No 58

‫که‌ش‌و هه‌وا‬

‫‪/٣‬شەممە ‪/4 22‬شەممە ‪/5 20‬شەممە ‪ 20‬که‌رکوک ‪/٣‬شەممە ‪/4 28‬شەممە ‪/5 27‬شەممە ‪28‬‬ ‫هه‌ولێر ‪/٣‬شەممە ‪/4 27‬شەممە ‪/5 27‬شەممە‬ ‫‪ 27‬سلێمانی ‪/٣‬شەممە ‪/4 245‬شەممە ‪/5 236‬شەممە ‪ 245‬دهۆک ‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪10‬‬

‫شااڵو عەىل عەسکەرى بۆ به‌یان‪:‬‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫چاوى تۆ لەسەر ڕووداوەکان‬

‫ساڵى نوێى کۆچى (‪ )1435‬لە‬ ‫موسڵامنان پیرۆز دەکەین‬

‫ل ‌ه ڕێكه‌وتننامه‌ی ستراتیژییدا‬ ‫باس لەوە نه‌كراوه‌ سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم پارتی بێت‬ ‫‪5‬‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‪ ،‬ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشەممە ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫بیروڕا‬ ‫پانتایی ‌ه هاوبه‌شه‌كانی‬ ‫عه‌لمانی و‬ ‫ئیسالمیی كورد‬

‫‪12‬‬ ‫عێراق‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌تی شیع ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫ئیحراج ده‌كات‬

‫‪Tuesday, No, 58‬‬ ‫‪Second Year, Nov 5, 2013‬‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫د‪ .‬یه‌حیا ڕێشاوی‪ :‬گورزێكی تره‌ به‌ر بواری رۆژنامه‌ی كاغه‌زیی ده‌كه‌وێت‬

‫ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)‬ ‫ماڵئاواییتان لێده‌كات‬

‫«له‌شفرۆشی ل ‌ه‬ ‫كوردستان بازاڕی بۆ‬ ‫دروست بووه‌»‬

‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬

‫‪4‬‬ ‫کۆمەاڵیەتى‬

‫په‌یوه‌ندیگرتن و‬ ‫تێگه‌یشتن له‌مڕۆی‬ ‫ئیكۆلۆژیادا‬

‫‪10‬‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬

‫‪ 220‬كه‌س ب ‌ه مادده‌ی‬ ‫هۆشبه‌رەوە ده‌ستگیر‬ ‫ده‌كرێن‬ ‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫س �ه‌رم �ه‌د ب�ه‌رزن��ج��ی‪ ،‬كارگێڕی‬ ‫ڕێ��ك��خ�راوی ڕۆشنبیری هۆشیاریی‬ ‫دژی مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان‪ ،‬به‌ (به‌یان)‬ ‫ی ڕاگه‌یاند «به‌پێی ئه‌و ئامارانه‌ی‬ ‫ساڵی ‪ 2012‬له‌ به‌ڕێوه‌ب ‌هرایه‌تییه‌كانی‬ ‫هه‌ولێر و دهۆك و سلێامنی ده‌ستیان‬ ‫كه‌وتوون‪ ،‬ل ‌ه ماوه‌ی ساڵی ڕابردوودا‬ ‫‪ 70‬كه‌س له‌ هه‌ولێر و دهۆك و ‪150‬‬ ‫كه‌سیش له‌ سلێامنی‪ ،‬ب ‌ه تۆمه‌تی‬ ‫بازرگانی و به‌كارهێنانی م��ادده‌ی‬ ‫هۆشبه‌ر ده‌ستگیر كراون»‪ .‬ناوبراو باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌ك��ات كه‌ جگه‌ له‌و ئامارانه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی ئاماری به‌ڕێوه‌ب ‌هرایه‌تیی مادده‌‬ ‫هۆشبه‌ره‌كانی هه‌رێم‪ ،‬نزیكه‌ی دوو‬ ‫ه ‌هزار كه‌س له‌ناو هه‌رێمدا مادده‌ی‬ ‫هۆشبه‌ر به‌كار دێنن‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕە‌ی هه‌واڵ و ڕاپۆرت‪.‬‬

‫دوای ئه‌وه‌ی هه‌فته‌ی ڕابردوو‬ ‫ئه‌ندامانی بۆردی ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)‬ ‫ڕایانگه‌یاند كه‌ به‌ ه��ۆی گرفتی‬ ‫دارای��ی�ه‌وه‌ چیرت ناتوانن درێ��ژە به‌‬ ‫ده‌رچوونی ڕۆژنامه‌كه‌یان بده‌ن‪،‬‬ ‫ب �ه‌وه��ۆی��ەش �ه‌‌وه‌ ئ��ه‌م ژم��اره‌ی �ه‌ی‬ ‫ڕۆژنامه‌كه‌ بووه‌ دواژماره‌ و له‌ دوای‬ ‫ژم��اره‌ (‪)58‬ی���ه‌وه‌ له‌ باڵوكردنه‌وه‌‬ ‫ڕاده‌گیرێت‪.‬‬ ‫وه‌ستاندنی ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)‪،‬‬ ‫ناڕەزایی زۆرێك له‌ ڕۆژنامه‌نووس و‬ ‫نووسه‌ر و خوێنه‌رانی لێكه‌وته‌وه‌‪،‬‬

‫به‌شێك له‌و نووسه‌ر و ڕۆژنامه‌نووسانه‌ش‬ ‫وه‌ستاندنی ڕۆژنامه‌كه‌ به‌ گورزێكی تر‬ ‫ده‌زانن كه‌ به‌ر بواری رۆژنامه‌ی كاغه‌زیی‬ ‫ده‌كه‌وێت «كه‌ تا هه‌نووكه‌ش بارودۆخی‬ ‫رۆشنبیری و سیاسی و فیكریی كوردستان‬ ‫ئاتاجیه‌تی»‪.‬‬ ‫الی خۆشیه‌وه‌ ف��ازڵ ق �ه‌ره‌داغ��ی‪،‬‬ ‫ن��ووس��ه‌ر و لێكۆڵه‌ر‪ ،‬نووسیویه‌تی‬ ‫«داخستنی كه‌ناڵێكی خاوه‌ن ئاڕاسته‌ی‬ ‫ئیسالمی ته‌نها شكستی راگه‌یاندنی‬ ‫ناحیزبی نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو شكستی حیزبی‬ ‫ئیسالمیشه‌ ك ‌ه ناتوانێت سوود له‌ تواناكان‬ ‫وه‌ربگرێت‪ .‬شكستی عه‌قڵیه‌تی سه‌ركرده‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانیشه‌‪ ،‬ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی وا‬

‫ده‌زانێت به‌ره‌وپێشه‌وه‌چوونی حاڵه‌تی‬ ‫ئیسالمی ته‌نها له‌ ڕێگه‌ی حیزبه‌وه‌‬ ‫ده‌ب��ێ��ت»‪ .‬ه����ه‌روه‌ك دك��ت��ۆر سه‌باح‬ ‫به‌رزنجی‪ ،‬په‌رله‌مانتاری خولی سێیه‌م‬ ‫و مامۆستای زان��ك��ۆش‪ ،‬ل�ه‌وب��اره‌ی�ه‌وه‌‬ ‫نووسیویه‌تی «ده‌بوو نه‌ک ته‌نها كۆمه‌ڵی‬ ‫ئیسالمی پشتگیریی لێبكات و وزه‌ی‬ ‫به‌رده‌وامبوونی پێببه‌خشێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نانه‌ت خه‌ڵكی سڤیل و بێالیه‌ن و‬ ‫ده‌زگ��اك��ان��ی حكومه‌ت‪ ،‬به‌ تایبه‌تیش‬ ‫و ‌هزاره‌تی رۆشنبیری گرنگیی پێ بدەن»‪.‬‬ ‫له‌ دوایین لێدوانیشیدا‪ ،‬هاوژین‬ ‫عومه‌ر‪ ،‬خاوه‌نی ئیمتیاز و سه‌رنووسه‌ری‬ ‫ڕۆژن��ام�ه‌ك�ه‌‪ ،‬ب ‌ه ن��اوی ب��ۆرد و ت �ه‌واوی‬

‫ستافی (ب���ه‌ی���ان)ە‌وه‌ س��وپ��اس و‬ ‫پێزانینی ئاڕاسته‌ی ئه‌و نووسه‌ر و‬ ‫ڕۆژنامه‌نووسانه‌ كرد كه‌ هه‌ر له‌‬ ‫س �ه‌ره‌ت��ای پ��رۆژەك �ه‌وه‌ هاوكاریی‬ ‫ڕۆژنامه‌كه‌یان به‌ نووسین و لێدوان‬ ‫و بیرۆكه‌ كردووه‌‪ .‬هه‌روه‌ك ناوبراو‬ ‫پێزانینی خۆیشی ب��ۆ ت���ه‌واوی‬ ‫ستافه‌كه‌ی ده‌رب��ڕی و به‌ منوونه‌ی‬ ‫كه‌سانی دڵسۆز و لێبڕاو و خاوه‌ن‬ ‫پرۆژە وه‌سفى كردن‪ ،‬كه‌ له‌و ماوه‌یه‌دا‬ ‫به‌ هه‌وڵێكی زۆر و به‌خششێكی كه‌م‬ ‫به‌رده‌وامییان به‌ پرۆژەكه‌ دا‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕەكانی‬ ‫(‪ 6‬و ‪ 12 ،7‬و ‪.)13‬‬

‫كاوه‌ عه‌بدوڵاڵ‪ :‬ده‌بێت پۆسته‌كانی سلێامنی بۆ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان بن‬

‫«گۆڕان كوده‌تای مه‌ده‌نی دەكات»‬

‫به‌یان‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫دوای ئ��ه‌و م��ش��ت��وم��ڕەی له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان‬ ‫دروست بووه‌‪ ،‬لێدوانه‌كان تا دێن توندتر‬ ‫ده‌بن‪ .‬به‌ تایبه‌ت ئه‌گه‌رێك باسی لێوه‌‬ ‫ده‌كرێت له‌ سلێامنیدا كه‌ ئۆپۆزسیۆن به‌‬ ‫گشتی و گۆڕان به‌ تایبه‌ت‪ ،‬كوده‌تایه‌كی‬ ‫مه‌ده‌نی ئه‌نجام بده‌ن‪.‬‬

‫كاوه‌ عه‌بدوڵاڵ‪ ،‬سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای سلێامنی و ه �ه‌ڵ��س��وڕاوی‬ ‫ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی گ���ۆڕان‪ ،‬ب �ه‌ (ب �ه‌ی��ان)ی‬ ‫ڕاگه‌یاند «ئێمه‌ ب���ه‌رده‌وام فشارمان‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت ه �ه‌ب��وو ‌ه و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كانیشامن له‌ زه‌رووره‌ت��ی‬ ‫س��ازك��ردن��ی زه‌م��ی��ن �ه‌ی ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫پ��ارێ��زگ��اك��ان ئ��اگ��ادار ك���ردووه‌ت���ه‌وه»‪.‬‬ ‫ناوبراو پێشیوابوو «ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬

‫نه‌كرێت‪ ،‬به‌پێی ئیستیحقاقی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬ده‌بێت پۆسته‌كانی‬ ‫سلێامنی بۆ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان بن»‪.‬‬ ‫ن��ام��ی��ق ن��ان��ه‌ك��ه‌ل��ی‪ ،‬ئ �ه‌ن��دام��ی‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی پارێزگای هه‌ولێریش له‌سه‌ر‬ ‫لیستی كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪ ،‬ده‌ڵێت «ته‌نیا‬ ‫ده‌ركردنی به‌یاننامه‌ و ناڕەزاییده‌ربڕین‬ ‫ل ‌ه دواخستنی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان‪ ،‬به‌س نییه‌‪ ،‬ده‌بێت فشاری‬

‫دیكه‌ بخرێته‌ سه‌ر ده‌سه‌اڵت‪ ،‬تاوه‌كو مل‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ بدات»‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی تایبه‌تیش ئاشكرای‬ ‫ك��رد «ل��ه‌ ئ �ه‌گ �ه‌ری ڕاده‌ستنه‌كردنی‬ ‫پۆسته‌كانی پ��ارێ��زگ��ای سلێامنی له‌‬ ‫الیه‌ن یه‌كێتییه‌وه‌‪ ،‬كوده‌تای مه‌ده‌نیی‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ل��ه‌و ش���اره‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬ئه‌گه‌رێكی به‌هێزه‌»‪.‬‬ ‫بڕوانه‌ الپه‌ڕەی هه‌واڵ و راپۆرت‪.‬‬

‫ئه‌ندامێكی پێشووی په‌رله‌مانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ل �ه‌ب��اره‌ی پ��ڕۆژەی��اس��ای‬ ‫ب �ه‌ره‌ن��گ��ارب��وون �ه‌وه‌ی له‌شفرۆشی‪،‬‬ ‫چه‌ند زانیارییه‌ك ده‌خ��ات �ه‌ڕوو‪ .‬ئه‌و‬ ‫پڕۆژەیاسایه‌ تا ئێستا ل ‌ه په‌رله‌مانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان پ �ه‌س �ه‌ن��د ن���ه‌ك���راوه‌ و‬ ‫چاودێرانیش پێیانوایه‌ پشتگوێخستنی‬ ‫ئه‌و پڕۆژەیاسایه‌ به‌ هۆی ئه‌وه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌رپرسه‌كان نایانه‌وێت یاسای‬ ‫له‌وشێوه‌یه‌ له‌ كوردستان هه‌بێت‪.‬‬ ‫سه‌رگوڵ ق �ه‌ره‌داغ��ی‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫خولی پێشووی په‌رله‌مانی كوردستان‪،‬‬ ‫به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند «ڕاگه‌یاندنه‌كان‬ ‫ده‌ریانخستووه‌ كه‌ له‌شفرۆشی بازاڕی‬ ‫بۆ دروست بووه‌‪ .‬كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك هه‌ن‬ ‫به‌ هێنانی كه‌سانی تر ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ خه‌ریكن‪ ،‬تاكو بازاڕێك بۆ‬ ‫خۆیان دروست بكه‌ن‪ .‬ده‌ریشكه‌وتووه‌‬ ‫ب�ه‌ زۆری ب�ه‌رپ��رس��ان ل�ه‌ پشت ئه‌و‬ ‫حاڵه‌تانه‌وه‌ن»‪.‬‬ ‫بڕوان ‌ه الپه‌ڕە‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‪.‬‬

‫کۆمپانیاکانى‬ ‫ئینتەرنێت پابه‌ندی‬ ‫بڕیاری حكومه‌ت نابن‬ ‫زریان جەوهەر‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی حكومه‌تی ناوه‌ند‬ ‫بڕیاری دا نرخی هێڵه‌كانی ئینته‌رنێت‬ ‫‪ %60‬دابشكێرنێت‪ ،‬به‌اڵم هه‌ریه‌ك له‌‬ ‫كۆمپانیاكانی ڕێبه‌ركویك و تیشك له‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬بڕیاریان داوه‌‬ ‫پابه‌ند نەبن به‌و بڕیاره‌وه‌‪.‬‬ ‫ف��ات��ی��ح ع��وس�مان‪ ،‬ن��وێ��ن�ه‌ری‬ ‫ڕێگه‌پێدراوی كۆمپانیای ئااڵی نه‌ورۆز‬ ‫تیلیكۆم‪ ،‬كه‌ خاوه‌نی ئینته‌رنێتی‬ ‫ڕێبه‌ر كویكن‪ ،‬به‌ (به‌یان)ی ڕاگه‌یاند‬ ‫«ئێمه‌ به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك پابه‌ندی‬ ‫ئ��ه‌و ب��ڕی��اره‌ی حكومه‌تی ناوه‌ند‬ ‫نابین‪ ،‬به‌ هۆی ئه‌وه‌ی ئێمه‌ هه‌ر له‌‬ ‫سه‌ره‌تاوه‌ نرخه‌كه‌مان هه‌رزان بووه‌‬ ‫و ئه‌و ڕێژە‌یه‌ی ئه‌وان داوای ده‌كه‌ن‬ ‫دابشكێرنێت‪ ،‬ئێمه‌ به‌ كه‌مرتیش‬ ‫داومان ‌ه به‌ هاوواڵتیان‪ .‬له‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫و خوارووی عێراق نرخی ئینته‌رنێت‬ ‫به‌رزه‌ و وه‌ك هه‌رێمی كوردستان نییه‪.‬‬ ‫له‌ هه‌رێمی كوردستان كۆمپانیاكان‬ ‫ه��ه‌ر ل �ه‌ س��ه‌ره‌ت��اوه‌ ب �ه‌ ه �ه‌رزان��ی‬ ‫ده‌ستیان پێكرد»‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫(به‌یان) ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی كوێستانه‌كان ئاشكراده‌كات‬

‫«چه‌ند ساڵێكی دیك ‌ه هه‌رێمی كوردستان بێ كوێستان ده‌بێت»‬ ‫زریان جه‌وهه‌ر‬ ‫(به‌یان) ل ‌ه به‌دواداچوونێكی‬ ‫ڕۆژنامه‌وانییدا‪ ،‬ئاشكرای ده‌كات‬ ‫حكومه‌تی ئێران به‌پێی پالنێكی تۆكمه‌‬ ‫و داڕێژراو‪ ،‬سااڵنه‌ هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو‬ ‫دێت ‌ه ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫و چه‌ندین ن��اوچ �ه‌ی كوێستانیی‬ ‫هه‌رێم ده‌خاته‌ ژێر ڕكێفی خۆیەوە‪،‬‬ ‫له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا ستوونی كاره‌با‬ ‫ده‌گوازێته‌وه‌ ناو خاكی هه‌رێم و‬ ‫پایه‌گای ده‌وڵه‌تی له‌سه‌ر لووتكه‌كانی‬ ‫زنجیره‌چیای قه‌ندیل له‌ناو سنووری‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬داده‌مه‌زرێنێ‪.‬‬ ‫پێشڕەویی ئه‌مساڵی ئێران بۆ‬ ‫ناو خاكی هه‌رێم به‌ به‌راورد له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕاب��ردوو‪ ،‬زۆر ب ‌ه زه‌قی هه‌ستی پێی‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬ته‌نانه‌ت كار گه‌یشتووه‌ته‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی خێڵه‌كییه‌كانی كوردستان‬ ‫ده‌ڵێن وا ب��ڕوات ته‌نیا ی �ه‌ك دوو‬ ‫ساڵی دیكه‌ ده‌توانین هاوینان ڕوو‬ ‫له‌ كوێستانه‌كان بكه‌ین‪ ،‬به‌وپێیه‌ی‬ ‫ئ��ێ �ران خ�ه‌ری��ك�ه‌ ت����ه‌واوی ناوچه‌‬ ‫كوێستانییه‌كان ده‌خاته‌ ناو سنووری‬ ‫خۆی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌ح���م���ه‌د م����وس����ا‪ ،‬ك �ه‌‬ ‫ك��وێ��س��ت��ان��ن��ش��ی��ن��ێ��ك��ی ن��اوچ��ه‌ی‬ ‫سه‌رشێخانییه‌‪ ،‬بۆ (به‌یان) ده‌ڵێت‬ ‫«له‌مه‌وبه‌ر له‌ سنووری ئێمه‌ چه‌ندین‬ ‫لووتكه‌ هه‌بوون كه‌ ڕەبیه‌ی ڕژێمی‬ ‫به‌عسیان لێبوو‪ ،‬ب�ه‌اڵم له‌ ئێستادا‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی ئێران كردوویانه‌ته‌‬

‫سنوور ببه‌زێنێت‪ ،‬كه‌چی له‌ سایه‌ی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��ی ك��وردی��دا‪ ،‬ئ��ێ�ران چه‌ندین‬ ‫كیلۆمه‌تری كوێستانه‌كانی كوردستانی‬ ‫داگیركردووه‌»‪.‬‬ ‫له‌ ب ‌هرامبه‌ر ئ �ه‌م مه‌ترسییانه‌دا‪،‬‬ ‫قایمقامی ق ‌هزای چۆمان ڕایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫هه‌موو شتێك مه‌رجعییه‌تی خۆی هه‌یه‌ و‬ ‫پاسه‌وانی سنوور كه‌ الیه‌نی په‌یوه‌ندیداره‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت پشتڕاستی زانیارییه‌كان بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شی ئاماژەپێدا ناكرێت هه‌ر جوتیار‬ ‫و مه‌ڕدارێك قسه‌یه‌ك بكات و به‌ دوایدا‬ ‫بچن‪.‬‬ ‫عه‌بدولواحید گوانی بۆ (به‌یان)‬ ‫وت��ی��ش��ی «پ���اس���ه‌وان���ی س��ن��وورم��ان‬ ‫ئاگاداركردووه‌ته‌وه‌ تا لێكۆڵینه‌وه‌ بكه‌ن‬ ‫و له‌ به‌زاندنی سنوور دڵنیابن‪ ،‬هه‌ركاتێك‬ ‫ئ �ه‌وان سه‌ملاندیان سنوور به‌زێندراوه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت حكومه‌تی هه‌رێم ئیعتیراز بگرێت‬ ‫و به‌دواداچوون بكات و به‌ ته‌كنۆلۆژیای‬ ‫نوێ ڕێژەی هاتنه‌ ناو خاكی هه‌رێم دیاری‬ ‫بكات‪ .‬له‌وه‌ زیاتر ئێمه‌ شوێن قسه‌ی خه‌ڵك‬ ‫ناكه‌وین‪ .‬له‌وه‌ش زیاتر‪ ،‬پاسه‌وانی سنوور‬ ‫ئ��اگ��ادارك�راوه‌ و ئه‌وانیش په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌ به‌غداوه‌ ك��ردووه‌‪ ،‬ده‌بێ له‌ به‌غداوه‌‬ ‫نه‌خشه‌یان بۆ بێت بۆ دڵنیابوون»‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و ڕووه‌وه‌ به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫قائیمقامی ق���ه‌اڵدزه‌ بۆ (ب �ه‌ی��ان) وتی‬ ‫«به‌پێی زانیارییه‌كامنان‪ ،‬له‌ سنووری‬ ‫ناحیه‌كانی ئیسیۆ و هه‌ڵشۆ و داره‌شامنه‌‬ ‫و ك��وێ��س��ت��ان�ه‌ك��ان��ی ق �ه‌ن��دی��ل‪ ،‬ئ��ێ�ران‬ ‫نه‌هاتووه‌ته‌ س��ن��ووری ه �ه‌رێ��م‪ .‬دوای‬ ‫ڕاپ��ۆرت��ی ڕۆژنامه‌كه‌تان‪ ،‬ئێمه‌ هه‌وڵی‬

‫پایه‌گای ده‌وڵه‌تی ئێران ته‌نیا له‌ سنووری‬ ‫كوێستانه‌كانی ئێمه‌‪ ،‬زی��ات��ر ل�ه‌ دوو‬ ‫كیلۆمه‌تر هاتووه‌ته‌ ناو خاكی هه‌رێم‪،‬‬ ‫به‌ چه‌شنێك ناوچه‌كانی (قوچ باشووك‪،‬‬ ‫به‌رده‌ناز‪ ،‬پیره‌لۆك) و چه‌ندین شوێنی‬ ‫دیكه‌ی خستووه‌ته‌ ناو سنووری خۆی‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌وشێوه‌یه‌ش بڕوات‪ ،‬ساڵی داهاتوو‬ ‫ناتوانین ده‌وار ل ‌ه كوێستانه‌كان هه‌ڵبده‌ین‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌بنه‌ به‌شێك له‌ خاكی ئێران‪.‬‬ ‫هاوواڵتییه‌كی دیكه‌ ك ‌ه نه‌یوست‬ ‫ن��اوی ئاشكرابكرێت و دانیشتووی‬ ‫كوێستانی (گۆرتیسوو)ی بناری قه‌ندیله‌‪،‬‬ ‫بۆ (به‌یان) وتی «هیچ ساڵێك وه‌ك ئه‌مساڵ‬ ‫ئێران نه‌هاتووه‌ته‌ ناو خاكی هه‌رێم‪.‬‬ ‫پێناچێت ساڵێكی دیكه‌ بتوانین بچینه‌وه‌‬ ‫كوێستانه‌كانی خۆمان‪ .‬گه‌رچی ئێران‬ ‫پێشرت وای ڕاگه‌یاندووه‌ كه‌ قه‌ندیل خاكی‬ ‫هیچ ده‌وڵه‌تێك نییه‌‪ ،‬كه‌چی ئه‌مساڵ زۆر‬ ‫ب ‌ه ئاشكرا سه‌روه‌ریی خاكی هه‌رێمی‬ ‫پێشێلكرد و ئێمه‌ی وه‌ده‌رن��ا‪ .‬ده‌نگۆی‬ ‫وه‌رگرتنی پار ‌ه له‌الیه‌ن په‌كه‌كه‌شه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌م پێشێلكارییانه‌ بێده‌نگ‬ ‫بێت‪ .‬چه‌ند ڕۆژێكیش به‌ر له‌ جێگیركردنی‬ ‫پایه‌گاكانی ده‌وڵ�ه‌ت��ی ئێران‪ ،‬ئێم ‌ه به‌‬ ‫چاوی خۆمان چه‌ند ئوتومبێلێكامن بینی‬ ‫كه‌ له‌ ئێرانه‌وه‌ هاتن و سه‌رنشینه‌كانیان‬ ‫له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌ كۆبوونه‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا دوو‬ ‫ڕۆژ دوای كۆبوونه‌وه‌كه‌ش‪ ،‬ئێران ده‌ستی‬ ‫به‌ هاتنه‌ناوه‌وه‌ بۆ ناو خاكی هه‌رێم‬ ‫كرد‪ .‬له‌ڕاستیدا وا هه‌ست ده‌كه‌ین له‌و‬ ‫كوێستانانه‌ بێ خاوه‌نین‪ .‬له‌ سه‌رده‌می‬ ‫ڕژێمی به‌عسدا ئێران نه‌یتوانی مه‌ترێك‬

‫به‌دواداچوونیش ده‌ده‌ین»‪.‬‬ ‫ده‌رب�������������اره‌ی ه���ه‌وڵ���ی‬ ‫پشتڕاستكردنه‌وه‌ی زانیارییه‌كانیش‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن پ��اس �ه‌وان��ی س��ن��ووره‌وه‌‪،‬‬ ‫(به‌یان) له‌ سه‌رچاوه‌ی تایبه‌ته‌وه‌‬ ‫زان��ی��ووی�ه‌ت��ی ب��ه ‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫پ��اس �ه‌وان��ی س��ن��وور ب��ۆی نییه‌ له‌‬ ‫ناوچه‌ شاخاوییه‌كان بچێته‌ سنووری‬ ‫ده‌سه‌اڵتی په‌كه‌كه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌ كاتێكدا‬ ‫ت���ه‌واوی س��ن��ووری قه‌ندیل له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی په‌كه‌كه‌دایه‌‪ .‬جگ ‌ه له‌وه‌ش‬ ‫هیچ بڕیارێكی حكومه‌تی هه‌رێم له‌‬ ‫سنووری ده‌سه‌اڵتی په‌كه‌كه‌ جێبه‌جێ‬ ‫ن��اك��رێ��ت‪ ،‬ت�ه‌ن��ان�ه‌ت قائیمقام و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌كانیش ناتوانن له‌‬ ‫سنووری په‌كه‌كه‌ به‌بێ‌ ڕەزامه‌ندیی‬ ‫ئه‌وان جموجوڵ بكه‌ن‪.‬‬ ‫(به‌یان) سه‌باره‌ت به‌و پرسه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی ك��رد به‌ ه�ه‌ری�ه‌ك له‌‬ ‫هه‌ڤاڵ فه‌رحان و هه‌ڤاڵ زه‌الل‪،‬‬ ‫ئه‌ندامانی كۆنسه‌ی سه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫په‌كه‌كه‌وە‪ ،‬به‌اڵم هیچ لێدوانێكیان‬ ‫نه‌دا و وتیان «ئه‌و پرسه‌ گرنگ نییه‌ و‬ ‫بابه‌تی ڕۆژ نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ قسه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ناكه‌ین»‪.‬‬ ‫ئ�������ه‌وه‌ی (ب�����ه‌ی�����ان) ل���ه‌م‬ ‫به‌دواداچوونه‌دا پێی گه‌یشت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ خ��ۆی ل�ه‌م باس ‌ه الده‌دات‬ ‫و هه‌ڵوێست ده‌رنابڕێت‪ .‬هه‌رچی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمیشه‌ له‌ بابه‌تی‬ ‫به‌زاندنی سنوور و هاتنه‌ناوه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نی ئێرانی‪ ،‬بێ ئاگایه‌‪.‬‬

‫«نه‌وت بۆ خزمه‌تی چینێكی بچووكه‌»‬

‫به‌شێك ل ‌ه هاوواڵتیانی هه‌ولێر‪ :‬داهاتی نه‌وت دادپه‌روه‌ران ‌ه دابه‌شناكرێت‬ ‫عیسا عه‌بدولقه‌هار‬ ‫ه��اوواڵت��ی��ان��ی ه�ه‌ول��ێ��ر ل �ه‌ب��اره‌ی‬ ‫ن����اردن����ه‌ده‌ره‌وه‌ی ن���ه‌وت و كه‌میی‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان سه‌رباری ئه‌و سامانه‌‬ ‫زه‌به‌الحه‌ی هه‌رێم هه‌یه‌تی‪ ،‬له‌ ڕێگه‌ی‬ ‫(به‌یان)ە‌وه‌ بۆچوونی خۆیان ده‌رده‌بڕن و‬ ‫ڕایده‌گه‌یه‌نن‪ ،‬كه‌مرتین خزمه‌تگوزاری به‌‬ ‫داهاتی نه‌وت دابینكراوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌شی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ كه‌ داهاتی نه‌وت‬ ‫به‌ نا دادپه‌روه‌ری دابه‌ش ده‌كرێت‪.‬‬ ‫مامۆستا شیالن كه‌مال‪ ،‬ته‌مه‌ن ‪35‬‬ ‫ساڵ و دانیشتووی هه‌ولێر‪ ،‬بۆ (به‌یان) وتی‬

‫«پێموایه‌ خاكه‌كه‌ی ئێمه‌ ده‌وڵه‌مه‌نرتین‬ ‫خاكه‌ بۆ ده‌رهێنان و به‌كارهێنانی نه‌وت‪،‬‬ ‫كه‌چی هه‌ژارترین میلله‌تین له‌ قازانج و‬ ‫ده‌ستكه‌وتی ن �ه‌وت‪ .‬ئه‌گه‌ر حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم به‌شێوه‌یه‌كی دادپه‌روه‌رانه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫ب ‌ه فرۆشنت و داهاته‌كانی نه‌وته‌وه‌ بكات‪،‬‬ ‫ئه‌وا بێگومانم هه‌ر تاكێكی ئه‌م هه‌رێمه‌‬ ‫له‌ به‌رزترین ئاستی بژێویدا ده‌بێت»‪.‬‬ ‫ئه‌و هاوواڵتییه‌ پێشی وایه‌ مافێكی‬ ‫رسوش��ت��ی��ی ت��ێ��ك�ڕای ه��اوواڵت��ی��ان �ه‌ له‬ ‫‌ب ‌هرامبه‌ر دابه‌شنه‌كردنی داهاتی نه‌وت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی دادپه‌روه‌رانه‌‪ ،‬بێنه‌ده‌نگ و‬ ‫داوای حه‌قی خۆیان بكه‌ن‪.‬‬

‫دوای س��اڵ��ی ‪ 2003‬حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان ده‌ستی به‌ ده‌رهێنان‬ ‫و ن��اردن�ه‌ده‌ره‌وه‌ی نه‌وت كرد‪ ،‬به‌وپێیه‌‬ ‫هه‌رێم له‌ ڕێگه‌ی نه‌وته‌وه‌ داهاتێكی زۆری‬ ‫ده‌ستده‌كه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ئ�ه‌وه‌ی جێگه‌ی‬ ‫نیگه‌رانیی هاوواڵتیان و رێكخراوه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نییه‌‪ ،‬تائێستا نازاندرێت بڕی‬ ‫ئه‌و داهاته‌ چه‌نده‌ كه‌ هه‌رێم له‌ رێگه‌ی‬ ‫نه‌وته‌وه‌ ده‌ستیده‌كه‌وێت و له‌ چیشدا‬ ‫خه‌رجی ده‌كات؟‬ ‫ئ��اراس مه‌عروىف تەمەن ‪ 27‬ساڵ‪،‬‬ ‫دانیشتووی شاری هه‌ولێر‪ ،‬زۆر ڕەشبینه‌‬ ‫به‌ پڕۆسه‌ی هه‌نارده‌ و فرۆشتنی نه‌وتی‬

‫هه‌رێم و ده‌ڵێت «ئێمه‌ واڵتێكی ب ‌ه‬ ‫ن���ه‌وت ده‌وڵ �ه‌م �ه‌ن��دی��ن‪ ،‬ك�ه‌چ��ی هیچ‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنێك له‌ ژیامناندا نه‌هاتووه‌ته‌دی‪.‬‬ ‫هه‌ر ئه‌ندامێكی مه‌كته‌بی سیاسیی پارتی‬ ‫و یه‌كێتی بیره‌نه‌وتێكی به ‌ناوی خۆیه‌وه‌‬ ‫كردووه‌»‪.‬‬ ‫هاوواڵتییه‌كی دیكه‌ی هه‌ولێر به‌‬ ‫ناوی به‌دره‌دین عومه‌ر‪ ،‬تەمەن ‪ 40‬ساڵ‪،‬‬ ‫قسه‌ی بۆ (به‌یان) كرد و ئاماژەی بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كرد ئه‌گه‌ر ن��اردن��ه‌ده‌ره‌وه‌ی ن �ه‌وت له‌‬ ‫به‌رژەوه‌ندیی هاوواڵتیاندا بێت‪ ،‬هه‌مووان‬ ‫پێشوازیی لێ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئ��ه‌و ه��اوواڵت��ی��ی�ه‌ ه��ه‌ر ل �ه‌ب��اره‌ی‬

‫داهاتی نه‌وته‌وه‌ چه‌ند پرسیارێكی كرد‬ ‫«ئه‌و نه‌وته‌ی له‌ ڕێگه‌ی كۆمپانیاكانه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌ه���ێ���ن���درێ���ت‪ ،‬ك�� ‌ێ ده‌ی��ب��ات؟‬ ‫قازانجه‌كه‌ی بۆ كێیه‌؟ ده‌چێته‌ گیرفانی‬ ‫كێ‌؟»‪.‬‬ ‫جێگه‌ی ئ��ام��اژەی��ه‌‪ ،‬به‌شێك له‌‬ ‫هاوواڵتیانی هه‌ولێر ئاماژە بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن هه‌رێم له‌سه‌ر ده‌ریایه‌كی نه‌وته‌‪،‬‬ ‫كه‌چی ئه‌وان سااڵنه‌ له‌ وه‌رزی زستاندا‬ ‫ده‌بێت چاوه‌ڕوانی به‌رمیلێك نه‌وت بن‪.‬‬ ‫ئ���ازاد ع �ه‌زی��زى ت��ەم��ەن ‪ 50‬س��اڵ‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ده‌ڵێ‌ پێویسته‌ نه‌وت بۆ‬ ‫خه‌ڵك بێت و خزمه‌تی خه‌ڵك و هه‌ژارانی‬

