Awene 597

‫ریکالم‬

‫جەاللی‌و مەالییە نوێیەکان‬

‫‪17‬‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)597‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/10/17‬‬

‫ریکالم‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ریکالم‬

‫شێرزاد حەسەن‪:‬‬ ‫لێم دەپرسن رام چییە‬ ‫بەدەوڵەتی کوردی‌و‬ ‫سەربەخۆیی‌و ریفراندۆم؟‬ ‫‪13‬‬

‫ل ‌ه ‪ 5‬كاتژمێردا ‪ 12‬هه‌زار كیلۆمه‌تر له‌خاكی كوردستان له‌ده‌ستدەدرێت‬ ‫پارێزگایه‌ك‌و ‪ 5‬قه‌زاو ‪ 12‬ناحیه‌ كه‌وتن ‌ه ده‌ست حه‌شد ‌ی شه‌عبییه‌وه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 5‬كاتژمێردا‪ ،‬ش���اری‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫روبه‌رێكی‌ ف���راوان له‌ق���ه‌زای‌ خورماتوو‬ ‫ناحیه‌كان���ی‌ قه‌ره‌ته‌په‌و داقوق‌و جه‌له‌وال‌و‬ ‫س���ه‌عدیه‌ كه‌وتن��� ‌ه ده‌س���ت هێزه‌كان���ی‌‬ ‫حه‌شدی‌ شه‌عبییه‌وه‌‪ ،‬كه‌ روبه‌ره‌كه‌ی‌ ‪12‬‬ ‫ه���ه‌زار كیلۆمه‌ت���ره‌‌و ‪%27‬ی كۆی خاكی‬ ‫ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان پێكده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬كه‌ركوك‪ :‬به‌ره‌به‌یانی‌ دوشه‌ممه‌ی‌‬ ‫رابردو‪ ،‬له‌ماوه‌یه‌كی‌ زۆر كورتی‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫نه‌ك���راودا حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌‌و هێ���زه‌‬ ‫عێراقیی���ه‌كان ده‌س���تیان گرت به‌س���ه‌ر‬ ‫روبه‌ری‌ ‪ 12‬هه‌زار كیلۆمه‌تردا له‌پارێزگای‌‬ ‫كه‌رك���وك‌و ناوچ���ه‌ كوردس���تانیه‌كانی‌‬ ‫پارێزگای‌ س���ه‌الحه‌دین‌و دیاله‌‪ ،‬سه‌ڕه‌رای‬ ‫كۆنترۆڵكردن���ی پێن���ج كێڵگ���ه‌ی نه‌وتی‬ ‫(ئاڤان���ا‪ ،‬ب���ای حه‌س���ه‌ن‪ ،‬جه‌مب���ور‪،‬‬ ‫بابه‌گوڕگ���وڕ‪ ،‬خه‌ب���از) كه‌ به‌ه���ه‌ر پێنج‬ ‫بیره‌كه‌ ‪ 425‬ه���ه‌زار به‌رمیل نه‌وت رۆژانه‌‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنن‪.‬‬ ‫له‌م���اوه‌ی ته‌نه���ا ‪ 5‬كاتژمێردا كورد یه‌ك‬ ‫پارێزگاو ‪ 5‬قه‌زاو ‪ 12‬ناحیه‌و زیاتر له‌‪12000‬‬ ‫كم‪ 2‬له‌ده‌ست دا كه‌ ده‌كاته‌ ‪%27‬ی كۆی‬ ‫خاكی ناوچه‌ی جێناك���ۆك‌و ‪%14‬ی كۆی‬ ‫خاكی كوردستانی باشور‪.‬‬ ‫ئەم هەنگاوەی حەش���دی شەعبی‌و هێزە‬ ‫عێراقیی���ەکان ته‌نه���ا ب���ه‌و ناوچان���ه‌‌وه‌‬ ‫ناوه‌س���تێت‌و ده‌یه‌وێت س���نوری ئیداری‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان بگه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌رده‌می‌ پێش روخانی‌ رژێمی‌ به‌عس‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2003‬دا‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫هێزە عێراقیەکان لەکەرکوک‬

‫ئه‌ندامێك ‌ی سه‌ركردایه‌ت ‌ی پارتی‌‪:‬‬

‫ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتی‪:‬‬

‫زۆر سەیرە كەس نازانێت نەجمەدین کەریم لەكوێیە؟‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‪ ،‬ئه‌ندام ‌ی سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫یه‌كێت ‌ی نیش���تمانی‌ كوردستان ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات له‌ئێستا بەدواوە ئەو دەستڕۆشتوییەی‬ ‫كورد لەناوچ���ە جێناكۆكەكان هەیبو وەكو‬ ‫جاران���ی ل���ێ نایەتەوە‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت "زۆر‬ ‫س���ەیرە كەس نازانێ���ت نەجمەدین کەریم‬ ‫لەكوێیە؟"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌رد‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌دا‬ ‫رایگه‌یان���د كۆبونەوەك���ەی یه‌كش���ه‌ممه‌ی‌‬ ‫رابردو ‌ی دوكان كە تیایدا له‌سه‌ر پێنج خاڵ‬

‫رێككه‌وتن‪ ،‬شێواویەكی زۆری تێدابوە‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "هیچ بڕیارێكی یەكالكەرەوەیان نەداوە‪،‬‬ ‫راگەیەندراوی كۆبونەوەكە یەكجاریش وشەی‬ ‫ریفراندۆمی بەكارنەهێناوە"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بەشێوەیەكی زۆر شەرمنانە باسیان‬ ‫لەوە ك���ردوە وتوێژ لەگ���ەڵ بەغدا بكرێت‬ ‫لەس���ەر بنەمای پرەنسیپە دەستورییەكان‪،‬‬ ‫وات���ە بەش���ێوەیەكی ناڕاس���تەوخۆ دانیان‬ ‫بەوەدا ناوە كە ئەوان ئامادەن لەچوارچێوەی‬ ‫دەستوری عێراقدا وتوێژبكەن"‪.‬‬ ‫ئه‌سه‌س���ه‌رد رونیكرده‌وه‌ ك��� ‌ه بۆ ئه‌وانیش‬

‫س���ه‌یره‌ نازانن نه‌جمه‌دین كه‌ریم له‌كوێیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت��� ‌ی "دكتۆر نه‌جمه‌دی���ن پارێزگاری‬ ‫پارێزگایەكە توشی شەڕ بوە‪ ،‬لۆژیكی نییە‬ ‫لەپڕێك���دا پارێزگاكەی خۆی بەجێبهێڵێت‌و‬ ‫كەس نەزانێ���ت لەكوێی���ە؟ النیكەم دەبو‬ ‫بەیاننامەیەك دەربكات ی���ان لەتەلەفزیۆن‬ ‫دەربكەوتایە یان لەن���او خەڵكەكەی خۆی‬ ‫بوایەو مشوری ئەو خەڵكەی بخواردایە كە‬ ‫لەشارەكە ئاوارە بون‪ .‬بەدڵنیاییەوە كەس‬ ‫نەیدیوەو نازانین لەكوێیە"‪.‬‬

‫سیاسه‌ت‌و راگه‌یاندن له‌كوردستان شانۆگه‌رییه‌‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫‪3‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫بیر له‌و‌ه ناكه‌ینه‌و‌ه باره‌گاكانمان‬ ‫له‌سنوری‌ یه‌كێتی‌ چۆڵ بكه‌ین‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‌‪ ،‬ئه‌ندامی س���ه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫پارتی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات کە ڕاگه‌یاندنه‌كانی‌‬ ‫نزیك له‌پارتی‌ گوزارش���ت له‌بی���رو بۆچونی‌‬ ‫پارت���ی‌ ناك���ه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت " بی���ر له‌وه‌‬ ‫ناكه‌ینه‌وه‌ باره‌گاكانمان له‌س���نوری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫چۆڵ بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هەڵەبج���ە‪ :‬فازی���ل به‌ش���اره‌تی‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د كش���انه‌وه‌ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌شاری‌ كه‌ركوك هێشتا زوه‌ قسه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ڕون‌و ئاش���كرایه‌‬ ‫چ���ۆن هێ���زه‌كان كه‌ركوكیان به‌جێهێش���ت‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ له‌وێ‌ ب���ون به‌چاوی‌ خۆیان‬

‫دۆخه‌كه‌یان بینیوه‌ ب���ا ئه‌وه‌ن چیرۆكی‌ ئه‌و‬ ‫كاتانه‌ بگێڕنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش��� ‌ی "له‌نێ���وان پارت���ی‌‌و یه‌كێتی‌ هیچ‬ ‫گرژیه‌ك نیه‌و زۆربه‌ی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ش���اری‌ هه‌ولێ���رن‪ ،‬ئێمه‌ش هی���چ هه‌واڵ‌و‬ ‫خه‌به‌رێكمان بۆ نه‌هاتوه‌ تا س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و‬ ‫لقه‌كانمان له‌سنوری‌ له‌پارێزگاری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ بكشێنینه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ توندو تۆڵمان هه‌یه‌و پێویسته‌‬ ‫یه‌كێتی‌ گوێ‌ له‌سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ بگرێت‬ ‫گ���وێ‌ له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان���ی‌ نزی���ك له‌پارتی‌‬ ‫نه‌گرێت"‪.‬‬

‫تارمایی شەڕی ناوخۆ‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫تارمایی شەڕی ناوخۆ بەسەر کوردستانەوە‬

‫"دەسەاڵتی شیعە لەعێراق بەشێكە لەستراتیژیەتێكی گەورەتر كە پەیوەندی بەسیاسەتی ئێرانەوەیە"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬

‫چاودێرانی سیاسی بەنیگەرانییەوە‬ ‫سەیری لێكەوتەكانی كۆنترۆڵكردنی‬ ‫شاری كەركوك لەالیەن هێزە‬ ‫عێراقییەكان‌و حەشدی شەعبییەوە‬ ‫دەكەن‪ ،‬مەترسی ئەوەی لێدەخوێننەوە‬ ‫هەرێمی كوردستان روبەڕوی شەڕی‬ ‫ناوخۆ‌و دو ئیدارەیی بكاتەوە‪.‬‬ ‫هێزە عێراقییەكان‌و حەش����دی شەعبی‬ ‫رۆژی رابردو شاری كەركوكیان كۆنترۆڵكرد‪،‬‬ ‫حەش����دی شەعبی بەش����ێوەیەكی بەرچاو‬ ‫لە‌هێرش بۆ سەر ش����ارەكە دەردەكەوت‪.‬‬ ‫سیاس����ییەكی س����ەربەخۆی ئیس��ل�امی‬

‫بە‌جۆرێك لە‌"تەحەداكردن" بۆ كوردستان‌و‬ ‫دەرەوەی كوردستان ناودەبات‪.‬‬ ‫ئەبوبەكر عەلی‪ ،‬سیاس����ی سەربەخۆی‬ ‫ئیس��ل�امی دەڵێت "حەش����دی ش����ەعبی‬ ‫بەهەماهەنگ����ی كۆماری ئیس��ل�امی ئێران‬ ‫لەگۆرەپانەك����ە خۆی نمای����ش دەكات"و‬ ‫پێش����یوایە دەس����ەاڵتی ش����یعە لەعێراق‬ ‫بەشێكە لەس����تراتیژیەتێكی گەورە تر كە‬ ‫پەیوەندی بە‌سیاس����ەتی ئێ����ران‌و بەرەی‬ ‫شیعی لەرۆژهەاڵتی ناوەراست هەیە‪.‬‬ ‫ئەبوبەك����ر عەل����ی ك����ە یەكێ����ك ب����و‬ ‫لە‌بەرگریكارە سەرسەختەكانی ریفراندۆمی‬ ‫هەرێم����ی كوردس����تان بەپێچەوان����ەی‬ ‫هەندێك چاودێری سیاس����ییەوە پێی وایە‬ ‫پەالم����اردان‌و داگیركارییەكەی حەش����دی‬

‫شەعبی پەیوەندی بە‌بابەتی ریفراندۆمەوە‬ ‫نیە بەاڵم دەش����ڵێت"ئەو راستیەش بلێین‬ ‫نەمانتوان����ی س����ەربەخۆخوازانە ب����ەرەو‬ ‫هەنگاوە گەورەكە كە دەوڵەتی كوردستان‬ ‫هەن����گاو هەڵبگری����ن‪ ،‬یەكگرتویی خۆمان‬ ‫نیش����انی دونی����ای دەرەوە ن����ەدا تا ببنە‬ ‫پش����تیوانمان‪ ،‬ئێس����تا واڵتانی جیهان بێ‌‬ ‫الیەنن لەبەرامبەرمان"‪.‬‬ ‫ئەبوبەكر عەلی وتیش����ی"لە ئێس����تادا‬ ‫لە‌س����ەربەخۆیی دوركەوتوینەت����ەوە بەاڵم‬ ‫بەبروای من‪ ،‬كۆمەڵێك گۆرانكاری گەورە‬ ‫لەناوچەك����ە رودەدەن‪ ،‬بەتایب����ەت دوای‬ ‫هەڵوێس����تی ئەمری����كا ل����ە‌دژی كۆماری‬ ‫ئیس��ل�امی ئێران‪ ،‬گەلی كوردس����تان زۆر‬ ‫جار توشی نائومێدی كراوە بەاڵم دواجار‬

‫تەس����لیم نەبوە‪ ،‬ئێس����تاش ئەگەر سود‬ ‫لەهەڵەكان وەرنەگرین ناتوانین خۆمان بۆ‬ ‫گۆرانكارییەكان ئامادەبكەین"‪.‬‬ ‫لەكاتێك����دا كورد هی����وای هەبو بەوەی‬ ‫هاوپەیمانان لەسەر كێشەكانی بێنەدەنگ‬ ‫ب����ەاڵم جوڵ����ەی هێ����زە عێراقیی����ەكان‌و‬ ‫حەشدی شەعبی بەئاگاداری هاوپەیمانان‬ ‫رویداوە‪ .‬ئەبوبەكر عەلی پێی وایە"وێنەكە‬ ‫وا بە‌دونی����ا گەیش����توە ئ����ەوەی روی����دا‬ ‫لەكەرك����وك لەئەنجام����ی هاوكاریكردنی‬ ‫الیەنێكی كوردی بوە بۆ س����وپاو حەشدی‬ ‫شەعبی"‌و دەشڵێت"دەرفەتێكی گرنگمان‬ ‫لەدەستداوە‪ ،‬پارتی‌و یەكێتی لەئاستی ئەو‬ ‫دەرفەتەدا نەبون‪ ،‬بەتایبەتتر یەكێتی‪ ،‬ئەو‬ ‫حزبە‌هەر لەیەكەم جاریش زۆر بەنابەدڵی‬

‫س����نورەكان ببەنەوە بۆ هێڵی س����ەوز بۆ‬ ‫لەگەڵ ریفراندۆمی كوردستان بو"‪.‬‬ ‫پارتی‌و یەكێتی‪ ،‬دو حزبە‌دەسەاڵتدارەكەی بانی مەقان‌و قوش����تەپە كە پێش روخانی‬ ‫هەرێم یەكدی بە‌هۆكاری رادەس����تكردنی سەدام حوسێن بەدەست كوردەوە بون"‪.‬‬ ‫ش����اری كەرك����وك بە‌هێ����زە عێراقییەكان‬ ‫ئەبوبەك����ر عەلی بڕواش����ی وایە بەهۆی‬ ‫تۆمەتباردەك����ەن‪ ،‬راگەیاندنەكانیان دژی‬ ‫ئ����ەوەی كە یەكێت����ی‌و پارت����ی چەكیان‬ ‫یەكدی خستۆتەگەڕ‪.‬‬ ‫تۆمەتباركردنی یەكدیش لەالیەن ئەو دو لەبەردەستدایە‪ ،‬پاش روداوەكە مەترسی‬ ‫حزبەوە بە‌ئاستێكە مەترسی ئەوە دەكرێت ئەوە هەیە شەڕی ناوخۆی لێبكەوێتەوە‪.‬‬ ‫هەروەك ئەو سیاس����ییە س����ەربەخۆیە‬ ‫كە روداوەكە لە‌سنوری كەركوك دەربچێت‌و‬ ‫بەدوریش����ی نازانێ����ت كە دابەش����كردنی‬ ‫بگوازرێنەوە بۆ هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئەبوبەكر عەلی دەڵێت"بە‌بروای من لەم كوردس����تانی بۆ دو هەرێ����م لێبكەوێتەوە‬ ‫قۆناغە دوای كەركوك هەمو ئەو ناوچانەی ك����ە مەترس����یدارترین كاریگەری����ش‬ ‫پێش ش����ەری داعش بەدەس����ت كوردەوە بە‌"جیاكردن����ەوەی هەرێم����ی كەرك����وك‪،‬‬ ‫بون هەوڵ دەدرێت لێ����ی وەربگیرێتەوە‪ ،‬س����لێمانی‪ ،‬هەڵەبجە" دەزانێت‌و بەتایبەت‬ ‫ئەگەر ئەمەش����یان بۆ بچێتەسەر دورنیە ئەگەر هاوپەیمانان رێگەی ئەوە بدەن‪.‬‬

‫گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتو‪:‬‬

‫رادەستكردنی كەركوك بەهێزە عێراقییەكان پارتی‌و یەكێتی لێ ‌ی بەرپرسیارن‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر كەریم‬

‫گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتو رادەستكردنی‬ ‫كەركوك بە‌هێزە عێراقییەكان لەدوای‬ ‫شەهیدبون‌و برینداربونی زیاتر لەس ‌ێ‬ ‫هەزارو پێنج سەد پێشمەرگە لەشەڕی‬ ‫داعشدا‪ ،‬بە‌"هەڵەیەكی مێژویی"‬ ‫ناودەبەن‌و بەرپرسیارێتییەكەشی‬ ‫دەخەنە ئەستۆی پارتی‌و یەكێتی‪.‬‬ ‫ش���ۆڕش حاج���ی وتەبێ���ژی گ���ۆڕان‬ ‫بەئاوێن���ەی راگەیاند"یەكێت���ی‌و پارت���ی‬ ‫بەرپرس���ن بەرامب���ەر خوێن���ی ه���ەر‬ ‫پێشمەرگەیەك شەهید بوبێت یان بریندار‬

‫بوبێت ی���ان بەدیل گیرابێت بەرپرس���ن‬ ‫بەرامبەر دەس���كەوتەكانی گەلەكەمان‌و‬ ‫ئەو شكستەی بەسەرماندا هاتوە"‪.‬‬ ‫پێش���ی وایە كە هی���چ كاتێك خەڵكی‬ ‫كوردستان‌و دەس���تكەوتەكان‌و دواڕۆژی‬ ‫گەلی ك���ورد هێندەی ئێس���تا لەبەردەم‬ ‫مەترسی‌و هەڕەش���ەی ترسناك‌و نادیاردا‬ ‫نەب���وە ئەوەش بە‌"ئەنجامی سیاس���ەتی‬ ‫شكستخواردوی بەرپرسان‌و دەسەاڵتدارانی‬ ‫كوردستان" دەزانێت‪.‬‬ ‫وتەبێ���ژی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان‬ ‫وتیش���ی"هاواڵتیانی پارێزگای كەركوك‌و‬ ‫هێزی پێش���مەرگە‌و خەڵكی كوردس���تان‬ ‫بەگش���تی لەش���ەڕی روبەڕوبون���ەوەی‬ ‫تیرۆریستان‌و داگیركەران ببونە سمبولی‬

‫خۆڕاگ���ری‌و ش���انازی گەلەكەمان بەاڵم ریفراندۆم بوە كە پێش���تر ئەمان داوایان‬ ‫پارت���ی‌و یەكێتی لەئەنجامی سیاس���ەتە كردوە زەمینەس���ازی تەواوی بۆ بكرێت‬ ‫بەرژەوەندخوازەكانیان‌و نەخوێندنەوە بۆ بەاڵم لەوەشدا گوێیان لێنەگیراوە‪.‬‬ ‫ئەو وتشی"پارتی‌و یەكێتی بەبەرپرسیار‬ ‫ئەگەر‌و پێش���هاتەكان وایانكرد هەمو ئەو‬ ‫دەزانین بەرامب���ەر كەركوك‌و دۆخی ئەو‬ ‫سەروەریانە بكەونە مەترسیەوە"‪.‬‬ ‫هەرچی وتەبێژی كۆمەڵی ئیسالمیشە شارە‌و هەڵەیەكی مێژوییان ئەنجامدا"‪.‬‬ ‫رێبوار حەمەد وێڕای ئەوەی كە باسی‬ ‫رێبوار حەمەد ئام���اژەی بەوەكرد ئەوان‬ ‫ب���ەر لە‌ریفران���دۆم هەڵوێس���تی خۆیان لەوە ك���رد كە ئەوان بەهیچ ش���ێوەیەك‬ ‫بە‌پارت���ی‌و یەكێتی وتوە لەبارەی ئەوەی ش���ەرعیەت نادەن بە‌هێرش���ی عێراق بۆ‬ ‫كە هێزەكان���ی كوردس���تان یەكبخرێن‌و سەر هەرێمی كوردس���تان‌و پێیانوایە كە‬ ‫یەكڕی���زی ماڵ���ی كورد ب���ەدی بهێنرێت نابێ���ت حكومەتی عێراق ئ���ەو ئەزمونە‬ ‫بەاڵم گوێیان لێنەگیراوە‌و ئەوەش دوێنێ تااڵنە دوب���ارە بكاتەوە‌و پەنا بۆ ش���ەڕ‬ ‫لەكەركوك رویدا س���ەلمێنەری راس���تی ببات تاكە ڕێگەی چارەسەریش بە‌گفتوگۆ‬ ‫دەزانێت‪.‬‬ ‫قسەكانیانە‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئەوەی لەكەرك���وك ڕوی���دا‬ ‫هەروەها پێشی وایە ئەوە بەرئەنجامێكی‬

‫كەركوك‪،‬‬ ‫بازاڕی هەولێرو سلێمانی سست كرد‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫"ئەم شەو سێ‌ كاتژمێر خەوتوم بەردەوام‬ ‫سەیری كەناڵەكانی راگەیاندنم دەكرد‬ ‫لەسەر ڕەوشی شاری كەركوك‌و هێزەكانی‬ ‫پێشمەرگەو حەشدی شەعبی‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەم بەیانییە جیاواز لەرۆژانی دیكە‬ ‫چەند كاتژمێرێك درەنگتر هاتمە بازاڕ‌و‬ ‫دوكانم كردوە"‪ .‬ئەمە قسەی هەندرێن‬ ‫ئەبوبەكر خاوەنی فرۆشگای موبایلە‬ ‫لەشەقامی مەولەوی شاری سلێمانی كە‬ ‫دوێنێ(دوشەممە) وای بە‌ئاوێنە وت‪.‬‬ ‫جوڵ����ەی هێزە عێراقییەكان‌و حەش����دی‬ ‫ش����ەعبی بەرەو كەرك����وك لە‌درەنگانێكی‬ ‫شەوی شەممە لەس����ەر یەكشەممەدا هەر‬ ‫هەندرێ����ن ئەبوبەكری نیگ����ەران نەكردوە‬ ‫بەڵك����و مایەی نیگەرانی بەش����ێكی زۆری‬ ‫هاواڵتیانی ش����ارەكانی هەولێر‌و سلێمانی‬ ‫بوە‪ ،‬ئەوەش وایكردبو بازاڕەكان تاڕادەیەك‬ ‫چۆڵ بن‪ ،‬ب����ەاڵم بەنزینخان����ەكان بەهۆی‬ ‫ترسەوە بەرنەدەكەوتن‪.‬‬ ‫هەندرێن ئەبوبەكر وتیش����ی"تا ئێستاش‬ ‫دراوس����ێ‌ دوكانەكەم دوكانی نەكردۆتەوە‪،‬‬ ‫ئەم����ڕۆ ب����ازاڕ هێن����دە چ����ۆڵ ب����و هیچم‬ ‫نەفرۆش����توە‌و بەه����ۆی ئ����ەوەی خەڵكی‬ ‫نایەوێت بێت����ە بازاڕو ترس����ی لەدۆخەكە‬ ‫هەیە"‪.‬‬ ‫بەاڵم وریا خاوەنی خواردەمەنی رۆژئاوا‬ ‫لە‌بازاڕی شاری سلێمانی كاتێك سەرقاڵی‬ ‫ئامادەكردن����ی خ����واردن ب����و ب����ۆ تەنیا‬ ‫هاواڵتییەكی نێو دوكانەكەی بەپێچەوانەی‬ ‫خاوەن فرۆش����گای مۆبایلەكەوە لەكاتژمێر‬ ‫حەوت����ی بەیانییەوە هاتۆتە بازاڕ باس����ی‬ ‫لەوەك����رد كە لەس����ەدا ‪ 60‬لەچ����او رۆژی‬ ‫رابردودا بازاڕیان روی لە‌كەمی كردوە‪.‬‬ ‫وتیش����ی"لە هەمو دۆخێكی لەو جۆرەدا‬ ‫ب����ازاڕ چۆڵ دەبێت هەربۆی����ە ئەوە یەكەم‬

‫جار نییە‪ ،‬هەم بەهۆی كاریگەری قەیرانی‬ ‫ئاب����وری لەكوردس����تان‌و ه����ەم بەه����ۆی‬ ‫بارودۆخی كەركوكەوە بازاڕ تەواو چۆڵە"‪.‬‬ ‫خاوەنی زەرەنگەری س����ەنگاو لە‌حەوزە‬ ‫وش����كەكەی ش����اری س����لێمانی‪-‬ش باسی‬ ‫لەوە كرد ك����ە زۆربەری كڕیارەكانی ئەوان‬ ‫ژن����ان‌و كچانن‌و وتیش����ی"بازاڕ زۆر چۆڵەو‬ ‫مش����تەریەكانمان لەم ڕۆژانەدا نایەنە بازاڕ‬ ‫كە وەك خۆش����تان دەیبین����ن ژمارەیەك‬ ‫لەدوكاندارەكانی هاوڕێم دوكانیان داخستوە‬ ‫ترس����یان لەدۆخەكە هەیەو نازانن لەبازاڕدا‬ ‫چی دەگوزەرێت‌و ترس����یان لە‌قڵیشانەوەی‬ ‫دۆخەكە هەیە"‪.‬‬ ‫سەرەڕای نەبونی بازاڕو چۆڵی شەقام‌و‬ ‫قەیسەری‌و دوكان‌و بازاڕەكان بەپێچەوانەوە‬ ‫بەنزینخان����ەكان بەرنەدەكەوت����ن‌و جمەی‬ ‫دەهات چەندین ئۆتۆمبیل بەقافڵەو بەڕیز‬ ‫وەستابون بۆ بەنزین‪.‬‬ ‫مام ڕەسوڵ كە ئەو ڕۆژە ئۆتۆمبیلەكەی‬ ‫هێنابوە دەرەوە‌و لەبەردەمی بەنزینخانەیەك‬ ‫وەستابو بۆ بەنزین وتی"لەم كاتانەدا قات‌و‬ ‫كڕی پەیدادەبێت‌و خەڵكی ترس����ی هەیەو‬ ‫منیش وەك ئەو خەڵكە دەترس����م بەنزین‬

‫نەمێنێ����ت هەربۆیە هات����وم ئۆتۆمبیلەكەم‬ ‫پڕبكەم لەبەنزین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی"ئەوە م����اوەی دو كاتژمێ����رە‬ ‫وەس����تاوم هێش����تا بەنزینم بەرنەكەوتوە‌و‬ ‫چاوەڕێ دەكەم تا ب����ەرم دەكەوێت بەاڵم‬ ‫ئەوەی باشە بەنزین هەیە"‪.‬‬ ‫بازاڕەكانی هەولێریش بە‌هەمان شێوەی‬ ‫ش����اری س����لێمانی چۆڵی‌و كشوماتی باڵی‬ ‫بەسەردا كێشابون‪ .‬یاسین‪ ،‬هاواڵتی شاری‬ ‫سلێمانی‪ ،‬كە بەمەبەستی كڕینی ئەشیای‬ ‫ئۆتۆمبێل چوبوە شاری هەولێر وتی" شاری‬ ‫هەولێ����ر جوجۆڵی زۆری پێ����وە دیارنەبو‬ ‫چەن����د كاتژمێرێك چاوەڕێ����ی ئەو خاوەن‬ ‫دوكانەكەم كرد كە ئەشیای ئۆتۆمبیلەكەم‬ ‫لێدەكڕی پرس����یارم لێكرد ب����ۆ وا درەنگ‬ ‫دوكان دەكەیتەوە‪ ،‬ئەو لە‌وەاڵمدا پێ‌ی وتم‬ ‫خەڵكی لە‌شەوەوە وەك خۆبەخش چونەتە‬ ‫س����ەنەگەرەكانی پێش����مەرگە بۆ ش����اری‬ ‫كەركوك تۆش داوای ئەوەم لێدەكەیت بۆ‬ ‫دوكانم نەكردۆتەوە بۆ خەڵكی دەزانێت چی‬ ‫دەگوزەرێت‌و چی بەس����ەردێت‌و زەمانەتی‬ ‫ژیانمان هەیە لەم واڵتە تا دڵمان خۆشبێت‬ ‫دوكان بكەینەوە"‪.‬‬

‫هەڵەكانی پارت���ی‌و یەكێتی دەردەخات‌و‬ ‫گوێنەدان بەڕای نێودەوڵەتی هۆكارێك بو‬ ‫كە كوردی بێ‌ پشتیوان كرد‌و نەیارەكانی‬ ‫ك���وردی وەك ئێ���ران‌و عێ���راق‌و توركیا‬ ‫یەكست‌و ئەوەش كوردی الوازكرد"‪.‬‬ ‫ئەندامی مەكتەبی سیاس����ی یەكگرتوی‬ ‫ئیسالمی كوردستان دكتۆر موسەننا ئەمین‬ ‫جیاواز لەقسەكانی وتەبێژی گۆڕان‌و كۆمەڵ‬ ‫وتی "ئێم����ە وەك یەگگرتوی ئیس��ل�امی‬ ‫كوردس����تان خوێندنەوەی ئەوە بۆ دۆخی‬ ‫كەرك����وك دەكەین ڕێكەوتنێك����ە لەنێوان‬ ‫حكومەتی عێراقی‌و پارتی‌و یەكێتی‌و لەسەر‬ ‫فرۆش����تنی نەوت‪ ،‬هەرچەندە هێشتا زوە‬ ‫قسە لەسەر ئەوە بكرێت بەاڵم ئەوە ڕونە‬ ‫بەشێكی سەركردایەتی یەكێتی هێزەكانیان‬

‫لەكەركوك كشاندۆتەوە‌و بەرگریان نەكردوە‬ ‫ڕەنگە دەستخۆش����یەكیش لەبەرامبەر ئەو‬ ‫هەڵوێس����تە لەالیەن بزوتنەوەی گۆڕانەوە‬ ‫هەبێت ب����ەاڵم گومانیش دەكرێت پارتیش‬ ‫بەش����داربێت هەرچەندە هێش����تا دۆخەكە‬ ‫ڕون نییە"‪.‬‬ ‫ئەو وتیشی"هەرچی دەستی لەم دۆخەدا‬ ‫هەبێت بەتایبەت پارتی‌و یەكێتی دەبێت‬ ‫باجەكەی بدات كە پەیوەندی بەشوناسی‬ ‫ش���اری كەركوكەوە هەی���ەو پەیوەندی‬ ‫بەبڕی سێ‌ س���ەدو پەنجا هەزار بەرمیل‬ ‫نەوت���ی كەركوكەوە هەیە ل���ەو ناوچەیە‬ ‫كە پارتی‌و یەكێتی بەبێ‌ یاس���ا بەكاریان‬ ‫دەهێنا هەربۆیە حكومەتی عێراقی بڕیاری‬ ‫دابو ئەو ناوچانە بگەڕێتەوە"‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتی‪:‬‬

‫‪3‬‬

‫زۆر سەیرە كەس نازانێت نەجمەدین کەریم لەكوێیە؟‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫فەرید ئەسەسەرد‪ ،‬ئەندامی‬ ‫سەرکردایەتی یەکێتی نیشتمانی‬ ‫کوردستان لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "لێرە بەدواوە ئەو‬ ‫دەستڕۆشتوییەی كورد لە‌ناوچە‬ ‫جێناكۆكەكان هەیبو وەكو جارانی‬ ‫لێ نایەتەوە‪ ،‬ئەو ناوچانە بەتایبەت‬ ‫كەركوك بەرەو ئیدارەی هاوبەش‬ ‫دەچن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬یەكێتی لەكوێی ئ���ەو روداوی‬ ‫هێرش���كردنە س���ەر كەركوكدای���ە كاتێك‬ ‫تۆمەتب���ار دەكرێ���ت ب���ەوەی رێككەوتنی‬ ‫پێش���وەختی ك���ردوە ب���ۆ هاتن���ی هێزە‬ ‫عێراقییەكان؟‬ ‫فەرید ئەسەس���ەرد‪ :‬رەنگ���ە خەڵكانێك‬ ‫وەكو روداوێكی كتوپڕ سەیری روداوەكەیان‬ ‫كردبێ���ت‪ ،‬بەاڵم ئ���ەوەی لەكەركوك رویدا‬ ‫پێشبینیكراو بو‪ ،‬هێزێكی زۆر هێنرابو‌و هەمو‬ ‫كات ئەگەری هێرشی ئەو هێزە لەئارادابو‪.‬‬ ‫هێرش���یان لەناوچەی تەلوەرد دەستپێكرد‌و‬ ‫لەوێ ش���ەڕ رویدا‌و ئەو هێزەی پێشمەرگە‬ ‫كە لەوێ بو ش���كا‌و گەڕایەوە‪ ،‬ئەو هێزەی‬ ‫ئەوێش زۆربەی زۆری یەكێتی بو‪ .‬بەاڵم كە‬ ‫ئەو هێزە ش���كا‪ ،‬هێزەكانی پارتی هەمویان‬ ‫چۆڵیان كرد‌و بۆ ش���اردنەوەی پاشەكشەی‬ ‫خۆیان وتیان یەكێتی پاشەكشەی كردوە‌و‬ ‫رێككەوتنی كردوە لەگەڵ بەغدا‌و كەركوكی‬ ‫فرۆش���توە‪ .‬لەكاتێك���دا من ب���ەو بەڵگەیە‬ ‫ئەم قس���ەیە دەك���ەم كە هەمو ش���ەهید‌و‬ ‫برین���دارەكان لە‌یەكێتین‌و پارتی لەو هەمو‬ ‫هێ���زەی لە‌كەركوك هەیبو یەك ش���ەهید‌و‬ ‫برینداری نییە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كەواتە هیچ رێكەوتنێك نەبوە؟‬ ‫فەری���د ئەسەس���ەرد‪ :‬نەخێ���ر‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەگ���ەر رێككەوتن هەبوایە ئەوان بەش���ەڕ‬ ‫نەدەگەڕان���ەوە‪ .‬رێككەوتن بەو جۆرەیە كە‬ ‫جۆری هێزەكە‌و ژمارەی هێزەكە‌و لەكوێوە‬ ‫بڕوات‌و لەكوێ نیشتەجێ ببێت دیاری بكرێت‬ ‫بەاڵم راستیەكەی ئەوەیە كە شەڕێك رویدا‬ ‫ئەوەش بەڵگەی ئەوەیە رێككەوتن نەبوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بۆچی پارتی‌و یەكێتی نەیانتوانی‬ ‫لە‌كۆبون���ەوەی دو رۆژ لەمەوبەری دوكاندا‬ ‫ئەو كێشانە یەكالبكەنەوە؟‬ ‫فەرید ئەسەس���ەرد‪ :‬ئ���ەو كۆبونەوەیەی‬ ‫دوكان بە‌ئەنجامەكەی���دا ك���ە پێنج خاڵ بو‬ ‫دەریدەخ���ات ش���ێواویەكی زۆری تێدابوە‪،‬‬

‫هیچ بڕیارێك���ی یەكالكەرەوەی���ان نەداوە‪،‬‬ ‫راگەیەن���دراوی كۆبونەوەك���ە یەكجاری���ش‬ ‫وش���ەی ریفراندۆم���ی بەكارنەهێن���اوە‪.‬‬ ‫بەشێوەیەكی زۆر ش���ەرمنانە باسیان لەوە‬ ‫كردوە وتوێژ لەگەڵ بەغدا بكرێت لەس���ەر‬ ‫بنەمای پرەنس���یپە دەس���تورییەكان‪ ،‬واتە‬ ‫بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ دانیان بەوەدا ناوە‬ ‫كە ئەوان ئامادەن لەچوارچێوەی دەستوری‬ ‫عێراقدا وتوێژبكەن واتە ویستویانە هەندێك‬ ‫بەس���وكتر ئەو بابەت���ە دەربب���ڕن‪ .‬بەاڵم‬ ‫لە‌خاڵ���ی پێنجەمدا رایانگەیاندوە كە بەهیچ‬ ‫شێوەیەك رازی نین هێزی عێراق بگەڕێتەوە‬ ‫ب���ۆ كەركوك‪ .‬ئەوەش خاڵەكەی پێش���وی‬ ‫هەڵوەش���اندۆتەوە كە باس لە‌وتوێژدەكات‪،‬‬ ‫ئەو بەیاننامەیە گەیشتۆتە دەست بەغدا هیچ‬ ‫لێی تێنەگەیش���تون‪ ،‬بۆیە ئەوە دۆخەكەی‬ ‫بەرەو ش���ەڕ ب���رد‪ .‬ئ���ەوەش لەكاتێكدایە‬ ‫پێش���تر ئێم���ەی ئەندامان���ی ئەنجومەنی‬ ‫س���ەركردایەتی پەیوەندیمان بە‌فەرماندەی‬ ‫میحوەرەكانی پێشمەرگە كردوە وتویانە كە‬ ‫ناتوان بۆ ماوەیەكی زۆر بەرگەی هێرش���ی‬ ‫چاوەڕوانك���راوی هێ���زە عێراقییەكان بگرن‬ ‫بەاڵم ئەمە لەالیەن سەركردایەتی كوردەوە‬ ‫بەهەند وەرنەگیرا‪.‬‬ ‫مەسعود بارزانی‌و‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بەه���ۆی روداوەك���ەی كەركوك‬ ‫هەس���تدەكرێت یەكێت���ی ب���ۆ یەكێ���ك‬ ‫لە‌گروپەكان���ی ناوخۆی كە ج���اران بە‌باڵی‬ ‫فەرید ئەسەس���ەرد‪ :‬ئەوە ش���تێكی زۆر‬ ‫بوبێتەوە؟‬ ‫دەستڕۆیش���تو ناودەبرا یەكالیی‬ ‫س���ەیرە بۆ ئێم���ەش‪ .‬چونك���ە پارێزگاری‬ ‫تۆمەتبار‬ ‫‌رێككەوتنەكە‬ ‫هەر ئەو گروپەش بە‬ ‫پارێزگایە كە توشی شەڕ بوە لۆژیكی نییە‬ ‫بەغدا؟‬ ‫دەكرێت لەگەڵ‬ ‫لەپڕێك���دا پارێزگاكەی خۆی بەجێبهێڵێت‌و‬ ‫‌كەركوك‬ ‫ە‬ ‫ل‬ ‫ئ���ەوەی‬ ‫ئەسەس���ەرد‪:‬‬ ‫فەرید‬ ‫كەس نەزانێ���ت لەكوێی���ە؟ النیكەم دەبو‬ ‫بەڵكو‬ ‫نەبوە‬ ‫سیاس���ی‬ ‫پرس���ێكی‬ ‫رویداوە‬ ‫بەیاننامەیەك دەربكات ی���ان لە‌تەلەفزیۆن‬ ‫كاریگەری‬ ‫بۆیە‬ ‫بوە‬ ‫س���ەربازی‬ ‫پرس���ێكی‬ ‫دەربكەوتایە یان لەن���او خەڵكەكەی خۆی‬ ‫زۆری لەسەر كێشە ناوخۆییەكانی یەكێتی بوایە‌و مشوری ئەو خەڵكەی بخواردایە كە‬ ‫نەبوە‪ ،‬كێش���ە ناوخۆییەكان���ی یەكێتیش لە‌شارەكە ئاوارە بون‪ .‬بەدڵنیاییەوە كەس‬ ‫كاریگەری لەس���ەر روداوەكە نەبوە‪ ،‬بەاڵم نەیدیوە‌و نازانین لەكوێیە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر باس لەوە بكەیت ك���ە ئەو روداوە‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬جگە ل���ەوەی ت���ۆ پێتوایە كە‬ ‫چەن���د لە‌قازانجی تیمێكە‌و چەند لە‌قازانجی نەجمەدین كەریم جارێك���ی دیكە نابێتەوە‬ ‫گروپێكی دیكە ئەوە شتێكی ترە‪ ،‬لەئێستادا پارێزگاری كەركوك بەاڵم ئەندامی مەكتەبی‬ ‫دیاریش نییە ئەوە بەالی كێدا دەشكێتەوە‪ .‬سیاسی حزبەكەتانە‪ ،‬كەچی ئەمڕۆ هەندێك‬ ‫بۆ نمونە پارێزگاری كەركوك‪ ،‬من پێموایە بەرپرس���ی یەكێت���ی تۆمەتباری���ان دەكرد‬ ‫جارێكی دیكە ناتوانێت لەكەركوك ببێتەوە بەوەی ك���ە ئەو یەكێتی نییە؟ بۆچی ئەمە‬ ‫مەكتەبی سیاس���ی یەكێتی‪ .‬ئەو لێدوانانە‬ ‫بە‌پارێ���زگار‌و هەر دەبێ���ت یەكێكی دیكە رودەدات؟‬ ‫دابنرێ���ت‌و ئ���ەوەش یەكێت���ی لەناوخۆی‬ ‫فەرید ئەسەس���ەرد‪ :‬دكت���ۆر نەجمەدین رەنگە لەوە بوبێت كە هەندێك هەن ناڕازین‬ ‫ئەمە‬ ‫یەكالی���ی دەكات���ەوە‪ ،‬رەنگ���ە تەنیا‬ ‫ت���ا ئێس���تا ئەندام���ی مەكتەبی سیاس���ی لە‌ئەدای بەوهۆیەوە بۆچونی تایبەتی خۆی‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫پەیوەندی بە‌ناوخۆی یەكێتییەوە‬ ‫یەكێتییە‌و بەوشێوەیەش مامەڵەی لەگەڵدا دەربڕیوە لەسەری‪.‬‬ ‫ئێس���تا‬ ‫تا‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ل���ەدوای روداوەكە‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬پاش ئەوەی رویدا دەبێت كورد‬ ‫دەكرێ���ت‪ ،‬ئەوەش ماف���ی خۆیەتی چونكە‬ ‫دەزانن‬ ‫ئێوە‬ ‫نەجمەدین كەریم دی���ار نییە‪،‬‬ ‫هەڵبژێردراوی كۆنگرەی���ە‌و هیچ رێگرییەك چی بكات؟‬ ‫لەكوێیە؟‬ ‫فەرید ئەسەس���ەرد‪ :‬پ���اش ئەوە دەبێت‬ ‫لەبەردەمی نییە بۆ كاركردن وەك ئەندامی‬

‫لێرە بەدواوە ئەو‬ ‫دەستڕۆشتوییەی كورد‬ ‫لە‌ناوچە جێناكۆكەكان‬ ‫هەیبو وەكو جارانی‬ ‫لێ نایەتەوە‬

‫البردنی نەجمەدین کەریم‪:‬‬ ‫کودەتایەک‬ ‫لەناو کودەتایەکدا‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌ره‌به‌یانی‌ دوش����ه‌ممه‌ی‌ رابردو‬ ‫له‌كه‌رك����وك رویدا‪ ،‬وێڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����ێك‬ ‫له‌ملمالنێكانی‌ ناوخۆی‌ یه‌كێتی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫باڵێ����ك یه‌كالیی‌ ك����رده‌وه‌و پێگ����ه‌ی‌ به‌هێز‬ ‫ك����ردن‪ ،‬ه����اوكات زه‌بروه‌ش����اندنێكیش بو‬ ‫له‌ریفراندۆمه‌كه‌ی‌ مه‌سعود بارزانی‌‪.‬‬

‫نەجەمەدین کەریم‌و کۆسرەت رەسوڵ‬ ‫مامەڵ���ە لەگەڵ واقیعێكی تر بكەین ئەویش‬ ‫ئەوەیە كە هێزەكانی عێراق گەڕاونەتەوە بۆ‬ ‫كەركوك‪ ،‬لەسبەینێوە دەبێت دەستبكرێت‬ ‫بە‌رێككەوتنێك���ی مەیدان���ی لەچوارچێوەی‬ ‫پارێزگای كەركوك سەبارەت الیەنە ئەمنی‌و‬ ‫سیاس���ی‌و س���ەربازییەكانی ناوخ���ۆی ئەو‬ ‫پارێزگایە‪ ،‬بۆ نمونە بەغدا هەر لەسەرەتاوە‬ ‫پێش���نیاری كردب���و كە گەڕان���ەوەی هێزە‬ ‫عێراقییەكان بۆ پارێزگاك���ە بەمانای ئەوە‬ ‫نایەت كە پێش���مەرگە ئ���ەوێ چۆڵ بكات‪.‬‬ ‫دەتوانرێ���ت بونی ه���ەردوال لەچوارچێوەی‬ ‫رێككەوتنێك���دا رێكبخرێت‪ .‬بەاڵم ئەمە بەو‬ ‫مانایە دێت كە تەنیا لەگەڵ هێزە نیزامییە‬ ‫عێراقییەكاندا رێككەوتن بكرێت‪ ،‬حەش���دی‬ ‫ش���ەعبی بەهیچ ش���ێوەیەك نابێ���ت لەناو‬ ‫پارێزگای كەركوك‌و لە‌شارەكەدا هەبێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬روانگەی یەكێتی بۆ بەڕێوەبردنی‬ ‫ئیدارەی كەركوك لەداهاتودا چۆنە؟‬ ‫فەرید ئەسەس���ەرد‪ :‬م���ن پێموایە لێرە‬ ‫بەدواوە ئەو دەستڕۆشتوییەی كورد لە‌ناوچە‬ ‫جێناكۆك���ەكان هەیب���و وەك���و جارانی لێ‬ ‫نایەتەوە‪ ،‬ئ���ەو ناوچانە بەتایبەت كەركوك‬ ‫بەرەو ئیدارەی هاوبەش دەچن‪.‬‬

‫یه‌كێت����ی‌ ماوه‌یه‌ك����ی‌ زۆره‌ به‌ده‌س����ت‬ ‫ناكۆكی‌‌و ملمالنێ����ی‌ باڵه‌كانیه‌وه‌ گیرۆده‌یه‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئه‌نجامدان����ی‌ ریفراندۆم‌و كۆچی‌ دوایی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬پێده‌چێت ماڵی‌ تاڵه‌بانی‌‌و ئێران‌و‬ ‫هیچزه‌ شیعییه‌ عێراقیه‌كانیش بیانه‌وێ‌ ئه‌م‬ ‫ناكۆكییان����ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ كوڕه‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫ماڵ����ه‌ یه‌كالیی‌ بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ له‌چه‌ند رۆژی‌‬ ‫راب����ردودا به‌ه����ۆی‌ مه‌رگی‌ م����ام جه‌الله‌وه‌‬ ‫زۆرترین تیش����كیان له‌سه‌ر بوه‌‪ ،‬رێككه‌وتنی‌‬ ‫هادی‌ غامری‌‌و حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ له‌گه‌ڵ‌ بافلدا‪،‬‬ ‫باشترین ئاماژه‌یه‌ بۆ پشتگیریكردنیان له‌وه‌ی‌‬ ‫له‌قۆناغی‌ دوای‌ تاڵه‌بانیدا ده‌سه‌اڵتی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ده‌ستی‌ ئه‌م گه‌نجه‌دا چڕ بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌كه‌ركوك رویدا‪ ،‬له‌دو ئاس����تدا‬ ‫ئامانج����ی‌ ئه‌مان����ی‌ به‌دیهێن����ا‪ :‬یه‌كه‌میان‪،‬‬ ‫نه‌جمه‌دی����ن كه‌ریم البرا كه‌ ده‌مێكه‌ كاری‌ بۆ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬به‌اڵم به‌هۆی‌ پش����تگیری‌ كۆسره‌ت‬ ‫ره‌س����وڵ‌‌و پارتییه‌وه‌ به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی‌ ئه‌م‬ ‫خواس����ته‌یان زه‌حم����ه‌ت بو‪ .‬هاتن����ی‌ هێزه‌‬ ‫عێراقیی����ه‌كان بۆ كه‌ركوك خاڵ����ی‌ كۆتایی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ ئ����ه‌م پارێ����زگاره‌ی‌ كه‌رك����وك‬ ‫ب����و‪ .‬هاوكات زه‌بر وه‌ش����اندن بو له‌و هێزی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌یه‌ی‌ كه‌ ركه‌ب����ه‌ره‌ به‌هێزه‌كانی‌‬ ‫ماڵ����ی‌ تاڵه‌بان����ی‌ سه‌رپه‌رش����تیان ده‌كرد‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‌و شێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫مس����ته‌فا‌و مه‌حمود سه‌نگاوی‌‪ ،‬كه‌ به‌شكاوی‌‬ ‫لێی‌ هاتنه‌ده‌ر‪.‬‬ ‫دوه‌میش����یان‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌كه‌رك����وك رویدا‬ ‫زه‌بروه‌ش����اندن بو له‌ركه‌ب����ه‌ره‌ دێرینه‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬كه‌ پارتی‌و بارزانییه‌‪ ،‬ماڵی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫له‌س����ه‌روه‌ختی‌ ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆمدا زۆر‬ ‫هه‌وڵیاندا ئه‌نجامدنه‌ك����ه‌ی‌ په‌كبخه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌یان بۆنه‌چوه‌سه‌ر‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ ئه‌م رێككه‌وتنه‌یانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ هێزه‌‬ ‫ش����یعییه‌كان س����نورێك بۆ ده‌سه‌اڵتی‌ تاك‌و‬ ‫ره‌های‌ بارزانی‌ دابنێن‪.‬‬

‫ل ‌ه ‪ 5‬كاتژمێردا روبه‌ری ‪ 12‬هه‌زار كیلۆمه‌تر له‌خاكی كوردستان له‌ده‌ستدرا‬ ‫ئا‪ :‬محه‌مه‌د ره‌ئوف‬ ‫له‌ماوه‌یه‌كی‌ زۆر كورتی‌ چاوه‌ڕوان‬ ‫نه‌كراودا كه‌ركوك‌و روبه‌رێكی‌ فراوان‬ ‫له‌خورماتوو قه‌ره‌ته‌په‌و داقوق‌و‬ ‫جه‌له‌وال‌و سه‌عدیه‌ كه‌ ده‌كه‌ونه‌ ناوچه‌‬ ‫كوردستانیه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫به‌روداوێكی هه‌ژێنه‌ر داده‌نرێت كه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی سێ ساڵی رابردوودا به‌خوێنی‬ ‫‪ 1700‬پێشمه‌رگه‌ی شه‌هیدو زیاتر له‌‪12‬‬ ‫هه‌زار برینداری پێشمه‌رگه‌ پارێزراو بو‪.‬‬

‫هاوشێوه‌ی ئه‌م رووداوه‌‬ ‫له‌رۆژی ‪2014/8/3‬‬ ‫به‌هۆی هێرشی‬ ‫داعشه‌وه‌ له‌یه‌ك شه‌ودا‬ ‫کورد له‌شه‌نگال‌و‬ ‫ناوچه‌كانی ده‌وربه‌ری‬ ‫موسڵ روبه‌ری‬ ‫(‪ )10420‬كم‪ 2‬به‌رێژه‌ی‬ ‫‪%25‬ی كۆی خاكی‬ ‫ناوچه‌ی جێناكۆكی‬ ‫له‌ده‌ست دا‬

‫ئ���ه‌وه‌ی له‌م���اوه‌ی ‪ 5‬كاتژمێ���ردا‬ ‫له‌كه‌رك���وك‌و به‌ش���ێك له‌ناوچ���ه‌‬ ‫كوردستانیه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم روویدا‬ ‫له‌ده‌ستدانی زیاتر له‌‪ 12000‬كم‪ 2‬له‌خاكی‬ ‫كوردس���تان بو‪ ،‬به‌و پێی���ه‌ی پارێزگای‬ ‫كه‌رك���وك به‌ت���ه‌واوی كه‌وته‌ ده‌س���تی‬ ‫حه‌شدی ش���ه‌عبی‪ ،‬قه‌زای دوزخورماتوو‬ ‫له‌پارێ���زگای س���ه‌اڵحه‌دین‌و ناحیه‌كانی‬ ‫جه‌له‌والو قه‌ره‌ته‌په‌و جه‌باره‌ له‌پارێزگای‬ ‫دیال���ه‌‪ ،‬كه‌ چاوه‌رێ ده‌كرێت ناوچه‌كانی‬ ‫دیكه‌ش بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پارێ���زگای كه‌رك���وك روبه‌ره‌ك���ه‌ی‬ ‫(‪ 9679‬كم‪)2‬یه‌و له‌چوار قه‌زا پێكهاتووه‌‬ ‫ئه‌ویش (ق���ه‌زای ناوه‌ند‪ ،‬داقوق‪ ،‬دبس‪،‬‬ ‫حه‌ویجه‌)‪ ،‬له‌گه‌ڵ ‪ 12‬ناحیه‌‪ ،‬له‌كۆی ئه‌و‬ ‫نه‌وتی له‌رێگه‌ی بۆری نه‌وتی هه‌رێمه‌وه‌ دوزخورمات���و خاك���ی كوردس���تانیه‌‬ ‫قه‌زاو ناحێیانه‌ له‌دوای هاتنی داعشه‌وه‌‪ )3156( ،‬كم‪.2‬‬ ‫ئه‌مه‌ سه‌ڕه‌رای ئه‌وه‌ی كۆنترۆڵكردنی ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌ ك���راون‪ ،‬به‌تایبه‌تیش روبه‌ره‌كه‌ی (‪ )3365‬كم‪ 2‬له‌گه‌ڵ س���ێ‬ ‫قه‌زاكان���ی ناوه‌ندی كه‌رك���وك‌و دبس‌و‬ ‫داق���وق له‌ژێر كۆنترۆڵی پێش���مه‌رگه‌دا پێن���ج كێڵگ���ه‌ی نه‌وت���ی له‌پارێزگای زۆرین���ه‌ی له‌ژێرده‌س���تی پارتیدا بووه‌‪ ،‬ناحی���ه‌‪ ،‬ناوه‌ندی ق���ه‌زای دوزخورماتو‬ ‫بووه‌ له‌گ���ه‌ڵ ‪ 8‬ناحی���ه‌‪ ،‬واتا (‪ )6500‬كه‌ركوك (ئاڤانا‪ ،‬بای حه‌سه‌ن‪ ،‬جه‌مبور‪ ،‬به‌تایبه‌تیش هاڤاناو بای حه‌س���ه‌ن) كه‌ بە‌به‌شێكی زۆری ناوچه‌كانی ده‌وروبه‌ری‬ ‫كم‪ ،2‬ته‌نها قه‌زای حه‌ویجه‌و ناحیه‌كانی بابه‌گوڕگ���وڕ‪ ،‬خه‌باز) كه‌ كۆی گش���تی به‌هه‌ردوكیان زیاتر له‌‪ 265‬هه‌زار به‌رمیل له‌ژێر كۆنترۆڵی هێزی پێش���مه‌رگه‌دابو‪،‬‬ ‫زاب‌و ره‌ش���ادو ری���ازو عه‌باس���ی له‌ژێر به‌هه‌رپێنج بیره‌ك���ه‌ ‪ 425‬هه‌زار به‌رمیل نه‌وت به‌رهه‌مده‌هێنن‪ .‬له‌گه‌ڵ سه‌ربازگه‌ی ئه‌ویش له‌الیه‌ن حه‌ش���دی ش���ه‌عبیه‌وه‌‬ ‫كۆنترۆڵكرا به‌نزیكه‌ی ‪ 3000‬كم‪.2‬‬ ‫كۆنترۆڵی داعشدا بوه‌و له‌الیه‌ن حه‌شدی ن���ه‌وت رۆژان���ه‌ به‌رهه‌مده‌هێنن‪ ،‬كه‌ له‌و كه‌ی وه‌ن‌و فڕۆكه‌خانه‌ی كه‌ركوك‪.‬‬ ‫له‌پارێزگای دیاله‌ كه‌ روبه‌ری ناوچه‌ی‬ ‫له‌پارێزگای س���ه‌اڵحه‌دین‪ ،‬كه‌ قه‌زای‬ ‫ش���ه‌عبیه‌وه‌ رزگاركرا‪ ،‬ك���ه‌ روبه‌ره‌كه‌ی كێڵگانه‌وه‌ زیاتر له‌(‪ 350‬هه‌زار) به‌رمیل‬

‫هەاڵتنی هاواڵتیان لەکەرکوک‬ ‫كوردستانی (‪ )13884‬كم‪ ،2‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫ناحیه‌كان���ی (جه‌ل���ه‌وال‪ ،‬قه‌ره‌ته‌پ���ه‌‪،‬‬ ‫جه‌باره‌‪ ،‬س���ه‌عدیه‌) له‌قه‌زای خانه‌قین‪،‬‬ ‫كه‌ ك���ۆی روبه‌ره‌كه‌ی زیاتر له‌‪ 3000‬كم‪2‬‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬جگه‌ له‌ناحیه‌ی سه‌عدیه‌ هه‌موی‬ ‫له‌ژێرده‌ستی هێزی پێشمه‌رگه‌ بو‪ ،‬ئه‌وانی‬ ‫دیكه‌ به‌رێككه‌وتن ده‌كه‌ونه‌ ژێر كۆنترۆڵی‬ ‫حه‌شدی شه‌عبی‌و سوپای عێراقی‪.‬‬

‫ب���ه‌و پێی���ه‌ش له‌م���اوه‌ی ته‌نه���ا ‪5‬‬ ‫كاتژمێ���ردا كورد یه‌ك پارێ���زگاو پێنج‬ ‫ق���ه‌زاو ‪ 12‬ناحیه‌و زیات���ر له‌‪ 12000‬كم‪2‬‬ ‫له‌ده‌ستیدا كه‌ ده‌كاته‌ ‪%27‬ی كۆی خاكی‬ ‫ناوچ���ه‌ی جێناكۆك‌و ‪%14‬ی كۆی خاكی‬ ‫كوردستانی باشوری له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و بڕی���اره‌ی عه‌ب���ادی ته‌نها به‌و‬ ‫ناوچانه‌ش���ه‌وه‌ ناوه‌س���تێت‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫ده‌ستور بچه‌س���پێنێت له‌و ناوچانه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌پێ���ی ده‌س���توریش س���نوری ئیداری‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان تا یه‌ك���ه‌م لێدانی‬ ‫هاوپه‌یمانانه‌ له‌رژێمی به‌عس كه‌ به‌پێی‬ ‫بڕگه‌ی ئه‌لف له‌ماده‌ی ‪53‬ی ده‌س���توری‬ ‫كاتی عێراق س���نوری ئی���داری هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان تا ‪2003/3/19‬ی���ه‌‪ ،‬واتا‬ ‫س���وپای عێراق ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ته‌واوی‬ ‫ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‪ ،‬كه‌ روبه‌ری گشتی‬ ‫باشوری كوردستان (كوردستانی عێراق)‬ ‫بریتیه‌ له‌(‪ )86269‬كم‪‌2‬و دابه‌ش���بووه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر س���نوری ئی���داری هه‌رێم���ی‬ ‫كوردس���تان كه‌ روبه‌ره‌كه‌ی (‪)41939‬‬ ‫ك���م‪ ،2‬به‌رێژه‌ی (‪ )%48.6‬س���نوری‬ ‫ناوچ���ه‌ی جێناك���ۆك (‪ )44330‬ك���م‪2‬‬ ‫به‌رێ���ژه‌ی (‪ ،)%51.4‬ئ���ه‌و ناوچانه‌ش‬ ‫پێكهاتووه‌ له‌یه‌ك پارێ���زگاو ‪ 16‬قه‌زاو‬ ‫‪ 44‬ناحیه‌‪ ،‬به‌و پێیه‌ش ئه‌گه‌ر س���وپای‬ ‫عێراق بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ ناوچه‌ جێناكۆكه‌كان‬ ‫ئه‌وا كورد رێژه‌ی ‪%51‬ی كۆی خاكه‌كه‌ی‬ ‫له‌باشوری كوردستان له‌ده‌ستده‌دا‪.‬‬ ‫هاوش���ێوه‌ی ئ���ه‌م رووداوه‌ ل���ه‌رۆژی‬ ‫‪ 2014/8/3‬به‌هۆی هێرش���ی داعشه‌وه‌‬ ‫له‌یه‌ك ش���ه‌ودا له‌ش���ه‌نگال‌و ته‌له‌عفه‌رو‬ ‫ناوچه‌كان���ی ده‌وربه‌ری موس���ڵ روبه‌ری‬ ‫(‪ )10420‬ك���م‪ 2‬به‌رێ���ژه‌ی ‪%25‬ی كۆی‬ ‫خاكی ناوچه‌ی جێناكۆكی له‌ده‌ستدا‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫‪godfather‬‬

‫قاسمی‌ سلێامن ‌‬ ‫ی‬ ‫چی‌ ده‌كات له‌سلێامنی‌؟‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫میدیاكانی‌ ئێران ئاماژه‌ به‌ئاماده‌بونی‌‬ ‫چه‌ند رۆژه‌ی‌ قاسمی‌ سلێمانی‌ له‌شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و پیاوه‌ی‌ وه‌ك‬ ‫ئه‌وان ده‌ڵێن كاربه‌ده‌ستانی‌ كوردستان‬ ‫زۆر به‌باشی‌ ده‌یناسن‌و ده‌زانن چی‌‬ ‫له‌ده‌ستدێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س����اڵه‌های‌ ساڵه‌ كورد خه‌ونی‌‬ ‫پێ����وه‌ ده‌بینێت كه‌ كه‌ركوك بگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫بۆ نێو باوه‌شی‌ كوردس����تان‌و هه‌میشه‌‬ ‫وه‌ك ش����وێنێكی‌ پیرۆز له‌الیه‌ن خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ س����ه‌یركراوه‌‪ ،‬به‌شه‌وێك‬ ‫كۆتایی‌ هات‌و پوچ����ه‌ڵ‌ كرایه‌وه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫سێ‌ س����اڵ‌ مانه‌وه‌ی‌ له‌ده‌ستی‌ كورددا‬ ‫جارێكیتر كه‌وته‌وه‌ ده‌س����ت حكومه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ عێراقه‌وه‌‪ ،‬عه‌راب‌و فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫ده‌رهێنانی‌ ئه‌م ش����اره‌ له‌ده‌ستی‌ كورد‪،‬‬ ‫كه‌ ب����ه‌رده‌وام روب����ه‌روی‌ هه‌ڵمه‌ته‌كانی‌‬ ‫ته‌عری����ب‌و ته‌هجیر بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬قاس����می‌‬ ‫س����لێمانی‌ فه‌رمانده‌ی‌ هێزی‌ قودس����ی‌‬ ‫سوپای‌ پاسدارانه‌‪.‬‬ ‫زیاتر له‌مانگێكه‌ قاس����می‌ س����لێمانی‌‬ ‫فه‌رمان����ده‌ی‌ هێزی‌ قودس����ی‌ س����وپای‌‬ ‫پاس����داران ب����ه‌رده‌وام كار ب����ۆ‬ ‫شكس����تپێهێنانی‌ پرۆس����ه‌ی‌ ریفراندۆم‬ ‫بۆ س����ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردس����تان ده‌كات‪،‬‬ ‫دوای‌ ‪ 22‬رۆژ له‌ئه‌نجامدان����ی‌ ریفراندۆم‪،‬‬

‫قاس����می‌ س����لێمانی‌ گه‌وره‌ترین زه‌بر ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و پرۆس����ه‌یه‌ وه‌ش����اند‪ ،‬ك����ه‌ به‌پێی‌‬ ‫ئه‌و رێككه‌وتنه‌ی‌ سه‌رپه‌رش����تی‌ كردبو‬ ‫له‌نێوان باڤێ����ڵ‌ تاڵه‌بانی‌‌و هادی‌ عامری‌‬ ‫فه‌رمانده‌ له‌حه‌شدی‌ شه‌عبی‌‪ ،‬كه‌ركوك‬ ‫له‌ماوه‌ی چه‌ن����د كاتژمێرێكی‌ زۆر كه‌مدا‬ ‫كه‌وته‌ ده‌ست هێزه‌ عێراقییه‌كان‌و ئااڵی‌‬ ‫كوردستان له‌و شاره‌ داگیرا‪.‬‬ ‫س����ه‌یدره‌زا ئه‌كره‌می‌‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ ش����ورای‌ ئیسالمی‌ ئێران‬ ‫به‌رۆژنامه‌ی‌ "تج����ارت"ی‌ راگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی‌ كوردستان زۆر به‌باشی‌‬ ‫س����ه‌ردار سلێمانی‌ ده‌ناس����ن‌و ده‌شزانن‬ ‫چی‌ له‌ده‌س����تدێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "داعش‬ ‫كه‌ موسڵی‌ گرت ئه‌وه‌ قاسمی‌ سلێمانی‌‬ ‫بو رێگریی‌ له‌وه‌ كرد هه‌ولێر‌و س����لێمانی‌‬ ‫بكه‌وێته‌ ده‌ست داعشه‌وه‌‪ ،‬له‌و سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫س����ه‌ردار سلێمانی‌ به‌مه‌س����عود بارزانی‌‬ ‫وتبو به‌و مه‌رجه‌ له‌دژی‌ داعش هاوكاری‌‬ ‫كوردس����تانی‌ عێ����راق ده‌كات كه‌ دوای‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتن‪ ،‬بارزانی‌ باسی‌ جیابونه‌وه‌‬ ‫له‌عێراق ن����ه‌كات‌و گوێڕایه‌ڵی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ بێت‪ .‬بارزانی‌ به‌م مه‌رجه‌ رازی‌‬ ‫ببو‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ بێ‌ به‌ڵێن ده‌رچو‪،‬‬ ‫ئێستا خه‌ریكی‌ جوداخوازییه‌ له‌عێراق‌و‬ ‫به‌ئاڕاس����ته‌ی‌ ئامانجه‌كان����ی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ئیسرائیل هه‌نگاو ده‌نێت"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت "هیوادارم هه‌وڵه‌كانی‌ سه‌ردار‬ ‫سلێمانی‌ بتوانێت رێگریی‌ له‌دامه‌زراندنی‌‬

‫ئیسرائیلێكی‌ تر بكات"‪.‬‬ ‫هاوكات رۆژنامه‌ی‌ "شرق" ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ قاسمی‌ سلێمانی‌ نێوانگیریی‌‬ ‫له‌نێوان كوردو ده‌وڵه‌تی‌ عێراق كردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ مه‌به‌ستی‌ له‌و رێككه‌وتنه‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫پاف����ڵ‌ تاڵه‌بانی‌ له‌گه‌ڵ‌ ه����ادی‌ عامری‌‌و‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك����ه‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫لۆمۆندی‌ فه‌ره‌نسی‌ قاس����می‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌"ش����ه‌ڕه‌نگێزترین پی����اوی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����ت" ناوب����ردوه‌‪ .‬ماڵپ����ه‌ڕی‌‬ ‫"ئه‌لمۆنیتۆر"یش‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ رونكردبۆوه‌‬ ‫كه‌ قاسمی‌ سلێمانی‌ له‌س����ه‌ردانه‌كه‌یدا‬ ‫بۆ كوردستان به‌كاربه‌ده‌ستانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫راگه‌یاندوه‌ "تا ئێس����تا ئێمه‌ هێرش����ی‌‬ ‫حه‌شدی‌ شه‌عبیمان بۆ سه‌ر كوردستان‬ ‫راگرتوه‌‪ ،‬له‌مه‌ودوا ئێمه‌ رایانناگرین"‪.‬‬ ‫ئه‌لمانیت����ۆر ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫قاسمی‌ س����لێمانی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كاربه‌ده‌ستانی‌ هه‌رێم كردوه‌ كه‌ "ته‌نها‬ ‫سه‌یری‌ مه‌نده‌لی‌ بكه‌ن بزانن چی‌ له‌وێ‌‬ ‫رویدا ئه‌مه‌ سه‌ره‌تای‌ هه‌راكه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ك����ه‌ مه‌به‌س����تی‌ ل����ه‌وه‌ ب����وه‌ پێش‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ریفراندۆم له‌‪9/25‬دا‪ ،‬سه‌دان‬ ‫چه‌كداری‌ ش����یعه‌ به‌هاوكاری‌ پاسدارانی‌‬ ‫ئێرانی‌ چونه‌ س����ه‌ر ش����اری‌ مه‌نده‌لی‌‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یان ناچار كرد‬ ‫ده‌ست له‌كار بكێش����ێته‌وه‌و نه‌یانهێشت‬ ‫راپرسی‌ له‌و شاره‌دا ئه‌نجامبدرێت‪.‬‬

‫قاسمی‌ سلێمان ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ترین زه‌بری‌‬ ‫له‌پرۆسه‌ی ریفراندۆم‌‬ ‫وه‌شاند‪ ،‬كه‌ به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ی‌ سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫كردبو له‌نێوان باڤێڵ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و هادی‌ عامری‌‬ ‫كه‌ركوك له‌ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێكی‌ كه‌مدا‬ ‫كه‌وته‌ ده‌ست هێزه‌‬ ‫عێراقییه‌كان‌و ئااڵی‌‬ ‫كوردستان داگیرا‬

‫دەقی ئەو رێکەوتنەی مەسعود حەیدەر لەپەیجەکەیدا باڵویکردۆتەوە‬

‫هێزە عێراقییەكان ئامانجیانە بگەڕێنەوە سنورەكانی بەر لە‌‪2003‬‬ ‫پەرلەمانتارێكی یەكێتی‪ :‬كورد سەركەوتو نەبوە لە‌ئیدارەدانی پارێزگای كەركوكدا‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫پەرلەمانتارێكی یەكێتی لەپەرلەمانی‬ ‫عێراق پێی وایە كورد لەماوەی دو‬ ‫ساڵی رابردودا سەركەوتو نەبوە‬ ‫لە‌ئیدارەدانی پارێزگای كەركوكدا‌و‬ ‫دەشڵێت"پاش هێوربونەوەی‬ ‫بارودۆخەكە دەگەڕێینەوە سەر ئیدارەی‬ ‫هاوبەش لە‌پارێزگاكە"‪.‬‬ ‫شەوی ش����ەممە لەس����ەر یەكشەممە‬ ‫هێزەكانی عێراق‌و حەش����دی ش����ەعبی‬ ‫هێرش����یان ك����ردە س����ەر كەرك����وك‌و‬ ‫لەماوەیەكی كورت����دا توانیان پارێزگاكە‬ ‫كۆنترۆڵكرد‪.‬‬ ‫ش����وان داودی‪ ،‬پەرلەمانتاری یەكێتی‬ ‫لە‌پەرلەمانی عێراق ئەو هێرش����ەی هێزە‬ ‫عێراقییەكان بە‌دەرئەنجامێكی ریفراندۆم‬ ‫ناودەب����ات ك����ە بەب����ڕوای ئ����ەو هەمو‬ ‫الیەنەكان پێشتر زانیویانە بە‌ئەنجامدانی‬ ‫پرۆسەكە كەركوك دەبێتە ئامانجی هێزە‬ ‫عێراقییەكان‪.‬‬ ‫پارێ����زگای كەرك����وك لەگ����ەڵ چەند‬ ‫ناوچەیەكی دیكە كە كورد بە‌كوردستانیان‬ ‫لەقەڵەم دەدات‌و بەر لە‌ساڵی ‪ 2003‬لەژێر‬ ‫كۆنترۆڵی هێزە عێراقییەكانی سەردەمی‬ ‫بەعس����دابون لەچوارچێوەی دەستوری‬

