به‌رژه‌وه‌ندی كۆمپانی���ا نیوده‌وله‌تی���ه‌كان .ئهوه جگه له‌و پاره قه‌بانه‌ی كه حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان داویه‌تی���ه كۆمپانیاكان���ی پارێزه‌ری لە‌ماوه‌ی دادبینی لە‌دادگای نێو بژیوانی لەلهندهن بەمه‌به‌ستی به‌رگریكردن لە‌مافه‌كانی هه‌رێ���مو ره‌تكردنه‌وه‌ی داوای كومپانیای ناوبراو ,ئه‌گه‌رچیش سه‌ركه‌تو نه‌بون لە‌كاره‌كه‌یان. ( Cumminsو )2011( )Clark كه‌مینز‌و كله‌رك ده‌لێن یه‌كی لە‌باشیه‌كانی یاس���ای ئینگلیزی بۆ الیه‌ن���ه‌كان ئه‌وه‌یه ده‌توان���ن لەكاتی دارش���تنی به‌نده‌كانی گریبه‌س���ته نه‌وتی���ه‌كان پێش���بینی ئهوه بكه‌ن كه لەكاتی دروس���ت بونی كێشه‌كان كێ براوه ده‌ب���ێ لە‌دادگا .لێره‌دا كۆمپانیا نیو ده‌وله‌تیه‌كان بەهۆی ئه‌و ش���اره‌زایه‌‌و ده‌زگا‌و دامه‌زراوه یاس���ایه گه‌ورانه‌ی كه پش���تی پێ ده‌به‌س���تن ،ته‌واو ش���اره‌زان لە‌یاسا كارپیكراوه‌كاندا بەتایبه‌تیش یاسای ئینگلیزی له‌و ریگایه‌وه‌ش دروسترده‌توانن پێش���بینی بریاره‌كان���ی دادگا بك���ه‌ن. به‌واتایه‌ك���ی تر ،ئه‌وان واژو له‌س���ه‌ر هیچ گریبه‌س���تێك ناكه‌ن ئه‌گه‌ر بزانن لە‌داهاتو لە‌كیش���ه‌كان دا دۆراو ده‌بن بەپێچه‌وانه‌ی یاسای مه‌ده‌نی ئه‌و كاره ئه‌سته‌م تره . بۆیه ره‌نگه ئه‌و حاله‌تانه ده‌گمه‌ن بن كه ده‌وله‌تی میوان براوه‌بوبن لە‌كیشه‌كانیان له‌گه‌ل كۆمپانیا نیو ده‌وله‌تیه‌كان كه یاسا والتیك���ی تر كێش���ه‌كانی به‌رێوه بردبێیت .له‌س���ه‌ر ئه‌و بنه‌مای ه ده‌كرێت مه‌ترس���ی له‌دوباره دۆراندنه‌وه‌ی داوی كۆمپانیا دانا گاز بكریته‌وه كه داوای 11ملیار دۆالری
تری كردوه لە‌حكومه‌تی هه‌رێم ,كه وه‌كو كورد هی���وا خوازین ئهوه رونه‌دات چونكه باجده‌ری یه‌كه‌م له‌وه خه‌ڵكی كوردس���تان كه بەوته‌ی سه‌رۆك وه‌زیران بریار بو ببین بەهاوبه‌ش لە‌قازان���ج لەداهاتی نه‌وت نه‌ك باج���ده‌ر لە‌دۆرانی كیس���ه‌كان له‌به‌رامبه‌ر كۆمپانیاكانی نه‌وت‌و سه‌رئه‌نجامی ئه‌وه‌ش بۆ ماوه‌ی چه‌ندی���ن مانگ موچه نه‌درێت‌و یاخ���ود چاره‌گ���ه موچ���ه بەفه‌رمانبه‌ران هه‌رێم���ی كوردس���تان بەت���ه‌واوی دابین نه‌كرێت . ك���ه ره‌نگه گه‌ر یاس���ای عیراقی جێ به‌جێ بكرایه له‌س���ه‌ر كێش���ه یاسایه‌كانی حكومه‌ت���ی هه‌رێم له‌گ���ه‌ل كۆمپانیا دانا گاز ,چاره‌نوس���ی بریاره‌كان���ی دادگا به‌و ش���ێوه‌ی ئیس���تا نه‌بوبایه ،به‌الیه‌نی كه‌م ئ���هو بره پاره زۆره‌ی ك���ه درا بەكۆمپانیا پاریزه‌ریه‌كانی به‌ریتانی���ا ده‌گه‌رایه‌وه بۆ خه‌زین���هی حكومه‌ت له‌به‌رئ���هوهی چۆن چه‌نده‌ه���ا پاریزه‌ر خۆبه‌خش���انه لە‌دادگا به‌رگریان لەش���ه‌هیدانی ئه‌نفال‌و هه‌له‌بجه ك���رد بەهه‌مان ش���ێوه خۆبه‌خش���انه‌ش به‌رگری���ان حكومه‌تی