bayan

‫که‌ش‌و هه‌وا‬

‫‪/٣‬شەممە ‪/4 38‬شەممە ‪/5 39‬شەممە ‪38‬‬ ‫‪/٣‬شەممە ‪/4 31‬شەممە ‪/5 31‬شەممە‬ ‫هه‌ولێر ‪/٣‬شەممە ‪/4 40‬شەممە ‪/5 39‬شەممە ‪ 38‬سلێمانی ‪/٣‬شەممە ‪/4 36‬شەممە ‪/5 36‬شەممە‬ ‫‪ 34‬دهۆک ‬ ‫‪ 29‬که‌رکوک ‬ ‫‪19‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬

‫به‌رپرسانی‬ ‫فه‌ره‌نسا‪،‬‬ ‫بابه‌تی رۆمان ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانی‬ ‫ئه‌مساڵن‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫الپەڕەى پریاسکە‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشەممە ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫هەڤاڵ کوێستانى‬ ‫کەوتنى سووریا و‬ ‫کاریگەریی‬ ‫لەسەر عێراق‬

‫‪5‬‬ ‫وەرزش‬ ‫كۆنتی؛‬ ‫ناپلیۆنه‌كه‌ی‬ ‫یۆڤانتۆس‬

‫مایكڵ رۆبن توێژە‌ر له‌ په‌یامنگای ئینته‌رپرایزی ئه‌مریكی بۆ (به‌یان)‪:‬‬

‫داڕووخانی یه‌كێتی به‌رده‌وامه‌‬ ‫مایكڵ رۆبن له‌ گفتوگۆیه‌كیدا بۆ (به‌یان) رایگه‌یاند «داڕووخانی یه‌كێتی به‌رده‌وامه‌‪ ..‬له‌ ناو یه‌كێتیدا‬ ‫هه‌موو شتێك په‌یوه‌سته‌ به‌وه‌ی كه‌ یه‌كێتی دوای مردنی مام جه‌الل چی لێ به‌سه‌ر دێت»‬

‫‪8‬‬ ‫فازڵ قەرەداغی‬ ‫قسه‌‌و كردار‪ ..‬كامیان‬ ‫زیانی بۆ ئیسالم‬ ‫زۆرتره‌؟‬

‫‪12‬‬

‫مایكڵ رۆبن‪ ،‬توێژە‌ر له‌ په‌یامنگای ئینته‌رپرایزی ئه‌مریكی‬

‫بەیان‪ .‬تایبەت‬

‫ل ‌ه ترسی به‌غدا‬ ‫كۆمپانیایه‌كی نه‌وت كاره‌كانی‬ ‫ل ‌ه كوردستان راده‌گرێت‬ ‫به‌یانپرێس‬ ‫رۆژن����ام����ه‌ی (ف��ای��ن �ه‌ن��ش��اڵ‬ ‫تایمز)ی به‌ریتانی ل ‌ه راپۆرتێكی‬ ‫رۆژی یه‌كشه‌مم ‌ه ‪9/23‬دا باڵوی‬ ‫كردووه‌ته‌و ‌ه كۆمپانیای شێڵ بڕیاری‬ ‫داو ‌ه په‌شیامن ببێته‌و ‌ه ل ‌ه گفتوگۆكانی‬ ‫له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێم ل ‌ه باره‌ی‬ ‫په‌ره‌پێدانی كێڵگ ‌ه نه‌وتییه‌كان‪ ،‬بۆ‬ ‫پاراستنی كاره‌كانی وه‌به‌رهێنانی له‌‬ ‫باشووری عێراق‪ ،‬ك ‌ه چه‌ند پرۆژە‌یه‌كی‬ ‫غاز ‌ه ب ‌ه بڕی ‪ 17‬ملیار دۆالر‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل ‌ه راپ��ۆرت �ه‌ك �ه‌دا ئاماژە‌‬ ‫به‌و ‌ه ك �راو ‌ه ك ‌ه حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫ل ‌ه هه‌وڵی ئه‌وه‌دای ‌ه تا ساڵی ‪2015‬‬ ‫وه‌به‌رهێنانی نه‌وتی بۆ یه‌ك ملیۆن‬ ‫به‌رمیل ل ‌ه رۆژێكدا به‌رز بكاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪Tuesday, No, 03‬‬ ‫‪First Year, Sep 25, 2012‬‬

‫م��ای��ك��ڵ رۆب����ن ت���وێ���ژە‌ر ل ‌ه‬ ‫په‌یامنگای ئینته‌رپرایزی ئه‌مریكی‪،‬‬ ‫له‌ گفتوگۆیه‌كیی تایبه‌تدا بۆ (به‌یان)‬ ‫رایگه‌یاند «داڕووخ��ان��ی یه‌كێتی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام���ه‌»‪ ،‬ه��ه‌روه‌ه��ا وتیشی‬ ‫«ئێستا له‌ ناو یه‌كێتیدا هه‌موو شتێك‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌وه‌ی كه‌ یه‌كێتی دوای‬

‫مردنی مام جه‌الل چی لێ به‌سه‌ر دێت‪.‬‬ ‫دكتۆر به‌رهه‌م له‌م ماوه‌یه‌دا هه‌ڵویستی‬ ‫ن��ه‌رم به‌رامبه‌ر پارتی ده‌نوێنێت‪ ،‬له‌‬ ‫دواسه‌ردانیشیدا بۆ ئه‌مریكا‪ ،‬پاڵپشتی‬ ‫ل�ه‌ نێو ه �ه‌ری �ه‌ك ل� ‌ه كۆشكی سپی و‬ ‫سی ئای ئه‌ی ك��ۆده‌ك��رده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ببێته‌ جێگره‌وه‌ی مام جه‌الل بۆ پۆستی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی كۆمار»‪.‬‬ ‫ن���اوب���راو ك�� ‌ه ب��ه‌ ره‌خ��ن�ه‌گ��رێ��ك��ی‬

‫سه‌رسه‌ختی ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێم نارساوه‌‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ دوایین گۆڕانكارییه‌كانی‬ ‫گۆڕەپانی سیاسیی كوردستانیش‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫«دام �ه‌زران��دن��ی م��ه‌رسور ب��ارزان��ی وه‌ك‬ ‫سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی كوردستان‬ ‫ل ‌ه الی �ه‌ن مه‌سعود ب��ارزان��ی باوكیه‌وه‌‪،‬‬ ‫كۆتایی ب ‌ه هه‌موو ئه‌و چیرۆكه‌ خه‌یاڵییانه‌‬ ‫دێنێت كه‌ ب��اس ل �ه‌وه‌ ده‌ك��ه‌ن بارزانی‬ ‫جددییه‌ له‌باره‌ی دامه‌زراندنی سیستمێكی‬

‫دیموكراسی»‪ .‬رۆبن پێشیوای ‌ه پار ‌ه‬ ‫و وه‌به‌رهێنان فاكته‌ری سه‌ره‌كی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی بارزانین له‌گه‌ڵ‬ ‫توركیا «له‌كاتێكدا كه‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫باش بێت‪ ،‬كه‌مرت ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ كه‌‬ ‫توركیا هێرش بكاته‌ سه‌ر هه‌رێمی‬ ‫كوردستان»‪.‬‬ ‫ده‌قی گفتوگۆك ‌ه له‌ ژماره‌ی‬ ‫داهاتوودا ده‌خوێنیته‌وه‌‪.‬‬

‫«توركیا ده‌یه‌وێت گۆڕان له‌ پارتی نزیك بكاته‌وه‌»‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبەت‬ ‫ت��ورك��ی��ا ب��ه‌ ف��ه‌رم��ی بانگێشتی‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌كات بۆ سه‌ردانی‬ ‫ئه‌و واڵت �ه‌ و هه‌ڵسوڕاوێكی گۆڕانیش‬ ‫ده‌ڵ��ێ��ت ت��ا ئێستا هیچ بڕیارێكیان‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌داوه‌‪ ،‬رۆژنامه‌نووسێكیش‬ ‫ده‌ڵێت سه‌ردانه‌كه‌ بۆ مسۆگه‌ركردنی‬ ‫ئاینده‌ی توركیایه‌ ل ‌ه ناوچه‌ی سه‌وز و‬ ‫رێكه‌وتنی گۆڕان و پارتییه‌‪.‬‬ ‫نه‌به‌ز گۆرانی رۆژنامه‌نووس له‌باره‌ی‬

‫هه‌ڵوێستی گ��ۆڕان��ه‌وه‌ ب�ه‌ (ب �ه‌ی��ان)ی‬ ‫رایگه‌یاند «من نازانم ئه‌وان چۆن بیریان‬ ‫ك��ردووه‌ت �ه‌وه‌ و چ��ۆن ده‌ڕوات و قسه‌‬ ‫له‌سه‌ر چی ده‌ك��ه‌ن»‪ ،‬ه �ه‌روه‌ك ئاماژە‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات «له‌به‌ر ئه‌وه‌ی موتابه‌عه‌ی‬ ‫هه‌ندێك رۆژنامه‌ و نووسه‌ره‌كانی توركم‬ ‫ك��رد‪ ،‬ئ �ه‌وان قسه‌ له‌سه‌ر ئ�ه‌و ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ بانگكردنه‌كه‌ی په‌یوه‌ندیی به‌ دوو‬ ‫ت �ه‌وه‌رەوە‌ ده‌بێت‪ ،‬ته‌وه‌رێكیان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌ پارتی نزیك بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ پارتی‬ ‫هاوپه‌یامنی توركیایه‌‪ ،‬ته‌وه‌رێكیشیان‬ ‫م �ه‌س �ه‌ل �ه‌ی ن �ه‌وت �ه‌ك �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ك �ه‌ بۆریی‬

‫نه‌وته‌كه‌ی كۆیه‌ و غازه‌كه‌ی چه‌مچه‌ماڵه‌»‪.‬‬ ‫ش��اه��ۆ س �ه‌ع��ی��د‪ ،‬ه��ه‌ڵ��س��وڕاوی‬ ‫ب���زووت���ن���ه‌وه‌ی گ�����ۆڕان ل���ه‌ ب���اره‌ی‬ ‫بانگێشته‌كه‌ی توركیاو ‌ه ده‌ڵێت «تا ئێستا‬ ‫چه‌ند جارێك له‌ الیه‌ن حكومه‌تی توركیاوه‌‬ ‫داوه‌تنامه‌ ئاڕاسته‌ی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫كراوه‌ سه‌باره‌ت به‌ سه‌ردانی رێكخه‌ری‬ ‫گشتیی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬ئێمه‌ش له‌‬ ‫تاوتوێكردنی ئه‌و داوه‌تنامانه‌داین»‪،‬‬ ‫ل��ه‌ب��اره‌ی دوای��ی��ن ب��ڕی��اری ئ���ه‌وان و‬ ‫ئه‌جێندای كۆبوونه‌وه‌كه‌شه‌وه‌ به‌ (به‌یان)‬ ‫ی راگه‌یاند «تا ئێستا بڕیاری لێنه‌دراوه‌‬

‫و كاتی سه‌ردانه‌كه‌ش دیاریی نه‌كراوه‌»‪،‬‬ ‫هه‌ڵسوڕاوه‌كه‌ی ب��زووت��ن�ه‌وه‌ی گ��ۆڕان‬ ‫بێئاگایی خۆی له‌و زانیارییانه‌ی نه‌به‌ز‬ ‫گ��ۆران ده‌رب��ڕی و وتی «ئ��اگ��اداری ئه‌و‬ ‫زانیارییانه‌ نیم»‪.‬‬ ‫س��ه‌رچ��اوه‌ی��ه‌ك��ی سیاسیش كه‌‬ ‫نه‌یویست ناوی ئاشكرا بكرێت به‌ (به‌یان)‬ ‫ى وت «توركیا ده‌ كه‌سایه‌تی بانگ‬ ‫كردووه‌ كه‌ زۆرینه‌یان سوننه‌ و كوردن‪ ،‬بۆ‬ ‫تاوتوێكردنی بارودۆخی عێراق و چاوه‌ڕێ‌‬ ‫ده‌كرێت ئ�ه‌و س �ه‌ردان �ه‌ی نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا له‌و چوارچێوه‌یه‌دا بێت»‪.‬‬

‫تانكییه‌كانی‬ ‫ئاوی سلێمانی ل ‌ه‬ ‫ته‌قینه‌وه‌دان‬

‫ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر تانكییه‌كی‬ ‫گ��ه‌وره‌ی ئ��او له‌ سلێامنی ته‌قی و‬ ‫زیانێكی زۆریشی خسته‌وه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫تانكییه‌كانی دی��ك�ه‌ ل �ه‌ مه‌ترسی‬ ‫ته‌قیندان‌‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌کانی (به‌یان)‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و تانكییانه‌ م��ه‌واده‌ك��ه‌ی��ان‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نه‌بووه‌‪ .‬ئه‌ندازیار عه‌زیز‬ ‫محه‌مه‌د‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری پڕۆژە‌كانی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئ��او له‌ سلێامنی‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت «یه‌كه‌مجار كه‌ ته‌نده‌ره‌كان‬ ‫كران له‌سه‌ر ئه‌و زه‌وییانه‌ نه‌كران كه‌‬ ‫بۆیان دانرابوو‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و شوێنانه‌‬ ‫نه‌ده‌گونجا‪ ،‬ب��ه‌اڵم گونجاندیان»‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری پڕۆژە‌كانی ئاو ده‌شڵێت‬ ‫«هاوواڵتییان حه‌قی خۆیانه‌ برتسن‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌وشێوه‌یه‌ نا كه‌ تووشی دوودڵی‬ ‫بنب‪ ،‬ئه‌گه‌ر بزانیت شتێك مه‌ترسی‬ ‫هه‌یه‌ بۆ سه‌ر گیانی هاوواڵتییه‌ك‪،‬‬ ‫نابێت پشتگوێی بخه‌یت و چاوه‌ڕوانی‬ ‫بكه‌ی تا ده‌ته‌قێت و ئینجا بڕۆیت‬ ‫بزانیت ك�ێ‌ به‌رپرسه‌ بیگریت و‬ ‫زیندانیی بكه‌یت»‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕەی پەیجور‪.‬‬

‫حه‌وت هه‌زار‬ ‫ده‌رچووی ئاماده‌یی‬ ‫له‌ خوێندنی حكومی‬ ‫بێبه‌ش ده‌بن‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری زانكۆ ئه‌هلییه‌كان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت «بۆ ئه‌مساڵی خوێندن‬ ‫له‌ ‪ 38‬هه‌زاری خوێندكاری ده‌رچووی‬ ‫ئاماده‌یی ‪ 31‬هه‌زاریان ناویان له‌‬ ‫زان��ك��ۆ و په‌یامنگا حكومییه‌كان‬ ‫دێ��ت�ه‌وه‌»‪ ،‬به‌م پێیه‌ ح�ه‌وت هه‌زار‬ ‫خوێندكار ده‌مێننه‌وه‌ و ده‌توانن‬ ‫ل�ه‌ ئه‌هلییه‌كان وه‌رب��گ��ی��رێ��ن‪ ،‬له‌‬ ‫دیداره‌كه‌ی (به‌یان)دا‪ ،‬جه‌مال كه‌مال‬ ‫تیشك ده‌خاته‌ سه‌ر چه‌ند الیه‌نێكی‬ ‫تایبه‌ت به‌ وه‌رگرتنی خوێندكارانی‬ ‫ئه‌مساڵ و ل �ه‌ نێویاندا ب��اس له‌‬ ‫وه‌رگرتنی خوێندكارانی ئاماده‌ییه‌‬ ‫پیشه‌ییه‌كان ده‌كات‬ ‫بڕوانە الپه‌ڕەی رۆژ‌‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫جه‌مال كه‌مال حسێن‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری زانكۆ‬ ‫ئه‌هلییه‌كان و یاریده‌ده‌ری به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫خوێندن له‌ وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ‪ ،‬ل ‌ه دیدارێكی‬ ‫(به‌یان)دا تیشك ده‌خاته‌ سه‌ر چه‌ند بوارێكی‬ ‫تایبه‌ت به‌ وه‌رگرتنی خوێندكارانی ئه‌مساڵ و‬ ‫چه‌ند ته‌وه‌رێكی دیكه‌‪.‬‬ ‫دیدار‪ :‬بەیان‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری زانكۆ ئه‌هلییه‌كان بۆ (بەیان) دەدوێت‬

‫حەوت هه‌زار ده‌رچووی ئه‌مساڵ ل ‌ه زانكۆ و په‌یمانگا‬ ‫حكومییه‌كان بێبەش دەبن‬ ‫بەیان‪ :‬هیچ منره‌یه‌كتان دیاری كردووه‌‬ ‫ك ‌ه له‌و ‌ه كه‌مرت وه‌رناگیرێت؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬بۆ زانكۆ حكومییه‌كان‬ ‫ئه‌و ‌ه به‌پێی زانكۆ الین و ئه‌و كورسییانه‌یه‌‬ ‫ك ‌ه دیاری كراون‪ ،‬بۆ زانكۆ ئه‌هلییه‌كانیش‪،‬‬ ‫ئه‌مساڵ و ساڵی راب���ردووش پێوه‌رمان‬ ‫دان��اوه‌‪ ،‬هه‌ندێكی منره‌مان بۆ دان��اوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیشی به‌ب ‌ێ منر‌ه ده‌چێت ‌ه پێشبڕكێوه‌‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬ئه‌ی سه‌باره‌ت ب ‌ه ده‌رچووی‬ ‫پیشه‌ییەكان؟‬ ‫ج��ەم��ال ک��ەم��ال‪ :‬ته‌نیا ئاماده‌یی‬ ‫بازرگانی ب ‌ه رێ��ژە‌ی ‪ %30‬بۆ پسپۆڕی‬ ‫ژمێریاری و دارایی و بانك وه‌رده‌گرین‪،‬‬ ‫ل��ی��ژن�ه‌ی�ه‌ك��ی ب���ااڵش پ��ێ��ك��ه��ات��وو ‌ه بۆ‬ ‫دیراسه‌كردنی كێشه‌ی پیشه‌ییه‌كان‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬ل ‌ه كاتێكدا خوێندكاران روو‬ ‫ل ‌ه زیادبوونن‪ ،‬ئه‌مساڵ بۆ قه‌ره‌بووی ئه‌وه‌‬

‫زانكۆی ئه‌هلی زیادی كردووه‌؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬ئێم ‌ه ‪ 11‬زانكۆی‬ ‫ئه‌هلییامن هه‌یه‌‪ ،‬نۆ زانكۆ و دوو لقی‬ ‫زانكۆ‪ ،‬هه‌موویان ته‌ڵه‌ب ‌ه وه‌رده‌گرن‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل ‌ه زانكۆی دیجله‌‪ ،‬چونك ‌ه لقه‌كه‌یان له‌‬ ‫به‌غدا هه‌ندێك كێشه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وامنان‬ ‫دواخستووه‌‪ ،‬پرسیارمان ل ‌ه به‌غدا كردووه‌‬ ‫ك ‌ه پێیان بده‌ین یان نا‪ ،‬چاوه‌ڕێی وه‌اڵمی‬ ‫ئ ‌هوانین‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬هیچ زانكۆیه‌كی ئه‌هلی هه‌یه‌‬ ‫داوای مۆڵه‌تی كردبێت و پێی نه‌درابێت؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬جگ ‌ه ل ‌ه زانكۆی‬ ‫شاهانه‌ی به‌ریتانی ك ‌ه هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كێشه‌ی ئه‌وانیش له‌به‌رده‌م و ‌هزاره‌ته‌‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ندێك بڕیار هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر جێبه‌جێی‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌ویش بكه‌وێته‌و ‌ه كار‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬ئه‌ی زانكۆی قه‌ڵه‌م په‌یوه‌ندی‬

‫ب ‌ه ئێوه‌و ‌ه هه‌یه‌؟‬ ‫جەمال ک��ەم��ال‪ :‬ئ �ه‌و زانكۆی ‌ه ل ‌ه‬ ‫ك �ه‌رك��ووك ئیش ده‌ك���ات‪ ،‬بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان هیچ سیفه‌تێكی شه‌رعیی نییه‌‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬له‌و زانكۆیانه‌ی باست كردن‪،‬‬ ‫زانكۆی نوێی تێدایه‌‪ ،‬یان ته‌نیا ئه‌وانه‌ی‬ ‫سااڵنی رابردوون؟‬ ‫جەمال ک��ەم��ال‪ :‬ئ �ه‌وان �ه‌ی سااڵنی‬ ‫رابردوون‪ ،‬ته‌نیا زانكۆیه‌ك هه‌بوو پێرار به‌‬ ‫ناوی كوردستان ل ‌ه سلێامنی‪ ،‬ئه‌مساڵ ناوی‬ ‫گۆڕاو ‌ه بۆ كۆمار‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬بێین ‌ه سه‌ر سیستمی زانكۆالین‪،‬‬ ‫ئایا هیچ كێشه‌یه‌كی بۆ دروست نه‌بووه‌؟‬ ‫ج��ەم��ال ک��ەم��ال‪ :‬ئێم ‌ه سه‌نته‌ری‬ ‫راوێژكاریامن داناو ‌ه له‌هه‌ر پارێزگایه‌ك‪ ،‬كه‌‬ ‫قوتابیان و خۆێندكاران ده‌توانن سه‌ردانی‬ ‫بكه‌ن و رێنامیی پێویست وه‌ربگرن‪.‬‬

‫ب��ەی��ان‪ :‬ب���ه‌اڵم خ��وێ��ن��دك��ار دوای‬ ‫پڕكردنه‌وه‌ی فۆڕمه‌ك ‌ه مافی تانه‌ی نییه‌‪،‬‬ ‫چی بكات بۆ ئ �ه‌وه‌ی هه‌ڵ ‌ه نه‌كات له‌‬ ‫فۆڕمه‌كه‌دا؟‬ ‫ج��ەم��ال ک��ەم��ال‪ :‬ت �ه‌س �ه‌ور ناكه‌م‬ ‫هه‌ڵه‌ی تێدا بێت‪ ،‬ئێم ‌ه رێبه‌رمان دروست‬ ‫كردوو ‌ه و ب ‌ه خۆڕایی دابه‌شامن كردووه‌‪،‬‬ ‫سوودیشامن ل ‌ه هه‌ڵه‌كانی ساڵی رابردوو‬ ‫وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬ساڵی پار ته‌نیا ده‌رچووانی‬ ‫ئه‌وساڵ ‌ه وه‌رگیران‪ ،‬ئایا ئه‌مساڵ ده‌رچووانی‬ ‫سااڵنی رابردووش وه‌رده‌گیرێن؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬ئه‌وانه‌ی پار و پێرار‬ ‫ته‌نیا ناویان ده‌رنه‌چووبوو ل ‌ه زانكۆ و‬ ‫په‌یامنگاكان‪ ،‬بۆیان هه‌ی ‌ه س ‌هرله‌نوێ‌‬ ‫داواكاری پێشكه‌ش بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ب��ەی��ان‪ :‬س��ااڵن�� ‌ه ك�� ‌ه خوێندكار‬

‫وه‌رده‌گیرێت‪ ،‬ڕووبه‌ڕووی كێشه‌ی كه‌میی‬ ‫شوێن ده‌بوونەوە‪ ،‬ئه‌مساڵ چاوه‌ڕ ‌ێ ناكه‌ن‬ ‫كێشه‌كان زیاتر بێت؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬ئه‌و ‌ه ده‌مێنێته‌و ‌ه سه‌ر‬ ‫كاری زانكۆكان‪ ،‬ته‌سه‌ور ناكه‌م‪ ،‬چونكه‌‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم پاره‌ی ت�ه‌واوی دابین‬ ‫كردووه‌‪.‬‬ ‫بەیان‪ :‬ب ‌ه ته‌واوی دیاریتان نه‌كردووه‌‬ ‫خوێندكاری وه‌رگیراوی زانكۆ و په‌یامنگا‬ ‫چه‌ند ده‌بن؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬ئه‌و ‌ه ده‌مێنێته‌و ‌ه سه‌ر‬ ‫ئه‌نجامی زانكۆالین و پێشكه‌شكردنه‌كان‪،‬‬ ‫وه‌ك زانیاریامن هه‌ی ‌ه ‪ 38‬ه ‌هزار ته‌ڵه‌به‌‬ ‫ته‌خه‌روجی كردووه‌‪ ،‬نزیكی ‪ 31‬ه ‌هزار له‌‬ ‫زانكۆ و په‌یامنگا حكومییه‌كان وه‌رده‌گیرێن‪،‬‬ ‫چه‌ندی به‌ر زانكۆ و چه‌ندی به‌ر په‌یامنگا‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌و ‌ه منره‌كان حوكم ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫بەیان‪ :‬ئه‌ی بۆ خوێندكارانی ناوچه‌‬ ‫دابڕێرناوه‌كان‪ ،‬هیچ بڕیارێكتان هه‌یه‌؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬ئه‌و قوتابخانانه‌ی‬ ‫سه‌ر ب ‌ه حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانن‪،‬‬ ‫بۆیان هه‌ی ‌ه بچن ‌ه زانكۆالین‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌‬ ‫زانكۆ و په‌یامنگا ئه‌هلییه‌كانیش سه‌رجه‌م‬ ‫خوێندكارانی ناوچ ‌ه داب��ڕێ�نراوه‌ك��ان و‬ ‫خ��وارووی عێراق و ته‌نانه‌ت ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫عێراقیش بۆیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ب��ەی��ان‪ :‬ك �ه‌ی ده‌وام���ی قوتابیانی‬ ‫قۆناغی یه‌كه‌م ده‌ست پێده‌كات؟‬ ‫جەمال کەمال‪ :‬پرۆسه‌ی وه‌رگرتنی‬ ‫زانكۆ ئه‌هلییه‌كان ب��ه‌رده‌وام ده‌بێت تا‬ ‫هه‌فته‌یه‌ك دوای ئه‌نجامی قبوڵ مه‌ركه‌زی‬ ‫زانكۆالین‪ ،‬ك ‌ه ته‌سه‌ور ده‌كه‌ین تا ‪10/15‬‬ ‫به‌رهه‌می هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم كاتی ده‌وام دیار‬ ‫نییه‌‪.‬‬

‫دۆزی كورد و گۆڕانكارییه‌كانی توركیا و سووریا‬ ‫عه‌لی حوسێن باكیر‬ ‫له‌گه‌ڵ په‌ره‌سه‌ندن و ئاڵۆزبوونی‬ ‫گۆڕانكارییه‌كانی سوریا‪ ،‬به‌ تایبه‌ت دوای‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی كۆنرتۆڵی به‌شێكی ڕۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان كه‌وته‌ ده‌ست پارتی یه‌كێتیی‬ ‫دیموكرات (په‌یه‌ده‌)‪ ،‬هاوكات په‌ره‌گرتنی‬ ‫چاالكییه‌كانی پارتی كرێكارانی كوردستان‬ ‫له‌ ناوخۆی توركیا‪ ،‬نیگه‌رانییه‌كانی توركیا‬ ‫له‌ ئاست ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ زیادی كرد‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ دوای ئه‌وه‌ی له‌ ‪2002‬‬ ‫پارتی داد و گه‌شه‌پێدان ل �ه‌و واڵته‌‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��ی گرته‌ده‌ست و بانگه‌شه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری دۆزی كوردی به‌رزكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم دوای تێپه‌ڕبوونی (‪ )10‬ساڵ‬ ‫به‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتی ئه‌و پارته‌دا له‌ توركیا‪،‬‬ ‫هێشتا دۆزه‌كه‌ چاره‌سه‌ر نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پاشه‌كشه‌یه‌ك له‌ گوتاری ئه‌و پارته‌ و‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی توركیادا سه‌باره‌ت به‌‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری دۆزی ك��ورد له‌ ئ��ارادای�ه‌‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ ترسی توركیا له‌ ئاینده‌ی سووریا‬ ‫زیاتر بووه‌‪ ،‬به‌ بڕوای چاودێران ترسی‬ ‫توركیا له‌ دوو خاڵه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتووه‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬دروستبوونی ده‌وڵه‌تی سووریای‬ ‫الواز‪ ،‬رووخانی ئه‌سه‌د و دروستبوونی‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی نوێی الواز ل�ه‌ سووریا‬ ‫رێگه‌خۆشكه‌ر ده‌بێت بۆ دروستبوونی‬ ‫بۆشایی ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬ب�ه‌ تایبه‌ت ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ی له‌ ژێر ده‌سه‌اڵتی (په‌یه‌ده‌)‬

‫دان‪ ،‬ب���ه‌وه‌ش ئ �ه‌و ناوچه‌یه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫پێگه‌یه‌كی تر بۆ په‌كه‌كه‌ ‌و هێنده‌ی تر‬ ‫مه‌ترسی له‌سه‌ر توركیا دروست ده‌بێت‪.‬‬ ‫دووه‌میش‪ :‬دابه‌شبوونی سووریا‪ ،‬له‌م‬ ‫ح��اڵ �ه‌ش��دا ن��اوچ�ه‌ی�ه‌ك��ی ه��اوش��ێ��وه‌ی‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی عێراق دروست‬ ‫ده‌بێت‌و (په‌یه‌ده‌) ده‌بێته‌ ده‌سه‌اڵتداری‬ ‫ناوچه‌كه‌ و ئه‌ویش ده‌بێته‌ پشتیوانێكی‬ ‫سه‌ره‌كیی په‌كه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و دوو ئ��ه‌گ��ه‌ره‌ی ب��اس��ك�ران‪،‬‬ ‫به‌رپرسانی توركیایان هه‌راسان كردووه‌‪،‬‬

‫هه‌ر ئه‌مه‌ش وایكردووه‌ بیر له‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫و ب��ه‌ره‌ن��گ��ارب��وون��ه‌وه‌ی ئ��ه‌و دۆخ �ه‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هێشتا توركیا خۆی‬ ‫یه‌كالنه‌كردۆته‌وه‌ ئاخۆ چۆن مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و دۆخه‌دا ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫پێیانوایه‌ له‌ به‌رده‌م توركیادا سێ‌ بژارده‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫پێیانوایه‌ هێز باشرتین چاره‌سه‌ره‌ بۆ‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و دۆخه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌وه‌ ده‌بێت كه‌ ئه‌گه‌ر ناوچه‌كه‌ كه‌وته‌‬

‫ده‌س��ت (پ �ه‌ی �ه‌ده‌)ی دۆستی په‌كه‌كه‌‪،‬‬ ‫توركیا هێرشی سه‌ربازیی بكاته‌ سه‌ر‬ ‫ناوچه‌كه‌ ‌و نه‌یاره‌كانی له‌ناوبه‌رێت‪،‬‬ ‫ی��ان الوازی���ان بكات و ڕێ��گ�ه‌ن�ه‌دات‬ ‫په‌كه‌كه‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌ بكاته‌ پێگه‌یه‌كی‬ ‫سه‌ربازیی‪ ،‬پاشانیش ئه‌گه‌ر دۆخه‌كه‌‬ ‫گ��ون��ج��ا‪ ،‬پشتێنه‌یه‌كی ئه‌منی له‌و‬ ‫ناوچه‌یه‌دا دروست بكرێت و ڕێگه‌ له‌‬ ‫دزه‌كردنی چه‌كدارانی په‌كه‌كه‌ بۆ ناو‬ ‫توركیا بگیرێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬له‌خۆگرتن‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌‬

‫له‌خۆگرتنی دۆزی كورد و ڕێگه‌نه‌دان‬ ‫ب�ه‌ ته‌قینه‌وه‌ی ب�ه‌ ڕووی توركیادا‪،‬‬ ‫ل��ه‌م حاڵه‌ته‌شدا توركیا ل �ه‌ ڕێگه‌ی‬ ‫دۆسته‌كانیه‌وه‌ به‌ تایبه‌ت مه‌سعود‬ ‫بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫ده‌خوازێت جێپێی خۆی له‌ ڕۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان قایم بكات‪ ،‬هاوكات توركیا‬ ‫دان ده‌نێت به‌‌و مافانه‌ی ده‌درێنه‌ كورد‬ ‫له‌ ڕۆژئ��اوای كوردستان‪ ،‬به‌و مه‌رجه‌ی‬ ‫پشتیوانی له‌ په‌كه‌كه‌ نه‌كه‌ن ‌و ناوچه‌كه‌‬ ‫نه‌بێته‌ پێگه‌یه‌كی ئه‌و پارته‌ی نه‌یاری‬

‫توركیا‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬پێدانی م��اف ب�ه‌ ك��ورد‪،‬‬ ‫هه‌ڵگرانی ئ �ه‌م بۆچوونه‌ پێیانوایه‌‬ ‫گۆڕانكاریی ده‌ستووریی له‌ توركیا به‌‬ ‫شێوه‌یه‌ك به‌شێك له‌ مافه‌كانی كورد‬ ‫ده‌سته‌به‌ر بكات‪ ،‬گره‌نتی دروستنه‌بوونی‬ ‫گرفته‌ بۆ توركیا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر توركیا‬ ‫مافه‌كانی كورد له‌ باكووری كوردستان‬ ‫ده‌سته‌به‌ر بكات‪ ،‬به‌ره‌ی ناوخۆی به‌هێز‬ ‫ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ه��اوك��ات هیچ پاساوێكیش‬ ‫نامێنێت بۆ خه‌باتی چه‌كداریی كورد‪،‬‬ ‫له‌م حاڵه‌شدا هه‌ر گۆڕانكارییه‌ك له‌‬ ‫س��ووری��ادا كاریگه‌ریی ڕاسته‌وخۆی‬ ‫نێگه‌تیڤی نابێت بۆ سه‌ر توركیا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌ پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ له‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫ئه‌و سیاسه‌ته‌ ئابوورییه‌ی ئێستا توركیا‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان په‌یڕە‌وی‬ ‫ده‌كات و ڕۆژ له‌ دوای ڕۆژ به‌رژە‌وه‌ندیی‬ ‫م��ام �ه‌ڵ �ه‌ی ئ��اب��ووری ل �ه‌ نێوانیاندا‬ ‫په‌ره‌ده‌گرێت‪ ،‬ڕۆژئاوای كوردستانیش به‌‬ ‫ئابووریی توركیاوه‌ ببه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫چۆن ده‌كرێت ئه‌مه‌ ببێته‌ سه‌ره‌تایه‌ك بۆ‬ ‫هاوپه‌یامنییه‌كی نوێ‌ له‌ ده‌ستپێكی ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌ نوێیانه‌ی به‌ هۆی به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌بییه‌وه‌ ناوچه‌كه‌ی گرتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ئه‌م بابه‌ته‌ پوخته‌ی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫نووسه‌ره‌‪ ،‬بۆ په‌یامنگای عه‌ره‌بی بۆ‬ ‫توێژینه‌وه‌‌و راهێنان‪ ،‬ئاماده‌ی كردووه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫په‌رله‌مان به‌ڵێنی خۆی به‌جێنه‌هێناوه‌ بۆ ئه‌و یاسایانه‌ی ره‌هه‌ندی نیشتیامنییان هه‌یه‌‬

‫سه‌ید نامی‬ ‫ل��ه‌س��ه‌ر ب�ه‌ڵ��ێ��ن��ی ه �ه‌رس � ‌ێ‬ ‫س �ه‌رۆك��ای �ه‌ت��ی��ی �ه‌ك �ه‌ی ه �ه‌رێ��م‪،‬‬ ‫بڕیاربوو له‌م خوله‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستاندا ئه‌و پرۆژە‌یاسایانه‌ی‬ ‫ره‌ه �ه‌ن��دی نیشتیامنییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بگه‌ڕێندرێنه‌وه‌ و به‌ رێكه‌وتنی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن و ده‌س �ه‌اڵت هه‌موار‬ ‫ب��ك��رێ��ن �ه‌وه‌‪ ،‬ف�راك��س��ی��ۆن�ه‌ك��ان��ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش رایده‌گه‌یه‌نن تا‬ ‫ئێستا هیچ میكانیزمێك دانه‌نراوه‌‬ ‫و پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ت��ارێ��ك��ی لیستی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی��ش رای��ده‌گ�ه‌ی�ه‌ن��ێ��ت‬ ‫تائێستا هیچ به‌رنامه‌یه‌ك نییه‌‬ ‫بۆ دووب���اره‌ ده‌ستپێكردنه‌وه‌ به‌‬ ‫گفتوگۆكان و نووسینی راپ��ۆرت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و پرۆژە‌یاسایانه‌‪.‬‬ ‫دان������ا س���ه‌ع���ی���د س���ۆف���ی‪،‬‬ ‫پ��ه‌رل��ه‌م��ان��ت��اری ف�راك��س��ی��ۆن��ی‬ ‫كوردستانی‪ ،‬له‌باره‌ی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‬ ‫یاساكانه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت «ئ�ه‌و شتانه‌‬ ‫هه‌ر قسه‌یه‌‪ ،‬پێموایه‌ تاكو ئێستا‬ ‫هیچ میكانیزمێك دان �ه‌ن �راوه‌‪ ،‬له‌‬ ‫په‌رله‌مان تائێستا هیچ به‌رنامه‌یه‌ك‬ ‫نییه‌ بۆ دووب��اره‌ ده‌ستپێكردنه‌وه‌‬ ‫به‌ گفتوگۆكان و نووسینی راپۆرت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌مانه‌»‪.‬‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان��ت��اره‌ك�ه‌ی یه‌كێتی‬ ‫بۆ (ب�ه‌ی��ان) وتیشی «ب�ه‌داخ�ه‌وه‌‬ ‫زۆر ج��ار قسه‌ ده‌ك��رێ��ت به‌بێ‌‬ ‫ئ��ه‌وه‌ بیربكه‌نه‌وه‌ ئ��ه‌و قسانه‌‬ ‫ده‌چ��ن�ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ی به‌ڵێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك��ات��ێ��ك ب �ه‌ڵ��ێ��ن��ێ��ك ده‌دەی�����ت‬ ‫پێویسته‌ جێبه‌جێی بكه‌ی یاخود‬ ‫ئیشی ب��ۆ ب��ك �ه‌ی‪ ،‬ت��اك��و ئێستا‬ ‫ئ �ه‌و ئیشكردنانه‌مان نه‌بینیوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ له‌ سه‌رۆكایه‌تی ه�ه‌رێ��م‪ ،‬نه‌‬ ‫ل�ه‌ سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت‪ ،‬نه‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ئه‌و شتانه‌ له‌‬

‫«گه‌ر‌ هه‌موار نه‌كرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن هه‌ڵوێستی ده‌بێت»‬

‫پەرلەماىن کوردستان‬

‫چوارچێوه‌ی به‌ڵێن ده‌رنه‌چوون»‪.‬‬ ‫ئ��ارام ق��ادر‪ ،‬سه‌رۆكی فراكسیۆنی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪ ،‬نه‌بوونی میكانیزمی‬ ‫گونجاو له‌ نێوان فراكسیۆنه‌ جیاوازه‌كانی‬ ‫په‌رله‌ماندا به‌ گرفتێكی گه‌وره‌ ده‌زانێت‪،‬‬ ‫پێشیوایه‌ «ئ �ه‌م �ه‌ ی �ه‌ك �ه‌م له‌مپه‌ڕە‬

‫كۆمسیۆن پێشبینی دووبار ‌ه‬ ‫دواكه‌وتنی هه‌ڵبژاردنه‌كان ده‌كات‬

‫ل��ه‌ب��ه‌رده‌م ئ��ه‌و یاسایانه‌ی تائێستا‬ ‫گفتوگۆیان له‌سه‌ر نه‌كراوه‌ و نه‌خراوه‌ته‌‬ ‫ن��او خشته‌ی كاره‌كانی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان»‪ ،‬ناوبراو وه‌ك خۆی ده‌ڵێت‬ ‫«ب �ه‌داخ �ه‌وه‌ تاكو ئێستا هیچ هیوا و‬ ‫ئومێدێك دی��ار نییه‌‪ ،‬س �ه‌ب��اره‌ت به‌و‬

‫سه‌رۆكی شاره‌وانیی ده‌ربه‌ندیخان ده‌بێته‌ سه‌رۆكی شاره‌وانیی خورماڵ‬

‫زۆرینه‌ی به‌رپرسانی ناحیه‌كه‬ ‫‌ خه‌ڵكی خورماڵ نین‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبەت‬

‫بەیان‪ .‬سەرچاوەکاىن هەواڵ‬ ‫كۆمسیۆنی بااڵی سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كان رایگه‌یاند «پێشبینی‬ ‫ده‌كرێت هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان كه‌ بڕیار بوو له‌ ‪31‬ی كانوونی‬ ‫دووه‌م ساز بكرێت‪ ،‬دوابكه‌وێت بۆ مانگه‌كانی ئ��ازار و نیسانی ساڵی‬ ‫داهاتوو»‪.‬‬ ‫موحسین جه‌باری‪ ،‬ئه‌ندامی ده‌سته‌ی كۆمسیۆن وتی «ئه‌م دواكه‌وتنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌و لیژنه‌ پسپۆڕە‌وه‌ هه‌یه‌ له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران‪ ،‬كه‌ پێیان‬ ‫وابوو ناكرێت له‌ كاتی خۆیدا هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ بكرێت»‪ ،‬هه‌روه‌ك وتووشیه‌تی‬ ‫«ده‌سته‌ی كۆمسیۆنی نوێ‌ خشته‌ی كاره‌كانی خۆیان ده‌ست پێكردووه‌ و به‌‬ ‫دڵنیاییه‌وه‌ بۆ مانگی ئازار و نیسانی ساڵی داهاتوو ئاماده‌ ده‌بن»‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌كه‌ی دەستەى كۆمسیۆن وتیىش «ده‌سته‌ی نوێی كۆمسیۆن‬ ‫سوود له‌ ئه‌زموونی ده‌سته‌ی پێشوو وه‌رده‌گرێت بۆ سه‌رخستنی كاره‌كانی‪ ،‬كه‌‬ ‫وابكات كوتله‌ سیاسییه‌كان پێی قایل بن و هه‌ڵه‌كانی رابردوو بسڕدرێته‌وه‌»‪.‬‬

‫ك��اره‌ ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬تاكو ببێت ب ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تایه‌كی باش بۆ گۆڕانكاریی له‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستاندا»‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵ بۆ (به‌یان)‪ ،‬ئاماژە‌ بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات له‌ ئێستادا ئۆپۆزسیۆن تۆپه‌كه‌ی‬ ‫خستووه‌ته‌ ساحه‌ی ده‌سه‌اڵته‌وه‌‪ ،‬كه‌ی‬

‫ئیراده‌ی سیاسیی هه‌بێت له‌ زووترین‬ ‫كاتدا كۆبوونه‌وه‌كان ده‌ستپێده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناوبراو جه‌ختیش له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و یاسایانه‌ هه‌موار نه‌كرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن هه‌ڵوێستی ده‌بێت‪.‬‬ ‫عومه‌ر عه‌بدولعه‌زیز‪ ،‬سه‌رۆكی‬

‫س�ه‌رۆك��ی ش��اره‌وان��ی��ی خ��ورم��اڵ ب ‌ه‬ ‫وه‌كاله‌ت ده‌ستی له‌كار كێشایه‌وه‌ و بڕیاره‌‬ ‫سه‌رۆكی شاره‌وانیی ده‌ربه‌ندیخان بكریته‌‬ ‫سه‌رۆكی شاره‌وانی ئه‌و ناحیه‌یه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ی زیاتر له‌ ساڵێكه‌ راغب عابد‬ ‫ته‌وێڵه‌یی كراوه‌ به‌ سه‌رۆكی شاره‌وانیی‬ ‫خورماڵ و ئێستا له‌سه‌ر داوای خۆی واز له‌‬ ‫پۆسته‌كه‌ی ده‌هێنێت‪ ،‬بڕیاره‌ سه‌ردار‪ ،‬كه‌‬ ‫ئێستا سه‌رۆكی شاره‌وانیی ده‌ربه‌ندیخانه‌‬ ‫بكرێته‌ سه‌رۆكی شاره‌وانیی شارۆچكه‌ی‬ ‫خورماڵ‪.‬‬ ‫راغ��ب عابید‪ ،‬ك��ه ‌ئێستا ده‌س��ت‬ ‫پ�ه‌س�ه‌ن��دك�راوه‌‪،‬‬ ‫له‌كاركێشانه‌وه‌كه‌ی‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی بۆ ئ�ه‌وه‌ گه‌ڕاندووه‌ته‌ووه‌‬ ‫كه‌ هه‌ندێك كێشه‌ی زه‌وی و دووكانی‬ ‫هاوواڵتیان هه‌یه‌ كه‌ موڵكی شاره‌وانیی‬

‫خورماڵه‌‪ ،‬ئاماده‌ نین بیده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫راغب عابید‪ ،‬به‌ (به‌یان)ى راگه‌یاند‬ ‫«ده‌س���ت له‌كاركێشانه‌وه‌كه‌م له‌سه‌ر‬ ‫خواستی خ��ۆم ب��ووه‌ و ل �ه‌و م��اوه‌ی�ه‌ی‬ ‫سه‌رۆكی شاره‌وانی بووم ب ‌ه وه‌كاله‌ت‪،‬‬ ‫هیچ سكااڵیه‌كم له‌سه‌ر تۆمار نه‌كراوه‌ به‌‬ ‫تۆمه‌تی بوونی گه‌نده‌ڵی و ئه‌و شتانه‌»‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو وتیشی «ك���اك س���ه‌ردار‬ ‫دی��اری��ك �راوه‌ ب��ۆ س �ه‌رۆك��ی شاره‌وانیی‬ ‫خورماڵ‪ ،‬كه‌ پێشرت سه‌رۆكی شاره‌وانیی‬ ‫ده‌ربه‌ندیخان ب��ووه‌‪ ،‬ده‌ڵێن ئ�ه‌و دێته‌‬ ‫خورماڵ»‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی نزیك ل ‌ه شاره‌وانیی‬ ‫خ��ورم��اڵ ت��ای��ب �ه‌ت ب �ه‌ (ب���ه‌ی���ان) وت��ی‬ ‫«پ��اش هه‌ڵبژاردنی شاره‌وانییه‌كان كه‌‬ ‫به‌ده‌نگدان هاوواڵتیه‌كی ناوچه‌كه‌ كرا‬ ‫به‌ سه‌رۆكی شاره‌وانیی خورماڵ‪ ،‬دواتر‬ ‫ب ‌ه ده‌ستتێوه‌ردانی سیاسی ل ‌ه كاره‌كه‌ی‬

