Awene 582

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)582‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/6/20‬‬

‫ریکالم‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫عیادەی شەوانە رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی‬

‫ریکالم‬

‫دۆشاوی‌ ته‌ماته‌ی‌‬ ‫شاره‌زوور‬ ‫تاكه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫خۆماڵی كه‌ هیچ‬ ‫مادده‌یه‌كی‌ حافیزه‌ی‌‬ ‫تێدانیه‌‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫بۆ نەخۆشییەکانی‪:‬‬ ‫ژنان و مناڵبون و نەزۆکی‬ ‫قورگ و لوت و گوێ‬ ‫البردنی موو بە لێزەر‬

‫نەشتەرگەری گشتی‬ ‫هەناوی و دڵ‬ ‫مندااڵن‬ ‫پێست‬ ‫گەڕەکی ئاشتی پشت شیرینی تابان‬

‫تەنها‬ ‫هەزار‬

‫‪0770 771 1011‬‬

‫"به‌رپرسێك ده‌ستی به‌سه‌ردا گرتوه‌و نه‌وته‌كه‌ی ده‌فرۆشێت"‬

‫نێچیرڤان بارزانی كێڵگه‌ی نه‌وتی عه‌ینزال ‌ه‬ ‫دەدات به‌كۆمپانیای روسنه‌فتی روسی‬ ‫ی روس���نه‌فت‪ ،‬ئەندامێکی‬ ‫ی لێكتێگه‌یش���تنی‌ نێوان به‌كۆمپانی���ا ‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی وزه‌و س���ه‌رچاو‌ه سروشتیه‌كان‬ ‫ی هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و لیژنه‌ ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی لەپه‌رله‌مانی كوردس���تان دەڵێت "‪22‬‬ ‫روس���نه‌فت‪ ،‬بڕیاره‌ كێڵگ���ه‌ی‌ نه‌وت ‌‬ ‫عه‌ینزال��� ‌ه (كه‌ ب���اس ل���ەوە دەكرێ كێڵگ���ه‌ی نه‌وت���ی خراوه‌ته‌ ب���ه‌رده‌م‬ ‫به‌رپرسێك ده‌س���تی‌ به‌سه‌ردا گرتوه‌‌و كۆمپانی���ای روس���نه‌فت‪ ،‬یه‌كێ���ك‬ ‫نه‌وته‌ك���ه‌ی‌ ده‌فرۆش���ێت)‪ ،‬له‌الی���ه‌ن له‌كێڵگه‌كان ئیختیاری نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ی وزه‌و سه‌رچاو‌ه‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزانی���ه‌و‌ه دهدرێ���ت ئاوێنە‪ :‬ئه‌ندامی لیژنه‌ ‌‬

‫سروشتیه‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬له‌هه‌ر كوێیه‌كی‌ كوردستان هه‌ڵبژێرێت‌‪ ،‬بەئیختیاری نەب���وە‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‬ ‫رێ���واس فای���ه‌ق بەئاوێن���ەی راگەیاند ئه‌و وتی‌ "یه‌كێك له‌كێڵگه‌كان ئیختیاری دیاریکردوە ب���ۆ كۆمپانیا روس���یه‌ك ‌ه‬ ‫له‌چوارچێ���وه‌ی رێكکه‌وتنی حكومه‌تی نه‌بوه‌و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان كێڵگه‌ی (عه‌ینزاله‌)یه‌ له‌نزیك موسڵ‪،‬‬ ‫ی به‌پێویستی زانیو‌ه كۆمپانیای روسنه‌فت ك ‌ه لەكۆتای���ی ‌مانگی ئاب���ی ‪2014‬و‌ه‬ ‫هه‌رێم‌و روس���نه‌فت‪ 22‬كێڵگه‌ی نه‌وت ‌‬ ‫كه‌وتوه‌ت��� ‌ه ده‌س���تی پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫ئاماده‌ن بۆ گه‌ش���ه‌پێدان‪ ،‬ئه‌و كێڵگان ‌ه له‌و كێڵگه‌ نه‌وتی ‌ه كاربكات"‪.‬‬ ‫خراوه‌نەت��� ‌ه ب���ه‌رده‌م كۆمپانی���ای لەمبارەی���ەوە س���ه‌رچاوه‌یه‌كی تایبه‌ت به‌رپرسێك نه‌وته‌كه‌ی ده‌فرۆشێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راگەیاند ئه‌و كێڵگه‌یه‌ی ك ‌ه س���ه‌رچاوه‌كه‌‌ وتی "نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫روسنه‌فت‌و سه‌رپش���ك كراوه‌ چواریان بەئاوێنە ‌‬

‫ئامانج���ی ئه‌وه‌ی��� ‌ه ئ���ه‌و كێڵگه‌ی��� ‌ه‬ ‫له‌چنگ���ی ئه‌و به‌رپرس���ه‌ ده‌ربهێنێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ س���ه‌پاندویه‌تی به‌س���ه‌ر كۆمپانیا‬ ‫روسیه‌كه‌دا"‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫زۆربەی هەرە زۆری مامۆستایانی زانکۆ بۆ پلە بەرزکردنەوە‬ ‫تۆژینەوە لەگۆڤاری نێودەوڵەتی ساختەدا باڵودەکەنەوە‬

‫دۆستانی‌ سعودیه‌و قه‌ته‌ر له‌كوردستان سه‌باره‌ت به‌ڕیفراندۆم هه‌ڵوێستیان جیاوازه‌‬

‫‪17‬‬

‫سه‌له‌فیه‌كان پشتگیر ‌ی ده‌كه‌ن‌و هه‌ڵوێست ‌ی عه‌لی‌ قه‌ره‌داغ ‌ی ناڕونه‌‬ ‫عەلی قەرەداغی‪ ،‬ئەمینداری گش���تی‬ ‫یەكێـتی جیهانی زانایانی موس���ڵمان‪،‬‬ ‫تاوەك���و ئێس���تا هیچ هەڵوێس���تێكی‬ ‫لەبارەی ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان‬ ‫بۆ سەربەخۆیی رانەگەیاندوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەكاتێكدا س���ەلەفییەكانی كوردستان‬

‫بەڕونی پشتیوانی لەڕیفراندۆم دەكەن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م هه‌ڵوێس���تانه‌ش به‌درێژكراوه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ سعودیه‌و قه‌ته‌ر له‌كوردستان‬ ‫ده‌زانرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬مس���تەفا عەبدواڵ‬ ‫ئەندامی ئەنجومەن���ی جێبەجێكردنی‬

‫یەكگرت���وی ئیس�ل�امی‪ ،‬ب���ە ئاوێنەی‬ ‫راگەیان���د ه���ۆكاری ئ���ەوەی عەل���ی‬ ‫قەرەداغی تاوەكو ئێس���تا هەڵوێستی‬ ‫خ���ۆی لەوبارەی���ەوە رانەگەیان���دوە‬ ‫"نازان���ن"‪ .‬ب���ەاڵم وتیش���ی ناوب���راو‬ ‫"هەمیش���ە بەئەرێنی مامەڵەی لەگەڵ‬

‫پرسەكانی كوردستاندا لەسەر ئاستی‬ ‫واڵتانی ئیسالمی كردوە"‪.‬‬ ‫ب���ەدور نازانرێ���ت كێش���ەكانی نێوان‬ ‫قەتەرو س���عودییە كاریگەری لەس���ەر‬ ‫هەڵوێس���تی عەلی قەرەداغی هەبوبێت‬ ‫لەكاتێكدا ناوب���راو لەواڵتی قەتەرەوە‬

‫ریکالم‬

‫دەزگای جەمال عیرفان‬ ‫بۆ چاپ و باڵوکردنەوە‬

‫نزیك���ە كە ئەو واڵتە بەپش���تیوانێكی‬ ‫دی���اری ئیخوانەكان لەس���ەر ئاس���تی‬ ‫ناوچەكە دەژمێردرێت‪.‬‬ ‫شەهاب ئەحمەد‪ ،‬كە كەسێكی نزیكی‬ ‫عەب���دول لەتی���ف س���ەلەفی رابەری‬ ‫سەلەفییەكانی كوردستانە‪ ،‬رایگەیاند‬

‫ئەوان پشتیوانی دەوڵەتی سەربەخۆی‬ ‫ك���وردی دەكەن‌و"ئ���ەوەی ئەمەی پێ‬ ‫خ���ۆش نەبێت بەكرێگیراوی دەس���تی‬ ‫دەرەكییە"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪:‬‬ ‫له‌جه‌نابی سه‌رۆكی قبوڵ ناكه‌ین واز‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی بهێنێت‬

‫‪3‬‬

‫بەیادی هاوڕێ عەزیز محەمەد‬

‫‪12‬‬

‫جەژنتان پیرۆز‬

‫کاسۆ مۆڵ ـ نهۆمی چوارەم‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫ ‬ ‫به‌شی ریکالم ‪07700600659 :‬‬

‫بەبۆنەی هاتنی جەژنی رەمەزانەوە‬ ‫سێشەممەی داهاتو ئاوێنە دەرناچێت‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫‪3‬‬

‫پارت ‌ه سیاسیه‌كان بڕوایان نیه‌ بارزانی واز له‌پۆسته‌كه‌ی بهێنێت‬

‫"كاك مه‌سعود له‌دڵه‌و‌ه ناڵێت واز له‌پۆسته‌كه‌م ده‌هێنم"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫حه‌مید ئه‌فه‌ندی‪ :‬له‌جه‌نابی‬ ‫سه‌رۆكی قبوڵ ناكه‌ین واز‬ ‫له‌پۆسته‌كه‌ی بهێنێت‬

‫به‌شێكی زۆری پارته‌ دیاره‌كانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان باوه‌ڕیان‬ ‫وایه‌ قسه‌كانی مه‌سعود بارزانی‬ ‫بۆ وازهێنان له‌كورسی ده‌سه‌اڵت‬ ‫جێبه‌جێناكرێن‪ ،‬به‌پێی وته‌ی‬ ‫ئه‌ندامێكی جڤاتی نیشتمانی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیش "قسه‌كانی‬ ‫بارزانی بۆ جوانكردنی روی خۆیه‌تی‬ ‫له‌ئاستی سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫حه‌م����ه‌ی حه‌مه‌س����ه‌عید ئه‌ندامی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیش����تمانی‬ ‫كوردس����تان زانیاری ئه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌‬ ‫ده‌دات قسه‌كانی مه‌سعود بارزانی بۆ‬ ‫وازهێنان له‌پۆسته‌كه‌ی له‌كاردانه‌وه‌ی‬ ‫ئ����ه‌و ره‌خن����ه‌و نیگه‌رانیانه‌ی����ه‌ کە‬ ‫ئاڕاس����ته‌ی ده‌كرێ����ت‪ ،‬ئ����ەو وتی‬ ‫"جه‌نگی داع����ش‌و گۆڕانكارییه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه پێگه‌ی كاك مه‌س����عودیان‬ ‫به‌هێزكردوه بۆیه‌ مه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردن‬ ‫بێته‌ پێش����ه‌وه‌و پارت����ی بگاته‌ ئه‌و‬ ‫بڕوایه‌ی كه‌س����ێكی تر كاندید بكات‬ ‫ب����ۆ جێگه‌ك����ه‌ی‪ ،‬بۆیه‌ ب����ڕوام وایه‌ نیشتمایشه‌وه‌ هیچ الیه‌نێكی سیاسی‬ ‫كاك مه‌س����عود له‌دڵه‌وه‌ ئه‌و قسانه‌ به‌دیلی نه‌بو‌ه بۆ س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ كاتێ���ك ئه‌ڵێم مه‌س���عود‬ ‫ناكات"‪.‬‬ ‫بارزانی���م قبوڵ نی���ه‌ ده‌بێت به‌دیل‬ ‫بارزانی له‌دوای هاتنه‌ پێش����ه‌وه‌ی هه‌بێت‪ ،‬كه‌ من به‌دیلم نه‌بێت ناتوان‬ ‫كێش����ه‌ له‌س����ه‌ر ویالیه‌ته‌كه‌ی ته‌نها بڵێم قبوڵم نیه‌"‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌مس����اڵدا دوجار باس����ی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕانی���ش جه‌خ���ت‬ ‫له‌وازهێنانی له‌كورسی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬جاری یه‌كه‌میان له‌دیدارێكی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ بارزانی ئه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ لۆمۆندی فه‌ره‌نسی جه‌ختی قسانه‌ له‌ڕۆژنامه‌ بیانییه‌كان ده‌كات‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ کە بۆ ماوه‌ی ته‌نها ب���ۆ جوانكردنی روی خۆیه‌تی‬ ‫دو خول س����ه‌رۆكایه‌تی كردوه‌و بۆ له‌ناوه‌نده‌ سیاسیه‌كانی جیهان‪.‬‬ ‫خولی سێهه‌م خۆی كاندید ناكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كاروان هاش���م ئه‌ندام���ی جڤاتی‬ ‫دوه‌میشان گۆڤاری فۆرین پۆلیسی‬ ‫ئه‌مریكی بوه‌ كه‌ باس����ی ئه‌وه‌یكرد نیشتمانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان باوه‌ڕی‬ ‫له‌مانگی تش����رینی دوه‌می ئه‌مساڵ وایه‌ بارزانی هه‌میشه‌ قسه‌و كرداری‬ ‫دوای هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كان خۆی له‌ی���ه‌ك جی���ان‪ ،‬نمون���ه‌ی ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌هێنێت���ه‌وه ‌كاتی خ���ۆی بارزانی‬ ‫هه‌ڵنابژێرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌بیانوی ئیحراجبونیه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی س���ه‌ركردایه‌تی پارت���ی‌و یه‌كێت���ی درێژكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كێتی باس���ی ئه‌وه‌ی كرد بارزانی‌و ویالیه‌ته‌ك���ه‌ی خۆی په‌س���ه‌ندكرد‬ ‫پارتی‌و خه‌ڵك���ی ده‌ره‌وه‌ی پارتیش تاپێكهێنان���ی په‌رله‌م���ان‌و یه‌كالیی‬ ‫گه‌یش���تونه‌ته‌ بڕوایه‌ك ك���ه‌ بارزانی كردنه‌وه‌ی كێش���ه‌كه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تی شۆڕش���گێڕی هه‌ی���ه‌و دوساڵ له‌پێكهێنانی په‌رله‌مان كاتێك‬ ‫پێویس���تیه‌كی قۆناغه‌كه‌یه‌ ئه‌وه‌ش یاسامان برده‌ په‌رله‌مان نیگه‌رانبون‬ ‫به‌تایبه‌ت كاتێك شه‌ڕی داعش رویداو ده‌یان���وت زوه‌‪ ،‬دواتریش واده‌كه‌ی‬ ‫مام جه‌الل نه‌خۆش كه‌وت‪ ،‬وتیش���ی له‌ڕێگ���ه‌ی ئه‌نجومه‌نی ش���وراوه‌ بۆ‬ ‫"س���ه‌باره‌ت به‌وكێش���ه‌ یاساییانه‌ی واده‌یه‌ك���ی نادیار درێژكرایه‌وه‌‪ ،‬وتی‬ ‫كه‌ باسده‌كرێن له‌سه‌ر پۆستی كاك "پێمانوانیه‌ بارزانی ده‌س���تبه‌رداری‬ ‫مه‌س���عود‪ ،‬خۆتان ده‌زانن به‌یه‌كێتی پۆسته‌كه‌ی بێت"‪.‬‬

‫بارزانی‌و نێچیرڤان‌و مه‌سرور‬

‫بارزانی ئه‌و قسان ‌ه‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ بیانییه‌كان‬ ‫ده‌كات ته‌نها بۆ‬ ‫جوانكردنی روی‬ ‫خۆیه‌تی له‌ناوه‌ند‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانی جیهان‬ ‫كاروان هاش���م جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ قسه‌كانی بارزانی بۆ‬ ‫میدی���ای جیهانی ب���وه‌ بۆیه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ واپیش���انی ده‌ده‌ن ئه‌وان‬ ‫باوكی دیموكراسین به‌اڵم له‌بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫وانی���ه‌‪ ،‬وتی "ئه‌م قس���ه‌یه‌ ته‌نها بۆ‬ ‫میدی���ای جیهان���ی ب���وه‌‪ ،‬پێموانیه‌‬ ‫ده‌ستبه‌رداری پۆسته‌كه‌ی بێت"‪.‬‬

‫بارزان���ی ده‌یه‌وێ���ت رێفراندۆم وه‌كو‬ ‫ده‌س���تكه‌وتێكی مێژوی���ی بۆخۆی‬ ‫به‌رێ���ت‪ ،‬پ���اش رێفراندۆمی���ش‬ ‫كورس���یه‌كه‌ی بۆ مه‌س���رور بارزانی‬ ‫كوڕه‌گ���ه‌وره‌ی جێبهێڵێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بارزان���ی ك���وڕ له‌ناو پارت���ی وه‌كو‬ ‫جێگره‌وه‌ی مه‌سعود بارزانی ته‌ماشا‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ئیسالمیه‌كان‬ ‫ده‌یان گومانیان له‌س���ه‌ر ئه‌م پرسه‌‬ ‫هه‌یه‪.‬‬ ‫عوس���مان كاروان���ی له‌ب���اره‌ی‬ ‫لێدوانه‌ك���ه‌ی بارزانی���ه‌وه‌ باس���ی‬ ‫ئه‌وه‌یكرد به‌گومانه‌وه‌ هه‌ڵوه‌س���ته‌ی‬ ‫له‌سه‌ر لێدوانه‌كه‌ی بارزانی كردو باسی‬ ‫ئه‌وه‌یك���رد هه‌رماوه‌یه‌ك له‌مه‌وپێش‬ ‫بارزان���ی باس���ی پێكهێنان���ه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیه‌كانی كرد‪ ،‬به‌اڵم پارتی‬ ‫په‌شمانبوه‌وه‌ له‌ناوه‌ڕۆكی په‌یامه‌كه‌‪،‬‬ ‫وتی "ئایا ئه‌مه‌ش به‌رنامه‌و پالنێكی‬ ‫دیك���ه‌ی پارتی نیه‌؟ ئه‌وه‌ش داهاتو‬ ‫وه‌اڵم ده‌داته‌وه‌"‪.‬‬

‫كاروان���ی له‌باره‌ی گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌بارزانی باوكه‌وه‌ بۆ كوڕ‬ ‫ئه‌وه‌ی شیكرده‌وه‌ ئه‌‌گه‌ر ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كوردی مه‌به‌ستی به‌هێزكردنی پێگه‌ی‬ ‫دوای قس���ه‌كه‌ی بارزان���ی له‌گه‌ڵ حیزبی‌و بنه‌ماڵه‌ی���ی بێت ئه‌وان نه‬ ‫گۆڤاری فۆرین پۆلیس���ی ئه‌مریكی ‌ئێس���تاو نه ‌داهاتو كوردستان خێر‬ ‫قس���ه‌یه‌ك هاتوه‌ت���ه‌ ئ���اراو‌ه ك���ه‌ له‌خ���ۆی نابینێ���ت‪ ،‬وت���ی "ده‌بێت‬

‫حه‌می����د ئه‌فه‌ن����دی فه‌رمان����ده‌و‬ ‫پێش����مەرگەی دێرین����ی پارت����ی‬ ‫دیموكرات����ی كوردس����تان‌و یه‌كێك‬ ‫له‌كه‌س����ایه‌تیه‌ نزیكه‌كان����ی بارزانی‬ ‫له‌باره‌ی پرس����ی وازهێنانی بارزانی‬ ‫له‌پۆس����ته‌كه‌ی لەوه‌اڵم����ی ئاوێنه‌‌دا‌‬ ‫ده‌ڵێت "تاجه‌نابی س����ه‌رۆك مابێت‪،‬‬ ‫خه‌ڵك ڕوی ده‌می له‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بارزانی به‌مدواییه‌ باس����ی‬ ‫وازهێنانی له‌پۆسته‌كه‌ی كرد تۆ رات‬ ‫چییه‌؟‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ن����دی‪ :‬ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ره‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ هه‌مو شتێك له‌جه‌نابی سه‌رۆك‬ ‫قب����وڵ ناكه‌ین‪ ،‬ب����ه‌و واتایه‌ی ئێمه‌‬ ‫وازهێنان له‌و پۆس����ته‌ قبوڵناكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌وی����ش به‌ته‌س����ه‌وری م����ن له‌ڕای‬ ‫هاواڵتیان ده‌رناچێ����ت‪ ،‬چونكه‌ من‬ ‫خۆم خانه‌نشینم ئه‌گه‌ر له‌به‌ر خاتری‬ ‫ئ����ه‌و نه‌بوایه‌ ره‌نگه‌ من نه‌هاتمایه‌ته‌‬ ‫به‌ره‌كانی جه‌نگ‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬تۆ خۆت لێتنه‌بیس����توه‌‬ ‫له‌باره‌ی وازهێنان یان ش����تێكی له‌و‬ ‫جۆره‌ی به‌تۆ وتبێت؟‬ ‫حه‌مید ئه‌فه‌ن����دی‪ :‬ئه‌وه‌ بۆجاری‬ ‫یه‌كه‌مه‌ گوێم له‌و قس����ه‌یه‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫پێشوازی له‌سیس���تمی دیموكراسی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ركه‌س له‌هه‌ر خێڵ‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌یه‌ك له‌ڕێگ���ه‌ی ده‌نگدانه‌وه‌‬ ‫هاته‌ پێشه‌وه‌ پیرۆزی بێت"‪.‬‬ ‫هاوتا ئیس�ل�امییه‌كه‌ی عوس���مان‬ ‫كاروانی‪ ،‬كامه‌ران بابانزاده‌ ئه‌ندامی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی‬ ‫باسی ئه‌وه‌ده‌كات پارته‌كه‌ی شتێكی‬ ‫فه‌رمی له‌وباره‌یه‌وه‌ نیه‌ به‌اڵم ئه‌وانه‌ی‬ ‫گرفتیان له‌سه‌ر سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫هه‌یه‌ قسه‌كه‌یان به‌جدی وه‌رنه‌گرتوه‪‌،‬‬ ‫وتی "ئ���ه‌م قس���ه‌یه‌ له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫فه‌رمی پڕۆتۆكۆلی نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌هه‌ند‬

‫چونكه‌ واجبه‌ له‌سه‌ری ئه‌و پۆسته‌ی‬ ‫خ����ۆی بگه‌یه‌نێته‌ س����ه‌ر به‌ته‌واوی‬ ‫تاوه‌كو هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ڕای تۆ ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردن‬ ‫بكرێت وازده‌هێنێت؟‬ ‫حه‌می����د ئه‌فه‌ن����دی‪ :‬به‌ڵ����ی‬ ‫داده‌نیشێت‪ ،‬ئه‌و دیموكراتیه‌و بڕوای‬ ‫به‌وه‌ هه‌یه‌ ده‌نگی زیاتر به‌كێ بدرێت‬ ‫ئه‌وه‌ براوه‌یه‌‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قسه‌ش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫پۆس����ته‌كه‌ی راده‌س����تی مه‌سروی‬ ‫كوڕی ده‌كات؟‬ ‫حه‌می����د ئه‌فه‌ندی‪ :‬به‌ب����ڕوای من‬ ‫تاخۆی له‌ژیان مابێت خه‌ڵكه‌كه‌ هه‌ر‬ ‫روی له‌جه‌نابی سه‌رۆكه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫خوانه‌خواس����ته‌ ته‌ندروس����تی باش‬ ‫نه‌بو یان كێشه‌یه‌كی بۆ دروستبێت‬ ‫ئه‌وه‌یان شتێكی تره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌ڕای تۆ مه‌س����رور یان‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزان����ی كامی����ان ب����ۆ‬ ‫جێگرتنه‌وه‌ی بارزانی باشن؟‬ ‫حه‌می����د ئه‌فه‌ن����دی‪ :‬هه‌ردوكیان‬ ‫مرۆڤ����ی به‌توان����او ش����یاون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ب����اره‌ی جێگرتن����ه‌وه‌ی ئ����ه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر رای خۆیان‌و جه‌نابی‬ ‫سه‌رۆك‪.‬‬ ‫وه‌رناگیرێت"‪.‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ پێش���بینی پارت��� ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كان كه‌ وازهێنانی بارزانی‬ ‫به‌هه‌ن���د وه‌رناگ���رن‌و پێش���بینی‬ ‫رودانی ناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ناوخۆش���دا‬ ‫به‌پێی وت���ه‌ی به‌رپرس���انی پارتی‬ ‫تائێس���تایش زه‌مین���ه‌ی وازهێنانی‬ ‫بارزان���ی دروس���تنه‌بوه‌ چونك���ه‌‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری وازهێنانی له‌پۆس���ته‌كه‌ی‬ ‫ره‌نگه‌ ملمالن���ێ له‌نێوان (نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌و مه‌س���رور بارزانی) له‌سه‌ر‬ ‫جێگرتنه‌وه‌ی ڕوبدات‪.‬‬

‫دۆستانی سعودیەو قەتەر لەکوردستان‬

‫سەلەفیەکان‌و ئیخوانەکان هەڵوێستیان پێچەوانەیە سەبارەت بەڕیفراندۆم‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫ناكۆكی هێزە سیاسییەكانی‬ ‫هەرێم لەسەر شێوازی ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆم هێشتا درێژەی هەیە‪،‬‬ ‫وێڕای كاریگەری كێشە ناوخۆییەكان‬ ‫لەسەر ئەو ناكۆكیانە‪ ،‬بەدور نازانرێت‬ ‫ملمالنێی واڵتانی ناوچەكەو جیهانیش‬ ‫شوێن پێیان هەبێت لەسەر پڕۆسەی‬ ‫ریفراندۆم‌و هەڵوێستی الیەنەكانی‬ ‫هەرێم‪ ،‬بەتایبەت لەسەر رەوتە‬ ‫ئیسالمییە جیاكانی ناو هەرێمی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫گەلەكۆمەكی چەند واڵتێكی كەنداوو‬ ‫میس���ر دژ بەقەتەر بەهەنگاوی دۆناڵد‬ ‫ترام���پ بۆ روبەڕوبونەوەی ئیس�ل�امی‬ ‫تون���دڕەوو ئێ���ران دەژمێردرێ���ت‬ ‫لەناوچەك���ەدا كە ئەوەش بەش���ێكە‬ ‫لەكارنامەی ئیدارەی كۆش���كی سپی‪.‬‬ ‫قەت���ەر بەواڵتێكی پش���تیوانی رەوتە‬ ‫ئیخوانیی���ەكان دەزانرێت‌و یەكگرتوی‬ ‫ئیسالمی كوردستان كە بەشوێنكەوتەی‬ ‫رەوتی ئیخوان لەكوردستان دەناسرێت‪،‬‬ ‫هەر لەس���ەرەتاوە پشتیوانی خۆی بۆ‬ ‫ریفران���دۆم راگەیاندوە‪ .‬ئەو هەنگاوەی‬ ‫یەكگرت���و والێكدەدرێتەوە كە بۆ ئەوە‬

‫ب���وە دەرف���ەت نەدات���ە نەیارەكانی‬ ‫لەئاستی ناوخۆدا وەك قەتەر بیكەنە‬ ‫ئامانج‌و پەراوێزی بخەن‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم مس���تەفا عەب���دواڵ ئەندامی‬ ‫ئەنجومەنی جێبەجێكردنی یەكگرتوی‬ ‫ئیس�ل�امی وت���ی‪ ،‬هەڵوێس���تی ئەوان‬ ‫رۆش���نەو ریفراندۆم بەمافی سەرەكی‬ ‫هاواڵتیانی هەرێمی دەزانن‌و ئەمەشیان‬ ‫لە كۆنگرەی شەش���ەمی حزبەكەیاندا‬ ‫لەس���اڵی‪2008‬ەوە كردۆت���ە بەرنامەی‬ ‫سەرەكی خۆیان نەك لەژێر كاریگەری‬ ‫ناوچەك���ەداو‬ ‫گۆڕانكارییەكان���ی‬ ‫پاشكۆیەتیش���یان بۆ هی���چ واڵتێك‌و‬ ‫تەنانەت ئیخوانیش نەكردوە‪.‬‬ ‫بۆیە رەتیدەكاتەوە نە هاتنە س���ەر‬ ‫كاری ترامپ‌و نە س���ەرەولێژبونەوەی‬ ‫گڵۆڵ���ەی ئیخوان لەدنی���ای عەرەبیدا‬ ‫كاریگەری لەس���ەر هەڵوێستی ئەوان‬ ‫هەبوبێت‪.‬‬ ‫عەلی قەرەداغی‪ ،‬ئەمینداری گشتی‬ ‫یەكێـتی جیهانی زانایانی موس���ڵمان‪،‬‬ ‫بەدۆس���تێكی واڵتی قەت���ەرو توركیاو‬ ‫نەیاری سعودیە ناودەبرێت بەڕادەیەك‬ ‫ك���ە ل���ەم دواییان���ە دەنگ���ۆی ئەوە‬ ‫باڵوكرایەوە كە سعودیە ناوی خستبێتە‬ ‫لیس���تی تیرۆری واڵتەكەیەوە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەی ئەو بۆچونی خۆی لەپەیوەست‬

‫بە بەش���ێكی زۆری كێشەكانی واڵتانی‬ ‫ئیسالمییەوە دەخاتەڕو‪ ،‬بەاڵم تاوەكو‬ ‫ئێس���تا هیچ هەڵوێس���تێكی رەسمی‬ ‫لەبارەی ریفراندۆمەوە رانەگەیاندوە‪.‬‬ ‫لەهەمان كاتدا لەكوردستان كەسێكی‬ ‫نزی���ك لەیەكگرت���وی ئیس�ل�امییە‪،‬‬ ‫لەوەاڵمی پرس���یاری ئ���ەوەی كە ئایا‬ ‫بۆچ���ی ناوبراو تاوەكو ئێس���تا خۆی‬ ‫پاراستوە لەدەربڕینی هەڵوێست لەسەر‬ ‫ریفراندۆم‪ ،‬مس���تەفا عەب���دواڵ وێڕای‬ ‫ئەوەی وتی "نازانین" بەاڵم پێشی وایە‬ ‫عەلی قەرەداغی هەمیش���ە "بەئەرێنی‬ ‫مامەڵەی كردوە لەسەر ئاستی واڵتانی‬ ‫ئیسالم لەگەڵ پرسە نیشتیمانییەكانی‬ ‫ك���ورددا‪ ،‬ه���ەر ئەركێكیش���ی پ���ێ‬ ‫بسپێردرێت بەتێڕوانینی من لەمەسەلەی‬ ‫ریفراندۆمدا درێغی ناكات"‪.‬‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد كە هەركاتێك‬ ‫كۆمیتەی ریفراندۆم پێكهێنرا لەهەرێم‬ ‫هەر ئەركێك لەنێویشیاندا ئەوەی كە‬ ‫داوا لەعەل���ی قەرەداغی بكات كار بۆ‬ ‫پرسی ریفراندۆم بكات لەسەر ئاستی‬ ‫دنیای ئیس�ل�امی ئ���ەوا یەكگرتو ئەو‬ ‫ئەركە رادەپەڕێنێت‪.‬‬ ‫سعودیە‪ ،‬كە بەسەرچاوەی سەلەفیەت‬ ‫لەدنیای ئیسالمیدا دەژمێردرێت‪ ،‬تاكە‬ ‫واڵتی بەهێزی ناوچەكەیە كە دژایەتی‬

‫خۆی بۆ ریفراندۆم رانەگەیاندوەو لەسەر‬ ‫ئاستی راگەیاندنیش پشتیوانی دەكات‪،‬‬ ‫ئەمەش وایكردوە لەكوردستان تۆمەتی‬ ‫ئەوە بخرێتە پاڵ رەوتە سەلەفییەكان‬ ‫كە لەژێر كاریگەری سیاسییەكانی ئەو‬ ‫واڵتەدا دەجوڵێنەوە‪.‬‬ ‫عەبدول لەتیف سەلەفی كە بەڕابەری‬ ‫سەلەفییەكانی كوردستان دەژمێردرێت‌و‬ ‫مزگەوتی بەهەشتی لەشاری سلێمانی‬ ‫كردۆتە ب���ارەگای خ���ۆی‪ ،‬رۆژ بەڕۆژ‬ ‫رەوتەكەی لەگەشەكردندایە‪.‬‬ ‫شەهاب ئەحمەد كەس���ێكی نزیكی‬ ‫عەبدول لەتیف س���ەلەفی‪ ،‬رایگەیاند‬ ‫الی ئەوان رەوایە ك���ە میللەتی كورد‬ ‫س���ەربەخۆ بێت‌و خاوەن���ی دەوڵەتی‬ ‫خۆی بێت‌و وتیشی"ئەوەی ئەمەی پێ‬ ‫خ���ۆش نەبێت بەكرێگیراوی دەس���تی‬ ‫دەرەكییە"‪.‬‬ ‫ئ���ەو وتیش���ی ك���ە رەوتەكەی���ان‬ ‫پش���تیوانی ئەوە دەكات لەبەرئەوەی‬ ‫كورد مافی خۆیەتی دەوڵەتی هەبێت‌و‬ ‫وتیشی"ئیدی ئەوە لەڕوی سیاسیەوە‬ ‫چ الیەنێك لەهەرێم كەڵكی سیاس���ی‬ ‫لەمە وەردەگرێت ئەوە كێش���ەی ئێمە‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫ئەو رەتیدەكاتەوە پش���تیوانیكردنی‬ ‫ئ���ەوان لەڕیفران���دۆم‌و س���ەربەخۆیی‬

‫هی���چ پەیوەندییەك���ی بەئەجێن���دای‬ ‫سیاسی سعودیەوە هەبێت‌و باس لەوە‬ ‫دەكات كە مامۆس���تا عەبدول لەتیف‬ ‫بەر لەچەند س���اڵ پێش ئەوە پرسی‬ ‫ریفراندۆم لەئارادا بوبێت پش���تیوانی‬ ‫لەسەربەخۆیی كوردستان كردوە‪.‬‬ ‫كۆمەڵی ئیس��ل�امی كوردستان كە‬ ‫الیەنێك����ی ئیس��ل�امی كوردس����تانە‪،‬‬ ‫هەمیش����ە تۆمەتب����ار ك����راوە ك����ە‬ ‫هەڵوێستەكانی لەژێر سایەی ئەجێندا‬ ‫سیاس����ییەكانی ئێراندا وەردەگرێت‪.‬‬ ‫تێڕوانینی لەتیڕوانینی ئەو دو رەوتەی‬ ‫دیكەی ئیسالمییەكان جیاوازە‪ ،‬هێشتا‬ ‫بەڕەس����می نەچۆت����ە ئ����ەو بەرەیەی‬ ‫بڕیاری����ان داوە ریفران����دۆم ل����ە‪25‬ی‬ ‫ئەیلولی ئەمساڵ بەڕێوەبەرن‪.‬‬ ‫شوان رابەر‪ ،‬بڕیاردەری ئەنجومەنی‬ ‫س����ەركردایەتی كۆمەڵی ئیس��ل�امی‪،‬‬ ‫رەتیدەكاتەوە ئەوان لەژێر كاریگەری‬ ‫ئێراندا هیچ هەڵوێستێكیان وەرگرتبێت‬ ‫بەتایبەت لەسەر ریفراندۆم بەڵكو لەگەڵ‬ ‫ریفراندۆمدان‪ ،‬ب����ەاڵم پێیانوایە دەبێ‬ ‫ئەو پرۆس����ەیە رەهەندی نیشتیمانی‌و‬ ‫یاس����ایی لێ نەكرێتە دەرەوە‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەش����دا باس����ی لەوەكرد كە واڵتان‬ ‫كاریگەرییان لەسەر ئەو پرسە دەبێت‬ ‫بەتایبەت واڵتانی دراوسێ‪.‬‬

‫لەگەڵ ئەوەی ئەو‬ ‫بۆچونی خۆی‬ ‫لەپەیوەست بە بەشێكی‬ ‫زۆری كێشەكانی واڵتانی‬ ‫ئیسالمییەوە دەخاتەڕو‪،‬‬ ‫بەاڵم تاوەكو ئێستا هیچ‬ ‫هەڵوێستێكی رەسمی‬ ‫لەبارەی ریفراندۆمەوە‬ ‫رانەگەیاندوە‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫روسنه‌فت كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كانی له‌هه‌رێم دیاریكرد‬

‫"‌نێچیرڤان بارزانی بەمەبەستی سەندنەوەی كێڵگه‌ی نه‌وتی عه‌ینزاله‌ لەکاربەدەستێك دەیدات بەکۆمپانیای روسنه‌فت"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫كۆمپانیای روسنه‌فتی روسی هه‌ر‬ ‫پێنج كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كه‌ی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ده‌ستنیشانكرد كه‌‬ ‫بڕیاره‌ له‌ئاینده‌دا كاریان تێدابكات‪،‬‬ ‫به‌گوێره‌ی زانیارییه‌كانیش "حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم سه‌پاندویه‌تی به‌سه‌ر كۆمپانیا‬ ‫روسیه‌كه‌دا ده‌بێت له‌كێڵگه‌ی نه‌وتی‬ ‫عه‌ینزاله‌ كاربكات"‪.‬‬ ‫رێ���واس فای���ه‌ق ئه‌ندام���ی لیژنه‌ی‌‬ ‫پیشه‌س���ازی‌‌و وزه‌و س���ه‌رچاو‌ه‬ ‫سروش���تیه‌كان لەپارلەمانی كوردستان‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ‌ئاوێنه ئاشكراكرد‌‪ 22 ،‬كێڵگه‌ی‬ ‫نه‌وتی ك���ه‌ ئاماده‌ن بۆ گه‌ش���ه‌پێدان‬ ‫خراونه‌ته‌ به‌رده‌م كۆمپانیای روسنه‌فت‌و‬ ‫خۆی چه‌ند كێڵگه‌یه‌ك���ی هه‌ڵبژاردوه‌‪،‬‬ ‫وتیشی "یه‌كێك له‌كێڵگه‌كان ئیختیاری‬ ‫نه‌بوه‌و حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان‬

‫به‌پێویستی زانیوه‌ كۆمپانیای روسنه‌فت‬ ‫له‌و كێڵگه‌ نه‌وتیه‌ كاربكات"‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانیاریی���ه‌كان هه‌ر پێنج‬ ‫كێڵگه‌كه‌ نزیك‌و هاوسنورن له‌یه‌كتره‌وەو‌‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ سنوری (دهۆك‌و موسڵ)ه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌وانه‌ كێڵگ���ه‌ی "عه‌ینزاله‌یه‌"‬ ‫كه‌ حكومه‌ت س���ه‌پاندویه‌تی به‌س���ه‌ر‬ ‫كۆمپانیا روس���یه‌كه‌دا وه‌به‌رهێنان له‌و‬ ‫كێڵگه‌ نه‌وتیه‌دا بكات‪.‬‬ ‫كێڵگه‌ی نه‌وتی عه‌ینزاله‌ ساڵی‪1939‬‬ ‫نه‌وت���ی تێدا دۆزراوه‌ت���ه‌وه‌و ده‌كه‌وێته‌‬ ‫باك���وری رۆژئاوای موس���ڵ‌ به‌دوری‪80‬‬ ‫كیلۆمه‌ت���ر‪ ،‬درێژیه‌كه‌ی‪ 16‬كیلۆمه‌تره‌و‬ ‫پانیه‌كه‌شی‪ 4‬كیلۆمه‌تره‌‪.‬‬ ‫رێواس فایه‌ق له‌ب���اره‌ی رێكکه‌وتنی‬ ‫نێوان حكومه‌ت‌و روس���نه‌فت له‌باره‌ی‬ ‫كێڵگ���ه‌ی نه‌وت���ی عه‌ینزال���ه‌وه‌ هی���چ‬ ‫زانیارییه‌كی نه‌دركاند‪ ،‬به‌اڵم به‌گوێره‌ی‬ ‫زانیاری س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ئ���ه‌و كێڵگه‌یه‌‬ ‫ئێس���تا رۆژانە نەوتێكی ئێجگار زۆری‬

‫بەقاچاخ‌و بەب���ێ‌ گێڕانەوەی پارەكە بۆ لەسەرو ناوچەكە دەكەنە ئەمریواقیع بۆ به‌اڵم هه‌رێم مامه‌ڵه‌ی پێوه‌ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی زانیارییه‌كان كرێكاره‌كانی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫هەرێمی كوردستان لێدەفرۆشرێت‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ری‪ ،‬سه‌رۆكی لیژنه‌ی كۆمپانی���ای نه‌وت���ی باكوری س���ه‌رب ‌ه‬ ‫سەرچاوەكە رونیكردەوە "ئەو نەوتە‬ ‫لەالیەن دەس���ەاڵتدارێكی بااڵی هەرێم نه‌وت‌و غ���ازی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای حكومه‌ت���ی عێ���راق كێڵگ���ه‌ی نه‌وتی‬ ‫دەفرۆشرێت‌و نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی كه‌رك���وك له‌ب���اره‌ی كێڵگ���ه‌ی نه‌وتی عه‌ینزال ‌ه به‌ڕێ���وه‌ده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕوی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان دەیەوێت عه‌ینزاله‌وه‌ ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌و‌ه فرۆش���تنی به‌رهه‌مه‌و‌ه هیچ بڕه‌نه‌وتێك‬ ‫لەڕێی ئەم رێككەوتنەی لەگەڵ كۆمپانیا ئ���ه‌و كێڵگه‌ی���ه‌ پێش���تر به‌ده‌س���تی ناڕواته‌و‌ه الی كۆمپانیاكه‌و مامه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫روس���یەكە ئەو نەوتە لەژێر چنگی ئەو كۆمپانیای نه‌وتی باكوره‌وه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم نادی���اری پێوه‌ده‌كرێ���ت‪ ،‬ك ‌ه پێش���تر‬ ‫لێپرسراوە دەربهێنێت كە لەدوای هاتنی ئێستا به‌ده‌س���تی حكومه‌تی هه‌رێمی به‌رهه‌می ئ���ه‌م كێڵگه‌یه‌ تاپێش هاتنی‬ ‫داع���ش‌و رزگاركردنی ئەو ناوچەیە لێی كوردس���تانه‌وه‌یەو وه‌زاره‌تی س���امان ‌ه داع���ش نزیكه‌ی‪ 4‬ه���ه‌زار به‌رمیل بوه‪،‬‬ ‫سروش���تیه‌كان ئیداره‌ی ده‌كات‌‪ ،‬وتی ب���ه‌اڵم ل���ه‌دوای‪28‬ی ئاب���ی ‪2104‬و‌ه‬ ‫دەردەهێنرێت‌و دەفرۆشرێت"‪.‬‬ ‫س���ەرچاوەكە رونیش���یكردەوە ك���ە "ئێستا به‌رهه‌می رۆژانەی ئه‌و كێڵگه‌ی ‌ه كه‌وتوه‌ته‌ ده‌س���تی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫بلۆكە نەوتیەكە دەكەوێتە ناوچە كێشە له‌نێوان دو بۆ سێ هه‌زار به‌رمیلدایه‌"‪ .‬كوردس���تان له‌الی���ه‌ن پێش���مه‌رگه‌و‌ه‬ ‫س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی ن���ه‌وت‌و غازی ده‌پارێزرێت‪.‬‬ ‫لەس���ەره‌كان‪ ،‬بۆیه‌ نێچیرڤ���ان‌و قوباد‬ ‫بێ���وار خونس���ی‪ ،‬راوێ���ژكاری وز‌ه‬ ‫تاڵەبانی جێگیری س���ه‌رۆكی حكومه‌ت ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگای كه‌رك���وك‬ ‫رێككەوت���ون لەس���ەر ئ���ەم پرس���ەو زانی���اری له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌و زانیارییه‌ی له‌ئه‌نجومه‌ن���ی ئاسایش���ی هه‌رێم���ی‬ ‫به‌جۆرێ���ك لەالیەك بلۆك���ە نەوتیەكە باس���ی ئه‌وه‌ده‌كات كێڵگه‌ك ‌ه به‌ده‌ستی كوردستان له‌باره‌ی كێڵگه‌ی عه‌ینزاله‌و‌ه‬ ‫‌وەی���ە‪ ،‬ئه‌وه‌ی باسكرد ساڵی‪ 2014‬بۆ ماوه‌یه‌ك‬ ‫‌‌‬ ‫دەدەن���ە كۆمپانیاكەو لەدەس���ت ئەو به‌رپرس���ێكی ب���ااڵی هه‌رێمه‬ ‫لێپرس���راوەی دەریدەك���ەن‪ ،‬لەالیەكی بێئاگایی خۆی ده‌ربڕی‪ ،‬ئەو وتی "ئێم ‌ه داعش ده‌ستی به‌سه‌ر كێڵگه‌كه‌دا گرت‪،‬‬ ‫دیكە نەوتەكە دەكەویتە ناوچەی كێشە زانیارییمان له‌س���ه‌ر ئه‌و كێڵگه‌یه‌ نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر پێش���مه‌رگ ‌ه ئازادی كرد‪،‬‬

‫ئەو وتی "هێڵ��� ‌ه نه‌وتیه‌كانی كێڵگه‌ی‬ ‫عه‌ینزاله‌ ئێستا به‌ته‌واوه‌تی تێكچون"‪.‬‬ ‫راوێژكاره‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان زانیاری ئه‌وه‌شی‬ ‫ئاشكراكرد‪ 28‬بیر له‌كێڵگه‌ی عه‌ینزال ‌ه‬ ‫بون���ی هه‌ی��� ‌ه هه‌مویان پێویس���تیان‬ ‫به‌چاكس���ازی هه‌ی ‌ه ئ���ه‌وه‌ش گرێدراو‌ه‬ ‫به‌وه‌زاره‌ت���ی نه‌وت���ه‌وه‌ چ���ۆن ئ���ه‌و‬ ‫چاكس���ازی ‌ه بكه‌ن‪ ،‬وتیش���ی "كێڵگه‌ی‬ ‫نه‌وت���ی عه‌ینزال ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه س���نوری‬ ‫ناحی���ه‌ی زومارو ئیداره‌ك���ه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمه‌و‌ه ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێن��� ‌ه‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم‌و كۆمپانیای روسنه‌فت‬ ‫تائێس���تا نه‌گەیش���تونه‌ت ‌ه رێكکه‌وتن‬ ‫له‌س���ه‌ر كێڵگ���ه‌ی عه‌ینزال���ه‌و چوار‬ ‫كێڵگه‌كه‌ی تر‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫به‌رپرس��� ‌ه بااڵیه‌ی هه‌رێ���م ببێته‌ رێگر‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م پێدانی ئ���ه‌و كێڵگه‌ نه‌وتی ‌ه‬ ‫به‌كۆمپانیای روسنه‌فت‪.‬‬

‫سلێمانی‌ هه‌فته‌یه‌ك ‌ی توندوتیژی‌ به‌ڕێكرد‬ ‫یه‌كێت���ی كاریگه‌ری‌ هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر دۆخی‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌منی‌ ئه‌م شاره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌یوب عه‌بدواڵ‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌فته‌یه‌كه‌ دۆخی‌ ئه‌منی‌ پارێزگای‌‬ ‫گۆڕان‌و س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ ناوخۆ‌و ئاسایش‬ ‫سلێمانی‌ ناسه‌قامگیری‌ پێوه‌ دیاره‌‪،‬‬ ‫له‌په‌رله‌مان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند "یه‌كێك‬ ‫شه‌وێك نارنجۆك هه‌ڵده‌درێته‌‬ ‫له‌هۆكاره‌كان���ی‌ ناس���ه‌قامگیری‌ ئه‌من���ی‌‌و‬ ‫مزگه‌وتێكی‌‌و بۆ به‌یانییه‌كه‌ی‌ ژنێك‬ ‫به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ رێ���ژه‌ی‌ تاوان ئ���ه‌و دۆخه‌‬ ‫به‌كوژراوی‌ له‌ئۆتۆمبێله‌كه‌یدا له‌بناری‌‬ ‫ئابورییه‌ی���ه‌ ك���ه‌ روب���ه‌ڕوی‌ هاواڵتی���ان‬ ‫گۆیژه‌ ده‌دۆزرێته‌وه‌‌و سه‌ر له‌ئێواره‌ی‌‬ ‫بۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫رۆژی‌ دواتریش ته‌قه‌ له‌خاوه‌ن ئۆتێلێك‬ ‫وتیش���ی‌ "دایكی‌ هه‌مو كێشه‌كان كێشه‌‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ سابونكه‌ران ده‌كرێت‌و‬ ‫ئابورییه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كێكی‌ تریش پێشمه‌رگه‌یه‌ك خۆی‌‬ ‫هه‌روه‌ها جه‌غتی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌كوژێت‌و له‌شوێنێكی‌ تریش ژنێك‬ ‫"نه‌بونی‌ س���ه‌قامگیری‌ سیاسی‌ له‌هه‌رێمدا‬ ‫ده‌كوژرێت‪.‬‬ ‫رۆڵی‌ خۆی‌ هه‌ب���وه‌ له‌به‌رزبونه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان تاوان"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌ "ناكۆكییه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌كێش���ه‌ ئه‌منیه‌كانی‌ ئه‌م شاره‌‬ ‫بۆ بونی‌ كێش���ه‌ نێوخۆییه‌كان���ی‌ یه‌كێتی‌ ناوخۆییه‌كانی‌ یه‌كێتیش كاریگه‌ری‌ هه‌بوه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌‌و جه‌غ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر دۆخی‌ ئه‌منی‌"‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ "ناكۆكیی���ه‌ ناوخۆییه‌كان ‌ی یه‌كێتی‌ هێزێكی‌ یه‌كگرتو بێت‌و س���ه‌رقاڵی‌‬

‫كێش���ه‌‌و ملمالنێكانی‌ نێوخۆی‌ نه‌بێت ئه‌وا‬ ‫كێشه‌ ئه‌منیه‌كان كه‌متر ده‌بن‌و ملمالنێكان‬ ‫ره‌ن���گ ناده‌ن���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌منیه‌ت���ی‌‬ ‫شاره‌كان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌"له‌هی���چ‬ ‫ش���وێنێكی‌ ئه‌و دونیایه‌ نه‌ب���وه‌ كه‌ هێزی‌‬ ‫چه‌ك���دار ل���ه‌دوای‌ ده‌وام���ی‌ فه‌رمی‌ خۆی‌‬ ‫به‌چه‌ك���ه‌وه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ ماڵه‌وه‌‌و چه‌كه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ماڵ���ه‌وه‌ بێ���ت"‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ له‌ناو بازاڕه‌كاندا چه‌كفڕۆشی‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫چه‌ك به‌ئاسانی‌ ده‌ستده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫دانا جه‌زا س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی ناوخۆی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای س���لێمانی جه‌غت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ "س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌قامگیری‌ ئه‌منی‌ هه‌یه‌ به‌گشتی‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆش���ایی‌ ئه‌منی‌‌و‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می���ش بونی‌ هه‌ی���ه‌"‪ ،‬ئاماژه‌ی‌‬ ‫به‌بونی‌ چه‌كی‌ بێ‌ مۆڵه‌ت كرد كه‌ به‌بڕوای‌‬ ‫ئه‌و به‌ش���ێكه‌ له‌كێشه‌كه‌‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌ "كڕین‌و‬

‫ریکالم‬

‫فرۆشتن به‌ئاش���كرا له‌شار‌و شارۆچكه‌كاندا‬ ‫به‌چه‌كه‌وه‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش���ی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫"بونی‌ كێش���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان هۆكاری‌‬ ‫تاوانكردنن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا "له‌هه‌ندێك‬ ‫ناوچه‌دا كێش���ه‌ نێوخۆییه‌كان���ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫كاریگه‌رییان له‌سه‌ر دۆخی‌ ئه‌منی‌ هه‌بوه‌‌و‬ ‫كێشه‌ی‌ به‌هۆیه‌وه‌ دروست بوه‌"‌و وتی‌"ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ سیاسیانه‌ هۆكارێكن بۆ دروستبونی‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ئه‌منی‌"‪.‬‬ ‫به‌پێویستی زانی‌ الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫له‌شوێنی‌ خۆیاندا رێكاری‌ یاسایی‌ بگرنه‌به‌ر‌و‬ ‫نمون���ه‌ی‌ به‌دۆخی‌ چه‌مچه‌م���اڵ هێنایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌‬ ‫چه‌مچه‌م���اڵ كاتی‌ خۆی‌ رێكاری‌ یاس���ایی‌‬ ‫توندیان به‌رامبه‌ر ئه‌و كه‌س���انه‌ بگرتایه‌ته‌‬ ‫به‌ر كه‌ یاساش���كێنیان كرد ئه‌وا خه‌ڵكێكی‌‬ ‫تر له‌چه‌مچه‌ماڵ جورئه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌ده‌كرد‬

‫یاساشكێنی‌ بكات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و حاڵه‌تانه‌ وای‌ كردوه‌ ك ‌ه‬ ‫خه‌ڵكێك���ی‌ تر جورئه‌تی‌ ئ���ه‌وه‌ بكات بێ‌‬ ‫یاسایی‌ بكات‌و ترسی‌ له‌یاسا نه‌بێت"‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د وه‌هاب ئه‌ندام���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگای‌ س���لێمانی‌ له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌دات كه‌"كه‌مته‌رخه‌م���ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ وه‌ك‬ ‫پێویست هاوكاری‌ پۆلیس‌و ئاسایش ناكات‌و‬ ‫جیاوازی‌ له‌نێوانیان ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌دوری نه‌زانی‌ به‌ش���ێك له‌كێشه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كان ب���ۆ كه‌مته‌رخه‌می‌ ده‌زگاكانی‌‬ ‫ئاس���ایش‌و پۆلیس بگه‌ڕێت���ه‌وه‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا وت���ی‌ "ئاس���ایش‌و پۆلیس���ی‌‬ ‫سلێمانی‌ مێژویان هه‌یه‌‌و تائێستا كه‌مترین‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می���ان نواندوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ڕوی‌‬ ‫لۆجستیه‌وه‌ كه‌موكورتییان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆرینه‌ی‌ ده‌زگاكانی‌ پۆلیس‬ ‫به‌ده‌س���ت ئ���ه‌وه‌وه‌ ده‌ناڵێن���ن كه‌ وه‌كو‬

‫پێویس���ت هاوكارییان ناكرێ���ت‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوچه‌كانی‌ ت���ردا جیاوازیی���ان ده‌كرێت‬ ‫به‌تایبه‌ت ل���ه‌ڕوی‌ دابینكردن���ی‌ به‌نزین‌و‬ ‫ئۆتۆمبێل‌و كه‌ره‌سته‌كانی‌ تره‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌ "له‌سنوری‌‬ ‫پارێزگای‌ س���لێمانی‌‌و ئیداره‌كاندا كێشه‌ی‌‬ ‫كه‌می‌ میالك له‌ده‌زگاكانی‌ پۆلیسدا هه‌یه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش بۆته‌ ئاسته‌نگ بۆ كاره‌كانیان"‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د وه‌هاب جه‌غتیش���ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ كێش���ه‌ سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان كاریگ���ه‌ری‌ كردۆته‌‬ ‫س���ه‌ر زیادبونی‌ رێژه‌ی‌ تاوان���كاری‌‌و له‌و‬ ‫بڕوایه‌دایه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‬ ‫بگه‌ن���ه‌ چاره‌س���ه‌ر‌و كۆتای���ی‌ به‌قه‌یرانه‌‬ ‫سیاس���یه‌كه‌ بهێنرێت ئه‌وا ئه‌و كێش���انه‌‬ ‫كه‌مده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ ‪ %80‬كێش���ه‌كان‬ ‫به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی���ه‌وه‌‌و ئه‌وی‌ دیكه‌‬ ‫هۆكاری‌ سیاسیی‌و ته‌كه‌توالتی‌ حزبه‌‪.‬‬

‫عیادەی شەوانە رۆژی پسپۆڕیی ئاشتی‬

‫دکتۆر سروە ئەرکان ساڵح‬ ‫پزیشکی پسپۆڕی نەخۆشییەکانی مندااڵن‬ ‫دکتۆرا (بۆرد) لەنەخۆشییەکانی‬ ‫مندااڵن‌و تازە لەدایکبوان‬ ‫‪M.B.Ch.B, F.I.B.M.S, ped.‬‬ ‫)‪(Baghdad‬‬

‫تەنها‬ ‫هەزار‬

‫سلێمانی گەڕەکی ئاشتی ـ پشت شیرینی‬ ‫تابان تەنیشت باخچەی ساوایانی هەنگ‬ ‫‪ 07707711011‬‬ ‫‪0533292900‬‬

‫ریکالم‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )582‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/6/20‬‬

‫دەشتی نەینەوا‪ %40 :‬بەدەست پێشمەرگەوەیەو‬ ‫‪ ٪٦٠‬بەدەست سوپای عێراق‌و حەشدی شەعبییەوە‬

‫‪5‬‬

‫یەكێتی‪ :‬هێزی پاراستنی دەشتی نەینەوا لەالیەن پارتییەوە دروستدەكرێت‌‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫ملمالنێی هێزە سیاسییەكان‪،‬‬ ‫كەمینە ئایینییەكانی دەشتی‬ ‫نەینەواو خاكەكەیانی بۆ دو‬ ‫ناوچە دابەشكردوەو تادێت الیەنە‬ ‫ملمالنێكارەكانیش هێزی زیاتر‬ ‫لەو پێكهاتانە بەناوی پاراستنی‬ ‫ناوچەكانیانەوە‪ ،‬پێكدەهێنن‪.‬‬

‫دەش���تی نەین���ەوا‪ ،‬بەپێی وتەی‬ ‫زۆرێ���ك لەبەرپرس���انی ناوچەكە‬ ‫بەگوێرەی رێككەوتنی نێوان بەغداو‬ ‫هەولێرو ئەمریكا لەڕوی سەربازیەوە‬ ‫بۆ دو بەش دابەشكراوە‪ ،‬بەشێكی‬ ‫ناوچەك���ە بەدەس���ت هێزەكان���ی‬ ‫س���ەر بەپێش���مەرگەو بەشەكەی‬ ‫دیكەش���ی لەژێر دەستی هێزەكانی‬ ‫س���ەر بەحەش���دی ش���ەعبیدایە‪.‬‬ ‫ئێستا دەش���تی نەینەوا نزیكی‪%40‬‬ ‫لەدەس���ت پێش���مەرگەیەو‪%60‬‬ ‫لەدەست هێزەكانی عێراق‌و حەشدی‬ ‫شەعبیدایە‪.‬‬ ‫دەش���تی نەینەوا كە لەهەر سێ‬ ‫قەزای حەمدانیە‪ ،‬شێخان‌و تەلكێف‬ ‫پێكهاتوە‪ ،‬پێكهاتەكانی مەسیحی‪،‬‬ ‫ئێزی���دی‪ ،‬ش���ەبەك‪ ،‬كاكەیی تێدا‬

‫یەکێتی‪:‬‬

‫لەدروستكردنی‬ ‫ئەو هێزەدا هیچ‬ ‫پرسێكامن پێنەكراوە‬ ‫بەرپرس���انی یەكێت���ی نیش���تیمانی‬ ‫كوردس���تان لە ناوچەك���ە جەخت لەوە‬ ‫دەكەنەوە كە هێزی پاراس���تنی دەشتی‬ ‫نەین���ەوا لەالی���ەن پارت���ی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تانەوەو بەفەرمان���ی مەس���عود‬ ‫بارزان���ی پێكدەهێنرێت‌و هیچ پرس���ێك‬ ‫بەوان نەكراوە‪.‬‬ ‫لیوا ش���ەفیق چاوش���ین‪ ،‬فەرماندەی‬ ‫لی���وای‪112‬ی یەكێت���ی لەباش���یك پێی‬ ‫وای���ە دەبێ دروس���تكردنی ئ���ەو هێزانە‬ ‫بەهەماهەنگ���ی بێت نەك حزبێك بەتەنیا‬ ‫بەو كارە هەڵبس���ێت بۆ ئ���ەوەی هەمو‬ ‫خەڵك���ی ناوچەكە لە هەم���و پێكهاتەو‬ ‫الیەن���ەكان لەخۆبگرێ���ت‌و لەڕێگ���ەی‬ ‫بنكەیەك���ی وەرگرتنی نیش���تیمانییەوە‬ ‫خەڵك ناون���وس بكرێن ن���ەك لەبارەگا‬ ‫حزبییەكان‪.‬‬ ‫ئەوجەختیش دەكاتەوە"لەدروستكردنی‬ ‫ئەو هێزەدا هیچ پرسێكمان پێنەكراوە"‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەو دروستكردنی"هێزی تۆكمەو‬ ‫زیاتر" ل���ەو ناوچەی���ە بەقازانجی هەرێم‬ ‫دەبینێت بۆ پاراس���تن‌و گێڕانەوەی خاك‬ ‫ب���ەاڵم وتی"لەگ���ەڵ هیچ هێزێ���ك نین‬ ‫ل���ەدەرەوەی وەزارەتی پێش���مەرگە یان‬ ‫ل���ەدەرەوەی هەماهەنگی‌و بەخراپیش���ی‬ ‫دەزانین"‪.‬‬ ‫داود جون���دی‪ ،‬ئەندام���ی ئێزی���دی‬ ‫ئەنجومەن���ی پارێزگای نەینەوا لەس���ەر‬ ‫لیس���تی یەكێتی پێی وایە دروستكردنی‬ ‫ئەو هێ���زە پەیوەندی بەس���ەرۆكایەتی‬ ‫هەرێ���م‌و پارتیی���ەوە هەی���ەو جەختیش‬ ‫دەكاتەوە كە پ���رس بەوان نەكراوە‪ .‬ئەو‬ ‫"پڕوپاگەندان���ە"ش رەتدەكاتەوە كە ئەو‬ ‫هێزانە س���ەر بەوەزارەتی پێشمەرگە بن‌و‬ ‫وتی"بەر لەداعش مەلەفی ئەمنی دەشتی‬ ‫نەین���ەوا هەموی لەدەس���تی پارتی بوە‪،‬‬ ‫پارتی دەیەوێت لەڕێگەی دروس���تكردنی‬ ‫ئەو هێزانەوە هەژمونی خۆی لەناوچەكە‬ ‫بەدەستبهێنێتەوە‪".‬‬ ‫لەب���ارەی دابەش���كردنی دەش���تی‬ ‫نەین���ەواوە بەپێ���ی رێككەوتن���ی نێوان‬ ‫بەغ���داو هەولێر وتی"لەو ش���وێنەی كە‬ ‫دواهێڵی پێش���مەرگەیەو ساتر لێدرا كە‬ ‫ئ���ەوەش مش���تومڕی زۆری لێكەوتەوە‬ ‫لەبارەی ئەوەی ئایا ئەوە بەس ساترێكی‬ ‫س���ەربازییە یاخود س���اترو س���نورێكی‬ ‫سیاس���ییە‪ .‬ئەگەر سیاس���ی بێت ئەوە‬ ‫بەمان���ای ئەوەی���ە كە ئ���ەو خاكەی تر‬ ‫لەدەستی هەرێمی كوردستان نامێنێت"‪.‬‬

‫دەژی ك���ە ب���ە زادگای مێژوی���ی‬ ‫مەسیحییەكان ناسراوە‪ .‬لەئێستادا‬ ‫چەندی���ن هێز لەوێ دروس���تكراون‬ ‫ك���ە هەندێكیان لەالیەن حەش���دی‬ ‫ش���ەعبی‌و بەشێكیش���یان لەالیەن‬ ‫پارت���ی‌و حكومەت���ی هەرێم���ەوە‬ ‫پشتیوانی دەكرێن‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ نزیكبون���ەوەی كۆتایی‬ ‫داعش لەموسڵ‌و راگەیاندنی وادەی‬ ‫ریفراندۆم���دا‪ ،‬پارت���ی دیموكراتی‬ ‫كوردستان كە بەر لەهاتنی داعش‬ ‫هەم���و دەش���تی نەین���ەوا لەڕوی‬ ‫ئەمنییەوە لەدەست ئەودا بوە‪ ،‬هێزی‬ ‫زیاتر لەناوچەكە "بەناوی وەزارەتی‬ ‫پێشمەرگەوە" پێكدەهێنێت‪.‬‬ ‫رۆژی‪12‬ی ئەم مانگە بەفەرمانی‬ ‫مەس���عود بارزان���ی دەس���تكرا بە‬ ‫ناونوس���كردنی خەڵكی دەش���تی‬ ‫نەین���ەوا بۆ پێكهێنان���ی هێزێكی‪5‬‬ ‫ه���ەزار كەس���ی ك���ە بەقس���ەی‬ ‫بەرپرسان لەدو لیوادا پێكدەهێنرێت‬ ‫بەناوی هێزی پاراس���تنی دەشتی‬ ‫نەینەوا‪ ،‬ئەركی سەرپەرشتیكردنی‬ ‫ناونوسكردنی هێزەكەش بەلقی‪14‬ی‬ ‫دەشتی نەینەوای پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان سپێردراوە‪.‬‬

‫هێزی پێشمەرگە لەدەوروبەری موسڵ‬

‫پارتی‪ :‬هێزی پاراستنی دەشتی نەینەوا هەمو الیەن‌و پێكهاتەكان لەخۆدەگرێت‬ ‫سدیق زاویتی‪ ،‬س���ەرۆكی لیژنەی‬ ‫دروس���تكردنی هێ���زی پاراس���تنی‬ ‫دەشتی نەینەوا وتی كە ئەو هێزە‪5‬‬ ‫هەزار كەس���ییە لەسەر رەزامەندی‌و‬ ‫بەفەرمان���ی مەس���عود بارزان���ی‬ ‫پێكدەهێنرێ���ت‌و هەمو پێكهاتەكانی‬ ‫دەشتی نەینەوا لەمەسیحی‌و شەبەك‌و‬ ‫كاكەیی‌و ئێزیدی دەگرێتەوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی وت���ەی س���دیق زاویتی‪،‬‬ ‫پێكهێنان���ی هێزەكەیان كردوە بەدو‬ ‫قۆناغ‌و لەئێس���تادا‪ ٢‬هەزار كەسیان‬

‫ناونوس���كردوەو پ���اش وەرگرتن���ی‬ ‫مەش���ق‌و ئامادەكردنی ئ���ەو‪ 2‬هەزار‬ ‫كەسە دەس���ت بەناونوس���كردنی‪3‬‬ ‫هەزار كەس���ەكەی دیكەش دەكەن‌و‬ ‫فەرماندەیی زێرەڤانی ئەركی مەشق‌و‬ ‫راهێنانیان دەگرێتە ئەستۆ بەئامانجی‬ ‫ئ���ەوەی لەداهاتودا هەمو دەش���تی‬ ‫نەینەوا بدرێتە دەست ئەم هێزە كە‬ ‫هەمویان خەڵكی ناوچەكەن‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی س���دیق زاویتی‬ ‫هەمو ئەو هێزانەی پێش���تر لەالیەن‬

‫حكومەت���ی هەرێمەوە پش���تیوانی‬ ‫ك���راون لەژێ���ر چەتری ئ���ەم هێزە‬ ‫نوێیەدا یەكدەخرێن‪.‬‬ ‫سدیق زاویتی باس لەوەش دەكات‬ ‫كە ئ���ەوان هی���چ هەماهەنگییەكیان‬ ‫لەگەڵ هێزەكانی س���ەر بەحەشدی‬ ‫ش���ەعبی نییەو ئ���ەو هێزانەش كە‬ ‫بەناوی حەش���دی كلدانی‌و حەشدی‬ ‫شەبەكەوە هەن بەپێی قسەی ئەو‪،‬‬ ‫نە هێزی كلدانین نە شەبەك بەڵكو‬ ‫ئەو ناوانە بەكارهێنراون‌و نوێنەرایەتی‬

‫خەڵكی ناوچەكە ناكەن‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە س���دیق زاویت���ی دان‬ ‫ب���ەوەدا دەنێ���ت كە ئ���ەوان وەك‬ ‫لقی‪14‬ی پارتی بەو كارە هەڵدەستن‬ ‫لەگ���ەڵ ئەوەش جەخ���ت دەكاتەوە‬ ‫كە لەس���ەر بنەمای حزبی كەسەكان‬ ‫بۆ ئەو هێزە ناون���وس ناكەن تەنیا‬ ‫مەرجی���ان ئەوەیە كە ئەو كەس���انە‬ ‫لەپێكهاتەكانی دەشتی نەینەوا بن‌و‬ ‫سەر بە داعش نەبوبن‪.‬‬ ‫وتیشی"تائێس���تا هی���چ ك���ەس‌و‬

‫الیەنێك گازندەی لێمان نەبوە"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی ئەوەی ئای���ا هێزەكانی‬ ‫حەشدی شەعبی ئەو ناوچەیە چۆڵ‬ ‫دەك���ەن لەداهاتودا ئەو وتی" بەپێی‬ ‫رێككەوتن���ی نێوان هەرێ���م‌و بەغداو‬ ‫ئەمریكا نەدەبو حەش���دی شەعبی‬ ‫بێتە ئەو ناوچەیەو تەنیا دەبو هێزی‬ ‫س���وپا یان پۆلیس ل���ەوێ بونایەو‬ ‫ئەوەش���ی كە ئێس���تا حەشدی لێیە‬ ‫پالنگێڕییەك���ە بەرامبەر بە خەڵكی‬ ‫ئەو ناوچەیە"‪.‬‬

‫مەسیحییەكان‪:‬‬ ‫دەبێت ناوچەكە بدرێتەوە دەست‬ ‫نییە‬ ‫قبوڵكراو‬ ‫نەینەوا‬ ‫دەشتی‬ ‫دابەشكردنی‬ ‫پێشمەرگە‬ ‫ئەندامێكی شەبەك لەئەنجومەنی پارێزگای نەینەوا‪:‬‬

‫دەش����تی‬ ‫مەس����یحییەكانی‬ ‫نەین����ەوا‪ ،‬ب����ەر لەهاتن����ی داع����ش‬ ‫ب����ەرەو بەكگرتوی����ی دەچ����ون بەاڵم‬ ‫بەداگیركردن����ی ناوچەكانیان لەالیەن‬ ‫داعش����ەوە ئەو هەوڵەی����ان بۆ ئەوەی‬ ‫بەرەیەكی یەكگرتوی لەس����ەر ئاستی‬ ‫نەتەوەیی كلدانی‌و ئاشوری‌و سریانی‬ ‫پێكبهێن����ن روی لەپاشەكش����ە كردو‬ ‫ب����ۆ ئازادكردن����ەوەی ناوچەكانی����ان‬ ‫هێ����زە س����ەرەكییە ملمالنێكارەكانی‬ ‫ش����ەڕی موس����ڵ بون����ە ه����ۆی‬ ‫لێكدوركەوتنەوەیان‪.‬‬ ‫گرنگترین ئەو هێزە مەس����یحیانەی‬ ‫لەالی����ەن حەش����دی ش����ەعبییەوە‬ ‫پش����تیوانی دەكرێ����ن بریتی����ن ل����ە‬ ‫یەكینەكانی پاراستنی دەشتی نەینەوا‬ ‫ك����ە دۆس����یەی ئەمن����ی ناوچەیەكی‬ ‫بەرفراوانی مەسیحی نشینی دەشتی‬ ‫نەینەوا كە خۆی لە بەرتلە‪ ،‬كەرملێس‪،‬‬ ‫حەمدانیەو بەغدێدە‪-‬دا دەبینێتەوە‪.‬‬ ‫هەروەها كەتیبەكان����ی بابلیۆن كە‬ ‫بەحەش����دی كلدانی ناسراوەو لەالیەن‬ ‫رەی����ان كلدانی‪ ،‬س����كرتێری گش����تی‬ ‫بزوتنەوەی بابلیۆنەوە س����ەرۆكایەتی‬ ‫دەكرێت‪ ،‬راستەوخۆ سەر بەڕێكخراوی‬ ‫ب����ەدرەو ناوەندی ق����ەزای تێلكێف‌و‬ ‫چەن����د ناوچەیەكی دیكەی����ان لەژێر‬ ‫دەستدایە‪.‬‬ ‫چەند هێزێكی دیكەی مەس����یحیش‬ ‫بەه����اوكاری حكومەت����ی هەرێ����م‬ ‫دروس����تكراون لەوان����ە هێزەكان����ی‬

