ریکالم
ریکالم
www.awene.com
ژماره ()576 سێشەممە 2017/5/9
Industryپیشه‌سازی سینۆما&بۆ بازرگانیو Sinoma Trade
Scope of business: بواری كاركردن: t 4UFFM 4USVDUVSF EFTJHO NBOVGBDUVSF BOE JOTUBMMBUJPO ی ( نه‌خشه‌دانان ،درووستكردن ،دامه‌زراندن) ی ئاسن 1ـ په‌یكه‌ر t (FOFSBM 5SBEJOH JNQPSU BOE FYQPSU كردن) ه نارد ه ه و ن كرد ه هاورد ( ی گشت ی 2ـ بازرگان "t -JHIUJOHT ."/5 t -PHJTUJDT -$-)MANTA ی سوره‌یاو ڕووناكی ( ماركه‌ی - 3كار 5FM ی گواستنه‌وه‌و گیاندن ()LCL 4ـ كار
رۆژنامه‌یه‌كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێن ه ده‌ریده‌کات
4FF JU PO 1BH
ریکالم
عیادەی شەوانە رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی
Mob. 0770 961 6966 0772 157 8372
ی زیاتر ل ه الپه‌ڕ ه ( )18ببینه ڕوونكردنه‌وه
ریکالم
ریکالم
بۆ نەخۆشییەکانی: ژنان و مناڵبون و نەزۆکی قورگ و لوت و گوێ البردنی موو بە لێزەر
نەشتەرگەری گشتی هەناوی و دڵ مندااڵن پێست گەڕەکی ئاشتی پشت شیرینی تابان
تەنها هەزار
0770 771 1011
یەکێتی داوا ده‌كات سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان بدرێت به بەته‌مه‌نترین په‌رله‌مانتار له‌كۆبون���ه‌وه‌ی دوێنێی س���ه‌ركردایه‌ت ی هاوبه‌ش���ی یهكێتیو گۆڕان���دا ،یه‌كێتی رایگه‌یان���دوه به‌ه���ۆی ئاس���ته‌نگ‌و گوش���اری پارتیی���هوه له‌س���ه‌ریان ناتوانێ���ت رێككه‌وتنه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ گۆڕان جێبه‌جێ بكات ،یه‌كێت���ی داوای كردوه س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان له"د.یوس���ف محه‌م���ه‌د" وه‌ربگیرێته‌وه‌و ئهو پۆس���ته
بدرێت ب���ه به‌ته‌مه‌نتری���ن په‌رله‌مانتار ی كوردستان تاواده‌ی هه‌ڵبژاردنی داهاتو"، گۆڕانی���ش به‌توندی ئه‌م پێش���نیاره‌ی ره‌تكردوه‌ته‌وه. ئاوێنه ،سلێمانی :به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه ،كۆبونه‌وه‌ی دوێنێی سه‌ركردایه‌تی هاوبه‌ش���ی یهكێتیو گۆڕان كه له‌مه‌كۆی س���ه‌ره‌كی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌سلێمانی
ئه‌نجامدرا ،به‌بێ گه‌یشتنه هیچ ئه‌نجامێك كۆتاییهاتوه .له‌كاتێكدا بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان چاوه‌ڕوانی وه‌اڵم‌و رونكردنهوهی یه‌كێتی بون س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه ده‌توانن یان ناتوان���ن رێككه‌وتنه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ گۆڕان جێبه‌ج���ێ بك���ه‌ن ،وه‌ك له‌كۆبونه‌وه‌ی پێش���وتردا یه‌كێت���ی بڕی���اری دابو له‌م كۆبونه‌وه‌یه‌دا وه‌اڵمی گ���ۆڕان بداته‌وه،
ب���ه‌اڵم هی���چ وه‌اڵم‌و رونكردنه‌وه‌یه‌كیان سه‌باره‌ت به‌جێبه‌جێكردنی رێككه‌وتنه‌ك ه بۆ گ���ۆڕان پێنه‌بوه‌و پێیانڕاگه‌یاندون كه ناتوانن هیچ بڕگه‌یه‌كی رێككه‌وتنه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ گۆڕان جێبه‌جێ بكه‌ن‌و پاساویشیان ئهوه بوه كه ئه‌م رێككه‌وتنه ئاسته‌نگی له‌به‌رده‌مدا زۆره‌‌و گرنگترینیشیان ئه‌وه‌یه پارتی گوشار ده‌كاته سه‌ریان‌و نایه‌ڵێت
ئهو به‌ته‌مه‌نترین كه‌س���ی ناو په‌رله‌مان رێككه‌وتنه‌كه جێبه‌جێ بكرێت. ه���ه‌ر به‌پێ���ی زانیاریه‌كان���ی ئاوێنه ،س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان بكات تاواده‌ی ش���اندی یه‌كێتی به‌بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیان هه‌ڵبژاردن���ی داهاتو ،یاخود حزبێكی تر راگه‌یان���دوه به‌ش���ێكی زۆر له‌ن���او سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان وه‌ربگرێت. له‌به‌رامبه‌ریش���دا ش���اندی بزوتنه‌وه‌ی یه‌كێتیدا پش���تگیریی له‌و دید‌و بۆچونه ده‌ك���ه‌ن بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان "د.یوس���ف گۆڕان به‌توندی ئه‌م پێشنیاره‌ی یه‌كێتی محه‌مه‌د"ی س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان بگۆڕێت ره‌تكردوه‌ته‌وه‌و پێیڕاگه‌یاندون كه "ئه‌مه به‌كه‌س���ێكی تر ،داواشیان كردوه له‌بری هه‌ر قابیلی موناقه‌شه‌كردن نییه".
به‌بڕی���اری پارت���ی ،له‌س���نور ی باڵه‌كایه‌ت���یو ره‌واندوز تاكو هه‌ریرو ش���ه‌قاڵوه ،دو فه‌وجی زێڕه‌ڤانی بۆ "ئ���ازاد جندیانی" ئه‌ندامی ده‌س���ت له‌كاركێش���اوه‌ی مه‌كته‌بی سیاس���ی یەکێت���ی ده‌كاته‌وه ك���ه له‌الیه‌ن دو ئامۆزای���هوه فه‌رمانده‌ی���ی ده‌كرێن، ئامۆزایه‌كی ئ���ازاد جندیانی ده‌ڵێت
"هه‌ندێك پاس���ه‌وان ب���ۆ كاك ئازاد داده‌مه‌زرێنی���ن ئه‌وی���ش ماف���ی خۆیه‌تی". ئاوێنه ،هه‌ولێر :س���امان وه‌سمان جندیان���ی ،ئامۆزای "ئازاد جندیانی" به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د ك���ه دوای ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی ئازاد جندیانی له‌مه‌كته‌بی سیاس���ی ،پاسه‌وانه‌كانی
مامه‌ڵه‌ی نه‌ش���یاویان له‌گه‌ڵ كراوهو ئه‌وانیش ناچارن داوای ماف‌و موچه‌ی خۆیان بكه‌ن ،ئ���هو وتی "كوڕه‌كه‌ی م���ن‌و كوڕی كاك فارس���ی ئامۆزام‌و كه‌س���وكارمان كه له‌گه‌ڵ كاك ئازاد بون ده‌یان���ه‌وێ راژه‌كانیان له‌یه‌كه‌ی حه‌فتاوه بگوازنه‌وه بۆ زێڕه‌ڤانی". وتیش���ی "ئهو ناونوس���ینانه‌ی كه
ده‌س���تمان پێك���ردوه به‌مه‌به‌س���ت ی ئه‌وه‌یه هه‌ندێك پاس���ه‌وان بۆ كاك ئ���ازاد دامه‌زرێنین ك���ه ژماره‌یان 50 تا 60كه‌س ده‌بێت". ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ش رونده‌كات���هوه كاتێك كه ئازاد جندیانی گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ س���نوری باڵه‌كایه‌تی ،به‌ش���ێك له‌پاس���ه‌وانه‌كانی دانیش���توی زۆنی
یه‌كێتی ب���ون‌و نه‌یانتوانی���وه له‌به‌ر دوری هاتوچ���ۆ بك���ه‌ن ،ئ���هو وتی "ئه‌وانه‌ش���ی كه له‌گه‌ڵی هاتونه‌ته‌وه حه‌ز ده‌كه‌ن له‌ناوچه‌ی خۆمان ده‌وام بكه‌ن". وتیشی "ئازاد جندیانی له‌جندیان‌و هه‌ولێریش ش���وێنی نیشته‌جێ بونی هه‌یه".
پارتی ،فه‌و ج بۆ "ئازاد جندیانی" ده‌كاته‌وه فەرماندەی فەوجێکی لیوای کۆسرەت رەسوڵ دەست لەکاردەکێشێتەوە
ی خۆم به‌سه‌ربازێك ی ی قاسمی سلێمان حاج ده‌زانم
3
5
ریکالم
ئازاد جندیانی
قانع وه‌ك رۆشنبیر
12
رامانێک لەکتێبخانە
13
سه‌نته‌ر و كلینیكی
ریکالم
د .ئه‌فرام محمد حسن
ی شاره‌زاو ی ده‌روون ی د .ئه‌فرام محمد ،ب ه هاوكاری توێژه‌ران به‌سه‌رپه‌رشت به‌ئه‌زموون (ته‌الر كمال مدحت ،گۆران محمد ره‌سول ،نیگار كمال)
بۆ چارەسەرکردنی
خه‌مۆكی ،دڵه‌راوكێ ،ترس ،وه‌سواسی ،شیزۆفرینیا ی كه‌سێتی .گرفته‌كانی خه‌وو خواردن‌و گرفته سێكسیه‌كان ،ئالووده‌بوون به‌ماده‌هۆشبه‌ره‌كان په‌شێویه‌كان
دۆشاوی ته‌ماته‌ی خۆماڵی شاره‌زوور تاكه به‌رهه‌می خۆماڵی كه هیچ مادده‌یه‌كی حافیزه‌ی تێدانیه ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێیه‌م -شوقه‌ی ژماره 32
سه‌رئێشه ،شه‌قیقه ،په‌ركه‌م ،بیرچونه‌وه ،خه‌ڵه‌فاندن ی خوێندن و ژیری ی منداڵ :ئۆتیزم ،فره‌جوله‌یی ،گرفت نه‌خۆشیه‌كان دكتۆرا (بۆرد) لە‌نه‌خۆشییه دهرونیو هۆشمه‌ندییه‌كان
ی ی كومه‌ڵه ئه‌ندام ی نه‌خۆشیی ه پزیشكان ی ئه‌وروپا ده‌رونیه‌كان
ئه‌ندام���ی ئه‌كادیمی���ا ی ئه‌مه‌ریك���ی بۆ نه‌خۆش���ییه ده‌رونیه‌كان‌و یاسا
ئه‌ندام���ی پرۆفش���ناڵ ی ئه‌كادیمی���ای زانس���تی نیۆیۆرك /ئه‌مریكا
راوێژكاری خێزان���یو په‌روه‌رده‌یی كۆلی���ژی نێودەوڵەت���ی كامبرج‌و زانكۆی بۆستن /ئەمەریکا
بۆ په‌یوه‌ندی كردن 0770 772 69 69یان afram_afram@yahoo.comناونیشان :سلێمانی ،به‌رانان ،نزیك مزگه‌وتی شێخ فرید ،به‌رامبه‌ر سوپه‌رماركێتی میترۆ ته‌له‌فۆن 3202416 :
به‌شی ریکالم 07700600659 :
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
تیراژ4500 :
هه‌نوکه
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
ئایا سلێمان ی سزا ده‌درێت؟!
3
"خه‌ڵك ی سلێمانی باج ی ئهو ملمالن ێ ناسروشتیی ه ده‌ده‌ن له‌سه‌ر پۆستی پارێزگاری سلێمانی هه‌یه" ی خ���ۆی نه‌ناردو‌ه بۆ ی ده‌خل‌و داهات به‌ت���ه‌واو ی سلێمانی ماوه‌ته‌وه". هه‌ولێر‌و له‌بانكه‌كان ئاماژه‌ش���ی دا "ره‌نگه خودی س���ه‌ردار قادر ی ی س���لێمان ی نه‌زانێت ده‌خ���ل‌و داهات خۆش��� ی داده‌نرێت‌و چۆن خه‌رج ی س���لێمان له‌كام بانك ده‌كرێت؟" ی "ئه‌م پارانه ئه‌گه‌ر نه‌گه‌یش���تبێتن ه وتیش��� خزمه‌تی خه‌ڵك ئه‌وا كه‌موكورتی‌‌و خه‌مساردییه‌ك ه دهگهڕێتهوه ب���ۆ ئۆرگانه‌كانی به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌م شاره". ی له‌سه‌ر ئهوه عه‌تا شێخ حه‌س���ه‌ن جه‌غتیش ی ئه‌م ش���اره ی پارێزگار ی ئهوه كردهوه "به‌هۆ ی ش���ار نهداوه ی به‌دیزاین ئه‌ندازی���ار نهبوه گوێ له‌به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاپارتمانه‌كاندا". ی بهوه كرد له‌س���لێمانی ن ه خه‌ڵك ئاماژه‌ش��� ی هه‌بوه‌‌و ی ئیدار ی یه‌كه متمان هی ب ه به‌رپرس��� ی ئیداری شاریش نه به‌داخه‌وه به‌رپرسی یه‌كه ی دڵسۆزان ه مامه‌ڵ هی له‌گه‌ڵ كه‌یسی خزمه‌تگوزار ی شاركردوه. شارو جوانكردن
ئا :شۆڕش محه‌مه‌د ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی سه‌ردار قادر له‌پۆستی پارێزگاری سلێمانی به‌وه‌كاله‌ت باس‌و خواس ی گه‌رمی شه‌قامه‌‌و ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیش رایده‌گه‌یه‌نێت "بۆ ئه‌وه‌ی بۆشایی یاسایی دروست نه‌بێت ده‌سه‌اڵته‌كانی پارێزگار ده‌دات به‌یه‌كێك له‌جێگره‌كانی پارێزگاری سلێمانی". یه‌كێتی :ئه‌گه‌ر گۆڕان پۆسته‌كه‌ی ناوێت بائاگادارمان بكاتهوه له‌تیف شێخ عومه‌ر ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێت����ی به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د "داواكارم له‌بزوتنه‌وه‌ی گ����ۆڕان كه ئه‌گ����ه‌ر ئه‌یانه‌وێت ئهو پۆس����ته له‌الی ئه‌وان بێت به‌زوترین كات چاره‌سه‌رێكی یاسایی بكه‌ن". وتیشی "ئه‌گه‌ر كاك سه‌ردار قادر-یان ده‌وێت بیگه‌ڕێننه‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر نایانه‌وێت به‌زوترین كات به‌دیلێكی تر دابنێن". جه‌غتیش����ی ك����رده‌وه "ئه‌گه‌ر گ����ۆڕان ئهو پۆسته‌یان هه‌ر ناوێت یه‌كێتی ئاگادر بكه‌نه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی چاره‌سه‌رێكی بكات". له‌تی����ف ش����ێخ عوم����ه‌ر وتیش����ی "به‌پێی زانیارییه‌كان����ی ئێم����ه حكومه‌ت ب����ۆ ئه‌وه‌ی بۆشایی یاسایی دروست نه‌بێت ده‌سه‌اڵته‌كانی پارێ����زگار ده‌دات به‌یه‌كێ����ك له‌جێگره‌كان����ی پارێزگاری سلێمانی". ئهو جه‌غتی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ش ك����رده‌وه كه "ده‌سه‌اڵتی پارێزگار‌و جێگری پارێزگار به‌یاسا رێكخراوه‌‌و هه‌ر كه‌سێك بچێته ئهو پۆسته ئهو ده‌سه‌اڵتانه‌ی ده‌بێت". وتیش����ی "كاك س����ه‌ردار قادر ده‌س����ه‌اڵتی هه‌بوه‌‌و ئه‌وه‌ی كه له‌دوای ئه‌ویش ده‌چێته ئهو پۆسته ده‌سه‌اڵتی ده‌بێت". ئهو ره‌تیكرده‌وه سیاسه‌تێك له‌ئارادابێت بۆ سزادانی شاری سلێمانی‌‌و په‌راوێزخستنی ئه‌م شاره‌‌و وتی "ئێمه هه‌ست به‌شتێكی له‌و جۆره ناكه‌ین". گۆڕان: خه‌ڵكی كوردستان تاسه‌ر ئه‌مه قبوڵ ناكه‌ن له‌ب����اره‌ی كاریگ����ه‌ری به‌جێهێش����تنی ده‌ستله‌كاركێش����انه‌وه‌كه‌ی له‌بری پارێزگاری س����لێمانی له‌س����ه‌ر یه‌كه‌ی ئی����داری‌‌و خه‌ڵكی س����لێمانی ،دانا عه‌بدولكه‌ریم ئه‌ندامی جڤاتی نیش����تیمانی بزوتنه‌وه‌ی گ����ۆڕان وتی"هه‌رێمی كوردس����تان له‌ئێس����تادا له‌س����ه‌ر بنه‌مایه‌كی نایاس����ایی ده‌ڕوات به‌ڕێوه‌‌و ئه‌وه‌ی كه ئێستا له‌س����لێمانی روده‌دات هه‌موی ته‌داعیاتی ئهو شێوازی حوكمڕانییه سه‌قه‌ته‌یه كه له‌هه‌رێمی كوردستان بهڕێوه ده‌ڕوات". وتیشی "كاك س����ه‌ردار یان هه‌ر هاوڕێیه‌كی
ریزبەستنی خەڵکی بۆ وەرگرتنی نانی خێر لەمزگەوتی گەورە تر بێت كه له‌و پۆس����ته‌دا بێت ئه‌گه‌ر شێواز ی حوكمڕان����ی به‌م ش����ێوه‌یه‌ی ئێس����تابێت هه‌ر هه‌مان ده‌رئه‌نجامی ده‌بێت". ئهو ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد كه ناسه‌قامگیری له‌هه‌مو هه‌رێمی كوردس����تاندا به‌دی ده‌كرێت‌و ناس����ه‌قامگیرییه‌كه په‌یوه‌س����ت نییه به‌شاری س����لێمانییه‌وه‌‌و وت����ی "پارێزگای س����لێمانی له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی زین����دوه‌‌و داوای چاكس����ازیو ش����ه‌فافی هتو نه‌هێش����تنی گه‌نده‌ڵ����ی ده‌كات بۆی����ه زیاتر لێره هه‌س����ت ب����هو ده‌نگه بڵنده ده‌كرێت". وتیشی "ئه‌وه‌ی له‌سلێمانی هه‌ستی پێده‌كرێت ره‌نگدان����ه‌وه‌ی هه‌مو ئ����هو نه‌هامه‌تیانه‌یه كه له‌هه‌مو كوردس����تاندا هه‌یه ،به‌اڵم له‌سلێمانیدا خه‌ڵكێك����ی زیندو‌و پارێزگایه‌ك����ی زیندوه كه ده‌یه‌وێ����ت كۆتایی به‌م ش����ێوازی حوكمڕانییه بێت". ئهو جه‌غتی له‌سه‌ر ئهوه كردهوه كه خه‌ڵكی كوردس����تان به‌گش����تیو پارێزگای سلێمانیش دۆخه‌یان پێ قبوڵ نه‌كرێت". جه‌غتیشی كردهوه "له‌به‌رئه‌وه گرنگ ئه‌وه‌یه تاس����ه‌ر ئه‌مه قبوڵ ناكه‌ن‌و ئهوه قبوڵ ناكه‌ن ی شێوازی حوكمڕانی كه س����ه‌روه‌ت‌و سامانه‌كان بدزرێت‌و خه‌ڵكیش ئێمه فشار بكه‌ین بۆ ئهوه بگۆڕین‌و فشار بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی یاسا سه‌روه‌ر له‌دۆخێكی خراپدا بێت. وتیش����ی "له‌و بڕوای����ه‌دام ن����ه‌ك پارێزگای بكه‌ین‌و فش����ار بكه‌ین بۆ ئ����ه‌وه‌ی ئهو دۆخه س����لێمانی به‌ته‌نه����ا به‌ڵك����و هه‌م����و خه‌ڵكی كوده‌تایه‌ی كه له‌هه‌رێمی كوردستاندا رویداوه كوردس����تان له‌چه‌ن����د مانگی داهات����ودا ئه‌م كۆتایی پێ بهێنین".
ی ی خه‌ڵك ناكرێت چید ی سلێمانی ببێت ه قوربان ئه‌م به‌رژه‌وه‌ندیی ه ێ حزبیانه‌‌و ئه‌م ملمالن سیاسیه ناته‌ندورستانه
فۆتۆ :رێژەن
پارتی :خه‌ڵك متمانه‌ی به به‌رپرسی یه‌كه‌ی ئیداری ئه‌م شاره نهبوه عه‌تا ش����ێخ حه‌س����ه‌ن وته‌بێژی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی (س����لێمانی ـ هه‌ڵه‌بجه)ی پارتی له‌و بڕوایه‌دایه ك����ه "پارێزگار بااڵترین جومگه‌ی ده‌سه‌اڵتی به‌ڕێوه‌بردنی شاره ،بۆیه بۆشایی ئهو پۆس����ته بۆشایی ئیداری له‌ئاس����تی ئه‌م شاره‌دا جێده‌هێڵێت". وتیشی "ئیفرازاتی سلبی بۆ سه‌ر به‌ڕێوه‌بردن‌و بۆ س����ه‌ر مه‌له‌فی ئه‌منی‌‌و ئاسایش‌و سه‌قامگیری كۆمهاڵیهتیو سیاسی ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌م شاره". جه‌غتیش����ی ك����رده‌وه "به‌هیواین س����لێمانی پارێزگارێكی هه‌بێت كه له‌ئاستی تموحی خه‌ڵك‌و له‌ئاستی مه‌هامی پایته‌ختی رۆشنبیریدا بێت". له‌باره‌ی پاس����اوه‌كانی ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی پارێزگاری س����لێمانی له‌نه‌بونی بودجه‌‌و داهات، وته‌بێژه‌كه‌ی پارتی جه‌غت له‌سه‌ر ئهوه ده‌كاته‌وه كه داهاته‌كانی سلێمانی ناچێته‌وه نێو بانكه‌كانی هه‌ولێر‌و هه‌ر له‌بانكه‌كانی سلێمانی ده‌مێنێته‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر له‌وباره‌یه‌وه پرس����یاریش له كاك سه‌ردار ق����ادر بكرای����ه له‌س����ۆنگه‌ی ویژدان����ی خۆیه‌وه نه‌یده‌توانی بڵێت ئه‌م پارانه ده‌چێته‌وه هه‌ولێر. ی رێب���از حه‌مالن وه‌ك وتیش���ی" له‌و رۆژهوه ی ی سلێمان ی دارایی ده‌ستبه‌كاربو ئیداره وه‌زیر
یه‌كگرتو :ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌رێكی بنه‌ڕه‌تی نه‌كرێت كاردانه‌وه ده‌بێت ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان پێیوایه خه‌ڵكی س���لێمانی باجی ئهو ملمالنێ ناسروش���تییه ده‌ده‌ن كه له‌سه‌ر پۆستی پارێزگاری سلێمانی ههیهو بونه‌ته قوربانی ئهو ملمالنێیه. هه‌ڵه‌دنی ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد كه "سه‌ردار ق���ادر له‌چون���ی بۆ نوس���ینگه‌ی س���لێمانی په‌رله‌مانی كوردس���تان به‌داتا‌و ژماره ئه‌وه‌ی خس���ته‌ڕو كه به‌فیعلی سیاس���ه‌تی سزادانی س���لێمانی ههیهو ئهو بودجه‌یه‌ی كه ته‌رخان كراوه بۆ س���لێمانی به‌راورد بهههولێرو دهۆك جی���اوازی زۆره‌‌و پارێزگاری س���لێمانی دانی به‌وه‌دا ناوه كه به به‌رنامه س���لێمانی س���زا ده‌درێت". جه‌غتیش���ی له‌س���ه‌ر ئ���هوه ك���رده‌وه كه "سه‌ردار قادر‌و پارێزگای سلێمانی باجی ئهو ملمالنێی���هی نێوان گۆڕان‌و یهكێتیو یهكێتیو گۆڕان ده‌دات‌و وه‌كو ئهو باسی كردوه زۆربه‌ی فه‌رمانگه‌كانی حكومه‌ت له‌س���لێمانی به‌هۆی نه‌بونی بودجه‌‌و هاوكارییه‌وه ده‌ناڵێنن". وتیش���ی "ئه‌وه‌ی كه له‌ئێستادا له‌سلێمانی رۆڵی گه‌وره ده‌بینێت‌و بااڵده‌سته یه‌كێتییه‌‌و له‌دێگه‌ڵه‌ش به‌و الوه پارتی ده‌سه‌اڵتداره". ئهو به‌دوری نه‌زانی كه ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌رێكی گش���تگیر‌و بنه‌ڕه‌تی بۆ ئ���ه‌م دۆخه نه‌كرێت كاردانه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری دروس���ت بێت‌و وتی "خۆ ناكرێت چیدی خه‌ڵكی س���لێمانی ببێته قوربانی ئ���ه‌م به‌رژه‌وه‌ندیی���ه حزبیانه‌‌و ئه‌م ملمالنێ سیاسیه ناته‌ندورستانه". وتیش���ی "به‌دڵنیاییه‌وه ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری ریش���هییو بنه‌ڕه‌تی نه‌كرێ���ت دۆخه‌كه وه‌كو خۆی نامێنێته‌وه".
فەرماندەی فەوجێکی لیوای تایبەتی کۆسرەت رەسوڵ وەک ناڕەزایی دەست لەکاردەکێشێتەوە عەمید مامە :جارێكی تر چەكداری ناكەم‌و لەماڵ دانیشتنم زۆر پێباشترە ئا :نیاز محەمەد عەمید عەبدولرەزاق عوسمان حسێن ناسراو بە(عەمید مامە) ،فەرماندەی فەوجی دوی لیوای تایبەتی 3ی سەر بەكۆسرەت رەسوڵ عەلی ،وەك خۆی دەڵێت پاش 30ساڵ خزمەت لەگەڵ خانەوادەی كۆسرەت رەسوڵ ،رۆژی پێنج شەممەی رابردو بەهۆی ئەوەی كە رێگەی نەدراوە لەبارەی كێشەیەكی نێوان خۆیو لیوا ئەیوب ،سەرپەرشتیاری لیوای 3و7ی تایبەت، چاوی بەكۆسرەت رەسوڵ عەلی بكەوێت ،وازی لەفەرماندەیی فەوجەكەی هێناوەو چۆتە ماڵەوە. عەمید مامە لەم گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت "من نابم بەپارتی". ئاوێن���ە :ه���ۆكاری وازهێنان���ت وەك فەرماندەی فەوجی دوی لیوای٣ی تایبەتی کۆس���رەت رەسوڵ چی بو؟
عەمید مامە :لیوا ئەیوب كە سەرپەرشتیاری هەردو لیوای تایبەتی سێ‌و حەوتەو بەردەوام كێشەی بۆ من دروست دەكردو گێچەڵی پێدەكردم ،هەمو جارێك کە دەهات بیان���وی پێدەگرتم ،لەكاتێكدا من‌و ئەو یەك پلەمان بەینە لەڕوی س���ەربازییەوە .هەفتەی پێشو كاك شااڵو كە بەردەوام پشتی منی گرتوە لەسەفەر بو ،كاك ئەی���وب تەلەفۆنی بۆ برادەرێكم كرد ،وتی بەعەمید مامە بڵێ پێشتر دوجار تەلەفۆنم بۆ كردوە وەاڵمی نەداومەت���ەوە ،منیش لەكۆبونەوە بوم بۆیە وەاڵمم نەدابوەوە ،وتی مادام مامە وەاڵمی تەلەفۆنی من ناداتەوە ب���ا فەوج بەجێبهێڵێت ،ئەوكات منیش فەوجم بەجێهێشت‌و وتم باكێشە رونەدات. ئاوێنە :ئەی پاش ئەوە داوات كردبو كاك كۆسرەت ببینی ،بۆچی نەتبینی؟ عەمی���د مامە :چونكە كاك ش���ااڵو لێ���رە نەبو، منیش تەحەمولم نەماو زۆرم بۆهات داوام كرد كاك كۆس���رەت ببینم بۆئەوەی بزانم ئەو برادەرە (لیوا ئەیوب) بۆ وام لەگەڵ دەكات ،س���ەرلەبەیانییەكەی
رۆژی پێنج شەممە داوام كرد وتیان ئێوارە دەتوانیت بیبینیت ،بەاڵم ئێوارەك���ەی رێگریان لێكردم بچمە الی بەپاس���اوی ئ���ەوەی وتیان نەخۆش���ەو نابێت بچیی���ە الی .كە دڵنیام ئەوان وای���ان كرد نەیبینم. منیش وتم من فەرماندەی فەوجێكم‌و چەند س���اڵە خزمەت ئەكەم لەالی نەتوانم بیبینم ،ئیتر لەئێستاوە فەرماندەی فەوجی دو نیم بەهیچ ش���ێوەیەك ئیتر چەك���داری ناكەم‌و چومەتەوە ماڵەوە .كێش���ەی من هەموی بەهۆی ئەیوبەوە رویداوە ،ئەگینا شااڵو زۆر پشتیوانی منی دەكرد .من نە بۆ پارە داوای بینینی كاك كۆس���رەتم ك���ردوە ،نە ب���ۆ ئۆتۆمبێل ،بەڵكو دەمویس���ت بچمە الی تەنیا پێیبڵێم ئەوە ئیشەكانی منەو ئەوەش كاك ئەیوبە گێچەڵم پێدەكات. ئاوێنە :باشە ئەگەر داوات لێبكەنەوە ناگەڕێیتەوە؟ وازهێنانەكەت دوابڕیارتە؟ عەمید مامە :نەخێر بەهیچ شێوەیەك ناگەڕێمەوەو جارێكی تر چەكداری ناكەمەوەو لەماڵ دادەنیش���م زۆر باشترە.
ئاوێنە :تۆ ئەو هەمو س���اڵە خزمەتت هەبوە وەك خۆت دەڵێیت ،چارەنوس���ت چی ل���ێ دێت؟ تۆ كە دەوام ناكەیت ناترسیت فەسڵ بكرێیت؟ عەمید مامە :نەخێر كەس ناتوانێت فەسڵم بكات، دەتوانن بمگوازن���ەوە ،ئیش���ی چەكداریش ناكەم‌و من لەوانەیە س���اڵێكی دی ببم���ە لیوا ئەوكات خۆم خانەنشین دەكەم. ئاوێنە :دەوترێت پەیوەندیت بەپارتییەوە كردوە؟ عەمی���د مامە :ئەوە هیچ راس���ت نیی���ە من نابم بەپارتی ،من برایەكم لەس���اڵی 1982شەهید بوەو ش���ەهیدی یەكێتییەو ئەوانەی دەڵێن بوەتە پارتی سەریان دای لەبەرد ،لەكاتێكدا بەو هەمو خزمەتەوە كرێچی���م لەگەڕەكی راپەڕین لەش���اری س���لێمانی، بەڕێكوپێكی دەوامی خۆمم كردوەو بەش���داری هەمو شەڕەكانیش���م كردوە .بۆیە دەشوترێت بۆتە پارتی، چونكە لەوكاتەدا كە ئەم كێش���ەیە رویدا من چومە هەولێر سەرم لەدایكم دا كە نەخۆش بو ،یەكێكیش چوە هەولێر وادەزانن بوەتە پارتی.
لەوكاتەدا كە ئەم كێشەیە رویدا من چومە هەولێر سەرم لەدایكم دا كە نەخۆش بو ،یەكێكیش چوە هەولێر وادەزانن بوەتە پارتی
2
تایبه‌ت
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
پیاوێك دوا ی دو رۆژ گه‌ڕانه‌وه‌ی لهعهمره له‌هه‌ولێره‌و‌ه روده‌كات ه دوكان‌و له‌ده‌ریاچه‌كه‌یدا خۆی ده‌خنكێنێت به‌كه‌سوكاره‌كه‌ی وتوه "ده‌مه‌وێت بچم ه جێگه‌یه‌ك نه‌مدۆزنه‌وه" ئا :مەزهەر کەریم ی پیاوێكی ته‌مه‌ن 61ساڵ به‌ناو ی كه‌مال قادر دو رۆژ دوای گه‌ڕانه‌وه لهعهمره ماڵه‌وه به‌جێده‌هێڵێت‌و ی له‌ده‌ریاچه‌ی دوكاندا خۆ ده‌خنكێنێت ،پاش حهڤده رۆژ ی ده‌ریاچه‌كه‌دا، له‌دیارنه‌مانی له‌ئاو ی 2017/5/6 هه‌فته‌ی رابردو رۆژ ته‌رمه‌كه‌ی له‌ده‌ریاچه‌ی دوكاندا ده‌دۆزرێته‌وه. ی كه‌م���ال ،به‌پێ���ی لێدوان��� ی كه‌س���وكاره‌كه‌ی پ���اش ئ���هوه له‌س���ه‌ره‌تای مانگ���ی راب���ردوه‌و‌ه ی ده‌كات، هه‌س���ت به‌بێزاری‌‌و خه‌مۆك بڕی���ارده‌دات بچێته عه‌م���ره ،به‌اڵم له‌دوای گه‌ڕانه‌وه‌ی له2017/4/17دا، ی تێكده‌چێت. ی ده‌رون ته‌واو بار ی لهعهمره، دو رۆژ پاش گه‌ڕانه‌وه ل���ه4/19دا له‌ماڵ���هوه ده‌رده‌چێت‌و بۆ ئێ���واره‌ی هه‌م���ان رۆژ ته‌له‌فون ده‌كات ب���ۆ خێزانه‌كه‌ی‌‌و پێیانده‌ڵێت له‌جێگه‌یه‌ك���ی دوره‌و جارێكی دیك ه نایبینن���هوه ،ه���ه‌ر ئه‌وه‌ن���ده‌و ئیتر ته‌له‌فۆنه‌كه‌ی داده‌خات. پاش چه‌ند كاتژمێرێك ،هاواڵتیه‌ك ی ی مامۆستا ئه‌حمه‌دی مزگه‌وت به‌ناو گ���ه‌وره‌ی دوكان ،وه‌اڵم ده‌دات���هوهو ی ده‌ڵێ���ت "ئ���هو به‌كه‌س���وكاره‌كه مۆبایله‌و ناس���نامه‌و بڕێ���ك پاره‌ی له‌ده‌سته‌س���ڕێكدا دۆزیوه‌ت���هوهو ی مزگه‌وته‌كه‌ی���داو نازانێت له‌میحراب
هی كێیه ،داوا ده‌كات بێن شته‌كانیان ی مزگه‌وتی ئاگادار به‌رنه‌وه‌‌و هاوڕێكان ده‌كات". بۆ رۆژی دواتر كه‌سوكاری كه‌مال، ك ه ژماره‌یان په‌نجا بۆ شه‌ست كه‌س ی كه‌مال ده‌بێت به‌مه‌به‌س���تی سۆراغ ده‌چن���ه ماڵ���ی مامۆس���تا ئه‌حمه‌د، ی به‌اڵم هی���چ هه‌واڵێكی���ان ده‌رباره كه‌م���ال ده‌س���تناكه‌وێت ،بۆی ه داوا له‌هێ���زه ئه‌منی���ه‌كان‌و چه‌ندی���ن مه‌له‌وانی شارۆچكه‌ی دوكان ده‌كه‌ن ی كه‌مالیان ب���ۆ بێننه‌وه ،گه‌ر هه‌واڵ ته‌رمه‌كه‌ش���ی بێت ،به‌اڵم پاش چه‌ند ی هیچ رۆژێ���ك مان���هوهو چاوه‌ڕوان��� ی نابێت. هه‌واڵێك ی ی هاوس���ه‌رگیر كه‌مال قادر ،ژیان پێكهێناوه‌‌و خاوه‌ن���ی چوار كوڕو دو ی ی نه‌ورۆزی ش���ار كچ���ه ،له‌گه‌ڕه‌ك هه‌ولێر نیش���ته‌جی بو ،چه‌ند ساڵێك ی ده‌بێت توش���ی نه‌خۆش���ی ب���ه‌رد ی گورچیل���ه ببو ،ماوه‌یه‌كیش���ه بار ده‌رون���ی تێكچ���وه‌و خه‌مێكی قوڵ ی دایگرتوه‌و زو زو به‌كه‌س���وكاره‌كه وت���وه "نامه‌وێت نه‌خۆش���یی س���ه‌ر جێ���گا ببم‌و خزمه‌تم بك���ه‌ن ،بێزارم له‌ژیان ،ده‌مه‌وێ���ت بچم ه جێگه‌یه‌ك نه‌مدۆزنه‌وه‌‌و نه‌یه‌مه‌وه بۆ ماڵه‌وه". ی به‌پێ���ی قس���هی كه‌س���وكاره‌كه ی بۆ ئاوێن���ه ،كه‌مال به‌ه���ۆی ئهوه ی هیران ی له‌ناوچ���ه خزمێك���ی زۆر هه‌ب���و ،خێزانه‌ك���هی بڕوایان وه‌هابو م���اوهو نایه‌وێت بچێت���هوه ماڵه‌وه،
ی هه‌ربۆی���ه ب���ه‌رده‌وام له‌چاوه‌ڕوان��� گه‌ڕانه‌وه‌ی���دا ب���ون‌و چه‌ندی���ن جار س���نوره‌كانی كوردس���تان‌و جێگ��� ه جیاجاكانی ب���ه‌دوادا ده‌گه‌ڕان ،به‌اڵم هیچ ده‌نگ‌و سۆراخی نهبوه. ی كه‌مال، س���امان كوڕه گ���هوره ی باوكی بۆ چیرۆك���ی خۆخنكاندن��� ی ئاوێنه گێڕایه‌وه‌‌و وتی "رۆژانه له‌دوا دیارنه‌مان���ی باوك���م ،هه‌رته‌رمێ���ك له‌هه‌ر جێگه‌یه‌ك بدۆزرایه‌ته‌و‌ه هێزه ئه‌منیه‌كان ئاگاداریان ده‌كردین بچین بیبینی���ن تابزانین باوكم���ه یان نا، ی ته‌له‌فونیان بۆ كردم ته‌رمێك له‌ئاو ده‌ریاچ���هی دوكان دۆزراوه‌ته‌وه ،ك ه پرسیاری ناونیش���انه‌كه‌یم كرد باوكم بو ،خزم‌و كه‌سوكارم ئاگاداركرده‌و‌ه تاته‌رمه‌كه‌ی وه‌ربگرینه‌وه". ی وتیش���ی "له‌پزیش���كی دادوه‌ر س���لێمانی ته‌رمی باوكم���م بینیه‌وه، ك���ه هی���چ به‌ركه‌وتنێ���كو لێ���دان‌و برینداریی���ه‌ك به‌جه‌س���ته‌یه‌و‌ه نه‌بو، ی ته‌نها ئه‌وه‌ن���ده نه‌بێ���ت به‌هۆكار خنكان له‌ئاودا گیانی له‌ده‌س���تدابو، ی داوهو كه خ���ۆی دوابڕیاری ژیان��� ی گومانمان له‌كه‌س نیه خۆی ئه‌وكاره ئه‌نجامداوه". ی دیار بوهو كه‌م���ال كه‌س���ایه‌تیه‌ك ی ی وه‌ك گه‌وره براو كه‌س���وكاره‌كه خۆیان سه‌یریان كردوهو ئه‌وان نازانن ی داوه ك ه رۆژان ه چ���ۆن ئهو بڕی���اره ئامۆژگاری خێزانه‌كه‌ی ده‌كرد ،بۆی ه وه‌ك خۆیان ده‌ڵێن "له‌وباوه‌ڕدا نه‌بون
ی بهێنێت". به‌خنكان كۆتایی به‌ژیان ی مامۆس���تا ئه‌حم���ه‌د ،وتارخوێن ی مزگه‌وتی گ���ه‌وره‌ی دوكان ،له‌باره ی كه‌لوپه‌ل ه به‌جێماوه‌كانی دۆزینه‌وه كه‌م���ال ،به‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د "بۆ ی خه‌وتنان چوم���ه مزگه‌وت، نوێ���ژ ی ده‌سه‌س���ڕێكی تازه ش���ۆراو كه بڕ س���یو چ���وار ه���ه‌زارو موبایلێ���كو ناس���نامه‌ی تێدا ب���و له‌میحرابه‌كه‌دا دانرابو ،خه‌ڵكی مزگه‌وته‌كه‌م راسپارد ێ نه‌ماوه؟ هیچ ی لێبه‌ج��� كه‌س هیچ ده‌نگێك نه‌ب���و ،تادوات���ر ته‌له‌فونم بۆكرا". ی "له‌و رۆژهوه ب���ه‌رده‌وام وتیش��� ی ماڵه‌كه‌م كه‌سوكاره‌كه‌ی س���ه‌ردان ده‌ك هنو هه‌ركاتێك دێن ه دوكان له‌الم ده‌مێن���هوهو چه‌ندینجار ب���ۆ گه‌ڕان ی كه‌مالدا هاتونه‌ته س���ه‌ردانم، به‌دوا تادواج���ار ته‌رمه‌كه‌ی���ان دۆزییه‌وه‌‌و دڵنه‌واییم كردن". وته‌بێژی پۆلیس���ی كۆیه ،شۆڕش كاك ه له‌وباره‌یه‌وه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ی ی ته‌مه‌ن 61س���اڵ به‌ناو "پیاوێك ی ی ماڵئاوای كه‌م���ال ق���ادر ،ل���ه‌دوا ی حهڤده رۆژ له‌كه‌س���وكاره‌كه‌ی دوا به‌خن���كاوی له‌ده‌ریاچ���هی دوكاندا دۆزرایه‌وه". ی ب���ۆ وتیش���ی "پ���ه‌ڕاوی یاس���ای دۆس���یه‌ك ه كراوه‌ت���هوهو وت���هی ی وه‌رگیراوه‌و گومانیان كه‌سوكاره‌كه له‌كه‌س نیه".
ریکالم
كه‌مال قادر
عیادەی شەوانەو رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی
ریکالم
دکتۆر ژیال بەختیار عوسمان
پسپۆری نەشتەرگەری نەخۆشییەکانی ژنان و منداڵبون
تەنها
5000دینار سلێمانی ـ گەڕەکی ئاشتی ـ پشت شیرینی تابان 0770 7711 011 تەنیشت باخچەی ساوایانی هەنگ 053 329 2900
هەنوکە
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
ئه‌بو مه‌هدی ئه‌لموهه‌ندس بۆ ئاوێنه :پێشمه‌رگه هێزێكی ماندوه
5
خۆم به‌سه‌ربازێكی حاج ی قاسمی سلێمان ی ده‌زانم ئا :زانا حه‌مه غه‌ریب حاجی ئه‌بو مه‌هدی ئه‌لموهه‌ندس ،جێگری سه‌رۆك ی ده‌سته‌ی گشتی حه‌شدی شه‌عبی له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێران‌و حیزبواڵی لوبنان هه‌میشه پشتیوانێكی به‌هێزمان بون، هاوكارییان كردوین به‌مه‌شقكردنمان‌و به‌پێدانی چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی". ئاوێن����ه :حه‌ش����دی ش����ه‌عب ی میلیشیایه‌كی چه‌كدارییه یان هێزێكی یاسایی؟ ئه‌ب����و مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ن����دس: حه‌شدی ش����ه‌عبی هێزێكی سه‌ربازی پێویست بو له‌سه‌رده‌مێكی پێویستدا ك����ه رۆڵێكی گه‌وره‌ی گێڕا به‌هاوكاری هێزه س����ه‌ربازی‌‌و ئه‌منیه‌كانی عێراق ب����ۆ تێكش����كاندنی تیرۆریس����تانی داع����ش‌و ئازادكردنی ئ����هو ناوچانه‌ی ده‌س����تیان به‌سه‌ردا گرتبو ،ئه‌م هێزه پێكهاته‌ی هه‌مو عێراقیه‌كانه‌و له‌الیه‌ن په‌رله‌مانی عێراقه‌وه ده‌نگی پێدراوه‌و له‌الیه‌ن س����ه‌رۆك وه‌زیرانی عێراقیه‌وه په‌سه‌ندكراوه. ئاوێنه :ده‌وترێت ئه‌مریكا له‌پش����ت دروستبونی حه‌شدی شه‌عبیه‌وه‌یه؟ ئه‌بو مه‌هدی ئه‌لموهه‌ندس :حه‌شدی شه‌عبی به‌هیچ جۆرێك په‌یوه‌ندی نیه به‌ئه‌مریكاوه یاخود ئه‌مریكا له‌پش����ت دروس����ت بونیه‌وه نیه ،به‌ڵكو له‌دوای داگیركردن����ی موس����ڵ له‌الیه‌ن داعش به‌فتوایه‌ك����ی به‌ڕێز ئایه‌ت����واڵ عه‌لی سیس����تانی دامه‌زراو ئه‌توانم ئه‌وه‌ش بڵێم رێژه‌یه‌كی گه‌وره‌و گرنگی ئه‌وانه‌ی له‌ڕیزه‌كانی حه‌ش����ددان ئهو كه‌سانه‌ن كه دژی هه‌بونی ئه‌مریكان له‌عێراق. ئاوێنه :كه‌واته هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی سه‌ربازیتان له‌گه‌ڵ ئه‌مریكاش نیه؟ ئه‌بو مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ندس :نه‌خێر هیچ جۆره په‌یوه‌ندیی����ه‌ك ،ته‌نانه‌ت ئێمه له‌س����ه‌ره‌تا رۆژه‌كان����ی گرتنی موس����ڵ له‌گه‌ڵ به‌ڕێز ن����وری مالكی سه‌رۆكوه‌زیرانی پێشو گفتوگۆمان كرد ده‌رباره‌ی دامه‌زراندنی هێزی حه‌شدو پێمانوت كه ئێمه هیچ پێویستیه‌كمان نه به‌هاوكاری ئه‌مریكاو نه به‌پشتیوانی ئه‌مریكای����ه ،چونك����ه بڕوام����ان وابو ئه‌مری����كاش ئاماده‌ی ه����اوكاری نیهو جدی نیه له‌بابه‌ته‌كه ،هه‌ر بۆنمونه هه‌ر له‌وساته‌وه‌ختانه‌دا حكومه‌تی عێراقی داوای له‌ئه‌مریكا كرد هاوكاری بكات، به‌اڵم ئهو ئاماده‌نه‌بو هاوكاری بكات، ته‌نان����هت ئه‌وكاته‌ی داعش مه‌خموری گرت‌و گه‌یشته نزیكی هه‌ولێر ئه‌مریكا ته‌ده‌خولی نه‌كردو كۆماری ئیس��ل�امی هاوكاری كرد بۆ تێكشكاندنی داعش، ته‌نانه‌ت به‌ڕێز مه‌سعود بارزانی نامه‌ی سوپاسی ئاراسته‌ی كۆماری ئیسالمی ئێران كرد. ئاوێن����ه :هیچ هۆكارێ����ك هه‌بو بۆ
كاركردن له‌ژێر فه‌رمان ی پیاوێك ی وەک قاسمی سلێمانی به‌نیعمه‌تێك ی خودا ده‌زانم ك ه پێیبه‌خشیوم چونك ه شانازییه‌ك ی مه‌زنه‌و هه‌مو كه‌س ناتوانێت به‌ده‌ست ی بهێنێـت
ئه‌وه‌ی ئه‌مریكا به‌و شێوه‌یه مامه‌ڵه‌ی ده‌كرد له‌سه‌ره‌تای شه‌ڕی داعش؟ ئه‌بو مه‌هدی ئه‌لموهه‌ندس :به‌بڕوای من ه����ۆكار هه‌بو ،به‌نمون����ه ئه‌مریكا خۆی داڕێژه‌ری دروس����تبون‌و هێرش‌و په‌الماره‌كان����ی داع����ش بو بۆ س����ه‌ر عێراق ،هه‌روه‌ها وه‌ك فشارێكیش بۆ شكس����تپێهێنانی حكومه‌ته‌كه‌ی به‌ڕێز مالكی‌‌و بینیمان هه‌مو هاوكارییه‌كانی ئه‌مریكاش ل����ه‌دوای چه‌ند كاتژمێرێك له‌گۆڕینی حكومه‌ته‌كه‌ی به‌ڕێز مالكی به به‌ڕێ����ز عه‌بادی ده‌س����تی پێكرد، هه‌ربۆیه ئه‌مانه‌و چه‌ندین هۆكاری تری سیاسی له‌پشت ئهو كارانه‌وه‌بون. ئاوێن����ه :له‌گ����ه‌ڵ ئه‌مری����كا هه‌مو ره‌تده‌كه‌ن����هوه په‌یوه‌ندیی����ه‌ك له‌گه‌ڵ روس����یاش هه‌مان ش����ێوه بیر ده‌كه‌نه‌وه؟ ئه‌بو مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ندس :نه‌خێر له‌گه‌ڵ روس����یا په‌یوه‌ندیمان باش����ه، چونكه روس����یا رۆڵێكی گرنگی هه‌بو له‌سوریاو به‌ئازایه‌تی ته‌ده‌خولی كرد له‌شه‌ڕی س����وریاو پش����تیوانی خۆی به‌ڕاستی ده‌ربڕی ،ئێستاش لیژنه‌یه‌كی چوارقۆڵ����ی هه‌ی����ه له‌نێوان روس����یاو ئێران‌و عێراق‌و سوریا بۆ تێكشكاندنی داعش‌و كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی ناوچه‌كانی ژێر ده‌س����تی ئه‌وان له‌عێراق‌و سوریا، ئه‌م����ه جگه له‌پێدان����ی چه‌ك له‌الیه‌ن روسیاوه به‌سوپای عێراقی. ئاوێنه :كه‌واته ئێوه وه‌ك حه‌ش����د
كێشه‌تان هه‌یه له‌ته‌ده‌خولی سه‌ربازی روس����یا ب����ۆ ش����ه‌ڕی رزگاری عێراق له‌داعش؟ ئه‌ب����و مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ن����دس: ئهوه بڕیارێكی س����یادیه‌و په‌یوه‌ندی به‌حكومه‌ت����ی عێراق����هوه هه‌یه ،ئێمه وه‌ك حه‌ش����د هی����چ كێش����ه‌یه‌كمان له‌ته‌ده‌خولی سه‌ربازی روسیادا نابێت ئه‌گ����ه‌ر حكومه‌تی عێراق����ی ره‌زامه‌ند بێت ،له‌ئێستاشدا جۆرێك له‌هاوكاری سیاسی له‌نێوان هه‌ردو واڵتدا هه‌یه. ئاوێن����ه :ئایا روس����یا هی����چ جۆره هاوكارییه‌كی س����ه‌ربازی پێش����كه‌ش كردون بۆ نمونه چه‌كی پێداون؟ ئه‌بو مه‌هدی ئه‌لموهه‌ندس :روس����یا واڵتێكه چ����ه‌ك به‌ره����ه‌م ده‌هێنێت‌و س����وپای عێراقیش چه‌ك له‌ڕوس����یا ده‌كڕێ����ت‌و ب����ه‌زۆری چه‌كی روس����ی به‌كارده‌هێنێ����ت ،ئێمه ئه‌وه‌ی به‌كاری ده‌هێنین هه‌ندێكیمان له‌الیه‌ن عێراقه‌وه بۆ دابین كراوهو به‌شێكیش����ی له‌الیه‌ن كۆم����اری ئیس��ل�امی ئێ����ران‌و ئه‌گه‌ر روسیاش چه‌كمان پێبدات به‌دڵنیایی به‌كاری ده‌هێنین. ئاوێنه :باستان له‌هاوكاری ئێران كرد كه‌واته له‌گه‌ڵ ئێ����ران په‌یوه‌ندییه‌كی باشتان هه‌یه؟ ئه‌ب����و مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ن����دس: بێگوم����ان په‌یوه‌ندییه‌ك����ی به‌هێزمان هه‌ی����هو ئێ����ران یه‌كێك����ه له‌بنه‌م����ا س����ه‌ره‌كیه‌كانی پش����تیوانی حه‌شد،
پشتیوانی كردوین به‌چه‌ك به‌خواردن به‌پالندانان ،به‌ڕاوێژكاری س����ه‌ربازی، هه‌روه‌ه����ا برایانم����ان له‌حیزب����واڵش هه‌میشه پشتیوانێكی به‌هێزمان بون‌و هاوكارییان كردوین به‌مه‌شقكردنمان‌و به‌پێدانی چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‌‌و ئه‌مانه‌ش به‌ئاگاداری حكومه‌تی عێراقی‌‌و سه‌رۆك وه‌زیرانی پێشوو ئێستاش بوه. ئاوێن����ه :كه‌واته ئهوه راس����ته كه په‌یوه‌ندیتان له‌گه‌ڵ قاس����م سولێمانی هه‌یه؟ ئه‌ب����و مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ن����دس: بۆچی راس����ت نی����ه؟ له‌كاتێكدا ئهوه په‌یوه‌ندی نیه به‌ته‌نیا به‌ڵكو من خۆم به‌س����ه‌ربازێكی حاجی قاسم سلێمانی ده‌زانم‌و ئ����ه‌وه‌ش به‌نیعمه‌تێكی خودا ده‌زان����م ك����ه پێیبه‌خش����یوم چونكه كارك����ردن له‌ژێر فه‌رمان����ی پیاوێكی وه‌ه����ادا ش����انازییه‌كی مه‌زنه‌و هه‌مو كه‌س ناتوانێت به‌ده‌ستی بهێنێـت. ئاوێن����ه :ئ����ه‌م وته‌ی����هی جه‌نابت ئه‌مانگه‌یه‌نێت به‌وه‌ی بڵێین حه‌شدی شه‌عبی درێژكراوه‌ی سوپای پاسدارانی ئێرانه؟ ئه‌بو مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ندس :ئه‌گه‌ر حه‌شد بتوانێت وه‌ها بێت زۆر باشه‌و دیس����ان مای����هی ش����انازییه ،ئ����هوه گرنگتره له‌وه‌ی ببینه پاشكۆی كافرو س����ته‌مكاران‌و نمونه‌ش����یان ئه‌مریكا كه عێراق‌و س����وریای توشی هه‌زاران كاره‌ساتی گه‌وره كردوه.
ع����ه‌ره‌ب‌و كوردو توركم����ان ده‌نگیان پێداوه وه‌ك هێزێكی یاسایی ،حه‌شد وه‌ك هێزێك����ی ئه‌من����یو س����ه‌ربازی پێویس����ته بۆ عێ����راق له‌ئێس����تادا، س����ه‌باره‌ت به‌ئاین����ده‌و مه‌ترس����ی ئێم����هو ئهو ش����تانه‌ی ده‌وترێن دورن له‌راس����تیه‌وه چونك����ه حه‌ش����د ته‌نیا وابه‌س����ته نی����ه به‌نه‌ته‌وه‌ی����ه‌ك یان الیه‌نێكی دیاریك����راو له‌عێراق به‌ڵكو هێزێك����ی نیش����تیمانیه‌و به‌ڵگه‌ش����م هه‌بونی چه‌كداری ك����وردو توركمان‌و سونی‌‌و شیعیه له‌ڕیزه‌كانمان ،ته‌نانه‌ت م����ن كاتێك به‌ڕێز ئوس����امه نوجێفیم بینی پێموت پێویس����ته ئهو ترس����ه بڕه‌وێته‌وه كه پێتانوایه ئێمه مه‌ترسی ده‌بین بۆ موس����ڵ ،چونكه ئێمه ته‌نیا هاتوین موسڵ رزگاربكه‌ین له‌ده‌ستی ئهو دوژمنه‌ی كه ناوی داعشه‌و ئارامی بۆ بگێڕینه‌وه ،ئه‌زمونی پێشتر هه‌بون له‌تكری����ت‌و فه‌لوج����هو ناوچه‌كانی تر كاتێك رزگارمان كردن‌و له‌دوای چه‌ند مانگێك له‌گ����ه‌ڵ هێزه‌كانی س����وپاو پۆلیس ئاسایش����مان ب����ۆ گێڕانه‌وه، س����ه‌باره‌ت به‌كوردس����تانیش بۆچی ده‌بێت مه‌ترس����ی بین له‌كاتێكدا ئێمه هه‌مومان براین‌و له‌سه‌ر خاكێك ده‌ژین ك����ه ناوی عێراقه ،گه‌ل����ی كورد وه‌ك هه‌م����و گه‌النی تری عێ����راق خاوه‌نی ه����ه‌زاران چیرۆك����ی كاره‌س����اتبارو ئه‌بو مه‌هدی ئه‌لموهه‌ندس قوربانین به‌ده‌ست رژێمی به‌عسه‌وه‌و له‌شه‌ڕی داعشیشدا رۆڵێكی گه‌وره‌یان ی بینیوه‌و ئه‌گ����ه‌ر ناكۆكیه‌كیش هه‌بێت ی په‌یوه‌ند ئاوێنه :ئه‌مه‌وێت ده‌رباره ئهوه په‌یوه‌ن����دی بهههولێرو به‌غداوه حه‌شدو هێزه‌كانی پێشمه‌رگه بزانم؟ ئه‌ب����و مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ن����دس :هه‌ی����ه یان بڵێین ناكۆكی سیاس����ین، پێش����مه‌رگه هێزێكی ماندوه ،توانیان له‌به‌رئ����ه‌وه‌ش هی����وادارم هه‌موم����ان قاره‌مانان����ه ش����ه‌ڕی داع����ش بكه‌ن‌و به‌مه‌بده‌ئ����ی برایه‌ت����یو پێكه‌وه‌ژیان‌و به‌هه‌زاران شه‌هیدو بریندارییان داوه ،گێڕانه‌وه‌ی ئاسایش‌و ئارامی بۆ عێراق‌و په‌یوه‌ندی باش����مان له‌گه‌ڵیان ههیهو ت����ه‌واوی ناوچه‌كان����ی بیربكه‌ین����هوه ئه‌وان رۆڵێكی گه‌وره‌یان گێڕا له‌شه‌ڕی نه‌وه‌ك جۆرێكی تر. تیرۆریستانی داعش. ئاوێنه :به‌اڵم چه‌ند جارێك ش����ه‌ڕو ئاڵۆزی له‌نێوان حه‌ش����دو پێشمه‌رگه رویدا؟ ئه‌بو مه‌ه����دی ئه‌لموهه‌ندس :ئهوه راس����ته ،ب����ه‌اڵم به‌دڵنیایی����هوه ئهوه ویستی هیچ الیه‌كمان نهبوهو هه‌ندێك جار له‌هه‌ڵه‌تێگه‌یش����تنه‌وه رویانداوه هه‌رزوش چاره‌س����ه‌ری ئهو كێش����انه ك����راوه‌و ئ����او ك����راوه به‌ئاگره‌كه‌داو ئینش����ه‌اڵ ش����تی له‌و ج����ۆره هه‌رگیز دوباره نابنه‌وه. ئاوێن����ه :ب����اش له‌مه‌ترس����ییه‌كانی حه‌ش����د ده‌كرێت به‌تایب����هت له‌دوای كۆتای����ی هاتن����ی ش����ه‌ڕی داعش بۆ كوردس����تان‌و ناوچه سونه‌نشینه‌كان‌و هه‌روه‌ها مانه‌وه‌ی حه‌شد وه‌ك هێزێكی چه‌كداری یان ببێته پارتێكی سیاسی چه‌كدار؟ ئه‌بو مه‌هدی ئه‌لموهه‌ندس :سه‌ره‌تا حه‌ش����د هێزێك����ی نایاس����ایی نی����هو له‌په‌رله‌مانه‌وه ده‌نگی له‌س����ه‌ر دراوه‌و بۆ ئه‌مه‌ش زۆرێ����ك له‌په‌رله‌مانتارانی
رێژه‌یه‌كی گه‌وره‌و ی گرنگی ئه‌وان ه ی له‌ڕیزه‌كان حه‌شددان ئهو ی كه‌سانه‌ن ك ه دژ هه‌بونی ئه‌مریكان له‌عێراق
"ئێران رای نهگۆڕه به‌رامبه‌ر هه‌رێمی كوردستان‌و په‌كپارچه‌یی عێراق"
په‌رله‌مانتارێكی پێشوی ئێران :له‌ناو ده‌سه‌اڵتدارانی ئێراندا رایه‌كی یه‌كگرتو نی ه سەبارەت بەپرسی سەربەخۆیی کوردستان ئا :وریا حسێن نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌تاران ،له‌باره‌ی په‌یوه‌ندیه‌كانی ئێستای كۆماری ئیسالمی ئێران‌و هه‌رێمی كوردستانه‌وه ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه رونكرده‌وه هیچ گۆڕانكارییه‌كی ئه‌وتۆ نه‌هاتوه‌ته ئاراوه ،وتی "ئێران رای نهگۆڕه به‌رامبه‌ر هه‌رێمی كوردستان، جه‌خت له‌سه‌ر په‌كپارچه‌یی خاكی عێراق وه‌كو هه‌مو واڵته‌كانی تر ده‌كاته‌وه، له‌گه‌ڵ رێگای چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان به‌شێوه‌ی گفتوگۆ به‌پێی ده‌ستوری عێراق". دەباغ جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئ���هوه كردهوه كۆماری ئیسالمی ئێران لەمبارەیەوە له‌زاری وته‌بێژی وه‌زاره‌تی دهرهوه قس���هی خۆی كردوه ،ئەو وتی "ب���ەاڵم هیچ په‌یامێكیان
نهداوه به‌ئێمه وه‌كو نوێنه‌رایه‌تی حكومه‌ت له‌تاران". په‌رله‌مانتارێك���ی ئێ���ران س���ەبارەت بەكاردانه‌وه‌كان���ی ئێ���ران ب���ۆ پرس���ی س���ه‌ربه‌خۆیی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه ئاشكراكرد رایه‌كی یه‌كگرتو له‌نێوان به‌رپرسانی ئێران سەبارەت بەم پرسە نییە. دکت���ۆر ج���ه‌الل جه‌اللی���زاده ،نوێنه‌ری پێشوی پارلەمانی ئێران له‌باره‌ی رای ئەو واڵتە له‌سه‌ر پرسی س���ه‌ربه‌خۆیی ئه‌وه‌ی به‌ئاوێنه وت "سه‌ربه‌خۆیی كوردستان هیچ زیانێكی بۆ كۆماری ئیسالمی نیه ،چونكه له‌هه‌م���و بواره‌كانی (ئابوری‌و سیاس���یو فه‌رهه‌نگ���یو مێژویی) هه‌رێم‌و ئێران خاڵی هاوبه‌شیان هه‌یه". وتیش���ی "به‌ڕای م���ن ئه‌گ���ه‌ر كۆماری ئیس�ل�امی ئێ���ران رای باش���بێت له‌باره‌ی ده‌وڵه‌تی كوردییه‌وه ،ئهو دۆخه به‌س���ودی كۆماری ئیس�ل�امی ئێ���ران‌و كورده‌كانیش
ده‌شكێته‌وه". هاوكات جەغتی لەوەش کردەوە کە له‌ناو ده‌سه‌اڵتدارانی ئێراندا رایه‌كی یه‌كگرتو نیه له‌باره‌ی پرسی سەربەخۆیی کوردستانه‌وه، ئ���ەو وت���ی "ب���ه‌اڵم به‌هه‌م���و حاڵه‌ته‌كان ده‌وڵه‌تی حه‌س���ه‌ن رۆحانی له‌سودی كورد كارده‌كات". له‌الیه‌كی تره‌وه محم���ه‌د نه‌زیف قادری ئه‌ندام���ی ده‌فت���ه‌ری سیاس���ی حزب���ی دیموكراتی کوردستانی ئێران له‌باره‌ی ئهو پرس���هوه ئه‌وه‌ی باس���كرد ئێران له‌پرسی ده‌وڵه‌تی كوردی سیاسه‌تێكی هه‌یه ئه‌ویش رێگرتن���ه له‌خواس���ته‌كانی گه‌ل���ی كورد، ب���ۆ ئهو مه‌به‌س���ته‌ش هه‌وڵ���ه ناوخۆیی‌و دیپلۆماس���یه‌كانی خۆی له‌ناوخۆو دهرهوه خستوه‌ته گه‌ڕ ،وتی "ئێران به به‌رده‌وامی په‌یامی به به‌رپرسانی یهكێتیو كورد داوه نابێت به‌رپرس���انی كورد خۆیان له‌قه‌ره‌ی پرسی ده‌وڵه‌ت بده‌ن".
