Kennisreeks uitgave 'revalidatie'.

Kennis reeks

Revalidatie

Samen werken aan herstel

1

Inhoud Wat is revalidatie

4

Gestroomlijnd herstel

10

Van zorgen voor naar zorgen dat!

14

Ieder een eigen doel

17

Dag van een COPD-revalidant

21

Het is teamwork

22

Plannen: puzzelen voor gevorderden

24

Ontbijten, aankleden, alles is revalidatie

26

Bij aankomst staat vertrek centraal

28

Mediteren, tuinieren, schilderen

31

Klaar met revalideren en dan?

32

Websites 35

AxionContinu heeft veel kennis en ervaring in huis op het gebied van wonen, zorg en revalidatie, die wij als expertisecentrum graag delen.

In deze kennisreeks gaan wij dieper in op onderwerpen die voor AxionContinu belangrijk zijn.

Deze uitgave: Revalidatie Eerder verschenen: Roze ouderen (2013), Dementie (2013), Kleurrijke zorg (2014) en Mantelzorg (2014)

2

Voorwoord Wie na een verblijf in het ziekenhuis gaat revalideren, wil dat graag zo vlug en goed mogelijk doen om snel naar huis te kunnen terugkeren. Want dat is de meest vertrouwde plek waar iemand het liefst wil zijn om het leven voort te zetten. Een stimulerende omgeving helpt om dat te bereiken. En dat bieden Zorghotel De Wartburg en het nieuwe centrum voor revalidatie en herstel De Parkgraaf.

Het heeft een stimulerend effect op de cliënten, die zich aan elkaar kunnen optrekken en omringd weten door deskundige medewerkers.

Revalideren is al lange tijd mogelijk in verschillende locaties en AxionContinu is daar deskundig in. Door de veranderingen in de financiering hebben we de keus gemaakt revalidatie en herstel versterkt samen te brengen in een nieuw concept. We willen zorg bieden die nog beter bij de vraag van de revalidatie-cliënt aansluit. Revalidatie en herstelzorg is daarom geconcentreerd op twee plekken, waardoor de revalidant samen met medewerkers effectief en efficiënt aan het herstel kan werken. Niet langer dus in een verpleeghuis, maar in een moderne revalidatie-setting.

In deze nieuwe uitgave van de Kennisreeks leest u hoe wij zorgen voor een activerende omgeving waarin de cliënt samen met de medewerkers werkt aan herstel. Zodat een terugkeer naar een thuis, waar dat ook mag zijn, in een zo kort mogelijke periode gerealiseerd wordt.

In De Parkgraaf en Zorghotel De Wartburg is onze expertise bij elkaar gebracht. Met name op het gebied van COPD-, CVA-revalidatie en orthopedie zijn wij specialist. Wij bieden topzorg in Utrecht en zijn daar trots op.

Lex Roseboom Raad van Bestuur

Dat vraagt een andere manier van werken. Revalidatie komt op de eerste plaats, alle dagen van de week, zowel voor de revalidant als de medewerkers.

Revalideren is niet vrijblijvend, maar gericht op een spoedig herstel. Dat alles in een warme, betrokken sfeer.

3

Wat is revalidatie?

R Wie na bijvoorbeeld een hersenbloeding

of heupoperatie of met ademproblemen in het ziekenhuis ligt en nog niet voldoende hersteld is om naar huis te gaan, gaat meestal revalideren. Wat is dat precies?

En wat betekent revalideren bij AxionContinu?

4

evalideren wil zeggen dat iemand werkt aan het herstel van tijdelijke beperkingen of leert omgaan met beperkingen om het leven weer zo zelfstandig mogelijk voort te zetten. Tijdens het revalidatieproces moet de ĂŠĂŠn dagelijkse handelingen als aankleden en eten opnieuw aanleren.

Voor de ander betekent het leren lopen met een nieuwe heup. Soms zijn de gevolgen ingrijpender en zal het leven een andere richting gegeven moeten worden.

Revalideren omvat dan ook niet altijd alleen lichamelijk herstel. Het verwerken van een ongeluk kan behoorlijk ingewikkeld zijn. Net als het moeten accepteren dat er blijvende beperkingen

zijn als gevolg van een CVA of dat vanwege COPD de beschikbare energie voortaan klein is. Tijdens de revalidatie is voor alle aspecten aandacht.

Intensief De revalidatie bij AxionContinu heet officieel ‘geriatrische revalidatie’. Dit in tegenstelling tot medische specialistische revalidatie, die onder meer in revalidatiecentrum De Hoogstraat wordt geboden. Het verschil is dat medisch specialistische revalidatie intensiever is.

Het is geschikt voor mensen die voor zij in het ziekenhuis terechtkwamen, niets mankeerden en met een intensief revalidatietraject zo snel mogelijk de draad weer willen oppakken, al dan niet in aangepaste vorm. Vaak zijn het revalidanten die nog volop in het arbeidsproces zitten.

Wie gebruik maakt van geriatrische revalidatie heeft meestal meer aandoeningen, zoals reuma of diabetes. Een zo intensief revalidatietraject is dan niet mogelijk omdat men zoals dat heet ‘minder belastbaar’ is. Ook kan het zijn dat iemand een slechte basisconditie heeft en daardoor minder belastbaar is.

De naam geriatrische revalidatie is enigszins misleidend, want het is niet per se bedoeld voor ouderen. Ook jongere mensen maken dus gebruik van geriatrische revalidatie. Al zijn het in de praktijk veelal ouderen die bij

AxionContinu revalideren. Want naarmate iemand ouder wordt, is de kans dat iemand meerdere aandoeningen heeft veel groter. En heel fitte senioren kunnen natuurlijk gebruik maken van de intensievere medisch specialistische revalidatie. Het kan zijn dat de intensiteit van de revalidatie die iemand aankan, wisselt. Soms wordt dan in overleg met De Hoogstraat gekozen voor overplaatsing.

AxionContinu gebruikt in de communicatie de term geriatrische revalidatie niet, maar gewoon ‘revalidatie’. Geriatrische revalidatie en medisch specialistische revalidatie zijn begrippen die de zorgverzekeraar, die de revalidatie bekostigt, hanteert. Op basis daarvan heet

Welke revalidatie biedt AxionContinu • COPD (ademhalings-/longproblemen) • CVA (hersenbloeding of –infarct) • Orthopedie (herstel na breuken of plaatsen protheses) • Oncologie (herstel na of tijdens behandeling tegen kanker) • Overige doelgroepen, zoals conditieherstel, cardiorevalidatie

5

Enkele cijfers • AxionContinu heeft in totaal plaats voor 144 revalidanten.

• In 2014 hebben 688 cliënten een revalidatietraject gevolgd bij AxionContinu.

• De verblijfsduur van de revalidanten verschilt van enkele dagen tot maximaal vier maanden.

De gemiddelde verblijfsduur is twee maanden.

De Parkgraaf officieel ‘centrum voor revalidatie en herstel’ en De Hoogstraat ‘revalidatiecentrum’.

AxionContinu biedt al jarenlang revalidatie aan op verschillende locaties en heeft veel ervaring en deskundigheid in huis. Zo was Voorhoeve specialist op het gebied van COPD-revalidatie en Albert van Koningsbruggen op het gebied van CVA. Dat alle revalidatiezorg nu is onder gebracht in De Parkgraaf en Zorghotel De Wartburg heeft niet alleen te maken met de organisatieverandering bij AxionContinu. De zorgverzekeraar verlangt ook dat alle revalidatiezorg is geconcentreerd. Zo kan, stelt de verzekeraar, zo efficiënt en effectief mogelijk worden gewerkt.

Zorghotel De Wartburg of De Parkgraaf?

De Parkgraaf en Zorghotel De Wartburg bieden in principe dezelfde revalidatie-faciliteiten.

Toch is er een verschil. Dat heeft met doelgroepen te maken. Mensen met een CVA of COPD revalideren in De Parkgraaf, waar speciale deskundigheid in huis is. Wie orthopedische problemen heeft, kan in beide locaties terecht.

Dat geldt ook voor mensen die bijvoorbeeld herstellen van een behandeling tegen kanker.

6

In het zorghotel zijn mensen, als ze geen therapie hebben, veelal op zichzelf. Er worden weinig activiteiten georganiseerd. In De Parkgraaf is hier meer aandacht voor, daar is bijvoorbeeld ook een gemeenschappelijke ruimte (bistro) per etage. Dat kan mensen die bijvoorbeeld lichte geheugenproblemen hebben een veiliger gevoel geven. De keuze voor De Parkgraaf is daarom beter.

Het zorghotel heeft ook twee-

persoonskamers. Daar kunnen bijvoorbeeld paren terecht.

Stel iemand herstelt van een heupbreuk en de partner blijft niet graag alleen of kan niet zelfstandig thuisblijven. Zij kunnen dan samen naar het zorghotel. Het verblijf van de partner wordt vergoed als hiervoor een indicatie is.

Onder één dak Revalidatie onder één dak, of eigenlijk dus twee daken, heeft verschillende voordelen. Zo werken specialisten van AxionContinu op het gebied van revalidatie bij elkaar. Dat is goed voor de kwaliteit van de revalidatie. Ook specialiseren medewerkers zich in ‘doelgroepen’. Dat betekent bijvoorbeeld dat op de etage voor mensen met COPD alle medewerkers, van verzorgenden tot fysiotherapeuten, precies weten wat een revalidant met COPD nodig heeft. Daardoor is maatwerk nog beter mogelijk.

Maar ook voor revalidanten (De Parkgraaf) en gasten (zorghotel) blijkt de bundeling prettig te zijn. Wie in het ziekenhuis ligt en moet revalideren, doet dat liever in een centrum voor revalidatie en herstel of een zorghotel, dan op een revalidatieafdeling in een verpleeghuis. Want wie niet bekend is met verpleeghuiszorg associeert dat vaak met ernstig zieke mensen en het gevoel ‘daar nooit meer uit te komen’.

