ریکالم
w w w. a w e n e. c o m بە‌کڕینی مۆبایلێک بەشداربە‌لەبردنەوەی ئۆتۆمۆبیلێک وە چەندین خەاڵتی دیکە
ژماره ()622 سێشەممە 2018/4/24
ریکالم
رۆژنامه‌یه‌كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێن ه ده‌ریده‌کات
کی زۆرترین کورسی دەباتەوە؟ 5
4/24
ریکالم
تراژیدیا ی خامۆشبونی شارو زانكۆیه‌ك
7
شاخەوان عەبدواڵ :زیاتر لە 30پەرلەمانتاری ئه‌م خولەی ئێستای پەرلەمان ی عێراق عەرەبی نازانن ش����اخەوان عەبدواڵ ،په‌رله‌مانتاری س����ه‌ر به‌پارتی له‌ئه‌نجومه‌نی عێ����راق ئاماژه بهوه ده‌كات بەش����ێكی زۆری كاندی����دی حزب����ه كوردیه‌كان بەمەبەستی وەرگرتنی ئیمتیازات دەنێردرێن����ە بەغدا ،ئه‌و ده‌ڵێ����ت "لەخولی
ئێس����تادا ٣٠پەرلەمانتاری ك����ورد عەرەبی نازان����نو بەدرێژای����ی چوار س����اڵی رابردو، قسەیەکیان لەهیچ دانیشتنێکدا نەکردوە". ئاوێن����ه ،هه‌ولێ����ر :ش����اخه‌وان عه‌ب����دواڵ به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند ل����هو 30په‌رله‌مانتاره
كورده‌ی ك����ه عه‌ره‌ب����ی نازان����نو ئه‌ندام ی "بەداخەوە حزبە كوردییەكان لەسەر بنەمای ئه‌نجومه‌ن����ی نوێنه‌ران����ی عێراق����ن ،نزیكەی لێهاتویی‌و كارامەیی‌و پسپۆڕی‌و زانینی زمان 10پەرلەمانتاریان لە فراكس����یۆنی پارتین‌‌و كاندیدەكانیان ب����ۆ پەرلەمان نانێرن ،بەڵكو ئەوانی دیك����ەش لە فراكس����یۆنی یەكێتی‌و بەش����ێكی زۆری كاندیدەكان بەمەبەس����تی گ����ۆڕان‌و فراكس����یۆنەكانی ترن ،ئ����هو وتی وەرگرتنی ئیمتیازات دەنێردرێنە بەغدا".
هه‌روه‌ها حاكم شێخ لەتیف ،په‌رله‌مانتار ی خولی پێش����وی عێ����راق به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند لەخولەكەی ئەواندا پەرلەمانتاری كورد زۆر بون ك����ە عەرەبییان نەزانی����وەو "هەر چوار س����اڵەكە قس����ەیەكیان نەكردوە" ،ئه‌و وتی
"ئەم حزبانەی ئێمە بەغدا وەك كارخانەیەك بۆ دابینكردنی ئیمتی����ازات بۆ كادرەكانیان سەیردەكەن".
یهكێتیو پارتی ،ئه‌ندامه‌كانیان له‌سه‌ر سندوقه‌كان ی ده‌نگدان داده‌نێن ژماریه‌كی زۆر له‌و كه‌سانه‌ی كه سه‌ر به‌دو حیزبی ده‌سه‌اڵت نین‌و ناویان پێشكه‌ش كردوه بۆ ئهوهی ببنه چاودێری كۆمیسیۆن له‌سه‌ر سنودقه‌كانی ده‌نگدان ،ناویان نه‌هاتوه‌ته‌وه یاخ����ود ناویان هاتوه‌ت����هوهو ته‌له‌فونیان بۆ نه‌كراوه ،ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی كۆمسیارانی
ب����ااڵی س����ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق ده‌ڵێت "چاوه‌ڕێ����ی ئه‌وه‌ین ئه‌و هاواڵتیانه‌ی ناوی����ان ده‌رچوه‌‌و ته‌له‌فۆنی����ان بۆ نه‌كراوه، سكااڵ تۆمار بكه‌ن". ئاوێن����ه ،هه‌ولێ����ر :به‌پێ����ی زانیاریه‌كانی ئاوێنه ،یهكێتیو پارتی له‌رێگه‌ی دو ئۆرگانی
نوس����ینگه‌ی پارێزه‌ران����ی س����ه‌ر به‌پارتی‌‌و مافپه‌روه‌رانی س����ه‌ر به‌یه‌كێتییه‌وه ناوی ئه‌و كه‌س����انه‌یان دیاریكردوه كه وه‌ك كارمه‌ندی كۆمسیۆن له‌سه‌ر سندوقه‌كانی ده‌نگدان بن‌و ته‌زكیه‌یان كردون ،ئه‌ندامی س����ه‌ركردایه‌تی كۆمه‌ڵی ئیس��ل�امی ،فاروق عه‌ل ی له‌مباره‌وه
به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ئهوه راسته‌و پێده‌چێت كۆمسیۆن الیه‌نگری هه‌ردو حزبی بااڵده‌ست ب����كات ،ئه‌و وتی "به‌پێی زانیارییه‌كانی ئێمه خه‌ڵكانێكی زۆر له‌رۆژهه‌اڵت‌و باكور‌و رۆژئاوای كوردستانهوه هاتونه‌ته ناو هه‌رێم‌و مه‌ترسی ئه‌وه‌مان ههیه وه‌ك هاواڵتیانی هه‌رێم ناویان
هاواڵتیانه‌ی ناویان ده‌رچوه‌‌و ته‌له‌فۆنیان بۆ تۆمار كرابێت‌و ده‌نگیان پێبده‌ن". ه����اوكات س����ه‌عید كاكه‌ی����ی ئه‌ندام���� ی نه‌كراوه ،سكااڵ تۆمار بكه‌ن ،تا ئه‌وانه‌ی ئه‌و ئه‌نجومه‌نی كۆمس����یارانی كۆمسیۆنی بااڵی كارانه‌یان كردوه سزای خۆیان وه‌ربگرن". س����ه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی عێ����راق ،به ئاوێن����هی راگه‌یان����د "ئێمه ئه‌م قس����انه‌مان پێگه‌یشتوه‌ته‌وه ،به‌اڵم چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ین ئه‌و
3
ریکالم
ریکالم
ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێیه‌م -شوقه‌ی ژماره 32
ته‌له‌فۆن 3202416 :
به‌شی ریکالم 07700600659 :ـ 07500600659
3
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
2
تایبه‌ت
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
پێگه‌ی كورد له‌به‌غدا کورد لەسەری کۆک نیە کام پۆستە گرنگترە: خول له‌دوای خول سەرۆک کۆمار یان سەرۆکی پەرلەمان؟ الوازتر ده‌بێت ئا :ئومێد عومه‌ر له‌دوای یه‌كه‌م هه‌ڵبژرادنی عێراقه‌وه به‌رده‌وام‌و خول له‌دوای خول پێگه‌ی كورد له‌به‌غدا له‌پاشه‌كشه‌دا بوه .په‌رله‌مانتارێك ئاماژه بهوه ده‌كات الوازی‌‌و به‌هێزی پێگه‌ی كورد له‌به‌غدا هێنده‌ی په‌یوه‌ندی بە‌سیاسه‌تی هه‌رێمی كوردستانهوه ههیه، هێنده په‌یوه‌ندی بە‌ئه‌دای نوێنه‌رانی كورده‌وه نیه له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران. ئه‌ش���واق جاف ئه‌ندامی خول���ی دوه‌می په‌رله‌مان���ی عێ���راق ،پێ���ی وای���ه یه‌كێك له‌هۆكاره‌كان���ی پاشه‌كش���هی پێگه‌ی كورد له‌به‌غ���دا ئهوهی���ه هه‌ندێ���ك الیه‌ن كێش���ه ناوخۆییه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تانیان برده ناو ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌رانی عێراق‌و "ئه‌مه‌ش هۆكارێك���ه بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌به‌رامب���ه‌ر به‌غدا الواز ده‌ربكه‌وی���ن" .جه‌ختیش���ی ك���رده‌وه "له‌كوردس���تان په‌رله‌مانی كوردستان ههیه، الیه‌نه‌كان ده‌توانن كێش���ه‌كانیان ببه‌نه ناو په‌رله‌مان‌و هه‌مو رێگا دیموكراسییه‌كان تاقی بكه‌نه‌وه تا چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێن ،نه‌ك بچین كێش���ه‌كانی ناوخۆی هه‌رێ���م ببه‌ینه بهغداو له‌وێ داوای چاره‌سه‌ر بكه‌ین". به‌بۆچونی ئ���هو په‌رله‌مانت���راه‌ی پارتی، تێكچون���ی یه‌كریزی نوێنه‌رانی كورد له‌به‌غدا هۆكارێك���ی دیك���هی الوازبونیان���ه ،چونكه بە‌وته‌ی ئه‌و "ته‌نها كورد دۆستی راسته‌قینه‌ی خۆییه‌ت���ی .هه‌ندێ���ك الیه‌ن كێش���ه‌كانیان ده‌هێنایه به‌غدا وایان بیر ده‌كرده‌وه عه‌ره‌ب پش���تیوانییان ده‌كات ،به‌اڵم بینیمان له‌سه‌ر بابه‌تی هه‌ڵكردنی ئااڵ له‌كه‌ركوك‌و ریفراندۆم هه‌مو الیه‌ن���ه عه‌ره‌بیه‌كان به‌ب���ێ جیاوازی دژایه‌ت���ی خواس���تی گه‌لی كوردس���تانیان ك���رد" .جگه له‌وانه‌ش نه‌بون���ی هه‌ماهه‌نگی پێویس���ت له‌نێوان نوێنه‌رانی كورد له‌به‌غدا‌و په‌رله‌مانی كوردس���تان‌و به‌رپرس���انی بااڵی حزبە‌كوردس���تانیه‌كان ،بە‌هۆكارێكی دیكه‌ی ئه‌و الوازبونه ده‌زانێت .ئاشكراشیده‌كات نه داموده‌زگاكانی حكومه‌ت���ی عێراق وه‌اڵمیان ده‌ده‌نه‌وه ،ن���ه په‌رله‌مانی كوردس���تانیش گوێیان ل���ێ ده‌گرێت .ده‌شپرس���ێت "چۆن یاس���ایه‌ك په‌س���ه‌ند بكه‌ین ئه‌گه‌ر بۆچونی هه‌رێمی كوردستانی له‌سه‌ر نه‌زانین؟!". س���ه‌باره‌ت بە‌ئه‌دای هه‌ندێك له‌نوێنه‌رانی كوردیش له‌په‌رله‌مانی عێراق ئه‌ش���واق جاف وتی "به‌داخه‌وه په‌له‌مانت���ار ههیه له‌ماوه‌ی چوار س���اڵدا چوار جار قس���هی نه‌كردوه، كه‌چی له‌سه‌ر شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌كان خۆی وه‌ك پاڵه‌وان‌و پارێزه‌ری ده‌س���تكه‌وته‌كانی گه‌لی كورد ده‌ناسێنێت". به‌اڵم شوان داودی ئه‌ندامی خولی سێهه‌می په‌رله‌مان���ی عێراق ،كۆچی دوایی مام جه‌الل سه‌رۆك كۆماری پێش���وی عێراق بە‌هۆكاری سه‌ره‌كیی الوازبونی رۆڵ‌و پێگه‌ی نوێنه‌رانی ك���ورد له‌به‌غ���دا ده‌زانێت .ئام���اژه به‌وه‌ش ده‌كات خ���اوه‌ن بڕی���اری ك���وردی له‌به‌غدا نهماوه" ،ئێس���تا كورد له‌به‌غدا بەس���ه‌رۆك كۆماره‌كه‌یش���یه‌وه مۆزه‌فه‌‌و به‌ش���ێك نین
له‌بازنه‌ی بڕیاردانی سیاسی .ره‌نگه هه‌ندێك كه‌س پێی���ان وابێت دكتۆر فواد مه‌عس���وم الوازه ،به‌اڵم ئه‌و نه‌ك به‌شێك نیه له‌بازنه‌ی بڕیاردانی كوردی له‌به‌غدا ،ته‌نانه‌ت له‌بازنه‌ی بریاردان���ی حزبه‌كه‌ش���یدا نی���ه ،ئه‌گه‌ر تۆ به‌شێك نه‌بێت له‌بازنه‌ی بریار بە‌دڵنیاییه‌وه الواز ده‌بیت". پێشی وایه نوێنه‌رانی كورد له‌به‌غدا ،وه‌كو نوێنه‌رانی عه‌ره‌ب‌و توركم���ان خاوه‌ن بڕیار نه‌بون‌و ه���ه‌ر هه‌نگاوێكیان نابێت ،پێش���تر چاوه‌ڕوانی رازیبونیان له‌س���لێمانیو هه‌ولێر كردوه .نه‌ك ه���ه‌ر ئه‌وه‌نده ،به‌ڵكو بە‌وته‌ی ئ���هو "ئه‌گه‌ر س���لێمانیو هه‌ولێری���ش رازی بونایه ،دیسان ده‌بوایه چاوه‌روانی رازیبونی كاك ف�ڵ�ان‌و كاك فیس���ارمان بكردای���ه. له‌كوردس���تان بڕیار الی كاكه‌كانه ،نه‌ك الی نوێنه‌رانی كورد له‌به‌غدا‌و ته‌نانه‌ت س���ه‌رۆك كۆماریش". داودی پێ���ی وای���ه په‌رته‌وازه‌ی���یو لێك دوریی فراكس���یۆنه كوردییه‌كان له‌به‌غدا كار ناكاته س���ه‌ر الوازی پێگ���هی كورد ،چونكه دواجار هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان بە‌هه‌مو جیاوازی‌‌و ناكۆكیه‌كانیانه‌وه له‌س���ه‌ر بابه‌ته نیشتمانیو نه‌ته‌وه‌ییه‌كان یه‌ك ده‌نگ‌و یه‌ك هه‌ڵوێستن. بگره پێ���ی وایه هه‌ندێك جار هه‌ڵوێس���تی حكومه‌ت���ی هه‌رێم پێگ���هی ئه‌وانی له‌به‌غدا الواز كردوه ،بۆ نمونه "ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێم ئه‌م س���اڵ كارێكی وایان كرد نه‌یان هێشت كه‌س بچێته دانیشتنه‌كانی په‌رله‌مان ،ئهوهی برۆش���تایه ده‌یانكرد بە‌خائین‌و ناپاك .زیاتر ل���ه 50بڕیار له‌دژی ك���ورد ده‌رچو ،نوێنه‌ری كورد له‌ناو په‌رله‌مان نه‌بو". له‌الی خۆی���هوه زانا رۆس���تایی كاندیدی په‌رله‌مان���ی عێ���راق ب���ۆ خولی چ���واره‌م، بە‌ئاوێن���هی راگه‌یان���د چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێت ژماره‌ی كورس���یه‌كانی ك���ورد له‌په‌رله‌مانی عێ���راق كه‌مت���ر ببێت���هوه .هۆكاره‌كه‌ش���ی ده‌گێرێته‌وه بۆ ئه‌و روداوانه‌ی به‌سه‌ر شاری كه‌ركوك‌و ناوچه دابرێنراوه‌كانی دیكه هاتوه. كورد وه‌ك ج���اران ناتوانێت ل���هو ناوچانه بە‌ئازادی بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردن بكات .ئه‌و وتی "له‌كه‌ركوك‌و ناوچه دابڕێنراوه‌كان كورد خاوه‌نی 20كورسی بو ،به‌اڵم ئێستا ناتوانێت ئه‌و كورس���یانه بهێنێته‌وه‌‌و چه‌ند كورسیه‌ك كه‌م ده‌كه‌ین" .پێش���ی وای���ه له‌عێراق وه‌ك پێكهاته مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كورد ده‌كرێت ،نه‌ك بە‌ژماره‌ی كورس���یه‌كانی .ئام���اژه به‌وه‌ش ده‌كات الوازی‌‌و به‌هێ���زی ك���ورد له‌به‌غ���دا په‌یوه‌ن���دی بە‌نێوماڵی كورده‌وه‌یه له‌هه‌رێمی كوردستان .هۆشداریش ده‌دات ئه‌گه‌ر دۆخی ناوخۆی هه‌رێم وه‌ك خ���ۆی به‌رده‌وام بێت، پێگ���هی كورد له‌به‌غدا ب���ه‌ره‌و الوازی زیاتر ده‌چێ���ت .داواش ده‌كات هه‌رچ���ی زوه كار بۆ چاره‌س���ه‌ر كردنی كێش���ه ناوخۆییه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تان بكرێت‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ناوماڵ���ی خۆمان ی���ه‌ك بخه‌ین���هوه ،قۆناغ بە‌قۆن���اغ ده‌توانی���ن قه‌ره‌ب���وی زیان���ه‌كان بكه‌ینه‌وه‌‌و پێگه‌ی كورد بگه‌یه‌نینه‌وه ئاستی پێش���وی ،كه هه‌مو الی���ه‌ك بە‌به‌هێز ناوی ده‌بات".
لەسەر ئاستی هەرێم ،سلێمانی زۆرترینی كاندیدی ژنی تێدایە ئا :مەزهەر الیەنە سیاسییەكانی كوردستان بەژمارەی جیاواز ژنانیان لەسەر لیستەكانیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەسێ پارێزگاكەی هەرێم كاندیدكردوە .زۆرترینی ژنانی كاندید لەپارێزگای سلێمانین كە ژمارەیان 44ژنە .لەپارێزگای هەولێر 40و لەپارێزگای دهۆكیش 19ژن لەسەر لیستە كوردییەكان كاندیدكراون. بەپێ���ی قس���ەی ك���ۆراڵ ن���وری ،كاندیدی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان لە پارێزگای س���لێمانی، قەوارە سیاسییەكان زیاتر بەپێی ئەو رێژەیەی ك���ە یاس���ای هەڵبژاردنەكان ب���ۆ كاندیدی ژن دیاریكردوە كە لەسەدا 25ە ،بەشداریان بە ژنان كردوە لەلیستەكانیاندا ،لەكاتێكدا بەقسەی ئەو "دەتوانرا ژمارەیەكی زیاتر ژن كاندید بكەن". وتیش���ی"بەداخەوە ئەقلیەت���ی سیاس���ی لەكۆمەڵ���گای كوردی���دا گەش���ەی نەكردوە، باوەڕیان بەتواناو لیهاتویی ژنان نییە ،هەندێك جاریش ڕەنگە حیزبەكان ژنانی لێهاتویان كەم بێت ئەوەش خەتای حیزبەكەیە".
كۆراڵ باسی لەوەشكرد كە بەر لەوەی كۆتای ژنان لە یاسای هەڵبژاردنەكاندا جێگیربكرێت كە ئەوكات پەیڕەوی لە لیستی داخراو دەكرا ژنان نەدەچونە پەرلەمان بەاڵم ئێستا تاڕادەیەك بۆ ژنان دەرفەتێكی گونجاوە بچنە پەرلەمان. لەگەڵ ئ���ەوەش وتی"بەهۆی كۆتای ژنانەوە هاواڵتی���ان دەن���گ بەژن���ان ن���ادەن ،دەزانن ژن���ان بەپێی یاس���اكە خۆبەخۆ ب���ەو رێژەیە دەچنە پەرلەمان ،ئەمەش بۆخۆی كێش���ەیەو بەئەقلیەت���ی پیاوانە كۆمەڵگا بەڕێوە دەبرێت‌و نیوەی كۆمەڵگای توشی ش���ەلەل كردوە ،كە ڕێگە بەژنان نادرێت بێنە پێش���ەوە بۆ كایەی سیاسی". بەاڵم بەب���ڕوای هێش���و ،كاندی���دی پارتی دیموكراتی كوردس���تان لەپارێزگای سلێمانی، دیاریكردنی رێ���ژەی كۆتا بۆ ژنان هۆكارەكەی نەبونی كاندیدی پس���پۆڕی ژن ،پەرۆشنەبونی ژنان خۆیانە بۆ پرس���ە سیاسیەكان و چونكە بەقس���ەی ئەو ژنان كاری سیاسی بە "قورس" دەزانن. وتیشی"ئەگەر زۆربەی كاندیدەكانی پارتی ژن بونایە رێ���ی تێدەچو زۆرترین ژن دەنگەكانیان بەدەستبهێنایە".
ئا :نیاز محەمەد لەگەڵ نزیكبونەوەی هەڵبژاردنەكانی عێراقدا جارێكی دیكە مشتومڕی وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمار یان سەرۆكی پەرلەمان لەالیەن كوردەوە هاتۆتە ئاراوە. الیەنە كوردییەكان بۆچونی تەواو جیاوازیان هەیە لەوبارەیەوەو هێشتا یەكالنین كە كام پۆست بۆ كورد گرنگترە. پاش هەڵبژاردنی یەكەم خولی پەرلەمانی عێراق لەس����اڵی 2005دا ،پارت����یو یەكێتی ك����ە زۆرین����ەی كورس����ییەكانی كوردی����ان بەدەس����تهێنابو ،بە‌رێككەوتنێكی ستراتیژی نێوانی����ان پۆس����تەكانی بەغ����داو هەرێمیان لەنێوان خۆیاندا دابەشكرد ،بەشێوەیەك مام جەالل بۆ سەرۆك كۆماری عێراق‌و مەسعود بارزانی بۆ سەرۆكی هەرێم دیاریكران. بەاڵم وەك فەرید ئەسەس����ەرد ،ئەندامی س����ەركردایەتی یەكێتی بە‌ئاوێنەی راگەیاند "ئێستا هەلومەرجەكە تەواو گۆڕاوە ،لە‌هەرێم پۆستی سەرۆكی هەرێم نەماوەو هەروەها مام جەالل خۆیش����ی لەژیاندا نەماوە .بۆیە ئەم مشتومڕە جارێكی دیكە لەگەڵ نزیكبونەوەی هەڵبژاردنەكاندا هاتۆتەئاراوە". ئەسەس����ەرد باسی لەوەش����كرد ،كورد تا ئێستا ئەو مشتومڕەی یەكالیی نەكردۆتەوەو ت����ا ئەنجام����ی هەڵب����ژاردن رانەگەیەنرێت‌و ش����ێوەی دابەشكردنی پۆس����تەكانی بەغدا نەیەتە ئاراوە ،رەنگە الیەنەكان نەچنە سەر باسكردنی ئەو پرسە. ئەسەس����ەرد ئەوەش����ی خس����تەڕو لەناو سوننەكانیش����دا دو بۆچون����ی جیاواز هەیە. هەندێك پێیانباش����ە بەردەوام بن لەس����ەر وەگرتنی پۆستی سەرۆكی پەرلەمان ،چونکە پێیانوایە لەچوار س����اڵی رابردودا توانیویانە بەهۆی ئەو پۆستەوە زۆر سەركەوتنی گەورە بەدەس����تبهێنن .ب����ەاڵم بۆچونێكی دیكەش لەن����او س����وننەكاندا ئەوەیە ،م����ادام عێراق زۆربەی دانیش����توانەكەی عەرەبن ،پێویستە روخس����ارێكی عەرەبی پێ بدرێتەوەو سوننە پۆستی سەرۆكی كۆمار وەربگرێت. باس����ی لەوەش كرد كە لەخولی دوەمەوە بۆچونی خۆی ئەوە بوە كە پۆستی سەرۆكی پەرلەمان كاریگەرترە بۆ كورد ،نەك پۆستی
ریکالم
سەرۆكی كۆمار. بەاڵم فازڵ بەشارەتی ئەندامی سەركردایەتی پارتی ،بۆچونی جیاوازە لەگەڵ ئەسەسەرد. ئەو پێی وایە نەك پۆستی سەرۆكی پەرلەمان ئەگەر پۆستی سەرۆك وەزیرانیش الی كورد بێت بەاڵم یەكگرت����و نەبێت‌و پێگەی لەڕوی دەنگەوە لەبەغدا بەهێ����ز نەبێت ،ئەوا هیچ كەسایەتییەكی كورد لەهەر پۆستێكدا بێت ناتوانێت رۆڵێكی وا كاریگەر لەبەغدا بگێڕێت لە‌خزم����ەت جێبەجێكردن����ی خواس����تەكانی كورددا بێت. وتیشی "ئەوە شتێكی بێ بنەمایە دەوترێت گەر س����ەرۆكی پەرلەمانت ال بێت دەسەاڵتت زیاتر بێت .كەسێكی دیكەی شایستەی وەك مام جەالل هەبێت من سەرۆك كۆمار بە‌باشتر دەزانم ،بەاڵم س����ەرۆكی پەرلەمان وەك هەر ئەندامێكی دیكەی پەرلەمان وایەو ناتوانێت هیچ بەسەر پەرلەماندا بسەپێنێت". الی موسەنا ئەمین ،سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرت����و لەپەرلەمانی عێ����راق وایە ئەگەر كورد بتوانێت پۆستی س����ەرۆكی پەرلەمان لەبری پۆستی س����ەرۆكی كۆمار وەربگرێت، خزمەتێك����ی باش����تر بە‌پرس����ەكەی خ����ۆی دەكات" .ئەگەر نەشیتوانی پۆستی سەرۆكی پەرلەم����ان وەربگرێت ،ئەوە پۆس����تی دەبێ بە‌دانان����ی كەس����ایەتییەكی كارا پۆس����تی سەرۆك كۆمار كارا بكات". لەالیەکی ترەوە ،ئەحمەد حاجی رەش����ید سەرۆكی فراكس����یۆنی كۆمەڵ لەپەرلەمانی عێراق ،داواكردنی پۆستی سەرۆكی پەرلەمان لەالی����ەن ك����وردەوە بە‌داواكارییەكی واقیعی نازانێت ،چونكە بەبۆچونی ئەو سێ پۆستە س����یادییەكەی عێراق بەپێی دەس����ەاڵتیان‌و لەس����ەر بنەمای رێ����ژەی س����ێ پێكهاتەكە س����ەرەكییەكەی عێراق دابەشكراون :شیعە ك����ە زۆرینەیەو پێكهاتەی س����وننەش دوەم پێكهاتەیەو كوردیش پێكهاتەی س����ێیەمە. جەختیش����ی کردەوە "ئەوەن����دەی من بزانم سوننە سازش لەسەر س����ەرۆكی پەرلەمان ناكەن چونك����ە لەماوەی رابردودا س����ودی زۆریان لێ بینیوە". رێبوار كەریم ،سەرۆكی لیستی هاوپەیمانی بۆ دیموكراس����یو دادپ����ەروەری لەپارێزگای سلێمانی باسی لەوە كرد كە ئەوان پێیانباشە ئەمجارە كورد سەرۆكی پەرلەمان وەربگرێت
چونكە بەوە دەتوانێت رێگربێت لەهەر جۆرە بڕیارێك����ی تاكڕەوانە وەك ئ����ەوەی لەدوای ریفراندۆمەوە كۆمەڵێك بڕی����اری تاكڕەوانە بەسەر هەرێمی كوردستاندا سەپێنران. عەدن����ان عوس����مان كاندیدی گ����ۆڕان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق جیاوازتر لەوان بیردەكات����ەوە هیواخ����وازە یەكێتی‌و پارتی ئەمجارە هیچ پۆس����تێكی س����یادی لەعێراق وەرنەگرن ،چونكە لەخزمەت پرس����ی كورد بەكاریان نەهێناون. وتیش����ی "كورد دەبێت هەم لەدەسەاڵتی جێبەجێكردندا هەبێت‌و هەمیش س����ەرۆكی پەرلەم����ان وەربگرێت ن����ەك لە‌دەزگایەكی م����ردوی وەك س����ەرۆكایەتی كۆم����اردا كە ئەمجارە بەدەس����ت ك����وردەوە بو بەتەواوی مراندی". پێشی وایە ئەگەر كورد بیەوێت دەتوانێت س����ەرۆكی پەرلەمان وەربگرێت ،بەو پێیەی هەرێم����ی كوردس����تان هەرێمێك����ی گرنگە لەعێراقداو دەبێت پێگەی پارێزراو بێت. جیاوازت����ر لە‌هەمویان بۆچونی لیس����تی ن����ەوەی نوێیە .رابون مەعروف ،س����ەرۆكی لیس����تەكە لە‌پاریزگای هەولێر ،لەوبارەیەوە وتی "ئێمە هەمیش����ە پێداگریمان كردوە كە لەهەمو حزبە‌سیاسییە تەقلیدییەكانی ئێستا جیاوازین ،یەكێك لەو بابەتە سەرەكیانەش ك����ە ئێمە تێیدا لەوان جیاوازین دۆس����یەی حوكمكردنە لەبەغدا .ئێمە خاڵی دەستپێكمان لەبەغ����دا وەك����و حزبە‌تەقلیدییەكان ،خاڵی تائیفی‌و نەتەوەیی نییە كە بچین سەرقاڵی دابەشكاری پۆستەكان بین لەنێوان نەتەوەو ئایینە جیاوازەكاندا". بەپێی قس����ەی راب����ون ئ����ەوان لەهەمو پارێزگاكانی عێراقدا لیستیان هەیەو كار بۆ ئەوە دەكەن لەس����ەر ئاستی عێراق یەكەم لیستی براوە بن‌و پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق وەربگرن. راب����ون مەعروف جەختی ک����ردەوە "ئەم دابەشكردنە تائیفی‌و نەتەوەییەی تا ئێستا هەی����ە ،پێی وایە دەبێت س����ەرۆك وەزیران هەر لە‌تائیفەی شیعە ،سەرۆكی كۆمار الی كوردو س����ەرۆكی پەرلەمانیش الی تائیفەی سوننە بێت ،لەبنەڕەتەوە رەتدەكەینەوە".
ئاوێنه‌ی روداوه‌کان
هه‌ڵبژاردنێكی بێ مانا یه‌حیا به‌رزنجی دیمەنی هەڵبژاردنی ئەمس����اڵ رەنگە لەچاو هەڵبژاردنەکانی رابردو س����ەیرو س����ەمەرتر ده‌ركه‌وێت ،لەب����ێ مانایی ئەو دروش����مانەی هەڵیانواس����یوە ،تا نەخوێندەواری‌و بێ ئاگایی هەندێکیان، تا ئەوەی هەڵپەکردن بۆ گەیش����تن بەو پێگەی����ە بەهەر ش����یوەیەک بێت .تاکە هۆکاریش ئەو دەسکەوتانەیە کە بەدوای ئەو پۆس����تەدا دێت ،بەدەس����تهێنانی موچەیەک����ی چ����ەورو پێگەیەک����ی کۆمەاڵیەت����یو موچەیەک����ی ت����ر ب����ۆ تەواوی تەمەن .دەنا کاری پەرلەمانتار لەواڵتێک����ی دواکەوتوی وەک����و عێڕاق ک����ە دامەزراو نییەو هیچ سیس����تەمێک نایگرێت����ەوە ،جگ����ە لەمۆرکردنی ئەو رێکەوتنان����ەی کە حیزبەکان پێش����تر لەسەری رێکەوتون ،یاخود سەوداکردن بەدەنگەکانیان����ەوە لەبەدەس����تهێنانی دەسکەوتی تایبەتی بۆ پشتیوانی هەر ئەجێندای����ەک کە دەیان����ەوێ بەرگێکی یاس����ایی بەب����ەردا بکەن ،چ����ی ترە؟ ی����ەک بریارم پێبڵێن ب����ێ گەرانەوە بۆ دیوەخانەکان����ی حی����زب پەرلەمانت����ار دروستی کردبێت .ئێس����تاش موقتەدا سەدر تەنها دەس����تێک بەرزکاتەوە بۆ راماڵێنی پەرلەم����ان چەند کاتژمێرێک ناخایەنێت ،وەک ئەوەی لەکوردس����تان بەیەک بڕیار پەرلەمان قوفڵ کرا. ئەرێ بەراس����ت لێیان تێک نەچووە، لەنێ����وان بانگەش����ە ب����ۆ پەرلەمان����ی کوردس����تان‌و عێڕاق .ببینە ئاس����تی بانگەش����ەکردن ،ئەوەن����دەی ب����ۆ تێکش����کاندنی تێ����زی نەتەوەیەک����ە، ش����ەڕی کوردو کوردە ،نەوەک شەڕی بەدەس����تهێنانی م����اف لەعێراقێک����ی تایف����یو نەتەوەیی����دا .کەس باس����ی ئەوە ن����اکات چی نەکراوە ،تا خەڵکی ت����ر بەتێڕوانین����ی ت����ازەوە بەرەنگاری ش����ەپۆلی نارازی پەرلەمانتاری عەرەب بێت����ەوەو ئ����ەم بی����کات! خاڵێک زۆر مەترسیدارە ،لەرابردو کورد تا رادەیەک لەژێر س����ەقفێکی لەرزۆکدا کۆبون ،وا پێدەچێت ئەمجارە تای بانگەش����ەکان، بەو هەمو ناکۆکی‌و یەکتر سوک کردنە، بایی ئەوەندەشی پێوەنەمێنێ چەترێک هەبێت ئەو هەمو ش����ەڕکەرە جنێودەرە کۆبکاتەوە؟ تۆ ببینە ئاخر مەلەفەکانی گەندەڵی، دەردی گشتی کۆمەڵگایەکی داخوراوە بەگەندەڵی‌و نا دادپەروەری دو حیزب����ی بنەماڵەیی لەدوای 1991 وەک ڤای����رۆس کەوتونەت����ە گیان����ی نەتەوەی����ەک‌و کۆمەڵگایەکیان بەالرێدا بردووە .ک����ەی دەبێت ببێت����ە کرۆکی ئەو بانگەش����انە کە کەمت����ر پەیوەندی بەهەڵبژاردنی عێڕاقه‌وە هەیە. گرفتەک����ە لەوەش����دایە وت����ارەکان جیاوازییەک����ی وایان نییە ،وا هەس����ت دەکەیت هەمووی لەسێالوێکی چەندین هاوینەدا سەوڵ لێدەدەن .ئاخر خەڵکی ک����ورد چۆن ل����ەو ژاوەژاوەدا دەتوانێت بڕیار بدات؟! بەگشتی لەکوردس����تان دیاریکردنی کاندید ،مەکرەمەی حیزب بوە بۆ کادیرە گوێرایەڵەکانی ،یاخود س����ود وەرگرتن بوە لەو کەس����ایەتیانەی ک����ە لەالیەن حیزبێکی دیاریکراوەوە ،داوای لێکراوە خۆی بپاڵیوێ‌و ئەو حیزبە‌بەکاریهێناوە. ئێستاش هەمان دیمەنە دوبارە دەبنەوە. کە دەکرا رێگەی تر بگرایەتە بەر. سەیروس����ەمەرەکانی ئەمساڵ زۆرەو پاڵیوراوەکانی����ش بێبەخت����ن ،ئ����ەوان خەیاڵی دەیان ملیۆن دەرامەتی مانگانە مەس����تی کردون ،ب����ەاڵم بەدبەختێکە لەوەدایە ،لەسەردەمێکدا خۆیان پااڵوتوە کە س����ەردەمی قڕانی متمانەیە لەنێوان خەلک‌و سیاس����یو حیزبدا ،سەردەمی هوش����یاریی کۆمەڵگایە لەهەڵدانەوەی درۆکان����ی رابردویی����ان .دڵنیام خەڵک بەپێودان����ی راب����ردو لەو هەم����وو درۆ شاخدارانەدا ،هیچی لەبەردەست نییە، جگ����ە لەوەی پێتان بڵێ����ن درۆدەکەن، یان خ����ۆی لەقەرەی هەڵبژاردن نەدات. ئ����ەو بژاردەی����ە چەند مەترس����یدارە . وەل����ێ ،ئۆباڵی بێ پەروب����اڵ کردنی دۆزی کورد لەعێڕاق لەئەستۆی هەموو ئەوانەدایە هێش����تا لەرابردووی سیاسی خۆیان����دا لەکاوێش ک����ردن بەردەوامن، ن����ەوەک دەنگدەرێ����ک تاوەکو ئێس����تا بەخەیاڵی رۆژێکی نوێوە ساڵ بەساڵی هەڵبژاردنەکانی بەڕێکرد!
هه‌نوکه
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
نیوەی پەرلەمانتارانی کورد لەبەغدا عەرەبی نازانن
3
"پەرلەمانتاری كورد هەبوە لەم خولەو خولی پێشوشدا هەر چوار ساڵەكە قسەیەكیان نەكردوە" ئا :نیاز محەمەد
ئەگەرچی پەرلەمانتارانی كورد لەبەغدا جەخت دەكەنەوە كە زانینی زمانی عەرەبی پێویستە بۆ سەركەوتویی پەرلەمانتار لەكارەكەیدا .بەاڵم لەنێو پەرلەمانتارانی پێشوی پەرلەمانی عێراق‌و کاندیدەکانی ئێستاشدا ،كەم نین ئەوانەی عەرەبی نازانن .بە‌وتەی پەرلەمانتارێک لەخولی ئێستادا ٣٠پەرلەمانتار عەرەبی نازانن‌و بەدرێژایی چوار ساڵی رابردو، قسەیەکیان لەهیچ دانیشتنێکدا نەکردوە. بە‌بۆچون���ی حاك���م ش���ێخ لەتی���ف پەرلەمانت���اری خولی پێش���وی پەرلەمانی عێراق ،زم���ان مەرجێكی س���ەرەكییە بۆ پەرلەمانتارێكی س���ەركەوتو ،بەاڵم تەنیا ئەوە ب���ەس نییە چونكە زم���ان ئامڕازە. ئەو كەس���ەی دەینێریتە بەغدا وێڕای زمان زانین ،دەبێت لەهەمانكاتدا لێهاتو‌و كارامەو پس���پۆڕ بێ���ت" .ئەگ���ەر پەرلەمانتارێك عەرەبی بزانێت‌و زانستی پێ نەبێت ،وەك ئەوەیە سەربازێك بنێریت بۆ شەڕ فیشەكی بدەیتێ‌و چەكی نەدەیت���ێ .بەپێچەوانەوە ئەگ���ەر زمان نەزانێت‌و زانس���تی پێ بێت،
وەك ئەوەیە چەكی بدەیتێ‌و فیشەكی پێ نەبێت". بەپێ���ی قس���ەی حاك���م ش���ێخ لەتیف لەخولەكەی ئەواندا پەرلەمانتاری كورد زۆر بون كە عەرەبیی���ان نەزانیوەو "هەر چوار ساڵەكە قسەیەكیان نەكردوە". لەالی خۆیش���یەوە ش���اخەوان عەبدواڵ، پەرلەمانتاری پارت���ی لەپەرلەمانی عێراق جەخت لەس���ەر ئ���ەوە دەكات���ەوە كە بۆ پەرلەمانت���اری كورد لەبەغدا زانینی زمانی عەرەبی زۆر زۆر زەرورە .لەگەڵ ئەوەش���دا ئاماژەی بەوەدا كە زیاتر لە 30پەرلەمانتاری ك���ورد لەم خول���ەی ئێس���تای پەرلەماندا عەرەبی نازانن كە نزیكەی نیوەی ژمارەی پەرلەمانتارانی ك���ورد دەكات .بۆیە وەک ئ���ەو دەڵێت "لەماوەی ئەم چوار س���اڵەی پەرلەماندا یەك حەرفیان لەدانیشتنەكاندا نەوتوە". شاخەوان عەبدوڵاڵ ئەو 30پەرلەمانتارە دابەشبون بەسەر فراكسیۆنە جیاوازەكاندا‌و "نزیكەی 10پەرلەمانتاریان لە‌فراكس���یۆنی پارتی���ن ،ئەوان���ی دیك���ە لە‌فراكس���یۆنی یەكێتی‌و گۆڕان‌و فراكسیۆنەكانی دیكەن". بەپێی زانیارییەكان هەرچەندە حزبەكان
دەڵێ���ن كاندیدەكان���ی خۆی���ان ل���ەڕوی زمان���ی عەرەبی���ەوە تاقیكردۆتەوەو پاش ئ���ەوە كاندیدیان كردون ب���ۆ ئەم خولەی پەرلەمانی عێراق ،بەاڵم هێش���تا كەم نین ئەو كاندیدانەی لەنێو لیستە كوردییەكاندا هەن‌و عەرەبیش نازانن. بڵێس���ە جەبار فەرمان كاندیدی لیستی یەكێتی لەپارێزگای سلێمانی ،وێڕای ئەوەی ب���اس لەوەدەكات كە زمانی كوردی بەپێی دەستور ،زمانی رەس���می عێراقەو دەبێت زمان���ی ك���وردی ببێتە بەش���ێك لە‌ژیانی عەرەبی عێ���راق وەك چۆن زمانی عەرەبی بۆتە بەشێك لە‌ژیانی كورد ،لەگەڵ ئەوەشدا بەپێویستی دەزانێت پەرلەمانتاری كورد كە دەچێتە بەغدا عەرەبی بزانێت .چونكە وەك ئەو دەڵێت "بۆ پەرلەمانتارێك ئەگەر زمانی عەرەبی نەزانێت ،ئەی چۆن مامەڵە دەكات لەپەرلەمان؟ زمانی تێگەیشتن‌و پەیوەندی بۆ ئێمە كە بچینە بەغدا زمانی عەرەبییە، بۆیە زەرورە پەرلەمانتار بیزانێت". بەپێ���ی قس���ەی بڵێس���ە كاندیدەكانی یەكێت���ی ئەوان���ەی گوم���ان لەزمان���ی عەرەبییەكەی���ان ك���راوە تاقیكراونەتەوە كە خۆی یەكێك ب���وە لەوانە ،بەاڵم وەك خۆی دەڵێ���ت "تاقیكردنەوەكە رەس���می
نەب���وە" ،بەڵك���و ئەوانەی ح���زب "دڵنیا نەبوە لە‌عەرەبیەكەم���ان كاك عادل موراد سكرتێری ئەنجومەنی ناوەند ،نیو كاتژمێر زیات���ر بە‌تەلەف���ۆن بە‌عەرەب���ی قس���ەی لەگەڵ كردوی���ن ،گفتوگۆی لەگەڵ كردوین لەس���ەر مادە دەس���تورییەكان‌و یاساكان، ل���ەو تاقیكردنەوەیەی ئ���ەودا دەرچوین‌و پەسەندكراوین". بەاڵم شاخەوان عەبدواڵ جەخت دەكاتەوە كە ئێس���تاش‌و ب���ۆ ئەم خول���ەش كاندید هەیە عەرەبی نازانێت‌و كاندیدیش���كراوە. "لەك���ۆی ئ���ەو ح���ەوت پەرلەمانت���ارەی فراكسیۆنی ئێس���تای یەكێتی كە جارێكی دیكە كاندیدكراونەتەوە ،چوار بۆ پێنجیان عەرەب���ی نازان���نو ئەم چوار س���اڵە یەك قسەیان نەكردوە لەناو پەرلەمان". ش���اخەوان دەش���ڵێت "بەداخەوە حزبە كوردییەكان لەس���ەر بنەم���ای لێهاتویی‌و كارامەی���یو پس���پۆڕی‌و زانین���ی زم���ان كاندیدەكانیان بۆ پەرلەمان نانێرن ،بەڵكو بەش���ێكی زۆری كاندیدەكان بەمەبەس���تی وەرگرتنی ئیمتیازات دەنێردرێنە بەغدا". شاخەوان عەبدواڵ پێشی وایە "حزبەكان لەو روەوە نە عاقڵ دەبن‌و نە پێداچونەوە
بەو بابەتەدا دەكەن ،وەك لەم كاندیدانەی ئێستادا دەبینین". ئ���ەو ب���ۆ چارەس���ەری ئەو كێش���ەیە پێش���نیاری ئ���ەوە دەكات دەنگدەران���ی كورد داوا بكەن كاندیدەكان ،لەئێس���تادا چاوپێكەوتن‌و دیبەیت بە‌عەرەبی سازبكەن بۆ ئ���ەوەی دڵنیابن لەوەی ك���ە عەرەبی دەزان���نو ئەوان���ەی عەرەبیی���ان نەزانی دەنگیان پێنەدەن. ب���ەاڵم بەب���ڕوای حاكم ش���ێخ لەتیف كێش���ەكە ئەوەیە لەكوردس���تاندا تائێستا كولتوری دەوڵەتبون نییە ،بەڵكو كولتوری میلیشیا‌و حزبی بون هەیە" .ئەم حزبانەی ئێمە بەغدا وەك كارخانەیەك بۆ دابینكردنی ئیمتیازات بۆ كادرەكانیان س���ەیردەكەن. لەكاتێك���دا دەب���و دوای روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر باوی ئەوە نەمایە كادری حزبی بنێرن���ە بەغدا ،بەاڵم بەداخ���ەوە دەبینین كاندی���دەكان بۆ هەڵبژاردن���ی ئەمجارەش بەهەمان پێوەری رابردو كاندیدكراون". هەروەها دەش���ڵێت "من پێموابو دوای ئ���ەو روداوانە سیاس���ییەكانی كورد عاقڵ دەبن ،بەاڵم بەم كاندیدانەی ئێس���تایاندا دەردەكەوێت كە عاق���ڵ نەبون‌و هەر كای كۆن بە‌با دەكەن".
بەداخەوە حزب ە كوردییەكان لەسەر بنەمای لێهاتویی‌و كارامەیی‌و پسپۆڕی‌و زانینی زمان كاندیدەكانیان بۆ پەرلەمان نانێرن، بەڵكو بەشێكی زۆری كاندیدەكان بەمەبەستی وەرگرتنی ئیمتیازات دەنێردرێنە بەغدا
حزبه‌كان ی ده‌ره‌وه ی ده‌سه‌اڵت له‌گزیكردن ده‌ترسن حزبه‌كانی ئۆپۆزسیۆن وای ه كاتێك خۆیان داناوه 10كورس���ی بهێن���ن ،به‌اڵم دواتر 5 كورس��� ی ده‌هێنن‌و بانگه‌شه‌ی ئهوه ده‌كه‌ن پرۆس���ه‌ك ه نایاساییه‌‌و س���اخته‌كاری تێدا كراوه .ئه‌و وتی "من قس���ه‌یه‌ك ی ئه‌ردۆگان ده‌گیرمه‌وه ك ه ده‌ڵێت ئه‌مریكا بۆ ی نی ه قس ه له‌سه‌ر پاكی‌‌و بێگه‌رد ی هه‌ڵبژاردن ال ی ئێم ه بكات .ساڵ‌و نیوێكه تره‌مپ هه‌ڵبژێردراوه، ئێستاش دۆس���یه ی ته‌زویركردن له‌ئه‌مریكا كۆتای��� ی پێنه‌هات���وه .ئه‌مریكایه‌ك قیمه ی لیب���راڵ‌و ئازادیی���ه ،له‌وێ س���اخته‌كاری‌‌و گزیك���ردن ههیه .تۆ ده‌ته‌وێ���ت رۆژهه‌اڵت ی ناوه‌راست شام ی شه‌ریف بێت!". جه‌غتیش ده‌كانه‌وه "هیچ هێزێكی سیاس ی نی��� ه له‌كوردس���تان ته‌زوی���ر ی نه‌كردبێت ی���ان نه‌ی���كات ،بە‌گۆران‌و ئه‌و هێزانه‌ش��� ی له‌چه‌ن���د رۆژی داهاتو دێنه ناو پرۆس���ه ی هه‌ڵبژاردن".
ئا :ئومێد عومه‌ر به‌شێك له‌حزبه‌كانی كوردستان ترس ی ئه‌وه‌یان ههیه به‌هۆی ده‌ستوه‌ردان‌و كار ی ساخته‌كارییه‌و‌ه ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن ی ئه‌نجومه‌ن ی نوێنه‌رانی عێراق گۆرانكار ی تێدا بكرێت .له‌به‌رامبه‌ریشدا پارته‌كان ی ده‌سه‌اڵت ئاماژه بهوه ده‌كه‌ن ئه‌و حزبانه‌ی ك ه ناتوانن ئه‌و ده‌نگان ه بهێنن ك ه بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌ن ،تۆمه‌تی ته‌زویر‌و ساخته‌كاری ده‌خه‌نه پاڵ پرۆسه‌كه. س���ه‌باره‌ت بە‌مه‌ترسیی ده‌س���توه‌ردان‌و ساخته‌كاری له‌پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردندا ،ئارام سه‌عید به‌رپرس���ی په‌یوه‌ندی ه گشتیه‌كان ی ن���ه‌وه‌ی نو ێ بە‌ئاوێن���هی راگه‌یاند ،به‌پێ ی ئ���هو زانیاریان���هی له‌جێگر ی به‌رپرس��� ی یۆنام ی له‌به‌غدا‌و له‌كۆمسیۆن وه‌ریانگرتوه، به‌ش���ێوه‌یه‌كی باش رێگ ه له‌ده‌ستوه‌ردان‌و س���اخته‌كاری گی���راوه .ئه‌و وت���ی "كه‌س ناتوانێ���ت س���ندوق دروس���ت ب���كات‌و بگوازێت���هوه .ده‌توانم بڵێم به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی باش رێگه له‌ته‌زویر گی���راوه ،له‌و بڕوایه‌دا نین به‌شێوه‌ی فراوان ته‌زویر بكرێت". لهباره ی هه‌وڵه‌كانی ده‌سه‌اڵت بۆ دانان ی چاودێران‌و كارمه‌ندانی س���ه‌ربه‌خۆی له‌سه‌ر س���ندوقه‌كان ،ئاماژه بهوه ده‌كات هه‌میش ه ده‌سه‌اڵت هه‌وڵی ئهوه ده‌دات ئه‌و كه‌سان ه كۆنترۆڵ بكات ،پێش���ی وای��� ه ئه‌م كاره ی ده‌س���ه‌اڵت نیش���انه‌ی ب���ێ ئومێدبونیان ه ده‌نگه‌كان��� ی له‌به‌ده‌س���تهێنانه‌وه‌ی پێشوتریان. به‌هه‌مان ش���ێوه ئاریان ره‌ئوف ئه‌ندام ی ژوری توێژین���هوه ی سیاس��� ی بزوتنه‌وه ی گ���ۆران ،بە‌ئاوێنه ی وت "بزوتنه‌وه‌ی گۆران له‌س���ه‌ر ئه‌و سیستمه تازه‌یه‌ی بۆ پرۆسه ی هه‌ڵبژاردن له‌عێ���راق دان���راوه تاراده‌یه‌ك ترس ی نیه ،به‌حه‌ماسیش���هوه ده‌نگده‌ران ی خۆی هان���ده‌دات ب���ۆ ئهوهی به‌ش���دار ی له‌پرۆسه‌كه‌دا بكه‌ن". ئام���اژه ی به‌وه‌ش���كرد سیس���تمه‌ك ه ده‌توانێت رێگ��� ه له‌س���اخته‌كاری بگرێت، هۆكارێكی���ش ده‌بێت ب���ۆ متمانه ی خه‌ڵك بە‌پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن‌و زیادبونی به‌شداری ی له‌پرۆسه‌كه‌دا. الی خۆیه‌وه فازیل به‌ش���اره‌تی به‌رپرس ی لقی 12ی پارتی دیموكراتی كوردس���تان، له‌و باره‌ی���هوه بە‌ئاوێنه‌ی وت "ده‌بێت ئێم ه دان به‌و راس���تیه‌دا بنێی���ن ،له‌هه‌ڵبژاردندا هه‌مو الیه‌نه‌كان وه‌ك یه‌ك ده‌نگ‌و كورس ی ناهێنن ،الیه‌ك زیات���ر ده‌هێنێت الیه‌كی تر كه‌متر". جه‌ختیشی كرده‌وه "ئه‌مریكاش ده‌زانێت پارتی دیموكرات ی كوردستان ده‌نگ ی یه‌كه‌م دێنێت ،ئیتر بۆچ ی تۆمه‌تی س���اخته‌كار ی ده‌خه‌نه پاڵ پرۆسه‌كه؟" .ئاماژه‌ی به‌وه‌ش
خه‌ڵكانێكی زۆر له‌رۆژهه‌اڵت‌و باكور‌و رۆژئاوا ی كوردستانهوه هاتونه‌ت ه ناو هه‌رێم‌و مه‌ترس ی ئه‌وه‌مان ههیه وه‌ك هاواڵتیان ی هه‌رێم ناویان تۆمار كرابێت‌و ده‌نگیان پێ بده‌ن
عوسمان حه‌مید به‌رپرس ی په‌یوه‌ندیه‌كان ی حزب ی شیوعی كوردستانیش مه‌ترسییه‌كانی خۆی له‌س���اخته‌كاری نه‌ش���ارده‌وه‌‌و وتی "ئ���هوه ی ئه‌م���رۆ راگه‌یه‌نراوه ك��� ه گوای ه له‌عێراق به‌سیستمی ئه‌لیكترۆنی‌‌و پێشكه‌وتو پرۆسه‌ك ه به‌رێوه ده‌چێت جێگه ی دڵخۆشیه، به‌اڵم ئهوه ی زیاتر جێگه ی نیگه‌رانی ه رێگ ه دراوه بە‌كارت���ه كۆن���ه‌كان ده‌ن���گ بدرێت. كارته كۆن���ه‌كان وێنه ی له‌س���ه‌ر نیه ،من ده‌توان���م كارت ی كه‌س���ێكی دیك���ه ببه‌م‌و ده‌نگ��� ی پێ بده‌م .هه‌ر ئه‌مه‌ش وای كردوه دیارده‌ی فرۆش���تنی كارت له‌ناوه‌ڕاس���ت‌و خ���واروی عێراق ته‌نانه‌ت له‌هه‌رێمیش بون ی هه‌بێت .پاش���ان تاچه‌ند دڵنیای ی هه‌ی ه ئه‌م ژماره‌‌و ده‌نگانه ك���ه ده‌چن ه به‌غدا یارییان پێوه‌ناكرێت؟".
كرد الیه‌نێك دوێن ێ دروست بوبێت بیه‌وێت ده‌نگه‌كان���ی وه‌ك پارت���ی بێ���ت ئه‌مه خۆ خه‌ڵه‌تاندنه .گله‌یی الیه‌نه‌كانیش گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ ئ���ه‌وه‌ی "ئه‌و الیه‌ن���هی ده‌ڵێت ته‌زویر ده‌كرێت پێش���تر خۆی بانگه‌ش���هی ئهوه ی كردوه ك���ه ده‌نگ��� ی زۆر ده‌هێنێت ،دواتر ك���ه ئه‌و قس���انه‌ی راس���ت ده‌رناچن ،ئه‌و چه‌واشه‌كاریانه باڵو دهكاتهوه". د .رێبوار كه‌ریم وته‌بێژ‌و كاندید ی لیست ی هاوپه‌یمان ی بۆ دیموكراس���یو دادپه‌روه‌ری، رایده‌گه‌یه‌نێت حزبه‌كان ی ده‌س���ه‌اڵت بوار ی س���اخته‌كارییان له‌به‌رده‌م���دا نه‌م���اوه. هۆشداریشی دا له‌هه‌ر ساخته‌كارییه‌ك‌و وتی "ئێم ه به‌هه‌مو توانا ی خۆمانه‌وه رێگر ده‌بین له‌س���اخته‌كاری ،ه���ه‌ر الیه‌نێكیش هه‌وڵ ی ب���ۆ بدات ئێمه له‌كۆمه‌ڵگ���ه ی نێوده‌وڵه‌ت ی سكااڵی له‌دژ تۆمار ده‌كه‌ین .ئێم ه هه‌رگیز ئه‌نجامێك قبوڵناكه‌ین كه ساخته‌كار ی تێدا ده‌بێت". كرابێت". به‌اڵم فاروق عه‌لی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌ت ی له‌باره‌ی ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ی ده‌وترێت حزب ی كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی كوردستان ،باسی لهوه ده‌س���ه‌اڵتدار كارمه‌ن���دو چاودێرانی س���ه‌ر كرد ،كه به‌پێی ئه‌و ئه‌زمونه‌ی له‌س���ااڵن ی به‌خۆی له‌س���ه‌ر س���ندوقه‌كانی ده‌نگدان‌و راب���ردو ،حزبە‌بااڵ ده‌س���ته‌كان پش���تیان له‌ناو بنكه‌كان داناوه ،ئه‌و وتی "هیوادارین بە‌ده‌س���توه‌ردان‌و س���اخته‌كاری به‌ستوه، كۆمسیۆن بێالیه‌ن بێت به‌كردار نه‌ك بەناو ،به‌تایبه‌ت له‌تۆم���اری ده‌نگ���ده‌ران‌و كات ی بە‌ئه‌رك��� ی راس���ته‌قینه‌ی خۆی هه‌س���تێت هه‌ڵب���ژاردن‌و جیاكردن���ه‌وه‌ی ده‌نگه‌كاندا. هه‌رج���ۆره الیه‌نگیرییه‌ك بكرێت له‌ئه‌نجام‌و هیوایش���ی خواست سیس���تم ی بایۆمه‌تری شێوه‌ی هه‌ڵبژاردن ئه‌وا هه‌ڵوێست ی گرنگمان س���اخته‌كارییه‌كان ك���ه‌م بكات���هوهو رێگ ه
بانگەشەی هەڵبژاردن لەسلێمانی له‌گۆڕین���ی ئه‌نجام ی هه‌ڵب���ژاردن بگرێت. ئه‌و وتی "ئهوهی باس ده‌كرێت كه‌ده‌نگدان به‌ش���ێوه ی ئه‌لیكترۆنیه ،بۆ ئێم ه جیگه ی دڵخۆش���یه ،به‌اڵم ئه‌م ه به‌ته‌نها به‌س نیه، به‌پێی زانیارییه‌كان ی ئێم ه خه‌ڵكانێك ی زۆر له‌رۆژهه‌اڵت‌و باكور‌و رۆژئاوای كوردستانهوه هاتونه‌ت��� ه ناو هه‌رێم‌و مه‌ترس��� ی ئه‌وه‌مان هه‌ی���ه وه‌ك هاواڵتیان ی هه‌رێم ناویان تۆمار كرابێت‌و ده‌نگیان پێ بده‌ن".
كه‌سانی سه‌ربه‌خۆ ی وه‌ك چاودێر‌و كارمه‌ند ی كۆمس���یۆن داده‌مه‌زرێنێت ،ئه‌و وت ی "ئه‌م بابه‌ت ه له‌ده‌نگۆش تێپه‌ڕیوه‌‌و بوه به‌راستی. پێده‌چێت كۆمسیۆن الیه‌نگری هه‌ردو حزب ی بااڵ ده‌ست بكات .ئه‌وه‌ش هۆكارێكه ك ه ئه‌و چاودێرانه‌ی ناویان له‌كۆمسیۆن تۆمار كراوه به‌شێوه‌یه‌كی گشت ی بێ الیه‌ن نه‌بن".