ئێران به‌به‌رده‌وامی په‌یامی به به‌رپرسانی یهكێتیو كورد داوه نابێت به‌رپرسانی كورد خۆیان له‌قه‌ره‌ی پرسی ده‌وڵه‌ت بده‌ن
روحانی
4
هەنوکە
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
مەسیحییەكان بەمەرج پشیتوانی لەڕیفراندۆمی كوردستان دەكەن بزوتنەوەی دیموكراتی ئاشوری :ترسمان هەیە لەو كیانەی كورد دەیەوێت دروستیبكات ئا :نیاز محەمەد عیماد یوخەنا ،جێگری سكرتێری گشتی بزوتنەوەی دیموكراتی ئاشوری‌و ئەندامی پەرلەمانی عێراق، لەم چاوپێكەوتنەی ئاوێنەدا باس لەوە دەكات كە ئەوان وەك الیەنە مەسیحییەكان سەرقاڵی تاوتوێكردنی وەرەقەیەكی داخوازیی خۆیانن بۆ ئەوەی پێشكەشی كۆمیتەی ریفراندۆمی بكەن‌و جەختیش دەكاتەوە كە بەبێ واژۆكردنی وەرەقەی داخوازییەكانیان ،پشتیوانی ئەنجامدانی ریفراندۆم ناكەن. ئاوێنە :ئێوە چۆن سەیری ریفراندۆم دەكەن‌و راتان چییە لەسەری؟ عیم���اد یوخەن���ا :پێمانوایە هەمو نەتەوەی���ەك ماف���ی دیاریكردن���ی چارەنوسی خۆی هەیە ،بەاڵم ئێمەش وەك گەلێك مافی خۆمانە ترس���مان هەبێ���ت لەب���ارەی ئ���ەو كیانەی كە كورد دەیەوێت دروس���تی بكات ،نابێ لەسەر حسابی نەتەوەكانی دیكە بێت، چونكە ئێمە بەپێ���ی ئەو ئەزمونانەی لەعێ���راق هەمانە گەیش���توینەتە ئەو بڕوایەی كە بەهۆی نەبونی متمانەوە، بەڵێنەكان جێبەج���ێ ناكرێن ،بەقەد ئەوەی بەڵێ���ن دراوە بەكورد لەالیەن حكومەتی عێراقییەوە لەم س���ااڵنەدا، بەڵێنی���ش بەئێم���ە دراوە ،ب���ەاڵم جێبەج���ێ نەك���راون .بۆی���ە ئێم���ەو حزبەكان���ی دیك���ەی كلدۆئاش���وری سریانی لەئێستادا تاوتوێی پڕۆژەیەك دەكەین ك���ە لەوەرەقەیەكی داخوازی كلدۆئاشوری س���ریانی پێكدێت .پاش ئەوەی خۆمان گەیش���تینە رێككەوتن لەس���ەر ئەو داواكاریانە ،پێشكەشی كۆمیتەی ریفراندۆمی دەكەین. ئاوێن���ە :دەتانەوێ ئ���ەو كۆمیتەیە گرەنتیتان بداتێ؟ عیم���اد یوخەنا :بەڵ���ێ دەمانەوێ سەركردایەتی حزبە كوردستانییەكان گرەنتیمان بدەنێ ئینجا ئێمە پشتیوانی ریفراندۆم دەكەی���ن‌و كاتێك كە كورد بوە دەوڵەت‌و كیانێكی سەربەخۆ ئەو خااڵنە جێبەجێ بكرێن. ئاوێنە :ئەو داواكاری‌و خااڵنەی ئێوە چین كە لەو وەرەقەیەدا هاتون؟ عیم���اد یوخەن���ا :گرنگتری���ن داواكانمان بریتین لەدەستەبەركردنی
کەنیسەیەک لەدەشتی نەینەوا ش���ەراكەتی راس���تەقینە كە ئەوەش خۆی دەبینێتەوە ل���ەوەی كە یەكێك لەس���ێ س���ەرۆكایەتییەكە ب���ۆ ئێمە بێت ،هەق���ی بەڕێوەبردنی ناوچەكانی خۆمانمان هەبێ���ت ،تێبینیمان هەیە لەس���ەر ئااڵ ،چونكە ئااڵك���ە هەمان ئااڵی س���ەردەمی كۆماری مەهابادەو دەبێ رەمزێكی شارس���تانی ئاش���ورو بابلی تێدا بێ���ت ،هەروەها تێبینیمان لەسەر س���رودی نیشتیمانی ،تەنانەت ن���اوی ئ���ەو دەوڵەت���ەش هەی���ە كە ئێم���ە پێمانوای���ە دەب���ێ ناوێك بێت رەنگدانەوەی هەمو نەتەوەو گەلەكان بێت .ئەوەش بۆ كورد خۆیشی باشەو پەیامێكی دڵنیاكەرەوەیە بۆ ئێمە كە دەیەوێت بەئاش���تیانەو پێكەوە بژین. یەكێكی دیك���ەش لەداواكارییەكانمان ئەوەیە كە دەش���تی نەینەوا لەناو ئەو ریفراندۆم���ە نەبێ���ت ،چونكە زۆربەی خەڵكی ئەو ناوچەیە هێشتا ئاوارەن‌و نەگەڕاونەت���ەوە ،ئێم���ە پێش���تریش داوامانكردب���و ناوچ���ەی دەش���تی نەینەوا بكرێت���ە پارێزگایەك ،لەڕوی مەبدەئیەوە لەبەغدا رەزامەندی لەسەر ئەوە دراوە ،تەنیا م���اوە لەپەرلەمان
پەس���ەند بكرێ���ت ،پاش ئ���ەوە ئەو پارێزگایە خۆی بڕیاردەدات دەیەوێت سەر بەچ ش���وێنێك بێت .هیوادارین الیەنە كوردییەكان لەو داواكارییانەی ئێمە تێبگەن‌و بونی ترسیش الی ئێمە ه���ەر مافی خۆمان���ە چونكە خەریكە كەس���مان لەعێراق نامێنێت‌و هەموی واڵت جێدەهێڵێت. ئاوێنە :ئێوە پێتانوایە چارەنوس���ی دەش���تی نەین���ەوا چ���ۆن یەكالی���ی بكرێتەوە؟ عیماد یوخەنا :دەشتی نەینەوا لەبەر دو هۆكار نابێ لەئێستادا ریفراندۆمی تێدا بكرێ���ت .یەكەم ،لەبەرئەوەی كە ئ���اوارەكان تائێس���تا نەگەڕاونەتەوە، دوەم؛ ئەم ناوچەیە ملمالنێی لەسەرە لەنێوان بەغداو موس���ڵ‌و هەرێم‌و ئێمە نابینە بەش���ێك ل���ەو ملالنێیە .بۆیە ئێم���ە پێمانوایە دەبێ ئەو ملمالنێیانە دوربخرێن���ەوە لەوێ‌و ناوچەكە بكرێتە ئیدارەیەك���ی جی���ا ،پ���اش ئ���ەوەی خەڵكیش وردە وردە گەڕایەوە ماوەی س���اڵێك بۆ دو س���اڵ دەرفەتیان پێ بدرێت تاخۆیان بڕیار بدەن بێنە سەر هەرێم یان لەسەر بەغدا بن یان لەگەڵ
موسڵ دەبنە هەرێمێكی سەربەخۆ یان ئێمە لەعێراقدا دەكرێینە ئامانج بەاڵم بەشێوەی جیاواز بوە ،بەاڵم لەهەرێمی خۆیان بەسەربەخۆیی دەمێننەوە. ئاوێنە :كەواتە ئێوە وەكو بزوتنەوەی كوردستان ئاسایشمان پارێزراوە ،بەاڵم دیموكراتی ئاشوری كار بۆ هەڵبژاردنی پرس���ی داگیركردن���ی زەوی‌و زارمان كام ئیختی���ار ئەكەن لەن���او خەڵكی هەبوە لەهەرێم ،ناڵێم بەیاسایی كراوە بەاڵم لەالیەن هەندێ كەس���ی خاوەن كلدۆئاشوری سریانی لەئایندەدا؟ عیماد یوخەنا :هی���چ قەدەغە نییە دەس���ەاڵتەوە كراوەو لەدەرەوەی یاسا بۆ كلدۆئاشوریش كە كیانێكی ئیداری كراوە ئەمەش كێشەیەكی گەورە نییەو س���ەربەخۆی هەبێت ،ئێمە لەس���ەر ئاسان چارەسەر دەكرێت .لەدەرەوەی مادەی 125ی دەس���توری عێراقی كار ئەمەی باس���م كردو ئەو داخوازیانەی لەسەر ئەمە دەكەین كە ئەو ئیدارەیە هەمانن بۆ شەراكەت ،كورد باشترین‌و س���ەربەخۆ بێت‌و ئەزمون���ی ئەمەش نزیكترین نەتەوەی دراوس���ێو دۆستی دەكەین ئەگەر شكستمان هێنا ئەوكات ئێمەیە كە بتوانین لەگەڵی بژین. ئاوێن���ە :ئێوە دانیش���تنتان كردوە بەڕیفراندۆم خەڵك بابڕیاربدات بچینە س���ەر كام شوێن .چۆن كورد سەرەتا لەگەڵ وەف���دی هاوبەش���ی یەكێتی‌و ئ���ەو هەرێم���ەی دروس���تكرد وەك پارتی ،بەزارەكی ئەو داواكارییانەتان ئەزمونێك���ی تازە .ئێمەش وەك كورد پێوتون ،تێگەیشتنی ئەوان چۆن بوە شۆڕشمان كردوەو ستەممان لێ كراوەو لەسەریان؟ عیماد یوخەنا :ئەوان پێیانوتوین كە ئێستاش ئەو ستەمەمان لەسەر ماوە بەهۆی ملالنێی ش���یعەو سوننە ،بۆیە لەئێستادا لەگەڵیان بین بۆ ریفراندۆم‌و ئەو مافەم���ان هەیە بیر لەئیدارەیەكی بەڵێنی زارەكیان داوە كە هیچ ستەمێك بەرامبەرمان ناك���ەن‌و ناعەدالەتیمان سەربەخۆ بكەینەوە. ئاوێن���ە :لەالیەن هەرێمەوە س���تەم بەرامب���ەر ناكەن لەداهات���ودا ،بەاڵم ئەمانە قسەن‌و من متمانەم بەو برایانە لەئێوە كراوە؟ عیماد یوخەنا :لەزۆربەی الیەنەكانەوە هەی���ە لەمەكتەبی سیاس���ی پارتی‌و
تێبینیمان هەیە لەسەر ئااڵ تێبینیمان لەسەر سرودی نیشتیمانی تەنانەت ناوی ئەو دەوڵەتەش هەیە كە ئێمە پێمانوایە دەبێ ناوێك بێت رەنگدانەوەی هەمو نەتەوەو گەلەكان بێت یەكێت���ی ،بەاڵم ئەمە ماف���ی گەلێكە بەزارەكی دەس���تەبەر ناكرێت النیكەم دەبێ واژۆ لەس���ەر وەرەقەكەی ئێمە بكەن. ئاوێن���ە :بۆچونتان چییە لەس���ەر داخستنی پەرلەمانی كوردستان ،ئایا پێتانوایە ریفران���دۆم بەبێ پەرلەمان دەكرێت ئەنجام بدرێت؟ عیماد یوخەنا :ش���تێكی ناخۆش���ە هەرچەندە ئەوە كێشەیەكی سیاسییە، دەب���ێ بەدیالۆگ چارەس���ەر بكرێت، دەبێ پەرلەم���ان كارابكرێتەوە چونكە ریفراندۆم پێویستی بەیاساو پەرلەمان هەیە .ئەگ���ەر بێ پەرلەمان ریفراندۆم بكرێت شەرعیەتی كەمتر دەبێت. ئاوێنە :بەاڵم ئێوە راستە نوێنەرتان هێش���تا بۆ كۆمیتەی ریفراندۆم دیاری نەكردوە ،ب���ەاڵم بڕیارتان داوە دیاری بكەن؟ عیم���اد یوخەن���ا :ئێم���ە دەبێ ئەو وەرەقەی داوایانەم���ان لەنێو خۆماندا واژۆ بكرێ���ت‌و پاش���ان پێشكەش���ی كۆمیتەك���ە بكرێ���ت‌و ئەوانیش واژۆی لەس���ەر بكەن ،ئینج���ا نوێنەر بۆ ئەو كۆمیتەیە دیاری دەكەین.
رێكخراوێك سەرقاڵی تۆماركردنی قوربانییەكانی كاكەییەكانە لەعێراق
كاكەییەكان؛ قوربانییەكی بێ ماف ئا :وریا رێكخراوێكی كۆمەڵگەی مەدەنی، لەچوارچێوەی پڕۆژەیەكدا هەوڵی تۆماركردنی ئەو تاوان‌و زیانانە دەدات كە بەرامبەر پێكهاتەی كاكەیی لەعێراق لەسەر دەستی رێكخراوە توندڕەوەكان ئەنجامدراون .سەرۆكی رێكخراوەكەش باس لەوە دەكات ئەوان دەیانەوێت بەڕای گشتی ناوخۆو دەرەوە بڵێن وێڕای ئەوەی قوربانییەكی زۆریان داوە بەاڵم هێشتا جیاوازیان بەرامبەر دەكرێت‌و مافەكانیان دەستەبەرنەبون. فەرهاد كاكەیی ،سەرۆكی رێكخراوی چراو بۆ دیكۆمێنتك����ردن ،ئاماژە بەوە دەدات ك����ە رێكخراوەكەی����ان بۆ ئەوە دام����ەزراوە تاوەك����و زۆرتری����ن الیەنی ژیان‌و مێ����ژوی كاكەیی����ەكان لەعێراق تۆماربكات. كاكەیی����ەكان پێكهاتەیەكی ئایینین، جگە لەئێران‌و س����وریاو توركیاو چەند واڵتێكی دیك����ە ،ژمارەیەكی بەرچاویان لەعێراق‌و هەرێمی كوردس����تان دەژین، وەك زۆربەی كەمینەكانی دیكە روبەڕوی چەوسانەوەو تاوان بونەتەوە بەتایبەت لەسەر دەستی رێكخراوە توندڕەوەكانی وەك ئەلقاعیدەو داعش. لە پ����اڵ تۆماركردنی ئ����ەو تاوانانەی
بەرامبەری����ان ك����راوە ،رێكخراوەك����ە بەپێی وتەی س����ەرۆكەكەی هەوڵدەدات س����ەرژمێرییەكی دروس����تی ژم����ارەی پێكهاتەی كاكەییەكانیش لەعێراق بكات كە تاوەكو ئێس����تا ئامارێكی دروس����ت لەوبارەیەوە نییە. لەگەڵ ئ����ەوەی بەمەزەندەی فەرهاد كاكەیی ،ئ����ەوان ژمارەیان نزیكەی 200 هەزار كەس دەبێ����ت لەعێراق‌و هەرێمی كوردستان بەاڵم جیاوازیان لەبەرامبەردا ك����راوەو هی����چ مافێك����ی یاس����ایی‌و فەرهەنگی‌و سیاسییان نەدراوەتێ وەك ئەوەی پێكهاتەكانی دیكە بەش����ێك لەو مافانەیان بۆ دەستبەركراوە. نە لەپەرلەمانی عێراق‌و نە لەپەرلەمانی كوردستان‌و نە لەئەنجومەنە خۆجێیەكان ئەوان هیچ نوێنەرێكی تایبەت بەخۆیان نیی����ە ،ئەم����ە لەكاتێكدای����ە لەهەرێمی كوردس����تان ،ه����ەم لەئەنجومەن����ە خۆجێی����ەكان‌و هەمی����ش لەپەرلەمان، چەند كورس����ییەك بەش����ێوەی كۆتا بۆ پێكهاتەكان����ی دیكەی وەك ئاش����وری‌و توركم����ان بەپێی یاس����ا دەستنیش����ان كراوە. حكومەت����ی هەرێمی كوردس����تان بۆ پێكهات����ە ئایینیی����ەكان لەوەزارەت����ی ئەوق����اف نوێنەرایەتییەك����ی پێ داون، ب����ەاڵم كاكەییەكان وەك فەرهاد دەڵێت تەنیا بەزارەكی نوێنەرێكیان لەوێ هەیەو
تاوەكو ئێس����تا لەڕوی ئیدارییەوە هیچ فەرمانێكی كارگێڕی بۆ دەرنەكراوە. س����ەرۆكی رێكخ����راوی چ����راو وێڕای پشتڕاستكردنەوەی هەمو ئەو خااڵنەی سەرەوە وتیشی"جیاوازی كراوه ده‌رهه‌ق به‌ئێم����ه ،چونكه ئه‌گه‌ر س����ه‌یربكه‌یت كاكه‌ی����ی هی����چ ش����تێكی نه‌دراوه‌تێ‌و به‌شداری له‌ده‌س����ه‌اڵته‌كاندا پێنه‌كراوه، ن����ه له‌په‌رله‌مان‌و نه له‌ده‌س����ه‌اڵته‌كانی دیكه‌ش ،ئه‌مه‌ش بۆخۆی جیاوازییه‌كی زه‌قه .به‌اڵم كه بێیته س����ه‌ر قوربانی، ئێم����ه لەوانی دیكە زیات����ر قوربانیمان نه‌دابێت كه‌متر قوربانیمان نهداوه". جەختیش دەكاتەوە كە قوربانییه‌كانی كاكەیی����ەكان گرنگیی����ان پێن����ەدراوەو بە"بێبایەخ" تەماشا كراون. بەوتەی فەره����اد كاكەیی كە ماوەی دو هەفتە دەبێت پڕۆژەكەیان دەس����تی پێكردوە تێیدا دات����او زانیارییەكان لەو گون����دو ناوچان����ەی كاكەییەكان����ی لێ نیشتەجێن كۆدەكەنەوە .بۆ كۆكردنەوەی داتاو زانیارییەكانیش دو جۆر فۆرمیان ئامادەكردوە ،یەكێكیان بۆ تۆماركردنی زیانە گیانییەكان كە تێیدا ش����ەهیدان‌و بریندارو بێسەروش����وێنكراوانی كاكەیی تۆماردەكەن‌و لەفۆرمێكی دیكەش����یاندا تۆم����اری زیانە مادییەكان وەك روخان‌و سوتان‌و وێرانبونی خانوی ئەو هاواڵتیە كاكەییانە دەكەن.
ئەوان قۆناغەكانیان بەپێی تاوانكاران بۆ مەرامێكی سیاس����ی خۆی پشتیوانی دژ بەكاكەیی دابەش����كردوە كە قۆناغی دەكات ،بۆی����ه ئێمه نامانەوێت بكەوینە یەكەمیان بریتی دەبێ����ت لەتاوانەكانی بن باری هیچ الیه‌ن‌و حزبێك". فەرهاد كاكەی����ی پێی وایە ئەنجامی رێكخراوو گروپەكانی سەر بەئەلقاعیدە ل����ە2003ەوە تاوەك����و 2014و قۆناغ����ی كارەكەی ئەوان كاریگەری خۆی دەبێت دوەمیشیان بریتی دەبێت لەتاوانەكانی چونكە بەب����ڕوای ئەو بەر لە هەر كەس رێكخراوی داع����ش كە لە2014ە بەدواوە ئەو كارە پێویستی كۆمەڵگەی كاكەییەو بۆ خۆیانی ئەنجام دەدەن ،وێڕای ئەوەی دەستپێدەكات. تۆماركردن����ی ئ����ەو زیانان����ەی ب����ەر باس لەوە دەكات كە لەكۆتایی پرۆژەكە كاكەی����ی كەوت����ون وەك فەره����اد ئەنجامەكان بەڕاپۆرتێكی تێروتەس����ەل باس����ی دەكات نزیكەی ش����ەش مانگی دەدەنە نەت����ەوە یەكگرتوەكان‌و الیەنە پێدەچێ����ت ،ژمارەیەكی بەرچاو گەنجی پەیوەندیدارەكان����ی ناوخ����ۆو ب����ۆ رای دەرچ����وی زانك����ۆ كە بەخۆبەخش����ی گشتیشی باڵودەكەنەوە. كاریگەرییەك����ە ئ����ەوە دەبێ����ت كە لە پڕۆژەك����ەدا كاردەكەن‌و مەش����قیان پێكراوە هەڵدەستن بەكۆكردنەوەی ئەو قەرەب����وی ئ����ەو زیانان����ە بكرێن����ەوە؟ زانیاریانە بەشێوەیەك لەهەر ناوچەیەكی لەوەاڵم����دا كاكەیی دەڵێ����ت كە ئەوان كاكەیینشین تیمێكی 12تا 13كەسی بۆ قەرەبوی ماددی گرنگ نییە بەالیانەوە، به‌ڵكو وه‌كو بیروباوه‌ڕه‌كه‌ش����یان پێیان پێكهێنراوە. لەب����ارەی ئ����ەوەی بۆچ����ی داوایان ده‌ڵێت ژیانێكی س����ه‌ربه‌رزانه بۆ ئەوان لەالیەن����ە پەیوەندی����دارەكان نەكردوە گرنگت����ره‌و تەنی����ا وەك هاواڵتیی����ەك بۆئ����ەوەی هاوكاری بكرێن ،س����ەرۆكی مافیان دەوێت‌و دەیانەوێت جیاكارییان رێكخراوەك����ە ب����اس ل����ەوە دەكات كە لەبەرامبەردا نەكرێت. وتیش����ی" ئێمه به‌مه‌رج����ی ئهوه ئه‌م تاوه‌ك����و داتاكانی����ان نه‌یه‌نه ده‌س����ت له‌گ����ه‌ڵ هی����چ ش����وێنێك‌و الیه‌نێك����ی كاره ناكه‌ی����ن كه قوربانی����ان قه‌ره‌بوی ره‌سمی قس����ه‌ناكه‌ن‌و وتیش����ی"چونكه م����ادی بكرێن����هوه ،به‌ڵك����و ب����ۆ ئێمه ئێم����ه نامانه‌وێت كه‌س����ێك هاوكاریمان قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌یه‌كی مه‌عنه‌وی گرنگتره، بكات‌و ده‌س����تبخاته ناو كاره‌كانمانه‌وه ،ته‌نیا ئامانجمان ئه‌وه‌یه كه هه‌مو الیه‌ك ئه‌وانه‌ی پش����تیوانی ده‌ك����ەن ره‌نگێكی بزانن ئێمه‌ش له‌م واڵته قوربانیمانداوه‌و حزبایه‌تی بەپشتیوانییه‌كه‌یانه‌وه دیاره‌و زیانمان به‌ركه‌وتوه".
ئێمه به‌مه‌رجی ئهوه ئه‌م كاره ناكه‌ین ك ه قوربانیان قه‌ره‌بوی مادی بكرێنه‌و‌ه به‌ڵكو بۆ ئێم ه قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌یه‌كی مه‌عنه‌وی گرنگتره ته‌نیا ئامانجمان ئه‌وه‌ی ه كه هه‌مو الیه‌ك بزانن ئێمه‌ش له‌م واڵت ه قوربانیمانداوه‌و زیانمان به‌ركه‌وتوه
تایبه‌ت
ئەستێرە کەریم :من ھێندە ئازاردراوم ئازاری هەمو ژنی کوردم تیا بەرجەستە بوە! ئا :هەڵۆ ئەحمەد ئەستێرە کەریم ،ئەو ئافرەتەیە ماوەیەکە قسەکانی لەتۆڕە کۆمەاڵتیەکان قسەی زۆری لەسەر دەکرێت ،ئەو کە بەمدواییە خۆی نیمچەڕوت کردەوە ،لەم گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت "ھەمو شت دەکەم کە بکرێت لەپێناو ئازادکردنی ژنی کورد با من ئەو قوربانیە بم". ئاوێنە :ئەستێرە کەریم کێیە؟ ئەس���تێرە :من ئەس���تێرە کەریم ،لەساڵی 1983لەس���لێمانی لەدایک بوم ،لەئێس���تادا لەواڵتی ســوید نیشتەجێم لەگەڵ کوڕەکەم. ئاوێنە :چەندجار هاوسەرگیریت کردوە؟ ئەس���تێرە :الی من هاوس���ەرگیری ژمارەی لەس���ەر دانانرێ���ت ،چەندت ک���ردوەو چەندت نەکردوە؟ ش���تێک نیە بەناوی شکس���ت مادام دوب���ارە دەکرێتەوە .بۆ من ژیان بردنە س���ەر لەگەڵ کەسێک ،دەبێت لەسەر بناغەی ویستی رۆح���ی بێت .باوکی کوڕەک���ەم ،بەدەر لەوەی باوک���ی س���انە ،ھاوڕێی ٢٥س���اڵەین بەھەموو خۆشی‌و ناخۆشیەکانەوە .پێشیدەڵێم سوپاس بۆ سان! ئێستا من‌و سیروان بەخواستی خۆمان "وەرەق���ەو ئەڵقەمان" فڕێ دا .پێکەوەین ھەتا ئەو ش���وێنەی یەکترمان دەوێت وەک ئاماژەم پێدا ،پێشیدەڵێم ھەتا نوسینی ئەم وەاڵمانەش ھەر خۆشمدەوێیت ،بەس نازانم بۆ دەقیقەیەکی تر! ئاوێنە :قس���ەکانت لەتۆڕە کۆمەاڵیەتیەکان هەرچەن���دە بەن���اوی بەرگری ل���ەژن‌و ئافرەت دەکرێت ،بەاڵم ئایا هەستناکەیت بەکۆمەڵگەی ک���وردی نامۆن‌و زۆرێ���ک لەئافرەتان کارەکەی تۆیان الپەسەند نیە؟ ئەستێرە :ژنان یەکەم تاوانباری کۆیالیەتی خۆیانن .ب���ەاڵم ژنێک ھەمو ژیان���ی لەدرامای
گەرکەسێک وەک من ئازار نەدرابێت ئەوا هەست بەو ئازارە ناکات تورک���یو بازاڕو ب���ەردەرگاو خەی���اڵ بردبێتە س���ەر ھەروا دەبێت .تاکی کۆمەڵگای کوردی خەسێنراون‌و تووش���ی کەپتی سێکس کراون. مادام ئەستێرە باسی " "......کرد ،واتە ھانی ژنان دەدات بۆ بەڕەاڵیی ،بەاڵم من دەڵێم با ژن خ���ۆی ئازاد بێت بەرەاڵیی دەوێت یان خوێندن یان س���ەفەر یان هاوس���ەرگیریی ،با ژن ئازاد بێت لەبڕیارەکانی من بەزۆر بەکەسم نەکردوە. من پێیاندەڵێم دەبێت چاوتان بکەنەوەو ژنێتی خۆت���ان خۆش بوێ���ت‌و قبوڵ نەک���ەن کەس خەوەکانتان بکوژێت ،کۆمەڵێک کەس لەوانەیە
گۆرانی بۆ مەرگ
ئەم ش���تەی منیان بەدڵ نەبێ ،بەاڵم هەزاران نامەم بۆهاتوەو دەستخۆشیم لێکراوە .چەندێک دژم بێ���ت هێندەش کەس پش���تگیرمە ،بەاڵم بەداخەوە ناتوانێ راستەوخۆ ئەو هەستەی بۆم دەرببڕێت ،بۆ نمونە بەکۆمێنتێک. ئاوێن���ە :بۆچی بەردەوام هێ���رش دەکەیتە سەر رێخراوەکانی ژنان‌و ئافرەتانی کوردستان، لەکاتێکدا خۆت لەئەوروپا دانیشتویت؟ ئەس���تێرە :کام رێکخ���راو؟ ھەر رێکخراوێک س���ەرپێچی ب���کات ت���ڕۆ دەکرێت ،ئ���ێ واتە بەرپرسی حزبی عەقڵی رێکخراوەکانی کڕیوەو
ب���ەس خەریکی ڤی���زای "ش���ینگڵ "ن .ھەتا ئێس���تا نەمبینی ھاوارێکی راس���تەقینە بکەن، الی من سفری ناو س���فرن! ھەر رۆژێک ژنانی رێکخراوەکان���م بین���ی ھاوار بک���ەن‌و بگرین‌و ھەڵبکوتنە سەر پەرلەمانە وەستاوەکە ،دەڵێم ھەن ،ی���ان بۆ مافی ئافرەتێکی ژنە ش���ەهیدو ئەنف���ال هەوڵێکیان دا دەڵێ���م رێکخراوی ژنان بونی هەیە. ئاوێنە :ب���ەاڵم زۆرێک پێیانوایە خێزانەکەت حاش���ایان لێکردویت‌و ئەو قس���ەو کارانەشی دەیکەیت تەنها بەمەبەس���تی وەرگرتنی مافی
پەنابەرییە نەک بەرگری لەئافرەت؟ ئەس���تێرە :بۆ بنەماڵەو ئیقامەو ش���ت ،من پێکەنینم بەو قس���ەیە دێ���ت .ئیقامەم ھەیەو کێشەم نیەو ھیچی راس���ت نیە ،تەنها قسەی خەڵکی فاش���یلە .س���ەبارەت بەبنەماڵەکەشم وەک ھەر کەس���ێکی ت���ری پەروەردەک���راوی کوردستان ،کاتێک باس���ی دین دەکەم ،دایکم دەڵێت "سەرت لەقوڕنێیت دەمت بگرە" ،من بۆ خۆم دەژیم‌و مەسەلەیەک نیە الم بەرامبەر منی دەوێت یان نا ،گرنگ من کێم دەوێت! ئاوێنە :بۆچ���ی تالەکوردس���تان بویت ئەم جورئەت‌و ئازایەتییەی ئێستات نەبو؟ ئەس���تێرە :من هەر لەسەرەتای گەنجیمەوە کارم لەبواری هۆش���یاری ئاف���رەت‌و کۆمەڵگە کردوە ،باش���ترین نمونەش کارەکانمە لەڕێگای شاشەی کوردس���تان تی ڤی کەناڵی مەرکەزی لەس���اڵی ١٩٩٣ب���ەو گەنجیەوە ک���ە ئەو کاتە دەمکرد! ئاوێن���ە :ئەزمونی ب���ەزۆر القەکردنت هەیە لەکوردس���تان بەتایبەتی لەشوێنی کارکردنت، وابەو ش���ێوە هێ���رش دەکەیتە س���ەر پیاوی کورد؟ ئەستێرە :من ھێندە ئازاردراوم ،ئازاری هەمو ژنی کوردم تیا بەرجەس���تە بوە! گەرکەسێک وەک من ئازار نەدرابێت ئەوا هەست بەو ئازارە ن���اکات .هەروەها تاکە کێش���ەم لەگەڵ تاکی کورد ئەوەیە کە ھەوڵ نادات مێشکی بکاتەوەو کولتورو دین لەس���وچێکی تریش���ەوە ببینێت، نەک بەس ئەوەی خۆی کولتورو دینی کوردی ئێکس���پایەر بوە ،کەڕوی کردوەو زەرەر دەدات بەگیانمان. ئاوێن���ە :چەند رۆژێ���ک لەمەوبەر وێنەیەکی خۆتت بەنیمچ���ە روتی باڵوکردەوە ،هەس���ت ناکەی ئەوشتە نامۆیە بۆ کۆمەڵگەی کوردی؟ ئەس���تێرە :ئەزان���ی چ���ی نامۆی���ە؟
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
7
کارانەکردنەوەی پەرلەم���ان ،نەبوونی موچە، رێکنەکەوتنی ئەو ھەمو زرتە زەالمانە چەندین س���اڵە خوێن���ی خەڵک���ی ه���ەژار دەخۆنەوە ئ���ەوە نامۆیە نەک نیمچە خ���ۆ روتکردنەوەی م���ن .لەھەمو دنیادا ژنی ئ���ازاد ناڕەزاییەکانی لەسەر لەش���ی دەنوسێت ،سەدان جار لەواڵتە پێش���کەوتوەکان بەوج���ۆرە ناڕەزایەتی���ان دەربڕیوە ،بەالی خۆمەوە هیچ نامۆ نیە ،خەڵک چۆن بیردەکاتەوە نامۆیە پێی تاوانی خۆیەتی نەک من. ئاوێن���ە :ئایا بیرت لەخۆڕوتکردنەوەی تەواو کردۆتەوە؟ ئەستێرە :ھەمو شت دەکەم لەپێناو ئەوەی کە بکرێت بۆ ئازاد کردنی ژنی کورد بامن ئەو قوربانیە بم. ئاوێنە :بەش���ێکی زۆری کارو وتەکانت دژی هەم���و بنەماکانی کەلت���ورو ئاین‌و کۆمەاڵیەتی کوردستانن ،ئایا هیچ هەڕەشەیەکی راستەوخۆ هەیە لەسەر ژیانت؟ ئەس���تێرە :من گوێ بەهیچ ترسێک نادەم، هەرچەندە ھەڕەشەی کوش���تن‌و خواردنەوەی خوێنەکەم‌و تێزاب کردن بەدەم‌و چاوم لێکراوە. من ناوەستم ھەتا تاکی کورد فێردەبێت ئەوەی بۆ خۆی پێڕەوا بینی ،بۆ منیش دەبێت بەڕەوای ببینێت .ھاوارەکانی من حەسرەتی خەفەکراوی ھەر ژنێکی تری کوردە .ھەرچی دەکەم‌و دەڵێم ئەوەی���ە کە ئێ���وە دەیکەن بەدزی���ەوە ،ھەتا لەقودسیەتی ئەو کولتورو داب‌ونەریتە نەدەین، وردو خاشی نەکەین ناگەینە چارە. ئاوێنە :ئەستێرە چەند ئەکاونتی هەیە؟ ئەس���تێرە :پێمخۆش���ە هەمووخەڵ���ک ئاگاداربکەم���ەوە ک���ە تەنها ی���ەک ئەکاونتم هەیەو ئاگاداری هیچ پەی���ج‌و ئەوکاونتێکی تر نیم‌و کەسانی نەخۆش بەناوی منەوە پەیجیان کردۆتەوە.
چیرۆکی مەرگ‌و خۆشەویستی دو کوڕە کوردو کچە ئینگلیزێک ئا :کاوە رەش ،بەریتانیا
ئەم چیرۆکە دەربارەی دو خۆشەویستە، فاخیر کوڕە کوردێکی تەمەن هەژدەساڵ، بۆی باس دەکردم کە زۆر کەسی دەوروبەر هەوڵدەدەن ئێمە لێک جیابکەنەوە ،بەاڵم ئێمە دەجەنگین تابۆ هەمیشە بەیەکەوەبین، ئەو گوتی ئەوە گۆرانی خۆشەویستی ئێمەیە، چەند رۆمانسیە ئەو خۆشەویستیەی ئێمە. جەیما کۆرنیش -ی کچە ئینگلیز دەڵێ؛ من ئەوکات تەمەنم نۆزدەساڵ بو ،کاتێک خوێندکاری بەشی کۆمپیوتەر بوم ،لەڕێگای هاوڕێیەکمەوە شەش مانگ پێشتر ئاشنای فاخیر ببوم .من کوردێکی عێراقیم ،ئەوێ ترسناکە ،بۆ ژیانێکی باشتر هاتوم بۆ ئێرە، فاخیر وایگوت .من شادمان بوم بەدیداری کوڕێکی زیرەک‌و بەزەوقی وەک ئەو ،کە خاوەن متمانە بەخۆبون بو. پ���اش ماوەیەکی کەم لەیەکتر ناس���ینمان، کەوتینە داوی خۆشەویس���تیەکی ش���ێتانەوە. دواتر گواس���تمەوە بۆ ناو ئ���ەو خانوەی ،کە فاخی���ر لەگەڵ چەن���د ب���رادەری دیکەی تێدا دەژیا .زۆرجار دوای گەڕانەوەی لەس���ەر کار، چەپک���ە گوڵی بەدیاری ب���ۆ دەهێنامەوە ،ئەو هەمیش���ە دەویس���ت راوی خۆشەویس���تی من بکات .منیش ئارەزەوی چێشتلێنانەکانی ئەوم دەکرد ،کە بەشێوازی کوردی مریشک‌و برینجی ئامادە دەکرد .بۆیە تەنانەت پێم دەگوت ئێمە ئێس���تا ،گۆرانی خۆشەویس���تی خۆمان هەیە لەژیان .پاش چەند هەفتەیەک لەکارخانەیەکی دروس���تکردنی خواردنی ئامادەکراو ،دەس���تم بەکارکردن کرد .لەگەڵ ئەوەش���دا زۆر کوردی دیک���ەی عێراقی ،لەوێ کاری���ان دەکرد .ئیدی دەزگیرانەک���ەم ،دەس���تی بەبۆڵەب���ۆڵ کرد، زۆر ج���ار وای لێدەکردم موچ���ڕک بەگیانمدا بێت ،ب���ەاڵم لەچەند مانگی بەس���ەرچو ،ببو بەکەسێکی میزاجی‌و هەمیشە قسەی حەلەق‌و بەلەق‌و گفتوگۆی نەخوازراوی لەگەڵ دەکردم. بەردەوام وش���ەی خراپی هەڵدەبژاردو بیانوی پێدەگرت���م ،تەنانەت ئەگەر دەمەتەقەم لەگەڵ نێرینەی���ەک بکردیا ،بەدەنگی ب���ەرز بەڕومدا هەڵدەپژاو دڵپیس���ی لێدەک���ردم .نەمدەزانی مەسەلە چیە؟ من هیچ داخوازیەکی ئەوتۆم لەو نەبو ،تائەو واپەالمارم بدات‌و دەمی دانەخات. ب���ەاڵم دیدەنی هاوڕێکانی س���ەر کاری بۆ من، دەنگدانەوەی زۆری دەبو .بەردەوام لەوش���ەی قەڵب‌و قێزەون دەگ���ەڕان تالەمندا بیدۆزنەوە، منیش لەبێدەس���ەاڵتیدا بۆخۆم دەگریام ،تەنها هەس���تم دەکرد لەبەرئەوەیە کە من ئیگلیزم.
فاخیر ،بەدەموچ���اوی گ���رژەوە پێیدەگوتم، ک���ە برادەرەکانی دەڵێن ،من کەس���ێکی تەواو ب���اش نیم بۆ ئ���ەو ،ئەوان واهەس���ت دەکەن ک���ە من خیانەت دەکەم ،ئەو قسانەش���ی منی دەترس���اند .هەرچەندە بەردەوام پێم دەگوت، گ���وێ لەهاوڕێکانت مەگرە ،ئ���ەوان دەیانەوێ خۆشەویس���تیەکەمان خاپور بکەن ،من زۆری ل���ێ دەپاڕامەوە ،ب���ەاڵم ئ���ەو هەرگیز گوێی نەدەگ���رت‌و هیچ نەدەگۆڕا .وایلێکردم دوای دە مانگ ،ئیدی گوتم بەس���ەو پڕبوم .جانتاکەم کۆک���ردوە ،ئینج���ا فاخیر لێ���م پاڕایەوە کە نەڕۆم ،دەیگ���وت کردارەکانم دەگۆڕم ،بەاڵم تازە درەنگ بو ،بۆیە بۆ دواجار جێمهێشت. چومە هۆس���تێلێکی ناوخۆیی ،بەاڵم فاخیر وازی نەدەهێناو بەردەوام زەنگی بۆ لێدەدام‌و دەیگوت دوبارە بگەڕێوە بۆالم ،ئەگەر رۆژێک بێت نەگەڕێیتەوە م���ن هەرگیز ناهێڵم لەگەڵ کەسێکی دیکە بیت ،ئەمە قسەکانی فاخیر بو. تەنانەت ئەو لەتەلەفۆندا تفی دەهاویشت ،من نازانم چۆن ئەوکەسە ئیزعاجەم خۆش ویستبو؟ دوای سێ مانگ ،ژمارەیەک دانیشتوی تازە هاتن���ە ناوچەکە ،گۆران فەریق ،تەمەن هەژدە ساڵ ،ئەویشم پێشتر لەڕێگای برادەرەکانمەوە بینی بو .هاوش���ێوەی فاخیر ئەویش لەالیەن خێزانەکەی���ەوە لەکوردس���تانی عێراق���ەوە بۆ ژیانێکی باشتر ،رەوانەی ئینگلتەرا کرابو .بەاڵم بەپێچەوانەی فاخی���رەوە ،ئەو کوڕێکی گەرم‌و گ���وڕو زۆر بێدەنگ ،پێگەی���وو دانا بو ،لەچاو ئەو تەمەنەی کە هەیبو .من ئێس���تا ئینگلیزی دەخوێنم لەکۆلێج ،گۆران بەشانازیەوە وایگوت؛ منیش بەپێکەنینەوە گوتم ،تۆ بەش���ێوەیەکی رون‌و نایاب قس���ە دەکەی .لەم���اوەی بینینی ئێوارەژوانێکدا ،دەمەتەقەو گاڵتەی باش���مان ک���رد ،تادەهات زیاتر لەیەک نزیک دەبوینەوە. دوای تێپەڕ بونی چەند هەفتەیەک ،گۆران ماچی کردم ،لەوس���اتەوە خۆشمویستوی ،کە نیگام تۆی بینیوە ،گۆران وایگوت .منیش دڵم کەوتە فڕین‌و گوتم ،ک���وڕی خەونەکانم دۆزیوەتەوە. پاش���ان بەیەکەوە خانویەکم���ان بەکرێ گرت‌و ئیش���مان لەکارخانەیەکی دروستکردنی ئاوێنە دۆزییەوە .دوای هەژدە مانگ لەخۆشەویستی‌و بەیەکەوە بون ،گۆران ب���ۆ ڕۆژی لەدایکبونم، لەگەڵ خۆی بردم بۆ چێش���تخانەیەکی نایاب. لەوێ ئەنگوستیلەو سێ پارچە گەوهەری کردە دەس���ت‌و پەنجەم .خۆش���م دەوێی ،شوم پێ بکە؟ گ���ۆران وایگوت ،منیش بەقوڵپی گریانی خۆشیەوە ،گوتم بەڵێ. باڵوبونەوەی هەواڵ ،لەناو رەوەندی کوردیدا زۆر خێرایە .لەهەفتەکانی داهاتو توشی فاخیر
هیواخوازم رۆژێک سەردانی گۆڕەکەی لەکوردستانی عێراق بکەم ،لەسەر گۆڕەکەی پێی بڵێم خۆشەویستی ئێمە هەموکات گۆرانی دەڵێ لەناو دڵی مندا بوم لەسەر ش���ەقام ،ددانی لێ جیڕکردمەوەو گوتی ،دەرب���ارەی تۆو گۆران هەمو ش���تێکم زانیوە ،پێی گوتم ئەی بێڕەوشتی پیس .دواتر بەجەستەی ش���ەکەت‌و لەرزانەوە گەڕامەوە بۆ ماڵ .بۆ گۆرانم باسکرد ،گۆران دڵنەوایی کردم‌و گوتی ،ئەو تەنها کەسێکی بەخیل‌و چاوچنۆکە، گوێ بەو مەدە .ئێمە بەڕەنگاری هەمو شتێک دەبوینەوە بۆ هێشتنەوەی خۆشەویستیەکەمان، تابتوانین منداڵ بخەینەوەو رۆژێکش سەردانی خێزان���ی گۆران بکەین لەکوردس���تانی عێراق. گۆران بەردەوام دەیگوت ماڵەوەمان تۆیان زۆر خۆش دەوێ. ئەوە بو ش���ەش مانگ دواتریش ،رەوەندی ناوخ���ۆی ک���وردی ،س���ەیرانێکی مۆس���یقاو زەماوەندیان سازکرد لەپارکی شاژنە ئەلیزابێز لەشاری .PORTSMOUTH گۆران گوت���ی ،خۆت ئامادە بکە بەیەکەوە دەچی���ن ،تۆش بەکامێرا تۆم���اری بکەو دواتر بۆ خێزانەکەمی دەنێرمەوە ،بەخۆش���حاڵیەوە بەڕێکەوتین. نزیکەی س���ەد ک���ەس ل���ەوێ ئامادەبون. زۆربەیان لەخێزان‌و گەنج‌و منداڵ پێک هاتبون، بەجلوبەرگ���ی ب���اوی کوردەواری���ەوە ،لەگەڵ مۆس���یقاو گۆرانی کوردی ،س���ەمایان دەکرد.
لەگ���ەڵ چزەچزی گۆش���تی ب���رژاوو خواردنی کوردەواری کە دیمەنێکی ئێجگار سەرنجڕاکێش ب���ون ،منیش هەمویم بەکامێ���را تۆماردەکرد. بەاڵم بەدیکردن���ی کۆنە دەزگیرانەکەم ،لەگەڵ یەکێک لەهاوڕێکانی س���ەرکاری بەناوی زریان، ترپەی دڵمی خێ���را کردو خەریک بو لەخەمدا غەرق دەب���وم .گ���ۆران لەگ���ەڵ برادەراکانی پێدەکەنی‌و دڵی دامەوەو گوتی ،هیچ کێشەیەک رونادات .بەاڵم هێندەی نەبرد پاش کەمێک من کە خەریکی کۆکردنەوەی کەلوپەل‌و کامێراکەم بوم ،چونکە لەکۆتایی نزیک دەبوینەوە ،لەپڕ هاوارهاوارو دەنگی توڕەبون گەیش���تە الم کە بەک���وردی دەیانقیژان���د .بینیم چ���واردەوری گۆرانی���ان داوە ،فاخی���رو زری���ان ،پەالماری گۆرانیان دابو خس���تبویانە سەر زەوی ،ئەوان چەقۆیان بەدەستەوەبو شەڕیان دەکرد ،هاوارم ک���رد نەکەن ،نەکەن ،تکایە ،بەاڵم لەپڕ زریان چەقۆ تیژەکەی ک���رد بەڕانی گۆراندا ،ئەویش بەچ���اوی ترس���اوەوە وەک منداڵێکی س���اوا، بەزمانی ک���وردی هاواری ب���ۆ دایکی دەکرد. دوای ئ���ەو دیمەنە ترس���ناکە ،فاخیرو زریان بەناو خەڵکەکەدا رایانک���ردو بزربون .هەموان دەیانزریکاند .سوپاس���گوزاری خوام کرد ،کە ئ���ەم جارەش گ���ۆران کەوت���ەوە الم .بەپەلە
ژمارە 999ی فریاگوزاریم لێدا ،داوای یارمەتیم لێک���ردن .پانتۆڵەک���ەی گ���ۆران ،خەڵتان���ی خوێ���ن بب���و ت���ەواو روخابو منیش خس���تمە سەر ئەژنۆم‌و س���ەری لەناو باوەشم دابو ،لێم پاڕای���ەوەو بەدەنگێکی نزم دەیگوت ،خۆش���م دەوێی ،تکایە قس���ە لەگ���ەڵ ماڵەوەمان بکە. پاش���ان چاوەکانی داخست‌و سەری شۆڕبۆوە. کاتێ���ک بەرزیان ک���ردوە بۆ ن���او ئوتۆمبیلی فریاکەوتن ،بەگریانەوە پێم گوتن ،تکایە دەبێ منیش بێم لەگەڵتان ،پێویس���تە روداوەکە بۆ ئەفس���ەری پۆلیس شیبکەمەوە ،چونکە هەمو ش���تێکم بەچاوی خ���ۆم بین���وە .لەکۆتاییدا بەپەل���ە گەیاندیانە نەخۆش���خانە .لەوێ لەژێر چاودێری توندی پزیشکیدا هێڵدرایەوە .بەهۆی بەرکەوتنی چەقۆ بەیەکێ���ک لەخوێنبەرەکانی رانی ،خوێنێکی زۆر لەجەستەی رۆیشتبو. هەروەک لەنەخۆش���خانە ئێشکگرو غەمگین ب���وم ،یەکێک لەهاوڕیکانم پێ ڕاگەیاندم زریان لەبەریتانی���ا چۆت���ە دەرەوەو رایکردوە ،بەاڵم فاخیر لەالیەن پۆلیسەوە دەستگیرکراوە .ئەوان نەگریس بون ،ژیانی من‌و خۆشەویستەکەمیان گ���ۆڕی‌و لێی���ان تاڵکردی���ن .دو رۆژ دواتر بۆ خۆش���ۆردن گەڕام���ەوە بۆماڵ���ەوە ،زەنگ���ی تەلەفۆن لێ���دا ،بەداخەوە گ���ۆران ماڵئاوایی
کرد ،پەرس���تارەکە ئەو هەواڵ���ە جەرگبڕەی پێڕاگەیاندم. قیژاندم گوتم ناب���ێ ئەو دەزگیرانە جوانەی من تەنها بیس���ت س���اڵە تەمەن���ی ،ماڵئاوایی بکات! هەرگیز کەسێکی دیکە ناتوانێت جێگای ت���ۆم بۆ بگرێت���ەوە گۆران ،منی���ش دەمەوێ وەک تۆ ماڵئاوایی لەژی���ان بکەم .دوای ئەوە بەه���اوکاری هاوڕێیەک���ی وەرگێ���ڕ ،تەلەفۆنم لەگەڵ ماڵەوەیان ک���رد ،پێمڕاگەیاندن منیش وەک ئێوە دڵم شکاوە ،لەناخەوە داڕوخاوم بۆ لەدەستدانی ئەو دڵخوازە گەنجەم .فاخیر وەک بکوژ س���زادرا .مانگێک دواتر زریان لەئەسینا دەستگیرکراو ئەویش وەک بکوژ سزا درا .بەاڵم من بەبێ گۆران هەستم بەتەنیایی دەکرد .ئەو رۆژەی تەرمی گۆران دەڕۆیشتەوە بۆ نیشتیمانی دایکی لەکوردستانی عێراق ،کەلوپەلی گۆرانم لەماڵەکە خڕدەکردەوە ،بەهۆی پاڵەپەس���تۆو خەمی دڵخوازەکەم ،بەڕێکەوت مەچەکی خۆم زامدارک���رد ،تالەو کات���ەدا هاوڕێیەکم بەفریام کەوت. ئێس���تا گۆڕێکیش نیە تامن لەسەری بگریم. نەمدەویست دوای ئەو بژیم ،بەاڵم کاتێک بەرگوێم کەوت کە فاخیرو زریان ،حاش���ا لەکوش���تنی گۆران دەکەن ،بڕیارمدا بژیم تائەوان بەس���زای دادگا بگەیەنم .دە مانگ دوای مەرگی گۆران، خ���ۆم ئامادە کرد بۆ گەواهی دان ،تابەڵگەکان ببمە بەردەم دادگای بااڵی ش���اری وینچستەر. لەبەردەم دادوەردا زریان گوتی فاخیر دڵپیسی لەجەیم���ا دەکردو خۆش���حاڵ نەب���وە کاتێک ئەوی جێهێش���توە ،بەردەوام بەدوای کەوتوە کەس���ێکی دڵپیس بوە .لەب���ەردەم دادوەردا زریان‌و فاخیر ،هەرالیەکیان ئەوی دی تاوانبار دەکرد ،کە لێدانی کوشندەی وەشاندوە .دادگا هەردوکیانی وەک بکوژ ناساند .دادوەر گوتی: ئێوە بژاردەی خوێنڕژان‌و ترستان هەڵبژاردوە، بۆ یەکالییکردنەوەی کێش���ەکەتان ،لەجێگای سکااڵو دادگا. دادوەر س���زای زیندانی کردنی هەریەکەیانی بەحەوت س���اڵ‌و ش���ەش مانگ دی���اری کرد. لەگەڵ ئەوەش���دا دوای تەوابونی سزاکەشیان، دیپۆرتکردنەوەیان بۆ واڵتەکەیان. م���ن وەک جەیما ،هێش���تا بێبەش‌و جەرگ سوتاوم ،دوای شەش مانگ لەدادگایکردنەکە، هێش���تا پۆلیس کاس���ێتی تۆمارکراوی دواین س���اتە خۆش���ەکانی بەیەک���ەوە بونمانی الیە لەگەڵ گۆران ،بەاڵم ک���ە گەڕاندیانەوە ناتوانم س���ەیری بک���ەم .ب���ەاڵم هیواخ���وازم رۆژێک سەردانی گۆڕەکەی لەکوردستانی عێراق بکەم، لەسەر گۆڕەکەی پێی بڵێم ،خۆشەویستی ئێمە هەموکات گۆرانی دەڵێ لەناو دڵی مندا.
6
ئابوری
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
حكومه‌ت ،كۆمپانیا گه‌وره‌كان بۆ ماوه‌ی 10ساڵ له‌باج دەبه‌خشێت
"له‌سلێمانی 15ملیار دینار پێدانی باج كهمیكردوه" ئا :وریا حسێن سەدان بازرگانی گەورە لەالیەن حكومەتەوە بۆ ماوەی10ساڵ لەباج بەخشراون‌و هیچ پارەیەك نادەن بەحكومەت ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه ئهو كه‌سانه‌ی له‌ناو بازاڕه‌كان كاری بازرگانی بچوك ده‌كه‌ن به‌بێ كێشه باجی خۆیان ده‌ده‌ن. ئاش����تی عه‌بدواڵ به‌ڕێوه‌به‌ری باجی كۆمپانیاكانی سلێمانی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه ئاشكراكرد به‌هۆی قه‌یرانی داراییه‌وه له‌كۆی 5ه����ه‌زار كۆمپانیا له‌ده‌وربه‌ری ه����ه‌زار كۆمپانیایان ل����ه‌كاردان ،وتی "س����ااڵنی 2013و 2014رێژه‌ی باجمان ده‌گه‌یش����ته 25ملیار دیناری سااڵنه، به‌اڵم ئێس����تا ئهو رێژه‌یه كهمیكردوه بۆ 10ملیار دینار". ئێستا زۆرینه‌ی ئهو كۆمپانیایانه‌ی ب����اج ده‌ده‌ن ئه‌وان����ەن ك����ه به‌ب����ێ پێدانی باج كاره‌كانی����ان رایی نابێت بۆیه ناچ����ارن باج ب����ده‌ن ،به‌اڵم بۆ كۆمپانیا گه‌وره‌كان كه وه‌به‌رهێنه‌ری دیار به‌ڕێوه‌یان ده‌ب����ه‌ن تاماوه‌یه‌كی درێ����ژ له‌الیه‌ن حكومه‌ت����ی هه‌رێمه‌وه به‌خشراون. به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری باج����ی كۆمپانیاكانی سلێمانی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه ئاشكراكرد كۆمپانیا گه‌وره‌كان بۆ ماوه‌ی 10ساڵ له‌باج به‌خش����راون ،هاوكات ئاماژه‌ی به‌كۆمپانیای چاڤی كرد وه‌كو نمونه‌ی ئهو كۆمپانیایانه‌ی كه به‌پێی فه‌رمانی حكومی به‌خش����راون له‌باج ،ئەو وتی "نازانم كاره‌كه یاساییه یان نا ،به‌اڵم به‌پێ����ی فه‌رمانێكی وەزاری كه بۆمان هاتوه ،نوس����راوه بۆ ماوه‌ی10س����اڵ
به‌خش����راوه له‌باج ،خۆ ئێس����تاش10 س����اڵه‌كه ت����ه‌واو نه‌ب����وه بۆی����ه باج ناده‌ن". به‌گوێره‌ی زانیارییه‌كان س����ه‌رباری ئه‌وەی كۆمپانیا گه‌وره‌كان به‌تایبه‌ت ئه‌وان����هی له‌كه‌رتی نیش����ته‌جێكردن كارده‌ك����ه‌ن باج ن����اده‌ن به‌حكومه‌ت، به‌اڵم به‌ش����ێك له‌كۆمپانیاكان باجی خۆی����ان ل����هو كه‌س����انه وه‌رده‌گ����رن ك����ه ده‌بن����ه هاوبه‌ش����یان له‌پ����ڕۆژه نیش����ته‌جێبونه‌كان ،به‌اڵم پێچه‌وانه‌ی بازرگان‌و س����ه‌رمایه‌داره گ����ه‌وره‌كان ئ����هو كه‌س����انه‌ی له‌چین����ی كاركه‌ری خوارو مامناوه‌ندن باجی خۆیان به‌بێ كێش����ه ده‌ده‌ن ه حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردستان. به‌ه����زاد ش����ێرزاد به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری باج����ی ده‌رامه‌تی س����لێمانی باس����ی ئه‌وه‌یك����رد س����ه‌رمایه‌داره گه‌وره‌كان له‌چوارچێ����وه‌ی كۆمپانیاكانی����ان پ����اره ده‌ده‌ن باج����ی ده‌رامه‌تی����ان لێوه‌رناگیرێ����ت ،ب����ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی الی ئه‌وان تۆماره (چێشتخانه‌و چایخانه‌و دوكان‌و ئۆتۆمبێلی بارهه‌ڵگره) ،وتی "ئهو كه‌سانه‌ی الی ئێمه تۆماركراون پابه‌ندن به‌باجدان‌و هیچ كێشه‌یه‌كیان نیه ،به‌اڵم قه‌یرانه‌كه‌ش هه‌ر كاریگه‌ری خۆی هه‌یه".
چایخانەو چێشتخانەکان باجی خۆیان بەبێ کێشە دەدەنە حکومەت
دوکاندارێکی جلوبەرگ
س����ه‌رباری ئ����ه‌وه‌ش به‌گوێ����ره‌ی زانیارییه‌كان����ی ئاوێنه باجی ده‌رامه‌ت له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت����ی داراییه‌وه خراوته سه‌ر ئهو فه‌رمانبه‌رانه‌ی كه موچه‌كانیان له‌ملیۆن دینار زیاتره به‌به‌رده‌وامیش ئێستا ئهو پاره‌یه له‌موچه‌ی مانگانه‌ی فه‌رمانبه‌ران ده‌بڕدرێت.
خاونوبه‌ره‌ش له‌ماوه‌ی ئه‌م قه‌یرانه‌دا زۆر كهمیكردوه. عومه‌ر جۆاڵ به‌ڕێوه‌به‌ری پێش����وی باج����ی خانوبه‌ری س����لێمانی جه‌ختی له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ك����رده‌وه داهاتی باجی خانوبهره له‌س����هدا یه‌كی كۆی بودجه ن����اكات ته‌نها به‌ن����او گه‌وره‌ی ه چونكه زۆرینه‌ی هاواڵتیان خواستیان له‌سه‌ر دانی پاره‌نیه ته‌نها به‌ناچاری نه‌بێت، وتی "ئه‌وانه‌ی كاریان تاپۆكردنه واته "مه‌الك" ئه‌وانه به به‌رده‌وامی ده‌هاتن‌و پاره‌یان ده‌دا".
هاوكاتی باج����ی كۆمپانیاكان باجی
به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری پێش����وی باج����ی
خانوبه‌ره‌ی س����لێمانی ئه‌وه‌ش����ی بۆ ئاوێنه رونكرده‌وه %50باجی خانوبهره كهمیكردوه ،وتیش����ی "رێژه‌ی باجی خانوبهره س����ااڵنه كه‌مه ،واته ئه‌گه‌ر باجی كرێیه‌ك����ی 500هه‌زار وه‌ربگریت 500دین����ار ده‌كات س����ااڵنه ،ئه‌وه‌ش هیچ نیه". به‌پێ����ی به‌داوداچونێك����ی لیژن����هی بازرگان����ی مافی به‌كارب����ه‌ر چه‌ندین بازرگان‌و كۆمپانیای گه‌وره به‌خشراون له‌پێدانی باج تائێس����تا دیارنیه كه‌ی سیستمی به‌خش����ینی باجیان له‌سه‌ر الده‌برێت.