‫پاسەوانانی دەشتی نەینەواو هێزەكانی‬ ‫دوێخ نەوش����ا كە چەكدارانیان خۆیان‬ ‫لە هەزاران كەس دەدەن‪.‬‬ ‫كەمال یەڵ����دا‪ ،‬ئەندامی پەرلەمانی‬ ‫كوردستان لەسەر لیستی گردبونەوەی‬ ‫گەلی كلدانی سریانی ئاشوری‪ ،‬باس‬ ‫لەوە دەكات كە بەپێی رێككەوتنێكی‬ ‫س����ەربازی نێوان حكومەتی عێراق‌و‬ ‫حكومەت����ی هەرێم س����نوری بەرگری‬ ‫دەش����تی نەینەوا دابەشكراوەو ئەوان‬ ‫دژی ئەو دابەشكارییەن‪.‬‬ ‫ئ����ەو پەرلەمانتارە پێ����ی وایە ئەو‬ ‫رێككەوتنە بۆ دابەش����كردنی دەشتی‬ ‫نەین����ەوا بەهیچ ش����ێوەیەك لەالیەن‬ ‫پێكهاتەكانی ناوچەك����ەوە قبوڵكراو‬ ‫نیی����ەو بەجۆرێ����ك لەگوێنەگرت����ن‬ ‫لەخواس����تەكانی ئەو پێكهاتانە ناوی‬ ‫دەبات‪.‬‬ ‫كەم����ال یەڵدا هی����واش دەخوازێت‬ ‫كە ئ����ەو دابەش����كردنە تەنیا لەڕوی‬ ‫سەربازییەوە بێت‌و پاش رزگاركردنی‬ ‫ش����اری موس����ڵ بەتەواوی ناوچەكە‬ ‫بگەڕێتەوە دۆخی ئاسایی خۆی‌و ئەو‬ ‫دابەشكردنە درێژە نەكێشێت‪.‬‬ ‫لیس����تی‬ ‫پەرلەمانتارەك����ەی‬ ‫گردبونەوەی گەلی كلدانی س����ریانی‬ ‫ئاشوری‪ ،‬وتیش����ی كە تەنیا خەڵكی‬ ‫ناوچەكەو پێكهاتەكانی بڕیار دەدەن‬ ‫لەسەر چۆنیەتی بەڕێوەچونی دەشتی‬ ‫نەینەواو ئەوە مافی كەس����ی تر نییە‬ ‫جگە لەوان‪.‬‬

‫تەنیا خەڵكی‬ ‫ناوچەكەو‬ ‫پێكهاتەكانی‬ ‫بڕیار دەدەن‬ ‫لەسەر چۆنیەتی‬ ‫بەڕێوەچونی‬ ‫دەشتی نەینەواو‬ ‫ئەوە مافی كەسی‬ ‫تر نییە جگە‬ ‫لەوان‬

‫شەبەكەكان كە رێژەیەكی زۆری ژمارەی‬ ‫دانیش���توانی دەش���تی نەینەوا پێكدەهێنن‬ ‫وەك پێكهاتەكانی دیكە دوچاری دابەشبون‬ ‫هاتون بەس���ەر هێزەكانداو بەپێی قس���ەی‬ ‫ئەندامێكی ئەنجومەن���ی پارێزگای نەینەوا‬ ‫لەسەر كۆتای ش���ەبەك لەكۆی‪ 57‬گوندی‬ ‫شەبەكنش���ینی دەش���تی نەینەوا تەنیا‪22‬‬ ‫گوندی���ان لەدەس���تی پێش���مەرگەدایەو‬ ‫گوندەكانی دیكەیان لەژێر دەشتی حەشدی‬ ‫شەعبیدایە‪.‬‬ ‫حەشدی شەبەك‪ ،‬هێزێكی سەدان كەسییە‬ ‫كە لەگەڵ ئەوەی ناوی شەبەكی هەڵگرتوە‬ ‫بەاڵم هێزێكی تێكەڵەو لەالیەن حەنین قەدۆ‬ ‫سەرۆكایەتی دەكرێت‌و س���ەر بەڕێكخراوی‬ ‫بەدرە‪ .‬ئەم هێزە ئەو ناوچانەی شەبەك كە‬ ‫لەژێر دەشتی حەشدی شەعبیدان لەدەشتی‬ ‫نەینەوا دەپارێزێت‪.‬‬ ‫هەرچەندە هێزی پێشمەرگەی كوردستان‬ ‫هێزێكی تایبەتی بەش���ەبەك نییە بەاڵم لەو‬ ‫هێزە نوێیەی پاراس���تنی دەشتی نەینەوادا‬ ‫پێكهاتەی شەبەكیش وەردەگیرێن‪.‬‬ ‫غ���ەزوان داودی ئەندام���ی ئەنجومەن���ی‬ ‫پارێزگای نەینەوا لەس���ەر لیستی ئەحراری‬ ‫ش���ەبەك خۆش���حاڵی خۆی بەپێكهێنانی‬ ‫ئەو هێزە دەربڕی‌و وتیش���ی"تا ئێستا زیاتر‬ ‫لە‪ 2‬هەزار ش���ەبەك لەڕیزەكانی پێشمەرگە‬ ‫خۆیان ناونوس كردوە"‪.‬‬ ‫ئەو لەگەڵ ئەوەی دژی ئەو دابەشكارییەی‬ ‫كە بەپێی رێككەوتنی هەرێم‌و بەغدا ناوچەی‬ ‫شەبەكنشینی ئەوانیشی لە دەشتی نەینەوا‬

‫بۆ دو بەش دابەش���كردوە‪ ،‬بەاڵم پێی وایە‬ ‫دەبێ حەشدی شەعبی لەو ناوچەیە نەمێنن‌و‬ ‫هەمو ناوچەكانیان بدرێنەوە دەس���ت هێزی‬ ‫پێشمەرگە‪.‬‬ ‫وتیشی"ئەو ش���ەبەكانەی لەناو حەشدی‬ ‫شەعبیدا لەسەدا پەنجایان هاتونەتەوە ناو‬ ‫هێزی پێشمەرگە خۆیان ناونوس كردوە"‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئەو هۆكاری ئەوەی كاتی خۆی‬ ‫ئەو كەس���انە چونەتە ناو حەشدی شەعبی‬ ‫ئەوە بوە "پێشتر ئاوارەی ناوەڕاستی عێراق‬ ‫بون ل���ەوێ بەناچاری خۆی���ان قەیدكردوە‬ ‫ببنە حەش���دی ش���ەعبی یاخود بۆ موچە‬ ‫ئ���ەو كارەی���ان ك���ردوە‪ ،‬ئەگەرن���ا دۆخی‬ ‫شەبەك گرێدراوی هەرێمی كوردستانە نەك‬ ‫عێراق"‪.‬‬ ‫وتیش���ی"بونی حەش���دی ش���ەعبی لەو‬ ‫ناوچەیە باش نییەو مەترس���ی دروستبونی‬ ‫ش���ەڕی لێدەكرێت‪ ،‬دەبێ ئەو هێزانە لەوێ‬ ‫بڕۆن‌و لەالیەن پۆلیسی لۆكاڵییەوە ناوچەكە‬ ‫بپارێزرێت"‪.‬‬ ‫دەش���تی نەین���ەوا‪ ،‬دەكەوێت���ە باكوری‬ ‫رۆژئ���اوای ش���اری موس���ڵەوەو ژم���ارەی‬ ‫دانیشتوانەكەی بەنزیكەی‪ 120‬هەزار كەس‬ ‫خەمڵێن���راوە بەر لەهاتن���ی داعش‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا بەهۆی ملمالنێكان‌و ناسەقامگیرییەوە‬ ‫بەشێكی زۆری دانیشتوانەكەی ئاوارە بون كە‬ ‫پێناچێت پاش كۆتایی داعشیش بەئاسانی‬ ‫لەنێ���و ملمالنێی هێزە ش���ەڕكەرەكانی دژ‬ ‫بەداعشدا‪ ،‬سەقامگیری بۆ بگەڕێتەوە‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫د‪.‬عەلی قەرەداغی‪ :‬باش وایە کورد لەملمالنێی سعودیەو قەتەردا بێالیەن بێت‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫دكتۆر عه‌لی قه‌ره‌داغی‪ ،‬ئه‌مینداری‬ ‫گشتی یه‌كێتی زانایانی موسڵمانی‬ ‫جیهان له‌م گفتوگۆیەی ئاوێنه‌دا دەڵێت‬ ‫"سەرکردایەتی یه‌كێتی‌و پارتیش به‌جیا‬ ‫سه‌ردانی قه‌ته‌ریان كردوه‌ بۆ كاری‬ ‫وه‌به‌رهێنان"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دیدی تۆ ب���ۆ ئه‌و گه‌مارۆیه‌ی‬ ‫كه‌نداو له‌سه‌ر قه‌ته‌ر دایناوه‌؟‬ ‫د‪.‬عه‌ل���ی قه‌ره‌داغ���ی‪ :‬بڕواناكه‌م ئه‌و‬ ‫گه‌مارۆیه‌ی خراوه‌ته‌ سه‌ر قه‌ته‌ر سه‌ركه‌وتو‬ ‫بێ���ت‪ ،‬چونك���ه‌ گه‌مارۆكه‌ ب���ه‌ڕای من‌و‬ ‫خه‌ڵكی تریش ته‌جاوه‌زی هه‌مو سنورێكی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬له‌الیه‌نی ئیس�ل�امیه‌وه‌ حه‌رامه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌گه‌ر گه‌مارۆكه‌ ته‌نها سیاس���ی‬ ‫بوایه‌‌ س���ه‌ركه‌وتو‌تر بوایه‪ ‌،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫ئابوری‌و سیاس���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و مرۆییه‌‬ ‫بۆی���ه‌ زۆربه‌ی گه‌النی جیه���ان به‌نزیكی‬ ‫سۆزیان بۆ قه‌ته‌ر هه‌یه‌‪ .‬هاوكات له‌ڕوی‬ ‫خێڵه‌كیه‌وه‌ سعودیه‌و ئیمارات‌و به‌حرین‌و‬ ‫قه‌ت���ه‌ر درێژبونه‌ته‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ یه‌كتری‪،‬‬ ‫به‌جۆرێك هه‌رچ���ی خێڵی عه‌ره‌بی هه‌یه‌‬ ‫له‌قه‌ته‌ر به‌ش���ێكی یان له‌سعودیه‌یه‌‌ یان‬ ‫له‌ئیماراته‌ ی���ان له‌به‌حره‌ین‪ ،‬ئه‌م دۆخه‌‬ ‫وه‌كو ئ���ەوە وایه‌ كێش���ه‌ له‌نێوان كوڕو‬

‫باوك‌و ب���راو برا رویدابێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ له‌ناو‬ ‫واڵتانی گه‌مارۆدا ئ���ه‌م گه‌مارۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌زۆر نه‌بێت ش���ه‌ر‌عیه‌تی نیه‌ به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌گه‌ر هاواڵتیه‌ك هاوسۆزی ده‌ربڕێت بۆ‬ ‫قه‌ته‌ر له‌تویته‌ر ئه‌وا غه‌رامه‌ی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هۆكاری راسته‌قینه‌ی كێشه‌كه‌‬ ‫چیه‌؟‬ ‫د‪.‬عه‌لی قه‌ره‌داغی‪ :‬ئه‌م دۆخه‌ چه‌ندین‬ ‫هۆی هه‌یه‌ به‌اڵم هۆی راس���ته‌قینه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ سعودیه‌و ئیمارات په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫به‌هێزیان له‌گه‌ڵ میسر هه‌یه‌ كه‌ كوده‌تا‬ ‫حكوم���ی ده‌كات‌و دوژمن���ی ئیخ���وان‬ ‫موسلیمینه‌و ده‌یه‌وێت له‌ڕه‌گه‌وه‌ هه‌ڵیان‬ ‫بكێشێت‪ ،‬قه‌ته‌ر كاتی خۆی كه‌ یارمه‌تی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌ڵبژێردراوی میس���ریدا كه‌‬ ‫ئیخوانبو ئێس���تاش كۆمه‌ڵێك له‌ئیخوان‬ ‫له‌وێن به‌اڵم س���ه‌ركرده‌ی گه‌وره‌نین جگه‌‬ ‫له‌ش���ێخی قه‌رزاوی به‌اڵم حه‌ماسی لێیه‌‬ ‫بۆیه‌ هۆكار‌ی كێش���ه‌كه‌ ده‌چێته‌ س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و دۆخ���ه‌و س���عودیه‌ ئیماراتیش ئه‌م‬ ‫به‌رنامه‌ی���ه‌ جێبه‌جێ ده‌ك���ه‌ن به‌تایبه‌ت‬ ‫ئیم���ارات به‌رنامه‌ی خ���ۆی هه‌یه‌‪ .‬كاتی‬ ‫خۆی ترام���پ هاته‌ س���عودیه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌بی‌و ئیسالمی وتی حه‌ماس‬ ‫تیرۆریسته‪ ،‬بابه‌تەکە‌ ئه‌وه‌یه‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫هی���چ واڵتێك نه‌بێ���ت له‌واڵتانی عه‌ره‌بی‬ ‫هیوای بەئیخوان‌و حه‌ماس بێت‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ كاریگه‌ری چی‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان؟‬ ‫د‪.‬عه‌ل���ی قه‌ره‌داغ���ی‪ :‬جیه���ان وه‌كو‬ ‫دێیه‌ك���ی بچوكی لێهات���وه‌‪ ،‬به‌دڵنیایه‌وه‌‬ ‫كاریگ���ه‌ری خراپ���ی ده‌بێ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫كوردستان‪ ،‬چونكه‌‌ كوردستان په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ واڵتان���ی جیهان���ی هه‌ی���ه‌ ئه‌م‬ ‫واڵتانه‌ش به‌ش���ێكیان له‌سه‌ر بنه‌ماكه‌ی‬ ‫بوش ك���ه‌ ده‌ڵێت "یان له‌گه‌ڵ منی یان‬ ‫دوژمنمی" كارده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری‬ ‫ده‌كاته‌ س���ه‌ر كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم بڕوام‬ ‫وایه‌ كوردس���تان سیاس���ه‌تی بێالیەن‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆی خۆی هه‌بێت‌و نابێت سه‌ربه‌‬ ‫هیچ كه‌س���ێك بێت ب���ه‌دوای به‌رژوه‌ندی‬ ‫خۆیه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ كاریگه‌ری چی‬ ‫له‌س���ه‌ر پ���ارت‌و ره‌وته‌ ئیس�ل�امیه‌كان‬ ‫ده‌بێت؟‬ ‫د‪.‬عه‌لی قه‌ره‌داغی‪ :‬وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مریكا قسه‌یه‌كی باشیكرد وتی ناتوانین‬ ‫هه‌مو ئیخوان بكه‌ین به‌تیرۆریست‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وه‌ بكه‌ین‌ مانای وایه‌ زۆر له‌حكوم ‌هت‌و‬ ‫وه‌زی���ره‌كان ده‌ب���ن بەتیرۆریس���ت‌و‬ ‫یه‌كێ���ك له‌وانه‌ به‌حره‌ین كه‌ به‌ش���داری‬ ‫فراوان���ی هه‌یه‌ له‌حكوم���ه‌ت‌و په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ه���اوكات له‌مه‌غریب‪ ،‬به‌ب���ڕوای من ئه‌وه‌‬ ‫پیالنگێڕیه‌كی گه‌وره‌یه‌ له‌س���ه‌ر كه‌نداو‪،‬‬

‫چونك���ه‌ جاران ته‌نها كه‌ن���داو ئامین بو‬ ‫ئه‌وه‌ش سیاسه‌تی ئه‌مریكایه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫سود له‌هه‌موی وه‌ربگرێت‪ ،‬دو رۆژ پێش‬ ‫قسه‌كانی ترامپ وه‌زیری به‌رگری قه‌ته‌ر‬ ‫گرێبه‌ستێكی س���ه‌ربازی له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا‬ ‫واژوكرد به‌به‌های‪ 12‬ملیار دۆالر‪ ،‬باش���ه‌‬ ‫ت���ۆ ئه‌گ���ه‌ر به‌ئیرهاب���ی ده‌زانیت چۆن‬ ‫فڕۆك���ه‌ی ئیف‪16‬ی ده‌ده‌یت���ێ‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌مری���كا له‌و دۆخ���ه‌ ئاڵۆزانه‌دا س���ود‬ ‫وه‌رده‌گرێت به‌جۆرێ���ك یه‌كێك فڕۆكه‌ی‬ ‫لێده‌كڕێت ئ���ه‌وی دیكه‌ داوای كردنه‌وه‌ی‬ ‫بنكه‌ی سه‌ربازی لێده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬لەمیدیا‌كان���دا باس���ی ئه‌وه‌‬

‫ده‌كرێ���ت توركی���او قه‌ته‌ر س���اڵی‪٢٠١٤‬‬ ‫داعشیان ئاڕاسته‌ی كوردستان كرد؟‬ ‫د‪.‬عه‌لی قه‌ره‌داغی‪ :‬م���ن وته‌بێژ نیم‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌پێ���ی زانیاری من ئه‌و قس���انه‌‬ ‫راس���ت نین‌‌و كوردیش ئ���ه‌وه‌ ده‌زانێت‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ەوە‌ په‌یوه‌ن���دی نه‌ده‌ما كه‌‬ ‫ئێسته‌ سه‌ركردایه‌تی كورد له‌گه‌ڵ توركیا‬ ‫په‌یون���دی به‌هێزه‌‪ ،‬داع���ش رێكخراوێكی‬ ‫تیرۆرستیه‌و دژی هه‌مو واڵتێكه‌و ده‌بێت‬ ‫په‌نجه‌ی تۆمه‌ت بۆ ئه‌وانه‌ رابكێشین كه‌‬ ‫سودمه‌ندن له‌داعش‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌به‌رهێنان���ی قه‌ت���ه‌ر زۆره‌‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان؟‬ ‫د‪.‬عه‌ل���ی قه‌ره‌داغی‪ :‬به‌ڵی هه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫نازانم له‌ڕاس���تیدا چه‌نده‌‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‬ ‫داعش روبكاته‌ ناوچه‌كه‌ وه‌فدێكی بااڵی‬ ‫قه‌ته‌ر هاتنه‌ كوردس���تان‪ ،‬كاك مه‌سعود‬ ‫خ���ۆی دوجار س���ه‌فه‌ری قه‌ته‌ری كردوه‌‬ ‫س���ەرکردایەتی یه‌كێتی‌و پارتیش به‌جیا‬ ‫س���ه‌ردانی قه‌ته‌ری���ان ك���ردوه‌ بۆ كاری‬ ‫وه‌به‌رهێنان‪ ،‬ئه‌وه‌ پێش داعش‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���ی ئه‌وه‌ده‌كرێ���ت قه‌ته‌ر‬ ‫دژی ریفراندۆمه‌‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی ئیمارات‬ ‫پشتگیری ده‌كات؟‬ ‫د‪.‬عه‌ل���ی قه‌ره‌داغ���ی‪ :‬هیچ ش���تێكی‬ ‫فه‌رم���ی له‌باره‌ی ئه‌و پرس���ه‌وه‌ له‌قه‌ته‌ر‬ ‫باسنه‌كراوه‌و باڵونه‌كراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫سەرکردایەتی‬ ‫یه‌كێتی‌و پارتیش‬ ‫به‌جیا سه‌ردانی‬ ‫قه‌ته‌ریان كردوه‌ بۆ‬ ‫كاری وه‌به‌رهێنان‬

‫جه‌نه‌راڵ ئیریك موری‌‪ ،‬فه‌رمانده‌و راوێژكار ‌ی سه‌ربازیی ئه‌مریكا له‌عێراق بۆ ئاوێنە‪:‬‬

‫هه‌مو ئاماده‌كارییه‌كان بۆ ده‌ستپێكردنی‌ پرۆسه‌ی‌ رزگاركردنه‌وه‌ی‌ حه‌ویجه‌ ته‌واو بوه‌‬

‫هێزه‌كان ‌ی پێشمه‌رگه‌ دڵنیاییان داوه‌ به‌حكومه‌تی‌ عێراقی‌ ك ‌ه ناچنه‌ ناو حه‌ویجه‌‬ ‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌غه‌ریب‪ ،‬به‌غداد‬ ‫جه‌نه‌راڵ (ئیریك موری‌) یه‌كێك‬ ‫له‌فه‌رمانده‌و راوێژكاره‌ سه‌ربازییه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌مریكایه‌ له‌عێراق‪ ،‬له‌دوای‌ په‌الماره‌كانی‌‬ ‫داعش بۆ سه‌ر عێراق وه‌ك راوێژكاری‌‬ ‫سه‌ربازی‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ عێراق‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر گروپه‌‬ ‫توندڕه‌وو تیرۆریسته‌كان سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫پشتیوانی‌ دارایی‌‌و سه‌ربازییان نه‌بڕدرێت‬ ‫چه‌ندین جاری‌ تریش به‌ناونیشانی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌ سه‌رهه‌ڵئه‌ده‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بۆچی‌ ل����ه‌دوای‌ كش����انه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌مری����كا به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ چاوه‌ڕواننه‌كراو‬ ‫گروپه‌ تیرۆریستیه‌كان هاتنه‌وه‌ عێراق؟‬ ‫ئیریك م����وری‌‪ :‬په‌الماری‌ داعش‌و گروپه‌‬ ‫تیرۆریس����تیه‌كان ب����ۆ عێ����راق بابه‌تێك����ی‌‬ ‫چاوه‌ڕوانكراو بوه‌ ن����ه‌وه‌ك چاوه‌ڕواننه‌كراو‬ ‫چونكه‌ گروپ����ه‌ تیرۆریس����تیه‌كان له‌كاتی‌‬ ‫هه‌بون����ی‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مری����كاش له‌عێراق‬ ‫به‌رده‌وام بون له‌جموجوڵ‌و په‌الماره‌كانیان‬ ‫به‌اڵم به‌ش����ێوه‌ی‌ بچ����وك‌و پچڕپچڕ یاخود‬ ‫له‌ش����ێوه‌ی‌ ك����رده‌وه‌ی‌ تیرۆریس����تی‌‌و‬ ‫ته‌قینه‌وه‌كان‪ ،‬به‌اڵم كش����انه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫هاوپه‌یمان����ان ئه‌و بۆش����اییه‌ی‌ ب����ۆ هاتنه‌‬ ‫ناوه‌وه‌ی‌ ئه‌وان فراوانتر كردو به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫په‌الماری‌ عێراقیاندا كه‌ بینیمان‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬كه‌وات����ه‌ ئێوه‌ هه‌س����تتان به‌م‬ ‫مه‌ترس����یه‌ كردبو پێتان وابو دۆخێكی‌ له‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ دێته‌كایه‌وه‌؟‬ ‫ئیریك موری‌‪ :‬به‌ش����ێك له‌سیاسیه‌كانی‌‬ ‫عێراقی����ش هه‌س����تیان ده‌ك����رد ل����ه‌دوای‌‬ ‫كش����انه‌وه‌ی‌ هاوپه‌یمانان مه‌ترسی‌ گه‌وره‌‬ ‫رو له‌عێ����راق ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم به‌ش����ێكی‌‬ ‫تریان پێیانوابو ئیت����ر مانه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مریكا له‌عێراق پێویس����ت ناكات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هێزه‌ ئه‌منیه‌ عێراقیه‌كان خۆیان به‌باش����ی‌‬ ‫ئاماده‌ك����ردوه‌و ئه‌توانن دۆس����یه‌ی‌ ئه‌منی‌‬ ‫له‌ئه‌س����تۆ بگ����رن‌و پارێ����زگاری‌ ته‌واوه‌تی‌‬ ‫له‌عێ����راق بك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ ئێم����ه‌ دڵنیا‬ ‫بوین له‌وه‌ی‌ كه‌ هێش����تا هێزه‌ عێراقیه‌كان‬ ‫پێویس����تیان به‌ڕاهێنان‌و مه‌ش����ق پێكردنی‌‬ ‫زیات����ر هه‌بو به‌راورد به‌و هه‌ڕه‌ش����انه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌سه‌ر عێراق هه‌بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬روخاندنی‌ رژێمی‌ س����ه‌دام ماوه‌ی‌‬ ‫مانگێك����ی‌ نه‌خایان����د له‌الی����ه‌ن ئه‌مریكاوه‌‬ ‫ب����ه‌اڵم داع����ش ‪ 3‬س����اڵه‌ له‌عێراقدای����ه‌و‬ ‫له‌الی����ه‌ن ئه‌مریكاوه‌ نه‌توان����راوه‌ كۆتاییان‬ ‫پێبهێنرێت؟‬ ‫ئیری����ك م����وری‌‪ :‬جیاوازیی����ه‌كان زۆرن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ رژێمی‌ س����ه‌دام حس����ه‌ین له‌زۆر‬ ‫روه‌وه‌ الواز كراب����و‪ ،‬فش����ارێكی‌ زۆری‌‬ ‫ناوخۆیی‌ له‌الیه‌ن پ����ارت‌و هێزه‌ چه‌كدارییه‌‬ ‫ناوخۆیی����ه‌كان‌و هاواڵتیانی‌ عێراقیش����ه‌وه‌‬ ‫له‌س����ه‌ربو‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ڕوی‌ س����ه‌ربازییه‌وه‌‬

‫زۆر الواز ب����و‪ ،‬توان����ای‌ به‌رگ����ری‌ نه‌مابو‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئێس����تا داع����ش جی����اوازه‌ توانای‌‬ ‫سه‌ربازی‌ به‌هێزه‌و چه‌كداره‌كانی‌ به‌بیرێكی‌‬ ‫دینیان����ه‌ ده‌جه‌نگن‌و بابه‌ته‌ك����ه‌ الی‌ ئه‌وان‬ ‫جیهادكردن����ه‌ له‌به‌رانبه‌ر كوفرو خاوه‌نی‌‪15‬‬ ‫ه����ه‌زار چه‌كداری‌ ش����ه‌ڕكه‌رن له‌س����وریاو‬ ‫عێ����راق‌و له‌ناوخاك����ی‌ س����وریاو به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ڕه‌ق����ه‌ پێگه‌یه‌ك����ی‌ به‌هێزی‌ س����ه‌ربازی‌‌و‬ ‫ئیداریی����ان هه‌ی����ه‌و پش����تیوانی‌ به‌هێ����زی‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و هه‌ندێ����ك له‌واڵتان ‌ی ناوچه‌كه‌یان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئێس����تاش ئه‌وان له‌نێو ماڵ‌و خانوی‌‬ ‫هاواڵتیان����دا خۆیان حه‌ش����ارداوه‌و ش����ه‌ڕ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئۆپه‌راس����یۆنه‌كان هێواش‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و ناتوانرێت به‌خێرای ‌ی به‌ڕێوه‌بچن‬ ‫له‌به‌ر پاراس����تنی‌ زیاتری‌ گیانی‌ هاواڵتیان‪،‬‬ ‫له‌موس����ڵ به‌پێی‌ راپۆرت����ه‌ هه‌واڵگرییه‌كان‬ ‫داعش س����ه‌دان هه‌زار هاواڵتی‌ خستونه‌ته‌‬ ‫ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ خۆی‌‌و له‌گه‌ڵ جوڵه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫ئه‌یانگوازێت����ه‌وه‌و وه‌ك قه‌ڵغ����ان‌و دیواری‌‬ ‫پارێ����زگاری‌ بۆ خۆی����ان به‌كاریان ده‌هێنن‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ هێزه‌كان����ی‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ فڕۆكه‌ جه‌نگیه‌كانه‌وه‌ بۆردومانی‌‬ ‫داعش ده‌كات‌و ش����ه‌ڕی‌ پیاده‌و وش����كانی‌‬ ‫له‌الی����ه‌ن هێزه‌كانی‌ س����وپاو پێش����مه‌رگه‌و‬ ‫حه‌شدی‌ ش����ه‌عبی‌ ئه‌نجامده‌درێت‌و ئێمه‌ش‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌ پالنی‌ شه‌ڕو مه‌شق‌و راهێنانی‌‬ ‫به‌شێك له‌و هێزانه‌ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ ئه‌گه‌ر هێزه‌كانی‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ وش����كانیه‌وه‌ به‌شدارییان بكردایه‌‬ ‫داعش زوتر كۆتایی‌ پێده‌هات؟‬ ‫ئیری����ك موری‌‪ :‬من ب����ڕوام وایه‌ كه‌ زوتر‬ ‫داعش تێكده‌ش����كێنراو شه‌ڕه‌كه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫نه‌ده‌خایان����د چونك����ه‌ ئ����ه‌وكات پالنه‌كان‬ ‫راس����ته‌وخۆ له‌الی����ه‌ن هێ����زی‌ ئه‌مری����كا‬ ‫به‌هاوبه‌ش����ی‌ هێزه‌ عێراقیه‌كان داده‌ڕێژرا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس����تا جیاوازتره‌ بۆ نمونه‌ چه‌ندین‬ ‫مان����گ پرۆس����ه‌ی‌ رزگاركردن����ی‌ موس����ڵ‬ ‫دواك����ه‌وت له‌به‌ر هۆكاری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌ندێك له‌سیاسیه‌كانی‌ عێراقه‌وه‌ ناكۆكی‌‬ ‫هه‌بو له‌باره‌ی‌ به‌شداریكردنی‌ ئه‌م هێز یان‬ ‫ئه‌و هێزی‌ چه‌كداری‌‪ ،‬یان ده‌س����تێوه‌ردانی‌‬ ‫واڵتان����ی‌ ده‌ره‌ك����ی‌‌و دراوس����ێكانی‌ عێراق‬ ‫له‌باره‌ی‌ چۆنیه‌تی‌ ئۆپراسیۆنه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ بۆچی‌ ئه‌مریكا له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫وشكانی‌ به‌شداری‌ نه‌كرد؟‬ ‫ئیری����ك م����وری‌‪ :‬ئ����ه‌وه‌ش په‌یوه‌ن����دی‌‬ ‫به‌ده‌رنه‌بڕینی‌ ره‌زامه‌ن����دی‌ عێراق هه‌بوه‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ عێراقی‌ بڕوای‌ وابو كه‌ س����وپاو‬ ‫هێ����زه‌ ئه‌منیه‌كانی‌ عێراق ئه‌توانن ش����ه‌ڕی‌‬ ‫داع����ش بك����ه‌ن‌و ناوچ����ه‌ داگیرك����راوه‌كان‬ ‫بگێڕنه‌وه‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬حكومه‌تی‌ عێراقی‌ ره‌زامه‌ند نه‌بو‬ ‫یاخود حه‌شدی‌ ش����ه‌عبی‌ رێگر بو چونكه‌‬ ‫هه‌ندێك جار ئه‌و هێزه‌ لێدوانیانداوه‌ له‌دژی‌‬ ‫به‌ش����داریكردنی‌ ئێوه‌ به‌تایبه‌تیش ئێس����تا‬ ‫له‌دژی‌ به‌شداری‌ كردنی‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مریكا‬

‫به‌داخه‌وه‌ به‌درێژای ‌ی‬ ‫مێژو گروپه‌ توندڕه‌وو‬ ‫تیرۆریسته‌كان‬ ‫چه‌ندین جار‬ ‫له‌نێوبراون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ژێر ناوو ناونیشانی‌‬ ‫جیاواز سه‌ریان‬ ‫هه‌ڵداوه‌ته‌وه‬

‫ئیریك موری‌‬ ‫له‌ئۆپه‌راسیۆنی‌ حه‌ویجه‌؟‬ ‫ئیری����ك م����وری‌‪ :‬بابه‌ت����ی‌ هاتن����ی‌ هێز‬ ‫له‌واڵتێك����ه‌وه‌ ب����ۆ واڵتێكی‌ ت����ر په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌ڕێككه‌وتنی‌ نێوان ئه‌و دو واڵته‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بێگوم����ان ئه‌مریكاش كار له‌س����ه‌ر بابه‌تی‬ ‫فه‌رم����ی‌‌و پرۆتۆكۆڵی‌ ده‌كات‌و رێز له‌بڕیارو‬ ‫رای‌ حكومه‌ت����ی‌ عێراق����ی‌ ده‌گرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫رێككه‌وتن له‌نێوان عێراق‌و ئه‌مریكا هه‌بێت‬ ‫بۆ به‌ش����داری‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌مریكا یان هه‌ر‬ ‫واڵتێكی‌ تر ئ����ه‌وا هیچ هێزێ����ك ناتوانێت‬ ‫رێگری‌ بكات‌و له‌دژی‌ بوه‌ستێته‌وه‌و ئێستاش‬ ‫ئێمه‌ لێره‌ی����ن بۆ چۆنیه‌ت����ی‌ پالندانان بۆ‬ ‫ئۆپه‌راس����یۆنی‌ رزگاركردن����ه‌وه‌ی‌ حه‌ویجه‌و‬ ‫ناوچه‌كان����ی‌ ده‌وروبه‌ری‌ له‌تیرۆریس����تانی‌‬ ‫داعش‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬باس����تان له‌ئۆپه‌راس����یۆنی‌‬ ‫رزگاركردنی‌ حه‌ویج����ه‌ كرد بۆچی‌ حه‌ویجه‌‬ ‫كه‌وته‌ دوای‌ موسڵ؟‬ ‫ئیریك موری‌‪ :‬ئ����ه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌پالن‌و‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ حكومه‌تی‌ عێراقی‌‌و هێزه‌كانیه‌وه‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬ئه‌وان پێیان ب����اش بو رزگاركردنی‌‬ ‫موس����ڵ بكه‌وێت����ه‌ پێ����ش رزگاركردن����ی‌‬ ‫حه‌ویجه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ یه‌كێ����ك له‌هۆكاره‌كانیش‬ ‫بچڕاندنی‌ س����نوری‌ نێوان عێراق‌و س����وریا‬ ‫بێ����ت له‌ڕێگ����ه‌ی‌ موس����ڵه‌وه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫داع����ش به‌ته‌واوه‌تی‌ له‌ڕه‌قق����ه‌ داببڕدرێت‌و‬

‫س����نوره‌كانی‌ عێراق كۆنت����رۆڵ بكرێنه‌وه‌و‬ ‫بخرێن����ه‌وه‌ ژێر ركێفی‌ هێ����زه‌ عێراقیه‌كان‌و‬ ‫هیچ رێگه‌یه‌ك ب����ۆ ده‌ربازبونی‌ چه‌كدارانی‌‬ ‫داعش نه‌هێڵدرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ندێك جار باس له‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫كه‌ هۆكاری‌ دواكه‌وتنی‌ رزگاركردنی‌ حه‌ویجه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ترس����ی‌ به‌غداوه‌ هه‌یه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ پێش����مه‌رگه‌ ده‌ست به‌س����ه‌ر حه‌ویجه‌دا‬ ‫بگرێت به‌بێ‌ به‌ش����داری‌ حه‌ش����دی‌ شه‌عبی‌‬ ‫یان سوپای‌ عێراقی‌؟‬ ‫ئیری����ك م����وری‌‪ :‬ئ����ه‌و قس����انه‌ دورن‬ ‫له‌ڕاس����تیه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ پێش����مه‌رگه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫ل����ه‌و هێزان����ه‌ی‌ رۆڵ����ی‌ گه‌وره‌ی����ان هه‌بوه‌‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی‌ داع����ش‌و رزگاركردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ش����ێكی‌ زۆر له‌ناوچه‌كانی‌ ژێرده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫داع����ش‪ ،‬ئ����ه‌وان به‌ڕاوێ����ژو رێككه‌وت����ن‬ ‫به‌ش����دارییان له‌ئۆپه‌راس����یۆنه‌كان كردوه‌و‬ ‫له‌هیچ ش����وێنێكیش نه‌ماونه‌ت����ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌ڕێككه‌وتنی‌ پێشوه‌خت نه‌بوبێت له‌نێوان‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك ئاماژه‌م كرد هۆكاره‌كه‌ پچڕاندنی‌‬ ‫سنوری‌ عێراق‌و سوریایه‌ له‌الیه‌ك‌و له‌الیه‌كی‌‬ ‫تریش هێ����زه‌ عێراقی����ه‌كان ناتوانن له‌یه‌ك‬ ‫كات����دا له‌چه‌ن����د به‌ره‌یه‌ك ش����ه‌ڕی‌ داعش‬ ‫بكه‌ن‌و ناتوانن سه‌ركه‌وتو بن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌ی‌ پرۆس����ه‌ی‌ رزگاركردنه‌وه‌ی‌‬

‫حه‌ویجه‌ ده‌ست پێده‌كات؟‬ ‫ئیری����ك م����وری‌‪ :‬ماوه‌یه‌ك����ه‌ پ��ل�ان‌و‬ ‫به‌رنامه‌ڕێ����ژی‌ ب����ۆ ده‌كرێت‌و كاته‌كه‌ش����ی‌‬ ‫نزیكه‌‪ ،‬به‌اڵم راگه‌یاندنی‌ كاته‌كه‌ی‌ بێگومان‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ عێراقه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌م����و ئاماده‌كارییه‌كان بۆ ده‌س����پێكردنی‌‬ ‫ته‌واو بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬رۆڵ����ی‌ پێش����مه‌رگه‌ چی����ه‌‬ ‫له‌ئۆپه‌راسیۆنی‌ رزگاركردنه‌وه‌ی‌ حه‌ویجه‌؟‬ ‫ئیریك م����وری‌‪ :‬به‌دڵنیایی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫یه‌كێك ده‌بێت له‌هێزه‌ به‌شداره‌كان چونكه‌‬ ‫هێزێك����ی‌ زۆری‌ پێش����مه‌رگه‌ له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫كه‌رك����وك‌و نزی����ك حه‌ویج����ه‌ بونی����ان‬ ‫هه‌ی����ه‌و ش����اره‌زاییه‌كی‌ باشیش����یان هه‌یه‌‬ ‫له‌ناوچه‌ك����ه‌دا‪ ،‬چونكه‌ له‌دوای‌ پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫رزگاركردنی‌ عێراق و به‌تایبه‌ت له‌س����ااڵنی‌‬ ‫‪ 2006‬ك����ه‌ م����ن له‌پارێزگای‌ س����ه‌اڵحه‌دین‬ ‫ب����وم هێ����زه‌ كوردیی����ه‌كان له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫حه‌مرین‌و خورماتوو رازو كه‌ركوك هه‌بون‌و‬ ‫هاوكارێكی‌ باشی‌ هاوپه‌یمانانیش بون‪ ،‬من‬ ‫ئاگادارم له‌وه‌ی‌ كه‌ هێزه‌كانی‌ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫دڵنیایی����ان داوه‌ به‌حكومه‌ت����ی‌ عێراقی‌ كه‌‬ ‫ناچن����ه‌ ناو حه‌ویجه‌‪ ،‬به‌ڵك����و هاوكار ده‌بن‬ ‫ب����ۆ پێش����ڕه‌ویكردنی‌ هێ����زه‌ عێراقیه‌كان‬ ‫هه‌تاوه‌كو پرۆس����ه‌كه‌ خێراترو سه‌ركه‌وتوتر‬ ‫ب����ڕوات به‌ڕێوه‌ هه‌ر وه‌ك ئه‌و به‌ش����داری‌و‬

‫رۆڵه‌ ئه‌رێنیه‌ی‌ له‌ڕزگاركردنه‌وه‌ی‌ موس����ڵ‬ ‫گێڕایان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا حه‌ش����دی‌ شه‌عبی‌ به‌شداری‌‬ ‫ده‌كات چونكه‌ س����وننه‌كان به‌شداری‌ ئه‌وان‬ ‫ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌؟‬ ‫ئیریك م����وری‌‪ :‬به‌ر له‌ده‌س����تپێكردنی‌‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی‌ موس����ڵیش دژایه‌تیه‌كی‌ زۆر‬ ‫هه‌ب����و به‌رانبه‌ر به‌ به‌ش����داریی حه‌ش����دی‌‬ ‫ش����ه‌عبی‌‌و ته‌نان����ه‌ت توركیا ك����ه‌ واڵتێكی‌‬ ‫دراوس����ێیه‌ ناڕه‌زایه‌تی‌ پیش����انداو رێگری‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم دواتر به‌ به‌شداری‌ پێشمه‌رگه‌و‬ ‫سوپای‌ عێراقی‌‌و هێزه‌ ئه‌منیه‌كان‌و حه‌شدی‌‬ ‫شه‌عبی‌ پرۆس����ه‌كه‌ ته‌واوكرا‪ ،‬ئێستاش بۆ‬ ‫حه‌ویجه‌ هه‌مان شت دوباره‌ ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌ به‌شداریكردنی‌ هه‌مو هێزه‌‬ ‫عێراقیه‌كان����ه‌ چونكه‌ ده‌بێت بۆ هه‌مو هێزه‌‬ ‫عێراقیه‌كان بیرێكی‌ نیش����تیمانی‌ دروس����ت‬ ‫بكرێ����ت كه‌ ئه‌وی����ش بی����ری‌ به‌رگریكردنه‌‬ ‫له‌خاك‌و نیش����تیمانی‌ عێ����راق‌و نه‌هێڵرێت‬ ‫بی����ری‌ مه‌زهه‌بی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌ له‌س����ه‌ر هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كان ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌بڕوای‌ ئێوه‌ داع����ش له‌كوێی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌دایه‌؟‬ ‫ئیری����ك م����وری‌‪ :‬ده‌توانم بڵێ����م داعش‬ ‫له‌ئێس����تادا گه‌یش����تۆته‌ دواین وێستگه‌ی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دۆڕاوی‌‌و شكستخواردویی‌‪،‬‬ ‫به‌بڕوای‌ من له‌چه‌ند مانگی‌ ئاینده‌دا شتێك‬ ‫نامێنێ����ت به‌ن����اوی‌ داعش له‌عێ����راق جگه‌‬ ‫له‌شوێنه‌واری‌ ئه‌و وێرانكاری‌‌و نه‌هامه‌تیانه‌ی‌‬ ‫بۆ عێراقیان دروستكرد‪ ،‬ئێستا به‌شێكی‌ زۆر‬ ‫له‌سه‌ركرده‌ بااڵده‌ست‌و نزیكه‌كانی‌ ئه‌بوبه‌كر‬ ‫به‌غدادی‌ كوژراون‌و ئه‌وانه‌شی‌ كه‌ ماونه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ وره‌یان له‌ده‌س����تداوه‌و روخاون‬ ‫به‌ناچ����اری‌ ده‌جه‌نگن‪ ،‬ته‌نی����ا دو رێگایان‬ ‫له‌به‌رده‌مدای����ه‌ ی����ان خۆبه‌ده‌س����ته‌وه‌دان‌و‬ ‫یانی����ش هه‌اڵت����ن‌و ش����ه‌ڕكردن هه‌تاوه‌كو‬ ‫ده‌كوژرێن‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ داعش نه‌هامه‌تیه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ به‌س����ه‌ر گه‌النی‌ عێراق‌و س����وریادا‬ ‫هێنا به‌و هیوایه‌ی‌ جارێكی‌ تر ئه‌م گروپانه‌‬ ‫س����ه‌رهه‌ڵنه‌ده‌نه‌وه‌و عێ����راق بگه‌ڕێت����ه‌وه‌‬ ‫دۆخێكی‌ پڕ له‌ئاسایش‌و ئارامی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬له‌دوای‌ كۆتای����ی‌ هاتنی‌ داعش‬ ‫مه‌ترسی‌ دوباره‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌یان هه‌یه‌؟‬ ‫ئیری����ك م����وری‌‪ :‬به‌داخ����ه‌وه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫مێ����ژو گروپه‌ تون����دڕه‌وو تیرۆریس����ته‌كان‬ ‫چه‌ندی����ن جار له‌نێوبراون‪ ،‬به‌اڵم له‌ژێر ناوو‬ ‫ناونیشانی‌ جیاواز س����ه‌ریان هه‌ڵداوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌دوای‌ روخاندنی‌ سه‌دام رێكخراوی‌ قاعیده‌‬ ‫له‌عێ����راق دروس����ت بون‌و دوای‌ ش����ه‌ڕێكی‌‬ ‫دورودرێ����ژو الوازكردنی����ان به‌چه‌ندین ناوو‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ گروپی‌ بچوك بچوك سه‌ریان‬ ‫هه‌ڵدایه‌وه‌‪ ،‬داعشیش درێژه‌كراوه‌ی‌ هه‌مان‬ ‫په‌یڕه‌وو پرۆگرامی‌ ئه‌وانه‌‪ ،‬به‌دڵنیایی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ پشتیوانی‌ دارایی‌‌و سه‌ربازییان‬ ‫نه‌بڕدرێ����ت ئ����ه‌وا چه‌ندین ج����اری‌ تریش‬ ‫به‌ناونیشانی‌ جیاوازه‌وه‌ سه‌رهه‌ڵئه‌ده‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )582‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/6/20‬‬

‫ئه‌ندامێكی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‪ :‬بارزانی‌ بڵێ‌ من سه‌رۆكایه‌تی‌ ناكه‌م حزبه‌كان قبوڵی‌ ناكه‌ن‬

‫‪7‬‬

‫ئه‌گه‌ر بارزان ‌ی وازبهێنێت‬ ‫ئه‌م هه‌رێم ‌ه وه‌ك ئاش ‌ی ئاوكه‌وتوو بێخاوه‌ن ‌ی لێدێت‬ ‫ئا‪ :‬ئه‌میر قه‌ره‌داغی‌‬ ‫فازڵ به‌شاره‌تی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‌و هاوكات به‌رپرسی‌ لقی‌ ‪12‬‬ ‫ی‌ ئه‌و حزبه‌‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆران‌و كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ له‌گه‌ڵ گورگ شایی‌ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌ڕیش شین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت هه‌لومه‌رج��� ‌ه‬ ‫ناوخۆی���ی‌و ناوچه‌ی���ی‌و جیهانیی���ه‌كان‬ ‫هاوكار نین‪ ،‬كه‌واته‌ چۆن گشتپرس���ی‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێت؟‬ ‫فازڵ به‌شاره‌تی‌‪ :‬پێمخۆشه‌ ئه‌و مژده‌یه‌‬ ‫به‌خه‌ڵكی‌ كوردستان رابگه‌یه‌نم‪ ،‬بابه‌تی‌‬ ‫ریفراندۆم له‌س���ه‌دا سه‌د س���ه‌ركه‌وتوو‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬چونگه‌ گه‌لی‌ كوردس���تان رۆژه‌‬ ‫س���ه‌خته‌كانی‌ تێپه‌راندوه‌و به‌قۆناغێك‬ ‫گه‌یشتوه‌ كه‌ باسی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان‬ ‫ده‌كات‪ .‬داواكارم له‌خه‌ڵكی‌ كوردس���تان‬ ‫ویژدان���ی‌ خۆی���ان به‌رامب���ه‌ر خوێنی‌‬ ‫شه‌هیده‌كان ئاسوده‌بكه‌ن‌و ده‌ستكه‌وته‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتمانییه‌كان نه‌گۆرنه‌وه‌ به‌‬ ‫ده‌ستكه‌وته‌ حزبییه‌كان‪ ،‬وه‌ك هه‌ندێك‬ ‫الی���ه‌ن نه‌كه‌ن ك���ه‌ وركی���ان گرتوه‌و‬ ‫نایه‌نه‌پێشه‌وه‌ بۆ ریفراندۆم ته‌نها له‌به‌ر‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ حزبییان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و به‌ره‌یه‌ی‌ ئه‌مرۆ تێبینییان‬ ‫له‌س���ه‌ر بریاری‌ ریفراندۆم هه‌یه‌ ده‌ڵێن‪،‬‬ ‫ئه‌م پرس‌و پرۆس���ه‌یه‌ روون نیه‌‪ ،‬نازانن‬

‫بریاره‌كه‌ بۆ چیه‌‪ ،‬زۆر جاریش گومان‬ ‫ده‌كرێ���ت به‌وه‌ی‌ بۆ په‌رده‌پۆش���كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌موو ئه‌و قه‌یرانه‌ نه‌بێت كه‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫خۆی‌ دروستی‌ كردوه‌؟‬ ‫ف���ازڵ به‌ش���اره‌تی‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‌ م���ن‬ ‫تێیگه‌یش���تووم بزووتن���ه‌وه‌ی‌ گۆران‌و‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬رێك ئه‌و نیه‌ته‌یان‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌ له‌گه‌ڵ گورگ ش���ایی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ مه‌ریش ش���ین ده‌ك���ه‌ن‪ .‬ده‌بێت‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ راستی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتمانی‌‬ ‫خۆیان به‌خه‌ڵكی‌ كوردستان بڵێن‪ .‬گۆران‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ له‌ پێناوی‌ ده‌ستكه‌وتی‌ سیاسیدا‬ ‫ره‌فزی‌ ده‌ستكه‌وته‌ نیشتمانییه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫واڵته‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وان داوای‌ ده‌ستكه‌وتی‌‬ ‫حزبی‌ ده‌كه‌ن بۆی���ه‌ نایانه‌وێت له‌گه‌ڵ‬ ‫گشتپرسی‌ بن‪ .‬پێشتر ده‌یان وت پرسی‌‬ ‫ریفراندۆم موزایه‌ده‌ی‌ سیاس���یه‌‌و ته‌نها‬ ‫ه���ه‌اڵی‌ راگه‌یاندنه‌كانه‌‪ ،‬ك���ه‌ حزبه‌كان‬ ‫كۆبوونه‌وه‌‌و بری���اری‌ دیاریكردنی‌ رۆژی‌‬ ‫راپرس���ییاندا‪ ،‬ده‌ڵێ���ن بۆ داپۆش���ینی‌‬ ‫قه‌یرانه‌كانه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش بزانن له‌م پرسه‌دا‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان نه‌رمی‌ زۆری‌‬ ‫نواندوه‌ بۆ كاراكردن���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫دانه‌وه‌ی‌ پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان به‌‬ ‫گۆران‪ ،‬ئه‌گینا پارتی‌ پێش���تر سوربوه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ نابێ���ت جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان بدرێته‌وه‌ به‌‬ ‫گۆران‪ ،‬ئه‌م نه‌رم���ی‌ نواندنه‌وه‌ی‌ پارتی‌‬ ‫ل���ه‌ پێناوی‌ سه‌رخس���تنی‌ ریف���رادۆم‌و ‬ ‫پرس���ه‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیش���تمانیه‌كاندایه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت گۆران له‌قاڵبی‌ كراسی‌ بروبیانوو‬

‫هێنان���ه‌وه‌‌و كۆس���پ دروس���تكردن بۆ‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و ریفران���دۆم بێت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ .‬زۆر باش له‌و نیه‌ت‌و ش���یعار‌و‬ ‫دروشمانه‌یان تێده‌گه‌ین‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس���تان دڵنیاده‌كه‌ین���ه‌وه‌ حزب‌و‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان بری���اری‌ خۆیان‬ ‫داوه‌‌و هه‌ڵوێس���تی‌ ئ���ه‌و دوو الیه‌نه‌ش‬ ‫جگه‌ له‌ ژاوه‌ژاوی‌ نێ���و میدیا ناتوانێت‬ ‫هی���چ كۆس���پێك له‌ب���ه‌رده‌م ریفراندۆم‬ ‫دروستبكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش���تر ئام���اژه‌ت به‌وه‌كرد‬ ‫گ���ۆران‌و كۆم���ه‌ڵ ب���ۆ ده‌س���تكه‌وتی‌‬ ‫حزبی‌‌و سیاس���ی‌ هاوهه‌ڵوێستان نین‪،‬‬ ‫ده‌كرێ‌ بپرس���م به‌ چ به‌ڵگه‌یه‌ك داوای‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتی‌ حزبی‌‌و سیاسیان كردوه‌؟‬ ‫فازڵ به‌شاره‌تی‌‪ :‬جگه‌ له‌ده‌ستكه‌وتی‌‬ ‫حزبی‌ چی���ان ده‌وێت؟ وتیان ریفراندۆم‬ ‫ناك���رێ‌‌و ته‌نها دروش���مه‌‪ ،‬وتیان به‌بێ‌‬ ‫كاراكردن���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌م���ان ریفراندۆم‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نابێت‪ ،‬ئه‌وا ئێستا په‌رله‌مان‬ ‫كاراده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬وتیان نابێت هیچ پرسێكی‌‬ ‫نیشتمانی‌ به‌شه‌خس���ه‌نه‌ بكرێت‪ ،‬باشه‌‬ ‫ئه‌وه‌ نیه‌ ئه‌وان س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانیان‬ ‫به‌شه‌خس���ه‌نه‌كردووه‌؟ ده‌یانوت پارتی‌‬ ‫رێگره‌ له‌س���ه‌ر كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫خۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مرۆ ده‌بینرێت پارتیه‌ كه‌‬ ‫سوره‌ له‌سه‌ر كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ده‌پرسم باشه‌ ئه‌وان بۆ نایه‌نه‌ پێشه‌وه‌‬ ‫بۆ كاراكردن���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان؟ دوباره‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌م���ه‌وه‌‌و ده‌پرس���م ئ���ه‌وان جگ���ه‌‬ ‫له‌ده‌س���تكه‌وتی‌ حزبیی���ان چ گرفتێكی‌‬

‫تری���ان هه‌ی���ه‌؟ یه‌عن���ی‌ هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫ئ���ه‌و دووالیه‌ن���ه‌ باش���تره‌‌و ره‌وات���ر‌ه‬ ‫ل���ه‌ هاوهه‌ڵوێس���تی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫هه‌مووحزبه‌كان���ی‌ ت���ر‪ ،‬ئێس���تا له‌ناو‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی‌ گۆران‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‬ ‫خه‌ڵكانێكی‌ زۆر هه‌ن ره‌فزی‌ هه‌ڵویستی‌‬ ‫حزبه‌كانی���ان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئێمه‌ وه‌ك پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس���تان په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫باش���مان له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ ناو‬ ‫گۆران‌و كۆم���ه‌ڵ هه‌یه‌‌و به‌ راش���كاوی‌‬ ‫پێیان وتوین ل���ه‌رۆژی‌ ریفراندۆمه‌كه‌ به‌‬ ‫به‌ڵێ‌ ده‌نگ ده‌ده‌ن‌و له‌گه‌ڵ سه‌رخستنی‌‬ ‫پرۆسه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ له‌نێ���و‬ ‫ئه‌و حزبانه‌ی‌ به‌ش���داربوون له‌ بریاری‌‬ ‫دیاریكردنی‌ رۆژی‌ ریفراندۆم‪ ،‬كه‌سانێك‬ ‫هه‌ن به‌ ئاش���كرا پێچه‌وان���ه‌ی‌ بریاری‌‬ ‫حزبه‌كانیان���ن‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌م ده‌نگانه‌ چی‌‬ ‫ده‌ڵێت؟‬ ‫فازڵ به‌ش���اره‌تی‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان جیاوازت���ره‌‬ ‫له‌كه‌س���ه‌كانی‌ نێ���و گ���ۆران‌و كۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ نێو یه‌كێتی‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫مه‌رجی���ان له‌ناو خۆیان هه‌یه‌‪ ،‬پێموانیه‌‬ ‫هی���چ كه‌س���ێكی‌ ن���او یه‌كێت���ی‌ دژی‌‬ ‫گشتپرسی‌ وه‌س���تابێتنه‌وه‌‪ ،‬ئێستا رای‌‬ ‫گش���تی‌ یه‌كێتی‌‌و سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫پش���تگیری‌ ل���ه‌ ریفران���دۆم ده‌ك���ه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ندێكج���ار ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك كه‌س���انی‌ ن���او یه‌كێتی‌ رای‌‬ ‫جیاوازی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌و حزب���ه‌ خۆی‌‬

‫ده‌توانێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ سه‌ركه‌وتوانه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و پرسه‌بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆر ج���ار كورس���یه‌كه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ به‌ هۆكار‌و سه‌رهه‌ڵدانی‌ ته‌واوی‌‬ ‫كێش���ه‌كان ده‌زانرێ���ت‪ ،‬گومانده‌كرێت‬ ‫ریفراندۆمه‌ك���ه‌ش بخرێت���ه‌وه‌ خزمه‌تی‌‬ ‫كورسیه‌كه‌‪ ،‬ده‌كرێ‌ بزانم بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئاینده‌ بارزانی‌ به‌نیازی‌ چیه‌؟‬ ‫فازڵ به‌ش���اره‌تی‌‪ :‬جه‌نابی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫بری���اری‌ داوه‌ خ���ۆی‌ هه‌ڵنه‌بژێرێته‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌و بابه‌ت���ه‌ یه‌كالیی‌ بوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیات���ان ده‌كه‌مه‌وه‌ ئێس���تا جه‌نابی‌‬ ‫س���ه‌رۆك بارزانی‌ بڵێ‌ من سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ناكه‌م هه‌م���وو حزبه‌كان قبوڵی‌ ناكه‌ن‪،‬‬ ‫واز له‌و به‌رپرس���یاریه‌تییه‌ بهێنێت‪ .‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ ئه‌م���رۆ له‌بارودۆخێكی‌ هێجگار‬ ‫چاره‌نوسس���از‌و یه‌كالكه‌ره‌وه‌ی‌ دۆخی‌‬ ‫سیاس���ی‌ هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانداین‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بارزان���ی‌ ئێس���تا واز بهێنێت‪،‬‬ ‫ئه‌م هه‌رێم���ه‌ وه‌ك ئاش���ی‌ ئاوكه‌وتو‌و‬ ‫بێخاوه‌نی‌ لێدێت‪ .‬كاك مه‌س���عود ئه‌مرۆ‬ ‫بۆت���ه‌ كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌ جیهانی‌ ده‌بێت‬ ‫هه‌رتاكێكی‌ كورد ئه‌گه‌ر خه‌مخۆری‌ ئه‌م‬ ‫واڵته‌و خوێنی‌ شه‌هیده‌كانه‌‌و كوردایه‌تی‌‬ ‫ده‌كات زۆر به‌ش���انازییه‌وه‌ قبوڵ���ی‌‬ ‫ئه‌و پۆس���ته‌ بكات كه‌ جه‌نابی‌ بارزانی‌‬ ‫تێدایه‌‪ .‬پۆس���تی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم جگه‌‬ ‫له‌ئه‌رك‌و به‌رپرس���یاره‌تی‌ له‌و ته‌مه‌نه‌ی‌‬ ‫كه‌هه‌یه‌تی‌ بۆ گه‌لی‌ كوردس���تان‪ ،‬هیچ‬ ‫ده‌س���تكه‌وتێكی‌ بۆ كاك مه‌سعود تێدا‬ ‫نیه‌‪.‬‬

‫حزب‌و الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كان‬ ‫بریاری‌ خۆیان‬ ‫داوه‌‌و هه‌ڵوێستی‌‬ ‫ئه‌و دوو الیه‌نه‌ش‬ ‫جگه‌ له‌ ژاوه‌ژاوی‌ نێو‬ ‫میدیا ناتوانێت هیچ‬ ‫كۆسپێك له‌به‌رده‌م‬ ‫ریفراندۆم دروستبكات‬

‫ئه‌و ژن ‌ه كورده‌ ‌ی له‌باتمان له‌پێناوی‌ چه‌سپاندن ‌ی ئاشت ‌ی ‪ 9‬ساڵ زیندان ‌ی كردنی‌ به‌سه‌ردا سه‌پێنراوه‌‪:‬‬

‫له‌توركیا كوردبون تاوانه‌‬ ‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌ غه‌ریب‬

‫ڕێكخراوی دایكانی ئاشتی‬

‫سوڵتان ئازبۆی‪ ،‬ژنه‌ كوردێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ ٦٢‬سااڵنی‌ دانیشتووی‌ باتمانی‌‬ ‫باكوری‌ كوردستان‌و ئه‌ندامێكی‌ چاالكی‌‬ ‫ڕێكخراوی‌ دایكانی‌ ئاشتییه‌و به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫به‌شداریكردنی‌ له‌چاالكی‌ بۆ سه‌پامگیریی‬ ‫له‌باكوری‌ كوردستاندا‪ ،‬له‌الیه‌ن دادگای‌‬ ‫بااڵی‌ توركیاوه‌ سزای‌ هه‌شت ساڵ‌و‬ ‫نۆ مانگ زیندانی‌ كردنی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫سه‌پێنراوه‌‪ ،‬ئێستا كه‌ ئه‌و له‌زینداندایه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ده‌ڵێت "هه‌مو ئه‌و هۆكارانه‌ی‌‬ ‫منی‌ له‌سه‌ر زیندانی‌ كراوم ته‌نیاو ته‌نیا‬ ‫كوردبونمه‌ چونكه‌ له‌توركیا كورد بوون‬ ‫تاوانه‌‪ ،‬گوناهه‌‪ ،‬یاخی‌ بوونه‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای كوده‌تا س���ه‌رنه‌كه‌وتووه‌كه‌ی‬ ‫توركی���اوه‌ ل���ه‌‪15‬ی‌ ته‌م���وزی‌ ‪2016‬‬ ‫ش���ه‌پۆلێكی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ ده‌س���تگیركردن‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانی‌ توركیاوه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫به‌نه‌یارانی‌ ئاكه‌په‌ ده‌ستیپێكرد به‌شێكیان‬ ‫به‌بیانووی‌ تێوه‌گالن له‌كوده‌تاو به‌ش���ێكی‬ ‫تر به‌بیانووی‌ دژایه‌تی‌ ده‌وڵه‌ت‌و په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌په‌كه‌ك���ه‌و بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گوله‌نی���ه‌كان‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌هه‌ڵمه‌تی‌ ده‌س���گیركردن به‌ده‌یان‬ ‫هه‌زار ك���ه‌س نانبڕاو كراون‌و له‌كاره‌كانیان‬ ‫دوورخران���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م دورخس���تنه‌وانه‌ش‬ ‫ه���ه‌ر له‌ریزه‌كان���ی‌ س���وپاوه‌ هه‌تاوه‌كو‬ ‫پۆلی���س‌و ده‌زگای هه‌واڵگری‌و دادوه‌ریی‌و‬ ‫مامۆس���تایان‌و فه‌رمانبه‌رێكی‌ ئاسایی‌ ناو‬ ‫فه‌رمانگاكانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ گرته‌وه‌‪.‬‬ ‫كوردان���ی‌ باكوری���ش بێب���ه‌ش نه‌بون‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌ته‌كه‌و به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانتارانی‌‬ ‫هه‌ده‌په‌و سه‌رۆك ش���اره‌وانیه‌ كورده‌كان‌و‬ ‫چاالكوانان‌و رۆژنامه‌نووسانی‌ كورد راپێچی‌‬ ‫زیندانه‌كان���ی‌ توركیا كران‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵمه‌تی‌ ره‌ش���بگیری‌ توركیادا چه‌ندین‬ ‫ژن���ی‌ ك���وردی‌ به‌ته‌مه‌ن ده‌س���گیركراون‬ ‫به‌بیان���ووی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌یان له‌دژی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت رێكخستووه‌و ته‌نیا هۆكاری‌ گرتنی‌‬ ‫ئه‌وانیش ئه‌ندام ب���وون بوه‌ له‌ ڕێكخراوی‬ ‫دایكان���ی ئاش���تی یاخ���ود كۆبون���ه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ریی���ان له‌پێن���اوی‌ ده‌س���ته‌به‌ری‌‬ ‫ئاشتی‌ رێكخستووه‌‪.‬‬ ‫س���وڵتان ئازبۆی‪ ،‬ژنه‌ كوردێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ ٦٢‬سااڵنی‌ دانیش���تووی‌ باتمانی‌ باكوری‌‬

‫له‌باكووری كوردستان بۆ هاتنه‌دیی‬ ‫ئاش����تی‌و ل����ه‌ دژی ش����ه‌ڕ‌و كوش����تن‬ ‫دام����ه‌زراوه‌‪ .‬كارو چاالكییه‌كان����ی بۆ‬ ‫كۆتایهات����ن به‌خوێنڕش����تنه‌‪ .‬دایكانی‬ ‫ئاشتی به‌شێك له‌دایكی ئه‌و كه‌سانه‌ن‬ ‫ك����ه‌ له‌زینداندان ی����ان ئه‌وانه‌ی‌ كورو‬ ‫كچه‌كانی����ان ش����ه‌هیدكراون گه‌ری��ل�ا ‬ ‫یاخ����وود س����ه‌ربازو پۆلی����س ب����ون‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ژماره‌ی����ه‌ك دایكی تریش كه‌‬ ‫پشتگیری له‌ئاش����تی ده‌كه‌ن ئه‌ندامن‬ ‫له‌و ڕێكخراوه‌داو ب����ه‌رده‌وام چاالكیان‬ ‫هه‌ی����ه‌ له‌ش����اره‌كانی‌ توركی����او داوای‌‬ ‫ده‌س����ته‌به‌ری‌ ئاشتی‌ ده‌كه‌ن‌و تائێستا‬ ‫چه‌ندی����ن ئه‌ندامین روب����ه‌روی‌ گرتن‌و‬ ‫زیندانی‌‌و دادگا بونه‌ته‌وه‌ له‌و واڵته‌‪.‬‬

‫كوردس���تانه‌ ئ���ه‌و ئه‌ندامێك���ی‌ چاالك���ی‌‬ ‫ڕێكخراوی‌ دایكانی‌ ئاش���تییه‌و به‌تۆمه‌ت ‌ی‬ ‫به‌ش���داریكردنی‌ له‌چاالكی‌‌و كۆوبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی ش���اری ئه‌لیح سزای‌ هه‌شت‬ ‫س���اڵ‌و نۆ مانگ زیندانی‌ كردنی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫س���ه‌پێنرا له‌الی���ه‌ن لق���ی دوی دادگای‬ ‫سزاكانی‌ توركیا له‌شاری ئه‌لیح‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫ئ���ه‌و تان���ه‌ی‌ له‌بریاره‌ك���ه‌ی‌ دادگا داوه‌و‬ ‫داوای‌ پێداچوونه‌وه‌ی‌ كردوه‌ به‌و سزایه‌ی‌‬ ‫به‌سه‌ریدا سه‌پێنراوه‌ له‌الیه‌ن دادگای‌ بااڵی‌‬ ‫توركیاوه‌‪ ،‬به‌اڵم هیشتا هیچ وه‌اڵمیكی‌ ئه‌و‬ ‫دۆس���یه‌یه‌ نه‌دراوه‌ته‌وه‌و ئێس���تا ئه‌و له‌و‬ ‫دی���وو دیواره‌كانی‌ زینداندای���ه‌و رۆژه‌كانی‌‬ ‫ده‌ژمێرێت هه‌تا س���زاكه‌ی‌ ت���ه‌واو بكات‌و‬ ‫بگه‌رێته‌وه‌ نێو ژیانی‌ ئاسایی‌ خۆی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌مه‌ن رێگای‌ پێبدات‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هۆكاری‌ زیندانی‌ كردنی‌‪،‬‬ ‫س���وڵتان ئازب���ۆی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"شانازی‌ ده‌كه‌م له‌س���ه‌ر داوا ره‌واكانم بۆ‬ ‫هاتنه‌دی‌ ئاش���تی‌ له‌واڵته‌كه‌م���دا زیندانی‌‬ ‫ده‌كرێ���م بۆ من جی���اوازی‌ نی���ه‌ زیندان‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندان‪ ،‬چونكه‌ به‌داخه‌وه‌ به‌هۆی‌‬

‫شانازی‌ به‌و تاوانی‌ كورد بون‌و داواكاری‌ مافه‌كانی‌‬ ‫خۆم‌و گه‌له‌كه‌م ده‌كه‌م‌و به‌رده‌وام ده‌بم له‌سه‌ری‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌موو ژیانم له‌گۆشه‌ی‌ زینداندا به‌سه‌ر ببه‌م‬ ‫په‌یره‌وكردن���ی‌ سیاس���ه‌ته‌ هه‌ڵه‌كان���ه‌وه‌‬ ‫توركی���ا بۆت���ه‌ زیندانێ���ك ب���ۆ ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫ده‌یانه‌وێت له‌سایه‌ی‌ ئازادی‌‌و مافی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫دیموكراس���یدا ه���ه‌وا هه‌ڵم���ژن‌و ئازادانه‌‬ ‫ژی���ان بگوزه‌رێنن‪ ،‬من له‌زین���دان بم یان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندان ده‌ڵێم به‌ڵێ‌ بۆ ئاشتی‌‪،‬‬ ‫به‌ڵێ‌ بۆ ئازادی‌‪ ،‬به‌ڵێ‌ بۆ ژیانێكی‌ ئازادو‬ ‫شه‌ره‌فمه‌ندانه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌مو ئ���ه‌و هۆكارانه‌ی‌ منی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر زیندان���ی‌ ك���راوم ته‌نی���او ته‌نیا‬ ‫كوردبونم���ه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌توركیا كورد بوون‬ ‫تاوان���ه‌‪ ،‬گوناهه‌‪ ،‬یاخ���ی‌ بوونه‌‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ش���انازی‌ به‌و تاوانی‌ كورد بون‌و داواكاری‌‬

‫مافه‌كان���ی‌ خ���ۆم‌و گه‌له‌ك���ه‌م ده‌ك���ه‌م‌و‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بم له‌س���ه‌ری‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌موو‬ ‫ژیانم له‌گۆش���ه‌ی‌ زینداندا به‌س���ه‌ر ببه‌م‪،‬‬ ‫دادگا به‌من ده‌ڵێت هۆكاری‌ زیندانی‌ كردنی‌‬ ‫تۆ به‌هۆی‌ به‌ش���داریی كردن���ت بووه‌ له‌و‬ ‫خۆپیش���اندانانه‌ی ساڵی ‪ ٢٠١١‬كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫پارتی ئاش���تی‌و دیموكراتی (به‌ده‌په‌)ه‌وه‌‬ ‫ڕێكخراب���ون‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌ش���داریی كردنم‬ ‫له‌چاالكیی پاركی ئ���ازادی نزیك زیندانی‬ ‫ئه‌لیح بووه‌ چوار س���اڵ به‌ر له‌ئێس���تا كه‌‬ ‫بۆ كۆتایهات���ن به‌ مانگرتن���ی زیندانیانی‌‬ ‫ئ���ه‌و زیندانه‌ رێكخراب���وو‪ ،‬ئه‌بێت ئه‌وه‌ چ‬ ‫یاس���ایه‌ك‌و چ ده‌وڵه‌تێ���ك بێ���ت دوای‌ ‪5‬‬

‫ساڵ له‌رودانی‌ ش���تێك هاواڵتیانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌سگیر بكات؟ ش���تی‌ له‌و جۆره‌ مه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر له‌توركیادا روویدابێت"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫پێیوایه‌ ئێمه‌ هه‌وڵی‌ تێكدانی‌ ئاسایش���ی‌‬ ‫واڵتیان داوه‌ له‌كاتێكدا ئ���ه‌وان له‌پێناوی‌‬ ‫رۆڵه‌كانی���ان ئ���ه‌و ج���ۆره‌ چاالكیانه‌یان‬ ‫ئه‌نجام���داوه‌ هه‌تاوه‌كو نه‌مرن‌و بژین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "به‌من ده‌ڵێن تۆ داوای‌ كۆتایی‌ هاتن‬ ‫به‌مانگرتنت كردوه‌ له‌الیه‌ن زیندانیه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناپرسن كێ‌ هۆكاری‌ رێكخستنی‌ ئه‌و‬ ‫چاالكیان���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ بوه‌ ئه‌گ���ه‌ر ده‌وڵه‌ت‬ ‫رۆڵه‌كانی‌ ئێمه‌ی‌ نه‌خستایه‌ته‌ زیندانه‌وه‌و‬ ‫ئه‌وانی���ش مانیان نه‌گرتای���ه‌ ئێمه‌ بۆچی‌‬ ‫گردبون���ه‌وه‌ ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ توركی���ا‬ ‫له‌هه‌س���تی‌ دایكایه‌تی‌ ئێم���ه‌ تێ‌ نه‌گات‌و‬ ‫نه‌زانێت دایكان ئاماده‌ن گیانیان ببه‌خشن‬ ‫له‌پێناوی‌ رۆڵه‌كانیان"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ هه‌ڵوێس���تی‌ رێكخ���راوه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی���ه‌كان له‌به‌رانب���ه‌ر ئ���ه‌و‬ ‫ده‌س���تگیركردنانه‌ی‌‬ ‫پێش���ێلكاری‌‌و‬ ‫له‌توركی���ا رووده‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌ "هه‌مو‬ ‫جیه���ان‌و رێكخراوه‌كانی‌ دنی���ا له‌دژی‌ ئه‌و‬ ‫پێش���یلكارییانه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌تی‌ توركیا‬

