Isselwaerde by AxionContinu

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Met: interviews bewoners geschiedenis medewerkers wandeling toekomst familie koken IJsselstein winkeliers verhalen humor vrijwilligers tips

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Met: interviews bewoners geschiedenis medewerkers wandeling toekomst familie koken IJsselstein winkeliers verhalen humor vrijwilligers tips

Inhoud 8 Bestemming Isselwaerde

Een eerste indruk van Isselwaerde en een aantal bijzondere ontmoetingen met haar bewoners

17 Er op uit! Rolstoeltoegankelijke wandelingen rondom Isselwaerde

19 Geen heden

zonder verleden De geschiedenis van Isselwaerde vanuit historisch perspectief en vanuit het oogpunt van oud-medewerkers

33 Zorg voor ouderen Toekomst en veranderingen in de ouderenzorg: wat betekent dat voor Isselwaerde?

42 Ouder worden in IJsselstein

Portret van een bewoner met dementie

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

48 Eet smakelijk! Een recept voor een gezellige en smakelijke middag

50 Wonen naar wens Wonen op Isselwaerde. Een gesprek met familieleden en andere betrokkenen.

68 Houd de Naaste Vast Het bondgenootschap tussen familie en medewerkers

72 Binnenstad om de hoek Isselwaerde in het hart van IJsselstein: IJsselsteinse organisaties en hun betrokkenheid

80 Wensen voor Isselwaerde

Voorwoord

oud de naaste vast! Mensen die worden opgenomen in een verpleeghuis laten veel achter. Hun eigen huis en vertrouwde omgeving, ook de partner, kinderen, buren en al die mensen die ze hun hele leven hebben gekend. Het vertrouwde gezicht van de stad waar ze woonden en leefden, verdwijnt uit hun blikveld. Isselwaerde nodigt de naasten van bewoners actief uit mee naar binnen te komen en een rol te blijven spelen in het leven van hun dierbare. De mogelijkheid zorgtaken te blijven doen, hoort daar natuurlijk bij. Want in Isselwaerde vinden we het belangrijk de bekende patronen en relaties levend te houden. Het biedt houvast aan de mensen, ook aan hen die achterblijven.

Dit boek laat zien hoe we met elkaar willen samenleven in IJsselstein en in Isselwaerde. De historie, maar ook de toekomst komt uitgebreid aan bod. Het is fantastisch te zien hoe warm en betrokken mensen over Isselwaerde praten. Zowel de zorgverleners, familieleden, winkeliers en ook de politiek en andere partners in de samenleving. U kunt dat allemaal lezen in dit boek dat ter gelegenheid van de opening van Isselwaerde en het project ‘Houd de Naaste Vast’, wordt uitgebracht. We zijn trots op het nieuwe Isselwaerde en hopen u daar vaak te mogen zien. U bent van harte welkom! Lex Roseboom Raad van Bestuur AxionContinu

Isselwaerde ligt in het hart van IJsselstein en heeft daarmee ook een bijzondere en warme plek in het denken van de IJsselsteiners. Velen zijn er geboren of hebben in het ziekenhuis levensbepalende ervaringen opgedaan. Isselwaerde is sinds de jaren ’80 een verpleeghuis en nu helemaal vernieuwd en uitgebreid. Een clustering van kleinschalige woonvormen voor mensen met dementie. Een gebouw dat direct herkenbaar is in het centrum van de stad en waar geborgenheid geboden wordt. Een plek waar het goed leven is.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Vooraf

at wil je later worden? “Oud”, is een veelgehoord antwoord als kind. Dat ouderdom met gebreken komt, is niet iets waar je op dat moment aan denkt. Wat het betekent om ouder te worden hebben wij anderhalf jaar lang in IJsselstein van dichtbij mee mogen maken. Lex Roseboom, bestuurder van AxionContinu en Adriaan van der Werf, regiomanager Lekstreek van AxionContinu, lazen met veel enthousiasme en interesse de gids Thuis Voelen. Gids voor naasten en verpleeghuis als bondgenoten in waardige zorg. De gids is de basis geweest voor de samenwerking in het project Houd de Naaste Vast. De vervolgvraag om een boek te schrijven over Isselwaerde, dat bij de officiële opening van de nieuwbouw gepresenteerd wordt, was snel beantwoord. Vol enthousiasme namen we dit aanbod aan. Wat volgde was een ‘ontdekkingsreis’ door Isselwaerde en haar omgeving. Waarmee in beeld gebracht werd hoe het is om in IJsselstein ouder te worden en hoe het is om te leven met dementie. Dit boek is daarvan het resultaat. Vanaf begin 2012 zijn meer dan twintig gesprekken gevoerd met betrokkenen bij Isselwaerde. Van voormalige medewerkers tot een oudere meneer met beginnende dementie. Wat hebben zij veel te vertellen. In het boek is een historisch portret van Isselwaerde opgenomen en kunt u lezen over

de rol die het verpleeghuis binnen de gemeente IJsselstein heeft en in het verleden heeft gehad. Ook wordt vooruit gekeken. De ervaringen en impressies van anderhalf jaar IJsselstein vindt u terug in onze persoonlijke beschouwingen. De ontdekkingsreis is op de voet gevolgd en van raad en daad voorzien door een klankbordgroep met medewerkers van Isselwaerde en de Cliëntenraad. Voordat u gaat lezen, willen we graag kort stilstaan bij de personen die een inspiratie zijn geweest voor het schrijven van de verschillende stukken in het boek, maar die het verschijnen van dit boek helaas niet meer kunnen meemaken omdat zij overleden zijn. We hopen dat het boek mede een blijvende herinnering is aan hen. Verder willen we u erop wijzen dat een aantal namen van bewoners van Isselwaerde en bezoekers van de dagbehandeling uit het oogpunt van de privacy zijn gefingeerd. Onze wens is dat het boek van hand tot hand gaat, en dat het stof oplevert voor een gesprek in de huiskamer in Isselwaerde of thuis. Maar eerst… Veel leesplezier! Marita Tolman en Hetti Willemse Publicarea

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Bestemming Isselwaerde Een eerste indruk

Een eerste indruk maak je maar ĂŠĂŠn keer. Inmiddels ben ik vanuit Amsterdam tientallen keren vanaf de A2 IJsselstein binnengereden. De imposante meubelfabriek Schilte doemt aan mijn linkerhand op en ik rijd kort daarna richting het oude centrum van IJsselstein. Nadat ik geparkeerd heb, loop ik het laatste stukje naar Isselwaerde.

Een impressie van Marita Tolman

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

k sta voor het beeldje van Bertha van Heukelom, kasteelvrouwe van IJsselstein. De vraag dient zich aan: Ga ik rechtdoor het oude centrum in via een pad met mooie historische klinkers, ga ik rechts de kerk bewonderen of vervolg ik mijn weg links richting een tweede imposante kerktoren, die van de Oude Sint Nicolaaskerk. Ik kies links voor een voetpad langs een kleine vaart. Het is prettig rustig op straat. Passanten zeggen gedag en iedereen geniet van het weer en de omgeving. Dat is in ieder geval de indruk die ik als ‘gehaaste’ Amsterdamse heb. Aan het einde van de weg zie ik verpleeghuis Isselwaerde. Het oude gebouw maakt een statige ‘kasteelachtige’ indruk. Drie grote rood-paarse bomen

voor de deur, de brug over het water en de naastgelegen kerktoren maken het poortwachtereffect compleet en geven van buitenaf de indruk dat Isselwaerde een beschermde en veilige woonomgeving biedt. Voor het verhaal zou het mooi zijn als er nu ridders door de poort galopperen op witte paarden. Maar ik weet dat verpleeghuis Isselwaerde in werkelijkheid een thuis biedt aan mensen met dementie. Voor ik de brug naar Isselwaerde op loop, besluit ik eerst nog snel te buurten in het oude centrum van IJsselstein. Turend in zijstraatjes ontdek ik steeds nieuwe historische elementen en binnen 100 meter van Isselwaerde loop ik de winkelstraat in. Een prachtige uitgangssituatie, juist voor een verpleeghuis. Het maakt het

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

familie, vrienden en medewerkers gemakkelijk en verleidelijk om de bewoners mee op pad te nemen. Zo veel te zien en te beleven… Terug naar het verpleeghuis. De entree van het oude, karakteristieke gebouw springt meteen in het oog. Het nieuwe gedeelte eromheen heeft een zwarte gevel van natuursteen, waardoor vooral het oude gedeelte opvalt. Links naast het gebouw van Isselwaerde ligt een groene, open tuin met verschillende terrassen in de zon. In het aangrenzende water een steiger waar je met een bootje kunt aanmeren. Of dat echt gebeurt weet ik niet, maar het zou zo kunnen.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Tijd om naar binnen te gaan! Ik kom terecht in een sluis met schuifdeuren. Het is een begrijpelijke, enigszins mentale, overbrugging die ik onderga om Isselwaerde binnen te komen. De receptie heeft een raam in de sluis en er wordt gegroet. Ik voel me meteen welkom. Eenmaal binnen voelt de sfeer ontspannen. De ruimte oogt licht en je loopt zo het Grand Café - de ontmoetingsruimte - in. Een behang met vrolijk dessin aan de muur, een vloer met afwisselend hout en tegels en mooie tafels en stoelen. Bewoners, bezoekers en medewerkers zitten verspreid in het café of lopen heen en weer. Iedereen gaat zijn eigen gang. Ik voel me zowel anoniem als bekeken. Eigenlijk net als in een willekeurig ander Grand Café.

Koffie, thee, lunch of iets lekkers kan besteld worden bij de bar, annex blokhut, in het midden van de ruimte. Als ik wat verder doorloop in het café, krijg ik een leuk beeld van de verenigingen die bewoners bezoeken. Wat opvalt is hoe makkelijk het is om contact te leggen met de bewoners. Praktisch iedereen in het Grand Café is wel in voor een praatje. Als ik rechts langs de lift ga, kom ik in het woongedeelte. Rondom een open binnentuin liggen de woningen verdeeld over drie verdiepingen. Per verdieping zijn er vier woningen. Elke woning heeft een gezamenlijke woonkamer met keuken en de bewoners hebben allemaal een eigen zit-slaapkamer.

Waar het Grand Café juist een open, transparante uitstraling heeft, bemerk ik bij de woningen een meer geborgen karakter. In de gemeenschappelijke huiskamers zit het overgrote deel van de bewoners gemoedelijk in een luie stoel of aan tafel. Voor het overige zitten bewoners een boekje te lezen of een puzzeltje te maken. Hoe gaat het er aan toe op de woongroep, vraag ik me af? Mijn collega’s Hetti Willemse en Tineke van den Klinkenberg delen in de volgende bijdrage hun ervaringen.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Bijzondere ontmoetingen In de huiskamers zitten bewoners tip top gekleed in kleurige combinaties met oog voor detail en bijpassende sieraden. Een enkeling is wat onrustig. Her en der staat de TV of de radio aan of speelt een CDâ&#x20AC;&#x2122;tje met liedjes van Harry Bannink en Annie M.G. Schmidt. Hetti Willemse en Tineke van den Klinkenberg van Publicarea brengen een bezoek aan de woningen. Ze knopen verschillende gesprekjes aan met bewoners. De portretten hieronder zijn een impressie van deze ontmoetingen. In elk gesprek komt wel iets grappigs, ontroerends of opvallends naar voren â&#x20AC;Ś

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Mevrouw De Vries treffen we gemoedelijk zittend in haar rolstoel aan de eettafel. Ze is reuze trots op haar kinderen, die ook die avond komen. Want ze is jarig vandaag en dat gaat gevierd worden. 89 jaar is ze geworden! Ze is dol op het lezen van streekromans. Maar ze heeft ze allemaal al uit en doet het daarom vandaag met een romannetje uit de bouquetreeks. Dat bevalt haar maar niets. We hopen voor haar dat ze als verjaardagscadeau een paar lekkere streekromans heeft gekregen.