‫نوێی عێراق����دا بە‌ناوچ����ەی جێناكۆكی‬ ‫نێوان هەرێم‌و بەغدا جێیانكرایەوە‪.‬‬ ‫لە پ����اش روخانی رژێمی بەعس����ەوە‬ ‫كورد لە‌بەشێك لەو ناوچانەدا جێ پێی‬ ‫خۆی قایم كرد‌و لەدوای هاتنی هێزەكانی‬ ‫داعش‪-‬شەوە دەسەاڵتی خۆی لە‌بەشێكی‬ ‫زۆری ناوچەكاندا زیاتر كرد كە ئەوەش‬ ‫لەالیەن عێراقەوە بە‌سیاسەتی سەپاندنی‬ ‫واقیعی هێ����ز لێكدەدرای����ەوە بەتایبەت‬ ‫كۆنترۆڵكردنی چەند كێڵگەیەكی نەوتی‬ ‫لەالیەن پێشمەرگەوە لەو ناوچانە‪.‬‬ ‫لەگ����ەڵ نزیكبون����ەوەی كۆتاییهاتنی‬ ‫داعش‌و سەركەوتنی هێزە عێراقییەكاندا‬ ‫بەغ����دا داوای رادەس����تكردنەوەی ئ����ەو‬ ‫ناوچان����ەی كرد‌و لەگەڵ ئامادەكاریی بۆ‬ ‫ریفراندۆمی هەرێمی كوردستاندا كە لەو‬ ‫ناوچان����ەش بەڕێوەچو‪ ،‬بەغ����دا بەناوی‬ ‫ئۆپەراس����یۆنی حەویج����ەوە هێزیك����ی‬ ‫زۆری لە‌س����نورەكانی كەركوك‌و دیالە‌و‬ ‫سەاڵحەدین كۆكردەوە‪.‬‬ ‫حكومەتی عێ����راق پاش ئەنجامدانی‬ ‫ریفراندۆمەك����ە بە‌رەس����می رایگەیان����د‬ ‫دەبێت ئەو ناوچانە هێزە فیدراڵییەكان‬ ‫بەڕێوەی����ان ببەن‌و ئی����دارەی هاوبەش‬ ‫بكرێن‪ ،‬بەاڵم س����ەركردایەتی سیاس����ی‬ ‫هەرێم����ی نەدەچ����وە ژێ����ر ب����اری ئەو‬ ‫داوایانە‪.‬‬

‫بەپێ����ی قس����ەی ش����وان داودی‪،‬‬ ‫هێ����زە عێراقییەكان م����اوەی چوار رۆژ‬ ‫مۆڵەتی����ان بەهێزەكانی پێش����مەرگە دا‬ ‫تا بەش����ێوەیەكی ئاس����ایی بگەڕێنەوە‬ ‫ناوچەكان‌و لەنێویشیاندا كەركوك‌و كێڵە‬ ‫نەوتییەكانی هاڤانا‌و بای حەسەن‪.‬‬ ‫رۆژی ش����ەممەی راب����ردو وەف����دی‬ ‫بااڵی یەكێتی‌و پارتی بە‌سەرپەرش����تی‬ ‫سەرۆك كۆماری عێراق فواد مەعسوم‌و‬ ‫مەس����عود بارزانی لە‌دوكان بەڕێوەچو‪.‬‬ ‫هەرچەن����د باس ل����ەوە دەكرێت كە لەو‬ ‫كۆبونەوەیە رێككەوتن كراوە بۆ ئەوەی‬ ‫هێ����زە عێراقیی����ەكان بگەڕێنەوە ناوچە‬ ‫جێناكۆك����ەكان‌و كێڵگ����ە نەوتەكانیان‬ ‫رادەس����ت بكرێتەوە بەاڵم شوان داودی‬ ‫رەتیدەكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەو دەڵێت"بەپێی زانیارییەكانی من‬ ‫لە‌كۆبونەوەی رۆژی یەكشەممەی نێوان‬ ‫پارتی‌و یەكێتی لەگەڵ سەرۆك كۆماری‬ ‫عێ����راق هیچ الی����ەك كێش����ەیان نەبوە‬ ‫لەس����ەر گەڕانەوەی هێزە عێراقییەكان‬ ‫بۆ ئەو ناوچانە‌و ئیدارەدانی هاوبەش����ی‬ ‫ئ����ەو ناوچان����ە تەنیا كێش����ە لەس����ەر‬ ‫رادەس����تكردنی بیرە نەوتەكانی هاڤانا‌و‬ ‫بای حەسەن هەبوە"‪.‬‬ ‫بەپێی وتەی داودی هێزە عێراقییەكان‬ ‫پاش ئەوەی دڵنیا ب����ون كە داواكانیان‬

‫بەت����ەواوی جێنەجێناكرێن كە ئامانجی‬ ‫س����ەرەكیان كۆنترۆڵكردن����ی كێڵگ����ە‬ ‫نەوتیی����ەكان ب����وە‪ ،‬بۆی����ە بۆ ش����ەوی‬ ‫هەم����ان رۆژی كۆبونەوەك����ەی پارتی‌و‬ ‫یەكێت����ی‪ ،‬هێرش����یان ب����ەرەو كەركوك‬ ‫دەس����تپێكردوە كە ئ����ەوەش الی هەمو‬ ‫الیەنە كوردس����تانییەكان چاوەڕوانكراو‬ ‫بوە‪.‬‬ ‫هەرچەندە لەئێستادا وا رادەگەیەنرێت‬ ‫ك����ە هێزە عێراقیی����ەكان داوایان كردوە‬ ‫ئ����ەوان بگەڕێن����ەوە ناوچەكان����ی بەر‬ ‫لە‌‪ 2014/6/10‬بەاڵم داودی نایشارێتەوە‬ ‫كە ئ����ەو هێزانە ئامانجیان����ە بگەڕێنەوە‬ ‫هێڵی س����ەوز واتە تا ئەو ناوچانەی كە‬ ‫بەر لە‌‪9‬ی نیس����انی س����اڵی ‪ 2003‬هێزە‬ ‫عێراقییەكانی سەردەمی بەعس لێبوە‪.‬‬ ‫ش����وان داودی ئاماژە بەوەدەدات كە‬ ‫پاش كشانەوەی ئەمریكییەكان لەعێراق‬ ‫رێككەوتنێك����ی ئەمنی كراوە كە دەبێت‬ ‫ناوچ����ە جێناكۆك����ەكان بە‌هاوبەش����ی‬ ‫ل����ەڕوی ئەمنی‪ ،‬ئاب����وری‪ ،‬كارگێڕییەوە‬ ‫بەرێوەببرێ����ن بۆ ئ����ەوەش هەمو واڵتان‬ ‫پش����تیوانی حكومەتی عێ����راق دەكەن‌و‬ ‫كورد هاوسۆزی نەماوە‪.‬‬ ‫لەكاتێك����دا ئەندامێك����ی مەكتەب����ی‬ ‫سیاس����ی حزبەك����ەی تا هاتن����ی هێزە‬ ‫عێراقیی����ەكان پارێ����زگاری كەرك����وك‬

‫بوە ب����ەاڵم پەرلەمانتارەك����ەی یەكێتی‬ ‫پێ����ی وایە ك����ورد لەماوەی دو س����اڵی‬ ‫رابردودا سەركەوتو نەبوە لە‌ئیدارەدانی‬ ‫كەركوكدا‌و تاكالیەن����ە حوكمی كردوە‌و‬ ‫كۆمەڵێ����ك بڕی����اری تاكالیەن����ەی داوە‬ ‫بەبێ ئەوەی حس����اب ب����ۆ پێكهاتەكانی‬ ‫دیكە ب����كات‪ .‬لەكاتێكدا بەب����ڕوای ئەو‬ ‫سروش����تی ئەو ناوچانە وای����ە كە هیچ‬ ‫هێزێك ناتوانێت بەتەنیا ئیدارەی بكات‪.‬‬ ‫دەش����ڵێت"لەبەرامبەر ئ����ەوەدا بەغداش‬ ‫كۆمەڵێك بڕیاریان دەركرد‌و حس����ابیان‬ ‫بۆ كورد نەكرد"‪.‬‬ ‫داودی دەڵێ����ت پ����اش هێوربونەوەی‬ ‫دۆخەك����ە دەگەڕێینەوە س����ەر ئیدارەی‬ ‫هاوبەش بەجۆرێك كە پارێزگار‌و جێگری‬ ‫پارێزگار‌و سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگا‬ ‫لەنێوان پێكهاتەكان����دا دابەش بكرێت‌و‬ ‫ئاس����ایی پۆس����تی پارێ����زگار دەدرێتە‬ ‫زۆرینە كە كوردە‪ ،‬س����ەرۆكی ئەنجومەن‬ ‫دەدرێت����ە توركمان جێگری پارێزگاریش‬ ‫دەدرێتە عەرەب"‪.‬‬ ‫وتیشی"ئێس����تاش هەرچەندە هێشتا‬ ‫لەپەرلەمانی عێراق دەنگی لەسەرنەدراوە‬ ‫بەاڵم سیغەیەكی هاوشێوە لەناو پرۆژە‬ ‫یاس����ای هەڵبژاردنەكان����ی داهاتو جێی‬ ‫كراوەتەوە‌و بەڕێككەوتنی الیەنەكانیش‬ ‫ئەوە كراوە"‪.‬‬

‫لە‌كۆبونەوەی پارتی‌و‬ ‫یەكێتی هیچ الیەك‬ ‫كێشەیان نەبوە لەسەر‬ ‫گەڕانەوەی هێزە‬ ‫عێراقییەكان بۆ ئەو‬ ‫ناوچانە‌و ئیدارەدانی‬ ‫هاوبەشی ئەو ناوچانە‬ ‫تەنیا كێشە لەسەر‬ ‫رادەستكردنی بیرە‬ ‫نەوتەكانی هاڤانا‌و بای‬ ‫حەسەن هەبوە‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫‪5‬‬

‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪:‬‬ ‫ئێران پشكی شێری هەبو لەم پیالنەی‌ به‌رامبه‌ر به‌كه‌ركوك ئه‌نجامدرا‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫ی‬ ‫چوار كاتژمێر به‌ر له‌ده‌ستپێكردن ‌‬ ‫ی حه‌شدی‌ سوپای‌ عێراق‌و‬ ‫هێرش ‌‬ ‫ی شه‌عبیدا بۆ سه‌ر كه‌ركوك‪،‬‬ ‫حه‌شد ‌‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌م گفتوگۆی ‌هی‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر مسته‌فا‪ ،‬بەرپرسی‬ ‫هێزەكانی ‪70‬ی هێزی پێشمەرگەی‬ ‫كوردستان ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێمە پێشمەرگەین بریارەكانی‬ ‫سەروی خۆمان جێبەجێ دەكەین‪،‬‬ ‫سەركردایەتی سیاسی كوردستان چ‬ ‫بریارێك بدەن ئێمە پێوەی پابەند‬ ‫دەبین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دۆخی ئێس���تای كەركوك‬ ‫چۆن دەبینی؟‬ ‫شێخ جەعفەر مستەفا‪ :‬ماوەی چەند‬ ‫رۆژێكە‪ ،‬دوای ئەو جوڵە س���ەربازیەی‬ ‫سوپای عێراق‌و حەش���دی شەعبیەوە‬ ‫دەس���تیپێكرد‪ ،‬دۆخ���ی ناوچەك���ە‬ ‫كەوتوه‌ت���ە مەترس���یەوە‪ ،‬هەرچەن���د‬ ‫ت���ا ئێس���تا هی���چ روبەروبونەوەیەكی‬ ‫چەكداری���ی روینەداوە‪ ،‬بەاڵم ئێس���تا‬ ‫هێزەكانی س���وپای عێراق‌و حەش���دی‬ ‫ش���ەعبی‌و پۆلیس���ی فیدراڵی‌و گروپە‬ ‫چەكدارەكانی دیكە لەوشوێنانەی بۆی‬ ‫هاتون جێگیربون‌و سەنگەریان لێداوە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دەوترێت پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬لەرێگ���ەی میدیاكانیەوە‬ ‫هەوڵ���ی بارگ���رژی زیات���ر لەنێ���وان‬ ‫ی ده‌دات‪،‬‬ ‫ی شه‌عب ‌‬ ‫پێش���مەرگە‌و حه‌شد ‌‬ ‫ئایا پێتوای ‌ه پارتی هەوڵدەدات یەكێتی‬ ‫پەلكێش بكات بۆ شەر؟‬ ‫ش���ێخ جەعف���ەر مس���تەفا‪ :‬ئ���ەو‬ ‫هەرەش���انەی روبەروم���ان بۆت���ەوە‪،‬‬ ‫جی���اوازی لەنێوان یەكێت���ی‌و پارتی‌و‬

‫شێخ جەعفەر مستەفا‬ ‫گ���ۆڕان‌و ئیس�ل�امی‌و هی���چ الیەنێ���ك كەركوك‌و ناوچەكان���ی تر زۆر خراپتر‬ ‫ناكات‪ ،‬هەرەشەكە بۆ تەواوی خەڵكی دەكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هێزی پێشمەرگەی كوردستان‬ ‫كوردس���تانە‪ ،‬هەر كەس‌و الیەنێك لەم‬ ‫دۆخەدا بابەتە حزبیەكان زەق بكاتەوە چۆن خۆی بۆ ئه‌م مەترس���یان ‌ه ئامادە‬ ‫بەدڵنیاییەوە خیانەتێكی گەورە دەكات‪ ،‬كردوە؟‬ ‫شێخ جەعفەر مستەفا‪ :‬پێشمەرگەی‬ ‫هەرەش���ەكە زۆر گەورەیە سوپایەكی‬ ‫ێ گوێدانە هیچ ئینتمایەكی‬ ‫زۆر لەگەڵ حەشدی شەعبی‌و پۆلیسی كوردستان بەب ‌‬ ‫فیدراڵی‌و فیرقەی زەهەبی هێنراونەتە حزبی لەسەنگەرەكانی پێشەوە‪ ،‬بەرگری‬ ‫سنورەكە‪ ،‬ئەوەشمان لەبیرنەچێت ئەو لەكەركوك‌و كوردستان دەكەین بەهەمو‬ ‫هێزانەی هێن���راون بینیمان لە‌ئەنبار‌و پێكهاتەكانی ناوشارو ناوچەكانەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هاوهەڵوێس���تی‌و هەماهەنگی‬ ‫موسڵ‌و تكریت‌و ناوچەكانی تری عێراق‬ ‫چ كارەس���اتێكی مرۆیی���ان خوڵقاند‪ ،‬هێزەكانی پێش���مەرگەی كوردس���تان‬ ‫ئێستاش ئەگەر بۆیان بكرێت لە‌شاری چۆن دەبینیت؟‬

‫ش���ێخ جەعفەر مس���تەفا‪ :‬هەمیشە‬ ‫دوژمنانی گەلەكەمان هەوڵ دەدەن درز‬ ‫بخەنە ناو الیەنە سیاس���ی‌و هێزەكانی‬ ‫پێشمەرگەی كوردستانەوە‪ ،‬رایدەگەیەنم‬ ‫ناكۆكی دروس���تكردن لەناوخۆ جگە‬ ‫لەخزمەتكردنی داگیركەران‌و دوژمنانی‬ ‫كوردستان هیچی دیكە نیە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬تاچەند كۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬هەوڵ بۆ‬ ‫ئێران‌و قاس���م ‌‬ ‫هێوەركردن���ەوەی گرژیەكان���ی نێوان‬ ‫هەولێرو بەغدا دەدات؟‬ ‫ش���ێخ جەعف���ەر مس���تەفا‪ :‬پێ���ش‬ ‫هەر ش���تێك من تەنها فەرماندەیەكی‬

‫ناكۆكی‬ ‫دروستكردن ‬ ‫لەناوخۆ جگە‬ ‫لەخزمەتكردنی‬ ‫داگیركەران‌و‬ ‫دوژمنانی‬ ‫كوردستان هیچی‬ ‫دیكە نیە‬ ‫پێش���مەرگەم‪ ،‬قس���ەكردن لەس���ەر‬ ‫هەوڵەكان���ی ئێ���ران هی���چ بنەمایەكی‬ ‫راس���تی تێ���دا نی���ە‪ ،‬بەپێچەوان���ەوە‬ ‫حەش���دی ش���ەعبی لەالیەن ئێرانەوە‬ ‫پش���تیوانی دەكرێن‪ ،‬ئێران بچوكترین‬ ‫هەوڵی بۆ ئاشتی نەداوە‪ ،‬بەرنامەیەكی‬ ‫دوژمنكاران���ە ل���ەدژی كوردس���تان‬ ‫بەرێوەی���ە ئێ���ران پش���كی ش���ێری‬ ‫ل���ەم پیالن���ە هەیە‪ ،‬بەاڵم س���ەرەرای‬ ‫هەم���و ئەو فش���ارانە س���ەنگەرەكانی‬ ‫پێشمەرگە پتەوە‪ ،‬پێش���مەرگە گەلی‬ ‫كوردستانی لەگەڵ دایە‪ ،‬شەر فرۆشتن‬ ‫بە‌پێشمەرگە هێندە ئاسان نیە‪ ،‬ئەوان‬

‫باس���ی دەكەن‪ ،‬ب���ەردەوام جەختیش‬ ‫لەس���ەر هێوەركردنەوەی بارودۆخەكە‬ ‫دەكەین‪ ،‬هیچ دەستپێش���خەرییەكیش‬ ‫بۆ هەڵگیرسانی ش���ەر ناكەین‪ ،‬پێمان‬ ‫وایە ش���ەر لە‌بەرژەوەن���دی هیچ كەس‬ ‫والیەنێك نیە‪ ،‬دەنگمان بە‌هەمو واڵتانی‬ ‫جیهانیش گەیاندوە كە كورد شەر خواز‬ ‫نیە‌و پێشوازی لەگفتوگۆ دەكەین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئایا ئەمریكی���ەكان هه‌وڵ ‌‬ ‫راگرتنی‌ ئه‌م ش ‌هڕ‌و گرژییانه‌یان داوه‌؟‬ ‫ش���ێخ جەعفەر مس���تەفا‪ :‬ئەمریكا‌و‬ ‫هاوپەیمانانیش هاتونەتە س���ەر خەت‬ ‫كە شەر رونەدات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دەوترێ���ت رێككەوتنێكی‬ ‫ژێربەژێ���ر‌و نهێن���ی لەئارادای���ە‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫گەڕاندنەوەی س���وپای عێ���راق‌و هێز‌ه‬ ‫عێراقییه‌كان بۆ شوێنەكانی پێشوتری‬ ‫خۆیان‌و هەروەها بەرێوەبردنی ئیدارە‌و‬ ‫نەوت���ی كەركوك بەهاوبەش���ی لەگەڵ‬ ‫بەغدا؟‬ ‫ش���ێخ جەعف���ەر مس���تەفا‪ :‬ئەوەی‬ ‫ئەو قس���ەیەی كردوە لەگیرفانی خۆی‬ ‫دەریهێناوە‪ ،‬من ئ���اگاداری ئەوە نیم‪،‬‬ ‫لەدواین كۆبون���ەوەی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫چ���ی روی���داوە؟ ب���رۆ ئەو پرس���یارە‬ ‫لەكەسانی ناو كۆبونەوەكە بكە‪ ،‬منیش‬ ‫وەك ئێ���و‌ه راگەیەنراوەك���ەم بینیوە‪،‬‬ ‫پش���ت بەراگەیەنراوەكە ببەستن نەك‬ ‫قسەی بێ بەهای ئەمالوال‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئای���ا ئەگەرێ���ك هەیە بۆ‬ ‫چۆڵكردنی ئەو س���ەنگەرانەی ئێس���تا‬ ‫پێشمەرگە لێی دامەزراون؟‬ ‫ش���ێخ جەعف���ەر مس���تەفا‪ :‬ئێم���ە‬ ‫پێش���مەرگەین بریارەكان���ی س���ەروی‬ ‫خۆمان جێبەجێ دەكەین‪ ،‬سەركردایەتی‬ ‫سیاسی كوردس���تان چ بریارێك بدەن‬ ‫ئێمە پێوەی پابەند دەبین‪.‬‬

‫"میدیا‪ ،‬خائین ‌ی كوڕی‌ خائین"‬

‫سیاس ‌هت‌و راگه‌یاندن له‌كوردستان شانۆگه‌رییه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫روداوه‌كانی‌ ‪ 48‬كاتژمێری‌‬ ‫رابردوی‌ كه‌ركوك‌و هه‌ره‌سهێنانی‌‬ ‫خێرای هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ له‌و‬ ‫شاره‌و هه‌اڵتنی‌ دانیشتوانه‌‬ ‫كورده‌كه‌ی‌ بۆ هه‌ولێر‌و سلێمانی‌‌و‬ ‫لێدوانی‌ كاربه‌ده‌سته‌كان‌و‬ ‫چۆنیه‌تی‌ روماڵكردنی‌ كه‌ناڵه‌كان‬ ‫له‌شانۆگه‌رییه‌كی ته‌واو ده‌چێت‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و میدی���ا له‌هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستاندا شانۆگه‌رییه‌كی‌ ته‌واوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ هه‌ریه‌كه‌و "پاڵ���ه‌وان‌و ئه‌كته‌ر‪،‬‬ ‫كۆمبارس‌و ده‌رهێنه‌رو روداوی‌ پشت‬ ‫په‌رده‌و جه‌ماوه‌ری‌ تایبه‌ت به‌خۆیان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆربه‌ی‌ ه���ه‌ره‌ زۆری‌‬ ‫میدیاكان "به‌تایبه‌تی‌ میدیای‌ بینراو"‬ ‫له‌روداوه‌ هه‌ژێنه‌ره‌كانی‌ ‪ 48‬كاتژمێری‌‬ ‫راب���ردودا ئه‌وه‌نده‌ی‌ نابه‌رپرس���انه‌و‬ ‫چه‌واشه‌كارانه‌ مامه‌ڵه‌یان كرد‪ ،‬هێنده‌‬ ‫به‌ته‌ن���گ گه‌یاندنی‌ راس���تییه‌كانه‌وه‌‬ ‫نه‌بون بۆ وه‌رگر‪ .‬ئه‌م میدیایانه‌ هه‌مو‬ ‫كاریان ك���ورت كرابۆوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و به‌ش���ه‌ له‌دیمه‌نه‌كه‌ بگه‌یه‌نن كه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌جندای‌ سیاسی‌ حیزبه‌كانی‌‬ ‫خاوه‌نیان ده‌گونجان‪.‬‬ ‫باش���ترین نمونه‌‪ ،‬كه‌ناڵه‌كانی‌ سه‌ر‬ ‫به‌پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ بون له‌ساته‌وه‌ختی‌‬ ‫هێرش���ی‌ حه‌شدی‌ ش���ه‌عبی‌‌و هێزه‌‬ ‫عێراقییه‌كان���دا بۆ س���ه‌ر كه‌ركوك‪،‬‬ ‫ك���ه‌ كه‌ناڵه‌كانی‌ كوردس���تان‌و گه‌لی‌‬ ‫كوردس���تان له‌الی���ه‌ك‌و كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تان ‪‌24‬و روداو له‌الیه‌ك���ی‌‬ ‫دیكه‌وه‌ به‌دو ئاڕاسته‌ی‌ ته‌واو جیاواز‬ ‫كاریان كرد‪.‬‬ ‫كه‌ناڵه‌كان���ی‌ روداوو كوردس���تان‬ ‫‪24‬ی‌ س���ه‌ر به‌پارت���ی‌ وێنه‌كه‌یان وا‬ ‫ده‌گواسته‌وه‌ كه‌ پێشمه‌رگه‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫خۆبه‌خش���ی‌ كه‌رك���وك له‌وپ���ه‌ڕی‌‬ ‫ئاماده‌باش���یدان‌و وره‌ی���ان ب���ه‌رزه‌‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام ش���ریتی‌ نوس���راوی‌ سه‌ر‬ ‫شاشه‌كه‌یان ئه‌وه‌ بو كه‌ "پێشمه‌رگه‌‬

‫میدیا له‌روداو‌ه‬ ‫هه‌ژێنه‌ره‌كانی‌ ‪48‬‬ ‫كاتژمێری‌ رابردودا‌‬ ‫نابه‌رپرسانه‌و‬ ‫چه‌واشه‌كارانه‌ مامه‌ڵه‌یان‬ ‫كردو به‌ته‌نگ گه‌یاندنی‌‬ ‫راستییه‌كانه‌وه‌ نه‌بون‬ ‫هه‌مو كاریان ببو بەوەی‬ ‫ئه‌و به‌شه‌ له‌دیمه‌نه‌كه‌‬ ‫بگه‌یه‌نن كه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئه‌جندای‌ سیاسی‌‬ ‫حیزبه‌كانی‌ خاوه‌نیان‬ ‫ده‌گونجان‬ ‫له‌كه‌رك���وك له‌ئاماده‌باش���یدایه‌"‪،‬‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌ بە‌‪ 3000‬پێشمه‌رگه‌و‌ه‬ ‫گه‌یشته‌ كه‌ركوك‪ ،‬له‌زاری‌ نه‌جمه‌دین‬ ‫كه‌ریمیشه‌وه‌ ئه‌وه‌یان باڵوده‌كرده‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ "له‌هه‌م���و ش���وێنێك به‌رامبه‌ر‬ ‫حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ ده‌وه‌س���تینه‌وه‌"‪،‬‬ ‫"به‌رگری‌ له‌ش���اره‌كه‌مان ده‌كه‌ین"‪،‬‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ كه‌رك���وك پارێ���زگاری‌‬ ‫له‌ش���اره‌كه‌یان ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ ئه‌م كه‌نااڵن���ه‌ له‌زاری‌ نه‌جمه‌دین‬ ‫كه‌ریم���ه‌وه‌ رایانده‌گه‌یان���د "ئه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ك���ی‌ هه‌ی���ه‌و ده‌توانێت ب���ا بێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌و به‌رگری‌ بكات"‪.‬‬

‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا كه‌ناڵه‌كان���ی‌‬ ‫كوردس���ات‌و گه‌لی‌ كوردستانی‌ سه‌ر‬ ‫به‌یه‌كێت���ی‌ ل���ه‌زاری‌ ئاراس ش���ێخ‬ ‫جه‌نگییه‌وه‌ داوایان "له‌دانیش���توانی‌‬ ‫ش���اری‌ كه‌ركوك ده‌كرد ئ���ارام بن‌و‬ ‫له‌ن���او ماڵه‌كانیاندا بمێننه‌وه‌ "‪ ،‬به‌و‬ ‫پێیه‌ی‌ هێزه‌ عێراقییه‌كان ده‌یانه‌وێت‬ ‫بچنه‌ ئه‌و ش���وێنانه‌ی‌ كه‌ پێشتر لێی‌‬ ‫بون‌و جوڵ���ه‌ی‌ هێ���زه‌ عێراقییه‌كان‬ ‫به‌ئامانج���ی‌ دوب���اره‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كانه‌ له‌ش���وێنه‌كانی‌ پێشویان‪،‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ هه‌واڵی‌ په‌یامنێره‌كه‌ش���یان‬ ‫"فه‌رمانده‌كانی‌ حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌‬

‫داوای‌ گفتوگۆی���ان له‌فه‌رمانده‌كانی‌‬ ‫كه‌رك���وك ك���ردوه‌"‌و "هه‌وڵێك هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ بارگرژی‌ له‌نێوان‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و هێزه‌ عێراقییه‌كاندا"‌و‬ ‫"جوڵه‌ی‌ هێ���زه‌ عێراقییه‌كان به‌ره‌و‬ ‫بیره‌ نه‌وتییه‌كانی‌ سنوره‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا كوردس���تان ‪ 24‬باس���ی‌‬ ‫له‌رێككه‌وتنێك���ی‌ ژێ���ر به‌ژێ���ری‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتی‌ ده‌كرد له‌گه‌ڵ‌‬ ‫حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عبی‌ به‌سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬كه‌ناڵی‌ كوردس���تان له‌زاری‌‬ ‫ئ���ااڵ تاڵه‌بانی���ه‌وه‌ جه‌غت���ی‌ ل���ه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���رد ك���ه‌ "كێش���ه‌ی‌ كه‌رك���وك‬

‫ده‌بێ���ت به‌گفتوگۆ یه‌كال بكرێته‌وه‌"‌و‬ ‫هه‌ندێ���ك كه‌ناڵ‌ تۆمه‌ت���ی‌ ناڕه‌وا بۆ‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ دروس���تده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك ئ���ااڵ تاڵه‌بانی‌ ده‌ی���وت ئه‌مان‬ ‫"به‌رگ���ری‌ له‌نه‌وت���ی‌ دزراو ناكه‌ن"‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ "خه‌ڵك���ی‌ كه‌رك���وك‬ ‫سودی‌ له‌نه‌وت نه‌بینیوه‌"‌و "ئینكاری‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌نجامدان���ی‌ ریفران���دۆم‬ ‫كاره‌ساتی‌ وه‌ك ئه‌مه‌ی‌ لێكه‌وته‌وه‌"‪،‬‬ ‫ل���ه‌زاری‌ وه‌س���تا ره‌سوڵیش���ه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ باڵوده‌ك���رده‌وه‌ كه‌ "ئامانجی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ عێ���راق كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بی���ره‌ نه‌وته‌ دزراوه‌كانه‌"و بەش���ێک‬

‫لەمیدیاکانیش���ی "بەخائین���ی کوڕی‬ ‫خائین" ناودەبرد‪ ،‬س���ه‌عدی‌ پیره‌ش‬ ‫ده‌ی���وت "هه‌ندێك كه‌ناڵ‌ شكس���تی‌‬ ‫ریفراندۆم داده‌پۆشن"‪ ،‬كه‌‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫له‌كه‌ناڵه‌كانی‌ كوردستان ‪‌24‬و روداو‬ ‫بو‪.‬‬ ‫كاتژمێره‌كانی‌ به‌ره‌به‌یانی‌ دوشه‌ممه‌‬ ‫‪ ،10/16‬ساته‌وه‌ختی‌ چاره‌نوسساز‌و‬ ‫خاڵ���ی‌ وه‌رچه‌رخان ب���ون له‌مێژوی‌‬ ‫ك���ورددا‪ ،‬كه‌ نه‌ك هه‌ر سیاس���ه‌ت‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و میدی���اش رۆڵ���ی‌ گرنگیان‬ ‫له‌گه‌وره‌ك���ردن ی���ان بچوكردنه‌وه‌‌و‬ ‫چه‌واشه‌كردنی‌ وه‌رگردا بینی‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫ئایا کورد دەتوانێت دەستبەرداری نەوتی کەرکوک بێت؟‬ ‫جیهان ناتوانێت بەئاسانی چاوپۆشی لەنەوتی کوردستان بکات‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫نەوتی هەرێم كە سەرچاوەی سەرەكی‬ ‫ئابوری هەرێمی كوردستانە لەالیەن‬ ‫عێراق‌و توركیاوە روبەڕوی هەڕەشەی‬ ‫گەورە بۆتەوە‪ .‬بەاڵم شارەزایان‬ ‫راگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێم‬ ‫لەالیەن توركیاوە بەدور دەزانن‪.‬‬ ‫شارەزایەكی بواری نەوت‌و وزە‬ ‫پێی وایە توركیا بیرلەوە دەكاتەوە‬ ‫لە‌پرسی بازرگانی نەوتدا تەنیا مامەڵە‬ ‫لەگەڵ بەغدا بكات‪.‬‬ ‫هەرێمی كوردس����تان بۆ دابینكردنی‬ ‫بودجەی خۆی بەشێوەیەكی سەرەكی‬ ‫پش����ت بە‌داهاتی نەوت دەبەستێت كە‬ ‫لەئێس����تادا رۆژانە نزیكەی ‪ 600‬هەزار‬ ‫بەرمیل لەڕێگەی بۆری كوردس����تان‪-‬‬ ‫بەن����دەری جەیهانی توركیاوە رەوانەی‬ ‫بازاڕەكانی جیهان دەكات‌و داهاتەكەی‬ ‫مانگان����ە ب����ەو نەوت����ەی لەڕێ����گای‬ ‫تانكەریش����ەوە دەیفرۆش����ێت بە‌نزیكی‬ ‫یەك ملیار دۆالر دەخەمڵێنرێت‪.‬‬ ‫كاریگەری راگرتنی‬ ‫هەناردەی نەوتی هەرێم‬ ‫بەقسەی شوان زواڵڵ شارەزای بواری‬ ‫نەوت‌و وزە راگرتنی هەناردەی نەوتی‬ ‫هەرێم لەالیەن توركیاوە راس����تەوخۆ‬ ‫كاریگ����ەری نابێت بەه����ۆی ئەوەی كە‬ ‫هەرێ����م بۆ ماوەی نزیكی س����ێ مانگ‬ ‫تا پێنج مانگ����ی داهاتو پارەی نەوتی‬ ‫وەرگرتوە بەاڵم پاش ئەو چەند مانگە‬ ‫كاریگەرییە خراپەكانی دەردەكەون‪.‬‬ ‫پێش����ی وایە ئابوری هەرێم بەهۆی‬ ‫ئەوەی بەش����ێوەیەكی سەرەكی پشت‬ ‫بە‌داهاتی نەوت دەستێت رو لەداڕوخان‬ ‫دەكات ئەگەر هەن����اردەی نەوتەكەی‬ ‫رابگیرێت ئەو قس����انەش بەناڕاس����ت‬ ‫دەزانێت كە لەبارەی پش����ت بەستن‬ ‫بە‌كشتوكاڵەوە دەكرێن چونكە بەقسەی‬ ‫ئەو پرۆژەی كشتوكاڵی كە پشتی پێ‬

‫توركیا نایەوێت‬ ‫هەناردەی نەوت‬ ‫رابگرێت تا وەك‬ ‫واڵتێكی ترانزێتی وزە‬ ‫متمانەی لەكەدار نەبێت‬

‫کێڵگەی نەوتی باکور لەکەرکوک‬ ‫ببەس����ترێت پێویستی بە‌دە ساڵ هەیە‬ ‫بۆ ئەوەی بكەوێتە سەرپێ‪.‬‬ ‫بەاڵم بێ����وار خونس����ی‪ ،‬راوێژكاری‬ ‫ئاسایش����ی ئاب����وری هەرێم‌و ش����ارەزا‬ ‫لە‌بواری ن����ەوت‌و وزە پێی وایە ئەگەر‬ ‫حكومەت����ی توركی����ا‌و عێ����راق ئ����ەو‬ ‫"خۆكوژیی����ە" بكەن‌و نەوت����ی هەرێم‬ ‫رابگرن ئەوا خۆیان زیاتر زیان دەكەن‌و‬ ‫وتیش����ی"ئێمە دەتوانین بەرگە بگرین‬ ‫لەسااڵنی نەوەدەكان نە نەوتمان هەبو‬ ‫نە غ����از بەاڵم هەرێ����م توانی ئیدارەی‬ ‫خۆی بدات"‪.‬‬ ‫راگرتنی هەناردەی‬ ‫نەوت "بەدور" دەزانرێت‬ ‫شوان زواڵڵ‌و بێوار خونسی بەدوری‬ ‫دەزانن توركیا هەناردەی نەوتی هەرێم‬

‫رابگرێت بەاڵم كاتێك لێیان دەپرس����ی‬ ‫بۆچی توركی����ا ناتوانێت نەوتی هەرێم‬ ‫رابگرێ����ت ئ����ەوان تەواو جی����اواز بیر‬ ‫لە‌هۆكارەكان دەكەنەوە‪.‬‬ ‫بێوار خونس����ی باس ل����ەوە دەكات‬ ‫ك����ە رێكەوتن����ی نێودەوڵەتی لەبارەی‬ ‫وزەوە هەی����ە‌و جەخت لەس����ەر ئەوە‬ ‫دەكات����ەوە هەر جێگای����ەك نەوتی لێ‬ ‫دەربهێنرێ����ت رێگەنادرێت هیچ واڵتێك‬ ‫تەگ����ەرە بۆ گواس����تنەوەی هێڵەكانی‬ ‫دروس����تبكات‪ ،‬بون����ی روس����نەفت‌و‬ ‫گازپرۆمی روس����ی‪-‬ش "بەشێوەیەكی‬ ‫بەهێ����ز" لە‌هەرێم����ی كوردس����تان كە‬ ‫نزیكەی ‪ 4‬ملیار دۆالریان خەرجكردوە‬ ‫بەهۆكارێكی دیك����ە دەزانێت‌و پێیوایە‬ ‫روسیا كاردانەوەی لەبەرامبەر توركیادا‬ ‫دەبێت ئەگەر هەناردەی نەوتی هەرێم‬

‫رابگرێ����ت‪ ،‬ئ����ەوە وێڕای ئ����ەوەی كە‬ ‫توركیا خۆی پێویس����تی بەو نەوتەی‬ ‫هەرێمی كوردستانە‪.‬‬ ‫ئ����ەو هۆكارێك����ی دیك����ەش‬ ‫دەخاتەڕو‪":‬بازاری جیهان پێویس����تی‬ ‫بەو نەوت����ەی هەرێمە ئەگەر رابگیرێت‬ ‫ئەوا ئەو واڵتانەی نەوتی هەرێم دەكڕن‌و‬ ‫بەكاری دەهێنن دێنە سەر خەت"‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم ش����وان زواڵڵ ئەو قس����انە‬ ‫بەڕاس����ت نازانێت كە راگرتنی نەوتی‬ ‫هەرێ����م لە‌بەرژەوەندی ب����ازاڕی وزەی‬ ‫جیهاندا نەبێت‌و مەترسی بۆ بازاڕەكە‬ ‫دروست بكات‪.‬‬ ‫واڵتانی بەرهەمهێنەری نەوتی ئۆپێك‬ ‫رێككەوتنێكیان هەیە بۆ كەمكردنەوەی‬ ‫بەرهەمهێنانی نەوت شوان بەو هۆیەوە‬ ‫ئام����اژە بەوەدەدات"ئەگ����ەر نەوت����ی‬

‫كوردس����تان لە‌بازاڕدا نەمێنێت واڵتانی‬ ‫وەك س����عودیە‪ ،‬روسیا‪ ،‬ئێران‪ ،‬عێراق‬ ‫ئەوانی دیكە بەئاس����انی دەتوانن ئەو‬ ‫بڕە پڕبكەنەوە كە لەئێستادا لەخۆیان‬ ‫گرتۆتەوە چونكە لەئێس����تادا واڵتانی‬ ‫ئۆپیك دەتوانن یەك ملیۆن نیو بەرمیل‬ ‫رۆژانە زیاتر لەو بڕەی ئێس����تا بخەنە‬ ‫بازاڕەوە لەكاتێكدا ئەوەی كوردستان‬ ‫دەیخات����ە بازاڕەوە نزیك����ە ‪ 600‬هەزار‬ ‫بەرمیلی رۆژانەیە"‪.‬‬ ‫توركیا دەیەوێت لەپرسی نەوتدا‬ ‫لەگەڵ حكومەتی ناوەند مامەڵە بكات‬ ‫ش����وان زواڵڵ پێ����ی وای����ە توركیا‬ ‫نایەوێت هەن����اردەی نەوت رابگرێت تا‬ ‫وەك واڵتێك����ی ترانزێتی وزە متمانەی‬ ‫لەكەدار نەبێت‪ ،‬بۆیە ئێستا دەیەوێت‬

‫ئامڕازێ����ك بدۆزێتەوە لەگ����ەڵ عێراق‬ ‫مامەڵەب����كات‌و بتوانێت نەوتەكە بداتە‬ ‫دەست سۆمۆ‪.‬‬ ‫وەزارەت����ی نەوتی عێ����راق هەفتەی‬ ‫راب����ردو رایگەیان����د ك����ە الیەن����ە‬ ‫پەیوەندیدارەكانی راس����پاردوە تاوەكو‬ ‫دەست بكەن بە‌گەڕخس����تنەوەی ئەو‬ ‫بۆرییەی نەوت����ەی نەوتی كێڵگەكانی‬ ‫كەركوك����ی ب����ۆ بەن����دەری جەیه����ان‬ ‫دەگواس����تەوە بەاڵم لە‌ساڵی ‪2014‬ەوە‬ ‫كەوتە ژێر دەستی چەكدارانی داعش‪.‬‬ ‫ئەو بۆرییە نەوتە كە عێراق بانگەشەی‬ ‫بەگەڕخستنەوەی دەكات بەپێی قسەی‬ ‫بێوار خونسی بەشێكی زۆری لە‌ساڵی‬ ‫‪ 2014‬كەوتە ژێر دەستی داعش هەموی‬ ‫تێكداوە‪ .‬ئەو دەشڵێت"بۆریەكە تەنیا‬ ‫ئەو پارچەیەی بە‌ساغی ماوە كە لەژێر‬ ‫دەستی پێشمەرگە بوە‌و نزیكەی ‪ 40‬بۆ‬ ‫‪ 50‬كیلۆمەترە"‪.‬‬ ‫وتیشی"خس����تنەوەگەڕی بۆریی����ە‬ ‫كۆنەكە كارێكی ئاس����ان نییە‌و ئەگەر‬ ‫ناوچەك����ە بەتەواویش ئ����ارام بێت دو‬ ‫ساڵی پێ دەچێت"‪.‬‬ ‫ش����وان زواڵڵ پێ����ی وای����ە نەوتی‬ ‫كەركوك ئەگەر بچێتەوە ژێر دەستی‬ ‫عێراق ی����ان لەژێر دەس����تی هەرێمدا‬ ‫بمێنێتەوە ئ����ەوا بۆ حكومەتی هەرێم‬ ‫ه����ەر كێش����ەیە‪ .‬ئ����ەو دەڵێت"ئەگەر‬ ‫نەوت����ی كەرك����وك لەژێ����ر دەس����تی‬ ‫حكومەتی هەرێم دەربچێت دو كێشە‬ ‫دروس����ت دەبێت‪ :‬موچەی موچەخۆر‬ ‫كێش����ەیەكی گ����ەورەی بۆ دروس����ت‬ ‫دەبێت‪ .‬ب����ەاڵم ئەگەر نەش����درێتەوە‬ ‫بە‌حكومەت����ی عێ����راق لەئێس����تادا‬ ‫حكومەتی عێ����راق نزیكی ‪ 100‬ملیۆن‬ ‫دۆالر موچە دەدات بە‌كەركوك‌و ئەگەر‬ ‫حكومەتی عێراق موچ����ەی كەركوك‬ ‫ببڕێت دەبێ����ت حكومەتی هەرێم ئەو‬ ‫موچەیە ب����دات‪ .‬بەو بڕە نەوتەش����ی‬ ‫كە ئێس����تا هەرێم دەیفرۆشێت بە‌هیچ‬ ‫ش����ێوەیەك ناتوانێت موچەی هەرێم‌و‬ ‫كەركوكی پێ دابین بكات"‪.‬‬

‫سەڕەرای داخستنی دەروازە سنوریەکان هێشتا بازاڕ ئارامە‬ ‫"ئێران دەیەوێت کاری بازرگانی بگوازرێتەوە بۆ خواروی عێراق"‬

‫ئا‪ :‬زریان محەمەد‬ ‫داخستنی دەروازە سنوریەکان لەالیەن‬ ‫کۆماری ئیسالمی ئێرانەوە بۆ جارێکی‬ ‫تر هاواڵتیان دەخاتەوە دڵەڕاوکێ‪،‬‬ ‫واڵتانی دراوسێش هەرکات خۆیان‬ ‫مەبەستیان بێت دەرگاکان دادەخەن‌و‬ ‫هەرکات پێیان خۆشبێت وااڵی دەکەن‪،‬‬ ‫مامۆستایاکی زانکۆ دەڵێت "هەر‬ ‫واڵتێك توانای بەرهەمهێنانی خۆراکی‬ ‫نەبێت‪ ،‬توانای بەرگەگرتنی هیچ جۆرە‬ ‫فشارێكی نابێت"‪.‬‬ ‫كۆماری ئیس��ل�امی ئێران بۆ جارێکی‬ ‫دێک����ە س����نورەکانی ب����ە‌ڕوی هەرێمی‬ ‫کوردس����تاندا داخس����ت‌و کاری بازرگانی‬ ‫ڕاوەس����تان‪ ،‬کە ئەمش دەبێتە هۆکارێک‬ ‫بۆ ڕاوەستانی جوڵەی بازرگانی‪ ،‬عومەر‬ ‫یاروەیس بازرگانێکی ش����اری سلێمانیە‪،‬‬ ‫ئەو ئاماژە ب����ەوە دەکات کە حکومەتی‬ ‫هەرێمی کوردس����تان هەر لەس����ەرەتاوە‬ ‫کاری لەسەر ویست‌و خواستی بازرگانان‬ ‫نەک����ردوە ئەم����ەش زیان����ی بەئابوری‬ ‫گەیان����دوە‪ ،‬ئ����ەو وت����ی "چەندین جار‬ ‫بەکاربەدەستانی هەرێمما وتوە پێویستە‬ ‫کارخان����ە گەورەکان����ی بەرهەمهێن����ان‬ ‫بهێندرێتە کوردس����تان‪ ،‬ئەگەر ئەوەیان‬ ‫بکردای����ە هی����چ کات ئ����ەو دەوڵەتان����ە‬ ‫پشتیان لەکوردس����تان نەدەکرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ک����ەس گوێ����ی لێنەگرتی����ن‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫سنورەکان پێموایە بەتەواوی داناخرێن‪،‬‬ ‫بەاڵم توش����ی هیالکیی زۆرمان دەکەن‪،‬‬ ‫ئێران سنورەکانی داخستووەو تورکیاش‬ ‫دەیەوێت کۆگاکان����ی بەتاڵکاتەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫حکومەتی هەرێم دەبێت بەوریایی زیاتر‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ئەمە بکات"‪.‬‬ ‫وتیشی "لەئێستادا حکومەتی خۆمان‬ ‫وەک پەشۆکاو وایە کەس بڕیاری پێنیە‬

‫هەر واڵتێك كە‬ ‫توانای بەرهەمهێنان‌و‬ ‫دەستكەوتنی‬ ‫خۆراكی نەبێت بۆ‬ ‫دانیشتوانەكەی توانای‬ ‫بەرگەگرتنی هیچ جۆرە‬ ‫فشارێكی نابێت‬ ‫مەرزی باشماخ‬ ‫دەبێت کاربکات بۆ هێش����تنەوەی ماددە‬ ‫خۆراکی����ەکان لەکوردس����تاندا‪ ،‬هەموی‬ ‫ڕەوانە نەکرێت بۆ ش����ارەکانی خواروی‬ ‫عێراق‪ ،‬لەئەگەری داخس����تنی س����نوری‬ ‫تورکی����ا پێداویس����تی لەکوردس����تاندا‬ ‫هەبێت‪ ،‬ئێمە چەن����د کارگەیەکی ئاردو‬ ‫زەیتم����ان هەیە ئەبێت ئەمانە پش����تیان‬ ‫پێببەسترێت‌و کارئاسانیان بۆ بکرێت"‪.‬‬ ‫مامۆس����تایەکی زانکۆش پێیوایە هەر‬ ‫واڵتێك توان����ای بەرهەمهێنانی خۆراکی‬ ‫نەبێت توان����ای بەرگەگرتنی هیچ جۆرە‬ ‫فشارێكی نابێت‪.‬‬ ‫ب���ڕوا خالی���د‪ ،‬مامۆس���تای زانکۆی‬

‫س���لێمانی بەئاوێن���ەی ڕاگەیان���د "هەر‬ ‫واڵتێ���ك ك���ە توان���ای بەرهەمهێنان‌و‬ ‫دەس���تكەوتنی خۆراك���ی نەبێ���ت ب���ۆ‬ ‫دانیش���توانەكەی توان���ای بەرگەگرتنی‬ ‫هی���چ ج���ۆرە فش���ارێكی نابێ���ت واتە‬ ‫ئاسایش���ی نەتەوەیی‌و ئابوری‌و سیاسی‬ ‫لەمەترسیدا ئەبێت بەتایبەتی لەڕۆژگاری‬ ‫ئەمڕۆدا كە پەیوەندییە سیاسیەكان زۆر‬ ‫ئاڵۆز‌و نادی���ارو لە‌بارێكی جێگیردا نین‌و‬ ‫لە‌لەرین���ەوەدان هەر ج���ارەو بەالیەكدا‪،‬‬ ‫ئەو وتی "ڕێ���ژەی بەرهەمهێنانی خۆت‬ ‫لەخۆراك (بەشی خۆ لەخۆراك) باشترین‬ ‫پێوەرە بۆ دیاریكردنی ئاستی ئاسایشی‬ ‫خ���ۆراك‌و خۆبژێویی كە بەداخەوە ئێمە‬

‫بەپێی ئ���ەو پێوەرە ئاس���تەكەمان زۆر‬ ‫الوازە"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جەغت���ری ل���ەوەش کرد کە‬ ‫كۆمەڵگا هەیە س���ەرچاوەی س���ەرەكی‬ ‫كش���توكاڵی نیە (زەوی‌و ئ���او)‪ ،‬بەاڵم‬ ‫توانای مادی هەیە دەتوانێت هاورەدەی‬ ‫بەرهەمی سیانی بكات بۆ ماوەیەكی كاتی‬ ‫ب���ەاڵم بەمەرجێ���ك لە‌دۆخێكی هەرێمی‬ ‫نێودەوڵەتی ئارام‌و پڕ لەئاش���تیدا بێت‪،‬‬ ‫ئەو وتی "هیچ كاتێك خۆراك وەك كارتی‬ ‫فشار بەكارنەهێنرێت بۆ یەکالکردنەوەی‬ ‫هەندێك بڕیاری سیاس���ی یان تا چەند‬ ‫لەم حاڵەتەدا توش���ی تی���رۆری خۆراك‬ ‫نابێت"‪.‬‬

‫ژووری بازرگان���ی‌و پیشەس���ازی‬ ‫س���لێمانیش پێیوای���ە دەبێت حکومەت‬ ‫لەهەوڵەکان���ی ب���ەردەوام بێ���ت ب���ۆ‬ ‫چارەس���ەرکردنی کێش���ە بازرگانێەکان‬ ‫لەگەڵ واڵتانی دراوس���ێ‪ ،‬وەک ئەوەی‬ ‫یەکێتی ژوورە بازرگانیەکان بەردەوامە‪.‬‬ ‫س���یروان محەمەد‪ ،‬س���ەرۆکی ژووری‬ ‫بازرگان���ی‌و پیشەس���ازی س���لێمانی‬ ‫بە‌ئاوێن���ەی ڕاگەیان���د "ئەمەی دەکرێت‬ ‫لەالیەن واڵتانی دراوس���ێوە ش���ەڕێکی‬ ‫دەرونی���ە بەرامب���ەر بەبازرگانان‪ ،‬ئەمە‬ ‫تەنه���ا ب���ۆ ئەوەی���ە کاری بازرگان���ی‬ ‫بگوازرێتەوە بۆ خ���واروی عێراق‌و ئێمە‬ ‫پێمانوایە س���نورەکان داناخرێن چونکە‬

‫ئ���ەو کارە بازرگانییەی لەوێوە دەکرێت‬ ‫زیانی زۆریش بەو واڵتانە دەگەیەنێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "ڕێگەی بازرگانی بەردەوام‬ ‫هەیە هیچ مەترس����یەک نی����ە بازرگانان‬ ‫ڕێگەی خۆیان دەدۆزنەوە وە حکومەتی‬ ‫عێراقیش هیچ کاتێک کارێکی وەها ناکات‬ ‫کە سنورەکان لەنێوان هەرێم دابخات"‬ ‫بەوت����ەی س����ەرۆکی ژووری بازرگانی‬ ‫س����لێمانی هەوڵەکان بەردەوامی هەیە‌و‬ ‫بازرگانان����ی ئێرانی����ش گوش����اریان زۆر‬ ‫کردووە بۆ ئەوەی س����نورەکان بکرێتەوە‬ ‫لەبەر بەردەوامی کارەکانی خۆیان‪ ،‬ئەو‬ ‫وتی "بڕوامان وایە داخس����تنی دەروازە‬ ‫سنورەکان تەنها کاتییە"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫‪7‬‬

‫ده‌وڵه‌تی كوردستان‌و گه‌شكه‌ی ناسیۆنالیسته‌كان‪ :‬مه‌ترسیی‌و ده‌رفه‌ت‬ ‫گفتوگۆیەک له‌گه‌ڵ د‪ .‬نیاز نه‌جمه‌دین‪ ،‬مامۆستا له‌زانكۆی سلێمانی‌و‬ ‫لێكۆڵه‌ری میوان له‌سه‌نته‌ری لێكۆڵینه‌وه‌كانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست له‌زانكۆی لوند ـ سوید‬ ‫بەشی یەکەم‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬ ‫د‪ .‬نیاز نه‌جمه‌دین‪ ،‬مامۆستا له‌زانكۆی‬ ‫سلێمانی‌و لێكۆڵه‌ری میوان له‌سه‌نته‌ری‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌زانكۆی لوند‪-‬سوید‪ ،‬لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت‪ " :‬جیابونه‌وه‌ی‬ ‫كورد كارده‌كاته‌ سه‌ر پێگه‌ی عێراق‬ ‫له‌په‌یوه‌ندییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫الوازتری بكات"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬په‌یوه‌ندیی سیاسیی كوردستان‌و‬ ‫عێراق‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌عێراقی مۆدێرنی به‌ناو‬ ‫دیموكراسیش���دا‪ ،‬هێش���تا كورتخای���ه‌ن‌و‬ ‫پچڕپچڕه‌‪ .‬بۆچی پێكه‌وه‌ژیان هێنده‌ زوو‬ ‫زوو شكستده‌هێنێت؟‬ ‫نی���از نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬بۆ ئێم���ه‌‪ ،‬زۆرجار‬ ‫پێكه‌وه‌ژی���ان‌و جیابونه‌وه‌ وه‌كو یه‌ك بون‬ ‫بە‌تاعون‌و بە‌قوڕگماندا چونه‌ته‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م قس���ه‌یه‌ چۆن بۆ دوو نه‌ته‌وه‌ راسته‌‪،‬‬ ‫بۆ په‌یوه‌ندییه‌ بچوكه‌كانیش راسته‌(وه‌ك‬ ‫هاوسه‌رگیریی‪ ،‬په‌یوه‌ندیی فه‌رمانبه‌ر یان‬ ‫ئه‌ندام‌و به‌رپرسه‌كه‌ی‪ ،‬هتد)‪ .‬زۆر هۆكار‬ ‫هه‌ن واده‌كه‌ن ملمالنێكان له‌پێكه‌وه‌بوندا‬ ‫توندببنه‌وه‌‪ .‬ئێمه‌ زۆربه‌یجار بە‌زۆره‌ملێ‌و‬ ‫تۆپزی���ی‪ ،‬له‌ب���ه‌ر دڵ���ی "ئه‌ویدی"یه‌ك‌و‬ ‫بە‌ده‌ستوه‌ردانی "براگه‌وره‌یه‌ك" چوینه‌ته‌‬ ‫ن���او په‌یوه‌ندییه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬ناوم���ان ناوه‌‬ ‫پێكه‌وه‌ژی���ان‪ .‬ده‌س���توری پێكه‌وه‌ژیان‌و‬ ‫رێكخس���تنی په‌یوه‌ندییه‌ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌ سه‌پێنراوه‌‪ ،‬كه‌ بە‌سروشت‬ ‫سه‌رچاوه‌ی ملمالنێ‌و ئاژاوه‌یه‌‪ .‬عێراقیش‬ ‫واڵتێك���ی دروس���تكراوی س���ه‌پێنراوه‌‪،‬‬ ‫بە‌زۆره‌ملێ كورد ئاخنراوه‌ته‌ ناوی‪ .‬له‌الی‬ ‫عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬جه‌نگ‌و كاولكاریی‌و گه‌مارۆی‬ ‫ئابوری���ی تایفه‌گه‌ری���ی‌و مه‌زهه‌بچێت���ی‬ ‫له‌عێراق���دا بوژاندۆت���ه‌وه‌‪ ،‬عێراق���ی‬ ‫دابه‌شكردوه‌‪ .‬رێكخس���تنی به‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی دابه‌ش���بودا س���ه‌خته‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵ���ی ب���ۆ كۆنتڕۆڵك���ردن‌و هه‌یمه‌نه‌‬ ‫جیانابێت���ه‌وه‌ لێیی‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێویس���تی‬ ‫بە‌كۆنتڕۆڵكردنی بیری نه‌وت‌و ناوچه‌كانی‬ ‫تری سامانی سروشتییه‌‪ .‬له‌الی كورده‌وه‌‪،‬‬ ‫كوردب���ون له‌هه‌م���و دۆخێك���دا له‌ماوه‌ی‬ ‫نزیكدا س���ه‌خته‌‪ ،‬بەاڵم ك���ه‌ له‌لكێنراوه‌‬ ‫بە‌عێراق���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وا س���ه‌ختتره‌‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫لكاندنه‌ كوردی خستووه‌ته‌ دۆخی ژنێكی‬ ‫رۆهه‌اڵتیی���ه‌وه‌ كه‌ بە‌ناچاری���ی چووه‌ته‌‬ ‫هاوس���ه‌رگیرییه‌كه‌وه‌‪ ،‬جۆرێك له‌ره‌فتار‌و‬ ‫بڕیار‌و بیركردن���ه‌وه‌ ل���ه‌و په‌یوه‌ندییه‌دا‬ ‫ده‌س���ه‌پێنێت‌و ده‌بێت بە‌به‌ش���ێك لێی‪.‬‬ ‫كوردیش له‌ناوه‌وه‌ خاوه‌نی كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫داوه‌ش���او دابه‌ش���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ واده‌كات‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ی كه‌مین���ه‌ زاڵ ببێت‪ .‬وه‌ك‬ ‫چۆن له‌كۆمه‌ڵگه‌ی رۆژهه‌اڵتییدا(به‌تایبه‌ت‬ ‫عێراق‌و كوردستان) ژن‌و مێرد له‌گه‌شه‌ی‬ ‫یه‌كت���ر ده‌ترس���ن‪ ،‬بە‌هه‌مان ش���ێوه‌ش‬ ‫ب���ۆ عێ���راق‌و كوردس���تان‪ .‬زیادبون���ی‬ ‫ده‌س���ته‌اڵتی یه‌كێكیان بە‌مه‌ترس���یی بۆ‬ ‫س���ه‌ر ئه‌ویتری���ان داده‌نرێ���ت‪ ،‬كێبڕكێ‬ ‫جێ���ی هاریكاری���ی ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬مه‌یلی‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ك���ردن‌و كۆنتڕۆڵكردنی به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌وروژێنێت‪ .‬بۆیه‌ ده‌بینیت له‌سه‌رده‌می‬ ‫ئاش���تییدا سیاس���ه‌تی ئابوری���ی له‌دژی‬ ‫یه‌كتر به‌كارده‌هێنن‌و ئاماده‌ش���ن شه‌ڕی‬ ‫قورس به‌رامبه‌ر بە‌یه‌كت���ر بكه‌ن (نه‌وت‬ ‫به‌رامبه‌ر بە‌گه‌م���ارۆ‌و ریفراندۆم به‌رامبه‌ر‬ ‫ته‌س���لیمكردنی كه‌ركوك)‪ .‬بێمتمانه‌یی‪،‬‬ ‫به‌دگومانی���ی‪ ،‬په‌یمانش���كاندن‌و خیانه‌ت‬ ‫له‌داهات‌و له‌سه‌روه‌رێتیی ده‌ستوریی ده‌بن‬ ‫بە‌به‌شێك له‌كه‌لتوری سیاسیی‪ .‬بڕوانینه‌‬ ‫چ���وارده‌ور‪ ،‬بە‌درێژایی مێ���ژوو‪ ،‬توركیا‌و‬ ‫ئێ���ران‌و روس���یا ئیمتی���ازی جیاوازیان‬ ‫خس���توه‌ته‌ به‌رده‌م���ی ك���ورد‪ ،‬كه‌ هانی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تیی كوردی داوه‌ په‌یوه‌ندیی‬ ‫له‌گه‌ڵ عێراق تێكبدات‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌عێراقی‬ ‫به‌ناو دیموكراسیش���دا‪ .‬روس���یا‌و توركیا‬ ‫له‌مالوه‌ كۆمپانیای ن���ه‌وت‌و گاز ده‌نێرن‬ ‫بە‌گرێبه‌س���تی تایب���ه‌ت‌و جی���ا له‌وانه‌ی‬ ‫عێراق‌و له‌والوه‌ داوای یه‌كپارچه‌یی خاكی‬ ‫عێراق ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر سوننه‌ به‌هێز ببێت‪،‬‬ ‫مه‌یلی ئێران بۆ پشتیوانی ده‌سته‌اڵتدارانی‬ ‫كورد تا بە‌گژ به‌غدادا بچن‪ ،‬به‌هێزده‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌توانین ب���ه‌وه‌ بیچوێنین ك���ه‌ چه‌ندین‬ ‫خێڵ���ی دواكه‌وت���وی به‌رژه‌وه‌ندخ���واز‬ ‫چوارده‌وری هاوس���ه‌رگیریی كوردستان‌و‬ ‫عێراقی داوه‌‌و هه‌ر یه‌كێكیان به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌س���توه‌رده‌ده‌نه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان‪.‬‬ ‫واڵته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكاش ده‌یه‌وێت‬

‫عێراق واڵتێكی‬ ‫دروستكراوی‬ ‫سه‌پێنراوه‌‪ ،‬بە‌زۆره‌ملێ‬ ‫كورد ئاخنراوه‌ته‌ ناوی‬ ‫س���ه‌قامگیرییه‌كی رێژه‌ی���ی هه‌بێ���ت تا‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان���ی تری خۆی���ان ببه‌ن‬ ‫به‌ڕێوه‌‪ ،‬نه‌ك له‌خه‌می چاره‌سه‌ری ریشه‌یی‬ ‫كێشه‌كان بێت‪ .‬هه‌تا كوردستان‌و عێراق‬ ‫توان���ای كه‌مكردن���ه‌وه‌ی ده‌س���توه‌ردان‬ ‫له‌هاوس���ه‌رگیرییه‌كه‌یان به‌هێزنه‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫دژایه‌ت���ی یه‌كت���ر كه‌منه‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ن���ه‌‬ ‫پێكه‌وه‌بون‌و ن���ه‌ جیابونه‌وه‌ی یه‌كجاریی‬ ‫سه‌قامگیریی‌و خۆشگوزه‌رانیی ناخاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دواتر له‌س���ه‌ر كوردستان زیاتر‬ ‫ده‌دوێی���ن‪ .‬با بگوازینه‌وه‌ ب���ۆ گفتوگۆی‬ ‫جیابون���ه‌وه‌‪ :‬ئه‌ی بۆچ���ی جیابونه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كجاریی قبوڵ ناكرێت؟‬ ‫نی���از نه‌جمه‌دین‪ :‬به‌ش���ێكی ریش���ه‌ی‬ ‫له‌ناو بونیادی���ی كۆمه‌اڵیه‌تی���ی عێراق‌و‬ ‫كوردس���تاندایه‌‪ .‬تا ئه‌مڕۆ‪ ،‬میكانیزمێك‬ ‫نه‌دۆزراوه‌ته‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی جیابونه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كجاری���ی هێنده‌ تێچوی ب���ه‌رز نه‌خاته‌‬ ‫س���ه‌ر الیه‌نه‌كان���ی ئ���ه‌و په‌یوه‌ندیی���ه‌‪.‬‬ ‫جیابون���ه‌وه‌ی یه‌كجاری���ی تێچوی به‌رزی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئی���دی له‌هاوس���ه‌رگیرییه‌وه‌ تا‬ ‫بە‌په‌یوه‌ندی���ی دوو نه‌ت���ه‌وه‌ ده‌گات‪.‬‬ ‫جیابونه‌وه‌ی كورد كارده‌كاته‌ سه‌ر پێگه‌ی‬ ‫عێراق له‌په‌یوه‌ندییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ الوازتری بكات (ی���ان الی كه‌م‬ ‫واده‌بینرێ���ت)‪ ،‬ره‌نگیش���ه‌ پارچ���ه‌ی تر‬ ‫له‌عێ���راق ببێت���ه‌وه‌ (وه‌ك س���وننه‌‌و‬ ‫ش���یعه‌)‪ ،‬ركابه‌رێكی نوێی نه‌وت‌و گازی‬ ‫سروش���تیی‌و بواره‌كانی تریش بۆ عێراق‌و‬ ‫ئێران په‌یداده‌بێت‪ .‬ترس���ێكی تر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ دوای رۆیشتنی كوردستان‪ ،‬ده‌وڵه‌تی‬ ‫دایك چ���ی به‌س���ه‌ردێت‌و به‌رامبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫چی به‌ش���ێك له‌داهات (ۆ نمونه‌ كیڵگه‌‬ ‫نه‌وته‌كانی كه‌ركوك)‌و ده‌رفه‌تی به‌رده‌ست‬ ‫بۆ خۆی ده‌بات‪ .‬ده‌وڵه‌تی دایك (عێراق‬ ‫ل���ه‌م نمونه‌یه‌دا) خ���ۆی ك���ه‌م توانایه‌‪،‬‬ ‫ئامێ���ری به‌رهه‌مهێنان���ی الوازه‌‌و داهاتی‬ ‫له‌ی���ه‌ك كه‌ناڵ���ه‌وه‌ دێته‌وه‌ ده‌س���ت كه‌‬ ‫نه‌وته‌‪ ،‬سیس���تمی باجی الوازه‌‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫گۆڕانكاریی له‌سیستمه‌كه‌یدا بكات‌و توانا‬ ‫مرۆییه‌كانی به‌هێزبكات‪ ،‬كه‌متوانایه‌ له‌وه‌ی‬ ‫بە‌رێگایه‌كی تردا بڕوات‌و پش���ت به‌خۆی‬ ‫ببه‌س���تێت‪ ،‬هه‌ندێك هێڵی���ی بازرگانیی‬ ‫له‌م���اوه‌ی كورتخایه‌ندا له‌ده‌س���تده‌دات‪،‬‬ ‫دڵنی���ا نیی���ه‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ‬ ‫واڵتان���ی چ���وارده‌ور‪ ،‬بۆی���ه‌ جیابونه‌وه‌‬ ‫قبوڵن���اكات‪ ،‬پێكدادان دروس���تده‌كات‌و‬ ‫گوشارده‌كات‪ .‬جیابونه‌وه‌ی كورد كۆتایی‬ ‫كۆمه‌ڵێك یارییه‌شه‌‪ ،‬وه‌ك سه‌ركوتكردنی‬

‫بۆ ئێمه‌‪ ،‬زۆرجار‬ ‫پێكه‌وه‌ژیان‌و جیابونه‌و‌ه‬ ‫وه‌كو یه‌ك بون‬ ‫بە‌تاعون‌و بە‌قوڕگماندا‬ ‫چونه‌ته‌ خواره‌وه‌‬ ‫گه‌النی خۆیان به‌و ناوه‌وه‌ كورد ترسناكه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تانی زلهێزیش به‌رژه‌وه‌ندیی خۆیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬واڵت���ه‌ زلهێ���زه‌كان‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‪ ،‬جیابون���ه‌و‌ه ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌ش���ێت ئه‌مه‌ ببێ���ت بە‌دیارده‌‌و‬ ‫سیس���تمی كۆمه‌اڵیه‌تیی تێكبدات‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫جیاب���وه‌وه‌‪ ،‬ئه‌بێ���ت ته‌م���ێ بكرێت تا‬ ‫جارێكی تر كه‌لتوری باو(سیس���تمه‌كه‌)‬ ‫تێكن���ه‌دات‪ .‬گه‌مارۆ له‌س���ه‌ر هه‌رێم له‌م‬ ‫چوارچێوه‌یه‌دایه‌‪ .‬له‌گۆشه‌نیگای واڵتانی‬ ‫زلهێزه‌وه‌‪ ،‬دروس���تبونی ده‌وڵه‌تێكی نوێ‬ ‫هانی نه‌ته‌وه‌كانی تر ده‌دات كه‌ تا ئێستا‬

‫نیاز نه‌جمه‌دین‬

‫له‌سه‌ره‌ی به‌ده‌وڵه‌تبون یان ددانپێداناندان‪،‬‬ ‫له‌فه‌له‌س���تینه‌وه‌ بۆ قوبرسی توركیا‪ ،‬تا‬ ‫بە‌كه‌ته‌لۆنیا‌و ترانسنیس���تریا (له‌یه‌كێتی‬ ‫س���ۆڤێتی جاران)‌و ئاچێ له‌ئه‌نده‌نوزیا‌و‬ ‫ك���وردی ناوچه‌كان���ی ت���ر ده‌گات‪ .‬له‌م‬ ‫روه‌وه‌‪ ،‬مه‌س���ه‌له‌كه‌ ئه‌وه‌ نییه‌ ده‌وڵه‌تانی‬ ‫پێشكه‌وتو باوه‌ڕیان بە‌مافی سه‌ربه‌خۆبون‬ ‫نییه‌‌و به‌ناوی دیموكراسییه‌وه‌ درۆ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌وڵه‌تانی زلهێ���ز ناهه‌قیان نییه‌‬ ‫دڵه‌ڕاوكێی له‌ده‌س���تچونی سیستمه‌كه‌یان‬ ‫هه‌بێ‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌مانه‌وێت له‌س���ه‌ر ئه‌زمونی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی واڵتان گفتوگۆ بكه‌ین‪ .‬بەاڵم‬ ‫به‌رله‌وه‌‪ ،‬ئه‌پرس���ین وه‌زیفه‌كانی ده‌وڵه‌ت‬ ‫چین؟‬ ‫نیاز نه‌جمه‌دین‪ :‬پاراس���تنی ئاسایشی‬ ‫ناوخ���ۆ‌و س���نوره‌كان( كه‌ پێویس���تی‬ ‫به‌س���وپایه‌)‪ ،‬گه‌شه‌س���ه‌ندنی ئابوری���ی‬ ‫دروس���ت ب���كات‌و خۆش���گوزه‌رانیی‬ ‫دابینبكات‪ ،‬واب���كات ئینتیمای خه‌ڵك بۆ‬ ‫ئه‌و خاكه‌ زیادبكات‪ ،‬واته‌ ناس���نامه‌یه‌كی‬ ‫نیشتمانیی دروستبكات‪ .‬بۆ ئێمه‌‪ ،‬عێراق‬ ‫فه‌شه‌لی هێنا له‌دابینكردنی هه‌ر یه‌ك له‌م‬ ‫خااڵن���ه‌‪ ،‬ئیدی خه‌ت���ای ئێمه‌ بوبێت یان‬ ‫ئه‌وان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر كوردستان سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫رابگه‌یه‌نێت‌و ددان بە‌ده‌وڵه‌تی كوردستاندا‬ ‫نه‌نرێ���ت‪ ،‬ئای���ا ده‌وڵ���ه‌ت ده‌توانێت به‌م‬ ‫وه‌زیفانه‌ی تۆ باس���ی ده‌كه‌یت هه‌ستێت‪،‬‬ ‫شكس���تناهێنێت‪ ،‬ئه‌و كاته‌ش روبكه‌ینه‌‬ ‫كوێ؟ له‌به‌ر رۆش���نایی ئه‌زمونی گه‌النی‬ ‫جیهاندا‪ ،‬ئابوریی سیاس���ی كوردس���تان‬ ‫له‌هه‌لومه‌رجێكی وه‌هادا چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫نیاز نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬من له‌رێی وه‌رگرتنی‬ ‫چه‌ند ئه‌زمونێكه‌وه‌ پشتبه‌ستوو بە‌چه‌ند‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ك وه‌اڵم���ی پرس���یاره‌كانت‬ ‫ده‌ده‌م���ه‌وه‌‪ ،‬له‌وان���ه‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك���ی‬ ‫(‪ )Daria Isachenko‬له‌گۆڤ���اری‬ ‫(‪)The International Spectator‬‬ ‫له‌جانوه‌ری ‪ ،2010‬لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی (‪Dr.‬‬ ‫‪ )Ceslav Ciobanou‬ل���ه‌(‪Virginia‬‬ ‫‪ Social Science Journal‬له‌‪2008‬‬ ‫(كه‌ باس���ی واڵتانی یه‌كێتی س���ۆڤێتی‬ ‫جاران���ه‌)‌و لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی (‪Aysegul‬‬ ‫‪ )Kayaoglu‬له‌گۆڤ���اری (‪Defense‬‬ ‫‪ )and Peace Economics‬له‌مارسی‬ ‫‪ 2014‬كه‌ باس���ی قوبرس ده‌كات‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ندێكی ت���ر‪ .‬بایه‌خی ئ���ه‌م ئه‌زمونانه‌‬ ‫له‌وه‌دایه‌ یارمه‌تیمان ده‌دات پێش���بینیی‬ ‫هه‌ندێك له‌روداوه‌كان‌و له‌ره‌فتاری مرۆڤ‬ ‫بكه‌ین‪ .‬ترانسنیستریا (‪)Transnistria‬‬ ‫ویالیه‌تێكی یه‌كێتی سۆڤێتی جاران بوو‪.‬‬ ‫له‌‪ 1990‬سه‌ربه‌خۆییان راگه‌یاند‪ .‬مالدۆڤا‬ ‫ئه‌و خاكه‌ بە‌موڵكی خۆی ده‌زانێت‪ ،‬قبوڵی‬ ‫نه‌كرد‌و شه‌ڕی له‌گه‌ڵدا هه‌ڵگیرسان‪ .‬دواتر‬ ‫بە‌ته‌ده‌خولی روسیا وه‌ستا‌و ته‌نیا روسیا‬ ‫وه‌ك ناوچه‌یه‌ك���ی س���ه‌ربه‌خۆ مامه‌ڵه‌ی‬ ‫ده‌كات‌و ده‌یپارێزێت‪ .‬ده‌موده‌ست‪ ،‬به‌های‬ ‫دراوه‌كه‌ی���ان هاڕه‌ی ك���رد‪ ،‬چه‌نیش بۆ‬ ‫پڕكردن���ه‌وه‌ی كورتهێنانی بودجه‌ پاره‌ی‬ ‫زیات���ری چاپده‌ك���رد‪ ،‬زیات���ر به‌هاكه‌ی‬ ‫داده‌به‌زی‪ .‬سه‌پاندنی باجیش سه‌ركه‌وتوو‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬چونكه‌ رێژه‌كه‌ی زۆر به‌رزبوو‪ ،‬زوو‬ ‫زووش ده‌گۆڕا‪ ،‬ته‌كنیكی كۆكردنه‌وه‌ی باج‬ ‫الواز بوو‪ ،‬ژماره‌ی دانیش���توان كه‌م بوو‪،‬‬ ‫ژماره‌ی به‌س���ااڵچوان له‌ناو دانیشتواندا‬