هه‌رێ���م ده‌كرد له‌م كێسه‌دا . له‌مه‌ی س���ه‌روه ده‌كرێت بلین یاس���ای ئینگلیزی چه‌ند پیشكه‌وتو په‌سند بێت بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی كێش���ه یاسایه‌كانی نیوان والتانی خاوه‌ن نه‌وت‌و كۆمپانیا بیانیه‌كانی بواری نه‌وت ،ئ���هوه بریاری كاركردن به‌و یاسایه لە‌گریبه‌سته‌كانی نه‌وتی كوردستان گاریگه‌ری زۆر خراپی هه‌بوه بۆ خه‌ڵكی كوردس���تان‌و حكومه‌ته‌ك���هی .كه ره‌نگه لە‌كێشه‌كانی داهاتو باجی ناشاره‌زای ئه‌و بریاره زۆر قورستر به‌وه‌ستێت له‌سه‌رمان. تێبینی :ده‌وله‌تی میوان واته ده‌وله‌تی خاوه‌ن نه‌وت وگاز
ریکالم
مافی ژیان
ێ بێ به‌ش بكرێت .كۆمیسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی هه‌موو عێراقییه‌كان مافی ژیان‌و سه‌ربه‌س���تیو س���ه‌المه‌تییان هه‌یه وه‌ك تاكێك .وه ئه‌م مافان ه پارێزراوه ب ه پێی یاس���ای عێراقی وه ناكرێت هیچ كه‌س���ێكی ل ێ الیه‌نانه كارده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی بره‌و بدات به‌مافه‌كانی مرۆڤ‌و ب ه تایبه‌تی كاتێك په‌یوه‌ست ه به‌مافی ژیانی هاواڵتی عێراقی ..ده‌بێت هه‌موو عێراقییه‌ك په‌یوه‌ندی بكات مافه‌كانی مرۆڤ له‌عێراقدا به‌شێوه‌یه‌كی ب به‌كۆمیسیۆنه‌وه ئه‌گه‌ر هه‌ستی كرد ك ه ژیانی یان مافی بۆ ژیان له‌مه‌ترسییدایه. بۆ زانیاری زیاتر له‌س���ه‌ر كۆمیس���یۆن‌و كاره‌كانی‌و به‌رپرس���یارییه‌تییه‌كانی وه هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر ویستت سكااڵ تۆمار بكه‌یت تكای ه سه‌ردانی ماڵپه‌ری www.ihchr.iqبك ه یاخود سه‌ردانی په‌یجی تایبه‌تی كۆمیسیۆن بكه لە‌فه‌یسبوكwww.facebook.com/ihchr : ئه‌م بابه‌ته باڵوكراوه‌ته‌وه لە‌رێگه‌ی باربونی یه‌كێتی ئه‌وروپا بۆ رێكخراوی ( )UNOPSوه به‌هه‌مئاهه‌نگی له‌گه‌ڵ كۆمیسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی مافه‌كانی مرۆڤ لەعێراقدا.
ه���ذا المش���روع بتنفی���ذ مکت���ب األمم المتح���دة لخدمات المش���اریع
هذا المشروع بتمویل االتحاد االوروبي
18
تایبه‌ت
) )545سێشه‌مم ه 2016/9/27
ئافاته‌كانی شۆڕش ئه‌ركان ئه‌حمه‌د جاف* له‌دونی���ادا چه‌مكی ش���ۆڕش قس���هو باس���ی زۆری له‌س���ه‌ر كرداوه‌‌و چه‌ندین پێناس���ه بۆ ئه‌م چه‌مك���ه خراوه‌ته ڕو، بۆیه ده‌توانین به‌گش���تی بڵێین ،شۆڕش بریتیه لەده‌ربڕین���ی ناڕه‌زایه‌تی لەالیهن گروپێك یان چه‌ند گروپ‌و ده‌سته‌یه‌كه‌وه به‌رامبه‌ر ده‌سه‌اڵت‌و سیستمێكی ناله‌بار بەمه‌به‌س���تی وه‌النانی‌و ب���ه‌دی هێنانی ده‌سه‌اڵت‌و سیستمی خوازراوی خۆیان. واته ش���ۆڕش به‌ئامانجی گۆڕینی چین‌و تویژێكی گه‌نده‌ڵ‌و سته‌مكار بەكه‌سانێكی چاكخ���واز‌و خزمه‌تكاری گ���ه‌ل‌و واڵت، ئه‌نجام ده‌درێت. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ئه‌وه‌ی كه پرسێكی نوێیه‌‌و مایه‌ی توێژینه‌وه‌یه ،ئافاته‌كانی شۆڕشه ،كه ئه‌مه‌ش دوای سه‌ركه‌وتنی شۆڕش خۆی نمایان ده‌كات .شۆڕشگێره ڕاسته‌قینه‌كان ،یان بەهۆی پێكدادانه‌كان‌و له‌ڕێگه‌ی ئامانجه‌كانی ش���ۆڕش ،وه‌یان لەنێوان به‌رداش���ی هه‌لپه‌رس���ته‌كاندا، ش���ه‌هید ده‌بن ،یان دوای سه‌رپێخستنی كۆمه‌لگه‌‌و به‌دێهێنانی سیس���تمی نوێ، كه‌ناره‌گیری ده‌كه‌ن‌و بەئه‌هلی ش���اره‌زا‌و خزمه‌تكاری ده‌سپێرن. به‌اڵم ئافات���ه‌كان ،جگه ل���هوهی كه ش���ۆڕش بێ ئه‌نج���ام ده‌ك���ه‌ن ،بگره بارودۆخێك���ی خرابتر لەپێش ش���ۆڕش ب���ه‌دی ده‌هێن���ن .ه���ه‌ر بۆی���ه لێره‌دا مه‌به‌س���تمانه گرنگترینی ئ���هو ئافاتانه ش��� هنو كه‌و بكه‌ین .كه له‌ڕاستیدا ئه‌م بابه‌ته پێویستی بەتوێژینه‌وه‌ی فراوانه‌‌و ئه‌وه‌ی خراوه‌ته ڕو ،ته‌نها پوخته‌یه‌كه. ئه‌مه‌ش دیاترینی ئافاته‌كانه: یه‌كه‌م :هه‌ژمونی شۆڕشگێڕه هه‌لپه‌رسته‌كان ئه‌مانه كێن؟ ئه‌مانه ئه‌و كه‌سانه‌ن كه هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه بەمه‌به‌ست‌و هۆكارێكی دیك���ه تێكه‌اڵوی ش���ۆڕش ب���ون ،ئیتر ده‌گونجێ���ت بەه���ۆی ئه‌نجامدانی هه‌ر هۆكارێك���ی خراپ‌و ناپه‌س���ه‌ندی وه‌ك پیاو كوش���تن ،ن���ا مۆراڵ���ی ،دزی...و
هت���د ،له‌ده‌س���تی یاس���ای ئ���هو واڵت ه هه‌ڵهاتبێتن‌و بەمه‌به‌ستێكی گاڵو ،خۆیان تێكه‌اڵوی شۆڕش كردبێت .ئه‌مانه دوای س���ه‌ركه‌وتنی ش���ۆڕش ،به‌ها بااڵكانی ش���ۆڕش وه‌ال ده‌نێن‌و ده‌كه‌ونه هه‌ڵپه‌ی تێركردنی غه‌ریزه‌كانیان ،له‌و پێناوه‌شدا سڵ لەئه‌نجامدانی هیچ كارێكی ناپه‌سه‌ند ناكه‌نه‌وه. یه‌ك���ه‌م كار ئه‌وه‌ی���ه ك���ه ،دوای س���ه‌ركه‌وتنی ش���ۆڕش ،هه‌لپه‌رسته‌كان هه‌لی به‌دیهات���و ،لەبهرژهوهندی خۆیان ده‌قۆزنه‌وه‌‌و بەشه‌رعیه‌تی شۆڕشگێڕی‌و چه‌ندی���ن هۆكاری دیكه له‌س���ه‌ر هه‌مان كورسی س���ته‌مكاری پێشو داده‌نیشن، لێره‌وه ده‌كه‌ونه تێركردنی غه‌ریزه‌كانیان. هه‌ربۆیه پێكدادان���ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان دێت���ه كای���هوهو یه‌ك���ه‌م كاردانه‌وه‌یان بریتی ده‌بێت لەهه‌ڵگیرساندنی جه‌نگی نێوخۆیی .لەپێناو مانه‌وه‌ش���یان ،س���ڵ لەهیچ كارێكی ناپه‌سه‌ند ناكه‌ن. ئیدی لێ���ره به‌دواوه ،دابه‌ش���كردن‌و فه‌س���اد كردن���ی كۆمه‌ڵگ���ه ڕوده‌دات‌و هه‌لپه‌رس���ته‌كان ده‌بن���ه ده‌مڕاس���تو ڕیب���ه‌ری كۆمه‌ڵگ���ه .هه‌ربۆی���ه هێدی هێدی پاشه‌كش���ه كردنی به‌ها بااڵكانی ش���ۆڕش ،وه‌ك :ئازادی ،چاكس���ازی، دادپ���ه‌روه‌ری ،یه‌كس���انی،و بۆ گه‌النی ژێرده‌س���تیش ،س���ه‌ربه‌خۆیی‌و ...هتد، ڕوده‌دات .