‫پێبكرێ‪ ،‬كه‌چی پێیوایه‌ «به‌ باشی مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و سامانه‌ ناكرێت»‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی وت «به‌ به‌راورد‬ ‫له‌گه‌ڵ واڵتانی كه‌نداو كه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندن‬ ‫به‌ نه‌وت‪ ،‬هێشتا له‌ هه‌رێم هیچ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هیوام وایه‌ داهاتی ئه‌و نه‌وته‌ به‬ ‫‌دادپه‌روه‌ری دابه‌ش بكرێت»‪.‬‬ ‫هاوواڵتییه‌كی دیكه‌ به‌ ناوی هۆزان‬ ‫محه‌مه‌د‪ ،‬تەمەن ‪ 46‬ساڵ‪ ،‬باسی له‌وە كرد‬ ‫خه‌ڵك هه‌ژاره‌ و كێشه‌ی ماددیی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ته‌نیا چینێكی بچووكی‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ ك�ه‌ به‌رپرسانن‪ ،‬ل�ه‌ ن�ه‌وت‬ ‫سومه‌ندبوون‪.‬‬

‫دوو هه‌زار كه‌س مادده‌ی هۆشبه‌ر به‌كارده‌هێنن‬ ‫عیسا عه‌بدولقه‌هار‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی (ڕێكخراوی‬ ‫رۆشنبیریی ه��ۆش��ی��اری دژی م��ادده‌‬ ‫هۆشبه‌ره‌كان)‪ ،‬ئاماری به‌كارهێنه‌رانی‬ ‫مادده‌ی هۆشبه‌ر له‌ هه‌رێمی كوردستاندا‬ ‫دوو هه‌زار كه‌سه‌ و مه‌ترسیی زیادبوونیشی‬ ‫ده‌ك��رێ��ت‪ .‬بۆ ئ�ه‌و مه‌به‌سته‌ و ‌هزاره‌ت��ی‬ ‫ته‌ندروستیی هه‌رێم به‌ نیازی كردنه‌وه‌ی‬ ‫سه‌نته‌رێكه‌ بۆ چاره‌سه‌ری ئالووده‌بووان‪.‬‬ ‫ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌وه‌ س�ه‌رم�ه‌د به‌رزنجی‪،‬‬ ‫كارگێڕی (ڕێكخراوی رۆشنبیریی هۆشیاری‬ ‫دژی م��ادده‌ هۆشبه‌ره‌كان) بۆ (به‌یان)‬ ‫رایگه‌یاند به‌پێی ئه‌و ئامارانه‌ی ساڵی ‪2012‬‬

‫له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كانی هه‌ولێر و دهۆك‬ ‫و سلێامنی ده‌ستیان كه‌وتوون‪ ،‬له‌ هه‌ولێر‬ ‫و دهۆك له‌و ساڵه‌دا نزیكه‌ی ‪ 70‬كه‌س به‌‬ ‫تۆمه‌تی به‌كارهێنان و بازرگانی به‌ مادده‌ی‬ ‫هۆشبه‌رەوە ده‌ستگیركراون‪ ،‬هه‌روه‌ك له‌‬ ‫سلێامنیش نزیكه‌ی ‪ 150‬كه‌س ب ‌ه هه‌مان‬ ‫ئه‌و دوو تۆمه‌ته‌ ده‌ستگیركراون‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌باره‌ی ئاماره‌كانه‌وه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫وتی «جگ ‌ه له‌و ئاماره‌ و هه‌ر له‌هه‌مان‬ ‫ساڵدا‪ ،‬به‌پێی ئاماری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی‬ ‫مادده‌هۆشبه‌ره‌كانی هه‌رێم‪ ،‬نزیكه‌ی دوو‬ ‫ه ‌هزار كه‌س له‌ناو هه‌رێم مادده‌ی هۆشبه‌ر‬ ‫به‌كاردێنن‪ ،‬به‌اڵم خۆشبه‌ختانه‌ زیاتر له‌‬ ‫نیوه‌ی ئه‌وانه‌ی به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬مه‌ترسیدار‬

‫نین»‪.‬‬ ‫(ڕێكخراوی ڕۆشنبیریی هۆشیاری دژی‬ ‫مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان) له‌ ‪ 2009‬دامه‌زراوه‌ و‬ ‫له‌ هه‌ر س ‌ێ پارێزگاكه‌ی هه‌رێم كارده‌كات‪.‬‬ ‫ئامانجه‌كانی هۆشیاركردنه‌وه‌ی تاكی‬ ‫كورده‌ له‌ زیانه‌كانی مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵیش ب � ‌ه ه��اوك��اری��ی رێكخراوه‌‬ ‫ناحكومییه‌كان‪ ،‬سێ‌ وۆركشۆپی گه‌وره‌ی‬ ‫له‌ هه‌رس ‌ێ پارێزگاكه‌ی هه‌رێم له‌سه‌ر‬ ‫ئاسته‌كانی ئاماده‌یی و زانكۆ و په‌یامنگه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌بردووه‌‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت��ی ته‌ندروستیی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمیش له‌ ‪ 2012‬دا پڕۆژەیاسایه‌كی‬ ‫پێشكه‌ش ب �ه‌ ئه‌نجومه‌نی وه‌زی���ران‬

‫كردووه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و پڕۆژەیه‌ سه‌رجه‌م ڕێكار ‌ه‬ ‫یاساییه‌كانی ت��ه‌واوك��ردووه‌ و ئێستا له‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مانه‌‪ .‬به‌ وته‌ی سه‌رمه‌د‬ ‫به‌رزنجی «ئه‌و یاسای ‌ه كۆمه‌ڵێك خاڵی باشی‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬له‌وانه‌ جیاكردنه‌وه‌ی به‌كارهێنه‌ری‬ ‫مادده‌ هۆشبه‌ره‌كان ل ‌ه به‌ندیخانه‌كاندا‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌ندیخانه‌ی تایبه‌ت به‌ مادده‌ی‬ ‫هۆشبه‌ر نییه‌ و ئه‌وانه‌ی به‌ تاوانی بازرگانی‬ ‫و به‌كارهێنانی مادده‌ی هۆشبه‌ر ده‌ستگیر‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سان ‌ه به‌ند ده‌كرێن‬ ‫كه‌ له‌سه‌ر ت��اوان��ی دیكه‌ی ج��ۆراوج��ۆر‬ ‫ده‌ستگیركراون‪ .‬بۆیه‌ دوای ئازادكردنیان‪،‬‬ ‫زۆرجار به‌ هه‌ردوو ال باندیان پێكهێناوه‌»‪.‬‬ ‫ل��ه‌الی��ه‌ك��ی دی���ك���ه‌وه‌ ل���ه‌ب���اره‌ی‬

‫هه‌نگاوه‌كانی و ‌هزاره‌ت���ی ته‌ندروستی‬ ‫بۆ نه‌هێشنت و كه‌مكردنه‌وه‌ی م��ادده‌ی‬ ‫هۆشبه‌ر‪ ،‬وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم رایگه‌یاند و ‌هزاره‌ت��ی‬ ‫ته‌ندروستی به‌نیازه‌ سه‌نته‌رێكی تایبه‌ت‬ ‫ب��ه‌و كه‌سانه‌ ب��ك��ات�ه‌وه‌ ك �ه‌ ئ��ال��ووده‌ی‬ ‫به‌كارهێنانی مادده‌ی هۆشبه‌ر بوون‪.‬‬ ‫د‪ .‬خ��اڵ��س ق����ادر ب���ۆ (ب���ه‌ی���ان)‬ ‫وتیشی «لیژنه‌یه‌كی ب��ااڵ له‌ وه‌زاره‌ت���ە‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان پێكهات و ڕەشنووسی‬ ‫یاسایه‌ك له‌وباره‌یه‌و ‌ه ئاماده‌كرا‪ ،‬دوای‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی پێداچوونه‌وه‌ی بۆ كرا‪ ،‬نێردرایه‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬كه‌ ده‌رچ��وو‪ ،‬یاساكه‌ ده‌كرێته‌‬ ‫ب��ن�ه‌م��ای�ه‌ك ب��ۆ ڕووب���ه‌ڕووب���وون���ه‌وه‌ی‬

‫به‌كارهێنه‌رانی مادده‌ی هۆشبه‌ر»‪.‬‬ ‫ب��ه‌ وت���ه‌ی وت �ه‌ب��ێ��ژی وه‌زاره‌ت����ی‬ ‫ت�ه‌ن��دروس��ت��ی‪ ،‬ل �ه‌ ی��اس��اك �ه‌دا ج��ی��اوازی‬ ‫ده‌كرێت له‌نێوان ئه‌و كه‌سانه‌ی مادده‌كه‌‬ ‫به‌كارده‌هێنن له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی بازرگانیی‬ ‫پێوه‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ك وتی «له‌ یاساكه‌دا ئاماژە‬ ‫به‌وه‌ كراو ‌ه بۆ دووباره‌ ژیانه‌وه‌ی كه‌سی‬ ‫به‌كارهێنه‌ر‪ ،‬سه‌ره‌تا له‌ هه‌ولێر سه‌نته‌رێكی‬ ‫تایبه‌ت ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬تا ئه‌و سه‌نته‌ره‌ ببێته‌‬ ‫هۆكاری ژیانه‌وه‌ی ئالووده‌بووان‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫جێگه‌یه‌كیش بۆ كۆكردنه‌وه‌ی داتا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تا ئێستا دات��ا و زانیاریی ورد له‌سه‌ر‬ ‫به‌كارهێنه‌رانی مادده‌ی هۆشبه‌ر نییه‌»‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان بۆ كاتێكی نادیار دواخرا‬

‫«دوور نییه‌ گۆڕان ل ‌ه سلێمانی كوده‌تای مه‌ده‌نی بكات»‬ ‫سه‌ید نامی‬ ‫م���اوه‌ی���ه‌ك���ه‌ ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی هه‌رێم‪،‬‬ ‫بووه‌ته‌ جێی مشتومڕی الیه‌نه‌كان‪.‬‬ ‫ه���ه‌رچ���ی ك��ۆم��س��ی��ۆن��ی ب���ااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانیشه‪ ‌،‬ب�ه‌ پاساوی‬ ‫پێشكه‌شنه‌كردنی ن��اوی كاندیدان‬ ‫ل���ه‌الی���ه‌ن ه �ه‌ن��دێ��ك الی���ه‌ن���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫پڕۆسه‌كه‌ی بۆ كاتێكی نادیاری‬ ‫دوای هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫دواخست‪.‬‬ ‫له‌ به‌رامبه‌ردا سه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫نزیك ل�ه‌ ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫سلێامنییه‌وه‌ ئ��ه‌وه‌ی بۆ (به‌یان)‬ ‫ئاشكراكرد‪ :‬ئه‌گه‌ر یه‌كێتی و پارتی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان‬ ‫ئه‌نجام ن��ه‌ده‌ن و كه‌مینه‌یه‌ك له‌‬ ‫حوكمكردنی سلێامنی به‌رده‌وامبێت‪،‬‬ ‫دوور نییه‌ ئۆپۆزسیۆن كوده‌تا بكات‬ ‫و سلێامنی له ‌پارێزگاكانی دیكه‌ی‬ ‫هه‌رێم جیابكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌ندامێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای هه‌ولێریش‬ ‫داوای كۆده‌نگی و هاتنه‌ده‌نگی‬ ‫هه‌رسێ‌ ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكه‌ی‬ ‫ه�ه‌رێ��م ده‌ك���ات ب��ۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان‪.‬‬ ‫بێده‌نگبوونی حكومه‌تی‬ ‫ه��ه‌رێ��م ل��ه‌س��ه‌ر چ��اره‌ن��ووس��ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان‪،‬‬ ‫به‌شێك له‌ چاودێران و ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان دێنێته‌‬ ‫ده‌ن��گ و به‌شێك له‌ لیسته‌كانی‬ ‫ناو ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان داوای‬ ‫دروستكردنی كۆده‌نگیی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكانی ه�ه‌رێ��م ده‌ك���ه‌ن بۆ‬ ‫فشارخستنه‌سه‌ر ح��ك��وم�ه‌ت و‬ ‫حزبه‌كانی ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫ك���او ‌ه ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا‪ ،‬س�ه‌رۆك��ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پارێزگای سلێامنی بۆ‬

‫(به‌یان) وتی «ئێمه‌ ب �ه‌رده‌وام فشارمان‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ده‌س���ه‌اڵت ه �ه‌ب��ووه‌ و الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كانیشامن له‌ زه‌رووره‌ت��ی‬ ‫س��ازك��ردن��ی زه‌م��ی��ن �ه‌ی ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫پارێزگاكان ئ��اگ��ادارك��ردووه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب��ه‌داخ��ه‌وه‌ ده‌س��ه‌اڵت��داران��ی هه‌رێم‬ ‫نایانه‌وێت هه‌ڵبژاردنه‌كانی هه‌رێم ئه‌نجام‬ ‫بدرێت‪ ،‬ه�ه‌ر ڕێگه‌یه‌ك بگیرێته‌به‌ر‪،‬‬ ‫نایانه‌وێت به‌ڕێوه‌بربێت»‪.‬‬ ‫ك���اوه‌ ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا ك��ه‌ ه��اوك��ات‬ ‫ه �ه‌ڵ��س��ووڕاوی ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی گ��ۆڕان�ه‌‪،‬‬ ‫رایشیگه‌یاند‪ :‬ب��زووت��ن��ه‌وه‌ی گ��ۆڕان‬ ‫ده‌یه‌وێت یاسا شوێنی خۆی بگرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وان هه‌موو هه‌وڵێكیان بۆ ئه‌وه‌یه‌ یاسا‬ ‫به‌رقه‌راربێت‪ .‬ئاماژەی به‌وه‌ش كرد مه‌رج‬ ‫نییه‌ هه‌موو فشارێك توانیبێتی مه‌رامی‬ ‫خۆی بپێكێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌وڵه‌ی ئه‌وان‬ ‫ده‌بێ‌ كۆتاییه‌كه‌ی به‌ره‌و باشی بێت‪.‬‬

‫ك��اوه‌ عه‌بدوڵاڵ ڕوونیشیكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان پێداگرن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی پێویسته‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان‬ ‫ئه‌نجامبدرێت‪ ،‬تاوه‌كو لیسته‌ براوه‌كان‬ ‫پۆسته‌كان وه‌رب��گ��رن‪ .‬پێشی واب��وو‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ نه‌كرێت‪ ،‬به‌پێی‬ ‫ئیستیحقاقی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ده‌بێت پۆسته‌كانی سلێامنی‬ ‫بۆ بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان بن‪.‬‬ ‫الى خ��ۆی�ه‌وه‌ نامیق نانه‌كه‌لی‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای هه‌ولێر‬ ‫بۆ (به‌یان) وتی «ته‌نیا به‌یاننام ‌ه ده‌ركردن‬ ‫و ن��اڕەزای��ی ده‌رب��ڕی��ن له‌ دواخستنی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان‪ ،‬به‌س‬ ‫نییه‌‪ ،‬ده‌بێت فشاری دیكه‌ بخرێت ‌ه سه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵت تاوه‌كو مل بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬ ‫ب��دات‪ .‬ده‌بێت ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان‬ ‫به‌ده‌نگ بێن و قسه‌ی خۆیان هه‌بێت‬

‫له‌و دواخستنه‌‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ی ب ‌ه هه‌موو‬ ‫الیه‌ك بتوانین فشارێكی گه‌وره‌ بخه‌ینه‌‬ ‫سه‌ر ده‌سه‌اڵت و هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان چیرت دوانه‌خرێت»‪.‬‬ ‫نانه‌كه‌لی رایشیگه‌یاند‪ :‬هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬ ‫گرنگیی ل �ه‌وه‌دای �ه‌ ئۆپۆزسیۆن دێته‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێكردنه‌وه‌ و له‌ پرۆژەكان‬ ‫و دام��ه‌زران��دن و ئ��اوه‌دان��ك��ردن�ه‌وه‌ و‬ ‫چاكسازی له‌ هه‌رێمی كوردستان‪ ،‬قسه‌ی‬ ‫خۆی ده‌بێت‪ .‬بۆی ‌ه پێویسته‌ خه‌ڵك ئه‌و‬ ‫ڕێگه‌یه‌ی پێی ڕاسته‪ ‌،‬به‌رنه‌دات و داوای‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پارێزگاكان بكات‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ل �ه‌و ڕووه‌وه‌‪ ،‬ق���ه‌ده‌م خێر‬ ‫ع�ه‌ب��دول��ق��ادر‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای سلێامنی بۆ (به‌یان) ڕایگه‌یاند‪:‬‬ ‫ئه‌نجام نه‌دان و دواخستنی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی پ��ارێ��زگ��اك��ان‪ ،‬ب��ۆ ئ �ه‌وه‌‬ ‫ده‌گێڕێته‌وه‌ كه‌ ده‌س���ه‌اڵت ب��ڕوای به‌‬

‫المه‌ركه‌زییه‌ت نییه‌‪.‬‬ ‫ن��اوب��راو وتیشی «پێویسته‌ ب ‌ه‬ ‫بڕیارێكی سه‌رۆكی هه‌رێم ئه‌وه‌ یه‌كالیی‬ ‫بكرێته‌وه‪ .‬یاسای ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی‬ ‫هه‌رێم یان چاالك بكرێت و بخرێته‌گه‌ڕ‪،‬‬ ‫ی��ان ڕاش��ك��اوان��ه‌ بڵێن ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكامنان ناوێت‪ .‬هه‌ردوو حاڵه‌ته‌كه‌ش‬ ‫بڕوا نه‌بوونه‌ به ‌سیستمی المه‌كه‌زی‪ ،‬گه‌ر‬ ‫وا نییه‌‪ ،‬بۆ یه‌كێكیان جێبه‌جێناكه‌ن و كاتی‬ ‫هه‌ڵبژارن دیاری ناكه‌ن؟»‪.‬‬ ‫ده‌رب������اره‌ی ب��ه‌رده‌وام��ب��وون��ی‬ ‫دواخستنی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان و هه‌نگاوی دواتری ئۆپۆزسیۆن‬ ‫له‌ حاڵه‌تی به‌ده‌مه‌وه‌نه‌هاتنی ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ك��ی تایبه‌ت ب��ۆ (ب�ه‌ی��ان)‬ ‫ئاشكرای كرد‪ :‬له‌ ئه‌گه‌ری ڕاده‌ستنه‌كردنی‬ ‫پۆسته‌كانی سلێامنی له‌الیه‌ن یه‌كێتییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك��وده‌ت��ای مه‌ده‌نیی ئۆپۆزسیۆن له‌و‬

‫ش���اره‌‪ ،‬ب�ه‌ت��ای��ب�ه‌ت ب��زووت��ن �ه‌وه‌ی‬ ‫گ��ۆڕان‪ ،‬ئه‌گه‌رێكی به‌هێزه‌ و وتی‬ ‫«ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن گه‌یشتووه‌ته‌ ئه‌و‬ ‫ب��ڕوای�ه‌ی چیدی پارتی و یه‌كێتی‬ ‫نایانه‌وێت هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام بده‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ نایانه‌وێت هه‌ڵبژاردن بكرێت‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆ كێشه‌كانیان‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ یه‌كالیی ده‌ك��ه‌ن��ه‌وه‌‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌ی حوكمی سلێامنی‬ ‫ب ‌ه ته‌وافوقی سیاسی به‌الدا بخرێت‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن داوای ئ �ه‌وه‌ ده‌ك��ات‬ ‫به‌ بارته‌قای قورسایی خۆی به‌شی‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬یه‌كێتی و پارتیش ده‌بێت‬ ‫ته‌نیا ب ‌ه قه‌باره‌ی خۆیان به‌شیان‬ ‫هه‌بێت»‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ جه‌ختی له‌وه‌ش‬ ‫ك��رده‌وه‌ ئه‌گه‌ر گفتوگۆ ئه‌نجامی‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وا هه‌ر ڕۆژەی مه‌رجێك‬ ‫به‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتدا ده‌سه‌پێنن‪ .‬زۆر‬ ‫ئاساییه‌ رۆژێ��ك به‌ پارێزگار بڵێن‬ ‫بڕۆره‌وه‌ ماڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاو ‌ه تایبه‌ته‌كه‌ی (به‌یان)‬ ‫ئاماژەی بۆ ئه‌وه‌ش كرد ئۆپۆزسیۆن‬ ‫به‌تایبه‌ت بزووتنه‌وه‌ی گ��ۆڕان‪ ،‬له‌‬ ‫ئێستا به‌دواو ‌ه رازی نابن ئه‌نجومه‌ن‬ ‫و پ��ارێ��زگ��ای سلێامنی ق��ۆرخ��ی‬ ‫كه‌مینه‌یه‌ك بێت‪ .‬تا ئێستاش پرس و‬ ‫ڕاوێژ به‌ ئۆپۆزسیۆن نه‌كراوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫پۆستی پارێزگاكان‪.‬‬ ‫س �ه‌رچ��اوه‌ك �ه‌ ئ��اش��ك�رای كرد‬ ‫كۆمه‌ڵێك ئه‌گه‌ر له‌به‌رده‌م الیه‌نه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن به‌تایبه‌ت گۆڕاندا به‌‬ ‫كراوه‌یی ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ڕەنگه‌ پێشنیازی‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌بێت سلێامنی له‌ پارێزگاكانی‬ ‫دیكه‌ جیابكرێته‌وه‪ .‬پشتگوێخستنی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه‌‪،‬‬ ‫واده‌ك���ات بیر ل�ه‌ جیاكردنه‌وه‌ی‬ ‫سلێامنی بكرێته‌وه‌‪ .‬رایشیگه‌یاند‬ ‫گه‌رچی ئه‌مانه‌ هه‌مووی ئه‌گه‌رن‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوور نییه‌ ببنه‌ واقیع‪.‬‬

‫یاسای هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌ به‌رژە‌وه‌ندیی عه‌ره‌ب گه‌اڵڵه‌كرا‬

‫«كورد ل ‌ه ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران ته‌نازولی زۆری كردووه‌»‬ ‫شڤان عه‌لی‬ ‫له‌گه‌ڵ تێپه‌ڕبوونی هه‌ر رۆژێك‬ ‫و ب �ێ‌ ئه‌نجامیی كۆبوونه‌وه‌كانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران‪ ،‬عێراق له‌ واده‌ی‬ ‫ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی‬ ‫نزیك ده‌ب��ێ��ت �ه‌وه‌‪ .‬په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫ك��وردی��ش ئ��ام��اژە ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌ك��ات‬ ‫ئیراده‌یه‌ك له‌ په‌رله‌مان دروست بووه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردن ئه‌نجام نه‌درێت‪.‬‬ ‫به‌ وته‌ی ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێنه‌رانی ع��ێ �راق‪ ،‬ك��ورد ت��ا ئێستا‬ ‫چه‌ندین ج��ار ل�ه‌ ب�ه‌رام��ب�ه‌ر الیه‌نه‌‬ ‫عه‌ره‌به‌كاندا ته‌نازولی ك��ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ ئه‌نجامێكی نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫شێخ فاتیح داراغ��ای��ی‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی ع��ێ�راق بۆ‬ ‫(به‌یان) رایگه‌یاند‪ :‬هه‌ر كورسییه‌ك له‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران زی��اد بكرێت‪،‬‬ ‫ده‌درێت ب ‌ه كوتله‌ گه‌وره‌كان و لیسته‌‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كان رازی نابن ئه‌و كورسییانه‌‬ ‫به‌ كورد بدرێن‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش هه‌ر‬ ‫ڕۆژە و كێشه‌یه‌ك دروستده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌مان سه‌رچاوه‌ وتیشی «دوای‬ ‫ئه‌و هه‌موو دانیشتنه‌ له‌سه‌ر یاسای‬

‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬نه‌گه‌یشتن ‌ه ئه‌نجام و‬ ‫ته‌نازولیشامن له‌ سیستمی یه‌ك بازنه‌یی‬ ‫كرد و به‌ فره‌بازنه‌یی قاییل بووین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫داوای كورسیی زیاده‌مان كرد‪ ،‬هه‌شت‬ ‫ێ پارێزگاكه‌ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫كورسی بۆ هه‌رس ‌‬ ‫به‌اڵم فراكسیۆنه‌ عه‌ره‌به‌كان ملیان بۆ‬ ‫هه‌شت كورسی نه‌دا و هاتن ‌ه سه‌ر شه‌ش‬ ‫كورسی‪ .‬دواتر ده‌وڵه‌تی یاسا داوایكرد‬ ‫یاسای هه‌ڵبژاردن بخرێت ‌ه شه‌ممه ‌و‬ ‫دوو رۆژ مۆڵه‌تیان پێبدرێت‪ ،‬تا ڕاوێژی‬ ‫خۆیان بكه‌ن‪ ،‬دوای ته‌واوبوونی ئه‌و دوو‬ ‫رۆژە‪ ،‬ئه‌وه‌بوو مه‌رجه‌عییه‌تی شیعی‬ ‫بڕیاریدا به ‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئه‌ندامانی‬ ‫په‌رله‌مان زیاد نه‌كرێن‪ ،‬كه‌ ئه‌و بڕیاره‌ش‬ ‫درا‪ ،‬كۆبوونه‌وه‌كان هاتنه‌وه‌ سه‌ر سفر»‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ دابه‌شكردنی كورسییه‌‬ ‫كۆتاكانیش‪ ،‬داراغایی وتی‪« :‬ئه‌نجامی‬ ‫كۆتایی گفتوگۆكان ئه‌وه‌ی ‌ه سێ كورسی‬ ‫بۆ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران زیاد ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌وپێیه‌ كورسییه‌ قه‌ره‌بووه‌كان ده‌بنه‌‬ ‫‪ ،18‬كه‌ كۆتاكان و قه‌ره‌بووه‌‪ .‬هه‌شتیان‬ ‫بۆ كۆتان‪ ،‬واته‌ بۆ مه‌سیحی و یه‌زیدی‬ ‫و شه‌به‌ك‪10 ،‬ك �ه‌ی دیكه‌ش كورسیی‬ ‫ق��ه‌ره‌ب��ووی��ان پ��ێ ده‌وت���رێ���ت‪ .‬ئه‌و‬ ‫ژماره‌یه‌ش بڕیار وایه‌ سێ كورسییان بۆ‬

‫كوردبێت و ئه‌نجامی كۆتایی هاتووه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌ر ئه‌وه‌‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ك ‌ه كورد‬ ‫ئه‌و هه‌موو هه‌ڵبه‌زین و دابه‌زینه‌ی‬ ‫پێكرا‪ .‬ئه‌مه‌ش بۆ كورد پاشه‌كشه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ .‬هه‌ڵبژاردن له ‌یه‌ك بازنه‌ییه‌وه‌‬

‫كرایه‌ فره‌بازنه‌یی‪ ،‬ب��وو به‌ هه‌شت‬ ‫كورسی و دواتر بوو به‌ شه‌ش كورسی و‬ ‫دواجار بۆ كورد هاته‌سه‌ر سێ كورسی»‪.‬‬ ‫م�����اوه‌ی چ��ه‌ن��د ه�ه‌ف��ت�ه‌ی�ه‌ك�ه‌‬ ‫كۆبوونه‌وه‌كانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی‬

‫عێراق له‌باره‌ی یاسای هه‌ڵبژاردنەوە‪،‬‬ ‫درێ���ژەی���ان ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناكۆكیی‬ ‫الیه‌نه‌كان له‌باره‌ی چه‌ند بڕگه‌یه‌كی‬ ‫یاساكه‌وەیه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئه‌و ماددانه‌ی‬ ‫تایبه‌تن به‌ كورسییه‌كۆتاكان و سیستمی‬ ‫فره‌بازنه‌یی‪.‬‬ ‫ش���ێ���خ ف���ات���ی���ح داراغ�����ای�����ی‬ ‫دوووپاتیشیكرده‌وه‌‪ :‬كورد هه‌ڵوێستی‬ ‫الوازه‌و ع �ه‌ره‌ب یه‌ك ده‌نگه‌‪ .‬ك��ورد تا‬ ‫ئێستا چه‌ندین ته‌نازولی كردووه‌ و به‌و‬ ‫ته‌نازوالنه‌شه‌وه‌ تا ئێستا هیچ ئه‌نجامێكی‬ ‫نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌وه‌‪ ،‬به‌كر حه‌مه‌سدیق‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‪،‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی چاره‌نووسی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران بۆ (به‌یان) ده‌ڵێت‬ ‫«ده‌وڵه‌تی یاسا سووره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن نه‌كرێت‪ ،‬ئ �ه‌و كوتله‌یه‌‬ ‫زی��ات��ر موماته‌ڵه‌ ده‌ك���ات‪ .‬ده‌وڵ�ه‌ت��ی‬ ‫یاسا ده‌یه‌وێت یاسای هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫موماته‌ڵه‌ پێبكات و تا مانگی ‪ 12‬دوای‬ ‫بخات‪ ،‬به‌مه‌ش ئه‌مرێكی واقیع دروست‬ ‫بكات كه‌ هه‌ڵبژاردن نه‌كرێت‪ .‬به‌ كردار‬ ‫ئ��ه‌وه‌ ل� ‌ه ك��ۆب��وون �ه‌وه‌ و هه‌ڵوێستی‬ ‫الیه‌نه‌ عه‌ره‌به‌كان ده‌خوێرنێته‌وه‌ كه‌‬

‫كار بۆ ئ�ه‌وه‌ ده‌ك �ه‌ن هه‌ڵبژاردن په‌ك‬ ‫بخه‌ن و ڕەوش �ه‌ك �ه‌ ب �ه‌و ئاڕاسته‌یه‌دا‬ ‫ب�ه‌رن‪ .‬به‌تایبه‌ت ئیئتیالفی نیشتیامنی‬ ‫له‌مپه‌ر دروستده‌كه‌ن كه‌ ئه‌و كورسییانه‌‬ ‫بدرێنه‌ كورد و كاریش بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫هه‌ڵبژاردن نه‌كرێت»‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ سیستمه‌كانی یه‌ك‬ ‫بازنه‌یی و فره‌بازنه‌یی‪ ،‬ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫وتی «یه‌ك بازنه‌یی بۆ كوتل ‌ه بچوكه‌كان‬ ‫باشبوو‪ ،‬چونكه‌ له‌ هه‌رشوێنێكی عێراق‬ ‫ده‌نگیان بهێنایه‌‪ ،‬بۆیان ده‌گه‌ڕایه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كوتله‌ گه‌وره‌كان نایه‌ڵن ئه‌وه‌ رووبدات‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌ به‌رژەوه‌ندیی خۆیان نییه‌‪ .‬یه‌ك‬ ‫بازنه‌یی به‌بڕوای من‪ ،‬له‌ قازانجی تێكڕای‬ ‫كوتله‌كانه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كوتله‌ بچوكه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم فره‌بازنه‌یی به‌ پله‌ی یه‌كه‌م‪ ،‬كوتله‌‬ ‫گه‌وره‌كان تێیدا سوودمه‌ندن»‪.‬‬ ‫ده‌رب�����اره‌ی ئ��ه‌و الی �ه‌ن��ان �ه‌ش‬ ‫كه‌ له‌مپه‌ڕ ل �ه‌ب �ه‌رده‌م هه‌ڵبژاردنی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران دروست ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ناوبراو ڕوونیكرده‌وه‌‪ :‬ئیراده‌یه‌كی‬ ‫به‌هێز له‌ناو ئیتیالفی نیشتیامنیدا بۆ‬ ‫دواخستنی هه‌ڵبژارنه‌كانی په‌رله‌مان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت كوتله‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫یاسا‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ ،‬ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتیی نیشتیامنی بۆ به‌یان‪:‬‬

‫له‌ ڕێكه‌وتننامه‌ی ستراتیژییدا باس لەوە نه‌كراو‌ه‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم پارتی بێت و جێگره‌كه‌شی یه‌كێتی‬

‫به‌یان‪ :‬له‌ كۆنگره‌ی ڕابردوودا یه‌كێتی‬ ‫له‌ ڕووی گوتاری سیاسییه‌وه‌ چیی گۆڕی؟‬ ‫ش��ااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬حیزب‬ ‫به‌ ته‌واوه‌تی فیكری سۆشیال دیموكراتی‬ ‫ته‌به‌ننی كرد‪ ،‬په‌یڕەو و پڕۆگرامی گۆڕی‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ندی دانا‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێوه‌ له‌ هه‌ڵبژاردن پاشه‌كشه‌تان‬ ‫كرد‪ ،‬چ ڕێگایه‌كتان گرتووه‌ته‌ به‌ر تا ئه‌و‬ ‫پاشه‌كشه‌یه‌ دووباره‌ نه‌بێته‌وه‌؟‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬بۆ زانیاریت؛‬ ‫ئێمه‌ پاشه‌كشه‌مان ن��ه‌ك��ردووه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌ پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬له‌ سه‌ركه‌وتندا بووین‬ ‫كه‌ بووینه‌ دوو پارچه‌‪ ،‬بۆیه‌ خۆمان به‌‬ ‫پاشه‌كشه‌كردوو نازانین‪ ،‬به‌ڵكو به‌شێكی‬ ‫گه‌وره‌مان لێ‌ جیابووه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش گۆڕانە‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬چ ئالیه‌تێك گیراوه‌ته‌ به‌ر تاوه‌كو‬ ‫یه‌كێتی جارێكی تر دووچ��اری له‌تبوون‬ ‫نه‌بێته‌وه‌؟‬ ‫ش��ااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬هه‌ندێك‬ ‫شت هه‌یه‌ ناتوانین له‌ ڕاگه‌یاندن باسی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆ ئ �ه‌وه‌ی به‌رانبه‌ره‌كامنان لێی‬

‫هێرۆ خان ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ته‌نها له‌ سنووری‬ ‫مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ی‬ ‫خۆیدا هه‌بوو‬