هه‌ر له‌و باره‌ی���هوه ئازاد تۆفیق ئه‌ندام ی مه‌كته‌ب���ی راگه‌یاند ی یه‌كێتی نیش���تمان ی لهباره ی ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ی ده‌ڵێن ده‌سه‌اڵت كوردس���تان ،بە‌ئاوێنه ی راگه‌یاند سروشت ی
س���ه‌عید كاكه‌یی ئه‌ندام��� ی ئه‌نجومه‌ن ی كۆمسیاران ی كۆمسیۆن ی بااڵی سه‌ربه‌خۆ ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق ،بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ئه‌و هاواڵتیان���هی كارت ی بایۆمه‌تریان هه‌ی ه ب���هو كارته ده‌نگ ده‌ده‌ن .ئه‌وانه‌ش���ی ئه‌و كارته‌یان نی ه به‌كارت ی هه‌ڵبژاردنی س���اڵ ی 2014ده‌نگ ده‌ده‌ن .به‌اڵم ئایا به‌كارهێنانی كارت���ه كۆنه‌ك���ه ده‌رفه‌تێ���ك نابێ���ت بۆ ساخته‌كاری ،له‌وه‌اڵمدا سه‌عید كاكه‌یی وتی "باوه‌ڕناكه‌ین ده‌رفه‌ت ی ته‌زویری تێدا بێت. هاواڵتیانیش ئه‌مڕۆ هۆشیارن ده‌زانن چۆن ئه‌و كارت ه به‌كار بهێنن" .له‌باره‌ی ده‌نگۆ ی كڕین‌و فرۆش���تن به‌كارت ی ده‌نگدان ،سه‌عید كاكه‌ی ی رایگه‌یان���د ده‌نگۆیه‌ك ههیه ،به‌اڵم ئێم ه وه‌ك به‌ڵگ ه هیچمان به‌ده‌سته‌و‌ه نیه‌‌و كه‌سیش سكااڵی فه‌رمی بۆ نه‌هێناوین. لهباره ی هه‌وڵه‌كان ی ده‌سه‌اڵت بۆ ئهوه ی كارمه‌ن���دان‌و چاودێران��� ی ناوبنكه‌‌و س���ه‌ر سندوقه‌كان ی هه‌ڵبژاردن نزیك له‌خۆیان بن، وتی "ئێمه ئه‌م قسانه‌مان پێگه‌یشتوه‌ته‌وه، ب���ه‌اڵم چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ین ئ���هو هاواڵتیانه‌ی ناویان ده‌رچ���وهو ته‌له‌فۆنیان بۆ نه‌كراوه، سكااڵ تۆمار بكه‌ن ،ئه‌وانه‌ش ی ئه‌و كارانه‌یان كردوه سزا ی خۆیان وه‌ربگرن".
4
هەنوکە
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
كورد به‌شه‌ڕی بچوكه‌وه سه‌رقاڵه‌و شهڕه گه‌وره‌كه‌ی له‌بیركردو‌ه فره بازنه‌یی ملمالنێكانی نێوان هێزه كوردیه‌كانی توندتر كردوه‌ته‌وه ئا :ئومێد عومه‌ر كێبڕكێی لیستو قهواره سیاسیه‌كانی كوردستان ،ئهوهی له‌بیربردونه‌ته‌وه كه كانیده‌كانیان بۆ نوێنه‌رایه‌تی كوردو داكۆكیكردنه له‌مافه‌كانیان له‌به‌غدا، كاندیدێك ئاماژه به‌وه‌ده‌كات "ئه‌گه‌ر عێراق یه‌ك بازنه‌ی هه‌ڵبژاردن بوایه، ملمالنێكه له‌نێوان كوردو پێكهاته‌كانی دیكه‌ی عێراق گه‌رم ده‌بو ،به‌اڵم به‌هۆی فره‌بازنه‌ییه‌وه ملمالنێی نێوان لیستو قه‌واره‌كان له‌كوردستان توندتر بوه". دانا جه‌زا ،كاندی���دی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ په‌رله‌مانی عێراق ،لهباره ی ملمالنێ���ی تون���دی لیس���ت‌و قه‌واره‌كانی به‌شدار له‌هه‌ڵبژاردندا به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ئ���ه‌وان وه‌ك پارت���ی له‌س���ه‌رو خۆیانه‌وه رێنماییان پێدراوه كه ده‌بێت هه‌ڵمه‌تێكی هێمنانه‌‌و دور له‌تانه‌‌و ته‌شه‌ر‌و ناوزراندن‌و هێرشكردن بۆ سه‌ر حزب‌و كه‌سایه‌تیه‌كان ئه‌نجام ب���ده‌ن ،ئه‌و وتی "ئێم���ه له‌كاتی بانگه‌ش���ه زیاتر باس له‌به‌رنامه‌ی خۆمان ده‌كه‌ین‌و هاواڵتیان ئاگادار ده‌كه‌ینه‌وه كه به‌رنامه‌ی ئێم ه چی ده‌بێت". وتیشی "پێویسته كاری الیه‌نه‌كان بریتی بێت له‌كارك���ردن بۆ به‌ده‌س���تهێنانه‌وه‌ی مافه زه‌وتكراوه‌كانمان‌و قه‌واره‌ی هه‌رێمی كوردستان به‌پارێزراوی بهێڵینه‌وه".
باس له‌وه‌ش ده‌كات په‌الماردان‌و هێرش ی چه‌ند الیه‌نێك بۆ س���ه‌ر یه‌كتر كاریگه‌ریی ده‌بێت له‌سه‌ر ساردكردنه‌وه‌ی هاواڵتیان‌و ئاڕاسته‌ی پرۆسه‌كه‌ش به‌ئاقارێكی دیكه‌دا ده‌بات .ئه‌و وتی "پرۆسه‌كه بۆ دیاریكردنی كاندیدی كورده له‌به‌غ���دا ،بۆ دیاریكردنی سه‌نگی كورده له‌به‌غدا ،پێویست به‌یه‌كتر ش���كاندن ن���اكات ،ئه‌گه‌ر ب���ۆ په‌رله‌مانی كوردس���تان بێ���ت تاراده‌یه‌ك ئاس���اییه الیه‌نه‌كان هێرش���ی راگه‌یاند بكه‌نه س���ه‌ر یه‌كتر". له‌به‌رامبه‌ردا ،به‌ه���ار مه‌حمود كاندید ی بزوتنه‌وه‌ی گۆران ب���ۆ په‌رله‌مانی عێراق، له‌باره‌ی شێوازی به‌رێوه‌چونی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵب���ژاردن به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند ئاس���اییه ملمالن���ێ له‌نێوان لیس���ت‌و ق���ه‌واره‌كان هه‌بێت ،ئه‌و وتی "ئاس���اییه له‌به‌رئه‌وه‌ی عێ���راق هه‌موی یه‌ك بازن���هی هه‌ڵبژاردن نیه .ئه‌گه‌ر یه‌ك بازنه بوایه ئه‌وا ملمالنێكه له‌نێوان ك���وردو پێكهاته‌كانی دیكه‌ی ناو عێ���راق ده‌بو ،ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی بونی فره بازنه‌ییه‌وه ،كه ئێس���تا بۆ نمونه سلێمانی 18كورس���ی بۆ دانراوه ،الیه‌نه‌كان له‌سه‌ر ئه‌و كورسیانه ملمالنێ ده‌كه‌ن".
له‌هه‌مو واڵتان ی جیهاندا ئه‌م ملمالنێ‌‌و یه‌كتر تۆمه‌تباركردنان ه ههیهو حاڵه‌تێكی سروشتیه
حاڵه‌تێك���ی سروش���تییه ،ب���ه‌اڵم كاتێك چون���ه به‌غ���دا گرنگه ی���ه‌ك ده‌نگ‌و یه‌ك هه‌ڵوێست بن‌و به‌ڕاستی نوێنه‌رایه‌تی گه‌لی كوردستان بكه‌ن .ئه‌و وتی "هه‌ردو حزبی ده‌سه‌اڵت به‌شێوه‌یه‌ك دۆخی كوردستانیان تێكداوه الیه‌نی تر دروس���تبوه بۆ ئهوهی ئه‌و نوێنه‌رایه‌تیه‌یان لێوه‌ربگرێته‌وه". وتیش���ی "ملمالنێ���كان له‌وه‌ش���دا ناوه‌ستێته‌وه كه ئێستا ههیه ،ده‌بێت هێزی شوێنگره‌وه‌ی ئه‌و دو حزبه‌مان هه‌بێت بۆ ئ���ه‌وه‌ی نوێنه‌رایه‌تی كوردس���تان بكه‌ین، پێش���ی‌وایه له‌ناو هه‌رێمی كوردس���تان تازه ئه‌و دو هێ���زه ناتوانن به‌رده‌وام بن، ملمالنێ له‌نێوان لیس���ت‌و ق���ه‌واره‌كان بۆ چونكه هێزه عه‌ره‌ب���یو عێراقیه‌كان وه‌ك به‌ده‌س���تهێنانی كورس���ی ه دیاریكراوه‌كان دۆڕاو سه‌یریان ده‌كه‌ن".
هێرش‌و ته‌شهیركردن‌و شكاندنه‌كان زیاتر بێت". زۆرێك له‌خه‌ڵكی كوردس���تان پێیانوای ه نوێنه‌ران���ی ك���ورد له‌م خوله‌ی ئێس���تای په‌رله‌مان���ی عێراق���دا په‌رت���ه‌وازه بون‌و پێش���بینی ئ���ه‌وه‌ش ده‌ك���ه‌ن له‌خول���ی داهاتوش���دا ناكۆكتر ده‌ركه‌ون ،له‌كاتێكدا پێگه‌ی كوردستان به‌راورد به‌رابردو الوازتر بوه. ئه‌حمه‌د حاجی ره‌شید كاندیدی كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی كوردستان بۆ په‌له‌مانی عێراق، بە‌ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د ناوچه‌ی هه‌ڵبژاردن‌و فۆتۆ :ئاوێنە بانگەشەی هەڵبژاردن، دیاریكردن���ی كورس���ییه‌كان له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌كوردستانه ،ملمالنێ له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا لیست به‌ش���دارییان بكردایه ،كه ئه‌وه‌ش دروستده‌كات .به‌اڵم ئه‌گه‌ر بو به‌یه‌ك بازنه، ئه‌مه له‌كاتێكدایه كه زۆرێك له‌چاودێران نه‌كرا ده‌بینین لیس���تی دیكه‌ش دروس���ت ئه‌و كاته ملمالنێكان له‌گه‌ڵ به‌غدا ده‌بێت. ئام���اژه ب���هوه ده‌ك���ه‌ن ،نوێنه‌رانی كورد بون ك���ه ئه‌مه‌ش بهدڵنیاییهوه كاریگه‌ریی ئه‌و وتی "دواتر ده‌كرێت فراكس���یۆنه‌كان له‌خولی یه‌ك همو دوه‌می په‌رله‌مانی عێراقدا له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندیه‌كانی هه‌ولێ���رو به‌غدا له‌به‌غدا به‌یه‌كگرتوی بمێننه‌وه‌‌و وه‌ك یه‌ك تیم كار بكه‌ن". زۆر كۆكتر‌و به‌تواناتر بون به‌راورد به‌خولی دروستده‌كات". سێهه‌م بۆ داكۆكیكردن له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی له‌باره‌ی له‌بیربردنه‌وه‌ی شهڕه گه‌وره‌كه له‌باره‌ی هێرش‌و ملمالنێی توندی نێوان كوردستان. الیه‌نه كوردس���تانیه‌كان بۆ س���ه‌ر یه‌كتر له‌گه‌ڵ بهغداو بچوككردنه‌وه‌ی له‌ملمالنێی كاندیدی یه‌كێتی نیش���تمانی كوردستان له‌كاتی بانگه‌ش���هی هه‌ڵب���ژاردن ،ئاماژه نێوان الیه‌نه‌كاندا ،ئه‌و وتی "هه‌رگیز شهڕه بۆ په‌رله‌مانی عێراق ،ئارێز عه‌بدواڵ ئاماژه ب���هوه ده‌كات له‌هه‌مو واڵتانی جیهاندا ئه‌م گه‌وره‌كه‌م���ان له‌بیر نه‌چوه‌ت���هوه ،به‌اڵم بهوه ده‌كات ئهوهی ئێستا ههیه دو جۆره ملمالنێ‌‌و یه‌كت���ر تۆمه‌تباركردنانه ههیهو ره‌نگه ش���ه‌ڕی من له‌گه‌ڵ به‌غ���دا جیاواز ملمالنێیه :له‌نا‌وخۆی كوردس���تان‌و له‌گه‌ڵ حاڵه‌تێكی سروشتیه ،ئه‌و وتی "ئه‌و جۆره بێت له‌شه‌ڕی الیه‌نه‌كانی دیكه ،ئێمه وه‌ك به‌غ���داش ،ئه‌و وت���ی "خۆزگ���ه له‌ناوچه له‌ملمالنێیان���ه كاریگه‌یی ده‌بێت له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵ له‌چوارچێوه‌ی ده‌س���توری عێراق دابڕێنراوه‌كان ك���ورد به‌یه‌ك ده‌نگ‌و یه‌ك ئاش���تی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ،به‌تایب���هت ئه‌گه‌ر شه‌ڕ ده‌كه‌ین".
6982كاندید كێبڕكێیان ه بۆ به‌ده‌ستهێنانی 329كورس ی په‌رله‌مان ی عێراق
کێبڕكێی دو سەرۆك وەزیر لەعێراق
ئا :ئاوێنە رۆژی 12ی ئایاری ئەمساڵ هاواڵتیانی عێراق دەنگدەدەن بۆ هەڵبژاردنی 329پەرلەمانتار بۆ خولی چوارەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق. عەبادی ئا :ئاوێنە نوری مالیكی ،سەرۆكی حزبی دەعوەی ئیسالمییەو حەیدەر عەبادی جێگرییەتی لە‌هەمان حزب .هەرچەندە حەیدەر عەبادی ،پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراقی لەدەستدایە ،بەاڵم بەپێی میدیا عێراقییەكان‌و رەخنەگران ،نوری مالیكی سەرۆكی حكومەتی سێبەر‌و هەڵسوڕێنەری سەرەكی پشت پەردەی روداوەكانی عێراقە. مالیك���ی ئ���ەو كات���ەی ناچ���ار بەدەستلەكاركێش���انەوە لەپۆستی سەرۆك وەزیران كرا ،ئامادەبو بۆ مانەوەی تەنانەت دەس���ت بۆ ئەنجامدانی نیمچە كودەتایەك لەبەغدا ببات .لەدەستدانی پۆستی سەرۆك وەزی���ران بۆ مالیكی ،پرس���ێكی ئاڵۆز بوو ئێس���تاش پێدەچێت زۆر بەجدی كاربكات بۆ ئەوەی جارێكی دیكە ببێتەوە بە‌سەرۆك وەزیران .لەم روەوە مالیكی ،بەهۆی فشارە نێودەوڵەت���یو ناوچەییەكان���ەوە ك���ە ئەو بە‌فاكتەرێكی زیادبونی ناكۆكی‌و كێشەكانی عێ���راق دەزانن ،ئامادەیە ئەگەر خۆیش���ی نەبێتەوە بە‌سەرۆك وەزیران ،ئەوە كەسێكی دیكەی س���ەر بەخۆی بۆ ئەو پۆستە دیاری بكات. ناكۆكییەكان���ی عەب���ادی‌و مالیكی ،زۆر توندبونەت���ەوەو پەرەیان س���ەندوە ،وێڕای ئ���ەوەی لە‌ی���ەك حزبن‌و س���ااڵنێك لە‌یەك بەرەداب���ون ،بەاڵم ئ���ەم ناكۆكیانە ناكرێت چاوپۆش���یان لێ بكرێت .ئ���ەم ناكۆكیەی نێوانیش���یان لەناو ئیئتیالفە ش���یعەكانی دیكە رەنگ���ی داوەتەوە بەش���ێوەیەك كە
مالکی عەمار حەكیم‌و رەوتی س���ەدر پش���تیوانی لە‌حەی���دەر عەب���ادی دەك���ەن ،لەكاتێكدا ك���ە وا دەردەكەوێت ن���وری مالیكی جگە لە‌رێكخستنەكانی حزبی دەعوە ،هێزەكانی حەش���دی ش���ەعبیش تاڕادەیەك���ی زۆر پش���تیوانی بكەن .ئەم���ەش دەبێتە هۆی ئەوەی كە كێبڕكێی س���ەرەكی هەڵبژاردنی داهاتو بۆ بەدەس���تهێنانی پۆستی سەرۆك وەزی���ران لەنێ���وان ئ���ەو دو كێبڕكێكارەدا بێت. تاران لەگەڵ كام بژاردەیەدایە؟ لەب���ارەی ئەوەی كە ب���ژاردەی دڵخوازی تاران لە‌هەڵبژاردنەكانی داهاتوی عێراقدا چ كەس���ێك یاخود چ رەوتێك دەبێت؟ تاران دو بۆچونی جی���اوازی هەیە .یەكێكیان كە بۆچون���ی حكومەت‌و وەزارەت���ی دەرەوەی ئێرانە كە پێشوازی لەبەردەوامبونی حەیدەر عەبادی وەك سەرۆك وەزیران دەكات .بەاڵم بۆچونەكەی دیكە كە سیاس���ەتی ش���ەڕی ئێران لەخۆرهەاڵتی ناوەڕاست لەنێویشیاندا لەعێ���راق ،بەڕێوەدەبات ،خوازیاری ئەوەیە كە حەشدی شەعبی وەك حزبواڵی لوبنان لە‌هێزە س���ەربازییەكەوە ،باڵێكی سیاسی بۆ دروس���ت بكرێت ،بەو ج���ۆرەی حزبواڵ لە‌لوبنان هەیەتی. تاران هەوڵ���دەدات كار لەس���ەر هەردو رێگەكە بكات ،بەش���ێوەیەك كە سەرۆكی رێكخ���راوی ب���ەدر ،هادی عام���ری باخود جێگرەكەی ئەبو موهەندیس ،كاندید بن بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران. هەڵبەت���ە چونكە لەبەغ���دا حكومەتێك دێتە س���ەركار كە تەنیا لەژێ���ر كاریگەری روانگەی ناوچەكەدا نابێت بەڵكو ئەمریكاش
لەعێراق بۆچونی تایبەتی خۆی هەیە ،بۆیە پێدەچێت لەگەڵ ئەوەش���دا كە حەش���دی شەعبی‌و كەسانێكی وەك ئەبو موهەندیس س���ەركەوتوبن لەبەدەس���تهێنانی دەنگ���ی زۆرینەدا ،بەاڵم ئەو زۆرینەیە لە‌گەیش���تن بە‌بەدەستهێنانی پۆستی سەرۆك وەزیراندا روبەڕوی چەند رێگرییەكی ناوچەیی لەوانە توركیاو سعودیە‌و هەروەها چەند رێگرییەكی ناوخۆی���ی لەوانە كوردەكان‌و س���وننەكان ببێتەوە .گەیش���تنە دەس���ەاڵتی حەشدی شەعبی كە خواستێكی ئایدیاڵی ئێرانە ،زۆر قورسە ،بەاڵم لەڕوی واقیعییەوە ،پێدەچێت ئێران ئامادەیی ئەوەی هەبێت پش���تیوانی لە‌ئیئتیالفێ���ك ب���كات كە تێی���دا حەیدەر عەبادی ،براوەی كێبڕكێكە بێت.
ناكۆكییەكانی عەبادی‌و مالیكی ،زۆر توندبونەتەوەو لەناو ئیئتالفە شیعەکانی دیکەشدا رەنگی داوەتەوە
ژمارەی دانیشتوانی عێراق زیاتر لە35 ملیۆن كەسە‌و ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەی���ە ژمارەی���ان زیاتر ل���ە 24ملیۆنە ل���ە 18پارێزگاكەی عێراق���ەوە كە هەر پارێزگایەك ی���ەك بازنەی هەڵبژاردنە، ئەوەش وێڕای ئەو عێراقیانەی لەدەرەوە دەژین كە دەتوانن لە 19واڵت بەشداری لە‌دەنگدانەكەدا بكەن. دەریدەخ���ەن ئامادەكاریی���ەكان ك���ە كێبڕكێیەك���ی تون���د دەبێ���ت بۆ بەدەستهێنانی كورسییەكانی پەرلەمان‌و ژم���ارەی كاندیدەكان 6ه���ەزار‌و 982 كەس���ن كە 2هەزارو 14كەسیان ژنن، كێبڕكێ لەسەر 329كورسی پەرلەمان دەكەن‌و ل���ە 8ه���ەزار‌و 148ناوەندی هەڵبژاردندا دەنگدەدرێت‌و تا ئێستا 11 ملیۆن كارتی دەنگدان وەرگیراوەتەوە. لەنێو كۆی كورسییەكانی پەرلەمانی عێراق ،نۆ كورس���یان ب���ۆ كەمینەكان دابینكراون كە خۆیان لە‌مەسیحییەكان، ئێزی���دی ،ش���ەبەك ،س���ابئەو كوردە فەیلییەكاندا دەبینێتەوە .هەروەك 83 كورسی كۆتایان بۆ ژنانە. ئ���اوارەكان ناوخۆی عێراق كێش���ەی گەورەن بۆ رێكخەرانی هەڵبژاردنەكان. نزیك���ەی 285ه���ەزار ئ���اوارە لە166 ناوەندی دەنگداندا كە بەسەر 70كەمپی ئاوارەكاندا لە‌هەشت پارێزگا دابەشبون، دەنگدەدەن .لەگەڵ ئەوەش ژمارەیەك دەنگدەری ئاوارە ناتوانن دەنگ بدەن، ئ���ەوەش بەهۆی نەزانین���ی ژمارەیان‌و شوێنی نیشتەجێبونیان. لە هەڵبژاردنەكەدا 86هاوپەیمانی‌و لیست بەشدارن كە دیارترینیان بریتین لە: ئیئتیالف���ی نەس���ر ،كە س���ەرۆكوەزیران���ی ئێس���تای عێ���راق ،حەیدەر
عەب���ادی س���ەرۆكایەتی دەكات .ب���ۆ یەكەمج���ار لەپ���اش روخان���ی رژێمی س���ەدامەوە ،حزبی دەعوە دابەش���بوە بەسەر دو لیستی جیاوازدا كە یەكێكیان هاوپەیمانی "نەسر"ە. ئیئتیالف���ی فەتح ،كە هادی عامری،س���ەرۆكی رێكخراوی بەدر كە یەكێكە لە‌فەرماندە دیارەكانی حەشدی شەعبی، س���ەرۆكایەتی دەكات .رێكخراوی بەدر لەنێو حەشدی ش���ەعبیدا لەپاڵ هێزە ئەمنییەكانی عێراقدا رۆڵێكی سەرەكی بینیوە لە‌تێكشكاندنی داعشدا .زۆربەی كاندیدەكانی "فەتح" بەڕەسمی دەستیان لە‌پۆستەكانیان لەنێو حەشدی شەعبی هەڵگرتوە. ئیئتیالف���ی دەوڵەت���ی یاس���ا ،كەسەرۆك وەزیرانی پێشو ،نوری مالیكی س���ەرۆكایەتی دەكات‌و بەش���ێوەیەكی سەرەكی پشتی بەستوە بەحزبی دەعوە كە ه���ەر مالیكی خۆی س���ەرۆكایەتی دەكات .دەوڵەتی یاسا ،پشتیوانی زۆر دەكرێت لەڕێگەی ئ���ەو ئەندامانەی كە لەس���ەردەمی حكومەتەك���ەی مالیكیدا پۆس���تیان هەب���وە .ب���ەاڵم لەالی���ەن هەندێكی���ش بەه���ۆی هاتن���ی داعش لەس���ەردەمی مالیكیداو كۆنترۆڵكردنی یەك لەسەر سێی عێراق رەخنەی زۆری لێدەگیرێت. لیس���تی "س���ائرون" ،ك���ەهاوپەیمانێتییەك���ی ب���ێ پێش���ینەیە لەنێوان رابەری رەوتی سەدر ،موقتەدا سەدر‌و شیوعییەكاندا. لیستەكانی سوننە؛ حزبەسوننییەكانب���ۆ هەڵبژاردن���ەكان ژمارەیەك���ی زۆر لیستیان هەیە ،دیارترینیان "هاوپەیمانی نیش���تمانی"یە بەس���ەرۆكایەتی ئەیاد ع���ەالوی ،جێگری ئێس���تای س���ەرۆك كۆم���ارو س���ەلیم جبوری ،س���ەرۆكی ئێس���تای پەرلەم���ان ك���ە پێدەچێت دۆڕاوترین سوننە بێت لە‌هەڵبژاردنەكەدا ئەوەش بەهۆی ئەوەی داعش لەماوەی س���ااڵنی رابردودا كۆنترۆڵی ناوچەكانی كردن.
لیس���تە كوردییەكان؛ ك���وردەكانلەهەرێم���ی كوردس���تان لەس���ەر 46 كورس���ی بە‌چەن���د لیس���تێكی جیاواز كێبڕكێ دەكەن كە دوان لەو كورسیانە بۆ مەسیحییەكان تەرخانكراون .لیستی پارتی ،گ���ۆڕان ،یەكێت���ی ،یەكگرتو، كۆمەڵی ئیسالمی ،هاوپەیمانی‌و نەوەی ن���وێ ،دیارترین لیس���تەكانی هەرێمی كوردستانن. هەروەك لە‌ناوچ���ە جێناكۆكەكانیش ئ���ەو لیس���تانە كێبڕك���ێ لەس���ەر بەدەس���تهێنانی كوردەكان���ی ئ���ەو ناوچانە دەك���ەن .لەكەركوك ،گۆڕان‌و هاوپەیمانی‌و كۆمەڵی ئیسالمی بەیەك لیس���ت لەژێر ناوی "نیشتمان" دەچنە هەڵبژاردن���ەكان‌و پارت���ی بایكۆت���ی هەڵبژاردنی لەو پارێزگایە كردوە. لەعێ���راق یاس���ای "لێپێچین���ەوەو دادپ���ەروەری" ژمارەیەك���ی زۆر لە‌كەس���ایەتییە دیارەكان���ی رژێم���ی پێشوی بێبەش���كردوە لە‌بەشداریكردن لە‌هەڵبژاردنەك���ەدا ئ���ەوەش بەه���ۆی لێپێچین���ەوەی یاس���ایی بەرامبەریان‌و هەروەه���ا دەس���تگیركردنی هەندێكی دیكەیان كە تا ئێس���تا 14بەرپرس���ی عێراقی سەردەمی سەدان لە‌زینداندان.
لە 8هەزارو 148 ناوەندی هەڵبژاردندا دەنگدەدرێت‌و تا ئێستا 11ملیۆن كارتی دەنگدان وەرگیراوەتەوە
هەنوکە
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
کێ زۆرترین کورسی دەباتەوە؟
5
پێشبینی بۆ كورسی لیسته كوردیه‌كان بۆ هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایار ئا :محه‌مه‌د ره‌ئوف
هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوو بۆ حزبە‌سیاسیه كوردیه‌كان جیاواز ده‌بێت له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی رابردوو، هه‌موو كارتێكه‌ره ناوخۆیی‌و ناوچه‌یی‌و هه‌رێمایه‌تیه‌كان له‌ماوه‌ی 4ساڵی رابردوودا كاریگه‌ری له‌سه‌ر ده‌نگی ده‌نگده‌ران درووست ده‌كه‌ن،له‌الیه‌كه‌وه كاریگه‌ری ئه‌و رووداوو گۆڕانكاریانه‌ی كه له‌ماوه‌ی 4 ساڵی رابردوودا له‌هه‌رێمی كوردستان‌و عێراقدا رویانداوه كاریگه‌ری له‌سه‌ر ده‌نگده‌ران درووست ده‌كه‌ن ،له‌الیه‌كی تریش درووست بونی لیستی نوێ‌و ژماره‌یه‌كی زۆری ده‌نگده‌ری نوێ كه ته‌مه‌نه‌كانیان گه‌یشتۆته ئاستی ده‌نگدان ،كاریگه‌ری له‌سه‌ر رێژه‌ی ده‌نگی هێزه‌كان درووست ده‌كه‌ن. لێره‌دا بە‌خوێندنه‌وه‌ی بارودۆخه‌كه‌و هه‌ڵوێس���ت‌و تێروانین���ی هێ���زه‌كان له‌چوارس���اڵی راب���ردوودا‌و پش���ت به‌س���تن بە‌ده‌نگ‌و كورسی هه‌ڵبژاردنی رابردوو ،پێش���بینی كورسی لیسته‌كان له‌پارێزگاكان���ی هه‌رێمی كوردس���تان‌و ناوچه جێناكۆكه‌كان ده‌خه‌ینه روو ،كه ئه‌م پێشبینیانه بۆ هه‌فته‌ی سه‌ره‌تای بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌و گۆڕانكاریه‌كانی داهاتوو كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر گۆڕانكاری له‌پێشبینیه‌كاندا ده‌بێت. یه‌كه‌م /پارێزگای هه‌ولێر ئه‌نجامێ���ی هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوو چاره‌نوس���ی هێ���زه‌كان دیاری ده‌كات ،ب���هو پێی���هی كه‌مب���ون یان زی���اد بون���ی ده‌نگی پارت���یو یه‌كێتی له‌هه‌ولێر كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر گفتوگۆی داهاتوی نێوان هه‌رێم‌و به‌غداد ده‌بێت، له‌هه‌ڵبژاردن���ی 12ی ئای���اری داهاتوی په‌رله‌مان���ی عێراقدا پارێ���زگای هه‌ولێر 11لیس���ت كێبه‌رك���ێ ده‌ك���ه‌ن ،ب���ۆ به‌ده‌ستهێنانی 15كورسی ،له‌گه‌ڵ یه‌ك كورسی كۆتا ،كه 158كاندید ههیه له‌و پارێزگایه ،كۆی گش���تی ده‌نگده‌رانی پارێ���زگای هه‌ولێ���ر به‌پێ���ی ئام���اری كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق ()1194592كه‌سه به‌جۆرێك (ژماره‌ی 1123433و ده‌نگ���ده‌ری گش���تی ژم���اره‌ی ده‌نگ���ده‌ری تایبه‌ت 70083 وژماره‌ی ده‌نگده‌ری ئاواره )1076ئه‌مه له‌كاتێكدایه له‌هه‌ڵبژادنی 30ی نیسانی 2014دا ()936557كه‌س له‌پارێزگای هه‌ولێر ماف���ی ده‌نگدان���ی هه‌بوو واتا ته‌نها له‌پارێزگای هه‌ولێر ()186876 كه‌س زی���ادی ك���ردووه دی���اره به‌بێ ده‌نگی تایبه‌ت‌و ئاواره ،كه‌ته‌مه‌نه‌كانی ( )2000 ،1999 ،1998 ،1997ماف���ی ده‌نگدانیان ده‌بێت.له‌پارێزگای هه‌ولێر له‌هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌رانی عێراق 2014/4/30دا ،پارتی دیموكراتی كوردس���تان )354735( ،ده‌ن���گو 7كورسی به‌ده‌ست ده‌هێنێت ،یه‌كێتی ( )168688ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێنا 4 كورسی ،لیستی گۆڕان توانی ()104059 ده‌ن���گ به‌ده‌س���تبهێنێت‌و 2كورس���ی لیس���تی كۆمه‌ڵی ئیسالمیی ()80492 ده‌نگ‌و 2كورسی ،لیستی یه‌كگرتووی ئیسالمیی ( )26323ده‌نگ‌و كورسی به‌ده‌ستنه‌هێنا، پێبین���ی ب���ۆ هه‌ڵبژاردن���ی داهاتوو له‌پارێزگای هه‌ولێر پارت���ی 5ب���ۆ 6كورس���ی به‌ده‌ستبهێنێت گ���ۆڕان 2ب���ۆ 2كورس���ی به‌ده‌ستبهێنێت هاوپه‌یمان���ی 2ب���ۆ 2كورس���ی به‌ده‌ستبهێنێت یه‌كێت���ی 2ب���ۆ 2كورس���ی به‌ده‌ستبهێنێت كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی 2بۆ 2كورسی به‌ده‌ستبهێنێت یه‌كگرتوو 1كورسی به‌ده‌ستبهێنێت ن���ه‌وه‌ی ن���وێ 1كورس���ی به‌ده‌ستبهێنێت دووه‌م /پارێزگای سلێمانی گه‌رمتری���ن ملمالنێ���ی ده‌نگ���دان ده‌كه‌وێته پارێزگای س���لێمانیه‌وه به‌و پێی���هی لیس���ته‌كانی (هاوپه‌یمان���یو نه‌وه‌ی ن���وێ) له‌پارێزگای س���لێمانی درووس���ت ب���وون ،ك���ه ملمالنێیه‌كی توندی خس���تۆته نێوان هاوپه‌یمانی‌و یه‌كێتی له‌الی���ه‌ك‌و گۆڕان‌و نه‌وه‌ی نوێ له‌الیه‌كی ت���ره‌وه ،له‌هه‌ڵبژاردنی 12ی
ئای���اری داهاتوی په‌رله‌مان���ی عێراقدا پارێزگای س���لێمانی 18كورسی ههیه، 211كاندی���د له 12لیس���تدا كێبه‌ركێ ده‌ك���ه‌ن ،كۆی گش���تی ده‌نگده‌رانی پارێزگای س���لێمانی()1380924كه‌س به‌جۆرێك (ژماره‌ی ده‌نگده‌ری گش���تی 1305323و ژماره‌ی ده‌نگده‌ری تایبه‌ت )71748وژماره‌ی ده‌نگ���ده‌ری ئاواره )3853ئه‌مه له‌كاتێكدایه له‌هه‌ڵبژادنی 30ی نیسانی 2014دا ()1168459كه‌س له‌پارێزگای س���لێمانی مافی ده‌نگدانی هه‌بوو واتا ته‌نها له‌پارێزگای سلێمانی ( )212465ك���ه‌س زی���ادی ك���ردووه، كه‌ته‌مه‌نه‌كانی (،1999 ،1998 ،1997 )2000مافی ده‌نگدانیان ده‌بێت. ل���ه هه‌ڵبژاردن���ی 2014/4/30ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له‌پارێزگای، لیستی گۆڕان توانی ( )347799ده‌نگ به‌ده‌س���ت بهێنێت‌و 7كورسی ،یه‌كێتی ( )294265ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێناوه 6كورس���ی ،لیس���تی پارت���ی توانی ( )93410ده‌ن���گ به‌ده‌س���ت بهێنێت 2 كورسی ،لیستی یه‌كگرتووی ئیسالمیی ( )81392ده‌نگ‌و 2كورس���ی ،لیستی كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی ( )57102ده‌نگ‌و 1 كورسی به‌ده‌ستهێنابوو . پێش���بینی ب���ۆ كورس���یه‌كانی 12ی ئایاری داهاتوو له‌پارێزگای سلێمانی لیستی گۆڕان 5بۆ 6كورسی هاوپه‌یمانی 3بۆ 4كورسی یه‌كێتی 3بۆ 4كورسی پارتی 2كورسی یه‌كگرتوو 2كورسی كۆمه‌ڵ 1بۆ 2كورسی نه‌وه‌ی نوێ 1بۆ 2كورسی سێیه‌م /پارێزگای دهۆك له هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوی په‌رله‌مانی عێراقدا پارێزگای دهۆك 9 لیست كێبه‌ركێ ده‌كه‌ن كه 103كاندید ههیه له‌و پارێزگایه ، ،بۆ به‌ده‌ستهێنانی 11كورسی ،له‌گه‌ڵ یه‌ك كورسی كۆتا، كۆی گش���تی ده‌نگده‌ران���ی پارێزگای دهۆك به‌پێی ئاماری كۆمسیۆنی بااڵی هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی عێ���راق ()790340 كه‌سه به‌جۆرێك (ژماره‌ی ده‌نگده‌ری گشتی 716378و ژماره‌ی ده‌نگده‌ری تایب���هت 48017وژماره‌ی ده‌نگده‌ری ئ���اواره )25945ئه‌م���ه له‌كاتێكدای���ه له‌هه‌ڵبژادن���ی 30ی نیس���انی 2014دا
( )٦١٢٠٦٦ك���ه‌س ماف���ی ده‌نگدانی هه‌ب���ووه له‌پارێ���زگای دهۆك،ك���ه ( )٤٩٠٤٥٢هاواڵت���ی ده‌نگیان���داوه به‌رێژه‌ی ( ،)٨٠واتا له‌پارێزگای هه‌ولێر ( )104312ك���ه‌س زیادی كردووه دیاره به‌بێ تایبه‌ت‌و ئ���اواره ،كه‌ته‌مه‌نه‌كانی ( )2000 ،1999 ،1998 ،1997ماف���ی ده‌نگدانیان ده‌بێت. ل���ه پارێزگای ده���ۆك له‌هه‌ڵبژاردنی 2014دا لیس���تی پارت���ی ()٣٠٤٨٦٩ ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه‌‌و توانی توانی ( )٨كورسی په‌رله‌مانی مسۆگه‌ر بكات، یه‌كگرت���ووی ئیس�ل�امیی ()٨٤٤٦٤ ده‌نگ���یو ( )٢كورس���ی ،یه‌كێت���ی ( )٣٣٥٨٣ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێناوه‌‌و ( )١كورس���ی به‌ده‌س���تهێناوه ،به‌اڵم بز‌ووتنه‌وه‌ی گۆڕانیش ( )٢٠٦٤٥ده‌نگ‌و هیچ كورس���یه‌كی به‌ده‌س���تنه‌هێناوه‌‌و كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی ( )٣١٧٧ده‌نگی به‌ده‌س���تهێناوه وهی���چ كورس���یه‌كی به‌ده‌ست نه‌هێناوه. پێش���بینی ب���ۆ كورس���یه‌كانی 12ی ئایاری داهاتوو له‌پارێزگای دهۆك پارتی 7 -6 یه‌كگرتوو 2 هاوپه‌یمانی 1 چاره‌نوسی كورسیه‌ك له‌نێوان یهكێتیو گۆڕان‌و یه‌كگرتوودا ده‌مێنێته‌وه چواره‌م /پارێزگای كه‌ركوك ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوو پێش���بینی ناكرێت ك���ورد ده‌نگه‌كانی خ���ۆی به‌ده‌س���تبهێنێته‌وه ،به‌ه���ۆی گۆڕانكاریه‌كان���ی 16ی ئۆكتۆب���ه‌ره‌وه، ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی 12ی ئای���ار ()279 كاندید كه دابه‌ش���بوون به‌س���ه‌ر ()23 لیس���ت‌و هاوپه‌یمانێتی���دا له‌پارێزگای كه‌رك���وك كێبه‌رك���ێ ده‌ك���ه‌ن كه 7 لیس���ت‌و هاوپه‌یمانێتی كوردی تێدایه. ژماره‌ی ده‌نگده‌ران���ی كه‌ركوك (991 هه‌زار‌و )379ده‌نگده‌ره بۆ هه‌ڵبژاردنی 12ی ئای���اری داهاتوو،كه له‌هه‌ڵبژاردنی 2014دا له‌كه‌رك���وك ( )870000كه‌س بوو مافی ده‌نگدانی هه‌بوو ،واته (121 هه‌زار‌و )379ده‌نگده‌ر زیادیكردووه كه له‌دایكبوان���ی س���اڵی (-1998 -1997 )2000-1999ده‌گرێته‌وه. ل���ه هه‌ڵبژاردن���ی 2014/4/30ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له‌پارێزگای كه‌ركوك له‌كۆی ( )570795ده‌نگده‌ری ئه‌و پارێزگایه كه 12كورسی ههیه كورد
8كورسی به‌ده‌س���تهێنابوو ،یه‌كێتی ( )209964ده‌نگی هه‌بووه 6كورسی‌و پارت���ی ( )63076ده‌نگ���ی هه‌بووه 2 كورس���ی(كه بۆ هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایار پارتی لیس���تی نیه‌‌و بڕیاره ده‌نگه‌كانی به‌س���ه‌ر لیس���ته‌كانی یه‌كگرت���وو‌و سۆسیالیستدا دابه‌ش بكات) پێش���بینی ب���ۆ كورس���ی الیه‌ن���ه كوردیه‌كان بۆ هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوو له‌كه‌ركوك ك���ه پێبین���ی ده‌كرێ���ت ك���ورد له‌و پارێزگایه 5بۆ 6كورس���ی به‌ده‌س���ت بهێنێت یه‌كێتی 4 – 3كورسی لیستی نیش���تیمان (گۆڕان ،كۆمه‌ڵ، هاوپه‌یمانی) 1بۆ 2كورسی سۆسیالیس���ت ی���ان یه‌كگرت���وو 1 كورسی پێنج /پارێزگای نه‌ینه‌وا ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاری داهاتوو له‌پارێزگای نه‌ینه‌وا 120كاندیدی كورد ك���ه پێكهاته‌كانی (ئێزدی‌و ش���ه‌به‌ك‌و مه‌سیحین)یش���یان تێدای���ه كێبه‌رك���ێ ده‌كه‌ن بۆ به‌ده‌س���تهێنانی 31كورسی گشتیو 3كورسی كۆتا ،له‌هه‌ڵبژاردنی 30ی نیس���انی 2014دا ك���ورد ل���هو پارێزگای���ه بە‌كورس���ی كۆتاكانه‌وه 11 كورس���ی به‌ده‌س���تهێنان ،كه پارتی 6 كورس���ی گش���تیو یه‌كێتی 2كورسی گشتی هه‌بوو ،واتا له‌پارێزگای نه‌ینه‌وا پێش���بینی بۆ هه‌ڵبژاردن���ی داهاتوو له‌پارێزگای نه‌ینه‌وا پارتی 3بۆ 4كورسی یه‌كێتی 1كورسی پێكهاته‌كانیش رون نیه شه‌شه‌م /پارێزگای دیاله له پارێزگای دیاله كورد له‌هه‌ڵبژاردنی 30نیس���انی )61807( 2014ده‌نگ���ی به‌ده‌س���تهێناو بووه خاوه‌نی 2كورسی ئه‌نجومه‌ن���ی نوێنه‌رانی عێ���راق ،به‌اڵم چ���اوه‌ڕوان ده‌كرێت له‌هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاردا كورد له‌و پارێزگایه 1كورس���ی به‌ده‌ستبهێنێت كه بۆ یه‌كێتی ده‌بێت. حه‌وته‌م پارێزگای سه‌اڵحه‌دین له(دوزخورماتو) له پارێ���زگای دیاله له‌هه‌ڵبژاردنی 30 نیسانی 2014كورد ( )26901ده‌نگی هه‌بوو یه‌ك كورسی به‌ده‌ستهێنابووبه‌ر
یه‌كێت���ی ك���ه‌وت ،له‌هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاردا یه‌كێتی شه‌الل عه‌بدول قایمقامی دوزخورماتووی له‌لیس���تێكی عه‌ره‌بیدا كاندی���دی ك���ردووه ،بۆیه چ���اوه‌روان ده‌كرێت كورس���یه‌ك به‌ده‌ست بهێنێت، كه ئه‌گه‌ر بە‌لیس���تی س���ه‌ربه‌خۆ بوایه كورسی به‌ده‌ست نه‌ده‌هێنا. ئه‌نجامی پێشبینی بۆ كۆی كورسی لیسته كوردیه‌كان یه‌كه‌م /پارتی دیموكراتی كوردستان ل���ه پارێ���زگای هه‌ولێ���ر ( 6بۆ )7 كورس���ی له‌دهۆك ( 6بۆ )7كورس���ی، له‌س���لێمانی ( )2كورس���ی ،له‌نه‌ینه‌وا (3ب���ۆ )4كورس���ی ،ك���ۆی گش���تی كورس���یه‌كان له‌نێ���وان ( 18ب���ۆ )19 كورس���یه ،كه هه‌ڵبژاردنی پێشوو 28 كورسی هه‌بووه له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران بە‌كۆتاكانه‌وه واتا بە‌نزیكه‌ی 8كورسی كه‌م ده‌كات. دووه‌م /یه‌كێت���ی نیش���تیمانی كوردستان ل���ه پارێزگای هه‌ولێر ( )2كورس���ی له‌ده���ۆك ( )0كورس���ی ،له‌س���لێمانی ئه‌گه‌ری ( 3بۆ )4كورسی ،له‌كه‌ركوك ( 3بۆ )4كورسی له‌نه‌ینه‌وا ئه‌گه‌ری ()1 كورسی ،له‌س���ه‌اڵحه‌دین ( )1كورسی، له‌دیال���ه ( )1كورس���ی ،كۆی گش���تی كورس���یه‌كانی یه‌كێتی له‌نێوان ( 10بۆ )11كورسیه ،كه هه‌ڵبژاردنی پێشوو 21 كورسی هه‌بووه له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران واتا بە‌نزیكه‌ی 10كورسی كه‌م ده‌كات. سێیه‌م /بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له پارێزگای هه‌ولێر ( )2كورس���ی، له‌س���لێمانی ( 5ب���ۆ ) 6كورس���ی، له‌كه‌ركوك ( )1كورس���ی .كۆی گشتی كورسیه‌كانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌نێوان ( 8بۆ )9كورس���یه ،ك���ه هه‌ڵبژاردنی پێشوو 9كورسی هه‌بووه له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران ،وات���ا بە‌نزیكه‌ی وه‌ك خۆی ده‌مێنێته‌وه. چواره‌م /یه‌كگرتووی ئیسالمی ل���ه پارێزگای هه‌ولێ���ر ئه‌گه‌ری ()1 كورس���ی ،له‌س���لێمانی ( ) 2كورسی، له‌دهۆك ( )1كورس���ی،كه هه‌ڵبژاردنی پێشوو 4كورسی هه‌بووه له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران ،واتا بە‌نزیكه‌ی 1كورسی زیاد ده‌كات. پێنجه‌م /كۆمه‌ڵی ئیسالمی له‌پارێ���زگای هه‌ولێر ( )2كورس���ی،
له‌سلێمانی ئه‌گه‌ری ( ) 2كورسی ،ك ه هه‌ڵبژاردنی پێشوو 3كورسی هه‌بووه له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران ،واتا بە‌نزیكه‌ی 1كورسی زیاد ده‌كات. شه‌شه‌م /هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی‌و دادپه‌روه‌ری له پارێزگای هه‌ولێر ( )2كورس���ی، له‌سلێمانی ( 3بۆ ) 4كورسی ،له‌دهۆك ( )1كورسی،كۆی گشتی كورسیه‌كانی بە‌نزیك���هی 5ب���ۆ 6كورس���ی ده‌بێت له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق حه‌وته‌م /نه‌وه‌ی نوێ له پارێزگای هه‌ولێر ( )1كورس���ی، له‌س���لێمانی ( 1بۆ ) 2كورسی ،كۆی گشتی كورسیه‌كانی بە‌نزیكه‌ی 2بۆ 3 كورسی ده‌بێت له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق. كۆی گشتی كورسی لیسته كوردیه‌كان كه ئێس���تا 62كورسیه‌و بە‌كۆتاكانه‌وه 65كورسیه ،له‌هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایاردا له‌نێوان 55بۆ 57كورسی ده‌بێت.
گه‌رمترین ملمالنێی ده‌نگدان ده‌كه‌وێت ه پارێزگای سلێمانیه‌و‌ه به‌و پێیه‌ی لیسته‌كانی (هاوپه‌یمانی‌و نه‌وه‌ی نوێ) له‌پارێزگای سلێمانی درووست بوون ،ك ه ملمالنێیه‌كی توندی خستۆت ه نێوان هاوپه‌یمانی‌و یه‌كێتی له‌الیه‌ك‌و گۆڕان‌و نه‌وه‌ی نوێ له‌الیه‌كی ترهوه
6
ئابوری
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
سه‌رۆك ی ژوور ی بازرگانیو پیشه‌ساز ی سلێمانی: ماوەی 5ساڵه لیژنه‌ی گه‌شه‌پێدانی پیشهسازیو پشتكردنە ئەمریكا لەپێناو روسیا وه‌به‌رهێنان له‌سلێمان ی کۆنەبۆتەوە
بۆری هەناردەی نەوتی هەرێم ــ توركیا به‌كۆمپانیای روسنەفت دەفرۆشرێت
ئا :ئاوێنە سیروان محه‌مه‌د ،سه‌رۆكی ژوور ی بازرگانیو پیشه‌سازی سلێمانی له‌م گفتوگۆیه ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "به‌سه‌رۆك وه‌زیری هه‌رێممان وت كارنه‌كردن به‌یاسا ی پاراستنی به‌رهه‌م ی نیشتمانی گه‌وره‌ترین زیانی به‌كه‌رت ی پیشهسازیو ئابور ی كوردستان گه‌یاندوه". ئاوێنه :هه‌فته‌ی رابردو له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆك ی حكوم���هت كۆبون���هوه ب���ۆ گفتوگۆكردن س���ه‌باره‌ت به‌كۆمه‌ڵێ���ك كێش���هو گرفت ی تایب���هت به‌بازرگانی‌‌و ئابوری كوردس���تان، تا چه‌ند گه‌ش���بینن به‌چاره‌سه‌كردنی ئه‌م كێشانه؟ سیروان محه‌مه‌د :ئێم ه كێشه‌یه‌كی زۆرمان هه‌ب���و ،رۆژانه ژماره‌یه‌كی زۆر له‌هاواڵتیان‌و بازرگان���ان‌و پیشه‌س���ازان س���ه‌باره‌ت به‌كێش���ه‌كانیان سه‌ردانی ژووری بازرگانیو پیشه‌سازی ده‌كه‌ن ،بۆیه پێشنیازمان كرد راپۆرتێك ئاماده بكه‌ین‌و بیده‌ین به‌یه‌كێتی ژووره بازرگانیه‌كان ،ئه‌وانیش له‌هه‌ولێره‌و‌ه چه‌ند خاڵێك كۆبكه‌نه‌و‌ه له‌سه‌ر كێشه‌كانی هه‌ولێر ،خاڵه‌كان زۆر بو ،به‌اڵم بۆ ئێس���تا ئێم���ه ته‌نه���ا ١٧خاڵمان خس���ته به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران .به‌سوپاسه‌وه سه‌رۆكی حكومه‌ت قسه‌و پێشنیازه‌كانمانی زۆر به‌هه‌ند وه‌رگرت‌و له‌گه‌ڵ پێشنیازه‌كانی ئێمه‌دا بو، گه‌شبینم به‌جێبه‌جێكردنیان‌و هیوادارم ئه‌م كۆبونه‌وانه به‌رده‌وامی هه‌بێت. ئاوێنه :له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا كێ به‌شدار بوو باسی چی كرا؟ س���یروان محه‌م���ه‌د :له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران‌و زۆرێك له‌وه‌زیره‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم‌و ده‌س���ته‌ی وه‌به‌رهێنانی���ش به‌ش���دار ب���ون .یه‌كێك له‌خاڵ ه هه‌ره گرنگه‌كان ك ه مه‌به‌ستمان بو به‌زوترین كات كاری ب���ۆ بكرێت دابه‌زینی ده‌س���ه‌اڵته بۆ پارێ���زگاكان ،كه پێش���تر به‌هۆی چه‌ند وه‌زیرێكه‌وه ئه‌و ده‌س���ه‌اڵتان ه له‌پارێزگاكان سه‌ندراونه‌ته‌وه .ئێمه داوامان كرد ده‌سه‌اڵته‌كان بدرێته‌وه به‌پارێزگاكان. كه بۆ گه‌شه‌دان به‌پیشه‌سازی‌و وه‌به‌رهێنان لیژنه‌ی تایبه‌ت دروس���تكراوه‌‌و پێویس���ت ه له‌پارێزگاكانه‌وه‌‌و ب���ێ گهڕانهوه بۆ هه‌ولێر بڕیار له‌سه‌ر ئه‌و پرۆژانه بده‌ن كه پێویست ه بۆ كوردستان .ئێمه بە‌به‌ڵگه‌و داتا ئاماری كارو چاالكیه‌كان���ی ئ���هو چه‌ند س���اڵه‌مان خس���ته به‌رده‌م ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران ك ه ده‌س���ه‌اڵته‌كان دابه‌زێنرا ب���و پارێزگاكان، خۆشبه‌ختانه س���ه‌رۆك وه‌زیران ره‌زامه‌ند ی ده‌ربڕی ب���ه‌وه‌ی ك ه وه‌ك س���ااڵنی رابردو ده‌سه‌اڵته‌كان دابه‌زێت بۆ پارێزگاكان‌و له‌وێو‌ه چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كان بكرێت .پێویست ه بوترێت كه له‌ئێس���تادا لیژنه ی گه‌ش���ه‌دان به‌پیشه‌س���ازیو وه‌به‌رهێن���ان له‌هه‌ولێ���رو دهۆك به‌رده‌وامن له‌س���ه‌ر كۆبونه‌وه‌و كاری خۆیان ،به‌اڵم به‌داخه‌وه ماوه ی پێنج ساڵ ه ئه‌و لیژنه‌یه له‌سلێمانی كۆنه‌بۆته‌وه ،به‌هۆ ی ئ���هو بارودۆخ��� ه تایبه‌ته‌و‌ه كه س���لێمان ی تێكه‌وتوه‌و له‌م ماوه ی ئه‌م چه‌ند س���اڵه‌دا چه‌ندین پارێزگار گۆڕاون. ئاوێنه :یاس���ای گه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت بۆ پارێزگاكان ئێستا كار ی پێده‌كرێت؟ س���یروان محه‌مه‌د :له‌گه‌ڵ س���كرتێری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانیش قسه‌م كرد له‌ئێستادا خه‌ریكی نوسینه‌وه‌ی ئه‌و بڕیارانه‌ن كه ئه‌و رۆژه له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا باس كران‌و ده‌چن ه بواری جێبه‌جێ كردنه‌وه. ئاوێنه :گرنگترین داواكاری‌‌و پێشنیازه‌كان ی ئێوه چی بون له‌م كۆبونه‌وه‌یه‌دا؟ سیروان محه‌مه‌د :یه‌كێكی تر له‌كێشه‌كانی ئێم ه بریتی بو له‌وه‌ی یاسایه‌ك ههیه له‌ساڵی ١٠١١ده‌رچوه‌‌و عێراق په‌یره‌وی ده‌كات ك ه ئه‌وه‌ش پاراس���تنی به‌رهه‌م ی نیشتمانییه، به‌اڵم له‌كوردس���تان نه‌توانراوه ئه‌م یاسای ه له‌په‌رله‌مانه‌وه ده‌ربكرێت ،ئه‌مه‌ش بۆشایه‌كی گه‌وره‌ی دروس���ت كردوه ك���ه زیانمه‌ندی یه‌ك���ه‌م پیشه‌س���ازان‌و وه‌به‌رهێنه‌ران���ی كوردستانن .تا ئێس���تا هیچ یاسایه‌ك نی ه كار ب���ۆ پاراس���تن ی به‌رهه‌مه‌كانیان بكات، بۆی ه پێویسته وه‌زاره‌تی بازرگانی كار ی بۆ ب���كات .ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ده‌ركردنی ئه‌و یاسایه‌یان پێباش بو ،چونكه بازاڕی عێراق بازاڕێكی گه‌وره‌یه‌و ده‌بێت ئه‌و بازار‌ه به‌الی خۆماندا رابكێشین .ئه‌گه‌ر پیشه‌سازان بزانن
سیروان محه‌مه‌د یاس���ایه‌ك هه‌ی ه ده‌یانپارێزێت ،به‌س���ه‌دان كارگه‌ی گهوره دروست ده‌كراو كاری ده‌كردو ده‌توان���را كااڵكان بنرێت بۆ ناوه‌ڕاس���ت‌و خواروی عێراق ،به‌اڵم به‌هۆی نه‌بوونی ئه‌م یاسایه‌وه كێش���هی زۆرمان بۆ دروستبوو‌ه كه س���ه‌دان كارگ ه له‌كوردس���تان زیانمه‌ند ب���ون‌و داخراون .به‌ڕوونی ئ���ه‌م بابه‌ته‌مان له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران باس كردو لیژنه‌ی یاس���ایی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران پش���تگیری قس���ه‌كانی ئێمه‌یان كردو به‌ڵێنیش���یان دا ئه‌م یاس���ای ه له‌كوردستانیش بخرێته بواری جێبه‌ج���ێ كردنه‌وه ،كه ئه‌مه‌ش مژده‌یه‌كی خۆش���ه بۆ خاوه‌ن كارگه‌كانی كوردستان. یه‌كێكی تر له‌خاڵه‌كان س���ه‌باره‌ت به‌هێمای بازرگانی بوو كه ئه‌مه‌ش پێویس���ته له‌گه‌ڵ حكومه‌تی عێراق هه‌ماهه‌نگی بكرێت ،ئێم ه به‌پێویستی ده‌زانین ك ه لیژنه‌كان داده‌نیشن باس���ی یه‌كگرتنه‌وه‌ی هێم���ا بازرگانیه‌كان بكرێت له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌مه خواستی بازرگانی كوردس���تانهو سومه‌ندی یه‌كه‌م له‌چاره‌سه‌ر كردنی ئه‌م كێش���هی ه ئێمه‌ین .له‌به‌رئه‌وه ی تا ئێس���تا حكومه‌تی عێراق دان به‌و هێما بازرگانیان���ه‌دا نانێ���ت كه له‌كوردس���تان تۆمار كراون .یه‌كخس���تنی ئه‌م���ه ده‌بێت ه مژده‌یه‌كی گهوره بۆ ئه‌و كه‌س���انه‌ی هێما ی بازرگانیان تۆمار ك���ردوه .كۆمه‌لێك خاڵی تر ك ه وه‌ك داواكاری‌‌و پێش���نیاز ئاڕاسته ی سه‌رۆك ی حكومه‌ت كرا ،له‌وانه به‌مه‌به‌ست ی به‌رژه‌وه‌ند ی كه‌رتی پیشه‌سازی داوامان كرد ی (انفاد قانون التنمی ه الصناعی ه یاسا ی نوێ العراق���ی)ی ژم���اره ی 20ی س���اڵ ی 1998 به‌كاربخرێت ك ه ئێستا عێراق كار ی پێده‌كات، له‌جیات ی یاسا كۆن ه له‌كارخراوه‌كه‌ی ژماره 25ی س���اڵ ی 1991ك ه ئێستا له‌كوردستان كار ی پێده‌كرێ���ت .ب���ۆ ئ���هوه ی كااڵكان ی ئێمه به‌ئازادی بچێت ب���ۆ خواروی عێراق. له‌ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران بڕیاریان دا كار ی له‌س���ه‌ر بك��� هنو مۆڵه‌ته پیشه‌س���ازیه‌كان بگ���ۆڕن به‌یاس���ا ی 20ی عێ���راق .خاڵێكی تر داوامان ك���رد گومرك ی الصفره الببرێت له‌به‌رئه‌وه ی نایاساییه له‌نێوان پارێزگاكاندا دابنرێ .حكومه‌تی عێراقی پێداگری له‌سه‌ر یه‌كخس���تنه‌وه‌ی رس���ومات ده‌كات ،ئێم ه پشتگیریمان كرد یه‌ك بگرێته‌و‌ه به‌مه‌رجێك بازگه‌ی گومرگ ی الصفره الببرێت‌و هه‌مو ی بكرێت به‌ی���ه‌ك پاكێج له‌گ���ه ڵ حكومه‌ت ی عێراقی���دا .هه‌روه‌ه���ا داوامان ك���رد بازگ ه نافه‌رمیه‌كان الببرێن كه ب���اج له‌بازرگانان وه‌رده‌گرن له‌نێ���وان ش���اره‌كان .یه‌كێكی تر له‌خاڵه‌كان كه له‌الی���ه‌ن یه‌كێتی ژووره بازرگانیه‌كانه‌وه پێش���نیاز ك���را بریتی بوو له‌وه‌ی به‌مه‌به‌ستی په‌ره‌پێدانی په‌یوه‌ندیی ه ئای���وریو بازرگانی���ه‌كان دو كۆنفرانس���ی ئاب���وریو بازرگان ی به‌جیا له‌گ���هڵ ئێران‌و توركی���ا بكرێت .بۆ كۆنفرانس كردن له‌گه‌ڵ ئێران ،ئێم ه له‌ژووری بازرگانیو پیشه‌سازی سلێمانی ههوڵو كۆششی زۆرمان دا ،له‌گه‌ڵ كۆنسوڵخانه قس���ه‌مان كرد پێشنیازه‌كه‌ی ئێمه‌یان زۆر پێباش ب���و ،له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران چۆنیه‌تی رێكخس���تنی ئه‌و كۆنفرانسانه باس���كرا ،كه بڕیاره سێ وه‌زیر ی حكومه‌تی عێراقیش به‌ش���دار بن، پارێزگاكانی ت���اران‌و ئه‌س���فه‌هان داوایان كردوه به‌شدار بن ،كۆنفرانسه‌ك ه له‌ئاستێكی بااڵدا له‌شاری هه‌ولێر رێكده‌خرێت. ئاوێن���ه :وه‌ك ئاش���كرایه س���لێمان ی پشتگوێخس���تنێك ی له‌ب���ورای ئاب���وریو ئاوه‌دانی���دا پێ���وه دیاره ،ئایا گه‌ش���بینن بهوه ی به‌ه���ۆی دابه‌زاندن ی ده‌س���ه‌اڵته‌و‌ه ب���ۆ پارێ���زگاكان ،قه‌ره‌بوو بۆ س���لێمانی بكرێتهوه؟ سیروان محه‌مه‌د :من به‌ڵگه‌و داتا البوو،
به‌نیازین ،ژووری بارزگانی‌و پیشه‌سازی كشتوكاڵیشی بۆ زیاد بكه‌ین له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران باسم كرد ئه‌و بڕیاره‌ی له‌ساڵی ١٩٧٥دهرچووهو س���اڵی ٢٠١٢هه‌موار كراوه‌ته‌وه سه‌باره‌ت به‌دابه‌زین���ی ده‌س���ه‌اڵت بۆ پارێ���زگاكان، گه‌وره‌ترین وه‌به‌رهێنان له‌ش���اری سلێمانی كراوه ك��� ه بڕه‌كه‌ی ٥ملی���ارو ٢٠٠ملیۆن دۆالر ب���وه ،به‌هه‌ولێ���رو ده���ۆك به‌نیوه‌ی س���لێمانی وه‌به‌رهێن���ان نه‌ك���راوه .كات ی خۆی ل���هو بڕیاره‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران له‌سه‌ر داوای ژووره بازرگانیه‌كان ده‌ریكرد س���ودمه‌ندی یه‌ك���ه‌م س���لێمانی ب���وو ك ه كۆمه‌ڵێك پرۆژه‌ی گهوره ئه‌نجامدرا ،به‌اڵم به‌داخه‌وه به‌هۆی دۆخی تایبه‌تی پارێزگای سلێمانیو گۆڕینی خێرای پارێزگاره‌كانیه‌و‌ه نه‌یتوانی له‌سه‌ر كۆبونه‌وه‌كانی بۆ گه‌شه‌دان به‌كه‌رتی پیشه‌س���ازی به‌رده‌وام بێت ،ئهوه بۆ ٥س���اڵ ده‌چ���ێ كۆبون���هوه ی لیژنه ی گه‌ش���ه‌دان به‌پیشه‌س���ازیو وه‌به‌رهێن���ان نه‌كراوه .له‌رابردودا بریاره‌كه‌م بۆ سه‌رجه‌م ئه‌و كه‌س���انه بردوه كه ب���ون به‌پارێزگاری س���لێمانی ،به‌اڵم به‌داخه‌وه هیچیان كارین پ���ێ نه‌كرد .دكتۆر هه‌ڤاڵیش ئاگاداری ئه‌م بڕیاره نه‌بو ،من كۆپییه‌كم بۆ بردو باسمان كرد ،پشتگیری قسه‌كه‌ی منی كردو به‌ڵێنی دا ئه‌و كۆبونه‌وه‌ی ه ڕێكبخات .جگ ه له‌وه‌ش، ئێم���ه وه‌ك ژوری بازرگانیو پیشه‌س���از ی س���لێمانی ئامارێكم���ان له‌به‌رده‌س���ته، بۆش���ایه‌ك هه‌بوو ئێمه نه‌مانده‌زانی چه‌ند كارگ ه له‌شاری س���لێمانی ههیه؟ چه‌ندیان كار ده‌ك���هنو بڕی به‌رهه‌مهێنانیان چه‌نده؟ كێش���هو گرفته‌كانی���ان چی���ه؟ چه‌ندیان داخ���راون؟ بۆ پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌م بۆش���ایی ه ژووری بازرگانیو پیسه‌س���ازی س���لێمانی بودجه‌یه‌كی ته‌رخان كرد بۆ روپێوكردنی ئه‌و كارگانه‌ی له‌پارێزگای سلێمانیو هه‌ڵه‌بجه‌و ئیداره‌كان���ی گه‌رمی���ان‌و راپه‌ری���ن هه‌ن. داوامان كرد هه‌ولێرو دهۆكیش ئه‌م روپێوه بكه‌ن ،له‌ئێس���تادا ئه‌وانیش كاری له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن بۆ ئهوهی له‌كۆنفرانسێكی گه‌وره‌دا له‌كێش���هو گرفته‌كانی كه‌رتی پیشه‌س���ازی بكۆڵین���هوه .له‌ئه‌نجامی روپێوییه‌كه بۆمان ده‌رك���ه‌وت یه‌كێك له‌كێش���ه‌كان نه‌بوونی یاسای پاراس���تنی به‌رهه‌م ی خۆماڵییه ك ه ئێم���ه له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا خس���تمانه به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و ره‌زامه‌ندیان داوه. ئاوێن���ه :ب���ه‌اڵم ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران رایگه‌یاندوه پێش���نیازی كاركردن به‌یاسا ی پاراس���تنی به‌رهه‌می نیش���تمان ی له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی بازرگانیو پیشه‌س���ازیه‌وه بوه‌‌و ن���اوی ژوره بازرگانیو پیشه‌س���ازییه‌كان نه‌هێنراوه؟ سیروان محه‌مه‌د :ئێمه پێمانخۆش ده‌بو ئه‌گه‌ر ئه‌وان بیانكردایه ،چونكه مانای ئهوه بو ئه‌وان ئاگاداری كه‌رتی پیشه‌س���ازین بۆ شكس���تی هێناوه له‌كوردستاندا ،له‌ڕاستیدا وه‌زیری بازرگانیو پیشه‌ساز ی هه‌ریچم هه‌ر له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا ئاماده نه‌بو ،له‌به‌رئه‌وه‌ی سه‌فه‌ری كردوه بۆ توركیا ،ئهوه یه‌كێك بو له‌خاڵه‌كانی ئێمه. ئاوێن���ه :هیچ بریارێ���ك ههیه بۆ ئهوهی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیرانی مانگان ه له‌گه‌ڵ ئێوه
كۆبێتهوه؟ س���یروان محه‌م���ه‌د :لیژن���هی ئابوری ش���تێكی زۆر باش���ه ،دوای قه‌یرانی دارایی پێوس���ت بو ئه‌م لیژنه‌ی ه مانگان ه كۆبێتهوه چونك���ه كوردس���تان له‌قه‌یراندایه ،به‌هۆی نه‌بوون���ی موچ���هو شكس���ت خواردن���ی كه‌رتی پیشه‌س���ازیو بازرگانیه‌وه ،ك ه ئه‌م قه‌یرانه‌یان له‌قه‌یران���ی موچه زۆر گه‌وره‌تر ده‌بێ���ت .ده‌بوایه حكوم���هت بە‌به‌رده‌وامی كۆبونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ كه‌رت���ی تایبه‌ت‌و ژوره بازرگانیه‌كان بكردایه ،چونك ه ئێمه زانیار ی ته‌واومان الیه ،ئه‌و روپێوه ی ئێمه كردومان ه ئه‌بوایه وه‌زاره‌تی بازرگانی بیكردایه‌ن به‌الم ئه‌وان هیچ داتایه‌كیان النه‌بووـ له‌پێشتریش ك���ه قه‌یران���ی دارای���ی نه‌ب���و نه‌یانتوانی بیك���ه‌ن ،به‌اڵم ه���اوكاری ئێمه‌یان كرد بۆ دانان��� ی چه‌ند لیژنه‌یه‌ك‌و كارێكی باش���یان ك���رد ،ئه‌ركی بودجه‌كه‌ش���ی ئێم ه له‌ژوری بازرگانیو پیشه‌س���ازی سلێمانی خستمان ه ئه‌ستۆی خۆمان وه‌ك ئه‌ركێك ك ه حكومه‌ت له‌قه‌یراندای��� ه ده‌توانین هاوكاریان ده‌كه‌ین‌و به‌رده‌وامیش ده‌بین له‌هاوكاری كردنیان بۆ ئهوهی بتوانین زنیاری ته‌واو كۆبكه‌ینه‌وه‌و خه‌ڵكی پسپۆر بتوانێت دانیشێت چاره‌سه‌ری كێشه‌كان بكات ،من گه‌ش���بینم كێشه‌كان چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێن‌و كه‌رتی پیشه‌س���ازیو كش���توكاڵ چاالك ده‌كرێت چونك ه خه‌ڵك حه‌ز ده‌كات له‌و دو كه‌رته‌دا كار بكات. ئاوێنه :قس���ه‌تان ده‌رباره ی ئهوه نه‌كرد ئێوه به‌ش���دار بن له‌دروس���تكردنی بریاری ئابوریدا؟ س���یروان محه‌مه‌د :به‌داخه‌وه ئێم ه یه‌ك كه‌س���مان ههیه له‌لیژنه‌ی ب���ااڵی ئابووری ئه‌وی���ش دارای جه‌لیل خه‌یات���ه ،كاك دارا به‌منی راگه‌یاند نزیكه‌ی س���ێ ساڵ ده‌بێت كۆنه‌بۆته‌وه .ئێمه داوامان كرد س���ه‌رۆكی ژووره‌كان به‌شدار بن له‌و لیژنه‌یه‌دا ،چونك ه كاك دارا كێش���هی ن���او هه‌ولێ���ری ههیه، ئێمه پێشنیازه‌كان‌و كێش���ه‌كانی سلێمانی راس���ته‌وخۆ بگه‌یه‌نینه شوێنی خۆی .هه‌ر س���ێ ژووره‌كه‌ش به‌ردوام هه‌وڵ ده‌ده‌ین بۆ پێشخستنی كه‌رتی پیشهسازیو كشتوكاڵی، هه‌رچه‌نده ئێمه په‌یوه‌ندیدار نین به‌كه‌رتی كشتوكاڵه‌وه ،به‌اڵم ك ه زانیومان ه بۆشایه‌ك دروس���ت بوه به‌شێكمان له‌ژووری بازرگانی س���لێمانی كردۆت���هوه بۆ خزم���هت كردنی كه‌رتی كش���توكاڵ ،پێشنیازیشمان كردوه بۆ ئه‌نجومه‌نی یه‌كێتی ژووره بازرگانه‌یه‌كان ئه‌م به‌ش��� ه بكرێتهوه خۆشبه‌ختان ه ئێستا له‌ژووری بازرگان���ی هه‌ولێرو دهۆكیش ئه‌م به‌شه كراوه‌ته‌وه ،ئێمه سوپاسیان ده‌كه‌ین بۆ به‌هه‌ن���د وه‌رگرتنی پێش���نیازه‌كه‌مان، له‌ئێستادا ئه‌ركی كشتوكاڵێش هاتۆت ه سه‌ر ش���انمان له‌داهاتووش���دا به‌نیازین ،ژووری بارزگانی‌و پیشه‌س���ازی ،كشتوكاڵیشی بۆ زیاد بكه‌ین. ئاوێنه :دۆخی تایبه‌تی سلێمانیو گۆڕین ی چه‌ن���د پارێزگارێك تا چه‌ن���د كاریگه‌ریی نه‌رێنی كردوه‌ت ه سه‌ر بواری ئابوری؟ س���یروان محه‌م���ه‌د :كێش���ه‌كانی ئێم ه له‌م���هوه س���ه‌ریانهه‌ڵداوه ،پارێزگارێك ك ه دێت دوو س���اڵ پارێزگار ده‌بێت ،له‌ماوه‌ی ئه‌و دوو ساڵه‌شدا هیچ زانیارییه‌ك ی ته‌واو ی النی���ه ،ك���ه زانیاریه‌كانی���ش وه‌رده‌گرێت یه‌كس���ه‌ر ده‌گۆڕێت ،گۆرینی پارێزگاره‌كان زیانی زۆری به‌سلێمانی گەیاندوە ،له‌دنیادا نیه بۆ دوو ساڵ پارێزگار دابنرێت‌و بڕوات.