‫دوورخ���رای���ه‌وه‌‪ ،‬تاكو ئێستاش حزبی‬ ‫بااڵده‌ست و حكومه‌ت خورماڵییه‌كیان‬ ‫بۆ ئه‌و پۆسته‌ دیاری نه‌كردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نیگه‌رانییه‌كی زۆری الی هاوواڵتیان‬ ‫دروست كردووه‌»‪ ،‬ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ ئاماژە‌ی‬ ‫به‌وه‌ش دا «پۆستی سه‌رۆكی شاره‌وانیی‬ ‫خ��ورم��اڵ حزبییه‌ و حزبی بااڵده‌ستی‬ ‫ناوچه‌كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ دیاری ده‌كات»‪.‬‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌ ب�ه‌رێ��وه‌ب�ه‌ری ناحیه‌‬ ‫و س �ه‌رۆك��ی ش��اره‌وان��ی و فه‌رمانگه‌ی‬ ‫ئ��او و به‌دال ‌ه و كشتوكاڵ و پۆلیس و‬ ‫ئاسایش و كاره‌با و كۆمیته‌ی یه‌كێتی و‬ ‫هاتووچۆ و ئاگركوژێنه‌وه‌‪ ،‬سه‌رجه‌میان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر و به‌رپرسه‌كانیان له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫خورماڵه‌وه‌ هێرناون‪ ،‬ئه‌مه‌ش نیگه‌رانی الی‬ ‫هاوواڵتیانی خورماڵ دروست كردووه‌ و‬ ‫پێیانوایه‌ بێمتامنه‌یی یه‌كێتی ده‌رده‌خات‬ ‫به‌ خه‌ڵكی ناوچه‌كه‌‪.‬‬

‫نیویۆرك تایمز دان به‌ كوردستانی گه‌وره‌دا ده‌نێت‬

‫رۆژنامه‌ی نیویۆرك تایمزی ئه‌مریكی‪ ،‬رۆژی دووشه‌ممه‌ ‪ 9/24‬نه‌خشه‌یه‌كی سیاسیی واڵته‌ تازه‌پێگه‌یشتووه‌كانی باڵو كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫تیایدا واڵتی كوردستانی گه‌وره‌ به‌دی ده‌كرێت‪ .‬به‌پێی ئه‌و راپۆرته‌ش كه‌ هه‌ردوو رۆژنامه‌نووس فرانك جاكۆب و باراك كانا ئاماده‌یان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ به‌شێكیان له‌م سااڵنه‌ی دوایی داده‌مه‌زرێن ل ‌ه نێویاندا كوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌ش دوای كشانه‌وه‌ی هێزه‌كانی ئه‌مریكا‬ ‫له‌ عێراق و الوازبوونی خاوه‌ن بڕیاره‌كان ل ‌ه ناوه‌ند و جه‌نگی سووریا‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی نیویۆرك تایمز‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌ رۆژنامه‌ ئه‌مریكییان كه‌ راپۆرت و زانیارییه‌كانی به‌هه‌ند وه‌رده‌گیرێت له‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫سیاسه‌تی ئه‌مریكادا‪.‬‬

‫فراكسیۆنی یه‌كگرتوو له‌ په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ده‌ڵێت «له‌و ره‌شنووسه‌‬ ‫تازه‌یه‌ی ئێستا خه‌ریكین ئاماده‌ی‬ ‫ده‌ك��ه‌ی��ن‪ ،‬ل �ه‌س �ه‌ر سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫پ �ه‌رل �ه‌م��ان��ی پێویست ده‌ك �ه‌ی��ن‬ ‫كه‌ له‌ س �ه‌ره‌ت��ای ه �ه‌ر وه‌رزێ��ك��دا‬ ‫راوێ��ژ به‌ فراكسیۆنه‌كان بكات‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ شتێكی زۆرب��اش��ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌توانێ‌ رای هه‌موو فراكسیۆنه‌كان‬ ‫وه‌ربگرێت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان له‌ چه‌ند كۆبونه‌وه‌یه‌كدا‬ ‫به‌ڵێنیداوه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی زاره‌كی‬ ‫ئه‌و یاسایانه‌ی بایه‌خی خۆیان هه‌یه‌‬ ‫الی ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌اڵت‪ ،‬بڕیاره‌‬ ‫پێش هێنانی پرۆژە‌یاسای بودجه‌‬ ‫ئه‌و یاسایانه‌ گرنگی پله‌ یه‌كیان‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬چونكه‌ بودجه‌ كاتێكی‬ ‫زۆرمان ده‌گرێت»‪ ،‬ناوبراو وه‌ك دوو‬ ‫فراكسیۆنه‌كه‌ی دیكه‌ی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫چ��اوه‌ڕێ��ی به‌ڵێنی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان ده‌كه‌ن‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‬ ‫یه‌كگرتووی ئیسالمی باس له‌وه‌ش‬ ‫ده‌ك���ات ك �ه‌ «وه‌ك���و الیه‌نه‌كانی‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن پ��ێ��داگ��ی��ری�مان له‌و‬ ‫یاسایانه‌ كردووه‌ گرنگی پله‌یه‌كیان‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر نه‌كرێت به‌ راستی‬ ‫شكاندنی بڕیارێكی په‌رله‌مان‬ ‫خۆیه‌تی و ناكرێت په‌رله‌مان ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ی خۆی بشكێنێت»‪.‬‬ ‫ك���اردۆ م��ح�ه‌م�ه‌د‪ ،‬س�ه‌رۆك��ی‬ ‫فراكسیۆنی گ��ۆڕان به‌ (به‌یان)ی‬ ‫راگه‌یاند «گه‌ڕاندنه‌وه‌ی یاساكان‬ ‫تا ئێستا به‌ قسه‌‪ ،‬قسه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ك��راوه‌ و به‌ڵێندراوه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم هیچ‬ ‫میكانیزمێك دان���ه‌ن���راوه‌ ئیشی‬ ‫له‌سه‌ر بكرێت‪ ،‬ئێمه‌ داوا ده‌كه‌ین‬ ‫ئ �ه‌وان میكانیزمێك دابنێن‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫هه‌ر به‌ قسه‌ی ده‌زانین‪ ،‬پێامنوایه‌‬ ‫هیچ ناكرێت‪ ،‬له‌ كاتی خۆیشیدا‬ ‫هه‌ڵوێستامن ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌»‪.‬‬

‫هه‌رێمی كوردستان ‪ /‬عێراق‬ ‫ئه‌نجومه‌نی دادوه‌ری‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی دادگای تێهه‌ڵچونه‌وه‌ی‬ ‫ناوچه‌ی سلێامنی‬ ‫((دادگای به‌رایی هه‌ڵه‌بجه‌))‬ ‫ژماره‌‪/772 :‬ب‪2012/‬‬ ‫به‌روار‪2012/9/18/‬‬ ‫بابه‌ت‪ /‬ئاگانامه‌‬ ‫داواكار‪( :‬همزه‌ محمود محمد) له‌‬ ‫بری كچه‌ ناكامه‌كه‌ی (مهین)‬ ‫داوال��ێ��ك��راو‪ :‬ڕازگ����ری ت��ۆم��اری‬ ‫شارستانی ‪ /‬سیروان وێرای كاره‌كه‌ی‬ ‫داواك��ار‪( :‬همزه‌ محمود محمد له‌‬ ‫بری كچه‌ ناكامه‌كه‌ی) داوایه‌كی‬ ‫به‌ ژم��اره‌ی س �ه‌ره‌وه‌ له‌م دادگایه‌‬ ‫ت��ۆم��ارك��ردووه‌ له‌ دژی ڕاستگری‬ ‫ت��ۆم��اری ش��ارس��ت��ان��ی ‪ /‬س��ی��روان‬ ‫وێرای كاره‌كه‌ی بۆ (گۆڕینی ناوی‬ ‫كچه‌ ناكامه‌كه‌ی (مهین)ە‌وە بۆ‬ ‫(میهره‌بان) به‌ پێی م��اده‌ی (‪)21‬‬ ‫له‌ یاسای باری شارستانی‪ .‬دادگا‬ ‫بڕیاریدا به‌ باڵوكردنه‌وه‌ی داواكه‌ی‬ ‫ل�ه‌ ڕۆژن��ام�ه‌ی�ه‌ك��ی ن��اوخ��ۆدا‪ ،‬جا‬ ‫هه‌ركه‌سێك مافی ڕێگرتنی هه‌یه‌‬ ‫با په‌یوه‌ندی بكات به‌م دادگایه‌وه‌‬ ‫ل��ه‌ م����اوه‌ی (‪ )10‬ڕۆژدا پ��اش‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی له‌م ڕۆژنامه‌یه‌دا‪ ،‬به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ دادگا داواكه‌ ده‌بینێت‬ ‫به‌ گوێره‌ی یاسا‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ڕێزدا‬ ‫دادوه‌ر‪ /‬ته‌ها عومه‌ر ڕە‌شید‬ ‫ونبوون‬ ‫فۆرمێكی بایه‌عی ونبوو ‌ه‬ ‫به‌ناوی (س���ه‌روان ع��ارف عه‌باس‬ ‫س��اڵ��ح)‪ ،‬ه��ه‌رك��ه‌س دۆزی��ی��ه‌وه‌‬ ‫پ��ه‌ی��وه‌ن��دی ب��ك��ات ب��ه‌ ژم���اره‌‬ ‫‪07501127287‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫لە ساڵیادى تیرۆرکردىن شەرەفکەندیى و هاوڕێکاىن‬

‫ڕزگاربوویەک ساته‌كانی ئه‌و ڕووداو‌ه ده‌گێڕێته‌وه‌‬ ‫حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران‬

‫ـ له‌ ‪16‬ی ئابی ‪ 1945‬له‌ شاری مه‌هاباد به‌ سه‌رۆكایه‌تی پێشه‌وای شه‌هید قازی محه‌مه‌د دامه‌زرا‪ .‬ـ سه‌رۆكی یه‌كه‌م‪ :‬قازی محه‌مه‌د‪ .‬ـ سه‌رۆكی دووه‌م‪ :‬عه‌بدوڵاڵ ئیسحاق (ئه‌حمه‌د‬ ‫تۆفیق)‪ ،‬به‌عس بێسه‌روشوێنیان كرد‪ .‬ـ سه‌رۆكی سێیه‌م‪ :‬دوكتۆر عه‌بدوڕڕە‌حامن قاسملوو (‪1931‬ـ ‪ .)1989‬سه‌رۆكی‪ :‬چواره‌م‪ :‬دوكتۆر سادقی شه‌ره‌فكه‌ندی (‪ 1938‬ـ ‪.)1992‬‬ ‫حزبی دیموكرات سه‌رۆكه‌كانی ڕابوردووی هه‌موو شه‌هیدكراون‪ ،‬پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د له‌ ‪30‬ی ئازای ‪ 1947‬له‌ گۆڕە‌پانی چوارچرای شاری مه‌هاباد له‌الیه‌ن حكومه‌تی‬ ‫شاهه‌نشای ئێرانه‌وه‌ له‌ سێداره‌ درا‪ .‬عه‌دبوڵاڵ ئیسحاقی ساڵی ‪ 1973‬رژێمی به‌عس بێسه‌روشێونیان كرد و تا ئێستا ته‌رمه‌كه‌شی نه‌دۆزراوه‌ته‌وه‌‪ .‬دكتۆر قاسملوو له‌ ‪13‬ی‬ ‫ته‌مووزی ‪ 1989‬له‌ ڤیه‌ننای پایته‌ختی نه‌مسا تیرۆر كرا‪ .‬دوكتۆر سادقی شه‌ره‌فكه‌ندی له‌ ‪17‬ی سێپته‌مبه‌ری ‪ 1992‬له‌ شاری به‌رلین له‌ ئه‌ڵامنیا له‌الیه‌ن حكومه‌تی تارانه‌وه‌ تیرۆر‬ ‫كرا‪ .‬ئێستاش حزىب دیموکرات بووە بە دوو بەشەوە‪ ،‬هەریەکە لە خالیدى عەزیزى و مستەفاى هیجرى سکرتێرى هەریەک لەو دوو بەشەن‪.‬‬

‫دكتۆر شه‌ره‌فكه‌ندی‬

‫ناوی ته‌واوی ساد‌ق شه‌ره‌فكه‌ندییه‌ و نازناوی دوكتۆر سه‌عید شه‌ره‌فكه‌ندی بووه‌‪ ،‬ساڵی ‌‪‌ 1938‬له‌ گوندی‌ ته‌ره‌غه‌ی‌ بۆكان له‌ دایك بووه‌‪ .‬برابچووكی شاعیر و وه‌رگێڕی‬ ‫به‌ناوبانگی كورد‪ ،‬مامۆستا هه‌ژاری موكریانییه‌‪ .‬ساڵی ‪ 1959‬له‌ تاران به‌كالۆریۆسی له‌ كیمیادا وه‌رگرتووه‌‪ .‬ـ ساڵی ‪ 1964‬له‌ شاره‌كانی ورمێ و مه‌هاباد بووه‌ به‌ مامۆستا‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1989‬پاش تیرۆركردنی دوكتۆر قاسملوو بووه‌ته‌ سكرتێری گشتی حزب‪.‬‬ ‫ـ له‌ ‪17‬ی سێپتەمبه‌‌ری ‪ 1992‬له‌ شاری به‌رلین له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵه‌ هاوڕێیه‌كیدا له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆكردن بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌ی كورد‪ ،‬تیرۆر كرا‪.‬‬ ‫نووسینی‪ :‬په‌روێزی ده‌سامڵچی*‪ /‬و‪ .‬له‌ فارسییه‌وه‌‪ :‬سه‌اڵح ساالر‬ ‫ده‌سته‌یه‌ك ل ‌ه حزبی دیموكراتی‬ ‫كوردستانی ئێران‪ ،‬ك ‌ه پێكهاتبوون له‌‪ :‬دوكتۆر‬ ‫سادقی شه‌ره‌فكه‌ندی‪ ،‬سكرتێری گشتی‬ ‫حزب و فه‌تاحی عه‌بدوولی‪ ،‬نوێنه‌ری حزبی‬ ‫دیموكرات ل ‌ه ئه‌وروپا‪ ،‬هومایۆنی ئه‌رده‌اڵن‪،‬‬ ‫نوێنه‌ری ح��زب ل ‌ه ئه‌ڵامنیا‪ ،‬ل ‌ه ڕۆژان��ی‬ ‫‪ 14‬ـ ‪17‬ی سێپته‌مبه‌ری ‪ 1992‬ل ‌ه واڵتی‬ ‫ئه‌ڵامنیا میوانی كۆنگره‌ی جیهانیی حزبه‌‬ ‫سۆسیالیسته‌كان و سۆسیال دیموكراته‌كان‬ ‫بوون‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه شاری ب ‌هرلین به‌ڕێو ‌ه ده‌چوو‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر خواستی دوكتۆر شه‌ره‌فكه‌ندی‬ ‫بڕیار درا كۆبوونه‌وه‌یه‌ك بۆ ده‌سته‌یه‌ك له‌‬ ‫نه‌یارانی ئێرانی ل ‌ه شاری ب ‌هرلین ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪ .‬ئامانج له‌و كۆبوونه‌وه‌ی ‌ه ئه‌وه‌بوو‬ ‫گفتوگۆ بكرێت ده‌رباره‌ی بارودۆخی ئێران‬ ‫و كوردستان و ڕە‌وش��ی ئۆپۆزیسیۆن له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ئێران‪.‬‬ ‫نووری دێهكوردی‪ ،‬ئه‌ركی به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ئ��ه‌و ك��ۆب��وون��ه‌وه‌ی��ه‌ی ك��ه‌وت�� ‌ه ئه‌ستۆ‪،‬‬ ‫به‌اڵم چونك ‌ه خۆی ل ‌ه ڕۆژان��ی كۆنگره‌ی‬ ‫سۆسیالیسته‌كان به‌رده‌وام له‌ته‌ك وه‌فده‌كه‌دا‬ ‫بوو‪ ،‬بۆی ‌ه تكای ل ‌ه خاوه‌نی چێشتخانه‌ی‬ ‫(میكۆنووس) عه‌زیزی هه‌یبه‌ت غه‌فاری‬ ‫كرد‪ ،‬ك ‌ه ئه‌و كات و شوێنی كۆبوونه‌وه‌كه‌‬ ‫ب ‌ه هه‌موو كه‌سه‌كان بگه‌یه‌نێت‪( .‬نووری‬ ‫دێهوكردی‪ ،‬چاالكوانێكی چه‌پی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫ئێرانی بوو‪ ،‬ل ‌ه شاری ب ‌هرلین داده‌نیشت و‬ ‫ل ‌ه دۆست ‌ه هه‌ره‌نزیكه‌كانی دوكتۆر قاسملوو‬ ‫و پاشانیش دوكتۆر شه‌ره‌فكه‌ندی بوو‪،‬‬ ‫چه‌ندین ساڵ ب ‌ه ناوی خ��وازراوی حسێنی‬ ‫ئه‌حمه‌دی ل ‌ه كوردستانی ئێران ل ‌ه ده‌وری‬ ‫حزبی دیموكرات چاالكی هه‌بوو)‪.‬‬ ‫من عه‌رسی ڕۆژی چوارشه‌مم ‌ه ‪16‬ی‬ ‫سێپته‌مبه‌ری ‪ ،1992‬له‌سه‌ر كار گ ‌هڕامه‌وه‌‬ ‫بۆ ماڵه‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ته‌له‌فۆنه‌كه‌م په‌یامێكم‬ ‫بۆ جێهێڵرابوو له‌الیه‌ن ئاغای عه‌زیزی‬ ‫غه‌فارییه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه كۆبوونه‌و ‌ه هاوبه‌شه‌كه‌‬ ‫ل��ه‌گ��ه‌ڵ نوێن ‌هرانی حزبی دیموكراتی‬ ‫كوردستانی ئێران‪ ،‬شه‌وی هه‌ینی‪ ،‬سه‌عات‬ ‫حه‌وت و نیو ل ‌ه چێشتخانه‌ی (میكۆنووس)‬

‫ده‌ستپێده‌كات‪ .‬هه‌مان شه‌وی چوارشه‌مم ‌ه‬ ‫ڕۆشتم بۆ ریستۆرانته‌ك ‌ه و دڵنیاییم ل ‌ه باره‌ی‬ ‫كات و شوێنی كۆبوونه‌وه‌ك ‌ه وه‌رگرت‪.‬‬ ‫پێنجشه‌مم ‌ه ‪17‬ی سێپتمبه‌ر‪ ،‬نزیكه‌ی‬ ‫سه‌عات حه‌وت و په‌نجا ده‌قیقه‌ی ئێواره‌‬ ‫ته‌له‌فۆنی ماڵه‌و ‌ه زه‌نگی لێدا‪ ،‬ن��ووری‬ ‫دێهوكردی ب��وو‪ ،‬ئ��ه‌وان ل ‌ه ده‌وروب���ه‌ری‬ ‫ڕێ��س��ت��ۆران��ت��ی م��ی��ك��ۆن��ووس��ن و كه‌سه‌‬ ‫بانگهێشتكراوه‌كان نه‌هاتوون‪ ،‬پێشرت ئه‌و به‌‬ ‫عه‌زیزی غه‌فاری وتبوو شه‌وی پێنجشه‌ممه‌‬ ‫و ئه‌ویش ب ‌ه شه‌وی هه‌ینی حاڵی بووبوو‪،‬‬ ‫ش���ه‌وی هه‌ینی ب�� ‌ه بانگهێشتكراوان‬ ‫ڕاگه‌یاندبوو‪ .‬ئه‌و تكای ل ‌ه من كرد خێرا‬ ‫بڕۆم بۆ ئه‌وێ و له‌و ماوه‌یه‌دا سه‌رجه‌م‬ ‫بانگهێشتكراوانی ئاگادار ك��ردب��ووه‌و ‌ه و‬ ‫منیش ڕۆشتم‪.‬‬ ‫كاتێك گه‌شتم ‌ه ئه‌وێ‪ ،‬جگ ‌ه ل ‌ه وه‌فده‌‬ ‫بانگهێشتكراوه‌ك ‌ه و ن��ووری دێهكوردی‪،‬‬ ‫كه‌سی دیكه‌ی لێ نه‌بوو‪ ،‬من ل ‌ه ته‌نیشت‬ ‫فه‌تاحی عه‌بدوولی و ده‌ستی ڕاستی ئه‌و‪،‬‬ ‫ب ‌هرانبه‌ر ب ‌ه دێهكوردی و شه‌ره‌فكه‌ندی‬ ‫دانیشتم‪ ،‬ع��ه‌زی��زی غ��ه‌ف��اری‪ ،‬خاوه‌نی‬ ‫رێستۆرانته‌ك ‌ه ل ‌ه هاتوچوو و پێشوازی‬ ‫مێوانه‌كاندا بوو‪ ،‬ئه‌و شه‌و ‌ه ئه‌و ن ‌ه چێشتی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬ن ‌ه شاگرد (گارسۆن)‪.‬‬ ‫پاش من‪ ،‬مه‌سعوودی میر ڕاشد هات‬ ‫و ل ‌ه ته‌نیشتمه‌و ‌ه ل ‌ه ده‌ست ‌ه ڕاست دانیشت‪،‬‬ ‫ئه‌و ل ‌ه بانگهێشتكراوان نه‌بوو‪ ،‬ب ‌ه هه‌ڵكه‌وت‬ ‫هاتبوو ‌ه ئ��ه‌وێ و له‌سه‌ر داوای نووری‬ ‫له‌سه‌ر مێزه‌ك ‌ه دانیشت‪ ،‬پاشان مه‌هدی‬ ‫ئیرباهیمزاد ‌ه هات‪ ،‬ك ‌ه بانگكراوبوو‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫خواستی خۆمان ب ‌هرانبه‌ر ب ‌ه ئێم ‌ه و له‌‬ ‫ده‌ست ‌ه ڕاستی شه‌ره‌فكه‌ندییه‌و ‌ه دانیشت‪،‬‬ ‫ك�� ‌ه الی د ‌هس��ت��ی چه‌پی شه‌ره‌فكه‌ندی‬ ‫ن��ووری دێهكوردی بوو ڕێك ب ‌هرانبه‌ر به‌‬ ‫من‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی زۆر باڵو نه‌بینه‌و ‌ه ب ‌ه ده‌وری‬ ‫یه‌ك و ب ‌ه نزیكییه‌و ‌ه دانیشتبووین‪ ،‬دواتر‬ ‫ئه‌سفه‌ندیاری س��ا ‌دق��زاد ‌ه ه��ات‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫بانگهێشت نه‌كرابوو‪ ،‬هه‌ر ب ‌ه ڕێكه‌وت‬ ‫هاتبوو ‌ه ئه‌وێ و له‌سه‌ر داواكاریی نووری‬

‫میكۆنووس‪ ،‬ئه‌و ڕیستۆرانته‌ی شه‌ره‌فكه‌ندی و هاوڕێكانی تێدا كوژران‬

‫ئه‌ویش هات و ل ‌ه ب ‌هرانبه‌ری مه‌سعوودی‬ ‫میر ڕاش��د و ل ‌ه ده‌سته‌چه‌پی مه‌هدی‬ ‫ئیرباهیمزاده‌و ‌ه دانیشت‪.‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ی ك ‌ه هاتم‪ ،‬باسوخواسیان‬ ‫بوو له‌سه‌ر كاتی كۆبوونه‌وه‌كه‌‪ ،‬ك ‌ه كێ‬ ‫ئه‌م هه‌ڵه‌یه‌ی ل ‌ه واده‌ی كۆبوونه‌وه‌كه‌دا‬ ‫كردووه‌؟ شه‌ره‌فكه‌ندی ده‌یگوت من شه‌وی‬ ‫هه‌ینی پێم ناكرێت‪ ،‬چوون ڕۆژی هه‌ینی‬ ‫كاتی گ�� ‌هڕان��ه‌وه‌م هه‌ی ‌ه ل ‌ه فڕۆكه‌خانه‌‪،‬‬ ‫نوورییش بۆ جه‌ختكردنه‌و ‌ه ل ‌ه قسه‌كه‌ی‬ ‫شه‌ره‌فكه‌ندی ده‌ی��وت من وت��م‪ :‬شه‌وی‬ ‫پێنجشه‌ممه‌‪ .‬عه‌زیزی غه‌فارییش دڵنیابوو‬ ‫له‌وه‌ی ئه‌وان هه‌ڵه‌یان ك��ردووه‌و به‌ویان‬ ‫وتوو ‌ه شه‌وی هه‌ینی‪ ،‬به‌هه‌رحاڵ نه‌گه‌شتنه‌‬ ‫ده‌رئه‌نجامێك و باسه‌ك ‌ه ه��ه‌ر ب ‌ه لێڵی‬ ‫مایه‌وه‌‪ ،‬باس هات ‌ه سه‌ر باسی تیرۆره‌كانی‬ ‫له‌نده‌ن و وین و پاریس‪ ،‬شه‌ره‌فكه‌ندی‬ ‫ده‌یوت «ئه‌گه‌ر ئه‌وان (كۆماری ئیسالمیی‬ ‫ئێران) بیانه‌وێت كه‌سێك تیرۆر بكه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌یكه‌ن‪ ،‬ئێم ‌ه ڕووب���ه‌ڕووی ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫ته‌واو به‌هێز بووینه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆتان بگێڕمه‌وه‌‬ ‫ك ‌ه ڕۆژێك ل ‌ه یه‌كێك ل ‌ه كێوه‌كانی كوردستان‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌كدا دانیشتبووین‪،‬‬ ‫باس هه‌ت ‌ه سه‌ر مه‌رگ و ژیان‪ ،‬یه‌كێك له‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌كان ل ‌ه جێی خ��ۆی هه‌ستا و‬ ‫ب��ازی دای�� ‌ه سه‌ر ته‌پۆڵكه‌یه‌كی بچووك‪،‬‬ ‫له‌و په‌ڕینه‌و ‌ه بۆ ئه‌والتر‪ ،‬ڕووی ل ‌ه من‬ ‫(شه‌ره‌فكه‌ندی) كرد و وتی‪ :‬كاك سه‌عید‪،‬‬ ‫(سه‌عیدی شه‌ره‌فكه‌ندی‪ ،‬نازناوی ساد‌قی‬ ‫شه‌ره‌فكه‌ندی) بوو‪ ،‬نێوانی مه‌رگ و ژیان‬ ‫ته‌نیا ئه‌وه‌نده‌یه‌»‪.‬‬ ‫نزیكه‌ی س��ه‌ع��ات د ‌ه و نیو نانی‬ ‫ئێوار ‌ه ئاماده‌كرا‪ ،‬سه‌عات نزیكه‌ی ده‌‬ ‫ده‌قیقه‌ی ده‌ویست بۆ یازده‌ی شه‌و‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫سه‌رقاڵی نانخواردن و باسوخواسی ئێران و‬ ‫كوردستان بووین‪ ،‬من ب ‌هرانبه‌ر ب ‌ه دوكتۆر‬ ‫شه‌ره‌فكه‌ندی و ئه‌وانه‌ی الی چه‌پم قسه‌م‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬مه‌سعوودی میر ڕاشد الی ڕاستمه‌وه‌‬ ‫ده‌ستیكرد ب ‌ه ئاخاوتن و گفتوگۆكه‌ی‬ ‫من و دوكتۆر شه‌ره‌فكه‌ندی بچڕاند‪ ،‬من‬

‫ئاوڕمدایه‌و ‌ه بۆ مه‌سعوود تا بزانم چی‬ ‫ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫له‌مكاته‌دا ل ‌ه ده‌رگ��ای نێوان دوو‬ ‫دااڵنه‌كه‌و ‌ه كه‌سێك هات ‌ه ژووره‌وه‌‪ ،‬هاته‌‬ ‫پشتی مه‌سعووده‌و ‌ه و ل ‌ه نێوانی من و‬ ‫ئ��ه‌ودا ڕاوه‌ستا‪ ،‬من چونك ‌ه دانیشتبووم‬ ‫و چ��اوم له‌سه‌ر مه‌سعوود ب��وو‪ ،‬سه‌ره‌تا‬ ‫ته‌نیا پێیه‌كانیم بینی و وامزانی ئه‌ویش له‌‬ ‫بانگهێشتكراوه‌كانه‌‪ ،‬ئینجا سه‌رم به‌رزكرده‌وه‌‬ ‫بۆ س��ه‌ره‌وه‌‪ ،‬ته‌ماشای بااڵی ئه‌وم كرد تا‬ ‫بزانم كێیه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ك ‌ه ئێستا ده‌ینووسم ته‌نیا‬ ‫یه‌ك ساته‌‪ ،‬ڕووداوێكی چه‌ند چركه‌یی ‌ه كه‌‬ ‫ده‌بوو ئێستا كه‌سێكی دی باسی منی كردبا‪.‬‬ ‫وه‌ختێك چ��اوی م��ن په‌ڕیی ‌ه سه‌ر‬ ‫ڕووخساری وی‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ویش سه‌یری منی‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬ك ‌ه ڕە‌نگ ‌ه ی��ه‌ك چ��او تروكاندن‬ ‫بێت‪ ،‬ڕە‌شاشێكی ده‌رهێنا و ده‌ستی به‌‬ ‫گولله‌بارنكردمنان كرد‪ ،‬سه‌ره‌تا سێ قه‌باغی‬ ‫فیشه‌كم بینی ك ‌ه وامهات ‌ه پێشچاو كه‌‬ ‫ده‌سته‌سڕێكی ل ‌ه ڕە‌شاشه‌كه‌یه‌و ‌ه پێچابوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوایی ده‌ركه‌وت ك ‌ه فیشه‌كه‌كانی له‌‬ ‫جانتایه‌كی وه‌رزشییدا قایم كردبوو‪ ،‬هه‌مان‬ ‫كات و سات چ��اوم چ��وو ‌ه سه‌ر ڕە‌شاش‬ ‫به‌ده‌سته‌كه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه خوار چاوه‌كانی داپۆشی‬ ‫بوو‪ ،‬له‌وكاته‌دا وام ب ‌ه خه‌یاڵدا هات كه‌‬ ‫چاوه‌كانی ب ‌ه ده‌سته‌سڕ پێچاون‪ ،‬كه‌چی‬ ‫دوایی بۆمان ده‌رك��ه‌وت ل ‌ه یه‌خه‌یه‌و ‌ه تا‬ ‫چاوی داپۆرشابوو‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه به‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌رفه‌تی بیركردنه‌وه‌م هه‌بێت‪ ،‬ل ‌ه خۆوه‌‬ ‫خۆم هاویشت ‌ه ژێر مێزه‌كه‌و ‌ه و به‌سه‌ر‬ ‫ڕوودا خۆم دا ب ‌ه زه‌وییدا‪ ،‬هه‌ر پاش چه‌ند‬ ‫چركه‌یه‌ك فه‌تاحی ع�� ‌هب��دوول��ی‪ ،‬ك ‌ه له‌‬ ‫ده‌سته‌چه‌پمه‌وه‌بوو كه‌وت ‌ه ژێر هه‌مان‬ ‫مێزی ك ‌ه منی تێكه‌وتبووم‪ ،‬ئه‌و ك ‌ه ب ‌ه چه‌ند‬ ‫چركه‌یه‌ك دره‌نگرت ل ‌ه من خۆی هاویشت ‌ه ژێر‬ ‫مێزه‌كه‌وه‌‪ ،‬له‌و كاته‌دا گولل ‌ه به‌ر دڵی كه‌وت‬ ‫و ده‌می پڕ بوو ل ‌ه خوێن و ئیرت هه‌ناسه‌ی‬ ‫نه‌كێشا‪ ،‬منیش ب ‌هرانبه‌ر به‌و له‌سه‌ر سك‬ ‫كه‌وتبووم و جووڵه‌م له‌خۆم بڕیبوو‪.‬‬ ‫دوو ده‌ستڕێژ فیشه‌كی ڕە‌شاش ته‌قی‬

‫دوکتۆر سادقى شەرەفکەندیی‪ ،‬سکرتێرى پێشووترى حزىب دیموکراىت کوردستاىن ئێران‬

‫و ئیرت بێده‌نگ ب��وو‪ ،‬ئیرت به‌بێ ئ��ه‌وه‌ی‬ ‫جووڵ ‌ه بكه‌م ته‌نیا ویستم بزانم چی بكه‌م‪،‬‬ ‫ئایا هه‌ستمه‌و ‌ه یان نا؟ له‌و ژێر مێزه‌وه‌‬ ‫چاوم بڕیی ‌ه شوێنی ڕە‌ش��اش به‌ده‌سته‌كه‌‬ ‫تا بزانم ل��ه‌وێ م��او ‌ه یاخود ڕۆشتووه‌؟‬ ‫له‌وكاته‌دا ده‌ست ‌ه ڕە‌شپۆشه‌كه‌یم بینی كه‌‬ ‫ب ‌ه ده‌مانچه‌و ‌ه چووبوو ‌ه سه‌ر شه‌ره‌فكه‌ندی‬ ‫و دوا فیشه‌كی پێوه‌ده‌نا تا ته‌واو بیكوژێت‪،‬‬ ‫له‌و ڕە‌نگ ‌ه ڕە‌شه‌ی ده‌مانچه‌كه‌و ‌ه تێگه‌یشتم‬ ‫ئه‌و ‌ه كه‌سی دووه‌مه‌‪ ،‬چوون كه‌سی یه‌كه‌م‬ ‫ك ‌ه ڕە‌شاش به‌ده‌سته‌كه‌بوو‪ ،‬به‌رگی ڕە‌شی‬ ‫نه‌پۆشیبوو‪.‬‬ ‫له‌و كاته‌شدا هومایۆنی ئ��ه‌رده‌اڵن‪،‬‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه دوو فیشه‌ك بریندار كرابوو‪ ،‬بێهۆش‬ ‫بووبوو‪ ،‬هۆشی هاته‌وه‌و بێ ئه‌وه‌ی ئاگای‬ ‫له‌خۆی بێت سه‌ری به‌رزكرده‌وه‌‪ ،‬فیشه‌ك‬ ‫ته‌قێنه‌ری كۆتایی ڕووه‌و ئه‌و ڕۆش��ت و‬ ‫گولله‌یه‌كی نا ب ‌ه سه‌رییه‌وه‌و كوشتی‪ ،‬هات‬ ‫ب ‌ه خه‌یاڵمدا ك ‌ه ئه‌و دانه‌دان ‌ه ب ‌ه فیشه‌ك‬ ‫هه‌موومان به‌ته‌واوی ده‌كوژێت‪ ،‬هات ‌ه سه‌ر‬ ‫فه‌تاحی عه‌بدوولی ك ‌ه ل ‌ه ته‌نیشتمه‌وه‌‬ ‫كه‌وتبوو ب ‌ه فیشه‌كه‌كه‌ی به‌ر دڵی كه‌وتبوو‬ ‫مردبوو‪ ،‬یه‌ك فیشه‌كی دیكه‌ی پێو ‌ه نا و‬ ‫ئینجا ڕووی چه‌كه‌كه‌ی كرد ‌ه ناوچاوانی‬ ‫من و هیچی لێ ده‌رنه‌چوو‪ ،‬ئیرت پیاوكوژە‌‬ ‫لێزانه‌كان جێگه‌ی تیرۆركردنه‌كه‌یان‬ ‫به‌جێهیشت و هه‌اڵتن‪.‬‬ ‫دوای چه‌ند ساتێك گوێم ل ‌ه ده‌نگی‬ ‫ئیرباهیمزاده‌بوو ك ‌ه ن��اوی هه‌ندێكامنی‬ ‫ده‌هێنا و ب ‌ه ده‌نگی به‌رز بانگی ده‌كردین‪،‬‬ ‫منی بانگ كرد‪ ،‬هه‌ستام و ڕۆشتم بۆالی‬ ‫ته‌له‌فۆنه‌ك ‌ه تا پۆلیس ئاگادار بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬تاكه‌‬

‫مشته‌ری هه‌میشه‌یی ئه‌ڵامنی رێستۆرانته‌كه‌‬ ‫(پیپ) وتی‪ :‬ئاگادار كراون‪.‬‬ ‫گ ‌هڕامه‌و ‌ه بۆ دواوه‌‪ ،‬دوكتۆر سادقی‬ ‫شه‌ره‌فكه‌ندی و فه‌تاحی عه‌بدوولی و‬ ‫هومایۆنی ئه‌رده‌اڵن هه‌رسێكیان كوژرابوون‪،‬‬ ‫نووری دێهكوردی كه‌توبوو به‌سه‌ر مێزه‌كه‌دا‬ ‫و س��ه‌ری به‌سه‌ر پ��ه‌رداخ�� ‌ه ش ‌هرابه‌كه‌دا‬ ‫شۆڕش بووببووه‌وه‌و په‌رداخ ‌ه ش ‌هرابه‌كه‌‬ ‫پڕبوو بوو ل ‌ه خوێن‪ ،‬هێشتا هه‌ناسه‌ی ده‌دا‬ ‫و لرخه‌لرخی هه‌ناسه‌دانی بوو‪ ،‬به‌ته‌واوی‬ ‫به‌رۆكی ل ‌ه خوێن هه‌ڵكێرشابوو‪ ،‬ڕووه‌و‬ ‫ئ��ه‌و ڕۆشتم تا ه��اوك��اری بكه‌م‪ ،‬ده‌ستم‬ ‫برد تا بیسووڕێنم‪ ،‬كه‌چی خێرا ده‌ستم‬ ‫كیشایه‌وه‌و خۆشم نه‌مزانی بۆچی؟ خاوه‌نی‬ ‫ڕێستۆرانته‌كه‌‪ ،‬ع��ه‌زی��زی غ��ه‌ف��اری دوو‬ ‫فیشه‌كی به‌ركه‌وتبوو‪ ،‬دانه‌یه‌ك به‌ر قاچی و‬ ‫ئه‌وی دییش به‌ر سكی كه‌وتبوو‪.‬‬ ‫پاش چه‌ند خوله‌كێك پۆلیس و پیاوانی‬ ‫یارمه‌تیی ‌ه سه‌ره‌تاییه‌كان هاتن ‌ه شوێنی‬ ‫تیرۆره‌كه‌‪ ،‬ده‌ستبه‌جێ نووری و عه‌زیزیان‬ ‫بۆ نه‌خۆشخان ‌ه گواسته‌وه‌‪ ،‬گواستنه‌وه‌ی‬ ‫ته‌رمه‌كان و لێكۆڵینه‌و ‌ه ده‌ستی پێكرد‪،‬‬ ‫پاش سه‌عاتێك تا دوو سه‌عات پرسیار و‬ ‫وه‌اڵم��دان��ه‌وه‌‪ ،‬منیان بۆ بنكه‌ی پۆلیسی‬ ‫ب ‌هرلین گواسته‌وه‌‪ ،‬نزیكه‌ی دوو سه‌عاتێك‬ ‫پرسیاركردن ل ‌ه من ده‌ستی پێكردبوو‪ ،‬كه‌‬ ‫لێكۆڵه‌ره‌ك ‌ه بۆ پشوویه‌ك ڕۆشت ‌ه ده‌ره‌وه‌و‬ ‫پاش چه‌ند خوله‌كێك هاته‌وه‌و وتی نووری‬ ‫دێهكوردییش گیانی سپارد‪.‬‬ ‫* چاالكوان و ڕزگاربووی ڕووداوه‌كه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬پێگه‌ی (‪ )BBC‬فارسی‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫هه‌ڤاڵ كوێستانی*‬

‫كه‌وتنی سووریا و‬ ‫كاریگه‌ریی‬ ‫له‌سه‌ر عێراق‬ ‫گۆڕانكاریی بارودۆخی‬ ‫هه‌ر واڵتێك له‌ واڵتانی ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫كاریگه‌ریی له‌سه‌ر واڵتانی دیكه‌ش‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌ عێراق و هه‌رێمه‌كه‌ی‬ ‫ئێمه‌شه‌وه‌‪ ،‬نزیكی و وێكچوونی‬ ‫عێراق و سووریاش كاریگه‌رییه‌كه‌‬ ‫زۆر زیاتر ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ملمالنێ‬ ‫له‌مێژینه‌ی ئێران و توركیاش‪،‬‬ ‫بایه‌خی كاریگه‌رییەکانیانی له‌سه‌ر‬ ‫سووریا زۆرتر كردووه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌ردوو الیان گه‌یشتوونه‌ته‌‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامه‌ی رژێمی ئه‌سه‌د‬ ‫ده‌ڕووخێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌ستاوه‌ته‌وه‌‬ ‫سه‌ر كات‪.‬‬ ‫رۆڵبینینی ئه‌و واڵتانه‌ش‬ ‫ره‌نگه‌ به‌شێكی په‌یوه‌ندیی به‌‬ ‫به‌رژە‌وه‌ندیی واڵته‌ گه‌وره‌كانه‌وه‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬كه‌ زۆرترین قازانجیان‬ ‫پێبگات‪ ،‬یان كه‌مرتین زیان بكه‌ن‪،‬‬ ‫توركیا ده‌یه‌وێت زۆرترین قازانج‬ ‫بكات و ئێرانیش كه‌مرتین زیان‪،‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌و وێكچوونه‌ زۆره‌ی له‌‬ ‫نێوان سووریا و عێراقیشدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫دۆخی سووریا كاریگه‌ریی زۆری‬ ‫له‌سه‌ر عێراق ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫عێراق هێشتا نه‌بووه‌ته‌ واڵتێكی‬ ‫سه‌قامگیر‪ ،‬كێشه‌ سیاسی و تائیفی‬ ‫و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان چاره‌سه‌ر نه‌كراون‪،‬‬ ‫بۆیه‌ كاریگه‌رییه‌كه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫عێراق زۆر گه‌وره‌ و نادیار ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌و هۆیه‌وه‌ ده‌بێت رێگایه‌كی‬ ‫نیوتراڵ و بێالیه‌ن هه‌ڵبژێرێت له‌‬ ‫ملمالنێكانی توركیا و ئێران‪ ،‬ئه‌گه‌رنا‬ ‫ده‌بێته‌ گۆڕە‌پانێكی زۆر مه‌ترسیدار‬ ‫بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی كێشه‌كانی ئه‌و‬ ‫دوو واڵته‌‪ ،‬ئه‌و تێوه‌گالنه‌ی ده‌بێته‌‬ ‫هۆی ناسه‌قامگیری ناوچه‌كه‌ و‬ ‫كه‌نداو به‌ تایبه‌تی‪ ،‬كه‌ كاریگه‌ری‬ ‫له‌سه‌ر به‌رژە‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا‬ ‫و ئه‌وروپاش ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئێستاش كه‌ زۆرینه‌ی‬ ‫شیعه‌ له‌ حوكمكردنی عێراقدان‪،‬‬ ‫هاوسۆزییه‌كی زۆریان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫حكومەتی سووریا‪ ،‬له‌ الیه‌كی‬ ‫دیكه‌وه‌ مه‌ترسی ئه‌وه‌یان هه‌یه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر سووریا بڕووخێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌ڵكشانه‌ سووننیگه‌رایه‌ی له‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ به‌ڕێوه‌یه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫ده‌ستتێوه‌ردانی واڵته‌ عه‌ره‌بییه‌‬ ‫سووننه‌كان و توركیا ببێته‌ هۆی‬ ‫تێكچوونی بارودۆخی عێراق‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وان هه‌وڵ ده‌ده‌ن له‌‬ ‫رواڵه‌تدا وا پیشان بده‌ن كه‌‬ ‫بێالیه‌نن‪ ،‬ئه‌گه‌ریش له‌ ناوه‌ڕۆكدا‬ ‫هاوسۆزییان هه‌بێت و هاوكاریی‬ ‫زۆر نادیاریان هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌ هه‌ڵوێسته‌ فه‌رمییه‌كانی عێراق‬ ‫ده‌ركه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌دا‬ ‫كاریگه‌ریی ئه‌و دۆخه‌ی سووریا‬ ‫له‌سه‌ر عێراق ناگاته‌ ئه‌وه‌ی ببێته‌‬ ‫هۆی هه‌ڵته‌كاندنی حوكمڕانی له‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م سیستمه‌ی‬ ‫ئێستا له‌ عێراق هه‌یه‌ بۆ زۆرێك له‌‬ ‫واڵته‌ ئه‌وروپییه‌كان مایه‌ی ئومێده‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان به‌وه‌ دڵخۆش نابن ئه‌و‬ ‫هه‌ڵكشانه‌ سووننیگه‌رایه‌ له‌ واڵتانی‬ ‫ناوچه‌كه‌ بگاته‌ چڵه‌پۆپه‌ و هه‌موو‬ ‫ناوچه‌كه‌ بگرێته‌وه‌ و ئه‌و كاته‌ ئه‌م‬ ‫سیستمه‌ ئیسالمییانه‌ پێكه‌وه‌ ده‌بنه‌‬ ‫مایه‌ی هه‌ڕەشه‌ی گه‌وره‌ بۆ سه‌ر‬ ‫ئه‌وروپا و ئه‌مریكا‪.‬‬ ‫* ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‪.‬‬

‫گه‌ڕانه‌وه‌ی تاڵه‌بانی‪،‬‬ ‫سه‌رۆككۆماری عێراق و‬ ‫سكرتێری گشتی یه‌كێتی‬ ‫نیشتیانیی كوردستان‪،‬‬ ‫گفتوگۆكانی نێوان الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاسییه‌كانی عێراقی‬ ‫گه‌رمتر كردووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫الیه‌نه‌كانی كوردستان رای‬ ‫خۆیانی له‌سه‌ر ده‌ڵێن و‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ و ب ‌ه جۆرێك لێی‬ ‫ده‌ڕوانن‪.‬‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬گۆران عوسامن‬

