ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()568 سێشەممە 2017/3/7
Industryپیشه‌سازی سینۆما&بۆ بازرگانیو Sinoma Trade
Scope of business: بواری كاركردن: t 4UFFM 4USVDUVSF EFTJHO NBOVGBDUVSF BOE JOTUBMMBUJPO ی ( نه‌خشه‌دانان ،درووستكردن ،دامه‌زراندن) ی ئاسن 1ـ په‌یكه‌ر t (FOFSBM 5SBEJOH JNQPSU BOE FYQPSU كردن) ه نارد ه ه و ن كرد ه هاورد ( ی گشت ی 2ـ بازرگان "t -JHIUJOHT ."/5 t -PHJTUJDT -$-)MANTA ی سوره‌یاو ڕووناكی ( ماركه‌ی - 3كار 5FM ی گواستنه‌وه‌و گیاندن ()LCL 4ـ كار
رۆژنامه‌یه‌كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێن ه ده‌ریده‌کات
4FF JU PO 1BH
عیادەی شەوانە رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی
ریکالم
بۆ نەخۆشییەکانی: نەشتەرگەری گشتی هەناوی و دڵ مندااڵن پێست
ژنان و مناڵبون و نەزۆکی قورگ و لوت و گوێ البردنی موو بە لێزەر
گەڕەکی ئاشتی پشت شیرینی تابان
Mob. 0770 961 6966 0772 157 8372
ی زیاتر ل ه الپه‌ڕ ه ( )18ببینه ڕوونكردنه‌وه
ریکالم
ریکالم
تەنها هەزار
0770 771 1011
ی شنگال "یه‌به‌شه": فه‌رمانداری یه‌كینه‌كانی به‌رخودان
تەقینەوەی دۆخی شنگال لەئانوساتدایە ێ هه‌زار ی ش���نگال خۆمان س ی به‌رخۆدان ی به‌رخودان ی یه‌كینه‌كان��� فه‌رمان���دار شنگال (یه‌به‌شه) ئاماژە بەوە دەکات چه‌كدارم���ان ههی���ه ،پارتی���ش چه‌ند ی هێناوه‌و ده‌یانه‌وێت ی زێره‌ڤان ی جگ ه لەپێش���مەرگەی رۆژ هێزێك��� کە پارت��� ی ئێم ه ده‌ه‌س���ت ی هێناوه بۆ دوباره ش���ه‌ڕ ل���ه‌دژ ی زێره‌ڤان��� چه‌ن���د هێزێك ناوچ���ەی ش���نگال‌و خانەس���ۆر ،ئەو پێبكه‌نه‌وه". ناوب���راو جەغ���ت ل���ەوەش دەکات دەڵێ���ت "تەقینەوەی دۆخی ش���نگال کە به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ش���نگال چۆڵ لەئانوساتدایە". ئاوێنە ،شنگال :زه‌رده‌شت شنگالی ،ناكه‌ن ،ئەو وت���ی "ده‌بێت ئهو هێزەی ی بەپێشمەرگەی رۆژ ناوی دەبەن شنگال ی به‌رخودان ی یه‌كینه‌كان��� فه‌رمان���دار ی شنگال (یه‌به‌ش���ه) له‌چاوپێکەوتنێکی چ���ۆڵ بكه‌ن‌و بگهڕێنهوه ش���وێنه‌كان تایبەت بەئاوێنەدا رایگەیاند ههرچهنده خۆی���ان ،چونك��� ه هه‌تاوه‌ك���و ئه‌وان ی به‌رده‌وام ی له‌ش���نگال بن گرژی‌‌و ئاڵۆز ێ چاالك له‌ئێستادا دۆخی ش���نگال ب س���ه‌ربازییه ،ب���ه‌اڵم ئه‌م���ه‌ش ئ���هوه ده‌بێت". ناگه‌یه‌نێت ك ه ره‌وش���ه‌ك ه ئارام بێت، ئهو وتی "مەترس���ی هەڵگیرسانەوەی ی زۆر زۆرە". شەڕ لەگەڵ پارت ی وتیش���ی "ئێم ه وه‌ك���و یه‌كینه‌كان
4
هادی عه‌لی: به‌پارتیمان وت ئه‌م كێشه‌یه له‌بنه‌ڕه‌تدا كێشه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بوه نه‌ك په‌رله‌مان 3
بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵبونی سلێمانی: دایك هاتوەت ه نه‌خۆشخانه‌كه‌مان ته‌مه‌نی 13ساڵه
9
ئەژین عەبدواڵ:
لەو پێنج کەسەی لەالیەن پارتییەوە بەدیل گیراین ،چوار كه‌سمان بێسه‌ر‌و شوێن كران‌و منیش القه كرام
3
لەسەر نەوتی کەرکوک نێچیرڤان بارزانی په‌یوه‌ندی به‌هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌ده‌وه دەکات له‌سه‌ر روداوی چونە سه‌ر كۆمپانیای نه‌وت����ی باك����ور ،نێچیرڤ����ان بارزانی به‌ته‌له‌فۆن په‌یوه‌ندی به‌هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حم����ه‌ده‌وه ده‌كات ،یه‌كێتی����ش سه‌رزه‌نش����تی جێگری وه‌زیری نه‌وتی عێراق ده‌كات كه یه‌كێتیه. ئاوێن����ە ،هەولێر :بەپێ����ی زانیاری س����ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار ب����ۆ ئاوێنه "ه����ه‌ر دوای روداوه‌ك����هی كه‌ركوك، نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌تی
هه‌رێمی كوردستان په‌یوه‌ندی بەهێرۆ ئیبراهیم ئه‌حم����ه‌د ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتیه‌وه كرده‌وه‌و ناڕەزایی‌و نیگەرانی پارت����ی بەرامبەر بەو کارە دەربڕی����وەو جه‌خت����ی له‌س����ه‌ر ئهوه كردوه‌ت����هوه كه ئه‌وان گرێبه‌س����تیان له‌گ����ه‌ڵ به‌غ����دا كردوه ب����ۆ پااڵوتنی نه‌وتی كه‌ركوك له پااڵوتگه‌ی كه‌ڵه‌ك‌و ناکرێت كێشه‌ی بۆ دروستبكرێت". ئ����هو س����ه‌رچاوه‌یه ئه‌وه‌ش����ی بۆ
ئاوێنه باس����كرد "یه‌كێتی نیشتمانی كوردس����تان له‌س����ه‌ر ئهو گرێبه‌ست ه ک����ە بەرژەوەندی كۆمپانی����ای كاری نزیك له‌نێچیرڤان بارزانی تێدا رەچاو ک����راوە ،سه‌رزه‌نش����تی موعته‌س����ه‌م ئه‌ك����رەم جێگ����ری وه‌زی����ری نه‌وتی عێراقی����ان كردوه ك����ه یه‌كێتیه ،به‌و پێیه‌ی رێكکه‌وتنه‌كه به‌ژێر ده‌س����تی ئه‌ودا تێپه‌ڕیوه". لەمبارەوە ئاوێن����ە پەیوەندی کرد
بەموعته‌سه‌م ئه‌كرەم جێگری وه‌زیری نه‌وتی عێراق ،ب����ەاڵم ناوبراو ئامادە نەب����و لەوبارەوە هیچ لێدوانێک بدات، ئەو وتی "ئه‌م����ڕۆ کۆبونەوەو گفتوگۆ له‌و باره‌یه‌وه ده‌كرێت". هه‌ر لهوبارهیهوه عه‌لی حەمه‌ساڵح بڕیارده‌ری لیژنه‌ی دارایی په‌رله‌مانی كوردس����تان بۆ ئاوێنه ،ئاشکرای کرد "ئهو گرژییانه‌ی ناو كه‌ركوك به‌شێكیان په‌یوه‌ستن به‌كێشه‌ی نێوان دو گهوره
وه‌به‌رهێن����ه‌ره‌وه كه به‌رپرس����ه‌كانی یه‌كێت����ی كردوه به‌دو به‌ش����هوه ،ئەو وتی "ئهو دو وه‌به‌رهێنه‌ره ده‌یانه‌وێت پااڵوتگ����ه له‌كه‌ركوك دروس����تبكه‌ن، هه‌ر به‌ش����ێكی یه‌كێتی پش����تگیری وه‌به‌رهێنێكی����ان ده‌كات‌و ده‌یه‌وێ����ت پااڵوگه‌كه بۆ ئه‌ویان بێت".
6
له‌چه‌ند میحوه‌رێك ی هێزه‌كان ی پێشمه‌رگه نه‌خۆشییه‌ك باڵوده‌بێته‌و‌ه لەشەڕی داعشدا ٦٢پێشمەرگە بێسەروشوێنن له‌چه‌ن����د میحوه‌رێك����ی هێزه‌كان���� ی پێش����مه‌رگه نه‌خۆش����ییه‌ك به‌ن����اوی لیش����مانیا باڵوده‌بێت����هوهو به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ده‌زگای ته‌ندروستی پێشمه‌رگه‌ش رایده‌گه‌یه‌نێ����ت "ب����ۆ بنبڕكردن����ی نه‌خۆش����یه‌كه نزیك����هی 100هه‌زار دۆالر خه‌رج كراوه". ئاوێنه ،سلێمانی :به‌ڕێوبه‌ری گشتی ده‌زگای ته‌ندروس����تی پێش����مه‌رگه، د .ش����ه‌مال جه‌ب����ار ی����اوه‌ر به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "له‌چه‌ند میحوه‌رێكی هێزه‌كانی
ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێیه‌م -شوقه‌ی ژماره 32
ی گوازراوه پێش����مه‌رگه نه‌خۆش����ییه‌ك به‌ناوی لیشمانیا باڵوبۆته‌وه". وتیشی "لیش����مانیا نه‌خۆش����ییه‌كی گوازراوه‌یه له‌ڕێگه‌ی مێش‌و مه‌گه‌زه‌وه". ناوبراو جه‌غتی����ش دهكاتهوه كه ئهو نه‌خۆش����ییه پێشتر له‌كوردستاندا بونی نه‌بوه ،ئهو وتی "هێڵێك هه‌یه كه پێی ده‌وترێت هێڵی لیش����مانیا كه ده‌كه‌وێته س����نوری ئێمهو عێراق����هوهو ده‌كه‌وێته نزیكی سنوری حه‌مرین‌و به‌رزده‌بێته‌وه تاخ����وار دوزخورماتو ،ئ����هو ماوه‌یه‌ی
ته‌له‌فۆن 3202416 :
پێش����و به‌ه����ۆی جوڵ����هی هێزه‌كان����ی پێشمه‌رگه‌وه به‌ره‌و خوارهوه كۆمه‌ڵێك ی زۆر پێشمه‌رگه توش����ی ئهو نه‌خۆشیه ببون". نیشانه‌كانیش����یه‌وه، له‌ب����اره‌ی د.ش����ه‌ماڵ یاوه‌ر وتی "نه‌خۆش����ییه‌كه له‌ش����ێوه‌ی برینێكدایه كه سوربونه‌وه دروس����تده‌كات‌و مه‌ترس����ی له‌سه‌ر ژیان نییه ،به‌اڵم برینێكی به‌خوروه‌‌و خوێنی لێ دێت‌و ئه‌گه‌ر برینه‌كه بگوازرێته‌وه بۆ ناو هه‌ناو ئه‌وكاته ره‌نگه مه‌ترسییه‌كی
به‌شی ریکالم 07700600659 :
گهوره دروست بكات". جه‌غتی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ش كردهوه ك ه چاره‌سه‌ری نه‌خۆش����یه‌كه گرانبه‌هایه‌و "ته‌نها یه‌ك شوشه له‌چاره‌سه‌رییه‌كه كه به‌شی 10نه‌خۆشه 70دۆالر ده‌كه‌وێت‌و به‌گش����تی له‌هه‌ڵمه‌تی چاره‌سه‌ركردنی ی 100هه‌زار ئهو نه‌خۆش����ییه‌دا نزیك����ه دۆالری بۆ خه‌رج كراوه. وتیش����ی "نه‌خۆش����یه‌كه له‌ڕێگ����هی مێشوله‌وه ده‌گوێزرێته‌وه‌‌و ئه‌مه شتێكی تازه‌یه له‌كوردستان‌و له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێمه
تائێس����تا هێزمان له‌حه‌مری����ن نه‌بوه‌‌و له‌گه‌یش����تنی هێزه‌كانم����ان به‌حه‌مرین له‌وێوه توشبون". له‌باره‌ی ئاماره‌كانی شههیدو برینداری هێزه‌كانی پێشمه‌رگه له‌شه‌ڕی داعشدا، د.شه‌ماڵ جه‌بار یاوه‌ر وتی "تاكو ئێستا له‌شه‌ڕی داعشدا ،نزیكه‌ی 9412برینداری پێشمه‌رگه‌‌و 1718شههیدو نزیكه‌ی 62 پێشمه‌رگه‌ش بێسه‌ر‌و شوێنن‌و ده‌زگای ته‌ندروستی پێشمه‌رگه‌ش 4شههیدو 6 برینداری هه‌یه".
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
تیراژ4500 :
هه‌نوکه
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
ئەژین ،ئەو گەنجەی دەڵێت لەزیندانی پاراستن القەکراوم:
3
به‌دڵنیایی خه‌ڵك ی تر هه ن هه‌مان كاریان بەرامبەر کراوە بەاڵم درکاندنی سەختە ئا :ئاوێنە
ده‌ستدرێژیی‌‌و القه‌كردنی سێكسی، هێشتا یه‌كێكه له‌ئامڕازه باوه‌كانی جەنگ‌و ملمالنێكان ،كه هه‌ندێكجار له‌كێشمه‌كێشی جه‌نگدا نه‌ك هه‌ر ژنان ،به‌ڵكو پیاوانیش روبه‌ڕوی ده‌ستدرێژیی سێكسیی ده‌بنه‌وه ،بۆ یەکەمجار کوڕێکی کورد "القەکردنی لەالیەن پاراستنی پارتییەوە" دەدرکێنێت. ئەژین عەبدواڵ ،ئەو گەنجە کوردەیە ک���ە ئێس���تا لەئەڵمانی���ا دەژی‌و ب���ۆ یەکەمج���ار وەک گەنجێکی کورد باس لەچۆنیەتی دەس���تدرێژی کردنەسەری ئاشکرا دەکات ،ئە بەئاوێنەی راگەیاند "بیست س���اڵە بەدەس���ت گوشارێكی رۆحی���ی تون���دەوە دەتلێم���ەوە، بەه���ۆی دەس���تدرێژی سێکس���ییەوە لەبەندیخانەیەکی پاراستنی پارتیدا". ئەژی���ن ئەوکات���ەی ک���ە دوای٣١ی ئاب ،شەڕی پارتی‌و یەکێتی لەوپەڕی توندوتیژی���دا دەبێ���ت‌و هەرزەکارێکی تەمەن١٥س���ااڵن دەبێ���ت‌و لەش���ەڕی گەردەلول���ی تۆڵ���ەی یەکێتیدا لەدژی پارت���ی بەش���دار دەبێت ،ئ���ەو وتی "س���اڵی ١٩٩٦لەبێس���تانە من‌و چوار پێش���مەرگەی یەکێتی بەدیل گیراین، گەرمەی شەڕ بو بڕیاریان دا وەک زۆر دیلی تر ره‌میمان بك��� هنو بمانكوژن، بەاڵم من هاوارم ك���رد مەمکوژن ،من ئامۆزای عارف ته‌یفورم". وتیش���ی "م���نو ع���ارف تەیف���ور هەردوکم���ان خەڵک���ی س���ه‌رگه‌ڵوین، به‌ڕێكه‌وت ئەو رۆژە ئەویش له‌وێ بو، کە زانی کوڕی کێم ،وتی مه‌یانكوژن". ئەژی���ن باس ل���ەوە دەکات کە هەر
ئەوو چوار دیلەکە بەدەست بەستراوی س���واری الندكرۆزه‌رێكی س���ه‌ربه‌تاڵ دەک���ەن‌و دەیانبەن بۆ رانی���هو به‌ناو جاده‌و كۆاڵنەکانی ئەو ش���ارۆچکەیەدا ده‌یانگێڕن ،دواتر دەیانبەن بۆ هه‌ولێر‌و پاش دو شه‌ویش دەبرێن بۆ مه‌سیف. ئەو وتی "لەمەس���یف هه‌مو ش���هوو رۆژێكم���ان لێ���دان‌و ئەش���کەنجەو س���وكایه‌تی ب���و ،دوات���ر یه‌كه‌یه‌ك���ه ده‌یانبردی���ن بۆ لێکۆڵین���ەوەو منیش ک���ە ته‌مه‌نم منداڵ بو ،نكوڵیم كرد كه پێش���مه‌رگه بوبێتم‌و وت���م ئه‌م هێزه‌ی یه‌كێتی نان‌و فیشه‌كیان پێهه‌ڵگرتوم‌و بەزۆر هێناویانم". وتیشی "بەاڵم سەرەنجام ئەم پێنج کەسە چارەنوس���یان زۆر خەفەتهێن‌و خەمناک بو ،کە چوار كه‌سیان بێسه‌ر‌و شوێن كران‌و یه‌كێكیشیان القه كرا". میلیش���یاو گروپ���ە چه‌ك���دارەکان لەزۆرب���ەی ئ���ەو واڵتان���ەی ش���ەڕی ناوخۆی���ان تی���ا هەڵدەگیرس���ێت، ده‌س���تدرێژیی سێكس���ی به‌ج���ۆره چه‌كێك ده‌زان���ن بۆ به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌ی ركه‌به‌ره‌كانیان ،زۆرجار به‌شێوه‌یه‌كی رێكخراو ده‌س���تدرێژی ده‌كه‌نه س���ه‌ر ژن���ان‌و تەنان���ەت هەندێکجاری���ش پیاوانیش لەم دەس���تدرێژییانە بەدەر نابن ،ک���ە له‌م رێگه‌یه‌وه ده‌س���ه‌اڵت له‌به‌رامب���ه‌ر رکەبەرەکانی���ان نمایش ده‌كه‌ن ،ئەم دیاردەیە لەکاتی ش���ەڕی ناوخ���ۆی کوردستانیش���دا بەچەندین شێوازی جیاواز ئەنجامدراوە. ئەژی���ن ئام���اژە ب���ەوە دەکات ش���ه‌وێكیان ه���ەر پێنجی���ان بەدوای یەکدا ب���راون بۆ نهۆمی س���ەرەوەی زیندانەک���ە ب���ۆ لێکۆڵین���ەوە ،ئ���ەو
چه‌ند هه‌وڵمدا له‌بیری خۆمی به‌رمه‌وه بێسود بو ،نەش���متوانی تەنانەت الی دایك‌و باوك‌و كهسوكارو هاوسه‌ره‌كەشم بیدرکێنم تاهاتمه ئه‌وروپا دركاندم". ئەژین باس ل���ەوە دەکات کە دوای درکاندن���ی ئ���ەو روداوە ،ئێس���تاش خەڵکێ���ک پەیوەندی پێ���وە دەکەن‌و یو لۆمه‌ی ده‌كه‌ن چۆن خۆت ئه‌شكێن شتی واده‌ڵێی.
ئەو پێنج کەسەی بەدیل گیراین چارەنوسمان زۆر خەفەتهێن‌و خەمناک بو ،کە چوار كه‌سمان بێسه‌ر‌و شوێن كراین‌و یه‌كێكیشمان القه كرا
ئەژین عەبدواڵ
وت���ی "له‌پێش���دا ئه‌وانه‌ی���ان برد بۆ ناو گه‌رماوه‌ك هو ب���ه‌زۆر القەی کردم، لێكۆڵینه‌وه له‌گه‌ڵمدا بون ،هه‌ریه‌كه‌ی چەن���د لێیان پاڕامەوەو ه���اوارم کرد به‌جۆرێك ده‌هاته‌وه ،كوڕێكمان له‌گه‌ڵ بێسود بو ،حه‌زم ده‌كرد بمكوژن‌و ئه‌م بو كه بردیانه س���ه‌ره‌وه‌و هێنایانه‌وه به‌اڵیه‌م به‌سه‌ردا نه‌هێنن". دواتر کە ئەژی���ن دەگوازرێتەوە بۆ زمانی شكا بو ،کەس���ێکی به‌ته‌مه‌نی خه‌ڵكی كانی وه‌تمانیان برده سه‌ره‌وه زیندانی ئاکرێ ،خاچی سور سه‌ردانی به‌نیوه‌مردوی���ی هێنایان���هوه ،ئه‌وانه دەکات‌و پاش���ان کە یەکێتی‌و پارتی دیلەکانیان دەگۆڕنەوە دوای تێپەڕینی١١ تائێستا بێسه‌روشوێنن". وتیش���ی "ئ���هو ش���هوه بردیانم بۆ مانگ بەس���ەر گرتنیدا ئازاد دەکرێت‌و الی حاكم���ی عه‌س���كه‌ری ،نه‌چاویان ب���ەر لەئازادکردنیش���ی وەک خ���ۆی به‌س���تبومه‌وه‌و ن���ههی���چ ش���تێك ،دەڵێت هەڕەش���ەی ئەوەی لێدەکرێت هه‌مو كه‌س���ه‌كانم ده‌بین���ی زۆر بون ،کە هیچ دەربارەی ئەشکەنجەدانی الی یه‌كێكیان ه���ات پاڵێکی پێوه نام بۆ کەس نەدرکێنێت.
القەکردن���ی پی���اوان له‌كۆمه‌ڵگ��� ه پیاوس���االره‌كانیاندا زۆر خه‌فه‌تهێ���نو س���ه‌خته ،زۆرجار زۆرێ���ك له‌پیاوان دوای ئ���ه‌م روداوانه له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دان ده‌ستدرێژیكردنه س���ه‌ریان بشارنه‌وه، ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وان تام���اون لەنائارام���ی دەرونیدان. ئه‌ژین وت���ی "به‌دڵنیایی خه‌ڵكی تر هه‌بوه هه‌مان كاری به‌س���ه‌ر هاتبێت، بەاڵم درکاندنی سەختە". وتیش���ی "دوای ئهو القەکردنه هه‌مو ژیانم گۆڕا ،هه‌میش���ه له‌ئ���ازاردا بوم‌و هەمو ش���ەوێک ده‌هات���هوه به‌رچاوم،
ئ���ەو گلەی���ی ئ���ەوە دەکات ک���ە دادگاکانی کوردستان جێی متمانە نین تاسکااڵ تۆمار بکات‌و داوای ئەوە بکات بەدواداچون‌و لێکۆڵینەوە لەس���ەر ئەم پێش���ێلکارییە گەورانەی مافی مرۆڤ بکات ک���ە دەچنە خان���ەی تاوانکاری رێکخراوەوە‌و ئێستاش بەشێک لەوانەی ئەم دەس���تدێژییەیان کردوەتە س���ەر بەرپرس���ن لەدەزگا ئەمنییەکاندا ،ئەو وتی "بەنی���ازم له‌ئه‌وروپا له‌دادگاكانی تایب���هت به‌مافی مرۆڤ س���كااڵ تۆمار بكه‌م". ئەژین ک���ە ماوەی س���اڵێک‌و پێنج مانگە لەئەڵمانیا دەژی‌و هێش���تا مافی مان���ەوەی وەرنەگرت���وە ،لەوەاڵم���ی پرسیارێکی ئاوێنەدا کە ئایا ورژاندنی ئ���ەم بابەتە هەس���تیارە ل���ەم کاتەدا تەنه���ا بۆ ئەوە نییە وه‌كو كه‌یس���ێك به‌كاری بهێنێ بۆئه‌وه‌ی مافی مانەوەو په‌نابه‌ریی لەئەوروپا پێوه‌ربگرێت؟ ئەو وتی "باش���ه من ئه‌گه‌ر بۆ مافی په‌نابه‌ریی ئه‌م���ه‌م جواڵندبێت ،بۆچی ده‌ریئه‌بڕم هه‌مو دنیا بزانێت؟" وتیشی "من مافی مانەوەو په‌نابه‌ری وه‌ربگرم‌و وه‌رنه‌گ���رم ،بڕیارم داوه بۆ یه‌كجاریی‌‌و هه‌تاهه‌تایی نەگه‌ڕێمه‌وه بۆ كوردستان".
هادی عه‌لی :به‌پارتیمان وت ئه‌م كێشه‌یه له‌بنه‌ڕه‌تدا كێشه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بوه نه‌ك په‌رله‌مان ئا :وریا حسێن هادی عه‌لی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی سیاسیو جه‌ماوه‌ری یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان له‌م دیداره‌ی رۆژنامه‌ی ئاوێنه‌دا ناوه‌ڕۆكی كۆبونه‌وه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ پارتی بۆ ئاوێنه ئاشكراده‌كات‌و ده‌ڵێت "به‌ڕاشكاوی به‌پارتیان وتوه ئه‌م كێشه‌یه له‌بنه‌ڕه‌تدا كێشه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بو نه‌ك په‌رله‌مان"و هاوكات باسی راجیایی نێوان خۆیان‌و هێزه ئیسالمیه‌كانی دیكه ده‌كات. ئاوێن����ه :دوای كۆبونه‌وه‌ت����ان له‌گه‌ڵ پارتی ،وته‌بێژی پارتی باس����ی ئه‌وه‌ی ك����رد تێبنیی����ان له‌س����ه‌ر پڕۆژه‌كه‌تان هه‌یه؟ ه����ادی عه‌ل����ی :له‌چوارچێ����وه‌ی كۆبونەوە‌م����ان له‌گ����ه‌ڵ الیه‌نه‌كانی تر پێمان باشبو له‌گه‌ڵ براده‌رانی پارتیش دانیش����تن بكه‌ین ،له‌دوتوێی دو په‌ڕه‌دا بیروڕای خۆمان بۆ چاره‌سه‌ری قه‌یرانی سیاس����ی خس����ته‌ڕو بۆیان ،پێشتریش جه‌نابی ئه‌مین����داری یه‌كگرتو مانگێك له‌مەو‌ب����ه‌ر ئ����هو وه‌ره‌قه‌ی����هی به‌كاك مه‌س����عود بارزانی داب����و ،ئێمه له‌گه‌ڵ پارت����ی ئ����هو باس����انه‌مان ك����ردو ئهو وه‌رقه‌یه‌ش����مان خس����ته به‌رده‌ستیان، له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا پڕۆژه‌كه‌یان نه‌خسته‌ڕو وتیان دواتر ده‌یخوێنینه‌وه‌و به‌و پێیهش له‌ناو كۆبونه‌وه‌كه‌دا راوسه‌رنجی خۆیان له‌باره‌ی پڕۆژه‌كه‌وه نه‌وت. ئاوێنه :یانی ئهو تێبینی‌و سه‌رنجه‌ی وتیان له‌جێگه‌ی خۆیدا نه‌بو؟
ه����ادی عه‌ل����ی :م����ن بۆخ����ۆم گوێم له‌براده‌ران����ی پارتی نه‌بوه لهوبارهیهوه، ئه‌وه‌ش ش����تێكی ئاساییه‌و ئازادن چۆن له‌پڕۆژه‌كه ده‌ڕوانن. ئاوێنه :بۆچی ئ����ه‌م پڕۆژه‌یه‌تان له‌م كاته‌دا پێشكه‌شكرد؟ هادی عه‌لی :له9ی ش����وبات پڕۆژه‌كه خراوت����ه به‌رده‌س����ت كاك مه‌س����عود بۆ ئ����هوهی لهوبارهیهوه راوس����ه‌رنجی خۆمان بڵێی����ن ،دوات����ر له‌ئه‌نجومه‌نی جێبه‌جێكردن‌و س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتو پێیانباش����بو كه هه‌مان پ����ڕۆژه بدرێت به‌الیه‌نه‌كان����ی دیك����ه‌ش بۆی����ه دامان به‌الیه‌نه‌كانی دیكه‌ش. ئاوێن����ه :هه‌س����تده‌كرێت زۆرتری����ن نزیكایه‌تی����ان له‌گ����ه‌ڵ پارت����ی هه‌یه، له‌كاتێك����دا س����یناریۆیه‌ك له‌ئارادایه بۆ پێكهێنانه‌وه‌ی سه‌رۆكایه‌تیه‌كان له‌نێوان (ئێوه‌و پارتی‌و یه‌كێتی)؟ هادی عه‌ل����ی :ئێمه ل����هو پڕۆژه‌یه‌ی پێشكه‌ش����مان كردوه جه‌ختمان له‌سه‌ر ئ����هوه كردوه‌ت����هوه ده‌بێت ه����ه‌ر پێنج الیه‌نه‌كه پێكهوه به‌هاوبه‌شی رێكبكه‌ون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی هه‌رسێ سه‌رۆكایه‌تیه‌كه (هه‌رێ����م ،په‌رله‌م����ان ،حكوم����هت) له‌چوارچێوه‌ی په‌یامه‌كه‌ی كاك مه‌سعود چاره‌سه‌ری كێشه‌كانیان بكه‌ن. ئاوێن����ه :كه‌وات����ه ئێ����وه ناچنه ناو رێكکه‌وتنێكی سێ قۆڵیه‌وه؟ هادی عه‌ل����ی :ئێمه له‌مه‌و پێش����تر نه‌مانكردوه ،بهپێچهوانهوه. ئاوێنه :هیچ پێشنیارێك كراوه بۆتان بچن����ه ن����او حكومه‌تێكی س����ێ قۆڵیی (یه‌كگرتو پارتی یه‌كێتی)؟ هادی عه‌لی :نه‌خێر هیچ پێشنیارێك
پارتی ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر گۆڕان واز له‌پۆستی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان بهێنێت شته‌كانی دیك ه قابلیی قسه‌له‌سه‌ركردنن نهكراوه بۆمان. ئاوێنه :له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن دكتۆر یوس����ف له‌پێشدا واز له‌پۆسته‌كه‌ی بهێنێت؟ ه����ادی عه‌لی :نه‌خێ����ر ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نی����ن ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی����ن هه‌رچیه‌ك ده‌كرێت به‌ڕێكکه‌وت����ن بكرێت له‌نێوان هه‌ر پێنج الیه‌نه‌كه‌دا بكرێت. ئاوێنه :ئایا پارتی ئاماده‌یه بۆ ئه‌وه‌ی كه ئێوه داوای ده‌كه‌ن؟ ه����ادی عه‌ل����ی :م����ه‌رج نی����ه ئه‌وان ئاماده‌ب����ن ،ئێم����ه‌ش ش����تی خۆم����ان ده‌خه‌ینه‌ڕو ،قبوڵی ده‌كه‌ن یان نا ئهوه په‌یوه‌ندی به‌خۆیانه‌وه هه‌یه خۆیان لێی به‌رپرسیارن. ئاوێن����ه :ئ����ه‌وان له‌گ����ه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ن كۆبونه‌وه‌كان ف����روان بكرێت یانی هه‌ر پێنج الیه‌نه‌كه نه‌بێت؟ هادی عه‌ل����ی :به‌ڵی ئ����ه‌وان جه‌خت
هادی عه‌لی له‌س����ه‌ر ئ����هوه ده‌كه‌ن����هوهو داوای ئه‌وه‌ده‌كه‌ن ،باوه‌ڕی����ان وایه پێكهاته‌ی توركمان‌و مه‌س����یحیش به‌شداربن ،من ئه‌وكات له‌پۆستدانه‌بوم ،به‌اڵم ده‌یانوت له‌كۆبونه‌وه‌كان����ی پێش����وی پێنج قۆڵی رێكکه‌وتنیان له‌سه‌ر ئهو بابه‌ته كردوه. ئاوێنه :پێشبینی ده‌كه‌یت پارتی واز له‌پۆستی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بهێنێت، به‌تایبه‌ت خودی بارزانی؟ هادی عه‌لی :ئه‌وه‌ی كه ئێمه له‌پارتیمان بیس����ت له‌كۆبونه‌وه‌ی دوێنێ ده‌یانوت ئه‌گه‌ر گۆڕان واز له‌پۆستی سه‌رۆكایه‌تی بهێنێت ئه‌وا هه‌مو پرسه‌كانی تر قابیلی قسه له‌سه‌ركردنه. ئاوێن����ه :هه‌س����تناكه‌یت پارتی ئه‌م دۆخه زۆر له‌سودیه‌تی بۆیه خه‌مسارده له‌چاككردنه‌وه‌ی؟ ه����ادی عه‌ل����ی :به‌ش����به‌حاڵی خۆم
له‌كۆبونه‌وه‌ك����ه‌دا جه‌ختم له‌س����ه‌ر ئهو پرس����ه ك����رده‌وه ،پێ����م وتن سس����ت به‌ڕێوه‌چون����ی ئ����ه‌م كۆبونه‌وان����ه زۆر كه‌س ل����ه الیه‌نه سیاس����یه‌كان ئه‌وه‌ی لێده‌خوێننه‌وه كه جه‌وێكی لێبكه‌وێته‌وه مه‌به‌ستانه دوابكه‌وێت ،هاوكات دوه‌میش به‌ڕاش����كاوی پێموت����ن ئه‌م كێش����ه‌یه له‌بنه‌ڕه‌تدا كێش����هی په‌رله‌م����ان نه‌بوه كێشه‌ی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بوه به‌اڵم به‌داخه‌وه به‌م ئاڕاسته‌یه رۆیشت. ئاوێنه :قسه‌یه‌ك هه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی پارتی پێشنیاری كردوه ئێوه سه‌رۆكی په‌رله‌مان وه‌ربگرن؟ هادی عه‌لی :نه‌خێر به‌و شێوه‌یه نه‌بوه، ئ����ه‌وان ده‌یانوت ئه‌گه‌ر س����ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌م����ان الی گ����ۆڕان نه‌بێت ده‌كرێت یه‌كێتی یان الیه‌نێك����ی تر وه‌ریبگرێت، واته به‌شێوه‌یه‌كی گشتی نه‌ك به‌تایبه‌ت بۆ الیه‌نێك. ئاوێن����ه :تاچه‌ن����د گه‌ش����بینن ب����ه‌م گفتوگۆیانه؟ هادی عه‌لی :ده‌بێت له‌هه‌مو حاڵه‌ته‌كان گه‌ش����بین بین ،ئه‌م جه‌وله‌یه‌ش����مان بۆ ئهو مه‌به‌س����ته ئه‌نجامداوه په‌له‌بكه‌ین له‌گفتوگۆكردن. ئاوێنه :له‌ڕوانگه‌ی ئهو میانگیریانه‌ی كردوتان����ه بۆتان ده‌ركه‌وت����وه خه‌تای كێیه؟ ه����ادی عه‌لی :جا بڵێم چی ،ئێس����تا كات����ی ئهو داوه‌ریه نی����ه ،ئهو داوه‌رییه به‌من مه‌كه. ئاوێن����ه :ئ����هی له‌ب����اره‌ی دۆخ����ی له‌كۆبون����هوهی ئیس��ل�امیه‌كانه‌وه، دواهه‌مینتان هه‌س����تده‌كرا راجیاییه‌كی زۆر ههی����ه له‌نێوان ئێوەو دو الیه‌نه‌كه‌ی
تر به‌تایبه‌ت كۆمه‌ڵ؟ هادی عه‌لی :ش����تێكی ئاس����اییه ك ه راجیاییم����ان هه‌بێت به‌اڵم ئ����هوه رێگه ناگرێت له‌به‌رده‌م بهرهوپێش����چونی ئهو پڕۆژه‌یه‌ی ك����ه هه‌مانه ك����ه‌م كه‌میش ده‌توانی����ن له‌بابه‌ت����ه سیاس����یه‌كان نزیكبینه‌وه. ئاوێنه :به‌اڵم ده‌وترێت راجیان له‌باره‌ی پێكهێنانی لیستێكی هه‌ڵبژاردنه‌وه؟ ه����ادی عه‌ل����ی :تائێس����تا لیس����تی هاوبه‌ش����مان وه‌كو باس نه‌كردوه‌ته‌وه، هه‌ركاتێ����ك یاس����ای هه‌ڵب����ژاردن رۆشنبوه‌وه ئهو كات ئه‌گه‌ر ئیماكان بو لیستێكی هاوبه‌ش����مان هه‌بێت ئه‌گه‌رنا چه‌ند لیس����تێك هه‌بێت ،به‌اڵم له‌هه‌مو حاڵه‌تێكدا نزیكبونه‌وه به‌رده‌وام ده‌بێت ئه‌گه‌ر پێش����تر بۆ هه‌ڵبژاردن لیستمان نه‌بێت دوای هه‌ڵبژاردن ده‌بینه یه‌ك.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نین سه‌ره‌تا دكتۆر یوسف واز له‌پۆسته‌كه‌ی بهێنێت ،له‌گه‌ڵ ته‌وافوقین
2
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
كۆمپانیایه‌ك كارگه‌ی جگه‌ره‌ی هه‌ولێر به‌ده‌ر له‌هه‌مو رێنماییه‌كان ده‌دات به‌ده‌زگای مه‌دای فه‌خر ی كه‌ریم
تایبه‌ت
"كۆمپانیاكه زیاتر له‌چوار ملیار دینار قه‌رزار ی حكومه‌ت ی هه‌رێمه" ئا :شۆڕش محه‌مه‌د
كۆمپانیای (صالح الدین القابضة) كه كرێگرته‌ی كارگه‌ی جگه‌ره‌ی شاری هه‌ولێره‌‌و له‌پاش ئه‌وه‌ی به‌پێی بڕیاری دادگای به‌رایی هه‌ولێر ده‌بێت زیاتر له 113هه‌زار دۆالر‌و زیاتر له‌سێ ملیار دینار وه‌ك قه‌رزی كه‌ڵه‌كه‌بو بگه‌ڕێنێته‌وه بۆ حكومه‌تی هه‌رێم ،به‌اڵم نه‌ك هه‌ر پاره‌كه ناگه‌ڕێنێته‌وه به‌ڵكو له‌كاتێكدا كه له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی بازرگانیو پیشه‌سازی گرێبه‌سته‌كه‌ی هه‌ڵوه‌شێنراوه‌ته‌وه كارگه‌كه به‌كرێ ده‌داته ده‌زگای مه‌دای فه‌خری كه‌ریم. به‌پێی ئهو به‌ڵگه‌نامانه‌ی ده‌س����ت ئاوێن����ه كه‌وتون ،وه‌زاره‌تی بازرگانیو پیشه‌س����ازی هه‌رێم����ی كوردس����تان له‌ساڵی 2008دا به‌پێی بڕیاری ژماره /408ب2008/3ی دادگای به‌رای����ی هه‌ولێر داوایه‌كی یاسایی له‌كۆمپانیای (س����ه‌اڵحه‌دین) ده‌بات����هوهو به‌پێ����ی بڕیاره‌ك����هی دادگا كۆمپانیای ناوبراو پابه‌ن����د ده‌كات به‌گه‌ڕان����هوهی بڕی س����ێ ملیار‌و 496ملیۆن‌و 462ههزارو 550دینار له‌گه‌ڵ 113ههزارو 394دۆالر هه‌روه‌ه����ا گه‌ڕاندنه‌وه‌ی س����ه‌رجه‌می ئامێره‌كانی كارگه‌ك����ه كه نه‌ماون بۆ وه‌زاره‌ت����ی بازرگانیو پیشه‌س����ازیو به‌پێ����ی بڕی����اره ئ����هو پاران����هی كه له‌ئه‌س����تۆی كۆمپانیاكه‌یه ده‌بێت به 10قیستی سااڵنه‌ی یه‌كسان بدرێته‌وه له‌كۆتایی ساڵی 2007هوه.
ب����ه‌اڵم به‌وت����هی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری گش����تی گه‌ش����ه‌پێدانی پیشه‌س����از ی "كۆمپانیای ناوبراو ته‌نها یه‌ك قیست ده‌داته‌وه‌‌و قیس����ته‌كانی دیكه نادات‌و هه‌ربۆیه له‌س����اڵی 2014دا به‌فه‌رمانی ژماره5697ی وه‌زاره‌ت����ی بازرگانیو پیشه‌سازی كه واژۆی ساماڵ سه‌ردار مه‌حمود وه‌زیری به‌سه‌ره‌وه‌یه ،به‌هۆی پابه‌ندنه‌بون����ی كۆمپانی����ای ناوب����راو به‌گرێبه‌س����ته‌كه‌یان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی ناوبراو ،گرێبه‌س����ته‌كه‌یان له‌گه‌ڵ ئهو كۆمپانیایه هه‌ڵده‌وه‌شێننه‌وه". به‌پێ����ی زانیارییه‌كانی ئاوێنه به‌ده‌ر له‌هه‌م����و رێنمایی����ه‌كان له‌الیه‌ن ئهو كۆمپانیایه‌وه كارگه‌كه دراوه‌ته ده‌زگای م����هداو كه‌لوپه‌له‌كانی ئ����هو كارگه‌یه به‌س����ه‌رجه‌م ئامێره‌كانی����هوه له‌الیه‌ن كۆمپانیای س����ه‌اڵحه‌دین-هوه براوه بۆ شارۆچكه‌ی سیمیل له‌پارێزگای دهۆك كه به‌های ئامێره‌كان به‌ده‌یان ملیۆن
دۆالر ده‌خه‌مڵێنرێت". ئ����اراس ره‌وف ع����ارف به‌ڕێوه‌به‌ر ی گش����تی گه‌ش����ه‌پێدانی پیشه‌سازیی هه‌رێم����ی كوردس����تان له‌ب����اره‌ی ئهو كێش����ه‌یه‌‌و له‌لێدوانێك����ی تایب����هت به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د "ئێم����ه وه‌كو وه‌زاره‌ت����ی پیشه‌س����ازیو بازرگان����ی ئ����اگاداری ئ����هوه نیین ك����ه كارگه‌ی جگ����ه‌ره‌ی هه‌ولێر درابێت����ه ده‌زگای مه‌دای فه‌خری كه‌ریم". وتیشی "ئێمه چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر ئهو كۆمپانیایه‌مان دا به‌دادگا‌و له‌دادگا كه‌یس����ه‌كه‌مان برده‌وه‌‌و ئهوه بو بڕی س����ێ ملیار دینار زیاتر ق����ه‌رزدار بو كۆمپانیاكه‌‌و دانه‌وه‌كه‌ی كرا به‌قیست‌و ته‌نها یه‌ك قیستیان دایه‌وه". ئهو جه‌غت له‌س����ه‌ر ئهوه دهكاتهوه كه كۆمپانی����ای ناوب����راو ته‌نها یه‌ك قیس����تی داوه‌ت����هوهو چه‌ند س����اڵێك ده‌بێت قیسته‌كانیان نه‌داوه‌ته‌وه".
ریکالم
وتیش����ی "ده‌بو تائێستا سه‌رجه‌می قیسته‌كانیان بدایاته‌وه ،به‌اڵم تائێستا نه‌یانداوه‌ته‌وه‌‌و له‌م ماوه‌یه‌دا دیسانه‌وه دادگایان لێ ده‌گرینه‌وه". ئاماژه‌ش����ی به‌وه‌دا "دو تا سێ ساڵ ده‌بێت هیچ قیستێكیان نه‌داوه‌ته‌وه". به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی گه‌شه‌پێدانی پیشه‌س����ازیی هه‌رێمی كوردس����تان جه‌غ����ت له‌س����ه‌ر ئ����هوه ده‌كات����هوه كه"كۆمپانی����ای س����ه‌اڵحه‌دین هه‌مو ئامێره‌كانی نێ����و كارگه‌كه‌یان بردوه‌‌و ده‌س����تكاری بیناكه‌یان كردوهو چه‌ند كارگه‌یه‌كی ب����ێ مۆڵه‌تی تریان تیادا دانابو". وتیش����ی "تائێس����تا ئامێره‌كانیان نه‌گه‌ڕاندۆت����هوهو له‌هه‌فته‌ی داهاتودا لیژنه‌یه‌ك ل����ه‌وه‌زاره‌ت پێكده‌هێنین‌و ته‌خمینی ئهو ئامێرانه‌ی ناو كارگه‌كه ده‌كه‌ین‌و ئ����ه‌وه‌ش ده‌كه‌ی����ن به‌ماڵ به‌سه‌ریانه‌وه".
ئاراس ره‌وف ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا كه ته‌نانه‌ت ته‌بلیغاتی وه‌زاره‌ت‌و ئینزار ی وه‌زاره‌تیشیان وه‌رناگرن‌و هه‌رجاره‌ی بیانویه‌ك ده‌هێنن����هوهو وتی "ئه‌ڵێن ش����وێن‌و مه‌كانم����ان نیی����هو ك����ه‌س ته‌بلیغه‌كانمان وه‌رناگرێت". ئهو جه‌غتی له‌سه‌ر ئهوه كردهوه كه له‌به‌دواداچونی ئهو كێشه‌یه به‌رده‌وام ده‌بن‌و ده‌ستبه‌رداری نابن‌و وتی "ئهوه موڵكی گشتییه". ی ی گش���تی گه‌شه‌پێدان به‌ڕێوه‌به‌ر ی هه‌رێمی كوردس���تان پیشه‌س���ازی ئاماژه به‌وه ده‌دات ك ه ئهو كێش���هی ه چه‌ند س���اڵێك بوه هه‌بوه‌‌و له‌هه‌مو ی هه‌رێم���دا ی حكومه‌ت��� كابینه‌كان��� نوسراویان بۆ وه‌زاره‌ت كردوه ،به‌اڵم وه‌اڵم نه‌دراونه‌ت���هوهو وت���ی "ته‌نها له‌سه‌رده‌می كاك ساماڵ سه‌ردار ك ه وه‌زی���ر بو به‌ده‌م كێش���ه‌كه‌وه هات‌و ده‌ستیدای ه لێپێچینه‌وه".
ئهو ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه بیستویان ه ئ���هو كۆمپانیای ه گرێبه‌س���تی له‌گه‌ڵ ده‌زگای م���ه‌دا ك���ردوهو لهوبارهیهوه وتی "ئه‌گ���ه‌ر هه‌ر گرێبه‌س���تێكیش كرابێت ئ���ه‌وا به‌تاڵ��� ه چونكه ته‌نها وه‌زاره‌تی ئێمه ده‌توانێت ئهو شوێن ه بداته ك���رێو ناكرێ���ت كۆمپانیایه‌ك ی بێت‌و ش���وێنه‌كه بدات خۆی كرێچ ی تر". به‌كرێ به‌الیه‌نێك ی "ئێم ه جارێ له‌دادگاداین وتیش��� له‌گ���ه‌ڵ ئهو كۆمپانیای���هو تا له‌گه‌ڵ ئ���ه‌ودا یه‌كالیی نه‌كه‌ین���هوه نادرێت ی تر". به‌شوێن به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی گه‌شه‌پێدانی پیشه‌س���ازیی هه‌رێمی كوردس���تان جه‌غت له‌س���ه‌ر ئهوه دهكاتهوه كه "هیچ الیه‌نێ���ك جگ���ه له‌وه‌زاره‌تی پیشه‌س���ازی ناتوانێت ئهو ش���وێنه بداته الیه‌نێكی ت���رو ته‌نانه‌ت ئهوه له‌ده‌سه‌اڵتی س���ه‌رۆكی هه‌رێمیشدا نییه ئهو كاره بكات". وتیشی "ئێمه وه‌كو به‌ڕێوه‌به‌رێتی گش���تی نوس���راومان ب���ۆ هه‌م���و وه‌زیره‌كان كردوه له‌ساڵی 2008هوهو پش���تگوێ خراوه‌‌و ئه‌م كێشه‌یه زۆر دورودرێژكرایه‌وه‌‌و چه‌ندین دادوه‌ری گۆڕی". س���ه‌باره‌ت به‌و باسه نه‌وزاد هادی پارێزگای هه‌ولێر ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه ئهو بابه‌ته په‌یوه‌ندی به‌وانه‌وه نییه‌‌و په‌یوه‌ن���دی به‌وه‌زاره‌ت���ی بازرگانیو پیشه‌سازییه‌وه ههیهو له‌لێدوانێكیدا ب���ۆ ئاوێنه وت���ی "لهوبارهیهوه هیچ پرس‌و رایه‌ك به‌ئێمه ناكرێت‌و موڵكی ئێمه نییه".
ریکالم
عیادەی شەوانەو رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی دکتۆر فائق محەمەد گوڵپی ئەندامی کۆلیژی نەشتەرگەری شاهانەی بەریتانی دبلۆمی بااڵی نەشتەرگەری زانکۆی سلێمانی بکالۆریۆسی هەناوی‌و نەشتەرگەری زانکۆی موصڵ دبلۆمی بااڵی نەشتەرگەری هەناوبینی هیندستان ،نیودەلهی ئەندامی کۆمەڵەی هەناوبینی نەشتەرگەری جیهانی
MRCSEd MRCS UK HDGS MBChB D MAS WALS
بۆ نەشتەرگەری بەردی زراو ـ ریخۆڵە کوێرە ـ هەموو جۆرەکانی فتق بەئامێری هەناوبینی پێشکەوتو (ناظور) چارەسەرکردنی نەخۆشییەکانی غودەی دەرەقی ـ سورێنچک ـ گەدە ـ دوانزەگرێ ت ە ن ها جگەر ـ ریخۆڵە کوێرە ـ ریخۆڵە ئەستورە 0 0 0 د 5 ی ن ا ر
چارەسەری نەخۆشییەکانی مایەسیری ـ قڵیشی کۆم ـ دومەڵی کۆم ـ ناسوری پشت 053 329 2900
0770 7711 011
سلێمانی ـ گەڕەکی ئاشتی ـ پشت شیرینی تابان ـ تەنیشت باخچەی ساوایانی هەنگ
هەنوکە
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
ئێزیدییەکان خوازیارن شنگال لەچەک دابماڵرێت‌و هێزێکی نێودەوڵەتی بیپارێزێت
5
ئا :نیاز محەمەد ئێزیدییەكان ،قوربانیانی سەدان ساڵەی ناوچەكە ،لەبری ئەوەی پاش رزگاركردنەوەی بەشێكی ناوچەكانیان لەژێردەستی داعش دڵنیاییان بدرێتێ‌و بگەڕێنەوە سەر ماڵ‌و حاڵیان ،بەهۆی دوا شەڕی نێوان هێزە كوردییەكان لەناوچەی خانەسوری سەر بەشنگال‌و مەترسی گەورەبونی شەڕەكە ،ترس‌و دڵەڕاوكێیان چەند هێندەتر بوە. هێرش����ی داعش بۆ س����ەر ش����نگال لە3ی ئاب����ی2014داو جێهێش����تنی ئ����ەو ناوچان����ە لەالیەن پێش����مەرگەوە بوە ه����ۆی نیگەرانی بەش����ێكی زۆری ئێزیدیی����ەكان ،بەرامب����ەر پێش����مەرگەو ئەوان����ە ئاوارەی چی����ا ببون بەش����ێكی زۆریان پەیوەندیان بەیەكینەكانی بەرخۆدانی ش����نگال‌و چەند هێزێكی دیكەی دەرەوەی هێزەكانی پێشمەرگەوە كرد ،بەاڵم گەورەپیاوانیان هێشتا بۆ هەرێم‌و پێشمەرگە وەفادار ماونەتەوە. هێرشی داعش بۆ س����ەر ناوچەكە بەتەنیا روانگ����ەی ئێزیدییەكان����ی نەگ����ۆڕی ،بەڵكو بااڵنس����ی هێزی الیەنە سیاسییەكانیشی لەو ناوچەی����ە گ����ۆڕی .پارتی كە ئ����ەو ناوچەیە بەناوچەی نف����وزی خۆی دەزانێت ،ئێس����تا زۆرینەی قاعیدەی جەماوەری لەدەس����تداوە، س����ەرەنجام ئەوان����ەی ش����وێنكەوتەی بیری ئۆجەالنیزمن شوێنیان گرتەوە. چاالكوانی سیاس����ی ئێزیدی ناس����ر كرێت س����ەبارەت بەهۆكاری ئەوە دەڵێت"لەكاتێكی تەنگانەو هەستیاردا بەهانای ئێزیدییەكانەوە هاتن‌و توانییان سەرنجی زۆرینەی ئێزیدییەكان بەالی خۆیاندا رابكێشن". پارتی هەر لەژێر فشاری ناوخۆی خۆیدا نییە بۆ گێڕانەوەی هەژمونی خۆی بۆ ئەو ناوچەیە بەڵكو بەحوكمی ئەوەی لەجەمس����ەرگیرییە ناوچەییەكاندا تاڕادەیەك بەسەر جەمسەری توركیادا س����اغ بۆتەوە ،فشاری توركیاشی لەسەرە تابونی قاعیدەیەكی زۆری جەماوەری‌و س����ەربازی‌و ل����ەڕوی جوگرافی����ەوە بەهێزی وەكو شاخی ش����نگال كە لەعورفی سیاسی توركیادا بەقەندیل����ی دوەم ناودەبرێت ،لەو ناوچەیە رەگ دانەكوتێت بەتایبەت كە نزیك لەجەمسەرەكەی دیكە واتە ئێران بێت. ناس����ر كرێت لەبارەی ئ����ەوەی بۆچی لەم كاتەدا پارت����ی ئەو فش����ارە دەكات دەڵێت "بەبڕوای من زۆرێك نەماوە بارودۆخی موسڵ
ئەوەی لێرە دەكرێت چارەسەری كاتییەو سەرهەڵدەداتەوە بۆیە ئەو ناوچەیە پێویستی بەچارەسەرێكی ریشەیی هەیە دو ئێزیدی لەناوچەی شنگال یەكالیی دەبێتەوە ،داعش لەوێ نامێنێ ،ئیتر دوای ئ����ەوە پێموایە ه����ەر هێزێك هەژمونی بەس����ەر هەر ش����وێنێكدا گرتبێ����ت دەبێتە سیاسەتێكی دیفاكتۆ". دەش����ڵێت "وەك داكۆكی����كار لەكێش����ەی ئێزیدییەكان لەس����ەر ئاس����تی نێودەوڵەتی لەس����ەردانەكانماندا داوامانكردوە لەئێستادا ئ����ەو ناوچەیە داماڵرێت لەچ����ەك‌و ناوچەكە بۆ ماوەی 25س����اڵ بخرێتە ژێر پاراس����تنی نێودەوڵەتیی����ەوە نەك لەژێر رەحمی ناكۆكی سیاس����ی ئەم حزبانەو نێوان بەغداو هەرێمدا بێت تاوەكو ئەو دەڤەرە بتوانێت لەسەر پێی خۆی راوەستێت‌و توشی جینۆسایدو فەرمان نەبنەوە". گلەیی ئەوەش دەكات كە ئەو داواكارییانە لەكاتێكدا لەئاس����تی نێودەوڵەتی‌و هەرێمیی زۆر چۆتە پێشەوە بەاڵم لەئاستی كوردستان بایەخی پێنادرێت. بەدرێژایی مێژوی چەند س����اڵەی ئیسالم ئێزیدییەكانی ئەو ناوچەیە 73جار روبەڕوی كۆمەڵك����وژیو بردنی ژنانیان وەك كەنیزەك
بونەتەوە ك����ە ئێزیدییەكان لەس����ەر زمانی توركەكان����ەوە بە(فەرمان) ن����اوی دەبەن، دوایی����ن فەرمانی����ان هێرش����ی چەكداران����ی داعش بو بۆ س����ەر ناوچەی شنگال لەمانگی ئابی 2014دا ك����ە تێیدا بەه����ەزاران پیاوی ئێزیدی هەر لەجێدا كوژران‌و بەهەزاران ژن‌و كچ‌و منداڵیشیان لێ فڕێندرا. بەاڵم خەیری بوزانی بەڕێوەبەری كاروباری ئێزیدیی����ەكان لەوەزارەت����ی ئەوقاف دەڵێت ئ����ەوان داوای ئەوەیان ك����ردوە پەكەكە لەو ناوچەی����ە نەمێنێت‌و دەش����ڵێت "لەبەرنامەی حكومەت����ی هەرێ����م‌و عێراقدا بێت ش����نگال دەكرێتە پارێزگا". بوزانی لەگەڵ ئ����ەوەی دان بەوەدا دەنێت كە دیس����انەوە خەڵكی ناوچەكە جارێكی تر ئاوارەبونەتەوە بەاڵم دەڵێت هیچ ئامارێكیان النیی����ە چونكە كەس����یان روی����ان نەكردۆتە ناوچەكانی ژێر دەستی هەرێم. موراد ئیس����ماعیل ،بەڕێوەبەری گش����تی رێكخ����راوی ی����ەزدا ،ك����ە رێكخراوەك����ە بۆ بەرگریك����ردن ل����ە كەیس����ی یەزیدیی����ەكان
دامەزراوە ،دەڵێت"مەترسیەكی گەورە هەیە لەسەر خەڵكی ئەو ناوچەیەو خەڵكی شنگال دەیانەوێت ئەو ش����ەڕە كۆتای����ی بێت‌و ئەو هێزانەی دەبرێنە ئەوێ پاشەكشە بكەن". ب����اس لەوەش دەكات كە كارەكانی خۆیان لەو ناوچانە راگرتوە كە دو پڕۆژەیان هەبوە ب����ۆ یارمەتیدان����ی كەس����وكاری قوربانیانی ئێزیدی. دەش����ڵێت"لە پەیامیش����ماندا بۆ ئەمریكاو الیەنە نێودەوڵەتییەكان وتومانە پێویس����تە كێشەكانی ئەو ناوچەیە بەدیالۆگ چارەسەر بكرێ����ن ،چونك����ە ئ����ەوەی لێ����رە دەكرێت چارەسەری كاتییەو سەرهەڵدەداتەوە ،بۆیە ئ����ەو ناوچەیە پێویس����تی بەچارەس����ەرێكی ریشەیی هەیە". دەڤەرەك����ە لەڕەوش����ێكی ئاڵۆزدای����ەو پەیوەندی����دارە بەناوچەك����ەوە بەتایب����ەت بەس����وریاوە ،لەبەرئەوەی كێشەی دەڤەری شنگال كێش����ەیەكی گەورەی نێودەوڵەتی‌و هەرێمیی����ەو گەورەترە لەش����نگال خۆی ،بۆ كات����ی كورتخای����ەن ئەوەیە كە ئەو ش����ەڕە
گەورەتر نەبێت. دەش����ڵێت "لەڕوی مرۆیی����ەوە ئەو خەڵكە لەكارەساتدا دەژین ،دیسان ئاوارە بونەتەوەو نان‌و ئاویش����ی نیە ،پێویستی بەپاراستنێكی نێودەوڵەتی هەیە". بە بڕوای ئەو دەب����ێ ئەو ناوچەیە بكرێتە دەڤەرێك����ی تایبەت واتە لەڕوی سیاس����یو ئیداریی‌و ئەمنییەوە شنگال‌و دەشتی نەینەوا كە كەمایەت����ی تێدایە بكرێت����ە ناوچەیەكی تایبەت‌و هێزێكی س����ەربازی نێودەوڵەتی كە سەر بەیوئێن بێت. كەریم س����لێمان ،راوێ����ژكاری ئەنجومەنی رۆحان����ی ئێزی����دی دەڵێ����ت ك����ە بۆچونی ئەنجومەنی رۆحانی ئێزیدیان رون‌و ئاشكرایە، هەر لەكاتی دەستپێكردنی شەڕ داخوازییان ئەوە بو كە ش����ەڕ رابگیرێت‌و لەگەڵ ئەوەن كێش����ەكە بەگفتوگۆو دانوستاندن چارەسەر بكرێت. جەختیش دەكاتەوە ك����ە ئەوان بەردەوام داكۆكی دەكەن لەسەر ئەوەی دەڤەری ئێزیدی پارچەپارچە نەكرێت‌و دەشڵێت "ئێمە بوینەتە
قوربانی جوگرافیای ناوچەكەمان ،ناوچەكانی ئێمە هەمو س����نورین ،ئەوە ماوەیەكی زۆرە ئێمە باجی ئەو جوگرافیایە دەدەین". جەختی����ش دەكاتەوە ك����ە دەڤەرەكانیان هەم����و كوردس����تانین‌و س����ەر بەهەرێم����ی كوردس����تان دەبن‌و ئێزیدی����ش لەناوچەكانی خۆی س����ەنگی خۆی دەبێت لەڕوی ئیداریو سیاسیەوە. لەگەڵ ئەوەی سوپاسی هێزەكانی پەكەكە دەكات لەس����ەر ئەو بەرگرییەی پیش����انیاندا لەدوای ،8/3بەاڵم داواش دەكات هێزەكانی سەر بەپەكەكە لەناوچەكە بكشێنەوە. دەش����ڵێت "ش����نگال قەزایەكە تائێس����تا لەچوارچێ����وەی عێراق����ی فیدراڵدایە ،هەتا ئێس����تا بەقەناعەت����ی ئێمە ش����نگال وەكو كەرك����وك‌و مەخم����ورو خانەقی����ن خاكێكی كوردس����تانی كێشە لەسەرە ،ئەو خەڵكانەی ئ����ەو دەڤەرانە ئەو ناوچان����ە بەڕێوەدەبەن، كاتێك كەش����وهەوایەكی ئاسایی دروست بو هەڵبژاردن كرا كێ بردیەوە ئەوە ئەو ناوچانە بەڕێوە دەبات".