گۆرینی پارێزگاره‌كان زیانی زۆری بە‌سلێمانی گەیاندوە ،له‌دنیادا نی ه بۆ دوو ساڵ پارێزگار دابنرێت‌و بڕوات
یارییەكی مەترسیدارە ئا :نیاز محه‌مه‌د
لێكەوتەكانی فرۆشتنی بۆری هەناردەی نەوتی هەرێم-توركیا رەنگە لەنزیك ماوەدا سودیان بۆ هەرێم هەبێت بەاڵم بەپێی قسەی شارەزایەكی بواری نەوت‌و وزە "پشتكردنە ئەمریكا لەپێناو روسیا، یارییەكی مەترسیدارە". رۆژی هەین���ی راب���ردو ئاژانس���ی رۆیتەرز ئاش���كرایكردبو كە حكومەتی هەرێم���ی كوردس���تان لەس���ەودایەكدا بۆری هەناردەی نەوتی هەرێم-توركیای لەبەرامبەر 1.8ملیار دۆالردا فرۆشتوە بە‌كۆمپانیای روس���نەفتی روس���ی كە كۆمپانیایەكە سەرۆكەكەی بە‌كەسێكی نزیك لەس���ەرۆكی روس���یا دادەنرێت‌و كۆمپانیاك���ەش بە‌ئامڕازێ���ك ب���ۆ جێبەجێكردنی سیاسەتەكانی دەرەوەی ئەو واڵتە دادەنرێت. بەاڵم بەپێی قسەی شێركۆ جەودەت، سەرۆكی لیژنەی سامانە سروشتییەكان لەپەرلەمان���ی كوردس���تان حكومەتی هەرێ���م ئام���ادە نیی���ە وردەكاری ئەو سەودایە بخاتەڕو. ئ���ەو وتیش���ی"ئێمە ئ���اگاداری هیچ ش���تێك لەو بارەیەوە نین‌و حكومەتی هەرێمی���ش ئام���ادە نیی���ە زانیاریمان لەسەر ئەو سەودایە بداتێ". ش���وان زواڵڵ ،ش���ارەزای ب���واری وزەو نەوت لەب���ارەی كاریگەرییەكانی ئەو س���ەودایەوە بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند هەرچەندە وردەكارییەكانی س���ەوداكە دیار نین ب���ەاڵم حكومەت���ی هەرێمی كوردستان بە‌ئامانجی ئەوە بۆرییەكەی فرۆش���توە ت���ا بابەتەك���ە بكەوێت���ە دەس���ت روس���نەفت كە روس���نەفت- یش كۆمپانیایەكی س���ەر بە‌حكومەتی روس���یایەو بەمەش عێ���راق نەتوانێت رێگە لە‌فرۆش���ی نەوتی هەرێم بگرێت لەالیەن حكومەتی هەرێمەوە. بەاڵم بەبڕوای ئەو لەڕوی ئابورییەوە ئەمە سەودایەكی باش نییە بۆ هەرێم، چونكە دوای ئەو سەودایە هەر بەرمیلە نەوتێك هەناردە بكرێت ،ئەم كۆمپانیایە پ���ارەی گواس���تنەوەی وەردەگرێ���ت كە دیس���ان لەمەش���دا نازانرێت چەند وەردەگرن. باس���ی لەوەش���كرد كە روس���یا لەو س���ەودایەدا مەبەس���تیەتی هەژمونی خۆی لەهەرێ���م‌و لەناوچەكە زیاد بكات كە وەك دەزانرێت هەرێمی كوردستان لەكاتی ریفراندۆمەوە هەست دەكات ئەو پەیوەندییە بەهێ���زەی لەگەڵ ئەمریكا نەماوەو هەرێمی���ش جۆرێك لە‌تۆرانی پێ���وە دی���ارە بەرامبەر بە‌سیاس���ەتی ئەمریكاو واڵتانی رۆژئاوا بەهۆی ئەوەی زیاتر پشتی عێراق‌و حەیدەر عەباد-یان گرتوە. وتیشی"روس���یاش مەرامی سیاسی خ���ۆی هەیە ل���ەم س���ەودایەدا بێجگە لە‌مەرام���ی ئاب���وری ك���ە دەیەوێ���ت لەناوچەكە بااڵدەس���ت بێت‌و هەژمونی هەبێ���ت‌و ئەم���ەش لە‌سەرتاس���ەری ناوچەكە بەشێكە لە‌ستراتیژی سیاسی روس���یا بەتایبەت لەڕێگەی دەستگرتن بەسەر بۆرییەكانی نەوت‌و غازدا". لەگەڵ ئەوەش جەخت دەكاتەوە كە ئەگەر روسیا لەو هاوكێشەیەدا نەبوایە‌و پشكی نەبوایە لە‌نەوتی هەرێمدا ،ئاسان نەب���و دوای ریفراندۆم‌و لەدەس���تدانی كەرك���وك ،هەرێ���م بیتوانیبایە نەوتی خۆی هەناردە بكات. بەبڕوای ئەو شوان زواڵڵ لەم روەوە هەرێم ،سودی لەو سەودایە بینیوە بەاڵم وتیشی"پش���تكردنە ئەمری���كا لەپێناو روسیادا یارییەكی مەترسیدارە". پێش���ی وایە روسیا ئاس���ان نییە تا س���ەر بەو ش���وێیە بمێنێتەوە چونكە بەرژەوەندی نەما دەستبەردارت دەبێت‌و هەروەك هەرێمیش كە ئەم سەودایەی كردوە لەناچاری���دا بوە بەهۆی نەبونی
روسنەفت داوای هەقی گواستنەوەی نەوتەكە دەكات ،هەرێمی كوردستانیش داوای ئەوەی كردوە عێراق قەرزەكانی بۆ بداتەوە كە زیاتر لە 15ملیار دۆالر دەبێت
پارەی موچە‌و قەرزارییەوە. وتیش���ی "حكومەت���ی هەرێ���م هیچ چارێكی دیك���ەی لەبەردەم���دا نەبوە جگ���ە لەوەی ی���ان بچێت���ەوە بەردەم بەغداو نەوتەكەی بەتەواوی رادەس���ت بكات���ەوە لەبەرامب���ەر موچەدا ،یاخود ئەم سەودایە بكات". س���ەوداكە بەب���ڕوای ش���وان زواڵڵ كێش���ەی بۆ رێككەوتنی نێوان بەغداو هەرێ���م دروس���ت ك���ردوە بەتایب���ەت لەبارەی دەستپێكردنەوەی هەناردەنی نەوت���ی كەركوك���ەوە ك���ە داهات���ی سااڵنەی بە‌نزیكەی 4تا 5ملیار دۆالر دەخەمڵێنرێت. ئەو پێش���ی وای���ە كێش���ەكە ئەوە عێراق وەك بۆری خۆی س���ەیری ئەو بۆرییە دەكات ك���ە لەالیەن هەرێمەوە بە‌روسنەفت فرۆشراوە بۆیە ئامادە نیە هیچ پارەی���ەك بداتە كەس لەبەرامبەر گواس���تنەوەی نەوت���ی كەرك���ودا بۆ دەرەوە‌و وتیش���ی "بۆی���ە رێككەوت���ن ئاسان نییە لەس���ەر هەناردەی نەوتی كەركوك". زواڵڵ باس���ی لەوەش���كرد كە جگە لە‌روس���نەفت ،كۆمپانی���ای ب���ی پی بەریتانیش ك���ە لەكێڵگە نەوتییەكانی كەركوك���دا كاردەكات‌و كۆمپانیایەكی نزیكە لە‌روس���نەفتەوە ،رۆڵیان دەبێت لەدانوستانی نێوان بەغداو هەرێمدا بۆ هەناردەكردنەوەی نەوتی كەركوك. هەناردەی نەوت���ی كەركوك لەدوای 16ی ئۆكتۆب���ەری س���اڵی رابردوەوە راگیراوەو باس لەوەشدەكرێت كە عێراق پێویس���تی بە‌داهاتی ئەو نەوتەیە بۆیە دەبێت لەدواجاردا لەگەڵ روس���نەفت‌و هەرێم بگاتە رێككەوتن. جگەلەوەی روس���نەفت داوای هەقی گواستنەوەی نەوتەكە دەكات ،هەرێمی كوردس���تانیش داوای ئ���ەوەی كردوە عێراق قەرزەكانی بۆ بداتەوە كە زیاتر لە 15ملیار دۆالر دەبێت. ش���وان لەبارەی پێویس���تی عێراق بە‌داهات���ی نەوتی كەرك���وك وا ناكات لەكۆتاییدا بێت���ە ژێر باری رێككەوتن، ئام���اژەی بەوەدا كە بەغدا ئامادە نییە ئەو قەرزانەی هەرێم بداتەوە ئەگەر نا رێككەوتن ئاسان دەبێت. وتشی"بە‌عەقڵ‌و بە‌لۆژیك بێت دەبێت عێراق بێتە پای ئەوەی نەوتی كەركوك هەن���اردە بكرێ���ت ،ب���ەاڵم لەعێ���راق سیاس���ەتی مردن���ی خ���ۆم‌و زەرەری خاوەنم پەیڕەو دەكرێت".
تایبه‌ت
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
بۆ 24ی 4
7
تراژیدیای خامۆشبون ی شارو زانكۆیه‌ك ژیانه‌وه‌و زیندوكردنه‌وه‌ی ناسنامه‌یه‌ك د .یاسین ره‌شید حه‌سه‌ن ـ زانكۆی سلێمانی
* ده‌ستپێك‌و سه‌ربوورده: دوای ئ����ه‌وه‌ی له‌ئه‌نجام����ی ش����ۆڕش‌و خه‌ب����ات‌و قوربانیدانی گه‌لی كوردا ،رژێمی به‌ع����س ناچاربوو بەش����ێوه‌ی ره‌س����می‌‌و یاسایی به‌پیر داخوازی‌‌و مافه نه‌ته‌وه‌ییه‌كان����ی گه‌لی ك����ورده‌وه بچێ‌‌و سه‌ره‌نجامی گفتوگۆی نێوان سه‌ركردایه‌تی شۆڕش����ی كوردو حكومه‌تی ئ����هو كاته‌ی عێ����راق رێكه‌وتننام����ه مێژووییه‌كه‌ی 11ی ئ����ازاری س����اڵی 1970ی ل����ێ كه‌وت����هوه كه‌ده‌ستكه‌وتێكی گهورهو گرنگ‌و پڕ بایه‌خ بوو بۆ گه‌لی كوردو له 15ماده پێكهاتبوو كه گرنگترینی����ان بڕی����اری ئۆتۆنۆمی بۆ گه‌لی كوردو داننان بە‌مافه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی گه‌ل����ی كوردا بوو .ب����ه‌اڵم به‌داخه‌وه دوای 4س����اڵ له‌گفتوگۆكردن����ی نێ����وان كوردو رژێ����م ،س����ه‌رانی رژێمی به‌ع����س پابه‌ند نه‌بوون بە‌جێ به‌جێكردنی رێكه‌وتننامه‌ی 11ی ئ����ازار به‌تایب����هت ك����ه دڵنیاب����وو له‌پاڵپش����تیكردنی ده‌وڵه‌تان����ی ئیقلیمی‌‌و نێوده‌وڵه‌تی ،بۆیه له11ی ئازاری 1974دا رژێمی به‌غدا پڕۆژه یاس����ایه‌كی ئۆتۆنۆمی له‌به‌رژه‌وه‌ندی خواستی خۆی باڵوكرده‌وه ك����ه پێچه‌وانه‌ی خواس����ته نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی گه‌لی كوردو رێكه‌وتننامه‌كه‌ی11ی ئازاری 1970بوو ،هه‌ربۆیه سه‌ركردایه‌تی شۆڕشی ك����ورد ئه‌و پ����ڕۆژه یاس����ایه‌ی حكومه‌تی عێراقی ره‌تكرده‌وه كه‌مافه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی گه‌لی ك����وردی تێ����دا نه‌س����ه‌لمێنرا بوو. ك����ه س����ه‌ره‌نجامیش به‌ه����ۆی شكس����تی گفتوگۆكانی نێوان كوردو رژێم‌و به‌هۆی ئه‌و له‌شكركێشیه زۆره‌ی رژێمی به‌عس كردیه سه‌ر ناوچه‌كانی كوردس����تان ،قۆناغێكی تر له‌ش����ه‌ڕو وێرانكاری ده‌س����تی پێكردو حكومه‌ت����ی عێ����راق بە‌فڕۆك����هی جه‌نگی‌‌و تۆپ‌و ده‌بابە‌هێرش����ی فراوانی كرده‌س����ه‌ر كوردس����تان ،ك����ه به‌ه����ۆی نابه‌راب����ه‌ری هێ����زو چ����ه‌ك‌و ئامڕازه‌كانی ش����ه‌ڕكردن، خه‌ڵكی كوردس����تان رویان ك����رده ناوچه ئازادكراوه‌كان ،به‌اڵم فڕۆكه جه‌نگییه‌كانی به‌عس رۆژانه به‌هێرش����ه‌كانیان په‌الماری گون����دو ناوچه‌كان����ی ژێ����ر ده‌س����ه‌اڵتی پێش����مه‌رگه‌یان دا ،له‌چوارچێ����وهی ئه‌و هێ����رش‌و په‌الماران����ه‌دا رۆژی -4-24 1974بۆمبارانی ش����اری قه‌اڵدزێیان كردو كاره‌س����اتێكی خوێناوی����ی گه‌وره‌یان له‌و شاره‌دا خولقاند. * 1974 / 4 / 24 تراژیدیای شارو زانكۆیه‌ك!. دوای ئهوهی رژێمی به‌عس پابه‌ند نه‌ب���وو به‌جێبه‌جێكردنی بڕگه‌و به‌نده‌كانی رێكه‌وتنامه‌ی 11ی ئازار‌و سه‌لماندنی مافه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی كورد ،هه‌میش���ه به‌پالن‌و به‌رنامه هه‌وڵی هه‌ڵگیرس���انه‌وه‌ی ش���ه‌ڕو دوبه‌ره‌كی ده‌داو به‌نده‌كانی رێكه‌وتنامه‌كه‌ی پشت گوێ خست‌و له‌نیسانی ساڵی 1974 دا په‌الماری ناوچه‌كانی كوردس���تانی داو شه‌ڕ به‌گه‌رمی ده‌ستی پێكرده‌وه‌و به‌سه‌دان هه‌زار كه‌س له‌خه‌ڵكی كوردستان له‌كاسب‌و رۆشنبیرو مامۆستاو خوێندكارو پزیشك‌و ئه‌ندازیارو پارێزه‌رو كه‌س���انی سه‌ربازی‌‌و پۆلی���س چوون���ه ریزه‌كانی شۆڕش���هوهو خۆیان گه‌یان���ده ناوچ���ه ئازادكراوه‌كانی ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی پێش���مه‌رگه به‌تایبه‌ت ناوچه‌كان���ی (ق���ه‌اڵدزێ) و (هه‌ڵه‌بج���ه) كه هه‌میشه قه‌اڵی ش���ۆڕش وكوردایه‌تی بوون .هه‌ر له‌و ده‌مه‌دا له‌ئێزگه‌ی (ده‌نگی كوردس���تانی عێ���راق)هوه ك���ه زمانحاڵی شۆڕشی كوردستان بوو بانگه‌واز ده‌كرا كه خوێندكاران‌و مامۆستایانی ئاماده‌یی هه‌موو روبكه‌نه ش���ار ی هه‌ڵه‌بجه‌و خوێندكاران‌و مامۆس���تایانی زانكۆش روبكه‌نه قه‌اڵدزێ، چونك���ه بڕیار درا ب���وو به‌دامه‌زراندنه‌وه‌و به‌رده‌وامبوونی زانكۆی سلێمانی له‌قه‌اڵدزێ به‌ئامانج���ی به‌رده‌وامی���دان بە‌پرۆس���هی زانس���ت‌و خوێندن ،هه‌ر بۆیه له‌ماوه‌یه‌كی كورتدا ئۆفیسێك بۆ (سه‌رۆكایه‌تی زانكۆی س���لێمانی) ته‌رخان كراو چه‌ند قاعه‌یه‌كی (به‌نگه‌ڵه‌كانی توت���ن هه‌ڵگرتن) خاوێن كرانه‌وه بە‌مه‌به‌س���تی شوێنی حه‌وانه‌وه‌ی خوێندكاران‌و دابینكردنی قاعه‌ی خوێندن. به‌م ش���ێوه‌یه ق���ه‌اڵدزێ ئامێ���زی خۆی ب���ۆ زانكۆی دایك (زانكۆی س���لێمانی) و مامۆس���تاو خوێندكاره‌كان���ی ك���رده‌وه.. ك���ه كاركردن ب���ۆ ئه‌م پڕۆژه زانس���تیو
خۆپیشاندانه‌كه‌ی 1982/4/24ی قه‌اڵدزێ بوه هه‌وێنی چه‌ندین خۆپیشاندان ی جه‌ماوه‌ری ترو پریشكی گه‌یشت ه ته‌واوی شارو شارۆچكه‌كانی تر ی كوردستان شاری قەاڵدزێ ،ساڵی 1991 رۆش���نبیرییه مایه‌ی دڵخۆشی‌‌و ئومێد بوو بۆ خه‌ڵك���ی كوردس���تان‌و ..پێچه‌وانه‌ی خواس���تی دوژمنكاران���هی رژێمی به‌عس بووكه هه‌میش���ه دژی به‌رده‌وامبوونی ئه‌م پرشنگه زانستی‌‌و رۆشنبیرییه بو ،هه‌ر بۆیه رژێمی دیكتاتۆری به‌عس له‌س���ه‌رله‌به‌یانی رۆژی 4شه‌ممه‌ی رێكه‌وتی 1974 /4 /24 له‌كاتژمێ���ر 9:45ده‌قیق���ه‌دا بە‌تازه‌ترین چه‌كی ئه‌و سه‌رده‌مه به‌فڕۆكه‌ی سۆخۆی روس���یو به‌بۆمبای ناپاڵمی قه‌ده‌غه‌كراوی نێوده‌وڵه‌ت���ی كه دروس���تكراوی هیندی بوون له‌م���اوه‌ی چه‌ن���د چركه‌یه‌كدا دوور له‌هه‌م���وو به‌هایه‌كی مرۆی���ی زۆر دڕندانه بۆردومان���ی چڕی ش���اری قه‌اڵدزێی كردو ش���وێنه گرنگه‌كانی وه‌ك نه‌خۆش���خانه‌و زانكۆی سلێمانیو شاره‌وانی‌‌و خوێندنگه‌و ماڵ���ی چه‌ندان هاواڵتی وێ���ران‌و خه‌ڵتانی خوێ���ن كرد كه س���ه‌ره‌نجام 135هاواڵتی له‌ژن‌و پی���رو منداڵ‌و خوێن���دكاری زانكۆ ش���ه‌هید بوون‌و زیاتر له 300كه‌سی تریش بریندارب���وون .ك���ه قوربانیترین قوربانی ئه‌و كاره‌س���اته بنه‌ماڵه‌ی خوالێخۆشبوو (ئه‌حمه‌دی حاجی سابیر) بوو كه ته‌واوی خێزانه‌كه‌ی ( )8منداڵ‌و هاوسه‌ره‌كه‌ی له‌و كاره‌ساته‌دا شه‌هید بون. ئ���ه‌وه‌ی ش���ایه‌نی ئاماژه‌ی���ه یه‌كێ���ك له‌ئامانج���ی فڕۆك���ه جه‌نگییه‌كانی رژێمی به‌ع���س ،زانك���ۆ دامه‌زراوه‌كه‌ی ش���ۆڕش (زانك���ۆی س���لێمانی) ب���و ك���ه بە‌چڕی بۆمباران ك���راو خه‌ڵتانی خوێ���ن كرا كه وێ���ڕای برینداربون���ی ژماره‌یه‌ك���ی زۆر له‌خوێن���دكاران‌و فه‌رمانب���ه‌ران ،چه‌ن���د خوێندكارێكی���ان لێ ش���ه‌هید ك���را ،كه ئه‌وانیش ش���ه‌هیدان (حه‌مه س���اڵح سام سام ،هیوا عبدالغفور ،سه‌روه‌ر علی قادر، ئازاد حسێن ،بورهان شاسوار ،عبدالحمید خانه‌قین���ی ،ئه‌میر ره‌ئوف نجیب ،،فاروق علی عبدالله ،دلێر عبدالحمید ئه‌تروشی) و هه‌روه‌ها هه‌ردوو شه‌هیدان (سۆران محمد سه‌ڵته‌‌و عومه‌ر مجید)یش له‌قوربانییه‌كانی تری ئه‌و كاره‌س���اته ب���وون ،ئه‌مه وێڕای زۆرێكی تر له‌و ش���ههیدو بریندارانه‌ی كه به‌هۆی قه‌ره‌باڵغی‌‌و هاتنیان له‌ناوچه‌كانی ترهوه نه‌ناس���راون .لێره‌دا ناكرێت رۆڵی دڵسۆزانه‌ی مامۆس���تای زانكۆ (د.جه‌الل شه‌فیق) نادیده بگرین كه وه‌ك هه‌ڵوێست‌و ئه‌ركێكی نیش���تمانی له‌و رۆژه‌دا رۆڵێكی به‌رچاوی هه‌بوه له‌كۆكردن���ه‌وه‌ی ته‌رمی ش���ه‌هیده‌كانی خوێندكاران‌و فه‌رمانبه‌رانی زانكۆو برینداره‌كاندا. پێویس���ته ئ���ه‌وه‌ش بوترێ���ت ك���ه رژێم���ی داگیرك���ه‌ری به‌ع���س ه���ه‌ر به‌و په‌المارو هێرش���ه دڕندانه‌و وێرانكارییه‌ی (قه‌اڵدزێ) وه نه‌وه‌ستا ،به‌ڵكو دوای دوو رۆژ له1974 /4 /26دا هێرش���ی ئاسمانی كرده س���ه‌ر (هه‌ڵه‌بجه) و له‌بۆردومانێكی چڕو كاره‌ساتێكی خوێناویدا زیاتر له()50 هاواڵت���ی بێتاوانی هه‌ڵه‌بجه‌ی ش���ههیدو بریندارك���ردو دانیشتوانه‌كه‌ش���ی ئاواره‌ی سنوره‌كانی ئێران كرد.
دامه‌زراو بواری زانس����ت‌و خوێندن گه‌شه‌ی زیاتری پێدرا.
بۆردومانکردنی شاری قەاڵدزێ * 1982 – 4 – 24 خۆپیشاندان‌و راپه‌ڕینی قه‌اڵدزێ كاره‌ساتی شه‌هیدكردنی قه‌اڵدزێ له-24 1974-4دا روداوێك����ی مێژووی����ی هێن����ده گ����ه‌وره ب����وو به‌جۆرێك كه ل����هو كاته‌وه سااڵنه خه‌ڵكی كوردستان‌و پشده‌رییه‌كان بە‌تایبه‌تی وه‌ك رێزلێنانێك بۆ گیانی پاكی ش����ه‌هیدانی كاره‌س����اته‌كه له‌هه‌مان رۆژی 4/24ی هه‌موو س����اڵێكدا یادی ئه‌و رۆژه ده‌كه‌نه‌وه. یادكردنه‌وه‌ی ئه‌م كاره‌س����اته له‌س����اڵی 1982دا فۆرمێك����ی شۆڕش����گێڕی ت����ری به‌خ����ۆوه بین����ی ،به‌جۆرێ����ك ك����ه رۆژی 1982/4/24خه‌ڵك����ی شۆرش����گێڕی قه‌اڵدزێ‌‌و رێكخستنه‌كانی ئه‌و كاته‌ی (ی. ن .ك) كه رۆڵێك����ی به‌رچاوو كاریگه‌ریان هه‌بوو له‌جۆش����دانی خوێندكاران‌و گه‌نجان له‌گه‌ڵ چی����نو توێژه‌كانی تری قه‌اڵدزێ دا رێپێوانێك����ی جه‌ماوه‌ریی گه‌وره‌یان به‌ره‌و مه‌زاری ش����ه‌هیدانی قه‌اڵدزێ س����ازكرد، له‌سه‌ر مه‌زاری شه‌هیدان چه‌ندین دروشم‌و وتارو ش����یعری شۆڕشگێڕی خوێندرانه‌وه، له‌گ����هڵ كۆتای����ی هاتنی رێوڕه‌س����مه‌كه‌دا خۆپیش����انده‌ران بە‌سروودی (ئه‌ی ره‌قیب هه‌ر ماوه قه‌ومی كورد زمان – نایشكێنی دانه‌ری تۆپی زه‌مان) و بە‌دروشمی (هێزی گه‌ل له‌بن نایه ..شه‌هید بوون دكتۆرایه) و چه‌ندین دروش����می ترهوه به‌ره‌و ناوش����ار به‌ڕێ كه‌وتن .به‌اڵم هێ����زه چه‌كداره‌كانی رژێمی به‌عس له‌س����ه‌ر گردی (حوس����نی) یه‌وه كه‌وتنه ته‌قه‌كردن له‌خۆپیشانده‌ران، به‌م����ه‌ش ره‌وت����ی خۆپیش����اندانه‌كه ئاراس����ته‌ی راپه‌ڕینێكی گه‌وره‌ی وه‌رگرت‌و روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی نێوان رژێم‌و خۆپیشانده‌ران هه‌موو الیه‌كی شار ی ته‌نیه‌وه. فاش����یه‌كان س����ه‌ره‌نجامیش بە‌گولله‌بارانكردن����ی خه‌ڵك����ی راپه‌ڕی����وی شاره‌كه( ،مامۆستا س����نه‌وبه‌ر) و (دایكه ئامینه)یان شه‌هید كردو چه‌ند كه‌سێكیش له‌خۆپیشانده‌ران بریندار بون‌و ژماره‌یه‌كی زۆریش له‌خه‌ڵكی ده‌ستگیركران. خۆپیشاندانه‌كه‌ی1982/4/24ی قه‌اڵدزێ ب����وه هه‌وێنی چه‌ندی����ن خۆپیش����اندانی جه‌ماوه‌ری ترو پریش����كی گه‌یشته ته‌واوی
ش����ارو ش����ارۆچكه‌كانی تری كوردستان‌و خوێندكارانیش وه‌ك به‌شه هه‌ره زیندوه‌كه‌ی كۆمه‌ڵ له‌زانكۆی س����ه‌الحه‌دین‌و په‌یمانگاو ئاماده‌ی����یو خوێندنگه‌كانی كوردس����تاندا رۆڵ����ی به‌رچاویان ل����هو خۆپیش����اندان‌و هه‌ڵوێسته كوردانه‌یانه‌دا بینی. شایه‌نی باس����ه رژێمی به‌عس هه‌ر به‌م تاوانان����هوه نه‌وه‌س����تا ،به‌ڵكو هه‌میش����ه له‌هه‌وڵ����ی دژایه‌تی خه‌ڵكی شۆڕش����گێڕو كوردپه‌روه‌ری قه‌اڵدزێدا بوو ،به‌جۆرێك كه ل����ه1989 / 6/ 26دا بە‌یه‌كجاری ش����اری قه‌اڵدزێی راگواس����ت‌و به‌ماده‌ی (تی ئین ت����ی) س����ه‌رجه‌م خانوب����ه‌ره‌و قوتابخانه‌و مزگه‌وته‌كان����ی ته‌قان����ده‌وه‌و ژیان����ی له‌و ناوچه‌ی����ه‌دا قه‌ده‌غه ك����ردو ناوچه‌كه كرا بە(ناوچه‌ی قه‌ده‌غه كراو ـ أرض محرمه)، كه ئه‌م دۆخه هێن����ده‌ی نه‌خایاند دوباره تۆوی راپه‌رین‌و خۆپیشاندان له‌دڵ‌و ده‌رونی خه‌ڵكی پش����ده‌ردا چه‌ك����ه‌ره‌ی كرده‌وه‌و رۆژی 1991 /3 /4له‌ئ����ۆردوگای زۆره ملێی (خه‌بات) خه‌ڵكی ناوچه‌كه روبه‌ڕوی داموده‌زگا سه‌ركوتكه‌ره‌كانی رژێمی به‌عس بونه‌وه‌و له 3 /5ش دا ش����اری رانیه بووه ده‌روازه‌و ده‌ستپێكی راپه‌ڕینه گه‌وره‌كه‌ی به‌هاری ساڵی .1991 * خوێندنی زانكۆیی له(قه‌اڵدزێ) دوای ئ����ه‌وه‌ی له‌مانگی ئازاری س����اڵی 1991دا خه‌ڵكی كوردس����تان دژ بە‌رژێمی به‌عس����ی داگیركه‌ر راپه‌ری����نو په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردس����تان دامه‌زراو چه‌ندی����ن پ����رۆژه‌ی گرن����گ له‌ب����واری ئاوه‌دانی‌‌و گه‌شه‌سه‌ندنی بواره‌كانی ژیاندا ئه‌نج����ام درا ،ئاوه‌دانكردن����ه‌وه‌ی ش����ارو ش����ارۆچكه خاپوركراوه‌كانی كوردستان‌و دامه‌زراندن����ه‌وه‌ی زانك����ۆی س����لێمانیو دامه‌زراندن����ی چه‌ندین زانك����ۆو په‌یمانگاو ناوه‌ن����دی زانس����تیو رۆش����نبیری ب����ووه كارنامه‌ی س����ه‌ره‌كی حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردس����تان ،له‌و نێوه‌نده‌دا له/ 11 / 14 1992جارێكی تر زانكۆی دایك (زانكۆی سلێمانی) له‌شاری سلێمانیدا دامه‌زرایه‌وه، هه‌روه‌ك زانكۆ له‌دهۆك‌و دواتریش له‌كۆیه وسۆران‌و له‌چه‌ند شارو شارۆچكه‌یه‌كی تر
هه‌ر له‌چوار چێ���وهی كارو پڕۆژه‌كان ی حكومه‌تی هه‌رێم دا ،له‌شاری قه‌اڵدزێش، له‌و ده‌ڤه‌ره‌ی كه له‌ساڵی 1974دا زانكۆی س���لێمانی تێ���دا بۆمباران ك���راو چه‌ندین خوێندكاری تێدا شه‌هید بوو ،له‌ساڵی 2004 دا بڕیار درا خوێندنی زانكۆیی له‌قه‌اڵدزێدا بكرێت���هوه ،كۆلێجێك بە‌ن���اوی (كۆلێجی زم���ان) كرایه‌وه ك���ه س���ه‌ر بە(زانكۆی كۆی���ه) بوو ك���ه دواتر ناوه‌ك���هی گۆڕدرا بە‌كۆلێژی په‌روه‌رده ،ه���اوكات (كۆلێژی زانس���ته‌مرۆڤایه‌تییه‌كان) یش له‌ش���اری رانی���ه كرایه‌وه ،ك���ه ئه‌م���ه ئاماژه‌یه‌كی روون ب���وو بۆ بایه‌خدانی س���ه‌ركردایه‌تی سیاسی كوردو حكومه‌تی هه‌رێم بە‌بواری زانست‌و رۆش���نبیری له‌الیه‌ك‌و بایه‌خدانه بە‌شار ی قه‌اڵدزێ‌‌و ناوچه‌ی پشده‌رو بتوێن له‌الیه‌كی تر. ئهوهی شایه‌نی باسه بۆ زیاتر بره‌ودان بەب���واری خوێندن���ی زانكۆیی‌‌و زانس���ت‌و رۆش���نبیری له‌هه‌ردوو ناوچه‌ی پشده‌رو بتوێ���ن ل���ه 2010 / 7 /8دا بڕی���اری دامه‌زراندنی(زانكۆی راپه‌ڕین) له‌ش���اری رانیهو له‌گه‌ڵ س���ێ زانكۆی تر له(زاخۆ، گه‌رمی���ان ،هه‌له‌بجه) له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵی كابینه‌ی( )6ی حوكمه‌تی هه‌رێمی كوردستانهوه راگه‌یه‌ندرا. ك���ه ئامان���ج له‌دامه‌زراندن���ی (زانكۆی راپه‌ڕین) به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی زانستییه له‌بواره جیاجیاكاندا وه‌ك پێویس���تیه‌كی هه‌نوكه‌یی بۆ ده‌ڤه‌ری پش���ده‌رو بتوێن‌و به‌رزكردن���ه‌وه‌ی ئاس���تی رۆش���نبیریو پێگه‌یاندن���ی كادری ئه‌كادیمی���ه ،ك���ه له‌چه‌ندی���ن فاكه‌ڵت���یو كۆلێژ‌و س���كوڵ‌و به‌ش���ی زانس���تیو مرۆی���ی پێكهاتووه‌‌و (كۆلێ���ژی پ���ه‌روه‌رده‌ی ق���ه‌اڵدزێ) ش كرای���ه كۆلیژێكی شایس���ته‌ی س���ه‌ر به‌م زانكۆیه تا ئه‌م ده‌ستكه‌وته گرنگه بكرێته چرای رۆش���نكردنه‌وه‌ی زیاتری بواره‌كانی زانستی‌‌و رۆشنبیری‌‌و كۆمهاڵیهتیو ئابوری ناوچه‌كه‌و هه‌میشه بە‌ئاراسته‌ی به‌رده‌وام بوون‌و گه‌شه كردنی زیاتر هه‌نگاو بنێ. * رۆژی شه‌هیدی زانكۆ: ئهوهی پێویس���ته ئاماژه‌ی پێ بكه‌ین، یادكردنه‌وه‌و ب���ه‌رز راگرتنی رۆژی (24ی )4ه له‌مێژووی پڕ كاره‌س���ات‌و به‌رخودان‌و راپه‌ڕی���نو س���ه‌رهه‌ڵدانه‌كانی خه‌ڵك���ی كوردس���تاندا .كه دوو مێ���ژووی گرنگ‌و دوو روداوی له‌یادنه‌چ���وون ك���ه ئه‌وانیش كاره‌س���اتی بۆمبارانی ق���هاڵدزێو زانكۆ ش���ه‌هیدكراوه‌كه‌ی س���لێمانیه له‌قه‌اڵدزێ له‌س���اڵی 1974داو ..هه‌روه‌ه���ا رۆژی خه‌ب���ات‌و س���ه‌رهه‌ڵدان‌و راپه‌ڕی���نو خۆپیش���اندانه‌كانی س���اڵی ()1982ه له‌قه‌اڵدزێ كه دواتر پریش���كی گه‌یش���ته ت���ه‌واوی ش���ارو ش���ارۆچكه‌كانی ت���ری كوردستان.
ك���ه ئ���ه‌م دوو روداوه مێژوییه‌ی 4/24 هێنده به‌زیندوویی له‌ی���اده‌وه‌ری خه‌ڵكی كوردستاندا ماونه‌ته‌وه به‌جۆرێك كه بونه‌ته به‌شێكی گرنگ له‌مێژووی نه‌ته‌وه‌كه‌مانداو سااڵنه یاد ده‌كرێنه‌وه‌و به‌رز ده‌نرخێنرێن. هه‌ر بۆیه حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان له‌خه‌مخۆرییه‌وه بۆ كاره‌س���ات‌و راپه‌رین‌و قوربانییه‌كان���ی خه‌ڵك���ی ق���هاڵدزێو خوێندكاره شه‌هیده‌كانی زانكۆی سلێمانی به‌بڕیاری ژماره ( )2له 2013 / 2 / 10دا بڕیاریدا بە‌دانانی رۆژی 4 / 24ی هه‌موو س���اڵێك كه رۆژی (كاره‌سات‌و راپه‌ڕینی قه‌اڵدزێ) یه ،بە(رۆژی شه‌هیدی زانكۆ) كه له‌هه‌موو زانكۆو په‌یمانگاكاندا چاالكی زانس���تیو رۆش���نبیری ئه‌نج���ام بدرێت‌و ئه‌و ی���اده هه‌ر بەش���كۆمه‌ندیه‌وه زیندوو بكرێتهوه. * پێشنیاز :هه‌وڵ بدرێ بۆ... -1بە‌جینۆساید ناس���اندنی كاره‌سات ی قه‌اڵدزێ كه تیای���دا 135هاواڵتی بوونه قوربانی ،چونكه بەپێی كۆنڤێنشنی نه‌ته‌وه یه‌كگرت���ووه‌كان جینۆس���اید په‌یوه‌ن���دی ب���ە‌زۆرو كه‌م���ی ژم���اره‌ی قوربانییه‌كانی تاوانه‌ك���هوه نیی���ە ،به‌ڵك���و (هه‌وڵدان ب���ۆ كوش���تنی ئه‌ندامه‌كان���ی گروپێ���ك "نه‌ته‌وه‌یه‌ك" ) و (زیان گه‌یاندن بە‌ته‌واوی ئه‌ندامانی گروپه‌ك���ه چ له‌ڕوی فیزیكیه‌وه بێت یان له‌ڕوی عه‌قڵیه‌وه بێت) وه‌ك دوو خاڵی س���ه‌ره‌كی بۆ پێناسه‌كردنی تاوانی جینۆساید سه‌لمێنراوه. -2دروستكردنی مۆنۆمێنتێك بۆ زانكۆی ش���ه‌هیدكراو له‌ناو كه‌مپ���ی نوێی زانكۆی سلێمانی وه‌ك هێمایه‌ك بۆ كاره‌ساتی 24 ،4 /كه له‌س���اڵی 2013دا ره‌زامه‌ندیمان بۆ ئه‌م پڕۆژه‌یه وه‌رگرت ،به‌اڵم تا ئێس���تا نه‌خراوه‌ته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه. -3ئه‌نجامدان���ی چه‌ندی���ن پ���ڕۆژه‌ی گرنگ كه ده‌رب���ڕی زیاتر ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و گه‌شه‌كردنی قه‌اڵدزێ‌‌و بایه‌خدانی زیاتری حكومه‌تی هه‌رێم بێت بە‌ناوچه‌كه.
ناپاڵمێکی نەتەقیو
8
کۆمەاڵیەتی
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
ژنان ی كاندید :كۆمه‌ڵگا رێگره له‌به‌رده‌م به‌شدار ی زیاتر ی ژنان ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم به‌شێك له‌ژنانی كاندید بۆ قهواره سیاسییه‌كان ،پێیان وایه هه‌بونی (كورسی كۆتا بۆ ژنان) نیشانه‌ی دواكه‌وتنی كۆمه‌ڵگه‌یه ،چونكه ب ه بۆچونی ئه‌وان ئه‌مه ده‌ریده‌خات ك ه "تائێستا كۆمه‌ڵگا نه‌گه‌شتۆته ئه‌و بڕوایه‌ی ده‌نگ ب ه ژنان بدات". ی شلێر عه‌بدولمه‌جید سه‌رۆكی لیست ی عێراق ی بۆ په‌رله‌مان حیزبی ش���یوع س���ه‌باره‌ت ب ه كاندیدكردن���ی ژنان ب ه ئاوێنه‌ی وت "پێم وای ه ئهوه دهگهڕێتهوه بۆ هه‌ڵوێستی حیزب ك ه تاچه‌ند رێگ ه ب���ه ئه‌ندامه‌كان���ی ده‌دات چاالك بن، ج���ا ئه‌و ئه‌ندامان��� ه ژن بین یان پیاو. ئه‌م ه هۆكارێك���ه ،هۆكارێكی دیكه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ په‌رله‌مانتاره‌ك ه خۆی، ی بكات‌و تاچه‌ن���د ده‌توانێت پێداگ���ر زیات���ر پێشكه‌ش���ی حیزبه‌كه‌ی بكات. ی له‌نێوان ژنان‌و من پێموانی ه جی���اواز پیاواندا هه‌بێت ،مه‌س���ه‌له‌كه ن ه ژنه ن ه ی پیاو ،ئهوهی ده‌مێنێته‌وه ڕاس���تگۆی ی ئ���هو په‌رله‌مانتاره‌ی ه تاچه‌ند كاره‌كان ێ ده‌كات .ئه‌گ���ه‌ر به‌باش���ی جێبه‌ج��� سه‌یری ئه‌زمونی سااڵنی رابردو بكه‌ین، ده‌بینی���ن ئه‌گه‌رچی ب���ه‌رده‌وام پیاوان رێژه‌ی له%75ی ئه‌ندامانی په‌رله‌مانیان ی زۆر كه‌م پێكهێناوه ،به‌اڵم ژماره‌یه‌ك له‌و پیاوان ه رۆڵێكی راس���ته‌قینه‌یان ل ه دانیشتنه‌كان‌و گفتوگۆكاندا هه‌بوه". كه‌واب���ێ بۆچی بۆ مس���ۆگه‌ركردنی به‌ش���داریی ژنان (كورس���ی كۆتا)یان بۆ دانراوه؟ ش���لێر عه‌بدولمه‌جید له‌م ی ژنان ی كۆتا باره‌ی���هوه وتی "كورس��� دهگهڕێتهوه بۆ كۆمه‌ڵگا كه تائێس���تا نه‌گه‌یشتۆته ئه‌و بڕوایه‌ی ده‌نگ به‌ژنان بدات .هێشتا ئه‌و بیرو باوه‌ڕه دواكه‌وتو‌ه ماوه ك ه ژنان ناتوانن بڕیاربده‌ن ،ناتوانن ده‌نگ ب���ده‌ن ب ه ژن���ان .ئه‌مه به‌هۆی كاریگه‌ریی كولتوری باوكساالرییه‌وه‌یه. ژن هه‌ی ه به‌بێ پیاوه‌كه‌ی ده‌نگ نادات، یان تا پیاوه‌كه‌ی پێ���ی نه‌ڵێت ده‌نگ نادات".
ئه‌گه‌ر كۆتا نه‌مێنێت ژنان به‌ده‌نگ ه ڕاسته‌قینه ی خۆیان ده‌چن ه په‌رله‌مان ،ئه‌وه‌ش ده‌ستكه‌وتێكی گهوره ده‌بێت بۆ ژنان. به‌اڵم له‌به‌ر ئهوهی كۆمه‌ڵگه‌كه‌مان عه‌شائیرییه ،ژن وه‌ك پێویست به‌شداریی پێناكرێت‌و ده‌رفه‌تی ناخرێت ه به‌رده‌ست ی ش���یوعی پێی ی لیس���ت س���ه‌رۆك ی ژنان ڕێكارێك ه وای ه "كورس���ی كۆتا بۆئه‌وه‌ی ئێم���ه‌ش وه‌ك ژانان بگه‌ین ه ناوه‌نده‌كانی بڕی���ار .ده‌بێت كۆمه‌ڵگا ی ژن‌و بگاته ئه‌و بڕوایه‌ی هه‌ردو ڕه‌گه‌ز پیاو وه‌ك یه‌ك���ن ،ده‌بێ ژنانیش وه‌ك ی مرۆڤ سه‌یر بكرێن ،ئه‌و كات ه كورس ی نامۆی لێدێت". كۆتا وه‌ك شتێك ی هه‌ر له‌و باره‌یه‌وه ش���یراز میراوده‌ل ی نیشتمانی كوردستان كاندیدی یه‌كێت ی كۆتا ی "كورسی بۆ په‌رله‌مانی عێراق وت بۆ ئهوهی ه ژنیش له‌كای ه سیاسییه‌كه‌دا
بانگەشەی هەڵبژاردن ،شەقامی مەولەوی به‌ش���داربێت .ژن له‌كای ه سیاسییه‌كه‌دا جی���اوازی له‌نێ���وان كاری ژن‌و كاری ی پیاودا نابێت" .ئێمه وه‌ك ژن ده‌چین ه چۆن به‌ش���داربوه؟ تائێستا داتایه‌ك ی عێراق ،كاره‌كه‌یشمان بریتی وه‌ها له‌كوردس���تان‌و عێراق بونی نیه .په‌رله‌مان ی ده‌س���توری .ئهوهی ی ده‌بێ له‌شه‌ڕێك ئهوهی ده‌یبینین ژن ئه‌ندامی مه‌كته‌ب سیاس���ییه ،ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان���ه ،ده‌مێنێت���هوه ش���اره‌زایی‌و توانای ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌یه ...ئاشكرایش ه ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌یه ،چ ژن بێت چ پیاو. ی له‌په‌رله‌مان ژنان‌و پیاوان ده‌توانن وه‌ك ژن كه‌متری���ن توندوتی���ژی‌و گه‌نده‌ڵی ئه‌نجامداوه .له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا كۆمه‌ڵگا ی���ه‌ك ئه‌ركه‌كانیان به‌ج���ێ بگه‌یه‌نن. ی م���ن ژنان له‌پیاوان چاالكترن. پێی وای ه ژن كه‌م توانایه ،بۆی ه ژنانیش به‌بڕوا ده‌نگ ب ه كاندید‌ه ژنه‌كان ناده‌ن .ئه‌گه‌ر له‌كاتی بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردن‌و له‌ناو ژنان ده‌نگ به ژن���ان بده‌ن ،بۆچی ب ه په‌رله‌مانیش���دا ژنی چاالكمان ههبوهو ههیه". كۆتا ده‌چینه په‌رله‌مان؟". ره‌خنه‌ی ل ه كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندنیش جه‌ختیش���ی ك���رده‌وه له‌په‌رله‌ماندا
فۆتۆ :مەزهەر
گ���رت ك ه ده‌رفه‌تی یه‌كس���ان بۆ ژنان عه‌ش���ائیرییه ،ژن وه‌ك پێویس���ت ی به‌شداریی پێناكرێت‌و ده‌رفه‌تی ناخرێت ه ی ڕاگه‌یاندن هه‌ل ناڕه‌خسێنن "ده‌زگاكان یه‌كس���ان ژنان‌و پیاواندا ناڕه‌خسێنن‌و به‌رده‌س���ت .له‌به‌ر ئ���هوه له‌م دۆخه‌ی جی���اوازی له‌نێواندا ده‌ك���ه‌ن ،ئه‌وه‌ش ئێستادا (كورسیی كۆتا) میكانیزمێك ه ی ژنان وه‌ك پێویست بۆ ئهوهی ژنیش هه‌قی خۆی وه‌رگرێت. هۆكارێك ه بۆ ئ ه هه‌رچه‌نده ئێس���تا ژن زۆر به‌توانایه‌و ده‌رنه‌كه‌ون". ی بۆ زۆر زیره‌ك��� ه له‌س���ه‌رجه‌م بواره‌كاندا، س���ۆالڤ ئه‌حمه‌د كاندیدی پارت ی به‌اڵم دۆخی بااڵده‌ست ئه‌وه‌یه ك ه پیاو ی عێ���راق ،لهباره ی په‌رله‌مان ئه‌ندام ی ده‌خوات .دیاره زۆرێك له‌ژنانیش كورسی كۆتای ژنان ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر كۆتا هه‌ق ی ته‌س���لیمی ئه‌م دۆخ ه ب���ون .بۆ نمون ه نه‌مێنێت ژنان به‌ده‌نگ ه ڕاس���ته‌قینه ی ده‌ڵێت خۆیان ده‌چن��� ه په‌رله‌م���ان ،ئه‌وه‌ش له‌ماڵێك���دا پیاوه‌كه ب ه ژنه‌ك ه ی ی گهوره ده‌بێت بۆ ژنان .ده‌ن���گ بده به‌فالن كه‌س ،ژنه‌ك ه ڕه‌ت ده‌ستكه‌وتێك به‌اڵم له‌ب���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه‌كه‌مان ناكاته‌وه".
خوشكه‌كه‌ی ده‌كوژێت‌و خۆی راده‌ستی پۆلیس ده‌كات ئا :مه‌زهه‌ر له قه‌زایەکی نزیک پارێزگای دهۆک، كوڕێك خوشكه‌كه‌ی خۆی ده‌كوژێت‌و به ته‌له‌فون به خێزانه‌كه‌ی ده‌ڵێت "ئه‌وا من شێنی-م كوشت" ،پاشان خۆی راده‌ستی پۆلیس ده‌كات. ئه‌وانه‌ی خێزانی شێنی ده‌ناسن ،ئهوه ده‌گێڕنه‌وه كه "پێش���تر ئه‌و خێزانه هیچ كێش���ه‌یه‌كیان له‌گه‌ڵ كچه‌كه‌یان نه‌بوه. خێزانێكی بێ كێشه بون‌و كه‌سیش گله‌یی لێ���ان نه‌بوه .كه‌س نازانێت هۆكاری ئه‌م روداوه چیه! ئهوه یه‌كه‌م جاره ڕوداوێكی له‌و شێوه‌یه له‌و خێزانه‌دا ڕوبدات".