‫««‬

‫گفتوگۆ‪ :‬زریان جه‌وهه‌ر‬

‫ئاگادار نه‌بن‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ به‌رنامه‌ی خۆمان‬ ‫هه‌یه‌ بۆ كاركردن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬بورهان سه‌عید سۆفی ده‌ڵێت‬ ‫هیچ پێشكه‌وتن و یه‌كرتقبوڵكردنێك‬ ‫به‌دیناكرێت له‌ دوای كۆنگره‌وه‌‪ ،‬بۆ كۆنگره‌ی‬ ‫داهاتووش به‌ هه‌مان شێوه‌ ده‌بێت؟‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬ئه‌وه‌ له‌خۆی‬ ‫بپرسه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ن��ا‪ ،‬با من ی�ه‌ك پرسیارت‬ ‫لێبكه‌م‪ :‬ئ�ه‌وه‌ن��ده‌ی ڕاگه‌یاندن هه‌یه‌ و‬ ‫له‌ژێر سنووری ده‌سه‌اڵتی یه‌كێتی‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ماوه‌ جنێو به‌ دایك و خوشكامن‬ ‫بڵێن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا چی ماوه‌ نه‌یڵێن و ئێمه‌ش‬ ‫قبوڵامن نه‌كردبێت؟ له‌به‌ر ئه‌وه‌ ئازادی له‌‬ ‫سنووری ده‌سه‌اڵتی یه‌كێتی‪ ،‬له‌ سنووری‬ ‫یاسا ده‌رچووه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌و به‌رپرسانه‌ی زیاتر له‌ (‪)20‬‬ ‫ساڵه‌ ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی و مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسین‪ ،‬پێت وانییه‌ كاتی ئه‌وه‌ هاتووه‌‬ ‫دابنیشن و جێگه‌ بۆ خه‌ڵكی تر چۆڵ بكه‌ن؟‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی گۆڕانكاری وا له‌ یه‌كێتی ڕووبدات‬ ‫كه‌ بتوانێت زوو بچێته‌وه‌ پێش و ئه‌مجاره‌‬ ‫پاشه‌كشه‌ نه‌كات؟‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬ئه‌و قسه‌یه‌‬

‫ڕاسته‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم خه‌تای من و تۆ نییه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكانه‌ ئێستاش له‌ كۆنگره‌ ده‌نگ دێنن‪.‬‬ ‫دی��اره‌ كادیره‌كانی خۆیان و ئه‌ندامان‬ ‫ئه‌وانه‌یان قبوڵه‌‪ ،‬كه‌ وابێت چ پێویست‬ ‫ده‌كات من و تۆ بڵێن ئه‌وه‌ زیاده‌‪ ،‬یان زیاد‬ ‫نییه‌؟ له‌به‌ر ئه‌وه‌ دیاره‌ باوه‌ڕمان وایه‌ ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكانه‌ ئه‌قڵیان پێاموه‌‪ ،‬توانایان پێاموه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ده‌نگیان پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬عیامد ئه‌حمه‌د بۆ یه‌كێك له‌‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌كان له‌ م��اوه‌ی ڕاب��ردوودا وتی‬ ‫«ئێمه‌ له‌ناو یه‌كێتی ئه‌مجاره‌ باڵامن نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫دوای كۆنگره‌ی ڕاب��ردوو‪ ،‬ب�ه‌اڵم هه‌ندێك‬ ‫پ�ه‌ڕم��ان ه �ه‌ر م���اون»‪ .‬پێت وانییه‌ ئه‌و‬ ‫په‌ڕانه‌ش جارێكی تر ده‌بنه‌وه‌ به‌ باڵ؟‬ ‫ش��ااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬من له‌‬ ‫باڵنده‌شدا نه‌مبینیوه‌ په‌ڕ ببێت به‌ باڵ‪،‬‬ ‫تا له‌ناو یه‌كێتی بیبینم‪ .‬یه‌كێتی له‌ ده‌یان‬ ‫فیكری جیاواز پێكهاتووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش نیشانه‌ی‬ ‫زیندووێتیی ئه‌م حیزبه‌یه‌ كه‌ به‌رده‌وام له‌‬ ‫گۆڕانكاری و نوێبوونه‌وه‌دایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫به‌و مانایه‌ نایه‌ت تۆ بڵێیت په‌ڕ و باڵ‪ .‬خۆ‬ ‫یه‌كێتی ته‌یر نییه‌‪ .‬تۆ ئه‌م په‌ڕ و باڵه‌ت بۆ‬ ‫دروست كردووه‌‪.‬‬

‫ب�ه‌ی��ان‪ :‬یه‌كێك له‌ به‌رپرسه‌كانتان‬ ‫ده‌ڵێت هه‌ندێك كێشه‌ له‌ناو یه‌كێتی‬ ‫ماون‪ ،‬به‌م كۆنگره‌ و به‌ ده‌ كۆنگره‌ی تریش‬ ‫چاره‌سه‌ر ناكرێن‪ .‬ده‌كرێت بزانین ئه‌و‬ ‫كێشانه‌ چین؟‬ ‫ش��ااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬من كه‌‬ ‫بڵێم ئیرت له‌مه‌ به‌دواوه‌ هیچ كێشه‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ڕاست نییه‌‪ .‬مادام ژیان هه‌بێت‪ ،‬به‌‬ ‫دڵنیاییه‌وه‌ كێشه‌ش ده‌بێت و هیچ كارێك‬ ‫بێ‌ كێشه‌ نابێت‪ .‬ناشتوانم بڵێم ئیرت سه‌د‬ ‫ده‌ر سه‌د كێشه‌مان نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬زۆر پرسیار له‌ ده‌سه‌اڵتی هێرۆ‬ ‫خان ده‌كرێت‪ .‬پێت وانییه‌ ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫كاریگه‌ریی ده‌بێت له‌سه‌ر داهاتووی یه‌كێتی‬ ‫كه‌ به‌ره‌و بنه‌ماڵه‌یی بچێت‪ ،‬یان خه‌ڵك ئه‌و‬ ‫مه‌ترسییه‌ی بۆ دروست بێت‪ ،‬له‌ كاتێكدا‬ ‫یه‌كێتی حیزبێكی سۆشیال دیموكراته‌؟‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬من نازانم‬ ‫هێرۆ خان ده‌سه‌اڵتی چیی هه‌یه‌؟ ئه‌ویش‬ ‫وه‌ك م��ن ب�ه‌رپ��رس��ی مه‌ڵبه‌ندێك ب��وو‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ته‌نها له‌ سنووری مه‌ڵبه‌نده‌كه‌ی‬ ‫خۆی هه‌بوو‌‪ ،‬زیاتری نەبوو‪ .‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌و ڕەخنه‌یه‌ ده‌گرن‪ ،‬زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ن كه‌‬

‫««‬

‫شااڵوی عه‌لی‬ ‫عه‌سكه‌ری‪ ،‬ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتیی‬ ‫نیشتیمانی‪ ،‬سه‌باره‌ت ب ‌ه‬ ‫مانه‌وه‌ی ناكۆكییه‌كانی‬ ‫ناو یه‌كێتی و پرسی‬ ‫ڕێكه‌وتنی ستراتیژیی‬ ‫نێوان پارتی و یه‌كێتی و‬ ‫ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫و ده‌سه‌اڵتی بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫تاڵه‌بانی و كۆنگره‌ی‬ ‫ڕابردوو و داهاتووی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬ل ‌ه دیدارێكی‬ ‫تایبه‌تدا وه‌اڵمی‬ ‫پرسیاره‌كان ده‌داته‌وه‌‪.‬‬

‫خۆیان پێ ڕۆشنبیره‌‪ ،‬به‌اڵم پێیان شه‌رم ‌ه‬ ‫ئافره‌تێك به‌رپرس بێت‪ .‬خۆیشیان باس له‌‬ ‫مافی ئافره‌ت و یه‌كسانی ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ترسیان له‌ ده‌سه‌اڵتی ئافره‌ت هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬له‌ دیدی زۆربه‌ی ئه‌ندامانتانەوە‬ ‫یه‌كێتی زه‌ره‌رم �ه‌ن��د ب��ووه‌ له‌ ڕێكه‌وتنی‬ ‫سرتاتیژی‪ ،‬تۆ ئه‌وه‌ چۆن لێك ده‌ده‌یته‌وه‌؟‬ ‫ش��ااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬نه‌خێر‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌یان ب��ۆ ئ��ه‌و قسه‌یه‌ چییه‌؟ به‌‬ ‫ك��ام ڕاپرسییه‌ ئ �ه‌و قسه‌یه‌ ده‌ك���ه‌ن؟ بۆ‬ ‫به‌رانبه‌ره‌كه‌مان زیامنه‌ند نه‌بوو؟ ئینجا ئێمه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر شتێك بۆ نه‌ته‌وه‌كه‌مان قازانج بێت‪ ،‬با‬ ‫زیانیشی بۆ حیزب هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌ به‌ زه‌ره‌ر‬ ‫نازانین‪ .‬ڕەنگه‌ هه‌ندێك ته‌نازوالت هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش له‌پێناو به‌رژەوه‌ندیی گشتیدا بووه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ڕەنگه‌ ئه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ له‌وه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی گرتبێت كه‌ به‌پێی ڕێكه‌وتنی‬ ‫سرتاتیژیی‪ ،‬ده‌بێت جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫بۆ یه‌كێتی بێت‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا پارتی ئاماده‌‬ ‫نییه‌ ئه‌و پۆسته‌ به‌ فیعلی بدات به‌ یه‌كێتی‪،‬‬ ‫واته‌ پۆستێكی كارا بێت؟‬ ‫ش���ااڵوی ع�ه‌ل��ی ع �ه‌س��ك �ه‌ری‪ :‬ئ �ه‌وه‌‬ ‫هیچ ڕاس��ت نییه‌‪ ،‬ل�ه‌ هیچ بڕگه‌یه‌كی‬ ‫ڕێكه‌وتننامه‌ی سرتاتیژیی باس له‌وه‌ نه‌كراوه‌‬ ‫كه‌ ده‌بێت سه‌رۆكی هه‌رێم پارتی بێت و‬ ‫جێگره‌كه‌ی یه‌كێتی‪ ،‬له‌ ده‌ستووریش شتی‬ ‫وا باس نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬له‌ ماوه‌ی ڕاب��ردوودا له‌ دوو‬ ‫كابینه‌ی حكومه‌تی ه�ه‌رێ��م‪ ،‬یه‌كێتیی‬ ‫نیشتامنی به‌ دوو ساڵی به‌رهه‌م ساڵح‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی كرد‪ ،‬به‌اڵم پارتی شه‌ش ساڵ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی ئه‌و حكومه‌ته‌ی كرد‪ .‬پێت‬ ‫وانییه‌ ئه‌و ‌ه سته‌مێك بوو له‌ یه‌كێتی‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش جێگه‌ی ناڕەزایی زۆری ئه‌ندامانتانه‌‬ ‫له‌ ڕێكه‌وتنی سرتاتیژی؟‬ ‫ش��ااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬به‌ڵێ‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ڕێكه‌وتنی نێوامنان بوو‪ ،‬هه‌ردووالمان‬ ‫ڕێككه‌وتین ل�ه‌س�ه‌ری‪ ،‬پێشیه‌وه‌ پابه‌ند‬ ‫بووین‪ ،‬ئه‌ویش بۆ به‌رژەوه‌ندیی گشتی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌ی بۆچی پارتی دوای دوو‬ ‫س��اڵ له‌ سه‌رۆكایه‌تیكردنی حكومه‌ت‪،‬‬ ‫كابینه‌كه‌ی نێچرڤانی ته‌سلیمی یه‌كێتی‬ ‫نه‌كرد؟‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬با‪ ،‬كردی‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ خۆمان دامانه‌وه‌ به‌ پارتی‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬زۆربه‌ی هاوواڵتیان ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫بۆ دام �ه‌زران��دن س�ه‌ردان��ی باره‌گاكانتان‬

‫ڕۆشنبیره‌كانی ناو‬ ‫یه‌كێتی ترسیان ل ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ئافره‌ت‬ ‫هه‌یه‌‬ ‫ده‌ك �ه‌ن له‌ م��اوه‌ی ڕاب��ردوو و ئێستاشدا‪،‬‬ ‫نیوئه‌وه‌نده‌ بۆ چاالكیی حیزبی سه‌ردانتان‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬له‌ كاتێكدا ئێوه‌ باره‌گای حیزبین‪ ،‬چ‬ ‫كارتان به‌وه‌یه‌ ئه‌ركی حكومه‌ت بخه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫شانی خۆتان؟‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قسه‌یه‌ت زۆر ڕاسته‌‪ ،‬خه‌ڵكی گله‌یی زیاتر‬ ‫له‌ ئێمه‌ ده‌كه‌ن بۆ دامه‌زرادندن‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫به‌ڵێنت پێده‌ده‌م ئه‌گه‌ر زانیت یه‌ك كه‌س‬ ‫له‌ رێگه‌ی منه‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫كۆیه‌ بووم‪ ،‬به‌ واسته‌ی مه‌ڵبه‌ند دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵێن بێت ده‌ستله‌كارده‌كێشمه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌تا ئێستا ڕێگه‌م به‌وه‌ نه‌داوه‌‪ ،‬به‌ هۆی‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی مه‌ڵبه‌نده‌وه‌ بێت‪ ،‬هه‌مووی‬ ‫له‌ ڕێگه‌ی فه‌رمانگه‌ حكومییه‌كانه‌وه‌ بووه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬كاتی ئه‌وه‌ نه‌هاتووه‌ ئێوه‌ به‌‬ ‫خه‌ڵك بڵێن دامه‌زراندن و خزمه‌تگوزاری‬ ‫كاری ئێمه‌ نییه‌ و كاری حكومه‌ته‌؟‬ ‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌ڵێیت چی؟ چۆن تێگه‌یشتنی خه‌ڵك‬ ‫بگۆڕین؟ فه‌رموو تۆ بۆم بگۆڕە‪ ،‬ناگۆڕدرێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رنا ئێمه‌ش هه‌وڵی ئه‌وه‌ ده‌ده‌ین كه‌‬ ‫ته‌نها كاری حیزبی بكه‌ین‪.‬‬

‫په‌یوه‌ندیی هه‌رێم و توركیا الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كانی توركمان دڵخۆش ده‌كات‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬عیسا عه‌بدولقه‌هار‬ ‫رۆژبه‌رۆژ په‌یوه‌ندیی ئابووری و‬ ‫سیاسیی نێوان هه‌رێم و كۆماری توركیا‪،‬‬ ‫به‌ره‌وپێش ده‌چێت‪ .‬حزب و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی توركامنیش پێشوازیی‬ ‫له‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌ك �ه‌ن‪ .‬ئه‌ندامێكی‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی ب���ه‌ره‌ی توركامنیی‬ ‫عێراقیش ده‌ڵێت «خۆزگ ‌ه ‪ 10‬ساڵ پێش‬ ‫ئێستا ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه هه‌بوایه‌»‪.‬‬ ‫دڵشاد چاوشلی‪ ،‬سكرتێری پارتی‬ ‫یه‌كێتیی توركامن‪ ،‬وتی «پێویستیامن‬ ‫ب ‌ه توركیا ده‌بێت‪ ،‬چونك ‌ه ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫توركیاو ‌ه ده‌توانین په‌یوه‌ندیی به‌‬ ‫ئه‌وروپاو ‌ه بكه‌ین‪ .‬ده‌بێت هه‌ردووالش‬ ‫وات ‌ه هه‌رێم و توركیا‪ ،‬رێز ل ‌ه یه‌كرت بگرن‬

‫و ته‌ده‌خوالت ل ‌ه كاری یه‌كرتدا نه‌كه‌ن»‪.‬‬ ‫چاوشلی زیاتر وتی «توركیا ل ‌ه هه‌موو‬ ‫روویه‌كه‌و ‌ه ل ‌ه ئێم ‌ه پێشكه‌وتووتره‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌كرێت س��وودی زیاتری لێوه‌ربگرین‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش وه‌كو الیه‌نێكی سیاسیی توركامن‬ ‫پێشوازیی له‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌كه‌ین»‪.‬‬ ‫عیرفان كه‌ركوكلی‪ ،‬سكرتێری پارتی گه‌لی‬ ‫توركامنیش‪ ،‬وێڕای ئه‌وه‌ی ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌‪،‬‬ ‫ب� ‌ه په‌یوه‌ندییه‌كی زۆرب���اش د ‌هزان��ێ��ت‪،‬‬ ‫پێشیوای ‌ه په‌یوه‌ندییه‌کە ڕەنگدانه‌وه‌یه‌كی‬ ‫باشی هه‌بوو ‌ه بۆ سه‌رجه‌م نه‌ته‌وه‌كانی‬ ‫كوردستان‪ .‬وتیشی «ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای به‌رژەوه‌ندیی هه‌ردووال دروستبووه‌‪،‬‬ ‫كه‌وات ‌ه هه‌رێم له‌و ڕێگایەوە نزیك ده‌بێته‌وه‌‬ ‫ل ‌ه واڵتانی ئ�ه‌وروپ��ا‪ ،‬ئێمه‌ش پشتگیریی‬ ‫هه‌رێم ده‌كه‌ین بۆ ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌»‪.‬‬

‫ل����ه‌ب����اره‌ی ئ������ه‌وه‌ی ت���ا چ �ه‌ن��د‬ ‫به‌ره‌وپێشچوونی ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه كاریگه‌ریی‬ ‫ده‌بێت بۆ توركامن؟ كه‌ركوكلی وتی «ئێمه‌‬ ‫به‌شێكین ل ‌ه خه‌ڵكی كوردستان‪ ،‬هه‌م له‌‬ ‫ڕووی جوگرافییه‌وه‌‪ ،‬هه‌میش ل ‌ه ڕووی‬ ‫مێژووییه‌وه‌‪ .‬ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌بێت ‌ه مایه‌ی‬ ‫خێروخۆشی ب��ۆ ت��ورك�مان‪ .‬ده‌شتوانین‬ ‫راسته‌وخۆ ئه‌و به‌رژەوه‌ندیی ‌ه بپارێزین‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئاینده‌ی ئێم ‌ه له‌و واڵته‌دایه‌»‪.‬‬ ‫ئ���ای���دن م����ه‌ع����روف‪ ،‬ئ��ه‌ن��دام��ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تیی به‌ره‌ی توركامنی‪ ،‬الی خۆیه‌وه‌‬ ‫تیشكی خست ‌ه س�ه‌ر ئ�ه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه و‬ ‫ئاواته‌خواز بوو ك ‌ه ‪ 10‬ساڵ پێش ئێستا ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه دروست و پته‌و بوایه‌‪ .‬ئایدن‬ ‫رایگه‌یاند «ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه ل ‌ه ئاستێكی‬ ‫زۆرباشدای ‌ه و كاریگه‌رییه‌كی ئیجابیشی‬

‫بۆ عێراق هه‌یه‌»‪ .‬ب ‌ه وته‌ی ئایدن «توركیا‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی گرنگ ‌ه و ئێم ‌ه پشتگیری له‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌كه‌ین و ده‌مانه‌وێت باشرت‬ ‫بێت»‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و به‌رپرس ‌ه وتیشی «توركیا به‌‬ ‫شێوه‌یه‌كی یه‌كسان و له‌یه‌ك ئاستدا مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌النی عێراق ده‌ك���ات‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫پێویستامن به‌و هاوكارییه‌ی توركیا هه‌یه‌»‪.‬‬ ‫ب ‌ه بڕوای ئه‌و ئه‌ندام سه‌ركردایه‌تییه‌‪ ،‬به‌ره‌ی‬ ‫توركامنیی عێراقی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دای ‌ه هه‌رێم‬ ‫په‌یوه‌ندیی له‌گه‌ڵ توركیا زۆرباش بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌و نێوه‌نده‌دا «ب �ه‌ره‌» په‌یوه‌ندیی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێم نابه‌ستێته‌و ‌ه ب ‌ه په‌یوه‌ندیی‬ ‫هه‌رێم له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬چونك ‌ه وه‌كو ئایدن‬ ‫ئاماژەی بۆ كرد «په‌یوه‌ندیی نێوان كورد‬ ‫و ت��ورك�مان‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كی مێژوویی‬

‫دوورودرێژە و خۆی ل ‌ه په‌یوه‌ندیی خزمایه‌تی‬ ‫و هاوسێیه‌تیدا ده‌بینێته‌و ‌ه و جیای ‌ه له‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی هه‌رێم له‌گه‌ڵ كۆماری توركیا»‪.‬‬ ‫هاوكات عه‌بدولكه‌ریم مه‌ال ئۆغلو‪،‬‬ ‫ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تیی ئۆجاغی توركامنی‪،‬‬ ‫پێیوای ‌ه ك ‌ه په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ه بۆ هه‌ردوو ال زۆر‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬چونك ‌ه زۆربه‌ی كۆمپانیاكان كار و‬ ‫پ��ڕۆژەی گرنگ ئه‌نجام ده‌ده‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌رێم زۆربه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫توركیاو ‌ه ب �ه‌ره‌و پێشه‌و ‌ه ده‌ب��ات‪ .‬ئۆغلو‬ ‫پێشیوای ‌ه ك ‌ه توركیا «سه‌رۆكی هه‌رێم و‬ ‫حكومه‌ت» ب ‌ه دونیا ده‌ناسێنێت‪ .‬ل ‌ه ڕێگه‌ی‬ ‫پێشوازیكردنیان و نیشاندانیان‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫س ‌هرانی هه‌رێم ب ‌ه دونیا بناسێنێت‪ .‬مه‌ال‬ ‫ئۆغلو وتیشی «ئه‌و گۆڕانكارییانه‌ی ل ‌ه توركیا‬ ‫ڕوویدا‪ ،‬وایكرد هه‌رێم زۆر سوومه‌ند بێت»‪.‬‬

‫چاودێرێكی سیاسییش باس له‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیی ‌ه ده‌كات و پێیوای ‌ه ك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندیی نێوان هه‌رێمی كوردستان‬ ‫و توركیا باش نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا بارودۆخی‬ ‫ه �ه‌رێ��م ب��اش ن��اب��ێ��ت‪ .‬دک��ت��ۆر سامل‬ ‫ئۆتره‌قچی‪ ،‬مامۆستای زانكۆ و چاودێری‬ ‫سیاسی‪ ،‬وتی «نابێت ئه‌و په‌یوه‌ندیی ‌ه بۆ‬ ‫به‌سه‌ربردنی كات و ساتێكی كه‌م بێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌بێت په‌یوه‌ندییه‌ك ‌ه درێژخایه‌ن‬ ‫بێت»‪.‬‬ ‫دك��ت��ۆر س��امل پێشیوای ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندیی نێوان هه‌رێم و توركیا‬ ‫باش نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وا توركامن وه‌زیرێكی‬ ‫پێنادرێت ل ‌ه كابینه‌ی حكومه‌ت و به‌ره‌ی‬ ‫توركامنیی عێراقیش نه‌یده‌توانی لق و‬ ‫مه‌كته‌ب سیاسیی خۆی بێنێت ‌ه هه‌ولێر‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫عادل عه‌بدومله‌هدی‬

‫كوده‌تا‪،‬‬ ‫وه‌هم یان ئه‌گه‌ر‬ ‫كوده‌تای سه‌ربازیی ل ‌ه عێراق‪،‬‬ ‫ته‌نیا ترسێك ‌ه و بوونی نییه‌‪ ،‬یان بۆ‬ ‫شڵه‌قاندنی دۆخه‌كه‌ی ‌ه و دروستكردنی‬ ‫ترس و زیادكردنی دوودڵییه‌‪ ،‬یان‬ ‫ئاگاداركردنه‌وه‌ی ‌ه و پێویستی ب ‌ه بڕیاردان‬ ‫و ئاماده‌كارییه‌‪ ،‬ئه‌مان ‌ه ئه‌گه‌رن؟‬ ‫كاتێك دكتۆر ئه‌حمه‌د چه‌له‌بی‬ ‫ل ‌ه ناو ‌هڕاستی ده‌یه‌ی ڕابردوو پرسیاری‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌گه‌ره‌كانی كوده‌تای‬ ‫سه‌ربازییه‌و ‌ه ده‌كرد‪ ،‬ده‌یوت ئه‌وه‌‬ ‫ڕووده‌دات و ئه‌و كه‌سه‌شی ده‌توانێت به‌و‬ ‫كوده‌تای ‌ه هه‌ستێت‪ ،‬جه‌ن ‌هڕاڵ كه‌یسی‪،‬‬ ‫به‌رپرسی سه‌ربازیی ئه‌مریكییه‌‪ .‬ئه‌مڕۆش‬ ‫ئه‌فسه‌ر‌ه بچوكه‌كان ناتوانن كوده‌تا بكه‌ن‬ ‫وه‌ك ڕابردوو‪ ،‬ته‌نانه‌ت ناتوانن بیریشی‬ ‫لێبكه‌نه‌و ‌ه و ئاماده‌كاریی بۆ بكه‌ن‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫به‌رپرسانی بااڵ ده‌توانن ئه‌و جۆر ‌ه بیرانه‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه دۆخێكی تایبه‌تی وه‌ك‬ ‫میرسدا‪ ،‬یان ل ‌ه دۆخی عێراقدا و به‌م‬ ‫پێكهاته‌ی سوپا جیاوازانه‌وه‌‪.‬‬ ‫شیكاریی سیاسی ب ‌ه گشتی دوو‬ ‫جۆره‌‪ .‬یه‌كه‌م‪ :‬ستاتیكی یان وه‌ستاو‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬دینامیكی یان جواڵو‪ .‬لێكۆڵه‌ره‌‬ ‫«ستاتیكییه‌كان» ك ‌ه بیر ل ‌ه ئه‌گه‌ره‌كانی‬ ‫كوده‌تا ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌یان وای ‌ه و له‌سه‌ری ڕاهاتوون‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و بیركردنه‌وه‌یه‌یان ده‌یانگه‌یه‌نێته‌‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌‪ .‬ب ‌ه گشتی بیر ل ‌ه كوده‌تا‬ ‫ناكه‌نه‌و ‌ه وه‌ك هۆكارێكی گۆڕانكاریی‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی ل ‌ه سه‌ده‌ی ڕابردوو له‌‬ ‫واڵتانی جیهانی سێیه‌م ڕووی دا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫لێكۆڵه‌ر ‌ه «دینامیكییه‌كان» وایده‌بینن‪،‬‬ ‫ئه‌و ‌ه گه‌شه‌كردنێكی گه‌وره‌ی ‌ه ل ‌ه پێكهاته‌‬ ‫به‌هێزه‌كانی عێراق ل ‌ه بواری سه‌ربازی‬ ‫و فه‌رمی و كۆمه‌اڵیه‌تیدا‌‪ ،‬ڕێگر ده‌بن‬ ‫ل ‌ه ڕوودانی كوده‌تای سه‌ربازی‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی قه‌یران و ملمالن ‌ێ سیاسییه‌كان‬ ‫زیاد بوون‪ ،‬هه‌روه‌ها هێز ‌ه چه‌كداره‌كان‬ ‫زۆر بوون و ڕۆژ ل ‌ه دوای ڕۆژ ل ‌ه ژیانی‬ ‫سیاسیدا ڕۆڵی زیاتر ده‌بینن‪ ،‬هه‌ندێك‬ ‫ل ‌ه كه‌س ‌ه سه‌ركه‌شه‌كان پشتگیری ئه‌م‬ ‫بۆچوون ‌ه ده‌كه‌ن ل ‌ه سنوورێكدا‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ب ‌ه پاڵپشتیی ناوخۆیی و ده‌ره‌كی‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێگه‌ی پێكه‌نینه‌‪،‬‬ ‫تایه‌فه‌گه‌ری و كوتله‌بازییش‪ ،‬ڕێگرن له‌‬ ‫ڕوودانی كوده‌تا‪ ،‬ل ‌ه كاتێكدا سێ یه‌كی‬ ‫سنووری جوگرافیای عێراق له‌گه‌ڵیدایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم س ‌ێ یه‌كێكی تری ڕەتی ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی گرنگ ‌ه له‌م نێوه‌نده‌دا ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك ‌ه عێراق به‌م نزیكان ‌ه خوولی سێیه‌می‬ ‫هه‌ڵبژاردنی خۆی ده‌بینێت‪ ،‬مه‌رجه‌ع‬ ‫و الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كان و هێز ‌ه ئیقلیمی‬ ‫و نێوده‌وڵه‌تییه‌كانیش‪ ،‬داوا ده‌كه‌ن‬ ‫دواخستنی هه‌ڵبژاردن قبوڵ نه‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌م كاته‌شدا ك ‌ێ بیر ل ‌ه دواخستنی‬ ‫ده‌كاته‌و ‌ه و ده‌یه‌وێت ده‌سه‌اڵتی‬ ‫سه‌ربازیی شوێنی بگرێته‌وه‌‪ .‬هه‌ركه‌سێك‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی وابێت‪ ،‬ك ‌ه گه‌ل هه‌مووی‬ ‫ل ‌ه به‌ره‌یه‌كدای ‌ه بۆ كارێكی سه‌ركه‌شی‬ ‫و كۆده‌بنه‌و ‌ه ل ‌ه یه‌ك به‌ره‌دا كه‌‬ ‫ڕێگه‌یه‌ك ‌ه بۆ ئازادی‪ ،‬ئاماده‌ش نه‌بێت‬ ‫قوربانی بدات‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌رچییه‌ك ڕوو‬ ‫بدات‪ ،‬هه‌ڵ ‌ه ده‌كات‪ ،‬بۆ جێگرتنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌سه‌اڵتی تاكڕەوانه‌ی ده‌وێت‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه تانكه‌كان بیپارێزێت‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫چۆن هه‌ڵه‌ی ‌ه ك ‌ه پێت وابێت كوده‌تا‬ ‫هۆكارێك ‌ه بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌ركه‌س په‌نا بۆ‬ ‫ڕێگه‌چاره‌ی كوده‌تا به‌رێت‪ ،‬وه‌ك‬ ‫كرێنشینیی ‌ه ل ‌ه ماڵێكی ئاگریندا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫دامه‌زراوه‌ی دیموكراتی و ده‌ستوورییه‌‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه نابێت هێز ‌ه چه‌كداره‌كان ل ‌ه كاری‬ ‫سیاسی و یه‌كالكردنه‌وه‌ی ملمالنێكان‬ ‫به‌كاربهێرنێن‪.‬‬ ‫و‪ :‬شادى سەاڵح‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫بۆ ره‌تكردنه‌وه‌ی زیادكردنی كورسییه‌كان‪ ،‬مه‌رجه‌عیه‌تی شیعه‌ په‌رله‌مانی عێراق ئیحراج ده‌كات‬

‫ژماره‌ی دانیشتووانی عێراق ده‌گات ‌ه ‪ 35‬ملیۆن كه‌س‬

‫ڕاپۆرت‪ :‬وریا عه‌لی‬ ‫خۆشییه‌كانی په‌رله‌مان كۆتایی‬ ‫نه‌هات‪ ،‬ك ‌ه ده‌نگی له‌سه‌ر شه‌ش ماده‌ ل ‌ه‬ ‫یاسای هه‌ڵبژاردنه‌كان دا‪ ،‬ئه‌وه‌ش قسه‌ی‬ ‫زۆر هه‌ڵده‌گرێت‪ .‬یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ندێك مه‌سه‌له‌ی هونه‌ریش‪ ،‬باسێكی‬ ‫دیكه‌یه‌ ل�ه‌ب��اره‌ی زیادكردنی ژم��اره‌ی‬ ‫كورسییه‌كانی په‌رله‌مان به‌پێی ئه‌و‬ ‫نوورساوه‌ی له‌ و ‌هزاره‌تی پالندانان له‌باره‌ی‬ ‫زیادبوونی ژماره‌ی دانیشتووانه‌وه‌ بۆی‬ ‫نێردراوه‌‪ .‬بۆ ئەوەش مه‌رجه‌عیه‌تی شیعه‌‬ ‫په‌رله‌مانی عێراق ئیحراج ده‌كات‪.‬‬ ‫ل�� ‌ه چ �ه‌ن��د م��ان��گ��ی راب������ردوودا‪،‬‬ ‫ناكۆكییه‌كان له‌ نێوان كوتل ‌ه سیاسییه‌كاندا‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بوو ك ‌ه هه‌ڵبژاردن یه‌كبازنه‌یی‬ ‫بێت یان چه‌ندبازنه‌یی‪ ،‬یان رسوشتی‬ ‫یاسای هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‪ ،‬له‌به‌ر نه‌بوونی‬ ‫سه‌رژمێریی دانیشتووان له‌ واڵتدا‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫په‌رله‌مان ل�ه‌ب�ه‌رده‌م دوو ب��ژارده‌دای �ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش «پشتبه‌سنت به‌ فۆرمی خۆراك بۆ‬ ‫ژماره‌ی دانیشتووان‪ ،‬له‌گه‌ڵ نوێكردنه‌وه‌ی‬

‫ت��ۆم��اری ده‌ن��گ��ده‌ران»‪ ،‬ی��ان «ئاماری‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پ�لان��دان��ان»‪ .‬له‌ كۆتاییشدا‬ ‫پشت به‌ بژارده‌ی دووه‌م به‌سرتا‪ .‬به‌پێی‬ ‫ئاماره‌كانی پالندانان‪ ،‬ڕوونبویه‌وه‌ كه‌‬ ‫ژماره‌ی دانیشتووانی عێراق گه‌یشتووه‌ته‌‬ ‫‪ 35‬ملیۆن كه‌س‪ ،‬ئه‌وه‌ش مانای ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ زیاده‌یه‌ك به‌ده‌ستهاتووه‌ له‌ ژماره‌ی‬ ‫ئه‌ندامانی په‌رله‌مان به‌پێی بنچینه‌ی‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیی رێژەیی (كورسییه‌ك بۆ‬ ‫سه‌د هه‌زار كه‌س) له‌ ‪325‬ەوه‌ كه‌ ژماره‌ی‬ ‫ئێستایه‌‪ ،‬بۆ ‪ 351‬له‌ خولی داهاتووی‬ ‫په‌رله‌ماندا‪.‬‬ ‫له‌م باره‌یه‌وه‌‪ ،‬موحسین سه‌عدون‪،‬‬ ‫جێگری سه‌رۆكی كوتله‌ی هاوپه‌یامنیی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ی‪ ،‬ل���ه‌ وت��ه‌ی��ه‌ك��ی��دا بۆ‬ ‫(شه‌رقولئه‌وسه‌ت) وتی «تاكه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫و ل ‌ه ده‌ستووردا رێگه‌پێدراو‪ ،‬له‌ ئێستادا‬ ‫بریتییه‌ له‌ ن��وورساوه‌ك��ه‌ی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫پالندانان له‌باره‌ی ژماره‌ی دانیشتووانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وه‌ ئه‌مه‌ داخ��وازی��ی ژم��اره‌ی‬ ‫كورسییه‌كان ده‌دات ب �ه‌ یه‌كسانی‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ناكرێت الیه‌نێك و كوتله‌یه‌ك‬