‫ن���ه‌ك گوێ‌ ل���ه‌داواكاری‌ ئ���ه‌وان ناگرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ته‌نیا ئه‌وه‌ی‌ پێ‌ راس���ته‌ كه‌خۆ ‌ی‬ ‫ئه‌نجام���ی‌ ده‌دات‌و به‌رده‌وامه‌ له‌س���ه‌ری‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویسته‌ له‌س���ه‌ر والتانی‌ ئه‌وروپاو‬ ‫رێكخراوه‌كان���ی‌ ماف���ی‌ مرۆڤ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ب���ن له‌س���ه‌ر پێداگی���ری‌‌و ئیدانه‌كردن���ی‌‬ ‫پێش���یلكارییه‌كان‌و هه‌وڵ بده‌ن كۆتاییان‬ ‫پێ‌ بهێن���ن‌و ئیتر هاوواڵتی‌ ل���ه‌م واڵته‌دا‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌ نه‌درێت‪ ،‬به‌بێ‌ ه���ۆ زیندانی‌‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬به‌ناهه‌ق شه‌هید نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ تاچه‌ند په‌ش���یمانه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ كه‌ئه‌نجامیداوه‌و له‌س���ه‌ری‌ زیندانی‌‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "من ژنێكی‌ س���ه‌ربڵندو‬ ‫شه‌ره‌فمه‌ندم له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ئه‌نجامداوه‌و‬ ‫كردومه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ داوام كردووه‌و‬ ‫ب���ه‌رده‌وام داوای‌ ده‌كه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬من هه‌وڵی‌‬ ‫خوێنرش���تنم نه‌داوه‌‪ ،‬هه‌وڵ���ی‌ وێرانكردنم‬ ‫نه‌داوه‌‪ ،‬هه‌وڵی‌ ش���ه‌رم نه‌داوه‌ به‌ڵكو من‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌ مافه‌كانی‌ خۆم‌و‬ ‫داواكاری‌ گه‌لم داوه‌ من هه‌وڵی‌ به‌دیهێنانی‌‬ ‫ئاش���تیمداوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ منی‌ له‌سه‌ر گیراوم‬ ‫كارێكی‌ پیرۆزه‌و هه‌رگیز نه‌لێی‌ په‌شیمانم‌و‬ ‫نه‌ڵێی‌ پاشگه‌ز ده‌بمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "من وه‌ك دایكیك وه‌ك ژنێك‬ ‫ده‌مه‌وێ���ت دایكانی‌ توركی���ا رۆڵه‌ كوژراو‬ ‫نه‌بن‌و ئ���ازاری‌ له‌ده‌س���تدانی‌ رۆڵه‌كانیان‬ ‫نه‌چێ���ژن‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ كردوم���ه‌ به‌ته‌نیا له‌به‌ر‬ ‫رۆڵه‌كانی‌ خۆم نه‌ب���ووه‌ به‌ڵكو له‌پێناوی‌‬ ‫رۆڵه‌كان���ی‌ هه‌م���وو توركیادای���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫په‌یام‌و داوای‌ ئێمه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ نابێت‬ ‫له‌توركیا نه‌گه‌ریالو نه‌پۆلیس‌و نه‌جه‌ندرمه‌‬ ‫بكوژرێن پێویسته‌ شه‌ڕ كۆتایی‌ پێبهێنرێت‌و‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كان به‌ئاشتی‌ بێت‌و ئاشتی‌‬ ‫له‌توركیا به‌رق���ه‌رار بێت‪ ،‬به‌هه‌موو ئه‌وانه‌‬ ‫ده‌ڵێم كه‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان له‌شه‌ردایه‌و‬ ‫له‌هاتنه‌دی‌ ئاشتی‌ ده‌ترسن ئێمه‌ به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بی���ن له‌س���ه‌ر چه‌س���پاندنی‌ ئاش���تی‌‌و‬ ‫به‌دیهێنانی‌‪ ،‬به‌وان���ه‌ ده‌ڵێم كه‌به‌داخه‌وه‌‬ ‫له‌جیات���ی‌ رێزگرتن ل���ه‌و ته‌مه‌نه‌ی‌ هه‌مه‌و‬ ‫له‌و هه‌واڵنه‌ی‌ بۆ ئاش���تی‌ به‌رده‌وام بووم‬ ‫له‌سه‌ری‌ به‌اڵم پێم ده‌ڵێن تیرۆریست‪ ،‬من‬ ‫نه‌چه‌كم بۆ ش���ه‌ر له‌ده‌س���تبووه‌و نه‌هانی‌‬ ‫دروست بوونی‌ شه‌رمداوه‌و نه‌خوێنی‌ كه‌سم‬ ‫به‌ناهه‌ق رشتوه‌و ته‌نیا داوای‌ كۆتاییهێنان‬ ‫به‌شه‌ڕو ئاشته‌وایم كردوه‌و ئه‌وه‌ش داواكاری‌‬ ‫من‌و هاورێكانمه‌ هه‌تاوه‌كو مردن"‪ .‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫لیژنه‌ی پێداچونه‌وه‌ی موچه پێشنیاره‌كانی ده‌ستكاریكردنی موچه‌ی گه‌اڵڵەكردوه‌‬

‫"به‌هێزترین پێشنیار ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها موچه‌ی بنه‌ڕه‌تی‌و ده‌رماڵه‌ی بڕوانامه‌‌و ژن‌و منداڵ به‌فه‌رمانبه‌ران بدرێت"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫لیژنه‌ی بااڵی پێداچونه‌وه‌ی موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستان چه‌ند‬ ‫پێشنیارێكی گه‌اڵڵه‌كردوه‌ بۆ به‌رده‌م‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران له‌باره‌ی‬ ‫ده‌ستكاریكردنه‌وه‌ی موچه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی وته‌ی‬ ‫به‌رپرسێكی بااڵی حكومه‌تیش "نازانرێت‬ ‫كه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران پالنی لیژنه‌ك ‌ه‬ ‫په‌سه‌ند ده‌كات"‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانی���اری س���ه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران لیژن���ه‌ی بااڵی‬ ‫پێداچونه‌وه‌ی موچه‌ چه‌ند پێش���نیارێكی‬ ‫گه‌اڵڵه‌ك���رد‌وه‌ له‌ب���اره‌ی سیس���تمی نوێی‬ ‫موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران���ه‌وه‌ چاوه‌ڕوان���ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیرانن‌ بۆ په‌س���ه‌ندكردنی‬ ‫یه‌كێك له‌پێشنیاریه‌كان تاوه‌كو به‌پێی ئه‌و‬ ‫سیستمه‌ موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران دابه‌شبكرێت‪،‬‬ ‫وتی "یه‌كێك له‌پێشنیاره‌كان كه‌ زۆر به‌هێزه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫كه‌مترین ده‌رماڵه‌ ڕێكده‌خرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "به‌پێ���ی پێش���نیاره‌كه‌ ه���ه‌ر‬ ‫فه‌رمانبه‌رێ���ك (موچ���ه‌ی بنه‌ڕه‌تی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌رماڵه‌ی هاوسه‌رگیری‌و منداڵ‌و بڕوانامه‌ی‬ ‫ده‌درێت���ێ‌و به‌پێی ڕێنماییه‌كانیش ئه‌گه‌ری‬ ‫هه‌ی���ه‌ ده‌رماڵ���ه‌ی جوگرافی ب���ۆ خه‌رج‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫له‌مانگ���ی كانون���ی دوه‌م���ی ‪ 2016‬وه‌‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌مای بڕی موچه‌ سیستمی پاشه‌كه‌وتی‬ ‫به‌س���ه‌ر فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫س���ه‌پاند ك���ه‌ ڕێژه‌كه‌ی له‌نێ���وان (‪25 %‬‬

‫په‌سه‌ندبكات"‪.‬‬ ‫گه‌نجینه‌كان���ی حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان به‌پێی سیس���تمی پاشه‌كه‌وتی‬ ‫موچه‌ سه‌رقاڵی به‌ستنی موچه‌ی مانگانه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ن‪ ،‬چاوه‌ڕێی فه‌رمانی نوێن بۆ‬ ‫ده‌ستكاریكردنی موچه‌‪.‬‬ ‫حه‌سه‌ن ڕه‌شید به‌رێوه‌به‌ری گه‌نجینه‌ی‬ ‫یه‌كی س���لێمانی له‌ب���اره‌ی ڕێنمایی نوێی‬ ‫به‌س���تنی موچ���ه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ی ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ڕونك���رده‌وه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای مانگه‌كانی‬ ‫پێش���و ئه‌م مانگه‌ش موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ده‌به‌س���تن‪ ،‬وتی "نه‌فه‌رم���ی‌و نه‌ نافه‌رمی‬ ‫هیچ نازانن له‌باره‌ی سیستمی نوێی موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران"‪.‬‬

‫به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫نافه‌رمی‬ ‫باسكراوه‌ كه‌‬ ‫موچه‌ ده‌ستكاری‬ ‫ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا‬ ‫شێوه‌ی كرداری‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌‬

‫خۆپیشاندانی مامۆستایان لەهولێر‬

‫ب���ۆ ‪ )75 %‬دایه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر بنه‌مای وته‌ی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی له‌گه‌ڵ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫به‌رپرس���انی حكوم���ه‌ت فه‌رمانب���ه‌ران حكومه‌ت ك���ردوه‌ ب���ه‌اڵم س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫چاوه‌ڕێبون مانگی سێ ئه‌مساڵ ده‌ستكاری حكوم���ه‌ت وه‌اڵمێكی پێویس���تیان نه‌بوه‌‌و‬ ‫پێش���نیاره‌كانی لیژنه‌ بااڵكه‌ی حكومه‌ت‬ ‫موچ���ه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران بكرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ كۆتایی پێهاتوه‌‪ ،‬وتیش���ی‬ ‫به‌رپرس���انی حكومه‌ت ئه‌وكات ڕایانگه‌یاند "تائێس���تا ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران كۆبونه‌وه‌ی ك���ه‌ له‌ڕاوێژكارانی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌كی هاوبه‌ش سه‌رقاڵی گه‌اڵڵه‌كردنی ئه‌نجامن���ه‌داوه‌ له‌باره‌ی ده‌س���تكاریكردنی وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی پێكهات���وه‌‪ ،‬بڕی���اره‌‬ ‫پێشنیاره‌كانیان بخه‌نه‌ به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پێش���نیاره‌كانن له‌باره‌ی ده‌ستكاریكردنی پرسی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانه‌وه‌‌"‪.‬‬ ‫وه‌زی���ری كش���توكاڵ‌و س���ه‌رچاوه‌كانی وه‌زیران بۆ په‌س���ه‌ندكردنی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ری‬ ‫موچه‌وه‪.‬‬ ‫ئ���او جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش���كرده‌وه‌ كه‌ زۆره‌ په‌سه‌ندكردنی پێشنیاره‌كان بكه‌وێته‌‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جید وه‌زیری كشتوكاڵ‌و ده‌س���تكاریكردنی پاش���ه‌كه‌وتی موچه‌ی كارنامه‌ی یه‌ك���ه‌م كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی ئ���اوی حكومه‌تی هه‌رێمی فه‌رمانبه‌ران تائێس���تا نه‌بوه‌ته‌وه‌ عه‌مه‌لی‪ ،‬وه‌زیران پاش جه‌ژنی ڕه‌مه‌زان‪.‬‬ ‫كوردس���تان ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات وتیشی "به‌ش���ێوه‌یه‌كی نافه‌رمی باسكراوه‌‬ ‫دكت���ۆر ن���وری عوس���مان س���ه‌رۆكی‬ ‫له‌دواكۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران باسی ك���ه‌ لیژنه‌ی ب���ۆ ده‌س���تكاریكردنی موچه‌‬ ‫پێكده‌هێنرێت‌و ده‌ستكاری ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا شێوه‌ی كرداری وه‌رنه‌گرتوه‌"‌‪.‬‬

‫فه‌رمانگ���ه‌ی هه‌ماهه‌نگ���ی‌و به‌دواداچونی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان له‌باره‌ی‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بێئاگایی‬ ‫خۆی ده‌ربڕی له‌ب���اره‌ی كاتی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران وت���ی "پێش جه‌ژن‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران كۆبونه‌وه‌ ناكات"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی فه‌رمانگ���ه‌ی هه‌ماهه‌نگ���ی‬ ‫به‌دوداچون���ی حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م هی���چ‬ ‫زانیارییه‌كش���ی له‌ب���اره‌ی واده‌ی‬ ‫ده‌س���تكاریكردنی موچ���ه‌وه‌ نه‌دركان���د‪،‬‬ ‫وت���ی "پێویس���ته‌ ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران‬ ‫ده‌س���تكاریكردنی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران‌‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری گه‌نجینه‌ی یه‌كی س���لێمانی‬ ‫له‌باره‌ی پێش���نیاره‌ نوێكه‌ی لیژنه‌ی بااڵی‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران ئه‌وه‌ی باسكرد به‌شی‬ ‫زۆری موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫ده‌رماڵه‌ دانراوه‌ چونكه‌ هه‌ریه‌كه‌‌و پیشه‌ی‬ ‫خۆی هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و بنه‌مایه‌ ده‌رماڵه‌‬ ‫وه‌رده‌گرێ���ت‪ ،‬وت���ی "ناتوان���م بڵێم ئه‌م‬ ‫سیس���تمه‌ نوێیه‌ سیستمێكی گونجاوه‪ ،‬كه‌‬ ‫هات ئێمه‌ش دیراسه‌ی ده‌كه‌ین‌"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ربێ���ت‌و ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران���ی‬ ‫هه‌رێ���م به‌هێزتری���ن پێش���نیاری لیژنه‌ ‌ی‬ ‫بااڵی ده‌س���تكاریكردنی موچه‌ وه‌ربگرێت‌و‬ ‫په‌سه‌ندی بكات‪ ،‬ئه‌وا ئه‌م سیستمه‌ زۆرترین‬ ‫س���ود به‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ ده‌به‌خش���ێت كه‌‬ ‫كه‌مترین ده‌رماڵه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وه‌زاره‌ت‌و‬ ‫فه‌رمانگانه‌شی ده‌رماڵه‌ی زۆرو ڕێژه‌ بااڵیان‬ ‫هه‌یه‌ زیانی زۆری لێده‌كه‌ن‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ده‌سته‌ی وه‌به‌رهێنانی سلێمانی‪:‬‬

‫وه‌به‌رهێنانی بیانی له‌سلێمانی سفره‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫ده‌سته‌ی وه‌به‌رهێنانی سلێمانی‬ ‫له‌م دیداره‌ی ئاوێنه‌دا باسی دۆخی‬ ‫گشتی وه‌به‌رهێنان ده‌كات‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات كه‌می ده‌سه‌اڵتی ئیداری‌و‬ ‫ڕۆتین وه‌به‌رهێنه‌رانی له‌سلێمانیه‌وه‌‬ ‫بردوه‌ته‌ هه‌ولێر‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت‬ ‫"له‌سه‌دا سه‌د وه‌به‌رهێنان له‌سلێمانی‬ ‫پاشه‌كشه‌ی كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬حكومه‌تی هه‌رێم پێش���بینی‬ ‫ئه‌وه‌یك���رد س���اڵی ‪ 2017‬دۆخ���ی‬ ‫وه‌به‌رهێنان باشبێت؟‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب‪ :‬ساڵی ‪ 2017‬هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان هه‌وڵێ���داوه‌ ته‌ركی���زی‬ ‫وه‌به‌رهێنان���ی تایبه‌ت له‌س���ه‌ر س���ێ‬ ‫كه‌رتی سه‌ره‌كی ئه‌وانیش كه‌رته‌كانی‬ ‫(پیشه‌سازی‪ ،‬گه‌شتیاری‪ ،‬كشتوكاڵ)‬ ‫بێ���ت‪ ،‬تاڕاده‌یه‌ك توانیویه‌تی له‌بواری‬ ‫پیشه‌سازی هانی وه‌به‌رهێنه‌ران بدات‬ ‫له‌و بواره‌دا كاربكه‌ن‌و وه‌به‌رهێنه‌رانیش‬ ‫كاری باش���یان ئه‌نجام���داوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی هه‌رس���ێ پارێزگاك���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دو كه‌رته‌كه‌ی تر س���ه‌ركه‌وتونه‌بو‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێس���تا به‌خۆش���حاڵیه‌وه‌ كه‌رتی‬ ‫پیشه‌س���ازی نه‌ك به‌ش���ی پێویستی‬ ‫ناوخۆی���ی ده‌كات‪ ،‬به‌ڵك���و هه‌نارده‌ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ناوچه‌ پیشه‌سازییه‌كان‬ ‫پاڵپش���تی حكومه‌تی���ان له‌س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵگیراوه‌و نیگه‌رانن‌؟‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب‪ :‬ل���ه‌دوا كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی ب���ااڵی وه‌به‌رهێن���ان‬ ‫ئه‌م بابه‌ت���ه‌ باس���كرا مانگێك پێش‬ ‫ئێس���تا‪ ،‬وه‌ك���و ئاماده‌كاریی���ه‌ك بۆ‬ ‫ده‌ركردن���ی بڕیاره‌كان���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ب���ااڵی وه‌به‌رهێن���ان ئ���ه‌و بابه‌تانه‌ی‬ ‫باسكرا س���كااڵی خاوه‌ن كارگه‌كانبون‬ ‫له‌باره‌ی ڕكابه‌ریكردنی به‌روبومه‌كانیان‬ ‫له‌الیه‌ن به‌روبومی توركی‌و ئێرانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫بڕیاردارا ئه‌نجومه‌نی بااڵی وه‌به‌رهێنان‬

‫له‌نزیكتری���ن كاتدا كه‌ ل���ه‌و بڕوایه‌دام‬ ‫دوای مانگ���ی ڕه‌مه‌زانه‌ بڕیاری جدی‌و‬ ‫خێ���را ده‌دات ب���ۆ زیادكردنی گومرگ‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و كااڵیانه‌‪،‬كاربكرێ���ت بۆ‬ ‫ده‌ركردنی یاسای تایبه‌ت بە‌پاراستنی‬ ‫به‌رهه‌م���ی خۆماڵ���ی‌و به‌وبڕیارانه‌ش‬ ‫پارێزگاری باشتر ده‌كرێت له‌به‌رهه‌می‬ ‫خۆماڵی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ڕوی نیشته‌جێبونه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كه‌رته‌ دۆخی به‌كوێ گه‌شتوه‌؟‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ری���ب‪ :‬له‌س���اڵی ‪2012‬‬ ‫وه‌ موڵه‌تدان ڕاگی���راوه‌ بە‌پڕۆژه‌كانی‬ ‫نیشته‌جێبون به‌هۆی ئه‌و كه‌موكوڕی‌و‬ ‫خراپیانه‌ی له‌پڕۆژه‌كانی نیشته‌جێبون‬ ‫ده‌رك���ه‌وت‪ ،‬له‌ئه‌نجام���دا بۆم���ان‬ ‫ده‌رك���ه‌وت ئ���ه‌م پڕۆژان��� ‌ه له‌ڕێگه‌ی‬ ‫كه‌رتی وه‌به‌رهێنان���ه‌وه‌ ته‌نها ده‌بێته‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردن���ی كۆمپانیا یان چه‌ند‬ ‫كه‌سانێك به‌بێ ئه‌وه‌ی سودی بۆ خه‌ڵكه‌‬ ‫هه‌ژاره‌كه‌ هه‌بێت‪ ،‬ڕاگرتنی موڵه‌ته‌كه‌ش‬ ‫تا ئه‌وكاته‌یه‌‌ ده‌سته‌ی نیشته‌جێكردن‬ ‫داده‌مه‌زرێت به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ تائێس���تا‬ ‫حكومه‌ت ئه‌م ده‌س���ته‌ یان الیه‌نێكی‬ ‫تایبه‌ت نه‌ك���رد‌وه‌ تاوه‌كو پڕۆژه‌كانی‬ ‫نیش���ته‌جێكردن له‌و ڕێگه‌یه‌وه‌ ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا سااڵنه‌ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫زیادده‌ب���ن كه‌ پێویس���تیان به‌یه‌كه‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێبونه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌توانین بڵێن‬ ‫دروس���تكردنی یه‌كه‌ی نیش���ته‌جێبون‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی ده‌س���ته‌ی وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‬ ‫نه‌یتوان���ی پالن‌و ئامانج���ی حكومه‌ت‬ ‫بپێكێت كه‌ پڕكردنه‌ی كه‌لێنی یه‌كه‌ی‬ ‫نیشته‌جێبونه‌ بۆ خێزانه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پاشه‌كش���ه‌ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫(ناوخۆیی‌و بیانی) چه‌نده‌؟‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب‪‌ :‬ئه‌گ���ه‌ر به‌راوردی‬ ‫س���اڵی ‪ 2013‬له‌گ���ه‌ڵ ‪ 2017‬بكه‌ی���ن‬ ‫له‌س���لێمانی له‌سه‌دا سه‌د پاشه‌كشه‌ی‬ ‫كردوه‌ ‪ ،‬به‌نمونه‌ ساڵی ‪ 2013‬ژماره‌ی‬ ‫موڵه‌تی پڕۆژه‌كانمان ‪ 40‬پڕۆژه‌بو به‌اڵم‬ ‫ئه‌مس���اڵ وا ده‌چینه‌ مانگی ‪ 7‬یه‌ك تا‬ ‫‪ 2‬پڕۆژه‌ موڵه‌تیان وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌چیه‌وه‌؟‬

‫پڕۆژەیەکی نیشتەجێبون لەسلێمانی‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ری���ب‪ :‬ه���ۆكار زۆره‌‪،‬‬ ‫متمان���ه‌ بە‌بارۆدخی دارایی‌و یاس���ایی‬ ‫كه‌مبوه‌ته‌وه‌ یان نه‌ماوه‌‪ ،‬دۆخی ئه‌منی‬ ‫نه‌چوه‌ت���ه‌وه‌ ش���وێنی خ���ۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش ناوچه‌كه‌ پڕه‌ له‌كێشمه‌كێشمی‬ ‫سیاسی نێوان واڵتانی دراوسێ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش به‌ڵگه‌یه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌دار نایه‌وێ���ت له‌ش���وێنێك‬ ‫س���ه‌رمایه‌كه‌ی به‌گه‌ڕبخات دڵه‌ڕاوكێی‬ ‫تێدابێت‪ ،‬بۆیه‌ س���ه‌رمایه‌دارانی بیانی‬ ‫له‌كات���ی ئ���ه‌م ڕوداوان���ه‌ی داعش���دا‬ ‫سه‌رمایه‌كانیان كشانده‌‌وه‌ وه‌به‌رهێنه‌ره‌‬ ‫نیش���تمانیه‌كانیش س���ه‌رمایه‌كانیان‬ ‫ب���رده‌ ده‌ره‌وه‌ی واڵت‪ ،‬ده‌بیس���تین‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ران سه‌رمایه‌كانیان بردوه‌ته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ بۆ توركیا‌و ئیمارات‌و عه‌مان‌و‬ ‫ئه‌وروپ���ا له‌وی ش���وقه‌و باڵه‌خانه‌یان‬ ‫كڕی���وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی س���ه‌رمایه‌كه‌یان‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان‌و له‌مه‌ترس���ی‬

‫ببه‌نه‌ ده‌ره‌وه‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێس���تا وه‌به‌رهێنانی بیانی‬ ‫له‌سلێمانی چه‌نده‌؟‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ریب‪ :‬له‌ئێس���تادا هیچ‬ ‫وه‌به‌رهێنانێكی بیانی له‌سلێمانی نیه‌‌و‬ ‫ده‌توانین بڵێین سفره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ڕوانگه‌ت چی���ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ك���ه‌ ده‌وترێ���ت س���لێمانی ل���ه‌ڕوی‬ ‫وه‌به‌رهێنانه‌وه‌ په‌راوێزخراوه‌؟‬ ‫فه‌رمان غه‌ریب‪ :‬هیچ كه‌س ناتوانێت‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ر ناچارب���كات له‌ناوچه‌یه‌ك‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان بكات‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌رێك له‌ك���ه‌الر وه‌به‌رهێنانی‬ ‫ك���رد ناتوانی���ن ناچ���اری بكه‌ی���ن‬ ‫له‌س���لێمانیش بی���كات چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫زۆرت له‌وه‌به‌رهێنه‌ركرد ڕاده‌كات‪.‬‬ ‫هیچ الیه‌ن‌و فه‌رمانگه‌یه‌كی سلێمانی‬ ‫به‌هیچ وه‌به‌رهێنه‌رێكی���ان نه‌وتوه‌ تۆ‬ ‫نابێت له‌س���لێمانی كاربكه‌یت‪ ،‬ئه‌وه‌‬

‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌كه‌ی���ه‌ بی���ر ده‌كات���ه‌وه‌‬ ‫له‌كوێی نیش���تمانه‌كه‌ بۆ ئه‌و گونجاو‌ه‬ ‫پڕۆژه‌ ئه‌نجام بدات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پرسیاره‌كه‌ی من ئه‌وه‌یه‌ ئایا‬ ‫به‌ڕاس���تی حكومه‌ت جیاوازی له‌نێوان‬ ‫هه‌ولێرو سلێمانی ده‌كات؟‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ریب‪ :‬ئێمه‌ ده‌س���ته‌ی‬ ‫وه‌به‌رهێنان له‌سلێمانی‌و دهۆك‌و هه‌ولێر‬ ‫وه‌كو یه‌ك كار به‌یاسایه‌ك ده‌كه‌ین پێی‬ ‫ده‌وترێت یاس���ای وه‌به‌رهێنان‪ ،‬ڕه‌نگه‌‬ ‫تۆ پرس���یاره‌كه‌ت ئ���ه‌وه‌ بێت بۆچی‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌ر له‌هه‌ولێر پڕۆژه‌ ده‌كات‌و‬ ‫له‌س���لێمانی نایكات؟ وه‌اڵمەكه‌ی زۆر‬ ‫ئاس���انه‌ چونكه‌ هه‌ولێ���ر پایته‌خته‌و‬ ‫باره‌گای هه‌م���و وه‌زاره‌ته‌كانی تێدایه‌‬ ‫ه���ه‌ر بۆنمونه‌ وه‌رگرتن���ی ته‌نها یه‌ك‬ ‫موڵه‌تی كاره‌با له‌س���لێمانی تاده‌چێته‌‬ ‫هه‌ولێرو دێته‌وه دومانگی ده‌وێت به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌ولێر به‌دوڕۆژ وه‌اڵمی نوسراوه‌كه‌ی‬

‫یه‌ك موڵه‌تی‬ ‫كاره‌با له‌سلێمانی‬ ‫تاده‌چێته‌‬ ‫هه‌ولێرو دێته‌وه‬ ‫دومانگی ده‌وێت‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌ولێر‬ ‫به‌دوڕۆژ وه‌اڵمی‬ ‫نوسراوه‌كه‌ی‬ ‫وه‌رده‌گرێته‌وه‬ ‫وه‌رده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئ���ه‌و ڕۆتینه‌ی‬ ‫زۆره‌ی له‌سلێمانی توشی وه‌به‌رهێنه‌ر‬ ‫ده‌بێت له‌هه‌ولێر توشی نابێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی بڕیاردان له‌وێیه‌‌و زه‌ویش‬ ‫فراونت���ره‌ ل���ه‌وێ‪ ،‬به‌اڵم له‌س���لێمانی‬ ‫‌ده‌وربه‌رمان به‌ش���اخ گی���راوه‌ زه‌وی‬ ‫ساغكراوه‌ نیه‌ به‌ناوی ش���اره‌وانیه‌وه‌‬ ‫به‌ئاسانی بتوانێت دابینی بكات‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫واده‌كات خه‌ڵكه‌كه‌ له‌ناوچه‌یه‌كه‌وه‌ ڕو‬ ‫له‌ناوچه‌یه‌كی دیكه‌ بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌س���لێمانی چه‌ن���د پڕۆژه‌‬ ‫كارده‌كه‌ن؟‬ ‫فه‌رم���ان غه‌ری���ب‪ :‬به‌دیاریك���راوی‬ ‫ناتوانم بڵێ���م چه‌ند پڕۆژه‌ كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هیچ پڕۆژه‌یه‌ك���ی وه‌به‌رهێنان‬ ‫نیه‌ وه‌س���تابێت به‌ڵك���و خاوبونه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌جۆرێك ئه‌گه‌ر جاران پڕۆژه‌یه‌ك ‪100‬‬ ‫كرێكار كاری تێداكردبێت ئیس���تا ‪20‬‬ ‫كرێكار كاری تێدا ده‌كات‪.‬‬

‫کوردستانێکی ئاوەدانت دەوێت‪ ،‬بەرهەمی خۆماڵی بەکاربهێنە‬

‫کوالێتی‬ ‫تەندروستی‬ ‫باشتر‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )582‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/6/20‬‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫ ‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫سه‌ره‌تای‌ گرفتێكی‌ نوێ‌‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫حه‌شدی وه‌الئی‪ ..‬گرێی به‌رده‌م عێراقی دوای داعش‬ ‫له‌ بڕیاره‌كانی حكومه‌ت����ی عێراق ده‌گرێت‌و‬ ‫به‌هاوئاهه‌نگ����ی له‌گ����ه‌ڵ وه‌زاره‌تی به‌رگری‬ ‫كارده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ هه‌ڵبژێ����ردرا ب����ۆ‬ ‫به‌شداریكردن له‌ شه‌ڕی موسڵدا شانبه‌شانی‬ ‫هێزه‌كانی فیرقه‌ی نۆی س����وپای عێراق له‌‬ ‫به‌ری راستی موسڵ‪.‬‬

‫نیقاش‪ ،‬موسته‌فا حه‌بیب‬ ‫شه‌ڕی دژ به‌داعش له‌عێراق له‌كۆتاییه‌كه‌ی‬ ‫نزیك ده‌بێته‌وه‌‌و لێره‌وه‌ حكومه‌ت‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ به‌رده‌م كێشه‌یه‌كی‌ دیكه‌ كه‌‬ ‫ئه‌ویش چۆنێتی‌ مامه‌ڵه‌كردنه‌ له‌گه‌ڵ گروپه‌‬ ‫چه‌كداره‌ شیعه‌كان كه‌ دڵسۆزییان بۆ‬ ‫تارانه‌‪.‬‬ ‫كۆتایی مانگی رابردوو هێزه‌كانی "حه‌شدی‬ ‫شه‌عبی" له‌ گرووپه‌ شیعه‌كانی سه‌ر به‌ ئێران‬ ‫توانیان له‌ڕێی موس����ڵه‌وه‌ بگه‌نه‌ س����نووری‬ ‫عێراق – س����وریا ل����ه‌ ده‌روازه‌ی ته‌نه‌ف تا‬ ‫بیپارێ����زن‌و رێ له‌په‌ڕین����ه‌وه‌ی توندڕه‌وان‬ ‫بگ����رن‪ ،‬به‌اڵم بوون����ی ئه‌و هێزانه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫س����نووری نێوده‌وڵه‌تی هه‌ستیاری سیاسی‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا هێزه‌كانی رژێمی س����ه‌رۆك‬ ‫به‌شار ئه‌س����ه‌دیش له‌گه‌ڵ چه‌ند گرووپێكی تێیدا‪.‬‬ ‫به‌رپرس����ێكی بااڵی نزیك ل����ه‌ حكومه‌ت‬ ‫شیعه‌ی سه‌ر به‌ ئێران له‌ ده‌روازه‌ی ته‌نه‌ف‬ ‫له‌سه‌ر سنوور نزیك ده‌بوونه‌وه‌ له‌ هه‌وڵێكی ب����ه‌ "نیق����اش"ی وت‪" :‬حكومه‌ت����ی عێراق‬ ‫ئێراندا بۆ كردنه‌وه‌ی رێگایه‌كی وش����كانی‪ ،‬ل����ه‌ ئیحراجیدای����ه‌ به‌ه����ۆی گرووپه‌كان����ی‬ ‫به‌اڵم فڕۆكه‌كانی "هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی" س����ه‌ر به‌ئێ����ران‪ ،‬ویالیه‌ت����ه‌ یه‌كگرتووه‌كان‬ ‫به‌ س����ه‌ركردایه‌تی ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان به‌ش����ێوه‌یه‌كی راسته‌وخۆ قس����ه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌ دواس����اتدا هاتنه‌ ن����اوه‌وه‌‌و باڵوكراوه‌یان حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌رۆكی حكومه‌ت كردووه‌‬ ‫فڕێدایه‌ خ����واره‌وه‌ كه‌ تێیدا هۆش����داری دا س����ه‌باره‌ت به‌ بابه‌ته‌ك����ه‌‌و داوای لێكردووه‌‬ ‫له‌ به‌یه‌كگه‌یش����تنی هه‌ردوو هێزه‌كه‌ له‌سه‌ر ئه‌و گرووپانه‌ كۆنترۆڵ بكات‌و له‌ هه‌ژموونی‬ ‫ئێران دووری����ان بخاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌دیهێنانی‬ ‫سنوور‪.‬‬ ‫له‌ ‪11‬ی مانگی رابردوودا قه‌یس خه‌زعه‌لی ئه‌وه‌ ئاسان نییه‌"‪.‬‬ ‫گرووپه‌ شیعه‌كان سێبه‌شن‪ ،‬ئه‌وانه‌ی سه‌ر‬ ‫س����ه‌كرده‌ی "عه‌س����ائیبی هه‌لی ح����ه‌ق" به‌‬ ‫ئاشكرا وتی‪" :‬موسڵ‌و ته‌له‌عفه‌ر ئازاد ده‌بن‌و به‌ ئێران����ن‌و په‌یوه‌ندیان به‌ عه‌لی خامنه‌یی‬ ‫ده‌گه‌ینه‌ سه‌ر س����نووری سوریا له‌ موسڵ‌و رابه‌ری ئێرانه‌وه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌نب����ار هاوكات برایانمان له‌ س����وریاش له‌ سه‌ر به‌ عه‌لی سیستانی مه‌رجه‌عی شیعه‌ن‬ ‫سنوور نزیك ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌وه‌ش به‌دری شیعی له‌ نه‌ج����ه‌ف‌و ئه‌وانه‌ش كه‌ س����ه‌ر به‌ حزب ‌ه‬ ‫داده‌مه‌زرێنین نه‌ك هیاللی ش����یعی ئه‌ویش ش����یعه‌كانی عێراقن كه‌ بریتی����ن له‌ ره‌وتی‬ ‫له‌الیه‌ن هێزه‌كانی حه‌شدی شه‌عبی‌و سوپای س����ه‌در به‌س����ه‌ركردایه‌تی موقته‌دا سه‌در‌و‬ ‫پاس����دارانی ئێ����ران‌و حزبوڵ��ڵ�ای لوبنانی‌و ئه‌نجومه‌نی بااڵی ئیسالمی به‌ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫عه‌مار حه‌كیم‪.‬‬ ‫گرووپی ئه‌نساروڵاڵ (حوسیه‌كان)"‪.‬‬ ‫گرووپه‌كان����ی س����ه‌ر ب����ه‌ ئێ����ران به‌وه‌‬ ‫حكومه‌تی عێراق خۆی له‌ قسه‌كردن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و رووداوه‌ به‌دوورگ����رت‪ ،‬چونكه‌ گرووپه‌ له‌وانی دیكه‌ جیاده‌كرێن����ه‌و‌ه كه‌ به‌هێزتر‌و‬ ‫شیعه‌كانی سه‌ر به‌ ئێران ناچنه‌ ژێر فه‌رمانی پڕچه‌ككترن‌و له‌ناو جه‌ماوه‌ردا به‌ "حه‌شدی‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ش����وێن فه‌رمانی ئێران وه‌الئی" ناس����راون واته‌ ئه‌وانه‌ی دڵسۆزییان‬ ‫ده‌ك����ه‌ون‪ ،‬وادیاریش����ه‌ كۆتاییهاتنی جه‌نگ بۆ رژێمی ویالیه‌تی فه‌قیهه‌ له‌ ئێران‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫ل����ه‌دژی داعش كۆتایی ب����ه‌ چاالكی گرووپه‌ پێیانوای����ه‌ عێراق‌و س����وریا ی����ه‌ك به‌ره‌یه‌‌و‬ ‫ش����یعه‌كان ناهێنێت‪ ،‬به‌ڵكو قۆناغێكی نوێ دووپاتی ده‌كه‌ن����ه‌وه‌ كه‌ بوونی ئه‌وان پاش‬ ‫له‌ ملمالنێی هه‌رێمایه‌تی ده‌س����تپێده‌كات‌و له‌ناوبردنی داعشیش هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫گرووپه‌كانی س����ه‌ر به‌ئێ����ران نزیكه‌ی ‪20‬‬ ‫عێراقییه‌كانیش له‌وه‌ ده‌ترس����ن ببنه‌ الیه‌ن‬

‫چەکدارێکی حەشدی شەعبی‬ ‫پێكهاته‌ی س����ه‌ربازی ده‌بن له‌ دیارترینیان‬ ‫رێكخراوی "به‌در"‌و "عه‌سائیبی ئه‌هلی حه‌ق"‌و‬ ‫كه‌تائیبی حزبوڵاڵ"‌و "سه‌رایای خۆراسانی"‌و‬ ‫"نوجه‌ب����ا"‌و "كه‌تائیبی سه‌یدولش����وهه‌دا"‌و‬ ‫"كه‌تائیب����ی ره‌وت����ی ریس����الی"‌و "لی����وای‬ ‫ئه‌سه‌دوڵاڵ ئه‌لغالب"‌و "هێزه‌كانی ئه‌بولفه‌زڵ‬ ‫ئه‌لعه‌باس"‪.‬‬ ‫گرووپی "س����ه‌رایای خۆراسانی" یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و گرووپانه‌ی جه‌نه‌ڕاڵ حه‌س����ه‌ن ته‌قه‌وی‬ ‫س����ه‌ركرده‌ له‌ "سوپای پاس����دارانی ئێران"‬ ‫پێكیهێناوه‌ كه‌ دواتر له‌ شه‌ڕه‌كانی سامه‌ڕا‬ ‫ل����ه‌دژی رێكخ����راوی داع����ش ل����ه‌ كانوونی‬ ‫یه‌كه‌می ساڵی ‪ 2014‬كوژرا‪ ،‬ئه‌م گرووپه‌ش‬ ‫وێنه‌ی خامنه‌یی به‌س����ه‌ر باره‌گا‌و ئۆتۆمبێله‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كانیه‌وه‌ هه‌ڵده‌واسێت‪.‬‬ ‫ئه‌ب����و حه‌س����ه‌ن عیتاب����ی ك����ه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫ل����ه‌ ئه‌ندامانی "س����ه‌رایای خۆراس����انی" له‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك����ی ته‌له‌فۆنی����دا به‌ "نیقاش"ی‬ ‫وت‪" :‬به‌ڕاشكاوی ئێمه‌ فه‌رمان له‌ حكومه‌تی‬ ‫عێ����راق وه‌رناگری����ن‪ ،‬به‌ڵك����و فه‌رم����ان له‌‬ ‫سه‌ركرده‌ عه‌لی خامنه‌یی وه‌رده‌گرین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر له‌ كاته‌ سه‌خته‌كاندا‬ ‫له‌دژی داعش له‌ عێراق جه‌نگابین بۆئه‌وه‌ی‬ ‫رێ ل����ه‌ كه‌وتنی به‌غدا بگری����ن‪ ،‬ئه‌وا پاش‬ ‫له‌ناوبردنی ئه‌و رێكخ����راوه‌ش بوونمان هه‌ر‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‪" :‬داعش ته‌نی����ا ئه‌ڵقه‌یه‌كه‌ له‌‬ ‫نێو زنجی����ره‌ی ئاس����ته‌نگه‌كانی داهاتوودا‪،‬‬ ‫چونكه‌ ملمالنێ له‌ خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����تدا‬

‫ژیان ‌ی سه‌خت‌و ئاینده‌ی‌ نادیار‬

‫وێنه‪ :‬موقع الحشد الشعبي‬

‫كوده‌تا به‌سه‌ر سیستانیدا‬ ‫دروس����تبوونی هێزه‌ چه‌كداره‌ شیعه‌كانی‬ ‫س����ه‌ر به‌ ئێران بۆ ساڵی ‪ 2003‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ یه‌كه‌م درزی ئایینی له‌ عێراق له‌ماوه‌ی‬ ‫چه‌ن����د ده‌یه‌ی راب����ردوودا به‌خ����ۆوه‌ بینی‪،‬‬ ‫چونكه‌ سیس����تانی مه‌رجه‌عی بااڵی شیعه‌ی‬ ‫عێ����راق ئه‌و گوش����ارانه‌ی ره‌تك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن پیاوانی ئایین����ی ئێرانه‌وه‌ی له‌دژی‬ ‫په‌یڕه‌وك����ران ب����ۆ ده‌ركردن����ی فه‌توای����ه‌ك‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی ش����ه‌ڕكردن له‌دژی هێزه‌كانی‬ ‫ئه‌مری����كا ب����ه‌و پێیه‌ی هێ����زی داگیركه‌رن‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ ئێران هێزه‌كانی "س����وپای مه‌هدی"‬ ‫دامه‌زراند به‌ سه‌ركردایه‌تی موقته‌دا سه‌دری‬ ‫پی����اوی ئایینی كه‌ ئ����ه‌و كات گه‌نجێكی پڕ‬ ‫وره‌بوو‪ ،‬ئه‌و هێزانه‌ وك حه‌مید تائی پیاوی‬ ‫ئایین����ی ده‌ڵێ����ت به‌باوكی رۆح����ی گرووپه‌‬ ‫شیعه‌كانی سه‌ر به‌ئێران داده‌نرێن‪.‬‬ ‫تائی كه‌ وانه‌ی مه‌زهه‌بی شیعه‌ ده‌ڵێته‌وه‌‬ ‫له‌ یه‌كێك له‌ خوێندنگه‌ ئایینیه‌كانی دراوسێی‬ ‫مه‌زارگه‌ی ئیمام عه‌لی كوڕی ئه‌بو تاڵب له‌‬ ‫نه‌جه‌ف‪ ،‬به‌ "نیقاش"ی وت‪" :‬ملمالنێكه‌ بۆ‬ ‫سه‌رده‌می داگیركاری ئه‌مریكا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫سه‌در شه‌ڕكردن له‌دژی هێزه‌كانی ئه‌مریكای‬ ‫هه‌ڵبژارد‌و جبه‌خانه‌یه‌كی س����ه‌ربازی ئێرانی‬ ‫وه‌رگرت"‪.‬‬ ‫به‌اڵم به‌قس����ه‌ی تائی پاش ئه‌وه‌ی سه‌در‬ ‫بڕیاریدا هێزه‌كانی "س����وپای مه‌هدی" س����ڕ‬ ‫بكات‌و دواتر هه‌ڵیانبوه‌شێنێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫دووركه‌وتن����ه‌وه‌ی له‌ گوش����اره‌كانی ئێران‬ ‫هه‌ڵب����ژارد‪ ،‬هه‌ر زوو گ����ه‌وره‌ یاریده‌ده‌رانی‬ ‫له‌نێویشیاندا قه‌یس خه‌زعه‌لی جیابوونه‌وه‌‌و‬ ‫"به‌ پش����تیوانی ئێران "عه‌س����ائیبی ئه‌هلی‬ ‫ح����ه‌ق" دامه‌زرێندرا‪ ،‬ئیتر ل����ه‌و كاته‌وه‌ ئه‌و‬ ‫گرووپانه‌ی دڵس����ۆزییان ب����ۆ مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫ئایینی ئێران له‌ ش����اری ق����وم راگه‌یاندووه‌‬ ‫له‌بری نه‌ج����ه‌ف‪ ،‬له‌زیادبووندان به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌دوای ساڵی ‪2014‬وه‌‪.‬‬

‫به‌رده‌وامه‌‌و ئێمه‌ش ئاماده‌یه‌ن بۆ شه‌ڕكردن‬ ‫له‌ سوریا یان لوبنان یان یه‌مه‌ن یاخود هه‌ر‬ ‫واڵتێكی تر‌و له‌دژی هه‌ر دوژمنێكی ته‌كفیری‬ ‫تیرۆریست"‪.‬‬ ‫قس����ه‌كانی عیتابی له‌ ئێس����تاوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئ����ه‌رزی واقی����ع جێبه‌جێ ك����راون‪ ،‬چونكه‌‬ ‫گرووپی "نوجه‌با" به‌ سه‌ركردایه‌تی ئه‌كره‌م‬ ‫كه‌عبی له‌ مانگی ئازاری رابردوودا پێكهێنانی‬ ‫هێزێكی سه‌ربازی به‌ناوی "لیوای ئازادكردنی‬ ‫ج����ۆالن" راگه‌یاند‪ ،‬هه‌روه‌ها رایش����یگه‌یاند‬ ‫ك����ه‌ ئامانجی ئازادكردن����ی ناوچه‌ی جۆالنی‬ ‫س����وریا‌و دژایه‌تیكردنی ئیسرائیله‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك����ه‌ بۆ ئه‌وه‌ی گرووپه‌ ش����یعه‌كان‬ ‫ته‌نانه‌ت دوای له‌ناوبردنی توندڕه‌وانیش هه‌ر‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی قس����ه‌كانی عیتابی پێشنیاره‌كانی‬ ‫حه‌ی����ده‌ر عه‌بادی س����ه‌رۆك وه‌زی����ران كه‌‬ ‫له‌میان����ی س����ه‌ردانه‌كه‌ی ب����ۆ ویالیه‌ت����ه‌‬ ‫یه‌كگرت����ووه‌كان س����ه‌باره‌ت ب����ه‌ ئاینده‌ی‬ ‫گرووپه‌ شیعه‌كان رایگه‌یاند له‌ڕێی وه‌رگرتنی‬ ‫ئ����ه‌و جه‌نگاوه‌رانه‌ی ئ����اره‌زوو ده‌كه‌ن بچنه‌‬ ‫ریزه‌كانی س����وپا‌و پۆلی����س‪ ،‬ئه‌وانه‌ش كه‌‬ ‫ئاره‌زوو ناكه‌ن پاداش����ت بكرێن‌و بگه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫بۆ ژیان����ی مه‌ده‌نی‪ ،‬له‌الیه‌ن ئه‌و گرووپانه‌ی‬ ‫دڵس����ۆزییان ب����ۆ خامنه‌یی����ه‌‪ ،‬به‌ت����ه‌واوی‬ ‫ره‌تده‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش����ه‌وه‌ گرووپه‌كان����ی س����ه‌ر‬ ‫تائ����ی وه‌س����فی رووداوه‌كان����ی دوای‬ ‫به‌ عه‌لی سیس����تانی مه‌رجه‌عی ش����یعه‌ كه‌‬ ‫دیارترینیان "فیرقه‌ی جه‌نگی عه‌باس"ه‌ رێز فه‌تواك����ه‌ی سیس����تانی ده‌كات س����ه‌باره‌ت‬

‫به‌ جیهادی كاتی ل����ه‌دژی داعش‌و ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"كوده‌تایه‌ك ب����وو له‌الیه‌ن چه‌ند گرووپێكی‬ ‫س����ه‌ر به‌ ئێران ك����ه‌ فه‌ت����وای پێكهێنانی‬ ‫ده‌ی����ان گرووپی چه‌كداریان قۆس����ته‌وه‌‌و له‌‬ ‫به‌ره‌كان����ی ده‌ره‌وه‌ی عێراق ش����ه‌ڕ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫هه‌وڵی به‌ش����داریكردن له‌ پرۆسه‌ی سیاسی‬ ‫ده‌ده‌ن له‌ڕێی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‪ ،‬كه‌ سیس����تانی‬ ‫به‌ته‌واوی ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫كرۆكی ناكۆكییه‌كه‌ی نێوان پیاوانی ئایینی‬ ‫شیعه‌ له‌ "نه‌جه‌ف"ی عێراق‌و پیاوانی ئایینی‬ ‫ش����یعه‌ له‌ ش����اری "قوم"ی ئێران مێژوویی‌و‬ ‫كۆن����ه‌‌و بۆ بیرۆك����ه‌ی "ویالیه‌ت����ی فه‌قیه"‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ مه‌رجه‌عیه‌تی ئایینی له‌‬ ‫نه‌جه‌ف كه‌ سیستانی سه‌رۆكایه‌تی ده‌كات‬ ‫بیرۆكه‌ی "ویالیه‌ت����ی فه‌قیه" ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫داوای جیاكردن����ه‌وه‌ی ئایی����ن ل����ه‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫ده‌كات‌و بانگه‌شه‌ بۆ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫مه‌ده‌نی ده‌كات‪ ،‬ل����ه‌ كاتێكدا مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫ئایینی له‌ "قوم" به‌سه‌ركردایه‌تی خامنه‌یی‬ ‫هه‌وڵ����ی جێبه‌جێكردنی بیرۆكه‌ی "ویالیه‌تی‬ ‫فه‌قیه" له‌ عێراق ده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌م����ڕۆش گرووپه‌كان����ی س����ه‌ر به‌ئێران‬ ‫جه‌ماوه‌رێك����ی زۆر‌و هه‌ژموونێكی فراوانیان‬ ‫هه‌یه‌ نه‌ك ته‌نیا له‌ به‌ره‌كانی جه‌نگدا‪ ،‬بگره‌‬ ‫له‌ به‌غدا‌و پارێزگاكانی باشووریشدا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫نووسینگه‌ی گه‌وره‌یان هه‌یه‌ كه‌ تاڕاده‌یه‌كی‬ ‫زۆر له‌ بنكه‌ی پۆلیس����ی ناوچه‌كان ده‌چن‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و هێزه‌كانی س����وپا‌و پۆلیس زۆرجار‬ ‫خۆیان له‌ به‌ریه‌ككه‌وتن له‌گه‌ڵ ئه‌و گرووپانه‌‬ ‫الده‌ده‌ن‌و گه‌وره‌ ئه‌فس����ه‌ره‌كانیش له‌ترسی‬ ‫كێش����ه‌ هه‌وڵی باشكردنی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌ركرده‌ی گرووپه‌كان ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫حكومه‌تی عێراق له‌به‌رده‌م ئاسته‌نگێكی‬ ‫گه‌وره‌دایه‌ له‌ مامه‌ڵه‌ك����ردن له‌گه‌ڵ گرووپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی سه‌ر به‌ ئێران كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫س����نوور ده‌جه‌نگن‪ ،‬له‌ كاتێكدا ده‌ستووری‬ ‫عێراق رێگه‌ ب����ه‌وه‌ نادات‌و له‌ مادده‌ی ‪ 8‬دا‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬پابه‌ندی ده‌ستوه‌رنه‌دان له‌ كاروباری‬ ‫ناوخۆی ده‌وڵه‌تانی دیكه‌ ده‌بێت‌و هه‌وڵ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان به‌ رێگه‌چاره‌كانی‬ ‫ئاشتی ده‌دات" به‌اڵم ئه‌و گرووپانه‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌م كۆمه‌ڵ����ی نێوده‌وڵه‌تیدا ئیحراج‬ ‫ده‌كه‌ن‌و پێویس����ته‌ چاره‌س����ه‌رێك بۆ ئه‌م‬ ‫كێشه‌ س����ه‌خته‌ بدۆزێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا عێراق‬ ‫هه‌ر له‌ چوارچێ����وه‌ی ئه‌ڵقه‌كانی ملمالنێی‬ ‫هه‌رێمایه‌ت����ی ل����ه‌ خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس����تدا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫خێزانی داعشه‌كان له‌تكریت له‌چاوه‌ڕوانییه‌كی‌ ب ‌ێ كۆتادان‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر ل���ه‌ گونده‌كه‌ی ل���ه‌ باكووری‬ ‫نیقاش‪ ،‬غه‌زوان حه‌سه‌ن ئەلجبوری‬ ‫شه‌رگات ده‌ستگیركراوه‌‌و به‌ته‌نیا خراوه‌ته‌‬ ‫پێده‌چێت گه‌ڕان به‌دوای ئاشتیدا له‌كامپی كامپه‌ك���ه‌ پاش ئه‌وه‌ی له‌ هاوس���ه‌ركه‌ی‌و‬ ‫شه‌هامه‌ی‌ باكوری‌ تكریت شتێكی ئاسان منداڵه‌ك���ه‌ی‌و خێزانه‌ك���ه‌ی جیاكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی زڕبراك���ه‌ی س���ه‌ر به‌ داعش‬ ‫نه‌بێت كه‌ تێیدا خێزانی داعشه‌كان‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د ب���ه‌ "نیقاش"ی وت‪" :‬پێنج‬ ‫بوونه‌ته‌ دراوسێی ئه‌و خێزانانه‌ی دیكه‌‬ ‫مانگ له‌مه‌وبه‌ر حه‌ش���دی شه‌عبی‌و سوپا‬ ‫كه‌ له‌ ترسی زوڵم‌و زۆری ئه‌و رێكخراوه‌‬ ‫ل���ه‌ ش���ه‌رگات ده‌س���تگیریان ك���ردم‌و له‌‬ ‫ئاواره‌بوون‪.‬‬ ‫خێزانه‌كه‌م دایانبڕیم‌و كه‌س لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫حاج���ی ئه‌بو عه‌ل���ی ته‌مه‌ن شه‌س���ت له‌گه‌ڵ نه‌ك���ردووم‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك نه‌دراومه‌ته‌‬ ‫س���ااڵن‌و هاوس���ه‌ره‌كه‌ی كه‌وتوونه‌ت���ه‌ دادگا‌و چاره‌نووس���ی براكه‌ش���م نازان���م‬ ‫خێمه‌یه‌ك���ی بچووكی ناو كامپی ش���ه‌هامه‌ ك���ه‌ به‌جێیهێش���تین‌و چوو بۆ موس���ڵ تا‬ ‫كه‌ پێداویس���تییه‌كانی ژیان تێیدا ساده‌ن‌و شانبه‌شانی داعش شه‌ڕ بكات"‪.‬‬ ‫س���ه‌میره‌ مه‌حم���ود (‪ 47‬س���اڵ) ك���ه‌‬ ‫له‌ سووچێكیشیدا یارمه‌تیه‌كانی رێكخراوه‌‬ ‫مرۆییه‌كان كه‌ڵه‌كه‌ك���راوان‪ ،‬ئه‌ویش دوای هاوس���ه‌ركه‌ی ل���ه‌ ته‌قین���ه‌وه‌ی بۆمبێكی‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌ه���ۆی ئه‌ندامێت���ی كوڕه‌كه‌ی له‌ لكێندراو به‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌یه‌وه‌ كوژرا له‌به‌ر‬ ‫رێكخراوی داعشدا له‌ خانووه‌كه‌ی راگوێزرا ئه‌وه‌ی پۆلیس بوو‪ ،‬مووچه‌ی خانه‌نشینی‬ ‫وه‌رده‌گرت كه‌ یارمه‌تی ده‌دا له‌ دابینكردنی‬ ‫بۆ كامپی ده‌ركراوان‪.‬‬ ‫ئه‌ب���و عه‌لی ده‌ڵێت‪" :‬هه‌وڵمدا رێگری له‌ بژێ���وی منداڵه‌كانی‪ ،‬ب���ه‌اڵم ماوه‌یه‌كه‌ ئه‌و‬ ‫كوڕه‌ ‪ 16‬س���ااڵنه‌كه‌م بكه‌م تا په‌یوه‌ندی مووچه‌یه‌ی ب���ڕاوه‌ ئه‌وی���ش دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ داعش���ه‌وه‌ نه‌كات‌و لێی توڕه‌بووم‪،‬به‌اڵم كوڕه‌ ‪ 12‬س���ااڵنه‌كه‌ی كاتێ���ك رێكخراوه‌‬ ‫ئه‌و حه‌سبه‌ی بۆ بانگ كردم‌و له‌ ماڵه‌كه‌ی توندڕه‌وه‌كه‌ هاته‌ بۆ ناو قه‌زای شه‌رگاته‌وه‌‬ ‫خۆم���دا لێیاندام‌و وتیان ئه‌و بووه‌ته‌ كوڕی كاری له‌گه‌ڵ كردن‪.‬‬ ‫س���ه‌میره‌ ده‌ڵێ���ت‪" :‬خانووه‌كه‌م���ان‬ ‫رێكخراوه‌كه‌‌و چیتر كوڕی تۆ نییه‌‪ ،‬دواتر له‌‬ ‫فه‌یسبووك خوێندمه‌وه‌ كه‌ ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر رووخێندرا‌و گواستراینه‌وه‌ بۆ ئێره‌ ئه‌ویش‬ ‫كوژراوه‌‪ ،‬به‌اڵم من هه‌ر باجی س���ه‌ره‌ڕۆیی دوای ئه‌وه‌ی كوڕه‌ك���ه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌و ده‌د‌هم‌و له‌ماڵه‌كه‌م رایانگواستم بۆ ناو داعش رۆیش���ت ب���ۆ موس���ڵ‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ته‌مه‌نیش���ی منداڵ ب���وو‪ ،‬به‌اڵمئه‌ندامانی‬ ‫كامپ"‪.‬‬ ‫به‌ده‌گم���ه‌ن گه‌نجێك له‌نێ���و كامپه‌كه‌دا رێكخراوه‌كه‌ وانه‌ی ش���ه‌ریعه‌تیان پێده‌وت‌و‬ ‫ده‌بینی���ت له‌وانه‌ش ئه‌حم���ه‌د مه‌حمود كه‌ مه‌ش���قیان پێده‌كرد‌و له‌گه‌ڵ خۆیان بردیان‬ ‫گه‌نجێكی بیس���ت س���ااڵنه‌‌و پێن���ج مانگ بۆ موس���ڵ‪ ،‬له‌و كاته‌ش���ه‌وه‌ چاره‌نووسی‬

‫چەند منداڵێک لە کەمپی شەهامە‬ ‫نازانم"‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی ئ���ه‌و خێزانانه‌ی له‌ كامپه‌كه‌دان‬ ‫خێزانی داعش���ه‌كانن‌و له‌ قه‌زای شه‌رگات‬ ‫(‪ 125‬كم له‌ باكووری خۆرئاوای موس���ڵ)‬ ‫هێن���راون‌و هه‌ندێك���ی دیكه‌ش���یان وه‌ك‬ ‫خۆیان ده‌ڵێن كه‌ س���وپای عێراق‌و گرووپه‌‬ ‫چه‌كداره‌كان���ی تر هاتوونه‌ت���ه‌ قه‌زاكه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆچیان كردووه‌ بۆ موسڵ‌و له‌ به‌ری چه‌پ‬ ‫یاخود راستی شاره‌كه‌دا ماونه‌ته‌وه‌ تا سوپا‬ ‫چووه‌ته‌ ش���اره‌كه‌‌و ئیتر خۆیان راده‌س���ت‬ ‫ك���ردووه‌‌و گواس���ترانه‌ته‌وه‌ ب���ۆ كامپه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكی دیكه‌شیان به‌زۆر راگوێزراون‪.‬‬ ‫رۆژی ‪30‬ی ئاب���ی راب���ردوو ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگای س���ه‌اڵحه‌دین بڕی���اری دا ب���ه‌‬

‫ده‌ركردن���ی خێزان���ی ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیان به‌ داعشه‌وه‌ كردووه‌ بۆ ماوه‌ی‬ ‫‪ 10‬ساڵ‌و رێگرتن له‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی خێزانه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌ل���ه‌ له‌ جێبه‌جێكردن���ی بڕیاره‌كه‌‬ ‫نه‌كرا ئه‌ویش به‌هۆی گوش���اری رێكخراوه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی‌و مرۆیی���ه‌كان‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫نێ���رده‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرت���ووه‌كان له‌ عێراق‬ ‫(یونام���ی) ك���ه‌ مانگی ئه‌یلول���ی رابردوو‬ ‫نامه‌یه‌كی ناڕه‌زایی بۆ س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‬ ‫عێراق ن���ارد‌و تێیدا بڕیاره‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێ���زگای س���ه‌اڵحه‌دینی به‌ نایاس���ایی‌و‬ ‫پێچه‌وانه‌ی ده‌ستووری عێراق‌و په‌یماننامه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌و مرۆییه‌كان‌و مافه‌كانی مرۆڤ‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م دا‌و ب���ه‌ "بڕیارێك���ی تۆڵه‌ئامێز"‬

‫وه‌س���فیكرد كه‌ زی���ان به‌ ئاش���ته‌وایی ل ‌ه‬ ‫عێراق‌و په‌یوه‌ندیی���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان له‌‬ ‫پارێزگاكه‌دا ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئۆپراس���یۆنه‌كانی‬ ‫فه‌رمانده‌ی���ی‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دینیش بڕیاری���دا ئ���ه‌و بڕیاره‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی پارێزگای س���ه‌اڵحه‌دین كارا‬ ‫بكات‌و خێزانی داعش���ه‌كان له‌ یه‌ك كامپدا‬ ‫كۆبكات���ه‌وه‌ ئه‌ویش دوای ئه‌و ش���ه‌پۆلی‬ ‫تۆڵه‌سه‌ندنه‌وانه‌ی له‌ كۆتایی ساڵی ‪2016‬‬ ‫له‌ قه‌زای ش���ه‌رگات له‌دژیان روویدا‪ ،‬ئیتر‬ ‫هێزه‌كانی س���وپا‌و حه‌ش���دی عه‌ش���ایری‬ ‫به‌ده‌ی���ان خێزانی���ان ب���ۆ ن���او كامپه‌كه‌‬ ‫راگواست‪.‬‬ ‫ته‌نی���ا مندااڵن ل���ه‌وه‌ تێنگه‌یش���تن كه‌‬

‫له‌ده‌وروبه‌ریان رووده‌دات‌و كاتی خۆیان به‌‬ ‫یاریكردن له‌ناو كامپه‌كه‌دا به‌س���ه‌ر ده‌ب ‌هن‌و‬ ‫دیارترین نیش���انه‌ی س���ه‌ر روخساریشیان‬ ‫ئه‌و ره‌نگ���ه‌ برۆنزیه‌ تۆخه‌یه‌ كه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌موچاویان���دا زاڵه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك قژیش���یان‬ ‫زه‌ردهه‌ڵگ���ه‌ڕاوه‌ به‌ه���ۆكاری تیش���كی‬ ‫سووتێنه‌ری خۆر‌و بای وه‌زری‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و ئه‌فس���ه‌رانه‌ی پاراس���تنی‬ ‫كامپه‌یانپێ س���پێردراوه‌ وتی رێوش���وێنه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كان رێگه‌ ناده‌ن هیچ كه‌س���ێك كه‌‬ ‫مۆڵه‌ت���ی پێنه‌درابێت بچێت���ه‌ الی خێزانه‌‬ ‫ده‌ستبه‌س���ه‌ركراوه‌كان ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر له‌‬ ‫خ���ودی ده‌زگا ئه‌منییه‌كانیش بێت‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫رێ���گا به‌ رێكخ���راوه‌ مرۆیی���ه‌كان ده‌درێت‬ ‫یارمه‌تی پێشكه‌ش بكه‌ن‪.‬‬ ‫چاالكوانی مه‌ده‌نی بی�ل�ال عه‌بدوڵاڵ كه‌‬ ‫له‌ یه‌كێ���ك له‌و رێكخ���راوه‌ نێوده‌وڵه‌تیانه‌‬ ‫كارده‌كات ك���ه‌ یارمه‌ت���ی پێش���كه‌ش به‌‬ ‫ئاواره‌كان���ی كامپه‌ك���ه‌ ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێ���ت‪:‬‬ ‫"بارودۆخی مرۆیی ده‌ستبه‌سه‌ركراوان زۆر‬ ‫س���ه‌خته‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌ش س���ه‌ختتر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئه‌م دۆس���ێیه‌ یه‌كێكه‌ ل���ه‌ ئاڵۆزترین ئه‌و‬ ‫مه‌س���ه‌النه‌ی ل���ه‌ قۆناغی دوای داعش���دا‬ ‫رووب���ه‌ڕووی كۆمه‌ڵگه‌ ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خێزانی ئه‌وان���ه‌ی له‌گه‌ڵ داعش كارده‌كه‌ن‬ ‫به‌هه‌زاران���ن كه‌ له‌ چه‌ن���د پارێزگایه‌كدان‌و‬ ‫پێویس���ته‌ پ�ل�ان‌و س���تراتیجێكی روون‬ ‫هه‌بێت بۆ مامه‌ڵه‌ك���ردن له‌گه‌ڵ ئه‌و توێژه‌‬ ‫له‌ڕووی ئه‌من���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ ئاینده‌دا نه‌وه‌یه‌كی توندڕه‌و تیرۆریست‬ ‫دروست نه‌كه‌ن"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )582‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/6/20‬‬

‫پۆلیس ‌ی سلێمانی‌‪:‬‬ ‫روداوه‌كه‌ ‌ی تانیا ته‌مومژاویه‌‪ ،‬نازانین خۆ ‌ی كوشت یان كوژرا؟!‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫به‌ره‌به‌یانی‌ ڕۆژی‌ هه‌ینی‌‬ ‫‪ ،2017/6/16‬ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪22‬‬ ‫ساڵ به‌ناوی‌ تانیا نیاز به‌كوژراوی‌‬ ‫له‌شاخی‌ گۆیژه‌ دۆزرایه‌وه‌‪ ،‬تانیا‬ ‫ماوه‌ی‌ هه‌شت مانگه‌ ژیانی‌‬ ‫هاوسه‌رگیریی‌ پێكهێناوه‌‪.‬‬ ‫تانی����ا‪ ،‬دانیش����توی‌ گه‌ڕه‌ك����ی‌‬ ‫قوله‌ره‌یس����ی‌ ش����اری‌ س����لێمانی‌‌و‬ ‫خوێندكاری‌ قۆناغ����ی‌ چواری‌ كۆلیژی‌‬ ‫كش����توكاڵ له‌زانكۆی‌ س����لێمانی‌ بو‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ ه����اورێ نزیكه‌كانی‌ دوو ڕۆژ‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ توش����ی‌ ئه‌و ڕوداوه‌ بێت‬ ‫بێزارییه‌كی‌ زۆر به‌ڕوخس����اریه‌وه‌ دیار‬ ‫بوه‌و ئاره‌زوی‌ نه‌كردوه‌ نه‌بوه‌ قس����ه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هاورێ نزیكه‌كانیش����ی‌ بكات‪،‬‬ ‫هه‌رزو له‌دوای‌ ئه‌نجامدانی‌ تاقیكرنه‌وه‌‬ ‫زانكۆی‌ به‌جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫تانی����ا ته‌نه����ا دو وان����ه‌ی‌ ماب����و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ مابو‪ ،‬كه‌ كۆتایی‌ به‌ژیانی‌‬ ‫ه����ات‪ ،‬كه‌س����وكاره‌كه‌ی‌ نایانه‌وێ����ت‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌مه‌رگی‌ كچه‌كه‌یان هیچ‬ ‫بڵێن‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ باخداری‌ له‌كۆلیژی‌‬ ‫كشتوكاڵی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌‪ ،‬د‪.‬سدیق‬ ‫عه‌ل����ی‌ كه‌م����اوه‌ی‌ چوار س����اڵه‌ وانه‌‬ ‫به‌تانیا ده‌ڵێته‌وه‌‌و مامۆس����تای‌ بوه‌‪،‬‬ ‫له‌مباره‌وه‌ وتی‌ "دیاربو تانیا خه‌مێكی‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ له‌وانه‌كانیدا زۆرباش‬ ‫نه‌بو‪ ،‬ئ����ه‌و هیچی‌ باس نه‌ده‌كرد‪ ،‬زۆر‬ ‫له‌س����ه‌رخۆو بێده‌نگ بو زۆر به‌كه‌می‌‬ ‫ده‌بینرا‪ ،‬دو ڕۆژ پێش ئه‌وه‌ی‌ توش����ی‌‬ ‫ئه‌و ڕوداوه‌ بێت له‌به‌ش بینیم‌و باسی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان����ی‌ ك����رد‌و وتی‌ باش‬ ‫بوم"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ل����ه‌دوای‌ مه‌رگ����ی‌ تانیا‬ ‫نیگه‌ران����ی‌‌و خ����ه‌م له‌دڵی‌ س����ه‌رجه‌م‬ ‫مامۆس����تایان‌و خوێندكاراندا دروست‬

‫ب����وه‌‌و نازان����ن بۆچی‌‌و چ����ۆن گیانی‌‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌؟! له‌چه‌ند ڕۆژی‌ داهاتودا‬ ‫به‌هاوكاری‌ ئه‌نجومه‌نی‌ به‌ش له‌به‌رده‌م‬ ‫به‌شدا مه‌راس����یمێكی‌ بۆ سازده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫كه‌ مه‌به‌ستمان هاوخه‌می‌‌و نیگه‌رانییه‌‬ ‫بۆمه‌رگی‌ تانیا‪ ،‬كه‌ زۆربه‌ی‌ هاوڕێكانی‌‬ ‫خه‌مبارن بۆ مه‌رگی‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌هاورێ‌ نزیكه‌كانی‌ به‌ناوی‌‬ ‫هۆنیا كه‌ وه‌ك ده‌سته‌ خوشك ده‌بینرا‬ ‫له‌زانك����ۆ‌و ب����ه‌رده‌وام پێكه‌وه‌ب����ون‌و‬ ‫هاورێی‌ گیانی‌ به‌گیانی‌ یه‌كتربون‪ ،‬وتی‌‬ ‫"له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ زانیومه‌‬ ‫تانیا له‌ژیاندا نه‌م����اوه‌‌و چه‌ند ڕۆژێك‬ ‫پێش ئه‌وه‌ی‌ توش����ی‌ ئه‌و روداوه‌بێت‬ ‫قس����ه‌ی‌ نه‌ده‌كردو نه‌یده‌‌ویست كه‌س‬ ‫ببینێ����ت‪ ،‬چه‌ند ڕۆژێ����ك پێش ئه‌وه‌‬ ‫ژم����اره‌ی‌ داخرابو وه‌اڵم����ی‌ ته‌له‌فونی‌‬ ‫نه‌ده‌دای����ه‌وه‌‌و هه‌رچه‌ن����د قسه‌ش����ی‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬باسی‌ هیچی‌ نه‌ده‌كرد"‪ .‬‬ ‫له‌مباره‌وه‌ وته‌بێژی‌ پۆلیسی‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬نه‌قیب سه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یان����د "به‌ره‌به‌یان����ی‌‬ ‫ڕۆژی‌ هه‌ین����ی‌ ‪ ،2017/6/16‬ته‌رمی‌‬ ‫ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 22‬س����اڵ به‌ناوی‌ تانیا‬ ‫نی����از له‌ش����اخی‌ گۆی����ژه‌ دۆزرایه‌وه‌‌و‬ ‫تیمه‌كان����ی‌ لێكۆلین����ه‌وه‌ی‌ به‌ڵگ����ه‌ی‌‬ ‫تاوان گه‌ش����تونه‌ته‌ شوێنی‌ ڕوداوه‌كه‌‌و‬ ‫ته‌رمه‌كه‌یان ڕه‌وانه‌ی‌ پزیشكی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫س����لێمانی‌ كردوه‌ كه‌ به‌فیشه‌ك گیانی‌‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "كاتێ����ك تیمه‌كانم����ان‬ ‫گه‌شتونه‌ته‌ ش����وێنی‌ ڕوداوه‌كه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫كه‌سی‌ كوژراو له‌ئۆتۆمبیله‌كه‌یدا بوه‌‌و‬ ‫ده‌مانچه‌یه‌كیش����ی‌ پێب����وه‌‪ ،‬ڕوداوه‌كه‌‬ ‫ته‌مومژاویه‌و نازانین خۆی‌ كوش����توه‌‬ ‫یان كوژراوه‌؟! وته‌ی‌ هاوس����ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌رگی����راوه‌ كاتێك كاتژمێ����ر چواری‌‬ ‫به‌یان����ی‌ به‌خه‌به‌ردێت‌و س����ه‌یرده‌كات‬ ‫تانیا له‌جێگه‌كه‌ی����دا نه‌ماوه‌‌و نازانێت‬ ‫بۆ كوێ چوه‌‌و دواتر كه‌س����وكاره‌كه‌ی‌‬