ئیدی ڕێبه‌ره هه‌لپه‌رس���ته‌كان ك���ه بەنێوی ش���ۆڕش‌و بەش���ه‌رعیه‌تی شۆڕش���گێڕی هاتونه‌ته س���ه‌ر كورسی، لێره به‌دواوه ده‌بن بەكه‌سانی سیاسی، بازرگان ،جه‌رده ،ڕێگ���ر ،قۆرخكار ،تا لەگه‌شه‌س���ه‌ندو ترین قۆناغیاندا ،ده‌بنه گروپی مافیایی. له‌وه‌ش خراپتر ،بارودۆخی خه‌ڵك زۆر لەپێش ش���ۆڕش خراپتر ده‌بێت ،ئه‌گه‌ر گ���ه‌ل لەڕابردو بۆ ب���ه‌دی هێنانی به‌ها بااڵكان شۆڕشی كردبێت ،ئه‌وا لەسایه‌ی هه‌لپه‌رس���ته‌كاندا ،غه‌م‌و ه���ه‌م ده‌بێته په‌یدا كردنی نان‌و قوتی ڕۆژانه. ماوه‌ت���هوه بوترێ���ت ،چ���ۆن چۆنی ده‌توانرێت ئه‌م جۆره كه‌سانه لەشۆڕش دور بخرێن���هوه؟ وه‌اڵم ئه‌وه‌ی���ه ك���ه، ئه‌مان���ه ناتوانرێ���ت لەكات���ی خۆی���دا
ئه‌مان ه دوای سه‌ركه‌وتنی شۆڕش ،به‌ها بااڵكانی شۆڕش وه‌ال ده‌نێن‌و ده‌كه‌ونه هه‌ڵپه‌ی تێركردنی غه‌ریزه‌كانیان ،له‌و پێناوه‌شدا سڵ لەئه‌نجامدانی هیچ كارێكی ناپه‌سه‌ند ناكه‌نه‌وه لەشۆڕشگێر‌و خه‌باتكاره ڕاسته‌قینه‌كان جودا بكرێن���هوه ،ته‌نها تێپه‌ڕینی كات‌و ده‌ره‌نجام���ی م���اوه‌ی فه‌رمانڕه‌واییان‌و ژیانی كۆمه‌ڵگه ،ئهوه ڕون دهكاتهوه. ته‌نان���هت ده‌ش���گونجێت ،كه‌س���انی شۆڕشگێریش بۆخۆیان ببنه هه‌لپه‌رست‌و له‌گه‌ڵ تێكه‌اڵو بونیان بەخۆشگوزه‌رانی شارنش���ینی ،بكه‌ونه هه‌ڵپه‌ی تێركردنی غه‌ریزه‌كانیان‌و به‌ڕاده‌یه‌كی زۆر لەدروشم‌و ئامانجه‌كانی شۆڕش دور بكه‌ونه‌وه. دوه‌م :ده‌سته‌بژێری كۆمه‌ڵگه (نوخبه): له‌ڕاس���تیدا ،ئه‌م ده‌سته‌یه لەبنه‌ڕه‌تدا بریتین لەڕیبه‌ڕانی مه‌عنه‌وه‌ی‌و داینه‌مۆی ش���ۆڕش ،ك���ه بریتی���ن له :نوس���هرو
ریکالم
Sinoma Industry & Trade
+ , , , #& - ,ه‌ره ه‌مهێنان ی -1توانا ی سااڵنه‌ی به‌كاربردنی ( ) 15000ته‌ن په‌یكه‌ری ئاسنی جۆراوجۆره ،وه دروستكردن‌و ب جێگیركردن ی وه دانان‌و دروستكردن، ندازیاری ، ه ی ئه جوانترین نه‌خش بەباشتری ئاسنی‌‌و پۆاڵ كاری په‌یكه‌ر ی - ن‌و . / 0 - -ه‌كو پڕۆژه ی به‌رهه‌مه‌ك���هو هه‌مو خزمه‌تێك دوای فرۆش���تنی بۆ هه‌مو كارێكی پیشه‌س���ازیو پ���ڕۆژه ی و بیناو پڕۆژه‌یه‌ك ی جۆره .هه‌مو ه‌نتۆ ،وه ,ی چیم ه‌وت ،كارگه پااڵوگه ی ن با ، -كاره
2وزه‌ی رهه‌مهێنان ی (كارگه ی به 1 ئاوه‌دانكردنه‌وه ی مه‌ده‌ن ی . *
3 2 2
ه‌رزكردنه‌وه، كو :ئامێر ی ب 4چینی ،وه نێدێك لەبه‌رهه‌م ی هه كردنی هاورده كردن‌و :كاری هه‌نارده -2بازرگانی گشت
ی خه‌بات ه ،وه هه‌روه‌ها هه‌ر شتێك كه داوابكرێت لەالیهن بازرگانان‌و كڕیارانه‌وه. 3 . - , , 2
3هه یه. ه‌ولێر لقمان سلێمانیو ه : )MANTA(2لەهه‌ردو شار ی بۆ ماركه ی سوره‌یا -3كاری ڕوناكی‌‌و * , , - ,
-4كاری گواس���تنه‌وه‌و لۆجس���تیك بەش���ێواز ی ( : ) LCLكاری گواس���تنهوه ی كه‌لوپه‌ل هه‌مو مانگێك بەهاوبه‌شی له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكدا لەواڵت ی چینه‌وه بۆ ته‌واو ی كوردستان.