ماجی���د بازرگان س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی بازرگانیو مافی به‌كاربه‌ر له‌په‌رله‌مانی كوردستان هه‌مان زانیاری به‌ڕیوه‌به‌ری باج���ی كۆمپانیاكان���ی س���لێمانی دوپاتده‌كات���هوهو ده‌ڵێ���ت "چه‌ندین كۆمپانیای گه‌وره به‌فه‌رمانی حكومه‌ت به‌خشراون له‌دانی باج ئه‌وه‌ش كاتێك بۆم���ان ده‌ركه‌وت كه له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی دارایی دانیشتین". به‌پێ���ی وت���هی س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی بازرگان���یو مافی به‌كارب���ه‌ر به‌مزوانه س���ه‌ردانی وه‌زاره‌تی دارایی ده‌كه‌ن بۆ ئ���ه‌وه‌ی بزانن ئهو دۆس���یەیە به‌كوێ گه‌یش���توه ،وتیشی "س���ه‌ردانه‌كه‌مان
بۆ وه‌زاره‌تی دارای���ی بۆ ئه‌وه‌ده‌بێت بزانین وه‌زاره‌ت چیان كردوه سه‌باره‌ت به‌لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی به‌خشین به‌كۆمپانیا گه‌وره‌كان". قس���ه‌كانی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری باج���ی كۆمپانی���اكان ئاماژه‌ی���ه ب���ۆ ئه‌وه‌ی س���ه‌رباری ده‌ی���ان ئاس���انكاری ب���ۆ كۆمپانیا گ���ه‌وره‌كان ،هاوكات نه‌دانی باج كه له‌هه‌مو ئابوریه‌كی پێشكه‌وتو هێڵی سوره زیانی زۆر به‌داهاتی گشتی ده‌گه‌یه‌نێ���ت ،ئ���ه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه "نه‌دان���ی ب���اج بوه‌ته س���ه‌رچاوه‌ی گه‌نده‌ڵی بۆ به‌ش���ێك له‌كۆمپانیاكانی كه‌رتی نیشته‌جێبون".
حكومه‌تی هه‌رێم به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی كۆنترۆڵی جۆری داخست
"مه‌ترسی هه‌ی ه به‌لێشاو كه‌لوپه‌لی كوالێتی خراپ بڕژێت ه ناوبازاڕه‌كان" ئا :وریا حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به‌فه‌رمانێك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كانی كۆنترۆڵی جۆری هه‌ڵده‌وه‌شنێته‌وه و كۆنترۆڵی جۆری ده‌باته‌وه بۆ خاڵه سنورییه‌كان ،به‌ڕێوه‌به‌ری كۆنترۆڵی جۆری سلێمانیش مه‌ترسی ئه‌وه‌ده‌كات "كااڵی خراپ به‌م هۆیه‌وه بڕژێته بازاڕه‌كانی كوردستان". ئاس���ۆس كه‌م���ال به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پێوانه‌س���ازیو كۆنترۆڵ���ی ج���ۆری س���لێمانی ئ���ه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه باس���كرد له‌س���اڵی 2008وه چاودێریو كۆنترۆڵی بازرگانیان له‌سه‌ر س���نوره‌كان كردوهو پاش���ان وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی له‌گ���ه‌ڵ كۆمه‌ڵێك كۆمپانیا گرێبه‌س���تێكیان كرد له‌س���اڵی ،2102به‌اڵم مانگی ش���وباتی ئه‌مس���اڵ حكومه‌ت ئهو گرێبه‌س���ته‌ی هه‌ڵوه‌شانده‌وه ،وتی "وه‌زاره‌تی دارایی له 18ی ش���وباته‌وه ماف���ی ئه‌وه‌یداوه به‌م���ه‌رزه‌كان خۆی���ان كۆنترۆڵی جۆری بكه‌ن‌و پاش���ان وه‌زاره‌ت���ی پالندانانیش فه‌رمان���ی به‌ڕاگرتن���ی كاركردنی ئێمه له‌مه‌رزه‌كان ده‌ركرد". به‌ڕێوه‌به‌ری پێوانه‌س���ازیو كۆنترۆڵی جۆری س���لێمانی ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات كاره‌ك���هی وه‌زاره‌تی دارایی له‌خراپترین كاتدابو چونكه خۆی ئاماده‌نه‌كردوه بۆ كاری وه‌ها گه‌وره ،وتیشی "چه‌ند ساڵه ئێمه كاری كۆنترۆڵ ده‌كه‌ین‌و تاقیگه‌مان هه‌یه به‌جۆرێك توانای پشكنینی زیاتر له 60بابه‌تمان كردوه". به‌گوێ���ره‌ی زانیاری���ه‌كان به‌مزوان���ه
س���ه‌رجه‌م به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌كانی كوالێتی كۆنت���رۆڵ له‌مه‌رزه‌كان���ی (باش���ماخ‌و په‌روێزخ���ان‌و كێلێ‌و شۆش���مێ)و كۆی مه‌رزه‌كان���ی تری هه‌رێمی كوردس���تان به‌كۆی پێكهاته‌ی فه‌رمانگه‌كانی كوالێتی كۆنترۆڵ ده‌گوازرێنه‌وه س���ه‌ر وه‌زاره‌تی دارایی له‌سنوره‌كان كارده‌كه‌ن. ئاس���ۆس كه‌مال مه‌ترسی ئه‌وه‌ده‌كات وه‌زاره‌ت���ی دارای���یو پالندان���ان خۆیان ئاماده‌نه‌ك���ردوه بۆ ئه‌م پرس���ه چونكه تاقیگ���هی گه‌وره‌ی���ان دانه‌ن���اوهو بڕیاره‌كه‌یان���داوه ،وتی "م���ن به‌هه‌ڵه‌ی ده‌زان���م تاقیگه له‌م���ه‌رزه‌كان دابنرێت چونكه به‌ڕێوه‌بردنی قورسه ،به‌وپێیه‌ی چه‌ند هه‌زار مادده‌یه‌ك یان چه‌ند س���ه‌د مادده‌یه‌ك هاورده ده‌كرێت چۆن فریای كۆنترۆڵكردنی ده‌كه‌ویت ،بۆیه ئه‌گه‌ری هه‌یه كوالێتی كۆنت���رۆڵ بدرێته كه‌رتی تایبه‌ت".
یەکێتیی ژورە بازرگانییەکان داوا دەکەن سیستمی کۆنترۆڵی جۆرییان بدرێتە دەست
ئامانج���ی حكوم���هت له‌م پرس���ه بۆ خێراكردن���ی پڕۆس���هی بازرگانی���ه كه ئێس���تا%40ی له‌ده‌س���تداوه ،چونك���ه به‌پێی زانیاری ئهو به‌رپرسانه‌ی له‌خاڵه سنورییه‌كان كارده‌كه‌ن ئێستا حكومه‌ت كۆمپانیایه‌كی ناوخۆی راسپاردوه به‌وه‌ی له‌سه‌ر سنوره‌كان كۆنترۆڵی ئهو كااڵیانه بكات کە هاورده‌ی هه‌رێمی كوردس���تان هه‌رێ���م واڵتان زی���ادده‌كات ،وتی "وەک ده‌كرێت له‌خاڵه سنورییه‌كانی ئیبراهیم گومرگ���ه‌كان پێمانخۆش���ه حكوم���هت خه‌لی���ل‌و حاج���ی ئۆم���ه‌ران ئێس���تا خ���ۆی كۆنترۆڵی خۆی ب���كات ،چونكه ه���ه‌م داهات بۆ خ���ۆی ده‌بێت هه‌میش ده‌ستبه‌كاربوە. حسێن ئه‌حمه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری گومرگی كارمه‌ند‌ی خ���ۆی به‌كارده‌هێنێت ،به‌اڵم خاڵ���ی س���نوری په‌روێزخ���ان له‌باره‌ی تێبینیمان له‌سه‌ر ئهوه هه‌یه كۆنترۆڵی داخستنی بنكه‌كانی كوالێتی كۆنترۆڵ‌و م���ه‌وادی بیناس���ازی دراوه به‌وه‌زاره‌تی گواس���تنه‌وه‌یان ب���ۆ س���ه‌رمه‌رزه‌كان ئاوه‌دانكردن���هوه كه ئ���هوه كاری ئه‌وان به‌ب���اش ده‌زانێ���ت ،ب���اوه‌ڕی وای���ه نیه چونكه مادده هه‌ی ه 5رۆژ تا 12رۆژی خواس���تی خێراكردنی بازرگانی له‌نێوان پێده‌چێت تاده‌یپشكنن".
به‌ڕێوه‌به‌ری گومرگی خاڵی سنوری په‌روێزخان جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌گه‌ربێ���ت‌و كۆنترۆڵكردن له‌ده‌س���تی وه‌زاره‌تی ئاواده‌نكردن���هوه نه‌هێنرێت ه دهرهوه حكومه‌ت زیاننده‌كات ،وتیشی "خواستی ئێم ه ئه‌وه‌یه ئاستی بازرگانی به‌رزبێت���هوه ،ب���ه‌اڵم ئێس���تا به‌خاوی به‌ڕێوه‌ده‌چێت". ژوری بازرگانیو پیشه‌سازی سلێمانی باس���ی ئ���ه‌وه‌ده‌كات كاری كۆمپانی���ا بیانیه‌كان س���ودی به‌عێراق ده‌گه‌یاندو داواش ده‌كات كوالێتی كۆنترۆڵ بدرێت ه ده‌ست ژوری بازرگانی سلێمانی. س���یروان محه‌مه‌د س���ه‌رۆكی ژوری بازرگانی س���لێمانی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێن ه پشتڕاس���تكرده‌و‌ه له‌س���ه‌ر داوای بازرگان���ان كاری كۆمپانیا بیانیه‌كانی تایبه‌ت به‌كۆنترۆڵكردن راگیراوه ،وتی "حكومه‌تی هه‌رێ���م 50ملیۆن دۆالری له‌پاره‌ی كۆمپانیا بیانیه‌كان وهرگرتوه ب���ۆ كڕینی ئامێ���ری كۆنترۆڵی جۆری به‌اڵم پاره‌كه دیارنیه". س���ه‌رۆكی ژوری بازرگانی سلێمانی باس���ی ئه‌وه‌ش���ده‌كات ئه‌م���ه كاری حكومه‌ت نیه ده‌بێ���ت ئه‌م كاره بدات به‌كه‌رت���ی تایبه‌تی راس���ته‌قینه ،وتی "ئێمه وه‌كو یه‌كێتی ژوره بازرگانیه‌كان ده‌توانی���ن خه‌ڵك���ی ش���یاو به‌ئامێری پێش���كه‌وتو بهێنین له‌ژێ���ر چاودێری حكومه‌ت". وتیشی "ئێم ه له‌گه‌ڵ كۆمپانیای بیانی نین چونك ه خۆیان ش���ه‌راكه‌تیان هه‌ی ه له‌گه‌ڵیان به‌بڕ‌ه پاره‌یه‌كی زۆر ،هاوكات س���ه‌دان كااڵ هاتوه‌ت��� ه ژوره‌وه به‌بێ
پشكنین‌و موڵه‌ته‌كه‌ی به‌پاره‌یه‌كی زۆر فرۆشراوە". ئ���ه‌م هه‌نگاوه‌ی حكوم���هت به‌وته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری گومرگی باش���ماخ ئاستی
بازرگان���ی خێ���راده‌كات ،ب���ه‌اڵم رای ئاسۆیش ك ه ئێستا به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌ی وایه " هه‌ڵوه‌ش���اوه‌ته‌وه ههیهو بڕوای ئه‌گ���ه‌ری كه‌مبونه‌وه‌ی گەرەنتی كااڵی ته‌ندروست هه‌یه".
کوردستانێکی ئاوەدانت دەوێت ،بەرهەمی خۆماڵی بەکاربهێنە
کوالێتی تەندروستی باشتر
تایبەت
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه
www.niqash.org
ملمالنێ‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌و ئامانجی دژبه‌یه‌ك
9
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه، ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی
داعش په‌رتبوونی سوننه‌كانی عێراقی قووڵكردۆته‌وه نیقاش ،موسته‌فا حه‌بیب ده‌بوو هێرشی داعش ده‌رفه‌تێكی گونجاو بێت بۆ یه‌كخستنی هێزه سیاسیه به‌شه‌ڕهاتووه‌كانی سوننه ،به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه ،جیاوازیه‌كان له‌رابردوو توندتر بوونه‌ته‌وه. یه‌كش����ه‌ممه‌ی راب����ردوو په‌رله‌مانی عێراق ده‌نگی����دا ب����ۆ بڕیارێ����ك ك����ه داوادهكات به‌ش����داریكردن له‌كۆنفرانس����ه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی واڵت به‌بێ ره‌زامه‌ندی ده‌س����ه‌اڵتدارانی عێراق له‌سیاس����یه عێراقی����ه‌كان قه‌ده‌غ����ه بكرێت، ئ����ه‌وه‌ش نموونه‌یه‌ك����ی زیندووه ب����ۆ قووڵی دابه‌ش����بوونی سیاسی س����وننه بۆ دوو به‌ره كه له‌ركابه‌ریدان بۆ حوكمكردنی ئهو پارێزگا سوننه‌نش����ینانه‌ی ت����ازه له‌داگیركاری داعش هاتوونه‌ته دهرهوه. له‌ڕاس����تیدا بڕیاره‌ك����ه ئاڕاس����ته‌ی سیاسه‌تمه‌داره‌كانی سوننه كراوهو له‌ئه‌نجامی به‌س����تنی دوو كۆنگره‌ی هێزه س����وننه‌كانی عێراقدا هات كه له ده‌ره‌وه‌ی واڵت به پشتیوانی نێوده‌وڵه‌تی‌و به ئامانجی یه‌كخس����تنی حزبه سوننه‌كان رێكخرابوون ،یه‌كه‌میان له جنێڤ له ش����وباتی رابردوودا به‌سترا‌و دووه‌میش له ئه‌نقه‌ره له ئ����ازاری رابردوودا ،به‌اڵم هه‌ردوو كۆنفرانس����ه‌كه ناكۆكیه‌كانی سوننه‌یان قووڵ كرده‌وه‌‌و ئ����هو یه‌كتر تۆمه‌تباركردنه‌ش����یان ئاش����كرا كرد كه س����ه‌باره‌ت ب����ه خیان هتو كاركردن بۆ دابه‌ش����كردنی واڵت ئاڕاس����ته‌ی یه‌كتری ده‌كه‌ن. بڕی����اره نوێیه‌كه ملمالنێ����ی نێوان هه‌ردوو ركاب����ه‌ره دژبه‌یه‌كه‌ك����ه ئاش����كرا ده‌كات كه یه‌كه‌میان سه‌لیم جبوری سه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و نوێن����ه‌ری حزبی ئیس��ل�امیه ،دووه‌میش����یان ئوس����امه نوجێفی س����ه‌رۆكی فراكس����یۆنی "موته‌حی����دون لیلئیس��ڵ�اح"ه ،ئه‌وی����ش ل����ه سیناریۆیه‌كی هاوشێوه‌ی له‌كارالبردنی خالید عوبه‌یدی وه‌زی����ری به‌رگری نزیك له نوجێفی به‌گوشاری جبوری ،بڕیاره‌كه‌ی ئه‌م دواییه‌ش هه‌ر ب����ه پش����تیوانی جبوری ب����ووه له‌دژی نوجێفی ركابه‌ری. دی����ارده‌ی هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی هاوپه‌یمانیه سیاس����یه‌كان یه‌كێكه ل����ه ده‌رئه‌نجامه‌كانی
داگی����ركاری ش����اره عێراقیی����ه‌كان له‌الیه‌ن داعش����هوهو حزبه‌كانی ش����یعه‌‌و كوردیش����ی گرتۆته‌وه ،به‌اڵم له‌نێو حزبه‌كانی س����وننه‌دا توندتره ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ی شاره‌كانیان گه‌وره‌ترین پش����كیان ل����ه وێران����كاری به‌ركه‌وت����ووه‌‌و هاوپه‌یمانی نامه‌دروسی لێ هاتووه‌ته‌به‌رهه‌م ك����ه هه‌ندێكیان له‌گ����ه‌ڵ ش����یعه‌‌و هه‌ندێكی دیكه‌ش����یان له‌گه‌ڵ كوردو به‌ره‌ی سێیه‌میش پشت به پشتیوانی ده‌ره‌كی ده‌به‌ستێت. "حزبی ئیسالمی" عێراقی به سه‌ركردایه‌تی سه‌لیم جبوری سه‌رۆكی په‌رله‌مان‌و هاوپه‌یمانی "موته‌حی����دون" به س����ه‌ركردایه‌تی ئوس����امه نوجێف����ی جێگری س����ه‌رۆك كۆم����ارو به‌ره‌ی "دیالۆگی نیشتمانی" به سه‌ركردایه‌تی ساڵح موتڵه‌گ‌و بزووتنه‌وه‌ی "حه‌ل" به سه‌ركردایه‌تی جه‌م����ال كه‌ربول����یو حزب����ی "وه‌ته‌نی����ه" به سه‌ركردایه‌تی ئه‌یاد عه‌الوی جێگری سه‌رۆك كۆمار ،نوێنه‌ره س����ه‌ره‌كییه‌كانی س����وننه‌ن له پرۆس����هی سیاس����یدا ،به‌اڵم هه‌ڵوێس����ته سیاس����یه‌كانیان ئاماژه بۆ ئ����هوه ده‌كات كه دوژمنی یه‌كترن نه‌ك هاوپه‌یمان. "حزبی ئیس��ل�امی" ل����ه ملمالنێدایه له‌گه‌ڵ "موته‌حیدون" له‌س����ه‌ر هه‌ژموونی سیاسی له موسڵ ،حزبی "وه‌ته‌نیه"و بزووتنه‌وه‌ی "حه‌ل" له ملمالنێدان له‌گه‌ڵ "حزبی ئیسالمی" له‌سه‌ر ئه‌نبار ،هاوكات به‌ره‌ی "دیالۆگی نیشتمانی"و "حزبی ئیسالمی" له‌دژی حزبی "وه‌ته‌نیه" له ملمالنێدان له‌سه‌ر سه‌اڵحه‌دین. سێ به‌ره‌ی دژبه‌یه‌ك س����ه‌لیم جب����وری س����ه‌رۆكی په‌رله‌م����ان (یه‌كێك����ه له رووكاره‌كانی حزبی ئیس��ل�امی لقی ئیخوان موسلمین له عێراق) رێبه‌رایه‌تی هاوپه‌یمانیه‌كی به‌رفراوانی سوننه ده‌كات كه توانیویه‌تی ئهو شكۆیه بۆ حزبه‌كه بگێڕێته‌وه ك����ه له هه‌ڵبژاردنی راب����ردووی په‌رله‌ماندا له 2014له‌ده‌ستی دابوو له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵكشانی ئوسامه نوجێفی ركابه‌ریدا ،هاوپه‌یمانیه‌كه‌ی جبوریش هێزی خۆی ل����ه نزیكبوونه‌وه‌ی له حزبه ش����یعه‌كان وه‌رده‌گرێت به‌دیاریكراویش له‌گه‌ڵ نوری مالكی سه‌رۆك وه‌زیرانی پێشوو له‌دژی هێزه سوننه‌كانی دیكه. هه‌رچی به‌ره‌ی دووه‌میش����ه ئه‌وا هه‌ریه‌ك له ئوس����امه نوجێفی جێگری سه‌رۆك كۆمار‌و
س����ه‌ركرده‌ی هاوپه‌یمان����ی "موته‌حی����دون لیلئیس��ڵ�اح" له‌گ����ه‌ڵ خ����اوه‌ن كار خه‌میس خه‌نجه‌ر كه به به‌هێزی هاتووه‌ته سه‌ر شانۆی سیاس����یو پێشتر له پش����تی په‌رده‌وه كاری ده‌كرد‌و یه‌كێك بوو له دیارترین پش����تیوانانی ئه‌یاد عه‌الوی س����ه‌رۆك وه‌زیرانی پێش����ووتر كاتێ����ك له هه‌ڵبژاردنی س����اڵی 2010دا پله‌ی یه‌كه‌می به‌ده‌ستهێنا ،هه‌روه‌ها سیاسه‌تمه‌داری عه‌لمانی س����وننه س����اڵح موتڵه‌گ سه‌رۆكی فراكسیۆنی "عه‌ره‌بیه"ش له‌خۆده‌گرێت. به‌ره‌ی س����ێیه‌میش چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی س����وننه له‌خۆده‌گرێ����ت كه ل����ه هاوپه‌یمانیه س����ه‌ره‌كییه‌كانی س����وننه جیابوونه‌ت����هوهو هه‌ڵگرتنی هه‌ڵوێس����تی هێزه سیاس����یه‌كانی شیعه‌یان راگه‌یاندووه ،دیارترینیشیان هه‌ردوو په‌رله‌مانت����اری موس����ڵ ئه‌حم����ه‌د جبوری‌و عه‌بدولڕه‌حمان وه‌زیزی‌و په‌رله‌مانتاری ئه‌نبار سه‌عدون دلێمیه ،ئه‌مه جگه له چه‌ند هێزێكی چه‌كداری عه‌شایری كه به پشتیوانی گرووپه ش����یعه‌كان له سه‌اڵحه‌دین‌و موس����ڵ‌و ئه‌نبار دروست بوون. هه‌روه‌ه����ا ئهو به‌ره‌یه كۆمه‌ڵێك ده‌س����ته‌‌و كه‌س����ایه‌تی‌و پی����اوی ئایین����ی س����وننه‌‌و دام����ه‌زراوه‌ی "ئه‌لئیس��ل�ام ئه‌لموحه‌م����ه‌دی" له ش����ارۆچكه‌ی حه‌دیس����ه له ئه‌نبار‌و پیاوی ئایینی س����ه‌له‌فی مه‌هدی س����مێده‌عی موفتی "ئه‌هلی س����وننه‌‌و جه‌ماعه" له عێراق‌و حه‌مید هایس س����ه‌رۆكی "ئه‌نجومه‌ن����ی رزگاركردنی ئه‌نب����ار" له‌خۆده‌گرێ����ت‌و ئ����ه‌م پێكهاتانه‌ش هه‌وڵی به‌شداریكردن له هه‌ڵبژاردنی داهاتوودا ده‌ده‌ن. ئه‌وه‌ی هه‌ڵوێس����تی به‌ره‌ی سێیه‌م پێكه‌وه كۆده‌كات����هوه نزیكییانه له حزبه ش����یعه‌كان له‌چوارچێوه‌ی سیاس����یه‌تێكی ك����ۆن‌و نوێدا كه نوری مالكی س����ه‌رۆك وه‌زیرانی پێش����وو په‌یڕه‌وی كردووه‌‌و بۆ كه‌رتكردنی ریزی هێزه س����وننه‌كان له‌ڕێی راكێشانی چه‌ند الیه‌نێكی الوازی سوننه‌ی سه‌ر به‌حكوم هتو ناساندنیان به كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تی وه‌ك نوێنه‌رانی هێزه سوننه‌كانی عێراق. ئه‌م هێزانه‌ی س����وننه پش����تیوانی دارایی‌و مه‌عنه‌وی وه‌رده‌گرن له‌ڕێی پۆس����تی گرنگ‌و ده‌س����ه‌اڵتی پێكهێنانی هێزی س����ه‌ربازی له چوارچێوه‌ی هێزه‌كانی "حه‌شدی شه‌عبی"دا،
بۆ نموونه سمێده‌عی موفتی ئه‌هلی سوننه كه له نێوه‌نده‌كانی س����وننه‌دا دانی پێدا نانرێت، هێزێك����ی چه‌كداری هه‌یه هه‌زاران ش����ه‌ڕكه‌ر له‌خۆده‌گرێت. چاره‌سه‌ری سیاسیو سیستمی حوكم هه‌ڵوێس����ت به‌رامب����ه‌ر "چاره‌س����ه‌ری نیش����تمانی" كه بڕیاره سیاسه‌تی ناوخۆ وێنا بكات‌و ش����ێوازی حوكمی واڵت‌و سیس����تمی هاوپه‌یمانی����ه‌كان ب����ۆ به‌ڕێوه‌بردنی ش����اره سوننه‌نشینه‌كان له قۆناغی دوای له‌ناوبردنی داعش ،دیارترین ئهو مه‌س����ه‌النه‌ن كه خاڵكی ناكۆك����ی نێوان هه‌رس����ێ به‌ره‌كه‌ی س����وننه پێكده‌هێنن. سه‌لیم جبوری سه‌رۆكی په‌رله‌مان پشتیوانی پرۆژه‌ی "چاره‌س����ه‌ری نیشتمانی" ده‌كات كه عه‌ممار حه‌كی����م س����ه‌ركرده‌ی "هاوپه‌یمانی شیعه" رایگه‌یاندووه له‌به‌رامبه‌ر جێبه‌جێكردنی ئهو هه‌موارانه‌ی پێشكه‌ش به نوێنه‌ری نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كانی له‌عێراقی كردووه به‌وپێیه‌ی سه‌رپه‌رشتیاری پرۆژه‌كه‌یه. ب����ه‌اڵم نوجێف����ی هه‌مواره‌كان����ی جبوری ره‌تكردۆته‌وه‌‌و له‌الی����ه‌ن خۆیه‌وه په‌یپه‌رێكی نوێی پێشكه‌ش كردووه كه چه‌ند داواكارییه‌ك له‌خۆده‌گرێ����ت ب����ۆ به‌ش����داریپێكردنی چه‌ند سیاسه‌تمه‌دارێكی سوننه كه حزبه شیعه‌كان تۆمه‌تباریان ده‌كه‌ن به تیرۆر له‌وانه خه‌میس خه‌نج هرو رافع عیس����اوی وه‌زیری پێشووتری دارایی‌و چه‌ند ش����ێخێكی عه‌شیره‌ته‌كان ،ئه‌م دابه‌شبوونه‌ش بووه‌ته یه‌كێك له هۆكاره‌كانی دروس����تبوونی ئاس����ته‌نگ ب����ۆ پ����رۆژه‌ی "چاره‌سه‌ری نیشتمانی". په‌رله‌مانت����ار ئه‌حم����ه‌د مه‌ش����هه‌دانی له "یه‌كێتی هێ����زه عێراقیه‌كان (س����وننه)" به "نیق����اش"ی وت" :ئهو پێش����نیارانه‌ی هێزه سوننه‌كان سه‌باره‌ت به پرۆژه‌ی چاره‌سه‌ری نیش����تمانی پێشكه‌ش����یان ك����ردووه قابیلی دانوستانه له‌گه‌ڵ كوتله سیاسیه‌كانی دیكه، به‌اڵم گرنگترین دۆسێ كه پێویسته گفتوگۆی له‌باره‌وه بكرێت یه‌ئامانجگرتنی كه‌س����ایه‌ته سوننه‌كانه له‌به‌ر هۆكاری سیاسی ،له‌به‌رئه‌وه پێویس����ته كاروب����اره‌كان راس����ت بكرێنه‌وه‌‌و دیال����ۆگ له‌گه‌ڵ به‌رهه‌ڵس����تكاران بكرێت بۆ سه‌رخستنی پرۆژه‌كه".
بۆن ه خۆش‌و ناخۆشه‌كانیشی گرتووه‌ته‌وه
به‌اڵم ناكۆكیه جه‌وهه‌ریه‌كه‌ی نێوان هه‌ردوو به‌ره‌كه له تێڕوانینیاندایه بۆ سیستمی حوكم‌و به‌ڕێوه‌بردن����ی پارێزگا سوننه‌نش����ینه‌كان له ئاینده‌دا ،چونكه نوجێفی‌و خه‌نجه‌ر به‌توندی هه‌وڵ بۆ پێكهێنانی هه‌رێمێكی سوننه ده‌ده‌ن كه ئه‌نبار‌و سه‌اڵحه‌دین‌و نه‌ینه‌وا له‌خۆبگرێت به‌هه‌مان سیناریۆی هه‌رێمی كوردستان یاخود گۆڕینی ئ����هو پارێزگایانه بۆ چه‌ند هه‌رێمێك وه‌ك چاره‌س����ه‌رێك بۆ كۆتاییهێنان قه‌یرانی په‌راوێزخستنی سوننه له حوكمدا. نوجێفی جێگری سه‌رۆك كۆمار‌و سه‌ركرده‌ی هاوپه‌یمان����ی "موته‌حی����دون لیلئیس��ڵ�اح" له راگه‌یه‌ندراوێكی ره‌س����میدا وتی" :هه‌رێمه‌كان كارێكی ده‌س����تووریه‌‌و پش����ت به نه‌ته‌وه یان ئاین یان تایفه نابه‌ستن ،به‌ڵكو چاره‌سه‌رێكی ده‌س����تووریه كه ده‌كرێ����ت وه‌اڵمده‌ره‌وه بێت بۆ پێداویستیه‌كانی هاوواڵتیان‌و كاركردن بۆ به‌هێزكردنی یه‌كپارچه‌یی واڵت‌و ئاینده‌ی". جب����وری‌و س����ه‌لیم هه‌رچ����ی هاوپه‌یمانه‌كانیش����یه‌تی ئ����ه‌وا پێش����نیاری هه‌رێم����ه‌كان ره‌ت ده‌كه‌نه‌وه‌‌و پێیان باش����ه ش����ێوه‌ی ئی����داره‌ی ئێس����تای پارێ����زگاكان بمێنێت����هوه له‌گه‌ڵ پێدانی ده‌س����ه‌اڵتی زیاتر به حكومه‌ته خۆجێیی����ه‌كان ،بۆ به‌دیهێنانی ئه‌وه‌ش باش����ترین رێگا خۆی له نزیكبوونه‌وه ل����ه هێ����زه ش����یعه‌كان ده‌بینێت����هوه له‌بری دژایه‌تیكردنیان. فره مه‌رجه‌عی ئاینی ت����ا س����اڵی 2014ناكۆك����ی س����وننه ل���� ه سیاس����ه‌تدا چڕ ببوه‌وه ،ب����ه‌اڵم به‌م دواییانه له پێش����هاتێكی سه‌رنجڕاكێشدا كه ئاماژه‌یه ب����ۆ مه‌ینه‌ت����ی كۆمه‌ڵگ����هی س����وننه ،په‌لی كێش����ا بۆ مه‌رجه‌عه ئاینیه‌كانی سوننه حزبه شیعه‌كانیش به‌ش����ێك له به‌رپرسیارێتی ئهو كێشه‌یه‌یان له ئه‌ستۆدایه. دام����ه‌زراوه‌ی "وه‌قفی س����وننه" یه‌كێكه له دیارترین پۆس����ته ئاینیی����ه‌كان له عێراق ،له ساڵی 2003شه‌وه ئهو كه‌سایه‌تیه ئاینیانه له‌و پۆسته‌دا بوون كه له‌نێوان هێزه سیاسیه‌كانی س����وننه‌دا س����ازانیان له‌س����ه‌ر كراوه ،تا ئهو كاته‌ی حه‌یده‌ر عه‌بادی س����ه‌رۆك وه‌زیران له س����اڵی 2015دا بڕیاری دا یه‌كێ����ك له پیاوه ئاینیه جێمش����تومڕه‌كان له پۆس����تی وه‌قفی
س����وننه‌دا دابنێت ،كه ئه‌ویش عه‌بدولله‌تیف هومه‌یمه كه له‌دوای 2003وه له ئوردن ژیاوه له‌به‌ر ئ����ه‌وه‌ی تۆمه‌تبار بووه ب����ه نزیكی له حوكمی سه‌دام حسێن سه‌رۆكی پێشوو. هومه‌یم به كه‌سایه‌تیه‌كی سوننه داده‌نرێت كه په‌یوه‌ندی به هێزه سیاسیه‌كانی سوننه‌وه نیه ،له‌گه‌ڵ وه‌رگرتنی پۆس����ته نوێیه‌كه‌شیدا ده‌س����تیكرد ب����ه دامه‌زراندن����ی بنكه‌یه‌ك����ی جه‌م����اوه‌ری‌و خ����ۆی وه‌ك كه‌س����ایه‌تیه‌كی سیاسی س����وننه ده‌ناس����ێنێت ئه‌ویش وه‌ك ئاماده‌كاریه‌ك بۆ هه‌ڵبژاردنی داهاتوو ،به‌اڵم "حزبی ئیسالمی"و هێزه س����وننه‌كانی دیكه ده‌س����تیان كردووه به دژایه‌تیكردنی هومه‌یم‌و چه‌ند رۆژێكیشه ش����ه‌ڕێكی توندی راگه‌یاندن له‌نێوان هه‌ردووالدا له‌ئارادایه. له‌پاڵ دامه‌زراوه‌ی "وه‌قفی سوننه"ش����دا، دامه‌زراوه‌ی "مه‌جمه‌عی فیقهی عێراقی" هه‌یه كه ئه‌حمه‌د حه‌س����ن ته‌ه����ای نزیك له حزبی ئیسالمی سه‌رۆكایه‌تی ده‌كات‌و مزگه‌وتی ئه‌بو حه‌نیفه‌ی نوعمانی له به‌غدا كردووه‌ته باره‌گای خۆی ،وه‌ك چۆن ده‌بێت پۆس����تی سه‌رۆكی "وه‌قفی ش����یعه" پش����تیوانی مه‌رجه‌عه‌كانی ش����یعه له نه‌جه‌ف به‌ده‌ستبهێنێت ،هه‌رواش پێویس����ته پۆستی س����ه‌رۆكی وه‌قفی سوننه پشتیوانی مه‌جمه‌عی فیقهی به‌ده‌ستبهێنێت، كه ئه‌وه‌ش رووی نهداوه. بێگومان دابه‌شبوونه‌كانی سوننه له قۆناغی دوای داعشدا مه‌ترسیدارن ،شاره‌كانی ئه‌نبار‌و سه‌اڵحه‌دین‌و نه‌ینه‌وا كه تازه له وێرانكاریه‌كی گ����ه‌وره‌‌و ده‌ربه‌ده‌ربوون����ی ملیۆن����ان كه‌س ل����ه دانیش����تووانه‌كه‌یان هاتوونه‌ته دهرهوه، پێویس����تیان به یه‌كگرتوویی بڕیاری سوننه هه‌یه ب����ۆ خێراكردن����ی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌یان‌و تێپه‌ڕاندنی هه‌ڵه‌كانی رابردوو. ه����ه‌روه‌ك یه‌كگرتوویی هێزه س����وننه‌كان ب����ۆ حزب����ه ش����یعه‌كانیش به‌س����وود ده‌بێت ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت س����ه‌قامگیرییه‌كی گش����تگیر به‌دیبهێن����ن‌و كۆتایی بهێنن به هه‌س����تكردنی سوننه به زوڵم‌و په‌راوێزخستن‌و ئهو رێكخراوه توندڕه‌وانه‌ی له ده‌رئه‌نجامیدا دروست بوون كه به گرووپه چه‌كداریه ناوخۆییه‌كان ده‌ستیان پێكرد ،وه‌ك "س����وپای ئیسالمی"و "سوپای موجاهیدین"و "نه‌قش����به‌ندیه‌كان"و پاش����ان رێكخراوی "قاعیده"و دواجاریش داعش.
عه‌شیره‌ته‌كان ده‌یانه‌و ێ ئیتر گوێیان له‌ده‌نگی ته‌قه نه‌بێت نیقاش ،ئیبراهیم ساڵح له‌و شارانه‌ی مرۆكی عه‌شایه‌ری به‌سه‌ردا زاڵه هیچ بۆنه‌یه‌كی خۆش‌و ناخۆش به‌ب ێ ته‌قه‌كردن تێپه‌ڕ نابێت ،ئه‌م دیارده‌یه‌ش چه‌ند كاره‌سات‌و رووداوی ناخۆشی لێكه‌وتووه‌ته‌وه. نزیك����هی دوو هه‌فته له‌مه‌وب����ه‌ر هه‌ر كه ناوبژیوانی یاری كالس����یكۆی جیهان فیكه‌ی لێ����داو كۆتاییهاتن����ی یاریه‌ك����هی راگه‌یاند به‌بردن����ه‌وه‌ی تیپ����ی به‌رش����ه‌لۆنه له‌ری����اڵ مه‌دری����دی ركابه‌ری دێرین����ی له‌ناوجه‌رگه‌ی پایته‌خت����ی ئیس����پانیادا ،لێ����ره له‌به‌غدای پایته‌خت ده‌نگ����ی ته‌قه‌كردن به‌ئاس����ماندا به‌رزبووه وه‌ك ئاهه‌نگگێڕانێك به‌بۆنه‌ی ئهو بردنه‌وه‌یه‌وه. قوسه‌ی كامیل ( 23ساڵ) كه یه‌كێك بوو له‌وانه‌ی بۆ ئاهه‌نگگێڕان به‌بۆنه‌ی بردنه‌وه‌ی تیپ����ه دڵخوازه‌كه‌یان����هوه ته‌قه‌ی����ان كرد، نه ئ����ه‌و‌و نه ئهو كه‌س����انه‌ی تریش گوێیان بهوه نه‌دا كه ئه‌گه‌ری ئهوه هه‌یه فیش����ه‌كه هه‌ڕه‌مه‌كییه‌كانی����ان ببنه مای����هی كوژران یاخود برینداربوونی كه‌س����انێك وه‌ك چۆن هه‌میشه له‌بۆنه‌ی هاوشێوه‌دا رووده‌دات كه دوایه‌مینیان یاری كالسیكۆ بوو له‌ئه‌نجامدا ژماره‌ی����ه‌ك هاوواڵت����ی مه‌ده‌ن����ی له‌چه‌ن����د
پارێزگایه‌كی جیاجیای عێراق برینداربوون. بریندارب����وون به‌ه����ۆی ته‌قه‌كردن����ی هه‌ڕه‌مه‌كی ،كارێكه س����ااڵنێكی دوورودرێژه له‌عێراق به‌به‌رده‌وامی دووب����اره ده‌بێته‌وه، چونكه ته‌قه‌كردن به‌ئاس����ماندا جۆرێكه له ئاهه‌نگگێ����ڕان كه زۆرێك ل����هو عێراقییانه‌ی چه‌كیان هه‌یه پێی راهاتوون تا ئهو راده‌یه‌ی بووه‌ت����ه به‌ش����ێك له‌كه‌لت����وری كۆمه‌ڵگه‌ی عێراقی له‌بۆنه خۆش‌و ناخۆشه‌كانیشدا. به‌خاكس����پاردنی مردووان‌و ئاهه‌نگه‌كانی ژنهێنان‌و ئاهه‌نگگێ����ڕان به‌بۆنه‌ی بردنه‌وه‌ی هه‌ڵب����ژارده‌ی تۆپی پێی عێ����راق له‌یه‌كێك له‌رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌كان‌و ته‌نانه‌ت كالسیكۆی ئیس����پانیاش ،هه‌موویان چه‌ند بۆنه‌یه‌كن كه به‌بێ ته‌قه‌كردن به‌ئاسماندا ته‌واو نابن ،به‌ڵكو مه‌س����ه‌له‌كه هه‌ندێكجار له‌وه‌ش تێده‌په‌ڕێت بۆ ته‌قه‌كردن له‌بۆن����هی كه‌م بایه‌ختر وه‌ك ده‌رچوونی خوێندكارێك له‌تاقیكردنه‌وه‌كانی كۆتایی ساڵ یاخود گه‌ڕانه‌وه‌ی ژنێك بۆ ماڵی مێرده‌كه‌ی وه‌ك ئه‌وه‌ی دیمه‌نێكی كۆمیدی یه‌كێ����ك له‌درام����ا عێراقیی����ه‌كان بابه‌ته‌كه پوخت ده‌كاته‌وه له‌ڕێ����ی ته‌قه‌كردنی خزم‌و دروسێكان به خۆشی گه‌ڕانه‌وه‌ی (له‌یال) بۆ ماڵی مێرده‌كه‌ی. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ی عێراقی درك به‌مه‌ترسی ئه‌م هه‌ڵسوكه‌وته‌‌و زیانه مرۆیی‌و ماددیه‌كان����ی ده‌كات ،به‌اڵم س����ااڵنێكه هه‌ر
ئه‌م هه‌فته‌یه له بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر به‌زمانه‌کانی کوردیو عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی ،سه‌ردانی نیقاش بکه www.niqash.org
به‌رده‌وام����ه ،له‌و رووه‌ش����هوه عێراقییه‌كان ئه‌وه‌یان له‌بیره كه چۆن به هه‌زاران كه‌سیان له‌خۆشی كۆتاییهاتنی جه‌نگ له‌گه‌ڵ ئێرانی دراوس����ێی خۆرهه‌اڵتیان له هه‌ش����تی ئابی س����اڵی 1988دا ته‌قه‌یان به ئاسماندا كرد، له‌و كاته‌ش����هوه هه‌موو س����اڵێك دیمه‌نه‌كه دووباره ده‌بێته‌وه. له پارێ����زگای بابلی باش����ووری به‌غدای پایته‌خت فاهم مانع عه‌الوی شێخی ته‌واوی عه‌شیره‌تی سه‌ڵخه‌ی ش����ممه‌ری بڕیاریداوه ده‌ستپێخه‌رییه‌ك ده‌ستپێبكات بۆ كاركردن له‌سه‌ر كۆتاییهێنان به كه‌لتوری ته‌قه‌كردن به ئاسماندا له بۆنه‌كاندا ،ئه‌ویش له هه‌وڵێكدا بۆ نه‌هێش����تنی هه‌ڵس����وكه‌وتێك كه ده‌بێته ه����ۆی زیان����ی گیانی‌و م����اددی ،بۆ ئه‌وه‌ش ده‌س����ه‌اڵتی عه‌ش����ایری خۆی به‌كارهێناوه به‌وپێیه‌ی ش����ێخی ته‌واوی عه‌شیره‌تێكه كه له زۆربه‌ی پارێزگاكان����ی عێراق تا كه‌نداو‌و ئه‌هواز درێژ بووه‌ته‌وه. ش����ێخ عه‌الوی بۆ "نیقاش"ی روونكرده‌وه كه به‌ره‌نگاری ئهو هه‌ڵس����وكه‌وته بووه‌ته‌وه س����ه‌ره‌تا له‌ڕێی گه‌ڕان به‌س����ه‌ر ئه‌ندامانی عه‌ش����یره‌ته‌كه‌ی‌و پاش����ان كه‌س����انی نزیك له‌عه‌ش����یره‌ت به‌و هیوایه‌ی عه‌شیره‌ته‌كانی تریش هه‌مان هه‌نگاوی عه‌شیره‌ته‌كه‌ی بنێن به‌و ئاڕاسته‌یه‌دا. ش����ێخ عه‌الوی ده‌ڵێ����ت "ته‌قه‌كردنی بێ
پاس����او كارێكی نایاس����ایی‌و نا ئه‌خالقیه‌‌و پێچه‌وانه‌ی رێنماییه‌كانی مه‌رجه‌عیه‌تی بااڵی ئایینیه ،به‌هۆی زیانه‌كانیه‌وه". سه‌ید عه‌لی سیس����تانی مه‌رجه‌عی بااڵی ئایینی وه‌اڵمی سێ داوای فه‌توادانی شه‌رعی دایه‌وه كه سه‌باره‌ت به ته‌قه‌كردن پێشكه‌شی كراب����وون‌و فه‌ت����وای دا ب����ه‌وه‌ی ته‌قه‌كردن به ئاس����ماندا ش����یاو نییه به چاوپۆشین له بۆنه‌ك����هی ئه‌ویش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ده‌بێته‌هۆی زیان‌و ئازار‌و تۆقاندنی خه‌ڵك‌و به‌رپرسیارێتی شه‌رعی ئه‌نجامه‌كانیشی خسته ئه‌ستۆی ئهو كه‌سه‌ی ده‌بێته هۆكاری. هه‌روه‌ك یاسای عێراقیش ئاماژه‌ی بۆ ئهوه كردووه كه هه‌ر كه‌سێك له بۆنه گشتییه‌كان یاخود تایبه‌ته‌كاندا ته‌قه بكات به‌بێ ئه‌وه‌ی له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتێكی تایبه‌تمه‌نده‌وه مۆڵه‌تی پێدرابێت ،س����زا ده‌درێت به زیندانیكردن بۆ ماوه‌یه‌ك كه له س����اڵێك كه‌متر نه‌بێت‌و له س����ێ س����اڵیش زیاتر نه‌بێت به‌پێی بڕیاری ئه‌نجومه‌نی هه‌ڵوه‌ش����اوه‌ی س����ه‌ركردایه‌تی ش����ۆڕش كه ل����ه 27ی نیس����انی 1982دا كراوه‌ته یاس����او تا ئێستاش به‌ركاره له‌گه‌ڵ ده‌رچوونی رێنمایی حكومی له‌و باره‌یه‌وه كه داوای قه‌ده‌غه‌كردنی ته‌قه‌كردن ده‌كات. ش����ێخ عه‌الوی پێی وایه یاس����ای عێراقی روونه ،به‌اڵم كێشه‌كه له‌وه‌دایه كه جێبه‌جێ ناكرێت‌و به‌ركار ناخرێت كه ئه‌وه‌ش بووه‌ته
كاری ژنان په‌ره ده‌ستێنێ له‌هه‌ڵه‌بج ه بازارێك كراوه‌ته‌وه هه‌موو فرۆشیاره‌كانی ژنن
ه����ۆی به‌رده‌وامبوون����ی ئهو هه‌ڵس����وكه‌وته به‌تایبه‌تی كه بڕێكی زۆر چه‌ك له شاره‌كانی عێراقدا له‌ده‌س����تی هاوواڵتیان����ی مه‌ده‌نیدا باڵوبووه‌ته‌وه. ش����ێخ عه‌الوی ئه‌وه‌ی به‌س����ه‌ر ش����ێخی تیره‌كانی عه‌ش����یره‌ته‌كه‌یدا سه‌پاندووه كه گرتنه‌ئه‌س����تۆی خوێنبای����ی له‌حاڵه‌ته‌كانی ته‌قه‌كردن����ی هه‌ڕه‌مه‌كی����دا رابگ����رن (ئهو پاره‌یه‌ی����ه كه عه‌ش����یره‌ته‌كه ده‌ی����دات به كه‌س����وكاری ئهو كه‌سه‌ی به‌ده‌ستی یه‌كێك له ئه‌ندامانی ده‌كوژرێت) واتا له‌مڕۆ به‌دواوه عه‌ش����یره‌ت كه‌فیلی كه‌سێك ناكات بووبێته هۆی كوژران یاخود برینداربوونی كه‌س����ێك ئه‌گه‌ر ل����ه رووداوی ته‌قه‌كردنی هه‌ڕه‌مه‌كی بێ پاساودا بووبێت وه‌ك ئه‌وه‌ی له یه‌كێك ل����ه بۆنه‌كاندا بێت ،ئه‌م����ه جگه له‌وه‌ی ئهو كه‌س����هی بووه‌ته ه����ۆكاری رووداوه‌كه دوو هێنده خوێنبایی ده‌خرێته ئه‌ستۆ ئه‌گه‌ر له هه‌مان عه‌شیره‌ت بێت. ش����ێخ ع����ه‌الوی دووپاتی ده‌كات����هوه كه ده‌س����تپێخه‌ریه‌كه به‌ده‌نگه‌وه‌هاتنێك����ی به‌رفراوان����ی له‌الی����ه‌ن ئه‌ندامان����ی عه‌شیره‌ته‌كه‌یه‌وه به‌خۆوه بینیوه ئه‌گه‌رچی ماوه‌یه‌ك����ی زۆر نیی����ه ده‌س����تی پێك����راوه له‌ب����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی یارمه‌تی����ده‌ر ده‌بێ����ت بۆ پاراس����تنی خوێنی ئه‌ندامانی عه‌شیره‌ته‌كه‌‌و دراوسێكانیش.
شێخ عه‌الوی ده‌یگێڕێته‌وه كه كه‌سوكاری بووكێ����ك رازی نه‌بوون كچه‌كه‌ی����ان بچێته كه‌ژاوه‌ی ش����ووكردنه‌كه‌ی ئه‌گه‌ر كه‌سوكاری زاوا ته‌قه‌ك����ردن رانه‌گرن ك����ه دواجار هه‌ر ئه‌وه‌ش روویدا. ش����ێخ عه‌الوی پێش����بینیش ده‌كات به‌ره به‌ره ئهو دیمه‌نه دووباره ببێته‌وه تا كۆتایی به‌و هه‌ڵسوكه‌وته ده‌هێنرێت ،به‌اڵم ترسیشی له‌كاریگ����ه‌ری باڵوبوونه‌وه‌ی چه‌ك‌و نه‌بوونی رێگرێكی یاس����اییش هه‌یه ك����ه ببێته هۆی راگرتن����ی به‌تایبه‌تی كه پێی وایه ئه‌ندامانی هێ����زه ئه‌منیه‌كان خۆیش����یان یارمه‌تیده‌رن ب����ۆ به‌رده‌وامبوونی كه‌لت����وری ته‌قه‌كردن، چونكه چه‌ك����ی مۆڵه‌تدراویان پێیه‌‌و رێگری له سه‌رپێچێكارانی فه‌رمان‌و رێنماییه‌كانیش ناكه‌ن. دامه‌زراوه‌ی س����ه‌ربازیش له‌عێراق جه‌خت ده‌كات����هوه ل����ه پێویس����تی پابه‌ندبوون����ی كارمه‌ندانی به‌وه‌ی ته‌قه‌ی هه‌ڕه‌مه‌كی نه‌كه‌ن ته‌نی����ا له‌و حاڵه‌تانه‌دا نه‌بێت كه پێویس����ت ده‌كات ،ب����ه‌اڵم له‌به‌رامب����ه‌ردا كارمه‌ندانیش پابه‌ندبوونێك����ی به‌رفراوان پیش����ان ناده‌ن ئه‌گه‌رچ����ی زۆرێكیان ده‌س����تیانكردووه به وازهێنان له هه‌ڵس����وكه‌وته‌كانی پێشوویان كه موجامه‌له‌ی كه‌ژاوه‌كانی به‌خاكس����پاردن یاخ����ود ژنهێن����ان و بۆنه‌كان����ی دیكه‌ی����ان پێده‌كردن.
ده‌نگی ناڕه‌زایی هه‌ڵكشاوه شارێكی شوێنه‌واری
له‌نه‌جه‌ف ده‌بێته باخی شووتی
8
کۆمه‌اڵیه‌تی
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
كاژوان له‌دوكانه‌كه‌یدا به‌دو فیشه‌ك ده‌كوژرێت ئا :مەزهەر کەریم ئێواره‌یه‌كی دره‌نگی 2017/4/27 كوڕێكی ته‌مه‌ن 19به‌ناوی كاژوان جه‌الل له‌دوكانه‌كه‌ی خۆیدا له‌گه‌ڕه‌كی ئیبراهیم ئه‌حمه‌د به‌دو فیشه‌ك ده‌كوژرێت. كاژوان ماوه‌ی س����اڵێك ده‌بێت دوكانی ماركێتی له‌گه‌ڵ ه����اوكاری برای داناوه‌‌و چه‌ند مانگێك پێش ئێستا له‌گه‌ڵ كوڕێك به‌ناوی ئه‌نس����ار ده‌بێته ش����ه‌ڕیان ،به‌اڵم دراوس����ێو خه‌ڵكی ئهو گوزه‌ره له‌یه‌كیان جیاده‌كه‌نه‌وه ،ئه‌م دوانه پێش����تر هاوڕێی گیان����ی به‌گیان����ی یه‌كترب����ون‌و خزم����ی یه‌كیشن. ئێواره‌ی پێنجشه‌ممه‌ی ،4/27كاتژمێر حه‌وتی ئێ����واره ده‌بێت ،ه����اوكاری برای كاژوان ماركێته‌ك����هی به‌س����ه‌ر كاژواندا به‌جێده‌هێڵێ����ت‌و ده‌چێت����هوه ماڵ����هوهو پێیده‌ڵێ����ت كه كاری به‌س����ه‌ر كه‌س����هوه نه‌بێت‌و ئ����اگاداری ماركێته‌ك����هی بكات تاده‌گه‌ڕێت����هوه ،ب����ه‌اڵم كاتێ����ك هاوكار دهگهڕێتهوه كاژوانی برای به‌دو فیش����ه‌ك كوژراوه‌‌و خه‌ڵكێك����ی زۆر له‌ماركێته‌كه‌ی كۆبونه‌ته‌وه. (ح .س) ،ب����رای (ت) ك����ه كوڕێكی به‌ناوی ئه‌نسار گیراوه له‌ڕوداوی كوشتنی كاژواندا ،كه‌سوكاره‌كه‌ی كاژوان كوڕه‌كه‌ی ئهو به‌بكوژی كاژوان ده‌زانن ،له‌وباره‌یه‌وه ب����ۆ ئاوێنه وتی "ئه‌گه‌ر كوڕه‌كه‌ی من ئه‌م روداوه‌ی به‌س����ه‌ردا س����اغبوه‌وه كه ئهو بكوژه‌كه‌یه ،ئه‌وا من ئاماده‌م یاسا سزای بدات یان هه‌ر س����زایه‌ك ماڵی كوژراوه‌كه پێیان خۆشبێت من به‌رگری لێناكه‌م". وتیش����ی "خاوه‌نی كوژراوه‌كه بیانه‌وێت راده‌س����تی ئه‌وان����ی ده‌كه‌م بچ����ن خۆتان بیكوژن‌و له‌ته‌نیش����تی كاژواندا ته‌س����لیم به‌خاكی بكه‌ن ،ئێمه ئه‌وه‌ش����مان به‌مامی كوژراوه‌ك����ه وتوه هه‌رچی ئ����ه‌وان داوای ده‌كه‌ن ئێم����ه ئاماده‌ین‌و بائه‌و براگه‌وره‌ی هه‌ردو بنه‌ماڵه‌كه‌مان بێت".
(ح) ئاماژه‌ش بهوه ده‌كات ئهو ئێواره‌یه ئه‌نساری كوڕی تادره‌نگانێك پێكه‌وه‌بون، ئهو وتی "ئهو ئێواره‌یه له‌كار پێكه‌وه‌بوین خه‌ریك����ی ماڵ دروس����تكردنم ،هاتینه‌وه‌‌و پێكه‌وه نوێژی ئێواره‌مان كردو وتی باوكه ده‌چم ئۆتۆمبیله‌كه‌م ده‌شۆم‌و دێمه‌وه ،من بانگم كرد كه نه‌چێت به‌اڵم ئهو رۆیش����ت، ئه‌وه‌نده‌ی پێنه‌چو دراوسێیه‌كمان به‌ناوی عه‌ت����ا ته‌له‌فونی بۆك����ردم‌و وت����ی ئهوه به‌ئۆتۆمبیله‌كه‌ی ئێوه كاژوانیان بردوه بۆ نه‌خۆشخانه‌‌و شوشه‌ی كه‌‌وتوه به‌سه‌ردا‌و دواتر ته‌له‌فونم كرد بۆ ئه‌نس����ارو قس����ه‌م له‌گه‌ڵ ك����رد ،وتم چی ب����وه؟ تۆ بویت؟ ده‌س����تی كرد به‌گریان‌و وتی به‌خوا باوكه ئاگام له‌هیچ نیهو نازانم". وتیش����ی "له‌گ����ه‌ڵ ماڵ����ی كوژراوه‌كه‌دا خزمایه‌تیمان ههیهو ماوه‌ی بیست‌و پێنج ساڵه هاتوچۆو سه‌ردانمان ههیهو كاژوان‌و ئه‌نس����ار به‌رده‌وام پێكه‌وه‌ب����ون‌و هاوڕیێ یه‌كتربون ،ئێواره‌یه‌ك پێش ئهوه ئه‌نسار میوانی كاژوان بوه ،ئێمه وه‌ك بنه‌ماڵه‌كه‌م خه‌می دڵی ئ����هو خێزانه‌مانه‌‌و چاوه‌ڕوانی بڕیاری دادگاین ئاخ����ۆ كوڕه‌كه‌ی ئێمه‌یه یان نا تائێس����تا خزمان‌و كه‌س����وكارمان به‌ئاش����كرا نه‌چون بۆالی كه‌سوكاری ئهو بنه‌ماڵه‌یه". له‌به‌رامب����ه‌ردا ،هێڤار جه‌الل براگه‌وره ی كاژوان كه روداوی كوش����تنی براكه‌ی بۆ ئاوێن����ه گێڕای����هوه ،وتی "ئ����هو ئێواره‌یه كاژوان هات����هوه بۆ ماڵه‌وه میوانمان هه‌بو به‌خێرهاتنی میوانه‌كانی كردو پێكه‌وه نانی ئێواره‌مان خواردو گه‌ڕایه‌وه بۆ دوكانه‌كه‌ی ده ده‌قه‌یه‌ك����ی نه‌برد ته‌له‌فونم بۆ كرا كه كاژوان برین����داره‌و ته‌قه‌ی لێكراوه‌‌و بچمه نه‌خۆش����خانه‌ی فریاكه‌وتن ،به‌اڵم كاتێك گه‌یشتمه نه‌خۆشخانه ته‌رمه‌كه‌ی كاژوانیان ره‌وانه ی پزیشكی دادوه‌ری كردبو ،كه دو فیشه‌ك له‌س����هرو ملی دابو ،ده‌ستبه‌جێ گیانی له‌ده‌ستدابو". كاژوان له‌دوای ته‌قه‌كان‌و برینداركردنی
له‌گه‌ڵ ماڵ ی كوژراوه‌كه‌دا خزمایه‌تیمان ههیهو ماوه‌ی بیست‌و پێنج ساڵه هاتوچۆو سه‌ردانمان ههیهو كاژوان‌و ئه‌نسار به‌رده‌وام پێكه‌وه‌بون‌و هاوڕیێ یه‌كتربون خاوه‌ن����ی دوكانه‌ك����ه‌ی‌‌و دراوس����ێكانی لێ����ی كۆده‌بن����هوهو به‌په‌ل����ه ده‌یگه‌یه‌نن ه نه‌خۆش����خانه ،ب����ه‌اڵم به‌هۆی س����ه‌ختی برینه‌ك����هی كه دو فیش����ه‌ك به‌رس����هرو مل����ی ده‌كه‌وێ����ت ده‌س����تبه‌جێ له‌ڕێگای نه‌خۆخشخانه گیان له‌ده‌ستده‌دات. كاتێك هاوكاری ب����رای كاژوان چوه‌ته ده‌ره‌وه‌‌و هێش����تا نه‌چوه‌ته‌وه دوكانه‌كه‌ی بۆ الی كاژوان ،ئ����اگاداری ده‌كه‌ن فریای بكه‌وێت ،كاتێ����ك ده‌چێت����ه دوكانه‌كه‌ی س����ه‌یرده‌كات خوێنی كاژوانی برای سه‌ر بۆ خواری س����ه‌ر زه‌وی دوكانه‌كه‌ی سور كردوهو خه‌ڵكی‌‌و هێزه ئه‌منیه‌كان له‌ده‌وری دوكانه‌ك����هی كۆبونه‌ته‌وه بۆ پش����كنینی روداوهكهو براكه‌ی ره‌وانه‌ی نه‌خۆش����خانه ك����راوه ك����ه ه����ه‌ر ئه‌وكات����ه دوكان����هی
ژنێك ی ته‌مه‌ن 53ساڵ به‌په‌ت خۆی ده‌خنكێنێت ئا :مەزهەر كاتژمێر 3:30خوله‌كی دوانیوه‌ڕۆی دوشه‌ممه 2017/5/1ژنێكی ته‌مه‌ن 53ساڵ له‌ماڵه‌كه‌ی خۆیدا له‌گه‌ڕه‌كی شه‌هیدانی قه‌اڵدزێ به‌په‌تێك خۆی خنكاند. گوڵ����ه محه‌مه‌د ماوه‌ی 32س����اڵه ژیان ی هاوس����ه‌رگیری پێكهێناوه‌‌و خاوه‌نی دو كوڕو سێ كچه‌‌و ماوه‌ی ده ساڵ ده‌بێت له‌گه‌ڕه‌كی ش����ه‌هیدانی قه‌اڵدزێ ژیان به‌س����ه‌رده‌بات‌و پێش����تر له‌گوندی رازان ژیانی به‌سه‌ربردوه‌و هاوسه‌ره‌كه‌ی پیشه‌ی كاسپه. رۆژێ����ك پێش ئه‌وه‌ی خ����ۆی بخنكێنێت، حه‌سه‌نی هاوس����ه‌ری له‌ژوری میوانه‌كه‌یاندا ده‌خه‌وێت‌و عومه‌ری كوڕه بچوكی له‌ژوره‌وه ده‌بێت ،به‌كچه ته‌مه‌ن 15ساڵه‌كه‌ی ده‌ڵێت ده‌یه‌وێت بچێت����ه دهرهوه س����ه‌رێك له‌قازو قه‌ل‌و مریش����كه‌كان بدات له‌حه‌وش����ه‌كه‌دا، به‌مه‌به‌س����تی چاودێریو خزمه‌تكردنیان كه رۆژانه چه‌ند جارێك به‌س����ه‌ری ده‌كردنه‌وه‌و زۆر گرنكی پێده‌دان. له‌دوای چه‌ند ده‌قیقه‌یه‌ك عومه‌ر ده‌چێته دهرهوه تاهه‌واڵ����ی دایكی بزانێت كه ده‌نگی نایه‌ت ،كاتێك كه ده‌چێته ئهو ژوره زیاده‌ی له‌حه‌وشه‌كه‌دا بۆ به‌خێوكردنی مریشك‌و قه‌ل‌و قاز دروس����تیان كردوه ،ده‌بینێت دایكی ملی كردوه به‌په‌تێكدا‌و په‌له‌كانی ساردبونه‌ته‌وه هه‌رچه‌ند بانگی ده‌كات‌و هاوارده‌كات دایكی هیچ قسه‌یه‌ك ناكات‌و چاوه‌كانی كراونه‌ته‌وه. عومه‌ر ده‌س����تبه‌جێ په‌ته‌ك����ه له‌ملی دایكی ده‌كاته‌وه‌‌و ده‌چێته حه‌وش����هو هاوارده‌كات‌و ته‌له‌فون ده‌كات بۆ برا گه‌وره‌كه‌ی تا فریایان بكه‌وێت دایكی خۆی خنكاندوه. ئه‌بوبه‌ك����ر ،كوڕه گه‌وره‌ی گوڵه كه ژیانی هاوسه‌رگیری پێكهێناوه‌‌و به‌جیا ده‌ژی‌‌و چه‌ند مه‌ترێك دوره له‌ماڵ����ی باوكییه‌وه ،چیرۆكی خۆخنكاندنی دایكی بۆ ئاوێنه گێڕایه‌وه ،ئهو وتی "له‌ماڵه‌وه‌ب����وم عومه‌ری برام ته‌له‌فۆنی بۆك����ردم فریاكه‌وه دایكم خ����ۆی خنكاندوه، كاتێك چوم دایكم له‌سه‌ر زه‌ویه‌كه كه‌وتبو، ئهو په‌ته‌ش����ی خۆی پێخنكاندبو به‌سه‌قفی
من نازانم بۆ دواجار دایكم ئهو ی داوه ،زۆر بڕیاره به‌داخه‌وه‌م
ژوره‌كه‌وه شۆڕ بوبوه‌وه ،ئه‌وكات نه‌مده‌زانی چی بك����ه‌م ه����ه‌ر ئه‌وه‌نده‌م پێك����را به‌هه‌ر ش����ێوه‌یه‌ك بێت ژیان بۆ دایكم بگه‌ڕێنمه‌وه‌‌و ه����اوارم لێده‌ك����رد چاوه‌كان����ی بجوڵێنێت‌و هه‌ناس����ه ب����دات ،به‌اڵم هی����چ ده‌نگی نه‌بو، پێده‌چو چه‌ند ده‌قیقه‌یه‌ك پێش ئه‌وه‌ی ئێمه بگه‌ینه سه‌ر ی گیانی له‌ده‌ستدابێت". وتیش����ی "هه‌ر ئ����ه‌وكات خزم‌و دراوس����ێ هاتن به‌هانامانه‌وه‌‌و پۆلیس����مان له‌ڕوداوه‌كه ئاگاداركرد ،دواتر ته‌رمی دایكمیان ره‌وانه‌ی نه‌خۆشخانه‌ی شه‌هیدانی قه‌اڵدزێ كرد دوای چه‌ند كاتژمێرێ����ك له‌توێكاری ته‌رمه‌كه‌یمان وه‌رگرته‌وه‌و پزیش����كه‌كان پێیان راگه‌یاندین
به‌جێده‌هێڵێت‌و ده‌چێته سه‌ردانی كاژوان تابزانێت ماوه یان مردوه. هێڤ����ار وت����ی " ئێم����ه ده‌زانی����ن كێ براكه‌مانی كوشتوه؟ ئهو كه‌سه‌ی كاژوانی كوش����توه پێش����تر چه‌ند جارێك شه‌ڕیان ب����وه‌و به‌كاژوانی وتوه گه‌ر رۆژێكم مابێت ده‌بێت بتك����وژم‌و هه‌ڕه‌ش����هی لێكردوه، به‌اڵم ئێمه وه‌ك كه‌سوكاری كاژوان وه‌ها بیرمان ده‌كرده‌وه كه ئه‌وان هاوڕێی یه‌كن‌و پێكه‌وه ئاشت ده‌بنه‌وه". ئاماژه‌شی به‌وه‌كرد كه ئه‌وان ده‌یانه‌وێت یاسا سه‌روه‌ر بێت ،ئهو وتی "ئهو ماڵه‌ی براكه‌میان كوش����توه دوژمن����دارن‌و پله‌ی حزبی����ان هه‌ی����هو هه‌رچی بۆی����ان بكرێت ده‌یك����ه‌ن ،ل����هو رۆژه‌وه‌ی براكه‌می����ان كوشتوه ئهو نا‌وچه‌یه‌یان گرتوهو تائێستا ماركێته‌كه‌ش����مان نه‌كردۆت����هوه ،ئێم����ه له‌هه‌ق����ی خوێنی براكه‌م����دا له‌گه‌ڵ خزم‌و كه‌س����وكار كۆبوینه‌ت����هوهو داوامانكردوه بایاس����ا س����ه‌روه‌ر بێت كه بكوژی براكه‌م گیراوه‌‌و لێكۆڵینه‌وه به‌رده‌وامه له‌گه‌ڵیدا‌و دان����ی به‌تاوانه‌كه‌ی����دا ناوه ،ب����ه‌اڵم ئێمه گومانم����ان هه‌یه به‌ته‌نی����ا بوبێت‌و گومان ده‌كه‌ین چه‌ند كه‌س����ێكی دیكه‌ش ی له‌گه‌ڵ بوبێت". كاژوان خولیای ژیانی ئ����هوه بو ببێته كه‌س����ێكی موسیقی‌‌و زۆر ئاره‌زوی ئامێری گیتاری ده‌ك����ردو وانه‌ی گیتاری ده‌خوێند الی مامۆس����تای گیتار‌و ئ����هوه هیوایه‌تی ژیان ی بو. وته‌بێ����ژی پۆلیس����ی پارێ����زگاری س����لێمانی ،نه‌قیب س����ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د له‌وباره‌یه‌وه به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند "رۆژی كوڕێك����ی پێنجش����ه‌ممه2017/4/27 ته‌مه‌ن 19س����اڵ به‌ن����اوی كاژوان جه‌الل له‌دوكانكه‌یدا له‌گه‌ڕه‌كی ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ده‌كوژرێ����ت ،لێكۆڵین����هوه له‌ڕوداوه‌ك����ه به‌رده‌وامه‌و تائێس����تا شه‌ش كه‌س له‌سه‌ر ئ����هو روداوه ده‌س����تگیركراون‌و له‌ب����ه‌ر هه‌ستیار ی كه‌یسه‌كه ناتوانین هیچی دیكه بڵێین".