‫چه‌ند ڕۆژێك پێش‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ توش ‌‬ ‫ئه‌و روداوه‌بێت‬ ‫قس ‌هی‌ نه‌ده‌كردو‬ ‫نه‌یده‌‌ویست كه‌س‬ ‫ببینێت‪ ،‬چه‌ند‬ ‫ڕۆژێك پێش ئه‌و‌ه‬ ‫ژمار‌هی‌ داخرابو‬ ‫ی‬ ‫وه‌اڵمی‌ ته‌له‌فون ‌‬ ‫نه‌ده‌دایه‌وه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ند قسه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرد باسی‌ هیچ ‌‬ ‫نه‌ده‌كرد‬ ‫ تانیا نیاز‬ ‫ئ����اگادار ده‌كات‌و چه‌ن����د ش����وێنێكی‌‬ ‫به‌دوادا ده‌گه‌رێن‌و دواجار له‌ش����اخ ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆی����ژه‌ به‌ك����وژراوی‌ ده‌یدۆزن����ه‌وه‌‌و‬

‫دەزگای جەمال عیرفان‬ ‫بۆ چاپ‌و باڵوکردنەوە‬

‫ریکالم‬

‫کاسۆ مۆڵ ـ نهۆمی چوارەم‬

‫بڕیاری‌ دادگان‌و په‌ڕاوی‌ یاس����ایش بۆ‬ ‫تیمه‌كانمانی‌ لێ‌ ئاگادار ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ پۆلیس����ی‌ س����لێمانی‌ ڕوداوه‌كه‌ كراوه‌ت����ه‌وه‌ ئاخۆ ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫جه‌ختیش له‌وه‌ده‌كاته‌ كه‌ چاوه‌ڕوانی‌ خۆكوژیه‌ یان ده‌ستی‌ كه‌سێكی‌ تێدایه‌و‬

‫كوژراوه‌‪ ،‬هه‌تا ئێس����تاش كه‌سوكاری‌‬ ‫كوژراوه‌كه‌ نه‌هاتونه‌ته‌ بنكه‌ی‌ پۆلیس‌و‬ ‫سكااڵیان تۆمار نه‌كردوه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫ی نواندن ده‌كه‌م‬ ‫زیالن دورو‪ :‬ئاره‌زو ‌‬

‫له‌فیلمی‌ كوردی‌‌و له‌گه‌ڵ ده‌رهێنه‌رانی‌ كورد‬ ‫ئا‪ :‬زانا حه‌مه‌ غه‌ریب‬ ‫زیالن ئۆداباشی‌ ناسراو به‌زیالن دورو‬ ‫له‌ساڵی‪ 1988‬له‌شاری‌ ئامه‌د له‌باكور ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان له‌باوكێكی‌ كوردو دایكێكی‌‬ ‫تورك هاتۆته‌ دونیاوه‌ كچی‌ یه‌ڵماز‬ ‫ئۆداباشی شاعیره‌‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‌ منداڵیدا‬ ‫بوه‌ خانه‌واده‌كه‌ی‌ كۆچیان كردوه‌ بۆ‬ ‫شاری‌ ئیزمیرو له‌وێ‌ چۆته‌ قوتابخانه‌و‬ ‫قۆناغه‌كانی‌ خوێندنی‌ ته‌واوكردوه‌‪،‬‬ ‫زیالن ئێستا یه‌كێكه‌ له‌ئه‌كته‌ره‌ دیارو‬ ‫ناوداره‌كانی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ توركیاو‬ ‫تائێستا به‌شداری‌ له‌‪ 10‬زنجیره‌ درامای‌‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌‌و فیلمدا كردوه‌ له‌دیدارێكی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا باس له‌ژیانی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ هونه‌ری‌ خۆی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ڵبژاردنی‌ نواندن به‌ڕێكه‌وت‬ ‫بو یان به‌ به‌رنامه‌و پالن؟‬ ‫زیالن دورو‪ :‬له‌ڕاستیدا من له‌منداڵیمه‌وه‌‬ ‫ش���ه‌یدای‌ نواندن بوم‌و خه‌ون���م به‌وه‌وه‌‬ ‫ده‌بینی‌ رۆژێك له‌سه‌ر شاشه‌ ده‌ربكه‌وم‌و‬ ‫وه‌ك ئه‌كته‌ر به‌شداری‌ فیلمه‌كان بكه‌م‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ قۆناغه‌كانی‌ خوێندنیشمدا چه‌ند‬ ‫جارێك له‌ش���انۆگه‌رییه‌كان به‌شداربوم‌و‬ ‫هه‌وڵم هه‌بو دواتر ناس���ینی‌ تومای‌ بوه‌‬ ‫هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ ده‌ست به‌كاری‌‬ ‫هونه‌ری‌ بكه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ئه‌كادیمی‌‬ ‫نواندنت نه‌خوێندوه‌؟‬ ‫زیالن دورو‪ :‬به‌ڵی‌ من نواندن‌و شانۆم‬ ‫له‌ناوه‌ندی‌ رۆشنبیری‌ سه‌دری‌ خوێندوه‌‪،‬‬ ‫واته‌ به‌خوێندن شانۆ فێر بوم‌و دواتریش‬ ‫زانك���ۆی‌ ئه‌نادۆڵ به‌ش���ی‌ رادیۆو تیڤیم‬ ‫ته‌واوك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ له‌ڕاهێنانی‌‬ ‫به‌رده‌وامم وه‌ك ئه‌كته‌ر‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر جوانیه‌ك���ه‌ت نه‌بوایه‌‬ ‫باوه‌ڕت وابو به‌و ش���ێوه‌یه‌ س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌ده‌ست بهێنیت؟‬ ‫زیالن دورو‪ :‬من ب���اوه‌ڕم به‌تواناكانی‌‬ ‫خۆم هه‌یه‌ نه‌ك به‌جوانیه‌كه‌م‪ .‬راس���ته‌‬ ‫جوانی‌ شانسێكی‌ گه‌وره‌یه‌ بۆ سه‌ركه‌وتن‌و‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ ه���ه‌ر مرۆڤێك ل���ه‌وكاره‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامی‌ ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر ناشیرینش‬ ‫بومای���ه‌ ئه‌وا هه‌ر نواندن���م هه‌ڵده‌بژاردو‬ ‫ئه‌وكات رۆڵ���ی‌ كچێكی‌ ناش���یرین یان‬ ‫پیره‌ژنێكم ده‌بینی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاچه‌ند خێزانه‌كه‌ت پشتگیریت‬ ‫لێ‌ ده‌كه‌ن؟‬ ‫زیالن دورو‪ :‬به‌ڕاس���تی‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫باوك���م زۆر رێگری‌ لێده‌ك���ردم‌و باپیرم‬ ‫واته‌ باوكی‌ باوكم زۆر دژایه‌تی‌ كاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌ك���ردم‌و رازی‌ نه‌ده‌بو‪ ،‬ب���ه‌اڵم دایكم‬ ‫هانده‌رێك���ی‌ س���ه‌ره‌كیم بو پش���تیوانی‌‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ ئه‌و هۆكاری‌ س���ه‌ركه‌وتن‌و‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ من بو‪ .‬به‌اڵم ئێستاش هه‌م‬

‫باوك���م‌و هه‌م ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ ن���اڕازی‌ بون‬ ‫به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان ئاسایی‌ بونه‌ته‌وه‌و‬ ‫پشتیوانیم لێ‌ ده‌كه‌ن‌و هانده‌رمن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرتر له‌دراماكاندا به‌ش���داری‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ت‌و ده‌رده‌كه‌وی���ت هۆكارێك���ی‌‬ ‫تایب���ه‌ت هه‌یه‌ یاخود حه‌زت به‌كاركردنه‌‬ ‫له‌زنجیره‌ دراماكاندا؟‬ ‫زیالن دورو‪ :‬نه‌خێر ئه‌وه‌یان له‌ده‌ستی‌‬ ‫مندا نی���ه‌‌و ئه‌گه‌رنا من حه‌زم به‌نواندنه‌‬ ‫له‌فیلمی‌ س���ینه‌مایی‌‌و هه‌ڵبه‌ت چانسی‌‬ ‫به‌ش���داری‌ ك���ردن كه‌متر ب���ۆم هاتۆته‌‬

‫پێش���ه‌وه‌ له‌بواری‌ س���ینه‌ما‪ ،‬به‌ڕاستی‌‬ ‫نوان���دن له‌س���ینه‌ما له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ماندوبون���ی‌ زیاتری‌ پێویس���ته‌ به‌راورد‬ ‫به‌دراما‪ ،‬به‌اڵم چێژێكی‌ زیاترو هه‌ستێكی‌‬ ‫تایبه‌تیتری‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌و هیوایه‌م له‌ئاینده‌دا‬ ‫زیاتر به‌ش���داریم هه‌بێت‌و ئ���ه‌و هه‌له‌م‬ ‫بۆ بڕه‌خس���ێت له‌الی���ه‌ن ده‌رهێنه‌رانی‌‬ ‫سینه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ریه‌ككه‌وتنه‌كان���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌رهێنه‌ره‌ توركه‌كان زۆرتره‌ له‌كاركردندا‬ ‫بۆچی‌؟‬

‫زیالن دورو‪ :‬من كاری‌ هونه‌ری‌ ده‌كه‌م‌و‬ ‫له‌كاری‌ هونه‌ریشدا هه‌م ده‌رهێنه‌ر به‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌كته‌ری‌ باش���ه‌وه‌یه‌ هه‌می���ش ئه‌كته‌ر‬ ‫به‌دوای‌ سیناریۆو ده‌رهێنه‌ری‌ باشه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئیت���ر بۆ من جیاوازی‌ نی���ه‌ به‌مه‌رجێك‬ ‫ئ���ه‌و رۆڵه‌ی‌ ده‌یبینم ئه‌و س���یناریۆیه‌ی‌‬ ‫دێت���ه‌ به‌رده‌س���تم دژی‌ هی���چ نه‌ته‌وه‌و‬ ‫ئای���ن‌و زمانێك نه‌بێت‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ش‬ ‫بزانه‌ فیلم���ی‌ (قرێژ) كه‌یه‌كه‌مین فیلمی‌‬ ‫س���ینه‌مایی‌ منه‌ له‌ده‌رهێنانی‌ ده‌رهێنه‌ر‬ ‫یوس���ف چه‌تین���ه‌ كه‌ك���ورده‌و خه‌ڵكی‌‬

‫ئاگریه‌و چیرۆكه‌كه‌شی‌ باس له‌بارودۆخی‌‬ ‫ژیانی‌ كوردو ژنانی‌ كوردو سیس���ته‌م ‌ی‬ ‫پیاوساالری‌‌و ش���ه‌ڕی‌‪ 40‬ساڵه‌ی‌ باكورو‬ ‫جاشایه‌تی‌ ده‌كات له‌باكوری‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌واته‌ ئه‌گ���ه‌ر ده‌رهێنه‌رانی‌‬ ‫ك���وردی‌ به‌ش���ه‌كانی‌ تری‌ كوردس���تان‬ ‫داوات ل���ێ‌ بك���ه‌ن به‌ش���داری‌ ده‌كه‌یت‬ ‫له‌فیلمه‌كانیان؟‬ ‫زی�ل�ان دورو‪ :‬به‌ڵی‌ به‌خۆش���حاڵیه‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت زۆر حه‌زم به‌و چیرۆكانه‌یه‌ كه‌‬ ‫باس له‌ئازارو نه‌هامه‌تی‌و تێكۆشانه‌كانی‬ ‫گه‌ل���ی‌ ك���ورد ده‌كات‪ ،‬به‌ش���انازییه‌وه‌‬ ‫ئام���اده‌م له‌و ج���ۆره‌ فیلمان���ه‌دا رۆڵ‬ ‫ببینم له‌هه‌ر ش���وێنێك بێ���ت له‌توركیا‬ ‫له‌كوردس���تان‌و دڵنیام ده‌توانین به‌هۆی‬ ‫س���ینه‌ماوه‌ په‌یام���ی‌ ك���وردو ئ���ازارو‬ ‫نه‌هامه‌ت���ی‌‌و ش���ۆڕش‌و به‌رخۆدانه‌كانی‌‬ ‫بگه‌یه‌نینه‌ جیه���ان‌و رۆڵی‌ باش بگێڕین‬ ‫له‌و بواره‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها كێش���ه‌ی‌ زمانیشم‬ ‫نیه‌ چونك���ه‌ به‌كوردی‌ ئه‌توانم زۆر باش‬ ‫گفتوگۆ بكه‌م‌و ته‌نانه‌ت له‌فیلمی‌ (قرێژ)‬ ‫یش به‌كوردی‌ قسه‌ ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌ب���ڕوای‌ ت���ۆ رۆڵ���ی‌‬ ‫سینه‌ماكارانی‌ كورد له‌سینه‌مای‌ توركی‌‬ ‫له‌چ ئاستێكدایه‌؟‬ ‫زی�ل�ان دورو‪ :‬به‌ڕاس���تی‌ هه‌وڵی‌ باش‬ ‫هه‌یه‌ به‌اڵم هێشتا كه‌مه‌و الوازه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویس���تی‌ به‌كاری‌ زۆرت���ر هه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫رێگری‌‌و به‌ربه‌س���ت‌و پاڵپشتی‌ نه‌كردن‬ ‫ناهێڵن هه‌وڵ���ه‌كان به‌ئه‌نجام بگه‌ن‪ .‬من‬ ‫هیواخوازم ده‌رهێن���ه‌ری‌ كورد به‌ڕێژه‌ی‌‬ ‫ده‌رهێنه‌رانی‌ تورك هه‌بن له‌س���ینه‌مای‌‬ ‫توركی‌‌و هیواخ���وازم فیلم���ی‌ كوردی‌‌و‬ ‫درامای‌ ك���وردی‌ زۆرب���ن‪ ،‬زۆر نیگه‌رانم‬ ‫كاتێ���ك ده‌بین���م كاره‌كت���ه‌ری ك���ورد‬ ‫له‌س���ینه‌مای توركیدا له‌الیه‌ن به‌ش���ێك‬ ‫له‌ده‌رهێنه‌ره‌كانه‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ناشیرین‬ ‫وه‌ك كه‌س���انی‌ ش���اخی‌‌و نه‌خوێنده‌وارو‬ ‫پیاوكوژو دزو ژنكوژ پیش���ان ده‌درێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئه‌مان���ه‌ كاریگه‌رییان زۆر‬ ‫نیه‌و كورد له‌وه‌ گه‌وره‌تره‌‪ ،‬به‌اڵم مایه‌ی‌‬ ‫خه‌مه‌ كه‌ نه‌توانرێ���ت كاره‌كته‌ری‌ كورد‬ ‫رزگاربكرێت له‌وه‌ی‌ به‌و شێوه‌یه‌ نیشان‬ ‫ی ده‌رهێنه‌رانی‌‬ ‫نه‌درێت‪ .‬به‌هی���وای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كورد كاری‌ زیاتر بكه‌ن له‌و روه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تاچه‌ن���د بین���ه‌ری‌ فیلم���ه‌‬ ‫كوردییه‌كانی���ت‌و ش���اره‌زایت له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫سینه‌ماو فیلمی‌ كوردی‌ هه‌یه‌؟‬ ‫زیالن دورو‪ :‬ئاگاداری‌ به‌شێك له‌كارو‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌ ده‌رهێنه‌ران���ی‌ ك���وردم‌و زۆر‬ ‫فیلمیش���م بینی���وه‌ جگ���ه‌ له‌فیلمه‌كانی‌‬ ‫یه‌ڵم���از گونه‌ی‌ فیلمی‌ به‌همه‌ن قوبادی‌‌و‬ ‫هونه‌ر س���ه‌لیمم بینیوه‌و سه‌رس���ام بوم‬ ‫به‌كاره‌كانی���ان‌و هی���وادارم له‌ڕێگ���ه‌ی‌‬ ‫س���ینه‌ماوه‌ هه‌وڵ���ی‌ زیات���ر بدرێت بۆ‬ ‫ناساندنی‌ كورد‪.‬‬

‫پڕۆژه‌ی نۆژه‌نكردنه‌وه‌و نوێكردنه‌وه‌ی سه‌رای سلێامنی به‌سه‌رده‌كرێته‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری گش���تی رۆش���نبیری‌‌و هون���ه‌ر ‌ی‬ ‫سلێمانی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "س���ه‌رای سلێمانی ره‌مزی‬ ‫به‌رخودان‌و خۆڕاگری‌و تێكۆشانی سلێمانییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی جێگای بایه‌خه‌"‪.‬‬ ‫بابه‌كر دڕه‌یی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی رۆش���نبیری‌و‬ ‫هون���ه‌ری س���لێمانی‪ ،‬پ���ڕۆژه‌ی نۆژه‌نكردن���ه‌وه‌و‬ ‫نوێكردنه‌وه‌ی س���ه‌رای س���لێمانی به‌س���ه‌ركرده‌وه‌و‬ ‫جه‌ختی له‌وه‌ كرده‌وه‌ ك ‌ه "سه‌رای سلێمانی یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌شوێنه‌وارو پێگه‌ هه‌ره‌ دیاره‌كانی شاری سلێمانی‬ ‫له‌ڕاب���ردودا ك ‌ه ش���وێنی به‌رخودان‌و تێكۆش���ان‌و‬

‫ئیداره‌دان���ی ش���اره‌كه‌ بوه‌ له‌قۆناغ��� ‌ه جیاجیاكانی‬ ‫مێژودا‪ ،‬بۆیه‌ نۆژه‌نكردن���ه‌وه‌و بایه‌خپێدانی له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی گش���تی رۆش���نبیری‌و هونه‌ره‌و‌ه‬ ‫جێگای بایه‌خه‌"‪.‬‬ ‫رۆژ ‌ی ‪ ،2017/6/14‬بابه‌ك���ر دڕه‌یی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گش���تی رۆشنبیری وهونه‌ری س���لێمانی‪ ،‬به‌یاوه‌ری‬ ‫محه‌مه‌د یاس���ین یاریده‌ده‌ری به‌ڕێوه‌به‌ری گش���تی‪،‬‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ س���ه‌رای سلێمانیان به‌س���ه‌ركرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫دوای ماوه‌یه‌ك وه‌س���تانی‌ كارك���ردن تێیداو دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی كلیلی سه‌راك ‌ه ته‌سلیم به‌ڕۆشنبیری سلێمانی‬

‫‪11‬‬

‫‪»æêīµ »ËĠňĥŎð‬‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫فیلمی (هه‌ژار‪ ..‬پیاوێكی‌ گه‌وره‌‪،‬‬ ‫خۆشه‌ویستییه‌كی‌ بچوك)‬ ‫سیناریۆ‌و ده‌رهێنان‪ :‬هاندان ئێبكچی‌‬ ‫وێنه‌گرتن‪:‬ئارداڵ كهرمان‬ ‫مۆنتاژ‪ :‬نیكۆس كاناكیس‬ ‫مۆس���یقا‪ :‬مه‌زڵوم س���یمن‪ ،‬سه‌ردار‬ ‫یڵچن‬ ‫به‌رهه‌می‌‪ :‬هاوبه‌شی‌ "توركیا‪ ،‬یۆنان‪،‬‬ ‫هه‌نگاریا"‪2001-‬‬ ‫رۆژی‌ باڵوكردنه‌وه‌‪19 :‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ری‌‬ ‫‪ ،2001‬توركیا‬ ‫ماوه‌ی‌ فیلم‪ 120:‬خوله‌ك‬ ‫نوان���دن‪ :‬ش���كران گونگ���ور‪ ،‬دیالن‬ ‫ئارچیتی���ن‪ ،‬فوس���ون دیمیریل‪ ،‬یلدیز‬ ‫كنتر‪ ،‬ئیسماعیل حه‌قی‌ سین‪.‬‬ ‫فیلمی‌ (هه‌ژار) یه‌كێكه‌ له‌و چه‌ندان‬ ‫فیلمه‌ی‌ ك���ه‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ له‌نێوخۆی‌‬ ‫توركیادا قه‌ده‌غه‌ك���را‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫فیلمه‌كه‌ سیاسیه‌‌و باس له‌دۆزی‌ كورد‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫چیرۆك���ی‌ فیلمه‌كه‌ ب���اس له‌كچێكی‌‬ ‫پێنج س���ااڵن ده‌كات كه‌ دایك‌و باوكی‌‬ ‫نییه‌‌و باوك‌و دایكی‌ له‌الیه‌ن پۆلیس���ی‌‬ ‫توركیاوه‌ كوژراون‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م كچ���ه‌ له‌الی���ه‌ن دادوه‌رێك���ی‌‬ ‫خانه‌نشینه‌وه‌ هه‌ڵده‌گیرێته‌وه‌ له‌شاری‌‬ ‫ئه‌س���ته‌نبوڵ‌و دژی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كچه‌كه‌‬ ‫به‌زمانی‌ كوردی‌ قس���ه‌ ب���كات‪ .‬به‌اڵم‬ ‫به‌تێپه‌ڕبونی‌ كات‌و رۆژگار‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی‌‬ ‫دادوه‌ره‌ك���ه‌ به‌س���ه‌رهاتی‌ ت���ه‌واوی‌‬ ‫خان���ه‌واده‌ی‌ كچه‌ك���ه‌ ده‌زانێ���ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ ده‌دات خۆی‌ فێری‌ زمانی‌‬ ‫كوردی‌ بكات‪.‬‬ ‫فیلمه‌كه‌ به‌گش���تی‌ باس له‌ڕه‌وش���ی‌‬ ‫كوردانی‌ باكوری‌ كوردستان‌و ئه‌و دۆخه‌‬ ‫تراژیدی���ا ئامێ���زه‌ ده‌كات كه‌ مندااڵنی‌‬ ‫كورد پیایدا تێده‌په‌ڕن‪.‬‬ ‫فیلمه‌ك���ه‌ له‌كاتی‌ به‌ش���داریكردنی‌‬ ‫له‌فێستیڤاڵه‌ سینه‌ماییه‌ جیهانییه‌كاندا‬ ‫نزیك��� ‌هی‌ ‪ 21‬خه‌اڵتی‌ به‌ده‌س���تهێنا‌و‬ ‫له‌هه‌ری���ه‌ك له‌هۆڵه‌ س���ینه‌ماییه‌كانی‌‬ ‫واڵتان���ی‌ (ئه‌ڵمانیا‌و ژاپۆن‌و به‌ریتانیا)‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ك نمایشكرا‪.‬‬ ‫هاندان ئیبكچی‌ ده‌رهێنه‌ری‌ فیلمه‌كه‌‬ ‫له‌دایكب���وی‌ س���اڵی‌‪1956‬ی‌ ش���اری‌‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌یه‌‌و به‌ش���ی‌ رادیۆ‌و ته‌له‌فزیۆنی‌‬ ‫له‌زانكۆی‌ غازی‌ ته‌واو كردوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م ئه‌زمونی‌ ده‌رهێنانی‌ سینه‌مایی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 1993‬ب���و‌و ك���ه‌ فیلمێكی‌‬ ‫دۆكیۆمێنته‌ریی���ه‌ به‌ن���اوی‌ (گۆرانی‌‬ ‫كۆمنس)‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها یه‌كه‌م فیلمی‌ ریوایی‌ درێژی‌‬ ‫ئه‌و فیلمێك بو به‌ناوی‌ (بابه‌ له‌سوپایه‬ ‫‌‪‌)1994-‬و پ���اش ئ���ه‌وه‌ش فیلم���ی‌‬ ‫(هه‌ژار) ی‌ ده‌رهێنا كه‌ دوه‌مین فیلمی‌‬ ‫درێژی‌ ئه‌و بو پاش���ان له‌س���اڵی‌‪2007‬‬ ‫فیلم���ی‌ (روخس���اره‌ ش���اراوه‌كان) ی‌‬ ‫ده‌رهێن���ا‌و له‌س���اڵی‌ ‪ 2011‬فیلم���ی‌‬ ‫(دره‌ختی‌ درۆینه‌) ی‌ ده‌رهێنا‪.‬‬

‫كرا‪ ،‬ئێس���تا پرۆژه‌ی نۆژه‌نكردنه‌وه‌ تێیدا ده‌س���تی‬ ‫پێكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌س���ه‌ركردنه‌وه‌كه‌دا‪ ،‬له‌الیه‌ن سه‌رپه‌رشتیاری‬ ‫پڕۆژه‌ی نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی سه‌را‌وه‌ پێشوازییان لێكراو‬ ‫باس���یان له‌وه‌ كرد پێویسته‌ ده‌سته‌یه‌كی راوێژكاری‬ ‫له‌كه‌سانی ش���اره‌زای بواری كلتوری پێكبهێندرێت‌و‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماده‌كردنی دیزاین‌و جێبه‌جێكردنی پڕۆژه‌ی‬ ‫دوكانه‌كانی پشته‌وه‌ی سه‌را‪ ،‬له‌گه‌ڵ ته‌جهیزكردن‌و‬ ‫دابینكردنی كه‌لوپه‌لی كه‌له‌پوری پێویس���ت بۆ ناو‬ ‫بیناكه‌ كه‌ ره‌مزی شاری سلێمانین‪.‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬

‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫س���وود لەو هەلە ببین���ە کە بۆت‬ ‫دەڕەخسێت‌و دوودڵ مەبە بۆ چوونە‬ ‫ناو پەیوەندییەکی سۆزداری‪ ،‬چونکە‬ ‫کات زۆر بە خێرایی تێپەڕ دەبێت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ڕزگارت دەبێ���ت لە هەندێك گرێ‌و‬ ‫حاڵەتی دەروونی‪‌،‬و هەست بە ئارامی‬ ‫دەکەیت پاش ئەوەی دەردەچیت لە‬ ‫ژیانی دووبارە‌و ڕۆتین‬

‫که‌‌وان‬ ‫تووش���ی حاڵەتێکی دارایی خراپ‌و‬ ‫ناخ���ۆش دەبی���ت‪‌،‬و باش���تروایە لە‬ ‫ئێستادا دەست نەکەیت بە کارکردن‬ ‫لەسەر هیچ پڕۆژەیەك‬

‫گیسک‬ ‫هەڵس���وکەوتەکانت ت���ا ڕاددەیەك‬ ‫نام���ۆن‪ ،‬ئەوەش وادەکات کەس���انی‬ ‫دیک���ە لێت دووربکەون���ەوە‪ ،‬چونکە‬ ‫کەسێکیت بەردەوام دوودڵ‌و ڕاڕایت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هەوڵبدە الیەنی دارایت ڕێكبخەیت‌و‬ ‫هەندێك لێکدان���ەوە بکەیت‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوانەشدا س���ەرپێچی یاسا مەکە‌و‬ ‫ئەرکەکانت پشتگوێ مەخە‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫بارودۆخەکان لە قازانجی تۆدان‪،‬‬ ‫ئ���ەوەش وادەکات کارەکانت بەرەو‬ ‫باشتر بڕۆن‪‌،‬و س���ەرکەوتوو دەبیت‬ ‫لەو بوارەی کاری تیادا دەکەیت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ئۆرهان پاموك رۆماننوس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫نیشانه‌كانی‌‬ ‫به‌ناوبانگ دێت ‌ه سلێامنی‌‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫نه‌خۆشی‌ ئه‌كزیام‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سامان كه‌ریم وه‌رگێڕ ‌ی به‌رهه‌مه‌كان ‌ی‬ ‫ئۆرهان پاموك رۆماننوسی‌ به‌ناوبانگ ‌ی‬ ‫جیهانی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "له‌سه‌ر داخواز ‌ی‬ ‫ناوه‌ندی‌ رۆشنبیری‌ ئه‌ندێش ‌ه بانگێشت ‌ی‬ ‫ئۆرهان پاموكم كرد بۆ سلێمانی‌‌و‬ ‫بانگێشته‌كه‌ی‌ په‌سه‌ندكرد"‪.‬‬

‫به‌زۆری‌ ئه‌كزیما توشی‌ له‌پی‌ ده‌ست‬ ‫وپه‌نج���ه‌كان ده‌بێ���ت‌و زۆر به‌كه‌می‌‬ ‫توشی‌ پش���تی‌ ده‌س���ت‌و مه‌چه‌ك‌و‬ ‫پێ ده‌بێت‪ ،‬ئ���ه‌م حاڵه‌ته‌ ورده‌ورده‌‬ ‫ده‌س���ت پێ���ده‌كات‌و دوات���ر درێژه‌‬ ‫ده‌خایه‌نێت‪ .‬ب���ۆ ماوه‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫پاككه‌ره‌وه‌كان یه‌كێكن له‌ هۆكاره‌كانی‌‬

‫نه‌خۆش���یێكه‌یه‌‪ ،‬زۆجاریش هه‌ندێك پاشان خوران وده‌ركه‌وتنی‌ زیپكه‌ی‌‬ ‫هۆكار نه‌خۆش���ییه‌كه‌ زی���اد ده‌كات ورد كه‌ دواتر ئاوی‌ تیدا كۆده‌بێته‌وه‌و‬ ‫وه‌ك كارك���ردن له‌ ن���او چیمه‌نتۆو یان بڵق ده‌كات‪ .‬دواتر قڵیش���اندن‌و‬ ‫توێخ هه‌ڵدان‌و ئاوس���اندن روئه‌دات‪.‬‬ ‫ئاسن‌و به‌نزین‌و نه‌وت‪.‬‬ ‫هه‌ن���دێ‌ جاری���ش به‌كتری���ا هه‌لی‌‬ ‫بۆده‌ره‌خس���ێت وهه‌وكردنی‌ به‌كتریا‬ ‫نیشانه‌كانی‌ ئه‌كزیما‬ ‫س���وربون‌و وش���ك بون ‌ی پێست‪ ،‬دروست ده‌بێت‪.‬‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ سالۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫س���امان كه‌ریم كه‌ له‌ئێس���تادا له‌واڵت ‌ی‬ ‫توكیایه‌‌و چۆته‌ دیده‌ن���ی‌ ئۆرهان پاموك‬ ‫له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خ���ۆ ‌ی له‌جیهانگیر‌و له‌باره‌ ‌ی‬ ‫چاوپێكه‌وتنه‌ك���ه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ پاموك���دا‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د "ئه‌م چاوپێكه‌وتنه‌م‬ ‫له‌گه‌ڵ پاموكدا چاوپێكه‌وتنێكی شه‌خسی‬ ‫بو نه‌ك ره‌س���می‪ .‬هه‌ر له‌سه‌رده‌می باری‬ ‫قاچاخیمه‌وه‌ له‌ئیستانبوڵ كه‌ شه‌ش ساڵی‬ ‫خایاند‪ ،‬من كاره‌كانی پاموكم ده‌خوێنده‌و‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بتوانم به‌شێوه‌یه‌كی راستگۆیان ‌ه‬ ‫هه‌م له‌مێژو هه‌م له‌باری چۆنێتی ژیانكردن‬ ‫بگه‌م له‌باره‌ی ئیستانبوڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئام���اژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه ده‌مێك ‌ه‬ ‫خه‌ونی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌بوه‌ ك���ه‌ به‌رهه‌مه‌كان ‌ی‬ ‫پاموك وه‌ربگێڕێته‌ س���ه‌ر زمانی‌ كوردی‌‌و‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "به‌دڵنیایی ئه‌م خه‌یاڵه‌م‬ ‫هات���ه‌ دی چونك��� ‌ه هیچ ده‌س���تبه‌رداری‬ ‫هه‌وڵه‌كانم نه‌بوم‪ .‬سوپاسگوزاری ناوه‌ندی‬ ‫ئه‌ندێش���ه‌م ك ‌ه له‌س���ه‌ر داخوازییه‌كه‌یان‬ ‫یه‌ك���ه‌م رۆمانی پاموك���م وه‌رگێڕا به‌ناوی‬ ‫(ماڵی بێده‌ن���گ)ه‌وه‌‪ ،‬دواتر رۆمانی (ژن ‌ه‬ ‫قژس���وره‌كه‌) به‌دوایش���یدا (سه‌مه‌ره‌یه‌ك‬ ‫له‌سه‌رمدا) له‌گه‌ڵ (من دره‌ختێكم)"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ئێستاشدا سه‌رقاڵی وه‌رگێڕانی‬ ‫كتێبی (ئیس���تانبوڵ)م له‌گه‌ڵ خۆش���مدا‬ ‫هێناومه‌ بۆ ئیس���تانبوڵ لێ���ره‌ به‌رده‌وامم‬ ‫ل���ه‌كاری وه‌رگێڕانی چونك���ه‌ كاتێك بیرم‬ ‫له‌وه‌رگێڕانی كتێبی ئیس���تانبوڵ كرده‌و‌ه‬ ‫ئاره‌زوم بو كه‌ ئه‌م كتێب ‌ه له‌ئیس���تانبوڵ‬ ‫ته‌واو بكه‌م"‪.‬‬

‫سه‌باره‌ت به‌دیداره‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ پاموك‪،‬‬ ‫س���امان كه‌ریم وتی‌"پام���وك ل ‌ه ماڵه‌كه‌ی‬ ‫خۆی له‌جیهانگیر پێش���وازی لێكردم‪ ،‬زۆر‬ ‫دڵخۆش بوم به‌م پێشوازیكردنه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "حه‌زم كرد له‌نزیكه‌وه‌ بیناسم‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی چه‌ند بیرۆكه‌یه‌ك له‌س���ه‌رمدا‬ ‫بو ك ‌ه ده‌مویس���ت له‌پێشدا وه‌ك مرۆڤێك‬ ‫دواتر وه‌ك كوردێك‪ ،‬پێشنیاریان بكه‌م"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌ش���دا "دوای ده‌ خوله‌ك‬ ‫گفتوگۆك���ردن له‌ب���اره‌ی وه‌رگێڕان���ی‬ ‫ش���اكاره‌كانییه‌وه‌‪ ،‬چاپ‌و باڵوكردنه‌وه‌یان‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی ره‌س���می له‌الیه‌ن ناوه‌ندی‬ ‫ئه‌ندێشه‌وه‌‪ ،‬پێشتر ژیانكردنم له‌ئیستانبوڵدا‬ ‫بۆ نزیكه‌ی بیست ساڵ‪ ،‬ئێستاش هه‌م وه‌ك‬ ‫موزیسیان هه‌م وه‌ك وه‌رگێڕێك به‌رده‌وامی‬ ‫به‌ ژیانم ده‌ده‌م له‌سلێمانی"‪.‬‬ ‫س���امان كه‌ریم باس ل���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫"پاموك زۆر خۆشحاڵبوه‌‪ ،‬كه‌ موزیسیانم‌و‬ ‫له‌ب���واری وه‌رگێڕانیش���دا كار ده‌ك���ه‌م‪،‬‬ ‫وتی توركییه‌كی ئیس���تانبوڵی باش قس ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ی���ت‪ .‬دواتر پرس���یاربارانی كردم ل ‌ه‬ ‫باره‌ی ژیانی شه‌خس���ی خۆمه‌وه‌‪ ،‬وتی من‬ ‫حه‌زده‌كه‌م گوێت لێ بگرم"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێ‌ "چه‌ند پرسیارێكی ئاراسته‌كردم‬ ‫ل���ه‌ باره‌ی ب���واری رۆش���نبیری‌و هونه‌ری‬ ‫له‌كوردس���تاندا به‌گش���تی‌و س���لێمانی‬

‫به‌تایبه‌ت���ی‪ ،‬به‌تێڕوانینێكی ئۆبجه‌كتیفان ‌ه‬ ‫وه‌اڵم���م دایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌روه‌ك خۆیش���ی‬ ‫پێی وتم؛ سامان تۆ له‌من ده‌چیت‪ ،‬منیش‬ ‫ئ���اره‌زوم له‌بواری سییاس���ه‌ت نییه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫پرسیاری له‌ باره‌ی سیاسه‌ته‌و‌ه نه‌كرد"‪.‬‬ ‫س���امان كه‌ریم هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵ ‌ێ "چه‌ند‬ ‫خاڵێكی گرنگیتر هه‌ی ‌ه كه‌ ب ‌ه دڵخۆشییه‌و‌ه‬ ‫په‌سه‌ندی كرد‪ ،‬ئه‌وه‌بو كه‌ له‌سه‌ر داخوازی‬ ‫ناوه‌ندی ئه‌ندێش���ه‌ ده‌مه‌وێت بانگهێشتی‬ ‫بكه‌م بۆ س���لێمانی‪ ،‬خۆشحاڵبو‪ ،‬په‌یمانی‬ ‫دامێ ك���ه‌ س���ه‌ردانی س���لێمانی بكات‌و‬ ‫له‌نزیك���ه‌وه‌ س���لێمانی ببینێ���ت چونك ‌ه‬ ‫ناوبانگ���ی س���لێمانی له‌الی���ه‌ن چه‌ن���د‬ ‫هاوڕێیه‌كیی���ه‌وه‌ بیس���تبو‪ ،‬هه‌تا به‌رواری‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌شی دیاری كرد"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "چه‌ند پڕۆژه‌یه‌كی خۆم هه‌بو‬ ‫له‌گه‌ڵیدا باس���م كردو به‌خۆش���حاڵییه‌و‌ه‬ ‫په‌سه‌ندی كردن"‪.‬‬ ‫س���امان كه‌ری���م جه‌غت له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كاته‌و‌ه كه‌ "پاموك خۆشحاڵبوه‌ به‌وه‌ی‬ ‫ك ‌ه خوێنه‌رێكی زۆری هه‌یه‌ له‌كوردستاندا‪،‬‬ ‫ب��� ‌ه تایبه‌ت���ی كاتێ���ك باس���م ك���رد ك ‌ه‬ ‫خوێنه‌رێكی زۆر له‌گه‌نجان‪ ،‬ره‌گه‌زی ژنان‬ ‫هه‌یه‌و زۆر جێی دڵخۆشییه‌‪ .‬ژنی كورد‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تی ش���اری سلێمانی گرنگییه‌كی زۆر‬ ‫ده‌ده‌ن به‌ئه‌د‌هب‌و هونه‌ر"‪.‬‬

‫كۆسار فه‌تاح‪ :‬قه‌یرانی دارایی روی راسته‌قینه‌ی‬ ‫زۆر هونه‌رمه‌ندو گروپی موزیكی دەرخست‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫هونه‌رمه‌ند ‌ی موزیسیان كۆسار فه‌تاح‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "قه‌یرانی دارایی روی راسته‌قینه‌ی‬ ‫زۆر هونه‌رمه‌ندو گروپی موزیكی له‌كوردستان‬ ‫ده‌رخست‪ ،‬كه‌ ته‌نها له‌ڕێگه‌ی ماده‌وه‌ كاریان‬ ‫ده‌كرد"‪.‬‬ ‫له‌دیدارێك ‌ی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ ،‬كۆس���ار فه‌تاح‬ ‫له‌باره‌ ‌ی دۆخی‌ ئێس���تای‌ هون���ه‌ر ‌ی كورد ‌ی وت ‌ی‬ ‫"له‌ڕاس���تیدا گه‌ش���بین نیم ئه‌گه‌ر راس���تگۆیان ‌ه‬ ‫بدوێم‪ .‬به‌و هۆیه‌ی كه‌ خه‌ریكه‌ مۆسیقای‌ كورد ‌ی‬ ‫شوناسی نه‌ته‌وه‌یی خۆی له‌ده‌ست ده‌دات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و گۆڕانكاریان���ه‌ی له‌ناوچه‌ك��� ‌ه‬ ‫روده‌ده‌ن كاریگ���ه‌ری خراپ���ی له‌س���ه‌ر ره‌وتی‬ ‫گۆرانی‌و موزیك داناوه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتی���ش ده‌كات���ه‌وه‌ "جیهان���ی عه‌وله‌مه‌ش‬ ‫مۆزیكی كوردی به‌الڕێدا بردوه‌و ئه‌و به‌ها جوان‌و‬ ‫پڕ ئیحساسه‌ی له‌گۆرانی‌و موزیكی كوردیدا هه‌ی ‌ه‬ ‫خه‌ریكه‌ له‌ناوده‌چێت"‪.‬‬ ‫كۆسار له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ رو ‌ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی‌ زۆر هونه‌رمه‌ن���دو گروپی موزیكی‬ ‫له‌كوردس���تان ده‌رخس���توه‌ ك ‌ه ته‌نها له‌ڕێگه‌ی‬ ‫ماده‌وه‌ كاریان ده‌كرد‌و وت ‌ی "هه‌ندێك له‌گروپه‌كان‬ ‫ته‌نها الیه‌ن���ه‌ مادیه‌ك ‌ه بوكه‌ پاڵپش���تیان بو بۆ‬ ‫كاركردن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"چه‌ند گروپێك���ی ك���ه‌م‌و چه‌ن���د‬ ‫هونه‌رمه‌ندێ���ك هه‌ن ك ‌ه له‌ئێس���تادا به‌رده‌وامن‌و‬ ‫قه‌یرانی داراییش كاری تێنه‌كردون‪ .‬ك ‌ه ده‌توانین‬ ‫بڵێین ئه‌مان ‌ه هونه‌رمه‌ندی راسته‌قینه‌ن‌و به‌رهه‌می‬ ‫جوانیش پێشكه‌ش ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫هەندێ���ك هەڵ���ە تێگەیش���تن‬ ‫دروس���تدەبێت لەگ���ەڵ کەس���ێکی‬ ‫نزیکتدا‪ ،‬بۆیە باش���تروایە ئاگاداری‬ ‫هەڵسوکەوت ومامەڵەکردنت بیت‪.‬‬

‫كۆس���ار ره‌خن ‌ه له‌و‌ه ده‌گرێت ك���ه‌ بارته‌قا ‌ی‬ ‫ئه‌و ناوه‌ی‌ ك ‌ه له‌س���لێمانی‌ ن���راوه‌ (پایته‌خت ‌ی‬ ‫رۆشنبیری‌) كار ‌ی هونه‌ر ‌ی بۆ ئه‌م شاره‌ نه‌كراوه‌‌و‬ ‫وتی‌ "ته‌نها پاشگرێكه‌ له‌شاری سلێمانی نراوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "به‌ڕاس���تی ئ���ه‌و كاران���ه‌ی كراون‬ ‫له‌ئاست ش���ارێكدا نیه‌ ك ‌ه پایته‌ختی رۆشنبیری‬ ‫كوردستانه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژ‌ه به‌وه‌ش ده‌كات "ده‌بوایه‌ كاربه‌ده‌ستانی‬ ‫رۆش���نبیری زۆر به‌ جدی تر كاریان بكردای ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی نمونه‌یه‌كی جوان پیش���انی هه‌مو الیه‌ك‬ ‫بدرایه‌ ك ‌ه به‌ڵێ‌ ئێره‌ پایته‌ختی رۆشنبیرییه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش���ی‌ كرده‌و‌ه "چه‌ندین هونه‌رمه‌ند هه‌ن‬ ‫به‌خ���ودی خۆیش���مه‌وه‌ كه‌ چه‌نده‌ه���ا پڕۆژه‌ی‬ ‫هونه‌ریمان هه‌ی ‌ه بۆ ئه‌م ش���اره‌ كه‌ هیچ گوێیان‬ ‫لێناگیرێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ گروپه‌كه‌شیانه‌وه‌‪ ،‬كۆسار وت ‌ی له‌ساڵی‬ ‫‪ 2008‬ك ‌ه گروپی موزیكی لوڕمان دامه‌زراند له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ن���د هاوڕێیه‌كدا‪ ،‬له‌وكاته‌وه‌ تائێس���تا كارمان‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���ردو‌ه ك ‌ه گروپه‌كه‌م���ان ده‌بێت‬ ‫جیاوازتر بێت له‌گروپه‌كانی تر"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ڕاس���تیدا گروپی لوڕ كار له‌سه‌ر‬ ‫ش���ێوه‌زاره‌كان (ل���وڕی‌و كه‌له���وڕی)و زاراو‌ه‬ ‫شیرینه‌كانی تری كوردی ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی به‌وه‌شدا گرنگیدانیان به‌و شێوه‌زاراوان ‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ له‌ناوچه‌كانی لوڕستان‌و‬ ‫ناوچ ‌ه كه‌لهوڕیه‌كان خاوه‌نی هونه‌رێكی ره‌سه‌نی‬ ‫كوردین‌و به‌حوكمی ده‌سه‌اڵته‌ داگیركه‌ره‌كان ئه‌م‬ ‫كه‌لتورو هونه‌ر‌ه به‌ره‌و نه‌مان ده‌چێت‪.‬‬ ‫جه‌غتیش����ی‌ كرده‌وه‌ "هه‌وڵی س����ه‌ره‌كیمان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بتوانین تێكه‌ڵه‌یه‌كی هونه‌ری دروست‬ ‫بكه‌ین له‌نێوان هه‌مو ناوچه‌ كوردستانیه‌كان بۆ‬

‫گا‬

‫ئاماژه‌شیدا "به‌ڕای من گه‌ر كه‌سێك شاره‌زایی‬ ‫هونه‌رو موزیكی كوردی نه‌بێت ئه‌وا كارنه‌كردنی‬ ‫زۆر باشتره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ره‌خنه‌ی‌ له‌دیارده‌ی����ه‌ك گرت كه‌ بوه‌ته‌‬ ‫مه‌ترسی‌ بۆ س����ه‌ر هونه‌ری‌ مۆسیقای‌ كوردی‌‌و‬ ‫وتی‌ "له‌م رۆژگاره‌ی ئێستاماندا كاریگه‌رییه‌كی‬ ‫ئێج����گار زۆرو رون هه‌یه‌ ك����ه‌ هونه‌ری گۆرانی‌و‬ ‫مۆس����یقای ك����وردی له‌ژێر هه‌ژمون����ی موزیكی‬ ‫توركی‌و عه‌ره‌بیدان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كارێكی ئاس����اییه‌ كه‌ بتوانیت سود‬ ‫له‌هونه‌ری گه‌الن وه‌ربگریت بۆ خزمه‌تی هونه‌ری‬ ‫واڵته‌ك����ه‌ی خۆت ب����ه‌اڵم له‌ئێس����تادا پێچه‌وانه‌‬ ‫بۆت����ه‌وه‌ زۆرێ����ك له‌هونه‌رمه‌ن����دان به‌بیان����وی‬ ‫پێشكه‌وتن‌و بێ‌ ئاگاییان خه‌ریكن خزمه‌ت به‌و‬ ‫واڵتانه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و جه‌غتی‌ له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئ����ه‌م دیارده‌ی����ه‌ زۆرتر ل����ه‌الی‌ ن����ه‌وه‌ی‌ نوێ‌‬ ‫ره‌نگیداوه‌ت����ه‌وه‌‌و به‌وت����ه‌ی‌ ئه‌و ل����ه‌الی‌ ئه‌وان‬ ‫"وه‌خت����ه‌ ش����تێك نامێنێت به‌ن����اوی گۆرانی‌و‬ ‫موزیك����ی كوردی" بۆ ئه‌و دیارده‌یه‌ش كۆس����ار‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌ به‌كه‌مته‌رخه‌م زانی‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ به‌رهه‌م����ه‌ نوێیه‌كانی‌ خۆی‌‌و‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ داهاتویان‪ ،‬كۆسار فه‌تاح وتی‌ "خه‌ریكی‬ ‫ئاماده‌كاریم بۆ كلیپكردنی به‌رهه‌مێكی نوێم كه‌‬ ‫تایبه‌ته‌ به‌ئامێری سه‌نتور له‌چه‌ند رۆژی داهاتو‬ ‫ده‌س����ت ده‌كه‌ین به‌كاری وێنه‌گرتنی‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چه‌ند تراكێك كاری موزیكم هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی جارێكی ترو به‌ش����ێوازێكی جوان ئه‌م خزمه‌تێكی باش بكات"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"گه‌ر بتوانم‌و الیه‌نێك هه‌بێت هاوكاریم‬ ‫وتیشی‌ "تۆ كارده‌كه‌یت بۆ میلله‌تێك له‌ئێستادا‬ ‫میلۆدیه‌ كوردیانه‌ ئه‌رشیف بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫كۆس����ار فه‌ت����اح ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه كه‌ هه‌رچ����وار ده‌وری جه‌نگ‌و داگیركارییه‌ بۆیه‌ ب����كات به‌نیازی ئه‌لبومێك����ی موزیكم كه‌ چه‌ند‬ ‫"هه‌ركه‌س ی����ان هه‌رهونه‌رمه‌ندێ����ك ئاگاداری زۆر گرنگه‌ تۆ بزانیت چی پێش����كه‌ش ده‌كه‌یت شێوازێكی جیاوازو تایبه‌ت به‌ئامێری سه‌نتورو‬ ‫ئامێره‌ ئۆركێستراییه‌كان‪ ،‬له‌خۆده‌گرێت"‪.‬‬ ‫هونه‌ری ره‌سه‌نی میلله‌ته‌كه‌ی نه‌بێت ناتوانێت به‌سودوه‌رگرتن له‌مێژوی هونه‌ری گه‌له‌كه‌ت"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫به‌په‌یوه‌ندی��� ‌ه‬ ‫تۆزێ���ك‬ ‫مش���تومڕ‌و وەاڵمدانەوەی ناپێویست‬ ‫وادەکات پەیوەندی���ت لەگ���ەڵ كۆمه‌الَیه‌تێكه‌دا بچۆره‌وه‌‌و ئاگاداری‌‬ ‫تێکبچێ���ت‌و ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت به‌‪ ،‬خۆت به‌دور بگره‌‬ ‫خۆشەویس���تەکەتدا‬ ‫له‌ كاری‌ هه‌ڵه‌شه‌و توره‌ بوون‬ ‫کۆتاییەکی ناخۆشی هەبێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫پاش ماوەیەک���ی زۆر لە هەوڵدان‬ ‫هەندێ���ك ک���ەس نییەتی���ان باش‬ ‫نیی���ە بەرامبەر بە ت���ۆ‪ ،‬بۆیە دەبێت لە ئێس���تادا س���ەرکەوتوو دەبیت‌و‬ ‫ئاگاداربی���ت بۆ ئەوەی تووش���ی هیچ ئەنجام���ەکان دەردەک���ەون‪ ،‬دەرگای‬ ‫نوێ بە ڕووتدا دەکرێتەوە‬ ‫حاڵەتێکی نەخوازراو نەبیت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫بارودۆخەکە ه���اوکارت دەبێت بۆ‬ ‫ئ���ەوەی کار‌و پڕۆژەکانت بەباش���ی‬ ‫بەڕێوەبچن‪ ،‬ئەوەش وادەکات ژیانت‬ ‫ئاسانتر ببێت له‌مه‌وبه‌دوا‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫هاوڕێیان����ی ئ����اگادار نەکردب����و‪ .‬گوێی‬ ‫هەڵخس����تبو‪ ،‬بەڵکو هەواڵێک لەبارەی‬ ‫هاوڕێ عەزیزەوە ببیس����تێ‪ .‬ئەو دەیوت‬ ‫زۆر ترس����ابوم هاوڕێ عەزیز گیرابێت‪،‬‬ ‫چونک����ە هەڕچیم بوتای����ە باوەڕتان پێ‬ ‫نەدەک����ردم‪ ،‬تومەتب����ار دەکرام‪ ،‬کە من‬ ‫هاوڕێ عەزیزم رادەس����تی ئێرانییەکان‬ ‫کردوە‪.‬‬ ‫بەرەو شام‬ ‫تا ناوەڕاس����تی مانگی ئایاری ساڵی‬ ‫‪ ١٩٨٨‬لەئەفغانس����تان ب����وم‪( .‬رێگای‬ ‫ئاوریش����م)! ب����ەردەوام هاتوچۆی پێدا‬ ‫دەک����را‪ .‬دوای ئەوە‪ ،‬دەب����و‪ ،‬بۆ کاری‬ ‫حیزب����ی‪ ،‬بچم بۆ ش����ام (دیمەش����ق)‪.‬‬ ‫خواحافیزی����م لەهاوڕێیان����ی خۆم����ان و‬ ‫هاوڕێ ئەفغانەکان کرد‪ .‬سەرەتا چومە‬ ‫مۆسکۆ‪ .‬لەفڕینگەی مۆسکۆ‪ ،‬پاسپۆرتە‬ ‫ئەفغانییەکەی����ان ل����ێ وەرگرتم����ەوەو‬ ‫پاس����پۆرتە یەمەنییەکەی����ان دام����ەوە‪.‬‬ ‫چەند ش����ەوێک لەموسکۆ مامەوەو چوم‬ ‫بۆ ش����ام‪ .‬لەوێ وەک نوێنەری حیزبی‬ ‫ش����یوعی عی����راق‪ ،‬لەس����ەرکردایەتیی‬ ‫بەرەی کوردس����تانی‪ ،‬لەدەرەوەی واڵت‪،‬‬ ‫دەس����تبەکار ب����وم‪ .‬لەهەم����ان کاتدا‪،‬‬ ‫سەرپەرشتیی گۆڤاری (رێگای ئاشتی‌و‬ ‫سۆس����یالیزم)م دەکرد‪ ،‬کە لەس����وریا‬ ‫بەزمانی ک����وردی باڵودەکرای����ەوە‪ .‬لەو‬ ‫ماوەیەدا دۆخی کوردس����تان سەخت تر‬ ‫بو‪ .‬کیمیاب����اران‌و ئەنفال‪ ،‬کارەس����اتی‬ ‫گەورەیان نابۆوەو بەهەزاران پێشمەرگەو‬ ‫خێزان ئاوارەی ئێران‌و تورکیا بو بون‌و‬ ‫بەش����ێکیان لەوێوە خۆی����ان گەیاندبوە‬ ‫سوریا‪.‬‬ ‫لەسەرەتای ساڵی ‪ ١٩٨٩‬هاوڕێ عەزیز‬ ‫هاتە دیمەش����ق‪ .‬لەوێ چەن����د جارێک‬ ‫لەنوس����ینگەی حیزب یەکترمان بینی‪،‬‬ ‫دو جاریش‪ ،‬لەماڵۆکەکەمان‪ ،‬سەردانی‬ ‫من‌و (ئێ����کا)ی هاوس����ەرمی کرد‪ ،‬کە‬ ‫لەجۆرجی����اوە هاتبو ب����ۆ الم‪ .‬پێکەوە‪،‬‬ ‫وەک هەمو جارانی دی‪ ،‬باس����ی بابەتی‬ ‫جۆراوج����ۆری سیاس����ی‪ ،‬کۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫روناکبیرییمان کرد‪ .‬ئەوەی سەرنجم دا‪،‬‬ ‫ئەو ماوەیە ه����اوڕێ کەمێک بێ تاقەت‬ ‫بو‪ .‬ل����ەوە دەچو‪ ،‬کارەس����اتی ئەنفال‌و‬ ‫کیمیاباران����ی هەڵەبجە‪ ،‬ش����وێنەواریان‬ ‫لەناو رۆحی هاوڕێدا‪ ،‬جێ‌هیشتبێت‪.‬‬ ‫دواوتە‬ ‫لەسەرەتای حوزەیرانی ساڵی ‪١٩٨٩‬‬ ‫س����وریام بەجێ هێش����ت‌و وەک پەنابەر‬ ‫روم لەس����وێد کرد‪ .‬دو س����اڵێک دوای‬ ‫ئ����ەوە یەکێتی����ی س����ۆڤییەت‌و بلۆکی‬ ‫سۆشیالیستی هەرەس����یان هێنا‪ .‬دونیا‬ ‫بەخێراییەکی سەیر هاتە گۆڕین‌و لەگەڵ‬ ‫خۆیدا‪ ،‬ک����ەم تا زۆر‪ ،‬هەمومانی گۆڕی‪.‬‬ ‫لەئەنجامدا‪ ،‬لەناو رێکخ����راوی هەرێمی‬ ‫کوردستانی حیزبی شیوعیدا‪ ،‬کۆمەڵێک‬ ‫کێشەی فیکری‪ ،‬سیاسی‌و رێکخراوەیی‬ ‫دەرکەوتن‪ .‬بەشێک لەکادیرو پێشمەرگەو‬ ‫سەرکردەی س����ەربازیی دیاری حیزب‪،‬‬ ‫داوای گۆڕانکاری‌و چاکسازییان دەکرد‪.‬‬ ‫پێیان وابو پێویستە رێکخراوی هەرێمی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬چ����ی ت����ر پاش����کۆیەکی‬ ‫بێدەس����ەاڵتی حیزبی ش����یوعی عێراق‬ ‫نەبێ����ت‪ ،‬بەڵکو بکرێتە حیزبێکی چەپی‬ ‫سەربەخۆ‪.‬‬ ‫لەس����ەرەتای حوزەیرانی ساڵی‪١٩٩٢‬‬ ‫دا‪ ،‬بەس����ەردان گەڕامەوە کوردس����تان‪.‬‬ ‫لەگ����ەڵ هاوڕێی هێژام ئەب����و ئەحالم‪،‬‬ ‫لەهەولێرەوە‪ ،‬چوین بۆ سەردانی هاوڕێ‬ ‫عەزیز‪ ،‬لەشەقاڵوە‪ .‬بەڕێزی وەک جاران‪،‬‬ ‫بەگەرمی‌و روخۆش����ی پێشوازیی کردم‪.‬‬ ‫بەاڵم هێش����تا س����ەدمەی ئەو شکستە‬ ‫گەورەی����ەی پێوە دیار ب����و‪ ،‬کە حیزبی‬ ‫شیوعی‪ ،‬لەیەکەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی‬ ‫کوردستان‪ ،‬توشی هاتبو‪ .‬لەگەڵ هاوڕێ‬ ‫عەزیز باس����ی دۆخی نوێی کوردستان‌و‬ ‫شکستی حیزب لەهەڵبژاردن‌و ئەو کێشە‬ ‫فیکری‌و سیاسییانەمان کرد‪ ،‬لەناو حیزبدا‬ ‫دروست بو بون‌و پێویست بو چارەسەر‬ ‫بکرێن‪ .‬ه����اوڕێ عەزیز لەناخیدا‪ ،‬گیانی‬ ‫کوردایەت����ی‌و کوردس����تانیبون‪ ،‬بەمانا‬ ‫پرۆلیتارییەکەی‪ ،‬ریش����ەیان داکوتابو‪،‬‬ ‫بەشێکی گرنگی بیرو بۆچونی شیوعییە‬ ‫کوردس����تانییەکانی بەدروست دەزانی‪.‬‬ ‫لەبەر ئەو ه����ۆکارەو هۆکاری تر‪ ،‬داوام‬ ‫لەبەڕێزی کرد‪ ،‬کە هەوڵی چارەس����ەری‬ ‫کێش����ەو ناکۆکییان ب����دات‪ ،‬خۆی لەناو‬ ‫حیزب����دا‪ ،‬دەستپێش����خەری گۆڕانکاری‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫دوات����ر گرفت����ەکان گەورەت����ر بون‌و‬ ‫لەسەرەتای ساڵی‪١٩٩٣‬حیزبی شیوعی‪،‬‬ ‫لەهەرێمی کوردستان‪ ،‬درزێکی گەورەی‬ ‫تێک����ەوت‪ .‬س����ەدان کادی����رو ئەندام‌و‬ ‫پێش����مەرگە‪ ،‬ک����ە داوای گۆڕانکارییان‬ ‫دەک����رد لەحیزب����دا‪ ،‬ناچار ک����ران جیا‬ ‫ببن����ەوەو پارت����ی کاری س����ەربەخۆیی‬ ‫کوردستان پێک بهێنن‪ .‬من تائێستا لەو‬

‫باوەڕەدام کە ئەو جیابونەوەیە کارێکی‬ ‫حەتمی نەب����و‪ ،‬دەتواندرا پێش����ی پێ‬ ‫بگیرێت‪ .‬رەنگە گلەیی گەورەم‪ ،‬لەهاوڕێ‬ ‫عەزی����ز ئ����ەوە بێت‪ ،‬ک����ە بەڕێزی وەک‬ ‫کەسی یەکەمی حیزب‪ ،‬تواناو ئەزمون‌و‬ ‫دەسەاڵت‌و هەیبەتی کاریزمایی خۆی‪ ،‬بۆ‬ ‫چارەسەرکردنی ئەو کێشەو ناکۆکییانە‪،‬‬ ‫بەکار نەهێنا‪ .‬لەجیاتییان کێش����ەکەی‬ ‫بەو سەرکردانە سپارد‪ ،‬کە هەمو خەون‌و‬ ‫ئاواتیان پاراستنی کورسییەکانیان بو‪.‬‬ ‫ئەوانیش بەهەمان عەقڵییەت‌و مێتۆدی‬ ‫س����ااڵنی پەنج����اکان‪ ،‬رەفتاریان لەگەڵ‬ ‫هاوڕێ کوردستانییەکان کرد‪.‬‬ ‫لەساڵی ‪١٩٩٣‬دا هاوڕێ عەزیز‪ ،‬پاش‬ ‫بیست‌ونۆ ساڵ وازی لەسکرتێریی حیزبی‬ ‫شیوعی هێنا‪ .‬ئەمەش بەنەریتی حیزبە‬ ‫کۆمۆنیس����تەکان‌و نەریتی حیزبایەتیی‬ ‫لەعێراق‌و کۆردس����تاندا‪ ،‬نامۆیە‪ .‬الموایە‬ ‫هاوڕێ عەزیز پێش����تر‪ ،‬دوای هەرەسی‬ ‫بلۆک����ی سۆسیالیس����تی لەدنیاداو پاش‬ ‫ئەو شکس����تە گەورەیەی لەهەڵبژاردنی‬ ‫س����اڵی‪ ١٩٩٢‬دا بەس����ەر حیزب هات‪،‬‬ ‫بڕیاری خۆی دابو‪.‬‬ ‫حیزب����ی ش����یوعی‪ ،‬لەس����ەرەتای‬ ‫هەش����تاکاندا‪ ،‬لەکوردس����تان‪ ،‬دوای‬ ‫یەکێتیی نیش����تمانی‪ ،‬هێ����زی دوەم بو‪.‬‬ ‫لەئاس����تی ناوچەکەش����دا‪ ،‬هەمو حیزبە‬ ‫کۆمۆنیست‌و چەپەکان‪ ،‬بەهیواوە بۆیان‬ ‫دەڕوانی‪ .‬بەاڵم بەهۆی تێکەڵبونی حیزب‬ ‫بەش����ەڕی نێوخۆو دۆڕاندنی شەڕەکەو‬ ‫عاقیبەتەکان����ی‪ ،‬لەهێ����زی دوەم����ەوە‬ ‫ب����و بەهێ����زی هیچ����ەم‪ .‬لەهەڵبژاردنی‬ ‫س����اڵی‪ ١٩٩٢‬دا‪ ،‬عاقیبەتی تێکەڵبونی‬ ‫حیزب بەو ش����ەڕە‪ ،‬ک����ە ئەوەندەی من‬ ‫ئاگادارم‪ ،‬حەتم����ەن دەیتوانی خۆی لێ‬ ‫بپارێزێ����ت‪ ،‬بەڕونی دەرک����ەوت‪ .‬حیزب‬ ‫نەیتوانی تەنانەت لەسەدا چواری دەنگی‬ ‫خەڵک بەدەس����ت بهێنێت‪ .‬دیارە هاوڕێ‬ ‫عەزیز‪ ،‬پێش هەر کەسێکی تر دەیزانی‪،‬‬ ‫بەڕێزی وەک سکرتێری یەکەمی حیزب‪،‬‬ ‫لەو شکس����تە گەورەیە بەرپرس����یارە‪.‬‬ ‫بەڕای من ئەخالقی بەرپرس����یارییەتی‪،‬‬ ‫ک����ە بەدەگم����ەن سیاس����ەتمەدارانی‬ ‫رۆژه����ەاڵت هەیان����ە‪ ،‬یەکێک����ە ل����ەو‬ ‫هۆکاران����ەی پاڵی بەهاوڕێ عەزیزەوە نا‬ ‫واز لەسکرتێری یەکەمی حیزب بهێنێت‪.‬‬ ‫رەنگە ئەمە باجی شکس����تەکە بوبێت‪،‬‬ ‫کە خۆبەخشانەو جوامێرانە پێشکەشی‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫هاوڕێ عەزیز محەمەد‪ ،‬بەرپرس����انەو‬ ‫بەئەخالق����ەوە کاری سیاس����یی ک����رد‪.‬‬ ‫سیاس����ەت الی ئ����ەو ن����ە چەتەیی بو‪،‬‬ ‫ن����ە دەس����ەاڵتپەروەی‌و بازرگانیکردن‬ ‫بەخوێنی هاواڵتییانەوە‪ .‬سیاس����ەت الی‬ ‫ئەو‪ ،‬پێش هەر ش����تێک‪ ،‬بەرپرسیاری‌و‬ ‫لەخۆبوردوی����ی ب����و‪ .‬کارک����ردن بو بۆ‬ ‫ئ����ازادی‪ ،‬دادپ����ەروەری‪ ،‬بەختەوەریی‬ ‫خەڵک‌و پێشخستنی کۆمەڵ‪.‬‬ ‫ه����اوڕێ عەزی����ز محەم����ەد‪ ،‬یەکێکە‬ ‫لەجوانترینی ئەو کەس����انەی لەژیانمدا‬ ‫ناس����یومن‪ ،‬کارم لەگ����ەڵ ک����ردون‪،‬‬ ‫هاوڕێیەتییم کردون‌و لێیانەوە فێر بوم‪.‬‬ ‫زۆر جار بەخۆمم وتوە‪ ،‬دەشێت مرۆڤ‪،‬‬ ‫لەبەر گەورەیی‌و جوانی‌و پاکیی هاوڕێ‬ ‫عەزیز‪ ،‬چاوپۆش����یی لەبەشێکی هەڵەو‬ ‫کەموکوڕییەکانی حیزبی شیوعیی عێراق‬ ‫بکات؟‬

‫ئاماده‌كار ‌ی پێش راپرس ‌ی گشت ‌ی‬ ‫(‪ )Referendum‬له‌باشور ‌ی كوردستان‬ ‫ی غالیب‬ ‫صه‌باح ‌‬

‫ه���ه‌ر دوای‌ روخاندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌‬ ‫داگیرك���ه‌ری‌ عێراق له‌س���اڵی‌ ‪2003‬داو‬ ‫نه‌هێش���تنی‌ گش���ت كۆڵه‌كه‌كانی‌ بونه‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت له‌و واڵت���ه‌دا‪ ،‬به‌دوای‌ ئه‌وه‌دا‪،‬‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪2004‬و ‪2005‬دا‪ ،‬زۆر پێ���ش‬ ‫له‌تێگه‌یشتنی‌ سیاسه‌تمه‌دار و خه‌ڵكی‌‬ ‫حیزب���ه‌ كوردس���تانییه‌كان‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫نوس���ه‌رو رۆش���نبیری‌ خه‌مخ���واری‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌مان‪ ،‬چاالكانه‌‪ ،‬به‌نه‌خشه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و سیاس���یانه‌و هۆشیارییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ بۆیانكرا‪ ،‬راپرس���ی‌ گش���تی‌‬ ‫بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ خواروی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌سه‌ركه‌وتویی‌ ئه‌نجامدرا‪ ،‬ئاكامه‌كه‌شی‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ حیزبه‌ كوردستانییه‌كان‬ ‫كرا‪ .‬ئێس���تا‪ ،‬دوای‌ سااڵنیك تێپه‌ڕبون‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌و تاقیكردنه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬وادیسان‬ ‫ده‌نگۆی‌ راپرس���ی‌ گش���تی‌ له‌خواروی‌‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬هاتۆت���ه‌وه‌ مه‌ی���دان‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا‪ ،‬دو ره‌خنه‌ی‌ گ���ه‌وره‌ به‌رۆكی‌‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ حیزبه‌ زله‌كانی‌ كوردستان‬ ‫ده‌گرێ‌‪ ،‬یه‌كه‌میان‪ :‬ده‌بوایه‌ هاوبه‌ش���ی‌‬ ‫راپرس���ی‌ یه‌كه‌می���ان بكردای���ه‌‪ ،‬ی���ا‬ ‫ده‌بوایه‌‪ ،‬له‌نوس���ینه‌وه‌ی‌ ده‌س���توری‌‬ ‫عێراق���دا‪ ،‬به‌ڕونی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدانی‌‬ ‫رێفره‌ن���ده‌م‪ ،‬رێبكه‌وتنایه‌‪ ،‬به‌وه‌ هه‌مو‬ ‫به‌ربه‌سته‌‪ ،‬ناڕه‌زایی‌ واڵتانی‌ ناوچه‌یی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیش له‌س���ه‌ر ش���انی‌ كورد‪،‬‬ ‫سوك ده‌بو‪ ،‬هه‌ڕه‌شه‌ی‌ ئه‌م داگیركه‌ری‌‬ ‫ئه‌م به‌ش���ی‌ ك���وردو كوردس���تانه‌ش‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌م رێككه‌وتنی‌ ده‌ستوری‌ نێوان‬ ‫الیه‌نی‌ ك���وردو ده‌وڵه‌تی‌ عێراقدا‪ ،‬هێند‬ ‫توند نه‌ده‌بون‪.‬‬ ‫ب���ه‌ر له‌وه‌ی‌ بچمه‌س���ه‌ر مه‌به‌س���تی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ ئه‌م نوسینه‌‪ ،‬وابه‌چاكی‌ ده‌زانم‬ ‫كه‌ مانای‌ راپرس���ی‌ گش���تی‌ به‌كورتی‌‬ ‫لێكبده‌مه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وی���ش بریتییه‌ له‌‪:‬‬ ‫ئامڕازیك���ی‌ دیموكراس���ییه‌ كه‌ خه‌ڵك‬ ‫له‌س���نوری‌ واڵتێك���دا‪ ،‬یاچوارچێوه‌ی‌‬ ‫یاناوچه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫نیش���تمانێكدا‪،‬‬ ‫دیاریكراودا‪ ،‬ده‌رباره‌ی‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌‬ ‫سیاس���ی‌ یاكۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬كه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌سه‌رجه‌م خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌ئازادانه‌و‬ ‫تێگه‌یشتنه‌وه‌‪ ،‬باوه‌ڕی‌ خۆیان ده‌رده‌بڕن‌و‬ ‫ده‌نگی‌ ب���ۆ ده‌ده‌ن‪ .‬له‌به‌ر رۆش���نایی‌‬ ‫ئه‌و تێگه‌یش���تنه‌دا‪ ،‬به‌ر له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫راپرس���ی‌ گش���تی‌‪ ،‬مه‌رجه‌و پێویسته‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌اڵنی‌ خه‌ڵك به‌ته‌واوه‌تی‌ هۆش���یار‬ ‫بكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬له‌مه‌به‌س���تی‌ س���ه‌ره‌كی‌‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌‌و له‌مه‌یدانسازی‌‌و توانای‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌و كاره‌ ئاگادار بكرێن‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی‌ گشتی‌‌و به‌پێوانه‌ی‌ زانستی‌‬ ‫سیاسی‌‪ ،‬به‌ر له‌ئه‌نجامدانی‌ هه‌ر كارێكی‌‬ ‫م���ه‌زن‪ ،‬ده‌بێ‌ مرۆڤ���ی‌ نه‌ته‌وه‌كه‌ی‌ بۆ‬ ‫تێبگه‌یه‌ن���ن‌و پێبگه‌یه‌ن���ن‪ ،‬هه‌ڵب���ه‌ت‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌پیاده‌كردن‌و گۆش���كردنی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌كی‌ ئینسانانه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و‬ ‫به‌رنام���ه‌ی‌ ئاساییش���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‬ ‫ده‌كرێ‌‪ ،‬كه‌ به‌داخ���ه‌وه‌ هیچ حیزبێكی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ تائێستا گرنگی‌ پێویستی‌‬ ‫پێن���ه‌داوه‌و ئه‌وان ل���ه‌وه‌ دورن كار بۆ‬ ‫مرۆڤسازی‌ كورد بكه‌ن‪.‬‬ ‫وه‌ك وت���را‪ ،‬له‌ڕاپرس���ی‌ گش���تیدا‪،‬‬ ‫* ئوپساال‪ ،‬سوێد مه‌به‌س���تی‌ ده‌نگدانه‌كه‌ و دیاریكردنی‌‬ ‫س���نوری‌ باش���وری‌ كوردس���تان‪ ،‬دو‬ ‫هۆكاری‌ هه‌ره‌ سه‌ره‌كین بۆ سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حیزب���ه‌كان‌و حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫كارێك���ی‌ ئه‌وت���ۆی‌ ب���ۆ نه‌ك���راوه‌ كه‌‬ ‫جه‌ماوه‌رو حیزبه‌كان له‌س���ه‌ری‌ كۆك‌و‬ ‫یه‌كگرتوبن‪ .‬تائه‌م ده‌مه‌‪ ،‬له‌ناو كورددا‪،‬‬ ‫سنوری‌ ده‌سه‌اڵت‌و جوگرافیای‌ باشوری‌‬ ‫كوردس���تان له‌پش���تی‌ په‌رده‌وه‌ی���ه‌و‬ ‫رێككه‌وتن���ی‌ له‌س���ه‌ر نه‌ك���راوه‌‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان به‌گش���تی‌‪ ،‬له‌ڕوی‌‬ ‫جوگرافیایی‌‪ ،‬ده‌ستوریی‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫سیاسییه‌وه‌ شتێكی‌ زۆری‌ لێنازانن‪ .‬له‌و‬ ‫الیه‌نه‌وه‌‪ ،‬پێویس���ته‌و ده‌بێ‌‪ ،‬ڕاپرس���ی‌‬ ‫گشتی‌‪ ،‬هه‌مو به‌ش���ه‌ داگیركراوه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ جوگرافی���ای‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردستان بگرێته‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دارانی‌ كورد جه‌س���اره‌تی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬ناوچه‌كان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم راپرس���ی‌ نه‌یانگرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كی‌ س���تراتیژی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ راپرس���ییه‌كه‌ دروستده‌بێ‌‪،‬‬ ‫ه���اوكات‪ ،‬كۆڵه‌كه‌یه‌ك���ی‌ س���ه‌ركی‌‬ ‫ریفره‌نده‌مه‌ك���ه‌ش ب���زر ده‌ب���ێ‌‪ .‬ب���ۆ‬ ‫سه‌ركه‌وتنی‌ راپرس���ییه‌كه‌ش‪ ،‬هه‌وێنی‌‬ ‫ه���ه‌ره‌ س���ه‌ره‌كی‌‪ ،‬ئاماده‌كردن���ی‌‬ ‫مرۆڤی‌ ك���وردو بونی‌ پێش���ه‌وایه‌‪ ،‬واتا‬ ‫پێویس���ته‌ رێككه‌وتنێكی‌ په‌یمانئاسایی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌ناو گش���ت پێكهاته‌كانی‌‬