Ze is jarig vandaag en dat gaat gevierd worden. 89 jaar is ze geworden!

Meneer Van Ast is niet in zijn hum vandaag, vertelt zijn schoonzuster van 86 die in het nabijgelegen verzorgingshuis woont. Ze zitten samen op de bank voor het raam en hebben zo zicht op de hele huiskamer. We schuiven een stoel aan en raken met de schoonzuster van meneer Van Ast aan de praat. Ze komt elke dag bij haar zwager op bezoek. Het gesprek komt op het verleden van meneer Van Ast en zijn beroep. Ze vertelt dat haar zwager het orgel mist waar hij altijd op speelde toen hij organist was. Logisch! Nadat meneer Van Ast ons vol trots zijn eigen zit-slaapkamer showt, geven wij aan dat daar voor een orgeltje best plaats is. Een eigen kamer biedt die mogelijkheid en het is prettig als mensen met dementie

de dingen kunnen blijven doen waaraan ze altijd veel voldoening hebben beleefd. Medewerkers van Isselwaerde denken graag met naaste familie en vrienden mee over een oplossing, horen we van de medewerkers.

Haar zwager mist het orgel waar hij altijd op speelde toen hij organist was.

Als blijkt dat ze de tekst niet zo goed kan zien, geven we haar één van onze leesbrillen en leest mevrouw Mees verder. Mevrouw Mees zit aan de kop van de eettafel. De krant ligt op de tafel. We lezen wat artikelen en krantenkoppen voor en haar ogen lichten op. Nadat we haar de krant geven, leest ze de grote koppen voor. Als blijkt dat ze de tekst niet zo goed kan zien, geven we haar één van onze leesbrillen en leest mevrouw Mees verder. Een medewerkster reageert verbaasd; de oogarts heeft onlangs nog aangegeven dat ze dat niet meer kon en dat een leesbril daarom geen zin had. Zo zie je maar.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Er op uit! Wandelen rond Isselwaerde Isselwaerde ligt in een prachtige omgeving. Veel groen en een historisch stadscentrum op loopafstand.

De wandelroutes - kort en lang - leiden u langs verschillende IJsselsteinse hoogtepunten. De wandelroute is gelopen vanuit Isselwaerde met bewoners en getest op (rolstoel)toegankelijkheid.

Een mooie kans om IJsselstein samen met bewoners van Isselwaerde (opnieuw) te ontdekken.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Korte route Startpunt: Isselwaerde Tijd: 25 minuten

Over de brug meteen links ziet u de Nederlandse Hervormde kerk, één van de pareltjes van IJsselstein.

De Nederlands Hervormde Kerk / Sint Nicolaaskerk De Nederlands Hervormde Kerk is in 1309 oorspronkelijk gebouwd als de Sint Nicolaaskerk, maar is rond 1500 omgebouwd tot de kerk zoals wij deze nu voor ons zien: een laatgotische driebeukige kruiskerk met pseudo-basilicaal schip en kooromgang. In het koor zien we twee 14e-eeuwse praalgraven. De kerktoren, ontworpen door de Italiaan Alessandro Pasqualini, staat in de top honderd van Nederlandse Unesco monumenten. Na het bewonderen van de kerk gaat u rechtsaf het Kronenburgplantsoen op en loopt u alsmaar rechtdoor tot u bij de Sint Nicolaasbasiliek bent.

De Sint Nicolaasbasiliek De Sint Nicolaasbasiliek (1887) is een indrukwekkende kerk in neogotische stijl, een ontwerp van architect Alfred Tepe. Deze basiliek wordt wel zijn beste werk genoemd. De kerk is in 1972 door de paus tot basiliek verheven, de hoogste eretitel voor een roomskatholiek kerkgebouw buiten Rome. In de kapel van Onze Lieve Vrouwe van Eiteren staat een houten Mariabeeldje. Het beeldje is rond 1310 gevonden op een akker vlakbij IJsselstein. Na het bezoek aan de basiliek loopt u verder en gaat u de eerste straat links, de Benschopperstraat. Vlak voor de kruising met de Kloosterstraat ziet u aan uw linkerhand de Waag.

Klooster Mariënberg

De oude Stadswaag en klooster Mariënberg De oude Waag dateert uit het jaar 1599, de Stadswaag die u nu voor u ziet uit 1779. In de Waag werd het gewicht van goederen gemeten. Het weegtoestel binnen is authentiek en dateert uit het jaar 1764. Rechts van de Stadswaag ligt het in 1495 gebouwde klooster Mariënberg, dat in de jaren ’80 gerestaureerd is. Vlak na de kruising ziet u aan uw rechterhand het stadshuis. Het Historische Stadshuis Het stadshuis aan de Plaats dateert uit de tijd dat Prins Willem van Oranje baron van IJsselstein was, uit 1560. In 1978 is het gerestaureerd en sinds die tijd niet meer in gebruik als

stadshuis. Tegenover de entree staat een houtsnijbeeldje van Sint Nicolaas, de patroonheilige van IJsselstein. Als u bij de Kerkstraat aankomt gaat u naar links en komt u weer terug bij Isselwaerde.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Lange Route Startpunt: Isselwaerde Tijd: 45 minuten

Het Stadsmuseum Vóór het museum staat een kunstwerk uit 1997 van Nicolas Dings. Het is een voorstelling van de relatie van IJsselstein met het kasteel, de fruitteelt, mandenvlechten en het water.

Over de brug meteen links ziet u de Nederlandse Hervormde kerk, één van de pareltjes van IJsselstein. De Nederlands Hervormde Kerk / Sint Nicolaaskerk Zie eerdere omschrijving.

Nadat u het stadsmuseum gepasseerd bent gaat u het smalle bruggetje over en loopt u rechtdoor de Utrechtsestraat in. Voor u ziet u weer de NH kerk, u kunt hier rechtdoor het park in lopen waarna u weer terug bent bij Isselwaerde.

U gaat hierna rechtdoor de Kerkstraat in en neemt dan de eerste afslag rechts (de Utrechtsestraat). Halverwege aan uw linkerhand, net voor de kruising, ziet u het Historisch Stadhuis. Het Historische Stadshuis Zie eerdere omschrijving. Bij de kruising met de Kloosterstraat gaat u rechtdoor de Benschopperstraat in en ziet u al gauw aan uw rechterhand de Waag. De oude Stadswaag en klooster Mariënberg Zie eerdere omschrijving. Aan het einde van de Benschopperstraat gaat u rechtsaf de Sint Nicolaasstraat in waar u meteen de Sint Nicolaasbasiliek ziet staan. De Sint Nicolaasbasiliek Zie eerdere omschrijving. Hierna loopt u weer terug en ziet u bij de winkelstraat aan uw rechterhand de Stadspoort van IJsselstein. U vervolgt uw weg rechtdoor en dan ziet u direct de molen van IJsselstein voor u.

Korenmolen de Windotter De uit 1732 daterende molen bovenop de stadsmuur is nog steeds in gebruik. Op ambachtelijke wijze maalt de molenaar het meel met steen, waardoor de natuurlijke smaak van het IJsselsteinse Korenbrood blijft behouden. In het parkje bij de korenmolen staat het kunstwerk De Twee Zwervers, van schrijver Herman de Man uit Lopikerwaard. U kunt om de molen heen lopen (Let op: het is naar de molen toe even klimmen en daarna is er ook weer een afdaling!). Na de molen gaat u linksaf de Walkade op en volgt deze alsmaar rechtdoor tot het einde. U ziet onderweg nog een oudgedeelte van de stadsmuur van IJsselstein. Aan het einde gaat u links en hier ziet u al snel het stadsmuseum van IJsselstein.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Met dank aan: VVV IJsselstein

Geen heden zonder verleden Isselwaerde, een huis met een rijke geschiedenis

Een terugblik op het ontstaan van Isselwaerde binnen de gemeenschap van IJsselstein.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

de Vereeniging helder uiteen: het verschaffen van verpleging en hulpmiddelen bij ziekte in de huisgezinnen. Dokter Peel stelt daarop voor dat lid worden van de Vereeniging 50 cent contributie per jaar moet kosten. Bijna alle aanwezigen stemmen hiermee in en treden op datzelfde moment toe tot de Vereeniging, zodat deze meteen 116 leden heeft.

De komst van de zusters

e geschiedenis van Isselwaerde begint in 1909 als de ‘Roomsch Katholieke Vereeniging voor Ziekenverpleging’ wordt opgericht. In de eerste vergadering van de Vereeniging zet bestuurslid W. Pompe het doel van

Rond 1921 komt vanuit de kapelaan de vraag aan de Vereeniging om wijkverpleging te verzorgen. Wie kan dit doen? De hulp wordt ingeroepen van de ‘Zusters van de Congregatie van St. Joseph uit Amersfoort’. Er worden collectes gehouden en omdat wijkverpleging met zich meebrengt dat er hospitantleden komen -die niet katholiek zijn- moet de aartsbisschop het plan goedkeuren. Uiteindelijk leidt dit tot een zakelijke overeenkomst tussen het bestuur van de Vereeniging en de Moeder Overste van het St. Joseph Klooster. De zusters verzorgen de wijkverpleging mits er binnen een goed jaar een ziekenhuis wordt gebouwd.

1923 Eerste wijkverpleging

1926 Eerste steenlegging

Van Roomsch Katholieke Vereeniging tot Sint Joseph-Gesticht (1909-1940)

1909 Oprichting vereniging

Eerste steenlegging met bestuur, burgemeester, pastoor, kapelaan en de zusters van St. Joseph.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Timmerwerkplaats wordt ziekenzaal Met de komst van de zusters in 1923 wordt de contributie verhoogd naar twee gulden en al snel ontstaat de vraag naar ziekenhuisopname. De voormalige timmerwerkplaats wordt ingericht als ziekenzaal en de eerste contouren van een ziekenhuis worden zichtbaar.

Lening van 100.000 gulden Omdat de werkzaamheden van de zusters zich snel uitbreiden, komt er een commissie die onderzoekt hoe verder te gaan. Het terrein van De Hofkamp, in het bezit van het Roomskatholieke kerkbestuur, lijkt het meest geschikt voor uitbreiding. De Vereeniging koopt het uiteindelijk voor 16.000 gulden. Om in de bouw-plannen te voorzien gaat het bestuur op 16 mei 1925 een lening aan van 100.000 gulden op losse schuldbekentenissen. Er worden schuldbekentenissen uitgegeven van 100 tot 1000 gulden per jaar, tegen 5% rente. Tijdens de preek worden de gelovigen opgeroepen tot deelname in de schuldbekentenissen. Binnen vier maanden

tijd is er 70.000 gulden binnen en is de overdracht van De Hofkamp een feit.

Amsterdamse School Op 12 maart 1926 komt de vergunning voor de oprichting van een ziekenhuis, zusterhuis en pension voor ouderen. De eerste steen van het toekomstige pand, qua stijl verwant aan de Amsterdamse School, wordt op 27 mei 1926 gelegd. Op 30 januari 1927 worden het St. Joseph ziekenhuis en het pension opengesteld voor het publiek. De zusters werken hard. Tot diep in de nacht waken ze bij zieken, de volgende werkdag zijn ze in de ochtend weer present. Het harde werk

Wat kost dat in 1927?