‫كورسیی زیاتر به‌رێت له‌وانی تر‪ ،‬به‌بێ‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی مافی خ��ۆی بێت»‪ .‬سه‌عدون‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت «ل ‌ه ئێستادا كه‌ قسه‌‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌م چاره‌سه‌ره‌‬ ‫ه �ه‌م��وو خ��واس��ت�ه‌ك��ان ناهێنێته‌ دی‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێی رازی بووین‪ ،‬چونكه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ستووردا ده‌گونجێت‪ ،‬ب ‌ه پێچه‌وانه‌ی‬ ‫بۆچوونه‌كانی ت��ر‪ .‬ل �ه‌ب �ه‌رئ �ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫زیادبوونی ژماره‌ی ‌ه له‌ كورسییه‌كاندا‬ ‫نایه‌ته‌دی‪ ،‬جگه‌ ل��ه‌وەى سه‌رژمێریی‬ ‫دانیشتووان بكرێت‪ .‬ئه‌وا دادگای فیدراڵی‬ ‫كاره‌كه‌ی یه‌كالیی ك��ردووه‌ت�ه‌وه‌ به‌پێی‬ ‫م��ادده‌ی ‪49‬ی ده‌س��ت��وور‪ ،‬كه‌وات ‌ه ئه‌م‬ ‫چاره‌سه‌ره‌ چاره‌سه‌رێكی ده‌ستوورییه‌»‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژەی بۆ ئه‌وه‌ش كرد «ئێستا‬ ‫خه‌ریك ‌ه هه‌مووان ئه‌مه‌ ده‌زان��ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن ل�ه‌ كاتی خۆیدا‬ ‫بكرێت‪ .‬پێویسته‌ رازی بین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ دانیشتووانی عێراق ‪ 35‬ملیۆن كه‌سه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش داخوازیی زیادبوونی ژماره‌ی‬ ‫كورسییه‌كان ده‌كات»‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا ك ‌ه هاوپه‌یامنیی نیشتامنی‬

‫(كوتله‌ گه‌وره‌كه‌ی شیع ‌ه له‌ په‌رله‌مانی‬ ‫عێراق)‪ ،‬داوای پشتگوێخستنی ئه‌و داوایه‌‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬كه‌ ده‌بێته‌ ه��ۆی زیادبوونی‬ ‫ژماره‌ی كورسییه‌كانی كورد‪ ،‬ك ‌ه نزیكه‌ی‬ ‫‪ 8‬كورسییه‌‪ .‬ئه‌م خواستی ڕەتكردنه‌وه‌یه‌ش‬ ‫ل ‌ه الیه‌ن مه‌رجه‌عیه‌تی بااڵی شیعه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ڕێی وتاره‌كانی هه‌ینیی رابردووه‌وه‌ بوو‪،‬‬ ‫ك ‌ه وه‌ك پشتگیرییه‌ك وابوو بۆ هه‌ڵوێستی‬ ‫هاوپه‌یامنیی نیشتامنی‪.‬‬ ‫عه‌بدومله‌هدی كه‌ربه‌الیی‪ ،‬نوێنه‌ری‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌تی ئایینی له‌ پارێزگای كه‌ربه‌ال‪،‬‬ ‫له‌ وتاری نوێژی هه‌ینیی رابردوودا وتی‬ ‫«داخوازیی زیادكردنی ژماره‌ی ئه‌ندامانی‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬به‌وپێه‌ی كه‌ گه‌لی عێراق‬ ‫ده‌یبینن‪ ،‬كارێكی نامه‌نتیقییه‌‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫ده‌چێته‌ ژێر باری داراییه‌كی زۆر‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌گه‌ڵ داواكاری و هیوا و خواسته‌كاندا‬ ‫یه‌كناگرێته‌وه‌»‪ .‬پرسیاریش ده‌كات «ئایا‬ ‫په‌ندوه‌رگرتن بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌‬ ‫و گرفته‌كانی ع��ێ�راق‪ ،‬به‌ زیادكردنی‬ ‫ژماره‌ی ئه‌ندامانی په‌رله‌مان ده‌بێت بۆ‬ ‫چاالككردنی رۆڵی چاودێری و یاسادانان‬

‫ب���ۆی؟ ئ��ای��ا پ �ه‌ن��دوه‌رگ��رت��ن ل �ه‌ ڕووی‬ ‫چه‌ندێتییه‌وه‌یه‌ یان جۆرێتی؟ له‌م خوله‌دا‬ ‫تێبینیی ئه‌وه‌مان كردووه‌ كاتێك ژماره‌ی‬ ‫نوێنه‌ران زیاد بكرێت‪ ،‬ئایا ڕۆڵێكی دیاری‬ ‫به‌دی هێناوه‌؟»‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت «ئه‌مڕۆ‬ ‫پێویستامن به‌ جۆرێك له‌ به‌رپرسیارێتی‬ ‫و ئالیه‌ته‌ ك�ه‌ مامه‌ڵه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ كوتله‌‬ ‫سیاسییه‌كاندا له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران‬ ‫بكات له‌ مه‌سه‌له‌ی یاسادانان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بگاته‌ رێكه‌وتن»‪ .‬ئه‌و نوێنه‌ره‌ ئه‌وه‌شی‬ ‫ڕوون كرده‌وه‌ كه‌ «له‌ژێر رۆشنایی ئه‌وه‌ی‬ ‫باسكرا و به‌پێی ئه‌وه‌ی هاوواڵتیان داوای‬ ‫ده‌ك �ه‌ن‪ ،‬ئه‌وا ئه‌م داوایانه‌ نامه‌نتیقین‬ ‫و پێچه‌وانه‌یه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نه‌وه‌كانی‬ ‫گه‌لی عێراق داوای ده‌كه‌ن»‪.‬‬ ‫الی خۆیشیه‌وه‌‪ ،‬موحه‌ممه‌د ره‌زا‬ ‫خه‌فاجی‪ ،‬ئه‌ندامی په‌رله‌مان له‌سه‌ر‬ ‫كوتله‌ی ئه‌حراری سه‌ر به‌ ره‌وتی سه‌در‪ ،‬له‌‬ ‫وته‌یه‌كیدا بۆ (شه‌رقولئه‌وسه‌ت) دووپاتی‬ ‫ده‌ك��ات��ه‌وه‌ ك�ه‌ «پێویست ب��وو یاسای‬ ‫هه‌ڵبژاردن له‌ پێش زیاتر له‌ نۆ مانگدا‬ ‫ده‌نگی له‌سه‌ر بدرایه‌‪ ،‬به‌اڵم ناكۆكییه‌كانی‬ ‫نێوان كوتله‌ و هێزه‌ سیاسییه‌كان له‌‬ ‫یاسایه‌كی هه‌ڵبژاردنه‌و ‌ه كه‌ گرنگ بێت به‌‬ ‫الی هه‌موو گه‌لی عێراقه‌وه‌‪ ،‬گۆڕیویه‌تی‬ ‫بۆ یاسایه‌كی سیاسی‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌موو‬ ‫كوتله‌ ی��ان الی��ه‌ك‪ ،‬ده‌ی�ه‌وێ��ت زۆرترین‬ ‫ژماره‌ی كورسی به‌ده‌ست بهێنێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر حسابی ئ�ه‌وان��ی تریش بێت»‪.‬‬ ‫خه‌فاجی هه‌روه‌ها ده‌ڵێت «كورد سه‌رنجی‬ ‫زۆرتریان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها لیستی عێراقیه‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ رێكنه‌كه‌وتن له‌سه‌ر دابه‌شكردنی‬ ‫كورسییه‌كان‪ ،‬وای��ك��ردووه‌ كه‌ مانگێكه‌‬ ‫له‌ بازنه‌یه‌كی به‌تاڵدا ده‌خولێینه‌وه‌»‪.‬‬ ‫خه‌فاجی وایده‌بینێت ك�ه‌ «نه‌بوونی‬ ‫سه‌رژمێریی دانیشتووان و زیادكردنی‬ ‫كورسییه‌كان‪ ،‬ن��اڕەح �ه‌ت ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬به‌‬ ‫هۆی ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی كه‌ مه‌رجه‌عیه‌تی‬ ‫ئایینی ده‌ریانبڕیوه‌‪ ،‬چونكه‌ په‌ندوه‌رگرتن‬ ‫به‌ زیادكردنی ژم��اره‌ی كورسییه‌كان به‌‬ ‫ئه‌ندازه‌ی جۆرێتی و لێهاتووییه‌وه‌ نییه‌»‪.‬‬ ‫خه‌فاجی پێشبینی ده‌كات كه‌ «ده‌نگدان‬ ‫له‌سه‌ر یاساكه‌ ده‌كرێت‪ ،‬چونكه‌ی هه‌موو‬ ‫الیه‌ك ده‌زانن ك ‌ه هیچ چاره‌سه‌رێك نییه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌م یاسایه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ناكۆكییه‌كان‬ ‫تائێستاش هه‌بێت له‌سه‌ری»‪.‬‬

‫هه‌ندێك له‌ به‌رپرسه‌ گه‌نده‌ڵه‌كان ئاشكرا ده‌كرێن‬

‫چاره‌نووسی ملیار دۆالره‌كانی عێراق سەرهەڵدەداتەوە‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬جهانگیر ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌ ڕۆژەكانی سه‌ره‌تای داگیركردنی‬ ‫عێراقدا‪ ،‬چاره‌نووسی شه‌ش ملیار دۆالر‬ ‫نادیاربوو‪ ،‬به‌ ونبوو ل ‌ه قه‌ڵه‌م درا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ڕاپۆرت ‌ه نوێكان له‌م دواییانه‌دا‬ ‫نهێنیه‌كه‌یان ئاشكرا كرد‪.‬‬ ‫ب��ه‌پ��ێ��ی ئ����ه‌و ڕاپ���ۆرت���ان���ه‌ی‬ ‫ل �ه‌الی �ه‌ن س�ه‌رپ�ه‌رش��ت��ی��اری تایبه‌تی‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی عێراقه‌وه‌ خراونه‌ته‌‬ ‫ڕوو‪ ،‬چه‌ند به‌ڵگه‌یه‌كی تازه‌ ده‌ركه‌وتوون‬ ‫كه‌ ڕێ��ژەی ه���ه‌ره‌زۆری ئ�ه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌گه‌یشته‌ شه‌ش ملیار دۆالر‪ ،‬له‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی كه‌ عێراق كه‌وتبووه‌ ناو بارێكی‬ ‫پشێوییه‌وه‌‪ ،‬ون نه‌بووه‌‪ ،‬به‌ڵكو ته‌واو‬ ‫بوو ‌ه و خوراوه‌ له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫ئه‌وكاته‌ی عێراقه‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕاپۆرته‌كه‌ درێژەی حه‌واڵه‌كردنی‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ی خستووه‌ت ‌ه ڕوو كه‌ له‌‬ ‫الی��ه‌ن ویالیه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌‬ ‫حه‌واڵه‌ی بانكی ناوه‌ندی عێراق كراوه‌‪،‬‬ ‫زۆرب��ه‌ی ئ�ه‌و پ��اره‌ی�ه‌ش به‌شێوه‌یه‌ك‬

‫ح�ه‌واڵ�ه‌ ك �را كه‌ له‌ بنه‌ڕەتدا پ��اره‌ی‬ ‫خ��ودی عێراق بن‪ ،‬هه‌ندێكیان بڕێك‬ ‫بوون له‌ چوارچێوه‌ی به‌رنامه‌ی نه‌وت‬ ‫به‌رامبه‌ر خۆراكدا كه‌ له‌ سه‌رده‌می‬ ‫گه‌مارۆی ئابووریی سه‌ر عێراقدا له‌الیه‌ن‬ ‫ن �ه‌ت �ه‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كانه‌وه‌ بڕیاری‬ ‫له‌سه‌ر دراب��وو‪ ،‬هه‌ندێكی تریش له‌و‬ ‫پاره‌یه‌ ل ‌ه كه‌ناڵه‌كانی سه‌ر به‌ نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كانەوە ب��وو كه‌ بۆ كاری‬ ‫خێرخوازی و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی عێراق‬ ‫دابین كرابوو‪.‬‬ ‫ل�ه‌ س��ه‌رەت��او ‌ه ب���اوه‌ڕ واب���وو كه‌‬ ‫پ��اره‌ك�ه‌ ون ب��ووه‌‪ ،‬چونكه‌ ستیورات‬ ‫بوین‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیاری گشتیی تایبه‌ت به‌‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی عێراق‪ ،‬له‌ ڕاپۆرتێكدا‬ ‫له‌ ساڵی ‪ 2009‬خستییه‌ ڕوو‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫به‌وه‌ كرد كه‌ پڕۆژە سه‌ره‌تاییه‌ گه‌وره‌كانی‬ ‫دووب���اره‌ ئ��اوه‌دان��ك��ردن �ه‌وه‌ی عێراق‪،‬‬ ‫تووشی دابه‌زین و داڕووخان هاتوون‪،‬‬ ‫له‌ ئه‌نجامی (پالنی ناته‌ندروست و‬ ‫كوێرانه‌‪ ،‬ی��ان بێ‌ پالنییه‌وه‌) له‌گه‌ڵ‬ ‫ش�ه‌ڕی سه‌ر عێراق و ب��اری ناله‌باری‬

‫ئه‌منیی دوای ش�ه‌ڕەك�ه‌وه‌‪ .‬بوین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن كۆنگرێسی ئه‌مه‌ریكییه‌وه‌‬ ‫سه‌رپشك كرابوو بۆ سه‌رپه‌رشتیكردنی‬ ‫پڕۆژەكانی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ پرسیاری لێكرا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و به‌ بڕی‬ ‫(‪ )50‬ملیار دۆالر خه‌ماڵندی‪ .‬ئایا بۆچی‬ ‫له‌ بارودۆخێكی ناهه‌موواردا به‌ چڕی‬ ‫ده‌س��ت ده‌كرێت به‌ جێبه‌جێكردنی‬ ‫پ��ڕۆژەك��ان��ی ئ��اوه‌دان��ك��ردن��ه‌وه‌؟ له‌‬ ‫ڕاپۆرته‌كه‌دا خۆی به‌ركه‌نار خستبوو له‌‬ ‫باسكردنی الوازی��ی رێوشوێنی دارایی‬ ‫و كارگێڕی و وه‌زاره‌ت���ی ب �ه‌رگ��ری و‬ ‫پنتاگۆنیش نه‌یتوانی به‌ وردی بوه‌ستێت‬ ‫به‌ ڕووی چاره‌نووسی (‪ )8.76‬ملیار دۆالر‬ ‫كه‌ له‌ دوای شه‌ڕی ساڵی ‪2003‬ی سه‌ر‬ ‫عێراق ئاماده‌كرابوو بۆ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ورده‌ك��اری��ی دارای��ی زۆر تیشكی‬ ‫خستبوو ‌ه س �ه‌ر (سندوقی گه‌شه‌ی‬ ‫عێراقی)‪ ،‬ك ‌ه ده‌سه‌اڵتی هاوپه‌یامنیی‬ ‫كاتی دایمه‌زراندبوو‪ ،‬كه‌ ئیداره‌یه‌كی‬ ‫مه‌ده‌نیی ئه‌مه‌ریكی بوو و كاروباری‬ ‫عێراقی له‌ دوای جه‌نگ به‌ڕێوه‌ ده‌برد‪ ،‬به‌‬

‫سه‌رۆكایه‌تیی پۆل بریمه‌ر‪ .‬ئه‌و سندوق ‌ه‬ ‫به‌ ڕەزامه‌ندیی ئه‌نجوومه‌نی ئاسایشی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی دامه‌زرابوو‪ ،‬به‌ مه‌به‌ستی‬ ‫ك��ۆك��ردن �ه‌وه‌ی گ���ه‌ڕاوه‌ی كه‌رته‌كانی‬ ‫نه‌وت و بااڵنسی بلۆككراوی هاوشانی‬ ‫به‌رنامه‌ی نه‌وت به‌رامبه‌ر خۆراك‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و پاره‌یه‌ی كه‌ ورده‌كاریی‬ ‫دارای����ی ت��ێ��ی��دا ف �ه‌ش �ه‌ل��ی هێنا له‌‬ ‫دیاریكردنی چۆنێتی خه‌رجكردنی‪،‬‬ ‫زیاتره‌ له‌ ‪%95‬ی كۆی (‪ )9.1‬ملیار دۆالر‬ ‫كه‌ له‌ سندوقی گه‌شه‌ی عێراقی درایه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی به‌رگریی عێراق‪.‬‬ ‫ل��� ‌ه الی���ه‌ك���ی دی���ك���ه‌وه‌ و له‌‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی دیكه‌ی داراییدا‪ ،‬لیژنه‌ی‬ ‫ن ‌هزاهه‌ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق‪،‬‬ ‫ئاشكرایكرد كه‌ نه‌توانراو ‌ه چاره‌نووسی‬ ‫ئه‌و پارانه‌ بزانرێت كه‌ عێراق له‌ سااڵنی‬ ‫ڕاب���ردوودا وه‌ك��و به‌خشش له‌ واڵت��ان‬ ‫وه‌ریگرتووه‌‪ ،‬بۆ په‌ره‌پێدانی داموده‌زگا و‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی‪ ،‬داواشی كرد كه‌ دۆسیه‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی به‌ په‌له‌ بۆ ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ .‬له‌وانه‌شی كه‌ ئاشكرایكرد‪،‬‬

‫دیارنه‌مانی پێنج ملیار دۆالره‌ كه‌ كوه‌یت‬ ‫به‌خشیویه‌تییه‌ دیوانی وه‌قفی سوننی و‬ ‫وه‌رگرتنی ده‌ ملیار دۆالر له‌ واڵتی ئیتاڵیا‬ ‫بۆ دامه‌زراندنی حكومه‌تی ئه‌لیكرتۆنی‪.‬‬ ‫لیژنه‌كه‌ ئه‌وه‌شی ڕوونكردووه‌ته‌و ‌ه كه‌‬ ‫زۆربه‌ی به‌خششه‌كان كه‌ ده‌درێنه‌ عێراق‪،‬‬ ‫ده‌ستی گه‌نده‌ڵییان بۆ درێژ ده‌كرێت و‬ ‫بۆ پڕۆژەی ناشه‌رعی و نایاساییش خه‌رج‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬هه‌روه‌كو ڕۆژنامه‌ی ئه‌له‌كرتۆنی‬ ‫(ئه‌لعاله‌م ئه‌لجه‌دید) ڕایگه‌یاندووه‌‪،‬‬ ‫توانراویش ‌ه ده‌ستی هه‌ندێك له‌ به‌رپرسه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵه‌كانن ئاشكرا بكرێت‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ له‌الیه‌ن یاساناسان و‬ ‫ئه‌ندامانی لیژنه‌ی نه‌زاهه‌وه‌‪ ،‬داواكاریی‬ ‫ئه‌وه‌ به‌رزبووه‌ته‌وه‌ كه‌ هیچ وه‌زاره‌ت‬ ‫و كه‌س و به‌رپرسێكی عێراقی له‌ هه‌ر‬ ‫پۆستێكدا بێت‪ ،‬بۆی نه‌بێت خه‌اڵت و‬ ‫به‌خشش له‌ هیچ واڵتێك وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌ وه‌زاره‌تی دارایی و به‌ ئاگاداریی‬ ‫وه‌زاره‌تی پالندانان و له‌ژێر چاودێریی‬ ‫لیژنه‌یه‌كی یاسایی و وردبیندا خه‌رج‬ ‫بكرێن‪.‬‬

‫‪7‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫بۆ دواژمارەى بەیان‬

‫دكتۆر یه‌حیا رێشاوی‪ ،‬نووسه‌ر و مامۆستای ڕاگه‌یاندن‪:‬‬

‫گورزێكی تر‌ه به‌ر بواری رۆژنامه‌ی كاغه‌زیی ده‌كه‌وێت‬

‫یاره‌كان نیی ‌ه و سه‌رب ‌هخۆیه‬ ‫ڕاس��ت �ه‌ ج��ارێ‬ ‫توانا و وزه‌ی���ان فه‌له‌ج ده‌ك��ات‌‪.‬‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ئیمكانیات نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ بۆ‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌كرێ‬ ‫میدیا بێ هیچ ڕەنگێك بێت‪.‬‬ ‫گۆڕەپانی كوردستان به‌سوودترین پڕۆژەیه‌‬ ‫پێویست ‌ه ئه‌وه‌ش بزانین‪ ،‬هه‌ر چه‌نده‌‬ ‫له‌ بواری میدیا و مه‌عریفه‌دا بێته‌ بوونه‌وه‌‬ ‫قورسه‌‪ ،‬ئێستا بڵێیت له‌ جیهاندا میدیا بێ‬ ‫و له‌دایك ببێت‪ .‬پڕۆژەیه‌كی ئاوا‌‪ ،‬میدیا به‌‬ ‫ئه‌جێندایه‌‪ ،‬ب ‌هشێكی زۆری ئه‌م قسه‌یه‌‬ ‫زانست و مه‌عریفه‌وه‌ گرێده‌داته‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌‬ ‫ڕاسته‌‪ .‬ئ�ه‌وه‌ی ده‌مێنێته‌وه‪ ‌،‬زیره‌كی و‬ ‫داخه‌وه‌‪ ،‬تا ئێستا له‌ كوردستان پڕۆژەی‬ ‫داهێنانه‌‪ ،‬كه‌ ستافی به‌یانپرێس پێویستی‬ ‫ئاوا نییه‌ شایه‌نی باس بێت‪‌ .‬به‌اڵم گه‌ر‬ ‫پێیه‌تی‪ ،‬بۆ دووباره‌ هاتنه‌وه‌ نێو گۆڕەپان‬ ‫قسه‌یه‌ك هه‌بێت ده‌رباره‌ی میدیای ئازادی‬ ‫به‌ چۆنیه‌تییه‌كی ده‌وڵه‌مه‌ندتر و بااڵتر‬ ‫خاوه‌ن پاشكۆی ئیسالمی‪ ،‬من وایده‌بینم‬ ‫ك ‌ه هاوشانی نه‌بێت ل ‌ه كوردستان‪ ،‬نه‌ك‬ ‫كه‌ پێویسته‌ ئیسالمییه‌كان (یان ئه‌وانه‌ی‬ ‫ببێت به‌ ژماره‌یه‌كی تری هه‌مجۆر و‬ ‫خه‌لفییه‌تی ئیسالمییان هه‌یه‌) خۆیان‬ ‫هه‌مشێوازی ئه‌وانی تر‪ .‬هیوادارم ستافی‬ ‫له‌م عوقده‌ی ‌ه ڕزگار بكه‌ن كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫(به‌یان) وز ‌ه و تینیان به‌گوڕتر بێت و‬ ‫س ‌هركوتكراون‪ ،‬چونكه‌ دێوه‌زمه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌مه‌ش ئه‌زموونێكه‌‪ ،‬كۆ ده‌بێته‌ سه‌ر‬ ‫وه‌همییان بۆ دروست ده‌بێت‪ ،‬به‌شێكی‬ ‫زانستیان له‌م بواره‌دا‪.‬‬

‫ئ�����ه‌م�����ڕۆ‬ ‫س �ه‌ردان��ی یه‌كێك ل�ه‌ كتێبخانه‌كانی‬ ‫ش��اری (سلێامنی)م ك��رد‪ ،‬به‌ خاوه‌نی‬ ‫كتێبخانه‌كه‌م وت‪ :‬زانیوته‌ هه‌فته‌نامه‌ی‬ ‫(به‌یان) ئیرت ده‌رناچێ؟ وتی به‌ داخه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌یه‌كی زۆر باش بوو‪ ،‬به‌اڵم حه‌یف‬ ‫كه‌س نه‌یده‌كڕی !‬ ‫هه‌فته‌نامه‌ی (به‌یان) به‌و ته‌مه‌نه‌‬ ‫كورته‌ی‪ ،‬توانیی ستایلێكی تازه‌ی كاركردنی‬ ‫رۆژنامه‌یی بهێنێت ‌ه نێو میدیای كوردیی به‌‬ ‫باگراوندیكی ئیسالمی‪ .‬ئه‌و هه‌فته‌نامه‌یه‌‬ ‫خه‌ریك بوو ده‌بووه‌ سه‌كۆیه‌كی كراوه‌‬

‫ب��ۆ تێڕوانین و‬ ‫قه‌ڵه‌مه‌ جیاوازه‌كان و تا رادده‌یه‌كی‬ ‫باش ته‌قه‌ی له‌ ده‌رگای بابه‌ت ‌ه هه‌ستیار و‬ ‫هه‌نووكه‌ییه‌كان ده‌دا‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا راگ��رت��ن و داخستنی‬ ‫هه‌فته‌نامه‌یه‌كی له‌و شێوه‌‪ ،‬گورزێكی تره‌‬ ‫به‌ر بواری رۆژنامه‌ی كاغه‌زیی ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫ك �ه‌ ب �ه‌ ب���ڕوای م��ن‪ ،‬ت��ا ه�ه‌ن��ووك�ه‌ش‬ ‫بارودۆخی رۆشنبیری و سیاسی و فیكریی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئاتاجیه‌تی‪ .‬كێشه‌ و قه‌یرانی‬ ‫میدیای نوورساو له‌ كوردستاندا‪ ،‬كورت‬ ‫و پوخت بۆ نه‌بوونی پاڵپشتیی دارایی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬جا ئه‌و پاڵپشته‌ ریكالم‬

‫د‪ .‬ئیسامعیل به‌رزنجی‪ ،‬نووسه‌ر و مامۆستای زانکۆ‪:‬‬

‫نالی پێنجوێنی‪،‬‬ ‫نووسه‌ر و لێكۆڵه‌ر‪ ،‬له‌ سویرسا‪:‬‬

‫ەرەداغی‪ ،‬نووسەر و لێکۆڵەر‪:‬‬

‫ـڵی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫س‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ی‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ییه‌كانه‌‬

‫راگه‌یاندنیش ب��ۆ ئه‌و‬ ‫قبووڵكردنه‪ ‌،‬د ‌هورێكی گ‬ ‫حیزبەکانیان ئیسالمی‬ ‫ه‌وره‌ ده‌بینێت‪ .‬راگه‌یاندن ده‌‬ ‫بێت‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫حی‬ ‫زبێ‬ ‫كی‬ ‫س‬ ‫یاس‬ ‫یی‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ب��ه‌الی ك�ه‌م�ه‌وه‌ ده‌ت‬ ‫‌ك��و ئه‌وانی تر‪،‬‬ ‫وانێت ئ �ه‌و ه ‌هسته‌ الی جه‌‬ ‫ماو‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ری‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ج‬ ‫�‬ ‫�ۆر‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ش‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر دروستبك‬ ‫ماوه‌رێكی كاتییه‌‪.‬‬ ‫نین‌و چیرت به‌ ات كه‌ ئیسالمییه‌كان نامۆ‬ ‫ك ‌هوات‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫اڵم‬ ‫نیی‬ ‫ه‬ ‫‌‪.‬‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‌اڵ‬ ‫ه‬ ‫حه‌ز ‌ره‌وه‌ ت‬ ‫می ت ‌هواو ئه‌وه‌یه‌‬ ‫‌هماشای ئیسالمییه‌كان جه‌ماو‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ق‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ناع‬ ‫ه‬ ‫نه‌كات‪.‬‬ ‫‌ت‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پ‬ ‫رۆژ‬ ‫ەی‬ ‫ئیسالمی بكات‪،‬‬ ‫ب‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫اڵم‬ ‫چ‬ ‫�‬ ‫ۆن قه‌ناع‬ ‫س��ه‌رك��رده‌ی به‌توانا‬ ‫ه‌ی پێ بكرێت ل�ه‌و كاته‌ی‬ ‫بۆ هه‌موو پێشنیاره‌ ئ��ه‌وه‌ نیی ‌ه ك�ه‌ گوێ راگه‌یا‬ ‫ندن‬ ‫ێك‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫�‬ ‫�ۆ‬ ‫نا‬ ‫شی‬ ‫رینكردنی ئه‌و‬ ‫كان ده‌گ��رێ �ت‪ ،‬ئه‌مه‌یان‬ ‫پرۆژەیه‌‪ ،‬راگه‌یاندنێ‬ ‫سه‌كرده‌ی‬ ‫كه‌س ‌هكی ئاساییه‌‪ .‬سه‌ركرده‌ی به‌توانا ئه‌و ده‌زگا ئیعالمییه‌ كی ئیسالمیش هه‌ی ‌ه له‌ناو‬ ‫كان‬ ‫ه‌ی ‌ه‬ ‫ق‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌تی‬ ‫س‬ ‫خ‬ ‫ك‬ ‫ۆی‬ ‫ر‬ ‫او‬ ‫ك‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و ته‌نها كارێك‬ ‫ده‌ڕوانێته‌ دواڕۆژ ێش ‌هكان ده‌بینێت ‌و خۆی به‌‬ ‫گرن‬ ‫گ‬ ‫د‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ز‬ ‫ا‬ ‫نرێ‬ ‫ت‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫‌و‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ه‌ حیزب بێت؟‬ ‫ه‌وه‌وه‌ خۆی دا‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬خۆشی پێشنیار ده‌ك��ا وای پێشنیار ب ‌هاڵم ئه‌ندامه‌كانی‬ ‫موتابه‌عه‌ی راگ حیزب چه‌ندن؟ ئ ‌هوانه‌ش كه‌‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ت‪‌ .‬ركرده‌ی‬ ‫ه‌ی‬ ‫س�ه‌رك�ه‬ ‫ك ‌هواته‌ اندنی حیزب ده‌كه‌ن چه‌ندن؟‬ ‫ئه‌م ‌وت�وو پێش زه‌م�ه‌ن��ی خ �ۆی‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫‌وێ‬ ‫�‬ ‫ت‪،‬‬ ‫ه‌ش‬ ‫داخست‬ ‫ناچێ له‌ كوردستان ده‌گمه‌نه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌وه‌ ئیسالمی‪ ،‬ت ‌هنها نی كه‌ناڵێكی خاوه‌ن ئاڕاسته‌ی‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫كس‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫تی‬ ‫‌ر‬ ‫ر‬ ‫كرد‬ ‫اگ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫كان‬ ‫اند‬ ‫ب‬ ‫ه‌ ئی‬ ‫نی ناحیزبی نییه‌‪،‬‬ ‫سه‌رد ‌همی خۆشیان بژ سالمی‌و عه‌ملانییه‌وه‌‪ ،‬له‌ به‌ڵكو‬ ‫ش‬ ‫كس‬ ‫تی‬ ‫حیز‬ ‫بی‬ ‫ئ‬ ‫یس‬ ‫الم‬ ‫یش‬ ‫ه‌ كه‌ ناتوانێت‬ ‫ین‪ .‬سه‌ركرد ‌هكان له‌ سه‌رده‌م‬ ‫سوود له‌ تواناكان وه‬ ‫به‌جێامون‌و به‌خۆیان نازانن‪.‬‬ ‫‌ربگرێت‪ ،‬شكستی عه‌قڵیه‌تی‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫كرد‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ئی‬ ‫سالمییه‌‬ ‫ئه‌ر‬ ‫پرس كی سه‌ركرده‌ ئیسالمییه‌كان وه‌اڵمی ئه‌م ده‌زانێت به‌ره كانیشه‌‪ ،‬ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی وا‬ ‫‌وپ‬ ‫ێش‬ ‫یاره‌ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‪:‬‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌چ‬ ‫چ‬ ‫وو‬ ‫ۆن‬ ‫نی‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫حاڵه‌تی ئیسالمی‬ ‫ماوه‌ر له‌ ده‌وری حاڵه‌تی‬ ‫ته‌نها ل ‌ه‬ ‫ڕێگ‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ح‬ ‫ئیسالمی‬ ‫یزب‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ۆبك‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌ین‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌بێ‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌؟‬ ‫ت‪.‬‬ ‫لێیان بپرسی‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر وه‌اڵمه‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ش‬ ‫بری‬ ‫تی‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌ڵ‬ ‫ێن‬ ‫وا‬ ‫بی‬ ‫بێت له‌‬ ‫رناكه‌ین‬ ‫ه‌وه‌‪ ،‬ب ‌هاڵم هه‌موویان یان‬ ‫نواندنی هه‌ڵوێستی گ �ه‌ور‬ ‫ه‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫كات‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ز‬ ‫ۆرب‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ان‪،‬‬ ‫وا‬ ‫ڕەفتار ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫و ك��ۆم��پ��ان��ی��ا‬ ‫بازرگانییه‌كان دابینی بكه‌ن‪ ،‬یاخود‬ ‫ئ��اڕاس��ت�ه‌ی�ه‌ك��ی سیاسی و حكومه‌ت‬ ‫پشتیوانیی لێبكات‪.‬ئه‌وه‌ی له‌ وه‌ستانی‬ ‫ئه‌م هه‌فته‌نامه‌یه‌ و هاوشێوه‌كانیه‌وه‌‬ ‫ده‌رك پێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫بوونی جموجوڵی بازرگانیی به‌رچاو له‌‬ ‫كوردستاندا و هاتنی سه‌دان كۆمپانیای‬ ‫جۆراوجۆر‪ ،‬كه‌چی هێشتا رۆژنامه‌كان‬ ‫نه‌بوونه‌ت ‌ه ب��وارێ��ك بۆ ره‌واج���دان به‌‬ ‫ب �ه‌ره �ه‌م و ك��اری ئ �ه‌و كۆمپانیایانه‌‪،‬‬ ‫پاشرتیش ببنه‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی دارایی بۆ‬ ‫رۆژنامه‌كان‪.‬‬ ‫ه���ه‌رچ���ی ح���ی���زب و الی��ه‌ن��ه‌‬