ڕۆش���نبیران ،مامۆس���تایان ،ش���اعیر‌و ئه‌دیب‌و هونه‌رمه‌ندان ،واته به‌شێوه‌یه‌كی گش���تی بریتین لەخوێنده‌واران‌و خاوه‌ن قه‌ڵه‌مه‌كان .كه له‌سه‌رده‌می سته‌مكاریدا، به‌رده‌وام لەهه‌وڵی هوش���یار كردنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه‌دا بون. دوای س���ه‌ركه‌وتنی شۆڕش ،خاوه‌ن قه‌ڵه‌م���ه ڕاس���ته‌قینه‌كان ،هه‌ندێكیان به‌ه���ۆی كاری ناپه‌س���ه‌ندی چین���ی هه‌لپه‌رس���ته‌وه توش���ی بێزاری‌و ڕه‌ش بینی ده‌ب���ن‌و لەخراپتری���ن حاڵه‌تدا، بێده‌نگ���ی هه‌ڵده‌بژێ���رن .هه‌ندێك���ی دیكه‌یان ،به‌رده‌وام ده‌بن‌و هه‌وڵده‌ده‌ن بەه���ۆی نوس���ین‌و ڕه‌خنه‌كانیان���هوه، كاریگه‌ریی���ان هه‌بێ���تو ئام���ۆژگاری فه‌رمانڕه‌واكان ده‌كه‌ن ،كه بەگش���تی له‌الی���ه‌ن هه‌لپه‌رس���تانه‌وه ئیهم���ال ده‌كرێن. ئه‌ی ئه‌مان���ه چۆن ده‌بن���ه ئافات؟ ئه‌مانه به‌شێكی به‌رژه‌وه‌ندی خوازی نێو نوخبه‌كانن ،ك���ه لەفه‌رهه‌نگی كوردیدا پییان ده‌وترێت (قه‌ڵه‌م فرۆشه‌كان.)!.. زۆرینه‌یان ،هه‌رله‌س���ه‌رتاوه په‌روه‌رده كراوی خودی هه‌لپه‌رس���ته‌كانن ،واته كراون بەخاوه‌ن قه‌ڵه‌م‌و بڕوانامه ،كاری ئه‌مانه زوڕنا ژه‌نینه بۆ هه‌لپه‌رسته‌كان، ئه‌ویش لەپێناو به‌دی هێنانی هه‌ندێك به‌رژه‌وه‌ن���دی تایبه‌ت���یو موچه‌یه‌كی دیاریكراو بۆ خۆیان. ئه‌گ���ه‌ر ئه‌رك���ی خ���اوه‌ن قه‌ڵه‌م���ه ڕاس���تەقینه‌كان بریتی بێت لەهۆشیار كردنه‌وه‌ی كۆمه‌لگه ،ئه‌وا ئه‌ركی ئه‌مانه گه‌مژان���دن‌و گه‌وجاندن���ی كۆمه‌ڵگ���ه، كاری ه���ه‌ره لەپێش���ینه‌یانه .زم���ان‌و قه‌ڵه‌میان لەالیهن هه‌لپه‌رس���ته‌كانه‌وه هه‌ڵده‌س���وڕێنرێت .له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا، مه‌ودای فراوان‌و ماده‌ی زیاتر لەپێویست ده‌خرێت���ه به‌رده‌می���ان ،له‌وكاته‌ی كه فه‌سادی‌و ڕه‌ش���وه ته‌واوی كۆمه‌ڵگه‌‌و كاروب���اره كارگێ���ڕی‌و ئیداریی���ه‌كان داگیر ده‌كات ،ئه‌مانه لەهیچ ش���وێنێك كاریان ڕاناگیرێت‌و به‌ئاسانترین شێوه كاره‌كانیان به‌ڕێده‌كرێت. له‌ڕاس���تیدا زۆرین���هی ئه‌مانه ،له‌و جۆره‌كه‌س���انه‌ن ك���ه لەهه‌رالیه‌ك���هوه
ب���ا هه‌بێ���ت ئه‌م���ان ش���ه‌ن ده‌كه‌ن، خۆی���ان له‌گه‌ڵ هه‌مو جۆره سیس���تم‌و ده‌س���ه‌اڵتێك ده‌گونجێن���ن .ئه‌مان���ه ئافاتێكن كه هه‌رگیز ڕێگه بهوه ناده‌ن شۆڕش ڕێچكه‌ی ئاسایی خۆی بگرێت، چونكه ب���ه‌رده‌وام لەڕێگهی نوس���ین‌و لێدوانه‌كانیان���هوه ،به‌هان���هی بێتام‌و هۆكاری نابابه‌تی ده‌خه‌نه نێو شه‌قام‌و كۆمه‌ڵگ���ه لەهه‌س���تی شۆڕش���گێڕی خاڵی ده‌كه‌نه‌وه ،له‌به‌ر ئهوه هه‌میشه هاوته‌ریب���ی هه‌لپه‌رس���ته‌كانن‌و به‌ڵێ قوربان یان بۆ ده‌كه‌ن. سێیه‌م :كۆمه‌ڵگه‌ی مشه‌خۆر: له‌ڕاس���تیدا كۆمه‌ڵگ���ه س���وته‌مه‌نی ڕاسته‌قینه‌ی شۆڕش���ه ،هه‌ربۆیه هه‌تا بنه‌ماكانی ش���ۆڕش له‌نێو كۆمه‌ڵگه‌دا ڕیشه دانه‌كوتێت ،سه‌ركه‌وتنی شۆڕش ئه‌س���ته‌مه ،له‌ب���ه‌ر ئ���هوه كۆمه‌ڵگه بزوێنه‌ر‌و هێزی ڕاس���ته‌قینه‌ی ته‌واوی شۆڕشه‌كانی جیهانه. ئ���هی چ���ۆن كۆمه‌ڵگ���ه ده‌بێت���ه ئافاتی ش���ۆڕش؟ كۆمه‌ڵگ���ه ئه‌وكاته ده‌بێته ئاف���ات ،كه ئی���دی بەپیالنی هه‌لپه‌رس���ته‌كان‌و زوڕنای نوخبه‌كان، هیالك‌و مان���دو ده‌كرێ���تو ڕۆحیه‌تی شۆڕش���گێڕی لەهه‌ناویدا ده‌مرێندرێت، ئیدی ئه‌و كۆمه‌لگه‌یه بەهۆی بێزاربون‌و بێ ئومێد كردنی لەشۆڕش ،به‌ته‌واوی زه‌لی���ل ده‌كرێ���تو ته‌نان���هت توانای داواكردنی مافه‌سه‌ره‌تاییه‌كانی خۆشی نامێنێت. لێره‌وه‌یه كه كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی مشه‌خۆر دروس���ت ده‌بێت‌و هه‌وڵ���ده‌دات خۆی له‌گه‌ڵ هه‌لپه‌رس���ته‌كاندا بگونجێنێت‌و ته‌واوی ه هم‌و غه‌می ده‌بێته په‌یداكردنی نانه‌س���كی ڕۆژانه ،ئیت���ر هه‌رچۆنێك‌و له‌هه‌ر ڕیگه‌یه‌كه‌وه بێت .به‌م ش���ێوه‌یه كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی مات‌و گه‌نده‌ڵ‌و بێ ئیراده په‌ی���دا ده‌بێت كه نه‌ك بیر لەش���ۆڕش ناكاته‌وه ،به‌ڵكو بەهۆی مشه‌خۆریه‌وه، دژی ئه‌وانه‌ش ده‌وه‌ستێته‌وه كه داوای مافه‌ڕه‌واكانی خۆیان ده‌كه‌ن. ئی���دی ئه‌م���ه كوش���نده‌ترین‌و مه‌ترس���یدارترین ئافاتی شۆڕشه ،لێره
ب���ه‌دواوه هه‌لپه‌رس���ته‌كان بەئاره‌زوی خۆیان لەته‌واوی كایه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌دا تەراتێن ده‌كه‌ن ،ئه‌و كه‌م كه‌مه ده‌نگه ناڕازیه‌شی كه جار جاره لەكۆمه‌ڵگه‌دا به‌رز ده‌بێته‌وه ،به‌هۆی ده‌زگا سیخوڕی‌و سه‌ركوتكاره‌كانیه‌وه سه‌ركوتی ده‌كات، زۆر جاری���ش ده‌نگ���ه ناڕازی���ه‌كان بەتۆمه‌تی وه‌ك خیانه‌تكردن ،دژایه‌تی كردنی ش���ۆڕش‌و ...هتد .به‌به‌رچاوی كۆمه‌ڵگه‌وه ڕیش���ه‌كێش ده‌كات ،به‌بێ ئ���هوهی كۆمه‌ڵگه‌ی مش���ه‌خۆر ده‌نگی لێوه بێت. له‌م كاته به‌دواوه ،ئیدی كهلتورو به‌ها بااڵ كۆمه‌اڵیەتی‌و مرۆییه‌كان پێچه‌وانه ده‌بنه‌وه ،ش���ته به‌نرخ���ه‌كان پێگه‌ی خۆیان له‌ده‌س���ت ده‌ده‌ن .هه‌لپه‌رست‌و دز‌و ج���ه‌رده‌كان ده‌بنه شۆڕش���گێر‌و ده‌مڕاس���تی كۆمه‌ڵگه .قه‌ڵه‌م فرۆش‌و ماستاوچیه‌كان ده‌بنه واعیزی سوڵتان‌و له‌پله‌ی بااڵی وه‌ك ڕاوێژكار‌و ش���اره‌زا ب���ەده‌وری ئاغاكانی���ان هه‌ڵده‌توتێن. كۆمه‌ڵگه‌ش كه هێزی بزوێنه‌ری شۆڕش بو ،لەنێو ده‌ریای بێ بنی ڕه‌ش بینی‌و بێ���زاری خۆیدا نوقم ده‌بێ���تو له‌گه‌ڵ بێئ���اگا بونی ته‌واو لەپێش���ێل كردنی مافه‌كانی ،چاوه‌ڕێی به‌ڵێن‌و وته‌ی درۆ‌و دوباره‌ی هه‌لپه‌رس���ته‌كانه‌‌و به‌ئومێدی ڕودان���ی موعجیزه‌ی���ه‌ك ،چاوه‌ڕێ���ی چاكسازی لەهه‌ڵپه‌رسته‌كان ده‌كات. ئه‌م���ه ئه‌وكاته‌ی���ه ك���ه ئی���دی نه‌هامه‌تیه‌كانی كۆمه‌ڵگه لەپێش ڕودانی ش���ۆڕش زیاتر ده‌ب���ن ،دیكتاتۆره‌كان له‌وان���هی پێش���و زیاترو س���ته‌مكارتر خۆی���ان ده‌نوێنن ،ب���واره گرنگه‌كانی خزمه‌تگ���وزاری وه‌ك پ���ه‌روه‌رده‌‌و ته‌ندروس���تی ،لەجاران خراپتر ده‌بن، پێداویس���تیه بنه‌ڕه‌تیه‌كان���ی ڕۆژانه‌ی خه‌ڵ���ك وه‌ك ئاو‌و خ���واردن دوچاری قه‌یران ده‌بن ،به‌كورتی قه‌یران لەدوای قه‌یران ،بڕس���ت لەكۆمه‌ڵگه ده‌بڕێت، ئه‌م���ه ئ���هو كاته‌ی���ه كه ئی���دی له‌و په‌ڕی بێ هیوایی���دا ،خۆزگه بەڕابردو ده‌خوازرێت. * ماسته‌ر لەمێژو.