‫پارتی‪ :‬هیچ كارێكی مام جه‌الل به‌بێ‌ كاك مه‌سعوود ناكرێت‬

‫«هه‌ندێك الیه‌ن پێیان خۆش نیی ‌ه تاڵه‌بانی ڕۆڵى چارەسە‌ر ببینێ‌»‬ ‫عه‌بدولوه‌هاب عه‌لی‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی س �ه‌رك��ردای �ه‌ت��ی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان له‌ سلێامنی‪ ،‬بۆ‬ ‫(به‌یان) وتی «بێگومان مام جه‌الل وه‌ك‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی دی��ار و چ��االك رۆڵ و‬ ‫كاریگه‌ریی ده‌بێت له‌سه‌ر گۆڕە‌پانی‬ ‫سیاسیی عێراق و ته‌كانێكی باش ده‌دات‬ ‫به‌ چاره‌سه‌ركردنی‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ وه‌كو كورد‬ ‫و جه‌نابی مام جه‌الل تاچه‌ند سه‌ركه‌وتوو‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌یان نادیاره»‪.‬‬ ‫وت���ه‌ب���ێ���ژە‌ك���ه‌ی ئ �ه‌ن��ج��وم �ه‌ن��ی‬ ‫س �ه‌رك��ردای �ه‌ت��ی پ��ارت��ی ئ��ه‌وه‌ش��ی وت‬ ‫«بێگومان هیچ كارێكی مام جه‌الل به‌بێ‌‬ ‫كاك مه‌سعود ناكرێت و به‌ پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ته‌نسیقی ته‌واو هه‌یه‌ له‌ نێوانیاندا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ نێوان پارتی و یه‌كێتیشدا‬ ‫ته‌نسیق هه‌یه‌ له‌ هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌ر هه‌نگاوێكی داهاتوویان»‪.‬‬

‫ب��اب �ه‌ك��ر دڕە‌ی�����ی‪ ،‬ه��ه‌ڵ��س��وڕاوی‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان رای وابوو «پێموانییه‌‬ ‫م��ام ج��ه‌الل ی��ان هه‌ركه‌سێكی دیكه‌‬ ‫كێشه‌كانی ناو عێراق به‌ره‌و كۆتایی ببات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ڕه‌گ و ڕیشه‌یه‌كی تائیفییان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ بۆ م��اوه‌ی �ه‌ك بتوانرێت‬ ‫هه‌ندێ‌ قسه‌ی باش و رێككه‌وتن پێك‬ ‫بهێنێت‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی گشتی من‬ ‫ڕە‌شبینم به‌رامبه‌ر پێكهاته‌كانی عێراق‪،‬‬ ‫ئه‌و هه‌موو بیروباوه‌ڕ و دیدگا جیاوازانه‌‬ ‫زۆر زه‌حمه‌ته‌ له‌ناو مه‌نجه‌ڵێكدا بكوڵێن»‪.‬‬ ‫دڕە‌یـی ئه‌و رایه‌ به‌ راست ده‌زانێت‬ ‫ك�ه‌ پێیوایه‌ تاڵه‌بانی ناتوانێ‌ ب�ه‌ بێ‌‬ ‫كوردستان و پشتیوانی سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‬ ‫گ�ه‌ڕان��ده‌وه‌ بۆ ئ �ه‌وه‌ی كه‌ «م��ام جه‌الل‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتیدا توانیویانه‌ ئه‌م پۆستانه‌‬ ‫دابه‌ش بكه‌ن‪ ،‬گه‌ر سه‌رۆكی هه‌رێم له‌ مام‬

‫جه‌الل بكه‌وێته‌ ته‌قه‌ و پشتیوانی نه‌كات‪،‬‬ ‫بێگومان ناتوانێ‌ له‌ به‌غدا كاره‌كانی‬ ‫بكات و كێشه‌ی له‌ هه‌رێمدا بۆ دروست‬ ‫ده‌بێت»‪.‬‬ ‫ئازاد جوندیانی‪ ،‬ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیی یه‌كێتی نیشتیامنییش‪ ،‬رای وایه‌‬ ‫«بێمتامنه‌ییه‌كی زۆر ب�ڵاوب��ووه‌ت�ه‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ كاركردن بۆ چاره‌سه‌ركردنی هه‌موو‬ ‫كێشه‌كان بۆ ڕێككه‌وتن‪ ،‬كارێكی هه‌روا‬ ‫ئاسان نییه‌‪ ،‬پێموانییه‌ م��ام جه‌اللیش‬ ‫عه‌سایه‌كی پێبێت و به‌شێوه‌یه‌كی ئاسایی‬ ‫چاره‌سه‌ری بكات‪ ،‬به‌اڵم مام جه‌الل هه‌موو‬ ‫هه‌وڵه‌كانی خۆی ده‌خاته‌ كار بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كان كۆبكاته‌وه‌ و زه‌مینه‌یه‌ك‬ ‫بۆ گه‌یشنت به‌ پڕۆژە‌یه‌كی هاوبه‌ش گه‌اڵڵه‌‬ ‫بكات و قه‌یرانه‌كه‌ چاره‌سه‌ر بكات»‪.‬‬ ‫ل����ه‌ب����اره‌ی پ �ه‌ی��وه‌ن��دی��ی �ه‌ك��ان��ی‬ ‫تاڵه‌بانییشه‌وه‌ له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌كانی‬

‫دیكه‌ی عێراق‪ ،‬جوندیانی گومانی نیی ‌ه‬ ‫كه‌ له‌ هه‌موویانه‌وه‌ نزیكه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌‬ ‫هۆكارێكی ئیجابی ده‌زان��ێ��ت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا ده‌ڵێت «دیسان ناتوانین بڵێین‬ ‫ئه‌م هۆكاره‌ ئیجابیانه‌ ده‌بنه‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌موو كێشه‌كان به‌ ئاسانی چاره‌سه‌ر‬ ‫بكرێت»‪.‬‬ ‫ئ��اس��ۆس ه���ه‌ردی‪ ،‬رۆژن��ام �ه‌ن��ووس‬ ‫پێیوایه‌ گه‌ر ئیراده‌یه‌ك بۆ لێك نزیكبوونه‌وه‌‬ ‫و رێككه‌وتن له‌ نێوان الیه‌نه‌ ناكۆكه‌كاندا‬ ‫ب��وون��ی نه‌بێت‪ ،‬هیچ ك��ه‌س ناتوانێ‌‬ ‫كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌‬ ‫خودی تاڵه‌بانییش ده‌ڵیت «مام جه‌الل‬ ‫به‌ حوكمی پێگه‌كه‌ی گه‌ر ب�ه‌الی هیچ‬ ‫الیه‌كیاندا داینه‌شێكێنێت ل�ه‌ ڕووی‬ ‫نه‌زه‌رییه‌وه‌ ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌ هه‌یه‌ ده‌ور‬ ‫ببینێ‌‪ ،‬به‌اڵم پێناچێت الیه‌نه‌ ناكۆكه‌كان‬ ‫به‌ته‌مای ئه‌وه‌ بن‪ ،‬هه‌ندێك الیه‌ن پێیان‬

‫خۆش نییه‌ ئه‌و خاڵه‌ بده‌ن به‌ تاڵه‌بانی‬ ‫كه‌ ئه‌و كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكات و ئه‌و‬ ‫ڕۆڵه‌كه‌ ببینێ‌‪ ،‬به‌ بۆچوونی من ئه‌زمه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌ قووڵرته‌ تاڵه‌بانی به‌ موباده‌ره‌كانی‬ ‫بتوانێ‌ كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكات»‪.‬‬ ‫هه‌ردی بۆچوونی وایه‌ كه‌ «سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم و پارتی پێیانوایه‌ خه‌تای تاڵه‌بانی‬ ‫ب��وو كه‌ هه‌وڵی متامنه‌سه‌ندنه‌وه‌ له‌‬ ‫مالیكی سه‌ری نه‌گرت»‪ ،‬وه‌ك ده‌شڵێت‬ ‫«ئه‌گه‌ر ئ �ه‌وه‌ س �ه‌ری بگرتایه‌ بارزانی‬ ‫ن�ه‌ك له‌ هه‌رێمی كوردستاندا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ عێراقیشدا ده‌ب��ووه‌ كه‌سایه‌تییه‌كی‬ ‫به‌هێزتر‪ ،‬بۆیه‌ له‌ موقابیلدا به‌جۆرێك له‌‬ ‫جۆره‌كان هه‌م سه‌رۆكی هه‌رێم و هه‌م‬ ‫پارتیش ده‌ڵێن كه‌واته‌ بۆ ئێمه‌ ڕێگه‌ بده‌ین‬ ‫تاڵه‌بانی ببێت به‌و شه‌خسیه‌ته‌ی هه‌موو‬ ‫عێراقییه‌كان كۆبكاته‌وه‌ و كێشه‌كه‌یان‬ ‫چاره‌سه‌ر بكات»‪.‬‬

‫دۆسیه‌ی بانگكردنى سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق ده‌ست پێده‌كاته‌وه‌‬ ‫راپۆرت‪ :‬محه‌مه‌د جه‌مال‬

‫مەسعود بارزاىن‪ .‬فۆتۆگۆاف‪ :‬ئازاد لەشکرى‬

‫ژم��اره‌ی��ه‌ك ل�ه‌ په‌رله‌مانتارانی‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت����ی ی���اس���ا ل���ه‌ ه��ه‌وڵ��ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌دان مه‌سعود ب��ارزان��ی بانگ‬ ‫ب��ك�ه‌ن�ه‌ ئ�ه‌ن��ج��وم�ه‌ن��ی ن��وێ��ن��ه‌ران‪،‬‬ ‫ب��ۆ ئ���ه‌و م �ه‌ب �ه‌س��ت �ه‌ش هه‌ڵمه‌تی‬ ‫ئیمزاكۆكردنه‌وه‌یان ده‌ست پێكردووه‌‪،‬‬ ‫پسپۆڕانی یاساییش ئه‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی‬ ‫ده‌ستوور ده‌زان��ن و به‌شێكیشیان به‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی سیاسی ناوی ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫حسێن ئه‌سه‌دی‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‬ ‫ئیئتیالفی ده‌وڵه‌تی یاسا‪ ،‬به‌رده‌وامیی‬ ‫هه‌وڵه‌كانی ئیمزاكۆكردنه‌وه‌ی بۆ‬ ‫بانكگردنی ب��ارزان��ی ب��ۆ په‌رله‌مان‬ ‫راگه‌یاند‪ ،‬به‌ مه‌به‌ستی ئاڕاسته‌كردنی‬ ‫بۆ سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران‬ ‫به‌ بیانووی «پێشێلكردنی ده‌ستوور‬ ‫و مه‌شقپێكردنی چه‌كدارانی سووریا‬ ‫له‌ هه‌رێم»‪ .‬ع��وده‌ی عه‌وادیش زۆر‬ ‫پێداگریی له‌سه‌ر ئ �ه‌وه‌ ده‌ك��ات كه‌‬ ‫بانگكردنی مه‌سعود بارزانی كارێكی‬ ‫زۆر پێویسته‌‪.‬‬ ‫ئه‌شواق جاف‪ ،‬په‌رله‌مانتاری پارتی‬ ‫دیموكرات له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬ ‫عێراق‪ ،‬رایگه‌یاند «بانگكردنی سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی ك��وردس��ت��ان ك��اردان��ه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ندێك الیه‌نه‌»‪ ،‬هه‌روه‌ك جه‌ختیش‬

‫ل���ه‌وه‌ ده‌ك���ات���ه‌وه‌ «ه��ی��چ ده‌قێكی‬ ‫ده‌ستووریی نییه‌ رێگه‌ به‌ په‌رله‌مان‬ ‫بدات سه‌رۆكی هه‌رێم بانگ بكرێته‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬چونكه‌ ئ �ه‌وه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫هه‌رێمه‌كانه‌‪ ،‬سه‌رۆكی هه‌رێمیش له‌‬ ‫الیه‌ن خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌ڵبژێردراوه‌»‪.‬‬ ‫ت���اری���ق ح�����ه‌رب‪ ،‬س���ه‌رۆك���ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی رۆشنبیریی یاسایی‪ ،‬پێشرت‬ ‫ل�ه‌ به‌یاننامه‌یه‌كدا رایگه‌یاندبوو‬ ‫م��ادده‌ی ‪61‬ی ده‌ستوور كه‌ تایبه‌ته‌‬ ‫ب��ه‌ ب��ان��گ��ك��ردن��ی ئ���ه‌و ك �ه‌س��ان �ه‌ی‬ ‫پۆستی بااڵیان هه‌یه‌ بۆ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم ناگرێته‌وه‌‪ ،‬ئیحسان‬ ‫ع �ه‌وادی‪ ،‬په‌رله‌مانتاری هاوپه‌یامنی‬ ‫نیشتیامنییش رایگه‌یاند «بارودۆخی‬ ‫سیاسی له‌ ئێستادا گونجاو نییه‌ بۆ‬ ‫بانگكردنی ب��ارزان��ی بۆ په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق»‪.‬‬ ‫كوتله‌ی نوێنه‌رایه‌تی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫بااڵی ئیسالمیی عێراقیش ئه‌و داوایه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانتارانی ده‌وڵه‌تی یاسای به‌‬ ‫«ئامانجی سیاسی» ن��اوب��ردووه‌ و‬ ‫راشیانگه‌یاندووه‌ «كارێكی گونجاو‬ ‫نییه‌ ئه‌و رێوشوێنه‌ به‌رانبه‌ر بارزانی‬ ‫بگیرێته‌ به‌ر‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و به‌رپرسێكی‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌ندیی نییه»‪.‬‬ ‫له‌ الیه‌كی دیكه‌وه‌ عادل به‌رواری‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتاری هاوپه‌یامنی كوردستان‪،‬‬

‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ جه‌ختكردنه‌وه‌ ل��ه‌وه‌ی ك ‌ه‬ ‫بانكگردنی بارزانی مافی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌رانی عێراق نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌‬ ‫روو كه‌ «ئ��ه‌و قه‌یرانه‌ی ئێستا له‌‬ ‫عێراقدا هه‌یه‌‪ ،‬ناگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نه‌چوونی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم بۆ به‌رده‌م په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌وه‌ حكومه‌تی ناوه‌ندییه‌ ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ی دروست كردووه»‪.‬‬ ‫(به‌یان) بۆ وه‌رگرتنی رای فه‌رمیی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی ه�ه‌رێ��م‪ ،‬په‌یوه‌ندیی‬ ‫ب �ه‌ (س��ه‌رۆك��ی دی���وان و وته‌بێژی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم و راوێ��ژك��اری‬ ‫راگه‌یاندنی سه‌رۆكی هه‌رێم)ە‌وه‌ كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌رده‌ست نه‌بوون‪.‬‬

‫مادده‌ی ‪61‬ی‬ ‫ده‌ستوور‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‬ ‫ناگرێته‌وه‬

‫‪7‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫ڕووداوه‌كانی هاتوچۆ پێكده‌هێنن»‪.‬‬ ‫ئومێد عه‌لی مامۆستای نووسینگه‌ی‬ ‫كه‌الر بۆ فێربونی خولی شۆفێری ‌و شار ‌هزا‬ ‫له‌بواری یاساكانی هاتوچۆ ڕوونیكرده‌وه‌‬ ‫«گرنگرتین هۆكاری زیادبوونی ڕووداوه‌كانی‬ ‫هاتوچۆ بۆ نه‌بوونی مه‌فره‌زه‌كانی پۆلیسی‬ ‫هاتوچۆ ده‌گه‌ڕێته‌و ‌ه له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌بوونی هێامی هاتوچۆ به‌پێی‬ ‫پێویست له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان»‪.‬‬ ‫به‌رپرسه‌كه‌ی هاتوچۆش بۆچوونی‬ ‫ئ�ه‌و مامۆستای ‌ه پشتڕاست ده‌ك��ات�ه‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵ��ێ «و ‌هزاره‌ت���ی ناوخۆ بڕیاریداو ‌ه به‌‬ ‫دابینكردنی ئۆتۆمبێلی تایبه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌فره‌زه‌ی هاتوچۆدا به‌جلی مه‌ده‌نییه‌وه‪‌،‬‬ ‫بۆ كۆنرتۆڵكردنی ڕێگاكانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ش���ار ب �ه‌م �ه‌ب �ه‌س��ت��ی ك �ه‌م��ك��ردن �ه‌وه‌ی‬ ‫ڕووداوه‌ك����ان����ی ه��ات��وچ��ۆ ل�� ‌ه رێ��گ�ه‌ی‬ ‫تۆماركردنی سه‌رپێچییه‌كانی هاتوچۆوه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه ڕووی تیژڕە‌وییه‌و ‌ه له‌الیه‌ن شۆفێرانه‌وه‌‪،‬‬

‫نه‌بوونی هێامكانی هاتوچۆش هۆكارێكی‬ ‫گرنگی ڕووداوه‌ك��ان��ه‌‪ ،‬كه ‌ئه‌وه‌ش ئه‌ركی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب ‌هرایه‌تی ڕێگه‌وبانه‌»‪.‬‬ ‫عه‌لی گوتیشی «مۆڵه‌تپێدان ل ‌ه ئێستادا‬ ‫زۆر ئاسان ‌ه و ئه‌وه‌ش واده‌كات كه‌سێكی‬ ‫نه‌شار ‌هزا ل ‌ه یاساكانی هاتوچۆ ببێت ‌ه خاوه‌نی‬ ‫مۆڵه‌ت‪ ،‬ك ‌ه دواجار شۆفێرێكی زۆر ده‌ڕژێنه‌‬ ‫سه‌رشه‌قامه‌كان ‌و ب ‌ه زی��ان بۆ هه‌موان‬ ‫ده‌شكێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫به‌رپرسی ڕاگه‌یاندنی هاتوچۆی‬ ‫گه‌رمیانیش له‌و باره‌یه‌و ‌ه ده‌ڵێ «ل ‌ه ئێستادا‬ ‫به‌شێكی زۆری هاوواڵتیان ل ‌ه به‌غدا ب ‌ه پاره‌‬ ‫مۆڵه‌ت وه‌رده‌گ��رن به‌بێئه‌وه‌ی سه‌ردانی‬ ‫به‌شی مۆڵه‌ت بكه‌ن‪ ،‬یان پشكنینی چاو‬ ‫و ده‌روونییان بۆ بكرێ‪ ،‬ل ‌ه كۆی ‪411‬‬ ‫ڕووداوی هاتوچۆی سنووره‌كه‌ش له‌ماوه‌ی‬ ‫‪ 8‬مانگی ئه‌مساڵدا‪ 115 ،‬شۆفێریان له‌و‬ ‫كه‌سان ‌ه ب��وون ك ‌ه به‌وشێوه‌ی ‌ه بوونه‌ته‌‬ ‫خاوه‌نی مۆڵه‌تی شۆفێری»‪.‬‬

‫زۆرینه‌ی ڕووداوه‌ك��ان��ی هاتوچۆ ل ‌ه‬ ‫گه‌رمیان ل ‌ه ڕێگاكانی ده‌ره‌وه‌ی شاردا‬ ‫و ب ‌ه تایبه‌ت ڕێگای ك �ه‌الر ـ سلێامنی‬ ‫ڕووده‌ده‌ن‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش وای��ك��ردوو ‌ه ڕێگاكه‌‬ ‫الی گه‌رمیانییه‌كان ب� ‌ه ڕێ��گ��ای م�ه‌رگ‬ ‫ن��اوب�برێ (ده‌س��ت��ه‌ی ه�ه‌ن��گ��او)ی��ش له‌‬ ‫ڕێ��گ �ه‌ی ی��اداش��ت��ێ��ك�ه‌و ‌ه ك � ‌ه ل � ‌ه مانگی‬ ‫ته‌مووزی ڕاب���وردوودا ئاڕاسته‌ی الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كانی كرد‪ ،‬داوایكرد هه‌رچی‬ ‫زوو ‌ه ڕێگاكانی ده‌ره‌وه‌ی سنووری گه‌رمیان‬ ‫به‌دووساید بكرێن‪.‬‬ ‫فه‌یسه‌ڵ حه‌سه‌ن نوێنه‌ری گه‌رمیان‬ ‫ل ‌ه ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێامنی به‌‬ ‫(به‌یان)ی گوت «پرۆژە‌ی دووسایدكردنی‬ ‫ش�ه‌ق��ام��ی ك���ه‌الر ـ ده‌رب �ه‌ن��دی��خ��ان له‌‬ ‫بودجه‌ی ساڵی ‪2012‬ی گه‌رمیاندا له‌ناو‬ ‫پڕۆژ ‌ە پێشنیازكراوه‌كاندا‪ ،‬جێكراوه‌ته‌وه‌و‬ ‫بودجه‌شی بۆ دیاریكراو ‌ه له‌الیه‌ن و ‌هزاره‌تی‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و ‌ه جێبه‌جێده‌كرێ»‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌ب ‌هرایه‌تی گشتی ڕێگاوبان‬ ‫‌و ئاوه‌دانكردنه‌و ‌ه و نیشته‌جێكردنی‬ ‫سلێامنی ل ‌ه ڕێگه‌ی ڕاگه‌یه‌نراوێكه‌و ‌ه كه‌‬ ‫مانگی ته‌مووزی ڕاب��وردوو باڵوكرایه‌وه‪‌،‬‬ ‫داوا ل� ‌ه س �ه‌رج �ه‌م كۆمپانیا خۆماڵی‬ ‫‌و بیانییه‌كان ده‌ك���ات ب� ‌ه مه‌به‌ستی‬ ‫به‌شداریكردن ل ‌ه پڕۆسه‌ی ته‌نده‌ر بۆ‬ ‫پڕۆژە‌ی دروستكردنی سایدی دووه‌می‬ ‫ڕێگه‌ی نێوان ك �ه‌الر ـ ده‌ربه‌ندیخان‬ ‫سه‌ردانیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ب ‌ه پێی زانیارییه‌كانی (به‌یان) له‌‬ ‫ئێستادا نزیكه‌ی یه‌ك ملیۆن ئۆتۆمبێل له‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستاندا هه‌ن‌و هه‌ندێك له‌و‬ ‫ئۆتۆمبێالنه‌شی ك ‌ه ده‌هێرنێن ‌ه هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫مه‌رجه‌كانی توندوتۆڵییان تێدا نییه‌‪.‬‬ ‫سااڵنی ڕاب��وردووش له‌سه‌ر ڕێگه‌ی‬ ‫كه‌الر ـ سلێامنی ل ‌ه یه‌ك ڕووداودا ‪20‬‬ ‫كه‌س گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و ئه‌و ڕێگه‌یه‌‬ ‫ب ‌ه كاره‌ساتباترین ڕێگه‌ی كوردستان‬ ‫داده‌نرێت‪.‬‬

‫كه‌س متامنه‌ی به‌ ده‌رمان و نه‌خۆشخانه‌كانی كوردستان نه‌ماوه‌‬

‫كوردستان (نه‌خۆش) هه‌نارد‌ه و (نه‌خۆشی) هاورد‌ه ده‌كات!‬ ‫ئه‌گه‌ر ڕۆژان ‌ه بچیت ل ‌ه خاڵی سنووریی هه‌رێم و واڵتانی دراوسێ چاودێرییه‌كی ڕۆشتن و هاتن بكه‌یت‪ ،‬پاشان كۆی ئه‌و دوو‬ ‫حاڵه‌ت ‌ه الی خۆت تۆمار بكه‌یت‪ ،‬به‌شی زۆریی هاتوچووه‌ك ‌ه ل ‌ه دوو خاڵی زۆر سه‌ره‌كییدا خۆی ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬هه‌نارده‌كردنی‬ ‫نه‌خۆش‪ .‬چونك ‌ه زۆربه‌ی نه‌خۆشه‌كانمان ڕوو ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی كوردستان ده‌كه‌ن‪ .‬دووه‌م‪ :‬هاورده‌كردنی نه‌خۆشی‪ .‬ئه‌میش له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌شی هه‌ره‌زۆری ئه‌و كااڵیانه‌ی دێن ‌ه ناوه‌و ‌ه ب ‌ه ده‌رمان و خۆراكه‌وه‌‪ ،‬كوالێتییان زۆر الواز ‌ه و مه‌ترسیدارن‪.‬‬

‫په‌یجور‪ :‬الوك عه‌بدوڵاڵ‬

‫ه��اوواڵت��ی بێستوون عه‌لی‬ ‫ده‌ڵێت «من هاوڕێیه‌كه‌م هه‌یه‌‬ ‫باوكی دوكانی خۆراكی وشكه‌ی‬ ‫ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ب��اس��ی ئ���ه‌وه‌ی ده‌ك��رد‪،‬‬ ‫برنج و شه‌كر و ڕۆن و شه‌ربه‌ت‬ ‫ترسناكرتین شنت بۆ ئه‌م میلله‌ته‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌ر به‌كه‌ڵكی به‌كارهێنان‬ ‫نایه‌ن‪ ،‬به‌اڵم گه‌وره‌ بازرگانه‌كان‬ ‫زۆر به‌ ئاسانی ده‌یهێنن»‪.‬‬ ‫ع���وم���ه‌ر ح��اج��ی س��اب��ی��ر‪،‬‬ ‫هاوواڵتییه‌كی ته‌مه‌ن چل و پێنج‬ ‫ساڵه‌‪ ،‬وتی «له‌به‌رده‌م مزگه‌وتی‬ ‫دوو ده‌رگ���ادا تووشی ئازارێك‬ ‫هاتم خ��ێ��رخ��وازان بردمیانه‌وه‌‬ ‫ب��ۆ م��اڵ��ه‌وه‌‪ ،‬كاتێك س �ه‌ردان��ی‬ ‫دك��ت��ۆرم ك��رد‪ ،‬وت��ی چ��اره‌س�ه‌ری‬ ‫تۆ له‌ ده‌ره‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش دڵت‬ ‫كێشه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ئیرت ڕێگه‌ی ئێرانم‬ ‫گ��رت �ه‌ب �ه‌ر و هه‌ستیش ناكه‌م‬ ‫چاره‌سه‌ری ت�ه‌واوم وه‌رگرتبێت‪،‬‬ ‫ئه‌م هه‌موو پاره‌یه‌ هه‌یه‌ نازانم‬ ‫بۆچی نه‌خۆشخانه‌ی باشامن بۆ‬ ‫ناكه‌نه‌وه‌‪ ،‬تا نه‌چینه‌ ده‌ره‌وه‌؟»‪.‬‬ ‫دك��ت��ۆر خ��اڵ��س‪ ،‬وته‌بێژی‬ ‫وه‌زاره‌ت������ی ت��ه‌ن��دروس��ت��ی به‌‬ ‫ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)ی وت «زۆربه‌ی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ به‌ ئاره‌زووی خۆیان‬ ‫ده‌چنه‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ چ��اره‌س�ه‌ر‪،‬‬ ‫بێ ئ��اگ��اداری وه‌زاره‌ت ده‌چن‬ ‫و ئێمه‌ش ل �ه‌ ئه‌نجامه‌كه‌یان‬ ‫ئ��اگ��ادار نین‪ .‬ژم��اره‌ی ئه‌وانه‌ی‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ر ناكرێن زۆر كه‌من‪،‬‬ ‫ل��ه‌ ك��وردس��ت��ان چ���اره‌س���ه‌ر بۆ‬ ‫هه‌موو نه‌خۆشییه‌ك هه‌یه‌ ته‌نیا‬

‫هه‌ندێك حاڵه‌تی ده‌گ��م �ه‌ن ه�ه‌ن‪،‬‬ ‫وه‌ك��و‪ :‬نه‌شته‌رگه‌ريی ده‌م��اغ و دڵ‪،‬‬ ‫گۆڕینی هه‌ندێك له‌ جومگه‌كان كه‌‬ ‫زۆر تایبه‌تن‪ ،‬هۆكاره‌كانی چوونه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی نه‌خۆشه‌كانیش چه‌ند‬ ‫شتێكن‪ ،‬وه‌ك‪ :‬ئ��اره‌زووم �ه‌ن��دان �ه‌ی‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌‪ ،‬چاولێكه‌ری‪ ،‬نه‌بوونی‬ ‫متامنه‌ به‌ نه‌خۆشخانه‌كانی كوردستان‪،‬‬ ‫دواك�ه‌وت��ن��ی ن��ۆره‌ی نه‌شته‌رگه‌ری‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئێستا له‌ مانگی ئابه‌وه‌ ده‌ستكرا‬ ‫به‌ جێبه‌جێكردنی سیستمی نیمچه‌‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬واته‌ هه‌ندێك نه‌شته‌رگه‌ری‬ ‫پ��اش ده‌وام��ی به‌یانیانیش بكرێت‪،‬‬

‫بۆ ئ �ه‌وه‌ی ن��ۆره‌ی نه‌خۆشه‌كان كه‌م‬ ‫ببێته‌وه‌»‪.‬‬ ‫ب�ه‌اڵم به‌ وت�ه‌ی ئه‌و هاوواڵتییه‌‬ ‫نه‌خۆشه‪ ‌،‬كه‌س متامنه‌ی به‌ ده‌رمان و‬ ‫نه‌خۆشخانه‌كانی كوردستان نییه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ڕێگه‌ی دووره‌ واڵت ده‌گرنه‌ به‌ر‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫كوالێتی جۆریی له‌ سلێامنی‪ ،‬بۆ به‌یان‬ ‫ده‌ڵێت «له‌مه‌وال پێش هاورده‌كردن‪،‬‬ ‫پشكنینی كااڵ ده‌كه‌ین‪ ،‬گرێبه‌ستامن‬ ‫له‌گه‌ڵ دوو كۆمپانیا ك���ردووه‪ ،‬كه‌‬ ‫بریتین ل�ه‌‪)F G F( :‬ی سویرسی و‬ ‫(‪)BV‬ی فه‌ڕە‌نسی‪ ،‬كه‌ زیاتر له‌ سه‌د‬

‫بازاڕ خەریکە نغرۆ دەبێت لە کااڵى خراپ و بەسەرچوو‬

‫و په‌نجا ساڵه‌ كاری پشكنین و كوالێتی‬ ‫ده‌ك �ه‌ن و نووسینگه‌یان له‌ هه‌موو‬ ‫جیهاندا هه‌یه‌‪ ،‬بۆ منوونه‌ بازرگانێك له‌‬ ‫ئێران بێت له‌وێ نووسینگه‌یان هه‌یه‌‬ ‫و په‌یوه‌ندییان پێوه‌ ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌‬ ‫چین و یابان و هه‌ركوێی تر بێت‪ .‬له‌‬ ‫هه‌ر واڵتێكه‌وه‌ هه‌ر بازرگانێك بیه‌وێت‬ ‫كااڵ بهێنێت‪ ،‬ده‌بێت په‌یوه‌ندی بكات‬ ‫به‌ ه���ه‌ردوو كۆمپانیای پشكنه‌ر و‬ ‫بڕوانه‌مه‌ی ئه‌وانی پێبێت ئینجا ڕێگه‌ی‬ ‫هاورده‌كردنی پێ ده‌ده‌ین»‪.‬‬ ‫هیوا ح �ه‌س �ه‌ن‪ ،‬گه‌نجێك ب��وو‪،‬‬ ‫به‌چاوی خ��ۆی مریكشی به‌ستووی‬

‫بینبوو كه‌ ڕزیبوو‪ ،‬وتی «مریشكێكم‬ ‫كڕی هه‌ر له‌ خۆیه‌وه‌ شی ده‌ب��ووه‌و‬ ‫یه‌كپارچه‌ ڕیزبوو‪ ،‬بۆگه‌نیشی كردبوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌م برده‌وه‌ بۆ سۆپه‌رماركێته‌كه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ن��ارساو ب��وو‪ ،‬پاشان وتیشم‬ ‫خۆ تاوانی ئه‌و نییه‌‪ ،‬تاوانی بازرگانه‌‬ ‫زله‌كانه‌»‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری كوالێتی جۆریی وتی‬ ‫«هه‌رچه‌نده‌ خ��ۆراك په‌یوه‌ندی به‌‬ ‫وه‌زراره‌تی ته‌ندروستییه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیابه‌ گۆشته‌ هیندییه‌كه‌ و جگه‌ری‬ ‫به‌رازیلی الی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی و‬ ‫الی ڤێته‌رنه‌رییشه‌وه‌ ڕێگه‌پێدراو نین‪،‬‬

‫ئه‌وه‌ به‌ قاچاخ و له‌ بازگه‌كانی‬ ‫سنووری حكومه‌تی ناوه‌نده‌وه‌ دزه‌‬ ‫ده‌كه‌ن و له‌ پشتی ئه‌وانه‌وه‌ دێنه‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌»‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ئ��ه‌وه‌ی هاوواڵتییان‬ ‫له‌ میدیاكانه‌وه‌ ده‌یبینن‪ ،‬بازاڕ‬ ‫خه‌ریكه‌ نغرۆ ده‌بێت له‌ كااڵی‬ ‫خراپ و به‌سه‌رچوو‪ ،‬باشرتین و‬ ‫به‌ناوبانگرتین دوكانه‌كان له‌به‌ر بێ‬ ‫مه‌رجیی داده‌خرێن‪ ،‬بۆیه‌ متامنه‌‬ ‫له‌ نێوان كڕیار و فرۆشیاره‌كاندا‬ ‫ك��اڵ��ب��ووه‌ت �ه‌وه‌و ل�ه‌گ�ه‌ڵ الیه‌نی‬ ‫به‌رپرسیش دوو هێنده‌ كاڵرتبووه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫هاتوچۆ ژیان ل ‌ه‬ ‫گه‌رمیانییه‌كان ده‌ستێنێته‌وه‌‬ ‫ڕۆژ له دوای ڕۆژ ژم��اره‌ی قوربانیانی ڕووداوه‌ك��ان��ی هاتوچۆ له‌سنووری گه‌رمیاندا‬ ‫له‌هه‌ڵكشاندایه‌ و به‌رپرسانی هاتوچۆش هۆكاره‌كه‌ی بۆ پابه‌ندنه‌بوونی شۆفێران به‬ ‫‌یاساكانی هاتوچۆوه ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‪ ،‬شاره‌زایه‌كی بواری هاتوچۆش نه‌بوونی هێماكانی هاتوچۆ‬ ‫و مه‌فره‌زه‌كانی پۆلیسی هاتوچۆ له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان‪ ،‬به ‌هۆكارێكی زۆری ڕووداوه‌كان‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مده‌دات‪.‬‬ ‫په‌یجور‪ :‬دلێر عه‌بدولڕ‌ەحامن‬

‫به‌پێی ئامارێكی به‌ڕێوه‌ب ‌هرایه‌تی‬ ‫هاتوچۆی گه‌رمیان‪ ،‬ته‌نها له ‌م��اوه‌ی ‪8‬‬ ‫مانگی ئه‌مساڵدا ‪ 408‬ڕووداوی هاتوچۆ‬ ‫ل � ‌ه س��ن��ووری به‌ڕێوه‌ب ‌هرایه‌تییه‌كه‌دا‬ ‫ڕوویداوه‌‪ ،‬ك ‌ه ‪ 201‬ڕووداویان ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫شاره‌كان ‌و ‪ 207‬ڕووداویشیان ل ‌ه ناوه‌وه‌ی‬ ‫ش��اره‌ك��ان ڕووی���ان���داوه‌و به‌هۆیانه‌وه‌‬ ‫‪ 40‬ه��اوواڵت��ی گیانیان ل �ه‌ده‌س��ت��داوه‌و‬ ‫‪ 329‬ه��اوواڵت��ی دیكه‌ش برینداربوون‪،‬‬ ‫له‌نێو قوربانییه‌كانیشدا خێزان هه‌ی ‌ه له‌‬ ‫ڕووداوێ��ك��ی هاتوچۆدا پێنج ئه‌ندامی‬ ‫خێزانه‌ك ‌ه گیانیان له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫«ه��اوڕێ��ی�ه‌ك��م ئۆتۆمبێله‌كه‌ی له‌‬ ‫ڕووداوێكی وه‌رگ ‌هڕاندا نزیكه‌ی ‪ 5‬ته‌قله‌ی‬ ‫لێدا‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌هۆی به‌ستنی پشتوێنی‬ ‫دڵنیاییه‌و ‌ه ته‌نها ب ‌ه سووكی برینداربووه»‌‬ ‫ئه‌م ‌ه گوته‌ی ساالر محه‌مه‌د‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪28‬‬ ‫ساڵی دانیشتووی شاری كه‌الره‌‪ ،‬كاتێك له‌‬ ‫باره‌ی گرنگيی پابه‌ندبوونی شۆفێران به‌‬

‫یاساكانی هاتوچۆو ‌ه بۆ (به‌یان) دوا‪.‬‬ ‫هۆكاری ڕووداوه‌كانی هاتوچۆ به‌پێی‬ ‫پێوه‌ر ‌ه جیهانییه‌كان‪ ،‬بۆ سێ فاكته‌ری‬ ‫س�ه‌ره‌ك��ی ده‌گ �ه‌ڕێ��ت �ه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه بریتین له‌‬ ‫(مرۆڤ‪ ،‬ڕێگه‌وبان‪ ،‬ئۆتۆمبێل)‪.‬‬ ‫م���والزم ك���ارزان مه‌جید به‌رپرسی‬ ‫ڕاگه‌یاندنی به‌ڕێوه‌ب ‌هرایه‌تی هاتوچۆی‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬ب ‌ه (به‌یان) ی ڕاگه‌یاند «مرۆڤ‬ ‫(شۆفێر) سه‌ره‌كیرتین هۆكاری ڕووداوه‌كانی‬ ‫هاتوچۆیه‌‪ ،‬چونك ‌ه كه‌مته‌رخه‌می ده‌كه‌ن‬ ‫ل ‌ه كاتی شۆفێریكردندا‪ ،‬ب ‌ه سه‌رخۆشی‬ ‫ئۆتۆمبێل لێده‌خوڕن‪ ،‬مۆبایل به‌كارده‌هێنن‬ ‫له‌كاتی سیاقه‌تدا‪ ،‬سه‌ركێشی ده‌كه‌ن له‌كاتی‬ ‫لێخوڕیندا‪ ،‬زی��اد ل ‌ه خێرایی دیاریكراو‬ ‫ل��ێ��ده‌خ��وڕن‪ ،‬ب���ه‌دوای ئه‌ویشدا خراپی‬ ‫ڕێگه‌وبانه‌كان‌و نه‌بوونی هێامكانی هاتوچۆ‬ ‫ل ‌ه ڕێگاكاندا‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌ت له‌كاتی كاركرندن‬ ‫ل ‌ه شه‌قامه‌كاندا ‌و نه‌بوونی مه‌رجه‌كانی‬ ‫توندوتۆڵی ئۆتۆمبێلیش‪ ،‬هۆكاره‌كانی زۆری‬

‫رووداوى وا هەیە بیست کەسی تێدا لە ناوچووە‬

‫تانكییه‌كانی سلێمانی له‌ ته‌قینه‌وه‌دان‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری پڕۆژە‌كانی ئاو‪ :‬ئه‌گه‌ری زیانی ماڵیی و گیانی هه‌یه‌ و ناكرێت ف ‌هرامۆش بكرێت‬

‫ناکرێت تانکییەکان پشتگوێ بخرێن تا دەتەقن‪ ،‬ئینجا بڕۆیت بزانیت کێ بەرپرسە و زیندانیى بکەیت‪ .‬فۆتۆگۆاف‪ :‬گۆران عوسامن‬

‫ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫تانكییه‌كی گه‌وره‌ی ئاو‬ ‫ل ‌ه شاری سلێمانی ته‌قی و‬ ‫زیانێكی زۆریشی خسته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش تانكییه‌كانی دیك ‌ه‬ ‫ل ‌ه مه‌ترسی ته‌قیندان و‬ ‫به‌گوێره‌ی زانیارییش‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌كی زه‌به‌الح‬ ‫له‌وبواره‌دا ڕووی داوه‌‪.‬‬ ‫په‌یجور‪ :‬سەید نامى ـ الوك عه‌بدوڵاڵ‬

‫ئ�ه‌ن��دازی��ار محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ب ‌ه‬ ‫ڕۆژن��ام �ه‌ی (ب �ه‌ی��ان)ی ڕاگ�ه‌ی��ان��د‪ :‬ئه‌و‬ ‫تانكییانه‌ سێ بۆ چوار ساڵه‌ دروستكراون‬ ‫و به‌كارنه‌هێرناون‪ ،‬ئه‌وه‌بوو دانه‌یه‌كیان‬ ‫به‌كارهێنا و ته‌قی‪.‬‬ ‫ع �ه‌زی��م م��ح�ه‌م�ه‌د‪ ،‬ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ری‬

‫پ��رۆژە‌ك��ان��ی ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی ئ��او ل ‌ه‬ ‫سلێامنی ده‌ڵێت «ئ�ه‌و تانكی ئاوانه‌ی‬ ‫ش��اری سلێامنی كه‌ له‌ م��اده‌ی (‪)GRP‬‬ ‫دروستكراون و ئاوی خواردنه‌وه‌ی نیوه‌ی‬ ‫شاری سلێامنیان دابینكردووه‌‪ ،‬بڕی ‪ 4‬ملیار‬ ‫دیناریان تێچووه‌و به‌هۆی فه‌شه‌لهێنانی‬ ‫پرۆژە‌كه‌وه‌ مه‌ترسی گیانی و دارایی و كه‌م‬ ‫ئاویان بۆ خه‌ڵكی سلێامنی لێده‌كرێت»‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌ڕێوه‌به‌ری پرۆژە‌كانی ئاوی‬ ‫سلێامنی ڕایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌وان ناتوانن‬ ‫هاوواڵتیان دڵنیابكه‌نه‌وه‌ له‌وه‌ی له‌كاتی‬ ‫ته‌قینه‌وه‌و شكانی ئه‌و تانكیانه‌دا ترسی‬ ‫گیانيی لێناكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی ده‌ست به‌یان‬ ‫كه‌وتوون‪ ،‬ئه‌و تانكییانه‌ی دروستكراون‬ ‫م �ه‌واده‌ك �ه‌ی��ان س�ه‌رك�ه‌وت��وون�ه‌ب��ووه‌ و‬ ‫تائێستا ئاوی ته‌واویان تێنه‌كراوه‌‪ ،‬خۆیان‬ ‫به‌رزییه‌كه‌یان چوار مه‌تره‌‪ ،‬به‌اڵم له‌یه‌ك‬ ‫مه‌تر زیاتر ئاویان تێناكرێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و مه‌واده‌ی تانكییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌ندازیار عه‌زیم محه‌مه‌د وتی «ئه‌م‬ ‫پڕۆژە‌یه‌ به‌و شێوه‌یه‌ هاته‌ ئاراوه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا‬ ‫ب �راده‌رێ��ك ه��ات ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت �ه‌وه‌‬ ‫ف��ك��ره‌ی دروس��ت��ك��ردن��ی ئ��ه‌و خ�ه‌زان��ی‬ ‫ئاوانه‌ی به‌ماده‌ی (‪ )GRP‬پێشنیاز كرد‬

‫بۆ سلێامنی‪ ،‬وه‌سفێكی باشی كرد‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫ماده‌یه‌كه‌ ژە‌ن��گ ناكات‪ ،‬وه‌زن��ی كه‌مه‌‬ ‫و خێرا ده‌به‌سرتێت‪ ،‬به‌مه‌ توانیبووی‬ ‫قه‌ناعه‌ت به‌ هه‌موو ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سلێامنی بكات كه‌ ئه‌مه‌ شتێكی باشه‌‬ ‫و پێویسته‌ تانكی ئ��او ب �ه‌وه‌ دروس��ت‬ ‫بكرێت‪ ،‬بۆیه‌ داوای��ان له‌ دائیره‌ی ئاو‬ ‫كرد ته‌نده‌رێك ئاماده‌ بكات به‌ هاوكاری‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ فكره‌كه‌ی هێنابوو بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵێك تانكی‪ ،‬كه‌ ‪ 10‬ه �ه‌زار مه‌تر‬ ‫موكه‌عه‌ب ئاو خه‌زن بكات‪ ،‬هه‌رچۆنێك‬ ‫بوو به‌ په‌له‌په‌ل ته‌نده‌رێكیان ئاماده‌كرد‪،‬‬ ‫یه‌كه‌مجار كه‌ ته‌نده‌ره‌كان كران له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و زه‌وییانه‌ نه‌كران كه‌ بۆ پڕۆژە‌كه‌‬ ‫دانرابوو‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و شوێنانه‌ نه‌ده‌گونجا‪،‬‬ ‫به‌اڵم گونجاندیان»‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی به‌یان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خ ‌هزانانه‌ كه‌ چوار مه‌تر به‌رزه‌‪ ،‬ته‌نیا یه‌ك‬ ‫مه‌تر ئاوی تێ كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م هاوینه‌دا‬ ‫به‌ بڕیاری پارێزگاری سلێامنی پڕ كراوه‌و‬ ‫ئ �ه‌وه‌ب��وو ته‌قی و زیانێكی زۆریشی‬ ‫خسته‌وه‌ له‌ باخچه‌ی هاوواڵتییه‌ك‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك به‌ ڕۆژنامه‌كه‌مانی ڕاگه‌یاند‪:‬‬ ‫من ئاگادارم كه‌ ئاسنگه‌رێك میراوه‌كانی‬ ‫ئه‌و ته‌نكییه‌ی ئاگادار ك��ردب��ووه‌وه‌ كه‌‬