ته‌ه���ا تاری���ق خزمی نزیكی ش���ێن ێ له‌باره‌ی روداوه‌كه‌وه وتی "من ئه‌و شه‌وه له‌ماڵ نه‌بوم ،خزم‌و كه‌سوكاره‌كه‌م شه‌ش جار په‌یوه‌ندیان به ژماره موبایله‌كه‌مه‌وه كردبو تا هه‌واڵی كوشتنی شێنم پێبڵێن، به‌اڵم من بۆ كارێك له‌شاری هه‌ولێر بوم. كاتێك گه‌ڕامه‌وه بۆ ماڵه‌وه ،ته‌رمه‌كه‌ی له‌پزیش���كی دادوه‌ری وه‌رگیراب���وه‌وه‌‌و به‌خاك سپێردرابو". به وته‌ی ته‌ها تاریق ،ش���ێنی "چه‌ند ساڵێك پێش ئێس���تا له‌ڕێگه‌ی خزمان‌و خێزانه‌كه‌یه‌وه ژیانی هاوسه‌ری پێكهێنابو، خاوه‌نی كچێك بو .دواتر له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی جی���ا ده‌بێته‌وه‌و بۆ ج���اری دوه‌م ژیانی هاوس���ه‌ری پێ���ك ده‌هێنێت���هوه .به‌اڵم له‌گه‌ڵ هاوسه‌ری دوه‌میشیدا خۆشبه‌خت
نابێ���ت .ماوه‌ی س���اڵێك ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئه‌ویش نه‌مابو ،به ته‌نها ژیانی به‌س���ه‌ر ده‌برد‌و ناوه ناوه س���ه‌ردانی ماڵی باوكی ده‌كرد". سه‌باره‌ت به هۆكاری كوشته‌نه‌كه‌یشی وت���ی "هۆكاری كوش���تنی ش���ێنی به‌و ش���ێوه‌یه ،ب���ۆ نێگه‌ران���ی خێزانەكه‌ی دهگهڕێتهوه به‌تایب���هت براكه‌ی .ئه‌وان چه‌ندین ج���ار ئامۆژگاریی���ان ده‌كرد تا له‌قسه‌ی خێزانه‌كه‌ی ده‌رنه‌چێت‌و گوێیان لێبگرێ���ت ،به‌اڵم ئه‌و نه‌یده‌ویس���ت به‌و شێوه‌یه‌ی ئه‌وان ده‌یانه‌وێت ژیان به‌سه‌ر به‌رێت .به‌و هۆیه‌وه براكه‌ی ده‌س���تڕێژی گولله‌ی لێ���ده‌كات ،ده‌س���تبه‌جێ گیان له‌ده‌ست ده‌دات". به‌وته‌ی چه‌ند ش���ایه‌ت حاڵێكی نزیك
له‌ڕوداوه‌كه" ،ئه‌و ژنه له‌دوای جیابونه‌وه ی له هاوسه‌ری دوه‌می ،له‌قه‌زایەکی نزیک هەولێر ژیانی به‌س���ه‌ر ده‌برد دور له‌ماڵی باوك���ی .به‌و وته‌ی ئ���ه‌وان ئه‌و ڕۆژه بۆ سه‌ردان چۆته‌وه بۆ الی خێزانه‌كه‌ی .به هه‌ر هۆكارێك بێت براكه‌ی له‌ماڵ ده‌یباته ده‌ره‌وه‌‌و ده‌یكوژێ���ت .دوات���ر ته‌له‌فون ده‌كات بۆ خێزانه‌كه‌ی‌‌و ده‌ڵێت ئهوه من ش���ێنم كوش���ت! هه‌ر ئه‌و كاتیش خۆی ڕاده‌ستی هێزه‌كانی پۆلیس ده‌كات". ڕائید هێمن سلێمان وته‌بێژی پۆلیس ی پارێزگای دهۆك س���ه‌باره‌ت به روداوه‌كه به ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "دره‌نگانێكی شه‌وی چوارش���ه‌ممه( )2018/4/18هێزه‌كانی پۆلیس���ی نه‌هێش���تنی ت���اوان له‌قه‌زای
به‌رده‌ڕه‌ش له ڕوداوێكی كوشتن ئاگادار كرانه‌وه .كاتێك هێزه‌كانمان گه‌یش���تنه ش���وێنی ڕوداوه‌ك���ه ده‌رك���ه‌وت ژنێكی ته‌م���ه‌ن 21س���اڵ كه خاوه‌ن���ی كچێكه به‌ه���ۆی كێش���ه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی���هوه به ده‌س���تی براك���هی ك���وژراوه .دواتر ته‌رمه‌كه‌ی ڕه‌وانه‌ی پزیش���كی دادوه‌ری كراوە بۆ لێكۆلینه‌وه .په‌ڕاوی یاس���ایی ب���ۆ ڕوداوه‌كه كراوه‌ت���هوهو لێكۆڵینه‌وه له‌ڕوداوه‌كه به‌رده‌وامه". ئاماژه‌ش���ی بهوه ك���رد "بكوژه‌كه ،كه برایه‌تی خۆی ڕاده‌ستی هێزه‌كانی پۆلیس كردوه‌‌و دانی ناوه به‌تاوه‌نه‌كه‌یدا". تێبینی: ناوه‌كان ،ناوی خواستراون
له‌گه‌ڵ هاوسه‌ری دوه‌میشی خۆشبه‌خت نابێت .ساڵێك ده‌بێت له‌گه‌ڵ ئه‌ویش نه‌مابو به‌ته‌نها ژیانی به‌سه‌ر ده‌برد‌و ناوه‌ناوه سه‌ردانی ماڵی باوكی ده‌كرد
ژنێكی ته‌مه‌ن 40ساڵ به‌نوێژ ی نیوه‌ڕۆ له‌ماڵه‌كه‌یدا ده‌كوژرێت ئا :مه‌زهه‌ر ئێواره‌ی ڕۆژی سێ شه‌ممه 2018/4/17ته‌رمی ژنێكی ته‌مه‌ن 40ساڵ به‌ناوی نه‌سرین خه‌سره‌و له‌ماڵه‌كه‌ی خۆیدا له‌شاری سلێمانی ده‌دۆزرێته‌وه ،كه به‌فیشه‌كێك به جه‌سته‌یه‌وه بوه. ئه‌حمه‌د بورهان كه‌سی نزیكی نه‌سرین له‌باره‌ی رواداوه‌كه به ئاوێنه‌ی راگەیاند "كاتژمێر س���ێ‌و نیوی پاش نیوه‌ڕۆ بو، من له‌ده‌ره‌وه‌ی ش���ار بوم .ته‌له‌فونیان بۆ كردم نه‌سرین به فیشه‌ك كوژراوه‌‌و ده‌بێ بچم���هوه بۆ س���لێمانی .كاتێك گه‌یش���تمه به‌رده‌م ماڵه‌كه‌یان ،خه‌ڵكی له‌ب���ه‌ر ده‌رگا كۆببون���هوه ،هێزه‌كانی پۆلی���س س���ه‌رقاڵی لێكۆلین���هوه بون
له‌ڕوداوه‌كه ،نه‌س���رینیش له‌حه‌وشه‌ی ماڵه‌كه‌یدا له‌س���ه‌ر زه‌ویه‌ك���ه كه‌وتبو. ئه‌وه‌ن���ده‌ی پێنه‌چ���و ،ته‌رمه‌كه‌ی���ان گواس���ته‌وه بۆناو ئۆتۆمبیلی فریاوتن‌و ڕه‌وانه‌ی نه‌خۆشخانه كرا". ئه‌حمه‌د س���ه‌باره‌ت ب���ۆ چۆنیه‌تی روداوه‌كه‌ش وتی "هاوس���ه‌ری نه‌سرین ل���ه‌دوای روداوه‌ك���ه ته‌له‌فون���ی ب���ۆ كوڕه‌كه‌ی‌‌و كه‌سوكاره‌كه‌ی كردوه‌‌و پێی وتون فیش���ه‌كی ده‌مانچه‌كه‌ی له‌ده‌ست ده‌رچ���وه ،ب���ه‌ر نه‌س���رین كه‌وت���وهو برین���دار بوه .داوایش���ی لێكردون بچن به‌هانایه‌وه .تائێس���تا ب���اس نه‌كراوه بۆچی‌‌و چۆن كوژراوه ،دیارنیه به‌هۆی كێشه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه بوه یان به‌هۆی ده‌رچونی فیشه‌كه‌وه؟". الی خۆی���هوه كرمانج ش���ه‌ریف كه
چه‌ن���د هه‌نگاوێ���ك ماڵی���ان له‌ماڵ���ی نەسرینە‌وه دوره ،به‌مجۆره روداوه‌كه‌ی ب���ۆ ئاوێنه گێڕای���هوه" :له‌ماڵه‌وه بوم، ئه‌وه‌نده‌م زانی كچ���ه بچوكه‌م هه‌واڵی هێناو وتی باوك���ه خه‌ڵكی له‌و ماڵه‌ی ئه‌و به‌رمان كۆبونه‌ته‌وه‌‌و پۆلیسی لێیه. ئه‌وه‌نده‌ی نه‌ب���رد چومه‌ده‌ره‌وه ،ژنان‌و منداڵ���ی كۆاڵن وتیان ل���هو ماڵه‌ی ئه‌و به‌ر ژنێ���ك كوژراوه .م���ن له‌ڕوداوه‌كه نه‌چومه پێش���هوه ،به‌پێویستم نه‌زانی، به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی باس ده‌كرێ���ت له‌الیه‌ن هاوس���ه‌ركه‌یه‌وه فیش���ه‌كی به‌ركه‌توه. نازانرێت كێشه‌ی نێوانیان چی بوه". له‌ماوه‌ی یه‌ك هه‌فت���ه‌دا ئهوه دوه‌م حاڵه‌ت���ی كوش���تنی ژنان���ه له‌الی���ه‌ن كه‌س���وكاریانه‌وه .ل���ه‌و‌باره‌یه‌وه هیوا كه‌ری���م وته‌بێ���ژی به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی توندوتی���ژی خێزان���ی له‌س���لێمانی به
ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "ئاگادارین له‌سنوری پارێزگای س���لێمانی ژنێ���ك كوژراوه. حاڵه‌ته‌كه له‌س���نوری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی ئێمه‌دایه‌‌و هێزه‌كانی پۆلیس س���ه‌رقاڵی لێكۆڵین���ه‌وه‌ن له‌ڕوداوه‌كه .تائێس���تا نازانین پێش���تر ئه‌و ژن���ه هاتوه‌ته الی ئێمه سكااڵی تۆماركردوه یان نا ،به‌اڵم به‌هۆی دابونه‌ریته كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه‌وه زۆربه‌ی كێش���ه خێزانه‌ی���ه‌كان نایه‌نه به‌ره‌نگاربون���ه‌وه‌ی توندوتیژی خێزانی. هه‌ندێ���ك ك���ه‌س ده‌یانه‌وێ���ت له‌ن���او خێزانه‌كاندا چاره‌س���ه‌ری بكه‌ن ،به‌اڵم به‌داخه‌وه زۆركات سه‌ركه‌وتو نابن". رونیش���ی ك���رده‌وه "ل���ه‌م س���اڵدا چه‌ند حاڵه‌تێكی ژن كوش���تن له‌شارو ش���ارۆچكه‌كان تۆماركراوه .به‌راورد به س���اڵی پار ،ڕودوه‌كانی كوشتنی ژنان ل���ه هه‌رێم زیادی ك���ردوه .ئه‌مه‌ش بۆ
ئه‌و بارودۆخه دهگهڕێتهوه كوردستانی گرتۆت���هوه ،هه‌رچه‌ن���ده ڕوداوه‌كان��� ی كوش���تن بنب���ڕ ناكرێن ،به‌ڵك���و ته‌نها ده‌توانرێت ڕیژه‌كه‌یان كه‌م بكرێتهوه". ڕاگه‌یاندن���ی پۆلیس���ی پارێزگاری سلێمانی سه‌باره‌ت به كوژرانی نه‌سرین به ئاوێنه‌ی راگه‌یان���د "نیوه‌ڕۆی ڕۆژی س���ێ ش���ه‌ممه 4/17ژنێك���ی ته‌مه‌ن 40س���اڵ له‌ماڵه‌كه‌ی���دا به‌ك���وژراوی دۆزراوه‌ته‌وه كه فیش���ه‌كێكی ده‌مانچه به‌رجه‌سته‌ی كه‌وتوه". وتیش���ی "پ���ه‌ڕاوی لێكۆڵین���هوه بۆ ڕوداوه‌ك���ه كراوه ته‌رمه‌ك���هی ڕه‌وانه‌ی پزیشكی داوه‌ری كراوه گومان ده‌كرێت له‌الیه‌ن هاوسه‌ركه‌یه‌وه كوژرابێت". تێبینی: ناوه‌كان ،ناوی خواستراون
به‌راورد به ساڵی پار ڕودوه‌كانی كوشتن ی ژنان له هه‌رێم زیاد ی كردوه
تایبەت
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه
www. niqash. org
9
ئه‌م الپه‌ڕه‌یه به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه، ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی
چوار له‌س ێ مانگدا چیتر هه‌رێمی كوردستان النه‌یه‌ك ی ئارام نییه بۆ نه‌یاره‌كان ی ئێران نیقاش ،هونەر حەمەرەشید هه‌واڵ ی تیرۆركرن ی سه‌ركرده‌و كادرانی حیزبە‌نه‌یاره‌كان ی ئێران سه‌ردێڕی به‌رده‌وام ی میدیا كوردییه‌كانه ،هه‌موو ئاماژه‌كانیش به‌و ئاڕاسته‌ی ه چیدی هه‌رێم ی كوردستان ناوچه‌یه‌ك ی ئارام نهماوه بۆ ئه‌و هێزانه. رۆژ ی 12ی ئ���ه‌م مانگ ه (نیس���ان) ،له‌ناو ش���اری هه‌ولێر هێرش���ی چه‌كدار ی كرایه سه‌ر حسێن یه‌زدان په‌نا ،سكرتێر ی (پارت ی ئازاد ی كوردس���تان) ك��� ه حیزبێك ی ك���ورد ی نه‌یار ی كۆمار ی ئیس�ل�امی ئێرانه‌و چه‌ند ساڵه بارگه‌و بنه‌یان له‌هه‌رێمی كوردستان خستووه. خه‌لی���ل نادر ی به‌رپرس���ی په‌یوه‌ندییه‌كان ی پارت ی ئازادی كوردستان "پاك" ،بۆ "نیقاش" وتی" :ئێواره ی رۆژ ی 12ی نیسان له‌الیه‌ن دوو كه‌سه‌وه هه‌وڵ ی تیرۆركردن ی به‌رێز یه‌زدان په‌نا درا ،به‌اڵم خۆشبه‌ختانه هه‌وڵه‌ك ه سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو". پارت��� ی ئ���ازاد ی كوردس���تان یه‌كێك ه له‌و حیزبە‌كوردییه ئێرانیانه ی ك ه ساڵ ی 2014هوه له‌پاڵ هێز ی پێشمه‌رگه ی كوردستان به‌شدار ی شه‌ڕه‌كان ی داعشی ده‌كرد. خه‌لیل نادر وتیش���ی" :ئه‌و دوو كه‌س���ه ی هێرش���ه‌كه‌یان ك���ردووه هه‌اڵتون‌و تائێس���تا ده‌س���تگیرنه‌كراون ،به‌اڵم ئێم ه لهوه دڵنیاین، هه‌وڵه‌كه هه‌وڵێك ی تیرۆرس���ت ی بووه‌و الیه‌ن ی ئێرانیش لێ ی به‌رپرسیاره ،وه‌ك ئه‌و تیرۆرانه ی له‌ماوه‌ی رابردوو كردوویه‌تی". گێڕانه‌وه‌ی فه‌رمی به‌م ش���ێوه‌یه‌یه :كاتێك حسێن یه‌زدان په‌نا له‌ماڵه‌ك هی خۆ ی له‌شار ی هه‌ولێ���ر ب���ه‌ره‌و ماڵ ی دایكی چووه ،له‌س���ه‌ر شه‌قام ی 120مه‌تر ی له‌الیه‌ن دوو كه‌سه‌وه ،ك ه ماتۆڕسكیلیان پێبووه ،به‌چه‌ك ی كاڵشینكۆف ته‌قه ی لێكراوه‌و به‌هۆیه‌و‌ه ش���ان ی به‌س���وك ی بریندار بووه. حیزبە‌كوردییه‌كان ی نه‌یار ی كۆمار ی ئیسالم ی ئێران چه‌ندین س���اڵ ه كوردستان نیشته‌جێن، له‌دوا ی س���اڵ ی 1991یش���هوه له‌گ���هڵ هێزه كوردییه‌كانی هه‌رێم رێككه‌وتوون له‌باره‌گاكان ی خۆی���ان له‌نزی���ك ش���اره‌كان ی كوردس���تان بمێننه‌وه‌‌و سه‌ربه‌س���ت ب���ن له‌كاركردن ،به‌و مه‌رج���ه ی جموجۆڵ ی س���ه‌ربازی دژ به‌ئێران ئه‌نجام نه‌ده‌ن.
هه‌وڵه‌كان��� ی تی���رۆرو رفاندن��� ی كادران‌و سه‌ركرده‌كانی حیزبە‌كوردییه‌كان ی ئێران ته‌نیا له‌هه‌وڵ ی حسێن یه‌زدان په‌نا خۆ ی نابینێته‌وه، به‌ڵكو له‌ماوه ی دوو مانگ ی رابردوو له‌هه‌رێم ی كوردس���تان چه‌ن���د كادرو س���ه‌ركرده‌یه‌ك ی حیزبە‌ئۆپۆزس���یۆنه‌كان ی ئێران كوژراون‌و یان برینداربوون ،گورز ی گ���ه‌وره‌ش به‌تایبه‌تی بۆ كادران‌و س���ه‌ركرده‌كان ی حیزب��� ی دیموكرات ی كوردس���تان ی ئێران بووه ك ه له‌ناو حیزبه‌كان ی دیك ه ناو ی له‌هه‌موویان دیارتره. حیزب��� ی دیموكرات��� ی كوردس���تان ی ئێران كۆنترین حیزب ی كورد ی ئه‌و واڵته‌یه‌و ماوه‌یه‌ك ی زۆره دژایه‌ت ی ده‌س���ه‌اڵت ی كۆمار ی ئیس�ل�ام ی ده‌كات‌و له‌ماوه ی رابردووش چه‌ندینجار هێرش ی چه‌كدارییان كردووه‌ت ه سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ی ئه‌و واڵت. باره‌گا س���ه‌ره‌كییه‌كان ی حیزب��� ی دیموكرات له‌ش���ار ی كۆیه ی س���ه‌ر به‌پارێزگای هه‌ولێره‌و زۆربه ی كادره‌كانی له‌ناوچه‌كانی ئه‌و پارێزگای ه ده‌ژی���ن ،ب���ه‌اڵم وه‌ك خۆی���ان ده‌ڵێ���ن ،ئه‌و پارێزگای��� ه بۆ ئ���ه‌وان وه‌ك ناوچه‌یه‌كی ئارام نه‌ماوه‌و بە‌به‌رده‌وام ی مه‌ترسییان له‌سه‌ره. مانگی ئازار دوو هه‌وڵی تیرۆری كرای ه سه‌ر ئه‌ندامان��� ی حیزب ی دیموكرات ،به‌ش���ێوه‌یه‌ك رۆژی یه‌ك ی مارس له‌ش���ارۆچكه‌ی بنه‌ساڵوه ی س���ه‌ر به‌پارێزگای هه‌ولێر له‌ب���ه‌رده‌م ماڵێكدا ته‌قینه‌وه‌ی���ه‌ك دوو كادر ی حیزب ی دیموكرات ی كرده ئامانج‌و هه‌ردوو كادره‌كه به‌ناو ی "سه‌باح ره‌حمان���ی"و "س���ه‌الح ره‌حمان���ی" گیانی���ان له‌ده‌ستدا. هه‌ر له‌هه‌مان مانگداو چه‌ند رۆژێك دوای ئه‌و رووداوه ،له‌شه‌و ی 6ی ئازار قادر قادری ،كادرو فه‌رمانده‌ی حیزبی دیموكراتی كوردستان ،ك ه به‌ئۆتۆمبیل��� ی خۆی به‌س���ه‌ردانێك له‌ناوچه ی بالیس���ان_چوارقوڕن ه (خۆرهه‌اڵت ی سلێمانی) بووه ،درای ه به‌ر ده‌سڕێژو ته‌رمه‌كه‌ی ك ه زیاتر له 20گولله ی پێكه‌وتبوو له‌گوندێك ی نزیك ئه‌و ناوچایه دۆزرایه‌وه. كۆمیس���یۆنی راگه‌یاندنی حیزبی دیموكرات ل���ه‌دوا ی ه���ه‌ردوو رووداوه‌ك���ه به‌یاننام���ه ی باڵوك���رده‌وه‌و الیه‌ن��� ی ئێران���ی تۆمه‌تباركرد به‌ئه‌نجامدانی ئه‌و كرده‌وانه. هه‌روه‌ها له‌هه‌مان مانگدا له‌رۆژ ی 30مارس له‌شار ی س���ۆران ی س���ه‌ر به‌پارێزگای هه‌ولێر ئه‌ندامێك��� ی حیزب��� ی دیموكرات ی كوردس���تان
كوژرا ،ك���ه دواتر هاوار ئه‌رگوش���ی وته‌بێژی پۆلیسی س���ۆران له‌كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند "دوای چه‌ند كاتژمێرێك له‌ڕووداوه‌كه، توانیویان���ه بكوژی ئ���هو ئه‌ندام���هی حیزبی دیموك���رات ده‌س���تگیربكه‌ن ،ك ه ه���ه‌ر كوڕی خۆیه‌تی‌و دانی به‌تاوانه‌كه‌یدا ناوه". هاوار ئه‌رگوشی راشیگه‌یاند" ،ئه‌و ئه‌ندامه‌ی حیزب ی دیموكرات له‌الیه‌ن كوڕه‌كه‌ی خۆیه‌وه، ك ه ته‌مه‌نی ٢٢ساڵ ه بە ١٠فیشه‌ك كوژراوه"، به‌اڵم به‌رپرس���انی حیزبه‌ك ه ئه‌و كرده‌وه‌یه‌ش به‌كرده‌یه‌ك ی ئاس���اییو كێش��� ه ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی نابین���ن ،وه‌ك ئهوه ی پۆلی���س رایگه‌یاندووه، به‌ڵكو ئ���هو كرده‌وه‌یه‌ش به‌كرده‌یه‌ك ی تیرۆر ی ده‌زانن‌و به‌هه‌مان شێوه الیه‌نی ئێرانی تۆمه‌تبار ده‌كه‌ن. محه‌م���ه‌د س���اڵح ق���ادری به‌رپرس��� ی په‌یوه‌ندییه‌كان ی حیزب��� ی دیموكرات له‌هه‌ولێر ل���هو بارهوه بۆ "نیقاش" وتی" :ئه‌وه‌ندی ئێم ه به‌دواداچونم���ان بۆ رووداوه‌كان كردووه ،هه‌مو هه‌وڵه‌كان هه‌وڵ ی تیرۆرستین‌و ئێرانیش له‌پشت هه‌وڵه‌كانه‌وه‌یه". وتیش��� ی "كۆمار ی ئیس�ل�امی ب���ۆ دژایه‌ت ی حیزبە‌ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی ئ���هو كرده‌وان��� ه ئه‌نجامده‌دات ،ك���ه په‌یوه‌ند ی به‌چاالكی زۆرو كاریگ���ه‌ر ی حیزبه‌كان���هوه هه‌ی���هو ده‌یه‌وێت له‌بایه‌خیان كه‌مبكاته‌وه". ئه‌وه‌نده‌ی راگه‌یه‌ندراوه ،ته‌نیا له‌سێ مانگ ی
یه‌كه‌م ی ئه‌مس���اڵ‌و س ێ س���اڵی رابردوو زیاتر له 10سه‌ركرده‌و كادیر ی دیاری حیزبە‌كوردیی ه ئۆپۆزس���یۆنه‌كانی ئێران له‌هه‌رێم ی كوردستان كوژراون. كۆمه‌ڵ���ی ماف��� ی مرۆڤ��� ی كوردس���تان كۆمه‌ڵه‌یه‌ك ی كورد ی نه‌ی���ار ی ئێرانه‌و ئامار ی كوژراوو په‌الماره‌كانی ال ی خۆ ی تۆماركردووه، ئه‌رس���ه‌الن یارئه‌حمه‌د ی به‌رپرسی كۆمه‌ڵه‌ك ه له‌هه‌رێم��� ی كوردس���تان ب���ۆ "نیق���اش" وت ی "س���ه‌رجه‌م تیرۆره‌كان��� ی ئاماره‌ك��� ه له‌الیه‌ن كۆمار ی ئیسالمی ئێرانه‌وه ئه‌نجامدراوه". ئه‌رس���ه‌الن یارئه‌حم���ه‌د ی وتیش��� ی "ئێران له‌رێگه ی كه‌س���انی سه‌ر به‌س���وپا ی قودس‌و كه‌سانی به‌كرێگیراو ،كرده‌وه‌كان ی ئه‌نجامداوه‌و به‌شێك له‌و كه‌سانه‌ش ده‌ستگیركران له‌الیه‌ن حیزبه‌كان‌و له‌لێكۆڵین���ه‌وه‌كان دانیان به‌وه‌دا ن���اوه له‌الیه‌ن ئێران���هوه راس���پێراون بۆ ئه‌و كرده‌وانه". ل���ه‌دوا ی تی���رۆر ی ق���ادر ق���ادری ،حیزب ی دیموك���رات له‌راگه‌یه‌نراوێ���ك باڵویك���رده‌وه: ده‌زگا ئه‌من���یو په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی هه‌رێ���م‌و كۆمیت���هی ئه‌منییه‌ت���ی حیزب���ی دیموكراتی كوردس���تان ،له‌په‌یوه‌ندی‌و هاوكارییه‌كی چڕو پڕدا ،لێكۆڵینه‌وه له‌سه‌ره‌داوه سه‌ره‌تاییه‌كانی روداوه‌كه‌یان ده‌ستپێكردو " 5كه‌س له‌تاوانبارانی ئه‌م كه‌یس���ه ،له‌نێویاندا داڕێژه‌ری پیالنه‌كه‌و جێبه‌جێكه‌ران���ی (ك��� ه ٤كه‌س���یان خه‌ڵكی
باش���ووری كوردس���تان‌و یه‌كێكیان له‌ئه‌سڵدا خه‌ڵكی رۆژهه‌اڵتی كوردستانه) به‌هۆی ده‌زگا ئه‌منییه‌كان���ی هه‌رێمی كوردس���تان گیراون، داڕێژه‌ری پیالنه‌كه‌ش دان���ی به‌وه‌دا ناوه ،ك ه بە‌داواو هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ ده‌زگای سیخوڕی‌و مرۆڤكوژی ئیتالعاتی كۆماری ئیسالمی ئێران، نه‌خشه‌ی ئه‌م تیرۆره‌ی داڕشتووه". ئیبراهیم زێوه‌یی نوێنه‌ر ی حیزب ی دیموكرات ی كوردستانی ئێران له‌هه‌ولێر باس لهوه ده‌كات، ك��� ه ماوه‌یه‌كی زۆر ناوچه‌كانی هه‌رێم بۆ ئه‌وان ناوچه‌یه‌ك ی پارێ���زراو ئه‌منی بووه ،به‌اڵم ئه‌م رووداوانه‌ی دوای���ی گه‌یاندوونی به‌و ئه‌نجام ه ی چیتر ناوچه‌یه‌ك ی ئارام نییه بۆیان. ئیبراهی���م زێوه‌ی���ی ب���ۆ "نیق���اش" وتی: "هه‌ژموون��� ی ئێ���ران به‌ت���ه‌واو ی له‌ناوچه‌ك��� ه فراوان ب���ووه ،به‌تایبه‌ت ی له‌دوا ی رووداوه‌كان ی 16ی ئۆكتۆبه‌ری رابردوو ،ك ه ده‌س���ت ی ئێران ی له‌ناوچه‌كه به‌ته‌واو ی زاڵ كرد". هه‌روه‌ه���ا وتیش���ی" :ئێ���ران له‌ناوچه‌ك��� ه به‌رنام���هو س���تراتیژ ی خۆ ی هه‌ی���ه ،یه‌كێك له‌به‌رنام���هو س���تراتیژه‌كان ی دژایه‌ت��� ی الیه‌ن ه ئۆپۆزس���یۆنه‌كانییه‌تی ،به‌تایبه‌ت��� ی الیه‌ن��� ه كوردیی���ه‌كان‌و روداوه‌كان��� ی ئ���ه‌م دواییه‌ش پێم���ان ده‌ڵێت ،ئێس���تا به‌چڕی كار له‌س���ه‌ر ستراتیژه‌كه‌ی ده‌كات". رووداوه‌كان��� ی 16ی ئۆكتۆب���ه‌ر په‌یوه‌ند ی به‌هێرشی سوپای عێراق‌و چه‌كداران ی حه‌شد ی
ش���ه‌عب ی هه‌بوو بۆ ناوچه كێشه له‌سه‌ره‌كان ی نێ���وان هه‌ولێ���رو به‌غ���دا ،ك ه به‌ش���ێكی زۆر له‌س���ه‌رچاوه‌كان ب���اس لهوه ده‌ك���ه‌ن ،ئێران پاڵپشت‌و هۆكار ی گهڕانهوه ی ئه‌و هێزانه بووه بۆ ئه‌و ناوچانه ،ك ه پێشتر به‌ده‌ست هێزه‌كان ی پێشمه‌رگه‌وه بوو. ره‌زا كه‌عبی ،به‌رپرس���ی ده‌سته‌ی كارگێڕی كۆمه‌ڵ���ه ی زه‌حمه‌تكێش���ان ی كوردس���تان ی ئێ���ران ،یه‌كێك��� ه ل���هو به‌رپرس���ان ه ی ت���ر ی ئۆپۆزس���یۆن ی ئێ���ران له‌هه‌رێم ی كوردس���تان له‌هه‌وڵ ی تیرۆركردن رزگاریبووه ،بۆ "نیقاش" وت��� ی "ده‌س���تفراوانییه‌كه‌ی الیه‌ن��� ی ئێران ی به‌ش���ێوه‌یه‌كه ،ماوه‌یه‌ك��� ه ده‌س���ت ی داوه‌ت ه تی���رۆر ی كادران‌و س���ه‌ركرده‌كان ی حیزبه‌كان ی كوردس���تان ،ك ه ئه‌وه‌ش له‌حاڵه‌ت دهرچووهو بوه به‌دیارده". كه‌عب��� ی هۆش���داریدا له‌به‌رده‌وام���ی ئ���هو كرده‌وان���هو وتی" :ئه‌گه‌ر به‌رده‌وامیان هه‌بێت، ئهوه كاریگه‌ر ی له‌س���ه‌ر ئاسایش��� ی هه‌رێم ی كوردس���تان به‌ته‌واو ی ده‌بێ���ت ،چونك ه ئێران به‌رنام��� ه ی داگیركاری‌‌و ده‌سترۆیش���توو ی له‌و ناوچه‌ی ه ههیه". به‌رپرس���انی حیزبه‌كان ی ئێران داوا ده‌كه‌ن، ك ه الیه‌نه‌كانی هه‌رێم له‌رێگه ی په‌یوه‌ندییه‌كان ی خۆیانه‌وه ،به‌تایبه‌ت��� ی نوێنه‌رایه‌ت ی حكومه‌ت له‌تاران ،فش���ار بكه‌ن ،بۆ ئهوه ی رێگر ی له‌و كرده‌وان ه بكه‌ن ،چونك ه ئه‌وانیش له‌به‌رده‌وام ی كرده‌وه‌كان كاردانه‌وه‌یان ده‌بێت. ره‌زا كه‌عب ی ل���هو بارهوه وت���ی" :هه‌رێم ی كوردستان كیانێك ی نیمچه سه‌ربه‌خۆیی ههیهو ده‌بێت پارێزگاری له‌و كیان ه بكات ،بۆ ئه‌وه‌ش ده‌بێت له‌په‌یوه‌ند ی به‌رده‌وامبێت له‌گه‌ڵ ئێران‌و رێگر ی له‌ده‌س���توه‌ردانه‌كان بكات ،به‌تایبه‌ت ی ده‌ستوه‌ردان ی سه‌ربازی". نیقاش بۆ هه‌وڵه‌كان ی هه‌رێم ی كوردس���تان له‌و بارهوه په‌یوه‌ن���د ی به‌نازم ده‌باغ نوێنه‌ر ی حكومه‌ت ی هه‌رێم ی كوردس���تان له‌ئێران كردو ناوبراو له‌لێدوانێك وتی" :ئێم ه هه‌موو هه‌وڵێك ی خۆمان خستووه‌ت ه گه‌ڕ ،بۆ ئهوه ی گرژییه‌كان ی تاران‌و ئه‌و حیزبانه كه‌مبكه‌ینه‌وه". نازم ده‌باغ وتیش���ی" :الیه‌ن ی ئێران ی خۆ ی بە‌به‌رپرس���یار ی ئه‌و كرده‌وانه نازانێت ،به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش ئێمه له‌په‌یوه‌ند ی به‌رده‌وامداین، ب���ۆ ئ���هوه ی ه���ه‌ردووال پابه‌ند ی پاراس���تن ی سه‌روه‌ر ی هه‌رێم ی كوردستان بن".
چاكس���ازیو ده‌وڵه‌ت���ی مه‌ده‌ن���یو بنیاتنان" هه‌روه‌ها به‌زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌ك���هوه وتی":هه‌موان ده‌زان���ن ئه‌وان���ه ته‌نیا دروش���من‌و ل���ه‌دوای هه‌ڵبژاردن كه‌س گوێیان پێ نادات".
لیس���ته بچووك���ه‌كان ته‌نیا په‌نای���ان بۆ تۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان بردووه بۆ بانگه‌ش���ه‌كردن بۆ خۆی���ان ،چونكه پاره‌ی چاپكردنی پۆس���ته‌ر‌و باڵوكردنه‌وه‌یان له‌شه‌قامه‌كاندا نییه.
به‌گوێره‌ی قس���ه‌كانی وه‌ززان هه‌ڵمه‌ته‌كانی بانگه‌شه ده‌ستباڵوییان پێوه‌دیاره كه ئه‌وه‌ش مشتومڕێكی جه‌ماوه‌ری دروستكردووه سه‌باره‌ت بە‌سه‌رچاوه‌ی ئه‌و پارانه‌و كه‌سانێك تۆمه‌تبار ده‌كرێ���ن به‌وه‌ی پاره‌ی ده‌وڵ���هت بۆ خزمه‌تی بانگه‌شه‌ی سیاسییه‌كان به‌كار ده‌هێنن ،چونكه حزبە‌گ���ه‌وره‌كان پۆس���ته‌ره‌كانیان به‌قه‌باره‌ی گهورهو ژماره‌ی زۆر دیزاین ده‌كه‌ن ،له‌كاتێكدا كاندیدان���ی نوێ���ی حزبە‌بچووك���ه‌كان په‌نا بۆ پۆسته‌ری قه‌باره بچووك‌و ژماره‌ی كه‌م ده‌به‌ن به‌پێی توانای داراییان. وادیاره حزبە‌گه‌وره‌كان س���وود له‌سیستمی پاره خه‌رجكردن بۆ هه‌ڵمه‌ته‌كانی بانگه‌ش���هی هه‌ڵب���ژاردن وه‌رده‌گرن كه به‌رزترین ئاس���تی كاندید بە 250دین���اری عێراقی دیاری كردووه كه كه‌ڕه‌تی ژماره‌ی ده‌نگده‌رانی هه‌ر بازنه‌یه‌كی هه‌ڵب���ژاردن ده‌كرێ���ت ،بۆ ه���ه‌ر قه‌واره‌یه‌كی سیاس���یش بڕی پاره‌ی ته‌رخانك���راو بۆ هه‌ر كاندیدێك كه‌ڕه‌تی ژماره‌ی هه‌موو كاندیده‌كانی قه‌واره‌كه له‌یه‌ك بازنه‌ی هه‌ڵبژاردندا ده‌كرێت. ب���ۆ نموون���ه له‌به‌غدا كاندیدێ���ك ده‌توانێت بڕی نزیكه‌ی یه‌ك ملی���ۆن دۆالر خه‌رج بكات‌و قه‌واره‌یه‌كی سیاس���یش بۆی ههیه 130ملیۆن دۆالر خه‌رج بكات ،هاوكات به‌شێك له‌كاندیدانی
هه‌ڵمه‌تی دڕاندنی پۆسته‌ره‌كان چه‌ند س���ه‌عاتێك به‌س���ه‌ر ده‌س���تپێكردنی هه‌ڵمه‌تی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردندا تێنه‌په‌ڕیبوو كه هه‌ڵمه‌تی نادیاری دڕاندنی وێنه‌ی كاندیده‌كان ده‌س���تیپێكرد‌و زۆربه‌ی قهواره سیاسییه‌كانی گرته‌وه ،ئ���ه‌وه‌ش كۆمیس���یۆنی هه‌ڵبژاردنی ناچارك���رد داوای یارمه‌ت���ی له‌وه‌زاره‌تی ناوخۆ بكات بۆ راگرتنی ئه‌و هه‌ڵمه‌ته نادیاره. به‌گوێره‌ی قسه‌ی حامید عه‌بدولڕه‌حیم مفه‌وه‌ز له‌پۆلیسی به‌غدا زۆربه‌ی ئه‌و هه‌ڵمه‌تانه شه‌وانه له‌الی���ه‌ن هه‌رزه‌كارانه‌وه ئه‌نج���ام ده‌درێن كه پێده‌چێت له‌الیه‌ن چه‌ند الیه‌نێكی دیاریكراوه‌وه هانبدرێن ،ئه‌و بە"نیقاش"ی وت كه فه‌رمانیان بۆ ده‌رچووه چاودێری پۆسته‌ره‌كانی هه‌ڵبژاردن بكه‌ن‌و تا واده‌ی ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردن له‌هه‌ر هه‌ڵمه‌تێك بۆ دڕاندنیان ئاگاداریان بكه‌نه‌وه. هه‌روه‌ك به‌شێك له‌هاواڵتیانی ئاسایی له‌به‌ر توڕه‌ییان له‌سیاس����یه‌كان هه‌ندێك پۆسته‌ریان دڕان����دوه ،له‌كاتێكدا كه‌س����انێكی تر له‌به‌رده‌م وێن����هی سیاس����ییه‌كاندا جنێوی����ان پێده‌ده‌ن، هه‌ندێكی دیكه‌ش بێ دودڵی گرته‌ی ڤیدیۆیی‌و وێنه‌ی ئه‌و كاره‌یان له‌ت����ۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان باڵوكردوه‌ت����هوه به‌بێ ئهوهی له‌ده‌س����ه‌اڵتداران بترسن.
به‌وت���هی ڤی���ان ش���ێخ عه‌ل���ی س���ه‌رۆكی رێكخ���راوی ته‌مم���وز ب���ۆ چاودێریكردن���ی هه‌ڵب���ژاردن ،هه‌ڵمه‌ته‌كانی هه‌ڵبژاردن چه‌ندین پێشێلكاری یاساكانی كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردنیان له‌خۆگرتووه ،له‌و باره‌یه‌شه‌وه بە"نیقاش"ی وت: "یه‌كه‌مین پێش���ێلكاری خۆی له‌وه‌دا بینییه‌وه كه زۆرێك له‌قه‌واره سیاسییه‌كان هه‌ڵمه‌ته‌كانی بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردنیان پێش واده‌ی یاسایی خۆی ده‌ستپێكرد ،ئه‌ویش له‌ڕێی باڵوكردنه‌وه‌ی ناوی كاندیدان‌و ژماره‌ی قهواره سیاسییه‌كانیان له‌تۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا ،پێده‌چێت یاساكانی كۆمس���یۆنیش توان���ای رێگرتن ل���هو كاره‌یان نییه". سه‌باره‌ت بە‌پێشێلكارییه‌كانی دیكه‌ش ڤیان شێخ عه‌لی وتی" :هه‌ڵواسینی هه‌ڕه‌مه‌كیانه‌ی پۆس���ته‌ره‌كانی هه‌ڵب���ژاردن له‌ش���ه‌قام‌و سۆس���ته‌كان‌و ش���وێنی ته‌رخانكراو بۆ پیاده‌‌و تێكدانی هه‌ندێك شۆسته‌‌و گۆڕه‌پانی گشتی بۆ هه‌ڵواسینی پۆس���ته‌ره‌كان ،هه‌روه‌ك دیارده‌ی دڕاندنی ئه‌و پۆس���ته‌رانه بووه‌ت���ه به‌رنامه‌بۆ داڕێژراو‌و پێویس���ته كۆمسیۆن كار بۆ راگرتنی بكات". ل���ه نه‌ج���ه‌ف‌و به‌س���ره‌ش فه‌رمانگه‌كانی ش���اره‌وانی ناچاربوون مۆڵه‌تی دوو رۆژ بده‌نه ئه‌و كاندیدانه‌ی سه‌رپێچی رێساكانی هه‌ڵمه‌تی بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردنی���ان ك���ردووه تا ئه‌و تابلۆیان���ه الببه‌ن كه له‌س���ه‌ر زه‌وی دانراون، هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌شیان كردووه دوای كۆتاییهاتنی ئه‌و واده‌یه الیان ده‌به‌ن.
پۆسته‌ره‌كانی هه‌ڵبژاردن وێنه‌ی شه‌هیدان الده‌به‌ن یه‌كێك له‌و دیاردانه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنی هه‌ڵمه‌ته‌كانی بانگه‌ش����هی هه‌ڵبژاردن په‌یدابوو نیگه‌رانیه‌كی جه‌ماوه‌ری له‌نێ����و عێراقییه‌كاندا لێكه‌وته‌وه ،ئه‌وه‌بوو هه‌ندێك كاندید وێنه‌ی ئه‌و جه‌نگاوه‌ره ش����ه‌هیدانه‌یان البرد كه له‌جه‌نگی دژ بە"داع����ش" كوژراون‌و له‌زۆربه‌ی ش����ه‌قام‌و ناوچه‌كاندا باڵوبوونه‌ته‌وه‌‌و وێنه‌كانی خۆیان بۆ هه‌ڵبژاردن له‌جێیان داناون. عێراقییه‌كان سااڵنێكه وێنه‌ی ئه‌و شه‌هیدانه‌یان كه له‌شه‌ڕه‌كان یاخود كرده‌وه تیرۆریستییه‌كاندا ده‌كوژرێن له‌ش����ه‌قام‌و گۆڕه‌پانه گش����تییه‌كاندا داده‌نێ����ن ،ته‌نان����هت وه‌زاره‌ته‌كان����ی به‌رگری‌و ناوخۆش وێنه‌ی س����ه‌ربازه كوژراوه‌كانیان له‌و بازگانه‌دا داده‌نێن ك����ه له‌هه‌موو الیه‌كی واڵتدا باڵوبوونه‌ته‌وه ،ئه‌و وێنان����ه‌ش له‌ماوه‌ی چه‌ند س����اڵی رابردوودا له‌دوای جه‌نگی دژ بە"داعش" زیادیان ك����ردووه به‌تایبه‌تی وێنه‌ی چه‌كدارانی "حه‌شدی شه‌عبی" ،هه‌روه‌ها ئه‌و وێنانه شوێنی تایبه‌تیان داگیر كردووه. چه‌ند په‌یجێكی فه‌یسبووك وێنه‌ی ژماره‌یه‌ك كه‌س����وكاری ش����ه‌هیدانیان باڵوك����رده‌وه ك����ه پۆس����ته‌ره‌كانی هه‌ڵب����ژاردن ده‌دڕێنن‌و وێنه‌ی رۆڵه‌كانی����ان له‌ش����وێنی خۆی����ان داده‌نێنه‌وه، ه����اوكات چه‌ن����د حزبێ����ك ناچارب����وون ب����ۆ كه‌مكردن����ه‌وه‌ی توڕه‌یی جه‌ماوه‌ر به‌ڕه‌س����می رایبگه‌یه‌نن پۆس����ته‌ره‌كانیان له‌شوێنی وێنه‌ی شه‌هیدان دانه‌نرێت.
وێنه:
Wikimedia Commons
پۆسته‌ری هه‌ڵبژاردن به‌غدا داگیر ده‌كات كاندیده‌كان ركابه‌ری وێنه‌ی شه‌هیده‌كان ده‌كه‌ن‌و هه‌ڵمه‌تی دڕاندنیش ده‌ستیپێكرد نیقاش ،موسته‌فا حه‌بیب له‌پڕ رووكاری شاره‌كانی عێراق گۆڕان‌و به‌هه‌زاران وێنه‌‌و پۆسته‌ری هه‌ڵبژاردن شه‌قام‌و شوێنه گشتییه‌كانیان داپۆشی، هاوكات هه‌ڵمه‌تی دژ به‌یه‌ك بۆ دڕاندنی ئه‌و پۆسته‌رانه‌‌و پێشبڕكێی گرتنی شوێنه دیاره‌كان به‌رپا كرا. ش���ه‌ممه‌ی رابردوو كۆمس���یۆنی هه‌ڵبژاردن ده‌ستپێكردنی هه‌ڵمه‌تی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنی راگه‌یاند بۆ هه‌ڵبژاردن���ی په‌رله‌مان كه بڕیاره له12ی مانگ���ی داهات���وو به‌ڕێوه‌بچێت ،به‌اڵم هه‌ڵمه‌ت���ه‌كان پێش ئ���هو واده‌یه به‌ش���ێوه‌ی ناڕاس���ته‌وخۆ ده‌س���تیان پێكردبوو كه تێیدا كاندیده‌كان فێڵیان له‌یاساكان كرد. ل����ه‌م هه‌ڵبژاردن����ه‌دا 7187كاندید له188 حزب‌و 27هاوپه‌یمانی له18ی پارێزگا به‌شداری ده‌ك����ه‌ن ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی 328كورس����ی په‌رله‌مان ،ژماره‌ی ئه‌و ده‌نگده‌رانه‌ش كه مافی ده‌نگدانی����ان له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ههیه زیاتر له24 ملیۆن ده‌نگده‌ره له‌سه‌رتاسه‌ری عێراقدا. پۆس���ته‌ره‌كانی هه‌ڵبژاردن بە‌ره‌نگ‌و شێوه‌‌و قه‌باره‌ی جیاوازه‌وه له‌هه‌موو شاره‌كانی عێراقدا باڵوبوونه‌ت���هوه ،له‌وه‌ش���دا پش���كی پایته‌خت له‌هه‌موو ش���وێنه‌كانی تر زیات���ر بوو ،ئه‌ویش له‌به‌ر ئه‌و س���ه‌نگه‌ی بۆ هه‌ڵبژاردن هه‌یه‌تی كه ژماره‌ی ده‌نگده‌رانی ده‌گاته نزیكه‌ی چوار ملیۆن كه‌س ،بۆیه شه‌قام‌و گۆڕه‌پانه سه‌ره‌كییه‌كانی
به‌غدا پڕبوون له‌پۆسته‌ر.ده‌توانرێت به‌ئاسانی س���ه‌نگ‌و قه‌ب���اره‌ی هه‌ڵمه‌ت���ی بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردنی كاندیده‌كان بناس���رێته‌وه ،چونكه حزبە‌گه‌وره‌كان وێن���هی ریكالمه‌كانیان قه‌باره گهورهو زۆرن‌و شوێنه گرنگه‌كانیان له‌گۆڕه‌پانه گش���تییه‌كان‌و بینا به‌رزه‌كان���دا داگیركردووه، له‌كاتێكدا وێنه‌ی ریكالم���ی حزبە‌بچووكه‌كانی دیكه قه‌ب���اره بچووكن‌و ه���ه‌ر زوو له‌گه‌ڵ ئه‌و ش���ه‌پۆلی ره‌ش���ه‌با‌و بارانبارین���هی له‌یه‌كه‌م رۆژی ده‌ستپێكردنی بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردندا پایته‌ختی گرته‌وه ،كه‌وتنه سه‌رزه‌وی. هه‌ڵمه‌تی بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردن باش���ترین وه‌رزی خ���اوه‌ن چاپخان���هو ئاس���نگه‌ره‌كانه، چونكه م���اوه‌ی چه‌ند هه‌فته‌یه‌كه س���ه‌رقاڵی ئاماده‌كردنی پۆسته‌ری بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنن، نرخی ئه‌و پۆس���ته‌رانه‌ش له‌نێوان 40بۆ 1000 دۆالردایه وه‌ك س���ه‌لیم وه‌ززان خاوه‌نی یه‌كێك له‌چاپخان���ه‌كان له‌ناوچه‌ی س���ه‌عدونی به‌غدا ده‌ڵێت. وه‌ززان بە"نیق���اش"ی وت" :ل���ه‌م رۆژانه‌دا كارمان بوژاوه‌ته‌وه ،هه‌میشه چوار كرێكار كاریان له‌گ���هڵ ده‌كردم ،به‌اڵم به‌ه���ۆی هه‌ڵبژاردنه‌وه ش���ه‌ش كرێكاری دیكه‌م دامه‌زراندووه ئه‌ویش به‌هۆی ئ���هو كاره زۆره‌ی داوام���ان لێده‌كرێت به‌زووترین كات ته‌واوی بكه‌ین". وه‌ززان سه‌رپه‌رشتی چاپكردن‌و دروستكردنی پۆس���ته‌ری هه‌ڵبژاردن بۆ س���ێ حزبی عێراقی ركاب���ه‌ر ده‌كات‌و ل���هو باره‌یه‌ش���هوه ده‌ڵێت: "هه‌موو دروشمه‌كانی ئه‌م حزبانه تێكه‌ڵبوون،
ئه‌م هه‌فته‌یه له بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر
به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی ،سه‌ردانی نیقاش بکه www. niqash. org
بازرگانییه‌كی بێ سانسۆر كه‌لوپه‌لی سه‌ربازی بازاڕه‌كانی ئه‌نبار پڕ ده‌كه‌ن
دوای نزیكه‌ی سه‌د ساڵ له‌ونبوونی
دۆزینه‌وه‌ی كه‌شتییه‌كی شوێنه‌واری به‌ریتانیا به‌رس ه سه‌رقاڵ ده‌كات
10
rangalayawene@gmail.com
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
ریکالم
ره‌نگاڵه
ی ئینزیبات دژی به‌كارهێنانی گۆران ماده‌ی هۆشبه‌ر گۆرانی ده‌ڵێت ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم ی ئینیزبات ئاماژه هونه‌رمه‌ند گۆران ی خوار بهوه ده‌كات كچان‌و كوڕان ی ی هاوڕێ ته‌مه‌ن ههژده ساڵ به‌هۆ ی حه‌شیش‌و ی جگه‌ره خراپهوه توش خواردنه‌و‌ه كحولیه‌كان بون .ئه‌و ی هونه‌ریم هۆشیار ده‌ڵێت "نوێترین كار ی الوان ه له‌ماد‌ه هۆشبه‌ره‌كان‌و كردنه‌وه قومار كردن".
سەنتەری جوانکاری پێست‌و لیزەر س���ەنتەری میدیکاڵ :به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی سه‌ره‌كی به‌رامبه‌ری ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ
ژماره ته‌له‌فۆنی 0533183536 - 07706581971 فه‌یسبوكmedicalclinicsuly :
ی ی جۆرو س���تایل ی هه‌ڵبژاردن لهباره ی ئینزبات ی گۆران��� كاره هونه‌ریه‌كان��� ی ێ له‌هونه‌ر ی راگه‌یاند "زۆر گو به‌ئاوێنه ی واڵت���ان ده‌گ���رم ،ده‌مه‌وێ���ت گرنگ��� ی ب���ده‌م .هیچ كه‌س‌و ی كورد به‌هونه‌ر ی كاره هونه‌ره‌یه‌كانم الیه‌نێك ه���اوكار ناكه‌ن .م���ن به‌رده‌وام گرنگییه‌كی زۆرم ی داوه .به‌رده‌وام ئهوه ی میلل بە‌هون���ه‌ر ی به‌خ���ۆم‌و هاوڕێكانم ده‌ڵێم ،ك ه هونه‌ر ی فه‌رامۆش نه‌كه‌ین .ئێم ه ده‌بێت كورد به‌هه‌مو الیه‌ك ئهوه له‌یاد نه‌كه‌ین ئێم ه كوردین‌و باو‌وباپیرانمان كوردن". ی ئاوازو ی هه‌ڵبژاردن ی ش���ێواز لهباره ی ئ���هو وتی" ی گۆرانیه‌كان��� هۆن���راوه ی ی خ���اوم وتوه گۆران ی گۆران ئه‌وه‌نده ش���ادم نه‌وت���وه .ئ���ه‌وه‌ش ب���ۆ ئهوه ی بهنده ی هۆگ���ر ده‌گه‌ڕێت���هوه خه‌ڵك ی من���ن ،چونك ه به‌نده‌كان پڕ چێژه‌كان ش���اعیران ه داده‌ڕێژم‌و دواتر ش���اعیران ی بۆ ده‌ك���ه‌ن ،تا چه‌ند هه‌ڵس���ه‌نگاندن وه‌زن‌و قافیه‌یان ته‌واوه‌و واتا به‌خش���هو ی گوێگران‌و هه‌وادارانم وێنه‌یه‌ك پیشان ی ههیه". ی رون‌و ئاشكرا ده‌داو واتاك گۆران����ی ئینزیبات ئ����ه‌وه‌ش ده‌ڵێت "من رێچكه ش����كێنی هۆنراوه‌ی گۆرانی بوم به‌س����ه‌ر ته‌كنه‌لۆژی����ادا ،خاوه‌نی س����یدی گۆران����ی (فه‌یس����بوك) بوم. مه‌به‌ستم ئهوه بو خوێندكاران هۆشیار بكه‌مه‌وه له‌وه‌ی ك����ه كات زۆر گرنگه‌و نابێ به‌هه‌ده‌ری ب����ده‌ن .دواتر گۆرانی جلی����ی (ئایپ����ات) و (س����ناپ چاتم) باڵوكردۆت����هوه .ته‌نها مه‌به‌س����تم ئهوه بوه ،ئ����هو جیله‌ی ئێس����تا پێده‌گه‌ن‌و له‌قۆناغی س����ه‌ره‌تای ژیانیاندان ،بزانن چۆن مامه‌ڵ����ه له‌گ����ه‌ل ته‌كنه‌لۆژیاندا ده‌ك����ه‌ن ،چۆن باوك‌و دایكیان ده‌توانن به‌وریاوه مامه‌ڵ����ه له‌گه‌ڵ منداڵه‌كانیان بكه‌ن .زۆر زوو هه‌ستم به‌مه‌ترسیه‌كانی ئ����هو ته‌كنه‌لۆژیایه ك����ردوه كه ئه‌گه‌ر به‌ش����ێوه‌یه‌كی باش ب����ه‌كار نه‌هێنرێت زیانی زۆر بە‌كۆمه‌ڵگه ده‌گه‌یه‌نێت". له‌ب����اره‌ی نوێتری����ن كاری هون����ه‌ری
گۆرانی ئینزیبات ئهوهی وت "ده‌مه‌وێت به‌رهه‌مێك����ی نوێ����م تایب����هت بێت به‌و جێگه‌ی قوم����ارو كافتریایانه‌ی بیره‌ی تێدا ده‌فرۆش����رێت بە‌به‌كچان‌و كوڕانی خ����وار ته‌م����ه‌ن ههژده س����اڵ .له‌هه‌مو واڵتان����ی دونیادا هاواڵتی ت����ا ته‌مه‌نی نه‌بێته ههژده س����اڵ ،ب����ۆی نیه قومار بكات‌و مه‌ش����روب بخ����وات .گۆرانییه‌ك له‌سه‌ر ئه‌و جۆره كارانه باڵوده‌كه‌مه‌وه، له‌ئێستادا ده‌مه‌وێت زانیاری كۆبكه‌وه. به‌ه����ۆی دابونه‌ریت����ی خێزانه‌كه‌م����هوه به‌هه‌مو ژیان����م نه‌متوانیوه بچم بۆ ئه‌و جێگایانه‌ی ئه‌و كارانه‌ی تێدا ده‌كرێت،
هه‌ربۆیه كاره‌كه‌م ماوه‌یه‌كی ده‌وێت". ئه‌وه‌ش����ی وت "به‌داخ����هوه كچ����ان‌و كوڕانی ته‌مه‌ن ش����انزه س����اڵ ده‌بینم له‌ڕێگ����هی هاوڕێی خراپ����هوه ،ده‌چنه كافتریاو باخچه‌كان‌و توش����ی جگه‌ره‌ی حه‌ش����یش‌و ماده كحولیه‌كان‌و ماده‌ی هۆش����به‌ر ده‌بن ،توش����ی قومار ده‌بن. به‌ئه‌رك����ی سه‌رش����انی خۆم����ی ده‌زانم له‌رێگ����هی گۆرانییه‌وه مه‌ترس����ی ئه‌و كاره به‌كۆمه‌ڵگا رابگه‌یه‌نم .پێویس����ته هه‌ریه‌كه‌و له‌ئاس����تی خۆی����هوه رێگری ب����كات له‌و ج����ۆره هه‌ڵس����وكه‌تانه ،تا نه‌یه‌ڵین ته‌شه‌نه بكات".
عه‌ره‌ب‌و فارس‌و نیپاڵی‌‌و به‌نگالدشی له‌كوردستان سه‌ریان كردۆته ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم به‌كارهێنان‌و مامه‌ڵه كردنی مرۆڤ بە"به‌ردی گرانبه‌ها"وه مێژویه‌كی دوردریژی ههیه .ئه‌گه‌ر له‌كوردستان هاواڵتیان ئه‌م به‌ردانه بۆ جوانكاری‌و وه‌ك ئاره‌زویه‌ك ده‌كڕن ،ئه‌وا له‌كولتوری واڵتانی دیكه‌ی وه‌ك ئێران ،واڵته عه‌ره‌بییه‌كان ،نیپاڵ، به‌نگالدیش‌و ..هتددا ،به‌های مه‌عنه‌ویشیان ههیه .چونكه بەبۆچونی ئه‌وان هه‌ندێك له‌و به‌ردانه پیرۆزن‌و هه‌ر یه‌كه‌یان جۆرێك له‌كاریگه‌رییان له‌سه‌ر ژیانی مرۆڤ ههیه .وه‌ك چاوه‌زار ،هێنانه‌دیی ئاوات ،پاراستن له‌نه‌خۆشی‌و ...هتد. جه‌عفه‌ر محه‌مه‌د هاواڵتیه‌كی شاری س���لێمانییه ،س���ااڵنێكه وه‌ك ح���ه‌ز‌و خولیایه‌ك ئه‌و جۆره به‌ردانه ده‌كڕێ‌و ده‌فرۆش���ێ .ئێس���تا ژیان���ی رۆژانه‌ی خۆی‌‌و خێزانه‌ی له‌سه‌ر كڕین‌و فرۆشتی
کاوڕ باش���تر مامەڵ���ە لەگ���ەڵ هاوپیشەکانت دەکەیت‌و کارەکان بە گروپ جێبەجێ دەکەن ،لە‌باشترین بارودۆخەکاندایت‌و بە ئاسانی هەموو ئەرکەکانت ئەنجام دەدەیت.