AxionContinu was in Utrecht al toonaangevend, met name op het gebied van COPD- en CVA-revalidatie. Nu de revalidatie is geconcentreerd, is dat nog meer het geval. Een nieuwe specialisatie is oncologische revalidatie. Steeds meer mensen weten de weg naar de revalidatie bij AxionContinu te vinden.

Wachtlijst? Geen!

De Parkgraaf en het zorghotel kennen geen wachtlijst. Dat komt omdat mensen vanuit het ziekenhuis bij AxionContinu komen revalideren. Als iemand ‘klaar’ is in het ziekenhuis, wordt gekeken of en waar er op dat moment plek is om te revalideren.

Hoe lang een revalidatietraject duurt, is niet op de dag af precies bekend. Van tevoren is dus niet exact te zeggen wanneer er een revalidatieplaats vrij is. Nu hebben De Parkgraaf en het zorghotel samen 144 bedden. Omdat een verblijf relatief kort duurt, is de ‘doorstroom’ groot en is er vrijwel altijd de mogelijkheid om bij AxionContinu te revalideren.

Anders kan het gaan bij bijvoorbeeld operaties voor een nieuwe heup. Zo’n ingreep wordt gepland. Het is mogelijk van tevoren een revalidatieplek in het zorghotel te reserveren, maar een honderd procent garantie dat iemand er op de afgesproken dag ook daadwerkelijk terecht kan, is nooit te geven.

Als een gast die naar huis zou gaan bijvoorbeeld koorts krijgt, is de kamer simpelweg niet op tijd vrij.

7

Aandoeningen Dat je vaak moet revalideren na een zwaar ongeluk is algemeen bekend.

Maar revalidatie wordt ook bij veel andere aandoeningen ingezet.

CVA of beroerte

COPD

CVA ofwel een Cerebro Vasculair Accident, betekent letterlijk een ongeluk in bloedvaten van de hersenen.

In Nederland is een beroerte de belangrijkste oorzaak van invaliditeit. Het treft niet alleen ouderen; ongeveer een kwart van de patiënten is jonger dan 65 jaar.

Bij een CVA knapt een bloedvat in de hersenen of het raakt verstopt. Hierdoor krijgt een deel van de hersenen te weinig zuurstof en raakt beschadigd.

Van een CVA kan men ernstige beperkingen overhouden. Zoals geheel of gedeeltelijke verlamming (meestal aan één zijde van het lichaam), slecht of niet kunnen praten en verward praten (afasie), duizeligheid en hoofdpijn. Maar er zijn vaak ook onzichtbare gevolgen zoals karakterveranderingen, vermoeidheid en concentratieproblemen.

COPD (Chronische Obstructieve Long Ziekte) is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem.

Bij chronische bronchitis zijn de bronchiën, de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen, steeds ontstoken. Daardoor maakt het lichaam meer slijm aan en is ademhalen lastiger.

Bij longemfyseem gaan de longblaasjes langzaam kapot. Hierdoor is het lastiger om na inademen zuurstof op te nemen in het bloed en afvalstoffen weer uit te ademen. Patiënten met longemfyseem krijgen het daardoor steeds benauwder.

COPD is een ongeneeslijke ziekte. Behandeling kan wel klachten verminderen en het verloop van de ziekte vertragen.

Vaak is roken de oorzaak van COPD. Maar het kan ook komen door een erfelijke ziekte of moeilijk te behandelen astma. Mensen met COPD komen vaak adem tekort. Er gaan steeds meer longblaasjes kapot. Hierdoor ontstaan klachten als hoesten, benauwdheid, vermoeidheid en vaak ook gewichtsverlies.

Revalidatie Voor mensen die een CVA hebben gehad is het belangrijk om zo snel mogelijk met therapie te beginnen om de uitgevallen functies zo goed mogelijk terug te laten komen. AxionContinu heeft een afdeling voor CVA-revalidanten waar geleerd wordt om zo zelfstandig mogelijk met de beperkingen te kunnen leven. De behandeling is niet alleen gericht op de lichamelijke functies, ook het omgaan met blijvende beperkingen is een belangrijk onderdeel van de revalidatie. Weer opnieuw invulling geven aan het leven, met de beperkingen die er zijn…

8

Revalidatie Worden bij veel revalidatiebehandelingen de revalidanten gestimuleerd om zoveel mogelijk zelf te doen, bij COPD moeten mensen vaak juist worden afgeremd. Bij COPD-revalidatie leert de cliënt om beter om te gaan met de beperkte energie die hij heeft. Men leert op de eigen grenzen te letten, de activiteiten meer te verdelen over de dag en energie te sparen door handelingen op een andere manier te doen. Ook worden de fysieke mogelijkheden van de cliënt verbeterd en is er aandacht voor het omgaan met een chronische ziekte.

AxionContinu is gespecialiseerd in revalidatiebehandeling bij CVA, COPD, orthopedie en oncologie. De verschillende aandoeningen en de specifieke kenmerken staan hier op een rij.

Orthopedie

Oncologie

Mensen die vanwege orthopedische problemen komen revalideren, hebben over het algemeen klachten van het steun- en bewegingsapparaat.

Dat zijn de botten, gewrichten, spieren, pezen en banden.

Veelal zijn dit mensen die vanwege slijtage een nieuwe knie of heup hebben gekregen, mensen die zijn gevallen en bijvoorbeeld de heup gebroken hebben of mensen die een ongeluk hebben gehad.

Kanker is een veelvoorkomende ziekte. Alleen al in 2014 zijn er 104.000 nieuwe gevallen van kanker bij gekomen. Het aantal mensen dat leeft met kanker of met de psychische, fysieke en sociale gevolgen, is vele malen groter. Tijdens en na de behandeling kunnen klachten optreden als pijn, vermoeidheid, slechte conditie en slechte concentratie. De klachten kunnen lange tijd aanhouden en leiden tot een lagere kwaliteit van leven.

Revalidatie Mensen met orthopedische aandoeningen hebben tijdelijk of permanente beperkingen en moeten vaak opnieuw leren om hun arm of been weer te gebruiken. De revalidatietherapie is erop gericht om de bewegelijkheid van de gewrichten te verbeteren en de spieren sterker te maken.

Het uiteindelijke doel is de zelfstandigheid weer zo veel mogelijk ter herwinnen. Er wordt tijdens de therapie een combinatie gemaakt tussen therapie in groepsverband en individuele therapie.

Revalidatie Tijdens de revalidatietherapie wordt er gewerkt aan het verbeteren van de conditie, het verminderen van vermoeidheid en het herwinnen van de zelfstandigheid tijdens de dagelijkse handelingen. Wanneer er blijvende beperkingen zijn ontstaan, is het leren omgaan met deze beperkingen een belangrijk onderdeel van de revalidatie.

9

Ketenzorg

Samenwerking bij CVA en COPD

Gestroomlijnd herstel De revalidatie-afdelingen van AxionContinu werken nauw samen met ziekenhuizen in de regio en revalidatiecentrum De Hoogstraat. Door de uitwisseling van kennis en de korte lijnen tussen de behandelaars is de kwaliteit van de revalidatiezorg aantoonbaar beter geworden, volgens de specialisten ouderengeneeskunde Stijn Sicking en Jisca Vrancken.

S

tijn Sicking is de arts die bij AxionContinu is gespecialiseerd in CVA, aandoeningen aan de hersenen die het gevolg zijn van een ernstig zuurstoftekort door een infarct (verstopping) of een bloeding. Een beroerte is de populaire benaming. Het gevolg van een hersenaandoening is bijna altijd ingrijpend. Sicking: “Het is van patsboem. Het ene moment ben je gezond en kun je alles, en dan ineens vallen er vitale lichaamsfuncties uit.

Mensen raken deels verlamd, kunnen soms amper praten en eten, hun leven staat op zijn kop.”

Omdat de kans op herstel na een CVA bewijsbaar groter is als er snel met therapie wordt gestart, zijn in Nederland zorgketens opgezet tussen ziekenhuizen en revalidatiecentra. In ons land worden ongeveer honderd mensen per dag getroffen door een beroerte. “CVA is dus een grote aandoening. Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar oorzaken en herstel.” Inmiddels

10

eisen zorgverzekeraars dat ziekenhuizen en revalidatiecentra samenwerken in een keten. “Zij willen de best bewezen zorg.”

Betrouwbaar AxionContinu werkt in de revalidatiezorg voor CVA-patiënten al jaren samen met het Universitair Medisch Centrum (UMC) en revalidatiecen-

Stijn Sicking

Jisca Vrancken

trum De Hoogstraat in Utrecht. “De samenwerking houdt veel meer in dan dat we afspraken hebben gemaakt over overdracht en behandelwijze. We komen over en weer bij elkaar over de vloer en wisselen kennis uit. Het is een groot voordeel als je elkaar persoonlijk kent. Je belt als je met een vraag zit.”

Stijn is ingenomen met de samenwerking. “Het UMC is een topziekenhuis met een uitstekende naam, juist ook op het terrein van hersenaandoeningen.

Dat heeft een gunstig effect op onze zorg en behandeling. We spiegelen ons aan de besten.”

Ook revalidatiecentrum De Hoogstraat is een voorloper op het gebied van CVA-revalidatie. “Een verschil met De Hoogstraat is dat de behandelingen daar intensiever zijn. Maar we werken samen zonder schotten. We bekijken per persoon wat iemand aankan en waar hij of zij het best kan revalideren.”

Op de CVA-revalidatieafdeling van AxionContinu verblijven best veel revalidanten die een ernstig CVA gehad hebben. “Vanwege de bovenregionale functie van het UMC behandelen we mensen die in streekziekenhuizen niet goed geholpen kunnen worden en voor de revalidatie ook een beroep doen op gespecialiseerde zorg en behandeling.