حازم کوڕی میری ئێزیدیان:
میر تەحسین بۆ ماوەی دو مانگ لەکوردستان دەمێنێتەوە ئا :نیاز پاش سێ ساڵ مانەوەی لەئەڵمانیا، رۆژی 26ی مانگی رابردو ،میر تەحسین بەگ میری ئێزیدیان گەڕایەوە هەرێمی كوردستان‌و چاالكوانێكی سیاسی ئێزیدی دەڵێت كە هێنانەوەی بۆ ئەوەیە "شەرعییەت لەناو ئێزیدییەكان بۆ پارتی بگێڕێتەوە" ،بەاڵم كوڕەكەی میر ئەو قسانە رەتدەكاتەوە.
میر تەحسین بەگ
بەپێی قسەی حازم تەحسین ،باوكی بەهۆی نەخۆش���ییەوە چوەتە ئەڵمانیاو لەوێ زیاتر لەنەخۆشخانە بوەو چارەسەری وەرگرتوە لەو ماوەیەدا كە نزیكی س���ێ ساڵ دەكات بەپێی رێنمایی پزیشكەكانی نەیتوانیوە بگەڕێتەوە كوردس���تان‌و لەم ماوەیەشدا كە گەڕاوەتەوە پزیشكەكانی رێگەیان پێداوە. ح���ازم رەتیكردەوە گەڕان���ەوەی میر تەحسین بەگی باوكی هیچ پەیوەندییەكی بەو كێش���انەی ئەم دوایی���ەی ناوچەی خانەس���ورەوە هەبێ���ت‌و دەش���ڵێت "بۆ ماوەی دو مانگیش لێرە دەمێنێتەوە". پاش ش���ەڕی نێوان پێش���مەرگەكانی رۆژئاواو یەكینەكانی بەرخۆدانی شنگال لەناوچەی خانەس���ورو س���نونێی سەر بەش���نگال ،جڤاتی رۆحان���ی ئێزیدیان بەیاننامەیەكی باڵوكردەوە كە تێیدا داوای راگرتنی شەڕو جێهێش���تنی ناوچەكەی كرد لەالیەن هێزەكانی نزیك لەپەكەكە. لەبارەی ئ���ەوەی ئایا ئەوە رەزامەندی میر تەحسینی لەسەر بوە ،حازم تەحسین
دەشڵێت "بابم پێی خۆشە شەڕ نەمێنێت‌و كێشەو ئاریشە لەقەزای شنگال دروست نەبێت .ب���ەاڵم لەس���ەرئەوەی بۆچونی باوكی چییە لەبارەی مانەوەی هێزەكانی نزیك لەپەكەكە ل���ەو ناوچەیە وتی "من نازانم". لەبەرامب���ەردا ،چاالكوان���ی سیاس���ی ئێزی���دی "مزگی���ن ش���وكری" پێیوایە هێنانەوەی میر تەحس���ین بۆ ئەوە بوە "شەرعییەت لەناو ئێزیدییەكان بۆ پارتی بگێڕێتەوە". ئەو دەشڵێت كە ئێزیدییەكان ماوەی دو ساڵ‌و حەوت مانگە توشی كارەسات بون تەحسین بەگ چوەتە ئەوروپا بەبیانوی نەخۆش���ی نەهاتۆتەوە .بەاڵم هەمو ئەو قس���انە كە بەهۆكاری نەگەڕانەوەی لەو ماوەیەدا ب���اس دەكرێن بە"س���یناریۆ" ناودەبات‌و میرتەحسین تۆمەتبار دەكات ب���ەوەی كە كار ب���ۆ بەرژەوەندی پارتی دەكات‌و دەش���ڵێت "ن���ە بەهۆی كۆچی خێزانیەوەیەت���یو نە بەه���ۆی ئەوە بوە كە نەخۆش بوەو نەیتوانیوە بگەڕێتەوەو ئێستا توانیبێتی". میرتەحسین بەگ سێ هاوژینی هەیەو رۆژی22ی مانگ���ی رابردو ،تركو ش���ێخ جن���دی ،یەكەم هاوژین���ی لەتەمەنی75 وتی "ئێم���ە كۆبونەوەیەكم���ان كرد كە ساڵیدا لەقەزای ش���ێخان كۆچی دوایی پێكهاتبوین لەجڤاتی رۆحانی ئێزیدیان‌و كرد. لەبارەی بەیاننامەكەی جڤاتی رۆحانی مەزنێن ئێزیدیان‌و ئ���ەو بەیاننامەیەمان ئێزیدیانیش���ەوە دەڵێت "جڤاتی رۆحانی واژۆكردوە كە دەرمانكردوە". رەتیش���یدەكاتەوە كە میر تەحس���ین تەنیا چەند كەس���ێكیان م���اون‌و ئەوانی بەگ ل���ەو كۆبونەوەیە ئام���ادە بوبێت‌و دیكەی���ان دەربەدەرب���ون ب���ۆ ئەوروپاو واژۆی لەس���ەر ئەو بەیاننامەیە كردبێت‌و ئەوانەی ماونەتەوە پارتین".
بابم پێی خۆشە شەڕ نەمێنێت‌و كێشەو ئاریشە لەقەزای شنگال دروست نەبێت
4
هەنوکە
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
فه‌رمانداری یه‌كینه‌كانی به‌رخودانی شنگال "یه‌به‌شه": مه‌ترسی هه‌ڵگیرسانه‌وه‌ی شه‌ڕ له‌شنگال زۆر زۆره ئا :زانكۆ سه‌ردار زه‌رده‌شت شنگالی ،فه‌رماندار ی یه‌كینه‌كانی به‌رخودانی شنگال (یه‌به‌شه) له دیدارێكی ئاوێنه‌دا ئاماژه به‌وه ده‌كات ،دۆخی شنگال به‌شێوه‌یه‌ك مه‌ترسیداره كه ته‌قینه‌وه‌ی ئهو دۆخه له‌ئانوساتدایه‌و ده‌شڵێت"دۆخه‌كه هه‌رچه‌نده‌له‌ئێستادا بێ چاالكی سه‌ربازییه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش ئهوه ناگه‌یه‌نێت كه ره‌وشه‌كه ئارام بێت". ئاوێنه :پاش ئه‌وه‌ی له‌به‌ره‌به‌یانی هه‌ین ی رابردودا ش���ه‌ڕ له‌نێوان هێزه‌كانی (رۆژ)و یه‌به‌شه له‌شنگال رویدا ،دۆخی ناوچه‌كه له‌ئێستادا چۆنه؟ زه‌رده‌ش���ت ش���نگالی :له‌ئێستادا هیچ جموجۆڵێكی س���ه‌ربازی بونی نیه ،به‌اڵم ئه‌مه‌ش ئهوه ناگه‌یه‌نێت ره‌وش���ه‌كه ئارام بێت‌و شه‌ڕ وه‌ستابێت ،چونكه هه‌تاوه‌كو ئهو هێزه‌ی به‌مه‌به‌ستی داگیركردنی خاكی شنگال‌و له‌ناوبردنی ئیراده‌ی ئێزیدیه‌كان له‌ناوچه‌ك���ه بن به‌پی�ل�ان‌و به‌رنامه‌یه‌كی جیاواز ره‌وش���ه‌كه ئ���ارام نابێت‌و ئاڵۆزی به‌رده‌وام ده‌بێت. ئاوێنه :ئهو مه‌ترسیه چیه كه واده‌كات ئێ���وه جه‌غ���ت له‌نائارام���ی ره‌وش���ه‌كه بكه‌نه‌وه؟ زه‌رده‌ش���ت ش���نگالی :هێزێكی وه‌كو ئه‌وان له‌شنگال بێت بێگومان گه‌له‌كه‌مان قبوڵی نیه ،هێزێكی عه‌ره‌بی نمونه‌ی 8/3 كه له‌چوارده‌وری شنگال بون‌و ده‌ستیان هه‌بوه له‌داگیركردن‌و ره‌شه‌كوژی شنگال‌و كاتێ���ك هێزه‌كان���ی پارتی ش���نگالیان چۆڵك���رد ،ئه‌وكاته ئهو عه‌ره‌بانه بون كه دایك‌و خوش���كمانیان رفاندو ئێستاش���ی له‌گه‌ڵدا بێ���ت له‌بازاڕه‌كان���دا مامه‌ڵه‌یان پێوه‌ده‌كه‌ن ،هه‌ر ئهو خه‌ڵكانه‌ن ئێس���تا هێزێكی���ان دروس���تكردوه‌و هێناویانن بۆ ئێ���ره كه دوب���اره له‌گ���ه‌ڵ ئێزیدیه‌كان‌و هێزه‌كانی یه‌كینه‌كانی به‌رخودانی شنگال ش���ه‌ڕ ده‌ك���ه‌ن ،كۆمه‌ڵێك چه‌ت���ه‌ن كه به‌شێكیان له‌ڕۆژئاوای كوردستان‌و باكوری كوردس���تان‌و له‌باش���وری كوردستانه‌وه هاتون ،ئه‌وكه‌سه‌ی كه بكوژه‌و ئه‌وكه‌سه‌ی كه له‌حه‌ڵه‌ب له‌دژی كورد شه‌ڕی كردوهو ئه‌وكه‌س���انه‌ی له‌مه‌نب���ه‌ج دژی ك���ورد شه‌ڕیان كردوهو ئه‌وانه‌ی له‌ئامه‌د له‌دژی كورد شه‌ڕیان كردوه ئه‌مڕۆ هێناویانن بۆ شنگال‌و به‌رنامه‌ی سیاسی هه‌ندێك هێزی هه‌رێمی‌‌و هێزی نێو ده‌ره‌كی جێبه‌جێده‌كه‌ن له‌ناوش���نگال‌و ئێمه‌ش ئه‌وه‌مان پێ قبوڵ نی���ه ،بۆیه ده‌بێت ش���نگال چۆڵ بكه‌ن‌و بگهڕێنهوه ش���وێنه‌كانی خۆی���ان چونكه هه‌تاوه‌كو ئ���ه‌وان له‌ش���نگال بن گرژی‌‌و ئاڵۆزی به‌رده‌وام ده‌بێت. ئاوێن���ه :ئێوه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی هێزه‌كانی خۆت���ان متمانه‌تان به‌هی���چ هێزێك نیه شنگال بپارێزێت؟ زه‌رده‌شت شنگالی :من ده‌ڵێم ئهو هیزه بۆ پاراس���تنی ش���نگال نه‌هاتوه ،راسته هێزێك���ه به‌ناوی پێش���مه‌رگه‌ی رۆژئاوایه ب���ه‌اڵم ده‌مه‌وێت ئ���هوه راس���تبكه‌مه‌وه كه ئ���ه‌وان هیچ په‌یوه‌ندیه‌كی���ان به‌ناوی پێش���مه‌رگه‌وه نی���ه ،ناوی پێش���مه‌رگه الی ئێم���هو الی گه‌له‌كه‌ش���مان ناوێك���ی پیرۆزه‌و ئێمه دژی پێشمه‌رگه‌ی هه‌رێمی كوردستان‌و وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه نین ،بۆ
میری ئێزیدیان‌و بابا شێخ‌و جڤاتی روحانی ئێزیدیان ئێمه رێزمان ههی ه بۆیان‌و ئه‌وانه شوێن ی تایبه‌تیان هه‌یه ،به‌اڵم ئه‌وانه له‌هه‌لومه‌رجێك ی وه‌ك ئێستاداو له‌ژێر هه‌یمه‌نه ی پارتیدا ده‌یانه‌وێت نوێنه‌رایه‌ت ی هه‌مو ئێزیدیه‌كان بكه‌ن هیزی یەبەشە لە شنگال ئه‌وان رێگه كرایه‌وه له‌هه‌ركاتێك دێنه ناو ش���نگاله‌وه‌و تێیدا جێگیربن ،ههرچهنده له‌ئێستاش���دا هێزی پێش���مه‌رگه‌ی هه‌رێم له‌ناوچه‌كه‌دا هه‌ن ،ب���ه‌اڵم هێزێكی وه‌كو ئه‌وانی دیكه كه به‌مه‌به‌ستی داگیركردنی شنگال هاتون ئێمه ئه‌وانه قبوڵ ناكه‌ین. ئاوێنه :به‌اڵم ئه‌وانه س���ه‌ربه‌وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌ن‌و به‌ڕه‌س���می ئه‌وه‌ی���ان راگه‌یاندوه؟ زه‌رده‌شت شنگالی :ئه‌وانه ئه‌جندایه‌كی سیاس���یی له‌هه‌ێمی كوردس���تاندا وه‌كو نوێن���ه‌ری خۆیان یان س���ه‌ر به‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه قبوڵه ،به‌اڵم ئێمه ئه‌وانه قبوڵ ناكه‌ین ،زۆرب���هی چاالكیه‌كانی وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه كه له‌شنگال كراوه به‌هاوكاری ئێمه كراوه به‌هاوبه‌ش��� ی شه‌ڕمان كردوه، ب���ه‌اڵم ناوچه‌یه‌كی وه‌كو خانه‌س���ۆر كه دوساڵه له‌ژێر كۆنتڕۆڵی هێزه‌كانماندایه‌و خۆم���ان رزگارمان كردوهو ش���ه‌هیدمان داوه ،قبوڵمان نی���ه كه هێزێكی چه‌ته‌ی داگیرك���ه‌ر ل���ه‌ده‌ره‌وه بێت‌و ره‌وش���ه‌كه بقۆزێته‌وه ،هێزه‌كانم���ان بێ رۆڵ بكات‌و ئێره داگیر بكات‌و ده‌رمان بكات. ئاوێن���ه :ئێس���تا ئه‌وانه به‌ش���ێكیان كوردی رۆژئاوان ،بۆچی ئێوه به‌و شێوه‌یه مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گه‌ڵ���دا ده‌ك���هنو ناهێڵین بچنه‌وه سه‌ر سنوری سوریا؟ زه‌رده‌ش���ت ش���نگالی :ئ���ه‌وان ئه‌گه‌ر ده‌یانه‌وێت بچن بۆس���وریا بابچن‌و له‌گه‌ڵ ئیداره‌ی خۆسه‌ری رۆژئاوا كێشه‌ی خۆیان چاره‌سه‌ر بكه‌ن ،به‌اڵم خێره دێن بۆ ئێره؟ ئه‌گه‌ر بۆشه‌ڕی داعش هاتون ئه‌وا ئێستا %40ی خاكی شنگال به‌ده‌ست داعشه‌وه‌یه بابچ���ن ئه‌وش���وێنانه رزگار بكه‌ن‌و هیچ ئاس���ته‌نگیه‌ك نی���ه له‌به‌رده‌میان ،به‌اڵم ب���ۆ ناوچه‌یه‌كی ئارامی وه‌ك خانه‌س���ۆر قبوڵمانه نیه. ئاوێنه :ئێوه بۆ شنگال چۆڵ ناكه‌ن؟ زه‌رده‌شت ش���نگالی :كێ شنگال چۆڵ
بكات؟ ئاوێنه :ئێوه هێزێكن‌و سه‌ربه‌وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه نین؟ زه‌رده‌ش���ت شنگالی :ئێس���تا من بڵێم له‌ماڵی خۆت ده‌ربچۆ ،تۆ چی وه‌اڵمی من ده‌ده‌یته‌وه؟ من خۆم خه‌ڵكی ش���نگالم‌و فه‌رمان���داری ئ���ه‌م هێ���زه‌م‌و هێزه‌كه‌مان هه‌موی خه‌ڵكی شنگالن ،هه‌مومان منداڵی ئه‌م خاكه‌ین ،هه‌موم���ان كچ‌و كوڕی ئه‌م خاكه‌ین ،بۆ كوێ بچین؟ له‌ماڵ‌و له‌خاكی خۆم ده‌ربچم؟ ئه‌وان���هی ده‌بێت ده‌ربچن ئه‌وانه‌ن ك���ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ش���نگاله‌وه هات���ون وه‌ك���و پێش���مه‌رگه‌ی (رۆژ) كه هیچ په‌یوه‌ندیه‌كیان به‌پێشمه‌رگه‌وه نیه، پاش���ان ئهو هێزه‌ی له‌كات���ی2014/8/3 شنگالیان دابه‌ده‌س���تهوه ،پێویسته ئهو هێزانه شنگال چۆڵ بكه‌ن چونكه له‌كاتی سه‌ختیدا شنگالیان چۆڵ كردوه ،شنگال ش���وێنی ئهو هێزانه‌یه كه دو ساڵ‌و نیوه ش���ه‌هیدی ب���ۆ ده‌ده‌ن ،دو س���اڵ‌و نیوه خوێ���ن ده‌ڕژن‌و هی�ل�اك ده‌بن بۆی وه‌كو یه‌كینه‌كانی به‌رخۆدانی شنگال. ئاوێنه :بۆچی ته‌نها خۆتان به‌نوێنه‌ری ئێزیدی ده‌زانن ،ئێس���تا جڤاتی رۆحانی ئێزیدیان‌و چه‌ندین كه‌س���ایه‌تی ئێزیدی‌‌و ك���وڕی میر ته‌نانه‌ت بابه ش���ێخ‌و ئه‌وانه داوایان كرد په‌كه‌كه شنگال چۆڵ بكات؟ زه‌رده‌ش���ت ش���نگالی :ئهو پرس���یاره ده‌توان���ن له‌په‌كه‌كه بك���ه‌ن چونكه ئێمه په‌كه‌كه نین ،من فه‌رمانده‌ی یه‌به‌ش��� هم‌و هێزه‌كه‌م���ان پێكهات���وه له‌ئێزی���دی و خه‌ڵكانی ش���نگال ،هیچ په‌یوه‌ندیه‌كمان به‌په‌كه‌كه‌وه نیه. ئاوێنه :ئێوه چه‌ك‌و پێداویس���تیه‌كانی شه‌ڕ چۆن دابین ده‌كه‌ن ،سه‌رچاوه‌كه‌تان كوێیه؟ زه‌رده‌شت شنگالی :له‌س���ه‌ره‌تاوه كه خه‌ڵ���ك ره‌ش���ه‌كوژی ده‌كراو كه‌س���ێك بیری له‌ش���نگال نه‌ده‌ك���رده‌وه ،له‌وكاته
هه‌س���تیاره‌دا په‌كه‌كه بڕیارێكی مێژویی داو ه���ات به‌هانامانه‌وه‌و له‌و پێناوه‌ش���دا زۆر ش���ه‌هیدیان دا ،به‌ڕاس���تی ئه‌وه‌ش خاڵێك���ی پیرۆزه له‌مێژودا ده‌نوس���رێت، ئه‌وكاته له 2014/8/5یه‌به‌ش���ه دروستبو هه‌تاوه‌ك���و 2014/12/19ئێم���ه له‌الیه‌ن یه‌كینه‌كانی پاراس���تنی یه‌په‌گه‌و له‌الیه‌ن گه‌ریالكان���ی په‌كه‌كه‌وه هاوكاری ده‌كراین له‌ڕوی چه‌ك‌و په‌روه‌ده‌ییه‌وه ،به‌اڵم دوای ئهوه كه رێكه‌وتنمان له‌گه‌ڵ به‌غداو گه‌لێك هێزی دیكه ك���رد ،گه‌له‌كه‌مان له‌ئه‌وروپا هاوكاریی���ان ب���ۆ ده‌ناردی���نو وه‌ه���اش هێزه‌كانمان بونه هێزێكی تۆكمه ،ئێس���تا %50خاكی رزگاربوی ش���نگال له‌ده‌ستی ئێمه‌دایه. ئاوێنه :ئێوه ئێستا له‌الیه‌ن حكومه‌تی عێراق‌و حه‌ش���دی ش���ه‌عبیه‌وه هاوكاری ده‌كرێن؟ زه‌رده‌شت شنگالی :ئێس���تا هاوكاری حه‌ش���دی ش���ه‌عبیمان پێ ناگات ،ئێمه س���ه‌ربه هێ���زه ئه‌منیه‌كان���ی عێراقین‌و هاوكاریم���ان ده‌ك���را ،به‌اڵم ئێس���تا ئهو هاوكاریه‌ش ناكرێین ،به‌اڵم ئێمه له‌س���ه‌ر پێی خۆمان وه‌س���تاوین‌و شه‌ڕڤانه‌كانمان موچه‌یان نیه‌و خۆبه‌خشن. ئاوێنه :پارت���ی هێزێكی كۆكردۆته‌وه‌و ئێوه‌ش هێزتان كۆكردۆته‌وه ،هیچ گرژیه‌ك به‌وشێوه‌یه هه‌یه؟ زه‌رده‌ش���ت ش���نگالی :ئێم���ه هێزمان كۆنه‌كردۆت���هوه ،وه‌ك���و یه‌كینه‌كان���ی به‌رخۆدان���ی ش���نگال خۆم���ان س���ێ ه���ه‌زار چه‌كدارمان هه‌یه ،ه���اوكات هیچ هێزێكیش���مان له‌هی���چ ش���وێنێكه‌وه بۆ نه‌هاتوه ،ب���ه‌اڵم پارتی چه‌ن���د هێزێكی زێره‌ڤانی هێناوه. ئاوێنه :مه‌ترس���ی ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی شه‌ڕ هه‌یه؟ زه‌رده‌شت ش���نگالی :زۆر زۆر مه‌ترسی هه‌یه ،چونكه ئه‌وان���ه ده‌یانه‌وێت خاكی
ش���نگال داگیربك��� هنو ده‌یانه‌وێت دوباره شه‌ڕ له‌دژی ئێمه ده‌ه‌ست پێبكه‌نه‌وه. ئاوێنه :هیچ جۆره گفتوگۆو رێككه‌وتنێك نیه له‌نێوانتاندا؟ زه‌رده‌شت ش���نگالی :گفتوگۆمان كردو ئێم���ه چاوه‌ڕێی وه‌اڵمی ئ���ه‌وان بوین بۆ ده‌ركردن���ی ئ���هو هێزان���ه ،چونكه ئهو هێزانه هۆكاری ئاڵۆزین له‌شنگال ،ئه‌گه‌ر ئه‌جندایه‌كی سیاسیان هه‌یه باباش بزانن ئێمه ئێزدیه‌كان ناكه‌ینه قوربانی هێزێكی وه‌كو ئه‌وانه ،ئێمه بس���ت به‌بست خاكی شنگال ده‌پارێزین ،باوه‌ڕمان ده‌پارێزین. ئاوێن���ه :ئێ���وه خۆت���ان به‌نوێن���ه‌ری ئێ���زدی ده‌زانن‌و خه‌ڵكێكی دیكه‌ش هه‌یه به‌هه‌مان شێوه خۆی به‌نوێنه‌ری ئێزیدی ده‌زانێت؟ زه‌رده‌ش���ت ش���نگالی :هه‌م���و خه‌ڵك ده‌زانێ���ت ئێم���ه 230ش���ه‌هیدمان هه‌یه له‌ش���نگال ،به‌هه‌مو هێزی پێش���مه‌رگه، به‌قاسم شه‌ش���ۆو حه‌یده‌ر شه‌شۆشه‌وه، ئه‌وانه‌شی خۆیان به‌نوێنه‌ری ئێزیدیه‌كان ده‌زانن باش���ه‌هیده‌كانی خۆیان حس���اب بكه‌ن ،ته‌نها 10شههیدو 20بریندار حساب بكه‌ن‌و بتوانن ببنه نوێنه‌ری ئێزیدیه‌كان، به‌اڵم ئێمە گۆڕس���تانێكی ش���ه‌هیدانمان دروست كردوهو ئه‌وه‌ش مێژو ده‌زانێت. ئاوێنه :چۆن له‌هاتنه‌وه‌ی میری ئێزیدی ده‌ڕوانن له‌م كاته‌دا؟ زه‌رده‌شت ش���نگالی :میری ئێزیدیان‌و باب���ا ش���ێخ‌و جڤاتی روحان���ی ئێزیدیان ئێم���ه رێزم���ان ههی���ه بۆی���ان‌و ئه‌وانه ش���وێنی تایبه‌تیان هه‌یه ،ب���ه‌اڵم ئه‌وانه له‌هه‌لومه‌رجێك���ی وه‌ك ئێس���تاداو له‌ژێر هه‌یمه‌نه‌ی پارتیدا ده‌یانه‌وێت نوێنه‌رایه‌تی هه‌م���و ئێزیدیه‌كان بكه‌ن ،ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر راس���ت ده‌كه‌ن‌و نوێن���ه‌ری ئێزیدیه‌كانن باله‌ش���نگال بێن���ه المان خ���ۆ ئێمه‌ش ئێزیدی���نو بابۆچونم���ان وه‌ربگرن‌و بزانن ئهو ش���ه‌ڕانه چ���ۆن ده‌س���تی پێكردوه‌و
ئهو شه‌هیدانه‌مان چۆن داوه ،به‌اڵم بچن له‌هه‌ولێرو له هۆتێل دابنیشن‌و هه‌ر قسه بكه‌ن ،ئهوه به‌الی ئێمه‌وه گرنگ نیه. ئاوێنه :كه‌واته ئێوه ره‌خنه ئاراسته‌ی جڤات���ی ئێزیدی���ان‌و می���ری ئێزیدی���ان ده‌كه‌ن؟ زه‌رده‌شت ش���نگالی :وه‌كو ره‌خنه نا، به‌اڵم ئهو قسانه‌ی ئه‌وان له‌شوێنی خۆیدا نیه ،ئێم���ه وه‌كو یه‌كینه‌كانی به‌رخۆدانی ش���نگال كه‌س ب���ۆی نیه پێم���ان بڵێت شنگال چۆڵ بكه‌ین. ئاوێنه :پارتی س���وره له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی ئێوه ئهو شوێنه چۆڵ بكه‌ن ،سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌یاننام���هی باڵوكرده‌وه ،ئێوه‌ش ئه‌گه‌ر ئاوا سوربن له‌سه‌ر بڕیاری خۆتان، پێشبینی ئهوه ناكه‌ن ئهو شه‌ڕه فراوانتر بێت؟ زه‌رده‌ش���ت ش���نگالی :هه‌موان ده‌زانن له‌چه‌ندی���ن قۆڵ���هوه هێ���رش كراوه‌ت���ه سه‌رمان‌و ئێمه هێرشمان نه‌كردوه ،ته‌نیا چوی���ن بۆئ���هوهی ره‌وش���ه‌كه به‌گفتوگۆ هێم���ن ببێته‌وه‌و ئهو هێزان���ه بگهڕێنهوه ش���وێنی خۆیان ،به‌اڵم ئه‌وانه له‌یه‌ككاتدا له‌چه‌ند الوه هێرش���یان كردۆته سه‌رمان، بۆیه ئێمه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك شنگال چۆڵ ناكه‌ین‌و بونی ئه‌وان مه‌ترس���ی له‌س���ه‌ر شنگال هه‌یه. ئاوێنه :كه‌واته وه‌ك ئه‌وه‌ی تۆ ده‌ڵێیت هه‌مو ساتێك مه‌ترسی شه‌ڕ له‌ئارادایه؟ زه‌رده‌شت ش���نگالی :به‌ڵێ تەقینەوەی دۆخی ش���نگال لەئان‌و ساتدایە ،چونكه ئهوه ئه‌جندایه‌كی ده‌وڵه‌ت���ی توركیایه‌و به‌س���ه‌ردانی مه‌سعود بارزانی بۆ ئه‌نقه‌ره ئهو ئه‌جندایه داڕێژراو به‌هاتنه‌وه‌شی ئهو هێزانه هێنران له‌سه‌ر بڕیاری ئه‌نقه‌ره ،بۆیه ئهو هێزه به‌فه‌رمان���ی توركیا كارده‌كات له‌دژی كورد ،ئهو بڕیاره‌ی له2014/8/3 ته‌واو نه‌بو ده‌یانه‌وێت له‌ڕێگه‌ی ئهو هێزه داگیركه‌ره‌وه جێبه‌جێی بكه‌ن.
"باش���ترین وه‌اڵم بۆ راپه‌ڕین له‌م رۆژه‌دا هه‌ر راپه‌ڕینه".
هاواڵتیانی ئه‌م ش���اره ئێس���تا نیگه‌رانن نه‌كه‌ین". له‌ده‌س���ه‌اڵتی ك���وردی تائ���هو راده‌یه‌ی ئ���هو باس���ی ئه‌وه‌ش���یكرد ئ���ه‌وان سبه‌ی خۆپیشاندان له‌سلێمانی ده‌كرێت دژی به‌الڕێدابردن���ی ده‌س���تكه‌وته‌كانی به‌هه‌م���و ش���ێوه‌یه‌ك دژی توندوتیژین‌و له‌گه‌ڵ ئاش���تیو ئاش���ته‌وایین ،بۆیه بۆ راپه‌ڕین. گواڵن محەم���ه‌د مامۆس���تای زانكۆو خۆپیشاندانه‌كه‌ی ئه‌مڕۆی به‌رده‌م ئه‌منه ئه‌ندام���ی ده‌س���ته‌ی ناڕه‌زای���ی به‌ره‌ی س���وره‌كه‌ش به‌هه‌م���ان ش���ێوه جه‌خت خه‌ڵ���ك ،به‌ره‌كه‌یان ئه‌م���ڕۆ له‌به‌رده‌م له‌سه‌ر په‌یامی ئاشتی ده‌كه‌نه‌وه ،وتیشی زیندانی���ی "ئه‌من���ه" س���وره‌كه چاالكی "له‌گه‌ڵ توندوتیژی نین‌و نامانه‌وێت ئه‌مڕۆ ئه‌نجام ده‌دات ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه باسكرد ،هیچ توندوتیژیه‌ك بكه‌وێته‌وه". ئه‌مڕۆ ده‌چنه به‌رده‌م ئه‌منه‌س���وره‌کەو یادی 26س���اڵه‌ی راپه‌ڕین له‌كاتێكدایه چاالك���ی جه‌م���اوه‌ری ئه‌نج���ام ده‌ده‌ن، هه‌رله‌وێش له‌هاواڵتیان ده‌پرسن ئایا چی هه‌رێمی كوردس���تان قه‌یرانی سیاسیو بكه‌ن ،وتی "سبه‌ی خه‌ڵك نه‌خشه‌ڕێگای ئابوری ههیهو كه‌س نیه پریش���كی ئه‌م كارمان بۆدیاری ده‌كات چی بكه‌ین‌و چی خه‌مه قواڵن���هی به‌رنه‌كه‌وتبێت هه‌ربۆیه
ب���ه‌ڕای ش���یكه‌ره‌وانی ب���واری ده‌رونی به‌رده‌وامی ئه‌م دۆخه ،خه‌مۆكی به‌كۆمه‌ڵ دروستده‌كات. د.دانیال سه‌عدی پسپۆڕی ته‌ندروستی ده‌رونی‌و دكتۆرا له‌نه‌خۆشیه گشتیه‌كان باس���ی ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌م دۆخه ئاڵۆزه‌ی هه‌یه كاریگه‌ری ده‌رونی له‌سه‌ر هاواڵتیان دروستكردوه ،به‌جۆرێك به‌شێك له‌خه‌ڵكی توشی خه‌مۆكی بوه وتی "بونی شه‌ڕ له‌م ناوچه‌یه‌و ده‌ورو‌به‌ر‌مان كاریگه‌ری خراپی ده‌رونی له‌سه‌ر هاواڵتیان دروستكردوه".
تاكێك���ی كه‌مته‌رخ���ه‌م ی���ان هەس���ت بەجۆرێ���ك لەبه‌خۆبه‌كه‌مزانین ده‌كات، وتیش���ی "ئه‌گه‌ر ئه‌م دۆخه ب���ه‌رده‌وام بێت به‌بێ جیاوازی هه‌موكه‌س توش���ی خه‌مۆكی ده‌بێت".
سلێمانی ..بۆ یادی راپه‌ڕین خۆپیشاندان ده‌كرێت ئا :زانكۆ سه‌ردار
له‌یادی 26ساڵه‌ی راپه‌ڕینی هه‌رێمی س���اڵی 1991هاواڵتیان له 5ی ئازاردا كوردستان هاواڵتیان به‌ده‌یان قه‌یرانی له‌ڕانی���هی ده‌روازه‌ی راپه‌ڕی���ن هاتن���ه سه‌ختدا تیپه‌ڕده‌بن‌و خه‌ڵك له‌بری یادكردنه‌وه‌ی ،به‌خۆپیشاندان‌و مانگرتن سه‌رشه‌قامه‌كان‌و به‌عسیان له‌شاره‌كه‌یان وه‌ده‌رناو پاشان له 7ی مانگ هاواڵتیانی پێشوازی له‌م یاده ده‌كه‌ن. س���لێمانی راپه‌ڕینیان ئه‌نجامدا چۆكیان ئ���ازاده ره‌ش یه‌كێكه له‌پێش���مه‌رگ ه به‌هێزه‌كان���ی ڕژێ���م دادا ،دواتری���ش دێرینه‌كانی یه‌كێتی نیشتمانی‌و به‌شداری شاره‌كانی دیكه‌ش راپه‌ڕین‌و تائازادكردنی هه‌بوه له‌ڕاپه‌ڕینی س���لێمانی ئهو باسی كه‌ركوك راپه‌ڕین به‌رده‌وامی هه‌بو. ئ���ه‌وه‌ده‌كات خه‌ڵك س���اڵی 1991بۆیه س���لێمانی یه‌كه‌م پارێ���زگای راپه‌ڕیو راپه‌ڕینی ئه‌نجامدا دژی سته‌م‌و نادادی‌و كوش���تن‌و بڕین وه‌ستایه‌وه ،به‌اڵم ئێستا بو توان���ی به‌ع���س وه‌ده‌ربنێت ئه‌وه‌ش ئ���ه‌م دۆخه س���ه‌ختره له‌ج���اران ،وتی گه‌وره‌ترین گوژمی به‌ناڕه‌زاییه‌كاندا ،به‌اڵم
د.دانیال سه‌عدی باسی مه‌ترسیه‌كانی ئه‌م دۆخ���هی دوای راپه‌ڕی���ن به‌تایبه‌ت ئێس���تا ده‌كات ك���ه ده‌رئه‌نجامه‌ك���هی
هاوتای قسه‌ی ئه‌م ده‌رونناسه ئێستا زۆرین���هی كۆمه‌ڵگای ك���وردی له‌دوای راپه‌ڕین باوه‌ڕێكی بۆ دروستبوه كه ده‌بێت ئ���ه‌م دۆخه گۆڕانكاری به‌س���ه‌ردا بێت، به‌شێكیان باوه‌ڕیان وایه ئه‌م گۆڕانكاریه كاتێك���ی زۆری ده‌وێ���ت ،به‌ش���ه‌كه‌ی دیك���ه‌ش باوه‌ڕی���ان به‌ڕێگایه‌ك���ی خێرا هه‌یه كه راپه‌ڕینه بۆ به‌ده‌ستهێنانه‌وەی ده‌ستكه‌وته‌كانی راپه‌ڕین.
تایبه‌ت
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
هیچ واده‌یه‌ك دیاری نهكراوه بۆ ئه‌نجامدان ی كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌ن ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی ئا :شۆڕش محه‌مه‌د ئهو كه‌شوهه‌وایه‌ی كه له‌ئێستادا له‌ئارادایه له‌نێوان هه‌ردو باڵه‌كه ی یه‌كێتیدا شتێكی تازه‌یه له‌ڕه‌وتی په‌یوه‌ندییه‌كاندا‌و كۆبونه‌وه‌ی دو تا سێ جار له‌سه‌ر یه‌كی مه‌كته‌بی سیاسیو كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی دوجار له‌سه‌ر یه‌ك، به‌ڵگه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه خه‌ریكه كێشه ناوخۆییه‌كانی ئهو پارته چاره‌سه‌ر ده‌كرێن. س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌س���ه‌ركردایه‌ت ی یه‌كێتی كه نه‌یویس���ت ناوی ئاشكرا بكرێت به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی له‌پ���اش 10ی ئه‌م مانگه‌‌و له‌هه‌فته‌ی داهاتو له‌گه‌ڵ هاتنه‌وه‌ی شانده‌كه‌ی یه‌كێت���ی ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت ئه‌نجام ده‌درێت". وتیشی "سه‌ردانه‌كه‌ی ئه‌مدواییه‌ی به‌ره���ه‌م س���اڵح ب���ۆ الی م���ام جه‌الل س���كرتێری گش���تی یه‌كێتی رێخۆشكردنێكه بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی به‌رهه‌م ساڵح بۆ ناو كۆبونه‌وه‌كان". ی له‌سه‌ر ئهو سه‌رچاوه‌ی ه جه‌غتیش ئ���هوه كردهوه ك���ه به‌دكتۆر به‌رهه‌م
وتراو‌ه بگه‌ڕێته‌وه ناو كۆبونه‌وه‌كان‌و له‌وباره‌ی���هوه وتی"به‌ره���ه‌م س���اڵح له‌جاران ئاماده‌یی زۆرتری تیادایه بۆ گه‌ڕانه‌وه‌‌و كاركردن". وتیش���ی "ئهو ئێس���تا ئاماده‌یه بۆ ی گه‌ڕانه‌وه‌‌و پێی خۆشه‌‌و ئهو گروپه كه ئ���ه‌وان پێكیان هێنا پاس���اویان نه‌ماوه". ی به‌وه كرد ئهو سه‌رچاوه‌یه ئاماژه ك��� ه له‌ناو یه‌كێتی���دا لیژنه پێكهاتوه بۆ ئاڵوگۆڕی پۆس���ت ه حكومییه‌كان‌و ی ی یه‌كێتی رۆژانه س���یڤ ئه‌ندامان��� ی ی وه‌رگرتن پێش���كه‌ش ده‌كه‌ن‌و داوا ی حكومی ده‌كه‌ن. پۆست وتیش���ی "له‌ن���او حزبی���ش بڕیاره ئاڵوگ���ۆڕ به‌لێپرس���راوه‌كان بكرێت‌و ئه‌وه‌ش لیژنه‌ی بۆ پێكهێنراوه‌‌و ئهوه ماوه بڕیاری له‌سه‌ر بدرێت". ی ئ���هو س���ه‌رچاوه‌ی ه له‌ب���اره په‌یوه‌ندییه‌كانی ئێستای نێوان هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حم���هدو به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح وتی" ئهو په‌یوه‌ندییه له‌دڵدایه‌‌و ئه‌وان له‌ناخ���هوه رقیان له‌یه‌كترییه‌‌و یه‌كتریان خۆش ناوێت ،به‌اڵم ده‌توانن پێكهوه كار بكه‌ن‌و بڕیار بده‌ن". ی ه���اوكات له‌ب���اره‌ی ئه‌نجامئه‌دان ی ی سه‌ركردایه‌ت كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌ن یه‌كێت���ی ب���ه‌رزان ئه‌حم���ه‌د كورده
ی ی یه‌كێت��� ئه‌ندام���ی س���ه‌ركردایه‌ت ی نیش���تیمانی كوردس���تان به‌ئاوێنه ی راگه‌یاند"هیچ واده‌‌و س���اتێك دیار ی نهكراوه ب���ۆ ئه‌نجامدانی كۆبونه‌وه ی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت ی ی نه‌خش���ه‌ڕێگاكه بۆ داڕش���تنه‌وه یه‌كێتی‌‌و ده‌نگدان له‌سه‌ری". ی ك���ورده له‌ب���اره‌ی س���ه‌ردانه‌كه ی د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح-یش بۆ ال م���ام جه‌الل جه‌غت ل���هوه دهكاتهوه ك ه سه‌ردانه‌ك ه سه‌ردانێكی ئاسایی‌‌و ی به‌كێش ه ی بوهو په‌یوه‌ند دۆستایه‌ت نێوخۆییه‌كانی یه‌كێتییه‌وه نه‌بوه. وتیش���ی "د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح زو زو ده‌چێ���ت ب���ۆ الی مام جه‌الل‌و بۆ لێپرس���ینه‌و‌ه له‌ته‌ندروستی ئ هوو هه‌واڵپرسینیان". ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا كه ئهو سه‌ردان ه ی ی به‌ده‌ستپێش���خه‌ر هی���چ په‌یوه‌ند باف���ڵ تاڵه‌بانی-ی���هوه نه‌ب���وه ب���ۆ ی چاره‌سه‌ركردنی كێش ه نێوخۆییه‌كان ی یه‌كێتی‌‌و وتی "م���ام جه‌الل گهوره هه‌مومانه‌‌و هه‌مومان ده‌چین بۆالی". ی ی زانی ك ه له‌كۆبونه‌وه كورده به‌دور ی ی ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌ت داهاتو یه‌كێتیدا د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د س���اڵح ی هه‌بێت. ئاماده‌بون ی نێو به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده كێشه‌كان
هۆكاری دواخستن ی كۆبونه‌وه‌كان ی ئه‌نجومه‌ن ی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێت ی بۆ ئهوه نیە ك ه د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح بگه‌ڕێته‌وه نێو كۆبونه‌وه‌كان ی به‌جیاوازی بیروڕا لێكدایه‌و‌ه یه‌كێت نه‌ك باڵباڵێن‌و وتی "جیاوازی بیروڕای ه له‌ش���ێوازی كاركردن‌و كێش���ه‌كان‌و ی یه‌كێتییه". له‌سه‌ر چاككردن ی له‌سه‌ر ئهوه كردهوه ئهو جه‌غتیش ی ناو یه‌كێتی ورده ورده ك ه كێشه‌كان
ی وه‌خته چاره‌سه‌ربكرێت‌و ئهو داوایانه ی ی له‌ناو یه‌كێت كه هه‌یه بۆ چاكساز جێبه‌جێ بكرێ���ن بێگومان د.به‌رهه‌م ئه‌حم���ه‌د س���اڵح ده‌گه‌ڕێت���هوه نێو كۆبونه‌وه‌كان. ی "ئاس���ۆی رون ب���ۆ وتیش��� ی ی یه‌كێت چاره‌س���ه‌ركردنی كێشه‌كان له‌ئارادای���هو نیه‌ت���ی باش ب���ۆ ئهوه هه‌یه". ی ئهو ره‌تیكرده‌و‌ه كه هیچ شاندێك ی ی یه‌كێتی س���ه‌ردان س���ه‌ركردایه‌ت د.به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵحی كردبێت. ی بافڵ ئ���هو ده‌ستپێش���خه‌رییه‌كان ی تاڵه‌بان���ی ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردن ی به‌باش ی نێوخۆی یه‌كێت كێش���ه‌كان ی خه‌مخۆریی‌و ی "نیشانه وه‌سفكرد‌و وت دڵسۆزیی ه بۆ یه‌كێتی". ی ئه‌وی���ش له‌ب���اره‌ی س���ه‌اڵحیه‌ت ی ههیهو رایگه‌یاند "ئهو نیه‌تێكی خێر ی داوا‌و داخ���وازی ههیهو پێش���نیار ی مام ههیهو ئ���هو وه‌ك كوڕ‌ه گهوره ی ی یه‌كێت ی له‌هه‌ڤااڵن ج���ه‌الل داواكار ههی��� ه ك���ه كێش���ه‌كانی ناوخۆیان چاره‌سه‌ر بكه‌ن". ی له‌تی���ف ش���ێخ عوم���ه‌ر ئه‌ندام ی ی یه‌كێتی���ش هۆكار س���ه‌ركردایه‌ت ی ی ئه‌نجومه‌ن ی كۆبونه‌وه ئه‌نجامنه‌دان س���ه‌ركردایه‌تی بۆ ئ���هوه گه‌ڕانده‌و‌ه
7
ی ی یه‌كێتی ل���ه‌ده‌ره‌وه كه ش���اندێك ی "به‌هاتنه‌وه‌ی ئهو شاند‌ه واڵته‌‌و وت كۆبون���ه‌وه‌كان ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‌و ی ته‌واو ده‌كات". ی خۆ ئیشه‌كان ئهو بێئاگایی خۆی لهوه نیش���اندا كه هۆكاری دواخستنی كۆبونه‌وه‌كانی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی بۆ ئهوه بێ���ت كه د.به‌ره���ه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح بگه‌ڕێته‌وه نێو كۆبونه‌وه‌كان‌و وتی "هه‌موان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین هه‌مو ئهو هه‌ڤااڵنه‌ی یه‌كێتی كه ره‌خنه‌یان هه‌بو بگه‌ڕێن���هوه نێو كۆبونه‌وه‌كان‌و هه‌مو الیه‌ك په‌رۆشی ئه‌وه‌ین". ئهو جه‌غتی له‌سه‌ر ئهوه كردهوه كه ئاسۆی رون هه‌یه بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێش���ه نێوخۆییه‌كانی یه‌كێتی‌‌و وتی "له‌ئه‌نجامگیری ئهو دو كۆبونه‌وه‌یه‌ی كه كردومانه له‌و بڕوایه‌دام ده‌توانین بڵێین ش���تێك نه‌ماوه له‌ناو یه‌كێتی پێی بڵێین باڵ‌و باڵه‌كان نه‌ماون". ئهو بێئاگایی خۆی لهوه نیش���اندا كه شاندێكی سه‌ركردایه‌تی سه‌ردانی د.به‌ره���ه‌م ئه‌حم���ه‌د س���اڵح-ی كردبێ���ت‌و وت���ی "س���ه‌ردانكردن له‌نێ���وان هه‌ڤاڵه‌كانی ئێمه‌دا بڕیاری پێویس���ت نییه‌‌و هه‌موم���ان ده‌چین بۆ الی یه‌كتری‌‌و س���ه‌ردانی یه‌كتری ده‌كه‌ین".
دوساڵ‌و 7مانگه مه‌سیحیه‌كان له‌ده‌رگای نێچیرڤان بارزانی ده‌ده‌ن‌و وه‌اڵمیان نادرێته‌وه "به‌بێ لێپرسێنه‌وه نێچیرڤان ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی جۆنسۆن سیاوه‌شی قبوڵكرد؛ موچه‌كەشیان بڕی" ئا :وریا حسێن وه‌زاره‌تی گواستنه‌وه‌و گه‌یاندن ماوه‌ی دو ساڵ‌و7مانگه به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێت ،به‌پێی وته‌ی جۆنسۆن سیاوه‌ش وه‌زیری پێشوی گواستنه‌وه‌و گه‌یاندن "نێچیرڤان بارزانی له‌سه‌ر ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌كه هیچ قسه‌یه‌كی نه‌كرد". جۆنس���ۆن س���یاوەش لەڕۆژی14ی ئابی 2014به‌ه���ۆی نیگه‌رانی له‌دۆخی مه‌س���یحیه‌كانی ده‌ش���تی نه‌ین���ه‌وا دەس���تی لەكاركێشایەوەو لەڕۆژی15ی ئەیلولی 2014دەستلەكاركێشانەوەكەی لەالی���ەن نێچیرڤان بارزانی س���ەرۆكی حكومەت���ی هەرێم���ی كوردس���تانەوە پەسەندكرا. جۆنسۆن سیاوه‌ش وه‌زیری پێشوی گواس���تنه‌وه‌و گه‌یان���دن له‌ب���اره‌ی ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌كه‌ی ئام���اژه‌ی بۆئه‌وه‌ك���رد ئه‌وكاته‌ی ئهو ده‌س���تی له‌كاركێش���اوه‌ته‌وه نێچیرڤان بارزانی هی���چ كاردانه‌وه‌یه‌ك���ی نه‌ب���وهو هیچ دانیش���تنێكی تایبه‌تی له‌گه‌ڵ نه‌كردوه له‌سه‌ر ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌كه‌ی ،وتی "ئهو گۆڕانكاریه‌ی كرا ده‌بو له‌په‌رله‌مان په‌سه‌ندبكرایه ،به‌اڵم به‌بێ گه‌ڕانه‌وه بۆ په‌رله‌مان ئهو كاره‌كراو ئه‌وه‌ش له‌ڕوی یاساییه‌وه كێشه‌یه". جۆنس���ۆن س���یاوه‌ش ئام���اژه بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات س���ه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت که‌مال یه‌لدا مه‌رقوز کاکا په‌رله‌مانتاری ر ده‌بو یان كێش���ه‌كه‌ی منی چاره‌سه گردبوونەوەی گەلی كلدانی ئاش���ووری بكردایه یان كه‌س���ێكی تریان له‌گه‌لی له‌په‌رله‌مان���ی کوردس���تان ئاماژه بۆ مه‌س���یحی بخس���تایه‌ته ش���وێنی من ئ���ه‌وه‌ده‌كات ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران هیچ چونكه ئێس���تا میلله‌ته‌كه‌مان هه‌ست لێپرسینه‌یه‌وه‌كی له‌جۆنسۆن سیاوه‌ش به‌مه‌غ���دوری ده‌كات ،وتیش���ی "ل���هو نه‌ك���ردوه بزانێ���ت كێش���ه‌كه‌ی چیه رۆژه‌وه‌ی ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌م مافی خ���ۆی بده‌نێ ،وت���ی "چه‌ندین زی���ران ه و ن���ی ه نجوم ه ئ ش���ی پێشكه هه‌وڵمانداوه وه‌كو كوتله‌كانی په‌رله‌مانی رج ه خ بۆم و م بڕیو یان ه ك ه موچ ، كردوه داوامانكردو‌ه به‌اڵم ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ن". ناكه هیچ وه‌اڵمێكی نه‌داوینه‌ته‌وه". لەپەرلەمان���ی مەس���یحییەكان كوردس���تان لەچ���وار فراكس���یۆن‌و په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی گردبونەوەی گەلی ش���ەش پەرلەمانتار پێكهاتون‌و بەپێی كلدانی ئاشوری ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات، رێككەوتنی نێوانیان ،پۆستی وه‌زیری تائێس���تاش تێناگه‌ین بۆچی وه‌اڵممان گواستنه‌وه‌و گه‌یاندن بۆ (گردبونەوەی نه‌دراوه‌ته‌وه ،وتی "خه‌تا له‌حكومه‌تی گەل���ی كلدانی ئاش���وری)بو ،به‌اڵم نه هه‌رێمی كوردس���تانه ،چونك���ه ئێمه ئ���هو كوتله‌ی���هو نه‌هی���چ كوتله‌یه‌كی داوامان كردوه". مه‌سیحیه‌كان نوێنه‌ری نیه له‌حكومه‌تی هه‌رێم���ی كوردس���تان ،حكومه‌تی���ش نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌تی وه‌اڵمیان ناداته‌وه. هه‌رێم���ی كوردس���تان ه���ه‌ر دوای
ژنێکی مەسیحی لەکەنیسەدا په‌سه‌ندكردنی ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌كه‌ی جۆنسۆن سیاوه‌ش ،مه‌ولود باوه‌مرادی وه‌كو وه‌زیری گواس���تنه‌وه‌و گه‌یاندن به‌وەكاله‌ت ده‌ستنیشانكرد.
ده‌ڕوات". پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌م وه‌زاره‌ته به‌مه‌ولود باوه‌م���راد ك���ه كاری یه‌كه‌می وه‌زیری حكومه‌ت���ه ب���ۆ كاروب���اری په‌رله‌مان له‌كاتێكدا كه ئێستا كاره‌كانی مه‌ولود باوه‌مراد به‌هۆی په‌كه‌وتنی په‌رله‌مانه‌وه به‌ت���ه‌واوی كه‌مبونه‌ت���هوهو وه‌زیفه‌ی له‌حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان تائاستی نه‌مان كه‌مه.