ئ���هو به‌ردانه‌ی���ه .ب���ه‌م هۆیه‌ش���هوه ش���اره‌زایی له‌كاره‌كه‌یدا په‌یدا كردوه. جه‌عفه‌ر باسی لهوه كرد ،له‌كوردستان خه‌ڵكێكی زۆر به‌رده‌كان ناناس���نهوهو لێكیان جیا ناكه‌نه‌وه " :له‌كورس���تان خه‌ڵ���ك به‌ردی یاقوت���ی ره‌نگ زه‌ردو شێوه ئه‌ستێره‌یی‌‌و رۆڤیستارو به‌ردی زه‌فی���رو به‌ردی زمڕوت ده‌ناس���نه‌وه، به‌اڵم به‌ردی جه‌زع‌و ،سڵێمانی ده‌مارو سڵێمانی عه‌تف‌و به‌ردی شه‌رق شه‌مش‌و ب���ه‌ردی پری���نو تۆم���اس‌و ئه‌ندێس، خه‌ڵكی وه‌ك پێویس���ت نایانناسێت‌و ته‌نها به‌مه‌به‌ستی جوانكاری به‌كاریان دێنن .ئه‌مه‌ش بۆته هۆی ئهوهی كڕین‌و فرۆشتن به‌و به‌ردانه‌وه ،له‌بازاڕدا كه‌مه یان نیه ،نرخه‌كانیش���یان دیاری كراو نیه". بە‌وت���هی ئه‌و ،به‌ش���ێكی زۆری ئه‌و به‌ردان���ه له‌واڵتانی ت���ره‌وه ده‌هێنرێنه كوردس���تان "به‌ردی یه‌ش���م‌و به‌ردی قه‌م���ه‌ری ره‌ن���گ س���پی‌‌و تاوس���ی، له‌ئه‌مری���كاو هیندس���تان‌و واڵتان���ی
گا هەرچی لە‌ڕابردوودا ڕوویداوە تێپەڕێوە بۆیە بی���ری لێ مەک���ەرەوە لە‌هەمان کاتدا بیر لە‌داهاتووش مەکەرەوە ەنها بەردەوامبە لە‌هەوڵدان.
عه‌ره‌بیه‌وه دێنه كوردس���تان .هه‌رچ ی به‌ردی ئۆپاڵیشه له‌واڵتانی ئوسترالیا‌و ئه‌فریقا‌و ئه‌نده‌نوس���یاو مه‌كس���یكه‌وه ده‌هێنرێته واڵتانی دراوسێ‌‌و زۆرینه‌ی له‌واڵت���ی ئێران‌و خوارو‌و ناوه‌ڕاس���تی عێراق���هوه دێ���ت .نرخه‌كانیش���یان جیاوازه ،له‌دو هه‌زار دیناره‌وه ده‌ست پێ ده‌كات ،تا دو ملیۆن". له‌باره‌ی ئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵكی بۆچی ئه‌و به‌ردانه به‌كار ده‌هێن‌و كێن ئه‌و به‌ردانه ده‌ك���ڕن ئ���هو ده‌ڵێ���ت "زۆرینه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی به‌ردی سڵێمان‌و جه‌زعه‌كان‌و عاجی فیل‌و عاجی كه‌ركه‌ده‌ن ده‌كڕن، باوه‌ڕیان وایه ئه‌و به‌ردان ه ئاواته‌كانیان به‌دی دێنن .كڕیاری ئه‌م جۆره به‌ردانه زۆربه‌یان خه‌ڵكی خوارو‌و ناوه‌ڕاس���تی عێراق���ن ،له‌گه‌ڵ خه‌ڵك���ی ئێران‌و ئه‌و نیپالی‌و یه‌نگالیدیشییانه‌ی لێره ده‌ژین‌و كارده‌كه‌ن .ب���ه‌اڵم هاواڵتیانی خۆمان ئه‌م جۆره به‌ردانه ناناسن ،هه‌رچه‌نده حه‌زده‌كه‌ن بزانن‌و ده‌یانه‌وێت بیكڕن‌و ب���ه‌كاری بهێنن .زۆربه‌ی كڕیاره‌كانیش
دوانه ب���ۆ ماوەی���ەك دوور بک���ەوەرەوە لە‌بارودۆخی ژیانی پیشەییت‌و ئەگەر دەتوانیت گەش���تێك ئەنجام بدە بۆ ئەوەی ئارام ببیتەوە.
پی���اون‌و ته‌مه‌نیان هه‌ی���ه ،ژنان زۆر به‌كه‌می ئه‌و به‌ردانه ده‌كڕن". له‌ب���اره‌ی ئهوهی ك���ورد هیچ جۆره به‌ردێك���ی به‌نرخ���ی ههیه بۆفرۆش���ن جه‌عف���ه‌ر ئهوه ده‌ڵێت "ك���ورد به‌ردی جوان���ی هه‌ی���ه ب���ه‌س ن���ه به‌دوایدا ده‌گه‌ڕێ���ت نه‌گرنگ���ی پێ���داوه ،نه‌مه مامه‌ڵه‌ی پێوه كردوه .جۆره به‌ردێك ههیه له‌كوردس���تان گرنگی پێنادرێت، زۆر له‌به‌ردی دوڕی نه‌جه‌فی ده‌چێت. خه‌ڵكی نه‌ج���ه‌ف به‌الیانه‌وه مه‌رغوبه، دوعای له‌س���ه‌ر ده‌نوس���نو به‌نرخێكی خه‌یاڵ���ی ده‌فرۆش���رێت .به‌پێی جۆرو ته‌مه‌ن���ی به‌رده‌ك���ه نرخه‌كه‌یش���ی ده‌گۆڕرێت". له‌باره‌ی ئهوهی ئێس���تا چی جۆره به‌ردێك له‌واڵتانی چ���وار ده‌ورو واڵته عه‌ره‌بیه‌كان ده‌فرۆشرێت وتی "به‌ردی یه‌مه‌ن���ی له‌هه‌موی���ان پڕ فرۆش���تره، ب���ه‌زۆری عه‌ره‌ب���ه‌كان ده‌یكڕن‌و وه‌ك خ���اوه‌ن هێزێك���ی رۆحانی ب���ه‌كاری ده‌هێنن".
قرژاڵ
شێر
ئەمڕۆ کۆتایی بە زۆرینەی کێشەکانت ئامادە بە بۆ هەموو ڕووبەڕووبوونەوەکان دێ���ت‌و ئاس���ان هەم���وو گرفتەکانت کە ئەگەری هەیە لەم ماوەیەدا ڕووبدەن چارەس���ەر دەبن‌و ب���واری کارکردنی وهەندێکیان ڕەنگ���ە توند بن بۆیە خۆ زیاترت بۆ دەڕەخسێت. ڕاگربە.
فه‌‌ریک تا دەتوانیت گرنگی بە تەندروستیت بدە‌و ئەو خواردنانە مەخۆ کە ئەگەری هەیە جەستەت الواز بکەن‌و سوودیان لێ وەرناگریت.
ره‌نگاڵه
rangalayawene@gmail.com
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
ره‌وا جه‌مال :ئاره‌زو ده‌كه‌م ئه‌و گۆرانیه‌ی ده‌یڵێم تایبه‌ت نه‌بێت ی بێت به‌الیه‌نێك به‌ڵكو نیشتامن حه‌مه ره‌وف كه‌ركوكی :ده‌نگی من بۆ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژرادن نابێت ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم له‌هه‌مو بانگه‌شه‌یه‌كی هه‌ڵبژاردندا ژماره‌یه‌ك هونه‌رمه‌ند بە‌گۆرانی وتن بۆ الیه‌نێكی دیاری كراو خۆیان یه‌كالیی ده‌كه‌نه‌وه ،به‌اڵم ژماره‌یه‌ك له‌هونه‌رمه‌ندان تێڕوانینی جاوازیان ههیهو بە‌باشی نازانن گۆرانی‌‌و هونه‌ر بخرێته خزمه‌تی الیه‌نێكی دیاركراوه‌وه. هونه‌رمه‌ند لوقمان س���لیم له‌باره‌ی وتی گۆرانی بۆ لیس���ت‌و قه‌واره‌یه‌ك ی سیاسی ئه‌و وتی "پێویسته هونه‌رمه‌ند له‌پێناوی بڕێك پاره‌دا به‌ش���ان‌و باڵی الیه‌نێك���دا هه‌ڵنه‌ڵێ���ت .من ش���ه‌وانه له‌چه‌ند جێگه‌یه‌ك س���ه‌رقاڵی ئاهه‌نگ گێ���ڕان‌و الی���ڤ موزیكم ،ئ���هوه زۆر بەش���ه‌ره‌ف مه‌ندانه تره ده‌زانم .له‌به‌ر ئهوهی له‌س���ه‌ر توان���او قوڕگی خۆم ده‌ژیم ،ناڕۆم ده‌س���ت له‌به‌رپرس���ێك پانبكه‌م���هوه ،ی���ان ناچم���ه به‌رده‌م مه‌كته‌ب سیاس���یه‌ك له‌پێناوی بڕێك پ���اره‌دا ،خۆم‌و هونه‌ره‌كه‌م بفرۆش���م‌و گۆرانی بۆ ئه‌م لیس���ت‌و ئه‌و لیس���ت بڵێ���م .ئهوه باش���تره خه‌ڵك���ی بڵێن لوقمان سه‌لیم ئه‌م شه‌و له‌فالن جێگه ئاهه‌نگ���ی ههیه ،ئ���هو كات كۆمه‌ڵێك له‌هه‌وادارنی گۆرانیه‌كانم دێن‌و كاتێكی خۆش به‌سه‌رده‌به‌ن". له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌وه‌ی چ���ی ب���هو هونه‌رمه‌ندان���ه ده‌ڵێ���ت گۆرانیان بۆ لیس���ت‌و قه‌واره‌كانی هه‌ڵبژاردن وتوه، ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌ركه‌س بۆخۆی ئازاده، من وه‌ها بیر ده‌كه‌مه‌وه ،خۆم به‌موڵكی میلله‌تێك ده‌زانم ،چه‌ند جارێك داوام لێك���راوه له‌بانگه‌ش���هی یه‌كێ���ك له‌م حیزبان���ه‌دا وه‌ك هونه‌رمه‌ندێك رۆڵی س���ه‌ره‌كیم هه‌بێت له‌گ���هڵ ژماره‌یه‌ك كاندیدا ،به‌اڵم من هه‌م���و حیزبه‌كانی كوردستان به‌یه‌ك چاوك سه‌یرده‌كه‌م. له‌گه‌ڵ ئه‌ندامان‌و كادیرانی س���ه‌رجه‌م حیزبه‌كان دۆستایه‌تیم ههیهو نامه‌وێت بچمه پاڵ الیه‌نه‌نێك‌و بانگه‌ش���هی بۆ بكه‌م". هه‌روه‌ه���ا هونه‌رمه‌ند حه‌مه ره‌ئوف كه‌ركوك���ی جی���اواز له‌هونه‌رمه‌ندانی دیك���ه به‌په‌ڕۆش���هوه باس���ی چون���ه
س���ه‌ر س���ندوقه‌كانی ده‌نگدان ده‌كات له‌كه‌ركوك ،به‌اڵم جه‌ختیش دهكاتهوه ل���ه‌وه‌ی هونه‌رمه‌ن���د ده‌ب���ێ له‌نێوان حیزبه‌كاندا بێالیه‌ن بێت" .هونه‌رمه‌ند گرنگ���ه له‌م���ڕۆدا هه‌س���تی نه‌ته‌وه‌یی هه‌بێ���ت‌و بێالیه‌ن بێ���ت .زۆر داوایان لێك���ردوم گۆران���ی بۆالیه‌نێ���ك بڵێم، به‌اڵم ره‌ت���م كردۆته‌وه .ده‌نگی من بۆ بانگه‌ش���هی هه‌ڵبژاردن نابێت .دیاره وه‌ك هونه‌رمه‌ندێكی ش���اری كه‌ركوك ده‌نگی خۆم ده‌ده‌م به‌الیه‌نێكی دیاری ك���راو ،ب���ه‌اڵم هونه‌ره‌ك���ه‌م له‌نێوان حیزبە‌كوردییه‌كان���دا بێالیه‌نه .بیرمان نه‌چێ���ت ب���ۆ كه‌ركوكی���ه‌كان گرنگه بچن ده‌ن���گ بده‌ن .ئه‌گ���ه‌ر ده‌نگمان له‌كه‌ركوك كه‌مبكات ،عه‌ره‌ب‌و توركمان زۆرینه ده‌بن‌و ئه‌وكات ژماره‌یه‌ك بڕیار ده‌رده‌ك���ه‌ن له‌به‌رژوه‌ندی كوردی ئه‌و شاره نابێت". س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی بۆچ���ی حه‌مه ره‌ئ���وف كه‌ركوك���ی گۆرانی���ه‌ك ب���ۆ هاواڵتیان���ی كوردی ش���اری كه‌ركوك ناڵێ���ت تا به‌بێ جیاوازی بچنه س���ه‌ر سندوقه‌كانی ده‌نگدان ،كه‌ركوكی وتی "نازانم به‌چ���ی گۆرانی بڵێم ماوه‌ی دو ساڵه ئه‌لبومێكی گۆرانیم به‌ده‌سته‌وه‌یه ناتوانم ته‌واوی بكه‌م .جاران سپۆنسه‌ر هه‌بو ئێستا ئه‌وه‌ش نهماوه .له‌شه‌ڕی داعش���دا گۆرانییه‌كم تۆماركرد له‌الیه‌ن دۆس���ت‌و براده‌ره‌وه سپۆنس���ه‌ری ئه‌و گۆرانیه‌یان كردوم ،ئیتر به‌چی‌‌و چۆن گۆرانی بڵێم". ساالر محمود جیاواز له‌هونه‌رمه‌ندانی دیكه وت���ی "هونه‌رمه‌ندی���ش مرۆڤه، ئ���ازاده له‌كاتی هه‌ڵب���ژاردن‌و بانگه‌ی هه‌ڵبژاردن���دا بانگه‌ش���ه بۆ چ الیه‌نێك ده‌كات ،ب���ه‌اڵم به‌ب���ێ دژایه‌ت���یو ناو زڕاندنی هیچ الیه‌نێكی دیكه". وتیشی "من ده‌مه‌وێت بانگه‌شه بۆ ئه‌و الیه‌نه بكه‌م كه له‌ته‌مه‌نی الویه‌تییه‌وه هه‌ڵمب���ژاردوه‌‌و كاری رێكخس���تنم بۆ كردوه ،حه‌زده‌كه‌م پشگیرییان بكه‌م. چوار ساڵ پێش ئێس���تاش سرودێكم بۆ وت���ون ،ب���ۆ ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ش خۆبه‌خش���انه له‌گه‌ڵ عه‌ت���ا ئه‌حمه‌د سه‌رقاڵی تۆماركردنی سرودێكی نوێین بۆ هه‌مان الی���ه‌ن ،كه ئه‌ویش یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانه".
هه‌رچی هونه‌رمه‌ند ره‌وا جه‌مال یشه ده‌ڵێت "تائێستا گۆرانم بۆ هیچ لیستو الیه‌نێك تۆمار نه‌كردوه ،چونكه ئاره‌زو ده‌كه‌م ئ���هو گۆرانیه‌ی ده‌یڵێم تایبه‌ت نه‌بێ���ت به‌الیه‌نێك به‌ڵكو نیش���تمانی بێت .به‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك الیه‌نه‌كان
داوای���ان لێنه‌كردوم گۆرانیان بۆ بڵێم. ره‌نگه خۆی���ان زانیبێتیان من گۆران ی بۆ الیه‌نێكی دیاری كراو ناڵێم ،چونكه ئ���ه‌وان خۆی���ان ده‌زان���ن خێزانه‌كه‌م پشتگیری هیچ الیه‌نێكی دیاری كراوی نه‌ك���ردوه ،نامانه‌وێت بچن���ه ناو ئه‌و
مزایده سیاسیانه‌وه". له‌وه‌اڵمی ئهوهی ئایا ده‌بێت هونه‌رمه‌ند گۆرانی بۆ لیس���ت‌و قه‌واره‌كی دیاری كراو بڵێت ئه‌و وتی "من ناتوانم به‌باش یان به‌خراپ له‌وباره‌یه‌وه قس���ه بكه‌م، چونكه هه‌ركه‌س���هو بۆخ���ۆی ئازاده،
11
به‌اڵم من وه‌ك خۆم به‌باش���ی نازانم‌و له‌گ���ه‌ل حیزبایه‌تیدا نی���م .بریا هه‌مو الیه‌نه‌كان پێكه‌وه بونایه به‌یه‌ك لیست به‌شداریی هه‌ڵبژاردنیان بكرایه به‌رامبه‌ر به‌عه‌ره‌ب ،ئه‌وكات به‌خۆش���حاڵییه‌وه گۆرانم بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان ده‌وت".
كه‌نار ته‌ها ئه‌لبومی گۆرانی ڕازو نیا باڵوده‌كاته‌وه
ی به‌رد ه كڕین
ئا :مه‌زهه‌ر هونه‌رمه‌ند كه‌نار ته‌ها ساڵی ڕابردو له‌ڕێگه‌ی تۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌وه چه‌ند به‌رهه‌مێكی هونه‌ری باڵوكردۆته‌وه، ڕۆژی چوارشه‌ممه 4/25نوێترین ئه‌لبومی گۆران ی به‌ناوی ڕازو نیاز له‌هۆڵی ئه‌منه‌سوره‌كه باڵوده‌كاته‌وه. له‌باره‌ی ده‌سپێكی كاره هونه‌ره‌یكانی ،كه‌نار ته‌ها بۆ ئاوێنه وتی " ماوه‌ی دوانزه ساڵە له‌هه‌ردو گروپی گیژان ی سلێمانیو موزیكی لوڕ كارمكردوه ئێستا وه‌ك ژه‌نیاری ئامێری (تارباس)و (س���یتار)و وتی گۆران���ی به‌رده‌وامم ل���ه‌كاره هورنه‌یه‌كانم، ماوه‌ی ساڵێك ده‌بێت له‌رێگه‌ی تۆڕه‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌وه چه‌ند به‌رهه‌مێكی هونه‌ریم باڵوكردۆته‌وه". وتیش���ی " له‌هۆڵی ئه‌منه‌س���وره‌كه‌ی شاری سلێمانی /25 4س���یدیه‌كی نوێ به‌ن���اوی ڕازو نی���از كه‌له پێن���ج گۆرانی پێكهاته‌وه‌‌و س���ه‌رجه‌میان فۆلكل���ۆرن باڵوده‌كه‌مه‌وه ،ناوی سیدیه‌كه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ ڕازێكی دێرینی خۆم ،تاله‌كاتێكی دیاری كراودا بیدركێنم‌و خزمه‌تێكی بچوك به‌هونه‌ری كوردی بكه‌م". ئه‌وه‌شی وت "سوباسی سه‌رجه‌م ئه‌وانه ده‌كه‌م هاوكاریان كردم له‌باڵوكردنه‌وه كاره‌هونه‌ریه‌كانمدا‌و باڵوكردنه‌وه‌ی سیدیه نوێیه‌كه‌مدا".
ته‌‌رازو هەرچەن���دە کارک���ردن کاتەکانت زیاتر ببات تەندروس���تیت پشتگوێ مەخە‌و کاتی تەواوەتی تەرخان بکە بۆ گرنگیدان بە تەندروستیت.
دوپشک وا باش���ترە کات لەگەڵ هاورێکانت بەس���ەر ببەیت‌و بەیەک���ەوە وەرزش بکەن‌و باسی کۆمەڵێك بابەتی گرنگ بکەن.
که‌‌وان ئەمڕۆ هەواڵێكی خۆشت پێدەگات ی���ان قازانجێکی م���اددی دەکەیت، وزەی ئەرێنیت زیاد دەکات‌و باش���تر هەنگاو دەنێیت.
گیسک ڕێگە م���ەدە کارک���ردن کاریگەری لەس���ەر ژیانی کۆمەاڵیەتیت هەبێت‌و کەسە نزیکەکانت پش���تگوێ مەخە چونکە گرنگیت پێدەدەن.
سه‌‌تڵ ئەمڕۆ کارەکانت ئاس���ان دەبێت‌و دەستخۆش���یت لێدەکرێت ،کەسانی دەورووبەرت هەست هەوڵەکانت بەرز دەنرخێن���نو هەوڵدەدەن الس���اییت بکەنەوە.
نه‌‌هه‌‌نگ نه‌هه‌ن���گ :ڕۆژێکی پڕە لە‌جۆش‌و خ���رۆش‌و هەس���تێکی تایبەت���ی لە‌ناختدا دروستدەبێت بۆ کەسێکی دیاریک���راو‌و هەوڵدەدەیت لێی نزیك ببیتەوە.
12 پارتی‌و فۆبیای شەهید سەردەشت
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
ئارام قادر حەمەسور دەس���ەاڵتە س���تەمکارەکانی دونی���ا بۆ مان���ەوەی خۆیان ئامادەن هەموو ش���تێک بک���ەن ،ئامادەن هەر کەس���ێک بکوژن کە رەخنەی���ان ب���کات‌و دژیان بێ���ت ،ئەمەش رووداوی س���ەیرنین‌و بەش���ێکی گ���ەورەی سروشتی دەسەاڵتە خۆسەپێنەکانە. لەناو دەس���ەاڵته س���تەمکارەکان هەموو رەخنەی���ەک لەدەس���ەاڵت‌و بنەماڵەکان���ی دەسەاڵت جێگەی مەترسییە ،لەبەر ئەوەی لەم ناوچەی ئێمەدا دەسەاڵتی سیاسیی تا ئێستاش عەقڵی خێڵچییەتی دەیجوڵێنێت، قبوڵنەکردنی رەخنە عەقڵیەتی خێڵەکانەو ب���ەردەوام بەتوندی وەاڵمی رەخنەچییەکان دراوەت���ەوە تا دەگاتە کوش���تن ،ملمالنێی خێڵچی‌و رەخنەچییەکان بەردەوامە لەگشت بوارەکانی ژیاندا. سۆسیۆلۆژیای سیاسی دەسەاڵتی هەرێمی کوردستان تا ئێستاش خێڵچیانە دەجوڵێت، یەکێتی‌و پارتی لەدوای شۆڕش‌و راپەڕینەوە بونەتە خاوەنی نەوت‌و دۆالر ،ئەم عەقڵیەتە خێڵگەریی���ە لە‌پێ���ش راپەڕینی���ش‌و لەناو شۆڕش‌و شاخیش���دا بوونی هەبووە ،شتێک نیە دوای راپەڕین دروستبووبێت .یادەوەری بەشێکی سیاس���یەکان بخوێنەوە دەبینین ئەمان���ە چەند خێڵچی بوون‌و چەن خوێنڕێژ بوون لەهەندێ رووداودا. کاری نوس���ین‌و رەخن���ە لەناو ئەم جۆرە دس���ەاڵتە زۆر دژوارە ،ب���ەردەوام ملمالنێی نوس���ینی ئازاد‌و دەس���ەاڵتی خۆس���ەپێن گەرموگوڕ ب���ووە ،قەڵەم‌و چەک لەم جۆرە دسەاڵتە س���تەمکارانە پێکەوە هەڵناکەن، کاری نوس���ین‌و رۆژنامەوان���ی رەخن���ەی‌و ئ���ازاد قوربانی زۆری دەوێت .لێرەدا گرنگی نوسین دەردەکەوێت ،نوسین دەبێتە چەکی بەرگری‌و بەردەوام دەسەاڵت دەترسێنێت. بۆچی نوس���ین گرنگ���ە؟زۆر جار خەڵک دەڵێت نوسین چییە؟بەنوسین هیچ نابێت! بەاڵم ئەم پرس���یارانە کۆتاییان دێت کاتێک رۆژنامەنوسێک لەسەر یەک راپۆرت شەهید دەکرێت ،لەسەر یەک وتار شەهید دەکرێت، لەس���ەر باڵوبوونەوەی راپۆرتێکی گەندەڵی شەهید دەکرێت ،یان لەسەر یەک رەخنەی رۆژنامەوانی شەهید دەکرێت. لێ���رەدا نوس���ین دەبێت���ەوە چەق���ی رووداوەکان‌و گرنگی نوس���ین دەردەکەوێت، هەموو دەس���ەاڵتەکانی دونیا لە‌نوس���ین‌و کاری رۆژنامەنوسی ئازاد دەترسن ،چونکە رۆژنامەنوس دیوە ش���اراوەکەی دەسەاڵت‌و س���ەرکردەکان نیش���ان دەدات ،هەم���وو ماسکەکانی دەس���ەاڵت الدەبات‌و دەسەاڵتە رەسەن‌و رەشەکە نیشان دەدات .بۆیە کاری رۆژنامەنوس‌و نوسەرانی ئازاد هەڵدانەوەی ماسکەکانی دەسەاڵتە. لەژێر دەسەاڵتی یەکێتی‌و پارتیدا چەندین رۆژنامەنوس شەهید کراون‌و بریندار کراون‌و سوکایەتیان پێکراوە ،چونکە ئەو دەسەاڵتەی زۆر دژایەتی قەڵەمە ئازادەکان بکات خاوەن گەندەڵی‌و دەسەاڵتێکی فاشیلە. بۆی���ە گۆبڵ���زی وەزی���ری پڕوپاگەندەی هیتلەر دەیگ���وت هەرکاتێ گوێ���م لە‌ناوی رۆژنامەن���وس دەبێ���ت دەس���ت دەبەم بۆ دەمانچەک���ەم ،وات���ا روژنامەنوس���ی ئازاد ب���ەردەوام خەلەل‌و عەیبەکانی دەس���ەاڵت نیش���ان دەدات .دەس���ەاڵتی دیکتات���ۆر‌و بنەماڵەیی‌و ت���اک س���ەرکردەیی بەردەوام چەک بەکاردەهێنێت. سەردەش���ت عوس���مان لەس���اڵی 2010 لەبەردەم زانکۆکەی لەهەولێر دەڕفێندرێت‌و ش���ەهید دەکرێ���ت ،تەنیا لەب���ەر ئەوەی بەئازادیی دەینوس���ی .بەاڵم سەردەش���ت دوای مردنیشی هەر پەالمار دەدرێت‌و کێلی گۆڕەکەی دەش���کێندرت‌و ئ���ەو کتێبانەی لەسەری نوسراون قەدەغە دەکرێن لەسنوری زەرد .ئەوە گرنگی نوسین‌و رەخنەمان بۆ دەردەخات ،دەس���ەاڵت تا ئێس���تاش سڵ لە‌قەڵەمە ئ���ازاو ئازادەکان دەکاتەوە ،ئەوە قەڵەمە ئازادەکان‌و میدیا ئازادەکانن بوونەتە ئۆپۆزسیۆنی گەورەی ئەم دەسەاڵتە. کتێب���ی بەرگ���ی دووەمی سەردەش���ت عوسمان لەسنوری پارتی قەدەغە دەکرێت‌و دەستی بەس���ەردا دەگیرێت‌و بە‌مەترسیدار دادەنرێت ،ئەمە نیش���انی دەدات پارتی تا ئێس���تاش چەند لەرزۆکە بەرامبەر شەهید سەردەشت ،سەردەشت بەمردویش فۆبیای پارتییە ،دەریدەخات هێشتا نوسین‌و رەخنە کاریگەرن‌و دەسەاڵت زۆر دەترسێت لە‌قەڵەمە ئازاد‌و ئازاکان .دیارە بیروڕای ئازادیش لەم ناوچەیەدا کارێکی قورس���ەو وەک کێڵگەی مین وایە ،قەڵەمی ئ���ازاو میدیا ئازادەکان چەندین س���اڵە لەناو ئ���ەم کێڵگەی مینەدا ئازایەتی نیش���ان دەدەن‌و قوربانی دەدەن، ئێس���تاش بەردەوامن‌و زۆرکات چۆکیان بەم دەسەاڵتە داداوە .سەردەش���تەکان هێشتا بەپێوەن‌و نوسینیش هێشتا گەورەی خۆی نیش���ان دەدات لەم کێڵگەی مینەدا ،وەک عەل���ی حەرب گوت���ی باس���کرنی بیروڕای ئازادیش وەک چونە ناو کێڵگەی مینە.
birura. awene@gmail. com
بیروڕا
كێ براوەیە؟ محەمەد نوری
لەسلێمانی حزب‌و كیانە سیاسییەكان لە‌ملمالنیی سەختن بۆ ئەوەی زۆرترین ژمارەی كورسی لە ١٨كورسییەكە بەدەستبهێنن ،تاكە هێز كە بێئومێدە لە‌سلێمانی‌و شەڕی زیادكردنی كورسی‌و دەنگی ناكات لەو شارە پارتییە
(ئەگ����ەر لە‌تاك بە‌تاكی ئەم ش����ارە بپرسیت كە چ حزبێكن‌و دەنگ بە‌كێ دەدەن ،بەمەش ناتوانیت پێش����بینی ئ����ەوە بكەیت ك����ە چ حزبێك براوەی هەڵبژاردنەكان دەبێت-..ئیقتیباسێك لە‌چیرۆكێكی عەزیز نەس����ین بەناوی چی حزبێك براوەیە).. .. جوڵەی سیاس����ی لە‌هەڵبژاردنەكاندا سس����تە بەاڵم هێ����زەكان لە‌كێبڕكێی س����ەختدان ،هەموی����ان بەجۆرێ����ك لە‌ج����ۆرەكان لەگەڵ ئ����ەوەی چاویان لە‌كورس����ییەكانە ،ناش����یانەوێت لەم هەڵبژاردنەدا بشكێن .پارتی دەیەوێت ئەوە نیش����ان ب����دات كە ئێس����تاش لەدوای شكس����تی ریفران����دۆم هێزێكە خەڵ����ك متمانەی پێیەت����یو خاوەنی س����ەنگ‌و ژمارە یەكە .گۆڕان نایەوێت ئەو وێنەیە نیش����ان بدات كە لەدوای مردنی كاك نەوش����یروانەوە ئەم هێزە بچوكبوەتەوەو ناتوانێت مونافەسەی هێزەكانیت����ر ب����كات ،یەكێت����ی لەم هەڵبژاردن����ە بەش����ێكی گ����ەورەی لە‌جەس����تەی بوەت����ەوەو دەیەوێ����ت هەرچۆن بێ����ت وێنەیەك دەربخات كە جیابوونەوەی بەرهەم ساڵح كاریگەری قورس����ی نەبوە بۆ س����ەر دەنگدەرو الیەنگران����ی .یەكگرت����و لە‌هەوڵ����ی یەكێت����یو هەمی����ش دەیەوێ����ت وەك ئەوەدایە ك����ە لەبەرامبەر ئەو تەوژمە ژمارەیەكی بەرچاو ق����ورس بێتە ناو توندە لە‌ڕەخنە‌و تانە بوەس����تێتەوە ،گۆڕەپانی ملمالنییە سیاسییەكانەوە. بەهەمان ش����ێوەش نایەوێ����ت لەژێر جواڵنەوەیەكی نوێش بە‌سەرۆكایەتی ئەزمونی ئەمیندارێتی س����ەاڵحەدین شاس����وار عەبدولواحیدیش لە‌كێبڕكی بەهادی����ن ب����ەر شكس����تێكی دەنگ‌و پێقایمكردن����ی خۆیدایەت����ی ،ئ����ەم پێگ����ە بكەوێت .كۆمەڵی ئیس��ل�امێ جواڵنەوەی����ش دەیەوێ����ت لە‌یەك����ەم دەیەوێت سود لەهەمو هەڵوێستەكانی ئەزمونی سیاس����یی خۆیدا ریكۆردێك راب����ردو بەتایبەت لەم����اوەی ئەم دو تۆماربكات.كەوات����ە ئ����ەم هەڵبژاردنە ساڵەی دوایی وەربگرێت ،هاوپەیمانی بەر لەوەی ملمالنێی بەدەس����تهێنانی بەس����ەرۆكایەتی بەرهەم س����اڵحیش متمانەی خەڵك بێ����ت بۆ چاككردن‌و لەبەردەم تەحەدای خۆ سەلماندندایە ،باش����كردنی پێگەی هەرێ����م لەبەغدا، ه����ەم دەیەوێ����ت زەبرێك����ی تون����دو ب����ەر لەوەش����ی هەڵب����ژاردن بێت بۆ س����ەخت ب����دات لە‌پێگەی سیاس����ی دەستنیشانكردنی هێزو بەرنامەی تازە
سلێمانی شاری رەشەبا توندەكە لەسلێمانی حزب‌و كیانە سیاسییەكان لە‌ملمالنیی سەختن بۆ ئەوەی زۆرترین ژمارەی كورس����ی لە ١٨كورس����ییەكە بەدەستبهێنن ،تاكە هێز كە بێئومێدە لە‌سلێمانی‌و شەڕی زیادكردنی كورسی‌و دەنگی ن����اكات لەو ش����ارە پارتییە. پێچەوان����ەی پارتی ،گۆڕان لە‌كێبڕكی س����ەختدایە كە س����یمای نیلێتی ئەم ش����ارە لەم هەڵبژاردنەدا نەدۆڕێنیت. هەرچەن����دە هەم����و پێش����بینیەكان‌و راپرس����ییەكان بۆ ئ����ەوە دەڕۆن كە گۆڕان وەك هێ����زی ژمارە یەك لەناو س����لێمانیدا بمێنێتەوە .لەبەرامبەردا یەكێتی ناتوانێت پارێزگاری لە‌پلە دوی بكات بەڵك����و هاوپەیمانی هێزی پلە دو مسۆگەر دەكات .بۆیە یەكێتی لەوە تێگەیش����توە كە سەدا‌و پێگەی خۆی رۆژبەرۆژ‌و هەڵب����ژاردن بە‌هەڵبژاردن وردوخاش����بوندایە. لە‌كەوت����نو رەنگیش����ە هەڵبژاردنەكانی����ش وەك نەس����ین لە‌چێرۆكەیدا دەڵێت :قورسە پێش����بینی تەواو بكرێت ،بۆیە رەنگە تاكە پێشبینی دروست ئەوە بێت كە گۆڕان پارێ����زگاری لە‌دەنگی یەكەمی خۆی دەكات لەناو س����لێمانیدا ،بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا ژمارەی كورسییەكانی كەمدەكاتەوە.
رێكەوتنێكی نهێن����ی هەبێت لەنێوان یەكێتی‌و پارتی بۆ یارمەتیدانی دەنگ لەالیەن پارتییەوە .باس لەوە دەكرێت ك����ە دەنگەكانی پارت����ی لەكەركوك بەشێوەیەك نهێنی بدرێت بە‌یەكێتی‌و بەهەمان ش����ێوەش لەسلێمانی پارتی كاردەكات ك����ە دەنگ����ی یەكێت����ی بەتەواوەتی لەم دو شارە هاڕە نەكات بۆی����ە گرنگ ژمارەی كورس����ییەكانی خ����ۆی نییە ل����ەو دو ش����ارە بەڵكو دەش����یەوێت یەكێتی بەتەواوەتی ورد نەبێت. بەاڵم ب����ۆ پارتی ئەوە دەكات؟ پارتی دەیەوێت یەكێتی لەگەڵیدا بمێنێتەوە چونكە حزبێكە لە‌سستی‌و الوازیدایە‌و ناتوانێت مونافەسەیەكی باش‌و دروست بكات لەگەڵیدا ،لەسەرێكی تریشەوە بەشێكی زۆر لە‌بەرپرسەكانی یەكێتی كار ب����ۆ ئەجین����داو ئەو سیاس����ەتە دەكەن كە پارتی دەیەوێت لەهەرێمدا پراكتیزەی بكات .هەر بۆیە قسەكردن لەگەڵ یەكێت����یو رێككەوتن لەگەڵیدا ئاسانتر‌و ئاساییتر‌و نەرمترە بۆ پارتی، لەبەرامبەردا پارتی نایەوێت گۆڕان یان هاوپەیمانییەكەی بەرهەم ساڵح ببنە ژمارەی زەق‌و دیار لەو دو ش����ارەدا، بۆیە كاری پارتی ل����ەم هەڵبژاردنەدا كاركردنیش����ە بۆ ئ����ەوەی یەكێتیش نەكەوێ����ت ،دەیەوێ����ت ئەم جەس����تە نەخۆشە لەگەڵیدا بمێنیتەوە ،چونكە دەزانێت جەستە س����اغەكان قورس‌و گ����ران مامەڵەیان لەگ����ەڵ دەكرێت. یەكێ����ك لە‌بەرپرس����ەكانی پارت����ی بە‌رۆژنامەنوسێكی هاوڕێمانی وتبو(بۆ ئێمە یەكێت����ی وەك هەورەبانی ماڵی خۆمان وایە كەی بمانەوێت دەتوانین دەستكاری كەلوپەل‌و ناوەخنی بكەین، بۆیە قەت نامانەوێت بكەوێت).
لەجیاوازییە دركپێنەكراوەكان ئەوەیە، بزوتنەوەی گۆڕان كار لەسەر سومعەو دەنگی كاندیدەكانی دەكات ،بەتایبەت لە‌شاری سلێمانی ژمارەیەك كاندیدی بەهێزی هەیە كە لەرێیەوە دەتوانرێت دەنگی گەورە بۆ بزوتنەوەكە بچنێتەوە، ی����ان بە‌زمانێك����ی س����ادەتر هەندی لە‌روخس����اری ناو لیس����تەكەی گۆڕان روخساری قبوڵكراو‌و راكێشەری دەنگن بۆ بزوتنەوەكە ،بۆیە گۆڕان ئەمجارە لە‌نائامادەیی كاك نەوشیرواندا پشتی گ����ەورەی بەس����توە بە‌كاندیدەكانی، دەش����زانێت هەندێك لە‌روخس����اری ناو لیس����تی مۆمەكە ئەمجارە ژمارەی راكێش����انی دەنگ����ی زیات����ر دەبن بۆ بزوتنەوەكە.لەبەرامبەر ئەمەدا لیستی هاوپەیمانی ك����ە قەوارەیەكی نوێیە‌و بەره����ەم س����اڵح رابەرایەت����ی دەكات هەمو هێزو توانیان لەسەر سەرمایەی رەمزی بەرهەم س����اڵحە ،یان سادەتر بڵێ����ن :كاندیدەكانی بەرهەم س����اڵح ناتوانن كۆكەرەوەی دەنگی گەورە بن بۆ حزبە‌‌نوێیەكەیان بەڵكو سود لە‌ناوو مێژوی بەرهەم وەردەگرن ،بۆیە رەنگە رس����تەیەكی گەورە بێت كە بوترێت: هەمو دەنگەكانی كە هاوپەیمانی لەم هەڵبژاردنە بەدەستی دەهێنێت دەنگە بۆ بەرهەم س����اڵح ن����ەك دەنگ بێت بۆ پێگە‌و كارو قورس����ایی لیستەكە. بۆیە گۆڕان لە‌هەڵبژاردنی كەس����ەكان یارییەك����ی زیرەكان����ەی ك����رد ،كە دەتوانێت لەسەر سومعەو قبوڵكراوی ئ����ەو ناوان����ە دەنگ����ی شایس����تە بۆ بزوتنەوەكە كۆبكاتەوە ،لەتەنیش����ت ئەمیشەوە لیستەكەی دكتۆر بەرهەم بەتەواوەت����ی لەس����ەرمایەی دكت����ۆر بەرهەم دەخۆن لەرێی پێگەی ئەوەوە دەنگ بەدەست دەهێنن.
تا بەس����تافێكی نوێیەوە بەرەو بەغدا بچینەوە .بەر لەهەمو ئەمانە ش����ەڕی سەلماندن‌و ش����ەڕی تەحەدای حزب‌و كیانەكان����ە .ئەوەی گرن����گ بێت الی كۆی ئەو حزبانە تەحەداكانی یەكترە نەك تەحەداكانی بەغدا ،بۆیە شەڕی هەڵبژاردنی ئەم جارە شەڕی پێگەی حزبەكانە بەر لەوەی هێچ شەڕێكی تر بێت.
سینارێوی كەركوك وتەیەك����ی زارەكی هەیە ك����ە رەنگە راس����تبێت‌و لە‌زانی����اری دروس����تەوە وترابێت رەنگیشە تەنها قسەیەكی بێ بنەم����ا بێت ،باس ل����ەوە دەكرێت كە
لیستەكەی بەرهەم ساڵح‌و لیستەكەی گۆڕان لەپ����اڵ جی����اوازی لە‌بەرنام����ەو هەڵسوكەوتی سیاسیی هەردو الیەن، ب����ەاڵم ل����ەم هەڵبژاردن����ەدا یەكێك
*ئ����ەم نوس����ینە دەس����تپێكێكە بۆ قسەكردن لەسەر هەمو هێزو كیانەكانی تر ،ك����ە ب����ەر لە‌كۆتای����ی هەڵمەتی هەڵبژاردن بە‌گوێرەی پێویست باڵویان دەكەمەوە.
ئایا خەڵک قوربانین یان شەریکی تاوانن؟! رێژنە سەردار کلت���وری ناڕەزایەت���ی دەربڕی���ن لەکوردس���تان لەئاس���تێکی بااڵدایەو ب���ەردەوام هاواڵتی���ان لەهەمو چینو توێژە جیاوازەکان ڕەخنەی جۆراوجۆر دەگرن‌و خۆیان بەمافخوراو و قوربانی دەزانن ،بەتایبەت ناڕازیشن لەسیستەمی حوکمڕانی‌و دەس���ەاڵت‌و سیاسیەکان، بەجۆرێ���ک ک���ە ڕێگەی���ان پێبدرێت تەواوی مانگ بەخۆپیشاندان‌و دروشم بەرزکردنەوە لەسەر شەقامەکان دژی دەس���ەاڵت بەڕێدەکەن ،بەاڵم ئەوەی جێگ���ەی سەرس���وڕمانە ئەوەی���ە کە کاتێک نزی���ک دەبینەوە لەهەڵبژاردن‌و پڕۆسەی دەنگدان هەر ئەو هاواڵتیانە دەست دەکەن بەستایش‌و چەپڵە لێدان بۆ حیزب‌و سیاسیەکان ،لێرەوە بۆمان دەردەکەوێت ک���ە پەیوەندی زۆرینەی تاکی ک���ورد بەحیزب‌و سیاس���ەتەوە پەیوەندییەک���ی س���ۆزدارییە ن���ەک ئەقاڵنی‌و لۆژیک ،زیات���ر لەپەیوەندی یەک الیەن���ەی عاش���قێک ئەچێت بۆ مەعش���وقەکەی نەک پەیوەندی نێوان دەسەاڵت‌و هاواڵتی. هەمومان ه���ەزاران جار گوێمان لێبوە خەڵک وتویەتی هەتا من ماوم (یەکێتی یان پارتی یان...هت���د) دەبم ،یاخود دەڵێن هەتا دەم���رم دژی فاڵن حیزب دەب���م ،واتە ئەم بڕی���اری خۆی داوەو ئیتر حیزبەکەی هەرچی بکات لەوانەیە ئەم بۆڵەبۆڵێک بکات ،بەاڵم کاریگەری ڕیش���ەیی لەسەر نابێت ،بۆیە دەبینین کاندیدی حیزبەکان کاتێک قسە دەکەن بۆ جەماوەرەکەیان قسەکان لەدەوری بازنەیەکی عاتف���ی دەرناچێت ،کاتێک کاندیدێک دەڵێت من کوڕی هەژارم! من کچی ئەنفال‌و من برازای فاڵن سیاسیو لەفاڵن بنەماڵەو عەشرەتم !...یەکسەر جەماوەرەک���ە حەماس���ە دەیانگرێت‌و هەڵدەس���نە س���ەرپێ‌و دەیک���ەن بەچەپڵەڕێ���زان! بەاڵم ک���ەس نابینی
بانگەشەی هەڵبژاردن بڵێ���ت من‌و حیزبەکەم ف�ڵ�ان پڕۆژەی ئابوری ،تەندروس���تی ،پەروەردەیمان هەیەو هەوڵدەدەین ئیشتان بۆ بکەین، گوێ���ت لەهی���چ کاندیدێک ب���وە بڵێت خەڵکی کوردستان پاش ئەوەی بەهۆی بڕین���ی بودج���ەو قەیران���ی داراییەوە زیانمەن���د دەمان���ەوێ چ���ی بکەین! گوێ���ت لێب���وە کاندیدێک ب���ێ‌و بڵێ کەرتی پەروەردەو تەندروستی گشتی لەهەرێمی کوردس���تان زیانێکی زۆری پێگەش���توە من هەوڵدەم هیچ نەبێت کار بکەم بۆ ئەوەی نەهێڵم پەروەردەو تەندروس���تی لەم���ە ویرانت���ر بێ���ت‌و ئایندەی خەڵکی داماوو منداڵی هەژار لەوە زیاتر نەکەوێتە مەترس���ییەوە؟! کام حیزب‌و کاندید تا ئێستا بەدەنگی بەرز هاواریان کردوەو بڵێن کە چوینە پەرلەمانی عێراق هەوڵدەدەین موچەی
پێشمەرگە لەبەشە بودجەی سااڵنەی عێراقدا جێگیر بکەین‌و کێشەی ناوچە جێناکۆکەکان‌و بڕینی بودجە چارەسەر دەکەین؟! س���ەیر ئەوەیە هەمو پرۆسەکە کورت بۆتەوە بۆ دژایەتی بێ مانای یەکتری، بۆ کێبڕکێی سەرکردەو هەوادارەکانیان، تا ئێس���تا کام حیزبت دی���وە نەڵێت لەڕقی فاڵن حیزب فاڵن ش���ت ئەکەم؟ گوێت لەکام ڕاگەیاندنی حیزبی نەبوە بڵێت ئ���ەوەی "ئ���ەوان" کردیان ئێمە نایکەین���ەوەو ئەیگۆڕی���ن؟ بێ ئەوەی بڵێن ئەیگۆرین بەچی‌و چ بەرنامەیەکی باشتریان پێیە بیخەنەڕو. پێویس���تە چیتر دەنگدەری کورد لەوە تێبگات کە باوەڕێک بناغەکەی عاتیفە
بێت‌و رەخنەو بابەت���ی لۆژیکی کاری تێناکات ،ه���ەر بۆیە س���ەرەڕای ئەو هەمو گەندەڵی‌و تااڵنی‌و تاوانکارییەی حیزب���ەکان (بەتایبەت���ی حزب���ە دەس���ەاڵتدارەکان) هەواداری���ان هەر ماوە! بۆیە دروشم‌و بانگەش���ەی حیزبەکان زیات���ر لەهاش‌و هوش‌و ش���ەڕە پەڕۆو شەڕە جنێوو دروشمبازی دەچێ ،نەک لەکێبڕکێ���ی بەرنامەو پڕۆژەی چاکتر، چونکە کار لەس���ەر هەس���تی خەڵک ئەکەن نەک عەقڵیان .بەاڵم وەک جۆرج ئۆرویل ،نوس���ەری رۆمانە ناودارەکانی "مەزرای ئاژەاڵن"و " "١٩٨٤دەڵێ "ئەو خەڵکەی کە سیاسەتمەداری گەندەڵ، قۆڵبڕ ،دزو خائین هەڵبژێرێت ،قوربانی نین ،بەڵکو شەریکی تاوانن".
ئەو خەڵکەی کە سیاسەتمەداری گەندەڵ ،قۆڵبڕ ،دزو خائین هەڵبژێرێت قوربانی نین ،بەڵکو شەریکی تاوانن
بیروڕا
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
birura. awene@gmail. com
هەڵبژاردنێکی ترو داماڵیینی ماسکی ئیبلیسەکان كاوه عوسمان عومه‌ر ماش���ێنی ژاوەژاوک���ەری هەڵبژاردن جارێکی تر کەوتەوە گەر ،س���ەمەرە نابێت گەر لەم چەند مانگی داهاتوە هەولێ���رو س���لێمانیو دهۆکیش���ی لەگەڵ���دا بێ���ت بکرێن���ە چراخان‌و کارەب���ای ش���ەقام‌و پارکەکان���ی هیچی���ان لەش���ەقام‌و پارکەکان���ی جنێ���ف‌و پاری���س‌و لۆس���ئانجلیش رەونەقتر نەبن‌و فیس���تیڤاڵی رەنگ‌و گوڵ‌و گوڵزار هەر لە‌خورماتوەوە تا کەرکوک‌و س���یدەکان نەس���ازێنرێ. لەوەش خۆش���تر قەڵ���ەم رەنگین‌و میدیاکارە پڕۆفیشناڵەکانی بەردەم ماڵی ئاغا دڵس���افەکان ئیتر هەر بۆ زیادکردنی ت���ام‌و لەزەتی رۆژانی پڕ بەختەوەری ئەم واڵتە‌و وەک هاندانێک ب���ۆ ئاوڕدانەوە لە‌وێن���ەی ئەو هەمو دەموچاوە ئێسک سوک‌و بەریئانەی ن���او کامپین���ە رەن���گاو رەنگەکانی هەڵبژاردن هەمو دوش���ەممە‌و پێنج شەممەیەک بە‌خۆشحاڵیەوە هەواڵی دابەزین���ی لیس���تی موچ���ەی نوێ پەخش ئەکەن ،شاشەی تیڤی زۆنی مەملەکەتی ئەمالش ش���ەو ناشەوێ ک���وڕی کاب���را گەورەکەی ئەوس���ا پیش���ان ئەدات چ���ۆن قۆڵی پاک‌و تەمی���زی لێهەڵماڵی���وەو بە‌خاکەناز خۆڵی ب���ەردەم ماڵە ش���ەهیدێکی زەمەن���ی بیرک���راوی هەش���تاکان رائەماڵێ ،لە‌ڕادیۆ زواڵڵەکەی رۆژانی تەنگانەش باس باسی قیرتاوکردنی ش���ەقامەکانی ش���ارە ب���ێ گرفت‌و
تەنگ‌و چەڵەمەکەیە .هەر لەوالشەوە لە‌زۆنەکەی تر کوڕە خۆشبەختەکەی کابرا هەر زۆر گەورەکەی تر لە‌شاشە بێڕکابەرەک���ەوە دەرئەکەوێ‌و لەگەڵ کۆمەڵ���ێ بزنس���مان‌و پیاوماقواڵن‌و لەکۆڕێکی پڕ بایەخی عەنتیکەدا گفتی پڕۆژەی ستراتیژی ئاوەدانکردنەوەی سیی س���ااڵنەیتر ئەدا ،ئەمجارەیان لەژێر ئ���ااڵی دەوڵەتی س���ەربەخۆ نا ،بەڵک���و لەژێر خێم���ەی عێراقی هیواو ئاش���تیو بەه���اوکاری میری عال���ی بەغ���دادی جەنەت‌و لمەئوا! هەر لە‌گەرمەی بانگەش���ە عه‌لمانیە دیمۆکراتیەک���ەی ژێ���ر عەب���ای مەرجەعییەتەوە کابرای ئیمانداریش ئەبین���ی کە تا دوێن���ێ مارەکردنی کچی س���یانزە ساڵەی حەاڵڵ ئەکرد ئێس���تا لەب���ەردەرگای رێکخ���راوی دژبە‌توندوتی���ژی ئافرەت���ان لەگەڵ خانمی س���کرتێرا چای دیش���ڵەمە ئەخواتەوەو باس���ی فەزڵو ئیحسانی مارک���س‌و رۆح���ی تاهی���ری ئەنجلز ئەکات ،هەر پورزای ئەو کابرایەش کە س���اڵی پ���ار لەپەرلەمانی ئەمال بە‌بیانوی پش���ت یەشەوە بۆ مارشێ ئەی رەقیب هەڵنەس���ایە س���ەرپێ، ئەوا ئێس���تا ئااڵیەکی کوردس���تانی لە‌ملی خ���ۆی ئااڵندوە‌و پڕ بە‌قورگی هاوار ئەکا ئەم گەلە س���تەمدیدەیە زین���دوە‌و بەرگەی کیمیایی‌و ئەنفالی گرت! هەڵبەت ئەو گەنجە بێمروەتەی ل���ەم زەمەن���ی بێموچەیی���او پاش دەرکەوتن���ی چان���د تێ‌ڵ���ێ مووی سپی لەس���ەریدا‌و بەنیازە بە‌کەمێک قەرز‌و کۆڵە لەگ���ەڵ خانمێکی وەک
خ���ۆی بەدبەختی دەرچ���وی زانکۆ هاوس���ەر گیری کات ،ب���ا هیچ پەلە لەو هاوس���ەرگیریەتیە نەکاو با ئەو زەماوەندی���ە بۆ چەن���د مانگێکی تر دوابخات لەبەر س���ەرقاڵبونی زۆری خاوەن س���اڵۆنەکان بەکاروباری ئەو خانمە ش���یک پۆش‌و خ���اوەن بڕوا بەرزانەوە کە لەبەر بەجێهێنانی ئەرکی نەتەوەیی‌و نیش���تمانی پێویس���تە کەمێک روخس���اری لەناکاو ترشاو‌و چرچبوی دوای قۆناخی هەرزەکاری دوەمی چل‌و پەنجا س���اڵیان کەمێک گەن���ج‌و الو دەرکەونەوە ئێ خۆ هەر بۆ س���ومعەی واڵت باش نیە وێنەی قەشەنگی ئافرەتانی کورد له‌زه‌مەنی عەولەم���ەدا هەموو په‌یجە زۆرەکانی ئیس���تگرام‌و فەیس���بوک نەتەنێ!، پێویستیشە ئەوانەی کەم وەرزشن‌و فشاری خوێنیان هەیەو کێشیان زۆرە ئ���ەوا ئەگەر نیازی نەش���تەرگەری خێرایان���ە بەمەبەس���تی دابەزیینی کێش ئەوا وا باشترە بچنە تاران یان ئەنق���ەرە چونکە بە‌دڵنیایی تا چوار ساڵی داهاتوو هیچ لە‌سەنتەرەکانی دابەزیینی کێش کاتی نابێ بۆ ئەوان، خۆ ناکرێ وەزیر‌و ئەندام پەرلەمانێکی نیشتمانپەروەری ٢٠٠یان ٣٠٠کیلۆیی بەه���ۆی نەش���تەرگەریەکی چەن���د دەفتەرێ���ک دۆالر لە‌دانیش���تنەکانی پەرلەمان���ا ل���ەش س���وک‌و کەمێک لیاقەیان نەبێ .ئەی نابینین زۆرێک لە‌نوێنەرانی میللەت لەپێناو هەموار کردنی تاقانە یاسای خانەنشینانی ئەن���دام پەرلەمانی ک���ەم دەرامەت! وەک ئاس���کی دەڤ���ەری کەرکوک‌و
ش���ەنگال بونەتە نمونەی فاشیۆن‌و ستایڵی لەشجوانانی پەرلەمەنتارانی جیهان! گەر هاواڵتیەکی نەگبەتیش، نێر بێ یان مێ ،بەس���ودفەی قەدەر لوتی ی���ان لێوی کەمێ الر بێ ،ئەوا باشترە هەر بیر لە‌وەرگرتنی مەوعید الی سەنتەری جوانکاری لوت‌و کەپو نەکاتەوە ،چونکە هەر لەمڕۆی کە ئەم وتارە ئەنوس���رێ هەرچی سەنتەری جوانکاری کەپو لوت‌و لچ‌و بەش���ی تری جەس���تەیەو هەر لەبەرهەست کردن بە‌بەرپرسیارێتی نیشتمانیو نەتەوەی���یو لەب���ەر ناوبانگی واڵت هەمو س���ەنتەرەکانیان خس���توەتە خزمەتی ئەو خان���م‌و بەڕێزانەی کە لە‌لیژنە زۆرەکان���ی پەیوەندیەکانی دەرەوەی واڵتا‌و کاتێک وێنە لەگەڵ میوانە بیانیە نەناس���راوەکانا ئەگرن تۆزێ���ک ش���یک‌و قەش���ەنگ‌و الو دەرکەون! ئەوەی خەڵکی شاریشەو تا ئێس���تا کرێچیە ئ���ەوا با تۆزێکی تریش س���ەبر بگرێ هاکا ئەمش���ەو کوڕی دوەمی کابرا گەورەکەی ئەمال هەر وەک شیرینی بەرات‌و مەولودنامە چەن دۆنمێک ئەرزی کش���توکاڵیان لەبەرخات���ری چ���اوی فەرمانبەران لەش���اخی ئەزمەر الی گۆڕی پیاوە نوسەرەکە داتاشی ،ئەوەشی خەمی دامەزراندنێتی پێویستە گەر بۆ چەند مانگێک���ی کەمیش بێت دوش���ێکی س���ارد بکات بەس���ەر خۆیدا چونکە پڕۆژەکانی تایبەت بە‌الوان الی کوڕە الوە خۆش���بەختە دەوڵەمەندەک���ە ئەوەندە زۆرن کە هەر الوێکی نوێ، کوڕ بێ یان کچ ،نەک هەر پشکێکی
ئەبێت لە‌چ���ەرک‌و فەلەکە زۆرەکانی پڕۆژەک���ەی گۆی���ژە ،بەڵک���و ئیتر هیچ خێزانێک ب���ۆ هاتوچۆی نێوان پڕۆژە گەش���تیاریەکانی پاریس�ل�اند نە پێوس���تیان بە‌تەکسی گران‌و نە بە‌پاس���ی تەنگ ئەب���ێ بەڵکو ئیتر قەمەرە‌و فڕۆک���ەی کارەبایی هەمو ماڵێک ئەخاتە ئیسراحەتەوە! ،هەر بۆ مەس���ەلەی موچ���ەی کەیبانوی ماڵی���ش ک���ە ئەن���دام پەرلەمان���ە توڕەکانی پەرلەمانی ئەوساکە وەک غاندی لە‌بۆ جێبەجێکردنی بەس���کی برس���یو بێموچەیی خستیانە کاری پەرلەمانەوە ،ئەوا ئەمس���اڵیش ئەو کەیبانوی مااڵنە هەر زۆر بێخەم بن چونکە موچەکەیان لەچوار س���اڵی داهاتوو هەر زۆر زیاتر ئەبێت چونکە هەر زو موچەی ئەوان پاشەکەوت کرا لەگەڵ پاش���ەکەوتی پەرلەمانا! گەر هاواڵتیەکیش نۆس���تالجیاو خەیاڵی رۆمانس���ی هەیە بۆ سااڵنی رابردوی کاب���رای کابینەکەی پێش���وتر ،ئەوا دڵنیابە‌لەژێر س���ێبەری هاوپەیمانی کوڕانی دڵس���ۆزی کابرای رەحمەتی دوێنی‌و یاخیانی ئەمڕۆ لەدیوەخانە گەورەکە ،هەرچی گەڕەکێکە ئەکرێتە سەنتەری زمانی ئینگلیزی تا هەموان بتوانین لەگەڵ هاوپەیمانە خەم ساردە ئازیزە ئەوروپی‌و ئەمریکیەکان وەکو بولبول‌و بە‌تەڵییکی‌و هەر بۆ خۆشی لەژێر ش���نەبای باڵ���ی فڕۆکەکانی هاوپەیمان بە‌ئینگلیزی دیپلۆماسیانە باسی چۆنیەتی ئامادەکردنی کوبەو کفتەی بەلەزەتی عەفرین‌و شەنگال‌و سیدەکانیان بۆ بکەین.