We hebben ons inmiddels bewezen als

een betrouwbare en goede partner in de keten en ons niveau zal zeker nog hoger worden nu we de revalidatie hebben gecentraliseerd.”

COPD Voor de revalidatie van COPD-patiënten, mensen met een chronische benauwdheid, werkt AxionContinu al enige tijd nauw samen met het St. Antonius Ziekenhuis. “Die keten is niet zo formeel geregeld als bij CVA,” zegt Jisca Vrancken, de arts die COPD tot haar kerntaken mag rekenen. “De samenwerking is min of meer vanzelf ontstaan, omdat de locatie Oudenrijn van het ziekenhuis pal naast onze locatie Voorhoeve stond. We begonnen met drie plaatsen voor COPD-revalidanten en van lieverlee werden dat er meer. De contacten met de longartsen zijn tegenwoordig zo intensief dat we

Het is een groot voordeel als je elkaar kent.”

11

aanschuiven bij het multidisciplinair overleg in het ziekenhuis. De verpleging heeft over en weer bij elkaar gekeken en de behandelaars hebben allemaal een specialistische scholing gehad. Het is mooi te zien hoe vanuit de praktijk handen en voeten is gegeven aan deze samenwerking en dat er echt iets goeds is ontstaan.”

Dat zingt rond. Inmiddels zijn er ook met het Diakonessenhuis goede contacten en heeft het UMC belangstelling getoond voor samenwerking.

“Onze aanpak is effectief, dat blijkt uit onderzoek dat we hebben uitgevoerd.

COPD is een chronische ziekte waarbij mensen vaak een terugval krijgen en weer voor behandeling in het ziekenhuis belanden. Zogenaamde draaideurpatiënten. Bij onze revalidanten komt dat beduidend minder voor. Zorgverzekeraars volgen dat uiteraard met grote interesse, want ziekenhuisopnamen zijn kostbaar.”

Bij de revalidatie is veel aandacht voor dagindeling en omgang met energie.

“Mensen met COPD zijn constant ziek en moeten hun leven daaraan aanpassen. Eigenlijk moeten ze leren minder zelf te doen en voorkomen dat ze hun grenzen overschrijden. Dat is

Onze aanpak is effectief, dat blijkt uit onderzoek dat we hebben uitgevoerd.”

12

veel lastiger dan het lijkt, want vier van de vijf mensen wil meer doen dan ze aankunnen.”

Overdracht Tijdens de revalidatieperiode worden checklists ingevuld en testen uitgevoerd om het revalidatieproces te monitoren. De uitkomsten kunnen worden vergeleken met resultaten van vergelijkbare metingen in het ziekenhuis. Zo kan vooruitgang worden onderbouwd en worden vastgesteld of iemand zijn revalidatiedoel heeft gehaald en kan terugkeren naar huis.

Zeventig procent van de revalidanten bij AxionContinu gaat terug naar huis, maar vaak is er wel ondersteuning nodig bij het regelen van aanvullende zorg of het laten uitvoeren van aanpassingen aan de woning.

Waar het kan worden die overdrachten gestroomlijnd, maar het aantal mensen en instanties dat het stokje overneemt is divers en talrijk. Stijn: “Alleen al in de stad Utrecht zijn er zestig huisartsenpraktijken.” Een uitvoerig overdrachtsdocument begeleidt de overstap naar het normale leven.

Hoogleraar Anne Visser-Meily:

“Trots op wat er is neergezet” Anne Visser-Meily is als hoogleraar revalidatiegeneeskunde verbonden aan het Hersencentrum van Universitair Medisch Centrum en revalidatiecentrum De Hoogstraat in Utrecht. Ze richt zich vooral op patiënten met een beroerte (CVA).

“We werken al zeker tien jaar samen met AxionContinu. De meeste patiënten die met een hersenaandoening in ons ziekenhuis terechtkomen, kunnen na behandeling terug naar huis. Zo’n 40% moet eerst elders revalideren.

Het afgelopen decennium zijn grote

Veel aandacht voor scholing en voorlichting.”

stappen gemaakt. Toen ik voor het eerst als medisch adviseur bij AxionContinu over de vloer kwam, trof ik daar niet wat ik noem een revalidatieklimaat aan.

Het was vooral nog verpleeghuiszorg, meer gericht op verzorging dan op herstel. Zeker bij CVA-revalidatie is het belangrijk mensen van meet af aan te prikkelen en uit te dagen. Maar ik constateerde wel een open instelling bij de medewerkers en de wil om te leren.

We hebben in de samenwerkingsketen (UMC, De Hoogstraat, AxionContinu en eerste lijn) altijd veel aandacht besteed aan scholing en voorlichting. Er is een nieuwsbrief, er zijn lezingen, er zijn werkgroepen die zich bezighouden met inhoudelijke verbeteringen op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten of geluiden uit de praktijk. Nu wordt bijvoorbeeld gewerkt aan nog betere overdrachten. We hebben ook job rotation, waarbij medewerkers een dag of een deel van de dag elders meelopen om te zien hoe daar wordt gewerkt. Het vergroot het inzicht in elkaars aanpak en versterkt de persoonlijke contacten in alle geledingen van onze organisaties. Ik ben heel trots op wat we de afgelopen jaren hebben neergezet. Niet voor niets heeft het Diakonessenhuis zich inmiddels ook bij deze keten aangesloten.”

13

Medewerkers

Haniyeh Shoughiniya, Karina Tolsma, Kim Boekhout en Lida van Hees

Van zorgen voor naar zorgen dat!

Werken in de revalidatie, dat is nét even anders dan in de ‘gewone’ zorg bij AxionContinu. Minder helpen, meer zorgen dat iemand het zelf kan doen. Ofwel ‘van zorgen voor naar zorgen dat’. Het vraagt een andere manier van denken en handelen van alle medewerkers. Wat moet je als medewerker in huis hebben?

Z

‘

orgen met de handen op de rug’ wordt deze manier van werken ook wel genoemd.

Het is inmiddels ingeburgerd bij de medewerkers in het zorghotel en De Parkgraaf. Zij zijn zich steeds bewust van hun eigen houding in het werk.

“Je bent verpleegkundige dus je helpt, want dat heb je geleerd. Zo gaat dat hier dus niet,” zegt Karina Tolsma, senior verpleegkundige in Zorghotel De Wartburg.

14

Hoe dan wel? Karina: “Je begeleidt mensen om de dingen die zij zelf kunnen ook echt zelf te doen. Als je medicijnen geeft en iemand heeft een glaasje water nodig, ben je geneigd dat aan te geven. Maar wij vragen of iemand dat zelf wil pakken. Je legt uit waarom je dat doet, namelijk dat iemand dat thuis ook zelf moet doen. Het is een onderdeel van de revalidatie.”

Wat natuurlijk niet wil zeggen dat cliënten álles zelf doen. “Je moet als medewerker goed kijken wat mogelijk is. Wat iemand echt niet kan, doen wij uiteraard,” zegt Karina. Zo kan het zijn dat iemand zichzelf wast, maar dat de voeten niet lukken. “Dan help je iemand daar bij.”

Niet alleen zorgmedewerkers en behandelaars werken volgens het principe

‘van zorgen voor naar zorgen dat’. Alle medewerkers doen een stapje terug, zoals Kim Boekhout, 1e restaurantmedewerker in De Parkgraaf, het omschrijft.

“Eerst heb je het gevoel dat het tegen je natuur ingaat, want je wilt het mensen naar de zin maken. Lekker een kopje koffie inschenken bijvoorbeeld. Mensen pakken hier zelf hun koffie en ik zeg waar ze de suiker en melk kunnen vinden. Voor het ontbijt en de lunch gaan mensen naar het buffet.”

Aanvankelijk dacht Kim dat revalidanten dat misschien vervelend zouden vinden, niet zo gastvrij. Maar zij vinden het prima, merkt zij. “Je ziet dat mensen het fijn vinden dat er dingen zijn die zij kunnen, waar zij ondanks hun ziekte of aandoening niet in worden beperkt. Familie vindt het ook leuk dat iemand zelf voor het broodje kan zorgen.”

Dat merkt Lida van Hees, receptioniste in het zorghotel, ook. “Gasten komen bij de receptie omdat ze een taxi nodig hebben of een afspraak bij de kapper willen maken en vragen of ik even wil bellen. Het was wennen om te zeggen: ‘Ik geef u het telefoonnummer, dan kunt u het zelf doen’. Gasten kijken soms even raar. Dan komen ze later trots vertellen dat het goed is gegaan.

Dat is zo mooi.”

niets doen en zich in een rolstoel laten duwen in plaats van zelf lopen.

Dat is dan nodig om de energie te sparen. Maar tegen een revalidant die onderpresteert, zeg je juist weer ‘u moet lopen’.”

Er wordt zes dagen per week therapie gegeven. Wat niet wil zeggen dat elke revalidant altijd zes dagen per week wordt behandeld. Maar wie op vrijdag komt, hoeft niet tot maandag te wachten. Als een revalidant op zaterdag arriveert, kan het revalidatieprogramma meteen beginnen.

Voor behandelaars als fysiotherapeuten betekent het dat zij ook op zaterdag werken. Haniyeh: “Ik vind het geen punt om in het weekeinde therapie te geven. Dat je zes dagen per week behandelt, houdt in dat je heel veel moet afstemmen en overleggen met collega’s.

Want een cliënt heeft te maken met meerdere therapeuten die dezelfde behandeling geven.”

Team

Inschatten

Omdat alles wat iemand doet, ook de gewone dagelijkse dingen, revalidatie is, moeten alle medewerkers dezelfde houding en hetzelfde gedrag hebben.