‫دڵنیایه‌ ته‌نكییه‌كه‌ ده‌ته‌قێت و له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫زیانی گیانیشی بۆ ئێوه‌ هه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ له‌‬ ‫نزیكی ئه‌و ته‌نكییه‌وه‌ نه‌خه‌وه‌ن‪ ،‬پاش‬ ‫چه‌ند ڕۆژێ��ك ته‌نكییه‌كه‌ ده‌ته‌قێت و‬ ‫كرێكاره‌كانیش سوپاسی ئه‌و ئاسنگه‌ره‌یان‬ ‫كردبوو‪ ،‬ده‌نا تیاده‌چوون‪.‬‬ ‫س���ه‌ب���اره‌ت ب��ه‌ ب���ڕی تێچوونی‬ ‫خه‌زانه‌كان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری پڕۆژە‌كانی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئ��اوی سلێامنی‪ ،‬بۆ‬ ‫به‌یان وتی «پڕۆژە‌كه‌ ‪ 4‬ملیار دیناری‬ ‫تێچووه‌‪ ،‬هه‌ر تانكییه‌ك نیو ملیاری تێدا‬ ‫خه‌رجكراوه‌‪ ،‬پێنج تانكیین‪ ،‬دوو ملیار و‬ ‫نیویان تێچووه‌و ئه‌وه‌ی تریشی له‌ سیاج‬ ‫و بینا و ج��اده‌ و شتی له‌و شێوه‌یه‌دا‬ ‫خه‌رجكراوه‌‪ .‬ده‌رب��اره‌ی به‌رپرسیارێتی‬ ‫ئه‌م گه‌نده‌ڵییه‌ گه‌وره‌یه‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ئه‌ستۆی كێ؟ ئه‌و وتی «جارێ‌ ده‌بێت‬ ‫لیژنه‌ی بۆ دروست بكه‌ین بزانین به‌هۆی‬ ‫چییه‌وه‌یه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی گشتی‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌ر پرسیارێتی عادیالن ‌ه ده‌ربكه‌ین‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م كه‌س ده‌بێت لێپرسینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و كه‌س ‌ه بكه‌ین كه‌ ڕێیدا ئه‌و شته‌‬ ‫به‌بێ‌ دیراسه‌ بێته‌ ئه‌م ش��اره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫شتی باشرت هه‌بوو پێویست نه‌بوو ئه‌وه‌‬ ‫به‌كار بهێنین‪ ،‬كابرا له‌ ئه‌وروپاوه‌ دێت‬

‫نه‌خشه‌سازی ب��ۆ ئ �ه‌م ش��اره‌ ده‌ك��ات‪،‬‬ ‫پڕۆژە‌ی ترمان هه‌بووه‌ هه‌رگیز باسی (جی‬ ‫ئاڕ پی) نه‌كردووه‌‪ ،‬هه‌ر كۆنكرێت به‌كار‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬ته‌نكی ‪ 20‬ه ‌هزارییامن هه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌خشه‌سازی ئه‌وروپیش هاتوون خۆ‬ ‫ده‌شزانێت (جی ئاڕ پی)یش هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ كۆنكرێت به‌كار ده‌هێنێت؟ چونكه‌‬ ‫سه‌المه‌ته‌‪ ،‬كێشه‌ی نییه‌ ‪ 50‬ـ ‪ 100‬ساڵ‬ ‫كێشه‌ی نییه‌‪ ،‬سیانه‌شی زۆر كه‌م ده‌وێت‬ ‫و سیانه‌كه‌شی پاره‌ی كه‌مرت تێده‌چێت‪.‬‬ ‫دووه‌م كه‌س كه‌ به‌رپرسیاره‌ له‌م ئیشه‌‬ ‫ئیحاله‌یه‌‪ ،‬نه‌ده‌بوو پڕۆژە‌كه‌ی بدایه‌ به‌‬ ‫كه‌مرتین نرخ‪ ،‬ده‌بوو هه‌ڵسه‌نگاندن بكات‬ ‫بۆ كۆمپانیاكه‌‪ ،‬چونكه‌ ل ‌ه عێراقدا ئه‌م‬ ‫جۆر ‌ه ئیشه‌ نه‌بووه‪ .‬به‌رپرسیارێتی سێیه‌م‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر لیژنه‌كه‌ ده‌ریخست ئیشه‌ك ‌ه وه‌كو‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌كراو ‌ه له‌ نه‌خشه‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كات ‌ه ده‌چێته‌ سه‌ر سه‌رپه‌رشتیاره‌كانیش‪.‬‬ ‫به‌شی چواره‌میش دائیره‌كه‌ش به‌رپرسیاره‌‬ ‫ك�ه‌ ده‌ب��ێ��ت سیانه‌ی ب��ك��ات‪ ،‬ناكرێت‬ ‫ئه‌م ته‌نكییانه‌ وه‌كو ته‌نكی كۆنكرێتی‬ ‫سه‌یربكرێن»‪.‬‬ ‫ئه‌ندازیار محه‌مه‌د ئه‌حمه‌د ده‌ڵێت‬ ‫«ته‌نكییه‌ك هه‌یه‌ له‌سه‌ر سی مه‌ترییه‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی من زانیارییم هه‌بێت به‌كار‬

‫نه‌هاتووه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ دانه‌یه‌كی تریش هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ ناو پ��ڕۆژە‌ی پردی جۆگا له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫زانكۆی سلێامنی‪ ،‬ئه‌ویش به‌كار نه‌هاتووه‌‪،‬‬ ‫یه‌ك دووجار به‌كاریان هێنا‪ ،‬ئه‌ویش ترسی‬ ‫ته‌قینی هه‌بوو‪ ،‬ئيرت به‌كاریان نه‌هێنا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی من زانیارییم هه‌بێ‌ دوو خه‌زانیان‬ ‫به‌كار ده‌هێرنێن‪ ،‬ئه‌وانیش ئ �ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ته‌قی و ئه‌وه‌ی گه‌ڕە‌كی كوردساته»‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی وته‌ی ئه‌ندازیار عه‌زیم‬ ‫محه‌مه‌د‪ ،‬ئ�ه‌و تانكییانه‌ ئ��اوی نیوه‌ی‬ ‫سلێامنییان له‌سه‌ره‌ و ئه‌گه‌ری زۆریش‬ ‫هه‌یه‌ به‌ زووترین كات ئه‌وانی دیكه‌ش‬ ‫بته‌قن‪ ،‬ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ی پڕۆژە‌كانی‬ ‫ئ���او ده‌ڵ��ێ��ت «ه��اوواڵت��ی��ی��ان حه‌قی‬ ‫خۆیانه‌ برتسن‪ ،‬به‌اڵم به‌وشێوه‌یه‌ نا كه‌‬ ‫تووشی قه‌له‌قی بنب‪ ،‬له‌كاتی ته‌قیندا‬ ‫له‌وانه‌یه‌ سیاج بڕووخێنێت‪ ،‬له‌وانه‌یه‌‬ ‫دیوار بڕووخێنێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر نه‌فه‌رێكیش‬ ‫نزیكبێت له‌وانه‌یه‌ بیكوژێت‪ ،‬ئه‌و شتانه‌‬ ‫ئیحتیاملی ڕوودانی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بزانیت‬ ‫شتێك مه‌ترسی هه‌یه‌ بۆ س�ه‌ر گیانی‬ ‫هاوواڵتییه‌ك‪ ،‬نابێت پشتگوێی بخه‌یت‬ ‫و چاوه‌ڕوانی بكه‌ی تا ده‌ته‌قێت و ئینجا‬ ‫بڕۆیت بزانیت كێ‌ به‌رپرسه‌ بیگریت و‬ ‫زیندانیی بكه‌یت»‪.‬‬

‫‪9‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫به‌رپرسانی فه‌ره‌نسا‪ ،‬بابه‌تی رۆمانه‌ سیاسییه‌كانی ئه‌مساڵن‬ ‫سەردار سڵێامن‬

‫مانگی (‪9‬‬ ‫و ‪)10‬ی هه‌موو‬ ‫س��اڵ��ێ��ك ل���ه‌ واڵت���ی‬ ‫فه‌ره‌نسا ب ‌ه وه‌رزی كتێب‬ ‫و ئ���ه‌ده‌ب ن���ارساوه‌‪ .‬ل �ه‌م دوو‬

‫پێشنیازێکی نامه‌عقول!!ا‬ ‫د‪ .‬ئیسامعیل به‌رزنجی‬ ‫خ��ۆ ب�ه‌ ناشکوری نه‌بێ له‌م‬ ‫کوردستانه‌ هه‌ر که‌س ده‌م ئه‌کاته‌وه‌‬ ‫ف �ه‌رده‌ی �ه‌ک پێشنیاز ف��ڕێ ئه‌یاته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ ڕووی کامێره‌ی‬ ‫تێکرا به‌ پێنج ش�ه‌ش (که‌تکردن)‬ ‫هێشتا قسه‌کانی ته‌واو نابێ‪ ،‬به‌اڵم با‬ ‫منیش پێشنیاره‌که‌ی خۆم هه‌ر بکه‌م‪،‬‬ ‫چونکه‌ بوعدی موسته‌قبه‌لیی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ (حکومه‌تی هه‌رێم‬ ‫بۆندێکی درێژخایه‌ن ئیمزا بکا بۆ‬ ‫دروس��ت��ک��ردن��ی‬ ‫و‬ ‫درع‬ ‫گو للـه‌به‌ند ی‬ ‫شه‌خصی)‪ ،‬هه‌ر‬ ‫مامۆستایه‌ک به‌ر‬ ‫ل��ه‌وه‌ی موباشه‌ره‌‬ ‫بفه‌رموێ‪ ،‬دانه‌یه‌کی به‌ هه‌دیه‌‬ ‫بدرێتێ‪ ،‬چونکه‌ کار وا بڕوا شه‌ش‬ ‫حه‌وت ساڵی تر تولفێکی به‌ریئی‬ ‫ڕه‌وزه‌ش جێگای سیقه‌‬

‫دوو رۆژ‬ ‫كلیك مه‌كه‌ن‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی داوا له‌ هه‌ردوو‬ ‫كۆمپانیای گوگڵ و یوتیوب كرا بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و فیلمه‌ی كه‌ سووكایه‌تی‬ ‫به‌ پێغه‌مبه‌ری ئیسالم كردبوو‬ ‫الب���ه‌رن ل�ه‌س�ه‌ر ماڵپه‌ڕە‌كانیان‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ه��ه‌ر س��وورب��وون له‌سه‌ر‬ ‫هێشتنه‌وه‌ی‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا داواكراوه‌‬ ‫له‌ مسوڵامنان كه‌ بۆ م��اوه‌ی دوو‬ ‫رۆژ ئه‌و دوو ماڵپه‌ڕە‌ به‌كارنه‌هێنن‬ ‫رۆژانی دووشه‌ممه‌و سێشه‌ممه‌ ‪24‬‬ ‫و ‪25‬ی ئه‌م مانگه‌)‪.‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌رب��ێ��ت��وو مسوڵامنان‬ ‫ب��ه‌ده‌م ئ �ه‌م داخ��وازی��ی �ه‌و ‌ه بڕۆن‬ ‫ئه‌وا كۆمپانیای گوگڵ نزیكه‌ی ‪200‬‬ ‫ملیۆن دۆالر زه‌ره‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬وریا عەىل‬

‫نابێ‪ ،‬کێ ئه‌ڵێ له‌ گه‌رمه‌ی یاریکردنا‬ ‫ده‌مانچ ‌ه ده‌رناهێنێ و هه‌ر بۆ خۆشی‬ ‫فیشه‌کێک نانێ ب�ه‌ داده‌ک��ه‌ی��ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاخر هه‌ر زه‌عیفه‌یه‌کی ناباڵغ‪ ،‬یان‬ ‫مێردمنداڵێکی ده‌مڕووت ده‌ره‌جه‌که‌ی‬ ‫به‌ دڵ نه‌بوو‪ ،‬هه‌ڵکوتێته‌ سه‌ر مه‌کته‌ب‬ ‫و مامۆستا و به‌ر چه‌قۆ و ده‌مانچه‌یان‬ ‫بدات‪ ،‬چۆن به‌ره‌نگاری ببنه‌وه‌؟ مه‌گه‌ر‬ ‫مامۆستاکه‌ نه‌قڵ بکه‌ن یان به‌ ته‌قاعودی‬ ‫ئیجباریی چاکه‌ی بده‌نه‌وه‌‪ ،‬خۆ ناکرێ‬ ‫خوێندکار ‌ه چاوگه‌شه‌که‌ عقوبه‌ به‌ن‪،‬‬ ‫چونک ‌ه جه‌وی خوێندنی لێ تێک‬ ‫ئه‌چێ!‬ ‫ئ�������ه‌گ�������ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ناکرێ‪،‬‬ ‫ب��ا سیستمی‬

‫خوێندنه‌که‌ ب��گ��ۆڕن ب��ۆ ئه‌فغانی‬ ‫و صۆماڵی‪ ،‬چونکه‌ له‌وانه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫سیستمه‌ سویدیی ‌ه وه‌ک ده‌رزی و‬ ‫ده‌رمانه‌که‌مان نه‌تیجه‌ی عه‌کسیی‬ ‫هه‌بووبێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ه �ه‌ر ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫ن��اک�ه‌ن‪ ،‬ئ �ه‌وا با یاسایه‌کی له‌کوڵ‬ ‫ده‌رک�ه‌ن بۆ ده‌مکوتی میدیاکان‪ ،‬با‬ ‫هه‌رنه‌بێ ئه‌و هه‌واڵه‌ موحریجانه‌‬ ‫نه‌گه‌نه‌ ناحه‌زانی ئه‌زموونه‌که‌مان‬ ‫و ئه‌منی ق �ه‌وم��ی�مان نه‌که‌وێته‌‬ ‫مه‌ترسییه‌وه‌ (له‌وانه‌یه‌ هه‌ر ئه‌مه‌ش‬ ‫ب��ک �ه‌ن)‪ ،‬ئ�ه‌گ�ه‌رن��ا چه‌ند ساڵێکی‬ ‫تر ه �ه‌واڵ��ی ش��ه‌ڕی پ��ۆال و پ��ۆل و‬ ‫مامۆستایانی‬ ‫جوانه‌مه‌رگبوونی‬ ‫تازه‌ ته‌عین وه‌ک باران به‌ سه‌رمانا‬ ‫ئه‌بارێ‪ ،‬بێگومان ئه‌گه‌ر تا ئه‌وکاته‌‬ ‫به‌ر ڕه‌حمه‌تی فیشه‌کی ته‌له‌به‌یه‌ک‬ ‫نه‌که‌وتبین‪ ،‬خوا به‌و ڕۆژە‌‬ ‫نه‌کا‪.‬‬

‫مانگه‌دا پیشه‌ی چاپه‌مه‌نیی فه‌ره‌نسا‬ ‫گه‌لێك گه‌رموگوڕیی ب ‌ه خۆوه‌ ده‌بینێ و‬ ‫باشرتین به‌رهه‌می نووسه‌رانی فه‌ره‌نسا‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ بازاڕه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵ رۆمانه‌ سیاسییه‌كان زیاتر‬ ‫له‌ بابه‌ته‌كانی تر تین و گه‌رموگوڕییان‬ ‫به‌خشیوه‌ته‌ ب��ازاڕی كتێبی فه‌ره‌نسا و‬ ‫‪ 646‬رۆم��ان چاپ و باڵو ده‌كرێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ دوو له‌ س�ه‌ر سێی ئ�ه‌و رۆمانانه‌‬ ‫به‌رهه‌می نووسه‌ره‌ فه‌ره‌نسییه‌كانن و‬ ‫باقیی رۆمانه‌كانیش وه‌رگێڕدراون‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵ به‌ هۆی به‌ڕێوه‌چوونی‬ ‫ژماره‌یه‌ك هه‌ڵبژاردنی گرنگ له‌ واڵتی‬ ‫ف�ه‌ره‌ن��س��ا‪ ،‬ب�ه‌ تایبه‌ت هه‌ڵبژاردنی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی كۆمار‪ ،‬رۆم��ان و كتێبه‌‬

‫سیاسییه‌كان له‌ سااڵنی راب��ردوو زیاتر‬ ‫فرۆشیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫(هیچ شتێك به‌وجۆره‌ پێشبینی‬ ‫ده‌ك���را‪ ،‬ناچێته‌پێش) ل �ه‌ نووسینی‬ ‫(لۆران بینه‌) یه‌كێك له‌و كتێبانه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌باره‌ی هه‌ڵمه‌تی هه‌ڵبژاردنی فرانسوا‬ ‫ه��ۆاڵن��ده‌وه‌ ن���وورساوه‌‪ .‬ئه‌م نووسه‌ره‌‬ ‫كه‌ له‌ ساڵی ‪ 2010‬خه‌اڵتی گنكووری‬ ‫به‌ده‌ست هێنا‪ ،‬له‌م رۆمانه‌یدا راز و‬ ‫نهێنییه‌كانی پشت په‌رده‌ی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌مدواییه‌ی فه‌ره‌نسای ئاشكرا كردووه‌‪.‬‬ ‫(ئیستڤان زاگدانسكی) یه‌كێكرت له‌و‬ ‫نووسه‌ره‌ فه‌ره‌نساییانه‌یه‌ كه‌ رۆمانێكی‬ ‫سیاسی له‌باره‌ی (دۆمینیك ئیسرتاوس‬ ‫ك��ان)ی سه‌رۆكی پێشووی سندوقی‬

‫دراوی نێوده‌وڵه‌تیىه‌وه‌ نووسیوه‌‪.‬‬ ‫له‌ نێو كتێبه‌ سیاسییه‌كانی‬ ‫ئه‌مساڵدا‪ ،‬چه‌ند رۆمانێك له‌باره‌ی‬ ‫(سگولن رۆی��اڵ)ـ��ی ه��اوس �ه‌ری‬ ‫پێشووی فرانسوا هۆاڵند و ڤالێری‬ ‫تریرڤیلێر‪ ،‬خاتوونی یه‌كه‌می ئه‌و‬ ‫واڵت‌ باڵوبوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش��ی��اوی ئ��ام��اژە‌ی �ه‌ ل��ه‌و ‪650‬‬ ‫كتێبه‌ی ل� ‌ه م���اوه‌ی دوو مانگی‬ ‫س��ێ��پ��ت �ه‌م��ب �ه‌ر و ئ��ۆك��ت��ۆب��ه‌ردا‬ ‫باڵوده‌بنه‌وه‌‪ ،‬هه‌موویان به‌ختی‬ ‫فرۆشی باشیان به‌رناكه‌وێ و ته‌نها‬ ‫كتێبه‌ باشه‌كان به‌ختی بردنه‌وه‌ی‬ ‫خه‌اڵتی ئه‌مساڵ و فرۆشی زۆریان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫ماسکی تەمامە بۆ نەهێشتنی پەڵەی دەموچاو‬

‫و‪ .‬ئیامن ناصح‬ ‫ب��ە ه��ەن��دێ��ک پێداویستی‬ ‫زۆر ئاسان و زوو دەستکەوتوو‪،‬‬ ‫دەس��ت دەکەین بە ئامادەکردنی‬ ‫ماسکەکەمان‪ ،‬ماسکی تەمامە‪.‬‬ ‫ئەوەی کە تەنها پێویستامن پێی‬ ‫دەبێت پارچەیەک تەماتەی لە ڕنە‬

‫ئەو وێنانەى جیهانیان گۆڕى‬

‫دراو و یەك کەوچکی چا ئاوی لیمۆ‪،‬‬ ‫یەك کەوچکی چێشت شۆفان‪ .‬کاتێ بە‬ ‫تەواوی پیداویستییەکامنان ئامادەبوون‪،‬‬ ‫دەس��ت دەک��ەی��ن ب��ە دروستکردنی‬ ‫ماسکەکەمان‪.‬‬ ‫هەموو پێداویستییەکان تێکەڵی‬ ‫یەک بکە و بیانخەرە ناو عەصارەوە‪،‬‬ ‫پاشان لە شێوەی ڕووپۆشێکی تەنکدا‬

‫بیدە لە تەواوی ئەو پەاڵنەی کە بە‬ ‫دەموچاوتەوە ه��ەن‪ ،‬دوات��ر و پاش‬ ‫تێپەڕبوونی دە دەقیقە بە ئاوێکی‬ ‫گەرم دەموچاوتان بشۆن‪.‬‬ ‫گەر دەتانەوێت بە ئەنجامێکی‬ ‫باش بگەن‪ ،‬ئ��ەوا النیکەم هەفتەی‬ ‫جارێک ئەم ماسکە بەکاربهێنن‪.‬‬ ‫سەرچاوە‪ :‬ڕیسالەی ئاژانس‬

‫كوشتنی ویت كونگییه‌ك به‌ ده‌ستی‬ ‫پۆلیسێكی سیاگوون له‌ ‪1968‬‬ ‫ئا‪ :‬شەتاو پێنجوینى‬ ‫(به‌یان) له‌مه‌ودوا و ل ‌ه هه‌ر ژماره‌یه‌كیدا‬ ‫وێنه‌یه‌ك باڵو ده‌كاته‌وه‌ كه‌ بوون‬ ‫به‌ به‌شێك له‌ مێژووی مرۆڤایه‌تی و‬ ‫كاریگه‌رییان له‌سه‌ر جیهان داناوه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م وێنه‌ی ‌ه خ �ه‌اڵت��ی پولیرتزی‬ ‫وه‌رگرتووه‌ و ل ‌ه الیه‌ن ئێدی ئادامزه‌وه‌‬ ‫گیراوه‌‪ .‬تا ئێستا یه‌كێك ‌ه ل ‌ه نارساوترین‬ ‫وێنه‌كانی مێژوو بۆ جه‌نگ‪ .‬كه‌سی‬ ‫ده‌مانچه‌به‌ده‌ست ناوی جه‌ن ‌هراڵ نگوویان‬ ‫لوونه‌ و سه‌رۆكی پۆلیسی نیشتامنیی‬ ‫كۆماریی ڤێتنامه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌سه‌ش ك ‌ه پاش‬ ‫ئه‌و وێنه‌یه‌ ده‌كوژرێ‪ ،‬سه‌ربازێكی ویت‬

‫كونگییه‌ به‌ ناوی نگوویان وان لیم‪.‬‬ ‫ئه‌م وێنه‌یه‌ پاش باڵوبوونه‌وه‌ی‬ ‫له‌ سه‌رانسه‌ری جیهاندا بوو به‌ هێامی‬ ‫دژه ‌جه‌نگ‪ .‬وێنه‌گری ئه‌م وێنه‌یه‌ پاش‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی وێنه‌كه‌ تانه‌ و ره‌خنه‌ی‬ ‫زۆری لێده‌گیرا و له‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‬ ‫ئۆسرتالیادا پزیشكه‌كان ئاماده‌ نه‌بوون‬ ‫چاره‌سه‌ری پزیشكی بۆ بكه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ناچار بوو ریستۆرانته‌كه‌ی دابخا‪ .‬ئه‌م‬ ‫وێنه‌گر ‌ه له‌ وه‌اڵمی ره‌خنه‌گراندا وتی‪:‬‬ ‫جه‌نه‌راڵ ئه‌م ویت كونگییه‌ی كوشت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ منیش به‌ كامێرا جه‌نه‌راڵه‌كه‌م‬ ‫كوشت‪.‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫كۆنتی؛ ناپلیۆنه‌كه‌ی یۆڤانتۆس‬ ‫شیفا موراد‬ ‫«ده‌گێڕنه‌وه‌ له‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كیدا‬ ‫ناپلیۆن پۆناپارت له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی‬ ‫سوپاكه‌یدا كۆبوونه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌دات‪،‬‬ ‫كاتێك ناپلیۆن گه‌یشته‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر كورسیی یه‌كه‌م الی ده‌رگاكه‌وه‌‬ ‫دانیشت‪ ،‬به‌ شێوه‌یه‌كی خێرا یه‌كێك له‌‬ ‫سه‌ركرده‌كان به‌ ناپلیۆنی وت‪ :‬گه‌وره‌م‬ ‫ف �ه‌رم��وو وه‌ره‌ س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬ل �ه‌وه‌اڵم��دا‬ ‫ناپلیۆن وتی‪ :‬سه‌ره‌وه‌ ئه‌و شوێنه‌یه‌ كه‌‬ ‫ناپلیۆنی لێیه‌»‪.‬‬ ‫ئێستاش به‌ هه‌مان شێوه‌ هه‌ست‬ ‫ده‌ك �ه‌ی��ت كاتێك كۆنتی راهێنه‌ری‬ ‫یۆڤانتۆس ده‌بینیت كه‌ چۆن له‌ ناو‬ ‫هانده‌رانه‌وه‌ سه‌ركردایه‌تی تیپه‌كه‌ی‬ ‫ده‌ك����ات ب��ۆ س��ه‌رك��ه‌وت��ن ل �ه‌س �ه‌ر‬ ‫سه‌ركه‌وتن‪ ،‬كه‌ هیچ گومانێك نه‌ماوه‌‬ ‫له‌ تایبه‌مته‌ندی ئه‌م راهێنه‌ره‌دا وه‌ له‌‬ ‫به‌تواناییه‌كه‌ی كه‌ پێشكه‌ش به‌ خۆی‬ ‫و تیپه‌كه‌ی ده‌ك��ات‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ دوای‬ ‫شاشه‌یشه‌وه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫كۆنتی وه‌رزێكی زۆر نایابی له‌گه‌ڵ‬ ‫یۆڤانتۆس پێشكه‌ش كرد له‌ وه‌رزی‬ ‫‪2012-2011‬دا‪ ،‬ئه‌و كاره‌یشی درێژه‌‬

‫پێدا له‌ناو هانده‌رانه‌وه‌ له‌م وه‌رزه‌دا‬ ‫تا بیسه‌ملێنێت به‌ شێوه‌یه‌ك كه‌ به‌‬ ‫رێكه‌وت نه‌بۆته‌ راهێنه‌رێكی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫یاخود ته‌نها له‌به‌ر ئ��ه‌وه‌ی تیپێكی‬ ‫گه‌وره‌ی له‌به‌رده‌ستدایه‌‪ ،‬یه‌كه‌م یاریی‬ ‫به‌رامبه‌ر ناپۆلی بوو له‌ جامی سوپه‌ردا‬ ‫یۆڤانتۆس به‌ بێ ئاماده‌ بوونی راهێنه‌ر‬ ‫ئه‌نجامی ب��دات و به ‌سه‌ركردایه‌تی‬ ‫كارێرای هاوكاری‪ ،‬كه‌ یارییه‌كه‌یان ‪2-4‬‬ ‫برده‌وه‌‪ ،‬پاشان و له‌ جامی برلسكۆنیدا‬ ‫(‪ )2-3‬له‌ میالنی ب��رده‌وه‌‪ ،‬ئێستایش‬ ‫پاش تێپه‌ڕینی چوار هه‌فته‌ی خولی‬ ‫ئیتاڵی ‪ 12‬خاڵی ته‌واوی به‌ده‌ستهێناوه‌‬ ‫و له‌ پێشه‌نگدایه‌ بێ هیچ گرفتێك‪،‬‬ ‫له‌ناو خاكی پاڵه‌وانی ئه‌ورپایشدا و له‌‬ ‫خولی یانه‌پاڵه‌وانه‌كانی ئه‌ورپا به‌رامبه‌ر‬ ‫چێڵسی‪ ،‬سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ئیتاڵییه‌كان‬ ‫له‌ناو خاكی ئینگلیزه‌كان ئاستیان خراپ‬ ‫ب��ووه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌ پێچه‌وانه‌ی هه‌موو‬ ‫بۆچوونه‌كان و پێشبینییه‌كان‪ ،‬یۆڤانتۆس‬ ‫به‌ ئاسته‌ جوانه‌كه‌ی هه‌مووالیه‌كی‬ ‫گ��ه‌ش��ان��ده‌وه‌ و خ��ۆش��ح��اڵ��ي��ك��ردن‪،‬‬ ‫هانده‌ران بینیيان كه‌ چۆن تیپه‌كه‌ی‬ ‫كۆنتی به‌سه‌ر تیپێكی خاوه‌ن مێژووی‬ ‫ئینگلیزی و پاڵه‌وانی وه‌رزی رابردووی‬

‫پاڵه‌وانێتییه‌كه‌‪ ،‬بااڵ ده‌ست بوو و دوای‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی به‌ دوو گ��ۆڵ كه‌وته‌ دواوه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم توانی یه‌كسانییه‌كی گرانبه‌ها‬ ‫به‌ده‌ستبهێنێت‪.‬‬ ‫ك��ۆن��ت��ی ك���ه‌ ئ��ێ��س��ت��ا ب���ۆ ‪10‬‬ ‫مانگ راگ��ی �راوه‌‪ ،‬خ��ۆی و یۆڤانتۆس‬ ‫چاوه‌ڕێی بڕیاری كۆتایی دادگ��ان كه‌‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ی كردووه‌ به‌ سزاكه‌یدا‪،‬‬ ‫به‌هۆی تۆمه‌تباركردنی به‌ كێشه‌یه‌كی‬ ‫كۆنه‌وه‌ كاتێك راهێنه‌ری یانه‌ی سیێنا‬ ‫بووه‌‪.‬‬ ‫كۆنتی كه‌ ته‌نها له‌الیه‌ن یه‌كێتی‬ ‫تۆپی پێی ئیتاڵییه‌وه‌ راگ��ی �را ب��وو‪،‬‬ ‫فیفایش هه‌فته‌یه‌ك پێش ده‌ستپێكی‬ ‫خ��ول��ی ی��ان �ه‌پ��اڵ �ه‌وان �ه‌ك��ان ب��ڕی��اری‬ ‫س�زادان�ه‌ك�ه‌ی الی خ��ۆی خسته‌ كار‪،‬‬ ‫ب �ه‌و ج��ۆره‌ی��ش كۆنتی نه‌یتوانی له‌‬ ‫خولی یانه‌پاڵه‌وانه‌كانیشدا له‌ یاریگادا‬ ‫ئاماده‌ بێت به‌رامبه‌ر چێڵسی‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌یش كامێرایه‌كی تایبه‌ت دانرا بۆ‬ ‫شوێنه‌كه‌ی كۆنتی تا چاودێری بكرێت‬ ‫و به‌كارهێنانی مۆبایلیشی لێ قه‌ده‌غه‌‬ ‫ك �را‪ ،‬تا نه‌توانێت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ ی��اری��ده‌ده‌ره‌ك��ان��ی�ه‌وه‌‬ ‫بكات‪ ،‬له‌گه‌ڵ قه‌ده‌غه‌كردنی دابه‌زينى‬

‫له‌ به‌ینی ه �ه‌ردوو گێمه‌كه‌دا بۆ الی‬ ‫یاریزانه‌كانی‪ ،‬له‌ هه‌موو یارییه‌كانی‬ ‫تری ئه‌م پاڵه‌وانێتییه‌شدا به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ����ه‌وه‌ی دی����اره‌ كۆنتی‬ ‫توانیویه‌تی رێنامییه‌كانی بگه‌یه‌نێت‬ ‫به‌ كارێرای هاوڕێی و پیاوه‌كانی له‌ ناو‬ ‫یاریگادا به‌ هه‌ر هۆكارێك و شێوازێك‬ ‫بێت‪ ،‬تا ئه‌وه‌ی توانیيان جڵه‌وی‬ ‫یارییه‌كه‌ بگرنه‌وه‌ ده‌ست‬ ‫و له‌ شكستێكی قورس‬ ‫رزگ���اری���ان ب��ك��ات‬ ‫و یه‌كسانییه‌كی‬ ‫گ����ران����ب����ه‌ه����ا‬ ‫به‌ده‌ستبهێنن‪ ،‬به‌و‬ ‫شێوه‌ ته‌ئكیدیان‬ ‫ك��رده‌وه‌ كه‌ گرنگ‬ ‫نییه‌ كه‌ كۆنتی له‌‬ ‫كوێدا داده‌نیشێت‬ ‫و رێنامیی تیپه‌كه‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫س��ه‌ك��ردای��ه‌ت��ی ل �ه‌و‬ ‫شێونه‌یه‌ ك �ه‌ كۆنتی‬ ‫لێیه‌‪.‬‬

‫نهێنی پالنه‌كانی تیكی تاكای به‌رشه‌لۆنه‌‬

‫هاوژین جه‌مال‬ ‫تیكی تاكا‪ :‬وشه‌یه‌كی ئیسپانییه‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫واتای گواستنه‌وه‌ی به‌رده‌وامی تۆپ دێت‪،‬‬ ‫ئه‌م پالن ‌ه ل ‌ه ‪ 10‬به‌شی ته‌واو پێكدێت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫پالن ‌ه له‌الیه‌ن كه‌ته‌لۆنییه‌كان و به‌تایبه‌ت‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ب �ه‌ر ‌ه هونه‌رییه‌كایان(یوهان‬ ‫ك���رۆی���ڤ)ه‌و ‌ه داڕش��ت��ن��ی ب��ۆ ك���راوه‌‪،‬‬ ‫به‌شێوازێك شێوه‌ی یاریكردنی (كوره‌‬ ‫شامیله‌)ی هۆڵه‌نداشی تێدا تێكه‌اڵو كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌شه‌كانیشی به‌م شێوه‌ن‪:‬‬ ‫پالنی یه‌كه‌م‪ :‬ئه‌م پالن ‌ه ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫ئ��اڵ��وگ��ۆڕك��ردن��ی ب���ه‌رده‌وام���ی ت��ۆپ�ه‌وه‌‬ ‫(پاسدان) جێبه‌جێ ده‌كرێت به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫بێزاركه‌ر‪ ،‬چونك ‌ه وا ل ‌ه ركابه‌ر ده‌كات‬ ‫هه‌ست ب ‌ه بێزاری و بێده‌سه‌اڵتی بكات‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ناچارده‌بن ف��اوڵ دروس��ت بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش دوو سوود به‌ده‌ستێت‪ ،‬یه‌كه‌میان‬

‫سه‌ملاندنی بااڵده‌ستیی ‌ه به‌سه‌ر ب ‌هرامبه‌ردا‬ ‫و دووه‌میان سوود وه‌رگرتن ‌ه ل ‌ه فاوڵه‌كان‪،‬‬ ‫جا ل ‌ه ڕێگه‌ی لێدانه‌و ‌ه بێت بۆ گۆڵ‪،‬‬ ‫یاخود راكێشانی سه‌رنج و خوشه‌ویستی‬ ‫ناوبژیوان‪ ،‬مه‌رج ‌ه ئه‌و یاریزانه‌ی تۆپ‬ ‫ل ‌ه قاچیدای ‌ه پێگه‌یه‌كی نه‌به‌سرتاو ‌ه و‬ ‫هاوڕێیه‌كی گونجاو بدۆزێته‌و ‌ه و تۆپه‌كه‌ی‬ ‫ئاراست ‌ه بكات‪ ،‬پاش ئه‌و ‌ه ده‌ست ب ‌ه جوڵه‌‬ ‫بكات به‌ره‌و پێشه‌وه‌‪ ،‬یان به‌ره‌و دواوه‌‬ ‫وات ‌ه هیچ یاریزانێك بێ ئیش نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫تۆپیشی النه‌بێت ده‌بێت ل ‌ه جموجوڵدا‬ ‫بێت بۆ خۆشكردنی ماوه‌كانی یاریگا و‬ ‫یارمه‌تیدانی هاوڕێكانی‪.‬‬ ‫پالنی دووه‌م ‪ :‬به‌كارهێنانی ئه‌م پالنه‌‬ ‫زۆر گرنگ ‌ه ئه‌ویش ب ‌ه به‌كارهێنانی (داوی‬ ‫ئۆفساید) به‌بێ هه‌ڵه‌‪ ،‬ده‌بێت ئاستی‬ ‫تاكه‌كه‌سی به‌رگریكاران زۆر به‌رزبێت‪،‬‬ ‫هاوكات له‌گه‌ڵ گونجاندنێكی باش‪ ،‬چونكه‌‬

‫تێری ماڵئاوایی كرد‬ ‫جۆن تێری به‌رگریكاری چێڵسی و كابتنی پێشووی هه‌ڵبژارده‌ی‬ ‫ئینگلت ‌هرا‪ ،‬ب ‌ه فه‌رمی وازهێنانی ل ‌ه یاریی نێوده‌وڵه‌تی راگه‌یاند‪.‬‬ ‫تێری ته‌مه‌ن ‪ 31‬ساڵ ل ‌ه الیه‌ن یه‌كێتی تۆپی پێی ئینگلیزییه‌وه‌‬ ‫تۆمه‌تبار‌ه ب ‌ه به‌كارهێنانی وشه‌ی ره‌گه‌زپه‌رستی ب ‌هرامبه‌ر ئه‌نتوان‬ ‫فێردیناندی یاریزانی كوینز پارك رێنجه‌رز‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌یش وایكرد‬ ‫وازبهێنێت‪ ،‬ئێستاش له‌الیه‌ن یه‌كێتییه‌كه‌و ‌ه تۆمه‌ته‌كه‌ی له‌سه‌ر ماوه‪‌،‬‬ ‫سه‌ر‌هڕای ئه‌وه‌ی دادگا بێتاوانی راگه‌یاند‪.‬‬ ‫تێری ل ‌ه ساڵی ‪2003‬ە‌و ‌ه (‪ )78‬یاریی نێوده‌وڵه‌تی ئه‌نجامداو ‌ه و‬ ‫له‌گه‌ڵ چێڵسیشدا به‌شداریی ‪ 547‬یاریی كردوه‌‪.‬‬

‫ئه‌م خاڵ ‌ه ل ‌ه هه‌ردوو دۆخی به‌رگریكردن‬ ‫و هێرشربدندا به‌كاردێت‪ ،‬ئه‌ویش ب ‌ه هاتنه‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی به‌رگریكاران له‌سه‌ر یه‌ك هێڵ‬ ‫تا ل ‌ه كاتی گ ‌هڕاندنه‌وه‌ی تۆپدا ركابه‌ر‬ ‫نه‌توانێت به ‌ئاسانی بگه‌ڕێته‌و ‌ه ئاستی‬ ‫ئاسايی خۆی‪ ،‬ئه‌ویش ب ‌ه به‌كارهێنانی‬ ‫داوی ئۆفساید به‌بێ هه‌ڵه‌‪.‬‬ ‫پالنی سێهه‌م‪ :‬پێكهێنانی سێگۆشه‌كان‬ ‫ل ‌ه هه‌ر جێگه‌یه‌كی یاریگادا بێت‪ ،‬گرنگرتین‬ ‫مه‌رجه‌كانی تیكی تاكا له‌م خاڵه‌دا خۆی‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه سه‌رجه‌م بنه‌ماكانی‬ ‫ئه‌م پالن ‌ه له‌سه‌ر پێكهێنانی سێگۆشه‌كان‬ ‫ئ��ام��اد ‌ه ك���راوه‌‪ ،‬ل� ‌ه جێبه‌جێكردنیشدا‬ ‫سه‌رجه‌م یاریزانان به‌رده‌وامن‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌و یاریزانه‌ی تۆپه‌كه‌ی له‌ال بێت ده‌بێت‬ ‫دوو یاریزانی هاوه‌ڵی ل ‌ه ب ‌هرامبه‌ریدا‬ ‫هاوشێوه‌ی سێگۆشه‌یه‌ك بۆی بوه‌سنت‪،‬‬ ‫به‌م مه‌رج ‌ه ده‌توانرێت ب ‌ه باشرتین شێوه‌‬

‫پاریزگاری ل ‌ه تۆپ‬ ‫بكرێت و ل ‌ه هه‌مان‬ ‫كاتدا بڕینی هێڵی‬ ‫به‌رگریش ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫پالنی چواره‌م‪:‬‬ ‫ه���ێ���رش�ب�ردن���ی‬ ‫ب���ه‌رگ���ری���ك���اران‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ی ‌ه ئه‌م مه‌رجه‌‬ ‫س�ه‌ی��رب��ێ��ت كاتێك‬ ‫ده‌خ���وێ�ن�رێ���ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هێرشربدنی‬ ‫پیكی و پ��ۆی��ۆل و‬ ‫ئه‌لفێز و ئه‌بیدال و‬ ‫ئه‌دریانۆ ل ‌ه زۆرینه‌ی‬ ‫هێرشه‌كاندا‪ ،‬زیاتر‬ ‫روون��ك��ردن �ه‌وه‌م��ان‬ ‫ده‌دات���ێ‪ ،‬ئ�ه‌م خاڵه‌‬ ‫زۆر گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ژم��اره‌ی هێرشب ‌هران‬ ‫ل ‌ه به‌رگریكاران زیاتر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬به‌م هۆیه‌وه‌‬ ‫تیپی ب ‌هرامبه‌ر یان‬ ‫ده‌بێت به سه‌رجه‌م‬ ‫یاریزانانه‌و ‌ه به‌رگری‬ ‫ب��ك��ات ب��ۆی �ه‌ك��س��ان‬ ‫ك���ردن���ه‌وه‌ی ژم���اره‌ی‬ ‫یاریزانانی به‌رشه‌لۆنه‌‪،‬‬ ‫یان خۆی بدات ‌ه ده‌ست‬ ‫ق���ه‌ده‌ری كورتهێنانی‬ ‫به‌رگریكارانی خۆی‪.‬‬

‫ئه‌لیگری بێتاوانه‌‬

‫له‌وانه‌ی ‌ه ئه‌م وه‌رز‌ه نه‌گه‌ڕێته‌وه‌‬

‫سه‌ر‌هڕای شكست ‌ه یه‌ك له‌دوای یەکە‌كانی یانه‌ی میالن ل ‌ه وه‌رزی‬ ‫ئه‌مساڵدا‪ ،‬كارگێڕیی رۆسۆنێری مانه‌وه‌ی ئه‌لیگری ل ‌ه راهێن ‌هرایه‌تی‬ ‫ڕاده‌گه‌یه‌نن و سیلڤیۆ بیرلسكۆنی سه‌رۆكی میالنیش به‌ڵێنی گه‌ور‌ه به‌‬ ‫هاند ‌هران ده‌دات ك ‌ه ل ‌ه زستاندا گرێبه‌ستی گه‌ور‌ه ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫یانه‌ی میالن له ‌وه‌رزی ئه‌مساڵدا و ل ‌ه كۆی پێنج یاریی فه‌رمیدا‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌لیگری‪ ،‬ته‌نها یه‌ك یاری سه‌ركه‌وتنی تۆماكردووه‌‪،‬‬ ‫سه‌ر‌هڕای ئه‌وه‌یش ئە ‌و راهێنه‌ر‌ه ره‌تیده‌كاته‌و ‌ه ئه‌و تاوانباربێت ل ‌ه ئه‌نجامه‌‬ ‫خراپه‌كان و دووپاتیده‌كاته‌و ‌ه به‌رده‌وام وه‌ك راهێنه‌ر ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫ل ‌ه یاریی رۆژی یه‌كشه‌ممه‌ی رابردووی لیڤه‌رپوڵ ب ‌هرامبه‌ر‬ ‫مانچسته‌ر یونایتد ك ‌ه مانچسته‌ر ‪ 1-2‬یارییه‌كه‌ی برده‌وه‌‪ ،‬دانیال‬ ‫ئه‌گێری یاریزانی به‌رگریكاری دانیامركی و یانه‌ی لیڤه‌رپوڵ تووشی‬ ‫پێكان هات‪ ،‬به‌و هۆیه‌شه‌و ‌ه گومان ده‌برێت ك ‌ه پێكانه‌كه‌ی‬ ‫بچڕانی به‌سته‌ره‌ی ئه‌ژنۆ بێت‪ ،‬به‌و جۆر‌ه ئه‌گه‌ر پێكانه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌گێرى ئه‌وه‌بێت‪ ،‬ئه‌و یاریزان ‌ه له‌م وه‌رزه‌دا ناتوانێت جارێكی تر‬ ‫بگه‌ڕێته‌و ‌ه بۆ یاری كردن‪.‬‬

‫‪11‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫شووناس‪ ،‬یان ناسنامه‌‪ ،‬بابه‌تێكی ئاڵۆز و هه‌نووكه‌ییه‌ ل ‌ه‬ ‫ڕۆشنبیری مۆدێرن ‌ه و دواتریشدا‪ ،‬له‌به‌ر گۆڕانكاری و‬ ‫وه‌رچه‌رخانی كۆمه‌ڵگاكانیش ئه‌م بابه‌ت ‌ه گفتوگۆ و تیۆریای‬ ‫ێ وه‌رده‌گرێ بۆ خوێندنه‌وه‌ی ژیانی تاك و كۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫نو ‌‬ ‫له‌م گفتوگۆ كورته‌دا ڕۆشنبیر و نووسه‌ر عه‌لی زه‌ڵمی‪،‬‬ ‫ك ‌ه خوێندكاری دكتۆرایه‌ ل ‌ه بواری كولتوور و كۆمه‌ڵناسی‬ ‫و نووسه‌ری كتێبی (شووناس ل ‌ه مژده‌كانی مۆدێرن ‌ه بۆ‬ ‫ێ پرسیاری‬ ‫گومانه‌كانی پۆست مۆدێرنه‌)دايه‪ ،‬وه‌اڵمی هه‌ند ‌‬ ‫داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫گفتوگۆى‪ :‬ڕایان عوسامن‬