کاژوان
ژنێك له‌بێزاریدا به‌فیشه‌كێك كۆتایی به‌ژیانی خۆ ی ده‌هێنێت به‌هۆی خنكانه‌وه گیانی له‌ده‌س����تداوه‌‌و هیچ لێدان‌و ئازارێك به‌جه‌سته‌یه‌وه نیه". ئه‌بوبه‌ك����ر ئاماژه‌ش ب����ه‌وه‌ش ده‌كات كه نازانێت دایكی بۆچی ئ����هو بڕیاره‌ی داوه، ئهو وت����ی "به‌درێژایی بی����ره‌وه‌ری من هیچ كێشه‌یه‌كی كۆمهاڵیهتیو خێزانیمان نهبوهو دایك‌و باوكم زۆر یه‌كتریان خۆشویس����توه‌‌و هیچ كێش����ه‌یه‌كیان له‌گه‌ڵ یه‌ك نهبوهو هه‌ر كێش����هو خ هم‌و ئازارێكیان هه‌بوایه من پێش هه‌مو كه‌س ده‌مزانی ،من كوڕه گه‌وره‌ی ماڵ بوم ،به‌رده‌وام هه‌رچی هه‌بوبێت من زانیومه، به‌اڵم من نازانم بۆ دواجار دایكم ئهو بڕیاره‌ی داوه ،زۆر به‌داخه‌وه‌م". به‌وت����هی كه‌س����وكاره‌كه‌ی گوڵ����ه ئهوه یه‌كه‌مجاره هه‌وڵی خۆخنكاندنی دابێت ،هیچ كێشه‌و خه‌مێك به‌ڕوخساریه‌وه به‌دینه‌كراوه‌‌و باری ده‌رونی زۆر جێگیربوه‌‌و هیچ كێشیه‌كی خێزانی نهبوهو خزم‌و كه‌س����وكاره‌كه‌ی زۆر باش����بون له‌گه‌ڵی ،هه‌ربۆیه س����ه‌ریان له‌وه س����وڕده‌مێنێت بۆچی‌‌و چۆن ئ����هو بڕیاره‌ی داوه كه به‌وش����ێوه‌یه كۆتایی به‌ژیانی خۆی بهێنێ����ت ،زۆربه‌ی كاته‌كان ئهو قس����هی بۆ كه‌سانی چوارده‌ور ی ده‌كرد تاژیان به‌قورس نه‌گرن‌و په‌نا نه‌به‌نه به‌ر خۆكوشتن. له‌مباره‌یه‌وه وته‌بێژی پۆلیس����ی راپه‌ڕین، رائید شۆڕش ئیسماعیل به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئێ����واره‌ی رۆژی دوش����ه‌ممه 2017/5/1 له‌گه‌ڕه‌كی شه‌هیدانی قه‌اڵدزێ ژنێكی ته‌مه‌ن 53س����اڵ به‌ناوی گوڵه محه‌مه‌د كه خاوه‌نی پێن����ج منداڵ ه له‌ماڵه‌ك����هی خۆیدا به‌په‌تێك خۆی ده‌خنكێنێت". وتیش����ی "ل����ه‌دوای ئاگاداركردن����ه‌وه‌ی تیمه‌كانمان گه‌یشتوینه‌ته شوێنی روداوهكهو ته‌رمه‌كه‌یم����ان ره‌وان����هی نه‌خۆش����خانه‌ی ش����ه‌هیدانی ق����ه‌اڵدزێ ك����ردوه ،به‌وت����هی كه‌س����وكاره‌كه‌ی ،ئهو ژنه هیچ كێش����ه‌یه‌كی دهرونیو خێزانی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی نهبوهو تائێستا هۆكاری خۆخنكاندنه‌كه‌ی نه‌زانراوه". رائید شۆڕش ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد "په‌ڕاوی یاسایی بۆ روداوه‌كه كراوه‌ته‌وه‌‌و لێكۆڵینه‌وه له‌ڕوداوه‌كه به‌رده‌وامه‌و هیچ كه‌سێك له‌سه‌ر ئهو روداوه ده‌ستگیر نه‌كراوه".
ئا :مەزهەر 1:30خوله‌كی دوانیوه‌ڕۆی رۆژی هه‌ینی 2017/5/5ژنێك له‌شارۆچكه‌ی ته‌كیه له‌ژوره‌كه‌یدا به‌فیشه‌كێكی كالشینكۆف خۆی كوشت. (ه����ـ .م) ،م����اوه‌ی ده س����اڵ ه ژیان����ی هاوس����ه‌رگیری پێكهێناوه‌‌و له‌ش����ارۆچكه‌ی ته‌كی����ه ژی����ان به‌سه‌رده‌بات ،چه‌ند جارێك له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌ی كێش����ه‌یان ههبوه به‌اڵم به‌هۆی خۆشه‌ویس����تی س����ێ منداڵه‌ك����هی ،به‌ناچ����ار درێ����ژه‌ی به‌ژیانی هاوسه‌رگیرییه‌كه‌ی داوه. به‌وت����هی كه‌س����وكاره‌كه‌ی ،ئهو رۆژه‌ی (ه����ـ) خ����ۆی ده‌كوژێ����ت ی له‌م����اڵ ده‌بێت كه هاوس����ه‌ره‌كه (هـ) چه‌كه‌ك����هی هه‌ڵگرتوه‌و خۆی پێكوشتوه ،ئه‌وان ده‌ڵێن "چه‌كه‌كه لهماڵهوه دانراوه‌‌و هه‌وری ده‌س����تی ده‌دات����ێو به‌فیش����ه‌كێك خ����ۆی ده‌كوژێ����ت ،هاوس����ه‌ره‌كه‌ی له‌دوای گه‌یش����تنی هێ����زه ئه‌منی����ه‌كان بۆ لێكۆلین����هوه له‌ڕوداوه‌كه ،ماڵه‌كه‌ی به‌جێده‌هێڵێت ،ب����ه‌اڵم دواتر خۆی راده‌س����تی هێزه‌كان����ی پۆلی����س ده‌كات". خ����ه‌زوری (ه����ـ) به‌ئاوێنه‌ی وت "ئ����هو رۆژه‌ی (هـ) خۆی كوش����ت، م����ن س����ه‌رقاڵی كاری م����ه‌ڕداری ب����وم ،كوڕه‌ك����ه‌م ته‌له‌فون����ی ب����ۆ كردم ك����ه (هـ) خۆی كوش����توه، كاتێ����ك چوم����ه س����ه‌ر ته‌رمه‌كه‌ی له‌ماڵه‌وه‌ب����و ،رێگه‌م ن����هدا هێزه ئه‌منی����ه‌كان ته‌رمه‌كه‌ی (هـ) به‌رنه پزیش����كی دادوه‌ری تادایك‌و باوك‌و كه‌س����وكاره‌كه‌ی نه‌یه‌ن كچه‌كه‌یان ببین‌و بزانن توشی ئهو روداوه بوه، له‌دوای خه‌ب����ه‌ردان به‌دایك‌و باوكی (ه����ـ)و بینینی ته‌رمه‌كه‌ی ،ئه‌وكات
هه‌بوایه ئ����ه‌وا ده‌مانتوان����ی بۆیان چاره‌س����ه‌ربكه‌ین ،هه‌رچه‌ن����ده من ماڵ����م جیایه‌و دور له‌ی����ه‌ك ده‌ژین، ئ����ه‌وان له‌ش����ارۆچكه‌ی ته‌كیه ژیان به‌س����ه‌رده‌به‌ن‌و ئێمه‌ش له‌ناوچه‌ی ش����وان به‌جیا ژیان به‌سه‌رده‌به‌ین، ب����ه‌اڵم زو زو س����ه‌ردانیان ده‌كرین‌و به‌چه‌ندی����ن ش����ه‌ووڕۆژ ده‌هاتن����ه س����ه‌ردانمان ،نازان����م بۆچی خۆی توش����ی ئهو روداوه كردوهو بۆچی خ����ۆی كوش����توه ،ئ����هو زۆر دڵی به‌م����ن ده‌كرایه‌وه‌‌و ه����ه‌ر خه‌مێكی هه‌بوای����ه ب����ۆی ب����اس ده‌ك����ردم‌و نه‌یده‌شارده‌وه". ناوبراو جه‌غت له‌وه‌ش ده‌كات كه كوڕه‌كه‌ی ئاگاداری كوشتنه‌كه‌ی نیه، ئهو وتی "ئێم����ه وه‌ك خێزانه‌ك هم‌و كوڕه‌كه‌ش����م ئاگاداری خۆكوشتنی نین". سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌پۆلیسی شوانه‌وه به‌ئاوێن����ه‌وی راگه‌یان����د "رۆژی هه‌ین����ی 2017/5/5كاتژمێ����ر 1:30 خوله‌كی دوانی����وه‌ڕۆ ژنێكی ته‌مه‌ن 26س����اڵ به‌ناوی (هـ) محه‌مه‌د كه خاوه‌نی س����ێ منداڵه له‌شارۆچكه‌ی ته‌كیه به‌فیش����ه‌كێكی كاڵشینكۆف كه ب����ه‌ر چه‌ناگه‌ی كه‌وت����وه خۆی كوشتوه". س����ه‌رچاوه‌كه وت����ی "هێزه‌كانمان گه‌یش����تونه‌ته ش����وێنی روداوهكهو ته‌رمه‌كه‌م����ان ره‌وانه‌ی پزیش����كی دادوه‌ری كردوهو په‌ڕاوی یاس����ایی ته‌رمه‌كه‌یان برده پزیشكی دادوه‌ری بۆ روداوه‌كه كراوه‌ته‌وه‌‌و ئه‌گه‌رچی كه فیشه‌كێكی نابو به‌چه‌ناگه‌یه‌وه‌‌و له‌دوای ئهو روداوه‌وه هاوسه‌ره‌كه‌ی رایكردبو ،به‌اڵم دواتر ده‌ستگیركراوه‌‌و خۆی كوشتبو". وتیش����ی "ماوه‌ی چه‌ند س����اڵێك كه‌س����وكاری كوژراوه‌كه س����كااڵیان ده‌بێ����ت (ه����ـ)و هاوس����ه‌ره‌كه‌ی له‌سه‌ر هاوس����ه‌ره‌كه‌ی تۆماركردوه، پێك����هوه ژیان����ی هاوس����ه‌رگیریان ك����ه چه‌ند جارێكی دیكه كچه‌كه‌یان دروستكردوه‌‌و خاوه‌نی سێ منداڵن‌و كێشه‌ی له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی هه‌بوه‌‌و (هـ) خوش����كه‌زامه ،هی����چ كاتێك هۆكاری خۆكوش����تنی بۆ كێش����هی نه‌مبیستووه ده‌نگه‌ده‌نگ‌و شه‌ڕیان نێ����وان كچه‌ی����ان‌و هاوس����ه‌ره‌كه‌ی بێت ،گه‌ر روداوێكی له‌و ش����ێوه‌یه ده‌گێڕنه‌وه".
ی هاوسه‌ره‌ك ه ی له‌دوای گه‌یشتن هێزه ئه‌منیه‌كان بۆ لێكۆلینه‌و‌ه له‌ڕوداوه‌ك ه ی ماڵه‌كه به‌جێده‌هێڵێت ی به‌اڵم دواتر خۆ ی راده‌ستی هێزه‌كان پۆلیس ده‌كات
ره‌نگاڵه
ی
rangalayawene@gmail.com
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
مه‌هوش صربكن له‌دیدارێكی تایبه‌تی ئاوێنه‌دا:
كوردم زۆر خۆش ده‌وێت‌و ئاشنایه‌تیم له‌گه‌ڵیان هه‌یه
ئا :زانا حه‌مه غه‌ریب مه‌هوش صبركن ئه‌ستێره‌ی سینه‌ماو شانۆو ته‌له‌فزیۆنی ناودرا ی ئێران ی له‌دیدارێك ی تایبه‌ت ی ئاوێنه‌دا تیشكده‌خات ه سه‌ر چۆنیه‌تی هه‌ڵبژاردنی هونه‌ر ی نواندن‌و ژیانی تایبه‌تی خۆیو به‌شێك له‌و كارانه‌ی رۆڵ ی تیادا بینیون. ئاوێنه :ئه‌مه‌وێت له‌ژیانی هاوسه‌رگیریت ده‌س���ت پێ بكه‌ین چۆن به‌ڕێز نیه‌تپاكت هه‌ڵبژاردو هاوسه‌رگیریتان كرد؟ مه‌ه���وش صبركن :به‌راس���تی له‌دڵه‌و‌ه مه‌حمودم خۆشویس���ت‌و بڕوامان وابو ك ه پێكهێنان��� ی هاوس���ه‌رگیریمان بهیهكهوه پاشه‌ڕۆژێكی باشی ده‌بێت‌و خۆشه‌ویست ی ئه‌وه‌ی وایك���رد له‌ته‌مه‌نێك���ی گه‌نجیه‌و‌ه هاوس���ه‌رگیری له‌گه‌ڵ بكه‌م‌و ژیانی له‌گه‌ڵ به‌ش بكه‌م‌و ش���اناز ی به‌بونیه‌و‌ه ده‌كه‌م، ته‌نان���هت له‌گه‌ڵ ئهوه ی م���ن له‌خێزانێك ی تاڕاده‌ی���ه‌ك ده‌وڵه‌مه‌ندو دیار بوم به‌اڵم بۆ من سه‌رو‌هت‌و سامان كێشه نه‌بون‌و ته‌نانه‌ت هه‌ر له‌ماڵی باوكم ئاهه‌نگی هاوسه‌رگیریمان ئه‌نجامداو دواتر چه‌ند س���اڵێك له‌ماڵێك ی بچوك ی پڕ له‌خۆشه‌ویستی ژیانمان به‌سه‌ر بردو س���وپاس بۆ خودا ئێستا خێزانێكین لێوانلێوین له‌خۆشه‌ویستی. ئاوێنه :له‌كوێ ده‌ستان به‌كاری هونه‌ر ی كرد؟ مه‌هوش صبركن :دوای ئه‌وه‌ی له‌شیرازه‌و‌ه چوینه ت���اران ماوه ی دو س���اڵ لهماڵهوه ب���وم وه‌ك ژنێكی ماڵ كاره‌كان���م بهڕێوه ده‌بردو دواتر چه‌ند كارێك هاتن ه پێشه‌وه‌و نواندن���م تیادا كردن‌و ئیت���ر به‌رده‌وام بوم له‌چه‌ند درامایه‌كی ته‌له‌فزیۆنی‌‌و فیلمێك ی سینه‌مایی نواندنم كرد. ئاوێن���ه :تاچه‌ند مه‌حم���ود پاكنیه‌ت‌و منداڵه‌كان پشتگیریتان ده‌كه‌ن؟
مه‌ه���وش صبركن :ئه‌گه‌ر پش���تگیری‌‌و هاندانی ئ���ه‌وان نه‌بوایه خۆمن نه‌مئه‌توان ی س���ه‌ركه‌وتو بم ی���ان رونتر بڵێ���م ره‌نگ ه نه‌متوانیبای��� ه وه‌ك ئه‌كت���ه‌ر ده‌ربكه‌وم‌و به‌ش���داری دراماو س���ینه‌ما بك���ه‌م ،ئهوه پش���تگیری ئه‌وانه به‌رده‌وامی به‌من داوهو هه‌میشه سوپاسیان ده‌كه‌م. ئاوێن���ه :ئ���هو س���اتانه ی له‌گ���ه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌كه‌تان بهیهكهوه رۆڵێك ده‌بینن هه‌ستت چۆنه؟ مه‌ه���وش صبرك������ن :هه‌س���تێك ی باوه‌ڕپێنه‌ك���راوه هه‌س���تێكی زۆر خۆش، چونك ه من هه‌میش���ه وتوم ه ئهو كاتانه ی له‌گ���ه‌ڵ پاكنیه‌ت رۆڵ ده‌بین���م له‌كارێكدا بهیهكهوه زیاتر هه‌ستده‌كه‌م سه‌ركه‌وتوترم چونكه به‌راس���تیش ده‌بێت ه پشتیوانێك ی گ���هوره بۆ من‌و هه‌روه‌ها هه‌س���ت ده‌كه‌م وه‌ك چ���ۆن له‌ژیانی رۆژانه‌مان ته‌واوكه‌ر ی یه‌كترین ئه‌بێت له‌و كاره‌ش���دا ته‌واوكه‌ر ی یه‌كت���ری بی���ن‌و رۆڵه‌ك��� ه زۆر به‌جوانی‌‌و واقیعیانه به‌رجه‌ست ه بكه‌ین. ئاوێنه :له‌نێو ش���انۆو درامادا به‌كامیان سه‌رسامیت له‌ڕۆڵ بینینه‌كانت؟ مه‌هوش صبركن :به‌دڵنیای ی له‌ش���انۆدا هه‌س���ت ده‌كه‌م زۆر واقیعیانه‌تر رۆڵه‌كانم به‌رجه‌س���ت ه ده‌ك���ه‌م چونك���ه كاریگه‌ر ی زۆرتره‌و راس���ته‌وخۆ له‌گ���ه‌ڵ بینه‌ره‌كانم به‌ریه‌كده‌كه‌وی���ن ،به‌اڵم دراما هه‌س���ته‌ك ه كه‌مت���ره چونكه ت���ۆ ده‌توانیت بۆ ئهوه ی رۆڵێكی ب���اش به‌رجه‌س���ت ه بكه‌یت چه‌ند جارێك دوباره ی بكه‌یته‌وه. ئاوێن���ه :ب���ه‌اڵم ب���اوه‌ڕم وای���ه ه���ه‌م له‌كوردس���تان‌و هه‌م له‌واڵتانی ئیسالمیش ئێوه زیات���ر له‌رێگه‌ی به‌رجه‌س���ته‌كردن ی رۆڵ���ی كال���ی مام���ای زنجیره‌ی یوس���ف په‌یامبه‌ر ناسراوبون؟ مه‌هوش صبركن :ئهوه راست ه چونكه من شانۆگه‌ریه‌كانم له‌ناوخۆی ئێران پێشكه‌ش
گه‌نجێكی هه‌ڵه‌بج ه به‌‌چاویلكه‌یه‌كی تایبه‌ت شاشه‌ی ئایفۆن ده‌بینێ ئا :نیكی محه‌مه‌د ئاری كه‌ریم گه‌نجێكی دانیشتوی هه‌ڵه‌بجه‌یه‌و وه‌رشه‌ی چاككردنه‌وه‌ی مۆبایلی هه‌یه ،ئهو مۆبایله ئایفۆنه‌كه‌ی خۆی وا لێكردوه كه ته‌نیا له‌ڕێگه‌ی چاویلكه‌یه‌كی تایبه‌ته‌وه ببینرێت ئه‌وه‌ش داهێنانێكی ده‌گمه‌نه. ئاری له‌ب���اره‌ی داهێنانه‌كه‌یه‌وه به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند"ماوه‌ی���ه‌ك س���ه‌رقاڵی چاككردن���ی شاشه‌ی مۆبایله‌كه‌م بوم ،به‌چه‌ند رێگه‌یه‌ك وام لێكرد كه مۆبایله‌كه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كار ده‌كات، به‌اڵم هیچ كام له‌به‌رنامه‌و ئهو ش���تانه‌ی له‌ناو مۆبایله‌كه‌دا هه‌یه به‌ئاسایی نه‌بینرێن". وتیش���ی "له‌ڕێگه‌ی چینێك له‌و چینانه‌ی كه شاشه‌كه‌یان پێكهێناوه كاره‌كه‌م كردوهو ته‌نیا به‌یه‌ك چاویلكه ده‌توانیت س���ه‌یری شاش���هی مۆبایله‌كه بكه‌یت‌و شته‌كانی ناوه‌وه‌ی ببینی". جه‌غتیش���ی كردهوه "ئ���ه‌م كاره بۆ مۆبایل زۆر ئاسته‌مه ،چونكه شاشه‌ی مۆبایل له‌چه‌ند چینێكی جی���اواز پێكهاتوه ،ب���ه‌اڵم ئهوه بۆ كۆمپیوت���هرو ته‌له‌فزی���ۆن كارێك���ی قورس نییه". ئاری كه‌ریم ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد كه"ئهو شاش���هو چاویلكه تایبه‌ته بۆ زۆر مه‌به‌ست به‌كارده‌هێنرێت ،بۆ نمونه س���ه‌رمایه‌دارو بازرگان‌و یان ئه‌وان���هی ده‌یانه‌وێت كه‌س دات���او زانیاری ناو مۆبایله‌كه‌یان نه‌بینێت له‌كات���ی به‌كارهێن���ان ی���ان ونبون���ی مۆبایله‌كه‌دا ،س���ود له‌و مۆبایله تایبه‌ته
ته‌‌رازو لەئێس���تادا دۆخەك���ە زۆر گونجاوە تاوەكو بەهرەو تواناكانت بخەیتەڕو، لەگ���ەڵ ئەوەش���دا پاڵپش���تی تەواو بەدەس���تدەهێنیت ب���ۆ بەدیهێنانی ئامانجەكانت.
وه‌رنه‌‌گرن". هه‌رچه‌ن���ده له‌سیس���ته‌می مۆبایله‌كان���دا ده‌توانرێت ژماره‌ی نهێنی دابنرێت ،به‌اڵم وه‌ك ئهو گه‌نجه داهێنه‌ره ئاماژه‌ی بۆ ده‌كات"به‌هۆی پێش���كه‌وتنی ته‌كنه‌لۆجی���اوه ،دانانی ژماره‌ی نهێنی سودی نه‌ماوه ،له‌به‌رئه‌وه به‌رده‌وام هه‌وڵ بۆ دۆزینه‌وه‌ی رێگه‌ی نوێ ده‌درێت به‌مه‌به‌ستی پاراستنی زانیاریو داتاكانی ناو مۆبایل". ئاری كه‌ریم ئه‌وه‌ش���ی خس���ته‌ڕو "ئهو دوه‌م كه‌س���ه ئ���ه‌م كاره‌ی ئه‌نج���ام داوه له‌ته‌واوی دنیادا". وتیشی "ته‌نیا كه‌سێك ئه‌م كاره‌ی كردبێت، گه‌نجێكی كوردی باكوری كوردستانه له‌ڕێگه‌ی ئینته‌رنێته‌وه ئاگادار بوم كارێكی وای كردوه".
ده‌ك���ه‌م ،ب���ه‌اڵم له‌ئێراندا ش���انۆییه‌كانم زۆر خه‌مبارب���وم به‌وه‌ی روی���داو هیوادارم كاریگ���ه‌ری ته‌واویان ههبوه هه‌م له‌س���ه‌ر هه‌رگیز روبه‌ڕوی كۆست ی ناس���اندنم وه‌ك ناوبانگ و هه‌میش له‌سه‌ر تر نه‌بنه‌وه ،هه‌روه‌ها كه‌مێك ئاشنایه‌تیم بینه‌ره‌كانم وه‌ك ئهوه ی پێمگه‌یاندون. ئاوێنه :چی ده‌ڵێیت له‌باره ی ده‌رهێنه‌ر هه‌ی��� ه به‌هونه‌ر ی كوردی به‌تایبه‌ت سه‌لشحورو درامای یوسف په‌یامبه‌ر؟ مه‌ه���وش صبرك������ن :درود ب���ۆ گیان ی له‌فێس���تیڤاڵی ئ���هو ده‌رهێن���ه‌ره مه‌زن���هی ب���ۆ زۆرێك فه‌ج���رو چه‌ند له‌ئه‌كته‌رانی ئێران قوتابخانه بو ،به‌ڕاست ی فێس���تیڤاڵێكی به‌له‌ده‌س���تدانی به‌ڕێزی���ان دراما ی ئێران ی ت���ر فیلم��� ی بۆشاییه‌ك ی گه‌وره ی تێكه‌وت ،به‌اڵم ئید ی كوردیم بینیوه‌و ئ���هوه مه‌رگ ه ئه‌بێت هه‌موم���ان بیچێژین‌و چێژم لێبینیون‌و رۆڵ بینینم ....له‌دراماكه‌دا دیس���انه‌وه بۆ جا ر ێكی���ش من كارێك ی سه‌خت و دژوار بو ئه‌زمونێك ی ئا م���ا د هی گه‌وره‌یتر ی ژیانم بو ئێستاش كه كاریگه‌ر ی رۆڵه‌ك���ه‌م ده‌بینم له‌س���ه‌ر بینه‌ره‌كانم زۆر ئاس���وده‌م ،به‌تایبه‌تی���ش له‌دراماك���هدا دیسانه‌و‌ه له‌گه‌ڵ پاكنیه‌ت بهیهكهوه بوین له‌شوێن ی وێنه‌گرتن‌و هه‌میش ه هانیده‌دام رۆڵه‌كه‌م باش به‌رجه‌ست ه بكه‌م ئه‌وه‌ش زۆر خۆشحاڵی كردم. ئاوێن���ه :زۆرب���ه ی ئه‌كته‌ره‌كان ی درام���ا ی یوس���ف ی په‌یامب���ه‌ر له‌كوردس���تان ناس���راون ئێ���وه تاچه‌ند ش���اره‌زایتان ده‌رباره ی ك���وردو كوردس���تان و كایه ی هونه‌ری‌‌و رۆش���نبیری كورد ی هه‌یه؟ مه‌ه���وش صبرك������ن: بێگومان من ك���وردم زۆر خۆشده‌وێت‌و ئاشنایه‌تیم له‌گه‌ڵی���ان ههیهو كه‌م ت���ازۆر ئ���اگادارم له‌و هه‌م���و نه‌هامه‌تیانه ی له‌س���ه‌رده‌م ی سه‌دام حس���ه‌ین به‌س���ه‌ریان ه���ات ،به‌تایب���هت كیمیاباران ی هه‌ڵه‌بجه‌و
كۆنس���ێرتێكی كوردی ب���وم له‌تاران ،به‌و هیوایه‌ی كوردس���تان له‌هه‌م���و رویه‌كه‌و‌ه پێ���ش بكه‌وێت‌و هونه‌ری ك���وردی بگات ه ئاستێك ی بااڵ. ئاوێنه :كه‌وات��� ه ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌ت هه‌بێ���ت پێتخۆش���ه بێیت��� ه كوردستان؟ مه‌ه���وش صبركن :به‌دڵنیای ی زۆری���ش خۆش���حاڵ ده‌ب���مو هیواخ���وازم له‌گ���ه‌ڵ پاكنیه‌ت ده‌رفه‌تێكمان بۆ بێته پێشه‌و‌ه س���ه‌ردانی ئازیزانمان بكه‌ین له‌كوردس���تان‌و به‌دیداریان شادبین له‌نزیكه‌وه.
300كتێب پێشكه‌ش ی قه‌اڵدزێ كرا به‌ناوه‌ند ه رۆشنبیرییه‌كان رۆژ ی 4ی ئای���ار ی ،2017بابه‌ك���ر دڕه‌یی به‌ڕێوبه‌ری گش���تی رۆش���نبیریو هونه‌ری س���لێمانی له‌به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌یه‌كیدا ب���ۆ ش���ارۆچكه‌ی قه‌اڵدزێ س���ه‌ردانی هه‌ریه‌ك له‌خان���هی س���ۆفیاو ماڵی مامل���ێو چه‌ند ناوه‌ندێك���ی رۆش���نبیریو هون���ه‌ری ئ���هو شارۆچكه‌یه‌ی كرد. ل���هو س���ه‌ردانه‌دا 300كتێ���ب وه‌ك���و دیاری پێش���كه‌ش به‌و ناوه‌ن���ده هونه‌ری‌‌و رۆش���نبیرییان ه كراو به‌ڕێوه‌به‌ری گش���ت ی رۆش���نبیریو هون���ه‌ری س���لێمانی گوێی له‌داخوازییه‌كانیان گ���رت‌و چه‌ندین الیه‌نی
ب���ۆ رونكردنه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی گه‌ش���هی زیاتر به‌بواری رۆش���نبیریو هونه‌ری له‌قه‌اڵدزێ‌و ده‌وروبه‌ری بده‌ن. له‌به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌كانیدا ،له‌گه‌ڵ خاو‌هن‌و نوس���هرو روناكبیرانی هه‌ری���ه‌ك له‌خانه‌ی س���ۆفیاو ماڵ���ی ماملێ‌و ماڵی س���نه‌وبه‌رو رێكخراوی دینك ه كۆبوه‌وه‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی س���ه‌باره‌ت به‌ش���ێوازو چۆنیه‌تی پێشخس���تنی هونهرو رۆشنبیری ده‌ڤه‌ره‌ك ه گفتوگۆیان كرد. دواتر له‌مه‌راسیمێكدا ،به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی نزیكه‌ی 300كتێبی پێشكه‌شی دو ناوه‌ندی
رۆش���نبیری ش���اره‌كه كردو له‌لێدوانێكیدا وت��� ی "له‌میان���ی به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌مان بۆ سه‌نته‌رو شوێنه رۆشنبیری‌و هونه‌رییه‌كانی قه‌اڵدز ێ سه‌ردانی كتێبخانه‌ی سۆفیاو ماڵی س���نه‌وبه‌رمان كردو نزیك���هی 300كتێبمان به‌دیاری پێشكه‌شكردن". وتیش��� ی "ئهو دو ناوه‌نده رۆش���نبیرییه خه‌ریك���ی چاالكی هون���ه‌ری‌و روناكبیرین‌و پێویس���ته ه���اوكاری بكرێ���ن ،به‌تایبه‌ت ئ���هو ده‌زگاو ناوه‌ندان���هی ك���ه ناحكومین پێویس���ته هانبدرێن بۆ ئه‌وه‌ی به‌رده‌وام بن له‌چاالكیه‌كانیان".
11
»æêīµ »ËĠňĥŎð ئا :شۆڕش محه‌مه‌د فیلمی (زه‌وی ونبوان) نوسین و ده‌رهێنانی :هه‌وراز محه‌مه‌د پرۆدیوسه‌ر :مام پۆاڵ به‌ڕێوه‌به‌ری هون���ه‌ری‌و به‌ڕێوه‌به‌ری وێنه‌گرتن :به‌رهه‌م ته‌یب وێنه‌گرتن :خه‌یبه‌ر ره‌فیق روناكی :فه‌رهاد حه‌مه‌جه‌زا ده‌نگ :كاسیان شێركۆ نواندن :حه‌مه عه‌لی سوره‌قه‌اڵتی یاری���ده‌ده‌ری ده‌رهێن���ه‌ر :س���ۆران عوسمان مۆنتاژ :بڵند حه‌مه‌سه‌عید چیرۆكی فیلمه‌كه باس له‌كه‌سایه‌تییه‌ك ده‌كات به‌ن���اوی (ئاده‌م) .ئاده‌م پیاوی ن���او نوكته‌یه‌كی كۆن���ه ،نوكته‌ی دوای كۆڕه‌وه‌كه .رۆژێك ئاده‌م له‌سه‌ر سنور له‌به‌رده‌م پاس���دارێكدا گریاوه ،كابرای پاسدار لێی پرس���یوه بۆچی ئه‌گریت؟ ئه‌میش پێی وتوه ،ژنه‌كه‌م و چوار منداڵم لێ ون بوه ،كابرای پاس���دار پێكه‌نیوه‌و وتویه‌تی كاكه تۆ خۆت ونبویت ئێس���تا ئ���ه‌وان به‌یه‌كه‌وه‌ن ،ع���اده‌ت وایه یه‌ك كه‌س ون ئه‌بێت نه‌ك پێنج كه‌س. دوای بیستوچوار ساڵ تێپه‌ڕین به‌سه‌ر ئ���هو روداوه‌دا ئ���اده‌م هێش���تا به‌دوای خێزانه‌كه‌یدا ئه‌گه‌ڕێت ،به‌ئومێدی ئه‌وه‌ی بیاندۆزێت���هوه .ئاده‌م ب���ه‌رده‌وام گوێ له‌ڕادیۆ ئه‌گرێت ،رادیۆیه‌ك كه به‌رده‌وام ئه‌وكه‌س���انه‌ی كه‌س���ێكیان لێ ون بوه له‌وێوه بانگه‌واز ده‌كه‌ن‌و چیرۆكه‌كانیان ده‌گێڕنه‌وه ..ئاده‌م به‌رده‌وامه له‌س���ه‌ر گه‌ڕانه‌كه‌ی خۆی ،له‌میانی گوێگرتنیه‌وه له‌چیرۆكه‌كانی ونبون ،چه‌ندین چیرۆكی ونب���وان له‌ناو ئه‌نفال ،كۆڕه‌وو ش���ه‌ڕی براكوژی ،رێگای هه‌نده‌ران ،ده‌بیستێت. فیلمه‌ك���ه به‌بودجه‌یه‌ك���ی ك���ه‌م كه له‌الی���ه‌ن (م���ام پ���ۆاڵ)وه دابینك���را، به‌رهه‌مهێنراوه .كۆی س���تافی فیلمه‌كه خۆبه‌خشانه كاریان كردوه ،كۆمپانیای خاوێ فیلم بونه‌ته سپۆنسه‌ری فیلمه‌كه به‌دابینكردن���ی كامێ���راو پێداویس���تی وێنه‌گرت���ن ،به‌ڕێوه‌به‌رێت���ی هون���ه‌ری سینه‌مای سلێمانیش هاوكاریان كردون به‌دابینكردن���ی روناكی ،كاری پۆس���ت پرۆده‌كش���نی له‌كۆمپانی���ای بۆكس بۆ به‌رهه‌مهێنانی هونه‌ری بۆ كراوه. هه‌وڵ���دراوه له‌ڕێگه‌ی ئ���ه‌م فیلمه‌وه چه‌ندی���ن چیرۆكی تراژی���دی ناو ژیانی ك���ورد بگێڕدرێته‌وه ،هه‌ر كاره‌س���اتێك كه به‌س���ه‌ر ئ���ه‌م گه‌له‌دا هات���وه دوای خۆی چه‌ندین كاریگه‌ری به‌جێهێشتوه، ونبون یه‌كێك���ه له‌ده‌ره‌نجامه‌كانی دوای كاره‌ساته‌كان .هه‌زاران كه‌سمان هه‌یه، ك���ه ژی���ان له‌چاوه‌ڕوان���ی دۆزینه‌وه‌ی ئازیزانیاندا ده‌گوزه‌رێنن. فیلمه‌ك���ه له 13هه‌مین فێس���تیڤاڵی سینه‌مایی ئه‌نترناش���یۆناڵدا به‌شداری كردوهو 7خه‌اڵتی وهرگرتوه. هه‌وراز محه‌م���ه‌د ،هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی به‌كالۆریۆسه له‌سۆس���یۆلۆژیا ،خاوه‌نی هه‌ش���ت فیلمی كورت‌و چوارده فیلمی دۆكیومێنتارییه ،دواین فیلمی ده‌رهێنه‌ر فیلم���ی (به‌هه‌ش���ت له‌تاریكیدا)یه كه به‌رهه‌می ساڵی2017یه.
پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی
www.facebook.com/www.dcysul.org
دوپشک ژیانت زۆر باش���تر دەبێ���ت‌و لەگەڵ ئەوەش���دا بڕی���اری چون���ە دەرەوە دەدەی���ت ل���ەو دورەپەرێزییەی كە هەتەو وەاڵمی هەمو ئەو بانگهێشتانە دەدەیتەوە كە بۆت دێن.
که‌‌وان ئاگاداری ئەو دۆخە تەندروس���تییەت ببەو هیچ نیش���انەیەكی نەخۆش���ی پش���تگوێ مەخ���ەو بەدورب���ە ل���ەو هەڵچونان���ەی ك���ە زی���ان بەدڵ���ت دەگەیەنن.
گیسک س���ەركەوتو دەبی���ت لەتێپەڕاندن���ی هەمو ئەو ركابەری‌و دژوارییانەی كە روبەڕویان دەبیتەوە لەپیش���ەكەتدا، هەینی بەختی تۆیە.
سه‌‌تڵ ل���ەڕوی پیش���ەییەوە خەریك���ە گۆڕانکاری���ەک رودەدات‌و دۆخ���ی داراییشت بڕێك بەرەوباشی دەڕوات، لەمڕۆدا كارەكان بەرەوباشی دەڕۆن.
نه‌‌هه‌‌نگ زۆری داواكردنەكانی هاوسەرەكەت دەبێت���ە هۆی ئ���ەوەی ك���ە چیتر قبوڵ���ی نەكەیت‌و رەت���ی بكەیتەوە بەتایبەت سنوورەكان ئاستی خۆیان تێپەڕاندوە.
10
س ی ح ر ی ج و ا ن ی ماسكی ئاڵتونی
rangalayawene@gmail.com
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
ی پێستت بۆرێكخستن
هه‌رێمی كوردستان خاوه‌نی باڵۆنی خۆیه‌تی ئا :وه‌رزێر بابه‌كر باڵۆن وه‌ك ئامێرێكی كالسیكی كۆن بۆ به‌رزبونه‌وه‌و فڕین له‌ئێستادا له‌هه‌رێمی كوردستان شتێكی تازه‌یه ،به‌اڵم له‌الیه‌ن كۆمپانیای باڵۆنی كوردستانه‌وه له‌به‌شێكی فێستیڤاڵ‌و چاالكیه هونه‌ری‌‌و كولتوریه‌كاندا هه‌ڵده‌كرێت ،هه‌رچه‌نده ماوه‌یه‌كی زۆر نییه هاتۆته كوردستان به‌اڵم به‌شێكی هاواڵتیان حه‌زیان له‌سواربونی هه‌یه. خاوه‌نی سێ باڵۆنن گۆران ره‌حمان ،كاپتن‌و خاوه‌نی بیرۆكه‌ی هێنان ی یه‌كه‌مین باڵۆن بۆ كوردس����تان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "له‌ئێستادا خاوه‌نی 3باڵۆنین‌و له‌بۆنه‌و فێستیڤاڵ‌و چاالكیه هه‌مه‌جۆره‌كاندا هه‌ڵده‌كرێن". وتیش����ی "باڵۆنی جۆری 120چوار سه‌رنش����ین هه‌ڵده‌گرێ����ت‌و ج����ۆری 210هه‌ش����ت سه‌رنش����ین هه‌ڵده‌گرێ����ت‌و ج����ۆری 300ش����انزه سه‌رنش����ین هه‌ڵده‌گرێت". كاپتنی باڵۆن كارێكی قورسه كاپتن گۆران ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كاپتنی باڵۆن وه‌ك كاپتنی فڕۆكه وایه‌‌و پێویسته له‌سه‌رجه‌م پشكنینه پزیش����كیه‌كاندا ده‌ربچێت كه 115پشكنینه‌و وتی "له‌دوای خوێن����دن بۆ ماوه‌ی دو س����اڵ ده‌توانیت ببیت به‌كاپتن ،بۆیه خواس����ت له‌سه‌ر فێربون‌و بون به‌كاپتنی باڵۆن كه‌مه". وتیش����ی "به‌اڵم به‌ش����ێكی زۆری هاواڵتیان حه‌ز به‌سواربونی ده‌كه‌ن".
ئه‌وه‌ی رۆژانه توش���مان ده‌بێت وه‌ك تیش���كی هه‌ت���اوو پیس���بونی ژینگه‌و خواردنی ناته‌ندروس���ت .هه‌مو ئه‌مانه كارده‌كه‌نه سه‌ر پێس���ت‌و ده‌بنه هۆی دروس���تبونی په‌ڵه‌و زیپكه‌و س���وتانی پێس���ت‌و هیالكبونی .ب���ه‌اڵم ده‌كرێت به‌م ماس���كانه پێس���تت له‌زۆر كێشه بپارێزیت.
-1زه‌رده‌چه‌وه به‌وه‌ناس���راوه ك��� ه دژه‌به‌كتریاو ی چا هه‌وكردن���ه .ی���ه‌ك كه‌وچك��� له‌هه‌ریه‌كێ���ك له‌زه‌رده‌چ���هوهو هه‌نگوین‌و شیر تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بكه‌و ی 10خوله‌ك بیده له‌پێستت بۆماو‌ه تاوه‌كو وش���ك ده‌بێت���هوه ،دواتر ی سارد بیشۆ. به‌ئاو
س���ەنتەری میدیکاڵ :به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی سه‌ره‌كی به‌رامبه‌ری سالۆن ئه‌سته‌نبوڵ
-2ئاردی برنج به‌وه‌ناس����راوه كه مادده‌ی سروشت ی دژه‌خۆری تێدایه .دو كه‌وچك چێش����ت ئ����اردی برنج تێك����ه‌ڵ به‌كه‌وچكێكی چا زه‌رده‌چه‌وه بك����ه .بۆماوه‌ی 10خوله‌ك بیده له پێس����تت‌و پاشان به‌ئاو به‌باشی بیش����ۆ .ئه‌م گیراوه‌ی����ه هه‌فته‌ی دوجار دوب����اره‌ی بكه‌ره‌وه بۆئ����ه‌وه‌ی ئه‌نجامی باشی هه‌بێت.
ژماره ته‌له‌فۆنی 0533183536 - 07706581971 فه‌یسبوكmedicalclinicsuly :
ره‌نگاڵه
چۆن باڵۆن ئیش ده‌كات گ����ۆران ره‌حمان ئام����اژه ب����هوه ده‌كات "هه‌مو پێداویس����تیه‌كانی باڵۆن قوماش‌و حه‌بل‌و باسكێته ش����وێنێكه ب����ۆ س����واربونی كاپتن����ی باڵۆنه‌ك����هو سه‌رنشینه‌كانی هاوڕێی". جه‌غتیش����ی كردهوه "به‌شێك له‌پێداویستییه‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت به‌دیزاین‌و خواستی ئه‌مان دروست ده‌كرێت". سه‌باره‌ت به‌كارپێكردنی باڵۆنه‌كه‌ش ،گۆران وتی "باڵ����ۆن له‌ڕێگه‌ی دوگڕكانی ه����ه‌وای گه‌رمه‌وه كه له‌ژێره‌وه‌یه بۆ تێكردنی هه‌وای گه‌رم‌و به‌رزبونه‌وه‌ی باڵۆنه‌كه به‌كارده‌هێنرێت". وتیش����ی "چوار حه‌بلی ئه‌س����توری پێوه ده‌بێت له‌چ����وار الی باڵۆنه‌كه بۆ س����ه‌نته‌رگرتن‌و دابه‌زین‌و
به‌رزبونه‌وه‌ی باڵۆنه‌كه‌‌و چوار كارمه‌ند وه‌ك هاوكاری كاپتنی باڵۆنه‌كه ئه‌م ئه‌ركه راده‌په‌ڕێنن". یه‌كه‌مین كۆمپانیای باڵۆنن كاپت����ن گۆران ره‌حم����ان وه‌ك خاوه‌نی یه‌كه‌مین كۆمپانیای باڵۆن له‌هه‌رێمی كوردس����تان و عێراقدا باس له‌وه ده‌كات كه "له‌س����اڵی 2013سه‌ردانێكی فه‌ره‌نسایان كردوه به‌قسه‌كردن له‌گه‌ڵ كۆمپانیایه‌كی گه‌وره‌ی فه‌ره‌نس����ا له‌بواری باڵۆندا‌و سه‌ره‌نجام مۆڵه‌تیان وه‌رگرت كه بهێنرێته كوردستان". وتیشی "له‌س����اڵی 2014هوه له‌هه‌رێمی كوردستان یه‌كه‌مین كۆمپانیای باڵۆنیان دامه‌زراند". هه‌رچه‌نده له‌هه‌رێمی كوردستان رێژه‌یه‌كی ئه‌وت����ۆی باڵۆن نییه‌‌و شتێكی نوێیه به‌اڵم خواستێكی زۆری له‌س����ه‌ره له‌الی����ه‌ن هاواڵتیانه‌وه‌‌و به‌گه‌ش����تێكی دڵڕفێن‌و رۆمانسی ده‌زانن كه له‌ئاس����ماندا دیمه‌نه جوانه‌كانی سروش����ت به‌دی بكرێت. به‌ه����ۆی قه‌یرانی دارایشه‌وه رێژه‌یه‌كی كه‌م خه‌ڵك باڵۆن به‌كا ر د ێن����ن ، چونك����ه نرخی س����ه‌عا تێك $50ده‌بێت‌و ئه‌م����ه‌ش بارگرانیه بۆ هاواڵتیان.
موزیسیان مونیر گۆران :ئاوازی جوان له‌سه‌رو هه‌مو شتێكه‌وه‌یه ئا :شۆڕش محه‌مه‌د مونیر گۆران هونه‌رمه‌ندی موزیسیۆنی كورد رایده‌گه‌یه‌نێت "به‌الی منه‌وه ئاوازی جوان له‌سه‌روی هه‌مو شتێكه ،راسته كوالێتی گرنگه به‌اڵم ئاوازی جوان خۆی ده‌سه‌پێنێت له‌هه‌مو كات‌وساتێكدا". سه‌باره‌ت به‌دۆخی هونه‌ری گۆرانیو موزیكی كوردی‌‌و سودوه‌رگرتنی له‌ته‌كنه‌لۆژیای نوێ، هونه‌رمه‌ند مونیر گۆران وتی "پێموایه موزیكژه‌نی كورد زۆر سودمه‌ند بوه له‌ته‌كنه‌لۆژیای ئه‌مڕۆ .بۆ نمونه ئێستا زۆر به‌ئاسانی له‌ڕێگای تۆڕه‌كانی میدیاوه ده‌توانێت زانیاری له‌سه‌ر مۆسیقا به‌هه‌مو جۆره ستایله‌كانیه‌وه وه‌ربگرێ‌و سودیان لێ ببینێت". وتیشی "چ پێداویس���تێكت هه‌بێت له‌كتێب‌و پڕۆگرامی میوزیكیشدا هه‌ر زۆر به‌ئاس���انی به‌ده‌ستت ده‌كه‌وێت ب���ه‌اڵم ئه‌مه ئ���هوه ناگه‌یه‌نێت كه ته‌كنه‌لۆژیا زیان���ی خۆی نه‌بێت، وه‌ك هه‌مو شتێكی تر ده‌بێت زۆر به‌ئاگادارییه‌وه به‌كار بهێنرێت". له‌ب���اره‌ی ح���ه‌زی گوێگری كوردیش ب���ۆ گۆرانییه كۆن‌و دێرین���ه‌كان ،مونی���ر گۆران وتی "من پێموایه ئه‌م باسه په‌یوه‌ندی به‌زۆر شت هه‌یه، له‌وان���ه یاده‌وه‌رییه‌كانی ئهو گوێگرانه‌‌و هه‌روه‌ها گۆڕانكاری له‌كومه‌ڵگای ك���وردی‌و پاش���ان هۆیه‌كی تر كاریگه‌ری مو ز یس���یۆ نی عه‌ره‌بی‌و توركی‌و فارس���ییه به‌سه‌ر
کاوڕ بارودۆخەك���ە دەگۆڕێ���ت‌و ل���ەو دڵەڕاوك���ێو دودڵیی���ەت رزگارت دەبێت ،لەوانەیە هەڵەیەکی پێشترت چارەسەر بكەیت.
گا
دوانه
كەسێكت بەدڵ دەبێت‌و هەمو هەوڵێك پالن دادەنێی���ت تاوەكو ئێوارەیەكی دەدەی���ت تاوەك���و رازی بكەیت بۆیە رۆمانس���ی لەگ���ەڵ هاوس���ەرەكەتدا هەوڵبدە ئاگاداری هەس���تەكانی بیت بەس���ەربەریت‌و بەوەش پەیوەندیتان بەهێز دەبێت. لەبەردەم كەسانی تردا.
مۆسیقای كوردیدا". وتیش���ی "به‌الی منه‌وه ئاوازی جوان له‌س���ه‌روی هه‌مو ش���تێكه ،راسته كوالێتی گرنگه به‌اڵم ئاوازی جوان خۆی ده‌سه‌پێنێت له هه‌مو كات‌وساتێكدا". له‌ب���اره‌ی بێس���ه‌ره‌وبه‌ره‌یی بازاڕی هون���ه‌ری كوردی‌‌و به‌رپرس���یارێتی به‌رامبه‌ر ئهو دۆخ���ه ،مونیر گۆران وتی "له‌راس���تیدا كه‌س به‌رپرس���یارنییه ،چونكه كۆمه‌ڵگای كوردی له‌قۆناغی خۆناسین‌و تێپه‌ڕبوندایه". وتیش���ی "ئه‌م حاڵه‌ته زۆر ئاس���اییه ب���ه‌الی منه‌وه. ئ���ه م دیارده‌ی���ه كاتێك���ی زۆری ده‌وێت له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگاكه‌مان به‌ره‌و كۆمه‌ڵگایه‌كی كراوه هه‌نگاو ده‌نێت‌و ئه‌مه‌ش پێویستی به‌كاته". س���ه‌باره‌ت به‌رایه‌ڵه‌كان���ی په‌یوه‌ندی نێ���وان هونهرو ناسیۆنالیزمه‌وه ،مونیر گۆران وتی "هونه‌ر بێسنوره به‌اڵم هونه‌رمه‌ند په‌یوه‌س���ته به‌نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی .واته هونهرو هونه‌رمه‌ند دو شتی جیاوازن". ئ���هو نمونه به‌موزیكژه‌نی جیهانی بیتهۆڤن ده‌هێنێته‌وه كه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئه‌ڵمانییه به‌اڵم مۆس���یقاكه‌ی سنوری تێپه‌ڕان���دوه‌‌و وتی "له‌ناس���نامه‌ی نه‌ته‌وایه‌تییه‌وه به‌ره‌و جیهانیبون چوه". له‌باره‌ی بایه‌خی س���تایل بۆ هونه‌رمه‌ند ،مونیر گۆران وتی "به‌بۆچونی من هه‌بونی س���تایل ش���تێكی زۆر باشه ئه‌گه‌ر هاتو ئهو هونه‌رمه‌نده تێگه‌یشتنێكی باشی هه‌بێت ده‌رباره‌ی ستایلی خۆی به به‌رده‌وامی هه‌وڵی پێشكه‌وتنی ستایلی خۆی ده‌دات". وتیشی "ده‌بێ ئه‌وه‌مان له‌بیر بێت كه مۆسیقای كوردی له % 99گۆرانیه". هونه‌رمه‌ند مونیر گۆران جه‌غت له‌سه‌ر ئهوه ده‌كاته‌وه كه "موزیس���یۆنی كورد توانیویه‌تی به‌شێوه‌یه‌كی زانستی له‌تیۆری مۆزیك دانان‌و دابه‌شكردن‌و ئه‌داكردن تێبگات". هه‌روه‌ها وتی "به‌اڵم مۆسیقای كوردی مێژویه‌كی كورتی هه‌یه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌م جۆره مۆس���یقایه تێگه‌یشتنێكی قوڵی ده‌وێت‌و هێش���تا رۆشنبیره‌كانمان نه‌یانتوانیوه ئه‌م جۆره مۆسیقایه بگه‌یه‌ننه ناو كۆمه‌ڵگاكه‌مان". وتیش���ی"بێگومان زۆر ك���ه‌س هه‌ن كه له‌م س���تایله‌دا كارده‌كه‌ن‌و به‌شێوه‌یه‌كی ئه‌كادیمی هه‌وڵیانداوه مۆسیقای
قرژاڵ
شێر
واهەستدەكەیت كە كارەكان لەدەستت بەكۆمەڵێ���ك گرفت���ی كۆن���ەوە دەردەچ���ن بۆیە بەپەرۆش���بە تاوەكو دەناڵێنی���ت‌و ئ���ەوەش پێویس���ت پەیوەندی���ت لەگەڵ هاوس���ەرەكەتدا دەكات تاوەك���و گرنگییەكی تایبەت بدەی���ت بەچارەس���ەری گونجاو بۆ بەرەوخراپی نەڕوات. یەكالكردنەوەی ئەو گرفتانە.
كوردی بگه‌یه‌ننه ئاستێكی جیهانی". جه‌غتیش���ی كردهوه "له‌به‌رئه‌وه‌ی مۆس���یقای كوردی چه‌ند س���تایلێكی جیاوازی هه‌یه هه‌ندێ له‌و س���تایالنه پێویستی به‌زانستی موزیك نییه". وتیش���ی "بۆ نمونه مۆس���یقای پۆپ زانستێكی زۆری ناوێت بۆ داڕشتنی ئهو جۆره ستایله .به‌اڵم ئه‌گه‌ر باسی مۆسیقای كالسیكی بكه‌ین ئه‌وا پێویستی به‌زانیارییه‌كی زۆر هه‌یه بۆ داڕشتنی ئهو جۆره مۆسیقایه". مونیر گۆران جیاوازی نێوان موزیسیانێكی پڕۆفیشیۆناڵ‌و ئه‌ماتۆر له‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه كه موزیسیانی پڕۆفیشیۆناڵ ئهو كه‌س���ه‌یه ده‌توانێ���ت به‌هونه‌ره‌كه ی خۆی بژی‌‌و وتی "ئه‌م جۆره له‌موزیسیان له‌ئه‌وروپا به‌ڕونی دیاره". وتیش���ی "زۆر موزیس���یۆنی كوردی���ش هه‌یه كه وه‌ك موزیسیانێكی پرۆفیشیۆناڵ كارده‌كه‌ن".
مونیر گۆران
له‌ش����اری كه‌ركوك له‌دایك بوهو چه‌ندین چاالكیی هونه‌ری‌‌و موزیكی له‌شاری كه‌ركوك ئه‌نجامداوه. به‌هۆی هه‌ڵوێس����تی نیش����تیمانپه‌روه‌رانه‌ی له‌الیه‌ن رژێمی به‌عس����هوه له‌ش����اری كه‌ركوك دورخراوه‌ته‌وه‌‌و س����ااڵنێك له‌واڵتی ئه‌رده‌ن نیش����ته‌جێ بوهو له‌وێش له‌كاری هونه‌ری به‌رده‌وام بوهو له‌زۆرێك له‌چاالكییه هونه‌ریی‌‌و فێس����تیڤاڵه موزیكییه‌كان����ی وه‌ك (پیت����را ،عه‌مان ،زه‌رقا) به‌ش����داری كردوهو وه‌ك مامۆس����تای ئامێری عود‌و گیتار كاری كردوهو پاش����ان چوه‌ته واڵتی هۆڵه‌ندا‌و له‌وێ نیشته‌جێیه‌‌و تائێستا سێ سیدی له‌و واڵته به‌رهه‌مهێناوه‌‌و له‌رادیۆی 4ی هۆڵه‌ندا كاری كردوهو به‌رنامه‌یه‌كی له‌باره‌ی مۆس����یقای كوردییه‌وه ئاماده‌ك����ردوه‌‌و كۆنس����ه‌رفتواری له‌س����ه‌ر ئامێ����ری گیتار خوێندوه‌‌و به‌ش����داری سه‌دان فێستیڤاڵی هونه‌ری له‌و واڵته كردوه.
فه‌‌ریک بەه���ۆی كۆمەڵێ���ك گۆڕان���كاری‌و بەرەوپێش���چونەوە هەست بەئارامی دەكەی���ت‌و لەوانەی���ە كارێ���ك ئەنجامبدەیت كە مایەی دەستخۆشی بێت.