Eén kamer in het pension voor één persoon voor 1 jaar: 800 gulden alles inbegrepen, met uitzondering van de dokterskosten. Twee kamers in het pension voor één persoon voor 1 jaar: 1200 gulden, wederom alles inbegrepen. Je kunt ook een kamer kopen als je in het St. Joseph Gesticht wilt wonen. Dat kost 6000 gulden voor één persoon en 10.000 voor twee personen ‘wanneer zij beiden in communicatie leven’. Oud-burgemeester Kronenburg nam bijvoorbeeld zijn intrek en bewoonde vijf kamers. Voor het ziekenhuis worden tarieven vastgesteld op fl. 6,- voor eerste klas, fl. 4,- voor tweede klas en fl. 2,50 voor derde klas. Exclusief extra voeding en verbandmiddelen. De operatiekamer kost voor de verschillende klassen respectievelijk fl. 25,-, fl, 20,- en fl. 15,- en een röntgenbehandeling fl. 25,-, fl. 15,en fl. 7,50.

De oude kapel in de jaren dertig

1927 Opening St. Joseph

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

blijft niet onopgemerkt. Het jaar 1929 begint met een bijdrage van 1000 gulden vanuit het testament van een overleden weduwe. Haar wens: ‘een jaarlijks feestje’ voor de zusters van het St. Joseph gesticht.

Broeikassen en een varkenshok De Vereeniging is continu zoekende om het ziekenhuis en het pension tot bloei te brengen.

Zo krijgt de tuinman 14 broeikassen voor verse groenten, want ‘dat is wel zo gezond voor de pensiongasten’ en komt er een varkenshok in de tuin. In 1931 brengt de verkoop van groenten 358 gulden op. Omdat het ziekenhuis nog te weinig patiënten trekt moet er reclame gemaakt worden. Men kiest te vaak voor het Antonius ziekenhuis in Utrecht, terwijl er nog geen operatie is mislukt in IJsselstein! Het pension is andere koek. Begin 1931 wordt het pension snel te klein. De Gebroeders Peek uit IJsselstein realiseren 12 extra pensionkamers. Maar in het jaar daarna slaat de crisis toe en zes nieuwe pensionkamers blijven onbewoond. Daarbij vragen huidige pensionbewoners om korting op de pensionprijs bij langdurige afwezigheid. De Vereeniging adverteert veel om het pension vol te krijgen. De bouw van de gewenste kapel wordt voorlopig uitgesteld. In 1933 worden de verhoudingen aangescherpt. De dokter verdient volgens Moeder-Overste te veel en heeft veel profijt van gratis diensten vanuit het ziekenhuis. De inkomsten vanuit de pensiongasten verminderen door vertrek of over-

1931 12 extra pensionkamers

Resultaat ziekenhuis in 1930 66 patiënten verpleegd, 38 vrouwen en 28 mannen 56 patiënten herstellen en verlaten het ziekenhuis 5 overlijdensgevallen 16 röntgenfoto’s 274 huisbezoeken aan tbc-gevallen 996 huisbezoeken in de wijkverpleging

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

lijden. Bezuinigingen zijn een noodzaak. Er worden zusters aangesteld die meer werk kunnen verzetten en gasten in het ziekenhuis moeten de helft van de verpleegkosten zelf betalen. In 1937 verloopt ‘de eerste periode’ van 29 jaar van de Vereeniging. Ondanks de minder rooskleurige vooruitzichten, wordt er voor gekozen om voor 29 jaar bij te tekenen. Daarnaast verandert de naam op de voorgevel van het gebouw: van Stichting Joseph Gesticht naar Huize St. Joseph.

Van Huize St. Joseph tot Sint Joseph Ziekenhuis (1940-1970)

De oorlogsjaren gaan niet zomaar aan het ziekenhuis voorbij. Vanaf 1940 stijgen de prijzen voor levensonderhoud en daarmee de prijzen van het pension. Toch biedt de oorlogstijd ook perspectief. Het ziekenhuis wordt een toevluchtsoord voor velen en draait op volle toeren.

anaf 1942 speelt de overname van het pension met ziekenhuis door de Congregatie van Sint Joseph te Amersfoort. Zij willen naast ziekenhuis en pension ook de schulden overnemen. Voor de Vereeniging een aantrekkelijk aanbod omdat ze na de oorlog minder pensionbehoefte verwacht. Bovendien moet het ziekenhuis gemoderniseerd worden. In 1944 wordt de exploitatie van pension en ziekenhuis officieel door de Congregatie overgenomen en in juni 1946 wordt de Vereeniging vanwege een gebrek aan bestaansrecht opgeheven.

1955 uit de schulden en men wil uitbreiden, maar het huis kampt met ruimte- en personeelsproblemen. Moeder Overste kan een uitbreiding onmogelijk bolwerken. Het pension draait door, maar er is een verhoging van de pensiongelden met 20% nodig om de kosten te dekken. Hoop gloort aan de horizon: in oktober 1962 komt het nieuwe verzorgingshuis Mariënstein gereed met 120 kamers. De pensionbewoners kunnen daardoor verhuizen en er komt meer ruimte voor het ziekenhuis.

Het bedienen van de streek Na de oorlog is het enige jaren stil. De eerste jaren staan in het teken van heropbouw en het aflossen van schulden. Het ziekenhuis komt in

In 1964 doet het Dr Veeger-Instituut te Nijmegen een onderzoek naar het verzorgingsgebied IJsselstein. In het kader van de integrale gezond-

1944 Overname door St. Joseph Congregatie uit Amersfoort

1962 Nieuwe verzorgingshuis Mariënstein gereed

heidszorg in IJsselstein is de oprichting van een verpleeghuis aan het te bouwen ziekenhuis, zeer gewenst. De Congregatie ziet het licht en wil dit ‘streekziekenhuis’ wel bedienen. Begin 1965 volgt er goedkeuring van de staatssecretaris voor een nieuw ziekenhuis met 125 bedden ter vervanging en uitbreiding van het huidige ziekenhuis. Op 9 november 1965 besluit het bestuur van de Congregatie daarop tot oprichting van stichting Sint Joseph Ziekenhuis. Op advies van het Centraal Bureau voor het Katholieke Ziekenhuiswezen wordt het een interconfessioneel ziekenhuis.

1965 Uitbreiding ziekenhuis

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Van Sint Joseph Ziekenhuis tot Isselwaerde (1970-1985) Op 1 januari 1971 verandert Sint Joseph Ziekenhuis in ‘Isselwaerde Interconfessioneel Streekziekenhuis’ voor Zuid-West Utrecht. De naam van het ziekenhuis komt voort uit de woorden ‘Issel’ dat de IJssel betekent en ‘waerde’: een plaats aan de rivier of een plaats waar men iets of iemand beschermt.

p 16 april 1971 wordt op advies van het Dr. Veeger-Instituut een verzoek tot uitbreiding van 125 naar 300 bedden gedaan aan de staatssecretaris van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Op het ministerie zijn voor- en tegenstanders van de uitbreiding. Eind 1971 geeft het ministerie aan dat Isselwaerde op korte termijn geen uitsluitsel hoeft te verwachten over de mogelijkheid tot uitbreiding.

St. Antonius Ziekenhuis in de gemeente Nieuwegein, vindt het ministerie een uitbreiding van het ziekenhuis in IJsselstein niet aannemelijk. Er wordt zelfs aangeraden een afbouwschema op te stellen zodat het ziekenhuis te zijner tijd aan zijn bestemming onttrokken kan worden. Begin jaren ‘70 barst zo een strijd los tussen de grote ziekenhuizen in Utrecht en het kamp IJsselstein/ Oudewater.

In februari 1972 fuseren de besturen van Isselwaerde en St. Jacobsstichting te Oudewater en wordt de aanvraag tot uitbreiding opnieuw bij het ministerie onder de aandacht gebracht. Met de ophanden zijnde nieuwbouw van het

‘Isselwaerde moet blijven’ Op 14 september 1973 is het vijftig jaar geleden dat de eerste zusters uit Amersfoort in de Utrechtsestraat van IJsselstein hun ziekenhuisje begonnen. Ter gelegenheid hiervan verspreidt

1971 Streekziekenhuis Isselwaerde

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Isselwaerde huis-aan-huis een brochure waarin de doelstelling van Isselwaerde slim uiteengezet wordt: het verlenen van persoonlijke en menselijke zorg aan patiënten. Als een verlaat verjaardagscadeau komt de toestemming voor een geringe uitbreiding, met langs het Kronenburgplantsoen een vernieuwd en vergroot laboratorium, twee nieuwe operatiekamers en een uitslaapruimte. Begin 1975 is de verbouwing klaar en achter de schermen werkt men hard aan het behoud van het ziekenhuis. Het

1975 1971Uitbreiding St. Joseph wordt Isselwaerde

bestuur van Isselwaerde verkeert in die tijd nog steeds in grote onzekerheid. Vanaf 1976 slaat de vlam in de pan als het Utrechts Nieuwsblad kopt ‘Isselwaerde moet sluiten’. Vanaf dat moment wordt actie gevoerd. Als de vergunning voor nieuwbouw binnen is, wordt deze snel in gang gezet en in het Wapen van IJsselstein vindt een publieke bijeenkomst plaats ‘Isselwaerde moet blijven!’. Kledingzaak Van Toor aan de Utrechtsestraat richt haar etalage in met een opgemaakt ziekenhuisbed en etalagepoppen verkleed als patiënt en verpleegkundigen. Om nog meer patiëntgericht te werken, wordt een opiniepeiling gehouden onder patiënten: 96% van de ondervraagden heeft een gunstig tot zeer gunstig eindoordeel over het ziekenhuis, waarbij vooral het oordeel over de goede sfeer opvalt. In 1977 stellen de Gedeputeerde Staten van Utrecht dat Isselwaerde moet sluiten. Vanuit IJsselstein volgen wederom hevige protesten: verlies van Isselwaerde betekent verlies van

werkgelegenheid. Doordat de IJsselsteiners in het verleden de oprichting van Isselwaerde met financiële offers zelf mogelijk hadden gemaakt, gaat iedereen als één blok achter Isselwaerde staan. In 1980 vindt nog een renovatie plaats.

Specialisatie geriatrie Het schrikbeeld van opheffing blijft aanwezig. Nadat het St. Antonius Ziekenhuis definitief in Nieuwegein neerstrijkt, ontwikkelt Isselwaerde plannen voor een ‘mogelijke’ nieuwe bestemming. Begin 1981 dient het bestuur een verzoek in bij het ministerie om een Geriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (GAAZ) te mogen starten: een afdeling voor patiënten uit de regio die op hogere leeftijd ziek worden. Deze specialisatie moet de positie van het kleinschalig algemeen ziekenhuis versterken. In mei 1985 valt definitief het doek: het Isselwaerde ziekenhuis heeft geen bestaansrecht meer door de vestiging van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. De vergunning wordt per 6 september 1985 ingetrokken.

1976 Sluiting dreigt. Protest!

Advies van de geneeskundig hoofdinspecteur van Volksgezondheid over de gevraagde beddenuitbreiding (1971) Advies: verzoek afwijzen. ….het bestuur in overweging te geven over te gaan tot sluiting van hun ziekenhuis. In Nederland kan het belang van een patiënt door een dergelijk minimaal ziekenhuis niet meer optimaal worden gediend. Reden: • 125 bedden te kleinschalig • geconditioneerde samenwerking met St. Antonius in voorbije 6 jaar is niet van de grond gekomen. • samengaan met St. Joseph Ziekenhuis te Oudewater is uitgesloten • ….intrekken van principiële goedkeuring voor de bouw van een ziekenhuis met 125 bedden te IJsselstein.

1985 Doek valt voor Isselwaerde Ziekenhuis

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Van ziekenhuis naar verpleeghuis (1985 â&#x20AC;&#x201C; anno nu) Nadat in mei het doek valt, wordt binnen vier maanden het ziekenhuis omgebouwd tot interconfessioneel psychogeriatrisch verpleeghuis met een capaciteit van 61 bedden. Het bestuur is uiteindelijk blij dat Isselwaerde op deze wijze behouden kan blijven.