‫نووسەر و ڕۆشنبیر عه‌لی زه‌ڵمی‪ ،‬بۆ بەیان‬

‫ناسنام ‌ه ده‌شێ دروست بكرێت و بونیات بنرێت‬ ‫نه‌ك ببڕدرێت به‌سه‌ردا‬ ‫به‌یان‪ :‬شووناسی تاكی كورد له‌ مۆدێرنه‌دا‬ ‫چۆنه‌‪ ،‬ئه‌ی پۆست مۆدێرنه‌ بۆ ئێمه‌ چی‬ ‫پێیه‌؟‬ ‫عه‌لی زه‌ڵمی‪ :‬بێگومان سنووره‌كانی‬ ‫مۆدێرنه‌ و پۆستمۆدێرنه‌ ه�ه‌روا جیا و‬ ‫دابڕاونین‪ ،‬النی كه‌م له‌ ڕووی مێژوویی‬ ‫و ك��ات��ه‌وه‌؛ ه��ه‌ر ب��ۆی�ه‌ ه �ه‌ن��دێ وای‬ ‫بۆ ده‌چ��ن خ��ودی پۆستمۆدێرنه‌ هیچ‬ ‫نییه‌ جگه‌ له‌ درێژه‌پێده‌ری مۆدێرنه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ناكرێ ئێمه‌ له‌ ئێستادا بژین و‬ ‫له‌ كاتێكدا باس له‌ دوا (پۆست) ئێستا‬ ‫بكه‌ین‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی جێگای بابه‌ته‌كه‌ی‬ ‫ئێمه‌یه‌ ئه‌وه‌یه‌ پیكهاته‌ی شووناسی تاكی‬ ‫كورد له‌ نێوان مۆدیرنه‌و پۆستمۆدیرنه‌دا‬ ‫چۆنه‌‪ .‬بێگومان ئه‌م پرسه‌ له‌به‌ر ئاڵۆزیی‬ ‫سنووره‌كانی مۆدێرنه‌ و پۆستمۆدێرنه؛‬ ‫بۆ ئێمه‌ی كورد و كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌ كه‌ تا‬ ‫هه‌نووكه‌ پێیه‌كی له‌ ترادیسۆن و پێیه‌كی‬ ‫له مۆدێرنه‌یه‌ و یه‌كێكی له‌ مۆدێرنه‌ و‬ ‫هه‌ندێجار پۆستمۆدێرنه‌دایه‌‌‪ ،‬كارێكی‬ ‫زۆر دژوار و ئه‌سته‌مه‌‪ .‬هه‌نووكه‌ له‌ به‌ر‬ ‫ڕۆشنایی تیۆرگه‌لێكی نوێ له‌ چه‌ندین‬ ‫بوار و زانستی گرنگدا ناسنامه‌ و رسوشت‬ ‫و پێكهاته‌ی ناسنامه‌ی تاك گۆڕانكاری‬ ‫گه‌وره‌ و جه‌وهه‌ريی به‌سه‌ردا هاتووه‌‪.‬‬ ‫دیارترین ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ بریتین له‌‬ ‫ڕاگوێزان له‌ ناسنامه‌ی گه‌وره‌ و كۆییه‌وه‌‬

‫(وه‌ك نه‌ته‌وه‌ ‪ ،‬ئایین ‪..‬هتد) بۆ ناسنامه‌ی‬ ‫بچووك و تاك‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ ناسنامه‌ی‬ ‫ڕە‌ق و وه‌ستاوه‌وه‌ بۆ ناسنامه‌ی بزاو و‬ ‫شل‪ ،‬له‌ ناسنامه‌ی تاكه‌وه‌ بۆ ناسنامه‌ی‬ ‫فره‌یی‪ .‬به‌م پێودانگه‌‪ ،‬ئیرت ناسنامه‌ ده‌شێ‬ ‫دروست بكرێت و بونیات برنێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ببڕدرێت به‌سه‌ردا‪ ،‬واته‌ هه‌موان كاراین‬ ‫له‌ دروستكردنی ناسنامه‌ی خۆمان له‌‬ ‫چه‌ندین ڕیگای جیاواز جیاوازه‌وه‌‪ .‬بۆ‬ ‫منوونه‌ ئه‌و جلوبه‌رگه‌ی ده‌یپۆشین و‬ ‫ئه‌و میوزیكه‌ی گوێی لێده‌گرین و ئه‌و‬ ‫مادده‌ ته‌له‌ڤزیۆنه‌ی بینه‌رین و ئه‌و یانه‌‬ ‫وه‌رزشییه‌ی هانده‌رین‪ ،‬هه‌موو ڕۆڵیان‬ ‫هه‌یه‌ له‌ دروستكردنی ناسنامه‌دا‪ .‬به‌‬ ‫مانایه‌كی تر‪ ،‬گوتاری مۆدێرنه‌ لێوانلێوه‌‬ ‫له‌ حیكایه‌تی گ �ه‌وره‌ و یونڤێرساڵی و‬ ‫به ‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌ هی پۆستمۆدێرنه‌‬ ‫نه‌غمه‌ی ئاوازێكی لۆكاڵی ده‌چرپێنێ به‌‬ ‫گوێامندا‪ ،‬ئه‌و موژده‌یه‌ی له‌ مۆدێرنه‌دا‬ ‫بێبه‌شبووین لیێ‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش ده‌وڵه‌تی‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌ و ده‌س �ه‌اڵت��ی سه‌نرتاڵی بوو‪،‬‬

‫ئه‌وا ده‌شێ له‌ پۆست مۆدێرنه‌دا لێی‬ ‫به‌هره‌مه‌ند بین كه‌ زیاتر گوتارێكی‬ ‫لۆكاڵییه‌ وه‌ك ئه‌م هه‌رێمه‌ی ئێستای‬ ‫ئه‌م به‌شه‌ی كوردستان‪ .‬پرسێكی گرنگ‬ ‫لێره‌ س �ه‌ره �ه‌ڵ��ده‌دا ئ�ه‌وی��ش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئایا ك��ورد ئاماده‌گی هه‌یه‌ بچێته‌ ناو‬ ‫ئه‌و پڕۆسه‌یه‌وه‌‪ ،‬یان كورد چۆن و به‌چ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ده‌یه‌وێت مامه‌ڵه‌ و په‌یوه‌ندی‬ ‫له‌ ته‌ك چه‌مك و پرسگه‌لێكی وێنه‌ی؛‬ ‫گڵۆبالیزه‌یشن و چاخی زان��ی��اری و‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیای زانیاری و ده‌وڵه‌تی پاش‬ ‫نه‌ته‌وه‌ و ئابووری ناسه‌نرتاڵ و هاوواڵتيی‬ ‫جیهانی هتد‪ ..‬ده‌كات؟‬ ‫به‌یان‪ :‬تا ئێستاش كۆمه‌ڵگا شووناس بۆ‬ ‫تاك دیاری ده‌كات‪ ،‬ئه‌ی به‌شداریكردنی‬ ‫تاكی كورد له‌ بنیاتی شووناسی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫و جیا له‌ ده‌سته‌جه‌معی لــــــه‌ چ‬ ‫ئاستێكدایه‌؟‬ ‫عه‌لی زه‌ڵمی‪ :‬وه‌اڵمی ئه‌م پرسیاره‌‬ ‫ڕاسته‌وخۆ ده‌مانباته‌ س�ه‌ر گفتوگۆی‬ ‫تاك و پڕۆسه‌ی تاكگه‌رایی و به‌تاككردن‬

‫(‪)individualisation‬؛ واته‌ ئه‌م پڕۆسه‌ی ‌ه‬ ‫گه‌يشتووه‌ته‌ الی كوێى تاكی كورد‪ .‬له‌‬ ‫سه‌ده‌كانی هه‌ژده‌ و نۆزده‌ی ئه‌وروپادا‬ ‫داوای تاكگه‌رایی س �ه‌ره �ه‌ڵ��ده‌دات و‬ ‫مرۆڤه‌كان ده‌یانه‌وێت چیدی وه‌ك ‹تاك›‬ ‫ببیرنێن‪ ،‬وه‌ك دانه‌یه‌كی سه‌ربه‌خۆ ‪ .‬وه‌ك‬ ‫تریڵن له‌ كتیبی (ڕە‌وای���ی و دروستی‬ ‫‪ )١٩٧٢‬ده‌ڵێت؛ ‹ئیدی له‌ ساته‌وه‌ختێكی‬ ‫مێژوویی دیاریكراودا مرۆڤه‌كان بوون‬ ‫به‌ تاك›‪ .‬لێره‌وه‌ النی كه‌م له‌ ڕۆژئ��اوادا‬ ‫تاكه‌كان چمكی خۆیان پچڕاند له‌ ژیانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی و گشتییدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش ناونرا‬ ‫ژیانی تایبه‌تی (‪ ،)privacy‬ژیانی تایبه‌تی‬ ‫به‌و مانایه‌ من به‌ها و تێڕوانینی خۆمم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئاره‌زووی تایبه‌تی خۆمم هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ژیان‪ ،‬جلوبه‌رگ‪ ،‬خواردن هتد‪ .‬بێگومان‬ ‫ئه‌مه‌ش هاوته‌ریبه‌ له‌ ته‌ك ڕستێك له‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬یان هه‌وڵی پێشینه‌‪ ،‬وه‌ك ڕیفۆرمی‬ ‫ئایینی و سیاسی‪ ،‬وات �ه‌ فراوانبوونی‬ ‫مه‌مله‌كه‌تی مرۆڤ و ته‌سكبوونه‌وه‌ی‬ ‫مه‌مله‌كه‌تی خوا‪ .‬پاشان گه‌شه‌سه‌ندنی‬

‫ئێمە پێیەکمان لە لۆکاڵە و پێیەکمان لە گڵۆباڵ‬

‫ژیانی سیاسيی گشتی‪ ،‬واته‌ په‌رله‌مان ل ‌ه‬ ‫بری دیوه‌خانی پاشاكان و سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫شۆڕشی پیشه‌سازی و به‌رفراوانبوونی‬ ‫كارگه‌‪ ،‬وه‌ك شوێنێكی گه‌وره‌ی گرنگ بۆ‬ ‫جڤات له‌بری زه‌وی كشتوكاڵی‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ڕاگوێزانی گ �ه‌وره‌ی به‌رچاو له‌ الدێ و‬ ‫ژیانی كشتوكاڵییه‌وه‌ بۆ شار و ژیانی‬ ‫پیشه‌سازی و به‌رهه‌مهینانی كۆ (‪mass‬‬ ‫‪ .)production‬بۆیه‌ ئ �ه‌م پڕۆسه‌یه‌‬ ‫گه‌يشتووه‌ته‌ ن��او كوێى كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ك��وردی و دیاریكردنی زۆر ئاسان نییه‌‬ ‫و پرسێكی ئ��اڵ��ۆز و ف��ره‌ ڕە‌ه �ه‌ن��ده‌‪.‬‬ ‫ڕاسته‌ تاكه‌كان له‌ سه‌رێكه‌وه‌ كاران له‌‬ ‫دیاریكردنی شووناسی خۆیان له‌به‌ر‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ب�ه‌ر ئ�ه‌و شه‌پۆله‌ بێشوماره‌ی‬ ‫گڵۆبالیزه‌یشن و خه‌رجكردن كه‌وتوون و‬ ‫سنووره‌كانی كوردستان كراوه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئایا‬ ‫هوشیاريی تاكی كورد له‌كوێی ئه‌مه‌دایه‌؟‬ ‫تا ئێسته‌ش تاك وه‌الئی بۆ خێڵ و خوێن‬ ‫زۆرتره‌ هه‌تا شتی دیكه‌‪ ،‬هه‌ستیاری ژیانی‬ ‫جڤاتی كۆمه‌ڵگه‌ و سیستمی خێاڵیه‌تی‬ ‫و ترادیسۆن كاریگه‌ره‌‪ ،‬هه‌تا سیستمی‬ ‫یاسایی و مه‌ده‌نی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬مۆدێرنه‌ به‌ شكێنه‌ری تایبه‌مته‌ندییه‌‬ ‫لۆكاڵییه‌كان نارساوه‌‪ ،‬له‌ پۆست مۆدێرنه‌دا‬ ‫تا چه‌ند به‌ها لۆكاڵییه‌كان ئه‌گه‌ری‬ ‫بنیاتنانه‌وه‌یان هه‌یه‌؟‬

‫بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌یانه‌وێ مرۆڤێكی سه‌ركه‌وتوو بن!‬ ‫شه‌تاو پێنجوێنی‬ ‫زۆر جار كۆسپه‌كانی به‌رده‌م‬ ‫پێشكه‌وتنامن له‌به‌رچاومانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ناتوانین بیانبینین‪ .‬هه‌ركه‌سێك‬ ‫ب��ی��ه‌وێ ل��ه‌ ژی��ان��ی��دا مرۆڤێكی‬ ‫سه‌ركه‌وتوو و خاوه‌ن كه‌سێتی بێ‬ ‫و خزمه‌تی واڵته‌كه‌ی بكات ده‌توانێ‬ ‫بگات به‌ ئامانجه‌كانی‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫چه‌ند خاڵه‌ی خ��واره‌وه‌ له‌ به‌رچاو‬ ‫بگرێت‪:‬‬ ‫ـ لوتبه‌رزی و غروور دژی فێربوونه‌‬ ‫لووتبه‌رزی كۆسپی سه‌ره‌كی‬ ‫ب���ه‌رده‌م فێربوونه‌ و ل�ه‌ بیرمان‬

‫نه‌چێت پێشينان وتویانه‌ (پرسین عه‌یب‬ ‫نیيه‌‪ ،‬نه‌زانین عه‌یبه‌)‪ .‬ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫له‌ لقه‌ زانستییه‌كاندا سه‌ركه‌وتنیان‬ ‫به‌ده‌ست هێناوه‪ ‌،‬پرسینیان به‌ نه‌نگی‬ ‫نه‌زانیوه‌و هه‌میشه‌ هه‌وڵی فێربوونیان‬ ‫داوه‌‪.‬‬ ‫ـ ده‌مارگیری ناهێڵی خولقێنه‌ر بیت‬ ‫ل �ه‌ جیهاندا هیچ شتێك وه‌ك‬ ‫ده‌م��ارگ��ی��ری نابێته‌ كۆسپی ب��ه‌رده‌م‬ ‫پێشكه‌وتن و ئافراندن‪ .‬له‌باره‌ی زۆر‬ ‫شته‌وه‌ ده‌مارگیرین‪ ،‬به‌ بێ ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫له‌باره‌یه‌وه‌ بیربكه‌ینه‌وه‌ كه‌ ئایا ئه‌و شته‌‬ ‫شایانی ده‌مارگیرییه‌‪ ،‬یان نا‪.‬‬ ‫ـ ترس دژی وه‌ستانه‌‬

‫ترس و دڵه‌ڕاوكێ دوژمنی سه‌ره‌كی‬ ‫وه‌ستان و خاوه‌ن قسه‌ی خۆبوونه‌‪ .‬ترس‬ ‫ناهێڵی م��رۆڤ له‌ سه‌ر بیر و ب��اوه‌ڕی‬ ‫خۆی مبێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ ڕە‌شبینی دژی شادی و خۆشییه‌‬ ‫مرۆڤی ڕه‌شبین ژیان له‌ خۆی و‬ ‫هاوڕێكانی تاڵ ده‌كا‪ .‬ئه‌م جۆره‌ مرۆڤانه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ناو كۆشك و ته‌الریشدا بژین‪،‬‬ ‫ناتوانن دڵیان خۆش بكه‌ن و ڕێز له‌ ژیان‬ ‫و كاتی خۆیان بگرن‪.‬‬ ‫ـ ڕە‌خنه‌ و تانه‌گرتنی زۆر ناهێڵێ ببی به‌‬ ‫مرۆڤێكی ئیشكه‌ر‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ی به‌رده‌وام به‌ شوێن تانه‌‬ ‫و ڕه‌خنه‌گرتنه‌وه‌یه‌ له‌ كه‌سانیرت‪ ،‬به‌ كردار‬

‫له‌ ئیشكردن و هه‌وڵ و ته‌قه‌الی ژیان‬ ‫دوور كه‌وتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونكو ده‌ی�ه‌وێ‬ ‫تاوانباره‌كه‌ بدۆزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ ڕاهاتن دژی گۆڕانه‌‬ ‫ڕاهاتن و خووگرتن ناهێڵێ مرۆڤ‬ ‫گ��ۆڕان به‌ خ��ۆوه‌ ببینێ و له‌ شوێن و‬ ‫پێگه‌ و زه‌مه‌نێكی دیاریكراودا قه‌تیسی‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ـ خۆگه‌وره‌بینی ناهێڵی الی كه‌سانیرت‬ ‫خۆشه‌ویست بین‬ ‫ه �ه‌م��وو كه‌سێك پێیخۆشه‌ له‌‬ ‫ك��ۆم�ه‌ڵ��گ��ادا كه‌سێكی ش��ی��او و باش‬ ‫بێ‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌میشه‌ له‌ پێگه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت و خۆگه‌وره‌بینییه‌وه‌ بۆ خه‌ڵكی‬

‫بڕوانین» ئه‌وا لێامن بێزار ده‌بن و نایه‌ن‬ ‫به‌ده‌ورماندا‪.‬‬

‫عه‌لی زه‌ڵمی‪ :‬لۆیتارد (‪ )١٩٨٤‬وا‬ ‫پێناسه‌ی پۆستمۆدیرنیزم ده‌ك��ات وه‌ك‬ ‫پڕۆسه‌یه‌كی گومانكارییه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫چیرۆكه‌ گه‌وره‌كان ( ‪.)metanarratives‬‬ ‫پۆستمۆدێرن زیاتر جه‌خت ده‌كاته‌وه‌‬ ‫ل��ه‌س��ه‌ر ف��ره‌ڕە‌ن��گ��ی و ف��ره‌ده‌ن��گ��ی‪،‬‬ ‫جیاوازییه‌كان‪ ،‬سیاسه‌ته‌ بچووكه‌كان و‬ ‫پلۆرالیزم ده‌توانێ جیاوازییه‌كان بپارێزێت‬ ‫له‌ نێوان پیاو و ژندا‪ .‬ئیدی پۆستمۆدێرن‬ ‫حیكایه‌ته‌ مه‌زنه‌كان وه‌رده‌چه‌رخێنێ‬ ‫له‌هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا و ده‌شێ ئه‌مه‌ش‬ ‫ب��ۆخ��ۆی ج��ۆرێ��ك بێت ل �ه‌ ت �ه‌ح �ه‌دای‬ ‫ئایدیۆلۆژیایی ڕە‌گه‌ز‪ .‬واته‌ ئه‌وه‌ گرووپ‬ ‫و كه‌مایه‌تيیه‌ لۆكاڵییه‌كانن به‌هره‌مه‌ند‬ ‫ده‌ب��ن به‌ گوتاری پۆستمۆدێرنیزم له‌‬ ‫ب �ه‌ران��ب �ه‌ر گ��وت��اری هه‌یمه‌نه‌ ئاسای‬ ‫یونڤێرساڵیزمی م��ۆدێ��رن�ه‌‪ .‬ه��ه‌روه‌ك‬ ‫ڕاگوێزانێك هه‌یه‌ له‌ سیاسه‌تی سه‌نرتاڵه‌وه‌‬ ‫(ده‌وڵ���ه‌ت���ی ن��ه‌ت��ه‌وه‌) ب��ۆ سیاسه‌تی‬ ‫ناسه‌نرتاڵ و ده‌سه‌اڵتی هه‌رێمه‌كان و‬ ‫بره‌ودان به‌ گوتاری لۆكاڵی‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌‬ ‫فرسه‌تێكی له‌باره‌ بۆ كورد له‌ هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌كانی كوردستان سوود له‌م گوتاره‌‬ ‫لۆكاڵییه‌ وه‌رگ��رن و ناسنامه‌ی لۆكاڵی‬ ‫خۆیان ده‌رخه‌ن له‌ به‌رامبه‌ر سیاسه‌تی‬ ‫سه‌نرتاڵی چه‌وسانه‌وه‌ی ده‌ســــــــه‌اڵتی‬ ‫ڕژێمه‌ تۆتالیتارییه‌كـــان‪.‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫ كۆمه‌ڵناسی‬ ‫ خۆمانە‬ ‫ڕایان عوسامن دەینووسێت‬

‫كۆمه‌ڵگا‬ ‫وه‌ك زیندان‬

‫دیاله‌كتیكی تاك و كۆمه‌ڵگا وه‌ك‬ ‫هۆیه‌كی به‌رده‌وامی ژیان و سرتاكتۆری‬ ‫گشت كۆمه‌ڵگان و وه‌ك ملمالنێی‬ ‫تاكه‌كانیش بۆ سه‌ربه‌خۆبوون و‬ ‫دروستكردنی ف ‌هزا و مه‌مله‌كه‌تی تاكانه‌‬ ‫دوور ل ‌ه ده‌ستێوه‌ردان‪ ،‬یان ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كۆمه‌ڵگا‪ ،‬هه‌میش ‌ه جێی سه‌رنجی‬ ‫بیریارانی كۆمه‌ڵناسی بووه‌‪ .‬خودی‬ ‫ئه‌و ملمالنێی ‌ه ڕاست ‌ه ك ‌ه ب ‌ه جۆرێك‬ ‫ل ‌ه جۆره‌كان هۆیه‌كی به‌رده‌وامی‬ ‫گوز ‌هران و جووڵه‌ی كۆمه‌ڵگاكانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تێكچوونی زۆربه‌ی جار ده‌بێته‌‬ ‫هۆی له‌باربردنی مه‌مه‌له‌كه‌تی تاك و‬ ‫سه‌پاندنی گوتاری كۆمه‌ڵگا‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا ده‌كات ‌ه زیندان بۆ تاكه‌كان‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵگا ل ‌ه زۆربه‌ی ته‌فسیره‌كاندا‬ ‫وات ‌ه چاودێریكردن و چوارچێوه‌‬ ‫بۆ ڕە‌فتاری تاك و پێگه‌دانان بۆی‪،‬‬ ‫ك ‌ه وه‌ك دۆركهایم ده‌ڵێت‪ :‬ف ‌هزای‬ ‫چاودێریكردنی تاك و به‌ستنه‌وه‌ی‬ ‫ب ‌ه به‌هاكانی خۆی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ‌ه له‌‬ ‫هه‌ند ‌ێ كۆمه‌ڵگای نه‌ریتیی وه‌ك‬ ‫ئێمه‌دا سنووری كوشتنی حیكایه‌تی‬ ‫تاكه‌كانیشی تێپ ‌هڕاندووه‌‪ ،‬تاك به‌شداری‬ ‫ل ‌ه بیناكردنی كۆمه‌ڵگادا به‌سرتاوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌و نرخانه‌ی ك ‌ه كۆمه‌ڵگا دایناون‪ ،‬ئه‌م‬ ‫په‌یوه‌ندی و دیاله‌كتیك ‌ه وه‌ك كارڵ‬ ‫یاسپێرس ده‌ڵێت‪ :‬نابێت ن ‌ه تاك‪ ،‬نه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا‪ ،‬تیایدا زیان بكات‪ ،‬ناشبێت‬ ‫هیچ كامیان هیچكامی تریان تێپه‌ڕ‬ ‫بكات‪ ،‬چونك ‌ه بوونی هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫به‌سرتاوه‌ته‌و ‌ه ب ‌ه بوونی ئه‌وی‬ ‫تریانه‌وه‌‪ .‬الی ئێم ‌ه ئێستا كۆمه‌ڵگا‬ ‫هه‌ی ‌ه به‌اڵم تاك نییه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا تاك‬ ‫بنچینه‌ی كۆمه‌ڵگایه‌‪ .‬ب ‌ه كورتی ده‌بێت‬ ‫بڵێین حیكایه‌تی تاك‪ ،‬حیكایه‌تێكی‬ ‫ف ‌هرامۆشكراو ‌ه ل ‌ه كۆمه‌ڵگای كوردییدا‪،‬‬ ‫حیكایه‌تێك ‌ه كۆمه‌ڵگا كاری پێناكات‪،‬‬ ‫ئه‌م تێكچوون ‌ه به‌شداری تاكی له‌‬ ‫گوتار و جیهانبینی و ڕە‌فتاركردنی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ و دروستكردنی مه‌مله‌كه‌تی‬ ‫خۆی‪ ،‬دواخستووه‌‪ .‬بۆچی ئێمه‌ی‬ ‫(تاك) ل ‌ه ب ‌هرانبه‌ر ئێمه‌ی (كۆمه‌ڵگا)‬ ‫دا له‌و دیو ف ‌هرامۆشییداین‪ ،‬هێزی له‌‬ ‫بننه‌هاتووی كۆمه‌ڵگا بۆ كۆنرتۆڵكردنی‬ ‫ئه‌م (ئێمه‌) بچووك ‌ه ل ‌ه تێڕوانینی ئه‌ودا‬ ‫ل ‌ه چییه‌و ‌ه سه‌رچاوه‌ی گرتووه‌؟ ئه‌مه‌‬ ‫ڕە‌نگ ‌ه پرسیارێكی باش بێت له‌باره‌ی‬ ‫خۆمانه‌و ‌ه بیكه‌ین‪ ،‬بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێت بڵێین ئێمه‌ی (تاك ) له‌‬ ‫ب ‌هرانبه‌ر ئێمه‌ی ( كۆمه‌ڵگا)دا خاوه‌ن‬ ‫حیكایه‌تی دزراوین‪ ،‬حیكایه‌تی ئێمه‌‬ ‫هه‌مان حیكایه‌تی كۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م حیكایه‌ت ‌ه ئاڵۆز و دابه‌شكراوه‌‬ ‫و كۆمه‌ڵگا خاوه‌ندارێتی ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌وێڕا سه‌رچاوه‌ی گرتوو ‌ه كه‌‬ ‫ف ‌هزا و مه‌مله‌كه‌تی تاك‪ ،‬ف ‌هزایه‌كی‬ ‫ده‌ستبه‌س ‌هرا گیراو و كۆنرتۆڵكراو ‌ه الی‬ ‫كۆمه‌ڵ‪ ،‬به‌مه‌ش ئێم ‌ه له‌م دیاله‌كتیكه‌دا‬ ‫شوێن و پێگه‌مان لێسه‌نراوه‌ته‌و ‌ه و‬ ‫ته‌نیا وه‌زیفه‌مان پێ سپێردراوه‌‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێت كار بۆ سه‌رخسنت و‬ ‫نیشاندانی ئه‌م مه‌مله‌كه‌ت ‌ه داگیر كراوه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬مه‌مله‌كه‌تێك ك ‌ه زۆر شاراوه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ری خۆمنایشكردنی هاتووه‌‪.‬‬

‫جنێوفرۆشی له‌نێو‬ ‫شوفێره‌كاندا ئێستا‬ ‫دیارده‌یه‌كی نوێ و‬ ‫مه‌ترسیداره‌‪ .‬سه‌یر له‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ئه‌م دیارده‌یه‌ وه‌ك شتێكی‬ ‫ئاسایی ده‌بینرێ‌ و هه‌مووان‬ ‫بێ كێش ‌ه پێشوازی لێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌ندێك پێیان وای ‌ه ڕێگاوبان‬ ‫و هه‌ندێكیش كه‌متاقه‌تی‬ ‫خه‌ڵكی ئێستا ب ‌ه گشتی‪،‬‬ ‫ده‌كه‌ن ‌ه هۆكار‪ ،‬ك ‌ه بێزار ‌ه‬ ‫و سه‌برگرتن له‌سه‌ر‬ ‫پێشهاته‌كان وه‌ك جاران‬ ‫نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ كاریگه‌ريی‬ ‫خراپی له‌سه‌ر ڕه‌فتاركردن و‬ ‫كه‌سیه‌تی تاك ‌ه شۆفێره‌كان‬ ‫داناوه‌‪.‬‬

‫توێژە‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ :‬سیستمی هاتوچۆ خاڵییه‌ له‌ ڕاهێنانی پیشه‌یی و ده‌روونيی شۆفێره‌كان‬

‫شۆفێره‌كان له‌ ڕیزی پێشه‌وه‌ی جنێوفرۆشه‌كانن‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬ڕە‌زا هه‌ورامی‬ ‫حسێن م �ه‌ح��م��وود شۆفێرێكی‬ ‫تاكسی سلێامنییه‌‪ ،‬ه��ۆك��اری ئه‌مه‌ی‬ ‫بۆ ئ��ه‌وه‌ گێرایه‌وه‌ كه‌ ئه‌مڕۆ خه‌ڵك‬ ‫به‌ گشتی كه‌شێكی بێزاركه‌ریان هه‌یه‌‬ ‫و ڕێگاوبانه‌كانیش خراپن و له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا یاسای هاتوچۆ و توندیی له‌‬ ‫جێبه‌جێكردنیدا ه��ۆك��ارن بۆ توڕە‌یی‬ ‫شۆفێره‌كان و ئه‌مه‌ وای��ان لێده‌كات به‌‬ ‫جنیۆ ده‌ری ببڕن‪ ،‬ب �ه‌اڵم هه‌مووشیان‬ ‫وانین‪ .‬ترافیكی ناوشاریش زۆر بێزاركه‌ر و‬

‫ئارامبڕە‌ و شۆفێره‌كان بێزار ده‌كات‪.‬‬ ‫سه‌روان عابید له‌ هێڵی هه‌ورامان ـ‬ ‫سلێامنی پێی وایه‌ كه‌ ئه‌مڕۆ شۆفێری خراپ‬ ‫زۆر په‌یدابووه‌‪ ،‬كه‌ به‌سه‌ركه‌شی شۆفێری‬ ‫ده‌كا و یاساكان ده‌شكێنی و شۆفێره‌كانی‬ ‫ده‌وروبه‌ریشی بێزار ده‌ك��ات‪ ،‬الیه‌نی‬ ‫به‌رپرسیش كه‌ به‌ بیانووی ئه‌منیه‌ته‌وه‌‬ ‫شۆفێره‌كان ڕاده‌گرن و له‌كاتیان ده‌گرن‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ بێزاری بۆ شۆفێره‌كان دروست‬ ‫ده‌كات‪ ،‬سیستمێكیش نییه‌ كه‌ شۆفێری‬ ‫خراپ و باش له‌ یه‌ك جیابكاته‌وه‌‪ .‬چڕی‬ ‫هێڵه‌كانیش هانده‌ره‌ بۆ ك��اردان�ه‌وه‌ی‬ ‫خراپ الی شۆفێر‪ .‬س �ه‌روان ئاماژه‌شی‬

‫به‌وه‌ كرد كه‌ له‌ناو ماشێندا ته‌نیا كات و‬ ‫ڕێگا و فرمانی شۆفێری و تاسه‌كان قسه‌ی‬ ‫یه‌كه‌م ده‌كه‌ن و هیچی تر‪ ،‬بۆیه‌ شۆفێر‬ ‫ئه‌م ڕە‌فتاره‌ خراپه‌ ئه‌نجام ده‌دات‪.‬‬ ‫عومه‌ر ڕە‌حیم توێژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌رخست كه‌ تاكی كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫كوردی خۆی پڕە‌ له‌ ڕووی ده‌روونییه‌وه‌‬ ‫و شۆفێریش ئ��ه‌وه‌ی ب�ه‌رك�ه‌وت��ووه‌ كه‌‬ ‫له‌ ڕێگادا به‌ هۆیه‌كی تایبه‌تی خێرا‬ ‫ك��اردان��ه‌وه‌ ده‌نوێنێ‌‪ ،‬ناهۆشیاری به‌‬ ‫پیشه‌ی شۆفێری و ڕێزنه‌گرتنی به‌رانبه‌ر‬ ‫و یاسای هاتوچۆ‪ ،‬هۆكارن بۆ ئه‌مه‌ كه‌‬ ‫شوفێری ئێمه‌ وا ده‌زانێ‌ ئه‌و هێڵه‌ ته‌نیا‬

‫بۆ خزمه‌تی تایبه‌تی ئه‌و كراو ‌ه و نابێت‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌كی هه‌بێت‪ ،‬مافی ئه‌وانیرت‬ ‫خ��واردن ب �ه‌رده‌وام به‌رانبه‌ره‌كان تووڕە‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬سیستمی هاتوچۆش خاڵیی ‌ه له‌‬ ‫ڕاهێنانی پیشه‌یی و ده‌روونی شۆفێره‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌یه‌ هۆكاری سه‌ره‌كی ئه‌م كاردانه‌وه‌‬ ‫خراپه‌‪.‬‬ ‫یاسین محه‌مه‌د شوفێر ل ‌ه سلێامنی‬ ‫پێی وایه‌ ك ‌ه سه‌ره‌تا ئه‌م كاردانه‌وه‌نانه‌ له‌‬ ‫گله‌ییه‌وه‌ سه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن‪ ،‬كه‌ ده‌زگایه‌كی‬ ‫وه‌ك سه‌ندیكای شۆفێران هیچ پالنێكی‬ ‫نییه‌ بۆ شۆفێری ن��اوه‌وه‌ و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫شار‪ ،‬به‌ پۆلیسی هاتوچۆش نه‌توانراوه‌‬

‫هیچ یاسایه‌ك بۆ شۆفێری تاكسی وه‌ك‬ ‫شتێكی تایبه‌تی هه‌بێت‌‪ ،‬ئاكاریش به‌هۆی‬ ‫الیه‌نی ده‌روونی خه‌ڵكه‌وه‌ به‌ره‌و قه‌یران‬ ‫هه‌نگاوی ناوه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش بۆ شۆفێر بێ‌‬ ‫كاریگه‌ری نییه‌‪ ،‬شۆفێره‌كان وه‌ك هه‌موو‬ ‫تاكێكی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌ پڕن و له‌وه‌ ده‌چێ‌‬ ‫له ناو تاكسی‪ ،‬یان ئۆتۆمبیله‌كان جنێودان‬ ‫هۆی بنه‌ره‌تی بێت بۆ خۆ خاڵی كردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ ده‌توانین بڵێین جنێودان‬ ‫ده‌ره‌نجامی تێكچوونی ده‌روون��ی تاكی‬ ‫شۆفێر وه‌ك ئه‌ندامی كۆمه‌ڵگاكه‌ و ڕە‌قيی‬ ‫مامه‌ڵه‌ی هاتوچۆ و یاساكانێتی به‌رانبه‌ر‬ ‫ب ‌ه شۆفێران‪.‬‬

‫چی ل ‌ه پشت ڕه‌شپۆشيی ژنانی ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كانه‌وه‌یه‌؟‬ ‫چاالكێكی بواری ژنان‪ :‬ژینگه‌ی ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كان زه‌وق و سه‌لیقه‌ی له‌به‌ركردنی الی ژنان كوشتووه‌‪.‬‬

‫راپۆرت‪ :‬ئاراس ڕە‌فیق‬ ‫ڕە‌شپۆشی الی ژن��ان��ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫شاره‌كان نه‌ریتێكی به‌رچاوه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ڕە‌نگه‌‬ ‫ب ‌ه هۆی فاكته‌ری تایبه‌تییه‌و ‌ه بێ‌‪ ،‬مه‌یل‬ ‫بۆ پۆشینی جلی ڕە‌ش ده‌مانباته‌و ‌ه بۆ‬ ‫مه‌رگدۆستی‪ ،‬چونك ‌ه ب ‌ه پێی زانستی‬ ‫ده‌رووناسی و تێڕوانینی كولتووریشامن‪،‬‬ ‫ڕە‌نگی ڕە‌ش مانای خه‌م و دابڕاوی هیوا و‬ ‫گۆشه‌گیری و پشت ل ‌ه ژیانكردن ده‌نوێنێ‌‪.‬‬ ‫به‌الی هه‌ندێكیشه‌و ‌ه ئه‌م ڕە‌نگ ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫چی حه‌زلێكراویش نه‌بێ‌‪ ،‬بۆ قایلكردنی‬ ‫كۆمه‌ڵگا‪ ،‬ژن��ان ده‌یپۆشن و به‌مه‌ش‬ ‫تێڕوانینی زاڵ��ی كۆمه‌ڵگا به‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫چاالكیيه‌شه‌و ‌ه ده‌بیرنێ‌‪.‬‬ ‫ڕۆشنا غه‌فوور ته‌مه‌ن ‪ 22‬ساڵ كه‌‬ ‫خێزانداره‌‪ ،‬هۆكاری ئابووريی ب ‌ه شتێكی‬ ‫به‌رچاو زانی بۆ ئه‌م بابه‌ته‌‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫شاره‌كان وه‌ك پێویست گه‌شه‌ی نه‌كردووه‌‬ ‫و خه‌ڵك وه‌ك پێویست ب ‌ه تایبه‌ت ژنان‪،‬‬ ‫نایانپه‌رژێت ‌ه سه‌ر مه‌یلی پۆشینی جلی‬ ‫سه‌رنجڕاكێش و جوان‪ .‬هه‌روه‌ها ژن كه‌‬ ‫خۆی ئابووريی سه‌ربه‌ستی نیی ‌ه و ئه‌مه‌ش‬ ‫واده‌كات كه‌مرت بیر ل ‌ه ڕە‌نگ بكاته‌وه‌‪ .‬ئێستا‬ ‫خه‌ڵك سه‌رقاڵی بنیاتنانه‌وه‌ی ماڵ و شتی‬ ‫تره‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌م الیه‌نه‌ی ف ‌هرامۆشكردووه‌‪.‬‬ ‫ته‌ها حه‌سه‌ن پێی وای ‌ه فه‌رهه‌نگێكی‬ ‫تایبه‌ت هه‌ی ‌ه ك ‌ه پشتگیری مانه‌وه‌ی ژنان‬ ‫ب ‌ه ڕە‌شپۆشی ده‌كات و هه‌ر جوانكاری و‬

‫خۆڕازاندنه‌وه‌یه‌كی ژنان لێر‌ه ب ‌ه نائاكاری‬ ‫وه‌سف ده‌كات‪ ،‬ك ‌ه تاكه‌كانی پێو ‌ه گیرۆده‌‬ ‫بووه‌‪ ،‬كڕیاری جلوبه‌رگی جوان و مۆده‌‬ ‫ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كان وه‌ك پێویست نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش دوكانداره‌كانی ناچار كردوو ‌ه كه‌‬ ‫ڕە‌نگی تر كه‌م بفرۆشن و به‌پێی خواستی‬ ‫ژنان جلوبه‌رگ بهێنن‪.‬‬ ‫سنه‌وبه‌ر هانه‌وێڵه‌یی چاالكی بواری‬ ‫ژنان پێی وابوو ك ‌ه مه‌یلی له‌به‌ركردنی جلی‬ ‫ڕە‌ش هه‌ند ‌ێ جار بۆ نه‌بوونی سه‌لیق ‌ه و‬ ‫زه‌وقی ژنان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫شاره‌كان ڕە‌شپۆشی زیاتر بوونی هه‌ی ‌ه و‬ ‫بووه‌ت ‌ه نه‌ریت‪ ،‬سنه‌وبه‌ر ئه‌وه‌شی زیاد كرد‬ ‫ك ‌ه خۆڕازاندنه‌و ‌ه له‌م ژینگانه‌دا نه‌نگیی ‌ه و‬ ‫ڕە‌گه‌زی ب ‌هرانبه‌ر و كۆمه‌ڵگاش خراپ لێی‬ ‫ده‌ڕوانن و ئه‌مه‌ش ده‌بێت ‌ه هۆی باسكردن‬ ‫و ناو زڕاندنی ئه‌و ژنانه‌‪ ،‬ك ‌ه خه‌ڵك له‌‬

‫ژنێك‪:‬‬ ‫خۆڕازاندنه‌و‌ه ل ‌ه دیدی‬ ‫كۆمه‌ڵگادا وه‌ك‬ ‫تاوانێكی شاراوه‌ وای ‌ه‬

‫ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كان زیاتر یه‌كرت ده‌ناس ‌ن و‬ ‫ئاگادارى مامه‌ڵه‌ی ڕۆژانه‌ی یه‌كرت ده‌بن‪.‬‬ ‫فه‌رید ‌ه محه‌مه‌د‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪ 31‬ساڵ‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ی بۆ هۆكاری كۆمه‌اڵیه‌تی گێڕایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه زۆرج��ار له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫پۆشین كێشه‌ی نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ك ‌ه ده‌چێته‌‬ ‫ده‌ره‌و ‌ه قسه‌و شتی بۆ دروست ده‌كه‌ن و‬ ‫به‌شێوه‌ی خراپ سه‌یری ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی له‌و تۆمه‌ت و قسان ‌ه به‌دووربن‪،‬‬ ‫ژن��ان ناچارن به‌و شێوه‌ی ‌ه ك ‌ه كۆمه‌ڵگا‬ ‫ده‌یه‌و ‌ێ مامه‌ڵ ‌ه بكه‌ن‪.‬‬ ‫زارا ن��وری‪ ،‬توێژە‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫چه‌ند هۆكارێكی له‌پشت ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌رخست‪ ،‬له‌وانه‌‪ :‬جیاوازيی ڕۆشنبیريی‬ ‫ش��اره‌ك��ان له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫چاولێكه‌ری و چاودێريی خێزانی‪ ،‬كه‌‬ ‫یه‌كه‌مین شوێنی دیاریكردنی هه‌ڵسوكه‌وتی‬ ‫تاك و بڕیارده‌ری ژیانیه‌تی‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌‬ ‫هه‌ڵ ‌ه تێگه‌یشنت ل ‌ه ئایین هۆیه‌كی تره‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌م توێژه‌ر ‌ه له‌م ژینگانه‌دا ب ‌ه هۆكاری‬ ‫خۆپارێزی ژنانی د ‌هزان ‌ێ ل ‌ه سه‌لیقه‌ی جوان‬ ‫له‌به‌ر كردن‪ ،‬هه‌رچه‌ند ‌ه ئایینیش زۆر جار‬ ‫ڕێگه‌ی پێداوه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ته‌و ‌ه بڵێین ك ‌ه مه‌یلی پۆشینی‬ ‫جلی ڕە‌ش ده‌الله‌تی تری كۆمه‌اڵیه‌تی و‬ ‫ده‌روون��ی هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه ژنان ل ‌ه كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫كوردییدا به‌هۆی پێشهات ‌ه ترسناكه‌كانه‌وه‌‬ ‫ڕە‌شپۆشییان هه‌ڵبژاردوو ‌ه و پشتیان له‌‬ ‫ژیان كردووه‌‪.‬‬

‫‪13‬‬ ‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫«پێکدادانی شارستانیەتەکان» ڕاستییە یان ئەفسانە؟‬ ‫خوێندنەوەیەک بۆ ڕووداوەکانی هەنووکە‬

‫نەوشیروان حسەین سەعید*‬

‫پ���ێ���ش ‪ ١٩‬س������اڵ‪ ،‬س��ام��وێ��ل‬ ‫هانتینگنت (‪ )٢٠٠٨-١٩٢٧‬ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫تێز ‌ه به‌ناوبانگه‌كه‌یه‌و ‌ه ‹پێكدادانی‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان؟› باسی ل ‌ه كۆتایی‬ ‫قۆناغێك و هاتن ‌ه كایه‌ی قۆناغێكی‬ ‫ن��وێ��ی ك��رد ل � ‌ه م��ێ��ژووی په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا و پێشبینی گۆڕینی‬ ‫ملمالنێكانی كرد‪ ،‬ل ‌ه ملمالنێی ئایدیۆلۆژی‬ ‫نێوان بلۆكی ڕۆژە‌‌‌‌‌‌ه‌اڵتی و سه‌رمايه‌داريی‬ ‫ڕۆژئ���اوا به‌سه‌ركردایه‌تی ئه‌مریكا بۆ‬ ‫ملمالنێی ئایینی و كلتووری نێوان‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان‪ .‬ڕە‌نگ ‌ه هێرشه‌كانی ‪١١‬ی‬ ‫سێپتێمبه‌ر و داگیركردنی ئه‌فغانستان‬ ‫و عێراق و ئێستاش ئ�ه‌و دۆخ��ه‌ی كه‌‬ ‫ل ‌ه پاش باڵوبوونه‌وه‌ی فیلمه‌كه‌ی سام‬ ‫باسله‌و ‌ه دروس���ت ب���ووه‌‪ ،‬به‌شێك له‌‬ ‫سكۆڵ ‌هرانی هێنابێت ‌ه سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕە‌ی‬ ‫ك ‌ه پێشبینییه‌كه‌ی هانتینگنت تا ڕاده‌یه‌كی‬ ‫زۆر ل ‌ه جێی خۆیدا ب��وو‪ .‬ئێم ‌ه هه‌وڵ‬ ‫ده‌ده‌ین له‌م بابه‌ته‌دا تیشك بخه‌ین ‌ه سه‌ر‬ ‫تیۆریه‌كه‌ی و ئارگیومێنتی الیه‌نگران و‬ ‫ڕە‌خنه‌گرانی و ئه‌گه‌ری ئه‌و پێكدادانه‌ی‬ ‫ك ‌ه هانتینگنت پێشبینی كردبوو‪.‬‬ ‫پ��اش كه‌وتنی یه‌كێتی سۆڤیه‌ت‪،‬‬ ‫چه‌ندین سكۆڵه‌ری ب��واری ڕام��ی��اری و‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‪ ،‬هه‌وڵه‌كانی‬ ‫خۆیان خست ‌ه گه‌ڕ بۆ لێكدانه‌وه‌و پێشبینی‬ ‫كردنی ئه‌و دۆخ ‌ه نوێیه‌ی ك ‌ه ده‌بێت ‌ه سیامی‬ ‫دیاری سیاسه‌تی جیهانی و شوێنی ‹شه‌ڕی‬ ‫سارد› ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬له‌م ڕووه‌و ‌ه ده‌كرێت‬ ‫تێزه‌كانی فرانسیس فۆكۆیاما و ساموێل‬ ‫هانتینگنت ب ‌ه دیارترین ئه‌و هه‌واڵن ‌ه دابرنێن‬ ‫ك ‌ه مشتومڕێكی گه‌وره‌یان له‌ناوخۆی‬ ‫ئه‌مریكا و ده‌ره‌وه‌شدا دروست كرد‪ .‬ساڵی‬ ‫‪ ١٩٩٢‬فۆكۆیاما كتێبێكی نووسی به‌ناوی‬ ‫‹كۆتایی مێژوو و كۆتا پیاو› ك ‌ه له‌ئه‌نجامی‬ ‫فراوانكردنی وتارێكی پێشرتیه‌و ‌ه بوو‬ ‫ك ‌ه ساڵی ‪ ١٩٨٩‬به‌ناوی ‹كۆتایی مێژوو؟›‬ ‫باڵویكردبووه‌وه‌‪ .‬ل ‌ه كتێبه‌كه‌دا فۆكۆیاما‬ ‫باس له‌و ‌ه ده‌كات ك ‌ه ڕە‌نگ ‌ه ده‌ركه‌وتنی‬ ‫ل��ی�براڵ دیموكراسی ڕۆژئ���اوا ترۆپكی‬ ‫گه‌شه‌سه‌ندنی كلتووری و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫مرۆڤایه‌تی بێت‪ ،‬به‌اڵم هانتینگنت ل ‌ه ساڵی‬ ‫‪١٩٩٣‬دا ل ‌ه گۆڤاری ‪Foreign Policy‬‬ ‫وتارێكی نووسی به‌ناوی ‹پێكدادانی‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان؟› ك ‌ه به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی‬ ‫ڕاسته‌وخۆی ئارگیومێنته‌كه‌ی فۆكۆیاما‬ ‫بوو‪ .‬ب ‌ه هه‌مان شێوه‌ی فۆكۆیاما‪ ،‬ئه‌میش‬ ‫وتاره‌كه‌ی ف �راوان كردو ساڵی ‪ ١٩٩٦‬له‬ ‫‌چوارچێوه‌ی كتێبێكدا ب�ڵاوی ك��رده‌وه‌‬ ‫به‌ناوی ‹پێكدادانی شارستانیه‌ته‌كان و‬ ‫داڕشتنه‌وه‌ی سیسته‌می جیهان›‪ .‬جێی‬ ‫ئاماژە‌‌‌‌‌‌‌ی ‌ه هه‌ردووكیان سه‌ره‌تا ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫وتارێكه‌و ‌ه تێڕوانینه‌كانیان خسته‌ڕوو كه‌‬ ‫ب ‌ه نیشانه‌ی پرسیار كۆتایی هاتبوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوات��ر نیشانه‌ی پرسیاره‌كه‌یان الب��رد و‬ ‫بۆچوونه‌كانیان به‌شێوه‌یه‌كی فراوانرت له‌‬ ‫كتێبدا باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی فۆكۆیاماوه‌‪ ،‬هانتینگنت‬