ئومێد محه‌م���ه‌د وته‌بێژی وه‌زاره‌تی گواس���تنه‌وه‌و گه‌یان���دن له‌ب���اره‌ی كاره‌كانی ئێستای مه‌ولود باوه‌مراده‌وه ئام���اژه ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات كاره‌كان به‌ئاسایی به‌ڕێده‌كات ،وتی "تائێستاش به‌وه‌كال���هت كاره‌كان به‌ڕێ���ده‌كات‌و به‌ه���زاد ده‌روێ���ش په‌رله‌مانت���اری پڕكردنه‌وه‌ی ئ���هو جێگه‌یه‌ش به‌هۆی یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی هاوكات ئه‌ندامی په‌رله‌مانه‌وه په‌كی كه‌وتوه". لیژنه‌ی گواستنه‌وه‌و گه‌یاندنی په‌رله‌مانی كوردستان جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌تی گواس���تنه‌وه‌و تائێستا باوه‌مراد به‌وه‌كاله‌ت كاره‌كانی گه‌یاندن���ی حكومه‌تی هه‌رێم ئاماژه بۆ وه‌زاره‌ت���ی گواس���تنه‌وەو گه‌یان���دن ئ���ه‌وه‌ده‌كات بریگرته وه‌ك���و خاوه‌نی به‌ڕێده‌كات ،وتیش���ی "پۆستی وه‌زیری راس���ته‌قینه وای���ه ،وتیش���ی "هی���چ هه‌یه له‌حكومه‌ت". كێش���ه‌كمان له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بۆ له‌باره‌ی نزیكی باوه‌مراد له‌نێچیرڤان دروس���تناكرێت‌و كاره‌كان به‌ئاس���ایی بارزانیه‌وه كه زۆرجار له‌ناو یه‌كگرتوی
ئیسالمی به‌نزیكترین وه‌زیری یه‌كگرتو ناوده‌برێ���ت ،به‌پێكه‌نینه‌وه وتی "ئهو پرس���یاره ئاڕاس���ته‌ی خۆی بكه‌ن"، ه���اوكات ئاوێن���ه ب���ۆ چه‌ندی���ن جار په‌یوه‌ندی به‌مه‌ولود باوه‌مراد وه‌زیری گواس���تنه‌وه‌و گه‌یاندن به‌وه‌كاله‌تكرد، ب���ه‌اڵم وه‌اڵم���ی په‌یوه‌ندیه‌كان���ی نه‌دایه‌وه. مه‌س���یحیه‌كان دوای 2س���اڵ‌و7 مان���گ چاوه‌ڕوانی هی���چ ده‌رگایه‌كیان له‌الی���ه‌ن نێچیرڤان بارزانی س���ه‌رۆكی حكومه‌ته‌وه بۆ نه‌كرایه‌وه بۆیه ئێستا جگه ل���هوهی خۆیان به‌مه‌غدور ده‌زانن ل���هوهی نوێنه‌رێكیان نیه له‌كابینه‌كه‌ی نێچیرڤ���ان بارزانی ،ه���اوكات به‌وته‌ی که‌م���ال یه‌ڵ���دا مەرق���وز کاکا "ئه‌وان ناچارن ،چونكه هه‌ڵكه‌وته‌ی جوگرافی ئه‌وان له‌نزی���ك پارت���ی هه‌ڵكه‌وتوه‌و له‌گه‌ڵ پارتی ده‌ژین".
ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران هیچ لێپرسینه‌یه‌وه‌كی له‌جۆنسۆن سیاوه‌ش نه‌كردوه بزانێت كێشه‌كه‌ی چی ه مافی خۆی بده‌نێ
6
ئابوری
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
دو گهوره وه‌به‌رهێنه‌ر له‌ملمالنێی سه‌ختدان بۆ دورستكردنی پااڵوتگه له‌كه‌ركوك "به‌رپرسه‌كانی یه‌كێتی هه‌رالیه‌كیان پشگیری وه‌به‌رهێنێكیان ده‌كات" ئا :وریا حسێن به‌رپرسانی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان ملمالنێ ده‌كه‌ن له‌سه‌ر دورستكردنی پااڵوتگه‌یه‌ك له‌كه‌ركوك ،كه دو گهوره وه‌به‌رهێنه‌ر خواستیانه پااڵوتگه‌ك ه دروستبكه‌ن‌و هه‌ر الیه‌كی یه‌كێتیش پشتیگری وه‌به‌رهێنێكیان ده‌كات. عه‌ل���ی حەمه‌س���اڵح ئه‌ندام���ی لیژنه ی پیشه‌سازی‌‌و وزه‌و سه‌رچاو‌ه سروشتیه‌كانی په‌رله‌مانی كوردس���تان ئ���هوهی بۆ ئاوێن ه ئاش���كراكرد ئهو پێش���هاتانه‌ی له‌كه‌ركوك رویان���داوه په‌یوه‌ن���دی به‌ملمالنێی نێوان به‌رپرس���ه‌كانی یه‌كێتی���هوه هه‌یه له‌س���ه‌ر نه‌وتی كه‌ركوك ،وتی "یه‌كێتی فشارده‌كات بۆ ئ���هوهی ئهو پااڵوتگه‌یه دروس���تبكرێت له‌كه‌رك���وك ،ب���ۆ ئ���هو مه‌به‌س���ته‌ش دو وه‌به‌رهێنه‌ر به‌نیازن پااڵوتگه دروس���تبكه‌ن له‌كه‌رك���وك ،وه‌به‌رهێنێكیان كه زۆر دیاره له‌هه‌رێمی كوردستان مۆڵه‌تی بۆ وه‌رگرتوه‌و وه‌به‌رهێنه‌كه‌ی دیكه‌شیان كه كوڕێكی گه‌نجه كۆمه‌ڵێك به‌رپرس���ی یه‌كێتی پش���تیوانی ده‌كه‌ن ئه‌وی���ش ده‌یه‌وێت پااڵوتگه‌ی كۆنی كه‌ركوك دروستبكاته‌وه". وتیشی "به‌رپرسه‌كانی یه‌كێتی هاوڕانین له‌سه‌ر پشگیریكردنی وه‌به‌رهێنێكیان‌و هه‌ر الیه‌كیان پشگیری یەکێكیان ده‌كات". نه‌وتی كه‌ركوك پێكهاتوه ل ه 5كێڵگه‌ی نه‌وت���ی ،كێڵگه‌ی (ئاڤاناو بای حه‌س���ه‌ن) كۆمپانیای كاری س���ه‌ربه پارتی دیموكرات نه‌وتی تێ���دا ده‌رده‌كات‌و هه‌نارده‌ی ده‌كات له‌ژێ���ر سه‌رپه‌رش���تی وه‌زاره‌تی س���امان ه سروش���تیه‌كان ك��� ه به‌رهه‌مه‌ك���هی خۆی ل���ه نزیك���ەی 270هه‌زار به‌رمیل���ی رۆژانه ده‌دات ،به‌ش���ه‌كه‌ی دیك���ه‌ش به‌ده‌س���ت "كۆمپانی���ای نه‌وتی باكور"ی عێراقیهوه ك ه كار بۆ حكومه‌ت���ی عێراقی ده‌كات‌و هه‌ردو كێڵگه‌ی (خه‌بازو جه‌مبور)ی به‌ده‌سته‌وه‌یە کە هه‌نارده‌ی نه‌وت���ی مانگانه‌ی 170هه‌زار به‌رمیل���ه ،به‌اڵم پش���كی یه‌كێتی له‌نه‌وتی كه‌ركوك به‌فه‌رمی سفره. ئه‌ندامه‌كه‌ی لیژنه‌ی پیشه‌س���ازیو وزه‌و س���ه‌رچاوه سروش���تیه‌كان هه‌مان شت بۆ ئاوێنه پشتڕاس���ت ده‌كات���هوه كه یه‌كێتی به‌فه‌رمی نه‌وت���ی كه‌ركوكی به‌ده‌س���تهوه نیه ،وتیشی "تائێستا ئه‌وه‌ی من ئاگاداربم حكومه‌تی عێراق���ی وه‌اڵمی داخوازییه‌كانی یه‌كێتی نه‌داوه‌ته‌وه". ئه‌م���ه‌ش له‌كاتێكدای���ه یه‌كێتی موڵه‌تی ته‌نه���ا 10رۆژی ب���ۆ حكومه‌ت���ی عێراقی
چەند چەکدارێک لەکەرکوک هێش���توه‌ته‌وه ك ه وه‌اڵمی داخوزاییه‌كانیان بده‌نه‌و‌ه س���ه‌باره‌ت به‌دروس���تكردنی ئهو پااڵوتگه‌یه‌ی باسی ده‌كرێت. ئه‌حمه‌د عه‌س���كه‌ری ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی نه‌وت‌و وز‌ه له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك له‌كۆبون���هوهی به‌رده‌وام���دان لهوبارهیهوه ته‌نان���هت ئهو كاته‌ش���ی په‌یامنێری ئاوێن ه قس���هی له‌گه‌ڵ ده‌كرد چوه كۆبونه‌وه‌یه‌كی تایبه‌ت به‌و پرسه‌وه ،ئهو باسی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه كرد كه‌ركوكیه‌كان نازانن كێ نه‌وتیان ده‌بات‌و بۆ كوێ ده‌یبات بۆی ه ئێستا ئه‌وان سه‌ریان لێشێواوه نازانن رو له‌كوێ بكه‌ن، وتی "به‌غدا ده‌بێت قبوڵ���ی داواكان بكات به‌پێچه‌وان���هوه زیان ده‌كات ،چونك ه ئه‌گه‌ر ئه‌نجومه‌ن‌و پارته‌كان‌و ئیداره‌ی شاره‌كه‌ش قبوڵی ئهو دۆخه بكه‌ن ئه‌وا خه‌ڵك قبوڵی ناكات". وتیش���ی "له‌دوای شه‌ڕی داعشه‌وه پارتی
ب���ه‌به‌رچاو‌ی بهغداوه نه‌وت���ی كێڵگه‌كانی بای حه‌سه‌ن‌و ئاڤانا ده‌بات ،به‌غداش چاوی خۆی نوقاندوه ،به‌اڵم كێشه‌ی ئێمه ئه‌وه‌ی ه له‌زه‌وی كه‌ركوك به‌غ���داو هه‌رێم‌و خه‌ڵكی دیكه‌و كۆمپانیا نه‌وت���ی كه‌ركوك ده‌بەن‌و رێكکه‌وتنی له‌س���ه‌ر ده‌كەن به‌اڵم كه‌ركوك سودی لێنابینێت". ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ری باسی ئه‌وه‌ش ده‌كات بۆچی نه‌وتی كه‌ركوك ببرێت له‌پااڵوتگه‌ی كه‌ڵ���ه‌ك بپاڵێورێت بدرێته موس���ڵ به‌اڵم خه‌ڵكی كه‌رك���وك لێیی بێبه‌ش بێت ،وتی "یه‌كێتی دواكه‌وت���وه له‌بڕیاره‌كانی ،دیاره ئه‌ویش گه‌یشتوه‌ته حاڵه‌تێك كه بڵێت ئیتر به‌سه‌و شانی داوه‌ته‌به‌ر". هاوتاكه‌ی له‌ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك فوئاد حس���ێن ك ه له‌لیستی پارتی ه جه‌خت له‌س���ه‌ر داوكارییه‌كان���ی خه‌ڵكی كه‌ركوك ده‌كات���هوه ب���ۆ دروس���تكردنی پااڵوتگه‌و
ره‌خس���اندنی هه‌لی كار ،به‌اڵم س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێس���تی فه‌رمی هیچ شتێكی نه‌وت، ته‌نها ئهوه نه‌بێت "له‌كۆبونه‌وه‌ی به‌رده‌وامن له‌سه‌ر ئهو پرس ه هه‌مویان پێكهوه رایه‌كی فه‌رم���ی له‌چه‌ند رۆژی داهاتودا ئاش���كرا ده‌كه‌ن". دۆسیه‌ی نه‌وتی كه‌ركوك بوه‌ته جێگه‌ی س���ه‌رنجی په‌رله‌مانتارانی كوردستان ،به‌و پێی���هی ئهو نه‌وت��� ه كه ئێس���تا زۆرینه‌ی به‌ده‌ستی پارتیه‌وه‌یه ،تائێستا روانگه‌یه‌كی نیشتمانی وه‌رنه‌گرتوه. ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی پیشه‌س���ازیو وز‌ه له‌په‌رله‌مانی كوردستان ئام���اژه ب���ۆ ئ���هوه ده‌كات ئ���ه‌م دۆخه‌ی له‌كه‌ركوك ههی ه په‌یوه‌سته بەدابه‌شكردنی "كێك"ه‌ك���هوه ن���ه‌ك ش���ه‌فافیه‌ت‌و به‌هه‌ده‌رنه‌دان���ی نه‌وت���ی كه‌رك���وك ،وتی "چه‌ند كه‌س���انێك ده‌یانه‌وێ���ت كۆنترۆڵی
نه‌وتی كه‌ركوك بك���ه‌ن ،نه‌ك هه‌مو نه‌وتی كه‌ركوك". ه���اوكات س���ه‌رۆكی لیژن���هی دارای���ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان عێزه‌ت س���ابی‌ر وای ده‌بینێ���ت ده‌بێ���ت نه‌وتی كه‌ركوك بۆ كه‌ركوكی���ه‌كان بێت نه‌ك ب���ۆ الیه‌نی دیك ه وتی "كه‌ركوك له‌نێوان به‌رداشی حكومه‌تی هه‌رێم‌و عێراق سوتاوه". وتیشی "یه‌كێتی خوێنی داوه بۆ كه‌ركوك‌و خه‌بات���ی ب���ۆ كه‌ركوك ك���ردوهو زۆرینه‌ی كه‌ركوكیه‌كان یه‌كێتی���ن بۆی ه یه‌كێتی به‌و شێوه‌یه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ دۆخه‌كه ده‌كات". ره‌نگ��� ه به‌ش���ێكی زۆری كه‌ركوكیه‌كان نازانن ئاینده‌ی ئ���هو ملمالنێی ه به‌ره‌و كوێ ده‌ڕوات ،به‌اڵم ئه‌وه‌ی پێش���بینی ده‌كرێت ئه‌وه‌ی ه "به‌غ���دا پااڵوتگه‌كه ب���ۆ كه‌ركوك دروس���تبكات ،بهپێچهوانهوه ئه‌گه‌ری زۆر چاوه‌ڕوانی نه‌وتی كه‌ركوك ده‌كات".
له‌دوای شه‌ڕی داعشه‌وه پارتی به بهرچاوی بهغداوه نه‌وتی كێڵگه‌كانی بای حه‌سه‌ن‌و ئاڤانا ده‌بات ،به‌غداش چاوی خۆی نوقاندوه
به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌ندازیارانی كۆمپانیای نه‌وتی باكور بۆ ئاوێنه:
ئه‌گه‌ر تاران‌و به‌غدا نه‌وتی كه‌ركوك له‌ڕێگه‌ی ئێرانه‌و‌ه هه‌نارده بكه‌ن كه‌س ناتوانێت رێگرییان لێبكات ئا :وریا
فه‌رهاد حهمزه به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌ندازیارانی كۆمپانیای نه‌وتی باكور له‌كه‌ركوك له‌باره‌ی دواهه‌مین پێشهاته‌كانی نه‌وتی كه‌ركوکه‌و‌ه چه‌ندین زانیاری بۆ ئاوێن ه ئاشكرا ده‌كات‌و ده‌ڵێت "زۆرینه‌ی نه‌وتی كه‌ركوك به‌ده‌ست پارتیه‌وه‌یه‌و یه‌كێتی مهغدوره". به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ئه‌ندازیاران���ی كۆمپانیای نه‌وت���ی باك���ور له‌كه‌رك���وك له‌ب���اره‌ی ناكۆكیه‌كانی ئیداره‌ی كه‌ركوك‌و وه‌زاره‌تی نه‌وتی به‌غ���داوه ئاماژه بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات، چونی ئهو هێزه‌ی یه‌كێت���ی بۆ كۆمپانیای نه‌وت���ی باك���ور ب���ۆ جێبه‌جێنه‌كردنی ئهو رێكکه‌وتنه 7خاڵیی���ه ده‌گه‌ڕێته‌وه له‌نێوان ئیداره‌ی كه‌ركوك‌و وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێراق‌و چه‌ن���د وه‌زاره‌تێك���ی دیكه‌دا گرێ���دراوه، وتی "رێكکه‌وتنه‌كه ل���ه 7به‌ند پێكهاتوه، وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێ���راق هه‌مو به‌نده‌كانی تریان پشتگوێ خستوه ته‌نها یه‌ك به‌ندیان جێبه‌جێكردوه ك���ه رۆژانه 40هه‌زار به‌رمیل
ن���ه‌وت بدرێ���ت به‌پااڵوتگه‌ی نه‌ین���ه‌وا ك ه له‌كه‌ڵه‌ك دانراوه". وتیش���ی "به‌نده‌كانی تری رێكکه‌وتنەكه دو به‌ندی���ان به‌نیس���به‌ت كه‌ركوكیه‌كانه‌و‌ه زۆر گرنگ بون ،ك ه ئه‌ویش دروس���تكردنی پااڵوتگه‌و په‌ره‌پێدانی پااڵوتگ ه كۆنه‌كه‌یه، چونك���ه كێش���هی س���وته‌مه‌نی ش���اره‌كه چاره‌س���ه‌رده‌كات‌و ه���اوكات هه‌لی كار بۆ گه‌نجان���ی كه‌ركوك ده‌ڕەخس���ێنێت ،به‌اڵم جێبه‌جێنه‌كراو‌ه ئه‌وه‌شی وه‌كو ئهو غه‌در‌ه وای ه سه‌دام له‌كه‌ركوكی ده‌كرد". به‌پێی وته‌ی فه‌رهاد حهمزه دوای شه‌ڕی داعش نه‌وتی كه‌ركوك له‌نێوان كوردو عێراق دابه‌شبوه ،به‌و پێیه‌ی هه‌ردو كێڵگه‌ی بای حه‌س���هنو ئاڤانا به‌ده‌س���ت ك���ورده‌وه‌ن‌و (خه‌ب���از جه‌مب���ورو بابه)ه‌ش به‌ده‌س���ت حكومه‌ت���ی عێراقیهوه ،ئ���هو وتی "هه‌رێم له‌كێڵگه‌كان���ی خ���ۆی 260ه���ه‌زار به‌رمیل به‌رهه‌م ده‌هێنێت ،به‌اڵم به‌رهه‌می عێراق170 هه‌زار به‌رمیله ،به‌و پێیهش پارتی زۆرترین به‌رهه‌می نه‌وتی كه‌ركوكی له‌ده‌سته ،به‌اڵم له‌یه‌ده‌گدا جیاوازی هه‌یه". له‌باره‌ی پش���كی یه‌كێتی���هوه له‌نه‌وتی
كه‌ركوك ئهو باسی ئه‌وه‌ده‌كات یه‌كێتی له‌م پڕۆس���ه‌یه‌دا مهغدوره چونكه هه‌ڵكه‌وته‌ی پێگ���هی جوگراف���ی یه‌كێت���ی خراپه وتی "پێگه‌ی جوگرافی یه‌كێتی زوڵمی لێكردوه، به‌جۆرێ���ك ناتوانێت بۆری هه‌نارده‌ی نه‌وت به‌الی ئه‌ودا بڕوات". س���ه‌رۆكی ئه‌ندازیاران���ی كۆمپانی���ای نه‌وتی باك���ور زانیاری ئ���ه‌وه‌ش به‌ئاوێن ه ده‌دات تائێس���تا به‌غ���دا هی���چ وه‌اڵمێكی ئه‌رێن���ی داواكارییه‌كانی نه‌داوه‌ته‌وه‌و ته‌نها وتویانه لێكۆڵین���هوه ده‌كه‌ین له‌و روداوه، هه‌ن���ارده‌ی نه‌وتیش جگه ل���هو 5كاتژمێر‌ه هیچكات نه‌وه‌س���تاوه ،وتی "هه‌س���تده‌كه‌م به‌غدا ده‌س���تی ش���توه له‌نه‌وتی كه‌ركوك، به‌اڵم ره‌نگیشه كێش���ه‌كه چاره‌سه‌ربكرێت به‌تایبه‌ت ئ���هو ئینزاره هه‌فته‌ییەی یه‌كێتی داویه‌تی به‌به‌غدا ،چونكه رێكکه‌وتن كراوه پااڵوتگه بۆ كه‌ركوك دروستبكرێت له‌وانه‌ی ه به‌غ���دا بچێته ژێرب���اری ئ���ه‌م داواكارییەو جێبه‌جێی بكات". وتیشی "ئهو هێزه‌ی هاتنه سه‌ر كۆمپانیای نه‌وت���ی باكور به‌ش���ێكیان ل���ه‌وێ ماون، ئه‌وان ن ه س���ودو نه زیانیان به‌كۆمپانیاك ه
فه‌رهاد حهمزه نه‌گه‌یاندوه". فه‌رهاد حهمزه به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌ندازیارانی كۆمپانیای نه‌وتی باكور له‌كه‌ركوك له‌باره‌ی هه‌لی كۆنترۆڵكردنی نه‌وت���ی كه‌ركوك ك ه له‌ئێستادا ده‌وترێت بۆ هه‌رێمی كوردستان لهباره ،ئهو ئه‌زمون ه به‌ئه‌زمونێكی ش���یرین ناونابات به‌تایبه‌ت ك ه ئێستا كورد‌به‌شێكی نه‌وتی كه‌ركوكی تاقیكردوه‌ته‌وه ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "ئه‌وان ئهو ئه‌زمونه‌یان بینوه‌و
قازانجێك���ی وانه‌ك���راوه له‌هه‌نارده‌كردن���ی نه‌وت���ی كه‌رك���وك له‌ڕێگ���هی هه‌رێمه‌وه‌و باس���ی ئه‌وه‌ده‌كات "ك���ورد بڕێكی كه‌می له‌سه‌رجه‌می نه‌وتی عێراقی به‌ده‌سته‌وه‌یه، بۆیه م���ن له‌و بڕوای���ه‌دام ل���ه‌م قۆناغه‌دا خۆته‌كاندنه‌وه له‌به‌غدا له‌وانه‌ی ه له‌قازانجی كورد نه‌بێت". باسی ئه‌وەش���ده‌كات "ئه‌وه‌ی ده‌بینرێت ك���ورد ج���اری ئه‌زمون���ی كه‌م���ه ل���هو بڕوایه‌دانی���م به‌بێ به‌غ���دا هیچی پێبكرێت ئهو ئه‌زمونه‌ش���مان ههی��� ه ك ه كورد نه‌وتی خۆی بفرۆشرێت چی به‌سه‌رهات ،ته‌نانه‌ت به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانت���اره‌كان هه‌وڵی ئهوه ده‌ده‌ن رێكکه‌وتن بكرێت كورد نه‌وتی خۆی له‌ڕێگه‌ی سۆمۆوه هه‌نارده‌بكات". ه���اوكات فه‌رهاد حهمزه له‌ب���اره‌ی ئهو هێڵ���هی كه بڕی���اره نه‌وت���ی كه‌ركوك بۆ ئێران بگوازێته‌و‌ه ئهوه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "ئهو پڕۆسه‌یه له‌نێوان تاران‌و به‌غدا رێكکه‌وتنی له‌سه‌ركراوه ،ئه‌گه‌ر به‌غداو تاران خواستیان له‌س���ه‌ری هه‌بێت ئ���ه‌وا جێبه‌جێ ده‌بێت‌و هیچ رێگریش���ی نابێت ،به‌اڵم تائێستا ئهوه نه‌چوه‌ته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه".
هه‌ستده‌كه‌م به‌غدا ده‌ستی شتوه له‌نه‌وتی كه‌ركوك
کوردستانێکی ئاوەدانت دەوێت ،بەرهەمی خۆماڵی بەکاربهێنە
کوالێتی تەندروستی باشتر
تایبەت
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
دیارده‌ی به‌شودانی كچانی منداڵ له‌كوردستان پەرەدەسێنێت
9
"دایك هاتوەت ه نه‌خۆشخانه‌كه‌مان ته‌مه‌نی 13ساڵه"
ئا :مەزهەر کەریم سه‌رباری ده‌یان كه‌مپین‌و راگه‌یه‌نراوی رێكخراوه‌كانی ژنان، هێشتاش دیارده‌ی به‌شودانی كچانی منداڵ له‌ناو كۆمه‌ڵگای كوردی پەرەدەستێنێت ،ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه به‌وته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری نه‌خۆشخانه‌ی منداڵبونی سلێمانی "ساڵی ٢٠١٦ دایک هاتوە منداڵی بوە دایکەکە لەدایکبوی ٢٠٠٣بوە". س���ەبارەت بەڕێ���کاری یاس���ای ی بۆ ئ���ەو ژنان���ەی تەمەنی���ان لەخوار هەژدە س���اڵییەوەیە دەچن���ە ژیانی هاوس���ەرگیریەوە ،رێکەوت رەش���ید پارێ���زەر ل���ەدادگای س���لێمانی وتی "رێ���کارەکان ب���ەدو ش���ێواز دەبێت، ئەو ژنان���ەی ژیانی هاوس���ەرگیریان پێکهێن���اوە دەیانەوێ���ت بێن���ە دادگا تەمەنیان لەخوار پانزە ساڵەوەیە ئەوە هیچ رێکارێکی یاس���ایی نایانگرێتەوە، ئەو ژنانەشی تەمەنیان لەپانزە بەرەو ژورە ئەوە دەیانێرین بۆالی پزیش���ک تاهەڵسەنگاندنی جەستەییو دەرونی بۆبکرێت ئ���ەوکات دەتوانرێت لەدادگا رێ���کاری ئەنجامدانی هاوس���ەرگیری بۆبکرێ���ت ،ب���ەاڵم ل���ەدەرەوەی رونك���رده‌وه " لەالی���ەن کەس���وکاری پارێزگاکانی هەرێم تەنها بەئامادەبونی ک���چ‌و کوڕەکەوە ئ���اگادار دەکرێنەوە، باوکی ژنەکە گرێبه‌ستی هاوسه‌رگیری ئەوکات ه���ەر مامۆس���تایەکی ئاینی بۆ دەکرێت". پرسیار لەکەسوکاری نزیکیان دەکات وتیشی "ئەوکەسانەی لەخوار تەمەنی ئاخۆ ل���ەڕوی جەس���تەیی دەرونیەوە پان���زە س���اڵن ژیانی هاوس���ەرگیری هیچ کێش���ەکیان نیه ،پرسیاریش���یان پێکدەهێنن ئەوە دەچێتە چوارچێوەی لێدەکرێت له‌یه‌كتر ماره ده‌كرێن". ئ���هو مامۆس���تا ئاینیی���ه ئاماژەی تاوانەوەو روبەڕوی س���زای زیندان یان غەرام���ە دەکرێن���ەوەو ئەو مامۆس���تا بەوەش���کرد بەپێی مه‌زهه‌ب���ی ئیمای ئاینییه‌ش س���زا دەدرێت کە مارەیان ش���افعی كه زۆرینه‌ی كورد له‌سه‌ر ئهو مه‌زهه‌به‌یه لەتەمەنی پانزە ساڵیدا كوڕو دەکات". ه���ه‌ر لهوبارهیهوه دکت���ۆر محەمەد كچ ده‌توانن له‌یه‌كتری ماره‌بكرێن ،وتی عەبدواڵ پێنجوێنی هەڵگری بڕوانامەی " چەند نیشانەیەکی پێگەیشتن بەدی بااڵ له‌زانستی ئاینی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه دەکرێت لەجەستەی ئەو کچ‌و کوڕانه‌ی
ی مه‌زهه‌بی بەپێ ی ئیمای شافع ك ه زۆرینه‌ی كورد له‌سه‌ر ئهو مه‌زهه‌به‌ی ه ی پانزە لەتەمەن ساڵیدا كوڕو كچ ده‌توانن له‌یه‌كتری ماره‌بكرێن لەتەمەنێکی کەمدا چونە ژیانی هاوسەرگیری زەرەری زۆری تەندروستی بۆ منداڵەکەو بۆ دایکەکە دەبێت ک���ە دەتوان���ن ژیانی هاوس���ەرگیری پێکبهێنن ،به‌پێی ئهو نیشانانه رێگه‌ی هاوسه‌رگیریان پێده‌ده‌رێت". دکت���ۆر محەم���ەد ئ���ەوەش دەڵێت "ئەوەی ئێمە پێی هەڵدەس���تین بەپێی ی ئیس�ل�امە بەاڵم ی ئاین��� بنەماکان��� ی نەگونج���ان‌و پێک���ەوە هەڵنەکردن��� ئ���ەو کوڕو کچە ئ���ەوە دەگەڕێتەوە بۆ ی ئەقڵییان کە باشتر وایە کامڵ نەبون ی هەژدە ساڵیدا ئەو دو کەسە لەتەمەن ی پێکبهێنن ،ئێمه‌ش ژیانی هاوسەرگیر وه‌كو مامۆستایانی ئاینی كاری خۆمان ده‌كه‌ی���ن به‌پێی ئه‌وه‌ی ك ه دین رێگه‌ی پێداوین".
ریکالم
Sinoma Industry & Trade
+ , , , #& - ,هره ه‌مهێنان ی -1توانا ی سااڵنه‌ی به‌كاربردنی ( ) 15000ته‌ن په‌یكه‌ری ئاسنی جۆراوجۆره ،وه دروستكردن‌و ب جێگیركردن ی وه دانان‌و دروستكردن، ندازیاری ، ه ی ئه جوانترین نه‌خش بەباشتری ئاسنی‌‌و پۆاڵ كاری په‌یكه‌ر ی - نو . / 0 - -هكو پڕۆژه ی به‌رهه‌مه‌ك���هو هه‌مو خزمه‌تێك دوای فرۆش���تنی بۆ هه‌مو كارێكی پیشه‌س���ازیو پ���ڕۆژه‌ی و بیناو پڕۆژه‌یه‌ك ی جۆره .هه‌مو ه‌نتۆ ،وه ,ی چیم ه‌وت ،كارگه پااڵوگه ی ن با ، -كاره
2وزه‌ی رهه‌مهێنان ی (كارگه ی به 1 . ی ن ه د ه م ی ه و ه ئاوه‌دانكردن *
3 2 2
ه‌رزكردنه‌وه، كو :ئامێر ی ب 4چینی ،وه نێدێك لەبه‌رهه‌م ی هه كردنی هاورده كردن‌و :كاری هه‌نارده -2بازرگان ی گشت
ی خه‌بات ه ،وه هه‌روه‌ها هه‌ر شتێك كه داوابكرێت لەالیه‌ن بازرگانان‌و كڕیارانه‌وه. -3
3 . - , , 2 3هه یه. ه‌ولێر لقمان سلێمانی‌‌و ه : )MANTA(2لەهه‌ردو شار ی بۆ ماركه ی سوره‌یا كار ی ڕوناكی‌‌و * , , - ,
-4كاری گواس���تنه‌وه‌و لۆجس���تیك بەش���ێواز ی ( : ) LCLكاری گواس���تنه‌وه ی كه‌لوپه‌ل هه‌مو مانگێك بەهاوبه‌شی له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكدا لەواڵت ی چینه‌وه بۆ ته‌واو ی كوردستان.
ی دەگەڕێتەوە". ی دەس���تە ئەمەل ج���ەالل ئەندام ه���اوكات دکت���ۆرە ش���لێر فای���ەق ی ی لەکەمپینی نا بۆ بەش���ودان داکۆک ی منداڵبونی ی نەخۆش���خانە ی منداڵ رایگەیاند " لەگەڵ چەند بەڕێوەبەر کچان ی راگەیاند"ل���ەم توێژەرێ���ک کەمپینێکم���ان پێکهێناوە س���لێمانی بەئاوێن���ە ی لەسەرجەم شارەکانی هەرێم ،شەست‌و س���اڵدا ژمارەیەک���ی زۆر ل���ەو ژنانە ی منداڵبون ی خوار هاتونەت���ە نەخۆش���خانە دو نمونه‌مان وەرگرتوە بۆکچان ی هەژدە ساڵ ،بەزۆر شویانکردوە تەمه‌نی���ان لەخوار هەژدە س���اڵەوەیە تەمەن ی بەش���ێوەیەک کە رۆژانە لەکۆنوس���دا یان خۆیان شویان کردوە ،دەرئەنجام ئەوە کۆمەڵێک هۆکارمان بۆ دەرکەوتوە دەنوسرێت ،ته‌مه‌نیان له‌ساڵی 2ههزارو له‌وان ه ئهو كچانه هۆكاری شوكردنیان به‌ره‌و س���ه‌ره‌وه‌یه ،هه‌ربۆ نمون ه دایک ب���ۆ ئ���هوه ده‌گه‌ڕێننه‌و‌ه ل���ەو تەمەن ه هه‌یه تەمەنی 13س���اڵە ،ئه‌م نه‌ریته‌ش ی زۆرینه‌ی له‌ناو عه‌ره‌بدایه". بەشتێکی خۆشی دەزانن یان هۆکار ی ئام���اژەی بەوەش���کرد زۆرین���ە هەژاری ی���ان ئاوارەی���یو پەنابەریەو ی خێزانەکان ئ���ەو ژنانەی ل���ەو تەمەن���ەدا چونەتە ی بۆ ناهۆش���یار زۆرین���ە
ی هاوس���ەرگیریەوە ،منداڵی���ان ژیان��� ی ش���ارەوە هاتون، ب���وە ل���ەدەرەوە ی ی دەرەوە ی "زۆرینەیان کەس���ان وت��� ش���ارن وەک قەزاو ناحی���ەکان ،بەاڵم ی ناوشاریش���یان تاڕادەیەکی���ش خەڵک تێدایە". ئەوەش���ی وت "لەتەمەنێکی کەمدا چون���ە ژیانی هاوس���ەرگیری زەرەری زۆری تەندروس���تی بۆ منداڵەکەو بۆ دایکەکە دەبێت ،توشی نەخۆشیەکانی دوگیانی دەبێ���ت ،له‌وانه‌ش دوچاری ی منداڵ���ی لەبارچ���ون‌و لەدایکبون��� پێشوەخته‌و پەستانی خوێن بەربون‌و تای زەیستانی دەبن".
ریکالم
8
کۆمه‌اڵیه‌تی
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
فینله‌ندا :گه‌نجێكی كورد له‌باڵه‌خانه‌یه‌كی چوار نهۆمیه‌وه خۆی هه‌ڵده‌داته خوارهوه
كه‌سوكاره‌كه‌ی گومانیان هه‌یه هه‌ڵدرابێته خوارهوهو كوژرابێت ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم ی خه‌ڵكی سلێمانی ك ه گه‌نجێك ی ساڵێك‌و دو مانگ ده‌بێت ماوه له‌كوردستانه‌وه چوه‌ته واڵتی فینله‌ندا ،له‌كه‌مپێكی په‌نابه‌ران ی له‌شاری كۆپیۆ له‌نهۆمی چواره‌م ی هه‌ڵده‌دات ه شوقه‌كه‌یه‌وه خۆ خوارهوه. ی كاتژمێ���ر 11:30خوله‌كی ش���هو ی سێ ش���ه‌مم ه 2017/2/28كوڕێك ته‌مه‌ن 28س���اڵ به‌ن���اوی (هـەژار ی عەبدولواحی���د) له‌ش���وقه‌ی خ���ۆ ی په‌نابه‌ران له‌ش���اری كۆپیۆ له‌كه‌مپ ی ی ژوره‌ك���ه ی په‌نجه‌ره‌ك���ه ده‌رگا ی هه‌ڵده‌داته خواره، ده‌كات���هوهو خۆ ی له‌كوردستان ده‌ڵێن كه‌سوكاره‌كه‌ش "نازانین كوڕه‌كه‌مان بۆ توش���ی ئهو روداوه ب���وه ،گومانمان ههی ه ره‌نگ ه هه‌ڵیاندابێته خوارهوهو ویس���تبێتیان بیكوژن". ی بەهادینی ب���رای هەژار به‌ئاوێنه ی بیستومه له‌زمانی چه‌ند وت "ئهوه هاوڕێیه‌كیه‌وه ك ه ته‌له‌فونیان بۆ كردم ی ی هه‌ڵداوه‌ته خواره‌و ژیان ده‌ڵێن خۆ ی له‌مه‌ترس���یدایه ،به‌اڵم نازانین بۆچ ی هه‌ڵداوه‌ته خوارهوه یان گومان خۆ ی ده‌كرێت كه‌س���ێك هه‌وڵی كوش���تن براكه‌می دابێت كه ئێم ه ئاگامان لێی نی���ه ،ته‌نها ئهوه نه‌بێ���ت كه ده‌ڵێن ماوه". ی ئهو باس لهوه ده‌كات له‌‌وكاته‌وه
ی هەژار له‌واڵت���ی فینله‌ندایه له‌ڕێگه ی ته‌له‌فونیه‌وه چه‌ندین جار په‌یوه‌ند ی پێكهوه قس���ه‌یان ك���ردوهو هه‌واڵ زانیوه‌و به‌رده‌وام باس���ی ژیانی ئهو ی واڵته‌ی بۆ كردوه كه ئاواره‌یی‌‌و غه‌ریب زۆر ناخۆش���هو نازانێ���ت چی بكات، به‌هادین وتی "براكه‌م ده‌یوت به‌رده‌وام ی له كه‌مپێكدا ژیان به‌سه‌رده‌به‌م‌و بیر كوردستان زۆر ده‌كه‌م ،ده‌یوت نازانم ی بكه‌م هه‌رچیم هه‌بو له‌و رێگه‌یه‌دا چ سه‌رفم كرد ،تازه نازانم چۆن بێمهوه كوردس���تان؟! ه���ه‌ر چۆنێ���ك بێت ده‌مه‌وێ���ت چاوه‌ڕێ ب���م تاوه‌اڵمێكم ده‌ستده‌كه‌وێت". ئاماژه‌ی ب���ه‌وه‌ش كرد هەژار پێش ئ���هوهی بڕوات پێك���هوه كرێكارییان ی پێكهوه ك���ردوهو پاره‌یه‌كی بۆ خۆ ناب���و له‌هه‌وڵ���ی ئ���ه‌وه‌دا ب���و ژیان دروس���تبكات له‌كوردس���تان ،به‌اڵم دواتر رای خۆی گ���ۆڕی‌‌و به‌یانییه‌ك زو بو هه‌س���تام له‌خ���هو هەژار نه‌ما ی له‌ڕێگه‌ی چه‌ند بو ،ب���ۆ رۆژی دوای براده‌رێكی���هوه خه‌به‌ریان بۆ هێنام‌و ی هەژار رۆیش���توه‌ته توركیا‌و به‌نیاز خۆگه‌یاندنه هه‌نده‌رانه". ی ی كه‌مپ به‌وته‌ی كهسوكارو هاوڕێكانی‌‌و ئهو به‌ته‌نیا له‌سوچی هۆده‌یه‌ك كه‌سانه‌ی له‌تاراوگ ه هه‌ژاریان ناسیو‌ه په‌نابه‌رانی ش���اری كۆپیۆی فینله‌ندا ی خه‌ریك���ی پیش���خواردنه‌وه بوهو زۆر باس لهوه ده‌كه‌ن كه هەژار كه‌سێك ی له‌ژی���ان بێزار ب���وه ،به‌ڕاده‌یه‌ك ك ه بێده‌ن���گ‌و له‌س���ه‌رخۆبوه‌و تێكه‌ڵی ی وتوه "خه‌ریك ه ی نه‌كردوه‌‌و زۆربه‌ی كاته‌كان زۆركات به‌هاوڕێكان كه‌س��� ی بكه‌م مانگ‌و به‌مانگ له‌ژوره‌ك���هی نه‌ده‌هاته‌ده‌ر‌و ش���ێت ئه‌بم نازانم چ ی س���اڵ‌و رۆژ ن���اڕوات ل���ه‌م واڵته‌دا، ی ده‌ك���ردوهو ئاره‌زو به‌رده‌وام بیر قسه‌كردنیش���ی نه‌ب���وه ،زۆر كات په‌شیمانم ك ه هاتوم".
زۆركات به‌هاوڕێكانی وتوه خه‌ریك ه شێت ئه‌بم نازانم چی بكه‌م مانگ‌و ساڵ‌و رۆژ ناڕوات له‌م واڵته‌دا ،په‌شیمانم كه هاتوم
لەنێو قەرەباڵغی ئەوبەر مزگەوتی گەورەدا
ملكۆ له‌دوكانه‌كه‌یدا ده‌كوژرێت ئا :مه‌زهه‌ر
كاتژمێر 5:30خوله‌كی ئێواره‌ی رۆژی شه‌ممه 3/4گه‌نجێكی ته‌مه‌ن 31به‌ناوی ملكۆ عباس به‌فشه‌كێك له‌دوكانه‌كه‌یدا ده‌كوژرێت كه‌سوكاره‌كه‌شی ده‌ڵێن "نازانین له‌سه‌رچی كوژراوه".
كاتێك سه‌یرم كرد ملكۆ له‌سه‌ر زه‌وییه‌كه كه‌وتوه‌‌و خه‌ڵتانی خوێن بوه ،ئهو كه‌سه‌ش ی ته‌قه‌كان ی كرد له‌به‌ش ی خواره‌ی بازاڕهكهوه ده‌مانچه‌كه ی شارده‌وه‌‌و رایكرد‌ه دهرهوه كه له‌پشته‌و‌ه ناسیومه‌و شوێن ی كه‌وتوم
ئ���هو گه‌نج���ه كه ماوه‌ی دو س���اڵ ده‌بێت دوكانی ق���اپ‌و قاچاخ‌و باله‌ی ئه‌وروپی هه‌یه له‌سوچێكی الچه‌په‌كی ب���ازاڕی راپه‌ڕین���دا ئ���هو ئێواره‌ی���ه له‌كات���ی رێكخس���تنی دوكانه‌ك���هی كه‌سێك فیش���ه‌كێكی ده‌مانچه ده‌نێت به‌سه‌ریه‌وه‌‌و راده‌كات ،كه هه‌ر ئه‌وكات نه‌هرۆی برا گه‌وره‌ی كه دوكانه‌كانیان له‌په‌نا یه‌كه‌وه‌یه ده‌گاته سه‌ری. نه‌ه���رۆ وت���ی "له‌دوكانه‌كه‌ی خۆم دانیش���تبوم ،ئه‌وه‌ن���ده‌م زانی ده‌نگی ته‌قه هات‌و رامك���رده دهرهوه تابزانم چ���ی بوه ،كاتێك س���ه‌یرم كرد ملكۆ له‌س���ه‌ر زه‌وییه‌كه كه‌وتوه‌‌و خه‌ڵتانی خوێن بوه ،ئهو كه‌سه‌ش���ی ته‌قه‌كانی كرد له‌به‌ش���ی خ���واره‌ی بازاڕهكهوه ده‌مانچه‌ك���هی ش���ارده‌وه‌‌و رایك���رده دهرهوه ك���ه له‌پش���تهوه ناس���یومهو ش���وێنی كه‌وتوم تاس���هرو مزگه‌وتی گهوره كه كه‌سێكی به‌ڕواڵه‌ت منداڵی باریكه‌له بو ،ب���ه‌اڵم دواتر خۆی كرد به‌قه‌ره‌باڵغیه‌ك���هداو دیارنه‌ماو لێم ون ته‌قاندبو". بو". دراوس���ێ دوكانه‌كانی ك���ه به‌یانی یه‌كێك له‌دراوسێ دوكانه‌كانی ملكۆ، كه دوكانه‌كانیان به‌رامبه‌ره ئاماژه به‌وه زوی رۆژی دوات���ر بو ل���هو جێگه‌یه‌دا ده‌كات كاتێ���ك خه‌ریكی كۆكردنه‌وه‌ی كۆببونه‌وه ملكۆی تێدا كوژرا باس���ی دوكانه‌ك���هی بوه ئه‌وه‌ن���ده‌ی زانیوه ئه‌وه‌ی���ان ده‌ك���رد "ك���ه به‌داخ���هوه ده‌نگی ته‌قه هاتوه‌و یه‌كسه‌ر دراوسێ قه‌یس���ه‌ریه‌كه‌یان هی���چ كامێرایه‌كی دوكان���ه‌كان له‌دوكانه‌ك���هی ملك���ۆدا چاودێ���ری تێ���دا نی���هو چه‌ندین جار كۆبونه‌ته‌وه ،ئهو وتی "كه‌س نه‌یده‌وێرا داوایان له‌خ���اوه‌ن موڵكه‌كه‌یان كردوه ده‌س���تكاری بكات تاجێپه‌نجه‌كانمان تاچه‌ن���د كامێرای چاودێری دابنێت بۆ له‌كات���ی لێكۆڵین���هوهی پۆلیس���دا ئهو بازاڕه‌‌و گه‌ر بازاره‌كه‌یان كامێرای ده‌رنه‌چێ���ت ،بینیمان ده‌س���تبه‌جێ چاودێ���ری تێدا بوایه ،ره‌نگه ئێس���تا گیانی له‌ده‌س���تدا‌و فریانه‌كه‌وت یه‌ك بكوژی ملكۆ بدۆزرایه‌ته‌وه‌و ده‌ستگیر وش���ه‌ش بڵێت كه فیشه‌كێك مێشكی بكرایه".
نه‌هرۆی برای ملكۆ كه به‌خه‌مباریه‌وه له‌پرس���هی براكه‌ی���دا وه‌س���تابو، هه‌رچه‌ند سه‌ری ده‌بردو ده‌هێنا بیری لهوه ده‌ك���رده براكه‌ی رۆژێك له‌ڕۆژان كێش���هی له‌گه‌ڵ كه‌س نه‌ب���وهو باری دارای���ی زۆر باش ب���وه ،ماوه‌ی چه‌ند س���اڵێك ده‌بێت كاری باله‌ی ئه‌وروپی ده‌كه‌ن‌و ل���ه‌ڕوی دارایی���هوه ژیانیان زۆر خۆش بوهو ژیانی هاوس���ه‌رگیری پێكهێناوه‌‌و خاوه‌نی یه‌ك منداڵه. هه‌ر لهوبارهیهوه وته‌بێژی پۆلیس���ی پارێزگای س���لێمانی ده‌ڵێت "ئێواره‌ی رۆژی ش���ه‌ممه پیاوێك���ی ته‌مه‌ن 31 س���اڵ به‌ناوی ملكۆ عه‌باس له‌بازاڕی راپه‌رینی شاری سلێمانی به‌فیشه‌كێك ده‌كوژرێ���ت‌و ته‌رمه‌ك���هی ره‌وان���هی پزیش���كی داوه‌ری كراوهو لێكۆڵینه‌وه له‌ڕوداوه‌ك���ه به‌رده‌وام���هو وت���هی كه‌سوكاره‌كه‌ی وه‌رگیراوه كه گومانیان له‌كه‌س نیه‌و نازانن بۆ كوژراوه". ملكۆ كه‌سێكی قسه‌خۆش‌و روخۆشی گوزه‌ره‌كه‌ی بو به‌یانیان تاساڵوی له‌و گوزه‌ره نه‌كردای���ه دوكانی نه‌ده‌كردوه هیوایه‌تی ئه‌وه‌بو كاره‌كانی به‌باش���ی راپه‌ڕێنێت���و ئهو پێش ئ���هوهی بێته بازاری راپه‌رین له‌ناو بازاڕی زه‌رگه‌ته دوكانكی هه‌بوه". نه‌ه���رۆ ب���رای ملك���ۆ كه م���اوه‌ی چه‌ن���د س���اڵێك ده‌بێت ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت هاتۆته‌وه بۆ كودس���تان له‌سه‌ر خواس���ت‌و داوای ملك���ۆی ب���رای، به‌رده‌وام پێكهوه بون‌و چاویان له‌یه‌ك بوه ،ئهو وتی "چه‌ند جارێك پرسیارم له‌هاوس���ه‌ره‌كه‌ی كردوه كه كێشه‌یه‌ك له‌نێوان هاوسه‌ركه‌ی‌‌و ملكۆدا هه‌بوبێت به‌اڵم ئه‌ویش به‌هه‌مان ش���ێوه باسی ئه‌وه‌ده‌كات كه زۆر دڵیان خۆش���بوهو هیچ كێش���ه‌یه‌كیان نه‌بوه‌‌و هیچیش���ی باسنه‌كردوه". زانا پورزای ملكۆ كه له‌گه‌رمیانه‌وه هاتب���وه پرس���هی خاڵۆزاك���هی، وتی "له‌وه‌ت���هی پورزاكه‌م ده‌ناس���م هه‌رخه‌ریك���ی كارو كه‌س���ابه‌تی خۆی بوهو نازانم بۆ كوژراوه؟!".
وتیش���ی "ب���ه‌رده‌وام هه‌وڵم ده‌دا (چۆم���ان) هاوڕێ���ی نزیكی هەژار ی بزانم، ی كۆپیۆ سه‌باره‌ت تابچم ه نه‌خۆش���خانه‌و هه‌واڵ ی په‌نابه‌ران له‌كه‌مپ ی له‌كه‌مپه‌كه‌داین‌و ی ئهوه ی به‌اڵم به‌هۆ ی خۆكوشتنی هاوڕێكه‌ی ،وت به‌هه‌وڵ "ئهو ئێواره‌ی ه پێكهوه بوین ك ه له‌یه‌ك ئیقامه‌ی ئ���هو واڵته‌مان نی ه رێگه‌یان ی ش���وقه‌دا ده‌ژین ،وتی زۆر بێتاقه‌تم پێنه‌داوی���ن ،هه‌ت���ا رۆژی دوای��� ی نزیكمه‌و‌ه ك ه ی هاورێیه‌ك��� پۆلیس���ی كه‌مپه‌ك���ه بردویانمه‌ت��� ه له‌ڕێگه ی هه‌ژارم كردو ی هه‌یه سه‌ردان ێ ئیقامه خوارهوه به‌زۆر ده‌رمانێكیان داومه‌ت ئهوه زۆر بێزاری كردوم ،من رۆیشتم ه له‌نزیك���هوه هه‌واڵی���م زانی ك ه چه‌ند ی بۆ ئه‌نجام دراوه‌و ی خۆم‌و كاتێ���ك گهڕامهوه نه‌ش���ته‌رگه‌ریه‌ك هۆده‌ك���ه ی یه‌كێكیان له‌ژێر چاودێری وردی پزیشكدایه". سه‌یرمكرد ،دو هاوڕێكه ی ی دیك ه له‌په‌نابه‌ران (عومه‌ر) یه‌كێك ی ده‌گری���او چ���اوی ده‌س���ڕی‌‌و ئهو ی فینله‌ندا‌و ماوه‌ی س���اڵێك‌و دیكه‌ش���یان ڕه‌نگ���ی زه‌رد ببو ،وتم واڵت��� ی نزم هه‌ش���ت مانگ ه له‌و واڵت ه ده‌ژی‌و دو ئهوه چیه؟ یه‌كێكیان به‌ده‌نگێك وتی ه���ەژار په‌نجه‌ره‌كه‌ی كردۆته‌وه‌و جار "ره‌فز"ی ب���ۆ هاتۆته‌وه ،ئاماژه ی ی ب���هوه ده‌كات ك ه فینله‌ندا ژینگه‌كه وتویه‌ت���ی گه‌رمام���ه ،ب���ه‌اڵم زۆر ی ی هه‌ڵداوه‌ته خوارهوه ،زۆر جیاوازه له‌كوردس���تان ،زۆربه پێنه‌چوه خۆ منیش وتم بۆ وه‌ستاون باخه‌به‌ربده‌ین كاته‌كان س���اردو به‌چوار مانگ خۆر ی كه‌مپه‌كه ،هه‌وڵێك بۆ نابینی���ت‌و ه���ه‌ر تاریكی‌‌و ش���هوهو به‌چاودێره‌كان ی ب���ه‌رده‌وام به‌فر ده‌بارێ���ت ،ئهو وت هەژار بده‌ین بزانین ماوه". چۆمان ب���اس لهوه ده‌كات كه هه‌ر "س���ه‌رباری ئ���هو ژیانه س���ه‌خته‌ش ی زۆر سه‌خت مامه‌ڵه‌مان ی به‌شێوه‌یه‌ك ئه‌وكات چونه‌ت��� ه نهۆمی خوارهوه ی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن‌و ئ���هوه چه‌ند رۆژێك شوقه‌كه ،ئهو وتی "سه‌ره‌تا نه‌مانتوان ده‌س���تكاری هەژار بكه‌ی���ن چونك ه ده‌بێت جوابیان ك���ردوم ده‌بێت ئهو ی بكه‌م؟! بۆمان نه‌بو ،ماوه‌ی چاره‌كێك هەژار كه‌مپه به‌جێبێڵم ،نازانم چ هیچ كه‌س���ێك نه‌بو بێت به‌هانایه‌و‌ه چه‌ندین جار هه‌وڵی خۆكوشتم داوه‌‌و ك ه له‌س���ه‌ر زه‌ویه‌ك ه له‌سه‌رال كه‌تبو ،ئیتر ده‌بێت له‌سه‌ر جاده ژیان به‌سه‌ر ی ب���ه‌رم ،نازانم چی بك���ه‌م هه‌ژاریش ده‌س���ته‌كانی ب���ۆ دواوه‌و قاچه‌كان ی ی چه‌مابونه‌وه ،له‌بێزاریدا ئهو بڕیاری داوه كه خۆ به‌ش���ێوه‌ی كه‌وانه‌ی��� ی ده‌كرد ،بكوژێ���ت ،هه‌ر ئهو نیه ،رۆژان ه چه‌ند ی ده‌داو هاوار به‌حاڵ هه‌ناسه كه تیمه‌كانی فریاكه‌وتن هاتن ئه‌ویان هاواڵتی په‌نابه‌ر توش���ی ئهو روداوه ی ك ه ی ئه‌مبواڵنسه‌كه‌وه‌‌و ده‌بن له‌ك���وردو عه‌ره‌ب‌و ئه‌فغان خست ه ئۆتومبیل ی ی ژماره‌یان زۆر له‌ئێمه زیاتره له‌واڵت گه‌یاندیان ه نه‌خۆش���خانه‌ی گهوره ی كۆپۆ به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ر" .فینله‌ندا". شار
هه‌ژار له‌بێزاریدا ئهو بڕیاری داوه ی بكوژێت، كه خۆ هه‌ر ئهو نیه، رۆژان ه چه‌ند هاواڵتی په‌نابه‌ر توشی ئهو روداوه ده‌بن له‌كوردو ی عه‌ره‌ب‌و ئه‌فغان كه ژماره‌یان زۆر له‌ئێمه زیاتره له‌واڵتی فینله‌ندا
17ساڵێك به‌پشتوێن خۆی ده‌خنكێنێت پۆلیس لەڕێگەی مۆبایلەکەیەوە لێکۆڵینەوە دەکات
ده‌كوژێت ،ئ���هو وتی "به‌یانی زو بو ئا :مه‌زهه‌ر ی بكات دایكم چوه ژوره‌ك���هی بانگ كوڕێكی ته‌مه‌ن 17ساڵ ،كه پێشه‌ی تانانی به‌یانی بخوات كاتێك ده‌رگای ژوره‌ك���هی دهكاتهوه س���ه‌یرده‌كات خوێندكاره له‌ژوره‌كه‌یدا له‌گه‌ڕه‌كی به‌پش���توێنه‌كه‌ی خۆی هه‌ڵواسیوه، فه‌رمانبه‌ران له‌شارۆچكه‌ی كه‌الر به‌پشتوێنه‌كه‌ی خۆی ده‌خنكێنێت" .ب���ه‌اڵم واده‌زانێت گاڵت���هی له‌گه‌ڵ ده‌كات كاتێك سه‌یری ده‌كات خۆی س���وركێو ته‌مه‌ن���ی 17س���اڵه ،كوش���توه ه���اوارده‌كات‌و ده‌قیژێنێ خوێن���دكاری ناوه‌ن���دی ب���و له‌گه‌ڵ ئ���ه‌وكات م���ن به‌خه‌به‌رهاتم‌و چومه س���امانی مامی���دا كاری كڕی���نو ژوره‌ك���هی س���وركێو ،س���ه‌یرمكرد فرۆشتنی ئۆتۆمبیلی ده‌كرد ،به‌وته‌ی په‌له‌كان���ی س���اردبونه‌ته‌وه‌‌و مردوه كه‌سوكاره‌كه‌ی ئهو به‌رده‌وام خه‌ریكی هه‌ر ئ���ه‌وكات پش���توێنه‌كه‌م له‌ملی مۆبایله‌كه‌ی بو هه‌ركاتێك ده‌رفه‌تێكی كردوه له‌س���ه‌ر زه‌ویه‌كه رامكێش���ا بۆ بڕه‌خس���ایه خۆی پێه‌وه خه‌ریك چه‌ن���د جارێ���ك بانگم ك���رد ،به‌اڵم ده‌ك���ردو زۆركات س���ه‌یری فلیم���ه بێهوده بو چونكه ده‌مێك بو گیانی ئه‌كش���نه‌كانی ده‌كرد كه چاوه‌ڕوانی له‌ده‌ستدابو". وته‌بێ���ژی پۆلیس ئه‌وه‌ش���ی وت لێدوان���ی پۆلیس���ن تالێكۆڵین���هوه له‌هۆكاری خۆكوش���تنه‌كه‌ی بكات‌و "ته‌رمه‌كه‌ی���ان ره‌وانه‌ی پزیش���كی وه‌اڵمی���ان بدرێت���هوه ئاخ���ۆ ئهوه دادوه‌ری ك���ردوه ب���ۆ لێكۆڵین���هوه ه���ۆكاری خۆكوش���تنی كوڕه‌كه‌یانه له‌ڕوداوه‌ك���هو به‌پێ���ی لێكۆڵینه‌وه یان نا ،چونك���ه نازانن بۆچی خۆی سه‌ره‌تاییه‌كان ده‌ركه‌وتوه روداوه‌كه خۆكوژیی���هو به‌پش���توێن خ���ۆی كوشتوه". له‌وباره‌ی���هوه وته‌بێژی پۆلیس���ی هه‌ڵواسیوه‌‌و خۆی خنكاندوه". س���امان ئاماژه‌ش���ی به‌وه‌ك���رد ك���ه‌الر رائی���د عه‌ل���ی ق���ه‌دوری به‌ئاوێن���هی راگه‌یاند س���ه‌رله‌به‌یانی ئ���هو ئێواره‌ی���ه له‌گ���ه‌ڵ س���وركێو رۆژی چوارش���ه‌ممه 3/1كوڕێك���ی پێكه‌وه‌ب���ون چه‌ند جارێ���ك داوای ته‌مه‌ن 17س���اڵ به‌ناوی س���وركێو لێكردوه ك���ه ده‌یه‌وێ���ت بڕواته‌وه، ڕێب���وار كه پیش���هی خوێن���دكاره وت���ی " دواتر ئیزن���ی وه‌رگرتوه كه له‌ژوره‌كه‌یدا له‌گه‌ڕه‌كی فه‌رمانبه‌ران بچێته قوتابخانهو له‌وێوه بۆ ماڵه‌وه له‌شارۆچكه‌ی كه‌الر به‌پشتوێنه‌كه‌ی ئهو ئێواره‌یه ل���ه‌الی هاوڕێكانی بوه هیچ���ی ب���اس نه‌ك���ردوهو ئه‌وانیش خۆی ده‌خنكێنێت". س���امان فه‌تاح مامی سوركێو كه وه‌ك ئێمه خه‌مبارو چاوبه‌گریانن بۆ به‌خه‌مباریه‌وه چیرۆكی خۆكوشتنی مردنی سوركێو له‌خه‌فه‌تا نامانه‌وێت برازاكه‌ی ده‌گێڕای���هوه ئهو ده‌ڵێت" بیانبینین ئه‌وكاته‌ی ئه‌وان ده‌بینین ماوه‌ی س���اڵێك ده‌بێت له‌پێشانگای واده‌زانین ئێستا مردوه". دژواری ب���رای ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵێ���ت ئۆتۆمبی���ل پێك���هوه كارمان ده‌كرد هیوایه‌تی ئۆتومبیل���ی مۆدیل به‌رز "به‌داخ���هوه ئ���هو هیچی ب���ۆ ئێمه بو ،هاوڕێكانیشی ئۆتومبیلی مۆدیلی ب���اس نه‌ده‌ك���رد گ���ه‌ر بمانزانیایه ئاخر مۆدیلیان پێبو ئهو زۆر خه‌فه‌تی كێش���ه‌كه‌ی چیه یان داواكاریه‌كانی چی���ه به‌دڵنیاییه‌وه نه‌مانده‌هێش���ت ده‌خوارد، دژواری برای س���وركێو باسی ئهو بگات ب���هو رۆژه‌و خه‌م‌و ئ���ازار بۆ ی تێدا ئێم���ه به‌جێبڵێ���ت ،چه‌ن���د جارێك به‌یانیه ده‌كات كه براكه‌ی خۆ
ژوری نوسته‌نه‌كه‌ی گه‌ڕاوم پرسیارم له‌هاوڕێكان���ی كردوه هیچ ش���تێكی له‌دوای خۆی به‌جێنه‌هێشتوه". مامی سوركێو وتیشی "هه‌ركاتێك ده‌س���تی به‌ت���اڵ ده‌ب���و خه‌ریك���ی مۆبایله‌كه‌ی ده‌ب���و له‌هه‌رجێگه‌یه‌ك خه‌ت���ی ئه‌نته‌رنێ���ت هه‌بوای���ه ئهو س���ه‌ری هیچی نه‌ده‌په‌رژراو زۆركات ده‌چ���وه ناوئۆتومبیله‌ك���هو چه‌ندین كاتژمێ���ر خه‌ریكی مۆبایله‌كه‌ی ده‌بو كه ئێس���تا گومان���ی ئه‌وه‌مان هه‌یه هۆكاری س���ۆزداری یه‌كێك بێت له‌و هۆكارانه‌ی بوبێته هۆی خۆكوشتنی كوڕه‌كه‌م���ان‌و مۆبایله‌كه‌مان ناردۆته بنك���هی پۆلیس ئاخ���ۆ بزانین ئهوه هۆكاری خۆكوشتنی بێت".