‫هاوڕێ عەزیز‬ ‫محەمەد بەرپرسانەو‬ ‫بەئەخالقەوە کاری‬ ‫سیاسیی کرد‬ ‫سیاسەت الی ئەو‬ ‫نە چەتەیی بو‪ ،‬نە‬ ‫دەسەاڵتپەروەی‌و‬ ‫بازرگانیکردن‬ ‫بەخوێنی‬ ‫هاواڵتییانەوە‬

‫س���نوری‌ جوگرافی���ای‌ هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‌و ناوچه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ باشوری‌‬ ‫كوردس���تانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمدا هه‌بێ‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ تائه‌م���ڕۆ حیزبه‌كان‪ ،‬له‌ڕقی‌‬ ‫شه‌خسی‌‪ ،‬كۆنه‌قین‌و نه‌خۆشی‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫زۆرانبازی‌ نائاس���ایی‌و په‌یوه‌س���تبونی‌‬ ‫نابه‌رپرس���یارانه‌یان به‌م الو به‌و الوه‌‪،‬‬ ‫به‌م واڵت‌و به‌و واڵته‌وه‌‪ ،‬نه‌یانهێش���توه‌‬ ‫پێش���ه‌وایه‌كی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌ ك���ه‌ ببێته‌‬ ‫چه‌ترێك بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كورد‪،‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكی‌ داگیركراوی‌ كوردستاندا‪،‬‬ ‫هه‌ڵبكه‌وێ‌ یا په‌یدابێ‌‪.‬‬ ‫بون���ی‌ پێش���ه‌وا وه‌ك كه‌س���ێكی‌‬ ‫كاریزم���ا ب���ۆ كۆكردن���ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك‪ ،‬واڵتێ���ك‪ ،‬حكومه‌تێك‪،‬‬ ‫حیزبێ���ك‪ ،‬خێڵێك یا رێكخس���تنێك‪،‬‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌پێویستییه‌كانی‌ سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫بواره‌كان���ی‌ ژی���ان‌و گه‌ش���ه‌كردن‌و‬ ‫پێشكه‌وتن‪ .‬ماناو مه‌به‌ستی‌ پێشه‌وا له‌م‬ ‫كورته‌ نوسینه‌دا (پێشه‌وای‌ نه‌ته‌وه‌یه‌)‪،‬‬ ‫ك���ه‌ كه‌س���ێك ‌ه له‌مێ���ژوی‌ رابوردویدا‬ ‫توانیبێت���ی‌ به‌بیر و كارو خزمه‌ته‌كانی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رنجی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان به‌گشتی‌‬ ‫رابكێش���ێ‌‪ ،‬هاوكات هه‌مو سنوره‌كانی‌‬ ‫حیزبی‌‌و ده‌سه‌اڵتی‌ تایبه‌تی‌‌و ناوچه‌یی‌‬ ‫تێپه‌ڕێنێ‌‪ ،‬تا وای‌ لێدێ‌ نه‌ته‌وه‌و هه‌مو‬ ‫رێكخستنه‌ سیاس���ییه‌كان‪ ،‬به‌پێشه‌وای‌‬ ‫خۆیان���ی‌ بزان���ن‪ ،‬ئێس���تا له‌هه‌م���و‬ ‫كاتێكی‌ دیكه‌ زیاتر‪ ،‬كورد پێویس���تی‌‬ ‫به‌هاوده‌نگییه‌‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌ر پێشه‌وایه‌ك‬ ‫رێكبك���ه‌ون‪ ،‬به‌دڵس���ۆزانه‌و كارامه‌یی‌‌و‬ ‫له‌خۆبورده‌ییه‌وه‌ پش���تیوانی‌ لێبكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌ویش بێ‌ جیاوازی‌‪ ،‬خۆی‌ به‌پێشه‌واو‬ ‫س���ونبوڵی‌ هه‌م���و ك���ه‌س‌و الیه‌نێك‌و‬ ‫ناوچه‌ی���ه‌ك بزان���ێ‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ رێڕه‌وێكی‌‬ ‫خۆڕسك‌و ئاساییه‌‪ ،‬هه‌رگیز به‌زۆر پیاده‌‬ ‫ناك���رێ‌‪ ،‬به‌مانایه‌كی‌ دیكه‌‪ ،‬پێش���ه‌وا‬ ‫ده‌ب���ێ‌ خوڵقێنه‌ری‌ یه‌كێت���ی‌ ریزه‌كانی‌‬ ‫خه‌ڵك بێ‌‌و بتوانێ‌ په‌یمانی‌ ئاش���تی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ له‌ناو خه‌ڵكدا پیاده‌بكا‪.‬‬ ‫بونی‌ مه‌رجه‌عییه‌تێك بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫راپرس���ی‌ گش���تی‌‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌هۆكاره‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كان ب���ۆ س���ه‌ركه‌وتن‌و‬ ‫به‌ده‌س���توركردنی‌ راپرسی‌ گشتی‌‪ ،‬بێ‌‬ ‫بونی‌ ئ���ه‌و مه‌رجه‌عییه‌ته‌‪ ،‬هه‌رگیز ئه‌و‬ ‫كاره‌ ناك���رێ‌‌و دروس���ت ناكه‌وێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵب���ه‌ت مه‌رجه‌عییه‌ته‌ك���ه‌ش یاده‌بێ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان بێ‌ (به‌داخ���ه‌وه‌ نیمانه‌) یا‬ ‫ده‌بێ‌ ئه‌نجومه‌نێكی‌ ب���ااڵی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫بێ‌ كه‌ نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ پێكهاته‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫س���نوری‌ جوگرافیایه‌ یا ئ���ه‌و ده‌ڤه‌ره‌‬ ‫بكا كه‌ راپرسی‌ گش���تی‌ تێدا ده‌كرێ‌‪،‬‬ ‫ناكرێ‌‌و ناك���رێ‌ كه‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ ته‌نها‬ ‫له‌حیزبه‌كان پێكبێ‌‪ ،‬پێویسته‌ خه‌ڵكانی‌‬ ‫پاك‌و كه‌س���ایه‌تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ گش���ت‬ ‫توێژه‌كان له‌ش���اره‌زایانی‌ ده‌س���توری‌‌و‬ ‫قانون���ی‌‪ ،‬رۆش���نبیران‪ ،‬كه‌س���ایه‌تی‌‬ ‫ئایینی‌‪ ،‬پیاوه‌ خه‌مخ���ۆرو ناوداره‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كان‌و هیدیكه‌ ل���ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌دا‬ ‫هاوكارو هاوبه‌ش���بن‪ .‬ئ���ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌‬ ‫بااڵیه‌ كه‌ له‌باری‌ باش���وری‌ كوردستاندا‬ ‫دێته‌ مه‌یدانه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌كوردستاندا په‌رله‌مان زۆر به‌ناشه‌رعی‌‬ ‫ش���ه‌رعییه‌ت‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ناش���ه‌رعییه‌تیش به‌ن���ده‌ به‌ج���ۆری‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌كه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‪ ،‬كه‌ ده‌كرا‬ ‫په‌رله‌مان به‌شه‌رعی‌ هه‌ڵوه‌شێنرێته‌وه‌و‬ ‫وه‌ك ئێس���تا نه‌بوایه‌ت���ه‌ گرێكوێ���ره‌و‬ ‫نه‌شبوایه‌ته‌ كێشه‌یه‌كی‌ رۆژانه‌ی‌ بیست‬ ‫مانگ���ی‌‪ ،‬له‌نێ���وان هه‌م���و حیزبه‌كان‌و‬ ‫ت���ه‌واوی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ كه‌ له‌س���ه‌ره‌وه‌ باسكرا‪،‬‬ ‫پێكنه‌ی ‌هت‌و به‌بایه‌خێكی‌ سیاس���ییه‌وه‌‬ ‫ته‌ماش���ا نه‌ك���رێ‌‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌عه‌قڵ���ی‌‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌داری‌ ك���ورددا‪ ،‬ته‌واو وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ وایه‌‪ ،‬كه‌ جگه‌ له‌ئه‌ندامانی‌ حیزب‪،‬‬ ‫كه‌س���ێكی‌ دیكه‌ له‌ناو ك���ورددا نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ كاری‌ سیاسی‌ بكا! ئه‌مه‌ش‬ ‫خۆی‌ له‌خۆیدا‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫مێژوی���ی‌‪ ،‬قانونی‌‌و مێژوییه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫حیزبی‌ كوردستانی‌ تۆمارده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێگ���ر ‌‬ ‫ه���ه‌ر ئ���ه‌و وه‌خت���ه‌ ‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌ په‌رله‌مان كرا‪ ،‬یا رێگا‬ ‫نه‌درا سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی شكۆ ‌‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬راسته‌وخۆ نه‌هێشتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫په‌رله‌مان بو‪ ،‬مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان به‌رنامه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی هه‌ب���و‌ه یا نا‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���تێكی‌ تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌س���توری‌‌و‬ ‫ئه‌وا ده‌توانرا به‌ڕێگایه‌ك ‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ربكرێ‌‪ ،‬یا ئه‌وه‌بو دواتر‬ ‫قانون ‌‬ ‫ی بكرابایه‌‪ ،‬یا هه‌ر‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا یه‌كالی ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كس���ه‌ر‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم به‌ڕه‌سم ‌‬ ‫ی هه‌ڵبوه‌شاندایه‌وه‌و وایبكردای ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 60‬رۆژدا‪ ،‬هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫گش���تی‌ بكرێ‌‪ ،‬كاتێك ئه‌وانه‌ نه‌كران‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان‌و‬ ‫ی حورمه‌ت��� ‌‬ ‫بۆ پاراس���تن ‌‬

‫ی‬ ‫له‌سیاسه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫ڕۆژان ‌ه ‌‬ ‫كوردستانیدا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ به‌ڵگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌ویسته‌ كه‌ توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كیشه‌و گرفت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫قانون ‌‬ ‫ئابوری‌و سیاسییان‬ ‫نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫هه‌میشه‌ ده‌یانه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌له‌به‌هه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫گه‌وره‌تر چاره‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ن‬ ‫ی كه‌س���ایه‌تی‌ خۆیش���ی‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ ق���ه‌در ‌‬ ‫ده‌بوای ‌ه س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ده‌س���ت‬ ‫له‌كاربكێش���ێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ش نه‌كرا‪،‬‬ ‫ده‌بوای���ه‌ ئه‌ندامان���ی‌ په‌رله‌مان وازیان‬ ‫بهێنای���ه‌‪ ،‬به‌وه‌ په‌رله‌مان‌و حكومه‌تیش‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شانه‌وه‌‪ ،‬یان ده‌بوای ‌ه حیزبه‌كان‬ ‫داوایان له‌ئه‌ندامان���ی‌ خۆیان بكردایه‌‪،‬‬ ‫ی ئه‌ندامێت���ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ده‌س���تبه‌ردار ‌‬ ‫ی دواییان الوازترین‬ ‫بونایه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ره‌كان بو‪ ،‬هه‌مو ئه‌وانه‌ له‌سنور ‌‬ ‫قانون‌و ش���ه‌رعییه‌تدا بون‪ .‬به‌داخه‌وه‌‪،‬‬ ‫هی���چ یه‌كێك له‌و هه‌ڵوێس���ت ‌ه قانونی‌‌و‬ ‫سیاس���یان ‌ه نه‌كرا‪ ،‬ئه‌وان��� ‌ه وایانكرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ش���كۆی‌ مه‌عن���ه‌وی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫ی په‌رله‌م���ان‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان نه‌هێڵران‪ ،‬له‌دوا ‌‬ ‫ئه‌ندامان ‌‬ ‫كاره‌ساتی‌‪1994‬ه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مو الیه‌كیان‬ ‫جارێك���ی‌ دیكه‌‪ ،‬دیس���ان په‌رله‌مانیان‬ ‫ی تاریكیی‌‪،‬‬ ‫خس���ته‌و‌ه قۆناغێكی‌ دیكه‌ ‌‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵتی‌ كوردیی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژگار ‌‬ ‫ی دیموكراس���ی‌‌و‬ ‫ئیدی‌ ئه‌و بانگاش��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان ‌‬ ‫ی كه‌ حیزب ‌‬ ‫ش���ه‌رعییه‌ته‌ ‌‬ ‫خۆیانی‌ پێوه‌ هه‌ڵده‌كێش���ن‪ ،‬گه‌یاند‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌رده‌م���ی‌ پرس���یارو لێپرس���ینه‌وه‌ ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬قانون���ی‌‪ ،‬مێژوی���ی‌‌و‬ ‫سیاسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵب���ه‌ت له‌سیاس���ه‌تی‌ ڕۆژان���ه‌ی‌‬ ‫حیزبی‌ كوردس���تانیدا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ به‌ڵگه‌‬ ‫نه‌ویس���ته‌‪ ،‬كه‌ توانای‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كیش���ه‌ و گرفتی‌ قانونی‌‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ئاب���وری‌ و سیاس���ییان نیی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ ده‌یان���ه‌وێ‌‪ ،‬هه‌له‌به‌هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌تر چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪ .‬ئه‌و بۆچونه‌‬ ‫سیاسییه‌ی‌ حیزبه‌كان‪ ،‬كاره‌ساتێكیان‬ ‫ب���ۆ خۆی���ان و خه‌ڵ���ك خوڵقان���دوه‌‬ ‫ك���ه‌ عه‌قڵی‌ حیزب���ی‌ به‌س���ه‌ر هه‌مو‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬ده‌س���توری‌ و‬ ‫قانونییه‌كاندا زاڵكراوه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫تێگه‌یش���تنه‌ كارێكی‌ وای‌ كردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌مو حیزب���ه‌كان داوای‌ كاراكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ هه‌ڵوه‌ش���ێنراو بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان ش���ه‌رعییه‌تی‌‬ ‫نه‌هێڵراوه‌‪ ،‬ناشكرێ‌ به‌زۆر شه‌رعییه‌تی‌‬ ‫بۆ په‌یدابكرێته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‌ تشرینی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ ‪2015‬ه‌وه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ئه‌ندامان���ی‌ په‌رله‌م���ان‪ ،‬كه‌س���ایه‌تی‌‬ ‫مه‌عن���ه‌وی‌‌و قانونییان پێش���ێلكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ ئه‌ندامان���ی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬له‌و‬ ‫ئاس���ته‌ كامڵ���ه‌دا نه‌بون‪ ،‬ك���ه‌ وه‌ك‬ ‫پێویس���ت‪ ،‬رێ���ز له‌قان���ون‌و عورف‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ خۆیان بگرن‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌هه‌ر‬ ‫شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اوه‌ كارابكریت���ه‌وه‌‪ ،‬جگ���ه‌‬ ‫له‌كه‌ڵه‌گایی‌‌و ناده‌ستوری‌‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێته‌‬ ‫روداوێكی‌ ناس���از و تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫نادروستی‌ دیكه‌و ده‌چێته‌ خانه‌ی‌ هه‌مو‬ ‫نه‌شاره‌زایی‌و زاڵكردنی‌ عه‌قڵی‌ حیزبی‌‬ ‫به‌سه‌ر هه‌ڵبژاردن‌و قانون‌و كارگێڕیدا‪،‬‬ ‫به‌هه‌ر حاڵ‪ ،‬سه‌رسه‌ختی‌ سیاسه‌تمه‌دار‬ ‫(العناد السیاس���ي‌)‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌هه‌ره‌‬ ‫په‌یڕه‌وه‌ ق���ورس‌و ئاڵۆزه‌كان له‌كایه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێكردنی‌ كاروباری‌ خه‌ڵك‌و سیاسه‌ت‬ ‫له‌ته‌واوی‌ كوردستاندا‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫میكانیزمی‌ راپرسی‌ گشتی‌‬ ‫هه‌ڵبه‌ت راپرس���ی‌ گش���تی‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌پرس���ه‌ گرینگه‌كان���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و‬ ‫نیشتمانی‌‪ ،‬له‌و باره‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫راپرس���ی‌ گش���تی‌‪ ،‬گه‌لێ���ك میكانیزم‬ ‫پێویس���تن‪ ،‬له‌وانه‌‪ :‬به‌ر له‌هه‌مو شتێك‬ ‫بونی‌ ده‌س���ته‌یه‌كی‌ ش���اره‌زا‪ ،‬دڵسۆز‬ ‫له‌ناوداران‌و كه‌س���ایه‌تی‌‌و روه‌ گه‌ش���ه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان پێویس���ته‌‪ ،‬بیانه‌وێ‌‬ ‫یا نا‪ ،‬ئه‌و كه‌س���انه‌ به‌بڕیاری‌ حیزبی‌‪،‬‬ ‫ئه‌م حیزب یائه‌و حیزب دروستناكرێن‪،‬‬ ‫موخابین‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ راپه‌ڕینه‌وه‌‪ ،‬حیزبی‌‬ ‫كوردستانی‌ ئاش���ی‌ هاڕینی‌ كه‌سایه‌تی‌‬ ‫رۆح���ی‌ مرۆڤ���ی‌ ك���وردو نه‌هێش���تنی‌‬ ‫ش���كۆی‌ ده‌رونی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستانن‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ باوه‌ڕناكرێ‌ به‌هه‌م���و حیزبه‌كان‬ ‫توانبێتی���ان كه‌س���ایه‌تێكی‌ وای���ان‬ ‫ی گه‌وره‌ی‌‬ ‫پێگه‌یاندبێ‌‪ ،‬بكارێ‌ ئه‌ركێك ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌ جێبه‌جێبكا‪ ،‬بۆیه‌ به‌زۆردانانی‌‬ ‫كه‌سانی‌ ناشایس���ته‌و ئه‌وانه‌ی‌ رۆژێك‬ ‫له‌ڕۆژان‪ ،‬نه‌چونه‌ت���ه‌ ناو جه‌ماوه‌ره‌وه‌و‬ ‫له‌نیگه‌رانی‌ خه‌ڵك ئاگادارنین‪ ،‬هه‌رگیز‬ ‫به‌ئازارو هه‌ژاری‌ ئاشنانین‪ ،‬بۆ ده‌سته‌ی‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی‌ راپرسی‌ گش���تی‌‪ ،‬ره‌وا‬ ‫نییه‌و ده‌بێته‌ هه‌ڕه‌شه‌ له‌سه‌ر ئه‌نجامی‌‬ ‫راپرسییه‌كه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ دیكه‌ له‌ئامڕازه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی‌‬ ‫سه‌رخستنی‌ هه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌كی‌ سیاسیی‌‬ ‫ك���ه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌نه‌ته‌وه‌ یا گش���ت‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌وه‌ هه‌بێ‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ راپرس���ی‌‬ ‫گش���تی‌‪ ،‬له‌س���نوری‌ حیزب گه‌وره‌تره‌و‬ ‫بابه‌تێكه‌ بێ‌ هاوبه‌ش���یكردنی‌ كه‌سانی‌‬ ‫هۆش���مه‌ندو دڵس���ۆزان‌و ش���اره‌زایانی‌‬ ‫ناحیزبی‌‪ ،‬ئه‌س���ته‌مه‌ به‌س���ه‌ركه‌وتویی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بچێ‌‪ ،‬له‌به‌ر ئ���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتی‌ وادا‬ ‫و له‌هه‌مو ئاس���ته‌كاندا‪ ،‬ده‌بێ‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫دیك���ه‌ش به‌ش���داربن‪ ،‬به‌مانایه‌ك���ی‌‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬هه‌رچ���ی‌ ش���تێك له‌ناوخۆی‌‬ ‫حیزبێك���دا ده‌ك���رێ‌‪ ،‬ئ���ه‌وا په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌حیزب خۆیه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌س���ه‌له‌‬ ‫گه‌وره‌كان‪ ،‬ته‌نها به‌رپرسیارێتی‌ حیزب‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌نده‌ به‌عه‌قڵ‌و كارامه‌یی‌‌و‬ ‫دڵسۆزی‌ خه‌ڵكیش���ه‌وه‌‪ ،‬سه‌یر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫تا ئه‌م س���اته‌‪ ،‬هه‌ر حیزب���ی‌ كوردییه‌‬ ‫س���ه‌رگه‌رمی‌ ڕاپرس���ی‌ گش���تییه‌‪ ،‬بێ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ تاكه‌ یه‌ك كه‌س���ایه‌تی‌ كورد‪،‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ حی���زب‪ ،‬له‌ئاماده‌كاری‌ ئه‌و‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌دا هاوبه‌شیبكا‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌خاڵ���ه‌ الوازه‌كانی‌ میكانیزمی‌‬ ‫راپرسی‌ گشتی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ئاماده‌كردن ‌‬ ‫ی دیكه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫كارامه‌و بێالیه‌ن‪ ،‬ئامرازێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راپرس ‌‬ ‫كۆمه‌اڵنی‌ خه‌ڵك بۆ مه‌به‌ست ‌‬ ‫ێ به‌ستێن‬ ‫ی هۆشیاربكاته‌وه‌و بتوان ‌‬ ‫گشت ‌‬ ‫بۆ سه‌ركه‌وتنی‌ رێفره‌نده‌مه‌كه‌ سازبكا‪،‬‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫هه‌ڵبه‌ت ئ���ه‌و كاران ‌ه له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن���ه‌و‌ه راده‌په‌ڕن‪.‬‬ ‫ده‌زگاكان��� ‌‬ ‫كاری‌ ئ���ه‌و لیژنه‌یه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ئاس���ان نییه‌و گه‌لێك له‌مپه‌ری‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی چۆن بتوانن راپرس ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫له‌باش���وری‌ كوردس���تاندا كه‌ تائێستا‬ ‫ی دیك ‌ه نییه‌‪ ،‬بكه‌ن ‌ه‬ ‫له‌دروش���م زیاتر چ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خشه‌و به‌رنامه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ نه‌كراوه‌و‬ ‫ی ئه‌وتۆ ‌‬ ‫ی جی���دد ‌‬ ‫كارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ره‌س���ت ‌هی‌ جێبه‌جێك���ردن‌و مه‌یدان ‌‬ ‫ی بۆ س���ازنه‌كراوه‌‪ .‬به‌هه‌رحاڵ‪،‬‬ ‫به‌فه‌ڕ ‌‬ ‫ی گشتی‌‌و‬ ‫ی راپرس ‌‬ ‫س���ازدانی‌ به‌س���تێن ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن‌و پیاده‌كردنی‌‪ ،‬له‌ئه‌ستۆ ‌‬ ‫ی ك���ورده‌‪ ،‬یه‌كێ���ك‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی ئاشتی‌‌و‬ ‫له‌كۆڵه‌كه‌كانیش���ی‌‪ ،‬په‌یمان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی��� ‌ه و ده‌ب���ێ‌ كاری‌ جیدد ‌‬ ‫ی هه‌ره‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫بۆ بكرێ‌‪ .‬ئامۆژگار ‌‬ ‫كاریگه‌ر بۆ ئه‌وان ئه‌وه‌یه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر بۆیان‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێ‌ راپرسی‌ گشتی‌ به‌سه‌ركه‌وتوی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن‪ ،‬بیك���ه‌ن‪ ،‬ده‌نا نه‌كردن ‌‬ ‫ێ ئه‌نجامه‌ك���ه‌ی‌ بۆ‬ ‫چاكت���ره‌‪ .‬ده‌ش���ب ‌‬ ‫ی كوردو كوردس���تان بێ‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���د ‌‬ ‫ی لێبكه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی گشتیی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وانه‌بێ‌‪ ،‬ئه‌وا راپرس��� ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی‌ ناوخۆو نێوده‌وڵه‌تی‌‪،‬‬ ‫بایه‌خی‌ نامێنێ‌‪ .‬له‌كۆتاییش���دا نابێ‌‪،‬‬ ‫ی رێفره‌نده‌م‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫كردن و نه‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داگیركه‌ردا‪ ،‬بۆ ده‌س���كه‌وت ‌‬ ‫عێراق��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ن���د پله‌یه‌ك ‌‬ ‫حی���زب‌و وه‌رگرتن��� ‌‬ ‫س���ه‌ر كۆم���ارو وه‌زی���ری‌‌و هیدیك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌كاربێ‌! به‌هیوای‌ سه‌ركه‌وتنی‌ ویست ‌‬ ‫ی گشتی‌‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردس���تان له‌ڕاپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌یش���تن به‌دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬كه‌ له‌وێدا هه‌مو تاكێك ‌‬ ‫ك���ورد له‌س���ێبه‌ره‌كه‌یدا س���ه‌رفراز‌و‬ ‫ی‬ ‫رۆحبه‌رزو خاوه‌ن شه‌رافه‌تی‌ ئینسان ‌‬ ‫ی‬ ‫بێ‌‪ ،‬له‌ئێستاش���ه‌وه‌ كار بۆ پێناس���ه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫ده‌س���توری‌‌و دامه‌زراوه‌ی ‌‬ ‫بكرێ‌‪.‬‬ ‫‪Sabahghalib@yahoo.co.uk‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫بەیادی هاوڕێ عەزیز محەمەد‬

‫رەفیق سابیر*‬ ‫* ه����اوڕێ عەزیز دەیەویس����ت کات‌و‬ ‫ش����ادیی ژیانی‪ ،‬ئەزمون‌و زانینی خۆی‬ ‫لەگەڵ هاوڕێیانیدا‪ ،‬بەش بکات‪..‬‬ ‫* دەش����ێت مرۆڤ‪ ،‬لەبەر گەورەیی‌و‬ ‫جوانیی ه����اوڕێ عەزیز‪ ،‬چاوپۆش����یی‬ ‫لەبەش����ێکی هەڵ����ەو کەموکوڕییەکانی‬ ‫حیزبی شیوعیی عیراق بکات‪.‬‬ ‫ئ����ەو س����ااڵنەی ئەندام����ی حیزب����ی‬ ‫ش����یوعیی عێراق بوم‪ ،‬ه����اوڕێ عەزیز‬ ‫محەمەد س����کرتێری یەکەمی کۆمیتەی‬ ‫ناوەندیی حیزب بو‪ .‬لەو سااڵنەدا دەیان‬ ‫جار لەپێشمەرگایەتیدا‪ ،‬لەبوڵگارستان‪،‬‬ ‫مۆس����کۆ‪ ،‬کابول‪ ،‬دیمەش����ق‌و س����وێد‪،‬‬ ‫هاوڕێ عەزی����زم بینیوە‪ .‬دیداری هاوڕێ‬ ‫عەزی����زو م����ن‪ ،‬هەندێک ج����ار دیداری‬ ‫حیزبییان����ەو هەندێ����ک جاریش دیداری‬ ‫هاوڕییانەو دۆستانە بوە‪ .‬هەر جارێکیش‬ ‫یەکترمان دیبێت‪ ،‬هەستم کردوە لەگەڵ‬ ‫کەس����ێکی روناکبیر‪ ،‬نزی����ک‌و هاورێمدا‬ ‫دانیشتوم‪ ،‬دەتوانم ئازادانەو راشکاوانە‪،‬‬ ‫قس����ەی لەگەڵ بک����ەم‪ .‬لەئەنجامی ئەو‬ ‫دیداران����ەدا‪ ،‬هاوڕێ عەزی����ز کۆمەڵێک‬ ‫یادگارو بیرەوەیی لەال جێ هێش����توم‪،‬‬ ‫لێرەدا هەندێکیان دەنوسم‪.‬‬ ‫یەکەمین دیدار‬ ‫یەکەم ج����ار لەپایزی س����اڵی‪١٩٧٢‬‬ ‫لەبەغدا‪ ،‬لەنوسینگەی رۆژنامەی (بیری‬ ‫نوێ) هاوڕێ عەزیز محەمەدم بینی‪ .‬ئەو‬ ‫سەردەمە من خوێندکاری ساڵی سێیەمی‬ ‫بەش����ی کوردی کۆلێجی ئەدەبیات بوم‪.‬‬ ‫لەهەم����ان کات����دا لەڕۆژنام����ەی (بیری‬ ‫ن����وێ‪ /‬الفکر الجدید) ک����ە لەحوزەرانی‬ ‫‪ ١٩٧٢‬وەک تاکە رۆژنامەی ئاش����کرای‬ ‫حیزبی ش����یوعی‪ ،‬بەزمان����ی عەرەبی‌و‬ ‫کوردی دەردەچو‪ ،‬کارم دەکرد‪ .‬ئەوکاتە‬ ‫س����ەرەتای پەیوەندییەک����ی سیاس����یی‬ ‫لەنێوان حیزبی شیوعی‌و حیزبی بەعسدا‬ ‫دروس����ت بو بو‪ .‬بەاڵم هێش����تا حیزبی‬ ‫ش����یوعی‪ ،‬بەقانونی‪ ،‬مۆڵەتی کارکردنی‬ ‫پێ نەدرا ب����و‪ ،‬لەش����ارەکاندا بارەگای‬ ‫نەکردبۆوە‪ .‬چەند سەرکردەیەکی حیزب‪،‬‬ ‫جار جار لەنوس����ینگەی رۆژنامەی بیری‬ ‫نوێ لەبەغدا‪ ،‬کە ئەوکاتە لەشوقەیەکدا‪،‬‬ ‫لە(س����اح ‌ة النص����ر) ب����و‪ ،‬یەکتری����ان‬ ‫دەبینی‪.‬‬ ‫رۆژێک ه����اوڕێ جەالل دەب����اغ‌و من‬ ‫لەبیری ن����وێ بوین‪ ،‬پێاوێکی بااڵبەرزی‬ ‫ق����ۆزو روگەش‪ ،‬کە چاکەتێکی ش����ینی‬ ‫نیلی‌و پانتۆڵێکی مەیلەوخۆڵەمێش����یی‬ ‫لەب����ەر ب����و‪ ،‬هات����ە ژورێ‪ .‬لەش����ێوەو‬ ‫هەڵس����وکەوتیدا‪ ،‬مەزەن����دەم ک����رد کە‬ ‫رەنگ����ە ئەندام����ی مەکتەبی سیاس����یی‬ ‫حیزب بێت‪ .‬دوای هەواڵپرسی‌و کەمێک‬ ‫قس����ەکردن لەگەڵ کاک ج����ەالل‪ ،‬لێی‬ ‫پرسی ئایا دەکرێ دوای نیوەڕۆ‪ ،‬کاتێک‬ ‫ئێمە بۆ نانخواردن‌و پشودان دەچینەوە‬ ‫م����اڵ‪ ،‬ئەو ژورە ب����ەکار بهێنێت‪ .‬دوای‬ ‫ئ����ەوەی رۆیش����ت‪ ،‬کاک ج����ەالل وتی‬ ‫دەزان����ی ئ����ەم هاوڕێیە کێ ب����و؟ وتم‬ ‫نەخێر‪ .‬وتی ئەمە هاوڕێ عەزیز محەمەد‬ ‫بو‪ .‬زۆرم پێ س����ەیر بو کەسی یەکەمی‬ ‫حیزبی ش����یوعی‪ ،‬بۆ ئ����ەوەی ژورێکی‬ ‫نوس����ینگەی رۆژنامەی حیزب‪ ،‬بۆ چەند‬ ‫س����ەعاتێک‪ ،‬بەکار بهێنێت‪ ،‬بەڕێزەوە‪،‬‬ ‫داوای مۆڵ����ەت لەکادێرێکی حیزبەکەی‬ ‫دەکات‪ .‬ئەم رەفتارە ه����اوڕێ عەزیزی‬ ‫وەک مرۆڤ‌و س����ەرکردەیەکی سیاسی‪،‬‬ ‫لەالی من خۆشەویس����ت ک����رد‪ .‬هەروا‬ ‫ئەو دەرس����ەی فێرک����ردم‪ ،‬کە بێفیزی‌و‬ ‫خۆبەزلنەزانین‪ ،‬بەش����ێکن لەگەورەیی‌و‬ ‫جوانی‌و متمانەبەخۆبونی ئینسان‪.‬‬ ‫هەش����ت س����اڵێک دوای ئ����ەو رۆژە‪،‬‬ ‫لەکۆتایی ساڵی‪ ١٩٨٠‬لەشاخ‪ ،‬لەتوژەڵە‪،‬‬ ‫ه����اوڕێ عەزی����زم بینیی����ەوە‪ .‬لەوێوە‬ ‫دۆستایەتیی نێوانمان دەستی پێ کرد‪.‬‬ ‫لەناوەڕاس����تی ساڵی‪ ١٩٧٨‬نۆرە هاتە‬ ‫س����ەر گرتن‌و راونان‌و ئەش����کەنجەدانی‬ ‫ش����یوعییەکان‪ .‬پیاوان����ی ئەم����ن‌و‬ ‫موخابەرات‪ ،‬بەئاش����کراو بێش����ەرمانە‪،‬‬ ‫لەدەوروبەری بارەگای حیزب‌و رۆژنامەی‬ ‫(طری����ق الش����عب)و ( الثقاف����ة‌ الجدیدة)‬ ‫و بی����ری ن����وێ‪ ،‬تەراتێنی����ان دەکرد‪.‬‬ ‫کاتێک ل����ەکار دەچوینە دەرەوە دوامان‬ ‫دەکەوتن‪ .‬ئەوکاتە هاوڕێ عەزیز لەعێراق‬ ‫نەبو‪ .‬بەش����ێکی سەرکردایەتیی حیزب‪،‬‬ ‫دیار نەمابون‌و بەشێکیش����یان چوبونە‬ ‫دەرەوەی واڵت‪ .‬گرتن‌و راونانی ئەندام‌و‬ ‫کادیرانی حیزب‪ ،‬بەردەوام زیادی کردو‬ ‫هەمو شارو ناوچەکانی عێراقی گرتەوە‪.‬‬ ‫رۆژی هەش����تی ئەیلولی س����اڵی‪١٩٧٨‬‬ ‫من بۆ خوێندن چوم بۆ بوڵگارس����تان‪،‬‬ ‫لەشاری سۆفیا دەستم بەخوێندن کرد‪.‬‬ ‫بەاڵم دوای ش����ەش مانگێک‪ ،‬بڕیارم دا‬

‫واز لەخوێندن بهێنم‌و بۆ پێشمەرگایەتی‬ ‫بچمەوە کوردستان‪ .‬رۆژی دەی ئاداری‬ ‫ساڵی‪ ١٩٧٩‬لەگەڵ هاوڕێ بەهادین نوری‪،‬‬ ‫مامۆس����تا کەریمی حیسامی‌و هاوڕێیان‬ ‫مەال عەل����ی‌و هاوڕێیەکی عەرەب (ئەبو‬ ‫حاتەم) کە لەکوردس����تان شەهید کرا‪،‬‬ ‫شاری سۆفیامان بەجێ هێشت‪ .‬لەڕێگای‬ ‫بەیروتەوە‪ ،‬بەپاس����پۆرتی ئوردونی‪ ،‬کە‬ ‫رێکخ����راوی رزگاریخوازی فەلەس����تینی‬ ‫لەبەیروت بۆی ئامادە کردین‪ ،‬چوین بۆ‬ ‫تاران‪ ،‬لەوێشەوە بەرەو مهاباد‪ ،‬کە تازە‬ ‫ئازاد کرابو‪ .‬رۆژی دو یان سێی نیسان‬ ‫گەیش����تینە ناوزەنگ‪( .‬هاوڕێ بەهادین‬ ‫ن����وری‪ ،‬لەبیرەوەرییەکانی����دا بەوردی‬ ‫باسی ئەو سەفەرەی کردوە‪).‬‬ ‫پ����اش س����اڵونیوێک‪ ،‬رۆژی‪٢٢‬ی‬ ‫دێس����ەمبەری س����اڵی‪ ١٩٨٠‬لەناوچەی‬ ‫ناوزەن����گ‪ ،‬لەبارەگای س����ەرکردایەتی‌و‬ ‫راگەیاندن����ی حیزب لەتوژەڵە‪ ،‬بۆ جاری‬ ‫دوەم‪ ،‬هاوڕێ عەزیز محەمەدم بینیەوە‪.‬‬ ‫هاوڕێ من لەوانە نیم!‬ ‫پێ����ش ئەوەی ه����اوڕێ عەزیز بگاتە‬ ‫بارەگاکەم����ان‪ ،‬هەمومان‪ ،‬ک����ە بەژن‌و س����ەفارەتی عێراق لەسۆفیا هەڕەشەی‬ ‫پیاوەوە نزیکەی سیی کەسێک دەبوین‪ ،‬کردبو‪ ،‬کە تۆڵەی هاوڕێکەیان دەکەنەوە‪.‬‬ ‫بەڕیز لەچاوەڕوانیی ئەودا‪ ،‬وەستا بوین‪ .‬ئ����ەو روداوە کێش����ەو گرژی����ی لەنێوان‬ ‫هاوڕێ عەزیز گەیشت‪ .‬بەگەرمی ساڵوی بۆڵگارس����تان‌و دەوڵەتی عێراق دروست‬ ‫لێ کردین‪ ،‬بەنۆرە کەوتە دەستگوشین‌و کرد‪ .‬دواتر س����ەرۆککۆماری ئەو کاتەی‬ ‫ماچکردنی هاوڕێی����ان‪ ،‬بەژن‌و پیاوەوە‪ .‬بوڵگارستان‪ ،‬تۆدۆر ژیڤکۆڤ‪ ،‬خۆی چو‬ ‫کاتێک هاوڕێ عەزیز گەیشتە الی هاوڕێ بۆ بەغداو ل����ەوێ‪ ،‬لەڕێگای دەزگاکانی‬ ‫فریشتە‪ ،‬کە خوشکی مامۆستا دڵزارەو راگەیاندنەوە‪ ،‬داوای لێبوردنی کرد‪.‬‬ ‫بەداخەوە‪ ،‬پێش ماوەیەک کۆچی دوایی‬ ‫ئەو رۆژانەی لەسۆفیا هاوڕێ عەزیزم‬ ‫کرد‪ ،‬ویس����تی ئەویش‪ ،‬وەک هاوڕێیانی دەمبین����ی‪ ،‬قەت بەبیرمدا نەدەهات‪ ،‬کە‬ ‫تر ماچ بکات‪ ،‬فریشتە خان‪ ،‬بەجۆرێکی من‌و ه����اوڕێ عەزیز لەکاب����ول یەکتری‬ ‫خێ����راو چاوەڕواننەکراو س����ەری بردە دەبینین����ەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی م����ن‌و ئەو دو‬ ‫دواوەو دەستی چەپی وەک قەڵغانێک‪ ،‬هاوڕێیەی لەکابول کاری حیزبمان دەکرد‪،‬‬ ‫لەنێوان خۆی‌و هاورێ عەزیزدا‪ ،‬راگرت‪ ،‬بەقاچاخی بینێرینەوە کوردستان‪.‬‬ ‫بەدەنگێکی جی����دی‌و بڕیاردەرانە وتی‪:‬‬ ‫ه����اوڕێ من لەوانە نیم! ه����اوڕێ عەزیز‬ ‫لەسۆفیاوە بەرەو کابول‬ ‫کەمێک لەڕو داماو بەسەرس����وڕمانەوە‪،‬‬ ‫دوای تەواکردن����ی خوێندن لەهاوینی‬ ‫تەماش����ای هاوڕێیانی کرد‪ ،‬بزەیەکی پڕ ‪ ١٩٨٧‬دەبو من بۆ کابول بچم‪ .‬مەکتەبی‬ ‫مان����ای هاتێ‌و ب����ەرەو الی ئێمە هات‌و سیاس����یی حیزبی ش����یوعی دەیویست‬ ‫هەمو دەستمان بەپێکەنین کرد‪.‬‬ ‫رێگایەکی نوێی قاچ����اخ‪ ،‬بۆ هاتوچۆی‬ ‫هاوڕێ عەزیز لەبارەگای ئێمە جێگیر نێ����وان کوردس����تان‌و دەرەوەی واڵت‬ ‫ب����و‪ .‬لەگەڵ ئێمە نان����ی دەخوارد‪ ،‬زۆر بدۆزێتەوە‪ ،‬چونکە رێگای قامیش����لی‪-‬‬ ‫خاکیان����ەو میهرەبانانە هەڵس����وکەوتی بادین����ان داخراب����و‪ .‬ئێرانیی����ەکان هیچ‬ ‫لەگ����ەڵ هەم����وان دەک����رد‪ .‬کۆمەڵێک ئاسانکارییەکیان بۆ هاتوچۆی ئەندامان‌و‬ ‫کۆبونەوەو س����ێمیناری رێک خس����ت‪ .‬کادیرانی حیزبی شیوعی‪ ،‬نەدەکرد‪ .‬بۆیە‬ ‫جار جار ش����ەوان ل����ەژورە گەورەکەی دەبو بیر لەڕێگایەکی قاچاخ بکرێتەوە‪.‬‬ ‫بارەگا‪ ،‬دادەنیشت‌و هاوڕێیان لەدەوری دۆزین����ەوەی رێ����گای نهێن����ی‪ ،‬لەنێوان‬ ‫کۆ دەبونەوە‌و قس����ەی بۆ دەکردن‪ ،‬یان ئەفغانستان‌و کوردستاندا‪ ،‬هەرچەند زۆر‬ ‫کاتێ����ک میوانی دەهات‪ ،‬مەجلیس����ێکی دور بو‪ ،‬بەاڵم بۆ ئەو کاتە‪ ،‬گونجاوترین‌و‬ ‫خۆشی پێک دێنا‪ ،‬هەندێک جار ئێمەشی‪ ،‬تا رادەی����ەک س����ەالمەتترین رێگا بو‪.‬‬ ‫لەبەشی راگەیاندن‪ ،‬بانگهێشتن دەکرد‪ .‬چونکە لەئەفغانستان‪ ،‬پارتێکی چەپی‬ ‫ه����اوڕێ عەزی����ز‪ ،‬لەپێش����مەرگایەتیدا‪ ،‬مارکس����یی حوکمڕان ب����و‪ ،‬ئامادەبون‬ ‫دەیویست کات‌و شادیی ژیانی‪ ،‬ئەزمون‌و هەمو جۆرە کۆمەک‌و ئاسانکارییەکمان‬ ‫زانینی خ����ۆی لەگەڵ هاوڕێیانیدا‪ ،‬بەش بۆ بکەن‪ ،‬کە کردیشیان‪ .‬هەروا سنوری‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫نێوان ئەفغانس����تان‌و ئێ����ران‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫فراوان����ە‪ ،‬زۆر بەزەحم����ەت کۆنت����رۆڵ‬ ‫خەاڵتی لینین‌و دیمیترۆڤ‬ ‫دەکرێت‪ ،‬لەوەش گرنگتر خەڵکی ناوچە‬ ‫لەپایزی س����اڵی‪ ١٩٨٢‬ب����ۆ درێژەدان سنورییەکانی ئێران لەگەڵ ئەفغانستان‪،‬‬ ‫بەخوێن����دن‪ ،‬گەڕامەوە بوڵگارس����تان‪ .‬هەم بلوچن‪ ،‬هەم سوننەمەزهەبن‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەوێ‪ ،‬لەبەهاری س����اڵی ‪ ١٩٨٤‬لەشاری زۆرینەی����ان لەدەوڵەتی ئێ����ران بێزارن‪،‬‬ ‫س����ۆفیا‪ ،‬هاوڕێ عەزیزم بینییەوە‪ ،‬کە ئەگ����ەر بتوان����ن رەنگە دژایەتیش����یی‬ ‫بۆ وەرگرتنی خەاڵتی دیمیترۆڤ‪ ،‬بانگ بکەن‪.‬‬ ‫کراب����و‪ .‬لەهەمان کاتدا‪ ،‬لەمۆس����کۆش‪،‬‬ ‫کاتێک زانیم م����ن بۆ ئەو کارە دەچم‬ ‫بەرزترین خەاڵتی دەوڵەتی س����ۆڤیەت‪ ،‬بۆ ئەفغانستان‪ ،‬ئەوەندە بەالمەوە سەیر‬ ‫خەاڵت����ی لینینی پێ بەخش����رابو‪ .‬ئەمە نەبو‪ ،‬یەکسەر قسەیەکی سەرنجڕاکێشی‬ ‫دوەمی����ن جار بو دەوڵەتی س����ۆڤیەت‌و کاک نەوش����یروان مس����تەفام بی����ر‬ ‫دەوڵەتی بوڵگارس����تان‪ ،‬هاوڕێ عەزیز کەوتەوە‪ ،‬کە لەناوەڕاستی ساڵی ‪١٩٨١‬‬ ‫خەاڵت بکەن‪ .‬جاری یەکەمیان‪ ،‬لەساڵی لەناوزەن����گ‪ ،‬پێی وت����م‪ .‬رۆژێک لەگەڵ‬ ‫‪ ١٩٧٤‬لەیادی چل ساڵەی دامەزراندنی چەند نوسەرێکی (دەستەی بەڕێوەبەری‬ ‫حیزبی ش����یوعیی عێراق����دا‪ ،‬کە هەمان یەکێتیی نوسەرانی کوردستان) لەشاخ‪،‬‬ ‫س����اڵ هاوڕێ عەزیز بو بەپەنجا ساڵ‪ ،‬س����ەردانی کاک نەوش����یروانمان کرد‪.‬‬ ‫ئەم جارەش����یان‪ ،‬لەیادی پەنجا ساڵەی کاک نەوش����یروان هەواڵی هاوڕێ جەالل‬ ‫دامەزراندنی حیزب‌و شەس����ت س����اڵەی دەباغی پرسی‌و وتی هەر لەقامیشلییە؟‬ ‫لەدایکبونی هاوڕێ عەزیزدا‪.‬‬ ‫دیار ب����و دەیزانی ئەو کاتە کاک جەالل‬ ‫ئەو کاتە من لەسۆفیا‪ ،‬لەئەکادیمیای لەوێ نوێنەری حیزبی شیوعی عێراقە‪.‬‬ ‫زانستە کۆمەاڵیەتییەکانی بوڵگارستان‪ ،‬کاری س����ەرەکیی ئەوەیە ک����ە لەوێوە‪،‬‬ ‫دەمخوێن����د‪ ،‬لەهەمان کات����دا نوێنەری بەئاگاداری حکومەتی س����وریا‪ ،‬چەک‌و‬ ‫حیزبی ش����ێوعی بوم ل����ەو واڵتە‪ .‬بۆیە هاوڕێیان‪ ،‬بەقاچاخی‪ ،‬بۆ کوردس����تان‪،‬‬ ‫لەڕێ����ی بەرپرس����ێکی پەیوەندییەکانی بەڕێ بکات‪ .‬من وتم بەڵێ هەر لەوێیە‪.‬‬ ‫دەرەوەی کۆمیت����ەی ناوەن����دی حیزبی ئەو وتی س����ەیرە! کاک جەالل نوسەرو‬ ‫ش����یوعیی بوڵگارستان‪ ،‬هاوڕێ کانێف‪ ،‬رۆژنامەنوسێکی باشی حیزبی شیوعییە‪،‬‬ ‫هەواڵەکەم پێ گەیشت‪ .‬هاوڕێ عەزیز‪ ،‬ئایا قیادەی حیزبتان بەچ عەقڵییەتێک‬ ‫دوای ماوەیەک‪ ،‬بۆ وەرگرتنی خەاڵتەکە کاری قاچاخچێت����ی بەو پیاوە دەکات؟‬ ‫هات����ە س����ۆفیا‪ ،‬نزیک����ەی هەفتەیەک‪ ،‬حیزبی ش����یوعی چەند جەالل دەباغی‬ ‫لەمیوانخان����ەی کۆمیت����ەی ناوەندی����ی هەیە؟‬ ‫حیزبی ش����یوعیی بوڵگارستان مایەوە‪.‬‬ ‫ئەو راش����کاوییەی کاک نەوشیروان‪،‬‬ ‫من زیاتر ل����ەوێ دەمبینی‪ .‬بوڵگارەکان سەرنجی راکێشام‪ ،‬بەاڵم قسەکەی هەڵە‬ ‫سەرقاڵیان کردبو‪ ،‬بەرنامەیەکی چڕیان نەبو‪ .‬ئەمە گرفتێکی گەورەی ناو حیزبی‬ ‫ب����ۆ داناب����وو دەرفەتیان ن����ەدەدا زۆر شیوعی بو‪ .‬سەرکردایەتیی حیزب‪ ،‬ئەو‬ ‫دەربکەوێت‪ ،‬دەترسان پیاوانی دەوڵەتی هونەرەی نەدەزانی کە کام ئەندام‪ ،‬کام‬ ‫عێراق‪ ،‬لەسۆفیا‪ ،‬دەستی لێ بوەشێنن‪ .‬کادیر‪ ،‬بۆ کام کارو ش����وێن دەگونجێت!‬ ‫چونکە چوار س����اڵێک پێشتر‪ ،‬لەشاری ی����ان دەیزان����ی‌و بایەخی پ����ێ نەدەدا‪.‬‬ ‫سۆفیا‪ ،‬قوتابییە بەعس����ییەکان‪ ،‬بەگژ س����ەرکردایەتیی حیزب‪ ،‬کەرەسەیەکی‬ ‫قوتابی����ە ش����یوعییەکاندا چوبون‪ .‬لەو ئەوەندە گەورەی مرۆیی‪ ،‬خاوەن باوەڕ‪،‬‬ ‫ش����ەڕەدا قوتابییەکی بەعسی کوژرابو‪ .‬بەئەزمون‪ ،‬بەتواناو ش����ارەزاو پسپۆڕی‬

‫خۆشمان لەتاران بەنۆرە‪ ،‬لەنێوان تاران‌و‬ ‫کابولدا‪ ،‬هاوڕێیانی����ان دەهێناو دەبرد‪.‬‬ ‫کاتێک هاوڕێکان لەکابولەوە دەگەیشتنە‬ ‫تاران‪ ،‬ی����ان بەپێچەوانەوە‪ ،‬تەلەفۆن بۆ‬ ‫هاوڕێ کەمال ش����اکر دەکرا لەمۆسکۆ‪،‬‬ ‫ئەوی����ش ئێمەی ئ����اگادار دەک����ردەوە‪،‬‬ ‫کاتێکی����ش الی ئەوان����ەوە هاوڕێی����ان‬ ‫دەگەیشتن‪ ،‬ئەوانیش‪ ،‬هەر لەڕێی کاک‬ ‫کەمالەوە ئاگادار دەکرانەوە‪.‬‬

‫عەزیز محەمەد‬

‫بەڕای من ئەخالقی‬ ‫بەرپرسیارییەتی‬ ‫کە بەدەگمەن‬ ‫سیاسەتمەدارانی‬ ‫رۆژهەاڵت هەیانە‬ ‫یەکێکە لەو هۆکارانەی‬ ‫پاڵی بەهاوڕێ‬ ‫عەزیزەوە نا واز‬ ‫لەسکرتێری یەکەمی‬ ‫حیزب بهێنێت‪.‬‬ ‫رەنگە ئەمە باجی‬ ‫شکستەکە بوبێت‪ ،‬کە‬ ‫خۆبەخشانەو جوامێرانە‬ ‫پێشکەشی کرد‬ ‫بواری جۆراوجۆری‪ ،‬لەبەر دەس����ت بو‪،‬‬ ‫کە بەشی بەڕێوەبردنی واڵتێکی دەکرد‪.‬‬ ‫بەاڵم زۆربەی����ان ب����ێ کارو کەنارخراو‬ ‫کرابون‪ ،‬یان وەک دەڵین نانەوا قەسابی‌و‬ ‫قەساب نانەوایی دەکرد‪.‬‬ ‫س����ەرەتای ئەیلولی ساڵی‪ ١٩٨٧‬چوم‬ ‫بۆ مۆس����کۆ‪ ،‬تا لەوێوە بچم بۆ کابول‪.‬‬ ‫هاوڕێ عەزیز ئەو کاتە لەمۆس����کۆ بو‪.‬‬ ‫ش����ەوێک‪ ،‬لەگەڵ هاوڕێی خۆشەویستم‬ ‫کاک کەمال ش����اکر‪ ،‬بۆ ماڵەوە داوەتی‬ ‫کردین‪ ،‬کاتێکی زۆر خۆش����مان بەسەر‬ ‫برد‪ .‬ئەو شەوە هاوڕێ عەزیز‪ ،‬هەندێک‬ ‫زانی����اری‌و رێنمایی لەب����ارەی کارەکەو‬ ‫پەیوەندیم����ان لەگ����ەڵ حیزبی خەڵکی‬ ‫ئەفغس����تان پی دام‪ .‬پێی وتم کە پێش‬ ‫من‪ ،‬ب����ۆ هەم����ان کار‪ ،‬دو هاوڕێی تر‪،‬‬ ‫کامیل کەرەم‪ ،‬ناس����راو بە(ئەبو عەال)‬ ‫و هاوڕێیەک����ی ع����ەرەب (ئەبو حاتەم)‬ ‫گەیش����تونەتە کابول‌و ل����ەوێ چاوەڕێم‬ ‫دەک����ەن‪ .‬ئەو ش����ەوە لەگ����ەڵ هاوڕێ‬ ‫عەزی����ز خواحافیزیمان کرد‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫س����ێ مانگی تر‪ ،‬ه����اوڕێ عەزیزو من‪،‬‬ ‫لەکابول پێک گەیش����تینەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫لەڕێی کابولەوە‪ ،‬بەنهێنی بگەڕێتەوە بۆ‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫رۆژی س����ەفەر‪ ،‬لەئوتێل����ەوە منیان‬ ‫گەیان����دە فڕۆکەخان����ەی مۆس����کۆ‪.‬‬ ‫کارمەندێکی فڕۆکەخانە بە بەشی (ڤیپ)‬ ‫داو بێ ئەوەی بەشوێنی کۆنترۆڵدا بچم‪،‬‬ ‫بردمیە ناوەوە‪ .‬لەوێ پاسپۆرتەکەی لێ‬ ‫وەرگرت����م‪ ،‬کە یەمەنی ب����و‪ .‬لەبری ئەو‬ ‫پاس����پۆرتێکی ئامادەک����راوی ئەفغانیی‬ ‫پ����ێ دام‪ .‬ئیتر من‪ ،‬کە چوار س����اڵێک‬ ‫بو بەپاسپۆرتی باشوری یەمەن سەفەرم‬ ‫دەکرد‪ ،‬ک����رام بەهاواڵتییەکی ئەفغانی‪.‬‬ ‫ئەمەش چوارەم پاس����پۆرتی چوارەمین‬ ‫واڵت����ی جیاواز ب����و‪ ،‬کە وێن����ەی منی‬ ‫بەسەرەوە بێت‪.‬‬ ‫کاتێک فڕۆکەکە گەیش����تە ئاس����مانی‬ ‫کابول‪ ،‬لەپەنجەرەوە تەماشای شارەکەم‬ ‫کرد‪ ،‬چەن����د راکێتێکم بینی‪ ،‬کە بەالی‬

‫فڕۆکەکەدا تێپەڕین‪ .‬س����ەرەتا وامزانی‬ ‫ئەو راکێتانە لەزەویی����ەوە بۆ فڕۆکەکە‬ ‫هاوێ����ژران‪ ،‬بۆی����ە کەمێ����ک ترس����ام‪.‬‬ ‫تەماش����ای فڕۆکەنشینەکانم کرد‪ ،‬بینیم‬ ‫هەندێکیان لەپەنج����ەرەی فڕۆکەکەوە‪،‬‬ ‫بێباکانە س����ەیری ئەو راکێتانە دەکەن‪.‬‬ ‫لەسەرنش����ینەکەی تەنیشتم پرسی‪ ،‬کە‬ ‫پیاوێک����ی ئەفغانی بو‪ ،‬ئ����ەو راکێتانە‬ ‫چین‌و کێ دەیان هاوێژێ‪ .‬پیاوەکە وتی‬ ‫لەفڕۆکەکەوە ئەو راکێتانە هەڵدەدرێن‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی ئەگەر تیرۆریس����تان‪ ،‬راکێت‬ ‫لەفڕۆکەکە بگرن‪ ،‬گەرمایی ئەو راکێتانە‬ ‫رایان دەکێش����ێ‌و بەر ئ����ەوان دەکەون‪،‬‬ ‫نەک بەر فڕۆکەکە‪ .‬بەم قسەیە کەمێک‬ ‫ئارام بومەوە‪.‬‬ ‫بەب����ێ گرف����ت گەیش����تینە کابول‪.‬‬ ‫لەفڕۆکەخان����ە هاوڕێی����ان‌و نوێنەرێکی‬ ‫حیزبی خەڵکی ئەفغانس����تان‪ ،‬چاوەڕێم‬ ‫ب����ون‪ .‬لەوێوە منیان ب����ردە ئەو خانوە‬ ‫دو قات����ە راخ����راوەی‪ ،‬ک����ە ه����اوڕێ‬ ‫ئەفغانیی����ەکان‪ ،‬لەگەڕەکێک����ی ئارامی‬ ‫کابول‪ ،‬گەڕەک����ی وەزیرییە‪ ،‬وەک ماڵ‌و‬ ‫ش����وێنی کار‪ ،‬بۆیان دی����اری کردبوین‌و‬ ‫هەر سێک هاوڕێ لەوێ دەژیاین‪ .‬رۆژانە‬ ‫ئەفغانەکان خۆیان خواردنیان بۆ ئێمەو‬ ‫میوانەکانمان دەهێنا‪ .‬هەروا پاسەوان‌و‬ ‫کارمەندێکیان بۆ ماڵەکە دیاری کردبو‪.‬‬ ‫کارمەندەکە ناوی حوس����ێن بو‪ ،‬کە بۆ‬ ‫چالێنان‌و قاپش����ۆری‌و ماڵپاککردنەوە‪،‬‬ ‫هاوکاریی دەکردین‪ .‬ئوتۆمبێلمان نەبو‪.‬‬ ‫بەبێ پاس����ەوان‪ ،‬بەتاکس����ی یان بەپێ‬ ‫هاتوچۆی ناو شارو هاوڕێیانی فیداییانی‬ ‫خەڵکی ئێران (ئەکس����ەریەت)و حیزبی‬ ‫تودەمان دەکرد‪ .‬ئەگەر بۆ کاری حیزبی‬ ‫پێویستمان بەئۆتۆمبێل بوایە‪ ،‬برادەرانی‬ ‫ئەفغان بۆیان دەناردین‪ .‬حیزب مانگانە‬ ‫یەکی نزیکەی بیست دۆالری‪ ،‬بۆ دیاری‬ ‫کردبوین‪ ،‬کە بەش����ی جگەرەو دو‪-‬سێ‬ ‫قاپ ڤۆدگای روس����ی‌و چەند کتێبێکی‬ ‫دەکرد‪ .‬من ل����ەوێ زۆرب����ەی کاتەکەم‬ ‫بەخوێندن����ەوە بەس����ەر دەب����رد‪ ،‬چەند‬ ‫هۆنراوەیەکیشم نوسی‪ .‬دوای کارەساتی‬ ‫هەڵەبجەش‪ ،‬دەس����تم بەنوسینی الوکی‬ ‫هەڵەبجە کرد‪.‬‬ ‫ئ����ەو س����ەردەمە هێزە ئیس��ل�امییە‬ ‫توندڕەوو تیرۆریس����تەکان‪ ،‬بەکۆمەکی‬ ‫پاکس����تان‪ ،‬عەرەبس����تانی س����عودیەو‬ ‫ئەمێری����کا‪ ،‬ش����ەڕێکی ف����راوان‌و‬ ‫خوێناوییان لەو واڵتە هەڵگیرس����اندبو‪.‬‬ ‫تیرۆرک����ردن‪ ،‬توپب����اران‌و تەقین����ەوە‪،‬‬ ‫لەش����ەقام‌و بازاڕەکانی کابولدا‪ ،‬بو بون‬ ‫بەدیاردەیەکی ئاسایی‌و خەڵک لەگەڵیان‬ ‫راهاتب����ون‪ .‬یەکێتی����ی س����ۆڤییەتیش‪،‬‬ ‫لەش����کرێکی گەورەی‪ ،‬بۆ داکۆکیکردن‬ ‫لەدەوڵ����ەت‪ ،‬ناردبو بۆ ئەفغانس����تان‪.‬‬ ‫بەکورتی ش����ەڕەکە لەبنەڕەتدا ش����ەڕی‬ ‫نێ����وان ئەمێریکاو یەکێتیی س����ۆڤیەت‬ ‫بو‪ ،‬بەاڵم بەدەوڵەت‌و الیەنی تر دەکرا‪.‬‬ ‫ئەوەی سەرنجی راکێشام‪ ،‬لەناو ئەو شەڕ‬ ‫و نائارامییەدا‪ ،‬بەسەدان لەو کتێبانەی‬ ‫لەسەرەتای هەشتاکاندا‪ ،‬لەئێران دەرچو‬ ‫بون‪ ،‬جارێکی تر لەکابول‪ ،‬وەک خۆیان‬ ‫چاپ کرابونەوەو لەبازاڕ دەفرۆشران‪.‬‬ ‫بەهەماهەنگ����ی لەگ����ەڵ هاوڕێێانی‬ ‫ئەفغاندا‪ ،‬ناوچەیەک لەس����نوری ئێران‪،‬‬ ‫لەناوچ����ەی زەرەنج‪ ،‬دی����اری کرابو‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی لەوێوە هاوڕێیان بەش����ەو بچنە‬ ‫ناو ئێران‌و بەوێش����دا بێنە ئەفغانستان‪.‬‬ ‫لەدیوی ئێرانیش‪ ،‬هاوڕێیانی فیداییانی‬ ‫خەڵک����ی ئێ����ران‪ ،‬ئەکس����ەرییەت‪ ،‬کە‬ ‫بەش����ێک لەس����ەرکردەکانیان لەکابول‬ ‫بون‪ ،‬ماڵێکیان لەناوچەی زابول‪ ،‬نزیک‬ ‫سنوری ئەفغانستان‪ ،‬بۆ دیاری کردبوین‪.‬‬ ‫هاوڕێیانم����ان‪ ،‬ک����ە دەگەیش����تنە ئەو‬ ‫ناوچەی����ە‪ ،‬لەوێ الیان دەدا‪ .‬دو هاوڕێی‬

‫سەفەری هاوڕێ عەزیز‬ ‫بە(رێگای ئاوریشم)دا!‬ ‫لەکۆتایی ساڵی‪ ١٩٨٧‬دا هاوڕێ عەزیز‬ ‫گەیش����تە کابول‪ ،‬لەوێ میوانی حیزبی‬ ‫خەڵکی ئەفغانس����تان بو‪ .‬هاوڕێ عەزیز‬ ‫بۆ ئەوە هاتبو‪ ،‬بەو رێگا قاچاخەدا‪ ،‬کە‬ ‫من دوای ماوەیەک بە(رێگای ئاوریشم)‬ ‫ناوم دەبرد‪ ،‬بڕواتەوە بۆ کوردس����تان‪.‬‬ ‫ه����اوڕێ عەزی����ز پەلەی ب����و‪ ،‬بۆیە ئەو‬ ‫چەن����د رۆژە چاوەڕێ����ی نەکردبو لەگەڵ‬ ‫ژن منداڵەکانیدا‪ ،‬لەمۆسکۆ‪ ،‬پێشوازیی‬ ‫س����اڵی نوێ ب����کات‪ .‬پێی واب����و فریا‬ ‫دەکەوێت‪ ،‬لەناوزەن����گ‪ ،‬لەگەڵ هاوڕێ‬ ‫پێشمەرگەکانیدا‪ ،‬ئەو کارە بکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سەفەرەکەی کەوتە دوای سەری ساڵ‪.‬‬ ‫ئەو رۆژانەی ه����اوڕێ عەزیز لەکابول‬ ‫ب����و‪ ،‬زۆر باس����ی گرنگی����ی تەبای����ی‌و‬ ‫یەکڕیزیی الیەنە سیاسییە چەکدارەکانی‬ ‫کوردس����تانی دەک����رد‪ .‬ئاش����تبونەوەی‬ ‫حیزبی ش����یوعی‌و یەکێتی نیش����تمانی‬ ‫بەگرنگ دەزانی‪ .‬لەوێ کۆمەڵێک نامەی‬ ‫تایبەت����ی دامێ‪ ،‬کە مام جەالل‌و هاوڕێ‬ ‫عەزیز‪ ،‬بۆ یەکتریان نوسیبون‪ .‬نامەکان‬ ‫دۆستانەو راشکاوانە نوسرابون‌و گلەیی‌و‬ ‫رەخنەی زۆریان تێدا بون‪ .‬بەاڵم لەپشت‬ ‫رەخن����ەو گلەییەکانەوە‪ ،‬دی����ار بو‪ ،‬کە‬ ‫هەردوکیان دەیانەوێت‪ ،‬پەیوەندیی نێوان‬ ‫هەر دو حیزب‪ ،‬ئاس����ایی ببێتەوەو وەک‬ ‫دو حیزبی دۆست‪ ،‬لەگەڵ یەکتر رەفتار‬ ‫بکەن‪ .‬چ����وار مانگێک دوای گەڕانەوەی‬ ‫ه����اوڕێ عەزی����ز‪ ،‬بەرەی کوردس����تانی‬ ‫دامەزرێندرا‪.‬‬ ‫هاوڕێ عەزیز‪ ،‬لەو ماوەیەی لەکابول‬ ‫بو‪ ،‬ریشی هێش����تبۆوە‪ .‬زۆر لەتەمەنی‬ ‫خ����ۆی گەورەت����ر دیارب����و‪ .‬لەڕۆژان����ی‬ ‫س����ەرەتای س����اڵی نوێ����دا کاروب����اری‬ ‫تەکنیکی����ی س����ەفەرەکەی‪ ،‬لەگ����ەڵ‬ ‫هاوڕێیانی ئەفغان����دا‪ ،‬رێک خرا‪ .‬هاوڕێ‬ ‫(ئەبو نشوان) لەگەڵ چەند هاوڕێیەکدا‪،‬‬ ‫کە لەتارانەوە هێنابونی‪ ،‬گەیش����تبونە‬ ‫کابول‪ .‬هاوڕێ عەزیز لەگەڵ ئەبو عەالو‬ ‫ئەبو نش����وان‪ ،‬بەس����واری فڕۆکە چونە‬ ‫زەرەنج‪ .‬لەوێشەوە هاوڕێ عەزیزو ئەبو‬ ‫نشوان بەشەو لەسنور پەڕینەوەو چونە‬ ‫ئەو ماڵەی‪ ،‬ب����ۆ هاوڕێیانمان‪ ،‬تەرخان‬ ‫کرا بو‪ ،‬ئەب����و عەالش گەڕایەوە کابول‪.‬‬ ‫ئێم����ە بەپەرۆش����ەوە چ����اوەڕێ بوین‪،‬‬ ‫لەکاتی دیاریکراودا‪ ،‬هەواڵی گەیشتنیان‬ ‫بگات‪ .‬بەاڵم چەندان سەعات بەسەر ئەو‬ ‫کاتەدا تێپەڕی‌و هەواڵ نەهات‪ .‬ترساین‬ ‫ه����اوڕێ عەزیز گیرابێت‪ .‬لەو س����اتە پڕ‬ ‫نیگەرانییەدا هەواڵ گەیش����ت کە هاوڕێ‬ ‫عەزی����ز‪ ،‬لەڕێ����گا گرفتی بۆ دروس����ت‬ ‫بو‪ ،‬ب����ەاڵم بەس����ەالمەتی گەیش����توە‪.‬‬ ‫دوات����ر زانیمان کە ه����اوڕێ عەزیز‪ ،‬هەر‬ ‫لەس����ەرەتای رێگادا‪ ،‬لەناوچەی زابول‪،‬‬ ‫لەئەبو نش����وان دابڕابو‪ .‬ئەبو نش����وان‪،‬‬ ‫هاوڕێ عەزیزی لەماڵەکە بەجێ هێشتبو‬ ‫تابچێ����ت بلیتی ش����ەمەندەفەر (قیتار)‬ ‫بکرێت‪ ،‬بۆ ئەوەی ش����ەو بۆ تاران بچن‪.‬‬ ‫بەاڵم‪ ،‬دوای کڕینی بلیتەکان‪ ،‬لەبەر هەر‬ ‫هۆی����ەک بوبێت‪ ،‬ماوەیەک����ی زۆر لەناو‬ ‫ش����ارەکەدا مابۆوە‪ .‬خاوەن ماڵ ترسابو‬ ‫کە ئەبو نش����وان گیرابێت‪ ،‬بۆیە هاورێ‬ ‫عەزیزی تەنگاو کردبو لەماڵەکە بڕوات‪،‬‬ ‫تەنانەت هەڕەشەی لێ کردبو کە ئەگەر‬ ‫نەڕوات پۆلیس����ی لێ ئاگادار دەکاتەوە‪.‬‬ ‫ه����اوڕێ عەزی����ز‪ ،‬بەناچ����اری ماڵەکەی‬ ‫بەجێ هێشتبو‪ .‬غەریب و نەشارەزا‪ ،‬بێ‬ ‫ئەوەی بش����ڵەژێ‪ ،‬چو بو بۆ ناو شار‪.‬‬ ‫ل����ەوێ‪ ،‬هەرچۆنێک بێت‪ ،‬بەپرس����یارو‬ ‫سۆراخکردن‪ ،‬ئیستگەی شەمەندەفەری‬ ‫دۆزیبۆوە‪ .‬بەش����ەمەندەفەر بەرەو تاران‬ ‫بەڕێ کەوتبو‪ .‬ئەو رۆژە هاوڕێ عەزیز‪،‬‬ ‫کە پیاوی رۆژانی تەنگانە بو‪ ،‬س����ودی‬ ‫لەئەزمون����ی س����ااڵنی کاری ژێرزەمینی‬ ‫وەرگرتبو‪ .‬هەتا تاران‪ ،‬بەدرێژایی سەدان‬ ‫کیلۆمیتر‪ ،‬سەرکز‪ ،‬کپ‌و بێدەنگ‪ ،‬وەک‬ ‫پیاوێک����ی پیری نەخۆش����کەوتو‪ ،‬خۆی‬ ‫پێشان دابو‪ .‬لەتارانیش ماڵی هاوڕێیانی‬ ‫دۆزیبۆوە‪.‬‬ ‫ه����اوڕێ ئەبو نش����وان وەک خۆی‬ ‫دواتر گێڕایەوە‪ ،‬دوای کڕینی بلیتەکان‪،‬‬ ‫چوبۆوە بۆ ماڵەکە‪ .‬خاوەنماڵ پێی وتبو‬ ‫هاوڕێیەکەی رۆیشتوە‪ .‬لەناو شاردا زۆر‬ ‫ب����ەدوای ه����اوڕێ عەزیزدا س����وڕابۆوە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم نەیدۆزیبۆوە‪ .‬ش����ەو بەناچاری‬ ‫بەقیتار بەرەو تاران گەڕابۆوە‪ .‬سەرەتا‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫دروست بوون ‌ی ئه‌سپ ‌ێ په‌یوه‌ند ‌ی به‌پاك‌و خاوێنیه‌و‌ه نیه‌‬