Gewoon een goed op elkaar ingespeeld team zijn dus. Dat betekent uitstekend kunnen samenwerken én kunnen incasseren. “Wij kunnen elkaar als collega’s goed aanspreken. Dat moet je durven.

Je moet als behandelaar in de revalidatie in staat zijn goed in te schatten wat een revalidant wel en niet kan met betrekking tot belasting en belastbaarheid, zegt Haniyeh Shoughiniya, fysiotherapeute in De Parkgraaf. “Iemand met COPD bijvoorbeeld, moet soms juist

Mensen vinden het fijn dat er dingen zijn die zij zelf kunnen.”

15

En met positieve feedback kun je iets.

Je moet er natuurlijk wel voor open staan,” zegt Haniyeh.

Ook is een open communicatie in het team belangrijk, zegt Karina. “Soms heb je veeleisende gasten en dan weet je even niet wat de beste aanpak is.

Het is fijn om dit dan met een collega te bespreken.” De medewerkers die in de revalidatie werken, zijn geselecteerd op het kunnen werken volgens deze manier en op het functioneren in een team. Zij zijn er ook voor getraind. Lida: “Er zijn mensen die het niet bij zichzelf vinden passen. Dat kan natuurlijk. Zij zijn op een andere locatie beter op hun plek. Je moet er achter staan.”

Loslaten Toch levert ‘van zorgen voor naar zorgen dat’ wel eens dilemma’s op.

Karina: “Het kan meer tijd kosten, die je op dat moment niet hebt. We maken daar bewust professionele keuzes in en bespreken dit met de gast. Je zegt bijvoorbeeld ‘vandaag help ik u, omdat u vroeg bij de therapie moet zijn. Morgen is het de bedoeling dat u het zelf weer oppakt’. En soms kun je gewoon iemand sneller even wassen of een glaasje water geven dan dat je iemand begeleidt om het zelf te doen. Geduld is een eigenschap die wel handig is.”

Kunnen loslaten is in dat verband ook belangrijk, zegt Kim. “Het gaat veel sneller als ik iemand even help. Nu denk ik ‘dan duurt het maar een half uur langer dat iemand eet. We zien het wel’. Je merkt dat het dan ook goed is, want het is niet nodig om alles zo snel mogelijk af te handelen.”

Kort Patiënt, revalidant, gast, cliënt of bewoner?

In De Parkgraaf en het zorghotel is het een grapje. Hoe wordt iemand genoemd die gaat revalideren? Antwoord: bij zijn of haar naam.

Dat is natuurlijk waar. Maar wie in het revalidatiecircuit terechtkomt, ‘heet’ steeds anders en dat kan verwarrend zijn.

In het ziekenhuis is iemand patiënt. Als revalidatie nodig is, kan dat als gast in Zorghotel De Warburg of als revalidant in De Parkgraaf.

Wanneer na de revalidatieperiode ondersteu-

16

ning aan huis of thuiszorg wordt gegeven, is iemand cliënt bij AxionContinu. Soms gaat terugkeer naar huis niet meer en is een verhuizing naar een woonzorgcentrum of serviceappartement de enige mogelijkheid. Wie die stap heeft gezet, is dan bewoner van een van de locaties.

AxionContinu heeft dus verschillende benamingen voor mensen die revalideren, thuiszorg ontvangen of in een woonzorgcentrum wonen, die passen bij de omgeving waar iemand op dat moment verblijft. Maar de persoonlijke benadering is altijd gelijk en vastgelegd in een gedragscode. De medewerkers spreken iedereen aan met de mevrouw, meneer en de achternaam.

Tenzij daar in goed overleg duidelijke afspraken over zijn gemaakt die in overeenstemming zijn met wat iemand wenst.

Revalidanten Elke revalidant is anders. Iedereen die komt revalideren heeft een persoonlijk verhaal, een eigen achtergrond. Wat iemand tijdens het verblijf wil en kan bereiken, verschilt daarom van mens tot mens. Met andere woorden, ieder heeft een eigen doel.

Samen met alle behandelaars en de verpleging wordt een individueel zorgplan vastgesteld. Daarin staat beschreven wat de revalidant samen met het team wil bereiken, hoe dat gaat gebeuren en wat naar verwachting de duur van de revalidatie is. Geregeld wordt bekeken of het persoonlijke doel wordt behaald of dat het zorgplan moet worden aangepast. Revalidanten vertellen over hun eigen doel.

Ieder een eigen doel

Mevrouw Homburg revalideert in De Parkgraaf Doel: aansterken en fitter worden voordat ze naar verpleeghuis gaat.

Mevrouw Homburg kan niet staan of lopen, ze kan zich zelfs niet omdraaien in haar bed. Haar lijdensweg begon toen ze ruim dertig jaar geleden werd geopereerd aan een hernia. De operatie mislukte waardoor ze halfzijdig verlamd raakte. “Van de ene op de andere dag belandde ik in een rolstoel.”

Ze herstelde gedeeltelijk. “Het ging op en af, ik moest wel altijd nadenken

wanneer ik mijn rechterarm en –been gebruikte. Maar in huis kon ik me aardig redden op krukken. Buiten was lastiger, want daar is de ondergrond vaak ongelijk.”

Een paar maanden geleden ging het toch mis. “Ik ben gevallen en gevonden door de thuishulp. Ik kan me er helemaal niets meer van herinneren.

Ook niet dat ik in het ziekenhuis heb gelegen. Er is een week weg uit mijn geheugen.”

Ze is op de revalidatie-afdeling omdat ze overal mee moet worden geholpen.

“Ik kan alleen nog zelf eten en rijden in een elektrische rolstoel.” Ze wacht tot er een plek vrijkomt in een woonzorgcentrum in Breukelen. “Ergens anders wil ik niet heen. Mijn zoon is ermee bezig.” Tot die tijd doet ze haar best om aan te sterken. Ze traint haar armspieren en fietst op een hometrainer.

“Ik blijf het proberen, maar het kost me moeite. Laatst kreeg ik ook nog eens last van mijn hart. Dan zakt de moed me in de schoenen. Ik ging vaak met mijn zoon in zijn auto naar de stad om iets gezelligs te doen, maar ik weet niet of dat straks nog gaat.”

17

Mevrouw Vermeeren-Ten Thije (77) revalideert in De Parkgraaf Doel: haar leven thuis weer kunnen oppakken, met hulp van anderen.

“Als ik niet was gevallen, zou ik alles nog kunnen,” zegt mevrouw Vermeeren-Ten Thije. Ze bleef op haar slaapkamer achter de vloerbedekking haken en in haar val brak de kunstheup van het bot van haar dijbeen. Het was erg pijnlijk. Gelukkig had ze haar mobieltje bij zich waarmee ze haar bovenbuurvrouw kon bellen.

In het ziekenhuis zijn kunstheup en been weer aan elkaar bevestigd, maar bewegen gaat nog moeizaam. Ze zit veel in een rolstoel, al gaat het lopen steeds beter. “Ik heb gehoord dat ik over drie weken naar huis kan. Fijn, want ik ben hier bijna twee maanden.

De mensen zijn hulpvaardig en vriendelijk, maar je zit veel alleen op je kamer.”

Haar dochter – die bij AxionContinu werkt, vandaar dat ze ervoor koos in Utrecht te revalideren – komt geregeld langs. “Maar die heeft het ook druk met haar werk en gezin,” zegt ze. Gelukkig houdt mevrouw van lezen en puzzelen.

Een keer per dag heeft ze fysiotherapie

Soms is het best zwaar, maar je moet doorzetten.”

18

en ze oefent met haar rollator op de gang. “Soms is dat best zwaar, maar je moet doorzetten.”

Mevrouw gaat terug naar haar woning in Oosterhout. Daar is alles al gelijkvloers. Ze woonde er met haar man, die aan de ziekte van Parkinson leed. Hij is twee jaar geleden overleden. “Ik kan zijn rollator en krukken overnemen,” zegt ze met een lach. Fietsen kan ze niet meer en autorijden mag ze niet meer, dus wordt ze afhankelijker van anderen. “Wat ik natuurlijk liever niet ben. Maar ik heb een heel goede hulp in de huishouding, een fijne buurvrouw en de boodschappen laat ik brengen.

Ik red me wel. Eerst moet ik weer fit worden.”

Harry Dielemans (65) revalideert in De Parkgraaf Doel: zodanig herstellen dat hij niet meer geheel afhankelijk is van anderen.

“Ik was altijd die slimme man die complexe problemen oploste. Nu ben ik traag en afhankelijk. Dat is een hard gelag, daar heb ik grote moeite mee. Ik praat erover met de psycholoog.

Je moet door een soort rouwproces, zegt ze.”

Het leven van Harry Dielemans mag dan totaal op zijn kop zijn gezet sinds hij werd getroffen door een beroerte die hem halfzijdig verlamde, het ziet er toch alweer een stuk beter uit dan een paar maanden geleden. “Ik kon niet meer praten en eten en mijn linkerarm en –been niet bewegen. Inmiddels eet en praat ik weer en kan ik zelfs kleine stukjes lopen. Ik ben al doorgedrongen tot de loopgroep. Een soort elitecorps,” zegt hij met de enige ironie maar ook wel trots. “We oefenen in traplopen en worden soms afgeleid.” Hij moet nadenken bij iedere stap die hij zet. “Als ik mijn been niet bewust aanstuur, val ik. Het is me al een paar keer overkomen en dat wil je niet.” Zijn linkerarm kan hij nog steeds niet bewegen.

“Daar moet ik mee leren leven zeggen ze, maar ik wil me daar nog niet bij neerleggen.”