هه‌ركاتێك ده‌ستی به‌تاڵ ی ده‌بو خه‌ریك مۆبایله‌كه‌ی ده‌بو له‌هه‌رجێگه‌یه‌ك خه‌تی ئه‌نته‌رنێت هه‌بوایه ئهو ی سه‌ری هیچ نه‌ده‌په‌رژراو
ره‌نگاڵه
rangalayawene@gmail.com
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
ره‌وف بێگه‌رد :به‌مه‌ستی‌و له‌وپه‌ڕی حوزنی خۆمدا
ازی كردوه له‌ئێستادا ی پاراستن ریستانه‌وه وی ژیان‌و نێوه‌نده‌دا هو تۆماری وائێستاش یرۆكه‌كانی دا نه‌وه‌كان گه له‌وه‌ی وه زۆرترین به‌گشتی‌‌و ��ن ئه‌وه‌ی
گۆرانی بۆ دڵی ره‌نجاوی خۆم ده‌ڵێم ئا :ئازاد بایز ره‌وف بێگه‌ردی چیرۆكنوس‌و وه‌رگێڕ له‌چاوپێكه‌وتنێكی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا تیشكده‌خاته سه‌ر كۆمه‌ڵێك الیه‌نی شاراوه‌ی نوسین‌و ژیانی تایبه‌تی خۆی ،هه‌روه‌ها كێشه‌ی ئێستای ده‌زگای چاپ‌و په‌خشی سه‌رده‌م‌و ئهو قه‌یران‌و گرفتانه‌ی دێته پێش ده‌زگاو الیه‌نه ئه‌ده‌بی‌و هونه‌رییه‌كان.
و له‌ماوه‌ی ی كۆبانی‌‌و و سه‌رقاڵی كارده‌كات س���ینه‌ما ویی كچانی وه‌ی پێیان جێبه‌جێی س���ینه‌ما ی فیلمیان ه‌ما عامودا بۆ ئه‌وه‌ی ،به‌گشتی وره له‌سه‌ر
س����ه‌ره‌تا بێگه‌رد له‌ژیان����ی منداڵی خۆیهوه، ده‌ستپێده‌كات‌و له‌باره‌ی قۆناغی منداڵی خۆیهوه وتی "سه‌رده‌می منداڵی من گه‌لێك به‌سه‌رهات‌و روداوی تێدای����ه ،م����ن له‌ناو خێزانێك����دا گهوره بوم چه‌ند كه‌س����ێكیان زۆر له‌دنیای حیكایه‌ت‌و ئه‌فس����انه‌كانه‌وه نزی����ك بون .نه‌نك����م ده‌یان حیكایه‌تی له‌و بارانه‌وه ده‌زانی‌و شه‌وانی زستان به‌گێڕانه‌وه‌یان ده‌یخه‌واندم". وتیش����ی "له‌به‌رئ����هوهی تاقانه‌ب����وم زۆریان خۆشده‌ویستم به‌تایبه‌تی نه‌نكم ،باپیریشم هه‌ر لهسهرهتاوه كتێبی گوڵستان‌و بۆستانی سه‌عدی فێركردم‌و شاره‌زاییه‌كی باشی له‌شیعری فارسی‌و مه‌حوی‌و نالی‌و بابا تایه‌رو مه‌والناو ناری‌و تایه‌ر به‌گ����دا هه‌بو ،هه‌میش����ه ده‌یخوێن����ده‌وه‌و منی شاره‌زای ماناو جوانكاریه‌كانی ده‌كرد". جه‌غتیش دهكاتهوه "ده‌توانم بڵێم ئه‌وه‌نده‌ی باپیرم فێری شیعری كردوم ئه‌وه‌نده له‌قوتابخانه فێرنه‌بوم". ره‌وف بێگه‌رد له‌ب����اره‌ی بیرو باوه‌ڕو ئایدیای خۆی����هوه وت����ی "م����ن ه����ه‌ر له‌خێزانه‌كه‌مه‌وه له‌س����ه‌ره‌تاوه به‌گیانی نه‌ته‌وایه‌تی گۆشكراوم. باپیرم له‌كۆماره‌كه‌ی س����اڵی١٩٤٦ی مه‌هاباددا به‌شداری كردبو ،زۆر هاوڕێی هه‌ژارو قانیع بو هه‌ر ئهو گیانه منی والێكرد كه پاشان ببم به‌ئه‌ندامی قوتابیان‌و الوان‌و مامۆس����تایانی كوردستان كه ئه‌وسا پارتی رابه‌رایه‌تی ده‌كردن". له‌ب����اره‌ی زمان����ی س����تانداردی كوردییه‌وه،
ره‌وف بێگ����ه‌رد وت����ی "راس����ته زمانی كوردی له‌چه‌ند دیالێكتێك پێكدێت‌و تائێس����تا زمانێكی س����تانداردی نوس����ینمان نی����ه .ب����ه‌اڵم ده‌بێت له‌ئاینده‌دا ئه‌مه بێته دی". وتیش����ی "من الریم لهوه نییه كام شێوازمان بكرێت����ه زمانی س����تاندارد ،به‌اڵم بۆ ئێس����تای باری سیاس����ی ئێمه تاڕاده‌یه‌ك����ی زۆر مه‌حاڵه چونكه ئه‌مه‌یان پێویستی به‌بڕیارێكی سیاسیه‌و ئێمه‌یش له‌ئێس����تادا هیچ قه‌واره‌یه‌كی سیاسیو فه‌رمیمان نیه بتوانێت ئهو بڕیاره بدات". س����ه‌باره‌ت به‌پرۆس����هی وه‌رگێڕان به‌تایبه‌تی ش����یعر ،ره‌وف بێگه‌رد وه‌رگێڕان هه‌م به‌هونه‌ر هه‌م به‌زانس����ت وه‌س����فده‌كات‌و ده‌ڵ����ێ "هه‌مو زمانزانێ����ك م����ه‌رج نییه وه‌رگێ����ڕی باش بێت. ته‌مه‌ن����ی وه‌رگێ����ڕان الی ئێم����ه زۆر تازه‌ی����هو له‌گه‌اڵڵه‌بوندایه .له‌كاتێكدا له‌پێش دوهه‌زار ساڵ له‌مه‌وبه‌ره‌وه له یۆناندا كراوه". وتیش����ی "وه‌رگێڕان����ی ش����یعر وه‌ك هه‌ندێك ده‌ڵێن خیانه‌ته .من تاڕاده‌یه‌ك پاڵپش����تی له‌مه ده‌كه‌م،به‌اڵم ئایا ده‌توانین واز له‌و ده‌قه جوانانه بهێنین كه به‌درێژایی مێژوی ئه‌ده‌بی له‌جیهاندا به‌رهه‌م هێنراون‌و بونه‌ته سه‌رمایه‌یه‌كی كولتوری بۆ سه‌رجه‌م مرۆڤایه‌تی .هه‌رگیز ناتوانین". جه‌غتیش لهوه دهكاتهوه "كێشه‌ی وه‌رگێڕانی ش����یعر له‌وه‌دای����ه ك����ه ش����یعر ته‌نی����ا چه‌ند وشه‌یه‌كی ئاس����ایی به‌رهه‌مهێنراو نییه .به‌ڵكو ش����یعر پێكهاته‌یه‌كه له‌موزی����كو وێنه‌و ئیقاع‌و هارمۆنیایه‌ك كه له‌ژانره‌كانی تردا نیه". له‌باره‌ی كۆڕی زانیاری كوردو كاریگه‌رییه‌كانی ئێس����تاوه ،بێگه‌رد وتی "ك����ۆڕی زانیاری كورد كه له‌س����اڵه‌كانی حه‌فتاوه له‌به‌غدا چاالكیه‌كی بهرچاوی هه‌بو ،تائێستاش جێگای ده‌ستخۆشی لێكردن‌و مایه‌ی شانازین". وتیش����ی "به‌رهه‌مه‌كانیان كاریگ����ه‌ر بون بۆ كێش����هو ئاین����ده‌ی زم����ان‌و كولت����وری كوردی له‌به‌رچاون". ره‌وف بێگه‌رد ئاماژه‌ی به‌وه‌دا "به‌ڕاش����كاوی
وته‌یه هه‌یه (نانێك‌و ش���انۆیه‌كم بده‌رێ، ئا :شۆڕش محه‌مه‌د گه‌لێكی رۆش���نبیرت ده‌ده‌مێ) ،من بڕوام به‌بێس���نووری هه‌یه .ش���انۆ بێس���نوره‌‌و باكۆ سۆران ی هونه‌رمه‌ند ی شانۆكار‌و په‌یامه‌كه‌ی بۆ س���ه‌رجه‌م خوده‌كانه" باكۆ سه‌رۆك ی گروپ ی شانۆ ی بێسنور له‌واڵت ی سۆرانی وا ی وت. هۆڵه‌ندا رایده‌گه‌یه‌نێت "كلتوری كورد ی وتیش���ی "له‌ئ���ۆردوگای په‌ناهه‌نده‌كان زۆر ده‌وڵه‌مه‌نده .من هه‌وڵمداوه فۆلكلۆر‌و زۆر كه‌لت���وری جیاجیا پێك���هوه ئه‌ژیان. داستان‌و ئه‌ده‌بی كوردی به‌ڕێگه‌یه‌ك ی ئه‌مه ب���وه هه‌وێن ی بیرۆكه‌ی س���ه‌ره‌تای ی نوێخوازییه‌وه له‌ڕێگه ی شانۆو‌ه بناسێنم شانۆی بێسنور .هه‌وڵمدا چه‌ند ئه‌كته‌رێك به‌بینه‌ر ی هۆڵه‌ندا". بدۆزم���هوه له‌چه‌ن���د كه‌لتورێكی جیا ،ئه‌م باكۆ س���ۆران ی هونه‌رمه‌ندی شانۆكار ی هه‌وڵه زۆر به‌خێرای ی گه‌شه ی كردو شانۆ ی كوردو س���ه‌رۆكی گروپ ی ش���انۆ ی بێسنور بێسنور له‌دایك بو". لهباره ی به‌رهه‌مه‌كانیان له‌واڵتی هۆڵه‌ندا، له‌باره‌ی دروستكردنی گروپ ه شانۆییه‌كه ی له‌واڵت ی هۆڵه‌ندا له‌چاوپێكه‌وتنێكی له‌گه‌ڵ باكۆ س���ۆران ی وتی "ئێمه زیاتر له 20ساڵ ه ئاوێن ه رایگه‌یاند "له‌ساڵ ی 1994له‌ئۆردوگا ی ب ه به‌رده‌وامی خۆبه‌خش���ی كاری شانۆیی‌و په‌ناهه‌نده بوم له‌شاری لێواردن له‌سه‌رو ی كه‌لتورین ،جێگه‌مان له‌نێو زه‌ریای شانۆی هۆڵه‌ندا ،ژیان��� ی په‌ناهه‌نده‌ی��� ی ژیانێك ی هۆڵه‌ن���دی كه رۆژانه زیات���ر له 55نمایش گه‌لێك زه‌حمه‌ته ت���ۆ وه‌ك په‌ناهه‌نده‌یه‌ك ئه‌كرێ وا نییه كه هه‌مو كه‌س من‌و بێسنور بناسێ ،گرنك ئه‌وه‌یه به‌رده‌وام بیت". زۆر ماف ی سه‌ره‌تایت نییه". وتیش ی "شانۆ ی بێسنور بوه‌ته بنكه‌یه‌ك ی وتیش���ی "ئ���هو كاته پێویس���ت بو زۆر چ���اوه‌ڕوان ب���م ،چاوه‌ڕوان���یو ته‌نهای��� ی هونه‌ری���یو كه‌لتوری بۆ زۆر هونه‌رمه‌ندان ی خه‌مێك��� ی گهوره بون .ژیانی په‌ناهه‌نده‌ی ی كوردو نه‌ته‌وه‌كانی تر". س���ۆرانی ئام���اژه ب���هوه ده‌كات ك��� ه ژیانێكی دوباره‌بونه‌وه‌یه". ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا كه ئهو وه‌ك شانۆكار له‌گه‌ڵ ئه‌م گروپه‌دا له‌زۆربه‌ی ش���اره‌كان ی دژی دوباره‌بونه‌وه‌ی���هو وت���ی "بۆ ئهوه ی هۆڵه‌ن���دا به‌ش���داری فێس���تیڤاڵ‌و بۆنه ی خۆم رزگار بكه‌م له‌دوباره‌بونه‌وه‌‌و هه‌روه‌ها هونه‌ریی كردوهو ده‌ڵێ "نه‌ك ته‌نها له‌سه‌ر به‌كاركردن���ی ئ���هو كاره‌ی فێ���ری ب���وم‌و شانۆكانی ئه‌مسته‌ردام‌و دانهاخ‌و رۆته‌ردام بیگه‌یه‌نمه كه‌س���ان ی دیكه ،گه‌یشتم ه ئهو به‌ڵكو زۆرج���ار له‌فێس���تیڤاڵ ی گۆڕه‌پان‌و بیرۆكه‌یه ی كه ته‌نها شانۆ من رزگار ده‌كات پارك‌و قوتابخانهو وێس���تگه كه‌لتورییه‌كان چاالكیمان پێش���كه‌ش ك���ردوه ،من زۆر له‌م تاراوگه‌یه". "ه���ه‌ر بۆی���ه دوای ش���ه‌ش مان���گ سوپاس���ی كاك س���امان ژین‌و حه‌مه‌به‌كر له‌هۆڵه‌ن���دا بی���رم كردهوه ك��� ه گروپێك ی ده‌كه‌م ك ه لهسهرهتاوه هاوكار ی من بون‌و ش���انۆیی دابمه‌زرێنم ،من ب���ڕوام زۆر به‌و ئه‌مێستاش به‌رده‌وامن".
ته‌‌رازو دودڵ مەبەو ئەو ئەرکەی لەسەرشانتە س���ەبارەت بەهاوژینەک���ەت لەڕوی س���ۆزداری‌و کۆمەاڵیەتییەوە بەجێی بهێنە.
دوپشک پێدەچێ���ت پەیوندییەک���ی ن���وێ دروس���تبکەیت ،هەوڵب���دە لە هەمو ش���تەکان وردببیت���ەوە پێش ئەوەی هەر هەنگاوێك بنێیت.
که‌‌وان هەندێ���ک لەبابەت���ەکان بەناڕون���ی دەمێنن���ەوەو هەوڵێکی زۆر دەدەیت بۆچارەسەری هەندیك لەبارودۆخەکان یاخ���ود بۆ تێگەیش���تن لەکەس���انی دەوروبەرت.
»æêīµ »ËĠňĥŎð ئا :شۆڕش محه‌مه‌د
ده‌یڵێم ئه‌وه‌ی كه ئێستا هه‌یه وانایه‌ته به‌رچاوو نازانم هۆكاره‌كه‌ی چیه ڕه‌نگه راشكاوانه بتوانم بڵێم بونی كۆڕی زانیاری كورد له‌ئێستادا له‌هه‌ره پێویستییه‌كانی هه‌نوكه‌یی دنیای زمان‌و الیه‌نه فه‌رهه‌نگیه‌كانی ترمان ده‌بێت". وتیش����ی "بێگومان ئێمه كادری ئهو بواره‌مان ههی����ه ب����ه‌اڵم الی ئێمه كێش����ه له‌بون����ی زاناو پسپۆڕو نوسه‌ردا نییه ،كێشه له‌و بیركردنه‌وه‌و هزره‌دایه كه ئه‌مان����هی بۆ هه‌رس ناكرێت ،یان هه‌ر له بنه‌ڕه‌تدا خۆشی ناوێن‌و ته‌نها بۆ دیكۆر دایانده‌نێن". سه‌باره‌ت به‌كێش����هی ئێستای ده‌زگای چاپ‌و په‌خشی سه‌رده‌م ،ره‌وف بێگه‌رد وتی "كێشه‌ی س����ه‌رده‌م‌و ده‌زگا هونه‌ری����یو ئه‌ده‌بیه‌كانی تر له‌بنچینه‌دا كێش����هی قه‌یران����ی داراییه .ئه‌گینا س����ااڵنی پێش����تر مانگانه ده‌یان كتێب‌و گۆڤارو چاالك����ی ترم����ان ده‌نوان����دو هه‌ر ئ����هو كادرانه ده‌یانكرد كه ئێستا هه‌ن‌و ماونه‌ته‌وه‌و له‌سه‌رده‌م دا كارده‌كه‌ن". ره‌وف بێگ����ه‌رد له‌باره‌ی دانیش����تن‌و گۆرانی‌و ده‌نگخۆشیه‌و‌ه وتی "ئهو كه‌سه‌ی حه‌ز به‌گۆرانی‌و موزیك نه‌كات ده‌بێت به‌دوای كێشه‌یه‌كی ده‌رونی خۆیدا بگه‌ڕێ����ت .گۆرانی‌و موزیك ته‌نیا تایبه‌ت نیی����ه به‌مرۆڤ ،له‌په‌ل����ه‌وه‌ره‌وه بیگره تاده‌نگی ئ����هو قامیش‌و زه‌ل‌و وه‌رینی گ����ه‌اڵو ده‌نگی ئهو گیانداران����ه كه ش����ه‌وانه له‌و ده‌ش����ت و چیاو هه‌ردانه‌وه ده‌یانبیستیت هه‌مو گۆرانی خۆیانیان ههیهو بۆیه‌كتری ده‌چڕن و خودایش گوێیان لێ ده‌گرێت". وتیش����ی "من لهمنداڵیهوه ه����ه‌ر به‌هۆی ئهو كاریگه‌ریه خێزانیه‌وه ح����ه‌زم به‌گۆرانی كردوه. له‌ڕێگای باوكم����هوه زانیم حه‌یران چیه‌و به‌هۆی باپیرمه‌وه س����ه‌ید عه‌لی ئه‌سغه‌ری كوردستانی‌و ده‌روێش عه‌بدواڵم ناس����ی .ئێستاش به‌مه‌ستی‌و له‌وپ����ه‌ڕی حوزنی خۆمدا گۆرانی بۆ دڵم ده‌ڵێم. دڵێكی ره‌نجاوی پڕ له‌نۆستالژیای زه‌مه‌ن‌و عاشق به‌هه‌مو جوانیه‌كان".
باكۆ سۆرانی :به‌شانۆ فۆلكلۆر‌و داستان‌و ی ده‌ناسێنم ی هۆڵه‌ند ی به‌بینه‌ر ئه‌ده‌بی كورد وتیش���ی "شانۆی بێس���نور لهسهرهتاوه هاوكاری یانه‌ی میدیای كورد ی له‌بیرناچ ێ به‌تایبه‌تی ده‌س���تگیرۆیی‌‌و هاوكارییه‌كان ی كاك سه‌ردار فه‌تاح‌و به‌ختیار به‌كر". س���ه‌باره‌ت به‌ڕه‌نگدان���هوه ی خه‌مه‌كان ی ك���ورد له‌به‌رهه‌مه ش���انۆییه‌كانیاندا ،باكۆ س���ۆرانی وتی "ش���انۆی بێس���نور خاوه‌ن تایبه‌تمه‌ندێتی س���ه‌ربه‌خۆیه ،ئه‌م گروپ ه به‌چه‌ند قۆناغێكدا تێپه‌ڕیوه .به‌رهه‌مه‌كان هه‌موی���ان موڵك���ی ش���انۆی بێس���نورو به‌چه‌نده‌ها ش���ێوازی جیاواز به‌رجه‌س���ت ه ده‌كرێن". وتیش���ی "زۆر له‌به‌رهه‌مه‌كان له‌نوسینی گروپ���هو هه‌ندێك���ی ئاماده‌ك���راون ،ئێم ه ئه‌مانه‌وێت له‌هه‌مو به‌رهه‌مێكدا موڵكی ره‌س���ه‌نایه‌تی بۆ ش���انۆی بێس���نور دروست بكه‌ین ،تێكه‌ڵكردنی زمانی جیاجیا پێكه‌وه‌‌و گرێدانی رتوێڵی زۆرێك له‌كه‌لتوره‌كان". س���ۆرانی جه‌غتی���ش ل���هوه ده‌كات���هوه ك���ه "دابونه‌ریتی فره‌كه‌لت���وری كه‌ره‌س���ته‌ن بۆ به‌رجه‌سته‌كردن‌و به‌دراماكردنی به‌رهه‌مه‌كانی گ���روپ هه‌روه‌ها موزیكی فره‌كه‌لتوری س���ه‌مای میلل���یو چه‌نده‌ها كه‌ره‌س���ته‌ی تر بۆ دروس���تكردنی پانتاییه‌كی هونه‌ریی". ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات "كاره‌كانی ئێمه جیاوازه له‌گروپه‌كانی تر كاتێك سه‌یری به‌رهه‌مێكی ئێم ه بكه‌یت هه‌ست به‌په‌یوه‌ندییه‌كی رۆحی بێسنور ئه‌كه‌یت". وتیش���ی "بۆی���ه زۆر جار بانگهێش���ت
11
ئه‌كرێین له‌سه‌رانسه‌ری هۆڵه‌نداوه له‌شاری هه‌وڵمداوه ئهو كه‌لێنه پڕبكه‌مه‌وه". وتیش��� ی "كه‌لت���وری ك���وردی زۆر گهوره تاوه‌كو الدێیه‌كی بچوك". باكۆ س���ۆران ی ئاماژه ب���هوه ده‌كات ك ه ده‌وڵه‌مه‌نده .م���ن هه‌وڵم���داوه فۆلكلۆر‌و هه‌وڵ���ده‌دات له‌ڕێگه‌ی ش���انۆوه فۆلكلۆر‌و داس���تان‌و ئه‌ده‌بی ك���ورد ی به‌ڕێگه‌یه‌ك ی داس���تان‌و ئه‌ده‌بی ك���وردی بناس���ێنێت نوێخوازییه‌وه له‌ڕێگه‌ی ش���انۆوه بناسێنم به‌بین���ه‌ر ی هۆڵه‌ن���دیو هه‌روه‌ها وتی "من به‌بینه‌ر ی هۆڵه‌ندا". جه‌غتیش دهكاتهوه "ش���انۆی بێس���نور ك���وردم‌و هه‌ڵگر ی داب‌ونه‌ری���ت‌و كه‌لتور ی كوردی���م .ش���انۆ ی هۆڵه‌ندا ئاش���نا نیی ه پردێك���ه ب���ۆ دروس���تكردن ی كه‌لتوره‌كان من ل���ه‌م رێگ��� ه كه‌لتوریی���هوه ئه‌مه‌وێت به‌كه‌لت���وری كوردی ،ئه‌م ه بۆ ئێس���تاتیكای هونه‌ری كورد ی م���ن كه‌لێنێك ه ئاشنا بكه‌م به‌بینه‌ر ی بۆ ی���ه رۆژئاوایی".
گیسک هەڵب���دەن زیات���ر لەس���ەرخۆبن‌و کارەکانتان بەهێمن���ی ئەنجامبدەن، بۆ بڕی���اردان راوێ���ژی هاوڕێکانتان لەبیرمەکەن.
سه‌‌تڵ زۆرین���ەی کات���ەکان وادەردەکەویت کە بڕوات بەخ���ۆت نەبێت ،ئەمەش وادەکات پش���تگیریکردنت ک���ەم ببێت���ەوە ،باش���تروایە بەهەڕەمەکی هەڵسوکەوت نەکەیت.
ساتێك بۆ مه‌ستی ئه‌سپه‌كان سیناریۆ‌و به‌رهه‌مهێنان‌و ده‌رهێنان: به‌همه‌ن قوبادی وێنه‌گرتن :سه‌عید نه‌كزات مۆنتاژ :سه‌مه‌د تافازدی مۆسیقا :حسێن عه‌لی زاده به‌رهه‌می-ئێران2000- یه‌ك���ه‌م رۆژی باڵوكردن���هوه13 :ی سێپته‌مبه‌ری ( 2000فه‌ڕه‌نسا) ماوه‌ی فیلم ( 85خوله‌ك) نواندن :ئه‌ی���وب ئه‌حمه‌دی ،رۆژین یونسی ،ره‌حمان س���اڵحی ،عوسمان كه‌ریمی ،نه‌ژارد ئیختیاردینی ،كه‌ریم ئیختیاردینی ،ئامینه ئیختیاردینی. فیلم���ی (س���اتێك ب���ۆ مه‌س���تی ئه‌سپه‌كان) له‌نێو گوند‌و شوێنه دوره ده‌س���ت‌و س���ه‌خته‌كانی كوردس���تان وێنه‌ی گیراوه. چیرۆك���ی مێردمنداڵێك���ی ك���ورد ده‌گێڕێت���هوه ك���ه دای���كو باوك���ی له‌ده‌س���تداوه‌‌و ئه‌رك���ی به‌خێوكردنی خێزانه بچوكه‌كه‌ی كه‌وتۆته ئه‌ستۆ. ئهو مێردمنداڵه كه ناوی (ئه‌یوب) ه بۆ به‌ده‌ستهێنانی بژێوی ژیان وه‌ك قاچاخچییه‌ك له‌سنوری نێوان ئێران‌و عێراق ،كارده‌كات. ئ���هو هه‌وڵێك���ی بێپای���ان ده‌دات ب���ۆ كۆكردن���هوهی پ���اره به‌ئامانجی ئه‌نجامدان���ی نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌ك ب���ۆ (مه‌ه���دی)ی برای ك���ه كه‌مئه‌ندامه‌‌و له‌كاتێك���دا ك���ه س���ه‌ركه‌وتو نابێت له‌په‌یداكردن���ی پاره‌كه بۆ ئه‌نجامدانی نه‌شته‌رگه‌ری بۆ برا كه‌مئه‌ندامه‌كه‌ی، رۆژینی خوش���كی ده‌دات���ه پیاوێكی ده‌وڵه‌مه‌ند كه خۆشی ناوێت له‌پێناوی ئه‌وه‌ی پاره‌ی نه‌ش���ته‌رگه‌ریی براكه‌ی بدات. به‌همه‌ن قوبادی له‌ڕێگه‌ی س���ه‌عید نه‌كزاتی وێنه‌گ���ری به‌تواناوه دیمه‌نی ج���وان‌و كاریگ���ه‌ری ژی���ان له‌گونده شاخاوییه‌كانی كوردس���تان بۆ بینه‌ر ده‌گوێزێته‌وه. ئ���ه‌م فیلم ه ده‌یه‌ها خه‌اڵتی جیهانی به‌ده‌س���تهێناوه ك���ه گرنگترینی���ان خه‌اڵتی كامێرای ئاڵتونی فێستیڤاڵی س���ینه‌مایی نێونه‌ته‌وه‌ی���ی كان‌و خه‌اڵته‌كانی فێس���تیڤاڵی ش���یكاگۆ‌و س���انتافی‌‌و س���اوپۆلۆ‌و جیس���جون‌و ئه‌دنبه‌ره‌‌و ئه‌سفه‌هان‌و بانف‌و سرفینۆ‌و دوتران بون. ده‌رهێنه‌ر به‌هم���ه‌ن قوبادی له1ی ش���وباتی 1969له‌ش���اری بان���ه له‌ڕۆژهه‌اڵتی كوردس���تان لهدایكبوهو هونه‌ری س���ینه‌مای له‌ش���اری تاران خوێن���دوه‌‌و نزیكه‌ی 36كورته فیلمی ده‌رهێناوه‌‌و چه‌ندین خه‌اڵتی جیهانی پێ وه‌رگرتوه. قوبادی چه‌ندین فیلمی ریوائیش���ی ده‌رهێن���اوه له‌وان���ه :هه‌ڵهاتوی���ه‌ك له‌عێراق ،2002كیسه‌ڵه‌كانیش ده‌توانن بف���ڕن ،2004نیوه مانگ ،2006كه‌س له‌پش���یله ئێرانییه‌كان خه‌به‌ری نییه ،2009وه‌رزی كه‌ركه‌ده‌ن .2012
نه‌‌هه‌‌نگ ئەوەن���دە مش���تومڕ لەگ���ەڵ خۆشەویس���تەکەتدا مەکەو کەمێك نەرمبە لەگەڵیدا ،ئەو هەس���ت بەو دۆخە ناڕەحەتیەی تۆ دەكات.
10
س ی ح ر ی ج و ا ن ی چۆن رزگارت ده‌بێت
rangalayawene@gmail.com
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
له‌موی سپی ده‌موچاو
كێش���هی موی س���پی زیاتر ال ی ئ���هو خانمانه هه‌یه ك���ه ته‌مه‌نیان له‌س���هرو چل س���اڵه‌وه‌یه .به‌هۆی ته‌مه‌ن���هوه هێواش هێواش موه‌كان كاڵ ده‌بن���هوهو له‌ی���زه‌ر ناتوانێت له‌ناوی���ان به‌رێ���ت .بۆئه‌م���ه‌ش پێویسته ئامێری( ئه‌لیكترۆالیس) به‌كار بهێنرێت .ئه‌مه‌ش له‌شێوه‌ی ده‌رزیه ره‌گی موه‌كه ئه‌سوتێنێت، به‌اڵم پێویس���ته ئهو كه‌سه‌ی ئه‌م كاره ده‌كات ش���اره‌زایی ت���ه‌واوی
س���ەنتەری میدیکاڵ :به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی سه‌ره‌كی به‌رامبه‌ری سالۆن ئه‌سته‌نبوڵ
ی سینه‌مایه‌كی گه‌ور ه ئاینده له‌سه‌ر ده‌ستی ژنانی رۆژئاوا ده‌بێت ئا :زانا حه‌مه غه‌ریب شه‌ڕ‌و شوێنه‌واره‌كانی شه‌ڕ نه‌بونه‌ته هۆی ئه‌وه‌ی كوردانی رۆژئاوا له‌كایه‌ی هونه‌ری‌‌و رۆشنبیری داببڕێن‌و له‌وێ به‌رده‌وام چاالكی هونه‌ری به‌ڕێوه‌ده‌چن‌و هه‌وڵده‌ده‌ن له‌ڕێگه‌یه‌وه هۆشیاری باڵوبكه‌نه‌وه ،كۆمه‌ڵه‌ی فیلمی رۆژئاوا كه كۆمه‌ڵه‌یه‌كی تایبه‌ت به‌بواری فیلمسازییه‌و له‌رۆژئاوا دامه‌زراوه رۆڵی بهرچاوی ههیهو به‌رده‌وامه له‌پشتگیری‌‌و به‌ڕێوه‌بردنی چاالكیه‌كان.
هه‌بێت چونك���ه به‌كارهێنانی ئه‌م زیاده‌و پێویس���تی به‌په‌ت‌و شیله‌و رێگه‌ی���ه چه‌ند كێش���ه‌یه‌كی هه‌یه رێگه‌كانی ت���ری البردنی موناكات. له‌وانه س���وربونه‌وه بۆماوه‌ی زیاتر ئ���ه‌م رێگه‌یه به‌یه‌كج���اری رزگارت ل���هدو هه‌فته‌و هه‌روه‌ها ئاوس���ان‌و ده‌كات له‌موی زیادهی سپی پێست هه‌وكردن .هه‌ربۆیه ده‌بێت كه‌س���ی به‌اڵم پێویس���ته ئهوه بزانرێت كه ش���اره‌زا به‌وریاییه‌وه كاره‌كه بكات هه‌ندێ ج���ار ش���وێنه‌كه‌ی تۆزێك بۆئ���هوهی به‌ی���ه‌ك ج���ار موه‌كه چاڵ ده‌بێ���ت ،هه‌روه‌ه���ا ئه‌وانه‌ی له‌ناوبه‌رێت‌و له‌پ���اش به‌كارهێنانی نه‌خۆشیی شه‌كره یاخود هه‌وكردنی ده‌رزییه‌ك���ه موه‌كه به‌موكێش���ێك پێس���تیان ههی���ه وه‌ك زیپك���هی له‌ڕه‌گه‌وه ده‌رئه‌هێنرێت‌و كه‌سه‌كه گ���ه‌وره‌ی ده‌موچاو ئ���ه‌م رێگه‌یه به‌یه‌كجاری رزگاری ده‌بێت له‌موی به‌كارنه‌هێنن.
ره‌نگاڵه
ژنان وه‌ك به‌شێكی دانه‌بڕاو له‌فیلم و سینه‌ما له‌ڕۆژئاوا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ژنان به‌ش���ێكی گرنگ بون له‌پێكهاته‌ی س���ه‌ربازی‌‌و چه‌كداری بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی تی���رۆرو ش���ه‌ڕی داعش ه���ه‌رواش به‌ش���ێكی گرنگن له‌پێكهاته‌ی ئیداریو كاری رێكخراوه‌یی‌‌و هه‌وڵیشیانداوه له‌ڕێگه‌ی هونه‌ری سینه‌ماوه كار له‌سه‌ر ژنی كورد بكه‌ن و ژنان���ی خه‌باتگێڕی كورد بناس���ێنن به‌نه‌وه‌ی نوێو له‌دوای ته‌واوبونی فیلم���ه دۆكیۆمینتارییه‌كه‌ی خانمه ده‌رهێنه‌ری كورد ده‌رسیم زیریفان (سارا ژیان هه‌موی تێكۆش���ان بو) به‌ئاماده‌بونی هونه‌رمه‌ندان‌و به‌شێكی زۆر له‌ژنان‌و كچانی ش���اره‌كانی رۆژئاوای كوردس���تان فیلمه‌كه نمایش���ی تایبه‌ت���ی بۆك���را ،فیلمه‌كه باس له‌خه‌بات‌و تێكۆش���ان‌و ژیانی ساكینه چانسز ده‌كات‌و ئه‌لیف كولجه‌ن له‌باره‌ی نمایشی فیلمه‌كه‌ی له‌رۆژئاوای كوردس���تان بۆ ئاوێنه وتی "نمایشكردنی فیلمه‌كه بۆ هه‌مو كوردستان پێویسته‌و به‌تایبه‌تیش له‌ئێستادا بۆ ژنانی رۆژئاوا پێویستیه‌كی گرنگ بو تاوه‌كو ژنان بزانن ئه‌وه‌ی ده‌یكه‌ن هیچ نیه له‌چاو ئهو خه‌باته‌ی ش���ه‌هید ساكینه و هه‌ڤاڵه‌كانی كردویانه له‌پێناو به‌ده‌سهێنانی
مافی نه‌ته‌وه‌یی‌‌و پێویس���ته كه ژنانی كورد به‌رده‌وام هه‌وڵ بده‌ن‌و تێكۆش���ان‌و به‌رخ���ۆدان بكه‌ن له‌پێناوی به‌ده‌ستهێنانی ماف‌و ئازادیو یه‌كسانی،پێویسته زیاتر له‌رێگه‌ی فیلمه‌وه ژنان هۆشیار بكرێنه‌وه". به‌رهه‌مهێنانی فیلم له‌ڕۆژئاوا به‌ته‌نیا نمایش���ی فیل���م هۆكارێك نابێت بۆ ئ���هوهی ژنانی له‌ڕێگه‌وه هۆش���یاربكرێته‌وه به‌ڵكو راكێش���انی خودی ژنان بۆ ناو كاره‌كه رێگایه‌كی تره بۆ ئه‌وه‌ی خۆیان له‌ڕێگه‌ی به‌ش���داریكردنی راسته‌وخۆ باس له‌ئ���ازارو نه‌هامه‌تیه‌كانیان بك���ه‌ن وه‌ك ژنێك، له‌ئێستاشدا قوتابیانی به‌ش���ی سینه‌ما له‌ئه‌كادیمیای هونه‌ر له‌رۆژئاوا س���ه‌رقاڵی به‌رهه‌مهێنانی پرۆژه‌كانی خۆیان���ن وه‌ك فیلم‌و چه‌ند كچێك���ی كوردیش فیلمی خۆیان به‌رهه‌م ده‌هێنن‌و له‌ماوه‌كانی رابردوشدا فیلمی رادیۆی كۆبانی به‌چیرۆكه جوان‌و سه‌رنجڕاكێش���ه‌كه‌ی ك���ه ب���اس له‌به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌ی ژنانی ك���ورد ده‌كات له‌كۆبانی له‌به‌رانبه‌ر تیرۆریستانی داعش توانی ببێته براوه‌ی خه‌اڵتی باشترین فێس���تیڤاڵی دۆكیۆمێنته‌ری له‌جیهان كه ئه‌ویش فێس���تیڤاڵی ئیدفا بو ،هه‌روه‌ها به‌رهه‌مهێنان���ی فیلم���ی (رۆزا واڵت���ی دو روبار) كه دیس���انه‌وه ب���اس له‌به‌رخ���ۆدان و ش���ه‌ڕی رۆژئاواو جوامێ���ری ژنانی ك���ورد ده‌كات‌و چه‌ند فیلمێكی تری كورت‌و دۆكیۆمێنته‌ری. رۆڵی كچان‌و ژنان له‌بواری فیلمسازی س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی بۆچی له‌ڕۆژئاوا گرنگی به‌ڕۆڵ ی كچان‌و ژن���ان ده‌درێت له‌بواری س���ینه‌ما وه‌ك هه‌مو كایه‌كانی ت���ر له‌وێ نادیه ده‌روێش ك���ه یه‌كێكه له‌و كچان���هی ل���ه‌دوای ئارامبونه‌وه‌ی بارودۆخ���ی رۆژئاوا
به‌گشتی ده‌ستی به‌كاركردن له‌بواری فیلمسا وه‌ك ده‌نگهه‌ڵگر كارده‌كات وتی "به‌دڵنیایی به‌ش���ێكی زۆری پیاوانی رۆژئاوا به‌ش���ه‌ڕی له‌خاك‌و نیش���تیمان‌و روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی تیرۆر خه‌ریكن‌و به‌شێكیش���یان به‌په‌یداكردنی بژێو بنیاتنانه‌وه‌ی ش���اره‌كان هه‌ر بۆی���ه‌ش له‌م به‌ش���ێكی گرنگی تر هه‌یه ئه‌ویش نوسینه‌وه مێژوه‌و ژنانیش ده‌توانن ئه‌م رۆڵه بگێڕن‌و و ده‌س���تمان پێكردوه‌و ئه‌مانه‌وێت تۆماری چی راب���ردو ئێس���تا بكه‌ین‌و هه‌ت���ا له‌ئاین���ده‌د بیبینن���هوهو لێیان بێ ئاگا نه‌بن ئه‌م���ه جگ تۆ ده‌توانی به‌هۆی دروس���تكردنی فیلمێكه‌و هۆش���یاری بگه‌یه‌نیت به‌تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگا ژن���ان به‌تایبه‌ت���یو به‌و هیوای���هی بتوانی�� مه‌به‌ستمانه به‌ده‌ستی بهێنین". ئه‌نتۆنی���ا ژنێك���ی به‌ڕه‌گ���ه‌ز ئه‌ڵمانی���هو چه‌ن���د مانگی رابردو س���ه‌ردانی ش���اره‌كانی س���ه‌رێكانی‌‌و ده‌ربێسیای كردوهو ماوه‌ته‌وه‌و كاری فیلمسازییه‌و وه‌ك وێنه‌گرو ده‌رهێنه‌ر ئهو له‌ب���اره‌ی رۆڵی ژنانی رۆژئاوا له‌بواری ده‌ڵێت"به‌ڕاستی سه‌رس���امم به‌تواناو لێهاتو ئێره زۆر چاالكانه كاره‌كان راده‌په‌ڕێنن‌و ئهو ده‌وترێت به‌ئاسانی وه‌ریده‌گرن‌و وه‌ك خۆی ده‌ك���هنو خۆشه‌ویس���تیه‌كی ته‌واوی���ان بۆ ههیهو ئهو ژنانه‌ش���ی به‌ته‌مه‌نن كاتێك باسی الده‌كه‌یت زۆر به‌زویی باسی كاره‌ساتی سینه ده‌ك���ه‌ن كه ره‌نگه ئ���ه‌وه‌ش هۆكارێك بێت سینه‌ما كاریگه‌ری له‌سه‌ر ئێره به‌جێهێشتوه، من باوه‌رم وایه ئاینده‌ی س���ینه‌مایه‌كی گه‌و ده‌ستی ژنانی رۆژئاوا ده‌بێت".
ژماره ته‌له‌فۆنی 0533183536 - 07706581971 فه‌یسبوكmedicalclinicsuly :
ی به‌كاری هونه‌ری ده‌كرێت حه‌مید بانه‌یی :به‌هۆی ئهو سوكایه‌تییه نامه‌وێت هیچ به‌رهه‌مێكی دیك ه باڵوبكه‌مه‌وه تراك پێكهاتوه". ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم وتیش���ی "نوێتری���ن به‌رهه‌مم به‌ناوی ئازادی-ی���ه ك���ه ش���یعری حه‌س���یب هونه‌رمه‌ندی گۆرانی بێژ قه‌ره‌داغ���یو ئ���اوازی بورهانی موفتی حه‌مید بانه‌یی رایده‌گه‌یه‌نێت "به‌هۆی هاوكاری نه‌كردنی وه‌زاره‌تی رۆشنبری‌و زاده‌‌و دابه‌ش���كردنی موزیك پێش���ه‌وا محه‌مه‌ده". سوكایه‌تیكردن به‌كاری هونه‌ری، بانه‌ی���ی ئام���اژه ب���هوه ده‌كات كه نامه‌وێت هیچ به‌رهه‌مێكی دیكه باڵوبكه‌مه‌وه تاده‌رفه‌رتێك ده‌ڕه‌خسێت له‌دوای به‌ش���داریكردنی له‌فێس���تیڤاڵی چوارچرا له‌س���اڵی 2002له‌هه‌ولێر له‌ناو كاری جوانتر پێشكه‌ش بكه‌م‌و له‌ئاستی كاره‌كانی دیكه‌م دانه‌به‌زێت" .هه‌شتاوحه‌وت هونه‌رمه‌ندا پله‌ی یه‌كه‌می به‌ده‌ستهێنا‌وه‌‌و لهوبارهیهوه وتی "هه‌ر حه‌می���د عه‌ب���دواڵ محه‌مه‌د ناس���راو ئهوه هانده‌رم بو جارێكی دیكه بێمهوه به‌حه‌مید بانه‌ی���ی لهمنداڵیهوه خولیای دنیای هونه‌ر كه ماوه‌ی بیست ساڵێك كاری هونه‌ری ههیهو له‌س���اڵی 1976ده‌بو وازم له‌كاری هونه‌ری هێنابو". له‌ش���انۆگه‌ری ئابڵۆقه له‌تیپی هونه‌ری پێشڕه‌وی شانۆی كوردی‌و له‌ساڵی 1977یه‌كێكم له‌سه‌وداسه‌رانی هۆنراوه‌ی كۆن حه‌مید بانه‌یی ئام���اژه به‌وه ده‌كات له‌فێستیڤاڵی په‌روه‌رده كاری نواندنیان كردوهو هه‌ر ئهو كاره ئاره‌زوی گۆڕیوه ك���ه كاری وه‌رگێ���ڕان‌و خوێندن���هوهو به‌ره‌و گۆرانی‌و مۆزی���كو هونه‌رمه‌ندی توێژین���هوهی بۆ هۆنراوه‌ی ش���اعیرانی شانۆكار عوسمان چێوار هانده‌ری بوه .ك���ورد ك���ردوهو وت���ی "له‌هۆن���راوه‌ی حه‌مید بانه‌یی سه‌ره‌تا كاری مۆسیقای چه‌ندین ش���اعیری وه‌ك نالی‌و وه‌فایی به‌ژه‌نینی ئامێری گیتار ده‌ستپێكردوه‌‌و وه‌ك كالس���یك‌و گۆران وه‌ك سه‌رده‌می دوات���ر ده‌س���تیداوه‌ته‌وه گۆرانی وتن‌و رۆمانتیك‌و ریالیزم‌و ئازاد مارف‌و ئه‌كره‌م لهوبارهیهوه ده‌ڵێت "خاوه‌نی س���تایلی ئه‌حمه‌د وه‌ك هۆنزاوه نوس���ه نوێیه‌كان تایبه‌ت به‌خۆمم‌و نامه‌وێت السایی كه‌س گۆرانیم وتوه". وتیش���ی "گه‌لێ���ك كاری دیك���ه‌م بكه‌مه‌وه". حه‌مید بانه‌ی���ی له‌چاوپێكه‌وتنێكیدا له‌به‌رده‌س���تدایه‌‌و توێژین���هوه ب���ۆ له‌گه‌ڵ ئاوێن���ه س���ه‌باره‌ت به‌هونه‌ری هۆنراوه‌نوسانی ئێستاو رابردو ده‌كه‌م". حه‌مید بانه‌یی ئام���اژه به‌وه ده‌كات گۆران���ی وتن ده‌ڵێت "له‌س���اڵی 1982 چه‌ند گۆرانییه‌كم تۆماركردوه‌‌و له‌ساڵی كه ئهو له‌گۆرانی وتندا خاوه‌ن ستایلی 2009س���یدیه‌كم باڵوكردت���هوه كه له‌نۆ تایبه‌ت به‌خۆیه‌ت���یو لهوبارهیهوه وتی
کاوڕ گەر بابەتەکان لەهەندێك شتدا دژی تۆ ب���ون ،ئەوا دەبێ���ت ئامۆژگاری لەکەس���انی پس���پۆڕ وەربگریت بۆ ئەوەی چارەسەریان بکەیت‌و بیرت ئاسودە بێت.
گا
"من خاوه‌نی ستایلی تایبه‌ت به‌خۆمم‌و ه���ه‌ر هونه‌مه‌ندێك ش���اره‌زای ئه‌ده‌ب‌و هون���هرو كلت���وری جیه���ان‌و واڵتان���ی دراوسێ‌‌و میلله‌ته‌كه‌ی نه‌بێت ناتوانێت خاوه‌نی ستایلی تایبه‌ت به‌خۆی بێت". وتیشی"س���ه‌رباری ئ���هوهی كه زۆر ماندوب���وم ل���ه‌كاره هونه‌ریه‌كانم���دا تادواج���ار س���تایلی تایب���هت به‌خۆمم دۆزی���هوه ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا زۆر لهوه ده‌ترس���ام ببمه جێگه‌ی ره‌خنه‌‌و گله‌یی هه‌وادارانم‌و كه‌سانی دیكه‌ی ره‌خنه‌گری هونه‌ری". ناتوانم هونه‌ر ببه‌خشم‌و زه‌ره‌ر بكه‌م بانه‌یی ئاماژه به‌وه ده‌كات كه چه‌ند به‌رهه‌مێك���ی نوێ���ی له‌به‌رده‌س���تدایه‌‌و لهوبارهیهوه وتی"به‌ده‌ر له‌كاری هونه‌ری سه‌رقاڵی پێشکەشکردنی بەرنامەیەکم لەکەناڵ���ی کوردس���تان ٢٤بەن���اوی (قەلەندەرخان���ە) ،ناكرێ���ت من هه‌ر هونه‌ر له‌گیرفانی خۆم ببه‌خشم‌و زه‌ره‌ر بكه‌م". وتیش���ی "له‌ئێس���تادا كاری دیكه‌م ئاماده‌ی���هو له‌هه‌وڵ���ی په‌یداكردن���ی سپۆنسه‌ردام‌و قوربانی مادی‌و مه‌عنه‌وی زۆرم بۆ هونه‌ر داوه‌‌و س���ه‌رقاڵی كاری راگه‌یاندن‌و ئه‌رشیفی زۆرم له‌و بواره‌دا هەیە". ئهو جه‌غت لهوه دهكاتهوه كه نایه‌وێت وابه‌سته بێت به‌ته‌نها كه‌سێكه‌وه‌‌و ته‌نها له‌گه‌ڵ یه‌ك كه‌سدا كاربكات.
دوانه
کۆمەڵێك ماف���ت هەیە بەاڵم لەگەڵیدا ناچاردەبی���ت روب���ەڕوی هەندێ���ك ئەرکیشت لەسەرشانە ،ئەمەش داهاتوت ش���ت ببیتەوە بۆ پارێ���زگاری کردن لەدەس���تکەوتەکانت ،ئەمەش ئاسان زیاتر جێگیر دەکات لەکارەکەتدا. نابێت ،بەاڵم س���ەرکەوتن لەس���ودی تۆدا دەبێت
وتیش���ی "به‌هۆی نه‌بونی‌و هاوكاری نه‌كردن���ی وه‌زاره‌ت���ی رۆش���نبری‌و س���وكایه‌تیكردن ب���ه‌كاری هون���ه‌ری به‌ش���ێوازێكی كاڵ‌و ك���رچ نامه‌وێ���ت هی���چ به‌رهه‌مێكی دیك���ه باڵوبكه‌مه‌وه تاده‌رفه‌رتێك ده‌ڕه‌خسێت كاری جوانتر پێشكه‌ش بك هم‌و له‌ئاس���تی كاره‌كانی دیكه‌م دانه‌به‌زێت". حه‌مید بانه‌یی ئام���اژه به‌وه ده‌كات كه له‌س���اڵی 2003كارمه‌ن���دی كه‌ناڵی كوردس���ات بوهو به‌ه���اوكاری عه‌بدواڵ جه‌مال‌و دلێر حه‌س���ه‌ن سرودی (هه‌ر كوردم‌و ه���ه‌ر ك���ورد)ی تۆماركردوه‌‌و له‌باره‌ی سروده‌كه‌ش���هوه وتی "شیعری س���روده‌كه خ���ۆم نوس���یومهو ده‌نگی سه‌ره‌كیم به‌یه‌ك كاتژمێر تۆماركراوه". وتیشی "خاوه‌نی 130كاتژمێر به‌رنامه‌ی دۆكیۆمێنتاری ته‌له‌فزیۆنیم له‌وه‌رگێڕان‌و دۆبالژ به‌چوار زمانی كوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‌و فارسی". حه‌می���د ئام���اژه ب���هوه ده‌كات كه له‌س���ه‌ره‌تای كاره‌كانی���دا ب���ه حه‌مید محه‌م���ه‌د ناس���راوهو لهوبارهیهوه وتی "له‌س���ااڵنی حه‌فتاكاندا نه‌مده‌ویس���ت به‌ن���اوی حه‌مید عه‌ب���دواڵ بانگ بكرێم‌و بناس���رێم ،دوات���ر خۆم ناون���ا حه‌مید بانه‌یی كه چه‌ند س���اڵێك پێش ئێستا باپی���رم له‌بانه‌وه هاتوه‌ته ئێره‌‌و منیش ئهو نازناوه‌م بۆ خۆم داناوه‌‌و به‌بانه‌یی ناسراوم .به‌اڵم خۆم له‌شاری سلێمانی له‌دایك بوم‌و ژیاوم".
قرژاڵ
شێر
بەهەندێك کێشەدا بچۆرەوەو بەوردی گەر گفتوگۆی رێککەوتنێك دەکەیت لەژیانی س���ۆزداریت بڕوانە بەجۆرێكی ئەوا دەتوانیت بەباشی کەسانی دیکە ی داهاتوت‌و قایل بکەیت بەبیرۆکەکانت. س���ادە مەڕوانە كارەكان��� بەپێی پێویست هەڵسوکەوت بکە. چاوەڕێ بە.
فه‌‌ریک هەندێ���ك ج���ار هەس���ت بەتوڕەیی دەکەی���ت ی���ان ئیرەی���ی دەبەیت، دەستکەوتەکانت بەدەستکەوتەکانی کەسانی دیکە بەراورد دەکەیت.
بیروڕا
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
birura. awene@gmail. com
13
سیستم ی فێرکاری لەپەراوێزی هیواو ئامانجەکان ی راپەڕیندا هاوکار عەبدواڵ راپەڕین���ی کۆمەاڵن���ی خەڵک���ی کوردستان بەتەنها کاردانەوەیەک نەبو لەس���ەر پرس���ی ئەوەی کێ حوکمڕانی دەکات‌و کێ بڕیار دەدات لەس���ەر پرسە چارەنوسس���ازو نەتەوەییەکان ،بەڵکو لەتەک ئەم ئامانجە پرس���ی چۆنییەتی بەڕێوەب���ردن‌و ئیدارەدان���ی خەڵک���ی کودستان لەشامەبەستەکانی ئەم تەوژمە کۆمەاڵیەتییە بو ،بەاڵم بەداخەوە لەژێر تاوی کێشمەکێش���می سیاس���ی ناوخۆ هەر لەس���ەرەتاوە بەشێک لەو هیوایانە تەماوی‌‌و لێڵ هاتن���ە بەرچاوو ئامانجە راس���تەقینەکان ون بون .س���ەرئەنجام راپەڕین تەنها وەکو روداوێکی سیاس���ی مایەوە ،ک���ۆی هیواو ئامانجەکان خرانە تابوتی بێنەوبەرەی ناوەخۆ. لەبیس���ت‌وپێنج س���اڵی راب���ردو شکس���تەکانی سیس���تمی حوکمڕان���ی کوردی ،بەجۆرێکە بۆ مرۆڤ س���ەختە ی ئەم دەسەاڵتە تەنها الیەنێکی گەش��� بەدی ب���کات ،حوکمڕانی هەرێم لەکۆی کایەکانی سیستمی کۆمەاڵیەتی ،ئابوریو رامیاری...هتد ،شکس���تی خ���واردوە، نەیتوانیوە هەنگاوی راستەقینە بنێت‌و س���تراتیژێکی دیاریک���راوی هەبێ���ت. رەنگ���ە ئەگەر م���رۆڤ تەنانەت گومان لەپاشەکش���ەو گەڕانەوە ،چەقبەستن‌و گیرۆدەی���ی ئ���ەم دەس���ەاڵتە ب���کات، بەئەندازەیەکی زۆر گومانەکانی دروست بن .هەر بەتێڕامانێکی کورت لە داکەوتی ح���اڵ‌و باری هەنوکەیی ژیانی کۆمەاڵنی خەڵکی کوردس���تان ،بەش���ێکی زۆری ئەم شکس���تانە دێن���ە بەردیدو هاوکات گومانەکانی چەقبەستن‌و پاشەکشەکردن وەڕاست دەگەڕێن. لەمێژوی چەند س���اڵەیی حکومڕان ی دەس���ەاڵتی كوردیی شامەبەس���تێک، ش���اچەمێک کە زیاتر لەهەمو كایەکانی دیکە کەنارگی���رەو لەپەراوێزی رۆژەڤی سیاس���یدایە چەمک���ی «پ���ەروەردەو فێرکاری» یە .بەجۆرێک تاهەنوکەش ئەم کایە بەهادارو گرنگە وەک باسێکی زۆر التەریک مامەڵەی لەتەکا دەکرێت‌و نەبۆتە تەوەری باس .لەدوای بیستوپێنج س���اڵ خۆبەڕێوەبەری دۆخی س���ێکتەر فێ���رکاری لەبارێک���ی هێن���دە خراپدا دەچەرخێ���ت تەنانەت مرۆڤ س���ەختی بەدیدەکات ناوی بنێ���ت «پەروەردە» یان «سیستمی فێرکاری»، ئەم���ەش رێ���ک پێچەوان���ەی هەم���و پرەنس���یپەکانی حوکمڕان���یو دەوڵەتدارییە ،چونکە گومان نییە ئەگەر نیازی راستینەویستی دڵسۆزانە هەبێت بۆوەرچەرخانی کۆمەاڵیەتی‌و هێنانەدی ژیانێکی مەدەنیو شکۆمەندانە ،بێشک دەبێت پەروەدە لەکارە پێشەمیەنەکانی دەوڵ���ەت بێ���ت‌و کۆی هەوڵ���ەکان لەو بوارەدا چڕبکرێنەوە.