‫پێی وابوو ك ‌ه به‌كه‌وتنی بلۆكی كۆمۆنیستی‬ ‫قۆناغێكی نوێ ده‌ستپێده‌كات و ملمالنێی‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان جێی ملمالنێ ئابووری و‬ ‫ئایدیۆلۆژيیه‌كان ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬هانتینگنت‬ ‫ب��اس ل �ه‌و ‌ه ده‌ك��ات ك ‌ه له‌گه‌ڵ كۆتايی‬ ‫هاتنی شه‌ڕی سارد‪ ،‬سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫ل ‌ه قۆناغی ڕۆژئاواییه‌و ‌ه ده‌گوازێته‌وه‌‬ ‫بۆ كارلێككردن ل ‌ه نێوان شارستانیه‌تی‬ ‫ڕۆژئاوا و شارستانیه‌ته‌كانی تر‪ .‬ئه‌مه‌شی به‌‬ ‫دوایه‌مین قۆناغی گه‌شه‌كردنی ملمالنێكان‬ ‫ل ‌ه جیهانی نوێدا لێكدایه‌وه‌‪ .‬ئه‌و جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و ‌ه ده‌كاته‌و ‌ه ك ‌ه جیاوازی نێوان‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان جیاوازیيه‌كی ڕاسته‌قینه‌و‬ ‫گرنگ ‌ه و هۆشیاری شارستانیه‌ته‌كانیش له‌‬ ‫هه‌ڵكشاندای ‌ه و پێكدادانیان ئه‌گه‌رێكی‬ ‫زۆر به‌هێزه‌‪ .‬له‌یه‌كێك ل ‌ه به‌ڵگه‌كانیدا بۆ‬ ‫پاساودانی تێزه‌كه‌ی خۆی‪ .‬هانتینگنت پشت‬ ‫ب ‌ه وته‌یه‌كی سفرالحوالی ده‌به‌ستێت كه‌‬ ‫ل ‌ه سه‌روبه‌ندی شه‌ڕی یه‌كه‌می كه‌نداودا‬ ‫گوتبووی ‹ئه‌م ‌ه شه‌ڕی جیهان نیی ‌ه ل ‌ه دژی‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌ڵكو شه‌ڕی ڕۆژئاوای ‌ه ل ‌ه دژی‬ ‫ئیسالم›‪.‬‬ ‫پوخته‌ی تێڕوانینه‌كه‌ی هانتینگنت‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه شێوازی ملمالنێكان له‌نێوان‬ ‫هه‌ردوو سه‌رمایه‌داری ڕۆژئاوا و بلۆكی‬ ‫كۆمۆنیستی كۆتایی هاتوو ‌ه و قۆناغێكی‬ ‫نوێی ملمالنێكان ل ‌ه نێوان شارستانیه‌ته‌‬

‫وای ‌ه ڕۆژئ��اوا خاوه‌نی دوو تایبه‌مته‌ندی‬ ‫سه‌ره‌كیي ‌ه ك ‌ه ل ‌ه هه‌موو شارستانیه‌ته‌كانی‬ ‫دیكه‌ی جیاده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش بریتین له‌‪:‬‬ ‫تاكگ ‌هرایی و عه‌ملانیه‌ت‪ .‬به‌اڵم زاراوه‌ی‬ ‫وه‌كو ‹نا لێبورده‌» و «سنووری خوێناوی»‬ ‫بۆ شارستانیه‌تی ئیسالمی به‌كارده‌هێنێت‪،‬‬ ‫به‌و مانایه‌ی ك ‌ه ئه‌م شارستانیه‌ت ‌ه ئه‌وی‬ ‫دی قه‌بوڵ ناكات و هه‌میش ‌ه ل ‌ه هه‌وڵی‬ ‫به‌رفراوانكردنی سنووره‌كانیدا بووه‌‪.‬‬ ‫دی���ار‌ه تێڕوانینه‌كه‌ی هانتینگنت‬ ‫جه‌ده‌لێكی گ��ه‌وره‌ی دروس��ت ك��رد له‌‬ ‫نێو الیه‌نگران و نه‌یارانیدا‪ .‬هه‌ندێ‬ ‫ڕە‌خنه‌گر ‹پێكدادانی شارستانیه‌ته‌كان›‬ ‫ب ‌ه شه‌رعیه‌تپێدانی دوژمنكاريیه‌كانی‬ ‫ڕۆژئ���اوا ب��ه ‌س�ه‌رك��ردای�ه‌ت��ی ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫لێكده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬ب ‌هرامبه‌ر ب ‌ه كلتووری‬ ‫چین و جیهانی ئیسالمی به‌تایبه‌تی‪.‬‬ ‫هه‌ندێكی تر پۆلێنكردنی شارستانیه‌ته‌كان‬ ‫ب ‌ه كارێكی ساد ‌ه و هه‌ڕە‌مه‌كی و سه‌رپێی‬ ‫د ‌هزان���ن‪ ،‬چونك ‌ه ناكرێت ج��ی��اوازی و‬ ‫ملمالنێ ناوخۆییه‌كانی ناو هه‌ر یه‌ك‬ ‫له‌و شارستانیه‌تان ‌ه نادید ‌ه بگیرێن‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫جگ ‌ه ل�ه‌وه‌ی هانتینگنت ڕۆڵی فاكته‌ری‬ ‫ئایدیۆلۆژی و ئابووری و سیاسی ف ‌هرامۆش‬ ‫ك��ردوو ‌ه ك ‌ه ل ‌ه به‌هێزترین هۆكاره‌كانی‬ ‫ملمالنێن ل ‌ه جیهاندا‪ .‬دیار‌ه هۆكاره‌كانی‬ ‫ملمالنێ به‌زۆری فر‌ه ڕە‌هه‌ندن و ناكرێت‬

‫شارستانیه‌ته‌كانی تر‪ .‬ئه‌گه‌ر ته‌ماشایه‌كی‬ ‫نووسینه‌كه‌ی هانتینگنت بكه‌یت ڕاستی ئه‌و‬ ‫قسه‌یه‌ی ئیدوارد سه‌عید به‌ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی ل �ه‌وه‌دا ك ‌ه هانتینگنت داوای‬ ‫مانه‌وه‌ی ڕۆژئاوا ده‌كات ‹ب ‌ه به‌هێزیی›‬ ‫ل� ‌ه ڕێ��گ�ه‌ی قۆستنه‌وه‌ی ج��ی��اوازی و‬ ‫ملمالنێ ناوخۆییه‌كانی واڵتانی ئیسالمی‬ ‫و كۆنفۆشیۆسی و پشتگیریكردنی ئه‌و‬ ‫گرووپانه‌ی ك ‌ه هاوسۆز و الیه‌نگری به‌هاو‬ ‫به‌رژە‌‌‌‌‌‌‌وه‌ندییه‌كانی ڕۆژئاوان‪ .‬به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫ده‌ك��رێ��ت بڵێین تیۆره‌كه‌ی هانتنگنت‬ ‫جۆرێك ‌ه ل ‌ه ئاماده‌سازی و ڕێخۆشكردن بۆ‬ ‫پێكدادانی شارستانیه‌ته‌كان و هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫شارستانێتی ڕۆژئاوا وه‌كو شارستانێتی زاڵ‬ ‫و سه‌رده‌ست‪.‬‬ ‫دیار‌ه سه‌ره‌تا چه‌مكی ‹پێكدادانی‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان› ل �ه‌الی �ه‌ن بێرنارد‬ ‫لویسه‌و ‌ه به‌كارهێرنا ل ‌ه ساڵی ‪١٩٩٠‬دا‪،‬‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه ڕۆژە‌‌‌‌‌‌ه‌اڵتناسێكی ئه‌مریكی دژە‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫ئیسالم نارساوه‌‪ ،‬وه‌رگرتن و به‌كارهێنانی‬ ‫هه‌مان چه‌مك له‌الیه‌ن ‌هانتینگتنه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت ئاماژە‌‌‌‌‌‌‌یه‌كی دیكه‌ی ڕاستی‬ ‫وته‌ی ڕە‌خنه‌گرانی بێت‪ .‬هه‌ندێك پێیان‬ ‫وای ‌ه ك ‌ه تیۆریزه‌كردنی پێكدادانی نێوان‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان ب ‌ه جۆرێك ل ‌ه جۆره‌كان‬ ‫دژە‌‌‌‌‌‌‌ ب ‌ه لێبورده‌یی و ڕێزگرتنی فره‌یی‬ ‫و خزمه‌ت ‌ه به ‌ڕە‌گه‌زپه‌رستی و ڕق‬

‫بۆ ڕێگه‌گرتن ل ‌ه به‌ره‌و حه‌تمیه‌تچوونی پێكدادانی‬ ‫نێوان شارستانێتی ڕۆژئاواو ئیسالمی‪ ،‬پێویسته‌ ڕۆژئاوا‬ ‫واز له‌سه‌پاندنی به‌هاكانی خۆی بهێنێت‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی جیهان ڕووده‌دات‪ .‬ئه‌و‬ ‫ئاماژە‌‌‌‌‌‌‌ ب ‌ه هه‌شت شارستانێتی سه‌ره‌كی‬ ‫ده‌دات ك ‌ه بریتین ل ‌ه شارستانێتی‪:‬‬ ‫‪ -١‬ڕۆژئ��اوا ‪ -٢‬ئه‌مریكایی التینی‬ ‫‪ -٣‬ئیسالمی ‪ -٤‬چینی ‪ -٥‬هیندی‬ ‫‪ -٦‬ئ��ۆرپ��ۆدۆك��س��ی سالڤی ‪ -٧‬یابانی‬ ‫‪ -٨‬ئه‌فریقی‪ ،‬ب�ه‌اڵم زیاتر جه‌خت له‌‬ ‫پێكدادانی هه‌ردوو شارستانیه‌تی ڕۆژئاواو‬ ‫ئیسالم ده‌ك��ات �ه‌وه‌‪ .‬پێی وای � ‌ه ك ‌ه له‌ناو‬ ‫هه‌موو ڕە‌گه‌ز‌ه كلتوورییه‌كانی وه‌كو زمان‬ ‫و شێوازی ژی��ان‪ ،‬هتد‪ .‬ئایین گرنگرتین‬ ‫ڕە‌گ���ه‌ز‌ه و ڕۆڵێكی ك��ارا ده‌گێڕێت له‌‬ ‫توندبوونی ملمالنێكان ڕووه‌و پێكدادان‬ ‫و توندووتیژی‪ ،‬چونك ‌ه ده‌ك��رێ��ت بۆ‬ ‫منوون ‌ه كه‌سێك هه‌ڵگری ڕە‌گه‌زنامه‌ی دوو‬ ‫واڵت بێت و ب ‌ه دوو زمان یان زیاتر قسه‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ناكرێت كه‌سێك له‌یه‌ك كاتدا‬ ‫هه‌م مسوڵامن و هه‌م مه‌سیحیش بێت‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه ئایین ناسنامه‌یه‌كی تایبه‌تی به‌‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی ده‌به‌خشێت و ل ‌ه ‹ئه‌وان›ی‬ ‫تری جیاده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫هانتینگنت شارستانیه‌تی ڕۆژئ��اوا‬ ‫ب ‌ه ‹تایبه‌مته‌ند› وه‌سف ده‌ك��ات و پێی‬

‫ته‌نها ل ‌ه یه‌ك ڕە‌هه‌نده‌و ‌ه خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫بۆ بكرێت‪ .‬یه‌كێكی دیك ‌ه ل ‌ه ڕە‌خنه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ئه‌م شێواز‌ه نوێیه‌ی پێكدادان كه‌‬ ‫هانتینگنت باسی ده‌كات‪ ،‬هه‌ر بیركردنه‌وه‌‬ ‫ڕیالیستیيه‌كه‌ی ‌ه و ته‌نها ‹ده‌وڵه‌ت› ی وه‌كو‬ ‫بكه‌رێك گۆڕیو ‌ه ب ‌ه ‹شارستانیه‌ت›‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ند ‌ه الیه‌نگرانی تێڕوانینه‌كه‌ی‬ ‫هانتینگنت پێیان وای � ‌ه ك ‌ه مه‌به‌ست و‬ ‫مانای ‹پێكدادانی شارستانیه‌ته‌كان› خراپ‬ ‫لێكدراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه هانتینگنت ده‌یه‌وێ‬ ‫جۆر و شێوازی سیسته‌می جیهانی نوێ‬ ‫ڕوون بكاته‌و ‌ه و ده‌بێت وه‌كو سكۆڵه‌رێك‬ ‫ته‌ماشا بكرێت ك ‌ه پێشبینی سیاسه‌تی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی ئایند ‌ه ده‌ك��ات نه‌ك وه‌كو‬ ‫ه��ان��ده‌ر و ب��ره‌وپ��ێ��ده‌ری پێكدادانی‬ ‫شارستانیه‌ته‌كان‪ .‬به‌اڵم ڕە‌خنه‌گرێكی وه‌كو‬ ‫ئیدوارد سه‌عید ل ‌ه موحازه‌ره‌یه‌كدا به‌ناوی‬ ‫‹ئه‌فسانه‌ی پێكدادانی شارستانیه‌ته‌كان›‬ ‫ب �ه‌رپ �ه‌رچ��ی هانتینگنت ده‌دات����ه‌و ‌ه و‬ ‫تیۆره‌كه‌ی ب ‌ه درێژە‌‌‌‌‌‌‌پێده‌ری عه‌قڵیه‌تی‬ ‫‹ڕۆژئ����اوا و ئ �ه‌وان��ی ت��ر› داده‌ن��ێ��ت و‬ ‫پێی وای � ‌ه ك ‌ه هانتینگنت تێڕوانینێكی‬ ‫زۆر دوژمنكارانه‌ی هه‌ی ‌ه ب ‌هرامبه‌ر به‌‬

‫لێبوونه‌وه‌ی كۆچب ‌هران و بیانیيه‌كان‬ ‫(‪.)xenophobia‬‬ ‫ل��� ‌ه پ����اش ه��ێ��رش �ه‌ك��ان��ی ‪١١‬ی‬ ‫سێپته‌مبه‌ری ‪ ،٢٠٠١‬تیۆره‌كه‌ی هانتنگتۆن‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی جیهان بوو ‌ه جێی بایه‌خی‬ ‫میدیاكان و زیاتر سه‌رنجی سكۆڵ ‌هران‬ ‫و میدیاكارانی ب �ه‌الی خۆیدا ڕاكێشا‪.‬‬ ‫له‌ب ‌هرامبه‌ردا تیۆره‌كه‌ی فۆكۆیاما ڕووی‬ ‫ل ‌ه پاشه‌كش ‌ه ك��رد‪ ،‬ته‌نانه‌ت هه‌ندێك‬ ‫لێكۆڵه‌ر ئ�ه‌و ڕووداوه‌ی����ان ب ‌ه كۆتایی‬ ‫‹كۆتایی مێژوو› ناوزه‌ند كرد‪ .‬وا جارێكی‬ ‫دیكه‌ش به‌هۆی باڵوكردنه‌وه‌ی فیلمێك كه‌‬ ‫سوكایه‌تی و بێڕێزی ب ‌ه مسوڵامنان ده‌كات‬ ‫و ئه‌و كاردانه‌وانه‌ی ك ‌ه ب�ه‌دوای خۆیدا‬ ‫هێنای‪ ،‬پرسی پێكدادانی شارستانیه‌ته‌كان‬ ‫ده‌ب��ێ��ت �ه‌و ‌ه ب��اس و خ��واس��ی میدیا و‬ ‫ناوه‌نده‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت پرسیارێكی جدی بكه‌ین و‬ ‫بپرسین‪ ،‬ئایا ئه‌م په‌المار و دژایه‌تیكردنه‌ی‬ ‫هه‌ندێ گ��رووپ و ده‌زگ��ا و كه‌سایه‌تی‬ ‫توندڕە‌و و ده‌مارگیری ڕۆژئاوا ب ‌هرامبه‌ر‬ ‫ب ‌ه پیرۆزیه‌كانی مسوڵامنان‪ ،‬هه‌وڵی‬ ‫پراكتیزه‌كردنی تیۆره‌كه‌ی هانتینگنت نییه‌؟‬

‫ڕاست ‌ه ئه‌م كاران ‌ه ڕاسته‌وخۆ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌و ‌ه ئه‌نجام نادرێن‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‬ ‫‌هه‌موو واڵت ‌ه دیموكراسییه‌كاندا ئازاديی‬ ‫ڕاده‌ربڕین و فره‌یی ئایینی به‌پێی یاسا‬ ‫ف ‌هراهه‌م ك �راوه‌‪ .‬كه‌وات ‌ه ڕێگه‌دان به‌و‬ ‫هێرش ‌ه ن��اڕە‌وای��ان �ه‌ی ك ‌ه ناوبه‌ناو له‌‬ ‫ڕۆژئاواو ‌ه ده‌كرێت ‌ه سه‌ر ئیسالم‪ ،‬ڕاستگۆیی‬ ‫به‌شێك ل ‌ه حكومه‌ته‌كانی ڕۆژئاوا ده‌خاته‌‬ ‫ژێر پرسیاره‌وه‌‪ .‬له‌هه‌مان كاتدا كاردانه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێك ل ‌ه مسوڵامنانیش له‌گه‌ڵ به‌ها‬ ‫ئیسالميیه‌كان یه‌كناگرێته‌و ‌ه و وێنه‌یه‌كی‬ ‫ته‌ڵخ و ناشیرینی مسوڵامنان ل ‌ه زه‌ینی‬ ‫ڕۆژئ��اوای��ي�ه‌ك��ان��دا دروس���ت ده‌ك���ات و‬ ‫خزمه‌ت به‌و تێڕوانین ‌ه ڕۆژئاوایی ‌ه ده‌كات‬ ‫ك ‌ه ئیسالم و مسوڵامنان ب ‌ه نالێبورد ‌ه له‌‬ ‫قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن‪ .‬ڕە‌نگ ‌ه ئه‌م ‌ه پاساوێك بێت‬ ‫بۆ ده‌ستپێكردنی ئه‌و پێكدادانه‌ی كه‌‬ ‫هانتینگنت هۆكاره‌كه‌ی بۆ له‌خۆبایبوونی‬ ‫ڕۆژئاواو نالێبورده‌یی ئیسالم و خۆسه‌پێنی‬ ‫چین› ده‌گێڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆشبه‌ختان ‌ه كاردانه‌وه‌ی زۆربه‌ی‬ ‫مسوڵامنان و لێدوانی ده‌سته‌بژێری‬ ‫سیاسی و ئاینی و ڕووناكبیری جیهانی‬ ‫ئیسالمی ل ‌ه چوارچێوه‌یه‌كی مه‌ده‌نیانه‌دایه‌‬ ‫و سه‌ر‌هڕای هه‌ندێ توندوتیژی‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫گشتی دۆخه‌ك ‌ه ڕێڕە‌وێكی هێمنانه‌ی‬ ‫وه‌رگ��رت��ووه‌‪ .‬له‌ب ‌هرامبه‌ردا هه‌ڵوێستی‬ ‫فه‌رمی الیه‌ن ‌ه به‌رپرسه‌كانی ڕۆژئ��اواش‬ ‫تا ڕاده‌یه‌كی زۆر ئومێدبه‌خشه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و به‌شه‌ی تیۆره‌كه‌ی ‌هانتینگنت‬ ‫كۆك و ته‌بای ‌ه ك ‌ه پێی وای ‌ه بۆ ڕێگه‌گرتن‬ ‫ل ‌ه پێكدادانی شارستانیه‌ته‌كان ده‌بێت‬ ‫دای�ه‌ل��ۆگ و لێكتێگه‌یشنت و هاوكاری‬ ‫هه‌بێت ل ‌ه نێوان سه‌ركرد ‌ه سیاسی و‬ ‫ڕووحی و ڕووناكبیره‌كانی شارستانیه‌ته‌‬ ‫جیاوازه‌كاندا‪.‬‬ ‫به‌اڵم نابێت هێنده‌ش گه‌شبین بین‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ل ‌ه ڕۆژئاواو ل ‌ه جیهانی ئیسالمیشدا‬ ‫چه‌ندین گ��رووپ و ده‌زگ��ای جۆراوجۆر‬ ‫هه‌ن ك ‌ه ئاشی به‌رژە‌‌‌‌‌‌‌وه‌ندیيه‌كانیان له‌‬ ‫بوونی پێكدادانی توندوتیژانه‌دا ده‌گه‌ڕێت‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی ك ‌ه ل ‌ه واڵتێكی وه‌كو‬ ‫ئه‌مریكادا ‪ ٦‬كۆمپانیای جوله‌ك ‌ه ده‌ستیان‬ ‫به‌سه‌ر ل ‌ه ‪٩٦%‬ی میدیاكاندا گرتوو ‌ه و‬ ‫به‌نزین ب ‌ه ئاگری ناكۆكيیه‌كانی نێوان‬ ‫ڕۆژئ���اوا و واڵتانی ئیسالمیدا ده‌ك �ه‌ن‪،‬‬ ‫ب ‌ه تایبه‌تی پ��اش هاتن ‌ه س�ه‌ر حوكمی‬ ‫به‌شێك ل ‌ه ئیسالميیه‌كان ل ‌ه ئه‌نجامی‬ ‫شۆڕشه‌كانی به‌هاری عه‌ره‌بیيه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫‹ڕوم��ن��ی› كاندیدی حیزبی كۆماریش‬ ‫ل ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئاینده‌ی ئه‌مریكا‬ ‫س�ه‌رك�ه‌وت��ن ب �ه‌ده‌س��ت بهێنێت‪ ،‬ئ�ه‌وا‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ری ده‌ستێوه‌ردانی ئه‌مریكا له‌‬ ‫واڵتانی دیك ‌ه به‌هێزتر ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌گشتی كۆمارییه‌كان زیاتر باوه‌ڕیان به‌‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی ده‌ره‌كی هه‌ی ‌ه ل ‌ه سیاسه‌تی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی��ان��دا‪ ،‬به‌مه‌ش ناكۆكيیه‌كانی‬ ‫ڕۆژئ���اوا و واڵتانی ئیسالمی پێده‌نێته‌‬ ‫قۆناغێكی مه‌ترسیداره‌وه‌‪ .‬له‌هه‌مان كاتدا‬

‫گرنگ ‌ه زانایانی ئیسالميی هاوچه‌رخ‬ ‫به‌بایه‌خه‌و ‌ه پرسی په‌یوه‌ندی نێوده‌وڵه‌تيی‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی ئیسالمی ڕوونبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫مانایه‌كی دیكه‌‪ ،‬ئایا ئه‌صل ل ‌ه په‌یوه‌نديی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تيی ئیسالمی بریتیی ‌ه ل ‌ه ئاشتی‬ ‫یان شه‌ڕ؟ چونك ‌ه وه‌اڵم��ی ئه‌م پرسیاره‌‬ ‫كاریگه‌ريی ڕاس��ت�ه‌وخ��ۆی ده‌ب��ێ��ت له‌‬ ‫تێڕوانینی مسوڵامنان به‌گشتی و الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمیيه‌كان به‌تایبه‌تی‪ ،‬ب ‌هرامبه‌ر ڕۆژئاوا‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا‪ ،‬پێم وای � ‌ه تیۆره‌كه‌ی‬ ‫هانتینگنت سه‌ره‌تا تا ڕاده‌یه‌كی زۆر له‌‬ ‫ئه‌فسانه‌و ‌ه نزیكرت بوو وه‌كو ل ‌ه ڕاسته‌قینه‌‪،‬‬ ‫زۆر كه‌سیش ه��ه‌ر ب � ‌ه هه‌وڵێكیان‬ ‫لێكده‌دایه‌و ‌ه بۆ داتاشینی دوژمنێكی‬ ‫وه‌همی بۆ ڕۆژئ��اوا‪ ،‬تا ڕۆژئاوا هه‌میشه‌‬ ‫به‌به‌هێزی مبێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رچۆنێك‬ ‫بێت به‌شێك ل ‌ه بڕیاربه‌ده‌سته‌كانی‬ ‫ئه‌مریكا كاریان له‌سه‌ر ئه‌و تیۆر‌ه كرد‬ ‫و ده‌كه‌ن و ورد ‌ه ورد ‌ه به‌ره‌و پراكتیكی‬ ‫ده‌ب��ه‌ن‪ .‬ڕاست ‌ه ج��ی��اوازی گ �ه‌ور‌ه هه‌یه‌‬ ‫ل � ‌ه ن��ێ��وان شارستانیه‌ته‌كاندا‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫جیاوازیيه‌كان هه‌میش ‌ه به‌مانای ملمالنێ‬ ‫نایه‌ن‪ ،‬ملمالنێكانیش مه‌رج نیی ‌ه هه‌میشه‌‬ ‫بگۆڕێن ب ‌ه پێكدادان و توندوتیژی‪ .‬به‌اڵم‬ ‫گرنگ ‌ه بزانین ك ‌ه پێشرتیش داگیرك ‌هران‬ ‫ب��ۆ پ��اس��اوی ده‌س��ت��ێ��وه‌ردان و ده‌س��ت‬ ‫گرتن به‌سه‌ر واڵتانی دیكه‌دا پشتیان به‌‬ ‫تیۆری هاوشێوه‌ی تیۆریه‌كه‌ی هانتینگنت‬ ‫به‌ستووه‌‪.‬‬ ‫بۆ ڕێگه‌گرتن ل ‌ه به‌ره‌و حه‌متیه‌تچوونی‬ ‫پێكدادانی نێوان شارستانێتی ڕۆژئ��اوا و‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬پێویست ‌ه ڕۆژئاوا واز له‌سه‌پاندنی‬ ‫به‌هاكانی خۆی بهێنێت ك ‌ه به‌ناوی به‌های‬ ‫جیهانيیه‌و ‌ه هه‌وڵی چه‌سپاندنی ده‌دات‬ ‫ل ‌ه واڵتانی ئیسالمی و هه‌روه‌ها سنوورێك‬ ‫بۆ ده‌ستێوه‌ردان و هه‌ڵمه‌تی ب ‌ه مه‌سیحی‬ ‫كردنی واڵتانی ئیسالمی دابنێت (ك ‌ه دیاره‌‬ ‫كوردستانیشی گرتۆته‌وه‌) و گرنگی به‌‬ ‫ڕێزگرتن و دایه‌لۆگی به‌رده‌وامی نێوان‬ ‫ئایينه‌كان بدرێت‪ ،‬پێویست ‌ه جیهانی‬ ‫ئیسالمیش هۆشیارانه‌تر مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕووداوه‌كاندا بكه‌ن و دووركه‌ونه‌و ‌ه له‌‬ ‫كاردانه‌وه‌ی عاتیفی و كورتخایه‌ن‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئایا گرتنه‌ده‌ستی ده‌س��ه‌اڵت ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫كاندیدێكی حیزبی كۆمارییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ملمالنێی شارستانیه‌ته‌كان به‌ره‌و حه‌متیه‌ت‬ ‫نابات؟ ڕە‌نگ ‌ه ل ‌ه ئاینده‌یه‌كی نزیكدا‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌م پرسایه‌ره‌مان ده‌ستبكه‌وێت‪.‬‬ ‫* خوێندکاری دکتۆرا‬ ‫بەشی ڕامیاری زانکۆی نیوکاسڵ‬ ‫سەرچاوە‪:‬‬ ‫& ‪Campus, Donatella‬‬ ‫‪)2009( Pasquino, Gianfranco‬‬ ‫‪Masters of Political Science,‬‬ ‫‪.Essex: ECPR Press‬‬ ‫‪Edward Said, “The Myth of‬‬ ‫‪the clash of cicilizations” http://‬‬ ‫‪youtu.be/N4q10DBXmbs‬‬ ‫‪)1989( .Fukuyama, Francis‬‬ ‫‘‪The End of History‌ The‬‬ ‫‪pp ,16 .National Interest, vol‬‬ ‫‪.18-3‬‬ ‫‪)1993( .Huntington, S. P‬‬ ‫‘‌?‪The Clash of Civilization‬‬ ‫‪.49-22 :)3( 72 ,Foreign Affairs‬‬ ‫‪)1996( .Huntington, S. P‬‬ ‫‪The Clash of Civilizations and‬‬ ‫‪the Remaking of World Order,‬‬ ‫‪.New York: Simon and Schuster‬‬ ‫‪Samuel P. Huntington of‬‬ ‫‪The New ,81 Harvard Dies at‬‬ ‫‪2008 ,27 York Times, December‬‬

‫‪12‬‬ ‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫ده‌رمان و خۆراكی ئێکسپایەر‌‌‪ ،‬یان عه‌قڵیه‌تی ئێکسپایەر‌‌؟‬ ‫بایه‌خ ‌ی پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫كۆن الی ده‌سه‌اڵت‬ ‫عه‌لی سیرینی ـ ئوسرتالیا‬ ‫ب ‌ه قسه‌ی فش و بۆش بێ‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه كۆنه‌كانی كوردستان تاجی‬ ‫سه‌ری ده‌سه‌اڵت و خه‌ڵك و كوردستانن‪،‬‬ ‫به‌اڵم گومان ده‌كرێت‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م‬ ‫پێشمه‌رگان ‌ه خه‌ڵه‌تێرنابن و كرابن ‌ه به‌شێك‬ ‫ل ‌ه گه‌مه‌یه‌كی ئیقلیمی و نێوده‌وڵه‌تی له‌‬ ‫الیه‌ن چه‌ند پارت و گرووپێكه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه بۆ‬ ‫م ‌هرامی تایبه‌ت و جیاجیا دروست بوون‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه ئه‌وه‌ی گیانی سپارد‬ ‫ل ‌ه كیس خێزان و خزمانی خۆی چوو‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ماشه‌وه‌‪ ،‬جامی خه‌م و په‌ژار‌ه و‬ ‫هه‌ژاریی و په‌شیامنیی و ده‌رده‌سه‌ریی‬ ‫ده‌نۆشێ‪ ،‬ئه‌م پێشمه‌رگان ‌ه زۆر دڵپاكانه‌‬ ‫و ئازایان ‌ه ئه‌ركی خۆیان به‌جێهێنا‪،‬‬ ‫به‌اڵم خه‌اڵته‌كه‌یان پشتگوێخسنت و‬ ‫بێرنخ ته‌ماشاكردن بوو‪ .‬ده‌سه‌اڵتی ئه‌م‬ ‫پارتانه‌ی ئێستای كوردستان‪ ،‬نانی ئه‌وان‬ ‫و شه‌هیدان ده‌خۆن‪ ،‬زۆرێكم بینین له‌‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه كۆنه‌كان و خێزانی شه‌هیدان‪،‬‬ ‫ك ‌ه نه‌ك سه‌ر و بنی زمانیان سكااڵو گله‌یی‬ ‫بوو‪ ،‬به‌ڵكو زۆرێكیان تف و له‌عنه‌تیان‬ ‫له‌م بارودۆخ ‌ه ده‌كرد‪ ،‬نینۆكی حه‌رسه‌تیان‬ ‫ب ‌ه سه‌ر دیواری زه‌ماندا ده‌خشاند!‬ ‫كه‌چی له‌والو ‌ه ب ‌ه لێشاو پاره‌‬ ‫و پول و زه‌وی خرای ‌ه به‌رده‌می ئه‌و‬ ‫كچ ‌ه گۆرانیبێژانه‌ی ب ‌ه ناوی هونه‌ره‌وه‌‬ ‫گه‌یشنت ب ‌ه دروستكردنی په‌یوه‌ندیی‬ ‫توندوتۆڵ‪ ،‬له‌گه‌ڵ گه‌ور‌ه ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬ژماره‌یه‌ك گۆرانیبێژی‬ ‫كچ چه‌ندین دۆنم زه‌وییان وه‌رگرت‪.‬‬ ‫باسی پار‌ه و پول هه‌ر له‌والوه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫خودی میدیای هه‌ولێر و سلێامنی‬ ‫باسی هه‌ندێ له‌و به‌زمانه‌یان كرد‪.‬‬ ‫ئێستا هه‌موو پێشمه‌رگ ‌ه كۆنه‌كانی‬ ‫كوردستان كۆبكه‌یته‌وه‌‪ ،‬ب ‌ه قه‌ده‌ر‬ ‫ده‌رزه‌نێك گۆرانیبێژی كچ‪ ،‬سه‌روه‌ت‬ ‫و سامانیان ل ‌ه ده‌سه‌اڵتی هه‌رێم‬ ‫وه‌رنه‌گرتووه‌‪ ،‬سوپاس بۆ گۆرانیبێژێكی‬ ‫كچی ڕۆژه‌‌‌‌‌‌ه‌اڵتی كوردستان‪ ،‬پێش چه‌ند‬ ‫ساڵێك ئاشكرای كرد ك ‌ه ده‌سه‌اڵتدارێكی‬ ‫هه‌رێم زه‌وی و پاره‌ی پێشكه‌ش‬ ‫كردوو ‌ه ل ‌ه پای سێكسكردن له‌گه‌ڵیدا‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ڕە‌تیكردووه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫گۆرانیبێژێكی كچ ل ‌ه هه‌ند ‌هران ئاماژە‌‌‌‌‌‌‌ی‬ ‫دا به‌وه‌ی جگ ‌ه ل ‌ه ده‌نگی و گۆرانی‪،‬‬ ‫شتێكی تری نیی ‌ه پێشكه‌شی بكات‪ ،‬له‌‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌و ده‌ستدرێژیی ‌ه نهێنییه‌ی‬ ‫ویستبووی ئه‌م گۆرانیبێژه‌‌‌‌‌‌‌ش بخات ‌ه نێو‬ ‫بازاڕی له‌شفرۆشیی گه‌رموگوڕی نێوان‬ ‫«هونه‌رمه‌ندان» و «سیاسه‌مته‌داران»‪.‬‬ ‫كه‌وات ‌ه ئه‌م ده‌سه‌اڵت ‌ه نیشتامنپه‌روه‌ر‬ ‫و كوردپه‌روه‌ره‌ی هه‌رێم‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫هونه‌ریشی كردووه‌ت ‌ه بازاڕێك بۆ‬ ‫له‌شفرۆشی‪ .‬ئێم ‌ه كارێكامن به‌و ‌ه نییه‌‬ ‫فاڵن ‌ه گۆرانیبێژ چه‌ند پاره‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫گه‌ر ل ‌ه ڕێگای هونه‌ره‌كه‌یه‌و ‌ه بێت‬ ‫گرفتێك نییه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی ئێم ‌ه ل ‌ه واڵتانی‬ ‫دونیاو ‌ه ده‌یبینین‪ .‬كاره‌سات ئه‌وه‌ی ‌ه كاتێك‬ ‫سامانی گشتی بۆ م ‌هرامی چه‌ند كه‌سێكی‬ ‫نزم ته‌رخان ده‌كرێ و ئه‌وانیش ت ‌هراتێنی‬ ‫پێده‌كه‌ن‪ ،‬ه ‌هزاران پێشمه‌رگه‌ی كۆن و‬ ‫خانه‌واده‌ی شه‌هیدان زوڵمیان لێكراو ‌ه و‬ ‫مافیان خوراوه‌‪ ،‬كه‌چی سه‌دان جار هه‌وڵ‬ ‫بده‌ن به‌رپرسێك نابینن له‌و به‌رپرسانه‌ی‬ ‫ئێستا بااڵده‌سنت‪ .‬ژماره‌یه‌ك له‌و گۆرانیبێژە‬ ‫كچانه‌ی ئه‌مڕۆ‪ ،‬ب ‌ه ئیفتیخاری ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫بوونه‌ت ‌ه به‌شێك ل ‌ه ملیۆنێره‌كان‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كاتێك بیانه‌وێ گه‌وره‌ترین به‌رپرسانی‬ ‫كوردستان ده‌بینن‪ ،‬ئه‌م ‌ه كاره‌ساتێكه‌‪،‬‬ ‫سه‌یر‌ه ك ‌ه میلله‌تی كوردی ب ‌ه گه‌وره‌‬ ‫و بچووكه‌و ‌ه نه‌كردووه‌ت ‌ه پارچه‌یه‌ك‬ ‫ل ‌ه بوركان و ب ‌ه نێو كۆاڵن و جاده‌كانی‬ ‫كوردستاندا شه‌پۆل لێبدا بۆ ڕاماڵینی ئه‌م‬ ‫پیسییه‌ی ڕۆحی نه‌ته‌وه‌یه‌كی تووشی‬ ‫شێرپه‌نج ‌ه كردووه‌!‬

‫حه‌مه‌ی ئه‌حمه‌د ڕە‌سوڵ‬

‫گه‌لی كورد به‌ درێژایی مێژوو ب ‌ه‬ ‫هه‌زاران جار غه‌در و خیانه‌ت و سته‌م و‬ ‫كوشت و بڕ و ماڵویرانكردنی به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌نجام دراوه‌‪ ،‬س���ه‌دان كاره‌ساتی‬ ‫گ��ه‌وره‌ی به‌سه‌ر ه��ات��ووه‌‪ ،‬زۆربه‌یان‬ ‫ڕاس��ت �ه‌وخ��ۆ ل �ه‌ الی���ه‌ن دوژم��ن��ان و‬ ‫ناحه‌زانی گه‌له‌كه‌مانه‌وه‌ ئه‌نجام دراون‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیشیان كورد خۆی به‌شێك بووه‌‬ ‫له‌ هۆكاری ئه‌و نه‌هامه‌تییانه‌ی به‌سه‌ری‬ ‫هاتوون‪ .‬لێره‌دا نامه‌وێت بچینه‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌ر ڕووداوه‌كان و یه‌كه‌یه‌كه‌ ئاماژە‌‌‌‌‌‌‌یان‬ ‫پێبكه‌ین‪ ،‬به‌تایبه‌تی كۆنه‌كان و به‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ده‌ڵێم كه‌ له‌ سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی‬ ‫بیسته‌مه‌وه‌ هه‌رچی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی‬ ‫و داهێنانی چه‌كه‌ نوێكان هه‌یه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئ�ه‌م گه‌له‌ نه‌گبه‌ت و سته‌مدیده‌یه‌‬ ‫تاقی كراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ هه‌موو جۆره‌‬ ‫فڕۆكه‌كان و تانك و زرێپۆش و ناپاڵم‬ ‫و مین و تا به‌ كیمیاییباران و ئه‌نـــفال‬ ‫ده‌گــــــــــات‪.‬‬ ‫له‌ كۆتایی سه‌ده‌ی بیسته‌میشدا‬ ‫ل�ه‌ ب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان سیاسه‌تی‬

‫برسیكردن و ق��ات��وق��ڕی س �ه‌رده‌م��ی‬ ‫گه‌مارۆ هه‌مه‌الیه‌نه‌ به‌ئه‌نقه‌سته‌كان‬ ‫هاته‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬وێڕای دێوه‌زمه‌ی شه‌ڕی‬ ‫شوومی بێپاساوی ناوخۆ‪ ،‬زۆرێكیش له‌و‬ ‫كاره‌ساتانه‌ كورد بۆ خۆی به‌ جۆرێك‬ ‫له‌ جۆره‌كان ده‌ستی تیایاندا هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ڕاسته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخۆ‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫چۆن بینیامن چه‌ندین جاش و ماش‬ ‫ب�ه‌ش��داری هه‌ڵمه‌ته‌كانی ئه‌نفال و‬ ‫كیمیاییباران بوون‪ ،‬چۆن كورد وێڕای‬ ‫ئه‌و هه‌موو سته‌م و بارودۆخه‌ ناله‌باره‌‬ ‫بێپاساوه‌‪ ،‬سه‌رقاڵی شه‌ڕی براكوژی و‬ ‫ناوخۆیی بوو‪.‬‬ ‫هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی باسامن كردن‬ ‫كاره‌سات بوون و ژیانی مرۆڤی كوردیان‬ ‫خستبووه‌ مه‌ترسی و مه‌رگه‌ساته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌ س���ه‌دان ه���ه‌زار و ب��گ��ره‌ ملیۆن‬ ‫قوربانی دراوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌ پێشمه‌رگه‌وه‌‬ ‫بیگره‌ بۆ خه‌ڵكه‌ مه‌ده‌نییه‌كه‌‪ ،‬به‌‬ ‫منداڵ و ژن و پیر و په‌ككه‌وته‌كانه‌وه‌‬ ‫بوونه‌ته‌ قوربانی ئ �ه‌و ب���ارودۆخ و‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ی كه‌ پیایدا گوزه‌رمان‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ه�ه‌م��وو ئه‌مانه‌ی پێشوو‬ ‫ئاسایی وه‌رگیراون‪ ،‬چونكه‌ له‌ الیه‌ك له‌‬ ‫الیه‌ن دوژمنانه‌وه‌ ئه‌نجامدراون‪ ،‬یان به‌‬ ‫سه‌رماندا سه‌پێرناون‪ ،‬لێره‌دا ده‌مانزانی‬ ‫دوژمنامنان كێن و بۆچی ده‌مانكوژن‬

‫و ده‌مانبڕن‪ ،‬هه‌لومه‌رجه‌ ناوخۆیی و‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كانیش جیاوازبوون‪ ،‬ده‌مانزانی‬ ‫ك�ه‌ ده‌س��ت��ی ده‌ره‌ك���ی و ده‌وروب���ه‌ر‬ ‫هه‌میشه‌ ل �ه‌س �ه‌ر گۆڕە‌پانه‌كه‌مان‬ ‫بوونی هه‌بووه‌‪ ،‬به‌ ئێستاشه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫زۆرشت له‌وانه‌ی كه‌ پێشرت ڕوویانداوه‌‪،‬‬ ‫چاوپۆشییان لێكراوه‌ و به‌ بارودۆخ و‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌كه‌ سپێردراون‪ ،‬بۆ منوونه‌‬ ‫به‌ ده‌یان و سه‌دان ئه‌نفالچی كورد و‬ ‫عه‌ره‌ب ئازادانه‌ ده‌سووڕێنه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫به‌ڵگه‌ی ته‌واوی له‌سه‌ر نییه‌ و یه‌كێك‬ ‫ژێربه‌ژێر له‌گه‌ڵ شۆڕش بووه‌ و یه‌كێكی‬ ‫تر زماندرێژانه‌ هه‌ڕە‌شه‌ش ده‌كات و‬ ‫زۆر بێمنه‌ته‌ و‪ ...‬تاد‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ی ئێستا ده‌گوزه‌رێت‪،‬‬ ‫پێم وانییه‌ جێگای قبووڵكردنی كه‌س‬ ‫ب��ێ��ت‪ .‬ئێستا دوای چ�ه‌ن��دی��ن ساڵ‬ ‫رزگاربوون له‌ شه‌ڕی ناوخۆ و دوای‬ ‫چه‌ندین ساڵ له‌ بوونی په‌رله‌مان و‬ ‫حوكمی خۆماڵی‪ ،‬دوای چه‌ندین ساڵ‬ ‫له‌ ڕووخانی به‌عس‪ ،‬له‌ ژێر سایه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان و حكومه‌ت و ئه‌م هه‌موو‬ ‫ڕێكخراو و میدیا كوردی و بێگانانه‌دا‪ ،‬بۆ‬ ‫رێگا ده‌ده‌نه‌وه‌ جارێكی تر به‌ به‌رچاوی‬ ‫هه‌موانه‌وه‌ كیمیاییبارامنان بكه‌نه‌وه‌؟‬ ‫ئه‌نفاملان ب��ك�ه‌ن�ه‌وه‌‪ ،‬منداڵه‌كامنان‬ ‫زی��ن��ده‌ب�ه‌چ��اڵ ب��ك �ه‌ن �ه‌وه‌؟ ب���ه‌اڵم به‌‬

‫شێوازێكی تر و مۆدێرنانه‌تر و ناسكان ‌ه‬ ‫تر‪ ،‬بێئه‌وه‌ی خۆمان هه‌ستی پێبكه‌ین و‬ ‫دیسانیش جه‌الده‌كامنان كورد خۆمانین‬ ‫و به‌ ئازادانه‌ش ده‌سووڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌موومان ئه‌و هه‌موو ده‌رمانه‌‬ ‫ساخته‌ و ئێکسپایەرە ده‌بینین كه‌ ڕۆژانه‌‬ ‫له‌ كۆگانی ده‌رماندا ده‌ستیان به‌سه‌ردا‬ ‫گیرا و ده‌گیرێت‪ ،‬ئه‌و كۆگایانه‌مان بینی‬ ‫كه‌ چه‌ره‌سی ماوه‌به‌سه‌رچوویان دیسان‬ ‫له‌ زه‌رفی نوێ ده‌نا و ده‌یانفرۆشته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و كۆگایانه‌مان بینی كه‌ خۆراكی‬ ‫ماوه‌به‌سه‌رچوو ده‌كه‌نه‌ گوێنی نوێوه‌‬ ‫و دیسان پێامن ده‌فرۆشنه‌وه‌‪ ،‬كارگه‌ی‬ ‫دروستكردنی بنێشتە كوردییه‌كامنان‬ ‫بینی‪ ،‬ئه‌و چێشتخانانه‌مان بینی كه‌‬ ‫گۆشتی م��اوه‌ب�ه‌س�ه‌رچ��وو پ��ڕ ك��رم و‬ ‫بۆگه‌ن ده‌كه‌نه‌ كه‌باب و ده‌یفرۆشنه‌وه‌‬ ‫به‌م گه‌له‌ نه‌گبه‌ته‌ و ده‌رخواردمانی‬ ‫ده‌ده‌ن����ه‌وه‌‪ .‬دی��س��ان ده‌بینین ئه‌م‬ ‫جه‌الدانه‌ وه‌ك به‌رزه‌كی بانان بۆی‬ ‫ده‌رده‌چن و ئازادن‪ ،‬ئیرت نازانین دیسان‬ ‫ئه‌مانیش به‌ڵگه‌مان له‌ سه‌ریان نییه‌‪،‬‬ ‫یان دیسان ژێربه‌ژێر په‌یوه‌ندییان به‌‬ ‫شۆڕشه‌وه‌ هه‌یه‌؟! ئه‌مانه‌ به‌ده‌ستی‬ ‫ئه‌نقه‌ست و له‌گه‌ڵ زانیاریی پێشوه‌خت‬ ‫و خۆئاماده‌كردن بۆ تاوان ده‌مانكوژن‪.‬‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ده‌رم���ان و خۆراكی‬