‫ئه‌گه‌ر كوردستان‬ ‫ده‌وڵه‌ت رابگه‌یه‌نێت‌و‬ ‫ددانی پێدانه‌نرێت‬ ‫ئاوا له‌ناوخۆدا كلیلی‬ ‫مه‌خزه‌نی بژێویی‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ده‌ست‬ ‫جه‌نه‌ڕاڵه‌كانی سوپا‌و‬ ‫قاچاخچییه‌كان‪،‬‬ ‫گه‌نده‌ڵیی زیادده‌كات‬ ‫به‌رزبوو‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاس���تی داهاتیش نزم‬ ‫بوو‪ .‬كه‌ ئه‌م مه‌رجانه‌ نه‌بون‪ ،‬میكانیزمی‬ ‫باج شكس���تده‌هێنێت‪ .‬له‌‪1992‬ه‌وه‌‪ ،‬دوو‬ ‫س���اڵ دوای س���ه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬دوو س���ه‌د‬ ‫هه‌زار ك���ه‌س ئه‌م واڵته‌یان جێهێش���ت‪.‬‬ ‫له‌نێ���وان ‪ 2002‬بۆ ‪ ،2005‬ده‌س���تیان كرد‬ ‫بە‌به‌تایبه‌تكردن‌و ‪ 70‬كۆمپانیایان فرۆشت‪،‬‬ ‫نه‌وه‌د ملیۆن دۆالریان ده‌ستكه‌وت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆربه‌ی كۆمپانیاكان روسیا كڕینی‪ .‬وه‌ك‬ ‫به‌رپرس���ێك وتویه‌ت���ی‪ ،‬به‌تایبه‌تك���ردن‬ ‫ماسكی ئۆكس���جین بوو بۆ هه‌ناسه‌دانی‬ ‫ترانسنیس���تریایه‌كان‪ ،‬ب���ەاڵم ئه‌وان تازه‌‬ ‫توشی ته‌نگه‌نه‌فه‌سیی بون‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م واڵت���ه‌ كه‌وته‌ ژێر ق���ه‌رزی زیاتر‬ ‫له‌ی���ه‌ك ملی���ار دۆالری گازپرۆم���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌ ج���ار زیاتر بوو له‌بودجه‌ی س���ااڵنه‌ی‬ ‫حكوم���ه‌ت‪ .‬ئابوریی‌و په‌یوه‌ندیی ئابوریی‬ ‫پتر بە‌كه‌یفی روس���یایه‌‌و كه‌ی ویس���تی‬ ‫یارمه‌تییه‌كان���ی ئه‌بڕێ���ت‪ .‬داخران���ی‬ ‫ئابورییه‌ك���ه‌ی ب���ووه‌ بە‌ه���ۆی ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ یه‌كپارچ���ه‌ تۆمه‌تباربكرێ���ت‬ ‫ب���ه‌وه‌ی له‌س���ه‌ر قاچاخچێت���ی چه‌ك‌و‬ ‫مادده‌ی هۆش���به‌ر ده‌ژی‌و تیرۆریس���تان‬ ‫له‌وێ بازاڕده‌كه‌ن‌و بازرگانیی بە‌ئافره‌ته‌وه‌‬ ‫ته‌ش���ه‌نه‌ی س���ه‌ندووه‌‪ .‬ئه‌مه‌ ئۆكرانیا‌و‬ ‫مالدۆڤیای دراوسێی له‌یه‌كتر نزیككرده‌وه‌‬ ‫تا سنوره‌كانیان قایمتر بكه‌ن له‌دژی ئه‌و‬ ‫واڵت���ه‌‪ ،‬وه‌ك چۆن ئێران‌و توركیا له‌دوای‬ ‫ریفراندۆمی (‪ )2017/9/25‬له‌دژی كورد‬ ‫له‌یه‌كتر نزیكبون���ه‌وه‌‪ .‬ئابورییه‌كه‌ كه‌وته‌‬ ‫ده‌س���تی جه‌نه‌ڕاڵه‌كانی س���وپا‪ .‬له‌چوار‬ ‫به‌ش‪ ،‬س���ێ به‌ش���ی خه‌ڵكی ئه‌م واڵته‌‬ ‫پاسپۆرتی روسیی یان ئۆكرانیان وه‌رگرتوه‌‬ ‫تا بتوانن هاتوچۆ بكه‌ن‪ .‬روسیا به‌م رێگا‬ ‫نه‌رمه‌ زیاتر كۆنترۆڵیان ده‌كات‪ .‬نمونه‌ی‬ ‫دووه‌م واڵتی ئه‌بغازیایه‌‪ .‬له‌ژێرده‌س���ته‌یی‬ ‫عوس���مانییه‌كانه‌وه‌ كه‌وت���ه‌ ژێ���ر باڵی‬ ‫یه‌كێت���ی س���ۆڤێتییه‌وه‌‪ ،‬بە‌دیاریك���راوی‬ ‫دوای شۆڕش���ی ئۆكتۆب���ه‌ری ‪‌1917‬و‬ ‫ئۆتۆنۆمی���ی پێبه‌خش���را‪ .‬له‌‪1930‬كاندا‬ ‫خرایه‌س���ه‌ر جۆرجی���ا‪ .‬ئه‌بغازیایی���ه‌كان‬ ‫زۆربه‌ی���ان مه‌س���یحین‪ .‬له‌ماوه‌ی س���ه‌د‬ ‫ساڵدا ده‌س���تكاریی رێژه‌كه‌یان كراو وه‌ك‬ ‫كوردی كه‌ركوك كه‌مكرانه‌وه‌‪ .‬له‌ئه‌نجامی‬

‫سیاس���ه‌تی جیاكاری���ی س���تالین‌و دواتر‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می پێریۆس���ترایكا‪ ،‬هه‌س���تی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تیان جۆاڵ‪ .‬له‌س���ه‌ره‌تای ‪1992‬‬ ‫جۆرجییه‌كان ده‌ستوری سه‌رده‌می ‪1927‬‬ ‫یان گێڕای���ه‌وه‌ كه‌ ئه‌بغازیا بە‌به‌ش���ێكی‬ ‫جۆرجی���ا ده‌بینێ���ت‪ ،‬ئه‌بغازیاییه‌كانیش‬ ‫قبوڵی���ان نه‌ب���و‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆیی خۆیان‬ ‫راگه‌یاند‪ .‬ش���ه‌ڕ قه‌وما‪ ،‬جۆرجیا هێرشی‬ ‫ده‌ك���رد‌و ئه‌م���ان تێكیان ده‌ش���كان‪ .‬تا‬ ‫ئه‌مڕۆ هیچیان كۆنترۆڵی س���نوره‌كانیان‬ ‫پێناكرێت‪ .‬دۆخی ئه‌م واڵته‌ زۆر له‌دۆخی‬ ‫كه‌ركوك‌و كوردس���تان‌و عێراق ده‌چێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌روی ئابورییه‌وه‌ ئه‌بغازیا پێش���تر زۆر‬ ‫به‌هێز بوو‪ ،‬دوای س���ه‌ربه‌خۆیی‌و ش���ه‌ڕ‪،‬‬ ‫ئابوریه‌كه‌ی ته‌پی‪ .‬كۆی به‌رهه‌می ناوخۆ‬ ‫له‌‪ 692‬ملی���ۆن دۆالری ئه‌مه‌ریكییه‌وه‌ بۆ‬ ‫‪ 60‬ملی���ۆن دۆالری ئه‌مه‌ریك���ی دابه‌زی‪.‬‬ ‫هاورده‌ی كه‌ره‌سته‌ی به‌رهه‌مهێنان وه‌ستا‪.‬‬ ‫پاره‌یان نه‌بو موچه‌ بده‌ن‪ ،‬روسیا بۆ پێنج‬ ‫ساڵ له‌نه‌وه‌ته‌كاندا گه‌مارۆی خسته‌ سه‌ر‪،‬‬ ‫دواتر كه‌م���ێ بوژانه‌وه‌‪ .‬س���ه‌رچاوه‌كانی‬ ‫داهاتیان زۆر ك ‌هم‌و سست بوو‪ .‬له‌‪%80‬ی‬ ‫خه‌ڵكیش ناچاربون ره‌گه‌زنامه‌ی روسییان‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬ئه‌زمون���ی ئۆس���ێتیای خوارو‬ ‫(‪)South Ossetia‬ه‌‪ ،‬ك���ه‌ ل���ه‌‪1989‬‬ ‫ریفراندۆمی یه‌كالیه‌نه‌یان راگه‌یاند‌و داوای‬ ‫یه‌كگرتنه‌وه‌ی���ان كرد له‌گه‌ڵ ئۆس���ێتیای‬ ‫سه‌رو‪ ،‬له‌گه‌ڵ واڵتی "ناگۆرنۆ‪-‬كاراباخ"یش‬ ‫هیچی باش���تری پێ نییه‌ له‌ئه‌زمونه‌كانی‬ ‫سه‌ره‌وه‌ جگه‌ له‌قه‌یرانی ئابوریی‌و گه‌ڕان‬ ‫به‌دوای وه‌رگرتنی ره‌زگه‌زنامه‌ی روسیی‌و‬ ‫شه‌ڕ‌و ناسه‌قامگیریی‪ .‬قوبرسی باكوریش‬ ‫له‌‪1983‬دا راگه‌یه‌نرا‪ ،‬كه‌ له‌ریزی ده‌وڵه‌تی‬ ‫خۆس���ه‌پێن(دی فاكتۆ‪ ،‬ئه‌م���ری واقیع)‬ ‫داده‌نرێت‪ .‬ته‌نی���ا توركیا دانی پێداناوه‌‌و‬ ‫پاره‌ی بە‌قه‌رز بۆ دابینده‌كات‪ ،‬بەاڵم كه‌ی‬ ‫ویستی لێی ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬له‌سه‌ره‌تای ‪2000‬دا‬ ‫مایه‌پوچبونی بانكه‌كان رویدا‪ ،‬جارێكی تر‬ ‫ده‌س���تیان له‌توركیا پانكرده‌وه‌‪‌،‬و ئه‌ویش‬ ‫پێی وتن‪ :‬فه‌رمو‪ ،‬سیاسه‌تی زگهه‌ڵگوشین‬ ‫رابگه‌یه‌ن���ن‪ .‬وه‌ك كوردس���تانی خۆمانی‬ ‫لێه���ات‌و موچ���ه‌ی كارمه‌ندانی حكومه‌ت‬ ‫دواده‌ك���ه‌وت‪ .‬له‌هه‌لومه‌رج���ی وه‌ه���ادا‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌سازیی ئه‌سته‌مه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئه‌زمون���ی واڵتانی یه‌كێتی‬ ‫س���ۆڤێتی جاران‌و له‌قوبرسی توركیاوه‌‪،‬‬ ‫ده‌توانین چ���ی ده‌رئه‌نجامێك بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان بچنینه‌وه‌؟‬ ‫نی���از نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬زۆر ش���ت‪ ،‬له‌وانه‌‬ ‫مه‌رج���ی یه‌كه‌می س���ه‌ركه‌وتنی ده‌وڵه‌ت‬ ‫ددانپێدانانه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر كوردس���تان ده‌وڵه‌ت‬ ‫رابگه‌یه‌نێ���ت‌و ددان���ی پێدانه‌نرێت‪ ،‬ئاوا‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا كلیل���ی مه‌خزه‌ن���ی بژێویی‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ده‌س���ت جه‌نه‌ڕاڵه‌كانی سوپا‌و‬ ‫قاچاخچیی���ه‌كان‪ ،‬گه‌نده‌ڵیی زیادده‌كات‪،‬‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت ناتوانێ���ت به‌وه‌زیفه‌كانی خۆی‬ ‫هه‌ستێت‪ ،‬كوردس���تان ده‌كه‌وێته‌ ده‌ست‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی به‌هێزت���ر له‌عێراق‌و بە‌كه‌یفی‬ ‫خۆی یاریی پێده‌كات (روس���یا‌و توركیا‬

‫له‌روی ئابورییه‌و‌ه‬ ‫ئه‌بغازیا پێشتر زۆر‬ ‫به‌هێز بوو‪ ،‬دوای‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‌و شه‌ڕ‬ ‫ئابوریه‌كه‌ی ته‌پی‬ ‫كاندیدی ترس���ناكن له‌م���ڕوه‌وه‌)‪ .‬به‌های‬ ‫دراوه‌ك���ه‌ی الوازده‌بێت‪ .‬ئای���ا ده‌هێنێت‬ ‫ته‌نیا بۆ ئه‌وه‌ی بڵێین ده‌وڵه‌تمان هه‌یه‌؟‬ ‫به‌ب���ڕوای من نه‌خێر‪ .‬هه‌ڵبه‌ت به‌بێ بونی‬ ‫رۆحێكی ناسیۆنالیستی‪ ،‬به‌مانای ئینتیما‬ ‫بۆ خ���اك‌و مێژوو ئ���ه‌و گه‌النه‌ی له‌گه‌ڵت‬ ‫ده‌ژین‪ ،‬مه‌یل���ی كۆیله‌یه‌تی بۆ داگیركاردا‬ ‫به‌هێزده‌بێت‪ .‬بەاڵم زۆرجار شه‌پۆله‌كانی‬ ‫ناسیۆنالیزم توشی گه‌شكه‌‌و گه‌مژه‌ییمان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬گه‌شكه‌ بە‌مژده‌ی خۆشگوزه‌رانی‬ ‫له‌سایه‌ی سه‌ربه‌خۆبون‌و گه‌مژه‌یی له‌وه‌ی‬ ‫خراپیی ژیانی ئێمه‌ خه‌تای داگیركاره‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌‪1960‬كاندا‪ ،‬ده‌یان ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌ئه‌فریقا س���ه‌ربه‌خۆیی خۆیان وه‌رگرت‌و‬

‫ئه‌گه‌ر سونن ‌ه‬ ‫به‌هێز ببێت‪ ،‬مه‌یلی‬ ‫ئێران بۆ پشتیوانی‬ ‫ده‌سته‌اڵتدارانی كورد‬ ‫تا بە‌گژ به‌غدادا بچن‬ ‫به‌هێزده‌بێت‬ ‫بون به‌ئه‌ندام له‌نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان‪.‬‬ ‫پرۆس���ه‌ی س���ه‌ربه‌خۆیی ل���ه‌وێ چ���ۆن‬ ‫تێپه‌ڕی‌و به‌كوێ گه‌یشت؟‬ ‫نی���از نه‌جمه‌دی���ن‪ :‬ب���ۆ وردبون���ه‌وه‌‬ ‫له‌ئه‌زمونی واڵتانی ئه‌فریقا‪ ،‬من پش���ت‬ ‫بە‌كتێبه‌كه‌ی مارتن مێریدیس ده‌به‌س���تم‬ ‫به‌ن���اوی (‪The State of Africa:‬‬ ‫‪A History of Fifty Years of‬‬ ‫‪ .)Independence‬ئ���ه‌و ده‌نوس���ێت‬ ‫"مانگی هه‌نگوینی سه‌ربه‌خۆیی ئه‌فریقا‬ ‫كورتخایه‌ن بوو‪ ،‬ب���ەاڵم له‌بیرنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هاتنی ش���ه‌پۆلی س���ه‌ربه‌خۆیی‪،‬‬ ‫ئه‌فریقا یه‌كپارچه‌ ئومێدی ره‌نگاوڕه‌نگی‬ ‫لێده‌چوڕا‪ ،‬هه‌س���تتده‌كرد هاكا پڵنگێك‬ ‫راده‌په‌ڕێ���ت‌و زنجی���ری كۆیله‌یه‌تی���ی‬ ‫ده‌پچڕێنێ���ت‪ .‬س���ه‌ركرده‌ گه‌نجه‌كان���ی‬ ‫رێبه‌ری ناس���یۆنالیزم په‌یمان له‌س���ه‌ر‬ ‫په‌یمانی���ان ده‌دا‪ :‬كار‪ ،‬خوێن���دن‪،‬‬ ‫ته‌ندروس���تیی‪ ،‬زه‌وی ب���ۆ هه‌م���وان‪،‬‬ ‫هت���د‪ .‬كوامی ئێنكروم���ا (‪،)Nkruma‬‬ ‫خوێندكارێكی ك���ه‌م ده‌رامه‌ت له‌له‌نده‌ن‬ ‫ده‌یخوێن���د‌و هه‌ندێجار كرێكاریی ده‌كرد‪،‬‬ ‫پ���اش گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ غان���ا بە‌ماوه‌یه‌ك‬ ‫حیزبێكی بۆ خۆی دروستكرد‪ .‬بە‌خێرایی‪،‬‬ ‫وه‌ك ساحیر‪ ،‬نیگای س���ه‌رتاپای توێژه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی بۆ الی خۆی راكێشا‪.‬‬ ‫ئه‌و ته‌نانه‌ت س���ێ ساڵ له‌سه‌ر دژایه‌تی‬ ‫به‌ریتانیا زیندانیی ك���را‪ .‬ئه‌و جاڕیده‌دا‬ ‫كه‌ "سه‌ربه‌خۆیی بگات‪ ،‬هه‌موو شتێكی‬ ‫تر خ���ۆی دێت‪ ".‬ئاواته‌ك���ه‌ی ئێنكروما‬ ‫له‌كاتێكی زۆر باش���دا گه‌یش���ت‪ .‬دوای‬ ‫جه‌نگی دووه‌می جیهانی���ی كه‌ ئابوریی‬ ‫له‌گه‌شانه‌وه‌دا بوو‪ ،‬نرخی قاوه‌‌و كاكاو‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ سروش���تییه‌كانی تری ئه‌فریقا‬ ‫روو له‌به‌رزبون���ه‌وه‌ ب���وو‪ .‬ل���ه‌‪ 1945‬بۆ‬ ‫‪ ،1960‬گه‌ش���ه‌ی ئابوریی ئه‌فریقا رێژه‌ی‬ ‫‪ %4‬ب���ۆ ‪%6‬ی تۆمارده‌ك���رد‪ .‬یارمه‌تیی‬ ‫دارای���ی له‌رۆژئاواوه‌ به‌س���ه‌ر ئه‌فریقادا‬ ‫ده‌باریی‪ .‬له‌‪1950‬كاندا‪ ،‬وشكه‌س���اڵییش‬ ‫له‌ئارادا نه‌بوو‪ .‬س���ه‌ربه‌خۆیی‌و گه‌شه‌ی‬ ‫ئابوریی جیهان پاڵێك���ی بە‌ئابورییه‌كه‌‌و‬ ‫بە‌كه‌لتوریش���ه‌وه‌ ن���ا‪ .‬ئ���ه‌ده‌ب‪،‬‬ ‫هونه‌ر(مۆسیقا) بازیدا‌و بە‌دڵخۆشییه‌وه‌‬ ‫فێس���تیڤاڵی چه‌ند هه‌فته‌یی���ان ده‌كرد‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌س���ه‌ربه‌خۆیی بە‌رێ���گای‬ ‫ش���ه‌ڕ‌و یاخیب���ون‌و كۆده‌تا گه‌یش���ت‪،‬‬ ‫وه‌ك مه‌رگ���ی یه‌ك ملی���ۆن جه‌زائیریی‬ ‫به‌ده‌ستی فه‌ڕه‌نسا‪ ،‬كۆده‌تاكه‌ی جه‌مال‬ ‫عه‌بدول ناس���ڕ به‌س���ه‌ر مه‌لیك فاروقی‬ ‫پی���اوی به‌ریتانی���او ده‌ربه‌ده‌ركردن���ی‪،‬‬ ‫شه‌ڕی قورس���ی كۆنگۆییه‌كان به‌رامبه‌ر‬ ‫بە‌به‌لجی���كا‪ .‬وه‌ك مارت���ن مێریدی���س‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ ،‬ماوه‌یه‌ك "س���ه‌مای ئازادییان‬ ‫ده‌كرد"‪ .‬ته‌نیا ئێنكروما نا‪ ،‬به‌ڵكو ناسر‬ ‫له‌میسر‪ ،‬سه‌نغۆر له‌سینیگال‪ ،‬هۆوفۆیت ـ‬ ‫بۆیگنی له‌كۆت دیڤۆر‪ ،‬س���یكۆو تۆوری‬ ‫له‌گین���ی (‪ ،)Guinea‬كنیاتا له‌كینیا‪،‬‬ ‫ئۆلیمپیۆ له‌تۆگ���ۆ‪ ،‬نه‌یره‌ری له‌ته‌نزانیا‪،‬‬ ‫باندا له‌ماالوی‪ ،‬هه‌موو ش���ه‌ره‌فی نه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كه‌می ناس���یۆنالیزم‌و س���ه‌ربه‌خۆییان‬ ‫پێبه‌خش���را‪ .‬بەاڵم ل���ه‌دوای زیاتر له‌دوو‬ ‫ده‌یه‌‪ ،‬ته‌نیا ش���ه‌ش سه‌رۆك له‌ناو زیاتر‬ ‫له‌‪ 150‬س���ه‌ركرده‌ی ناس���راوی ئه‌فریقا‬ ‫ئاماده‌بون واز له‌پۆس���ته‌كانیان بهێنن‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ س���ه‌نغۆر له‌سێنیگال دوای بیست‬ ‫ساڵ‌و نیره‌ری له‌ته‌نزانیا دوای ‪ 23‬ساڵ‪.‬‬ ‫باندا ته‌مه‌نی نه‌وه‌ت ساڵ بوو له‌‪‌1988‬و‬ ‫وازی نه‌ده‌هێنا‪ .‬ئه‌س���یوپیا له‌س���ه‌ده‌ی‬ ‫پانزه‌وه‌ بۆ نۆزده‌‪ ،‬له‌ده‌ س���اڵدا جارێك‬ ‫توش���ی برس���ێتیی‌و قاتوقڕی���ی ده‌بوو‪،‬‬ ‫له‌نێوان ‪ 1957‬تا ‪ 1984‬چوار برسێتیی‌و‬ ‫قاتوقڕی���ی ترس���ناكی به‌خۆوه‌بین���ی‪.‬‬ ‫هه‌ژاریی‪ ،‬برسێتیی‪ ،‬نه‌خۆشیی (به‌تایبه‌ت‬ ‫ئایدز)‪ ،‬كۆچك���ردن‪ ،‬النه‌وازه‌بون‪ ،‬هتد‪،‬‬ ‫بون بە‌هه‌واڵه‌ سه‌ره‌كییه‌كانی ئه‌فریقا‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫قوتابیه‌ك ‌ی ته‌مه‌ن ‪ 13‬ساڵ به‌س ‌ێ فیشه‌ك خۆ ‌ی ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫قوتابیه‌كی‌ پۆلی‌ حه‌وتی‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫له‌قه‌زای‌ شۆڕشی‌ سه‌ر به‌شارۆچكه‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ به‌هۆی‌ ده‌رنه‌چونی‌‬ ‫له‌وانه‌كانی‌ خوێندن له‌ژوره‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیدا خۆی ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫س����ه‌رله‌به‌یانی ڕۆژی‌ دو ش����ه‌ممه‌‬ ‫‪ 2017 /10/2‬كوڕێك����ی‌ ته‌م����ه‌ن ‪13‬‬ ‫س����اڵ به‌ناوی‌ (ب‪.‬س) ك����ه‌ قوتابی‌‬ ‫پۆلی حه‌وتی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ بوه‌ له‌ناحیه‌ی‌‬ ‫شۆڕش‪ ،‬به‌هۆی‌ كه‌وتن له‌چوار وانه‌دا‬ ‫له‌ژوركه‌ی‌ خۆیدا به‌س����ێ‌ فیش����ه‌كی‌‬ ‫كالشینكۆف خۆی‌ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫(س‪.‬م) باوك����ی‌ (ب) ب����ۆ مه‌رگی‌‬ ‫كوڕه‌ك����ه‌ی‌ زۆر نیگه‌ران بو‪ ،‬زوو زوو‬ ‫ده‌یوت ئه‌و نه‌زان بو عه‌قلی به‌مه‌رگی‌‬ ‫خۆش����ی‌ نه‌ده‌ش����كا‪ .‬ل����ه‌و‌باره‌یه‌وه‌‬ ‫بە‌ئاوێن����ه‌ی وت "هێن����ده‌ی‌ نه‌ماب����و‬ ‫بۆ نیوه‌ڕۆ‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ دراوس����ێیه‌كی‌‬

‫ماڵمان����ه‌وه‌ ته‌له‌فونم ب����ۆ كرا (ب)‬ ‫خۆی‌ كوش����توه‌‪ .‬كاتێ����ك گه‌ڕامه‌و‌ه‬ ‫ماڵه‌وه‌ هێزه‌كان����ی‌ پۆلیس هاتبونه‌‬ ‫ماڵمان لێكۆڵینه‌وه‌یان له‌مه‌رگی‌ (ب)‬ ‫ده‌كرد كه‌ له‌ژوره‌كه‌ی‌ خۆیدا له‌سه‌ر‬ ‫زه‌ویه‌كه‌ له‌سه‌ر ته‌نیشت كه‌وتبو‪ ،‬سێ‌‬ ‫فیشه‌كی‌ به‌ژێر ملیه‌وه‌ نابو‪ ،‬ده‌ستی‌‬ ‫ڕاستی‌ له‌س����ه‌ر تفه‌نگه‌كه‌ درێژكرابو‬ ‫شان‌و مل‌و س����نگی‌ خه‌ڵتانی‌ خوێن‬ ‫ببو‪ ،‬جه‌سته‌ی‌ س����ارد بوەوە گیانی‌‬ ‫له‌ده‌ستدابو"‪.‬‬ ‫وت����ی‌ "(ب) كوڕێكی‌ زۆر فه‌قیربو‪،‬‬ ‫گومانم نیه‌ به‌هۆی‌ ده‌رنه‌چونه‌وه‌ خۆی‌‬ ‫كوشتبێت‪ .‬چه‌ند ساڵێك پێش ئێستا‬ ‫له‌پۆلی‌ چوار ده‌رنه‌چو‪ ،‬دڵخۆش����یم‬ ‫دایه‌وه‌‌و هیچ كاتێك بیری‌ له‌كارێكی‌‬ ‫وه‌ه����ا نه‌كردۆت����ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م����ه‌ یه‌كه‌م‬ ‫جاری بو په‌نابه‌ریته‌ به‌رخۆكوشتن‪.‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ (ب) خۆی‌ كوش����ت‪ ،‬من‌و‬ ‫دایكی‌ له‌م����اڵ نه‌بوین‪ ،‬ه����ه‌ر خۆی‌‬ ‫به‌ته‌نی����ا له‌ماڵه‌وه‌ب����وه‌‪ .‬ده‌س����تی‌‬

‫داوه‌ته‌ ئه‌و تفه‌نگه‌ی‌ چه‌ندین س����اڵ ‌ه‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ هه‌ڵمگرتبو تا بۆ پارێزگاری‌‬ ‫له‌خۆم‌و خێزانه‌كه‌م له‌كاتی‌ پێویستدا‬ ‫به‌كاریبێنم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كوڕه‌كه‌م هیچ كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌رونی‌ نه‌بو‪ ،‬زۆر دڵی‌ به‌خوێندنه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆش���بو‪ .‬ب���ه‌رده‌وام له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫خاڵۆكانی���دا پێمده‌گوت نایه‌ڵم هیچ‬ ‫كارێ���ك بكه‌یت‪ ،‬ماڵت بۆ دروس���ت‬ ‫ده‌كه‌م‪ .‬هیچ كێشه‌یه‌كی‌ كۆمه‌اڵیەتی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خێزانه‌كه‌مان نه‌ب���و‪ ،‬ته‌نها‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ نه‌زانیه‌وه‌ ده‌س���تی‌ بۆ ئه‌و‬ ‫چه‌كه‌ بردوه‌‪ .‬ئێمه‌ش نازانین بۆچی‌‬ ‫خۆی‌ كوش���توه‌‪ .‬گومانمان له‌كه‌س‬ ‫نی���ه‌و چاوه‌ڕوان���ی‌ لێكۆلینه‌وه‌كانی‌‬ ‫پۆلیسین له‌سه‌ر خۆكوشتنه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پۆلیس���ی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫ڕائید عادل حه‌مه‌ س���اڵح به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫ڕاگه‌یاند "ڕۆژی‌ دوش���ه‌ممه‌ی‌ ڕابردو‬ ‫‪ 2017/10/2‬خوێنكارێكی‌ ته‌مه‌ن ‪13‬‬ ‫ساڵ كه‌ قوتابی‌ قۆناغی‌ بنه‌ڕه‌تییه‌‪،‬‬

‫كچێك ‌ی ته‌مه‌ن ‪ 43‬ساڵ‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌نجامدان ‌ی هاوسه‌رگیر ‌ی‬ ‫به‌فیشه‌كێك خۆ ‌ی ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ئێواره‌ی‌ ‪ ،10/8‬كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪43‬‬ ‫ساڵ له‌دوای‌ هاوسه‌رگیری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕێبوار له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫فه‌رقانیه‌كان له‌ناحیه‌ی‌ شۆڕش‬ ‫به‌فیشه‌كێك كه‌ به‌رسكی‌ كه‌وتوه‌‬ ‫خۆی‌ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫شنۆ عه‌لی‌ له‌دوای‌ گیان له‌ده‌ستدانی‌‬ ‫باوكه‌ تاقاناكه‌ی‌ بڕیاری‌ هاوسه‌رگیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌دات له‌گه‌ڵ رێبواری‌ ته‌مه‌ن شه‌ست‬ ‫س����اڵ كه‌ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێك ده‌بێت‬ ‫هاوسه‌ری‌ یه‌كه‌می‌ گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و‬ ‫شنۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند ڕۆژێك ده‌بێت ژیانی‌‬ ‫هاوسه‌رگیری‌ له‌گه‌ڵ پێكهێناوه‌‪.‬‬ ‫رێبوار‪ ،‬هاوس����ه‌ری‌ شنۆ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌چیرۆكی‌ مه‌رگی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌ وتی‌‬ ‫"ئه‌و ئێواره‌یه‌ له‌ش����اری‌ كه‌ركوك بوم‬ ‫بۆ س����ه‌ردانی‌ ماڵی‌ خاڵی‌ منداڵه‌كانم‬ ‫ڕۆش����تبوم به‌ڕێگاوه‌ ب����وم بۆ ماڵه‌وه‌‬ ‫هێش����تا نه‌گه‌ش����تبومه‌ ش����ارۆچكه‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬ته‌له‌فونیان بۆ كردم شنۆ‬ ‫خۆی‌ كوش����توه‌‪ ،‬ئ����ه‌وكات گه‌ڕامه‌وه‌‬ ‫ماڵ����ه‌وه‌ ك����ه‌ هێزه‌كان����ی‌ پۆلی����س‌و‬ ‫ئاس����ایش‌و ژن‌و منداڵ����ی‌ گ����ه‌ڕه‌ك‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌رگا كۆببون����ه‌وه‌‌و ته‌رم����ی‌‬ ‫ش����نۆیان به‌ئۆتۆمبێل����ی‌ فریاكه‌وتن‬ ‫ڕه‌وان����ه‌ی‌ پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌ ده‌كرد‬ ‫كه‌له‌ هه‌یوانه‌كه‌دا له‌س����ه‌رده‌م كه‌وتبو‬ ‫ده‌س����ته‌كانی‌ بۆ دواوه‌ چه‌مابونه‌وه‌‌و‬ ‫خوێنی‌ لێده‌ڕۆشت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ " ل����ه‌دوای‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی‌ ش����نۆ ته‌له‌فون����م كرد بۆ‬ ‫چ����وار براك����ه‌ی‌‌و هاتن ت����ا به‌چاوی‌‬ ‫خۆیان مه‌رگی‌ خوش����كه‌یان ببین كه‌‬ ‫نیگه‌رانب����ون به‌گیان له‌ده‌س����تدانی‌‪,‬‬ ‫چه‌ندین ج����اری‌ دیكه‌ ش����نۆ له‌ماڵی‌‬ ‫براكانی‌ نێگه‌ران����ی‌ ده‌ربڕیبو له‌ژیانی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬ئه‌وكات پێكه‌وه‌ هاوسه‌رگیرمان‬ ‫كرد ب����ه‌رده‌وام ده‌یوت بێزارم تاقه‌تی‌‬ ‫ژیانم نه‌ماوه‌ هه‌رچه‌نده‌ قسه‌م له‌گه‌ڵ‬

‫زۆركات ژنان ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ڕه‌ك سه‌ردانیان‬ ‫ده‌كرد‌و داوایان‬ ‫لێده‌كرد بچێته‌‬ ‫ناویان‌و قسه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ بكات به‌اڵم‬ ‫ئه‌و ده‌یگوت‬ ‫تاقه‌تم نیه‌و‬ ‫نامه‌وێت كه‌س‬ ‫ببینم حه‌زده‌كه‌م‬ ‫به‌ته‌نیا بم‬ ‫ده‌ك����ردو پێ����م ده‌گوت ش����نۆ بۆچی‌‬ ‫ی نه‌ده‌دایه‌وه‌و هیچ ‌‬ ‫ی‬ ‫بێزاریت وه‌اڵم���� ‌‬ ‫نه‌ده‌وت زۆربه‌ی‌ كاته‌كان داوای‌ ده‌كرد‬ ‫ته‌نیا بێ����ت‌و چه‌ندین كاتژمێر به‌ته‌نیا‬ ‫له‌ژوره‌كه‌ی‌ خۆی‌ ده‌مایه‌وه‌ نه‌ده‌هاته‌‬ ‫ناو خێزان دابنیش����ێت زۆركات ژنانی‌‬ ‫گه‌ڕه‌ك س����ه‌ردانیان ده‌كرد‌و داوایان‬ ‫لێده‌كرد بچێته‌ ناویان‌و قسه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫بكات به‌اڵم ئه‌و ده‌یگوت تاقه‌تم نیه‌و‬ ‫نامه‌وێ����ت ك����ه‌س ببین����م حه‌زده‌كه‌م‬ ‫به‌ته‌نیا بم"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیشی‌ "زۆربه‌ی‌ كاته‌كان بیری‌‬

‫له‌خۆكوش����تن ده‌كرده‌وه‌ ڕۆژێك پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ بكوژێ����ت ژنانی‌ گه‌ڕه‌ك‬ ‫باس����ی‌ ژنێكیان بۆ كردب����و كه‌خۆی‌‬ ‫س����وتاندوه‌ هاته‌وه‌ ماڵه‌وه‌‌و پێكه‌وه‌‬ ‫قس����ه‌مان ده‌كرد ئه‌ی‌ وت زۆر خۆشه‌‬ ‫واز له‌ژیانی‌ خۆت بێنیت‌و ژیانی كۆتایی‬ ‫هه‌ڵبژێریت ئه‌م ژیانه‌ هه‌ر كۆتای‌ دێت‬ ‫زوو بێت یان درەن����گ ئه‌و ژنه‌ خۆی‌‬ ‫س����وتاندوه‌ كارێكی‌ باش����ی‌ كردوه‌‪,‬‬ ‫پێ����م ده‌گوت بۆ چی‌؟ ئ����ه‌و وه‌اڵمی‌‬ ‫ده‌دام����ه‌وه‌ له‌ژیان بێ����زارم‌و نامه‌وێت‬ ‫بژیم دنیا هه‌ر كۆتایی‌ دێت"‪.‬‬ ‫كارزان كوڕه‌گه‌وره‌ی‌ رێبوار باس����ی‌‬ ‫مه‌رگی‌ باوه‌ژنه‌كه‌ی‌ ده‌كات ئه‌و وتی‌"‬ ‫ئه‌و ئێواره‌یه‌ تازه‌ له‌ده‌وام هاتبومه‌وه‌‬ ‫چه‌كه‌كه‌م ل����ه‌ هه‌یوانه‌كه‌ دانابو خۆم‬ ‫له‌ ژوره‌كه‌ی‌ دواوه‌ نوستبوم له‌ده‌نگی‌‬ ‫فیشه‌ك خه‌به‌رم بویه‌وه‌ كاتێك هاتمه‌‬ ‫هه‌یوانه‌ك����ه‌ س����ه‌یرمكرد باوه‌ژنه‌كه‌م‬ ‫فیشه‌كێكی‌ به‌سكیه‌وه‌ نابو له‌تاو ئازار‬ ‫ه����اواری‌ ده‌كرد ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ پێنه‌چو‬ ‫ده‌نگی‌ نه‌ما له‌س����ه‌ر زه‌ویه‌كه‌ كه‌وت‬ ‫تا بنكه‌ی‌ پۆلیس����م ئاگاداركردوه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌سته‌كانی‌ شۆڕبونه‌و‌ه هۆشی‌ نه‌ما"‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌به‌ری‌ پۆلیس����ی‌ شاروچكه‌ی‌‬ ‫چه‌مچه‌م����اڵ عادل حه‌مه‌ س����اڵح بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ وت����ی‌ "ئێ����واره‌ی‌ ڕۆژی‌ یه‌ك‬ ‫ش����ه‌ممه‌ ‪ 2017/10/8‬كچێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 43‬ساڵ به‌ناوی‌ شنۆ عه‌لی‌ له‌گه‌ڕه‌كی‌‬ ‫فه‌رقانی����ه‌كان له‌ناحیه‌ی‌ ش����ۆڕش به‌‬ ‫فیشه‌كێكی‌ كالشینكۆف كه‌به‌ر سكی‌‬ ‫كه‌وتوه‌ خۆی‌ ده‌كوژێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ " لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫به‌رده‌وام����ه‌و ته‌رمه‌ك����ه‌ی‌ ڕه‌وان����ه‌ی‌‬ ‫پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌ ك����راوه‌‌و وت����ه‌ی‌‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ وه‌رگیراوه‌‌و گومانیان‬ ‫له‌ك����ه‌س نیه‌و پ����ه‌ڕاوی‌ یاس����ای‌ بۆ‬ ‫ڕوداوه‌ك����ه‌ كراوه‌ت����ه‌وه‌ چاوه‌ڕوان����ی‌‬ ‫بڕیاری‌ دادگان"‪.‬‬

‫به‌ناوی‌ (ب س)‪ ،‬له‌دوای‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫نمره‌كانی‌‌و كه‌وتنی‌ له‌چه‌ند وانه‌یه‌كدا‬ ‫له‌ماڵه‌ی‌ خۆیان له‌ناحیه‌ی‌ ش���ۆڕش‬ ‫به‌سێ‌ فیشه‌ك له‌جۆری‌ كالشینكۆف‬ ‫ك���ه‌ به‌رچه‌ناگه‌ی‌ كه‌وت���وه‌‪ ،‬خۆی‌‬ ‫كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ " تیمه‌كان���ی‌ به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫ت���اوان گه‌یش���تونه‌ته‌ ش���وێنی‌‬ ‫ڕوداوه‌ك���ه‌‌و ته‌رمه‌كه‌ی���ان ڕه‌وانه‌ی‌‬ ‫پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌ ك���ردوه‌‪ .‬وته‌ی‌‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ وه‌رگیراوه‌‪ ،‬ڕوداوه‌كه‌‬ ‫خۆكوژی���ه‌‌و چاوه‌ڕێ���ی‌ بڕی���اری‌‬ ‫دادگاین"‪.‬‬ ‫قوتابخان����ه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌‬ ‫نال����ی‌ بنه‌ڕه‌ت����ی‌ باه����ر ڕه‌ئ����وف‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ خوكوش����تنی‌ (ب‪.‬س)‬ ‫ه‌وه‌ وت����ی‌ "ماوه‌ی‌ س����اڵێك ده‌بێت‬ ‫له‌قوتابخانه‌ی‌ حه‌سارۆسته‌وه‌ هاتوه‌‬ ‫ب����ۆ قوتابخانه‌كه‌مان‪ .‬س����اڵی‌ پار‬ ‫دو ج����ار كه‌س����وكاره‌كه‌یمان بانگ‬ ‫كرد له‌س����ه‌ر بزێوی‌ ناو قوتابخانه‌‌و‬

‫كه‌م����ی‌ نمره‌كان����ی‌‪ .‬مامۆس����تاكان‬ ‫زۆر هاوكاریی����ان ده‌كردو بۆی‌ باش‬ ‫ب����ون‪ .‬به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك ئاگاداری‌‬ ‫ئه‌وه‌ش نین كه‌سوكاری‌ هه‌ڕه‌شه‌یان‬ ‫لێكردبێت له‌سه‌ر كه‌می‌ نمره‌كانی‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیشی‌ " قوتابی‌ پۆلی‌ حه‌وت‬ ‫بو‪ ،‬ل����ه‌ده‌وری‌ دوه‌م����دا لە‌وانه‌كانی‌‬ ‫بی����ركاری‌و عه‌ره‌ب����ی‌‌و ئینگلیزی‌‌و‬ ‫زانستدا ده‌رنه‌چوبو‪ .‬نمره‌ی‌ وانه‌كانی‌‬ ‫س����ی‌‌و ش����ه‌ش بوه‌‌و یه‌ك ساڵه‌بو‪.‬‬ ‫له‌قوتابخانه‌كه‌م����ان چه‌ندین قوتابی‌‬ ‫تێدایه‌‌و دو س����اڵه‌و س����ێ‌ ساڵه‌ن‌و‬ ‫ده‌رنه‌چ����ون‌و هیواش����یان به‌ژی����ان‬ ‫م����اوه‌‌و ده‌خوێنن‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫قوتابیان بڕوایان به‌وه‌ هه‌بێت‌و ئه‌وه‌‬ ‫بزانن ده‌رنه‌چون كۆتایی‌ دونیا نیه‌‪.‬‬ ‫به‌رده‌وام له‌ڕێگه‌ی‌ توێژه‌ره‌كانمانه‌وه‌‬ ‫هۆش����یاریان ده‌كه‌ین����ه‌وه‌ گ����ه‌ر‬ ‫ده‌رنه‌چون ئه‌و ساڵه‌‪ ،‬ده‌توانن ساڵی‌‬ ‫ئاینده‌ درێژه‌ به‌خوێندنه‌كه‌یان بده‌ن‬ ‫به‌توانه‌یه‌كی‌ باشتره‌وه‌"‪.‬‬

‫كوڕه‌كه‌م هیچ‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌رونی‌ نه‌بو‬ ‫زۆر دڵی‌‬ ‫به‌خوێندنه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆشبو‬

‫نه‌قیبێك ‌ی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫له‌ناو بازاڕ ‌ی سه‌یدسادق‬ ‫به‌ده‌ستڕێژ ‌ی گوللە‌ده‌كوژرێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫ئێواره‌ی‌ ڕۆژی‌ هه‌ینی‌ ‪2017/10/13‬‬ ‫پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 45‬ساڵ به‌ناوی‌‬ ‫موراد ئیسماعیل له‌ناو بازاڕی‌‬ ‫شاروچكه‌ی‌ سه‌یدسادق له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌كدارێكه‌وه‌ ده‌درێته‌ به‌ر‬ ‫ده‌ستڕێژی‌ گولله‌و ده‌ستبه‌جێ‌ گیان‬ ‫له‌ده‌ستدات‪.‬‬

‫م����وراد م����اوه‌ی‌ پان����زه‌ س����اڵ‬ ‫ده‌بێت له‌ش����اروچكه‌ی‌ سه‌یدس����ادق‬ ‫نیش����ته‌جێیه‌و نه‌قیبی پێشمه‌رگه‌یه‌‬ ‫له‌هێزه‌كانی‌ حه‌فتا‪ .‬ئه‌و ڕۆژه‌ بۆكاری‌‬ ‫شه‌كراوخوادنه‌وه‌ی‌ كوڕه‌كه‌ی‌ له‌ماڵ‬ ‫ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫بێس����تون ده‌روێش خاڵۆزای‌ موراد‬ ‫چیرۆك����ی‌ مه‌رگ����ی‌ خاڵۆزاك����ه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌و وتی‌ "ئه‌و ڕۆژه‌ من‬ ‫ل����ه‌ده‌وام بوم له‌باش����وری‌ كه‌ركوك‪.‬‬ ‫ته‌له‌فونی����ان بۆك����ردم بگه‌ڕێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ موراد ته‌قه‌ی‌ لێكراوه‌و ده‌ست‬ ‫به‌جێ‌ گیانی‌ له‌ده‌س����تداوه‌‪ .‬كاتێك‬ ‫گه‌ڕام����ه‌وه‌ ته‌رمه‌كه‌یان له‌پزیش����كی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ س����لێمانی‌ وه‌رده‌گرته‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌هۆی‌ سه‌ختی‌ برینه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌ست‬ ‫به‌جێ‌ گیانی‌ له‌ده‌ستدابو"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "بكوژه‌كان نه‌ناس����راون‌و‬ ‫نازانین كێن‪ .‬له‌دوای‌ كوشتنی‌ موراد‬ ‫له‌ناو بازاڕی‌ سه‌یدسادق‪ ،‬بكوژه‌كان‬ ‫به‌ئۆتۆمبیله‌كه‌یان هه‌ڵدێن‪ .‬پاش����ان‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كه‌‪ ،‬كه‌ له‌ج����ۆری (دایۆ)‬ ‫یه‌‌و ژماره‌ی كاتیی پێوه‌ بوه‌‪ ،‬ده‌به‌نه‌‬ ‫جێگه‌یه‌كی‌ چۆڵ له‌سه‌ر ڕێگه‌ی‌ گوندی‌‬ ‫كانی‌ س����پیه‌كه‌و ماین����دۆڵ كه‌چه‌ند‬ ‫ده‌قه‌ی����ه‌ك له‌سه‌یدس����ادقه‌وه‌ دوره‌‌و‬ ‫به‌نزینی‌ پێداده‌كه‌ن‌و ده‌یس����وتێنن‪.‬‬ ‫دوات����ر ده‌ڕۆن‌و له‌ناوچه‌ك����ه‌ دور‬ ‫ده‌كه‌ونه‌وه‌ تائێستا نازانین كێن"‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ :‬هه‌مو ناوه‌كانی‌ ئه‌م ڕاپۆرته‌‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌كرد م����وراد باری‌‬ ‫ناوی‌ خوازراون‬ ‫دارایی‌ زۆرباش ب����و‪ ،‬قه‌رزاری‌ كه‌س‬ ‫نه‌بوه‌و كێشه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیشی‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫سه‌رقاڵی‌ خانو دروستكردن بو‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دا بو زه‌ماوه‌ند بۆ‬ ‫كوڕه‌ك����ه‌ تاقانه‌كه‌ی‌ بكات‪ .‬ئه‌و ڕۆژه‌‬ ‫له‌ش����ه‌كراو خواردن����ه‌وه‌ی‌ به‌هرۆزی‌‬ ‫كوڕی‌ بو‪ ،‬له‌كاتی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ له‌هۆڵی‌‬ ‫شه‌كراو خواردنه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫هه‌نگاوێ����ك دور له‌ئۆتۆمبیله‌ك����ه‌ی‬ ‫ده‌س����تڕێژی‌ گوله‌ی‌ لێك����راوه‌‌و دواتر‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌ستدا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ساڵی‌ نه‌وه‌ده‌كان له‌سه‌ر‬ ‫كێش����ه‌ی‌ زه‌وی‌و زار له‌گون����دی‌‬ ‫موان له‌گه‌ڵ خێزانێك����ی ئه‌و گونده‌‬ ‫كێشه‌ی‌ زه‌وی‌و زاریان توش ده‌بێت‌و‬ ‫برایه‌كی‌ موراد به‌ده‌ستی‌ ئه‌و خێزانه‌‌‬

‫له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دا‬ ‫بو زه‌ماوه‌ند‬ ‫بۆ كوڕه‌كه‌‬ ‫تاقانه‌كه‌ی‌‬ ‫بكات‪ .‬ئه‌و‬ ‫ڕۆژه‌ له‌شه‌كراو‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌هرۆزی‌ كوڕی‌ بو‬

‫كێش����ه‌و گرفتێ����ک به‌ڕوخس����اریه‌و‌ه‬ ‫دیارنه‌بو‪ .‬زۆركات قس����ه‌مان ده‌كرد‪،‬‬ ‫قه‌ت ڕۆژێك له‌ڕۆژان باسی‌ ئه‌و ماڵه‌ی‌‬ ‫نه‌كردوه‌ ئاخۆ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كیان كردبێت‬ ‫یان بیانه‌وێ����ت تۆڵه‌بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫ئه‌و دوژمنایه‌تیه‌ زیندوبكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئێستا‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك كه‌سوكاری‌ موراد سكااڵمان‬ ‫له‌سه‌ر كه‌س تۆمارنه‌كردوه‌‪ ،‬نازانین‬ ‫ئه‌وانن یان نا‪ .‬چاوه‌ڕی‌ لێكۆلینه‌وه‌ی‌‬ ‫پۆلیسین بزانین چی‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫مه‌ری����وان حه‌س����ه‌ن دوكاندارێكی‌‬ ‫ناو ب����ازاڕی‌ سه‌یدس����ادقه‌‪ ،‬له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌قه‌كاندا له‌بازار بوه‌‌و چه‌ند س����ه‌د‬ ‫مه‌رترێ����ك له‌ڕوداوه‌ك����ه‌ دورب����وه‌‪.‬‬ ‫مه‌ریوان وتی "ئه‌وه‌نده‌مزانی‌ دو كه‌س‬ ‫له‌ئۆتۆمبیلێكی‌ جۆری‌ دایۆ دابه‌زین‪.‬‬ ‫یه‌كێكیان ده‌مانچكه‌ی‌ ده‌رهێناو چه‌ند‬ ‫فیش����ه‌كێكی‌ نا بە‌م����ورادەوه‌‪ .‬چه‌ند‬ ‫مه‌ترێك دوركه‌وتنه‌وه‌‌و جارێكی‌ دیكه‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ س����ه‌ری‌‪ .‬له‌وكاته‌دا موراد‬ ‫له‌سه‌ر زه‌ویه‌كه‌ كه‌وتبو‪ ،‬سه‌یرێكیان‬ ‫كردو س����واری‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌یان بون‌و‬ ‫ڕۆشتن"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ وت "ئه‌وه‌نده‌ی‌ پێنه‌چو‬ ‫خه‌ڵكی‌ لە‌موراد كۆبونه‌وه‌‪ .‬هێزه‌كانی‌‬ ‫پۆلی����س ئاگاداركران‌و ده‌س����تیانكرد‬ ‫ئۆتۆمبیل����ی‌‬ ‫به‌لێكۆلین����ه‌وه‌‪.‬‬ ‫فریاكه‌وتن ه����ات‌و مورادیان ڕه‌وانه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كرد‪ .‬زۆرینه‌ی‌ فیشه‌كه‌كان‬ ‫به‌ر شان‌و پشتی‌ كه‌وتبون‪ ،‬ته‌نها یه‌ك‬ ‫فیشه‌ک نه‌بێت كه‌ به‌رسه‌ری‌ كه‌وتبو‪،‬‬ ‫به‌رده‌وام خوێنی‌ لێ ده‌ڕۆشت"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی روداوه‌ك����ه‌وه‌ وته‌بێژی‌‬ ‫پۆلیس����ی‌ قه‌زاو ناحیه‌كانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ڕائید ئیقب����اڵ محه‌م����ه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫ڕاگه‌یان����د "ئێ����وارەی‌ ڕۆژی‌ هه‌ینی‌‬ ‫‪ 2017/10/13‬هاواڵتی����ه‌ك به‌ن����اوی‌‬ ‫موراد ئیس����ماعیل ته‌مه‌ن ‪ 45‬س����اڵ‬ ‫له‌ناو بازاری‌ شاروچكه‌ی‌ سه‌یدسادق‬ ‫له‌كات����ی‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌ند كه‌س����ێكی‌ نه‌ناسراوه‌ ده‌درێته‌‬ ‫به‌ر ده‌س����تڕیژی‌ گولله‌‌و دواتر گیان‬ ‫له‌ده‌ستده‌دات‪ .‬زۆرینه‌ی‌ فیشه‌كه‌كان‬ ‫به‌ر شان‌و پشتی‌ كه‌وتون"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "تیمه‌كانی‌ پۆلیسی‌ به‌ڵگه‌ی‌‬ ‫تاوان گه‌شتونه‌ته‌ شوێنی‌ ڕوداوه‌كه‌‌و‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی����ان ڕه‌وان����ه‌ی‌ پزیش����كی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ س����لێمانی‌ ك����ردوه‌‪ .‬وته‌ی‌‬ ‫كه‌س����وكاره‌كه‌ی‌ وه‌رگیراوه‌‌و په‌ڕاوی‌‬ ‫یاس����ایی بۆ ڕوداوه‌ك����ه‌ كراوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫لێكۆلینه‌وه‌ به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬

‫ك����وژراوه‌‪ .‬دوات����ر دو كه‌س����ی‌ دیكه‌‬ ‫له‌خێزانه‌كه‌ی‌ دیكه‌ به‌ده‌س����تی‌ براو‬ ‫كه‌س����وكاری‌ موراد ده‌كوژرێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای‌ چه‌ند ساڵێك به‌هاوكاری‌ خزمان‌و‬ ‫ڕیش سپی‌ ناوچه‌كه‌ ناوبژی‌ ده‌كرێن‌و‬ ‫كێشه‌كه‌یان بۆ چاره‌س����ه‌رده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م كێش����ه‌یه‌ كۆتایی‌ دێت‌و چه‌ندین‬ ‫جار موراد س����ه‌ردانی‌ موناسه‌به‌كانی‌‬ ‫ئه‌و خێزانه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬وه‌ك پرس����ه‌و‬ ‫موناس����ه‌به‌كانی ت����ر‪ .‬هیچ ش����تێك‬ ‫له‌نێوانیاندا نه‌ماوه‌‌و ئاشتبونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫تێبین����ی‌‪ :‬هه‌م����و ناوه‌كان����ی‌ ئه‌م‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ وت "دو ڕۆژ پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫موراد بكوژرێ����ت‪ ،‬پێكه‌وه‌بوین‪ .‬هیچ ڕاپۆرته‌ ناوی‌ خوازراون‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫شەڕێك گەرمتر لەشەڕی بەرەكان‬

‫تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان گڕیان بەرداوەتە پاوانی ناكۆكییەكانی كەركوك‬

‫نیقاش‪ ،‬شااڵو محەمەد‬ ‫لەدەوروبەری كەركوك بۆ چەند سەعاتێك‬ ‫گرژی كەوتە نێوان پێشمەرگەو حەشدی‬ ‫شەعبی‪ ،‬ئاگری ئەو گرژییە هەر‬ ‫لەسەنگەرەكاندا دامركایەوە‪ ،‬كەچی لەناو‬ ‫تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان درێژەی هەیە‪.‬‬ ‫ش����ەوی پێنجش����ەممەی راب����ردوو بەهۆی‬ ‫جموجۆڵەكان����ی حەش����دی ش����ەعبی‪ ،‬گرژی‌و‬ ‫ئاڵ����ۆزی كەوتە نێ����وان هێزی پێش����مەرگەو‬ ‫چەكدارانی حەش����دی ش����ەعبییەوە‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫كە لەو ناوچەیە چەكیان لەش����ان بوو ناسراون‬ ‫ك����ە لەدوو ب����ەرەی كوردی‌و ش����یعەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی لەتۆڕە كۆمەاڵیەتییەكانەوە ئەو ئاگرە‬ ‫گ����ڕدەدەن‪ ،‬ناوو ناس����نامەیان بەش����اراوەیی‬ ‫ماوەتەوە‪.‬‬ ‫پوخت����ەی چیرۆكەك����ە بەم ش����ێوەیە بوو‪:‬‬ ‫لەسنوری مەكتەب خالید لەباشوری كەركوك‌و‬ ‫چەن����د گوندێكی قەزای داقوق‌و دوزخورماتوو‪،‬‬ ‫پێش����مەرگە بەقواڵی����ی چەن����د كیلۆمەترێك‬ ‫كشایەوەو هێزەكانی سوپای عێراقی‌و حەشدی‬ ‫ش����ەعبی ش����وێنیان گرتنەوە‪ ،‬بەر لەوەی ئەو‬ ‫جموجۆڵە رووبدات‪ ،‬بۆ م����اوەی دوو كاتژمێر‬ ‫هێزی پێشمەرگەو حەش����دی شەعبی كەوتنە‬ ‫بەرامب����ەر ی����ەك‌و بارودۆخەك����ەش گومان����ی‬ ‫هەڵگیرسانی ش����ەڕێكی لێدەكرا‪ ،‬بەاڵم دواجار‬ ‫بەهێمنی‌و بێ‌ هیچ تەقەیەك كۆتایی هات‪.‬‬ ‫ئ����ەم رووداوە بەس بوو ب����ۆ ئەوەی لەتۆڕە‬ ‫كۆمەاڵیەتیی����ەكان گ����ەورە بكرێ����ت‌و الیەنی‬ ‫ع����ەرەب‌و توركمانی لەكەركوك بە"شكس����تی‬ ‫پێش����مەرگەو گێڕانەوەی شكۆی سوپا" ناویان‬ ‫برد الیەن����ی كوردیش لۆمەی س����ەركردایەتی‬ ‫كوردی دەك����رد بەوەی بێ هی����چ بەرگرییەك‬ ‫ناوچەكەیان چۆڵكردووە‪.‬‬ ‫وردەكانی پشتی پەردەی ئەو جموجۆڵە زۆر‬ ‫روون نەبوو‪ ،‬بەاڵم بەقسەی بەرپرسێكی كوردی‬ ‫بۆ "نیقاش" كە داوایكرد ناوی باڵونەكرێتەوە‪،‬‬ ‫ئ����ەو هەن����گاوە بەڕێكەوتنی نێ����وان یەكێتیی‬ ‫نیش����تیمانیی كوردس����تان‌و حكومەتی عێراق‬ ‫بووە بەچاودێری ئێرانییەكان‪.‬‬ ‫س����ەرچاوەكەی "نیقاش" وتی "لەناو هێزە‬ ‫كوردییەكاندا یەكێتی پەیوەندییەكی باش����تری‬ ‫لەگەڵ ئێران‌و شیعەكانی عێراقدا هەیە‪ ،‬كاتێك‬ ‫عەبادی داوای كردووە پشتێنەیەك لەخوارووی‬ ‫كەركوك لەس����وپا دروست بكرێت‌و پێشمەرگە‬ ‫بكش����ێتەوە‪ ،‬یەكێتی رازی ب����ووەو پێی باش‬ ‫نەب����ووە لەم كاتەدا هیچ ئاڵۆزییەك بخوڵقێت‪،‬‬ ‫بەتایبەت����ی كە پەیوەندی نێوان بەغداو هەرێم‬ ‫بەهۆی ریفراندۆمەوە لەوپەڕی خراپیدایە"‪.‬‬ ‫راستە هێزی پێشمەرگەی كوردستان لەژێر‬ ‫س����ایەی وەزارەتی پێشمەرگەدایە‪ ،‬بەاڵم لەناو‬ ‫هێ����زە كوردییەكان����دا یەكێتیی نیش����تیمانیی‬ ‫لەكەركوك بااڵدەستەو زۆربەی هەر زۆری ئەو‬ ‫هێزە ئەمنیانەی لەوێن‪ ،‬هەر سەر بەیەكێتین‪.‬‬ ‫سەرچاوەكەی "نیقاش" ئاماژەی بەوەشكرد‬ ‫كە سەرەتا حەشدی شەعبی داوای كشانەوەی‬ ‫پێش����مەرگەی كردووە‪ ،‬ب����ەاڵم یەكێتی بەوە‬ ‫رازی نەبووەو مەرجی ئەوە بووە داواكەی هی‬ ‫حكومەتی عێراقی بێت‌و ئەو ناوچانە رادەستی‬ ‫حكومەت بكرێنەوە نەك هیچ الیەنێكی تر‪.‬‬ ‫بەپێ����ی زانیارییەكان����ی "نیق����اش" ك����ە‬ ‫لەسەرچاوەیەكی دەزگای هەواڵگری پێشمەرگە‬ ‫دەستی كەوتووە‪ ،‬حەشدی شەعبی لەسەرەتاوە‬ ‫داوای كردووە پێشمەرگە لەخوارووی كەركوك‬ ‫بكش����ێتەوە‪ ،‬بەاڵم پێش����مەرگە رازی نەبووەو‬ ‫كەوتووەت����ە ئامادەباش����ییەوە ب����ۆ ئ����ەوەی‬ ‫رووبەرووی هەر جموجۆڵێكی حەشدی شەعبی‬ ‫بێتەوە‪ ،‬دواتر سوپای عێراقی لەپاڵ حەشددا‬ ‫جوڵەی پێكراوەو پێشمەرگە كشاوەتەوە‪.‬‬ ‫وەستا رەسوڵ كەركوكی بەرپرسی میحوەری‬ ‫چواری هێزەكانی پێش����مەرگەی كوردس����تان‬ ‫لەكەركوك بە"نیقاش"ی وت "لەالیەن حەشدی‬ ‫ش����ەعبیەوە داوامانلێكرا لەس����نوری كەركوك‬ ‫بكش����ێنەوە ئێمەش بەتوندی وەاڵمان دانەوەو‬ ‫هێزێكی باش����ترمان لەس����نورەكان جێگیركرد‬ ‫ئەم����ەش ب����ووە ه����ۆی هەڵوەش����اندنەوەی‬ ‫پیالنەكەی حەشدی شەعبی"‪.‬‬ ‫هەروەه����ا وتیش����ی "كش����انەوەكەی ئێمە‬

‫چەکدارێک ئااڵی کوردستان دەسوتێنێت‬

‫فەرماندەی هێزەكانی ‪ 70‬لیوای ‪ 102‬ـ فەوجی چوار‬

‫ئااڵکە رەشكراوەتەوەو لەسەری وشەی (داعش‌و پێشمەرگە) نوسراوە‬ ‫تاكتیكی س����ەربازی بوو‪ ،‬ب����ەاڵم میدیاو تۆرە‬ ‫كۆمەاڵیەتی����ەكان بەشكس����ت ناوی����ان ب����ردو‬ ‫تێگەیشتنی خەڵكیان گۆڕی"‪.‬‬ ‫ش����ەوی ‪12‬ی ئۆكتۆب����ەر هەرچەن����دە ژیان‬ ‫لەناو كەركوك بەڕادەیەكی زۆر ئاس����ایی بوو‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم بەرەكانی پێش����ەوە بۆنی ش����ەڕێكی‬ ‫چاوەڕوانكراوی����ان لێدەك����را‪ ،‬كاتێكیش تۆڕە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان لەس����ەر بابەتەكەیان نوسی‪،‬‬ ‫چەندین كەس لەناو كەركوكدا چەكیان هەڵگرت‌و‬ ‫خۆیان ئامادەكرد بۆ رووبەرووبوونەوە‪.‬‬ ‫نەجمەدین كەریم پارێ����زگاری كەركوك كە‬ ‫پێشتر داوای قەدەغەكردنی چەكی بێ مۆڵەتی‬ ‫دەكرد‪ ،‬بەاڵم دوای باڵوبونەوەی چەندین وێنەی‬ ‫چەكداری خۆبەخش لەتۆڕە كۆمەاڵیەتیەكان بۆ‬ ‫بەرگریكردن لەشارەكە وتی "خەڵكی كەركوك‬ ‫سەلماندنی هەمیشە ئامادەی بەرگریكردنە"‪.‬‬ ‫شەڕ بەچەكێكی كوشندە‬ ‫لەناو بارودۆخە نائاس����اییەكاندا پێدەچێت‬ ‫چەك����ی ت����ۆڕە كۆمەاڵیەتیی����ەكان زۆر‬ ‫كوش����ندەتر بێت لەوەی بەدەس����ت سەربازو‬ ‫پێش����مەرگاكانەوەیە‪ ،‬چونكە زۆر بەئاس����انی‬ ‫دەتوانێت پشكۆی شەڕەكە بگەشێنێتەوە‪.‬‬ ‫ه����ەر ئەوەن����دەی ب����اس لەئەگ����ەری‬ ‫رووبەرووبوونەوەی پێش����مەرگەو حەشد كرا‪،‬‬ ‫تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان لەكوردستان بەتایبەتی‬ ‫فەیس����بووك‌و تویتەر پڕبوون لەوێنەو هەواڵ‌و‬ ‫زانیاری لەس����ەر ئ����ەو بابەتە‪ ،‬كە بەش����ێكی‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬ ‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫بەرچاویان ناڕاست بوون‪.‬‬ ‫هێم����ن كاكە مەحمود پێش����مەرگەی لیوای‬ ‫نۆی هێزەكانی پێش����مەرگە لەق����ەزای داقوق‬ ‫لەباش����وری كەركوك بە"نیقاش"ی وت "پێنج‬ ‫ش����ەممە كەوتینە حاڵەتی ئامادەباش����یەوە‪،‬‬ ‫چونكە پێمان وترا جموجۆڵی سەربازی دەبێت‬ ‫بێ ئ����ەوەی پێمان بڵێن ئاخ����ۆ جموجۆڵەكە‬ ‫لەالیەن داعشەوەیە یان الیەنێكی دیكە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كاتێ����ك لەواجبدا بووم‌و فەیس����بووكم كردەوە‬ ‫بین����م هەرچی خەڵكە نوس����یویانە حەش����دی‬ ‫ش����ەعبی كەركوك داگیر دەكات‌و ش����ەڕێكی‬ ‫خوێناوی روودەدات"‪.‬‬ ‫هێمن كە پەیمانگای كۆمپیتەری س����لێمانی‬ ‫تەواو كردووە خۆی لەبەری هەرە پێش����ەوەی‬ ‫ئەو ناوچەیە بووە كە گوایە ش����ەڕی تیایەو نە‬ ‫تەقەكراوەو نە كەس����یش جموجۆڵی كردووە‪،‬‬ ‫كەچ����ی ئ����ەوەی لەفەیس����بووك بینوێتی زۆر‬ ‫جیاواز بووە لەواقیعەكە‪.‬‬ ‫لەم����ڕووەوە دەڵێ����ت "لەچەن����د پەیجێ����ك‬ ‫لەفەیسبووك نوسرابوو لەگوندی ئەلبومحەمەد‬ ‫شەڕەو پێشمەرگە كشاونەتەوە‪ ،‬من لەو كاتەدا‬ ‫رێك لەو ناوچەیە بووم‪ ،‬نە شەڕ لەئارادا بوو نە‬ ‫هیچ‪ ،‬بەداخەوە زۆرجار تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان‬ ‫زانیاری زۆر پێچەوانە بەخەڵكی دەدەن"‪.‬‬ ‫وێنەو ڤیدیۆ ناكۆكییەكە قوڵدەكەنەوە‬ ‫ب����ۆ رۆژی دوای����ی لەبەرەبەیان����ی رۆژی‬ ‫هەینیی����ەوە بەدەی����ان وێنەو ڤیدی����ۆ لەتۆڕە‬

‫چەکدارێک لەبارەگای لیوای ‪102‬‬ ‫كۆمەاڵیەتیی����ەكان باڵوبوون����ەوە ك����ە گوایە‬ ‫حەشدی ش����ەعبی لەوناوچانەی پێشمەرگەی‬ ‫لێبووە ئ����ااڵی كوردس����تانیان س����وتاندووەو‬ ‫لەس����ەر دی����وارەكان ئ����ااڵی كوردس����تانیان‬ ‫رەش����كردووەتەوەو دەستەواژەی توندیان دژی‬ ‫پێشمەرگە نوسیوە‪.‬‬ ‫بۆ راس����ت‌و دروس����تی وێن����ەو ڤیدیۆكان‪،‬‬ ‫پەیامنێری "نیقاش" هەوڵیدا زۆربەیان س����اغ‬ ‫بكاتەوەو لەوە دڵنی����ا بێت ئاخۆ ئەو ناوچانە‬ ‫ئەوانەن كە پێش����مەرگەی لێبوون‌و بەم دواییە‬ ‫كشاونەتەوە‪.‬‬ ‫بەوێنەو ڤیدیۆكاندا دیاربوو سەرچاوەكانیان‬ ‫گروپەكانی حەشدی ش����ەعبی خۆیانن‌و وەك‬ ‫جۆرێ����ك لەئیس����تیفزازكردنی الیەنی بەرامبەر‬ ‫باڵوكراونەتەوە‪.‬‬ ‫یەكێك لەوێنەكان كە بەشێوەیەكی بەرباڵو‬ ‫باڵوبوون����ەوە‪ ،‬وێنەی تابلۆیەكە كە لەس����ەری‬ ‫نوس����راوە "فەرماندەی هێزەكان����ی ‪ 70‬لیوای‬ ‫‪ – 102‬فەوجی چوار" ئەو تابلۆیە بەش����ێكی‬ ‫دڕێندراوەو بەش����ێكی دیكەی رەشكراوەتەوە‪،‬‬ ‫لەتەنیش����تیەوە وێن����ەی تاڵەبان����ی هەیە كە‬ ‫ئەویش دڕێندراوە‪.‬‬ ‫نیق����اش لەراس����ت‌و دروس����تی وێنەك����ەی‬ ‫كۆڵییەوەو دەركەوت پێش ئەو رێكەوتە وێنەی‬ ‫هاوش����ێوە باڵونەبووەت����ەوەو پێدەچێت ئەوە‬ ‫یەكەمینج����ار بێت‪ ،‬لەرێی چەند ئەفس����ەرێكی‬ ‫پێش����مەرگەوە لەوە دڵنیا بووەوە كە شوێنی‬ ‫ئ����ەو تابلۆیە لەباش����ووری گوندی بەش����یرە‪،‬‬