ئەگەر ئامانجە بااڵکانی فەلس���ەفە ی پ���ەروەردە بریتی بێت ل���ە :هێنانەدی ئاش���تەوایی کۆمەاڵیەتی ،دروستکردنی وێن���ای هاوک���ۆ ،یەکترقەبوڵک���ردن، س���ڕینەوەو جی���اوازی جێن���دەری، پاراس���تنی شوناس���ی نێوەنەتەوەیی‌و فەرهەنگ���ی میلل���ی ،ئەفراندنی تاکێک ک���ە بەرژەوەندیی���ە گش���تییەکان بەر لەبەژەوەندیی���ە خودیی���ەکان ببینێت، ه���اوکات تاکێ���ک بەره���ەم بێن���ێ کە خاوەن���ی جیهانبینی هاوچ���ەرخ بێت‌و پارێزگاری لەکەلەپوری رەس���ەنی خۆی ب���کات .بەدڵنیایی���ەوە بەش���ێکی زۆر ی تاوی ل���ەم ئامانجەدا تائێس���تە لەژێر سیس���تمی فێرکاری بەرجەس���تەنین‌و دەرک ناکرێن .بەڵکو ترسی بەرکەوتنی کۆمەاڵیەتی‌ـ ترس���ی لەدەستدانی بەها نەتەوەیی���ەکان ،ترس���ی رەتکردنەوەی رەهاو دڵڕەقی ڕەها ،هەمیشە ئامادەیی هەیەو لەگەڵمان دەژین. رەنگ���ە پاس���اوی زۆر هەبێ���ت ب���ۆ شاردنەوەی کەماسییەکان ،هەر لەکەمی باڵەخانەی خوێندنەوە تادەگات بەکادیری فێرکاری‌و...هتد ،بەاڵم لەڕاستیدا هیچ یەک لەم پاساوانە بەتەواوی قەبوڵکراو نین ،چونکە دەس���ەاڵتی راس���تەقینە بۆ ئ���ەوەی ببێت���ە خاوەن���ی بنیادی نەتەوەییو کۆمەاڵیەت���ی بەهێز ،هەوڵ دەدات لەهەمب���ەر کەموکورتییەکان���ی سیس���می فێ���رکاری کەمترین پاس���او بهێنێت���ەوە ،لەب���ری پاس���اوهێنانەوە دەبێت کۆی هەوڵەکانی لەم بوارەدا چڕ بکاتەوە ،چونکە ئاشکرایە ئەم سێکتەرە جەوهەری سەرجەم پرۆسەکانی دیکەیەو بەندە بەداهاتوی کۆمەڵگەوە... هەوڵ دەدەین لەم نوسینەدا بەشێکی زۆر کەم لەو شکس���تانە ب���اس بکەین کە ل���ەدوای راپەڕین���ەوە وەکو خۆیان ماوەنەت���ەوەو گۆڕانکارییەکی���ان ل���ێ بەدیناکرێ���ت .ه���اوکات هەوڵدەدەی���ن کەمت���ر تیش���ک بخەینە س���ەر الیەنە لۆجس���تییەکان ،چونکە ئەم باس���انە رون‌و زۆریش باسکراون. یەک���ەم :دی���اردەی هەراس���انکردنی خوێندکار گرفت���ی هەراس���انکردنی فێرخ���واز تائێس���تەش بەش���ێوەیەکی زۆر ب���ێ رەحمان���ە ئەنج���ام دەدرێ���ت ،ک���ە لەشێوەکانی ش���کانەوە ،تەریقکرنەوە، سەرخستنەسەر ،مۆڕەکردن ،ئازاردانی جەستەییو توندوتیژی دەرونی ...هتد خۆی بەرجەس���تە دەکات .ئەم گرفتە بەگرفتە سەرەکییەکانی نێو سیستەمی فێرکاری هەژم���ار دەکرێ���ت ،هاوکات هەنگاوی یەکەمی تێکشکانی بەهاکانی خوێندکار لەوێوە دەس���ت پێدەکات کە ی نێگەتیڤ لەسەر بۆ هەمیشە کاریگەر ژیانی بەجێدەهێڵێت. ئەو ئامارو وردەکارییانەی دەبینرێن‌و دەبیس���ترێن ئاماژە ب���ەوە دەکەن کە تائێس���تەش بەش���ێوەیەکی بەردەوام‌و نیوەسیستماتیک لەالیەن قوتابخانەکانەوە
گیرۆدەبونی ئەو دەستە کۆنەخوازانە بەڕشتەیەک زانستی سواو هەمیشە بونەتە ئاستەنگ ،چونکە شوێنە گرنگ‌و کاریگەرەکان لەژێر رکێفی ئەوانەو لەم سۆنگەیەوە زیانێکی زۆریان بەسیستمی فێرکاری گەیاندوەو بونەتە بارێکی سەخت قوتابیان ڕوبەڕوی تێکشکانی کەسییەتی دەبنەوە .بەجۆرەها ئامڕازو ش���ێوزا ی توندوتیژی قوتابیان هەراس���اندەکرێن، بێ ئەوەی تائێستە وەزارەتی پەروەردە هەوڵێکی جیددی‌‌و بڕیارێکی کۆنکرێتی لەمب���ارەوە دەربکات .لەچەند س���اڵی راب���ردو وەزارەتی پەیوەن���دار بڕیاری قەدەخەکردنی لێدانی دەرکردوە ،بەاڵم بڕیارەکە هەر لەسەرەتا لەبەر دو هۆکار شکستی هێناو بەمردویی لەدایکبو: یەک���ەم :بڕیارەک���ە تەنه���ا ئام���اژە بەسزادانی جەستەیی دەکات ،لەکاتێکدا هەراس���انکردنی منداڵ فراوانترە لەوەی ی جەستەیی بەرجەستە تەنها لەسزادان بێ���ت ،بەڵک���و جۆرەه���ا میکانیزم���ی دیک���ە بەکاردێ���ت بۆ هەراس���انکردنی منداڵ،وەکو :شکاندنەوە ،پەراوێزخستن، سەرخستنەس���ەر ،ترساندن ،هەڕەشە، مۆڕەکردن‌و...هت���د ،ک���ە هی���چ ل���ەم گوشارانە ئاماژەیان پێنەدراوە. دوەم :بڕیارەک���ە تەنها بەش���ێوە ی نوس���راو ئاڕاس���تەوە ک���راوەو هی���چ ئەلتەرناتیڤێک لەگەڵی���ا هاوپێچ نییە! بەش���ێوەیەکی دیک���ە ،بڕیارەک���ە ئەو میکانی���زم‌و هونەرکارییە رون ناکاتەوە، یاخ���ود ئ���ەو وش���یارییە پێش���کەش بەمامۆستا ناکات کاتێک مامۆستا پەنا بۆ زەبروزەنگ‌و توندوتیژی جەس���تەیی
نەب���ات لەبەدیلی ئەوە چ ڕێگەچارەیەک هەیەو بەکام مێتۆد جڵەوی ئاریشەکانی پۆل ب���کات؟ چۆن پی���ادەی بکات‌و چ کاتێک پەیڕەوی بکات؟ ...هتد بۆیە کاتێک فێرکار لەپێناو سەلماندنی بڕیارەکە دەس���تهەڵدەگرێت لەسزادانی جەس���تەیی‌‌و ه���اوکات گرفتێکی لەنێو پرۆسەکە بۆ سازدەبێت ،لەبەر نەبونی وش���یاری‌و ش���ارەزایی لەب���ری لێدانی جەس���تەیی جۆرەه���ا میکانیزم���ی تر بەکاردەهێنێت ،وەک :سەرخستنەسەر، چاوس���ورکردنەوە ،تەری���ق کردنەوە، هەڕەشەکردن‌و پەراوێزخستن‌و هتد،... ک���ە هەم���و ئەمان���ە دەچن���ە بازنەی هەراس���انکردنی دەرونی .بەئەگەرێکی زۆر کاریگەری���ی زەب���رە دەرونییەکان بەهێزترن لەکارییگەرییە جەستییەکان‌و بێش���ک زیانەکان���ی تاکۆتایی تەمەن لەگ���ەڵ فێرخ���واز دەمێنێت���ەوە. دەرئەنجام���ە هەرەمەترس���ییەکانی ئ���ەم ج���ۆرە توندوتیژییە لەهەس���تی متمانەبەخۆنەب���ون‌و ت���رس ،ش���ەرم‌و دڵەڕاوک���ێو نابەرپرس���یارییەتی، توندوتیژی....هت���د خۆبەرجەس���تە دەکات .کۆی ئەم سیفەتانەش بەئاسانی بەدی دەکرێت لەو قوتابیانەی لەسایەی ئەم سیستمە پەروەردە کراون. دیداکتی���ک
(زانس���تی
دوەم: وانەبێژیی) دیداکتیک بەشی هەرە زۆری پرۆسەی فێربون لەخ���ۆی دەگرێت‌و بەجەوهەری سیس���تمی فێ���رکاری دادەنرێ���ت ،کە گوزارش���تە لەهەوڵ���ە پراکتیکییەکان‌و قۆناخ���ی جێبەجێکاریی���ە .مەبەس���ت لەدیداکتی���ک ئ���ەو زانس���ت‌و هونەر، ش���ێوازو مێتۆد،ئامانج‌و مەبەس���تانەیە ک���ە وانەگوتن���ەوەی لەس���ەر رەنگڕێژ دەکرێت .یان بەواتایەکی دیکە ،بەش���ە کردارییەکەی نێو سیستمی فێرکارییەو ئاماژەیە بۆ چۆنییەتی کارکردن لەتەک فێرخواز .دیداکتیکی هاوچەرخ کۆمەڵێک گرەنتی گەش پێش���کەش دەکات وەک: بیرکردن���ەوەی رەخنەگران،هون���ەری دایالۆگ‌و یەکترقەبوڵکردن ،بەهەندگرتنی روانگەی بەرانب���ەر ،بەرهەمهێنانەوەی زانس���ت‌و ئ���ازادی لەدەرب���ڕن ...هتد، بەاڵم بۆ دەس���تبەرکردنی ئەم بەهایانە مەرج‌و خواس���تی پێشوەختی گەرەکە، ک���ە بریتییە ل���ە :دەرفەت���ی دایالۆگ‌و ئارگۆمێنتس���ازی ،گروپ���کاری‌و یاری، بەکارخس���تنی ی���ادەوەری‌و توان���ا هۆش���ەکییەکانی قوتابی لەگەڵ چەند هونەری دیک���ەی وانەبێژی .بەاڵم ئەوە ئاش���کرایە ئەم وش���یارییە تائێستەش الی مامۆس���تایان بونی نییە ،کەمترین ئاگامەن���دی لەم زانس���تە گرنگە هەیە. ئ���ەم کەمتەرخەمییش بەتەنها ناکەوێتە ئەس���تۆی مامۆس���تاـ بەڵک���و الیەنی پەیوەنی���دار کەمتەرخەمی یەکەمن لەم بوارەدا ،چونکە نەیانتوانیوە زانس���تی پێویس���ت بدەن بەکادیرانیان لەڕێگەی دەزگاکان���ی پێگەیان���دن‌و ناوەندەکانی فێرکارییەوە.
ئەو ش���ێوازە وانەبێژییەی تائێس���تە لەنێ���و سیس���تمی فێ���رکاری پەیڕەو دەکرێ���ت ،ش���ێوازێکی یەکج���ار کالس���یکی‌‌و س���ونەتییە،هیچ ج���ۆرە دەرفەتێک بەئاس���ۆکانی بیرکردنەوەو دایەلۆگ ن���ادات ،پرۆس���ەی وانەبێژی لەنێو سیس���تەمی فێ���رکاری بەجۆرێک دەچەرخێت کە قوتابی س���ەنتەر نییە، بەڵکو مامۆستا سەنتەری پرۆسەکەیەو ک���ۆی دەرفەتەکان���ی وتوێ���ژ دراوە بەئەو ،هاوش���ێوەی گوتارە سیاس���یو ئایینییەکان لەب���ری بەرهەمهێنانەوەی زانست بەهەماهەنگی لەنێوان مامۆستاو قوتاب���ی ،بەپێچەوانەوە گواس���تنەوەی زانس���تە لەمەنهەجەوە بۆ مامۆس���تاو لەمامۆستاش���ەوە بۆ خوێندکار ،یاخود لەب���ری ئەوەی کۆی ئامڕازو هونەرەکان بخرێن���ە خزمەت���ی قوتابیی���ەوە، بەپێچەوان���ەوە ه���ەم مامۆس���تاو هەم قوتابی خراونەتە خزمەتی پرۆگرامەوە، لەم جۆرە هونەری وانەبێژییە ئامانجەکە بەن���دە ب���ەڕادەی ئەوەی مامۆس���تاکە چەندە چاپوکە لەگواستنەوەی زانستی نێو پڕۆگرام ب���ۆ یادگەی قوتابی ،نەک گرەو لەس���ەر ئ���ەوە بکرێ���ت چەندە دەرفەت���ی بەرهەمهێنانەوەی زانس���ت دەدرێ���ت‌و چەندە دەرف���ەت بۆ قوتابی سازکراوە کە بەش���دارییەکی چاالکانەو دیدێکی رەخنەگرانەی هەبێت. زیان���ی ئ���ەم مێت���ودە ناهاوچەرخە کالس���یکییە لەوەدا بەرجەستە دەبێت ک���ە قوتاب���ی ناتوانێ ببێت���ە خاوەنی س���تروکتورێکی مەعریف���یو دیدێک���ی رەخنەگران���ەی لەهەمب���ەر دەق‌و دیار دەکات هەبێ���ت ،ل���ەم هەنگاوەش���دا فێرخ���واز وەک دەزگایەکی نازیندو کار لەسەر گواس���تنەوەو قوتدانی تێکست دەکات بێ نوێکاری‌و تێگەیشتن. هاوکات بەس���ەنتەربونی مامۆستاو پڕۆگ���رام مەترس���یدارترین دیاردەییە، چونک���ە ئ���ەم مێت���ۆدە خۆس���ەپێنە بەهەمو ش���ێوەیەک زیان لەئێس���تەو داهاتوی کەس���ێتی خوێن���دکار دەدات، فێ���ری گوێرایەڵی‌‌و ملکەچی ،بێدەنگی‌‌و سەرکزیی دەکات. نەوەکانی دوای راپەرین بەشێک لەم تایبەتمەندیانەی���ان ل���ێ بەدیدەکرێت، ئەم���ەش گەواه���ی دەدات لەس���ەر مەترسییەکانی ئەم شێوازی کارە. س���ێیەم :شکس���تی س���ازمانگەری‌و هونەری بەڕێوەبردن ئەگ���ەر ب���ەر لەڕاپەڕین مەبەس���تی حزبی بەعس لەنێو سیستمی پەروەردە ل���ەوەدا بەرقەراربوبێ���ت ک���ە پێگ���ە پەروەردەیی���ەکان بەکادی���رە پەڕگیرو دڵسۆزەکانی خۆی بس���پێرێت ،لەدوای راپەڕین ئەم ستراتیژییەتە بەجۆرێکی دیکە بەردەوامی پێدەدرێت‌و بەفۆرمێکی نوێ پیادە دەکرێت .واتا جارێکی دیکە هەمان ستراتیژ کە دانانی کەسانی حزبی لەشوێنی بڕیاردان لەخۆدەگرێت پەیڕەو دەکرێت .پێوەرەکان ب���ۆ پێگەی بەرز لەس���ەر بنەمای ئەکادیمی‌‌و ئاگامەندی
نییە ،بەڵکو لەسەر بنەمایی گوێڕایەڵی‌و ملکەچییە! هۆکاری زۆر کاریگەر لەچەقبەس���تن‌و شکس���تەکانی سیس���تەمی فێرکاری، نەبونی کەس���انی کارام���ەو تایبەتکارە لەش���وێنی بڕیاردان ،تاهەنوکەش ئەو کەس���انەی خاوەنی بڕیارن هیچ جۆرێک ش���ارەزای سیس���تمی فێ���رکاری نین‌و ئ���اگاداری ئەو تیۆرو مێت���ۆدە نوێیانە نی���ن کە لەدنیای هاوچ���ەرخ دەربارەی پرۆسەی فێربون بەرهەم هاتوە. ش���ایەنی ئاماژەی���ە تاهەنوک���ەش کەس���انی بااڵدەس���تی ئ���ەم ب���وارە لەناوەندە کارگێڕییەکان لەبێ ئاگاترین‌و کەمزانتری���ن کەس���ەکانن‌و خاوەن���ی دونیابینی���ی پەروەدەی���ی نیین ،پێگە هەستیارو چارەنوسسازەکان ئەوەندەی بۆ هاوپەیمانی سیاس���یو دڵڕاگرتنی‌‌و الواندن���ەوەی کادی���رە حزبیی���ەکان بەکارهاتوە ،ئەوەندە بۆ هەوڵی جیدی‌و کاری جیدی نەخراوەتە گەڕ .بۆ نمونە تائێس���تە بەشێکی زۆری ئەو کەسانەی بەس���یفەتی سەرپەرش���تیاری بڕی���ارە دونیابینیو زانستی هاوچەرخ پێشکەش بەمامۆس���تاکان بک���ەن ،بەکۆمەڵێ���ک زانیاری کالسیکی‌‌و کۆنەخوازانە جۆش دراون ،ئەو میتۆدەی ئەوان تائێستەش وەک ش���یاوترین رێگ���ەی وانەبێ���ژی دەبینی���ن ،بریتیە لەبەکارهێنانی قەڵەم رەن���گ‌و ب���ەرزو نزمی تۆن���ی دەنگ‌و هاتوچۆکردنی مامۆس���تا بەنێو هۆڵ بۆ ئ���ەوەی کۆنتڕۆڵی ب���اش بێت!...هتد س���ەرجەمی ئەو زانیاریانە بۆ س���ی تا چل س���اڵ بەر لەئێس���تە دەگەڕێنەوەو لەهیچ فەرهەنگێکی فێرکاری ش���وێن‌و کاریگەریی���ان نەم���اوە .بەڵکو ئەرکی پەروەدەیی نوێ بریتییە لەگەڕان بەدوای دۆزینەوەی مۆدیلی فێرکاری ئەکتیڤ‌و گروپکاری‌و دیبەیت‌و تاقیگەیی...هتد گیرۆدەبونی ئەو دەستە کۆنەخوازانە بەڕش���تەیەک زانستی س���واو هەمیشە بونەتە ئاستەنگ ،چونکە شوێنە گرنگ‌و کاریگ���ەرەکان لەژێر رکێفی ئەوانەو لەم سۆنگەیەوە زیانێکی زۆریان بەسیستمی فێ���رکاری گەیاندوەو بونەت���ە بارێکی س���ەخت ،س���ەرباری ئەمەش هەمیشە شێلگیرانە لەهەمبەر نوێکاری‌و تازەگەری دەوەستنەوە ،چونکە هەرجۆرە هەوڵێک نەکەوێت���ە چێوەی زانی���اری ئەوانەوە بەلەنگ‌و نابوتی دەبین!... چ���وارەم :پرۆگرامەکان���ی خوێندن‌و ی هەڵسەنگاند سیستم فەلس���ەفەی پ���ەروەردە دەتوانێ���ت لەڕێگەی هەڵبژاردنی زانست‌و تێکستی نێ���و پڕۆگرامەکان ئەو ئامانجانە بپێکێ کە دەیخوازێ ،سەرئەنجام کۆی پرسی تێکستەکان بکرێت بە بەشێک لەبەهای کەسێتی هەمو قوتابیان ،بەجۆری سازی بكات ئەم پلەبەندییە زانستییە بەردوام بێت تادەگاتە قۆناخی کۆتایی.
»» 19
8ی مارس‌و رۆژی جیهانی ژن
هاوژین ئه‌حمه‌د دیاریكردن����ی رۆژێك بۆ ژن����ان ره‌نگه ببێت ه جێگه‌ی پرس����یار بۆچی ته‌نها رۆژێك بۆ ژنان ته‌رخانك����راوهو رۆژه‌كانی ت����ر تایبه‌ت كراون به‌پیاوان؟ دیاریكردنی8ی مارس بۆژن وه‌كو رێزگرتنه له‌یاده‌وه‌رییه‌كانی ژنان����ی ئه‌مریكا له‌مڕۆژه‌دا دوچ����اری چه‌ندین توندوتیژی بونه‌ته‌وه له‌وانه لێدان‌و ئازاردانی جسته‌یی‌و ده‌رونی‌و جنسی، هه‌روها رۆژی دژایه‌تیكردنی ژێرده‌سته‌یی ژنانه له‌كۆمه‌ڵگه‌ی پیاوساالردا. له‌مڕۆژه‌دا زۆربه‌ی واڵتانی جیهان به‌شێوه‌ی س����ه‌ربه‌خۆ یاخ����ود له‌چوارچێ����وه‌ی حزبی‌و سیاس����یو رێكخ����راوه مه‌ده‌نی����ه‌كان ئاهه‌نگ ده‌گێ����ڕن به‌مه‌به‌س����تی به‌رزڕاگرتن����ی ئ����هو ڕۆژه‌و به‌گژداچونه‌وه‌ی س����ه‌رجه‌م جۆره‌كانی توندوتی����ژی دژ به‌ژن����ان‌و ده‌س����ته‌به‌ركردنی مافه‌كانیان. له‌ب����ه‌رواری8ی مارس����ی س����اڵی1875
له‌ئه‌مریكا ژنان����ی كرێكاری كارگه‌ی جلوبه‌رگ رژان����ه ش����ه‌قامه‌كانی نی����ۆرك‌و رێپێوانێكیان سازكرد به‌مه‌به‌س����تی زیادكردنی كرێكانیان‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی كاتژمێری كاركردن‌و باشتركردنی ره‌وشی ژیانیان .له‌پاشاندا له‌الیه‌ن پۆلیسه‌وه هێرش كرای����ه سه‌رخۆپیش����انده‌ران‌و زۆرێك له‌ژنان ده‌ستگیركران‌و توندوتیژییان به‌رامبه‌ر كراو ئازاردران به‌لێدان‌و سوكایه‌تی‌و بێڕێزییان به‌رامبه‌ركرا. له‌دوای ئه‌م هه‌مو پێش����ێلكاریانه‌ی ده‌رهه‌ق به‌ژن كرا ،چه‌ندین خۆپیش����اندان‌و كۆنفرانس له‌الی����ه‌ن رۆش����نبیران‌و پی����اوان‌و ژنانی واڵته جیاوازه‌كانه‌وه ئه‌نجامدرا بۆ ئیدانه‌كردنی ئهو توندوتیژیانه‌ی له‌دژی ژنان ده‌كرا. له‌س����اڵی 1910كونفرانس����ێك س����ازكرا له‌سه‌رپێش����نیاری ژنه خه‌بات����كاری ئه‌ڵمانیا (كالرا زتكی����ن) بۆبه‌رزڕاگرتـن����ی خه‌ب����ات‌و تێكۆش����انی ژن رۆژێكی دی����اری كرد به‌ڕۆژی جیهانی ژن 8ی مارس ،ئه‌مه‌ش له‌به‌رگرنگی ئهو رۆژه‌و خه‌باتی شۆڕشگێڕانه‌ی ژنان بو. دواتر دروستبونی بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی ژنان له‌واڵتانی ئه‌مریكاو ئه‌وروپا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو په‌ره‌ی سه‌ند له‌دژی دابونه‌ریت‌و یاسا پیاوساالرانه‌كان‌و یاس����اكانی كڵێسا راپه‌ڕین‌و ده‌ورێكی كاریگه‌ریان هه‌بو له‌به‌ره‌وپێشبردنی كۆمه‌ڵگ����هو باش����تركردنی گوزه‌ران����ی ژن‌و گۆڕانكاری گه‌وره‌یان كرد له‌پاراستنی مافه‌كانی پ����اش جیابون����هوهو ت����ه‌اڵق‌و قه‌ده‌غه‌كردنی ئازاردان����ی ده‌رونی‌و جه‌س����ته‌یی‌و سێكس����ی
ژنان‌و به‌كه‌م س����ه‌یرنه‌كردنیان‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی كاتژمێری كاركردن. دیاریكردن����ی رۆژێك بۆ ژن مانای ئهوه نیه ته‌نها ژن له‌مڕۆژه‌دا ماف����ی پارێزراوه ،به‌ڵكو ده‌بێت ژنان به‌رده‌وام بن له‌خه‌بات‌و تێكۆشان بۆزامنكردنی گش����ت مافه‌كانی����ان له‌مڕۆژه‌دا هه‌مو به‌یه‌ك����هوه به‌یه‌كگرتوی����ی كاربكه‌ن بۆ نه‌هێشتن‌و به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌ی هه‌رجۆره ست هم‌و نادادپه‌روه‌رییه‌ك له‌دژیان ده‌كرێت. گه‌رباسی عێراق‌و هه‌رێمی كوردستان بكه‌ین له‌م چه‌ند ساڵه‌ی دواییدا كاری زۆر باشكراوه‌و بایه‌خ‌و گرنگی زۆر دراوه به‌پرس����ه‌كانی ژنان، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا ژنانی باش����وری كوردستان به ب����ه‌راورد به‌ناوچه‌كانی تری عێراق ته‌نانه‌ت به‌ش����ێك له‌واڵتانی ده‌وروبه‌ر هه‌نگاوی باشی ناوه له‌ڕوی پاراستنی مافه‌كانی ژن‌و له‌زۆربه‌ی كایه‌كانی ده‌س����ه‌اڵت له‌ناو حزبه سیاسیه‌كان‌و داموده‌زگاكانی یاسادانان‌و دادوه‌ری‌و جێبه‌جێ ك����ردن‌و له‌زۆرب����هی بواره‌كانی ت����ری ژیاندا به‌شدارو هاوبه‌شن له‌گه‌ڵ پیاواندا ،به‌اڵم ئه‌مه مانای ئ����هوه ناگه‌یه‌نێ����ت كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی به‌ده‌ربێ����ت له‌دی����ارده‌ی توندوتی����ژی یاخود س����ه‌رجه‌م مافه‌كان����ی فه‌راهه‌مكرابێت به‌ڵكو به‌شێوه‌ی جۆراوجۆر بونی هه‌یه. س����ه‌رباری ده‌رچون����ی كومه‌ڵێ����ك یاس����ا له‌هه‌رێمی كوردس����تان بۆ رێگ����ری كردن له‌م دیارده‌یه به‌اڵم هێش����تا كاریگه‌ری دابونه‌ریتی كۆمه‌ڵگه بونه‌ته هۆكاری ئه‌وه‌ی ژنان دوچاری جیاكاری‌و زوڵم‌و سته‌م ببنه‌وه .بۆ نه‌هێشتنی
دیارده‌ی توندوتیژی پێویسته داموده‌زگاكانی ده‌وڵ هتو الیه‌نی په‌یوه‌ندیدار كاری جدی بكه‌ن بۆ پاراس����تنی ژن ن����ه‌ك به‌ته‌نها له‌ڕۆژی 8ی مارس به‌ڵكو ده‌بێت له‌هه‌مو كات‌و س����اتێكدا به‌ڕه‌نگاری هه‌مو جۆره پێشێلكارییه‌ك ببنه‌وه ل����ه‌دژی ژن ئه‌نجام ده‌درێت به‌خۆش����حاڵیه‌وه هه‌رێمی كوردس����تان پێش����كه‌وتنی بهرچاوی به‌خۆی����هوه بینی����وهو هه‌نگاوی باش����ی ناوه له‌ب����واری فه‌راهه‌مكردن����ی مافه‌كان����ی ژن����ان به‌تایبه‌ت له‌ڕوی ده‌ركردنی یاسای تایبه‌ت له‌و باره‌یه‌وه‌و هه‌مواركردنی هه‌ندێك له‌مادده‌كانی یاسای باری كه‌سێتی‌و یاسای سزادانی عێراقی له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی ژن‌و به‌دیهێنانی دادپه‌روه‌ری. س����ه‌ره‌ڕای ئهو توندوتیژییه زۆرانه‌ی به‌رامبه‌ر به‌ژنان����ی كۆمه‌ڵگ����ه ده‌ك����ران‌و باڵوبونه‌وه‌ی دیارده‌كه به‌شێوه‌یه‌كی به‌رفراوان وه‌كو پێویست بایه‌خ به‌م پرس����ه نه‌دراب����و تاله‌ماوه‌ی رابردو به‌هه‌وڵ‌و ماندوبونی س����ه‌رجه‌م رێكخراوه‌كانی ژن����ان‌و رێكخراوه‌كان����ی كۆمه‌ڵ����گای مه‌ده‌نی له‌بواری مافه‌كانی ژنان كارده‌كه‌ن‌و چاالكوانانی ب����واری مافه‌كان����ی ژن����ان‌و داموده‌زگاكان����ی په‌یوه‌ندیدار له‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان كاریگه‌ری یه‌كج����ار زۆریان هه‌بوو له‌ده‌رچونی یاس����ای به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی خێزانی ژماره 8ی س����اڵی 2011له‌به‌رواری21/6/2011 ده‌رچو .ئامانج له‌ده‌رچونی یاساكه‌ش له‌پێناو به‌دیهێنانی دادپهروهریو یه‌كس����انی سه‌باره‌ت به‌مامه‌ڵه‌كردن����ی كۆمه‌اڵیه‌ت����یو خێ����زان‌و دروستكردنی هه‌ماهه‌نگی‌و هاوته‌ریبی له‌نێوان
یاساو پێش����كه‌وتنه‌كانی شارستانی سه‌رده‌م‌و فه‌راهه‌مكردن����ی ماف����ی ژن‌و چه‌س����پاندنی دادپ����ه‌روه‌ری ته‌واو له‌نێوان ژن‌و پیاو وه‌ك دو باڵی ژیانی مروڤایه‌تی بو .ده‌رچونی یاسایه‌كی له‌م شێوه‌یه پێویستی بو كه ئه‌مه‌ش هانده‌ربو بۆ ژنانی كوردس����تان تاوه‌ك����و له‌كاتی بونی هه‌ركێش����ه‌یه‌ك په‌نابه‌رن����ه به‌ریاس����او دور له‌توندوتیژی گرفته‌كانیان چاره‌س����ه‌ر بكه‌ن له‌ڕێگای یاساوه. له‌كۆتاییدا خوازیارم 8ی مارس����ی ئه‌مساڵ رۆژێ����ك بێ����ت ب����ۆ كۆتایهێنان به‌و س����ته‌م‌و نادادپه‌روه‌ریان����هی به‌رامب����ه‌ر به‌ژنان‌و كچان ده‌كرێت ،بێگوم����ان ئه‌مه‌ش به‌هه‌وڵ‌و خه‌باتی به‌رده‌وام����ی خودی ژن����ان خۆی����ان ده‌بێت‌و به‌شداربونیان له‌بواری سیاسیو كۆمه‌اڵیه‌تی‌و گه‌شه‌س����ه‌ندنی ئاب����وری رۆڵێك����ی گرنگ����ی ده‌بێ����ت له‌به‌ره‌وپێش����بردنی كۆمه‌ڵگه چونكه بونی توندوتیژی كاریگ����ه‌ری نێگه‌تیڤی هه‌یه له‌س����ه‌ر كۆمه‌ڵگ����هو خێزان به‌تایب����هت ،بۆیه به‌پێویس����تی ده‌زانم ن����هوهی داهات����و فێری چه‌مكی یه‌كسانی‌و دادپه‌روه‌ر بكرێت‌و له‌سه‌ر دایك‌و باوكیش پێویسته كۆتایی به‌هه‌مو جۆره جیاكاریی���� هكو توندوتیژییه‌ك بهێنن .هه‌روه‌ها به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی دژ به‌كچان‌و ژنان ببێته پڕۆگرامی س����ه‌ره‌كی‌و له‌خوێندنگاكاندا بخوێنرێت‌و له‌یاساو ده‌س����تورردا جه‌ختی لێ بكرێته‌وه. به‌هیوای كۆمه‌ڵگایه‌كی ته‌ندروس����ت‌و به‌دور له‌هه‌مو جۆره توندوتیژیه‌ك.
سه‌رباری ده‌رچونی كومه‌ڵێك یاسا له‌هه‌رێمی كوردستان بۆ رێگری كردن له‌م دیارده‌یه به‌اڵم هێشتا كاریگه‌ری دابونه‌ریتی كۆمه‌ڵگه بونه‌ته هۆكاری ئه‌وه‌ی ژنان دوچاری جیاكاری‌و زوڵم‌و سته‌م ببنه‌وه
12
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
birura. awene@gmail. com
بیروڕا
نامه‌یه‌ك بۆ به‌ڕێز مه‌سعود به‌رزانی
بارزان ی خۆ ی جۆگه‌كه ی لێداوه‌و هه‌رخۆش ی ئه‌بێت جۆماڵی بكات ئه‌ویش پشتی هه‌ڵبڕی‌‌و ده‌ستێكی هێنا م .شـێـخ مـحـمـد ،چه‌مــچــه‌مــاڵ به‌ده‌موچاوی����داو وت����ی :كوڕه‌كه‌م خاڵۆ ده‌مێكه ماندو بوه. دواتر وتی :ئه‌ی كوڕم ئێوه وێڵی دوای ئه‌مه قس����هی من نیه ،ئه‌مه قس����هی پیاوێكی پیره ،پیاوێك خاوه‌ن سیمایه‌كی چی����ن ،ئێمه‌یش له‌وه‌اڵم����دا وتمان خاڵۆ ماندو ،له‌لۆچه‌كانی ده‌م‌و چاویدا هه‌زاران گیان له‌ڕاس����تیدا ئێمه كۆمه‌ڵێ گه‌نجین پرسیار خۆیان حه‌شاردابو ،ئه‌گه‌ڕێته‌وه م����اڵ به‌ماڵ ئه‌گه‌ڕێین بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی ب����ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی ()2009/7/25ی له‌هه‌ڵبژاردندا ده‌نگمان پێ بدات ،هه‌ندێك پارله‌مانی كوردس����تان ،كاتێك هه‌ڵمه‌تی وه‌ستاین‌و پاشان وتم خاڵۆ بێڕێزی نه‌بێت مااڵنم����ان ئه‌كرد بۆ كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگ ،جه‌نابت به‌ته‌مای له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ده‌نگ رۆژێكی����ان گه‌یش����تینه كۆتایی گه‌ڕه‌كی به‌كێ بده‌یت؟ ئه‌وی����ش چاوێكی نوقابو پیریادی����ه‌كان له‌ش����ۆڕش ،ئ����هو رۆژ چاوێكیش����ی كراوه ،بزه‌یه‌كی كردو وتی دیمه‌نێكی زۆر قورس بو كه س����ه‌ره‌نجی كوڕم بارزانی جۆگه‌كه‌ی لێدا هه‌ر خۆیشی راكێش����ام ،ئه‌ویش دیمه‌نی پیاوێكی پیر ئه‌بێت جۆماڵی ب����كات ،وه‌اڵمه‌كه‌ی زۆر بو كه دیاربو زه‌مان����ه غه‌دری لێكردبو ،به‌المه‌وه س����ه‌یر بو ...ئه‌م پیاوه غه‌دری به‌دی����ار خانوه‌یه‌ك����ی روخ����اوه‌وه ك����ه لێكراوه‌و خانوه‌كه‌یان تێكداوه‌و توڕه‌یان له‌خشت‌و قوڕ دروس����تكرابو ،ئهو پیاوه كردوه ،ئێس����تایش ئه‌مه وه‌اڵمه‌كه‌یه‌تی. به‌ده‌سته قڵیش����اوه‌كانی ئه‌گه‌ڕا ،ئه‌گه‌ر زۆرجار ئه‌م قس����ه‌یه‌م بیر ئه‌كه‌وێته‌وه‌و خش����تێك به‌س����اغی مابێت ئ����ه‌م جیای لێكدان����ه‌وه‌م بۆ ئه‌ك����رد له‌دوایدا وه‌اڵمی ئه‌كرده‌وه به‌هیوای ئه‌وه‌ی كه جارێكی تر ئه‌م پرسیاره‌م ده‌ست كه‌وت ،تێگه‌یشتم به‌كاری����ان بهێنێته‌وه .ئهو خانوه خانوی ئه‌م قسه‌یه زۆر راستـه... بـه‌ڕێـ����ز كـ����اك مـه‌س����ـعـود ،بارزانی گوێدرێژه‌كه‌ی بو كه ته‌نها س����ه‌رمایه‌ی ئهو پیاوه بو كه حه‌ماڵی پێ ئه‌كرد بۆ نه‌مر شۆڕش����ی ده‌س����تپێكردو ئێوه‌یش په‌یداكردنی بژێوی خۆی به‌كاری ئه‌هێنا ،جێگ����ره‌وه‌ی بارزان����ی نه‌م����رن‌و درێژه له‌الیه‌ن ش����اره‌وانیه‌وه خانوه‌كه روخابو پێده‌ری رێبازی ئه‌ون‌و سه‌رۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانن‌و به‌بیانوی ته‌جاوز ،ئێمه‌ش وه‌س����تابوین به‌دیاریه‌وه زۆر س����ه‌رنجی راكێش����ابوم ،سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانن‌و سه‌رۆكی منی����ش چومه پێش����هوهو به‌ش����ه‌رمه‌وه حكومه‌تی هه‌رێمن‌و س����ه‌رۆكی ئاژانسی پێ����م وت :خاڵ����ۆ گیان مان����دو نه‌بیت .هه‌واڵگ����ریو س����ه‌رۆكی په‌یوه‌ندیه‌كانی
ده‌ره‌وه‌ن‌و فه‌رمان����ده‌ی گش����تی هێ����زی پێش����مه‌رگه‌ن‌و خاوه‌ن بڕیارو ده‌سه‌اڵت هه‌ر ئێوه‌ن. بـه‌ڕێـز كـاك مـه‌سـعـود ،ئێمه له‌هه‌رێمی كوردستان :به‌هه‌مو ده‌نگ‌و ره‌نگه‌كانه‌وه، ب����ه‌داراو ن����ه‌داره‌وه به‌یارو نه‌ی����اره‌وه، به‌برس����یو هه‌ژاره‌وه ،به‌زاناو نه‌زانه‌وه، به‌هه‌مو چی����نو توێژه‌كان����هوه ،خه‌ڵكی ئه‌م نیش����تمانه‌ین ..كه ئه‌ویش هه‌رێمی كوردس����تانه تاوانی ئێم����ه نیـه ،قه‌ده‌ر ئێمه‌ی له‌س����ه‌ر ئه‌م خاك����ه خوڵقاندوه، تاوانی ئێمه‌ش نیـه كه ئێوه س����ه‌رۆك‌و پێشه‌واو بڕیاربه‌ده‌س����تی ئێمه‌ن ،بـۆیـه پێمان خۆش����بێت یـان نـاخـۆش ،پێمان ب����اش بێت یان نـا ،قه‌ده‌ر چاره‌نوس����ی ئێمه‌ی به‌س����توه به‌ئێوه‌وه .ئـایـا ئه‌زانن له‌و رۆژه‌وه‌ی بڕیاری شۆڕشتان داو چه‌كی كوردایه‌تیتان له‌ش����ان كرد ،ئێمه ته‌ته‌رو نامه‌به‌رو خانه‌خوێ‌و جێگای حه‌وانه‌وه‌ی ئێوه بوین .له‌و رۆژه‌وه دێكانمان خاپور ئه‌كرێ‌‌و ماڵمان ئه‌س����وتێ‌‌و خانوه‌كانمان ئه‌ڕوخێ .ل����هو رۆژه‌وه ده‌ربه‌ده‌ر ئه‌بین‌و له‌ژی����ان بێب����ه‌ش ئه‌بی����نو له‌خوێن����دن دوائه‌كه‌وین‌و س����جن ئه‌كرێین‌و له‌سێداره ئه‌درێی����نو ئازار ئه‌چێژی����ن .له‌و رۆژه‌وه ده‌ربه‌ده‌ر ئه‌كرێین‌و كیمیاباران ئه‌كرێین‌و ئه‌نفال ئه‌كرێین‌و كۆڕه‌و ئه‌كرێین. ش����ه‌ڕی براك����وژیو ناوخۆت����ان پ����ێ كردین ،شانازیتان پێوه ئه‌كرد ،جۆره‌ها
سوپامان دیوه ،شانازیتان پێوه ئه‌كرد، ئهو كاتیش ئێم����ه هاوارمان كرد ،بـه‌اڵم گـوێتـ����ان لـێـنـه‌گـرتـی����ن ،ئێس����تاش برس����یمان ئه‌ك����ه‌ن ،تینوم����ان ئه‌كه‌ن، جۆره‌ه����ا ئازارمان ئ����ه‌ده‌ن ،هه‌ر رۆژه‌و به‌بیانوی����ه‌ك عه‌زابم����ان ئ����ه‌ده‌ن :كه‌ی ره‌وایه خۆتان خ����اوه‌ن باخیره‌و فڕۆكه‌و فڕۆكه‌خانه بن! پاسكیلێكیش به‌ئێمه ره‌وا نه‌بینن؟! سفره‌ی خۆتان رازاوه‌و ئێمه‌ش برسی بین .ئێوه پێبكه‌نن‌و ئێمه‌ش بگرین ،ئه‌ی ئێوه شۆڕشتان بۆ ئێمه نه‌كرد؟! زۆر راس����ته ئێوه خۆت����ان به‌براوه ی یه‌ك هم‌و ده‌نگی یه‌ك هم‌و پۆس����تی یه‌كه‌م‌و داهات����ی یه‌كه‌م‌و قه‌درو حورمه‌تی یه‌كه‌م ئه‌زانن ،ئێوه وه‌سـتـاو ئـێـمـه شـاگـرد، ئـێـوه پـله یـه‌ك‌و ئـێـمـه پـله دو. زۆر ت����ه‌واوه وه‌ك ك����ه‌س‌و ح����زب‌و الیه‌ن براوه‌ن ،به‌اڵم به‌رامبه‌ر هاوكێش����ه گه‌وره‌كه كه كوردو كوردایه‌تیه هه‌مومان به‌رپرسیارین‌و باجی زۆرمان داوه ،جاران ئه‌گه‌ر سه‌ركرده‌یه‌ك نه‌خۆش بكه‌وتایه، هه‌مومان نزای چاكبونه‌وه‌مان بۆ ئه‌كرد، به‌اڵم ئێستا بهپێچهوانهوه ،چـونـكـه نـه مرۆڤـ بونمان قابیلی ئه‌م هه‌مو غه‌دره‌یه، نـه كوردبونمان پێویس����ت ب����ه‌م هه‌مو ماندوێتیه ئه‌كات ،نـه ئیسالم بونیشمان ئه‌م هه‌مو نـاعه‌داله‌تیه قبوڵ ئه‌كات ...
بـه‌ڕێـز ...كـاك مـه‌سـعـود ئه‌گه‌ر ئێوه میراتگری ویژدان‌و رێباز ی كوردایه‌تی بارزانین ،ئه‌گه‌ر ئێوه قوتابی قوتابخانه پیرۆزه‌ك����هی بارزانی باوكت‌و خه‌بات‌و تێكۆشانتان بۆ خه‌ڵكی داماوی هه‌رێمی كوردستانه! ئێمه وه‌ك مامۆستاو رۆشنبیر داواتان لێ ده‌كه‌ین‌و سوێندتان ئه‌ده‌ین به‌خ����اك‌و خۆڵی كوردس����تان، به‌گ����ۆڕی ش����ه‌هیدان ،به‌ئ����ااڵی به‌رزی كوردستان ئـیـتر بـابـه‌س بـێـت‌و تكامان وایه له‌ڕۆژی نه‌ت����هوهی كورد ،له‌جه‌ژنی نه‌ورۆزی ئه‌مس����اڵدا په‌یامی ئاشته‌وایی سه‌رتاسه‌ری رابگه‌یه‌نه‌و ئێوه‌یش خه‌ڵكی له‌خۆتان ئاش����ت كه‌نه‌وه نه‌رمه بارانێك رق‌و قینه‌ی هه‌موان بشواته‌وه ،به‌كرده‌وه پێمان بڵێ كه ئێوه‌ن رابه‌ری كوردایه‌تی‌‌و كوڕی بارزانی نه‌مر ...بـۆ ئه‌وه‌ی ئێمه‌ش هه‌مومان بڵێین: بـه‌ڵـێ بـۆ سـه‌رۆك بـه‌ڵـ����ێ بـ����ۆ ده‌وڵـه‌تـ����ی كـ����وردی، به‌پـێـچـه‌وانـ����هوه ل����ه‌دوای (/3 /21 )2017وه ده‌نـگـمـان ئـه‌خـه‌یـنـه یـه‌ك‌و ئـه‌ڵـێـین: هــ����اوار هــ����اوار هــ����اوار نـه‌تـه‌وه واڵتـ����ه یـه‌كـگـرتـوه‌كـ����ان، یـه‌كـگـرتـوه‌كـان حـاكـمـێـكـ����ی مـه‌ده‌نـیـمـ����ان بـ����ۆ بـنـێـرن ،بـاحـوكـمـان بـكـات.
برسیمان ئه‌كه‌ن ئازارمان ئه‌ده‌ن ،كه ی ره‌وای ه خۆتان خاوه‌ن باخیره‌و فڕۆكه‌و فڕۆكه‌خانه بن! پاسكیلێكیش به‌ئێم ه ره‌وا نه‌بینن؟! سفره‌ی خۆتان رازاوه‌و ئێمه‌ش برسی بین ئه‌ی ئێوه شۆڕشتان بۆ ئێم ه نه‌كرد؟!
بۆ ئه‌وه‌ی دوێنێمان بیر نه‌چێته‌وه
یه‌که‌مین یادکردنه‌وه‌ی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال 1988 عوسمان قادر
له‌س����اڵی1988دا وه‌ک ش����ایەتحاڵی ئەنفال����ی( 3-2كۆمه‌ڵکوژی����ی) ک����ورد لەقەرەداخ‌و گەرمیان بەس����ودفەو نازانم چۆن توانیم کە بەسەالمەتی دەربچم ،خۆم گەیاندە قەندیل‌و پاش ماوەیەک نێردرام ب����ۆ راگه‌یاندن کە ناوەن����دی راگه‌یاندنی یەکێتی تازە گەیشتبونە سەقز .هەرلەوێ چ����اوم بەهاوڕێیان����ی هونەرمەندم کەوت (رەم����زی قوتبەدین ،رێبوار س����ەعید، ئەردەاڵن ،رێبوار خالید). تین����وی کارک����ردن بوی����ن هەری����ەک بەشێوازی خۆی ،من له‌ماوه‌یه‌کی که‌مدا له‌الی����ه‌ن خان����هی فه‌رهه‌ن����گ‌و هونه‌ری سه‌قزه‌وه به‌ڕه‌س����می بوم بەمامۆستای هونه‌ر لەخانەی فەرهەنگی شاری سەقز، گه‌واهییەکی����ان بۆ دروس����ت کردم .ئهو گه‌واهییه رێگای پێدام که هاتوچۆکردنم له‌ئێراندا ئاس����ان بێت ،توانیم په‌یوندی‌و چاالک����ی هونه‌ری له‌س����ه‌نته‌رو گه‌له‌رییه هونه‌ریه‌کانی تاران ئه‌نجام بده‌م. له‌وکاتانه‌دا که چاالکیی سه‌ربازی نه‌مابو سه‌رکردایه‌تی(ینک) زۆر بایه‌خیان به‌م چاالکییان����ه ده‌دا ،به‌ن����ده چه‌ند جارێک له‌س����ه‌ر داوای به‌ڕێز مام جه‌الل تابلۆی خۆم‌و هاوڕێکانم بردوه ،بۆ نیش����اندانی الی کۆمەڵێ(رۆژنامه‌نوس����ی بیان����ی له‌کرماش����ان که میوانی مام جه‌الل بون )1989جێگای سه‌رنج‌و تێڕوانینی هه‌مو رۆژنامه‌نوس����ه‌کان ب����و ،زۆر به‌بایه‌خه‌وه خوێندنه‌وه‌یان ب����ۆ هونه‌ره‌که ده‌کرد که ئێم����ه له‌کاتیکدا ش����ه‌ڕی خۆڕاگری دژی رژێمێکی وه‌ک به‌عس ده‌که‌ین ،له‌هه‌مان کاتدا ،ره‌وتی رۆش����نبیری‌و هونه‌ر رۆڵی خۆی بینیوه .چه‌ن����د جارێک ئه‌م جۆره س����ه‌ردانانه‌م بۆ میوانه‌کانی مام جه‌الل له‌کرماش����ان دوباره بوه‌وه‌و خۆش����حاڵی خۆی ده‌ربڕی لەئامانجگیری کاره‌کانمان‌و ده‌ستخۆش����یی لێکردین ئام����اژه‌ی به‌وه کرد که ئه‌مڕۆ رۆژی ئه‌وه‌یه هونه‌ر رۆڵی شۆڕش بگێڕێت له‌گێڕانه‌وه‌ی خۆڕاگری‌و مه‌رگه‌ساته‌کانی گه‌له‌که‌ماندا. لەڕێ����گای له‌زس����تانی1989دا پەیوەندیەکان����ی یەکێتی����ەوە له‌تاران( وەزارەتی ئیرش����ادی ئیس��ل�امی ئێران) داوای دروستکردنی پرۆژەیەکی هونه‌رییان کرد دیاره هاوڕێیان به‌نده‌یان به‌نوێنه‌ری خۆی����ان داناو چوم بۆ ت����اران له‌وکاته‌دا
ئه‌م تابلۆیانه بۆ مه‌رگه‌ساتی ئه‌نفال کێشراون له‌ئێران وه‌ک کارت له‌کاتی خۆیدا باڵوبونه‌ته‌وه ،که بەڕاستی دەبو کۆی ئەم تابلۆیانە لەمۆزەخانەیەکی نیشتمانی تایبەت بەئەنفال‌و هەڵەبجەدا دابنرانایه کاک حسێن س����نجاری نماینده‌ی( ینک) بو له‌تاران له‌گه‌ڵ به‌رپرس����ی وەزارەتی ئیرشادی ئیسالمیدا روبه‌ڕوی کردمه‌وه. که ناوی (ئاغای ئه‌نس����اری) بو .باسی له‌پ����ڕۆژه‌و ئامانج����ی پرۆژه‌ک����ه کرد که له‌س����اڵی1989دا له‌ت����ه‌واوی دنی����اداو به‌تایبه‌تی ئه‌وروپا ده‌یانه‌وێت هاوکاریمان بکه‌ن به‌ناردنی تابلۆکانمان‌و دروستکردنی پۆس����ته‌رو کارت‌و باڵوکردنه‌وه‌ی����ان به‌نوس����ینی مه‌سیجێک بۆ خه‌ڵک له‌سه‌ر کیمابارانی هه‌ڵه‌بجه له‌پشتی کارته‌کان‌و ئیم����زای خۆمانی له‌س����ەر دا‌بنێن وه‌ک پڕوپاگه‌نده‌یه‌کی زۆر ب����ۆ به‌ئاگاهێنانی دنی����ا له‌بۆمببارانکردن����ی هه‌ڵه‌بج����ه به‌کیمی����اوی له‌الیه‌ن عیراق����هوه ،چونکه ئێ����وه ش����ایه‌تحاڵی راس����ته‌قینه‌ن ئێمه ده‌مانه‌وێت ئهو هێرشه میدیاییهیرژێمی سه‌ددام به‌درۆ بخه‌ینه‌وه که ده‌ڵێن ئێران هه‌ڵه‌بجه‌ی به‌کیمی����اوی بۆمباران کردوه بۆ به‌تاڵکردنه‌وه‌ی ئهو گومانه هاوکاری ئێ����وه ده‌بی����ن ( لیزه‌رپاس����تان) وات����ا شوناس����نامه‌ی س����ه‌فه‌رکردن که ده‌وری پاس����پۆرتی ده‌بینی ب����ۆ هەموتان دابین
ده‌که‌ین که ب����ەرەو ئەوروپا بڕۆن‌و له‌وێ پێشانگاو سیمنارو کۆنفراس رێکبخه‌ن.. دیاره که گهڕامهوه بۆ س����ه‌قز ئاس����ان نه‌بو هاوڕێکانم رازی بکه‌م ناهه‌قیش����یان نه‌بو گوتیان گەرەنتی چییه که مۆرێکی سوپای پاسداران ناده‌ن له‌کاره‌کانمان. ئهوه بو توانیم هاوڕێیان رازی بکه‌م. (کاک عومه‌ری س����ه‌یدعه‌لی) له‌تاران هاوکارییه‌ک����ی زۆری کردم بۆ په‌یوه‌ندی کردن����م به(هونه‌رمه‌ن����دو نماینده‌کان����ی ینک) له‌ئه‌وروپا بۆ په‌یداکردنی گه‌له‌ری‌و هۆڵ ..دیاره (ئێرانیه‌کان) راس����تگۆبون به‌هه‌زاره‌ها کارت‌و پۆسته‌ریان چاپ کردو نێردران بۆ قونس����وڵ‌و س����ه‌فاره‌ته‌کانی واڵتان. وه‌رگرتنی ڤیزا ئاسان نه‌بو له‌ئه‌نجام����ی ئ����ه‌م پرۆژه‌ی����ه‌دا هه‌مو نه‌مانتوانی ڤیزا وه‌ربگرین ته‌نها ڤیزا بۆ مامۆستا رەمزی‌و کاک رێبوارو به‌رپرسێکی یه‌کێتی وه‌ربگیردرێت‌و س����ەفەر بکەن بۆ فه‌ڕه‌نسا ،له‌پاریس له‌ئینستۆتی کوردی گه‌له‌ریی����ان ب����ۆ پیش����اندانی تابلۆکان
ئاماده‌کردبو کارەکانمان له‌وێ پیش����ان دران ،به‌ئاماده‌بون����ی فرانس����وا میتران‌و مام جه‌الل دەنگدانەوەیەکی زۆر باشیان بەدوای خۆیاندا هێنا. یادکردنەوەو وەبیرهێنانەوەی کارەساتی ئەنف����ال‌و هەڵەبج����ە ی����ان کیمیابارانی کوردس����تان ،ناکرێ بەتەنها لەمەراسیم‌و خ����وان‌و ماتەمینیدا ت����ەواو بکرێت .ئەم کارەساتانە ده‌بێ کاری جدی‌و بابەتییان ب����ۆ بکرێت ب����ۆ زیندوڕاگرتنیان لەدیدی بیری هەمو نەوەیەک����ی نوێدا ،بۆئەوەی دوپات نەبنه‌وە .بۆ دۆکیومێنتکردنیشیان هونەر وەس����یلەیەکی زۆر گرنگی زیندو ڕاگرتنیانه ،هەر بۆیە لەڕوی هەستکردن بەگرنگیی(هێڵ����کاری‌و وێن����ەوە) ب����ۆ دۆکیومێنتکردن����ی کارەس����اتی ئەنفال‌و بۆمباران کردن����ی هەڵەبجەو گوندەکانی ت����ر بەتایبەت����ی لەدی����دی منااڵنەوە کە خۆیان ش����ایەتحاڵی ئەو مه‌رگه‌ساتانه‌ن‌و گەواهیەکی زۆر گرنگن لەدواڕۆژدا. لەگ����ەڵ هاوڕێ����ی هونەرمەند رێبوار س����ەعید دا هەوڵماندا کە کاری منااڵنی هەڵەبجە کۆبکەینەوە ،بەتایبەت لەیەکێ
لەئۆردوگاکان����ی قوربانیان����ی هەڵەبجە لەدێیەک����ی نزی����ک ش����اری س����ەقزەوە بەهاوکاری مامۆس����تایانی ئەو ئۆردوگایە به‌ڕێزان(ت����ارا خان‌و مامۆس����تا هیوا)، کاک رێبوار س����ەردانی ئەو ئۆردوگایەی ک����ردو ره‌نگ‌و کاغه‌زی بۆ بردن پاش����ان تابلۆکانمان کۆک����رده‌وه‌و بردم بۆ تاران له‌سه‌نته‌رێکی هونه‌ری که پێشانگایه‌کی مندااڵنی����ان هه‌ب����و له‌س����ه‌ر جه‌نگ����ی عێراق‌و ئێران‌و پێش����وه‌خت له‌سه‌ر ئهوه رێککه‌وتبوی����ن ئه‌گ����ه‌ر ئه‌وکارانه‌یان بۆ به‌رم ئهوه به‌ش����ێوه‌یه‌کی جوان نیشانی ده‌ده‌ن له‌تاران. هه‌ربۆی����ه لەمۆزەخان����ەی هاوچەرخی تاران ک����ە مۆزەخانەیەک����ی زۆر گرنگی هاوچەرخ����ە ،پێش����انگای تایبەتییان بۆ کرده‌وه‌و لەالیەن کاک عەباسی ڤیدیۆوه به‌ڤیدۆ تۆمارکراوه‌و لینکی ئەو پیشانگایە لەگەڵ ئەم نوسینەدایە ،دەتوانن سەیری بکەن کە ساڵی ١٩٨٩گیراوە. Anfal Drawings by Kurdish
(Halabja) Children in refugee ... camp ب����ۆ بەئاگای����ی زیاتری رۆش����نبیران‌و خوێنەران لەم بەش����ە گرنگ����ەی هونەر ک����ە به‌داخ����هوه لێره‌وله‌وێ س����ااڵنێکه ل����ه‌دوای راپه‌رینه‌وه هه‌ندێ که‌س باس له‌هونه‌ری ناو ش����ۆڕش‌و رۆڵ����ی هونه‌ر له‌وسه‌رده‌مه‌دا ده‌که‌ن ،به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ئاماژه‌ی����ان به‌م هه‌واڵنه ،به‌ش����ێوه‌یه‌کی بێالیەنا‌نه‌و زانستی‌و ئاکادیمی نەکردوه‌‌و هه‌میش����ه چاالکی‌و هه‌وڵه‌کانیان به‌ناوی خۆیان����هوه تۆمار کردوه ک����ه زۆر دوره له‌زانستی توێژینه‌وه‌و به‌ئاکادیمی کردنی
ئه‌م هه‌واڵنه که پەیوەندی راس����تەوخۆی بەمێژوی دۆکیومێنتکردن‌و نوس����ینەوەی گرنگیی جینۆس����ایدی ک����وردەوە هەیە، لەڕێگ����ەی هون����ەرەوە ه����ەروەک هەمو گەالنی ت����ر ئێمەیش وەک کورد بەهونەر توانیومانه مه‌رگه‌ساته‌کانمان گه‌ر که‌میش بن لەبیری خەڵکدا بهێڵینەوەو بەشداری مێژوی جیهانیان پێ بکەین‌و جیهان بەئاگا بهێنینه‌وه لەو مه‌رگه‌ساتانه‌ی کەبەسەر میللەتەکەماندا هاتون لەڕێی هونه‌ره‌وه. وه‌ک ئه‌رمه‌نیی����ه‌کان ،ئیس����پانییه‌کان، کۆڵۆمبیی����ه‌کان ،فه‌له‌س����تینیه‌کان‌و ئه‌ڵمانییه‌کان.... له‌پێداگری‌و باوه‌ڕم به‌م بابه‌ته توانیم تابلۆکانم بگه‌یەنمه گه‌له‌ریی‌و مۆزه‌خانه ه����هره گرنگه‌کان����ی جیه����ان تایب����هت به‌دۆکیومێنتکردن����ی جه‌نگ له‌به‌ریتانیا، ئێستا ئه‌رش����یف کراون له‌و مۆزه‌خانه‌یه ک����ه مۆزه‌خان����هی جه‌نگ����ی ئیمپریالی به‌ریتانییه. ئه‌م تابلۆیانه بۆ مه‌رگه‌س����اتی ئه‌نفال کێش����راون له‌ئێ����ران وه‌ک کارت له‌کاتی خۆیدا باڵوبونه‌ته‌وه ،که بەڕاس����تی دەبو کۆی ئ����ەم تابلۆیان����ە لەمۆزەخانەیەکی نیشتمانی تایبەت بەئەنفال‌و هەڵەبجەدا دابنرانای����ه ب����ەردەوام ه����ەروەک ئ����ەو مۆزەخانان����ەی ک����ە ب����ۆ کۆمه‌ڵکوژیی ئەرمەنی����ەکان‌و هۆلۆکۆس����ت‌و هتد.... دروس����ت کراون ،ب����ەاڵم بەداخەوە بۆ بێخەمی دەوڵەت‌و دەس����ەاڵتی کوردی‌و خۆپه‌رس����تیو تێنه‌گه‌یش����تنی هه‌ن����دێ هونه‌رمه‌ندو به‌رپرس����ی نه‌ش����اره‌زا له‌م بواره‌دا که رێگه‌ی����ان نه‌داوه گرنگی به‌م هه‌واڵنه بدرێت.