ریکالم
Awene
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
پارتیو ئه‌وانی تر
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیرو ویدات حسێن؟
ڵ دابه‌شده‌كرێت؟ ئایا موس
عه‌بدولڕه‌زاق شه‌ریف 1 یان جیاببنەوە لەپارتی یان ببن بەپارتی مامۆس����تایان ،موچه‌خۆرانی ئه‌م هه‌رێمه وه‌ك گش����ت چین‌و توێژه‌كانی تر، گیرۆده‌ی ده‌ستی ئه‌م سیستمی سیاسیو ئیدارییه‌ی هه‌رێمی كوردستانن ،دور نی����ه گه‌ر بڵێی����ن ناوچه‌كانی تری عێراق‌و ك����وردی پارچه‌كانی تریش كارلێكی نه‌گه‌تیڤ����ی ئه‌م پاش����اگه‌ردانی‌و وێرانه‌یه‌‌ی حوكمڕانی كوردی باش����وریان له‌م هه‌رێمی كوردستانی عێراقه له‌سه‌ره. ن����ه‌وت به‌ته‌نه‌كه‌و گاڵ����ۆن به‌تانكه‌رو ب����ۆری ده‌فرۆش����رێ ،داهاتی ناوخۆ ناگه‌ڕێته‌وه بۆ به‌غدا ،پاره‌ی كۆمپانیاكان‌و كاشی بانكه‌كان ڕاده‌كێشرێ ،پاره‌ی پێشمه‌رگه له‌هاوپه‌یمانه‌كانی شه‌ڕی داعش وه‌رده‌گیرێ ،پاره‌ی مانگانه‌ی كاری ئاس����اییش مینحه‌ی ده‌زگا هه‌واڵگرییه نێوده‌وڵه‌تییه‌كانه‌و مانگانه دواناكه‌وێ، وێڕای ئه‌مانه ،هه‌رێمی كوردستان زیاتر له‌بیست ملیارد دۆالر قه‌رزداره. س����لێمانی زیاتر له‌هه‌ولێرو دهۆك گیرۆده‌تره ،مه‌حكوم‌و سوخره‌كێشی ئه‌و سیستمه سیاس����یه‌یه ،به‌زه‌بری هێزو ئیرهابی سیاس����یو كۆمه‌اڵیه‌تی له‌الیه‌ن چه‌ند تاقم‌و ده‌سته‌یه‌كه‌وه به‌ڕێوه‌ده‌چێت. هیچ ده‌سه‌اڵتدارو کاربه‌ده‌ستێکیش له‌م هه‌رێمه‌دا خۆی‌به به‌ر‌پرسیار نازانێت له‌م رۆژڕه‌شی‌و‌که‌ڵه‌که‌بونه‌ی قه‌یران‌و ماڵوێرانییه‌ی به‌شێکی به‌رباڵوی خه‌ڵکی کوردستانی گرتوه‌ته‌وه. پارتی دیموكراتی كوردس����تان ده‌ڵێ هه‌مومانین‌‌و هه‌مویان ده‌ڵێن پارتییه، پارتییه چونكه جومگه‌كانی ده‌س����ه‌اڵتی به‌ده‌س����ته‌وه‌یه ،ئه‌و رێگر بو له‌وه‌ی سیستمی سیاس����ی بگۆڕدرێ‌و ده‌ستاوده‌س����ت كردنی ده‌سه‌اڵت پیاده بكرێ، كێش����هی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی ئاڵۆس����كان‌و قه‌یرانی سیاس����ی دروستكرد، په‌رله‌مانی په‌كخست‌و قه‌یرانی دارایی به‌دوای خۆیدا هێنا ،بانگه‌شه‌ی سیاسه‌تی سه‌ربه‌خۆیی ئابوری هه‌رێمی كردو به‌ڵێنی موچه‌دان به‌دۆالریی فرۆشتنی نه‌وتی به‌خه‌ڵک راگه‌یاندو شكس����تی هێناو پشكی له‌س����ه‌دا حه‌ڤده‌ی به‌غدای له‌هه‌رێم بڕی ،له‌پێناوی مانه‌وه‌ی خۆیدا هه‌ر س����ه‌روه‌خته‌و شه‌ڕی الیه‌ك‌و هاوپه‌یمانێتی الیه‌ك����ی تر ده‌كات ،له‌به‌ر زۆر هۆكاری تر هه‌موی����ان ده‌ڵێن پارتییه ،پارتیش ده‌ڵێ هه‌مومانین ،ناڕه‌زایی‌و خۆپیشاندانیش الی هه‌مویانه‌و الی پارتی نیه. با دروش����می خۆپیشاندانی ئه‌مڕۆ جیابوونه‌وه‌ی هه‌مویان بێت له‌پارتی ،یان هه‌مویان ببن به‌پارتی. 2 پارتی وه‌ك خۆی چه‌ند مانگێكه خۆیان له‌گوتاری ریفراندۆم‌و س����ه‌ربه‌خۆیی دورخستوه‌ته‌وه، هه‌ردو دوا په‌یامی بارزانی پێچه‌وانه‌ی په‌یامی س����ااڵنی پێش����وی ئه‌م باسه‌ی تیا نه‌بو ،س����ه‌فه‌ری به‌غداو س����ه‌فه‌ری پاریس بۆ شه‌ڕی موسڵو پێكهاتنه‌وه‌ی هه‌ولێر‌و به‌غدا ،مانه‌وه‌ی زێباری ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ی بو له‌سه‌ر كورسی وه‌زاره‌تی دارایی عێراق ،مانگی ده به‌ڕێوه‌یه له‌بری دیاریكردنی رۆژی ریفراندۆم، چاوه‌ڕوانی دیاریكردنی س����ه‌فه‌ری بارزان����یو وه‌فدی پارتین بۆ به‌غداو زیاره‌تی عه‌بادی ...له‌و كاته‌دا كه نه‌یاره‌كانی به‌دۆس����تی ئێران ده‌چوێنێ ،س����ه‌ردانی تاران‌و له‌و كاته‌ش به‌پاش����كۆی ده‌سه‌اڵتدارانی عێراق بۆ به‌غدا به‌ڕێده‌كه‌وێ، پێشتریش له‌گه‌ڵ پایته‌خته‌كانی تر وایكردو ته‌نانه‌ت سااڵنی زوتر وتی ساروخی كروزی ئه‌مه‌ریكی نامانترس����ێنێ .پارتی له‌گه‌ڵ هه‌مویان رێكده‌كه‌وێ‌‌و ده‌سازێ له‌گه‌ڵ خۆیو حزبه‌كانی الی خۆی نه‌بێ چونكه له‌بنه‌ڕه‌تدا ،كاری ئه‌و س����ازانه له‌گه‌ڵ هێزه ده‌ره‌كییه‌كان له‌به‌رانبه‌ر نه‌یارانی ناوخۆ.