‫ئەم����ەش لەچوارچێوەی ئ����ەو ناوچانەدایە كە‬ ‫پێشمەرگە لێی كش����اوەتەوە‪ ،‬بۆیە بەهێزترین‬ ‫گریمان����ە ئەوەیە وێنەكە راس����ت‌و دروس����تە‪،‬‬ ‫بەاڵم نازانرێ‌ ئاخۆ كام لەو هێزانەی چوونەتە‬ ‫ناوچەكە یا لەناوچەكەدا بوون ئەو تابلۆیەیان‬ ‫دڕاندووە‪.‬‬ ‫هێزەكانی (‪ )70‬سەر بەیەكێتیی نیشتیمانیی‬ ‫كوردس����تانەو لیوای (‪)102‬ی ئ����ەو هێزانەش‬ ‫پاراستنی باشووری كەركوكی پێ‌ سپێردراوە‪.‬‬ ‫وێنەیەك����ی دیكە كە بەش����ێوەیەكی فراوان‬ ‫باڵوبووەتەوە‪ ،‬وێن����ەی دیوارێكی كۆنكرێتییە‬ ‫كە ئااڵی كوردس����تانی لەس����ەر نەخشێنراوە‪،‬‬ ‫ئێستا ئااڵكە رەشكراوەتەوەو لەسەری وشەی‬ ‫(داعش‌و پێشمەرگە) پێكەوە نوسراوەو چەند‬ ‫دەستەواژەیەكی لەسەر نوسراوە كە هێرشە بۆ‬ ‫سەر مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێم‪.‬‬ ‫پەیامنێری "نیقاش" لەزاری ئەفس����ەرەكانی‬ ‫پێشمەرگەوە زانی‪ ،‬ئەو بەربەستە كۆنكرێتییە‬ ‫لەبەشی رۆژهەاڵتی مەكتەب خالیدە لەباشووری‬ ‫كەركوك‪ ،‬پێش����تر ئەو بەربەستانە تەنیا ئااڵی‬ ‫كوردس����تانیان لەس����ەر بووە بێ‌ ئەوەی هیچ‬ ‫نوسینێكی دیكەیان لەسەر بێت‪.‬‬ ‫بەرپرسێكی پێش����مەرگە بە"نیقاش"ی وت‬ ‫"پاش كش����انەوەی پێش����مەرگە‪ ،‬فەوجی ‪2‬ی‬ ‫لیوای ‪ 16‬پۆلیسی فیدراڵی عێراق ناوچەكەیان‬ ‫گرتووەتە دەست"‪.‬‬ ‫لەب����ەردەم بەربەس����تە كۆنكرێتییەكان����دا‬ ‫دوو ك����ەس ه����ەن ك����ە یەكێكی����ان پەنجەی‬ ‫س����ەركەوتنی بەرزكردووەتەوە‪ ،‬بەپێی جۆری‬ ‫جلوبەرگەكانیان بێت سەر بەپۆلیسی فیدراڵی‬ ‫عێراقن‪ ،‬بااڵم هیچ زانیارییەك لەبەردەست نییە‬ ‫لەبارەی ئەو الیەنەی ئااڵكەی رەشكردووەتەوە‬ ‫یان دەستەواژەكانی لەسەر نوسیوە‪.‬‬ ‫یەكێكی دیكە لەوێن����ەكان كە لەهەموویان‬ ‫زیاتر تەش����ەنەی كرد‪ ،‬وێنەی چەكدارێكە كە‬ ‫ئااڵی كوردستانی بەدەس����تەوەیە لەو كاتەی‬ ‫دەس����وتێ‌‪ ،‬ئەم وێنەیە رۆڵێكی گەورەی بینی‬ ‫لەتوڕەكردن����ی وەرگران����ی كورد لەسۆش����یال‬ ‫میدیا‪.‬‬ ‫نیقاش‪ ،‬هیچ وێنەیەكی دیكەی هاوش����ێوەی‬ ‫نەدۆزییەوە كە پێشتر باڵوكرابێتەوە‪ ،‬مەزەندە‬ ‫بەهێزەكە ئەوەیە وێنەكە نوێ‌ بێت‪.‬‬ ‫ئەو بەرپرس����ەی پێش����مەرگە كە قسەی بۆ‬ ‫"نیقاش" كردو داوای كرد ناوی باڵونەكرێتەوە‬ ‫وتی "ش����وێنی وێنەكە نزیك پ����رۆژەی ئاوی‬ ‫گوندی بەش����یرە لەباش����ووری كەركوك‌و ئەو‬ ‫چەكدارەش بەپێی جل‌و بەرگەكەی بێت سەر‬ ‫بەحەش����دی ش����ەعبییەو زانیاریمان الیە سەر‬ ‫بەهێزەكانی عەباسی قیتالییە"‪.‬‬ ‫ئ����ەو زیات����ر راس����ت‌و دروس����تی وێنەك����ە‬ ‫دەسەلمێنێ‌‪ ،‬ئەوەیە هەمان كەس لەوێنەیەكی‬ ‫دیكەدا دەردەكەوێ‌ كە لەس����ەر كورس����ییەك‬ ‫دانیشتووەو لەپش����تیەوە وێنەیەكی تاڵەبانی‬ ‫دەردەكەوێ‌‌و لەس����وچێكی وێنەكەی نوسراوە‬ ‫(لیوای ‪ )102‬واتە لەقەڵەمڕەوی ئەو ناوچانەدا‬ ‫بووە كە بەر پرۆسەی كشانەوە كەوتووە‪.‬‬ ‫عەمید عەزیز عەب����دواڵ فەرماندەی فەوجی‬ ‫چواری لیوای ‪102‬ی هێزەكانی پێش����مەرگەی‬ ‫كوردس����تان ئەوەی بۆ "نیقاش" پشتڕاس����ت‬ ‫كردەوە كە ئ����ەو وێنانە لەو ناوچانەدا گیراون‬ ‫كە پێشتر لەژێر دەسەاڵتی ئەواندا بووەو وتی‬ ‫"وێنەكانم����ان لەتۆڕە كۆمەاڵیەتیەكان بینیمان‬ ‫ك����ە ئااڵی كوردس����تان دەس����ووتێنن و ئااڵی‬ ‫كوردستانیان لەسەر بەربەستە كۆنكرێتیەكان‬ ‫دەكوژێننەوە"‪.‬‬ ‫عەمید عەزیز نیگەران بوو بەو وێنانەو وتی‬ ‫"لەحوزەیرانی س����اڵی ‪ 2014‬كاتێك س����وپای‬ ‫عێراق����ی شكس����تی هێناو داع����ش ناوچەكەی‬ ‫كۆنترۆاڵ كرد ئێمە بەخوێنی پێشمەرگەكانمان‬ ‫ئ����ەو ناوچانەمان كۆنترۆڵ ك����ردەوە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫‪12‬ی ئۆكتۆبەر بەبڕیارێكی س����ەرووی خۆمان‬ ‫لەناوچەی نێوان بەش����یرو دەروبەری ناحیەی‬ ‫تازەی����ە كش����اینەوە‪ ،‬ئەوەی ئێم����ە نیگەران‬ ‫كردووە سوكایەتی كردن بوو بە ئااڵو شوێنی‬ ‫مانەوەمان"‪.‬‬ ‫ئەم جۆرە بارودۆخانە رەنگە باشترین كات‬ ‫بن بۆ ئەو كەسانەی دەیانەوێت وێنەو زانیاری‬ ‫ناڕاس����ت باڵوبكەنەوە‪ ،‬چونك����ە لەپاڵ چەند‬ ‫وێنەیەكی راس����تەقینەدا دەیان وێنەو ڤیدیۆی‬

‫تاڵه‌ ده‌زوه‌كه‌ی‌ نێوان به‌غداو هه‌ولێر‬ ‫یله‌ژیان‌ومه‌رگیش���یدا‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫رووداوی‌ دروستكرد‬

‫ناڕاست باڵوبنەوە‪.‬‬ ‫ش����ەوێك دوای گرژییەكان����ی كەركوك واتە‬ ‫ش����ەوی هەین����ی راب����ردوو‪ ،‬لەدوزخورمات����وو‬ ‫بارگ����رژی لەنێ����وان پێش����مەرگەو حەش����دی‬ ‫ش����ەعبیدا روویدا‪ ،‬هەر ئەوكات چەندین وێنەو‬ ‫ڤیدیۆ باڵوكرانەوە كە گوایە شەڕی پێشمەرگەو‬ ‫حەشدی شەعبییە‪.‬‬ ‫یەكێ����ك لەڤیدیۆكان ك����ە لەپەیجی (اخبار‬ ‫كرك����وك االن)‌و لەچەندی����ن پەیج����ی دیك����ە‬ ‫باڵوبووەتەوە‪ ،‬ڤیدیۆیەكە لەس����ەری نوسراوە‬ ‫"بەڤیدیۆ شەڕێكی سەخت لەنێوان پێشمەرگەو‬ ‫حەشدی شەعبی لەناوەڕاستی دوزخورماتو"‪.‬‬ ‫كاتێ����ك "نیق����اش" لەڤیدۆك����ەی كۆڵییەوە‬ ‫دەركەوت هی����چ پەیوەندییەكی بەو رووداوەوە‬ ‫نییەو ساڵێك لەوەوبەر لەیوتیوب باڵوكراوەتەوەو‬ ‫لەسەری نوس����راوە رووبەروبوونەوەی حەشدی‬ ‫شەعبی‌و داعش لەموسڵ‪.‬‬ ‫هەرچی الیەنی دووەمی ئاڵۆزییەكەیە خۆی‬ ‫لەو هەڵس����وكەوتانە بێبەری دەكات‌و بە"كاری‬ ‫تاكەكەس" دەیانناسێنێت‪.‬‬ ‫كەریم نوری وتەبێژی حەش����دی ش����ەعبی‬ ‫بە"نیقاش"ی وت "ئەو كەس����انەی زمانی رق‌و‬ ‫كین����ە لەرێگ����ەی ت����ۆڕە كۆمەاڵیەتیەكانەوە‬ ‫دەچێنن ئەوانە گوزارشت لەبۆچوونی حەشدی‬ ‫شەعبی ناكەن‪ ،‬چونكە كاری ئێمە سوتاندنی‬ ‫ئااڵی هیچ نەتەوەیەك نییە"‪.‬‬ ‫هەروەها وتیشی "بەهەمان ئەندازە لەالیەنی‬ ‫بەرامبەریشەوە سوكایەتی بەحەشدی شەعبی‌و‬ ‫ئااڵكەی كراوەو ئەو وێنەو ڤیدیۆیانە الی ئێمە‬ ‫هەڵگیراون"‪.‬‬ ‫ئاگرێك كە بەرژەوەندی‬ ‫لەپاڵدا شاردراوەتەوە‬ ‫زۆرێك لەوانەی چاودێری بارودۆخی ناوچە‬ ‫جێناكۆك����ەكان دەك����ەن پێیان وای����ە ئەوەی‬ ‫روودەدات بەرژەوەندی چەند الیەنێكی تێدایە‬ ‫لەهەردوو بەری عێراق‌و كوردستانەوە‪.‬‬ ‫ئەوان����ەی ئەم ج����ۆرە مەزەندەی����ە بەهەند‬ ‫وەردەگ����رن پێی����ان وای����ە بەرەژەوەن����دی‬ ‫الیەن����ی كوردی لەوەدا خ����ۆی دەبینێتەوە كە‬ ‫ب����ەو هۆی����ەوە هەڵبژاردنەكان����ی پەرلەمان‌و‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان دوابخرێت كە‬ ‫بڕیار وایە مانگی تش����رینی دووەمی ئەمس����اڵ‬ ‫بەڕێوە بچێت‪.‬‬ ‫بۆ الیەن����ی عێراقیش س����وودەكەی ئەوەیە‬ ‫دەبێت����ە باش����ترین كەرەس����تەی بانگەش����ە‬ ‫ب����ۆ هێزەكانی حەش����دی ش����ەعبی‌و ئەوانەی‬ ‫دەیانەوێ����ت لەهەڵبژاردن����ی داهاتووی عێراقدا‬ ‫شوێنپێی خۆیان قاییم بكەن‪.‬‬ ‫لێكدانەوەیەك هەیە لەمە زیاتریش دەڕوات‌و‬ ‫پێ����ی وای����ە ئ����ەوەی دەگوزەرێت باش����ترین‬ ‫دەستكەوتە بۆ ئەو كەسانەی دەیانەوێت لەپاڵ‬ ‫ئاڵۆزییەكاندا درێژە بەبازرگانی نەوت بدەن‪.‬‬ ‫عەمید محەمەد عومەر ئەفس����ەری پێشووی‬ ‫دەزگای هەواڵگ����ری عێ����راق ك����ە ئێس����تا‬ ‫خانەنش����ینكراوە بە"نیق����اش"ی وت "حەیدەر‬ ‫عەبادی س����ەرۆكی حكومەتی عێراق بەئاشكرا‬ ‫دەڵێت ئێمە ش����ەڕی كورد ناكەین‌و نێچیرڤان‬ ‫بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمیش بەڕوونی‬ ‫دەڵێ����ت دەبێت ش����ەڕی نەتەوەیی روونەدات‪،‬‬ ‫كەوات����ە ئەوان����ەی گرەو لەس����ەر هەڵبژاردن‌و‬ ‫ریفران����دۆم‌و كێڵگ����ە نەوتیی����ەكان دەك����ەن‬ ‫دەیانەوێ����ت ش����ەڕ رووب����دات‪ ،‬خەڵكیش كە‬ ‫روحێتێكی عەسكەری هەیە‪ ،‬بەاڵم ئامادەنییە‬ ‫بەكردار شەڕ بكات بۆیە لەتۆڕە كۆمەاڵتیەكان‬ ‫خۆی خاڵی دەكاتەوە"‪.‬‬ ‫هەروەها وتیش����ی "دەبێت هەموو الیەنەكان‬ ‫بەئاگایی����ەوە هەڵس����وكەوت بك����ەن‌و خوێنی‬ ‫هاواڵتی����ان لەس����ەرووی بەرژوەندییە حزبی‌و‬ ‫تاكە كەسیەكانەوە بێت‪ ،‬چونكە زۆرینەی كات‬ ‫بەرژوەندی حزبی‌و تاكە كەسی شەڕ و ئاڵۆزی‬ ‫دەخولقێنێت"‪.‬‬ ‫ئەو فاكتەرانەی بوونە هۆكاری سەرهەڵدانی‬ ‫گرژی نێوان پێش����مەرگەو هێزە عێراقییەكان‬ ‫تائێس����تاش بەردەوامیان هەی����ە‪ ،‬بۆیە هەندێ‌‬ ‫لەچاودێ����ران پێش����بینی دەك����ەن گرژییەكان‬ ‫س����ەرهەڵبدەنەوە‪ ،‬بەتایبەت����ی ك����ە لەتۆڕە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان����ەوە باڵوكردنەوەی رق‌و كینە‬ ‫بەردەوامی هەیە‪.‬‬

‫‪ 120‬ساڵ ته‌مه‌ن‬ ‫به‌ته‌مه‌نرتین ژنی‌ عێراق‬ ‫له‌كوردستان ده‌ژی‌‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند هه‌نگاوێك‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫ی بۆی ‌ه كراو‬ ‫بۆ پاراستنی‌ قژ ‌‬

‫پێویس���ته‌خانمان ئه‌وه‌ بزانن كه‌بۆی ‌ه‬ ‫كردنی‌ ق���ژ ئه‌بێته‌هۆی‌ وش���ك كردن ‌ی‬ ‫قژه‌ك���ه‌و هه‌ڵوه‌رین���ی‌‌و س���وتانی‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌مه‌ش پس���پۆرانی‌ بواری‌ جوانكار ‌ی‬ ‫چه‌ند رێگه‌یه‌كیان داناوه‌ بۆپاراس���تن ‌ی‬ ‫قژی‌ بۆیه‌ كراو‪.‬‬ ‫ ده‌بێت ش���امپۆی‌ تایب���ه‌ت به‌بۆی ‌ه‬‫به‌كاربهێنرێت وهیچ جۆرێكی‌ تر سودی‌‬

‫بۆقژه‌كه‌نابێت‪.‬‬ ‫ موكه‌یه‌ف یان حه‌مام زه‌یت له‌دوا ‌ی‬‫شامپۆ به‌كاربێنن‪،‬چونكه‌بۆیه‌ قژ وشك‬ ‫ده‌كات‌و پێویس���تی‌ به‌م دووكرێمه‌هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ شێداری‌ بكات‪.‬‬ ‫ زۆر به‌كه‌م��� ‌ی موجه‌فیف���ه‌ ی���ان‬‫ئوتو به‌كار بێنه‌ له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ قژه‌ك ‌ه‬ ‫هیالكه‌به‌بۆی���ه‌‪ .‬به‌كارهێنان���ی‌ ئ���ه‌م‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫مه‌حمود محه‌مه‌د‪:‬‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌ناوچوه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫هونه‌رمه‌ند مه‌حمود محه‌مه‌د ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات هه‌رچی‌ هه‌ڵده‌ستێت‬ ‫ئاوازی‌ توركی‌‌و فارسی‌ دێنێت‌و ده‌یكاته‌‬ ‫گۆرانی‌ كوردی‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت " هونه‌ری‌‬ ‫كوردی‌ له‌ناوچوه‌"‪.‬‬

‫دووئامێره‌ش زیاتر ماندوی‌ ئه‌كات‪.‬‬ ‫ هه‌م���وو هه‌فته‌یه‌ حه‌م���ام زه‌یت ‌ی‬‫بۆدروس���ت بكه‌ به‌به‌كار هێنانی‌ زه‌یت ‌ی‬ ‫زه‌یت���ون وگوێز ‌ی هیندی‌‌و مۆزو هێلكه‌و‬ ‫چه‌ندین كه‌ره‌سته‌ی‌ خۆراك ‌ی تر بۆئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫خۆراك ‌ی پێویست ‌ی پێبده‌یت‪.‬‬ ‫ ئاو زۆر بخۆره‌و‌ه هه‌وڵبده‌ س���ه‌وز‌ه‬‫له‌هه‌موو ژه‌مه‌ خۆراكێكانت هه‌بێت‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫هونه‌رمه‌ند مه‌حمود محه‌مه‌د به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاگه‌یاند "ماوه‌ی‌ چل س���اڵه‌ س���ه‌رقاڵی‌‬ ‫كاری‌ هونه‌ری میلیم هه‌ركاتێك ده‌ته‌وێت‬ ‫ئام���ۆزگاری‌ هونه‌رمه‌ندێك���ی‌ الوبكه‌یت‬ ‫گوێ���ت لێناگرێت یان م���ن هه‌ر ده‌توانم‬ ‫ئام���ۆژگاری‌ هورمه‌ندێك بكه‌م ئه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ژم���اره‌ زۆری‌ دیك���ه‌ چ���ی‌؟ حكوم ‌هت‌و‬ ‫س���ه‌ندیكای‌ هونه‌رمه‌ندان پێویسته‌ به‌و‬ ‫كاره‌ هه‌س���تن به‌اڵم هیچ كه‌سێك خۆی‌‬ ‫ناكات به‌خاوه‌نی‌ هه‌ربۆیه‌ هونه‌ری‌ ڕه‌سه‌نی‌‬ ‫كوردی‌ له‌ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی‌ له‌ناوچوندایه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "كۆڵه‌ك���ه‌ی‌ خانوی‌ هونه‌ر‬ ‫ڕوخ���اوه‌‌و كۆمه‌ڵێك ك���ه‌س هاتونه‌ته‌‬ ‫پێش���ه‌وه‌ له‌دونیای‌ هونه‌رو سه‌ندیكای‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان كاریان ته‌نها به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ خۆیانه‌ كه‌ چه‌ندین جار داواكاریم‬ ‫هه‌بوه‌ وه‌اڵمیان نه‌داومه‌ته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك كۆی‌‬ ‫كایه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت هه‌ر كه‌سه‌و‬ ‫بۆخۆیه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ باس���ناكرێت‌و گرنگی‌‬ ‫پێنادرێ���ت هونه‌رو كلت���وری‌ كوردیه‌‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌س���ه‌و به‌ویس���تی‌ خۆی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫بێگان���ه‌ ده‌هێنێت‌و ب�ڵ�اوی‌ ده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫ناویه‌نێ���ن به‌رهه‌می‌ نوێ‌ ك���ه‌ جێگه‌ی‌‬ ‫نیگه‌رانیه‌ پێویس���ته‌ چیتر هونه‌مه‌ندانی‌‬ ‫خه‌مخ���ۆر‌و به‌ویژدان بێده‌ن���گ نه‌بین"‪.‬‬ ‫بڕوای‌ وایه‌ ده‌ست به‌ردانی‌ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫له‌هونه‌ری‌ ڕه‌سه‌نی‌ كوردی‌ هۆكارێكه‌ بۆ‬ ‫الوازی‌ كاره‌ هونه‌ری���ه‌كان‌و هاواڵتی���ش‬ ‫بێ���زار ده‌ببێت له‌هونه‌ری‌ كوردی‌‌و چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێ���ك ئه‌یه‌وتێت گوێی‌ له‌و ئاوازو‬ ‫گۆرانه‌یه‌ بگرێت به‌هۆی‌ الس���ایكرنه‌وه‌‌و‬ ‫وتنه‌وه‌ی‌ گۆرانی‌ هونه‌رمه‌ندنی‌ بێگانه‌‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ده‌بێت به‌هه‌مومان هه‌وڵبده‌ین‬ ‫تاچیتر هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌وه‌ زیاتر توشی‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌ له‌ناوچون نه‌بێته‌وه‌ له‌الیه‌ن‬

‫هه‌ژان هێرش خه‌ون به‌فه‌رشی‌ سوره‌وه‌ ده‌بینێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هونه‌رمه‌ند هه‌ژان هێرش ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات ڕۆژانه‌ كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندن‬ ‫پێیده‌ڵێن بۆ پێشكه‌شكاری‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "هیوادارم به‌شداربم له‌فیلمێكی‌‬ ‫كوردی‌‌و خه‌ونی‌ ئه‌وه‌م هه‌یه‌ به‌جلی‌‬ ‫كوردیه‌وه‌ به‌سه‌ر فه‌رشی‌ سوری‌‬ ‫فیستیڤاڵی‌ واڵتاندا بڕۆم"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند هه‌ژان هێرش به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاگه‌یان���د "نوێترین كارم به‌ش���داری‌‬ ‫كردنه‌ به‌ده‌نگ له‌كاری‌ دۆبین له‌فیلمی‌‬ ‫ئاگا كه‌فلیمێكی‌ ئه‌نیمه‌یشنی‌ كوردیه‌‌و‬ ‫ڕۆڵی‌ س���ه‌ره‌كی‌ تێدا ده‌بینم كه‌باس‬ ‫له‌نه‌هامه‌تیه‌كان���ی‌ خێزانێك���ی‌ كورد‬ ‫ده‌كات له‌س���اڵی‌ هه‌شتاكانی‌ سه‌ده‌ی‌‬ ‫ڕاب���ردودا ئه‌نف���ال ده‌كرێن‌و ئێس���تا‬ ‫له‌س���ینه‌ماكانی‌ س���لێمانی‌‌و هه‌ولێرو‬ ‫دهۆك پێشكه‌ش ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "له‌زۆرب���ه‌ی‌ كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫ڕاگه‌یاندن���ه‌وه‌ پێ���م ده‌وترێ���ت ب���ۆ‬ ‫پێشكه‌شكاری‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ له‌ڕابردودا‬ ‫كاری‌ پێشكه‌ش���كاریم له‌كه‌ناڵ���ی‌‬ ‫كوردسات كردوه‌‪ ،‬ئێستاش پێمده‌وترێت‬ ‫به‌اڵم ده‌مه‌وێت به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ جیاواز‬ ‫ده‌رك���ه‌وم‌و پڕۆگرام���ی‌ ش���ۆ نه‌بێت‬ ‫نزیك بێ���ت له‌كه‌س���ایه‌تی‌ خۆمه‌وه‌‌و‬ ‫پڕۆگرامێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "خه‌ون���ی‌ ئ���ه‌وه‌م هه‌یه‌‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬

‫کاوڕ‬ ‫ئەم ماوەیە گرنگی زۆر بە‌کارەکەت‬ ‫دەدەیت بۆ گەیشتن بەو مەبەستەی‬ ‫هەوڵی بۆ دەدەیت‪ ،‬خۆشەویستیت‬ ‫بۆ هاوبەش���ی ژیانت زیاتر دەبێت‪،‬‬ ‫ئەمڕۆ هەست بە‌چاالکی زۆر دەکەیت‬ ‫‪.‬‬

‫گا‬ ‫لە کارەکەتدا دوربکەوەرەوە لە‌کێشە‬ ‫تایبەتیی���ەکان ‪ ،‬چونک���ە کاریگەری‬ ‫خراپ���ی لەس���ەر کارەک���ەت دەبێت‪،‬‬ ‫هەست بە‌ئازاری گەدە دەکەیت بەهۆی‬ ‫پشتگوێخستنی ژەمەکانی نانخواردنت‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫له‌س���اڵی‌ ئاینده‌دا خاوه‌ن���ی‌ فیلمێكی‌‬ ‫درێژبین با ه���ه‌ر چاومان له‌حكومه‌ت‬ ‫نه‌بێت به‌هاوكاری‌ چه‌ندین كه‌س���انی‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌دار كار بۆ فیلمێكی‌ كوردی‌‬ ‫بكرێ���ت ئه‌وكات م���ن ئام���اده‌ ده‌بم‬ ‫خۆبه‌خش���انه‌ ش���ه‌وو ڕۆژ كاری‌ ب���ۆ‬ ‫بك���ه‌م بۆئ���ه‌وه‌ی‌ ئێم���ه‌ی‌ كوردیش‬ ‫فیلمێك���ی‌ نێوده‌وڵه‌تیم���ان هه‌بێت تا‬ ‫له‌واڵت���ان په‌خش���بكرێت‌و وه‌ك كورد‬ ‫ش���انازی‌ پێوه‌به‌كه‌ین‪ ،‬خه‌ونی‌ ئه‌وه‌م‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌ش���داری‌ فلیمێك���ی‌ كوردی‌‬ ‫بك���ه‌م له‌فس���تڤاڵه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫به‌ش���داربێت‌و م���ن وه‌ك ئه‌كته‌رێ���ك‬ ‫به‌جلی‌ كوردیوه‌ به‌سه‌ر فه‌رشی‌ سوری‌‬ ‫ئه‌و واڵتان���ه‌دا بڕۆم‌و ش���انازی‌ بكه‌م‬ ‫به‌كوردستانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ژان سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ی‌ خوێندكاری‌‬ ‫ماسته‌ره‌ له‌به‌شی‌ ڕاگه‌یاندن له‌زانكۆی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و كاری‌ ریكالم‌و ڕۆڵی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌چه‌ندین درامای‌ كوردیدا بینیوه‌ ئه‌و‬ ‫ئێستا كاری‌ نوس���ینه‌وه‌ی‌ سیناریۆو‬ ‫ده‌رهێنان ده‌كات‌و س���اڵی‌ پار كلیپی‬ ‫گۆرانیه‌ك���ی‌ به‌ناوی‌ م���ه‌ڕۆ بۆ كیژان‬ ‫ئیبراهیم خه‌ی���ات ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬هه‌ژان‬ ‫وت���ی‌ "ئێس���تا زۆر له‌هونه‌رمه‌ندان���ی‌‬ ‫ژن‌و پی���او داوام لێده‌كه‌ن كاری‌ كلپی‌‬ ‫گۆرانیه‌كانی���ان بۆ ئه‌نجامبده‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تا ئێستا به‌ڵێنم به‌هیچ هونه‌رمه‌ندیك‬ ‫نه‌داوه‌ به‌هۆی‌ كه‌می‌ كات‌و س���ه‌رقاڵی‌‬ ‫كاره‌كانم"‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬

‫دوانه‌‬ ‫بەه���ۆی چاالکیی���ە زۆرەکانت���ەوە‬ ‫لە‌کارەکەت���دا س���ەرکەوتو دەبی���ت‪،‬‬ ‫پەیوەندییە سۆزدارییەکەت سەرکەوتوو‬ ‫دەبێت بەهۆی ڕاستگۆی نێوانتان‪ ،‬کۆتای‬ ‫هەفتە باشترە پشوویەک وەربگریت‬

‫قرژاڵ‬

‫خۆم���ه‌وه‌ هه‌وڵ���ی‌ ئاگاداركردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندی���ن هونه‌رمه‌ندان���ی‌ خ���ه‌م خۆر‬ ‫ده‌ده‌م تا س���نورێك‌و ڕێگ���ه‌ چاره‌یه‌ك‬ ‫بۆ دۆخ���ی‌ هونه‌ری‌ كوردی‌ بدۆزرێته‌وه‌‌و‬ ‫پێك���ه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ الیه‌ن���ی‌ په‌یوه‌ندیدار‬ ‫فیلته‌رێك‌و رێگه‌چاره‌ی���ه‌ك بدۆزرێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ���ت س���ه‌رجه‌م هونه‌رمه‌ندان‬ ‫پێك���ه‌وه‌ بڕوایان به‌كاری‌ ڕه‌س���ه‌نایه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ هه‌بێت به‌ته‌نه���ا بیر له‌هه‌بونی‌‬

‫به‌رهه‌م���ی‌ زۆر نه‌كه‌ن���ه‌وه‌ كه‌ب���ۆ مێژو‬ ‫دواڕۆژی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ك به‌رپرسیاره‌ده‌بن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌كرد باڕاگه‌یاندنه‌كان‬ ‫ه���اوكاری‌ هونه‌رمه‌ن���دان بن ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"زۆرب���ه‌ی‌ كات چاوپێكه‌وت���م له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت برس���یاری‌ گۆرانیه‌كانم‬ ‫لێده‌كرێ���ت به‌داخه‌وه‌ كه‌ گرنگه‌ قس���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌م دۆخه‌ی‌ هونه‌ر بكرێت نه‌ك‬ ‫بیست ساڵ له‌وه‌ پێش چی‌ باسكراوه‌"‪.‬ا‬

‫"ئۆتۆمبیله‌كه‌م بۆت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫نه‌وزاد ئیسماعیل ماوه‌ی‌ ‪37‬ساڵه‌‬ ‫ئۆتۆمبیلێكی‌ ته‌كیسی‌ جۆری‌ تۆیۆتا‬ ‫كرۆنای‌ پاراستوه‌‌و له‌شه‌قامه‌كان‬ ‫ی سلێمانی‌ كاری‌ پێده‌كات ئه‌و‬ ‫شار ‌‬ ‫ده‌ڵێت "ڕۆژانه‌ به‌و ئۆتۆمبیلە‌بژێوی‌‬ ‫منداڵه‌كانم په‌یداده‌كه‌م چه‌ندین‬ ‫به‌رپرس‌و بازرگان‌و دوكاندار داوا‬ ‫ده‌كه‌ن تا پێیان بفرۆشم به‌اڵم من‬ ‫ڕه‌تمكردۆته‌وه‌‌و تامردن نایفرۆشم"‪.‬‬ ‫نه‌وزاد ئیسماعیل به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫" له‌س���اڵی‌ هه‌ش���تاكانی‌ س���ه‌ده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕابردو ئه‌و ئۆتۆمبیلە‌س���فر كیلۆمه‌تربو‬ ‫كڕیوه‌م���ه‌‌و نامه‌وێت بیگ���ۆڕم به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌شیاو كه‌لوپه‌ی‌ زۆره‌و نرخی‌‬ ‫هه‌رزان���ه‌‌و زۆربه‌كه‌م���ی‌ عاتڵ ده‌بێت‌و‬ ‫هه‌م���ان كاری‌ ئ���ه‌و ئۆتۆمبیالنه‌ش���م‬ ‫ب���ۆ ده‌كات كه‌ ئێس���تا له‌ب���ازاڕدا كار‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "ڕۆژا نی���ه‌ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌خه‌ڵك���ی‌ ب���ازرگان‌و دوكاندارو‬ ‫به‌رپ���رس نین���ه‌ س���ه‌ره‌ڕێم داوام‬ ‫لێده‌كه‌ن ئۆتۆمیله‌كه‌میان پێبفرۆش���م‬ ‫كه‌ ده‌یانه‌وێ���ت خزمه‌تی‌ بكه‌ن‌و وه‌ك‬ ‫ئۆتۆمبیلێكی‌ ده‌گمه‌ن‌و سه‌رنج ڕاكێش‬ ‫به‌كاری‌ بهێن���ن زۆركات خه‌ڵكی‌ دێنه‌‬ ‫س���ه‌یری‌ ده‌ك���ه‌ن‌و داوا ده‌كه‌ن وێنه‌ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ بگرن ب���ۆ ی���ادگاری‌ چونكه‌‬ ‫له‌وج���ۆره‌ ئۆتۆمبیله‌و ته‌كس���ی بێت‬ ‫له‌شاری‌ س���لێمانی‌ نه‌ماوه‌‌و تاقانه‌یه‌و‬

‫شێر‬

‫کارکردنی بە‌کۆمەڵ لە‌کارەکەتدا هۆکارە‬ ‫هەس���ت بە‌کەمێک بێ���زاری دەکەیت‬ ‫لە‌کارەکەت���دا پێویس���ت بە‌کەمێ���ک بۆبونی بەرهەمی باش‪ ،‬ئەم ماوەیە لە‌نێوان‬ ‫بێدەنگی‌و لەسەرخۆی هەیە‪ ،‬پەیوەندی تۆ‌و هاوبەشی ژیانت کەمێک دورکەوتنەوە‬ ‫سەرکەوتو پێویستی بە‌متمانە هەیە ‪ .‬ڕودەدات بەهۆی کێشەکانتانەوە هەوڵبدە‬ ‫چارەسەریان بۆ بدۆزیتەوە‬

‫ب���ه‌اڵم من تا خ���ۆم بمێن���م نامه‌وێت‬ ‫له‌ناوی‌ به‌رم چونكه‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌م زۆر‬ ‫خۆش���ده‌وێت‌و ده‌مێك س���اڵه‌ خزمه‌تم‬ ‫ده‌كات منی���ش وه‌ك وه‌فایه‌ ده‌مه‌وێت‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ل���ە کارەکەت���دا دەرفەتێکی باش‬ ‫دێتە بەردەس���ت هەوڵبدە بە‌قازانجی‬ ‫خۆت بەکاری بهێنی���ت‪ ،‬ئەم ماوەیە‬ ‫هاوبەشی ژیانت پێویستی بە‌پاڵپشتی‌و‬ ‫خۆشەویستی تۆهەیە لەگەڵیدا بە‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫ی ناودارو به‌ئه‌زمون‪:‬‬ ‫ێ هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫س ‌‬ ‫ی ئێستا كاره‌ساته‌‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌ به‌م شێوه‌ ‌‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫‪11‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ به‌ئه‌زمونی‌ شانۆو‬ ‫دراماو نواندنی‌ كوردی‌ نیگه‌رانن‬ ‫له‌دۆخی‌ هونه‌ر له‌ئێستادا‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ له‌دوای‌‬ ‫ڕاپه‌ڕینه‌وه‌ هاوار بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌ به‌م شێوه‌ی‌ ئێستا‬ ‫ده‌گوزه‌رێت كاره‌ساته‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌س‬ ‫گوێیان لێناگرێت‪.‬‬ ‫مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د‪ ،‬ئه‌كته‌ری‌ ناودارو‬ ‫ش���انۆكارو دراماكاری‌ كورد كه‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌نجا ساڵه‌ خزمه‌تی‌ هونه‌ری‌ كوردی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ ئێس���تای‌ هونه‌ری‌‬ ‫كوردی���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د‬ ‫"ده‌ستپێكی‌ كاری‌ ئێمه‌ له‌ژێر ده‌ستی‌‬ ‫ڕژێمی‌ به‌عسدابوین ئینتمای‌ نیشتمانمان‬ ‫هه‌بو كاری‌ زۆر به‌پێزو باشمان ده‌كرد‪،‬‬ ‫بڕوام���ان وابو ڕۆژێك دێ���ت ڕزگارمان‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆر به‌داخه‌وه‌ له‌دوای‌‬ ‫ڕاپه‌ڕی���ن‌و دروس���تبونی‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك‬ ‫ده‌ستیانگرت به‌س���ه‌ر داموده‌زگاكانی‌‬ ‫حكومه‌ت���داو خه‌ڵكانێكی‌ نه‌زان بون‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا بیریان له‌پله‌و پایه‌و پۆس���ت‌و‬ ‫بیریان الی‌ كه‌س���وكاری‌ خۆیان بو تا‬ ‫گه‌شته‌ ئه‌وڕاده‌یه‌ی‌ خۆیان ده‌وڵه‌مه‌ند‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "س���اڵی‌ حه‌فت���اكان‌و‬ ‫هه‌شتاكان س���ه‌رده‌می‌ زێڕینی‌ شانۆو‬ ‫دراماو به‌رخ���ۆدان بو‪ ،‬ب���ه‌اڵم دواتر‬ ‫تراژیدیای‌ هونه‌ر ده‌س���تپێده‌كات كه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك هات���ون كاری‌ هونه‌رده‌كه‌ن‬ ‫هی���چ ئه‌زمونێكیان نی���ه‌و به‌الیانه‌وه‌‬ ‫گرنگ نی���ه‌ هونه‌ر چی‌ به‌س���ه‌ردێت!‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان كۆمه‌ڵێ���ك خه‌ڵكیان‬ ‫له‌خۆی���ان كۆكردوه‌ت���ه‌وه‌ ئه‌ش���ه‌دو‬ ‫بیالیان بۆ بكه‌ن‌و به‌ملیاندا بكێش���ن‪،‬‬

‫بۆی���ان ئه‌م���ه‌ش كه‌س���انێكی‌ هێنای ‌ه‬ ‫پێش���ه‌وه‌ به‌هیچ جۆرێك نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫ج���ێ‌ په‌نج���ان دیاربێ���ت به‌هونه‌ری‌‬ ‫كوردی���ه‌وه‌‪ ،‬بگ���ره‌ كاره‌ساتیش���یان‬ ‫دروس���تكردوه‌ گ���ه‌ر حكومڕانێ���ك‌و‬ ‫ڕژێمێك كاروبارێكی‌ خس���ته‌ ده‌س���ت‬ ‫كه‌س���ی‌ نه‌خوێنده‌وارو نه‌شاره‌زا ئه‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌رجه‌م بواره‌كان���دا میلله‌ت به‌و‬ ‫ده‌رده‌ده‌به‌ن كه‌ له‌دوای‌ بیست‌و حه‌وت‬ ‫س���اڵ ئه‌وه‌ به‌رهه‌مه‌كه‌یه‌تی‌ ده‌یبینین‬ ‫به‌چاوی‌ خۆمان"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ساالر‪ ،‬مامۆستای‌ په‌یمانگای‌‬ ‫هون����ه‌ره‌ جوان����ه‌كان‌و ش����انۆكارو‬ ‫ده‌رهێنه‌ری‌ شانۆ نه‌یشارده‌وه‌ هونه‌ری‌‬ ‫كوردی‌ به‌راورد به‌ڕابردو له‌قه‌یراندایه‌‪،‬‬

‫ئه‌و وتی‌ "ش����انۆ كه‌ نزیكترین هونه‌ر‌ه‬ ‫به‌ژیان����ه‌وه‌ له‌س����ااڵنی‌ هه‌ش����تاكاندا‬ ‫زۆر ب����ڕه‌وی‌ پێده‌درا كه‌ چاره‌نوس����ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك����ی‌ پێ����وه‌ به‌ند ب����و‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پ����اش ڕاپه‌ڕی����ن گۆڕانكاریه‌كی‌ گه‌وره‌‬ ‫رویدا ك ‌ه شانۆ نه‌یده‌توانی‌ ده‌ستبه‌جێ‌‬ ‫ده‌ستی‌ بۆ به‌رێت‌و هه‌ربۆیه‌ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌وێت تا شانۆ ده‌ستبه‌رێت بۆ شۆڕش‬ ‫ته‌نانه‌ت هه‌مو شوڕش����ه‌كان له‌جیهاندا‬ ‫به‌شۆڕش����ی‌ ئۆكتۆبه‌ریش����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كورد ئه‌و ماوه‌یه‌ش����ی‌ دۆڕاندو هیچی‌‬ ‫نه‌ك����رد‌و چوه‌ چوارچێوه‌ی‌ دروش����م‌و‬ ‫بانگه‌شه‌ بۆ هونه‌ری‌ بێگانه‌‌و وه‌النانی‌‬ ‫تێكس����ت كه‌ ئه‌وه‌ زه‌مینه‌ی هونه‌ری‌‬ ‫له‌سه‌ر بیناد ده‌نرێت‌و بریتیه‌ له‌فیكر‪،‬‬

‫ت ‌ه تاقانه‌ی‌ شه‌قامه‌كان"‬

‫له‌به‌رده‌رگاكه‌مدابێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ " ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫گواس���تنه‌وه‌ به‌من ده‌كه‌ن خه‌ڵكانێكی‌‬ ‫تایبه‌تی���ن یان وه‌ك ی���ادگاری‌ له‌گه‌ڵ‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫س���ود لە‌ش���ارەزای هاوپیشەکانت‬ ‫وەربگ���رە ب���ۆ ب���اش بەڕێوەچونی‬ ‫کارەک���ەت‪ ،‬هەوڵ���دەدەن لەگ���ەڵ‬ ‫خۆشەویس���تەکەتدا کێش���ەکانتان‬ ‫تێبپەڕێنن بۆیە تۆش لێبوردەبە‪.‬‬

‫ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌م كاری‌ گواس���تنه‌وه‌م‬ ‫پێده‌كه‌ن یان باریان هه‌یه‌و ئۆتۆمبیل ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ بۆیان ناگوازێته‌وه‌ ئه‌وكات دێن‌و‬ ‫م���ن كاری‌ گواس���تنه‌وه‌یان بۆ ئه‌نجام‬

‫دوپشک‬ ‫بەڕێگای خۆت هەوڵی سەرکەوتن‌و‬ ‫گەیش���تن بە‌ئامانج بدە لە‌کارکەتدا‪،‬‬ ‫ڕێگا م���ەدە کارە ڕۆتینیەکانی ڕۆژانە‬ ‫کاریگ���ەری لەس���ەر خ���راپ بون���ی‬ ‫پەیوەندییە سۆزداریەکەت هەبێت‪.‬‬

‫ده‌د‌هم‌و چه‌ندی���ن جار هاواڵتی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫كاری‌ گواس���تنه‌وه‌یان پێك���ردم وه‌ك‬ ‫نه‌ف���ه‌رات له‌ڕێگا كه‌وتوینه‌ته‌ قس���ه‌‌و‬ ‫وت���و وێ���ژ وتویانه‌ ئێم���ه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫ب���ه‌م ئۆتۆمبیلە‌بگه‌ینه‌ ئه‌و ش���وێنه‌ی‌‬ ‫ده‌مانه‌وێ���ت چونكه‌ س���ااڵنێكی‌ كۆن‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م ئۆتۆمبیلە‌ژیاوین‌و ئێس���تا‬ ‫ئه‌م ئۆتۆمبیلە‌نه‌ماوه‌‌و به‌بینینی‌ سااڵن‌و‬ ‫ڕۆژه‌كان���ی‌ ڕابردوم���ان بیردێنێته‌وه‌‌و‬ ‫ی���ادگاری‌ له‌بی���رو هۆش���ماندا به‌جێ‌‬ ‫هێش���وه‌ ئۆتۆمبیله‌كه‌م بۆته‌ تاقانه‌ی‌‬ ‫شه‌قامه‌كان "‪.‬‬ ‫به‌ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌م س���ه‌رجه‌م قه‌زاو‬ ‫ناحی���ه‌و ش���ارو ش���اروچكه‌كانی‌‬ ‫كوردستانی‌ پێ‌ گه‌ڕاوم تائێستا په‌كی‌‬ ‫نه‌خس���توم هه‌رگی���ز ئ���ه‌و ڕۆژگاره‌م‬ ‫بیرناچیته‌وه‌ كه‌له‌ساڵی‌ ‪1991‬ز زۆربه‌ی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كان���ی‌ دیكه‌ی‌ ئ���ه‌وكات كه‌‬ ‫ڕاپه‌رینه‌ك���ه‌ی‌ خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان‬ ‫ب���و چه‌ندی���ن ئۆتۆمبی���ل له‌ڕێ���گادا‬ ‫په‌كی���ان كه‌وت‌و به‌جێم���ان له‌ڕێگادا‌و‬ ‫نه‌ی���ان ده‌توانی‌ بگه‌ن���ه‌ جی‌ من بە‌نۆ‬ ‫سه‌رنشینه‌وه‌ گه‌ش���تمه‌ سنوری‌ ئێران‬ ‫به‌بێ‌ هیچ كێشه‌یه‌ك نه‌وزاد وای‌ وت"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌ كرد وه‌ك وه‌فایه‌ك‬ ‫بۆ ئۆتۆمبیله‌ك���ه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ كه‌لوپه‌ل‌و‬ ‫پارچه‌كان���ی له‌ماڵ���ه‌وه‌ هه‌ڵگرت���وه‌‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ " زۆرب���ه‌ی‌ كه‌لوپه‌ل���ی‌‬ ‫ئۆتۆمبیله‌كانی‌ له‌شاره‌كانی‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫هه‌ولێر ده‌س���تكه‌وتوه‌ ك���ه‌ زۆرینه‌یان‬ ‫پارچه‌ی‌ ئه‌س���ڵین‌و به‌تایبه‌تی‌ ده‌ستم‬ ‫خستوه‌"‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫کارەکانت بە‌باشی جێبەجێبکە بۆئەوەی‬ ‫گلەی���ت لێن���ەکاەن‪ ،‬ئەگەر چ���ی لەگەڵ‬ ‫کۆمەڵێک کەسدای کە تۆیان خۆشدەوێت‬ ‫ب���ەاڵم تاوەک���و ئێس���تا نەتتوانی���ووە‬ ‫لەنێوانیاندا دڵخوازی خۆت بدۆزیتەوە‪.‬‬

‫كه‌ فیكر نه‌ما ش����ێوه‌‌و دروس����تكردنی‌‬ ‫به‌بێ‌ واتاو به‌بێ‌ مه‌به‌س����ت دێته‌ سه‌ر‬ ‫شانۆ ئه‌مه‌ش واده‌كات هه‌م بینه‌ره‌كه‌‬ ‫بتۆرێنێ����ت‌و په‌یامی‌ ش����انۆ بزربكات‪،‬‬ ‫بزركردن����ی‌ په‌یامیش وات����ا بزركردنی‌‬ ‫ژیانی‌ زیندوی‌ شانۆ"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ساالر وتیشی‌ "من خۆم سی‌‌و‬ ‫ش����ه‌ش شانۆم نوس����یوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌زۆر‬ ‫بۆنه‌كان����دا هه‌ندێ����ك له‌هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫ش����انۆ ده‌ڵێن ئێم����ه‌ ش����انۆمان نیه‌‬ ‫ك����ه‌ ئه‌م����ه‌ش ده‌رده‌ نامۆبونه‌ خۆیان‬ ‫به‌بچ����وك ده‌زانن‪ ،‬من ش����انۆی‌ وه‌هام‬ ‫بینیوه‌ له‌ش����انۆگه‌ریه‌ گه‌وره‌كانیشدا‬ ‫ی قه‌ڵب‬ ‫له‌ئه‌وروپا كه‌س به‌ی����ه‌ك پول ‌‬ ‫نایكڕێت‪ ،‬هونه‌رمه‌ندانی‌ ش����انۆ ناچنه‌‬

‫س����ه‌ر پێداویس����تیه‌كه‌ تا بزانن ئه‌وه‌‬ ‫چیه‌‌و تا كاری‌ له‌سه‌ربكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو كار‬ ‫له‌سه‌ر شێوه‌و شكڵ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ ب����ه‌وه‌ ك����رد ده‌بوای����ه‌‬ ‫له‌ڤستڤاڵی‌ فیلم له‌سلێمانی‌ شاكارێكی‌‬ ‫فیلیمێكی‌ كوردی‌ پێش����كه‌ش بكرایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ "داوام له‌سه‌رپه‌رش����تیاری‌‬ ‫ڤیس����تڤاڵ كردوه‌ فیلمی‌ نێرگز بوكی‌‬ ‫كوردوس����تانه‌ پێش����كه‌ش بكرێت كه‌‬ ‫له‌كاری‌ سیناریوو ده‌رهێنانی‌ ئه‌و فیلیمه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ جوالیخۆش بو ماموستای‌ خۆم‬ ‫جاعفه‌ر عه‌لی‌ پێكه‌وه‌ كارمان بۆكرد تا‬ ‫به‌رهه‌م هات به‌اڵم گوێم لێنه‌گیرا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ئێستادا كاره‌ خره‌په‌كان‬ ‫زۆر زۆربون له‌كاره‌ باشه‌كان هه‌ربۆیه‌‬

‫كاری‌ باش ب����ه‌دی‌ ناكرێت كاریگه‌ری‌‬ ‫ئ����ه‌و دۆخه‌ی‌ كوردس����تانی‌ تێكه‌وتو‌ه‬ ‫ئه‌ویش كاریگه‌ری‌ خۆی‌ هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫بارو دۆخه‌كه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات‪ ،‬ئ����ازاد محه‌م����ه‌د بچكۆل‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن����دی‌ ناس����راوو به‌ئه‌زمون����ی‌‬ ‫ب����واری‌ ش����انۆ وتی‌ "ماوه‌ی‌ بیس����ت‌و‬ ‫حه‌وت ساڵی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ له‌دوای‌‬ ‫ڕاپه‌ڕین����ه‌وه‌ هاوار بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كرین‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌ به‌م ش����ێوه‌ی‌ ئێستا‬ ‫ده‌گوزه‌رێ����ت كاره‌س����اته‌‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ری‌ هیچ سودێكی‌ نیه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ سه‌رجه‌م هونه‌رمه‌ندان‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫دیكه‌ش ده‌رك به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ هونه‌ری‌‬ ‫كوردی‌ چۆن ده‌ڕوات به‌ڕێوه‌"‪.‬‬

‫شاره‌زور‪ :‬گروپێك بێبه‌رامبه‌ر كار‬ ‫ی شانۆ‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ هونه‌ر ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫گه‌نجێكی‌ شانۆكاری‌ قه‌زای‌ شاره‌زور‬ ‫بێ‌ به‌رامبه‌ر له‌هه‌وڵی‌ پێشخستنی‌‬ ‫هونه‌ری‌ شانۆدایه‌ له‌شاره‌زورو بۆ‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌ش تیپێكی‌ هونه‌ریی‌‬ ‫دامه‌زارندوه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌نیه‌ر حه‌مید س���اڵی‌ ‪ 2005‬به‌شی‌‬ ‫ش���انۆی‌ په‌یمانگای‌ هونه‌ره‌ جوانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌ ت���ه‌واو كردوه‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫چونیه‌وه‌ بۆ په‌یمانگا تا كۆتای‌ س���اڵی‌‬ ‫‪ 2010‬ب���ه‌رده‌وام كاری‌ ش���انۆی‌ كردوه‌و‬ ‫تائێستاش به‌رده‌وامه‌‪ ,‬ئه‌و بۆ ئاوێنه‌ وتی‌‬ ‫"له‌و كات���ه‌وه‌ی‌ په‌یمانگام ته‌واو كردوه‌‬ ‫هه‌رگیز نه‌وه‌س���تاوم له‌كاری‌ شانۆیی‌‪,‬‬ ‫به‌ش���به‌حاڵی‌ خۆم توانیومه‌ له‌شاره‌زور‬ ‫شانۆ قۆناغێكی‌ نوێ‌ تێپه‌ڕێنێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "خۆش���به‌ختانه‌ توانیوم���ه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك گه‌نج���ی‌ ب���اش بهێنمه‌ ناو‬ ‫بواره‌كه‌وه‌و له‌دو ساڵی‌ ڕابردوشدا كاتی‌‬ ‫پش���وی‌ هاویینه‌ خولی‌ بێ‌ به‌رامبه‌ر بۆ‬ ‫فێرخوازانی‌ قه‌زاكه‌ بكه‌مه‌وه‌‪ ,‬هه‌روه‌ها‬ ‫جێی‌ باوه‌ڕ نه‌ب���و ئه‌و هه‌مو فێرخوازانه‌‬ ‫ڕوبكه‌نه‌ ش���انۆ ئ���اره‌زوری‌ خۆیان له‌م‬ ‫ڕێگایه‌و‌ه ده‌رببڕن"‪.‬‬ ‫شه‌نیه‌ر باس له‌گروپه‌ شانۆییه‌كه‌یان‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ بێبه‌رامب���ه‌ر كار ده‌كه‌ن بۆ‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ هونه‌ر له‌ش���اره‌زور‪ ,‬ئه‌و‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات كه‌ ش���اره‌زور كه‌سی‌‬

‫گیسک‬ ‫دەرفەتێکی باش لەبەردەس���تدایە بۆ‬ ‫گەیشتن بە‌ئامانج‪ ،‬هەستی خۆشەویستیت‬ ‫ب���ۆ کەس���ێکی نزیکت هەی���ە هەوڵبدە‬ ‫بەدەستی بهێنیت‪ ،‬لە‌خواردنە شیرینەکان‬ ‫دوربکەوەرەوە کێشت زیاد دەکات‪.‬‬

‫خه‌مخۆری‌ نی���ه‌ له‌وب���اره‌وه‌ ڕایگه‌یاند‬ ‫"ئێم���ه‌ گروپێكمان هه‌یه‌ به‌ناوی‌ گروپ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���انۆی‌ چاالك ك���ه‌ بێبه‌رامب���ه‌ر كار‬ ‫ده‌كه‌ین یه‌كه‌م گروپیش���ن له‌و قه‌زایه‌‪,‬‬ ‫بەاڵم به‌داخه‌وه‌ كه‌سی‌ خه‌مخۆرو هونه‌ر‬ ‫دۆست نیه‌‪ ,‬ئه‌وانه‌ی‌ ك ‌ه سه‌رمایه‌دارن‬ ‫به‌ده‌ممان���ه‌وه‌ نایه‌ن بەاڵم ئێمه‌ له‌كاری‌‬ ‫خۆمان ناوه‌ستاوین‌و خزمه‌ت ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌توانم بڵێم له‌ئێستادا شانۆ‬ ‫له‌قه‌زای‌ شاره‌زور به‌به‌راورد به‌قه‌زاكانی‌‬ ‫تر ڕۆڵێكی‌ باشی‌ هه‌یه‌و بینه‌ران هه‌میشه‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫دەرفەتێکی باش دێتە بەردەس���ت‌و‬ ‫هەنگاوەکانت بەباش���ی جێبەجێدەبێت‬ ‫لە‌کارەکەت���دا‪ ،‬پێویس���تە ڕابردو لەیاد‬ ‫بکەیت‌و هەنگاو ب���ۆ داهاتو بنێیت بۆ‬ ‫دروستکردنی پەیوەندییەکی سۆزداری‪.‬‬

‫ی كاری‌ نوێن له‌گروپی‌ ش���انۆی‌‬ ‫چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫چاالك"‪.‬‬ ‫ش���ه‌نیه‌ر له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌و ش���انۆیانه‌ی‌‬ ‫ڕۆڵ���ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ تێدا بینی���ون وتی‌ "‬ ‫كات���ێ‌ له‌په‌یمانگابوم رۆڵی‌ س���ه‌ره‌كیم‬ ‫له‌ش���انۆییه‌كانی‌ وشكه‌ سۆفی‌‪ ,‬قابیل‪,‬‬ ‫كچێكی‌ وه‌نه‌وش���ه‌یی‌‪ ,‬ئ���ای‌ ئێره‌ ئه‌ی‌‬ ‫خوای���ه‌!‪ ,‬هه‌روه‌ه���ا دوای‌ په‌یمانگاش‬ ‫وه‌كو ئه‌كته‌ر به‌ش���دار بوم له‌ش���انۆی‌‬ ‫(مردن بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ تۆ)‪ ,‬ئه‌وانه‌ش���ی‌‬ ‫له‌نوس���ین وده‌رهێنان���ی‌ خۆم ئیش���م‬ ‫تێداكردوه‌ له‌قه‌زای‌ ش���اره‌زور مه‌نزڵگای‌‬ ‫ئه‌نفال���ه‌‪ ,‬ژن له‌نێ���وان س���ێ‌ دی���وارو‬ ‫دیوارێكی‌ ت���ردا‪ ,‬كۆتاییه‌كی‌ نادیار‪...‬‬ ‫هتد‪ ,‬كۆتا شانۆیش���م (ساڵی‌ درۆ) بو‬ ‫كه‌ بینه‌رێكی‌ به‌رچاوی‌ هه‌بو"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌باره‌ی‌ بونی‌ كچ له‌بواری‌ شانۆدا‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "مه‌سه‌له‌ی‌ كچ له‌سااڵنی‌‬ ‫ڕاب���ردو زۆر كه‌م به‌ش���داربون ئه‌ویش‬ ‫به‌هۆی‌ ناهۆش���یاری‌‪ ,‬بەاڵم له‌ئێستادا‬ ‫مایه‌ی‌ خۆش���حاڵییه‌ كچ���ان ڕوده‌كه‌نه‌‬ ‫ش���انۆو له‌گروپه‌كه‌ش���مدا بونیان هه‌یه‌‬ ‫بەاڵم هێشتا له‌ئاس���تی‌ تموحی‌ ئێمه‌دا‬ ‫نین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌داخه‌وه‌ شوێنی‌ پێویست‬ ‫نی���ه‌ بۆ هونه‌ر دۆس���تان تاكه‌ ش���وێن‬ ‫كه‌ به‌ته‌ن���گ ئێمه‌وه‌ هاتبێ���ت ئه‌ویش‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌ت���ی‌ ڕۆش���نبیری‌و هونه‌ری‌‬ ‫ش���اره‌زوره‌ هه‌میش���ه‌ ده‌رگای‌ ب���ه‌ڕوی‌‬ ‫ئێمه‌دا ده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ئ���ەم ماوەیە هەس���ت بە‌هیالکی‬ ‫مێشک دەکەیت باشترە لەو کارانە‬ ‫دوربکەویتەوە ک���ە الیەنی دەرونیت‬ ‫خراپتر دەکەن‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫کورد وەک دوا قوربانی یوفۆریای شیعەکان‬ ‫د‪ .‬ئارام رەفعەت‬ ‫راس����تەوخۆ دوای جەنگ����ی حەویجە‌و‬ ‫بێ ئ����ەوەی چرکەیەک ه����ەدا بدەن‪،‬‬ ‫حەشدی ش����ەعبی‌و هێزە شیعیەکانی‬ ‫تر لول����ەی چەکەکانییان ئاراس����تەی‬ ‫کوردستان کرد‌و دو بژاردەیان خستە‬ ‫ب����ەردەم گەل����ی کوردس����تانەوە یان‬ ‫پاشەکشەی هێزی پێشمەرگە لە‌ناوچە‬ ‫کوردس����تانییەکانی دەرەوەی هەرێم‬ ‫یان جەنگ‪ .‬زۆرێ����ک لە‌چاودێران ئەم‬ ‫هەرەش����ە وەرچەرخانە مەترسیدارەی‬ ‫شیعەکان بە‌ریفراندۆمەوە دەبەستنەوە‌و‬ ‫ئارگومێنتی ئ����ەوە دەکەن کە ئەوەی‬ ‫روو دەدات پەرچەکرداری ش����یعەکانە‬ ‫بەرامب����ەر بە‌ئەنجامدان����ی ریفراندۆم‪.‬‬ ‫ئەم بابەتە پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت‬ ‫ک����ە ریفران����دۆم تەنه����ا بیانویەک����ی‬ ‫پەردەپۆشکردنە‌و هیچی ترنا‪ .‬ئەوەی‬ ‫وای کردوە کە لەش����کری ش����یعەکان‬ ‫بێنە دەروازەی شارەکانی کوردستان‌و‬ ‫مارشی جەنگ‌و داگیرکاری لێبدەن ئەو‬ ‫حاڵەتەیە کە پێی دەگوترێت یوفۆریا‬ ‫(مەس����تی‌و نەش����ئەی س����ەرکەوتن‬ ‫لەجەنگ)‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی لەیوفۆریای شیعەکان تێبگەین‬ ‫تێزەکانی نوسەری بەریتانی کیپ لۆو‬ ‫‪ Keith Lowe‬رەنگە سودبەخش بن‪.‬‬ ‫کیپ لە‌کتێبی "ت����رس‌و ئازادیدا"‪ ،‬کە‬ ‫لەتەموزی ئەمس����اڵدا باڵوکراوەتەوە‪،‬‬ ‫باس لە‌کاریگەرییەکانی هەس����تکردن‬

‫بەسەرکەوتنی بەریتانییەکان لە‌جەنگی‬ ‫جیهانی دوەمدا دەکات‪.‬‬ ‫بەگوێ����رەی کی����پ‪ ،‬هەس����تکردن‬ ‫بەس����ەرکەوتن لەجەنگ����ی جیهان����ی‬ ‫دوەمدا ئاڵوگۆڕێکی ریش����ەیی بەسەر‬ ‫گوت����ار‌و جیهانبین����ی بەریتانییەکاندا‬ ‫هێنا‌و تا ئێس����تاش ئەو کاریگەرییانە‬ ‫بەردەوامن‌و هەس����تییان پێدەکرێت‪.‬‬ ‫کیپ باس لە‌دو پایەی س����ەرەکی ئەو‬ ‫ئاڵوگ����ۆڕە ریش����ەییە دەکات‪ .‬پایەی‬ ‫یەک����ەم بریتییە لە‌هەس����تی یوفۆریا‬ ‫(گەشکە‌و مەس����تبون)ی سەرکەوتن‬ ‫لەجەنگدا‪ .‬پایەی دوەمیش هەس����تی‬ ‫خ����ۆ وێناک����ردن وەک ب����ەرەی چاکە‬ ‫(ئاهورام����زدا)‌و وێناکردنی دوژمنیش‬ ‫وەک ب����ەرەی خراپ����ە (ئەهریمەن)‪.‬‬ ‫بەواتایەکی تر‪ ،‬ئەو جەنگەی بەریتانیا‬ ‫کردی (جەنگی جیهانی دوەم) جەنگی‬ ‫خێر‌و ئەو یوفۆریایەش بۆ سەرکەوتنی‬ ‫هێزی چاکەیە بەسەر هێزی خراپەدا‪.‬‬ ‫کی����پ پێ����ی وایە ئ����ەو هەس����تەی‬ ‫بەریتانییەکان تا ئێستاش بەردەوامە‌و‬ ‫لە‌کتێب����ە ‌مێژویی����ەکان‪ ،‬لە‌رۆم����ان‌و‬ ‫فیلم����ەکان‌و لە‌ی����ادەوەری س����ااڵنەی‬ ‫جەنگدا رەنگی داوەتەوە‪ .‬کیپ تیشک‬ ‫دەخاتە س����ەر یەکێ����ک لە‌دەرەنجامە‬ ‫مەترس����یدار‌و سەرنجراکێش����ەکانی‬ ‫ئ����ەو ئاڵوگ����ۆڕە‌و دەڵێت‪ ،‬هەس����تی‬ ‫یوفۆری����ا‌و خۆ وێناک����ردن بەنوێنەری‬ ‫چاکە‪ ،‬وایکردوە کە لەو س����اوە (واتە‬ ‫لە‌دوای جەنگی جیهان����ی دوەمەوە)‪،‬‬ ‫بەبەردەوام����ی بەریتانی����ەکان لەگەڵ‬ ‫ئەمریکییەکان����دا ب����ەدوای "جەنگ����ی ئاڵمان����ەکان‪ ،‬ئ����ەوا یوفۆری����ای‬ ‫دەرەنجام����ی‬ ‫عەرەبە‌ش����یعەکان‬ ‫چاکە"دا بگەڕێن‪.‬‬ ‫ئ����ەو یوفۆریایەی ئەمرۆ ش����یعەکانی سەرکەوتنیانە لە‌شەڕێکی درێژمەودای‬ ‫عێراقی سەرمەس����ت ک����ردوە زۆر لەو ه����ەزار‌و چوارس����ەد س����اڵەدا لەگەڵ‬ ‫یۆفۆریای����ە مەزنت����ر‌و مانابەخش����ترە سوننەکاندا‪ .‬جگە لەوە‪ ،‬سەرکەوتنی‬ ‫کە ل����ە‌دوای جەنگ����ی جیهانی دوەم شیعەکانی عێراق یەکەمین سەرکەوتنە‬ ‫لە‌چواردە سەدەی رابردودا‪ .‬لەراستیدا‪،‬‬ ‫بەریتانیایەکانی سەرمەست کردبوو‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر یوفۆری����ای بەریتانیی����ەکان رەنگە هیچ س����ەرکەوتنێک لە‌مێژوی‬ ‫دەرەنجامی س����ەرکەوتن لەش����ەڕێکی مرۆڤایەتیدا‪ ،‬بەقەد ئەم سەرکەوتنەی‬ ‫چ����وار پێنج س����اڵەدا بووبێت لەگەڵ ش����یعەکان یوفۆریا بەخ����ش نەبێت‪.‬‬

‫ئەگەر ریفراندۆمیش‬ ‫نەکرایە‪ ،‬ئەو حەشدە‬ ‫سەد هەزار کەسییەی‬ ‫کە لەدەروازەکانی‬ ‫کەرکوک‌و ناوچە‬ ‫کوردستانییەکانی‬ ‫تری دەرەوەی هەرێم‬ ‫ئاهەنگی سەرکەوتن‬ ‫دەگێڕن‪ ،‬هاوشیوەی‬ ‫ئێستا هەمان پەیامی‬ ‫داگیرکردنی ئەو‬ ‫ناوچانەیان دەگەیاند‬

‫ئ����ەوان ه����ەزار‌و چوارس����ەد س����اڵە‬ ‫لەعاشورادا ش����ینی مەرگی حوسێن‌و‬ ‫مەزڵومییەت����ی خۆی����ان دەگێ����ڕن‌و‬ ‫پەیمانی تۆڵەس����ەندنەوە بەسەر ئێلی‬ ‫مەعاوی����ەدا تازە دەکەن����ەوە‪ .‬ئەوان‬ ‫ب����ۆ ه����ەر مانگێکی س����اڵ ئیمامێکی‬ ‫ش����ەهیدیان هەیە‌و ب����ۆ مەرگی هەر‬ ‫ئیمامێکیشیان خەلیفەیەکی "نەفرەت‬ ‫لێکراو" هەیە‪ .‬لە‌خەیاڵدانی ش����یعەدا‬ ‫جەس����تەی حوس����ێن‌و ه����ەر دوازدە‬ ‫ئیمامەک����ەی تریان هێش����تا خوێنی‬ ‫لێدەچٶرێت‌و هێش����تا کورس����ییەکەی‬ ‫عەلی بەناهەق داگیرکراوە‪.‬‬ ‫بۆ ش����یعەکان‪ ،‬جەنگ لەگەڵ داعشدا‬ ‫هاوتای جەنگە بۆ سەندنەوەی تۆڵەی‬ ‫خوێنی حوس����ێن لەیەزید‌و گێڕانەوەی‬ ‫مافی عەلییە لەعومەر‪ .‬خوێن‌و مافێک‬ ‫کە ‪ ١٤٠٠‬ساڵە خاوەندارێتی لێدەکەن‌و‬ ‫لەدەرفەتێک دەگەڕێن بۆ گێڕانەوەی‪.‬‬ ‫جەنگ����ی داگیرکردن‪/‬رزگارکردن����ی‬ ‫حەویجە‌و گرتنی دوا قەاڵی داعش����دا‬ ‫لەژێر پەرچەمی "حوسێن"دا ئەنجامدرا‬ ‫نەک پەرچەمی عێراقی‪ .‬یورۆفیایەکە‬ ‫مانابەخش����تر دەبێ����ت ئەگ����ەر ئەوە‬ ‫لەبەرچاو بگرین ک����ە لە‌مێژوی ‪١٤٠٠‬‬ ‫س����اڵەدا هەرگیز ش����یعەکانی عێراق‬ ‫چێ����ژی س����ەرکەوتنییان نەکردبوو‪.‬‬ ‫جگەل����ەوە‪ ،‬بەبەراورد بە‌ش����یعەکانی‬ ‫ئێران‪ ،‬ئەوان هەمیشە پاشکۆ‌و پەراوێز‬ ‫بون‌و بۆیەکەمجارە‪ ،‬شیعەی عێراقیش‬ ‫هاوت����ای هاومەزهەبە‌ئێرانییەکانییان‬ ‫دەبنە س����ەنتەر‪ .‬ئیت����ر هەمو ئەوانە‬ ‫بەسەریەکەوە حاڵەتێکی کەم وێنەی‬ ‫لەمێ����ژوی یوفۆریا خۆیدا خوڵقاندوە‪،‬‬ ‫حاڵەتێک کە دوا ترۆپکی گەش����کە‌و‬ ‫یوفۆریایە‪.‬‬ ‫بەگەڕانەوە بۆ تێزی کیپ‪ ،‬ش����یعەکان‬ ‫هەردو ئ����ەو تایبەتمەندیانەیان تێدایە‬ ‫تا هەودای هەڵگیرساندنی جەنگێکی‬ ‫"چاک����ە"ی تر بن‪ .‬ئەوان لەیەک کاتدا‬ ‫ه����ەم مەس����تی س����ەرکەوتنن‌و هەم‬ ‫پەرچەم����ی "چاک����ە"ی ئەهلی بەیت‌و‬

‫پەیام‌و فەتوای مەرجەعە بااڵکانیشیان‬ ‫هەڵگرت����ووە‪ .‬خوێن����ی بەن����ی یەزید‬ ‫لە‌حەویجە هێش����تا لەس����ەر شمشێرە‬ ‫زولفەقارەکەی عەلی وشک نەبۆتەوە‪.‬‬ ‫پێویستە ئەم شمش����ێرە نەخرێتەوە‬ ‫کاالن‌و رێگە نەدرێت ئەو خوێنە وشک‬ ‫بێت����ەوە‪ .‬ئیتر پێویس����تە ئەو جەنگە‬ ‫ب����ەردەوام بێت‌و دواجار ئەوە جەنگی‬ ‫"چاک����ە"ی ب����ەرەی "چاکە"یە لەدژی‬ ‫بەرەی "خراپە"‪ .‬لەم بڕگە مێژوییەدا‪،‬‬ ‫باش����ترین گۆڕەپ����ان بۆ ئەو ش����ەڕی‬ ‫"چاکە"یە‌و باشترین دوژمنی کە بەرگی‬ ‫ئەهریمەنی پۆش����یبێت‌و لەگۆڕەپاندا‬ ‫مابێتەوە گەلی کوردستانە‪.‬‬ ‫ئەگەر گوتاری جەنگیی شیعەکان دژی‬ ‫کوردس����تان لە‌دوای شەڕی حەویجە‪،‬‬ ‫کە دوا سەرکەوتنی شیعەکانە بەسەر‬ ‫سوننەکاندا‪ ،‬لەو چوارچێوەیەدا پۆلێن‬ ‫بکەی����ن ل����ەوە تێدەگەین ک����ە بۆچی‬ ‫لەنکاوڕا زۆرینەی شیعەکان (لەهەرە‬ ‫توندرەوەکەیانەوە‪ ،‬لەنمونەی مالیکی‌و‬ ‫عەس����ائیبی ئەهی هەق‌و عەبادییەوە‪،‬‬ ‫بۆ ه����ەرە میانرەوەکەی����ان لەنمونەی‬ ‫ئەلحەکی����م‌و عەبدولمەه����دی) بەیەک‬ ‫نەغم����ە‌و ریتم‪ ،‬دەهۆڵی جەنگ لەدژی‬ ‫گەل����ی کوردس����تان دەکوتن‪ .‬لەوەش‬ ‫تێدەگەی����ن کە پێچەوان����ەی رای باو‪،‬‬ ‫گوتاری جەنگیی شیعەکان لەدژیگەلی‬ ‫کوردستان بەهۆی ریفراندۆمەوە نییە‪.‬‬ ‫ئەو دەهۆڵ����ی جەنگ کوتینە هێندەی‬ ‫زادەی یوفۆریای یەکەم س����ەرکەوتنی‬ ‫شیعەیە لە‌جەنگێکی چواردە سەدەییدا‬ ‫هێن����دە پەیوەس����ت نییە بە‌پرس����ی‬ ‫ریفراندۆمەوە‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر ریفراندۆمی����ش نەکرایە‪ ،‬ئەو‬ ‫حەش����دە س����ەد هەزار کەسییەی کە‬ ‫لەدەروازەکان����ی کەرک����وک‌و ناوچ����ە‬ ‫کوردس����تانییەکانی ت����ری دەرەوەی‬ ‫هەرێم ئاهەنگی س����ەرکەوتن دەگێڕن‪،‬‬ ‫هاوش����یوەی ئێس����تا هەمان پەیامی‬ ‫داگیرکردنی ئەو ناوچانەیان دەگەیاند‪.‬‬ ‫ئەوان مەستی ئاهەنگی سەرکەوتنێکن‬

‫کە لەمەرگی حوس����ێنەوە‪ ،‬جیل دوای‬ ‫جیل چاوەروانی دەکەن‪ .‬ئەوان دوای‬ ‫حەوێجە‌و موس����ڵ‌و تەلەعفەر دەبێت‬ ‫ناوچەی تریش بگرن تا ئاهەنگەکەیان‬ ‫ب����ەردەوام بێت‪ .‬پێویس����تە خوێنەر‬ ‫ل����ەوە تێب����گات کە ئ����ەم چەند دێڕە‬ ‫ئەگەرەکان����ی‬ ‫بەرجەس����تەکردنی‬ ‫پەیوەست بە‌یوفۆریای شیعەکانە نەک‬ ‫پاساو هێنانەوە بۆ ریفراندۆم‪ .‬نکۆڵی‬ ‫لەوە ناکرێت کە ئەنجامدانی ریفراندۆم‬ ‫لەس����اتەوەختی یوفۆریای شیعەکان‪،‬‬ ‫دەس����تی ئەوانی ئاوەاڵت����ر‌و بیانووی‬ ‫ئەوان����ی بەرجەس����تە ت����ر‌و خوێن����ی‬ ‫ئەوانی گەرمتر ک����ردوە‪ .‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫ریفراندۆمیش نەکرابایە‪ ،‬ئەو "جەنگی‬ ‫چاکە"ی ش����یعەکان ل����ەدژی "ئەهلی‬ ‫خراپە"ی کوردس����تانییەکان هەروەک‬ ‫ئێستا ئەگەرێکی بەهێز دەبوو‪.‬‬ ‫بەکورتی‪ ،‬یوفۆریا الیەنی سەرکەوتوو‬ ‫ب����ەرەو جەن����گ پەلکێ����ش دەکات‪.‬‬ ‫ئام����ادەکاری ش����یعەکان ب����ۆ جەنگ‬ ‫دژی کوردس����تان بەش����ێکی زۆری‬ ‫پەیوەس����تە بەو حاڵەتە یوفۆریایەوە‪،‬‬ ‫ن����ەک ریفران����دۆم وەک لەزاهی����ردا‬ ‫دەردەکەوێ����ت‪ .‬لەمێ����ژوی نزیک����ی‬ ‫عێراق����دا دو حاڵەت هەیە کە یوفۆریا‬ ‫رۆڵی سەرەکی هەبووە لەوەی الیەنی‬ ‫سەرکەوتوو لە‌جەنگێکی ترەوە بگلێت‪.‬‬ ‫داگیرکردن����ی کوێت لەالیەن س����ەدام‬ ‫دوای جەنگی هەش����ت ساڵەی لەگەڵ‬ ‫ئێ����ران‌و هەوڵ����ی داگیرکردنی کۆبانێ‬ ‫لەالیەن داعشەوە‪ ،‬دوای سەرکەوتنی‬ ‫لە‌داگیرکردنی موسڵ‪ ،‬دو نمونەی ئەو‬ ‫حاڵەتەن‪ .‬گەلی کوردس����تان دەبێت‬ ‫پرس����ی ش����ەڕی یوفۆریای شیعەکان‬ ‫بەج����دی وەربگرێ����ت‌و پێویس����تە‬ ‫هەت����ا دەتوانێت خۆی ل����ەو جەنگە‬ ‫مەس����تانەیەی ش����یعەکان بپارێزێت‌و‬ ‫س����ەرنجی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی بۆ‬ ‫رێگرتن لەو ش����ەڕە رابکێشێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەهەم����ان کاتیش����دا دەبێت خۆی بۆ‬ ‫بەرگری لەداگیرکاریش ئامادە بکات‪.‬‬