13
قەڵەم رەنگین‌و میدیاکارە پڕۆفیشناڵەکانی بەردەم ماڵی ئاغا دڵسافەکان ئیتر هەر بۆ زیادکردنی تام‌و لەزەتی رۆژانی پڕ بەختەوەری ئەم واڵتە‌و وەک هاندانێک بۆ ئاوڕدانەوە لە‌وێنەی ئەو هەمو دەموچاوە ئێسک سوک‌و بەریئانەی ناو کامپینە رەنگاو رەنگەکانی هەڵبژاردن هەمو دوشەممە‌و پێنج شەممەیەک بە‌خۆشحاڵیەوە هەواڵی دابەزینی لیستی موچەی نوێ پەخش ئەکەن
میدیای كوردی وه‌ك میدیایەكی جڵه‌وكراو هێمن بابان ره‌حیم زانای ئه‌ڵمان���ی (ئه‌ڵمۆند پۆڵ) پێی وای���ه په‌یوه‌ن���دی نێوان ده‌س���ه‌اڵتی سیاس���یو جه‌م���اوه‌ر وه‌ك گرینگ���ی خۆراك بۆ (س���وڕی نێو خوێن) وایه، به‌اڵم لهوه ده‌چ���ێ دوای تێپه‌ڕبوونی 120س���اڵ له‌مێ���ژووی رۆژنامه‌گه‌ری كوردی هێش���تا ئه‌و په‌یوه‌ندییه له‌ژێر فه‌رمانی خۆراكپێدانی سیاس���ییه‌كان بۆ س���وڕانه‌وه‌ی خوێنه‌كه بێت ،به‌ره‌و پێشچونه‌كانی میدیا ،به‌تایبه‌ت ته‌كنیك له‌راگه‌یان���دن‌و تیۆره‌كان���ی هێش���تا پاشه‌كشه‌ی بە‌چه‌واشه‌كاری میدیایی‌و به‌رهه‌مهێنان���ی درۆ نه‌كردوه‌‌و نه‌بوەته ئه‌و پوازه‌ی له‌نێوان راستی‌و ناڕاستیدا بئاخنرێ‌و بوه‌س���تێت ،بەپێچەوانەوە ئ���ەم بازرگانیی���ەی بەجۆرێك���ی ترو لە‌قاڵبێك���ی زەبەالحتر هێندە دنەداوە ك���ە زۆر جار چەواش���ەكاریی ده‌زگای میدیای���ی زۆر هاوكێش���ە دەگۆڕێ���ت بەتایبەت لەنێو ئەو میللەتانەی هێشتا بەهۆی تێنەگەیشتن لە‌میدیا‌و سیاسەت وەكو خۆی بەزەحمەت رەش‌و س���پی لەیەكتر جیا ئەكەنەوە یان كێش���ەی نەخوێندەواریی���ان هێن���دە ئاڵ���ۆزە تەنانەت جڵ���ەوی خوێندەوارەكانیش كەوتوونەتە دەستی جڵه‌وكارانی میدیا ب���ۆ پاوانكاریی سیاس���ی ،بازرگانی، كۆمەاڵیەتی ،ئاینی دەستەمۆكردووە. رۆژنامەگەری���ی ك���وردی كە ئێس���تا هاوش���ێوەی زۆر كەلەب���ەری دیكەی ئەم كۆمەڵگە ش���ێواوە ت���ەواو بەرەو دواوە ئەكشێت كەوتووەتە قەیرانێكی زۆر ئاڵ���ۆزی ئەوتۆ كە دەرچوون لێی پێویس���تی بە‌چەندی���ن س���اڵ هەیە، دۆخێ���ك كە ع���ەرەب گوتەنی "یرثی لحالها" بەتایبەت دوای مرداركردنەوەی رۆژنامەگەریی ئازای ئازاد بەشێوەیەكی ن���ەرم‌و سیاس���ەتێكی لێزانان���ە ،كە هەڵبەت دەسەاڵتداران‌و سیاسییەكانی هەرێم ل���ەم پێناوەدا رۆڵی باش���یان بۆ ئەم دامركاندنەوەی���ە بینی‌و بوون بە‌پاڵەوانی نەهێش���تنی رۆژنامەگەریی ئ���ازاد‌و س���ەربەخۆ ،ئەم���ەش وەكو نەریت���ی تۆتالیتاریی���ەكان كە كار بۆ رەشكردن‌و تێكشكاندنی هەموو جۆرە پانتاییەك دەكەن كە ببێتە مەترس���ی لەس���ەر بچووكتریین بەرژەوەندییان، ه���ەر بۆیە ئەو سیاس���ەتە چەوتەیان وایكرد سیاسەت رۆژنامەگەری‌و میدیا تیرۆر ب���كات‌و زیندەبەچاڵكردنیش���ی
وەكو دەس���تكەوت بزانێ���ت ،ئەوەتا ئێستا سیاسەت نە لە‌میدیا دەترسێت‌و نە باكی پێیەتی ،میدیا نە سیاس���ەت هەڵدەسوڕێنێت‌و نە كاریگەریی لەسەر سیاسەت لەم واڵتە هەیە ،بەپێچەوانەوە سیاس���ەت میدی���ای بەدەس���تەوەیە‌و چۆنی بوێت پەلكێشی دەكات كە ئەمە لە‌واڵتێك خۆی بە‌دیموكراسی ناوزەند بكات هەرگیز ناوەشێتەوە. 120س���اڵ له‌مه‌وب���ه‌ر رۆژنام���هی (كوردس���تان) وه‌ك یه‌كه‌م رۆژنامه‌ی كوردی ده‌رده‌چێت ،ئ���ه‌وه‌ی جێگای سه‌رنجه نۆبه‌ره‌ی رۆژنامه‌گه‌ری كوردی خاوه‌نداریه‌تیه‌ك���هی ئه‌هل���ی ده‌بێت، ئێس���تا دوای ئ���هو مێ���ژووه دێرینه، هەرێمی كوردستان بەدۆخێكی نەشازی میدیایی���دا تێدەپەڕێ���ت ك���ە لەنێوان میدیای رژێمە خۆسەپێنەكان‌و میدیای واڵتانی دیموكراسیدا قەتیس ماوەتەوە، میدیا لە‌واڵتەكەی ئێمە بەس���ەر س���ێ جۆردا دابەش بووە لەرووی سیاسەتی پشتی‌و دارایی‌و ئاڕاستە‌و خیتابییەوە، ئەوانی���ش میدیای حیزب���ی ،میدیای ئازاد‌و سەربەخۆ ،میدیای سێبەر. میدیای س���ێبەر كە یەكێكە لە‌نوێترین مۆدیلەكان���ی راگەیان���دن لە‌هەرێم���ی كوردس���تان‌و بە‌پارەی گشتیو قووتی میلل���ەت به‌ڕێوه‌ده‌برێ���ت ،بەش���ێكی زۆری لەئێس���تادا خراپتری���ن رۆڵ بۆ بەرتەس���ككردنەوەی ئازادیی���ەكان، ش���ێواندنی راس���تییەكان‌و ب���رەودان بە‌پیشەس���ازیی درۆ ،لەپاڵ ئەوانەشدا بینین‌و نیشاندانی نیوەی دیمەنەكان‌و تەماشاكردن بەیەك چاو ،ئەم میدیایە ك���ە لەالی���ەن حزبەكان���ەوە تەمویل دەكرێـت‌و هەڵدەسوڕێندرێت میدیایەكی گوێڕایەڵی ئەوتۆیە كە مانشێتەكانیشی لە‌دەزگا هەس���تیارەكانەوە بەتایبەت ئەمنییەكانەوە دادەڕێژرێت ،ئەم میدیایە كە سەرهەڵدانەكەی‌و گەشەسەندنەكەی له‌هه‌ناوی ش���ه‌ڕی ناوخۆوه دروس���ت بوه‌‌و به‌شه‌ڕی ساردی نێوان یەكێتی‌و پارتی قۆناغێكی نوێ ی ده‌س���تپێكرد كه ب���ارگاوی ب���وو بە‌چه‌واش���ه‌كاری میدیای���ی ،ئێس���تا بە‌پارەیەك���ی زەبەالحتر‌و ناش���رینتر راستییەكان بۆ هێشتنەوەی دەسەاڵتداران‌و سیاسییە شكستخواردوەكان كاردەكات. ئ���ەم میدیایە بەكوالیتییەكی باش���تر، زیرەكانەت���ر ،توانایەك���ی م���اددی‌و مەعنەویی باشترەوە هاتووە‌و دەیەوێت كار بۆ هێشتنەوەی حوكمڕانان بكات، ئەم میدیایە بۆ حزبی كوردی بەتایبەت
رۆژنامەگەریی كوردی كە ئێستا هاوشێوەی زۆر كەلەبەری دیكەی ئەم كۆمەڵگە شێواوە تەواو بەرەو دواوە ئەكشێت كەوتووەتە قەیرانێكی زۆر ئاڵۆزی ئەوتۆ كە دەرچوون لێی پێویستی بە‌چەندین ساڵ هەیە دەسەاڵتدار نیعمەتی خوایە كە دووبارە نابێتەوە ،لێرەوە ئەو حزبانە ش���ەڕی نەیارەكانی���ان دەك���ەن ناش���رینیان دەكەن ،چەواشەكاریی باڵودەكەنەوە، هەمووش���ی لە‌بەرگی س���ەربەخۆیی‌و بێالیەنی���دا خۆی نمای���ش ده‌كات ،كە هەڵبەت لێ���رەوە راگەیاندن دەكەوێتە بەر تانە‌و تەش���ەر‌و ناش���رین دەكرێت لەگەڵیدا. لە ئێستادا كە بانگەشەی هەڵبژاردنەكان ب���ۆ ئەنجوومەن���ی نوێنەران���ی عێراق به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت ،هەندێ���ك میدیا كە چاوەڕوانییمان لێیان ئەوەبوو هیچ نەبێت كەمێك باشتر لەنێو میدیاكانی سێبەر كار بكەن بوون بە‌بۆقی دەس���ەاڵت بۆ ناشرینكردنی ركابەرەكانی ئەو حزبەی كە تەمویلییان دەكات لەالیەك‌و جوان نمایشكردنی ئەو حزبەش ،هەروەها كار بۆ دنەدان بە‌عەقڵییەتی ناوچەگەرێتی‌و ناش���رینكردنی زۆن‌و دەڤەرێك لەسەر حس���ابی دەڤ���ەر‌و ناوچەیەك���ی ت���ر دەك���ەن ،هەڵبەت ب���ۆ ئەمەش دەیان ملیۆن دۆالری كاش‌و حسابی كراوەیان
هەیەو چەندین بەرنام���ە زیاد دەكەن لەپێناو ئەو ئامانجەی حزبی مومەویل بهێڵنەوە‌و نەهێڵن شكست بهێنێت. ئەم جۆرە لە‌میدیا ئێستا لەكوردستاندا بڕی���ار دەدات لە‌بە‌ئەهریم���ەن كردنی توێژێكی سیاس���یو بە‌پەپوولەكردنی بەش���ێكی ت���ر ،ی���ان زەقكردنەوەی كێش���ەكانی دەڤەرێ���ك‌و كێش���ە نان���ەوە لە‌دەڤەرێك‌و خ���ۆ گێل كردن لە‌دەڤەرێكی ترو بەالرێدا بردنی كێشە راس���تەقینەكان‌و گەورەكردنی ئەوەی دەیەوێت ،ئەم میدیایانە كە عەقڵییەتی خێڵ‌و حزب پەلكێشی كردون ئێستا زۆر كار لەسەر "پیشەسازیی درۆ دەكەن" لە‌چوارچێوەی ئەو قس���ەیەی دەڵێت" راگەیاندن واتە هونەری درۆكردن". هەرچی پەیوەستە بە‌میدیای حزبییەوە، میدیایەك���ی كەمتر ش���ەڕانگێزە ،ئەم میدیایە لەكاتی ناكۆكییەكاندا دێتەوە مەیدان ،شەڕ ئەفرۆشێ ،جوێن ئەدات، هەڵب���ەت بەش���ێكی ،ئ���ەم میدیایە دیس���انەوە حزب تەمویل���ی دەكات‌و هێشتا لەكار نەوەس���تاوە ،كە بەشی زۆری ئەم میدییای���ە زیادەیە ،چونكە ح���زب بەتایبەت دەس���ەاڵتدار ئەوەی دەیەوێ���ت ئێس���تا میدیای س���ێبەری بەناو ئەهلی‌و بێ الیەن زۆر زیاتری بۆ دەكات وەكو میدی���ای فەرمیی حزب، دەش���توانیین بڵێن ئەم میدیایە وەكو كارخانەیەكی بێ بەرهەمی لێ هاتووە‌و ژمارەی���ەك فەرمانب���ەری هەیە بوون بە‌مووچەخۆر تێیاندا. ئەوەش���ی دەمێنێت���ەوە میدی���ای تا رادەی���ەك س���ەربەخۆ‌و ئ���ازادە ك���ە ئەگەرچی ل���ەدوای رووخان���ی رژێمی بەعس بەتایبەت كارێكی زۆر باش���ی كرد ب���ۆ هۆش���یاركردنەوەی خەڵك، هێنانەكای���ەی رەوتێكی ن���وێ لەنێو میدی���ای پێ���ش بەعس ك���ە میدیای حزب بوو ،كاریگ���ەری‌و جێ پەنجەی ئەرێنیی دانا لەس���ەر میدیای كوردی‌و پێشەنگی روداوەكان بو و بەشی زۆری راستییەكانی لەالی خۆی هێشتبویەوە، بەاڵم بەداخەوە دەسەاڵتی كوردی لەبری هەس���تانەوەی زیاتری ئەم میدیایە كە پێوەرە بۆ ئازادییەكان‌و پانتاییەكانی، پێوەرە بۆ گەشەس���ەندنی عەقڵییەتی سیاس���یی‌و هۆش���یاریی سیاس���یو بەدامەزراوەییكردن ،كەچی هاتو ئەم میدیایەی بە‌بەرنامە چروك كردو دواتر كوژاندییەوە‌و وەكو بەرزەكی بانان بۆی دەرچو و بەشی هەرە زۆری كادیرەكانی ئەم میدیایانەی كڕی‌و دواتر رەزیل‌و بێ
پارەی كردن بۆ ئەوەی ببنە میدیایەك كەس نەیانخوێنێت���ەوەو نەژیین ،ئیتر بەشێكییان بوون بە‌میدیای مشەخۆری ئەم حزب‌و ئەو ح���زب‌و ئەم باڵو ئەو كەس ،بەشێكیش���ییان بەسەربەرزیی دەرگاكانییان پێ���وەدا ،ئەم میدیاییە كە نموون���ەی زۆر زۆر كەم بووەتەوە لەكوردس���تاندا‌و ئ���ەم كەمبوونەوەش ترس���ناك‌و پ���ڕ مەترس���ییە ،چونكە لە‌نەبوونی ئەم میدیایە بەش���ی زۆری راس���تییەكان هێش���تا ش���اراوەیە‌و ناخرێت���ە روو ،بە‌لەدەس���تدانی ئ���ەم میدیای���ە ك���ورد پاشەكش���ەی زۆری لەرووی دیموكراس���ییەوە كرد تا وای لێهات ئیدی لەكوردس���تاندا یەك دوو دەزگایەك هەبن كە هێش���تا بە‌سواڵ‌و سەدەقەی رۆشنبیران‌و پارەیەكی كەم دەربچ���ن كە ئەمانیش لە‌ئان‌و س���اتدا لەلێ���واری مەرگ���دان ،هەڵب���ەت ئەم مەرگەی سیاس���ەت بۆ رۆژنامەگەریی ئازادی دروستكرد سەرەتا بەشێواندنی ئەم پێناسەیە بە‌دروستكردنی چەندین رۆژنامە‌و گۆڤ���ارو دەزگای راگەیاندن‌و لكاندن���ی ناوی" ئەهلی‌و س���ەربەخۆ" پێوەیان‌و دواتر س���زادانییان ،پاشان كڕینی توانا مرۆییەكانییان‌و لەكۆتاییشدا فشارێكی بەردەوام لەسەر بەڕێوەبەر‌و خاوەن‌و رۆژنامەنوسەكانیان وایكردوە ئێستا لەكوردستان حزب هەمو میدیای بەدەس���تەوە بێت‌و لەس���ەر عەرشی میدیای كوردی ئێستا حزب‌و سیاسەت هەیە نەوەك خەڵك‌و راستییەكان. ئ���ەم قۆرخكردن���ەی بۆ میدی���ا هەیە لەكوردس���تان لەالیەن حزب‌و بنەماڵەو كەس���ە دەستڕۆیش���توەكانەوە ك���ە بە‌پارەی گش���تی دەیك���ەن وایكردوە میدی���اكار بكەوێت���ە گێژاوێك���ەوە ك���ە بەداخ���ەوە خەریك���ە نەوەیەك لە‌میدیاكاری نەخوێندەوار ،بێ مەعریفە لە‌راگەیان���دن‌و پەیامەكانی دروس���ت ببێ���ت ،لەئێس���تادا رۆژان���ە بەریەك دەكەوین لەگەڵ ئەو رۆژنامەنوسانەی كە وەكو سیاسییەكی بەدبەختی دۆڕاو كە بەردەوام گرەو لەس���ەر ئەس���پی تۆپی���و دەكەن بەو پەڕی قێزەونییەوە كۆمەاڵیەتییەكان���ەوە، لە‌ت���ۆڕە لە‌رۆژنامەكان���ەوە ،لە‌پێشەش���كردنی ب���ێ الیەنان���ەی بەرنامەكانییان���ەوە، لە‌هۆنین���ەوەی راپۆرتەكانییان���ەوە، لە‌فەیس���بوك‌و تویتەر‌و چی‌و چییەوە، لە‌شەقامەكانەوە ش���ەڕی" بالوكالە"ی حزبەكانیان دەكەن‌و بوون بە‌دەمڕاستی ح���زب وەك رۆژنامەن���ووس ،ئەمەش
بەدەس���تگرتن بە‌پەلوپ���ۆپ‌و لق���ی ئەم ح���زب‌و ئەو حزب‌و ئ���ەم كەس‌و بەرپ���رس‌و ئەوی دیك���ەو بۆ ئەمەش یان كەللەرەق���یو دەمارگیرییەكی زۆر حزبیی لە‌پش���تەوەیە یان ئەوەتا بەدوا مەرامە بازرگانیو پولەكییەكانی خۆی دەگەڕێت. بەداخەوە لەكاتە سەخت‌و تەنگەكاندا دەردەكەوێ���ت ك���ورد ن���ە خاوەن���ی راگەیاندنی س���ەربەخۆیە ،نە خاوەنی پڕۆفیش���ناڵی لە‌راگەیان���دن ،ب���ێ الیەن���ی بووەتە ئ���ەو دەرزییەی لەنێو (كادین) دا دەبێت بدۆزرێتەوە ،چونكە ئەوەی لە‌مەیدانەكەدا هەیەو زۆرینەیە میدیایەك���ی س���ێبەری حیزب���ەكان بوارەك���ەی قۆرخك���ردوە ،بەداخەوە لەدوای 27ساڵ لە‌ئەزمونی حوكمڕانی‌و س���ەدان دەزگای میدیای���یو 10هەزار رۆژنامەنووس هێشتا بەدەست خوالنەوە لە‌بازنەك���ەدا دەس���وڕێینەوە‌و نەوەك میدیای س���ەربەخۆمان لەدەس���تچوە، بگرە میدیایەكی دەستەمۆمان هەیە.
بەداخەوە لەدوای 27ساڵ لە‌ئەزمونی حوكمڕانی‌و سەدان دەزگای میدیایی‌و 10 هەزار رۆژنامەنووس هێشتا بەدەست خوالنەوە لە‌بازنەكەدا دەسوڕێینەوە‌و نەوەك میدیای سەربەخۆمان لەدەستچوە، بگرە میدیایەكی دەستەمۆمان هەیە
14
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
تڕوتفاقی خۆ کاندید کردن دالوەر سۆفی ب���ەداوای لێبوردن���ەوە ئەبوایە پێش ئاش���کرا کردنی لیستو ناوی کاندیدەکان ئەم تڕوتفاقە باڵو بکرایەتەوە بەاڵم هەڵی بگرن بۆ خولی داهاتو چونکە ئێکسپایەر نابێت .بە‌دەستوری شەراب تا کۆن بێت خۆشتر ئەبێت ل���ە وڕوانگەی���ەوە ک���ە واڵتەکەمان لە‌دیموکراس���یدا بێوێنەی���ە،و هەم���وان باوەڕم���ان بە‌مافی رەگەزی مێینە هەیە، ئەوان ئەخەینە پێشەوە تڕوتفاقەکان بۆ رەگەزی مێیینە: ١ــ چەند کراسێکی کوردی بەمەرجێک لەو رەنگەی تیا بێت کە حیزبەکەی پێ ئەناسرێتەوە . ٢ــ کەوای کوردی +سەڵتە +هێلەگ، ئەگەر پولەکە بێت باشترە ،ئاوەڵ کراس بەپێی تەنسیق لەگەڵ کراسەکە. ٣ــ پێاڵو هەتا پاژنەکەی بەرزتر بێت پەسەندترە. ٤ـ���ـ چ���ەن جۆرێ���ک خش���ڵی زێڕ، خوازراویش بێت کێشەی نیە. ٥ــ نەش���تەرگەری لوت‌و تاتو بۆ برۆ. (سی ڤی) کە بە‌هێزتر ئەکات. ٦ــ ئۆتۆمێلێکی دبڵ ئەکس���ل ئەگەر ت���ا دوای بانگەش���ە بەکرێ یا بەس���وڕ وەرگیرابێت قەیدی نیە. ٧ــ ئەزمونی ناو حیزب !!!!! ٨ــ ئەگەر لەسەر کەناڵێ تیڤیکانەوە دەرکەوتبێ باش���ترە( .شارەزای پانێڵو دیبەیتو ش���رۆڤە بێ���ت) ،بە‌کوردی دەم هەراش بێت. ٩ـ���ـ خەلفیەتێکی س���ەقافی گەورەی هەبێت چانسی سەرکەوتنی زۆرترە. ١٠ــ (ص����در تقدمی) بب���ورن بۆمان تەرجومە نەکرا. ١١ــ لە‌بەڵێنداندا زۆر ش���ارەزا بێت، ئەگ���ەر بۆش���ی نەبرایەس���ەر تەبریری حازری پێبێت. ١٢ــ بڕوانامە بونی باش���ترە ،لەکاتی نەبون���دا ئەتوان���رێ پەن���ا ببرێ���ت بۆ تەزویر. ١٣ــ گرنگ نی���ە هیچ زمانێکی غەیرە کوردی بزانێت ،تەنانەت کوردیەکەش���ی شەقوشڕ بێت هەر ئەخوات. ١٤ــ نەترس‌و لەخۆب���وردو بێت ،ئەم نەترسیە شمولی مشکو کولە ناکات. ١٥ــ ئەگ���ەر رەگەزنام���ەی واڵتێکی ئەوروپ���ی لەگیرفاندا بێت باش���ترە بۆ ئەوەی دوای کۆتای���ی هاتنی خولەکەی پەرلەمان کە رۆش���تەوە بتوانێت لەسەر تەریقەی ئەوروپی پێمان رابوێرێت. ١٦ـ ( )..............ئ���ەم خاڵ���ە تێبێنی تایبەتی تیا تۆمار ئەکرێت. تڕوتفاق بۆ رەگەزی نێرینە ١ــ یەک دەرزەن بۆینباخی مارکە. ٢ــ نیودەرزەن (قمیص) کراسی سپی نیودەرزەن ملەوەن. ٣ــ چەند قاتێکی چاکەتوپانتۆڵ. ٤ــ چەند قاتێک جلی کوردی ،شاڵ‌و کاڵش���ی هەورامی ئەبوبەک���ری تیابێت باشترە. ٥ــ ئەزمونی لە‌حیزبدا هەبێت ،ئەگەر لە‌کۆبونەوەی حیزبدا تەریق کرابێتەوە، نابێت گرتبێتی بە‌دڵەوە. ٦ــ لە‌ماس���تاوکردن بۆ سەروی خۆی ئەزمونی هەبێت. ٧ـ باوەڕی بە‌ئازادی ژن هەبێت لەهەمو بوارەکاندا ،هەر شتێکی بە‌دڵ نەبو نەیکا بەدەهۆڵ. ٨ـ بڕوا نامە (هەمان مەرج کە لە‌خاڵی یانزەدا هاتوە بۆ رەگەزی میینە). ٩ــ ئۆتۆمبێل ب���ۆ رەگەزی نێر مەرج نیە تا دوای دەرچون لە‌هەڵبژاردن. ١٠ــ لە‌شرۆڤەو چەلەحانێی‌و مێزگردو شتیوادا وەستا بێت. ١١ــ ئەگەرکۆنە بەعسیو شتی وابێت ئەبێ���ت خۆی پینەی بکات کۆمس���یونو حیزب بۆی پینە ناکەن. ١٢ــ هەمان خاڵ کە بۆ رەگەزی مێینە مەرجە بۆ نێرینەش مەرجە. ١٣ــ محاوەلە بکات لەسەرمێزی نادی کە خەی���اڵ بو قس���ەی هەلەقو مەلەق نەکات ،پابەند بون بەم مەرجەوە تەنها لەکاتی بانگەشەدا پێویستە. ١٤ــ هەمان خاڵی پانزە لە‌مەرجەکانی رەگەزی مێێنە بۆ رەگەزی نێرینە ئەبێتە مەرج. ١٥ـ()........................ ئ���ەم خاڵە تێبێنی تایبەت���ی تیا تۆمار ئەکرێت. ب���ەو هیوای���ەی هەموت���ان دەرچ���ن هەرکاندیدێکێش تەپەی پیا نەیا ،نەیکا بە‌خەم هەڵی بگرێت بۆ خولی دا هاتو.
بیرورا
په‌یامێك بۆ خه‌ڵك ی كوردستان‌و ئه‌و حیزبانه‌ی حوكمڕان ی كوردستان ده‌كه‌ن د .ئه‌لبێرت عیسا
پ���اش چه‌ن���د س���اڵێك له‌ڕاپه‌ڕینه‌كه ی ،1991خه‌ڵك���ی كوردس���تان نه‌یانتوان���ی به‌رده‌وامی بده‌ن به‌و خۆش���یو ش���ادیه بێ پایانه‌ی ك���ه رزگاربون له‌ڕژێمی به‌عس بۆی زامن كردبون .س���اڵ دوای ساڵ ئه‌م خه‌ڵكه چاوه‌ڕوانی ئ���هوه بون كه ئ���هو حیزبانه‌ی نوێنه‌رایه‌تییان ده‌ك���ردن ،خزمه‌تیان بكه‌ن هه‌ت���ا نه‌هامه‌تی‌‌و س���ه‌رگه‌ردانی رابوردویان له‌بیر بچێته‌وه ،به‌اڵم مه‌خابن ،پاش بیست‌و حه‌وت س���اڵ له‌حوكمڕانی ،خونچه‌ی هیوای خه‌ڵكی روی كرده سیس���بونه‌وه‌و سێبه‌ری نه‌هامه‌ت���یو بێدادی باڵی كێش���ا بەس���ه‌ر ژیانیاندا .له‌به‌ر ئهوه ،ده‌ش���ێ بە‌راشكاوانه بوترێ كه سیاس���ه‌تی هه‌ڵ���هو چه‌وتی ئه‌و حیزبە‌سیاس���یانه‌ی ك���ه ئه‌م���ڕۆ حوكمڕانی كوردس���تان ده‌كه‌ن‌و ئه‌و دۆخه س���ه‌خت‌و دژواره‌ی ك���ه خه‌ڵك���ی كوردس���تان تیایدا ده‌ژی���ن ،وایان ك���رد كه متمان���ه نه‌مێنێت پێیان‌و زه‌روره‌ت‌و پێویستی بۆ چاره‌سه‌رێكی بنه‌ڕه‌تی ببێ بە‌ئیمپێره‌تیڤێكی به‌په‌له .ئه‌گه‌ر بە‌وردی تێبینی باری ئابوری‌‌و كۆمهاڵیهتیو بە‌تایبه‌تی سایكۆلۆجی ئه‌م خه‌ڵكه‌‌و دۆخی سیاس���ی ئه‌م كوردس���تانه بكه‌ین ،بە‌رونی هه‌س���ت ده‌كه‌ین كه تونێلێكی ره‌ش���ی بێ كۆتایی روخساری ئه‌م كوردستانه‌ی پۆشیوه بەش���ێوه‌یه‌ك كه هه‌مو خونچه‌یه‌كی هیوای س���یس كردوه‌‌و خه‌ڵكی خس���تۆته بارێكی ده‌رونی قورس ك���ه له‌وانه‌یه ته‌نانه‌ت پاش گه‌ڕانه‌وه‌ی ژیانی ئاساییش (ئه‌گه‌ر هیوایه‌ك هه‌بێت بۆ گهڕانهوه بۆ ژیانێكی ئاس���ایی)، ئاس���ه‌واری نه‌رێن���ی خ���ۆی ج���ێ بهێڵێ. له‌كوردس���تاندا سیاس���هت نزمكراوه‌ت���هوه بۆ س���ه‌ر ئاس���تی "حیزب كراس���ی" له‌سه‌ر بنچینه‌ی په‌یوه‌ندیه‌كان���ی ئینتمای تایبه‌تی (خزم‌و ك���ه‌س وكار‌و بنه‌ماكانی ره‌چه‌ڵه‌ك‌و بنه‌چه ،هت���د ،)...به‌ش���ێوه‌یه‌ك ،ئه‌میش هیچ بوارێكی نه‌هێش���تۆته‌وه بۆ په‌ره‌پێدان‌و پێشخس���تنی پرینس���یپه س���ه‌ره‌تاییه‌كانی دیموكراس���یو دادپ���ه‌روه‌ری‌‌و حوكمڕان���ی ته‌ندروس���ت .چۆن ده‌كرێ‌‌و بە‌چ مه‌نته‌قێك ئه‌م حیزبانه بە‌هه‌وه‌س���ی خۆیان بڕیار بده‌ن له‌س���ه‌ر قوتی خه‌ڵكی‌‌و خۆش���یان له‌ڤیلال بژین‌و خاوه‌نی ملیۆنه‌ها دۆالر بن له‌مالو له‌و الی دنی���ا؟ ئه‌مه ب���و به‌رهه‌می خه‌بات دژی رژێم���ی به‌عس؟ بە‌چ هه‌قێ���ك ماف ده‌ده‌ن بە‌خۆیان خه‌ڵكی بێب���ه‌ش بكه‌ن له‌ژیانێكی ئاس���اییو بە‌هه‌وه‌سی خۆیان رێژه‌ی سه‌دیی دابنێ���ن بۆ دان���ی موچه؟ كێ ئ���هو مافه‌ی پ���ێ به‌خش���یون؟ ئایا پرس���یان بە‌میلله‌ت كردوه؟ چۆن ده‌كرێ‌‌و بە‌چ مه‌نته‌قێك یاری ب���ە‌واده‌ی هه‌ڵبژاردن‌و یاریك���ردن بە‌زۆربه‌ی زۆری میكانیزم���ه دیموكراتی���ه‌كان بكرێ؟ چ هیوایه‌ك به‌دی ده‌كرێ له‌م سیاس���ه‌ته‌ی ك���ه مافه س���ه‌ره‌تاییه‌كانی خه‌ڵ���ك زه‌وت ده‌كات‌و پ���اش ئه‌وه‌ش له‌ڕێگه‌ی یوفێمیزمی " euphemismسیستمی پاشه‌كه‌وت" هه‌وڵ ئه‌دات خه‌ڵكی رازی بكات‌و رواڵه‌تی "جوانیو هیوا" ببه‌خشێ بە‌شتێك كه له‌بنچینه‌دا جگه له‌س���ه‌رگه‌ردانی‌‌و زه‌لیلب���ون ،هیچی دیكه‌ی لێ نه‌كه‌وتۆته‌وه؟ له‌ڕاس���تیدا ،سیس���تمی چاره‌ك���ه موچه یان نیوه موچهو یان رێژه‌ی
سه‌دیی موچه كه بە‌شێوه‌یه‌كی هه‌ڕه‌مه‌كی‌‌و یه‌كالیه‌نانه س���ه‌پێنراوه بە‌سه‌ر هاواڵتیاندا‌و ئ���هو یوفێمیزم���هی ك���ه به‌كارده‌هێنرێ بۆ "ش���یرینكردنی" ئ���ه‌م ناهه‌قیه یاس���اییو ئه‌خالقیه ك���ه پێی ده‌ڵێن "پاش���ه‌كه‌وت"، واتای ئهوه ده‌گه‌ێێنێت ك���ه ئه‌م حكومه‌ته بە‌هی���چ ش���ێوه‌یه‌ك قیمه‌ت دانان���ێ بۆ ئه‌و میلله‌ته ه���ه‌ژاره .ئایا ئه‌م حكومه‌ت توانای ئهوهی ده‌بێت ئه‌م "پاش���ه‌كه‌وته" بداته‌وه؟ ئ���هو میلله‌ت���ه ه���ه‌ژاره‌ی كه ه���ه‌ر ده‌مه‌و بە‌پاس���اوێك مل���ی ده‌گیرێت‌و ب���ه‌ره‌و ئه‌و تونێله ره‌ش���ه بێ كۆتایی���ه ده‌برێ‌‌و هه‌وڵ ئ���ه‌درێ رازی بك���رێ ده‌مێك بە‌پاس���اوی زه‌روره‌ت���ی كوردایه‌تی‌‌و هه‌س���تی نه‌ته‌وه‌یی دژ بە‌به‌غ���دا ك���ه وا ده‌كات ببێ بە‌واجبێك بۆ ته‌حه‌ممولی ئه‌و دۆخ���ه ،ده‌مێكی دیكه بە‌پاس���اوی بون���ی ناح���ه‌زان دژی میلله‌تی كورد ك���ه وا ده‌كات تاكی كورد له‌س���ه‌ری بێ ته‌حه‌ممولی ئ���هو دۆخه بكات‌و ده‌مێكی دیكه‌ش بە‌پاساوی زه‌روره‌تی سه‌ربه‌خۆیی‌‌و دواییش قوربانیدان له‌پێناو مس���ۆگه‌ركردنی ئاینده‌یه‌ك���ی به‌خته‌وه‌ر ،وات���ا قوربانیدانی ئه‌مڕۆ له‌خزمه‌تی كامه‌رانیی ئاینده ،هتد.... كوردایه‌ت���یو هه‌س���تی نه‌ته‌وه‌یی وته‌وق بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی جوانترین دیارین كه میلله‌ت بەخۆی به‌خشیوه‌‌و ئاوێته‌بونیان له‌ناو ناخی هه‌مو تاكێكی خه‌ڵكی كوردستان پێویستی بە"بۆڕبۆڕێنی" نێوان حیزبه‌كان بۆ ئامانجی پڕوپاگه‌ن���ده نی���ه .ئه‌م هه‌سته‌پێویس���تی ب���هوه نیه وه‌ك دارده‌س���ت ب���ه‌كار بهێنرێ بە‌مه‌به‌ستی پۆش���ینی سیاسه‌تی نایاساییو ناعه‌قاڵنی .ئه‌مه له‌ناو گۆش���ت‌و ئێس���قانی هه‌مو تاكێكی خه‌ڵكی كوردس���تانهو ناكرێ وه‌ك دارده‌ست به‌كاربهێنرێ له‌پێناو مه‌رامی حیزب���ی .به‌اڵم ئه‌مڕۆ خه‌ڵك���ی پێش هه‌مو شتێك بە‌شوێن پێداویس���ته بنچینه‌ییه‌كان ده‌گه‌ڕێ :خواردن‌و نوس���تن بە‌ئارامی‌‌و ماڵ‌‌و ح���اڵ ،واتا ئاس���تی ماقوڵی بژێ���وی ژیان. خه‌ڵكی مافی سه‌ره‌تاییان ههیه منداڵه‌كانیان بنێرن بۆ قوتابخانه كه به‌شێوه‌یه‌كی ماقوڵ تیایدا بخوێنن‌و ناكرێ ئاس���تی خوێندن نزم بكرێتهوه :داخستنی قوتابخانه‌و زانكۆ ،ته‌نها بۆ یه‌ك رۆژیش بێت ،پرۆس���هی په‌روه‌رده‌و زانس���ت دوا ده‌خات‌و وا ده‌كات كه نه‌توانێ شان بە‌شانی ئه‌و پێشكه‌وتن‌و گه‌شه‌سه‌ندنه بڕوات كه جیهانی شارس���تانیه‌ت بە‌خۆیه‌وه ده‌یبین���ێ ...ناك���رێ په‌ككه‌وتن���ی ده‌وامی قوتابخانه‌و نه‌خۆشخانه‌و دائره‌كان بە‌مێتۆدی دیماگۆجی په‌رده‌پۆش بكرێ‌‌و پاس���اوی بێ بنه‌ما بهێنرێت���هوه ب���ۆ جوانكردنی ره‌فتار وهه‌ڵسوكه‌وتی نایاساییو ناعه‌قاڵنی. ب���ۆ چه‌ندی���ن س���اڵ له‌جیاتی ك���رداری عه‌قاڵنی ب���ۆ چاككردن‌و پێشخس���تنی بار‌و دۆخی ئابوری هاواڵتی���ان‌و گۆڕینی ئابوری كوردس���تان بۆ ئابوریه‌كی به‌ر‌هه‌مهێنه‌ر كه تیایدا بانك‌و وه‌به‌رهێن���ان ببن بە‌كۆڵه‌كه‌ی پێشكه‌وتن‌و گه‌شه‌سه‌ندن‌و كوردستان ئاماده بكه‌ن بۆ ئاینده‌یه‌كی رۆش���ن ،ئه‌م حیزبانه هه‌ڵساون "ش���قڵی بقڵی" بە‌خراپكردنی ئه‌م بار‌و دۆخه‌و ئابوری كوردستانیان گۆڕیوه بۆ ئابوریه‌كی ره‌یعی‌‌و تاكی كوردیان خس���تۆته حاڵه‌تی دڵه‌ڕاوكێ‌‌و ب���ێ متمانه‌یی به‌رامبه‌ر بە‌سیاس���هت .له‌جیاتی هه‌وڵدان بۆ هێنانه كایه‌ی س���ه‌قامگیری سیاس���ی بۆ میلله‌ت‌و
ناوچه‌ك���هو فه‌راهه‌مكردن���ی سیاس���ه‌تێك ی هاوسه‌نگ له‌گه‌ڵ به‌غدا ،كوردستانیان كردوه بە‌گۆڕه‌پانی ناسه‌قامگیری‌‌و به‌غدایان هانداوه چیتر مامه‌ڵه‌ی براوه‌و دۆڕاو له‌گه‌ڵیان بكات‌و ئه‌و بڕگانه‌ی كه له‌ده‌ستوردا له‌به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكی كودس���تانن به‌الوه بخ��� هنو بیكه‌ن بە‌گرفت له‌پێناو خزمه‌تی حیزبی‌‌و خێزانیی. له‌جیات���ی هه‌وڵ���دان ب���ۆ په‌روه‌رده‌كردنی میلله‌ت له‌سه‌ر بنه‌مای هاوكاری‌‌و پرینسیپی پێكه‌وه ژیان‌و رێز‌و خۆشه‌ویستی بۆ یه‌كتری دور له‌حی���زب‌و حیزبێنه‌و خ���زم‌و خزمێنه، رۆح���ی عدوانی���هتو رق‌و كینه‌ی���ان كردوه بە‌بناغه‌ی كاری سیاس���یان .وای لێهاتوه كه هه‌ر ئه‌ندامه‌ی حیزبێك ،بۆ ئهوهی س���ه‌روی خ���ۆی رازی بكات‌و هه‌روه‌ه���ا به‌رزبێته‌وه‌‌و بڕواته پێشه‌وه‌‌و پۆس���تی ئیداری‌‌و سیاسی وه‌ربگرێ‌‌و پاره‌و پولی بێ حیس���اب له‌مالو له‌وال بە‌بێ هیچ ره‌نج‌و عه‌زیه‌تێك وه‌ربگرێت، ده‌بێ هه‌ڵس���وكه‌وتی عدوان���یو رق‌و كینه بنوێن���ێ به‌رامبه‌ر ئه‌وانه‌ی به‌ش���داری دیدو رای ئایدیۆلۆجی حیزبه‌ك���هی ناكه‌ن یاخود سه‌ردانانوێنن بۆ ویست‌و هه‌ڵبه‌زین‌و دابه‌زینی هه‌وه‌سی ئه‌م یان ئه‌و به‌رپرس .وای لێهاتوه، هه‌روه‌ه���ا ،كه ته‌نانه‌ت له‌دائ���ره‌كان ئه‌گه‌ر ئه‌ندامی ف�ڵ�ان حیزب نه‌بیت یاخود س���ه‌ر بە‌فاڵن بنه‌ماڵه نه‌بیت یاخود بە"ملكه‌چیه‌وه" ره‌فتار نه‌كه‌یت له‌به‌رده‌م كاكه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ری حیزب���ی یان كاكه‌ی فه‌رمانب���ه‌ری حیزب ی،و ئه‌گ���ه‌ر مه‌یلت ب���ۆ ئ���هو حیزبە‌نه‌بێت كه كاكه‌ی به‌ڕێوه‌به‌ر ی���ان فه‌رمانبه‌ری حیزبی ئینتمایان ب���ۆی ههیه ،كاره‌ك���هت ناڕوات‌و ره‌نگه ته‌گه‌ره‌ش���ی بخرێته ب���ه‌رده‌م .وای لێهاتوه ،كه له‌تاو خ همو خه‌فه‌ت بۆ نه‌بونی موچه‌ی شیاو‌و ناس���ه‌قامگیر‌و ره‌نگدانه‌وه‌ی خراپبونی باری ئابوری بۆ س���ه‌ر په‌یوه‌ندی ناو خێ���زان‌و كۆمه‌ڵ (ته‌اڵق ،خۆكوش���تن، دزی���ی له‌ناو دائ���ره‌كان‌و ده‌ره‌وه‌یان ،هتد)، خه‌ڵكی مه‌سه‌له‌ی س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و ته‌نانه‌ت
فیدرالیشیان خس���تۆته پله‌ی دوه‌ه‌م .ئه‌م ه ب���و به‌رهه‌می خه‌باتی ناو ش���اخ؟ ئه‌مه بو خه‌بات دژی رژێمی به‌عس���ی؟ ئه‌مه بو وه‌فا بۆ ش���ه‌هیدانی پێش���مهرگهو ئه‌نفالكراوان‌و هه‌ڵه‌بجه‌و بارزانیه‌كان ،هتد....؟ ل���ه‌م كۆمه‌ڵ���ه‌دا هه‌مو ش���تێك بەحزبی كراوه :دائره‌و پۆس���تی پۆلیس‌و ئاسایش‌و قوتابخان���هو زانك���ۆكان‌و ئامرازه‌كان���ی راگه‌یاندن‌و ته‌نانه‌ت دادگاكان .له‌دائره‌كان، ده‌ب���ێ به‌ڕێوه‌به‌ر حیزبی بێ���ت ،له‌ناوه‌ندی پۆلیس‌و ئاس���ایش ده‌بێ به‌رپرس‌و ئه‌وانه‌ی له‌پۆس���تی به‌رپرسیاریه‌تیدان ،ده‌بێ حیزبی ب���ن ،له‌زۆرب���هی قوتابخان���ه س���ه‌ره‌تایی‌‌و ناوه‌ن���دی‌‌و دواناوه‌ندی‌‌و زانك���ۆكان ،ده‌بێ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان حیزبی بن یاخود س���ه‌رفرو بێنن ب���ۆ ئه‌و حیزبه‌ی كه ل���ه‌م ناوچه یان له‌و ناوچه ده‌ستڕۆیش���توه .ه���ه‌ر حیزبه‌و ته‌له‌ڤزی���ۆن‌و رادی���ۆو رۆژنام���هی تایبه‌ت بەخۆی به‌كاردێنێ بۆ چه‌واش���ه‌كردنی رای گش���تیو پڕوپاگه‌نده ب���ۆ حیزبه‌كه‌ی .جگه له‌چه‌ند ئامرازێكی راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆ ،كه بە‌په‌نجه‌ی ده‌ست ده‌ژمێردرێن ،سه‌رجه‌میان س���ه‌ر به‌م حیزب‌و بگره سه‌ر به‌م به‌رپرسی حیزب���ه‌ن .ئاخر چۆن ده‌ب���ێ ته‌له‌ڤیزیۆنێك نه‌بێت كه بە‌شێوه‌یه‌كی سه‌ربه‌خۆ بگاته چاو گوێی هاواڵتیان!!؟ ته‌نانه‌ت زۆر له‌ڕۆژنامه‌و ته‌له‌ڤزیۆن‌و باقی ئامرازه‌كانی راگه‌یاندن بون بە‌بێشكه‌ی تانه‌لێدان‌و باڵوكردنه‌وه‌ی رۆحی ئه‌م عدوانیه‌ت���ه دور له‌هه‌م���و پێوانه‌یه‌كی نیش���تمانپه‌روه‌ریی ....ته‌نان���هت هێ���زی پێش���مه‌رگه‌ش نه‌ك ته‌نه���ا بە‌فه‌رمانی ئه‌م حی���زب یان ئه‌و حی���زب كار ده‌كات ،به‌ڵكو س���ه‌ر داده‌نوێنێ بۆ س���ه‌ركرده‌ی كاریگه‌ر له‌ف�ڵ�ان حیزب ی���ان له‌ف�ڵ�ان بنه‌ماڵه .ئایا ئ���ه‌م دۆخه ل���ه‌چ كونجێكی جیهان���دا بونی ههیه؟ هه‌مو ئه‌م دۆخه بە‌پاس���اوی میراتی سه‌رده‌می شاخ؟ به‌اڵم ناكرێ ،چیتر ،میراتی س���ه‌رده‌می ش���اخ بكرێ بە‌پاساو بۆ خۆده‌وڵه‌مه‌نكردن‌و زه‌وتكردن‌و قۆرخ كردنی ده‌سه‌اڵتی سیاسیو به‌رده‌وامیدان پێی له‌ڕێگه‌ی په‌یوه‌ندیه‌كانی حیزب حیزبێنه‌و خزم‌و خزمێنه .س���ه‌رده‌می ش���اخ قۆناغێكی پیرۆزه له‌مێ���ژوی خه‌ڵكی كوردس���تان‌و هه‌م���و تاكێكی بەش���ه‌ره‌ف رێزی ده‌گرێ له‌پێش���مهرگهو سه‌ر ی نه‌وازش داده‌نوێنێ بۆ س���ه‌رجه‌م شه‌هیدان‌و كه‌س‌و كاری ش���ه‌هیدانی ئه‌نفالك���راوان‌و ناك���رێ بە‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌بیر بكرێنه‌وه‌و كاری زۆر بكرێ بۆ ئه‌و دڵس���وتاوانه‌ی كه رۆڵه‌كانیان له‌پێناو ئازادی كوردس���تان ش���ه‌هیدكران‌و خران���ه ژێر گڵه‌وه‌‌و پێویس���ته قه‌ره‌بویه‌كی ش���یاویان بۆ بكرێنه‌وه .ناكرێ ده‌س���ه‌اڵتی سیاس���ی به‌كاربهێن���رێ ب���ۆ ته‌خش���ان‌و په‌خشانكردنی موڵكی گش���تیو به‌خشینی پۆس���ت‌و پایه بە‌كوڕ‌و كچ‌و كوڕی مام‌و زاواو خوشكه‌زاو برازاو ،هتد ...بە‌پاساوی میراتی سه‌رده‌م ی شاخ .ده‌س���ه‌اڵت ده‌بێ ئامرازێك بێ���ت ب���ۆ خزمه‌تك���ردن‌و به‌ده‌زگاییكردنی دام���ه‌زراوه‌كان‌و په‌روه‌رده‌كردن���ی میلله‌ت بە‌ئاڕاسته‌ی هاواڵتیبون‌و روحی لێبورده‌یی‌‌و خۆشه‌ویستی بۆ یه‌كتری‌‌و به‌دیهێنانی باشیی گشتیو به‌خته‌وه‌ری بۆ خه‌ڵكی كوردستان، هتد.. ئه‌م كوردستانه خێرو بێری زۆره‌و سهروهتو
ك���ه رۆژی 2018/6/24رۆژی هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكی كۆم���ارو په‌رله‌مان بێ���ت ،ئایا بریارێكی ئاوا چاره‌نوسساز ئه‌م په‌له په‌له‌ی بۆچیه؟ هۆكار‌و پاڵنه‌ری پشت ئه‌م بڕیار‌و هاوپه‌یمانییه‌ی ئه‌م دوو سیاسیه چیه؟. -1بوون���ی قه‌یرانێكی قوڵ���ی ئابوری كه خه‌ریكه توركیا ت���ه‌واو ئه‌هه‌ژێنێت‌و به‌ره‌و ئاس���ۆیه‌كی نادی���ار پاڵی پێ���وه ده‌نێت، رۆژب���ه‌رۆژ لی���ره‌ی توركی نرخ���ی خۆی له‌به‌رامبه‌ر دۆالری ئه‌مریكی له‌ده‌ستده‌دات، ئه‌مساڵ كه‌مترین وه‌به‌رهێنانی بیانی رووی له‌م واڵته كردووه ،رێژه‌ی بێكاری به‌رده‌وام له‌زیادبووندایه ،هه‌اڵوسان به‌رده‌وامه ،بۆیه ده‌یانه‌وێت به‌ر له‌وه‌ی ئابووری واڵته‌كه‌یان زیاتر تووش���ی داڕمان بێت ،هه‌ڵبژاردنه‌كه بكه‌ن. -2سیاسه‌تی ده‌ره‌وه :ئه‌مه‌ش كێشه‌یه‌كی تری توركیایه ،هه‌ر له‌دوای ساڵی 2009ئه‌م واڵته به‌كۆمه‌ڵێك كێشه‌و ئاڵۆزی زۆر تێپه‌ڕ بوو ،هه‌م له‌گه‌ڵ دراوس���ێكانی‌‌و هه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌وروپا‌و ئه‌مریكاش ،هه‌ڵبه‌ته به‌مزوانه هیچ سیاسه‌تێكی عاقاڵنه‌و س���تراتیجیانه ناگرنه به‌ر بۆئه‌وه‌ی بتوانن په‌یوه‌ندیه‌كان جارێكی تر بخه‌نه‌وه ش���وێنی خ���ۆی ،بهدڵنیاییهوه ساڵی داهاتوو ناوی واڵتی تازه ده‌چێته سه‌ر
لیست ی واڵته ناحه‌زو دوژمنكارانی ده‌وڵه‌تی توركی. -3كێش���هی كورد :ئه‌مرۆ میلله‌تی كورد له‌باكوور به‌س���ه‌خترین قۆناغدا تێده‌په‌ڕێت‌و خه‌ریكه بارودۆخه‌ك���ه دهگهڕێتهوه بازنه‌ی یه‌كه‌م ،چونكه ئێس���تا هه‌موو ش���تێكیان له‌ك���ورد س���ه‌ندۆته‌وه‌و جارێك���ی ت���ر كار به‌و رس���ته‌یه ده‌كه‌نه‌وه ك���ه ده‌ڵێت (یه‌ك ك���وردی باش ههیه ئه‌ویش ئ���هو كورده‌ییه كه مردووه) جگه ل���ه‌وه‌ش ئه‌مرۆ ماكینه‌ی ناسیۆنالیزمی توركی له‌هه‌موو كاتێك زیاتر ف���ووی تێده‌كرێت‌و كورد وه‌ك���و دوژمنێكی له‌راده‌به‌ده‌ر پیش���انده‌دات ،بۆیه پێیان وایه كاتێكی گونجاوه كه ده‌نگی نه‌ژادپه‌رسته‌كان هه‌موویان بۆخۆیان به‌رن. -4داگیركردنی عه‌فرین :دوای ئۆپراسیۆنی عه‌فری���ن توركی���ا هه‌م���وو هه‌وڵێكی خۆی خس���ته گه‌ڕ بۆ ئهوهی به‌هه‌ر ش���ێوه‌یه‌ك بێت بتوانێت ئه‌م ش���اره داگیربكات‌و دواتر هه‌وڵب���دات دیمۆگرافیا بگۆرێ���ت‌و خه‌ڵك‌و چه‌كداره توندڕوه‌كان له‌شوێنیان نیشته‌جێ بكات ،هه‌م���وو ئه‌م هه‌وڵ���ه‌ش به‌هاوكاری راس���ته‌وخۆی روس���یاو بە‌خ���ۆ كه‌ڕكردنی ئهمریكاو ئه‌وروپا ئه‌نجامدرا ،ئێس���تا دوای س���ێ هه‌فته له‌داگیركردنه‌كه ،روسیاو ئێران
به‌ره‌س���می داواده‌كه‌ن���هوه جارێكی تر ئه‌م ش���اره بگه‌ڕێته‌وه بۆ ده‌وڵه‌تی سوریا ،بۆی ه چاوه‌رێده‌كرێ���ت له‌كۆتایی���دا عه‌فرین له‌ژێر ده‌ستی توركیا نه‌مێنێت ،بۆیه هه‌وڵ ده‌دات به‌ر ل���هو واده‌ی���ه هه‌ڵبژاردن���ه‌كان ئه‌نجام بدات. -5حاڵه‌تی نایاس���ایی :له‌دوای كوده‌تای ساڵی 2016حاڵه‌تی نایاسایی وه‌ك پێویست كار به‌ده‌ستورو یاسا نووسراوه‌كان ناكرێت، ئه‌م���ه‌ش بێ هی���واو ترس���ێكی زۆری له‌ناو پارته سیاس���یو وه‌به‌رهێن���ه‌رو كۆمه‌ڵگای توركی���ا هێناوه‌ته ئاراوه هه‌ر ل���ه‌م بارهوه فش���ارێكی زۆری ناوخۆی���یو ده‌ره‌كی ههیه ب���ۆ كۆتاییهێنان به‌م حاڵه‌ته ،ده‌س���ه‌اڵتی ئاكه‌پ���ه ده‌یه‌وێت چه‌ن���د مانگێكی تریش حاڵه‌تی نایاسایی له‌په‌رله‌مان درێژبكه‌نه‌وه‌و پرۆس���هی هه‌ڵبژاردنیش له‌ژێر سێبه‌ری ئه‌م بریاره به‌رێوه‌بچێت. -6ئی پارتی :پارتیه‌كی تازه‌یه‌و (مه‌رال ئه‌كشینه‌ر) س���ه‌رۆكایه‌تی ده‌كات‌و له‌پارتی ( )MHPجیابوونه‌وه‌و ده‌یانه‌وێت به‌شداری ئ���ه‌م هه‌ڵبژاردن���ه بك���ه‌ن ،ب���ه‌اڵم به‌هۆی دواكه‌وتنی���ان لهكۆنگ���ره‌ی حزبه‌كه‌ی���ان، به‌پێی یاسای توركیا هه‌ر حزبێك پێویسته ش���ەش مانگ به‌ر له‌هه‌ڵب���ژاردن كۆنگره‌ی
ناكرێ ،چیتر ،میرات ی سه‌رده‌م ی شاخ بكرێ بە‌پاساو بۆ خۆده‌وڵه‌مه‌نكردن‌و زه‌وتكردن‌و قۆرخ كردنی ده‌سه‌اڵتی سیاسیو به‌رده‌وامیدان پێی له‌ڕێگه ی په‌یوه‌ندیه‌كانی حیزب حیزبێنه‌و خزم‌و خزمێنه
س���امانی زۆری تێدا ههیهو خه‌ڵكه‌كه‌ش��� ی یه‌كێكه له‌جوانترین‌و باشترین میلله‌تانی دنیا. با هه‌مومان خزمه‌ت���كاری ئه‌م خه‌ڵكه بین‌و هه‌مومان پێكه‌وه ئه‌م خێرو بێر‌و سهروهتو س���امانه ،چیت���ر ،نه‌كه‌ین بەس���ه‌رچاوه‌ی نه‌هامه‌تیی‌‌و سه‌رگه‌ردانیی‌‌و واز بێنین له‌لوت به‌رزیی‌‌و غرور (له به‌ر ئیعیباراتی رابوردو)و خۆم���ان بكه‌ی���ن بە‌خزمه‌ت���كاری میلل هتو كار بكه‌ی���ن ب���ۆ به‌دیهێنانی سیس���تمێكی دیموكرات���ی دادپ���ه‌روه‌ر‌و پ���ه‌ره بس���ێنین بە‌په‌یوه‌ندیه‌كانمان له‌گه‌ڵ به‌غدا نه‌ك له‌سه‌ر بنچینه‌ی باڵوكردن���ه‌وه‌ی رۆحی عدوانیه‌ت‌و رق‌و كین���ه له‌پێناو خزمه‌ت���ی به‌رژه‌وه‌ندی شه‌خس���یو حیزبی‌‌و بنه‌ماڵه ،به‌ڵكو له‌سه‌ر بنچینه‌ی سیاس���ه‌تێكی هاوسه‌نگ كه تیایدا دبلۆماس���یه‌ت‌و ره‌فتاری سیاسی نه‌رم ببنه مێتۆدێكی سیستماتیكی وتووێژ‌و دانوستاندن له‌خزمه‌ت���ی به‌دیهێنان���ی ماف���ه ره‌واكانی خه‌ڵكی كوردستان له‌سه‌ر بنه‌مای ده‌ستور‌و فه‌راهه‌مكردنی سیستمێكی سیاسی دیموكراتی راس���ته‌قینه .با هه‌مومان پێكه‌وه هاوكاربین ب���ۆ ئاماده‌ك���ردن‌و بنیادنانی سیس���تمێكی په‌روه‌ده‌ی س���اوایان‌و مندااڵن‌و هه‌رزه‌كاران‌و الوان له‌س���ه‌ر بنچینه‌ی ه���اوكاری‌‌و رۆحی لێبورده‌یی‌‌و ره‌فتاری یاس���ایی .با هه‌مومان كار بكه‌ین بۆ ئهوهی هاواڵتی بەتواناو لێهاتو ش���وێنی به‌رپرس���یاریه‌تی پڕبكاته‌وه ،نه‌ك ئهوهی كه حیزب وخزم‌و میراتی ناو ش���اخ ده‌كات بە‌پاس���او بۆ ئیستحقاق بە‌بێ ئهوهی لێهات���و بێت ب���ۆ پۆس���تێكی دیاریكراو .با هه‌مومان عه‌زیه‌تی ئه‌وانه نه‌ده‌ین‌و ره‌فتاری دوژمنكاری نه‌نوێنی���نو واز له‌هه‌مو جۆرێك له‌توند‌و تی���ژی بهێنین به‌رامب���ه‌ر ئه‌وانه‌ی حیزبی���ی نی���نو مه‌یلی���ی ئه‌رێنی پیش���ان ن���اده‌ن به‌رامب���ه‌ر فاڵن یان ف�ڵ�ان حیزب. ئه‌وان ئ���ازادن له‌بیركردن���هوهو جیهانبینی‌و هه‌ڵسوكوتیاندا .با هه‌مومان ده‌ستی ره‌خنه رابكێشین بۆ ئه‌ندامی ئه‌و حیزبانه‌ی بە‌رق‌و كینه‌وه مامه‌ڵه له‌گ��� هڵ ئه‌ندامانی حیزبێكی دیك���ه ده‌كه‌ن له‌ن���او دائی���ره‌و قوتابخانه‌و زانك���ۆو پۆس���ته مۆنۆكراتی���ه‌كان ،هت���د. تون���دو تیژی ،توندو تی���ژی لێده‌كه‌وێته‌وه‌‌و هاواڵت���ی مه‌راییكار‌و درۆرزن‌و س���اخته‌كار‌و ترس���نۆك‌و خۆپه‌رس���ت‌و ملكه‌چ‌و بێباوه‌ڕ بە‌نیش���تمانی لێده‌كه‌وێته‌وه .مه‌به‌س���تیش له‌توند‌و تیژی ،توندو تیژی فیزیكی‌‌و ره‌مزیه له‌س���ه‌رجه‌م بواره‌كان���دا :ره‌فت���اری ناڕه‌وا له‌بواری سیاس���یو ئاب���وریو كۆمه‌الیه‌تی‌‌و ده‌رون���ی ،هتد ....ده‌ب���ێ دانی پێدا بنێین، بەداخ���هوه ،كۆمه‌ڵه‌كه‌مان كۆمه‌ڵێكی توندو تیژه‌‌و ده‌بێ هه‌مومان كار بكه‌ین بیگۆڕین بۆ كۆمه‌ڵێكی مه‌ده‌نی دیموكرات كه تیایدا رێز بگیرێ له‌مرۆڤ بە‌شێوه‌یه‌كی یه‌كسان وه‌ك كیانێكی پیرۆزی مرۆڤایه‌تی دور له‌ئینتمای بۆ حیزبێك یان بنه‌ماڵه‌یه‌ك یان ئاینێك یان ئاینزایێ���ك یان باوه‌ڕێكی دیاریكراو .میلله‌ت كاتێ���ك گه‌شه‌ده‌س���ێنێ جیاوازیه‌كان بكات بە‌سه‌رچاوه‌ی س���ه‌روه‌ت‌و ده‌وڵه‌مه‌ندی نه‌ك بە‌رێگه‌یه‌ك بۆ جی���اكاری‌‌و عدوانیه‌ت‌و رق‌و كینه‌و توندو تیژی .با حیزبە‌سیاس���یه‌كان‌و رێكخ���راوه‌كان‌و دام���ه‌زراوه‌كان ،هت���د به‌و روحیه‌ت���ه كار بك���هنو میلل���هت نه‌ك���ه‌ن بە‌دارده‌ست بۆ مه‌رامی تایبه‌تی خۆیان.