بیروڕا
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
birura. awene@gmail. com
رامانێک لەکتێبخانە ،کتێبو کولتوری خوێندنەوە ئاراس فەتاح خۆرخێ لویس بۆرخیس یەکێکە لەنوسەرە گەورەکانی س���ەدەی بیس���تەم .ئەم پیاوە تەنها نوس���ەرێکی گەورەی س���ەردەمەکەی خۆی نەبو ،بەڵکو کتێبناس���ێکی گەورەش ب���و .بەدرێژایی نۆ س���اڵ ،واتە لەس���اڵی 1936وە تاوەکو 1946لەیەکێک لەکتێبخانە گش���تییەکانی ش���اری بۆین���ۆس ئایرێس کاریدەکرد .لەم ماوەیەداو بەدروستی لەساڵی 1941دا کتێبێکی بەناوی "کتێبخانەی بابل" نوس���ی کە بو بەجێگای سەرنج‌و گفتوگۆی زۆر .بۆرخی���س ل���ەم کتێبەی���دا وێن���ای کتێبخانەیەکمان ب���ۆدەکات کە رەهەندێکی گەردون���یو ناکۆت���ای هەیە .ژم���ارەی ئەو کتێبان���ەو رەفەکان���ی ک���ە باس���ی دەکات هاوشێوەبون لەگەڵ ئەو کتێبخانە خەیاڵییە وێناک���راوەی خۆیو ئ���ەو کتێبخانەیەی کە سااڵنێک کاری تێداکرد .دوای روخانی رژێمی پێرۆنس لەس���اڵی 1955دا بۆرخیس دەبێت بە بەڕێوەب���ەری کتێبخانەی نیش���تیمانیی واڵتەکەی .بۆرخیس ب���ەم وەزیفەیە هێندە گەشکە بو تەعبیر لەهەستی خۆی دەکات‌و دەڵێت :من هەمیشە وێنای بەهەشتم وەکو کتێبخانەی���ەک دەکرد .ئەم نوس���ەرە دوای ئەوەی کوێر دەبێت 900,000کتێب لەدوای خۆی بەجێدەهێڵێت .مرۆڤ ئەو هەس���تەی الدروس���تدەبێت کە ئەو خەونەی بۆرخیس لەکتێبی "کتێبخانەی بابل"دا باس���یدەکات، هەوڵیدا لەژیانی وەزیفیی خۆش���یدا بیکات بەواقیع. ئەوسا بابچینە سەر بیرۆکە سەرەکییەکەی بۆرخیس لەچیرۆکە فەنتازییەکەیدا‌و بزانین کتێبخان���ە بۆ ئەم نوس���ەرە چ مانایەک‌و چ پەیامێکی هەیە؟ پرس���یاری س���ەرەکی بۆرخیس ئەوەیە: ئایا دەتوانی���ن کتێبخانەیەکی گەردونی یان یونیڤێرسالی دروس���تبکەین کە هەقیقەت‌و کەماڵەت���ی زانین���ی تێ���دا کۆبکرێت���ەوە. ش���وێنێک بێت لەوێنەی بەهەش���تی زانین، پڕاوپڕ لەزانس���ت ،وەزیفە س���ەرەکییەکەی بریتی بێ���ت لەکەش���فکردنی هەقیقەتێکی گەردونی���ی ،وەزیفەیەک کە دەش���ێت الی ئیمان���دارەکان بیبینینەوە کە لەخوداوەنددا تەجەالدەبێت .بۆرخیس وێنای "کتێبخانەی بابل" بە"ناکۆتا" دەکات. بۆرخی���س کتێبخان���ە وەک���و کتێبێک نابینێ���ت کە بۆ خوێندن���ەوەی بیکەینەوە‌و پ���اش تەواوکردن���ی دایبخەی���ن .کتێبخانە بینایەک نیی���ە ک���ە دەروازەیەکی هەبێت‌و لەدەرگایەکەوە بچینە ژورەوە‌و لەوسەریشەوە بەداخستنی کتێبەکە کۆتایی بێت .واتە ئێمە بۆئەوەی کتێب بخوێنینەوە یەکەم ئیش کە دەیکەین بریتیی���ە لەکردنەوەی بەرگەکەی، پاشان دواکردەش کە کۆتایی بەخوێندنەوە دەهێنێ���ت ،بریتیی���ە لەداخس���تنی بەرگی پشتەوەی .کتێبخانە بەپێچەوانەی کتێبەوە دەرگایەکی ک���راوەی هەیە کە لێی دەچیتە ژورەوە‌و ک���ە هاتیت���ە دەرەوە دەرگاک���ەی لەپش���ت خ���ۆت داناخەی���ت .هەرکاتێ���ک ل���ەدەرگای س���ەرەکییەوە دەچینە ژورەوە روب���ەڕوی چەندین ژور‌و هۆڵ‌و بەش‌و رەفە‌و ژێرزەویی‌و ژوری داخراو دەبینەوە کە ئێمە وەکو گەش���تێکی زانین بەناویدا دەگەڕێین. گەش���تی زانی���ن لەکتێبخان���ەدا ناکۆتایە، کراوەیە‌و تەواونەبوە. جوگرافی���ای کتێبخان���ە ب���ۆ بۆرخیس وەکو البیورینتێ���ک " "Labyrinthوایە کە بەعەرەبییەکەی دەبێ���ت بە"قصر التيه"و بەفارسییەکەش���ی دەبێ���ت بە"هەزارت���و". لەدێرزەمان���ەوە چەندی���ن باخ لەش���ێوەی هەندەس���ەی البیورینتێ���ک دروس���تکراوە کە بوەتە ش���وێنی گەمەی چاوش���ارکێ بۆ خۆونکردن‌و دۆزینەوە .یان شوێنێکە بۆ رامان Meditationو پیاسەی خۆدۆزینەوە .مرۆڤ لەکوچەو کۆاڵنەکانی ئەم باخە پڕنهێنییەدا خۆویس���تانە وندەبێت .ئامانجی س���ەرەکی لەکتێبخانەش���دا بریتی نییە لەوەی بەدوای دەروازەیەکدا بگەڕێیت بۆئەوەی لێوەی بێیتە دەرەوە ،بەڵکو بۆ ئ���ەوە دەچیتە ژورەوە، تاوەکو ونبی���ت‌و لەک���ردەی ونبوندا خۆت بدۆزیتەوە .کتێبخانە ش���وێنێکە بۆ ونبون‌و دوبارە خۆدۆزینەوە ،نەک بۆئەوەی ونبیت‌و خەمی س���ەرەکیت تەنه���ا دەربازبون بێت. واتە ئێمە کاتێک دەچین���ە ناو جوگرافیای کتێبخانەوە ترس���ی ونبونمان نییە ،بەڵکو ب���ۆ ئەوەی���ە چێ���ژ لەونب���ون وەربگرین، چونکە کردەی ونب���ون لەکتێبخانەدا مانای گەڕانە بەدوای خۆدۆزین���ەوە لەالبیورینتی زانین���دا .ئازادی���ی گ���ەڕان لەکتێبخان���ەدا
وەکو لەجوگرافی���ای البیورینتدا دەیبینین، رەهەندێکی هەندەس���یی سەرلێش���ێواندنی هەیە کە زانی���ن‌و دەس���تکەوتنی مەعریفە تیای���دا لەهەم���و کونجێکدایەو بێس���نورە، بەش���ێوەیەک دەتوانی���ن بڵێی���ن کتێبخانە کتێب���ی کتێبەکانە .کتێبخانە رێکخس���تنی ف���ەوزای کتێبەکان���ە لەژم���ارەو ئەلفابێت، کاتەلۆککردن‌و ریزبەندک���ردن‌و پۆلێنکردن‌و پاراس���تنیانە لەفەنابون .فەوزا بەو مانایەی کە س���ەرەڕای ئەوەی ستراکتورو کەتەلۆگ‌و دابەشکردن‌و پۆلێنی تێدایە ،بەاڵم دەشێت تیای���دا ونبیت .کتێبخانە ش���ێوەیەکی تری رێکخستنێکی خودایی‌و پەرستگای ئارامیی‌و پاراستنە بۆ هەمو کتێبێکی گەورەو بچوک، نوس���ەری دیارو نادیار ،کتێبی زیانبەخش‌و س���ودبەخش .الی بۆرخی���س کتێبخان���ە ناکۆتایەو دەورانییەو تیایدا لەخوالنەوەیەکی بەردەوامداین. کتێبخان���ە حەش���ارگەیەک نیی���ە ب���ۆ ش���اردنەوەی کتێب ،بەڵک���و روبەرێکە بۆ نمایش���کردنی ژیان���ی ئەبەدییانەی کتێب. کتێبخانە شوێنێک نییە بۆ دوبارەکردنەوەی کتێ���ب ،بەڵک���و جێگایەکە بۆ بەخش���ینی دانسقەیی کتێب لەیەک نوسخەدا .کتێبخانە شوێنی یەک چەشن لەکتێب‌و یەک زمان‌و یەک کولتور نییە ،بەڵکو پێکەوەژیانی هەمو زمان‌و کولتورەکانی دونیایە .پرۆژەی کتێبخانەکەی بۆرخیس دەتوانێت ببێت بەش���وێنی ژیانی گروپی جیاواز ،هەندێکی���ان کتێبێک وەکو موقەدەس دەبینن‌و دەیپەرس���تن‌و هەندێکی تری���ان داوای س���وتانی کتێبگەلێک دەکەن کە زیانبەخشن .هەندێکیان بەدوای وەاڵمی پرس���یارو نهێنییەکان���ی ژیان���دا دەگەڕێن‌و بڕێکی تریشیان سەرگەرمی شیکارو گەشەی بونیادیی جیهانی کتێبو کتێبخانەن. ئێمبێرت���ۆ ئێک���ۆی بیرمەن���دی ئیتالی لەوتارێکیدا بەناوی "کتێبخانە" وایدەبینێت ک���ە هەڵەیەک���ی گەورەی���ە گ���ەر ئێم���ە والەکتێبخان���ە بگەین گوایە ش���وێنێکە بۆ دەستکەوتنی ئەو کتێبانەی کە دەیانناسین. ئ���ەو رای وای���ە ک���ە وەزیفەی س���ەرەکیی کتێبخان���ە بریتیی���ە لەکەش���فکردنی ئ���ەو کتێبان���ەی کە نایانناس���ین .واتە بەبۆنەی کتێبێک���ەوە دەچین ب���ۆ کتێبخانە ،کەچی لەپاڵ ئ���ەم کردەیەدا چەندی���ن کتێبی تر کەشفدەکەین کە نەمانناسیون‌و نەمانبینیون. یان کاتێ���ک لەکتێبخان���ەی هاوڕێیەکماندا چ���او بەکتێبەکانیدا دەخش���ێنین ،کتێبێک دەدۆزینەوە کە دەشێت دوای خوێندنەوەی هەمو ژیانمان بگۆڕێ���ت‌و کاریگەری گەورە لەسەر بیروبۆچونمان دروستبکات. ئێمبێرتۆ ئێک���ۆ باس لەچەند قۆناغێکی گرنگی مێ���ژوی کتێ���ب دەکات .کتێبخانە لەسەردەمی ئاش���ورپانیپاڵ‌و یۆنانییەکاندا پتر ش���وێنێک ب���و بۆئەوەی نوس���راوەکان تیایدا لەش���وێنێکدا دابنرێن‌و باڵونەبنەوە. پاش���ان قۆناغ���ی پرۆس���ەی کۆکردنەوەو پاراس���تنیان دەس���تپێدەکات .بەتایب���ەت لەس���ەردەمی بێنەدیکتەکان���دا کتێب دێتە ناو کتێبخانەکانەوەو پرۆس���ەی کۆپیکردنی دەس���تپێدەکات .دی���ارە کۆپیک���ردن لەوسەردەمەدا بریتیی بو لەدوبارەنوسینەوەی دەستنوس���ەکان بەدەس���ت .ئەم���ەش بوە هۆکاری ئەوەی کە ژمارەیەکی زۆر لەکتێب لەفەوتان رزگاربکرێن .دەیان کەس بەخەتی جوان خەریکی نوس���ینەوەی ئەو نوس���راوو کتێبان���ە ب���ون ،بۆئ���ەوەی ل���ە لەناوچون رزگاریانبکەن .بیرمان نەچێت کە کتێبخانە کۆن���ە گ���ەورەکان بەدوبارەنوس���ینەوەی کتێب���ەکان بەخەتی جوان ،دروس���تکراون‌و پارێزراون. ش���ایانی باس���ە ک���ردەی س���کانکردن دەس���تکەوتێکی گەورەی���ەو کتێبخان���ە لەس���ەردەمی مۆدێرندا لەڕێگای س���کانەوە کارئاس���انییەکی گ���ەورەی بۆ رەخس���اوەو ش���وێنی دوبارەنوس���ینەوەی نوسراوەکانی گرتۆت���ەوە .دی���ارە س���کانکردن فۆرمێکە لەدوبارەبەخش���ینەوەی ژیان بەهەمان شت کە هەیە ،ی���ان دوبارەکردنەوەی (دی ئێن ئای) DNAنوس���ینە لەبەرگێکی تردا .ئەم تەکنیک���ە بۆ هەمو ش���تێک خراپ بێت ،بۆ پاراس���تنی کتێب کردەیەکی گرنگە ،چونکە ئێمە دەتوانین کتێب لەمەترسیی لەناوچون بپارێزین. ب���ەڕای ئێمبێرت���ۆ ئێکۆ لەس���ەردەمی ئاوگوستۆس‌و کۆستانتیندا وەزیفەی کتێبخانە دەبێ���ت بەپاراس���تن‌و خستنەبەردەس���تی نوسراوەکان بۆ خوێندنەوە .بەڕای ئەو لێرەدا ئەو پەیامەی رێکخراوی یونیس���کۆ دەشێت بۆ یەکەمیج���ار لەمێژودا جێبەجێکرابێت کە کتێبخانە دەبێت بەشوێنێکی گشتیی‌و هەمو کەس���ێک مافی ئەوەی هەیە دەستیپێبگات. پاش���ان کتێبخانەی مۆدێ���رن دادەمەزرێت‌و وەزیفەیەک���ی ت���ری ب���ۆ زی���اد دەبێت کە تەنها خوێندەوە نەبێ���ت ،بەڵکو هەڵگرتن‌و پاراس���تنی کتێب بێت لە لەناوچون .ئەمە مانای ئەوە نییە ک���ە نەتوانین زانیارییمان دەستکەوێت‌و پێیان نەگەین. ئێمبێرت���ۆ ئێک���ۆ تەنها ب���اس لەالیەنە پۆزەتیڤەکان���ی کتێبخانە ناکات ،بەڵکو لەو
کتێب چەندە دەتوانێت وەاڵمی زۆر پرسیارمان بداتەوە هێندەش دەتوانێت پرسیاری ترمان بۆ دروستبکات
خۆرخی بۆرخیس وت���ارەدا ١٩خاڵمان بۆدەستنیش���اندەکات کە دەش���ێت الیەنە نێگەتیڤەکانی کتێبخانە بێت ،بەاڵم لەپێناو گەش���ەپێدانی دەزگای کتێبخان���ەدا .بەداخەوە من لێ���رەدا کاتی باسکردنی هەمو خاڵەکانم نییە ،بەاڵم یەکێک لەخاڵە سەرنجڕاکێش���ەکانی بریتییە لەوەی کە کتێبخانە دەبێت شوێنێک بێت بۆ کاری ئ���ەو گروپە پەراوێزخراوان���ەی کۆمەڵگا کە پێیاندەڵێین کەسانی "پێداویستیی تایبەت". واتە بەڕای ئەو کارمەندەکان پێویس���تە لەو گروپان���ە پێکبێن‌و رێگاو توالێت‌و ش���وێنی تایبەتیان ب���ۆ دابینبکرێت .لەخاڵێکی تردا باس لەوە دەکات ک���ە کارمەندی کتێبخانە نابێت متمانەی بەک���ەس هەبێت ،تەنانەت دەبێت هەمو کەسێک وەکو دزێک وێنابکات کە دێت بۆ کتێبخانە .یان لەشوێنێکی تردا باس لەوە دەکات کە نابێت لەکتێبخانەکاندا فۆتۆکۆپی هەبێت ،گەر هەشبێت ،پێویستە نرخەک���ەی هێن���دە گرانبێت ک���ە رێگربێت ل���ەوەی مرۆڤ کتێبخانە وەکو ئۆفیس���ێکی فۆتۆکۆپیکردنی کتێب بەکاربهێنێت .هتد. پرس���یارەکە ب���ۆ م���ن ئەوەی���ە ،ئای���ا س���ەردەمی دیجیتاڵ خەونەکەی بۆرخیسی جێبەجێنەکردوە؟ ئایا لەم س���ەردەمەماندا ناتوانی���ن کتێبخایەک���ی گەردون���ی ی���ان یونیڤێرس���اڵ لەدونی���ای ڤێرتوئێل���دا virtualبەرهەمبهێنی���ن؟ کتێب لەقۆناغی دیجیتاڵیزەکردنی���دا ب���وە بەهاوڕێیەک���ی هەمیش���ەیی کە ش���وێنکاتێکی دیاریکراوی نیی���ە ،وەکو لەکتێبخان���ەدا دەیبینین .لەم سەردەمەماندا هەمو یەکێک لەئێمە لەهەمو کات‌و ش���وێنێکدا دەتوانێت ئەو کتێبەی کە دەیەوێت ،لەڕێ���گای کلیکێکی ئینتەرنێتەوە بەدەس���تیبهێنێت .ئێم���ە لەم س���ەردەمی دیجیتاڵبون���ەدا دەتوانی���ن کتێبخانەیەکی گەورە لەناو ئایپەدێک���دا هەڵگرین‌و لەگەڵ خۆماندا بۆ هەمو ش���وێنێکی دور و نزیکی ببەین ،هەرکاتێ���ک بمانەوێت دەتوانین ئەو کتێبە بخوێنینەوە کە پێویستمان پێبێت. کتێب چ گرنگیی‌و پێگەیەکی هەیە؟ س���ەرەتا بۆئەوەی بتوانین لەسەر کتێب قسەبکەین ،پێویستە بەو قسە بەناوبانگەی فەیلەس���وفی ئینگلیزی فرانس���یس بەیکۆن دەس���تپێبکەم کە جوانتری���ن وێنای کتێبی بۆکردوی���ن‌و دەڵێ���ت" :هەن���دێ کتێ���ب هەی���ە دەبێ���ت تامیبکەی���ت ،هەندێکی تر قوتیدەدەیت‌و هەندێکی کەمیشیان پێویستە بیجویت‌و هەرسی بکەیت". من ناتوانم وێنای دونیای ئێستامان بەبێ کتێب بکەم ،یان باش���تر بڵێم چۆن بتوانین بەب���ێ کتێ���بو خوێندنەوە بژی���ن .مرۆڤ دەتوانێت بێ هاوسەر بێت ،بێ منداڵ بێت، بێ ماڵ بێت‌و بێ واڵت بێت ،بێ ئۆتۆمبیل‌و تەلەفیزی���ۆن بێت ،ب���ەاڵم ژیانی بێ کتێبو خوێندنەوە لەهەمویان هەژارترە. لەم دونیایەی کە ئایدیۆلۆژیای ئیستیهالک ب���ۆی دروس���تکردوین ،ئاس���ان نییە باس لەچێژی رۆحی‌و فیکریی بکەین لەدەرەوەی چێژی مادیی .پرس���یارە س���ەرەکییەکە بۆ م���ن ئەوەیە :چۆن دەتوانی���ن بەرامبەر بەم هێرشە گەورەیەی س���ەر کتێبو کتێبخانە، کتێبخانەکانم���ان نەک هەر بپارێزین ،بەڵکو گەشەی پێبدەین‌و گەورەتری بکەین؟ هیچ زانیارییەکی نوێت���ان پێڕانەگەیەنم گەر پێتان بڵێم کتێب حیکمەتێکی گەورەی هەیە ،ب���ەاڵم دوبارەکردنەوەی ئەم بۆچونە گرنگ���ە .کتێ���ب دەتوانێ���ت جیهانمان بۆ دروس���تبکات ،هەقیقەت���ی جیاوازم���ان بۆ
بەرهەمبهێنێ���ت‌و نهێنییەکانی ژیان‌و بونمان بۆ ئاش���کرا بکات .کتێب چەندە دەتوانێت وەاڵمی زۆر پرس���یارمان بداتەوە هێندەش دەتوانێت پرسیاری ترمان بۆ دروستبکات. کتێ���ب بونەوەرێکی بێ کات‌و ش���وێنە. ئێم���ە دەتوانی���ن لەهەم���و کات‌و لەهەمو ش���وێنێکدا کتێب بخوێنینەوە .لەناو پاس، لەناو ش���ەمەندەفەر ،لەناو فڕۆکە ،لەژوری کارو لەن���او جێگا ،لەدەش���ت‌و ش���اخ .من بۆخۆم یەکێک ل���ەو هۆکارانەی وایلێکردوم حەزم بەئۆتۆمبیل نەبێت‌و تاوەکو ئەمڕۆش مۆڵەت���ی ش���ۆفێرییم نەبێ���ت ،ئەوەیە کە ئۆتۆمۆبیل لێخوڕین رێگربوە لەخوێندنەوەی کتێب .بۆی���ە هەمیش���ە بەش���ەمەندەفەر هاتوچۆم کردوە ،چونک���ە بەئارەزوی خۆم توانیومە کاربکەم .دیارە ئەمە لەکوردستانی ئەمڕۆمان���دا مەحاڵە .جێگای س���ەرنجە کە کولتوری خوێندنەوە لەخۆرئاوا پەڕیوەتەوە ناو ئاودەستی مااڵنیش .بێگومان کولتوری خوێندنەوە لەئاودەستدا بۆ کۆمەڵگای ئێمە نەک نامۆیە ،بەڵکو عەبەسیشە ،نەک تەنها لەبەرئەوەی ئاودەستی خۆرهەاڵتیی گونجاو نییە ب���ۆ خوێندنەوە ،بەڵک���و لەبەرئەوەی ئاودەس���ت پیسترین ش���وێنە لەناو روبەری کۆمەڵ���گاو ش���وێنی مان���ەوە نیی���ە .بەم چەش���نە ئاودەس���تیش دەش���ێت بکرێ���ت بەش���وێنی خوێندنەوە ،ن���ەک لەبەرئەوەی لەئاودەس���تدا دەتوانین باش بیربکەینەوە، بەڵک���و لەبەرئ���ەوەی تەنان���ەت ئەوکاتەی لەئاودەستیشدا س���ەرفیدەکەین ،دەتوانین بەرهەمهێنانە هەڵسوکەوتی لەگەڵدا بکەین. من بۆخۆم یەکەمجار کاتێک لەئاودەس���تی برادەرێک���ی ئەڵمانیمدا رەفەی کتێبم بینی، سەرم زۆر سوڕما ،بەاڵم دوایی تێگەیشتم کە ئاودەستیش دەتوانێت شوێنی سەرگەرمیی خوێندن���ەوە بێ���ت .دیارە نەک ب���ۆ کتێبە فیکرییەکانی فۆکۆو نیتچە ،بەڵکو کۆمیک‌و گۆڤارو هتد. راس���تییەکی نەش���اراوەیە کە کولتوری خوێندنەوە گۆڕانی زۆری بەس���ەردا هاتوە، بەاڵم ئەمە مانای ئەوە نییە کە س���ەردەمی کتێ���ب کۆتاییهاتبێ���ت .راس���تە ئێمە لەم س���ەردەماندا کەمت���ر کتێب بەدەس���تەوە دەگری���ن ،بەاڵم ئەمە مان���ای ئەوە نییە کە کەمتر دەخوێنینەوە. ئاش���کرایە کە دونی���ای دیجیتال تەنگی بەماتریالێت���ی کتێ���ب هەڵچنی���وە ،بەاڵم خۆشبەختانە هیچ هێمایەک نییە کە پێمان بڵێت ئەم جیهانە دیجیتاڵییە نوێیە دەتوانێت کولتوری کۆنی کتێب لەناوببات. کتێ���ب دونیامان ب���ۆ رزگارناکات ،بەاڵم پێماندەڵێ���ت ئێم���ە چ���ۆن رزگاریبکەین. کتێ���ب دونیامان ب���ۆ چاکن���اکات ،بەڵکو دەتوانێت ئەو رێگایانەمان نیش���انبدات کە چ���ۆن جوانیبک���ەن .گەر کتێب ئەمەش���ی نەکرد ،مان���ای ئەوە نییە ک���ە فڕێیبدەین یان لەڕێ���گای فەیس���بوکەوە کتێبەکانمان هەرزانفرۆش بکەی���ن ،چونکە نائومێدیی بۆ بەرهەمهێناوین‌و ناتوانێت ژیانمان چاکبکات. هەندێک کەس لەکتێبەکانی���ان بەڕادەیەک بێزارن کە دەیانەوێت لەالپەڕەکانی بەلەمێک دروس���تبکەن‌و هەم���و ک���وردی تێبک���ەن، بۆئەوەی بەرەو هەندەرانیان ببات. کتێ���ب نامان���کات بەمرۆڤ���ی ب���اش‌و بەئەخ�ل�اق .پەیوەن���دی نێوان ئینس���انی خوێن���ەرو ئینس���انی ب���اش پەیوەندییەکی ئۆتۆماتیک���ی نیی���ە ،پەیوەندی نوس���ەری گەورەو نوسەری بەرپرسیار پەیوەندییەکی
ئۆتۆماتیکی���ی نییە .کەمنین ئەو نوس���ەرو کتێبانەی کە دەتوان���ن ببن بەهۆکارێک بۆ خراپەکاریی‌و وێرانکاریی لەدونیا .بەهەمان ش���ێوە چۆن پەیوەندی نێوان فەلس���ەفەو عاقڵیی پەیوەندییەک���ی ئۆتۆماتیکی نییە، واتە هەر کەس���ێک خەریکی فەلس���ەفە بو مانای ئ���ەوە نییە مرۆڤێکی عاقڵە ،ئاوهاش نوسەرێکی گەورەی ئەدەبیات یان شاعیرێکی گەورەی رۆمانس���یی بیت ،مانای ئەوە نییە کە پەیوەندییەکی جوان‌و رۆمانسیی لەژیانی رۆژانەتدا لەگ���ەڵ هاوڕێ‌و هاوس���ەرەکەت دەبەس���تیت‌و لەگەڵ منداڵەک���ەت توندوتیژ نابیت. کتێب مانای ئ���ەوەی نییە کە مرۆڤەکان والێبکات وەکو ی���ەک بیربکەنەوەو بێڕێزی بەرامبەر بەفیکرو بۆچونی ئەوانی تر بکرێت، بەڵکو کتێب ئ���ەو میدیۆمە Mediumیان ئ���ەو چەقەیە کە فێری پلورالیزمان دەکات‌و وامانلێدەکات رێ���ز لەجیاوازییەکانی یەکتر بگرین. کتێ���ب هەم حەزەو ه���ەم ترس .هەندێ کتێب هەی���ە ناچارتدەکات لەگەڵیدا بڕۆیت، ت���ا کۆتای���ی ،هەندێکیش���ان هەی���ە حەز بەکۆتایی���ان ناکەیت ،دەتەوێ���ت بەردەوام بێت ،درێژبێتەوە ،ناکۆتا بێت. کتێ���ب راوک���ەری ترس���ەکانمانە ل���ەو شتانەی کە نایانناسین‌و پێیاننەگەیشتوین. پێماندەڵێت ناس���ین باش���ترین کەرەستەی تێگەیشتنە یان تێگەیشتن قۆناغێکی گرنگی دوای پرۆس���ەی ناس���ینە .ئێم���ە ناتوانین لەش���تێک بگەی���ن ،گەر نەیناس���ین .هەمو ناسینێک بەقۆناغی تێگەیشتندا تێپەڕدەبێت. کتێب پێماندەڵێت ش���تێک لەدونیای کتێبدا نییە کە پێش���داوەریی بکرێت ،پێشئەوەی نەیناس���ین .بۆئ���ەوەی کەس���ەکان‌و دونیا بناس���ین ،دەبێ���ت یەکەمین ش���ت بیکەین ئەوەی���ە لەس���ەریان بخوێنینەوە ئەوس���ا وێنایەکم���ان لەال دروس���تدەبێت‌و دەتوانین حوکمێ���ک دەربکەین .کتێب فێری ئەوەمان دەکات کە بێبەریی بین لەحوکمدان. ئێم���ە زۆر ک���ەس لەڕێ���گای کتێ���بو نوسینەکانیانەوە دەناسین .مەرج نییە هەمو ناسینێکی نوسەر هەمان چێژ ببەخشێت وەک لەخوێندنەوەی نوسینەکانیدا وەریدەگرین. کتێب کەرەستەیەکی گرنگی پەیوەندییە، پەیوەندیی ناو کۆمەڵگاو نێوان کۆمەڵگاکان. کتێ���ب بەنوس���ینکردنی ماڵە ب���ۆ مرۆڤ‌و کۆمەڵگاکان .بەب���ێ کتێبو بەبێ وەرگێڕان مرۆڤایەت���ی ئەم ماڵەی نەدەبو کە ئێس���تا پێکەوەی ناوە .کتێب پلورالیزمی کولتوریی ئینس���انییمان بۆ بەرجەستەدەکات .کتێبو کتێبخان���ەکان نیش���تیمانێکی بێجوگرافیای نەتەوەیی‌و ئایینی‌و ئەتنیین. چەند سەرنجێکی رەخنەیی دەربارەی کتێبخانەو کتێبو وەرگێڕان یەک���ەم :کتێبخان���ە لەماڵ���ی کتێ���بو خوێندن���ەوەوە ب���ۆ ش���وێنی حەوان���ەو سەعیکردن کتێبخانە گۆڕس���تانی کتێب نییە ،بەڵکو ش���وێنێکە بۆ پاراس���تن‌و بەخش���ینی ژیان پێیان .ئەم ژیانبەخشینەش بەوە دەبێت کە بەردەوام خزمەتبکرێت‌و گەشەی پێبدرێت. فەزایەکی والەکتێبخان���ەدا بخوڵقێنرێت کە مندااڵن‌و گەنجان‌و خوێندکاران‌و زانستخوازان خۆشیانبوێت ،رێزیلێبگرن‌و بیپارێزن. کتێبخانە گەورەترین دەزگای کۆکردنەوەی زانین���ی مرۆڤە .دەش���ێت م���رۆڤ خاوەنی
13
کتێبخانەیەکی گەورەی شەخس���یی نەبێت، ب���ەاڵم هەمو ش���ارێک یان هەم���و واڵتێک پێویس���تی بەکتێبخانەیەک���ی گ���ەورەی گش���تیی هەیە .بەبێ کتێب ناتوانین خۆمان بناس���ین‌و لەمێژوی زانینیش���دا ئامادەبین. کاری سیاس���ەتیش ئەوەیە کە ئەم کولتورە دروستبکات .کە دەڵێم کاری سیاسەتە ئەم کولتورە دروس���تبکات ،مان���ای ئەوەیە کە کاری سیس���تەمی پەروەردەیە کار لەس���ەر دەوڵەمەندی���ی زانین ب���کات‌و بەرامبەر بەم لێشاوە لەکولتوری ئیستیهالک بوەستێتەوە. ئ���ەوەی جێ���گای تێڕامانە ک���ە هەمو ئەم رەهەندە گرن���گ‌و پۆزەتیڤان���ەی کتێبخانە لەواڵتی ئێم���ەدا غائیبە .واتە لەش���ارێکی پتر لەملیۆن دانیش���توانی س���لێمانیی یەک کتێبخانەی گشتییمان هەیە .هیچ گەڕەکێک خاوەن���ی کتێبخان���ەی خۆی نیی���ە ،بەاڵم خاوەنی دەیان مزگەوت‌و پرسەخانەیە. کتێبخان���ە یەکێکە لەو روبەرە گرنگانەی فەزای گش���تیی کە تاوەکو ئێس���تا پرایڤت نەکراوە .واتە هەمو تاکێکی کۆمەڵگا مافی ئ���ەوەی هەیە لەکتێبخان���ەدا ئەو کتێبانەی دەس���تبکەوێت کە ناتوانێت بیکڕێت .ئەمە یەکێک���ە لەئەرک���ە سۆس���یالە گرنگەکانی پ���ەروەردەی کۆمەاڵیەتی���ی ک���ە کتێبخانە هەیەتی .من خۆشحاڵم کە کتێبخانەکانمان تاوەکو ئەمڕۆ یەکێکە لەو کایانەی کە وەکو شوێنەکانی تر بۆ فێربونی زانست هێشتا بەر ئەو هێرشە نەکەوتون ،بەاڵم بەرامبەر بەوە بەر هێڕش���ێکی مەترس���ییداری تر کەوتوە، ئەوی���ش فەرامۆش���کردنی کتێبخانەکان���ە لەگەش���ەپێدان‌و گەورەکردن���ەوەی روبەری کتێبو فەزا خۆشکردن‌و جۆشدانی کولتوری خوێندن���ەوە .ئێمە هەمو ئ���ەو کتێبانەمان دەس���تناکەوێت ک���ە دەمانەوێ���ت ،چونکە کتێبخانەکان پارەیان نییە .چ کارەساتێکە کە کتێبخانەی گش���تیی لەسلێمانی پارەی کڕینی رۆژنامەکانیش���ی نییە .س���ەیر نییە زانکۆکانم���ان هەژارتری���ن کتێبخانەی ئەم واڵتەیە لەکاتێکدا دوای کتێبخانەی گشتیی، کتێبخانەی زانک���ۆ لەهەمو واڵتێکدا بەپلەی دوهەم دێت بۆ خزمەتکردنی زانست‌و هونەرو کایەکانی تر .هەندێ بەش لەزانکۆکان هەیە کە کتێبخانەی���ان بۆ دروس���تکراوە ،بەاڵم وەزیفەک���ەی بەکامڵ���ی گۆڕاوە لەش���وێنی وەدەستخس���تنی زانین‌و کتێبەوە بۆ شوێنی حەوانەوەو س���ەعیکردن لەکات���ی فەراغدا. وات���ە هەندێ ب���ەش هەیە کە ی���ەک کتێب چیی���ە لەکتێبخانەکەی���دا نابینرێت ،بەڵکو ب���وە بەقاوەخانەی���ەک ب���ۆ س���ەعیکردن‌و کاتبەسەربردن لەکاتی پشودا .هەرئەمەشە وادەکات بڕێک���ی زۆری خوێندکارانم���ان کە دەچنە کتێبخانە بۆئەوەدەچن کە ش���وێنی س���ەعیی کردنیان هەبێت ،ن���ەک بۆ کتێب خوێندنەوە. دوهەم :بەلەنگەکردنی کتێب کتێب لەنگەی فیکر نییە وەکو لەکولتوری وەرگێران���ی ئێمەدا س���ەروەرکراوە .کردنی کتێب بەفیکری دەس���تی دوو س���ێ ،مانای کوش���تنی ئۆریجیناڵیتێتی فیک���رو کتێبە. سااڵنێکە لەواڵتی ئێمەدا پارەیەکی خەیاڵیی لەوەرگێڕاندا سەرفدەکرێت کە هیچ پێوەرێکی زانستیی نییە بۆ کوالیتیی وەرگێڕانی کتێب. لەهەموی سەیرتر ئەوەیە گەر تەماشایەکی کتێبە وەرگێڕاوەکان بکەین ،دەبینین ناوی وەرگێڕەکان لەناوی نوس���ەرەکان گەورەترو دیارت���رن .ئەم���ەش داهێنانێک���ی تایبەتی کولتوری کتێ���بو باڵوکردنەوەی���ە لەدوای راپەڕینەوە. هەندێ وەرگێڕان هەیە کە لەبەرگەکەیەوە بەهەڵەک���راوە ،چج���ای دەگات���ە چەمک‌و زاراوەکان .وەرگێ���ڕان بزنیس نییە ،بەڵکو زانس���ت‌و بەرپرس���یارێتییە .ئەم���ە ئ���ەو رەهەندەیە کە بەکامڵی���ی لەدونیای ئێمەدا ون���ە .لەمەش کارەس���اتتر ،وەرگێڕانی ئەو کتێبانەی���ە لەدونیای خوێندنی ئێمەدا باوە. مامۆس���تای زانک���ۆ هەیە کە ن���ە ئەزمونی وەرگێڕانی هەیەو ن���ە توانای وەرگێڕانیش، ب���ەاڵم دێت کتێب���ت لەزمانێک���ی ترەوە بۆ خوێندکارەکان���ی وەردەگێڕێ���ت‌و وەک���و قورئ���ان پێی���ان لەب���ەردەکات .من بۆخۆم تەماشای هەندێ لەو مەلزەمانەم کردوە کە گوایە لەزمانی ئەڵمانیی���ەوە وەرگێڕدراون، پ���اش خوێندنەوەیان هیچ تێنەگەیش���توم. پرس���یارەکەم ئەوە بوە ئ���ەی خوێندکاری بەس���تەزمان چی���دەکات؟ لەزانکۆکان���دا خوێندکار لەبری ئ���ەوەی فێری گەڕان بێت بەدوای زانست‌و کتێب ،وەکو حوجرە فێری دەرخکردنی دەکەن. کولتوری گەڕان بەدوای زانست‌و خوێندنەوە مانای دەرخکردن نییە .کولتوری خوێندن‌و فێربونی زانس���ت لەکۆمەڵ���گای ئێمەدا بوە بەبااڵدەس���تکردنی کولت���وری دەرخکردن‌و کۆپیپەیس���ت .ئەمەش ی���ەک مانای هەیە، ئەویش کوشتنی ئۆریجیناڵیتێی بیرکردنەوەو نوسینەو سەروەرکردنی کولتوری دەرخکردن‌و تێنەگەیشتنە لەتێکست.
»» 19
12
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
birura. awene@gmail. com
قانع وەک شاعیر ...قانع وه‌ك رۆشنبیر مەریوان وریا قانع ()١ هەم���و ئەوان���ەی رێی���ان دەکەوێتە ناو دیوانە ش���یعرییه‌كه‌ی قانع���هوه وێنەیەکی ئەم ش���اعیرەیان الدروستدەبێت کە دەشێت به‌وێن���ەی "رۆش���نبیرێکی رەخنەیی" ناوی ببه‌ی���ن .رۆش���نبیرو رەخنەیی ب���ون بەمانا مۆدێرنەکانی ئەم چەمکانە .قانع شاعیرێکه رۆڵی رەخنەگرێکی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسیی‌و فەرهەنگیی‌و دینیی هەمەالیەن‌و ش���ێلگیریی کۆمەڵگای کوردس���تانیی نی���وەی یەکەمی سەدەی بیس���تەم ،ده‌بینێت .واتە پرۆژه‌ی رەخنەك���ردن الی ئەم ش���اعیرە پرۆژه‌یه‌كی فره‌الیه‌ن���ه ،لەیەککاتدا ه���ەم رەخنەگرێکی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس���ییە ،هەم رەخنەگرێکی فەرهەنگی���یو دینیی‌و ه���ەم رەخنەگرێکی ئەخالقییشە.
لەکۆمەڵگادا دەیگرێتە ئەس���تۆی خۆی .ئه‌م سێ گۆڕانكارییه له‌ناو كایه‌ی ئه‌ده‌ب خۆیدا ده‌بن���ه‌‌هۆكاری له‌دایكبون���ی جۆرێكی نوێ له‌شیعر‌و ئه‌ده‌بیات جیاواز لەئەدەبیاتی ئێمە لەسەدەکانی رابردودا ،وەكچۆن له‌ده‌ره‌وه‌ی «كایه‌ی ئه‌ده‌بیات» خۆیشیدا ،ده‌بێته‌هۆی له‌دایكبون���ی «رۆش���نبیر» وه‌ك بكه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی نوێ‌و جیاواز لەعارف‌و منەوەرە کۆن���ەکان .بکەرێ���ک ک���ە هەڵگ���ری دید‌و کەسایەتییەکی رەخنەییە‌و ئه‌ركی سه‌ره‌كیی خۆی وەک كاركردن له‌س���ه‌ر باش���تركردنی "ژیان���ی گش���تیی"و بیركردن���ه‌وه‌له"خەمە گش���تییەکان"ی کۆمەڵ���گا ،وێن���ادەکات. قان���ع یەکێکە لەبكه‌ره‌س���ه‌ره‌كییه‌كانی ناو ئ���ه‌م جێگۆڕكێ‌و تازه‌بون���هوه هەمەالیەنەی شیعرو ئه‌ده‌بیات خۆیو تازه‌بونه‌وه‌ی رۆڵ‌و به‌رپرس���یارێتییه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و سیاس���یی‌و ئەخالقییه‌كانی شاعیران خۆیشیان. به‌كورتیی ،ئه‌م پ���رۆژه‌ی ره‌خنه‌كردنه، به‌هەمو ئەو ئه‌رك‌و په‌یام‌و پەیوەندییانەوە، كه‌قان���ع دەیانخات���ە س���ەر ش���انی خۆیو سەرش���انی ش���یعر ،په‌یام‌و ئەرکی تازەن‌و بەش���ێكن لەکردەی له‌دایكبونی "روانینێكی نوێ" بۆ ئه‌ركی ش���یعر‌و بۆ ئه‌ركی ش���اعیر له‌دونیادا ،.هاوشان بەلەدایکبونی روانینێکی ن���وێ بۆ چییەتی کۆمەڵ���گاو چیەتی ژیانی کۆمەاڵیەتی���یو چییەت���ی پێکەوەبون���ی گشتیی .هاوکات ئەو گۆڕانکارییانە ده‌ربڕی تێگه‌یش���تنێكی نوێن بۆ چییه‌تی نوس���ین خۆیش���یو ئەو ئەرک‌و پەیامانەی نوس���ین پێویس���تە بیگرێتە ئەس���تۆی خۆی .هەمو ئەمانە به‌سه‌ریه‌كه‌وه وێنه‌یه‌كی تەواو نوێی نوس���ه‌ربون‌و ش���اعیربون له‌جیهانی ئێمەدا ده‌كێش���ن .کە له‌مێژوی نوسین‌و شاعیربونی بەر لەسەدەی بیستەمی ئه‌ده‌بیاتی ئێمه‌دا، بونیان نهبوه ،یان به‌ش���ێوه‌سه‌ره‌تاییه‌كه‌ی له‌كۆتاییه‌كان���ی س���ه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌م���داو به‌تایبه‌ت���ی لەئەزمونی ش���یعریی‌و ئەدەبیی حاجی قادری كۆییدا ،له‌دایكده‌‌بن.
گۆڕان���ی «ش���اعیر» بۆ «رۆش���نبیر»و گۆڕان���ی «ش���یعر» ب���ۆ «ئامڕاز»ێك���ی س���ه‌ره‌كیی رەخنەكردن���ی كۆمه‌ڵ���گا دیاردەیەک���ی نوێی ن���او دونی���ای ئێمەیە، هاوکات گرێدانی بابه‌ته‌شیعرییه‌كان به‌ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و سیاس���ییه‌وه ،کردنی ش���یعر بەڕوبەرێ���ک بۆ نمایش���کردنی بیمارییەکانی کۆمەڵ���گاش گۆڕانێکی نوێیە‌و بەزۆر ماناش دەستنیشانکەری شوناسی ئەدەبیاتی ئێمەیە لەنیوه‌ی یه‌كه‌می س���ه‌ده‌ی بیسته‌مدا .قانع بکەرێکی چاالکی ناو ئەم تازەبونەوە ئەدەبیی‌و ()٣ فەرهەنگییەی���ە ،یه‌كێكه‌له‌دروس���تكه‌ران‌و له‌كۆتاییه‌كان���ی س���ه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌م���دا گه‌ش���ه‌پێده‌‌ره س���ه‌ره‌كییه‌كانی ئ���ه‌م حاجی قادری کۆیی ده‌ستكارییه‌كی گرنگیی وه‌رچه‌رخانه‌فه‌رهه‌نگییە. كه‌باس له«رۆش���نبیر»یش ده‌كه‌م باس تێگەیش���تنه س���ونەتییەکانی دونیای ئێمە له‌خوێنده‌واره كالس���یكییه‌كان ناكه‌م ،باس بۆ ش���یعر‌و ئەدەبیات‌و ب���ۆ ئه‌رك‌و پەیامی لەعارف‌و سۆفیی‌و شاعیر‌و پیاوانی ئاینی ناو ش���اعیران له‌ئه‌ده‌بیات���ی ئێم���هدا ،ده‌كات. دونیای كۆن ناك���ه‌م ،باس لەمنەوەرانی ناو حاجی ق���ادر کۆمەڵێک ئه‌ركی تازه ده‌خاته دونیای کالس���یکی ناک���ەم ،به‌ڵكو باس له‌و سەرش���انی ش���یعر‌و سه‌رشانی ش���اعیران. بون���ه‌وه‌ره‌تازه‌یه‌ی ناو دونیای ئێمه ده‌كه‌م لەڕاس���تیدا لەگەڵ حاجی قادردا "ش���اعیر" كه‌قسه‌كردن له‌سه‌ر «ژیانی گشتیی»و له‌سه‌ر بۆ یەکەمج���ار لەدونیای ئێم���ەدا دەگۆڕێت «كێشه هاوبه‌ش»و "خەمە کۆمەاڵیەتیی"یە ب���ۆ "ڕۆش���نبیر" ،له‌ئەده‌بیاتی کوردیش���دا هه‌مه‌جۆره‌كانی ناو كۆمه‌ڵگا ،به‌زمانێك كه حاجی قادر خۆیش���ی یه‌كه‌مین شاعیره كه به‌شداربوانی ئهو ژیانه گشتییه لێیتێبگه‌ن ،بكرێت پێناسه‌ی «رۆشنبیر»بونی به‌سه‌ردا بەئەرک���ی ژم���ارە یەکی خ���ۆی دەزانێت .بس���ه‌پێنرێت .رۆش���نبیربون ب���هو مانایه‌ی رۆشنبیر لەپەیوەندیدا بەکۆمەڵگاوە ،بەخەم‌و پێشتر‌باسمانكرد. به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی ب���ه‌ر له‌حاج���ی خەون‌و شکستە گشتییەکانەوە ،بونەوەرێک ک���ە ماناکانی ژیانی تایبەتی���ی خۆی تەنها ق���ادر‌و بەتایبەتیش ب���ه‌ر له‌ئه‌زمونی قانع‌و لەپەیوەندیدا بەژیانی گش���تییەوە دەبینێت‌و ن���هوه ئەدەبیەكه‌ی نێوان���ی هه‌ر دو جه‌نگه بەش���داربونی چاالکانە لەو ژیانە گشتییەدا جیهانییه‌كه‌‌ی سه‌ده‌ی بیسته‌م" ،شاعیربون" دەبێتە ژێرخانی ئینتیما‌و شوناس‌و تێفکرین لەدونی���ای ئێمەدا خۆبەخۆ‌و بەش���ێوەیەکی لەالی .بەم مانایە رۆش���نبیر‌بكه‌رێكی تەواو ئۆتۆماتیکی���ی مان���ای "رۆش���نبیربون" تازه‌ی ناو ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و سیاس���یی‌و ناگەیەنێ���ت ،بەتایبەت���ی رۆش���نبیرێک فه‌رهه‌نگیی ئێمەیە‌و وەک وتیشم ئه‌ركی ژماره ئەرک���ی ژم���ارە یەکی خ���ۆی وەک ئه‌ركی یه‌كی ره‌خنه‌كردنی ئهو ژیانه‌‌‌و بیركردنه‌وه‌یه رەخنەگرت���ن له‌ده‌ركه‌وته‌جیاوازه‌كانی ژیانی له‌چۆنیه‌تی س���ەرلەنوێ داڕشتنەوە‌و گۆڕان‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ببینێت‌و ئ���ەم ئەرکەش وەک پێشخس���تنی .له‌گه‌ڵ نه‌وه‌‌ی خوێندەوارانی بەشێک لە"بەرپرس���یارێتی نوێ" بداتە پاڵ سەردەمی قانعدا ،رۆشنبیر به‌مانا تازه‌كه‌ی نوس���ین‌و ئەدەبیات بەگش���تیی‌و پاڵ شیعر نەك ته‌نه���ا له‌دایكده‌بێت ،به‌ڵك���و ده‌بێته بەتایبەت���ی .كۆكردنه‌وه‌ی «ش���اعیربون»و «ره‌خنه‌گرب���ون» به‌یه‌ك���هوه ،به‌تایبه‌ت���ی بكه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی گرنگ. كۆكردنه‌وه‌ی شیعرو ره‌خنه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و سیاسیی‌و فه‌رهه‌نگیی بهیهكهوه ،یان گۆڕینی ()٢ «س���اده‌كــــــردنــــــــــه‌وه‌ی زم���ان»و ش���یعر بۆ ئامڕازی س���ه‌ره‌كیی پیاده‌كردنی «س���اده‌كردنه‌وه‌ی ش���یعر»و «داهێنانی ئ���هو ش���ێوازه جیاوازان���هی ره‌خنه‌گرتن، ئه‌رك‌و رۆڵی نوێ» بۆ ش���اعیر له‌ناو ژیانی بەس���تنەوەی ئەمان���ەش بەجۆرێک���ی نوێ كۆمه‌اڵیه‌تیدا ،بەشێکن لەو روانینە تازەیەی لەبەرپرس���یاریەتییەوە ،دیارده‌ی تازەی ناو لەس���ەدەی بیستەمدا بۆ وێناکردن‌و چییه‌تی ئەدەبیاتی ئێمەن‌و ته‌نها له‌سه‌ده‌ی بیسته‌مدا ئه‌ده‌بیات ،له‌دیكده‌بن .به‌مه‌ش هەم ش���یعر لەکای���ەی ئه‌ده‌بیاتی ئێمه‌دا دروس���تده‌بن. خۆی وەک ژانرێک���ی ئەدەبیی تایبەت تازە ئه‌زمونی نوسین الی قانع چاالكانه‌به‌شداره ده‌كرێت���هوهو ه���ەم زم���ان وەک ئامڕازێکی لەبەکامڵ گەیاندن‌و پتەوکردنی ئەم پرۆس���ه گرنگی���ی دەربڕی���ن‌و پەیوەندیکردنی���ش .تایبەت‌و گه‌وره‌یه‌ی گۆڕانكاریدا. لەهەمانکاتدا هەم ئەو ئەرک‌و رۆڵ‌و پەیامانەی ()٤ شاعیران لەناو کۆمەڵگادا دەیگرنە ئەستۆی تائەم س���اتەی ئێستایش���مان کەس���ێک خۆی���ان ،بەت���ەواوی دەس���تکاریدەکرێن‌و س���ەرلەنوێ دادەڕێژێنرێنەوە .ب���ه‌م مانایه دەتوانێت ش���اعیر بێت ،شاعیرێکی گەورەو لەگەڵ ن���ەوە ئەدەبییەکەی قانع لەیەککاتدا داهێنەریش ،بەاڵم مەرج نییە رۆشنبیر بێت‌و سێ رەهەندی گرنگ بەتەواوی لەناو دونیای رۆڵی رۆشنبیر له‌كۆمه‌ڵگادا ببینێت .وەكچۆن ئه‌ده‌بی���ی ئێمه‌دا گۆڕانیان بەس���ەردا دێت .مه‌رج نییه‌ئه‌وه‌ی رۆشنبیر بێت شاعیر بێت، یەکەمی���ان ،بونی رەخنە ،به‌تایبه‌تی ره‌خنه ئاواش مه‌رج نییه ئه‌وه‌ی شاعیر بێت رۆشنبیر لەکۆمەڵ���گاو لەدەرکەوتە س���ونه‌تییه‌كانی بێت .ی���ان ئ���ەوەی ئەدیب‌و نوس���ەر بێت ژیان���ی کۆمەاڵیەتی���ی ،بەیەکێ���ک لەئەرکە بەشێوەیەکی ئۆتۆماتیکی رۆشنبیر بێت ،یان سەرەکییەکانی شیعرو ئه‌ده‌بیات‌و لەوێشەوە کە رۆشنبیر بویت بەپێویست ئەدیب‌و نوسەر لەدایکبونی كۆمه‌ڵێك خەونی کۆمەاڵیەتیی‌و بیت .كۆكردنه‌وه‌ی ئه‌م ش���تانە بەیه‌كه‌وه، سیاسیی تازە پەیوەس���ت بەو رەخنانەوە ،واتە کۆکردنەوەی نوس���ەربون‌و رۆشنبیربون س���ەبارەت بەش���ێوازی ئ���ەو کۆمەڵگایەی بەیەکەوە ،ئه‌ركی ئهو نه‌وه‌یه‌بو كه‌به‌حاجی پێویستە دروستبکرێت .دوهەم ،لەدایکبونی ق���ادری كۆی���ی ده‌س���تپێده‌كات‌و له‌قانعدا زمانێک���ی تازە ب���ۆ ش���یعر‌و ئەدەبیات کە به‌ته‌واوی گه‌شه‌ده‌كات‌و به‌رجه‌سته‌ده‌بێت. بۆ رونكردنهوهی ئەم تێزه باس���ه‌رنجێك زمانێکی س���ادەی بێ گرێی���ەو لەزۆر روەوە ت���ەواو داب���ڕاوە ل���ەو ئاڵۆزییان���ەی زمانی له‌ئه‌زمون���ی مه‌حوی له‌ناو ئه‌ده‌بیاتی نیوه‌ی ش���یعر‌و ئەدەبیاتی کالس���یکی هەڵگریبون .دوهەم���ی س���ه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌م‌و س���ه‌ره‌تای سێهەمیشیان ،هاتنەکایەی وێنەیەکی نوێیه س���ه‌ده‌ی بیس���ته‌مدا بده‌ی���ن .لەئەدەبیاتی بۆ شاعیر خۆیشی‌و بۆ ئەو ئەرکانەی شاعیر ئێمەدا مەحوی نمونەی رۆحێکی ش���یعریی
ئه‌وانه‌ی ئه‌مڕۆ لێره‌ن‌و ده‌ژین،له‌قانعه‌وه په‌یامێك‌و زمانێك‌و كۆمه‌ڵێك مژدەیان بۆ ماوه‌ته‌وه‌كه تائه‌مڕۆش هه‌نوكه‌یی‌و ئێستایبونی خۆیان له‌ده‌ستنه‌داوه قانع تایب���هتو توانایه‌كی ش���اعیرانەی گەورەیە. زێدەڕۆیی نییە گ���ەر بڵێین مه‌حوی یەکێکە لە"ش���اعیر"ە هه‌ره‌گەورەکانی ن���او مێژوی ئەدەبیاتی ئێمه ،ه���ەم ئەدەبیاتێکی بەرز‌و بەهاداری نوس���یوە هەم خاوەنی ئەزمونێکی رۆحانیی تاکەکەسیی هێجگار قوڵ‌و پڕمانایە. لەپاڵ ئەمانشەدا مەحوی خاوه‌نی توانایەکی ش���یعریی گەورەو هه‌س���تێكی ئیستاتیکی به‌رز‌و ده‌سه‌اڵتشكانێكی هه‌مه‌الیه‌نەیە‌به‌سه‌ر زم���ان‌و وێنە‌و داڕش���تن‌و بابەتە ش���یعرییە جیاوازەکاندا .به‌كورتی مه‌حوی ش���اعیرێكی زۆر دەگمه‌ن���ی ن���او ئه‌ده‌بیات���ی ئێمه‌ی���ه، ب���ەاڵم مەح���وی نه"ڕۆش���نبیر"هو نه"رۆلی رۆشنبیر"یش لەدونیای ئێمەدا ده‌بینێت،به‌و مانایه‌ی له‌سه‌ره‌وه بەچەمکی رۆشنبیربونمان بەخشی .مەحوی شاعیرێکی گەورەیە ،بەاڵم رۆش���نبیر نییە بەو مانای���ەی حاجی قادری كۆیی‌و قان���ع‌و پیرەمێرد‌و زێوەر‌و ئەوانیتری جیلی قانع رۆش���نبیرن .الی مەحوی ژیانی ناوەکی���ی خ���ۆی ،پەیوەندیی ئ���ەو لەگەڵ خۆیدا ،لەدونی���ای دەرەوەو پەیوەندیی ئەو بەژیانی گشتیەوە گرنگترە .مەحوی هێندەی لەخەمی دڵەڕاوکێ‌و گومانە تاکەکەس���یی‌و دابەش���بونە ناوەکییەکان���ی خۆیدای���ە، ئەوەندە کاری بەکێش���ە گەورەکانی دونیای دەرەوەی خۆی���ەوە نیی���ە .مەح���وی لەناو کێش���ە س���ەرەکییەکانی «ژیانی گشتیی» کۆمەڵ���گاو «خه‌م���ه كۆمه‌الیه‌تییه‌كان»و «کێشە س���ەرەکییەکانی س���ەردەم»ەکەی خۆیدا ئامادە نییەو ئەزمونە ش���یعرییەکەی لەگەڵ بابەتە س���ەرەکییەکانی ن���او ژیانی گشتیی کۆمەڵگاكه‌یدا دەرگیر نییە .مەحوی کەمت���ر پەیوەندی بەکێش���ەکانی کۆمەڵگاو زیاتر پەیوەندی بەکێش���ەکانی ناو هەناوی خۆیەوە هەیە ،كه‌متر له‌خه‌می دروستكردنی كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی جیاوازدای���هو زیاتر لەخه‌می دروس���تكردنی كه‌س���ایه‌تیی خۆیدایه وەک تاکەکەس���ێکی جیاواز .ئەوەندەی خەریکی "خودس���ازیی"ە هێندە خەریک���ی کۆمەڵگاو نەتەوەو نیشتیمانس���ازیی نییە .به‌م مانایه پەیوەندیی مەحوی لەگەڵ ناوەوەی خۆیدایە، لەگ���ەڵ گوم���ان‌و وەسوەس���ەو پرس���یارە شەخس���ییەکانی خۆیدای���ه ،ن���ەک لەگەڵ كێشه سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و فەرهەنگیی‌و شارستانییەکانی ناو ئەو دونیایه‌دا کە تیایدا دەژی .زمان���ی ش���یعری مەحوی خۆیش���ی زمانی «دۆزێنەوە»و «داهێنان"ی خودە بۆ خۆی ،ئامڕازی دروستکردنی کەسایەتییەکی ئەخالقی���یو ئیس���تاتیکیی تایبەت���ە ،وەک تاکەکەس���ێکی تەنه���او رۆحانی���یو وه‌ڕس لەژینگەكەی ،نەک زمانی شاعیرێک بیەوێت بگات���ە "خەڵک"و "کۆمەڵ���گا" .الی مەحوی خودی رۆحانیەت خۆیش���ی ل���ەزۆر روەوە مان���ای تەاڵقدانی دونی���او روکردنە هه‌رێمه نەناس���راوه‌كانی خوده .مه‌حوی به‌م مانایه عابید‌و س���الیک‌و زاهیدێکی ئیس���تاتیکیی‌و شیعرییه ،ش���یعریش ته‌كنۆلۆژیای داڕشتن‌و به‌خش���ینی فۆرمه به‌ئه‌زمونه‌رۆحانییه‌كه‌ی خ���ۆی‌وه‌ك تاكه‌كه‌س���ێكی نائارامی���ی پڕ وه‌سوه‌س���هو دڵه‌ڕاوكێ .بابەتی س���ەرەکیی شیعریش پەیوەندیی شاعیرەکەیە بەناوەوەی خۆیەوە‌و بەکەلەپورێکی ئەدەبیی تایبەتەوە کە مێژویەکی درێژی هەیە. له‌ش���یعری مەحویدا کێشە كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و سیاس���یی‌و فه‌رهه‌نگیی���ه‌س���ەرەکییەکانی س���ەردەمەکەی خۆی نادۆزین���هوه ،مه‌حوی لەگەڵ ئەو تەحەدا‌و مەترس���ییە تازانەش���دا دەرگیرنیی���ە ک���ە روبەڕوی ئ���ەو کۆمەڵگاو س���ەردەمە ده‌بنه‌وه ک���ە تیایان���دا ژیاوە، له‌ته‌ح���ه‌دای هاتن���ی كۆڵۆنیالیزمه‌وه بیگره بۆ هه‌س���تكردن به‌دواكه‌وتویی شارستانیی ناوچەک���ەو لەتەح���ەدای س���ه‌ره‌تاكانی دروستبونی كێش���هی هاتنه‌كایه‌ی نه‌ته‌وه‌‌و نیش���تمان‌و شوناس���ی نادینیی���ەوە ب���ۆ تەح���ەدای دروس���تبونی ش���ێوازی تازه‌ی جه‌نگ‌و پێكدادانی سیاس���یی ،دروستبونی هه‌ڕه‌ش���هی نه‌ته‌وه‌یی‌و ئه‌تنی‌و سیاس���یی
تازه...هت���د .بەکورتی مەحوی ش���اعیری «خودی گوناهبار‌و ته‌نهاكه‌وتوی» خۆیەتی له‌دۆخی دابڕانی���دا لەدونیا ،خودێكی دینیی بیم���ار له‌ن���او دونیایه‌كی پ���ڕ گۆڕانكاریی گه‌وره‌دا ،لەکاتێکدا‌حاجی قادری کۆیی ،کە هاوسەردەم‌و هاوڕۆژگاری مەحوی بوە ،تەواو بەئاقارێکی دیکەدا رۆیش���توە‌و ئەو ش���یعر‌و ش���اعیربونی تەواو ناکۆک بەدیدەی مەحوی بینی���وە‌و مامەڵەک���ردوە .لەحاج���ی قادری کۆیی���ەوه ،به‌تایبه‌ت���ی دواتر ل���ه‌الی قانع، ئەرکی ژمارەیەکی ش���اعیر کارکردن لەسەر دونیای ناوەکیی ش���اعیرەکە خ���ۆی نییە، بەڵکو دەرگیربونە لەگەڵ دونیای دەرەوەدا، بەتایبەت���ی لەگەڵ کێش���ەکانی ئ���ەو ژیانە گش���تییەدا کە ش���اعیرەکە بەکۆمەڵگاکەی خۆی���ەوە گرێئ���ەدات .ب���ەم مانایە ش���یعر لەحاجی قادری کۆییەوە ئه‌ركی ژمارە یەکی كاركردن نییه له‌س���ه‌ر برینه ناوه‌كییه‌كانی شاعیر خۆی ،هه‌اڵتنیش نییه له‌جیهان به‌ره‌و ده‌رون‌و نەفس‌و خود ،كێش���انی سنورێكیش نییه له‌نێوان خود‌و كۆمه‌ڵگادا ،ئیستاتیکای ناو گۆش���ەگیریی‌و وەسوەسە شەخسییەکان نیی���ە ،به‌ڵك���و ئه‌ركی ژمارە یەکی ش���یعر دەرگریبونه له‌گه‌ڵ دونیا ده‌ره‌كیی‌و ته‌حه‌دا جیاوازه‌كانیدا ،بەتایبەتی تەحەدا سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتی���یو فەرهەنگییە گش���تییەکان، سه‌رقاڵبونه به‌كێشه‌كانی ژیانی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���یی‌و فەرهەنگیی ئهو ساته‌وه‌ختەوە کە ش���یعر‌و ش���اعیری تیادایە‌و بینینی ئه‌م سه‌رقاڵبونه‌شه‌وەک به‌ش���ێك له‌هه‌وڵدان بۆ دروستكردنی كۆمه‌ڵگا‌و فه‌رهه‌نگ‌و ژیانێکی گش���تیی نوێ ،وەك به‌ش���ێك له‌هه‌وڵێكی به‌رده‌وام بۆ گۆڕین‌و ده‌ستكاریكردنی دونیا، س���ەرلەنوێ داڕش���تنەوەی پەیوەندییەکان‌و کێشەکان .به‌ش���كردنی هه‌مو ئه‌م شتانه‌ش لەگەڵ کەسانی تری سەر بەو کۆمەڵگایەدا‌‌و ب���ون بەگش���تێکی هاوب���ەش‌و هاوخ���ەم‌و هاوچارەنوس. ()٥ ئ���ه‌وه‌ی حاجی ق���ادری كۆی���یو قانع‌و ئه‌وانیت���ر له‌نی���وه‌ی یه‌كه‌م���ی س���ه‌ده‌ی بیسته‌مدا دەستكاری ده‌كه‌ن ئهو تێگه‌یشتنه مه‌حوییانه‌ی���ه‌ب���ۆ ش���یعر‌و ئه‌ده‌بیات‌و ئهو رۆڵەیش���ه‌كه ئهو دیده مەحوییە سونه‌تییه به‌نوس���هرو ش���اعیرانی ده‌به‌خش���ێت .ئه‌م ده‌ستكاریكردنه‌یه‌واده‌كات چه‌مكی "رۆشنبیر" به‌مان���ا مۆدێرنه‌كه‌ی له‌كۆمه‌ڵ���گای ئێمه‌دا له‌دایكببێت ،رۆشنبیر وەک بکەرێکی گرنگیی ناو "ژیانی گشتیی" .به‌م مانایه ئەزمونی قانع ئەزمونی له‌دایكبونی شاعیرە وەک رۆشنبیر، «رۆش���نبیرێکی رەخنەی���ی» ک���ە روبەری س���ەرەکیی کارکردنی كێشه سه‌ره‌كییه‌كانی ناو «ژیانی گش���تیی» ئەو کۆمەڵگایەیە کە بە بەرچاویەوە دروس���تبوە‌و دروستده‌بێت. لەم دۆخەدا ش���اعیر ده‌خوازێت هه‌م خۆیو هه‌م ئەده‌بیاته‌كه‌ی ببنه‌هێزی دروستكردنی ئهو دونیایه ،ببنە وزەیەک بۆ دروستکردن‌و گۆڕان‌و داڕش���تنەوە ،بۆ بونیادنانەوەی ئەو دونیای���ەی کە هەی���ەو دروس���تکراوە وه‌ك دونیایەكی «پێش���كه‌وتو»و «دادپه‌روه‌ر»و «یه‌كس���انخواز» .ئ���ەوەی دیوانەکەی قانع بخوێنێت���ەوە نەک تەنها لەکێش���ەو تەحەدا گەورەکانی كۆمه‌ڵگای كوردستانی له‌سه‌ده‌ی بیسته‌مدا ئاگاداردەبێتەوە ،بەڵکو ئەزمونێکی شیعرییش ئەدۆزێتەوە کە لەبەرامبەر گشتێتی ئەو کێش���انەدا وەستاوە‌و ش���اعیربون بوە بەجۆرێک لەڕۆڵ‌و بەرپرس���یارێتی‌و ئەتیکی تازه ،لەبەرامبەر مه‌س���ه‌له سه‌ره‌كییه‌كانی کۆمەڵگادا. ل���ەم ڕوەوە ش���یعری قانع ،ت���ەواو وەک ش���یعری حاجی ق���ادری کۆیی ،ش���یعری دابڕانێکی ق���وڵ‌و هەمەالیەنە ،لە«ئەزمونی مەحویی»ان���ەی ش���اعیربون .ه���اوكات هێنانەکای���ەی ئەزمونێک���ی ت���ەواو ن���وێ‌و جیاوازی شیعرنوسین‌و ش���اعیربونە ،چونە ناو زمان‌و گەمەیەکی شیعریی نوێیە ،بابەتی ترو کێشەی ترو خەونی تر دەهێننە ناو ئەم
ئەدەبیاتەوە .بەمانایەک���ی دیکە ،لەحاجی قادری کۆییەوە روانینێكی نوێ لەئەدەبیاتی ئێم���ەدا دروس���تدەبێت ک���ە مانایەک���ی تر بەش���یعر‌و رۆڵێکی تر بەشاعیربون‌و ئەتیک‌و ئەخالقیاتێکی تر بەنوس���ین ،دەبەخشێت. ئەم ڕوانینە نوێیه‌لەئەزمونی قانعدا گەشەی تەواوەت���ی خ���ۆی دەکات‌و دیوانەکەی ئەم ش���اعیرە له‌زۆر ئاس���تدا بەرجەستەکەرێکی راس���تەقینەی ئ���ەم تێگەیش���تنە تازەیه‌یه بۆ ش���یعر‌و بۆ ش���اعیربون‌و بۆ ئەخالقیاتی نوسین‌و مەسەلەی بەرپرسیارێتی ،لەدونیای ئێمەدا. ()٦ وه‌ك وتم���ان پێكه‌وه‌گرێدان���ی رۆڵ���ی ش���اعیر‌و رۆڵی رۆشنبیر له‌ئه‌ده‌بیاتی ئێمه‌دا پێكەوەگرێدانێك���ی تازه‌یه .ل���ه‌م گرێدانه‌‌دا شیعر کەمتر باسی خود‌و زیاتر باسی دونیا دەكات ،له‌باتی س���ه‌فه‌ر به‌ناو وه‌سوه‌س���ه ناوه‌كییه‌كانی خود خۆیدا ،س���ه‌فه‌رە به‌ناو قواڵیی كێش���ه كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و فه‌رهه‌نگیی‌و سیاس���ییه‌كاندا ،لەباتی دەنگ���ی رۆحێکی خەمبار‌و دابەشبون‌و گوماناوی بێت ،دەنگی مێژو کۆمەڵگاو سەردەمێکی تایبەتە کە نیازی گ���ۆڕان‌و تازەبونەوەی هەی���ە .ئه‌گه‌ر وردتر بدوێی���ن ده‌كرێت بڵێین :ش���یعر له‌ئه‌زمونی قانعدا‌تۆم���اری باس���كردنی نیگه‌رانییه‌كانی خ���وده لەپەیوەندیدا بەخۆی���ەوە نا ،بەڵکو لەپەیوەندیدا بەکێش���ەو ته‌حه‌دا سه‌ره‌كیی‌و گش���تییه‌كانی ئەو دونیای���ەوە كه ئهو وه‌ك تاكه‌ك��� هس‌و بكەرێكی رۆش���نبیری ،تیایدا ئاماده‌یه‌‌و کێش���ەکانی بەکێشەی شەخسی خۆی دەزانێت .لێرەدا په‌یوه‌ندی سه‌ره‌كیی ته‌نها پەیوەندیی نیی���ه‌‌لەنێوان خود‌و خود خۆیدا ،شیعر بەتەنها ئامڕازی دروستكردنی خ���ود نییە وەک تاکەکەس���ێکی ئه‌خالقیی، ش���تێك نییه بۆ بەرجه‌س���ته‌كردنی كێش���ه رۆحیی‌و ناوه‌كییه‌كانی ش���اعیره‌كه‌به‌ته‌نها، بەش���ێک نییە لەتەکنۆلۆژیای دروستکردنی خود بەتەنها ،بەڵکو ئامڕازی بەرهەمهێنانی دونیایەکی جی���اواز‌و كۆمه‌ڵگایه‌كی جیاواز‌‌و یەکەی دەس���تەجەمعیی‌و کۆیی تازەیش���ە. لەسەردەمی حاجی قادری کۆییەوە ئه‌م یه‌كه كۆیی‌و ده‌سته‌جه‌معییانه‌ناویان «نەتەوە»و «نیشتیمانێكی نه‌ته‌وه‌یی» «کۆمەڵگایەکی مۆدێ���رن»و «ژیانێک���ی پێش���كه‌وتو"ه. ش���یعر لەم دونیا تازه‌ی���هدا چه‌نده‌ئامڕازی به‌رده‌س���تی ش���اعیرێكه‌بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت ته‌عبیر لەخۆی وه‌ك تاكه‌كه‌س���ێكی تایبه‌ت بكات‌و باس���ی دونی���ا ناوه‌كیی‌و پرس���یارو وه‌سوه‌سه‌‌و دابه‌شبون‌و دڵه‌ڕاوكێكانی بكات، ئه‌وه‌نده‌ش ،ئه‌گه‌ر زیاتریش نه‌بێت ،ئامڕازی دروس���تكردنی دونیایه‌كی نوێیه كه مرۆڤی ن���وێ‌و بیری نوێ‌و خه‌ونی نوێ ئاراس���ته‌ی بكات .شیعر لێرەدا به‌شێكه‌له‌خه‌م‌و خه‌ون‌و توان���ای تازه‌كردنه‌وه‌یه‌ك���ی سه‌رتاس���ه‌ری كۆمه‌ڵگا. ()٧ له‌ئه‌زمون���ی قانع���دا ئێم���ه له‌ب���ه‌رده‌م ش���اعیرێكداین خ���ۆی وەک بكه‌رێكی زیندو ئۆرگانیی ن���او ئەو کۆمەڵگای���ە وێنادەکات کە تیایدا دەنوس���ێت ،قانع وه‌ك كه‌س���ێك ئاماده‌یه‌كه‌خه‌ونی گۆڕانی ئهو كۆمه‌ڵگایه‌‌و خه‌می گۆڕانی ئ���هو دونیای���هی هه‌ڵگرتوه ك���ه‌له‌ئارادایه‌و بااڵدەس���ته .بۆیه كێش���ه شه‌خس���یو ناوه‌كییه‌كان���ی قانع خۆی وه‌ك مرۆڤێك ،به‌تون���دی گرێدراون به‌و كێش���ه كۆمه‌اڵیه‌تییان���هوه ،خ���ەم‌و پەژارەکانیی‌و ئومێد‌و تێکشکانەکانی بەتوندی پەیوەستن بەکێش���ەکانی ئ���ەو دونیایەوە ک���ە خەونی گ���ۆڕان‌و داڕش���تنەوەی دەدات .دونی���ای ناوه‌كیی قانع‌وەک شاعیرێک به‌ده‌یان پردی شیعریی‌و ناش���یعرییه‌وه به‌دونیای دەره‌وه‌‌و به‌ته‌ح���هدا گه‌وره‌كان���ی كۆمه‌ڵگاكه‌ی���هوه گرێدراوه .هەم خۆی دەبێتە بەشێک لەدونیا دەرەکییەک���ەو هەم دونی���ا دەرەکییەکەیش دەبێت���ە بەش���ێک لەدونی���ا ناوەکییەکەی ئەو .خودس���ازیی ناوەکیی لێرەدا بەش���ێکە
بیروڕا
لەدونیاس���ازییەکی دەرەکی���ی .له‌م دۆخه‌‌‌دا ش���اعیر تەنه���ا موناجاتکەرێکی س���وفیی ئاسا نییە گیریی بەدەس���تی ئاڵۆزییەکانی خودی خۆیەوە خواردبێت ،بەڵکو بكه‌رێكی مێژویی���ه كه کێش���ەکانی كۆمه‌ڵ���گا وه‌ك كێشه‌ی تایبه‌تی خۆی وێناده‌كات‌و به‌شێكی گه‌وره‌ی ته‌فاس���یله‌كانی دونیا ناوه‌كییەکەی خۆی له‌ته‌فاس���یلی ئهو كێش���ه گه‌ورانه‌ی كۆمه‌ڵگاكه‌ی���ه‌وه‌س���ه‌رچاوه ده‌گ���رن ک���ە دەرگیری تەحەدا س���ەرەکییەکانییەتی .لەم دۆخەدا‌دروس���تكردنی خ���ودی خۆی وه‌ك كه‌س���ایه‌تییه‌كی ش���یعریی به‌شوناس���ێكی ئه‌ده‌بی���یو ئه‌خالقیی تایبه‌ته‌وه ،به‌ش���ێكه لەکردەی دروس���تكردنی ئهو دونیایه‌ش كه به‌شایس���ته‌ی س���ه‌رده‌م‌و قۆناعه‌كه‌ی خۆی ده‌زانێ���ت .ئه‌م دیالێكتیك���ه نوێیه له‌نێوان ن���اوه‌وه‌‌و دهرهوه داوادهكات كێش���ه‌كانی دونیای ده‌ره‌وه‌ببنه‌كێشه‌ی شه‌خسی ئەوو به‌‌ئه‌ركی خۆیش���ی بزانێت له‌ناو تێكس���ته شیعره‌كانیدا وه‌ك كێش���هی هه‌ره‌سه‌ره‌كیی بونی خۆی مامه‌ڵه‌یان بكات. ()٨ ئەوەی لەم پەیوەندیەدا شوێنی تێڕامان‌و لەسەر‌وەس���تانە ئەوەیە ک���ە قانع ناتوانێت لەگ���ەڵ "هەقیقەت"و "دی���د"و "حیکایەت"و «پێدراوه» سه‌ره‌كیی‌و بااڵدەستەکانی ئەو کۆمەڵگای���ەدا تەبابێ���ت كه تیای���دا ده‌ژی، ناتوانێت ئهو شتانه قبوڵبکات بەو شێوەیەی کە هەن‌و دروس���تکراون‌و بون بە بەش���ێک لەفەزای کۆمەاڵیەتی‌و سیاسیی‌و فەرهەنگیی بااڵدەس���ت .بۆیه‌شێوازی ئهو په‌یوه‌ندییه‌ی ئه‌م ش���اعیره به‌كۆمه‌ڵگاكه‌ی خۆیه‌وه گرێی دەدات په‌یوه‌ندییه‌ك���ی گرفتئامێ���زی پ���ڕ ملمالنێ‌و ناكۆكییه .شیعری قانع تۆمارێکی وردی ئ���ەم ملمالن���ێو توان���ای پێک���ەوە هەڵنەکردن‌و پێکەوەنەژیانەی هۆشیارییه‌كی ره‌خنه‌ییه له‌ناو ژینگه‌یه‌ك���دا کە ناخوازێت النیکەم���ی خواس���تەکانی ئەو هۆش���یارییە دابینبکات .ش���یعری قانع بەرجەس���تەکەر‌و نیش���اندەری ئەو بۆش���ایی‌و مەس���افەیەیە ک���ە لەنێ���وان «هۆش���یاریی رەخنەیی»و «هۆشیاری س���ونه‌تیی» ئەو کۆمەڵگایەدا دروس���تده‌بێت .ش���یعر لێ���ره‌دا ده‌بێت به به‌ش���ێك ل���ه‌م په‌یوه‌ندییه‌پ���ڕ ملمالنێیه، دەبێ���ت به‌هێزێك ب���ۆ نه‌فیكردن���ی روكاره بریندارو نه‌خۆشه‌كانی واقیع‌و به‌‌وزه‌یه‌ك بۆ گۆڕان‌و تازه‌کردنەوەی ئەو دونیایە. ئەم ناكۆكییه وادەکات ئینتیمای قانع بۆ ئەو دونیایەی بەش���یعر‌و لەڕێگای شیعرەوە هه‌م رەخنەی دەکات‌و هه‌م دروس���تیده‌كات، ئینتیمایەکی رەخنەیی ئاڵۆز‌و پڕ نیگەرانیی‌و دڵش���کان‌و وه‌ڕسیی‌و توڕه‌بون بێت .شیعری قانع ش���یعری له‌دایكبونی سایكۆلۆژیایه‌كی نوێیه كه‌هۆشیارییه‌كی نوێ دروستیکردوە، له‌ناو واقیعێكی مێژوییدا كه به‌سایكۆلۆژیا‌و هۆش���یاریی س���ونه‌تی گه‌م���ارۆدراوه. ل���ه‌زۆر روه‌وه‌ئه‌زمون���ی قان���ع ئه‌زمون���ی گیرخواردنی هۆش���یاریی نوێیه به‌ده‌س���ت دونی���او كۆمه‌ڵگایه‌ك���ه‌وه‌ك���ه‌عه‌قاڵنیه‌تی ئهو هۆش���یارییه‌‌و‌م���ژده نوێیه‌‌كانی ناو ئهو س���ایكۆلۆژیا تازه‌یه‌ی بۆ قوت ناچێت .هه‌ر ئه‌مه‌ی���ه‌واده‌كات‌لەش���یعری قانعدا ،له‌پاڵ باوه‌ڕێكی گه‌وره‌دا به‌توانای مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵگا بۆ‌خۆتازەكردن���هوهو باش���تركردنی دونی���ا، هاوكات ترس���ێكی گه‌وره به‌چه‌قبه‌س���تن‌و نه‌گۆڕان‌و خۆدوباره‌كردنه‌وه‌ئاماده‌بێت .قانع بۆ خۆده‌ربازكردن له‌م گیرخواردنه وجودییه په‌ن���ا بۆ نوس���ینی «وەس���یەت» ده‌بات‌و به‌ش���ێكی گه‌وره‌ی وه‌دیهێنانی خه‌ونه‌كانی ده‌داته ده‌س���ت نه‌وه نوێی���ەكان ،ئه‌وانه‌ی ئه‌مڕۆ لێ���ره‌ن‌و ده‌ژین‌و‌له‌قانعه‌وه‌په‌یامێك‌و زمانێك‌و كۆمه‌ڵێك مژدەیان بۆ ماوه‌ته‌وه‌كه تائه‌مڕۆش هه‌نوكه‌یی‌و ئێس���تایبونی خۆیان له‌ده‌س���تنه‌داوه .ئه‌م ئێس���تایبونی په‌یام‌و خه‌ون‌و چاوه‌ڕوانییه‌یە واده‌كات قانع تائه‌مڕۆ له‌گه‌ڵمان بێت ،نەمردبێت‌و زیندوبێت.