‫دەبێ بەهێزی رێکخراو وەاڵمی عەبادی بدرێتەوە!‬ ‫عەبدواڵ مەحمود‬ ‫ل����ەم چەن����د رۆژەدا ئاس����تی‬ ‫چاوس����ورکردنەوەو هەرەش����ەکان چ‬ ‫لەالیەن واڵتانی ناوچەک����ە‌و چ لەالیەن‬ ‫بەغداوە بەرامبەر بە‌خەڵکی کوردستان‬ ‫روو لە‌هەڵکشانن‪ ،‬لەناو ئەو هەرەشاندا‪،‬‬ ‫حكومەتەکەی عەب����ادی دوای چەندین‬ ‫ساڵ خەبەری بۆتەوە‌و لەژێر ناوی دەست‬ ‫کورت کردنەوەی زێدەرەوییە نایاسایی‌و‬ ‫نادەستوریەکانی دەسەاڵتی هەرێم دەستی‬ ‫داوەتە هەرەش����ەو چاوس����ورکردنەوە‌و‬ ‫پەرلەمانە هیچەکەش����یان‪ ،‬بەرق ئاس����ا‬ ‫کارئاس����انی ب����ۆ دەس����ت ئاوەاڵکردنی‬ ‫عەب����ادی‌و حکومەتەک����ەی دەکات ت����ا‬ ‫دەست بۆ ملهوریەکانی ببات‪ .‬لە‌ئێستادا‬ ‫عەب����ادی‌و حکومەتەک����ەی!! بەکردەوە‬ ‫مانۆر‌و جموجۆڵی س����ەربازیان لە‌ناوچە‬ ‫کێشە لەسەرەکان‌و لەوانەش لە‌سنوری‬ ‫پارێزگای کەرکوک دەستی پێکردوە‪.‬‬ ‫هەنگاوەکان����ی عەب����ادی لەژێ����ر‬ ‫ن����اوی رێگریک����ردن لە‌گەندەڵی‌و دزی‬ ‫دەس����تی بۆبراوە‪ ،‬وەکو ئەوەی ماوەی‬ ‫پەیماننامەی رێگەدان بە‌دزی‌و تااڵنی بۆ‬ ‫دەسەاڵتی ناسیونالیزمی کورد لە‌ئێستادا‬ ‫بەسەر چووبێت‪.‬‬ ‫حکومەتەکان����ی ب����ەر لە‌عەب����ادی‌و‬ ‫عەبادی‪ ...‬ک����ە لەریزبەس����تنی دزی‌و‬ ‫گەندەڵیدا‪ ،‬لە‌ریزی هەرە پێش����ەوەیەی‬ ‫واڵتەکان����ی دنیای����ەو بە‌پێ����ی ئام����ارە‬ ‫ڕاگەیانراوەکان دزی لەداهاتی عێراقدا‪،‬‬ ‫زیات����ر ل����ە‌‪ ٧٠٠‬ملی����ار دۆالرە‪ ...‬دزی‌و‬ ‫تااڵن����ی لەژێ����ر دەس����ەاڵتی حزبەکانی‬ ‫کوردایەتیش����دا بەپێی راپۆرتە هەواڵە‬ ‫ناوخۆی����ی‌و جیهانیەکان س����ەدان ملیار‬ ‫دۆالرە‪ ،‬کەوات����ە کۆمەڵگ����ەی عیراق‌و‬ ‫کوردستان کۆمەڵگەی دزیی بێ سنور‌و‬ ‫پاوانی دزە حیرفەیەکانی میلیش����یایە‪.‬‬ ‫ئەمە جێگای گومان نییە‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی رون����ە ئەوەیە‪ ،‬هەرەش����ەو‬ ‫چاوس����ورکردنەوە لەخەڵکی کوردستان‬ ‫پەیوەن����دی بە‌بەرامبەرکێ����ی‌و دزی‌و‬ ‫گەندەڵی‌و پابەندبون بە‌یاس����او رێس����او‬ ‫دەستور لە‌نێوان هەرێم‌و بەغداوە نییە‪.‬‬ ‫تەنان����ەت هەرەش����ەکانی عەب����ادی‬ ‫پەیوەندی راس����تەوخۆی بە‌ریفراندۆم‌و‬ ‫ئاکام����ی ریفراندۆمیش����ەوە نییە‪ ،‬وەکو‬

‫ئەوەی بەش����ێک لە‌نووس����ەرو خەڵکی‬ ‫ئازادیخ����واز فریوی ئ����ەو فریوکاریەیان‬ ‫خ����واردوە‪ ،‬یان بەش����ێک لە‌نوس����ەری‬ ‫گەمژەو میدی����ای جڵەوکراو‌و موچەخۆر‬ ‫بانگەش����ەی بۆ دەک����ەن‌و خەڵکی پێ‬ ‫چاوترس����ێن دەکەن‌و ئ����ەم هەنگاوەی‬ ‫خەڵکی کوردس����تان بە‌بەڵ����ی دەنگدان‬ ‫بە‌خەتا دەزانن‪.‬‬ ‫ملمالنێ����ی نێ����وان بەغ����داو‌و هەریم‪،‬‬ ‫تەمەنی بە‌ئەندازەی تەمەنی لەدەسەاڵت‬ ‫کەوتنی بەعس‌و س����ازدانەوەی عیراقی‬ ‫دوای س����ەدام حسێنی جەالدەوە هەیە‪،‬‬ ‫لەالی����ەن حزب‌و الیەن����ە بۆرژوازیەکانی‬ ‫عیراق‌و کوردس����تانەوە لەسەر بنەمای‬ ‫فیدرالیزمی قەومی‪ .‬کێشەی نەوت‌و غاز‪،‬‬ ‫مادی ‪‌١٤٠‬و ناوچە کێشەلەس����ەرەکان‪،‬‬ ‫سنور‪ ،‬سەرژمیری‪ ،‬پێشمەرگە‪ ،‬بودجە‪،‬‬ ‫حەش����دی ش����ەعبی‪ ،‬تا دەگاتە کێشە‬ ‫پۆست‪ ...‬چەند ساڵە هەن‌و هەرجارەی‬ ‫ملمالنێی لەس����ەر یەکێک یان چەند لەو‬ ‫دۆسیانە بونەتە چوارچیوەی ملمالنێی‬ ‫هەولێر لەگەڵ بەغدا‪.‬‬ ‫لەهەلومەرج����ی ئیس����تادا کە کۆتایی‬ ‫تێکشکانی توانایی س����ەربازی داعشە‪،‬‬ ‫گرفتەکانی بەر لە‌هاتنی داعش لەساڵی‬ ‫‪ ٢٠١٤‬دا‪ ،‬هاتونەتەوە پێش����ەوە‪ .‬دیارە‬ ‫ئەنجامدان����ی ریفراندۆم‌و س����ەرکەوتنی‬ ‫دەنگ����ی بەڵی ل����ەو ریفراندۆم����ەدا بۆ‬ ‫س����ەربەخۆیی‌و پیکهێنان����ی واڵتێک����ی‬ ‫س����ەربەخۆ‪ ،‬تەکانێک����ی زیات����ری داوە‬ ‫بە‌گرژیی����ەکان‌و ملمالنێکان����ی نێ����وان‬ ‫هەولی����ر‌و بەغ����دا‪ ،‬ب����ەاڵم هەرگی����ز‬ ‫هەرەش����ەکان ملمالنێکانی ئیستا تازە‬ ‫نین‌و لەگەڵ ئەنجامدان����ی ریفراندۆمدا‪،‬‬ ‫نەهاتونەتە ئارا‪.‬‬ ‫مانۆری س����ەربازی‌و هیز کۆکردنەوە‌و‬ ‫جواڵن����دن لەالی����ەن عەبادی����ەوە ب����ۆ‬ ‫ئەوەی����ە کە دۆخی پێش س����اڵی ‪٢٠١٥‬‬ ‫بگێرێتەوە‪ ،‬چ بەوەی پاشەکشە بە‌هێزە‬ ‫چەکدارەکانییەکێت����ی‌و پارتی بکات کە‬ ‫لەگەڵ هاتنی داعش‌و راکردنی سوپاکەی‬ ‫مالیک����ی دەس����تیان بەس����ەرداگرت‪،‬‬ ‫لەگ����ەڵ ئ����ەو چەند بی����رە نەوتەی کە‬ ‫بەهاتنی داعش کەوتنە ژیر دەس����ەاڵتی‬ ‫ناسیونالیزمی کورد‪ .‬عەبادی‌و حکومەتە‬ ‫پوچەک����ەی‌و حەش����دە ش����یعییەکەی‬ ‫ک����ە هەس����ت بەس����ەرکەوتن دەک����ەن‬ ‫بە‌تێکش����کانی توانای سەربازی داعش‪،‬‬

‫لەدری����ژەی غ����روری س����ەرکەوتنیاندا‪،‬‬ ‫هاوکات دەیانەوێت گوش����ار دروس����ت‬ ‫بک����ەن‌و ریفراندۆم‌و ئاکام����ی ریفراندۆم‬ ‫ب����ە‌زۆری هێ����زو هەرەش����ە‌و تەنانەت‬ ‫دەستوەش����اندنی سەربازیش لە‌هەندێک‬ ‫ناوچ����ەی کێشەلەس����ەر‌و بەتایبەتیش‬ ‫س����نوری پارێ����زگای کەرک����وک‪ ،‬ناکام‬ ‫بکەنەوە پاشەکش����ە بە‌ناس����یونالیزمی‬ ‫کورد بکەن بۆ دەست هەڵگرتن لە‌ئاکامی‬ ‫ریفراندۆم‌و دەستپێکردنەوەی گفتوگۆ‌و‬ ‫دانوستاندن‪ ...‬هاوکات دەیانەوێت لەو‬ ‫رێگایەوە خەڵکی کوردستان چاوترسێن‬ ‫بک����ەن‌و تۆڵ����ەی دەنگدانی����ان بە‌بەڵی‬ ‫لێبکەنەوە‪.‬‬ ‫دیارە هەرەشەکانی عەبادی‌و حەشدی‬ ‫شیعی‪ ،‬جدین‌و لە‌پشتیوانی راستەوخۆی‬ ‫ئێرانیش بەهرەمەندە‪ .‬بۆیە پێویس����تە‬ ‫ئام����ادەکاری هەمەالیەن����ە بکرێ����ت بۆ‬ ‫روبەرووبونەوەی هەرەشەکانی عەبادی‌و‬ ‫ریگەگرتن‌و تەنانەت تیکش����کاندنی هەر‬ ‫هێرشێکی سەربازی چاوەروان کراو‪.‬‬ ‫پێش����مەرجی ه����ەر هەنگاوی����ك بۆ‬ ‫تیکشکاندنی ئەگەری هەر هیرش‌و پوچەڵ‬ ‫کردن����ەوەی هەر پ��ل�ان‌و بێمایەکردنی‬ ‫هەر هەرەش����ەیەک‪ ،‬لەالیەن حکومەتی‬ ‫وعێراق‌و هەر الیەن‌و دەوڵەتێکی ترەوە‬ ‫پیداگرییە لەس����ەر ئاکام����ی ریفراندوم‌و‬ ‫س����وربونە لەس����ەر جیابون����ەوەی‬ ‫کوردس����تان‌و پیکهێنان����ی واڵتێک����ی‬ ‫سەربەخۆ‪ .‬ریفراندۆم‌و ئاکامی ریفراندۆم‬ ‫پێش����رەیەکی گەورەو دەس����تکەوتێکی‬ ‫حاش����اهەڵنەگری خەڵکی کوردستان‌و‬ ‫هێزبەخشە بۆ راوەس����تاوی‌و بەرگری‌و‬ ‫وەس����تانەوە ب����ەرووی هەر هەرەش����ەو‬ ‫پیالنێکدا‪ .‬بیرکردنەوە لە‌هەڵپەساردن‌و‬ ‫پاش����ەکەوت‌و دوبارە گەرانەوە بۆ پێش‬ ‫‪٢٥‬ی دیس����ەمبەر‪ ...‬نەک رێگری ناکات‬ ‫لە‌هەرەش����ەکانی عەب����ادی‌و حەش����دە‬ ‫شیعیە وەحش����یەکەی‪ ،‬بەڵکو دەستیان‬ ‫ئ����اوەاڵ دەکات ب����ۆ زێدەرۆی����ی زیاتر‌و‬ ‫پاشەکشەکردن بە‌ویست‌و داخوازیەکانی‬ ‫خەڵک����ی کوردس����تان‌و تەنان����ەت‬ ‫حزبەکان����ی بزوتن����ەوەی کوردایەتیش‬ ‫دەخاتە گۆش����ەیەکی شکس����تخواردوی‬ ‫قەرەبونەکراو‪.‬‬ ‫ئەوانەی کە پاس����او بۆ هەنگاوەکانی‬ ‫عەب����ادی دەهێنەوە‌و ریفراندۆم‌و گونجاو‬ ‫نەبونی کات����ی ئەنجامدان����ی ریفراندۆم‬

‫بە‌هۆکاری هەرەشەکانی عەبادی دەزانن‪،‬‬ ‫دنیا بینی����ان تەس����ک‌و بیرکردنەوەیان‬ ‫دۆگم‌و ئایندەبینی����ان کوێرە‪ .‬عەبادی‌و‬ ‫حکومەتە نۆکەرەک����ەی بەهەر ئەندازە‬ ‫بەهێز ببن‪ ،‬بەهەر ئەندازە دەسەاڵتیان‬ ‫زۆرتر بێت‪ ،‬بە‌هەر ئاس����تێک دەسەاڵت‬ ‫لەدەس����تی خۆیاندا قوتب����ی بکەنەوە‪،‬‬ ‫بە‌لەمەیداندا نەمانی داعش بەتەواوەتی‪،‬‬ ‫هیندەی تر دژایەتی خەڵکی کوردستان‌و‬ ‫هەر دەنگێک����ی ئازادیخ����وازی دەکەن‬ ‫لە‌سەرتاسەری عێراقداو ئەو ریفراندۆمەی‬ ‫کە ‪٢٥‬ی دیس����ەمبەر ک����را‪ ،‬هەنگاوێکی‬ ‫نەک ناوەخت‌و زوو رەس نەبوو‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دواش کەوتبوو‪ .‬خودی ریفراندۆم بە‌جیا‬ ‫لە‌ئامان����ج‌و رەوایەتیەک����ەی‪ ،‬گوزێک����ی‬ ‫پێشگیرانە بوو بە‌دەس����ەاڵتی ناوەندی‬ ‫لە‌بەغ����دا‌و حکومەتەک����ەی عەبادی‪ ،‬بۆ‬ ‫دواخس����تن‌و ناکامکردن����ەوە هی����رش‌و‬ ‫پالنەکانی داهاتووی‪.‬‬ ‫لەئێستاشدا کە عەبادی‌و حکومەتەکەی‬ ‫بەدەس����ت لەپش����دانی ئیران����ی‌و‬ ‫بە‌وەجوڵەخستنی سوپا داوەشاوەکەی‌و‬ ‫حەشدە شیعیە وەحشیکەی‪ ،‬دەیەوێت‬ ‫کەش����ی ت����رس‌و تۆقان����دن‌و ف����ەزای‬ ‫جەنگ����ی بەس����ەر س����نورەکان‌و ناوچە‬ ‫کیشەلەس����ەرەکان‌و بەتایبەت سنوری‬ ‫کەرکوکدا‪ ،‬زاڵ بکات‌و ئەگەری ئەوەشی‬ ‫هەیە دەست ببات بۆ کردەی سەربازی‌و‬ ‫س����ەرەرۆیی چەک����داری‪ ...‬پێویس����تە‬ ‫لە‌دریژەی دەس����تگرتن بە‌س����ەرکەوتنی‬ ‫ریفراندۆم‌و ئاکامەکانیداو هەنگاو نان بۆ‬ ‫جێ بەجێکردنی ئاکامەکانی ریفراندۆم‪،‬‬ ‫ئامادەکاری پێویستی رێکخراو چەکدارانە‬ ‫بکرێت‪ ،‬ب����ۆ وەاڵمدانەوە بەهەر هیرش‌و‬ ‫پالن‌و نەخشەیەکدا‪.‬‬ ‫لەو نێوەدا دەستبردنی خودی خەڵکی‬ ‫کوردستان بۆ رێکخراوبون‌و چەکداربون‬ ‫لە‌دەس����تەو گروپی جۆاروجۆر لە‌هەمو‬ ‫گەرەک‌و ناوچەو ش����وێنەکانی ش����ارو‬ ‫شارۆچکە سنوریەکان‌و شوێنە هەڕەشە‬ ‫لەس����ەرەکان‪ ،‬کارێک����ی لەدواخس����تن‬ ‫هەڵنەگرت����ووە‪ .‬تاقیکردنەوەی کۆبانی‌و‬ ‫ساڵی رابردوی کەرکوک باشترین گەواهی‬ ‫ئەو راستیەیە‪ ،‬کە الوان‌و خودی خەڵکی‬ ‫خۆی����ان بە‌رێکخراوب����ون‌و چەکداربونی‬ ‫خۆیان‪ ،‬دەتوانن هەر هەڕەشە‌و پیالنێک‬ ‫تێک بش����کێنن‪ .‬رێك س����اڵیک‌و چەند‬ ‫مانگ بەر لەئیس����تا‪ ،‬سەدان چەکداری‬

‫داعش ویستیان دەس����ت بەسەر شاری‬ ‫کەرکوکدا بگرن‪ ،‬ئەوەی کە ئەم پالنەی‬ ‫پوچەڵ کردەو داعشی تیکشاند‪ ،‬خودی‬ ‫هاتنە دەستی خێراو چەکدارانەی الوان‌و‬ ‫تیکۆشەرانی ناو شاری کەرکوک بوو‪...‬‬ ‫ک����ە بەرگری����ان لە‌ژیان‌و ش����ارەکەیان‌و‬ ‫لە‌دانیشتوانەکەیان کرد‪.‬‬ ‫دی����ارە هەر ئ����ەو خەڵک����ە رێکخراو‬ ‫چەکدارەی بەرگ����ری لە‌ژیان‌و گوزەران‌و‬ ‫ئارامی ش����ارەکەیان دەک����ەن‌و ئامادەن‬ ‫بۆ تیکشکاندنی هەر هێرش‌و پیالنێکی‬ ‫س����ەربازی‪ ،‬پێویس����تە ئاواش ئامادەی‬ ‫وەاڵمدانەوە بە‌ه����ەر دنەدان‌و هاندانێکی‬ ‫قەوم����ی‌و تایف����ی‌و دینی ب����ن‪ ،‬لەالیەن‬ ‫حزبە‌ناسیونالیس����تە ناپەرپرس����ەکان‌و‬ ‫شۆفینیس����تە قەوم����ی‌و دینیەکان����ی‬ ‫عێراق‪ ،‬دەکرێت‪ .‬خەڵکی نیش����تەجێی‬ ‫کەرکوک‌و ناوچە کێش����ە لەس����ەرەکان‪،‬‬ ‫هیچ کیش����ە‌و دوژمنایەتیەکیان لەگەڵ‬ ‫یەکتری نییەو چارەنووسیان بەیەکەوە‬ ‫بەندە‪ .‬پیویستە رابەران‌و هەڵسوراوانی‌و‬ ‫کەسانی دڵسۆزی دانیش����توانی شاری‬ ‫کەرکوک بێ گویدانە ناسنامەی قەومی‌و‬ ‫دینی‌و تایفی‪ ،‬دەست لەناو دەستییەک‬ ‫بن بۆ وەاڵمدان����ەوەی هەر هیرش‌و هەر‬ ‫هەوڵیک بۆ قڵش����ت دروس����تکرن‌و دنە‬ ‫دانی هەاڵواردنی قەومی‌و دینی‌و تایفی‪.‬‬ ‫پێویس����تە هێ����زی بەرگ����ری چەکداری‬ ‫جەم����اوەری‌و رێکخراو لە‌دانیش����توانی‬ ‫کەرک����وک‌و خەڵک����ی ناوچەکێش����ە‬ ‫لەسەرەکان‪ ،‬بێگویدانە ناسنامە قەومی‌و‬ ‫دینی‌و تایفیەکان‪ ،‬پێک بێت‪.‬‬ ‫هێ����زی رێکخراو چەکدار‌و هاوپش����تی‬ ‫یەکت����ری نەک ه����ەر دەتوان����ێ‪ ،‬پالن‌و‬ ‫نەخشەو هێرشی چەکداری تێکبشکێنی‪،‬‬ ‫ه����اوکات دەتوانێ پش����تیوانی بەرەی‬ ‫پێش����کەوتنخواز لە‌ت����ەواوی عێ����راق‌و‬ ‫ناوچەک����ەو دنیاش بۆخۆی دەس����تەبەر‬ ‫ب����کات‪ .‬هەروەها ئەو نەبەردە زۆر رۆڵی‬ ‫کاریگەری دەبێت‪ ،‬بۆ بەرەسمی ناسینی‬ ‫ئاکام����ی ریفراندۆم‌و ه����اوکات هەر ئەو‬ ‫لە‌مەیداندابونەی جەماوەری‌و رێکخراوە‬ ‫چەکدارە دەتوانێت‪ ،‬دەستی حزبەکانی‬ ‫بزوتنەوەی کوردایەتیش بگرێت‪ ،‬لەوەی‬ ‫کای����ە بە‌ئاکامی ریفران����دۆم بکەن‌و بۆ‬ ‫مەبەستی تر بەدەس����تیەوە بگرن‌و یان‬ ‫لەبەرامبەر بەڵین‌و ئیمتیازاتی تردا‪ ،‬واز‬ ‫لە‌ئاکامەکانی ریفراندۆم بهێنن‪.‬‬

‫پێشمەرجی هەر‬ ‫هەنگاویك بۆ‬ ‫تیکشکاندنی ئەگەری‬ ‫هەر هیرش‌و پوچەڵ‬ ‫کردنەوەی هەر پالن‌و‬ ‫بێمایەکردنی هەر‬ ‫هەرەشەیەک‪ ،‬لەالیەن‬ ‫حکومەتی‌و عێراق‌و‬ ‫هەر الیەن‌و دەوڵەتێکی‬ ‫ترەوە پێداگرییە‬ ‫لەسەر ئاکامی‬ ‫ریفراندوم‌و سوربونە‬ ‫لەسەر جیابونەوەی‬ ‫کوردستان‌و پیکهێنانی‬ ‫واڵتێکی سەربەخۆ‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫"شانشینی نێرگەل"‬ ‫شێرزاد حەسەن‬ ‫*لەم رۆژان���ەدا کە خەریکە پیرە پایز‬ ‫بە‌سستی‌و بەدەم گەاڵرێزانی خەونەکانی‬ ‫ئێم���ەوە بە‌میوانی بگاتە ب���ەر دەرگای‬ ‫ماڵەکانمان‪ ،‬ژمارەیەک لە‌سیاسەتبازەکانی‬ ‫ئێمە بەهاریان گەیاندۆتە س���ەرچۆکان‪،‬‬ ‫بگرە س���ەر داڵنی���ش‪ ،‬باس‌و خواس���ی‬ ‫ریفراندۆم‌و سەربەخۆیی‌و دەوڵەتی کوردی‬ ‫گەرمترین باس‌و خواسی خەڵکییە‪ ،‬بە‌هەر‬ ‫دو ب���ەرەی کە گومانکارن‌و بەوانەش���ی‬ ‫هاوس���ۆزن کە مافی هەر کەسێکە چۆن‬ ‫رووداوەکان شی دەکاتەوە‌و کام هەڵویست‬ ‫بۆ خۆی بە‌جوان‌و راست دەزانێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆ خۆی هوش���یاری لەمەڕ تێگەیش���تن‬ ‫لە‌رەسەنبونی‌هێنانەدی ئەو خەونانە یان‬ ‫گەمەی چەپەڵ‌و چەواش���ەکارانەی چەد‬ ‫دەستە‌و تاقمێکی مافیایی ناو گۆڕەپانی‬ ‫سیاس���ەتوانی بزنسمان سەنگی مەحەکە‬ ‫بۆ یەکالییکردنەوەی درۆ لە‌راستی‪.‬‬ ‫چەند کەس���انێک کە ئاش���نا‌و دۆست‬ ‫ه���ەم نەناس���م پێی���ان لە‌نزیک���ەوە‪،‬‬ ‫ئاگاداریان کردومەتەوە کە سەر بە‌حیزبی‬ ‫دەس���تەاڵتدار‌و دەرە‪-‬دەس���تەاڵت‌و هەم‬ ‫بەرەی خۆ بە‌ئۆپۆزسیۆن زانن‪ ،‬دەپرسن‬ ‫کە ئاخۆ خامۆش���ی من هۆکاری چییە؟‬ ‫کە دەڵێم دۆس���ت‌و نائاش���نا‪ ،‬نەک وەک‬ ‫بیر‌و بۆچونی فیک���ری‌و دیدگام بۆ کۆی‬ ‫ماج���ەرای ب���اری ناهەم���واری رامیاری‌و‬ ‫ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی کوردس���تان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫وەک ئ���ەوەی هاوپۆل بووی���ن‌و منداڵی‌و‬ ‫هەرزەی���ی من‌و ئ���ەوان لە‌کوچە‌و کۆاڵنە‬ ‫بەرتەنگەکان���ی ش���ارۆچکە غەمینەکان‬ ‫بێجگە لە‌ونبون لە‌ناو گەردەلوولدا هیچی‬ ‫دیکە نەب���ووە‪ ،‬هاوکات ئەدەبدۆس���ت‌و‬ ‫خوێنەریش���ی تێدەکەوێت کە دەپرسن‪:‬‬ ‫بۆچی خامۆش���م‌و رام چییە بە‌دەوڵەتی‬ ‫ک���وردی‌و ئایا من لەگەل س���ەربەخۆیی‬ ‫کوردستان‌و ریفراندۆم هەم یان نیم؟ کە‬ ‫بۆ من پرس���یارێکی وا نادروس���تە وهەق‬ ‫نییە پرس���یاری وا لە‌کۆنە جاش���ەکانی‬ ‫ناو کوردس���تانیش بکرێت کە بەشداری‬ ‫کاریگەری���ان لە‌ئەنفال‌و ه���ەم راپەڕیندا‬ ‫هەبووە‪.‬‬ ‫من وای دەبینم دەستەاڵتێکی فشۆڵ‌و‬ ‫بێ خێرو نەوتدزی ئەم خاکس���تەرە کە‬

‫نەیتوانی���وە پ���ەرە بە‌مریش���ک‌و برنجی رێنماییەکانی لە‌بەرژەوەندی نێرگەلدایە‪،‬‬ ‫کوردی بدات‪ ،‬لە‌ماوەی بیس���ت ش���ەش بگ���رە لە‌ئیبراهی���م –ەوە کە باوکی هەر‬ ‫س���اڵی راب���ردودا‪ ،‬چ���ۆن زات���ی ئەوە سێ پەیامبەرەکەیە نوقمە لە‌نێرساالری‪،‬‬ ‫دەکەن باس���ی دەوڵەتی ک���وردی بکەن سیاس���ەت ب���ەو م���ەرج‌و بەڵێن���ە دێتە‬ ‫کە بە‌ملیارەهایان دزی���وە‌و لە‌بانقەکانی پێش���ەوە کە گوایە جێگە بە‌باوکساالری‬ ‫سویس���را‌و س���ەنگافورا‌و واڵتانی دیکەدا ناو ئایین���ەکان لەق بکات‪ ،‬کەچی بە‌هەر‬ ‫حەش���ار داوە‪ ،‬کە دیارە لە‌رێگەی پیاوە هەمو حیزبە‌راس���تڕەو‌و چەپڕەوەکانەوە‬ ‫گرگنەکان���ی خۆیان���ەوە دەیش���ارنەوە‌و لە‌الیەن پیاوانەوە ق���ۆرغ کراون‪ ،‬بە‌واتا‬ ‫پارەی ڕەش سپی دەکەنەوە‪ ،‬هاوکاتیش سیاسەتبازەکانیش بە‌هەمان میکانیزمی‬ ‫مەملەکەتی���ان خس���تۆتە س���ەر لێواری نوقمب���وو بە‌رۆح���ی باوکاس���االری‪/‬‬ ‫دۆزەخێک���ی هەاڵیس���او بە‌ئاگرێ���ک کە کەڵەگاساالری کار دەکەن‪.‬‬ ‫هەموانی سووتاندوە بێجگە لە‌خۆیان کە‬ ‫دیس���انەوە ت���ا هەنووک���ەش دەنێ���و‬ ‫خواهانە‌و شاهانە دەژین‪.‬‬ ‫دونی���ا‌و کای���ەی ئایی���ن‌و سیاس���ەت‌و‬ ‫بۆ من ک���ە هەمو هەوڵی خۆم لەوەدا س���ەرمایەگوزاری‌و بگرە پ���ەروەردەش‬ ‫چر کردۆتەوە کە گومان لە‌کۆی سیستمی ه���ەر نێرەوز خاوەنی هەر هەمو یاس���ا‌و‬ ‫رامیاری‌و ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی بکەم‪ ،‬گومان رێساکانی ئاس���مانی‌و سەرزەمینییەکانە‪،‬‬ ‫لە‌هەر سێ کایە‌و گۆڕەپانی ناو سیاسەت‌و لە‌رۆژئاواو‌و ڕەشهەاڵتدا‪ ،‬بۆیە عیساییەکان‬ ‫ئایی���ن‌و بزنس ی���ان س���ەرمایەگوزاری ک���ە گوای���ە میانڕەو ب���ون بە‌ب���ەراورد‬ ‫بک���ەم‪ ،‬هەڵبەتە هەرس���ێکیان لە‌الیەن لەتەک موس���ایی‌و موحەمەدییان‪ ،‬خودا‬ ‫پیاوەکانەوە قۆرغ کراون کە من بە‌رۆحی تیای���دا باوکە ن���ەک دایک‪ ،‬عیس���ا‪-‬ش‬ ‫ستەمکاری باوکس���االری‌و کەڵەگاساالری کوڕە‌و رۆح���ی پیرۆزیش پ���ردی نێوان‬ ‫دەزانم‌و بەرجەس���تەش بووە‪ ،‬کە بۆ من هەردوکیانە‪ ،‬لە‌کاتێک���دا مریەمی دایک‌و‬ ‫مایەی سەرس���امییە ئەو س���ەربەخۆیی‌و پاکیزە بە‌فووی ی���ان پەرجووی یەزدان‬ ‫دەوڵەتداری‌و شانشینەی هەنووکە خەڵکی ئاوس ب���ووە نەک بە‌جووتب���ون دەگەڵ‬ ‫س���ەمای بۆ دەکەن‪ ،‬بڕێک لە‌خەڵکی کە جوامێرێک���ی س���ەرزەمین‪ ،‬بە‌واتا لە‌بری‬ ‫بە‌ژمارە کەم نین‪ ،‬هیچ نییە بێجگە لە‌رۆحی ئەو هەمو خوداوەندەی هەبون کە زادەی‬ ‫س���تەمکاری نێرین���ەی ک���ورد کە هەمو سروش���ت خۆی بون‪ ،‬ترس لە‌باوکەکان‬ ‫خەون‌و خەیاڵەکانی هی نێرەوزە‌و بە‌زمانی درێ���ژە دەبێتەوە بۆ ت���رس لە‌خودایەک‬ ‫پیاو‌و لە‌بەرژوەندی پیاودایە‪ :‬لە‌مەیخانە‌و ک���ە لەس���ەر زەمین���ەوە بۆ ئاس���مان‬ ‫چایخانە‌و دیوەخانی سیاس���ەتبازەکان‌و دەیگوێزین���ەوە کە رێک وەکو باوکەکانی‬ ‫مزگەوت‌و بگرە بازاڕەکان‌و شەقەمەکان‌و ئێمە بە‌سیستمی س���زا‌و پاداشت دەگەڵ‬ ‫ئاودەستەکانیش���ی ه���ی پیاوەکانە‪ .‬بۆ ئێمەدا کار دەکات‪ ،‬ه���ەر هەمو ژیانیش‬ ‫من ئ���ەم شانش���ینە گەورەترین زیندانی دەبێ���ت بە‌تاقیکردنەوەی هەمیش���ەیی‌و‬ ‫كچەکان‌و ژنەکان���ە دەنێو ئەو دۆزەخەی هێزتەکێن‌و پ���رزە لێبڕین‪ .‬مانەوەی ئەو‬ ‫کە ناوی کوردس���تانە‌و سەرپاکی لەسەر سیس���تمە س���تەمکارەی پیاوساالری کە‬ ‫پیاوەکان���ی تاپۆک���راون‪ ،‬بە‌کورت���ی بە‌تۆکمەی���ی خ���ۆی درێ���ژە بە‌زیندەگی‬ ‫دەیڵێمەوە کە ئێرە مەملەکەتی نێرگەلێکە خۆی دەدات‪ ،‬بە‌درێژایی مێژو‪ ،‬بە‌تایبەتی‬ ‫کە زۆرینەی کۆیلەن‪ ،‬تەنها ش���تێک کە الی خۆمان هەنووکە بناغەکەی لەس���ەر‬ ‫کردومان���ە ئێم���ەی کۆیل���ە توانیومانە زەمینەخۆشکردن بووە کە تیایدا پیاوانی‬ ‫دایکان‌و خوش���کان‌و ژنەکان‌و کچەکانمان ناو کایەی ئایین‌و سیاسەت لە‌دڵدارییەکی‬ ‫زیندانی بکەین‪ ،‬لەوەدا بۆ من نە کۆشک‌و هەمیش���ەیئدا دەژین ک���ە لە‌هەنووکەدا‌و‬ ‫لێ���رە بە‌زەماوەند‌و "مانگ���ی هەنگوینی"‬ ‫نە کەالوە جیاوازیان نیە‪.‬‬ ‫گەیشتووە‪ ،‬ئەو زەماوەندە لە‌ڕەشهەاڵتی‬ ‫لە‌سەر‌و بەندی رابونی گەنجەکان لە‌ساڵی ناوەراس���تدا ئەمڕۆک���ەی لە‌هەمو رۆژانی‬ ‫دو هەزار‌و نۆ‪-‬دا ژمارەیەک لە‌رۆشنیرانی رابردو خۆشترە‪.‬‬ ‫کورد بانگەش���ەی گۆڕانکاری گەورەیان‬ ‫دەی ک���ە من گومانم لە‌رۆژئاوا هەبێت‬ ‫دەکرد ک���ە گوای���ە بەدرێژای���ی مێژوی‬ ‫کوردستان بەرخودان‌و چاالکی نەوەیەکی کە هێشتا مەملەکەتی نێرەوزە‪ ،‬ماقووڵە‬ ‫تازەو راچەنیو بەم گوڕو تینەوە نمونەی کەیف���م بەو هەلەکەس���ەمایە بێت کە من‬ ‫نەبووە‪ ،‬بەاڵم من ئەوساش بە‌کۆمێنتێک بۆنی ش���یوەنی لێدەکەم نەک ش���ایی؟‬ ‫بۆچونی خۆم خستە ڕوو کە داخەکەم کە مەحاڵە‪!..‬‬ ‫ئێوەش باسی ماڵ‌و نیشتمانێک دەکەن کە‬ ‫هەر ژن‌و پیاوێک گەردیلەیەک رەوشتی‬ ‫بە‌تەنها هی پیاوە‌و ژنی تێدا نیە‪ ،‬ئەوەش‬ ‫س���ەیر نییە ک���ە هەر س���ێ ئایینەکەش هەبێ���ت‌و مرۆڤدۆس���ت بێ���ت‪ ،‬کەمەكێ‬ ‫باس���ی یەزدانێک دەک���ەن کە هەر هەمو فامیدە بێت دەزانیت ئەوەی دەگوزەرێت‬

‫دەپرسن‪ :‬بۆچی‬ ‫خامۆشم‌و رام‬ ‫چییە بە‌دەوڵەتی‬ ‫کوردی‌و ئایا من‬ ‫لەگەل سەربەخۆیی‬ ‫کوردستان‌و ریفراندۆم‬ ‫هەم یان نیم؟ کە‬ ‫بۆ من پرسیارێکی‬ ‫وا نادروستە وهەق‬ ‫نییە پرسیاری وا‬ ‫لە‌کۆنە جاشەکانی‬ ‫ناو کوردستانیش‬ ‫بکرێت کە بەشداری‬ ‫کاریگەریان لە‌ئەنفال‌و‬ ‫هەم راپەڕیندا هەبووە‬ ‫قوماربازی پیاوەکانە کە سەرمایەگوزاری‌و‬ ‫بێڕەوشتی‌و واڵتفرۆشی‌و بزنس‌و دروشمی‬ ‫درۆیان کردوە بە‌کۆکتێلێک کە نە یەزدان‌و‬ ‫نە شەیتانی برام دەتوانێت تامی بکات‪..‬‬ ‫بێجگە لە‌خۆیان ک بەرژە‌وەندی‌و سوودی‬ ‫خۆیان لە‌سەرووی چارەنووسی میللەتەوە‬ ‫دەبینن‪ ،‬هاوکات ژەهری مار‌و ژەقنەبووت‌و‬ ‫مەرگەموش وەک شەرابی تەهوور‌و مسک‌و‬ ‫عەنبەر‌و بەڵێ���ن‌و خەون���ی عەمبارەپۆ‌و‬ ‫ئ���اوی زیندەگان���ی بە‌رەش���ەخەڵکەکەی‬ ‫دەفرۆش���نەوە‪ ...‬ئەوەی دەگوزەرێت بۆ‬ ‫من هی���چ نییە بێجگە لە‌سەردەس���تەیی‬ ‫کۆمەڵێ���ک نێ���رەوزی سیاس���ەتبازی‬ ‫سەرسەری ئاخیرزەمان‪.‬‬ ‫ئەو گوت���ارە زاڵەی من گوێم لێ بووە‬ ‫لە‌ماوەی ئەو بیس���ت‌و ش���ەش س���اڵەی‬ ‫راب���ردودا ئاوازێک���ی زۆر ناهارمۆن���ی‌و‬ ‫میلۆدی نەشازی نێرگەڵێکە کە ماڵەکانی‬

‫خۆیان وەک "حەرەم ـ س���ەرا" دەبینن‪،‬‬ ‫هاوکات وەک کەنیزەک‌و کارەکەر‌و کۆیلە‬ ‫ئاس���ا مامەڵە دەگەڵ دایکان‌و خوشکان‌و‬ ‫کچ���ەکان‌و ژنەکانی خۆیاندا دەکەن‪ ..‬من‬ ‫بۆ هەمو تەمەن گومانم لەو تەگە‌و بەران‌و‬ ‫کەڵەگایانە هەیە کە باس لە‌هەر ش���تێکی‬ ‫بەهادار یان جوانییەکی س���اختە بکەن‪..‬‬ ‫چونک���ە ئەوەی کە هیچی پ���ێ نەبێت‪..‬‬ ‫ناتوانێت هیچ ببەخشیت‪.‬‬ ‫گوت���اری زاڵ���ی پاتری���ارک بە‌مان���ا‬ ‫ستەمکارییەکەی‌و دامەزراندنی کۆمەڵگای‬ ‫پیاوس���االری لە‌هەر دو شارس���تانییەتی‬ ‫س���ەردەمی "یۆن���ان"‌و "رۆم���ان'ەوە‬ ‫لە‌بەرژەوەندی نێرین���ەدا بووە‪ ،‬بگرە لەو‬ ‫س���ەردەمانەدا‌و لە‌دوای سەرهەڵدانی هەر‬ ‫س���ێ ئایین���ە ئیبراهی���م –ییەکەش کە‬ ‫بە‌ئاسمانی ناس���راون بە‌یاسا‌و رێساکانی‬ ‫پیاوس���االری تۆخ کراونەتەوە‌و جێگیریان‬ ‫کردون‪ ،‬بگرە وەها پیرۆز کران کە بواری‬ ‫گومانکردنی بۆ هیچ چەشنە بیر‌و بۆچونێکی‬ ‫دیک���ەی ڕکابەر‌و جیاوازی نەهێش���تەوە‪،‬‬ ‫ت���ا دەگەینە س���ەردەمی رۆش���نگەری‌و‬ ‫رێنیس���انس‌و رابونی تازەگەری‪ ،‬گەرچی‬ ‫هەتاوەک���و لەو رۆژگارەش���دا کە باس���ی‬ ‫ئ���ازادی‌و دادپەروەری ک���راوە پتر رووی‬ ‫لە‌سەردەستەیی نێرساالری کردۆتەوە نەک‬ ‫بەرزکردنەوەی پێگەی نزمی خانمان‪.‬‬ ‫لە‌قۆناغی راووش���کاری وشوانکارەیی‌و‬ ‫س���ەرهەڵدانی قۆناغ���ی دەرەبەگ���ی‌و‬ ‫شاهنش���اهی‌و دوات���ر دەوڵەت���داری‬ ‫ناسیۆنالستی هەر خودی پیاوەکان دەنێو‬ ‫خانەوادەکان‌و دەوڵەتداریدا خاوەنی هەمو‬ ‫شتەکان بون کە تیایدا توخمی مێ بەشیک‬ ‫ب���ووە لەو ش���تومەکانە نەک هاوش���انی‬ ‫پیاوان بووبن لە‌ماف‌و دەس���تکەوتەکاندا‪.‬‬ ‫بە‌وات���ا هەمو دەزگا رامی���اری‌و ئابوری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئایینیی���ەکان لەژێر رکێفی‬ ‫نێرگەلێک���دا بون‪ ،‬هەروەها کۆی بەهاکان‬ ‫وسیس���تمی رەوش���تپارێزی‌و م���ۆراڵ‬ ‫دەس���تکردی پیاوەکان ب���ون کە تاوەکو‬ ‫ئەمڕۆکەش نەخ���ش‌و نیگار‌و ماکی خۆی‬ ‫لەس���ەر کۆی ش���ێوە ژیان‌و رێکخستنی‬ ‫پەیوەندی نارێکی پیاو بە‌ژنی زۆر لەنگ‌و‬ ‫خوار کردوە‪ ،‬هەر هەموشی بە‌بەرژەوەندی‬ ‫نێرەوز کۆتایی هاتووە‪.‬‬ ‫سیس���تمێکە کە لەس���ەر دوژمنکاری‬ ‫رۆحی ش���ەڕانگێزی بناغ���ەی داکوتاوە‪،‬‬ ‫بگ���رە جەنگێکی بەردەوامی پیادە کردوە‬ ‫دژی ژنان کە تاوەکو ئەمڕۆکە ئەم گوتارە‬ ‫لەسەر زمانی ئاییندارە توندڕۆکانەوە وەک‬ ‫هەر س���ێ ژەمی رۆژانە لەسەر خوانێکی‬ ‫رازاوە پێش���کەش دەکرێ���ن‪ ،‬بە‌دەنگێکی‬ ‫دلێ���رەوە بانگەش���ە ب���ۆ زیندانکردن���ی‬

‫‪13‬‬

‫خانمان دەکەن دەنێو ماڵەکانی خۆیاندا‪،‬‬ ‫بە‌پاڵپشتی حیزبە‌دەس���تەاڵتدارەکان کە‬ ‫هەر هەمو پێداویس���تییەکانی بۆ فەراهەم‬ ‫کردون کە لەوەتەی دورست بون بانگەشەی‬ ‫نەتەوەپەرس���تی‌و خەون���ی درۆزنان���ەی‬ ‫سەربەخۆیی خاک‌و خەڵکی رادەگەێنن کە‬ ‫دیارە خۆشیان بەر لە‌هەموان بڕوایان بەو‬ ‫دەهۆڵ‌و زوڕنایە نەبووە‪.‬‬ ‫لە‌راس���تیدا رۆحی زاڵ���ی پاتریارکی ‪/‬‬ ‫باوکساالری لە‌رۆژئاوادا بە‌بنەبڕی کۆتایی‬ ‫نەهاتووە‪ ،‬بەلكو دەکرێ���ت بوترێت کاڵ‬ ‫بۆتەوە‌و بە‌چەندین یاسا‌و رێسای میانڕەو‬ ‫لە‌بەرژوەن���دی ژناندا گەمارۆ دراوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کۆتایی پێهێنانی س���تەم‌و نایەکس���انی‬ ‫هێش���تا خەونێکە‌و نەهاتۆت���ە دی‪ ،‬گەر‬ ‫کەسانێک ئاگایان لە‌ئەدەبیاتی فێمێنیستە‬ ‫رادیکالەکان بێت باش���تر ئ���اگاداری ئەو‬ ‫گومان‌و ملمالنێ‌و پرس���یارە سەرەخۆرانە‬ ‫دەبن کە رەن���ج‌و تێکۆش���انێکی زۆرتر‌و‬ ‫درێژتری گەرەکە بۆ گەیشتن بە‌یەکسانی‌و‬ ‫مرۆڤپ���ەروەری‪ .‬ئەوان بڕوای���ان وایە کە‬ ‫مەنزوم���ەی فیک���ری باوکس���االری خۆی‬ ‫لە‌هەم���و وردەکارییەکانی ژیان‌و زیندەگی‬ ‫هەڵقورتان���دوە‪ ،‬بگرە داگی���ری کردوە‪.‬‬ ‫هاوکات گومان ل���ە‌دەزگای خانەوادەگی‬ ‫دەکرێت ب���ەوەی ک���ە کارگەییەکەمە بۆ‬ ‫پەرەپێدان���ی سەردەس���تەیی نێرین���ە‌و‬ ‫زاڵکردنی بەسەر مێینەدا کە دواتر لە‌هەر‬ ‫هەم���و دام‌و دەزگا رامی���اری‌و ئاب���وری‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و ئایین���ی‌و پەروەردەی���ی‌و‬ ‫فەرهەنگییەکاندا رەنگی داوەتەوە‪.‬‬ ‫دیارە رۆحی س���تەمکاری پیاوساالری‬ ‫لە‌"ڕەش���هەالتی ناوین"دا لە‌چڵەپۆپەدایە‪،‬‬ ‫ئێم���ەش دەنێ���و هەم���ان سیس���تمدا‬ ‫لە‌پێش���ەنگی ئ���ەو کاروانەداین کە رووی‬ ‫لە‌هەڵدێران‌و پاشەکش���ێدایە لەسەر هەمو‬ ‫ئاستەکاندا‪ ،‬هەر لە‌سۆنگەی ئەو بێدادی‌و‬ ‫نایەکسانی‌و وەدەرنانی توخمی مێ لە‌کۆی‬ ‫پرۆسەی رامیاری‌و کۆمەاڵیەتی‌و ئابوریدا‬ ‫کە لە‌ئاکامدا بە‌وەدەرنانی توخمی مێینەیە‬ ‫لە‌مێژودا کۆتایی هاتووە‪ ،‬ناکرێت ئەوەندە‬ ‫گەم���ژە بی���ن وا بزانین دەرد‌و س���تەمی‬ ‫هەزارەها ساڵەی پاتریارکی ناو کایەکانی‬ ‫سیاس���ەت‌و س���ەرمایەگوزاری‌و ئایین���ی‬ ‫بە‌گەمەی سیاس���ەتبازە قومارچییەکانی‬ ‫ئێمە بنەبڕ دەبێت‌و ئەو هەمو شکس���تەی‬ ‫نێرگەل���ی تااڵنکەر‌و چەتەکانی س���ەدەی‬ ‫بیست‌و یەک‌و هەزارەی سێیەم وەها ئاسان‬ ‫بش���اردرێتەوە کە بێجگە لە‌گەردەلوول‌و‬ ‫خۆڵب���اران بە‌مەبەس���تی خ���ۆ ونکردن‬ ‫لە‌خەڵک���ی‌و تەپ‌و تۆزی ش���ایلۆغانێکی‬ ‫درۆزنانە‌و فریودەرانە هیچی دیکە نییە کە‬ ‫بێگومانم لەوەی بەردەوام لە‌بوژانەوەدایە‬ ‫بۆ درێژەدان بە‌ستەم‌و فریودان‪!..‬‬

‫ریسکەکەی بارزانی‪ :‬دوباره‌كردنه‌وه‌ی سیناریۆی ته‌یموری خۆرهه‌اڵت‬ ‫د‪ .‬رێباز خورشید محه‌مەد*‬ ‫زۆر ده‌گمه‌ن���ه‌ لە‌وواڵتان���ی جیهان���ی‬ ‫سێهه‌م ده‌وڵه‌تێكی نوێ ڕابگه‌یه‌ندرێت‌و‬ ‫بە‌ش���ێوازێكی ئاشتییانه‌ قبوڵ بكرێت چ‬ ‫لە‌الیه‌ن ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ی لێی جیابۆته‌وه‌‪ ،‬چ‬ ‫ده‌وڵه‌تانی دراوسێی‪ .‬ته‌نانه‌ت لە‌واڵتێكی‬ ‫دیموكراس���ی وه‌ك ئیس���پانیا ویس���تی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی كه‌ته‌لۆنیه‌كان توندوتیژی‬ ‫لێكه‌وت���ه‌وه‌ پ���اش ئه‌وه‌ی س���وپاس‌و‬ ‫پۆلیس���ی ئه‌و واڵته‌ كه‌وتنه‌ په‌الماردانی‬ ‫كه‌ته‌لۆنیه‌كان ل���ە‌رۆژی ریفراندۆمدا كه‌‬ ‫لە‌‪ ٣٠‬ئه‌یلولی ئه‌مس���اڵدا ئه‌نجامدرا‪ .‬ئه‌م‬ ‫لێكدانه‌وه‌یه‌ بۆ هه‌رێمی كوردس���تانیش‬ ‫ڕاسته‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌گه‌ر وا گریمانه‌ بكه‌ین كه‌‬ ‫به‌رزانی بە‌ج���ددی بە‌نیازی دامه‌زراندنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی كوردیی���ه‌‌و ڕیفراندۆم ته‌نها بۆ‬ ‫مه‌به‌س���تی به‌ده‌س���تهێنانی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫زیاتر لە‌حكومه‌تی ناوه‌ند به‌كارناهێنێت‪.‬‬ ‫بە‌وه‌رگرتن���ی ئه‌گ���ه‌ری یه‌ك���ه‌م ئ���ه‌و‬ ‫س���یناریۆیه‌ ئاش���كرا ده‌بێت كه‌ بارزانی‬ ‫بێباكانه‌ لە‌‪ ٣‬س���اڵی راب���ردودا كاری بۆ‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و س���یناریۆیه‌ش بریتییه‌‬ ‫لە‌ته‌یموری خۆرهه‌اڵت‪.‬‬ ‫لە‌‪ ٢٨‬ی تشرینی دوه‌می‌ ‪ ١٩٧٥‬ته‌یموری‬ ‫خۆره���ه‌اڵت س���ه‌ربه‌خۆیی وه‌رگ���رت‬ ‫لە‌كۆلۆنیالیزمی پورتوگالی‪ ،‬نۆ ڕۆژ دواتر‬ ‫له‌الیه‌ن س���وپای ئیندۆنیزیاوه‌ داگیركراو‬ ‫بە‌ویالیه‌تێكی ئه‌و واڵت���ه‌ درایه‌ قه‌ڵه‌م‪،‬‬ ‫لە‌ماوه‌ی ‪ ٢٠‬ساڵی داگیركاری ئیندۆنیزیادا‬ ‫زی���اد لە‌س���ه‌د ه���ه‌زار لە‌دانیش���توانی‬ ‫ته‌یم���وری خۆرهه‌اڵت له‌ناوب���ران‪ .‬لە‌‪٣٠‬‬

‫ئاب���ی ‪ ١٩٩٩‬وه‌ له‌ژێ���ر سه‌رپه‌رش���تی‬ ‫راس���ته‌وخۆی نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وەكان‬ ‫ریفراندۆم بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی ئه‌نجامدراو‬ ‫زۆرین���ه‌ی دانیش���توان س���ه‌ربه‌خۆییان‬ ‫هه‌ڵب���ژارد‪ ،‬راس���ته‌وخۆ دوای ئه‌نجامی‬ ‫ریفراندۆم س���وپای ئیندۆنیزی‌و میلیشیا‬ ‫پالپشته‌كانی به‌ربونه‌ وێزه‌ی دانیشتوان‬ ‫دورگه‌ك���ه‌ بە‌جۆرێ���ك ئ���ه‌و هه‌ڵمه‌تی‬ ‫تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه‌یه‌ زیاد لە‌‪ ١٤٠٠‬كوژراو‌و‬ ‫‪ ٤٠٠٠٠٠‬ئ���اواره‌ی لێكه‌وت���ه‌وه‪ ‌.‬تاوه‌كو‬ ‫ل���ە‌‪ ٢٠‬ی ئه‌یلولی ‪ ١٩٩٩‬به‌سه‌رپرش���تی‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وەكان س���وپایه‌كی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی دامه‌زرێنراو والتانی به‌شدار‬ ‫چون���ه‌ ن���او ته‌یم���وری خۆره���ه‌اڵت بۆ‬ ‫پاراس���تنی هاواڵتیانی‪ ٣ ،‬س���اڵ دواترو‬ ‫ل���ە‌‪٢٠‬ی ئای���اری ‪ ٢٠٠٢‬بە‌فه‌رمی دان نرا‬ ‫بە‌ته‌یموری خۆرهه‌اڵتدا له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵی‬ ‫نێوده‌وڵه‌‌تییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م كورته‌یه‌ی سه‌ره‌وه‌ لێكچونی دۆخی‬ ‫ته‌یموری خۆرهه‌اڵت‌و دۆخی كوردستان‬ ‫ئاش���كرا ده‌كات‪ ،‬بە‌هه‌م���ان ش���ێوه‌‬ ‫جیاوازیه‌كانیش‪ .‬ئه‌وه‌ی بارزانی چاوه‌رێی‬ ‫ده‌كات دوباره‌كردن���ه‌وه‌ی س���یناریۆی‬ ‫ته‌یموری خۆرهه‌اڵت���ه‌و گره‌وی گه‌وره‌ی‬ ‫بارزانی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌ریه‌ك لە‌س���وپای‬ ‫عێراق‌و حه‌ش���دی ش���ه‌عبی‌و س���وپای‬ ‫توركیاو س���وپای ئێران بكه‌ونه‌ جه‌نگی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و كوش���تاری دانیش���توانی‬ ‫هه‌رێم بە‌شێوه‌یه‌ك كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ناچاربێت راسته‌وخۆ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بپارێزێ���ت‌و دان بنێت بە‌س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی كوردیدا ب���ۆ كۆتایی هێنان‬ ‫بە‌كاره‌ساتێكی مرۆیی‪ ،‬سه‌ره‌تاكانی ئه‌م‬ ‫پالنه‌ش بە‌ئاشكرا ده‌بینین لە‌ته‌سعیدی ‪٣‬‬

‫بە‌ش���ێوه‌یه‌كی بچوككراوه‌) تاكو ڕێژه‌ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی پالنه‌كه‌ی بزانێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫له‌ڕێی چۆڵکردنی شەنگالەوە‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫هه‌مو هێزه‌ كوردیه‌كانی پاشه‌كشه‌ پێكرد‬ ‫تاكو ئه‌و كاره‌س���اته‌ مرۆییه‌ نه‌گریس���ه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر یه‌زیدیه‌كاندا بهێنێت كه‌ رویداو‬ ‫وایكرد كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تی بێته‌ ده‌نگ‌و‬ ‫هاوكاری س���ه‌ربازیی پێش���مه‌رگه‌ بكات‬ ‫ب���ۆ ڕزگاركردنی یە‌زیدیی���ه‌كان لە‌چنگی‬ ‫داعش‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم مه‌حاڵه‌ ئ���ه‌م پالن���ه‌ی بارزانی‬ ‫س���ه‌ربگرێت لە‌ئێس���تادا ئه‌ویش له‌به‌ر‬ ‫جیاوازی دۆخی ته‌یم���وری خۆرهه‌اڵت‌و‬ ‫ه���ه‌م جی���اوازی دۆخ���ی كاره‌س���اتی‬ ‫یه‌زیدییه‌كانی���ش‪ .‬گرنگترینیان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ته‌یم���وری خۆره���ه‌اڵت ده‌وڵه‌تێك���ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ بوو پێش ئه‌وه‌ی س���وپای‬ ‫ئیندۆنی���زی داگی���ری ب���كات لە‌كاتێكدا‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان ده‌وڵ���ه‌ت نییه‌‌و‬ ‫هاتنی سوپای عێراق‌و حه‌شدی شه‌عبی‬ ‫دانانرێت بە‌داگیركاریی به‌ڵكو بابه‌تێكی‬ ‫ناوخۆیی���ه‌‪ ،‬بە‌تایبه‌ت ك���ه‌ گونجاوترین‬ ‫هه‌ل���ی راگه‌یاندن���ی ده‌وڵه‌‌ت���ی كوردی‬ ‫به‌ه���ه‌ده‌ر درا كاتێك ل���ە‌‪ ٢٠٠٥‬زۆرینه‌ی‬ ‫دانیشتوانی هه‌رێم فیدرالیه‌ت‌و مانه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ عێ���راق هه‌ڵبژارد پ���اش ئه‌وه‌ی‬ ‫كوێران���ه‌ متمانه‌یان‌ ك���رد بە‌ئه‌جێندای‬ ‫سه‌رانی ‪ ٢‬حیزبە‌ده‌سه‌التداره‌كه‌‪.‬‬ ‫ته‌یم���وری خۆره���ه‌اڵت كۆمه‌ڵ���ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت���ی هێنای���ه‌ ده‌ن���گ چونكه‌‬ ‫كه‌یس���ی ئه‌وان بریتی بو لە‌كه‌مینه‌یه‌كی‬ ‫ساڵی رابردوی سیاسه‌تی بارزانی له‌گه‌ڵ ئایین���ی كه‌ كوش���تار ده‌ك���ران له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���ددا‪ .‬ئه‌ڵبه‌ته‌ بارزانی ده‌وڵه‌تێك���ی ئیس�ل�امییه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌‬ ‫پێش���تر ئه‌م پالنه‌ی تاقیكرده‌وه‌ (به‌اڵم ‪٩٩.١%‬ی دانیشوانی ته‌یموری خۆرهه‌اڵت‬

‫خه‌ته‌ره‌ گه‌وره‌كه‌ش‬ ‫له‌وه‌دایه‌ زۆرینه‌ی‬ ‫دانیشتوانی‬ ‫كوردستان بڕوایان‬ ‫بە‌پروپاگه‌نده‌كانی‬ ‫پارتی‌و بارزانی كردو‌ه‬ ‫به‌وه‌ی كۆمه‌ڵی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی پاڵپشتی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كوردستانن‬ ‫وه‌ك پاداشتێك بۆ‬ ‫جه‌نگی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر داعش‬

‫بە‌تایب���ه‌ت ك���ه‌ كوردس���تان نزیكه‌ی ‪٢‬‬ ‫ملی���ۆن ئ���اواره‌و په‌ناهه‌ن���ده‌ی داڵد‌ه‬ ‫داوه‌ س���ه‌رباری رێژه‌ی ب���ه‌رزی خودی‬ ‫دانیشتوانی كوردسان خۆی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی كه‌ چ���اوه‌روان ده‌كرێت روبدات‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ سوپای عێراق‌و حه‌شدی شه‌عبیی‬ ‫بكه‌ونه‌ جه‌نگی پێش���مه‌رگه‌‌و كوشتاری‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ���ی دانیش���توه‌ كورده‌كان���ی‬ ‫ناوچ���ه‌ جێناكۆك���ه‌كان‌و دانیش���توانی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تانیش ئه‌گه‌ر توانییان‪،‬‬ ‫ئه‌وكات���ه‌ش ش���تێك نامێنێ���ت به‌ناوی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و شاره‌كانمان ده‌بنه‌وه‌‬ ‫بە‌پارێ���زگای عێراق���ی‌و ده‌گه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ‬ ‫دۆخی پێش ‪.١٩٩١‬‬ ‫خ���ۆ ئه‌گ���ه‌ر ئه‌م���ه‌ روب���دات‌و بارزانی‬ ‫ریس���کەکه‌ی بدۆڕێنێت ئه‌وه‌ بۆ ئه‌و هیچ‬ ‫ناگه‌یه‌نێت چونكه‌ ئ���ه‌و ته‌نها ده‌یه‌وێت‬ ‫بچێته‌ ئاس���تی ره‌م���زه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‬ ‫كورد هاوش���انی قازی محه‌مه‌دو ش���ێخ‬ ‫مه‌حم���ودی حه‌فید‪ ،‬بە‌كورتی‌و بە‌كوردی‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت ن���اوی بچێت���ه‌ كتێبه‌كان���ی‬ ‫مێژوەوه‌‪ .‬خه‌ته‌ره‌ گه‌وره‌كه‌ش له‌وه‌دایه‌‬ ‫زۆرینه‌ی دانیشتوانی كوردستان بڕوایان‬ ‫بە‌پروپاگه‌نده‌كانی پارتی‌و بارزانی كردوه‌‬ ‫به‌وه‌ی كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تیی پاڵپش���تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی كوردستانن وه‌ك پاداشتێك‬ ‫بۆ جه‌نگی پێش���مه‌رگه‌ به‌رامبه‌ر داعش‪،‬‬ ‫بێ ئاگا له‌وه‌ی سیاس���ه‌تی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫به‌وش���ێوه‌یه‌ كارناكات وه‌ دۆراوی یه‌كه‌م‬ ‫له‌م قوماره‌دا ته‌نها خه‌ڵكی كوردستانه‌و‬ ‫به‌س‪.‬‬

‫كریستیانن‪ ٠.٥% ،‬هیندو‌و بوزی‌و ئاینیی‬ ‫ت���رن وه‌ ‪ ٠.٣%‬موس���وڵمانن‪ .‬بە‌هه‌مان‬ ‫شێوه‌ بۆ كاره‌ساتی یه‌زیدییه‌كان له‌سه‌ر‬ ‫ده‌س���تی داعش‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر كه‌مینه‌یه‌كی‬ ‫ئایین���ی نه‌بونای���ه‌ ئ���ه‌وه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫كۆمه‌ڵكوژییه‌كه‌یان س���ه‌رنجی كۆمه‌ڵی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی ڕانه‌ده‌كێشا‪ .‬به‌اڵم هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان زۆرینه‌یه‌كی موس���وڵمانی‬ ‫س���وننه‌ مه‌زهه‌بە‌كه‌ ده‌جه‌نگێت له‌گه‌ڵ‬ ‫سوپایه‌كی موسوڵمانی شیعه‌ مه‌زهه‌ب‪،‬‬ ‫هیچ ش���تێكی جیاواز نابینرێت لە‌چاوی‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی نێوده‌وڵه‌تی جگ���ه‌ لە‌ناكۆكی‬ ‫نێوخۆیی موس���وڵمانان كه‌ ‪ ١٤٠٠‬ساڵه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌و بۆته‌ قه‌وانێكی سواو!‬ ‫لە‌ال‌یه‌ك���ی ت���ره‌وه‌ هه‌ڵكه‌وت���ه‌ی‬ ‫جیۆپۆله‌تیكی ته‌یموری خۆرهه‌اڵت ته‌واو‬ ‫جیاوازه‌ ل���ه‌وه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ته‌یم���وری خۆره���ه‌اڵت لە‌زه‌ریادا‌ی���ه‌و‬ ‫قورس���ه‌ ئابلوقه‌ی ئابوری بخرێته‌ سه‌ر‬ ‫واڵتێك كه‌ س���نوری ئاویی هه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕوی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانیش���ه‌وه‌ ت���ا راده‌یه‌كی زۆر‬ ‫پش���ت به‌خۆی ده‌به‌س���تێت‪ .‬لە‌كاتێكدا‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان پارچ���ه‌ زه‌ویه‌كی‬ ‫دابڕاوه‌ لە‌باقی جیهان‪ ،‬هیچ س���نورێكی‬ ‫ئاویی نییه‌‌و س���نوره‌ وشكانیه‌كانیش���ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ‪ ٤‬ده‌وڵه‌تدای���ه‌ ك���ه‌ بە‌خوێنی‬ ‫سه‌ری تینون‪ ،‬ئه‌گه‌ر رێگه‌ نه‌ده‌ن نه‌وتی‬ ‫كوردس���تان بە‌زه‌ویه‌كانیاندا گوزه‌ركات‬ ‫ئه‌وا كوردس���تان س���ه‌رچاوه‌ی ده‌هاتی‬ ‫س���ه‌ره‌كی له‌ده‌س���ت ده‌دات‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫هه‌ن���ارده‌ی خ���ۆراك‌و س���وته‌مه‌نیی‌و‬ ‫كه‌لوپه‌لە‌س���ه‌ره‌كییه‌كان ڕاگ���رن ئ���ه‌وا‬ ‫گه‌مارۆو برس���یه‌یی نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی * مامۆس���تای زانكۆی سلێمانی‪ /‬به‌شی‬ ‫رابردو بە‌چه‌ند قات دوب���اره‌ ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬یاسا‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫ئه‌مریكا‌و عێراق لە‌نێوان توش ‌ی بە‌وه‌هم بون‌و‬ ‫گه‌ڕان بە‌دوا ‌ی پاساودانی‌ سیاسه‌ته‌كانیدا‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫گوت���اری‌ فه‌رمی‌ ئه‌مریكا له‌س���ه‌ر‌و‬ ‫به‌ندی‌ ئه‌نجامدان���ی‌ ڕیفراندۆم‌و دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وی���ش ‪،‬جه‌ختكردنه‌وه‌ی���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌كپارچه‌یی خاكی‌ عێراق‪ ،‬پێداگرتنه‌‬ ‫له‌سه‌ر عێراقێكی‌ یه‌كگرتوو‌و فیدڕاڵ‌‌و‬ ‫دیموكراس‌و گه‌ش���ه‌كردو!! لە‌الیه‌كی‌‬ ‫ت���ره‌و‌ه به‌س���تنه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتووی���ی‬ ‫عێراقه‌ بە‌هه‌ندێ‌ ستراتیژی‌ ئه‌مریكاوه‌‬ ‫له‌وانه‌ش هه‌روه‌ك لە‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌دا هاتوە‪،‬‬ ‫تێكشكاندنی‌ داعش‌و ڕووبه‌ڕووبونه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆم���اری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران‪ .‬وات���ه‌‬ ‫تێڕوانینێك���ی‌ وه‌زیف���ی‌ سیاس���ی‌ بۆ‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ عێراق بە‌یه‌كگرتوویی‪ .‬به‌اڵم‬ ‫چاودێرانی‌ دۆخی‌ عێراق حه‌قیانه‌ بپرسن‬ ‫داخۆ ئ���ه‌م وه‌زیفه‌داركردنه‌ی‌ عێراقی‌‬ ‫یه‌كگرت���وە‪ ،‬هی���چ بناغه‌یه‌كی‌ پته‌وی‌‬ ‫لۆژیكی‌ هه‌یه‌‌و له‌س���ه‌ر تێگه‌یشتنێكی‌‬ ‫ورد‌و قه‌ناعه‌تێك���ی‌ مكوڕ وه‌س���تاوه‌؟‬ ‫بە‌دیوێك���ی‌ تردا‪ ،‬ئایا هه‌ر به‌ڕاس���ت‬ ‫ئه‌مریكا تاكو ئێستاش بڕوای‌ به‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ده‌كرێت عێراق ب���ه‌و جۆره‌ی‌ لێ‌‬ ‫بێت‌و ئه‌و مه‌رج‌و وه‌سفانه‌ی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫بچه‌س���پێت‪ ،‬یاخود وه‌سفكردنه‌كه‌ بۆ‬ ‫پاساودانی‌ سیاس���ه‌تێكی‌ دیاریكراوه‌‌و‬ ‫لە‌جه‌وهه‌ردا په‌یوه‌ندی‌ بە‌ڕاس���تی‌‌و تا‬ ‫ڕاس���تی‌‌و واقیعی‌ ب���ون‌و نه‌بونی‌ ئه‌و‬ ‫دید‌و خوێندنه‌وانه‌ بۆ ئه‌م واڵته‌ نیمچه‌‬ ‫وێرانه‌ نیه‌؟‬ ‫ئه‌م پرس���یارانه‌ له‌وێوه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گ���رن كه‌ ئه‌مری���كا عێراقی‌ نوێ‌ ی‌‬ ‫ئه‌زمون ك���رد‪ ،‬نزیكه‌ی‌ (‪ )14‬س���اڵ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ڕووخاندنی‌ ڕژێمی‌ به‌عس���دا‬ ‫تێده‌په‌ڕێ���ت‌و هێش���تا عێ���راق نه‌بوە‬ ‫بە‌فیدراڵی‌‪ ،‬دیموكراس���یه‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌‬

‫كه‌ هه‌ندێ‌ لە‌ڕه‌گه‌ قوڵه‌كانی‌ كێشه‌كان‬ ‫خوێ���ن‌و توندوتی���ژی‌ تایه‌فه‌گ���ه‌ری‌‌و‬ ‫لە‌عێراق���دا له‌ن���او خودی‌ ق���ه‌واره‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌كی‌ مه‌ترس���یداردا تێكه‌ڵه‌‌و‬ ‫عێراقی���دان‌و بە‌گۆڕینی‌ ڕژێ���م نایه‌نه‌‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ عێراق���ی‌ بونی���ش له‌نێو‬ ‫چاره‌سه‌ركردن‪ .‬یاخود درێژه‌كێشانی‌‬ ‫پێكهاته‌كانی���دا‪ ،‬گه‌ر ورد‌و خاش���تر‌و‬ ‫تاوان���ی‌ سیاس���ی‌‌و پرۆس���ه‌ی‌ بە‌زۆر‬ ‫الوازت���ر نه‌بووبێ���ت‌و نه‌گه‌یش���تبێته‌‬ ‫دروستكردنی‌ ناس���نامه‌‌و بە‌یه‌كگرتوو‬ ‫رۆخی‌ نه‌بون‪ ،‬سه‌باره‌ت بە‌هه‌ندێكیان‬ ‫مان���ه‌وه‌ی‌ ب���ە‌زۆری‌ خ���اك‌و خه‌ڵك‬ ‫له‌وانه‌ش كورد‪ ،‬ئه‌وا بە‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫كارێكیان كردوه‌‪ ،‬كێش���ه‌كانی‌ سیستم‬ ‫پێناسه‌ نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌و بازرگانیه‌ی‌‬ ‫ببن بە‌به‌ش���ێ‌ لە‌كێش���ه‌كانی‌ بونیادی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ناس���یۆنالیزمی‌ عێراقی���ه‌وه‌‬ ‫قه‌واره‌ سیاس���یه‌كه‌‌و ئه‌وه‌ی‌ ناونراوه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ده‌س���تپێك تیای���دا عێراقی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‪.‬‬ ‫بون نی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و بازرگان���ی‌ پێوه‌‬ ‫‪ -2‬خوێندن���ه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ بۆ قه‌واره‌‌و‬ ‫كردن���ه‌ لە‌دیدی‌ پێكهاته‌‌و ناس���نامه‌‌و‬ ‫ئاستی‌ ده‌رفه‌ت‌و به‌ربه‌سته‌كان‪ .‬بۆیه‌‬ ‫تایه‌فه‌‌و گروپیه‌كانه‌وه‌‪ .‬ده‌س���ته‌بژێری‌‬ ‫ن���ه‌ك ه���ه‌ر نه‌یانتوانی‌ ئ���ه‌و عێراقه‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا لە‌ڕابردودا‪ ،‬هه‌مو هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫بنیاتبنێ���ن‪ ،‬كه‌ مژده‌ی���ان پێ‌ دابوو‪،‬‬ ‫لە‌بازنه‌ی‌ س���وننه‌‌و شیعه‌كاندا له‌پێناو‬ ‫به‌ڵكو لە‌هه‌ندێ‌ ڕوه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ تێكه‌اڵو‬ ‫دروس���تكردنی‌ هه‌رێمه‌كان‌و بە‌فیدراڵی‌‬ ‫بونیان بە‌ملمالن���ێ‌‌و ڕووداوه‌كانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ڕه‌تك���رده‌وه‌‪ .‬بونی‌‬ ‫كردن��� ‌‬ ‫بون بە‌به‌شێ‌ له‌و ڕووخاندنه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان هێنده‌ی‌ ئاماژه‌یه‌‬ ‫لێره‌ش���ه‌وه‌ داخ���ۆ نزیك���ه‌ی‌ (‪)14‬‬ ‫بە‌پیانان���ی‌ ناچ���اری‌ به‌دیفاكتۆیه‌كی‌‬ ‫س���اڵ‌ ب���ه‌س نیه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫پێ���ش ڕووخان���ی‌ ڕژێ���م‪ ،‬هێن���ده‌‬ ‫تاقیبكرێته‌وه‌‪ ،‬كه‌ هێنانه‌دی‌ عێراقێكی‌‬ ‫ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ قه‌ناعه‌تبون بە‌فیدراڵیه‌ت‬ ‫له‌و جۆره‌‪ ،‬جگه‌ لە‌وه‌هم هیچی‌ تر نیه‌؟‬ ‫نیه‌‪ .‬مۆدێلە‌دیموكراسیه‌كه‌ش هێنده‌ی‌‬ ‫داخۆ ده‌بێت ڕه‌نج‌و ئازار‌و ملمالنێكان‬ ‫ناسنامه‌ی‌ تایه‌فه‌گه‌ری‌‌و نه‌ته‌وه‌یی قوڵ‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی‌ ت���ر‌و زیاتریش درێژ ببنه‌وه‌‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌و ئه‌ن���دازه‌ نه‌یتوانیه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ بسه‌لمێت عێراق به‌م قه‌واره‌ی‌‬ ‫پردی‌ متمانه‌ لە‌نێوانیادا دروست بكات‪.‬‬ ‫ئێس���تایه‌وه‌ بە‌كه‌ڵكی‌ مانه‌وه‌ نایه‌ت‌و‬ ‫خۆ ئه‌گه‌ر بژارده‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ سیاسیش‬ ‫گه‌ر بش���مێنێته‌وه‌ له‌س���ه‌ر حس���ابی‌‬ ‫بكه‌وێته‌ ب���واری‌ كاركردن���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ماف‌و ئ���ازادی‌‌و ژیان‌و چاره‌نووس���ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌ لە‌شیعه‌كان بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫پێكهاته‌كان���ی‌‌و هاواڵتیان���ی‌ ده‌بێت؟‬ ‫بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئه‌و ئه‌ندازه‌ متمانه‌ی‌‬ ‫چونكه‌ هه‌ر لە‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ عێراق بۆ ئه‌وه‌‬ ‫پێ‌ هه‌شه‌ نامێنێ‌‪.‬‬ ‫به‌دینه‌هاتوە بمێنێته‌وه‌‪ ،‬س���ته‌ماكاری‌‬ ‫ده‌بێ���ت ه���ه‌ر لە‌بنه‌ڕه‌تیش���ه‌وه‌‬ ‫دیموكراس���ی‌ لە‌واڵتێكدا زیاد لە‌(‪ )60‬سه‌ره‌تای‌ عێراقی‌ نوێ‌‌و ڕووخانی‌ ڕژێمی‌ نزیك��� ‌هی‌ (‪ )100‬س���اڵ‌ سیس���تمه‌‬ ‫میلش���یای‌ تیابێ���ت‌و مه‌رجه‌عیه‌ت���ی‌ پێش���وە‪ .‬ئه‌و ئاواته‌ ب���وو كه‌ نه‌هاته‌ سیاسیه‌كه‌ش���ی‌ ب���وە هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫دین���ی‌ س���ێبه‌ری‌ به‌س���ه‌ر ژیان���ی‌ دی‌‪ .‬ئاڕاس���ته‌ی‌ باكه‌ كه‌ش���تیه‌كه‌ی‌ كه‌ هه‌وڵه‌كان ڕیف���ۆرم كردن‌و دوباره‌‬ ‫سیاس���یه‌وه‌ كردبێ���ت چ مانای���ه‌ك بە‌جۆرێكی‌ تر برد‌و نه‌یهێش���ت بگاته‌ بیناكردنه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ر گرێبه‌ستێكی‌‬ ‫بدات؟ گه‌شه‌كردنیش لە‌ئێستادا وه‌ك ئه‌و كه‌ن���اره‌ی‌ ئه‌وان بە‌فه‌رمی‌ داوایان كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و رێكه‌وتنێكی‌ سیاس���ی‌‬ ‫خه‌ون وایه‌‪ .‬چونكه‌ بە‌چه‌ندین س���اڵی‌ ده‌كرد‌و پێش���یان وابوو س���ه‌ركه‌وتنی‌ نوێ‌ له‌نێ���وان پێكهاته‌كان���ی‌‌و گه‌ل‌و‬ ‫ت���ر ناتوانرێت ئ���ه‌وه‌ی‌ جه‌نگ وێرانی‌ ئه‌وان به‌رجه‌سته‌ ده‌كات‪ .‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ده‌س���ته‌بژێره‌ فه‌رمانڕه‌واكان تیایدا‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نه‌بن‪.‬‬ ‫ك���ردوه‌ بنیاتبنرێت���ه‌وه‌‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای‌ بۆ ئه‌م خااڵنه‌ی‌ خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫به‌ڵك���و ڕۆژ ب���ە‌ڕۆژ قه‌ی���ران‌و دژ‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و به‌كارهێنانی‌ پاره‌ی‌ عێراق‬ ‫‪ -1‬هه‌ڵه‌ كردن لە‌ده‌ستنیشانكردنی‌‬ ‫لە‌چوارچێ���وه‌ی‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ مه‌زهه‌بی‌ جۆری‌ كاردانه‌وه‌كان‌و س���یمای‌ واقیعه‌ بە‌یه‌كیه‌كان���ی‌ ناوی‌ قوڵت���ر ببنه‌وه‌‌و‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‌و نوێ���كان‌و ئاڕاس���ته‌ی‌ په‌ره‌س���ه‌ندنی‌ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ نزیكتر بكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫بلۆك به‌ندییه‌ ناوچه‌یی‌و جیهانیه‌كان‪ .‬ڕووداوه‌كان‪ .‬كێش���ه‌ی‌ تێگه‌یشتنیان ببێ���ت بە‌پێویس���تیه‌كی‌ ب���اوه‌ڕ بون‬ ‫ئ���ه‌م وه‌س���ف كردنان���ه‌ی‌ ئه‌مریكا لە‌عێراق هه‌بوو‪ ،‬ڕه‌نگه‌ به‌ش���ێ‌ خراپ بە‌ئامانج بونی‌ مرۆڤ بۆ مانه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ر زاری‌ وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‪ ،‬تێگه‌یش���تنه‌ش له‌وه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ قه‌واره‌‌و سیاس��� ‌هت‌و چوارچێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ی خه‌ونه‌كانی‌ (‪‌)2003‬و گرتبێت‪ ،‬كه‌ په‌ی���ان به‌وە نه‌بردبێت‪ ،‬دامه‌زراوه‌یی‪.‬‬ ‫دوپاتیكرده‌وه‌ ‌‬

‫درێژه‌كێشانی‌ تاوانی‌‬ ‫سیاسی‌‌و پرۆسه‌ی‌‬ ‫بە‌زۆر دروستكردنی‌‬ ‫ناسنامه‌‌و بە‌یه‌كگرتوو‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ بە‌زۆری‌‬ ‫خاك‌و خه‌ڵك كارێكیان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كێشه‌كانی‌‬ ‫سیستم ببن بە‌به‌شێ‌‬ ‫لە‌كێشه‌كانی‌ بونیادی‌‬ ‫قه‌واره‌ سیاسیه‌كه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ناونراوه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‬

‫بۆی���ه‌ بانگه‌ش���ه‌ كردن ب���ۆ دوباره‌‬ ‫ب���اوه‌ڕ هێنان���ه‌وه‌ ب���ە‌كاری‌ هاوبه‌ش‬ ‫له‌پێن���او بیناكردن���ی‌ عێراقێك���ی‌‬ ‫فی���دراڵ‌‌و دیموكراس‌و گه‌ش���ه‌كردو‌و‬ ‫یه‌كگرت���وو‪ ،‬ه���ه‌روا كارێكی‌ ئاس���ان‬ ‫نیه‌‪ ،‬بڕیاره‌كان���ی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق‌و‬ ‫ڕێ‌و ش���وێنه‌ له‌پێش���گیراوه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ به‌غ���دا دوای‌ ڕیفراندۆمی‌‬ ‫كوردستانی‌ باشوور‪ ،‬ده‌رهه‌ق بە‌گه‌لی‌‬ ‫كوردستان‌و حكومه‌ته‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫تر شانس���ه‌كانی‌ له‌و ڕوه‌وه‌ له‌بار برد‪.‬‬ ‫هه‌مو ئ���ه‌وه‌ش وای‌ كردوه‌‪ ،‬كه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫گره‌و كردن له‌سه‌ر عێراقێكی‌ له‌و جۆره‌‬ ‫لە‌داهاتوودا‪ ،‬پێویس���تیه‌كی‌ تاكتیكی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ عێراقیه‌كان‌و بە‌تایبه‌تیش‬ ‫گه‌لی‌ كوردس���تانی‌ باش���وور نه‌بێت‪.‬‬ ‫ناشكرێت بە‌زۆر باوه‌ڕ‌و لێكدانه‌وه‌یه‌ك‬ ‫به‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵگ���ه‌‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ك���دا‬ ‫بس���ه‌پێنرێت كه‌ باوه‌ڕی‌ پێ‌ ی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫واته‌ بە‌بڕوای‌ ئێم ‌ه گه‌ر ئه‌و وه‌س���فه‌ی‌‬ ‫ئه‌مریكی���ه‌كان بۆ عێراق���ی‌ دڵخوازی‌‬ ‫داهات���وو ج���ددی‌ بێ���ت‌و هه‌ڵقواڵوی‌‬ ‫قه‌ناع���ه‌ت‌و لێكدانه‌وه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌‬ ‫دیاریكراو بێت‪ ،‬ئه‌وا بە‌هه‌مان شێوه‌ی‌‬ ‫(‪ )2003‬بە‌هه‌ڵ���ه‌دا چ���ون‌و لە‌وه‌هم‌و‬ ‫خ���ه‌و‌و خه‌یاڵ���دا ده‌ژین‪ .‬وه‌همیش���ه‌‬ ‫گره‌و له‌س���ه‌ر عێراق بكه‌یت بۆ فشار‬ ‫خستنه‌سه‌ر كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‪.‬‬ ‫خ����ۆ ئه‌گ����ه‌ر ئه‌زمون����ی‌ ڕاب����ردو‬ ‫گه‌یاندبینی����ه‌ ئ����ه‌و قه‌ناعه‌ت����ه‌ی‌ كه‌‬ ‫بنیاتنانی‌ عێراقێكی‌ له‌و جۆره‌ واقیعی‌‬ ‫نی����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌ ده‌بێت ئ����ه‌م ڕوەش‬ ‫لە‌ش����رۆڤه‌دا حسابی‌ خۆی‌ بۆ بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا ده‌بێت ئه‌و جۆره‌ لێدوان‌و وه‌سف‌و‬ ‫هه‌ڵویس����تگیریانه‌ بخه‌ینه‌ چوارچێوه‌‬ ‫سروش����تیه‌كه‌ی‌ خۆی����ه‌وه‌‌و لە‌دیدێكی‌‬ ‫پاس����او ده‌رانه‌وه‌ س����ه‌یریان بكه‌ین‪.‬‬ ‫واته‌ وه‌س����فه‌كان لە‌خ����ودی‌ خۆیاندا‬ ‫مه‌به‌س����ت نه‌بن‪ ،‬به‌ڵكو به‌كاربهێنرێن‬ ‫بۆ ڕه‌وایه‌تیدان‌و پاس����اودان بە‌هه‌ندێ‌‬ ‫هه‌نگاو‌و سیاس����ه‌تی‌ ت����ری‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ -1‬بڕی����اری‌ دوب����اره‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌‬ ‫س����ه‌ربازیی بۆ عێراق دوای‌ ته‌واوبونی‌‬ ‫جه‌نگ����ی‌ داع����ش وه‌ك به‌ش����ێ‌‬ ‫لە‌به‌ڕێوه‌بردن����ی‌ ملمالنێ����كان له‌گ ‌هڵ‌‬

‫كۆم����اری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێ����ران‌و فۆرمی‌‬ ‫حوكمڕانیی نێوخۆیی‌و جۆر‌و سروشت ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوپه‌یمانێتیه‌ سیاسیه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -2‬به‌كارهێنان����ی‌ وه‌س����فه‌كه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر بە‌كورد بۆ ئه‌وه‌ی‌ سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ ڕیفراندۆم‪ ،‬بچنه‌وه‌ به‌غدا‌و‬ ‫به‌ش����داری هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهاتووی‌‬ ‫عێ����راق بك����ه‌ن‌و كاندی����دی‌ دڵخوازی‌‬ ‫خۆیان بە‌پش����تیوانی‌ ئه‌وان بگه‌یننه‌‬ ‫سه‌ر كورسی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‪.‬‬ ‫‪ -3‬لە‌ڕێ‌ ی‌ ئه‌م پێداگرتنه‌ نوێیه‌وه‌‪،‬‬ ‫شاردنه‌وه‌ی‌ شكستی‌ خۆیان لە‌عێراقدا‬ ‫ل����ە‌ڕووی‌ سیاس����ی‌‌و دروس����تكردنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌وه‌ به‌و جۆره‌ی‌ ئاماژه‌یان پێ‌‬ ‫كردوه‌و‪ ،‬ئۆباڵ����ه‌ له‌كۆڵ‌ خۆكردنه‌وه‌‌و‬ ‫دوات����ر مامه‌ڵه‌كردن له‌گ����ه‌ڵ‌ قۆناغی‌‬ ‫دوای‌ عێراق‌و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‪.‬‬ ‫له‌و سۆنگه‌وه‌ كه‌ خودی‌ ئه‌و وه‌سفه‌‬ ‫لە‌قۆناغێكی‌ ت����ردا دژ بە‌یه‌كگرتوویی‬ ‫خاكی‌ عێ����راق به‌كاربێ����ت‌و بوترێت‬ ‫ئێمه‌ به‌رگریمان لە‌عێراقێكی‌ فیدراڵ‌‌و‬ ‫دیموك����راس‌و گه‌ش����ه‌كردو ك����رد‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم لە‌س����ۆنگ ‌هی‌ نه‌هاتنه‌ دی‌ ئه‌و‬ ‫خواس����ته‌وه‌‪ ،‬یه‌كگرتووی����ی لە‌خودی‌‬ ‫خۆیدا نابێت ب����ه‌و ئامانجه‌ی‌ به‌رگری‌‬ ‫لێ‌ بكه‌ین‪ ،‬له‌وێشه‌وه‌ خۆیان به‌شداربن‬ ‫له‌وه‌ی‌ هه‌نگاوه‌ تاك الیه‌نه‌كه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫ببێت بە‌دو الیه‌نه‌‪ .‬ده‌س����تلێكبه‌ردان‌و‬ ‫جیابونه‌وه‌كه‌ش لە‌پڕ نه‌بێت‌و بە‌جۆرێك‬ ‫ش����وپێنپه‌نجه‌ی‌ ئه‌مریكای‌ پێوه‌ دیار‬ ‫بێ����ت‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ لە‌هه‌ر دو ال‬ ‫پارێزراو بێ����ت‪ .‬په‌یوه‌ندی‌ نێوان دو‬ ‫قه‌واره‌كه‌ش یه‌كت����ر ته‌واوكه‌ر بێت‌و‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ بە‌عێراقێكی‌ یه‌كگرتوو نه‌كرا‬ ‫بە‌عێراقێكی‌ دوباره‌ پێناسه‌كراوه‌ به‌بێ‌‬ ‫كورد له‌گه‌ڵ‌ بونی‌ گیانێكی‌ دراوسێتی‌‬ ‫باش����دا بكرێت‪ .‬كه‌ ئه‌مه‌ی‌ دوه‌میان‬ ‫شایس����ته‌ بە‌پێگ����ه‌ی‌ ئه‌مریكای����ه‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیش����ی‌ مس����ۆگه‌رتر‌و‬ ‫پارێزراوتر ده‌كات‪ .‬دۆس����تایه‌تیه‌كی‌‬ ‫درێ����ژ م����ه‌ودای‌ كوردیش مس����ۆگه‌ر‬ ‫ده‌كات‪ .‬بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ دۆستایه‌تیه‌كانی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان له‌گ ‌هڵ‌ به‌رامبه‌ره‌كاندا‬ ‫له‌ده‌ست بدات‪ .‬چونكه‌ ئه‌و كاته‌ ڕۆڵی‌‬ ‫ناوبژیوان ده‌گێڕێت‪ .‬لە‌قواڵیشدا كورد‬ ‫بە‌یارمه‌تی‌ ده‌ری‌ خۆیان ده‌زانن‪.‬‬

‫چۆن مامه‌ڵه‌ی ئه‌م ڕیسکه‌ بکه‌ین‪!..‬؟؟ پیاوانی ده‌وڵه‌ت‬ ‫كاتی بڕیاری بوێرانه‌ هات‬ ‫جوتیار شه‌ریف‬

‫ئه‌گه‌ر ڕیفراندۆم تیرێکی هه‌ڵه‌ش بێت‬ ‫هاوێژرا بێ���ت‪ ،‬وه‌ک هه‌ندێ���ک ده‌یڵێن‬ ‫ت���ازه‌ ناتوانین بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ بۆ قۆناغی‬ ‫پێش هاوێش���تن‪ ،‬بۆ هه‌م���و ئه‌وانه‌مان‬ ‫ک���ه‌ پێمان واب���و ڕیفران���دوم کارتێکی‬ ‫دروسته‌و هه‌مو ئه‌وانه‌شی که‌ پێیان وابو‬ ‫دروست نیه‌‪ ،‬پێمخۆشه‌ قه‌باره‌ی خۆمان‬ ‫بزانی���ن‪ ،‬هاویش���تنی تی���ری ڕیفراندۆم‬ ‫بە‌بڕیارو خواس���تی هیچ الیه‌کمان نه‌بو‪،‬‬ ‫هه‌ردوالمان ته‌نها بینه‌رو قس���ه‌ که‌رێکی‬ ‫گوێ لێنه‌گیراو بوی���ن‪ ،‬ئێمه‌ بە‌لۆژیکی‬ ‫خۆمان بە‌پڕۆسه‌ی گۆڕانکاری سیاسه‌تی‬ ‫جیهانیم���ان زان���ی له‌ناوچه‌که‌و ئێوه‌ش‬ ‫بە‌پڕۆژه‌ی ئه‌ردۆگان‪ -‬به‌رزانیتان زانی!‬ ‫ئه‌و قه‌وانه‌ی ڕیفران���دۆم بکرایه‌ یان‬ ‫نه‌کرایه‌ س���ود به‌هیچ الیه‌ک ناگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫ڕیفراندۆم ک���راو تێپه‌ڕی‪ ،‬ناکرێ خه‌ڵک‬ ‫له‌سه‌ر قه‌وان لێدان‌و سه‌رقاڵی به‌ڕابردو‬ ‫خه‌ری���ک بکه‌ی���ن‪ ،‬بیرم���ه‌ ده‌س���تمان‬ ‫ک���رد به‌ڕه‌خن���ه‌ له‌س���اڵی ‪ 2000‬ئه‌مان‬ ‫وت بە‌یه‌کێت���ی‌و پارتی ‪9‬س���اڵه‌ چیتان‬ ‫ک���ردوه‌ بۆ ئ���ه‌و خه‌ڵکه‌ ه���ه‌ژاره‌ جگه‌‬ ‫لە‌شه‌ڕی براکوژی‌و دزی‌و گه‌نده‌ڵی خاڵه‌‬ ‫گومرگیه‌کانت���ان؟ خه‌ڵ���ک ڕه‌خنه‌کانی‬ ‫ئێمه‌ی که‌وته‌ س���ه‌رزارو س���اڵ بە‌ساڵ‬ ‫ئه‌ژماریی ئه‌که‌ن‌و ئێستا کاتێک ڕه‌خنه‌‬ ‫ئه‌گرن ئه‌ڵێن ‪26‬س���اڵه‌ ئێ���وه‌ چیتان‬ ‫بۆ خه‌ڵک کردوه‌ جگ���ه‌ له‌نه‌وت دزین‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌و ناکۆکی ناوخۆ؟!‬ ‫لە‌هه‌رش���وێنێک ئه‌و ‪26‬ساڵه‌ ئه‌بینم‬ ‫چ���ۆن س���اڵ دوای س���اڵ ژماره‌م���ان‬ ‫زیادکردوه‌ ته‌ریق ئه‌بمه‌وه‌ هه‌ست ئه‌که‌م‬ ‫قه‌وانێکی بی سود لێ ئه‌درێته‌وه‌‪ ،‬ته‌نها‬

‫ئ���ه‌و جیگایه‌ی ده‌وامی لێده‌کات موچه‌و‬ ‫ژیانێکی بێ کێس���ه‌ی هه‌یه‌! ئه‌وانه‌شی‬ ‫باجی بێزراوترکردنی وێنه‌که‌ ده‌ده‌ن ئه‌و‬ ‫گه‌نجان���ه‌ن له‌ناوخۆ ژیانێ���ک پر لە‌دڵه‌‬ ‫ڕاوک���ێ‌و بێزارییان هه‌ی���ه‌و که‌ کۆچیش‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌‌گه‌ر لە‌ڕی���گا نه‌مرن لە‌ژیانی‬ ‫که‌م���پ‌و ئاواره‌ی���ی‌و خراپ���ی مامه‌ڵه‌ی‬ ‫ئێس���تای واڵتان له‌گه‌ڵ په‌نابه‌ر ڕۆحیان‬ ‫ئه‌مرێت!‬ ‫که‌وات���ه‌ ت���ۆ چه‌ند هه‌وڵ���ی جه‌نگی‬ ‫ده‌رونی‌و ناشیرینترکردنی وینه‌که‌ ده‌ده‌ی‬ ‫هێنده‌ ئه‌بیت���ه‌ هاوبه‌ش���ی تاوانه‌کانی‬ ‫پارتی‌و یه‌کیتی که‌ وا له‌گه‌نجان ده‌که‌ن‬ ‫سه‌ری خۆیان هه‌ڵگرن‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ئه‌وه‌‬ ‫واقیع���ه‌ ئێم���ه‌ خاوه‌نی ئ���ه‌و دومه‌ڵه‌ی‬ ‫حکومڕانی���ن لە‌هه‌مان کات���دا خاوه‌نی‬ ‫مه‌ترسی ده‌ره‌کیشین!‬ ‫ئێس���تا کوردس���تان له‌ب���ه‌رده‌م‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یه‌کی جدیدایه‌‪ ،‬به‌ناوی دژایه‌تی‬ ‫کردن���ی بارزانی���ه‌و‌ه مه‌بە‌به‌به‌ش���یک‬ ‫له‌ئه‌جێندای شه‌ره‌که‌و شه‌ڕو ماڵوێرانیه‌که‌‬ ‫خێراتر بکه‌ی‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی هه‌یه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫بە‌کێشه‌ی نێوان ئه‌مریکاو ئێرانه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫زۆر زوتر پێشبینی کراو بوه‌!‬ ‫ئه‌مه‌وێ پێت���ان ڕابگه‌یه‌نم لە‌ئه‌گه‌ری‬ ‫هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕ ئه‌گه‌ری زۆره‌ هه‌ولێرو‬ ‫ده���ۆک وه‌ک ناوچ���ه‌ی نات���ۆ پارێزراو‬ ‫بێت‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌ کۆی مه‌ترس���یه‌که‌ ڕو‬ ‫مێژوم���ان ئه‌ژمارکردوه‌‪ ،‬جۆریکه‌ لە‌ژیان له‌س���لێمانی بکات وه‌ک تیره‌تۆرییه‌کی‬ ‫له‌ڕابردودا!‬ ‫سه‌ر به‌ئێران!‬ ‫باش‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌وڕاس���تی‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌موم���ان‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ئێس���تا‬ ‫پێویس���ته‌ مرۆڤ���ی ژیرو وش���یار کار‬ ‫‌کی‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫وێن‬ ‫‌کیتی‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫پارت���‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئه‌زانین ک‬ ‫له‌سه‌ر دو هێڵ بکات‪ ،‬لە‌هێڵی ده‌ره‌وه‌دا‬ ‫بپرسین‬ ‫با‬ ‫‌اڵم‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫دروستکردو‬ ‫ناشیرینیان‬ ‫هاواڕاو هاوده‌ست بین به‌رامبه‌ر مه‌ترسیه‌‬ ‫کێ سودمه‌ند ده‌بێت لە‌ناشیرینتر کردنی ده‌ره‌کی���ه‌کان‌و لە‌هێڵ���ی ناوه‌وه‌ش���دا‬ ‫ئه‌و وێنه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی وێنه‌که‌ ناشیرینتر به‌رده‌وام���ی بده‌ی���ن بە‌دژایه‌تیکردن���ی‬ ‫ده‌که‌ن یان په‌رله‌مانتارن یان لە‌حیزب‌و گه‌نده‌ڵی!‬

‫پێویسته‌ مرۆڤی ژیرو‬ ‫وشیار کار له‌سه‌ر دو‬ ‫هێڵ بکات‪ ،‬لە‌هێڵی‬ ‫ده‌ره‌وه‌دا هاواڕاو‬ ‫هاوده‌ست بین‬ ‫به‌رامبه‌ر مه‌ترسی ‌ه‬ ‫ده‌ره‌کیه‌کان‌و لە‌هێڵی‬ ‫ناوه‌وه‌شدا به‌رده‌وامی‬ ‫بده‌ین بە‌دژایه‌تیکردنی‬ ‫گه‌نده‌ڵی!‬

‫هه‌ژار خۆشناو‬ ‫دوای شكستی ڕیفراندۆم لە‌بڕیاردان‪،‬‬ ‫ش���ێوازی به‌ڕێوه‌ب���ردن‪ ،‬ئه‌نجامدان‌و‬ ‫دواهاته‌كانی‪ .‬پیاوانی ده‌وڵه‌ت جگ ‌ه‬ ‫لە‌ڕونكردن���ه‌وه‌‌و قس���ه‌كردن‪ ،‬هی���چ‬ ‫هه‌نگاوێكی ك���رداری‌و جێگره‌وه‌تان‬ ‫نه‌خستۆته‌ به‌رده‌م كۆمه‌اڵنی خه‌ڵكی‬ ‫كوردس���تان‌و جیهانی ده‌ره‌وه‌‪ ،‬كه‌وا‬ ‫هه‌س���تبكه‌ین جگ ‌ه له‌و س���ه‌ركرد‌ه‬ ‫شكس���تخواردوان ‌ه كۆمه‌ڵ ‌ه كه‌سانێك‬ ‫هه‌ن كه‌ پی���اوی ده‌وڵه‌تن‌و ده‌توانن‬ ‫بە‌یه‌كه‌وه‌ خراپ���ه‌كان چاكبكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫خه‌ڵ���ك دورخه‌ن���ه‌وه‌ ل���ە‌زه‌ره‌ری‬ ‫گه‌وره‌ت���ر‌و ماڵوێران���ی‪ .‬ئێوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫چاوه‌ڕوان���ی ئ���ه‌م ده‌س���ته‌ی ‌ه بكه‌ن‬ ‫ك���ه‌ جگ��� ‌ه لە‌بینین���ی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ته‌س���كی كه‌س���ی‌و خۆپه‌رس���تی‬ ‫تۆزقالێك بڕوایان بە‌دیموكراس���یه‌ت‌و‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تی ده‌س���ه‌اڵت نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك دی���ار‌ه هه‌ر خه‌ریكی ناوگۆڕینی‬ ‫گوڕپه‌كه‌یان ده‌ب���ن‌و هیچ ڕوئیایه‌كی‬ ‫ستراتیژیان نیه‌‌و كورد به‌ره‌و هه‌ڵدێر‬ ‫ده‌به‌ن‪ ،‬دوا بزماری���ش ك ‌ه لە‌تابوتی‬ ‫هه‌رێمیان دا‪ ،‬دواخستنی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌مان بوو ك ‌ه ده‌یانه‌وێ په‌رله‌مان‬ ‫خ���ۆی ڕایبگه‌ێنێت! بۆی��� ‌ه نابێ هیچ‬ ‫گله‌ی���ی لە‌دۆس���تانمان بكه‌ی���ن ك ‌ه‬ ‫پش���تگیریان نه‌كردی���ن بە‌تایبه‌ت���ی‬

‫والته‌یه‌كگرتوەكانی ئه‌مه‌ریكا ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر ش���تێكی نه‌خوازراو ڕوویدا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بە‌ڕونی ئاماژه‌كانی ده‌ركه‌وتون‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه پێویست ‌ه هه‌ر چی زوە ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌ر چۆپی‌و گاوان���ی قوماره‌ك ‌ه‬ ‫نه‌بون‌‪ ،‬ده‌س���ته‌ی قۆناغ���ی قه‌یران‬ ‫دروس���تبك ‌هن‌و وه‌ك ئه‌لته‌رنه‌تیڤیی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی داش قس ‌ه له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی‬ ‫كوردستان‪ ،‬به‌غدا‪ ،‬واڵتانی دراوسێ‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا‌و جیهان���ی ده‌ره‌و‌ه بكات‪.‬‬ ‫ڕونیبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ك���ورد خه‌ڵكی عاقڵ‌و‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی هه‌یه‌‌و شایه‌نی خه‌ڵكی‬ ‫تااڵنچی‌و بنه‌ماڵه‌یی نی���ه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫به‌ناوی ماف���ی ك���ورده‌وه‌ قوماریان‬ ‫بە‌كورد كردوه‌‪ ،‬ئه‌وان ‌ه لە‌پێش هه‌مو‬ ‫الیه‌ك‌ مافی هاواڵتیانی كوردستانیان‬ ‫خوارده‌‌و خێروبێری واڵتیان بە‌تااڵنی‌و‬ ‫فیرۆداوه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێ���زان ئێس���تا كات���ی بڕیاری‬ ‫بوێران���ه‌‌و مه‌ردانه‌ی���ه‌‪ ،‬خه‌ڵ���ك‬ ‫دوج���ار ڕزگارده‌ك���ه‌ن‪ ،‬جارێ���ك‬ ‫لە‌ده‌سبه‌س���ه‌رگرتن‌و چه‌وس���انه‌وه‌ی‬ ‫به‌ده‌س���ت بنه‌ماڵه‌یی‌و سیس���ته‌می‬ ‫كۆیل���ه‌‌و خودایه‌ت���ی‪ ،‬ك��� ‌ه یه‌كێك‬ ‫لە‌هۆكاره‌كان ترسی ئه‌م سیسته‌مه‌ش‬ ‫بوو وایكرد ئه‌مه‌ریكا‌و ڕۆژئاوا پێشتر‌و‬ ‫دوات���ر دژی ڕیفراندۆم بوه‌س���تنه‌وه‌‪.‬‬ ‫جارێكی تر لە‌عه‌ره‌بە‌ش���ۆڤینیه‌كان‪،‬‬ ‫پرسیه‌تی‌و قڕی‪.‬‬

‫ئه‌وانه‌ی به‌ناوی مافی‬ ‫كورده‌وه‌ قوماریان‬ ‫بە‌كورد كردوه‌‪ ،‬ئه‌وان ‌ه‬ ‫لە‌پێش هه‌مو الیه‌ ‌ك‬ ‫مافی هاواڵتیانی‬ ‫كوردستانیان خوارده‌‌و‬ ‫خێروبێری واڵتیان‬ ‫بە‌تااڵنی‌و فیرۆداوه‌‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫هه‌مو منداڵێك ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ساڵێكدا ‪ 8‬جار توشی‌ هه‌اڵمه‌ت ببێت‬

‫‪15‬‬

‫هه‌وك���ردن كۆئه‌ندامی‌ هه‌ناس��� ‌ه یه‌كێكه‌له‌نه‌خۆش���ییه‌ باوه‌كان‬ ‫كه‌توش���ی‌ هه‌ردوو به‌شی‌ هه‌ناس���ه‌دان ده‌بێت وه‌ك قورگو لوت‬ ‫وگوی‌ وله‌وزه‌تینه‌كان وبۆری‌ هه‌ناس���ه‌دان‌و س���یه‌كان‌و سه‌رجه‌م‬ ‫به‌ش���ه‌كانی‌ ئ���ه‌م كۆئه‌ندام���ه‌‪ .‬به‌اڵم زیاتر به‌ش���ی‌ خ���واره‌و‌ه‬ ‫مه‌ترسیدارتر‌ه وه‌ك له‌سه‌روه‌‪ .‬لە‌باوترین هه‌وكردنه‌كان هه‌اڵمه‌ت ‌ه‬ ‫واتا به‌ش ‌ی سه‌ره‌وه‌ ‌ی هه‌ناسه‌دان‌و له‌منداڵدا زۆره‌ به‌تایبه‌تی‌ خوار‬ ‫پێنج س���اڵ‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌ ڤایرۆس ‌ه‬ ‫هه‌ربۆیه‌ زۆربه‌ئاس���نانی‌ له‌یه‌كێكه‌وه‌ بۆیه‌كێكی‌ تر ده‌گوێزرێته‌و‌ه‬ ‫له‌رێگه‌ ‌ی كۆكه‌و پژمه‌و ده‌ست لێدان‌و به‌هۆ ‌ی ئه‌مانه‌وه‌یه‌ سااڵن ‌ه‬ ‫م���ن ‪ 5‬بۆ‪ 8‬جار توش���ی‌ هه‌اڵمه‌ت ده‌بێ���ت‌و له‌هه‌ندێك منداڵدا‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك بۆ دووهه‌فت ‌ه ده‌خایه‌نێت‪.‬‬ ‫نیشانه‌كانی‌ هه‌وكردنی‌ ڤایرۆسی‌‪:‬‬

‫ كۆكه‌ی‌ ناوبه‌ناو‪.‬‬‫ ئازاری‌ قورگ یان خورانی‌‌و به‌رزبونه‌وه‌ی‌ پله‌ ‌ی گه‌رمی‌ له‌ش‪.‬‬‫ ئاو ‌ی لوت‌و گیران ‌ی لوت‪.‬‬‫ هیالك بون‪.‬‬‫چاره‌سه‌ری‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬

‫ چاره‌س���ه‌ر‌ه ئه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه ئه‌وه‌ی‌ ده‌رمان بۆنیش���انه‌كان ‌ی‬‫به‌كارده‌هێننین واتا بۆنمونه‌ كاتێك تای‌ هه‌بوو ئه‌وه‌ چاره‌سه‌ر ‌ی‬ ‫تاك���ه‌ ‌ی بۆده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم نابێت به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ده‌رمانی‌ دژ‌ه‬ ‫به‌كتریا به‌كاربهێنرێت ك��� ‌ه له‌ناو خه‌ڵكی‌ زۆرباوه‌و زیانی‌ الوه‌ك ‌ی‬ ‫زۆره‌‪.‬‬

‫بۆ خانمان‪..‬‬ ‫لە‌کاتی سوڕی‬ ‫مانگانەدا ئەم‬ ‫خواردنانە مەخۆن‬

‫جۆری خ����ۆراک کاریگەری هەیە لەس����ەر‬ ‫هەبوونی ئازار لە‌کاتی س����ووڕی مانگانەی‬ ‫دەبێت خانمان‪.‬‬ ‫ئاگادار بن لەو کاتەدا ئەم جۆرە خۆراکانە‬ ‫نەخۆن‪.‬‬ ‫‪١‬ـ خواردنی چەوری‌و گۆشت دەبێتە هۆی‬ ‫زیادبوونی ئازار‌و بەگوێرەی توێژینەوەكان‬ ‫خواردنی گۆش����ت‌و چەوری لەكاتی سووڕ‬ ‫مانگانە وا دەكات هەس����ت بەئازار بكەن‌و‬ ‫ماسولكەكانتان گرژ بن‪ ،‬هاوكات گۆشت‌و‬

‫چ����ەوری دەبێتە ه����ۆی زۆربوونی رێژەی‬ ‫هەوكردن‪.‬‬ ‫‪2‬ـ خواردن����ی ئای����س كرێ����م‌و خواردنەوە‬ ‫س����اردەكان دەبێت����ە ه����ۆی بەهێزبوونی‬ ‫ئازاری س����ووڕی مانگانە‌و بەردەوامبوون‪،‬‬ ‫بۆی����ە پێویس����تە لە‌جیاتی ئای����س كرێم‌و‬ ‫خواردنەوە ساردەكان‪ ،‬خواردنەوەی گەرم‬ ‫بخۆنوه‌‬ ‫‪3‬ـ فینگەر‌و چپس یەکێک����ی دیکەیە لەو‬ ‫خۆراکان����ەی ک����ە نابێت لە‌کاتی س����وڕی‬

‫ش����وكۆالتەی گ����ەرم‌و ک����ۆال‌و خواردنەوە‬ ‫وزەبەخش����ەکان‪ ،‬چونک����ە دەبێت����ە هۆی‬ ‫تێكچوون����ی س����ووڕی مانگان����ە‪ ،‬هاوكات‬ ‫گرژی‌و ئازار لە‌ماس����ولكەكانی كۆئەندامی‬ ‫زاوزێ دروست دەكات‬

‫مانگان����ەدا بخورێ����ت‪ ،‬چونك����ە چپ����س‬ ‫دەوڵەمەن����دە بە س����ۆدیۆم‌و دەبێتە هۆی‬ ‫وشكبوونی جەس����تە‌و ئەمەش وا دەكات‬ ‫وش����كبوونەوە لە‌جەس����تە رووب����دات‌و‬ ‫كاریگ����ەری نەرێنی لەس����ەر دەروون جێ‬ ‫دەهێڵێت‪ ،‬بۆیە پێویس����تە لەجیاتی ئەوە‬ ‫‪٥‬ـ ئ����ەو خواردنان����ە مەخۆ ک����ە ڕێژەی‬ ‫گوێز‌و بادام بخۆن‪.‬‬ ‫ش����ەکری بەرزە چونکەشەكر دەبێتە هۆی‬ ‫‪4‬ـ خ����ۆت بەدووربگ����رە ل����ەو خوارنانەی تووشبوون بە گرژی ماسولكەكان لە‌كاتی‬ ‫کافاین����ی تێیدای����ە وەک ق����اوە‌و چ����ا‌و سووڕی مانگانەدا‪.‬‬

‫ئ���او خواردنه‌و‌ه رێگه‌یه‌ك ‌ی باش��� ‌ه‬ ‫بۆنه‌هێشتن ‌ی سه‌رئێشه‌‬

‫پالنی خێرا‬ ‫بۆ تەندروستی‬ ‫دڵت‬ ‫جۆر بخۆ‬

‫رۆژانە پێنج جۆر مێوەو سەوزەی‬ ‫جیاواز بخۆ‪ .‬بایەخدان بەم جۆرە میوانە‬ ‫تەندروستی دڵت بەهێزتر دەکات‬

‫نوسنت‬

‫نوسنت زۆر گرنگە بۆ تەندروستی‬ ‫مرۆڤ‪ .‬رۆژانە ‪ 8‬کاتژمێر نوسنت‬ ‫دڵ بەشێوەیەکی تەندروست‬ ‫کاردەکات‌‬

‫جموجوڵ‬ ‫سه‌رئێش���ه‌ كه ‌حاڵه‌تێكی‌ ته‌ندروستیه‌و‬ ‫هه‌موو كه‌س���ێك به‌بێ‌ جیاوازی‌ ته‌مه‌ن‌و‬ ‫ره‌گ���ه‌ز توش���ی‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬زۆر ج���ار‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ سه‌رئێشه‌ ئاس���انه‌و ته‌نها‬ ‫به‌چه‌ن���د رێگه‌یه‌كی‌ ئاس���ایی‌ له‌ماڵه‌وه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪.‬‬ ‫ زۆر خواردن���ه‌وه‌ی‌ ئ���او‪ ،‬هه‌ندێك جار‬‫خواردنه‌وه‌ی‌ ئاوی‌ گه‌رمیش به‌سوده‌‪.‬‬

‫ وه‌رگرتنی‌ پش���ویه‌كی‌ ته‌واو به‌تایبه‌تی‌‬‫نوستن‪.‬‬ ‫ وه‌رزشی یۆگا بكه‌‪.‬‬‫ سه‌هۆڵ بخه‌ره‌ سه‌ر سه‌رت‪.‬‬‫ چ���ای‌ دارچین���ی‌ یاخ���ود زه‌نجه‌فیل‬‫بخۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌توانی���ت س���ود لە‌خواردنی‌ س���ێوو‬‫پرته‌قاڵ‌و هه‌رمێ‌ وه‌رگریت‪.‬‬

‫رۆژانە بۆ ماوەی ‪ 10‬خولەک‬ ‫وەرزش کردن‌و رێکردن بەپێ‬ ‫ئاستی تەندروستی باش دەکات‬

‫سەرچاوە‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫"ئه‌گه‌ر بینا دروست نه‌كرێت قوتابخانه‌كان ده‌بنه‌وه‌ به‌سێ‌ ده‌وام"‬ ‫قوتابخانه‌یه‌ك له‌بینای‌ كرێدایه‌و به‌هۆ ‌ی نه‌بون ‌ی هۆڵه‌وه‌ له‌كۆاڵنه‌كه‌دا‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ باوكان‌و دایكان ده‌كه‌ن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ژینگەیەکی ئارام‬ ‫بۆ فێربوون‬ ‫سروە نوری ئەزیز‬ ‫واڵتی کۆریای باش���ور یەکێک���ە لەو واڵتانەی‬ ‫جیه���ان کە گرنگیەکی زۆر بە‌خوێندن‌و فێرکردن‬ ‫دەدات‪ .‬لە‌هەڵس���ەنگاندنە نێودەوڵەتیەکان���دا‪،‬‬ ‫هەمیشە ئەنجامی تاقیکردنەوەی قوتابیەکانیان‬ ‫لە‌ریزبەندی پێش���ەوەدا دەردەکەون‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫لە‌تێس���تی پیسا‪ ،‬کە تێس���تێکی نێودەوڵەتیە‪،‬‬ ‫هەمیشە لە‌ریزبەندی پێنج واڵتی پێشەوەدان‪.‬‬ ‫‪Programme for Internationl Student‬‬

‫‪ ،”Assessment، Pisa Test‬هەر بە‌س���ێ‬ ‫ساڵ جارێک لە‌نێوانی زۆرینەی قوتابیانی پانزدە‬ ‫س���ااڵنی واڵتانی جیهاندا دەکرێت‪ .‬تێستی پیسا‬ ‫لە‌وانەکانی ماتماتیک‪ ،‬زانس���تە سروشتیەکان‪،‬‬ ‫توان���ای تێگەیش���تن لە‌خوێندن���ەوە‌و توان���ای‬ ‫شیکار‌و چارەسەری کێشە دا دەکرێت‪ .‬لە‌ڕێگای‬ ‫دەرئەنجامی ئەم تێستەوە سیستەمی خوێندن‌و‬ ‫فێرکاری واڵتیش هەڵدەسەنگێنرێت"‪.‬‬ ‫“‪OECD،‬‬ ‫ئ���ەم تێس���تە لە‌الی���ەن‬

‫کۆبونەوەی دایکان‌و باوکان لەناو کۆاڵندا‬ ‫ك ‌ه ده‌یینن ل���ە‌‪ 2008‬ئه‌م قوتابخانه‌یه‌ كراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫ك���ه‌ س���ه‌ربه‌په‌روه‌رده‌ی‌ ڕۆژئ���اوان چه‌ندین جار‬ ‫هه‌وڵدراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ دیار نی ‌ه هه‌رچه‌نده‌ ئه‌ندام‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌وێنه‌كه‌دا دیار‌ه به‌رده‌م قوتابخانه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫په‌رله‌مانه‌كان‌و هه‌تا مامۆستا كه‌مالیش سه‌ردانیان‬ ‫بنه‌ڕه‌تیه‌و كۆبونه‌وه‌ی‌ دایكان‌و باوكانه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫كردوین ب���ه‌اڵم هیچ‪ ،‬له‌كاتێكدا ته‌نها كیلۆمه‌ترێك‬ ‫بەڕێوەبەرو مامۆستایانی‌ قوتابخانه‌كه‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫له‌پارێزگاوه‌ دوره‌ له‌خوار گه‌ڕه‌كی‌ ئاوباره‌ین"‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌یه‌ زیاتر له‌ده‌ساڵه‌ دامه‌زراوه‌و تا‬ ‫ئاهه‌نگ كه‌ زیاتر له‌ش���ه‌ش س���اڵه‌ یاریده‌ده‌ری‌‬ ‫ئێستا بینایی‌ تایبه‌تی‌ نیه‌و زیاتر له‌چوارسه‌د‬ ‫قوتابخانه‌كه‌یه‌به‌نیگه‌رانیه‌و‌ه باسی‌ ڕه‌وشی‌ خوێندنی‌‬ ‫خوێندكارله‌خانویه‌كدا ده‌خوێنن‪ ،‬یاریده‌ده‌ر ‌ی‬ ‫خوێندكاره‌كانیان ده‌كات وتی‌"قوتابیه‌كانمان زۆر‬ ‫قوتابخانه‌كه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "چه‌ندین جار‬ ‫بێنازن‪ ،‬وه‌رزش لە‌كۆاڵندا ئه‌كه‌ن زۆر گوناحن هیچ‬ ‫به‌ڵێنمان پێدراوه‌ به‌اڵم جێبه‌جێنه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫چێژێك له‌قوتابخانه‌ نابینن له‌ماڵه‌و‌ه له‌چواردیواردا‬ ‫ئاهه‌نگ ش���ێخ نوری‌‪ ،‬یاریده‌ده‌ری‌ قوتابخانه‌ ‌ی زیندان ‌ه نه‌باخێك‌و نه‌شوێنێك ‌ی یاریكردنی‌ گونجاو ‌ی‬ ‫خه‌لیفاوای‌ بنه‌ڕه‌ت ‌ی باس ‌ی هه‌مو ئه‌و گرفتانه‌ئه‌كات هه‌یه‌‪ ،‬نه‌وه‌ك منداڵێك ‌ی ئاس���ای ‌ی دێته‌ قوتابخانه‌‪،‬‬ ‫كه‌به‌ه���ۆ ‌ی نه‌بونی‌ بین���او‌ه ڕوبه‌ڕوی���ان بۆته‌و‌ه ناچار مامۆس���تا ده‌یان هێنێته‌ ئ���ه‌و كۆاڵنه‌ یار ‌ی‬ ‫"هه‌رچه‌ند‌ه له‌ڕوی‌ مامۆس���تاوه‌ كێش���ه‌مان نیه‌‪ ،‬بكه‌ن جا زس���تانمان خۆش��� ‌ه تا ئه‌ژنۆیان قوڕه‌و‬ ‫به‌اڵم كێش���ه‌ی‌ بینامان هه‌یه‌ كه‌ ئه‌وه‌ گه‌وره‌ترین ناچار پێ�ڵ�اوی‌ زیاده‌یان پێیه‌ بۆ ن���او قوتابخان ‌ه‬ ‫گرفت���ه‌‪ ،‬نه‌گۆڕه‌پانێكم���ان هه‌یه‌و نه‌ش���وێنێك ‌ی جگه‌له‌وه‌ی‌ منداڵه‌كان له‌نێ���وان ڕه‌حله‌كان یار ‌ی‬ ‫حه‌وان���ه‌وه‌‪ ،‬له‌خان���وی‌ مااڵندای���ن ك��� ‌ه نزیكه‌ ‌ی ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ هۆڵێكیان نه‌بو ت���ا كۆبونه‌وه‌كه‌ ‌ی‬ ‫س���ێ‌ س���ه‌دو حه‌فتاو پێنج مه‌تر ده‌بێت‪ ،‬چۆن‬ ‫چوارس���ه‌د خوێندكار له‌ش���وێنێك ‌ی وادا جێگه‌ ‌ی تا ئه‌نج���ام بده‌ن ناچار له‌ب���ه‌رده‌م قوتابخانه‌كه‌و‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه په‌روه‌رد‌ه دو خانوی‌ به‌كرێ له‌ناو گه‌ڕه‌كه‌كه‌دا س���تافی‌ ئی���داری‌ قوتابخانه‌كه‌‬ ‫بۆگرتوین به‌یه‌ك ملێون‌و س���ێ‌ سه‌د هه‌زار دینار داوا لە‌ك���ه‌س‌و كاری‌ خوێن���دكاره‌كان ده‌كات كه‌‬ ‫كه‌خانویه‌كیان بۆ به‌ش���ی‌ ئیداره‌یه‌و ئه‌ویتریشیان به‌هانایان���ه‌وه‌ بچن "ك���ه‌س‌و كاری‌ منداڵه‌كانیش‬ ‫بۆقوتابیانه‌‪ ،‬وه‌خه‌ڵك ‌ی ناوچه‌كه‌ش كابینه‌یه‌كیان هه‌موی‌ باری‌ داراییان باش نی ‌ه باوك ‌ی وا هه‌ی ‌ه پێنج‬ ‫بۆكڕیوین‪ ،‬به‌اڵم له‌زس���تاندا زه‌وییه‌كه‌ ‌ی دڵۆپه‌ ‌ی هه‌زار له‌گیرفانیدا نیه‌ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ی‌ بڕیاریاندا پار‌ه‬ ‫ده‌ك���ردو نه‌مان ئه‌وێرا ق���اچ دابنێین نه‌با قاچمان كۆبكه‌نه‌و‌ه له‌قاتی‌ سه‌ره‌و‌ه دو ژور دروست بكه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم باش بو خاوه‌ن ‌ی خانوه‌ك���ه‌ خۆی‌ بڕیاریدا‬ ‫بكه‌وێته‌ ناوی‌"‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ خه‌لیفاوا له‌قۆناغ ‌ی یه‌ك بۆ شه‌ش ‌ی دروست ‌ی بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ش چاره‌سه‌ر نیه‌"‬ ‫ئاهه‌نگ وه‌ك ده‌سته‌ی‌ كارگێڕی‌ قوتابخانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی���ه‌و له‌دوانزده‌ پۆل پێكهات���و‌ه "پۆله‌كان‬ ‫هه‌ناس���ه‌ی‌ تیا نامێنێت به‌مه‌رجێك ساحیبه‌ش��� ‌ی ده‌ڵێت "له‌گه‌ڵ بون ‌ی ئه‌و گرفتانه‌ مامۆستاكانمان‬ ‫تیادان���راوه‌‪ ،‬ژورێكی‌ بچكۆله‌ له‌بیس���تو پێنج تا دڵسۆزن‌و له‌هه‌مو ڕویه‌كه‌وه‌ هاوكاری‌ خوێندكارانن‌و‬ ‫سی‌ خوێندكاری‌ تێدایه‌و مامۆستا ناتوانێت بچێت ‌ه له‌م قه‌یرانه‌شدا هه‌ر خه‌ریك ‌ی كڕینی‌ دیارین له‌سه‌ر‬ ‫به‌ینی‌ ته‌خته‌كان تا ڕێ���گای‌ چون ‌ه ناو قوتابیان ‌ی گیرفانی‌ خۆیان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ته‌نه���ا نمون���ه‌ی‌ قوتابخانه‌یه‌ك���ه‌ له‌و‬ ‫هه‌بێت‌و سه‌یری‌ ده‌فته‌ریان بكات‌و سه‌رپه‌رشتیان‬ ‫قوتابخانانه‌ی‌ ك���ه‌ بینا ‌ی تایبه‌ت��� ‌ی خۆیان نیه‌‌و‬ ‫بكات"‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئ���ه‌و یاری���ده‌ده‌ره‌ ڕێكاره‌كان ‌ی بۆ بەڕێوەبەری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ڕۆژئ���اواش كه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ بینای‌ قوتابخانه‌كه‌یان تا به‌ش��� ‌ی هه‌فته‌یه‌ك���ه‌ له‌پۆس���ته‌كه‌یدا ده‌س���ت به‌كاربوه‌‪،‬‬ ‫بیناس���از ‌ی ته‌واوكردوه‌"وتی���ان ب���ڕۆ خۆم���ان به‌كر محه‌مه‌د له‌وباره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت "له‌ساڵ ‌ی ‪2013‬‬ ‫كاره‌كه‌ت���ان بۆ ته‌واو ده‌كه‌ین ئیتر ئه‌وه‌ كاره‌كه‌ی ‌ه پڕۆژه‌كانی‌ دروس���تكردنی‌ بین���ا بۆقوتابخانه‌كان‬

‫قوتابیه‌كانمان زۆر‬ ‫بێنازن‪ ،‬وه‌رزش لە‌كۆاڵندا‬ ‫ئه‌كه‌ن زۆر گوناحن هیچ‬ ‫چێژێك له‌قوتابخانه‌‬ ‫نابینن له‌ماڵه‌وه‌‌‪ ،‬ناچار‬ ‫مامۆستا ده‌یانهێنێته‌‬ ‫ئه‌و كۆاڵنه‌ یاری‌ بكه‌ن‬ ‫جا زستانمان خۆشه‌ تا‬ ‫ئه‌ژنۆیان قوڕه‌و ناچار‬ ‫پێاڵوی‌ زیاده‌یان پێیه‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ داراییه‌و‌ه‬ ‫وه‌س���تاوه‌‪ ،‬هاوكات س���ااڵنه‌ ژم���اره‌ی‌ قوتابی‌‌و‬ ‫خوێندكار زۆر زیاتر ئه‌بێ���ت له‌به‌رئه‌و‌ه جێگه‌یان‬ ‫ناڕه‌حه‌ت‌و ته‌نگه‌‪ ،‬تا ئێس���تا هه‌ندێك بینا له‌‪%85‬‬ ‫ته‌واوبوه‌وله‌‪%15‬م���اوه‌ به‌ڵێن���ده‌ر ناچێته‌ژێر بار ‌ی‬ ‫ته‌واوكردنی‌‪ ،‬چونكه‌حكومه‌ت پاره‌ی‌ نایه‌تێ‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌موئه‌و پڕۆژانه‌ وه‌ستاون ته‌نها به‌ده‌ستخۆشیه‌و‌ه‬ ‫وه‌ك هه‌ڵمه‌ت ‌ی نیشتمانی‌ خه‌ڵكانێك یان كۆمپانیاو‬ ‫ڕێكخراوكان بینا دروس���ت ئه‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هیچیان‬ ‫بۆشاییاكانی‌ ئێمه‌ پڕناكه‌نه‌وه‌ بۆیه‌ كه‌م وكوڕییه‌ك ‌ی‬ ‫زۆرم���ان هه‌یه‌و به‌تایبه‌ت ل���ه‌و گه‌ڕه‌كه‌ نوێیانه‌ ‌ی‬ ‫دوای‌ ڕاپه‌ڕین دروست بون‪ ،‬هه‌مو قوتابخانه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ئه‌و شوێنانه‌ هێنده‌ی‌ دوتاسێ‌ قوتابخانه‌ی‌ ئاسای ‌ی‬ ‫خوێندكار ‌ی تیایه‌ له‌هه‌م���و حاڵه‌تێكدا كاریگه‌ر ‌ی‬

‫كردۆته‌ س���ه‌ر كوالێتی‌ خوێندن‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ده‌ڵێم‬ ‫ئه‌گه‌ر بینا دروس���ت نه‌كرێت ڕه‌نگه‌ ڕێژه‌ی‌ س��� ‌ێ‬ ‫ده‌وام���ی‌ س���ه‌ر هه‌ڵبدات���ه‌و‌ه كه‌ ئ���ه‌وه‌ش یه‌ك‬ ‫نایه‌ته‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م سه‌رده‌مه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ نه‌بون ‌ی‬ ‫بینا وای‌ لێكردوین له‌هه‌ندێك ش���وێن بیكه‌ینه‌و‌ه‬ ‫به‌سێ‌ ده‌وام"‬ ‫به‌ڕێوەبه‌ر ‌ی په‌روه‌رده‌ی‌ ڕۆژئاوا باسی‌ ئه‌وه‌ش ‌ی‬ ‫كرد "هیوادارین هه‌ڵمه‌تێك بكرێت بۆ ته‌واوكردنی‬ ‫ئه‌و بینایانه‌ی‌ ك ‌ه ده‌س���تیان پێكردوه‌‪ ،‬كه‌ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫كێش���ه‌كانمان چاره‌س���ه‌ر بكات‪ ،‬بین���ای‌ نوێیش‬ ‫دروس���ت بكرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ بەڕێوەبەرایه‌تیه‌كان ‌ی‬ ‫تریش هه‌مان كێشه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌په‌روه‌رده‌ ‌ی‬ ‫ڕۆژئ���اواوو ڕۆژه���ه‌اڵت به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌ی به‌رچاوه‌‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه نزیكه‌ی‌ س��� ‌ی بینایه‌كمان پێویست ‌ه تا كه‌م‌و‬ ‫كوڕیه‌كانی‌ ناو ش���ارمان ته‌واو بكات‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ندێ���ك بینام���ان هه‌ی ‌ه هیچ به‌كه‌ڵ���ك نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌ت ئه‌بێت بیر له‌وه‌ بكاته‌وه‌ كاتێك گه‌ڕه‌كێك‬ ‫دروس���ت ده‌كات یان كۆمپانیایه‌ك كه‌ پڕۆژه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫نیش���ته‌جێبون ده‌كاته‌و‌ه به‌پێی‌ دانیش���توانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بین���ای‌ قوتابخانه‌ بكات���ه‌وه‌ ده‌توان���م بڵێم كه‌م‬ ‫پڕۆژه‌مان هه‌یه‌ ئه‌س���ڵه‌ن ده‌توانم بڵێم یه‌كسان ‌ه‬ ‫به‌سفر كه‌ قوتابخانه‌ ‌ی تیا بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌كر محه‌م���ه‌د له‌باره‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ قوتابخانه‌ ‌ی‬ ‫خه‌لیف���ان‌و هاوش���ێوه‌كان ‌ی بە‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫"ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ ‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ شه‌س���تی‌ سلێمانین‬ ‫ش���وێنێكیان نی���ه‌ بین���ای‌ تیادروس���ت بكرێت‌و‬ ‫خه‌ڵكیش داوا ئه‌كه‌ن بۆیه‌ ناچاربوین هه‌تا تێچون ‌ی‬ ‫بیناشمان خستۆته‌ سه‌ر كه‌س‌و كاریان ك ‌ه ئه‌وه‌ش‬ ‫جارێكی‌ تر غه‌درێك ‌ی تره‌ له‌وان به‌اڵم نه‌حكومه‌ت‬ ‫به‌ده‌مان���ه‌وه‌ دێت‌و نه‌خۆش���مان توانای‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆی ‌ه بیرمان له‌وه‌كردۆته‌وه‌ ك ‌ه خانویه‌كیان‬ ‫بۆدابی���ن بكه‌ین كه‌ئ���ه‌وه‌ش چاره‌س���ه‌رێكی‌ زۆر‬ ‫نازانستی‌‌و ناپه‌روه‌رده‌ییه‌"‪.‬‬ ‫بەڕێوەب���ەری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ڕۆژئ���اوا له‌باره‌ ‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و گرفته‌وه‌ وتی‌"هه‌تا قه‌یرانی‌ دارای ‌ی‬ ‫هه‌بێت حكومه‌ت ناتوانێت ئه‌و پێداویستیانه‌ دابین‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌س���ه‌اڵتمانه‌ ته‌نها به‌رچاو‬ ‫ڕونی ‌ه له‌ڕێگه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌وه‌ بیده‌ن به‌حكومه‌ت ك ‌ه‬ ‫بڵێن ئه‌وه‌نده‌ بینامان له‌م ساڵدا كه‌مه‌"‪.‬‬

‫خوێندكارانی‌ زانكۆ داواده‌كه‌ن ساڵی‌ خوێندنی ڕابردویان به‌نه‌كه‌تو بۆ هه‌ژمار بكرێت‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫ئه‌و خوێندكارانه‌ی‌ كه‌ له‌ساڵی‌ خوێندنی‌ ‪-2016‬‬ ‫‪ 2017‬لە‌زانكۆده‌رنه‌چون وابڕیاره‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ خۆپیشاندان‬ ‫بكه‌ن‌و داوای‌ ده‌نمره‌ی‌ بڕیار‌و زیادكردنی‌ عبور‬ ‫بۆ دوساڵه‌كان بكه‌ن‌و هه‌روه‌ها ساڵی‌ خوێندنیان‬ ‫به‌نه‌كه‌وتو بۆ هه‌ژماربكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندكارانه‌ پێش����تر واژویان كۆكردۆته‌وه‌و‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ به‌رفراوانی����ش له‌ڕێگ����ه‌ی‌ ت����ۆڕی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فیس����بوكه‌وه‌ ئ����اگاداری‌ هاوڕێكانیان‬ ‫كردۆت����ه‌وه‌ كه‌ هه‌مو پێكه‌وه‌ ئاماده‌بن بۆ گه‌یاندنی‌‬ ‫داواكانیان به‌ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش����تمانی‌‪ ،‬مغدید ئیبراهیم له‌ب����اره‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌و ش����وێنه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یان����د "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌زیر له‌س����ه‌ر میالكی‌ یه‌كێتیه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ زانكۆش‬ ‫هه‌ر یه‌كێتی‌ دایناوه‌و پرسه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ش تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫بە‌سیاس����ی‌ ك����راوه‌‪ ،‬وه‌زی����ر وت����ی‌ كۆتا س����اڵی‌‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تیه‌كه‌مه‌‪ ،‬نامه‌وێت ئه‌و بڕیارانه‌ی‌ پێشو‬ ‫بمێنێ����ت دوای‌ من‪ ،‬بۆیه‌ ئومێدمان به‌وه‌زیر نه‌ماوه‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت له‌سه‌رۆكایه‌تی‌ زانكۆكانه‌وه‌ بڕیاربدرێت‬ ‫كه‌ وه‌زیر هه‌مو ده‌سه‌اڵتێكی‌ پێداون به‌اڵم به‌فه‌رمی‌‬

‫بڕیارده‌رناكه‌ن كه‌ ئه‌و ده‌ نمره‌یه‌ بدرێت"‪.‬‬ ‫مغدی����د نزیك����ه‌ی‌ شه‌س����ه‌د واژوی‌ پش����تگیر ‌ی‬ ‫كۆكردۆته‌وه‌ "ئه‌وه‌ش كاتێك بو كه‌ هێش����تا زۆرێك‬ ‫لە‌به‌ش����ه‌كان ئه‌نجامیان وه‌رنه‌گرتبوی����ه‌وه‌و نه‌یان‬ ‫ده‌زانی‌ كه‌ ده‌رچون ی����ان نا بۆیه‌ زیاتر لە‌پێنج بۆ‬ ‫ش����ه‌ش هه‌زار خوێندكار ده‌بی����ن‌و نوێنه‌ری‌ هه‌مو‬ ‫زانكۆكانمان له‌گه‌ڵدایه‌ لە‌زاخۆ تا گه‌رمیان"‪.‬‬ ‫ئه‌و خوێندكارانه‌ جه‌خت له‌داواكانیان ده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وانیش زیادكردنی‌ عبور بۆ دوس����ااڵنه‌‌و چوار‬ ‫كۆرس����ی‌ وه‌رزی‌‌و هه‌روه‌ها ده‌ نم����ره‌ی‌ بڕیار وه‌ك‬ ‫سااڵنی‌ پێش����و هه‌روه‌ها س����اڵی‌ خوێندنی‌ ڕابردو‬ ‫بە‌نه‌كه‌وتو هه‌ژماربكرێن‌و هه‌روه‌ها هه‌ندێك داواكاری‌‬ ‫تایبه‌ت بە‌زانك����ۆ ئه‌هلیه‌كانیان هه‌ی����ه‌ له‌وانه‌ داوا‬ ‫ئه‌ك����ه‌ن كه‌ خوێندكارێك لە‌پێن����ج وانه‌دا ده‌كه‌وێت‬ ‫ئه‌وا ساڵێكی‌ تر له‌گه‌ڵ قۆناغه‌ تازه‌كه‌دا بیكاته‌وه‌‬ ‫پاره‌ی‌ ته‌نها ساڵی‌ نوێیان لێوه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و خوێندكارانه‌ لە‌باڵوكراوه‌كه‌یان����دا ئه‌وه‌یان‬ ‫خس����تۆته‌ڕو كه‌س����اڵی‌ ڕاب����ردو له‌ڕوی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫ئابورییه‌وه‌ كوردستان دۆخێكی‌ ناهه‌مواری‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ خوێندكارێك����ی‌ زۆر ماوه‌ته‌وه‌ كه‌ ته‌نها له‌به‌ر‬ ‫یه‌ك وانه‌ یان ده‌ نمره‌ ده‌میێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫جێگ����ر حه‌س����ه‌ن ك����ه‌ نوێن����ه‌ری‌ خوێن����دكاره‌‬ ‫ده‌رنه‌چوه‌كان����ه‌ لە‌زانكۆی‌ جیهان وت����ی‌ "له‌ چوار‬

‫ه����ه‌زارو پێنج س����ه‌د خوێندكار‪ ،‬ه����ه‌زاری‌ كه‌وتوه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ س����ێ‌ كۆرس����ی‌ هه‌یه‌ واته‌ یه‌ك وانه‌و نیو‬ ‫ت����ا ئێس����تاش ئیم����زای‌ چوارس����ه‌د خوێندكارمان‬ ‫كۆكردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫جێگر حه‌س����ه‌ن به‌نیگه‌رانیه‌وه‌ وتی‌ "بۆ دوساڵی‌‬ ‫پێشو ئه‌و بڕیاره‌ هه‌بو له‌كاتێكدا قه‌یران بو بارودۆخ‬ ‫خراپ بو ئێس����تا خراپتریشه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و دوساڵه‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ هات‌و ئێس����تا بۆ نه‌یه‌ت كه‌ ئه‌مساڵ لە‌هه‌مو‬ ‫ساڵه‌كانی‌ تر زیاتر خوێندكار ماوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هێم����ن فه‌ریق وه‌ك به‌رپرس����ی‌ لقی‌ س����لێمانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ خوێندكارانی‌ كوردستان له‌باره‌ی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫ئه‌و خوێندكاران����ه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫لقی‌ زانكۆو په‌یمانگاكانی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌ خوێندكارانه‌وه‌‬ ‫به‌فه‌رمی‌ یاداشتمان داوه‌ بە‌وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵ‬ ‫كه‌ داوایان كردوه‌ ده‌نم����ره‌ بدرێت بە‌خوێندكاران‌و‬ ‫هه‌روه‌ها خوێندكاران لە‌سه‌دهه‌زاری‌ به‌شه‌ ناوخۆی‌‬ ‫ببه‌خش����رێن‪ ،‬به‌خۆش����حاڵییه‌وه‌ ئه‌مه‌ی����ان هه‌ر زو‬ ‫جێبه‌جێك����را‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و بابه‌ت����ه‌ش له‌گفتوگۆدایه‌و‬ ‫به‌رده‌وامی����ن له‌گه‌ڵ به‌ڕێز وه‌زی����ری‌ خوێندنی‌ بااڵ‪،‬‬ ‫گه‌شبینینم وای‌ بۆ ئه‌چم كه‌ لە‌ئاینده‌دا ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫بۆ خوێندكاران ده‌ربچێت لە‌ئه‌نجامیشدا ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫كردومانه‌و هه‌ر كه‌سێكی‌ تریش ده‌یكات هه‌وڵێكه‌‌و‬ ‫ئه‌كرێت ڕه‌زامه‌ندیشی‌ له‌سه‌ر وه‌رنه‌گیرێت"‪.‬‬

‫بۆ دو ساڵی‌ پێشو ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ هه‌بو له‌كاتێكدا‬ ‫قه‌یران بو بارودۆخ خراپ‬ ‫بو ئێستا خراپتریشه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌و دوساڵه‌ ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫هات‌و ئێستا بۆ نه‌یه‌ت‬ ‫كه‌ ئه‌مساڵ لە‌هه‌مو‬ ‫ساڵه‌كانی‌ تر زیاتر‬ ‫خوێندكار ماوه‌ته‌وه‬

‫‪Organization for European Economic‬‬ ‫‪ ”Cooperation‬ئەنجامدەدرێت‪ .‬ئامانج لەم‬

‫تێستە هەڵسەنگاندنی پلەی زانستی قوتابیانی‬ ‫تەمەن پانزدەس���اڵە‪ ،‬واتە قوتابیانی پۆلی نۆی‬ ‫بنەرەتی‪.‬‬ ‫لە سیس���تەمی خوێندنی کۆریای باش���ووردا‬ ‫دابینکردن���ی ژینگەیەکی فێربوونی ئارام‌و هێمن‬ ‫بۆ خوێندن‌و فێرک���ردن یەکێکە لەو هۆکارانەی‬ ‫کە لە‌ئەنجامی تاقیکردنەوەکاندا رەنگدەداتەوە‪.‬‬ ‫بەرزی ئاس���تی خوێن���دن لە‌کۆریای باش���وور‬ ‫نەوەیەکی بەتوانا‌و هوشیاری بە‌دوارۆژی خۆیان‬ ‫پێگەیاندوە‪ .‬ئەمرۆ کۆریای باش���وور لە‌روانگەی‬ ‫ئابووریەوە یانزدەهەمین واڵتی زلهێزە‪.‬‬ ‫کۆریای باش���وور بە‌هۆکاری دراوسێتی لەگەڵ‬ ‫کۆریای باکوور‪ ،‬کە خاوەن���ی چەکی ئەتۆمیە‪،‬‬ ‫مەترس���ی‌و نائارامی لەالی دانیشتوانی کۆریای‬ ‫باشوور دروس���تکردوە‪ .‬دیارە ئەم مەترسیەش‬ ‫نائارامی لە‌نێو کۆمەڵدا دروستدەکات‪ .‬هەر بۆیە‬ ‫ئەرکی گرنگی گەورەس���ااڵنی نێو سس���یتەمی‬ ‫پەروەردەو فێرکردنە‪ ،‬بە‌تایبەتی مامۆس���تا‪ ،‬کە‬ ‫ژینگەیەکی ئارام‌و هێمن لە‌پۆلدا دروست بکات‪.‬‬ ‫لەم بوارەدا کۆریای باشوور سەرکەوتوون‪.‬‬ ‫گرنگ���ە کە قوتابخانە ئاوێن���ەی کۆمەڵ بێت‌و‬ ‫بە‌تێروانینیکی گش���تبینیەوە ئ���ەو رووداوانەی‪،‬‬ ‫بە‌تایبەتی‪ ،‬کە راستەوخۆ پەیوەندی بە‌کۆمەڵگەو‬ ‫ژیانی قوتابیانەوە هەیە تیش���کیان بخاتەسەر‌و‬ ‫لە‌ژینگەیەک���ی هێم���ن‌و ئارام���دا‪ ،‬ب���وار بدرێت‬ ‫بە‌قوتابیان وتووێژی لەسەر بکەن‪.‬‬ ‫نزیک���ەی مانگێک زیاترە من���ااڵن‌و قوتابیانی‬ ‫کوردس���تان لە‌کەش���ێکی تایبەتی‌و نائاسایی‌و‬ ‫تارادەیەک نائارامیدا دەژین‪ .‬سەرەتا هەرەشەی‬ ‫بەغ���داد‌و ئەنقەرە‌و ت���اران بە‌ه���ۆکاری ئەوەی‬ ‫گەل���ی کوردس���تان مافێکی س���ەرەتایی خۆی‬ ‫بەکارهێناوە‌و سەربەستانە لە‌گشتپرسیدا دەنگی‬ ‫بۆ دروستبوونی دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان‬ ‫دا‪ .‬ئەم هەرەش���ەیەش تا ئێستاش بەردەوامە‪.‬‬ ‫دواتریش ماڵئاوایی س���ەرکردەی گەورەی کورد‪،‬‬ ‫مام جەالل‌و خەم‌و نیگەران���ی دایکان‌و باوکان‌و‬ ‫کۆمەڵگەی کوردستان‪.‬‬ ‫ئ���ەم رووداوە گەوران���ە چەندین پرس���یار‬ ‫الی من���ااڵن‌و قوتابی���ان دروس���تدەکەن‪.‬‬ ‫قوتابیان پێوستیان بە‌ش���وێنێکە کە بە‌ئازادی‬ ‫بۆچوونەکانیان دەرببرن‌و پرسیارەکانیان بکەن‪.‬‬ ‫قوتابخانە ئەو شوێنە گرنگەیە کە ئەو دەرفەتە‬ ‫برەخس���ێنێت‪ .‬زۆر گرنگە کە مامۆس���تا رۆڵی‬ ‫گوێبیستێکی چاالک‌و ئامادەبوو بگێڕێت‌و ژیرانە‬ ‫ئەم رووداوانە ببەستێتەوە بە‌مێژووی کوردەوە‌و‬ ‫لە‌ئەم���رۆوە بۆ مێ���ژووی دوێن���ێ بگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫هاوکات گرنگە کە مامۆستا بێالیەنە‪ ،‬گوێبیستی‬ ‫بیروبۆچوونی قوتابیان ببێت‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی بە‌هوش���یارییەوە بتوانرێت بەرەو‬ ‫دوارۆژ هەنگاو بنێین‪ ،‬دەبێت ئەمرۆ خوێندنەوەی‬ ‫ژیران���ە ب���ۆ دوێن���ێ بکەی���ن‪ .‬لە‌هەمانکات���دا‬ ‫شیکردنەوەی پرس���ەکان‌و کاردانەوە‌و هۆکار‌و‬ ‫گرێدان���ی بە‌مێژووی ک���وردەوە تێگەیش���تن‌و‬ ‫گش���تبینی قوتابی���ان زیاتر دەکات‌و هەس���تی‬ ‫نیشتمانپەروەرێتی الیان بەهێزدەبێت‪ .‬ئەمەش‬ ‫دەبێتە ئەوەی کە قوتابیان هەس���ت بە‌ئارامی‌و‬ ‫دڵنیایی بکەن‪.‬‬ ‫ئەو رووداوانەی کە لە‌دەرەوەی ژووری پۆلدا‬ ‫روودەدەن‪ ،‬گرنگە مامۆستا لە‌گونجە شاراوەکاندا‬ ‫بیانهێنێت���ە دەرەوە‌و بیانخات���ە بەر تیش���کی‬ ‫باس‌و گفتوگۆ‪ .‬بواربرەخس���ێنێت تا قوتابیان‬ ‫بیروبۆچوونی خۆیان لەسەر رووداوەکان بخەنە‬ ‫روو‪ .‬وتووێژی قوتابیان بە‌ئازادی‌و گوێبیس���تی‬ ‫بیرکردنەوە‌و بۆچوونی جیاواز لە‌هزری خۆیان‪،‬‬ ‫تۆوی رێزگرت���ن لە‌بیروه���زری بەرانبەر لەالی‬ ‫قوتابیان دەچێنێت‪ .‬ئەم تۆووەش گەر بە‌جوانی‬ ‫پەروەردەبکرێ���ت دەبێت���ە نەمامێک���ی گەش‌و‬ ‫دارێک���ی بەبەره���ەم لە‌کۆمەڵگەیەک���ی ئازاد‌و‬ ‫دیموکراسیدا‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫جه‌اللی‌‌و مه‌الییه‌ نوێیه‌كان‬