Bronvermelding: Stichting Historische Kring IJsselstein, no 97, maart 2002 no 98, juni 2002 no 99, september 2002

sselwaerde doet ruim 15 jaar dienst als verpleeghuis wanneer vanaf 2002 weer vooruit wordt gekeken. Vanwege capaciteitstekort aan psychogeriatrische bedden worden plannen gemaakt om Isselwaerde de komende jaren ingrijpend te verbouwen, waarbij het hoofdgebouw uit 1927 gehandhaafd blijft vanwege haar grote gevoelswaarde voor IJsselsteiners. Anno 2012 is de verbouwing en uitbreiding van Isselwaerde volbracht.

1985 Start Verpleeghuis Isselwaerde

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

2002 Plannen verbouwing

2012 Nieuwbouw gereed

Verhalen uit de oude doos Oud-medewerkers blikken terug op de periode dat zij in Isselwaerde werkten. Wat is er veel veranderd door de jaren heenâ&#x20AC;Ś.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Terug naar toen

boenen ze met zwarte schoensmeer mooi glanzend.” Een blinkende gang laat zien dat je een schoon ziekenhuis bent. Maar het oog zegt niet alles. Zo vertelt Teun dat het in de ziekenhuistijd in Isselwaerde barst van de muizen, in de kelder en liftschacht gaan ze met de bezem op muizenjacht. “Een ziekenhuis met muizen, dat kan natuurlijk niet.”

Een geanimeerd gesprek met twee boezemcollega’s Aan de grote tafel in het Grand Café van Isselwaerde is het goed herinneringen ophalen aan het ‘oude’ Isselwaerde met Teun de Boer en Coen van Hulst.

eun begint in 1976 als chef-kok en eindigt in 2001 als hoofd Hotelservice, een functie die niet misstaat in de huidige gezondheidszorg. Coen begint, een jaar na Teun, als hoofd Technische Dienst. Naast de leiding over vijf technische mannen is hij verantwoordelijk voor alles wat enigszins met techniek te maken heeft. Verder zorgt Coen voor de inkoop van katheters en maagsondes. De laatste jaren is hij werkzaam als projectleider Facilitair Bedrijf voor alle locaties binnen AxionContinu. Zijn laatste grote project, voordat hij in 2006 stopt, is de verbouwing van de nieuwe keuken van Mariënstein.

Een andere tijdsgeest De heren grijpen enthousiast terug op de tijd dat de nonnen nog in Isselwaerde wonen. “De zwarte plinten in de gangen

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Teun is destijds werkzaam als chef-kok, die zie je nu nog maar weinig in verpleeg- en verzorgingshuizen. Hoe was het eten vroeger geregeld? Ook hier hebben de nonnen aardig wat in de melk te brokkelen: vrijdag is visdag en op Aswoensdag is er sober eten. “Al met al waren we onze tijd ver vooruit, nu heet dat vegetarisch.” Alles wordt in die tijd vers gekookt. De soep is favoriet. Elke dag wordt een rondje gemaakt om de soep uit te delen. De leveranciers komen zelfs eerder om een bordje soep mee te eten. De fietsenmaker, die in die tijd ook ambulancechauffeur is, komt elke dag soep halen.

Buttons, stickers en acties worden ingezet. Het mag niet baten. Isselwaerde wordt alsnog een verpleeghuis en iedereen moet opnieuw solliciteren. Het laat onverlet dat Coen en Teun beiden opnieuw zijn aangenomen. “De overgang was vreselijk wennen.” De zorg en ondersteunende functies gaan minder met elkaar om. Dit verdriet drinken de heren tussen de middag in de kelder weg met een neutje. Maar na de eerste gewenningsperiode is het werken in Isselwaerde weer helemaal als vanouds. Ze beleven mooie tijden met gezellige personeelsfeesten die Coen en Teun samen organiseren vanuit de nieuwe (zelf opgezette) personeelsvereniging.

Zwabber, de schoonmaker In die periode moet iedereen die in Isselwaerde werkt, ook in IJsselstein wonen. “Het was ons kent ons. Zo gluurde Zwabber -de schoonmaker- in het mortuarium om te kijken wie er overleden waren om vervolgens de tamtam binnen IJsselstein in werking te stellen.” Je kunt de werkomstandigheden van toen niet meer vergelijken met die van nu. De heren beginnen met een werkplek op zolder, waar ze tegen de muur aan kijken. Ze hebben met niemand contact, er is geen telefoon. Toch ervaren ze die tijd als zeer goed, ze hebben veel vrijheid om de eigen functie in te vullen. Ook ziet het gebouw er gelikt uit. Want het is in die tijd de gewoonte om een donatie voor Isselwaerde te geven als je ontslagen wordt uit het ziekenhuis. Daarnaast gebeuren er dingen die je je nu niet meer kunt voorstellen, vertelt Coen lachend. “Zo stond in de operatiekamer een bruine medicijnfles gevuld met jenever voor de vrijdagmiddag. Als de directeur voor de deur stond van de OK, werd er gezegd ‘we staan steriel’ en mocht de directeur niet binnen komen.” Dat is de charme van die tijd.

Nog steeds goede bekenden De heren zijn nog steeds goed bekend met Isselwaerde, gezien het aantal keren dat ze tijdens het gesprek vrolijk lachen en zwaaien naar mensen die aan alle kanten passeren. Teun kookt nog steeds één keer per maand op de dagbehandeling Isselhof en Coen is vrijwilliger, onder andere bij de jaarlijkse herdenkingsdienst. En dat niet alleen, Coen vertelt dat zijn vriendin hier werkt bij de verpleging: “Ik heb haar zelf aangenomen toentertijd,” vertelt hij gniffelend.

Op de barricades voor Isselwaerde Met de overgang van ziekenhuis naar verpleeghuis in 1986 verandert veel. Coen en Teun gaan voorop in de strijd om het ziekenhuis te behouden: Isselwaerde blijft ook voor u! Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Zorg voor ouderen IJsselstein bereidt zich voor op de toekomst

Dat mensen tegenwoordig steeds ouder worden is geen verrassing. Ouderen werken langer door, hebben meer geld te besteden en zijn sociaal actiever. In dit hoofdstuk een blik op de veranderingen in de ouderenzorg van de afgelopen decennia en wat dit betekent voor Isselwaerde.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Van gesloten gemeenschap naar het eerste bejaardenhuis Mensen zorgen voor elkaar, al zo lang de mensheid oud is. Maar de zorg voor elkaar is wel aan verandering onderhevig.

n de Middeleeuwen leven mensen nog in kleine, gesloten gemeenschappen. Praktisch iedereen heeft in die tijd de rol van mantelzorger. Na de Middeleeuwen hebben de kerk, familie en buren een grote rol in de zorg voor ouderen. Zo gaan ouders bijvoorbeeld op latere leeftijd inwonen bij hun kinderen. Pas na de Tweede Wereldoorlog verandert dit door ontwikkelingen in de samenleving. De welvaartsstaat komt op gang en mensen zijn steeds meer zelf in staat om in hun levensonderhoud te voorzien. Men wordt minder afhankelijk van elkaar. Veel jongeren trekken naar de grotere steden. Families en gezinnen komen verder uit elkaar te wonen. Naasten of buren kunnen minder in elkaars zorg voorzien. Er ontstaat een behoefte aan extra zorg binnen de samenleving. Als niet veel later steeds meer vrouwen aan het werk gaan en de emancipatiebeweging vol op gang komt, wordt die behoefte alleen maar groter. Het idee vat post dat niet het individu, maar de maatschappij in zijn geheel verantwoordelijkheid gaat dragen voor de zorg in de samenleving. Via collectieve voorzieningen kunnen burgers zorg krijgen. De burger hoeft zelf niet voor die zorg te betalen. Begin jaren â&#x20AC;&#x2122;60 opent het eerste bejaardenhuis in Nederland haar deuren: een voorziening voor ouderen die niet meer geheel zelfstandig kunnen blijven wonen.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Het roer moet om Met het toenemend aantal woonvoorzieningen voor ouderen en andere zorgvoorzieningen stijgt de vraag naar professionele zorgkrachten. Hierdoor gaat er steeds meer geld om in de zorgsector. Stijgende kosten en een toenemend aantal ouderen in Nederland leidt tot het besef dat het roer om moet. Door de kosten van de zorg inzichtelijk te maken aan de cliĂŤnten en een budget voor zorg mee te geven, hoopt de overheid marktwerking in de zorg te creĂŤren. Met de bijkomende concurrentiestrijd tussen aanbieders, zullen de kosten dalen, zo is de gedachte. Maar de marktwerking past de ouderenzorg maar moeilijk: haar wortels liggen in solidariteit en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Naast marktwerking wordt levensloopbestendig wonen een speerpunt in het Nederlandse woonzorg beleid. De stijging van het aantal ouderen en daling van het aantal werkende mensen, zorgt ervoor dat het, zowel financieel als qua mankracht, in de toekomst steeds moeilijker wordt ouderen in een verzorgingshuis of verpleeghuis te laten wonen. De vraag dient zich aan: Hoe zorgen we in Nederland dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen? Een aangepaste, gelijkvloerse woning met zorg aan huis is in eerste instantie het antwoord. Lees verder op blz 37

Groot geworden met Isselwaerde: 35 jaar bestuurlijke inzet Jos Timmermans Voorzitter Raad van Toezicht AxionContinu Jos Timmermans wordt in 1976 door toenmalig voorzitter de heer Bissels gevraagd toe te treden tot het dagelijks bestuur van Isselwaerde. Van ziekenhuis tot verpleeghuis, hij heeft het allemaal meegemaakt. “Men wilde tot het uiterste gaan om sluiting te voorkomen.” Waar komt dan de gedachte vandaan om de strijd voor behoud van het ziekenhuis in IJsselstein op te geven en de pijlen te richten op een verpleeghuis? Jos Timmermans heeft de indruk dat dit door indringende adviezen van buiten is gekomen. “Nu zouden we over zo’n slag heel ingewikkeld doen, maar begin jaren ‘80 deed je het uiteindelijk. We liepen het risico alles te verspelen. En dat wilde het bestuur niet, bestaanszekerheid en behoud van zoveel mogelijk werkgelegenheid stond voorop!” In de begintijd van het ziekenhuis besturen de burgemeesters van IJsselstein en Lopik mee, aangevuld met ondernemers en notabelen. Een combinatie van verstand van besturen en de handen uit de mouwen steken is vereist. “Zo draaide Bert Pompe van meubelfabriek Schilte, bekend van de schoolmeubels, er zijn hand niet voor om, om de verwarming van Isselwaerde hoogstpersoonlijk te repareren.” Het hedendaagse besturen ziet er heel anders uit. Het uitgangspunt van AxionContinu is om de zorg en het wonen zo in te vullen dat deze past bij een specifieke locatie. “Je bent het aan de mensen die aan ons zijn toevertrouwd verplicht het zo te organiseren dat zij goede zorg krijgen. En dat dit zoveel mogelijk op maat, naar de wensen van de bewoner en zijn dierbaren, gebeurt.” Inmiddels is Jos Timmermans bezig met zijn laatste twee jaar bij AxionContinu: “35 jaar bestuurlijk in de zorg, dat is mooi geweest. Verjongen is nodig. Tijd dus om het stokje over te geven.” Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Ouder worden in IJsselstein Een jaar uit het leven van meneer Van Waerde

Hoe ervaart een oudere het als hij steeds meer beperkingen krijgt? Hoe ga je om met beginnende dementie? Om een antwoord op die vragen te krijgen, wordt een jaar lang een inwoner van IJsselstein gevolgd die de eerste verschijnselen van dementie ondervindt. Marita Tolman volgt meneer Van Waerde vanaf eind mei 2011 tot juni 2012. Als zij hem voor het eerst ontmoet, woont hij nog zelfstandig en bezoekt hij een aantal dagen in de week de Isselhof in Isselwaerde.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Donderdag