تائەم ساتەی ئێستایشمان کەسێک دەتوانێت شاعیر بێت شاعیرێکی گەورەو داهێنەریش ،بەاڵم مەرج نییە رۆشنبیر بێت‌و رۆڵی رۆشنبیر له‌كۆمه‌ڵگادا ببینێت
ته‌ندروستی tandrusti. sul@gmail. com
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
15
الپەڕەی تەندروستی ،بەسپۆنسەری بەڕێوبەرایەتی تەندروستیی سلێمانی
هۆكارەکانی توشبون به‌سه‌رئێشه كاتێ���ك تۆش���ی س���ه‌ر ئێش��� ه ئه‌بیت ره‌نگه ئەوە پەیوەندی بەم هۆکارانەوە بێت:
-1ئه‌گ���ه‌ر له‌ش���وێنی كاره‌ك���هت به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ت بێ���زاری كردیت‌و بوه هۆی راڕای���ی بۆت ئ���هوه به‌دڵنیایه‌وه توشی سه‌رئێشه ده‌بیت.
ی -2گه‌رم���ا یاخ���ود گۆڕان���كار له‌كه‌ش���وهه‌وا .باش���تر وای ه ئاو زۆر بخۆیته‌وه‌و دوركه‌ویته‌وه له‌هه‌تاو.
-4ئهو كه‌ره‌س���تانه‌ی بۆقژبه‌س���تن‌و جوانكاری ق���ژ به‌كلردێن .زۆرجار كاتێك قژت ده‌به‌ستیت یاخود هه‌رجوانكارییه‌ك له‌سه‌ر قژت‌و سه‌رت دائه‌نێیت ئهوه ئه‌بێته هۆی سه‌رئێشه ،هه‌وڵ بده هه‌میشه قژت به‌هێواشی ببه‌س���تیت له‌كاتی نوستنیش هیچ شتێك به‌قژته‌وه نه‌بێت.
-5وه‌رزش ك���ردن .هه‌ن���د ێ جار زۆر وه‌رزش���كردن‌و هه‌ندێك راهێنان���ی ق���ورس ئه‌بێته هۆی سه‌رئێشه.
-3بۆن���ی قورس .به‌گش���تی بۆن ی قورس ده‌بێته هۆی سه‌رئێشه ،ته‌نانه‌ت ئه‌گ���ه‌ر بۆنه‌كه خۆش���یش بێت ئهوه توش���ی ئهو ئازاره‌ت ده‌كات .هه‌ربۆیه هه‌میش���ه بۆن���ی س���وك به‌كاربێنه‌و دوربكه‌وه له‌هه‌ر بۆنێكی ناخۆش.
د .ره‌وا جه‌مال عه‌بدول ـ پزیشكی پسپۆڕ ی ددان ـ ماستەر له‌تیشكی ددان‌و شه‌ویلگه
ئه‌وه‌ی پێویسته ده‌رباره‌ی ددان شنت بیزانیت بۆ پاراس���تنی ددانت ئه‌مان���ه ده‌رباره‌ی ددان شتن بزانه:
منداڵ له‌باربردن ئاكام ی زۆر خراپ ی هه‌ی ه ئه‌گه‌ر له‌الیه‌ن ی پزیشكه‌و‌ه نه‌بێت ئا :د .مه‌ریم به‌كر منداڵ له‌بارچون به‌شێوه‌یه‌كی گشت ی داب����ه‌ش ده‌كرێت به‌س����ه‌ر دو جۆردا: جۆرێكیان له‌خۆوه روده‌دات به‌كتوپڕی واته به‌بێ ویستی نه‌خۆشه‌كه‌و به‌هۆی كۆمه‌ڵێك هۆكاری جیاوازه‌وه. جۆری دوه‌میان پێی ده‌وترێت منداڵ له‌باربردن ك����ه له‌الیه‌ن پزیش����كه‌وه بڕیارده‌درێ����ت له‌به‌ر چه‌ند هۆكارێكی تایبه‌ت یاخود ژنی سكپڕ خۆی داوای ده‌كات. ل����ه‌ڕوی پزیش����كییه‌وه من����داڵ له‌بارب����ردن كاتێ����ك ده‌كرێ����ت ك����ه سكپڕبون راسته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخۆ
كاریگ����ه‌ری خراپ‌و نه‌رێن����ی هه‌بێت له‌سه‌ر ته‌ندروس����تی دایكه‌كه یاخود كۆرپه‌كه جۆرێ����ك ناته‌واوی زگماكی ی����ان كڕۆمۆس����ۆمی تێدای����ه به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك ناتوانێت ب����ه‌رده‌وام بێت له‌ژیان. بێگومان بڕیاری منداڵ له‌باربردنه‌كه ده‌بێت له‌الیه‌ن تیمێك له‌پزیش����كانی بواره جیاجیاكان بێت كه په‌یوه‌ندی هه‌یه به‌حاڵه‌ته‌ك����هوهو ده‌بێت له‌ناو نه‌خۆش����خانه‌داو له‌ژێ����ر چاودێ����ری وردی پزیش����كیدا بێت چونكه منداڵ له‌بارب����ردن ره‌نگه ئاكامی زۆر خراپی هه‌بێ����ت ئه‌گ����ه‌ر به‌ڕێگه‌ی زانس����تی یاخود له‌ڕێگه‌ی پزیش����كه‌وه ئه‌نجام نه‌درێت وه‌ك خوێنبه‌ربون ،هه‌وكردن،
نه‌زۆكی‌و ته‌نانه‌ت مردنی نه‌خۆشه‌كه. به‌هه‌مان ش����ێوه منداڵ له‌باربردن نابێت له‌س����ه‌ر داوای نه‌خۆش بكرێت له‌به‌ر ه����ۆكاری كۆمه‌اڵیه‌تی ،ئابوری ی����ان خێزان����ی چونكه ئه‌م����ه له‌روی یاساییه‌وه رێگه‌پێدراو نییه ،ته‌نانه‌ت له‌و واڵتانه‌شدا كه به‌یاسا رێگه‌پێدراوه به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناكرێت به‌بێ راوێژی پزیشكی. بۆیه باشتر وایه منداڵ دروستكردن هه‌میشه به‌پالن بێت‌و ئه‌گه‌ر خێزانێك نه‌یانه‌وێت منداڵ دروستكه‌ن باشتره به‌رگرییه‌كی گونجاو(منع) به‌كاربهێنن، ئه‌گه‌ر به‌بێ ویس����تی خۆیان دروست بو ئه‌وا باشتره قبوڵی بكه‌ن‌و بیر له له‌باربردن نه‌كه‌نه‌وه.
-6په‌نی���ری زه‌رد .ئه‌م جۆره په‌نیرانه بۆ هه‌ندێك كه‌س ئه‌بێت ه هۆی سه‌رئێشه.
پێویس���ته دوای ژه‌مه‌كانی نانخواردنبهنیو كاتژمێر ددان بش���ۆرێت‌و باشتروایه فڵچه‌ی ددانه‌كه مامناوه‌ند بێت ،هه‌رچه‌نده فڵچه‌ی زبر بۆ س���پیكردنه‌وه‌ش باشه به‌اڵم س���ودی فڵچه نه‌رمه‌كه زیات���ره ،هه‌روه‌ها م���اوه‌ی ددان ش���ۆردنه‌كه م���اوه‌ی 4 -3 خوله‌ك بخایه‌نێت. پێویس���ته دوای میوه‌خ���واردن یاخودچاو قاوه‌و خواردنه‌وه ئاو له‌ده‌م وه‌ربده بۆ ئه‌وه‌ی ددانه‌كانت كه‌متر زیانی پێبگات. ده‌بێ���ت ه���ه‌ر 2بۆ 3مان���گ جارێكفڵچهكه بگۆڕدرێت. باشتر وایه هه‌ویری ددان به‌پێی جۆریددانهك���ه بێت كه ئایا بۆ س���پیكردنه‌وه‌یه یاخود بۆ نه‌هێش���تنی بۆن���ی ناوده‌مه یان
هه‌وكردن‌و هه‌س���تیاری پوك ئه‌گه‌ر پزیشك دیاری بكات ئهوه زۆر باشتره. ب���ۆ ئ���هو مندااڵن���هی ته‌مه‌نی���ان زۆربچوك���ه نازانن ددانیان بش���ۆن پێویس���ته دایكان به‌لۆكه‌ی ته‌ڕ یاخود ش���اش ددانی منداڵه‌كانیان بس���ڕن به‌تایبه‌تیش ئه‌وانه‌ی شیری قوتو ده‌خۆن له‌شه‌ودا له‌كاتی نوستن ئه‌م پاككردنه‌وه‌یه‌یان بۆ بكه‌ن.
هۆكار ی پچڕان ی ژێیه‌كان ی ئه‌ژنۆ چین؟ ی ی س���ه‌ركه‌وتن به‌قاڵدرمه -3توانا ئا :سۆران مەعروف قەرەداغی نامێنێت. ی دابنشێت ی -4ناتوانێت چوار مش���ق نه‌خۆش���ییه‌كی به‌رب�ڵ�اوهو به‌هۆ س���وڕانی ئه‌ژنو یاخود وه‌رزشكردن( یان به‌ئاسانی جلوبه‌رگ بپۆشێ. ی پ���ێ) روئه‌دات /ئه‌ژنۆ راكردن ،تۆپ ی ژێیه‌كانه‌و‌ه به‌ستراون بهیهكهوه دیاریكردنی نه‌خۆشییه‌كه: به‌هۆ ی س���ه‌ریری‌‌و ی پش���كنین به‌ماس���ولكه‌كان ،به‌م���ه‌ش م���رۆڤ -له‌رێگه تیشكی .mri ی پێبكات. ده‌توانێت بجوڵێت‌و كار چاره‌سه‌ر كردنی نه‌خۆشییه‌كه: ی ئازارێكی به‌هێز له‌ئه‌ژنۆ. -1بون ی نابێت به‌باشی -1 .سه‌ره‌تا پێویسته سه‌هۆڵ به‌كار ی رێكردن -2توانا
بهێنیت. -2نابێت ئه‌ژنۆ بنوشتێنیته‌و‌ه یاخود یاری پێبكه‌یت. -3پاڵپشتی بۆئه‌ژنۆ به‌كار بێنه. ی -4هه‌ن���دێ ج���ار پێویس���ت ی ده‌بێت. به‌نه‌شته‌رگه‌ر ی به‌كار بێن ه ی سروشت -5چاره‌سه‌ر ی چونك ه بۆ پێشو پاش نه‌ش���ته‌رگه‌ر ی ئه‌ژنۆ یارمه‌تی���ده‌ر‌ه بۆ گه‌ڕان���هوه ی ئاسایی. بۆبار
سەنتەری ساڤا
بۆ چارەسەری سروشتی (هیندی ـ کوردستانی) لەگەڵ پرۆفیسۆرو راهێنەری هیندی ناونیش����ان :ش����اری پزیش����کی س����لێمانی 07501564954 - 07706196331
ناونیشانی وێبسایتی بەڕێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی
http://www. dohsuli. com
فەیسبوكhttps://www. facebook. com/tandroostyt :
14 کەشتیەوانەکەی کەشتی نوح لەپایتەختی رۆشنبیری بەندە
بیرورا
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
فۆکۆو دەسەاڵت لەکوردستان سەردار عەزیز بەکارهێنان����ی دی����دی فەیلەس����وفی پۆس����تمۆدرێنی فەرەنسی میش����ێل فۆکۆ بۆ راڤەکردنی دەس����ەاڵتی کوردستان لەدو ئاستدا هەڵەیە :ئاستی یەکەم ،لەتێگەیشتن لەدیدی فۆکۆ ،ئاس����تی دوەم ،لەتێگەیشتن لەجۆری دەس����ەاڵتداری ی����ان بەڕێوەچونی دەس����ەاڵت لەکوردس����تان .ئەم نوس����ینە هەوڵدەدات وەاڵمی ئەو پرسیارە دو ئاستیە بدات����ەوە ئایا بۆچ����ی فۆک����ۆ هەڵەیە یان بەهەڵەماندا دەبات.
نەجمەدینی مەال دالوەرسۆفی کوا کەشتی نوح‌و کەشتیەوانەکەی لێاڵییم دایــە لەدڵمـانــایـە داخ‌و ناسۆری وەســیەتنامـەکەی لەالکۆاڵنـێ ئەیوت نـەک بمرم لەناکاو لـەپڕ باشار بزانێ بەزوڕناو دەهۆڵ بمبەنە ئەزمـڕ ئەو دو بەیتە ش����یعرەی کەوتە بەردیدەی س����ەردانێکی گۆڕەکەی بکەین ،کاتێ رومان بەڕێزتان بەش����ێکە لەش����یعرێکی کاک قادر کردە ئەزم����ڕ لەخەیاڵدان����ی خۆمانا وامان برس����ی کە ب����ۆ خوالێخۆش����بو نەجمەدین وێناکردبو ئێس����تا ئەگەینە سەر گڵکۆیەکی مەال()١٩٦٢ - ١٨٩٨ی وتوە ،رەنگە زۆرمان رازاوەو باخچەیەک����ی پڕ گ����وڵ‌و چیمەنێک‌و نەک هەر نەجمەدین مەال بناس����ین لەڕێگەی چەند کورس����یەک بۆ دانیش����تن‌و پشودان‌و، نوس����ین‌و ئەدەبەوە بەڵکو دیویشمانە ،ئەم کتێبخانەیەکی خنجیلەی تایبەت بەش����کۆی پیاوە خادیمێکی موخلیس����ی عیلم‌و ئەدەب ئەو زات����ە ،هەروەها بونی پێش����انگایەکی بو ،جگە لەخەڵکی س����لێمانی‌و ئەو نەوانەی شایس����تە بەو کەلوپەالنەی بەکاری هێناون، لەکەشیتی نوحدا فێری خوێندەواری کردون ،قسەش����مان لەس����ەر ئەوە ئەک����رد تۆ بڵێی بگ����رە ئ����ەدەب‌و رۆژنامەگ����ەری کوردیش بیریان بۆ ئەوە چوبێت؟ دوکانێکی بچوکیان قەرزارباریەت����ی .کەش����تی ن����وح پێکهاتبو تیاکردبێت����ەوە هەندێ����ک لەنوس����ینەکانی لەدوسێ دوکان لەسەر جادەی سابونکەران مامۆس����تایان لەچ����اپ دابێت����ەوە ،هەنێک کە ئەکەوتە بەرامب����ەر دیوارەکەی حەمامی مەدالیاو ملوانکەی جوانیان دروست کردبێت موفت����ی ،ئەم پی����اوە دڵگ����ەورەو لێوانلێوە کە وێن����ەی نەجمەدین مەالی لەس����ەربێت، لەئەدەب‌و هیواو دور لەپارەو پلەو پۆس����ت ،یاخود چەند پەیکەرێک����ی بچوکیان هەبێت ئەو ش����وێنەی بۆ خۆی کردبو بەفێرگەیەک‌و ک����ە بتوانین بیانکڕین‌و لەس����ەر مێز یاخود کتێبخانەیەک ،ه����اوکات ماڵێک‌و تیا ئەژیا ،لەناو کتێبخانەدا دایبنێین ،ئەم خەونبینینە ن����اوی لێناب����و کەش����تی ن����وح ،ه����ەر لەم بردینی بۆ ئەو رێگایەی لەدیوی شارباژێڕەوە کەشتیەدا زیاتر لەحەوت هەزارکەسی فێری روئەکاتە مۆنۆمێنتەک����ە ،مەخابن رێگاکەی خوێن����دەواری کردوە ،بەسەدانیش����ی فێری بەجۆرێ����ک وێرانب����و کە ئەس����تەمە مرۆڤ زمان����ی فارس����ی کردوە ،هەر لەم کەش����تی بتوانێ����ت بیگاتێ ،لەدیوی سلێمانیش����ەوە نوح����ەوە هاوکارێک����ی راس����تگۆو لێهاتوی بازگەیەک دان����راوە ،کە هەر روت کردە ئەو پیرەمێ����ردی نەم����رو رۆژنام����ەی ژین بوە ،دەڤەرە پێش����ت ئەگرێ‌و ئەڵ����ی مەمنوعە، جێپەنجەی بەگۆڤ����اری گەالوێژەوە بەڕونی هەرچەندە ئەو وشە ناقۆاڵیە یادەوەری تاڵی دیارە ،لێ����رەدا من هەرچی بڵێ����م لەبارەی رژێمی عەفلەقیەکانی هێنایەوە یادمان ،بەاڵم ئەو فریش����تەی ئەدەب‌و زمانە ،رەنگە زیادە پرسیارێکی قەبە هاتە گۆڕێ ،ئایا نەجمەدین بێ����ت بەاڵم باس����ێک لەوەس����یەتنامەکەی‌و مەال بۆ ئەبێ لەس����ایەی دەسەاڵتی کوردیدا زیندانیکردنەک����ەی ئەخەمە ڕو تابۆ هەموان بەن����د بکرێت؟ بەک����وردی زۆرم����ان لەگەڵ ئاش����کرابێت لەسایەی دەسەاڵتی کوردیدا چ ئەو کاکەیەدا وت ،س����ودی نەب����و ،لێرەوە غەدرێ����ک لەگەورەپی����اوان ئەکەین تەنانەت بەدەس����ەاڵتدارانی پایتەخت����ی رۆش����نبیری هەرێ����م ئەڵێین دڵنیاین ئەو چەکدارە هیچی بەمردوییش! مامۆستا نەجمەدین مەال بەهۆکاری ئەوەی بەدەس����ت نیە بڕیاری ئەویش نیە ،گوناهی بەتەنه����ا ئەژیا لەکەش����تی نوح����دا ،کاتێک ئ����ەوی تیا نیەو رەنگ����ە هیچیش دەربارەی کۆچی دوایی کرد پ����اش زیاتر لەدە رۆژێک ئ����ەو مۆنۆمێنتەو ئ����ەو کەس����ەش نەزانێ دەرودراوسێ هەستیان پێکرد ،خوالێخۆشبو کە لەژێر ئەو گۆڕەدایە ،لێش����مان پرس����ی ئەمەندە عاش����قی ئازادی‌و سروشتی جوانی بەفەرمانی ک����ێ قەدەغەک����راوە هیچی پێ کوردس����تانەکەی ب����و وەس����یەتی کردب����و نەوتین ،پرس����یمان کێ بەرپرستە؟ دیسان لەچیای ئەزمڕ بەخاکی بس����پێرن ،بەاڵم ئەو پێ����ی وتین ناتوانم وەاڵمت����ان بدەمەوە ،من رۆژگارە تازە شۆڕش����ی ئەیلول هەڵگیرسابو پێم وتراوە قەدەغەیەو تەواو ،دواپرسیارمان ئەو دەرفەتە نەڕەخس����ا وەس����یەتنامەکەی ئەوەبو بۆ قەدەغەک����راوە ،وەاڵمەکەی ئەوە جێبەجێ بکرێ ،هەربۆیە لەگردی س����ەیوان بو لەب����ەر بورج����ی تەلەفزیونەکەیە .جا با بەخاک س����پێررا ،خەڵکی س����لێمانی وەک لەدەس����ەاڵت بپرسین کێ قەدەغەی کردوە؟ وەفایەک ئەم راس����پاردەیەی بەهەش����تییان بۆ قەدەغەکراوە؟ ئای����ای مافی خەڵک نیە ک����ردە قەرزو لەئەس����تۆیان گ����رت هەربۆیە سەردانی گڵکۆی کەڵەپیاوانی خۆی بکات؟ دوای مۆرکردنی بەیاننامەی ئازاری ( )١٩٧٠دوا قسەمان ئەوەیە ئێوە ئەزانن دەسەاڵتداری بڕیاریان دا گەردنئ����ازادی خۆیان بەرامبەر بکەن ئێم����ە نازانین هاواڵتیەکی عالوس����ال ئەو کەڵە پیاوە بگەیەننە جێ ،پالنیان دانا بین‌و بێدەنگ دانیش����ین لەب����ەر ڕەحمەتی ئێسک‌وپروسکەکەی لەسەیوانەوە بگەیەننە دەس����ەاڵتی کوردیدا!!! ئەی نەجمەدین مەال چیای ئەزم����ڕ ،لەس����اڵڕۆژی کۆچی دوایی چی کردوەو بەچ تاوانێ����ک واکۆت‌وبەندتان مامۆس����تادا لەالیەن خەڵکی س����لێمانیەوە کردوە سەردانتان لێ قەدەغە کردوە؟ بەڕێوڕەسمێکی شکۆدارو سەیران‌و گەشتئاسا دور لەپەس����تیو گری����ان‌و ش����یوەن‌و خەم، بەمەس����تی بیگەیەننە ئەو هەوارە نوێیە کە خۆی دیاری کردبو ،بەچەند شوشەش مەی ئەم دوامەنزڵگایەی مەیپرژێن بکرێت .تائێرە هەم یادەوەری شارو هەم مێژویەکە قسەمان لەس����ەری نیە .لەدوای راپەڕینیشەوە وەک ئەرکێک‌و دڵسۆزیەک بۆ ئەو قەڵەمە گەورەیە بۆ ئەدەب‌و ڕۆش����نبیری ،بۆ هونەرو زانست، مۆنۆمێنتێک لەس����ەر گڵکۆکەی بەرزکرایەوە جێی دەستخۆشیە بۆ هەمو ئەوانەی کاریان تیاکردوە ه����ەر لەبیرۆکەک����ەوە تاخەرجی‌و تێچونەکەی ،ئەو وەس����تاو کرێکارانەش کە کاریان تیا کردوە ،بەاڵم سەیرەکە لەوەدایە سەردانی گۆڕەکەی قەدەغەکراوە ،ئەم بەهارە وەک یادەوەری خۆم‌و هاوڕێەیەکم ویستمان
ئایا نەجمەدین مەال بۆ ئەبێ لەسایەی دەسەاڵتی کوردیدا بەند بکرێت؟
لەنوس����ینێکدا بەناونیش����انی س����وبژەو دەسەاڵت ،بۆچی لەدەس����ەاڵت بکۆڵینەوە، پرس����ی س����وبجێکت ،فۆکۆ لەس����ەرەتاوە ئاگادارییەک����ی گرنگمان پێ����دەدات کە زۆر پێویستە بۆ تێگەیشتن لەکاری ئەو لەسەر دەسەاڵت .فۆکۆ دەنوس����ێت( ،ئەو بیرەی پێمخۆش����ە لێ����رەدا موناقەش����ەی بکەم نە تیۆرەیە نە میتۆدۆلۆجی .دەمەوێت ئەوەش بڵێم ئەمە ئامانجی کارەکانم بوە لەبیس����ت س����اڵی رابوردودا .حەزدەکەم ئەوە بڵێم کە کارەکانم بریتی نەبوە لەڕاڤەکردنی دەسەاڵت، هەروەها ئەوەنەبوە کە بنەماکانی ئەم جۆرە راڤەکردنە دابڕێژێ����ت .لەبری ئەمە ئامانجم ئەوەبوە کە مێژویەک بخوڵقێنم بۆ ئەو مۆدە جیاوازانەی کە لەهەن����اوی کەلتورەکەماندا بونەت����ە هۆکاریکردنی مرۆڤ بەس����وبژە). بەم پێیە کاری فۆک����ۆ بریتیە لەڕاڤەکردنی چۆن کەسێک وەهای لێدەکرێت یان وەهای لێدێت کە دەس����ەاڵت قبوڵب����کات .لێرەدا چەمکی س����وبژە زۆر گرنگە .س����وبژە وەک ئەوەی لەکوردی����دا دەوترێت من لەچەمکی س����ەبجێکتی ئینگلیزی����ەوە وەریدەگرم ،کە مەبەست لێی بون بەبابەتە .بەمانایەکی تر یانی چۆن کەس����ێک یان خەڵكێک وەهایان لێدێت یان وەهایان لێدەکرێت کە لەمیانەی پرۆس����ەیەکدا ببنە بەش����ێک لەپیادەکردنی دەسەاڵت ،بەبێ بەرگری یان بە بەرگرییەکی زۆر کەم����ەوە .فۆکۆ بەگش����تی س����ێ جۆر لەپرۆسەی بەس����وبجێکت بون دەستنیشان دەکات ئەوانیش بریتین لەزانس����ت لەگەڵیدا زمان ،دوەم ،کار یان بەرهەمهێنان ،سێیەم، بایۆلۆجی. ئەم پرۆس����ەی لێکدانەوەی����ە کۆمەڵێک ئاڵۆزیی تیادایە کە پێش ئەوەی بەسەرماندا تێپەڕێت ،دەبێت هەڵوێستەی لەسەر بکەین. یەکەم ،فۆکۆ تیۆرەیەکی نیە بۆ دەسەاڵت، ئەمە یانی چ����ی؟ دوەم ،فۆکۆ باس لەتاک دەکات ،لەگەڵ دەسەاڵتدا ،پاشان ئەمە رون دەکەمەوە ،س����ێیەم ،فۆکۆ باس لەمۆدێرنە دەکات ،نەک دەس����ەاڵتی پێشمۆدرێن .ئەم خەسڵەتەی دەسەاڵتی مۆدرێن لەبڕگەیەکدا بەزەق����ی دەردەبڕێت ،کە چ����ۆن لەدۆخی یونانی داب����ڕاوە ،بەوەی چیدی مرۆڤ ئازاد نیە لەوەی سیاسی بێت یان نا .بەمانایەکی سیاسی بون دەرەوەی نیە .فۆکۆ لەبەرگی یەکەمی مێژوی سێکسدا باسی دەکات. کاتێک فۆکۆ جەخت لەوە دەکاتەوە کە نە تیۆرە نە میتۆدۆلۆجی هەیە بۆ دەس����ەاڵت، مەبەس����تی ئەوەی����ە ک����ە دەس����ەاڵتەکان ناتوانرێ����ت چوارچێوەیەکی گش����تییان بۆ دابڕێژرێ����ت ،بەڵک����و هەمو دەس����ەاڵتەکان تایبەت����ن .ب����ەم پێی����ە دەس����ەاڵت بریتیە لەمیکانی����زم‌و چۆنێت����ی بەڕێوەچون نەک جۆرێک لەپرۆس����ەیەکی گش����تی .بەم پێیە ئێمە ناتوانین بڵێین دەسەاڵت ئەوەیە ،وەک چۆن دەسەاڵت پەیوەندییە .بەڵکو مەبەست ل����ەم دێڕە ئەوەیە کە دەس����ەاڵت لەمیانەی پەیوەندیدا دێتە ئ����اراوە ،نەک بەدابڕاوی. بۆ نمونە کەس����ێک لەژورێک����دا بەتەنها دور لەئەوانی تر دەس����ەاڵتدارنیە ،تەنها کاتێک دەس����ەاڵتدارە کە لەپەیوەندی بەئەویترەوە لەپرۆس����ەی پیادەکردنی دەس����ەاڵتدابێت. بەاڵم لەڕاستیدا لەمۆدیلی فۆکۆدا کەس یان شەخس خاوەن دەس����ەاڵت نیە ،دەسەاڵت وەک مەش����ینێک کاردەکات .ب����ەاڵم ئەمە هێندە ئاڵۆزیمان بۆ دروست دەکات هێندە بەرچاوڕونیمان ناداتێ .کاتێک دەس����ەاڵت لەمیان����ەی پرۆس����ەیەک‌و سیس����تەمێک‌و کۆمەڵێک میکانیزم����دا بەڕێوەدەچێت ،ئەوا مانای وەهایە شتێک نیە ناوی دەسەاڵتدارو بێدەسەاڵت بێت .مانای ئەوە نیە چەوساوەو چەوسێنەر بونی هەبێت .ئەم هەوڵەی فۆکۆ لەسەرەتادا بۆ رەخنەکردنی دیدی مارکسە. ئێم����ە دەزانی����ن مارکس ب����ڕوای وەهایە کە دەس����ەاڵتدارو بێدەس����ەاڵت بونی هەیە، چەوساندنەوە بونی هەیە ،کەواتە چەوسێنەر بونی هەی����ە .چوارچێوەی دیدی مارکس لەس����ەر بنەمای ملمالنێیەو پاشان شۆڕش‌و ئینجا رزگاربون .فۆکۆ دێت ئەمە س����ەرتاپا هەڵدەوەش����ێنێتەوە .ئەو بڕوای وەهایە کە دەسەاڵتدار بونی نیە لەدەسەاڵتی مۆدرێندا، بەڵکو ئەوەی هەیە دەسەاڵتە ،کە پاڵنەرێک لەپشتیەوە نیە. ئەم����ە لەدۆخی ئێم����ەدا بریتیە لەدۆخی کەس����ی خ����اوەن دەس����ەاڵت‌و کۆمەڵگای
بێدەس����ەاڵت .بەم پێیە کۆمەڵ����گای ئێمە لەقۆناغ����ی مۆدێرنەدا نیە ب����ۆ پیادەکردنی دەس����ەاڵت هەتا دەس����ەاڵت خ����ۆی وەک پرۆس����ەیەک دەربکەوێت‌و پیادەبێت ،نەک وەک خاوەندارێت����ی .ب����ۆ رونکردن����ەوەی ئەمە پێویس����تە بەراوردێکی خێرا لەنێوان پێش����مۆدرێن‌و مۆدرێن����دا بکەی����ن لەبواری پیادەکردنی دەسەاڵتدا .وەک دەزانین فۆکۆ لەزۆر شوێندا باس لەو جۆرە مەرگە دەکات کە لەپانتاییە گش����تییەکاندا بەڕێوەدەچو. ئەو مەقس����ەڵەیەی کە خەڵکیان دەهێنا بۆ بینینی .ئەم جۆرە پیادەکردنەی دەسەاڵت ئامان����ج لێی ئەوەیە کە دەس����ەاڵتدار تیایدا خۆی بۆ ئەوان����ی تر نمایش بکات چەندێک توان����ای هەیە کە بڕیاری م����ەرگ‌و چۆنێتی مەرگ‌و ئازاردان‌و سزادان‌و تۆقاندنی ئەوانی تر بدات .ئەم کارە نمایش����کاریە ،هێش����تا لەدونیای ئێمەداو دونیای دەوروبەری ئێمەدا بەچڕی ئامادەیی هەی����ە .تەنها ئاماژەیەک بەلەس����ێدارەدانەکانی ئێ����ران نمونەی ئەم ج����ۆرە پیادەکردنەیە لەدەس����ەاڵت .بەاڵم لەکوردس����تانیش ئ����ەم کارە ب����ەردەوام بەڕێوەدەچێ����ت .کوش����تنی سەردەش����ت عوس����مان ،کاوە گەرمیانی ،خەڵکانی تری زۆر ،بەشێک لەپرۆسەی نمایشی دەسەاڵت بۆ دەسەاڵتدارێتی خۆی لەبەرامبەر ئەوانی تردا. بۆیە هەڵەیەکی زەقە ئێمە بێین جۆرێکی زۆر جیاوازی پیادەکردنی دەسەاڵت کە فۆکۆ تەنها بەوجۆرە باس����ی لێوەکردوە کە هەتا بنەما دابڕێژێت بۆ رونکردنەوەی ئەوەی کە
میشێل فۆکۆ
کۆمەڵگای کوردی کۆمەڵگای تاک نیە ،خاوەن جۆری ئازادی لیبرال نیە ،دەسەاڵت ئەو شوانە نیە کە خەمی تاک بەتاکی مەڕەکانی بخوات
مەبەستیەتی ،بکەینە دەسەاڵتی مۆدرێنەو وەه����ای لێ����ک بدەینەوە ئەوە دەس����ەاڵتی مۆدێرنەیە یان دەس����ەاڵتی فۆکۆییە .بەاڵم ئێمە لێرەدا لەدۆخی مۆدرێندا بەپێچەوانەی پێشمۆدرێن جۆرێک دەسەاڵت دێتە ئاراوە، کە ئەوە هیچ کەس����ێک نیە کە سزا ئەدات، هیچ خاوەن دەس����ەاڵتێک بون����ی نیە ،هیچ نمایش����ێک بۆ دەس����ەاڵتدارنیە ،دەسەاڵت لەبری ئەوەی لەسەر تۆقاندن‌و ترساندن کار بکات دەگوێزێتەوە بۆ بوارەکانی دیسیپلین، خۆشەکردن ،قبوڵکردن. بەم پێی����ە :لەدونیای کوردی����دا نە تاک هەی����ە ،نە جۆری پیادەکردنی دەس����ەاڵتی مۆدرێن ،بەمانای ئەوەی نە دیس����یپلین‌و نە شاراوەیی خاوەن دەس����ەاڵت‌و نە پرۆسەی
بەڕێوەچونی دەسەاڵتی بێ خاوەن. بۆ ئەوەی دەسەاڵتی بێخاوەن رون بکەینەوە قسە لەسەر پانئۆپتیک دەکەین :پانئۆپتیک جۆرێ����ک لەنەخشەس����ازی بەندیخانەیە کە جێرەمی بێنت����ام دایڕێژاوەو فۆکۆ باس����ی لێوەدەکات .ئەم جۆرە ئەندازەس����ازیە وەها دەکات ک����ە بەن����دی لەژورەکەی����دا لەالیەن چاودێریک����ەرەوە ببینرێ����ت ،بەبێ ئەوەی ئ����ەو بتوانێ����ت چاودێریک����ەر ببینێت .ئەم پرۆس����ەی نادی����اری چاودێریک����ەرو دیاری چاودێریکراوە وەه����ا دەکات کە بەندی یان چاودێریک����راو نازانێت ک����ەی چاودێریکەر چاودێری دەکات‌و ک����ەی چاودێری ناکات. بۆیە لەئەنجامدا ئەوە دەباتە ناخی خۆیەوە کە ئەو هەمیش����ە چاودێریکراوە .بەم پێیە ئەگ����ەر چاودێرکەر لەوێ بێت‌و لەوێ نەبێت پرۆس����ەی بەڕێوەچونی دەس����ەاڵت پیادە دەبێت .لێرەدایە ئەوەی دەس����ەاڵت پیادە دەکات سیس����تەمەکەیە .ئەو کەس����ەی کە وەک بەندیەکی چاودێریکراو هەڵس����وکەوت دەکات دەبێ����ت بەش����ێک لەپیادەکردن����ی دەس����ەاڵت‌و ئەو کەسەش����ی کە چاودێری دەکات بەش����ێکە لەپیادەکەری دەس����ەاڵت بەبێ ئەوەی خاوەنی دەسەاڵت بێت ،چونکە ئەویش لەهەناوی کۆمەڵێک دیسپلینی تردا بەکارەکانی هەڵدەستێت. ئایا سیس����تەمی پانئۆتیک����ۆم ،یان هەر جۆرە سیستەمێک لەکوردستان بونی هەیە کە دەسەاڵت لەس����ەر پیادەکراوو دەسەاڵت پیادەک����ەر هەبن یان نەبن وەک ش����ەخس دەس����ەاڵتەکە بەڕێوەبچێت‌و هەردو بەشێک بن لەدەسەاڵت .نەخێر .هەروەها ئایا ئەوەی نمایش دەکرێت لەکوردستان ،دەسەاڵتە یان دەسەاڵتدار. دەس����ەاڵتی مۆدرێ����ن ناچارت ن����اکات، س����زات نادات (مانای س����زای بێ بەهانە)، ناکوژێ����ت ،ناتۆقێنێت .بەڵکو لەبری ئەمانە بایەخ دەدات ،خەم دەخوات ،بەشداردەبێت لەپرۆسەی ژیانی کەسەکاندا (بایوپۆلتیک). دەسەاڵتی مۆدرێن کاتێک بەڕێوەدەچێت کە کەسەکان خۆیان خوازیاری بەڕێوەچونین. قوتابخانە راتدەهێنێت کە چۆن هاواڵتیەکی باش بی����ت ،کرێکارێکی ب����ە بەرهەم بیت، خاوەن جەستەیەکی خۆشەکراوبیت بۆ کار. دەس����ەاڵتی مۆدرێن ئازادیت دەداتێ ،بەاڵم لەگەڵ ئازادیدا ریسک دێت ،مەترسی دێت، کێبڕكێ دێت .لەمیانەی ئەمانەوە کۆنترۆڵ دێت ،ب����ەاڵم بەئەوپ����ەڕی رەزامەندی تاک خۆی .بەمانایەکی تر ئازادی بەدیس����پلین، چێژ بەدیسپلین‌و هەروەها بەکۆنترۆڵ. هەڵەیەکی گەورەیە دەسەاڵتی کوردی وەها ببینیت کە بایەخدەرە ،دابینکەری ئازادی‌و دیسیپلینە ،راهێنەری تاکەکانە بۆ کارو چێژ وەرگرت����ن .پێش هەمو ش����تێک کۆمەڵگای کوردی کۆمەڵگای تاک نیە ،خاوەن جۆری ئازادی لیبرال نیە ،دەسەاڵت ئەو شوانە نیە کە خەمی ت����اک بەتاکی مەڕەکانی بخوات. فۆکۆ جەخت لەوە دەکاتەوە کە دەسەاڵتی مۆدرێ����ن لەمیانەی پرۆس����ەو سیس����تەم‌و میکانیزم����دا بەڕێوەدەچێت ،نەک لەمیانەی توندتیژی‌و ترساندن‌و سەپاندن. بۆیە بونی هێ����ز نابێتە مانای ئەوەی کە خاوەن دەس����ەاڵتی ،بونی توانای کوش����تن ناتکاتە خاوەن دەسەاڵتی فۆکۆیی. بۆئەوەی تێبگەیت کە دەس����ەاڵتی ئێمە ناتوانێت چەمکەکانی بایەخ‌و دیس����یپلین‌و خۆش����ەکردن‌و دابینکردن‌و بەتەنگەوەچون راڤەی بکات تەنها لەئامادەیی چەک بنواڕە. دەسەاڵتدار دەسەاڵتی بۆخۆی بردوە چونکە خاوەنی چەکە .ئەم راستیە بەسە بۆ ئەوەی تێبگەی کە پەیوەندی نێوان دەس����ەاڵتدارو بێدەس����ەاڵت پەیوەندی توقاندن‌و کوشتن‌و ترساندنە .نەک پەیوەندی بایەخ‌و دیسیپلین‌و خەمخواردن‌و راهێنان‌و دابینکردنی ژیان. گەر دەسەاڵتی کوردی دەتوانرێت فۆکۆیانە راڤە بکرێت ئەوا یانی دەسەاڵتێکی مۆدرێنە، لەس����ەر بنەمای مەعریف����ە بەڕێوەدەچێت‌و مەعریف����ە بەره����ەم دەهێنێ����ت .لەکوێدایە ئەو مەعریفەیەی کە دەس����ەاڵت لەهەناوی کۆمەڵ����گادا بەرهەمی دەهێنێت‌و پاش����ان دەیکاتە بنەماکانی پیادەکردن .لەکوێدا داتا بونی هەیە ،زانی����اری بونی هەیە ،مەعریفە بایەخ����ی هەی����ە .لەکوێ����دا بەرهەمهێنان‌و س����ودلێبینین‌و بەرهەمهێنانەوەی مەعریفە بەڕێوەدەچێت. دیسانەوە ئەوەش هەڵەیە کە وەها بزانیت بنەماکانی پیادەکردنی دەسەاڵت الی فۆکۆ مانای بونی جۆرێک لەدەس����ەاڵتی بااڵ یان گونجاوە .ب����ەو مانایە وەه����ا بیربکەیتەوە کە ئەگەر دەس����ەاڵت بنەم����ا فۆکۆییەکانی تیادا نەب����و ئەوا دەس����ەاڵتێکی خراپ یان دواکەوتوە .ئەم جۆرە راڤەیە لەکوردستان بوە بەجۆرێک لەتێگەیش����تن ،وەک ئەوەی فۆکۆ باس����ی لەج����ۆری دەس����ەاڵتی باش کردبێ����ت .دی����ارە عەقڵی دین����ی لەجۆری مامەڵەکردن لەگ����ەڵ دەقدا وەهادەکات کە ئەم جۆرە تێگەیشتنە سادەیە بێتە ئاراوە. فۆکۆ س����ودمەندە بۆ تێگەیش����تن .بەاڵم جۆری دەسەاڵتی کوردی فۆکۆیی نیە.