‫‪17‬‬

‫گفتوگۆ له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ستراتیژ ‌ی شۆڕش ‌ی نوێ‌‌و ئه‌یلولیش بوو‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬

‫له‌ كۆنفرانسی‌ یه‌كه‌وه‌ تێگه‌یشتم‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ناو كۆمه‌ڵه‌و یه‌كێتیشدا‪،‬‬ ‫به‌ناوی‌ ملمالنێی‌ فیكری‌‌و سیاسیه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ‌‪ ،‬زیاتر ملمالنێیه‌ بۆ‬ ‫تێكشكاندنی‌ ئه‌وانی‌ دیكه‌‪ ..‬له‌ناو‬ ‫جواڵنه‌وه‌كه‌ی‌ ئێمه‌دا هیچ كه‌سێ‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی‌ تاوانیش لێپرسینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا نه‌كراوه‌‪ .‬هه‌ڤاڵ كوێستانی‌‬ ‫له‌بیره‌وه‌رییه‌كانیدا به‌م جۆره‌ گوزارشت‬ ‫له‌شۆڕشی‌ نوێ‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫كتێب����ی‌ ئ����ه‌و رۆژانه‌ی‌ نیش����تیمان هی‌‬ ‫هه‌موان ب����وو‪ ،‬بیره‌وه‌رییه‌كانی‌ ش����اعیرو‬ ‫نوس����ه‌رو میدیاكار هه‌ڤاڵ كوێستانیه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كتێبە‌(‪ )400‬الپه‌ڕه‌یه‌‪ ،‬تیایدا نوسه‌ر باس‬ ‫له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ په‌یوه‌ندیكردنی‌ بە‌كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫ره‌نجده‌ران‌و شۆڕش����ی‌ نوێ‌ ده‌كات تا ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ی‌ به‌ه����ۆی‌ ملمالن����ێ ناوخۆییه‌كان‌و‬ ‫س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ ئ����ااڵی‌ شۆڕش����ه‌وه‌ بڕیاری‌‬ ‫دوركه‌وتنه‌وه‌ ده‌دات‪.‬‬ ‫له‌مزگه‌وته‌وه‌ بۆ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫كوێس����تانی‌ هه‌ر له‌منداڵی����ه‌وه‌ به‌هۆی‌‬ ‫ژینگه‌ی‌ خێزانه‌كه‌یه‌وه‌ ده‌بێته‌ كه‌س����ێكی‌‬ ‫دین����دار‪ ،‬به‌جۆرێك وه‌كو خ����ۆی‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫له‌م����اوه‌ی‌ ده‌ س����اڵی‌ نوێژكردنمدا له‌پۆلی‌‬ ‫سێی‌ سه‌ره‌تایی‌ هه‌تا یه‌كه‌م ساڵی‌ زانكۆ‪،‬‬ ‫بیرم نای����ه‌ نوێژێكی‌ هه‌ینی����م له‌مزگه‌وتدا‬ ‫نه‌كردبێ‌‪ ..‬س����ه‌رم چوبێ‌‪ ،‬نوێژی‌ هه‌ینیم‬ ‫نه‌چ����وه‌‪ .‬له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و ده‌ س����اڵه‌دا گوێم‬ ‫له‌سه‌روی‌ پێنجسه‌د وتاری‌ مه‌الی‌ جیاجیا‬ ‫بوه‌‪ ..‬نازانم بۆ ئه‌و مه‌الیانه‌ی‌ ئێمه‌ له‌وه‌ته‌ی‌‬ ‫هه‌ن دین بۆ ملكه‌چپێكردنی‌ ئێمه‌و رانه‌سان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر خه‌لیف����ه‌دا به‌كاردێنن‪ ،‬كه‌چی‌‬ ‫مه‌الكانی‌ تورك‌و عه‌ره‌ب‌و عه‌جه‌م له‌پێناوی‌‬ ‫بااڵده‌س����تبونی‌ نه‌ته‌وه‌كانی‌ خۆیاندا‪ ،‬هه‌ر‬ ‫خه‌ریكی‌ له‌هه‌ساندانی‌ شمشێری‌ ئاینن‪.‬‬ ‫كوێستانی‌ ئه‌و كاته‌ی‌ خوێندكاری‌ زانكۆ‬ ‫ده‌بێت تێكه‌اڵو بە‌رێكخس����تنه‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌دیاریكراوی‌ له‌س����اڵی‌ (‪)1978‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ وه‌س����فیه‌ به‌نی‌ وه‌یس‌و حه‌مدییه‌‬ ‫ره‌س����وڵه‌وه‌ س����ه‌رم بە‌ماڵی‌ رێكخس����تنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌دا ده‌كات‪ .‬له‌باره‌ی‌ په‌یوه‌ندیكردنی‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵه‌ ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ منی‌ په‌لكێشی‌ ناو‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ كرد‪ ،‬ناوو ناوبانگی‌ سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫نه‌ب����وو‪ ،‬بیروب����اوه‌ڕو رێب����ازو به‌رنام����ه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ی‌‌و چینایه‌تیه‌كه‌ی‌ كۆمه‌ڵه‌ بوو‪..‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ش كه‌ بوم بە‌كۆمه‌ڵه‌‪ ،‬جگه‌له‌ ناوی‌‬ ‫ئ����ارام‌و كۆمیته‌ی‌ هه‌رێم����ه‌كان‪ ،‬ناوی‌ هیچ‬ ‫كام له‌سه‌ركرده‌كانی‌ كۆمه‌ڵه‌م نه‌بیستبو‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت یه‌ك پێش����مه‌رگه‌و به‌رپرس����ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ش����م نه‌بینیبو‪ ...‬ئێمه‌ كۆمه‌ڵه‌مان‬ ‫وه‌ك تاكه‌ كاڵوڕۆژنه‌ی‌ رۆش����نایی‌ ده‌بینی‌‬ ‫بۆیه‌ بوین بە‌كۆمه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫نه‌وشیروان كۆمه‌ڵه‌و ماركسی‌ نه‌بو‬ ‫له‌گه‌ڵ ناوهێنانی‌ كۆمه‌ڵه‌دا یه‌كسه‌ر ناو ‌ی‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌هێنرێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو‬ ‫كوێس����تانی‌ ده‌ڵێ����ت‪ :‬له‌هاوینی‌ (‪)1977‬‬ ‫نه‌وش����یروان گه‌ڕایه‌وه‌ كوردستان‪ ،‬له‌كاتی‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یدا هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ بە‌كۆمه‌ڵه‌وه‌‬ ‫نه‌ب����وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئ����اگای‌ له‌دامه‌زراندنی‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ .‬به‌اڵم ن����ه‌ له‌دامه‌زراندنی‌ كۆمه‌ڵه‌دا‬ ‫به‌ش����داربوه‌و نه‌ دواتری����ش ئه‌ندامی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌س����ه‌ر داوای‌ مام ج����ه‌الل دێته‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌ب����اره‌ی‌ رۆڵی‌ نه‌وش����یروان له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵ����ه‌دا‪ ،‬كوێس����تانی‌ ده‌ڵێ����ت‪ :‬م����ام‬ ‫جه‌الل كه‌ نه‌یتوانی‌ راس����ته‌وخۆ ده‌س����ت‬ ‫به‌س����ه‌ر كۆمه‌ڵ����ه‌دا بگرێ‌‪ ،‬نه‌وش����یروانی‌‬ ‫به‌چون����ه‌ ن����او كۆمه‌ڵ����ه‌ قایلك����رد‪ ..‬له‌و‬ ‫رۆژه‌وه‌ رۆڵ‌و ده‌س����ه‌اڵته‌كان له‌نێ����وان‬ ‫خۆیاندا به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ وا به‌ش ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫ده‌رفه‌تی‌ ده‌ركه‌وتنی‌ كاراكته‌ری‌ نوێی‌ تێدا‬ ‫ئاس����ان نابێت‪ ...‬به‌اڵم نه‌وش����یروان ده‌بو‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ ئه‌و رۆڵه‌ وه‌رنه‌گرێ‌ یان هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ بڕوانه‌بونی‌ خۆی‌ بە‌ماركسیزم‬ ‫رابگه‌یه‌نێ‌‪ .‬چونك����ه‌ ناكرێ‌ تۆ رابه‌رایه‌تی‌‬ ‫رێبازێك‌و ئایدۆلۆژیایه‌ك بكه‌یت‌و خۆت هه‌ر‬ ‫له‌بچنینه‌دا بڕوات پێنه‌بێ‌‪.‬‬ ‫یانه‌ی‌ یه‌كێتی‌‌و تیپی‌ كۆمه‌ڵه‌‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان له‌سه‌ره‌تا ‌ی‬ ‫دامه‌زراندنیه‌وه‌ له‌سێ‌ باڵ پێكدێت‪ ،‬به‌هۆی‌‬ ‫سه‌رسامبونی‌ س����ه‌ركرده‌كانی‌ بە‌مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫فه‌له‌س����تین‌و ئه‌زمونی‌ فه‌له‌س����تینیه‌كان‪،‬‬ ‫یه‌كێت����ی‌ ش����ێوه‌یه‌كی‌ نیمچه‌به‌ره‌ی����ی‌‬ ‫وه‌رده‌گرێ����ت‌و ده‌یه‌وێ����ت ئه‌زمونی‌ نیمچه‌‬ ‫به‌ره‌ی����ی‌ (رێكخ����راوی‌ رزگاریخ����وازی‌‬ ‫فه‌له‌س����تینی‌) كۆپ����ی‌ بكات‪.‬كوێس����تانی‌‬ ‫واده‌ڵێت‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌باڵه‌كانی‌ یه‌كێتی‌ به‌ناوی‌ خه‌تی‌‬

‫گش����تی‌ ده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم كوێستانی‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫خه‌تی‌ گش����تی‌ به‌و كه‌سانه‌ ده‌وترا كه‌ هه‌ر‬ ‫یه‌كێت����ی‌ بون‪ ،‬نه‌ كۆمه‌ڵه‌و نه‌ بزوتنه‌وه‌ش‬ ‫بون‪ ،‬ده‌نا له‌ڕاس����تیدا رێكخس����تنێك نه‌بو‬ ‫به‌ناوی‌ خه‌تی‌ گش����تیه‌وه‌‪ .‬خه‌تی‌ گش����تی‌‬ ‫رێكخ����راو نه‌ب����ون‪ ،‬ب����ه‌اڵم له‌مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ له‌ده‌زگا س����ه‌ركردایه‌تیه‌كاندا‬ ‫حیس����ابی‌ باڵێكیان بۆ ده‌كراو به‌قه‌د هه‌ر‬ ‫یه‌كێك له‌كۆمه‌ڵه‌و بزوتنه‌وه‌‪ ،‬نوێنه‌رایه‌تیان‬ ‫له‌سه‌ركردایه‌تی‌‌و مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ هه‌بوو‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ كۆمه‌ڵ����ه‌وه‌ ده‌ڵێ����ت‪ :‬ك����ه‌‬ ‫هاتم����ه‌ ده‌ره‌وه‌ له‌س����ه‌ره‌تادا‪ ،‬ئه‌ندامانی‌‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵ����ه‌م وه‌ك ئه‌ندامانی‌‬ ‫تیپێكی‌ مۆس����یقا ده‌هاته‌به‌رچ����او‪ ..‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌و تێڕوانینه‌م ت����ا كۆبونه‌وه‌ فراوانه‌كه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ بڕیكرد‪ ..‬له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ به‌دواوه‌‬ ‫ورده‌ ورده‌ تاڵ����ه‌ ره‌ش‌و س����پیه‌كانی‌‬ ‫ناكۆكیه‌كانی‌ نێوان سه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵه‌م‬ ‫بۆ لێك جیابونه‌وه‌‪ ...‬به‌ره‌ی‌ نه‌وش����یروان‬ ‫مس����ته‌فاو به‌ره‌ی‌ كۆمیت����ه‌ی‌ هه‌رێمه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ خۆیان بە‌میراتگری‌ خه‌تی‌ شه‌هید‬ ‫ئارام ده‌زانی‌‪ ..‬ناكۆكیه‌كان زیاتر له‌شێوه‌ی‌‬ ‫ناكۆكی‌ شه‌خسی‌‌و ناكۆكی‌ له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫ده‌رده‌كه‌وتن تا ناكۆكی‌ له‌س����ه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫فیكری‌‌و دیدی‌ سیاسی‌ جیاواز‪.‬‬ ‫ناوبراو یه‌كێت����ی‌ بە‌یانه‌یه‌ك ده‌چوێنێـ‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ به‌دواوه‌‪ ،‬یه‌كێتیم‬ ‫وه‌ك یانه‌یه‌ك����ی‌ گه‌وره‌ی‌ تیپ����ی‌ فوتبۆڵ‬ ‫ده‌هاته‌به‌رچاو‪ ..‬كۆمه‌ڵه‌و خه‌تی‌ گش����تی‌‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ش وه‌ك س����ێ‌ تیمی‌ س����ه‌ر به‌و‬ ‫یانه‌ی����ه‌و م����ام جه‌اللی����ش وه‌ك خاوه‌نی‌‬ ‫یانه‌كه‌‪.‬‬ ‫بۆچی‌ كۆمه‌ڵه‌ دامه‌زرا؟‬ ‫كوێس����تانی‌ رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ت����ا یه‌كه‌م‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ فراوانی‌ كۆمه‌ڵه‌‪ ،‬سه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ وه‌كو روداوێكی‌ لۆژیكی‌‌و پێویستی‌‬ ‫بابه‌تیانه‌ی‌ ئه‌و قۆناغه‌ی‌ خه‌باتی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫ئایدۆل����ۆژی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌ میلله‌ته‌ك����ه‌ی‌‬ ‫زانیوه‌‪ ،‬نه‌ك وه‌ك به‌دیلی‌ هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‬ ‫باڵ����ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ پارت����ی‌‌و وه‌ك‬ ‫په‌رچه‌كرداری����ش به‌رامبه‌ر بە‌زاڵبونی‌ باڵی‌‬ ‫مه‌ال مسته‌فا له‌ناو بزوینه‌وه‌ی‌ كوردیدا‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ هۆكاره‌كان����ی‌ دامه‌زراندن����ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ ده‌ڵێت‪ :‬خه‌بات����ه‌ چینایه‌تیه‌كه‌ی‌‬ ‫دامه‌زرێنه‌ران����ی‌ كۆمه‌ڵ����ه‌‪ ،‬خه‌باتی‌ چینی‌‬ ‫كرێكار به‌رامبه‌ر چینی‌ سه‌رمایه‌دار نه‌بوو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو دژ بە‌ده‌س����ه‌اڵتی‌ ماڵی‌ بارزانی‌ بو‪..‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ش كه‌ ئێمه‌ له‌ش����اخ بوین هێشتا‬ ‫زۆرێك له‌ئه‌ندامان‌و كادیران‌و سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ له‌سه‌ر هه‌مان قه‌ناعه‌ت بون‪.‬‬ ‫جه‌اللی‌‌و مه‌الییه‌ نوێیه‌كان‬ ‫كوێس����تانی‌ له‌ب����ار‌هی‌ هۆكاره‌كان���� ‌ی‬ ‫س����ه‌رهه‌ڵدانی‌ ش����ه‌ڕ له‌نێ����وان قی����اده‌‬ ‫موه‌قه‌ته‌و یه‌كێت����ی‌ ده‌ڵێت‪ :‬په‌رچه‌كردارو‬ ‫گیانی‌ تۆڵه‌س����ه‌ندنه‌وه‌و گرێ����ی‌ ده‌رونی‌‪،‬‬ ‫رۆڵ����ی‌ س����ه‌ره‌كییان ده‌بینی‌ ت����ا هۆكاری‌‬ ‫ت����ر‪ .‬جه‌اللی����ه‌ت گرێیه‌ك����ی‌ ده‌رونی‌ الی‌‬ ‫مام جه‌الل‌و ئاش����به‌تاڵیش الی‌ ماڵی‌ مه‌ال‬ ‫مسته‌فا دروستكردبو‪ .‬هه‌رالیه‌و كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و گرێكوێره‌یه‌ی‌ له‌تێكش����كاندنی‌ ئه‌وی‬ ‫دیكه‌دا ده‌بینی‌‪ .‬ئاشبه‌تاڵ بۆ مه‌ال مسته‌فا‬ ‫گالن‌و ب����ۆ م����ام جه‌اللیش هه‌س����تانه‌وه‌و‬ ‫راس����تكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵ����ه‌ی‌ كوش����نده‌ی‌‬ ‫جه‌اللیه‌ت بو‪ .‬پاشان ده‌ڵێت‪ :‬مام جه‌الل‌و‬ ‫ماڵی‌ بارزانی‌‪ ،‬هه‌مان ملمالنێی‌ سه‌رده‌می‌‬ ‫جه‌الل����ی‌‌و مه‌الیی‌ بۆ ناو شۆڕش����ی‌ نوێ‌‌و‬ ‫شۆڕش����ی‌ گ����واڵن ده‌گوازن����ه‌وه‌‪ ..‬هه‌وڵی‌‬ ‫س����ڕینه‌وه‌ی‌ یه‌كدی‌ الی‌ ه����ه‌ردوال ده‌بێته‌‬ ‫ئامانجێك����ی‌ ب����ااڵ‪ ،‬بااڵت����ر له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫نیشتیمان‌و بااڵتر له‌به‌ژنی‌ ئه‌و هه‌مو توانا‬ ‫گیانی‌‌و مادییانه‌ی‌ ت����ا ئه‌وكاته‌و دواتریش‬ ‫به‌هه‌ده‌رمان دان‪.‬‬ ‫ئامانجی‌ شۆڕش گفتوگۆ بوو‬ ‫كاتێك نوس����ه‌ر باس له‌شۆڕشی‌ ئه‌یلول‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬شۆڕشی‌ ئه‌یلول ئینتیمای‌‬ ‫عه‌ش����یره‌ت‌و ئینتیم����ای‌ نیش����تیمانی‌ وا‬ ‫تێك����ه‌اڵوی‌ یه‌كدی‌ ك����رد‪ ،‬جیاكردنه‌وه‌یان‬ ‫ئاس����ان نه‌بو‪ .‬یاخیبون����ی‌ چه‌كداری‌ ئاغاو‬ ‫س����ه‌رۆك عه‌ش����یره‌ته‌كان له‌دژی‌ یاسای‌‬ ‫چاره‌س����ه‌ری‌ كش����توكاڵ‪ ،‬كرایه‌ شۆڕش‌و‬ ‫خه‌بات����ی‌ نیش����تیمانی‌‪ .‬هێش����تا هه‌ن ئه‌و‬ ‫شۆڕشه‌ی‌ ئێمه‌ش هه‌ر بە‌درێژه‌كێشانی‌ ئه‌و‬ ‫حاڵه‌ت ‌هی‌ پێشو ده‌زانن‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ ئامانج����ی‌ س����ه‌ره‌كی‌‬ ‫شۆڕش����ه‌كه‌ش ده‌ڵێ����ت‪ :‬هه‌ڵگیرس����انی‌‬ ‫شۆڕش����ی‌ ئه‌یلول بۆ دروستكردنی‌ گوشارو‬ ‫ناچاركردن����ی‌ حكومه‌ت ب����وو بە‌گفتوگۆ‪.‬‬ ‫شۆڕش بۆ گوشار خس����تنه‌ سه‌ر ده‌وڵه‌ت‬ ‫هه‌ڵگیرسا نه‌ك بۆ ئامانجی‌ تر‪ .‬الی‌ ئاغاو‬ ‫ده‌ره‌به‌گه‌كان بۆ هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی‌ یاسای‌‬

‫هه‌وڵ ‌ی سڕینه‌و‌ه ‌ی‬ ‫یه‌كد ‌ی ال ‌ی هه‌ردوال‬ ‫ده‌بێت ‌ه ئامانجێك ‌ی بااڵ‬ ‫بااڵتر له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫نیشتیمان‌و بااڵتر‬ ‫له‌به‌ژنی‌ ئه‌و هه‌مو‬ ‫توانا گیانی‌‌و مادییانه‌ ‌ی‬ ‫تا ئه‌وكاته‌و دواتریش‬ ‫به‌هه‌ده‌رمان دان‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كشتوكاڵ‪ ،‬الی‌ مه‌ال مسته‌فاش‬ ‫بۆ به‌دیهێنان����ی‌ به‌ش����ێك له‌داخوازێكان ‌ی‬ ‫ئه‌وكات����ه‌ی‌ جواڵنه‌وه‌ك����ه‌ ب����وو‪ .‬گفتوگۆ‬ ‫به‌ته‌نی����ا هه‌ر س����تراتیژی‌ شۆڕش����ی‌ نوێ‌‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵكو هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ ستراتیژی‌‬ ‫شۆڕشی‌ ئه‌یلولیش بوو‪.‬‬ ‫قڕناقاو پشت ئاشان‬ ‫یه‌كێك له‌روداوه‌ دیاره‌كانی‌ هه‌شتاكان‪،‬‬ ‫په‌الماردانی‌ شیوعییه‌كانه‌‪ ،‬كوێستانی‌ به‌م‬ ‫جۆره‌ ئه‌و روداوه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‪ :‬سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ گه‌یشته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌الماری‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ جود له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫قڕناقاو پش����ت ئاش����ان نه‌درێ‌‪ ،‬ئه‌وا جود‬ ‫به‌خێرای����ی‌ ئه‌ڵق���� ‌هی‌ گه‌م����ارۆی‌ خۆی‌ بۆ‬ ‫سه‌ر س����ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ ته‌واو ته‌سك‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ .‬بۆ له‌باربردنی‌ ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی‌‬ ‫جود‪ ،‬یه‌كێتی‌ له‌كۆتایی‌ نیسانی‌ (‪)1983‬دا‬ ‫هێزه‌كانی‌ خۆی‌ به‌سه‌ركردایه‌تی‌ نه‌وشیروان‬ ‫به‌ره‌و قڕناقاو پش����ت ئاشان جواڵند‪ .‬مام‬ ‫ج����ه‌الل له‌به‌ڕێكردنی‌ یه‌ك ل����ه‌و هێزانه‌دا‪،‬‬ ‫له‌گون����دێ‌ ش����ێنێی‌ وتارێكی‌ حه‌ماس����ه‌ت‬ ‫خوڵقێ����ن‌و ئاگرینیدا‪ ..‬م����ام داوا له‌هێزی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ ده‌كات ره‌حمیان پێنه‌كه‌ن‪..‬‬ ‫ده‌س����تیان لێنه‌پارێزن‌و په‌رێزیان پاك بێ‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم موالزم عومه‌ر كه‌ ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ بو به‌شداری‌ ئه‌و شه‌ڕه‌ی‌ نه‌كردو‬ ‫ده‌یگوت "من نامه‌وێت له‌مێژودا بە‌شیوعی‌‬ ‫كوژ ناوببرێم"‪.‬‬ ‫سه‌ركرده‌ به‌تامی‌ كادر‬ ‫س����ه‌باره‌ت بە‌ناكۆكیی����ه‌ ناوخۆییه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ����ه‌و رۆڵی‌ مام جه‌الل‌و نه‌وش����یروان‬ ‫مس����ته‌فا تیایان����دا‪ ،‬كوێس����تانی‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫نه‌وش����یروان ئه‌وه‌نده‌ خۆش����ی‌ له‌چاره‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكانی‌ سه‌ر به‌گروپی‌ زیندان نه‌ده‌هات‌و‬ ‫بە‌خه‌ڵك����ی‌ ئه‌وه‌ن����ده‌ به‌توان����او لێهاتوی‌‬ ‫نه‌ده‌زانی����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ب����ۆ به‌گژاچونه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌یاره‌كان����ی‌ خ����ۆی‌ له‌ناو س����ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌دا خس����تنیه‌ ژێر باڵ����ی‌ خۆیه‌وه‌و‬ ‫هه‌تا پێویستیش����ی‌ پێیان بو له‌شه‌ڕه‌كانی‌‬ ‫خۆی����دا دژی‌ نه‌یاره‌كان����ی‌ به‌كاریهێنان‪...‬‬ ‫م����ام جه‌اللیش ئه‌گه‌رچ����ی‌ زۆریش كه‌یفی‌‬ ‫بە‌ژماره‌ی����ه‌ك له‌وان����ه‌ی‌ گروپ����ی‌ زیندان‬ ‫نه‌ده‌هات‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌ر بۆ الس����ه‌نگكردنی‌‬ ‫ته‌رازوی‌ هێز به‌الی‌ نه‌وشیرواندا دڵنه‌وایی‌‬ ‫ده‌ك����ردن‌و له‌پێدانی‌ پۆستیش����دا چاویی‌‬ ‫لێیان بو‪.‬‬ ‫له‌كۆتای����ی‌ زس����تانی‌ (‪)1980‬دا ب����ۆ‬ ‫پڕكردن����ه‌وه‌ی‌ پۆس����ته‌كانی‌ بزوتن����ه‌وه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك ده‌كرێت‪ ،‬له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا‬ ‫داواكاری‌ م����ام جه‌الل ب����ۆ دانانی‌ جه‌مال‬ ‫ئاغ����او عه‌لی‌ حه‌وێ����ز بە‌ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس����ی‌ له‌الیه‌ن سه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵه‌وه‌‬ ‫ره‌تده‌كرێت����ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رانب����ه‌ردا مام جه‌الل‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ به‌ی����ان ده‌رك����ردن‌و وازهێنان‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم بە‌هه‌وڵی‌ زۆری‌ نه‌وش����یروان‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌ كۆمه‌ڵ����ه‌ بە‌داواك����ه‌ رازی‬ ‫ده‌ب����ن‪ .‬كوێس����تانی‌ ده‌ڵێ����ت‪ :‬له‌وكاته‌وه‌‬ ‫كه‌س����ایه‌تی‌ مام جه‌الل‌و نه‌وشیروانم وه‌ك‬ ‫ته‌واوكه‌ری‌ كه‌سایه‌تی‌ یه‌كتری‌ ده‌بینی‌ تا‬ ‫دوو كه‌س����ایه‌تی‌ جیاواز‪ ..‬جیاواز له‌شێوه‌و‬ ‫له‌رۆڵبینیندا‪ ،‬ب����ه‌اڵم ته‌واوكه‌ری‌ یه‌كتری‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆك‌و له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ شۆڕشدا‪.‬‬ ‫كوێس����تانی‌ له‌درێ����ژه‌ی‌ باس����كردنی‌‬ ‫لێكه‌وته‌كانی‌ ئه‌وكۆبونه‌وه‌یه‌دا ده‌ڵێت‪ :‬له‌و‬

‫له‌كۆنفرانسی‌ یه‌كه‌و‌ه‬ ‫تێگه‌یشتم‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵه‌و یه‌كێتیشدا‬ ‫به‌ناو ‌ی ملمالنێ ‌ی‬ ‫فیكری‌‌و سیاسیه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌چێ‌‪،‬‬ ‫زیاتر ملمالنێی ‌ه بۆ‬ ‫تێكشكاندن ‌ی ئه‌وانی‌‬ ‫دیكه‌‪ ..‬بۆ زیاتر‬ ‫خۆقایمكردن‌و ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫زیاتر گرتنه‌ده‌سته‌‌و‬ ‫كه‌متر په‌یوه‌ند ‌ی‬ ‫بە‌جیاوازی‌ فیكریه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪ ..‬هه‌ر له‌و‬ ‫كۆنفرانسه‌دا تێگه‌یشتم‬ ‫ناكۆكی ‌ه شه‌خسیه‌كان‬ ‫زیاتر له‌ناكۆكی ‌ه‬ ‫فیكرییه‌كان‬

‫ئه‌و حاڵه‌ته‌ دوای‌ شه‌ڕه‌كانی‌ قڕناقاو پشت‬ ‫ئاشان‌و شه‌ڕی‌ بێتواته‌‪ ،‬سێهه‌م حاڵه‌ت بو‬ ‫ك����ه‌ ره‌فتاری‌ نامرۆڤان����ه‌و راوڕوت‌و تااڵنی‌‬ ‫تێدا به‌ڕێوه‌بچێ‌‪ .‬نوس����ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬له‌هه‌ر‬ ‫س����ێ‌ حاڵه‌ته‌ك����ه‌دا هیچ ك����ه‌س له‌وانه‌ی‌‬ ‫به‌ن����اڕه‌وا خه‌ڵكیان كوش����تبو یان تااڵن‌و‬ ‫راوڕوتی����ان كردب����و‪ ،‬نه‌ لێپرس����ینه‌وه‌یان‬ ‫له‌گه‌ڵ����دا ك����راو نه‌س����زاش دران‪ ...‬له‌ناو‬ ‫جواڵنه‌وه‌كه‌ی‌ ئێمه‌دا هیچ كه‌سێ‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی‌ تاوانیش لێپرسینه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫مام جه‌الل‪ :‬به‌ئومێدو توڕه‌‬ ‫له‌م كتێبه‌دا نوس����ه‌ر باسی‌ ئه‌و كه‌سانه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ به‌رخوردی‌ له‌گه‌ڵ كردون‪ ،‬یه‌ك‬ ‫له‌وان����ه‌ مام جه‌الل����ه‌و له‌باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫مام جه‌الل هه‌موو ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌ دارایی‌‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌و په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ ده‌ره‌وه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی‌ بڕیاردانی‌ له‌ده‌ستی‌ خۆیدا‬ ‫كۆكردۆته‌وه‌‪ ...‬بە‌سروش����ت له‌مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫پاره‌دا زۆر گیرنه‌بوو‪ ...‬وه‌ك خۆی‌ ده‌یوت‬ ‫ه����ه‌ر جارێ����ك توش����ی‌ هه‌ڵچ����ون ده‌بێت‬ ‫توش����ی‌ سه‌ریه‌ش����ه‌یه‌كی‌ قورس ده‌بێت‪،‬‬ ‫سه‌عاتێك زیاتری‌ ده‌وێ‌ هه‌تا به‌ری‌ ده‌دا‪.‬‬ ‫مام ب����ه‌و توڕه‌بون����ه‌وه‌ی‌ س����ه‌رباری‌ ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ ده‌رونیه‌ی‌ بۆ خۆی‌ دروس����تده‌كات‪،‬‬ ‫جاریش هه‌یه‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ ئازای‌ بە‌ته‌سلیم‬ ‫بون����ه‌وه‌ داوه‌‪ ...‬یه‌ك له‌كێش����ه‌ی‌ دیداره‌‬ ‫رۆژنامه‌وانیه‌كان����ی‌ م����ام ج����ه‌الل ئه‌وه‌یه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ جاره‌كان بە‌دڵ����ی‌ رۆژنامه‌وانه‌كان‬ ‫وه‌اڵم ده‌دات����ه‌وه‌‪ ...‬قه‌ت بێئومێد نه‌ده‌بو‪.‬‬ ‫له‌بێئومێدتری����ن دۆخیش����یدا دیب����ات هه‌ر‬ ‫بە‌ئومێده‌وه‌ قس����ه‌ی‌ ده‌كرد‪ .‬ئه‌و ئومێدی‌‬ ‫له‌بێئومێدیشدا دروستده‌كرد‪.‬‬

‫كۆبونه‌وه‌یه‌ به‌دواوه‌ جۆرێك له‌س����ه‌ركرده‌‬ ‫په‌یداب����ون كه‌ له‌ڕوی‌ تواناوه‌ جیاوازییه‌ك ‌ی‬ ‫ئه‌وتۆیان له‌گه‌ڵ كادرێكی‌ ئاس����اییدا نه‌بو‪،‬‬ ‫جۆرێك له‌س����ه‌ركرده‌ دروستبون كه‌ هه‌مو‬ ‫توانای‌ خۆیان له‌رازیكردنی‌ سه‌روی‌ خۆیاندا‬ ‫كورت ده‌كرده‌وه‌و رێگا خۆش����كه‌ریش بون‬ ‫بۆ كۆبونه‌وه‌ی‌ زۆرترین ده‌سه‌اڵت له‌ده‌ستی‌‬ ‫یه‌ك دوو كه‌س����دا‪ ..‬جۆرێك له‌س����ه‌ركرده‌‬ ‫له‌س����ێبه‌ری‌ رابه‌ران����ی‌ یه‌كێتی����دا هاتنه‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌و سێبه‌ره‌ ده‌رچویان دیار‬ ‫نه‌ده‌مان‪ ..‬سێبه‌ری‌ رابه‌رانی‌ كوردیش وه‌ك‬ ‫س����ێبه‌ری‌ دار به‌ڕویه‌كی‌ گه‌وره‌و به‌ته‌مه‌ن‬ ‫وایه‌‪ ،‬له‌ته‌ڕاش‌و كۆلكه‌دار به‌والوه‌‪ ،‬شتێكی‌‬ ‫دیكه‌یان له‌ژێردا سه‌وز نابێ‌‪.‬‬

‫كاكه‌حه‌مه‌و سه‌نگه‌ر گۆڕین‬ ‫له‌باره‌ی‌ محه‌مه‌دی‌ حاجی‌ مه‌حموده‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت‪ :‬كادیران���ی‌ كۆمه‌ڵه‌ له‌س���نوری‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ یه‌ك���دا‪ ،‬چه‌ندین ج���ار ره‌خنه‌و‬ ‫ناڕه‌زایی‌ خۆیان له‌سه‌ر بوغرایی‌‌و ره‌فتارو‬ ‫كرده‌وه‌كانی‌ كاكه‌حه‌مه‌ خستبوه‌ به‌رچاوی‌‬ ‫مام جه‌الل‌و ناوه‌ن���دی‌ كۆمه‌ڵه‌و مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاس���ی‌‪ .‬كادره‌كان كاكه‌حه‌مه‌ی���ان‬ ‫بە‌الده‌ر له‌پره‌نسیپه‌كانی‌ پێشمه‌رگایه‌تی‌‪،‬‬ ‫ش���ڕه‌خۆری‌‪ ،‬راوڕوت‪ ،‬پ���ار‌ه له‌خه‌ڵ���ك‬ ‫س���ه‌ندن‌و په‌یوه‌ندی‌ گومان���اوی‌ تۆمه‌تبار‬ ‫ده‌ك���رد‪ .‬ئه‌ویش كادیره‌كان��� ‌ی به‌توندڕه‌و‬ ‫گێره‌ش���ێوێن‌و رێگر له‌به‌رده‌م كاره‌كانیدا‬ ‫وه‌سف ده‌كرد‪ .‬مام جه‌الل‌و كاك نه‌وشیروان‬ ‫ب���ه‌دوای‌ چاره‌س���ه‌رێكی‌ مامناوه‌ندی���دا‬ ‫ده‌گه‌ڕان‪ ،‬چونكه‌ مێنتاڵه‌تی‌‌و بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كاكه‌حه‌مه‌یان ده‌ناسی‌‌و ده‌یانزانی‌ به‌و پێگه‌‬ ‫عه‌شایه‌ریه‌ی‌ له‌ناوچه‌كه‌دا هه‌یه‌تی‌‪ ،‬له‌هه‌ر‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌و س���زایه‌ك به‌رامبه‌ری‌ ئه‌نجام‬ ‫بدرێت یاخی‌ ده‌بێت‪ ،‬س���ه‌نگه‌ر گۆڕین بۆ‬ ‫ئه‌و له‌ئاو خواردنه‌وه‌ ئاسانتر ده‌بێ‌‪.‬‬

‫شۆڕشێك به‌بێ‌ سزادان‬ ‫كوێس����تانی‌ باس له‌س����ێ‌ روداو ده‌كات‬ ‫كه‌ تیایدا پێشمه‌رگه‌ تااڵن‌و بڕۆی‌ كردوه‌و‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ به‌ناه����ه‌ق كوش����توه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ تێكچون����ی‌ دانوس����تانی‌ نێ����وان‬ ‫یه‌كێت����ی‌‌و به‌عس‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ په‌الماری‌‬ ‫گونده‌ته‌عریبكراوه‌كان����ی‌ داو ژماره‌یه‌كیان‬ ‫س����وتێنران‪ .‬ژماره‌یه‌ك����ی‌ زۆر ژن‌و منداڵ‬ ‫كوژران‌و كه‌لوپه‌لێكی‌ زۆریش به‌تااڵن برا‪.‬‬

‫عومه‌ر شێخموس بۆچی‌ وازی‌ هێنا؟‬ ‫نوس���ه‌ر كاتێك دێته‌ سه‌ر باسی‌ عومه‌ر‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌‌و یه‌كێك‬ ‫له‌دامه‌زرێنه‌ران���ی‌ یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ده‌ڵێ���ت‪:‬‬ ‫كاك عوم���ه‌ر هه‌تا بڵێ���ی‌ پیاوێكی‌ ئارام‌و‬ ‫له‌سه‌رخۆ بو‪ .‬عه‌سرێك مام جه‌الل له‌سه‌ر‬ ‫كارێك له‌پێش���مه‌رگه‌یه‌كی‌ الی‌ خۆی‌ زۆر‬ ‫توڕه‌ ده‌بێ‌‪ ..‬قس���ه‌ی‌ زۆر توندو ناشرینی‌‬ ‫پێده‌ڵ���ێ‌‌و له‌دوایش���دا چه‌ك���ی‌ ده‌كات‪..‬‬

‫د‪.‬عوم���ه‌ر زۆر هه‌وڵ له‌گ���ه‌ڵ مام جه‌الل‬ ‫ده‌دات له‌و كاره‌ی‌ په‌شیمانی بكاته‌وه‌‪ ،‬مام‬ ‫زیاتر هه‌ڵده‌چێ‌‌و به‌گژ عومه‌ریشدا ده‌چێ‌‪.‬‬ ‫دكت���ۆر كه‌ پێش���تر حاڵه‌ت��� ‌ی وای‌ له‌مام‬ ‫نه‌دیبو‪ ،‬زۆر نیگه‌ران‌و ناڕه‌حه‌ت ده‌بێت‪..‬‬ ‫ته‌حه‌مول���ی‌ نامێنێ‌‌و هه‌ر له‌وێ���دا نامه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ت له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ خۆ ‌ی ده‌نوسێ‌‌و‬ ‫بۆ مامی‌ جێده‌هێڵێ‌‪.‬‬ ‫فه‌ره‌یدون عه‌بدولقادر بایدایه‌و‌ه‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ كه‌س���ایه‌تی‌ فه‌ره‌ی���دون‬ ‫عه‌بدولقادر‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬دوای‌ ده‌ستگیركردن ‌ی‬ ‫نه‌وش���یروان مس���ته‌فا له‌الی���ه‌ن‬ ‫سۆسیالیسته‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك له‌سه‌ركرده‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ خه‌ونیان بە‌ئاوابونی‌ ئه‌س���تێره‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ نه‌وش���یروان‌و جێگرتنه‌وه‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌بینی‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ فه‌ره‌یدون عه‌بدولقادرو‬ ‫هاوڕێكانی‌‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ ئازادبونی‌ نه‌وشیروان‪،‬‬ ‫به‌خێرایی‌ بایاندایه‌وه‌و به‌ئاراسته‌ی‌ ته‌وژم ‌ی‬ ‫شه‌پۆله‌كانی‌ هاوسۆزیی‌‌و پشتیوان ‌ی خه‌ڵك‬ ‫له‌نه‌وش���یروان كه‌وتنه‌ مه‌له‌كردن‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ریخس���ت له‌سیاس���ه‌تدا دۆس���تایه‌تی‌‌و‬ ‫دوژمنایه‌تی‌ تاس���ه‌ر به‌رده‌وام نین‪ ،‬ته‌نها‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان به‌رده‌وامن‪.‬‬ ‫ئازاد هه‌ورامی‌‪ :‬هونه‌رو سیاسه‌ت‬ ‫له‌پێناس���ه‌ی‌ ئازاد هه‌ورامیدا‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئ���ازاد هه‌ورام���ی‌ سیاس���یه‌ك ‌ی جی���اواز‪،‬‬ ‫جیاوازتر له‌زۆرینه‌ی‌ سیاس���ییه‌كانی‌ دی‪،‬‬ ‫سیاس���ییه‌كی‌ به‌ئه‌خالق���ی‌ نه‌رمونیان���ی‌‬ ‫راس���تگۆی‌ مرۆڤدۆست‪ ،‬س���ۆف ‌ی له‌ئاكارو‬ ‫رۆمانسی‌ له‌روانینی‌‌و شۆڕشگێڕ له‌كرداردا‪.‬‬ ‫هێنده‌ ناخ���ی‌ له‌خۆشه‌ویس���ت ‌ی تژی‌ بو‪،‬‬ ‫كێڵگه‌كان���ی‌ كوش���توبڕی‌‌و رق‌و كین���ه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندیش پان‌و به‌رین بان‪ ،‬له‌ئینس���انیه‌تی‌‬ ‫ئه‌می���ان پێ‌ ك���ه‌م نه‌ده‌كرای���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫گێژه‌ڵوك���ه‌ی‌ سیاس���ه‌ت له‌گ���ه‌ڵ خۆیدا‬ ‫راپێچ���ی‌ نه‌كردبا‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ هونه‌رمه‌ندێك ‌ی‬ ‫دیاری‌ لێهه‌ڵكه‌وتبا‪.‬‬ ‫بۆچی‌ دوركه‌وتمه‌وه‌؟‬ ‫له‌باره‌ی‌ دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌كار ‌ی سیاسی‌‌و‬ ‫خۆس���ه‌رقاڵكردن به‌نوسین‌و ئه‌ده‌بیاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كوێس���تانی‌ ده‌ڵێ���ت‪ :‬من له‌كۆنفرانس��� ‌ی‬ ‫یه‌كه‌وه‌ تێگه‌یشتم‪ ،‬ئه‌وه‌ ‌ی له‌ناو كۆمه‌ڵه‌و‬ ‫یه‌كێتیش���دا‪ ،‬به‌ناوی‌ ملمالنێ��� ‌ی فیكری‌‌و‬ ‫سیاسیه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێ‌‪ ،‬زیاتر ملمالنێی ‌ه‬ ‫ب���ۆ تێكش���كاندنی‌ ئه‌وان��� ‌ی دیك���ه‌‪ ..‬بۆ‬ ‫زیات���ر خۆقایمك���ردن‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌ی زیاتر‬ ‫گرتنه‌ده‌سته‌‌و كه‌متر په‌یوه‌ند ‌ی بە‌جیاوازی‌‬ ‫فیكری���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ..‬هه‌ر له‌و كۆنفرانس���ه‌دا‬ ‫تێگه‌یش���تم ناكۆكی���ه‌ شه‌خس���یه‌كان‬ ‫زیات���ر له‌ناكۆكی���ه‌ فیكریی���ه‌كان رۆڵیان‬ ‫له‌قوڵبون���ه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌كانی‌ كۆمه‌ڵ���ه‌دا‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ..‬ئه‌مان���ه‌ به‌و مانای��� ‌ه نایه‌ت بڵێم‬ ‫كێش���ه‌و جیاوازی‌ فیكری‌ ه���ه‌ر نه‌بوون‪،‬‬ ‫حه‌تمه‌ن هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم پۆڵینه‌كه‌ ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ جیاوازیی���ه‌ فیكرییه‌كان‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ له‌سه‌ر بنه‌ما ‌ی جیاوازییه‌‬ ‫شه‌خس���یه‌كان بو‪ ...‬من ك��� ‌ه ن ‌ه هه‌ڵپه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و نه‌ حه‌زی‌ پۆس���ت‌و ن ‌ه ناكۆكی‌‬ ‫شه‌خس���یم له‌گ���ه‌ڵ كه‌س���دا هه‌بێ���ت‪،‬‬ ‫نه‌چێژیشم له‌ملش���كاندنی‌ خه‌ڵكدا دیبێ‌‪،‬‬ ‫له‌خۆدورخس���تنه‌وه‌ ل���ه‌كار ‌ی حیزبایه‌تی‌‬ ‫ب���ه‌والوه‌‪ ،‬رێیه‌كی‌ ت���ر له‌به‌رده‌می‌ خۆمدا‬ ‫شكنابه‌م‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫ئێستا کاتی ئەوەیە ئەوەی‬ ‫پێمان ڕزگاردەکرێ پێکەوە‬ ‫ڕزگاری بکەین‬

‫ئائێستا چی بکەین؟‬ ‫د‪ .‬هەژار مەعروف‬ ‫ئەمێستا کاتی ئەوە نیە لە‌پارتی‌و‬ ‫لە‌هاوپەیمانەکان���ی پارت���ی لە‌ناو‬ ‫یەکێتی‌و یەکگرتوی ئیسالمی و‪...‬‬ ‫پرسیاربکەین (ئەی پێمان نەوتن‬ ‫ڕیفراندۆم دوابخەن؟ ئەی ئەمەریکا‌و‬ ‫نەتەوە یەکگرتوەکان‌و هەمو دونیا‬ ‫پێی نەوتن ئاممان کاتی ڕیفراندۆم‬ ‫نی���ە مەیک���ەن؟ )‪.‬داوای بەغ���دا‬ ‫ب���ۆ هەڵوەش���اندنەوەی ئەنجامی‬ ‫ڕیفراندۆم داوایەک���ی نەکردەنیە‪،‬‬ ‫داوایەک���ە هیچ حس���ابێک ناکات‬ ‫بۆ ڕای ‪ ٢٨٦١٤٧١‬ئینس���ان کە‬ ‫دەکاتە ‪ % ٩٢.٧٣‬ی دەنگدەرانی‬ ‫هەرێمی کوردستان‌و هیچ ڕیزێکی‬ ‫بۆ هەس���تی کوردس���تانپەروەریی‬ ‫خەڵ���ک نی���ە ک���ە بێگوم���ان‬ ‫ئەوان���ەش دەگرێتەوە کە بایکۆتی‬ ‫ڕیفراندۆمیان ک���ردوە یا بە‌نەخێر‬ ‫بەشدارییان کردوە چونکە زۆرینەی‬ ‫نەخێرگۆی���ان‌و بایکۆتکەرانی���ش‬ ‫کوردستان‌و کوردیان خۆشدەوێ‌و‬ ‫نەخێر‌و بایکۆتەکەش���یان بۆ ئەوە‬ ‫بو کوردس���تان توش���ی شەڕێکی‬ ‫دۆڕاو نەبێت‌و ئینسانی ڕەشوڕوتی‬ ‫ک���ورد‌و ع���ەرەب‌و پێکهاتەکانی‬ ‫ت���ر خوێنی���ان ن���ە ڕژێ لە‌پێناو‬ ‫کەمینەیەک لە‌ه���ەردوال بازرگانی‬ ‫نەوت‌و گومرگ‌و ماڵی گشتی‪ ،‬کە‬ ‫هەرگی���ز نەک خۆی���ان بەڵکو نە‬ ‫منداڵەکانی���ان‌و نە خزمانی تا پلە‬ ‫سێشیان نانێرن بۆ سەنگەرەکانی‬ ‫پێش���ەوەی ش���ەڕ‪ .‬بەغداد دەبێ‬ ‫بزان���ێ‌و دڵنیابێت ئەگەر بە‌زۆری‬ ‫چەک کوردس���تانی داگیرکردەوە‌و‬ ‫ڕیفراندۆمێک���ی ب���ێ ف���ڕ‌و فێڵی‬ ‫ڕێکخست بەهیوای بەدەستکەوتنی‬ ‫زۆرینەیەکی نەخێر بۆ سەربەخۆیی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬ئەمجارەیان ‪ ٩٥%‬ی‬ ‫دەنگدەران هەر بە‌بەڵێ دەنگدەدەن‬ ‫چونکە ت���ازە ڕۆح وهۆش���یاریی‬ ‫نیش���تمانی‌و نەتەوەیی ئینس���انی‬ ‫کورد لەوە دەرچوە بە‌ئاگروئاسنی‬ ‫عێ���راق‌و ئێ���ران‌و تورکی���ا‌و‬ ‫س���وریا لە‌ناوببرێت‪.‬ئاش���کرایە‬ ‫پێشمەرگەی کوردستان کە خۆی‌و‬ ‫ک���ەس‌و کارەکەی بە‌سیاس���ەتی‬ ‫شکس���تخواردوی پارتی‌و یەکێتی‬ ‫برسی کراوە ‪،‬نە ئەوەندە چەک‌و‬ ‫تفاقی جەنگیی خراوەتە بەردەست‬ ‫تا بتوانێ ڕێگری لە‌سەدان تانک‌و‬ ‫زرێپۆشی بەغداد بگرێ‪ ،‬نەئەوەندە‬ ‫بڕوای بە‌س���ەرکردایەتیی پارتی‌و‬ ‫یەکێت���ی هەی���ە ک���ە بە‌ورەیەکی‬ ‫پۆاڵیین���ەوە ش���ەڕی بەغدادی بۆ‬ ‫ب���کات‪ .‬زۆرینەی گەلەکەش���مان‬ ‫لە‌پش���تەوەی بەرەکان���ی ش���ەڕ‬ ‫بەهۆی برسیکردنی‌و نائومێدکردنی‬ ‫لە‌الیەن دەسەاڵتدارانی ناو پارتی‌و‬ ‫یەکێتی���ەوە وزە‌و ورە‌و توان���ای‬ ‫ئەوەی نیە لولەخوێنەکانی هێزی‬ ‫پێشمەرگە بە‌خوێنی گەش‌و گەنج‌و‬ ‫نوێ تێربکات‌و بەردەوامی بە‌شەڕی‬ ‫بەرگری بدات‪ .‬کە پارتی‌و یەکێتی‬ ‫ئ���اوا شکس���تیان هێن���ا لە‌هەمو‬ ‫مەی���دان‌و بوارەکانی حوکمکردن‌و‬ ‫بەڕێوەبردان���ی کوردس���تانا ئیتر‬ ‫گەلەکەم���ان‌و هێزگەلێک���ی وەک‬ ‫گۆڕان‌و کۆمەڵی ئیسالمی چاوەڕێی‬ ‫چین؟ پێش���نیازدەکەم گۆڕان‌و‬ ‫کۆمەڵی ئیس�ل�امی بەزوترین کات‬ ‫دەسپێشخەری بکەن‌و ببنە ناوکێکی‬ ‫سەخت بۆ دروستکردنی بەرەیەکی‬ ‫کوردس���تانیی نوێ کە هەمو ئەو‬ ‫دەستە‌و کەسایەتی‌و الیەنە دڵسۆز‌و‬ ‫پاکان���ەی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵی‬ ‫مەدەنی���ی کوردس���تان بگرێتەوە‬ ‫ک���ە تێوەن���ەگالون لە‌گەندەڵی‌و‬ ‫خیان���ەت‪ ،‬ئینج���ا ئ���ەم بەرەیە‬ ‫لە‌چەن���د ڕۆژی داهاتودا وەفدێک‬ ‫دروستبکات‪ ،‬وەفدێکی ڕەنگاوڕەنگ‬ ‫لە‌کەسایەتیی لێزان‌و ژیر‌و خاوەن‬ ‫ئەزم���ون‪ ،‬لە‌س���ەرکردەگەلێکی‬ ‫ئاغر‌و س���ەنگین‌و هاوسەنگ‌و پاک‬ ‫لە‌پی���اوان‌و ژنان���ی کوردس���تان‪،‬‬

‫لە‌گەنج‌و لە‌بەسااڵچو ‪ ،‬ئینجا داوا‬ ‫لە‌پارتی‌و یەکێتیش بکرێت یەکی‬ ‫نوێنەرێک���ی خۆیان ب���ۆ وەفدەکە‬ ‫بنێرن کە ناووناوبانگیان باش بێ‌و‬ ‫گەندەڵکار‌و دۆالرملیۆنداری س���ەر‬ ‫خوێنی ش���ەهیدان نەب���ن‪ .‬یەکەم‬ ‫کاری ئەم وەفدە ئەوەبێ تەنانەت‬ ‫ئەگەر لە‌الیەن حەی���دەر عەبادی‬ ‫ی���ەوە بانگێش���تیش نەکرێ���ت‌و‬ ‫ڕەفزی���ش بکرێت ه���ەر بچێت بۆ‬ ‫بەغ���داد بۆ وتووێژی ڕاس���تەوخۆ‬ ‫لە‌گ���ەڵ پەرلەم���ان‌و حکومەتی‬ ‫عێ���راق‌و هەم���و ئ���ەو الی���ەن‌و‬ ‫کەسایەتیانەی ئیمڕۆ لە‌سیاسەتی‬ ‫عێراق���دا ناو‌و دەنگێکی���ان هەیە‬ ‫وەک موقتەدا س���ەدر‌و سیستانی‌و‬ ‫ئایاد عەالوی‌و س���ونییەکان و‪...‬‬ ‫ئامانجی یەکەمیش بۆ وەستاندنی‬ ‫دەمودەس���تی هێرشەکەیان بێ بۆ‬ ‫س���ەر کەرکوک‌و دەوروبەری‌و بۆ‬ ‫گفتوگۆی سیاس���ی لە‌سەر هەمو‬ ‫ناکۆک���ی‌و جیاوازییەکان���ی نێوان‬ ‫بەغ���دا د‌و هەرێمی کوردس���تان‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر پارت���ی ی���ا یەکێت���ی یا‬ ‫هەردوکی���ان نوێن���ەری خۆی���ان‬ ‫نەنارد ب���ۆ ناو وەفدەک���ە ‪ ،‬ئەوا‬ ‫ب���ێ هی���چ گوێدانێک���ی تۆمەت‌و‬ ‫جنێوی میدیا حیزبیەکانی پارتی‌و‬ ‫یەکێتی‌و سێبەرەکانیان‪ ،‬وەفدەکە‬ ‫بە‌نەخشەڕێگایەکی ڕون‌و کردەنی‬ ‫بچن بۆ بەغداد‪ .‬تەنیا بۆ بۆ پەند‬ ‫وەرگرتن نەک الس���اییکردنەوەی‬ ‫کوێران���ە ‪ :‬لینین ی ئ���اوارە کە‬ ‫لە‌نیس���انی ‪ ١٩١٧‬بە‌قیتارێک���ی‬ ‫ئەڵمانیی داخراو لە‌سویسراوە بە‌ناو‬ ‫ئەڵمانیای قەیسەری کە لە‌لەگەڵ‬ ‫ڕوس���یای قەیس���ەری لە‌جەنگی‬ ‫جیهانیی یەکەمدا ب���و‪ ،‬گەڕایەوە‬ ‫بۆ ڕوس���یا‌و لە‌ش���اری پەترۆگراد‬ ‫(تێزەکانی نیس���ان) ی ڕاگەیاند‬ ‫بۆ ش���ۆڕش بە‌س���ەر دەس���ەاڵتی‬ ‫بۆرج���وازی‌و ش���ەڕدرێژەپێدەری‬ ‫واڵتەکەی���دا‌و داوای لە‌س���ەربازە‬ ‫ڕوس���ەکان کرد لە‌بەرەکانی شەڕ‬ ‫وازبێن���ن‌و بگەڕێن���ەوە الی ژن‌و‬ ‫من���داڵ وخێزانەکانی���ان‪ ،‬لینی���ن‬ ‫لەوهەن���گاوە بوێرانەی���ەدا هی���چ‬ ‫پرس���ێکی بە‌حکومەت���ی کاتی���ی‬ ‫ڕوسی‌و س���ەرۆکەکەی (‪)Lwow‬‬ ‫نەک���رد‪ ،‬هیچ گوێش���ی بەوەنەدا‬ ‫کە بە‌جاسوس���ی ئەڵمانیا‌و خائین‬ ‫بە‌ڕوس���یا تۆمەتباری���ان ک���رد‪،‬‬ ‫بانگەوازەکەی شۆڕشێ ئۆکتۆبەری‬ ‫لێکەوتەوە!‬ ‫ئێس���تا کاتی ئەوەی���ە ئەوەی‬ ‫پێم���ان ڕزگاردەک���رێ پێک���ەوە‬ ‫ڕزگاری بکەی���ن‪ .‬لە‌هەم���وی‬ ‫گرنگتریش ئەوەیە نەهێڵین ش���ەڕ‬ ‫درێژەبکێشێ‌و وردەوردە ئاگرەکەی‬ ‫ناوچەکان���ی تری کوردس���تانیش‬ ‫بگرێتەوە‪.‬‬

‫تازە ڕۆح‌و‬ ‫هۆشیاریی‬ ‫نیشتمانی‌و‬ ‫نەتەوەیی‬ ‫ئینسانی کورد‬ ‫لەوە دەرچوە‬ ‫بە‌ئاگروئاسنی‬ ‫عێراق‌و ئێران‌و‬ ‫تورکیا‌و سوریا‬ ‫لە‌ناوببرێت‬

‫به‌ڕاست‪ ،‬ئێم ‌ه كێ‌ فه‌رمانڕه‌وایه‌تیمان ده‌كا!؟‬ ‫سه‌باحی‌ غالیب‬ ‫ل ‌ه شاخ‬ ‫ی ‪ 1981‬ـ ‪ ،1983‬چووبووم ‌ه‬ ‫سااڵن ‌‬ ‫ئه‌و ده‌شت‌و چیا‌و دۆاڵنه‌ی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ی دۆڵ په‌م���وو‪ ،‬له‌ش���ارباژێر‬ ‫له‌دێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گیرس���ابوومه‌وه‌‪ ،‬خانه‌خوێكه‌م ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫كاك عوس���مان ب���وو‪ ،‬خوش���كه‌زا ‌‬ ‫كاك كه‌م���ال دۆڵپه‌مۆی���ی‌ بوو‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ویش���ه‌وه‌ ك ‌ه له‌سلێمان ‌‬ ‫له‌ڕێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫دراوس���ێمان بوو‪ ،‬ناسیم‪ .‬بۆ یه‌كێك ‌‬ ‫وه‌ك منی‌ نیوه‌ ش���اری‌‌و نیو‌ه الدێی‌‪،‬‬ ‫ده‌توان���م بڵێم زۆر چ���اك ده‌متوانی‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ه���ه‌ردوو ژیانه‌كه‌دا‪ ،‬بە‌ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆشحاڵییه‌و‌ه هه‌ڵبكه‌م‪ ،‬بە‌مانایه‌ك ‌‬ ‫دیكه‌ له‌شار شاری‌ بووم‪ ،‬له‌دێهاتێش‬ ‫دێهات���ی‌‪ .‬كاك عوس���مانیش له‌ب���را‬ ‫زیات���ر بۆ من چاك ب���وو‪ ،‬پیاوه‌تی‌‌و‬ ‫ی منی‌ بۆ‬ ‫دڵ كراوه‌ی���ی‌‌و نازكێش���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ببووه‌‪ ،‬كاری‌ ش���ه‌و‌و ڕۆژی‌‪ .‬قس���ه‌ ‌‬ ‫خۆم���ان ب���ێ‌‪ ،‬منی���ش الی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ئاوایی‌‪ ،‬تۆزێك خۆم شیرین كردبوو‪.‬‬ ‫ی كاك‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ قوتابخانه‌كه‌ ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌مسه‌دین بوو‪ ،‬سێ‌ ساڵ له‌خانه‌ ‌‬ ‫مامۆستایان‪ ،‬پێكه‌وه‌ قوتابی‌ بووین‪،‬‬ ‫چووم ب���ۆ الی‌‪ ،‬مامۆس���تایان كه‌م‬ ‫ێ بۆت‬ ‫ب���وو‪ ،‬گووتم چ وانه‌یه‌كت ده‌و ‌‬ ‫ده‌ڵێمه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش داوای‌ كرد‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پۆلی‌ ش���ه‌ش‪ ،‬تاقیكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌كالۆریای���ان هه‌ب���وو‪ ،‬ئ���ه‌رك‌و‬ ‫مامۆستایه‌تی‌ ئه‌و پۆله‌ی‌ پێسپاردم‪،‬‬ ‫مزگه‌وته‌كه‌شیان مه‌الی‌ نه‌بوو‪ ،‬بووم ‌ه‬ ‫مه‌ال‌و پێش نوێژیان‪ ،‬ده‌مبیس���ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی جه‌ماع���ه‌ت له‌مه‌الیه‌تییه‌كه‌م‬ ‫ئه‌هل ‌‬ ‫ڕازی‌ بوون‪ ،‬له‌گه‌ڵ خه‌ڵكیش ده‌چووم‬ ‫بۆ داران‌و گه‌ڵكردن‪ ،‬هاوبه‌شی‌ مشتق‬ ‫نانه‌وه‌ی‌ مێوژیشم ده‌كردن‪ ،‬ده‌مێكیش‬ ‫بوو حه‌زم له‌ته‌زبیحی‌ قه‌زوان ده‌كرد‪،‬‬ ‫له‌ڕۆ‪1‬انی‌ كوڕێنیدا هه‌میشه‌ هی‌ چاكم‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوون‪ ،‬خۆ ئه‌و ناوچه‌یه‌ش‪ ،‬مه‌وتین ‌‬ ‫ته‌زبیح���ی‌ ئه‌بڵه‌ق بوو‪ .‬بە‌كورتی‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ ك ‌ه له‌و ش���اخ‌و داخه‌ بووم‪،‬‬ ‫من پێشمه‌رگه‌ نه‌بووم‪ ،‬ئه‌وه‌ بووم ك ‌ه‬ ‫هه‌بووم‪ ،‬قه‌تیش به‌وه‌وه‌ منه‌تم به‌سه‌ر‬ ‫كه‌سدا نه‌كردووه‌‪ ،‬كه‌ گوایه‌ پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫بووبێتم‪ ،‬خۆ پێشمه‌رگایه‌تیش ته‌نها‬ ‫چه‌ك هه‌ڵگرت���ن بوو‪ ،‬من‌و چه‌كیش‪،‬‬ ‫وه‌ك ده‌ڵێن‪ :‬كوجا مه‌رحه‌با‪.‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬ب���ۆ خۆم‪،‬‬ ‫گێڕانه‌وه‌یان خۆشه‌‪ ،‬به‌اڵم ڕه‌نگ ‌ه بۆ‬ ‫ی (ئاوێنه‌)‬ ‫خوێنده‌واران���ی‌ ڕۆژنام���ه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫س���ه‌ر ئێش���ه‌ بن‪ .‬دێمه‌ سه‌ر هه‌ند ‌‬ ‫ی دیكه‌‪ ،‬تۆزێ سه‌رده‌كێش���ن‬ ‫كاروبار ‌‬ ‫ب���ۆ سیاس���ه‌ت‌و حیزبایه‌تی‌ ش���اخ‪.‬‬ ‫ناوچ���ه‌ی‌ ش���ارباژێر‪ ،‬ته‌نه���ا‌و ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫پاوان���ی‌ هێ���ز‌و جموجوڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزبه‌كان ‌‬ ‫نیش���تمانی‌ بوو‪ ،‬باڵدار ‌‬ ‫ێ‬ ‫دیك��� ‌ه بە‌ئاس���مانه‌كه‌یدا بفڕیایه‌‪ ،‬ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫بااڵیان ده‌كر‪ ،‬ناڵدار بڕۆش���تایه‌‪ ،‬ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ له‌سه‌ر ‌‬ ‫ی زۆری‌ ناو ‌‬ ‫ناڵ ده‌كرا‪ ،‬ئید ‌‬ ‫بڕۆم‪ ،‬ده‌بوایه‌ ن���ه‌ زمانت هه‌بێ‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫گوێ‌‪ ،‬پێویس���ت بوو كوێریش بیت‪،‬‬ ‫جا وه‌ر‌ه هه‌ڵبك���ه‌‪ .‬دوای‌ ماوه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫شارباژێڕم به‌جێهێش���ت‪ ،‬بە‌بله‌كێدا‪،‬‬ ‫چووم��� ‌ه ڕۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌خ���وار ڕه‌به‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌ ‌‬ ‫دیموكرات‪ ،‬له‌س���ه‌ر پێناس���ه‌‌و سه‌ر‬ ‫بە‌چ الیه‌كم‌و خه‌ڵكی‌ كوێم‌و چ كاره‌م‌و‬ ‫چۆن ڕێ���م كه‌تۆته‌ ئه‌و ناوه‌‪ ،‬هه‌ڵیان‬ ‫پێچام‌و گه‌ڕیان لێئااڵندم‪ ،‬دواتر چه‌ند‬ ‫پێش���مه‌رگه‌یه‌ك‪ ،‬پێش خۆیان دام‌و‬ ‫بردیان���م‪ ،‬ئێس���تاش نازانم بۆ كوێ‌‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كانی‌ دیموك���رات وه‌ك‬ ‫هه‌میشه‌ ڕاوچی‌ چاك بوون‪ ،‬نێچیر‌و‬ ‫به‌رهه‌می‌ ڕاوی‌ خۆی���ان‪ ،‬له‌به‌ر ده‌م‬ ‫ی كاك‬ ‫كوڕێكی‌ بااڵ به‌رزی‌ قۆز‪ ،‬بە‌ناو ‌‬ ‫مس���ته‌فای‌ ش���ه‌مامی‌‪ ،‬ڕاگرت‌و وه‌ك‬ ‫ی بێ‌ ده‌ست‌و پێ‌‪ ،‬عه‌رزیان‬ ‫تاوانبارێك ‌‬ ‫ك���ردم‪ ،‬ماڵی‌ ئ���اوه‌دان ب���ێ‌‪ ،‬كاك‬ ‫مس���ته‌فا بڕێك دواندمی‌‪ ،‬تێگه‌یشت‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌فته‌ر ‌‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌موو براده‌ران ‌‬ ‫ی ئه‌و كاته‌م نه‌ناسیبێ‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫زوربه‌یانم ده‌ناسی‌‌و دۆستیشم بوون‪.‬‬ ‫ی بە‌ڕێزه‌و‌ه‬ ‫ه���اوكاری‌ ك���ردم‌و ئی���د ‌‬ ‫ئ���ازادی‌ كردم‪ .‬ب���ه‌ره‌و ناوزه‌نگ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫پایته‌خت��� ‌‬ ‫بوو به‌ڕێكه‌وتم‪ ،‬چوومه‌ میوانخانه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی په‌رده‌ بۆ‬ ‫ه���ه‌ر لێفه‌ی‌ ك��� ‌ه له‌جیات ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌رما بگێڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬درابوو‬ ‫بە‌ده‌رگاك���ه‌دا‪ ،‬هه‌ڵمدایه‌وه‌‌و س���ه‌رم‬ ‫ی‬ ‫بە‌ژوورێدا كرد‪ ،‬له‌و س���ه‌ره‌وه‌ ده‌نگ ‌‬ ‫مامۆستا س���ه‌باحم بیست‪ ،‬ئه‌وه‌ بۆ‬ ‫خۆی‌ ئاس���ووده‌یی‌ ب���وو‪ ،‬هه‌زار جار‬ ‫س���ه‌اڵمه‌ت‌و به‌خت���ه‌وه‌ر ب���ێ‌‪ ،‬كاك‬ ‫ی حه‌مه‌الوه‌ ئه‌فه‌ن���دی‌ بوو‪،‬‬ ‫ئاراس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌خێر‪ ،‬فه‌رموی‌ لێكردم‌و جێ ‌‬ ‫یاد ‌‬ ‫ی ده‌یبڕم���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫كردم���ه‌وه‌‪ .‬له‌كورت��� ‌‬

‫ی‬ ‫بۆ هه‌ر ناوچه‌یه‌كی‌ ژێر ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫هێزێكی‌ پێش���مه‌رگه‌ ده‌چووی‌‪ ،‬ڕایان‬ ‫ی‬ ‫ده‌گرتی‌‌و داوای‌ پس���وڵه‌ی‌ ته‌زكییه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێده‌كردی‌‪ ،‬ناوچه‌ ‌‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌ خۆ ‌‬ ‫ی یه‌كێتیت‬ ‫یه‌كێتی‌ ده‌بوای��� ‌ه مۆڵه‌ت ‌‬ ‫هه‌بێ‌‪ ،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ نیش���ته‌جێ‌ بی‌‪،‬‬ ‫ی سۆسیالیست‪ ،‬ده‌بوای ‌ه یه‌كێك‬ ‫ناوچه‌ ‌‬ ‫كه‌فاله‌تت ب���كا‪ ،‬ئه‌وجا بۆت هه‌بوو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بحه‌س���ێیته‌وه‌‪ ،‬چیا‌و دۆڵه‌كانی‌ ال ‌‬ ‫ی هی‌ ئه‌وان بوون‪،‬‬ ‫پارتی���ش‪ ،‬هه‌موو ‌‬ ‫بێ‌ ڕه‌زامه‌ندی‌ ئه‌وان قودره‌تت نه‌بوو‪،‬‬ ‫س���ه‌ری‌ خۆت بخورێنی‌‪ ،‬پاس���ۆك‌و‬ ‫حیزبی‌ ش���یوعیش‪ ،‬له‌و ده‌س���توور‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌ر نه‌بوون‪ .‬ئه‌وجا وه‌ر‌ه بۆ دیو ‌‬ ‫كوردستانی‌ ڕۆژهه‌اڵت‪ ،‬ئه‌وا كۆمه‌ڵه‌‌و‬ ‫ی دیموكرات‪ ،‬ده‌بوای ‌ه په‌سندت‬ ‫حیزب ‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وجا ه���ه‌وا بە‌خۆڕایی‌ بوو‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌گه‌ر ئازایه‌تی���ت بنواندای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێكیانه‌و‌ه پێ‌ هه‌ڵێن ‌‬ ‫له‌ناوچ���ه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وی‌ دیكه‌‪ ،‬هه‌زار‌و یه‌ك‬ ‫بۆ ناوچه‌ ‌‬ ‫گێچه‌ڵی���ان پێده‌كردی‌‪ ،‬خه‌ریك ‌ه بڵێم‬ ‫ی په‌ڕیوه‌‪ ،‬له‌و دوند‌و‬ ‫پیاوێك یا ژنێك ‌‬ ‫لوتكانه‌‪ ،‬س���ه‌رته‌ندوورێكی‌ ده‌س���ت‬ ‫نه‌ده‌كه‌وت‪.‬‬ ‫ل���ه‌و بار‌و دۆخ���ه‌دا‪ ،‬س���ه‌یر ئه‌وه‌‬ ‫ب���وو‪ ،‬باڵوك���راوه‌‌و نووس���ینی‌ هه‌ر‬ ‫یه‌كێك له‌و حیزبانه‌ت ده‌خوێنده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���اس باس���ی‌ شۆڕش���ی‌ عێراق���ی‌‪،‬‬ ‫ی ڕاسته‌قینه‌ بۆ كوردستان‌و‬ ‫ئۆتۆنۆم ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫دیموكراس���ی‌ بۆ عێ���راق‪ ،‬ئازاد ‌‬ ‫ی زه‌حمه‌تكێش���ان‌و‬ ‫خه‌ڵك‪ ،‬شۆڕش��� ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫چینی‌ كرێ���كاران‪ ،‬خودموختار ‌‬ ‫كوردس���تان‌و دیموكراسی‌ بۆ ئیران‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌وس���اوه‌كان‪ ،‬دۆستایه‌ت ‌‬ ‫شۆڕش ‌‬ ‫هه‌م���وو میلله‌تانی‌ جیه���ان له‌پێش‬ ‫ی بۆ فه‌له‌س���تین‪،‬‬ ‫هه‌موویانه‌وه‌ ئازاد ‌‬ ‫تێكۆش���انی‌ ئێم ‌ه له‌پێناوی‌ ڕزگاری‌‌و‬ ‫عه‌داله‌تی‌ خه‌ڵكدایه‌‪ ،‬كامیان ڕاسته‌‪،‬‬ ‫س���ۆڤیه‌ت یا چین؟ عێ���راق دوژمنی‌‬ ‫یه‌كه‌مه‌ یا هێزێكی‌ كوردی‌ ئه‌و به‌ر؟‬ ‫باسی‌ دیموكراس���ی‌‌و سوسیالیستی‌‪،‬‬