‫ب��ه‌س��ه‌رچ��وو ن��اب��ێ��ت ب��ه‌ بچووكی‬ ‫ته‌ماشا بكرێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م تاوانانه‌‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ل �ه‌وان��ی ت��ر گ �ه‌وره‌ت��ر نه‌بن‪،‬‬ ‫به‌ هیچ شێوه‌ك بچووكرت نین‪ ،‬بگره‌‬ ‫ئه‌مكاره‌ زۆر له‌ باڵوكردنه‌وه‌ی مادده‌‬ ‫هۆشبه‌ره‌كانیش مه‌ترسیدارتره‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫مادده‌ی بێهۆشكه‌ر كه‌سه‌كه‌ ده‌زانێت‬ ‫كه‌ ئ�ه‌وه‌ زیانبه‌خشه‌ و خۆی پاره‌ی‬ ‫پێده‌دات و به‌ ئیراده‌ی خۆی به‌كاری‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ده‌رمان و خۆراكه‌‬ ‫به‌سه‌رچووانه‌ به‌كاربه‌ر پێیان نازانێت‬ ‫و گ��ه‌وره‌ و بچووك وه‌ك ی �ه‌ك لێی‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ند ده‌بن‪ .‬لێره‌شدا پرسیارێك‬ ‫خۆی قووتده‌كاته‌وه‌؛ بۆ كه‌سێك مادده‌‬ ‫هۆشبه‌ره‌كان به‌كارده‌هێنێت‪ ،‬یان‬ ‫ده‌فرۆشێت‪ ،‬ده‌گیرێت و چه‌ندین ساڵ‬ ‫حوكم ده‌درێ��ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫خۆراك و ده‌رمانی به‌سه‌رچوو و خراپ‬ ‫ده‌ده‌ن �ه‌ خه‌ڵكی‪ ،‬تا ئێستا كه‌س پێی‬ ‫نه‌وتوون به‌ری چاوتان برۆیه‌؟ بۆ تاكه‌‬ ‫كه‌سێكیش نادرێته‌ دادگا؟ بۆ كه‌سێك‬ ‫حوكم نادرێت؟ ئایا ئه‌وه‌ تاوان نییه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ ده‌یكه‌ن؟ كامیان گه‌وره‌تره‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫تاوانبارییه‌‪ ،‬یان ئه‌نفالچی‪ ،‬یان ئه‌وه‌ی‬ ‫ڕاوه‌ پێشمه‌رگه‌ی ك��ردووه‌؟ ئه‌مانه‌‪،‬‬ ‫یان ئه‌و كه‌سانه‌ی مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان‬ ‫ده‌هێنن و ب �ه‌ك��ارده‌ب �ه‌ن؟ بێگومان‬ ‫لێره‌دا مه‌به‌ستامن ئه‌وه‌ نییه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫تاوانبارانه‌ی تریش عه‌فو بكرێن‪ ،‬یان‬ ‫چاوپۆشییان لێبكرێت‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌‬ ‫ئه‌م تاونكارانه‌ش ئ��اوا به‌ ئاسانی و‬ ‫وه‌ك به‌رزه‌كی بانان بۆی ده‌رنه‌چن و‬ ‫سزای یاسایی بدرێن‪ ،‬ناكرێت گه‌لێك‬ ‫كۆمه‌ڵكوژ بكرێت و ج�ه‌الدی��ش به‌‬ ‫ئازادانه‌ بسووڕێته‌وه‌!‬

‫ئێمه‌ ته‌نها ده‌نگی تۆپ كاسامن ده‌كات»‬ ‫ئه‌گه‌رچی تۆپ رووكرابێت ‌ه ئاسامن ‌و‬ ‫كه‌سی نه‌كوشتبێت‪.‬‬ ‫حه‌زیش ده‌كه‌م ئه‌مجاره‌ ئاماژە‌ بۆ‬ ‫جۆرێك له‌و كارانه‌ بكه‌م ك ‌ه له‌م ماوه‌یه‌دا‬ ‫باڵوبووه‌وه‌ و زیانه‌كه‌ی بۆ ئیسالم زۆر له‌‬ ‫قسه‌وتن به‌ پێغه‌مبه‌ر گه‌وره‌تره‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫منوونه‌یه‌ك ‌ه له‌ زۆرێك‪:‬‬ ‫نوورساوی به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌كی سه‌ر‬ ‫به‌ وه‌زاره‌ت���ی پ���ه‌روه‌رده‌ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم باڵوبووه‌و ‌ه كه‌ وانه‌ی په‌روه‌رده‌ی‬ ‫ئیسالمی بۆ پۆله‌كانی ‪ 11‬و ‪ 12‬بۆ ئه‌مساڵ‬ ‫ناخوێرنێت‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م نوورساوه‌ راست‬ ‫بێت‪ ،‬له‌ قسه‌وتن به‌ پێغه‌مبه‌ر زیانی‬ ‫زۆرت���ره‌‪ ..‬بۆچی؟ چونك ‌ه قسه‌وتن به‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر ته‌نها قسه‌یه‌ و تێده‌په‌ڕێت‬ ‫‌و ئ �ه‌گ �ه‌ر خ��ۆم��ان باسی نه‌كه‌ین له‌‬ ‫شوێنی خۆیدا م��ردارده‌ب��ێ��ت�ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بڕیارێىك له‌م جۆره‌ بریتیی ‌ه ل ‌ه كارێكی‬ ‫عه‌مه‌لی‪ .‬پ���ه‌روه‌رده‌ی ئیسالمی وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ كتێبێكی پۆلی ‪11‬دا بینیومه‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كی كه‌می به‌ ئیسالمه‌وه‌‬ ‫ه�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ب���ه‌زۆری باسی مافی مرۆڤه‌‪،‬‬ ‫تێكه‌ڵكردنی مافی مرۆڤ به‌ بابه‌تی ئاین‬ ‫بۆ خۆی شتێكی باشه‌‪ ،‬به‌اڵم خراپ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌جیاتی ئ��ه‌وه‌ی وان��ه‌ی مافی مرۆڤ‬ ‫ئاماژە‌ بۆ ئاین بكات‪ ،‬ئه‌و وانه‌ی ‌ه مافی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی ئیسالمی ده‌خوات‪ .‬ئیسالم بۆ‬ ‫یه‌ك بابه‌ت ته‌نك ده‌كرێته‌وه‌ ئینجا دواتر‬

‫ناشخوێرنێت‪.‬‬ ‫هه‌نگاوه‌كان ب���ه‌دوای یه‌كدا‬ ‫دێن؛ سه‌ره‌تا ته‌نككردنی وانه‌ك ‌ه و‬ ‫هه‌ڵبژاردنی بابه‌ته‌كان به‌ حه‌زی‬ ‫خۆیان ‌و پاشان فڕێدانی ته‌واوه‌تیی‪.‬‬ ‫ئه‌ی زیانه‌كه‌ی بۆ ئیسالم؟ زیانه‌كه‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌كردنی نه‌وه‌یه‌ك ئه‌و شته‌‬ ‫كه‌مانه‌ نازانێت كه‌ له‌ قوتابخانه‌كان‬ ‫ده‌خوێرنێن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ سه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و موسڵامنه‌ی ئه‌مڕۆ بۆ فيلمێك‬ ‫ورووژاوه‌ گوایه‌ زیانگه‌یاندنه‌ به‌‬ ‫ئیسالم‪ ،‬سبه‌ی گیرده‌خوات به‌ده‌ست‬ ‫كه‌سێكه‌وه‌ كه‌ ته‌نانه‌ت (ق��ل هو‬ ‫الله اح��د) نازانێت‪ .‬ئ�ه‌ی بۆ دوور‬ ‫بڕۆین؟ ئه‌ی له‌و كه‌سه‌یان نه‌پرسی‬ ‫ك��ام س��ووره‌ت�ه‌ درێ��ژت��ره‌‪ :‬سووره‌تی‬ ‫به‌قه‌ره‌ یان كه‌وسه‌ر (ئه‌گه‌ر باش بیرم‬ ‫مابێت)‪ ،‬ئه‌ویش نه‌یزانی و مێشكی بۆ‬ ‫كه‌وسه‌ر چوو؟‬ ‫وه‌اڵمی ئه‌و كه‌سه‌ المان بوو به‌‬ ‫نوكته‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ له‌ واقعدا نوكته‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه دواڕۆژی نه‌وه‌ی دواڕۆژە‌‬ ‫كه‌ له‌ قوتابخانه‌وه‌ فێرده‌كرێن هیچ‬ ‫له‌باره‌ی ئاینه‌وه‌ فێرنه‌بن‪ ،‬سه‌ره‌تا‬ ‫به‌ به‌تاڵكردنی وان �ه‌ی ئاین له‌ واتا‬ ‫گرنگه‌كانی ‌و پ��اش��ان ب�ه‌ البردنی‬ ‫ته‌واوه‌تیی وانه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئایا پاش ئه‌وه‌ هه‌ق نییه‌ بپرسین‪:‬‬ ‫كامیان زیانی بۆ ئیسالم گه‌وره‌تره‌‪:‬‬ ‫خاوه‌نی ئ�ه‌و فيلمه‌ی سووكایه‌تی‬ ‫به‌ پێغه‌مبه‌ر ده‌كات‪ ،‬یان وه‌زاره‌تی‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی كوردستان؟‬ ‫پرسیارێكی سه‌یره‌‪ ،‬زۆری��ش له‌ شته‌‬ ‫مه‌عقووله‌كانی ئ�ه‌م س�ه‌رده‌م�ه‌ بۆ‬ ‫عه‌قڵیه‌تی موسڵامنی ئه‌م سه‌رده‌مه‌‬ ‫هه‌ر سه‌یرن‪.‬‬

‫بۆ كه‌سێك کە مادد‌ه هۆشبه‌ره‌كان ده‌فرۆشێت‪ ،‬ده‌گیرێت و‬ ‫چه‌ندین ساڵ حوكم ده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و كه‌سانه‌ی خۆراك و‬ ‫ده‌رمانی به‌سه‌رچوو ده‌ده‌ن ‌ه خه‌ڵكی‪ ،‬نادرێن ‌ه دادگا؟‬

‫قسه‌‌و كردار‪ ..‬كامیان زیانی بۆ ئیسالم زۆرتره‌؟‬ ‫فازڵ قه‌ره‌داغی‬ ‫ئه‌مه‌ كێشه‌یه‌ له‌ بیركردنه‌و ‌ه‬ ‫كاتێك مرۆڤ قسه‌پێوتنی ال قورسرت‬ ‫بێت له‌ ك���رده‌وه‌‪ .‬ئ �ه‌و فیلمه‌ی كه‌‬ ‫سووكایه‌تی به‌ پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) ده‌كات‪،‬‬ ‫ی�ه‌ك�ه‌م ب �ه‌ره �ه‌م نییه‌ ك��اردان��ه‌وه‌ی‬ ‫توندوتیژی لێبكه‌وێته‌وه‌‪ ،‬دوایه‌مینیش‬ ‫نابێت‪ .‬ئه‌مه‌ له‌سه‌ر دڵ زه‌حمه‌ته‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆچی ناپرسین‪ :‬تا چه‌ند زیانی‬ ‫بۆ ئیسالم هه‌یه‌؟ ئایا كه‌م قسه‌ی له‌وه‌‬ ‫خراپرت به‌ پێغه‌مبه‌ر (د‪.‬خ) له‌ ژیانی‬ ‫خۆیدا وت�راوه‌؟ ژماره‌یه‌ك له‌و قسانه‌‬ ‫هی ئه‌وه‌ بوون موناقه‌شه‌ بكرێن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫خودا بۆمان ده‌گێڕێته‌وه‌ ‌و وه‌اڵمیش‬ ‫ده‌دات����ه‌وه‌؛ ده‌ی��ان��وت موحه‌ممه‌د‬ ‫جادووگه‌ر و كاهین‌و شێته‌‪ ،‬ره‌خنه‌یان‬ ‫ده‌گرت موحه‌ممه‌د خواردن ده‌خوات‬ ‫‌و له‌ ناو بازاڕە‌‌كان ده‌گه‌ڕێت ‌و كاری‬ ‫وا له‌گه‌ڵ ده‌عواكه‌ی ناگونجێت كه‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ره‌‪ ،‬چونكه‌ الی ئه‌وان نێردراوی‬ ‫خودا پێویسته‌ وه‌كو فریشته‌كان‪ ،‬بێت‬ ‫پێویستی به‌و كارانه‌ نه‌بێت‪ ..‬تا دوای‬ ‫قسه‌كان و ره‌خنه‌كان و وه‌اڵمه‌كانیان‬ ‫كه‌ له‌ قورئان ده‌یانبینین‪.‬‬ ‫له‌والشه‌وه‌ ئه‌و قسانه‌ هه‌بوون‬ ‫كه‌ هیچ كه‌ڵكێكیان بۆ ئاین نه‌بوو‬ ‫ته‌نها جنێو و قسه‌پێوتن و سووكایه‌تی‬

‫بوون‪ ،‬ه�ه‌روه‌ك ئه‌و شیعره‌ خراپانه‌ ل ‌ه‬ ‫دژی پێغه‌مبه‌ر ده‌وتران كه‌ نه‌ قورئان و نه‌‬ ‫فه‌رمووده‌ و نه‌ گێڕانه‌وه‌ی تر هیچیانیان‬ ‫نه‌پاراستووه‌ و چوونه‌ته‌ ژێر گڵ‪ .‬به‌ڵێ‬ ‫پێغه‌مبه‌ر پێی ناخۆش بووه‌‪ ،‬به‌اڵم كێ بۆ‬ ‫مێژوو ئه‌وانه‌ی پاراست؟ ئایا كه‌سێك ئه‌و‬ ‫شیعرانه‌ی كۆبكردایه‌ته‌وه‌ چۆن ته‌ماشا‬ ‫ده‌كرا؟ پێی نه‌ده‌وترا تۆ سووكایه‌تی به‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر باڵوده‌كه‌یته‌وه‌؟‬ ‫ئایا ئ��ه‌وه‌ ن��ازان��ی��ن؟ ئ �ه‌ی بۆچی‬ ‫ناتوانین بیر بكه‌ینه‌وه‌ كه‌ كاریكاتێر و‬ ‫فلمی بێبایه‌خ هاوجۆری ئه‌و شیعرانه‌ن؟‬ ‫بۆچی ده‌بین ‌ه باشرتین ئامێری دیعایه‌كردن‬ ‫‌و باڵوكردنه‌وه‌؟ خوێندمه‌وه‌ كه‌ ئه‌و فيلمه‌‬ ‫چه‌ند هه‌زار جارێك ته‌ماشا كرابوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پاش ورووژانی موسڵامنان له‌و ماوه‌ كه‌مه‌‪،‬‬ ‫ده‌ ملیۆن جار ته‌ماشا كرا‪ .‬كه‌س هه‌یه‌‬ ‫به‌و ئه‌ندازه‌ی ‌ه بتوانێت دیعایه‌ بۆ فيلمێك‬ ‫بكات؟ ئه‌و ورووژان��ه‌ چ سوودێكی به‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر گه‌یاند‪ ،‬جگه‌ ل��ه‌وه‌ی وای‬ ‫كرد ملیۆنه‌ها كه‌س سووكایه‌تییه‌كه‌ به‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر ببینن؟ گریامن قسه‌ی ناشیرین‬ ‫به‌ یه‌كێكامن وترا‪ ،‬حه‌زمان له‌ كامیانه‌‪ :‬ئه‌و‬ ‫جنێوه‌ له‌ شوێنی خۆی مبرێت‪ ،‬یان كه‌سێك‬ ‫به‌ ناوی دڵسۆزیی بۆمان ئه‌و قسه‌یه‌ به‌‬ ‫ناو خه‌ڵكدا باڵوبكاته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌مانه‌ هه‌موو پرسیارن كه‌ پێویسته‌‬ ‫مرۆڤی خاوه‌ن عه‌قڵ له‌خۆی بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌رده‌مانێكی زۆره‌ عه‌قڵ بایه‌خی له‌‬

‫ناو موسڵامناندا نه‌ماوه‌ ‌و سه‌رباری ئه‌و ‌ه‬ ‫ونبوونی عه‌قڵ به‌ عاقڵی ده‌زانین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پرسیاركردن له‌ خۆ بۆته‌ كاری شێته‌كان‪.‬‬ ‫موسڵامنان ب �ه‌ر ل��ه‌وه‌ی بڕژێنه‌ سه‌ر‬ ‫جاده‌كان پرسیار ناكه‌ن ئه‌و ورووژان �ه‌‬ ‫چه‌ند خێری هه‌یه‌ ‌و چه‌ند هه‌ڵگری‬ ‫خراپه‌یه‌؟‬ ‫چونك ‌ه پرسیاریش ناكه‌ین ‌و شوێنی‬ ‫ورووژان ده‌كه‌وین‪ ،‬ته‌نها بایه‌خ به‌و شته‌‬ ‫زه‌قان ‌ه ده‌ده‌ی��ن كه‌ تۆزقاڵێك زی��ان به‌‬ ‫ئیسالم ناگه‌یه‌نن‪ .‬قسه‌وتن به‌ پێغه‌مبه‌ر‬ ‫ئاینی ئیسالم الواز ناكات» به‌اڵم كارێكی‬ ‫زه‌قه‌‪ ،‬كاری زه‌قیش زیاتر كارمان لێده‌كات‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم چه‌ندین ك��اری زۆری تر هه‌ن‬ ‫ئیجرائاتی عه‌مه‌لین و ئه‌نجامی عه‌مه‌لییان‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌ ‌و هێشتا به‌و ئه‌ندازه‌یه‌‬ ‫نامان ورووژێنن‪ .‬منوونه‌یه‌كی كۆن له‌و‬ ‫كار و بڕیارانه‌ كه‌ چه‌ند جارێك له‌باره‌یه‌وه‌‬ ‫نووسیبووم؛ قورسكردنی مه‌رجه‌كانی‬ ‫دروستكردنی مزگه‌وته‌‪ .‬كاری عه‌مه‌لی‬ ‫له‌و جۆره‌ ئه‌نجامی قورسی هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی دواڕۆژ‪ ،‬چونكه‌ دوورخستنه‌وه‌ی‬ ‫خه‌ڵكه‌ له‌ مزگه‌وت‪ ،‬مزگه‌وتیش ده‌ورێكی‬ ‫س �ه‌ره‌ك��ی ل�ه‌ كۆمه‌ڵگه‌ی موسڵامندا‬ ‫ده‌بینێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌ هه‌موو فیلمه‌كانی‬ ‫له‌و جۆره‌ زیانی بۆ ئیسالم گه‌وره‌تره‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌ پێویستی ب ‌ه حسابێكه‌ له‌ توانای‬ ‫ئه‌و عه‌قڵه‌مان به‌ده‌ره‌ كه‌ ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫زه‌قبوون كێش به‌ مه‌سه‌له‌كان ده‌دات‪.‬‬

‫كامیان زیانی بۆ ئیسالم گه‌وره‌تره‌‪ :‬خاوه‌نی ئه‌و‬ ‫فیلمه‌ی سووكایه‌تی به‌ پێغه‌مبه‌ر ده‌كات‪ ،‬یان وه‌زاره‌تی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی هه‌رێمی كوردستان؟‬

‫‪15‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫ژماره‌ (‪ ،)3‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/25‬ساڵی یەکەم‬

‫ەڵکتان هێنا بۆ لێدانی كه‌ركووك و وێرانتان كرد‬

‫ى فەرد بۆ ڕۆژنامەى بەیان‬ ‫وتی‪ :‬ئێوه‌ بڕۆن بۆ ئه‌ودیو سنوور‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫نهێنییه‌كه‌ كه‌ زۆر كه‌س نایزانێت‪ ،‬جا‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی دژی عه‌قڵ و بیری بارزانی‬ ‫و تاكڕە‌وی ئه‌و بووه‌‪ ،‬بڵێین دوژمنی گه‌لی‬ ‫كورد بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ هه‌رگیز وانییه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ی من گوتاره‌كانی تۆ‬ ‫ده‌خوێنمه‌وه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌تی فارسییه‌كانت‪،‬‬ ‫هه‌ست به‌وه‌ ده‌كه‌م الیه‌نگرییه‌كی زۆر له‌‬ ‫قازی محه‌مه‌د ده‌كه‌یت و پالری زۆریش‬ ‫ده‌گریته‌ ب��ارزان��ی‪ ،‬ئه‌مه‌ كاریگه‌ریی‬

‫كتێبه‌كه‌ی (ئادام سۆن)دا به‌ قازی محه‌مه‌د‬ ‫ده‌ڵێت‪« :‬پیاوێكی خوێڕیی و ترسنۆك‬ ‫بوو»‪ .‬شه‌ئنی قازی محه‌مه‌د له‌وه‌دا نییه‌‬ ‫كه‌ تۆ بێیت كابرایه‌كی ئوممی‪ ،‬بێ سه‌واد‪،‬‬ ‫له‌ ڕیزی قازی محه‌مه‌د دابنێیت كه‌ له‌‬ ‫هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه‌ زۆر له‌ ئه‌و له‌سه‌رتره‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ سووكایه‌تییه‌ به‌ كورد‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬تۆ ڕە‌خنه‌ت له‌ بارزانی گرتووه‌‬ ‫كه‌ ئینگلیز ناردوویانه‌ تا بچێت كۆماری‬ ‫كوردستان‪ ،‬یان وه‌ك وتووته‌ كۆماری‬

‫كه تاڵه‌بانی سوێندی سه‌رۆككۆماریی‬ ‫ده‌خوات‪ ،‬سه‌دام له‌ زیندان ته‌ماشای‬ ‫ده‌كات و خه‌ریكی جلشۆرینه‌‬ ‫ئێرانییبوون نییه‌ له‌سه‌رت؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬من یه‌ك شتت پێ بڵێم‪،‬‬ ‫ئێستا وا ته‌مه‌نم ده‌ڕوات بۆ چل ساڵ‪،‬‬ ‫نازانم ده‌مێنم تا چل ساڵی تریش ده‌ژییم‪،‬‬ ‫یان نا‪ ،‬تا ببم به‌ هه‌شتا ساڵ و ئه‌وسا وه‌ك‬ ‫مێژوونووسه‌كانی تر بڵێم هه‌شتا ساڵ‬ ‫ته‌مه‌نم ڕۆیی‪ ،‬له‌م ماوه‌ی ده‌ پازده‌ ساڵه‌دا‬ ‫كه‌ خه‌ریكی نووسین و باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫به‌رهه‌مم ب��ووم‪ ،‬ئێرانچێتیم نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫براده‌رانی پارتی هه‌میشه‌ دژی ڕای منن‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌ڵێن خاوه‌نی ڕای سه‌ربه‌خۆی‬ ‫خ��ۆی �ه‌ت��ی‪ ،‬ه��ات��ن وێ��ن�ه‌ی�ه‌ك��ی منیان‬ ‫باڵوكرده‌وه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ موحسین ڕ ‌ەزاییدا‬ ‫گرتوومه‌‪ ،‬خۆ من وێنه‌م له‌گه‌ڵ برژنسكی‬ ‫و كیسنجه‌ر و ب��ارزان��ی و هه‌شتسه‌د‬ ‫كه‌سایه‌تی تریش هه‌بوو‪ ،‬بۆ نه‌هاتن وێنه‌ی‬ ‫ئه‌وانیش باڵو بكه‌نه‌وه‌؟ پڕوپاگه‌نده‌یان‬ ‫باڵوكرده‌وه‌ وه‌ك فاشیسته‌كان‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م‬ ‫كوڕ ‌ە پیاوی ده‌وڵه‌تی ئێرانه‌ و ئێرانیش‬ ‫دوو سایتی كردووه‌ته‌وه‌ كه‌ هێرش ده‌كاته‌‬ ‫سه‌ر بارزانی و ئه‌میش له‌وێ ده‌نووسێ‪،‬‬ ‫كه‌وات ‌ه ئه‌میش پیاوی ئه‌وانه‌ و بڕێك له‌م‬ ‫قسه‌ بێ بنه‌مایانه‌‪ ،‬به‌مجۆره‌ ویستیان من‬ ‫بشكێنن و بڵێن ئه‌مه‌ سیخوڕە‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫شێوازی كاری سرتایژیی و سیاسی نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ من به‌رگریی له‌ قازی محه‌مه‌د‬ ‫ده‌كه‌م ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و سه‌رده‌مییانه‌ كاری‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و براكه‌ی خۆی نارد ‌ه په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫رۆیی شای بینی‪ ،‬شا وتی‪ :‬بڕۆ كوردستانم‬ ‫ب��ۆ هێمن ب��ك��ه‌ره‌وه‌‪ ،‬ن��وێ��ن�ه‌ری ق��ازی‬ ‫محه‌مه‌د له‌ عێراقدا برایم ئه‌حمه‌د بوو‪،‬‬ ‫هاتن ڕووخساری ئه‌و برایم ئه‌حمه‌ده‌یان‬ ‫ناشیرین ك��رد له‌به‌رچاوی خه‌ڵك‪ ،‬مام‬ ‫جه‌اللیش هات حزبی دروست كرد برایم‬ ‫ئه‌حمه‌دی بانگهێشت نه‌كرد‪ ،‬وت��ی با‬ ‫ناوبانگی حزبه‌كه‌م خۆش بێت‪ ،‬كاكه‌گیان‬ ‫ئه‌م ‌ه ڕاستییه‌ نه‌ك من ئێرانچێتیی بكه‌م‪،‬‬ ‫قازی محه‌مه‌د گه‌وهه‌رێك بوو بۆ كورد له‌‬ ‫ساڵی ‪ 1945‬كوردی به‌ دونیا ناساند‪ ،‬داوای‬ ‫كرد با زمانی كوردی ب ‌ه ڕە‌سمیی بنارسێت‪،‬‬ ‫ئێستاش ئه‌مه‌ كێشه‌ی پارچه‌كانی تری‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬ئه‌م قسه‌یه‌ی قازی محه‌مه‌د‬ ‫ده‌بێت به‌ ئاڵتوون بنوورسێت و له‌ نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كاندا هه‌ڵبوارسێت‪ ،‬ئه‌و له‌‬

‫مه‌هاباد تێكبدات‪ ،‬به‌اڵم بارزانی ساڵی‬ ‫‪ 1945‬ڕۆشتووه‌ بۆ ئێران و كۆماره‌كه‌ش‬ ‫ساڵی ‪ 1946‬درووست بووه‌‪ ،‬وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌ الی تۆ چییه‌؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬نه‌خێر وانییه‌‪ ،‬تۆ بچۆ‬ ‫كتێبه‌ مێژووییه‌كان بخوێنه‌ره‌وه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫ڕۆشتبوون بۆ ئه‌وێ قازی محه‌مه‌د دوو‬ ‫مانگ له‌ گوندێك نیشته‌جێی كردبوون‬ ‫كه‌ نه‌خۆشیی تێدا ب�ڵاوب��ووب��ووه‌وه‌و‬ ‫زۆربه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌ی تیاچووبوون‪ ،‬چونكه‌‬ ‫قازی محه‌مه‌د ده‌یزانی ئینگلیز ئه‌ویان‬ ‫ن��اردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ من هیچ‪ ،‬به‌اڵم باڵیۆزی‬ ‫ئه‌مریكا له‌ نامه‌یه‌كدا كه‌ له‌ كتێبه‌كه‌یدا‬ ‫چاپی كردووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی باس كردووه‌‪ ،‬برایم‬ ‫ئه‌حمه‌دیش له‌ كتێبی (پێنج كاتژمێر‬ ‫له‌گه‌ڵ برایم ئه‌حمه‌د)ی حسێن محه‌مه‌د‬ ‫عه‌زیزدا جه‌خت له‌و قسه‌یه‌ ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕە‌زم��ئ��اراش له‌ كتێبه‌كه‌یدا وا ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫فه‌زڵواڵی هومایۆنی له‌ كتێبه‌كه‌یدا هه‌ر‬ ‫وا ده‌ڵێت‪ ،‬هومایۆنی سه‌رله‌شكری ئه‌و‬ ‫هێزه‌ سه‌ربازییه‌بوو كه‌ رۆیشت بۆ‬ ‫وتووێژ له‌گه‌ڵ قازی محه‌مه‌د و بارزانی‪،‬‬ ‫م��ن نهێنییه‌كت پێده‌ڵیم ب��ا هه‌موو‬ ‫كه‌س به‌دواداچوونی بۆ بكات بزانێت‬ ‫وایه‌ یان نا‪ ،‬هومایۆنی له‌گه‌ڵ زانكۆی‬ ‫(هارڤارد) گفتوگۆ ده‌كات‪ ،‬ده‌توانن بڕۆنه‌‬ ‫سه‌ر سایتی زانكۆی (ه��ارڤ��ارد)‪ ،‬له‌وێ‬ ‫گفتوگۆگۆكان به‌ ده‌نگ و وێنه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌به‌شی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‪ ،‬له‌وێ‬ ‫ئێران بدۆزنه‌وه‌و كورد و هومایۆنییش‬ ‫بدۆزنه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت قازی محه‌مه‌د هات‬ ‫بۆ الی من وت��ی‪ :‬پێمخۆش نییه‌ ته‌قه‌‬ ‫بكرێت و خه‌ڵك بكوژرێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫قازی محه‌مه‌دمان زۆر خۆش ده‌ویست‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئ�ه‌و پێی ناخۆشبوو خوێن له‌‬ ‫لووتی كه‌س بڕژێت‪ ،‬ئێمه‌ش ومتان‪ :‬تۆ‬ ‫چی ده‌فه‌رموویت با ئێمه‌ وا بكه‌ین‪ .‬وتی‪:‬‬ ‫با بچین بۆ الی نوێنه‌ری ده‌وڵه‌ت وتووێژ‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬كه‌ هاتینه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬له‌ خانووی‬ ‫هومایۆنی دێنه‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ سه‌یاره‌ی ئه‌و‬ ‫بڕۆن‪ ،‬بارزانی و تفه‌نگچییه‌كانی ته‌قه‌یان‬ ‫له‌ قازی محه‌مه‌د كردووه‌‪ .‬ئه‌مه‌ شتێكه‌‬ ‫هومایۆنی ده‌یگێڕێته‌وه‌و واش نازانم درۆ‬ ‫بێت‪ ،‬چونكه‌ كاتێك ئه‌و ڕۆشت بۆالی‬

‫ڕە‌زم ئارا له‌ تاران وتبووی‪ :‬قازی محه‌مه‌د‬ ‫پیاوێكی خوێڕی و ترسنۆكه‌‪ ،‬ئه‌و به‌ڵگانه‌‬ ‫هێشتا له‌ ڕوكنی دووی ئه‌رته‌شی ئێران‬ ‫ماون‪ ،‬ئیرت ب ‌ه من ده‌ڵێن دوژمنی كورد و‬ ‫كوردستان خۆ دوژمنی كورد و كوردستان‬ ‫ته‌قه‌یان له‌ قازی محه‌مه‌د نه‌كردووه‌‪،‬‬ ‫قوربان تۆ ته‌قه‌ت لێ كردووه‌‪ ،‬له‌ كۆمار‬ ‫به‌ ق��ازی محه‌مه‌دیان وت��ووه‌ ئینگلیز‬ ‫ناردوویه‌تی‪ ،‬ئه‌ویش دوو مانگ له‌ دێیه‌ك‬ ‫هێشتوویه‌تییه‌وه‌ ئینجا ب��واری پێداوه‌‪،‬‬ ‫دوای ئه‌وه‌ ڕۆشتووه‌ بۆ پادگانی ڕووسه‌كان‬ ‫له‌ مه‌هاباد وتوویه‌تی من له‌گه‌ڵ ئێوه‌ كار‬ ‫ده‌ك �ه‌م‪ ،‬له‌وێ وێنه‌ی قازی محه‌مه‌دی‬ ‫داگرتووه‌و وێنه‌ی لینینی هه‌ڵواسیوه‌‪،‬‬ ‫خۆ ئێستاش ئه‌و خه‌ڵكانه‌ زیندوون و‬ ‫له‌ مه‌هاباد ماون‪ ،‬سه‌رۆكعه‌شیره‌ته‌كان‬ ‫كه‌ هه‌ستان وتیان به‌ڵكو ئه‌م كابرایه‌‬ ‫له‌ مه‌هاباد ده‌ر بكه‌ین با ئ�ه‌م شاره‌‬ ‫تێك ن��ه‌دات‪ ،‬دوای��ی هه‌ستا ته‌قه‌ی له‌‬ ‫سه‌رۆكعه‌شیره‌ته‌كان كردو هه‌موویانی‬ ‫كوشت‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ هه‌ستاوه‌ رۆشووه‌‬ ‫بۆ مۆسكۆ‪ ،‬وا باڵو ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ گوایه‌‬ ‫حكومه‌تی مۆسكۆ ته‌عیلمی پێامن داوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تا له‌ كتێبخانه‌كه‌مدا كتێبێك هه‌یه‌‬ ‫به‌ ناوی (ئه‌گه‌ر بێت و شه‌ڕ بۆ جیهانی‬ ‫سێیه‌م بگوازینه‌وه‌) به‌ زمانی رووسی‪،‬‬ ‫له‌و كتێبه‌دا ده‌ڵێت‪ :‬كاتێك بانگامن كرد‬ ‫و چه‌ند رۆژێك كارمان له‌گه‌ڵ كرد‪ ،‬دوایی‬ ‫بۆمان ده‌رك��ه‌وت هیچ مه‌علووماتێكی‬ ‫نییه‌ و ئاگای له‌ هیچ نییه‌‪ ،‬ده‌رمان كرد‬

‫كیسنجه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬خراپه‌م بۆ كورد‬ ‫چی بوو؟ پێش نسكۆ‪ )16( ،‬ملیۆن‬ ‫دۆالرم داوه‌ به‌ جوواڵنه‌وه‌ی كورد‬ ‫و رۆشته‌ قه‌سابخانه‌یه‌ك بۆخۆی سه‌رقاڵی‬ ‫قه‌سابیی بوو‪ ،‬ژنێكی ڕووسییشی هێنا‪ ،‬كه‌‬ ‫زرار سلێامن به‌گ له‌ كتێبه‌كه‌یدا ده‌ڵێت‬ ‫«وتی‪ :‬هه‌ر كه‌س ژنی ڕووسی بهێنێت‬ ‫پیاو نییه‌‪ ،‬كه‌چی دوایی خۆیشی هێنای»‪.‬‬ ‫دوای ئ�ه‌وه‌ له‌ ‪1958‬دا هێنایانه‌وه‌ بۆ‬ ‫كوردستانی عێراق‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬ب��ب��ووره‌ م��ن ق��س�ه‌م له‌سه‌ر‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌كه‌یه‌ ك �ه‌ ت��ۆ پشتی پێ‬ ‫ده‌به‌ستیت‪ ،‬بارزانی كاتێك رۆشتووه‌‬ ‫كۆمار دروست نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌ویش ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ناردوویانه‌ تێكی بدات؟‬ ‫قانعی ف �ه‌رد‪ :‬وا نییه‌‪ ،‬كاتێك ئه‌و‬ ‫ڕۆش��ت��ووه‌ پ��اش ی�ه‌ك مانگ م ‌هراسیمی‬ ‫‪/22‬ی ڕێ��ب�ه‌ن��دان ب��ه‌رگ��وزار ب���ووه‌‪ ،‬تۆ‬ ‫ته‌ماشای ئه‌و كتێبه‌كه‌ی باس له‌ ژیانی‬ ‫زه‌بیحی ده‌ك��ات بكه‌‪ ،‬ته‌ماشای كتێبی‬ ‫(مراحل التطور الحركة القومية الكردية)‬ ‫ي موكڕە‌م تاڵه‌بانی‪( ،‬املشكلة الكردية يف‬ ‫الرشق االوسط)ی د‪ .‬حامد عیسا‪( ،‬پێشهاته‌‬ ‫سیاسییه‌كانی كوردستانی عێراق)ی مێهدی‬ ‫محه‌مه‌د قادر بكه‪ ،‬ئیرت ئه‌و مێژوونووسانه‌‬ ‫چییان نووسیوه‌ من نازانم‪ ،‬ڕە‌نگه‌ ئه‌وانه‌‬ ‫سه‌ر به‌ پارتی بن‪.‬‬

‫خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر‪:‬‬ ‫هاوژین عومەر کەریم‬ ‫‪hawzheenk@yahoo.com‬‬ ‫‪07701543488‬‬ ‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬

‫به‌یان‪ :‬با ئێمه‌ قسه‌ی زانستی بكه‌ین‬ ‫ل �ه‌ وێ��ن �ه‌ی مه‌راسیمی راگه‌یاندنی‬ ‫ك��ۆم��اری ك��وردس��ت��ان��دا ل �ه‌ چ��وارچ��را‪،‬‬ ‫ب��ارزان��ی له‌به‌رده‌می پیشه‌وا قازییدا‬ ‫ڕاوه‌ستاوه‌‪ ،‬خۆشت ده‌ڵێیت مانگێك به‌ر‬ ‫له‌ ڕاگه‌یاندنی كۆمار ڕۆشتووه‌‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ئه‌وكات كۆماره‌كه‌ نه‌بووه‌‪ ،‬ئیرت ناردوویانه‌‬ ‫چی تێكبدات؟ ئه‌مه‌ پێچه‌وانه‌ی یه‌كرتن‪،‬‬ ‫كۆمارێك ك�ه‌ نییه‌ ئ �ه‌و ه��ات��ووه‌ چی‬ ‫تێكبدات؟ ئه‌مه‌ به‌ڵگه‌نامه‌ و قسه‌كان‬ ‫ناخاته‌ ژێر پرسیاره‌وه‌؟‬ ‫قانعی ف��ه‌رد‪ :‬پێش ئ��ه‌وه‌ شتێك‬ ‫دروس��ت بووبوو‪ ،‬بۆ منوونه‌ كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫(ژ‪.‬ك) درووس��ت بووبوو‪ .‬تۆ ته‌ماشای‬ ‫كتێبه‌كه‌ی م��ام ج �ه‌الل بكه‌ خۆ خۆت‬ ‫خوێندووته‌وه‪ ‌،‬من له‌وێ به‌ڵگه‌نامه‌كانم‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬من له‌ خۆمه‌وه‌ نه‌مهێناوه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬له‌به‌رنامه‌تدا هه‌یه‌ له‌ ئایینده‌دا‬ ‫كار له‌سه‌ر ژیانی كه‌سایه‌تییه‌كانی دیكه‌ی‬ ‫كورد بكه‌یت؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬پێمخۆش ‌ه پاش‬ ‫ئه‌م كتێبه‌ی مام جه‌الل كار له‌سه‌ر لۆبی‬ ‫كوردیی له‌ واڵتان بكه‌م‪ ،‬ئه‌ویش له‌گه‌ڵ‬ ‫زانكۆیه‌كی ئه‌مریكی كارێكم هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫لۆبیی كورد‪ ،‬ئه‌گه‌ر كورد ل ‌ه ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوین بیه‌وێت له‌گه‌ڵ دون��ی��ادا لۆبیی‬ ‫بكات‪ ،‬ده‌بێت چی بكات‪ ،‬پێموای ‌ه كورد‬ ‫له‌ داهاتوودا زۆر پێویستی به‌ لۆبی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ بڕێك ل ‌ه سه‌ركرده‌كان هه‌ر نازانن‬ ‫لۆبی چییه‌؟ له‌ كاتێكدا پێویسته‌ بزانن له‌‬

‫داهاتوودا لۆبی چ كاریگه‌ریی و رۆڵێك‬ ‫ده‌بینێت‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬تۆ له‌م ته‌مه‌نه‌ی خۆتدا توانیوته‌‬ ‫چی به‌ كورد ببه‌خشیت؟‬ ‫قانعی ف���ه‌رد‪ :‬توانیومه‌ ده‌نگی‬ ‫هه‌شتسه‌د كه‌سایه‌تیی جیهانیی له‌سه‌ر‬ ‫كورد تۆمار بكه‌م‪ ،‬كه‌سایه‌تی وه‌ها هه‌بوو‬ ‫سوار فڕۆكه‌ بووم (‪ )26‬سه‌عات ڕۆشتووم‬ ‫تا چ��اوم پێی كه‌وتووه‌‪ ،‬دوای��ی له‌گه‌ڵی‬ ‫دانیشتووم له‌سه‌ر كورد گفتوگۆم له‌گه‌ڵ‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬ئ�ه‌م كاسێتانه‌ بۆ داهاتووی‬ ‫ك��ورد له‌هه‌ر زانكۆیه‌ك بێت‪ ،‬خزمه‌ت‬ ‫ب ‌ه ك��ورد ده‌ك��ات‪ ،‬شتێكی تریش هه‌یه‌‬ ‫له‌ كتێبه‌كه‌مدا په‌نجه‌ی ڕە‌خنه‌م بۆ زۆر‬ ‫له‌ واڵتان درێژ ك��ردووه‌‪ ،‬كه‌ ئێوه‌ بۆچی‬ ‫ئاواتان به‌رانبه‌ر به‌ كورد كردووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫پێناچێت شتێكی كه‌م بێت‪ ،‬ئیرت به‌گوێره‌ی‬ ‫توانای خۆم هه‌ر ئه‌مه‌م پێ كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ده‌ڵێن له‌ ئه‌رشیفی ئێراندا ده‌قی‬ ‫گفتوگۆیه‌كی قازی محه‌مه‌د و شا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫تۆ ئه‌مه‌ت بینیوه‌؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬به‌ڵێ‪ ،‬سێجار چاوی‬ ‫پێكه‌وتووه‌‪ ،‬من ته‌نیا دوانیانم بینیوه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌ی باڵوت نه‌كردووه‌نه‌ته‌وه‌؟‬

‫ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت‪:‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪E.mail: bayanpress@yahoo.com‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫قانعی ف��ه‌رد‪ :‬له‌ كتێبه‌كه‌ی مام‬ ‫جه‌الل ده‌ دێڕم باڵو كردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وابزانم هه‌موویم له‌ كتێبه‌كه‌ی عیسا‬ ‫په‌ژماندا باڵو كردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬قازی محه‌مه‌د‬ ‫چی به‌ شا ده‌ڵێت به‌ ته‌واوی هه‌موویم‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی كه‌ ده‌ڵێن‪ :‬بارزانی‬ ‫پێش ڕۆشتنی ب��ۆ یه‌كێتی سۆڤیه‌ت‬ ‫باڵیۆزی ئه‌مریكای بینی‪ ،‬شای بینی‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ڕاست نییه‌ و هیچ به‌ڵگه‌ له‌سه‌ری نییه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت من له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی ساواكیش‬ ‫قسه‌م كردووه‌ كه‌ له‌ ئه‌مریكا داده‌نیشێت‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی ساواكی ئه‌منی خاریجی كه‌ ناوی‬ ‫سه‌رله‌شكر فه‌رازیانه‌‪ ،‬یه‌كێكی تر ناوی‬ ‫سه‌رله‌شكر هاشمییه‌‪ ،‬به‌رپرسی كورده‌كان‬ ‫بووه‌ كه‌ له‌ ‪ 1975‬چوونه‌ته‌ ناو ئێران‪،‬‬ ‫دانه‌یه‌كی تر عیسا په‌ژمان‪ ،‬یه‌كێكیش كه‌‬ ‫به‌رپرسی ساواكی ناوخۆی ئێران بووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫په‌روێزی سابیتییه‌‪ ،‬هه‌ر چواریان هاوڕان‬ ‫كه‌ بارزانی له‌ ساڵه‌كانی حه‌فتاكاندا پێش‬ ‫‪ 1975‬توانیویه‌تی دوو سێ جار شا ببینێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ�ه‌وه‌ی باس له‌ پێش ئه‌و مێژووه‌‬ ‫بكات‪ ،‬ڕاست نییه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌و كتێبه‌كه‌ی له‌سه‌ر ژیانی‬ ‫مام جه‌الل ئاماده‌ت ك��ردوو ‌ه هه‌مووی‬ ‫چه‌ند به‌رگه‌؟ كه‌ی ب ‌ه زمانه‌كانی تر باڵو‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌تی به‌ زمانی كوردی؟‬ ‫قانعی ف��ه‌رد‪ :‬به‌رگی یه‌كه‌م ب ‌ه‬ ‫فارسی ده‌رچ��ووه‌ و تا ئێستا سێ جار‬ ‫چاپ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌رگی دووه‌م ده‌بوو پار‬ ‫هاوین باڵو بكرایه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی ئه‌و‬ ‫هه‌موو هه‌راوهوریایه‌وه‌ دوامخست بۆ‬ ‫ئه‌مساڵ‪ ،‬بڕیار وابوو ئه‌م هاوینه‌ به‌رگی‬ ‫دووه‌م و دوای��ن ب �ه‌رگ ب�ڵاو ببێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا چ��اپ ك���راوه‌و ل ‌ه چاپخانه‌یه‌ و‬ ‫نازانم كه‌ی باڵوده‌بێته‌وه‌‪ .‬به‌رگی دووه‌م‬ ‫له‌ ‪1967‬ه‌وه‌ ده‌ستپێده‌كات تا ساڵی‬ ‫‪ ،2005‬به‌م ته‌رتیبه‌یه‌‪ ،‬نزیكبوونه‌وه‌ی‬ ‫جه‌ماعه‌تی جه‌اللی له‌ حكومه‌تی عێراقی‬ ‫تا ی��ازده‌ی ئ��ازار‪ ،‬ش�ه‌ڕە‌ك�ه‌ی ش��ۆڕش تا‬ ‫‪ ،1975‬درووستبوونی یه‌كێتی‪ ،‬به‌رپابوونی‬ ‫ش�ه‌ڕی براكوژی و كاره‌ساتی هه‌كاری‪،‬‬ ‫ئینقالبی ئێران كه‌ به‌ڕاستی گه‌وره‌ترین‬ ‫فرسه‌ت بوو بۆ كورد‪ ،‬باسی شه‌ڕی ئێران‬ ‫و عێراق‪ ،‬نزیكبوونه‌ی پارتی و یه‌كێتی كه‌‬ ‫چۆن یارمه‌تی ئێران ده‌ده‌ن تا كاره‌ساتی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬پاشان ك ‌ه قاسملوو تیرۆر‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ دێینه‌ سه‌ر شه‌ڕی‬ ‫كه‌نداو كه‌ ده‌رگایه‌كی دیكه‌ بۆ كورد‬ ‫كرایه‌وه‌‪ ،‬له‌وكاته‌وه‌ ئیرت بارزانی له‌ ڕاژانه‌وه‌‬ ‫گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ كوردستان ك ‌ه تا ئه‌وكاته‌ هه‌ر‬ ‫له‌ ئێراندا بوو‪ ،‬دوای ئه‌و به‌شه‌ ده‌مێنێته‌وه‌‬ ‫سه‌ر وتووێژی من له‌گه‌ڵ جێمس بیكه‌ر‬ ‫و خانم ئۆڵربایت و كلینتۆن‪ ،‬كه‌ چۆن‬ ‫بوو ئێوه‌ یارمه‌تیی كوردتان دا تا له‌ ژێر‬ ‫هێڵی (‪)36‬دا مبێننه‌وه‌؟ چاوپێكه‌وتنم‬ ‫له‌گه‌ڵ فوئاد عارف و موكه‌ڕە‌م تاڵه‌بانی‬ ‫كردووه‌‪ ،‬كه‌ چۆنبوو سه‌دام حسێن په‌یامی‬ ‫ناردووه‌و داوای كردووه‌ كه‌ ئێوه‌ واز بێنن‬ ‫من خۆم هه‌موو شتێك ت �ه‌واو ده‌كه‌م؟‬ ‫به‌اڵم بڕوایان پێ نه‌كردووه‌‪ ،‬پاشان دێینه‌‬ ‫سه‌ر درووستبوونی حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫و به‌رپابوونی شه‌ڕی براكوژی‪ .‬له‌ شه‌ڕی‬