ته‌ندروستی tandrusti. sul@gmail. com
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
15
الپەڕەی تەندروستی ،بەسپۆنسەری بەڕێوبەرایەتی تەندروستیی سلێمانی
ئێسكی زیادهی قاچ چۆن دروست ده‌بێت؟ د .هه‌ڵگورد ساڵح جاف .پزیشكی ددان‌و رۆژنامه‌نوسی زانستی ی ئازارێكی زۆر ی پێ ده‌ناسرێته‌و‌ه به‌وه ی زیاده ئێس���ك ی ی گه‌شه له‌پاژنه‌ی پێ دروست ده‌بێت ،ئه‌مه‌ش له‌ئه‌نجام ی ی قه‌وس ی پێ دێت به‌ره‌و ئاراسته ی پاژن ه ی زیاده ئێس���ك قاچ. ی قاچه‌وه‌ی ه ك ه ی به‌س���تهره ژێكان��� هۆكاره‌كه‌ی له‌ئه‌نجام ی له‌پاژنه‌ی پێوه ده‌س���ت پێ ده‌كات‌و درێژ ده‌بێته‌وه بۆ په‌نج ه قاچ. پاش دروس���تبونی هه‌وكردن له‌و به‌س���تهره ژێیه‌كان‌و دره‌نگ چاكبونه‌و‌هی .توێژاڵكی ئێس���كی دروست ده‌بێت‌و ورده ورده زیاد ی زیادهی پێ. ده‌كات كه پێیده‌وترێت ئێسك نیشانه‌دیاره‌كانی بریتین له: ی ێ له‌به‌یانیاندا یاخود كات ی زۆر له‌پاژنه‌ی پ .1هه‌س���تكردن به‌ئازار پشو. ی له‌گه‌ڵ یه‌كه‌م هه‌نگاو هه‌س���تی پێده‌كرێت‌و له‌ڕۆیشتندا .2ئازاره‌كه زیاد ده‌كات. ی ئازاره‌ك ه بێزارت ده‌كات‌و زیاد ده‌بێت. .3ده‌ستلێدان له‌شوێن ی ئێكس (اش���عه) یان س���ۆنه‌ر ده‌ستنیشان ده‌توانرێت له‌ڕێگ هی تیش���ك بكرێت. ی ی (كێش ی گشت ی دروس���تبونی به‌شێوه‌یه‌ك ی كه ده‌بنه هۆ ئهو هۆكارانه ی قاچ، زیاده ،بازدان‌و خۆفڕێدان ،دوگیانی ،ته‌ختی بنی پێ ،بێهێزی ماسولكه سه‌وه‌فان‌و شه‌كره) . چاره‌سه‌ركردن: ی (عالج طبیعی) %90نه‌خۆشیه‌ك ه چاره‌سه‌ر ده‌بێت. ی سروشت به‌چاره‌سه‌ر ی ترن هه‌ن وه‌ك: چه‌ند رێگه‌یه‌كی به‌سود .1به‌كارهێنانی ده‌رمانی دژه هه‌وكردن. ی جوڵه‌ی قوله‌پێ. .2هه‌وڵدان به‌گه‌ڕانه‌وه ی قاچ به به‌كارهێنانی پێاڵوی نه‌رم‌و سلیكۆن. ی پوز ی ماسولكه .3به‌هێزكردن
ب ه 4هه‌نگاو خۆت له‌غازات ی سك بپارێزه:
ی ریشاڵیان -1خواردنی ئهو خۆراكانه ی ریش���اڵیان تێدایه .ئ���هو خواردنانه ی تێدای ه وه‌ك سه‌وزه ده‌تپارێزێت له‌قه‌بز ی ك ه هۆكارێكی غازات ه به‌مه‌ش خواردن ی زۆر له‌سه‌وزه پێویسته. بڕێك -2خواردن���هوهی بڕێك���ی زۆر ی ئاو كه ئه‌ویش له‌ش���له‌مه‌نی به‌تایبه‌ت هۆكاره بۆنه‌هێشتنی قه‌بزی. ی -3دوركه‌وتن���هوه ل���هو خواردنان ه كه ئه‌بن���ه هۆی دروس���تبونی غازات؛ ێ ی هه‌ند وەکو پاقلەمەنیەکان ،به‌گشت خۆراك غازات دروس���ت ده‌كات ،به‌اڵم ێ ك���ه‌س هه‌س���تیاریان به‌چه‌ند هه‌ند ج���ۆره خۆراكێك ههی ه ك ه پێویس���ت ه ی كه هه‌س���ت به‌دور بن له‌و خواردنانه به‌ناڕه‌حه‌تییان ده‌كه‌ن. -4وه‌رزش ك���ردن .رۆژان���ه جوڵه‌و ی راهێنان���ی وه‌رزش���ی ئه‌بێت���ه ه���ۆ ی ریخۆڵه‌كان ك ه ئه‌مه‌ش هۆكاره جوڵه ی غازات. بۆنه‌هێشتن
ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی
له‌ر
ئاگاداری هه‌ویری ددان به!
ێنمایه كانی رێبه‌ری ح ك وم ه ت ی ب ه ر یت انیا
ی ددان كاتێ���ك ده‌ته‌وێت هه‌وی���ر (مه‌عجون���ی ددان) هه‌ڵبژێری���ت ئه‌وا پێویسته ئه‌مان ه ده‌رباره‌ی بزانیت: ی .1له‌پش���تی هه‌ویره‌كه له‌به‌ش��� ی فلۆراید ێ بۆ وش���ه خ���واره‌و‌ه بگه‌ڕ سودیۆم. .2له‌پاڵ ئهو وش���ه‌یه‌وه (فلۆراید س���ودیۆم) ژماره‌ی���ه‌ك ههی��� ه ی له‌ته‌نیش���تیه‌و‌ه به‌زمان���ی ئینگلیز ppmههی��� ه ك ه ئهو ژماره‌ی ه به‌پێی ته‌مه‌ن ده‌گۆڕێت. .3له‌ته‌مه‌نی شه‌ش مانگ هه‌تاوه‌كو سێ س���اڵ پێویسته ژماره‌ك ه ل ه 1000 ێ ی س���هرو س كه‌متر نه‌بێت ،له‌ته‌مه‌ن ساڵ له 1350كه‌مترنه‌بێت. .4جگ ه له‌هه‌ندێ كه‌س كه‌پزیشك ی ده‌كات نابێت هیچ هه‌ویرێك دی���ار رێژ‌هی فلۆرایدی له 1500زیاتر بێت. ی تر ك ه .5س���ه‌رجه‌م نوس���ینه‌كان له‌س���ه‌ر هه‌ویره‌ك��� ه ههی��� ه به‌قه‌ده‌ر رێژ‌هی فلۆراید گرینگ نیه.
چۆن چاره‌سه‌ر ی زیپك ه ده‌كرێت؟
زیپكه یه‌كێكه له‌گرفته‌كانی پێس���ت ك ه ئه‌بێته ناڕه‌حه‌تی بۆ كه‌سه‌كه .چاره‌سه‌ری زیپكه زۆرن ،به‌اڵم پێویسته سه‌رجه‌میان له‌ژێر چاودێ���ری پزیش���ك به‌كاربهێنرێت نابێ���ت له‌وماوه‌یه زیاتر بێت كه پزیش���ك دیاری ئه‌كات. هه‌ن���دێ ل���هو ده‌رمانان���ه ئه‌بێته هۆی
http://www. dohsuli. com
كه‌مبونه‌وه‌ی چه‌وری ،هه‌ندێكیشیان ئه‌بنه هۆی نوێبون���هوهی خان���ه‌كان‌و به‌دوریان ده‌كه‌ن له‌هه‌وكردن. جۆره‌كانی چاره‌سه‌ر: -1به‌كار هێنانی كرێم بۆپێست. ئ���ه‌م ده‌رمانه ده‌درێت له‌پێس���ت پاش 15خوله‌ك له‌ش���ۆردنی‌‌و وشك كردنه‌وه‌ی
پێسته‌كه به‌كارده‌هێنرێت . -2له‌ڕێگه‌ی ده‌م. تو‌و ئه‌م جۆره‌یان بۆ زیپكه‌ی سه‌ر پێس ق���ۆڵ به‌كاردێ���ت له‌ڕێگ���هی ده‌مه‌وه‌یه. جۆرێكیان دژه‌به‌كتریایه‌و جۆری دوه‌میش هۆرمۆنی���هو هه‌ندێجار پزیش���ك ده‌رمانی دژه‌ئه‌ندرۆجین به‌كارئه‌هێنێت بۆچاره‌سه‌ر.
فەیسبوكhttps://www. facebook. com/tandroostyt :
14
بیرورا
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
ملمالنێی نه‌وه‌كان
(ئاسۆكانی ملمالنێی نه‌وه‌كان لەكۆمه‌ڵگه‌ی كوردیدا) جه‌عفه‌ر عه‌لی
٢-٢ لەئه‌مڕۆی كوردس���تاندا ،كۆی حزبە سیاس���یه‌كانی ئێم���ه ،ك���ە هه‌ژمونی ره‌ه���ای نوخب���هی سیاس���ی نه‌وه‌ی كۆنیان به‌س���ه‌ره‌وه‌یه ،لەنێو یارییه‌كی ناشیریندا ،خه‌ریكی گه‌مه‌یه‌كی ناشیرین بەهۆش���یاری نه‌وه‌ی نوێ���ن .هه‌موان گه‌نجه‌كانیان كاندید ده‌كه‌ن ،ده‌یاننێرن بۆ په‌رله‌مان ،پۆستی ئیداریو سیاسی جیاجیایان لەئاس���تی ب���ااڵ پێده‌ده‌ن، به‌اڵم سه‌نته‌رو چه‌قی بڕیارە گرنگه‌كان ئه‌گه‌ر لەدانیش���تن‌و كۆبونه‌وه‌كانیشدا به‌شداری بەگه‌نجه‌كانیش بكرێت ،ئه‌وا وان. هه‌ر الی نوخب���هی كۆنه ،نه‌ك ئه ئه‌م هێ���زە سیاس���یانه‌ی ئێمە لەبری پێدان‌و به‌خشینی پۆس���تی سیاسیو ئی���داری بەژماره‌ی���ه‌ك گه‌ن���ج ،گرنگە هاوش���انی ئه‌وە خه‌ریك���ی ئازادكردنی گه‌ن���جو به‌رهه‌مهێنان���ی مرۆڤی ئازادو كۆمه‌ڵگ���هی ئازادبن .گرنگ���ە نه‌وه‌ی نوێ بەپرسیارو دیالۆگی دیموكراسیانە س���ه‌باره‌ت بەخۆیان‌و خودی نوخبه‌ی ك���ۆن‌و ئاس���اییكردنه‌وه‌ی ملمالن���ێ رابهێن���ن ،ن���ه‌ك فۆرمێكی س���ه‌پاوی دیك���ە لەبیركردن���ه‌وەو دونیابینی���ان به‌سه‌ردا بسه‌پێنن‌و لەهه‌وڵی ئه‌وه‌دابن بیانخه‌ن���ه‌وە نێ���و هه‌م���ان ماش���ێنی به‌رهه‌مهێنان���هوهی مرۆڤ���ی بێده‌نگ‌و مرۆڤی بێ پرسیارو ره‌خنه .مرۆڤگه‌لێك ك���ە هه‌مو ره‌فتارو بڕیارێكی سیاس���ی سه‌رۆك‌و حزبه‌كه‌ی پێ جوان‌و راست‌و باش بێت‌و به‌رامبه‌ره‌كه‌یشی هه‌ڵە. ملمالنێ���ی نێوان نه‌وه‌كان بەته‌نها لەئاس���تی بونی جیاوازیدا ناوه‌س���تێ، به‌ڵكو ده‌په‌ڕێته‌وە بۆ ناكۆكی‌و ملمالنێی ش توند ،ئاس���ت‌و فۆرم���ی ملمالنێكه به‌پێی جیاوازی قۆناغ‌و ره‌وتی گه‌شه‌ی سیاس���یو كۆمه‌اڵیه‌تی كۆمه‌ڵگه‌كان، گۆڕانی به‌سه‌ردادێت .گومانی تێدا نییە كە هه‌ر گۆڕانێكی كۆمه‌اڵیه‌تی شێوازی جیاوازتری ژیان‌و نۆرم‌و به‌هاو مۆدێل‌و ره‌فتاری كۆمه‌اڵیه‌تی تایبه‌ت بەخۆیشی ده‌هێنێت ،كە هه‌میشە گه‌نجان‌و نه‌وه‌ی ن���وێ ده‌توانن خێراترو ئاس���انتر ببنە وه‌اڵم���ده‌ره‌وه‌ی ئ���ه‌م گۆڕانكاریان���ەو به‌راورد بەنه‌وه‌ی باوكانیش زوتر ده‌چنە ژێر كاریگ���ه‌ری گۆڕان���ه‌كان‌و خۆیانی له‌گه‌ڵ���دا ده‌گونجێنن .نه‌وه‌ی كۆن یان وه‌اڵمێكی پۆزه‌تیڤ بەگۆڕانكارییه‌كان ناده‌ن���هوه ،ی���ان هه‌وڵ���ده‌ده‌ن ببنە كۆسپ له‌به‌رده‌میدا ،ئه‌مە تائاستێكی زۆر لەكۆمه‌ڵگەداخراوه‌كان���دا ،ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگه‌یانه‌ی كە نه‌ریت‌و هێزوه‌رگرتن لەراب���ردو تێی���دا وه‌ك س���امانێكی ده‌وڵه‌مه‌ن���د كۆم���ه‌ك بەجۆرێ���ك لەدۆگمای���ی فیك���ریو كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ده‌كات‌و هه‌رچ���ی زیات���ر ب���ەدوای هێشتنه‌وه‌ی دۆخی وه‌ستاودا ده‌گه‌ڕێ، دۆخێك كە جوڵەو گه‌شه‌ی پێچه‌وانه‌ی دیدو ویس���تی پیرانە نه‌كه‌وێته‌وه ،یان له‌گه‌ڵ جوڵەو گه‌ش���ه‌یه‌كدا ده‌بن ،كە ببێتە ه���ۆی تێركردنی پێداویس���تییە سیاسیو كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی ئه‌وان وه‌ك
نه‌وه‌ی ك���ۆن .لەكۆمه‌ڵگه‌ی داخراودا، كە كۆمه‌ڵگ���هی ك���وردی نمونه‌یه‌كی ئه‌مج���ۆرە لەكۆمه‌ڵگه‌یانه‌یه ،ئامانجی نه‌وه‌ی كۆن به‌كارهێنانی سامانی فره‌و ده‌وڵه‌مه‌ن���دی رابردوە ب���ۆ ژیانكردن‌و درێژه‌‌دان بەده‌س���ه‌اڵت لەئێستادا ،بۆ هێشتنه‌وه‌و ره‌وایه‌تیدان بەپاوانكردنی ك���ۆی ژیان‌و جومگه‌كانی ده‌س���ه‌اڵت‌و كۆنتڕۆڵكردنی ژیانی ئینس���انه‌كانیش به‌پێی خواستی خۆی ،هه‌مو ئه‌مانه‌ش وه‌ك مافێ���ك ده‌بینێ ،مافێك كە هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی بەن���هوهی نوێو ژیانی گه‌نجانه‌وە نییه ،مافێ���ك كە بەهه‌مو قورس���ایی سیاس���یو كۆمه‌اڵیه‌ت���یو فه‌رهه‌نگ���ی خۆی���ه‌وە س���ه‌ری لەنێو قواڵیی نه‌ری���ت‌و به‌هاكانی رابردودایه، كە زۆرجار وه‌ك نه‌ریت‌و به‌های پیرۆز لەهه‌وڵی جێگیركردن‌و سه‌پاندنیاندان لەنێو په‌روه‌ردەو سایكۆلۆژیاو پێكهاتی كۆمه‌اڵیه‌تی نه‌وه‌ی نوێدا. كۆمه‌ڵگ���هی داخ���راوو باوكان���ی ده‌س���ه‌اڵتداری نێو ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگه‌یانە بەهه‌م���و هێزیان���ه‌وە ب���ەدوای ئ���هو ئامڕازان���ه‌دا ده‌گه‌ڕێ���ن ،ك���ە كۆمه‌ك بەزامنكردنی درێژكردنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتیان ده‌كات ،كاتێكیش لەده‌سه‌اڵتی حزبی‌و ئیداری���دان ،ك���ۆی ئۆرگان���ە حزبی‌و میدیای���یو ئیدارییه‌كان���ی واڵت وه‌ك ماش���ێنێكی كاریگه‌ر هه‌ر لەپێناو ئه‌م مه‌به‌سته‌دا ده‌خه‌نەكار ،كۆی ئه‌مانه‌ش بۆ ئه‌وه‌ی���ە تاده‌رفه‌ته‌كان���ی ملمالنێ تائاس���تی خنكان���دن ب��� هر‌ن ،تاهیچ گه‌نجێك ،گروپێكی ن���وێ ،خوێنێكی تازه ،نه‌ك هێزی ملمالنێی نه‌بێ ،به‌ڵكو هێزی بیركردنه‌وه‌ش لەوه‌ها ملمالنێیه‌كی له‌گه‌ڵ ئ���ه‌م جه‌مس���ه‌رە ته‌قلیدییه‌ی ده‌س���ه‌اڵتدا نه‌بێت .ئه‌گه‌رچی ئه‌مانە الیه‌نێك���ی گرنگی كوش���تنی ملمالنێن ن���هوهی نوێ وه‌ك خاوه‌ن ناس���نامه‌ی لەكۆمه‌ڵگه‌ی داخراودا ،به‌اڵم الیه‌نه‌كه‌ی تایب���هت به‌خ���ۆی هه‌س���ت پێنه‌كات، دی په‌یوه‌ندی بەخ���ودی نه‌وه‌ی نوێ ه���ه‌ر قس���ه‌كردنێك لەملمالنێی نێوان خۆیه‌وە هه‌یه ،نهوهیهك كە هیچ كاتێك دو نه‌وه‌ی جیاواز ،نێوان نه‌وه‌ی كۆنو له‌م كۆمه‌ڵگه‌یانە نه‌یتوانیوە سود له‌م نوێ ،لەكۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌دا ،قسه‌كردنە هێزو توانا گه‌نجانه‌یە بۆ خۆسازدان بۆ لەبابه‌تێ���ك ك���ە ه���ه‌ر لەبنه‌ڕه‌ت���دا ملمالنێیه‌كی ته‌ندروست له‌گه‌ڵ نه‌وه‌ی له‌س���ه‌ر خه‌یاڵێكی ب���ێ فیكری روت‌و كۆن وه‌ربگرێ ،یان لەڕاس���تیدا ره‌نگە به‌تاڵییه‌كی مه‌عریفی ته‌واو سه‌رچاوه‌ی هه‌ر ئه‌م���ە نه‌بوبێتە خه‌مێكی جیددی گرت���وە .لەكۆمه‌ڵگ���هی ئێمه‌دا زۆرێك مه‌عریفی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی ئهو ،چونكە هیچ لەنه‌وه‌ی كۆن ،لەیه‌ككاتدا هه‌م س���ه‌ر كاتێك لەده‌ره‌وه‌ی نوخبه‌ی ته‌قلیدی ،بەدونی���ای كۆنن ،ه���ه‌م دونیای نوێ، ته‌نانه‌ت هاوشانی كاركردنی له‌گه‌ڵ ئه‌م نه‌وه‌ی نوێیش بەهه‌مانشێوه ،به‌شێكی نوخبه‌یه‌شدا ،نه‌یتوانیوه وه‌ك پێویست گرنگیان لەیه‌ككاتدا هه‌م گه‌نجن ،هه‌م داكۆكی لەدیدگایه‌كی جیاوازتر له‌وه‌ی پیر ،به‌یانی���ان گه‌نج‌و ئێواران بەهه‌مو كە هه‌یه ،ب���كات ،نه‌یتوانی���وە ببێتە هێ���زو وزه‌ی گه‌نجانه‌یانه‌وه لەپش���تی خاوه‌ن���ی شوناس���ێكی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ن���هوهی كۆندا ده‌وه‌س���تن ،ئه‌وكاته‌ی تایبه‌ت ،كە ئ���هوو دونیابینی فیكری‌و به‌یانیان لەش���ه‌قام بێزاری ده‌رده‌بڕن، فه‌لس���ه‌فی ئه‌وان���ی وه‌ك نهوهیهك���ی ئێواران لەهه‌مان شه‌قام بەده‌نگی به‌رزو جی���اوازو شوناس���ێكی سیاس���یو دروشمی ره‌نگاوڕه‌نگ ،متمانە بەهه‌مان كۆمه‌اڵیه‌ت���ی جیاواز پێبناس���رێته‌وە .ن���هوهی پی���ر ده‌ده‌ن���هوه .بەكورتی م���رۆڤ تائێس���تایش لەكۆمه‌ڵگ���هی نه‌وه‌ی نوێی ئێمە كێش���هی شوناسی ئێمه‌دا هه‌ست بەبونی جیاوازی ناكات ،هه‌یه ،هێزی دۆزین���هوهی خۆی نییه، هه‌ست بەبونی روانین‌و دیدی فیكری‌و هێزی گوزارش���تكردن‌و ناساندنی خۆی فه‌لس���ه‌فی جیاواز بۆ سیاسه‌ت‌و ژیانی لەژێر تایتڵ‌و ناونیشانێكی كۆمه‌اڵیه‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی ن���اكات .تان���هوهی نوێ دیاریك���راودا نیی���ه ،وه‌ك دونیابینیو هێ���زی ئه‌م خۆجیاكردنه‌وەیە لەس���ه‌ر شوناس���ێكی كۆمه‌اڵیه‌ت���یو مه‌عریفی ئاس���تی فیكری‌و سیاسیو كۆمه‌اڵیه‌تی جی���اواز ،هێ���زی خۆجیاكردن���هوهو پیش���اننه‌دات ،تاكۆمه‌ڵگ���ە لەڕێ���ی گه‌وره‌ت���ر كردنه‌وه‌ی بۆش���ایی نێوان شوناسی فیكری‌و مه‌عریفی جیاوازه‌وە خۆی‌و نه‌وه‌ی رابردوی نییه ،ده‌توانین
ئه‌گه‌ر سه‌رنج لەمێژوی هاوچه‌رخی سیاسی كورد بده‌ین ره‌نگە تاڕاده‌یه‌ك هه‌ست به‌جۆرێك لەملمالنێ لەنێوان ئه‌م دو نه‌وه‌یه‌دا بكرێ به‌اڵم هه‌میشە ئه‌وه‌ی شكستی خواردوه ،نه‌وه‌ی نوێ بوه ،كە دواجار چۆته‌وە ژێر چه‌تری سیاسی نه‌وه‌ی كۆنو نوخبه‌ی ته‌قلیدی
بڵێین نه‌وه‌یه‌كی ونە. ئه‌گه‌ر س���ه‌رنج لەمێژوی هاوچه‌رخی سیاسی كورد بده‌ین ره‌نگە تاڕاده‌یه‌ك هه‌س���ت به‌جۆرێك لەملمالنێ لەنێوان ئ���ه‌م دو نه‌وه‌ی���ه‌دا بك���رێ ،ب���ه‌اڵم هه‌میش���ە ئه‌وه‌ی شكس���تی خواردوه، نه‌وه‌ی نوێ ب���وه ،كە دواجار چۆته‌وە ژێ���ر چه‌تری سیاس���ی ن���هوهی كۆنو نوخب���هی ته‌قلیدی .ئ���ه‌م حاڵه‌تە چ لەڕۆژگاری ده‌سه‌اڵتی شێخ مه‌حمود ،چ لەسه‌رده‌می ده‌سه‌اڵتی مه‌ال مسته‌فای بارزانی لەشۆڕش���ی ئه‌یلولدا ،بەڕونی ده‌بینرێ .راس���تە به‌شێكی گرنگی ئه‌م شكس���تی نه‌وه‌ی نوێی���ه ،په‌یوه‌ندی بەژێرخان���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���یو ئاب���وری‌و فه‌رهه‌نگ���ی كۆمه‌ڵگ���هی كوردیی���ه‌وە هه‌یه ،به‌اڵم به‌شێكی دیكه‌ی په‌یوه‌ندی به‌م دونیابینیو روانینه‌وە هه‌یه ،كاتێك ده‌چێتە ملمالنێی ته‌قلید ،به‌ڵێنی هێنانی فۆرم‌و ش���ێوه‌ی نوێی ژیان‌و سیاسه‌ت ده‌دات ،ب���ه‌اڵم كە ده‌گاتەده‌س���ه‌اڵت خه‌ریك���ی به‌رهه‌مهێنان���هوهی هه‌مان شێوازو فۆرمی كاری سیاسیو ئیداریو میدیایی ده‌بێت .ئه‌وە ئه‌م نه‌خۆشییە سیاس���یو كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ی���ه ،كە كۆی نه‌وه‌كان���ی ئێم��� هی بەك���ۆن‌و نوێوە وه‌كیه‌ك ئاڵ���ودەو گیرۆدە كردوە .من تاده‌گه‌م بەش���وێنی كۆن ،نوێم ،به‌اڵم كە گه‌یش���تمە جێگه‌ی ك���ۆن ،منیش هه‌مان كۆنم ،ئه‌مە كۆجیتۆی نه‌وه‌كانی ئێمه‌یە. سه‌رده‌می ئێستا ،تایبه‌ت ئه‌م چه‌ند ده‌یه‌ی رابردو ،گۆڕان���ی قوڵ‌و خێرای به‌خ���ۆوە دیوە .زانس���ت‌و ته‌كنۆلۆژیا ك���ۆی ژیان���ی داپۆش���یوه ،تایب���هت ته‌كنیكی میدیاو تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی ،كە هه‌رخۆی وه‌ك شۆڕشێك وایە .شتێكی سروشتییە هاوشانی ئه‌م بازدان‌و گۆڕانە جه‌وهه‌رییانه ،عه‌قڵ‌و رێگه‌كانی روانین‌و بیركردنه‌وه‌ش بگۆڕێن ،تایبه‌ت گه‌نجان، چونكە ئه‌وان لەنێو خودی ئه‌م سیاقی گۆڕانە خێراو س���ه‌راپاگیره‌دا هاتون‌و گه‌وره‌كراون ،نه‌ك پ���ه‌روه‌ردە كراون. ئه‌مه‌ش ژینگه‌یه‌كی بۆ ئه‌م نه‌وە نوێیە ره‌خساندوە ئاس���انتر بتوانن مامه‌ڵه‌ی دۆخ���ە گۆڕاوه‌ك���ە بكه‌ن‌و هاوش���انی گۆڕانه‌كانی بگۆڕێن‌و خۆیان بگونجێنن، لەكاتێكدا ن���هوهی ك���ۆن لەڕێكردن‌و خۆگونجاندن له‌گه‌ڵ ئه‌م گۆڕانە خێراو فراوانانە روبه‌ڕوی سه‌رئێشەو كێشه‌ی گ���ه‌ورە ده‌بێته‌وه ،چونكە بۆ نهوهیهك كە بەهه‌مو قورساییه‌وە لەنێو رابردودا ده‌ژی‌و سه‌ری لەنێو قواڵیی نه‌ریتدایه، ئاسان نییە بتوانێ بەئاسانی‌و بێكێشە هاوشانی گۆڕانە خێراكان بچێتەپێش‌و خ���ۆی بگونجێن���ێ ،به‌ڵك���و زۆربه‌ی كات ئ���ه‌م نه‌وه‌ی���ه ،ه���ه‌ر لەبنه‌ڕه‌تدا ئاماده‌بونێكی فیكری‌و س���ایكۆلۆژیهو كۆمه‌اڵیه‌ت���یو فه‌رهه‌نگی بۆ رێكردن‌و خۆگونجاندن له‌گه‌ڵ ئه‌م گۆڕانكاریانه‌دا نیی���ه ،لێره‌وە بۆش���ایی‌و جی���اوازی ده‌كه‌وێتە نێ���وان نه‌وه‌ی كۆنو نه‌وه‌ی ن���وێ ،جیاوازییه‌ك كە كۆی بواره‌كانی ژیان ده‌گرێته‌وە بەش���ێوازی خواردن‌و خواردنه‌وەو پۆشی نو ته‌نانه‌ت بەچێژی هون���ه‌ری‌و كاتبه‌س���ه‌ربردن بەهه‌م���و
جۆره‌كانییه‌وە. لەڕۆژگاری ئێستادا روانینی گشتی بۆ كۆمه‌ڵگه ،شێوازی ژیان ،مامه‌ڵە له‌گه‌ڵ ئه‌وانی���دیو هه‌ڵوێس���ت لەدابونه‌ریت‌و فۆرمی په‌یوه‌ن���دی كۆمه‌اڵیه‌تی نێوان مرۆڤه‌كان روبه‌ڕوی گۆڕانی خێراو قوڵ بونه‌ته‌وه ،كە ده‌شێ بەكوده‌تای گۆڕان ناوی بنێی���ن ،ئه‌مە له‌الیه‌ك ،له‌الیه‌كی دیكه‌وه ،بهرهوپێش���چونی ته‌كنیك كە بواره‌كانی رۆژنامه‌وان���یو ئامڕازه‌كانی فێركردن‌و خۆڕۆشنبیركردن بەخۆیه‌وە دی���وه ،هه‌م���و ئه‌مان���ە بونه‌تە هۆی دوركه‌وتن���هوهی هه‌ن���گاو بەهه‌نگاوی خه‌ڵك لەكاغ���ه‌ز ،چونكەخه‌ڵك زیاتر هۆگری وێن���ەو ده‌نگ‌و ره‌نگ‌و زانیاری خێرا بون. شتێك كە هه‌رچی زیاتر په‌یوه‌ندی نێوان نه‌وە جیاوازه‌كان ئاڵۆزتر ده‌كات، ئه‌وه‌ی���ە كە زۆرب���هی كات ،گه‌وره‌كان واخه‌ی���اڵ ده‌ك���ه‌ن له‌س���ه‌ر ته‌خت���ی حه‌قیقه‌تدا راكشاون ،خۆیان واده‌بینن ك���ە خ���اوه‌ن رۆش���نبیری‌و ئه‌زمون‌و عه‌قڵیه‌تێكی ریفۆرمیس���تی گه‌وره‌ن، ته‌نان���هت زۆرجار خۆیان وه‌ك نمونه‌ی بااڵ لەبه‌رامبه‌ر ن���هوهی نوێدا ده‌بینن‌و بڕوای���ان وایە ك���ە ئ���ه‌وان بنه‌ڕه‌تن‌و ده‌بێ بۆ هه‌میش���ە لەئاماده‌بونی بونی ئه‌واندا ،نه‌وه‌ی نوێ ل���ەده‌ره‌وه‌ی راو راوێ���ژو هه‌ژمونی ئه‌وان���دا جوڵه‌یه‌ك نه‌كات ،ی���ان توانایه‌كی بۆ جوڵه‌كردن نییە .بۆچون‌و دیدێك���ی له‌مجۆرە كە لەكۆمه‌ڵگ���هی ئێم���ه‌دا ئاماده‌بونێكی ك بێت گه‌وره‌ی هه‌یه ،بەهه‌ر پێوانه‌یه ته‌واو نابابه‌تی‌و هه‌ڵه‌یه .بەكام پێوه‌ری سۆسیۆلۆژی ،نوخبه‌یه‌ك ماف به‌خۆی ده‌دات فۆرمێك���ی ئام���اده‌ی ژی���ان‌و جۆرێكی تایبه‌تی روانین‌و بیركردنهوه، ره‌فتارو هه‌ڵسوكه‌وتێك ،كە به‌رهه‌می سیاقێكی مێژویی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی تێپه‌ڕه، هه‌وڵده‌دات به‌سه‌ر دۆخێكی جیاوازترو سیاقێكی مێژویی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی گۆڕاوو زه‌مه‌نێكی جیاوازیدا بسه‌پێنێ ،گومانی تێدانیی���ە هه‌ر هه‌وڵدانێك���ی له‌مجۆرە دۆخێك���ی ناس���ه‌قامگیر ده‌خوڵقێنێ‌و سه‌ره‌نجامیش لەدرێژماوه‌دا مه‌حكومە بەشكست. نه‌وه‌ی كۆن ده‌بێ ورد له‌م راس���تییە بەئاگا بێت ،كە بیركردنه‌وه‌ی گه‌نجان، گه‌نجانه‌ی���ه ،ش���ێوازی تێگه‌یش���تن‌و روانینی���ان ،په‌یوه‌ندیی���ان له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وانیدیكه‌دا ،ره‌فتارو ش���ێوازی ژیان‌و ئهو هۆكارانه‌ش كە كاریگه‌رن به‌س���ه‌ر فۆرم���ە جیاوازه‌كان���ی ژیانی گش���تی رۆژگاره‌كه‌وه ،هه‌م���و ئه‌مانه ملكه‌چی پێ���وه‌رو پێوان���ەو س���یاقی مێژویی‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���یو جه‌وهه‌ری نوێن .نه‌وه‌ی ك���ۆن ده‌بێ لەك���ۆی ئه‌م جی���اوازی‌و فۆرم���ە نوێیان���ە تێب���گات بەهه‌ر دو دی���وی پۆزه‌تی���ڤ‌و نێگه‌تیڤیی���هوه، تابتوانێ س���ود لەوزەو توانای نه‌وه‌ی نوێ ،به‌پێ���ی فۆرم‌و لۆژیكی گه‌نجانەو لەدونیابین���ی گه‌نج���ه‌وە وه‌ربگ���رێ، نه‌ك به‌پێی دیدو تێگه‌یش���تنی خۆی‌و خواس���ت‌و ئامانجی خۆی .نه‌وه‌ی كۆن ده‌بێ ورد س���ه‌رنج لەگۆڕانه‌كان‌و ئهو هۆكارانە بدات كە گه‌نجان ده‌جوڵێنێ‌و
ئاراس���ته‌یان ده‌كات ،وه‌اڵم���ده‌ره‌وه‌ی خواست‌و داواكارییه‌كانیانەو تینوێتیان ده‌شكێنێ .كاتێك نه‌وه‌ی كۆن ده‌توانێ ئه‌مەب���كات ،هه‌مان���كات ده‌رفه‌ت���ی ئه‌وه‌یشی بۆ ده‌ڕه‌خسێ سود لەتواناو هێ���زی گه‌نجانە وه‌ربگ���رێو ئه‌م وزەو توانایه‌ش ئاوێتە بەئه‌زمون‌و شاره‌زایی خۆی وه‌ك نه‌وه‌ی كۆن بكات‌و هه‌نگاو بەئاراسته‌ی كه‌ڵك بینین لەده‌ستكه‌وت‌و گۆڕانە نوێیه‌كان بنێ. لەئه‌نجام���ی كاری هاوب���ه‌ش‌و هاوسه‌نگی كۆمه‌اڵیه‌تی نێوان دو نه‌وه‌ی جیاواز ،نەته‌نه���ا كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی، به‌ڵك���و هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی دیكه‌یش ده‌توان���ێ هه‌ن���گاوی پۆزه‌تیڤ به‌ره‌و گه‌ش���ەو نوێبونه‌وە بنێ .كۆكردنه‌وه‌ی ئه‌زمون‌و ش���اره‌زایی‌و وزه‌و تواناكان، ت���ه‌واوكاری‌و ئاوێته‌ب���ون‌و یه‌كانگیری دێنێتەبون ،كە سه‌ره‌نجام ده‌بێتەهۆی بونیادنان���ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك���ی به‌هێزترو كاریگه‌رت���ر .كۆمه‌ڵگه‌ی���ه‌ك هه‌م���وان ی لەپێناویدا كارده‌ك���ه‌ن ،هه‌موان هێز فیكری‌و جه‌س���ته‌یی خۆی���ان ده‌خه‌نە خزمه‌ت گۆڕان‌و بهرهوپێش���چونیه‌وه. هه‌ركاتێك ئه‌مە رویدا ،ملمالنێی نێوان نه‌وه‌كانیش نه‌رمترو هێمنتر ده‌بێته‌وەو ده‌چێتە دۆخێكه‌وە لەبری ملشكاندنی یه‌كدی ده‌گۆڕێ بۆ ئاس���اییكردنه‌وه‌ی ملمالنێ‌و گوزارشتكردن لەجیاوازی به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ نهوهیهك حه‌ز بەملشكاندنی به‌رامبه‌ره‌ك���هی ب���كات .كۆمه‌ڵگ���هی كوردی لەئێس���تادا پێویستی زۆری بە به‌خشینی شوناس بەنه‌وه‌ی نوێ هه‌یه، شوناسێك لەڕێگه‌یه‌وه ،مرۆڤ بتوانێت بیركردن���هوهو به‌هاو ئ���اره‌زوو چێژی نوێب���ون‌و گه‌نجانە بەمان���ای فیكری‌و مه‌عریفی ،نە ته‌نها بەمانای بایۆلۆژی، ببینێت .پێویس���تی زۆری به‌وە هه‌یه، كە هه‌ر بەڕاس���تی ملمالنێیه‌ك له‌سه‌ر ئه‌رزی واقیع بێنێتەبون ،كە بەملمالنێی نه‌وه‌كان بناس���رێو م���رۆڤ لەنێویدا هه‌س���ت بەجیاوازی نێوان كۆنو نوێ بكات ،ب���ه‌اڵم ملمالنێیه‌ك ك���ە تیایدا چه‌مكی ملمالنێ وه‌ك دوژمنكاری نێوان دو تیم ی���ان دو نه‌وە پێناس نه‌كرێت، به‌ڵكو وێڕای جیاوازیه‌كان ،كە جیاوازی ت���ه‌واو سروش���تیو بگرە پێویس���تن، ده‌بێ هه‌وڵ به‌ئاراس���ته‌ی ئاوێته‌كردنی هێ���زە كۆمه‌اڵیه‌تیی���ە جی���اوازه‌كان بدرێ���ت‌و ه���ه‌ر دو ن���ه‌وە جیاوازه‌كە لەبڕیارو به‌رپرس���یارێتیدا هاوبه‌ش بن‌و بەیه‌كه‌وە كار بۆ پێش���كه‌وتن‌و گۆڕینی كۆمه‌ڵگەو ژیانی گشتی بكه‌ن .ئه‌وكات ده‌توانین لەهه‌ر ملمالنێیه‌كی بازاڕیانە دوربكه‌وینه‌وه ،ك���ە لەبری بونیادنان، وه‌كیه‌ك خه‌ریكی وێرانكردنی هه‌مومانه. نه‌وه‌ی ن���وێ ده‌بێ بەدوای دۆزینه‌وه‌ی كۆده‌كانی ئه‌م ملمالنێیه‌وەبێ ،تابتوانێ شوناسێكی كۆمه‌اڵیه‌تی تایبه‌ت به‌خۆی ببه‌خشێ‌و لەملمالنێی نه‌وه‌ی كۆنیشدا سه‌نگ‌و قورسایی كۆمه‌اڵیه‌تی لەبه‌رچاو بگیرێ ،لەس���ه‌روی هه‌مو ئه‌وانه‌شه‌وە بتوانێ ئه‌م تێزی گۆڕینی پێگه‌ی نێوان نوخبه‌ی ده‌س���ه‌اڵتدارو ن���هوهی نوێ لەتێزێكی پیرۆزه‌وە بگۆڕێ بۆ تێزێكی ئاسایی ملمالنێی كۆمه‌اڵیه‌تی.
یه‌كێتی‌‌و یه‌كبون ی كورد لەخاك‌و زمان‌و مێژوه‌كه‌یدایە ی دانا مه‌نم هه‌رگی���ز حه‌زناك���ه‌م كه‌س���ێك بەنوس���ینه‌كانمه‌وه بش���ڵه‌ژێ ،ی���ان ی ب���كا یاخود په‌نا خه‌مۆكی هه‌راس���ان ی بباتەبه‌ر ش���ه‌ڕی ئه‌عساب ،به‌تایبه‌ت ی خ���ۆم، هاونیش���تمان‌و هاونه‌ت���هوه ئاماده‌ش���م ئه‌گه‌ر هه‌ڵەبم ده‌رهه‌ق هه‌ر یه‌كێك س���ه‌ری ب���ۆ دانه‌وێنم ،چونكە ی خۆم���ه ،هاوزمانین ،یه‌ك لەخوێن��� نه‌ژادو كلتورو فه‌رهه‌نگین. خۆ ئه‌گه‌رن���ا بزانم جاش���قه‌ڵه‌مێك لەخیانه‌ت���كاری له‌گه‌ڵ میلله‌تی كوردا، ناوه‌ستێت‌و ئاوێ لەئاوه‌ڕۆ ده‌رده‌كا ،ئاو بەئاش���ی دوژمندا ده‌كات ،پێنوسه‌كه‌م ی بەعه‌ره‌ب‌و شۆڤێنیسته‌كان ده‌كاو چی ی ،ئ���ه‌وا دوهه‌ن���دە له‌گه‌ڵ كردویه‌ت��� جاش���قه‌ڵه‌مە كورده‌ك���ە دێتەگۆو هه‌ر وشه‌یه‌كم ده‌بێت بەچقڵ‌و به‌رد! هیچ پارتێكی سیاس���ی لەكوردستان
ی خاك‌و نیشتمان‌و بەته‌نها خاوه‌نداریه‌ت میلله‌ت ناكات ،كه‌وایە كه‌سیش بەته‌نها ی ش���ه‌هیدو خه‌بات‌و تێكۆشان خاوه‌ن نیی���ە ،هه‌م���و هێ���زە كوردیی���ه‌كان بەعه‌لمانی‌و ئیس�ل�امییه‌وە ،بەڕاست‌و ی خه‌بات‌و تێكۆشانن، چه‌په‌وە ،خاوه‌ن به‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ر میلله‌تدا كه‌مینه‌ن، كه‌وای���ە ل���ەدژی الیه‌نێ���ك ،په‌المارو ی بەخاك‌و نیشتمان‌و شههیدو سوكایه‌ت پێش���مه‌رگە مه‌كه‌ن ،چونك���ە ئه‌وانە ی ره‌مزی‌‌و مه‌عنه‌وی میلله‌تن! سه‌رمایه ی ی تر خۆیان پ���ێ خاوه‌ن زۆر حزب��� ی ش���ه‌هیده‌و بەخۆی���ان ده‌ڵێ���ن "حزب ی ی بەخاوه‌ن ش���ه‌هیدان" هه‌یش���ە خۆ ی چاره‌ی خۆنوس���ین" ده‌زانێت‌و "ماف ی س���فره‌ی ح���ازر ده‌كات! چاوه‌ڕێ��� تێكۆشان لەپێناو بەده‌ستهێنانی مافە ی ك���وردو هه‌نگاونان ی میلله‌ت ره‌واكان ی سیاس���ی ،ن ه ب���ه‌ره‌و س���ه‌ربه‌خۆی پێویس���تی به‌ش���ه‌رمه ن ه نه‌گیشە ،نه
ی هیچ كەس‌و حزبێك ،ده‌رگا بەفه‌رمو ی كه‌س نه‌گیراوە كێ ئاوه‌اڵیه‌و ده‌س���ت ی تاو ئه‌دات ،ئه‌وە ئه‌رزو ی خۆ ئه‌س���پ ئەمە گه‌ز ،مێژو بەش���كۆدارییه‌وە ئه‌م رۆژانە تۆمارده‌كات. ئهو ئه‌زمونه‌ی لەكوردستان هه‌مانه‌و ی بیس���ت‌وپێنج س���اڵە لەژێر س���ێبه‌ر ی خۆماڵیدای���ن ،به‌باش‌و حوكمڕانیه‌ت��� ی خراپیه‌وە ،بۆن‌و ناس���نامه‌و س���یما ی ی پێوەدی���ارە ،ناحه‌زان��� كوردبون��� ی ئهو ی دژایه‌ت��� كوردی���ش س���ه‌نگه‌ر سیماو ناس���نامە قه‌ومیه‌یان گرتوە كە ی كوردایه‌تی‌‌و ی رۆح‌و ئاوێتەبون هه‌ڵگر كوردبونە. ی پێویس���تە هه‌موم���ان پارێ���زگار ی لەقه‌زی���هی كوردی بكه‌ی���نو مه‌زنتر بكه‌ین‌و هێواش هێواش میلله‌ته‌كه‌مان ی بگوازین���ه‌وە بۆ نه‌ت���هوهو نه‌ته‌وایه‌ت ی یاسایی‌و ده‌س���تورییه‌وە بنیات لەڕو بنێین‌و ده‌وڵه‌تی سه‌ربه‌خۆی كوردستان
ی نیی���ە ،ده‌رفه‌ته‌كان له‌ده‌س���ت بده‌ین‌و دابمه‌زرێنی���ن ،باچیتر ده‌س���تبه‌ردار ی وازێڕین‌و ئامادە ی ت���ر ده‌رفه‌ت هێالنه‌ی جاش���ایه‌تی‌‌و به‌ش���ێك نه‌بین جارێك ی نایه‌ته‌وە به‌رده‌ستمان ،گرنگە ده‌رفه‌ت لەپ�ل�ان‌و س���یناریۆو به‌رژه‌وه‌ن���د ی سیاس���یو ی نه‌دۆزین���ه‌وە بۆ بڕوبیانو واڵت���ان ،به‌ڵكو لەچ���اوی به‌رژه‌وه‌ند ی شوناس���ی یه‌كترم���ان قب���وڵ بێ���ت، میلله‌ته‌كه‌مانه‌وە په‌یوه‌ندی‌‌و هه‌ماهه‌نگ ی نه‌ته‌وایه‌تیدا دیپلۆماسی ببه‌س���تین له‌گه‌ڵ جیران‌و هه‌مومان لەچوارچێ���وه دۆس���ته‌كانمان لەئه‌وروپ���او ئه‌مریكاو به‌رپرسیاره‌تیمان له‌سه‌ر شانەو خۆمان لەبه‌رپرسیاره‌تی نه‌دزینه‌وە. ی عه‌ره‌بی. كه‌نداو یه‌كێت���یو یه‌كبون���ی كوردس���تان ی هی���چ ده‌رفه‌تێ���ك وه‌ك���و ده‌رفه‌ت ی ی خاكه‌كه‌یدای���ە ،لەیه‌كێت لەیه‌كێت��� ی ی نێوماڵ ی زه‌مینه‌س���از زمانه‌كه‌یدایە ،لەیه‌كێتی مێژوه‌كه‌یدایە ،رێكخس���تن ی ی فه‌رهه‌ن���گ‌و كلت���ورو ك���ورد نییە بۆ پرس���ی س���ه‌ربه‌خۆی لەیه‌كێت��� ی ره‌مزی‌‌و ترادس���یۆنی كوردایه‌تیدای���ە ،دواجار كوردس���تان ،چونكە هێ���ز ی میلله‌ت ئه‌به‌خشێتە ی مه‌عنه‌وی‌‌و ئیراد‌ه ی ئیراده‌و كۆده‌نگی‌‌و یه‌كڕیز لەیه‌كێت ی مه‌شروعی سه‌ربه‌خۆیی‌‌و وردبینانه‌تر، نیش���تیمانیدایە ،كه‌وایە ئێمە خاوه‌ن ی عه‌قاڵنیتر ،حه‌كیمانه‌تر ،بڕیار ئه‌درێت‌و هه‌م���و پێكهاته‌كانی فاكت���ه‌ری هێز ی هه‌مواندا به‌رپرس���یاره‌تیش لەئه‌ستۆ نه‌ته‌وایه‌تین. ی ده‌بێ���ت ،دواجاریش زیانی بۆ په‌زه‌كان خ���ۆ ئه‌گه‌ر ئ���ه‌م فاكته‌ران هی هێز ی (معلوم نه‌ته‌وایه‌تیم���ان یه‌ك نه‌ب���و ،ئیراده‌و نابێت ،مه‌سه‌له‌كە وردو درشت یه‌كێتی‌‌و یه‌كبون لەنێوان هێزو گروپ‌و م���ن الدین بالض������رورة) واتە رۆش���نە، ی ناوێت. پارت���ە سیاس���ییه‌كاندا نه‌بو ،مومكین به‌ڵگه‌نه‌ویستە ،سوێند
هیچ ده‌رفه‌تێك وه‌كو ده‌رفه‌تی رێكخستنی زه‌مینه‌سازی نێوماڵی كورد نییە بۆ پرسی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان
کتێب
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
بۆچی جولەکە شەڕی ناخۆیان نەکرد؟
17
به‌بێ سوپایه‌ك ی گه‌وره‌و به‌هێز نیشتیمان‌و ئازاد ی بونیان نابێ ئا :بارام سوبحی
ی ژێرزه‌مینیماندا ی خه‌بات له‌میانه نه بیرمان له‌ده‌سه‌اڵت كرده‌وه‌و ی نه هه‌وڵیشمان بۆدا .له‌ناو دڵ خۆماندا له‌سه‌ر ئهوه كۆك بوین، ی یاخیبون یان له‌گه‌ڵ سه‌ركه‌وتن له‌ناوبردنی ده‌سه‌اڵتی بێگانه، حكومه‌تی واڵته‌كه‌مان ده‌بێ له‌الیه‌ن ی بكرێ. سه‌ركرده فه‌رمییه‌كانه‌و‌ه رای مێناحیم بیگن ،سه‌روه‌زیرو یه‌كێك له‌دامه‌زرێنه‌رانی ده‌وڵه‌تی ئیسرائیل واده‌ڵێت. ی ی یاخیب���ون یاده‌وه‌رییه‌كان كتێب��� ی حاجی خدر مێناحیم بیگنه ،ش���ه‌فیق ی به‌كوردی‌‌و له‌ئینگلزییه‌و‌ه كردویه‌ت��� ی ئاوێ���ر له‌دوتوێ���ی ()550 ناوه‌ن���د الپ���ه‌ڕه‌دا چاپیكردوه .ل���ه‌م كتێبه‌دا ی ی زیندانیكردن نوسه‌ر باس له‌س���ااڵن ی له‌ڕوس���یا ،هه‌روه‌ه���ا چۆنێت��� ی به‌ڕێوه‌بردن‌و دیارتری���ن چاالكییه‌كان ی ئێرگۆن ی ژێرزه‌مین رێكخراوی سه‌رباز ی ی تاوه‌كو به‌ر له‌ڕاگه‌یاندن ی لیۆم زڤ���ا ی ده‌وڵه‌تی ئیس���رائیل ده‌كات ،كه خۆ ی ئهو یه‌كێ���ك ب���وه له‌س���ه‌ركرده‌كان رێكخراوه. ئه‌م كتێبه‌بۆ كێیه؟ ی بیگن ده‌ڵێت :ئ���ه‌م كتێبه‌م به‌پله س���ه‌ره‌كی بۆ گه‌له‌كه‌م نوسیوه ،نه‌بادا ی دیكه–هه‌روه‌ك كاره‌ساتباران ه جارێك له‌ڕاب���ردودا وایكردب���و -ئهو راس���تی ه ساده‌ی ه له‌بیربكا :ك ه شتگه‌لی گرنگتر له‌ژیان‌و سامناكتریش له‌مردن هه‌ن .بۆ خه‌ڵكی غه‌یره جوشم نوسیوه ،به‌ڵكو به‌نابه‌دڵیش دركی���ان به‌وه‌كردبێ كه‌وا له‌خوێن‌و ئاگرو فرمێسك‌و خۆڵه‌مێشدا ی له‌دایكبوه.. ی مرۆڤایه‌ت ی نوێ نمونه‌یه‌ك ی ك ه جیه���ان پێیوابو ئ���هو جوله‌كه‌یه مردوه‌و جارێكی دیكه هه‌ڵناس���ێته‌وه. ێ هه‌رگیزی���ش جارێك���ی دیك��� ه ناب��� ی ی زه‌و دابه‌زێته‌و‌ه نێوچاڵ‌و له‌سه‌ر گۆ بسڕدرێته‌وه. نوس���ه‌ر ده‌ڵێت :ئه‌م كتێبه ته‌رخان نییه بۆ فرمێس���ك ،به‌ڵكو ته‌رخان ه بۆ یاخیبون ،ته‌رخان نییه بۆ بێبه‌خته‌كان، به‌ڵكو ب���ۆ یاخیبوان ،ته‌رخان نییه بۆ روسیاو ئۆردوگای زۆره‌ملێ ،به‌ڵكو بۆ ی ئازادیو خاكی ئیس���رائیل‌و بۆ خه‌بات له‌دژی ده‌سه‌اڵتی بێگانه‌دا.