‫له‌هه‌موو الیه‌كه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌مان‬ ‫لێده‌كه‌ن‪ .‬له‌م‬ ‫دۆخه‌دا‪ ،‬بە‌ده‌ست‬ ‫ی‬ ‫سیاسه‌تمه‌داران ‌‬ ‫كورده‌وه‌‪ ،‬ڕه‌نگ ‌ه‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌مان‬ ‫له‌ده‌ست بێ‌ بڵێین‪:‬‬ ‫هاوار به‌ماڵم‬ ‫ماركس���ی‌‪ ،‬لینین���ی‌‌و م���اوی‌‪ ،‬هێند‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌خوێن���ده‌واری‌ ك���ورد ‌‬ ‫بە‌گوێ��� ‌‬ ‫دێهاتی���دا درابوون‪ ،‬ن���ه‌ من‌و نه‌ هیچ‬ ‫نه‌خوێنده‌وارێ���ك س���ه‌ری‌ لێ���ده‌ر‬ ‫نه‌ده‌ك���رد‪ .‬م���ن بۆ خ���ۆم وه‌ختێك‬ ‫ل���ه‌و تێكۆش���ان ‌ه تێگه‌یش���تم‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫ده‌بوای ‌ه كۆمه‌ڵگای‌ كورد له‌ئیس�ل�ام‌و‬ ‫هه‌موو ئایینێ���ك ڕووتبكرابایه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌پ���ه‌روه‌ری‌‪ ،‬كۆنه‌په‌رس���تی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی دیوه‌خان ‌‬ ‫دواكه‌وت���ن بوو‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ب���وو‪ ،‬ده‌بوای���ه‌ له‌دیوه‌خانه‌كه‌ ‌‬ ‫خۆیدا په‌ت په‌تێنی‌ پێبكرێ‌‪ ،‬ده‌بوای ‌ه‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌‌و پی���او ماق���وڵ نه‌مێنن‪،‬‬ ‫ده‌بوای���ه‌‪ ،‬نان بده‌‌و خ���اوه‌ن قۆناغ‪،‬‬ ‫ی خۆیان هه‌ڵگرن! ئه‌و‌ه هیچ‬ ‫س���ه‌ر ‌‬ ‫ی قه‌ده‌غه‌ بوو‪،‬‬ ‫خۆشه‌ویستی‌‌و دڵدار ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌وه‌ی‌ باش ب���وو‪ ،‬من وه‌ك خه‌بات ‌‬ ‫ژێر زه‌مین���ی‌‪ ،‬بە‌دزیی���ه‌وه‌ دڵداریم‬ ‫ده‌كرد‌و نامه‌م بۆ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌م‬ ‫ده‌نووس���ی‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تاش ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫نامانه‌م ده‌خوێنمه‌وه‌‪ ،‬ده‌بینم لووله‌ ‌‬ ‫تفه‌نگی���ان تێك���راوه‌‪ ،‬چ���اوی‌ زه‌ق‬ ‫ی‬ ‫ی مل شكێن ‌‬ ‫تێیان ده‌ڕوانێ‌‪ ،‬ڕاپۆرت ‌‬ ‫هه‌واداران���ی‌ حیزبه‌كانیان تێ‌ ئااڵوه‌‪.‬‬ ‫ی سه‌خت بوو له‌ناوچ ‌ه‬ ‫ئای‌ ك ‌ه ژیانێك ‌‬ ‫ڕزگاركراوه‌كاندا! ئێستاش‌و ئه‌وساش‪،‬‬ ‫ی كێ‌ خاوه‌نی‌ ئه‌و ش���اخ‌و‬ ‫نه‌م ده‌زان ‌‬ ‫دۆاڵنه‌ی���ه‌‪ ،‬یا بە‌چ ده‌س���توورێك‪ ،‬یا‬ ‫ی قانوونی‌ ڕێگا پێدراو‬ ‫چ به‌ڵگه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫خه‌ڵك‌و ش���اخ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‪ ،‬یا ئه‌و‬

‫ی‬ ‫سلێمانی‌ حوكم ‌‬ ‫كه‌ركووك ده‌كا یا‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬یا به‌غدا‬ ‫ی‬ ‫یا ئه‌نجوومه‌ن ‌‬ ‫پارێزگا‌و پارێزگار؟‬

‫حه‌قان��� ‌ه له‌كێوه‌ به‌وان درابوو‪ ،‬ته‌نها‬ ‫قه‌واڵه‌ی���ه‌ك كه‌ هه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌ بوو ك ‌ه‬ ‫بە‌ناوی‌ شۆڕش���گێرێتی‌‪ ،‬ماركس���ی‌‪،‬‬ ‫لینینی‌‪ ،‬دیموكراسی‌‪ ،‬سۆسیالیستی‌‪،‬‬ ‫پێشكه‌وتنخوازی‌‌و زه‌حمه‌تكێشانه‌وه‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ س���ه‌ما‌و زه‌مینیان‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬ئینس���انه‌كه‌ش ك ‌ه حیزبی‌‌و‬ ‫ی وا نه‌بوون‪ ،‬ده‌بوای ‌ه عاقڵ بن‌و‬ ‫ش���ت ‌‬ ‫مل درێژ بك���ه‌ن‪ ،‬منیش یه‌كێك له‌و‬ ‫عاقاڵنه‌ بووم‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫ده‌س���تور‌و قانوون��� ‌‬ ‫ش���اخ‪ ،‬هه‌ر ئ���ه‌وه‌ بوو‪ ،‬له‌مێش���ك‌و‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك كه‌س���دا بوون‪،‬‬ ‫هه‌ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان دان���ه‌ر‌و جێبه‌جێك���ه‌ر‌و قاز ‌‬ ‫ی‬ ‫بوون‪ ،‬ته‌واو پێچه‌وانه‌ی‌ بیركردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وان‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌ ب���ۆ پارێزگار ‌‬ ‫س���ه‌ر‌و م���اڵ‌و ش���ه‌ره‌ف‌و نامووس‌و‬ ‫نیش���تمان چه‌كیان هه‌ڵگرتبوو‪ ،‬له‌و‬ ‫ی‬ ‫پێناوه‌دا گیانیان ده‌به‌خشی‌‪ ،‬شایان ‌‬ ‫هه‌موو خۆشه‌ویس���تی‌‌و ڕێزلێنانێكن‪،‬‬ ‫زۆریش له‌وان هه‌بوو‪ ،‬وه‌ك من ده‌رد‌ه‬ ‫دڵیان بوو‪.‬‬ ‫له‌ شار‬ ‫هی���چ گومانێك���ی‌ تێدا نیی��� ‌ه ك ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‌ ش���ار‪ ،‬ناكرێ‌‌و ناب ‌‬ ‫درێژه‌پێدانی‌ خه‌باتی‌ ش���اخ بێ‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���م (ناكرێ‌‌و نابێ‌) ئه‌وا س���ه‌رم‬ ‫ی له‌به‌رد‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌و دوو‬ ‫دا ‌‬ ‫وشه‌یه‌ هه‌ر ده‌ڵێمه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ شاخ‌و‬ ‫ش���ار‪ ،‬یه‌كجار دوو قۆناغی‌ جیاوازن‌و‬ ‫ی هه‌ڵده‌گرن‪.‬‬ ‫دوو ج���ۆر حكوم���دار ‌‬ ‫ی شۆڕشگێڕی‌‌و‬ ‫شار‪ ،‬بە‌ش���ه‌رعییه‌ت ‌‬ ‫عه‌قڵییه‌ت���ی‌ حیزب���ی‌ به‌ڕێوه‌ناچێ‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك بنه‌م���ا ك���ه‌ خۆی���ان‬ ‫له‌ده‌س���توور‌و قانوون���دا ده‌بیننه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش له‌دابه‌ش���كردنی‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ده‌زگای‌ شارس���تانیه‌ت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ڕه‌نگده‌ده‌ن���ه‌وه‌‪ .‬ئیدی‌ ب���ۆ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫گش���تی‌‌و بۆ خه‌ڵكی‌ شاره‌زا‌و ئه‌هل ‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وا‪ ،‬ئاشكرایه‌ كه‌ ده‌ستوور چ‬ ‫ده‌زگایه‌ك دروس���ت ده‌كا‪ ،‬ده‌بێ‌ هه‌ر‬ ‫یه‌ك ‌ه له‌و ده‌زگایانه‌ش‪ ،‬هه‌ل‌و مه‌رج‌و‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ دیاریی‌ ك���راو ‌‬ ‫هه‌بێ‌‪ ،‬ده‌ش���بێ‌ سنووری‌ جوگرافیا‌و‬ ‫كاتێكی‌ س���نوورداری‌ به‌ڕێوه‌بردنیان‬ ‫هه‌بێ‌‪ .‬لێ���ره‌دا‪ ،‬بواری‌ ئ���ه‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌و مه‌س���ه‌الن ‌ه‬ ‫بە‌درێ���ژ ‌‬ ‫بنووس���رێ‌‪ ،‬ته‌نه���ا ئ���ه‌و ده‌ڵێم كه‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ال ‌‬ ‫ی ده‌ستوور‌و قانوون‪ ،‬ده‌ب ‌‬ ‫بە‌پێ ‌‬ ‫ی هاونیشتمانیان مه‌علووم بێ‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ‌‬ ‫كێ‌ بە‌چ ناوێك‌و بە‌چ ده‌س���ه‌اڵتێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫حكومداریمان به‌س���ه‌ردا ده‌كا‪ ،‬بە‌ال ‌‬ ‫هاواڵتیان���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ گرن���گ نییه‌‪ ،‬چ‬ ‫حیزبێ���ك فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌ ده‌كا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ زۆر بایه‌خ���دار‌ه ئه‌وه‌ی���ه‌‪،‬‬ ‫كێ‌‌و چۆن‌و ب���ە‌چ قانوونێ���ك‌و له‌چ‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمانڕه‌وایه‌ت ‌‬ ‫س���نوورێك‌و تا كه‌ ‌‬ ‫ده‌كا‌و به‌رپرسیارێتی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ نمونه‌‪ ،‬ئه‌نجوومه‌نی‌ سیاس��� ‌‬ ‫كوردس���تان ـ عی���راق‪ ،‬كه‌ ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫بۆت���ه‌ ئه‌نجوومه‌نی‌ بااڵی‌ سیاس��� ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬بە‌پێ���ی‌ چ م���ادده‌‌و‬ ‫بڕگه‌یه‌كی‌ ده‌س���تووری‌ ئه‌و ده‌زگای ‌ه‬ ‫ی موجه‌بە‌بۆ‬ ‫دروستكراوه‌؟ ئه‌س���باب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و ئه‌نجوومه‌ن چین؟ په‌یڕه‌و ‌‬ ‫دانان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چۆنه‌‌و چییه‌؟ ده‌سه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ناوخۆ ‌‬ ‫به‌سه‌ر كێدایه‌‌و تا كه‌ی‌ ده‌مێنێته‌وه‌؟‬ ‫شوێنی‌ س���ه‌رۆکی‌ هه‌رێم‪ ،‬په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫حكوم ‌هت‌و ده‌زگای‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫ل���ه‌و ئه‌نجوومه‌ن���ه‌دا له‌كوێن؟ بە‌چ‬ ‫هه‌ل‌و مه‌رجێك ئه‌ندامه‌كانی‌ دانراون؟‬ ‫ی‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵ ئه‌ندامه‌كان ‌‬ ‫ێ‬ ‫ل���ه‌و ده‌زگای���ه‌دا كارده‌ك���ه‌ن؟ ك ‌‬

‫ده‌توان���ێ‌ لێپرس���ینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا‬ ‫بكا؟ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ به‌ده‌س���ت‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك‌و ئه‌ندامان ‌‬ ‫كێیه‌؟ كاره‌كان ‌‬ ‫ی یا‬ ‫ئه‌نجوومه‌نه‌كه‌ وه‌زیفین یا سیاس ‌‬ ‫ی دیكه‌؟ ئه‌وان ‌ه ته‌نها‬ ‫قانوونی‌‌و زۆر یا ‌‬ ‫پرس���یارن‪ ،‬ده‌نا ڕه‌خنه‌ نین‪ ،‬شوكور‬ ‫هێند‌ه عاقڵم‪ ،‬گله‌‌و گازه‌نده‌ نه‌كه‌م!‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫لێره‌‌و ل���ه‌وێ‌ بە‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌زانێ‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪ ،‬ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت چییه‌‌و كێیه‌‪ ،‬س���لێمان ‌‬ ‫ی كه‌رك���ووك ده‌كا یا هه‌ولێر‪،‬‬ ‫حوكم ‌‬ ‫یا به‌غدا‪ ،‬ی���ا ئه‌نجوومه‌نی‌ پارێزگا‌و‬ ‫پارێزگار؟ ده‌بیس���ین به‌غدا‪ ،‬فه‌رمان‬ ‫ی‬ ‫بە‌هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌رده‌كا‬ ‫ئه‌نجوومه‌ن���ی‌ ئ���ه‌و ش���اره‌ كوردی‌‌و‬ ‫كوردستانییه‌‪ ،‬یا گۆڕینی‌ پارێزگاكه‌ی‌‪،‬‬ ‫هه‌زار ئافه‌رین بۆ سه‌رۆكی‌ پارێزگاكه‌‌و‬ ‫بۆ پارێ���زگا كه‌ هیممه‌تی���ان هه‌یه‌‌و‬ ‫ی به‌غداوه‌‪.‬‬ ‫ناچنه‌ ژێر ب���اری‌ فه‌رمان ‌‬ ‫له‌و ڕۆژان���ه‌دا‪ ،‬له‌س���لێمانییه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌نگه‌ به‌رز ده‌بێت���ه‌وه‌ كه‌ (ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی نوێ‌ ب���ۆ پارێزگا ‌‬ ‫ئه‌نجوومه‌نێك��� ‌‬ ‫كه‌ركووك ده‌ستنیشان بكرێت‪ ).‬هه‌زار‬ ‫پرس���یار بە‌مێش���كدا دێت‌و ده‌چێ‌‪،‬‬ ‫له‌وان ‌ه چه‌ن���د پرس���یارێك ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌اڵت ‌ه بە‌زه‌ب���ره‌ له‌كوێوه‌‌و‬ ‫له‌كێو‌ه شه‌رعییه‌ت بە‌خۆی‌ ده‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌ له‌ئه‌نجوومه‌نی‌ پارێزگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫كه‌رك���ووك بكا؟! ئه‌ ‌‬ ‫ی ده‌بێ‌؟ مه‌ترسییه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجوومه‌ن چ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئه‌نجوومه‌ن���ی‌ پارێ���زگا ‌‬ ‫ی هه‌ڕه‌شه‌ی‌ لێده‌كا‪،‬‬ ‫كه‌ركووك‌و ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كوردن‪ .‬ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدا‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی سوپا دروستكراوه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق بە‌ده‌س���تی‌ كورد‪ ،‬حه‌ش���د ‌‬ ‫وه‌حش���ی‌‪ ،‬چه‌ت���ه‌ی‌ فیدرالی‌‌و ده‌زگا‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫سیخوڕییه‌ ش���ۆڤێنییه‌كان ‌‬ ‫ی كه‌رك���ووك‌و‬ ‫داگیرك���ه‌ر‪ ،‬كوڕان��� ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌كوڕانی‌ دیك���ه‌ی‌ كورد‪،‬‬ ‫ی هه‌م���وو فیداكارییه‌كن بۆ‬ ‫ئام���اده‌ ‌‬ ‫پاراس���تنی‌ كه‌ركووك‪ ،‬وه‌ك نموونه‌‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌زار ڕه‌حمه‌ت له‌و م���ه‌ال گه‌نجه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫كه‌ركووك‪ ،‬ك���ه‌ زۆر جوامێرانه‌ ده‌ڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر دووبه‌ره‌كی‌ سیاسی‌ حیزبه‌كان ‌‬ ‫كوردستان لێمان تێكنه‌ده‌ن‪ ،‬خۆمان‬ ‫ده‌توانی���ن كه‌ركووك‌و كوردس���تان‬ ‫له‌هه‌موو هێرش���ێك بپارێزین‪ .‬به‌هه‌ر‬ ‫حاڵ‪ ،‬له‌م كات ‌ه هه‌ره‌ ناس���كه‌دا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫دوژمنانی‌ كورد‌و كوردستان‪ ،‬له‌هه‌موو‬ ‫الیه‌كه‌و‌ه هه‌ڕه‌شه‌مان لێده‌كه‌ن‪ .‬له‌م‬ ‫ی‬ ‫دۆخه‌دا‪ ،‬بە‌ده‌س���ت سیاسه‌تمه‌داران ‌‬ ‫ك���ورده‌وه‌‪ ،‬ڕه‌نگ���ه‌ ه���ه‌ر ئه‌وه‌مان‬ ‫له‌ده‌ست بێ‌ بڵێین‪ :‬هاوار به‌ماڵم‪.‬‬ ‫ڕه‌نگ���ه‌ ئاس���ان نه‌ب���ێ‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردس���تان‪ ،‬ل���ه‌كار‌و فه‌رمان��� ‌‬ ‫وه‌زاره‌تێ���ك تێبگا‪ ،‬بۆی��� ‌ه وا ده‌ڵێم‪،‬‬ ‫دوێنێ‌‌و پێ���رێ‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ س���امان ‌ه‬ ‫سروش���تییه‌كان‪ ،‬كۆمه‌ڵێك پێشنیاز‬ ‫ی‬ ‫ی موچه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ری‌ كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان��� ‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬هه‌روه‌ها موچه‌ی‌ پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫پۆلی���س‪ ،‬ئاس���اییش‌و خانه‌نش���ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمپانییه‌كان���ی‌ ده‌رهێنان ‌‬ ‫پ���اره‌ ‌‬ ‫ن���ه‌وت له‌هه‌رێم‌و ش���تی‌ دیك���ه‌‪ ،‬یا‬ ‫ی ‪ %17‬به‌رهه‌می‌ نه‌وتی‌ عێراق‌و‬ ‫داوا ‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬پێشكه‌ش بە‌به‌غدا ده‌كا‪.‬‬ ‫لێ���ره‌دا‪ ،‬گه‌لێ���ك ڕامان‌و پرس���یار‬ ‫هه‌ڵده‌گ���رێ‌‪ ،‬هه‌م���وو ده‌زانین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫گه‌وره‌ترین كێشه‌یه‌ك له‌نێوان به‌غدا‌و‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬له‌س���ه‌ر پاره‌ی���ه‌‌و كه‌متر‬ ‫ی مه‌بده‌ئییه‌و‌ه‬ ‫ی بە‌ش���تێك ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫هه‌یه‌؟ ئه‌وه‌ش وا بۆ چه‌ندان س���اڵ‬ ‫ی‬ ‫ده‌چ���ێ‌‪ ،‬هه‌رێ���م بە‌هه‌م���وو هێز ‌‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ خه‌ریك���ه‌‌و ب���ۆی‌ ناچێت ‌ه‬ ‫ێ‬ ‫س���ه‌ر‪ ،‬لێره‌دا ده‌بێ‌ بپرس���ین‪ ،‬ك ‌‬ ‫ی‬ ‫بە‌ده‌سه‌اڵتتره‌‪ ،‬حكومه‌ت یا وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫س���امانه‌كان؟ ئه‌م��� ‌ه جگه‌ ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم به‌ند‌ه‬ ‫كه‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ دارای��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬ئه‌نجوومه‌ن ‌‬ ‫بە‌س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی دارایی‌! چواره‌م‬ ‫وه‌زی���ران‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ده‌گات���ه‌ س���ه‌ر وه‌زاره‌تی‌ س���امان ‌ه‬ ‫سروش���تییه‌كان! پرس���یارێكی‌ دیكه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌غدا بە‌هیچ دانوس���اندنێك‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێ���م ئاماده‌ نییه‌‪ ،‬خێر‌ه وا‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬ئه‌و جه‌س���اره‌ت ‌ه‬ ‫وه‌زاره‌تێك ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ده‌نوێنێ‌‌و به‌رهه‌می‌ س���ااڵنه‌ ‌‬ ‫دابه‌ش ده‌كا؟‬ ‫ی سیاس���ه‌تی‌ ك���ورد‌و‬ ‫له‌ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ ئ���ه‌م كورد‌ه‬ ‫ج���ۆر ‌‬ ‫س���ته‌ملێكراوه‌‪ ،‬چ له‌شاخ‌و چ له‌شار‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫پرس���یاری‌‪ :‬به‌ڕاس���ت‪ ،‬ئێم���ه‌ ك��� ‌‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایه‌تیمان ده‌كا؟ له‌هه‌مووان‬ ‫گه‌وره‌تر‌و بێ‌ وه‌اڵمتره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫له‌نده‌ن ـ ‪15‬ی‌ تش���رین ‌‬ ‫‪2017‬‬ ‫‪sabahghalib@yahoo.co.uk‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )597‬سێشه‌ممه ‪2017/10/17‬‬

‫تارمایی دەرکەوتنی قەوارەیەکی کوردی لە‌سوریا‬ ‫زانیـار قـادر‬ ‫هەر لەسەروەختی سەرهەڵدان‌و دەرکەوتنی‬ ‫شۆڕش‌و جواڵنەوە کوردییەکانەوە‪ ،‬ئەمریکا‬ ‫ئ���ەو هێزە زەبەالح���ە بووە‪ ،‬ک���ە زۆربەی‬ ‫جار بەئاراس���تەی ویس���تی ئەو کێشەکان‬ ‫یەکالبوونەت���ەوە ‪.‬یاخ���ود ڕاس���تتر بڵێین‬ ‫توانا س���ەربازیی‌و تەکنەلۆژی���ی‌و ئابوریی‌و‬ ‫لەسەروهەموش���یانەوە‪ ،‬فێڵە سیاسییەکانی‬ ‫ئەم هێ���زە ‪ ،‬لەو فاکت���ەرە بەهێزانە بوون‬ ‫کە توانیویانە س���ەنگی گەمە سیاسییەکان‬ ‫بەتای بەرژەوەندییەکانی ئەودابخەن‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگەی هەڵوێس���تە لەس���ەرکردنە‪،‬‬ ‫لەو هەموو کێش���مەکێش وبگرەوبەردەیەدا‪،‬‬ ‫بەدرێژایی هەمووئەو مێژوە‪ ،‬کورد بەختی لەم‬ ‫هێزە نەبووەو‪ ،‬ئەم هێزەش سەروس���ەکوتی‬ ‫کوردی بەدڵ نەبووە‪ ،‬کە پێدەچێت هۆکاری‬ ‫لوتەالبوونی ئ���ەم هێزە لە‌ک���ورد هەندێک‬ ‫جار خودی بووبێ���ت‌و پەیوەندی بەالوازیی‬ ‫ئەو لۆژیکە سیاس���ییەوە بووبێت کە کورد‬ ‫لە‌بەرخ���ورد کردنی لەهەمب���ەر ئەم هێزەدا‬ ‫گرتویەتییەبەرو‪،‬هەندێک جاریش هۆکارەکان‬ ‫لەوانەیە بابەتی بووبن و‪،‬بەرداشی چەرخانی‬ ‫ڕوداوەکان‪ ،‬لەس���ەرو توانس���تی کوردەوە‬ ‫بووب���ن‪ ،‬بەجۆرێ���ک ئامادەگی���ی بەرچاوی‬ ‫هێ���زە نێودەوڵەت���ی‌و هەرێمایەتیی���ەکان‬ ‫لەگەمەسیاس���ییەکاندا‪ ،‬لەپێناو پاراستنی‬ ‫بەرژەوەندیی���ە سیاس���ی وئابورییەکانیان‬ ‫لەناوچەکەدا بەراورد بە کورد‪ ،‬لێنەگەڕابێت‬ ‫کورد ببێتە توخم‌و پێکهاتەیەکی کاریگەرلە‬ ‫هاوس���ەنگکردنی هاوکێشە سیاسییەکانداو‪،‬‬ ‫نەیهێاڵبێ���ت ک���ورد لە‌نێو س���یناریۆی ئەو‬ ‫گۆڕانکارییان���ەی لەناوچەک���ەدا ڕوودەدەن‪،‬‬ ‫وەک کارەکتەرێکی بەهێز دەربکەوێت ‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی ئیمڕۆ لە‌خۆرئاوای کوردس���تان‬ ‫دەگوزەرێت‪ ،‬لە‌دەرکەوتنی ڕۆڵی کورد لە‌نێو‬ ‫گەمەسیاس���ییەکەدا‪ ،‬تاڕادەی���ەک دۆخێکی‬ ‫نوێیە ‪ .‬هەرچەندە لەوانەیە هێشتا زووبێت‬ ‫مرۆڤ ئومێد لەس���ەر وەها تروس���کاییەک‬ ‫هاڵچنێ���ت ک���ە نازانرێ���ت چ کۆتاییەک���ی‬ ‫نەخوازراو چ تاریکاییەکی ئەنگوس���تەچاوی‬ ‫بەدوای خۆیدا شەتەکداوە‪.‬‬ ‫بەاڵم لەگەڵ ئەوەش���دا مایەی خۆشحاڵییە‬ ‫کە تائەم ساتەوەختە‪ ،‬بۆیەکەم جارە کورد‬ ‫بتوانێت بەشێوەیەکی ساخڵەم لەنێو ئەجێنداو‬ ‫ئ���ەو هێڵکارییە ئاڵۆزانەی هێ���زە زەبەالح‬ ‫ونێودەوڵەتییەکان دەیکێشن سەردەربکات‬ ‫و‪ ،‬لەسەر نەخش���ەی ڕووداوەسیاسییەکان‬ ‫ببێت���ە هێمای���ەک‌و ئاماژە ب���ە دەرکەوتنی‬ ‫هێزێکی نوێ بکات‪ ،‬کە کاریگەریی لەس���ەر‬ ‫ڕەوت���ی ڕووداوەکان هەیە‪ ،‬هەروەک یەکەم‬ ‫جاریش���ە ب���ۆ ئەنجامدان���ی گۆڕانکاری���ی‌و‬ ‫دەستکاریی کردنی جیۆپۆلەتیکی ناوچەکە‬ ‫کوردیش وەک هێزێکی ن���وێ لە‌فەرهەنگی‬ ‫ئەواندا ببێتە ژمارەی���ەک کە هەژماربکرێت‬ ‫وبخوێندرێتەوەوگوێی بۆبگیرێت‪.‬‬ ‫ل���ەدەرەوەی ئ���ەم هاوس���ۆزیی وکەڵکەڵە‬ ‫نەتەوەییە و‪ ،‬جیا لەوەش کەکوردی ڕۆژئاوا‬ ‫لە‌ڕووی سەربازییەوە توانیویەتی نمونەیەکی‬ ‫ج���وان لە‌ئازایەتی���ی‌و ڕوبەڕوبونەوەیەک���ی‬ ‫س���ەرکەوتولە جەنگکردن دژبەڕێکخراوێکی‬ ‫تێرۆرس���تی وەک داعش نمای���ش بکات و‪،‬‬ ‫س���ەرنجی زۆرێک لە‌واڵتان���ی جیهان بەالی‬ ‫خۆی���دا ڕابکێش���ێت‪ ،‬ب���ەاڵم ئ���ەوەی من‬ ‫مەبەستمە لێرەدا هەڵوێستەی لەسەربکەین‬ ‫دیوێک���ی تری ئ���ەم بابەتەیەو‪،‬هەوڵێکە بۆ‬ ‫تێگەیشتن لەهەندێک هۆکاروفاکتەری دیکەی‬ ‫شاراوەی پشت بەشداریی پێکردنی کوردی‬ ‫ڕۆژئ���اوا لەالیەن ئەمریکاوە‪ ،‬کە من پێموایە‬ ‫ئەم هەماهەنگییە هەتا دروستکردنی قەوارە‬ ‫ودەوڵەتێکی کوردی لە‌خۆرئاوای کوردستان‬ ‫درێژە دەکێشێت‪.‬‬ ‫جا هەروەک پێشتر ئاماژەمان پێ کرد‪ ،‬چۆن‬ ‫لەڕابردودا نەهێنانی کورد بۆس���ەرتەختەی‬ ‫شانۆی سیاس���یی‌و گۆڕانکارییەکان‪ ،‬بەدەر‬ ‫نەبووە لە‌ه���ۆکارە خ���ودی وبابەتییەکان‪،‬‬ ‫گومان���ی تێدانی���ە دان���ان‌و بەش���داری‬ ‫پێکردنیش���ی لە‌ئێستادا لەسەر نەخشەکەو‪،‬‬ ‫پێدان���ی ڕەنگێ���ک ب���ۆ تەواوکردنی وێنەی‬ ‫جوگرافیی سیاس���یی ناوچەک���ە‪ ،‬بەهەمان‬ ‫شێوە پەیوەستە بە چەند هۆکارێکی خودی‬ ‫وبابەت���ی کە دەکرێت لێ���رەدا هەندێک لەو‬ ‫هۆکارانە لەئێستادا درک بکەین ‪:‬‬ ‫کاڵکردن���ەوەو تێپەڕاندن���ی‬ ‫• ‬ ‫ئایدۆلۆژیا الی کوردانی خۆرئاوا‪:‬‬ ‫لەوڕەهەن���دەوە کە خودییەوە پەیوەس���تە‬ ‫ب���ە ک���ورد خۆی���ەوە‪ ،‬لەوانەی���ە یەکێک‬ ‫لە‌هۆکارەکانی پەراوێزخستنی کورد لە‌چەند‬ ‫دەی���ەی ڕاب���ردودا‪ ،‬ئەوە بووبێ���ت کە هیچ‬ ‫وەختێک کورد نەیتوانیوە خوێندنەوەیەکی‬ ‫دروس���تی بۆ ئەجێندای ئەو هێزە زەبەالحە‬ ‫هەبووبێت کە ئەمریکایە‪.‬‬ ‫بەواتایەک���ی ترک���ورد هەرگی���ز نەیتوانیوە‬ ‫ئەمری���کا بناس���ێت‪ ،‬ت���ا لەبەر ڕۆش���نایی‬ ‫ئ���ەو مەعریف���ەو ناس���ینەدا بەئاراس���تەی‬ ‫بەرژەوەندییەکان���ی ئ���ەو دەرچەی���ەک‬ ‫بۆبەرژەوەندییەکان���ی خ���ۆی بدۆزێتەوە و‪،‬‬ ‫بەش���ێوەیەک دایانبڕیژێت���ەوەو بەجۆرێک‬ ‫تیۆریزەی س���تراتیژە نەتەوەییەکانی خۆی‬ ‫لەگ���ەڵ واقعە سیاس���ییەکەدا بگونجێنێت‪،‬‬

‫کە تەریب ب���ە بەرژەوەندییەکانی ئەوهێزە‬ ‫ڕێ ب���کات‪ .‬بەپێچەوانەوە هەمیش���ە کورد‬ ‫هەڵوێست‌و بڕیارەکانی‌و نەخشەڕێگەکانی(‬ ‫هەڵبەت ئەگەر کورد شتێکی بەناوی نەخشە‬ ‫ڕێگاوە هەبوو بێت)‪ ،‬ئەوا لەوەها ئەگەرێکدا‬ ‫سنوری کاری لە‌پێشینەی ئەونەخشە ڕێگایە‬ ‫بەزاندن���ی س���نوری بەرژەوەندییەکانی ئەو‬ ‫هێزەبوەو شەڕەشۆق کردن بوە لەگەڵ قۆچی‬ ‫خاڵە هەستییارەکانی ئەودا‪.‬واتە جواڵنەوەی‬ ‫کوردی زۆرجار لەیەک���ەم هەنگاوی دا پێی‬ ‫ناوە بە قەفی جەس���تەی پاپۆکە خواردوی‬ ‫ئەوهێ���زەداو گینگڵ���ی پێ���داوەو لەخ���ۆی‬ ‫هێناوەتە سەر ڕەفیسک‪.‬‬ ‫لەونێوەندەش���دا ب���ە ئایدۆل���ۆژی کردنی‬ ‫جواڵن���ەوە کوردیی���ەکان‪ ،‬وەک یەکێ���ک‬ ‫لەدیارترین���ی ئ���ەو هۆکارانەبووە کە کێچی‬ ‫کردوەت���ە کەوڵی ئەم هێ���زەوە‪ .‬خۆ ئەگەر‬ ‫س���یخناخدان بەئایدۆلۆژیا لەسەر حیسابی‬ ‫کەڵکردنەوەی ڕەهەندە مرۆیی وچاوساندنەوە‬ ‫نەتەوەیی���ەکان خاڵێکی الوازی س���ەرجەم‬ ‫بزاوت‌و جواڵن���ەوە کوردیی���ەکان بووبێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوا ل���ەوەش خراپتربۆئەمری���کا ئ���ەوە‬ ‫بووە کە مەرکس���یزم‌و ئیس�ل�امی سیاسی‬ ‫لەبەڕەوجترینی ئەو ئایدۆلۆژیایانە بوون‪ ،‬کە‬ ‫بوونەتە بزوێنەرو مۆتیڤی ئەم شۆڕش���انە‪.‬‬ ‫بەواتایەکی تر ڕووکردنە ڕوسیاو پشتکردنە‬ ‫ئەمریکا یەکەم پەیامی شۆڕشە کوردییەکان‬ ‫ب���ووە ک���ە ناردویەتی ب���ۆ دەرەوەی خۆی‬ ‫بەتایبەتی ئەمریکا‪.‬‬ ‫کەواتە ئەمریکا هەر لەس���ەرەتای هەڵدانی‬ ‫یەکەم زاردا‪ ،‬ڕۆڵی کارەکتەری ئەژدیهاکەی‬ ‫ب���ۆ قوتدانی کورد وهێنان���ە خوارەوەی بۆ‬ ‫خاڵی س���فری لە‌نێو گەمە سیاس���ییەکەدا‬ ‫پێبڕاوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم خۆش���بەختانە ئ���ەوەی تائێس���تا‬ ‫لە‌کوردستانی ڕۆژئاوادا دەبینرێت تاڕادەیەک‬ ‫ش���کاندنی ئ���ەو توێکڵ���ە ئایدۆلۆژیای���ە‬ ‫و‪،‬هێنانەکای���ەی ژینگەیەک���ی پلوڕاڵ���ە‬ ‫بۆکۆکردنەوەی جیاوازییەکان‌و‪ ،‬فراژیبوون‌و‬ ‫بارهێنان���ی گیان���ی یەکت���ر قبوڵک���ردن‌و‬ ‫کرانەوەی���ە ب���ەڕووی پێکهات���ە ئەتن���ی‬ ‫وئایدۆلۆژی وئاین‌و ئاینزا جیاوازەکانی دیکە‬ ‫و‪،‬بەشداری پێکردنیانە لە‌پرۆسەی سیاسی‌و‬ ‫بەڕێوەبردندا لە‌چوارچێوەی ئەنجومەکانەکانی‬ ‫خۆبەڕێوەبەریی کانتۆنەکاندا‪ ،‬کە تاڕادەیەک‬ ‫زەمینەی کۆکردنەوەی س���ەرجەم هێزەکانی‬ ‫هێناوەت���ە ئ���اراوەو‪ ،‬بەم���ەش جۆرێ���ک‬ ‫لەئارام���ی هێناوەتەکای���ەوە‪ ،‬ک���ە بووەتە‬ ‫مای���ەی ڕەزامەن���دی ئەمریکا‪،‬هەڵبەت نەک‬ ‫لە‌پێناو دیموکراتیزەکردنی ناوچەکە لەالیەن‬ ‫ئەمری���کاوە‪ ،‬بەڵکو لە‌پێناو ڕەخس���اندنی‬ ‫کەشێکی ئارام وس���ەقامگیرکە دەرفەت بۆ‬ ‫مانەوەی هەژمونی سیاس���ی وئابوریی خۆی‬ ‫دەڕەخسێنێت لەناوچەکەدا‪.‬‬ ‫• دابڕینی سنوری واڵتانی سوننە مەزهەب‬ ‫لە‌ئیسرائیل و‪ ،‬س���نوردارکردنی کەڵکەڵەی‬ ‫پاوانخوازی شیعە‪:‬‬ ‫خاک���ی فەلەس���تین ک���ە هەری���ەک‬ ‫لە‌موس���وڵمانەکان‌و جولەک���ەکان بە زێدی‬ ‫خۆیان���ی دەزان���ن‪ ،‬لەڕاب���ردودا لەالی���ەن‬ ‫موس���وڵمانەکانەوە جارێک لەساڵی ‪٦٣٧‬ی‬ ‫زاین���ی لەس���ەردەمی جێنش���ینی دووەم‬ ‫عوم���ەری ک���وڕی خەت���اب دا و‪ ،‬جارێکی‬ ‫دیکەش لەس���ەردەمی سەالحەدینی ئەیوبی‬ ‫لەس���اڵی ‪ ١١٨٧‬زاینی���دا‪ ،‬ڕوبەڕوی هێرش‬ ‫ولەشکرکێش���ی بووەت���ەوەو‪ ،‬لەژێر چنگی‬ ‫جولەک���ەکان دەرهێنراوە‪ ،‬ب���ەاڵم هەریەک‬ ‫لەم دوو سەرکردەیە وەک ڕەمزە دیارەکانی‬ ‫ئاین���زای س���وننە لێی���ان دەڕواندرێ���ت‪،‬‬ ‫لەبەرئ���ەوە بۆجولەکەکان بەلەبەرچاوگرتنی‬ ‫ئەوپاشخانە مێژووییە‪ ،‬ئامادەگیی ئاینزای‬ ‫س���وننە لەو ناوچەیەدا‪ ،‬ب���ەردەوام جێگەی‬ ‫مەترسی بوەو‪،‬لێرەشەوە پەرۆشی پاراستنی‬ ‫ئاسایش���ی جولەک���ە لەوناوچەی���ەداو‪،‬‬ ‫ڕێگریک���ردن لە‌دووبارە بوونەوەی ترس���ی‬ ‫هەڵکوتانەسەروهەوڵدان بۆ داگیرکردنەوەی‬ ‫ئ���ەو زەویی���ە جولەکەنش���ینە لەالی���ەن‬ ‫موسوڵمانە سوننەکانەوە‪ ،‬هەمیشە یەکێک‬ ‫ب���ووە لە‌ئەجێندا لەپێش���ینەکانی ئەمریکا‬ ‫لە‌خۆرهەاڵتی ناوەڕاس���تداو‪،‬لەگەڵ دروست‬ ‫ب���وون‌و ڕاگەیاندن���ی ق���ەوارەی جولەکەش‬ ‫لە‌س���ەر خاکی فەلەستین‪ ،‬پارێزگاری کردن‬ ‫لەمان���ەوەی ئەودەوڵەت���ە ئیس���رائیلییە‪،‬‬ ‫لەدەس���تپێکی گرتنەدەس���تی دەس���ەاڵت‬ ‫لەالیەن هەر س���ەرۆکێکی نوێی ئەمریکاوە‬ ‫جەخت���ی لێکراوەت���ەوە و‪ ،‬وای لە‌ئەمریکا‬ ‫کردوە ئامرازی جیاوازی بۆ بگرێتە بەر‪.‬‬ ‫بۆیە پێ ناچێت جڵەوش���لکردن لەڕابردودا‬ ‫بۆ کەمینەیەکی ش���یعە بۆ ئەوەی دەسەاڵت‬ ‫بگرنەدەست و‪ ،‬شوناس���ێکی شیعەگەرا بە‬ ‫س���وریا بدەن‪ .‬مانای خۆش���یی لێ هاتنی‬ ‫ئەمری���کا بووبێت لە‌ئاینزای ش���یعە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هەڵنەکردن ودانو نەکواڵنی سوننەبوە لەتەک‬ ‫ئەمریکاو ئیسرائیلداو‪ ،‬نەبوونی بژاردەیەکی‬ ‫گونجاوترب���ووە‪ ،‬ک���ە وایک���ردوە ئەمریکا‬ ‫ناچاربێت‌و لێبگەڕێت لە‌سەرەتای هەفتاکانی‬ ‫سەدەی ڕابردودا‪،‬لە سوریایەکدا کە زۆرینەی‬ ‫دانیش���توانەکەی هەڵگری ئاینزای سوننەن‪،‬‬ ‫شیعەیەکی کەمینە هەڵزنێت بەرەو دەسەاڵت‬ ‫وبۆ ماوەی نزیک بەنیوسەدە فەرمانڕەوایی‬

‫ئ���ەو واڵتە بگرێتە دەس���ت‪ .‬واتە ئەمریکا‬ ‫لە‌پێناو دورخس���تنەوەی مەترس���ییەکانی‬ ‫واڵتان���ی س���وننە لە‌دەوڵەت���ی ئیس���رائیل‬ ‫کتوم���ت ئ���ەو لۆژیک���ەی پەیکەڵکردوە کە‬ ‫لە‌گوتەزایەکی ئێرانییەکاندا هەیە کەدەڵێت‪:‬‬ ‫" ش���ینی ئێمە لە‌خۆشەویستی عەلی نیە‪،‬‬ ‫بەڵک���و لە‌ڕقی عوم���ەرە ‪".‬ج���ا ئەگەرئەم‬ ‫لۆژیکە لە‌دژایەتیکردنی ئاینزای سوننە الی‬ ‫ش���یعەکان زاخاوێکی ئاینیی کرابێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫لە‌کارنامە‌و س���تراتیژی ئەمریکادا فۆرمیکی‬ ‫سیاس���یی وەرگرتوەو‪،‬ویس���تراوە گرەنتی‬ ‫ئاسایش���ی ئیسرائیل بە گۆڕینی هاوسەنگی‬ ‫هێ���ز لەناوچەک���ەداو‪ ،‬بەلەبەرچاوگرتن���ی‬ ‫ئ���ەم چەند پێدراوە بابەت���ی ولۆژیکییانەی‬ ‫لەخ���وارەوە باس���یان دەکەین‪ ،‬مس���ۆگەر‬ ‫بکرێت‪:‬‬ ‫• ئەمریکا ویس���تویەتی بە پەراوێزخستنی‬ ‫ئاینزای س���وننە لەکایەی سیاس���ی و‪ ،‬بە‬ ‫شیعەکردنی سیس���تمی سیاسی لە‌سوریادا‪،‬‬ ‫ک���ە هەڵکەوت���ەی جوگرافیاک���ەی بە نیوە‬ ‫دوورگەیەک دەچێت کە لەبەش���ی پشتەوە‬ ‫پاڵی داوە بە ئیس���رائیلەوەو‪ ،‬بەردەمیشی‬ ‫لەجیات ئاو بەو واڵتانە تەنراوە کە هەموویان‬ ‫لەڕابردودا دەس���ەاڵت تیایاندا لەژێر ڕکێفی‬ ‫ئەوخەڵکانەدا بووە‪ ،‬ک���ە هەڵگری ئاینزای‬ ‫س���وننە بوون‪ ،‬کەلێنێک لەنێوان س���نوری‬ ‫قەوارەی ئیسرائیل‌و دراوسێ سوننەگەرەکانی‬ ‫کەالی ڕاس���تەوە بە ئیس���رائیلەوە لکاون‌و‬ ‫س���ەرتاخواری ئەو واڵتەیان تەنیوە‪ ،‬بێنێتە‬ ‫گ���ۆڕێ و‪ ،‬بەم���ەش دەتوانرێ���ت ئەگەری‬ ‫بەریەک کەوت���ن وپێکهەڵپڕژانی جولەکەو‬ ‫سوننەکان کۆتایی پێبهێنرێت‪.‬‬ ‫• لەالیەک���ەوە بەلەبەرچاوگرتنی ئەو مێژوو‬ ‫ئەو جەنگە خوێناوییانەی لەنێوان هەڵگرانی‬ ‫بیروباوەڕی هەردوو ئاینزای سوننەوش���یعە‬ ‫وئ���ەو واڵتە زلهێزانەی ک���ە نمایندانی ئەم‬ ‫دوو ئاینزایە دەکەن ڕووی���داوە‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫تریش هەردوودەوڵەتی عوسمانی وسەفەوی‬ ‫‪ ،‬لەالیەک���ی دیکەش���ەوە بەکەڵک وەرگرتن‬ ‫لە‌بەتێۆریزەکردنی ئەو لۆژیکە سیاس���ییەی‬ ‫کەدەڵێ���ت ‪ ' :‬پەرت بک���ەو زاڵ بە ‪ ''.‬فرق‬ ‫وتسد‪ '.‬ئەمریکا بەقوتکردنەوەی دەوڵەتێکی‬ ‫وەک س���وریا بەکەوڵێک���ی هێن���دە تەنکی‬ ‫ش���یعەوە کەلەنێویدا زۆر بەڕوونی دیمەنی‬ ‫چەوساندنەوەو سەرکوتکردنی دانیشتوانێک‬ ‫ببینرێت‪ ،‬کە زۆرینەی���ان هەڵگری ئاینزای‬ ‫س���وننەن‪ ،‬گەرەک���ی بووە چ���اوی تۆڵەی‬ ‫س���ورهەڵگەڕاوو‪ ،‬ددان کرۆش���تنی واڵتانی‬ ‫س���وننە مەزهەب لەسەر جولەکە هەڵبگرێت‬ ‫وبیخاتە س���ەر خانەوادەیەکی بااڵدەس���تی‬ ‫شیعەگەرا کەدەستی لەقورتمی خەڵکانیکی‬ ‫س���وننە مەزهەب لەو واڵت���ەدا گیرکردوەو‬ ‫ن���وزەی لێبڕیون‪،‬بەم���ەش ئاراس���تەی‬ ‫جەنگەکەیان لە‌جولەکەوە بەرەو ش���یعە لێ‬ ‫وەرچەرخێنێت‪.‬‬ ‫• الوازیی پێگەی ئاینزای ش���یعە لەوکاتەدا‬ ‫لە‌ڕووی سیاس���ی‌و س���ەربازی وئاینیشەوە‬ ‫لە‌ناوچەک���ەدا‪ ،‬بەوەی لە‌الیەک ش���یعەکان‬ ‫بەراورد بە سوننە کەمینەبوون و‪ ،‬لە‌الیەکی‬ ‫دیکەش���ەوە نەبوون���ی هی���چ مەرجەعێکی‬ ‫سیاسی وسەربازیی بەهێزلە فۆرمی واڵتێکدا‬ ‫بۆ ئەوەی لەئەگەری دروستبوونی دەوڵەتێکی‬ ‫ش���یعە لەس���وریادا ببێت���ە پاڵپش���تێکی‬ ‫بەهێزی مەعنەویی وسیاس���ی‌و لۆجستی بۆ‬ ‫ئەودەوڵەت���ە نوێیە‪ ،‬بەڵک���و بەپێچەوانەوە‬ ‫هەموو ئ���ەو پێکهاتەو گروپان���ەی بەناوی‬ ‫ش���یعەوە لەوس���ەروەختەدا لە‌ناوچەک���ەدا‬ ‫بوونیان هەبوو وکاریان دەکرد‪ ،‬زیاتر لەسەرە‬ ‫مقەست‌و پەراوێزی سیاسی دەچوون و‪ ،‬ئەو‬ ‫ئامادەگییەی���ان نەبوو‪،‬ک���ە لە‌ئەگەری خۆ‬ ‫ڕەگەڵ خستنیان لەتەک شیعەکانی سوریادا‬ ‫ببن���ە هەیمەنەیەکی سیاس���ی وەها بەهێز‪،‬‬ ‫کە بتوانن فۆبی���ا‌و بیمێک بخوڵقێنن‪،‬وایکرد‬ ‫هەل���ی پێدانی دەس���ەاڵت لە‌الیەن ویس���تە‬ ‫نێودەوڵەتییەکەوبەتایبەتی���ش ئەمریکا‪ ،‬بە‬ ‫شیعەکانی سوریا زیاتربکات‪.‬‬ ‫بەاڵم هەموو ئەم پێدراوو شیمانە‌و خوێندنەوە‬ ‫بابەتییان���ە ب���ۆ دۆخەکە لەگ���ەڵ ڕوخانی‬ ‫دەس���ەاڵتی نا دینی ش���ای ئێران لە‌ساڵی‬ ‫‪١٩٧٩‬دا‪ ،‬بەهای���ان دابەزی‪ .‬س���ەرکەوتنی‬ ‫شۆڕش���ی گەالن���ی ئێ���ران و‪ ،‬قۆرغکردنی‬ ‫دەسەاڵت لەالیەن شیعەکانی ئەو واڵتەوەو‪،‬‬ ‫دەرکەوتن���ی ئێ���ران وەک مەرجەعێک���ی‬ ‫سیاس���ی‌و ئاینیی بەهێزلە پاڵپش���تیکردنی‬ ‫گروپە ش���یعەکانی ناوچەک���ە‪ .‬دواتریش بە‬ ‫ڕوخانی حکومەتی عێراق وبااڵدەست بوونی‬ ‫ش���یعە لەو واڵتەش���دا و‪ ،‬ئاوەژوبوونەوەی‬ ‫پەیوەندییەکان���ی ه���ەردوو واڵت���ی عێراق‌و‬ ‫ئێران لە‌دوو دوژمنەوە‪،‬بۆ دوو دۆس���ت کە‬ ‫هاومەزهەبی بە توندی بەیەکییەوە شەتەک‬ ‫داون ‪،‬دواتریش بەکارهێنانی عێراق لەالیەن‬ ‫ئێرانییەکانەوە وەک گەیەنەریک بۆ گەیاندنی‬ ‫بیروڕای ئاینزای ش���یعە بۆ گروپ ودەستە‬ ‫ش���یعە پەڕاگەندەکانی ناوچەک���ە لە‌لوبنان‬ ‫ویەمەن وسوریاو کوێت‌و سعودیەو‪ ،‬هەوڵی‬ ‫بەردەوامی ئ���ەو واڵتە بۆ ڕێکخس���تنەوەو‬ ‫تەیارکردنیان لەڕووی سیاسی وپەروەردەیی‬

‫ئەمریکا هەر‬ ‫لەسەرەتای هەڵدانی‬ ‫یەکەم زاردا‪،‬‬ ‫ڕۆڵی کارەکتەری‬ ‫ئەژدیهاکەی بۆ‬ ‫قوتدانی کورد‬ ‫وهێنانە خوارەوەی‬ ‫بۆ خاڵی سفری لە‌نێو‬ ‫گەمە سیاسییەکەدا‬ ‫پێبڕاوە‬ ‫ومەعنەوی‌و لۆجستییەوەو‪ ،‬بەکارهێنانیان بۆ‬ ‫باڵوکردنەوەی هەژمونی سیاسی وسەربازی‬ ‫ئێرانیزم لەفۆرمێکی ش���یعەگەراداو‪،‬دواجار‬ ‫ف���راوان بوونی پانتایی هەژمونی سیاس���ی‬ ‫وسەربازی ئێران لە‌ناوچەکەداو‪ ،‬پیشاندانی‬ ‫ئەوهەیمەنەی���ە لەالی���ەن ئێران���ەوە وەک‬ ‫کاغەزێک���ی بەهێ���ز لەتوانس���تی تێکدانی‬ ‫ئارامشی ئیس���رائیل بۆ فشار خستنە سەر‬ ‫ئەمریکا بەئاراس���تەی زیاتر چەس���پاندنی‬ ‫ئەجێن���داو بەرژەوەندییەکان���ی خۆی‪ ،‬وای‬ ‫لە‌ئەمری���کا کرد‪ ،‬لەپێناو دورخس���تنەوەی‬ ‫ئەو مەترس���ییانە لە‌ئیسرائیل‪ ،‬ئەم جارە بە‬ ‫کاڵکردنەوەی هەژموونی ئێران لە‌ناوچەکەدا‪،‬‬ ‫لە‌هەوڵی دۆزینەوەی جێگرەوەیەکی دیکەدا‬ ‫بێت بۆبااڵدەس���تی شیعە لە‌س���وریادا‪ ،‬کە‬ ‫پێدەچێت لەوەها ئەگەرێکدا باشترین بژاردە‬ ‫کوردەکانی ئەو واڵتەب���ن‪ ،‬ئەمەش یەکێکە‬ ‫لەو ه���ۆکارە بابەتییانەی کورد خۆی ڕۆڵی‬ ‫نەبووە لە‌دروست بوونیدا‪.‬‬ ‫• هەوڵدان���ی ئەمری���کا ب���ۆ دۆزینەوەی‬ ‫پێگەیەکی نوێ لەدەرەوەی تورکیادا‪:‬‬ ‫تێگەیش���تنێکی ش���یکاریی سیاسی هەیە‪،‬‬ ‫پێیوای���ە ئەمری���کا ه���ەر وەختێ���ک پێگە‬ ‫سیاسی وس���ەربازییەکانی توشی تەنگەژە‬ ‫بوو‪ ،‬بەر لەوەی لەدەس���تی بدات لە‌هەوڵی‬

‫دۆزین���ەوەی پێگەیەکی دیک���ەدا دەبێت ‪،‬‬ ‫بەواتایەکی دیکە ئەمریکا هەرگیز ئامادەنیە‬ ‫گەمە سیاس���ییەکان ب���ۆ نەیارەکانی چۆڵ‬ ‫بکات ‪ ،‬تەنان���ەت هەندێک لەچاودێران وای‬ ‫بۆ دەچ���ن کە ئەجێندای ئەمریکا لەڕوخانی‬ ‫لیبیادا لەس���ەروەختی بەه���اری عەرەبیدا‬ ‫دەگەڕێت���ەوە بۆئەوەی ئەمریکا دەیویس���ت‬ ‫پێگ���ەی چاودێریکردنی ئەفریقا لە‌ش���اری‬ ‫ش���توتگاردی ئەڵمانیاوە بگوازێتەوە بۆ ئەو‬ ‫واڵتە‪،‬ت���ا لە‌دوورییەکی کەمت���رەوە ئاگای‬ ‫لە‌ڕووداوەکانی‬ ‫کیش���وەری ئەفریقا بێ���ت‪ ،‬هەربۆیە گڵۆپی‬ ‫سەوزی بۆشۆڕش���گێڕان هەڵکردو تەنانەت‬ ‫لە‌شاری بنغازی دەستوەردانی سەربازیشی‬ ‫لە‌بەرژەوەندی شۆڕشگێڕان ئەنجامدا‪.‬‬ ‫تورکی���اش چ وەک ئەندامی ناتۆو چ وەک‬ ‫دۆستێکی نزیک‪ ،‬یەکێک بووە لەهەرە پێگە‬ ‫بەهێزەکان���ی ئەمریکا‌و هەمیش���ە یارمەتی‬ ‫دەرێکی ب���اش بووە‪ ،‬بۆ ئ���ەوەی ئەمریکا‬ ‫بتوانێت لە‌نزیکەوە ڕەوتی ڕووداوەکان ببینێت‬ ‫لە‌ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاس���تدا‪.‬بەاڵم هەر لەگەڵ‬ ‫هاتنە س���ەرکاری پارتی دادوگەش���ەپێدان‬ ‫بەس���ەرۆکایەتی ئۆردۆگان بە پاش���خانێکی‬ ‫ئیس�ل�امییەوە لەس���اڵی ‪٢٠٠٢‬دا‪،‬ئ���ەم‬ ‫پەیوەندییان���ە جۆرێ���ک لە‌س���اردبونەوە‬ ‫بەخۆیانەوە دەبینن‪ ،‬بەتایبەی تریش کاتێک‬ ‫ئۆردۆگان چەند جارێک ئاگاداری دا لەوەی‬ ‫کەناهێڵێت واڵتانی پەیمانی باکوری ئەتڵەسی‬ ‫لە‌ک���ردە س���ەربازییەکانیاندا لە‌ناوچەکەدا‪،‬‬ ‫کەڵک لەبنکەی س���ەربازی ئەنچەرلیکی ئەو‬ ‫واڵتە وەربگرن‪ ،‬ه���ەروەک چەند جارێکیش‬ ‫هەڕەش���ەی دەرکردنی هێزەکانی ئەڵمانیاو‬ ‫واڵتانی دیک���ەی ئەندامانی نات���ۆی کرد‪،‬‬ ‫ئەم���ەش ب���وو ب���ە پاڵنەرێک ب���ۆ ئەوەی‬ ‫ئەمری���کا لەهەوڵی دۆزین���ەوەی پێگەیەکی‬ ‫دیکەدا بێت‪،‬لەونێوەندەش���دا پێدەچێت ئەو‬ ‫پاش���اگەردانییەی لەسوریادا هەیە باشترین‬ ‫بیانوبێت کەئەمریکا بەپاس���اوی پاراستنی‬ ‫ئاسایشی ناوچەکە بنکە سەربازییەکەی بۆ‬ ‫بگوازێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەم پرۆس���ەیە النی کەم‬ ‫پێویستی بەبوونی دەسەاڵتێکە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫ئەمریکا هەم بتوانێت مامەڵەی لەگەڵ دابکات‬ ‫وڕەوایەتی بەکارەکەی خۆی بدات‪ ،‬هەم ئەو‬ ‫دەس���ەاڵتە گرەنتییەک بدات بۆ پاراستنی‬ ‫ئەو بنکە س���ەربازییەو‪ ،‬ئەوەی لەئێس���تادا‬ ‫دەیبینی���ن لە‌الکردن���ەوەی ئەمریکییەکان‬ ‫بەالی کوردانی س���وریاداو نۆژەنکردنەوەی‬ ‫فڕۆکەخان���ەی کۆبان���ی‌و چەند ش���وێنێکی‬ ‫دیکەی ئەو واڵتە‪ ،‬پێدەچێت سەرەتای ئەو‬ ‫کارەبێت کە پێویس���تە لە‌ئێستاوە هەنگاوی‬

‫‪19‬‬

‫بۆ هەڵبگرێت‪.‬‬ ‫جگە ل���ەوەش ئەگەر بڕیاربێت سیاس���ەت‬ ‫وئاب���وری دوو دی���وی ئ���ەو دراوەب���ن کە‬ ‫پەیوەندی���ی واڵتانی لەس���ەر دادەمەزرێت‪،‬‬ ‫ئەوە ڕوشانی ڕووە سیاسییەکە‪ ،‬قەڵبکردنی‬ ‫ڕووە ئابورییەکەش بەدوای خۆیدا دەهێنێت‬ ‫لەپەیوەندییەکاندا‪ ،‬بۆی���ە لەپەرچەکرداری‬ ‫ڕێگریکردن لەبەکارهێنانی بنکەی ئەنچەرلیک‬ ‫وتەنگەتاوکردنی ئەمریکا لەڕوی سەربازییەوە‬ ‫لەناوچەکەدا‪،‬پێشبینی دەکرێت ئەمریکا بە‬ ‫دروستکردنی قەوارەیەکی کوردیی‌و گۆڕینی‬ ‫ئاراس���تەی گواس���تنەوەی نەوت���ی عێراق‬ ‫لە‌بەن���دەری جهان���ەوە‪ ،‬بەنێوئەو س���نورە‬ ‫کوردییەدا بۆ سەردەریای ناوەڕاست‪ ،‬بیەوێت‬ ‫گۆپاڵێک لە‌ئابوری تورکیا بوەشێنێت‪.‬‬ ‫• نائامادەگی���ی ک���ورد وەک نەتەوەی���ەک‬ ‫لەدروس���تکردنی مێ���ژووی ڕووداوەکان���ی‬ ‫ناوچەکە و‪ ،‬نەبوونی ئەنگێزەی پاوانخوازیی‬ ‫وهەروەه���ا غیابی ئ���اوەزو توانس���تی ئەم‬ ‫نەتەوەیە لە‌وەگەڕخس���تن ( تەوزیفکردن)‬ ‫ی ئایی���ن ب���ۆ بەرژەوەندییەکان���ی خ���ۆی‬ ‫لەڕابردوداو‪ ،‬نەبوون���ی دەوڵەتێکی کوردی‬ ‫دیکە لەناوچەکەدا کە لەئەگەری دروستبوونی‬ ‫دەوڵەتێکی کوردی لەس���وریادا بۆی ببێتە‬ ‫پاڵپش���تێکی سیاسی وس���ەربازیی‪ ،‬جیاواز‬ ‫لە‌تورک وفارس ک���ە لەڕابردودا توانیوییانە‬ ‫بەبەکارهێنانی ئایین‌و خۆدانە پاڵ مەرجەعە‬ ‫سیاسی وس���ەربازییەکانیان ببنە دووگەورە‬ ‫داگیرک���ەری وەک عوس���مانی وس���ەفەویی‬ ‫لە‌مێژووی ناوچەکەداو‪ ،‬ترس���ان لە‌دووبارە‬ ‫کردن���ەوەی ئ���ەم ڕابردوە‪ ،‬چانس���ی کورد‬ ‫بەراورد بەم دوو هێزە لەپێدانی پارچەیەک‬ ‫لەسوریایەکی پارەپارەدا زیاتر دەکات‪.‬‬ ‫• کۆت���ا خ���اڵ کە ئام���اژەی ب���ۆ بکەم‌و‬ ‫تاڕادەیەک ب���ۆ کوردانی ڕۆژئاوا ڕەهەندێکی‬ ‫خ���ودی وبابەتیش لە‌خ���ۆ دەگرێت‪،‬ئەوەیە‬ ‫پاش���خانێک لە‌فکری چ���ەپ وئایدۆلۆژیای‬ ‫مارکس���ی الی زۆرێک لە‌الیەنەکانی سوریا‪،‬‬ ‫ڕێگەخۆش���کەر ب���ووە لەڕابردودا‪،‬بۆئەوەی‬ ‫ڕوس���یا جوغزی هەژموون���ی خۆی بەدوری‬ ‫سەرجەم هێزەکانی نێو ئەو واڵتەدا بکێشێت‌و‬ ‫لەڕیی ئەو هێزانەش���ەوە جڵەوی س���وریای‬ ‫بکەوێتەدەس���ت‪ .‬هەرچی ئ���ەوەی ئەمریکا‬ ‫لەئێستاداو لەس���وریایەکی لێکهەڵوەشاودا‬ ‫دەیەوێ���ت ئەنجامی ب���دات بریتییە لەتەنگ‬ ‫پێهەڵچنین���ی ڕوس���یا وکاڵکردن���ەوەی‬ ‫ئامادەگی ئەوو تۆخکردنەوەی بوونی خۆی‬ ‫لەس���وریادا‪ ،‬لەڕێگ���ەی الواندنەوەی کوردو‬ ‫دروستکردنی قەوارەیەک بۆیان‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫كوردو گفتوگۆی بێئاكام!‬ ‫ ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫هه‌ره‌شه‌كانی حه‌شدی شیعه‌و جواڵندنی هێزو وه‌رگرتنه‌وه‌ی كه‌ركوك‪،‬‬ ‫هیچ نیی ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی پێمان ده‌ڵێت عێراق خاڵی بۆته‌و‌ه له‌دامه‌زراوه‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‌و یاسایی‪ ،‬ئه‌م گروپان ‌ه خه‌ریكی ئه‌وه‌ن عێراق بكه‌نه‌و‌ه‬ ‫بە‌خه‌الفه‌تێكی ئاینی‌و مه‌زهه‌بی كۆنزه‌رڤاتیڤ‪ ،‬ئه‌م ‌ه هه‌مان مێژووی خوێن‌و‬ ‫ته‌خوینی سه‌رده‌می "خه‌واریج‌و موعته‌زیله‌"‌و بێنه‌و به‌رده‌ی خه‌الفه‌ته‌كانی‬ ‫یه‌زیدی كوڕی موعاویه‌و نه‌وه‌كانی ئیمامی عه‌لی ‌ه بە‌فۆڕمێكی دیكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫گفتوگۆی كورد له‌م فه‌وزا تائیفی‌و مه‌زهه‌بیه‌دا هیچ ته‌وفیرێكی نابێت‌و‬ ‫بێئاكامه‌‪.‬‬ ‫ عێراق متمانه‌ی بە‌ده‌وڵه‌تێكی ناسیۆنالیستی سوننی‌و میراتگری‬ ‫عوسمانلی توركی نه‌بوو ئێستا بە‌ئاشكرا دیالۆگی له‌گه‌ڵ ده‌كات له‌پێناو‬ ‫قایمكردنه‌وه‌ی خۆی دژی كورد‪ ،‬خه‌ونی عه‌بادی‪ ،‬دروستكردنه‌وه‌ی عێراق ‌ه‬ ‫بە‌جۆرێك پایه‌كانی عه‌سكه‌رو ناسنام ‌ه مه‌زهه‌بیه‌كه‌ی تۆخ‌و كۆنكرێتی‬ ‫بێت‌و رێگربێت له‌كرانه‌وه‌ی باڵه‌كانی كورد‪.‬‬ ‫ كورد له‌رابردوو نه‌یتوانی ئه‌م عێراق ‌ه بە‌شێوه‌یه‌ك موتوربە‌بكات ك ‌ه‬ ‫هیچ نه‌بێت تاكی كوردی هه‌ست بە‌شكۆو ئارامی بكات‌و ترسی له‌و ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫مه‌ركه‌زی ‌ه نه‌بێت وه‌ك كابوسی دیكتاتۆریی‪ ،‬قه‌ت نه‌مانپرسیو‌ه بۆچی هیچ‬ ‫پۆستێكی سیادی به‌غداد ناتوانێت تینوێتی تاكی كوردی بشكێنێت‌و‬ ‫درۆی یه‌كپارچه‌یی خاكی عێراق له‌به‌رچاومان كاڵ بكاته‌وه‌‪ ،‬عێراق‬ ‫درۆیه‌كی گه‌وره‌یه‌و ئه‌وه‌ی هه‌ی ‌ه ته‌نها به‌رژه‌وه‌ندی نه‌وتی‌و سه‌فه‌قاتی‬ ‫گه‌ور‌ه گه‌وره‌ی ئه‌مریكاو ئێرانه‌و كورد ده‌بێت له‌م هاوكێشه‌ی ‌ه تێبگات‪،‬‬ ‫یان خۆگونجاندن‌و ته‌سلیم بوون به‌م فاكته‌‪ ،‬یان شه‌ڕی سه‌ربه‌خۆیی‌و‬ ‫كۆنفیدراڵیزمی دیموكراسی‪ ،‬بۆی ‌ه رێگه‌ی ترمان له‌به‌رده‌م نیه‌و ره‌نگ ‌ه‬ ‫ده‌یانجاریتر ئه‌م دڵه‌راوكێ‌و هه‌ره‌شان ‌ه به‌رۆكمان بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تا شیعه‌گه‌رای عێراق ئه‌مجار‌ه گه‌مه‌یه‌ك ده‌كه‌ن به‌ره‌و چنینی‬ ‫ده‌وڵه‌تی مه‌ركه‌زیی‪ ،‬ك ‌ه كوردو سوننه‌ش تیایدا په‌راوێزبێت‪ ،‬كێشه‌كه‌ش‬ ‫گوتاری ئه‌مریكی‌و ئێرانی ‌ه له‌ناوچه‌كه‌دا ك ‌ه ئێم ‌ه له‌هیچ یه‌ك له‌و گوتاران ‌ه‬ ‫تێنه‌گه‌شتوین بە‌توركیاشه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وه‌ی توركیاش ده‌یكات هه‌مان‬ ‫نه‌زعه‌ی كۆمه‌ڵكوژی دێرسیمه‌و تا هه‌ولێر درێژ بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫پێویست ‌ه كورد له‌بری كێش ‌ه ناوخۆییه‌كانی خۆی‌و بێنه‌و به‌رده‌ی‬ ‫بێمانا‪ ،‬خه‌ریكی كۆكردنه‌وه‌ی هێزی خۆی بێت‌و گوتاری كوردی له‌م ‌ه‬ ‫زیاتر ده‌غه‌زار نه‌بێت‪.‬‬ ‫پاشان سازش له‌سه‌ر ده‌ره‌نجامه‌كانی ریفراندۆم بە‌هه‌موو‬ ‫ناره‌زایه‌تیه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ده‌یان ساڵ كێشه‌ی كورد له‌عێراق ده‌خات ‌ه پشتی‬ ‫كه‌نوو‪ ،‬پایه‌كانی ده‌وڵه‌تی مه‌زهه‌بی عێراقیش وه‌ك بزمار ده‌چه‌قێنن‬ ‫بە‌رۆحماندا‪ ،‬ئه‌م ‌ه خراپترین ده‌ره‌نجامی تراژیدیانه‌ی ریفراندۆمه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد هه‌وڵی به‌رگرتنی بدات‌و گفتوگۆشی كرد‪،‬‬ ‫بێ سازشی نه‌ته‌وه‌یی بیكات‪.‬‬ ‫كورد له‌رابردوو بە‌ئاسانی خۆی راده‌ستی شیعه‌كان كردو چویه‌و‌ه به‌غدا‪،‬‬ ‫ئێ به‌غدادیش باجی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌و شه‌ڕی دژ‌ه تیرۆرو داعش‌و‬ ‫رزگاری موسڵ‌و هه‌نارده‌ی نه‌وت‪ ،‬هه‌موو له‌قازانجی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بون‪ ،‬لێ نه‌مانتوانی سه‌رمایه‌گوزاری پێو‌ه بكه‌ین‪ ،‬ئێستاش گوتاری‬ ‫عه‌بادی‌و هه‌ندێ ره‌مزی شیعه‌و ته‌نانه‌ت ئێرانیه‌كانیش دیبلۆماسیه‌ت‌و‬ ‫نواندن‌و هێزی نه‌رمه‌‪ ،‬تا كورد بخه‌ن ‌ه خانه‌یه‌ك هیچ جوڵه‌یه‌كی نه‌مێنێت‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه گرنگ ‌ه كورد جه‌سوران ‌ه كار بكات نه‌ك شه‌رمنانه‌‪ .‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫كه‌ركوك‪ ‌3 ،‬جار له‌ده‌ستچو‬ ‫كه‌ركوك كه‌ له‌ئه‌ده‌بیات����ی‌ یه‌كێتی‌‌و پارتیدا‬ ‫به‌"ق����ودس‌و دڵ‌"ی‌ كوردس����تان ناوده‌برێت‪،‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 27‬ساڵی‌ رابردودا سێ‌ جار كه‌وتوه‌ته‌‬ ‫ده‌س����ت هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ ئه‌م دو حزبه‌وه‌و‬ ‫دواتر وك‌و ئاسان لێیان سه‌ندراوه‌ته‌وه‌‬

‫ی ‪1991‬‬ ‫ساڵ ‌‬

‫له‌سه‌روه‌ختی‌ به‌هاری‌ راپه‌ڕیندا‪ ،‬رۆژی‌ نه‌ورۆزی‌‬ ‫ئه‌و س����اڵه‌ كه‌رك����وك كه‌وته‌ ده‌س����ت هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌و به‌مه‌ش خه‌ونێكی‌ له‌مێژینه‌ی‌ كورد‬ ‫به‌دیه����ات‪ ،‬به‌الم پاش هه‌فته‌یه‌ك ئه‌م ش����اره‌‬ ‫كه‌وته‌وه‌ ده‌ست هێزه‌كانی‌ رژێمی‌ سه‌دام‬

‫ریکالم‬

‫ی ‪2003‬‬ ‫ساڵ ‌‬

‫ی س���ه‌دامدا‪،‬‬ ‫ی رژێم ‌‬ ‫ی روخان��� ‌‬ ‫له‌س���ه‌روه‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫جارێكیت���ر كه‌ركوك كه‌وته‌و‌ه ده‌س���ت هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ند س���اڵێك ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌ركیی���ه‌كان‌و‬ ‫ی گوش���ار ‌‬ ‫ك���ه‌م به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی یه‌كێتی‌‌و پارتییه‌وه‌‪ ،‬جارێكیتر هێز‌ه‬ ‫ناكۆك ‌‬ ‫چه‌كداره‌كانی‌ عێراق گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ كه‌ركوك‬

‫ی ‪2014‬‬ ‫ساڵ ‌‬

‫ی كرد‌ه س���ه‌ر موسڵ‌‌و حه‌ویجه‌و‬ ‫كاتێك ك ‌ه داعش هێرش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق شاره‌كایان به‌ته‌واو ‌‬ ‫ی س���وپا ‌‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬هێزه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێشمه‌رگ ‌ه ‌‬ ‫به‌جهێش���ت‌و جارێكیتر كه‌وت ‌ه ده‌ست هێز ‌‬ ‫ی دوشه‌مم ‌ه ‪2017/10/16‬‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ره‌به‌یان ‌‬ ‫ی پێش���مه‌رگ ‌ه له‌م ش���ار‌ه ده‌رپه‌ڕێندراو‬ ‫جارێكیت���ر هێز ‌‬ ‫ی ش���ه‌عبی‌‌و هێز‌ه‬ ‫كه‌رك���وك كه‌وته‌و‌ه ده‌س���ت حه‌ش���د ‌‬ ‫چه‌كدارانی‌ عێراقه‌وه‌‬

‫ریکالم‬