بۆ چ ی توركیا بڕیاری پێشوه‌ختی هه‌ڵبژاردن ی دا؟ دڵزار عارف
ئه‌م���رۆ توركی���ا بە‌كۆمه‌ڵێ���ك قه‌یران‌و كێش���هی گهوره تێده‌په‌ڕێ���ت كه رۆژ بە‌رۆژ كاریگه‌ری كێش���ه‌كانی ،ته‌ن���گ بە‌خه‌ڵك‌و پارت‌و سیاسیه‌كانی ئه‌م واڵته هه‌ڵده‌چنێت، هه‌روه‌ها بێ ئومێدیه‌كی قوڵ سه‌رتاس���ه‌ری ئه‌م واڵته‌ی گرتۆته‌وه ،بە‌بێ ئهوهی ئێستا هیچ هه‌وڵێكی لۆجك���یو دوور له‌عه‌قڵیه‌تی شوڤێنی بدرێت بۆ به‌ر گرتن له‌گه‌وره‌بوون‌و ئاڵۆزبوونی زیاتری كێش���ه‌كان .هاوپه‌یمانی نێوان هه‌ردوو پارتی (AKPو )MHPخه‌ریكه شۆڤێنیه‌ت جارێكی تر هه‌ناسه بە‌دیموكراسیه س���اواكه‌ی توركیا ناهێڵت‌و ئابووریه‌كه‌شی كه‌وتۆته ناو هه‌مان گۆبه‌ندی ئه‌م هاوپه‌یمانه، بۆیه هه‌ندێك جار قورسه بتوانیت پێشبینی پالن‌و ك���رده‌وه‌و خوێندنه‌وه‌كانیان بكه‌یت. لێدوانی 4-17ده‌وڵه‌ت باخچه‌لی س���ه‌رۆكی پارتی نه‌ژاد په‌رس���تی توركی���ا ده‌رباره‌ی هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌خت‌و هه‌روه‌ها ئاماژه‌دانی به‌وه‌ی كه ئه‌ردۆغ���ان پاڵێوراوی ئه‌وانه بۆ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار .دواتر هه‌ر سه‌باره‌ت به‌م پرسه رۆژی 4-18باخچه‌لی‌‌و ئه‌ردۆگان كۆبوونه‌وه‌و گه‌یش���تنه رێكه‌وتن
ئه‌نجامدابێ���ت ،واتا به‌م ش���ێوه‌یه بێت ئه‌م پارته ناتوانێت له‌سه‌ر ناوی خۆی به‌شداری هه‌ڵبژاردنه‌ك���ه ب���كات ،ره‌نگ���ه ئه‌م���ه‌ش هۆكارێكی تر بێت كه بیریان له‌هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌خت كردۆته‌وه. -7س���وریا :ل���ه‌دوای دروس���تبوونی راپه‌ری���نو شۆڕش���ی س���وریا ،ده‌وڵه‌ت���ی توركی���ای زۆر به‌خۆیه‌وه س���ه‌رقاڵ‌كردووه‌‌و به‌رده‌وام له‌هه‌وڵ���ی ئه‌وه‌دایه چۆن بتوانێت له‌الی���ه‌ك ئاگره‌كه‌ی له‌خ���ۆی دوورخاته‌وه‌و له‌به‌رامبه‌ریش ه���ه‌وڵ بدات ئه‌جندای خۆی بسه‌پێنێت به‌سه‌ر هه‌ر پێشهاتێكی تازه كه رووبه‌ری سوریا ده‌بێته‌وه ،ئێستا بارودۆخی سوریا گه‌یشتۆته حاڵه‌تێك توركیا نازانێت چۆن هه‌ڵس‌و كه‌وت ب���كات‌و چۆن بتوانێت دڵی ئهمریكاو روس���یا له‌خۆی نه‌ره‌نجێنێ‌‌و له‌هه‌م���ان كاتیش هه‌وڵبدات ده‌س���ته‌به‌ری به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی واڵته‌كه‌ش���ی بكات ،بۆیه بهدڵنیاییهوه كێشه‌ی سوریا به‌رده‌وام رووی له‌ئاڵۆزی‌‌و پش���تی له‌چاره‌س���ه‌ره ،ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌نده‌ی تر فش���ار ب���ۆ توركیا ده‌هێنێت‌و ره‌نك���ه هه‌ڵه‌ی س���تراتیجی گ���ه‌وره ی پێ بكات ،بۆیه ح���ه‌ز ده‌كات به‌ر له‌هه‌موو ئه‌و ته‌نكاسیانه‌ی كه به‌دڵنییایه‌وه گه‌وره‌ده‌بن، هه‌ڵبژاردنه‌كان ئه‌نجام بدات.
تەندروستی
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
6سود ی لێخورینی پاسكیل بزانه
چه‌ند راست‌و
هه‌ڵه‌یه‌ك ده‌رباره‌ی
لێخورین���ی پاس���كیل ره‌نگ���ه له‌چه‌ندین نه‌خۆشی مه‌ترس���یداری وه‌ك نه‌خۆشێكان ی دڵ‌و شه‌كره‌و قه‌له‌وی‌‌و خه‌مۆكی بتپارێزێت. ئه‌مانه‌ی خواره‌وه چه‌ند سودێكی لێخورینی پاسكیله. لێخورینی پاس���كیل به‌رێگه‌یه‌كی باشدادهنرێت بۆكه‌م كردن���ه‌وه‌ی كێش چونكه یاره‌مه‌تی س���وتانی چه‌ور ده‌دات‌و ماسولكه دروست ده‌كات. لێخورین���ی پاس���كیل به‌ش���ێوهیهكیب���ه‌رده‌وام یارمه‌ت���ی س���وری خوێن ده‌دات به‌مه‌ش ئه‌گ���ه‌ری توش بوون به‌جه‌ڵده كه‌م ده‌بێت���هوه هه‌روه‌ها یارمه‌ت���ی به‌هێز بونی ماس���ولكه‌كانی دڵ ده‌دات‌و رێژه‌ی چه‌وری له‌خوێندا كه‌م دهكاتهوه. به‌پێ توێژینه‌وه‌كان رێژه‌ی توش بوونبەش���ه‌كره‌ی جۆری دوو له زی���اد بوندایه، زۆرینه‌ی ئه‌نجامه‌كانی���ش باس له‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌كه‌م جوڵه‌ی هۆكاری دروس���ت بونی ئه‌م شه‌كره‌یه‌یه. لێخورین���ی پاس���كیل یارمه‌ت���ی بههێزكردنی ئێس���ك ده‌دات ،پس���پۆرانی بواری ئێسك ده‌ڵێن ئه‌وكه‌سانه‌ی كێشه‌ی پوكانی ئێس���كیان ههیه ده‌توانن رۆژانه پاس���كیل لێبخورن. لێخورین���ی پاس���كیل ئه‌بێته هۆی كه‌مكردن���ه‌وه‌ی قه‌له‌قی‌‌و خه‌مۆكی وپه‌س���تانه ده‌رونێكان. به‌پ���ی توێژین���ه‌وه‌كان لێخورین���یپاس���كیل ئه‌گ���ه‌ری توش ب���ون به‌هه‌ندێك جۆری ش���ێرپه‌نجه به‌تایبه‌ت جۆری كۆلۆن‌و ش���ێرپه‌نجه‌ی مه‌م���ك‌و ریخۆڵ���ه‌كان كه‌م دهكاتهوه.
زیپكه‌ی عازه‌به
ی زیپك هی چه‌ند بۆچونێكی هه‌ڵ ه ده‌رباره عازه‌بە‌ده‌وترێت پێویسته هه‌موان بیزانن كه ئه‌وانیش بریتین له: هه‌ڵ���ه .به‌كارهێنان���ی مەعجون���یزیپكهكان وشك دهكاتهوه. راس���ت .ئه‌گه‌ر چیی زیپكه‌كه وشك ده‌كات ،ب���ه‌اڵم چاره‌س���ه‌ری ن���اكات‌و ئه‌گ���ه‌ری هه‌ی���ه چه‌ند كێش���ه‌یه‌ك بۆ پێسته‌كه دروست بكات كه گرینگترینیان هه‌ستیاریه‌و پلق كردنی پێسته‌كه‌یه. هه‌ڵه‌كه .یه‌ك جۆر زیپكه‌ی عازهبەههیه. راس���ت .چه‌ند جۆرێ���ك ههیه له‌وانه زیپكه‌ی س���ه‌ر س���ور ره‌ش‌و سپی‌‌و له شێوه‌ی دومه‌ڵ‌و چه‌ند جۆرێكی تر. هه‌ڵه .خواردنی چه‌وری‌‌و شیرینیوخواردن���ه خێ���راكان زیپكه دروس���ت ده‌كه‌ن. راس���ت .هه‌رچه‌نده ئ���ه‌م خواردنانه به‌گشتی زیانی ته‌ندروستی ههیه ،به‌اڵم تاوه‌كو ئێس���تا زیان ئ���ه‌م خواردنانه بۆدروس���ت بونی زیپك���هی عازه‌بە‌باس نه‌كراوه‌و ئاماژه‌ی پێنه‌كراوه.
چه‌ند زانیاریه‌ك له‌سه‌ر هه‌وكردن ی كۆئه‌ندامی میزه‌رۆ به‌كتری���ا یه‌كێك���ه له‌ه���ۆكارهس���ه‌ره‌كییەكانی هه‌وكردن���ی میزڵدان كه ئ���ه‌م جۆره به‌كتریای���ه( ئیكۆالی) له كۆڵۆن‌و ل���ه ئافره‌تدا زۆره‌و له‌كاتی س���ێكس كردندا ده‌روات ب���ۆ رێره‌وی می���زه‌رۆ ئه‌بێت���ه ه���ۆی هه‌وكردن���ی میزڵدان. ئه‌و كه‌سانه‌ی نه‌خۆشی شهكرهیانههیه زیاتر توشی ئه‌م جۆره هه‌وكردنه ده‌بن. ب���ه‌ردی گۆرچیله‌و گ���ه‌وره بونیپرۆستات هۆكاری هه‌وكردنی میزڵدانه له‌پیاوان. هه‌وكردنی كۆئه‌ندامی میزه‌رۆ واتاههوكردن���ی میزڵ���دان‌و گۆرچیله‌كان. له‌نیشانه‌كانی هه‌وكردنی میزڵدان ،ئازار له‌كات���ی میز كردن ،زوو زوو میزكردن، له‌پ���ردا می���زت بۆدێت ،بون���ی خوێن له میزه‌ك���ه‌دا .هه‌روه‌ها نیش���انه‌كانی هه‌وكردنی گۆرچیله هه‌مان نیش���انه‌ی هه‌وكردنی میزڵدانی ههیه به‌اڵم هه‌ندێك گرفتی تریش���ی له‌گه‌ڵ ده‌بێت وه‌ك دڵ تێكه‌ڵ هاتن‌و رش���انه‌وه ،ت���ا ،ئازار له به‌شی خواره‌وه‌ی پشت. -پێویسته خانمان ئه‌م چه‌ند رێنمایه
15
هه‌ڵ���ه .زیپك ه توش���ی كه‌م كهسئهبێت. راس���ته‌كه .زیپكه‌ی عازه‌بە یه‌كێكه له‌نه‌خۆش���یه ب�ڵ�اوه‌كان‌و به‌پێ���ی توێژینه‌وه‌كان %80ی ته‌مه‌نه‌كانی -11 30ساڵی توشی ده‌بن ،هه‌ندێك جاریش ته‌مه‌نه‌كانی 40بۆ 50س���اڵیش توش���ی ده‌بن.
بكه‌ن بۆئه‌وه‌ی به‌دورب���ن له‌هه‌وكردن ی كۆئه‌ندامی میزه‌رۆ ئه‌وانیش .له‌به‌ركردنی چلی ژێ���ره‌وه‌ی لۆكه ،له‌كاتی خۆ پاك كردنه‌وه له ته‌والێت پێویس���ته سه‌ره‌تا پێش���هوه پاك بكاتهوه پاش���ان بچێت بۆك���ۆم چونكه كاتێ���ك پێچه‌وانه‌كه‌ی ئه‌نج���ام ده‌ده‌یت ئ���هوه میكرۆبی كۆم ده‌چێت بۆئه‌ندام���ی میزه‌رۆو هه‌وكردن دروس���ت ده‌كات ،زۆر خواردن���ه‌وه‌ی ئاو ،چونه ده‌والێ���ت پاش ته‌و اوبونی سێكس. هه‌وكردنی میزڵدان له‌كاتی دوگیانیمهترسیداره گه‌ر چاره‌س���ه‌ر نه‌كرێت. چونك���ه ئه‌گ���ه‌ری ههیه ببێت���ه هۆی به‌رزبونه‌وه‌ی په‌س���تانی خوێن یاخود له‌دایك بونی منداڵی پێشوه‌خت.
هه‌ڵ���ه .من���داڵ توش���ی زیپكهیعازهبەنابێت. راس���ت .ئه‌م جۆره زیپكه‌ی���ه له‌ناو منداڵ���دا زۆر ب���اوه به‌تایبه‌تی له پاش 4 -3هه‌فت���ه پاش له‌دایك بون ئه‌ویش به‌هۆی گۆرانكاری هۆرمۆنه‌وه‌یه.
هه‌ڵ���ه .كرێ���م‌و بۆیه‌ی ق���ژ زیپكهدروست ناكات. راس���ت .هه‌ندێك جۆری بۆیه‌و جێڵی قژو زیپكه‌ی عازه‌بە‌دروست ده‌كه‌ن.
سودی سیر کاریگەری گەورەی لەسەر خاوکردنەوەی دروستبونی خانەی شێرپەنجە هەیە چارەسەرێکی کاریگەرە بۆ دابەزاندنی فشاری خوێن‌و هەروەها دڵەراوکێ کەمدەکاتەوە لەش پاکدەکاتەوە لەزەهرو هانی دەردانی رێژێنەکان دەدات چارەسەرێکی باشە بۆ نەهێشتنی زیپکەی عازەبانە
دژە میکرۆبەو چارەسەرێکی باشە بۆ نەهێشتنی کۆکەو هەوکردنی ناودەم دڵ دەپارێزێت‌و ئاستی کۆلۆسرتۆلی جۆری باش لەخوێندا جێگیر دەکات هەڵدەستێت بەڕێکخستنی رێژەی شەکرە لەخوێندا زەیتی سیر هەوکردنی گوێچکە ناهێڵێت
16
خوێندن
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
خۆپیشاندان ی مامۆستایان ،قه‌یران ی سه‌ركردایه‌تی‌‌و ناسه‌ركه‌وتوی ی
گفتوگۆی نێوان به‌ڕێوه‌به‌رانی خۆپیشاندانه‌كان
سروه جه‌مال خۆپیشاندانی مامۆستایان دیارده‌یه‌ك ی س����ه‌رنجڕاكێش بون له‌ماوه‌ی دو س����اڵی راب����ردودا ،ئاوێن����ه له‌زنجی����ره‌ی دوه‌می گفتوگۆكانیدا بۆتیش����ك خس����تنه س����ه‌ر كه‌موكرتیه‌كان����ی ئه‌م خۆپیش����اندانانه، میوان����داری هه‌ری����ه‌ك له‌س����ه‌نگه‌رفایه‌ق ئه‌ندامی لقی سلێمانی سه‌ندیكای یه‌كێتی مامۆس����تایان له‌مامۆس����تایانی سه‌رده‌م، عه‌بدولخالق ماوه‌تی ئه‌ندامی سكرتاریه‌تی یه‌كێت����ی مامۆس����تایان له‌مامۆس����تایانی یه‌كگرت����و ،عوس����مان گوڵپی،ئه‌ندام����ی ئه‌نجومه‌نی مامۆس����تایانی ناڕازی ،دیاری عه‌بدولقادر له‌مامۆس����تایانی س����ه‌ربه‌خۆ ده‌كات. حزبی بون‌و پیشه‌یی بون: دو ئاڕاسته‌ی پێچه‌وانه س����روه جه‌مال :یه‌كێك له‌و ره‌خنانه‌ی ئاڕاس����ته‌ی ده‌س����ته‌ی به‌ڕێوه‌به‌ران����ی خۆپیشاندانه‌كان كراوه‌و به‌یه‌كێك له‌كه‌م‌و كوڕییه‌كانی خۆپیش����اندانه‌كان دائه‌نرێت ئه‌وه‌یه كه ده‌وترێت ئه‌م خۆپیش����اندانانه حزبی له‌پش����ته ،پێتانوانییه كه حزبه‌كان رۆڵی����ان هه‌ب����وه له‌گه‌وره‌ك����ردن یاخود الوازكردنی ئه‌م خۆپیشاندانانه‌دا؟ ئایا ئه‌م خۆپیش����اندانانه‌ی مامۆس����تایان پیشه‌یی بون یاخود حزبی؟ س����ه‌نگه‌ر فایه‌ق :تاڕاده‌یه‌كی باش ئه‌م ناڕه‌زایه‌تیان����ه له‌چوارچێوه‌ی پیش����ه‌یی بوندا خۆی بینیوه‌ته‌وه ،بە‌به‌ڵگه‌ی ئهوهی تا ئێستا هیچ حزبێكی سیاسی ئه‌گه‌رچی پش����تیوانی ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی كردوه ،به‌اڵم به‌فه‌رم����ی خ����ۆی به‌خاوه‌ن����ی نه‌زانیوه، جگ����ه لهوه ئه‌و گروپانه‌ی سه‌رپه‌رش����تی خۆپیش����اندانه‌كانیان ده‌ك����رد خه‌ڵكانی جیاواز بون ئه‌گه‌ر باكگراوندی سیاس����ی له‌پش����ت بوایه قورس ب����و گونجاندنیان به‌یه‌كه‌وه .له‌چواری س����اڵی رابردودا كه ناڕه‌زایه‌تیه‌كان له‌س����لێمانییه‌وه ده‌ستی پێك����ردوه به‌هیچ جۆرێك حزب ته‌داخولی نه‌ك����ردوه ئه‌گه‌رچی كه‌موك����وڕی ههبوهو به‌جۆرێك نه‌گه‌یشتوین به‌ئامانج یان زۆرجار به‌الڕێدا براوه ،ی����ان بیركردنه‌وه‌ی حزبی زاڵبوه به‌سه‌ر ئه‌و ده‌سته‌یه‌ی سه‌رپه‌رشتی ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی كردوه ویستویانه مه‌رامی حزب����ی ره‌نگدان����ه‌وه‌ی هه‌بێ����ت ،ب����ه‌اڵم له‌واقیعدا هیچ حزبێكی سیاسی ئاڕاسته‌ی ناڕه‌زایه‌تیه‌كان����ی نه‌ك����ردوه ،چونك����ه ئه‌گه‌ر حزب هات����ه گۆڕه‌پانه‌كه‌وه‌و خۆی به‌خاوه‌نی مه‌سه‌له‌كه زانی ،له‌بری ئهوهی ناڕه‌زایه‌تیه‌كی پیشه‌یی بێت ئه‌گوازرێته‌وه بۆ ناڕازیه‌تیه‌ك����ی حزبی .ئه‌وكاته ده‌بێت داخوازییه‌كان زیاتربكرێن له‌بابه‌تی موچه، هه‌م ده‌بێت به‌شداربوانی ناڕه‌زایه‌تیه‌كانیش گۆڕانكاری به‌س����ه‌ردا بێت .ئه‌گه‌ر حزبێك خۆی به‌خاوه‌نی خۆپیشاندانه‌كان بزانێت ئه‌وكاته ئه‌بێ����ت الیه‌نگران����ی حزبه‌كانی ت����ر نه‌یه‌ن����ه خۆپیش����اندانه‌كانه‌وه ،بۆیه به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك حزب راسته‌وخۆ له‌ناو ئ����هو ناڕه‌زایه‌تیانه‌دا رۆڵ����ی نه‌بوه .به‌اڵم ناڕاس����ته‌وخۆ رۆڵی هه‌ب����وهو هانده‌ر بوه بۆ ئهوهی ئ����هو ناڕه‌زایه‌تیانه فراوان بێت كه ئه‌وه‌ش له‌ڕاگه‌یاندن‌و به‌یاننامه‌كانیاندا ده‌رئه‌كه‌وێت .ته‌نانه‌ت خه‌ڵكانی ئه‌و حزبانه كه له‌ناو حكومه‌تیشدا بون پشتیوانی ئه‌م ناڕه‌زایه‌تیانه‌یان ك����ردوه ،بۆیه ده‌توانین بڵێ����ن خۆپیش����اندانه‌كان پیش����ه‌یی بوه به‌پش����تیوانی حزب����ه‌كان ،چونك����ه گه‌ر حزب پش����تیوان نه‌بوایه ته‌نانه‌ت له‌كۆتا خۆپیشاندان به‌دابینكردنی خێمه‌و ئامێری ده‌نگ‌و پش����تیوانی مانه‌وه له‌و ش����وێنه پێموابێت نه‌مانده‌توان����ی ناڕه‌زایه‌تیه‌كان به‌و شێوه‌یه فراوان بكه‌ین ،ئهوهی گرنگه نه‌چۆته سه‌به‌ته‌ی هیچ حزبێكی سیاسیو راسته‌وخۆ هیچ حزبێك بۆ مه‌رامی سیاسی به‌كارینه‌هێناوه‌و نه‌یتوانی����وه له‌داخوازی
حزبه‌كه‌یدا بچوكی بكاتهوه. عه‌بدولخال����ق ماوه‌ت����ی :هه‌م����و ئ����هو خۆپیشاندانانه كارێكی پیشه‌یی بوه ،ئه‌و كه‌س����انه‌ی له‌وێبون زۆرجار هه‌ڵوێس����تی حزبه‌كانیان خس����تۆته‌ال بۆ ئهوهی زیاتر به‌رده‌وام����ی ب����هو رێگه مه‌ده‌نی����ه بده‌ن له‌پێناو ده‌ستبه‌ركردنی داواو مافه‌كانیان. ئ����ه‌وه‌ی به‌ش����داری ئه‌و خۆپیش����اندانانه ده‌كات ئاس����اییه له‌وانه‌یه سه‌ربه‌الیه‌نێك بێت ،به‌اڵم ئهوهی له‌وێدا كۆیكردونه‌ته‌وه خه‌می به‌ده‌ستهێنانی مافه‌كانیانه ،دیاره له‌كوردس����تان فۆڕمی حزبی به‌شێوه‌یه‌كی خراپ����ه ،ئه‌گه‌ر هه‌ڵوێس����تی حزبی جدی له‌ناو ئه‌و خۆپیشاندانانه تۆخ بكرایه‌ته‌وه‌و به‌الڕێدا ببرای����ه ئه‌وا خۆپیش����اندانه‌كان ئامانجی خۆیان نه‌ئه‌پێكا ،حزب ده‌س����تی نه‌بوه له‌خۆپیش����اندانه‌كان ،به‌اڵم به‌باشی هاوكار ب����ون هه‌ر الیه‌نێكی����ش هاوكاری خۆپیش����اندانه‌كانی كردبێ����ت ئ����هوه ده‌س����كه‌وتێكه بۆخ����ۆی ،چونك����ه حزب مان����ای چییه ئه‌گ����ه‌ر دژایه‌ت����ی خه‌ڵكی خۆپیش����انده‌رو هه‌ڵوێس����ته‌كانیان بێت، هیچ مانایه‌ك����ی نامێنێت ئه‌گه‌ر خه‌ڵكێك داوای مافی خۆی بكات له‌بری پشتگیری لێیب����دات ،حزب����ه‌كان ل����ه‌ڕوی راگه‌یاندن ته‌نانه‌ت به‌ئاشكراش پشتیوانیان كردوه، به‌اڵم ئهوه ناكاته ئهوهی ده‌س����تی حزبی تێدابێت .زۆرئاساییه چه‌ند حزبێك ده‌ست بگرن به‌سه‌ر خۆپیشانداندا ،به‌اڵم خۆیان دروستكه‌ری بن النیكه‌م به‌به‌یاننامه‌یه‌ك، به‌اڵم ئه‌م فۆڕه‌مه حزبیه‌یی له‌كوردستان هه‌ی����ه خه‌ریك����ی موزایه‌دات����ی حزب����یو لێخوێندن‌و ناوزاڕاندنه ،ئه‌و خۆپیشاندانانه خۆڕس����كانه ب����وهو ئهوهی هات����وه دوای ماوه‌ی����ه‌ك به‌یه‌كه‌وه‌بون زانیویانه س����ه‌ر ب����ه‌چ حزبێكن ،بۆیه ئ����ه‌وه‌ی ئامانج بوه خزمه‌تكردن����ی توێژه‌كه‌ی خۆیان‌و ته‌واوی فه‌رمانب����ه‌ران بوه ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی مافه‌كانیان. عوس����مان گوڵپ����ی :ئه‌گه‌ر س����ه‌رنجی هۆكاری ناڕه‌زایه‌تی����ه‌كان بده‌ین ده‌بینین تاسه‌رئێس����قان پیش����ه‌یی بون ،گیرفانی به‌تاڵی مامۆس����تایان ئه‌وان����ی هێناوه‌ته س����ه‌رجاده ،به‌اڵم له‌ڕوی ئ����ه‌وه‌ی بڵێیت تاچه‌ن����د پیش����ه‌یی ی����ان حزب����ی بوه؟ دوالیه‌ن���� ه ده‌یبینم به‌ت����ه‌واوی ره‌تی ئهوه ده‌كه‌مه‌وه كه نابێت حزب ته‌داخول بكات به‌پێچه‌وانه‌وه ،چونكه ئه‌گه‌ر حزب له‌كایه سیاس����یو كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان به‌شدارنه‌بێت ئه‌ی ئیش����ی ح����زب چییه ،م����ن گله‌یی ئه‌وه‌م ههیه بۆچی حزبه‌كان زوتر نه‌هاتن پشتیوان ی بكه‌ن ده‌ستخۆشی بۆ ئه‌وانه‌ی كه پش����تیوانیان كردو گله‌ی����ی له‌وانه‌ش ك����ه پش����تگیریان نه‌كرد .ت����ۆ حزبی بۆ خزمه‌تكردنی خه‌ڵك مانای چی تۆ خه‌ڵك موچه‌ی ب����ڕاوه پش����تیوانی ناكه‌یت،هه‌تا بانگه‌شه‌ی ئه‌مجاره‌ی هه‌ڵبژاردن هه‌موی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی پاش����كهوتو موچه‌ی خوراوه ئه‌و حزبانه‌ی كه حاش����ا ئه‌كه‌ن ده‌ستیان نه‌بوه له‌خۆپیشاندانه‌كان‌و ئێستا بانگه‌شه ئه‌كه‌ن بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی پاشكه‌وت ئه‌بوایه له‌سه‌رشه‌قام به‌كرداری ئه‌وه‌یان بكردایه، هه‌میش����ه حزب یان رۆڵی خراپ ده‌بینێت له‌ناش����رینكردن‌و به‌الڕێدابردن تێگه‌یاندنی خه‌ڵ����ك كه‌ئه‌مان����ه ح����زب هێناوینیه‌ته س����ه‌رجاده‌و په‌یوه‌ن����دی به‌پ����ه‌روه‌رده‌و موچ����هوه نی����ه ،به‌شێكیش����یان وانی����ه ده‌یانه‌وێت به‌ته‌نیشت ناڕه‌زایی خه‌ڵكه‌وه سود ببینن ئه‌مه‌ش ئیجابیه ،به‌اڵم به‌الڕێدا نه‌بات .جگه له‌وه‌ی هێزه‌كان ملمالنێیه‌كی توندی����ان ههیه له‌س����لێمانی ت����ۆ ناتوانی ل����هوه خ����ۆت بپارێزیت‌و ب����ێ كه‌مكورتی خۆپیش����انده‌رێكی ناڕازیی عه‌یاره بیست‌و چوار بیت ،هه‌ر كاتێك حزب پش����تیوانی كردبێ����ت خۆپیش����اندانه‌كان زۆر فراوانتر بون ،هه‌ر كاتێك كش����ابێتنه‌وه به‌جۆرێك خۆپیشاندانه‌كان الوازتر بون ،به‌اڵم ئه‌مه وایكردبێت داخوازییه‌كان به‌الڕێدا ببرێت، ئ����هوه ش����تی وانه‌بوه .ل����ه‌م واڵته ده‌یان داخوزای سیاسی ههیه ،به‌اڵم به‌یاننامه‌كان یه‌ك داخوازی سیاسی تیاجێنه‌كراوه‌ته‌وه، داوای البردن����ی س����یته‌می پاش����كهوتو ئیدانه‌ی گه‌نده‌ڵی‌‌و ئه‌م سیسته‌مه خراپه كراوه ،ئێم����ه داخوازییه پیش����ه‌ییه‌كانی خۆم����ان ده‌كه‌ی����ن ،یه‌ك دوج����ار داواكرا وه‌زی����ره‌كان ده‌س����ت له‌كاربكێش����نهوهو حكوم����هت هه‌ڵبوه‌ش����ێته‌وه ك����ه داوای خۆپیش����انده‌ران ب����و له‌حزبه‌كانی خۆیان نه‌ك له‌ڕوی سیاس����ییه‌وه ،ئه‌مه‌ش ئهوه ده‌سه‌لمێنێت كه سیاسه‌ته‌كه‌مان كردۆته قوربانی داخوازییه‌كانم����ان ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بڵێی����ت به‌هیچ جۆرێك حزب رۆڵی نه‌بوه، پێموایه قسه‌یه‌كی نامه‌نتیقی ده‌رئه‌چێت،
دیاری عه‌بدولقادر رۆڵیان هه‌بوه به‌اڵم خۆشبه‌ختانه ئیجابی بوه ،چونكه تا دوا بڕیار نه‌مانهێشت بڕیار ببێت به‌بڕیارو داخ����وازی ئه‌وان پێموانیه حزب����ه‌كان خۆش����یان هه‌وڵ����ی ئه‌وه‌یان دابێت. دی����اری عه‌بدولق����ادر :پێش����ه‌نگیی له‌خۆپیش����اندانه‌كان، مامۆس����تایان تایبه‌تمه‌ندییه‌كه تایبه‌ته به‌كوردس����تان، له‌واڵتانی ده‌وروبه‌رو جیهانیش بیستومانه كه چین����ه چه‌وس����اوه‌كان هه‌ڵده‌س����تن به‌خۆپیش����اندان‌و ناڕه‌زایه‌ت����ی ده‌ربڕین، ته‌نانه‌ت له‌ئه‌وروپا خوێن����دكاران بونه‌ته پێش����ه‌نگی ناڕه‌زایه‌تی����ه‌كان .بۆی����ه مامۆس����تایان ئه‌ركێكیان بۆ دروست بوه به‌ته‌واوی جیاوازه له‌ئه‌ركی پیشه‌یی هه‌تا خۆپیش����اندانه‌كانی 2005ی����ش به‌هه‌مان شێوه بو ،مامۆس����تا كه موچه‌ی ده‌بڕێت الیه‌نی ئاب����وریو گوزه‌رانی خراپ ده‌بێت، ش����وێنی چینایه‌تی خ����ۆی ئه‌گۆڕێت واته چینی ناوه‌ند كه هه‌مو ئه‌م كۆمه‌ڵگایانه‌ی رۆژهه‌اڵت����ی ناوه‌ڕاس����تی له‌س����ه‌ر بونیاد ئه‌نرێ����ت ،چونك���� ه ئارام����ی واڵت بهنده به‌وانه‌وه بۆیه كاتێك ئه‌و چینه ده‌كه‌وێته به‌ر هه‌ڕه‌ش����ه ،مامۆس����تایان پێشه‌نگی ئ����هو چینی ناوه‌ڕاس����ته‌یه ك����ه ئه‌یه‌وێت لێبدرێ����ت‌و ببێت به‌دو چینی س����ه‌ره‌كی ئه‌وانی����ش ده‌وڵه‌مه‌ن����دو ه����ه‌ژار ،بۆی����ه مامۆس����تا ل����هو نێوانه‌دا ته‌نه����ا به‌رگری له‌توێژه‌كه‌ی خ����ۆی ناكات ،به‌ڵكو له‌كۆی چینی ناوه‌ڕاس����ت ئه‌كات بۆ سه‌قامگیریی كۆمه‌ڵگا .جگه له‌ئه‌ركی پیش����ه‌یی بونی خۆپیش����اندانه‌كان ئه‌ركێك����ی تر ده‌خاته سه‌ر مامۆس����تایان ده‌بێت داكۆكیكار بێت له‌ت����ه‌واوی چین����ی ناوه‌ن����د .حزبی بون‌و حزب����ی نه‌بون بنه‌مایه‌كی س����ه‌ره‌كی ئه‌م الیه‌نانه‌ی ده‌سه‌اڵت بون ،چونكه سه‌رجه‌م پڕۆس����هی په‌روه‌رده‌و دام����و ده‌زگاكانیان له‌س����ه‌ر بنه‌مای حزبی بون دابه‌شكردوه هه‌تا ئێستاش له‌هه‌مو یه‌كه ئیدارییه‌كاندا حزبی نه‌بیت جێ����ت نابێته‌وه ،له‌به‌رئه‌وه هه‌ر كاتێك خۆپیشاندانێك ئه‌نجام بده‌یت بۆ پیشه‌یی بون بێت ،یه‌كه‌م به‌ركه‌وتنت له‌گه‌ڵ حزب����ی ده‌س����ه‌اڵتدارو حزبیبونی كۆمه‌ڵگای����ه ،بۆیه بێگومان له‌س����ه‌ره‌تای ده‌ستپێكردنی خۆپیش����اندانه‌كان له2005 تائێستا ئێمه ئه‌و به‌ربه‌سته‌مان له‌به‌رده‌مدا بوه هه‌رچه‌نده ئێستا كاڵبۆته‌وه،مامۆستا هه‌وڵ����ی زۆری داوه ئه‌مان����ه تێپه‌ڕێنێت، پاش دروس����ت بونی ئۆپۆزسیۆنی به‌هێز دوای 2007ئ����ه‌وه‌ش ماف����ی ئه‌وان����هو بۆیان ههیه هه‌رش����تێك له‌به‌رژه‌وه‌ندیانه بیقۆزنه‌وه‌و س����ودی لێوه‌ربگ����رن ،به‌اڵم مامۆس����تا گه‌یش����تۆته ئاس����تێك خۆی ده‌توانێ����ت كۆنترۆڵی خۆپیش����اندانه‌كان بكات .ئهوهی به‌ڕای من كێشه‌یه چۆنێتی به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و خۆپیشاندانانه‌یه ،ئه‌وان پێویس����ت بو له‌گ����هڵ گه‌یاندن����ی ده‌نگی ناڕه‌زی����یو مه‌زڵومه‌تی كۆمه‌ڵ����گا ئه‌ركه پیش����ه‌ییه‌كه‌ی خۆش����یان بپارێزن ،به‌اڵم نه‌یانتوانی ئه‌و ئه‌ركه پیشه‌ییه بپارێزین، چونكه ئێستا له‌هه‌مومان بپرسی ده‌ڵێین پڕۆس����هی په‌روه‌رده وێران����ه ،به‌اڵم به‌م هه‌مو خۆپیش����اندانه گه‌ورانه نه‌مانتوانی یه‌ك به‌دیل پێش����كه‌ش بكه‌ین بۆئه‌و كاره پیش����ه‌ییانه‌ی خۆمان ،مافه پیشه‌ییه‌كان ك����ه په‌یوه‌س����ته به‌مامۆس����تایانه‌وه ت����ا راده‌یه‌ك بۆته قوربان����ی ناڕه‌زایه‌تیه‌كان‌و له‌یادكراون. قه‌یرانی سه‌ركردایه‌تی خۆپیشاندانه‌كان سروه جه‌مال :ئهوهی جێی سه‌رنجه له‌دو ساڵی رابردودا ،جڵه‌وی خۆپیشاندانه‌كان به‌ده‌ست س����ه‌ركردایه‌تییه‌كی به‌كۆمه‌ڵه‌وه نه‌ب����وهو زۆرجار كه‌س����ێك به‌ته‌نها یاخود چه‌ن����د كه‌س����ێكی زۆر ك����ه‌م س����واری
عه‌بدولخالق ماوه‌تی
ئه‌گه‌ر سه‌رنجی هۆكاری ناڕه‌زایه‌تیه‌كان بده‌ین ده‌بینین تاسه‌رئێسقان پیشه‌یی بون گیرفانی به‌تاڵی مامۆستایان ئه‌وانی هێناوه‌ته سه‌رجاده ش����ه‌پۆلی ناڕه‌زایه‌تیه‌كان بون ،پێتوانییه خۆپیشاندانه‌كانی مامۆستایان زۆر گهوره بون‌و س����ه‌ركردایه‌تییه‌كه ل����ه‌زۆر روه‌وه له‌ئاستی خۆپیشاندانه‌كاندا نه‌بون؟ سه‌نگه‌ر فایه‌ق :ئه‌م ناڕه‌زایه‌تیانه ته‌نها بریتی نه‌بوه له‌خۆپیشاندان ئێمه له-2-2 2014كه بۆماوه‌ی دوڕۆژ بۆیه‌كه‌م جار وه‌ك لیس����تی هاوبه‌ش له‌س����لێمانی بایكۆتمان ك����رد ،دوای ئ����هوه ك����ه ناڕه‌زایه‌تیه‌كان ده‌س����تیپێكرد گه‌وره‌ترین كێش����هی ئه‌م ناڕه‌زایه‌تیانه ئیداره‌دانی خۆپیشاندانه‌كان ب����وه هه‌رچه‌ن����ده ئ����ه‌م پڕۆس����ه‌یه‌مان به‌باش‌و خراپهوه تێپه‌ڕاندوه ،كه باس����ی خراپه‌كانی ده‌كه‌م له‌وانه یه‌كگرتویی نه‌بو له‌نێوان س����ه‌رجه‌م ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی شارو ش����ارۆچكه‌كان ،ئه‌وه‌ش به‌ه����ۆی نه‌بونی لیده‌رێكی باش ،جگه لهوه تێگه‌یش����تن‌و بیركردن����ه‌وه‌ی حزبی كاریگ����ه‌ری هه‌بو. هه‌روه‌ها خۆده‌رخس����تنی هه‌ندێك براده‌ر كه ئه‌وانه ش����تی وردن ده‌كرێت قسه‌یان له‌سه‌ر بكرێت .نه‌بونی وتارێكی یه‌كگرتو، هه‌روه‌ه����ا ئه‌نجومه‌نێكی فراوان به‌تایبه‌ت له‌م سنوره‌ی كه ناڕه‌زایه‌تیه‌كان به‌رده‌وام بون ده‌بو له‌س����ه‌ره‌تاوه چاره‌سه‌ر بكرایه، له‌به‌ر زۆری ژماره‌ی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن نه‌ئه‌توان����را بڕی����ار یه‌كالی����ی بكرێته‌وه‌و لێكدان����ه‌وه‌ی حزبی له‌خۆپیش����اندانه‌كان كه حزب توانیویه‌تی به‌شێك له‌ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نه‌كه ئاڕاس����ته بكات‌و زۆرجاریش به‌ئاق����اری خراپ����دا كه‌وتۆت����هوه .كاتێك به‌یاننامه‌یه‌ك ده‌خوێنرایه‌وه بۆ توندبونی ناڕه‌زایه‌تی����ه‌كان یان بۆ ده‌س����تپێكردنی خۆپیش����اندانه‌كان پێش����بڕكێ بو له‌سه‌ر ئهوهی ك����ێ بیخوێنێته‌وه ،ب����ه‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌یاننامه‌كه تۆزێك نه‌رمی تیابوایه ،نه‌ك ئاماده‌نه‌بو بیخوێنێته‌وه ،به‌ڵكو ئاماده نه‌بو ده‌ربكه‌وێت لهكۆنگ����ره رۆژنامه‌وانیه‌كه‌دا، ئه‌م����ه جۆرێك ب����و له‌خۆده‌رخه‌س����تن تا به‌ره‌و ئاقارێكی به‌رێت بۆ خۆی حزبه‌كه‌ی به‌كاریبهێنێت. عه‌بدولخالق ماوه‌تی :هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تای خۆپیش����اندانه‌كانه‌وه تا ئێستا كێشه‌یه‌ك هه‌ی����ه بۆچ����ی س����ه‌ركردایه‌تی نه‌درێ����ت به‌خه‌ڵكی ترو به‌شێوه‌ی تر بێت؟ چونكه توانای م����رۆڤ وایه ره‌نگ����ه بۆماوه‌یه‌ك یان چه‌ند س����اڵێك له‌كارێك����دا بڕبكات، بۆی����ه ئاس����اییه راده‌س����تی خه‌ڵكی تری ب����كات .به‌داخ����هوه خۆپیش����اندانه‌كان س����ه‌ركردایه‌تیه‌كی باش����ی نه‌بوه ،ته‌نها خۆپیشاندانی مامۆستاكان نا به‌ڵكو هه‌مو چینو توێ����ژه‌كان ،ئه‌وه‌ش به‌هۆی فۆڕمی حزبی بون كه‌زۆربه‌ی رێكخراوه‌كان حزبین‌و
عوسمان گوڵپ ی له‌الوازیان����دا له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌وان ده‌س����ته‌و گروپی تردروست بوه ،ئه‌مه‌ش وای كردوه سه‌ركردایه‌تیه‌كی باش بۆ خۆپیشاندانه‌كان دروس����ت نه‌ب����وه .س����ه‌ركردایه‌تی ئ����ه‌م خۆپیش����اندانانه ی����ه‌ك ئاڕاس����ته نه‌بوه هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه هه‌وڵی ئهوه دراوه كه س����ه‌ركردایه‌تیه‌كی ب����اش هه‌بێت له‌گه‌ڵ س����ه‌رجه‌م ده‌سته‌كانی تر ،به‌اڵم ئه‌نجامی نه‌ب����وهو كاریگه‌ریه‌كه‌یش����یمان بینی����وه ته‌ندروس����تكاران له‌ش����وێنی خۆیان ئێمه له‌ش����وێنێكی تر .قه‌یرانی سه‌ركردایه‌تی ده‌گه‌ڕێنمه‌وه ب����ۆ قه‌یرانی ئیداره‌دانی كه كاتێك هه‌ڵوێستێك دیاری ده‌كرێت دوایی به‌كراوه‌یی ده‌هێڵرێت����هوه كه‌س ناتوانێت قسه‌ی له‌س����ه‌ر بكات‌و ده‌بێته موزایه‌ده‌ی سیاس����ی هه‌ریه‌كه له‌به‌ر ئه‌وی تر ،هه‌بوه ده‌ستكاری خێمه‌كه‌ی نه‌كردوه بۆ ئهوهی له‌كامێ����را ده‌رنه‌چێت بۆیه كه به‌ش����داری ئه‌كه‌یت له‌خۆپیش����اندان ئه‌بێت قوربانی بده‌یت به‌خۆت له‌روی كه‌س����ایه‌تی‌و هه‌ر باكگراوندێك كه هه‌ت����ه ،بۆیه گۆڕانكاری له‌سه‌ركردایه‌تی خۆپیشاندانه‌كان به‌گرنگ ده‌زانم. عوس����مان گوڵپ����ی :مامۆس����تایه‌ك به‌ت����ه‌واوی ته‌مه‌نی خه‌ریكی خوێندن بوه له‌زانكۆ له‌وه‌ئه‌چێ ئهوهی دوربوبێت لێی خۆپیش����اندان‌و توندوتیژی ب����وه كاتێك له‌هۆڵ����ی وانه وتنه‌وه‌وه ده‌یهێنیته س����ه‌ر شه‌قام تێهه‌ڵكێشی ده‌كه‌یت به‌سیاسه‌تی دژ یه‌كی چه‌ندین ح����زب .بۆیه ده‌توانین بڵێن ئهوه هۆكاره‌ك����هی كه‌م ئه‌زمونیه، ئه‌گه‌ر س����ه‌یری س����ااڵنی راب����ردو بكه‌ین كه‌متر توانیویه‌تی س����ه‌ركردایه‌تی بكات، به‌اڵم ئه‌مس����اڵ به‌پێچه‌وانه‌وه حزبه‌كانی ده‌هێنایه ژێر س����ه‌ركردایه‌تی خۆی پێنج ح����زب كۆ ئه‌بوی����هوهو بڕیارێكی����ان ده‌دا كه‌چی شه‌قام به‌س����ه‌ربه‌خۆیی ده‌مایه‌وه ئه‌گه‌رچ����ی الوازی����ش بوایه .به‌ب����اوه‌ڕی من س����ه‌كردایه‌تیه‌كی زۆر ئیجابی هه‌بوه بمانه‌وێت‌و نه‌مانه‌وێت حزبه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێت����یو پارتی����ش نایه‌نه‌وێ����ت خه‌ڵك له‌ده‌ره‌وه‌ی ئی����راده‌ی خۆیانه‌وه هه‌بێت، چونكه پێیانوای ه مه‌ترس����ین له‌س����ه‌ریان‌و ش����ه‌قامیان لێوه‌رئه‌گرێت����هوه كه پێوه‌ی ئه‌ن����ازن .هێ����زه‌كان كاریگه‌ری����ان هه‌بوه نه‌یانهێش����توه شه‌قام خۆی بێت باشه من حزب نی����م رێكخراو نیم بێم راده‌س����تی بكه‌م ،ش����ه‌قام‌و ناڕهزایهتیو قه‌یران ههیه موڵكی من نیه ئێ باش����ه ت����ۆ بۆ نایه‌یی س����ه‌ركردایه‌تی بك����هی ب����ۆ ئه‌ته‌وێت من راده‌س����تت بكه‌م .ش����ه‌قام هی من نیه تا راده‌س����تت بكه‌م ،تۆ پێتوای����ه من بچمه دواو‌ه نه‌خێ����ر ئ����هوه زۆر زۆر نامه‌نتیقیه ئێمه ح����زب نین كۆنگره‌مان نه‌به‌س����توه تا بێین شه‌قام راده‌س����تی خه‌ڵك بكه‌ین خه‌ڵك خ����ۆی ده‌توانێت س����ه‌ركردایه‌تی بكات .به‌پێچه‌وانه‌وه هێزی سیاسی ههیه ناتوانێت بڕی����ار یه‌كالیی بكاتهوه له‌نێوان دو شاردا ،ش����ه‌قام توانیویه‌تی له‌كه‌الرو هه‌ڵه‌بجه‌و گه‌رمیان‌و رانیهو قه‌اڵدزێ یه‌ك بڕیاربدات له‌كاتێكدا نه‌ڕێكخراوین نه‌حزبین نه‌دام����و ده‌زگامان ههیه نه‌پاڵپش����تێكی دارایم����ان هه‌ی����ه نه‌په‌یڕه‌وێكم����ان ههیه بمانبه‌س����تێته‌وه ،خوێندنه‌وه‌ی به‌یاننامه له‌هه‌مو شوێنه‌كان یه‌كبوه‌و ده‌ستپێكردنی خۆپیش����اندان‌و كۆتاییهێنانی����ش ه����ه‌ر له‌یه‌ككاتدا بوه ئه‌گه‌ر سه‌ركردایه‌تیكردن نه‌بێت چۆن ئهوه روده‌دات؟ به‌ته‌نیش����ت خۆپیشاندانه‌كانه‌وه س����ه‌ركردایه‌تیكردنی سیاس����ی هه‌بوه ههژده ج����ار كۆبونه‌وه له‌گه‌ڵ هێزه سیاس����یه‌كان كراوه ،دوجار له‌گ����هڵ نه‌ت����هوه یه‌كگرت����وه‌كان‌و دوجار له‌گ����هڵ نوێن����ه‌ری ئه‌مه‌ریكاو س����ه‌رۆكی حكوم هتو له‌گه‌ڵ كونس����وڵی ئه‌مه‌ریكاو فه‌ره‌نس����او به‌ریتانیا كۆبون����هوه كراوه،
سەنگەر فایەق ت����ۆ پێتوایه ئه‌مانه به‌بێ س����ه‌ركردایه‌تی بڕوات؟! نه‌خێر. دیاری عه‌بدولقادر :یه‌كێتی مامۆستایان یه‌كێكه ل����هو ناوه‌ندانه‌ی كه‌وا پێویس����ت ب����و س����ه‌ركردایه‌تی هه‌م����و ناڕهزایهتیو ئه‌و گوش����ارانه بكات كه ئه‌خرێته س����ه‌ر مامۆستا ،به‌اڵم ئه‌وان له‌دوای راپه‌ڕینه‌وه چۆن حزبی به‌ع����س به‌ڕێوه‌ی بردوه ،به‌و شێوه‌یه له‌الیه‌ن دو حزبه‌كه‌ی ده‌سه‌اڵته‌وه به‌ڕێوه‌ب����راوه ،ك����ه ح����زب ده‌س����ه‌اڵتی هه‌بێت به‌س����ه‌ر هه‌مو ئۆرگانه‌كاندا ئه‌مه له‌س����ه‌ره‌تاوه دابڕێن����راوه له‌كێش����ه‌كانی مامۆس����تایان .ئه‌گه‌ر جار جار نوزه‌یه‌كی لێوه هاتبێت بۆ ریكالم بوه وتویه‌تی ئه‌وه‌تا حكومه‌ت فاڵنه شت ده‌كات ،به‌اڵم له‌كۆتا كۆنگره‌یانه‌وه لیس����تی هاوبه‌ش دروست بوه كه جیاوازه‌و له‌نێوان شه‌قام له‌الیه‌ك‌و یهكێتیو پارت����ی له‌الیه‌كی تر ،ئه‌مانه‌یش به‌و هۆیه‌وه نه‌یانتوانیوه سه‌ركردایه‌تیه‌كی باشی خۆپیش����اندانی مامۆس����تا بكه‌ن، دواجار ئهوهی له‌ش����ه‌قامه‌وه دروس����تبوه به‌ناوی مامۆستایانی ناڕازی سه‌ركردایه‌تی كردوه .كێش����هی سه‌ره‌كی له‌به‌ڕێوه‌بردنی خۆپیش����اندانه‌كان كێشمه‌كێشمی حزبی
یه‌كێتی ی مامۆستایان یه‌كێكه له‌و ناوه‌ندانه‌ی كه‌وا پێویست بو سه‌ركردایه‌تی هه‌مو ناڕهزایهتیو ئه‌و گوشارانه بكات كه ئه‌خرێته سه‌ر مامۆستا ،به‌اڵم ئه‌وان له‌دوای راپه‌ڕینه‌وه چۆن حزبی به‌عس به‌ڕێوه‌ی بردوه به‌و شێوه‌یه له‌الیه‌ن دو حزبه‌كه‌ی ده‌سه‌اڵته‌وه به‌ڕێوه‌براوه تیاب‌و خۆده‌رخستن‌و هه‌وڵدان بۆئه‌وه ی ش����ه‌قام بكرێ����ت به‌وێس����تگه‌یه‌ك ب����ۆ كارێكی‌ت����ر كه ئه‌وانه هیچی نامه‌ش����روع نی����ه ،ب����ه‌اڵم له‌یه‌ك حاڵه‌ت����دا خراپه كه نه‌توانراوه س����ه‌ركردایه‌تییه‌كی به‌كۆمه‌ل‌و چوارچێوه‌یه‌كی بڕیارده‌ر دروست بكرێت، ئێمه وتمان لیس����تی هاوبه‌ش نه‌یتوانیوه س����ه‌ركردایه‌تی ب����كات هه‌رچه‌ن����ده ئه‌و كاته‌ی لیس����تی هاوبه‌ش به‌ش����داربوبێت خۆپیش����اندانه‌كان به‌رفراوانت����ر ب����وهو
خوێندن
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
ی كۆتاییپێهێنانی به‌پێچه‌وانه‌وه‌شه‌وه راسته. ده‌ستپێكردنێكی سه‌ركه‌وتوانه‌و كۆتاییه‌كه‌ی شكستخواردوانه س����روه جه‌م����ال :م����اوه‌ی دو س����اڵه ده‌س����تپێكی خۆپیش����اندان‌و بایكۆت����ی مامۆستایان س����ه‌ركه‌وتوانه ئه‌نجامدراوه، به‌اڵم كۆتایپێهێنانیان به‌شێوه‌یه‌كی الوازو شه‌رمنانه بوه ،ساڵی رابردو خۆپیشاندان‌و بایكۆت ئه‌وه‌نده درێژه‌ی كێشا كه چه‌ندین ده‌رفه‌ت ب����ۆ كۆتایهێنانی به‌ش����ێوه‌یه‌كی به‌هێزانه له‌ده‌ستدران‌و سه‌ره‌نجام به‌گریانی مامۆس����تایان كۆتاییه����ات ،ئه‌مس����اڵیش بڕیاره‌كه‌ی حكومه‌ت به‌ده‌ستكاری كردنی موچهو وه‌ك رێزگرتن له‌بڕیاری كۆتایهاتنی خۆپیش����اندانی مامۆس����تایانی هه‌ولێ����رو ده����ۆك ،بە‌به‌هێزی����ی كۆتای����ی نه‌هێنراو س����ه‌ره‌نجام دوای دابه‌ش����كردنی موچه‌ی بێ پاش����ه‌كه‌وت ،نیوه‌ش����ه‌وێك خێمه‌كان پێچران����هوهو كۆتای����ی به‌خۆپیش����اندان هێن����را ،پێتانوانیی����ه خۆپیش����اندانه‌كان له‌ده‌س����تپێكردندا س����ه‌ركه‌وتو ب����ون‌و له‌كۆتایهاتنیدا شكستی هێناوه؟ دی����اری عه‌بدولق����ادر :ئێمه كێش����هی بڕیاردانم����ان هه‌ی����ه نازانی����ن یه‌ك كه‌س نیه به‌س����ه‌ربه‌خۆیی واڵته‌ك����هی بڵێت نا، ب����ه‌اڵم كاته‌ك����هی ب����اش هه‌ڵنه‌بژێراوه، خۆپیش����اندانه‌كان ب����ۆ به‌ده‌س����تهێنانی ئامانجێكی دیاریكراوه ،مه‌رج نیه بگه‌یته ئامانج تۆ پێویسته به‌رده‌وام به‌و توێژه‌ی نوێنه‌رایه‌ت����ی ده‌كه‌ی����ت بڵێی����ت ئ����هوه ئامانجه‌كه‌م بو نه‌متوانی به‌ده‌ستی بهێنم، بۆئه‌وه‌ی ب����ه‌رده‌وام ئاماده‌یت هه‌بێت بۆ هه‌ر ناڕه‌زایه‌تیه‌كی تر ،به‌اڵم كه له‌ساتێكدا ئه‌م كاره به‌هێزه به‌شێوه‌یه‌ك ده‌كوژێته‌وه مامۆستا توشی نائومێدی ده‌كات. س����روه جه‌م����ال :هه‌ن����دێ ده‌ڵێ����ن به‌سه‌رنجدان له‌دۆخی ئێستای كوردستان، داواكارییه‌كان ناواقیع����ی بون بۆیه دواتر به‌و شێوه‌یه كه‌وتوه‌ته‌وه؟ دی����اری عه‌بدولقادر :ئه‌م����ه تاڕاده‌یه‌ك راس����ته ،ب����ه‌اڵم ده‌بێ����ت ب����ه‌رزی داوای مامۆس����تا چیبێت كه ت����ۆ داوای موچه‌ی خۆت بكه‌ی����ت؟! به‌اڵم ئێمه كێش����ه‌مان له‌گه‌ڵ ده‌س����ه‌اڵت ههیه كه هه‌ست به‌هیچ به‌رپرس����یاریه‌تیه‌ك ن����اكات ،بۆیه گرنگه مامۆس����تا كه‌ده‌س����تده‌كات ب����ه‌م كارانه هه‌ندێ شتیان له‌به‌رچاوبێت حكومه‌تێكی نابه‌رپرست هه‌بو توانی موچه‌ی تۆ ببڕێت كه‌واته هیچ كێش����ه‌یه‌كی نیه پڕۆس����هی په‌روه‌رده په‌كی بكه‌وێ����ت له‌ده‌رئه‌نجامدا وه‌ك مامۆس����تایه‌ك به‌رپرس����یارێتیت له‌سه‌رش����انه به‌رامب����ه‌ر به‌خوێن����دكارو ئه‌ركێكی قورس ده‌خاته‌سه‌ر مامۆستایان، بۆیه ده‌بێت بڕیاردانمان له‌كۆتایی پێهێنانی ش����ته‌كاندا هه‌بێت ،پێویسته ساتێك دیار بكه‌ین ئه‌م ده‌س����ته‌یه له‌ده‌س����تپێكردندا زۆرباش ئیش ده‌ك����ه‌ن ،به‌اڵم له‌بڕیارداندا كێشه‌یان ههیه جگه‌له سه‌ركردایه‌تی ئه‌و خه‌ڵكان����ه‌ش كه نوێنه‌رایه‌تی����ان ده‌كات، بۆنمونه له‌سه‌ره‌تادا كه‌سێك نوێنه‌رایه‌تی ده‌ك����ردن دوای چوه ن����او حزبه‌كه‌یه‌وه‌و ئینجا یه‌كێكی تر ه����ات كه چاالكوانێكی زۆرباش بو له‌ئه‌نجامدا شكستێكی توشی مامۆس����تایان ك����رد ،ئه‌مجاره‌ش س����اتی بڕیاردانه‌كه‌یان نه‌زانی گه‌ر بەش����ێوه‌یه‌كی تر بوایه خۆیان ده‌بون به‌خاوه‌نی بڕیاره‌كه ه����ه‌م بنكه‌یه‌كیان دائه‌نا ت����ا جارێكی تر به‌به‌هێزی ده‌ستپێبكه‌نه‌وه. عوس����مان گوڵپ����ی :له‌ڕاس����تیدا ئه‌گه‌ر حزبیان����ه بی����ری لێبكه‌یت����هوه له‌خاڵ����ی هێ����زدا وازبهێنیت راس����ته ئیجابیه ،به‌اڵم تۆ ك����ه هیچت به‌ده‌س����ت نه‌هێناوه چۆن وازبهێنیت؟! س����روه‌جه‌مال :به‌اڵم ئێ����وه ئه‌زمونی پێش����وترتان له‌به‌رچ����اوه به‌ش����ێك له‌مامۆس����تایان موچه‌ی����ان وه‌رگرتوه یان پاره‌ی هان����دان چونه‌ت����هوه ناوه‌نده‌كانی خوێندن عوسمان گوڵپی :خۆپیشاندانه‌كان دوای ئه‌و بڕی����اره‌ش الواز نه‌بون بۆ نمونه یه‌ك شه‌مه له‌س����لێمانیو ش����وێنه‌كانی تریش ب����ه‌رده‌وام ب����وه ،به‌اڵم ئ����هو به‌هێزییه‌ی نه‌م����ا ،چونك����ه هێ����زه‌كان كش����انه‌وه له‌پش����تیوانیكردن ،خۆ هه‌مان بڕیار هه‌بو دو رۆژ دوای ئه‌وه‌ش پش����تیوانیان كرد، به‌اڵم له‌كاتێكدا ده‌گاته ئهوهی مه‌سه‌له‌ی ئیداری دێته پێشه‌وه هێزێك ههیه به‌ره‌و هه‌ڵبژاردن ئه‌ڕوات‌و ئیداره‌ی ئه‌م شاره‌ی به‌ده‌س����ته گ����ه‌ر به‌گ����رژی كۆتایی بێت عه‌یبدار ئه‌بێت. سروه جه‌مال :كه‌واته تۆ كشانه‌وه‌كه‌یانت پێ باشبوه؟ عوسمان گوڵپی :ئهوهی توانیان كردیان
ئه‌بێت چۆن خاڵی سه‌ره‌تا دیار ئه‌كرێت خاڵی كۆتایش دیاریبكرێت به‌اڵم ئێمه خاڵی كۆتایمان دیارینه‌كردوه ده‌ستیان خۆش بێت. س����روه جه‌مال :به‌اڵم زیان����ی نه‌دا له‌و ئامانجانه‌ی كه ئێوه بۆی هاتنه شه‌قام؟ عوسمان گوڵپی :زیانی دا به‌اڵم پێموایه بڕیارێك����ی ب����اش درا ،چونك����ه ناتوانیت له‌كات����ی هه‌ڵمه‌ت����ی هه‌ڵبژاردن����دا بچیته ش����ه‌قام كه گرژی دروست ئه‌بێت ،خه‌ڵك ده‌بوه قوربانی ،باش����ترین بڕیار ئه‌وه‌بو، بۆیه گه‌وره‌ترین غه‌دریشم لێبكرێت ئێستا ناچمه شه‌قام تا داواكانم نه‌بێته قوربانی بانگه‌ش����هی هه‌ڵبژاردن .ب����ۆ حزبه‌كه‌م وا باش����ه ،به‌اڵم ناچم .س����ێ هێزی سیاسی سه‌ركردایه‌تی خۆپیشاندانه‌كانی حه‌ڤده‌ی ش����وباتیان ده‌كرد ،به‌اڵم ده‌رئه‌نجامه‌كانی چیب����و؟ مه‌گ����ه‌ر ل����ه‌م خۆپیش����اندانانه باش����تر بو كه‌واته قه‌یرانه‌ك����ه گه‌وره‌تره له‌س����ه‌ركردایه‌تیكردن به‌ڕونی كێش����ه‌كه ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌یه ك����ه روبه‌ڕوی بویته‌ته‌وه یه‌كێت����یو پارتیی����ه .یه‌كگرت����وو گۆڕان‌و كۆمه‌ل له‌خوێن رشتنی گهوره نه‌ترسانایه ده‌رئه‌نجامه‌ك����هی وا كۆتای����ی نه‌ئه‌هات، عه‌قڵیه‌تێك هه‌ی����ه له‌پێن����اوی مانه‌وه‌ی ده‌ساڵی خۆی دوسه‌د هه‌زار كه‌س بكوژێت بۆی����ه قه‌یرانه‌ك����ه به‌رامب����ه‌ر عه‌قڵیه‌تی روبه‌ڕوبونه‌وه‌كه كه ورده ورده به‌ره‌و باش ده‌ڕوات. دیاری عه‌بدولقادر :تۆ نابێت حه‌ڤده‌ی شوبات به‌راورد بكه‌یت به‌م خۆپیشاندانی مامۆستایانه ،ئینجا ئه‌گه‌ر چاوه‌ڕێی ئهوه بكه‌یت كه هێزه‌كان كش���انه‌وه شته‌كه‌ی من شكس���ت ده‌هێنێ���ت كه‌واته من چیم كردوه؟ ئه‌ی ئه‌و ساتانه چیه كه ده‌بێت بیزانم بڕیاربده‌م له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نیم بڵێیت كات���ی هه‌ڵبژاردنه ،من ك���ه زانیم غه‌درم لێكراوه كاته‌كه‌ی گونجاوه خۆپیش���اندان ده‌كه‌م ئیتر ح���زب له‌گه‌ڵم ئه‌بێت یان نا ئه‌مه پیشه‌یی بونه. عه‌بدولخال���ق ماوه‌ت���ی :ئه‌بێ���ت چۆن به‌به‌هێ���زی ده‌س���تپێئه‌كه‌یت ده‌بێ���ت ئاواش به‌به‌هێزیش بڕی���ار بده‌یت ،كاری رێكخراوه‌یی ئه‌وه‌یه كه ماوه‌یه‌ك دابنێیت، ناڕه‌زایه‌ت���ی به‌س بایكۆت‌و س���ه‌رجاده‌و خێم���ه نیه هه‌فته‌یه‌ك دی���اری ئه‌كه‌م بۆ نمونه بۆخێم���ه ،ئه‌گه‌ر نه‌بو چاالكیه‌كه‌م ئه‌گۆڕم بۆ فاڵن ش���ت ،بۆنمونه هه‌ندێك پێش���نیاریان ده‌ك���رد له‌ب���ری جاده‌كه بچنه چیمه‌نه‌كه‌وه .ده‌یانوت س���اڵێكیش ده‌تانپارێزی���ن ،نابێت خه‌ڵ���ك بێ ئومێد بكه‌یت ،بۆ بگه‌مه كاتێك هه‌ڵوێس���ته‌كه‌م وابێت یان بگه‌مه كاتێك مامۆس���تا خۆی بچێت���هوه ب���ۆ ده‌وام؟! مامۆس���تا ورده ورده ده‌چێت���هوه ب���ۆ ده‌وام له‌به‌رئه‌وه‌ی كات���ی كۆتایی پێهێنانمان نیه ،به‌داخه‌وه له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی له‌ده‌س���ت تۆدای���ه .ئهوه به‌الوازی���ی نازانم ك���ه بڕیارێك بده‌یت تا هه‌فته‌یه‌ك���ی تر گه‌ر حكوم���هت ئهوهی نه‌كرد له‌تاقیكردنه‌وه ئهوه ده‌كه‌م .ناكرێت خۆپیشاندان یان هه‌ر رێكارێكی مه‌ده‌نی به‌كراوه‌ی���ی بهێڵیت .الیه‌نی رۆش���نبیری الیه‌ن���ه سیاس���یه‌كان‌و س���ه‌ركردایه‌تی خۆپیش���انده‌ره‌كان هه‌م���وی باكگراوندی حزبی ههیه ،ب���ه‌اڵم ئه‌بێت بزانیت چۆن هه‌نگاو ئه‌نێیت ،ده‌بێت ره‌خنه گرتنی تیا بێت نابێت هیچ ده‌س���ته‌و گروپێ به‌پیرۆز سه‌یر بكرێت زۆرجار به‌كه‌م‌و كوڕییه‌كاندا چوینه‌ته‌وه ده‌ستخۆش���ی له‌هه‌ر گروپێك بێته سه‌ر ش���ه‌قام داوای ئازادی‌‌و ماف‌و نان بۆ خه‌ڵك بكات. سروه جه‌مال :بۆ مامۆستایانی ناڕزیی دوای راگه‌یاندن���ی سیس���ته‌می نوێ���ی موچهو پێش مامۆس���تا دڵشاد بڕیاریان ن���ه‌دا له‌كاتێك���دا ئه‌زمون���ی پێش���تری مامۆس���تایانیان له‌به‌رچ���اوه بۆ چونه‌وه ناوه‌نده‌كانی خوێندن؟
17
ئایا دایكایه‌تی به‌ربه‌سته له‌بوون به‌نووسه‌ر؟ عه‌بدولخالق ماوه‌تی :ئه‌بێت چۆن خاڵ ی س����ه‌ره‌تا دی����ار ئه‌كرێت خاڵ����ی كۆتایش دیاریبكرێت ،ب����ه‌اڵم ئێمه خاڵی كۆتایمان دیارینه‌كردوه لێیان سه‌ندوین. عوس����مان گوڵپی :ئ����هو قه‌یرانه ته‌نها الی ئێمه نیه ،هێ����زی گه‌وره‌ی ئه‌م واڵته هه‌م����ان قه‌یران����ی ههیه ،دوای س����ێ رۆژ كۆبون����هوه په‌نجا كه‌س له‌جڤ����ات نه‌یان توانی بڕیاربده‌ن له‌سه‌ر ریفراندۆم‌و دواتر خه‌ڵك����ی ئازاد كرد ،بۆیه جاری وایه ئهوه كه‌م‌و كوكورتی نی����ه ،ده‌بێت بگه‌ڕێیته‌وه بۆ رای زۆرینه دی����اری :ئێمه ناڵێین وان����ه ده‌ڵێینه‌وه له‌سه‌ر شه‌قام ،ئێ ئه‌بێت یه‌كێك له‌وانه‌كان ئه‌وه‌بێت خۆمان بڕیار بده‌ین. س����ه‌نگه‌ر فایه‌ق :یه‌كێكی تر له‌كێش����ه هه‌ره گه‌وره‌كانی ئه‌و ناڕه‌زایه‌تیانه بریتی بوه له‌وه‌ی تۆ له‌خاڵی ده‌ستپێكردندا زۆر ئازایان����ه بڕیارت داوه ،ب����ه‌اڵم نه‌توانیوه ناڕه‌زایه‌تیه‌كان بگۆڕیت ،ئێمه هه‌میش����ه وتومانه ئه‌م براده‌رانه هه‌ندێ ش����ت ههیه تێكه‌ڵی����ان ك����ردوه ،ئامانجه‌كه‌ت چییه‌و ئامڕازه‌ك����هت چیی����ه؟ له‌ناڕه‌زایه‌تیه‌كاندا ئامانجه‌كه‌یان بیرچۆته‌وه‌و ئامڕازه‌كه بۆته ئامانج ،ب����ۆ نمونه كاتێك ده‌مانویس����ت قس����ه له‌س����ه‌ر كۆتایی بایك����ۆت بكه‌ین، ده‌بو به‌هێڵی س����ورو ك����ه‌س ئاماده نه‌بو قسه‌ی تیا بكات ،له‌كاتێكدا هه‌مو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا بون كه بایكۆت پێویس����ت بو له‌و قۆناغ����ه‌دا كۆتایی پ����ێ بهێنرێت .یه‌كێك له‌ك����همو كوڕیی����ه گه‌وره‌كانی ئ����هوه بوه له‌و س����اته‌ی كه پێویسته بڕیاری ئازایانه بده‌یت كه‌به‌شێك له‌حزبه‌كانیش به‌ده‌ست ئه‌وه‌وه ده‌ناڵێنن .ناكرێت گوێ له‌شه‌پۆلی ناڕه‌زایه‌تی بگریت له‌كاتێكدا خۆت به‌شێكی له‌مه‌سه‌له‌كه‌و تۆ سه‌رپه‌رشتیاری تۆ بڕیار ئه‌ده‌یت كه‌ی خێمه هه‌ڵده‌ده‌یت‌و كه‌ی الی ده‌به‌یت ،ناكرێت دوای س����ۆزی خه‌ڵكێك بكه‌ویت كه‌چواری به‌یانی له‌س����ه‌رخه‌ت‌و له‌فه‌یسبوك پشتیوانی له‌من ده‌كات ،به‌اڵم ئاماده نی����ه بێته ناو خێمه‌كان ،بۆیه زۆر گرنگه سه‌ركرده خۆی بڕیاری خۆی بدات سروه جه‌مال :بۆچی ئه‌وبڕیاره نه‌درا؟ سه‌نگه‌ر فایه‌ق :له‌به‌رئه‌وه‌ی كه‌سانێك ئاماده‌نه‌ب����ون بێن����ه به‌ركامێ����را كۆتایی به‌ناڕه‌زایه‌تیه‌كان بهێنرێت به‌شێوه‌ی تر، ناڕه‌زایه‌تی ئاسانه ئه‌نجامی بده‌یت .به‌اڵم شكاندنی زۆر قورس بو الی ئه‌و براده‌رانه، له‌ب����ه‌ر ئه‌و هه‌ڵمه‌ت����هی ك����ه روبه‌ڕویان ده‌بێت����هوه له‌ت����ۆڕه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌وه‌و هه‌روه‌ه����ا هه‌ندێ����ك ده‌یانه‌وێ����ت خۆیان ده‌ربخه‌ن.