پارێزگای موسل كه نه‌ك هه‌ر عێراقه به‌بچوكی ،به‌ڵكو رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستیش ه به‌بچوكی ،ئێس����تا موس����ڵ له‌به‌رده‌م وه‌رچه‌خانێكی چاره‌نوسسازدایه ،شەڕی کۆنترۆڵکردنی بەڕێوەیەو پالنی ئەوە لەئارادایە کە دوای ئازادكردنی له‌دەس����تی داعش به‌سه‌ر پێكهاته ناكۆك‌و جیاوازه‌كانیدا دابه‌ش بكرێت. سوننه‌كان س���وننه عه‌ره‌ب���ه‌كان كه زۆرین���هی ئه‌م پارێزگایه‌ن ،بونی س���ه‌ره‌كییان له‌ناوه‌ندی پارێزگای موس���ڵو چه‌ند قه‌زایه‌كدا كورت ده‌بێته‌وه ،خوازیارن ده‌ستی شیعهو ده‌ستی كورد نه‌گاته ناوچه‌كانیان ،توركیاو واڵتانی كه‌نداویش ب���ۆ ئه‌و ئامانج���هو پارێزگاری كردن له‌بون‌و پێگه‌یان پاڵپشتیانن
مه‌سیحییه‌كان مه‌سیحییه‌كانی ده‌شتی موسڵ ،بۆ ئهوه ی نه‌كه‌ونه ب���ه‌ر گێژه‌ڵوكه‌ی پێكهاته گه‌وره‌و زۆرینه‌كان���ی ئ���ه‌م ناوچه‌یه‌وه‌‌و هه‌ڕه‌ش���ه له‌بونی���ان نه‌كرێت ،باش���ترین چاره‌س���ه‌ر به‌الیان���هوه دامه‌زراندن���ی هه‌رێمێك���ی سه‌ربه‌خۆیه له‌ده‌س���تی موسڵدا كه تائیفه مه‌سیحییه‌كان‌و شه‌به‌كه‌كانی تیا كۆبێته‌وه كورد ك���ورد چاوی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی���ه روبه‌رێك ی فراوانی ده‌وروبه‌ری موس���ڵ ،کە لەده‌شتی نەینەواوە درێژ ده‌بێته‌وه تا سنوری سوریا‌و زۆربه‌ی هه‌ره زۆری دانیشتوانه‌كه‌ی كوردو ئێزیدی‌‌و شه‌به‌ك‌و مه‌سیحین بخاته‌وه سه‌ر هه‌رێمی كوردستان
ئێزیدییه‌كان خوازی���ارن ش���ه‌نگال ببێت���ه پارێ���زگا ی���ان هه‌رێمێك ك���ه هه‌م���و ئێزیدییه‌كان له‌چوارچێوه‌ی س���نوره‌كه‌یدا كۆبكاته‌وه، ته‌حس���ین به‌گی میری ئێزی���دی ئاماژه‌ی بهوه كردوه كه "عه‌ره‌به‌كان په‌الماریاندان‌و كوشتاریان لێكردن‌و كورده‌كانیش به‌ته‌نها به‌جێیانهێش���تن ،بۆیه خوازی���اره هێزێكی هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی بیانپارێزێت". شیعه‌كان دانیشتوانی شیعه‌ی پارێزگاکە كه له‌ناوچه ی ته‌لعفه‌ردا چڕ بونه‌ته‌وه ،جێی بایه‌خی ئێران‌و هێ����زه ش����یعییه‌كانی عێراقیش����ه ،هه‌ربۆیه سه‌رس����ه‌ختانه خوازیارن له‌ئازادكردنه‌وه‌ی موسڵو ئه‌گه‌ری دابه‌شكردنیدا بێبه‌ش نه‌بن‌و به‌شێكیان به‌ربكه‌وێت
ریکالم