خه‌م‌و خه‌فه‌تیشدا ئاشنابوه .زۆرجاران مه‌رگ به‌س���ه‌ریدا داوه ،ئیدی له‌س���ه‌ر ی ێ یان له‌سه‌ر خاك خاكی نیشتیمان ب بێگانه .به‌اڵم "بۆ ئهو ش���تانه هه‌رگیز نه‌گریاوم ،ته‌نیا له‌و ش���ه‌وه‌دا نه‌بێ ك ه جاڕی ده‌وڵه‌ت درا گریام". شكۆی به‌ریتانیامان شكاند ی رێكخراوه‌كه‌یان، سه‌باره‌ت به‌ئامانج ی بیگ���ن ده‌نوس���ێت :له‌دروس���تكردن رێكخراوه‌كه‌مان���دا هی���چ ده‌س���ته‌و تاقمێكی بكوژانه‌مان دانه‌نا تاقوربانیی ه گرنگ���ه‌كان بخه‌ن ه داوو له‌ناویان به‌رن. ی ه���ه‌ر له‌بنك���هوه ب���ۆ س���ه‌ركردایه‌ت ی رێكخراوه‌كه‌مان واڕۆنرابو ك ه له‌شكرێك ی ی بێ ،نه‌خش��� هی په‌الماردان ژێرزه‌مین ی دوژم���ن بێ، ئامانج���ه كوش���نده‌كان دام���ه‌زراوه چه‌كدارییه‌كان���ی دوژمن‌و ی بكا، ده‌سه‌اڵتی مه‌ده‌نیان هێدمه‌گرت ی زیانی سه‌ربازییانه له‌بڕستی په‌الماردان دژومن بگه‌یه‌نێ. ناوب���راو رونیده‌كاته‌وه مه‌به‌س���تیان له‌دوژمن ده‌سه‌اڵتی ئینتیدابی به‌ریتانیا بوه ،بڕواش���یان وابو‌ه ئه‌گ���ه‌ر له‌وه‌دا ی ی حكومه‌ت��� س���ه‌ركه‌وتوبن ش���كۆ به‌ریتانی���ا له‌ئیس���رائیلدا تێكوپێ���ك بش���كێنین ،ئیدی البردنی ده‌سه‌اڵتیان ی به‌دوایدا دێ. ئۆتۆماتیكیان��� ه خ���ۆ له‌وباره‌ی���هوه ده‌ڵێ���ت :ئێم��� ه ئ���هو خاڵه‌الوازه‌مان كوتی‌‌و هیچ بوارێكیشمان ی ی ئهو هه‌مو س���ااڵنه پێنه‌دا .له‌میانه ێ راپه‌ڕینه‌كه‌مان���دا ،به‌مه‌به‌س���ت ،ب��� ی ماندوبون‌و نوچدان زه‌برمان له‌ش���كۆ حكومه‌تی به‌ریتانیادا. ی ی ب���اره‌گا س���ه‌رباری ته‌قاندنه‌و‌ه س���ه‌ره‌كی حكومه‌تی به‌ریتانیاو ده‌یان ی دیكه ،به‌اڵم چاالك���ی س���ه‌ربازییانه وه‌كو بیگن ده‌ڵێت :هه‌واڵگری به‌ریتانی ی هه‌رگی���ز له‌وه‌دا س���ه‌رنه‌كه‌وت دیوار ژێرزه‌مینیم���ان بش���كێنێ‌‌و دزه بكات ه ی ی توانا نێومان .هه‌رچه‌ن���ده ئه‌وپه‌ڕ ی خۆیان به‌كارهێنا .له‌و هه‌مو س���ااڵنه ی یاخیبونه‌ك���ه‌دا ته‌نه���ا س���ێ حاڵه‌ت ی ی رویداوه .ئه‌دوارد گریك وه‌زیر ناپاك ی ی رۆژهه‌اڵت ی ب���ۆ كاروب���ار به‌ریتان��� ی ناوه‌ڕاس���ت ،وتبوی :هۆكاری سه‌ره‌ك ی شكستمان له‌فه‌له‌ستین نوشستهێنان ده‌زگای هه‌واڵگ���ری نهێنیمان بو .ئه‌م قسه‌یه‌ی هه‌ر زۆر راست بو. بنه‌ماو رێساكانی ئێرگۆن ی ی بیگ���ن ،له‌ن���او رێكخراو به‌وت���ه ی هی���چ ئیرگۆن���دا پل���هی س���ه‌رباز ی نه‌ده‌دا، ی به‌هه‌ڵگره‌ك���ه زێده‌مافێك��� موچه‌ش به‌گوێره‌ی پله‌نه‌ده‌درا ،به‌ڵكو ی بارودۆخی خێزان ده‌درا .بۆ به‌گوێره به‌رده‌وامیدان به‌چاالكییه‌كانیان ،بیگن ی ده‌ڵێت :ئه‌گه‌ر هاتباو له‌هه‌ر قۆناخێك یاخیبونه‌كه‌دا هه‌ر هه‌مومان بگیراباین یاخود بكوژراباین ،ئه‌وا خه‌ڵكانێك هه‌ر هه‌بون جێگه‌مان بگرنه‌وه‌‌و له‌به‌رامبه‌ر چه‌وسێنه‌ردا بجه‌نگن تاده‌یبه‌زێنن. ی كاركردنی له‌و س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌زمون رێكخ���راوه‌دا ،بیگن ده‌نوس���ێت :ئێم ه فێربوی���ن ك��� ه ئامان���ج الوازو زه‌بون ی ی پله‌ئاسای ده‌كات ه پاڵه‌وان .سه‌رباز ی ی زۆر ئاسای ده‌كات ه ئه‌فسه‌ر .كه‌سان ده‌كات���ه به‌خش���ند‌هی مێش���كو دڵ، ی خاوه‌ن بیردۆزه‌وان ده‌كات��� ه پیاوێك ك���ردارو خوێندكاره‌كانی���ش ده‌كات��� ه ستراتیژه‌وان. ی هه‌رچه‌ن���ده ئیرگ���ۆن رێكخراوێك ی ی كاره‌كانی چاالك ی بوهو چه‌ق سه‌رباز چه‌كداران ه بوه ،ب���ه‌اڵم بیگن ده‌ڵێت: ئێم ه نه مه‌به‌س���تمان بوه ن ه بڕوامان ی فیزیكی ب���وه ،ئێم ه بڕوامان به‌هێ���ز ی م���ۆراڵ هه‌بو .ئهوه به‌زاڵبون���ی هێز ی دوژمنه‌كه‌مان بو ك���ه گاڵته‌ی به‌هێز مۆراڵ ده‌هات .هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ش بو ك ه دوژمنه‌كان ههرچهنده گره‌ویان له‌سه‌ر ی زه‌به‌الح ده‌كرد ،به‌اڵم هێزێكی فیزیك هه‌ر ئه‌وان شكس���تیان هێنا .ئه‌مه‌ش ی مێژوه .ئێمه سوپاس���گوزارین قانون كه توانیمان ئهو ش���ته بس���ه‌لمێنین، ی سه‌لماندنه‌كه‌ش نه‌وه‌ك هه‌ر له‌پێناو میلله‌ته‌كه‌مان���دا ،به‌ڵكو بۆ س���ه‌رجه‌م مرۆڤایه‌تی بو.
گریان بۆ ژیان نه‌ك بۆ مه‌رگ ی مێناحیم وۆلفۆڤێچ بیگن ناوی ته‌واو ی ( )1913لهدایكبوهو بێگن���ه ،س���اڵ ی ی ()1992م���ردوه .له‌م���اوه له‌س���اڵ ت���ا)1983/10/10 (1977/6/20 س���ه‌رۆكوه‌زیرانی ئیس���رائیل ب���وه. ی خۆیهوه ی منداڵ��� له‌ب���اره‌ی قۆناغ��� ی زوه‌و‌ه باوكم ده‌ڵێت :هه‌ر له‌ته‌مه‌نێك ی نایه‌وه، ی نازییه‌كان سه‌ر كه به‌ده‌ست ێ ی جوله‌ك ه ده‌ب فێری كردبوین ئێم���ه بگه‌ڕێینه‌وه ئیس���رائیل .ئه‌وه‌ش نه‌ك ی ی بڕۆین یاخود بێی���ن به‌ڵكو بۆ ب���ۆ ی بگه‌ڕێین���هوه ،ئ���ه‌وه‌ش جیاوازییه‌ك مه‌زنه‌و مایه‌ی له‌باوه‌ش گرتنه. بیگ���ن له‌هه‌ڕه‌تی گه‌نجی���دا ده‌بێت ه ی بزوتنه‌وه‌ی بیتار ك ه ئه‌ندامێكی كارا بزوتنه‌وه‌یه‌كی الوانی جه‌ماوه‌ری بوه. ی ی جه‌نگ س���اڵێك به‌ر له‌هه‌ڵگیرس���ان ی ی جیه���ان ،ده‌بێت ه به‌رپرس��� دوه‌م��� ی لقی بزوتنه‌وه‌ك ه له‌پۆڵه‌ندا .ده‌رباره كاره‌كانی ئه‌م رێكخراوه ،ده‌ڵێت :من‌و ی هاوڕێكانم هه‌مو هه‌وڵێكماندا تاوه‌چه ێ به‌ش���ێوه‌یه‌ك پ���هروهرده بكه‌ین، نو ی ك��� ه نه‌ك ه���ه‌ر بۆ ره‌نج���دان‌و رۆنان ده‌وڵه‌ت���ی جوله‌ك��� ه ئاماده‌بن ،به‌ڵكو له‌پێناویدا بجه‌نگن ،ئازار ببینن‌و ئه‌گه‌ر پێویستیش بكا له‌پێناویدا بمرن. ی ی له‌زیندان ساڵ ی ئازادبون بیگن دوا ی ئیسرائیل. ( )1942ده‌گاته سه‌ر خاك ی ی ژێرزه‌مین لێ���ره‌ش س���ه‌رقاڵی كار ی ده‌ڵێت: ده‌بێت ،ههرچهنده وه‌كو خۆ ی ی ژێرزه‌مین ی چاالك��� هیچ���م ده‌رباره نه‌ده‌زان���ی ،هه‌رگی���ز خه‌ون���م ب���هوه ی ی بجه‌نگم .تائه‌یلول نه‌ده‌بینی به‌نهێن ( )1948له‌گ���ه‌ڵ له‌ش���كرێك خزمه‌تم ی جوله‌ك ه كرد ،ك ه له‌ش���كری یاخیبوان ی ئازادی رق له‌دوژمن‌و هیوا ی بو .ئهو له‌شكره‌ش له‌سه‌ر لێواره‌كان ی رق له‌م كتێب���ه‌دا بیگن باس له‌رۆڵ ی ی ئوردندا ده‌س���تبه‌كاربو .رێگا روبار ی گه‌ل���ی جوله‌كه‌دا له‌په‌روه‌رده‌كردن��� ئازادی ئیسرائیلی لێدا. ی ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت :ئێم���ه ده‌بوای ه وه‌ك ی بیگن هه‌ر له‌سه‌ره‌تای سااڵن به‌وته ی ته‌ندروس���ت ،رقمان ی بینیوه‌و له‌گه‌ڵ هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ك گه‌نجییه‌و‌ه برس���ێتی
خواوه‌ند واڵت ی وه‌ك یه‌كه‌یه‌ك پێ به‌خشیوین .هه‌وڵ ی پارچه‌پارچه‌كردن ی نه‌وه‌ك به‌ته‌نیا هه‌ر تاوانه ،به‌ڵكو كفرو له‌باربردنیش ه هه‌ر كه‌سێك دان به‌مافی سروشتیمان له‌سه‌رله‌به‌ر ی واڵته‌كه‌دا نه‌نێ ،ئه‌وا دان به‌مافه‌كه‌مان له‌هیچ پارچه‌یه‌كیشدا نانێ ی ل���ه :رێس���ا ،ن���ادادی‌‌و ناڕه‌وایه‌ت��� ی باب‌و ده‌س���ه‌اڵتی بێگان ه له‌نیشتیمان باپیرانمان ،له‌نێ���و واڵته‌كه‌ی خۆماندا بهاتبای���هوه .ده‌بوای��� ه رقم���ان لهوه ی ی نیش���تیمانه‌كه بێته‌و‌ه كه ده‌رگاكان خۆمان له‌س���ه‌ر براكانمان داخرێ ،به‌و خوێن له‌به‌ر رۆیشتن‌و فرمێسكانه‌شه‌و‌ه هه‌ر ه���اوار هاواریان ه بۆ جیهانێك ،ك ه ی مۆراڵ���هوه كه‌ڕه .ئ���هو جۆره ل���ه‌ڕو ی ی بهرهوپێش���چون ی هێز رقه دنه‌ده‌ر ی ی جیهان بوه .چونكه ره‌وڕه‌وه مێژو ی ی مرۆڤایه‌تی :به‌ئاشت په‌ره‌سه‌ندنه‌كان نه‌بوه ،به‌ڵكو به‌شمشێر بوه. ی هیوا، كاتێ���ك دێت ه س���ه‌ر باس��� ی ه���ه‌ر گه‌لێك له‌وه‌دای ه ده‌ڵێت :هیوا ی ی ئام���اده‌ن گیان تاچه‌ن���د رۆڵه‌كان��� ی ك ه خۆش���یان خۆی���ان له‌پێناو ئازاد ی ك���ه مرۆ ده‌وێ ،ل���ه‌دژی كۆیالیه‌ت��� ێ له‌پێناو رق���ی لێیه‌تی‌‌و ه���ه‌ر ده‌ب��� ی لێیبێت���هوه، خۆشه‌ویستیش���دا رق��� ی به‌خ���ت ده‌كا .گه‌له‌كه‌م���ان خه‌ڵكێك كرداریی���ه ،رێز له‌وش���ه‌گه‌لێك ناگرن ی كرده‌وه‌ییان نه‌بێ. مه‌گه‌ر پاشخانێك ی پڕ ب���ڕوا مێژوییان گۆڕی‌‌و دو وش���ه دروستیش���یان كرد .ئهو دو وشه‌یه‌ش ی ئیسرائیلدا شۆڕه‌سوار بون، له‌مه‌یدان ئه‌وانی���ش ئازادی ی���ان مردن بون .دو ی زۆر ساده‌ی پڕواتا. وش ه
هیوای هه‌ر گه‌لێك له‌وه‌دایه تاچه‌ند رۆڵه‌كانی ئاماده‌ن گیان ی خۆیان له‌پێناو ئازادی ك ه خۆشیان ده‌و ێ له‌دژی كۆیالیه‌تی ك ه مرۆ رقی لێیه‌تی‌‌و هه‌ر ده‌بێ له‌پێناو خۆشه‌ویستیشدا رق ی لێیبێته‌وه به‌خت ده‌كا
من ده‌جه‌نگم كه‌واته هه‌م ی بیگن بۆ ئ���هوهی ئازادیت به‌دی���د ی ێ رق���ت له‌كۆیالیه‌ت خۆش���بوێ ،ده‌ب ی ببێته‌وه .ئه‌گه‌ر گه‌له‌كه‌ت خۆش���بوێ ،مانابه‌خ���ش ،سیاس���هتو ه���ۆكار ی ده‌جوڵێن���ێو ئازادی بۆ ناب���ێ رقت له‌و دوژمن��� ه نهبێتهوه ك ه نێوده‌وڵه‌ت��� هه‌ر له‌سه‌ر وێرانكارییه‌كانی سوره .خۆ گه‌له‌چه‌وساوه‌و فه‌وتاوه‌كه‌مان دێنێ. ئ���هو پێیوای ه له‌هه‌مو مێ���ژودا هیچ ێ ئه‌گه‌ر نیشتیمانه‌كه‌ت خۆش بوێ ،ناب رقت له‌وان ه نهبێتهوه كه نیشتیمانه‌كه‌ت ش���تێك له‌ئاماده‌بونی خۆقوربانیكردن ی هیچ مه‌زنت���ر نه‌بوه .ه���ه‌روه‌ك ئهوه به‌خۆیانه‌وه ده‌لكێنن. ی ی خۆشه‌ویس���تیه‌كیش له‌خۆشه‌ویس���ت هه‌روه‌ها ده‌ڵێت :گه‌لێگ گه‌ر به‌رگر ی مه‌زنتر نه‌ب���وه .بۆی ه له‌شوێن ه پیرۆزه‌كانی نه‌كا – یان هه‌ر بۆ سه‌ربه‌س���ت ی خه‌ڵك ه ی واڵته‌كه‌و خوێن ی به‌رگریكردنیان نه‌دا -ده‌ڵێت :خاك هیچ نه‌بێ هه‌وڵ گه‌لێكی ئازاد نییه ،ههرچهنده زۆریش كوژراوه‌ك��� ه به‌هێزو خۆشه‌ویس���تیه‌و‌ه ی كاوێژ بكا .گه‌لێك ك ه گڕی له‌یاخیبوه جوه‌كان به‌ردا. ده‌رباره‌ی ئازاد سه‌باره‌ت به‌كۆجیتۆك هی دیكارت ك ه ی ی واڵته‌كه بوار بدا بنك���ه پیرۆزه‌كان یان ئه‌وانه‌ی هه‌س���تی هه‌ر‌ه پیرۆزییان ده‌ڵێ :م���ن بیرده‌كه‌مه‌و‌ه كه‌وات ه هه‌م، الیه بنپ���ێ بكرێ ،ئ���ه‌وا له‌گیانیانه‌و‌ه بیگن ده‌ڵێ :رۆژگارێك له‌مێژودا هه‌یه، كۆمه‌اڵنی خه‌ڵ���ك به‌ته‌نها بیركردنهوه كۆیله‌ن. ی ناوبراو ،راشكاوان ه ده‌نوسێت :جیهان نابن���ه مای��� هی س���ه‌لماندنی هه‌بون ی به‌كوژراوه‌كان���دا نه‌هاته‌وه .خۆیان .ده‌كرێ گه‌لێ���ك "بیربكاته‌وه" به‌زه‌ی��� ی هه‌ر ببن ه ته‌نها رێزی ئه‌وانه‌ی گرت ك ه جه‌نگان .به‌اڵم هێش���تا كوڕو كچه‌كان ی وای ه جه‌ن���گ له‌پێناو باش���تر ی���ان خراپتر مێگه‌لێك له‌كۆیله .ئاخر رۆژگار ی ی هه‌مو ش���تێكت هاوارت لێده‌كات :تۆ ئ���ه‌وه‌ش راس���تیه‌كه‌یه .هه‌مو خه‌ڵك جیهان به‌ده‌ر له‌جوه‌كان ئهو راس���تیی ه ئاده‌می���زای رێز له‌خۆگرت���و له‌هه‌مبه‌ر تاڵه‌یان ده‌زانی .ه���ه‌ر ئه‌وه‌ش بو ك ه شه‌ڕانگێزیدا هه‌مو ش���تێكت به‌نده ب ه دژومنه‌كه‌مان توانی داومان بۆ بنێته‌وه‌و به‌رگریت .ئێم ه ده‌جه‌نگین كه‌وات ه ئێم ه خوێنمان بڕێژێ .پاش���ان ده‌ڵێت :ئهو هه‌ین! ئه‌زمون��� ه ك ه به‌ش���ه‌ش ملی���ۆن گیان ی سه‌ربازی چه‌كی عه‌ره‌ب‌و چاپ له‌سه‌ر گه‌لی جو كه‌وتوه ،فێری كردین ی چۆنێتی ده‌ستكه‌وتنی چه‌ك لهباره ی رزگاری ،سه‌ربه‌خۆیی‌‌و ته‌نها به‌شه‌ڕ
ی چاالكییه‌كانیان ،بیگن بۆ ئه‌نجامدان��� ده‌ڵێت :هه‌ندێك له‌عه‌ره‌به‌كان كارایان ه یارمه‌تی���ان دای���ن .كۆمه‌كه‌كه‌ش���یان ی ی نه‌بو .له‌و كه‌م���ه چه‌كه به‌خۆڕای��� هه‌مانبو ،به‌شێكی له‌عه‌ره‌به‌كانه‌و‌ه بو. ی ی ئێمه خۆمان كه‌ره‌س���ته تائه‌وكاته دروس���تكردنی مادده ته‌قینه‌وه‌كانمان ی په‌یداكرد – كه چه‌كی سه‌ره‌كی خه‌بات رزگاریخوازیمان بو ،-به‌ش���ێكیش له‌و ی به‌ریتانییه‌كانه‌و‌ه ی له‌خ���ود چه‌كانه ی گرتبومان ،به‌ش��� ه هه‌ر‌ه زۆره‌كه‌ی ت ئێن تیشمان له‌عه‌ره‌به‌كان كڕیبو. ی ی رێكخ���راو یه‌كێ���ك له‌به‌ش���ه‌كان ئیرگ���ۆن چ���اپ‌و باڵوكردن���هوه بوه، ی بیگ���ن ده‌ڵێ���ت :هی���چ خه‌باتێك��� پارتیزانان��� ه له‌جیهان���دا به‌ق���ه‌د ئێم ه ی چاپ‌و په‌خش نه‌كردبو .هه‌روه‌ها شت ی ده‌ڵێت :خه‌ڵكه‌كه‌م���ان رونكردنهوه كرده‌وه‌كانیان لێمانده‌ویس���ت ،ئێمه‌ش ی ده‌بوای��� ه له‌پێن���او ئاسایش���ی ئهوه ده‌مانویس���ت بیپارێزی���ن ،رونكردنهوه ی لێتێگه‌یش���تن‌و بده‌ین ،كه نیش���انه ی بیر هاوس���ۆزییان ب���و .ئهو گه‌ل���ه ده‌كات���هوه به‌وش��� هی ب���ۆش‌و به‌تاڵ‌و ی كوێران ه قای���ل نییه ،به‌ڵكو كردهوه ده‌یانه‌وێت بزانن بۆچ شتێك كراوهو ك ه كراویش ه بۆ له‌وكاته‌دا كراوه. ی شه‌ڕی ناوخۆمان نه‌كرد؟ بۆچ له‌وكات���هی رێكخ���راوی ئیرگ���ۆن ی ی دیك ه له‌خه‌باتدا ب���وه ،رێكخراوێك ی به‌ناوی هاگانا هه‌بوه .ئه‌م س���ه‌رباز ی دو رێكخ���راوه ل���ه‌دوای راگه‌یاندن��� ی ده‌وڵه‌تی ئیس���رائیل ده‌بن ه پێكهێنه‌ر ی سوپای ده‌وڵه‌ته‌كه .له‌گه‌ڵ كۆتایهاتن ی ی به‌ریتانیاشدا هیچ شه‌ڕێك ده‌س���ه‌اڵت ناوخۆیی له‌نێو جوه‌كاندا به‌رپا نه‌بو. بیگن ده‌ڵێت :دو هۆكار گه‌له‌كه‌مانیان ی له‌كاره‌ساتی براكوژی پاراست ،به‌پله ی ئێرگۆنمان یه‌كه‌میان ئێمه جه‌نگاوه‌ر وافێرنه‌كردب���ون رقی���ان له‌ركاب���هره سیاس���ییه‌كانی خۆیان ببێته‌وه .رق‌و ی گه‌فێك ه كینه‌ی یه‌كالیه‌ن ه به‌ڕاش���كاو ی ی نه‌ته‌وه‌یی .رق‌و كینه له‌سه‌ر یه‌كێت ی ی ش���ه‌ڕی نێوخۆ دوالیه‌ن���ه‌ش به‌زۆر به‌دوادا دێ. ی دوركه‌وتن���هوه دوه‌می���ن ه���ۆكار له‌ش���ه‌ڕی براكوژی���دا په‌یوه‌س���ت بو به‌كێشه‌ی ده‌سه‌اڵت .ئێم ه له‌ژێرزه‌میندا ی ی ده‌س���ه‌اڵتدارێت له‌پێناو دامه‌زراندن ی جو ده‌جه‌نگاین ،خودی خۆمان خه‌م ی ده‌س���ه‌اڵتمان نه‌بو .له‌میانه‌ی خه‌بات ژێرزه‌مینیماندا ن ه بیرمان له‌ده‌س���ه‌اڵت كرده‌وه‌و ن ه هه‌وڵیش���مان بۆدا .له‌ناو دڵ���ی خۆمان���دا له‌س���ه‌ر ئ���هوه كۆك ی یاخیبون بوی���ن ،له‌گه‌ڵ س���ه‌ركه‌وتن ی بێگانه، ی���ان له‌ناوبردنی ده‌س���ه‌اڵت حكومه‌تی واڵته‌كه‌م���ان ده‌بێ له‌الیه‌ن ی بكرێ. س���ه‌ركرده فه‌رمییه‌كانه‌و‌ه رای
ی ئێرگون ب���هو گیان���ه‌ش س���ه‌ربازان په‌روه‌رده‌كرابون. سوپا بۆ نیشتیمان‌و ئازادی ی ئیس���رائیل، دوای جاڕدانی ده‌وڵه‌ت بیگ���ن به‌ن���اوی رێكخراوه‌كه‌یان���هوه به‌یاننامه‌ی���ه‌ك باڵوده‌كات���هوه ،ك��� ه ێ به‌ش���ێكی به‌م جۆره‌یه :ئێم��� ه ده‌ب ی مرۆیی له‌ڕاده‌به‌ده‌ر له‌پێناو توانایه‌ك ی مانه‌و‌هی سه‌ربه‌خۆییدا ،له‌پێناو ئازاد ێ واڵته‌كه‌مان���دا خ���ه‌رج بكه‌ی���ن .جار ی ی جه‌نگی له‌به‌راییه‌وه ،پێویست ه باسك ئیس���رائیل هه‌م به‌هێزو ه���ه‌م گهوره ی بكه‌ین .چونك��� ه به‌بێ ئه‌مه ن ه ئازاد به‌ده‌س���تدێ‌‌و نه نیشتیمانه‌كه‌ش���مان ده‌مێن���ێ .هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت :له‌نێو ی ئیس���رائیلدا ئێم��� ه ده‌بین ه ده‌وڵه‌ت��� ی سه‌ربازو بنیاتنه‌ر ،رێز له‌حكومه‌ته‌كه ی ده‌گرین ،چونك��� ه حكومه‌ت حكومه‌ت خۆمانه. ی به‌یاننامه‌كه‌دا ی دیك���ه له‌به‌ش���ێك ده‌ڵێ���ت :ئێم��� ه پێویس���تمان ی ی هۆشمه‌ندانه‌ی ده‌ره‌ك به‌سیاسه‌تێك ده‌ب���ێ بۆ ئ���هوهی واڵته‌كه‌م���ان ئازاد بكه‌ین‌و ده‌وڵه‌ته‌كه‌ش���مان ب���ه‌رده‌وام ی ێ بنه‌م���ای په‌یوه‌ند ب���ێ ..ئێم ه ده‌ب ی ئاڵوگۆڕك���ردن له‌گ���ه‌ڵ نه‌ته‌وه‌كان��� جیهاندا دابمه‌زرێنین‌و بش���یانپارێزین.. ی ێ دانوس���تان هه‌ب���ێ .دوژمنایه‌ت ده‌ب به‌دوژمنایه‌ت���ی .كۆم���ه‌ك به‌كۆمه‌ك. ی ێ به‌دۆستایه‌ت ی هه‌ر ده‌ب دۆس���تایه‌ت پاداشت بدرێته‌وه. دادپهروهریو یه‌كپارچه‌یی ی ی سروشت‌و سیمای حكومه‌ت لهباره ی ئیس���رائیله‌وه ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تا جاڕدانی���هوه ،بیگ���ن له‌به‌یاننامه‌كه‌دا ێ ده‌ڵێت :له‌نێو نیشتیمانه‌كه‌ماندا ده‌ب ی بااڵده‌ست بێ‌‌و ده‌سه‌اڵتێك دادپه‌وه‌ر ێ به‌س���ه‌ر هه‌م���و ده‌س���ه‌اڵته‌كاندا ب ێ سته‌مكاری هه‌بێ .وه‌زیرو بشكێ .ناب گزیره‌كان ده‌بێ خزمه‌تكاری نه‌ته‌وه‌بن‌و ێ به‌س���ه‌ریاندا نه‌بن��� ه كه‌ڵ���ه‌گا .ناب��� چه‌وس���اندنه‌و‌ه هه‌بێ .له‌واڵته‌كه‌ماندا نابێ هی���چ هاواڵتییه‌ك یان بێگانه‌یه‌ك ی له‌ژور برس���ی بكرێ ،نابێ هه‌توانێك ی س���ه‌رنه‌بێ‌‌و له‌پ���ه‌روه‌رده‌و فێركردن سه‌ره‌تایش بێبه‌ش بكرێ. ی ئیس���رائیلیش س���ه‌باره‌ت به‌خاك��� ده‌ڵێت :خواوه‌ند واڵتی وه‌ك یه‌كه‌یه‌ك پێ ی ی پارچه‌پارچه‌كردن به‌خشیوین .هه‌وڵ نه‌وه‌ك به‌ته‌نیا هه‌ر تاوانه ،به‌ڵكو كفرو ی له‌باربردنیشه .هه‌ر كه‌سێك دان به‌ماف سروشتیمان له‌س���ه‌رله‌به‌ری واڵته‌كه‌دا نه‌نێ ،ئ���ه‌وا دان به‌مافه‌كه‌مان له‌هیچ ێ هه‌رگیز پارچه‌یه‌كیشدا نانێ .ئێمه ناب ئهو ماف ه سروشتیی ه فه‌رامۆش بكه‌ین. ئێم ه ده‌بێ به‌رده‌وام چاومان له‌س���ه‌ر سه‌ربه‌خۆییه‌كی ته‌واو عه‌یاربێ.
16
تایبەت
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
"له‌باخچه‌كان پێویست ه توانای منداڵ ده‌ربخه‌ن یان بێ به‌شیان بكه‌ن؟" ئا :سروه جه‌مال
محه‌مه‌د پاش له‌خه‌وهه‌س���تانی زۆربه‌ی رۆژه‌كان له‌س���ه‌ر خوان���ی نان���ی به‌یانی باس���ی ره‌وزه ده‌كات به‌اڵم به‌یانی رۆژی یەکشەممه بۆ ئهو جیاوازه چونكه نیگه‌رانه‌و ناشیه‌وێت نان بخوات له‌به‌رئه‌وه‌ی نه‌چێت بۆ باخچ���ه ،چونكه داده‌ك���هی هه‌موكات هه‌ندێ هاوڕێی هه‌ڵده‌بژێرێت بۆشانۆگه‌ری‌و گۆرانی وتن ،ئه‌م بێب���ه‌ش ده‌كات "ئه‌مه وته‌ی ن���از جەب���اری دایك���ی محه‌مه‌ده، نیگه‌رانه له‌هه‌ڵسوكه‌وتی به‌شێك له‌داده‌و مامۆس���تاكانی باخچه‌كه‌ی ،به‌نیگه‌رانیه‌وه ده‌ڵێت "چوم له‌گه‌ڵ داده‌كه‌ی قسه‌م كرد، به‌اڵم وه‌اڵمی ئه‌وه‌بو ئهو به‌كه‌ڵك نایه‌ت، باشه له‌باخچه‌كان پێویس���ته تواناكانیان ده‌ربخه‌ن یان بێبه‌شیان بكه‌ن؟" فایه‌ق س���ه‌عید ،پسپۆڕی په‌روه‌رده‌یی لهوبارهیهوه ده‌ڵێت "لەباخچەی ساوایاندا مندااڵن فێری ناڕاستگۆیی ،ناداپەروەریی، س���ڵکردنەوە لەمرۆڤدۆس���تیو ت���رس لەخوێندن���ەوەی کتێبی���ان دەکەین ،بەاڵم کە گەورە بون داوایان لێدەکەین راستگۆو دادپەروەربن ،خۆشەویستییان بۆ مرۆڤ بۆ کتێب لەئاستێکی بەرزدا بێت .ئەم دوڕوییە تایب���هت به‌په‌روه‌رده‌و من���دااڵن به‌گرنگی یەکێکە لەس���یما دیارەکانی کۆمەڵگەکانی ده‌زانێت كه قس���ه‌كان بگۆڕدرێن بۆ كردار رۆژهەاڵتی ناوەڕاست کە هۆکاری سەرەکی ده‌ڵێت "مندااڵن لەقۆناغی باخچەدا بەشێکی لەالیەک بەردەس���تنەبونی زانستی تازەیە گرین���گ لەگەشەس���ەندنی مەعریفی���ی، لەالیەک���ی دیک���ەوە حەزنەکردنی مرۆڤی پرۆسەی بیرکردنەوە ،وێناکردنی جیهانی کوردە لەپراکتیکدا لەو س���یما جوانانەی دەرەوەی خۆی���ان دروس���ت دەکەن .ئەو سەرەوە .زۆرێک لەبیرمەندە جیهانییەکان مندااڵنە هێش���تا لەقۆناغی مامەڵەکردنی کە تیۆرییەکانیان تائێستاش کاری باخچەو پراکتیکی���دان ،بۆی���ە رێکخس���تنی ئ���ەو قوتابخانەکان���ی رەنگڕێژ ک���ردوە هاوڕان گەشەس���ەندنە بەشێوەیەکی گشتی بەندە لەسەر ئەوەی دادپەروەری بۆ ئەو مندااڵنە بەوەی چۆن مامۆس���تاو دادەکان دەتوانن مانای رەخس���اندنی دەرفەتی یەکس���انە ،ئ���ەو مامەڵەیەو کۆی پرۆس���ەکانی دیکە واتە کاتێک مامۆس���تاو دادەکان هەندێک لەقسەکردنی رۆژانەوە بکەنە پرۆسەیەکی دەبەنە تەماش���اکردنی شانۆنامەو هەندێک کردەی���ی .ئ���ەم کارە کەلێنێکی گەورەی ن���ا ،میهرەب���ان لەگەڵ هەندێک���داو توند لەگەشەس���ەندنی منداڵەکان���ی ئێم���ەدا لەگەڵ ئەوانی دیکەدا ،هەندێک هەڵدەنێن‌و دروست کردوە". ئ���هو ده‌پرس���ێت "بەگەڕان���ەوە ب���ۆ سەرزەنش���تی هەندێکی تر دەکەن… هتد گەورەترین بنەما بۆ فێربونی ناداپەروەری تیۆرییەکەی لێڤین دەربارەی کەس���ایەتی مامۆس���تا ،تاچەند دادەکان‌و مامۆستاکان لەکۆمەڵگەدا دروست دەکەن". فایه‌ق سه‌عید كه خاوه‌نی چه‌ند كتێبێكه دەتوانن کەسایەتی خۆیان لەو کەسایەتییە
مامۆستاو داده‌كان‌و خێزان ده‌كرێت هاوكاربن له‌وه‌ی به‌پێی ئهو به‌هرانه‌ی كه منداڵه‌كه هه‌یه‌تی ژینگه‌ی بۆ فه‌راهه‌م بكه‌ن ،به‌دڵنیاییه‌وه نه‌ك ته‌نها باخچه‌كان
هەڵکردنی ئااڵ لەقوتابخانەیەک زۆردارە رۆژهەاڵتیی���ە داب���ڕن‌و ببن���ە مامۆس���تایەک‌و دادەیەک���ی دیموکراتخواز بۆ ئ���ەوەی کەس���ایەتی منداڵ���ەکان بەو ئاراستەیەدا ببەن؟" فایه‌ق سه‌عید پێشنیار ده‌كات‌و ده‌ڵێت "الیەنی مرۆڤایەتی‌و هاوسۆزی لەکەسایەتی دادەو مامۆس���تاکاندا بەپێی تیۆرییەکەی رۆبەرت بالک‌و جەی���ن مۆتۆن بنەمایەکی زۆر گرینگ���ن بۆ ئ���ەوەی ئ���ەو مندااڵنە لەگەورەیی���دا لەگەڵ هەموماندا هاوس���ۆز ب���ن .زۆر گرینگ���ە هەمو مامۆس���تایەک‌و دادەیەک���ی باخچەکان ئەو پرنس���یپانەی سەرەوە لەگەڵ خۆیدا ساغ بکاتەوە .دەبێ ئ���ەوەی لەال رون بێت کە هەڵس���وکەوتی رۆژان���ەی ئەو دەبنە بنەمایەکی گرینگ بۆ کەس���ایەتی ئەو مندااڵنە لەداهاتودا ،بۆیە ئەگەر کەسایەتی تاکی کوردت لەم رۆژەدا پێ قبوڵ نییە ،ئەوە دەبێ دەس���تبەجێ گۆڕان���کاری لەش���ێوازی پەروەردەکردنی
منداڵەکاندا دروس���ت بکەیت‌و سەرەتاش بەخوێندنەوەی زانستی نوێ دەبێت". سامان سیوه‌یلی ،به‌ڕێوبه‌ری توێژه‌رانی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ده‌رونی له‌وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده ده‌ڵێ���ت" مامۆس���تاو داده‌كان‌و خێ���زان ده‌كرێ���ت هاوكارب���ن ل���هوهی به‌پێی ئهو به‌هرانه‌ی كه منداڵه‌ك���ه هه‌یه‌تی ژینگه‌ی بۆ فه‌راه���ه‌م بك���ه‌ن ،به‌دڵنیاییه‌وه نه‌ك ته‌نها باخچه‌كان ،به‌ڵك���و ده‌بێت له‌هه‌مو دامه‌زراوه‌یه‌ك���ی په‌روه‌رده‌ییدا هه‌له‌كانی فێركردن‌و گه‌ش���ه‌پێدان ب���ه به‌هره‌كان بۆ هه‌م���وی وه‌ك یه‌ك بێت ناكرێت كۆمه‌ڵێك بێ به‌ش بێت". س���امان سیوه‌یلی كه هاوكات وته‌بێژی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ش���ه جه‌ختی كردهوه ك���ه "ئ���هو جیاكاریی���ه دژی پڕه‌نس���یپه په‌روه‌رده‌ییه‌كانه ،ئێمه جیاوازی تاكیمان ههی���ه له‌نێوان منداڵێ���كو یه‌كێكی تردا، منداڵ هه‌یه به‌ئاره‌زو‌ویستی خۆی به‌شداری
چاالكیه‌كی هونه‌ری ناكات ئهوه ئاساییه، ب���ه‌اڵم ده‌كرێت بوارێكی ت���ری بۆفه‌راهه‌م بكرێت ،بۆیه نابێت روناكی بخرێته س���ه‌ر گروپێ���ك له‌مندااڵن له‌به‌رئ���هوهی ئه‌مانه به‌هره‌مه‌ندن یان ده‌نگیان خۆشه یان له‌ڕوی جوڵه‌ی جه‌س���ته‌ییه‌وه له‌بارترن له‌س���ه‌ر حس���ابی ئه‌وانی تر ،هه‌تا له‌قوتابخانه‌ش كه مامۆس���تا روناكی بخاته س���ه‌ر دوسێ كه‌س له‌به‌رئه‌وه‌ی زیره‌كن ،به‌ڵكو ده‌بێت ئه‌وانیش چاالك بكرێن". سامان سیوه‌یلی باس له‌كاریگه‌رییه‌كانی ئ���هو جیاكاریان���ه ده‌كات ده‌ڵێت "هه‌مو جیاكاری���ه‌ك چ له‌نێو خێ���زان یان باخچه به‌داخ���هوه كاریگ���ه‌ری نه‌رێن���ی ده‌كاته س���ه‌ر باری ده‌رونیان ،بۆیه ئه‌ركی هه‌مو مامۆستاو داده‌كانه هه‌ل بڕه‌خسێنن وه‌ك یه‌ك به‌پێی جیاوازیه‌كان ،هه‌روه‌ها ده‌بێت له‌نێوان باخچه‌و خێزاندا په‌یوه‌ندی هه‌بێت بۆ ده‌رخستنی به‌هره‌كانیان".
کورد پێداگری لەسەر مانەوەی به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده ی كه‌ركوك دەکات ی ی الدانی به‌ڕێوه‌به‌ری گشت بڕیار ی پهروهردهی كه‌ركوك له‌پۆسته‌كه جیاوازی له‌نێوان به‌شێك ی شاره‌ك ه دروست له‌پێكهاته‌كان ده‌كات ،كوردیش ده‌یه‌وێت فه‌رحان حوسێن له‌پۆسته‌ك هی بمێنێته‌وه‌و پشتگیری ده‌كه‌ن .بابه‌ته‌كه‌ش بوه‌ت ه گه‌رمترین باسی هه‌فته له‌پارێزگاكه‌دا. ی ی لیژنه په‌روین محمد ئه‌مین سه‌رۆك ی په‌روه‌رده‌و خوێندنی بااڵ له‌ئه‌نجومه‌ن ی ئهو ی كه‌ركوكیش له‌ب���اره پارێ���زگا كێش���ه‌یه‌وه بۆ ئاوێنه وتی "بڕیاره‌ك ه نایاساییه‌و قه‌بوڵی ناكه‌ن". نوس���راوه‌كه ل���ه22ی ش���وبات به‌ژم���اره 4587ئاراس���ته‌ی فه‌رح���ان ی ی پ���هروهرده حوس���ێن به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ی كه‌رك���وك ك���راوه له‌الی���ه‌ن وه‌زی���ر ی عێراقیهوه به‌واژوی محمد پ���هروهرده ی ی ك���ردوه به‌ڕێوه‌به‌ر ئیقب���ال‌و داوا ی په‌روه‌رده ده‌س���تبه‌رداری پۆسته‌كه ی ئه‌م ی 15 بێ���ت به‌بڕیارێ���ك ل���ه‌ڕۆژ مانگه.
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
سیسته‌م ی خوێندن به‌ب ێ ئامانج سه‌ریاس سه‌مین
له‌به‌شێك له‌باخچه‌كانی ساوایان له‌چوارچێوه‌ی كاروچاالكیه‌كانیان هه‌ندێك منداڵ هه‌میشه به‌شدارن‌و هه‌ندێكیش بێبه‌ش ده‌كرێن ،شاره‌زایه‌كی په‌روه‌رده ده‌ڵێت "کاتێک مامۆستاو دادەکان هەندێک دەبەنە تەماشاکردنی شانۆنامەو هەندێک نا ،هەندێک هەڵدەنێن‌و سەرزەنشتی هەندێکی تر دەکەن، گەورەترین بنەما بۆ فێربونی ناداپەروەری لەکۆمەڵگەدا دروست دەکەن"
ئا :گۆران لوقمان
ته‌خته سپی
ی ی 21 ی ماده "بڕیاره‌ك���ه پێچه‌وان ه ی كه‌ركوكه" .ئهوه ی پارێزگا ئه‌نجومه‌ن ی ی فه‌رحان حوس���ێن له‌ش���وێن لێدوان ده‌وامه‌كه‌یه‌وه بۆ ئاوێنه بو ،له‌كاتێكدا ی ی له‌كاره‌كه ی دورخستنه‌و‌ه ناوبراو بڕیار بۆ ده‌رچو‌ه وتیشی "من به‌رده‌وام ده‌بم ی له‌سه‌ر كاره‌كه‌م به‌پاڵپشتی به‌رپرسان كه‌ركوك" .ناوبراو ك ه به‌ڕه‌گه‌ز عه‌ره‌ب ه ی ی 4ساڵ ه به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌به‌ر ماوه ی پهروهردهی كه‌ركوك��� ه له‌دوای ئهوه ی شن عومه‌ری به‌ره‌گه‌ز توركمان به‌هۆ ته‌مه‌نیه‌و‌ه خانه‌نشینكرا. ی چه‌ن���د رۆژێ���ك دوای باڵوبونه‌وه ی نوسراوه‌ك ه ده‌نگۆكان‌و پێش گه‌یشتن ب ه به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌رده ،لهوبارهیهوه ی 21ی ش���وبات نه‌جمه‌دین كه‌ریم رۆژ ی پارێ���زگاری كه‌ركوك له‌نوس���راوێك فه‌رمیدا به‌ژم���اره 609كه بۆ فه‌رحان ی ی ن���اردوه پش���تگیری خۆ حوس���ێن ی ب���ۆ ناوبراو وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری گش���ت پهروهردهی كه‌رك���وك دوپاتكرده‌وه‌و ی ی بڕیار تێی���دا هات���وه "له‌به‌رئ���هوه ی ی پ���هروهرده ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر گۆڕین��� ی ی په‌روه‌رده كه‌ركوك له‌الی���ه‌ن وه‌زیر ی تاكڕه‌وانه‌و بێ عێراقه‌وه به‌شێوه‌یه‌ك
ی ی بوه له‌گ���ه‌ڵ ئه‌نجومه‌ن هه‌ماهه‌نگ��� ی كه‌ركوك‌و ته‌نانه‌ت ئاگاداریش پارێزگا نه‌كراونه‌ت���هوه ،بڕیاردرا كار به‌فه‌رمان ه كارگێڕییه‌كه‌ی به‌غدا نه‌كرێت". به‌پێی زانیارییه‌كان له‌شوێنی فه‌رحان حوسێن وه‌زاره‌تی پهروهردهی عێراقدا ی فازڵ ئه‌س���وه‌د بڕی���اردراو‌ه به‌دانان به‌ڕێوه‌به‌ری چاالكی ه وه‌رزش���ییه‌كانی پهروهردهی كه‌ركوك وه‌كو به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی پ���هروهرده .ئه‌س���وه‌دیش له‌لێدوانێكی پێشتریدا ئاشكرایكردوه ك ه له‌سه‌ر پش���كی پێكهاته‌ی عه‌ره‌بی ئهو ی پۆسته‌ی پێده‌درێت .له‌كاتێكدا به‌پێ ی پارێزگاكه ئهو ی پۆسته‌كان دابه‌شكردن ی پۆسته بڕیاربو‌ه توركمانه‌كان به‌ڕێوه ی " توركمان به‌رن ،په‌روین محه‌مه‌د وت ی ئهو جێگه‌یه ده‌كه‌نه‌وه، ده‌مێك ه داوا به‌اڵم ئه‌وانیش تائێستا كاندیدیان نیه‌و ته‌نها ده‌ڵێن مافی ئێمه‌یه". ی ی بڕیاره‌كه تاكه هێز كه پاڵپش���ت ی ی عه‌ش���ایه‌ر به‌غدا ب���كات ئه‌نجومه‌ن ی ئهو ی كه‌ركوك ه كه س���ه‌رۆك عه‌ره‌ب��� ئه‌نجومه‌ن ه رایگه‌یاندو‌ه " فازڵ ئه‌سوه‌د كه‌سێكی ته‌كنۆكراته". ی دیك ه ی دانانی كه‌س���ێك له‌ئه‌گ���ه‌ر
ی كه‌ركوك ب ه به‌ڕێوه‌به‌ری پ���هروهرده ی پارێزگا ئهو كه‌س��� ه ده‌بێت ئه‌نجومه‌ن ی هه‌ڵبژێرێ���ت ،وه‌ك س���ه‌رۆكی لیژن ه ی "ئه‌گه‌ر هه‌ر بڕیار بێت پ���هروهرده وت فه‌رحان حوسێن البدرێت ،ئه‌وا ده‌بێت 3ك���ه‌س بپاڵێورێن‌و ئێم��� ه دیارییان بكه‌ین". ی بۆ ئاوێن ه په‌روی���ن محه‌مه‌د ئ���هوه خسته‌ڕو "بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی بابه‌ته‌ك ه ی ب��� ه كۆبون���هوه ده‌ك���هنو به‌ش���دار ی پ���ه‌روه‌رد‌هی كه‌ركوك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ده‌كه‌ین". ی ل���هو ی خ���ۆ ئ���هو سه‌رس���وڕمان ی ی ك ه بێ پرس ی به‌غدا ده‌ربڕ بڕیارانه ی پارێزگاكه ئاڵوگۆڕ ئه‌وان به‌رپرس���ان ی "ئێم���ه قه‌بوڵی ناكه‌ین‌و ده‌كه‌ن ،وت ی پارێ���زگا ئ���هو بابه‌ت ه له‌ئه‌نجومه‌ن��� تاوتوێ ده‌كه‌ینه‌وه". ئهو وتان ه دوای ئهوه دێت ك ه پێشتر ی ی ناوه‌ند چه‌ند جارێك بڕیار حكومه‌ت ی ی كه‌ركوك ی ژماره‌یه‌ك به‌رپرس گۆڕین ده‌ركردوه ،هه‌رچه‌ن���ده كه‌ركوكیه‌كان نیگه‌رانیی���ان ده‌ربڕی���وهو به‌بڕیاره‌ك ه ی ی خۆ ناڕازی بون ،به‌اڵم به‌غدا قس��� ه بردوه‌ت ه سه‌ر.
توركمان ده‌مێك ه داوای ئهو جێگه‌ی ه ده‌كه‌نه‌وه ،به‌اڵم ئه‌وانیش تائێستا كاندیدیان نیه‌و ی ته‌نها ده‌ڵێن ماف ئێمه‌یه
پایه‌یه‌ك����ی گرن����گ یاخ����ود گرنگتری����ن پایه‌ی په‌روه‌رده‌و فێرك����ردن ئامانجه ،واته نه‌خشه‌ڕێیه‌ك بۆ سیسته‌می خوێندن له‌هه‌مو واڵتێكدا هه‌یه بۆ ئهو مه‌به‌ست‌و ئامانجه‌ی كه سیسته‌مه‌كه‌ی له‌س����ه‌ر نه‌خشه‌ڕێژ ده‌كرێت، ل����ه بنه‌ڕه‌ت����دا خوێن����دن‌و به‌ده‌س����تهێنانی بڕوانامه ئامانج نیه ،وه‌ك له(سیس����ته‌م)ی خوێندنی هه‌رێمدا به‌رچاوه ،گه‌ر راش����كاوانه له‌به‌رپرس����ه بااڵكان����ی په‌روه‌رده بپرس����ین ئامان����ج له‌سیس����ته‌می خوێن����دن له‌هه‌رێمی كوردس����تاندا چیه؟ ئ����ه‌وا به‌ب����ێ دودڵی‌‌و بیركردنهوه كۆمه‌ڵێك ده‌سته‌واژه‌ی قه‌به‌مان بۆ ری����ز ده‌كه‌ن ك����ه سیس����ته‌می خوێندن له‌هه‌ناوی خویدا هه‌ڵی گرتوه ،وه‌لێ له‌دۆخی به‌ركه‌وتنی واقیعه‌ك����ه‌دا ،باب هتو به‌هاگه‌لی دیكه ده‌بینین. دواوێن����هی وه‌زی����ری پ����هروهرده له‌خوێندنگه‌یه‌كدای����هو ه����اوڕێ له‌گ����ه‌ڵ خوێندكاره‌كانی س����ه‌رقاڵه به‌پاكکردنه‌وه‌ی بینای خوێندنگه‌یه‌ك ،ئه‌مه گه‌ر بۆ وه‌زیری په‌روه‌رده ئامانجه‌كه‌ی خستنه‌رو پیشاندانی پاك‌و خاوێن����یو به‌كه‌لتوركردنی بێت ،ئه‌وا له‌به‌رامبه‌ری ئ����ه‌م بۆچونه‌دا چه‌ندینی دیكه هه‌ن كه الیانوایه ته‌نها نمایشه‌و هیچی تر. سااڵنه وێنه‌ی دوباره‌و هاوشێوه ده‌بینین له‌چاالكیه جۆراوجۆره‌كاندا به‌رپرس����ان وه‌ك جۆرێك له‌نمایش گوایه كۆمه‌كی خوێندكاران ده‌كه‌ن ،وێنه‌یه‌كی ساخته‌مان پیشان ده‌ده‌ن ك����ه زۆر له‌وێن����ه راس����ته‌قینه‌كه‌ی خۆیان جی����اوازه ،خوێندكار كاتێك ده‌بینێت هاوڕێ له‌گه‌ڵ وه‌زیر خوێندنگه‌كه‌ی پاك دهكاتهوه، بێگومان هه‌ستێكی وای الدروست ده‌بێت ،كه ئه‌وان یه‌ك ئامانجیان ههیهو ،به‌ده‌سته‌جه‌معی بۆ ئامانجێكی دیاریك����راو كارده‌كه‌ن ،به‌اڵم هه‌مان خوێندكار ب����ه‌ر دنیایه‌ك له‌جیاوازی‌‌و په‌رته‌وازه‌بونی هزری ده‌بێت له‌خوێندگه‌یه‌كدا كه مامۆس����تاكانی به‌بیروبۆچون����ی جیاواز وانه‌كانیان ده‌ڵێنه‌وه ،یاخود باش����تره بڵێم به‌ڕێگ����هی تێگه‌یش����تنی جی����اواز ئامانجی بابه‌ته‌كانی����ان به‌خوێن����دكاران ده‌گه‌یه‌ن����ن، چۆن خوێندكار ناكه‌وێـته نێوان به‌رداشه‌وه له‌خوێندگه‌كه‌ی خۆی بابه‌تێكی وه‌كو كیمیا ده‌خوێنێت‌و بۆ ئه‌وه‌ی به‌ئامانجه‌كه‌ی بگات كه نمره‌ی به‌رزه ،به‌شداری خولێكی تایبه‌ت به‌تێچویه‌كی زۆر ده‌كات ،ئه‌مه جگه له‌وه‌ی زی����اده‌ڕه‌وی نیه گه‌ر بڵێم كه‌مترین ره‌چاوی پاكوخاوێنی له‌خوێندنگه‌كاندا ده‌كرێت ،گه‌ر لیژنه‌یه‌كی ته‌ندروستی س����ه‌ردانی هه‌ریه‌ك له‌خوێندنگه‌كان بك����ه‌ن ،ده‌زانن كه ئه‌وه‌ی بایه‌خی نه‌بێت‌و وه‌كو بابه‌تێكی الوه‌كی لێی ده‌ڕوانرێت ،مه‌سه‌له‌ی پاك‌وخاوێنیه! كابین����هی نوێی حكومه‌تی هه‌رێم رون نیه كه نه‌خش����ه‌ڕێ‌و نه‌هجی كاركردنی چیه بۆ پرس����ێكی پڕبایه‌خی وه‌كو په‌روه‌رده ،ئهوه بابه‌تێك����ی رواڵه‌تیی����ه له‌پۆس����تێكی بااڵدا ه����اوكاری خوێندكاران بێ����ت بۆ پاكردنه‌وه، وه‌لێ زیاتر له‌نیوه‌ی خوێندنگه‌كانی س����ه‌ربه وه‌زاره‌ته‌كه‌ت زیاتر له 3مانگی ته‌واو ،نه‌چنه ده‌وامه‌كانیان‌و ئاماده‌نه‌بیت س����ه‌ردانێكیان بكه‌یت‌و له‌كێش����ه‌كانیان بكۆڵیت����هوه ،هه‌ر ئه‌مه‌ش نا گه‌ر خوێندكارانی خوێندنگه‌یه‌ك پێك����هوه بڕیاری س����ه‌ردانی وه‌زی����ر بده‌ن پێناچێ����ت ده‌رفه‌ت����ی بینینیان����ی هه‌بێت، ئه‌مه بابه‌ت����ه رواڵه‌تیه‌كه‌یه ك����ه خوێندكار له‌واقیعه‌كه‌ی بابه‌تێك ده‌گوزه‌رێت‌و له‌س����ه‌ر نمای����ش‌و شاشه‌كانیش����دا جۆرێك����ی دیكه ده‌گوزه‌رێت. خوێن����دكار دوای س����ااڵنێكی دورودرێژی خوێندن ن����ه‌ك دانامه‌زرێنرێت به‌ڵكو هێنده زانی����اری پێنادرێ����ت بتوانێ����ت ده‌رفه‌ت����ی كاركردن����ی له‌كه‌رت����ی تایبه‌ت����دا هه‌بێ����ت، واته سیس����ته‌می خوێندن له‌ئێس����تادا بوه به‌كارخان����هی بێكاركردنی هێ����زی مرۆیی‌‌و له‌كارخستنی تواناكانی نه‌وه‌ی ئێستا. ئێس����تا دره‌نگ نیه بۆ ئه‌وه‌ی سیسته‌می خوێندن ئامانجی رونبكاته‌وه‌و رایبگه‌یه‌نێت كه ئه‌وان به‌نمونه جه‌خت له‌س����ه‌ر پرس����ی دیموكراس����ی ده‌كه‌نه‌وه‌و ،كه‌ره‌سته‌كانیشی ب����ۆ فه‌راهه‌م بكه‌ن ،یاخود جه‌خت له‌س����ه‌ر ئهوه بكه‌نه‌وه كه خوێندكارانی ئێمهو نه‌وه‌ی ئێس����تامان ژیاندۆس����ت ب����ن ،كارێكی گران نیه ماوه‌ی نێ����وان پرۆگرامه‌كانی خوێندن‌و ژیانی كۆمه‌ڵگ����ه هاوته‌ریب بن ،واته ئه‌وه‌ی خوێن����دكاران له‌پرۆگرامه‌كان����دا وه‌ریده‌گرن بتوان����ن له‌ژیان����ی كۆمه‌اڵیه‌تی����دا ب����ه‌كاری بخه‌ن ،ببێته هۆی دۆزین����هوهی هه‌لی كارو سه‌رچاوه‌ی ئابوری س����ه‌ربه‌خۆ بۆیان ،نه‌ك ئه‌وه‌ی ئێس����تا هه‌یه پرۆگرام بابه‌تێك باس ده‌كات له‌سه‌ر ئاس����تی واقیع‌و له‌كۆمه‌ڵگه‌دا به‌هایه‌كی ئه‌وتۆی نیه.