30 mei 2011 Ik ontmoet Lies van Warendorp en meneer Van Waerde op de eerste verdieping van Isselwaerde. We zoeken een plek en het woord is aan meneer Van Waerde. Kan hij iets vertellen over zijn achtergrond? “Ik ben import,” geeft hij aan. Samen met zijn (toenmalige) echtgenote is hij in IJsselstein komen wonen. Ik vraag rond welke periode dit was. Hij denkt er lang over na en benoemd dat het “stom” is dat hij daar niet op kan komen. Zijn kinderen zijn in ieder geval hier opgegroeid. Zelf komt hij uit Utrecht. Vanaf zijn 18e heeft hij op de vaart gezeten voor Shell en daarna is hij wiskunde gaan studeren om uiteindelijk het zeevaartonderwijs in te gaan. Nu is meneer

Van Waerde 75 jaar. Samen met zijn (ex)vrouw krijgt hij twee kinderen; een zoon en een dochter. Na de scheiding van zijn vrouw krijgt hij een IJsselsteinse vriendin, waar hij “dolgelukkig” mee is. Zij is een aantal jaar geleden overleden. Op dit moment heeft meneer Van Waerde een nieuwe vriendin, “daar heeft hij het goed mee getroffen.” Ze is weduwe en woont in de buurt. Meneer Van Waerde houdt erg van varen en heeft een eigen zeilboot. Varen is zijn lust en leven, net als het plezier aan het onderhoud van de boot. Nu kan hij niet meer zelfstandig naar de boot toe of ermee varen. “Ik ben nota bene schipper geweest, maar de Alzheimer slaat ook daar toe.” Gelukkig nemen zijn “kameraden” hem regelmatig mee uit varen. Na even gekletst te hebben, vraag ik hoe meneer Van Waerde erachter kwam dat hij een beginnende vorm van Alzheimer heeft? Hij vertelt dat één van zijn vrienden hem aanraadde een keer een neuroloog te bezoeken. Aanvankelijk heeft

hij daar weinig zin in. Maar op een gegeven moment beseft hij zich dat een aantal zaken niet meer “met elkaar sporen”. Het bevalt meneer Van Waerde “zo, zo” op dagbehandeling Isselhof, geeft hij eerlijk aan. “De Alzheimer is niet je eigen keuze. Je wordt ermee geconfronteerd.” Meneer Van Waerde ziet wel in dat het bezoeken van de dagbehandeling noodzakelijk is om zelfstandig te kunnen blijven wonen. En dat vindt hij heel belangrijk! Nu gaat het lichamelijk nog goed, maar er komt een moment dat dit lastiger wordt. “We zien wel waar het schip strandt.”

Donderdag

30 juni 2011 De tweede afspraak vindt plaats bij meneer Van Waerde thuis. Bij mijn aankomst zit hij voor het raam op de uitkijk. Ik zwaai. Bij binnenkomst lijkt hij wat onwennig. Wijzend op zijn horloge maakt hij duidelijk niet al te veel tijd te hebben

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

in verband met een vervolgafspraak. We lopen naar de huiskamer op de eerste verdieping. De huiskamer is netjes en gezellig. Een mannenhuishouding, dat wel. Stoelen op een rij, kunst aan de muur en een kast met foto’s. Meneer Van Waerde is op vakantie geweest. “Hoe was het?” Hij heeft zich niet “geprepareerd” hierover te praten. Hij weet niet zo goed wat van dit gesprek te verwachten en voelt zich ongemakkelijk, “De vorige keer is alles toch al besproken?”

Meneer Van Waerde voelt zich langzamerhand meer op zijn gemak. Hij vertelt trots dat hij samen met de buurman -de gezinnen wonen vanaf het begin naast elkaar- de afspraak heeft “alleen tussen zes planken het huis te verlaten.” Hij woont hier prettig, het contact met de buren is goed en zijn vriendin woont dichtbij. Omdat de huiskamer op de 1e etage gelegen is, heb je een leuk uitzicht over de straat. Meneer leest veel boeken. De hele vensterbank ligt vol. Gelukkig gaat het lezen nog goed. ‘In Europa’ van Geert Mak ligt op zijn tafeltje: “Een mooi boek.” Het ‘Meisje met de parel’ ligt open. “Dat leest aanmerkelijk minder lekker weg.” In zijn dagelijks leven brengt meneer Van Waerde veel tijd door met zijn vriendin. Ze kan heerlijk koken. Ze eten vaak bij haar. “Het koken verleer je daardoor zelf wel,” vertelt meneer Van Waerde. Op de dagbehandeling gaat het best goed. “Er zijn leuke mensen die ik ontmoet. Verder drinken we koffie, eten wat en knappen een uiltje in de middag.” De activiteiten “Tja, die vind ik niet bijzonder leuk. Ik houd van de sauna. En van de boot. Dat sluit niet echt aan.” Meneer Van Waerde geeft aan dat het tijd is om het gesprek af te sluiten. Bij de voordeur spreken we af dat ik hem na de zomer weer ontmoet. Meneer Van Waerde zwaait me uit en blijft staan tot ik de straat uitrijd.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Maandag

31 oktober 2011 Meneer Van Waerde is vandaag in Isselwaerde. Hij heeft tijd voor een gesprekje over hoe het met hem gaat. Hij vertelt meteen dat zijn boot is verkocht. “Het is niet anders, maar er komt een moment dat je afstand moet doen.” Iemand met veel ervaring heeft de boot gekocht. Dat stelt hem enigszins gerust. Ik vraag naar zijn thuissituatie. Meneer Van Waerde vertelt rustig, met pauzes en zoekend naar woorden, dat het thuis lastiger gaat. De Alzheimer gaat snel. De afgelopen maanden heeft hij dat ervaren. “De dagelijkse gang van zaken komt in het gedrang. Het is belangrijk tijdig de bakens te verzetten. Ondersteuning te regelen op het moment dat iets niet meer lukt.” Hij krijgt nu ondersteuning vanuit de dagbehandeling, zijn vriendin en de thuiszorg. De buren helpen een handje door de vuilnis buiten te zetten, op de dag dat die wordt opgehaald.

Inmiddels gaat meneer Van Waerde drie keer per week naar de dagbehandeling. Het nieuwe regime is wennen. “Het is een leuk clubje mensen. We kletsen gezellig en delen onderling de dingen waar we tegenaan lopen. Je zit in hetzelfde schuitje.” Hij ervaart het bezoeken van de dagbehandeling als waardevol. Na een aantal keer ‘ach’ en ‘oeh’ zegt meneer fronsend: “De dagbehandeling helpt mij door houvast te bieden.” De leiding op de dagbehandeling is hulpvaardig in de geheugentraining en meneer Van Waerde wil daar graag ‘positief in blijven’. Dat lukt de ene dag beter dan de andere dag. In vergelijking met een half jaar geleden gaat het gesprek nu meer met horten en stoten. Meneer Van Waerde noemt zichzelf “een tabula rasa”, een onbeschreven blad. Na het afsluiten van het gesprek hoor ik meneer op de gang enthousiast vertellen dat het gesprek goed ging.

Maandag

5 december 2011 Op Sinterklaasochtend drink ik samen met meneer Van Waerde een kopje koffie in Isselwaerde. De dag is niet al te best gestart, vanmorgen stond het taxibusje al voor de deur toen hij nog niet klaar was met aankleden. Er komen met regelmaat nieuwe mensen van de thuiszorg, waardoor ze elke keer opnieuw “ingewerkt”

moeten worden. Meneer Van Waerde vervolgt, “Dat is niet prettig wakker worden, het ging veel te rommelig.” Hij baalt zichtbaar dat hij het busje gemist heeft en niet op tijd in Isselwaerde kon zijn. Voor het overige gaat het goed met meneer Van Waerde. Hij is gewend aan het frequentere bezoek aan de dagbehandeling. Hij voelt zich er over het algemeen genomen prettig en weet dat het voor zijn eigen bestwil is. Ondanks het gemis van zijn eigen boot, gaat hij nog steeds naar de watersportvereniging, vertelt hij. Daar zijn veel oude bekenden. Als iemand het voortouw neemt, gaat hij mee.

Zijn zoon en dochter komen met regelmaat bij hem op bezoek. Zijn zoon helpt hem met het internet en zorgt dat “de zaakjes” geregeld zijn. Ook gaat hij één keer in de week bij zijn dochter eten en zij helpt hem met de administratie. Van het weekend is hij naar zijn dochter geweest om Sinterklaas te vieren. Eén kleinkind gelooft nog in Sinterklaas, dat maakte het ‘spektakel’ extra leuk. De kleinkinderen hebben accordeon en viool voor hem gespeeld. Dat duurde naar zijn smaak iets te lang, maar hij heeft uitgebreid geapplaudisseerd, zegt hij met een glimlach. Meneer Van Waerde is minder spraakzaam vandaag. Over de dagbehandeling is de eindconclusie; “Drie keer in de week van huis zijn, het houdt je van de straat.”

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Eet smakelijk!

Recept stamppot rauwe andijvie In elke woning staat een keuken waar gekookt kan worden. Dat is leuk voor de bewoners. De geuren die vrijkomen bij het koken, prikkelen de zintuigen. En bewoners kunnen helpen bij het koken, bijvoorbeeld door (aard)appels te schillen. Koken op de woongroep gaat het best als er, naast de medewerkers, extra hulp is van familie, vrienden of bekenden van bewoners. Zij zijn altijd welkom om te ondersteunen bij het koken op de woning of om zelf een keer wat te maken. Omdat niet iedereen een keukenprins(es) is, heeft Teun de Boer (vroeger kok in Isselwaerde) ĂŠĂŠn van zijn befaamde, maar makkelijke, recepten beschikbaar gesteld: Stamppot rauwe andijvie. Een garantie voor een gezellige middag en een fantastische avondmaaltijd!

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Stampot rauwe andijvie Ingrediënten voor 12 personen: (8 bewoners + medewerkers + naasten die mee-eten) • 1200 gram gesneden andijvie (3 zakken à 400 gram) • 500 gram magere spekreepjes • klont boter (dit voor het smeuïg maken van de stamppot) • Scheutje azijn • Beetje melk Smaakmakers: Nootmuskaat of een paar lepels Parmezaanse kaas (niet allebei, anders krijg je een smaakexplosie)

Voorbereiding De aardappels worden (indien mogelijk) door de bewoners zelf geschild en in stukken gesneden.

Tip Teun Kijk nadat dit gebeurd is zelf nog even of er nog wat mee moet gebeuren: pitten verwijderen, te grote stukken etc.

Bereidingswijze Gebruik de aardappelstamper om puree van de aardappels te maken en voeg een scheutje melk en wat spekvet of een klont boter toe. De puree maak je op smaak met ingrediënten naar wens (peper, zout, overige smaakmakers). Voeg de andijvie toe en controleer of alles goed warm is. Door het toevoegen van de rauwe andijvie loopt de temperatuur wat terug. Roer alles goed om en controleer de smaak. Bij de stamppot kun je een balletje gehakt serveren, gemaakt van mager rundvlees. En wat de bewoners ook erg lekker vinden is zelfgemaakte appelmoes of compote.

Tip Teun Maak de compote van Jonagold appels en de appelmoes van goudreinetten.

Kook ze gaar en laat ze na het afgieten nog even uitstomen op een laag vuur.

Eet smakelijk! Bak de spekreepjes in een droge pan en laat ze uitlekken in een vergiet.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Wonen naar wens Ieder een eigen dagpatroon

Verhuizen naar Isselwaerde is een ingrijpende verandering in het leven van iemand met dementie en voor de familie en vrienden. Isselwaerde wil dat bewoners zich zoveel mogelijk thuis kunnen voelen. Hoe geef je dat vorm?