‫‪15‬‬

‫ئه‌س���پێ‌ مێرویه‌كی‌ بێ باڵه‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی خوێن ‌‬ ‫پێس���ت ده‌ژیت‌و خۆراكه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫مرۆڤ��� ‌ه كاتێ���ك گاز ده‌گرێ���ت‌و بەم‬ ‫شێوەیەش خواردنی دەست ده‌كەوێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی بوون ‌‬ ‫ی توش ‌‬ ‫هه‌موو كه‌س���ێك ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌منداڵدا زیاتره‌‌و له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ویش به‌هۆ ‌‬ ‫ی به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫‪ 3‬بۆ ‪ 12‬ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫تیكه‌ڵبونیان له‌قوتابخانه‌و به‌كارهێنان ‌‬ ‫كه‌ره‌ست ‌هی‌ یه‌كتر‪ .‬به‌گشتیش بۆچونێك‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه له‌ناو خه‌ڵكی‌ كه‌ئه‌ڵێت نه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���ت بوون ‌‬ ‫پاك‌و خاوێنی‌ هۆكار ‌‬ ‫ئه‌س���پێن به‌اڵم ئه‌مه‌ راست نیە‌و مه‌رج‬ ‫ی‬ ‫نی ‌ه ئه‌و كه‌سانە‌ی پاكو خاوێنن توش ‌‬ ‫ئه‌سپێ نه‌بن‪.‬‬ ‫خۆپاراستن لە‌ئه‌سپێ‌‪.‬‬ ‫ت‬ ‫ی بكرێ ‌‬ ‫ هه‌رچه‌نده‌ قورس���ه‌ رێگ���ر ‌‬‫ی من���داڵ‪ ،‬به‌اڵم یه‌كێك‬ ‫له‌تێكه‌ڵ بوون ‌‬ ‫له‌چاره‌سه‌ره‌كان رێگریكردن ‌ه له‌تێكه‌ڵ‬ ‫ی ئه‌سپێ له‌سه‌ریاندا‬ ‫بوون به‌و مندااڵنه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ نابێ���ت كاڵوو ش���انه‌و خاولی‌ یه‌كتر‬‫به‌كاربهێنرێت‪.‬‬ ‫ی تایب���ه‌ت‬ ‫ به‌كارهێنان���ی‌ ش���امپۆ ‌‬‫بە‌رشك‌و ئه‌سپی‌‬

‫هۆكار ‌ی بۆن ‌ی ناخۆشی ده‌م له‌ڕه‌مه‌زاندا‬ ‫چه‌ن���د هۆكارێك هه‌ی���ه‌ كه‌ئه‌بنه‌هۆی‌‬ ‫بۆنی‌ ناخۆش له‌ره‌مه‌نزاندا‪.‬‬ ‫‪ -1‬له‌كاتی‌ ئاس���اییدا لێ���ك ناهێڵێت‬ ‫ده‌م وشك بێت‪ ،‬به‌اڵم كاتێك كه‌سێك‬ ‫ب���ه‌رۆژو ده‌بێت‪ ،‬ده‌م وش���ك ده‌بێت‌و‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و وش���كیه‌وه‌ بۆنی‌ ناخۆش‬ ‫دروست ده‌بێت‪.‬‬

‫‪ -2‬مانه‌وه‌ی‌ خواردن له‌نێوان ددانه‌كان‪ .‬تێدای���ه‌‪ .‬زۆربه‌ی‌ كات ئه‌و خواردنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌ندێك خۆراكیش وه‌ك پیازو ده‌خورێن ته‌ندروست نین‌و كاربۆهیدراتی‬ ‫س���یر به‌هۆی‌ پێكهاته‌كه‌یه‌وه‌ له‌پاش ك���ه‌م تێدایه‌‪ ،‬هه‌ر بۆی���ه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫هه‌رس كردنی‌ ده‌گوێزرێته‌وه‌ بۆ خوێن‌و دروستبونی‌ مادده‌ی‌ كیتۆن كه‌ بۆنێكی‌‬ ‫ی ناخۆش دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫پاش���ان بۆس���ییه‌كان‌و ئه‌بێت���ه‌ هۆ ‌‬ ‫‪ -4‬كه‌می‌ بایه‌خ���دان به‌پاك‌و خاوێنی‬ ‫دروست بوونی‌ بۆنی‌ ناخۆش‪.‬‬ ‫‪ -3‬كه‌می‌ ئه‌و خواردنانه‌ی‌ كاربۆهیدراتی‌ ناوده‌م‪ .‬پێویسته‌ پێش خەوتن‌و دوای‬

‫پارش���ێو کردن ددانه‌كان بشۆردرێن‌و‬ ‫ده‌زوی‌ ددان ب���ۆ پ���اك كردنه‌وه‌ی���ان‬ ‫به‌كاربهێنرێت‪.‬‬ ‫‪ -5‬هه‌وكردن���ی‌ لوت یان ق���ورگ‌و ناو‬ ‫ده‌م‪ .‬هه‌وكردنی‌ هه‌ریه‌ك له‌مانه‌ ده‌بنه‌‬ ‫هۆی‌ دروس���تبونی‌ بۆنی‌ ناخۆشی‌ ناو‬ ‫ده‌م‪.‬‬ ‫م���ه‌رج نی ‌ه هه‌ركات س���كچونت هه‌بوو‬ ‫ده‌رمان به‌كاربێنی���ت به‌ڵكو ده‌توانیت‬ ‫سود له‌م هه‌نگاوانه‌ وه‌رگریت‪.‬‬ ‫‪ -1‬رۆژانه‌ هه‌شت په‌رداخ ئاو بخۆره‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌و بڕه‌ئاوه‌ی‌ له‌ده‌ستت داو‌ه‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌هۆی‌ سكچونه‌وه‌ وه‌ری‌ بگریته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬م���ۆز بخ���ۆ چونكه‌ یه‌كێك��� ‌ه له‌و‬ ‫ی گه‌ده‌ هێورده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫خواردنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ -3‬ماس���ت بخۆ‪ .‬چونكه‌ ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوبردنی‌ به‌كتریا زیان به‌خش���ه‌كان ‌‬

‫بۆ دایكان ‌ی دوگیان ئه‌م هه‌نگاوان ‌ه پێویست ‌ه بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌ی دڵه‌كزێ‌‬ ‫ی ته‌ندروس���ت‌و هه‌مه‌جۆر ‪ -5‬ئ���ه‌و س���ه‌رینه‌ی‌ ب���ه‌كاری‌ دێنیت‬ ‫‪ -1‬خواردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خواردنه‌كانت هه‌وڵبد‌ه ‪20‬س���م به‌رز بێ���ت بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫بخ���و‪ ،‬هه‌روه‌ها ژه‌م��� ‌‬ ‫ێ ژه‌می‌ گه‌وره‌و‌ه بكه‌ بە‌‪ 5‬ژه‌می كه‌مترین په‌ستان بخه‌یت ‌ه سه‌رگه‌ده‌ت‪.‬‬ ‫له‌س��� ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ێ جار ئ���ه‌و ده‌رمانان ‌ه ‌‬ ‫ی ‪ -6‬هه‌ن���د ‌‬ ‫بچ���وك‪ .‬دوربك���ه‌وه‌ره‌و‌ه له‌خواردن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی دوگیانیدا ده‌یخۆیت دڵه‌كز ‌‬ ‫ی له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫س���وره‌وه‌كراوه‌و ئ���ه‌و خواردنان���ه‌ ‌‬ ‫دروست ده‌كات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ پزیشكه‌كه‌ت‬ ‫ی زۆر تێدا به‌كاردێت‪.‬‬ ‫به‌هارات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی یه‌كێك له‌ژه‌مه‌كان ئاگاداربكه‌ره‌و‌ه بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫‪ -2‬ئه‌توانیت له‌بر ‌‬ ‫ماست یاخود مۆز یان سێو یان خه‌یار پێویستت بۆ بکات‪.‬‬ ‫یان باده‌م بخۆیت‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌توانیت ‪ -7‬دوربك���ه‌وه‌ره‌وه‌ له‌ه���ه‌ ج���ۆرە‬ ‫ی‬ ‫ی ساردیش وه‌ربگریت كه رخواردن‌و خواردنه‌وه‌یه‌ك ك ‌ه توش��� ‌‬ ‫سود له‌ش���یر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی میوه‌ ‌‬ ‫دڵه‌كزێ���ت ئه‌كات به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫‌هه‌ركات دڵه‌كزێت هه‌بوو‪.‬‬ ‫‪ -3‬سێ‌ كاتژمێر پێش ئه‌و‌هی‌ بخه‌ویت مزره‌مه‌نیی���ەکان‌و ته‌مات���ه‌و پی���از‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مادده‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئ���ه‌و خواردنه‌وان ‌ه ‌‬ ‫نان مه‌خۆ‪.‬‬ ‫‪ -4‬له‌كاتی‌ نان خواردندا پش���تت رێك كافاینی���ان تێدای���ه‌ وه‌ك چ���او قاو‌ه‬ ‫شوكه‌اڵته‌‪.‬‬ ‫بكه‌و مه‌یچه‌مێنه‌وه‌‪.‬‬

‫چه‌ند ئامۆژگاریه‌ك‬ ‫له‌كاتی‌ سكچوندا‬ ‫گه‌ده‌‪.‬‬ ‫‪ -4‬ئه‌م جۆرە خواردنه‌وان ‌ه مه‌یخۆ وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫چاو ق���اوه‌و نه‌س���ته‌لە‌چونکە‌مادد‌ه ‌‬ ‫كافاینیان تێدایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ -5‬خ���ۆت بەدوربگ���رە له‌خواردن��� ‌‬ ‫شیرینی‌‪.‬‬ ‫‪ -6‬ئ���ه‌و س���وپە بخۆ كه‌له‌گۆش���ت‌و‬ ‫مریش���ك دروس���ت ده‌كرێ���ت‪ ،‬چونكه‬ ‫ی س���كچوندا له‌ش كانزاو ئاس���ن‬ ‫‌له‌كات ‌‬ ‫له‌ده‌ست ده‌دات‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫"سیاسییەکان لەنێوان هەلهەلەی دوێنێ‌و هوهای ئەمڕۆدا"‬ ‫زانیـار قـادر‬ ‫جیاواز لەمردنی هەمو مرۆڤێکی ئاس����ایی‬ ‫لەکۆچی دوایی‌و س����اتی بەخاکس����پاردنی‬ ‫نەوش����یروان مستەفادا‪ ،‬نواندنی دو دیمەن‌و‬ ‫هەڵوێس����تی جیاواز لەالی����ەن ئامادەبوان‌و‬ ‫ماتەمگێڕان����ەوە زیندوترین بابەتێک بون کە‬ ‫بونە جێگەی سەرنج‌و تێڕامان‪.‬‬ ‫شیوەنگێڕان‌و گریانی بەکوڵ بۆ ماڵئاوایی‬ ‫سیاسییەکی کۆچکردو هەروەها هوهاکێشان‬ ‫لەکۆمەڵێک سیاس����ی کە هێشتا لەژیاندان‬ ‫نوێترین مۆدیل����ی ئەو کلتورە کۆمەاڵیەتییە‬ ‫ب����و کە تائ����ەو وەختە لەنێ����و کۆمەڵگەدا‬ ‫نمایشنەکرابو‪ ،‬ئەگەر چی هەر لەسەرەتاوە‬ ‫هەندێ����ک لەسیاس����ییەکان پێدەچێ����ت‬ ‫لەبەرهەس����تییاری دۆخەکە یاخود لەپێناو‬ ‫زیاتر نەوروژاندن����ی بابەتەکەدا‪ ،‬لەهەمبەر‬ ‫ئەم هوهاکێش����انەی لەدژیان ئەنجامدرا هیچ‬ ‫پەرچەکردارێکی����ان نەنواندبێت‌و بەبێدەنگ‬ ‫بونیان ویس����تبێتیان س����ەرقاپی بابەتەکە‬ ‫بنێنەوە‪ ،‬ب����ەاڵم هەندێکی تر تەنگەتاوبونی‬ ‫خۆیان بۆ نەشاردرایەوەو راستەوخۆ یاخود‬ ‫ناڕاس����تەوخۆ لەڕێگەی لێدوان‌و بەیاننامەوە‬ ‫س����ەرکۆنەی ئەم کارەیان ک����ردو فۆرمێکی‬ ‫نائەخالقییان کرد بە‌بەرداو بەالدان لەکلتوری‬ ‫کۆمەڵگا ناوزەدیان کرد‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم ب����ۆ ئ����ەم پێش����هاتە جی����اواز‬ ‫لەبەرخ����وردی سیاس����ییەکان‌و لەدەرەوەی‬ ‫تەفس����یرو وەاڵمە ئایدۆلۆژیە ئامادەکانیان‪،‬‬ ‫دەکرێت لێ����رەدا لەدوتوێی خوێندنەوەیەکی‬ ‫بابەتییان����ەداو لەچەند س����ەرنجێکدا ئاماژە‬ ‫بۆ وات����او پێدراوو مۆتیڤەکانی پش����ت ئەم‬ ‫روداوە بکەی����ن‌و بۆ دۆزین����ەوەی ماناکانی‬ ‫بکەوینە هەڵکۆڵینی مێژو تابەسودوەرگرتن‬ ‫لەدۆزین����ەوەی هاوش����ێوەی ئ����ەم رەفتارە‬ ‫لەڕاب����ردوی کۆمەڵگاکانی دیک����ەدا بەراورد‬ ‫بەکۆمەڵگاک����ەی خۆمان ئ����ەو دەرەنجام‌و‬ ‫بەرەوپێش����چون‌و لێکەوتان����ە بدۆزینەوە کە‬ ‫لەوانەیە لەداهاتودایەکی نزیکدا لەسەر ئەم‬ ‫چینەی رەفتاری ناوکۆمەڵگا بنیشێت‌و رێگا‬ ‫بەرەو گۆڕانکاریی کۆمەاڵیەتی‌و سیاس����ی‌و‬ ‫کلتوری لەئایندەدا خۆشبکات‪:‬‬ ‫• هەرلەس����ەرەتاوە دەبێ����ت ئەوەم����ان‬ ‫الڕون بێت کە هەوڵدان بۆ تێگەیش����تن لەم‬ ‫بابەتە تەنه����ا لەڕەهەندێک����ی ئەخالقیەوە‬ ‫کارێکی نالۆژیکییە چونکە بەشدارینەکردنی‬ ‫کۆمەڵێ����ک کەس����ایەتی‌و الیەنی سیاس����ی‬ ‫لەڕێوڕەس����می ماڵئاوای����ی نەوش����یروان‬ ‫مس����تەفاداهێندە پەیوەندی بەهەڵوێس����تە‬ ‫سیاس����ییەکانی ئەو پیاوەوە هەبو لەس����ەر‬ ‫روداوو پرس����ە سیاسییەکان‪ ،‬هێندەی ئەوە‬ ‫بەش����دارینەکردنیان پاڵنەرێک����ی ئەخالقی‬ ‫لەپش����تەوە نەبو‪ ،‬دەنا ئەگەر بەشداریکردن‬ ‫لەپرس����ەیەکدا پرۆسەو کردەیەکی ئەخالقی‬ ‫روت بوایە ئەوا هیچ الیەن‌و کەسایەتییەکی‬ ‫سیاسی خۆی لەبەش����داریکردنی بۆنەیەکی‬ ‫لەوشێوەیە نەدەبوارد‪.‬‬ ‫ئەمە پێچەوانەکەشی راستە‪ ،‬سیاسییەکان‬ ‫زۆرجار بەشداریکردنەکانیان لەبۆنەکاندا جگە‬ ‫لەالیەنە ئەخالقی‌و کلتورە کۆمەاڵیەتییەکەی‪،‬‬ ‫وابەس����تەی مەرام����ە سیاس����ییەکانیان‬ ‫دەکەن‌و لەپێناو راکێش����انی سۆزی خەڵکی‬ ‫بەالی خۆیان����داو چنین����ەوەی بەرکەوتەی‬ ‫سیاس����ی ونکردنی جیاوازییەکانیان لەگەڵ‬

‫بەرامبەرەکانیان����دا لەن����او ئاپۆرای خەڵک‌و‬ ‫جەم����اوەردا دەردەک����ەون‪ .‬هەربۆیە مادام‬ ‫سیاسییەکان ئەو مافە بەخۆیان دەدەن کە‬ ‫بەش����داریکردن یاخود خۆبواردنیان لەبۆنەو‬ ‫ئاهەنگەکاندا بەسیاسەتەوە شەتەک بدەن‪،‬‬ ‫دەبێت ئ����ەوەش بەخەڵک رەوا ببینن‌و هەر‬ ‫بەوش����ێوەیەش چاوەڕوانی ئەوەبن خەڵک‬ ‫مەرج����ی بەش����درایکردن یانەکردنیان جگە‬ ‫لەڕوە ئاکارییەکەی فۆرمێکی سیاس����یش‬ ‫وەربگرێت‌و لێرەش����ەوە دەبێ����ت بەهێندەی‬ ‫دابڕانی هەڵوێستە سیاس����ییەکانی خۆیان‬ ‫لەنۆرمە کۆمەاڵیەتی‌و رەهەندە ئەخالقییەکان‪،‬‬ ‫پێش����بینی پەرچەکرداری جۆراوجۆر بکەن‌و‬ ‫لەنێویشیاندا پەرچەکرداری نائەخالقیشبن‬ ‫کە دورنیە لەالیەن رای گشتییەوە روبەڕویان‬ ‫ببێتەوە‪.‬‬ ‫گەربۆئ����ەم بابەت����ە ئاوڕێ����ک لەژان����رە‬ ‫ئەدەبیی����ەکان بدەین����ەوە دەبینین زۆرێک‬ ‫لەش����انۆنامەو نۆڤلێ����ت‌و چیرۆکەکان����ی‬ ‫شکسپیر لەم باسانە بەدەرنین‌و کردنەوەی‬ ‫کاڵوەڕۆژنەیەکن بۆ بینینی فرتوفێڵ‌و ناپاکی‬ ‫کارەکت����ەرە سیاس����ییەکان‪ ،‬دەالقەیەک����ن‬ ‫بۆ دەرخس����تن‌و کەش����فکردنی ئەو هەوڵە‬ ‫بێوچانان����ەی سیاس����ییەکان دەی����دەن بۆ‬ ‫سواغدانی روی نابوت‌و دزێویان‪.‬‬ ‫بەتایبەتی����ش لەش����انۆنامەی هاملێت‌و‬ ‫ماکبێ����س‌و یولیوس س����یزاردا‪ ،‬شکس����پیر‬ ‫پەردە لەس����ەر ئەو هەقیقەتە هەڵدەماڵێت‬ ‫ک����ە بەش����داری‌و ئامادەبون����ی کارەکتەرە‬ ‫سیاسییەکان لەبۆنەو پرسەو ئاهەنگەکاندا‬ ‫هێن����دەی بەش����دارییەکی پراگماتییان����ەو‬ ‫نائەخالقیانەی����ە هێن����دە ئامادەبونێک����ی‬ ‫ئەخالقیانە نیە‪ .‬س����ەرەڕای جیاوازی کات‌و‬ ‫شوێنی رودانی چیرۆکەکانی شکسپیر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سەبارەت بەم تەوەرەیە شتێکی هاوبەش کە‬ ‫چیرۆکەکانی شکسپیر کۆدەکاتەوە باسکردنە‬ ‫لەچاوچنۆکی کەس����ایەتییە سیاسییەکان‌و‬ ‫کەڵکەڵەی ئیرەیی بردن‌و پاشقولگرتنی ئەم‬ ‫کارەکتەرانە لەیەکتری هەروەها دەرکەوتنی‬ ‫ئازارو ترس����ێکە لەناخیاندا ک����ە لەنەبونی‬ ‫توانس����تێکەوە بۆ داپۆشینی ئەم ئەنگێزە‬ ‫شەیتانییە سەرچاوە دەگرێت‪.‬‬ ‫هەربۆیە زۆر جار ترس����ی کارەکتەرێکی‬ ‫سیاس����ی لەدەرکەوتنی روی راس����تەقینەی‬ ‫خ����ۆی‌و هەوڵ����دان ب����ۆ ش����اردنەوەی‬ ‫بە‌بەش����داریکردن لەبۆن����ەو ئاهەن����گ‌و‬ ‫پرس����ەکاندا دەبێتە گرێ‌و هێڵی س����ەرەکی‬ ‫بەرەوپێشچون‌و ئاڵۆزبونی روداوەکانی نێو‬ ‫شانۆنامەکانی شکسپیر‪.‬‬ ‫شکس����بیر لەچیرۆکی هاملێتی پاش����ای‬ ‫دانیمارک����دا ئەوەم����ان پیش����اندەدات ک����ە‬ ‫مامی هاملێت‌و پاش����ادی ن����وێ ئەوکاتەی‬ ‫هەس����تدەکات رۆڵ����ی کارەکت����ەرەکان‌و‬ ‫زنجی����رەی روداوەکانی ناوش����انۆگەرییەکە‬ ‫بەئاراس����تەی هەڵماڵینی روی راستەقینەی‬ ‫ئەودا بەرەوپێش دەچن بڕیاردەدات بینینی‬ ‫نمایشە ش����انۆییەکە جێبهێڵێت‌و چیدی لەو‬ ‫بۆنەیەدا بەشدارنەبێت‪.‬‬ ‫لەچیرۆکی یۆلیۆس قەیسەردا‪ ،‬بروتەس‬ ‫بک����وژی راس����تەقینەی یۆلیۆس س����یزارە‪،‬‬ ‫بەاڵم بۆ دەرخس����تنی کەسێتی خۆی وەک‬ ‫دڵسۆزێکی سیزار هەمو هەوڵێکی بۆئەوەیە‬ ‫لەپرس����ەکەیدا لەتەک مارک ئەنتۆنی تاکە‬ ‫هاوڕێ����ی دڵس����ۆزی س����یزاردا دەربکەوێت‬ ‫تالەڕێگ����ەی بەدەس����تهێنانی بەش����ێک لەو‬

‫زۆرێک لەشانۆنامەکانی‬ ‫شکسپیر کردنەوەی‬ ‫کاڵوەڕۆژنەیەکن بۆ‬ ‫بینینی فرتوفێڵ‌و‬ ‫ناپاکی کارەکتەرە‬ ‫سیاسییەکان‬ ‫دەالقەیەکن بۆ‬ ‫دەرخستن‌و کەشفکردنی‬ ‫ئەو هەوڵە بێوچانانەی‬ ‫سیاسییەکان دەیدەن بۆ‬ ‫سواغدانی روی نابوت‌و‬ ‫دزێویان‬ ‫خۆشەویستیەی خەڵکی هەیبو بۆ سیزاری‬ ‫کۆچکردو بتوانێت پێگەی سیاسی خۆی پێ‬ ‫پتەو بکات‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم وەک ئ����ەوەی لەبەخاکس����پاردنی‬ ‫نەوش����یروان مس����تەفادا روی����دا‪ ،‬ئ����ەو‬ ‫هوهاکێشانەو ئەو ژاوەژاوەی ئامادەبوان کە‬ ‫کۆتا وش����ەکانی وتارەکەی مارک ئەنتۆنی‬ ‫دژ بەبروت����ەس بەدوای خۆیدا هێنای ‪ ،‬روی‬ ‫ناقۆاڵی بروتەس����ی بۆهەموان دەرخس����ت‌و‬ ‫تەمی لەسەر خەرەندی قوڵی نێوان سیزارو‬ ‫بروتەس الداو بکوژی راستەقینە ئاشکرابو‪.‬‬ ‫بۆیە پێدەچێت هۆکاری ت����رس‌و نیگەرانی‬ ‫سیاسییەکانی ئێمەش لەهوهاکێشان هەمان‬ ‫هۆکاری ئەوترسە لەمێژینەیەبن کە هاملێت‌و‬ ‫سیزارو ماکبێس لەهوهاکێشان هەیانبو‪.‬‬ ‫• جگ����ە لەم����ەش ئەگەر هوهاکێش����ان‬ ‫ل����ەڕوی کۆمەاڵیەتی‌و کلتوریی����ەوە کارێکی‬ ‫دزێوو ناپەسەند بێت‌و مۆرکێکی نائەخالقی‬ ‫وەربگرێت‪ ،‬بەاڵم لەڕەهەندە سیاسییەکەیەوە‬ ‫مانایەکی ناوازە دەبەخشێت‌و گوزارشتێکی‬ ‫راس����تەوخۆیە لەئاگای����ی خەڵک بەوەی کە‬ ‫وشیارە بەفرتو فێڵی سیاسییەکان‌و چیدی‬ ‫ئامادەنیە گوێ لەدرۆو فش����ەو فاڵ‌و گفتی‬ ‫پوچی ئەوان بگرێت‌و شێوازێکە بۆ دەربڕینی‬ ‫ناڕەزایی‌و خۆشی لێنەهاتنی جەماوەر لەکارو‬ ‫ئەتوارە دزێوەکانی کارەکتەرە سیاسییەکان‬ ‫خۆی لەخۆیدا پەرچەکردارێکە لەهەمبەر ئەو‬ ‫بێدەربەستییە نائەخالقییەی سیاسییەکانی‬ ‫ئەم هەرێمە لەکاری سیاسییاندا مومارەسەی‬ ‫دەکەن لەدرۆکردن����ەوە بیگرە هەتا دەگات‬ ‫بەشاردنەوەی داهات‌و یاساشکێنی‌‌و نەبونی‬ ‫شەفافیەت‌و چەندین الدانی تر لەپرنسیپ‌و‬ ‫بنەما ئەخالقییەکانی دیکەی کۆمەڵگا‪ ،‬کە‬ ‫سیاسییەکانمان فرچکیان بەشکاندنیانەوە‬

‫گرتوە‪.‬‬ ‫• جیا لەمەش ئەگ����ەر ئازادی بەلۆژیکە‬ ‫هیگڵیەک����ەی بریت����ی بێ����ت لەهەبون����ی‬ ‫ئیرادەی����ەک ب����ۆ گوزارش����تکردن لەخ����ود‬ ‫لەڕێ����ی‬ ‫(‪)self-determination‬‬ ‫بەکارهێنان����ی وش����ەوەو هەوڵێ����ک بێت بۆ‬ ‫گەیاندنی داواکارییەکان بە‌بەرامبەرەکانیان‬ ‫لەڕێگەی زمان����ەوە ‪ ،‬ئەوا دەربڕینێک بەبێ‬ ‫پەنابردن بۆ وش����ەو تەنها لەڕێگەی هوهاوە‬ ‫ئاماژەیەکە بۆ نەمانی بەهای وشەو نەبونی‬ ‫گوێی����ەک بۆ بیس����تنیان‪ .‬کەوات����ە دەنگ‬ ‫هەڵبڕین‌و هوهاکێشان ناڕاستەوخۆ ئەوەمان‬ ‫پێدەڵێن کە سیاس����ییەکانی ئ����ەم هەرێمە‬ ‫گوێیەکی����ان نەماوە تاب����ۆ خەڵکی رادێرن‬ ‫بۆئەوەی خەڵکی بەئەسپایی‌و دور لەهەراو‬ ‫ژاوەژاوو بەهێمن����ی بتوان����ن داواکارییەکانی‬ ‫خۆیانیان بەگوێدا بچرپێنن ‪ .‬سیاسییەکان‬ ‫دەبێت تێبگەن خەڵک����ی بۆیە هاواردەکەن‬ ‫تادەنگی����ان بەس����ەر ئ����ەو ش����ورەیەدا کە‬ ‫ئەوان بەچ����واردەوری خۆیاندا هەڵیانچنیوە‬ ‫گوزەرب����کات‌و بگاتە الیان‪ .‬چیتر نابێت ئەو‬ ‫سیاس����ییانە بەوێنەی لویسەکان واتێبگەن‬ ‫لەودیو دیواری کۆش����ک‌و شاری خەونەکانی‬ ‫ئەوانەوە خەڵکی لەجیات����ی نانەڕەق کێک‬ ‫دەخۆن‪.‬‬ ‫س����ەرەڕای هەم����و ئەمان����ە ئەگ����ەر‬ ‫گوزارشتکردن لەخود مانای شەرمنەکردن‌و‬ ‫نەبونی ترس بێت لەدەرخستنی روخساری‬ ‫خود لەکاتی دەربڕینی داواکارییەکاندا ئەوا‬ ‫هوهاکێشان دەربڕینێکە لێوانلێوە لەترسی‬ ‫ئاش����کرابون لەساتی ئەنجامدانیدا هەر بۆیە‬ ‫هوهاکێش����ان هاوکاتە لەگەڵ ئەو هەوڵەی‬ ‫هوهاکێشەکان دەیدەن لەپێناو شاردنەوەی‬ ‫روخس����اری خۆیان لەو کەس����انەی ئەمان‬ ‫هوهایان لێدەکێش����ن‌و دواجار هوهاکێشان‬ ‫بەڕەاڵکردن����ی بەهوروژم‌و لەن����اکاوی هەمو‬ ‫ئەو دەنگ����ە پەنگخواردو قەتیس����ماوانەیە‬ ‫عەیامێکە لەسنگدا گینگڵ دەدەن‌و کەلێنێک‬ ‫نەبوە لێوەی بتوانن بێنە دەرێ‪ ،‬ئێستا کە‬ ‫دەرفەتێکی کەم هاتۆتە پێش لەپڕئەم دەنگ‬ ‫چەپێنراوانە بەرەاڵدەبن‪ ،‬وشەکان بەجۆرێک‬ ‫بەسەریەکدا دەکەون‌و سەروگوێالکی یەکتر‬ ‫دەش����کێنن ک����ە نەتوانرێت بناس����رێنەوە‌و‬ ‫مانایەکی رونیان لێوەرگیرێت‪ ،‬بەاڵم بەتێکڕا‬ ‫گوزەرش����ت‌و بەڵگەی����ەک بەنەبونی ئازادی‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫• بەپێچەوان����ەی ئەوانەی کاڵبونەوەی‬ ‫رەهەندە ئەخالقیەکان بەتاکە هۆکاری پشت‬ ‫هوهاکێش����انەکە لێکدەدەن����ەوەو نایانەوێت‬ ‫خ����ودی سیاس����ییەکان‌و کارە دزێوەکانیان‬ ‫لەم پرس����ەوە بگلێنن‌و بەهۆکاری سەرەکی‬ ‫پشت ئەم کارەیان بناس����ێنن‪ ،‬ئامادەبونی‬ ‫لێش����اوێکی جەم����اوەری هێن����دە گەورە‬ ‫لەماڵئاوایی س����ەرکردەیەکی سیاسیدا‪ ،‬دور‬ ‫لەپاڵنەرێک����ی پراگماتییانەو دور لەترس‌و‬ ‫چاوس����ورکردنەوە ئاماژەیەک����ی رون����ە بۆ‬ ‫ئامادەگییەک����ی بەردەوامی پاڵنەرو مۆتیڤە‬ ‫ئەخالقی����ەکان لەپش����ت رەفتارەکانی تاکی‬ ‫ک����وردەوە‪ ،‬بەڵگەیەک����ی حاش����اهەڵنەگرو‬ ‫گەواهییەک����ی ئاش����کرایە ب����ۆ زیندویەتی‬ ‫ه����ەردو توخمی ئەمەک‌و دڵس����ۆزیی وەک‬ ‫دو رەگ����ەزی س����ەرەکی پێکهێنەرەکان����ی‬ ‫ئەخالق لەناخی تاکی کورددا لەهەمبەر ئەو‬ ‫سیاسی‌و سەرکردانەی لەڕابردودا رۆژگارێک‬ ‫راس����تگۆیانە داکۆکییان لەمافەکانی ئەوان‬

‫کردوە‪.‬‬ ‫• دەکرێت هوهاکێش����ان‪ ،‬لەڕوی گەشەی‬ ‫ئاستی وش����یاری سیاس����ی کۆمەڵگاشەوە‬ ‫وەک خاڵێک����ی ئەرێن����ی لێ����ی بڕواندرێت‌و‬ ‫وەک هەنگاوێک بەئاراس����تەی دورکەوتنەوە‬ ‫لەس����ەردەمی کۆمەڵگەی سروشتی‌و نزیک‬ ‫بونەوە لەکۆمەڵ����گای مەدەنی‌و هەنگاونان‬ ‫ب����ەرەو دیموکراس����ی‌و نزیکبون����ەوە لێ����ی‬ ‫س����ەیربکرێت‪ .‬چونک����ە ئەگ����ەر باوەڕبون‬ ‫بەپلەبەن����دی ئاس����تی مرۆڤ����ەکان‌و داننان‬ ‫بەنایەکس����انی پێگ����ەی کۆمەاڵیەتیی����ان‬ ‫لەس����ەر بنەم����ای جی����اوازی رەچەڵەک‌و‬ ‫ئای����ن بنەماو پێوەری س����ەرەکی بوبێت بۆ‬ ‫داڕشتنی سیستمی سیاس����ی‌و هەڵبژاردنی‬ ‫س����ەرۆک لەهەردو سیستمی س����یۆکراتی‌و‬ ‫ئەرستۆکراسیدا‪ ،‬کە دو سیستمی سیاسی بون‬ ‫بۆ ش����ێوازی حوکمڕانی لەدۆخی کۆمەڵگای‬ ‫سروشتیدا پێش س����ەرهەڵدان‌و دروستبونی‬ ‫کۆمەڵ����گای مەدەن����ی‪ ،‬ئەوا لەسیس����تمی‬ ‫دیموکراس����یدا کە یەکێکە لەشوناس����ەکانی‬ ‫کۆمەڵ����گای مەدەن����ی بەپێچەوانەی ئەو دو‬ ‫سیس����تمەوە یەکس����انی مرۆڤەکان دەبێتە‬ ‫بنەمای س����ەرەکی لەداڕش����تنی سیستمی‬ ‫سیاس����یداو پشتئەستور بەم بنەمایەش خۆ‬ ‫کاندیدک����ردن‌و هەڵبژاردنی سیاس����ییەکان‬ ‫لەسەر بناغەی شارەزایی‌و لێوەشاوەیی نەک‬ ‫رەچەڵەک‌و ئاین دەبێتە میتۆدی ئاڵوگۆڕی‬ ‫دەسەاڵت‌و لێرەشەوە بەپێچەوانەی سیستمی‬ ‫س����یۆکراتی‌و ئەرستۆکراس����ی مانایەک بۆ‬ ‫پیرۆزی����ی‌و جیاوازی مرۆڤەکان بەگش����تی‌و‬ ‫سەرکردەکان بەتایبەتی نەمێنێتەوەو لەبری‬ ‫ئەوە گومانکردن لەتوانستی سەرکردەکان‌و‬ ‫دەربڕین����ی هەمو ش����ێوازەکانی ناڕەزایەتی‬ ‫لەدژیان لەنێویش����یاندا هوهاکێشان دەبێتە‬ ‫شتێکی ئاس����ایی نەک تابویەکی ئەخالقی‪.‬‬ ‫جا بەلەبەرچاوگرتنی ئەم پێدراوە مێژوییە‬ ‫دەتوانی����ن بڵێین لەکردەی هوهاکێش����اندا‬ ‫خەڵکی بەبارتەقای کاڵکردنەوەو داماڵینی‬ ‫قودسییەتی سیاس����ییەکان هەنگاوی بەرەو‬ ‫دیموکراتیزەکردن����ی کۆمەڵ����گاو بنیاتنانی‬ ‫لۆژیکی رەخنە هەڵگرتوە‪.‬‬ ‫• شین‌و گرین بۆ سیاسییەک‌و هوهاکێشان‬ ‫بۆ کۆمەڵێک سیاس����ی ت����ر لەهەمان کات‌و‬ ‫لەهەم����ان ش����وێندا‪ ،‬ئاماژەیەک����ی رونە بۆ‬ ‫کۆتاییهاتنی قۆناغی س����ۆزگەرایی‌و رێبازی‬ ‫تاک میتۆدی‪ ،‬لەبەرخوردکردنی کۆمەڵگەی‬ ‫کوردی لەهەمبەر سیاس����ییەکانی خۆیداو‪،‬‬ ‫لەبەرانبەریشدا ئاماژەیەکە بۆ سەرهەڵدانی‬ ‫میتۆدێکی ن����وێ‌و جیاوازب����ۆ مامەڵەکردن‬ ‫لەتەک سیاس����ییەکاندا کە لەجیاتی سۆزو‬ ‫دڵ‌و لۆژیک‌و ئ����اوەز ئامادەیەو بەم پێوەرە‬ ‫مرۆڤی کوردیش دەتوانێ����ت خوێندنەوەی‬ ‫جیاوازی بۆ سیاس����ییەکانی خۆی هەبێت‌و‬ ‫توانس����تی ه����ەاڵواردن‌و پێدانی شوناس����ی‬ ‫جودای بەسەرکردەو سیاسییەکانی خۆی بۆ‬ ‫پەیدابێت‪ ،‬بەجۆرێک بتوانێت قاوغ‌و توێکڵی‬ ‫سەرکردەیی لەهەندێکیان داماڵێت‌و لەهەمو‬ ‫ماناکانی س����ەرکردە بون روتیان بکاتەوەو‬ ‫هەرلەژیانی زیندوی فیزیکی خۆیاندا جاڕی‬ ‫مەرگی سیاس����یی‌و کۆتای����ی هاتنی چاخی‬ ‫س����ەرکردەبونیان بەگوێی خۆیان وخەڵکدا‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫لەب����ەر رۆش����نایی ئەم س����ەرنجانەدا من‬ ‫وای بۆدەچ����م خەوش����ێک ئەگ����ەر هەبێت‬ ‫لەپەرچەکرداری هوهاکێش����اندا نیە بەڵکو‬

‫ل����ەو کردارانەدایە ک����ە زەمینەس����ازی بۆ‬ ‫هوهاکێشان خۆشدەکەن‪ ،‬پێموایە ئەوەندەی‬ ‫هوهالێکێش����راوەکان کارە سیاسییەکانیان‬ ‫نائەخالقیانەی����ە ئەوەندە هوهاکێش����ەکان‬ ‫رەفتارەکەی����ان نائەخالقی نیە‪ ،‬ئەوەندەش‬ ‫هوهالێکێش����راوەکان بێ����زراوو ناش����یرینن‬ ‫ئەوەندە هوهاکێشەکان ناشیرین نین‪ .‬بۆیە‬ ‫ئەوان شیاوی هوهالێکێشانن‪.‬‬ ‫ئاخ����ر ب����ۆ دەبێت ئ����ەوان ئ����ازادن بن‬ ‫لەهەرکارێک بیانەوێت بیکەن‌و لەهەرشتێک‬ ‫بیانەوێ����ت بیڵێن‪ ،‬ئ����ەدی بۆچی خەڵک نە‬ ‫لەکردارون����ە لەگوفتارو ن����ە لەگوێگرتن‌و نە‬ ‫لەگوێنەگرتنیش����دا ئازاد نەبێت؟! خۆ گەر‬ ‫ساتێک بەزمانی زانستیش بدوێین ئەوا زانست‬ ‫ئەو راس����تیە چەسپاوەمان بۆباسدەکات کە‬ ‫هەمیشە جەمس����ەرە دژەکان لەیەکدی دور‬ ‫دەکەونەوە‪ ،‬هەمیش����ە باکور دژی باشورەو‬ ‫رۆژهەاڵت دژی رۆژئاوایەو‪ ،‬جەمس����ەرێکیش‬ ‫کە ئەلیکترۆن دەدات دژ بەو جەمس����ەرەیە‬ ‫کە ئەلیکت����رۆن وەردەگرێت‪ ،‬کەچی دەبێت‬ ‫چاوەڕێبین (سیاس����ییەک)ی خواپێداو‪ ،‬کە‬ ‫قەت گوێ ناگرێت‌و هەمیشە قسە دەکات‌و درۆ‬ ‫هەڵدەڕێژێت‪ ،‬لەگەڵ خەڵکانێکی چارەڕەش‬ ‫ک����ە هەردەبێ����ت گوێگربن‌و نەوێ����رن ورتە‬ ‫لەزاریانەوە بێت����ەدەرێ‌و نەتوانن بڵێن لەل‬ ‫ئەگەرچی لەلەکەشیان لەوانەیە راست بێت!‬ ‫مو بەنێوانی ئ����ەم دو مەخلوقە کە کەلێنی‬ ‫نێوانیان ئاسمان‌و رێس����مانە تێنەپەڕێت؟!‬ ‫چ تیۆرێکی زانس����تی‌و چ بنەمایەکی لۆژیک‬ ‫ئەمە پشتڕاست دەکاتەوە؟‬ ‫بۆیە دەڵێم بالێگەڕێین سیاس����ییەکانمان‬ ‫باجی ک����ردەوە دزێوەکان����ی خۆیان بدەن‌و‬ ‫تێبگ����ەن خەڵک بڕس����تی گوێگرتن لەدرۆی‬ ‫ئەوانی نەماوە‪ .‬ئەم سیاسییانە کە بەدەستی‬ ‫خۆیان رێگەی گفتوگۆو لێکتێگەیش����تنیان‬ ‫لەنێوان خۆیان‌و خەڵک����دا کڵۆمداوە ئەگەر‬ ‫ل����ەدو ش����وێنی ئ����اوادا تێنەگەیەنرێن کە‬ ‫خەڵک چەن����د لەکۆبونەوەی ب����ێ ئەنجام‌و‬ ‫لەفش����ەو فاڵ‌و لەخیانەت‌و ناپاکییەکانیان‬ ‫جاڕس‌و بێزارە‪ ،‬ئایا خەڵک لەچ ش����وێنێکی‬ ‫دیکە هەلی بۆ دەڕس����کێت چاوی بەچاویان‬ ‫بکەوێت‌و لوتی بەلوتیاندا بتەقێت!؟ کەواتە‬ ‫باخۆمان لەژێر ئەم وەهمە س����ۆز ئامێزەدا‬ ‫راتەکێنی����ن‌و لێنەگەڕێی����ن ئەم سیاس����ییە‬ ‫ناسیاس����ییانە بەپاس����اوی سەیروسەمەرەو‬ ‫پەنابردن بۆ بەکارهێنانی کۆمەڵێک چەمکی‬ ‫وەک‪ :‬ئەخالق‌و رێزگرتنی بەرامبەرو پیرۆزی‬ ‫س����ەرکردەو ش����ەرعییەتی شۆڕش����گێڕی‌و‬ ‫چەندین زاراوەی تر کە ئەم برادەرانە باریان‬ ‫پێوەگرتوەو کاوێژی پێوەدەکەن‪ ،‬شەرممان‬ ‫لەڕەخنەگرت����ن لێی����ان تێدابچێن����ن‌و وامان‬ ‫باربێن����ن بەردەوام لەو وانان����ەی هەرئەوان‬ ‫قس����ەی تێدا دەک����ەن‌و هەرئێم����ەش تێیدا‬ ‫دەبێت گوێگربین ئامادەبین!‬ ‫من س����ەد لەس����ەد لەگەڵ ئ����ەوەدام کە‬ ‫خەڵک����ی هێندە بوێری����ی پەیدابکات بەهیچ‬ ‫جۆرێک‌و لەهیچ ش����وێنێک‌و لەهیچ کاتێکدا‬ ‫هەرگی����ز گوێ بۆ سیاس����ییەک نەگرێت کە‬ ‫ش����یاوی گوێگرتن نەبێت‪ ،‬سیاس����یگەلێک‬ ‫کە سیاس����ەتکردن لەبری هاوبەش����یکردن‬ ‫لەچاک����ەی گش����تیدا بەبازرگان����ی بزان����ن‪،‬‬ ‫پێویس����ت ناکات چەپڵە ب����ۆ وتارەکانیان‬ ‫بکوترێت‌و گوێ بۆقسە پڕوپوچەکانیان کە‬ ‫جوملەی موفیدی تێدا نیە هەڵبخرێت‌و مافی‬ ‫خۆیانە هوهایان لێبکێشرێت‪.‬‬

‫کۆدەنگی نیشتیمانی‌و باجی پێشبینکراوی جیابونەوە‬ ‫ئاسۆ عەلی *‬ ‫راگەیاندنی وادەی گشتپرسی بۆ بڕیاردانی‬ ‫سەربەخۆیی‪ ،‬دووبارە دابەشبوونی سیاسی‬ ‫ناوماڵی کوردی خستەوەدەر‪ .‬دابەشبوونەکە‬ ‫ئەوەندە سیاسیە ئەوندەش دامەزراوەیە‪ .‬پ‬ ‫د ک‌و الیەنە نزیکەکانی س����وورن لەس����ەر‬ ‫ئەوەی کە دەکرێت بەش����ێوەیەکی ئاس����ای‬ ‫بڕی����اری ئەنجامدان����ی گشتپرس����ی بدرێت‬ ‫ل����ەدەروەی پەرلەمان����ی کوردس����تان‪ .‬واتا‬ ‫س����ەرۆکایەیتی هەرێمی کوردستان بەهەمو‬ ‫کارەکە هەڵبس����تێت‪ .‬هەرچ����ی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان‌و الیەنە نزیکەکانییەتی‪ ،‬رادەستکردنی‬ ‫ئەو پرسە بە‌پەرلەمان‪ ،‬دوای کاراکرانەوەی‪،‬‬ ‫بە‌مەرجی سەرەکی هاوکاریکردن لەو پرسە‬ ‫دادەنێن‪ .‬ئەمە ڕوونە‪ .‬پارتی جەختە دەخاتە‬ ‫سەر الیەنی سیاسی بابەتەکە وەك ئەوەی‬ ‫هێزی بااڵدەس����ت مافی ئەوەی هەبێت کە‬ ‫سەرپەرشتی ئەو پرسە بکات‪ ،‬کەچی گۆران‬ ‫جەختە دەخاتە سەر الیەنی یاسای پرسەکە‬ ‫وەك مەرجی س����ەرەکی ش����ەرعیەتبوونی‬ ‫بەتایبەتی س����ەرۆکایەتی ئێس����تای هەرێم‬ ‫رەوایەتی یاسای کۆتایهاتووە‪ .‬ئەوەی تێبینی‬ ‫دەرکرێت لەم دابەشبوونە ئەوەیە کە تەنها‬ ‫وەك ماف پرسەکە دەخرێتە ڕوو‪ ،‬نەك وەك‬ ‫هەنگاوێکی پڕە لە‌تەحەدا کە بەبێ کۆدەنگی‬

‫نیش����تیمانی رەنگە خەڵکی کورد ئامادەی‬ ‫ئەوەی نەبێت کە باجە چاوروانکراوەی دوای‬ ‫راگەیاندنی جیابوونەوە هەرێمی کوردستان‬ ‫دەگرێت‪ .‬ئەوەی دەمەوێت لێرەوە باس����ی‬ ‫بکەم ئەوەیە کە جەنگی سەربەخۆی دوای‬ ‫راگەیاندن����ی جیابوونەوە س����ەرهەڵدەدات‬ ‫ن����ەك لە‌پێش‌و کات����ی راگەیاندنەکە‪ .‬باجە‬ ‫چاوەروانکراوەکەش ئەوکات دەبێت بدرێت‪.‬‬ ‫من لە‌وتارێکی پێش����ووتر باس����ی ئەوەم‬ ‫کردووە کە هەرگیز چاوەراونی ئەوە ناکرێت‬ ‫ک����ە دەوڵەتی عێ����راق ماف����ی جیابوونەوە‬ ‫بە‌هەرێم ب����دات‪ .‬ئەمە نەك ه����ەر هۆکاری‬ ‫سیاس����ی هەیە بەڵکو هۆکاری یاسایش����ی‬ ‫هەیە‪ .‬بۆ نموونە‪ ،‬بەپێ مادەی س����ەدونۆ‌و‬ ‫سەد‌و دەی دەس����تووری هەمیشەی عێراق‪،‬‬ ‫پێویستە لەس����ەر دەوڵەتی فیدراڵی عێراق‬ ‫"یەکێت����ی‪ ،‬یەکپارچ����ەی‪ ،‬س����ەربەخۆیی‌و‬ ‫س����ەروەری عێ����راق‌و گەرەنتی یاسایش����ی‬ ‫س����نوورەکانی عێ����راق ب����کات‌و بەرگرییان‬ ‫لێب����کات"‪ .‬بە‌واتایەکی دیک����ە‪ ،‬کە ئەمەش‬ ‫زمانی یاس����ایە‪ ،‬دەوڵەت����ی فیدراڵی عێراق‬ ‫ماف����ی بەکارهێنانی هێزی هەیە لە‌دژی هەر‬ ‫هەوڵێک بۆ س����ەری گۆڕینی ئەو سنوورانە‪.‬‬ ‫بەم واتایە‪ ،‬دوای راگەیاندی س����ەربەخۆیی‪،‬‬ ‫هەرێـمی کوردس����تان‌و دەوڵەت����ی فیدراڵی‬ ‫عێ����راق دەکەونە حاڵەت جەنگ����ەوە‪ .‬ئایە‬ ‫دەوڵەتی عێ����راق توانای ئەوەی دەبێت ئەو‬

‫مافەی بخاتە کار ئەوە مەسەلەیەکی دیکەیە‌و‬ ‫نابێ����ت بەهەن����د وەرنەگیرێت‪ .‬بەگش����تی‪،‬‬ ‫دەوڵەت����ی عێ����راق دەکرێت تەنه����ا رێگەی‬ ‫سەربازی بەکارنەهێنیت بۆ پوچەڵکردنەوەی‬ ‫جیابوونەوەکە‪ .‬بێگومان نابێت ئەوە بەدوور‬ ‫بگیردرێت کە دەوڵەتی عێراق لە‌هەل‌و کاتی‬ ‫دیارکراو دا پەالم����اری ناوچەکەکانی هەرێم‬ ‫بدات نەك تەنها لە‌ناوچە سنووریەکانی ئەو‬ ‫کات کە مەبەس����ت لە‌ناوچە جێناکۆکەکانی‬ ‫ئیستایە بەڵکو دەکرێت ژێرخانی سەرچاوە‬ ‫سروش����تیەکان ئەمانجی سەرکی بن‪ .‬جگە‬ ‫لەمە‪ ،‬فش����اری دەوڵەتی عێ����راق‌و هاوکات‬ ‫نەبوونی دانپێدانان����ی خێرای نێودەوڵەتی‪،‬‬ ‫دەوڵەتی کوردستانی ئەوکات بێبەش دەکات‬ ‫لە‌دەستگەیش����تن بە‌قەرز‌و یارمەتی دارایی‬ ‫لە‌دەزگا دارایە نێودەوڵەتییەکان‪ .‬لە‌دۆخێکی‬ ‫ئەوها دا‪ ،‬خەڵكی کوردس����تان دەکەونە بەر‬ ‫فش����اری ئاسایش����ی‌و ئابووری گەورەوە کە‬ ‫رەنگ����ە زۆر زیاتر بێت ل����ەو تەنگەژەی کە‬ ‫هەرێم توش����ی ه����ات دوای بڕین����ی بودجە‬ ‫لەالی����ەن حکومەتی فیدراڵی����ەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫باجێکی گەورە دەبێت‪ .‬ئەم سیناریۆیە رەنگە‬ ‫بە‌خراپتری����ن س����یناریۆ بخوێنرێتەوە بەاڵم‬ ‫هەرگیز نابێت بەدوور بزانرێت‪ .‬بۆ پاڵپشتی‬ ‫ئەم بۆچوونە‪ ،‬چاوخش����اندنەوەیەكی کورت‬ ‫بە‌مێژووی پەیوندی نێوان دەوڵەتانی دایك‌و‬ ‫دەوڵەتە جیابووەکان پێویستە‪ .‬بۆ نموونە‪،‬‬

‫جەنگی سەربەخۆی‬ ‫دوای راگەیاندنی‬ ‫جیابوونەوە‬ ‫سەرهەڵدەدات‬ ‫نەك لە‌پێش‌و کاتی‬ ‫راگەیاندنەکە‪ ،‬باجە‬ ‫چاوەروانکراوەکەش‬ ‫ئەوکات دەبێت بدرێت‬

‫لە‌شەش دەیەی جیابنەوەییان‪ ،‬هێندستان‌و‬ ‫پاکس����تان سێ جەنگی خوێناویان لە‌نێواندا‬ ‫پەرباکردووە‪ .‬ئیس����تاش‪ ،‬پەیوەندی نێوان‬ ‫ئەو دو واڵت����ە پەیوندەیەکی پڕە لە‌ئاڵۆزی‬ ‫ئەگ����ەری جەن����گ‪ .‬ئەس����یوپیا‌و ئەریتیریا‬ ‫لە‌ماوەی نزیکەی سێ دەیە لە‌جیابوونەوە‪،‬‬

‫دو جەنگی خوێناوی لە‌نێوانیاندا روویداوە‪.‬‬ ‫هەتا ئێس����تاش جەنگێکی ساردی بەردەوام‬ ‫پەیوەندی نێوان ئەو دو واڵتە نەخشدەکات‪.‬‬ ‫هەتا لە‌کەیسی سوودان‌و باشووری سوودان‪،‬‬ ‫کە جیابوونەوەکە بە‌شێوەیەکی گشتپرسی‬ ‫رێکەوتن لەس����ەرکراو ئەنجام����درا‪ ،‬چەندان‬ ‫پێکدادان چەک����داری لە‌پاش جیابوونەوەکە‬ ‫لە‌نێ����وان ه����ەردووال دا رووی����دا‪ .‬هەرەوها‬ ‫سودان ئابڵقەی خس����تە سەر رەوانەکردنی‬ ‫نەوتی دەوڵەتی باش����وور‪ .‬ئێستاش رەنگە‬ ‫ئەگەر بەهۆی س����ەرقاڵیبوونی باش����ووری‬ ‫سوودانەوە نەبێت بە‌جەنگی ناوخۆی‪ ،‬هۆکار‬ ‫بەدەس����ت هەردووالوە هەیە کە پەیوەندی‬ ‫ساردی نێوانیان بگوازنەوە بۆ جەنگی گەرم‬ ‫لەسەر ناوچە سنووریە ناکۆکی لەسەرەکانی‬ ‫نێوانی����ان‪ .‬هەتا لە‌نێو چەقی کێش����وەری‬ ‫ئەورپا کە بوونی یەکێتی نێودەوڵەتیەکەی‬ ‫کێش����ورەکە (یەکێتی ئەورپ����ا) ئامرازی‬ ‫چ����ەك‌و جەنگ����ی ب����ەالوەوە ن����راوە ب����ۆ‬ ‫یەکالکردنەوەی ناکۆکیەکان‪ ،‬پەیوندی نێوان‬ ‫کۆسۆڤۆی جیابووەوە‌و سربیای دایك هێشتا‬ ‫نەخشەرێژە بە‌هەرەشەی پۆچەڵکردنەوەی‬ ‫جیابوونەوەک����ە‌و سنوورداخس����ت بەڕووی‬ ‫یەکتری دا‪.‬‬ ‫بەکورت����ی‪ ،‬بڕی����اری دان����ی جیابوونەوە‬ ‫بریتییە لە‌هەر ئاڵۆزتری����ن بڕیار لە‌مێژووی‬ ‫پەیوندی نێوان نەتەوە‌و دەوڵەتان‪ .‬هەرەوك‬

‫چۆن پەیوەندی پێش جیابوونەوە نەخشرێژە‬ ‫بە‌شەری ناوخۆیی‪ ،‬ئەوهاش پەیوەندی دوای‬ ‫جیابوون����ەوە بریتییە لە‌جەن����گ‌و ئابڵوقە‪.‬‬ ‫ئەمەش هەمووی باجی گ����ەورە دەخاتەوە‬ ‫بەتایبەت بۆ نەتەوەی جیابووەوە کە ئێستا‬ ‫ئەرکی دروس����تکردنی نیشتیمان‌و دەوڵەت‪،‬‬ ‫ژێرخان����ی ئاب����ووری لەس����ەرە‪ .‬دەکرێت‪،‬‬ ‫پەیوەندی نێ����وان دەوڵەتی کوردس����تانی‬ ‫ئەوکات‌و دەوڵەتی عێراق کەمتر ئالۆزتر بێت‬ ‫لە‌پەیوەندی نێوان بۆ نموونە‪ ،‬هندس����تان‪-‬‬ ‫پاکس����تان یاخود ئەسیوپیا‪-‬ئەریتریا‪ .‬ئەمە‬ ‫ئاین����دە دەزانێت‪ .‬هەرچەن����دە ئاماژەکانی‬ ‫ئێستا‪ ،‬ئاماژەی خێر نین‪ .‬بەاڵم گەورەترین‬ ‫هەڵەیە کە ئەگەر کوردس����تان ئامادەی بۆ‬ ‫ئەم س����یناریۆ رەش����ە ن����ەکات‪ .‬ئەمە لەوە‬ ‫قورسترە بۆ دەرفەت بەجێبهێڵدرێت‪ .‬کەوتا‬ ‫بۆ ئەوەی خەڵکی کورد بۆ دانی ئەم باجەی‬ ‫پاراستنی جیابوونەوەکە ئامادە بێت‪ ،‬گرنگە‬ ‫بڕیاری گشتپرس����ی بەکۆدەنگی نیشتیمانی‬ ‫بەئەنج����ام بگات‪ .‬ئەم بڕی����ار پڕ لە‌تەحدایە‬ ‫ناکرێت تەنها الیەنێ����ك یاخود چەند الیەن‬ ‫بیدەن چونکە پاراس����تنی دەسکەوتی ئەم‬ ‫بڕیارە‪ ،‬جیابوونەوە‪ ،‬دەکرێت زۆر قورس����تر‬ ‫بێت لە‌بڕیاردانەکە‪.‬‬ ‫* خوێندکاری زانستە سیاسیەکان‌و‬ ‫پەیوەندیە نێودەوڵەتییەکان ـ ئەمریکا‬

‫کتێب‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫عه‌لی‌ وه‌ردی‌ دوای‌ هه‌شتا ساڵ ته‌مه‌ن‪:‬‬

‫‪17‬‬

‫خۆشگوزه‌رانی‌ له‌مرۆڤدا ته‌نها داڵغه‌یه‌كه‌‬ ‫ئا‪:‬بارام سوبحی‌‬

‫ده‌بێ‌ دان به‌وه‌دا بنێم له‌ژیانمدا‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ زۆرم كردوه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌توانم بڵێم نه‌متوانیوه‌ ده‌سته‌وه‌سان‬ ‫بمێنمه‌وه‌ به‌رامبه‌ر به‌و هه‌مو هه‌اڵنه‌ی‌‬ ‫كه‌ كۆمه‌ڵگاكه‌مان پێوه‌ی‌ ده‌ناڵێنێ‌‪.‬‬ ‫عه‌لی‌ وه‌ردی‌ دوای‌ هه‌شتا ساڵ‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ واده‌ڵێت‪.‬‬ ‫كتێبی‌ له‌سروش����تی‌ هه‌شتا ساڵیدا‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵ����ه‌ وتارێكی‌ د‪.‬عه‌ل����ی‌ وه‌ردییه‌و‬ ‫سه‌الم شه‌ماع ئاماده‌ی‌ كردوه‌و عه‌بدواڵ‬ ‫مه‌هدی‌ كردویه‌تی‌ به‌كوردی‌‪ .‬كتێبه‌كه‌‬ ‫سه‌د الپه‌ڕه‌یه‌و له‌باڵوكراوه‌كانی‌ خانه‌ی‌‬ ‫چاپ‌و په‌خشی‌ چوارچرایه‌‪ .‬ئاماده‌كاری‌‬ ‫كتێبه‌كه‌ باس ل����ه‌وه‌ده‌كات ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫ئه‌م كتێبه‌ بریتیه‌ له‌كۆمه‌ڵه‌ دیالۆگێكی‌‬ ‫هه‌فتانه‌ی‌ عه‌ل����ی‌ وه‌ردی‌ كه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫(‪ )2/19‬تا (‪ )1990/5/14‬له‌ڕۆژنامه‌ی‌‬ ‫(االتحاد بغدادی‌) باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ره‌وشتی‌ گورگ‌و ویژدانی‌ مرۆڤ‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تای‌ ئه‌م كتێب����ه‌دا وه‌رد ‌‬ ‫ی‬ ‫باس ل����ه‌وه‌ده‌كات به‌پێی‌ س����اڵنامه‌ی‌‬ ‫قه‌م����ه‌ری‌ ك����ه‌ باوباپیرانی‌ له‌س����ه‌ری‌‬ ‫رۆیش����تون ته‌مه‌نی‌ گه‌یشتۆته‌ هه‌شتا‬ ‫س����اڵ‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ بیستنی‌ زۆر‬ ‫به‌ئه‌سپایی‌ الواز بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‬ ‫"توش����ی‌ بێهێزی‌ بوم له‌ته‌ندروستیمدا‪.‬‬ ‫له‌باری‌ ته‌ندروستی‌‌و الیه‌نه‌كانی‌ تره‌وه‌‬ ‫له‌وان����ه‌ی‌ ده‌وروب����ه‌رم ك����ه‌ له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫مندان زۆر باش����ترم"‪ .‬پاش����ان ده‌ڵێت‬ ‫"م����ن بانگ����ه‌وازی‌ ئ����ه‌وه‌ ناك����ه‌م كه‌‬ ‫ئه‌ركه‌كه‌م به‌باش����ی‌ گه‌یان����دوه‌‪ ،‬ده‌بێ‌‬ ‫دان به‌وه‌دا بنێم له‌ژیانمدا هه‌ڵه‌ی‌ زۆرم‬ ‫كردوه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ش ده‌توانم بڵێم‬ ‫نه‌متوانیوه‌ ده‌سته‌وه‌س����ان بمێنمه‌وه‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر ب����ه‌و هه‌مو هه‌اڵن����ه‌ی‌ كه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگاكه‌مان پێوه‌ی‌ ده‌ناڵێنێ‌"‪.‬‬ ‫دواتر باس له‌وه‌ده‌كات له‌م قۆناغه‌ی‌‬ ‫ته‌مه‌نی����دا س����ه‌رقاڵی‌ ته‌واوكردن����ی‌‬ ‫كتێبێكه‌ له‌باره‌ی‌ ره‌وش����تی‌ مرۆڤه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ به‌كتێب����ی‌ ته‌مه‌ن ن����اوی‌ ده‌بات‪،‬‬ ‫هیواده‌خوازێت له‌كۆتایی‌ ژیانیدا چاپی‌‬ ‫ب����كات‪ .‬به‌كورتی‌ له‌باره‌ی‌ ره‌وش����تی‌‬ ‫مرۆڤه‌وه‌ ده‌ڵێت "م����رۆڤ حه‌زده‌كات‬ ‫وه‌كو گورگ چی‌ له‌مه‌ڕ ده‌كات ئاوه‌ها‬ ‫به‌س����ه‌ر دوژمنه‌كه‌یدا بهێن����ێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆربه‌ی‌ كات ناتوانێ‌ چونكه‌ كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫له‌به‌رانبه‌ریدا چه‌ند نه‌ریت‌و رێگرییه‌كی‌‬ ‫بۆ داناوه‌"‪.‬‬ ‫كاتێك دێته‌ س����ه‌ر باس����ی‌ ویژدانی‌‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬كه‌ به‌ب����ڕوای‌ خه‌ڵكی‌ له‌مپه‌ره‌‬ ‫له‌به‌رده‌م تێكچونی‌ ره‌وشت‌و ره‌فتاری‌‬ ‫م����رۆڤ‪ ،‬ده‌ڵێ����ت "وی����ژدان له‌مرۆڤدا‬ ‫ئه‌ندازه‌ییه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌س����ه‌ر چه‌ند‬ ‫بنه‌مایه‌ك دروس����تده‌بێ‌ ك����ه‌ له‌داب‌و‬ ‫نه‌ری����ت پێكهاتوه‌و مرۆڤی����ش له‌ژیانی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیدا له‌س����ه‌ری‌ په‌یوه‌ستبوه‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ بینیم����ان چه‌ن����د چاك����ه‌كارو‬ ‫له‌خواترسێك ناشرینترین ده‌ستدرێژیان‬ ‫ئه‌نجام����داوه‌ له‌به‌رامب����ه‌ر ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬

‫دژیان ده‌وه‌ستانه‌وه‌و له‌و باوه‌ڕه‌دا بون‬ ‫چاكه‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌كان له‌رابردودا ده‌ژین‬ ‫ل����ه‌م كتێب����ه‌دا وه‌ردی‌ ره‌خنه‌ وردو‬ ‫تیژه‌كان����ی‌ خۆی‌ ئاراس����ته‌ی‌ رۆژنامه‌و‬ ‫گۆڤاره‌كان ده‌كات‌و به‌وه‌ تۆمه‌تباریان‬ ‫ده‌كات بابه‌ته‌كانیان له‌ئاستی‌ قۆناغه‌كه‌دا‬ ‫نیی����ه‌‪ .‬بۆی����ه‌ ده‌ڵێت "جیهان ئێس����تا‬ ‫شۆڕش����ێكی‌ گه‌وره‌ی‌ زانستی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌گشت بواره‌كاندا ده‌بینێت‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫بواری‌ گه‌ڕان به‌ناو خۆڕس����كی‌ مرۆڤدا‪.‬‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ ئێمه‌ بێئاگای����ن لێی‌‌و كێ‌‬ ‫به‌دوای‌ به‌رهه‌مه‌كانی‌ چاپه‌مه‌نیه‌كانمان‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌و گۆڤارو كتێبدا ده‌گه‌ڕێ‌ كه‌‬ ‫زۆرێكیان خه‌ریك����ی‌ كۆمه‌ڵه‌ بابه‌تێكن‬ ‫ته‌مه‌ن ده‌ستی‌ به‌سه‌رداهێناوه‌و زه‌مه‌ن‬ ‫لێی‌ خواردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ره‌خنه‌یه‌ك����ی‌ دیك����ه‌ی‌ وه‌ردی‌‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌و گۆڤاره‌كان زاڵبونی‌ الیه‌نی‌‬ ‫ئه‌ده‌ب����ی‌‌و ره‌وانبێژییه‌ به‌س����ه‌ر الیه‌نی‌‬ ‫زانستیدا‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "كێشه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دای����ه‌ ئێم����ه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كین هه‌مو‬ ‫گرنگییه‌ ئایدۆلۆژییه‌كانمان ده‌به‌خشینه‌‬ ‫هۆن����راوه‌و وێ����ژه‌و نمایش����گاكان‌و‬ ‫ره‌وانبێژی‌‪ .‬ئه‌و كلتوره‌ش له‌سه‌رده‌مه‌‬ ‫تاریكه‌كانه‌وه‌ بۆم����ان ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫له‌پاش روخانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عه‌باسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌بیرمان نه‌چێت سه‌رده‌مه‌ تاریكه‌كان‬ ‫ش����ه‌ش س����ه‌ده‌ی‌ خایان����د‪ .‬ل����ه‌ڕوی‌‬ ‫الوازبونی‌ شارس����تانیه‌ته‌وه‌ به‌درێژایی‌‬ ‫مێ����ژو خراپترین ماوه‌ ب����و كه‌ عێراق‬ ‫پێی����دا تێپه‌ڕیوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌ر كه‌سێك به‌شوێن شێوازی‌ نوسین‬ ‫له‌ڕۆژنام����ه‌و گۆڤاره‌كان����دا بگه‌ڕێ����ت‪.‬‬ ‫ده‌بینێت سیستمی‌ ره‌وانبێژی‌ له‌وتاردا‬ ‫زۆر به‌ڕونی‌ له‌خۆگرتوه‌‪ ،‬ئه‌م رێبازه‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵ سروشتی‌ شارس����تانیه‌تی‌ نوێ‌‬ ‫ناگونجێ����ت ك����ه‌ ده‌مان����ه‌وێ‌ به‌ه����ه‌ر‬ ‫شێوه‌یه‌ك بێت پێیدا تێپه‌ڕین"‪.‬‬ ‫ره‌خنه‌یه‌كی‌ تر كه‌ وه‌ردی‌ له‌نوسه‌رانی‌‬ ‫ده‌گرێت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌بری‌ هه‌وڵدان بۆ‬ ‫گۆڕینی‌ داب‌و نه‌ریته‌ هه‌ڵه‌كان‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫"به‌داخ����ه‌وه‌ ده‌بینیت دوركه‌وتونه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌م نه‌ریتانه‌‪ ،‬به‌شتی‬ ‫تر س����ه‌رقاڵبونه‌ كه‌ هی����چ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌راستی‌ ژیانمانه‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌پێناوی‌ ناوبانگدا ده‌منوسی‌‬ ‫عه‌لی‌ له‌ساڵی‌ (‪ )1930‬ده‌ستده‌كات‬ ‫به‌نوس����ین له‌ڕۆژنامه‌كاندا‪ ،‬بیست ساڵ‬ ‫دواتری����ش ده‌س����تده‌كات به‌نوس����ین‌و‬ ‫باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ كتێبه‌كان����ی‌‪ .‬دوای‌‬ ‫باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ كتێبه‌كان����ی‌ وه‌ردی‌‬ ‫دوچاری‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌و وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌ زۆر‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ .‬وه‌ك����و خۆی‌ ده‌ڵێت "دوای‌‬ ‫ده‌رچونی‌ كتێبی‌ واعیزه‌كانی‌ س����وڵتان‬ ‫له‌س����اڵی‌ (‪ )1954‬زی����اد له‌جارێ����ك‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ كوشتنم لێكرا‪ ،‬حه‌وت كتێب‬ ‫له‌دژم ده‌ركرا‪ ،‬یه‌كێك له‌وتاربێژه‌كانی‌‬ ‫ش����ه‌وانی‌ ره‌مه‌زان شه‌وێكی‌ ته‌واوی‌ بۆ‬ ‫هێرشكردنه‌ سه‌رم ته‌رخانكرد"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ده‌س����تپێكی‌ قۆناغی‌‬