تكای ه با هه‌نگاوی كرداری بنێین زانیار جه‌وهه‌ر له‌دونیای مۆدێرنه‌و دیموكراسیه‌تدا ریفران����دۆم گونجاوتری����ن هه‌نگاوه ب����ۆ به‌ده‌س����ت هێنانی خواس����تی گه‌وره‌ی واڵت ،ریفراندۆم بۆ پرس����ه گرنگه‌كان����ی واڵت ئه‌نجام ده‌درێت‌و ت����ۆپ ده‌خرێته گۆڕه‌پان����ی گه‌ل، گ����ه‌ل له‌وێ بڕیاری خ����ۆی ده‌دات‌و په‌سه‌ندی پرس����ه گرنگه‌كان یاخود هه‌ن����گاوه گرنگه‌كانی واڵت ده‌كات، ئ����هو كاته‌ی كه ده‌س����ه‌اڵت له‌واڵت زه‌مینه‌سازیه‌كی ته‌واوی كردوه كه كار ده‌گاته ئه‌وه‌ی پرۆژه پێویستی به‌گه‌ل په‌س����ه‌ند ده‌بێ ،ریفراندۆم واته ده‌سه‌اڵته‌كانی واڵت به‌ڕێوه‌بردن بڕیاری له‌سه‌ر ناده‌ن ،گه‌ل یه‌كالیی كاره‌كان ده‌كات����هوه ،ریفراندۆم بۆ چ كاتێ����ك گونج����اوهو كه‌ی ده‌بێت ده‌ستی بۆ به‌ریت؟ زۆر دوور نه‌چین واڵتێك����ی زلهێزی وه‌كو بریتانیا له‌م ماوه‌ی����هدا ریفراندۆم����ی ئه‌نجام داو ده‌نگی زۆربه‌ی گه‌لی به‌ده‌س����تهێنا ب����ۆ ئهو پرۆژه‌یه‌ی ك����ه حكومه‌ت‌و په‌رله‌مانی واڵت زه‌مینه‌س����ازیه‌كی ته‌واوی بۆ كرابو ده‌رهێنانی ئینگلیز له‌نێو ئه‌وروپادا ،به‌اڵم له‌م ئانوساته ریفراندۆم بۆ گه‌لی كورد ش����یاوه؟ پرسیار له‌هه‌ر تاكێكی كوردی بكه‌ین بڵێ ده‌نگ بۆ سه‌ربه‌خۆیی ده‌ده‌یت، به‌دڵنیاییه‌وه میلله‌ت ئه‌وه‌نده ئازاری چه‌شتوه به‌بێ دودڵی وشه‌ی به‌ڵی به‌كارده‌هێنێ ،به‌اڵم ئاخۆ به‌ڵێیه‌ك بۆ ئهو پرۆژه‌یه‌ی كه س����ه‌ربه‌خۆیی كوردس����تانی پ����ێ رابگه‌یه‌ن����درێ‌و ده‌وڵه‌تمان راگه‌یاند به‌قسه‌و گوفتار، ئه‌ی به‌كردار چی بكه‌ین؟ ئایا له‌ڕوی سیاس����یه‌وه زه‌مینه‌س����ازی هه‌یه؟ ئای����ا ده‌س����ه‌اڵتێكی جێبه‌جێكاری وه‌ك����و په‌رله‌مان����ی واڵت بونی نیه پ����ه‌ك خ����راوه ،نێو ماڵ����ی الیه‌نه سیاس����یه‌كانی كوردی په‌رته‌وازه‌و ماڵێكی پڕ كێشه‌و شێواو ،ریفراندۆم ئه‌نج����ام بده‌ین ده‌نگی به‌ڵێی هێناو گه‌ل له‌گه‌ڵ����ی بو ئه‌ی دواتر الیه‌نی ك����رداری ب����ۆ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ت پێویس����تمان به‌چی ده‌ب����ێ ،ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تب����ون‌و راگه‌یاندنی ته‌نها رای گه‌لی پێویست پێ ،ئه‌وا گه‌لی ئێمه له‌س����ه‌ده‌یه‌ك پێش ئێستاوه هاتو هاواریه‌تی ،له‌سه‌ده‌یه‌ك له‌وه‌وبه‌ره‌وه ش����ۆڕش له‌دوای شۆڕشی راگه‌یاندو قوربانی له‌و پێناوه به‌ئازادی خاك‌و نیشتیمانی به‌خشی ،الیەنی تیۆری زۆر ئاسانه به‌اڵم ده‌بێت بیر له‌هه‌مو الیه‌نه‌كان����ی تر بكه‌ین����هوه ،ئه‌گه‌ر ریفران����دۆم پێویس����تی به‌په‌رله‌مان نی����ه ئ����هی خ����ۆ پێویستیش����مان به‌وه‌رگرتن����ی رای گه‌لی����ش نی����ه تاكڕه‌ویان����ه رایده‌گه‌یه‌نی����ن‌و بابڕوا هه‌روه‌كو ئه‌وه‌وای����ه كه په‌رله‌مان‌و دیموكراس����یه‌ت شتێكی زه‌رور نیهو ده‌س����ه‌اڵت بۆخ����ۆی رایبگه‌یه‌نێ‌‌و پێویستیش به‌م هاتوهاواره ناكات‌و به‌م قه‌یرانی دارای����یو بێ پاره‌ییه كۆڵێك پاره‌مان ب����ۆ ده‌مێنیته‌وه، تكایه باخۆم����ان گێل نه‌كه‌ین ،یان بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خودی كاره‌ساتێك بخوڵقێنین‌و بۆ جارێكی تر بكه‌وینه‌وه ده‌س����تی دوژمنانم����ان‌و جارێك����ی ت����ر كوردق����ڕان دوب����اره ببێته‌وه‌و میلله‌تی����ش زه‌ره‌رمه‌ن����دی یه‌كه‌م ده‌ب����ێ ،چونكه هه‌م����و ئامڕازه‌كان وامان پێده‌ڵێن ل����ه‌دوای وه‌رگرتنی ده‌نگ����ی به‌ڵێ ب����ۆ س����ه‌ربه‌خۆیی كوردس����تان هی����چ باش����ترنابین له‌باشوری س����ودان ،تكایه باله‌به‌ر حه‌زه‌كانی خۆمان میلله‌ت نه‌كه‌ینه قوربان����ی ،هیچ زه‌مینه‌س����ازییه‌ك نی����ه تاده‌وڵ����هت رابگه‌یه‌نی����ن ،نه له‌ڕوی كش����توكاڵییه‌وه ن����ه له‌ڕوی پیشه‌س����ازیه‌وه‌و نه ب����اری دارایی واڵتیش ته‌واوه ،نه ده‌رچه‌یه‌كیشمان هه‌یه بۆس����ه‌ر روبار تاوه‌كو سامانی ژێرزه‌مینیم����ان به‌س����ه‌ربه‌خۆیی بۆ واڵتان����ی خۆرئاوا ره‌وان����ه بكه‌ین، نه ده‌س����تی پارچه‌كانی تریش����مان وه‌كو رۆژئ����اواو باكورو رۆژهه‌اڵتمان گرتوهو ده‌ستبخه‌ینه ناو ده‌ستیان‌و نه نێو ماڵی سیاس����ی باش����وریش ته‌واو زه‌مینه‌س����ازه ،ئا به‌م هه‌مو كه‌موكورتییه‌وه شه‌ڕی خۆتڕێنمان پێ ناكرێ ،زۆر هه‌ڵده‌گرێ قس����هی له‌سه‌ر بكه‌ین به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌وشه‌یه‌ك تێنه‌گه‌یت ،هه‌زاران وشه‌ش بنوسین هه‌ر به‌خه‌یاڵدا نایه‌ت.
کتێب
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
17
عه‌لی وه‌ردی :دواكه‌وتنی موچه هۆكاره بۆ دزی‌‌و گه‌نده‌ڵی ئا :بارام سوبحی ده‌وڵه‌تی عوسمانی له‌كاتی خۆیدا موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی نه‌ده‌دا ،بۆیه هه‌ندێجار سه‌ربازه‌كان په‌الماری بازاڕه‌كانیان ده‌دا .فه‌رمانبه‌رانیش به‌بێ به‌رتیل كاری هاواڵتیانیان نه‌ده‌كرد .كۆمه‌ڵناسی به‌ناوبانگی عێراقی د.عه‌لی وه‌ردی له‌یاداشته‌كانیدا واده‌ڵێت. كتێبی وانه‌كانی ژیانم له‌نوسینی د.عه‌لی وه‌ردی‌‌و وه‌رگێڕانی نه‌وزاد ئه‌حمه‌د ئه‌سوه‌ده، له‌باڵوكراوه‌كانی ده‌زگای رۆشنبیری جه‌مال عیرفان����هو ( )158الپه‌ڕه‌ی����ه .له‌ب����اره‌ی ئ����ه‌م به‌رهه‌مه‌وه ،وه‌رگێ����ڕ ده‌ڵێت :وه‌ردی بیره‌وه‌رییه‌كانی خۆی به‌ش����ێوه‌ی ته‌قلیدی نه‌نوسیوه‌ته‌وه ،به‌ڵكو هه‌وڵیداوه جارێكیتر له‌میانی باسكردنی بیره‌وه‌رییه‌كانی منداڵی‌‌و گه‌نجی ،نه‌ریت‌و دی����ارده كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان كه‌ش����ف بكات‌و ش����یكردنه‌وه‌یان بۆ بكات‌و هۆكاره‌كانیان بخاته‌ڕو ره‌خنه‌یان لێبگرێت. له‌م بیره‌وه‌رییانه‌دا وه‌ردی باس له‌قۆناغی منداڵی‌‌و مێردمنداڵی‌‌و تاس����ااڵنی ()1935 ده‌كات ،ئهو سااڵنه‌ی كه قۆناغی ئاماده‌یی به‌پله‌ی یه‌كه‌م له‌سه‌ر ئاستی هه‌مو عێراقدا ت����ه‌واو ده‌كات‌و ده‌نێردرێ����ت ب����ۆ زانكۆی ئه‌مریكی له‌به‌یروت .له‌باره‌ی نوس����ینه‌وه‌ی یاداشته‌كانی ،وه‌ردی ده‌ڵێت :من هه‌روه‌ك كه‌س����انی دی حه‌ز ده‌كه‌م ستایش����ی خۆم بكه‌م ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش����دا هه‌ست بهوه ده‌كه‌م ك����ه ئیراده‌ی ئه‌وه‌م نه‌بو خۆم خۆم دروس����ت بكه‌م ،ته‌نه����ا له‌چوارچێوه‌یه‌كی زۆر دیاریك����راودا نه‌بێت .ئێس����تاش كاتێك له‌روداوه‌كان����ی ژیان����م ورد ده‌بم����هوه هه‌ر زوڵمی لێده‌ك����هنو پێیانوای����ه ته‌نها خۆی له‌منداڵیمه‌وه تاپیریم ،واهه‌ست ده‌كه‌م زۆر به‌رپرسیاره له‌فه‌شه‌لی خۆی. جار من وه‌ك ئ����هو په‌ڕه وام كه باده‌یبات‌و خۆم هیچم نییه. لێكدانه‌وه‌ی تازه به‌كۆن له‌میانی باسكردنی ژیانی خۆیدا ،وه‌ردی كاتێ����ك باس له‌هاتنی فڕۆكه‌و ئاش����نابونی سه‌ركه‌وتن به‌رهه‌می مرۆڤ نییه وان����هی یه‌ك����ه‌م له‌ژیانی عه‌ل����ی وه‌ردی خه‌ڵكی به‌كاره‌ب����ا ده‌كات ،وانه‌یه‌كی دیكه بریتیه له‌وه‌ی كه س����ه‌ركه‌وتن‌و دروستبونی ده‌خات����ه‌ڕو ،ئه‌ویش ئه‌وه‌یه مرۆڤ ناتوانێت كه‌سایه‌تی مرۆڤ به‌ته‌نها ده‌ستكردی مرۆڤ له‌شتی تازه تێبگات ته‌نها له‌میان ی چه‌مكه نییه ،به‌ڵكو پێكهاته‌ی كه‌س����ایه‌تی مرۆڤ كۆنه‌كانیه‌وه لێكدانه‌وه‌یان بۆ ده‌كات .بۆیه ده‌ره‌نجامی كارلێكی نێوان فاكته‌ری بۆماوه‌و ده‌ڵێت :سروشتی ئه‌قڵی به‌شه‌ری به‌گشتی ژینگ����ه یان ده‌وروب����ه‌ره .بۆی����ه له‌مڕوه‌وه به‌و شێوه‌یه ناتوانێت به‌ڕه‌هایی له‌حه‌قیقه‌تی ره‌خن����ه له‌كۆمه‌ڵ����گای عێراق����ی ده‌گرێت‌و ش����ته‌كان تێبگات ،به‌ڵكو به‌پێی زانیاریو ده‌ڵێت :خه‌ڵكی وا راهاتون رێز له‌كه‌س����ی تێگه‌یشتنه‌كانی خۆی لێیان تێده‌گات ،ئه‌مه س����ه‌ركه‌وتو بگرن‌و رقیان له‌كه‌سی ژێركه‌تو ته‌نه����ا الی خه‌ڵكی ع����ه‌وام وانییه ،به‌ڵكو بێته‌وه ،له‌و باوه‌ڕه‌ی گوایه هه‌ریه‌ك له‌وانه له‌الی زاناو فه‌یله‌سوفه‌كانیش هه‌یه. خۆی����ان خۆیانیان دروس����تكردوه ،ئه‌مه‌ش ملمالنێی دین‌و دونیا بۆته مایه‌ی س����ه‌رهه‌ڵدانی سته‌مێكی زۆری به‌ش����ێكی زۆری بیره‌وه‌رییه‌كانی وه‌ردی كۆمه‌اڵیه‌تی له‌نێ����و خه‌ڵكیدا .ئه‌وان كاتێك رێز له‌كه‌سی س����ه‌ركه‌وتو ده‌گرن له‌ڕاستیدا ته‌رخانكراوه بۆ باسكردن له‌ملمالنێی نێوان زیاد له‌شایسته‌ی خۆی ده‌ده‌نێ .كاتێكیش دی����ن‌و دنیا ،ئه‌مه‌ش����مان له‌چه‌ند روداوێكی رقیان له‌كه‌س����ی ژێركه‌وت����و ده‌بێته‌وه ئه‌وا جی����اوازه‌وه ب����ۆ ش����رۆڤه ده‌كات .به‌نمونه
ی خه‌ڵكی له‌كات كۆبونه‌و‌ه ئاینییه‌كاندا هه‌ست ی ده‌كه‌ن‌و به‌ئازایه‌ت كه‌متر هه‌ست به‌ترس ده‌كه‌ن ی بۆیه له‌حاڵه‌ت وادا مه‌یلی غه‌وغاو گێره‌شێوێنیان تیادا گه‌ش ده‌بێته‌وه كاتێ����ك ب����اس له‌باوك����ی ده‌كات ده‌ڵێت: باوك����م له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی پیاوێك����ی ئاینی بو الیه‌نگری عوس����مانییه‌كان بو ،به‌اڵم به‌هۆی س����ته‌مكارییه‌وه رق����ی له‌عوس����مانییه‌كان ب����و ،چونكه جه‌ورو س����ته‌م له‌س����ه‌رده‌می عوسمانیدا گه‌یش����تبوه پله‌یه‌ك به‌ده‌گمه‌ن زوڵمی واله‌هیچ سه‌رده‌مێكی تردا ههبوه. بابه‌تێكی دیكه كه وه‌ردی باس����یده‌كات زۆربون����ی تاوان����ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان����ه، هۆكاره‌كه‌ش����ی به‌پل����هی یه‌ك����ه‌م ده‌خاته ئه‌ستۆی ده‌س����ه‌اڵت .له‌وباره‌یه‌وه ده‌ڵێت: ده‌وڵه‌تی عوس����مانی له‌كاتی خۆیدا موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران����ی ن����ه‌ده‌دا ،بۆی����ه هه‌ندێجار س����ه‌ربازه‌كان په‌الماری بازاڕه‌كانیان ده‌دا. هه‌روه‌ها فه‌رمانبه‌رانیش به‌بێ به‌رتیل كاری هاواڵتیانیان نه‌ده‌كرد. وه‌ردی له‌میان����ی باس����كردنی ملمالنێی دی����ن‌و دونی����ادا ب����اس له‌حاڵه‌تێك����ی تر ئه‌وی����ش هه‌ڵچونی خه‌ڵكیی����ه له‌كاتی بۆنه ئاینییه‌كان����دا ،له‌وباره‌یه‌وه ده‌ڵێت :خه‌ڵكی له‌كات����ی كۆبون����هوه ئاینییه‌كاندا هه‌س����ت به‌ئازایه‌تی ده‌كه‌ن‌و كه‌متر هه‌س����ت به‌ترس
ده‌كه‌ن ،بۆیه له‌حاڵه‌تی وادا مه‌یلی غه‌وغاو گێره‌ش����ێوێنیان تیادا گ����ه‌ش ده‌بێته‌وه... هه‌روه‌ه����ا زۆرج����ار هه‌س����تی خێڵه‌ك����یو ش����ارچێتی به‌س����ه‌ر ئاینداریدا زاڵ ده‌بێت‌و ئه‌وه‌ش گرفتی لێده‌كه‌وێته‌وه. ماستاوكردن بۆ ده‌سه‌اڵت وانه‌یه‌كی دیكه له‌ژیانی وه‌ردی گێڕانه‌وه ی چیرۆكی ئهو كه‌س����ایه‌تیانه‌یه كه له‌ڕێگه‌ی "ماس����تاوكردن"هوه خۆی����ان له‌ده‌س����ه‌اڵت نزیك ده‌كه‌ن����هوه ،ده‌یانه‌وێت له‌و رێگه‌یه‌وه پارێ����زگاری له‌پێگ����هو ناوبانگ����ی خۆی����ان بكه‌ن‌و خۆیان به‌س����ه‌ر خه‌ڵكی����دا بابده‌ن. ئه‌مه‌ش����مان له‌چیرۆكی س����ه‌ید جه‌عفه‌ره‌وه بۆ ده‌گێڕێت����هوه .له‌وباره‌یه‌وه ده‌ڵێت :ئهو كه‌س����انه خۆیان به‌گه‌وره ده‌زانی‌‌و ساڵویان له‌كه‌س نه‌ده‌كرد ،له‌ئاستی ده‌سه‌اڵتدارانیش خۆیان به‌بچوك ده‌زانی. ئه‌گه‌ر نزیكبونه‌وه له‌ده‌سه‌اڵت بۆ هه‌ندێك كه‌س ببێت����ه مایه‌ی ده‌س����كه‌وت ،ئه‌وا بۆ هه‌ندێكی دیكه بوه‌ته گرفت .به‌نمونه پیاوانی ئاینی له‌س����ه‌رده‌می عوس����مانیدا خه‌ڵكیان
هانداوه بچن بۆ جیهادو به‌رگری له‌ده‌سه‌اڵت ی باوه‌ڕی����ان وابو كه خاوه‌ن����ی راوبۆچونێكی عوس����مانی بكه‌ن ،به‌اڵم كوڕه‌كانی خۆیان راستن. له‌و كاره به‌خش����راون .كه‌چی له‌سه‌رده‌می مزگه‌وت‌و گه‌نده‌ڵی حوكمڕانی پاشایه‌تی‌‌و بااڵده‌ستی ئینگلیزدا وانه‌یه‌ك����ی گرن����گ ك����ه وه‌ردی فێرمان نزیكبونه‌وه له‌ده‌س����ه‌اڵت بوه‌ته كێش����ه بۆ پیاوانی ئاینی‌‌و مایه‌ی لۆمه‌كردنی خه‌ڵكی ،ئه‌وه‌ده‌كات مه‌رج نیی����ه زۆربونی مزگه‌وت‌و ئه‌مه‌شمان له‌به‌س����ه‌رهاتی سه‌یید حه‌سه‌ن مه‌زارگ����ه‌كان مان����ای ئه‌وه‌بێ����ت خه‌ڵك����ی سه‌درو مه‌هدی خاڵسی دا بۆ رونده‌كاته‌وه .زۆر ئاین����دارن .چونك����ه وه‌ك����و ده‌ڵێ����ت: له‌سه‌رده‌می عوسمانییه‌كاندا فه‌رمانڕه‌وایان له‌ه����ه‌ره فه‌رمانڕه‌وا گه‌ن����ده‌ڵ‌و به‌رتیلخۆرو شار به‌تامی گوند كاتێ����ك عه‌ل����ی وه‌ردی ب����اس له‌ژیان����ی سته‌مكاره‌كانی جیهان بون ،به‌اڵم له‌خه‌ڵكی خۆی له‌به‌غدای ئ����هو كات‌و جیاوازی نێوان زیات����ر خۆیان واپیش����انده‌دا ك����ه خه‌ریكی گه‌ڕه‌ك����ه‌كان ده‌كات ،دو وانه‌مان پێده‌ڵێت دینداری����ن‌و س����ه‌رقاڵی بنیاتنانی مزگه‌وت‌و یه‌كه‌می����ان ئه‌وه‌ی����ه به‌ش����ێك له‌خه‌ڵك����ی مه‌زارگه‌و ش����تی له‌و چه‌ش����نه بون .به‌غدا هه‌رچه‌نده له‌ش����اردا ژیاون ،به‌اڵم به‌هه‌مان ل����هو ده‌مان����هدا به‌قۆناغێك����ی زه‌مه‌نی وادا دابو نه‌ریت‌و ده‌ستوری ژیانی گونده‌كانه‌وه ،تێپ����ه‌ڕی هه‌رچه‌نده مزگ����ه‌وت‌و مه‌زارگه‌ی ئه‌مه‌ش له‌مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ پرس����ه‌كانی پتر بنی����ات بنرایه ،پتر وێرانه‌یی‌‌و گه‌نده‌ڵی باڵوده‌بوه‌وه. ژناندا ده‌رده‌كه‌وێت. وانه‌ی دوه‌میش ئه‌وه‌یه هه‌رچه‌نده خه‌ڵكی ده‌یانه‌وێ����ت له‌س����ه‌ر دابو نه‌ریته‌كانی����ان ب����ه‌رده‌وام ب����ن ،ب����ه‌اڵم به‌تێپه‌ڕبونی كات ناچارده‌ب����ن ته‌ڤل����ی تازه‌گ����ه‌ری بب����ن‌و ده‌س����تبه‌رداری ره‌فتارو دابو نه‌ریتی باب‌و * ساڵی ( )1913له‌دایكبوه‌و له‌ساڵی باپیرانیان ب����ن .له‌مباره‌یه‌وه ده‌ڵێت :ئێمه ( )1995مردوه. ناب����ێ ب����ه‌رده‌وام گله‌ی����ی له‌خه‌ڵكی بكه‌ین له‌س����ه‌ر ئهو كرده‌وانه‌ی پێی راهاتون‌و ئهو * ساڵی ( )1943له‌زانكۆی ئه‌مریكی باوه‌ڕو نه‌ریتانه‌ی له‌س����ه‌ری پێگه‌یش����تون ،له‌به‌یروت به‌كالۆریۆسی له‌كۆمه‌ڵناسی ئه‌مه له‌ڕاستیدا له‌خواست‌و ئیراده‌ی خۆیاندا هێناوه. نییه .س����ائه‌گه‌ر ئێم����ه‌ش له‌هه‌مان ژینگه‌و هه‌مان بارودۆخدا پێبگه‌یشتینایه ئه‌وا وه‌ك * له‌ساڵی ( )1948ماسته‌ری له‌هه‌مان ئه‌وان ده‌بوین" .هه‌روه‌ها ده‌ڵێت :هه‌رچه‌نده ب����وار له‌زانكۆی ته‌كساس����ی ئه‌مریكا كۆمه‌ڵگا داخراو بێت ئه‌وا به‌ڕه‌نگاربونه‌وه‌و وهرگرتوه ،دو س����اڵ دوات����ر له‌هه‌مان به‌رهه‌ڵستكاری تیایدا توندتر ده‌بێت". زانكۆ دكتۆرای هێناوه. بۆچی هه‌مو خه‌ڵكی ده‌بنه سیاسی؟ له‌درێ����ژه‌ی گێڕان����ه‌وه‌ی ژیان����ی خۆیاندا وه‌ردی هۆكاری ئه‌وه‌مان ب����ۆ رونده‌كاته‌وه بۆچ����ی زۆرین����هی خه‌ڵكی عێراق باس����ی سیاسه‌ت ده‌كه‌ن‌و خۆیان لێبوه‌ته سیاسیو ره‌خنه ده‌گرن .سه‌ره‌تای سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌م دیارده‌یه ده‌گێڕێت����هوه بۆ ده‌ورانی حوكمی مه‌لی����ك فه‌یس���� هڵ‌و رایده‌گه‌یه‌نێت خه‌ڵكی له‌سه‌رده‌می عوسمانیدا پێیانوابو سیاسه‌ت‌و حوكمڕانی په‌یوه‌ندی به‌وانه‌وه نییه. وه‌ردی ئاشكرای ده‌كات له‌عێراقدا خه‌ڵكی ته‌نها ئه‌وكاته له‌باره‌ی سیاسه‌ته‌وه ده‌دوێن كه دڵنیابن له‌وه‌ی دورن له‌مه‌ترس����ی .هه‌ر ئه‌وه‌ن����ده‌ی بزانن حكومه‌ت شمش����ێری لێ به‌رزكردونه‌ته‌وه ئه‌وا ده‌موده‌ست ده‌گه‌ڕێنه‌وه بۆ بیرۆكه كۆنه‌كه‌یان كه ده‌ڵێت :من هه‌قم چییه به‌سه‌ره‌وه‌‌و په‌یوه‌ندی به‌منه‌وه نییه. هه‌روه‌ها ده‌ڵێت :خه‌ڵكی له‌سروش����تی ئهو به‌ربه‌ست‌و ئاس����ته‌نگانه تێنه‌ده‌گه‌یشتن كه دوچ����اری مه‌لیك ببو ،هه‌مو كه‌س����ێك ببو به‌ڕه‌خنه‌گری سیاسی عه‌یار بیست‌و چوار‌و
* له‌س����ه‌ره‌تای په‌نجاكانه‌وه تاساتی خانه‌نش����ینی له‌س����اڵی ()1970 له‌كۆلێجی ئه‌ده‌بیات����ی زانكۆی به‌غدا وانه‌ی سۆسیۆلۆجیای وتۆته‌وه. * له‌ماوه‌ی پتر له‌نیو س����ه‌ده‌ی ژیانی زانستی‌و نوسیندا كۆمه‌ڵێ كتێبی زۆر گرنگی چاپكردوه ،له‌وانه :كه‌سایه‌تیی تاكی عێراقی ،1950كاره نائاساییه‌كانی نه‌س����ت ،1951گاڵته‌جاڕی����ی ئه‌قڵی مرۆی����ی ،1954واعیزه‌كانی س����وڵتان ،1955ئه‌فس����انه‌ی ئه‌ده‌ب����ی بڵن����د ،1957خه‌ون له‌نێوان زانست‌و باوه‌ڕدا ،1959لۆجیكی ئیبن خه‌لدون ،1962 لێكۆڵین����هوه له‌سروش����تی كۆمه‌ڵگه‌ی عێراق����ی ،1965چه‌ن����د نیگایه‌ك����ی سۆس����یۆلۆجی له‌مێ����ژوی نوێی عێراق ،1969زۆربه‌یان وه‌رگێڕدراون بۆ زمانه ئه‌وروپی‌و خۆرهه‌اڵتییه‌كان‌و هه‌ندێكیان بۆ زمانی كوردی وه‌رگێڕدراون.
ئەم کتێبەش لەکوردستان چاپکراوە ئا :گۆران هەڵەبجەیی لەو واڵتانەی کە یاسا تێیدا سەروەرەو ئاسایشی هاواڵتیان بەهەند وەردەگیرێت ،هەر کااڵیەکی نوێ، دەرمانێک ،جۆرە خواردنێک کە دێتە واڵت ،بەرلەوەی بخرێتە بازاڕەوە، بەفلتەری کوالێتی‌و تاقیکردنەوەدا تێدەپەڕێت .گەر گونجاو بو ئەوە دەخرێتە بازاڕەوەو بەپێچەوانەشەوە ئەوە رێگەی پێ نادرێت. ئ���ەم یاس���ایە خواردن���ی فیکری���ش دەگرێتەوە ،دەمێک کتێب ،گۆڤار ،فیلم‌و بەرنامەو هەر ش���تێکی دیکەی بیس���تراوو بین���راوو خوێندراو ب���ەر لەڕێگە پێدانیان بەپەخش‌و ب�ڵ�او کردنەوە یافرۆش���تنیان لەب���ازاڕدا گەرەک���ە بەفلت���ەری الیەنە پەیوەندیدارەکان‌و سانس���ۆری باڵوکراوەدا تێپەڕن. گەر باس���ی کوردستان بکەین بۆ نمونە کتێبێک���ی وەرگێ���ڕدراو بۆس���ەر زمان���ی کوردی ،پێوس���تە وەزارەتی رۆش���نبیری هەڵس���ەنگاندنی بۆ ب���کات ،الیەنە باش‌و خراپەکانی ،زیان‌و س���ودەکانی بۆ س���ەر کۆمەڵگا دەستنیش���ان ب���کات .ئەودەمە گەر زان���را زیانبەخش���ە ،نابێ���ت رێگە بەباڵوکردنەوەی بدرێت. هەرێم���ی کوردس���تان وێ���رای ئەوەی بوەتە شوێنی س���اغکردنەوەی خراپترین‌و مەترسیدارترین ش���مەک‌و کااڵو خواردن، هاوکات بوەت���ە ژینگەیەک���ی گونجاو بۆ باڵوکردن���ەی جۆرەها کتێب���ی بێکەڵک‌و
زیانبەخش. بڕێک لەو کتێبانە نوسەرەکانیان کوردن یان لەالیەن کوردەوە لەزمانی عەرەبیەوە وەرگێڕدراونەت���ە س���ەر زمان���ی کوردی. نوس���ەری ئەو کتێبانە زۆربەیان کەسانی موسوڵمانی توندڕەو ،دژە ئینسان ،ئەقڵ وش���ک ،داعش بۆچون ،سەلەفی‌و وەهابی رەوت���ن .ئەو کتێبانە لەبری بەخش���ینی زانست‌و مەعریفەو ئاسودەیی بەخوێنەر، لەبری ئەمانە خوێنەر دوچاری دڵتەنگی‌و توڕەیی‌و دواکەوتویی دەکەن .جگە لەمانە خوێنەر دور دەخەنەوە لەشارستانی‌و نامۆ دەبن بەخۆشیەکانی ژیان‌و دەبنە لەمپەر لەبەردەم هەمو پێشکەوتنێکدا. هەندێک لەو کتێبانە هێندە مەترسیدارن لەگ���ەڵ رەوت���ی داعش���دا جیاوازیەک���ی ئەوتۆیان نیە. داعش مرۆڤ دەکوژێت ،ئەو کتێبانەش ئەقڵ دەکوژن‌و وێرانی دەکەن. س���ەیر لەوەدای���ە تائێس���تا نەتوانراوە س���نورێک بۆ ئەو جۆرە کتێبە پڕ ژەهرانە دابنرێت. جێگ���ەی خۆش���حاڵیە ک���ە ئەمس���اڵ لەپێشەنگای نیودەوڵەتی کتێب لەهەولێر هەندێ���ک ل���ەو کتێب���ە زیانبەخش���انە قەدەغەک���ران ،ب���ەاڵم ئەوە ب���ەس نیە، گەرەکە وەزارەتی رۆشنبیری ئاگای لەبازاڕ بێ���ت ،کە زۆرێک ل���ەو کتێبانە بەجۆرەها ش���ێوە دەکەونە دەس���تی خوێن���ەر یان لەکتێبخانەکاندا بونیان هەیە. {زیانەکان���ی گۆران���یو مۆس���یقا لەژێر رۆش���نایی قورئ���ان‌و س���وننەت‌و وت���ەی زانایاندا} ئەمە ئەو کتێبەیە کە دەمەوێت تیشکی
رەشید گوێگرێکی بەردەوامی موزیک بوە. ئێوارانی کەناری دیجلە لەبەغدا بەسەدای موزیک‌و ئ���اوازی گۆرانیو شەرابنۆش���ین گەرم کراوە .ئیس���حاق موس���ڵی‌و زریابی عەبقەری بەرهەمی ئەو س���ەردەمە زێڕینە بون کە لەمێژودا بەباش���ترین‌و بلیمەتترین موزیک���ژەن هەژمار دەکرێ���ن ،بەتایبەتی زری���اب .بەڵ���ێ موزیک لەو س���ەردەمەدا رێگەپێدراو بوەو خەڵکی لەگەڵیدا ژیاون‌و چێژیان لێوەرگرتوە .کەچی ئێستا هەندێک مێش���ک ژەنگاوی دەیانەوێت ئەو خواردنە رۆحیەمان لێ قەدەغە بکەن. م���ن لێ���رەوە پێش���نیار دەک���ەم ب���ۆ س���ەندیکای موزیکژەنانی کوردستان ،یان هەر دەزگایەکی هاوش���ێوە ،داوای یاسایی لەسەر نوسەری ئەو کتێبە تۆمار بکەن. چونک���ە رێگەدان بەو ج���ۆرە کتێبانە، بەدوری نازان���م لەئاین���دەدا کتێبێکیش س���ەبارەت بەقەدەغەکردنی پێکەنین بێتە بازاڕەوە.
من لێرەوە پێشنیار دەکەم بۆ سەندیکای موزیکژەنانی کوردستان ،یان هەر دەزگایەکی هاوشێوە داوای یاسایی لەسەر نوسەری ئەو کتێبە تۆمار بکەن بخەمەس���ەر .کەس���ێک بەناوی مامۆستا ئەبوبەکر ئەحمەد ئەم کتێبەی نوس���یوە، بۆ سێ جاریش چاپکراوەتەوە .بەکورتی‌و ک���وردی نوس���ەری کتێ���ب پێماندەڵێت گوێگرت���ن لەگۆران���یو موزی���ک حەرامەو زیانبەخش���ە ،ئامۆژگاریم���ان دەکات کە دوربکەونەوە لێی. دەپرس���م ئای���ا وەزارەتی رۆش���نبیری ئ���اگاداری باڵوکردن���ەوەو چاپکردنیەتی؟ گ���ەر وەاڵم بەڵێیە ئەوە کارەس���اتە ،خۆ گەر ئاگایان لێی نیەو لەدەرەوەی وەزارەت چاپکراوە ،ئەوەشیان هەر کارەساتە. جگ���ە لەس���عودیەو کوردس���تانی بێ
خاوەن‌و بێ یاس���ا ،لەهیچ شوێنێکی ئەم جیهانەدا بەم شێوەیەو وابەئاشکرا ،هەوڵی قەدەغەکردنی خۆشیەکانی ژیان نەدراوە. ئاخ���ر ناکرێت‌و رەوانیە ئ���ەم ئەقڵیەتە دواکەوتوە دەستوەربداتە هەمو کایەکانی ژیانمان‌و خۆی بسەپێنێت. رۆژێک پۆشینی جلی جوان ،رۆژێک چونە دەرەوەی مێینە ،رۆژێ���ک بۆن لەخۆدان، رۆژێک بەخش���ینی ناوی کوردی بەمنداڵی لەدایکبو ،رۆژێک نەورۆزو سەیران قەدەغە دەکەن یافەت���وای حەرامکردنیان دەدەن، ئیس���تاش هاتونەتە س���ەر حەرامکردنی گوێگرت���ن لەموزیک‌و گۆران���ی .لەکن من
هەوا چەند پێویس���تە بۆ مرۆڤ هەرواش موزیک پێویس���تە .ئاخر موزیک خواردنی رۆحە ،چ���ۆن دەبێت رۆح ل���ەو خواردنە ح���ەرام بکرێ���ت؟ دەس���ەاڵتی ک���وردی‌و الیەنە پەیوەندیدارەکان چۆن رێگەدەدەن بەکەسێکی مێشک‌و هەستگوشراو تاکتێبکی وابنوسێت‌و دەرخواردی خەڵکی بدات؟ لەس���ەردەمی خەالفەت���ی عەباس���یدا زانس���ت‌و هون���ەر بڕێک گەش���ەیان کرد، بەتایبەتی���ش هونەری موزیک ،کە ئامێری عود یەکێک بوە لەئامێ���رە بەرچاوەکان‌و رۆڵی سەرەکی بینیوە لەو پێشڤەچونەدا. مێ���ژو بۆم���ان دەگێڕێتەوە ک���ە هارونە
سەرنج: ماوەی���ەک لەمەوپێ���ش کتێبێ���ک بەرچاوک���ەوت ،دەرب���ارەی حەرامکردنی ش���ۆفێری بۆ ژن���ان .ئەم کتێب���ە چەند وەهابیەکی توندڕەوی سعودی نوسیویانەو لەکوردستان کراوەتە کوردیو بەئاسانیش باڵوکراوەتەوە. ئەوەی مایەی خۆشحاڵیە ،هەم وەزارەتی ئەوقاف‌و هەم لیژنەی فەتوا ئەو کتێبەیان رەت کردەوە. تێبینی /ئەم بابەتە لەهەندێک ماڵپەڕدا باڵو کراوەتەوە.
16
تایبەت
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
"هه‌ڵبژاردنی شاجوان كه‌ش ی خوێندن ده‌گۆڕێت بۆچی فێستیڤاڵی به‌پێشبڕكێی جوانی‌‌و روخسار" بیركاری پێویسته؟ ته‌خته سپی
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
ئا :سروه جه‌مال
رێبین قادر*
هه‌ڵبژاردنی شاجوانی زانكۆی سلێمانی ناڕه‌زایی الی خوێندكاران‌و مامۆستایانی زانكۆ دروست كردوهو مامۆستایه‌ك ده‌ڵێت " پێویسته‌بڕیار به‌ده‌ستانی زانكۆ رێگه به‌دوباره‌بونه‌وه‌ی نه‌ده‌ن"به‌ڕێوه‌به‌ری پڕۆژه‌ی هه‌ڵبژاردنی شاجوانی زانكۆو په‌یمانگاكانیش ده‌ڵێت "ئیشی زانكۆ ته‌نها زانست نیه به‌شێوه‌یه‌كی وشك، به‌ڵكو ئه‌م چاالكیانه‌ش گرنگه". باڵوبون���ه‌وه‌ی هه‌واڵ���ی ئه‌نجامدان���ی مه‌راس���یم ی هه‌ڵبژاردن���ی ش���اجوانی زانك���ۆو په‌یمان���گاكان بۆته هۆی ناڕه‌زایی‌‌و نیگه‌رانی خوێندكاران‌و مامۆس���تایان، سه‌ردار عومه‌ر كه سه‌رپه‌رشتی كه‌مپینی واژوی شه‌ش هه‌زارخوێندكاری به‌شه ناوخۆییه‌كانی كردوه بۆئه‌وه‌ی ئ���هو بڕه پاره‌یه ن���ه‌ده‌ن كه وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی بااڵ داوایكردوه ،جگه‌له‌وه‌ی له‌ڕێگه‌ی خێرخوازانه‌وه پاره‌ی به‌س���ه‌ر زیاتر له‌چل خوێن���دكار دابه‌ش���كردوه ،بۆیه ئاگاداری ره‌وشی ژیانی خوێندكارانه‌و به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئ���هوه بارودۆخ���ی خوێندكارانه ،به‌اڵم واهه‌س���ته‌كه‌م به‌هه‌ڵبژاردنی ش���اجوان ئهوه پیشان ده‌درێت كه زانكۆ هیچ كێش���ه‌یه‌كی نیهو بارودۆخیان باش���ه ،به‌ملیۆنه‌ها پاره خه‌رج كراوه بۆ مه‌راسیمه‌كه جگه له‌و ئیمتیازات‌و خه‌اڵتانه‌ی كه بۆ ش���اجوان دانراوه ،بۆ نایه‌ن له‌به‌شه ناوخۆییه‌كان ئهو بڕه پاره‌یه س���ه‌رف بكه‌ن به‌تایبه‌ت دوای س���وتانی ئ���هو به‌ش���ه ناوخۆییه ك���ه كاره‌بای نیه،ئێمه‌له‌گه‌ڵ ش���اجوان وه‌ك كه‌س���ایه‌تی كێشه‌مان نیه ،به‌ڵكو له‌گه‌ڵ ئهو ده‌س���ته‌یه‌ی كه سه‌رپه‌رش���تی كردوه ،ئێمه كێشه‌ی زۆرمان هه‌یه هه‌فته‌ی پێشو زیاد له10خوێندكار په‌یوه‌ندیان به‌ئێمه‌وه كرد تاسوپاسمان بك���ه‌ن كه له‌ماوه‌ی راب���ردو هاوكاریمان كردون ،وتیان ئیت���ر ئێمه ناتوانین به‌رده‌وام بی���ن له‌خوێندن‌و وازیان هێنا". سه‌ردار عومه‌ر خوێندكاری به‌شی فیزیا به‌نیگه‌رانیه‌وه وتیش���ی "ئه‌گ���ه‌ر ئ���هو پاره‌ی���ه له‌توێژینه‌وه‌یه‌ك یان دروستكردنی په‌یكه‌رێك بۆ شه‌هید كاردۆ كه له‌پێناوی خوێندكاراندا گیانی به‌خت كرد یان بدرایه به‌مامۆس���تا كه نیوموچ���ه وه‌رئه‌گرن ئهوه جێگه‌ی ده‌ستخۆش���ی بو،جگه‌له‌وه‌ی هه‌زاران پڕۆژه هه‌یه له‌زانكۆ پشتگوێخراوه، به‌اڵم پاره بۆ هه‌ڵبژاردنی شاجوان خه‌رج ده‌كرێت ،بۆیه په‌یوه‌ندی ده‌كه‌ین به‌س���ه‌رۆكی زانكۆوه تابزانین چۆن رازیبوه خوێندكارێكی زانكۆكه‌ی به‌شداربێت". مامۆستایانی زانكۆش وته‌و س���ه‌رنجی خۆیان هه‌یه له‌س���ه‌ر هه‌ڵبژاردنی ش���اجوان له‌سه‌ر ئاس���تی زانكۆو په‌یمانگاكان ئومێد محه‌م���ه‌د ،له‌وباره‌یه‌وه به‌ئاوێنه‌ی ش���اجوان پێویست نیهو به‌ش���ێك نیه‌له‌ئه‌ركی زانكۆ، راگه‌یاند "هه‌ڵبژاردنی شاجوان به‌پله‌ی یه‌كه‌م خۆرئاواییه به‌ڵكو به‌پێچه‌وان���هوه كاریگه‌ری خراپ به‌جێده‌هێڵێت‌و كه له‌سه‌ر ئاستی ده‌وڵه‌تدا ئه‌نجام ده‌درێت ئامانجه‌كه‌ی ده‌بێته‌هۆی گۆڕینی كه‌شی خوێندن به‌كه‌شێكی تر كه ئه‌وه‌یه نمونه‌ی بااڵ له‌ژنی ده‌وڵه‌ت هه‌ڵبژێرن كه ببێت پێشبركێ ی جوانی‌‌و روخساره له‌كاتێكدا پێویسته كه‌شی به‌نمونه‌یه‌ك له‌س���ه‌ر ئاستی ناوخۆو دهرهوه بۆجوانی‌‌و ناو زانكۆكان كه‌ش���ی خوێندن‌و زانست بێت‌و سه‌رنجی رۆش���نبیری ئه‌مه تاڕاده‌یه‌ك پاس���اوێكی هه‌یه ،به‌اڵم خوێندكار به‌پله‌ی یه‌كه‌م له‌سه‌ر زانست‌و ئهو پسپۆڕییه له‌دونیای ئێمه‌دا هه‌وڵده‌درێت ئه‌م وێنه‌یه بگوێزرێته‌وه بێت كه ده‌یخوێنێت نه‌ك له‌س���ه‌ر ده‌رخس���تنی جوانی بۆ ناو زانكۆو له‌وێشه‌وه نمونه‌ی كچی جوان هه‌ڵبژێرێت یه‌كێ���ك له‌مێینه‌كان بێت ،هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ری به‌هێزه كه كه له‌ڕاس���تیدا به‌پێی ئهو پێدراوانه‌ی كه هه‌لومه‌رجی جۆرێك له‌هه‌ستیاری له‌ناو خوێندكاره كچه‌كان دروست زانك���ۆ هه‌یه‌ت���یو به‌پێی ئهو ئه‌ركانه‌ی كه پێویس���ته بكات كه خاڵێكی نه‌گه‌تیڤه‌و دواجار ئه‌نجامه‌كان له‌گه‌ڵ له‌كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی دیاریك���راودا بیبینێ���ت هه‌ڵبژاردنی ئهو ده‌وره زانس���تیه‌ی كه‌پێویست ه زانكۆ بیبینێت یه‌ك
زانكۆكانی كوردستا ن ی ستاندارد‌ه به‌پێ ی جیهانیه‌كان له‌ئاستێك نزمدان
پێشبڕکێی هەڵبژاردنی شاجوان ناگرێته‌وه". ئومێد قه‌ره‌داغی باس���ی ره‌وشی زانستی زانكۆكان ده‌كات‌و وتی"زانكۆكانی كوردستان‌و عێراق‌و رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست به‌پێی س���تاندارده جیهانیه‌كان له‌ئاستێكی نزمدان ،توێژینه‌وه‌كانیش باش نین یان كاریان پێناكرێت له‌به‌رئه‌وه ده‌بێت به‌رپرس���ان له‌ناو زانكۆدا فۆكه‌س���ی كاركردنی���ان بخه‌نه س���ه‌ر به‌ره‌و پێش���بردنی چاالكیه زانس���تیه‌كان‌و ئهو س���مینارانه‌ی كه‌په‌یوه‌سته به‌ژیانی خه‌ڵ���كو كۆمه‌ڵگاوه ،به‌پێی پس���پۆڕیه جی���اوازه‌كان فۆكه‌س بخه‌نه سه‌ر به‌رزكردنه‌وه‌ی خوێندن". هه‌رچه‌ن���ده به‌ڕێوه‌به‌ری ئ���هو پڕۆژه‌یه رایگه‌یاند كه ئه‌وان په‌یوه‌ندیان به‌هیچ سه‌رۆكێكی زانكۆوه نه‌كردوه به‌اڵم ئهو مامۆستایه‌ی زانكۆ ده‌ڵێت "له‌به‌رئه‌وه‌ی ناوی هه‌ڵبژاردنی ش���اجوانی زانكۆكانی لێنراوه كه‌واته ئهوه په‌یوه‌سته به‌زانكۆكانه‌وه ،ده‌كرا ناوی شاجوانی ته‌مه‌ن بیس���ت س���اڵ یان هه‌ر ناوێكی تری لێبنرایه ،به‌اڵم كه وتت زانكۆ بامه‌راس���یمه‌كه‌ش له‌ده‌ره‌وه‌ی زانكۆ ئه‌نجام درابێ���ت یان ئهو ده‌زگایه‌ی رێك���ی ئه‌خات ده‌زگایه‌كی زانكۆی���ی نه‌بێت ،به‌اڵم هیچ له‌و مه‌س���ه‌له‌یه ناگۆڕێت ئهوه جێكه‌وتی قورس���ی له‌ناو خوێندكاره‌كانی زانكۆدا ده‌بێت ،بۆیه ده‌بێ���ت بڕیاربه‌ده‌س���تانی زانكۆ له‌گه‌ڵ الیه‌ن���ی په‌یوه‌ندی���دارو رێكخه‌رانی قس���ه بكه‌ن‌و رێگه به‌دوباره‌بون���ه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردنی ش���اجوان نه‌ده‌ن وه‌ك ش���تێكی شه‌خسی س���ه‌یری نه‌كه‌ن ،چونكه ئاسه‌واری نه‌گه‌تیڤی له‌سه‌ر كوالێتی خوێندن‌و ئیشی زانستی هه‌یه له‌ناو زانكۆكان". به‌ڕێوه‌به‌ری پڕۆژه‌ی هه‌ڵبژاردنی ش���اجوانی زانكۆو په‌یمانگاكان ،ئاالن عومه‌ر له‌باره‌ی هۆكاری ئه‌نجامدانی كارێكی له‌م جۆره له‌زانكۆ به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "پێشتر له‌چه‌ند په‌ی���ج‌و ماڵپه‌ڕێكه‌وه به‌ش���ێوه‌یه‌كی نافه‌رمی ش���اجوانی زانكۆكان دیاریكراوه ،بۆیه ئێمه ویس���تمان فۆڕمێكی ره‌سمی بده‌ین به‌ئیشه‌كه وه‌ك چۆن شاجوانی كوردس���تان هه‌ڵبژێ���ردرا ئ���ه‌واش ش���اجوانی زانكۆو
رونکردنەوە
په‌یمانگاكانیش هه‌ڵبژێرێت". له‌ب���اره‌ی پێوه‌ره‌كانی هه‌ڵبژاردنی ش���اجوانی زانكۆ ئاالن عومه‌ر وتی "كۆمه‌ڵێك س���تانداردی جیهانی هه‌یه له‌هه‌ڵبژاردنی شاجوانه‌كاندا به‌شێكی جوانی روخسارو رێڕۆیش���تن‌و هه‌ڵس���وكه‌وتیه‌تی هه‌روه‌ها ئهو پڕۆژانه‌ی ك���ه هه‌یه‌تی‌‌و ئ���هو وه‌اڵمانه‌ی كه ده‌یدات���هوه له‌كاتی مه‌راسیمه‌كه‌دا". له‌به‌رامب���ه‌ر نیگه‌رانی خوێندكاران‌و مامۆس���تایان، سه‌رپه‌رش���تیاری پڕۆژه‌ك���ه ده‌ڵێ���ت "ئه‌وان���هی ئهو ره‌خنانه ده‌گرن هه‌س���تده‌كه‌م توزێ���ك دوربن له‌فه‌زای خوێن���دكاره‌وه‌و كه‌متر ئاگادارن ،چونكه ئێمه كه له‌ناو خوێندكاردای���ن ده‌زانی���ن ئه‌وان هه‌میش���ه ئه‌م جۆره چاالكیانه‌ی���ان ئه‌وێت ،جگه‌له‌وه‌ی ئیش���ی زانكۆ ته‌نها زانست نیه به‌شێوه‌یه‌كی وشك ،به‌ڵكو ئه‌م چاالكیانه‌ش گرنگه‌و نه‌ك هه‌ر شاجوانی كچان ،به‌ڵكو هی كوڕانیش هه‌ڵده‌بژێرێت له‌زانكۆكانی جیهان���دا ،بۆیه ئێمه‌ش كه یه‌كه‌م س���اڵمانه ره‌نگه ره‌خنه‌مان لێبگیرێت‌و بوترێت كاتی ئهوه نیه ،به‌اڵم له‌س���ااڵنی ت���ر به‌رده‌وام ده‌بێت به‌شێوه‌یه‌كی گه‌وره‌تر". ئاالن عومه‌ر ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد كه‌په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ هی���چ زانكۆو په‌یمان���گاو رێكخراوێك نیه "هیچ كه‌سێك سپۆنسه‌ری مادی ئیشه‌كه‌ی نه‌كردوه جگه‌له‌الرا تراڤل فیزه‌ی شنگلی بۆ شاجوان دابین كردوه هه‌روه‌ها تۆپ له‌یدی مه‌یكه‌پ پێداویستی جوانكاری بۆ شاجوان دابینكردوه له‌گه‌ڵ كوتاڵی ئه‌هوه‌ن". له‌ڕێوڕه‌سمه‌كه‌دا یانزده كچ سیڤیان پێشكه‌ش كردبو دواتر به‌پێی ستاندارده‌كان هه‌شتیان هه‌ڵبژێردراون كه چواریان كش���انه‌وه له‌به‌ر هه‌ندێك ه���ۆكاری تایبه‌تی‌‌و خێزانی. بڕی تێچو ی مه‌راسیمه‌كه ده‌هه‌زار دۆالربوه بلیته‌كه‌ی به25ه���ه‌زار دیناربوه‌و س���ێ س���ه‌دو بیس���ت میوان ئاماده‌بوه‌و دوس���ه‌دی به‌تیكت سه‌دوبیستیشی به بێ تیكت ئاماده‌بون.
رونكردنه‌وه‌یه‌ك له‌سه‌ر بابەتی (ئه‌نفال له‌پڕۆگرامی خوێندندا له‌ئاستی گه‌وره‌یی تاوانه‌كه نییه) لەبەڕێوەبەرایەتی راگەیاندنی وەزارەتی پەروەردە رێپۆرتاژێ����ك لەژێر ن����اوی (ئه‌نف����ال له‌پڕۆگرامی خوێندن����دا له‌ئاس����تی گه‌وره‌ی����ی تاوانه‌ك����هدا نییه) لەژم����ارە()٥٧٢ی‌‌رۆژنامه‌ی (ئاوێن����ه)و له‌ڕێکەوتی ()٢٠١٧/٤/١١ی زایینی باڵوبوەوە کە بەپێویس����تی دەزانین لێ����رەدا رونکردنەوەی����ەک باڵوبکەینەوە کە بەه����اوکاری (عوبێ����د خ����زر فەتحواڵ)ی پس����پۆڕی كۆمهاڵیهتیو (وەیسی ساڵح حەمەدەمین)ـی شاره‌زا ئامادە کراوە. ئه‌نفال بابه‌تێكی ئاس����ایی نییه وه‌ك هه‌ر بابه‌تێكی دیك����هی خوێن����دن ،چونك����ه بابه‌تێكی هه‌س����تیارو كاره‌س����اتێكی مرۆی����ی گه‌وره‌یه له‌مێ����ژوی نه‌ته‌وه‌ی كورددا ،ده‌رخستن‌و رونكردنهوهی ئه‌م بابه‌ته به‌چه‌ند الپه‌ڕه‌ی����ه‌ك ته‌واو نابێت ،له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی قوربانییه‌كی زۆرو كاولكارییه‌ك����ی یه‌كجار مه‌زنی ب����ه‌دوای خۆیدا هێن����اوه چ لەڕوی جه‌س����ته‌یی ،ده‌رون����یو چ له‌ڕوی وێرانكردن����ی گوندو دێهاته‌كانه‌وەو ئه‌س����ته‌مه به‌هیچ شێوازێك قه‌ره‌بو بكرێته‌وه. ئێم����ه له‌پڕۆگرام����ه‌كان بابه‌تێك����ی تایبه‌تم����ان س����ه‌باره‌ت به‌پرۆس����هی ئه‌نفال ئاماده‌ك����ردوه له‌ژێر ناوی (جینۆس����ایدی گه‌لی ك����ورد) وه‌ك پڕۆگرامێك له‌پۆلی ( )١٠ئاماده‌یی زانس����تیو وێژه‌یی‌و پیشه‌یی ده‌خوێنرێ‌و ئه‌م بابه‌ته وه‌رگێردراوه‌ته س����ه‌ر زمانی عه‌ره‌بی ،توركمانی ،سریانی‌و شێوه‌زاری كرمانجی ،بۆ ئه‌وه‌ی قوتابی‌و خوێندكارانی دانیشتوی هه‌رێم تیایدا
شاره‌زای ئه‌م كاره‌ساته بن. كتێبەکە کە لە( )١١٠الپ����ه‌ڕه پێكهاتوه ،دابەش کراوەتە س����ەر ح����ه‌وت به‌ش ک����ە بەم ش����ێوەیەی خوارەوەیە: ـ پێشەکی‌‌و هەندێ زانیاری (پرۆسه‌ی راگواستن‌و به‌عه‌ره‌بك����ردن) (پاكتاوكردن‌و راگواس����تنی كورده فه‌یلییه‌كان)( ،كۆمه‌ڵكوژی‌و نه‌هامه‌تی بارزانییه‌كان)ـ لەم بەشەدا ئاماژه به به‌كارهێنانی چه‌كی كۆمه‌ڵكوژو كیمیای����ی له‌س����ه‌رده‌می رژێمی به‌عس����دا کراوە .ئەم بەش����ەش تایبه‌ته به‌پڕۆس����هی ئه‌نفال كه چاره‌گێك له‌كتێبه‌‌ك����ه له‌خۆده‌گرێت .ئەم بەش����ە کە به‌ش����ی كۆتایی کتێبەکەیەو له‌و دو س����اڵه‌ی دواییدا خراوه‌ته نێو كتێبه‌کە بریتییه له(پرۆسه‌ی قڕكردنی خوشك‌و برایانی ئێزیدی له‌الیه‌ن گروپی تیرۆریستی داعش). بۆ كه‌می‌و زۆری بابه‌ته‌كان ئه‌گه‌ر به‌راوردیان بكه‌ین له‌گه‌ڵ رواڵه‌تی ئەو كاره‌س����اتانەی دژ به‌گه‌له‌كه‌مان ئه‌نج����ام دراوه ،ئێم����ه‌ش ده‌ڵێین كه‌م����ه .كتێبه‌كه قه‌باره‌ی بچوكه ،به‌اڵم پڕۆسه‌ی خوێندن له‌كوردستان بابه‌تی هه‌مه‌چه‌شن‌و جۆراوجۆری زۆره ،له‌زانسته‌كان‌و ئه‌ده‌بیات‌و زم����ان‌و پیش����هییو كۆمهاڵیهتیو بابه‌تی دیك����ه‌ش .له‌ب����ه‌ر زۆری به‌ش����ه‌وانه‌كان‌و خش����ته‌ی دیاریكراو‌ی هه‌فتانه‌ی خوێن����دن ،وایكردوه له‌توانای قوتاب����یو خوێن����دكار زیات����ر بێ����ت‌و ببێت����ه هۆی سه‌رلێشێواندنیان ،ئه‌م بابه‌ته پوخته‌یه‌كی ئاماده‌كراوه له‌و هه‌مو كاره‌س����ات‌و نه‌هامه‌تیانه‌ی به‌س����ه‌ر گه‌لی كورددا هاته‌وه ،به‌گوێره‌ی به‌ش����ه‌وانه‌كان دانراوه بۆ
ش����یكردنه‌وه‌و رونكردنهوهی بابه‌ته‌كه ،مامۆستایانی بابه‌ت سه‌رپشك كراون نمونه‌و به‌ڵگه‌ی به‌رجه‌سته‌ی ناوچه‌و ده‌وروبه‌ری خۆی ب����ۆ قوتابی‌و خوێندكارانی بهێنێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر‌الیان ئاشنابێت‌و ده‌توانرێ قوتابخانه سه‌ردانی زانستی بۆ شوێنه كارتێكراوه‌كان رێكبخات. (به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی پڕۆگرام‌و چاپه‌مه‌نییه‌كان) ك����ه ده‌زگایه‌كی فه‌رم����ی س����نوداره ،ده‌بێت له‌گه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ن����دی گش����تی سیاس����ه‌تی وه‌زاره‌ت����ی پ����ه‌روه‌رده‌ی هه‌رێم����ی كوردس����تان بگونجێت .بۆیە ئ����ەو بەڕێوەبەرایەتییە پێوه‌رو فه‌لس����ه‌فه‌ی تایبه‌تی هه‌ی����ه له‌دانانی بابه‌ته‌كان كه ده‌ب����ێ پێیه‌وه پابه‌ند بێ����ت وه‌ك:ـ ژماره‌ی به‌ش����ه‌وانه‌كان‌و راس����تگۆیی‌و بابه‌تیانه‌و بێالیه‌نی‌و ره‌چاوكردنی هه‌س����تی دهرونیو ئاستی تێگه‌یشتنی قوتابی‌و خوێندكار .په‌یڕه‌وكردنی یاس����اكانی هه‌رێ����مو دوركه‌وتن����هوه له‌تانه‌لێ����دان‌و خس����تنه‌ڕوی بابه‌ته‌كان به‌ش����ێوه‌یه‌كی ئه‌كادیمیانه، له‌ڕیپۆرتاژه‌ك����ەی رۆژنام����ەی ئاوێنەدا کە (س����روه جه‌م����ال) ئاماده‌ی كردوه ،تێیدا ئام����اژه بهوه دراوه كه "پێویس����ته ناوی به‌ش����داربوانی پرۆسه‌ی ئه‌نفال له‌جاش‌و خۆفرۆش‌و مه‌فره‌زه خاس����ه‌كان بخرێته نێو كتێبی جینۆس����ایدی گه‌لی كورد" ،ئەمە سەپاندنێکی نالۆجیکی‌‌و ناژیرانەیە ،چونکە کێش����ەکە په‌یوه‌سته به‌یاس����او بڕی����اری په‌رله‌مان����ی كوردس����تانەوە نه‌ك وەزارەتی پەروەردەو بەڕێوەبەرایەتی پڕۆگرامه‌كانەوەو ده‌ستبردن بۆ ئه‌م كاره الدانه له‌پێوه‌ره زانستییه‌كان،
مانگ���ی چواری ئه‌مس���اڵ( )٢٠١٧به‌ش���داری دو فێس���تیڤاڵم كرد ،له‌واش���نتۆن دی-سی پایته‌ختی ئه‌مه‌ریكاو ش���اری كۆلۆمبس له‌ویالیه‌تی ئۆهایۆی، یه‌كه‌می���ان به‌ن���اوی فێس���تیڤاڵی نه‌ته‌وه‌ی���ی بیركاری ،٢٠١٧ئه‌وه‌ی دیكه‌یان به‌ناوی فێستیڤاڵی بی���ركاری جۆلی���ا رۆبنس���ۆن (julia robinson . )mathematics festivalده‌كرێت بڵێم ،ئه‌م دو ڤیستیڤاڵه به‌گه‌وره‌ترین چاالكی بیركاری داده‌نرێت بۆ قوتابی قۆناغه‌كانی پێ���ش زانكۆ له‌ئه‌مه‌ریكادا، نه‌بون���ی چاالكی له‌م جۆره له‌كوردس���تان( ئەگه‌ر هه‌شبێت له ئاستێكی الوازدایه) وایكردووه باسكردنی بونی ئه‌م جۆره چاالكیانه س���ودی خۆی هه‌بێت بۆ ئێمه‌ی كورد ،ب���ه‌وه‌ی هیچ نه‌بێ���ت له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا بتوانین فێستیڤاڵی له‌م جۆره بكه‌ین. فێس���تیڤاڵی نه‌ته‌وه‌یی بی���ركاری ٢٠١٧بۆ جاری دوهه‌م���ه له‌ئه‌مه‌ری���كا ئه‌نجامده‌درێ���ت ،یه‌كه‌مجار س���اڵی ٢٠١٥ب���و ك��� ه به‌هه‌مانش���ێوه ئه‌وكاته‌ش به‌شداربوم ،الیه‌نی سه‌ره‌كی رێكخه‌ری فێستیڤاڵه‌كه بریتیه لە ) MSRIده‌زگای لێكۆكینه‌وه‌ی زانس���ته بیركاریه‌كان) كه به‌شێوه‌یه‌كی ناڕاسته‌وخو له‌الیه‌ن ئاژانس���ی ئه‌منی قه‌ومی ئه‌مه‌ری���كاوه كه بهNSA ده‌ناس���رێته‌وه پش���تگیری ده‌كرێت ،به‌مانایه‌كی تر س���ازدانی ئه‌م فێس���تیڤاڵه خه‌مێك���ی نه‌ته‌وه‌ییه‌و له‌به‌رزترین ئاس���تی بااڵی حكومه‌ت���ی ئه‌مه‌ریكاوه چاودێری ده‌كرێت. له‌وانه‌یه كه‌س���ێك بپرسێت ئاخۆ بۆچی ئاژانسی ئه‌من���ی قه‌ومی ئه‌مه‌ری���كا س���ه‌رقاڵی ئه‌نجامدانی ئه‌م ج���ۆره چاالكیانیه ب���ۆ قوتابی س���ه‌ره‌تایی‌و ناوه‌ن���دی؟ وه‌اڵمێك���ی س���اده بۆ ئه‌م پرس���یاره، ئه‌نجام���ی تاقیكردن���ه‌وه‌ی PISAی نێوده‌وڵه‌تیه كه بۆ ئاس���تی قوتابیانی زۆرێك له‌و‌اڵتان ده‌كرێت هه‌مو س���ێ س���اڵ جارێك ،یه‌كه‌مجار له‌ساڵی٢٠٠٠ ده‌ستیپێكرد ،دواهه‌مینیش���یان ساڵی ٢٠١٥كه ٧٢ واڵت به‌ش���داریان تێداكردبو .له‌و تاقیكردنه‌وه‌یه‌دا پیش���اندرا ك���ه قوتابیان���ی ئه‌مه‌ریكا ،هه‌میش���ه ئاس���تێكی زۆر خراپی���ان هه‌یه له‌به‌ش���ی بیركاری تاقیكردن���ه‌وه‌ی ،PISAبه‌جۆرێك له س���اڵی ٢٠٠٠ ب���ه‌رده‌وام به‌ره‌و خراپبون ده‌چ���ون بۆ نمونه له‌دوا تاقیكردن���ه‌وه‌یPISAدا نزیك���هی پله‌ی ٣٠هه‌مینی به‌ده‌س���تهێناوه ،كه دیاره ئه‌مه بوەته مشتومڕێكی زۆرو ره‌خنه‌یه‌كی زۆر له‌ئیداره‌ی ئه‌مه‌ریكا سه‌باره‌ت به‌سیس���ته‌می په‌روه‌رده‌یی كه قوتابی به‌و ش���ێوه ئاس���تنزمه پێده‌گه‌یه‌نێت له‌كاتێكدا ئاستی بژێوی مامۆستاكانی ئه‌مه‌ریكا له‌جیهاندا ٦هه‌مینه ،كه‌چی ئاس���تی قوتابیه‌كان له٣٠هه‌مینه .به‌مانایه‌كی تر، له‌ئاس���تێكی دیاریكراوه‌وه په‌یوه‌ندیه‌كی راسته‌خۆ له‌نێ���وان بژێویی مامۆس���تاو ئاس���تی قوتابیه‌كان له‌وانه‌ی بی���ركاری نی���ه ،ده‌كرێت بڵێی���ن هه‌مان قس���ه‌یش راس���ته بۆ وانه‌ی بیركاری له‌كوردستان، پێش جه‌نگی داعش ئاس���تی بیركاری قوتابیه‌كانی كوردستان زۆر خراپ بوو ،به‌ڵگه‌یش بۆ ئه‌م قسه‌یه ئه‌نجامی ئهو تاقیكردنه‌وانه‌بون كه قوتابخانه‌ی فاخر مێرگه‌س���ووری له‌هه‌ولێر ئه‌نجامیدان(هاوش���ێوه‌ی تاقیكردنه‌وه‌كه‌ی ) )PISAبو. به‌گشتی هۆكاری ئاستنزمی قوتابیانی ئه‌مه‌ریكی ل���ه بی���ركاری زۆرن ،یه‌ك له‌وان���ه ده‌زگا زه‌به‌الحه ئه‌كادیمییەکان���ی ئه‌مه‌ریكا ( زانك���ۆكان به‌نمونه) نه‌بونه‌ت���ه ه���ۆی به‌هێزكردن���ی ئاس���تی قوتابی قوتابخانه‌كان ،واته به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان هه‌س���ت به‌بۆشاییه‌ك ده‌كرێت له‌نێوان ئه‌كادیمیاو قوتابخانه له‌ئه‌مه‌ریكا ،ئه‌م بۆشاییه ترسناكه به‌هه‌مان شێوه له‌كوردس���تانیش زۆر به‌زه‌قی هه‌س���تی پێده‌كرێت. له‌ئه‌مه‌ری���كا ،هه‌مو الیه‌ك زۆر به‌جدی كار له‌س���ه‌ر كه‌مكردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م كه‌لێن���ه ده‌ك���ه‌ن ،له‌وانه‌ش كردنه‌وه‌ی فێستیڤاڵی بیركاری له‌شاره گه‌وره‌كان، كردن���ه‌وه‌ی بازن���هی بی���ركاری ()Math Circle له‌زۆرێ���ك له‌و جێگایانه‌ی كه زانكۆی لێیه كه دیاره ئه‌مه بریتیه له‌خڕبونه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك قوتابی كه حه‌ز به‌بیركاری ده‌كه‌ن‌و دواتریش مامۆس���تایه‌كی زانكۆ له‌یه‌كێك له‌ڕۆژه‌كانی پش���و بۆ ماوه‌ی دو كاتژمێر سه‌رقاڵی شیكاركردنی پرس���یاری بیركاری ده‌بێت له‌گه‌ڵی���ان كه جۆری ئه‌م پرس���یارانه زۆر جیاوازه له‌وه‌ی كه له‌قوتابخانه ده‌خوێنرێت. یه‌كێك���ی تر له‌هه‌نگاوه‌كانی حكومه‌تی ئه‌مه‌ریكا، باڵوكردن���ه‌وه‌ی بابه‌تی میدیایی بینراوو بیس���تراوه س���ه‌باره‌ت به‌بیركاری ،له‌وانه‌یش گروپی ناسراوی یوتیوب���ه به‌ن���اوی Numerphileكه راس���ته‌خۆ له‌ژێ���ر سه‌رپه‌رش���تی MSRIكارده‌ك���ه‌ن ،وات���ه حكومه‌ت���ی ئه‌مه‌ریكا رێگای جیاواز ده‌گرێته به‌ر بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاس���تی قوتاب���ی له‌وانه‌ی بیركاری، زۆرێكیش له‌م رێگایا‌نه ده‌كرێت وه‌كو ئاشتكردنه‌وه‌ی قوتاب���ی له‌گه‌ڵ بی���ركاری ته‌ماش���ابكرێت ،چونكە قوتابی وانه‌ی بیركاری به‌وانه‌یه‌كی قورس‌و ئەسته‌م تێده‌گات‌و ئه‌مه‌یش وایكردوه كه ترس‌و رق هه‌ستی ئ���ه‌م قوتابیه داگیربكات س���ه‌باره‌ت ب���ه‌م وانه‌یه، به‌رئه‌نجام���ی ئه‌م هه‌س���ته ناته‌ندروس���ته الوازی ئاس���تی بیركاری قوتابی ئه‌مه‌ریكای لێده‌كه‌وێته‌وه له‌سه‌ر ئاستی جیهان.