Terug naar huis in Maartensdijk kan hij niet meer. “Dat huis is gevaarlijk voor me geworden”, zegt de voormalige kwaliteitsmanager. “Te groot, te veel trappen.” Hij wacht op een plek in een zorgcentrum in Tilburg, in de buurt van zijn familie. Intussen oefent hij op zijn

persoonlijke verzorging. Hij kan nog niet alles zelf, maar met een lijst van de handelingen aan de muur naast de wastafel komt hij een heel eind, “Ik ben hier met sprongen vooruitgegaan,” oordeelt hij over zijn revalidatie in De Parkgraaf. “Vanuit mijn professionele achtergrond vraag ik me af wat ze goed doen. Het komt vooral doordat alle neuzen dezelfde kant op staan.

Vanaf het begin is er een zorgplan, iedereen weet wat er gedaan moet worden.”

Vanaf het begin is er een zorgplan, iedereen weet wat er gedaan moet worden en ze houden elkaar van alles op de hoogte. Als ik bij de ene behandelaar wat zeg, hoor ik dat soms terug bij een ander. Ook als revalidant weet je waar je aan toe bent. De ontvangst is warm en begripvol, maar al snel volgt wat ik noem een militair regime. Er is een strikte routine en ze kunnen onverbiddelijk zijn. En dat is goed. Alles wat leuk is, helpt je niet naar buiten. Het moet geen Hotel California zijn. You can check out any time you like, but you can never leave.” Hij lacht. “Hangt mijn mond niet erg scheef?”

19

Mevrouw Smit (79) revalideert in Zorghotel De Wartburg Doel: haar leven thuis weer kunnen oppakken, met hulp van anderen.

“Mevrouw Smit is erg te spreken over De Wartburg. “Het is kleinschalig en het voelt als een gemeenschap. Ik heb veel contact met andere gasten. Revalideren is zo veel meer dan weer leren lopen vanuit een rolstoel. Revalideren doe je ook met de geest. Met een goede spirit verloopt het herstel een stuk gemakkelijker.” Mevrouw Smit heeft een lastig revalidatietraject achter de rug in een ander centrum. “Achteraf bleek dat de schroeven van mijn kunstheup waren gebroken. Ik had vreselijk veel pijn, maar ik wist niet wat ik kon verwachten. Ik voelde me een zeurpiet, ik moest doorzetten.”

Na de hersteloperatie wist ze één ding zeker: niet terug naar dat centrum. “Ik voel me hier veel meer op mijn gemak.

Het zorgteam staat om je heen. Je merkt dat het hecht is en van niveau.”

Een kritiekpunt heeft ze ook. “Gezien mijn geschiedenis was de fysio wel erg voorzichtig met me. Dat schoot niet op. Ik mocht mijn gewricht slechts met tien procent belasten, maar wat is tien procent? Mijn lijf praat ook en dat zei dat ik meer aankon.” Inmiddels kan ze lopen met de rollator en heeft ze het vervolg helemaal in haar hoofd. “Ik was al verhuisd naar een kleinere flat en ik heb thuishulp voor anderhalf uur in de

20

week. Die verschoont het bed, doet de wc en stofzuigt. De boodschappen kan ik zelf doen, als ik eerst een tijdje heb geoefend op de hellingbaan bij mijn flat. Ik weet dat ik niet te overmoedig moet zijn en alles stapje voor stapje moet doen. Gelukkig heb ik fijne buren die me de eerste tijd uit de brand kunnen helpen. Ik heb goede hoop dat alles goed komt.”

Revalideren doe je ook met de geest. Met een goede spirit verloopt het herstel een stuk gemakkelijker.”

Dag van een COPD-revalidant Hoe ziet een dag van een revalidant in De Parkgraaf er uit?

Neem iemand met COPD, die nu drie weken revalideert.

Mensen met COPD vragen vaak te veel van hun lichaam.

Tijdens de revalidatie krijgen zij meer energie én leren omgaan met hun aandoening.

Ochtend • Wakker worden, rustig opstaan.

• Ontbijten aan het buffet. Er wordt vanwege de beschikbare energie eerst gegeten, omdat dat belangrijk is.

• Wassen en aankleden. Met hulp, om te leren om dat wat energieverdeling betreft zo efficiënt mogelijk te doen.

• Fysiotherapie, in een groep of alleen. Vandaag een half uur individueel, spieren trainen om meer kracht te krijgen.

• Rusten.

Tussendoor zelf koffie halen. Tussen de middag eten aan het lunchbuffet.

Middag • Ergotherapie. Oefenen hoe je het beste de was kunt vouwen, ook weer voor een juiste energieverdeling.

• Rusten. Op de eigen kamer met de tablet aan de slag.

• Bezoek ontvangen. ’s Avonds eten in de bistro, waar het eten aan tafel wordt opgediend.

Eens per week is er een afspraak met de diëtist om te kijken hoe met de juiste voeding het gewicht op peil gehouden kan worden. Tijdens een wekelijks gesprek met de arts worden het revalidatietraject en de lichamelijke toestand besproken.

21

Multidisciplinair team Revalideren doet iemand samen met een heel team van deskundigen. Zij begeleiden het revalidatieproces. De professionals samen vormen het multidisciplinair team.

Wie zijn de deskundigen en wat doen zij?

Het is teamwork

Specialist ouderengeneeskunde Arts. Verantwoordelijk voor het revalidatietraject, zorgplan, alle gezondheidsaspecten, het voorschrijven van medicatie en verwijzingen naar bijvoorbeeld therapeuten. Communiceert met verwijzend medisch specialist en huisarts.

Fysiotherapeut Onderzoekt, behandelt en adviseert over (voort)bewegen. Begeleidt onder andere het optimaliseren van loopvaardigheid, transfers (verplaatsingen), kracht, balans, uithoudingsvermogen en het ophoesten van slijm.

Verpleegkundige Coördineert het zorgproces en is verantwoordelijk voor de dagelijkse zorgtaken en verpleegkundige handelingen.

Ergotherapeut Behandelt, begeleidt en adviseert bij het uitvoeren van dagelijkse handelingen, zoals aankleden en koken.

Brengt de thuissituatie in kaart gebracht en adviseert als het nodig is over hulpmiddelen of aanpassingen.

Diëtist Geeft dieetadvies waardoor de voedingstoestand van de revalidant verbetert of niet onnodig verslechtert. Bij bijvoorbeeld ongewenst gewichtsverlies wordt de diëtist ingeschakeld.

Logopedist Onderzoekt, adviseert en behandelt bij problemen op het gebied van taal, spraak, stem, gehoor, kauwen en slikken.

Maatschappelijk werker Geeft psychosociale ondersteuning. Kijkt naar draagkracht/draaglast.

Is er voor vragen op het gebied van onder meer wonen, verwerking en mantelzorg.

Psycholoog Doet onderzoek en behandelt bij geheugenklachten en verwardheid die een lichamelijke oorzaak hebben. Ook bij stemmingsklachten, angsten, rouw verwerkingsproblemen. Geeft advies aan behandelaren en verpleging.

Activiteitentherapeut Biedt therapeutische activiteiten die gericht zijn op verwerking of zingeving, maar ook op het ontdekken van nieuwe hobby’s en interesses.

De samenstelling van het team wisselt. Wie herstelt van een heupfractuur heeft andere begeleiding nodig dan wie een CVA heeft gehad of revalideert in verband met longproblemen. Ook de rol van bijvoorbeeld een fysiotherapeut is anders bij iemand die na een CVA weer gaat lopen dan bij iemand met COPD die de energie goed moet leren verdelen.

En uiteraard heeft de ene mens andere begeleiding nodig dan de andere.

22

Het afstemmingsoverleg Dondermiddag 13.00 uur. De kamer stroomt vol voor het afstemmingsoverleg, AO in vakjargon, dat alle betrokken deskundigen bijwonen. Een specialist ouderengeneeskunde, een specialist in opleiding, twee verpleegkundigen, een fysiotherapeut, een ergotherapeut, een maatschappelijk werker en een planner. Ieder met een iPad voor zich, waarop razendsnel de gegevens van de revalidanten te zien zijn. Het is duidelijk dat hier snel en efficiënt wordt gehandeld.

Het revalidatieproces wordt doorgenomen, bekeken wordt of de ontslagdatum haalbaar is, en zo niet of de DBC – het met de verzekeraar afgesproken revalidatietraject – moet worden bijgesteld en de planning aangepast.

Wat wordt er zoal besproken tijdens het overleg? Een aantal voorbeelden. Alle revalidanten herstellen van gecompliceerde breuken.

Bij mevrouw Van Dam zien de artsen een cognitieve achteruitgang. De verpleging kan dat bevestigen. “Mevrouw neemt weinig initiatief, al kan ze wel aangeven wat ze wil.”

De fysiotherapeut stelt vast dat mevrouw weinig kracht heeft, ze zal zich hooguit nog in een elektrische rolstoel kunnen voortbewegen. “Kan ze dat cognitief aan?,” vraag de arts. Ze wil met spoed een psychologisch onderzoek in gang zetten. De ergotherapeut zegt dat mevrouw in Groningen woont, maar dicht bij de kinderen in Utrecht revalideert. De familie wil haar in de buurt hebben wonen, bevestigt de maatschappelijk werker. Ze zijn al aan het zoeken naar een goede plek voor haar.

Meneer Vergeer herstelt goed volgens de arts, maar heeft ook te kampen met de ziekte van Parkinson. Hij is zeer gemotiveerd om vooruit te gaan, zegt de verpleegkundige. Hij kan zijn medicijnen in eigen beheer innemen, maar heeft moeite met de persoonlijke verzorging. Hij vindt het bovendien moeilijk hulp te vragen. De maatschappelijk werker heeft vastgesteld dat zijn vrouw thuis alles deed. De ergotherapeut vindt hem vermoeid overkomen, waardoor hij weinig overzicht houdt op wat hij moet doen. De fysiotherapeut wil ernaar streven dat hij zelfstandig met een rollator kan bewegen. De ergotherapeut en de verpleegkundige willen hem trainen op het gebruik van de plasfles ’s nachts, zodat zijn echtgenote in ieder geval haar nachtrust houdt als hij weer thuis is.