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Het mooiste is als een bewoner zijn leven in Isselwaerde Een nieuw thuis Het mooiste is als een bewoner zijn leven in Isselwaerde zoveel mogelijk kan voortzetten zoals hij dat thuis gewend is. Samen met zijn familie en vrienden. Binnen Isselwaerde wordt een bewoner niet ingedeeld in een hokje naar een bepaalde zorgzwaarte, leefstijl of hobby. Met elke typering doe je een bewoner tekort en ga je voorbij aan belangrijke kenmerken en wensen. Isselwaerde gaat voor de individuele aanpak. Medewerkers observeren wat de bewoner wel en niet prettig vindt, hoe hij zich voelt in Isselwaerde. De uitdaging is om de woonomgeving, het leefritme en de activiteiten van een bewoner zo goed mogelijk op maat te maken. Elke bewoner heeft een eigen programma waarin staat welke verenigingen, zoals wandelen, kaarten en gymnastiek, hij bezoekt. Daarnaast heeft iedere bewoner een persoonlijk zorgplan dat besproken wordt met de familie van een bewoner. Bij veranderingen in het gedrag, of op aanraden van familie, wordt dit zorgplan aangepast. Deze zorg-, leef- en woonvorm heet belevingsgerichte zorg.

De kennismaking met Isselwaerde Het nieuwe gebouw van Isselwaerde bestaat uit drie woonetages, met elk vier woningen voor acht bewoners. In totaal zijn dat 12 woningen. Op elke woning werkt een klein, vast team van medewerkers; wat zowel voor de bewoners, als

zoveel mogelijk voor de medewerkers prettig is. Medewerkers kunnen elke bewoner op deze manier goed leren kennen en beter inspelen op de behoeften van elke individuele bewoner. De kennismaking met een bewoner begint al vóór de opname, wanneer Isselwaerde de toekomstige bewoner en zijn familie uitnodigt om alvast de sfeer te komen proeven. Ze krijgen dan een rondleiding door het hele huis. De medewerkers op de verschillende woningen proberen de bewoner en zijn familie zoveel mogelijk op hun gemak te stellen, want het is natuurlijk prettig om je meteen ergens thuis te voelen.

kan voortzetten zoals hij dat thuis gewend is.

Dag van opname Op de dag van opname wordt de bewoner met zijn familie opgevangen door het team van de eigen woning en wordt er kennisgemaakt met de medebewoners. Samen met de nieuwe bewoner en zijn familie bespreken de medewerkers de invulling van de zorgverlening, het wonen, het welzijn en alle andere wensen en voorkeuren die zij hebben. Dit is belangrijk voor het thuisgevoel en een prettig leefklimaat. Wat voor de één belangrijk is, is dat namelijk niet altijd voor de ander. Alle wensen, voorkeuren en nodige zorg worden vastgelegd in het zorgplan. Dit is een goed moment om de naaste familie van bewoners te laten weten dat zij, ook nu hun dierbare in Isselwaerde woont, altijd welkom zijn om op bezoek te komen. Dat kan in de gezamenlijke Isselwaerde in het hart van IJsselstein

huiskamer, maar ook in de eigen kamer of in het Grand Café. Om te voorkomen dat je als familie op bezoek komt als de bewoner ‘bezig’ is, is het wel handig om rekening te houden met de persoonlijke verenigingenagenda van een bewoner.

Een vertrouwde omgeving Naast het thuisgevoel zijn veiligheid en geborgenheid belangrijk voor mensen met dementie. Continuïteit in de zorg, met een vast team van verpleging en verzorging, is voor Isselwaerde een belangrijk uitgangspunt. Een vaste plek in de huiskamer is ook een manier om geborgenheid en een thuisgevoel te bieden. Wie herkent niet die ingezakte plek op de bank, die favoriete stoel aan de eetkamertafel of altijd dezelfde zelf gekozen tafelschikking op bezoek bij vrienden?

Wie herkent niet die ingezakte plek op de bank Het voelt gewoon prettig. De bewoners van Isselwaerde krijgen, als ze dat prettig vinden, een eigen, vaste plek aan de tafel in de huiskamer. Bij het kiezen van deze vaste plek wordt gekeken naar de persoonlijke voorkeuren van de bewoner, zoals voorkeuren voor medebewoners met wie het goed klikt (of juist niet), een voorkeur voor een levendige omgeving of juist een stille. Als

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

een bewoner liever apart eet, dan is dat goed. Bewoners en naasten vinden het fijn om spulletjes van thuis mee te nemen naar Isselwaerde. Op die manier voelt een bewoner zich net wat eerder thuis. In de eigen kamer van een bewoner is daarvoor volop mogelijkheid. Isselwaerde zorgt voor een bed en een inbouwkast met wastafel, maar de rest kan naar eigen wens ingericht worden. De bewoners zijn daarnaast vrij de woning te verlaten. Bewoners kunnen het hele gebouw tot de voordeur gebruiken. Vooral voor ‘wandelaars’ is dat prettig. De weg kwijtraken of je woning kwijt zijn, is daarbij nooit lang een probleem: in Isselwaerde kennen alle medewerkers de 90 bewoners, zodat ze elke bewoner de juiste weg terug kunnen wijzen.

Familie is altijd welkom Betrokkenheid van de familie en een zinvolle dagbesteding zijn voor Isselwaerde belangrijke onderdelen van het thuisgevoel. Naast de professionele en persoonlijke zorg van de medewerkers, zijn liefde en aandacht van familie en vrienden onmisbaar. Zij zijn altijd welkom om mee te helpen bij de activiteiten in de woning. Activiteiten kunnen worden aangepast aan de voorkeuren en wensen van de bewoners. Zo maken de eenpersoonskamers het bijvoorbeeld mogelijk om individuele activiteiten aan te bieden in de eigen kamer. Net als thuis wordt samen televisie gekeken, ontbeten of wordt een spelletje in de huiskamers gedaan. In de huiskamer is het

voor familie mogelijk om een keer te koken voor de bewoners van de woning. Dat kan dan ook een gezamenlijke activiteit zijn waarbij bewoners helpen met aardappels schillen, bijvoorbeeld. Andere bewoners vinden het dan vooral leuk om ernaar te kijken. Een beetje hulp vanuit familie maakt het voor de medewerkers mogelijk dat het eten op de woning bereid kan worden. De geuren van het eten prikkelen de zintuigen van bewoners! De gym, de instuif of uit eten, worden elders in het huis of buiten aangeboden. Net als thuis ga je daarvoor naar ‘buiten’. Zo sluit Isselwaerde aan op het leven en de woonsituatie buiten een instelling.

Fase van afscheid Voor de meeste bewoners is Isselwaerde een laatste thuis. Zij wonen in Isselwaerde tot ze overlijden. Elk jaar wordt er afscheid genomen van een aantal medebewoners. De medewerkers staan samen met de bewoners stil bij deze momenten. Familie wordt zoveel mogelijk op de hoogte gehouden van wisselingen binnen de woning. Daarnaast maakt Isselwaerde het mogelijk de fase van afscheid naar eigen wens in te vullen. Het afleggen van een bewoner door familie, het opbaren op de eigen kamer en een dienst vanuit Isselwaerde behoren tot de mogelijkheden. Een geestelijk verzorger heeft desgewenst een rol in het begeleiden van bewoners en familie in de laatste fase van het leven van een bewoner.

Het familieportret In gesprek met naasten van bewoners over wonen in Isselwaerde. Wanneer iemand gaat dementeren heeft dat invloed op het hele gezin. Hoe ervaren naasten de opname van hun familielid in Isselwaerde?

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Meneer en mevrouw Edelbroek Meneer en mevrouw Edelbroek wonen 49 jaar in IJsselstein. Mevrouw Edelbroek is een geboren IJsselsteinse. Hun dochter is in ziekenhuis Isselwaerde geboren en beiden, zowel mevrouw als meneer, zijn er behandeld. Na drie jaar thuis verzorgen, woont het echtpaar sinds een jaar gescheiden van elkaar. Mevrouw woont in woning 12 en meneer woont thuis.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Het dagelijks leven in Isselwaerde Meneer Edelbroek bezoekt zijn vrouw elke dag. Samen met twee anderen steekt hij op de woning de handen uit de mouwen, “We helpen bij het eten en het opruimen.” Expliciet geeft hij aan: “Ik doe het niet als vrijwilliger, maar omdat mijn vrouw hier zit.” Naast de bezoeken in Isselwaerde gaan ze samen vaak op pad, zelfstandig komt ze niet meer buiten. Ze gaan dan naar Oudewater of naar de markt met haar zus, maar ook naar huis om te eten. Vanuit Isselwaerde is

het makkelijk om bewoners even mee te nemen naar de stad.

Gouden oorbellen In het stadje komen ze geregeld bekende mensen tegen. Mevrouw Edelbroek herkent ze nog en lacht naar ze. “Namen zijn er niet meer.” “Gouden oorbellen, die vindt ze nu plotseling prachtig. Elke keer als we samen iets zien dat ze wil hebben, koop ik het. De blik in haar ogen is onbetaalbaar.”

Mevrouw Nout en haar dochter Mevrouw Nout is van Indische afkomst en woont bijna vijf jaar in Isselwaerde in woning 2. Haar beide dochters komen regelmatig op bezoek. Dochter Amanda vertelt dat ze begin 2004 te horen krijgen dat moeder Alzheimer had, al 20 tot 25 jaar. Niemand heeft het ooit door gehad. “Ja, moeder was vaak haar sleutels kwijt… haar bril…en ze zocht vaak naar woorden.” Het gezin is daar zo op ingespeeld, dat ze altijd weten wat ze bedoelt. Als moeder bij dochter Sanny gaat wonen, krijgen ze door dat er iets mis is. “Waar is de douche ook alweer voor? En hoe gebruik je hem?”

Ik ben mijn moeders ogen en stem Amanda Nout geeft aan in de aanloop naar de opnameperiode trieste momenten meegemaakt te hebben. Moeder trekt zich vlak voor de opname terug in het kamertje van haar kleinkind en huilt. Ze weten niet waarom. Eén van de kleinkinderen zegt: “Als je komt logeren, mag je mijn kamer gebruiken.” “Toen was het voor moeder goed.” Amanda vertelt dat sinds de opname in Isselwaerde haar band met haar moeder sterker is geworden. “Ik was een vaderskindje. Toen mijn vader overleed, zat ik plotseling met een zieke moeder. Ik was boos, ook op haar. Na haar opname heb ik om vergeving gevraagd en zij vergaf het me. Sindsdien kan ik haar lezen als een open boek. Ik lees haar mimiek, want praten doet ze niet meer. Eigenlijk ben ik mijn moeders ogen en stem geworden.”

Lol met bewoners Amanda Nout en haar zus verdelen de bezoeken. “We willen zoveel mogelijk dagen vullen. Alhoewel dat voor moeder nu weinig meerwaarde meer heeft. Voor ons heeft het dat wel.” Amanda gaat weer een keer Indisch koken in de huiskamer. In de woning mist ze zelf soms warmte, “mensen blijven zich vaak bezoeker voelen.” Zelf helpt ze graag andere bewoners. Ze heeft leuk contact en veel lol met de bewoners die ze kent.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Louis Uiterwaal over zijn moeder Hoe anders kan het gaan. Bij de moeder van Louis Uiterwaal geen eerste tekenen van dementie. Op haar 54e is het van de ene op de andere dag mis. Na een opname om te leren leven met een hersenbeschadiging, komt moeder weer thuis. Louis: “Het leidde tot de gekste taferelen. Zes keer per dag kocht ze de krant. Bij de krantenkiosk ging dat goed, omdat de verkoper haar kende en ingreep, maar in de supermarkt werkte dat niet.”