له‌ناڕه‌زایه‌تیه‌كاندا ئامانجه‌كه‌یان بیرچۆته‌وه‌و ئامڕازه‌كه بۆته ئامانج ،بۆ نمونه كاتێك ده‌مانویست قسه له‌سه‌ر كۆتایی بایكۆت بكه‌ین ده‌بو به‌هێڵی سورو كه‌س ئاماده نه‌بو قسه‌ی تیا بكات له‌كاتێكدا هه‌مو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا بون كه بایكۆت پێویست بو له‌و قۆناغه‌دا كۆتایی پێ بهێنرێت
به‌ڕێز عه‌باس ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق ئافره‌تێكی ڕۆماننوس����ی ناس����راوی توركیای����ه ،له‌م����اوه‌ی ڕابردوودا كۆمه‌ڵێك ڕۆمانی وه‌ڕگێڕدرایه س����ه‌رزمانی ك����وردی س����ه‌ره‌تا ڕۆمانی چل ڕێس����اكه‌ی عه‌ش����قی وه‌رگیڕدراو له‌الی����ه‌ن خوێنه‌رانی ك����ورده‌وه پێش����وازییه‌كی زۆری لێك����راو ده‌نگدانه‌وه‌ی خۆی هه‌بوو كه‌له‌س����ه‌ر مه‌وال جه‌الله‌دینی ڕۆمی‌و شه‌مس����ی ته‌برێزی بوو، دواتری����ش ڕۆمانه‌كان����ی گوڵی س����اردۆنیاو ش����ه‌ر‌هف‌و زۆڵه‌كه‌ی ئه‌س����تنبوڵ‌و كوڕه‌ی ش����ه‌یداو مامۆس����تاكه دواب����ه‌داوی ی����ه‌ك وه‌رگێڕدران‌و باڵوبوویه‌وه ،له‌چه‌ند هه‌فته‌ی پێشوودا یادداش����ته‌كانی یان وه‌ك هه‌ندێك ناوی ده‌نێن‌و ئاماژه‌ی پێده‌كه‌ن یادداش����ته ڕۆمانه‌ك����هی به‌ن����اوی "ش����یری ڕه‌ش"هوه به‌زمانی كوردی باڵوبویه‌وه‌و له‌الیه‌ن ڤیه‌ننا س����ه‌الم وه‌ڕگێڕدراوه‌و ناوه‌ندی غه‌زه‌لنووس چاپ‌و باڵوی كردۆته‌وه. ئه‌لیف شه‌فه‌ق نه‌وال سه‌عداوی تورك! ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق كورته چیرۆكێكی خۆی ب����ۆ باڵوكردن����هوه ده‌نێرێت ب����ۆ گۆڤارێكی ئه‌ده‌بی توركی ،به‌اڵم یه‌كالنه‌بۆته‌وه له‌سه‌ر ئهوهی ئایا ناوی دووه‌م����ی هی باوكی بێت یاخود دایك����ی ،دوای بیركردنه‌وه له‌س����ه‌ر ئهوهی به‌بێ باوكی گه‌وره‌بووه‌و دایكی زیاتر كاریگه‌ری هه‌بووه له‌س����ه‌ری‌و پێیگه‌یاندووه بێ ماناده‌بێت الی گه‌ر ناوی دووه‌می به‌ناوی باوكیی����هوه باڵوببێته‌وه بڕی����ارده‌دات ناوی دووه‌می خۆی به‌ن����اوی یه‌كه‌می دایكییه‌وه كه‌ناوی "ش����ه‌فه‌ق"ه بكات لێ����ره‌وه ئه‌لیف نووس����ینه‌كانی به‌ن����اوی ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق باڵوده‌كاته‌وه‌و ده‌ناس����رێت ،هه‌روه‌ك چۆن نووسه‌ری به‌ناوبانگی میسری‌و عه‌ره‌بی نه‌وال س����ه‌عداوی ئه‌و ڕێچكه‌ی ش����كاندو پێیوابوو ده‌بێ����ت ن����اوی دووه‌می ن����اوی دایكی بێت نه‌وه‌ك باوكی له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی دایكی هه‌ڵگری ڕاسته‌قینه‌ی بوونی ئه‌وه‌و ئه‌لیف شه‌فه‌قیش وه‌ك نووسه‌رێكی ناسراو‌و به‌ناوبانگ هه‌مان كاری نه‌وال سه‌عداوی كرد. له‌كتێبه‌كه‌ی����دا ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق ده‌یه‌وێت تاوتوێی پرس����ێك ب����كات ئه‌وی����ش ئهوهی ه ئایا ئاف����ره‌ت ده‌توانێت له‌یه‌ك كاتدا دایك‌و نووس����ه‌ر بێت ،یان نه‌خێر ناتوانێت ده‌بێت یان نووسه‌ربێت یاخود دایك‌و له‌ونێوه‌نده‌دا یه‌كێكێكی����ان هه‌ڵبژێرێت؟ ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق له‌كتێبه‌كی����دا ئه‌زموون����ی كۆمه‌ڵێ����ك له‌نووس����ه‌رانی ئافره‌تانی دونیای به‌نموونه هێناوه‌نه‌وه بۆ ه����ه‌ردوو حاڵه‌ته‌كه ،هه‌بووه دایك‌و نووس����ه‌رێكی باش‌و سه‌ركه‌وتووبوه‌و پێی����ان واب����ووه دایكایه‌ت����ی ڕێگرنه‌ب����ووه ب����ۆ نووس����ه‌ربونیان‌و به‌ناوبانگب����وون‌و ده‌ركه‌وتنی����ان ،بە‌پێچه‌وان����هوه به‌ش����ێكی دیكه‌ی����ان له‌دایكایه‌تی هه‌ڵهات����وون‌و پێیان وابووه دایكایه‌تی به‌ربه‌س����تی دروستكردووه له‌نووس����ه‌ربوونیان‌و بۆچوونی����ان وه‌هابووه ده‌بێت له‌نێوان نووس����ه‌ربوون‌و دایكایه‌تیدا یه‌كێكیان هه‌ڵبژێرن! ژماره‌یەك ژنه نووسه‌ری دیاری دونیامان ههیه له‌هه‌م����ان كاتدا دایك ب����وون له‌وانه" نادی����ن گۆرده‌میر ،مارگرێ����ت ئه‌تود ،ئانی پرۆولكس ،ئانیتا دیس����هی ،جومپا الهیری، نائۆم����ی ش����یهاب نای ،ئان الم����وت ،ماری گ����ۆردن ،ئان ڕایس ،كریس����تینا دی بێڵجی یۆسۆش ...له‌هه‌مان كاتیشدا ژنه نووسه‌رو ش����اعیری دیكه هه‌ن كه منداڵی����ان نه‌بووه له‌وانه ئیمیڵی دیكنس����ن ،ڤێرجینیا وۆڵف، ئیمیڵ����ی برۆنتی ،دۆرۆس����ی پاركه‌ر ،لیلیان هێڵم����ان ،ئاین ڕان����د ،جێرترود س����ته‌ین، پاتریش����یا هایس����میس ،جانێت وێنته‌رسن، ئامی تان ،س����اندرا سیسنێرس ،ئه‌لیزابێس گلب����ه‌رت ،هه‌روه‌ها ژنه نووس����ه‌رانێك هه‌ن كه ده‌شێت ویس����تبێتیان منداڵیان هه‌بێت، ب����ه‌اڵم مێرده‌كانیان ئه‌وه‌یان نه‌ویس����تبێت‌و هه‌رله‌به‌رئ����هوه ئه‌مانی����ش منداڵیان نه‌بووه له‌وانه نووسه‌ری به‌ناوبانگی به‌ریتانی ئێریس موردۆك". له‌كتێب����ی ڕه‌گه‌زی به‌رانبه‌ردا ،س����یمۆن دی بوڤ����وار ،وت����ه به‌ناوبانگه‌ك����هی هیگڵ دووب����اره دهكاتهوه كه ده‌ڵێت" له‌دایكبوونی منداڵ مردنی باوانی ل����ێ ده‌كه‌وێته‌وه" دی بۆڤوار وه‌ك����و ژنه نوس����ه‌رێكی به‌ناوبانگی دونیا له‌ڕێگه‌ی هێنانه‌وه‌ی ئه‌و تێكس����ته‌ی فه‌یله‌س����وفی به‌ناوبانگی ئه‌ڵمانی هیگڵه‌وه ده‌یه‌وێت ئه‌وه‌مان ب����ۆ به‌یان بكات‌و پێمان بڵێت منداڵ وزه‌و توانای دایك له‌بارده‌بات‌و س����نوورداری ده‌كات ئیتر ئایا به‌هۆی قه‌یدو مه‌رجه‌كانی ژیان‌و ڕۆتینات‌و خۆ سه‌رقاڵكردن بێ����ت بە‌په‌روه‌رده‌كردنیی����هوه ی����ان به‌هۆی بایۆلۆژییه‌وه بێت كه كاریگه‌ری له‌سه‌ردایك
داده‌نێت‌و له‌پێش دایكایه‌تی ناچێت به‌هۆی گۆڕانكاریی����ه فیس����ۆلۆجییه‌كانه‌وه! جگ���� ه ل����هو قه‌ناعه‌ته فكریه‌ی ك����ه له‌بنه‌مادا پێی وایه دایكایه‌تی به‌ربه‌س����ته له‌نووس����ه‌ربوون له‌ڕاستیدا تێڕوانین‌و جۆری ژیانی كۆمه‌ڵگاو ش����وێن‌و كات كاریگ����ه‌ری خ����ۆی ده‌بێ����ت له‌س����ه‌ر وه‌اڵمی ئهوهی ئایا دایك ده‌توانێت نووس����ه‌رێكی باش بێت ،یان نووس����ه‌رێك ده‌توانێ����ت دایكێكی باش����بێت ،یان نه‌خێر ته‌نه����ا ده‌توانێت یه‌كێكێكی����ان هه‌ڵبژێرێت، له‌كۆمه‌ڵگای����ه‌ك ب����ۆ كۆمه‌ڵگایه‌ك����ی ت����ر ده‌گۆڕێت كۆمه‌ڵگا پێش����كه‌وتووه‌كان ڕێژه‌ی نووس����ه‌ربوون‌و دایكایه‌ت����یو ده‌ركه‌وتنیان جیاوازه له‌كۆمه‌ڵگا دواكه‌وتووه‌كان شێوازی حكوم هتو باری كۆمهاڵیهتیو كلتوورو دابو نه‌ریت‌و ئایین‌و سیس����ته‌مه سیاس����ییه‌كان هه‌مووی����ان به‌یه‌ك����هوه كاریگ����ه‌ری‌و ڕۆڵی خۆی����ان ده‌بین����ن له‌ده‌ركه‌وتن����ی دایكێكی نووسه‌ردا یان ده‌رنه‌كه‌وتنی. له‌ڕابردووداو له‌هه‌ندێك له‌كۆمه‌ڵگاكانیش بە‌ئێستاش����هوه پێیان وایه نووسین كارێكی پیاوانه‌یه‌و مێینه‌كان توانای نووسینیان نییه‌و ئافره‌ته‌كانیان ڕێگه‌یان پێ نادرێت بنووسن‌و له‌ڕاس����تیدا ته‌نانه‌ت له‌خۆرئاواش له‌ماوه‌ی س����ه‌ده‌كانی ڕاب����ردوودا ئافره‌تێ����ك ئه‌گه‌ر زۆری له‌خۆی بكردایه بۆ ئهوهی بنووس����ێت ده‌بوایه به‌ناوی پیاوانه‌وه نووسینه‌كه‌ی باڵو بكردایه‌ته‌وه له‌م باره‌ی����هوه مێژوو چه‌ندین چیرۆكم����ان ب����ۆ ده‌گێڕێته‌وه له‌كه‌ش����ێكی ئاوادا ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق پێی س����ه‌یر نییه كه كه‌مترین ئافره‌تی نووسه‌رمان ههیه ،به‌ڵكو ئهوهی السه‌رسوڕمانه ئه‌و كه‌مه ئافره‌ته‌ش ك����ه نووس����ینیان هه‌ی����ه چ����ۆن توانیویانه له‌دۆخێكی به‌وشێوه‌یه ده‌ركه‌ون‌و بنووسن‌و توان����ای داهێنانی خۆیان بخه‌نه ڕوو ده‌ڵێت" هه‌ڵب����هت ئه‌و پرس����یاره‌ی ده‌بێ����ت بكرێت ئهوه نییه كه بۆچ����ی له‌ڕابردوودا مێیه‌نه‌ی ش����اعیرو نووسه‌ر بوونیان نه‌بووه؟ پرسیاره ڕاس����ته‌قینه‌كه ئهوهی����ه كه چۆن س����ه‌ڕای ئه‌و هه‌م����وو به‌ربه‌س����ته ،ژنانێكی كه‌میش توانیویان����ه بێنه ناو دونی����ای ئه‌ده‌به‌وه؟"، ڕۆش����نبیریو هوش����یاری ت����اك بنه‌مایه‌كی به‌هێ����زو گرنگه بۆ ه����ه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌ك كه‌م نین ئه‌و كه‌س����انه‌ی كه‌نووس����ینی ئافره‌تان ده‌خوێننه‌وه جیاواز له‌نووسینی پیاوان پێش ئهوهی وه‌ك نووسه‌رێك نووسینی ئافره‌تێك بخوێنن����هوه وه‌ك مێیینه‌یه‌ك ده‌یخوێننه‌وه‌و س����ه‌رنجی ده‌ده‌ن ن����ه‌ك وه‌ك نووس����ه‌رێك ش����ه‌فه‌ف ده‌یه‌وێت ڕه‌خنه‌ی كۆمه‌ڵگا بكات ب����ه‌وه‌ی نایانه‌وێت ئافره‌تانیش وه‌كو پیاوان به‌ده‌ر له‌چاویلكه ڕه‌گه‌زییه‌كه بخوێنرێنه‌وه‌و گرنگیی����ان پێ����ی بدرێ����ت‌و ده‌نووس����ێت " ته‌نانه‌ت له‌مڕۆش����دا ئهوه ههیه كه‌نووسه‌ره نێره‌كان س����ه‌ره‌تا وه‌ك نووسه‌رو دواتر وه‌ك پیاو س����ه‌یرده‌كرێن ،له‌كاتێكدا نووس����ه‌ره مێینه‌كان سه‌ره‌تا وه‌ك مێینه‌و دواتر ئینجا وه‌ك نووس����ه‌ر" بۆیه له‌دۆخێكی به‌مش����ێوه به‌ده‌ر له‌الیه‌نی دایكایه‌ت����یو پێش قۆناغی دایكایه‌تی ژیانی ئافره‌ت ئاڵۆزه‌و بە‌كۆمه‌ڵێك ڕێساو یاسای ناڕاست ده‌وردراوه كه توانای نووس����ینی لێده‌س����ننه‌وه‌و له‌چوارچێ����وهی ده‌دات. ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق له‌ڕێگ����هی هێنانه‌وه‌ی ئه‌زموون����ی ئافره‌تان����ی دونی����ا ده‌یه‌وێ����ت
ب����اس له‌قۆناغ����ی دایكایه‌تی خ����ۆی بكات‌و له‌كتێبه‌كه‌یدا له‌س����ه‌ره‌تاوه باس له‌چۆنێتی ئاش����نابوونی خۆی بە‌مێرده‌ك����هی "ئه‌یوب" ده‌كات‌و ئام����اژه به‌خوێن����دن‌و گ����ه‌ڕان‌و س����ه‌فه‌ره‌كانی ده‌كات بۆ ده‌ره‌وه بە‌تایبه‌تی ئه‌مری����كا ،ئه‌لیف ش����ه‌فه‌ق ل����ه‌م كتێبه‌یدا دونیای دووگیانبوون‌و چیرۆكه‌كان له‌س����ه‌ر دووگیانب����وون‌و له‌دایكبوون����ی منداڵه‌كانی ده‌گێرێته‌وه ،ئه‌لیف شه‌فه‌ق دوای گێڕانه‌وه‌ی به‌س����ه‌رهات‌و بۆچوونی ئافره‌تانی جیاوازی دونی����ا له‌باره‌ی دایكایه‌تی‌و نووس����ه‌ربوون‌و چیرۆك����ی دایكایه‌ت����ی خ����ۆی له‌كۆتای����ی كتێبه‌ك����ه‌دا باوه‌ڕ به‌وه‌ده‌هێنێ����ت‌و پێیوایه جی����اواز له‌بۆچوون����ی ئه‌وان����هی دایكایه‌تی به‌ڕێگر ده‌زانن له‌به‌رده‌م بوون به‌نووسه‌ردا، دایكایه‌تی ئیلهام بە‌نووس����ه‌ر ده‌به‌خشێت‌و ده‌نووس����ێت" ناوی كچه‌كه‌مان ش����ه‌هره‌زارد زێڵدای����ه :یه‌كه‌می����ان له‌حیكایه‌تخوان����ه دڵبه‌ره‌ك����هی ڕۆژهه‌اڵت����هوه وه‌رگی����راوه‌و دووه‌میش����یان له‌زێڵدا قیتزجیراڵده‌وه .دوای ههژده مانگ كوڕێكم����ان بوو ،ئه‌میر زاهیر: یه‌كه‌میان له‌ترادس����یۆنی كۆنی ڕۆژهه‌اڵته‌وه وه‌رگیراوه‌و دووه‌میان له‌چیرۆكێكی بۆرخیس به‌ن����اوی زاهی����رو كتێبێك����ی پاولۆكۆیلۆوه به‌ن����اوی زاهی����ر .له‌هه‌م����وو ئه‌و ش����تانه‌ی له‌ڕابردوودا نووسیومه‌و كردوومه‌و ئێستاش، له‌ڕاده‌به‌ده‌ر ئیلهامم له‌زێڵداو زاهیرو جوانیو چه‌رمه‌س����ه‌رییه‌كانی دایكایه‌تی وهرگرتووه" هه‌ربۆخۆی ناوی ڕۆمانه‌كه س����ه‌رنج ڕاكێشه به‌وه‌ی ئ����ه‌وه‌ی وای ك����ردووه ئه‌لیف ببێت به‌و نووس����ه‌ره‌ی ئێس����تا ئیلهام����ی قۆناغی دایكایه‌تییه ش����یری س����پی دایكایه‌تی بووه بە‌شیری ڕه‌ش كه هێمایه بۆ مره‌كه‌بی ڕ‌هش‌و نووس����ه‌ربوون! له‌چه‌ندین ش����وێندا ئه‌لیف ده‌یه‌وێت له‌ڕێگ����هی مۆنۆلۆگ‌و خۆدواندنه‌وه ئ����هوه بخات����ه‌ڕوو ئای����ا دای����ك ده‌توانێت نووسه‌ربێت .به‌شێكی زۆری ژنان پێیا وایه دایكایه‌تی ئازادییان لێده‌س����ه‌نێته‌وه توانای بیركردنه‌وه‌یان سنووردر ده‌كات‌و له‌قاڵبیان ده‌دات‌و داهێنانیان تێدا ده‌كوژێت‌و هه‌ندێك له‌ئافره‌تان وه‌ك ئه‌لیف شه‌فه‌قیش ئاماژه‌ی پێده‌كات باس له‌وه‌ده‌كه‌ن‌و قه‌ناعه‌نییان وایه ئازادی بۆ ئه‌وان باش����ترین مێرده‌و ڕه‌خنه‌ی دایكایه‌تی ده‌كه‌ن.
له‌ڕابردووداو له‌هه‌ندێك له‌كۆمه‌ڵگاكانیش بە‌ئێستاشه‌وه پێیان وایه نووسین كارێكی پیاوانه‌یه‌و مێینه‌كان توانای نووسینیان نییه
18
تایبه‌ت
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
کوردەکان :کۆک نین
پەرت بونی هێزە كوردیەکان وایلێکردون هاوپەیمانێکی متمانەپێکراو نەبن بۆ ئەمەریکا
Jacob L. Shapiro و :هێمن ئەحمەد .یەکێک لەو پرسیارانەی بەزۆری لەالیەن خوێنەرانمان����ەوە پێم����ان دەگات ئەمەیە: بۆچی ئەمەریکا هاریکاری زیاتری کوردەکان ناکات؟ هەندێ����ک پیش����نیاری ئ����ەوە دەکەن کە ئەمەریکا دەتوانێ چەکی باش����ترو یارمەتی سەربازی زیاتر بۆ کوردەکان فەراهەم بکات، هەندێکیش لەوە زیاتر دەپرس����ن ،کە بۆچی ئەمریکا فش����اری زیاتر ناخاتە سەر تورکیا بۆ ئەوەی سەربەخۆیی بدات بەکوردەکان؟ بەاڵم هەندێکی����ش وای دەبینن کوردەکان س����ەلماندویانە جەن����گاوەری زۆر باش����نو حەزدەکەن بەشداری شەڕ لەدژی دەولەتی ئیس��ل�امی بکەن .لەبەرئ����ەوە لەئەمەریکادا پرس����یار لەس����ەر دۆزی کورد ب����ەردەوام گفتوگۆی لەبارەوە کراوە. لەوتەکانی پێش����وی سەرۆکی هەلبژێردراو دۆنالد ترامپ لەکاتی بانگەشەی هەلبژاردندا ئ����ەوە بو کە "پێوس����تە ک����وردەکان وەبیر بهێنرێنەوە ،چونکە جەنگاوەری باشن‌و زۆر بەباش����ی مامەڵەیان لەگەڵ دەکەین ،ئەوان ئەو کەسانەن کە وادیارە بەڕاستی دەتوانن بجەنگن ". دەکریت ب����ەم وتەیە دەس����تپێبکەین کە ش����تیک نیە بەناوی "ک����ورد" .کوردەکانی س����وریا تورکیاو ئێران‌و عێ����راق‌و کوردانی تریش بونی����ان هەیە .بەتەنها لەخۆرهەاڵتی ناوەراس����ت زیاتر لەس����ەد ه����ۆزی کوردی لەهەم����و ناوچ����ە کوردنش����ینەکاندا هەن. کوردەکان بەشێوەزاری کرمانجی‌و سۆرانی‌و ....هتد قس����ە دەکەن .چەندین شێوەزاری هەمەچەشنی ناوچەیی‌و لۆکاڵی تریش هەن. کوردی س����وننەو ش����یعەو ئێزیدی‌و جوش هەن. میدیاکان هەمیشە حەزدەکەن ئەوە دوبارە بکەنەوە کە کوردەکان گەورەترین نەتەوەی بێ دەوڵەتن ،لەکاتێک����دا هەرگیز ناتوانین ژمارەیەکی تەواو پوختمان دەس����تکەوێت. زۆربەی سەرچاوەکان ژمارەیان بە 29بۆ 35 ملی����ۆن دەخەمڵێنن .هاوکات لەگەڵ ئەمەدا دو کێشە دێنە ئاراوە .یەکەم تامیلەکان ،کە زۆربەیان لەهیندستان‌و سریالنکادا دەژین، کە دەتوانین لێرەدا شتێک بڵێین دەربارەی ئەو بیرۆکەیەی کە ک����وردەکان گەورەترین نەت����ەوەی بێ دەوڵەتن لەجیهاندا ،بەهەمان
گەریالو سەربازانی ئەمەریکی لەرۆژئاوای کوردستان شیوە زیاتر لەهەشتا ملیۆن تامیلی هەیە. کیش����ەی دوەم‌و س����ەرەکیتر ئەوەیە کە بەشێوازێکی زۆر س����ادە بڕوانینە گروپیکی هەمەچەشن لەخەلک ،کە هاوبەش‌و بەشدارن لەکۆمەڵێک خەسلەتدا ،بەاڵم لەهەمانکاتدا زۆر جیاوازن لەیەک .زمان یەکێکە لەنمونە دیارەکانی ئەم جیاوازیانە .یەکێک لەبنەما سەرەکیەکانی رۆشنبیری نیشتیمانی زمانی هاوبەش����ە ،کە کۆمەلگە هەمە چەشنەکانی گەل����ی ک����ورد لەرۆژهەالت����ی ناوەڕاس����ت‌و ش����وێنەکانی ت����ر ئ����ەم زمان����ە یەکگرتوە هاوبەشەیان نیە .کرمانجی‌و سۆرانی لەهەرە دو شێوەزارە باوەکانی کوردین ،هەرچەندە پەیوەندیان بەیەکەوە هەیە ،بەاڵم پسپۆرانی زمان جیاوازی پێکهاتەی رێزمانیان بەراورد دەکەن بەجیاوازی نێوان زمانی ئینگلیزی‌و ئەلمانی. س����ەرەرای ئەمەش ،ش����ێوە نوس����ینیان جی����اوازە :کرمانج����ی بەپیت����ی التین����ی ئەنوسرێ‌و لەتورکیاو باکوری سوریاو عێراق قسەی پێئەکرێت .سۆرانی بەپیتی عەرەبی ئەنوس����رێ‌و زۆربەی کوردەکان����ی عێراق‌و
رۆژئاوای ئێران قس����ەی پێئەکەن .هەروەها زمانی کوردی نوسینێکی کۆنی پڕ ئەزمون نیە .ش����ێوازی نوس����ینەکەی بەس����تاندارد ک����را لەدەیەکان����ی 1920دا ،کاتێک یەکەم جواڵنەوەی هۆشیاری نیش����تیمانی کوردی لەسەرەتایترین ئاستدا دەرکەوت. قسەکردن لەسەر ناسنامەی پێگەیشتوی نەتەوەی����ی ک����ورد ئاس����ان نی����ە .لەگەڵ جیاوازیەکان����ی زمانیش����دا ،ش����تیکی تری گرنگ پێویس����تە بەرچاو بگی����رێ ئەویش بیری هەواداری‌و ئینتیمای کوردی هێش����تا هەر خێڵەکییە زیاتر لەوەی نەتەوەیی بێت. ئەمەش واتای ئەوە نیە کە ناس����یونالیزمی کوردی بونی نیە .بون����ی هەیە ،کۆمەڵێک دەرکەوت����ەی هەمەجۆری هەیە .بەاڵم گەلی کورد بەڕاس����تی هەرگیز خاوەنی دەوڵەتی س����ەربەخۆ نەبون .ئەم����ەش لەبەرئەوەی هەرگیز (دەوڵەت) بنەمایەکی رێکخراوەیی نمونەی����ی لەریزبەندی بااڵی ویس����تەکانی کوردی نەبوە .تەنها دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردی لەس����ەردەمی نوێدا کۆماری تەمەن کورت����ی مەهاباد بو .ک����ە دەکەوتە ئیرانی
ئێستاوە .بەاڵم ئەم مێژوە نارون‌و هەلکەوتوە تەنها دلنیایی لەس����ەر گرنگ����ی پەیوەندیە خێڵەکی����ەکان دەکاتەوە ،زیاتر لەهەس����ت‌و س����ۆزی نەتەوایەت����ی ی����ان پێکهاتەکان����ی دەوڵەت����ی فەرم����ی ب����ۆ کورد .ه����ەروەک بەشێک لەگفتوگۆکانی (یالتا) ،کە جێگەی خۆشحاڵی بو بۆ ئەم کوردانە ،سەرهەڵدانی کۆم����اری مەهاباد لەئەنجامی ئەو هاریکاریە سەربازی‌و ئابوریەدا بو کە یەکێتی سۆڤیەت بۆی فەراهەم کردبو .سەرکردەکانی کۆماری مرهاب����اد ،لەوانەش مس����تەفا بارزانی ،ئەم هاوکاریانەیان بەکاردەهێنا بۆ بەدەستهێنانی وەفاو دڵسۆزی هۆزەکانی دراوسێ .جۆزیف ستالین‌و وینستن چەرچل‌و فرانکلین رۆسفیلد گفتوگۆیان لەب����ارەی داهاتوی جهانی پاش جەنگی جیهانی دوهەمەوە کردبو ،لەس����ەر بنەم����ای بڕوابون بەماف����ی خۆبەرێوەبەری نەتەوەیی ،س����ۆڤیەت بەپاشەکش����ەکردن رازی ب����و ،مەهاباد لکێنرای����ەوە بەئێرانەوە بەب����ئ ئەوەی بەرگریەک����ی بەهێز بکرێت . زۆربەی هۆزە کوردیەکان خۆشحال بون بەم گەرانەوەیە ،چونکە بەنەمانی هاوکاریەکانی
س����ۆڤیەت بارودۆخی ئابوری کۆمارەکە زۆر بەخێرایی بەرەو دارمان چو .لەسیس����تمی هۆزگەری����دا ،وەف����اداری خەلک بۆ کەس����ە نزیکەکان‌و سەرکردەکانیانە ،لەبەرئەوەیە کە هۆز پارێزەرو بەرگریکاری ئەندامەکانیەتی . گۆرینی هۆز بۆ دەولەت پێویستی بەوەیە کە سەرکردەی هۆزەکان واز لەدەسەالتەکانیان بهێنن‌و رازی ببن بۆ کارکردن لەچواچێوەی کاروباری سیاسیدا .جێگەی بیرهێنانەوەیە، ک����ە دانیش����توانی هەمەچەش����نی کۆمەلگا کوردیەکان����ی خۆرهەالتی ناوەراس����ت ئەوە ئەنج����ام دەدەن ک����ەزۆر کەمت����رە لەوەی چاوەروان دەکرێ����ت .ئەمەش رەنگدانەوەی لەسەر دابەش����کاریەکانی سیاسی ئێستای نێ����و دەس����ەالتی کوردیدا هەی����ە .لەعێراق بارودۆخەک����ە زۆر ئاڵۆز ب����وە ،حکومەتی هەرێمی کوردس����تان لەدۆخی ئیفلیجیدایە، لەبەر دوو هۆکار: یەک����ەم ،لەبەرئەوەی مەس����عود بارزانی لەکات����ی دیاریک����راوی خۆی����دا دەس����تی لەسەرۆکایەتی هەرێم نەکێشایەوە. دوه����ەم ،بارودۆخ����ی دارای����ی هەرێم زۆر
خراپە ،حکومەتەک����ەی بارزانی کەموکوری زۆری لەپێویستیەکانی پش����تگیری دارایی هەیە بۆ پاراس����تنی سیس����تمی چاودێری بەرێوەبردنی حکومەتی هەرێم. کێشەکە ئەمەیە کە لەزمانی ئینگلیزیدا وشەیەکی باش بۆ پێناسەکردنی کوردەکان نیە کە چینو کێن .ئەوان نەتەوەیەکی کۆک نین .لەگەل ئەوەش���دا لەیەک هۆز زیاترن. میژوناس دەیڤد ماکدوال ئاماژەی بەوە دابو کە کوردەکان پیش ئەوەی یەکەم پێناسەی نەتەوەی���ی خۆی���ان بکەن لەس���ەدەکانی حەڤدەهەم وهەژدەهەمدا ،زاراوەی "کورد" ئاماژەبو بۆ چینیک���ی کۆمەاڵیەتی ئابوری ه���ۆزە ()socioeconomicی کۆچەرەکان ،ک���ە کۆچیان کردبو لەناوچە ش���اخاویەکانی دەکەونە نێوان سنورەکانی ئێران‌و عێراق‌و س���وریاوە بۆ بان‌و دەشتە جیاوازەکان���ی دەوروبەری���ان .ئەمرۆ ئەم پێناس���ەیە بەش���ێک لەکەلت���وری کوردی نیشان دەدا ،گەرچی زیاتریش سەقامگیرو وکەمتر کۆچەر بن. س���ەربەخۆیی ش���تێک نیە ببەخشرێت بەکوردەکان .بەڵکو دەسەندرێت‌و نادرێت. گەر جۆرێک لەپێناسی یەکگرتوی نەتەوەیی کوردی س���ەریهەلدا ،ئەکرا ببێتە هێزێکی کاریگ���ەر .بەاڵم ئەم بۆچون���ە گەرەنتی دروس���تبونی کوردس���تانێکی یەکگرت���وی س���ەربەخۆ ناکا بۆ داهات���و ،گەر ئەمەش رویدا ،ئەوا زۆر لەسەرخۆ‌و لەماوەی چەند دەیەیەک‌و بگرە چەند سەدەیەکی داهاتودا رودەدات .بە‌تێپەربون���ی کات نەت���ەوە نوێیەکان ئەتوانن بێنەکایەوە ،بەاڵم لەشەو‌و رۆژێکدا گەشە ناکەن .لەهەمانکاتدا ئەمریکا داوای متمانە‌و هیزی تەواو لەهاوبەشەکانی دەکات بۆ بەریوەبردنی دۆخی ناسەقامگیری خۆرهەالتی ناوەراست ،وە بەبئ ئامادەبونی بەردەوام���ی هێزەکانی ئەمریکا .ئێس���تا، ئەمەش واتای ئەوەیە والتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا پێویستە پش���ت بە‌تورکیاو ئیران ببەس���تێت ،ک���ە هیچیان خۆش���حال نین بەرانب���ەر جوالنەوەیەک���ی راس���تیانەی س���ەربەخۆیی ک���وردی .لێدوانیکی تری ترامپ کە لەماوەی بانگەشەکەیدا دەربارەی کورد وتبوی ئەوە بو کە ئەمریکا "ئەکرێت ل���ەو خەکانە س���ود وەرگرێ���ت‌و بەکاریان بهێنیت" . ئەمریکا تەنها لەم کارەی بەردەوام دەبێت لەداهاتودا ،بەزیاتریشەوە .کوردەکان کەس هاورێیان نیە تەنها شاخەکان نەبێت.
ریکالم
تایبه‌ت
) )622سێشه‌ممه 2018/4/24
19
ریکالم ریکالم ریکالم
ریکالم
دەزگای رۆشنبیریی جەمال عیرفان بۆ چاپ‌و باڵوکردنەوە
ناو بيناى يه‌كێتى نوسه‌رانى كورد ـ لقى سليمانى ـ شه‌قامى سالم ـ به‌رامبه‌ر ماكسيى مۆڵ ریکالم
سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگاری ی كارگێری‌‌و خۆیه‌ت
ژماره 780/410 : به‌روار 2018/4/22 :
ب /ئاگاداری ی هه‌موو ئه‌و هاوالتیانه دهكاتهوه كه له‌س������ااڵنی ( ) 1989 _ 1987زه‌وییان له‌ناحیه‌ی رزگاری (صمود) س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وانی رزگاری ئاگادار ی كردووه بە‌مه‌به‌س������تی دروس������تكردنی خانوو هه‌ر وهرگرتووه كه هاواڵتی (رعنة عبدالکریم میرزا) خاوه‌ن زه‌وی ژماره هوائی ( )347داوای رێگا پێدان ی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه ی ( )30له‌دوای بالوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریی‌ه ئاگادار هاوالتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌و پارچه زه‌ویی‌ه ههیه له‌ماوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات . ئاراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگاری ی كارگێری‌‌و خۆیه‌ت
ژماره 759/410 : به‌روار 2018/4/17 :
ب /ئاگاداری ی هه‌موو ئه‌و هاوالتیانه دهكاتهوه كه له‌س������ااڵنی ( ) 1989 _ 1987زه‌وییان له‌ناحیه‌ی رزگاری (صمود) س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وانی رزگاری ئاگادار ی خانوو هه‌ر ی كردووه بە‌مه‌به‌ستی دروستكردن ی رێگا پێدان ی ژماره هوائی ( )1776داوا وهرگرتووه كه هاواڵتی (نصرالدین حمة امین احمد) خاوه‌ن زه‌و ی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه ی ( )30له‌دوای بالوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریی‌ه ئاگادار ی له‌سه‌ر ئه‌و پارچه زه‌ویی‌ه ههیه له‌ماوه هاوالتییه‌ك گلدانه‌وه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات . ئاراز محمد محمود ی رزگاری ی شاره‌وان سه‌رۆك سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانی رزگاری ی كارگێری‌‌و خۆیه‌ت
ژماره 759/410 : به‌روار 2018/4/17 :
ب /ئاگاداری ی هه‌موو ئه‌و هاوالتیانه دهكاتهوه كه له‌س������ااڵنی ( ) 1989 _ 1987زه‌وییان له‌ناحیه‌ی رزگاری (صمود) س������ه‌رۆكایه‌تی ش������اره‌وانی رزگاری ئاگادار ی كردووه بە‌مه‌به‌س������تی دروس������تكردنی خانوو هه‌ر ی رێگا پێدان وه‌رگرت������ووه كه هاواڵتی (طالب حمید غفور) خاوه‌ن زه‌وی ژماره هوائی ( )10118داوا ی سه‌رۆكایه‌تی شاره‌وانیمان بكاتهوه ی ( )30له‌دوای بالوكردنه‌وه‌ی ئه‌م ئاگاداریی‌ه ئاگادار هاوالتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌و پارچه زه‌ویی‌ه ههیه له‌ماوه بە‌پێچه‌وانه‌وه شاره‌وانیمان كاری یاسایی بۆ ناوبراو ده‌كات . ئاراز محمد محمود سه‌رۆكی شاره‌وانی رزگاری هەرێمی کوردستان /عێراق ئەنجومەنی دادوەری سەرۆکایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی دادگای باری کەسێتی دوکان ئاگانامە
ژمارە /65/ش2016/ بەروار2018/4/15 :
داواکار /شایان علی عبدالله /دوکان /سەناعە داوالەسەرکراو /شلێر سعید محمود /شوێنی نیشتەجێ بونی نادیارە داواکار داوایەک������ی لەس������ەرت تۆمارکردوە لەم دادگای������ە بەژم������ارە (/65/ش )2016/وە ئەم دادگایە بڕیاری خ������ۆی دەرکردوە لەبەرواری ( )2017/5/9بە: یەکەم /پەس������ەندکردنی ئەو تەاڵقەی کە لەنێوان داواکارو داوالەسەرکراو رویداوە لەبەرواری ( )2014/6/5وە ئەژمارکردنی بەیەکەم تەاڵقی گەڕێندراوە. دووەم /پەس������ەندکردنی گەڕانەوەی داواکارو داوالەسەرکراو بۆ ژیانی هاوسەری لەبەرواری ( )2014/8/20لەبەر نادیاری شوێنی نیشتەجێ بوونت دادگا بڕیاری دا بەئاگادارکردنەوەت لەڕێگەی دوو رۆژنامەی ناوخۆی رۆژانە وەئەگەر لەماوەی یاس������اییدا هەڵنەس������یت بەتانەلێدانی یان پێداچونەوە (تەمیزی بریارەکە) ئەوا بڕیارەکە پلەی کۆتایی وەردەگرێت. ودادوەر شنۆ محمود علی 2018/4/15
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
هه‌ڵبژاردن‌و مۆته‌كه
سەردار محەمەد
Awene
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟ ریکالم
كه‌شی هه‌ڵبژاردن ،به‌پێچه‌وانه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی رابردو ساردو سڕ تێده‌په‌ڕێ .خه‌ڵكی به‌گوڕ‌و تینی جارانه‌وه به‌پیر بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه ناچن ،چونكه باوه‌ڕیان بهوه نهماوه هه‌ڵبژاردن شتێكی ئه‌وتۆ له‌ژیانی ئاینده‌و چاره‌نوسیان بگۆڕێت .ئه‌مه له‌كاتێكدایه كه ئه‌م هه‌ڵبژاردنه بۆ سه‌ركرده‌و الیه‌نه ركه‌به‌ره سه‌ره‌كیه‌كان وه‌ك چاره‌نوسسازترین هه‌ڵبژاردن ده‌رده‌كه‌وێ كه كوردس����تان‌و عێراق به‌خۆیه‌وه بینیبێتی .هیچ هه‌ڵبژاردنێك بە‌ئه‌ندازه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئه‌مجاره ،چاره‌نوس����ی س����ه‌ركرده‌و هێزه‌كانی كوردستانی پێوه گرێنه‌دراوه. ئه‌نجامه‌كه‌ی ،مان‌و نه‌مان ،كه‌وتن‌و هه‌ستانه‌وه‌‌و به‌رده‌وام بونیان دیاریده‌كات. ب����ۆ پارت����ی ،كه یه‌ك����ه‌م هه‌ڵبژاردنی پ����اش ریفراندۆمه بۆ په‌رله‌مانی ئ����هو عێراقه‌ی سه‌رۆكه‌كه‌یان ده‌یویست لێیجیابێته‌وه ،یه‌كه‌م بون له‌ناو هێزه كوردییه‌كاندا به‌جیاوازییه‌كی زۆر له‌گه‌ڵ براوه‌ی دوه‌م ،ئه‌و ئیمتیازه‌ی پێده‌به‌خش����ێت كه سه‌ره‌ڕای شكستی پڕۆژه‌ی ریفراندۆم ،ده‌توانێ����ت پاگه‌نده‌ی ئهوه بكات نوێنه‌رایه‌ت����ی زۆرینه ی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی ده‌كا‌و به‌ناوی ئه‌وانیشه‌وه گفتوگۆ له‌گه‌ڵ هێزو پێكهاته‌كانی تری عێراقدا بكات. پارتی ئێس����تا وه‌ك س����ه‌ركه‌وتنی خۆی له‌كه‌رت‌و په‌رت بونی ركه‌به‌ره‌كانی ده‌ڕوانێت، به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئه‌نجام����ی هه‌ڵبژاردن ،یه‌كه‌م بونی پارتی نه‌بێت به‌جیاوازییه‌كی زۆر له‌گه‌ڵ ب����راوه‌ی دوه‌م ،ئه‌وا وه‌ك مۆته‌كه ده‌بێت بۆ ئه‌و هێ����زه‌ی خه‌ون به‌وه‌وه ده‌بینێت ببێته خاوه‌نی "زۆرینه‌ی ره‌های خه‌ڵكی كوردستان" ،وه‌ك نێچیرڤان بارزانی ده‌ڵێت. بۆ یه‌كێتی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه چاره‌نوسس����ازتره ،جگه ل����ه‌وه‌ی یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنه پاش مه‌رگی مام جه‌الل‌و له‌ده‌س����تدانی كه‌ركوك ،له‌س����ایه‌ی دۆخێكیش����دا ئه‌نجام ده‌درێ كه جێگری دوه‌می سكرتێری گش����تییه‌كه‌ی لیستێكی بۆ خۆی دروستكردوه .یه‌كێتی هه‌مو ههوڵو كۆششی بۆ ئهوه خستوه‌ته گه‌ڕ تا به‌رهه‌م ساڵح ژماره‌ی كورسییه‌كانی ئێستای له‌گه‌ڵ به‌ش نه‌كات ،یاخود كار نه‌گات به‌وه‌ی لیستی هاوپه‌یمانی له‌لیستی یه‌كێتی زیاتر ده‌نگ بهێنێت‌و ژماره‌ی كورسیه‌كانی یه‌كێتی به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك كه‌م بكات كه "موفاجه‌ئه"ی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه بێت‌و تابلۆ سیاسیه‌كه به‌ته‌واوی بگۆڕێت. گرفتی یهكێتیو زۆنی س����ه‌وز له‌وه‌دایه به‌درێژایی 24ساڵی رابردو ،له‌هه‌ڵبژاردنێكه‌وه بۆ هه‌ڵبژاردنێكی تر رێژه‌ی ده‌نگه‌كانی به‌سه‌ر هێزو الیه‌نی زۆرتردا دابه‌ش ده‌بن .ئێستا چه‌ندین هێز ركه‌به‌رییانه له‌سه‌ر ئهوهی كامیان زۆرترین میراتیی مام جه‌الل‌و نه‌وشیروان مس����ته‌فایان به‌ركه‌وێ‌‌و زۆرترین رێژه‌ی ئه‌و ده‌نگانه ببه‌نه‌وه كه 25س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر هی یه‌كێت����ی بون .ئه‌مه وایكردوه پێش����بینی ئهوه بكرێ كه ل����ه‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا پارتی وه‌ك هێزێكی گهوره ده‌ركه‌وێ‌‌و ئه‌وانی تریش چه‌ند هێزێكی بچوك بچوك. بۆ گۆڕانیش دیسان ئه‌م هه‌ڵبژاردنه خاڵی وه‌رچه‌رخانه ،له‌به‌رئه‌وه‌ی یه‌كه‌م هه‌ڵبژاردنه پاش مه‌رگی نه‌وش����یروان مسته‌فا ئه‌نجام ده‌درێ‌‌و گۆڕانه‌كان زۆر مه‌به‌ستیانه پارێزگاری له‌و رێژه ده‌نگه بكه‌ن كه له‌چوار هه‌ڵبژاردنی رابردودا به‌ده‌س����تیانهێناوه ،تا بیسه‌لمێنن ئ����هو ده‌نگانه ده‌نگ����ی بزوتنه‌وه‌كه‌و گۆڕانخوازان بون نه‌ك هه‌ر جه‌ماوه‌ری نه‌وش����یروان مس����ته‌فا .كه‌مبونه‌وه‌ی رێ����ژه‌ی ده‌نگه‌كان بە‌ئه‌ندازه‌یه‌ك����ی زۆر ،مۆته‌كه ده‌بێت گۆڕان، چونكه وه‌ك بزوتنه‌وه‌یه‌ك ده‌رده‌كه‌وێ كه به‌خێرایی هه‌ڵكشاو به‌خێراییش داده‌كشێ. بۆ به‌رهه‌م ساڵح‌و لیسته‌كه‌ی ،ئه‌م هه‌ڵبژاردنه سه‌نگی مه‌حه‌كه .د.به‌رهه‌م مه‌به‌ستیه‌تی بیس����ه‌لمێنێ به‌بێ یه‌كێتیش هه‌ر شته .ئه‌و ده‌یه‌وێ سه‌نگ‌و قورسایی خۆی بۆ یهكێتیو كوردس����تان‌و عێراق‌و واڵتانی ده‌ره‌وه‌ش ده‌ربخات .د.به‌رهه‌م كه پێگه‌ی سه‌ره‌كی له‌نێو جه‌ماوه‌ری یه‌كێتیدایه ،ئه‌گه‌ر ژماره‌ی ده‌نگه‌كانی له‌یه‌كێتی زیاتر بێت ،ئه‌وا ده‌یسه‌لمێنێ پێگه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی له‌بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانی له‌ناو یه‌كێتیدا به‌هێزتره ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئه‌و رێژه ده‌نگه پێویسته به‌ده‌ست نه‌هێنێ كه به‌هیوایه‌تی ،ئه‌وا كۆسپ‌و ته‌گه‌ره بۆ پڕۆژه‌كانی‌‌و بۆ ئه‌و رۆڵه‌ش دروستده‌بێت كه چاوی له‌سه‌ره له‌كوردستان‌و عێراقی ئاینده‌دا بیبینێت. ب����ۆ نه‌وه‌ی نوێ ،ئ����ه‌م هه‌ڵبژاردنه یه‌كه‌م تاقیكردنه‌وه‌یه :ن����ه‌وه‌ی نوێ چۆن ده‌چێته نێو گۆڕه‌پانی سیاسییه‌وه؟ شاس����وار عه‌بدولواحید وه‌ك گه‌نجێكی سه‌رمایه‌دار ده‌یه‌وێ له‌م یه‌كه‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌دا س����ه‌ركه‌وتو بێت ،چونكه باش ده‌زانێت هه‌مو سه‌ركه‌وتنێك سه‌ركه‌وتنی تری به‌دوادا دێ‌‌و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه هه‌مو شكستێك شكستی گه‌وره‌تر به‌دوای خۆیدا ده‌هێنێ .بۆیه خۆی بۆ ئهوه ئاماده‌كردوه موفاجه‌ئه‌ی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه بێت. ئیسالمییه‌كان ،جگه له‌وه‌ی چاویان له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه ژماره‌ی كورسیه‌كانیان له‌به‌غدا زیاد بكات ،هاوكات له‌نێوخۆش����یاندا "كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتو" ركه‌به‌رییانه له‌س����ه‌ر ئهوهی كامیان متمانه‌ی زۆرینه‌ی ئیسالمیه‌كان به‌ده‌ستبهێنێ‌‌و نوێنه‌رایه‌تیان بكات. ئێستا ئێمه له‌به‌رده‌م روداوێكی چاره‌نوسسازداین ،كه له‌شه‌ڕی مان‌و نه‌مان ده‌چێ بۆ هێزه كوردییه‌كان ،ش����ه‌ڕێك كه به‌رله‌وه‌ی بۆ نوێنه‌رایه‌تی كردنی كورد بێت له‌به‌غدا ،بۆ ده‌رخستنی سه‌نگ‌و قورساییانه له‌كوردستان .شكست‌و كه‌وتنی هه‌ریه‌كێكیان ،مۆته‌یه‌كی ره‌ش‌و قورس ده‌بێت بۆ چوار ساڵی ئاینده‌یان.
ریکالم
ریکالم