Mevrouw Bruggink moet herstellen van een wondinfectie en doorligplekken die ze opliep in het ziekenhuis. Ze lijkt cognitief in orde, maar de verpleging plaatst daar toch een vraagteken bij. Ook de fysiotherapeut vindt het niet helemaal pluis, ze is wat warrig. Het rijden in een rolstoel gaat inmiddels wel goed. De ergotherapeut zegt dat mevrouw moet kunnen traplopen voordat ze naar huis kan. En dat is wat ze absoluut wil, zegt de maatschappelijk werker. Ze was gewend veel met vriendinnen op stap te gaan.

Vanwege de privacy worden niet de echte namen van de revalidanten genoemd.

23

Plannen:

puzzelen voor gevorderden De meeste revalidanten hebben best een druk programma met verschillende therapieën en trainingsmomenten per dag. Terwijl er doorgaans maar drie tot vier uur per week wordt bekostigd. Hoe dat kan, zo veel behandelingen met weinig uren? Gewoon heel slim plannen, zegt Kelly Vedder, coördinator van de afdeling rooster en planning.

K

elly: “We plannen het zo dat mensen zo veel mogelijk therapie krijgen, verspreid over de week. De uren die zij ervoor hebben, gebruiken we zo efficiënt mogelijk.

Je kunt het vergelijken met muziekles.

Of je krijgt een half uur privéles, of met een groepje. Sommige therapieën krijgen mensen natuurlijk individueel. Maar soms werkt het in een groep juist beter.

Een half uur met drie mensen, kost dan maar tien minuten per persoon. Zo kun je de uren zo goed mogelijk besteden.”

De voordelen zijn groot. Voor de revalidant wordt een zo optimaal mogelijk therapieprogramma opgesteld. Uiteraard in nauw overleg met de fysiotherapeuten, ergotherapeuten,

24

diëtisten en anderen die bij de revalidatie zijn betrokken. De behandelaars zelf hoeven hun eigen agenda niet meer bij te houden en ook niet na te gaan of iedereen voldoende therapie krijgt. De afspraken worden door Kelly en haar team ingepland.

Zenuwcentrum De vier medewerkers van ‘rooster en planning’ zitten samen in een grote ruimte in De Parkgraaf, ieder met twee beeldschermen voor de neus. In dit ‘zenuwcentrum’ worden de roosters gemaakt. Revalidanten in De Parkgraaf, gasten van het zorghotel én behandelaars krijgen elke week een persoonlijke agenda waarop precies staat hoe laat ze waar moeten zijn. Natuurlijk, deze manier van werken is wennen. Niet langer gaat bijvoorbeeld de fysiotherapeut zelf bij iemand langs om te kijken of het tijd is voor een behandeling of dat iemand eerst wil koffiedrinken. Maar de afspraken staan vast. Volgens Kelly is er eigenlijk geen andere mogelijkheid. De zorgverzekering vergoedt een vastgesteld aantal uren en verlangt kwaliteit.

Daarnaast heeft de revalidant een vaste

periode om te revalideren. Zaak dus om in die tijd een zo goed mogelijk revalidatietraject te bieden.

Kelly: “Mensen weten van tevoren hoe lang ze hier blijven. Als je weet dat iemand over zes weken weggaat, kun je nu al beginnen met het regelen van voorzieningen die nodig zijn, zodat iemand daadwerkelijk naar huis kan.

Ook daarom is het zo belangrijk om goed te plannen.”

Prettig Of het kil is, werken met strakke schema’s? “Helemaal niet,” zegt Kelly.

“Mensen vinden het prettig dat ze weten waar ze aan toe zijn. Natuurlijk

overleggen we nauw met de teams en stemmen we het steeds af. Ik heb zelf vijf jaar als diëtiste in een ziekenhuis gewerkt. Dus ik ken zowel de kant van de revalidant als de behandelaar en weet wat er leeft.”

Een klus is het wel om elke week voor iedere revalidant een eigen agenda te maken. Dat zijn er namelijk meer dan 140. Dan krijgt elke behandelaar een eigen weekschema. Vrijdag is het dan ook topdrukte in de planningskamer.

Natuurlijk zijn er programma’s die zij gebruiken. Maar voor een deel is het handwerk. “Het is puzzelen voor gevorderden,” zegt Kelly.

Over DBC’s en zorgpaden Revalidatie wordt betaald door de zorgverzekering. Wie gaat revalideren, krijgt een bepaald traject toegewezen dat de verzekering vergoedt. Dat traject past bij de aandoening waarvoor iemand moet revalideren.

Het heet een DBC, ofwel Diagnose Behandel Combinatie. In het ‘pakket’ zit alles wat nodig is voor de revalidatie.

Van opname en behandelingen tot en met de laatste controle en nazorg. Voor zo’n traject geldt een minimale en een maximale periode. Er wordt gekeken wat iemand aan revalidatie nodig heeft en welke DBC daarbij past.

Zo weet iemand van tevoren hoe lang de revalidatie duurt. Bijvoorbeeld drie weken of twee maanden. De passende DBC wordt vastgesteld door de arts (specialist ouderengeneeskunde) als iemand in De Parkgraaf of het zorghotel is gekomen.

Natuurlijk lijken veel revalidatietrajecten op elkaar. Het herstel na een CVA bijvoorbeeld is voor veel mensen in grote lijnen gelijk. Daarom heeft AxionContinu verschillende zorgpaden ontwikkeld. In een zorgpad staat precies beschreven wat er tijdens de revalidatie in De Parkgraaf of het zorghotel bij een bepaalde aandoening moet gebeuren. Als iemand met een nieuwe heup komt revalideren, weet AxionContinu wat de revalidant nodig heeft en kan van tevoren al veel worden gepland. Ook kan de revalidant van tevoren worden verteld wat hij of zij concreet tijdens de revalidatie kan verwachten. Natuurlijk wordt altijd gekeken naar de persoonlijke situatie en de wensen van de cliënt en daar wordt rekening mee gehouden. Een zorgpad krijgt altijd een invulling op maat.

25

Revalidanten in De Parkgraaf hebben eigenlijk therapie vanaf het moment dat ze opstaan tot ze weer naar bed gaan.

Want niet alleen de behandelingen met bijvoorbeeld fysiotherapeut of ergotherapeut horen bij het herstelproces. Álles is revalidatie in De Parkgraaf.

Ontbijten, aankleden, alles is revalidatie

D

e revalidanten die even na negen uur de ruimte binnenlopen waar zij ontbijten, hebben er al flink wat werk op zitten. Allemaal zijn zij gewassen en gekleed en dat is bij de meesten op deze CVA-afdeling niet vanzelf gegaan.

“Wat mensen zelf kunnen, doen zij zelf,” zegt verpleegkundig manager Connie de Hek. Zij coördineert kort gezegd wat er op de afdeling gebeurt en is aanspreekpunt voor iedereen.

Maar vanochtend springt ze in bij de zorg en helpt mensen bij het wassen en aankleden. Hoe doe je dat zelf als je lin-

26

kerarm en –been het niet meer zo doen als voorheen? Of als je moeite hebt met de volgorde van aankleden? Het is een proces om dat opnieuw te leren. Als verpleegkundige begeleidt Connie de revalidant daarbij.

Ergotherapeute Roos Gelissen begeleidt vanochtend de ontbijttraining, zoals het wordt genoemd. Mensen leren hier met hun beperking dagelijkse dingen zo veel mogelijk zelf te doen, zegt zij.

Binnen hun eigen mogelijkheden. Een meneer in een rolstoel zit aan tafel en eet pap als ontbijt. Die heeft hij niet bij het buffet kunnen halen, maar het zelf eten gaat goed. Dat geeft een gevoel van onafhankelijkheid. Bovendien traint hij zo de beweging.

spraken en activiteiten hij die dag heeft.

Hij moet naar woorden zoeken, weet het soms niet meer. Zij helpt hem. Met behulp van stempels met pictogrammen laat zij zien hoe de dag er voor hem uitziet, zodat hij weet waar hij aan toe is. En ondertussen oefent zij ongemerkt woorden en spraak met hem.

Karnemelk Een meneer met een rollator gaat met Roos langs het buffet. Wat hij moet pakken, weet hij even niet meer. “Wat heeft u nodig. Een bord?” Dat is waar ook. En bestek. Waar stond dat ook maar weer. Het lukt met hulp van Roos om brood en beleg te pakken. Eenmaal aan tafel vraagt Roos wat hij wil drinken en meneer zoekt naar het woord.

Karnemelk, helpt Roos. Dat is het. Of hij het zelf uit het pak wil inschenken.

Jazeker. En dat gaat goed.

Sommige revalidanten zijn al best moe als zij eenmaal aan het ontbijten zijn.

“Alles wat je doet, is moeilijk omdat je vingertoppen gevoelloos zijn,” zegt een mevrouw. Het verdriet over wat haar is overkomen, komt er ook nog bij.

Logopediste Nicole Bogers komt binnen en vraagt een meneer die een CVA heeft gehad, mee te gaan voor agendatraining. Het betekent dat zij met hem zijn activiteiten voor vandaag gaat doornemen. Samen lopen ze naar een ruimte elders op de etage. Linksaf, rechtdoor. Al wandelend komen de begrippen aan bod en oefent hij het lopen. Nicole kijkt met hem welke af-

Auto Niet alles kan daadwerkelijk in de praktijk worden geoefend. In en uit een auto stappen, dat is best lastig om te regelen, zegt fysiotherapeut Johan van Haaften. “Dan moest een bekende van de revalidant met een auto komen en die voor de deur zetten. Dat is een gedoe.” Daarom staat er een oefenauto in de grote zaal van de fysiotherapie. Een auto van de sloop is doormidden gezaagd en zo geprepareerd dat geoefend kan worden om op de passagiersstoel te gaan zitten. En om weer uit te stappen. Johan: “Er was laatst een mevrouw zielsgelukkig dat het haar lukte. Het betekende voor haar dat ze weer naar de kerk kan en toekomst ziet.”