‫سیاسییه‌كانیشه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫له‌ ته‌له‌فزیۆن و رادی��ۆ و سایته‌كاندا‬ ‫ئه‌لته‌رناتیڤی پڕوپاگه‌نده‌ بۆ خۆكردنیان‪،‬‬ ‫دۆزیوه‌ته‌و ‌ه و رۆژنامه‌كانیش له‌والوه‌‬ ‫بێناز كه‌وتوون‪ .‬من واده‌زان��م پێویسته‌‬ ‫سه‌ندیكای رۆژنامه‌نووسان و و ‌هزاره‌تی‬ ‫رۆشنبیری و ئه‌كادیمیانی كوردستان‬ ‫و رۆژنامه‌ ئه‌هلییه‌كان‪ ،‬كۆنفراسێكی‬ ‫به‌رفروان بۆ باسكردنی ئه‌م بێنازییه‌ی‬ ‫رۆژنامه‌ی كاغه‌زیی ساز بكه‌ن و تێیدا‬ ‫په‌نجه‌ بخرێته‌ سه‌ر خاڵه‌ نێگه‌تیڤه‌كان‬ ‫و ئاسۆكانی داهاتووی ئه‌م بواره‌ گرنگ‬ ‫و هه‌ستیاره‌ی ك��اری میدیایی تاوتوێ‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫خوێندنه‌وه‪ ،‬الی‬ ‫ئیسالمییه‌کان‬ ‫پاشه‌کشه‌ی کردوو‌ه‬ ‫به‌ داخ��ه‌وه‪ ،‬داخستنی هه‌فته‌نامه‌ی‬ ‫(به‌یان) ب ‌ه وات��ای پچڕاندنی ئه‌و ڕایه‌ڵه‌ و‬ ‫پێچانه‌وه‌ی ئه‌و هه‌رزاڵه‌ و کڵۆمدانی ده‌رگای‬ ‫ئه‌و ماڵه‌یه‪ ،‬که‌ ن��ووس�ه‌ران و خوێنه‌رانی‬ ‫ئیسالمیی پ��ێ��ک�ه‌وه‌ ک���ۆده‌ک���رده‌وه‪ .‬ئه‌و‬ ‫نووسه‌رانه‌ش‪ ،‬که‌ ب ‌ه بابه‌ته‌کانیان تێزه‌فیکری‬ ‫و ڕۆشنبیری و سیاسییه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ئێمه‌یان‪ ،‬له‌ ڕووپه‌ڕی هه‌فته‌نامه‌که‌دا ده‌دایه‌‬ ‫ب�ه‌ر تیشك و قسه‌یان له‌سه‌ر ده‌ک��رد‪ ،‬به‌‬ ‫داخستنی‪ ،‬وه‌ك خوێنه‌ره‌کانیان زه‌ره‌رمه‌ند‬ ‫ده‌بن‪.‬‬ ‫نه‌بوونی سپۆنسه‌ری دارایی پێویست‪،‬‬ ‫چ ل ‌ه الیه‌ن کۆمه‌ڵی ئیسالمی خۆی و چ له‌‬ ‫الیه‌ن ئه‌و خێرخواز و بازرگانانه‌ی ک ‌ه لێوه‌ی‬ ‫نزیکن‪ .‬ڕە‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و واقیعه‌ تاڵه‌یه‌‬ ‫که‌ ئیسالمییه‌کانی کوردستانی تێکه‌وتووه‪.‬‬ ‫پرۆسه‌ی خوێندنه‌وه‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌ت خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ڕۆژنامه‌ و باڵوکراوه‌کان‪ ،‬الی ئیسالمییه‌کان‬ ‫پاشه‌کشه‌ی ک��ردووه‌ و الوازب���ووه‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫وایکردوو ‌ه له‌ واقیعی کۆمه‌ڵگه‌ داببڕێن و‬ ‫وه‌ك پێویست له‌ ڕۆڵ و کاریگه‌ریی ڕاگه‌یاندن‬ ‫نه‌ڕوانن‪ .‬هه‌ربۆیه‪ ،‬له‌ ڕووی کاری سیاسی‬ ‫و حیزبییه‌وه‌‪ ،‬له‌ پاشه‌کشه‌دان و ناتوانن‬ ‫که‌ره‌سته‌ و میکانیزمی پێویست به‌و بواره‪،‬‬ ‫ده‌ستخۆیان بخه‌ن‪.‬‬

‫جێگای (به‌یان) ل ‌ه‬ ‫ڕۆژنامه‌گه‌ریی كوردیدا زۆر دیارە‬ ‫باشه‌ جیاوازیی چییه‌ له‌ نێوان‬ ‫ب ‌ه داخ��ه‌وه‌ تا ئێستا الی ئێمه‌ ڕۆڵی‬ ‫میدیای ئازاد و كلتووری ڕەخنه‌گرتن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫هێزێكی لیبڕاڵ و یه‌كێكی خۆسه‌پێندا‪ ،‬له‌‬ ‫نێوان ئیسالمییه‌كی ئازادیخواز و چه‌پێكی‬ ‫پێویست گه‌شه‌ی نه‌كردووه‌ و په‌یامه‌كه‌ی‬ ‫ڕوون نییه‪ .‬ئێم ‌ه هه‌ر وا ڕاهاتووین‬ ‫شمولیدا؟ كاتێك هه‌موویان ده‌یانه‌وێ‌‬ ‫كه‌ڵك له‌ بێئاگایی و چاوبه‌ستنی كۆمه‌ڵگا‬ ‫ك ‌ه میدیا سێبه‌ری الری حیزب بێت و‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ڕۆژنامه‌نووسان وه‌ك شاعیری ده‌رب��ار‬ ‫‌ربگرن بۆ حوكمكردن‪ ،‬كاتێك له‌ ڕەخنه‌‬ ‫ده‌ترسن و بوار ناده‌ن خه‌ڵكی هۆشیار و‬ ‫هه‌ر ب ‌ه شان و باڵی گه‌ور ‌ه و میره‌كاندا‬ ‫چاوكراوه‌ بن؟ بۆ نایانه‌وێ‌ ده‌نگی نه‌خێر‬ ‫هه‌ڵبڵێن‪ .‬هه‌ڵه‌ به‌ تاكتیك و درۆ و نه‌زانین‬ ‫ببیسنت ل ‌ه به‌رامبه‌ر هه‌ڵه‌كانیاندا؟ مه‌گه‌ر‬ ‫به‌ حیكمه‌ت لێكبده‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌ الیالیه‌ی‬ ‫گرنگیی هه‌ڵه‌كردن له‌ چاره‌سه‌ركردنیدا‬ ‫په‌ره‌گراف ‌ه بریقه‌داره‌كان و ڕاپۆرتی‬ ‫نییه‌؟ كاتێك هه‌موومان به‌ یه‌كجۆر‬ ‫نادروست‪ ،‬خ��اوه‌ن و ده‌سه‌اڵتداره‌كان‬ ‫بیرده‌كه‌ینه‌و ‌ه و هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كه‌ین‬ ‫بخه‌نه‌ خه‌وێكی قووڵه‌وه‌‪ ،‬بێئاگا له‌وه‌ی‬ ‫و هه‌ڵ ‌ه ده‌كه‌ین‪ ،‬ئه‌ی چۆن به‌ره‌وپێش‬ ‫كه‌ ئه‌ركی میدیا هۆشیاركردنه‌وه‌ و‬ ‫بچین؟‬ ‫پیشاندانی ناڕێكییه‌كیانه‌‪ ،‬تا له‌ ئه‌نجامدا‬ ‫ه�ه‌م��وو الی��ه‌ك ل�ه‌ كاریگه‌رییه‌كانی‬ ‫جێگای ڕۆژن��ام��ه‌ی (ب��ه‌ی��ان) له‌‬ ‫سوودمه‌ند ببین‪.‬‬ ‫ڕۆژنامه‌گه‌ریی ك��وردی��دا زۆر دی��ار و‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر باسكردنی هه‌ڵه‌ی‬ ‫گرنگرتین ئه‌ركی میدیای ئ��ازاد‪،‬‬ ‫ئیسالمییه‌كان و ق��س�ه‌ك��ردن له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پانتایی ئازادیی ڕاده‌ربڕین‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانیان ل ‌ه الی �ه‌ن كه‌سان و‬ ‫زیادبكات و ڕۆڵ��ی ڕەخنه‌ كاریگه‌رتر‬ ‫ده‌زگاگه‌لێكه‌وه‌ جێگای پرسیار و گومان‬ ‫بكات و هۆشیاریی گشتی له‌ناو تاكه‌كاندا‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وا له‌م كه‌ناڵه‌وه‌ بۆ خه‌مخۆری و‬ ‫باڵوبكاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م ‌ه هه‌موو كۆمه‌ڵگا‬ ‫مه‌به‌ستی ڕەخنه‌ له‌خۆگرتن و وریاییدان‬ ‫لێی سوودمه‌ند ده‌بێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ زه‌ینی سپۆنسه‌ری ڕاگه‌یاندنه‌ ئازاد و‬ ‫بووه‌ له‌ هه‌ڵخلیسكان و پێشگرتن بووه‌‬ ‫ل ‌ه پێشهاتی نابه‌جێ‌‪ ،‬كه‌ زیانی بۆ هه‌موو‬ ‫نیمچه‌ سه‌ربه‌خۆكاندا هه‌یه‌‪ ،‬ده‌سكه‌وتنی‬ ‫ئیسالمخوازێكی ڕاست و دروست هه‌بوو‪.‬‬ ‫ئه‌نجامێكی خێرا و ت �ه‌واو هاوته‌ریبه‌‬ ‫خه‌ڵكانێك كه‌ دڵیان بۆ مه‌سه‌له‌یه‌ك‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌واندا‪ .‬حه‌وسه‌ڵه‌ی ئه‌و پڕۆسه‌‬ ‫ده‌سووتێت و قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كه‌ن و‬ ‫درێژخایه‌نه‌یان نیی ‌ه كه‌ ئه‌نجامه‌كه‌ی‬ ‫سوودی هه‌مووانی تێدا ده‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ڕەخن ‌ه ده‌گ��رن‪ ،‬زۆر جیاوازه‌ له‌وانه‌ی‬ ‫ته‌نها ده‌یانه‌وێ‌ ئه‌و ده‌زگای ‌ه ڕوویه‌كی‬ ‫كه‌ تۆمه‌ت هه‌ڵده‌به‌سنت و هه‌ڵه‌كان‬ ‫ده‌مامككراوی ئه‌وان بێت و ناڕاسته‌خۆ‬ ‫ده‌ق��ۆزن�ه‌وه‌ و ته‌فسیری نابه‌جێیان بۆ‬ ‫ئه‌شهه‌دوبیلالی هه‌ڵوێسته‌كانیان بكات‪،‬‬ ‫ده‌ك �ه‌ن‪ .‬به‌ داخ �ه‌وه‌ ك ‌ه ئه‌م ده‌نگه‌ش‬ ‫قبووڵیان نییه‌ كه‌ ڕەخنه‌یان لێبگرێت‬ ‫كپ ده‌كرێت و ئه‌و نووزه‌یه‌ش ده‌بڕن‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر خوارییه‌كانیان‪ ،‬چونكه‌ له‌ بنه‌ڕەتدا‬ ‫ك ‌ه جیاواز له‌ غه‌ڵبه‌غه‌ڵبی ڕیابازانه‌‬ ‫ده‌رده‌هات‪.‬‬ ‫هێزی خۆڕاستكردنه‌وه‌یان نییه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫دواقسەى نووسەران‬

‫دكتۆر سه‌باح به‬ ‫‌رزنجی‪ ،‬مامۆستای زانكۆ‬

‫رۆژنام‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ز‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫خا‬ ‫و‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫پێگ ‌ه و به‌ئ ‌هزموونه‌‬

‫عه‌لی سیرینی‪ ،‬نووسه‌ر و لێكۆڵه‌ر‪ ،‬له‌ ئوستورالیا‪:‬‬

‫به‌ ناوی خوای‬ ‫گه‌وره‌ و میهره‌بان‪.‬‬ ‫ب‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫‌ڵ‬ ‫�‬ ‫�ك‬ ‫�‬ ‫�و‬ ‫ت‬ ‫�‬ ‫ه‌ن��ان�ه‌ت‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫رۆژنامه‬ ‫‌ڵ‬ ‫د‬ ‫كی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫زگ‬ ‫�‬ ‫��‬ ‫سڤ‬ ‫�ای‬ ‫یل‬ ‫�‬ ‫���ه‌ك����ی‬ ‫و بێالیه‌ن‬ ‫وه‌زی��ن ‌ی (به‌یان)‪ ،‬رۆژنامه‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫و‬ ‫كی‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫می‬ ‫زگ‬ ‫دیا‬ ‫اكا‬ ‫یی‬ ‫نی‬ ‫گ‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ور‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫تر‬ ‫و خ��اوه‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬ب� ‌ه‬ ‫و ده‌رفه‌ت و هه‌لێكی‬ ‫مینبه‌رێكه‌ ب� ‌ن پێگ ‌ه و به‌ئ ‌هزموونه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌تیش وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫زی��ات�ری پێب‬ ‫در‬ ‫ێ‪،‬‬ ‫رۆ‬ ‫بۆ‬ ‫شنب‬ ‫�ۆ‬ ‫یر‬ ‫ئ��‬ ‫ه‬ ‫ی‪،‬‬ ‫‌و‬ ‫ژم‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫‌ی‬ ‫�ار‬ ‫ه‬ ‫رنگ‬ ‫زیاتر و‬ ‫یی پێ بدەن‪.‬‬ ‫‌ی���ه‌ك قه‌ڵه‌می‬ ‫كاریگه‌رتر‬ ‫خ‬ ‫وێن‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫و‬ ‫ئیسالمخواز و ن‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫وێ‬ ‫ج‬ ‫د‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫خو‬ ‫اخ‬ ‫ه‬ ‫ماو‬ ‫از‪،‬‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ری خۆی‬ ‫به‌ بیر و وتاری‬ ‫ب�� ‌هرده‌وام‪ ،‬نا ‌به‌ر نه‌بوونی سپۆنسه‌ری‬ ‫بدۆزێته‌وه‌‪.‬‬ ‫فره‌چه‌شن‪ ،‬خ‬ ‫چار ‌ه خۆی ل‬ ‫رۆژنامه‌گه زمه‌تێكی شایان به‌ ره‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫تی‬ ‫خ‬ ‫وێن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫�‬ ‫نی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫رچ‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫‌ن‬ ‫�‬ ‫�د‬ ‫‌ریی ئ‬ ‫نادیار بكات‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ته‌واوی مانا ه‌ ره‌ن��گ�ه‌ (ب �ه‌ی��ان) به‌‬ ‫ده‌ب���� یسالمیی كوردیی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هێشتا قه‌دری ئه‌مه‌ نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئا‬ ‫ز‬ ‫اد‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫وو ن‬ ‫�‬ ‫وو‬ ‫��‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫بێ‬ ‫ک‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫ه‌میشه‌‬ ‫��ه��ا ك�ۆم�ه‌ڵ��ی‬ ‫ئیسالمییانه‪ ‌،‬ۆژنامه‌ی ئازاد به‌ دیدی‬ ‫به‌ پارێزه‌وه‌‬ ‫مام‬ ‫ه‬ ‫‌ڵ‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ل‬ ‫ئیسالمی پشتگ‬ ‫ه‬ ‫یر‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫یی‬ ‫‌ڵ‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫لێب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ۆر‬ ‫ز‬ ‫كایه‌ و‬ ‫كات و وز‬ ‫ه‬ ‫انراوه‌‪ .‬بۆیه‌‬ ‫‌ی‬ ‫د‬ ‫باب‬ ‫اخ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ست‬ ‫ت‬ ‫نی‬ ‫ك‬ ‫ردب‬ ‫ێ‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ب�ه‌رده‌وام��ب‬ ‫ه‌ ه‬ ‫اڵم چاو ‌هڕوانی ئه‌وه‌ی‬ ‫�وون��ی پێببه‌خشێت‪،‬‬ ‫پ ه‌ر پاساوێك‪ ،‬به‌ كارێكی‬ ‫با‬ ‫ل‬ ‫ش‬ ‫ێد‬ ‫نا‬ ‫ه‬ ‫ز‬ ‫‌ك‬ ‫ان‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫م‪.‬‬ ‫پا‬ ‫ش‬ ‫ماو‬ ‫ه‬ ‫ێم وایه‌ له‌باتی‬ ‫بدا به‌ خۆی ‌یه‌ك گوڕوتینێكی زیاتر‬ ‫داخسنت‪ ،‬ده‌بوو بكرێته‌‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئ‬ ‫اس‬ ‫ۆی‬ ‫ر‬ ‫ۆژ‬ ‫نام‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‌ریی‬ ‫كو‬ ‫ردیدا زیاتر بدره‌وشێته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌‬ ‫یانپرێس سه‌ر به‌ هێز‌ه شاراوه‌و دی‬ ‫باڵوكراوه‌ و ڕۆژنامه‌ی‬ ‫دی����اره‌ك����ان‬ ‫په‌ڕە و ئه‌لیكرتۆنی‪ ،‬له‌ كوردستان زیاد‬ ‫نیی ‌ه و سه‌ربه‌خۆیه‪ ‌،‬له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ش‬ ‫له‌ پێویست هه‌یه‌‪ .‬زۆربه‌یان ژماره‌یه‌كی‬ ‫ده‌ستكورته‌‪ .‬دووه‌م‪ :‬با به‌یانپرێس وه‌ك‬ ‫زیاترن ل��ه‌وه‌ی كه‌ هه‌یه‌ و زیاتریش‬ ‫ژم��اره‌ی�ه‌ك��ی زی���اده‌ی نێوه‌ندی میدیا‬ ‫وه‌ك كۆپی په‌یست وان‪ .‬سه‌رنج بده‌یته‌‬ ‫نه‌مێنێ ب��اش�تره‌‪ ،‬چونك ‌ه ئیزافه‌یه‌كی‬ ‫ڕۆژن��ام�ه‌ و سایتی ك��وردی‪ ،‬زۆربه‌یان‬ ‫نه‌وعی نیی ‌ه تا بڵێین پێویسته‌ مبێنێت‪.‬‬ ‫هه‌واڵه‌كانیان وه‌كو یه‌كه‌‪ .‬ئیرت بوونیشیان‬ ‫ئێمه‌ش لێره‌ وێڕای ده‌ستخۆشی لێكردن‬ ‫بووه‌ته‌ پاشكۆ بۆ هێزی دیار و نادیاری‬ ‫ل ‌ه ستافی به‌یانپرێس‪ ،‬نابێت خه‌ریكی‬ ‫سیاسی‪ .‬ك �ه‌ ب �ه‌رده‌وام��ی��ش��ن‪ ،‬دی��اره‌‬ ‫چه‌پڵه‌لێدانی بێامنا بین‪ ،‬به‌ڵكو ڕەخنه‌ و‬ ‫سه‌رچاوه‌ی داراییان هه‌یه‌!‬ ‫پێشنیاری جددی و ب ‌هسوود بخه‌ینه‌ڕوو‪.‬‬ ‫�ان)‬ ‫هه‌فته‌نامه‌ی (ب �ه‌ی� به‌ هۆی‬ ‫به‌ ڕای من له‌جیاتی ئه‌م پڕۆژانه‌‪،‬‬ ‫نه‌بوونی سه‌رچاوه‌ی داراییەوە‪ ،‬قه‌پات‬ ‫پێویسته‌ بیر له‌ پ�ڕۆژەی�ه‌ك��ی فیكری‬ ‫ده‌كرێت‪ .‬به‌ ڕای من لێره‌دا دووخاڵی‬ ‫بكرێته‌و ‌ه كه‌ ببێته‌ سه‌رچاوه‌ بۆ دیراسات‬ ‫ئه‌رێنی ه �ه‌ن‪ :‬یه‌كه‌میان ئ�ه‌وه‌ی�ه‌ كه‌‬ ‫و لێكۆڵینه‌وه‌ی ئه‌كادیمی له‌ چه‌شنی‬ ‫به‌یانپرێس س �ه‌ر به‌ هێزه‌ ش���اراوه ‌و‬ ‫«ج��ۆڕن��اڵ»ە ئه‌كادیمییه‌كانی جیهان‪.‬‬

‫جه‌الل حه‌سه‌ن‪ ،‬نووس‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫و‬ ‫خو‬ ‫ێن‬ ‫دك‬ ‫ار‬ ‫ی‬ ‫دك‬ ‫تۆ‬ ‫ر‬ ‫ا له‌به‌ریتانیا‪:‬‬

‫ڕەخن ‌ه‬ ‫گ‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ە‬ ‫‌‬ ‫تێ‬ ‫ز‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫کا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫فیکری‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ئی‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫می‬ ‫ی‬ ‫تێ‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ن��ی��گ��ه‌ران‬

‫ب��ووم ل��ه‌ه �ه‌واڵ�‬ ‫(به‌یان) دواژم �ی ئ���ه‌وه‌ی ڕۆژن��ام �ه‌ی‬ ‫��اره‬ ‫‌ب�ڵاوده‌ک��ات�ه‌و ‌ی خۆی ئه‌م هه‌فته‌یه‬ ‫ه‌‪.‬‬ ‫ده‌بوو هه‌ر د م��اوه‌ی چه‌ند مانگێک‬ ‫وو‬ ‫بۆ (ب�ه‌ی��ان) هه‌فت ‌ه جارێک بابه‌تێکم‬ ‫ده‌ن�‬ ‫�ووس��ی ل��ه بواره‌کانی‬ ‫ملمالنێ و چاره‌س‬ ‫و پراکتیکییه‌و ه‌ره‌کانی له‌ڕووی تیۆری‬ ‫ه‌‪ .‬ئ‬ ‫دا ناوازه‌بوو ه‌وه‌ی بۆ من له‌(به‌یان)‬ ‫وو‬ ‫ای لێده‌کردم به‌رده‌وام‬ ‫له‌بیری نووسیندا‬ ‫بوون‪ ،‬له‌وانه‌‪ :‬بم بۆی‪ ،‬چه‌ند خاڵێک‬ ‫نه‬ ‫ناونیشان و ناو ‌بوونی سانسۆر له‌سه‌ر‬ ‫‌هرۆ‬ ‫کی هه‌ربابه‌تێک که‌ له‌م‬

‫ماوه‌یه‌دا ناردبێتم‬ ‫بۆ باڵوکردن‬ ‫‌بگرێت و گه‌شه‌ی‬ ‫ئه‌و نو ه‌وه‪ .‬کردنه‌وه‌ی ده‌رگای‬ ‫پێب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫دا‬ ‫ک‬ ‫ت‪،‬‬ ‫بۆ‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ش‬ ‫ل‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫وسه‌رانه‌ی‬ ‫ڕاستیدا جێگه‌ی‬ ‫‌ل �ه‌س �ه‌ر ف ویستوویانه ‌ڕەخنه‌گرانه‬ ‫تێڕامانه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫یک‬ ‫ری‬ ‫ئی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌(به‌یا من به‌ هۆکاری ده‌زانم‬ ‫سالمی بنووسن‪.‬‬ ‫ن) ل‬ ‫کۆبوونه‌وه‌ی ک‬ ‫ۆم‬ ‫ه‬ ‫‌ڵی‬ ‫ک‬ ‫له ‌میدیا ئه ه‌ ناواخنیدا‪ ،‬جیاواز‬ ‫نووسه‌ر له‌ده‬ ‫‌و‬ ‫ری‬ ‫‌ه‬ ‫لیی‬ ‫ه‬ ‫‌کا‬ ‫نی‬ ‫(ب�ه‌ی��ان) ک‬ ‫ت��ر‪ ،‬جۆرێک‬ ‫له‌‬ ‫بیرکردنه ه‌ س�ه‌ر به‌ چه‌ندین ت�‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ڕە‬ ‫زی‬ ‫خن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫گرت‬ ‫نی‬ ‫تێ‬ ‫دا‬ ‫ب �وو به‌رامبه‌ر‬ ‫‌وه‌ی جیاواز بوون‪.‬‬ ‫به ‌تێزه‌کانی فیک‬ ‫ئ����ه‌وه‬ ‫بنکۆڵکردنیان ری ب��اوی ئیسالمی و‬ ‫ئه‌وه‌یه‌که ‌ی ج��ێ��گ �ه‌ی نیگه‌ر‬ ‫ا‬ ‫نیی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫وڵد‬ ‫ان‬ ‫‌‪ ،‬س��ه‌ر‬ ‫بۆ گه‌شه‌پێدانی‬ ‫هه‌نگاوێک ب ه‌ڕای ئ �ه‌وه‌ی (به‌یان)‬ ‫فیکرێکی ئیسالم‬ ‫وو‬ ‫بۆ‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ب ‌هڵێ بۆ هه‌م یی موته‌نه‌ویر‪ ،‬که چیرت‬ ‫هێ‬ ‫زبوونی میدیای‬ ‫وو ته‬ ‫ئ ‌ههلی‪ ،‬هیچ‬ ‫الی‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫‌ن‬ ‫ئه‌م مۆرکه‌ش ‌رحێکی ئیسالمی ناکات‪.‬‬ ‫و‬ ‫ک ‌هسایه‌تییه‌‬ ‫ک‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫خ‬ ‫یتا‬ ‫ب‪،‬‬ ‫ئاماده‌نه‌بووه‬ ‫ج ‌هماوه‌رێکی‬ ‫که‌‬ ‫‌ده‌ستی ئه‌م باڵوکراو‬ ‫می‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫یه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫یه‬ ‫‌تا‬ ‫ئێ‬ ‫ستا‬ ‫و‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫‌مرتیش له‌گه‌ڵ‬

‫م‬

‫بیرکردنه‌و ه‌ی‬ ‫حیزبه‌ ئیسال‬ ‫بۆیه‌ ل ‌هڕاستی میی ‌هکاندا ده‌گونجێ‪،‬‬ ‫دا پ‬ ‫ماددییه‌وه‌‪ ،‬م ه‌ککه‌وتنی له ‌الیه‌نی‬ ‫وفاج‬ ‫ه‬ ‫‌ئ‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫کی گه‌وره‌ نه‌بوو‪.‬‬ ‫په‌یامم ب��ۆ‬ ‫ستا‬ ‫فی (به‌یان)یش‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌ب ‌هدوای‬ ‫بگه‌ڕێن و ب� سه‌رچاوه‌ی ‌هکی به‌دیلدا‬ ‫ڵاوه‬ ‫هه‌تا بتوانین ‌ی لێ نه‌که‌ن‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫هاو‬ ‫کار‬ ‫یی‬ ‫هه‌ستانه‌وه‌ و‬ ‫گ‬ ‫ه‌شه‌ی (به‌یان) ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫ل‬ ‫ێر‬ ‫ه‬ ‫‌شه‌وه‌ د‬ ‫ه‌ستخۆشی ده‌ک�ه‌م له‌‬ ‫یه‌کبه‌ی ‌هکی ستا‬ ‫فی‬ ‫(ب‬ ‫ه‬ ‫‌یا‬ ‫ن) و هیوای‬ ‫ته‌ندروستی و له‬ ‫‌شساغییان بۆ دەخوازم‪.‬‬

‫ح‬ ‫ەمەد هەریرى‪ ،‬نووسه‌ر‬

‫و لێكۆڵه‌ر له‌ بەریتانیا‪:‬‬

‫ب‬ ‫ەر‬ ‫پر‬ ‫س‬ ‫یا‬ ‫ری‬ ‫ەت‬ ‫ی‬ ‫ب‬ ‫ە‬ ‫را‬ ‫نب‬ ‫ەر‬ ‫م‬ ‫یلل‬ ‫ە‬ ‫ت‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ەر دروستکردنی مزگەوت نییە‬ ‫هەواڵی ڕاگرتنی هەفتەنامەی‬

‫(بەیان)‪،‬‬ ‫تا ب‬ ‫ڵێی دڵپەستی کردم‪ .‬پێم ناخۆشە (بەیان)‬ ‫بە‬ ‫دە‬ ‫ردی‬ ‫س‬ ‫ەرد‬ ‫ەمی قڕوقاتی بچێت‪ ،‬لە‬ ‫کاتێ‬ ‫کدا‬ ‫ک‬ ‫ورد‬ ‫ستان‬ ‫داهاتی زۆرە‪ .‬دەیان‬ ‫و سە‬ ‫دان گۆڤار و ڕۆژنامە بە هۆی گرفتی‬ ‫دارای�‬ ‫�ی‬ ‫�‬ ‫ەوە‬ ‫لە‬ ‫د‬ ‫ەرچ���وون وەس��ت �اون و لە‬ ‫لووت‬ ‫کەی‬ ‫درە‬ ‫وشان‬ ‫ەوەیاندا پەکیان کەوتووە‪.‬‬ ‫د‬ ‫ەکر‬ ‫ێت‬ ‫گل‬ ‫ەیی لە دەسەاڵتی سیاسی‬ ‫بکر‬ ‫ێت لەسەر ئەو ڕاوەستانە‪ ،‬کە تا ئێستا‬ ‫ئال‬ ‫یەتێ‬ ‫کی‬ ‫کا‬ ‫ریگ‬ ‫ەری یاسایی دەستەبەر‬ ‫نە‬ ‫کرد‬ ‫ووە‬ ‫بۆ‬ ‫یار‬ ‫مەتی‬ ‫دانی رۆژنامە و میدیای‬ ‫ئاز‬ ‫اد‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ەاڵم‬ ‫د‬ ‫ەسە‬ ‫اڵت گلەییشی لێناکرێت کە‬ ‫حەز‬ ‫بە‬ ‫بو‬ ‫ونی‬ ‫دەن‬ ‫گی ئازاد و میدیای ئازاد‬ ‫ن��اک �ات‪ ،‬وەك دەبینین‬

‫ئامادەیە بۆ دەزگا‬ ‫ڕاشکاو‬ ‫و سێبەرەکانی خۆی‪ ،‬گوێی پێنادات‪ ،‬بە‬ ‫لێشاو‬ ‫پار‬ ‫ەیان‬ ‫بۆ‬ ‫هەڵدەڕێژێت‪ ،‬کەچی ئامادە‬ ‫نییە‬ ‫بە‬ ‫ڕێ‬ ‫کاڵم‬ ‫پ‬ ‫ێدان‬ ‫یش هاوکاریی میدیای ئازاد‬ ‫بک‬ ‫ات‪.‬‬ ‫ئە‬ ‫وەی‬ ‫گل‬ ‫ەیی لێدەکرێت زیاتر خەڵکی‬ ‫دە‬ ‫وڵەم‬ ‫ەند‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫زنس‬ ‫امنە‪ ،‬لەوانەی سەربەخۆن‪،‬‬ ‫پێوی‬ ‫ستە‬ ‫خ‬ ‫ەمێ‬ ‫کی‬ ‫ئ��ەو کەلێنەش بخۆن‪.‬‬ ‫خێرک‬ ‫ردن و بەرپرسیاریەتی بەرانبەر میللەت‪،‬‬ ‫هەر‬ ‫د‬ ‫روس‬ ‫تکر‬ ‫دنی‬ ‫مزگەوت و بەخشینەوەی‬ ‫گۆ‬ ‫شتی‬ ‫خێر‬ ‫ن‬ ‫ییە‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ میدیای ئ��ازاد بە‬ ‫ئیس‬ ‫المی‬ ‫و‬ ‫لیب‬ ‫ڕ‬ ‫اڵ‬ ‫ەوە‪ ،‬ڕۆڵێکی گەورە دەگێڕن‬ ‫لە هوش‬ ‫یارکردنەوەی خەڵک و گەڕاندنەوەی‬ ‫ه��ەق ب�‬ ‫�ۆ‬ ‫خ‬ ‫�‬ ‫اوەن‬ ‫�‬ ‫�ەک��ان��ی‪ ،‬ئ��ەوەش‬

‫س�����ەرەڕای ئ���ەوەى‬ ‫کە‬ ‫کارێکی مرۆیی زۆر گەورەیە‪ ،‬لە هەمان‬ ‫ک‬ ‫اتدا‬ ‫کارێ‬ ‫کی‬ ‫خێ‬ ‫ریی زۆر گەورەیە‪ ،‬سەرەڕای‬ ‫ئە‬ ‫وەی‬ ‫د‬ ‫ەکر‬ ‫ێت‬ ‫وەك پڕۆژەیەکی بازرگانیش‬ ‫سەیر بکرێت‪.‬‬ ‫ن‬ ‫می‬ ‫ەبوونی دیایەک و ڕۆژنامەیەکی‬ ‫ئیسال‬ ‫میی‬ ‫ئا‬ ‫ز‬ ‫اد‪،‬‬ ‫دە‬ ‫بێتە هۆی کپبوونی دەیان‬ ‫و سە‬ ‫دان‬ ‫دەن‬ ‫گی‬ ‫س‬ ‫ەربەخۆ‪.‬‬ ‫من‬ ‫لە‬ ‫هە‬ ‫ولێر ب �ووم‪ ،‬لەکاتێکدا ئەو‬ ‫دوو‬ ‫تەلەفزیۆنە ئیسالمییە سەرگەرمی‬ ‫ک‬ ‫ودە‬ ‫تای‬ ‫م‬ ‫یرس‬ ‫ب‬ ‫وون بەسەر ئیخواندا‪ ،‬کە‬ ‫من‬ ‫لە‬ ‫ئیخ‬ ‫وانی‬ ‫یەك‬ ‫بە پەرۆشرت دەقە بە دەقە‬

‫بەد واد اچوونم‬ ‫ب��ۆی‬ ‫دەک���رد و شتم ل��ەس��ەر دەن �ووس��ی‪،‬‬ ‫س�‬ ‫ەرە‬ ‫ڕ‬ ‫ای‬ ‫بان‬ ‫گکر‬ ‫دنی دەیان نەشارەزا‪ ،‬یەك‬ ‫لەو‬ ‫دوو‬ ‫تەل‬ ‫ەفز‬ ‫یۆنە ئامادە نەبوون ڕامان‬ ‫وەرگ �‬ ‫�رن‪ ،‬س���ەرەڕای زیاتر لە بیست ساڵ‬ ‫کارک‬ ‫ردن‬ ‫لە‬ ‫مید‬ ‫یای ئازاد و ئیسالمیدا بەر له‬ ‫‌س‬ ‫ەربە‬ ‫خۆیی‬ ‫مدا‪.‬‬ ‫م‬ ‫یدیا لیرباڵەکانیش هەر کە‬ ‫هەس‬ ‫تیان‬ ‫بە‬ ‫نەف‬ ‫ەسێ‬ ‫کی دینداری کرد لە تۆدا‪،‬‬ ‫تا شتێ‬ ‫کت بۆ باڵودەکەنەوە‪ ،‬هیالکت دەکەن‪.‬‬ ‫کەوا‬ ‫بوو‬ ‫زۆر‬ ‫گ‬ ‫رنگە بوونی (بەیان) وەك‬ ‫س‬ ‫ەکۆ‬ ‫یەك‬ ‫بۆ‬ ‫دە‬ ‫نگە‬ ‫ئازادەکان‪ ،‬بۆ دەرهێنانی‬ ‫ح‬ ‫�‬ ‫�اڵ‬ ‫�‬ ‫�ەت‬ ‫�‬ ‫�ی‬ ‫ئیس‬ ‫المی ل��ەو چەقبەستنەی‬ ‫تێیکەوتووە‪.‬‬