‫براكوژییشدا زۆر شت هه‌ن كه‌ خه‌ڵك‬ ‫نه‌یزانیوه‌‪ ،‬ی��ان ئ�ه‌گ�ه‌ر زانیبێتیشیان‬ ‫نه‌یانوێراو ‌ه باسی بكه‌ن‪ ،‬دوایی دێینه‌ سه‌ر‬ ‫ڕزگاركردنی عێراق و پاشان ئه‌وكاته‌ی مام‬ ‫جه‌الل سوێندی سه‌رۆككۆماریی ده‌خوات‬ ‫سه‌دام حسێن له‌ زینداندا ته‌ماشای ئه‌و‬ ‫مه‌راسیم ‌ه ده‌كات‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وا دوژمنه‌كه‌ی‬ ‫بوو به‌ سه‌رۆككۆمارو ئه‌ویش له‌وكاته‌دا‬ ‫خه‌ریكی جلشۆرینه‌ كه‌ ئه‌م م ‌هراسیمه‌‬ ‫ئاوا له‌ ته‌له‌فزیۆنه‌وه‌ ده‌بینێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫خامنی ڕایس له‌ نێو فڕۆكه‌كه‌یدایه‌ و بۆ‬ ‫ئه‌مریكا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم نامه‌یه‌كی‬ ‫پێیه‌ ده‌یخوێنێته‌وه‌‪ ،‬نامه‌كه‌ش نامه‌ی‬ ‫مه‌سعوود بارزانییه‌ و تێیدا ده‌ڵێت‪ :‬ئێمه‌‬ ‫پێامن ناخۆشه‌ جه‌الل تاڵه‌بانی ببێت به‌‬ ‫سه‌رۆككۆمار‪ ،‬بۆیه‌ داوامان ئه‌وه‌یه‌ له‌و‬ ‫كابینه‌یه‌ پشكامن هه‌بێت‪ .‬ئه‌مانه‌ هه‌موو‬ ‫له‌ به‌رگی دووه‌می كتێبه‌كه‌مدا هه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رب��اره‌ی زمانه‌كانی تر‪ ،‬كتێبه‌كه‬ ‫بۆ چ��وار زم��ان ئاماده‌ ك��راوه‌‪ ،‬فارسی‪،‬‬ ‫ك��وردی‪ ،‬عه‌ره‌بی و ئینگلیزی‪ ،‬كوردی و‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كه‌ی به‌رگی یه‌كه‌م ته‌واو بووه‌و‬ ‫پێموابێت له‌گه‌ڵ باڵوبوونه‌وه‌ی به‌رگی‬ ‫دووه‌م ئه‌وانیش باڵوده‌بنه‌وه‌‪ ،‬به‌رگی‬ ‫سێیه‌می كتێبه‌كه‌ش هێشتا دوودڵ��م كه‌‬ ‫چاپی بكه‌م‪ ،‬یان نا؟ به‌رگی سێیه‌م ته‌نیا‬ ‫به‌ڵگه‌و سه‌نده‌‪ ،‬هیچی دیكه‌ی تێدا نییه‌‪،‬‬ ‫تا ئێستا بڕیاری ته‌واوم نه‌داوه‌ كه‌ چاپی‬ ‫بكه‌م یان وازی لێ بێنم‪ ،‬به‌اڵم پێده‌چێت‬ ‫وازی لێ بێنم‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬ت��ۆ ئ��ه‌م ه �ه‌م��وو هاتوچوو‬ ‫جموجووڵه‌ زۆره‌ ده‌كه‌یت‪ ،‬له‌ ئێراندا‬ ‫هیچ گرفتت بۆ نایه‌ته‌پێش؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬له‌ پێشه‌كی كتێبه‌كه‌دا‬ ‫نووسیومه‌ ن��ۆ مانگ رێ��گ�ه‌ی چوونه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌م لێ به‌سرتا‪ )43( ،‬جار بانگكراوم بۆ‬ ‫ئیداره‌ی ئیتاڵعات بۆلێكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬یه‌ك ساڵ‬ ‫له‌ دادگای ئینقالبدا ئه‌مسه‌روئه‌وسه‌رم‬ ‫پێكراوه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌م له‌ پێشه‌كی كتێبه‌كه‌دا‬ ‫ن���ووس���ی���وه‌‪ ،‬ج �ه‌ن��اب��ی��ش��ت ن��وس��خ�ه‌‬ ‫فارسییه‌كه‌ت هه‌یه‌و خوێندووته‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫ڕاستگۆیانه‌ كێشه‌كانی خۆمم باس كردووه‌‬ ‫كه‌ بۆم هاتوونه‌ته‌ پێش‪ ،‬ئه‌م ساڵیش له‌‬ ‫مانگی ته‌مووزدا له‌ تاران ده‌ستگیركرام‬ ‫به‌ بڕیاری قازی سه‌اڵواتی له‌ لقی ‪15‬ی‬ ‫دادگ��ای ئینقالبی ئیسالمیی ئێران و به‌‬ ‫تۆمه‌تی كاركردن دژی ئه‌منی قه‌ومی‬ ‫و سووكایه‌تییكردن به‌ ڕێبه‌ر و به‌رپرسه‬ ‫‌بااڵكانی ئێران‪ ،‬بڕیاری یه‌ك ساڵ و نیو‬ ‫زیندانییم بۆ ده‌رچوو‪ ،‬به‌اڵم پاش په‌نجا‬ ‫ڕۆژ مانه‌وه‌ له‌ زیندانی ئه‌وین‪ ،‬به‌ هه‌وڵی‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی له‌ ڕێگه‌ی دۆستانییه‌وه‌‬ ‫كه‌ ل �ه‌وێ هه‌یه‌تی‪ ،‬له‌ به‌ندی ‪350‬ی‬ ‫ئه‌وین ئازاد كرام‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر واڵتێك یارمه‌تی كورد‬ ‫ب��دات مێژووی خۆی بنووسێته‌وه‌‪ ،‬من‬ ‫ده‌ستی ماچ ده‌ك �ه‌م‪ ،‬ئیرت هه‌ر واڵتێك‬ ‫بێت‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ بێعه‌قڵییه‌ بڵێن فاڵنكه‌س‬ ‫پیاوی ئه‌و واڵته‌یه‌‪ ،‬ده‌ی چی ده‌كات؟ وه‌اڵ‬ ‫مێژووی كورد ده‌نووسێته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت ئێمه‌‬ ‫ده‌ستی ئه‌و میدیا و واڵتانه‌ ماچ بكه‌ین‬ ‫كه‌ یارمه‌تی كورد ده‌ده‌ن تا مێژووی خۆی‬ ‫بنووسێته‌وه‌‪.‬‬

‫ناونیشان‪:‬‬ ‫سلێامىن ‪ -‬شەقامى ئیرباهیم پاشا ‪ -‬تەالرى بنار‬ ‫نهۆمى پێنجەم ‪ -‬شوقەى ژمارە ‪3‬‬ ‫تەلەفۆن‪07480605181 :‬‬

‫‪14‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)2‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2012/9/18‬ساڵی یەکەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫گفتوگۆ‬

‫كه‌س ل ‌ه تاڵه‌بانی و بارزانی ناپرسێت بۆچی خە‬

‫مێژوونووس عیرفان قانعى‬

‫عیرفان قانعى فەرد‬

‫خوێندنه‌وه‌و ڕه‌خنه‌گرتن ل ‌ه شۆڕش و سه‌ركرده‌كان‪ ،‬ل ‌ه گرنگی و شكۆی ئه‌وان كه‌م‬ ‫ناكاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌ پێچه‌وانه‌وه‪ ‌،‬په‌نجه‌دانان له‌سه‌ر خاڵه‌ الواز و نێگه‌تیڤه‌كان‪ ،‬كاری داهاتوو‬ ‫پوخت و بێ خه‌وش ده‌كات‪ ،‬ب ‌ه مه‌رجێ سه‌ركرده‌كان ئه‌وه‌یان پێ هه‌زم بكرێت و‬ ‫ڕه‌خنه‌گرتن ب ‌ه دوژمنكاری دانه‌نێن‪.‬‬ ‫ئه‌م گفتوگۆیه‌ی له‌گه‌ڵ مێژوونووس‪ ،‬عیرفان قانعی فه‌رد ساز دراوه‌‪ ،‬باس ل ‌ه برین و تیماری‬ ‫نه‌خۆشینه‌كانی شۆڕشه‌كانی كورد ده‌كات‪ ،‬هاوكات له‌ هه‌ندێك جێگه‌دا مشتومڕ له‌گه‌ڵ خودی‬ ‫مێژنووسیش دێت ‌ه ئاراوه‌ له‌سه‌ر به‌ڵگه‌نامه‌كان‪.‬‬ ‫گفتوگۆى سەاڵح ساالر‬ ‫‪2‬ـ‪2‬‬ ‫ نهێنی شۆڕشه‌كانی كورد‬‫به‌یان‪ :‬له‌ مێژووی ك��ورددا زۆر نهێنی‬ ‫هه‌ن كه‌ تا ئێستاش شاراوه‌ن‪ ،‬به‌ بۆچوونی‬ ‫تۆ باسكردنیان باشرته‌‪ ،‬یاخود هه‌ر به‌‬ ‫شاراوه‌یی مبێننه‌وه‌؟‬ ‫قانعی ف���ه‌رد‪ :‬هه‌ندێك ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫ب��ا دوژم��ن��ی ك���وردی پێخۆش نه‌كرێت‬ ‫ه��ه‌ر ش��اراوه‌ب��ن ب��اش�تره‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئه‌مه‌‬ ‫قسه‌یه‌كی بێجییه‌‪ ،‬ئێمه‌ش باسی نه‌كه‌ین‬ ‫دواییه‌كه‌ی عه‌ره‌ب و فارس و ئینگلیزه‌كان‬ ‫ه �ه‌ر باسی ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب��ه‌اڵم ب��ا خۆمان‬ ‫ئاوێنه‌ی ڕاسیتییه‌كانی مێژووی خۆمان‬

‫بین‪ ،‬با خۆمان باسی بكه‌ین و بزانین‬ ‫عه‌یبه‌كامنان چیین‪ ،‬ئه‌گه‌ر من نهێنییه‌كی‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی كورد ئاشكرا بكه‌م‪ ،‬نابێت‬ ‫پێم بوترێت سیخوڕی ئیرسائیل و ئێران‬ ‫و كوێ و كوێیه‌ و پێیخۆش ‌ه شۆڕشی كورد‬ ‫بڕووخێنێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌ی وت��ووه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫به‌زمه‌ البه‌رین باشرته‌‪ ،‬ب ‌هڕاستی گه‌لی‬ ‫كورد مافی خۆیه‌تی نهێنییه‌كان بزانێت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی جارێكی دیكه‌ جوواڵنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫كرد به‌ پاكیی و به‌بێ نه‌خۆشی بیكات‪،‬‬ ‫هێرنی كیسنجه‌ر ده‌ڵێت «باشه‌ خراپه‌ی‬ ‫من بۆ گه‌لی كورد چی بوو؟ پێش نسكۆ‬ ‫(‪ )16‬ملیۆن دۆالرم داوه‌ به‌ جوواڵنه‌وه‌ی‬

‫كورد»‪ .‬ئه‌مه‌ منوونه‌یه‌ك بوو‪ .‬ئه‌رێ قوربان‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و ته‌واوی ئه‌وانه‌ی له‌‬ ‫ساڵی ‪ 1975‬له‌ شۆڕشدا بوون‪ ،‬ئه‌م شازده‌‬ ‫ملیۆن دۆالره‌ بۆ كوێ ڕۆیشت؟ ئه‌وه‌ش‬ ‫بزانه‌ ڕۆشتووه‌ته‌ بانكێك له‌ سویرسا‪،‬‬ ‫دوای ئه‌و ‌ه له‌ ‪ 1975‬شۆڕش ته‌واو بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م پاره‌ی ‌ه چی لێهات؟ تا ئێستاش كه‌س‬ ‫نایڵێت‪ ،‬ده‌ڵێن‪ :‬ئه‌مه‌ نهێنییه‌‪ ،‬ئه‌ی باشه‌‬ ‫ئه‌م نهێنییه‌ بۆچی؟ یان كه‌س ناوێرێت‬ ‫باسی بكات؟ ئه‌مه‌ كيسنجه‌ر خۆی به‌‬ ‫منی وت و ئه‌و نامه‌یه‌شی ل ‌ه نیویۆرك‬ ‫تایمز باڵو كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬شتێكی تر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ساڵی ‪ 1970‬دوای یازده‌ی ئازار‬

‫به‌رپرسانی كورد ده‌ستیان كرد ب ‌ه خانوو‬ ‫دروستكردن و وه‌رگرتنی خانوو و سه‌یاره‌‬ ‫و پاره‌ و زێڕ و زه‌وی‪ ،‬ئه‌م گه‌نده‌ڵییه‌ی‬ ‫ئێستا هه‌یه‌ ڕێك ساڵی ‪ 1970‬هه‌بووه‌‪،‬‬ ‫كه‌چى ئێستا ده‌ڵێن نابێت ئه‌و نهێنییانه‌‬ ‫ئاشكرا بكرێن‪ ،‬یاخود ساڵی ‪ 1996‬دێن‬ ‫بۆ ئێران ده‌ڵێن‪ :‬ئیوه‌ یارمه‌تییامن بده‌ن‬ ‫با یه‌كێتی له‌ بن بێنین‪ ،‬ئێران ده‌ڵێت‪ :‬نا‪،‬‬ ‫ئه‌وجا ده‌چن بۆ توركیا ئه‌ویش ده‌ڵێت‪ :‬نا‪،‬‬ ‫پاشان ده‌چن بۆالی سه‌دام حسێن‪ ،‬دوای‬ ‫سێ ڕۆژ له‌ ‪ 31‬ئاب‪ ،‬تاریق عه‌زیز نامه‌كه‌‬ ‫باڵو ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ جه‌ماعه‌ت نووسیویانه‌‬ ‫بۆ حزبی به‌عس‪ ،‬به‌ڵكو یارمه‌تییان بده‌ن‬ ‫تا یه‌كێتی له‌ هه‌ولێر ده‌ربكه‌ن‪ ،‬ئێستا‬ ‫پێیان ناخۆشه‌ ئه‌و نهێنییه‌ باڵو بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫مه‌سعوود بارزانی پێمده‌ڵێت «پێمخۆشه‌‬ ‫هه‌ر بیسڕیته‌وه‌و له‌ مێژوودا نه‌مێنێت»‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ س �ه‌رك��رده‌ی ك��ورده‌ له‌الیه‌كه‌وه‌‬ ‫پێمده‌ڵێت‪« :‬مێژوو بۆ من گرنگ نییه‌»‪،‬‬ ‫له‌الیه‌كی تریشه‌و ‌ه پێمده‌ڵێت‪« :‬پێمخۆشه‌‬ ‫هه‌ر بیسڕیته‌وه‌و له‌ مێژووودا نه‌مێنێت»‪.‬‬ ‫نهێنییه‌كی تر ئه‌وه‌ بوو كه‌ ئینگلیزه‌كان‬ ‫بارزانییان ن��ارد بۆ ڕووخاندنی قازی‬ ‫محه‌مه‌د‪ ،‬ساڵی ڕاب��ردووت��ر له‌ ئه‌مریكا‬ ‫كتێبێك چاپ كراوه‌ نووسه‌ره‌كه‌ی ناوی‬ ‫(وادی جه‌ویده) له‌ زانكۆی (ئۆهایو)‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌ گرنگرتین كتێبه‌كانی مێژووی‬ ‫ج��وواڵن�ه‌وه‌ی ك��ورد‪ ،‬كه‌ ق��ازی محه‌مه‌د‬ ‫به‌ ڕە‌سمیی به‌ ئه‌مریكاییه‌كانی وتووه‌‪:‬‬ ‫ئه‌م په‌نه‌ په‌نی ئه‌مریكایه‌ به‌ منی داوه‌‪.‬‬ ‫تا كه‌ی بڵێین قازی محه‌مه‌د ئااڵیه‌كی دا‬ ‫به‌ده‌ستی بارزانی و وتویه‌تی دوای من تۆ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی شۆڕشی كورد بكه‌؟ ئه‌مانه‌‬ ‫ه�ه‌م��ووی درۆوده‌ل �ه‌س �ه‌ی �ه‌ كاكه‌گیان‪،‬‬ ‫ی��ان ئ �ه‌وان �ه‌ی یه‌كێتی و جه‌ماعه‌تی‬ ‫بارزانییه‌كان پێیانخۆشبوو ئیسالمییه‌كان له‌‬ ‫كوردستانی عێراقدا نه‌هێڵن‪ ،‬من ده‌پرسم‬ ‫ئه‌رێ ئه‌و نهێنییانه‌ی ساڵی ‪ 1992‬تا ‪1996‬‬ ‫پێتان ناخۆشه‌ كه‌س باسی بكات؟ كه‌‬ ‫باسی ده‌كه‌یت پێت ده‌ڵێن وه‌اڵهی تۆ‬ ‫مه‌مئووری سوپای پاسدارانیت بۆی ‌ه باسی‬ ‫ده‌كه‌یت!‪ .‬ئه‌مه‌ شكاندنی كه‌سایه‌تیی‬ ‫مێژوونووس و سومعه‌ و كه‌رامه‌ت له‌ژێر‬ ‫پێنان و ناوزڕاندنی ئینسانه‌ به‌ خراپه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم من پێم باشه‌ با جنێوه‌كه‌ ببیستیت‬ ‫به‌اڵم ڕاستییه‌كان ئاشكرا بكه‌یت‪ .‬ئیرت‬ ‫ب �ه‌س وێ��ن�ه‌ی م��ن ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �ه‌م و ئه‌و‬ ‫باڵوبكه‌نه‌وه‌و بڵێن پیاوی (‪)CIA‬و ئێرانه‌‪،‬‬ ‫چیتان پێ خۆش ‌ه بیكه‌ن تا ماندوو ده‌بن‪،‬‬ ‫من سه‌رقاڵی كاری خۆمم‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ده‌رخستنی ئه‌م نهێنییانه‌ تا چه‌ند‬ ‫تۆی ڕووبه‌ڕووی گرفت كردووه‌ته‌وه‌؟‬ ‫ق��ان��ع��ی ف����ه‌رد‪ :‬م��ن وی��ژدان��م‬ ‫ئاسووده‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆش ته‌مه‌نم ته‌واو‬ ‫ببێت ویژدانم ڕە‌حه‌ته‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی كه‌ كردبێتم‬ ‫به‌ پێی توانای خۆم ب ‌ه دڵ كردووم ‌ه و به‌‬ ‫ڕاستگۆیی ئه‌نجامم داوه‌‪ ،‬هه‌ر حزبێكیش‬ ‫جنێوم پێ ده‌دات ئه‌وه‌ بزانه‌ ڕاستییه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ وتوومه ‌و ئه‌وانیش پێیان خۆش‬ ‫نییه‌ بۆیه‌ ئه‌و جنێوه‌م پێ ده‌ده‌ن‪ ،‬من‬ ‫خراپم نه‌وتووه‌‪ ،‬وتوومه‌ بۆچی ده‌بێت كه‌‬ ‫بڕۆین بۆ په‌رله‌مان ل ‌ه ژێر وێنه‌ی مسته‌فا‬ ‫بارزانییه‌وه‌ بچین ‌ه ژووره‌وه‌؟ ده‌ڵێن كه‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر (دروودی خوای لێبێت) فه‌وتی‬ ‫ك��رد‪ ،‬دارێ��ك هه‌بوو كابرایه‌ك ده‌چ��وو‬ ‫داره‌ك�ه‌ی ماچ ده‌كرد‪ ،‬حه‌زره‌تی عومه‌ر‬ ‫وتی‪ :‬ئه‌و داره‌ بسووتێنن با نه‌بێت به‌‬ ‫بتپه‌رسیی‪ ،‬بۆچی ئێمه‌ش له‌ كوردستان‬ ‫ئه‌م به‌زمه‌ بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬من پێمخۆش ‌ه بڕۆمه‌‬ ‫په‌رله‌مان ك ‌ه باسی دیموكراسیی ده‌كه‌ن‬ ‫با وینه‌ی ته‌واوی شه‌هیده‌كانی تێدابێت‪،‬‬ ‫ن���ه‌وه‌ك ته‌نیا ی �ه‌ك ك��ه‌س‪ ،‬ئیرت چییم‬ ‫پێده‌ڵێن با بیڵێن‪ ،‬من هه‌ست ده‌كه‌م له‌‬

‫به‌رانبه‌ر نه‌وه‌ی نوێدا و گه‌نجانی كورد‬ ‫ڕووم سپییه‌‪ ،‬له‌ناو كوردیشدا با یه‌كێك‬ ‫هه‌بێت بڕوات بۆالی برژنسكی‪ ،‬موحسین‬ ‫ڕە‌زایی‪ ،‬خامنه‌یی‪ ،‬كلینتون و ‪..‬تد تا پێی‬ ‫بڵێت‪ :‬كاكه‌ من ك��وردم هاتووم له‌گه‌ڵ‬ ‫جه‌نابتدا له‌سه‌ر مێژووی كورد قسه‌ بكه‌م‪.‬‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬ت��ۆ ل �ه‌ ه��ێ�نری كیسنجه‌ر تا‬ ‫ره‌فسه‌نجانی و تا عیسا په‌ژمانت بینیوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م چه‌ن كه‌سایه‌تیییه‌ چۆن باسی شۆڕش‬ ‫و سه‌ركرده‌كانی كورد ده‌كه‌ن؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬ده‌بێت پۆلێنی بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی عیسا په‌ژمان باسی ده‌كات قۆناغی‬ ‫‪ 1961‬تا ‪1975‬ـه‌‪ ،‬كیسنجه‌ریش ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ‪ 1975‬خه‌تای من نه‌بووه‌‪ ،‬من ڕێزم‬ ‫بۆ كورد داناوه‌ (‪ )16‬ملیۆن دۆالر یارمه‌تیم‬ ‫داون‪ ،‬ڕاستیش ده‌كات ئه‌و خراپه‌ی چی‬ ‫بووه‌؟ ئه‌وه‌ ئێمه‌ین كه‌ هه‌میشه‌ شتێك‬ ‫خراپ ده‌كه‌ین پێامنخۆشه‌ بیڕووخێنین‬ ‫به‌سه‌ر كه‌سێكی دیكه‌دا‪ ،‬یان بڵێین فێڵامن‬ ‫لێ كراوه‌‪ ،‬یاخود پیالمنان لێگێڕڕاوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫به‌س كابرای نه‌خۆش كاری واده‌كات له‌به‌ر‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی نامانه‌وێت به‌رپرسیارێتییه‌كه‌‬ ‫ب��خ �ه‌ی��ن �ه‌ س��ه‌رش��ان��ی خ���ۆم���ان‪ ،‬من‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی سه‌ربازیی باشم‪ ،‬به‌اڵم له‌‬ ‫سیاسه‌ت هیچ نازانم‪ ،‬له‌ كورده‌وارییدا‬ ‫ئه‌مه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كابرای ئه‌مریكایی ده‌ڵێت‬ ‫كاكه‌ من له‌وه‌یان ده‌زانم به‌اڵم له‌مه‌یان‬ ‫نازانم خۆ شووره‌یی نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ وازی‬ ‫لێدێنم‪ ،‬به‌اڵم الی ئێمه‌ شتی وا نییه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێامنخۆش ‌ه بیخه‌ینه‌ سه‌رشانی كه‌سێكی‬ ‫دیكه‌‪ .‬كیسنجه‌ر له‌ ساڵی ‪ 1975‬وتی‬ ‫چی؟ وتی‪ :‬دوو واڵتی وه‌ك ئێران و عێراق‬ ‫پێكه‌وه‌ ڕێككه‌وتن و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان‬ ‫ل �ه‌وه‌داب��وو ڕێككه‌وتن بكه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نهێنییه‌كه‌ پێمخۆشه‌ با باڵوی بكه‌ینه‌وه‪‌،‬‬ ‫شا به‌ بارزانيی وتووه‌ «ئه‌گه‌ر پێتانخۆشه‌‬ ‫بڕۆن درێژه‌ به‌ كاری خۆتان بده‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پێشتانخۆشه‌ بێن بۆ ئێران وه‌رن بۆ ئێره‌»‪.‬‬ ‫ئه‌م گفتوگۆیه‌ تا ئێستاش كاسێته‌كه‌ی‬ ‫ماوه‌‪ ،‬به‌ پێی كتێبه‌كان باسیان كردووه‌‬ ‫كه‌ شۆڕش ئه‌وكاته‌ چه‌ند پاره‌ی هه‌بووه‌‬ ‫ده‌یتوانی درێژه‌ به‌ شۆڕشه‌كه‌ بدات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌یدا‪ ،‬چوون مسته‌فا بارزانی نه‌یده‌ویست‬ ‫دڵی شا بشكێنێت‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌ی ‌ه هه‌یه‌؟‬ ‫قانعی ف���ه‌رد‪ :‬ئ �ه‌ی چ��ۆن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ له‌ وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئێراندا هه‌یه‌‪ ،‬له‌ كتێبه‌كه‌ی عیسا په‌ژماندا‬ ‫هاتووه‌‪ ،‬له‌ كتێبه‌كه‌ی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مریكا ه��ات��ووه‌‪ ،‬له‌ بیروه‌رییه‌كانی‬ ‫په‌ژمان و په‌روێز سابتییدا هه‌یه‌‪ ،‬له‌ كتێبی‬ ‫ڕوانگه‌یه‌ك بۆ جواڵنه‌وه‌ی شا و سه‌دام‬ ‫حسێندا هاتووه‌‪ ،‬من له‌ بیست جێگه‌ی‬ ‫جیاوازدا ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌م دیتووه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬باسامن ل ‌ه زیامنه‌ندبوونی كورد‬ ‫كرد له‌ په‌یوه‌ندییه‌ ده‌ره‌كییه‌كانیدا‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫واڵت��ان له‌ په‌یوه‌ندییان ب ‌ه ك��ورده‌و ‌ه چ‬ ‫زیانێكیان كردووه‌‪ ،‬یاخود چ سوودێكیان‬ ‫ده‌ستكه‌وتووه‌؟‬ ‫قانعی ف��ه‌رد‪ :‬با باسی قازانجت‬ ‫بۆ بكه‌م‪ ،‬بۆ منوونه‌ ئێران ویستوویه‌تی‬ ‫له‌ناو كوردی عێراقدا نفووزی خۆی زیاد‬ ‫بكات‪ ،‬هاتووه‌ دڵیان رابگرێت بۆئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رنجیان ڕابكێشێت‪ ،‬پیاوێكی وه‌ك‬ ‫زه‌بیحی (مامۆستا عوله‌ما) خۆزگه‌ له‌‬ ‫كورددا ده‌ پیاوی ئاوامان هه‌بوایه‌ به‌ڕاستی‬ ‫كورد ده‌بوو به‌ شتێكی تر‪ ،‬زه‌بیحی له‌گه‌ڵ‬ ‫عیسا په‌ژمان ئاشنا ده‌بێت‪ ،‬دێت عیسا‬ ‫په‌ژمان دێنێت بۆ الی برایم ئه‌حمه‌د و‬ ‫مام جه‌الل‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌رگای ساواك به‌ ڕووی‬ ‫ك��وردی عێراقدا ده‌ك��ات�ه‌وه‌‪ ،‬له‌والشه‌وه‌‬ ‫پیاوێكی ژیری ترمان هه‌یه‌ به‌ ناوی كامه‌ران‬ ‫به‌درخان كه‌ مامۆستای زمانی كوردی بووه‌‬

‫له‌ زانكۆی (سۆربۆن) له‌ فه‌ره‌نسا‪ ،‬به‌ عیسا‬ ‫په‌ژمان ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌گه‌ر شا ڕاست ده‌كات‬ ‫و كوردی خۆشده‌وێت ده‌بێت ئه‌م شتانه‌‬ ‫بكات‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬زیندانییه‌كان له‌ سێداره‌‬ ‫ن���ه‌دات‪ .‬دووه‌م‪ :‬ڕادی���ۆو ته‌له‌فزیۆنی‬ ‫كوردی بكاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌بوو ڕۆژنامه‌ی‬ ‫كوردستان له‌ ساڵی ‪ 1960‬ـ ‪ 1961‬له‌‬ ‫ئێران ده‌رده‌چێت‪ ،‬ڕادیۆی كوردستان و‬ ‫ئێران ده‌ستبه‌كار ده‌بێت كه‌ مه‌زهه‌ری‬ ‫خالقی س��اواك كردیان ب ‌ه به‌ڕێوه‌بری‬ ‫ڕادی��ۆ و ته‌له‌فزیۆن‪ .‬سێیه‌م‪ :‬كه‌سێكی‬ ‫دیكه‌ی وه‌ك كه‌مال فوئاد هه‌ستاوه‌ به‌‬ ‫رازیكردنی عیسا په‌ژمان تا رادیۆی ده‌نگی‬ ‫كوردستان دابنێن‪ ،‬یاخود برایم ئه‌حمه‌د‬ ‫توانیوه‌تی گۆڤاری ك��وردی ده‌ربكات‪،‬‬ ‫ئه‌مانه‌ قازانجه‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم زیانه‌كان وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ساواك ویستویه‌تی له‌ ئێم ‌ه سوود‬ ‫وه‌ربگرێت بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ی حكومه‌تی‬ ‫عێراق‪ ،‬ئێمه‌ش نه‌مان وتووه‌ واڵتی خۆمانه‌‬ ‫هاتووین شه‌مل كوێرم ناپارێزم ڕۆشتووینه‌ته‌‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬ب��ۆ من��وون�ه‌ ك �ه‌س ل� ‌ه ج�ه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی و مه‌سعوود بارزانی ناپرسێت‬ ‫باشه‌ ئێوه‌ بۆچی له‌ شه‌ڕی عێراق ـ ئێراندا‬ ‫ئه‌و خه‌ڵكانه‌تان هێنا بۆ لێدانی كه‌ركووك‬ ‫و وێرانتان كرد به‌سه‌ر یه‌كدا؟ كه‌ ئێستا‬ ‫و ئه‌وساش كه‌ركووك دروست نه‌بووه‌وه‌‪،‬‬ ‫تۆ هاتیت س�ه‌دام حسێن له‌ناوبه‌ریت‪،‬‬ ‫ئ �ه‌ی بۆچی هاتیت ش��اره‌ك �ه‌ی خۆت‬ ‫له‌ناوبه‌ریت؟ ئه‌مانه‌ زیانن‪ ،‬قازانجه‌كانیش‬ ‫ئه‌وه‌بوون باسم كردن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ی من بزانم تا ئێستاش‬ ‫زۆرینه‌ی كورد نازانن كه‌ عیسا په‌ژمان‬ ‫ك��ورده‌‪ ،‬وا ده‌زان��ن فارسه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫تۆ بینیوته‌ و گفتوگۆت له‌گه‌ڵ ئه‌نجام‬ ‫داوه‌و كتێبێكت لێ پێكهێناوه‌‪ ،‬ئه‌و هیچ‬ ‫هه‌ستێكی كوردانه‌ی هه‌بووه‌‪ ،‬یان ته‌نیا‬ ‫ئێرانییانه‌ بووه‌؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬پێموابێت ئه‌و كابرایه‌‬ ‫له‌ هه‌موو كوردێك كوردتره‌‪ ،‬نه‌ڵێم خزمی‬ ‫خ��ۆم�ه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئ �ه‌و خزمه‌ته‌ی ئ �ه‌و به‌‬ ‫ك��وردی كرد كه‌س نه‌یكردووه‌‪ ،‬ئه‌و ئه‌م‬ ‫شتانه‌ی كرد‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬ڕۆژنامه‌ی كوردستان‪،‬‬ ‫دووه‌م ڕادی��ۆی ك��وردی‪ ،‬سێیه‌م ئیعدام‬ ‫نه‌بوونی غه‌نی بلووریان و عه‌زیزی‬ ‫یوسفی كه‌ نامه‌ی بۆ شا نووسی‪ ،‬وتی‬ ‫ك��ام � ‌هران ب �ه‌درخ��ان وا ده‌ڵ��ێ��ت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئیعدام نه‌كرێن‪ .‬چواره‌م‪ :‬پارێزگاریكردن‬ ‫له‌ جوواڵنه‌وه‌ی كوردی عێراق ‪ 1961‬تا‬ ‫‪ 1975‬و ئه‌و كوڕە‌ شه‌هیدانه‌ بڕۆن له‌‬ ‫زانكۆكانی ده‌ره‌وه‌ی واڵت بخوێنن‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌ كوڕە‌ شه‌هیده‌كان‪ ،‬عه‌لی كوڕی قازی‬ ‫محه‌مه‌د بوو‪ ،‬ئه‌و تا ساڵی ‪ 1979‬ساواك‬ ‫پاره‌یان پێداو له‌گه‌ڵ ساواك كاری كرد‪،‬‬ ‫كه‌ ئێستا له‌ كوردستانی عێراق حزبی‬ ‫پاكی دروستكردووه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كوڕە‌كانی‬ ‫سه‌یفی ق��ازی و ق��ازی محه‌مه‌د له‌گه‌ڵ‬ ‫ساواك بوون تا رۆژی كۆتایی ساواك‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ب��ه‌ ن��ی��س��ب�ه‌ت رۆژن���ام���ه‌ی‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی من بزانم ساواك‬ ‫ته‌نیا بۆ كوردستانی عێراق ده‌ریكرد و‬ ‫هیچ ژماره‌یه‌كی له‌ ئێراندا باڵو نه‌بووه‌وه‪،‬‬ ‫ئیرت ده‌ستكه‌وتی چی؟‬ ‫قانعی فه‌رد‪ :‬ڕاست ده‌كه‌یت ئه‌وه‌‬ ‫هه‌ر رۆژنامه‌یه‌كی س��اواك ب��ووه‌ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی پێیانخۆشبووه‌ بڵێن كوردیش ئیش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم له‌ كوردی ئێراندا ته‌نیا بۆ‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كان ڕۆیشتووه‌‪ ،‬ده‌نا له‌ سه‌ر‬ ‫شه‌قام و الی ڕۆژنامه‌فرۆشه‌كان نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و كابرایه‌ سوودی تری هه‌بووه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫منوونه‌ ساڵی ‪ 1964‬جه‌ماعه‌تی مام جه‌اللی‬ ‫ڕزگار كرد له‌ ده‌ستی بارزانی كه‌ له‌شكری‬ ‫نارد و ده‌یویست بیانكوژێت و براكوژی‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم په‌ژمان ناردنی بۆ هه‌مه‌دان‪،‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫‪political general Newspaper‬‬

‫نیوه‌ سێو‬

‫‪lam‬‬

‫‪k‬‬

‫مه‌ال ئاریان*‬ ‫هیچ په‌رتبوون‌و لێكجیابوونه‌وه‌یه‌كی سیاسی ل ‌ه كوردستان‪ ،‬جگ ‌ه ل ‌ه په‌رچه‌كرداری‬ ‫ده‌روونی‌و كێش ‌ه داراییه‌كان‪ ،‬هیچی تر نییه‌‪ ،‬هه‌موو به‌ند و بالۆره‌كانی جیایی ئایدۆلۆژیا‬ ‫‌و ناكۆكیی بیرییش ل ‌ه ساته‌وه‌ختی جیابوونه‌وه‌كان‪ ،‬جگ ‌ه ل ‌ه رتووشكردن‌و خۆدزینه‌و ‌ه له‌‬ ‫فاكته‌ر‌ه خودییه‌كان‪ ،‬شتێكی تر نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وه‌ی ل ‌ه كوردستان ملی هێزه‌كانی خستۆته‌‬ ‫به‌رده‌م چه‌قۆی لێكدابه‌شبوون‪ ،‬بریتیی ‌ه ل ‌ه پرۆسه‌ی شه‌ڕكردن له‌سه‌ر دابه‌شكردنی میرات‬ ‫‌و جه‌نگی یه‌كالییكردنه‌و ‌ه ده‌روونییه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌موو پێكه‌وه‌بوونێك هه‌روه‌ك چۆن له‌باری سیاسییه‌و ‌ه واتای هه‌یه‌‪ ،‬به‌م چه‌شنه‌ش‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی فیكری‌و دیدگا ئایدۆلۆژییه‌كان كاردانه‌وه‌ی خۆی به‌جێدێڵێ‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫رۆژگارێك له‌سه‌ر ئه‌و ‌ه راهێرنابین‪ ،‬ك ‌ه ده‌بێت له‌گه‌ڵ جیابیره‌كانی خۆمان شیروتیر لێك‬ ‫بسوین‪ ،‬ئه‌و ‌ه سه‌ره‌تای رۆژگارێكی تر ل ‌ه وه‌رگۆڕینی ئه‌و دنیابینیی ‌ه مانایه‌كی نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه دانپیانانه‌كانی تاڵه‌بانی ل ‌ه یادی دامه‌زراندنی پارتیدا‪ ،‬به‌وه‌ی ك ‌ه جیابوونه‌وه‌‬ ‫ل ‌ه پارتی هه‌ڵه‌بووه‌‪ ،‬رێك ئه‌و وێنه‌ی ‌ه به‌رجه‌ست ‌ه بكات‪ ،‬ك ‌ه س ‌هراپای ئه‌و لێكپه‌رتبوونه‌‬ ‫سیاسییانه‌ی ل ‌ه دوای لێكبوونه‌وه‌ی باڵی جه‌اللی‌و مه‌الیی ل ‌ه پارتیدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر ل ‌ه رواڵه‌تیشدا‬ ‫جیاوازبن‪ ،‬ئ ‌هوان هه‌مان مه‌غزا و نێوه‌ڕۆكیان هه‌یه‌‪ ،‬واتا جیابوونه‌وه‌ی مام جه‌الل ‌و‬ ‫ئیرباهیم ئه‌حمه‌د ل ‌ه پارتی‌و بزووتنه‌وه‌ی سۆسیالیست ل ‌ه یه‌كێتی‌و دیموكرات ل ‌ه حزبی‬ ‫دیموكرات‌و هتد‪ ،‬هه‌ڵگری هه‌مان ئه‌و فۆڕم ‌ه ل ‌ه دڕدۆنگیی ‌ه ناوه‌خۆییانه‌ن ك ‌ه دواجار له‌‬ ‫ژێر مانشێتی جیابیریی‌و ناكۆكی سیاسیی‪ ،‬ل ‌ه قۆناغی خۆیدا جێگایان كراوه‌ته‌وه‌‌‪.‬‬ ‫پار‪ ،‬ل ‌ه رۆژنامه‌ی ده‌ستووردا‪ ،‬گۆشه‌یه‌كم ل ‌ه ژێر ناوی (نیو ‌ه سێو) له‌سه‌ر لێدوانێكی‬ ‫(به‌دران ئه‌حمه‌د حه‌بیب) نووسیبوو‪ ،‬ك ‌ه پێچوواندنی هه‌ردوو جومگ ‌ه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی هێز‬ ‫ل ‌ه سلێامنی‪ ،‬یه‌كێتی‌و گۆڕان ب ‌ه سێوی له‌ت‌و وه‌كیه‌كیان ل ‌ه بیركردنه‌و ‌ه ده‌چوێنێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫قسه‌یه‌كی راسته‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌م ل ‌ه رووی دنیابینیی سیاسی‌و هه‌میش ل ‌ه رووی ئایدۆلۆژیا‌و‬ ‫مێژوو و دیدگا سیاسییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌و گۆڕان دوو پارچ ‌ه سێون‪ ،‬ك ‌ه كوڕی یه‌ك دره‌خت‬ ‫‌و ته‌نانه‌ت یه‌ك لقیشن‪ .‬ئه‌م پێوانه‌ش رێك بۆ ئێستا ل ‌ه ئاساییبوونه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتی راسته‌‪.‬‬ ‫دیداره‌كه‌ی دوێنێی تاڵه‌بانی‌و نه‌وشیروان مسته‌فا‌و فیدباكی ئه‌و ئاسایبوونه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه له‌سه‌ر جومگه‌کاىن بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان‌و یه‌كێتی‪ ،‬رێك لۆژیكی كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫نیو ‌ه سێوه‌كانه‌‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ل ‌ه ئێستادا یه‌كخستنه‌وه‌ی سێوه‌كان له‌سه‌ر ئاستی یه‌كخستنی گوتار‬ ‫و هه‌ڵوێست بێت ل ‌ه ب ‌هرامبه‌ر ئه‌وه‌ی ئێستا ل ‌ه هه‌رێم‌و عێراقیش رووده‌دات‪.‬‬ ‫ئێستا ل ‌ه هه‌موو كاتێك زیاتر دیدگا سیاسییه‌كانی پارتی‌و یه‌كێتی له‌مه‌ڕ عێراق‌و‬ ‫هه‌رێم‌و هاوكێش ‌ه ناوچه‌ییه‌كان به‌ره‌و جوودابوونه‌و ‌ه ده‌ڕوات‪ ،‬ل ‌ه هه‌ردوو باردا دوو هێزه‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌ی كوردستان به‌دوای ئه‌لته‌رناتیڤی دیكه‌دا وێڵن‪ ،‬له‌وباره‌دا بۆ یه‌كێتی‪ ،‬گۆڕان رێك‬ ‫ئه‌و هێز ‌ه گرنگه‌ی ‌ه ك ‌ه دیدی هاوبه‌ش له‌سه‌ر پرسی عێراق‌و په‌یوه‌ندی كورد و شیع ‌ه و‬ ‫مانه‌وه‌ی مالیكی كۆیان ده‌كاته‌و ‌ه و ده‌شتوانن پێكه‌و ‌ه قۆناغێكی نوێی په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫ده‌ست پێبكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫* ئه‌ندامی كۆمیته‌ی ناوه‌ندیی حزبی ئاینده‌ی كوردستان‪.‬‬

‫‪Tuesday, No, 03‬‬ ‫‪First Year, Sep 25, 2012‬‬

‫لە‬

‫‪re‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫بەردەوام هەواڵى نوێ‬

‫ڕیکالم بکەن‬

‫ئاگاداری سه‌رجه‌م كۆمپانیا بازرگانی و داموده‌زگا و فرۆشگاكان ده‌كه‌ین‬ ‫ك ‌ه رۆژنامه‌ی (به‌یان) ئاماده‌ی ڕیكالمكردنه‌ به‌ جوانرتین دیزاین و‬ ‫شێوه‌ بۆ به‌رهه‌م و كااڵكانتان‪ ،‬ڕاشیده‌گه‌یه‌نێت كه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی كاتی‬ ‫و له‌ ژماره‌كانی سه‌ره‌تایدا نرخی ریكالمكردن‪ ،‬به‌ رێژە‌یه‌كی به‌رچاو‬ ‫داده‌شكێنێت‪.‬‬ ‫بۆ زانیاریی زیاتر ده‌رب��اره‌ی نرخه‌كان‪ ،‬په‌یوه‌ندی بكه‌ن به‌م ژماره‌‬ ‫موبایالنەوە‌ (‪.)07702455504( )07701577050‬‬