‫ده‌ڵێ����ت "خۆش����گوزه‌رانی‌ له‌مرۆڤ����دا‬ ‫رێژه‌ییه‌‪ ،‬ی����ان داڵغه‌یه‌كه‌ له‌داڵغه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم مرۆڤ نازانێ����ت‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندیش‬ ‫له‌وه‌دایه‌ كه‌ نه‌زانێ����ت تاكو به‌رده‌وام‬ ‫له‌هه‌ڵپ����ه‌و راكردندا بێ����ت به‌درێژایی‌‬ ‫هه‌م����و ته‌مه‌نی‌ ئ����ه‌وه‌ش ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫دروستكردنی‌ سه‌ر روی‌ زه‌وی‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ئه‌زمون����ی‌ ژیانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ خۆش����گوزه‌رانییه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"له‌پ����اش تێكه‌ڵبونم به‌ژی����ان به‌هه‌مو‬ ‫ش����ێوه‌كانی‌ گه‌یشتم به‌و ئه‌نجامه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌ستكردن به‌خۆش����گوزه‌رانی‌ له‌چوار‬ ‫ده‌وری‌ مرۆڤه‌وه‌ نایه‌ت‪ ،‬به‌ڵكو له‌ناخی‌‬ ‫خۆیه‌وه‌ هه‌ڵده‌قوڵێ‌‪ .‬ره‌نگه‌ كه‌س����ێك‬ ‫هه‌م����و پێداویس����تی‌ خۆش����گوزه‌رانی‌‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ری����دا هه‌بێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ناخه‌وه‌‬ ‫هه‌س����ت به‌بێ����زاری‌‌و ده‌متاڵی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها كه‌س����ێك هه‌مو ئامرازه‌كانی‌‬ ‫بێ����زاری‌‌و دڵته‌نگی‌ ده‌وری‌ داوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ناخه‌وه‌ هه‌ست به‌خۆشنودی‌ ده‌كا"‪.‬‬ ‫وه‌ردی‌ دو ه����ۆكار دیاری����ده‌كات كه‌‬ ‫واده‌كات مرۆڤ خۆشگوزه‌ران نه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ده‌ڵێت "دو خه‌س����ڵه‌ت‬ ‫له‌مرۆڤدا هه‌یه‌ كه‌ به‌ره‌و ناڕه‌زایبردنی‌‬ ‫ده‌ب����ات‪ ،‬یه‌كێكیان زۆر خ����ۆ به‌گه‌وره‌‬ ‫بینین‌و رێزدانانی‌ زۆره‌ بۆ خودی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویتر چاوتێبڕینه‌ له‌و نازو نیعمه‌تانه‌ی‌‬ ‫به‌خه‌ڵكی‌ دراوه‌و ئه‌می‌ لێ‌ بێبه‌شكراوه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و هه‌مو نازو نیعمه‌ته‌ش����ی‌ به‌خۆی‌‬ ‫به‌خشراوه‌ له‌بیرده‌كات"‪.‬‬

‫به‌و كه‌سانه‌ش ده‌ڵێم كه‌ خه‌مه‌كانیان‬ ‫به‌شوێن خۆیاندا راده‌كێشن چ سودێكتان‬ ‫پێده‌گه‌یه‌نێ‌؟ رۆژانی‌ رابردو ده‌ڕوات‌و‬ ‫جارێكیتر ناگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌‬ ‫ئێستاو داهاتوت ده‌ڕوات‌و ناگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫مرۆڤ����ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ردی‌ ده‌ڵێ����ت "زۆربه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵكی‌ یاخود هه‌موی����ان دان به‌وه‌دا‬ ‫نانێن كه‌ ئه‌و سروش����ته‌یان تێداهه‌بێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان ئه‌وكاته‌ی‌ به‌ش����وێن (منێتی‌)دا‬ ‫ده‌گه‌ڕێن ده‌یانه‌وێ‌ نكوڵی‌ له‌وه‌ بكه‌ن‌و‬ ‫وای‌ ده‌ربخن كه‌ به‌ش����وێن راستیدا یان‬ ‫كه‌ڵكی‌ گش����ت یان نزیكبونه‌وه‌ له‌خوا‬ ‫یان ش����تی تردا ده‌گه‌ڕێن‪ ،‬ئێستا كاتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ هاتوه‌ ئه‌و ده‌مامكه‌ ده‌ستكردانه‌‬ ‫له‌سه‌ر رویان البه‌رین"‪.‬‬

‫نوس����ینی‌‪ ،‬وه‌ردی‌ ده‌ڵێت "له‌قۆناغی‌‬ ‫نوسینم له‌رۆژنامه‌ وه‌ك ئه‌وانه‌ی‌ تربوم‬ ‫له‌تازه‌ نوسه‌ره‌كان ده‌مویست بابه‌ته‌كه‌م‬ ‫باڵوببێته‌وه‌و له‌خواره‌وه‌ ناوم بنوسرێت‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ به‌س����ه‌ر چوار ده‌ورمدا خۆم‬ ‫ده‌ربخه‌م‪ ،‬واته‌ هی����چ ئامانجێكم نه‌بو‬ ‫ته‌نه����ا ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ ن����اوم ده‌ربكه‌وێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش سروشتی‌ مرۆڤه‌ له‌هه‌مو ئان‌و‬ ‫س����اتێكدا‪ ،‬مرۆڤ به‌رده‌وام به‌ش����وێن‬ ‫ئه‌وه‌دایه‌ (منێتی‌) خ����ۆی‌ له‌به‌رچاوی‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كانی����دا به‌رزبكات����ه‌وه‌ له‌هه‌ر‬ ‫خۆشگوزه‌رانی‌‌و دوژمنه‌كانی‌‬ ‫بوارێك����دا كه‌ بتوانێ‌‪ ،‬گه‌ر رێگه‌ی‌ ره‌وا‬ ‫به‌ش����ێكی‌ ئ����ه‌م كتێب����ه‌ تایبه‌ت����ه‌‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬بۆ ئه‌و خۆ ده‌رخستنه‌ رێگه‌ی‌‬ ‫له‌خۆش����گوزه‌رانی‌‪.‬‬ ‫به‌باس����كردن‬ ‫ناڕه‌وا ده‌گرێته‌به‌ر"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ سروش����تی‌ (منێت����ی‌) له‌پێناسه‌ی‌ خۆش����گوزه‌رانیدا‪ ،‬وه‌ردی‌‬

‫بۆچی‌ سه‌رم سپی‌ نه‌بو؟‬ ‫له‌م كتێب����ه‌دا وه‌ردی‌ ئاوڕ له‌چه‌ند‬ ‫الیه‌نێك����ی‌ ژیان����ی‌ تایبه‌ت����ی‌ خ����ۆی‌‬ ‫ده‌دات����ه‌وه‌‪ .‬یه‌كێ����ك ل����ه‌و الیه‌نان����ه‌‬ ‫خواردن����ه‌‪ ،‬له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ده‌ڵێ����ت‬ ‫"له‌خواردنم����دا حه‌ز به‌ك����واڵو ناكه‌م‪،‬‬ ‫به‌درێژایی‌ په‌نجا ساڵ ته‌مه‌نم وا خۆم‬ ‫راهێناوه‌ شه‌وانه‌ خواردنم ته‌نها میوه‌و‬ ‫سه‌وزه‌ بێت"‪.‬‬ ‫وه‌رزشكردن الیه‌نێكی‌ دیكه‌ی‌ ژیانی‌‬ ‫وه‌ردییه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )1946‬ده‌س����تم به‌وه‌رزش����كردنی‌‬ ‫رێكردن ك����ردو رۆژانه‌ش ب����ه‌رده‌وام‬ ‫بوم له‌س����ه‌ری‌‪ .‬من له‌كاتی‌ رێكردن‌و‬ ‫وه‌رزش����كردنم زیك����ری‌ خ����وا ده‌كه‌م‬ ‫له‌هه‌مو هه‌ناس����ه‌یه‌ك كه‌ هه‌ڵیده‌مژم‪،‬‬ ‫ب����اوه‌ڕم پته‌وه‌ به‌وه‌ی‌ ئ����ه‌و هه‌وایه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵیده‌مژم بارك����راوه‌ به‌یادو زیكری‌‬ ‫خواو ده‌ب����ێ‌ كه‌ڵك به‌ته‌ندروس����تیم‬ ‫بگه‌یه‌نێ‌‌و زیانی‌ لێ‌ دوربكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ ب����اوه‌ڕی‌ ئاینی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫وه‌ردی‌ ده‌ڵێ����ت "ب����اوه‌ڕم به‌خ����وا‬ ‫باوه‌ڕێك����ی‌ س����ه‌لمێنه‌ره‌و بێگومانه‌‪..‬‬ ‫من خۆم ئاره‌زوی‌ رێبازی‌ سۆفیه‌كانم‬ ‫له‌به‌ندایه‌تیكردن‌و گفتوگۆكردن له‌گه‌ڵ‬ ‫خوادا‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش وایكرد نوێژ بۆ خوا‬ ‫بكه‌م له‌س����ه‌ر پردی‌ مه‌الكان له‌كاتی‌‬ ‫خۆرئاوابون له‌هه‌ندێ����ك له‌رۆژه‌كان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ كه‌ هه‌ندێ ج����ار هه‌وری‌‬ ‫په‌رت‌و باڵو به‌ئاس����مانه‌وه‌ بو تیشكی‌‬ ‫خ����ۆری‌ هه‌ڵده‌گه‌ڕانده‌وه‌‪ ،‬ئه‌و دیمه‌نه‌‬ ‫جوانان����ه‌ نزیك����م ده‌كه‌ن����ه‌وه‌ له‌خواو‬

‫پاڵپێوه‌ن����ه‌ره‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ زیاتر لێی‌‬ ‫بپاڕێمه‌وه‌و پشتی‌ پێببه‌ستم"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ خه‌م خ����واردن له‌روداو‬ ‫تاڵییه‌كان����ی‌ رۆژگار‪ ،‬وه‌ردی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"خ����ۆم واڕاهێناب����و هه‌رچ����ی‌ خه‌می‌‬ ‫قورس‌و به‌ئازاربو له‌مێش����كمدا دورم‬ ‫ده‌خس����ته‌وه‌‪ .‬به‌و كه‌س����انه‌ش ده‌ڵێم‬ ‫ك����ه‌ خه‌مه‌كانیان به‌ش����وێن خۆیاندا‬ ‫راده‌كێشن چ سودێكتان پێده‌گه‌یه‌نێ‌؟‬ ‫رۆژان����ی‌ راب����ردو ده‌ڕوات‌و جارێكیتر‬ ‫ناگه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌مان ش����ێوه‌ ئێستاو‬ ‫داهاتوت ده‌ڕوات‌و ناگه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پاشان له‌باره‌ی‌ خۆیه‌وه‌ وه‌ردی‌ ئه‌م‬ ‫به‌س���ه‌رهاته‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪ :‬جارێكیان‬ ‫پرس���یاریان لێك���ردم ه���ۆی‌ چیی���ه‌‬ ‫تائێستا موی‌ س���ه‌رم به‌ڕه‌شی‌ ماوه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ته‌مه‌نم گه‌یش���توه‌‬ ‫به‌هه‌ش���تا س���اڵی‌؟ هی���چ وه‌اڵمێكی‌‬ ‫گونجاو نادۆزمه‌وه‌ بۆ ئه‌م پرسیاره‌‪..‬‬ ‫به‌هه‌رحاڵ مانه‌وه‌ی‌ توكی‌ سه‌ر به‌ڕه‌نگه‌‬ ‫ره‌ش���ه‌كه‌ی‌ خۆی���ه‌وه‌ زۆرت���ر زیانی‌‬ ‫پێگه‌یاندوم له‌وه‌ی‌ كه‌ڵكم پێ‌ بگه‌یه‌نێ‌‪.‬‬ ‫سپیبونی‌ موی‌ س���ه‌ر ئافره‌ت له‌پیاو‬ ‫دورده‌خات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ش���كۆدارییه‌ك‬ ‫ده‌به‌خشێ‌ به‌خاوه‌نه‌كه‌ی‌‪ ،‬دان به‌وه‌دا‬ ‫ده‌نێم له‌م قۆناغه‌ دره‌نگه‌ی‌ ته‌مه‌نمدا‬ ‫سڵ لێكردنه‌وه‌و شكۆداریم پێ‌ باشتره‌‬ ‫له‌نزیكبونه‌وه‌ی‌ ئافره‌ت لێم"‪.‬‬ ‫یاداشته‌كانم‌و خه‌اڵتی‌ رێزلێنان‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ وه‌رگرتن���ی‌ پاداش���ت‌و‬ ‫خه‌اڵتی‌ رێزلێنان���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ردی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"بڕیارم���دا هه‌ر جۆره‌ به‌خشیش���ێك‬ ‫ره‌تبكه‌م���ه‌وه‌ له‌هه‌م���و ژیانمدا به‌هه‌ر‬ ‫هۆیه‌ك له‌هۆیه‌كان ئاراس���ته‌م بكرێت‪،‬‬ ‫دڵنیام كه‌ هیچ سودێكم پێناگه‌یه‌نێ‌‪..‬‬ ‫جارێكی���ان داوای���ان لێك���ردم جۆری‌‬ ‫ئه‌و رێزلێنان���ه‌ ده‌مه‌وێ‌ دیاری‌ بكه‌م‪،‬‬ ‫پاداشتی‌ پێش مردن یان پاش مردن‪.‬‬ ‫له‌پاش ئه‌و هه‌مو تاقیكردنه‌وه‌ تااڵنه‌ی‌‬ ‫له‌ژیاندا پێیدا تێپه‌ڕیم هه‌س���تده‌كه‌م‬ ‫هه‌ردو ج���ۆره‌ رێزلێنانه‌كان به‌كه‌ڵكی‌‬ ‫مرۆڤ نایه‌ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌ پێیه‌كانت‬ ‫له‌ده‌رگای‌ گۆڕدا بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ته‌واوی‌‬ ‫یاداشته‌كانی‌‪ ،‬ده‌ڵێت "یاده‌وه‌ری‌ زۆرم‬ ‫هه‌یه‌ به‌چاپ گه‌یاندنیم بۆ پاش مردنم‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬پاڵپێوه‌نه‌ره‌كه‌ش ویستی‌‬ ‫خۆمه‌ له‌پێناو دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌توڕه‌یی‌‬ ‫خه‌ڵك‪ .‬گه‌ر یاده‌وه‌رییه‌كانم بخوێنمه‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ دوامخس���توه‌ ب���ۆ پ���اش مردنم‬ ‫ده‌بینیت به‌خه‌س���تی‌ پڕه‌ له‌ڕه‌خنه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌باوه‌ڕو نه‌ریت���ه‌ ئاینیه‌كانه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌راب���ردوه‌وه‌ بۆمان جێم���اوه‌و زیانی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ پێگه‌یاندوی���ن‪ .‬كاتێك خۆم‬ ‫بین���ی‌ كه‌ ناتوان���م ب���ه‌و ره‌خنانه‌وه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر خه‌ڵكی‌ بوه‌ستمه‌وه‌ بڕیارمدا‬ ‫له‌پاش مردن���م به‌ڕه‌نگاریان ببمه‌وه‌‪،‬‬ ‫گ���ه‌ر ویس���تیان گ���ۆڕم هه‌ڵبده‌نه‌وه‌‬ ‫چیان له‌ده‌ست هات بابیكه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫مرۆڤ كه‌ گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ الی‌ خوا له‌هیچ‬ ‫ناترسێ‌ جگه‌له‌و نه‌بێ‌"‪.‬‬

‫وانه‌كانی ژیانی وه‌ردی‪ ،‬ئاوێنه‌ی‌ كۆمه‌ڵگای عێراقی‬ ‫ئا‪:‬هیوا غه‌فور‬ ‫عه‌لی‌ وه‌ردی‌ له‌بیره‌وه‌رییه‌كانیدا زۆر‬ ‫روداوی سه‌رنجڕاكێشی‌ سه‌رده‌می منداڵی‬ ‫له‌عێراق باسده‌كات‪ ،‬كه‌ زۆرترینی باس‬ ‫له‌دواكه‌وتویی كۆمه‌ڵگای عێراقی‌ له‌سااڵنی‌‬ ‫بیسته‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردودا ده‌كات‪.‬‬ ‫كتێب����ی وانه‌كان����ی ژیان����م له‌نوس����ینی‬ ‫عه‌ل����ی وه‌ردیی����ه‌و ن����ه‌وزاد ئه‌حم����ه‌د‬ ‫كردویه‌تی‌ به‌كوردی‪ .‬تیایدا نوس����ه‌ر باسی‬ ‫بیره‌وه‌رییه‌كانی س����ه‌رده‌می‌ منداڵی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌ڕێگه‌ی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫روداوێكی‌ سه‌رنجڕاكێشه‌وه‌‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌تای كتێبه‌ك����ه‌ ب����اس له‌روخانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ی عوس����مانی‌و داگیركردن����ی‬ ‫به‌غدا له‌الی����ه‌ن ئینگلیزه‌كان����ه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫گۆڕانكارییه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌دوای ئینگلیز رویان داوه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت "بۆیه‌كه‌مجار خه‌ڵكی له‌دوای جه‌نگی‬ ‫جیهانی یه‌كه‌م كه‌ فڕۆكه‌یان بینیوه‌‪ ،‬وتویانه‌‬ ‫(حوشتری خوای گه‌وره‌یه‌‪ ،‬ده‌فڕێت)"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌كاره‌باش‪ ،‬كه‌ بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫ب����وه‌‪ ،‬خه‌ڵك����ی گڵۆپ����ی كاره‌ب����ا ببینن‬ ‫ده‌نوس����ێت "له‌و س����ه‌رده‌مه‌دا خه‌ڵكی بۆ‬

‫چه‌ند به‌ره‌یه‌ك دابه‌ش����بون‪ ،‬به‌ش����ێكیان‬ ‫ده‌یانوت كاره‌با دروس����تكراوی جنۆكه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌شێكیان پێیانوابوه‌‪ ،‬كاره‌باش ده‌توانێت‬ ‫وه‌چ����ه‌ بنێت����ه‌وه‌‪ ،‬واته‌ نێرو مێ����ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌ش����ێكی تریش����یان پێیانواب����وه‌‪ ،‬كاره‌با‬ ‫له‌بروس����كه‌ی ئاس����مانه‌وه‌ وه‌رگی����راوه‌‪.‬‬ ‫رۆژێكی����ان كابرایه‌كیان به‌ر ش����ه‌ق‌و زله‌دا‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی وتبوی كاره‌با له‌هه‌ڵم دروست‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫عه‌ل����ی وه‌ردی‪ ،‬وه‌ك هه‌ر مناڵێكی تری‬ ‫ئه‌و س����ه‌رده‌مه‌ كاری كردوه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا الی‬ ‫دوكانی باوك����ی كاری زێڕه‌نگه‌ری كردوه‌‪،‬‬ ‫دواتر له‌ش����وێنێكی تر‪ ،‬له‌دوكانێكی عه‌تر‬ ‫دروس����تكردندا كار ده‌كات‪ ،‬دوات����ر چوه‌ته‌‬ ‫قوتابخانه‌و وازی له‌كار هێناوه‌‪ .‬س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌م قۆناغه‌ی ژیانی ده‌نوسێت "ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫ئازاربه‌خ����ش و ناخۆش بو‪ ،‬ئ����ه‌م قۆناغه‌‬ ‫وانه‌یه‌كی باش����ی له‌ژیاندا پێ به‌خشیم كه‌‬ ‫نه‌مده‌توان����ی له‌وانه‌كانی قوتابخانه‌دا فێری‬ ‫ببم‪ ،‬من له‌و قۆناغه‌دا خه‌ڵكیم وه‌ك خۆیان‬ ‫ناسی به‌بێ ماسك‌و رتوش"‪.‬‬ ‫زۆر ج���ار مرۆڤه‌كان به‌ه���ۆی روداوێكی‬ ‫ساده‌وه‌ چاره‌نوس���ی ده‌گۆڕێت‌و پێچه‌وانه‌‬ ‫ده‌بێت���ه‌وه‌و روداو كاریگ���ه‌ری گه‌وره‌ت���رو‬ ‫گرنگتر له‌ژیان���دا روده‌ده‌ن‪ ،‬كه‌ تۆ خه‌یاڵت‬

‫ب���ۆ نه‌چ���وه‌‪ .‬ئ���ه‌و س���ه‌باره‌ت به‌چون��� ‌ه‬ ‫قوتابخانه‌ی‪ ،‬كه‌ به‌هۆی روداوێكی ساده‌وه‌‬ ‫بوه‌و چاره‌نوس���ی گۆڕاوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬رۆژێ���ك له‌ڕۆژه‌كانی س���اڵی‪1931‬‬ ‫له‌دوكانی عه‌ترفرۆش���ییه‌كه‌ی دانیش���توه‌و‬ ‫هاوڕێیه‌كی به‌ڕاگ���وزه‌ر به‌وێدا تێده‌په‌ڕێت‪،‬‬ ‫ه���ه‌روا ده‌ڵێت كه‌ قوتابخانه‌ی س���ه‌ره‌تایی‬

‫ئێ���واران كراوه‌ته‌وه‌و هان���ی ده‌دات بچێت ‌ه‬ ‫قوتابخانه‌‪ .‬عه‌لی وه‌ردی ده‌نوس���ێت " ئه‌و‬ ‫به‌بێ مه‌به‌ست‌و راگوزه‌ر ئه‌و قسه‌یه‌ی كرد‪،‬‬ ‫نه‌یده‌زانی ئه‌م هه‌واڵه‌ بۆ من ده‌بێته‌ خاڵی‬ ‫وه‌رچه‌رخان له‌ژیانمدا‪ ،‬خۆش���م نه‌مده‌زانی‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ ژیانی داهاتوم ده‌گۆڕێت"‪.‬‬ ‫نوس���ه‌ر باس له‌ژیانی چونه‌ قوتابخانه‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬س���ه‌رنجی خوێن���ه‌ر ب���ۆ ئ���ه‌وه‌‬ ‫راده‌كێش���ێت‪ ،‬ك���ه‌ ئ���ه‌وكات عه‌یب���ه‌ بوه‌‬ ‫به‌پانتۆڵه‌وه‌ بچیته‌ ده‌ره‌وه‌و خه‌ڵك بتبینێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ناچاربوه‌ جله‌كانی قوتابخانه‌ی له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫له‌عه‌الگه‌یه‌كدا بهێنێ���ت‌و له‌دوكانێكی نزیك‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ خ���ۆی بگۆڕێت و دواتر بچێت‬ ‫بۆ ده‌وام‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ل���ه‌م په‌رتوك���ه‌ی ك���ه‌ تایبه‌ت���ه‌‬ ‫به‌یاده‌وه‌رییه‌كانی ژیانی خۆی‪ ،‬عه‌لی وه‌ردی‬ ‫هێما بۆ ئه‌وه‌ده‌كات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌قۆناغی‬ ‫ناوه‌ندی یه‌كه‌می هه‌مو عێراق بوه‌‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫مانگ���ی دینارو نیوێكی بۆ ده‌بڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كارمه‌ندێكی وه‌زاره‌ت���ی په‌روه‌رده‌ به‌ناهه‌ق‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ له‌و ده‌بڕێت‌و ده‌یدا به‌كه‌س���ێكی‬ ‫خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌ی خۆی و غه‌دری لێده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌ڵێت له‌ساڵی شه‌س���ته‌كاندا ئه‌و كابرایه‌‬ ‫مرد‪ ،‬پرس���یارم له‌ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی كرد ئه‌و‬ ‫پیاوه‌ چۆن كه‌س���ێك بو‪ ،‬هه‌م���و ده‌یانوت‬

‫نه‌جیبزاده‌یه‌و مه‌ردو جوامێره‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ ب����ه‌م روداوه‌ ده‌نوس����ێت "ئه‌و‬ ‫فه‌رمانب����ه‌ره‌ ب����ه‌الی من����ه‌وه‌ كه‌س����ێكی‬ ‫سته‌مكارو ناڕه‌سه‌ن بو‪ ،‬به‌اڵم له‌تێڕوانینی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی سودی بۆیان هه‌بو‪ ،‬پیاوێكی‬ ‫دادپه‌روه‌رو به‌خشنده‌بو‪ ،‬ئه‌مه‌ش وێنه‌یه‌كی‬ ‫رونمان ده‌داتێ ده‌رباره‌ی سروشتی مرۆڤ‪،‬‬ ‫له‌هه‌مو كات‌و ش����وێنێكدا‪ ،‬ده‌شێت زوڵم‌و‬ ‫س����ته‌م له‌دیدی الیه‌نێك‪ ،‬دادپه‌روه‌ری بێت‬ ‫له‌دیدی الیه‌نێكی تر"‪.‬‬ ‫به‌ش����ێكی تری كتێبه‌‪ ،‬باس له‌دوڕویی‌و‬ ‫ماس����تاوچێتی‌و خۆبه‌ره‌وه‌پێش����ی هه‌ندێ‬ ‫له‌كه‌سانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ ده‌كات‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫به‌ش����ێكی تری كتێبه‌كه‌ش ته‌رخانكراوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و ملمالن����ێ گه‌وره‌یه‌ی له‌نێوان مه‌رجه‌عه‌‬ ‫دیاره‌ ش����یعه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌دا هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫زۆر مه‌راس����یم‌و بۆن����ه‌ی ش����یعه‌كانیش‪،‬‬ ‫به‌خورافیات‌و ش����تی بێ س����ود وه‌س����ف‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫عه‌لی وه‌ردی زۆر روداو به‌سه‌رهاتی ترو‬ ‫روداوگه‌لێك كه‌ له‌و س����ه‌رده‌مه‌دا رویداوه‌‬ ‫باسده‌كات‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی جوان وێنه‌یه‌كی‬ ‫كۆمه‌ڵ����گای عێراق له‌س����اڵی بیس����ته‌كان‬ ‫به‌دواوه‌ به‌وشه‌ وێنه‌ ده‌كێشێت‪ ،‬كه‌ شایانی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ بیخوێنیته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌شێت‬ ‫زوڵم‌و سته‌م‬ ‫له‌دیدی الیه‌نێك‬ ‫دادپه‌روه‌ری بێت‬ ‫له‌دیدی الیه‌نێكی تر‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫زۆربەی هەرە زۆری مامۆستایانی زانکۆ بۆ پلە بەرزکردنەوە‬ ‫تۆژینەوە لەگۆڤاری نێودەوڵەتی ساختەدا باڵودەکەنەوە‬ ‫"ئەو مامۆستایانەی لەگۆڤارە ساخته‌كاندا باڵوکراوه‌یان نیە بەپەنجەی دەست دەژمێردرێن"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬

‫زانکۆی چەرمۆ‬

‫ڕێژەی زیادکردنی گۆڤاری ساختە لەسەر ئاستی جیهان بە پێی ساڵەکان‬

‫بۆ ساڵی‌ حه‌وته‌م دێوه‌زمه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫یه‌خه‌ی‌ خوێندكارانی‌ قۆناغی‌ ‪12‬ی‌ زانس���تی‌‬ ‫گرت���ه‌وه‌ ب���ێ س���وودوه‌رگرتن له‌هه‌ڵه‌كانی‌‬ ‫س���ااڵنی‌ ڕابردو‪ ،‬هه‌موو س���اڵێك ئه‌م هه‌اڵنه‌‬ ‫دووب���اره‌ ده‌بنه‌وه‌و بێ چاره‌س���ه‌ركردن!ئایا‬ ‫كێ‌ به‌رپرس���یاره‌ له‌م دیارده‌یه‌؟ ئایا كه‌سی‬ ‫پسپۆڕو شاره‌زاو پرۆفیشناڵ نیه‌ له‌م هه‌رێمه‌دا‬ ‫بتوانێت له‌و بواره‌دا ‪ 50‬پرسیار دابنێتو هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫زانس���تی‌‌و زمانه‌وانی‌ تێ���دا نه‌بێت؟ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫كاتێك خوێندكار له‌تاقیكردنه‌وه‌ دێته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫به‌ئاس���وده‌یی هه‌ناس���ه‌ هه‌ڵبكێش���ێ‌و بڵێت‬ ‫ئۆخه‌ی‌ پرس���یاره‌كان بێ هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ وه‌ك‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیارێك لێره‌دا به‌پێی‌ گروپی‌(‪)A‬‬ ‫سه‌رنجه‌كانم له‌باره‌ی‌ پرسیاره‌كانی‌ زینده‌زانی‌‬ ‫ده‌خه‌مه‌ڕوو‪ :‬له‌پرسیاری‌(‪)10‬ڤایرۆسی‌ ‪)HIV‬‬ ‫(ناتوانێت س���ه‌ره‌تا پێش چون���ه‌ژووره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنه‌ری‌ گه‌وره‌ بچێته‌ناو خانه‌كانی‌ ‪T‬ی‌‬

‫خەمساردی‬ ‫لە‌سیستمی‬ ‫فێرکاریدا‬

‫مامۆستای وا‬ ‫هەیە سەرجەم‬ ‫پلە زانستیەکانی‬ ‫بەگۆڤاری ساختە‬ ‫بڕیوەو ناوی هه‌مویان‬ ‫له‌المان پارێزراوه‌‬

‫زانکۆی سلێمانی‬

‫زانکۆی کۆیە‬ ‫ب���ە ‪ ٢‬ڕۆژ ی���ان هەفتەیەک‪ ،‬بەاڵم ئێس���تا‬ ‫زۆرێک لەگۆڤارە س���اختەکان تەکنیکی تازە‬ ‫بەکاردەهێن���ن کە دوای ماوەیەکی زۆر وەاڵم‬ ‫دەدەنەوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬له‌ناو س���تافی به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و‬ ‫گۆڤارانه‌دا مامۆستای زانكۆكانی كوردستانی‬ ‫تێدای���ه‌؟ ئایا ئ���ه‌وان نازانن ئ���ه‌و گۆڤارانه‌‬ ‫ساخته‌ن؟‬ ‫ڕاوێ���ژ قادر‪ :‬بەڵ���ێ بەدڵنیایەوە تێیدایە‪،‬‬ ‫ئەمانی���ش هەر دو جۆرن زۆرێکیان بەنەزانی‬ ‫کردویان���ە‪ ،‬هەندێكی کەمی���ان دەیزانن‌و بۆ‬ ‫بەرژەوەندی خۆیان ئەم کارە دەکەن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬بۆچی مامۆس���تایانی كوردستان‬ ‫په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر ئه‌و گۆڤار‌ه ساختانه‌؟‬ ‫ڕاوێ���ژ ق���ادر‪ :‬گەلێ���ک هۆکاری���ان هەیە‬ ‫یەکێک لەهۆکارەکان بەهۆی نەزانیەوە بوە‪،‬‬ ‫هۆکارێک���ی تر پل���ەی زانس���تی‌و کێبڕکێیە‬ ‫لەنێو مامۆس���تاو زانکۆکان کە ئەم گۆڤارانە‬ ‫لەماوەیەک���ی ک���ەم‌و بەئیش���ێکی کەم بۆت‬ ‫باڵودەکەنەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬مامۆس���تایان به‌ه���ۆی ئ���ه‌و‬ ‫تویژێنه‌وان���ه‌وه‌‌ پل���ه‌ی زانس���تیان ب���ه‌رز‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ڕاوێژ قادر‪ :‬مامۆستای وا هەیە سەرجەم‬ ‫پلە زانس���تیەکانی بەگۆڤاری ساختە بڕیوەو‬ ‫ناوی هه‌مویان له‌المان پارێزراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬دوای ئ���ه‌وه‌ی ك���ه‌ زان���راوه‌‬ ‫پلە‌به‌رزركردنه‌وه‌كه‌ی���ان به‌ه���ۆی گۆڤاریكی‬

‫ساخته‌وه‌ بوه‌ له‌وكاته‌داپێویسته‌ زانكۆ چۆن‬ ‫ڕه‌فتار بكات؟ ئای���ا ده‌توانێت ئه‌و پله‌یه‌یان‬ ‫لێوه‌رگرێته‌وه‌؟‬ ‫ڕاوێژ قادر‪ :‬ئەگەر بەش���ێوەیەکی تیۆری‬ ‫قسە بکەین بەڵێ‪ ،‬هەرشتێک لەسەر ساختە‬ ‫دام���ەزرا ئەوە ه���ەق نی���ە کاری پێبکرێت‪،‬‬ ‫پێویستە سەرجەم ئەو پلە زانستیانەی لەم‬ ‫ڕێگەیەوە وەرگی���راون وەربگیرێنەوه‌‪ ,‬بەاڵم‬ ‫لەواقیع���دا پراکتیزکردن���ی مەحاڵە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بتەوێت پراکتیزەی بکەی پاشاگەردانییەکی‬ ‫گەورە دروس���ت دەبێ���ت لەوانەیە زانکۆکان‬ ‫پەکی���ان بکەوێ���ت ئ���ەو کات هەموم���ان‬ ‫زەرەرمەند دەبین بۆیە بەڕای ئێمە باشترین‬ ‫چارەسەر چارەسەری نیوە بەنیوەیە‪ ،‬ئەویش‬ ‫ئەوەیە لەمەودوا ڕێگ���ری لەو کارانە بکرێت‬ ‫بەهیچ ش���ێوەیەک پلەی زانس���تی پێ بەرز‬ ‫نەکرێتەوە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬كاریگ���ه‌ری ئه‌م كاره‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاستی زانس���تی كۆمه‌ڵگاو زانكۆ به‌تایبه‌ت‬ ‫چیده‌بێت؟‬ ‫ڕاوێ���ژ ق���ادر‪ :‬دەبێتە ه���ۆی پێگەیاندنی‬ ‫جیلێکی نازانس���تی لەکۆمەڵ���گا‪ ،‬وە دەبێتە‬ ‫هۆی نازانس���تی بون���ی زانک���ۆکان‌و هاتنە‬ ‫خواراوەی لەڕێزبەندی زانکۆکانی جیهان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬له‌كه‌یه‌وه‌ ده‌س���تان به‌ئه‌نجامدانی‬ ‫به‌دواداچونه‌كانتانك���ردوه‌‪ ،‬ت���ا ئێس���تاش‬ ‫به‌رده‌وامن؟‬ ‫ڕاوێ���ژ قادر‪ :‬دەکەوێتە س���ەر جۆری ئەو‬

‫زانیاریانەی بەردەس���ت ب���وون‪ ،‬بۆ زانکۆی‬ ‫س���لێمانی‌و کۆی���ە‌و چەرمۆ س���ەرجەم ئەو‬ ‫داتایان���ەوەی لە س���ایتی زانک���ۆ‌و ئەکانتی‬ ‫‪‌google scholar‬و ‪researchgate‬ی توێژەر‬ ‫هەبوون ئێمە شیکاریمان بۆ کردوون‪ .‬بەڵێ‬ ‫ئێستا لە کار لەس���ەر کۆمەڵێک زانکۆی تر‬ ‫دەکەین‌و لە داهاتووشدا بەردەوام دەبین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬ئایا هیچ زانكۆ‌و مامۆس���تایه‌كتان‬ ‫به‌فه‌رمی ئاگاداركردۆته‌وه‌؟‬ ‫ڕاوێ���ژ ق���ادر‪ :‬ب���ەردەوام لەڕێگ���ەی‬ ‫پەیجەکەمانەوە ڕێنمای باڵودەکەینەوە‌و لەم‬ ‫چەند ڕۆژەدا بەنوس���راوی فەڕمی سەرجەم‬ ‫زانک���ۆکان ئ���اگادار دەکەین���ەوە‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وه‌ك سه‌نته‌ری بایۆس���اینس شیكاریمان بۆ‬ ‫یه‌كێك له‌و په‌پڵیش���ه‌رانه‌ به‌ناوی ئۆمیکس‬ ‫‪ OMICS‬كردوه‌ كه‌ کۆمەڵێک مامۆس���تای‬ ‫زانکۆکانی کورس���تان پلەی زانس���تیان پێ‬ ‫بەرزکردتۆتەوە‪ ،‬بەاڵم نەیان دەویست باوەڕ‬ ‫بەوە بکەن کە ئەم گۆڤارە س���اختەیە‪ .‬بۆیە‬ ‫س���ەنتەری بایۆس���اینس ش���یکاری بۆ ئەم‬ ‫پەپڵێش���ەرە ک���ردو توێژینەوەیەکی ئامادە‬ ‫کرد‌و لەبەش���ی ‪ discussion‬کە گرنگترین‬ ‫بەش���ی توێژینەوەیە بە کوردی التینی دان‬ ‫پێدانانی گۆڤارەکەمان نوسی‌و بۆمان ناردن‬ ‫ئەوان بێ ڕەخنەش کە تەنیا بەسەیرکردنێکی‬ ‫سادەش دەیان توانی بزانن کە نوسینی جگە‬ ‫له‌ئینگلیزی تێدایەو بۆیان باڵوکردینەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬هه‌ڵوێستی وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ‬

‫یاریده‌ده‌ر‪ ،‬چونكه‌ خانه‌كانی‌‪T‬ی‌ یاریده‌ده‌ر‪:‬‬ ‫(أ‪.‬وه‌رگره‌ هاوه‌ڵی‌ (‪ )CCR5‬له‌سه‌ر ڕوویان‬ ‫نیه‌ ـ ب‪.‬وه‌رگره‌ هاوه‌ڵی‌ (‪ )CD4‬له‌س���ه‌ر‬ ‫ڕوویان نیه‌‪ -‬ج‪.‬ژماره‌ی���ان كه‌متره‌ له‌ژماره‌ی‌‬ ‫هه‌ڵلوش���ێنه‌ره‌ گه‌وره‌كان‪ -‬د‪.‬هی���چ وه‌رگره‌‬ ‫هاوه‌ڵێك له‌س���ه‌ر ڕوویان نیه‌)‪.‬ئه‌م پرسیاره‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئامانج���ی‌ به‌ندی‌ س���ێیه‌مدایه‌‬ ‫له‌الپ���ه‌ڕه‌ ‪( 60‬ده‌ره‌نجامی‌ فێركاری‌ ‪– 3‬‬ ‫‪ ،)1 – 3‬هه‌روه‌ه���ا پرس���یاری‌(‪)15‬كام له‌م‬ ‫ڕه‌نووسانه‌ په‌یوه‌ندیان هه‌یه‌ به‌گواستنه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێنی كه‌م ئۆكسجین ؟ (أ‪ - 3،1،5،4.‬ب‪،6.‬‬ ‫‪ - 7 ،1 ،3‬ج‪ -5،2،3،4 .‬د‪.)8 ،5 ،2 ،9.‬‬ ‫وه‌اڵم (ج)ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌م وه‌اڵمه‌ له‌خۆیدا‬ ‫ناته‌واوه‌ ده‌بوو وه‌اڵمه‌ك���ه‌ به‌م جۆره‌ بوایه‌‪.‬‬ ‫ج)(‪.)9 ،5 ،2 ،3 ،4‬ئ���ه‌م وه‌اڵم���ه‌ دوو دڵی‌‬ ‫الی‌ خوێندكار درووست ده‌كات‪ ،‬ك ‌ه نه‌توانێت‬ ‫دڵنیابێت لە‌وه‌اڵمه‌كانی‌‪.‬هه‌روه‌ها لە‌پرسیاری‌‬ ‫(‪ )39‬كام له‌م پالنه‌ی‌ مێش���ك بە‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ڕاس���ت ناگونجێت له‌گ���ه‌ڵ فرمانه‌كه‌ی‌ ؟(أ‪.‬‬ ‫ناوچه‌وانه‌پ���ل ‪ -‬ه���زره‌ فرم���ان‌و دووان‪،‬‬

‫ب‪.‬دیواره‌پ���ل ‪ -‬بۆنك���ردن‪ ،‬ج‪ .‬پش���ته‌پل ‪-‬‬ ‫بینی���ن‪ ،‬د‪.‬ال جانگه‌ پل – بیس���تن)‪( .‬ب)‬ ‫وه‌ك وه‌اڵم���ی‌ ڕاس���ت دانراوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌م‬ ‫پرس���یاره‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئامانجه‌ له‌كتێبدا نیه‌و‬ ‫له‌بواری ئاینی‌ ئیسالمیش���دا به‌(كفر) هه‌ژمار‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬چونكه‌ خوای‌ گه‌وره‌ ده‌فه‌رمووێت‪.‬‬ ‫(انا خلقنا االنس���ان فی‌ احس���ن تقویم) ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ له‌كتێبه‌كه‌دا له‌الپه‌ڕه‌ (‪ )73‬ئاماژه‌یی‌‬ ‫پێكراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها لە‌پرسیاری‌ (‪ )41‬كاتێك مۆرگان‬ ‫جووتبوونێك���ی‌ ئه‌نجام���دا لە‌نێ���وان نێره‌‌و‬ ‫مێیه‌كانی‌ وه‌چه‌ی‌ یه‌كه‌م (لە‌مێش���ی‌ میوه‌)‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ وای‌ لێكرد گریمانه‌ك���ه‌ی‌ دابنێت كه‌‬ ‫بۆ هێڵی‌ به‌رپرس���یار له‌ڕه‌نگی‌ چاو به‌ستراوه‌‬ ‫به‌كرۆمۆس���ۆمی‌ ‪ X‬ئه‌و ئه‌نجام���ه‌ بوو‪( :‬أ‪.‬‬ ‫نی���وه‌ی‌ نێ���ره‌كان‌و نی���وه‌ی‌ مێی���ه‌كان چاو‬ ‫س���پی‌ بوون‪ ،‬ب‪ .‬هه‌موو تاكه‌ چاو سپیه‌كان‬ ‫نێره‌ب���وون‪،‬ج‪ .‬هه‌موو تاكه‌ چاو س���ووره‌كان‬ ‫مێیه‌ب���وون‪ -‬د‪.‬هه‌موو تاكه‌ چاو س���پیه‌كان‬ ‫مێیه‌ب���وون) وه‌اڵم (ب) دان���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬

‫ه���ه‌ردوو وه‌اڵم���ی‌ (أ)‌و (ب) وه‌ك یه‌ك ڕا‬ ‫س���تن به‌پێی‌ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ زانا مۆرگان‬ ‫ك���ه‌ لە‌الپ���ه‌ره‌ ‪ 167‬دا ئام���اژه‌ی‌ پێكراوه‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌م به‌رێزه‌ پس���پۆرییه‌كی‌ ته‌واوی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م پرس���یارانه‌ كاریگ���ه‌ری نه‌رێنی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌رونی‌ خوێندكار به‌جێدێڵێت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫به‌ڕێ���زه‌ به‌رپرس���ی یه‌كه‌م���ه‌ له‌ڕودانی‌ هه‌ر‬ ‫بارێكی‌ نه‌خوازراوكه‌توشی‌ خوێندكاربێت‪.‬‬ ‫جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ بون���ی‌ هه‌ڵ���ه‌ی‌ زمانه‌وان���ی‌‬ ‫له‌پرس���یاردا ش���ڵه‌ژان الی خوێن���دكار‬ ‫درووس���تده‌كات‪ ،‬ده‌كرا چاو پێدا خشاندنه‌وه‌‬ ‫به‌پرس���یاردا بكرای���ه‌ ئ���ه‌و كات بخرایه‌ به‌ر‬ ‫ده‌س���تی‌ خوێندكار‪،‬ب���ۆ نمونه‌ له‌پرس���یاری‌‬ ‫(‪ )40‬كه‌ تێداهاتوه‌ ژن‌و پیاوێك سێ منداڵی‌‬ ‫كوڕی���ان هه‌یه‌ پالنی���ان هه‌ ی���ه‌ منداڵی‌ تر‬ ‫بنێننه‌وه‌ ئه‌گه‌ری‌ چییه‌ مناڵی‌ چواره‌میان كچ‬ ‫بێت؟ بڕگه‌ی‌ (تر) لە‌زمانه‌وانیدا بۆ به‌راوورد‬ ‫به‌كاردێت‪.‬لێ���ره‌دا ده‌بوو(دیكه‌)به‌كاربهاتایه‌‪.‬‬ ‫بڕگه‌ی‌ (بنێننه‌وه‌) ئه‌مه‌ بۆ نانه‌وه‌ی‌ مریشكه‌‬ ‫له‌سه‌ر هێلكه‌‪.‬ده‌بوو بڕگه‌كه‌ به‌م جۆره‌ بوا یه‌‬

‫سیس����تمی فێ����رکاری لەکوردس����تان‬ ‫بەکاتێک����ی زۆر ق����ورس‌و هەم����واردا‬ ‫تێدەپەڕی����ت‪ .‬بێمتمانەی����ی قوتابی����ان‪،‬‬ ‫دایک‌وباوک‌و مامۆس����تایان بەسیستمەکە‬ ‫هەموو بوارەکانی پ����ەروەردە‌و خوێندنی‬ ‫گرتۆتەوە لەکاتێکدا کە دەبوایە ئێس����تا‬ ‫بەتەواوتی بەپێچەوان����ەوە بوایە چونکە‬ ‫لەس����اڵی ‪‌١٩٩١‬وە دەس����ەاڵتی سیاسی‬ ‫بەدەست کوردەوەیە‪ .‬لەو ماوە زۆرەی کە‬ ‫تێپەڕیوە دەبوایە ئێس����تا دەیان ڕیفۆرم‌و‬ ‫کاری نوێخوازی لەسیستمەکەدا بکرایە‪.‬‬ ‫س����اڵ به‌س����اڵ بێمتمانەییەک����ە زیاتر‬ ‫دەبێ����ت‪ .‬ئ����ەو هەواڵنەش کە دە س����اڵ‬ ‫لەمەوبەر دران هەمویان تێکشکێنران‌و بە‬ ‫نیوەناچڵ لەباریان ب����ردن‪ .‬هۆکاری ئەو‬ ‫کارە خراپ����ە زۆرن‪ ،‬لە پێش هەمویانەوە‬ ‫خەمس����اردی‌و گوێنەدانە بە پەروەردە‌و‬ ‫خویندن لە کوردس����تاندا‪ .‬هۆکارێکی تر‬ ‫نەبونی پس����پۆڕی پەروەردەیی‌و کادری‬ ‫پێداگۆگی����ە ک����ە توان����ای گۆڕان����کاری‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫دەک����را ل����ەم س����اڵە زۆران����ەی کە‬ ‫لەبەردەس����تدا ب����وون سیس����تمەکە‬ ‫بەرەوپێش����ەوە ببرێت‌و ئەو پێشنیارانەی‬ ‫کە کران بەهەند وەربگیرانایە‪ .‬بۆ نمونە‬ ‫پێشنیاری یاسای پەروەردە‌و خوێندن کە‬ ‫بەشێوەیەکی زۆر ورد‌و قوڵ نوسرایەوە‌و‬ ‫پێش����کەش ب����ە پەرلەمانی کوردس����تان‬ ‫کرا بەاڵم زۆر بەداخ����ەوە لەبەر نەزانی‌و‬ ‫خەمساردی وەزارەتی پەروەردە یاساکە‬ ‫پش����تگوێخرا‌و توش����ی شکس����ت ک����را‪.‬‬ ‫زەرەرمەندی یەکەمی ئەو تێکش����کانەش‬ ‫قوتابیان‌و خوێندکارانی کوردستان بون‪.‬‬

‫چییه‌؟‬ ‫ڕاوێژ ق���ادر‪ :‬بەردەوام هەوڵی داوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەوڵەکان لەئاستی پێویستا نیە‪ ،‬لەڕاستیدا‬ ‫کێشەکە ئەوەندە گەورەیە کە زەحمەتە بەو‬ ‫چەن���د ڕێنمایەی ک���ە وەزارەت دەریدەکات‬ ‫چارەس���ەر بکرێت بۆیە پێویستە زیاتر بێنە‬ ‫پێشەوەو هەنگاوی باشتر بنێن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬له‌به‌رامبه‌ر ئاش���كراكردنی ئه‌م‬ ‫گۆڤاران���ه‌دا ڕوب���ه‌ڕوی هه‌ڕه‌ش���ه‌ بونه‌ته‌وه‌‬ ‫هۆكاری ئه‌وه‌ بۆچی ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‌‌؟ وه‌اڵمتان‬ ‫چی بوه‌؟‬ ‫ڕاوێژ ق���ادر‪ :‬هۆکارەک���ەی تەنیا ئەوەیە‬ ‫هەندێ���ک لەتوێ���ژەران به‌رژه‌وه‌ندییان لەم‬ ‫کارەدایە‪ ،‬مامۆس���تا هه‌یه‌ سێ پلەی زانست‬ ‫هەیە به‌هۆی ئه‌و گۆڤارە س���اختانه‌وه‌‪ ،‬ئیش‬ ‫کردنمان کاری ئەوان ئەخاته‌ مەترس���یەوە‪.‬‬ ‫وەاڵم���ی ئێم���ە تەنی���ا ئەوەیە ب���ەردەوام‬ ‫دەبی���ن لەس���ەر ڕێنمایكردنی توێ���ژەران‪.‬‬ ‫هەڕەش���ە کردن ئاس���اییەو چاوه‌ڕوان کراوە‬ ‫لەسەرتاس���ەری جیهان ئ���ەوەی ئەم کارەی‬ ‫کردبێت کەوتۆتە مەترسیەوە‪ ،‬باشترین نمونە‬ ‫(‪)Jeffery beall‬ە ک���ە بەدەی���ان ج���ۆر‬ ‫هەڕەش���ەی لێکراوە دواج���ار ناچاریان کرد‬ ‫واز بهێنێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئێمە پالنمان داناوە کە‬ ‫بەحیزبیکردنی سیس����تمەکە بەشێکە‬ ‫ئەگەر کەسێکیش���مان واز بهێنێت یان ناچار لەهۆکاری خەمس����اردیەکە‪ .‬توانا‌و بەهرە‬ ‫بکرێت ئەوا کارەکە بەردەوام دەبێت‌و پەکی پش����تگوێخراوە‌و تەنی����ا دڵس����ۆزی ب����ۆ‬ ‫ناکەوێت‪.‬‬ ‫حیزب‌وخۆبردنەپێش����ەوە بۆتە پێوانەی‬ ‫وەرگرتنی پۆس����تەبااڵکانی سیستمەکە‪.‬‬ ‫دەستپێشخەری‌و بەتەنگەوەهاتن سیمای‬ ‫سیس����تمەکە نی����ن‪ .‬بەهابنەماییەکان����ی‬ ‫مرۆڤدۆستی لەناو سیستمەکە هێنراونەتە‬ ‫دەرێ‌و کاری پێناک����رێ ئەم����ەش بۆتە‬ ‫هۆکارێکی گەورە کە هێزە تاریکەکانی ناو‬ ‫کۆمەڵگە ڕۆژ بەڕۆژ گەورەتر‌و مەترسیدارتر‬ ‫دەبن لەسەر ژیانی بەرابەری‪ ،‬یەکسانی‌و‬ ‫مۆدێرن‪ ،‬کە تیایدا بەهاکانی دیموکراتی‌و‬ ‫سەربەستی تاکەکەس گەشە بکەن‪.‬‬

‫کێشەکە ئەوەندە‬ ‫گەورەیە کە زەحمەتە‬ ‫بەو چەند ڕێنمایەی‬ ‫کە وەزارەت‬ ‫دەریدەکات چارەسەر‬ ‫بکرێت بۆیە پێویستە‬ ‫زیاتر بێنە پێشەوەو‬ ‫هەنگاوی باشتر بنێن‬

‫ئه‌مجاره‌ش دێوه‌زمه‌ ‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫ئایار حمه‌سدیق عەبدولرەحمان*‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫هۆمەر قەرەداغی‬

‫ئەندامی بۆردی بەڕێوبردنه‌ له‌سه‌نته‌ری‬ ‫بایۆساینس‌‪ ،‬قادر محەمەد ساڵح له‌م‬ ‫گفتوگۆیەی ئاوێنەدا دەڵێت "به‌شێكی زۆر‬ ‫له‌مامۆستایانی زانكۆكانی هه‌رێم به‌هۆی‬ ‫ئه‌و توێژینه‌وانه‌وه‌ پله‌یان به‌رزكراوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌گۆڤاره‌ ساخته‌كاندا باڵویان كردۆته‌وه"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬گۆڤ���اره‌‌ س���اخته‌كا ‌ن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌كادیمی���ه‌كان چ���ۆن‌و به‌چی���دا‬ ‫جیاده‌كرێنه‌وه‌؟‬ ‫ڕاوێ���ژ قادر‪ :‬مەرجی گۆڤ���اری ئەکادیمی‬ ‫بون���ی پڕۆس���ەیەکە پێدەوترێت پڕۆس���ەی‬ ‫‪ peer review‬ک���ە ئەم���ەش ئه‌نجامدانی‬ ‫هەڵس���ەنگاندنی ورده‌ ب���ۆ توێژین���ەوە که‌‬ ‫لەالیەن کەسانی پسپۆڕه‌وه‌‪ ،‬بەاڵم لەگۆڤاری‬ ‫ساختەدا ئەم پرۆسەیە بونی نیە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬ئه‌و كه‌س���انه‌ی سه‌رپه‌رش���تی‬ ‫گۆڤاره‌كه‌ ده‌كه‌ن كێن؟‬ ‫ڕاوێژ قادر‪ :‬کەسانێکن کە بەناوی زانستەوە‬ ‫بازرگانی دەکەن ک���ە تەنیا بۆ الیەنی مادی‬ ‫ئەم کارە دەکەن باش���تر وایە بڵێن ڕاوچین‬ ‫یان چەتەن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬بایۆساینس ئامانجی له‌ئاشكراكردنی‬ ‫ئه‌م گۆڤارانه‌ چییه‌؟‬ ‫ڕاوێژ قادر‪ :‬بایۆس���اینس هەر لەسەرەتاوە‬ ‫ب���ۆ پێش���کەوتنی زانس���ت دروس���ت بووە‬ ‫لەناوچەکە بەگش���تی‌و کوردستان بەتایبەتی‬ ‫ئەمەش یەکێکە لەڕێگاکان‪ ،‬ئامانجی سەنتەر‬ ‫بۆ ئەوەیە کە چیتر توێژەرانی کوردس���تان‬ ‫کارەکانیان لەو گۆڤارە س���اختەنانە بەفیڕۆ‬ ‫نەدەن‌و ئاس���تی زانکۆی کانی کوردستانیش‬ ‫پێشکەوتن بەخۆیانەوە ببینن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬ت���ا ئێس���تا چه‌ن���د مامۆس���تا‬ ‫له‌زانكۆكانی كوردستانه‌وه‌ توێژینه‌وه‌كانیان‬ ‫له‌و گۆڤارانه‌دا باڵوكردۆته‌وه‌؟‬ ‫ڕاوێژ قادر‪ :‬با بەپێچەوانەوە ئەو پرسیارە‬ ‫بکەین‪ ،‬چەند مامۆس���تا توێژین���ەوەی لەو‬ ‫گۆڤارانەدا نی���ە؟ بەپێی ئەو لێکۆڵینەوانەی‬ ‫س���ەنتەری بایۆس���اینس کردویەت���ی ئ���ەو‬ ‫مامۆس���تایانەی ل���ەم گۆڤ���ارە س���اختانە‬ ‫باڵوکراوەی���ان نی���ە بەپەنج���ەی دەس���ت‬ ‫دەژمێردرێن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬زیاتر مامۆستای چ زانكۆو به‌ش‌و‬ ‫كۆلێژێكن‪ ،‬هۆكار چییه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و به‌شانه‌؟‬ ‫ڕاوێژ قادر‪ :‬سەرتاس���ەری کوردس���تانی‬ ‫گرتۆت���ەوە‪ ،‬هەم���و زانک���ۆکان وەک یەکن‪.‬‬ ‫س���ەنتەری بایۆس���اینس تا ئێستا شیکاری‬ ‫ب���ۆ ‪ ٣‬زانکۆی کوردس���تان ک���ردو ئەویش‬ ‫زانکۆی(س���لێمانی‪ ،‬کۆیە‪ ،‬چەرمۆ)‪ ،‬بەشی‬ ‫کۆمپیت���ەر زۆرترین ڕێژەی س���اختەی هەیە‬ ‫لەچاو کۆلێژەکانی تر‪ ،‬لەئێس���تادا سەنتەری‬ ‫بایۆساین کار لەسەر ئەوە دەکات کە بۆ لەم‬ ‫بەشە ڕێژەی ساختە زۆرترە بەچاو بەشەکانی‬ ‫تركه‌ئ���ه‌وه‌ش پێویس���تی‌ به‌توێژین���ه‌وه‌ی‬ ‫زیاتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‪ :‬له‌به‌رامب���ه‌ر باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫توێژینه‌وانه‌ پێوسته‌ بڕی چه‌ند پاره‌ بده‌ن؟‬ ‫ڕاوێ���ژ ق���ادر‪ :‬بە پێی ج���ۆری گۆڤارەکە‬ ‫دەگۆڕێت ل���ە ‪ ٥٠‬دۆالرەوە ت���ا ‪ ٣٠٠٠‬دۆالر‬ ‫زیاتری���ش هەی���ە‪ ،‬ك���ه‌ لەڕێ���گای ژمارەی‬ ‫بانکیەوەیەده‌درێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬بۆ باڵوكردن���ه‌وه‌ی توێژینه‌وه‌كان‬ ‫چه‌ند كاتیان پێویسته‌؟‬ ‫ڕاوێ���ژ قادر‪ :‬زۆر کەم‪ ،‬گۆڤ���اری وا هەیە‬

‫ته‌خته سپی‬

‫(بخه‌نه‌وه‌ یان دروست بكه‌ن)‪.‬‬ ‫بۆیه‌ داواكارم له‌به‌ڕێ���ز وه‌زیری‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫خ���ۆی‌ به‌دواداچ���وون بۆ ئه‌م دۆخ���ه‌ نا به‌ر‬ ‫پرس���یاریه‌تیه‌ ب���كات وهه‌وڵ���ی گێڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫نم���ره‌ی‌ خوێن���دكاران ب���دات‪ ،‬ن���ه‌ك وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س���اڵی‌ ‪ 2016-2015‬ی‌ لێبكه‌ن ته‌نها‬ ‫له‌هه‌م���وو خوێندكاران���ی‌ هه‌رێم���دا نمره‌ بۆ‬ ‫چه‌ند خوێندكارێكی‌ ئاماده‌یی‌ شه‌هید جه‌بار‬ ‫هه‌ژماركراو زۆر به‌نهێن���ی‌ بابه‌ته‌كه‌یان دیزه‌‬ ‫به‌ده‌رخۆنه‌ك���رد‪ ،‬چونك���ه‌ پێش���مه‌رگه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان لە‌به‌ره‌كانی‌ جه‌نگ دژی دوژمنان‬ ‫ده‌جه‌نگن وبه‌رپرس���انی‌ تاقیكردنه‌وه‌كانیش‬ ‫ڕۆڵه‌كانی���ان تیرۆرده‌كه‌ن‪.‬پچڕانی‌ ش���یرازه‌ی‌‬ ‫خێزانی‌ ش���ه‌هید‌و نه‌دارو منداڵ���ی بێ باوك‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆی‌ هه‌موو وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫تكام وایه‌ ڕاس���تیه‌كان ئاش���كرا بك ‌هن‌و ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایتیه‌ (به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئه‌زمونه‌كان)‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵكاران پاك بكه‌نه‌وه‌ومافی‌ خوێندكاران‬ ‫ڕه‌چاو بكه‌ن‌و پێشێلی‌ مه‌كه‌ن‪.‬‬ ‫* سه‌رپه‌رشتیاری‌ پسپۆڕی‌ زینده‌وه‌رزانی‌‬

‫چۆنایەتی ن����او ستیس����تمەکە بەرەو‬ ‫دواوە دەڕوات ل����ە کاتێک����دا چەندایەتی‬ ‫زۆری کردووە بە بێ ناوەرۆک‌و زانس����تی‬ ‫ئەکادێمی‪ .‬لێرەدا جێی خۆی نیە هەموو‬ ‫ئ����ەو ڕیفۆرمان����ە باس بکەم ک����ە زیاتر‬ ‫لە دە س����اڵ پێش ئێس����تا پێشکەش����ی‬ ‫دەس����ەاڵتدارانم کرد‪ .‬هەندێکی کەمی بە‬ ‫هەند وەرگیران ب����ە بێئەوەی بەردەوامی‬ ‫لەس����ەر کارەکان بدرێت‪ .‬گەورەترینیان‬ ‫یاس����ای پ����ەروەردە‌و خوێن����دن بوو کە‬ ‫وەرنەگیرا‌و ئێس����تاش سیستمەکە بەبێ‬ ‫یاسا دەڕوات بەڕێوە‪.‬‬ ‫هەم����وو هەوڵدانەکان ب����ۆ نوێخوازی‬ ‫لەب����واری فێربوندا پەکخران‪ .‬ئێس����تاش‬ ‫دەرخک����ردن‌و تاقیکردنەوە بۆ کۆنترۆڵ‌و‬ ‫سزادان بەشێکی گرنگی ناو سیستمێکی‬ ‫دواکەوت����وی دیکاتاتۆری����ە ک����ە بە هیچ‬ ‫شێوەیەک حەز‌و ئارەزوی منداڵ‌و مێرمنداڵ‬ ‫ب����ە هەند وەرنەگیراوە‪ .‬ب����ە پێچەوانەوە‬ ‫سیس����تمەکە خەمب����اری‪ ،‬بێدەس��ڵ�اتی‌و‬ ‫فێڵکردنی کردۆتە پایە س����ەرەکیەکانی‬ ‫خ����ۆی‪ .‬نەوەی نوێ باوەڕی بە خوێندن‌و‬ ‫کاریگەری خوێندن نەماوە وەک ڕێگەیەک‬ ‫بۆ بەرەوپێشچون‌و باشترکردنی ژیان‪.‬‬ ‫من هیچ کات وەک ئێس����تا ڕەش����بین‬ ‫نەبوم بەرامبەر ئەو سیستمە فێرکاریەی‬ ‫ک����ە هەی����ە لەکوردس����تان لەبەرئەوەی‬ ‫بێهیوایی دەبینم لەناو خوێندکاراندا‪ ،‬لەناو‬ ‫مامۆستایاندا‪ ،‬لەناو کۆمەڵگەدا‪ .‬بێهیوایی‪،‬‬ ‫ڕێڕەوی ژیان دەگۆڕێت بەئاراستەیەک کە‬ ‫پەیوەندییە کۆمەاڵیەتیەکان دەگەیەنیتە‬ ‫ئاستێکی نزم‌و ڕق جێگەی خۆشەویستی‬ ‫دەگرێت����ەوە‪ .‬پەیوەندیی����ەکان ڕەقت����ر‬ ‫دەبن‌و متمانە نامێنیت‪ .‬لەم کەش����وهەوا‬ ‫ناتەندروس����تەدا تەنیا خەڵکانی خاوەن‬ ‫بی����ری تاریک‌و ش����ێلگیری دەس����ەاڵت‪،‬‬ ‫سودمەند دەبن‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫‪19‬‬

‫دوا باڵوێزی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌دیمه‌شق‪:‬‬

‫كورده‌كان ‌ی سوریا به‌متمانه‌كردنیان به‌ئه‌مریكییه‌كان گه‌وره‌ترین هه‌ڵ ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬شه‌رقولئه‌وسه‌ت‬

‫رۆبه‌رت فۆرد‪ ،‬دواهه‌مین باڵیۆزی‌‬ ‫ئه‌مریكا له‌سوریا (‪‌)2014 – 2012‬و‬ ‫توێژه‌ری‌ ئێستای‌ سه‌نته‌ری‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌واشنتۆن‪ ،‬له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ شه‌رقولئه‌وسه‌ت ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌مریكا‪ ،‬كورد ته‌نها بۆ شه‌ڕی‌‬ ‫داعش به‌كارده‌هێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ی‌ خ���واره‌وه‌ ئ���ه‌و به‌ش��� ‌ه‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫شه‌رقولئه‌وسه‌ته‌ له‌گه‌ڵ‌ رۆبه‌رد فۆرد‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وسه‌ت‪ :‬ئایا ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫ك���ورد (له‌رۆژئ���اوای‌ كوردس���تان)‬ ‫ناپارێزن؟‬ ‫ف���ۆرد‪ :‬ل���ه‌و بڕوایه‌دای���ت ك���ه‌‬ ‫ئه‌مریكییه‌كان له‌قامشلی‌ شه‌ڕ بكه‌ن؟‬ ‫شه‌رقولئه‌وسه‌ت‪ :‬ئه‌ی‌ ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫پاڵپش���تی‌ ك���ورده‌كان ناك���ه‌ن ب���ۆ‬ ‫ئازادكردنی‌ ش���اری‌ ره‌ققه‌ له‌ده‌س���تی‌‬ ‫داعش؟‬ ‫فۆرد‪ :‬هه‌رگیز گوێت له‌به‌رپرسێكی‌‬ ‫ئه‌مریكی‌ بوه‌ یان لێدوانی‌ به‌رپرسێكی‌‬ ‫ئه‌مریكیت خوێندۆته‌وه‌ بڵێت "به‌رگری‌‬ ‫له‌رۆژئاوای‌ كوردستان" ده‌كه‌ین له‌پاش‬

‫تێكشكاندنی‌ "داعش"؟‬ ‫شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت‪ :‬نه‌خێ���ر‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫واتای‌ چییه‌؟‬ ‫فۆرد‪ :‬ئایا ئه‌مه‌ رێككه‌وته‌؟ داكۆكی‌‬ ‫له‌كورد ناكه‌ن دژی‌ هێزه‌كانی‌ ئه‌سه‌د‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت‪ :‬به‌ته‌نه���ا كورد‬ ‫به‌كارده‌هێن���ن ب���ۆ ئازادكردنی‌ ره‌ققه‌‬ ‫له‌ژێر ده‌ستی‌ داعش؟‬ ‫فۆرد‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ له‌و بڕوایه‌دام‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر به‌كورده‌كان ده‌یكه‌ین‬ ‫نه‌ك به‌ته‌نها گه‌مژه‌ییه‌كی‌ سیاسییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و كارێك���ی‌ نائه‌خالقیش���ه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مریكییه‌كان له‌كاتی‌ رژێمی‌ س���ه‌دام‬ ‫حسێندا به‌هه‌مان ش���ێوه‌ كورده‌كانی‌‬ ‫بۆ س���ااڵنێكی‌ درێژخایه‌ن به‌كارهێنا‪،‬‬ ‫ئایا له‌و بڕوایه‌دایت كه‌ ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ جیاواز له‌و كاره‌ی‌ هینری‌‬ ‫كه‌یس���نجه‌ر‪ ،‬وه‌زی���ری‌ پێش���وترینی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مری���كا له‌گه‌ڵ (په‌یه‌د‌ه)‌و‬ ‫(یه‌په‌گه‌) بكات كه‌ به‌رامبه‌ر كورده‌كانی‌‬ ‫عێراق كردی‌‌و ده‌س���تبه‌رداریان بو؟!‬ ‫له‌ڕاستیدا‪ ،‬به‌رپرس���ه‌ ئه‌مریكییه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌یان به‌من وتوه‌‪ ،‬كورده‌كانی‌ سوریا‬ ‫به‌متمانه‌كردنی���ان به‌ئه‌مریكیی���ه‌كان‬ ‫گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت‪ :‬له‌و بڕوایه‌دایت‬ ‫كه‌ به‌رپرس���ه‌ ئه‌مریكیی���ه‌كان كورد‬

‫به‌كارده‌هێنن؟‬ ‫فۆرد‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬به‌ڕێگه‌یه‌كی‌ تاكتیكی‌‌و‬ ‫كاتی‌‌و له‌ئاینده‌ی‌ س���وریادا س���وپای‌‬ ‫ئه‌مری���كا به‌كارناهێنن بۆ داكۆكیكردن‬ ‫له‌رۆژئاوای‌ كوردستان وه‌ك هه‌رێمێكی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وسه‌ت‪ :‬ده‌وترێت ئیداره‌ی‌‬ ‫ترام���پ دو كاری‌ له‌پێش���ینه‌ی‌ هه‌یه‌‪:‬‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ژمونی‬ ‫ئێ���ران‌و مۆنۆپۆڵكردن���ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫سوریا‪ ،‬ئایا ئه‌م ئامانجانه‌ به‌دیدێن؟‬ ‫ف���ۆرد‪ :‬هه‌ندێ���ك له‌به‌رپرس���ه‌‬ ‫ئه‌مریكیی���ه‌كان له‌و بڕوای���ه‌دان ئه‌م‬ ‫ئامانجان���ه‌ به‌دیده‌هێنرێ���ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ب���ه‌م نزیكان���ه‌ ئه‌مریكی���ه‌كان بۆیان‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ئێران سه‌رده‌كه‌وێت‌و‬ ‫ئه‌مریكا پش���ودرێژی‌‌و هێزی‌ سه‌ربازی‌‬ ‫نامێنێت بۆ به‌ده‌ستهێنانی‌ سه‌ركه‌وتن‬ ‫به‌سه‌ر ئێراندا له‌سوریا‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وسه‌ت‪ :‬ئه‌مه‌ واتای‌ چیه‌؟‬ ‫ف���ۆرد‪ :‬ئه‌مریكییه‌كان پاشه‌كش���ه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ .‬وه‌ك ده‌زانن س���اڵی‌ ‪1983‬‬ ‫له‌به‌یروت پاشه‌كشه‌مان كرد‌و هه‌روه‌ها‬ ‫له‌عێراقیش پاشه‌كشه‌مان كرد‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت‪ :‬له‌و بڕوایه‌دایت‬ ‫هیاللی‌ ئێرانی‌ پاشه‌كشه‌ بكات؟‬ ‫ف���ۆرد‪ :‬هیاللی‌ ئێرانی‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬

‫ریکالم‬

‫رۆبەرت فۆرد‬ ‫س���وریا بونی‌ هه‌یه‌‌و ناكرێت شكستی‌‬ ‫پ���ێ‌ بهێنرێ���ت‪ .‬هه‌ژمون���ی‌ ئێران��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���وریا له‌رۆژئ���اوای‌ س���وریا‌و‬ ‫فڕۆكه‌خان���ه‌ی‌ دیمه‌ش���قه‌وه‌ دێ���ت‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان تاران‌و‬ ‫دیمه‌ش���ق‌و ئه‌و پاڵپشتییه‌ی‌ كه‌ ئێران‬ ‫پێشكه‌شی‌ رژێمی‌ دیمه‌شقی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت‪ :‬چ���ۆن ده‌كرێت‬

‫شكست به‌هیاللی‌ ئێرانی‌‪ ،‬بدرێت؟‬ ‫ف���ۆرد‪ :‬له‌ڕێگ���ه‌ی‌ س���ه‌پاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫رێگه‌چ���اره‌ی دانوس���تان به‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌س ‌هد‌و ئۆپۆزس���یۆندا‪ .‬به‌اڵم ئێران‌و‬ ‫روس���یا پش���تگیری‌ له‌ڕژێ���م ده‌كه‌ن‬ ‫بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‌ حه‌ڵ���ه‌ب‌و ته‌دمر‪.‬‬ ‫بۆیه‌كه‌می���ن جار له‌س���اڵی‌ ‪2012‬ه‌وه‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ ئه‌س���ه‌د ده‌بینین له‌س���ه‌ر‬ ‫سنوری‌ عێراق نه‌ك كورده‌كان‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت‪ :‬ئه‌وانه‌ هێزگه‌لی‌‬ ‫سه‌ر به‌ئێرانن؟‬ ‫فۆرد‪ :‬راس���ته‌‪ ،‬ئه‌فغان���ی‌‌و ئێرانی‌‌و‬ ‫عێراقین‪.‬‬ ‫شه‌رقولئه‌وس���ه‌ت‪ :‬ئامانج���ی‌ ئێران‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ف���ۆرد‪ :‬ئێرانیی���ه‌كان ده‌یانه‌وێ���ت‬ ‫به‌یه‌ك ج���ار‌و بۆ هه‌تا هه‌تایه‌ كۆتایی‌‬ ‫به‌ئۆپۆزس���یۆنی‌ س���وریا بهێن���ن‪.‬‬ ‫رێگه‌یه‌كیان ده‌وێت تێپه‌ڕێت به‌رۆژئاوای‌‬ ‫كوردس���تان‌و ش���اری‌ ره‌ققه‌‌و پاشان‬ ‫حه‌ڵه‌ب‌و دواتر ب���ه‌ره‌و لوبنان‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كورده‌كانی‌ س���وریا ته‌سلیم به‌ئه‌مری‌‬ ‫واقیع بون‌و چونه‌ ژێر ركێفی‌ دیمه‌شق‬ ‫ئه‌وا باش���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ئه‌وا كورده‌كان‬ ‫له‌ناوده‌برێن‌و ئه‌مه‌ش توركیا دڵخۆش‬ ‫ده‌كات‌و ب���ۆ ئه‌و كاره‌ دژ به‌كورده‌كان‬ ‫هاوكاری‌ ئێران ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫له‌و بڕوایه‌دام‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌كورده‌كان‬ ‫ده‌یكه‌ین‬ ‫نه‌ك به‌ته‌نها‬ ‫گه‌مژه‌ییه‌كی‌‬ ‫سیاسییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كارێكی‌‬ ‫نائه‌خالقیشه‬