‫فازڵ قە‬

‫شكستی ع ‌هقـ‬ ‫له‌ باسی‬ ‫كۆتاییهێنان ب ‌ه هه‌فته‌نامه‌ی‬ ‫(ب�ه‌ی��ان)‪ ،‬ڕو‬ ‫وی‬ ‫قس‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫انم ده‌كه‌م ‌ه حیزبه‌‬ ‫ئی‬ ‫سالمیی ‌هكان‌و سه‌ركرده‌كانیان‪.‬‬ ‫عه‌ملانییه‌كا‬ ‫نی كوردستان له‌ دواوه‌ی‬ ‫جیهانه‌وه‌ و‬ ‫ئی‬ ‫سال‬ ‫میی‬ ‫ه‌كانیش له‌ دوای‬ ‫عه‌ملانییه‌كانەو‬ ‫ده‌زانن راگ ەن‪ .‬ئیسالمییه‌كان باش‬ ‫ه‌یان‬ ‫ناشیرینكر دن چ د ‌هورێكی هه‌بووه‌ له‌‬ ‫دنی‬ ‫ان‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫اڵم‬ ‫هێ‬ ‫شتا به‌ كه‌مبایه‌خه‌وه‌‬ ‫ت ‌هماشای ر‬ ‫اگ‬ ‫ه‬ ‫‌یان‬ ‫دن‬ ‫د‬ ‫ه‌ك �ه‌ن‪ .‬كێشه‌یه‌كی‬ ‫حیزبه‌ ئیسالمیی‬ ‫ب ‌هرهه‌مدار ه‌كانیش ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬راگه‌یاندنی‬ ‫الی‬ ‫حیزب‪ ،‬ئه‌و راگه‌یاندنه‌یه‌‬ ‫كه‌ راسته‌وخۆ س‬ ‫وود‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫حیزب ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش كورتبی‬ ‫حیزبی ئی نییه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستی‬ ‫سال‬ ‫له‌ ده‌وری می كۆكردنه‌وه‌ی ج ‌هماوه‌ره‌‬ ‫خۆ‬ ‫ی‪،‬‬ ‫پێو‬ ‫یستی به‌وه‌یه‌ كاری‬ ‫خراپی راگه‌یاند‬ ‫پرۆژەی ب ‌ه نی دژ به‌ ئیسالمییه‌كان ‌و‬ ‫تاڵ‬ ‫بكاته‌وه‌‪ .‬ئامانجێكیش له‌وه‌‬ ‫دوورتر‪ ،‬كۆك‬ ‫ردن‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ج‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫ماوه‌ره‌ له‌ ده‌وری‬ ‫پ���رۆژەی ئیس‬ ‫قبووڵی ئه المی‪ .‬ئه‌گه‌ر جه‌ماوه‌ریش‬ ‫‌و‬ ‫ده‌بێته‌ ج پرۆژەیه‌ی بكات‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫‌ه‬ ‫ماو‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ری‬ ‫ح‬ ‫یزب‬ ‫ه‌ ئیسالمییه‌كان‪.‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫تایبەت‬

‫سەرەتا تا کۆتا‬

‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫‪8‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)57‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/10/29‬ساڵی دووەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫تایبەت‬

‫بەیان؛ لە‬

‫‪11‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ى پەرلەمان و خاوەىن پرۆژەیاساى بەرەنگاربوونەوەى لەشفرۆىش‪:‬‬

‫ئاماره‌كانی دادگا‬ ‫و ڕاگه‌یاندنه‌كان‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر بوونی‬ ‫له‌شفرۆشی له‌ كوردستان‬

‫««‬

‫ده‌یان به‌رپرس هه‌ن له‌‬ ‫سه‌رووی یاساوه‌ن‪ ،‬یاسا‬ ‫ناتوانێ‌ سزایان بدات‬

‫««‬

‫‌ئه‌و سزایه‌ی بۆ‬ ‫نێربازی و زینا دانراوه‌‬ ‫له‌ كوردستان‪ ،‬زۆر كه‌مه‌‬ ‫و ده‌بێت زیاد بكرێت‬

‫««‬

‫به‌اڵم دوای ڕوونكردنه‌وه‌‪ ،‬پێامن گوتن‬ ‫كه‌ ڕاستیامن نه‌شێواندووه‌ و وشه‌ی‬ ‫بازرگانیشامن به‌كارنه‌هێناوه‌‪ .‬ئامارێكی‬ ‫ش�ه‌ش مانگیامن ئ��ام��اده‌ك��ردووه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌یسه‌ملێنێ‌ دی��ارده‌ی له‌شفرۆشی له‌‬ ‫كوردستان بوونی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ب �ه‌ی��ان‪ :‬پێتوایه‌ به‌رپرسان ئه‌و‬ ‫یاسایه‌ جێبه‌جێ‌ ده‌ك��ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌‬ ‫په‌رله‌مان په‌سه‌ند كرا و خرایه‌ بواری‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌؟‬

‫س���ه‌رگ���وڵ ق����ه‌ره‌داغ����ی‪ :‬ئ��ه‌و ‌ه‬ ‫ده‌ك �ه‌وێ��ت �ه‌ س��ه‌ر واقیعی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ .‬له‌ زۆر شوێن خه‌ڵك هه‌یه‌‬ ‫له‌ سه‌رووی یاساوه‌یه‌‪ ،‬تاوان ده‌كات و‬ ‫یاسا لێیناپرسێته‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش حاڵه‌تێكه‌‬ ‫پێویسته‌ چاره‌سه‌ر بكرێ‪ .‬به‌ دڵنیایی له‌‬ ‫ڕاپۆرته‌كاندا ده‌ركه‌وتووه‌ ئه‌وانه‌ی ئه‌و‬ ‫كاره‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌هۆی ئه‌و واقیعه‌وه‌یه‌‬ ‫ك �ه‌ دروس��ت��ب��ووه‌‪ .‬ڕاگ �ه‌ی��ان��دن �ه‌ك��ان‬ ‫ده‌ریانخستووه‌ كه‌ له‌شفرۆشی بازاڕی‬

‫بۆ دروستبووه‌‪ .‬كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك هه‌ن ب ‌ه‬ ‫هێنانی كه‌سانی تر له‌ ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم‬ ‫بۆ ناوه‌وه‌ی هه‌رێمه‌وه‌ خه‌ریكن‪ ،‬تاكو‬ ‫ب��ازاڕێ��ك بۆ خۆیان دروس��ت بكه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌ریشكه‌وتووه‌ به‌ زۆری به‌رپرسان له‌‬ ‫پشتی ئه‌و حاڵه‌تانه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫ب���ه‌ی���ان‪ :‬ب��ۆ چ��ی ئ��ێ��وه‌ باسی‬ ‫ته‌حه‌ڕووشی سێكسی ناكه‌ن؟‬ ‫س �ه‌رگ��وڵ ق��ه‌ره‌داغ��ی‪ :‬ئ��ه‌وه‌ له‌‬ ‫یاسای س��زادان باس ك��راوه‌‪ ،‬تاوانێكه‌‬ ‫س���زای خۆیشی ه �ه‌ی �ه‌‪ .‬ب��ۆ ئ��ه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانكاری بكه‌ین‪ ،‬ده‌بێت پ��رۆژەی‬ ‫تر پێشكه‌ش بكه‌ین كه‌ په‌یوه‌ندیی به‌‬ ‫ئادابی گشتییه‌وه‌ هه‌بێت‌‪ ،‬وه‌ك تاوانی‬ ‫زیناكردن و تاوانی نێربازی‪ .‬ئه‌مانه‌یش‬ ‫له‌ یاسای سزاداندا دیاریكراون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سزاكه‌یان به‌پێی پێوست نییه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئه‌گه‌ر پرۆژەیاسایه‌كتان‬ ‫پێشكه‌ش ب��ك��ردای�ه‌ ب��ۆ چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫تووشبووان به‌ لەشفرۆشی له‌ بنكه‌ی‬ ‫چاكسازیی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬باشرت نه‌بوو‬ ‫له‌و پرۆژەیاسایه‌؟‬ ‫سه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‪ :‬له‌ پرۆژەكه‌دا‬ ‫ئ��ه‌وه‌ش ب��اس ك���راوه‌‪ .‬داوام��ان��ك��ردوه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت��ی كاروكاروباری كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫كار بۆ ڕێكخستنی ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تیی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ بكات و شوێنێك دیاری‬ ‫بكات بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌بنه‌ قوربانیی‬ ‫له‌شفرۆشی‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی چاره‌سه‌ر بكرێن‬ ‫و بگه‌ڕێنه‌وه‌ ناو كۆمه‌ڵگه‌ و ژیانی‬ ‫ئاسایی ببه‌نه‌ سه‌ر‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ب�ه‌اڵم تا ئێستا گومان له‌‬ ‫سه‌نته‌ری چاكسازی ده‌كرێت‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫كه‌ ئه‌وانیش هه‌ڵبسنت به‌ كاری سێكسی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و ئافره‌تانه‌؟‬ ‫س���ه‌رگ���وڵ ق����ه‌ره‌داغ����ی‪ :‬ئێمه‌‬ ‫داوامانكردووه‌ شوێنی ئه‌و كه‌سانه‌ی‬ ‫قوربانیی له‌شفرۆشین‪ ،‬جیاواز بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی كه‌ کێشەى تریان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬ب��اس��ی له‌شكڕەكانتان‬ ‫كردووه‌؟‬

‫سه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‪ :‬به‌ڵێ‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫سزای خۆیان هه‌یه‌ له‌ یاساكه‌دا‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫یاسای له‌ناوبردنی له‌شفرۆشی هه‌ردوو‬ ‫الی �ه‌ن ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬پرۆژەیاساكه‌ به‌‬ ‫ناوی (به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی له‌شفرۆشی)‬ ‫هاتووه‌ و ئ �ه‌وه‌ی كه‌ ڕێكخه‌ری ئه‌و‬ ‫كاره‌شه‌‪ ،‬سزای خۆی بۆ دیاری كراوه‌‪.‬‬ ‫ب��ه‌ی��ان‪ :‬چ��ی وای��ك��رد ك��ه‌ ئ�ه‌و‬ ‫پرۆژەیاسایه‌ی پێشكه‌شتان كردووه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ دوابخرێت؟‬ ‫سه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‪ :‬ته‌نها هۆكار‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی��ه‌ ل �ه‌ الی���ه‌ن ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌‬ ‫پێشكه‌شكراوه‌ و هیچی تر‪ .‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌ناو ئه‌و لیژنه‌یه‌دان‪ ،‬هه‌موو كه‌سی‬ ‫یاسایین‪ .‬پێشرت له‌و شوێنانه‌ كاریان‬ ‫ك���ردووه‌‪ .‬من پێم سه‌یره‌ كه‌ لیستی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت نكۆڵی له‌ بوونی دی��ارده‌ی‬ ‫له‌شفرۆشی له‌ كوردستان ده‌كات!‬ ‫به‌یان‪ :‬بۆچی ئێوه‌ باسی شوێنێك‬ ‫ب��ۆ ئ �ه‌و پ��ی��اوان�ه‌ ن��اك�ه‌ن ك�ه‌ تووشی‬ ‫له‌شكڕی بوون؟‬ ‫سه‌رگوڵ قه‌رداغی‪ :‬ئه‌وه‌ یه‌كێك‬ ‫ب��وو ل �ه‌و ڕەخ��ن��ان�ه‌ی ك�ه‌ لێامن گیرا‬ ‫له‌كاتی پێشكه‌شكردنی پرۆژەیاساكه‌دا‪.‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئێمه‌ كه‌ ده‌ڵێین قوربانییانی‬ ‫له‌شفرۆشی‪ ،‬ه �ه‌ردوو ال ده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناكرێت له‌گه‌ڵ له‌شفرۆش‪ ،‬له‌شكڕیش‬ ‫به‌كاربهێنین‪ ،‬چونكه‌ زاراوه‌ك����ه‌ وا‬ ‫ڕۆیشتووه‌‪ ،‬كه‌ وتت قوربانی‪ ،‬هه‌ردوو‬ ‫ال ده‌گ��رێ��ت��ه‌وه‌‪ .‬ئ��ه‌و پ��ی��اوان �ه‌ی كه‌‬ ‫ت��ووش��ی له‌شكڕی ده‌ب���ن‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫هۆكاری خۆیان هه‌یه‌ و پێویستیان‬ ‫ب�ه‌ چ��اره‌س��ه‌ره‌‪ .‬پێامنوایه‌ ئه‌وانیش‬ ‫قوربانین‪ .‬پێویسته‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ی كه‌‬ ‫سزا ده‌درێن‪ ،‬له‌ هۆكاره‌كانی پشت ئه‌م‬ ‫كاره‌یان بكۆڵرێته‌وه‌ و تووشبوونیان به‌و‬ ‫دیارده‌یه‌ چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ڕێكخراوه‌كانی ژنان تا چه‌ند‬ ‫پشتگیریتان ده‌كه‌ن؟‬ ‫سه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‪ :‬له‌و ماوه‌ی‬ ‫ك��ه‌ ئ���ه‌و پ��رۆژەی��ه‌م��ان پێشكه‌ش‬

‫ك��ردووه‌‪ ،‬هه‌موو ئه‌وانه‌ی لێدوانیان‬ ‫داوه‌‪ ،‬پێیان باشه‌ كه‌ ئه‌و گۆڕانكاریی ‌ه‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ له‌ خولی پێشووتریش‬ ‫ده‌نگی پێوستی نه‌هێناوه‌‪ .‬ئ �ه‌وان له‌‬ ‫پشتگیریدان‪ ،‬چونكه‌ زیاتر ئافره‌تان‬ ‫ده‌بنه‌ قوربانیی ئه‌و دیارده‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬پێت وانییه‌ داواكاریی زۆری‬ ‫كچان وایكردوه‌ كه‌ كوڕ ژن نه‌هێنێت‪،‬‬ ‫بۆ منوونه‌ كوڕێك ده‌ڵێت من به‌ ‪50‬‬ ‫ه �ه‌زار ده‌چ��م بۆ م��اوه‌ی یه‌ك هه‌فته‌‬ ‫خۆم له‌ ئافره‌تێكدا خاڵی ده‌كه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫ناچم ده‌فته‌رێك خه‌رج بكه‌م بۆ كچێك‪،‬‬ ‫چونكه‌ نیمه‌؟‬ ‫سه‌رگوڵ ق �ه‌ره‌داغ��ی‪ :‬به‌دڵنیایی‬ ‫ئ �ه‌وه‌ش ڕاسته‌‪ .‬كارێكی وا له‌ ڕووی‬ ‫ماددییه‌وه‌ كه‌مده‌كه‌وێت له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫كوڕە‪ ،‬به‌اڵم ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر هۆكاره‌كانی‬ ‫ئه‌و تاكه‌‪ .‬به‌ منوونه‌‪ :‬ئه‌و كوڕە ئه‌گه‌ر‬ ‫پ �ه‌روه‌رده‌ی �ه‌ك��ی دروستی هه‌بێت و‬ ‫له‌سه‌ر بیروباوه‌ڕی ئه‌خالقی په‌روه‌رده‌‬ ‫بووبێت‪ ،‬ئه‌و كاره‌ ناكات‪ .‬بۆیه‌ هۆكاری‬ ‫په‌روه‌رده‌یی ماددیش ڕۆڵی هه‌یه‌ له‌‬ ‫دروستبوونی ئه‌و دیارده‌یه‌ و ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫كوڕە داواكاریی ماددیی زۆری نه‌كه‌وێته‌‬ ‫سه‌ر‪ ،‬ژن ده‌هێنێت‪ ،‬كارێكی وا دوور له‌‬ ‫ئه‌خالق و دوور له‌ ئاین ئه‌نجام نادات‪.‬‬ ‫ئافره‌تان هۆكارن بۆ دواكه‌وتنی زه‌واج‪،‬‬ ‫چونكه‌ ده‌یانه‌وێت هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای‬ ‫زه‌واجدا بنب به‌ خاوه‌نی هه‌موو شتێك‪،‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ش بیركردنه‌وه‌یه‌كی هه‌ڵه‌یه‌‪.‬‬ ‫زۆر له‌و ئافره‌تانه‌ی كه‌ ماونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫داواكاریان زۆر بووه‌‪ ،‬به‌اڵم داوای ماڵی‬ ‫زۆری��ان ك��ردووه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ش وایكردووه‌‬ ‫ماوه‌یه‌كی زۆر دووربكه‌ونه‌وه‌ له‌زه‌واج‪،‬‬ ‫ئێستاش كه‌ ق�ه‌ی��ره‌ن‪ ،‬په‌شیامنن‪ .‬وا‬ ‫چاكه‌ كچان باشرت بیربكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ڕێگای‬ ‫‪1000‬میل به‌ هه‌نگاوێك ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫ناكرێت له‌ س�ه‌رت��اوه‌ داوای هه‌موو‬ ‫شتێك بكات‪ .‬گه‌نجیش ماوه‌یه‌كی زۆر‬ ‫ده‌خوێنێت‪ ،‬توانای نییه‌ هه‌موو شتێك‬ ‫بۆ ده‌ستگیرانه‌كه‌ی دابین بكات‪.‬‬

‫««‬

‫بــۆ دروست بوو‌ه و باندی تایبه‌تی هه‌یه‬

‫پێم سه‌یره‌ ك ‌ه لیستی‬ ‫ده‌سه‌اڵت نكۆڵی‬ ‫له‌ بوونی دیارده‌ی‬ ‫له‌شفرۆشی له‌ كوردستان‬ ‫ده‌كات!‬

‫گه‌نجێك‪ :‬دووباره‌بوونه‌و ‌ه رسوشتی ژیانه‌ و ده‌ربازبوون لێی خه‌ونی گه‌مژانه‌یه‌‬

‫دووباره‌بوونه‌و‌ه تامی ژیانی نه‌هێشتووه‬ ‫ڕاپۆرت‪ :‬ئیره‌م ڕەئووف‬ ‫دووب����اره‌ب����وون����ه‌وه‌‪ ،‬ی�ه‌ك��ێ��ك له‌‬ ‫ت��ای��ب �ه‌مت �ه‌ن��دی��ی �ه‌ك��ان��ی رسوش����ت و‬ ‫گیانله‌به‌رانه‌‪ .‬مرۆڤه‌كانیش له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێكن له‌م گه‌ردوونه‌‪ ،‬به‌ده‌ر نین له‌و‬ ‫تایبه‌مته‌ندییه‌‪ .‬به‌اڵم مرۆڤ جیاواز له‌ هه‌ر‬ ‫بوونه‌وه‌رێكی تر‪ ،‬هه‌میش ‌ه له‌ هه‌موو‬ ‫پنته‌كانی ژیانیدا‪ ،‬ل ‌ه هه‌وڵی نوێبوونه‌وه‌‬ ‫و گۆڕانكارییدایه‌‪ .‬بۆیه‌ دووباره‌بوونه‌وه‌‬ ‫له‌ ژیانیدا به‌ دڵنیاییه‌وه‌ نیگه‌رانی ده‌كات‬ ‫و دروشم دژی به‌رانبه‌ر به‌رزده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ وروژاندنی ئه‌م بابه‌ته‌ و وه‌رگرتنی‬ ‫بۆچوونی هاوواڵتییامنان ده‌رب��اره‌ی‪ ،‬به‌‬ ‫گرنگ زانی‪.‬‬ ‫هاوواڵتی س��ه‌ردار ه�ه‌ورام��ی‪ ،‬وتی‬ ‫«ب �ه‌ بۆچوونی من دووب��اره‌ب��وون �ه‌وه‌ی‬ ‫ژیانی ڕۆژان���ه‌‪ ،‬بۆ زۆرێ��ك له‌ خه‌ڵكی‪،‬‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌و تایبه‌مته‌ندییه‌ نێگه‌تیڤانه‌ی‬ ‫خ��ودی ژی��ان خ��ۆی‪ ،‬كه‌ سه‌پاندوویه‌تی‬ ‫به‌سه‌ر مرۆڤه‌كاندا»‪ .‬ئه‌و هه‌روه‌ها وتی‬ ‫«كاتێك بیرده‌كه‌یته‌وه‌ هه‌موو ڕۆژەكانی‬ ‫ژیانت هه‌ر دووب��ارەن‌ و هیچ گۆڕانێكی‬ ‫جه‌وهه‌ری ڕوون��ادات‪ ،‬ئیدی له‌ هه‌موو‬ ‫شتێك ساردده‌بیته‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ تێپه‌ڕینی‬

‫ساته‌كانی ژیانتدا به‌رده‌وام نزیك ده‌بیته‌و ‌ه‬ ‫له‌ نائومێدی و خه‌ونه‌كانت ده‌م��رن‪.‬‬ ‫وابیرده‌كه‌یته‌وه‌ ژیانت هیچ به‌هایه‌كی‬ ‫نییه‌‪ ،‬ته‌نیا چ �ه‌ن��د ك��ارێ��ك��ی ڕۆتینی‬ ‫ئه‌نجامده‌ده‌یت و به‌رده‌وام هه‌موو ڕۆژێك‬ ‫دووباره‌ی ده‌كه‌یته‌وه‌»‪.‬‬ ‫هامنۆ جه‌لیلی خوێندكار‪ ،‬بۆچوونێكی‬ ‫هه‌یه‌ و ده‌ڵێت «هه‌ندێك له‌ خه‌ڵكی په‌نجا‬ ‫ساڵ ده‌ژین‪ ،‬به‌اڵم ته‌نیا شه‌و و ڕۆژێكه‌‪.‬‬ ‫مه‌به‌ست له‌م وته‌یه‌ ئەوەیە كه‌ زۆربه‌ی‬ ‫خه‌ڵكی هه‌موو ژیانیان دووباره‌یه‌ و هیچ‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی تێدا ڕوون��ادات‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆ زۆرب��ه‌ی خه‌ڵكی ئ �ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫وه‌زی��ف�ه‌ی بوونی م��رۆڤ کەمبایەخە و‬ ‫ڕۆژان ‌ه ته‌نیا هەر ئەو شەو و ڕۆژەیە کە‬ ‫بەردەوام دووبارە دەبیێتەوە»‪.‬‬ ‫د‪ .‬به‌همه‌ن‪ ،‬له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫«من هه‌رچه‌نده‌ زۆربه‌ی ساته‌كانی ژیانم‬ ‫دووباره‌ن‪ ،‬به‌اڵم نیگه‌رانییه‌كه‌م كه‌مرته‌ له‌‬ ‫چاو خه‌ڵكی تردا‪ ،‬چونكه‌ هه‌موو جوڵه‌كانی‬ ‫ڕۆژانه‌م له‌ پێناو خزمه‌تكردنی مرۆڤدایه‌‪.‬‬ ‫من پیشه‌م پزیشكییه‌ و له‌ كاره‌كه‌م ڕازییم‪،‬‬ ‫ئامانجێكی جوانم هه‌ڵبژاردوو ‌ه له‌ ژیاندا‬ ‫كه‌ خزمه‌تكردنی مرۆڤه‌‪ ،‬بۆیه‌ هیچ كات‬ ‫گوێ‌ به‌وه‌ ن��اده‌م كه‌ ڕۆژەكانم دووب��اره‌‬

‫ده‌بنه‌وه‌‪ .‬ئه‌و كاتانه‌ هه‌ست به‌ ئاسوده‌یی‬ ‫ده‌ك �ه‌م نه‌خۆشێكم دوای نه‌شته‌رگه‌ری‬ ‫به‌ سه‌المه‌تی له‌ نه‌خۆشخان ‌ه ده‌ربچێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند ‌ه ب�ه‌ده‌ری��ش نییه‌ له‌ ت��رس و‬ ‫نیگ ‌هرانی»‪.‬‬ ‫ش �ه‌ی�ما ج��ه‌م��ال‪ ،‬ف �ه‌رم��ان��ب �ه‌ره‌ و‬ ‫یه‌كێكه‌ ل��ه‌و ك �ه‌س��ان �ه‌ی زۆر ب��ێ �زاره‌‬ ‫ل �ه‌و دووب��اره‌ب��وون��ه‌وه‌ی كه‌ ڕۆژان���ه‌ له‌‬ ‫فه‌رمانگه‌كه‌یدا تووشی بووه‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫وت��ی «هه‌ندێك له‌ مرۆڤه‌كان له‌ دوای‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی پێده‌گه‌ن و بیرده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫ئامانجێك دی��اری ده‌ك �ه‌ن و له‌ پێناویدا‬ ‫ده‌ژی���ن‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ژیانیان دووب��اره‌‬ ‫ببێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ�ه‌وان ڕۆژ ل ‌ه دوای ڕۆژ‬ ‫نزیكده‌كه‌ونه‌و ‌ه ل ‌ه خه‌ونه‌كانیان و ده‌گه‌نه‌‬ ‫ئامانجه‌كانیان‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ی خه‌ڵكی له‌‬ ‫دنیادا به‌ب ‌ێ ئامانجی گه‌وره‌ ده‌ژین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دووباره‌بوونه‌وه‌یه‌كی بێامنا ده‌بێته‌ نسیبیان‬ ‫و تووشی نائومێدییان ده‌كات و ژیان له‬ ‫‌الی ئه‌و كه‌سانه‌ به‌ بۆچوونی من‪ ،‬هیچ نییه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی ته‌نیا ساته‌كان ده‌ژمێرن‪ .‬منیش‬ ‫بێگومان یه‌كێكم له‌و كه‌سانه‌»‪.‬‬ ‫جیهاد حه‌مه‌ئه‌مین‪ ،‬فرۆشیارێكه‌‬ ‫و ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌وه‌ وت��ی «ژی���ان هه‌مووی‬ ‫دووباره‌یه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت له‌ كۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌دا‬

‫ئه‌وه‌نده‌ی بایه‌خ به‌ دووباره‌بوونه‌وه‌ و‬ ‫بێرنخكردنی دەدەرێ��ت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ هه‌وڵ‬ ‫ن��ادرێ��ت ل�ه‌ پێناو خه‌ونێكی گ���ه‌وره‌دا‬ ‫ڕۆژەكانی ژیامنان خه‌رج بكه‌ین‪ .‬من بۆ‬ ‫خۆم هه‌رچه‌نده‌ خه‌ونی گه‌وره‌شم هه‌بێت‪،‬‬ ‫ناتوانم به‌پێی پێویست هه‌وڵی بۆ بده‌م‪.‬‬ ‫ژیان ئێستا به‌ جۆرێكی لێهاتووه‌‪ ،‬بژێوی‬ ‫ژیان بووه‌ به‌ خودی ئامانج‪ ،‬ئه‌مه‌ش جێگه‌ی‬ ‫نیگه‌رانییه‌‪ .‬ئه‌وكاته‌ی مرۆڤ بیه‌وێت خۆی‬ ‫وه‌كو مرۆڤ برنخێنێت و خۆی جیابكاته‌وه‌‬ ‫له‌ گیانله‌به‌ره‌كانی تر‪ ،‬نابێت ئامانجی له‌‬ ‫ژیاندا ته‌نها ئه‌وه‌بێت بژی»‪.‬‬ ‫ب��اخ��ه‌وان ج���ه‌زا‪ ،‬گه‌نجێكی زۆر‬ ‫بێباكه‌‪ ،‬به‌ وته‌ی خۆی‪ ،‬ته‌نیا بیر له‌و ساته‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه ‌تێیدا ده‌ژی‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫وت��ی «ژی��ان��ی چ��ی و خ �ه‌ون��ی چ��ی‪ ،‬به‌‬ ‫بۆچوونی من هه‌موو جوڵه‌كانی مرۆڤ‬ ‫خۆخه‌ڵه‌تاندن و خۆدزینه‌وه‌ ‌ن له‌ خودی‬ ‫خ��ۆی‪ .‬دووب��اره‌ب��وون�ه‌وه‌ رسوشتی ژیانه‌‪.‬‬ ‫له‌دایكبوونی مرۆڤه‌كان‪ ،‬گه‌شه‌كردنی‬ ‫مرۆڤه‌كان‪ ،‬مردنی مرۆڤه‌كان‪ ،‬خ�ه‌و و‬ ‫خ���واردن‪ ،‬ك��ارك��ردن‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌مووی‬ ‫شتانێكی دووب��اره‌ن‪ .‬پێموایه‌ هه‌وڵدان بۆ‬ ‫ده‌ربازبوون له‌ دووباره‌بوونه‌وه‌ی ژیان‪،‬‬ ‫خه‌ونی گه‌مژەكانه‌»‪.‬‬

‫‪10‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫سەرگوڵ قەرەداغی‪ ،‬ئەندامى خوىل سێیەمى‬

‫له‌شفرۆشی ل ‌ه كوردستان بازاڕی‬

‫ كۆمه‌ڵناسیی‬ ‫ خۆمانە‬ ‫ڕایان عوسامن‬ ‫دەینووسێت‬

‫فره‌ڕه‌نگی‬ ‫ڕەنگه‌كان كاتێك یه‌كده‌گرن‪،‬‬ ‫چاره‌نووسی جیاواز به‌خۆوه‌‬ ‫ده‌بینن‪ .‬هه‌یانه‌ له‌م یه‌كگرتنه‌دا‬ ‫تێكده‌شكێت و هه‌شیانه‌ تۆخرت له‌‬ ‫جاران ده‌نوێنێت‪ .‬فره‌ڕەنگی ئه‌و‬ ‫بواره‌یه‌ كه‌ چاره‌نووسی ئه‌م ڕەنگانه‌‬ ‫تێكڕا ده‌نه‌خشێنێت‪ .‬فره‌ڕەنگی له‌‬ ‫گوتاری نه‌ته‌وه‌ییدا هاوئاهه‌نگكردنه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬له‌ سیاسه‌تدا به‌شداری‬ ‫و شه‌راكه‌ت‪ ،‬ل ‌ه گوتاردا خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌وی دی تا ئاستی بینین وه‌ك‬ ‫خۆی‪ .‬گیدنز‪ ،‬هاوئاهه‌نگ كردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫یان ئه‌سیمیله‌یشن‪ ،‬وه‌ك گوتاری‬ ‫سه‌رده‌ست ته‌ماشا ده‌كات‪ ،‬كاتێك‬ ‫تێكڕای ئه‌وانی تر‪ ،‬دێن و به‌شدار‬ ‫ده‌بن له‌ بیناكردنی مۆدێلێكی‬ ‫فه‌رهه‌نگی كه‌ فره‌ڕەنگه‌ و لێره‌وه‌‬ ‫په‌لكه‌زێڕینه‌یه‌كی كولتووری به‌رهه‌م‬ ‫دێت‪ ،‬كه‌ ل ‌ه هه‌موو تایبه‌مته‌ندییه‌كانی‬ ‫به‌شداربووان ڕەنگی قه‌رز كردووه‌‬ ‫و هه‌مووان به‌ هی خۆیانی ده‌زانن‪.‬‬ ‫فره‌ڕەنگی ئه‌مڕۆ دروست له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای ئه‌و تێگه‌یشتنه‌ی گیدنز‬ ‫وه‌ستاوه‌‪ .‬هه‌مووان وه‌ك به‌شداری‪،‬‬ ‫به‌شداری ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ڕەنگی ئه‌م‬ ‫به‌شداریكردنه‌ بۆ سه‌رجه‌م ڕەنگه‌كان‬ ‫وه‌ك یه‌ك و به‌پێی ئه‌متۆسفێر و‬ ‫قه‌باره‌ی خۆیان نییه‌‪ .‬هه‌ندێكیان له‌م‬ ‫یه‌كگرتنه‌دا مانای خۆیان ونده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ له‌ گوتار و دیدگای گشتیدا‬ ‫وه‌ك دۆڕانی چاره‌نووسی ئه‌وان‬ ‫ته‌ماشا ناكرێت‪ .‬فره‌ڕەنگی ڕەنگه‌ له‌‬ ‫درۆیه‌ك زیاتر هیچی دیكه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه هه‌موو به‌شدارین‪ ،‬به‌اڵم دواجار‬ ‫چاره‌نووسی هه‌ندێكامن ده‌كه‌وێته‌وه‌‬ ‫ده‌ستی سه‌رده‌سته‌كان‪ .‬له‌ دونیای‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیشدا وایه‌‪ ،‬فره‌بۆچوونی‬ ‫تا كاتێك واتای هه‌یه‌ كه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫باوك نه‌خاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ با‬ ‫بوه‌ستێت ك ‌ه باوك هه‌میشه‌ زیاتر‬ ‫له‌ چه‌ند ڕەنگێكی به‌ركه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫ڕەنگی باوك هه‌میشه‌ له‌ كۆتاییه‌كه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪ .‬ئه‌و هه‌میشه‌‬ ‫دره‌نگرت شوێنی به‌سه‌ر ڕەنگه‌كانی‬ ‫تره‌وه‌ ده‌نه‌خشێنێت‪ .‬شه‌راكه‌تی‬ ‫سیاسی و درۆ گه‌وره‌كه‌ی كرانه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی واڵتانی جیهانی سێیه‌میش‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌م شێوه‌یه‌ن‪ .‬ئه‌مڕۆ زۆرتر‬ ‫ئێمه‌ له‌ فره‌ڕەنگیدا ده‌كه‌وینه‌‬ ‫قه‌ده‌رێكی به‌ده‌وه‌‪ ،‬تا پارچه‌بوون‬ ‫و په‌راوێزكه‌وتن‪ .‬فره‌ڕەنگی ده‌بێت‬ ‫ڕەنگی گشت بێت‪ ،‬شه‌راكه‌تی‬ ‫گشت و نه‌خشی گشت بێت‪ ،‬به‌سه‌ر‬ ‫بڕیار و چاره‌نووسی ئه‌و كایه‌یه‌ی‬ ‫كه‌ له‌م پرۆسه‌یه‌وه‌ به‌ده‌ستدێت‪.‬‬ ‫فره‌ڕەنگی ده‌بێت بۆپاراستنی ڕەنگه‌‬ ‫جیاكان و تایبه‌مته‌ندییان بێت‪ .‬كه‌مرت‬ ‫فره‌ڕەنگییه‌ك ئه‌مڕۆ له‌و پێناوه‌دا‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ كار‪ .‬ئه‌مڕۆ سه‌رده‌سته‌كان‬ ‫فره‌ڕەنگی وه‌ك هۆیه‌كی نوێی‬ ‫داخورانی بچووكه‌كانی به‌رده‌میان‬ ‫ده‌خه‌نه‌ كار‪ .‬هه‌میشه‌ ئه‌م په‌یوه‌ستییه‌‬ ‫جۆرێك له‌ وابه‌سته‌یی بۆ سه‌رووتر‬ ‫ده‌سه‌پێنێت‪ .‬لێره‌وه‌ فره‌ڕەنگی وه‌ك‬ ‫گه‌مه‌یه‌كی ترسناك و قومارێكی سه‌پاو‬ ‫په‌یدا ده‌بێت و ترسناكرت له‌ گوتاری‬ ‫پێشوو‪ ،‬واته‌ په‌راوێزخستنی ئاشكرا‪،‬‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ كار‪ .‬دێت تا واتا كۆنه‌كه‌‬ ‫ده‌سكاری بكات و مه‌ترسیدارتر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بێكێشه‌‪ ،‬ئیشی خۆی بكات‪.‬‬

‫سه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‪ ،‬ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان له‌سه‌ر فراكسیۆنی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪ ،‬یه‌كێك له‌ پرۆژه‌یاسا دیاره‌كانی پێشكه‌شی‬ ‫په‌له‌مانی كردووه‌‪ .‬پڕۆژه‌یاسای به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی له‌شفرۆشی‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پێشوازییه‌كی گه‌وره‌ی له‌ الیه‌ن زانایانی ئاینی و ڕێكخراوه‌كانی‬ ‫په‌یوه‌ست ب ‌ه مافی ژنانه‌وه‌‪ ،‬لێكرا‪ .‬به‌اڵم تا ئێستا په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان ئه‌و پرۆژه‌یاسایه‌ی په‌سه‌ند نه‌كردووه‌‪ .‬چاودێرانیش‬ ‫پێیانوای ‌ه پشتگوێخستنی ئه‌و پرۆژه‌یاسایه‌‪ ،‬به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫به‌پرسه‌كان نایه‌نه‌وێت یاسای له‌و شێوه‌یه‌ هه‌بێت ل ‌ه كوردستان‪ .‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌دا‪ ،‬سه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‪ ،‬له‌باره‌ی پرۆژه‌یاساك ‌ه و هۆكاره‌كانی‬ ‫په‌سه‌ندنه‌كردنی له‌ الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬ده‌دوێ‌‪.‬‬ ‫گفتۆگۆ‪ :‬زریان جه‌وهه‌ر‬