Het betekende voor haar dat ze weer naar de kerk kan en toekomst ziet.”

27

Bij aankomst staat vertrek centraal Anders dan in een woonzorgcentrum, weten mensen die revalideren dat hun verblijf tijdelijk is. Al bij de aankomst staat het vertrek centraal.

Waarom is dat zo en wat betekent dat?

N

a een verblijf in het ziekenhuis eerst even een weekje bijkomen in De Parkgraaf en dan rustig aan de revalidatie beginnen?

Nou nee, dat gaat niet gebeuren, zegt verpleegkundig manager Alwin van Deutekom. De agenda met therapieën ligt bij wijze van spreken al klaar als iemand de voordeur van De Parkgraaf binnenstapt. “Mensen verblijven hier tijdelijk en dat weten zij van tevoren.”

Kort gezegd komenen mensen naar een centrum voor revalidatie en herstelzorg en een zorghotel om met therapie en begeleiding in een zo goed mogelijke conditie komen om vervolgens weer naar huis te gaan of naar een andere woonvoorziening als dat aan de orde is.

De zorgverzekeraar vergoedt bovendien maar een afgesproken periode. Dat is een verschil met andere locaties van AxionContinu, waar mensen perma-

28

nent wonen. Die tijdelijkheid van de revalidatie is van grote invloed op het verblijf in De Parkgraaf of Zorghotel De Wartburg. Alwin: “We hebben hier geen huiselijke sfeer met huiskamers en zo. Omdat wij geen thuis zijn voor mensen. Revalidanten verblijven in standaard-kamers en nemen dus niet hun eigen meubels mee. Maar bijvoorbeeld een eigen sprei is natuurlijk prima.”

Warm Dat kun je een zakelijke benadering noemen, zegt hij. “Maar zo is de sfeer niet. Die is warm en welkom. Mensen moeten zich wel veilig en prettig voelen. En zich gehoord weten. Dan kunnen zij het beste revalideren en herstellen. Niet huiselijkheid maar gastvrijheid is dus heel belangrijk.”

Het betekent ook dat revalidanten (De

Parkgraaf) en gasten (zorghotel) tijdens hun verblijf actief toewerken naar hun vertrek. En dat zij zo veel mogelijk zelf doen wat zij kunnen, wat uiteraard verschilt van persoon tot persoon.

“Wij zijn gewend aan een cultuur van ‘zorgen voor’, even een kopje koffie inschenken en het eten brengen. In de revalidatie en herstelzorg werken wij vanuit ‘zorgen dat’. Wat heeft iemand nodig om het zelf te kunnen doen?

Want thuis deden mensen het zelf en dat moet straks ook weer,” zegt Rolien Bousema, verpleegkundig manager in het zorghotel. Zo gaan gasten en revalidanten zelf naar het ontbijt- en lunchbuffet voor de maaltijd, zonodig begeleid door een restaurantmedewerker of een therapeut. Alleen ’s avonds wordt na een dag hard revalideren het diner aan tafel geserveerd.

Wennen Voor gasten en revalidanten is het wel eens wennen dat zij flink aan de slag moeten. De naam zorghotel wekt in dat opzicht nog wel eens verwarring, zegt Rolien. De boodschap dat mensen in een comfortabele hotelomgeving actief zelf aan de slag moeten, is er één die goed moet worden uitgelegd.

Communicatie vooraf is heel belangrijk, zeggen Rolien en Alwin. Zo is er in het zorghotel elke maandag een bijeenkomst voor nieuwe gasten waar zij welkom worden geheten. Zij zien een film over hoe het werkt in het zorghotel en worden geïnformeerd over wat zij kunnen verwachten en wat er van hen wordt verwacht. Dat schept duidelijkheid en onze gasten vinden

dat prettig, zegt Rolien. “Zij zijn zelf, met hun familie, verantwoordelijk voor hun eigen revalidatie- of herstelproces.

Wij als zorgprofessionals hebben een coachende rol.” Zij geeft een voorbeeld.

“Als iemand tegen mij zegt ‘ik verveel me’, dan vraag ik ‘hoe gaat dat thuis als u daar last van heeft? Wat doet u dan?’ Zo kun je iemand helpen zelf een oplossing te zoeken.”

Om die reden is er geen uitgebreid activiteitenaanbod in het zorghotel.

Ook thuis moeten mensen hun eigen tijd invullen. “De meeste gasten zitten op hun kamer televisie te kijken, lezen of doen iets met de iPad. Zij zijn graag op zichzelf en meestal heel goed in staat hun eigen tijd te vullen. Mensen vragen wel eens of we iets organiseren en dat doen we natuurlijk ook. Bijvoorbeeld met Oud en Nieuw. Maar als we iets organiseren, komen er doorgaans weinig mensen. Zij hebben dan toch hun eigen tijdsbesteding of mensen op bezoek.”

Niet huiselijkheid maar gastvrijheid is belangrijk.”

In De Parkgraaf zijn meer activiteiten.

Die zijn vooral gericht op ontspanning, wat ook nodig is naast een intensieve revalidatie. Alwin: “Of het is erop gericht om iemand te helpen een nieuwe hobby te zoeken. Door hun aandoening kunnen mensen vaak hun oude bezig-

29

heden niet meer doen. Dan stimuleren wij hen om een nieuwe tijdsbesteding te zoeken.”

Einddatum Ook dat het verblijf tijdelijk is wordt nadrukkelijk besproken. Al aan het begin van de revalidatie is de einddatum bekend. Dan weet iedereen, ook de familie, waar men aan toe is.

En als het nodig is, kan tijdig thuiszorg worden geregeld. Of aanpassingen in huis worden gedaan. Men kan bijvoorbeeld ook een serviceappartement of een woonzorgcentrum zoeken als dat aan de orde is.

Dat vinden mensen soms best moeilijk, maar een verblijf verlengen gaat echt niet, zegt Rolien. Alwin: “Stel dat een

traplift nog niet is geplaatst als iemand naar huis gaat. Dan kan een tijdelijke oplossing een bed in de kamer zijn.

‘We regelen wel wat zodat u langer kunt blijven’, dat kan niet in de revalidatie en herstelzorg.” Soms schuurt het wel eens, vindt hij. “Bijvoorbeeld als bij een mevrouw die herstelt van een heupoperatie hier naar boven komt dat zij licht dementeert. Zij kan niet naar huis maar ook niet hier blijven. Dat vind ik dan moeilijk.”

Rolien: “Als iemand echt niet meer terug naar huis kan, bespreken wij met de gast en met de naasten wat de mogelijkheden zijn. Binnen AxionContinu is voor bijna elke zorgvraag een passende oplossing te vinden.”

Hoe lang is tijdelijk?

Of je vier weken gaat revalideren of bijvoorbeeld drie maanden, wie bepaalt dat? Het is de specialist ouderengeneeskunde bij AxionContinu die vaststelt hoe lang een verblijf duurt.

Dat gebeurt kort na aankomst op basis van de medische gegevens die beschikbaar zijn, zoals van de huisarts en/ of het ziekenhuis. “Aan de hand van die gegevens en het eerste gesprek met de revalidant wordt een inschatting gemaakt van de duur van het verblijf,” zegt Elly Woudstra, specialist ouderengeneeskunde. Dan wordt ook het traject vastgesteld dat iemand gaat doorlopen om weer naar huis te kunnen.

Geregeld is er overleg om te kijken of het proces naar wens verloopt of dat er aanpassingen in bijvoorbeeld het thera-

30

pieprogramma nodig zijn. Bij zo’n overleg zijn behalve de arts en de revalidant of gast (al dan niet met een familielid) ook deskundigen als een ergotherapeut en fysiotherapeut aanwezig. Steeds wordt ook gekeken naar de streefdatum waarop iemand klaar is met revalideren.

Uiteraard moet het vertrek wel veilig en verantwoord zijn. Als iemand niet terug kan naar huis, wordt een oplossing gezocht. Maar als er wachtlijsten zijn voor bijvoorbeeld een woonzorgcentrum of een serviceappartement, dan is het niet mogelijk om in afwachting van een plaats langer in De Parkgraaf of het zorghotel te blijven. Samen met de familie moet dan een tussenoplossing worden gevonden.

Voor revalidanten in De Parkgraaf worden verschillende activiteiten georganiseerd.

Deze zijn niet zozeer bedoeld om ‘lege’ uren in de dag te vullen, maar dienen een doel.

Mediteren, tuinieren, schilderen

Z

o zijn er activiteiten die aansluiten bij de therapie, zegt Karen Coenraads Nederveen, manager activiteitentherapie in De Parkgraaf. “Als iemand met COPD meer doet dan hij aankan, overpresteren heet dat, kan mindfulness of mediteren worden aangeboden. Dat kan helpen om goed met de beschikbare energie om te gaan. De arts kan dat voorschrijven in plaats van of in aanvulling op bijvoorbeeld een uur fysiotherapie of een gesprek met de psycholoog. In dat geval is de activiteitentherapie een aanvulling op de overige therapieën.

Voor veel revalidanten is ook dit hard werken.”

Maar ook kunnen activiteiten het revalidatieproces ondersteunen. “Neem tuinieren. Daarmee oefen je de handfunctie. Of de volgorde van de handelingen die je moet doen. Dat is afhankelijk van de aandoening die je hebt. Tegelijkertijd kan het ontspannend werken.”

“En dat is ook belangrijk,” zegt Karen.