ب����ه‌اڵم ده‌ك����رێ له‌مۆنۆمێنتی تایبه‌ت به‌پرۆس����ه‌كه بخرێته‌ڕو وه‌ك ئه‌وه‌ی كه له‌چه‌مچه‌ماڵ هه‌یه. س����ه‌باره‌ت به‌پۆله‌كانی دیكه ك����ه بابه‌تی ئه‌نفالی تێ����دا ده‌خوێنرێت ،ئاماده‌ی����ن پێداچونه‌وه بۆ هه‌ڵه‌و كه‌موكورتییه‌كان بكه‌ین‌و سوپاس����ی پشتگیری هه‌ر ش����اره‌زاو پس����پۆڕێكی تایبه‌ت به‌م بواره ده‌كه‌ین بۆ خس����تنه‌ڕوی هه‌ر كه‌موكورت����یو هه‌ڵه‌یه‌كی مێژویی یان جوگرافی کە له بابه‌ته‌ك����هدا هه‌بێت به‌مه‌رجێك دور بێت له‌بزواندنی هه‌س����تی ره‌گه‌زپه‌رستی‌و ئەگەر گونجاو بێ‌و له‌گه‌ڵ رێبازی زانستی پرۆسه‌ی خوێندنی هه‌رێم بێت����ەوە ئەوا بەڕێوەبەرایەتییەکە کاری جددی لەسەر دەکات. (به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی پڕۆگرام‌و چاپه‌مه‌نییه‌كان) ـی����ش گله‌یی خ����ۆی ئاراس����ته‌ی رێكخ����راوو ده‌زگا زانس����تییه‌كان ده‌كات ،چونكه له كوردستان سااڵنه چه‌ندی����ن كۆنفڕان����س‌و ك����ۆڕو كۆبون����ه‌وه‌ی تایبه‌ت به‌پڕۆس����هی ئه‌نف����ال‌و جینۆس����ایدی گه‌ل����ی كورد ده‌به‌سترێ ،كه‌چی بەڕێوەبەرایەتییەکە وه‌ك پسپۆڕو ش����اره‌زایانی پڕۆگرامه‌كان����ی ئه‌م بواره بانگهێش����ت ناكرێن تاله‌نزیك����هوه بیروبۆچ����ون ئاڵوگۆڕ بكرێت‌‌و وەزارەت����ی پەروەردەیش ئاگاداری هه‌وڵه‌كان بێت كه له‌و پێناوەدا ده‌درێ بۆ ناس����اندنی زیاتری تاوانه‌كان له‌سه‌ر ئاستی هه‌رێم‌و دهرهوه. بۆیە گونجاو نییە لەدورەوەو بێئاگا تانه‌و ته‌ش����ه‌ر لەپڕۆگرامەکانی خوێندنی وەزارەتی پەروەردە بدرێت‌و * خوێن���دكاری دكتۆرا له‌ویالیه‌ته یه‌كگرتوه‌كانی هەوڵ‌و ماندوبونەکانی به‌كارێكی بچوك سه‌یر بکرێت .ئه‌مریكا
تایبه‌ت
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
رامانێک لەکتێبخانە...پاشماوە لەواڵت����ی ئێم����ەدا کولت����وری باڵوکردن����ەوەو نوس����ین‌و وەرگێڕان بەدۆخێک����ی زۆر کارەس����اتئامێزدا تێدەپەڕێ����ت .چاککردن����ی ئ����ەم دۆخەش وەکو هەمو کایەکانی تر کە وێرانەیە ،کارو ش����ەڕو ماندوبونێکی زۆری دەوێت .بۆئ����ەوەی کولتوری خوێندن����ەوەو کتێ����بو کتێبخان����ە رزگاربکەین ،دەبێت سەرەتا رێز بۆ نوس����ین‌و باڵوکردنەوەو وەرگێڕان‌و کتێبخانەکان بگەڕێنینەوە. س����ێهەم :خانەشینکردنی نوسەر یان خانەنشیینکردنی عەقڵ خاڵێک����ی ت����ر کە مەبەس����تمە هێمای بۆ بکەم بریتییە لەکولتوری خانەنش����ینکردنی عەقڵی نوس����ەر لەڕێگای خانەنشینکردنی ئابورییەوە. گابریل گارسیا مارکیز دەڵێت تاکە پیش����ەیەک کە خانەشینکردنی تێدا نییە بریتییە لەنوسەرێتی .سەرباز، سیاس����یی ،کارمەندو وەرزش����کارو تەنان����ەت بێکارێکی����ش دەکرێ����ت ماف����ی خانەنش����ینکردنی هەبێت، ب����ەاڵم لەدونیادا نەبوە کە نوس����ەر خانەنشینبکرێت. نوس����ەر لەواڵتی ئێمەدا دەش����ێت یەکێک بێت لەناوازەترین نوس����ەری جیهان کە مافی خانەنش����ینبکردنی هەی����ە .ئەمە مان����ای رێزگرتن نییە لەنوس����ەرو لەفیک����ر ،بەڵکو مانای ئەوەی����ە کە چۆن بتوانرێت لەڕێگای خانەنشینکردنی ئابورییەوە عەقڵی نوسەرانی ئێمەش خانەنشینبکرێت. کۆمەڵ����گای سیاس����یی ئێم����ە کۆمەڵگایەکە کە عەقڵی سیاس����یی تیایدا خانەنشینکراوە ،هەرئەمەشە وادەکات کە خانەنش����ینکردن ببێت
19
ریکالم
بەیەکێ����ک لەدی����اردە گەورەکان����ی پاڵەوانێکی ناو مێژو بوە .زۆرینەی ئیس����تیقالەکردنی فیک����ر لەدونیای هەرەزۆری ئەم یادەوەرییانەش بەبێ رەچاوکردنی میتۆدو ئێتیک‌و رێسای ئێمەدا. نوس����ینی یادەوەریی دەنوس����رێن‌و چوارەم :سیاسەت‌و کتێب زۆرینەی رەهای سیاسییەکانمان باڵودەکرێنەوە. تاوەکو ئەمڕۆ باس لەنوسینەوەی نەخوێن����دەوارن ،ئ����ەوان نە کتێب دەخوێننەوەو نە رۆژنامە .زۆرینەی مێژو بەخوێن دەکرێت .هەر کاتێک رەهاش����یان نە کتێب دەنوسن‌و نە کولتوری نوسینەوەی مێژو بەخوێن وتار .ئەم دۆخە نەخوێندەوارییەش کۆتایی پێهات‌و جارێکی تر کولتوری کارەس����اتی نەبون����ی سیاس����ەتی بەکارهێنانی مەرەکەب لەسەر کاغەز کولتوریی لەواڵتی ئێمەدا بەیاندەکات .س����ەروەربو ،ئەوکات دەتوانین باس سیاسییەکانمان پێویستیان بەکتێب لەگەڕانەوەی حورم����ەت بۆ کتێبو نییە بۆئەوەی فێری حوکمڕانیی بن ،نوس����ین‌و نوس����ەر لەواڵتی ئێمەدا بەڵکو سیاسەت بۆئەوان فیطرەیە ،بکەین. ی����ان لەمێژویەک����ی خوێناویی����ەوە ی����ان لەب����اوک‌و دایکیان����ەوە بۆیان دەمێنێتەوە .ئەوەی ئەوان پێویستیانە سەرچاوەکان خوێندن����ەوەی کتێب نیی����ە ،بەڵکو دامەزراندنی ئیمپراتۆرییەتی میدیایە Umberto Eco: Die Bibکە بتوانێ����ت بینەر دروس����تبکاتliothek. Carl Hanser Verlag, ، چونک����ە چی����دی پێویس����تیان .1987 بەدەنگ����دەری خوێن����ەر نەم����اوە. Jorge Luis Borges: Die Bibلەکولتوری رۆش����نبیریی‌و سیاسیی ئێم����ەدا هاواڵت����ی خوێن����ەر بەرەو liothek von Babel, Typogra- وێرانب����ون دەڕوات‌و هاواڵتیی بینەر phische Bibliothek, Erzählung. سەروەرکراوە .میدیای تەلەفیزیۆنی Steidel Büchergilde Guten- حیزبی����ی مان����ای روکەش����گەرایی‌و .berg. Göttingen, 2001 وێرانکردن����ی سەرمەس����تکردن‌و کات‌و چێژی ئینس����انەکانە ،مانای پاسیڤکردنی هاواڵتیان‌و قسەکردن‌و تێبین����ی :کورت����ەی ئ����ەم وتارە بیرکردن����ەوەی خەڵکانی ترە لەبری لەمیان����ی فیس����تیڤاڵی س����لێمانی ئەوان لەناو روبەری گشتیدا. ب����ۆ کتێب کە کتێبخانەی گش����تیی تاکە کایەیەک کە سیاسەتمەدارانی س����لێمانی رێکیخستوە ،لەپانێڵێکی هەرێم تیایدا لەنوس����یندا کەمتازۆر پێکەوەیی����دا لەگ����ەڵ کاک جەمال چاالک����ن ،بریتییە لەنوس����ینەوەی حس����ێن ،ل����ەڕۆژی24.04.2017 یادەوەرییەکانی����ان‌و ه����ەر یەکەیان لەهۆتێ����ل س����لێمانی پ����ااڵس، هەوڵی ئ����ەوەدەدات پێمان بڵێت چ پێشکەشکرا.
بانگه‌وازی وه‌زاره‌ت ی داد به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی تۆماركردن ی خانووبهره تێبینه‌رایه‌تی تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێڕ ی جێگیركردنی خاوه‌ندارێتی شارباژێڕ لیژنه ی جێگیركردن ی خاوه‌ندارێت ی خانووبهره به نوێكراوه] [بڕیار ی ( 217گه‌ڕه‌كی/چوارتای كۆن) بۆ داواكاری تۆماركردن به‌رێزان (میراتگرانی /مام رشید پاڵپشت به سه‌لماندنی خاوه‌ندارێتی ته‌واوی زنجیره ی ( )2017/5/7كه ل����ه‌م لیژنه‌یه‌وه ده‌رچووه ،بۆی ه بانگه‌وازی ئه‌م بریاره ده‌كه‌ین و مصطف������ی ق����ادر) به‌پێی بڕیاری جێگیركردن ی خاوه‌ندارێت ی به‌روار ی باڵوبونه‌وه‌ی ئه‌م بانگهوازهوه ی خۆی پێشكه‌ش به دادگای تایبه‌تمه‌ند بكات له‌ماوه‌ی ( )30رۆژدا له رۆژی دوا هه‌ركه‌سێكیش په‌ڵپی هه‌ی ه با سكااڵ ی ناوبراو ده‌ستپێده‌كات ،چونكه پاش ته‌واوبوون ی ئه‌م ماوه‌یه تێبینه‌رایه‌تی تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێر زنجیره‌ی ناوبراو تۆمارده‌كات به‌پێی بریار ئه‌گه‌ر هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك لهدادگاوه نه‌بوو ب ه پێشكه‌شكردن ی سكااڵ. هیوا محمد جالل تێبینه‌ری تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێر وه‌زاره‌ت ی داد به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی تۆماركردن ی خانووبهره تێبینه‌رایه‌تی تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێر ی جێگیركردن ی خاوه‌ندارێتیی شارباژێر لیژنه [داوای تۆماركردن ی خانووبهره به نوێكراوه]
بانگه‌وازی
به‌پێ����ی ئهو داوایه‌ی پێشكه‌ش����ی فه‌رمانگه‌كه‌مان كراوه ل ه رێكه‌وت ی (5/8 )2017/س����ه‌باره‌ت به تۆماركردنی ت����ه‌واوی زنجیره ی ( 96گه‌ره‌كی/ چوارتای كۆن) ب ه ناوی به‌ڕێز ( ابوبكر عبدالعزیز فتاح) به رێوڕه‌س����م ی نوێكراوه به‌وپێیه‌ی له‌بن ده‌س����تیدابووه وه‌ك خاوه‌ندار له‌ماوه‌ی یاساییدا،
ی بۆی���� ه بانگه‌وازی داواكه‌ی ده‌كه‌ین به‌مه‌به‌س����تی جێگیركردن����ی خاوه‌ندارێتیی به‌ڕێزیان وه‌ك پێش����ه‌كییه‌ك بۆ تۆماركردنی به‌پێی ئه‌حكامی یاس����ا ی هه‌ی ه به‌م خانووبه‌ره‌و‌ه با به‌ڵگ ه تۆماركردنی خانووبهره ژماره ( 43س����اڵی 1971هه‌مواركراو) ،بۆیه هه‌ركه‌س����ێك په‌یوه‌ندی یان مافێكی دیاریكراو ی و دیكۆمێنته‌كانی پێش����كه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌یه بكات له ماوه‌ی ( )30رۆژ له رۆژی دوای باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌م بانگهوازهوه ،هه‌روه‌ها ئاماده‌بێت ل ه پێگه خانووبه‌ره‌كه‌دا له كاتژمێر ()10ی س����ه‌رله‌به‌یانی له رۆژی دوای ته‌واوبوونی ئه‌م بانگهوازهوه تاكو مافه‌كانی خۆی بس����ه‌لمێنێت له‌و نۆڕین ه (كه‌ش����ف) پێگه‌ییه‌ی له‌و رۆژه‌دا ئه‌نجام ده‌درێت بۆ ئه‌م مه‌به‌سته. هیـوا محـمـد جـالل تێبینه‌ری تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێر
وه‌زاره‌ت ی داد به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی تۆماركردن ی خانووبهره تێبینه‌رایه‌تی تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێڕ ی جێگیركردنی خاوه‌ندارێتی شارباژێڕ لیژنه
بانگه‌وازی
[بڕیاری جێگیركردنی خاوه‌ندارێت ی خانووبهره به نوێكراوه] ی ( 386گه‌ڕه‌كی/چوارتای كۆن) بۆ داواكاری تۆماركردن به‌رێزان (رفیق رحیم عبدالله) پاڵپشت ب ه سه‌لماندن ی خاوه‌ندارێتی ته‌واوی زنجیره ی ( )2017/5/7كه له‌م لیژنه‌یه‌وه ده‌رچووه ،بۆی ه بانگه‌وازی ئه‌م بریاره ده‌كه‌ین و هه‌ركه‌س����ێكیش به‌پێ����ی بڕی����اری جێگیركردنی خاوه‌ندارێتی به‌روار ی خۆی پێشكه‌ش به دادگای تایبه‌تمه‌ند بكات له‌ماوه‌ی ( )30رۆژدا له رۆژی دوای باڵوبونه‌وه‌ی ئه‌م بانگهوازهوه ده‌ستپێده‌كات، په‌ڵپی هه‌ی ه با سكااڵ چونك ه پاش ته‌واوبوونی ئه‌م ماوه‌ی ه تێبینه‌رایه‌تی تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی ش����ارباژێر زنجیره‌ی ناوبراو تۆمارده‌كات به‌پێی بریاری ناوبراو ئه‌گه‌ر هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك لهدادگاوه نه‌بوو ب ه پێشكه‌شكردن ی سكااڵ. هیوا محمد جالل تێبینه‌ری تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێر وه‌زاره‌ت ی داد به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی تۆماركردن ی خانووبهره تێبینه‌رایه‌تی تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێڕ ی جێگیركردنی خاوه‌ندارێتی شارباژێڕ لیژنه
بانگه‌وازی
[بڕیاری جێگیركردنی خاوه‌ندارێت ی خانووبهره به نوێكراوه] پاڵپش����ت به س����ه‌لماندنی خاوه‌ندارێتی ته‌واوی زنجیره‌ی ( 115گه‌ڕه‌كی/چوارتای كۆن) بۆ داواكاری تۆماركردن به‌رێزان (كه‌یوان علی حسین) ی ( )2017/5/7كه له‌م لیژنه‌یه‌وه ده‌رچووه ،بۆی ه بانگه‌وازی ئه‌م بریاره ده‌كه‌ین و هه‌ركه‌س����ێكیش به‌پێ����ی بڕی����اری جێگیركردنی خاوه‌ندارێتی به‌روار ی خۆی پێشكه‌ش به دادگای تایبه‌تمه‌ند بكات له‌ماوه‌ی ( )30رۆژدا له رۆژی دوای باڵوبونه‌وه‌ی ئه‌م بانگهوازهوه ده‌ستپێده‌كات، په‌ڵپی هه‌ی ه با سكااڵ چونك ه پاش ته‌واوبوونی ئه‌م ماوه‌ی ه تێبینه‌رایه‌تی تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی ش����ارباژێر زنجیره‌ی ناوبراو تۆمارده‌كات به‌پێی بریاری ناوبراو ئه‌گه‌ر هیچ ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ك لهدادگاوه نه‌بوو ب ه پێشكه‌شكردن ی سكااڵ. هیوا محمد جالل تێبینه‌ری تۆماركردن ی خانووبه‌ره‌ی شارباژێر
ونبون * باجێکی پەیمانگای تەکنیکی کەالر بەش����ی ژمێریاری قۆناغی یەکەم بەن����اوی (ئەحمەد محمد ابراهیم) ونبوە ،هەرکەس دۆزییەوە بیگەڕێنێتەوە بۆ کتێبخانەی خاک لەکەالر.
سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی كارگێری و خۆیه‌ت ی
عدد843 : به‌روار2017/5/3 :
ئاگاداری
س����ه‌رۆكایه‌تی ش����اره‌وانی رزگاری ئاگاداری هه‌موو ئهو هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه كه سااڵنی ( )1989-1987زه‌ویان له‌ناحییه‌ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵتی (رزگار ئه‌نوه‌ر كامل) خاوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائی ( )10206داوای ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س����تی دروس����تكردن ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه ب ه ی له‌سه‌ر ئهو پارچه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا له دوای باڵوكردنه‌وه گلدانه‌وه ی یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. پێچهوانهوه شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری سه‌رۆكایه‌ت ی شاره‌وانی رزگار ی كارگێری و خۆیه‌ت ی
عدد856 : به‌روار2017/5/7 :
ئاگاداری
س����ه‌رۆكایه‌تی ش����اره‌وانی رزگاری ئاگاداری هه‌موو ئهو هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه كه سااڵنی ( )1989-1987زه‌ویان له‌ناحییه‌ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه كه هاواڵتی (یاسین محمد معروف) خاوه‌ن زه‌وی ژماره هه‌وائی ( )7089داوای ڕێگا پێدان ی كردوه به مه‌به‌ستی دروستكردن ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه ب ه ی له‌سه‌ر ئهو پارچه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا له دوای باڵوكردنه‌وه گلدانه‌وه ی یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. پێچهوانهوه شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری هه‌رێمی كوردستان -عێراق ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌ری سه‌رۆكایه‌تی دادگای ناوچه‌ی كه‌ركوك/گه‌رمیان دادگای باری كه‌سێتی ڕزگار ی
ئاگاداری
ژماره/16 :ش2017 / به‌روار2017/5/3 :
بۆ داوا له‌سه‌ر كراو (گۆران دارا احمد) شوێنی نیشته‌جێبوونی جارانت (كه‌الر) گه‌ڕه‌ك ی (شه‌هیدان) ،شوێن ی نیشته‌جێبوونی ئێستات نادیاره. دادگا ل����ه ڕۆژی ( )2017/4/18بڕیارێك���� ی به ژماره (/16ش )2017/ده‌ركردووه س����ه‌باره‌ت به جیاكردنه‌وه‌ت له داواكار (درون دارا احمد) ،جا له‌به‌ر ی دوو ڕۆژنامه‌ی فه‌رمییه‌وه ئاگادارت بكاتهوه ،وه ئه‌وه‌ی ب ه پێی ئیشعاری ئه‌نجومه‌ن ده‌ركه‌وتوو‌ه له شوێنێكی نادیاریت ،بۆیه دادگا بڕیاریدا ل ه ڕێگه ی تاوه‌كو ده ڕۆژ له به‌رواری باڵوبوونه‌وه‌ی ئاگاداركرنه‌وه‌ك ه ل ه ڕۆژنام ه ده‌توانیت خۆت یان بریكاره‌كه‌ت تان ه له بڕیاره‌كه بده‌ن ب ه پێچهوانهوه له دوا ئهو ماوه‌یه بڕیاره‌كه پله‌ی كۆتایی وه‌رده‌گرێت. دادوه‌ر هێمن عه‌ل ی عه‌باس عدد869 : به‌روار2017/5/7 :
سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگار ی كارگێری و خۆیه‌ت ی
ئاگاداری س����ه‌رۆكایه‌تی ش����اره‌وانی رزگاری ئاگاداری هه‌موو ئهو هاواڵتیانه ده‌كاته‌وه كه سااڵنی ( )1989-1987زه‌ویان له‌ناحییه‌ی رزگاری (صمود) وهرگرتوه ی ژماره هه‌وائی ( )6270داوای ڕێگا پێدانی كردوه ب ه مه‌به‌س����تی دروستكردن ی خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك كه هاواڵتی (س����لێمان قادر محمد) خاوه‌ن زه‌و ی ئه‌م ئاگادارییه،ئاگاداری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه ب ه ی له‌سه‌ر ئهو پارچه زه‌ویی ه هه‌ی ه له‌ماوه‌ی ( )30ڕۆژدا له دوای باڵوكردنه‌وه گلدانه‌وه ی یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات. پێچهوانهوه شاره‌وانیمان كار اراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری سه‌رۆكایه‌ت ی شاره‌وانی رزگار ی موڵكایه‌ت ی
ب /بانگه‌واز
عدد854 : به‌روار2017/5/3 :
پاڵپش����ت به ئه‌حكامی یاس����ای ی ژماره ( )32له س����اڵی ( )1986په‌یڕه‌و كراو یاسایی فرۆش����تن و به كرێدانی موڵك و ماڵ ی ده‌وڵه‌ت له‌به‌ر ڕۆشنای ی ی 2017/3/12سه‌رۆكایه‌ت ی ی یاسایی ژماره ( )634/400له‌به‌روار نوس����راوی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گشتی شاره‌وانییه‌كانی گه‌رمیان /به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كاروبار ی ( )3س ێ ساڵ هه‌ر شاره‌وانی ڕزگاری هه‌ڵده‌سێت به‌كرێدان ی ( )5دوكانی هه‌مه‌جۆر كه ده‌كه‌وێته ناوبازاڕی ناحییه‌ی ڕزگاری بۆ جاری یه‌كه‌م بۆ ماوه ی شه‌هید كه‌س و الیه‌نێك ئاره‌زووی به‌شداربوونی هه‌یه با سه‌ردان ی سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌مان بكات ل ه سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگاری له پشت نه‌خۆشخانه دكتۆر قاسم له كاتژمێر ( )10ی پێش نیوه‌ڕۆ له پاش تێپه‌ڕبوونی بۆ ماوه‌ی ( )30ڕۆژ به‌سه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌م بانگه‌وازه. له‌گه‌ڵ ڕێزدا...... مه‌رجه‌كانی به‌شداریكردن-: ی عێراقی. -1بڕی بارمته‌ی یاسایی به ڕێژه‌ی ( )%20كه ده‌كاته ( )210.000دوو سه‌دو ده هه‌زار دینار -2ئه‌ستۆپاكی باجی ده‌رامه‌ت. -3كرێی ئه‌م بانگه‌وازه‌و هه‌موو خه‌رجییه‌كان ده‌كه‌وێته ئه‌ستۆی ئهو كه‌سه‌ی كه زیادكردنه‌كه‌ی بۆ ده‌رده‌چێت.
ئاراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری
18
تایبه‌ت
) )576سێشه‌مم ه 2017/5/9
سەد رۆژی یەکەمی سەرۆکایەتی دۆناڵد تڕەمپ وەک خۆی ئا :لوقمان حەوێز ،تێکساس لەم هەفتەیەدا هەندێک بابەتم خوێندەوە لەمیدیا کوردیەکانی خۆمان دەربارەی100 رۆژی یەکەم لەئیدارەی سەرۆکی نوێی ئەمەریکا دۆناڵد تڕەمپ ،بابەتەکان هیچیان بەتەواوی‌و بەوردی تیشکیان نەخستە سەر ئەو کارو ئەجیندایانەی تڕەمپ ئەنجامیدا یان نەیتوانی ئەنجامیان بدات ،لەم نوسینەدا هەوڵ دەدەم شیکارێکی ورد بۆ ئەرک‌و چاالکیەکانی 100رۆژی یەکەمی سەرۆک دۆناڵد تڕەمپ بکەم‌و بزانین چەند لەبەڵێن‌و ئەجێنداکانی پێش هەڵبژاردنی لەو ماوەیەدا جێبەجێ کرد ،هەروەها تاچ رادەیەک لەو ماوەیەدا گۆڕانکاری بەسەر بۆچون‌و ئەجینداکانیدا هاتوە. س����ەد رۆژی یەک����ەم لەخول����ی یەکەم����ی سەرۆکایەتی ویالیەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا بەگرنگترین ماوە دادەنرێت لەتەمەنی سیاس����ی هەر س����ەرۆکێک کە هەڵدەبژێردرێت‌و لەوکاتە زۆرتری����ن کاریگەری دەبێت بۆ ئەوەی بەرنامەو ئەجێنداکان����ی جێبەج����ێ بکات ک����ە لەکاتی هەڵمەتەکانی هەڵبژاردن بانگەشەی بۆ کردون، بۆ یەکەم جار ئەم مەسەلەیە لەالیەن سەرۆکی 32هەمین (فڕانکلین رۆزڤڵت) لەس����اڵی1933 ئاماژەی پ����ێ کراو لەوکاتەوە ب����وە بەنەریت‌و هەمو س����ەرۆکەکان بەرنامەیەکی کار بەشێوەی خش����تەیەک دادەنێ����ن ب����ۆ 100رۆژی یەکەمی دوای دەس����تبەکاربونیان ب����ۆ جێبەجێکردنی ئ����ەو ئەرک‌و کارانەی کە پێش����تر بانگەش����ەی بۆ دەکەن ،هەندێکیان تاڕادەیەک س����ەرکەوتو دەبن لەجێبەجێکردنیان‌و گەلێکیشیان ناتوانن زۆربەی ئەو ئەجینداو یاس����ایانە تێبپەڕێنن کە ویس����تویانە لەماوەیەدا .تاوەکو ئێس����تا هیچ سەرۆکێکی ئەمەریکا وەکو سەرۆک (فرانکلین رۆزڤڵت) س����ەرکەوتو نەبوە ،ئەو لە 100رۆژی یەکەمدا توانی 76یاس����ای ن����وێ تێبپەڕێنێت‌و کۆمەڵێ����ک رێککەوتنی نوێ����ی ئەنجامدا ،هەمو س����ەرۆکەکانی دوای ئەو ویس����تویانە بەهەمان ش����ێوە زۆرترین ئەرک‌و چاالکییان هەبێت لەو ماوە کورتەدا. بەگش����تی گرنگترین ئ����ەو بابەتان����ەی دۆناڵد تڕەمپ لەماوەی هەڵبژاردنەکان ورژاندی‌و کردی بەئەجین����دای کار ،هەروەها لە 100رۆژی دوای دەستبەکاربونی وەک سەرۆکی ئەمەریکا هەوڵی بۆ دا بریتین لەمانەی خوارەوە: • بابەت����ە ناوخۆی����ەکان ،ئەمان����ەی خوارەوە گرنگترین بابەتی ناخۆیین:
.aخزمەتگوزاری تەندروستی :یەکێک لەبابەتە گەرمەکانی هەڵبژاردن لەالی کۆماریەکان‌و دۆناڵد تڕەمپ بەتایبەتی بریتی بو هەڵوەش����اندنەوەی یاس����ای (خزمەتگوزاری تەندروستی لەتوانا - )Affordable Care Actک����ە بە(Obama )Careناسراوە چونکە لەسەردەمی سەرۆکایەتی ئۆباما ئەو یاس����ایە تێپەڕێنراو بەش����ێوەیەکی س����ەرەکی یارمەتی هاواڵتیە هەژارەکان دەدات ب����ۆ وەرگرتن����ی خزمەتگوزاری تەندروس����تی، دۆناڵد تڕەم����پ بەڵێنی دا کە لەچەند هەفتەی یەکەم ئەو یاسایە هەڵبوەشێنێتەوەو یاسایەکی باش����ترو جی����اواز تێبپەڕێنێت‌و م����ۆری بکات، دەرکردنی یاس����ای خزمەتگوزاری تەندروستی پێویس����تە لەکۆنگرێس تێبپەڕێنرێت ،ئیدارەی نوێ پڕۆژەیاس����اکەی پێشکەش����ی کۆنگرێس کردو مش����تومڕێکی زۆری لەس����ەر کرا ،لەگەڵ ئەوەی هەردو باڵی کۆنگرێس بەدەس����ت پارتی کۆماریە ،بەاڵم دابەش����بونی ئەندامانی کۆماری لەئەنجومەن����ی نوێنەران بەس����ەر چەند باڵێک رێگربو لەوەی ئەو یاسایە نوێیە تێبپەڕێنرێت‌و دەنگی پێویس����تی نەهێن����ا ،چاودێرانیش ئەمە بەگەورەترین شکستی ئیدارەی تڕەمپ دادەنێن لەسەر ئاستی ناوخۆ لە 100رۆژی یەکەمی دوای دەس����تبەکاربونی ،دوای ئەم شکس����تە دۆناڵد تڕەم����پ لەلێدوانەکانی����دا دانی ب����ەوەدا نا کە دەرکردنی یاس����ایەکی نوێ ئەوندە ئاسان نیە، هەروەها وتی بۆ ئەنجامدانی ئەو کارە لەوانەیە هەماهەنگی لەگەڵ دیموکراتەکان بکات. .bبابەتی پاراستنی س����نورەکان‌و دیوارەکەی س����نوری مەکس����یک :دۆناڵد تڕەمپ هەروەکو پێش����تر بەڵێنی دابو رێگری لەهاتنە ناوەوەی ئەو کەس����انە بکات کە ئەگەری مەترس����ییان لێدەکرێت لەسەر ئاسایشی ئەمەریکا ،لەبەرئەوە لەهەفتەی یەکەمی دەستبەکاربونی فەرمانێکی ئیداری مۆر کرد کە رێگری لەهاواڵتیانی 7واڵتی رۆژهەاڵتی ناوەراس����ت دەک����رد لەکۆچ کردن‌و وەرگرتنی ڤیزای واڵتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا بۆ ماوەی 120رۆژو دواییش داڕش����تنەوەی ئەو مەسەلەیە ،لەبەرئەوەی ئەو واڵتانە بەشێوەیەک لەش����ێوەکان یان لەتیرۆر تێ����وەگالون‌و یانیش رێکخراوە تیرۆریس����تیەکان شانەو پێگەیان لەو ش����وێنانە هەیە ،فەرمانەکە ب����ۆ چەند رۆژێکی کەم کاری پێکراو دوای����ی دادوەرێکی فیدڕاڵی کارکردنی بەم فەرمانە راگرت بەبیانوی ئەوەی دژی دەستوری ئەمەریکایە ،دوای یەک دو هەفتە دۆناڵد تڕەمپ فەرمانێکی تری دەرکردو هەندێک جیاواز بو لەوەی پێشو ،واڵتی عێراقی لەلیستی ئەو واڵتانە دەرکرد ،ئەویشیان بۆ چەند رۆژێک کاری پێکراو دوایی دیسان لەالیەن دو دادوەری
ترەمپ تری فیدراڵی فەرمانەکە راگیرا بەهەمان بیانوی پێش����و .س����ەبارەت بەبابەتی دروس����تکردنی دیوارێک لەس����ەر س����نوری نێ����وان ئەمەریکاو مەکس����یک بەدرێژایی نزیک����ەی 2000کیلۆمەتر، دۆناڵد تڕەمپ فەرمانێکی ئیداری دەرکردو تیایدا داوای لەهەن����دێ دەزگای حکومی پەیوەندیدار کرد هەنگاوی عەمەلی بهاوێژن بۆ دروستکردنی دیوارەک����ە ،ب����ەاڵم تێچوی دیوارەک����ە دەبێت لەالی����ەن کۆنگرێس دابی����ن بکرێت‌و رەزامەندی لەس����ەر بدرێت ،پێدەچێت ئەگ����ەری نەهێنانی دەنگی پێویس����ت بۆ ئەو بڕی����ارە لەکۆنگرێس هۆکاری ئەو بوبێت لەو ماوەیەداو تاوەکو ئێستا هیچ پڕۆژەیاس����ایەک دەربارەی ئەم مەسەلەیە نەدرابێ����ت بەکۆنگرێس لەالیەن حکومەتەوە بۆ تاوت����وێ کردن ،بەتایبەتی دوای ئەوەی یاس����ا نوێیەکەی خزمەتگوزاری تەندروس����تی دەنگی پێویستی نەهێنا لەئەنجومەنی نوێنەران. .cلەماوەی ئەو 100رۆژە ،تڕەمپ س����ەرکەوتو ب����و لەدامەزراندن����ی دادوەری نۆیەمی دادگای ب����ااڵی فیدراڵی کە بەدەزگایەک����ی زۆر گرنگ‌و یەکالکەرەوە دادەنرێت لەپرسە دەستوریەکان، ترەمپ هەروەکو بەڵێنیدا دادوەرێکی محافزکاری لەو شوێنە دامەزراند کە خزمەت بەئەجینداکانی محافزکارەکان دەکات لەماوەیەکی درێژخایەن، ئەمەش س����ەرکەوتنێکی باش بو بۆ ئەو لەسەر ئاستی ناوخۆ. .dدەس����تگیرکردنو دیپۆرتکردن����ی کۆچبەرە نایاس����اییەکان :هەروەکو پێشتر بەڵێنی دابو، تڕەم����پ چەن����د فەرمانێکی ئی����داری دەرکرد ل����ەم بوارە بەفراوانکردنی دەزگای س����ەپاندنی یاس����اکانی کۆچ‌و گوم����رگ ICEبەزیادکردنی تواناکانیان‌و فەرمانی دەرکردوە بەدامەزراندنی پتر لە 15هەزار کارمەندو پۆلیس‌و پاس����ەوانی س����نور بۆ ئەو دەزگایە ،هەروەها ئەو دەزگایە
ریکالم
Sinoma Industry & Trade
+ , , , #& - ,ه‌ره ه‌مهێنان ی -1توانا ی سااڵنه‌ی به‌كاربردنی ( ) 15000ته‌ن په‌یكه‌ری ئاسنی جۆراوجۆره ،وه دروستكردن‌و ب جێگیركردن ی وه دانان‌و دروستكردن، ندازیاری ، ه ی ئه جوانترین نه‌خش بەباشتری ئاسنی‌‌و پۆاڵ كاری په‌یكه‌ر ی - ن‌و . / 0 - -ه‌كو پڕۆژه ی به‌رهه‌مه‌ك���هو هه‌مو خزمه‌تێك دوای فرۆش���تنی بۆ هه‌مو كارێكی پیشه‌س���ازیو پ���ڕۆژه‌ی و بیناو پڕۆژه‌یه‌ك ی جۆره .هه‌مو ه‌نتۆ ،وه ,ی چیم ه‌وت ،كارگه پااڵوگه ی ن با ، -كاره
2وزه‌ی رهه‌مهێنان ی (كارگه ی به 1 ئاوه‌دانكردنه‌وه ی مه‌ده‌ن ی . *
3 2 2
ه‌رزكردنه‌وه، كو :ئامێر ی ب 4چینی ،وه نێدێك لەبه‌رهه‌م ی هه كردنی هاورده كردن‌و :كاری هه‌نارده -2بازرگان ی گشت
ی خه‌بات ه ،وه هه‌روه‌ها هه‌ر شتێك كه داوابكرێت لەالیه‌ن بازرگانان‌و كڕیارانه‌وه. 3 . - , , 2
3هه یه. ه‌ولێر لقمان سلێمانی‌‌و ه : )MANTA(2لەهه‌ردو شار ی بۆ ماركه ی سوره‌یا -3كار ی ڕوناكی‌‌و * , , - ,
-4كاری گواس���تنه‌وه‌و لۆجس���تیك بەش���ێواز ی ( : ) LCLكاری گواس���تنه‌وه ی كه‌لوپه‌ل هه‌مو مانگێك بەهاوبه‌شی له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێكدا لەواڵت ی چینه‌وه بۆ ته‌واو ی كوردستان.
دەس����تی ک����رد بەدەس����تگیرکردنی کۆچبەرە نایاس����اییە تاوانبارەکان وەکو هەنگاوی یەکەم لەش����ارە گەورەکان‌و بەپێی دات����اکان ژمارەی دەس����تگیرکردنو دیپۆرتک����ردن دو بەرانب����ەر زیادەی کردوە بە بەراورد بەئیدارەی پێشو. .eبابەتی بڕینی بودجەی فیدراڵی لەو شارانەی کە دەبن����ە پەناگەی کۆچبەرە نایاس����اییەکان :Sanctuary citiesدۆناڵ����د تڕەمپ هەروەکو بەڵێن����ی دا فەرمانێکی ئیداری دەرکرد بەبڕینی بودج����ەی فیدراڵی لەو ش����ارانە ،ب����ەاڵم دوای ماوەیەکی کورت دادوەرێکی فیدراڵی لەش����اری س����ان فڕانسیس����کۆ کارکردنی ب����ەم فەرمانە راگرت. .fدۆناڵ����د تڕەم����پ هەروەک����و بەڵێن����ی دا کۆمەڵێک فەرمان����ی ئیداری دەرکرد بەڕاگرتنی رێنماییەکانی دەزگای پاراس����تنی ژینگەEPA ،زۆربەی ئەو رێنماییانە لەس����ەردەمی ئۆباما دەرچوبون‌و کاری پشکنین‌و دەرهێنانی نەوت‌و گازو خەڵ����وزی بەردینی����ان س����نوردار کردبو لەسەر خاکی ویالیەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا بەمەبەس����تی کەمکردنەوەی رێژەی گازی دوەم ئۆکسیدی کاربۆن بۆ رێگەگرتن لەپەرەسەندنی دیاردەی گەرمبونی گۆی زەوی. .gکەمکردن����ەوەی رێژەی ب����اج :لەوماوەیەدا ئی����دارەی نوێی دۆناڵ����د تڕەم����پ جەختێکی زۆری لەس����ەر ئ����ەم بابەت����ە ک����ردو پێداگری ک����رد لەئەنجامدانی ئەم کارە ،بەاڵم تائێس����تا هەنگاوی عەمەل����ی نەهاوێژراوە ، ،لەبەرئەوەی ئەمە کارێکی گەورەیەو رەزامەندی کۆنگڕیسی دەوێ����ت ،پێدەچێت ئ����ەم کارە ماوەیەکی زۆر زیاتری بوێت لە 100رۆژ. .hبابەت����ی نۆژەنکردن����ەوەی ژێرخانی واڵت: دۆناڵ����د تڕەمپ بەڵێنی دا ب����ڕی یەک ترلیۆن دۆالر (ه����ەزار ملی����ار دۆالر) تەرخان بکات بۆ
نۆژەنکردنەوەی ژێرخانی واڵت ،ئەمەش یەکێک ل����ەو بابەتانەیە کە لەو ماوەی����ەدا نەوروژێنرا، پێدەچێت بەهەمان شێوە کاتێکی زۆرتری بوێت بەتایبەت����ی کە مەس����ەلەی کەمکردنەوەی باج لەگۆڕێیە ،چونکە تامەس����ەلەی کەمکردنەوەو رێکخس����تنەوەی باج����ەکان یەکالیی نەکرێتەوە ناتوانرێ����ت بڕی����ار لەس����ەر س����ەرفکردنی بڕە پارەیەکی ئەوها زۆر بدرێت. .iکەمکردنەوەی یاساو رێساکان لەسەر کۆمپانیاو خاوەنکارەکان :هەروەکو چ����ۆن چاوەڕوانکراو بو ،دۆناڵد تڕەم����پ کۆمەڵێک فەرمانی ئیداری دەرکرد س����ەبارەت بەکەمکردنەوەی ئەو یاساو رێسایانە. • بابەتە دەرەکی����ەکان ( بەرگری ،بازرگانی، سیاسەتەکانی دەرەوە) ،گرنگترینیان ئەمانەی خوارەوەن: بەهێز کردن‌و زیادکردنی بودجەی .a هێزەچەک����دارەکان :دۆناڵد ترەم����پ هەروەکو بەڵێنی دابو بودج����ەی وەزارەتی بەرگری زیاد کرد بەڕێژەی نزیکەی %10بۆ ئەمس����اڵ‌و ساڵی داهاتو .بڕی ئەم زیادبونەش بریتیە لەنزیکەی50 ملیار دۆالر لەساڵێکدا. .bتڕەمپ چەند رۆژێک دوای دەستبەکاربونی فەرمانێک����ی ئی����داری دەرکرد بەکش����انەوەی ویالیەت����ە یەکگرتوەکان����ی ئەمەری����کا لە(رێککەوتن����ی بازرگانی واڵتانی هەردو دیوی زەریای هێمن) ، TPPAبەاڵم بەهۆی هەڕەشە ئابوریەکانی مەکسیک‌و کەنەدا بڕیاریدا جارێ لەمکات����ەی ئێس����تادا لە(رێککەوتنی بازرگانی ئ����ازادی واڵتانی باک����وری ئەمەریکا) NAFTA نەکشێتەوەو لەجیاتی ئەوە بڕیاری دا گفتوگۆی زیاتر بکرێت لەو مەسەلەیە لەگەڵ هەردو واڵتی مەکسیک‌و کەنەدا. .cبابەت����ی بازرگانیو پەیوەندی����ەکان لەگەڵ چین :لەکات����ی هەڵبژاردنەکاندا دۆناڵد تڕەمپ بەڵێن����یدا دوای هەڵبژاردن����ی بەس����ەرۆک، چی����ن بەیەکێک لەو واڵتان����ە لەقەڵەم بدات کە بەمەبەس����ت کاریگەری دروست دەکەن لەسەر نرخی دراوی واڵتانی تر ب����ۆ قازانجی تایبەتی ،Currency خ����ۆی Manipulation لەئەگەری ئەم����ەش دەبوایە ئەمەریکا هەندێک سزای ئابوری بەسەر چین‌دا بسەپێنێت ،بەاڵم دوای کۆبونەوەی سەرۆک دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ س����ەرۆکی چین ،هەڵوێستی ئەو بەرانبەر چین گۆڕانکاری بەس����ەردا هاتو چاودێران پێیانوایە بەه����ۆی قوڵبونەوەی کێش����ەی کۆریای باکور، هەروەها ئەو کاریگەری‌و رۆڵەی کە واڵتی چین دەتوانێت بیبینێت بۆ ئارامکردنەوەی دۆخەکە، بونە هۆی ئەوەی گۆڕانکاری بەسەر هەڵوێستی
دۆناڵد تڕەمپ‌دا بێنێت. .dشەڕی دژ بەداعش :لەماوەی ئەو 100رۆژەدا دۆناڵد ترەمپ فەرمان����ی دەرکرد بەزیادکردنی هەڵمەت‌و هێرشەکان لەدژی داعش ،هێزەکانی ئەمەریکا زیادبونێک����ی بەرچاوی بەخۆوە بینی لەعێراق‌و سوریا هەروەها لەو ماوەیەدا هەڵمەتی رزگارکردنی ناوچەکانی دەوروبەری شاری رەققە دەس����تی پێکرد لەڕێگەی هێزە هاوپەیمانەکانی ئەمەریکا لەس����وریا کە بەهێزەکانی س����وریای دیموکرات دەناس����رێت‌و بەشێوەیەکی سەرەکی بریتیە لەهێزەکانی رۆژئاوا بەپش����تیوانی هێزی تایبەت����یو هێزی ئاس����مانی ئەمریکا .هەروەها لەئەفغانس����تان ،هێزی ئاس����مانی ئەمریکا بۆ یەکەم جار هەس����تا بە بەکارهێنانی گەورەترین بۆمب کە بەدایکی بۆمبەکان دەناسرێت لەدژی حەشارگەیەکی داعش. .eپەیوەندی لەگ����ەڵ ناتۆ :بەر لەهەڵبژاردنی وەک����و س����ەرۆکی ئەمری����کا ،دۆناڵ����د ترەمپ هاوپەیمانی ناتۆی بەماوە بەس����ەرچو ناوبردو دەیگ����وت ئەندامەکانی پابەن����دە داراییەکانیان بەجێ ناگەیەنن‌و ئەرکی ئەو هاوپەیمانیە بەزۆری لەسەر ئەمریکایە ،بەاڵم دوای چەند هەفتەیەک لەهەڵبژاردنی ستایشی ئەو هاوپەیمانیەی کردو بەپێویس����تی لەقەڵەم‌دا .لەهەمان کاتدا داوای لەواڵتە ئەندامەکان����ی تر کرد کە پابەند بن بە بەرپرسیاریەتیە داراییەکانیان. .fرێککەوتن����ی ئەتۆمی لەگ����ەڵ ئێران :لەگەڵ ئ����ەوەی پێ����ش هەڵبژاردن����یو پاش����انیش کە هەڵبژێ����ردرا بەس����ەرۆک ئ����ەو رێککەوتن����ەی بەخراپتری����ن دانا کە ئەمری����کا لەگەڵ واڵتێک م����ۆری کردبێ����ت ،ب����ەاڵم لەوماوەی����ەدا هیچ هەنگاوێکی نەهاویش����ت بۆ هەڵپەس����اردن یان هەڵوەشانەوەی ئەو رێککەوتنە. .gکێش����ەی س����وریا :لەکات����ی هەڵمەتەکانی هەڵبژاردن دۆناڵد تڕەمپ بانگەش����ەی بۆ ئەوە دەک����رد کە ئەمریکا دەبێت لەس����وریا ئامانجی س����ەرەکی لێ����دان‌و لەناوبردن����ی داعش بێت‌و ئەو ئەمەریکا تێوەناگلێنێت لەکێش����ەو شەڕی ناوخۆی س����وریا ،لەدوای دەستبەکاربونیش����ی لەوماوەیەدا دوای ئەوەی رژێمی س����وریا چەکی کیمی����اوی بەکارهێنا لەدژی هاواڵتیانی مەدەنی واڵتەکەی لەش����اری ئەدل����ب ،تڕەمپ فەرمانی هێرشێکی موشەکی دەرکرد لەدژی ئەو بنکەیەی هێزی ئاسمانی کە هێرشەکەی لێوە ئەنجامدرا، بەاڵم ئیدارەکەی لەس����ەر زاری وەزیری دەرەوە رێکس تیلەرس����ۆن رایگەیاند کە ستراتیژیەتی درێژخایەن����ی ئەمەری����کا لەس����وریا نەگۆڕاوەو هێش����تا ئامانجی س����ەرەکی ئەمەریکا لەسوریا لەناوبردنی رێکخراوی تیرۆریستی داعشە.
ریکالم
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
Awene
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیرو ویدات حسێن؟
مافه‌كان ی ژنان له‌ژێر هه‌ڕه‌شه ی ده‌سه‌اڵتدا
برجیت ،خانمی یه‌كه‌می كۆشكی ئه‌لیزی هه‌میشه خانمه یه‌كه‌مه‌كانی فه‌ڕه‌نسا سه‌رنجی میدیا‌و رای گشتی به‌ره‌و الی خۆیان ده‌به‌ن ،یه‌كێكیان به‌جوانی‌‌و یه‌كێكیان به‌خۆساغكردنه‌وه‌ی بۆ كار ی سیاسیو یه‌كێكیشیان به‌جیابونه‌وه‌ی له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی له‌كۆشكی ئه‌لیزی
بژار شه‌وكه‌ت به‌داخ���هوه ئێمه‌ی ژنانی كوردس���تان رۆژانه روب���ه‌ڕوی تیرۆركردنی دهرونیو جه‌س���ته‌یی ده‌بینه‌وه ،كه خۆی له‌س���وكایه‌تی كردن به‌كه‌سی ژن‌و ناوزڕاندن‌و هه‌ڕه‌ش���هی كوش���تن ده‌بینێته‌وه كه ته‌واو پێچه‌وانه‌یه له‌گ���ه‌ڵ هه‌مو نێردراوه ئاسمانی‌‌و دابونه‌ریته كۆمهاڵیهتیو ده‌ستورو به‌رپرسیارێتیه نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا. ئه‌وه‌ی ل���ه‌م هه‌رێمه‌دا ده‌گوزه‌رێ ته‌نها له‌و ده‌وڵه‌تان���هدا به‌دی ده‌كرێت كه دیكتات���ۆره‌كان حكومڕانی���ان ده‌كه‌ن ،به‌ده‌گمه‌ن نیش���انه‌كانی دیموكراس���یو ده‌ستاوده‌ستكردنی ئاشتیانه‌ی ده‌س���ه‌اڵتیان تێدا به‌دیده‌كرێت ،ئهو ده‌وڵه‌تانه هه‌رچه‌نده به به‌رده‌وامی نمایش���ی دیموكراسی خۆیان ده‌كه‌ن ،به‌اڵم بنه‌ماكانی دیموكراس���ییان تێدا به‌دی ناكرێت‌و بڕوایان نیه ب���ه‌وه‌ی كه مافه‌كانی مرۆڤ به‌گشتی‌‌و مافی ئافره‌ت به‌تایبه‌تی به‌خاڵێكی سه‌ره‌كی داده‌نرێت له‌دروستكردنی ده‌وڵه‌تێك���ی س���ه‌رده‌میانه‌و دیموكراس���یانه‌دا ،بۆی���ه خه‌ونی گ���ه‌وره‌ی ئهو ده‌س���ته‌اڵتدارانه مانه‌وه‌یانه له‌سه‌ر كورسی ده‌س���ه‌اڵت‌و بردنی واڵته به‌ئاقاری كۆمپانیایه‌ك بۆ بازرگانی كردن به‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌یانه‌وه. ئه‌مه‌ی س���ه‌ره‌وه ده‌قاوده‌ق له‌گ���ه‌ڵ ئه‌م هه‌رێمه‌ی خۆمان���دا ده‌گونجێت كه دیكتات���ۆر به‌ك���رده‌وه بونی هه‌یه ،به‌ڵگه‌ش���مان په‌كخس���تنی داموده‌زگاكانی په‌رله‌مانه ،كه به‌مه‌ش زۆر له‌دۆس���یه‌ی گه‌نده‌ڵی‌‌و دۆسیه‌كانی ژنان په‌كخراوه‌و ئێستا به‌دواداچون زۆر به‌ده‌گمه‌ن ده‌كرێت بۆیان ،كه‌واته په‌كخستنی په‌رله‌مان بێهۆ نیهو ئامانجی زۆری له‌پشته‌وه‌یه. له‌كه‌یس���ی پارێزه‌ر (ناز س���لێمان)دا كه له‌ڕۆژی 2016/1/4له‌شاری هه‌ولێر دیارنه‌ماو پاش���ان له 2016/1/6به‌كوژراوی ته‌رمه‌كه‌ی دۆزرایه‌وه ،ئێستاش���ی له‌گه‌ڵدا بێت به‌هۆی په‌كخس���تنی په‌رله‌مانه‌وه نه‌توانراوه ورده‌كارییه‌كانی ئهوه ئاشكرا بكرێت كه چ الیه‌نێك له‌پاڵ ئه‌م كردهوه تیرۆرستیه‌وه‌یه ،له‌ڕاستیدا هیچ كه‌یسێكمان نه‌دی له‌م هه‌رێمه‌دا كه ده‌رئه‌نجامی به‌دواداچونه‌كه‌ی بۆ رای گشتی ئاشكرا بكرێت ،زۆر جاریش الیه‌نه‌كان له‌ڕێگه‌ی ئاسایشی ناوچه‌كه‌وه سیناریۆی جۆراوجۆری بۆ كه‌یسه‌كان هۆنیوه‌ته‌وه. كوشتنی(ناز سلێمان)و هه‌مو ئهو ده‌نگه ئازادانه‌ی كه له‌م هه‌رێمه‌دا له‌ناوبران په‌ڵه‌یه‌ك���ی ره‌ش���ه به‌نێوچاوانی ده‌س���ه‌اڵتدارانه‌وه ،كه ده‌بێت ب���ه‌رده‌وام بین له‌سه‌رهه‌وڵدان بۆ كاراكردنی الیه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان تاوه‌كو كاری له‌سه‌ر بكه‌ن بۆئه‌وه‌ی نه‌هێڵین كه‌یس���ه‌كان له‌دادگاكان دابخرێن ،هیچ الیه‌كیشمان دوای ئهو س���یناریۆیانه نه‌كه‌وین كه ده‌س���ه‌اڵت به‌هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ ئاسایشدا دروستی كردوه بۆداخستنی كه‌یسه‌كانیان. له‌وانه‌یه هه‌ركه‌س���ێك بیه‌وێت به‌دواداچون بۆ كه‌یسی هه‌ریه‌كێك له‌و كه‌سانه بكات روبه‌ڕوی هه‌ڕه‌شه‌و مه‌رگیش بێته‌وه ،كه به‌ڕاستی كاره‌ساته له‌هه‌رێمێكدا بانگه‌ش���هی ئه‌وه‌ی تیاده‌كرێت كه هاواڵتیان مافیان پارێزراوه ،كه‌چی تاكه‌كانی به‌ش���ێوه‌یه‌كی زۆر ئاس���ایی روبه‌ڕوی مه‌رگ ده‌بنه‌وه ،به‌تایبه‌تی ئافره‌تان كه كوش���تنیان بوه‌ت���ه دیارده‌و ده‌س���ه‌اڵتیش ئامانج���ی دروس���تكردنی ده‌وڵه‌تی كوردییه. له‌كۆتایی���دا ده‌ڵێم ده‌بێت به‌هه‌مو الیه‌كمان هه‌وڵ بده‌ین ئهو دۆس���یانه‌ی كه پێش���ێلكاری مافه‌كانی مرۆڤیان تێدایه به‌تایبه‌تیش پێشێلكاریه‌كانی مافه‌كانی ژنان به‌كۆمه‌ڵگا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان بناس���ێنین‌و ئاگاداریان بكه‌ینه‌وه ،كه چه‌نده له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتن‌و بڕینداین جا به‌هه‌ر پاساوێك بێت.
ریکالم
ی برجیت تروینۆ ،هاوس���ه‌ر ی ی هه‌ڵبژێ���ردراو س���ه‌رۆك "ئه‌مانۆئی���ل فه‌ره‌نس���ا ی ی جیاواز ماك���رۆن" ،به‌ه���ۆ ی ته‌مه‌ن���هوه له‌گ���ه ڵ زۆر ی هه‌مو هاوسه‌ره‌كه‌ی ،سه‌رنج ی له‌س���ه‌ره ،ك ه 25 میدیاكان س���ا ڵ له‌ماك���رۆن گه‌وره‌تره، ی 1953و برجی���ت له‌دایكب���و ی 1977ه ماكرۆن له‌دایكبو ی ،1992ك ه ماكرۆن ساڵ ی 15سااڵن ده‌بێت ته‌مه‌ن ی ی شار له‌قوتابخانه‌یه‌ك ئه‌میان ،برجیت ده‌بێت به‌مامۆستای‌‌و له‌وكاته‌و‌ه ی عه‌شق‌و خۆشه‌ویست له‌نێوانیاندا دروستده‌بێت ی ماكرۆن ك ه له‌م دایك‌و باوك ی ده‌بن ،كوڕه‌كه‌یان په‌یوه‌ندیی ه ناڕاز ده‌نێرن بۆ پاریس تا له‌برجیت دوركه‌وێته‌وه ،به‌اڵم له‌هه‌ژده ساڵیدا ده‌بن ه هاوسه‌رو له‌ساڵی2007یشدا ی ده‌كه‌ن ی هاوسه‌رگیری به‌فه‌رم ریکالم
ی جیابۆوه ،سێ منداڵی برجیت كه له‌مێرده‌كه ی هه‌بو ،بچوكترین منداڵ ی له‌هاوسه‌ره‌ك هی پێشو ی پێشوی ته‌مه‌نی 30ساڵه‌و برجیت له‌هاوسه‌ره‌كه ی له‌دایكبوی 1975هو گه‌وره‌ترین منداڵ 2سا ڵ له‌ماكرۆن گه‌وره‌تره ،منداڵی ی له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی پێشوی دوه‌میش ی ماكرۆنه .برجیت حه‌وت هاوته‌مه‌ن ێ منداڵه‌شی هه‌یه ی ئه‌م س نه‌وه
برجیت ك ه سه‌ر به‌خێزانێكی ی فه‌ڕه‌نسییه‌‌و سه‌رمایه‌داری ناودار ی ئهو واڵت ه خاوه‌نی له‌باكور ی شكوالته‌ن ،له‌گه ڵ ماكرۆن كارگه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئهوه رێككه‌وتون كه منداڵ نه‌خه‌نه‌وه
ی ماچ"ی ی "بار برجیت به‌گۆڤار ی راگه‌یاندو‌ه "ماكرۆن فه‌ڕه‌نس ی 17سا ڵ بو ك ه پێیوتم ته‌مه‌ن تۆ هه‌رچییه‌ك بكه‌ی ،من هه‌ر هاوسه‌رگیریت له‌گه ڵ ده‌كه‌م"
ریکالم