‫به‌یان‪ :‬بۆچی ئ�ه‌و پرۆژەیاسایه‌‬ ‫په‌سه‌ند نه‌كرا له‌ په‌رله‌مان؟‬ ‫س���ه‌رگ���وڵ ق����ه‌ره‌داغ����ی‪ :‬ئێمه‌‬ ‫چه‌ند جارێك داوای گۆڕانكاریامن‬ ‫ك��رد ل �ه‌و یاسایه‌ی كه‌ له‌ عێراق بۆ‬ ‫به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی له‌شفرۆشی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواجار ئێمه‌ داوای گۆڕانكرایامن‬ ‫ن �ه‌ك��رد‪ ،‬به‌ڵكو ویستامن یاسایه‌كی‬ ‫تایبه‌ت به‌ هه‌رێمی كوردستان له‌‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان په‌سه‌ند بكه‌ین‪،‬‬

‫به‌اڵم سه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مان نه‌یخسته‌‬ ‫بواری گفتوگۆكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬ئێوه‌ بۆ نه‌تانتوانی فشار‬ ‫بخه‌نه‌ سه‌ر سه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مان بۆ‬ ‫په‌سه‌ندكردنی؟‬ ‫سه‌رگوڵ قه‌ره‌داغی‪ :‬یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫حه‌فتا پرۆژەیاسایه‌ی كه‌ خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كه‌میان بۆ كراوه‌‪ .‬ناردویانه‌ته‌وه‌ بۆ‬ ‫لیژنه‌كان تا گفتوگۆی له‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫په‌سه‌ندكردنی ده‌كه‌وێته‌ ئه‌م خووله‌ی‬

‫په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫به‌یان‪ :‬بیرۆكه‌ی ئه‌و پرۆژەیاسایه‌‬ ‫له‌ چییه‌وه‌ هات؟‬ ‫س���ه‌رگ���وڵ ق����ه‌ره‌داغ����ی‪ :‬ئێمه‌‬ ‫هه‌ستامن كرد له‌ كوردستان و عێراقیش‬ ‫پرۆژەیاسایه‌ك هه‌یه‌ كه‌ كه‌موكووڕیی‬ ‫تێدایه‌ و ك��اری پێده‌كرێت‪ .‬پێویسته‌‬ ‫گۆڕانی تێدا بكرێت‪ .‬یاسای له‌ناوبردنی‬ ‫له‌شفرۆشی له‌ ساڵی ‪1988‬ده‌رچ��ووه‌‬ ‫له‌ عێراق‪ ،‬به‌ ژماره‌ ‪ .8‬به‌هۆی ئه‌وه‌ی‬

‫من له‌ناو دادوه‌ره‌كاندا كارم كردووه‌‪،‬‬ ‫هه‌ستم ك��رد ب��ه‌وه‌ی كه‌ ئ�ه‌و یاسای ‌ه‬ ‫پێوستی به‌ گ��ۆڕان هه‌یه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫چه‌ند خاڵێكی تری بۆ زی��اد بكرێت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ هه‌ڵساین به‌ گۆڕانكاری كردن له‌و‬ ‫یاسایه‌دا‪ ،‬به‌ زیادكردنی چه‌ند خاڵێك‬ ‫ب��ۆی‪ .‬دوای ئ��ه‌وه‌ی كه‌ ئێمه‌ دامانه‌‬ ‫په‌رله‌مان‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی یه‌كه‌می بۆ‬ ‫كرا‪ ،‬دوای��ی درا به‌ لیژنه‌كانی یاسایی‬ ‫و ئ��اف��ره‌ت��ان‪ ،‬تاكو تێبینیی خۆیانی‬

‫له‌سه‌ر بنووسن و له‌م دواییه‌دا خرایه‌‬ ‫به‌رنامه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی گفتوگۆكه‌دا‬ ‫تووشی سه‌دمه‌ بووین‪ ،‬لیژنه‌ی یاسایی‬ ‫داوای كرد كه‌ پرۆژەیاساكه‌ ڕەتبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ بیانووی ئه‌وه‌ی كه‌ ئێمه‌ ڕاستیامن‬ ‫شێواندووه‌‪ ،‬ئه‌و دیارده‌یه‌ بوونی نییه‌‬ ‫له‌ كوردستان و كوردستان پێوستی‬ ‫به‌و یاسایه‌ نییه‌! باسیان له‌وه‌ كردبوو‬ ‫كه‌ وشه‌ی بازرگانیكردن به‌ ئافره‌ته‌وه‌‬ ‫به‌ مه‌به‌ستی سێكسی به‌كارمانهێناوه‌‪،‬‬

‫په‌یوه‌ندیگرتن و تێگه‌یشتن له‌مڕۆی ئیكۆلۆژیادا‬ ‫ئیرباهیم حاجی زه‌ڵمی‬ ‫م��رۆڤ و ژینگه‌‪ ،‬دوانه‌یه‌كی نێو‬ ‫ژیانن‪ .‬م��رۆڤ ه��ه‌رده‌م بیر و ه��ۆش و‬ ‫تێگه‌یشنت و هه‌ڵوێست و كاركردنه‌كانی‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م و داچۆڕاوی ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ن‪،‬‬ ‫یاخود ئه‌و كارلێكانه‌ن كه‌ له‌ نێوان تاكی‬ ‫مرۆڤ و ژینگه‌كه‌یدا دروس��ت ده‌بێت‪.‬‬ ‫زانایانی كۆمه‌ڵناسی بۆ زیاتر ناساندنی‬ ‫ژینگه‌ و كارئاسانیی مه‌عریفی‪ ،‬ژینگه‌یان‬ ‫ك���ردووه‌ بە دوو ب �ه‌ش �ه‌وه‌‪ :‬یه‌كه‌میان‪:‬‬ ‫هه‌موو ئه‌و ڕووكار و ده‌ورپۆشه‌ی مرۆڤ‪،‬‬ ‫كه‌ مرۆڤه‌كان به‌ هیچ شێوازێك ده‌ستیان‬ ‫تێیدا نه‌بوو ‌ه و ده‌ستوه‌ردانی مرۆڤ و‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه له‌ س �ه‌ری س��ن��ووردار نییه‌ و‬ ‫خاوه‌ن سیام‌یه‌كی رسوشتین و به‌ ژینگه‌ی‬ ‫رسوشتی‪ ،‬یان فیزیایی ناوهێرناون‪ .‬هه‌رچی‬ ‫دووه‌میان ‌ه به‌ژینگه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی پێناسی‬ ‫ك��ردووه‌‪ ،‬كه‌ مه‌به‌ست لێی بریتییه‌ له‌‬ ‫هه‌موو ئه‌و ده‌ورپ��ۆش و ڕووخسارانه‌ی‬ ‫مرۆڤ كه‌ كۆمه‌ڵگه‌ و مرۆڤه‌كانن‪ ،‬یان‬ ‫دروستكراو و به‌رهه‌مهێرناوی مرۆڤه‌كان‬ ‫خۆیانن‌‪ ،‬وه‌ك له‌ سیستمه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫و داموده‌زگاكانی كۆمه‌ڵگه‌دا خۆی منایان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫گه‌ر به‌ مێژووی مرۆڤایه‌تیدا گوزه‌رێ‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ده‌بینین كه‌ هه‌وڵی به‌رده‌وامی‬

‫م��رۆڤ له‌و پێناوه‌دا ب��ووه‌ كه‌ بتوانێت‬ ‫ملمالنێ و یارییه‌ ژیانییه‌ لۆژیكی و‬ ‫ڕەفتارییه‌كانی بۆ گونجاندن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌م ژینگه‌یه‌ به‌كارببات‪ .‬جا تا چه‌نده‌‬ ‫توانیبێتی هاوسه‌نگی و زاڵیی خۆی‬ ‫به‌سه‌ر ژینگه‌كه‌ی خۆیدا مسۆگه‌ر بكات‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ن��ده‌ توانیویه‌تی م��ان �ه‌وه‌ی خۆی‬ ‫له‌نێو چركه‌ساته‌كانی ته‌مه‌ن و شوێنیدا‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م هه‌ساره‌ی زه‌وییه‌ ناوبنێت به‌‬ ‫گوزه‌ران و پێناسی بكات به‌ ژیان و دواجار‬ ‫ژیانی مرۆڤایه‌تی و مێژوو بۆ خۆی له‌وه‌‬ ‫تۆماربكات‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ كێشه‌ی گونجان له‌گه‌ڵ‬ ‫ژینگه‌ و ملمالنێی مانه‌وه‌ له‌ ژینگه‌ به‌‬ ‫هاوسه‌نگی‪ ،‬ه��ه‌رده‌م ئه‌و گ��ره‌و ‌ه بووه‌‬ ‫مرۆڤ به‌ جه‌سته‌ و ڕۆحی كردوویه‌تی‬ ‫و وزه‌ و توانا هزری و جه‌سته‌ییه‌كانی بۆ‬ ‫بەخه‌رجداوه‌ ‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ل��ێ��ره‌دا ل�ه‌س�ه‌ر س�ێ‌ ئاست‬ ‫په‌یوه‌ندیگرتنی مرۆڤ له‌گه‌ڵ ژینگه‌ و‬ ‫هه‌وڵی گونجانی مرۆڤ له‌گه‌ڵ ژینگه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫به‌كورتی ده‌خه‌ینه‌ڕوو‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ل �ه‌س �ه‌ر ئاستی (پێگه‌یاندنی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی) كه‌ تاك زیاتر كارتێكراوه‌‬ ‫و ملكه‌چ به‌ الساییه‌‪ ،‬بۆخۆشی مروڤ‬ ‫ناتوانێت فێری ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تی ببێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌توانێت السایی بكاته‌وه‌‪ .‬جا هه‌ر‬

‫له‌ منداڵیی مرۆڤه‌وه‌ بیگره‌ تا ئه‌وكاته‌ی‬ ‫بیری به‌كار نابات بۆ داهێنان و كورد‬ ‫گوته‌نی‪ ،‬حه‌زی له‌ حازرخۆرییه‌! ئه‌وه‌ش‬ ‫وه‌ك به‌شێك له‌ میكانیزمی ژیانی ده‌ستی‬ ‫بۆ ده‌بات‪ .‬له‌ نزیكرتین یه‌كه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫كه‌ خێزانه‌‪ ،‬تا ئیكۆلۆژیا كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كه‌ی‬ ‫به‌ گشتی! لێره‌وه‌ی ‌ه السایی وه‌ك به‌شێك‬ ‫له‌ ئه‌دگاری ژیانی مرۆڤ ئه‌ژمارده‌كرێت‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش گونجاوه‌ بوترێت كه‌‬

‫خراپرتین ج��ۆری په‌یوه‌ندیی مرۆڤیش ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ژینگه‌دا‪ ،‬كه‌ دیامگۆگیه‌ت و پاسیڤی‬ ‫په‌ره‌پێده‌دات ‪.‬‬ ‫‪2‬ـ له‌سه‌ر ئاستی خه‌یاڵ و بیری‬ ‫تاكڕەوانه‌ی كه‌نار له‌ واقیعی كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫كه‌ ئ �ه‌وه‌ش ه �ه‌رده‌م به‌رهه‌م و هه‌وڵی‬ ‫توێژێكی به‌ناوبانگی مرۆڤ بووه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی تاك و هه‌ندێ‌ جار گرووپیش‪ .‬ئه‌م‬ ‫جۆری په‌یوه‌ندیگرتنه‌ ئه‌گه‌ر له‌كاتی خۆیدا‬

‫شوێنگه‌یه‌ك و كاریگه‌ریی خۆی له‌سه‌ر‬ ‫بیری كۆمه‌اڵیه‌تی دانه‌نابێت‪ ،‬دواج��ار‬ ‫بیرمه‌ندان و واقیعبینان وه‌ك میكانیزمێكی‬ ‫نوێگه‌رانه‌ ده‌ستیان بۆ بردوو ‌ه و زۆرێك‬ ‫له‌و خۆشخه‌یاڵییانه‌یان كردووه‌ته‌ لەىش‬ ‫واقیعه‌وه‌‪ ،‬منوونه‌ی یۆتۆپیا و به‌رهه‌مه‌‬ ‫هزری و ته‌جریدییه‌كانی فه‌یله‌سووفان و‬ ‫كه‌سانی بیرمه‌ند‪ ،‬كه‌ به‌رهه‌می ئه‌م ئاستی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ن‪.‬‬ ‫‪3‬ـ له‌سه‌ر ئاستی مامه‌ڵه‌ی بابه‌تییانه‌‪،‬‬ ‫واقیعبینانه‌ و عه‌قاڵنییانه‌ په‌یوه‌ندیگرتن‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش ته‌عامولی گونجاوی مرۆڤه‌‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر بنه‌مای ب �ه‌رژەوه‌ن��دی��ی ك��ار و‬ ‫په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ دانه‌كانی ئیكۆلۆژیا‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی و رسوشتییه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫لێره‌دا ده‌ستی هه‌وڵ و داهێنان و‬ ‫ئه‌زموون و بیر و زانست‪ ،‬به‌كارده‌برێن‪،‬‬ ‫ئه‌م ئاستی په‌یوه‌ندیگرتنه‌ش پێویستی‬ ‫به‌ ڕۆشنبیری و هۆشیاریی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ل��ێ��ره‌و ‌ه په‌یوه‌ندیگرتن له‌گه‌ڵ‬ ‫تێگه‌یشتنه‌كانیش وه‌ك بابه‌تێكی‬ ‫ئیكۆلۆژیای كۆمه‌اڵیه‌تی (چ ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌ هزری كۆمه‌اڵیه‌تیدا بوونیان هه‌یه‌ و‬ ‫چ ئه‌وانه‌ش له‌ناو ده‌قه‌كۆن و ته‌نانه‌ت‬ ‫نوێیه‌كانیشدا ه �ه‌ی �ه‌) ه �ه‌م��ان ك��اری‬ ‫په‌یوه‌ندیگرتنی تاكه‌ كه‌ له‌و سێ ئاسته‌دا‬ ‫خستامنه‌ڕوو‪.‬‬

‫‪13‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)57‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/10/29‬ساڵی دووەم‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫ڕوانین‬

‫ئه‌پیقۆر‪ :‬فه‌لسه‌فه‌ی ماددیگه‌ری و چێژ‬ ‫)‪(24‬‬ ‫د‪ .‬سه‌باح به‌رزنجی *‬

‫««‬

‫فه‌لسه‌فه‌ی چێژ‪،‬‬ ‫ب ‌ه هه‌ندێك‬ ‫ده‌ستكارییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ‬ ‫بووه‌ت ‌ه خولگه‌ی‬ ‫چاالكییه‌كانی‬ ‫مرۆڤی هاوچه‌رخ و‬ ‫ناوه‌نده‌كانی خۆرئاوا‬

‫ئه‌پیقۆر‪ ،‬فه‌یله‌سووفێكی یۆنانیی‬ ‫به‌ناوبانگه‌‪ ،‬ل ‌ه ساڵه‌كانی نێوان (‪271-342‬‬ ‫پ‪.‬ز) ژیاوه‌‪ ،‬ئه‌و خاوه‌نی بیردۆزه‌یه‌كی‬ ‫كرده‌یییه‌‪.‬‬ ‫دیدگای رسوشتناسیی ئه‌و له‌سه‌ر (‪)3‬‬ ‫بنه‌ما دامه‌زراوه‌‪:‬‬ ‫‪1‬ـ له‌ هیچه‌وه‌ شت په‌یدا نابێت‪.‬‬ ‫‪2‬ـ هیچ شتێكیش نه‌بوونی به‌سه‌ردا‬ ‫نایه‌ت‪.‬‬ ‫‪3‬ـ جیهان به‌و شێوه‌یه‌ی ئێستا‪ ،‬هه‌تا‬ ‫هه‌تایه‌ ده‌مێنێت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م جیهانه‌ی ئێمه‌ ده‌یبینین‪،‬‬ ‫پێكهاتووه‌ له‌ ته‌نه‌كان و له‌ بۆشایی‪ .‬له‌‬ ‫رێی هه‌سته‌وه‌ په‌ی به‌ ته‌نه‌كان ده‌به‌ین‬ ‫و بۆشاییش گریامنه‌یه‌كی پێویسته‌ بۆ‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ته‌نه‌كان تیایدا بنب و ببزوێن‪.‬‬ ‫الی ئه‌پیقۆر‪ ،‬هه‌ر ته‌نێك له‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئه‌تۆم پێكهاتووه‌‪ ،‬ئه‌م ئه‌تۆمانه‌ ته‌نها‬ ‫خاوه‌نی خه‌سڵه‌تگه‌لی شێوه‌ و قورسایی‬ ‫و قه‌باره‌ن‪ ،‬له‌ رووی مامتاتیكه‌وه‌ ده‌كرێ‬ ‫دابه‌ش بكرێن‪ ،‬به‌اڵم له‌ رووی فیزیكه‌وه‌‪،‬‬

‫واته‌ ل ‌ه رووی واقیعیه‌ته‌وه‪ ‌،‬دابه‌شبوون‬ ‫هه‌ڵناگرن‪.‬‬ ‫به‌ گۆڕینی شێوه‌ی ئه‌تۆمه‌كان‪،‬‬ ‫شێوه‌ی ته‌نه‌كان ده‌گ��ۆڕێ��ت‪ ،‬به‌ هۆی‬ ‫قورساییانه‌وه‌ له‌ بۆشاییدا‪ ،‬به‌ ته‌ریبی‬ ‫یه‌كرتی ده‌كه‌ونه‌ خواره‌وه‌ و به‌ رێكه‌وتیش‬ ‫كه‌ به‌ر یه‌ك ده‌كه‌ون‪ ،‬لێكده‌ده‌ن و ئاڵۆز‬ ‫ده‌ب��ن‪ .‬ژم��اره‌ی ئه‌تۆمه‌كان و بۆشایی‬ ‫نێوانیان سنووری بۆ نییه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫ئه‌پیقۆر ئه‌گه‌ری بوونی چه‌ندین جیهان‬ ‫له‌ بوونه‌وه‌ردا به‌ راست ده‌زانێ‪.‬‬ ‫تیۆری زانین الی ئه‌و‪ ،‬بریتیی ‌ه له‌‬ ‫زانستێكی یاسایی بۆ تێگه‌یشنت‪ ،‬بنه‌مای‬ ‫ئه‌م زانسته‌ش ئه‌و وێنانه‌یه‌ كه‌ له‌ رێگه‌ی‬ ‫هه‌سته‌كانه‌وه‌ ده‌یانگرێت و به‌ بزووتنی‬ ‫ئه‌تۆمه‌كان‪ ،‬به‌ناو له‌شدا باڵوده‌بنه‌وه‌‪ .‬له‌‬ ‫ئه‌نجامدا تێگه‌یشنت په‌یدا ده‌بێ‪ .‬كه‌واته‌‬ ‫هه‌سته‌كان ب��ه‌ردی بناغه‌ی زانسنت‪ .‬به‌‬ ‫دووب��اره‌ب��وون��ه‌وه‌ی وێنه‌كان‪ ،‬ده‌گه‌ینه‌‬ ‫بۆچوونه‌ به‌راییه‌كان‪ ،‬كه‌ ئه‌وانیش ده‌بنه‌‬ ‫كۆڵه‌كه‌ی زانراوه‌كان له‌ هۆشدا‪.‬‬

‫گرنگرتین به‌شی فه‌لسه‌فه‌ی ئه‌پیقۆر‬ ‫به‌شه‌ ئه‌خالقییه‌كه‌یه‌تی‪ ،‬كه‌ تیایدا (چێژ)‬ ‫بنه‌ما و گۆشه‌ی وه‌ستاویه‌تی‪ .‬هه‌ر‬ ‫زینده‌وه‌رێك بۆ چێژ تێده‌كۆشێت و خۆی‬ ‫له‌ ئازار دوورده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم چێژ بۆخۆی چییه‌؟‬ ‫ئه‌پیقۆر له‌ وه‌اڵم��دا ده‌ڵێت‪ :‬چێژ‬ ‫بریتییه‌ له‌ نه‌بوونی ئ��ازار و پشێوی‪،‬‬ ‫وات ‌ه هه‌ركاتێك له‌ ئ��ازاری جه‌سته‌یی و‬ ‫ده‌روونی دووربكه‌وینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا چێژ په‌یدا‬ ‫ده‌بێت‪ .‬كه‌واته‌ شتێكی مامناوه‌ند له‌‬ ‫نێوان چێژ و ئازاردا نییه‌‪.‬‬ ‫داب��ی��ن��ك��ردن��ی پ��ێ��داوی��س��ت��ی��ی��ه‌‬ ‫به‌راییه‌كان‪ ،‬ده‌بێته‌ هۆی فره‌بوونی چێژ‪.‬‬ ‫پێداویستییه‌كانیش سێ جۆرن‪:‬‬ ‫‪1‬ـ چێژی رسوشتی و پێویست‪.‬‬ ‫‪2‬ـ چێژی رسوشتی و ناپێویست‪.‬‬ ‫‪3‬ـ چێژی نارسوشتی و ناپێویست‪.‬‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی ج���ۆری ی��ه‌ك��ه‌م‪،‬‬ ‫هیچ ه��ه‌وڵ و ماندووبوونێكی ن��اوێ‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌پیقۆر ب��ڕوای وای��ه‌ قه‌ناعه‌ت‬

‫بۆخۆی شكۆمه‌ندییه‌كی گرنگ ‌ه و مرۆڤ‬ ‫به‌ بیركردنه‌وه‌ دێ��ت هه‌ڵسه‌نگاندن‬ ‫بۆ چێژ و ئ��ازاره‌ك��ان ده‌ك��ات‪ .‬له‌ هه‌ر‬ ‫چێژێك ببێته‌ هۆی ئازارێكی گه‌وره‌تر‪،‬‬ ‫دوورده‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫جگ ‌ه ل��ه‌ چێژی جه‌سته‌یی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بایه‌خێكی زۆر به‌ دڵنیایی ده‌دات‪ ،‬كه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌ چێژی ده‌روونی و ئه‌ویش به‌‬ ‫رزگاركردنی رۆح ل ‌ه دڵه‌ڕاوكێ و شڵه‌ژان‪،‬‬ ‫به‌ده‌ست دێت‪ .‬بۆ منوونه‌ كه‌سی دانا‬ ‫رووده‌كاته‌ دادگ��ه‌ری و دڵنیای ‌ه له‌وه‌ی‬ ‫كه‌ كه‌س ناتوانێت له‌ س��زای كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ده‌ربازی ببێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ ئایین‪ ،‬ئه‌پیقۆر بڕوای‬ ‫وایه‌ كه‌ خواوه‌نده‌كان ده‌ست ناخه‌نه‌‬ ‫كاروباری جیهانه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ��ه‌وان بۆ‬ ‫خۆیان ئاسووده‌ن و نایانه‌وێ‌ گرفتاری‬ ‫ئه‌م ئه‌ركه‌ قورسان ‌ه بنب‪ ،‬وه‌ك بڵێی به‌‬ ‫ته‌وسه‌وه‌ ل ‌ه بڕوای پڕ له‌ خورافاتی ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ روانیبێتی و به‌ جۆرێك بڕوای‬ ‫ئه‌وان به‌و هه‌موو خواوه‌نده‪ ‌،‬ره‌تبكاته‌وه‌‪.‬‬

‫ویستوویه‌تی پێیان بڵێ بڕوانه‌بوون‬ ‫به‌و خواوه‌ندانه‌‪ ،‬له‌ بڕوا پێیان‪ ،‬راسترته‌‪.‬‬ ‫ئه‌پیقۆر به‌ هه‌موو شێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌یویست به‌و خه‌ڵكه‌ بڵێ‪ :‬له‌ خوا‬ ‫مه‌ترسن‪ ،‬ترستان له‌ مه‌رگ و له‌ ئازار‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌ ساده‌یی و دوور له‌ ئاڵۆزیی‬ ‫بژین‪ ،‬دانایانه‌ به‌دوای چێژ و خۆشیدا‬ ‫بڕۆن‪ ،‬هه‌وڵی دۆستایه‌تی بده‌ن‪ ،‬له‌‬ ‫ژیان و پیشه‌ی خۆتاندا دڵسۆز بن‪،‬‬ ‫ب��ه‌دوای ناوبانگ و پۆستی سیاسیدا‬ ‫مه‌ڕۆن‪.‬‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی چێژ‪ ،‬به‌ هه‌ندێك‬ ‫ده‌ستكارییه‌وه‪ ‌،‬ئه‌مڕۆ بووه‌ت ‌ه خولگه‌ی‬ ‫چاالكییه‌كانی مرۆڤی هاوچه‌رخ و‬ ‫ناوه‌نده‌كانی خۆرئاوا زۆر به‌ بایه‌خه‌وه‌‬ ‫ب���ره‌وی پ��ێ��ده‌ده‌ن‪ .‬ب��ه‌ تایبه‌ت كه‌‬ ‫ماددیگه‌ری بووه‌ته‌ تان و پۆی پێكهاته‌‬ ‫كه‌لتووری و هونه‌رییه‌كانی‪.‬‬ ‫هەفتانە دەینووسێت‬

‫به‌ بیانووی خۆرگیرانی ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)ە‌وه‌‬

‫ته‌وژمی ئیسالمی و هه‌ڵوێستی له‌مه‌ڕ مه‌عریف ‌ه و ڕۆشنبیری‬

‫یه‌كێك ل�� ‌ه گرفت ‌و الوازییه‌كانی‬ ‫ته‌وژمی ئیسالمیی هه‌رێمی كوردستان ب ‌ه‬ ‫گشتی ‌و سه‌ركردایه‌تی ‌و قیاده‌كانی الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان ب ‌ه تایبه‌تی‪ ،‬الوازی ‌و له‬ ‫‌ئاستى پێویستدا نه‌بوونی دید و تێڕوانین ‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی ئه‌و الیه‌ن ‌و سه‌ركردانه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫دونیای فیكر‪ ،‬مه‌عریف ‌ه‌و ڕۆشنبیری‌و میدیا‬ ‫و ڕاگه‌یاندن ‌و قاڵبووانی ئه‌و بواررانه‌دا‪،‬‬ ‫ك ‌ه ب ‌ه توێژی ده‌سته‌بژێر و بزوێنه‌ری ناو‬ ‫كۆمه‌ڵگ ‌ه هه‌ژمار ده‌كرێن‪ ،‬ڕۆڵ‌و كاریگه‌ریی‬ ‫به‌رچاویان هه‌ی ‌ه ل ‌ه هۆشیاركردنه‌و ‌ه و‬ ‫ئاراسته‌كردن ‌و بزواندنی هه‌ست ‌و عه‌قڵی‬ ‫تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگ ‌ه‌و حكومه‌ت‌و ده‌سه‌اڵتدا‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ك ‌ه حكومه‌ت ‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫فه‌رمانڕەوا له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا بایه‌خ به‌م‬ ‫چین ‌و توێژە و به‌م كای ‌ه گرنگ ‌ه مه‌عریفی‬

‫‌و ڕۆشنبیرییان ‌ه ن��ادات‪ ،‬زۆر جێی داخ ‌و‬ ‫له‌سه‌ر وه‌ستان نییه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئاشكرای ‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت كۆمه‌ڵگه‌ی ده‌سته‌مۆ و تاكێكی‬ ‫ده‌و ‌ێ ك ‌ه (به‌ڵ ‌ێ قوربان)ی بۆ بكات‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ك ‌ه ڕێگ ‌ه ده‌دا ب ‌ه كوله‌مه‌رگی‬ ‫بژی‪ ،‬ده‌ب ‌ێ زۆریش سوپاسی بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ك ‌ه ت��ه‌وژم ‌و ڕەوتێكی په‌یامداری‬ ‫خاوه‌ن تێڕوانینی ئاسامنی‌و ئیالهی بۆ ژیان‬ ‫‌و پرس ‌و بابه‌ته‌كا ‌ن به‌م چه‌شن ‌ه بیربكاته‌وه‌‬ ‫و مامه‌ڵ ‌ه بكات‪ ،‬ئ��ه‌و ‌ه زۆر جێی داخ ‌و‬ ‫حه‌رسه‌ت خواردن‌و هه‌ڵوێست ‌ه له‌سه‌ركردنه‌‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ب ‌ه درێژایی مێژووی مرۆڤایه‌تی ‌و‬ ‫مێژووی په‌یام ‌و په‌یامبه‌ر ‌ه ئاسامنییه‌كان‬ ‫‌و شوێنكه‌وته‌كانیان ب ‌ه تایبه‌تی‪ ،‬ڕۆحێكی‬ ‫شۆڕشگێڕانه‌ی ئیساڵحخوازانه‌ی په‌رۆش بۆ‬ ‫واقیعی كۆمه‌ڵگه‌كه‌یان ‌و هۆشیاركردنه‌وه‌ی‬ ‫تاكه‌كانیان‪ ،‬ه��ه‌ب��ووه‌‪ ،‬ب��ه‌و نه‌فه‌سه‌وه‌‬ ‫خه‌باتیان كردوو ‌ه و تێكۆشاون‪.‬‬ ‫ئاشكرای ‌ه ك ‌ه ڕەوتی ئیسالمی ‌و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیی ‌ه ئیسالمییه‌كانیش ل ‌ه هه‌رێمی‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬هه‌ر به‌و نییه‌ت ‌و پاڵنه‌ره‌وه‌‬ ‫خزمه‌ت ‌و خه‌بات ده‌ك��ه‌ن ‌و الفیته‌یان‬ ‫به‌رزكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬دیار ‌ه ك ‌ه به‌شێكی زۆر‬ ‫گرنگ ‌و ب��ه‌رچ��اوی گه‌یاندنی ئ��ه‌رك ‌و‬ ‫په‌یامه‌كه‌شیان‪ ،‬ل ‌ه ئه‌ستۆی توێژی ده‌سته‌بژێر‬

‫و ڕۆشنبیر و میدیكاره‌كانیاندایه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بینین ك ‌ه بایه‌خدان ‌و حساب بۆكردنی‬ ‫ماددی ‌و مه‌عنه‌وی ‌و خوێندنه‌و ‌ه بۆ ڕۆڵ‬ ‫‌و پێگه‌ی ئه‌م كه‌سان ‌ه ‌و ده‌زگا و ناوه‌ند و‬ ‫كه‌ناڵ ‌ه ئیعالمی ‌و ڕۆژنام ‌هو‌انییه‌كانیان‪ ،‬له‌‬ ‫ئاستێكی زۆر نزم ‌و الواز و نه‌شیاودایه‌‪،‬‬ ‫ت��ا ڕاده‌ی س��ڕی��ن��ه‌و ‌ه ‌و به‌كه‌مزانین ‌و‬ ‫پ ‌هراوێزخسنت ‌و ف ‌هرامۆشكردنیان‪ .‬ك ‌ه ئه‌مه‪‌،‬‬ ‫ئه‌خالقییه‌ن‌و پیشه‌ییه‌ن‪ ،‬قبوڵكراو و شایسته‌‬ ‫نیی ‌ه ‌و جۆرێك ‌ه ل ‌ه (ئیجحاف ب ‌ه حه‌ق)ی‬ ‫ئه‌م بوار و كای ‌ه ‌و كه‌سێتییانه‌‪ .‬ل ‌ه الیه‌كه‌وه‌‬ ‫سته‌مێكی زه‌ق ‌و ئاشكرای ‌ه ك ‌ه ب ‌هرامبه‌ر به‌‬ ‫خۆیان ‌و كاروان ‌و ڕەوته‌كه‌یانی ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌‬ ‫الیه‌كی دیكه‌شه‌و ‌ه خۆیان تووشی الوازبوون‬ ‫‌و مردنێكی هێواش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌ب ‌هرامبه‌ریشدا‪ ،‬ئه‌و ‌ه ده‌بینین ك ‌ه له‌م‬ ‫هه‌رێمه‌دا ته‌وژم ‌ه عه‌ملانی ‌و نائیسالمییه‌كه‌‬ ‫ب ‌ه گشتی ‌و ئه‌وانه‌ی ك ‌ه سه‌ر ب ‌ه ده‌سه‌اڵتن‬ ‫ب ‌ه تایبه‌تی‪ ،‬زه‌مینه‌یه‌كی باش ‌و له‌بار بۆ‬ ‫ڕۆشنبیر و میدیاكار و ڕۆژنامه‌نووسه‌كانیان‬ ‫ڕەخ��س��ێ�نراوه‌‪ ،‬ئیمكانات ‌و پێداویستیی‬ ‫ماددیی زی��اد ل ‌ه پێویستیان بۆ ف ‌هراهه‌م‬ ‫ك��راو ‌ه و ل ‌ه خزمه‌تیاندایه‌‪ ،‬ئه‌وانیش به‌‬ ‫ت��ه‌واوی توانایانه‌و ‌ه كاری خۆیان ده‌كه‌ن‬ ‫‌و په‌یامی خۆیان ده‌گه‌یه‌نن‪ .‬سه‌ركرد ‌ه ‌و‬

‫الیه‌ن ‌و ته‌نانه‌ت بازرگانه‌كانیشیان‪ ،‬پاره‌ی‬ ‫ته‌واویان هه‌ڵڕشتووه‌ت ‌ه به‌رده‌ستیان‪ .‬ڕۆشنبیر‬ ‫و ڕۆژنامه‌وان ‌و قاڵبووانی بواری فیكر و‬ ‫مه‌عریفه‌ی خاوه‌ن باكگراوندی ئیسالمیش‬ ‫ئه‌و ‌ه حاڵ‌و وه‌زعیان ‌ه ك ‌ه ده‌یبینین‪.‬‬ ‫حه‌رسه‌ت ‌و خه‌فه‌تێكی دیكه‌ش له‌م‬ ‫ب���واره‌دا‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه كه‌سانی خێرخوازی‬ ‫موسڵامن ‌و په‌یامدار‪ ،‬ك ‌ه سه‌رقاڵی بازرگانی‬ ‫‌و كار و كه‌سابه‌تن‪ ،‬خوای گه‌ور ‌ه توانایه‌كی‬ ‫ماددیی باشی پ ‌ێ به‌خشیوون ‌و نیعمه‌تی‬ ‫به‌سه‌ردا باراندوون‪ ،‬ئه‌وانیش جۆرێك له‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌می‌و بێباكییان هه‌ی ‌ه ب ‌هرامبه‌ر ئه‌م‬ ‫جۆر ‌ه بوارانه‌ی ك ‌ه باسامن كرد‪ .‬ئه‌و بڕوا و‬ ‫قه‌ناعه‌ته‌یان هه‌یه‌‪ ،‬یان بۆیان دروستكراوه‪‌،‬‬ ‫ك ‌ه هاوكاری ‌و به‌ده‌مه‌وه‌بوون ‌و پشتیوانیی‬ ‫ماددی‪ ،‬ته‌نها بۆ چه‌ند كارێكی سنوورداری‬ ‫وه‌ك مزگه‌وت ‌و نه‌خۆش ‌و مناڵی ب ‌ێ باوك‬ ‫‌و قوربانیكردن ‌و ‪ ...‬هتد‪ ،‬ب ‌ه خێر و چاكه‌‬ ‫هه‌ژمار ده‌كرێت‪ .‬ئه‌ڵبه‌ت ‌ه هه‌موو ئه‌وانه‌‬ ‫خێری گه‌ور ‌ه و گرنگن‪ ،‬ب ‌ه هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ناب ‌ێ ل ‌ه پێگه‌ی ئه‌و جۆر ‌ه كار ‌ه خێرخوازییانه‌‬ ‫كه‌م بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم گرفته‌ك ‌ه له‌وه‌دای ‌ه كه‌‬ ‫وابزانر ‌ێ خێر و هاوكاریی ماددی ته‌نها بۆ ئه‌و‬ ‫شتان ‌ه دروست ‌ه و ده‌بێت‪ ،‬ب ‌ه پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‬ ‫هاوكاریكردن ‌و پشتیوانیی م��اددی بۆ‬