‫پارتی‌ هه‌وڵ ‌ی دابڕین ‌ی‬ ‫گۆڕان له‌كۆمه‌ ‌ڵ ده‌دات‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫پارتی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كاراكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ له‌هه‌وڵی‌ رازیكردن ‌ی‬ ‫گۆڕاندایه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیش ده‌ڵێت "هه‌مو جارێك‬ ‫باس له‌بونی‌ ده‌ستپێشخه‌ری‌ ده‌كرێت بۆ‬ ‫كۆده‌نگی‌‌و سه‌ردانیكردنی‌ كۆم ‌هڵ‌و گۆڕان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئه‌رزی‌ واقیعدا ئێمه‌ هیچمان‬ ‫نه‌بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ساماڵ عه‌بدواڵ ئه‌ندامی‌ جڤاتی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"تائێستا هیچ هه‌وڵێك له‌سه‌ر ئه‌رزی‌ واقیع‬ ‫بون���ی‌ نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆمدا به‌شداری‌ بكات"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا كه‌ وه‌ك بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان وه‌ختێك ده‌یانتوان���ی‌ بڵێن پارتی‌‬ ‫په‌رۆش���ی‌ كۆده‌نگیی���ه‌ ك���ه‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان به‌بێ‌ هی���چ مه‌رجێ���ك كارا‬ ‫بكرایه‌ت���ه‌وه‌‌و ده‌س���ته‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫په‌رله‌مان له‌كاری‌ خۆی‌ ب���ه‌رده‌وام بوایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌گه‌ڵ كاراكردنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫یاس���ای‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م هه‌م���وار‬ ‫بكرێته‌وه‌‌و ده‌ست به‌كاره‌كانی‌ خۆی‌ بكات‌و‬ ‫یاس���ای‌ ریفران���دۆم‌و یاس���ای‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌ربكات‌و ئاماده‌كاری‌ بكات بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ ب���اس له‌هه‌وڵی‌‬ ‫پارتی‌ ب���ۆ دابڕین���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ ده‌كرێت به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫به‌ش���داریكردنی‌ له‌پرۆس���ه‌ی‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ریفراندۆم‪.‬‬

‫ئه‌نوه‌ر س���ه‌نگاوی‌ ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردستان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ قس���ه‌كردنی‌ ئه‌وان‬ ‫له‌سه‌ر ریفراندۆم له‌س���ه‌ر ئه‌و چوارچێوه‌‌و‬ ‫بنه‌م���ای بڕوابونان���ه‌ی‌ خۆیان���ه‌ ب���ه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و هه‌ن���گاوه‌ به‌هه‌نگاوێكی‌ گه‌وره‌‌و‬ ‫گرنگ ده‌یبینن‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "هه‌مو جارێك‬ ‫باس له‌بونی‌ ده‌ستپێش���خه‌ری‌ ده‌كرێت بۆ‬ ‫كۆده‌نگی‌‌و سه‌ردانیكردنی‌ كۆمه‌ڵ‌و گۆڕان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ئ���ه‌رزی‌ واقیعدا ئێم���ه‌ هیچمان‬ ‫نه‌بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ره‌تیش���یكرده‌وه‌ پارت���ی‌ له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ری‌ هه‌بوبێت بۆ نێوه‌ندگیری‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ بون���ی‌ س���یناریۆیه‌ك ب���ۆ‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ داخوازییه‌كان���ی‌ گ���ۆڕان‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كاراكردن���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ر په‌راوێزخستنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ كوردس���تان‪ ،‬سه‌نگاوی‌‬ ‫وتی‌ "هه‌س���تمان به‌بونی‌ سیناریۆیه‌كی‌ له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫جه‌غتیش���ی‌ له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ك���رده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ناتوانرێت ل���ه‌و پرس���انه‌دا كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ په‌راوێ���ز بخرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌‌و وتی‌‬ ‫"كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ یه‌كێكه‌ له‌پێنج الیه‌نه‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌ كوردس���تان‪ ،‬ئه‌م جۆره‌‬ ‫بیركردنه‌وانه‌ له‌په‌راوێزخس���تنی‌ الیه‌نێك‌و‬ ‫گرنگی���دان به‌الیه‌نێكی‌ ت���ر بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خراپن‌و هه‌رگی���ز ئه‌م جۆره‌ كارانه‌ ئه‌نجام‬ ‫ناده‌ن به‌ده‌سته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا‪ ،‬وته‌بێ���ژی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی پارت���ی دیموكرات���ی‬ ‫كو ر د ستا ن ( س���لێما نی – هه‌ڵه‌بجه‌) ‪،‬‬ ‫ده‌ستپێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌ بارزان���ی‌ ب���ۆ‬

‫دروس���تكردنی‌ كۆده‌نگ���ی‌ س���ه‌رجه‌می‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كانی‌ كوردستان له‌پرس ‌ی‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ ریفراندۆم���دا‪ ،‬به‌باش���ترین‬ ‫ده‌ستپێشخه‌ری‌ ده‌زانێت‪.‬‬ ‫عه‌ت���ا ش���ێخ حه‌س���ه‌ن ك���ه‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتیشه‌ هۆكاری‌ دواكه‌وتنی‌‬ ‫پێكهێنانی‌ كۆمیته‌ی‌ ریفراندۆم‌و دواكه‌وتنی‌‬ ‫پێكهێنان���ی‌ ش���اندی هاوبه‌ش���ی‌ پارت���ه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی بۆ سه‌ردانیكردنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردستان بۆ‬ ‫كۆبونه‌وه‌كان���ی‌ یه‌كێت���ی‌ ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌وت���ه‌ی‌ ئ���ه‌و "یه‌كێت���ی‌ چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫خۆیانیان ده‌كرد"‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌ "خۆشبه‌ختانه‌‬ ‫ئ���ه‌وان له‌به‌الغ���ی‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ خۆیاندا‬ ‫پشتگیری‌ خۆیان بۆ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم‬ ‫ده‌ربڕی‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌ له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫نزیك���دا ئام���اده‌كاری‌ بۆ ئه‌و س���ه‌ردانانه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌ "بێگومان وه‌كو پارتیش‬ ‫س���ه‌ردانیكردنی‌ ئه‌و دو الیه‌نه‌ له‌به‌رنامه‌ی‌‬ ‫كاردایه‌"‪.‬‬ ‫ره‌تیش���یكرده‌وه‌ كه‌ له‌ئه‌جندای‌ پارتیدا‬ ‫بێت كه‌ هێزێكی‌ وه‌ك كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫كوردس���تان له‌پرس���ه‌كانی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫پرس���ی‌ ریفران���دۆم په‌راوێزبخ���ات‪ ،‬ئ���ه‌‌و‬ ‫وتی‌ "به‌پێچه‌وانه‌وه‌ پارتی‌ مه‌به‌س���تیه‌تی‌‬ ‫كۆده‌نگی‌ نیشتیمانی‌ دروست بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ كوردستان‬ ‫هێزێكی‌ سیاسی‌ س���ه‌ر گۆڕه‌پانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تانه‌‌و كۆمه‌ڵیش مه‌یدانی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫تێكۆشه‌ر‌و خه‌باتكه‌ر‌و خه‌ڵكی‌ زه‌حمه‌تكێشی‌‬ ‫ئه‌م میلله‌ته‌یه‌‌و هیچ هه‌وڵێك له‌ئارادا نییه‌‬ ‫بۆ په‌راوێزخستنی‌"‪.‬‬

‫ونبون‬

‫* ناسنامەیەکی ژوری بازرگانی سلێمانی بەناوی(هەژار حبیب عمر) ونبوە‪ ،‬هه‌ركه‌سێك دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫عدد‪1268 :‬‬ ‫به‌روار‪2017/6/14 :‬‬

‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫كارگێری‌ و خۆیه‌تی‌‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ش���اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌موو ئه‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س���ااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌وی���ان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌‬ ‫(صم���ود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (پش���تیوان عزالدی���ن محمد امین) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ���ی‌ (‪ )879‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ ب ‌ه‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ دروس���تكردنی‌ خانوو هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌ بۆ ناوبراو ده‌كات‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اراز محمد محمود‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬

‫* ناسنامەیەکی پێشمه‌رگایه‌تی‌ هێزه‌كانی‌ حه‌فتا‪ ،‬یه‌كه‌ی‌ ‪ 119‬به‌ناوی‌ (كاوه‌ محمد احمد بارام) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێـته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ی‌ خاك له‌كه‌الر‪.‬‬

‫نوێرتین هەواڵ‬ ‫زۆرترین زانیاری‬

‫‪www.awenecom‬‬

‫‪18‬‬ ‫کولێرەبەڕۆن‬ ‫یا ریفراندۆم‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )582‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/6/20‬‬

‫کەریمە سور‬ ‫جێ����ی باوەڕنیە کەس����ێک هەبێت لەم‬ ‫کوردس����تانەدا عاشقی س����ەربەخۆیی‌و‬ ‫دەوڵەت����ی ک����وردی نەبێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫کام دەوڵ����ەت؟ دەوڵەتێ����ک ک����ە ه����ی‬ ‫هەموان بێ����ت یاتایبەت بێ����ت‌و فۆرمی‬ ‫کۆمپانیایەک����ی وەرگرتب����ێ‌و خۆڵکردنە‬ ‫چاومانەوە بێت بۆ ش����اردنەوەی كێشەو‬ ‫گەندەڵی‌و شکس����تەکان؟ ئەم نوس����ینە‬ ‫گلەی����ی نی����ە‪ ،‬لەبەرئ����ەوەی بەجۆرێک‬ ‫دەس����ەاڵتی کوردیتان لەبەرچاوخستین‬ ‫لەئاس����تی گلەییش����دا نەم����اون‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەیادهێنانەوەی ئ����ەو پەیوەندیەیە کە‬ ‫لەنێوان ئێمەی میللەت‌و دەسەاڵتدا هەیە‪،‬‬ ‫چونکە گلەیی‌و رەخنە س����واو بێس����ود‬ ‫بو لەگەڵ ئەو دەس����ەاڵتەی کە خۆمان‬ ‫جڵەوەکەم����ان دایە دەس����تی وامانزانی‬ ‫لەئاس����مانەوە هاتون‌و پەیامبەرێکن بۆ‬ ‫س����ەرفرازی هاتونەتە ئەم مەملەکەتە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ئەزمون����ی چارەکە س����ەدەیەک‬ ‫لەحوکمڕانی فاشیل سەلماندی بەهەڵەدا‬ ‫چوبوین‪ .‬نەهامەتی ل����ەدوای نەهامەتی‬ ‫بەس����ەرتان هێناین‪ ،‬ئێمەی نەفەسدرێژ‬ ‫بەرگەمان گرتوە‪ ،‬بەاڵم تۆ بڵێی تاکەی‬ ‫بەرگەی هەڵەکانت����ان بگرین؟ دڵنیاش‬ ‫بن کوردواتەنی تاس����ەر ئ����ەم هێلکەیە‬ ‫بەس����ەر ئەم گوریس����ەوە بەند نابێت‪،‬‬ ‫جا بابپرسین ئەم بیس����توپێنچ ساڵەی‬ ‫رابوردو چی ماوە نەیکەن؟ هەڵە لەدوای‬ ‫هەڵ����ە غەدر ل����ەدوای غەدرو شکس����ت‬ ‫لەدوای شکس����ت بەرۆکی گرتوین‪ ،‬ئێوە‬ ‫نەب����ون داهات����ی گومرگەکانت����ان بەش‬ ‫ئەک����ردو خەڵکیش نانی وش����کی نەبو‬ ‫بیخ����وا؟ ئێوە نەب����ون لەس����ەر پارەو‬ ‫دەسەاڵت ش����ەڕی ناوخۆتان کرد؟ ئێوە‬ ‫نەبون ئەنفالی یەکتریتان ئەکرد؟ ئێوە‬ ‫نەبون زمان����ی دیلتان بڕی پاش����انیش‬ ‫کوشتتان؟ ئێوە نەبون دەبابەتان هێنایە‬ ‫سەر پەرلەمان؟ ئێوە نەبون بەفەرمانی‬ ‫س����وڵتان‌و پاش����او عەمامەکان شەڕی‬ ‫براکانتان لەپارچەکانی تری کوردستان‬ ‫کردو ئەیک����ەن؟ ئێوە نەب����ون فڕۆکەو‬ ‫سوپای تورکتان هێنایە سەرمان؟ ئێوە‬ ‫نەبون رۆژنامەنوستان تیرۆر کرد؟ ئێوە‬ ‫نەبون کوردس����تانتان لەچوار پارچەوە‬ ‫کرد بەپێن����چ؟ ئێوە نەب����ون عێراقتان‬ ‫هەڵس����انەوە؟ ئێس����تاش لێتان کردوین‬ ‫بە‌ب����ەراز! ئەگەر لەپرس����یار بێن بەبارو‬ ‫بەتا پرس����یارتان لێبکەین‪ ،‬تەواو نابێت‬ ‫هەمیشە ناڕێکیەکانتان لەپرسیارەکانی‬ ‫ئێمە زیاترە‪ ،‬ئێوە نەبون سوکایەتیتان‬ ‫بەو پەرلەمانە کرد کە ئێمە هەڵبژاردنمان‬ ‫بۆ ک����رد‪ ،‬کاتێ����ک دەرگاکەیتان کڵۆمدا‬ ‫پرس����تان بەکەس کرد‪ ،‬ئەی نەتانزانی‬ ‫ئەو هەنگاوە سوکایەتی کردنە بەخەڵکی‬ ‫واڵتەکە‪ ،‬لەبەرئەوەی پەرلەمان موڵک‌و‬ ‫دەسکەوتی ئەو خەڵکەیە کە سەدەیەکە‬ ‫رەنجی ب����ۆ ئەدا نەک ئێوە خاوەنی بن‪،‬‬ ‫وەکو قاوەخانە کەی ویستتان دایخەن‌و‬ ‫کەی����ش مەزاجت����ان گ����ۆڕی بیکەنەوە‪،‬‬ ‫کاتێکی����ش ئەتان����ەوێ دیمەنەکان����ی‬ ‫ش����انۆگەریەکە بگ����ۆڕن لەدرامایەک����ی‬ ‫س����واوە بیک����ەن ب����ەو کۆمیدیایەی کە‬ ‫رەنگ����ە لەب����ری ئ����ەوەی بزەم����ان پێ‬ ‫بگرێ ئەمانگرێنێ‪ ،‬ریفراندۆمێک ناوچە‬ ‫دابڕاوەکان نەهێنێتەوە سەر کوردستان!‬ ‫ریفراندۆمێ����ک س����ەربەخۆیی پ����ێ‬ ‫رانەگەیەنرێ! ریفراندۆمێک کورس����یەک‬ ‫دابی����ن ن����ەکا لەڕاڕەوێک����ی نەت����ەوە‬ ‫یەکگرت����وەکان! کەوات����ە ڕیفراندۆم بۆ؟‬ ‫بۆ ئەوەی بەدەس����تی خۆمان دز بێنینە‬ ‫س����ەر ماڵی خۆمان‪ ،‬بۆ ئ����ەوەی زیاتر‬ ‫دەروجیران لەخۆم����ان بکەینە دوژمن؟‬ ‫ئایا دەس����ەاڵتی کوردی ئەیەوێت لەڕێی‬ ‫رێفراندۆم����ەوە جارێکی تر س����وکایەتی‬ ‫بەخەڵکی کوردس����تان ب����کات؟ چونکە‬ ‫ئەگەر راپرس����ی ک����راو دەنگی بەڵێ بۆ‬ ‫س����ەربەخۆیی کوردستان‌و دروستکردنی‬ ‫دەوڵەت����ی کوردی‌و گەڕان����ەوەی ناوچە‬ ‫دابڕاوەکان����ی کوردس����تان زۆرین����ەی‬ ‫بەدەستهێنا‪ ،‬پاش����انیش نە دەوڵەتتان‬ ‫راگەیاندو ن����ە قوالنجێ لەخاکیش����تان‬ ‫گێڕایەوە‪ ،‬ئیتر لزوم ئەکا س����ەری ئەم‬ ‫خەڵک����ە بیەش����ێنن‪ ،‬پارەیەکی زۆریش‬ ‫بە‌بەالش خەرج بکەن‪ ،‬ئەوەتا لەزۆرێک‬ ‫لەنەخۆش����خانەکان دەرمانیان تیا نیە‪،‬‬ ‫زۆر فەرمانگە بۆ پێداویستییەک دەست‬ ‫لەت����ازە دەوڵەمەندێک پ����ان ئەکاتەوە‪،‬‬ ‫قوتابخانەکان بەهاوکاری خێرەومەندان‬ ‫ئ����ەڕوا بەڕێوە‪ ،‬لەبەرئەوە ئەو بیس����ت‬ ‫ملی����ۆن دۆالرەمان بۆ ب����دەن بەکولێرە‬ ‫بەڕۆن باش����ترە هی����چ نەبێت بۆ ژەمێک‬ ‫هەندێ سک تێر ئەکات‪ ،‬چونکە خۆتان‬ ‫ئەزانن تاکی ئەم میللەت����ە ریفراندۆمی‬ ‫ناوێ‪ ،‬ه����ەر هەموی بەیەک دەنگ هاوار‬ ‫ئ����ەکات بەڵێ بۆ س����ەربەخۆیی‪ ،‬نەخێر‬ ‫بۆ فێڵوفەرەج‌و قۆڵبڕین لەژێر پەردەی‬ ‫ریفراندۆمدا‪.‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی‌‪ ،‬خزانێك ‌ی جیاواز ‌ی كورد بۆناو شارستانیه‌تی‌ رۆژئاوا‬

‫له‌په‌راوێزی‌ وه‌رگێڕان ‌ی رۆمانه‌كانی‌ به‌ختیار عه‌ل ‌ی بۆ زمانه‌ رۆژئاواییه‌كان‬ ‫سامان مسته‌فا ڕه‌شید‬ ‫ده‌نگوباس���ی كورد له‌ن���او ئه‌ده‌بیات ‌ی‬ ‫رۆژئ���اودا مێژویه‌ك��� ‌ی دێرین���ی‌ هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ سه‌رده‌م ‌ی پێش له‌دایكبون ‌ی‬ ‫مه‌سیح‪ .‬ره‌نگه‌ دێرینترین هه‌واڵ كه‌ له‌باره‌ ‌ی‬ ‫كورده‌وه‌ درابێت به‌گوێ���ی رۆژئاواییه‌كاندا‬ ‫هه‌واڵ���ی‌ كاردۆخییه‌كان بێ���ت ك ‌ه گزنفۆن‬ ‫له‌" ئاناب���اس"دا تۆماری‌ كردوه‌‪ .‬ئید ‌ی له‌و‬ ‫سه‌رده‌م ‌ه به‌دوا له‌یاداشت‌و به‌یازی‌ چه‌ندان‬ ‫گه‌ڕی���د‌ه ‪ ،‬نێرده‌و مس���یۆنێری‌ ئه‌وروپیدا‬ ‫ناو ‌ی كوردو ناوچه‌ كوردییه‌كان به‌ش���ێوه‌ ‌ی‬ ‫جیاوازو ناوبه‌ناو هاتوه‌‪.‬‬ ‫دوات���رو له‌س���ه‌رده‌می‌ جه‌نگ��� ‌ی‬ ‫خاچهه‌ڵگره‌كانیشدا گۆڕانێك ‌ی گه‌ور‌ه له‌مه‌ڕ‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتنی‌ رۆژئاوایی���ه‌كان به‌كورده‌و‌ه‬ ‫هاته‌كای���ه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ش ئه‌وكات���ه‌ی‌ ك��� ‌ه‬ ‫سه‌اڵحه‌دین ‌ی ئه‌یوبی‌و چه‌ندین فه‌رمانده‌ ‌ی‬ ‫س���ه‌ربازی‌ هۆزه‌ كوردیی���ه‌كان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫هێ���زی‌ هاوپه‌یمانێت��� ‌ی رۆژئاواییه‌كان���دا‬ ‫وه‌س���تانه‌وه‌و به‌ش���داری‌ كارایان كرد له‌و‬ ‫ش���ه‌ڕانه‌دا‪ .‬دواتری���ش چه‌ن���دان گه‌ڕیده‌ ‌ی‬ ‫رۆژئاوای���ی به‌مه‌به‌س���ت‌و ئه‌رك���ی‌ جیاواز‬ ‫جیاواز هاتن���ه‌ رۆژهه‌اڵت‌و لێره‌وله‌وێ كه‌م‌و‬ ‫زۆر باس���ی كوردی���ان ك���ردوه‌و به‌دیدگا ‌ی‬ ‫خۆیان شوناسیان به‌كورد به‌خشیوه‌‪.‬‬ ‫پاشتر له‌س���ه‌رده‌می‌ نوێدا ڕۆژئاواییه‌كان‬ ‫ڕاس���ته‌وخۆ ب���ه‌ر كورد كه‌وت���ن به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌س���ه‌روبه‌ندو ل���ه‌دوا ‌ی جه‌نگ���ی‌ یه‌كه‌م ‌ی‬ ‫جیهان���ی‌ (‪1918_1914‬ز)‪ .‬له‌وه‌ش به‌دوا‬ ‫تاده‌ه���ات ده‌نگوباس���ی ك���ورد له‌ناوه‌ند‌ه‬ ‫رۆژئاواییه‌كان گه‌رمتر ده‌بو‪ .‬له‌س���ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫شۆڕشی ئه‌یلولیشدا چه‌ندین رۆژنامه‌نوس ‌ی‬ ‫ئه‌وروپ���ی هاتن���ه‌ ناو كوردان‌و یاداش���ت‌و‬ ‫تێبین ‌ی خۆیان له‌مه‌ڕ كورد بۆ رۆژئاواییه‌كان‬ ‫گواس���ته‌وه‌‪ .‬پاش���تر به‌هۆی‌ نسكۆی‌ دوا ‌ی‬ ‫ش���ۆڕش ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچ���او له‌كورده‌كان‬ ‫رویانكرده‌ رۆژئاواو له‌وێ نیش���ته‌جێ بون‬ ‫‪ .‬ئیدی‌ كورد له‌بونه‌وه‌رێك ‌ی كه‌مناسراوه‌و‌ه‬ ‫ورده‌ ورد‌ه تاده‌ه���ات زیات���ر هه‌واڵ��� ‌ی‬ ‫ده‌گه‌یش���ته‌ گوێی رۆژئاواییه‌كان‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫كیمیاباران���ی‌ هه‌ڵه‌بج ‌ه (‪1988‬ز)و كۆڕه‌و‌ه‬ ‫ملێونییه‌ك���ه‌ی به‌ه���اری‌‪1991‬ز یش زیاتر‬ ‫سه‌رنج و فۆكۆس���ی میدیا رۆژئاواییه‌كان ‌ی‬ ‫ب���ۆ مرۆڤی‌ كوردو جوگرافیای كوردس���تان‬ ‫راكێش���ا‪ .‬له‌م دواییه‌ش���دا ش���ه‌ڕی‌ داعش‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ ت���ر هه‌واڵی‌ ك���وردی‌ گه‌رمتر‬ ‫كرد له‌ناوه‌نده‌ رۆژئاواییه‌كاندا و شوناس���ی‬ ‫كوردیی‌ زیاتر كه‌وته‌به‌ر رۆش���نایی دیده‌ ‌ی‬ ‫ناوه‌نده‌ رۆژئاواییه‌كان‪.‬‬ ‫ئاماده‌گی‌‌و بون��� ‌ی هه‌واڵی‌ كورد له‌گوێی‬ ‫رۆژئاوایی���ه‌كان كارێكی‌ باش���ه‌‪ ،‬لێ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫جێگ���ه‌ ‌ی دردۆرنگی‌‌و ناخۆش���حاڵییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شوناس��� ‌ه زاڵه‌یه‌ كه‌ به‌درێژای���ی‌ ئه‌و ماو‌ه‬ ‫تواڵنیی���ه‌ ك���وردی‌ پ���ێ ناس���راوه‌‪ .‬ئه‌و‬

‫دی���دگا باوه‌ی ‌ه كه‌ تائێس���تاش به‌ته‌واوه‌ت ‌ی‬ ‫كاڵ نه‌بوه‌ت���ه‌و‌ه ‪ ،‬ئه‌وی���ش نیش���اندانی‌‬ ‫كورد وه‌ك "جــه‌نـگــاوه‌رو ش���ــه‌ڕكــه‌ر"و‬ ‫روتكردنه‌وه‌ی‌ شوناسی كورد‌ه له‌تاكه‌ یه‌ك‬ ‫ره‌هه‌نددا ئه‌ویش ره‌هه‌ند ‌ی جه‌نگاوه‌ربون‌و‬ ‫ش���ه‌ڕكردنه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێین���ه‌وه‌ بۆ پێش‬ ‫زایی���ن ده‌بینین "گزنف���ۆن " له‌كتێبه‌كه‌ ‌ی‬ ‫"ئــاناباس"دا كاردۆخییه‌كان وه‌ك هێزێك ‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕكه‌رو په‌الم���ارده‌ری‌ "قۆچه‌قان���ی‌"‬ ‫به‌ده‌س���ت ناس���اندوه‌‪ .‬ئه‌و وێنا ‌ی گزنفۆن‬ ‫له‌زیهن���ی‌ رۆژئاواییه‌كان بۆ كاردۆخییه‌كان ‌ی‬ ‫ده‌نه‌خشێنێت _ وێنا ‌ی گه‌لێكی‌"چیانشین ‌ی‬ ‫شه‌ڕكه‌رو به‌غیره‌ت"ه‌‪ .‬هه‌تا له‌جێگه‌یه‌كی‌ تر‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ حه‌رفی‌ ده‌ڵێ‌ " كاردۆخه‌كان‬ ‫گه‌لێكی‌ كه‌مانداری‌ گه‌لێك چاالك بون "_‬ ‫ئه‌م شوناس���ه‌ زه‌مه‌ن‌و جوگرافیای‌ رۆژائاوا‬ ‫ده‌بڕێ���ت‌و ب���ه‌ به‌رده‌وام���ی‌ ده‌مێنێتـه‌وه‌‪.‬‬ ‫گرفته‌كه‌ له‌وه‌دایه‌ ئید ‌ی ئه‌م وێنایه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫باوو ئه‌م شوناسه‌ زاڵ ده‌بێت به‌سه‌ر زیهن ‌ی‬ ‫رۆژئاواییه‌كاندا له‌مه‌ڕ ئینسانی‌ كورد‪.‬‬ ‫ل���ه‌وه‌ش خراپتر له‌قۆناغه‌كانی‌ تریش���دا‬ ‫ئه‌م ش���ه‌ڕه‌نگێزی‌‌و جه‌نگاوه‌ریی���ه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫تاكه‌ ده‌الق���ه‌و ده‌روازه‌ی‌ ك���ورد بۆ چون ‌ه‬ ‫ناو بیری‌ رۆژئاواییه‌كانه‌وه‌‪ .‬له‌س���ه‌رده‌م ‌ی‬ ‫خاچهه‌ڵگره‌كانیش���دا ك���ورد وه‌ك رۆح���ی‌‬ ‫جه‌نگاوه‌رێك ئه‌گه‌رچی هه‌ندێ خه‌س���ڵه‌ت ‌ی‬ ‫پۆزه‌تیڤی���ان پێ���داو‌ه به‌ته‌واوه‌ت��� ‌ی‬ ‫له‌كه‌س���ی س���ه‌اڵحه‌دینی‌ ئه‌یوبی���دا خۆ ‌ی دابو‪ .‬جه‌نگاوه‌ری‌‌و ئازایه‌ت ‌ی خه‌س���ڵه‌تێك ‌ی‬ ‫مانیفێس���تده‌كات‪ .‬له‌وه‌ش به‌دوا ‌ی ئه‌مجار‌ه ته‌واو نێگه‌تیڤ نیی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم كورتبونه‌وه‌و‬ ‫وێنای‌ كورد له‌هه‌ن���دێ قۆناغ‌و الی‌ هه‌ندێ زاڵبونی‌ ئه‌م شوناس ‌ه به‌سه‌ر ره‌هه‌نده‌كان ‌ی‬ ‫گه‌ش���تیاری‌ ئه‌وروپ���ی ل���ه‌وه‌ش خراپتر تری‌ شوناس���ی كوردی له‌بی���ر ‌ی ئه‌ویتری‬ ‫ده‌گۆڕێت‌و بێ سڵه‌مینه‌وه‌ كورد به‌"چه‌ته‌و رۆژئاوایی���دا ‪ ،‬له‌مه‌ڕ كورد ته‌واو نێگه‌تیڤه‌‪.‬‬ ‫رێبڕ"و هه‌ندێكی‌ تریش به‌كێوی‌‪ ،‬ده‌یناسێنن نابێ رێگه‌ بدرێت شوناسی كورد روتبكرێته‌و‌ه‬ ‫له‌شه‌ڕدا‪ .‬به‌دبه‌خت ‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ته‌نها ده‌القه‌و‬ ‫له‌نوسراوه‌كانیاندا‪.‬‬ ‫ئه‌م شوناس���ه‌ به‌جۆرێك به‌س���ه‌ر بیر ‌ی ده‌روازه‌ ‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ك بۆ خزین‌و چونه‌ناو‬ ‫رۆژئاوییه‌كاندا زاڵده‌بێت له‌مه‌ڕ كورد ئید ‌ی بیر ‌ی ئه‌وانی‌ تره‌وه‌‪ ،‬گۆڕه‌پان ‌ی شه‌ڕ بێت‪.‬‬ ‫به‌شی زۆری‌ ئه‌و رۆژئاواییانه‌ ‌ی كه‌ ده‌هاتن ‌ه ده‌بێ دام���وده‌زگا رۆش���نبیری‌‌و كلتوریی‌و‬ ‫كوردس���تان نه‌یانده‌توانی‌ ل���ه‌م وێنا باو‌ه حكوم���ی‌‌و مه‌ده‌نیی���ه‌كان‌و نوس���ه‌ران‌و‬ ‫رزگاریان بێت‌و الیه‌ن���ی‌ جه‌نگاوه‌ری‌ كورد رۆش���نبیران خه‌ریكی‌ كاڵكردن���ه‌وه‌ ‌ی ئه‌م‬ ‫ده‌ب���وه‌ جێگه‌ی‌ س���ه‌رنجیان‪ .‬ببینن‪" ،‬دانا شوناس���ه‌ ب���ن‌و له‌هه‌وڵ��� ‌ی تۆخكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئاده‌م ش���میدت " كتیبه‌ك���ه‌ ‌ی ناوده‌نێ " شوناسی مه‌ده‌نی‌‌و شارستان ‌ی كوردا بن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێم ‌ه ده‌مانه‌وێ لێره‌دا به‌بایه‌خه‌و‌ه‬ ‫گه‌شتێك بۆ ناو پیاوه‌ ئازاكان"و دواتریش ‪،‬‬ ‫"دیڤد ئادامسن" كتێبه‌كه‌ ‌ی ناوده‌نێت "الحرب ئاماژه‌ ‌ی بۆ بكه‌ین ئ���ه‌و رۆڵ ‌ه گرنگه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫الكردیة‌‪ "...‬ئه‌مانیش دیس���انه‌وه‌ ره‌هه‌ند ‌ی به‌ختی���ار عه‌لی‌ له‌م بواره‌دا بینویه‌تی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شه‌ڕو جه‌نگاوه‌رییان له‌بیری‌ رۆژئاواییه‌كاندا خ���زان‌و ته‌غه‌لغوله‌ جی���اوازو تازه‌یه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌م���ه‌ڕ ك���ورد زه‌ق‌و زۆپ كردۆته‌وه‌‪ .‬ئه‌م له‌ڕێگ���ه‌ی‌ وه‌رگێڕان��� ‌ی رۆمانه‌كان ‌ی ئه‌وه‌و‌ه‬ ‫چیرۆكه‌ هه‌ر لێره‌ش���دا ناوه‌س���تێت به‌ڵكو ده‌س���تی‌ پێك���ردوه‌‪ .‬چونكه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫درێژده‌بێته‌وه‌ بۆ س���ه‌رده‌م ‌ی ئێستاشمان ‪ ،‬له‌وان ‌ی تر جیاده‌كاته‌و‌ه به‌ختیار به‌ته‌واو ‌ی‬ ‫تازه‌ترین پێناس‌و شوناس���ێك كه‌ تازه‌ترین مان���ا كورده‌‪ ،‬زاده‌ی‌ ئازارو ده‌ردیس���ه‌ری‌‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ئه‌مری���كا به‌ك���وردی‌ ده‌دات ‪ ،‬قۆناغه‌ س���ه‌خته‌كانی‌ پرۆسه‌ی‌ كوردبونه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ كورد "شه‌ڕكه‌ری‌ چاكن!"‪ .‬ببین ئه‌و كوردێك ‌ه ك ‌ه به‌كوردی‌ نوسیو‌ه ‪ ،‬له‌مه‌ڕ‬ ‫ئه‌م پێناس���ه‌یه‌ ‌ی دواییان ك ‌ه له‌دو هه‌زار و كوردی‌ نوس���یوه‌ ‪ ،‬بۆ كوردی‌ نوس���یوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌نه‌ س���اڵ دوای‌ زاییندا ك���راوه‌ چه‌ند‌ه ئه‌گه‌ر پێشتر له‌س���ه‌ریان نوسیبێتین ئێم ‌ه‬ ‫هاوشێوه‌ ‌ی پێناسه‌كه‌ ‌ی گزنفۆنه‌ له‌ئاناباس خوێندبێتمانه‌و‌ه ئێسته‌ خۆمان نوسیومان ‌ه‬ ‫دا چه‌ند سه‌د س���اڵ پێش زایین به‌ئێمه‌ ‌ی ئه‌وان ده‌یخوێنن���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش ته‌حه‌ولێك ‌ی‬

‫ئه‌مجاره‌ كورد‬ ‫له‌ده‌القه‌و ده‌روازه‌یه‌كی‌‬ ‫تره‌وه‌ كه‌ ته‌واو‬ ‫جیاوازه‌ له‌وانه‌ی‌‬ ‫پێشو خۆی‌ به‌ڕۆژئاوا‬ ‫نیشانده‌دات‪ .‬ئه‌مه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌ ناومان‬ ‫لێناوه‌ خزانێكی‌‬ ‫جیاوازی‌ كورد بۆ ناو‬ ‫شارستانیه‌تی‌ رۆژئاوا‬

‫گرنگ‌و پڕبایه‌خ ‌ه كه‌ ده‌كرێت له‌سێ ئاستدا‬ ‫به‌بایه‌خه‌و‌ه ته‌ماشا ‌ی بكه‌ین‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬گۆڕین���ی‌ وێن���ای ك���ورد‌ه‬ ‫له‌كاره‌كته‌رێك���ی‌ ش���ه‌ڕكه‌ره‌وه‌ ك��� ‌ه‬ ‫قۆچه‌قانی���ه‌ك ی���ان هه‌رچه‌كێك���ی‌ تر ‌ی‬ ‫دروستكراوی‌ رۆژئاواییه‌كان ‌ی به‌ده‌سته‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ك���ه‌ له‌گۆڕه‌پان���ی‌ ش���ه‌ڕه‌وه‌ دێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫كاره‌كته‌رێ���ك ك���ه‌ ئاده‌میزادێكی‌ س���الم ‌ه‬ ‫خامه‌یه‌ك ‌ی به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌و كه‌ش���كۆڵێك‬ ‫كتێب��� ‌ی به‌كۆڵه‌وه‌ی���ه‌ ك��� ‌ه له‌كارخان���ه‌ ‌ی‬ ‫بیر ‌ی خۆیدا ئه‌فراندویه‌ت��� ‌ی له‌كتێبخانه‌و‌ه‬ ‫دێت���ه‌ده‌ره‌وه‌‪ .‬به‌م���ه‌ش به‌ڕۆژئاوایی���ه‌كان‬ ‫ده‌ڵێت تاك ‌ی كورد هه‌ر به‌ته‌نها شه‌ڕكه‌رێك ‌ی‬ ‫باش نیه‌ وه‌كو به‌ئێوه‌ راگه‌یه‌نراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ش���ه‌ڕه‌ به‌رده‌وامه‌كانن كه‌ بڕس���ت ‌ی‬ ‫بیركردنه‌وه‌و نوس���ین‌و له‌مس كردنی‌ ژیان ‌ی‬ ‫لێ بڕی���ون‪ .‬تاكی‌ كورد خۆی‌ قوربانییه‌ك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ ‌ی شه‌ڕه‌ س���ه‌پێنراوه‌كانه‌و گه‌ر شه‌ڕ‬ ‫بهێڵێت‌و ده‌رف��� ‌هت‌و بوار ‌ی هه‌ناس���ه‌دان ‌ی‬ ‫فه‌رهه‌نگی���ان ب���ۆ بڕه‌خس���ێت ده‌توان���ن‬ ‫بیربكه‌نه‌وه‌و بنوسن‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬كورد له‌شوناسێكی‌ حازربه‌ده‌ست‌و‬ ‫كارله‌س���ه‌ركراوی‌ بێده‌نگ���ه‌وه‌ ك��� ‌ه جگ ‌ه‬ ‫له‌ش���ه‌ڕكردن هیچی‌ نیه‌ بۆگوتن ده‌گۆڕێت‬ ‫بۆ بكه‌رێك���ی‌ بیركه‌ره‌وه‌و ئاخێ���وه‌ر‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫خه‌ریك���ه‌ خ���ۆ ‌ی له‌مه‌ڕ خ���ۆی‌ ده‌دوێت‌و‬ ‫ش���وناس به‌خ���ۆی‌ ده‌دات‪ .‬ئ���ه‌م دۆخه‌ ‌ی‬ ‫به‌ختی���ار عه‌ل���ی‌ خوڵقاندویه‌ت���ی‌ له‌م���ه‌ڕ‬ ‫شوناس���ی ك���ورد له‌به‌رچ���او ئه‌وانی‌ تر ‌ی‬ ‫رۆژئاوایی‪ ،‬تائه‌ندازه‌یه‌كی‌ زۆر به‌هاوشێوه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌ودۆخه‌ی‌ فرانتس فانون دێته‌ پێش چاوم‪.‬‬ ‫له‌وه‌ش زیاتر گوته‌كانی‌ ژان پۆڵ س���اته‌رم‬ ‫بیردێنێته‌وه‌ ك ‌ه له‌وتارێكدا له‌ڕیس���تۆرانت ‌ی‬ ‫"موزل مان" له‌مه‌ڕ كتێبی‌ " مغچوبین زمین‬ ‫_‪"Les da،mes de la terre‬ی‌‬ ‫نوس���راوی‌ فرانتس فان���ون كردویه‌تی‌‪ .‬ك ‌ه‬ ‫گوتویه‌تی‌‪":‬ئه‌ی‌ ئه‌وروپا ئه‌م كتێب ‌ه بۆمبێك ‌ه‬ ‫یه‌ك ئاده‌میزاد له‌جیهانی‌ س���ێیه‌م دروست ‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬مرۆڤێكی‌ جیهان ‌ی سێیه‌م ك ‌ه حه‌ق ‌ی‬ ‫نه‌بو به‌بێ مۆڵ ‌هت‌و ده‌س���توری‌ ئێمه‌‪ ،‬به‌بێ‬ ‫چوارچێوه‌كانی‌ ئێم���ه‌‪ ،‬به‌بێ بانگی‌ ئێمه‌‪،‬‬ ‫به‌بێ شیعار ‌ی ئێمه‌ قسه‌بكات‌و بئاخێوێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێستا ئێمه‌ بێده‌نگین‌و ئه‌و قسه‌ده‌كات‬ ‫‪.‬لێ چ قسه‌كردنێك! هه‌تا دوایی‌‪ "...‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ئه‌و دۆخه‌ی ‌ه ك ‌ه خوێنه‌رێك ‌ی ئه‌وروپی له‌پا ‌ی‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ ‌ی رۆمانه‌كان���ی‌ به‌ختیار عه‌ل ‌ی‬ ‫هه‌ستی‌ پێده‌كات‪ .‬كه‌ ئه‌وه‌ نه‌ك مرۆڤێك ‌ی‬ ‫جیهان ‌ی سێیه‌م قس��� ‌ه بۆئه‌وان ده‌كات ك ‌ه‬ ‫پێشتر حه‌ق ‌ی نه‌بو‌ه له‌ئه‌وروپا قسه‌ بكات‪،‬‬ ‫به‌ڵكو مرۆڤ ‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌ په‌راوێزو پله‌دو ‌ی‬ ‫ناوخ���ود ‌ی جیهانی‌ س���ێیه‌مه‌ كه‌ پێش���تر‬ ‫حه‌ق���ی‌ قس���ه‌كردنیان ل���ێ زه‌وت كردبو‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ئه‌وه‌نده‌ ‌ی تر بایه‌خ���ی‌ كاره‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌ختی���ار عه‌ل���ی‌ بۆ ئێم���ه‌ زیاتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و كردویه‌ت���ی‌ لێس���ه‌ندنه‌وه‌ ‌ی‬

‫مافی‌ ره‌های‌ قس���ه‌كردن ‌ه له‌م���ه‌ڕ كورد ن ‌ه‬ ‫له‌وان���ی‌ ت���ر ‌ی ره‌گه‌زی‌ زاڵ���ی‌ رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫به‌ڵك���و له‌ڕۆژئاواییه‌كانیش‌و ناچاركردنیان ‌ه‬ ‫به‌گوێگرتن له‌ئێمه‌ ئه‌گه‌رچی بۆ ماوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫كورت‌و كه‌میش بێت‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬هه‌وڵێك���ی‌ گرنگه‌ ب���ۆ لێدان‌و‬ ‫ده‌س���تكاریكردن ‌ی ئه‌و دیدگا ئیستعالئییه‌ ‌ی‬ ‫رۆژئاواییه‌كان كه‌ له‌س���ه‌ره‌و‌ه بۆ خواره‌و‌ه‬ ‫ته‌ماش���ای‌ گش���ت رۆژهه‌اڵت به‌گش���تی‌‌و‬ ‫كوردیان به‌تایب���ه‌ت پێكردوه‌‪ .‬ناچاركردن ‌ی‬ ‫به‌ش���ێك له‌خوێندنه‌واران���ی‌ رۆژئاواییه‌كان ‌ه‬ ‫به‌دانیشتن به‌بێده‌نگی‌ له‌پا ‌ی ئه‌و رۆمانانه‌و‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌و گوێگرتن���ه‌ ب���ۆ په‌یامه‌كان ‌ی‬ ‫ناو ئ���ه‌و رۆمانانه‌‪ .‬كه‌ ئ���ه‌وه‌ش بۆ كوردو‬ ‫شوناسی كوردی‌ كارێكی‌ پڕبایه‌خه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ‪ ،‬ئه‌و پێی���ان ده‌ڵێت‪ :‬تاكی‌‬ ‫كوردیش غه‌می‌ جوانی‌‪ ،‬عه‌شق‪ ،‬ئازادی‌‪،‬‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ری‌‪ ،‬جاویدانه‌گی‌‪ ،‬مۆس���یقاو‬ ‫ئینساندۆس���تی‌‪ ...‬هت���د هه‌ی���ه‌‪ .‬ئ���ه‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ عه‌ل���ی‌ ش���ه‌ره‌فیاو جه‌الده‌تی‌‬ ‫كوترو ئیس���حاقی‌ له‌بزێڕین‌و سه‌ریاس���ی‬ ‫س���وبحد‌هم‌و الوالوو ش���اده‌ریای‌ س���پی‌‬ ‫موخاته‌به‌ی‌ خوێنه‌رانی‌ رۆژئاوایی ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ریه‌كه‌ له‌و كاره‌كته‌رانه‌ ره‌هه‌ندێكی‌‬ ‫جیاواز ده‌ده‌ن به‌شوناس���ی تاكی‌ كوردی‌‬ ‫ك���ه‌ ته‌واو جی���اوازه‌و شوناس���ی كوردی‌‬ ‫له‌تاكڕه‌هه‌ن���دی‌ ش���ه‌ڕكه‌رو جه‌نگاوه‌ری‌‬ ‫رزگارده‌ك���ه‌ن‪ .‬ئه‌مه‌ س���ه‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ختی���ار جڵه‌وی‌ قس���ه‌كردن له‌جه‌نراڵه‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ ناوش���ه‌ڕگه‌و به‌ره‌كانی‌ جه‌نگ‬ ‫ده‌س���ه‌نێته‌وه‌و ده‌یدات به‌مارش���اڵی‌ ناو‬ ‫عه‌ره‌بانچییه‌كان‌و محه‌مه‌دی‌ دڵشوش���ه‌و‬ ‫نه‌دیمی‌ ش���ازاده‌ ‪...‬هتد‪ .‬الی‌ ئه‌و له‌بری‌‬ ‫تانكی‌ تێكش���كاوی‌ دوژم���ن له‌گۆڕه‌پانی‌‬ ‫ش���ه‌ڕه‌گه‌كاندا ‪ ،‬عه‌ره‌بانه‌ی‌ سینه‌كه‌ژاڵ‬ ‫به‌س���ه‌رهات‌و نه‌هامه‌تیه‌كان���ی‌ مرۆڤ���ی‌‬ ‫كوردمان بۆ ده‌گێڕیت���ه‌وه‌‪ .‬لێره‌دا له‌بری‌‬ ‫ویڕه‌ی‌ قۆچه‌قانی‌ كاردۆخیه‌كان‌و گیزه‌ی‌‬ ‫گولله‌ی جه‌نگاوه‌ره‌كان له‌شاری‌ مۆسیقاره‌‬ ‫سپییه‌كاندا ده‌نگی‌ ئه‌فسوناوی‌ فلوته‌كه‌ی‌‬ ‫ئیس���حاقی‌ لێوزێرن زاڵ‌و بااڵیه‌‪ .‬له‌شاری‌‬ ‫موس���یقاره‌ س���پییه‌كاندا ب���اس باس���ی‬ ‫جاویدانه‌گی‌‌و موزارت‌و مۆسیقایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ره‌وه‌ باس كرا‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫له‌و ده‌س���تكاری‌‌و گۆڕان���ه‌ گه‌ورانه‌ن كه‌‬ ‫وه‌رگێڕان���ی‌ رۆمانه‌كان���ی‌ به‌ختیار عه‌لی‌‬ ‫له‌م���ه‌ڕ شوناس���ی كورد له‌دی���دی‌ ئه‌وی‬ ‫ت���ری رۆژئاوایی���دا ده‌یهێنن���ه‌ كایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش دۆزینه‌وه‌ی‌ رێگایه‌ك���ی‌ تازه‌یه‌‬ ‫ب���ۆ ك���ورد‪ .‬چونك���ه‌ ئه‌مج���اره‌ ك���ورد‬ ‫له‌ده‌الق���ه‌و ده‌روازه‌یه‌كی‌ تره‌وه‌ كه‌ ته‌واو‬ ‫جیاوازه‌ له‌وانه‌ی‌ پێش���و خۆی‌ به‌ڕۆژئاوا‬ ‫نیش���انده‌دات‪ .‬ئه‌مه‌یه‌ ك���ه‌ ئێمه‌ ناومان‬ ‫لێن���اوه‌ خزانێكی‌ جی���اوازی‌ كورد بۆ ناو‬ ‫شارستانیه‌تی‌ رۆژئاوا‪.‬‬

‫ئێوەش بەشدارن لەو قەیرانە ئابورییەدا‬ ‫لوقمان بەرزنجی‪ ،‬ئەڵمانیا‬ ‫دەزانن هەڵەی گەورەی خەڵکی کوردستان‬ ‫لەنێوان س����ااڵنی‪ 2004‬تا ‪ 2012‬لەبەرامبەر‬ ‫حکومەت چی بو؟ هەڵەی گەورە لەوەدابو‬ ‫لەماوەی ئەو نۆ س����اڵەی خۆش����گوزەرانی‬ ‫لەکوردس����تان‪ ،‬کاتێ����ک خەڵک����ی ب����اری‬ ‫خۆش����گوزەرانی روی لەهەڵکش����ان کرد‪،‬‬ ‫بەلێشاو پارەو زەوی‌و ئوتومبیلی گرانبەها‬ ‫ب����ۆ خۆی‌و بۆ ژنەکەی‌و ب����ۆ کچەکەی‌و بۆ‬ ‫کوڕەک����ەی ب����ەکاش‌و بەقیس����ت دەکڕی‪،‬‬ ‫خانوەکانیان هەڵدەوەش����اندەوەو لەس����ەر‬ ‫دیکۆرو دیزاینی تازە دروستیان دەکردەوە‪،‬‬ ‫خێزان����ە هەب����وو نەب����وەکان فەرمانبەرو‬ ‫کاسبکارو دەسەاڵتدار پێشبڕکێی ئەوەیان‬ ‫ب����و‪ ،‬ماڵی کێ ل����ەوەی ت����ر مۆدرێنترو‬ ‫جوانت����رە ئوتومبێل����ی کامی����ان لەکامیان‬ ‫گرانبەهاتربێ����ت‪ ،‬خەڵکانێک گەیش����تبونە‬ ‫ئەو ئاس����تەی پۆزلێدان کە الفی ئەوەیان‬ ‫لێدەدا کوڕو کچە ش����ازدە ساڵیەکەش����یان‬ ‫بەئوتومبێ����ل هاتوچۆی قوتابخانە دەکات‪.‬‬ ‫مۆدەی میوان����داری‌و نانخواردن لەماڵەوە‬ ‫نەماب����و‪ ،‬ریس����تۆرانت فڕک����ەی دەه����ات‬ ‫ئەگ����ەر لەماڵ����ەوەش خ����واردن هەبوایە‬ ‫ئەوە لەزۆرێ����ک لەماڵەکان قاپ‌و کەوچک‌و‬ ‫چەتاڵی الس����تیک ب����ەکار دەهێنرا‪ .‬غرور‬ ‫غرور غرور لەئاستێکدا بو‪ ،‬ئیتر خەڵکانی‬ ‫واهەبو بەرچاویان ئەرزو براو برادەریش����ی‬ ‫نەدەدەیت‪ .‬بەتایبەتیش بۆ خەڵکە حزبیە‬ ‫پلەیەک‌و پلەدوو چەالوخۆرەکانیان‪ ،‬ئەوان‬ ‫دوشەش����یان بو ئەوەندە ف����ول‌و مڕببون‬ ‫بەپارەو زەوی تاوای لێهات داروبەردی ئەو‬

‫کوردستانەیان تەلبەند کردو هەرچی موڵکی‬ ‫گشتی دەوڵەت هەبو بەناشەرعی‌و بێ تاپۆ‬ ‫لەسەر خۆیان‌و عەوامی خەڵکی دابەشیان‬ ‫کرد‪ ،‬چیاو ش����اخ و گ����ردو تەپۆڵکە نەما‬ ‫تەلبەند نەکرێت‪ ،‬لەو ساڵە پڕ لەشیرینیەی‬ ‫ئەوس����ا یەک بەشەر فزەو نوقەی بەرامبەر‬ ‫بەحکومەت نەدەک����رد‪ ،‬چونکە کەوتبونە‬ ‫نەش����وەو ناو کەندوی ش����یرینیەکە‪ ،‬لەو‬ ‫ئانوس����اتەدا خەڵکانێ����ک هەب����ون غرور‬ ‫والەچاوی دابون‪ ،‬کاتێک لەتورکیاو واڵتانی‬ ‫ئەوروپا دەس����وڕانەوە گاڵتەیان بەکوردانی‬ ‫دەرەوە دەکردو بەس����واڵکەرو سێ هەزاری‬ ‫ناویان دەبردن‪ ،‬ئێس����تا جێگەی خۆی نیە‬ ‫بپرس����ین‪ ،‬ئەرێ خەڵکین����ە خێرە ئەوکات‬ ‫کە ل����ەو نیعمەت����ەدا دەژی����ان‪ ،‬پیاوێکی‬ ‫بیرمەندو موفەکیری عاقڵ لەنێوتاندا نەبو‬ ‫ل����ەو حکومەتە وەدەنگ بێ����ت‌و بەردەرکی‬ ‫س����ەرایەک‌و حەڤدەی ش����وباتێک دروست‬ ‫بکات‪ ،‬لەڕقی دەس����تباڵوی‌و بێ بەرنامەیی‬ ‫حکومەت بێت����ە دەنگ؟ یان کەس����ێک‌و‬ ‫پس����پۆڕێکتان نەبو بەدەم‌وچاوی حکومەت‬ ‫هەڵزەن����ێ‌و بڵێ ئەرێ حکومەت خێرە ئەو‬ ‫پارەیە بەو ش����ێوەیە تەرش����ان‌و پەرشان‬ ‫دەکەیت؟ ئەگەر وانیە وەرن بەئەرش����یفی‬ ‫رۆژنام����ەکان‌و راگەیاندنەکان����دا بچینەوە‪،‬‬ ‫تەح����ەدا دەکەم ی����ەک دەزگای راگەیاندن‬ ‫گلەی����ی لەح����زب‌و حکوم����ەت هەبوبێت‌و‬ ‫حکومەتی بەگەندەڵ‌و دز ناوزەد کردبێت‪،‬‬ ‫جگە لە‌هێندێک راگەیاندنی گومڕاو جێگەی‬ ‫گومان کە لەالیەن واڵت����ە ئیقلیمیەکانەوە‬ ‫پشتیوانی دارایی لێدەکرا‪ .‬باشە بۆ ئەوکات‬ ‫راگەیاندنەکان قڕوقەپیان لەو دیاردەو ئایندە‬ ‫ترسناکەی حکومەت کردبو یان پێشبینیان‬

‫الواز یا نەخوێندەوار بون؟ وەاڵمەکە ئاسانە‬ ‫زۆریش ئاس����ان‪ .‬چونک����ە دەمیان واچەور‬ ‫نەکرابو کە فزەی����ان بێت‌و پارەی قەبەیان‬ ‫وەردەگ����رت‌و هەریەک خاوەن����ی رۆژنامەو‬ ‫رادی����ۆو باڵەخان����ەی چ����اک‌و ئوتومبێلی‬ ‫چاک‌و رێزو حورمەتێکی چاک‪ ،‬ئەوە جگە‬ ‫لەڕێکخ����راوی فیکری‌و ه����زری جۆراوجۆر‬ ‫ئەوانیش م����ڕ ببون بەپ����ارەی حکومەت‌و‬ ‫ئوتومبێلی لەیال عەلەوی‪ .‬ئەرێ خەڵکینە‬ ‫بیرمەندە رەوشەنفیکرە بلیمەتەکانی ئەمڕۆ‪،‬‬ ‫ئەرێ ئەوانەی سەری مەجلیستان گرتوەو‬ ‫س����ەری زمان‌و بنی زمانتان جنێوو قسەی‬ ‫ناش����یرینە بەحکومەت‪ ،‬ئەرێ ئەوکاتیش‬ ‫خۆ دەتانزانی حکومەت چ گەندەڵکارییەک‬ ‫دەکاو چ دزیی����ەک ب����ۆ خەزین����ەی حزب‌و‬ ‫سەرکردەکانیان دەکەن؟ بۆ بێدەنگ بون‪،‬‬ ‫ئەرێ خێرە ئیس����تا ئەو هەم����و بیرمەندو‬ ‫فیکرمەندو چاودێرە سیاسیە هاتون کەس‬ ‫نازان����ێ ئەوانە رەخنە یا ریقن����ە یاڕیخنە‬ ‫دەگرن‪ ،‬یاچی دەگ����رن‌و دەڵێن حکومەت‌و‬ ‫حزب����ەکان دزو گەندەڵن‪ ،‬رۆژان‌و س����ااڵنی‬ ‫شیرینی(سنوات العسل) کام پروفیسۆرو‬ ‫پسپۆر هاتە سەر شاش����ەی تەلەفزیۆن‌و‬ ‫بەحکومەت بڵێت ئێ����وە ئەو هەمو پارەیە‬ ‫دابەش دەکەن ئایا هیچ پارەیەکتان بۆ کاتی‬ ‫تەنگانە پاشەکەوت کردوە؟ وەک لەعورفی‬ ‫هەمو دونی����ا باوە دەوڵ����ەت چەند جۆرە‬ ‫پاش����ەکەوتێکی س����تراتیجی گرنگی هەیە‬ ‫هەرگیز نابێت دەستکاری ئەو پاشەکەوتانە‬ ‫بکرێ����ت‪ ،‬وەک خەزین����ی س����تراتیجی بۆ‬ ‫الف����اوو روداوە سروش����تیەکان‪ ،‬خەزین����ی‬ ‫س����تراتیجی بۆ جەن����گ‌و روداوی کتوپڕ‪،‬‬ ‫خەزینی ستراتیجی بۆ قەیرانێکی ئابوری‪،‬‬

‫خەزینی س����تراتیجی بۆ پەتاو نەخۆش����ی‬ ‫قورس ئەگەر رو ل����ەواڵت بکات‪ .‬خەزین‌و‬ ‫زۆرێک لەخەزینی دیکە‪ .‬ش����تە هەڵەکانی‬ ‫ئ����ەو حکومەتەش لەوەدابو لەس����اڵی‪2004‬‬ ‫ت����ا‪ ،2012‬کاتێ����ک ئ����ەو هەم����و پارەیەی‬ ‫کەوتەدەست چونکە دەوڵەتداری نەکردبو‬ ‫وایدەزانی هێشتا لەش����اخەو ئەو پارەیەی‬ ‫وەک یارمەتی شۆڕش بەسەر ئەوخەڵکەدا‬ ‫داب����ەش دەکردو بیری تەنیا لەڕاکێش����انی‬ ‫حزبی‌و نانی خەڵک‌و قەڵەوکردنی ئەندامە‬ ‫ماس����تاوچیەکانی خۆی دەکردەوە‪ .‬رۆژێک‬ ‫بانگی کەس����ێکی عاقڵی نەکرد بڵێ ئەرێ‬ ‫ئەوەی ئێمە دەیکەین راستە یان هەڵەیە؟‬ ‫نکوڵی لەکارە جوانەکانی حکومەت ناکرێ‌و‬ ‫ب����ێ ویژدانیە ئەگەر بڵێی����ن هیچ نەکراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هێشتا حکومەت زۆر کەمتەرخەم بو‬ ‫لەمەسەلەی داڕشتنی پالنی دەوڵەتداری‪.‬‬ ‫دیس����ان دەگەڕێمەوە دەڵێم دیس����ان ئەوە‬ ‫ئەرکی مامۆس����تا پس����پۆڕەکانی زانکۆکان‬ ‫ب����و دەبوای����ە ئ����ەوان هۆش����داری بدەنە‬ ‫حکوم����ەت‪ ،‬ب����ەاڵم بەداخ����ەوە نەیانکرد‪،‬‬ ‫ه����ۆکاری نەکردنەکەش زۆر ب����و‪ .‬ئەوان‬ ‫هێن����دەی لەخەمی گ����وزەران‌و وەرگرتنی‬ ‫پارەو پۆس����ت‌و پایەی خۆیان‌و رەزامەندی‬ ‫بەرپرسە بااڵکانی حزبە دەسەاڵتدارەکاندا‬ ‫ب���ون‪ ،‬عەوداڵی پل���ەی حزب���ی ئەندام‬ ‫ل���ق‌و ناوچ���ەو کۆمیت���ەو مەڵبەند بون‬ ‫هێندە لەخەمی مەترس���یەکانی ئایندەدا‬ ‫نەبون‪ .‬خۆ ئەوێ رۆژێ مەترس���یەکان‌و‬ ‫ئایندەی ئەو دەس���تباڵوییەی حکومەت‬ ‫بەچ���اوی ئاس���ا دەبینران‪ .‬ب���ۆ نمونە‬ ‫ه���ەر کوردێکی هەندەران لەکوردس���تان‬ ‫دەگەڕایەوە وش���ەی خواڕەحم بەئایندەی‬

‫کوردس���تان بکاتی بەدەمدا دەهاتە دەر‪،‬‬ ‫بەدەس���ت دەس���تباڵوی ئەو حکومەتەو‬ ‫ئ���ەو دەس���تدرێژییەی دەکرێتە س���ەر‬ ‫ماڵی گش���تی لەزەوی ناو شار تادەگاتە‬ ‫زەوی‌وزاری کش���توکاڵی‪ ،‬لەم���اوەی ئەو‬ ‫هەش���ت س���اڵەی کە بەملیارەها دوالری‬ ‫تێدا بەهەدەر دەچو‪ ،‬ئەوەی لەکوردستان‬ ‫گ���وزەرا لەهیچ واڵتێک���ی هەرێمیی نەبو‬ ‫هەت���ا لەواڵتانی کەنداویش بەوش���ێوەیە‬ ‫نەبوە‪ .‬دیسان دێمەوەو دەڵێم ئەوکاتیش‬ ‫ش���ارەزا ئابوریەکانی کوردستان چاکیش‬ ‫دەیانزان���ی حکومەتەکە ب���ێ بەرنامەیەو‬ ‫لەنەزانی خۆیان ئەو بەهارەیان بۆ خەڵک‬ ‫هێناوەتە سەرچۆکان‪ ..‬بانێکەو دوهەوا‪.‬‬ ‫ئێس���تا دەڵێ���م ئ���ەرێ ئ���ەو بیرمەندو‬ ‫عەبقەریانەی ئەوڕۆ دێنە سەرشاش���ەی‬ ‫تەلەفزیۆنەکان‌و قسەی زل زل‌و تەنزیراتی‬ ‫پاڵەوانی بۆ خەڵ���ک دەکەن‌و حکومەت‬ ‫بەگەندەڵ���ی تاوانبار دەک���ەن‌و هەرچی‬ ‫زاراوەی ناشیرین‌و قس���ەی بازاڕی هەیە‬ ‫وەک ئاس���تی خۆیان بەحکومەت دەڵێن‪،‬‬ ‫ئەوکات لەکوێ بون حەڤدەی شوباتێک‌و‬ ‫هی���چ رێپێوانێ���ک ل���ەدژی حکوم���ەت‌و‬ ‫دەس���تباڵوی حکومەت ئەنج���ام بدەن‌و‬ ‫خێرە ئەوس���ات قڕوقەپتان لێکرد ئیستا‬ ‫دێن کۆڕبەندو قسەی باق‌و بریق‌و مرۆڤی‬ ‫خاکی بۆ خەڵک ریز دەکەن‪ .‬مێژو هەمو‬ ‫هەڵوێست‌و کارو کاردانەوەکان وەک خۆی‬ ‫تۆمار دەکات لەهاواڵتیەکی سادەوە بگرە‬ ‫تادەگاتە ئەکادیمیەک‌و سیاسەتمەدارێک‌و‬ ‫سەرکردەیەک‪ ،‬هەریەک وەک خۆی پشکی‬ ‫ئەو قەیرانەی بەس���ەردا دابەش دەکات‌و‬ ‫هیچ کەسێکی لێ بەدەر نابێت‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫زه‌نگه‌كانی‌ "رۆبه‌رت فۆرد"‬ ‫بۆ ك ‌ێ لێده‌درێن؟‬ ‫سات محەمەد‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫دوزخورماتو‪ ،‬هێڵی پێشەوە بەرگری‬

‫ماڵی‌ كوردیی‌ به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك ش���ێواوه‌ له‌تابلۆیه‌كی‌ س���وریالی‌ ده‌چێت‪ ،‬كه‌‬ ‫خه‌ڵكێكی‌ تیا ده‌بینرێ‌ هیچیان به‌سه‌ر هیچه‌وه‌ نه‌ماوه‌‌و هه‌موان رۆڵی‌ ماشێن ‌‬ ‫ی‬ ‫قسه‌كردن‌و ماشێنی‌ وتار‌و كۆمێنت نوسینی‌ تیادا ده‌بینن‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌س‬ ‫گوێ‌ له‌كه‌س بگرێ‌‌و كه‌س���یش ئه‌وی‌ تر بخوێنێته‌وه‌! ئامانجێك‪ ،‬بابه‌تێك یان‬ ‫س���تراتیجییه‌ك نییه‌ ئه‌م خه‌ڵكه‌ ناكۆكه‌ كۆبكات���ه‌وه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫گی���رۆده‌ی‌ زۆرانب���ازی‌‌و ژاوه‌ژاوی‌ ناوخۆیان���ن كه‌ ئاگایان له‌دنی���ای‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫نه‌ماوه‌و زه‌نگی‌ ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌ یه‌كێك له‌دیبلۆماسییه‌ ژیره‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاش‬ ‫س���ه‌رنجیان راناكێش���ێ‌‪ ،‬كاتێك به‌كورد ده‌ڵێ���ت "متمانه‌كردنتان به‌ئه‌مه‌ریكا‬ ‫گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌یه‌و به‌ره‌و هه‌ڵدێرتان ده‌بات"‪.‬‬ ‫رۆبه‌رت فۆرد‪ ،‬باڵیۆزی‌ پێش���وی‌ ئه‌مه‌ریكا له‌دیمه‌ش���ق راش���كاوانه‌ ئاماژه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ئه‌مه‌ریكا به‌وپه‌ڕی‌ نائه‌خالقییه‌وه‌ كورد بۆ ش���ه‌ڕی‌ داعش‬ ‫به‌كارده‌هێنێ‌‌و دوای‌ ئه‌و ش���ه‌ڕه‌ له‌به‌رامبه‌ر دوژمنه‌ شه‌ڕه‌نگێزه‌كانیدا به‌ته‌نها‬ ‫بۆ كاره‌سات‌و كوشتارو ماڵوێرانی‌ به‌جێیانده‌هێڵێت‪.‬‬ ‫پێویس���ته‌ له‌م ساته‌وه‌خته‌دا كه‌ جه‌نگی‌ دژ به‌داعش له‌سوریا‌و عێراق به‌ره‌و‬ ‫كۆتایی‌‌و یه‌كالكردنه‌وه‌ ده‌چێت ئه‌م ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌ به‌هه‌ند وه‌ربگیرێ‌‌و هه‌مو‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان هه‌ڵوه‌سته‌ی‌ جددی‌ له‌سه‌ر بكه‌ن (ئه‌گه‌ر به‌ڕاست دڵیان بۆ‬ ‫كورد بس���وتێ‌ نه‌ك بۆ كورسی‌‌و ده‌سه‌اڵت‌و پاره‌"‪ ،‬چونكه‌ هیچ میلله‌تێك نییه‌‬ ‫له‌م دنیایه‌دا به‌ئه‌ندازه‌ی‌ كورد كاریگه‌ریی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ له‌س���ه‌ر بێت‪ ،‬فاكته‌ری‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ له‌هه‌مو روداوه‌ گه‌وره‌كانی‌ په‌نجا ساڵی‌ رابردووی‌ ئێمه‌دا ئاماده‌یه‌‪:‬‬ ‫له‌هه‌ره‌سی‌ شۆڕشی‌ ئه‌یلوله‌وه‌ بگره‌ تاده‌گات به‌ڕاپه‌ڕین‌و دامه‌زراندنی‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫ئ���ارام‌و كۆتایهێنان به‌ش���ه‌ڕی‌ نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‌و ش���ه‌ڕی‌ دژ به‌داعش‪...‬‬ ‫به‌دڵنیایی‌ له‌س���ااڵنی‌ داهاتوشدا ئه‌م كاریگه‌رییه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكا هه‌ر له‌سه‌ر كورد‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كورد فاكته‌ری‌ زاتی‌ الوازه‌و هه‌میش���ه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌وه‌یه‌ ده‌ستی‌ ئه‌مه‌ریكای‌ پێوه‌ بێت!‬ ‫راس���ته‌ له‌م بازنه‌ جوگرافییه‌ داخراوه‌دا كورد ده‌بێت پش���تی‌ به‌په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ده‌ره‌كیه‌كانی‌ ئه‌ستور بێت‪ ،‬له‌پێشیانه‌وه‌ پشتیوانی‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ گه‌ردونییه‌ی‌‬ ‫چاره‌نوس‌و ئاڕاس���ته‌ی‌ ره‌وتی‌ روداوه‌كانی‌ دنیا دیاری���ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌زمونی‌‬ ‫خۆم���ان‌و هه‌مو گه‌النی دنی���اش س���ه‌لماندویانه‌ كه‌ چه‌ند ترس���ناك‌و چه‌ند‬ ‫كوش���نده‌یه‌ مامه‌ڵه‌ كردن له‌گ ‌هڵ‌ ئه‌مه‌ریكا‌و پشتبه‌ستن به‌ به‌ڵێنه‌كانی‌‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پشتێنی‌ (دڵنیایی)ت پێبێ‌؟‬ ‫ئه‌مه‌ریكا واڵتێكه‌ هه‌میش���ه‌ پێویستی‌ به‌و هاوپه‌یمانانه‌یه‌ كه‌ له‌سه‌ر ئه‌رزی‌‬ ‫واقیع به‌هێزن‌و ده‌توانن داكۆكی‌ له‌خۆی���ان‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاش‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ زۆرجار ئه‌م په‌یوه‌ندیانه‌ی‌ كورد له‌گه‌ڵ‌ ئه‌مه‌ریكا وه‌ك جۆرێك‬ ‫له‌قومار‌و ریس���ك كردن به‌چاره‌نوسی‌ كورده‌وه‌ وابون‪ ،‬كه‌ له‌دیدی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌‬ ‫هه‌میشه‌ كێش���ه‌كانی‌ كورد به‌ش���ێكی‌ بچوكن له‌گه‌مه‌یه‌كی‌ یه‌كجار گه‌وره‌ كه‌‬ ‫له‌ئاستی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‌و بگره‌ دنیاشدا رویانداوه‌‪.‬‬ ‫جه‌نگه‌كانی‌ س���وریا‌و عێراق ئه‌و راستییه‌یان ده‌رخس���ت‌ كه‌ له‌م ناوچه‌یه‌دا‬ ‫سه‌رده‌می‌ "دانوس���تان‌و گفتوگۆ" به‌سه‌رچو‪" ،‬مه‌یدانی‌ شه‌ڕ" ته‌نها شوێن ‌ه كه‌‬ ‫ملمالنێی‌ پێكهاته‌كان���ی‌ تیادا یه‌كالیی‌ ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ئایا هێزه‌ كوردییه‌كان به‌م‬ ‫په‌رته‌وازه‌یی‌‌و ناکۆکی‌و ریسککردن‌و ئەقڵ داخراوییه‌وه‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ریكا پشتیان‬ ‫تێبكات" ده‌توانن به‌ره‌و ئه‌و شه‌ڕه‌ گه‌ورانه‌ بچن كه‌ له‌پێشیانه‌وه‌یه‌؟!‬

‫ریکالم‬

‫ئەزمونی ئەم کتێبە‪ ،‬ئەزمونی دو کەسە‬ ‫سەر بە دو نەوەی جیاوازن‪ ،‬کە ئەوپەڕی هەوڵیان‬ ‫داوە شیکارییە ئابورییەکان بۆ خوێنەران ئاسان‬ ‫بکەنەوە‬ ‫ی‬ ‫ه به‌ناو تیۆر ‌‬ ‫ه گه‌شتێك ‌‬ ‫ئه‌م په‌رتوك ‌‬ ‫ی ساده‌و ره‌وان‬ ‫ی به‌زمانێك ‌‬ ‫ماكرۆئابوری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ی زانست ‌‬ ‫بۆ تێگه‌یشتن له‌قواڵییه‌كان ‌‬ ‫ه پێویست‌و بەسودە‬ ‫ی ئه‌م كتێب ‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاراز محەمەد‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