“De boog kan niet altijd gespannen zijn. Daarom is het fijn als er ook ter ontspanning activiteiten zijn. Zoals een optreden van een smartlappenkoor. Als

Mevrouw Martens en mevrouw Zareian

iemand zich ontspannen voelt, is dat ook goed voor de revalidatie.

Dit noemen we complementaire zorg.

Ook met behulp van een iPad meditatieoefeningen doen als je slecht slaapt, valt hier onder.”

Daarnaast is er kunstzinnige therapie, waarbij iemand via bijvoorbeeld schilderen of boetseren met een kunstzinnig therapeut over emoties kan spreken.

Iemand die een beenamputatie heeft ondergaan, kan in een rouwproces zitten. De therapeut kan door werken met kleuren en gesprekken het rouwen begeleiden.

Prettig Veel revalidanten kunnen hun oude hobby niet meer uitoefenen of moeten een nieuwe dagbesteding zoeken. De activiteitentherapie is er ook op gericht om te onderzoeken wat iemand prettig vindt om in de vrije tijd te doen. Zo kan blijken dat iemand graag tuiniert of luistert naar muziek. Het aanbieden van activiteiten is niet vanzelfsprekend in de revalidatie. Vanuit de zorgverzekering wordt het niet vergoed. Maar AxionContinu vindt het belangrijk en daarom wordt het aangeboden.

31

Als het revalidatietraject in De Parkgraaf of het zorghotel klaar is, kan niet iedereen zonder meer naar huis. Vaak is thuis ondersteuning nodig. Voor anderen is terugkeer naar de eigen omgeving als gevolg van de aandoening niet meer mogelijk en is wonen in een woonzorgcentrum of serviceappartement een passend alternatief.

Klaar met revalideren

en dan?

W

ie terug gaat naar huis, heeft soms hulp nodig in de huishouding of bij dagelijkse handelingen als aankleden.

Tijdens de revalidatie wordt duidelijk met welke ondersteuning iemand verantwoord zelfstandig kan wonen. In principe regelt de gast of revalidant zelf de hulp die thuis nodig is. De contactpersoon of de mantelzorger kan dat ook doen. De zorgmedewerkers bieden daarbij uiteraard ondersteuning.

AxionContinu heeft ook een ‘thuiszorgtak’. “Als iemand thuiszorg van ons wil, leggen wij het contact,” zegt Rolien Bousema, verpleegkundig manager van het zorghotel. Dat gaat dan via een zorgbemiddelaar van AxionContinu.

Maria Bongers is één van hen. “Als ik alle gegevens heb, gaan die naar de wijkverpleegkundige. Die bepaalt, in overleg met de cliënt, welke zorg nodig is.” Soms komt de wijkverpleegkundige al in De Parkgraaf of het zorghotel langs om te kijken wat er straks thuis nodig is. Zoals hulp bij het douchen en aankleden. De zorgverzekering betaalt deze vorm van thuiszorg.

32

Anders gaat het bij de huishoudelijke hulp. Daarvoor moet een aanvraag worden gedaan bij het Wmo-loket van de gemeente. Huishoudelijke hulp wordt betaald vanuit de Wmo. Pas als er een beschikking (goedkeuring) van de gemeente is, kan huishoudelijke hulp daadwerkelijk worden ingezet. AxionContinu biedt ook huishoudelijke hulp.

Veel mensen ervaren het regelen van zorg en (huishoudelijke) ondersteuning thuis als ingewikkeld. AxionContinu kan het niet eenvoudiger maken, per 2015 is het wettelijk zo geregeld.

Indicatie Soms gaat zelfstandig thuis wonen niet meer en is verhuizen naar een woonzorgcentrum aan de orde. Lidy van Dam is transmuraal zorgbemiddelaar voor de revalidatie en regelt dat iemand ergens kan worden opgenomen. Dat kan in een woonzorgcentrum of serviceappartement van AxionContinu zijn. Maar het gebeurt ook dat iemand verhuist naar een voorziening verder weg, bijvoorbeeld bij de kinderen in de buurt.

Opname in een woonzorgcentrum gaat niet zomaar, legt Lidy uit. Daarvoor is een indicatie nodig van het CIZ. “Het CIZ heeft scherpe spelregels. Het kan gebeuren dat voor iedereen, de familie, zorgmedewerkers en behandelaren, overduidelijk is dat een opname echt nodig is, maar dat het CIZ toch geen indicatie geeft. Er wordt dan bijvoorbeeld geredeneerd dat iemand na drie maanden revalidatie misschien niet thuis kan wonen, maar na een jaar, als iemand verder hersteld is, mogelijk wel.

Dat is dan ingewikkeld, want iemand kan niet een jaar hier revalideren. Het is daarom zaak een aanvraag altijd heel goed te onderbouwen.”

Kort

Tussenafdeling Wat soms lastig is, is dat het CIZ er twee weken over mag doen om een beslissing te nemen. Het komt voor dat een revalidatieperiode ten einde is, iemand niet naar huis kan, maar dat er nog geen indicatie van het CIZ is. De Parkgraaf heeft daarom een zogenoemde ‘tussenafdeling’ met vijftien ‘bedden’. Daar verblijven uitgerevalideerde cliënten tot duidelijk is dat zij naar een woonzorgcentrum mogen verhuizen.

Maar ook als er nog even geen plek is in de woonvoorziening waar iemand bij voorkeur naartoe zou willen, is de tussenafdeling een oplossing. Lidy: “Het gaat dan wel om een korte periode van een paar dagen tot enkele weken. Mensen kunnen hier niet lange tijd wachten tot er een appartement is in het huis van keuze. In zo’n situatie gaat iemand tijdelijk even ergens anders wonen.”

Oefenappartementen Voor mensen die na een revalidatietraject naar huis kunnen, is de stap om weer zelfstandig te wonen soms moeilijk. Bijvoorbeeld omdat zij onzeker zijn of het allemaal wel lukt. Daarom wordt in De Parkgraaf een aantal appartementen ingericht waar revalidanten kunnen oefenen in zelfstandig wonen.

Iemand kan daar een paar dagen verblijven en ervaren hoe het is om weer ‘op zichzelf’ te zijn.

Therapeuten kijken mee of iemand zich goed redden. Wat lukt wel en wat misschien nog niet?

Zij geven tips en ondersteuning zodat een veilige terugkeer naar huis mogelijk is.

33

Kort Specialist ouderengeneeskunde ook voor jongere mensen?

Stel: je bent nog geen 50 jaar, hebt een CVA gehad en de specialist ouderengeneeskunde is je arts. Jongere revalidanten staan dan wel eens raar te kijken, zegt Elly Woudstra. Zij is specialist ouderengeneeskunde en kan zich dat goed voorstellen. “Als je jong bent, denk je misschien dat zo’n dokter jou niet goed kan behandelen.”

Dat is gelukkig niet waar. Specialist ouderengeneeskunde is de naam van een arts die in een zorginstelling werkt voor mensen die multidisciplinaire zorg en behandeling nodig hebben met een

lage belastbaarheid voor therapie. De Parkgraaf en het zorghotel leveren dit.

Artsen die er werken heten, vanuit de historie van de verpleeghuizen, specialist ouderengeneeskunde, maar kunnen uiteraard uitstekend jongere mensen behandelen.

Het is dus alleen de naam. “Ik stel me gewoon voor als de arts,” zegt Elly.

Rommeltuin met losse stoeptegels Leren lopen op losse stoeptegels of oefenen om met de rollator over grind te wandelen? Dat kan in de tuin van Zorghotel De Wartburg. Daar is in april 2015 een rommeltuin ingericht waar gasten kunnen oefenen in situaties die ze op straat tegenkomen.

34

Zo worden mensen die revalideren zo goed mogelijk voorbereid op hoe het straks thuis weer gaat. Het blijkt dat ouderen die een dergelijke training hebben gehad, zelfverzekerder zijn en minder gauw vallen. Ook zijn zij beter in balans.

De tuin bij het zorghotel ligt er keurig bij. Zo keurig dat er weinig te oefenen valt. Daarom is een stukje overhoop gehaald om de rommeltuin te kunnen aanleggen. Met hoge stoepranden, losse stenen, een bruggetje met houten planken die glad kunnen worden en dergelijke. Én een bankje om te rusten.

Websites

Colofon

www.zorghoteldewartburg.nl Informatie over Zorghotel De Wartburg. Op de site staat ook een filmpje over revalideren in het zorghotel.

Uitgave AxionContinu

www.axioncontinu.nl/parkgraaf Informatie over De Parkgraaf. www.dehoogstraat.nl Website van revalidatiecentrum De Hoogstraat, waar AxionContinu mee samenwerkt www.cva-vereniging.nl Belangenvereniging voor mensen die een CVA hebben gehad of die iemand in de naaste omgeving hebben die door een CVA is getroffen. www.hartstichting.nl/beroerte Informatiepagina van de Hartstichting over herseninfarct en hersenbloeding.

Coördinatie Berber Schrijver Teksten Louis Nouws Berber Schrijver Vormgeving Bladen&Co, Willem de Bruijn Fotografie Willem Mes Louis Nouws Illustraties Ronald Slabbers

www.kennisnetwerkcva.nl Website van het Kennisnetwerk CVA NL, dat ten doel heeft verdere verbetering van de zorg voor CVA-patiënten te stimuleren. www.hersenletsel-uitleg.nl Website met uitleg voor mensen met hersenletsel, mantelzorgers en professionals. www.longfonds.nl Website met informatie over longziekten als COPD. Utrecht, mei 2015 www.luchtpunt.nl Patiëntenplatform voor mensen met COPD en astma.

AxionContinu Postbus 2251 3500 GG Utrecht info@axioncontinu.nl www.axioncontinu.nl Voor vragen over deze uitgave: communicatie@axioncontinu.nl

35

36