Dag van opname Steeds vaker gaat mevrouw Uiterwaal naar de dagbehandeling in Isselwaerde. Wonen in Isselwaerde wil moeder pertinent niet. Toch gaat het op een gegeven moment echt niet meer… Louis: “Je laat haar de dag van opname met gemengde gevoelens achter. Het is een goede keuze maar je beduvelt haar ook. Het is weer goed als ze je de volgende keer lachend uitzwaait.”

Kleine details maken het thuisgevoel Aanvankelijk is mevrouw Uiterwaal nog redelijk goed, dat wordt snel minder na opname. Zoon

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Louis: “Thuis deed ze alles nog zelf, hier wordt alles voor haar geregeld. Soms ontkom ik niet aan het gevoel dat het daardoor in haar hoofd ook is veranderd. Tegelijkertijd weet je, ze is hier gekomen omdat het niet goed meer ging.” Begin 2012 overlijdt mevrouw Uiterwaal, ze woont dan twee jaar in Isselwaerde. Na de verhuizing van de afdeling naar de nieuwe woning vorig jaar, is Louis -in het kader van het thuisgevoel- samen met de groepsleidster Meriam aan de slag gegaan om de woning gezelliger in te richten. Het gaat om kleine details. De andere bewoners hebben daar nu nog profijt van.

Mevrouw Vermeulen over meneer Vermeulen Een veel gezien gezicht in Isselwaerde is dat van mevrouw Vermeulen. Haar man woont in woning 1, ze komt bijna iedere dag. “Eerst een kopje koffie op de woning, daarna in het Grand Café en naar buiten als het weer het toelaat.” Twee keer per week komt ze speciaal om hem te douchen, te wassen en ontbijt te geven. “Hij vindt het heerlijk onder de douche. De medewerkers hebben er niet altijd tijd voor, dus nu doe ik het. Ik ben zo trots als hij fris is, gel in het haar, aftershave op. Dan loop ik fier met hem naar de huiskamer.”

De dagbehandeling: Een gouden tijd De man van mevrouw Vermeulen heeft Parkinson met dementie. “De diagnose liet lang op zich wachten, maar daarna is de zorg en begeleiding heel goed opgepakt.” Meneer Vermeulen gaat al gauw naar de dagbehandeling. “Een gouden tijd. Elke dag wachtte hij buiten op het muurtje tot het busje hem kwam halen, ondertussen maakte hij een praatje met de mensen.”

Het hier en nu Mevrouw Vermeulen vindt het leuk om één keer per maand met haar man mee te gaan naar het zwembad. Fysiek kan hij dat nu niet meer. Ze heeft moeite met dat hij daar maar “zit te zitten.” Ze wil wel iets opstarten, maar weet niet wat; hij snapt niets meer. Ze gaat met haar man nog wel wandelen, naar de kinderboerderij of op een terrasje zitten. In IJsselstein gaat men leuk met de bewoners van Isselwaerde om; ze prijst zich gelukkig met de omgeving.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Mensen maken Isselwaerde Om het leven en de zorg zo aangenaam mogelijk te maken, is betrokkenheid en passie belangrijk. En die is er. Een bezoek aan de Ondernemingsraad, vrijwilligers, de cleĂŤntenraad en welzijn.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Hilda Klomp: “Leuk om breder te kijken dan de zorg en de werkvloer.”

e ondernemingsraad (OR)… je hebt er niet gelijk een beeld bij. Tilly Karremans, inmiddels zeven jaar in de OR, licht toe: “De OR is onafhankelijk en behartigt de belangen van de medewerkers.” In de regio, Isselwaerde hoort bij regio Lekstreek, wordt de OR ondersteund door de regiocommissie (RC). Hilda Klomp: “Ik ben met de RC begonnen omdat ik het leuk vind om breder te kijken dan de zorg en werkvloer zelf. Waarom zijn de dingen zo geregeld als ze geregeld zijn?” Elke zes weken heeft de OR een overleg met de Raad van Bestuur van AxionContinu om besluiten te nemen over advies en instemmingsstukken. In de tussentijd leggen Tilly en Hilda hun oor te luister

Altijd in beweging Hilda Klomp en Tilly Karremans

Tilly Karremans: “In de zorg leer je elke dag weer”

op de werkvloer. “We gaan op locatiebezoek, maar ook tijdens het eigen werk merken we genoeg wat er speelt, je zit er middenin en proeft de sfeer.” Beiden zijn erg standvastig: ze maken punten bespreekbaar maar houden ook de vinger aan de pols. Tilly: “Nu ligt de focus op de werktijden. We werken in shifts van acht uur met daarin een half uur pauze. Daar komt het vaak niet van. We werken daarom aan nieuw beleid, dat we goed afstemmen tussen de verschillende huizen, zodat we binnen AxionContinu van elkaar kunnen leren.” Hilda: “De OR en RC zijn belangrijk, in de zorg leer je elke dag. Steeds weer zijn er nieuwe mensen en nieuwe ziektebeelden.” In koor: “Zorg blijft altijd in beweging.”

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Liesbeth Vergeer: “Je ervaart direct aan den lijve de toegevoegde waarde!”

ichel, Ellen en Liesbeth, alle drie werken ze minstens tien jaar in Isselwaerde. Ze verzorgen het aanbod in welzijn voor de bewoners. De afgelopen jaren heeft welzijn, naast zorg, een steeds belangrijkere rol gekregen in de ouderenzorg. In de praktijk van de verpleeghuiszorg wordt welzijn vaak voor een heel huis georganiseerd: er is een weekprogramma met verschillende activiteiten. De zorg wordt daarentegen juist per woning (of afdeling) georganiseerd. Dat levert soms logistieke problemen op. In de ‘hectiek’ van de huiskamer regeert de zorg, waardoor bewoners een vereniging kunnen missen. Het welzijnstrio ziet dat graag anders. Liesbeth: “Als het belang

Het is

Liesbeth Vergeer,

Ellen Klein Liesbeth, Ellen en Michel gaan als team vaak schuil onder verschillende namen; activiteitenbegeleiding, verenigingsleven … Voor eens en voor altijd geven we hierin duidelijkheid: Het is Welzijn! Mocht iemand vragen hebben over de activiteitenbegeleiding of het verenigingsleven op Isselwaerde… Geen zorgen, dan kun je ook bij ze terecht.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Michel Samehtini: “Mensen gaan naar een club of vereniging niet naar ‘activiteiten’.”

Welzijn! Ellen Klein en Michel Samehtini

van welzijn meer wordt gezien, ontstaat echt een bruisend verenigingsleven. Wij vinden het geweldig als de medewerkers van de woning zelf meer met verenigingen kunnen meedraaien. Je ervaart direct aan den lijve de toegevoegde waarde!”

Verenigingen versus activiteiten In het verleden waren er geen verenigingen, maar activiteiten. “Een vereniging? Een activiteit?” Het klinkt als hetzelfde. Michel vertelt: “Vroeger waren er vaste activiteiten die werden aangeboden, nu wordt aangesloten bij de hobby’s en interesses van bewoners. Veel mensen gaan hun hele leven naar een club of vereniging, niet naar ‘activiteiten’. Als iemand in

Isselwaerde komt wonen, wordt een persoonlijke agenda gemaakt, met daarin de verenigingen die bij die persoon passen.” Wat is nou de populairste vereniging? Momenteel is dat de dans- en zangvereniging, met ongeveer vijfentwintig bewoners. “Je hoeft lichamelijk niet al te veel te kunnen, niet handig te zijn met de handen bijvoorbeeld.” Het aanbod van verenigingen is, naast de mogelijke inzet van vrijwilligers, vooral gebaseerd op de capaciteiten van de bewoners die op dat moment in Isselwaerde wonen. “Klaverjassen kunnen bewoners als ze net komen vaak nog goed, in een later stadium lukt dat niet meer. Dan stopt het tijdelijk totdat er weer nieuw animo is.” Een topper onder de activiteiten is het bezoek van de visiteclowns. Dat zijn professionele clowns die de woningen bezoeken en contact maken met de mensen. “Ze zijn heel geduldig en inventief en weten altijd reacties op te roepen, ook bij diep demente bewoners.” Met de nieuwbouw hopen Liesbeth, Ellen en Michel echt onderdeel van de samenleving IJsselstein te worden. Bijvoorbeeld door deelname aan de kermis of het bevrijdingsfestival. Welzijn moet inspelen op de nieuwe generatie ouderen. Het muziekgenre bijvoorbeeld. Ellen: “Met die oud-Nederlandse nummers komen we over een paar jaar niet meer weg.” Nieuwe verenigingen staan op de planning, de ogen van het welzijnstrio glinsteren. Of het nou verenigingen of activiteiten zijn, het verschil is duidelijk: het gaat boven alles om het Welzijn!

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Houd de Naaste Vast Familie geeft het leven kleur

Isselwaerde heeft in 2010-2012 een grote omslag gemaakt: van oudbouw met twee grote afdelingen van dertig bewoners naar nieuwbouw, met kleinschalig wonen in twaalf woningen met acht bewoners. Regiomanager Lekstreek Adriaan van der Werf: “Kleinschalig wonen brengt kleinschalig werken met zich mee. Dat vraagt om een visie waarbij familie en medewerkers elkaar als bondgenoten zien.” Geïnspireerd door de gids ‘Thuis Voelen’, en het project Houd de Naaste Vast benadert Isselwaerde het adviesbureau Publicarea om een helpende hand te bieden in de overgang naar kleinschalig wonen en het creëren van een sfeer waarin familie zich thuis voelt in Isselwaerde.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Hoe kun je als naasten en medewerkers samenwerken om de kwaliteit van leven van bewoners in verpleeg- en verzorgingshuizen te verbeteren? In het project Houd de Naaste Vast gaan naasten en medewerkers hierover in gesprek met elkaar. De term ‘naasten’ verwijst naar de dierbaren van een bewoner: familie, vrienden en kennissen. Zij zijn voor de bewoners van Isselwaerde hun verleden, heden en de toekomst. Als iemand in Isselwaerde komt wonen, verplaatst de thuissetting zich naar Isselwaerde. In de gezamenlijke huiskamer van de woning zijn, naast bewoners en medewerkers, regelmatig naasten van bewoners aanwezig. Per huiskamer verschilt dat per dag. Ieder bezoek is belangrijk en gezellig voor bewoners. Als vier bewoners tegelijk met bezoek op de huiskamer zijn, kan het natuurlijk wat druk worden. In dat geval kan het voorkomen dat een medewerker in het belang van andere bewoners vraagt om als familie met een bewoner een ander plekje in Isselwaerde te zoeken, de eigen kamer of het Grand Café bijvoorbeeld.

dat hun wens is, de verzorging van een dierbare voort te zetten. Niet als een plicht, maar omdat je het als familie graag wilt vanwege je relatie met de dierbare.” Eigenlijk is het zo dat naasten, door de opname in Isselwaerde, ruimte krijgen om meer ontspannen met en voor de bewoners de dingen te doen die hen vertrouwd zijn en waarvan de familie weet dat de bewoner ze leuk of aangenaam vindt.