تایبه‌ت
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
19
ریکالم
بەڵکو بازرگانیو مامەڵەکردن بەئینسانی وەک ه���ەر کااڵیەک���ی تر سەرتاس���ەری‌و جیهانیکردۆت���ەوە ،ل���ەم نێ���وەدا ژنان‌و مندااڵن پش���کی ش���ێریان بەردەکەوێت. بەپێ���ی ئامارێکی س���اڵی 2014ی نەتەوە یەکگرتوەکان کە پێش لەبازرگانی کردنی داعش بەکچانی ئیزیدی ،باس لەوە دەکات کە زیاتر لە 27ملیۆن ئینسان لەسەر روی زەوی وەک کۆیل���ە دەژین کە %80ژنان‌و مندااڵنن! لەم نێوەشدا 600بۆ 700هەزاریان لەنێوان واڵتەکاندا ئاڵوگۆڕیان پێدەکرێت. بەش���ی هەرەزۆریان بۆ بازرگانی سێکس بەکاردەهێنرێ���نو دەبردرێن ب���ۆ واڵتانی ت���ر ،هەندێک جار بازرگانە چاوچنۆکەکان بەن���اوی کار دەیانهێنن‌و پەیمانیان لەگەڵ دەبەس���تن ،ب���ەاڵم کە دەگەنە ش���وێنی مەبەس���ت س���ەرەتا پاس���پۆرتەکانیان لیدەس���ێننەوەو دوات���ر ناچ���ار بەکاری لەشفرۆش���ییان دەکەن‌و هیچ بژاردەیەکی تریان لەبەردەم ناهێڵنەوە. بەهەزارەهایان لەژێر خراپترین بارودۆخدا لەواڵتان���ی بەتایبەتی کەن���داوی عەرەبی لەمااڵن کاردەکەن روبەڕوی س���وکایەتی‌و دەستدرێژی‌و گێچەڵپێکردن دەبنەوە. بەکرێدانی رەحمی ژنان راوکران���ی ب���ازاڕ و س���ود لەدوای���ن داهێنانەکانی���دا بەکرێدان���ی رەحمی ژنان دەکەنە س���ەرچاوەی داه���ات ،دیارە ئەم دیاردەیە پێش���تر تاکوت���ەرا هەبوە بەاڵم ئێس���تا بەپیش���ەیی کراوە ،ل���ەم جۆرە بازرگانیەدا بەرامب���ەر بەبڕێک پارە ،ژنان منداڵ لەڕەحمیان هەڵدەگرن بۆ کەسانی تر .هەر ئێستا لەیۆنان کلینیکی تایبەت بەم بازرگانیە هەیەو لەالیەن دکتۆری پس���پۆڕ بەڕێ���وە دەچێت لەزۆربەی واڵتانی جیهان بانگەشە بۆ ئەم کارە دەکەن‌و زیاتر سود لەو ژنانە وەردەگیرێت کە بەهۆی قەیرانی ئابوریو دۆخی دارای���ی یۆنان کەوتونەتە سەر شەقامەکان‌و کاریان لەدەست داوەو بەشێکیان لەواڵتانی ئەوروپای رۆژهەاڵت‌و بۆ ئەم کارە رویان لەوێ کردوە. دیاردەیەک���ی تری ئ���ەم ڕێبەریکردنەی
جیهان لەالیەن نیزامی س���ەرمایەدارییەوە س���ەرهەڵدانی داعش بوە ،پێویست ناکات دۆخی ژنان لەسایەی خەالفەتی دەوڵەتی ئیسالمیدا باس بکەین ،پێموایە ئەم بابەتە زۆر رونەو قسەی زۆری لەبارەوە کراوە. دیارە وەک ناڕەزایەتی بەرامبەر ترامپ‌و سیاس���ەتی سێکس���یزم‌و ئەو تێڕوانینەی بەرامبەر ژن���ان رایگەیاندوە ،بزوتنەوەی ملیۆنی لەشارە گەورەکانی ئەمریکاو ئەوروپا هاتە مەی���دان ،بەتایبەتی ب���ۆ یەکەمجار لەمێ���ژودا توانرا گەورەتری���ن ناڕەزایەتی ژن���ان ببینرێ���ت .کارو چاالکیەکانی ئەم بزوتنەوەیە درێ���ژەی هەیەو وابڕیارە لە8 ی مارس���ی ئەمساڵدا لەزۆربەی شارەکانی ئەوروپ���ا رێپێوان بۆ پش���تگیری لەژنانی ئەمریکا ئەنجامبدرێ���ت کە خەریکە ناوی کاس���کێت پەمەیەکانیان بەسەردا دەبڕێت لەب���ەر ئ���ەوەی یەکەمجار بەکاس���کێتی پەمەیی���ەوە ناڕەزایەتییان دەربڕی .دیارە ئ���ەم بزوتنەوەی���ە کە هاوپش���تی لەگەڵ ژنان���ی ئەمری���کاو وەس���تانەوە بەرامبەر هێرش بۆ س���ەر ماف���ە مەدەنیەکان دێتە مەیدان دڵخۆشکەرەو جێگای پشتگیریە، ب���ەاڵم بەداخ���ەوە بزوتنەوەیەک���ە تەنها لەدیفاع وەستاوەو هیچ ئاسۆیەکی رۆشنی لەبەردەمدا نییە ،رابەرانی ئەم بزوتنەوەیە س���ەر بەباڵە جۆراجۆرەکانی بۆرجوازین‌و لەچوارچێوەی لیبڕاڵ فیمینیزم دەخولێنەوە کە هەمو کێشەیان بۆتە پلەوپایەی زیاتر لەناوەندەکانی دەسەاڵت بۆ ژنان!
بەشەری لەڕێزو حورمەت‌و خۆشگوزەرانیدا حەساوە بێت .بەڕای من تەنها سیستەمی سوسیالیس���تی دەتوانێ���ت کۆتای���ی بەم هەمو دەس���تدرێژی‌و داگیرکارییە بێنێت‌و ئیرادەی پڕ لەموڕاڵی ئینسانی‌و ئەمنییەت بگێڕێتەوە بۆ یەکە بەیەکەی دانیش���توانی س���ەر گ���ۆی زەوی ،ئەوە سۆس���یالیزمە دەتوانێت یەکس���انی هەمەالیەنەی نێوان ئینس���انەکان دەس���تەبەر ب���کا ،بەب���ێ جی���اکاری رەگەزی‌و جنس���یو مەزهەبی‌و میلل���ی .لەسوس���یالیزمدا هیچ دەرفەتێک بۆ کۆنەپەرستی‌و قازانجپەرستی سەرمایە نامێنێتەوە ،بۆیە تەنها لەم سیس���تەمەدا ژن���ان دەتوانن لەئاس���تی ماکس���یماڵدا رزگاریان بێت. لەم دۆخەی ئێستادا کە هێشتا سۆسیالیزم تەنها خەونی ئینس���انە شۆڕشگێڕەکانەو لەئ���ەرزی واقیعدا نەکەوتوەتە س���ەرپێ، ئەگەر ژنان دەیانەوێ���ت هەنگاوی جیدی ب���ەرەو ئازادیو یەکس���انی بنێ���ن ،بەبێ دودڵی باش���تر وایە خەباتی خۆیان گرێ ب���دەن بەخەباتی رادیکاڵی چینی کرێکارو چەپ‌و کۆمۆنیستەوە ،لەبەرئەوەی ئەمانە پەیگیرو جی���دیو بەردەوام���نو جێگەی متمانەن ،لەهیچ شتێک سڵ ناکەنەوەو هیچ بەرژەوەندیەکیان نیە بێجگە لەبەرپاکردنی شۆڕش‌و ئاڵوگۆڕی ریشەیی لەکۆمەڵگادا. مێ���ژوی س���ەد س���اڵی راب���ردو دەڵێت لەهەرک���وێ بزوتن���ەوەی کرێکاری‌و چەپ بەهێز بوبێت ،ژنان زیاتر گەیشتون بەمافە رەواو ئینسانیەکانیان .پرۆسەی گەیشتن بەسۆس���یالیزم پرۆس���ەی گەش���ەکردنی کۆمەڵگایە بۆ دونیایەکی باشتر. ئێم���ەی ژنانی کرێ���کارو زەحمەتکێش جارێکی تر وەک کالرا زتکین لەکۆتایی1800 ەکان وتی دەبێت ریزی خۆمان جیابکەینەوە لەلیبڕاڵ‌و ناسیۆنالیستەکان ئامانجی ئێمە لەگەڵ ئ���ەوان جیاوازەو تەنه���ا خەباتی چینایەتی‌و کۆمەڵگایەکی سۆسیالیس���تی ئێمە رزگار دەکات.
ژنان و پیاوانی یەکسانیخواز دەبێت چی بکەن؟ کۆمەڵ���گای بەش���ەری پێویس���تی بەسیستەمێکە کە ئینسان لەسەنتەردابێت ن���ەوەک قازانج‌و س���ەرمایە .س���ەرجەم پەیوەندی���ەکان لەڕاس���تای بەرژەوەندی‌و ئاس���ودەیی‌و رەفاهیات���ی ئینس���اندا داڕێژرابێت‌و ئیهانەو سوکایەتی نامۆبکرێت، دەبێ���ت پاڵەوانبازی‌و تاکڕەوی لەس���ەر حیس���ابی رۆح‌و رەوان‌و جەستەی خەڵکی پیرۆزبێت 8ی م���ارس رۆژی جیهانیی تر کۆتایی پێبێت ،هەر ئێس���تا ئیمکانات زۆر لەوە زیاترە کە س���ەرجەم کۆمەڵگای ژنان.
سیستم ی فێرکار ی لەپەراوێزی...پاشماوە ئەگەر بڕیارە شوناس���ە نەتەوەییو میللیی���ەکان ،بەه���ا مرۆی���یو مۆڕاڵییەکان،روانگەی ژیاندۆس���تیو هامەهەنگی لەس���تراتیژە گرنگەکانی سیس���تمی فێ���رکاری بێت ،بێش���ک دەبێت دو هەوڵ پێشکات ئامادەسازی بۆ بکرێت ،یەکەمیان جێگیرکردنی ئەو بەهاو تێکستانەیە لەنێو پڕۆگرامەکان. دوەم ،ئامادەسازی دەستەی فێرکاری بەمەبەس���تی چۆنییەتی پیادەکردنی ئامانجەکان. پرۆگرامەکان���ی خوێندن ل���ەدوای راپەڕینەوە زۆر بەسستی‌‌و نازانستیانە داڕێ���ژراون ،لەچەن���د رەهەندێکەوە شایستەی رەتکردنەوەو رەخنەکارین: یەکەم :هی���چ گرینگیەک���ی ئەوتۆ بە بەها کلتوری‌و رەس���ەنایەتییەکان ن���ەدراوە ،فەزای���ەک ب���ۆ دوب���ارە زیندوکردنەوەو بەرزڕاگرتنی شوناسە نەتەوەیی���ەكان بەردی���د نیی���ە ،بەم هەوڵەش دابڕانێکی گ���ەورە لەنێوان مێژوی���یو داهاتو دروس���ت دەبێت‌و س���ەدان بەهاو کەلەپ���وری میللی ون دەبن ،سەرئەنجام تاکێکت بۆ دروست دەبێ���ت ک���ە ش���انازیکردن بەمێژوو کەلەپور بەش���تێکی لەن���گ‌و نابوت دەبینێ. هەڵس���ەنگاندن‌و لەب���اری تاقیکردن���ەوەکان بەجۆرێک���ن ک���ە خوێن���دکار فێردەکرێ���ت کارام���ە بێ���ت لەقوت���دان‌و گواس���تنەوەی تێکس���تەکان بێ ئ���ەوەی دەرفەتێک بەتواناکارییەکانی فێرخواز بدرێت ،لەم
سااڵنەی دوایی شێوازی هەڵسەنگاندن ئاس���تێکی یەکجار مەترس���یدارتر ی بەخۆیەوە بینیوە ،گەیشتۆتە ئاستی هەڵبژاردن ،ئەم جۆرە هەڵسەنگاندنە بەنزمترین پرۆسەی عەقڵی دادەنرێت‌و پەتایەکی کوش���ندەیە بۆ کوژانەوەو کپکردن���ی توان���ای بیرکردن���ەوەو شرۆڤەکاری ،لەبارێکی دیکەدا ئەوەی ناوی پێدەگوترێت رێنوس‌و نوس���ین مانایەکی نامێنێ. دوەم :لەئاس���تی پۆل���ە نزم���ەکان ناهاوس���ەنگییەکی زۆر لەنێ���وان ناوەڕۆک���ی بابەت���ەکان‌و توانای ژیری خوێندکاردا هەیە،واتا لەپۆلێنبەندیی زانستەکان‌و کۆی بابەتەکان رەچاوی قۆناخەکانی گەشەی ژیری خوێندکار نەک���راوە .ئ���ەم ناهەوس���ەنگییەش ئاس���تەنگێکی زۆری ب���ۆ پرۆس���ەی درکپێک���ردن‌و تێگەیش���تن دروس���ت کردوەو بوەتە مایەی تۆران‌و بێزاری. دەتوانین ئام���اژەش بەوە بدەین کە زۆربەی ئەو کەسانەی نەخشیان هەیە لەداڕشتنی پرۆگرامەکان شارەزاییەکی یەکجار کەمیان هەیە لەس���تروکتوری گەشەی ژیری‌و قۆناخەکانی پرۆسەی درکپێکردن‌و فێربون الی منداڵ. زانستی دەرونناسی‌‌و پەروەردەنناسی لەدوای دەیان لێکۆڵینەوەی کلینیکی‌‌و ناکلینیکی ئەو راستییەی سەلماندوە، کە توانای تێگەیش���تن‌و درکپێکردنی من���داڵ پێ���ش تەمەن���ی دە س���اڵی توانایەک���ی س���نوردارەو ناتوانێ���ت تێگەیش���تنی بۆ بابەتە ئەبستراکت‌و
نابەرجەس���تەکان هەبێت ،بەڵکو بەر ل���ەم تەمەن���ەوە دەتوانێ���ت مامەڵە لەتەک بابەتە بەرجەستەو بینراوەکان بکات،وات���ا من���داڵ ل���ەم قۆناخ���ەدا زانین‌و فێربون لەبابەت���ە بینراوەکان وەردەگرێت ،ئەم قۆناخەش بەقۆناخی «بیرکردن���ەوەی وێنەی���ی» ن���اوزەد دەکرێ���ت .ئ���ەم تایبەتمەندیی���ەش پەیوەندارە بەگەشی ژیری‌و توناکارییە بایەل���ۆژی‌و س���ایکۆلۆژییەکانەوەو لەسەرجەم مندااڵندا هاوبەشە. بەشێکی یەکجار زۆری پڕۆگرامەکانی خوێندن بەم هەڵە بابەتییانە تەنراون، بۆ نمونە لەقۆناخە زۆر سەرەتاییەکان بابەتی وەک: «سیس���تمی خۆر ،کێش‌و قەبارە، وانەی ئایین‌و بابەتە مۆڕاڵییەکان»... جێگیر کراون .ب���ێ ڕەچاوکردنی ئەو تایبەتمەندیان���ەی ئاماژەمان پێدان. ئەم کارەش لەسەرێکەوە سەختییەکی زۆر بۆ کاری مامۆستا دروست دەکەن، لەس���ەرێکی دیکەوە هیچ زانس���تێک پێشکەش بەخوێندکار ناکات. پێنج���ەم :لەئەمس���اڵی خوێن���دن ) )2016-2017بەه���ۆی ملمالن���ێو گورسیکەکێش���ی حزب���یو ناوخۆ ،بۆ نزیک���ەی 4مانگ دەرگەی خوێنگەکان بەڕوی خوێندکاران داخراوەو پرۆسەی فێ���رکاری پەکی کەوت���وە .ئەمەش بەڵگ���ەی هەرەدیاری شکس���تەکانی سیس���تمی حوکمڕان���ی دەردەخات‌و زادەی شکس���تە یەکلەدوای یەکەکانی ئەو دەسەاڵتەیە.
عدد424 : به‌روار2017/2/28 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی ئاگاداری ی (صمود) ی رزگار ی هه‌موو ئهو هاواڵتیانه دهكاتهوه ك ه س���ااڵنی ( )1989-1987زه‌وی���ان له‌ناحییه ی ئاگادار ی رزگار ی ش���اره‌وان س���ه‌رۆكایه‌ت ی خانوو ی دروس���تكردن ی ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س���ت ی ( )5820داوا ی ژماره هه‌وائ ی (س���تار قادر عبدالله) خاوه‌ن زه‌و وه‌رگرتوه كه هاواڵت ی ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری س���ه‌رۆكایه‌ت ی باڵوكردنهوه ی ( )30ڕۆژدا ل ه دوا ی له‌س���ه‌ر ئهو پارچ ه زه‌ویی ه ههی ه له‌ماوه هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانهوه شاره‌وانیمان بكاته‌وه به پێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك عدد421 : به‌روار2017/2/28 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی ئاگاداری ی (صمود) ی ( )1989-1987زه‌وی���ان له‌ناحیی هی رزگار ی ئاگاداری هه‌موو ئهو هاواڵتیانه دهكاتهوه كه س���ااڵن ی ش���اره‌وانی رزگار س���ه‌رۆكایه‌ت ی ژماره هه‌وائی ( )7553داوای ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س���تی دروس���تكردنی خانوو ی ( ته‌ها محمود محمد) خاوه‌ن زه‌و وه‌رگرتوه كه هاواڵت ی ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری س���ه‌رۆكایه‌ت ی باڵوكردنهوه ی ( )30ڕۆژدا له دوا ی له‌س���ه‌ر ئهو پارچه زه‌ویی ه ههی ه له‌ماوه هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانهوه شاره‌وانیمان بكاته‌وه به پێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك عدد390 : به‌روار2017/2/26 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی ئاگاداری ی (صمود) ی ( )1989-1987زه‌وی���ان له‌ناحییه‌ی رزگار ی ئاگاداری هه‌موو ئهو هاواڵتیان ه دهكاتهوه كه س���ااڵن ی ش���اره‌وانی رزگار س���ه‌رۆكایه‌ت ی خانوو ی دروستكردن ی ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س���ت ی ( )11922داوا ی ژماره هه‌وائ ی (حمید خورش���ید محمد) خاوه‌ن زه‌و وه‌رگرتوه كه هاواڵت ی ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری س���ه‌رۆكایه‌ت ی باڵوكردنهوه ی ( )30ڕۆژدا له دوا ی له‌س���ه‌ر ئهو پارچه زه‌ویی ه ههی ه له‌ماوه هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانهوه شاره‌وانیمان بكاته‌وه به پێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك عدد444 : به‌روار2017/3/6 :
ی رزگار ی ی شاره‌وان سه‌رۆكایه‌ت كارگێری و خۆیه‌ت ی ئاگاداری ی (صمود) ی ( )1989-1987زه‌وی���ان له‌ناحیی هی رزگار ی ئاگاداری هه‌موو ئهو هاواڵتیانه دهكاتهوه كه س���ااڵن ی ش���اره‌وانی رزگار س���ه‌رۆكایه‌ت ی (محمد مجید نامق) خاوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائی ( )5813داوای ڕێگا پێدانی كردوه به مه‌به‌س���تی دروس���تكردنی خانوو وه‌رگرت���وه ك��� ه هاواڵت ی ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری س���ه‌رۆكایه‌ت ی باڵوكردنهوه ی له‌س���ه‌ر ئهو پارچ ه زه‌ویی ه ههی ه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا له دوا هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانهوه شاره‌وانیمان بكاته‌وه به پێچه‌وانه‌و‌ه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. اراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك
ونبون * ناس���نامەیەکی ژوری بازرگانی و پیشەس���ازی س���لێمانی بەناوی (علی حس���ین احمد) ونبوە ،هەرکەس دۆزییەوە بیگەڕێنێتەوە بۆ پرسگەی ئاوێنە. * ناسنامەیەکی ژوری بازرگانی بەناوی (کۆمپانیای ئێڤین عبداللە محمد امین) ونبوە ،هەرکەس دۆزییەوە بیگەڕێنێتەوە بۆ پرسگەی ئاوێنە.
نوێرتین هەواڵ زۆرترین زانیاری
www.awenecom
18
تایبه‌ت
) )568سێشه‌مم ه 2017/3/7
دۆخی ژنان لەکێشمەکێشەکانی ئێستای جیهاندا
الوژە جەواد 8ی مارسی 2017 جیهان لەبارمتەی سەرمایەداران‌و کۆمپانیاکانیاندایە! ترام����پ وەک جاندرمەن����ی جیه����ان، بێشەرمانەو بەئاشکرا دەیان هێرشی ناڕەوا دەکاتە سەر مەدەنیەتی کۆمەڵگا ،بۆ نمونە بەشانازیەوە دەڵێت "ئەگەر پارەت هەبێت، بەئاس����انی دەتوانیت چەن����دت بوێت ژنی جوان لەدەوری خ����ۆت کۆبکەیتەوە" ،ئەوە تەنها دەربڕینێکی سادەیە کە جەخت لەوە دەکاتەوە ژن لەم سیستەمەدا بێجگە لەکااڵ هیچی تر نیە. لەفەڕەنس����ای النک����ەی س����یکۆالریزم دژایەتیکردن����ی خەڵکان����ی موس����وڵمان بەدامەزراوەیی کراوەو دژایەتی کردنی خەڵکی هەڵهاتوی دەس����تی داعش بەچارەس����ەری هەم����و گرفتەکانی کۆمەڵ����گا دەزانن ،ئەم بۆچونە چەوت‌و کۆنەپەرەستانەیە بەجۆرێک کراوەتە عەقڵیەتی بەشێک لەخەڵک ،پۆلیس وەک دەزگایەکی دەوڵەتی رێگا بەخۆی بدات بەدڕندانەترین شێوە دەستدرێژی بەکۆمەڵ بکاتە س����ەر پەنابەرێک ک����ە تاوانی تەنها ئاوارەبونە. قازانج‌و سود ئامانجی سەرەکی سیستەمی سەرمایەداریە ،سەرتاپای کۆمەڵگای ئەمڕۆ بەئاراس����تەی قازانج����ی زیاتری س����ەرمایە رێکخراوەو هەم����و گۆڕانکاریەکانیش دەبێت لەبەرژەوەندی ئ����ەم ئامانجەدابێت .تەواوی هات‌وه����اواری لیبڕاڵەکان لەس����ەر ئازادی تەنها بڵقی س����ەر ئاوو قس����ەی بریقەدارە، چونک����ە س����ەرجەم باڵەکان����ی بۆرجوازی بەچ����ەپ‌و راس����تیانەوە ،س����ەرباری ه����ەر ناکۆکیەکی����ان لەکۆتایی����دا لەخزمەتی یەک ئامانجدان کە قازانجی زیاتری س����ەرمایەیەو هاتوهاوارو قسە بریقەدارەکانیان دەربارەی مافی مرۆڤ پشتگوێ دەخەن .ئەوان لەناو بازنەیەک����ی داخ����راودا تەراتێ����نو کێبڕکێ دەکەن کە پێکهات����وە لەپەیوەندی (هێزی کارو بەرهەمهێنان‌و بازاڕی کااڵ) بۆ قازانجی زیاتر ،لەدەرەوەی ئەم بازنەیە هەمو شتێک
فۆتۆ :مەزهەر کەریم
لەو واڵتانەی زۆنی هێزی کاری هەرزانن ژنان وەک کۆیلە کاردەکەن ،لەکارگەیەکی بەنگالدیشدا کە هیچ مەرجێکی تەندروستی تێدا نییە ،ژنان بەیانی تائێوارە کاردەکەن‌و منداڵەکانیان بەجێدەهێڵن ،شەڕیان تەنها بۆ مانەوەیە
س����ەرمایەداران نیەو هەمو جیهان بازاڕێکی گەورەیە ،بەپێی بەرژەوەندی‌و سود ،کارگەو کارخانەکانیان دەگوازنەوە بۆ ئەم واڵتانەی ک����ە هێزی کار تێایان����دا هەرزانە .لەالیەکی تریشەوە چەندین دامودەزگای جیهانی وەک سندوقی دراوی نێودەوڵەتی هەیە کە ئەرک‌و پیشەیان تەعەڕوزە بۆ سەر خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش‌و رەفاهیاتی کۆمەڵگا ،تەنانەت ئەگەر لەواڵتێکدا کارەس����اتێکی سروشتیش روبدات ئەوە دەس����تی خۆیانی دەگەیەنێ‌و سیاس����ەتی ئابوری لیبرالیزم����ی نوێی تێدا پی����ادە دەک����ەن .هەر ئێس����تا دەبینین کە لەکوردس����تان خەریک����ی بەڕێوەبردنی ئەم سیاسەتەن. بەبۆچون����ی من س����ەرهەڵدانی بزوتنەوە
پۆپۆلیستی‌و کۆنەخوازو نەتەوەپەرستەکان ئاکام����ی نائۆمێ����دیو ب����ێ متمانەییە بەو میت����ۆدەی کە بەڕۆناڵد رەی����گان‌و مارگرێتا تاچێ����ڕ لەدەی����ەی هەش����تاکانی س����ەدەی رابردو دەس����تیپێکردو ئێستاش بەردەوامە، ئ����ەم دیاردەی����ە لەسەرانس����ەری ئەوروپا بەشێوەیەکی بەرچاو بەڕێوەدەچێت‌و دەیان س����اڵە چینی کرێ����کار لەپاشەکش����ەدایەو بەش����ێکی بەرچ����او لەدەس����تکەوتەکانی ش����وێنی کارو ژیانی لەدەس����تداوە ،ئێستا س����ەرجەم خزمەتگوزاری����ە خۆڕاییەکان کە دەس����کەوتی خەبات‌و هاتنەمەیدانی چینی کرێکاربون وەک خەس����تەخانەو پرۆس����ەی خوێندن‌و خان����ەی پیران‌و داینگەو ...لەبەر مەترس����یدان .لەغیاب����ی ئەڵتەرناتیڤێک����ی
ژنێکی سەوزە فرۆش لەناو بازاڕی سلێمانی الوەکیە ،ئینس����ان ،ئەخالق ،ویژدان‌و..... ئەگ����ەر کۆیالیەتی‌و توندوتی����ژی دژی ژنان ناکۆک بوایە لەگەڵ بازاڕو سود ،بەدڵنیایەوە زۆر دەمێک بو ئاسەواری نەمابو. ئاوەڵەکردن دەس����تی ب����ازرگان‌و خاوەن کۆمپانی����اکان لەژێ����ر ن����اوی سیاس����ەتی ئابوری گلوباڵیزەیش����ن ،ی����ەک بازاڕکردنی جیه����ان ،لەگۆڕنان����ی کەرتە گش����تیەکان‌و کۆتاکردنی دەستی خەڵک‌و بااڵدەستکردنی کەرت����ی تایبەت لەبەرهەم هێنان‌و بەش����ی خزمەتگ����وزاری ،رەقاب����ەت‌و پەلهاوێش����تن ب����ۆ بەدەس����تهێنان‌و قۆرخکردن����ی بازاڕی واڵت����ەکان ،کۆمەڵ����گای توش����ی بێکاری، ش����ەڕو توندوتیژی ،ئاوارەیی‌و سوکایەتی، برسیکردن‌و کۆیالیەتی ،قوڵبونەوەی کەلێنی
نا بۆ دیکتاتۆریەت
چینایەتی ،تی����رۆرو نائەمن����ی ،وێرانبونی ژینگەو .....هتد کردوە. ناکۆکی‌و ناسازگاری ئەو سیستەمە لەگەڵ ن����اخ‌و ماهیەتی مرۆڤدا ،رێ����ژەی خەمۆکی، نامۆب����ون ،ش����ێتبون‌و خۆک����وژی کردوەتە واقعیەتێکی بێ چارەسەر. س����ەرهەڵدانی بزوتنەوەی پۆپۆلیستی‌و راسیس����تی لەئەمڕۆی جیهان����دا ،بەتایبەت لەئەمری����کاو واڵتان����ی ئەوروپای����ی ک����ە پێشەنگی شارس����تانیەتی سەردەمن ،وەک کاردانەوەیەک دژی ئەو ش����ێوازەی کە ئەم دۆخەی خوڵقاندوەو تەواوی دەس����تکەوتە مەدەنیو ئینسانیەکانی روبەڕوی مەترسی‌و لەناوچ����ون کردوەت����ەوە .واقعیەتی ئەمڕۆ ئەوەیە کە هیچ کۆنترۆڵ‌و بەربەس����تێک بۆ
کۆمۆنیس����تی کرێ����کاری‌و شۆڕش����گێڕ، لۆمپنێکی وەک����و ترامپی لەئەمریکا کردۆتە بەدی����ل‌و س����ەرۆک‌و س����وکانداری جیهان، وات����ا لەغیاب����ی بزوتنەوەیەک����ی بەهێ����زی چ����ەپ‌و پێش����کەوتوخواز ،کۆنەپەرس����ت‌و رەگەزپەرس����تێکی وەک ترام����پ دەبێت����ە قارەمان‌و رزگارکەری خەڵکی ئەمریکا. بەداخ����ەوە لەگ����ەڵ ئەوەش����دا ک����ە سەرمایەداری لەسەر پشتی کۆنسەرڤاتیزم‌و نەتەوەپەرس����تی دەیان س����اڵە خانەنشین‌و الکەوتە کرابو ،بەس����ەرکردایەتی کەسێکی وەک ترامپ کە خاڵیە لەهەرجۆرە بەهایەکی مرۆیی ،جارێکی تر س����ەرچۆپی دەدرێتەوە دەست. ژنان لەم نێوەدا: لەواڵتە پێش����کەوتوەکان دەستدرێژی بۆ س����ەر رەفاهیەتی کۆمەڵ����گا ،ژنان دەخاتە دۆخێکی الوازەوە ،بەشێک لەخەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش لەزۆربەی واڵت����ەکان ناتوانن مانگان����ەی دایەنگ����ەی منداڵەکانیان دابین بکەن ،بۆ ئابوری خێزان وەها باشترە ژنان لەماڵەوە بمێننەوە چونکە بەگش����تی کرێی کارو شەنسی کار بۆ پیاو زیاترە ،بەتایبەتی لەو رش����تانەی بەکاری پیاو دەناس����رێتەوە وەک کاری بیناس����ازیو میکانیک����ی...... هتد .ژن ناچار دەبێت کار نەکات یان کاری کەم بکات! لەم نێوەدا جارێکی تر دەبێتەوە کرێکاری بێ بەرامبەری کاری ناوماڵ. ل���ەو واڵتان���ەی کە وەک زۆن���ی هێزی کاری ه���ەرزان دەناس���رێن ،ژن���ان وەک کۆیلە کاردەکەن‌و بۆ نمونە لەکارگەیەکی درومانی بەنگالدیش���دا کە هیچ مەرجێکی تەندروستی‌و س���ەالمەتی تێدا نییە ،ژنان بەیانی تائێوارە کاردەکەن‌و منداڵەکانیان بەجێدەهێڵن ،شەڕیان تەنها بۆ مانەوەیە، ناتوان���ن خواردنێکی باش‌و تەندروس���ت بخ���ۆن‌و منداڵەکانی���ان لەخزمەتگوزاری تەندروس���تیو خوێندن بێبەشن ،تەنانەت بەش���ی زۆری���ان لەخان���وی بەتەنەک���ە دروستکراودا دەژین. سەرمایەداری تەنها بازرگانی جلوبەرگ‌و نەوت‌و ئاس���نی جیهان���ی نەکردوەتەوە،
مانیفێستی دیکتاتۆریەتی ئێردۆغان لە ٧٠خاڵدا حەسەن جەمال حەسەن جەمال نوسەری بەناوبانگی واڵتی تورکی���ا دوای ماوەی���ەک لەداب���ڕان ،دوبارە دەستی بەنوسین کردەوە .لەیەکەم نوسینیداو ل���ەدوای تێپەڕاندنی ١٨ماددەی دەس���توری لەپەڕلەمانی تورکیا کە تەواوی دەسەاڵتەکان لەدەس���تی ئیردۆغاندا کۆ دەکاتەوە ،حەسەن جەمال مانیفێس���تی دیکتاتۆریەتی ئێردۆغانی لە ٧٠خاڵدا کۆ کردەوە. ئەمە ئەو 70خاڵەیە کە ئێردۆغان لەڕابردودا ئەنجامیداوەو بەڵگەن لەس���ەر دیکتاتۆریەتی ئەو کەسایەتیە: . 1بەتەلەفۆنێک هەواڵ بەتەلەڤیزیۆنەکان دەگۆڕێت. . 2بەتەلەفۆن رۆژنامەنوس���ی لەکارەکەی دەرکردوە. . 3بەتەلەف���ۆن خاوەن���ی رۆژنامەیەک���ی خستۆتە گریان. . 4بەتەلەفۆنێک پڕۆگرامێکی تەلەڤیزیۆنی سانسۆر کردوە. . 5بەتەلەفۆنێ���ک نوس���ەری رۆژنامەکانی لەکارەکەی الداوە. . 6لەمیتینگ���ە جەماوەریەکان���دا هوهای لەڕۆژنامەنوس کردوە. . 7لەمیتینگە جەماوەریەکاندا هەڕەش���ەی لەڕۆژنامەنوس کردوە. . 8تەنیا ئەو رۆژنامەنوسانە قبوڵ دەکات پرسیاری لێبکەن کە خۆشی دەوێن. . 9تویتەری داخستوە. . 10یوتیوبی داخستوە. . 11تۆڕە کۆمەاڵیەتیەکانی بە بەاڵی سەر ناوبردوە. . 12ب���ۆ بڕینی هێڵی ئینتەرنێت یاس���ای داناوە. . 13ئەو کەسانەی وەک خۆی بیر ناکەنەوە بەخاین‌و سیخوڕ ناودەبات. . 14س���ەرۆکی دادگای دەستوری بەخاین ناوزەد کرد لەبەرئەوەی بڕیارێکی پێچەوانەی خواستی ئێردۆغان دەرکرد. . 15س���ەرۆکی بانک���ی ناوەن���دی بەخاین ناوزەد کرد لەبەرئەوەی رێژەی س���وی بانکی نەهێنایە خوارەوە. . 16س���ەرۆکی س���ەندیکای پیاوانی کاری بەخای���نو خۆف���رۆش ن���اوزەد ک���رد تەنی���ا لەبەرئ���ەوەی وتب���وی 'بۆ ئابوریەکی باش���تر پێویستمان بەس���ەروەری یاساو سەربەخۆیی دادگاکان هەیە'.
. 17دادوەرەکان���ی دادگای بااڵی بەخاین ناوزەد کرد لەبەرئ���ەوەی بڕیارەکانیانی بەدڵ نەبو. . 18حساب بۆ ئازادی بیروڕا ناکات. . 19لەو تەندەران���ەی کە بەپیاوانی کاری دەبەخشێت مێدیایەکی گەورەی بۆ پڕوپاگەندە دروست کردوە. . 20لەتەواوی دەزگا کەناڵە راگەیاندنەکانی تورکی���ادا ،بڕی���اری کۆتایی لەس���ەر دانانی بەڕێوەب���ەری هەواڵ‌و نوس���ەری گۆش���ەی رۆژنامەکان خۆی دەری دەکات. . 21بەبیستنی 'مێدیای سەربەخۆ' موچڕکە بەگیانیدا دێت. . 22تەواوی پیاوان���ی کاری بەزەبری باج خستۆتە ژێر رکێفی خۆی ،ئەوەی نەهاتوەتە ژێر رکێفی ،زەبری کوشندەی لێداوە. . 23بۆئ���ەوەی فەرمان���ی دادگا لەس���ەر ئازادکردن���ی خ���اوەن میدیایەک���ی زەب���ەالح هەڵوەش���ینێتەوە ،فەرمان���ی بەوەزیری دادو پیاوان���ی ناو دادگا کرد ک���ە بڕیارەکەی دادگا هەڵبوەشێننەوە. . 24خ���ۆی لەهەڵبژاردن���ی س���ەرۆکی ئەنجومەنی شورا هەڵقورتاندو کەسێکی نزیک لەخۆی لەو پۆستەدا دانا. . 25خ���ۆی لەهەڵبژاردن���ی س���ەرۆکی زانکۆکاندا هەڵدەقورتێنێت. . 26تەندەری پ���ڕۆژەکان بەکەیفی خۆی لەپیاوێک���ی کار دەس���ێنێتەوەو دەی���دات بەکەسێکی تر. . 27کەس���ێک ک���ە لەڕاب���ردودا وتب���وی "دەرگای رۆژنامەنوس���ەکە بش���کێنن‌و گ���ەر داواکاری گش���تیش فزەی لی���وە بێت ئەویش بگرن ".دەکات بەوەزیری ناوخۆ. " . 28ک���ە وتم ماڵپەڕی ئ���ەو رۆژنامەیە دابخ���ەن دەبێ���ت دایبخ���ەن ،ئێم���ە ه���ەر یاس���ایەکمان بوێت دەریدەکەین ،ئەوەی وەک فەرمان بەئێوەی دەڵێم جێبەجێی بکەن ،گەر ئەمە ئێس���تا بەتاوان ئەژمار دەکرێت ،دوایی یاسایەک دەردەکەین ئەم کارەی ئێوە لەتاوان دەردێنێ���ت ،ئێمە پارتێکی���ن نوێنەری %٥٠ی هاواڵتیانی تورکیا دەکەین". ئێردۆغ���ان ،خاوەن���ی ئەم قس���انەی کرد بەڕاوێژکاری خۆی پاش���ان ک���ردی بەوەزیری ناوخۆ. " . 29ئەو پۆلیسانە دەستبەجێ لەکارەکانیان دور بخەرەوە ،مەیخ���ەرە بەیانی ،گەر بڕۆن‌و لێپرسینەوەیان لەگەڵ ئەنجام بدرێت ،درەنگ دەبێت‌و واتای نامێنێت ،لەماوەی کاتژمێرێکدا لەکارەکانیان دوریان بخەرەوە ،خەمی ئەوەت
پێویست بەقسە درێژ کردنەوە ناکات، گەر ئەم دەستورە لەڕیفراندۆمدا بەدەنگی هاواڵتیان تێپەڕێت، ئەوا سیستەمی تورکیا دەبێت بەدیکتاتۆری‌و دیکتاتۆرەکەشمان ناوی ئێردۆغان دەبێت نەبێت کارەکە نایاس���اییە ،هەر یاس���ایەکمان بوێت دەریدەکەین .چیت پێویستە پێمان بڵێ براکەم بۆت دەکەین ".ئەمە قسەی راوێژکاری ئێردۆغان���ە کە فەرم���ان بەس���ەر پارێزگاری ئیستەنبول دەکات‌و دواتر لەالیەن ئێردۆغانەوە کرا بەوەزیری ناوخۆ ،لەکاتێکدا ئەم کەس���ە ئەوەی حساب بێت بۆ یاسای ناکات. . 30لێکۆڵینەوە لەچۆنیەتی س���ەرفکردنی بودجەی هاواڵتیانی لەژێر دەس���تی چاودێری دارایی دەرهێناو خس���تیە ژێر دەستی لیژنەی پەرلەمانی کە سەر بەپارتەکەی خۆیەتی. . 31ب���ۆ داخس���تنی دۆس���یەی گەندەڵی خۆی‌و وەزیرەکانی لەچاوتروکاندنێکدا دادوەرو داواکاری گشتی‌و پۆلیس���ەکان لەکارەکانیان دورخرانەوە. . 32کەسانێکی وەک بەڕێوەبەری پۆلیس داناوە کە حس���اب بۆ داواکاری گشتی ناکەن‌و وەک پۆلیسی 'دەوڵەتی پۆلیس' کار دەکەن. . 33بۆ پەردەپۆشکردنی دزی‌و گەندەڵی‌و کارە نایاسایەکانی ،دەس���تەی جێبەجێکاری دادگاکانی بەپێچەوانەی دەس���توری تورکیاوە گۆڕی. . 34بۆ ش���اردنەوەی دۆسیەی گەندەڵی‌و بەرتی���ل وەرگرت���ن ک���ە پارەکەی ل���ەژوری
نوس���تنی ماڵ���ی کوڕەک���ەی‌و وەزیرەکان���ی دۆزرایەوە ،فەرمان���ی بەدواداچونی دادگاکانی بەهەرش���ێوەیەک بێ���ت لەچ���اوی هاواڵتیان دورخستەوە. . 35ه���ەروەک رژێمی بەع���س‌و دەوڵەتی موخابەرات ،لێپرسینەوەی لەسەرۆکی دەزگای هەواڵگری بەستوە بەمۆڵەتی خۆیەوە ،کە لەم رێگەی���ەوە دەرگای بۆ دروس���تبونی دەوڵەتی موخابەرات ئاوەاڵ کردوە. . 36ب���ۆ قوڵکردنەوەی کودەتاکەی خۆی، لەگەڵ جەماعەتی ئەرگەنەکۆن هاوپەیمانێتی بەس���توە ،ک���ە س���ەردەمانێک چەندی���ن تاوان���ی بکەرنادیاریان بەرامب���ەر کوردەکان ئەنجامداوە. ' . 37س���ەربەخۆیی دادگاکان'و 'جیاوازی دەسەاڵتەکان' کە بنەمای سەرەکی دیموکراسین لەبنەوەڕا هەڵوەشاندوە. . 38وەک س���ەرۆکی کۆم���اری تورکی���ا چەندین جار ئ���ەوەی دوپ���ات کردۆتەوە کە بڕیاری دادگای دەستوری جێبەجێ ناکات. . 39هەروەها داوای لەدادگاکان کرد گوێ لەبڕیاری دادگای دەستوری نەگرن. . 40س���وکایەتی بەئەرمەن‌و رۆمەکان کرد بەوەی کە وتی " هەندێک بۆ سوکایەتی کردن پێیان وتم ئەرمەنی". . 41هێن���دە دوژمنایەت���ی یەهودیەکان���ی تورکی���ای ک���ردوە ،وای لەکۆمەڵێ���ک لەالیەنگران���ی خ���ۆی کرد بەجلی رەش���ەوەو بەدەموچاوی هیتلەرەوە بچنە بەردەم کڵیسای یەهودیەکان. . 42لەکاتی میتینگێکی جەماوەریدا داوای لەهاواڵتیان کرد هوه���ا لەدایکی منداڵێکی14 ساڵ بەناوی 'بێرکین ئێلڤان' بکەن کە لەکاتی خۆپیش���اندانەکانی پارکی گیزی���دا بەتەقەی پۆلیس کوژرا. . 43خ���ۆی لەدرێژی تەن���ورەی ئافرەتان هەڵدەقورتێنیت. . 44خ���ۆی لەژم���ارەی زۆری خێزانەکان هەڵدەقورتێنێت. . 45باس ل���ەوە دەکات کە کوڕان‌و کچان چۆن دەبێت هەستن‌و چۆن دەبێت دابنیشن. . 46خۆی لەوە هەڵدەقورتێنیت کە خەڵک دەبێت چی بخۆن‌و بخۆنەوە. . 47بەکورتیەکەی دەیەوێت ش���ێوە ژیانی خۆی بەس���ەر خەڵکی تردا بسەپێنیت‌و خۆی لەژیانی تایبەتی هاواڵتیان هەڵدەقورتێنێت. . 48کۆمەڵگەی کردوە بەدو بەشەوە. . 49کۆمەڵگەی کردوە بەگژ یەکدا. . 50تاوانی نەفرەتی ئەنجام داوە.
. 51جی���اکاری دەکات لەنێ���وان هاواڵتیاندا. . 52رەگەزپەرستی پەرە پێ دەدات. . 53پش���تی لەعەلمانیەت‌و یەکسانی پیاو و ژن کردوە. . 54سیس���تەمی پەروەردەی واڵتی کردوە بەقوربانی دروشمی 'نەوەیەکی دیندار دروست دەکەین'و لەم پێناوەدا زۆربەی خوێندنگەکانی واڵتی کردوە بەخوێندنی ئاینی. . 55ه���ەوڵ دەدات فەلس���ەفەو لۆجیک‌و رەخنەگ���ری لەسیس���تەمی پ���ەروەردە دەربهێنێت. . 56دەڵێ���ت "لەتورکیادا کێش���ەی کورد نیە". . 57ب���ۆ بردنەوەی هەڵبژاردنەکان جەنگی بەرپا کردوە. 58کوردەکانی تورکیای کردوە بەشەیتان‌و مافی یەکس���انی لەهاواڵتیبوندا بەنیس���بەت کوردەکانەوە فەرامۆش کردوە. . 59هەدەپ���ە کە خاوەنی ٦ملیۆن دەنگە، س���ەرکردەکانی لەزیندان قەتیس کردون ،لەم رێگەی���ەوە زەمینەی بۆ سیس���تەمی تاکڕەوی خۆی خۆش کردوە. . 60کۆمەڵک���وژی رۆبۆس���کی پەردەپۆش کردوە. . 61کاتێک وتی "کۆبانی خەریکە دەکەوێت'' هەستنەکردنی بەهەستیاری کوردەکان بۆ ئەم بابەتە بەتەواوی ئاشکرا کرد. . 62وادەزانێ���ت بەدەس���تهێنانی دەنگی زۆرینەی هەڵبژاردنەکان ،بریتیە لەدیموکراسی‌و دیوکراسی لەزۆرینەدا کورت کردۆتەوە. . 63تائێستا فێر نەبوەو نایەوێت فێربێت کە زۆرینەی هەڵبژاردنەکان رێگای ئەوەت پێنادات کە :دادگا بخاتە ژێر رکێفی خۆت ،حساب بۆ جیاوازی دەسەاڵتەکان نەکەیت ،ئازادی بیروڕا پێش���ێل بکەیت ،مێدیای ئ���ازاد لەناو بەریت، رێکخ���راوی مەدەن���ی هەڵبوەش���ێنێت‌و بەها دیموکراسیەکان لەناو بەریت. . 64روی لەڕۆژئ���اواوە ب���ەرەو رۆژهەاڵت وەرگێڕاوە. . 65سیس���تەمی واڵت���ی لە'دەس���ەاڵتی تاکڕەوی س���وپا' وە وەرگێڕاوە بۆ 'سیستەمی تاکڕەوی مەدەنی' و واڵتی هاوش���ێوەی رژێمە خۆسپێنەرەکانی رۆژهەاڵت لێکردوە ،وادەزانێت بەدروش���می 'تورکی���ای ن���وێ'و "شۆڕش���ی هاواڵتیان" دەتوانێت خەڵک فریو بدات. . 66لەپێناو دروس���تکردنی 'سیستەمێکی تاکەکەسی' یاخود ' دەوڵەتی ئێردۆغان' هیچ کاتێک خۆی لەپێشێلکردنی دەستوری تورکیا
نەپاراستوەو بەئاش���کرا ئەم کارانەی ئەنجام داوە. . 67دوای ئ���ەوەی هەڵبژاردنەکان���ی ٧ی حوزەیرانی دۆڕاند ،لەجیاتی ئاش���تی دەستی بەدوگمەی جەنگدا نا. . 68هەر هەڵبژاردنێک خۆی براوە نەبێت تێیدا ،ئیدی بەهەڵبژاردن ئەژماری ناکات. . 69هەوڵ���ی کودەت���ای 15ی تەم���وزی بە'لوتف���ی خ���ودا' ناوب���ردو ل���ەم رێگەیەوە زەمین���ەی بۆ کودەتاک���ەی خۆی خۆش کردو تەواوی زیندانەکانی تورکیای لەهاواڵتیانی بێ تاوان پڕ کرد. . 70لەبەرواری 20.12.2016بەتێپەڕاندنی 18ماددەی دەس���توری لەپەڕلەمانی تورکیا، دیموکراسی‌و سەروەری یاسای تورکیای سفر کردو سیس���تەمی تاکڕەوی یاخود دیکتاتۆری لەتورکیادا دامەزراند. لەبەرواری 10ی ئابی 2014کاتێک ئێردۆغان ب���ە %٥١لەهەڵبژاردنەکان���ی تورکی���ادا وەک س���ەرۆک کۆمار هەڵبژێردرا ،نوسینێکم لەژێر ن���اوی "مانەفێس���تۆیەکی 50خاڵ���ی لەدژی س���ەرۆکایەتی رەجەب تەییب ئێردۆغان''.بەم چەند دیڕەی خوارەوە کۆتای دەهات: ئ���ەو 50خاڵەی ئاماژەم پێک���ردوە هەموی لەالیەن ئیردۆغانەوە ئەنجام دراوەو سەرەڕای ئەمە بەدەس���تهێنانی %٥١لەهەڵبژاردنەکاندا سەرکەوتنی ئێردۆغان‌و دۆڕانی تورکیایە. تورکیا بەقورس���ی باجی ئ���ەم هەڵبژاردنە دەدات ،ئەوەی تائەمڕۆ رویداوە نیشانەی ئەو شتانەن کە س���بەینێ ئەنجام دەدرێت ،ئیدی پێم���ان ناوەتە قۆناغێک کە ناهەقی زۆر تێیدا ئەنجام دەدرێت. گەر ب���ەدوای هیوایەکدا دەگەڕێن لەمەودوا، ئەوا بزانن بێجگە لەخۆتان کەس تروس���کەی هیوای لێوە هەڵناسێت. بۆ وەس���تانەوە لەدژی دی���واری ئەم رژێمە خۆس���ەپێنە تەنیا پش���ت بەخۆتان ببەستن‌و ماندویەتی لەگەڵ خۆیدا تیاچون دێنێت. ئ���ەوەی دوێنێ وتومە ئەمڕۆش لەس���ەری س���ورم‌و تەنیا ئەوەیە ک���ە 50خاڵەکەم بەرز کردۆتەوە بۆ 70خاڵ. پێویس���ت بەقس���ە درێژ کردن���ەوە ناکات، گەر ئەم دەس���تورە لەڕیفراندۆم���دا بەدەنگی هاواڵتیان تێپەڕێت ،ئەوا سیس���تەمی تورکیا دەبێت بەدیکتاتۆری‌و دیکتاتۆرەکەشمان ناوی ئێردۆغان دەبێت.
http://aktifhaber.com/analiz/hasancemalden-70-maddelik-manifestoh89093.html
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
چیتر ماوە بۆ تورکاندن؟! عارف هەمەوەندی
Awene
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیرو ویدات حسێن؟ ریکالم
ریکالم
خۆشترین زنجیرە درامای تەلەڤیزیۆنەکانمان تورکیە. لۆگۆی کەناڵە ناوخۆیەکانمان کۆپیپەیس���تێک یاخود فۆتۆش���ۆپێکی سەقەتی لۆگۆی کەناڵی تورکیە! لۆگۆی کەناڵە ئیسالمیەکانمان هاوشێوەی لۆگۆی کەناڵی دینیی تورکیە. ماست‌و پەنیرو کەرەو زەیتون‌و هێلکەی سەر سفرەی نانی بەیانیانمان تورکیە. قەمس���ەڵەی بەرمان تادەگاتە پانتۆڵ‌و قایش���ی پانتۆڵ‌و تیش���ێرت‌و بۆینباخ‌و کراسی بەرمان‌و دواتر ئەشیای ژێرەوە هەموی تورکیە! خۆش���ترین مۆڵەکانی شارەکانمان دیزاینەکەی تورکیە .دوکانی جلوبەرگی ناو مۆڵەکان هەموی تورکیە .نهۆمی دوهەمی مۆڵەکان کە تایبەتە بەخواردن هەموی تورکیە. بەڵێندەری دروستکەری فڕۆکەخانەکانمان تورکیە. بەڵێندەری دروستکەری تەالری سەرۆکایەتی وەزیرانمان تورکیە. ئەو بۆریە نەوتەی کە خەونی س���ەد ساڵەی دورس���تکردنی یەکەم دەوڵەتی کوردیمان لەسەر هەڵچنیوە تورکیە! سیاسەتی دەرەوەمان مەیلەو تورکیە. هەواڵی پەڕەی یەکەمی رۆژنامەو هەفتەنامەکانمان کاروباری تورکیە! پەخشی راستەخۆی کەناڵەکانمان وتاری بانگەشەی هەڵبژاردن‌و ریفراندۆمی تورکیە. مۆسیقاو ئاوازو ئاوازدانەری گۆرانیە کوردیەکانمان تورکیە! کرێکاری سەر پڕۆژە گرنگەکانی واڵت تورکیە .کۆمپانیا وەبەرهێنە گەورەکانی واڵتمان تورکیە.ئەندازیاری سەر پڕۆژە گرنگەکانی واڵت تورکیە. تاتلیسێس‌و سیبێل جان‌و تارکان‌و عەدنان شەن سێس ،خۆشترین گۆرانی گوێی گەنجی کوردیە! کچی جوانی ناو خەونی هەرزەکارو پێگەشتوی کورد تورکیە! ئەنتالیاو بۆدروم‌و ئیستەنبوڵ خۆشترین شوێنی گەشتیاری گەنجی کوردیە. مزگەوتی س���وڵتان ئەحمەد باکگراوندی فەیس���بوکی هەرچی گەنج‌و پیری ئیس�ل�امی کوردیە ،پردەکەی بۆغازئیچیش باکگراوندی فەیسبوکی گەنجی (ڕۆشنبیر)ی کوردیە! هەرچی خواردنێک الت خۆشە تورکیە! گرانترین‌و خۆشترین‌و راقیترین رێستۆرانتەکانی شارەکەت تورکیە. مۆدیلی عەلمانی تورکی جێی شانازی‌و ستایشی عەلمانی کوردیە! خەونی گەنجی ئیس�ل�امی ئەم واڵتە دروستکردنی پارتێکی ئیسالمی هاوشێوەی پارتی دادو گەشەپێدانی تورکیە! ناوی پارتێکی ئیسالمیمان هاوشێوەی ناوی پارتی دادو گەشەپێدانی تورکیە. ئێردۆغان؛ سەرکردەو رۆڵ مۆدێلی گەنجی ئیسالمی کوردیە! چیتر ماوە بۆ تورکاندن؟! هەر هێندەو بەس؟ نەخێر ...دڵ لەدڵ نەیەیت پڕۆژەی قبوڵکراوی دەروازەی هەڵەبجەی شەهیدیش تورکیە! دوای پێشبڕکێیەکی زۆر کە گەنجانی ئەندازیاری ئەم واڵتە دیزاینیان پێشکەش کرد. چی هەڵبژێرن باشە بەڕای تۆ؟ مانگی ناو ئ���ااڵی تورکیا ،دەبێتە یەکێک لەڕەمزەکانی هەڵەبجە! هەڵەبجەی رەمزی کوردایەتی‌و بەرخۆدان‌و قوربانیدان���ی کورد ،هەڵەبجەی ناس���راو بەهێرۆشیمای کورد ،هەڵەبجەی پارێزگای چوارهەمی هەرێمی کوردس���تان ،لەمەودوا دەروازەی شارەکەی ،هاوشێوەی چونە ناو هەر شارێکی تری تورکیە!
به‌شودانی كچانی منداڵ
کوشتن لەسەر بنەمای شەرەف
توندوتیژی خێزانی توندوتیژی سیاسی
دەستدرێژی سێکسی
بەکەم تەماشاکردنی ژنان خەتەنەکردنی مێینە سەودا کردن بەژنان‌و بەکارهێنانیان لەڕوی سێکسییەوە بێبەشکردنی ژنان لەپراکتیزەکردنی مافە کۆمەاڵیەتیەکانیان
چەندین جۆر لەتوندوتیژیی روبەوڕی ژنان دەبێتەوە