Het project Houd de Naaste Vast Eén van de meest belangrijke dingen voor de bewoners van Isselwaerde is dat zij zoveel mogelijk hun eigen leven willen behouden en zichzelf kunnen blijven. Naast een goede verzorging, brengt de betrokkenheid van naasten liefde en

levensvreugde in het leven van demente bewoners. De basis van het project Houd de Naaste Vast is daarom de driehoek bewonersnaasten-medewerkers te versterken tot een bondgenootschap. Begin 2011 start Houd de Naaste Vast in Isselwaerde bij zes woningen. Het doel? Ervaring opdoen en tips verkrijgen over hoe in Isselwaerde kleinschalig wonen het best eruit kan zien door de driehoek bewoners-naastenmedewerkers te versterken. Op elke woning zijn verschillende gesprekken gevoerd: met medewerkers, met familie en daarna gezamenlijk. Het gaat in deze gesprekken om een open dialoog waarin sfeer, emoties en gevoelens centraal staan. Maar

Ontspannen sfeer Het is prettig om de aanwezigheid op de huiskamer, en andere aspecten die het wonen en (samen) leven in Isselwaerde betreffen, als naasten en medewerkers open met elkaar te bespreken. Naasten en medewerkers willen allebei het beste voor de bewoner. De medewerkers vanuit hun professionele relatie tot de bewoners. De naasten vanuit hun emotionele verbondenheid met de bewoner. Adriaan van der Werf: “Wij zien graag dat familie zich vrij en thuis voelt om, wanneer

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Binnenstad om de hoek Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Als je de voordeur van Isselwaerde uitloopt, is de binnenstad binnen bereik. Je bent er welgeteld in honderd stappen. Het zal voor de gemeente IJsselstein bij uitstek de reden zijn om bij Isselwaerde een ondergrondse parkeergarage te realiseren. Een mooi voorbeeld van hoe de locatie van een verpleeghuis binnen een gemeente samenwerkingspartners kan opleveren. De binnenstad zo nabij, levert veel potentiĂŤle partners op: winkeliers, ondernemers en andere buurtgebonden organisaties. Hoe ver gaat de betrokkenheid bij Isselwaerde? Is het vooral â&#x20AC;&#x2DC;ons kent onsâ&#x20AC;&#x2122; of gaat het veel verder?

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Als je de brug van Isselwaerde over loopt, is het de tweede rechts en dan ben je er eigenlijk al: een breed opgezette straat met een mooie, historische uitstraling. Veel hippe, luxe uitziende winkels en een grote variëteit aan verschillende restaurantjes, eetcafés en bistro’s. Naasten van verschillende bewoners vertellen dat ze regelmatig met een bewoner naar een terrasje in de buurt gaan om samen een kopje koffie te drinken. “Hoe leuk het wel niet is dat je nog gewoon met elkaar op het terras kunt zitten en de mensen uit de buurt van vroeger tegenkomt.” Je kunt het je helemaal indenken als je door de Utrechtsestraat loopt. Voor ieder wat wils. Een ander veelbesproken uitje is de markt. Elke vrijdag in de Utrechtsestraat. Markten hebben meestal een speciale aantrekkingskracht op mensen. Zo ook in IJsselstein. Voor de medewerkers van Isselwaerde is het visje halen op de vrijdag traditie. Vrijdag, visdag. Zoals je het thuis ook gewend bent.

Welk beeld hebben ondernemers en winkeliers van Isselwaerde? In hoeverre hebben ze een betrokkenheid bij Isselwaerde. Komen ze er wel eens?

“Hoe leuk het wel

Winkeliersvereniging De Baronie: Baat bij een trouw klantenbestand

niet is dat je nog gewoon met elkaar op het terras kunt zitten en de mensen uit de buurt van vroeger tegenkomt.”

Elke week een verse bos bloemen in het Grand Cafés.

“Elke IJsselsteiner kent Isselwaerde,” vertelt Marcel van electronicabedrijf EP: Schalkwijk. Andere winkeliers bevestigen dat beeld. De geschiedenis van Isselwaerde -van ziekenhuis tot verpleeghuis voor mensen met dementie- is bekend. “Maar,” zegt De Jong Visspecialist, “toen het nog een ziekenhuis was, hadden de mensen er natuurlijk meer mee te maken dan nu.” De betrokkenheid met Isselwaerde is voor elke winkelier anders. Leni van Jansemode heeft een persoonlijke band met het verpleeghuis. Haar Isselwaerde in het hart van IJsselstein

alle betrokken partijen. “In al die tijd heb ik misschien drie keer de opzichter gebeld met de mededeling dat de radio te hard stond.” Net na de eerste verhuizing in december 2010 hebben zich grappige taferelen voorgedaan. Er hingen in het begin geen gordijnen in de kamers van Isselwaerde, waardoor de leerlingen vanuit de klas naar binnen konden turen. Leerlingen zagen ouderen in een stoel met een knuffel. “Hartstikke interessant natuurlijk tijdens de les.”

Isselwaerde heeft aan de achterkant, aan de Touwlaan, nog meer buren. Als de nieuwbouw van Isselwaerde helemaal klaar is, kun je een rondje om het gebouw lopen en worden de buren daar, verschillende scholen en de huisartsenzorg, vanaf Isselwaerde goed zichtbaar. Op het rondje Isselwaerde kom je gegarandeerd langs de Fatimaschool.

Basisschool Fatima een goede buur Vanuit het schoolgebouw van de Onze Lieve Vrouwe (OLV) van Fatimaschool kijk je tegen Isselwaerde aan. Gevoelsmatig is de afstand nog geen tien meter. De kamer van directeur Selma van Wijk heeft zicht op het balkon van de eerste

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

verdieping en de tuin van Isselwaerde. Binnenstedelijk wonen is er, wat betreft inkijk bij de buren, niets bij! De OLV van Fatimaschool bestaat sinds 1959 en heet in de volksmond de Fatimaschool. De school dankt haar naam aan de verschijning van Maria in het Portugese stadje Fatima in 1917. Selma van Wijk is sinds drie jaar de directeur van de Fatimaschool en heeft de hele nieuwbouw van Isselwaerde kunnen meemaken. “Als school hebben we vooral bij de eerste fase hinder gehad van het lawaai van vrachtwagens, machines, sloopgeluiden… Het was natuurlijk ook reuze interessant: de groepen met uitzicht op de bouw hebben regelmatig uitleg gekregen van hun juf of meester over hetgeen ze zagen gebeuren.” Er is vanaf het begin goed overleg geweest met

Isselwaerde is letterlijk dichterbij gekomen bij de Fatimaschool. Is er ook onderling meer contact? “Eigenlijk nog niet. De IJsselsteinse scholen trekken vooral onderling samen op, nog niet met andere organisaties of instellingen.” Contact tussen jong en oud is wel een aandachtsgebied. Groep 8 zingt bijvoorbeeld in Mariënstein (een ander woonzorgcentrum van AxionContinu) en met Palmpasen hebben de kinderen hun Palmpasen stokken aan de bewoners van Isselwaerde aangeboden. Het is een ontmoeting tussen jong en oud in het algemeen, en tussen de Fatimaschool en Isselwaerde in het bijzonder. Isselwaerde ziet de aanleg van een nieuw schoolplein tussen Isselwaerde en de school wel zitten. Dit vergroot de fysieke verbinding tussen beide instellingen en brengt voor ouderen die woonachtig zijn op Isselwaerde veel reuring. Dat is voor nu nog toekomstmuziek. Op korte termijn staat de school open voor nieuwe initiatieven. Misschien dat de buitenruimte van Isselwaerde uitkomst kan bieden… Komen daar toevallig moestuinen in die onderhouden moeten worden….

Van de winkeliers tot de school, IJsselsteiners hebben een relatie met Isselwaerde. Ze kennen een medewerker, een bewoner of hebben herinneringen aan de tijd van het ziekenhuis. Het beschermd wonen karakter klinkt door in de respectvolle manier waarop over Isselwaerde gesproken wordt. De kracht van Isselwaerde is, dat het persoonlijk is en dat het midden in de samenleving staat. Met slimme combinaties van activiteiten of voorzieningen voor kinderen en ouderen valt nog winst te boeken. Het betekent dat je elkaar als organisaties beter moet vinden. Met elkaar in gesprek gaat en zoekt naar win-win situaties. In eerste instantie een tijdsinvestering, met als beloning aan het einde van de rit, dat je het dagelijks leven net even beter en leuker kunt neerzetten. Het rondje IJsselstein laat zien dat IJsselstein over de benodigde randvoorwaarden beschikt om nog meer bekendheid met en betrokkenheid bij Isselwaerde te realiseren: verbondenheid, kleinschaligheid en een diversiteit aan organisaties en voorzieningen. Het kan in IJsselstein!

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Wensen voor Isselwaerde In de verschillende gesprekken die gehouden zijn in het kader van dit boek vroegen we telkens: Welke wens heeft u voor Isselwaerde…?

Een greep uit deze wensen vindt u hier. Heeft u zelf een uitgesproken wens voor Isselwaerde? Isselwaerde ontvangt ze graag!

Wat wenst u Isselwaerde….. Een goede toekomst, in het hart van IJsselstein en de IJsselsteiners. Waar bewoners, medewerkers en bezoekers zich prettig voelen en genieten van het mooie nieuwe gebouw en de warme sfeer. Een florerende personeelsvereniging! Zodat de medewerkers, nu ze meer gescheiden werken in de woningen, elkaar blijven kennen en lol hebben in hun werk. Vriendelijkheid en een warme bejegening. Een vriendelijk gezicht is de helft van het werk! Dat de zorg niet te veel verzakelijkt. Zorgen om en voor elkaar als uitgangspunt. Dat alles mag blijven zoals het nu is, of beter. Dat voor mensen die bijna niets meer kunnen iets leuks wordt georganiseerd. Een optimistische blik. Voor bewoners met dementie steeds jezelf blijven afvragen: wat kan de bewoner nog wel? Dat de mensen (zelfstandig) naar buiten kunnen. Dat mensen weten dat leven in het verpleeghuis niet ‘erg’ is.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Behouden zoals het is. Ik zit hier prima. Bakje koffie en lekker babbelen.

Dat ze maar lang vreugde mogen beleven aan de nieuwe locatie!

Een mooie volière in de binnentuin waar de mensen op een bankje of in hun rolstoel bij kunnen zitten. Dat geeft rust.

Dat Isselwaerde zowel letterlijk als figuurlijk een centrale positie in de stad heeft. Het koesteren van onze senioren, zij hebben het heden gemaakt.

Dat de mensen in de verpleging goed gehoord worden en de ondersteuning krijgen die zij nodig hebben. Meer zintuigenprikkeling voor bewoners in een diep demente fase. In elk stadium van dementie de bewoner centraal houden. Dat de zorg die ze geven gecontinueerd kan blijven. Mensen werken met hun hart en dat is fijn om te behouden. Meer vrijwilligers. Hoe meer vrijwilligers, hoe fijner. En het brengt Isselwaerde nog meer in de samenleving. Op woonkamers meer spulletjes om wat mee te doen. Dat zou leuk zijn. Bijvoorbeeld meer natuurprogramma’s op dvd, fotoalbums en spelletjes. Dat de bewonersvakantie terugkomt. Als potentiële buren in IJsselstein contact houden over mogelijke samenwerkingsprojecten met Isselwaerde.

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Colofon Uitgave van AxionContinu Auteurs Marita Tolman en Hetti Willemse, Publicarea ÂŠ AxionContinu

Eindredactie AxionContinu Vormgeving Bladen & Co Fotografie Willem Mes Drukwerk Ten Brink, Meppel IJsselstein 2012 Oplage: 1.000 AxionContinu Postbus 2251 3500 GG Utrecht www.axioncontinu.nl communicatie@axioncontinu.nl September 2012

Isselwaerde in het hart van IJsselstein

Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van AxionContinu of Publicarea. Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid getracht tot stand te komen. Het is evenwel niet geheel uitgesloten dat er deze uitgave desalniettemin en onbedoeld onjuistheden en/of onvolkomenheden bevat. AxionContinu en Publicarea aanvaarden geen aansprakelijkheid voor directe of indirecte schade ontstaan door eventuele onjuistheden en/ of onvolkomenheden.