‫ڕۆژن��ام��ه‌‪ ،‬یان گۆڤارێك‪ ،‬یاخود ده‌زگ��ا و‬ ‫ڕێكخراوێكی ڕۆشنبیری‌و فیكری‌و ئیعالمی‪،‬‬ ‫به‌خێر ن ‌هزانرێت‪ ،‬ئاماده‌یی ئه‌وه‌یان نه‌بێت‬ ‫هاوكاریی پرۆژەیه‌كی فیكری مه‌عریفی‪ ،‬یان‬ ‫ڕۆشنبیری ‌و ڕۆژنامه‌وانی ‌و ئیعالمی بكه‌ن‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌م كار ‌ه بۆ به‌رژەوه‌ندیی كۆی‬ ‫پ��رۆژە ‌و ڕەوت�� ‌ه ئیسالمییه‌كه‌یه‌‌و ده‌ڕژێته‌‬ ‫خانه‌ی به‌رژەوه‌ندیی هه‌موو موسڵامنان‬ ‫‌و خودی دینه‌و ‌ه ‌و بۆ ئه‌و خێرخوازانه‌ش‬ ‫ده‌بێت ‌ه سه‌ده‌قه‌یه‌كی جاری‌و به‌رده‌وام‪.‬‬ ‫ل�� ‌ه ڕوان��گ��ه‌ی ئ��ه‌م چه‌ند سه‌رنجه‌‬ ‫ك��ورت��ه‌وه‌‪ ،‬ده‌م��ه‌و ‌ێ ئاماژە ب ‌ه وه‌ستان ‌و‬ ‫ڕاگرتنی ڕۆژنامه‌ی (به‌یان) بكه‌م‪ ،‬ك ‌ه ماوه‌ی‬ ‫ساڵێك ‌ه ده‌رده‌چێت ‌و بڕیار ‌ه ئه‌م ژماره‌یه‌‬ ‫ببێت ‌ه كۆتا ژمار‌ه ‌و ڕابگیرێ‌‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ت نه‌ك‬ ‫له‌به‌ر نه‌بوونی كه‌سی باش ‌و به‌توانا و‬ ‫خ��اوه‌ن قابیلییه‌ت ‌و ئه‌زمووندار‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌به‌ر گرفتی دارایی‌و نه‌بوونی سپۆنسه‌رێك‬ ‫بۆ ده‌ركردنی ڕۆژنامه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م ه��ه‌واڵ�� ‌ه م��ای��ه‌ی خ��ه‌ف��ه‌ت‌و‬ ‫له‌سه‌روه‌ستانه‌‪ ،‬له‌م هه‌رێمه‌دا ك ‌ه چه‌ندین‬ ‫خێرخوازی باش ‌و موسڵامنی بازرگان ‌و به‌‬ ‫توانا و ئیمكانیاتی ماددی هه‌یه‌‪ ،‬له‌م وه‌خته‌دا‬ ‫ڕۆژنامه‌یه‌ك له‌به‌ر نه‌بوونی سپۆنسه‌ر و‬ ‫توانای ماددی ڕاگیرێ‌‪ ،‬ئه‌ویش نه‌ك ڕۆژانه‌‬

‫بێت‪ ،‬به‌ڵكو هه‌فتان ‌ه چ��اپ بكرێت‪ ،‬له‌‬ ‫كاتێكدا ك ‌ه ئه‌م ڕۆژنامه‌ی ‌ه ـ به‌شاهێدیی‬ ‫زۆرێك ل ‌ه خوێن ‌هرانی ـ تا ڕاده‌یه‌كی باش‬ ‫بووبوو ‌ه ده‌رفه‌ت‌و دوانگه‌یه‌ك بۆ ده‌ربڕین‬ ‫‌و باڵوكردنه‌وه‌ی بۆچوونی سه‌رجه‌م الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان‌و ڕەوتی ئیسالمی به‌گشتی‪ ،‬كه‌‬ ‫ل ‌ه ماوه‌ی ئه‌م ساڵه‌دا توانی سه‌رنجی زۆرێك‬ ‫ل ‌ه قه‌ڵه‌مبه‌ده‌ست ‌ه ئیسالمییه‌كان به‌الی خۆیدا‬ ‫ڕابكێش ‌ێ ‌و ب ‌ه نووسین ‌و بۆچوونه‌كانیان‬ ‫به‌شداربن تیایدا‪.‬‬ ‫ئومێده‌وارم ك ‌ه وه‌ستانی ڕۆژنامه‌ی‬ ‫به‌یان‪ ،‬وه‌ك خۆرگیران ‌و مانگگیران‪ ،‬كاتی‬ ‫بێت‪ ،‬جارێكی دیك ‌ه ب ‌ه تیشك ‌و ڕەونه‌ق ‌و‬ ‫تین ‌و تاوێكی زیاتره‌و ‌ه ده‌ستبه‌كار ببێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ك ده‌خوازم ئه‌و خێرخواز ‌ه به‌ڕێزانه‌ی‬ ‫ك ‌ه ده‌ستی خێریان هه‌ی ‌ه ل ‌ه چه‌ندین پرۆژەی‬ ‫خێرخوازی ‌و به‌ده‌مه‌وه‌بوونی هاوواڵتیاندا‪،‬‬ ‫ئاوڕێك له‌م جۆر ‌ه خزمه‌ت‌و كار و خێرانه‌ش‬ ‫بده‌نه‌وه‪ .‬ل ‌ه ڕۆژنامه‌كاندا منوونه‌ی ڕۆژنامه‌ی‬ ‫به‌یان‪ ،‬ل ‌ه گۆڤار ‌ه فیكری ‌و مه‌عریفی ‌و‬ ‫مه‌عنه‌وییه‌كانیشدا‪ ،‬من��وون��ه‌ی گۆڤاری‬ ‫(هه‌ژان) و (ناوه‌ندی مه‌عریفه‌ت ـ هه‌ژان)‬ ‫هەن‪ ،‬ك ‌ه خزمه‌تێكیان ب ‌ه فیكر و ڕۆشنبیری‌و‬ ‫ڕۆژنامه‌وانی ب ‌ه گشتی‌و ئیسالمی ب ‌ه تایبه‌تی‬ ‫كردووه‌‪.‬‬

‫د‪ .‬عالی ‌ه فه‌ره‌ج مسته‌فا‬

‫ڕۆژان�� ‌ه ‌و ل ‌ه ڕێی په‌یوه‌ندییه‌كامنا ‌ن‬ ‫ب ‌ه كه‌سانی ده‌وروب��ه‌رم��ان��ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بیستین‬ ‫فاڵن كه‌س سه‌ركه‌وتووه‌‪ ،‬یان فاڵن كه‌س‬ ‫ناتوانێت سه‌ركه‌وتوو بێت‪ ،‬یان ‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫سه‌ركه‌وتن وه‌كو چه‌مك‪ ،‬یان وه‌كو پڕۆسه‌‪،‬‬ ‫یان وه‌كو ئامانج‪ ،‬یان وه‌كو ده‌سكه‌وت‪،‬‬ ‫ی��ان وه‌ك��و سرتاتیژ‪ ،‬دووب���ار‌ه ده‌بێته‌وه‌‬ ‫ل ‌ه گفتوگۆكانی ئێمه‌دا‪ ،‬تا هه‌وڵه‌كامنان‬ ‫ب���ه‌رده‌وام بن بۆ ب��ه‌رزك��ردن��ه‌وه‌ی ئاستی‬ ‫داینه‌میكیه‌تی تاكه‌كه‌سی ‌و داینه‌میكیه‌تی‬ ‫گرووپ ‌و كۆمه‌ڵگاكامنان‪ ،‬له‌مه‌و ‌ه زۆر جار‬ ‫خۆشامن ده‌پرسین‪ :‬چین مه‌رج ‌ه پێشینه‌كانی‬

‫به‌دیهێنانی سه‌ركه‌وتن ‌و تایبه‌مته‌ندییه‌كانی‬ ‫كه‌سایه‌تیی س��ه‌رك��ه‌وت��وو؟ ه��ه‌روه‌ه��ا‬ ‫كامانه‌ن ئه‌و تایبه‌مته‌ندییانه‌ی ك ‌ه گرنگه‌‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌كانی ژیانی كۆمه‌ڵگ ‌ه بیبێت‪ ،‬تا‬ ‫سه‌ركه‌وتن وه‌كو پڕۆس ‌ه به‌دیبێت؟‬ ‫ئه‌گه‌ر مبانه‌وێت تیشك بخه‌ین ‌ه سه‌ر‬ ‫كه‌سایه‌تیی كه‌س ‌ه سه‌ركه‌وتووه‌كان‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی ك ‌ه به‌ره‌و سه‌ركه‌وتن ده‌ڕۆن‪،‬‬ ‫ئه‌م خااڵن ‌ه ئه‌ژمار ده‌كرێت ب ‌ه هه‌ندێك له‌‬ ‫تایبه‌مته‌ندییه‌كانی كه‌سایه‌تیی سه‌ركه‌توو‪:‬‬ ‫‪1‬ـ به‌رمه‌جه‌كردنی كات‪ :‬ئه‌مه‌ش به‌‬ ‫وات��ای دانانی پالن دێت بۆ به‌سه‌ربردنی‬

‫كاته‌كان‪ .‬ته‌نها ل ‌ه یه‌ك حاڵه‌تدا كه‌سه‌كان‬ ‫ده‌توانن ب ‌ه پالن كات به‌سه‌ربه‌رن‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ك ‌ه كات ب ‌ه سه‌رچاوه‌ی هێز ‌و سه‌رمایه‌ی‬ ‫ژیانیان دابنێن‪ ،‬هۆشیار بن ب ‌هرامبه‌ر به‌‬ ‫جۆره‌كانی ك��ار‌هك��ان ‌و په‌یوندیی جۆری‬ ‫چاالكی‌و كاره‌كان‪ ،‬ب ‌ه ته‌رخانكردنی ڕووبه‌ری‬ ‫تایبه‌ت ل ‌ه كات بۆیان‪.‬‬ ‫‪2‬ـ دابینكردنی ژینگه‌ی گونجاو ‌و‬ ‫ئیجابی‪ :‬كاریگه‌ریی ئیجابی‌و سه‌لبیی ژینگه‪‌،‬‬ ‫ب ‌ه یه‌كێك ل ‌ه هۆكار ‌ه كاریگه‌ره‌كان داده‌نرێت‬ ‫له‌سه‌ر گه‌شتنی كه‌سه‌كان ب ‌ه سه‌ركه‌وتن‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه بۆ دابینكردنی ژینگه‌ی له‌بار‪ ،‬ب ‌ه پله‌ی‬

‫یه‌كه‌م‪ ،‬قه‌ناعه‌تی كه‌سه‌ك ‌ه ڕۆڵ ده‌بینێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫تا چ ڕاده‌یه‌ك خۆی ته‌سلیم ب ‌ه كاریگه‌ریی‬ ‫ژینگ ‌ه ده‌كات له‌سه‌ری‪ ،‬یان خۆی ب ‌ه كاریگه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر ژینگ ‌ه داده‌نێت‪.‬‬ ‫‪3‬ـ دوان���دن ده‌رب���اره‌ی سه‌ركه‌وتن‬ ‫‌و پالندانان بۆ س��ه‌رك��ه‌وت��ن‪ :‬ب ‌ه ئاسانی‬ ‫ده‌ت��وان��رێ��ت ئ��ه‌و ك��ه‌س��ان��ه‌ی ع��ه‌وداڵ��ی‬ ‫سه‌ركه‌وتنن‪ ،‬بنارسێن‪ ،‬ئه‌مه‌ش ل ‌ه ڕووی‬ ‫به‌كارهێنانی ده‌سته‌واژە به‌كارهێرناوه‌كانیان‪،‬‬ ‫یان تێبینیكردنی به‌رنام ‌ه ‌و پڕۆژەكانیان‪،‬‬ ‫ك ‌ه ئاڕاسته‌یان به‌ره‌و گه‌شنت ب ‌ه سه‌ركه‌وتن‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫‪4‬ـ گه‌شبینی ‌و نوێگه‌ری‪ :‬ل ‌ه ڕووی‬ ‫ده‌روونییه‌وه‌‪ ،‬ته‌نها كه‌س ‌ه گه‌شبینه‌كانن‬ ‫ك ‌ه ده‌بن ‌ه سه‌رچاو ‌ه بۆ وزه‌ی ئیجابی‪ ،‬وزه‌‬ ‫ئیجابییه‌كه‌ش ب ‌ه سانایی ل ‌ه نوێكردنه‌وه‌دا‬ ‫ته‌وزیف ده‌ك��ه‌ن‪ ،‬ل ‌ه كاتێكدا گه‌شبینی‬ ‫ئاسۆی بیركردنه‌و ‌ه ‌و جیهانبینیی ئیجابی بۆ‬ ‫كه‌سه‌ك ‌ه وااڵ ده‌كات‪ .‬نوێكردنه‌و ‌ه قه‌ناعه‌تی‬ ‫كه‌سه‌ك ‌ه ب ‌ه بوونی ئه‌زمونی ئاڕاسته‌كراو‬ ‫به‌ره‌و سه‌ركه‌وتن زامن ده‌كات‪ .‬سه‌رئه‌نجام‬ ‫گه‌شبینی وه‌كو بارێكی ده‌روونی‪ ،‬پاڵپشت‬ ‫‌و پاڵنه‌ری سه‌ره‌كیی كه‌سه‌ك ‌ه ده‌بێت‪ ،‬بۆ‬ ‫به‌ئامانجكردنی سه‌ركه‌وتن‪.‬‬

‫مودریك عه‌لی عارف‬

‫كه‌سی سه‌ركه‌وتوو‬

‫‪12‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫پانتایی ‌ه‬ ‫هاوبه‌شه‌كانی‬ ‫عه‌لمانی و‬ ‫ئیسالمیی كورد‬

‫داخستنی ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)‪ ،‬كۆستێكی‬ ‫تری ڕۆشنبیری و ڕاگه‌یاندنی ئیسالمی‬

‫مەسعود عەبدولخالق‬ ‫ل ‌ه هه‌موو ئه‌و ئه‌زموونانه‌ی‬ ‫ڕابوردوو و ئێستا وردتر پانتایی هاوبه‌ش‬ ‫و پانتایی جیاواز ل ‌ه نێوان عه‌ملانی و ئاینی‬ ‫ل ‌ه كوردستان‪ ،‬ب ‌ه ئه‌ندازه‌ی سیاسی دیاری‬ ‫ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئامانج و تێكۆشان و بنه‌چه‌ی‬ ‫حیزب و الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كانی میلله‌تانی‬ ‫ژێرده‌سته‌‪ ،‬له‌سه‌ر دوو ته‌وه‌ری سه‌ره‌كی‬ ‫بوو ‌ه (ك ‌ه ل ‌ه په‌یڕەو و پرۆگرامی گشت‬ ‫حیزب ‌ه كوردستانییه‌كان‪ ،‬ب ‌ه هه‌رسێ‌‬ ‫ته‌یاری ئێستاشه‌و ‌ه ـ نه‌ته‌وایه‌تی‪،‬‬ ‫چه‌په‌كان‪ ،‬ئیسالمییه‌كان ـ وا داڕێژراوه‌)‪:‬‬ ‫ته‌وه‌ری یه‌كه‌م‪ :‬ڕزگاری ـ نیشتامن‪،‬‬ ‫وات ‌ه هه‌موویان به‌رنام ‌ه و سنووری‬ ‫ڕێكخسنت و ئامانجیان‪ ،‬ڕزگاریی‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬هه‌ر ل ‌ه (المه‌ركه‌زی‪،‬‬ ‫ئۆتۆنۆمی‪ ،‬فیدراڵی‪ ،‬ویالیات‪،‬‬ ‫كۆنفیدراڵی…) تا سه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش دوا مه‌به‌سته‌كه‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه كوردستان‬ ‫ب ‌ه (ڕزگاری ـ نیشتامنی) وتراوه‌‬ ‫كوردایه‌تی‪ ،‬ئه‌و ڕێباز ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌یە نیوه‌ی‬ ‫ئایدیۆلۆژیای حزبه‌كان دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ته‌وه‌ری دووه‌م‪ :‬ڕزگاری ـ‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ناونراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ته‌وه‌ری‬ ‫یه‌كه‌م په‌یوه‌ندیی نێوان ئاده‌میزاد و‬ ‫نیشتامنه‌كه‌ی بێت‪ ،‬یان نێوان نه‌ته‌وه‌‬ ‫بێت ب ‌ه ستوونی‪ ،‬ئه‌وا ته‌وه‌ری دووه‌م‬ ‫ئه‌ركی ڕێكخستنی په‌یوه‌ندیی ئاده‌میزاد‬ ‫ب ‌ه ئاده‌میزاده‌و ‌ه ب ‌ه ئاسۆیی‪ ،‬بۆ ئامانجه‌‬ ‫بنه‌ڕەتیی ‌ه مرۆڤایه‌تییه‌كان‪ ،‬وه‌ك دادگه‌ری‬ ‫و ڕەوشت و یه‌كسانی و مافی مرۆڤ و‬ ‫ئافره‌ت و هه‌ژاریه‌تی و… وات ‌ه ل ‌ه یه‌كه‌م‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیی تاك ب ‌ه خاكه‌وەیە‪ ،‬ل ‌ه دووه‌م‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی تاك ب ‌ه تاكه‌وەیە‪.‬‬ ‫ب ‌ه كورتی‪ ،‬به‌رنامه‌ی ژیانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی و ئابووری و سیاسی و‬ ‫حقوقی و چینایه‌تی… ك ‌ه په‌یوه‌ست ‌ه به‌‬ ‫مه‌دره‌سه‌ی سیاسی و فكرییه‌وه‌‪.‬‬ ‫گرنگرتین به‌شی سرتاتیژە و تیۆری‬ ‫سیاسیی هه‌ر حزبێكه‌‪ ،‬ئه‌و دوو ته‌وه‌ر ‌ه له‌‬ ‫دروشمی حزبه‌كان به‌دی ده‌كرێن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆ منوونه‌‪:‬‬ ‫(پ‪.‬د‪.‬ك)‪1 :‬ـ ئۆتۆنۆمی (ئێستا‬ ‫فیدراڵی) بۆ كوردستان‪2 .‬ـ دیموكراسی‬ ‫بۆ عێراق‪.‬‬ ‫(ی‪.‬ن‪.‬ك)‪1 :‬ـ مافی چاره‌ی‬ ‫خۆنووسین بۆ كوردستان‪2 .‬ـ ئه‌ی‬ ‫كرێكارانی گه‌النی زۆرلێكراوانی جیهان‬ ‫یه‌كگرن‪.‬‬ ‫(حزبی شیوعیی كوردستان)‪:‬‬ ‫‪1‬ـ نیشتامنێكی ئازاد و گه‌لێكی‬ ‫به‌ختیار‪2 .‬ـ ئه‌ی كرێكارانی جیهان‬ ‫یه‌كگرن‪.‬‬ ‫سه‌رنجبده‌‪ ،‬به‌شی یه‌كه‌می‬ ‫دروشمه‌كان‪ ،‬ڕزگاریی نیشتامنییه‌‪ ،‬به‌شی‬ ‫دووه‌میان ڕزگاریی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫هه‌ردوو پانتایی هاوبه‌ش و جیاواز به‌‬ ‫سانایی دیاری كرا‪ ،‬ئه‌ویش بریتیی ‌ه له‌وه‌ی‪:‬‬ ‫ئیسالمی و عه‌ملانی ل ‌ه ته‌وه‌ری یه‌كه‌م‬ ‫هاوبه‌شن‪ ،‬ل ‌ه ته‌وه‌ری دووه‌میش لێك‬ ‫جیان‪ .‬كۆمه‌ڵێك پرسیاری وه‌ك ئاسته‌نگ‬ ‫ل ‌ه پێش دیالۆگی ئاینی و عه‌ملانی الده‌دا‪،‬‬ ‫وه‌ك ڕوونیش ‌ه ئه‌و قۆناغه‌ی (رزگاریی‬ ‫نیشتامنی) دوورودرێژە‪ ،‬بۆی ‌ه میلله‌تی‬ ‫كورد یه‌كێك ‌ه ل ‌ه میلله‌ت ‌ه ده‌گمه‌نه‌كانی‬ ‫سه‌رزه‌وی ك ‌ه پانتاییه‌كی زۆر فراوانی‬ ‫هاوبه‌ش ل ‌ه نێوان عه‌ملانی و ئاینی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬كه‌چی زۆربه‌ی مێژووی نوێی‬ ‫شه‌ڕ و ناكۆكیی نێو ئه‌و الیه‌نه‌یانه‌‪.‬‬

‫‪birura_bayan@yahoo.com‬‬

‫كام ‌هران حه‌سه‌ن‬ ‫ڕۆژنامه‌ی (به‌یان) پاش یه‌ك ساڵ‬ ‫ته‌مه‌ن و ده‌رچوونی (‪ )58‬ژماره‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫گرفتی دارای��ی و نه‌بوونی سپۆنسه‌ر‪،‬‬ ‫داده‌خرێت‪ .‬من نامه‌وێت به‌شان و باڵی‬ ‫ستافه‌كه‌یدا هه‌ڵبه‌م‪ ،‬زۆرینه‌ی ئه‌م ستافه‌‬ ‫هه‌ر ئه‌و ستافه‌ی ڕۆژنامه‌ی كۆمه‌ڵن‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ر ئه‌و كات له‌ الیه‌ن نوخبه‌ی ڕۆشبیر‬ ‫و ڕۆژنامه‌نووسانی كوردستانه‌وه‌ (به‌‬ ‫عه‌ملانی و ئیسالمییه‌وه‌) ده‌ستخۆشییان‬ ‫لێكرا و به‌ ستافێكی بوێر و كارا و به‌‬ ‫توانا پێناسه‌كران و ناسێرنان‪ .‬ئه‌وه‌ی بۆ‬ ‫من ماوه‌ته‌و ‌ه له‌ ب ‌هرامبه‌ر ئه‌م ساڵه‌ پڕ له‌‬ ‫داهێنان و ماندووبونه‌یاندا‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ پێیان بڵێم‪ .‬ده‌سته‌كانتان خۆش بێت‪،‬‬ ‫ماندوو نه‌بن‪ ،‬چاوی یه‌ك به‌ یه‌كتان ماچ‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬له‌ سه‌رنووسه‌ره‌و ‌ه تاوه‌كو تاكه‌‬

‫شۆفێر و تاكه‌ كارگوزاره‌كه‌تان‪...‬‬ ‫داخستنی ڕۆژن��ام��ه‌ی (ب��ه‌ی��ان)‬ ‫كۆست و خه‌مێكی گه‌وره‌ی ڕۆشنبیری‬ ‫و ڕاگ��ه‌ی��ان��دن��ی ئیسالمییه‌‪ .‬ئ��ه‌وه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانن له‌ نێو ده‌یان و سه‌دان‬ ‫ڕۆژنامه‌ و گۆڤار‪ ،‬كه‌ ڕۆژانه‌ و هه‌فتان ‌ه له‌‬ ‫كوردستان ده‌رده‌چن‪ ،‬خاوه‌نی هیچیان‬ ‫نیین‪.‬‬ ‫گرفتی گه‌ور ‌ه ئه‌وه‌یه‌ كه‌ تا ئێستا‪،‬‬ ‫كایه‌ی عه‌قڵی ئیسالمی‪ ،‬له‌ گرنگی و‬ ‫ڕۆڵی میدیای ن��وورساو نه‌گه‌یشتبێت‪.‬‬ ‫ئه‌م تێنه‌گه‌یشنت و نه‌نرخاندنه‌ش‪ ،‬جگه‌‬ ‫ل��ه‌وه‌ی كه‌ خۆی له‌ خۆیدا گرفتێكی‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪ ،‬له‌ هه‌مان كاتدا ده‌رئه‌نجامی‬ ‫زۆر خراپیشی لێكه‌وتووه‌َته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیسالمییه‌كان‪ ،‬ب ‌ه ره‌چاوكردنی‬ ‫ئه‌وه‌ی جیاوازییه‌كی ڕێژەیی هه‌یه‌ له‌‬ ‫نێو ئیسالمییه‌كاندا‪ ،‬یه‌كگرتوو له‌ پێش‬ ‫هه‌موویانه‌وه‌یه‪ ‌،‬له‌ میدیای نوورساودا‪،‬‬ ‫نه‌ خوێنه‌رێكی باشی میدیای نوورساون‪،‬‬ ‫نه‌ توانیویشیان ‌ه خوێنه‌ری ئه‌و جۆره‌‬ ‫میدیایه‌ دروس���ت ب��ك��ه‌ن‪ .‬ن��ه‌ك هه‌ر‬ ‫جه‌ماوه‌ری ئیسالمی‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ی��ان و‬ ‫زیاتریش‪ ،‬له‌ كادرانی پۆسته‌ جیاوازه‌كانی‬ ‫حزبی ئیسالمی‪ ،‬هه‌ر ئاگایان له‌میدیای‬ ‫نوورساو نییه‌‪ .‬له‌م رووه‌ش��ه‌وه‌ منوونه‌ی‬

‫ئێمه‌ی ئیسالمی نه‌مانتوانیوه‌ له‌ بواری ڕۆشنبیری‬ ‫و فیكری و سیاسیدا‪ ،‬نه‌ك جه‌ماوه‌ری كوردستان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو هه‌واداره‌كانی خۆشمان تێر بكه‌ین‬ ‫زۆر سه‌یر و سه‌مه‌ره‌ و خه‌فه‌تئامێزم الیه‌!‬ ‫ئ��ه‌م تێنه‌گه‌یشنت و نه‌نرخاندن‬ ‫و پشتگوێخستنه‌ی میدیای ن��وورساو‪،‬‬ ‫بووەت ‌ه هۆكارێكی سه‌ره‌كی كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫به‌شێكی زۆری ئیسالمییه‌كان خاوه‌نی‬ ‫عه‌قڵیه‌تێكی سیاسیی الواز‪ ،‬بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫الواز‪ ،‬ده‌ربڕینی الواز بن و نقومبووی‬ ‫نێو بێئاگاییه‌كی قووڵ بن‪ ،‬سه‌ره‌نجامیش‬ ‫جه‌ماوه‌ر ناتوانێت متامنه‌ به‌و هه‌موو‬ ‫ڕیزه‌ الوازی و بێئاگایی ‌ه بكات و پاش‬ ‫‪ 23‬ساڵ له‌ كاری ئاشكرا‪ ،‬ده‌بنه‌ خاوه‌نی‬ ‫ته‌نها ‪%15‬ى ده‌نگی خه‌ڵكی كوردستان‪.‬‬ ‫ده‌بوو ئێستا ئیسالمییه‌كان خاوه‌نی‬ ‫ده‌ی��ان ڕۆژنام ‌ه و گۆڤار و سه‌نته‌ری‬ ‫توێژینه‌وه‌ و ڕۆشنبیری بوونایه‌‪ .‬ده‌بوو‬ ‫ئێستا خ��اوه‌ن��ی ده‌ی���ان و زیاتریش‪،‬‬ ‫كه‌س و كادری پێگه‌یشتووی ڕۆشبیر و‬ ‫پێگه‌یشتووی فكری بوونایه‪ .‬ئه‌مڕۆ ده‌یان‬

‫و سه‌دان بابه‌تی سیاسی و ڕۆشنبیری و‬ ‫فكریی ئیسالمی هه‌یه‌ كه‌ ده‌بوو قسه‌ی‬ ‫جدییان له‌سه‌ر بكرایه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ ناخی خه‌ڵك‪ ،‬ناخی گه‌نجان‪ ،‬پڕە‬ ‫له‌ پرسیار و نادڵنیایی و گومان له‌سه‌ر‬ ‫چه‌ندان چه‌مك و ده‌سته‌واژە و دید و‬ ‫فكری ئیسالمی و ئیسالمییه‌كان‪ ،‬كه‌ به‌‬ ‫دووی وه‌اڵمی دڵنیاكه‌ره‌وه‌دا وێڵن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نییه‪.‬‬ ‫ئێمه‌ی ئیسالمی نه‌مانتوانیوه‌ له‌‬ ‫بواری ڕۆشنبیری و فكری و سیاسیدا‪،‬‬ ‫ن��ه‌ك ج��ه‌م��اوه‌ری ك��وردس��ت��ان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ه��ه‌واداره‌ك��ان��ی خۆشامن تێر بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئێمه‌ كردوومانه‌‪ ،‬له‌ سنووری وه‌عز‬ ‫و ئیرشاددایه‌‪ ،‬له‌ سنووری خرۆشاندنی‬ ‫عاتفه‌ی دینی و به‌سه‌رهاتی مێژوویی‬ ‫و چیرۆكی دووباره‌ و ژیاننامه‌ و ‪ ...‬هتد‬ ‫دایه‪ .‬من ناڵێم ئه‌مانه‌ هیچ نین‪ ،‬به‌اڵم‬

‫هه‌موو شتێكیش نین‪ .‬ئیسالمییه‌كان‬ ‫نه‌یانتوانی نووسه‌ر و ڕۆشنبیری گه‌وره‌‪،‬‬ ‫بیرمه‌ند و مونه‌زیری گه‌وره‌ دروستبكه‌ن‪،‬‬ ‫گه‌ر هه‌شنب‪ ،‬ژماره‌یه‌كی زۆر كه‌من‪ .‬له‌‬ ‫كاتێكدا ئه‌مانه‌ن ئاڕاسته‌كه‌ری سه‌ره‌كیی‬ ‫كۆمه‌ڵگا‪ ،‬ئه‌مانه‌ن كه‌ ده‌ستكاریی‬ ‫بیركردنه‌وه‌ و دیدی كۆمه‌ڵگا ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫له‌ جیهاندا هه‌ر ئه‌مانه‌ن ڕاوێژكاری‬ ‫سه‌ره‌كیی سیاسیه‌كان‪ ،‬هه‌ر ئه‌مانه‌ن كه‌‬ ‫ڕێنامیی و به‌رچاوڕۆشنی به‌ سیاسییه‌كان‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئێمه‌ له‌م بواره‌دا هێند ‌ه هه‌ژارین‪،‬‬ ‫به‌ جۆرێك كه‌ زۆرینه‌ی قسه‌كه‌رانی سه‌ر‬ ‫شاشه‌كانی ته‌له‌فزیۆنه‌كانیشامن‪ ،‬له‌وانه‌ن‬ ‫كه‌ ئینتامی تریان هه‌یه‪ .‬سه‌رئه‌نجامیش‬ ‫كاتی هه‌ڵبژاردن خه‌ڵك ده‌نگ ناداته‌ بینا‬ ‫و ئامێر و ئاسن و كامێرا‪ ،‬ده‌نگ ده‌ده‌نه‌‬ ‫ئینتیام سیاسییه‌كه‌ی ئ��ه‌وان��ه‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫به‌شێكه‌ له‌ نهێنیی ئه‌و ‪ %15‬یه‌ی ك ‌ه پاش‬ ‫‪ 23‬ساڵ ئیسالمییه‌كان به‌ ده‌ستی دێنن‪.‬‬ ‫قسه‌كانم ت��ه‌واو ن��ه‌ب��وون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ستافی ڕۆژنامه‌ وتیان نابێت بابه‌ته‌كه‌‬ ‫ت��ووالن��ی ب��ێ��ت‪ .‬ل��ه‌ نێو ده‌ری��ای��ه‌ك‬ ‫نائومێدیدا‪ ،‬ئومێم وایه‌ ئیسالمییه‌كان به‌‬ ‫ئاگا بێنه‌وه‪ ‌،‬ئه‌م فه‌رامۆشییه‌ فه‌رامۆش‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬

‫ماڵئاوایی «به‌یان» و كورتبینیی ئیسالمییه‌كان!‬

‫نه‌وشیروان حوسێن سه‌عید‬ ‫وه‌ستانی ڕۆژنامه‌ی «به‌یان»‬ ‫پ��اش ساڵێك ل��ه‌ خ��زم��ه‌ت��ك��ردن‪،‬‬ ‫خ��وێ��ن��دن��ه‌وه‌ی ف��ره‌ڕەه��ه‌ن��دی‬ ‫پێویسته‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم به‌هۆی ئ��ه‌وه‌ی‬ ‫وه‌كو ڕۆژنامه‌یه‌كی ئازادی خاوه‌ن‬ ‫ئینتیامی ئیسالمی كاری ك��ردووه‌‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ه‌ م��ن ل��ه‌م ڕووه‌و ‌ه قسه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر ده‌كه‌م و دروستبوونی ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ش به‌شێوه‌یه‌كی گشتی‪،‬‬ ‫ده‌به‌ستمه‌وه‌ به‌ كه‌مته‌رخه‌میی‬ ‫ئه‌وانه‌ی كه‌ بانگه‌شه‌ی خه‌مخۆری‬ ‫ب��ۆ ك����اری ئ��ی��س�لام��ی ده‌ك����ه‌ن‪،‬‬ ‫له‌سه‌رووی هه‌موویشیانه‌وه‌‪ ،‬سێ‬ ‫حیزبه‌ ئیسالمییه‌كه‌ی كوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ پێامن ده‌ڵێت كه‌‬ ‫حیزبه‌ ئیسالمییه‌كان زیاتر له‌ خه‌می‬ ‫داموده‌زگا حیزبییه‌كانی خۆیاندان‪.‬‬ ‫ئه‌و كارانه‌ی له‌ ده‌ره‌وه‌ی خواستی‬ ‫ئه‌وان ده‌كرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر به‌‬ ‫جۆرێك له‌ جۆره‌كانیش ل ‌ه خزمه‌تی‬ ‫كاری ئیسالمیدا بێت‪ ،‬هیچ سه‌نگ‬ ‫و به‌هایه‌كی ئه‌وتۆی نییه‌ الیان‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رنا چ��ۆن ڕازی ده‌ب��ن ئه‌م‬ ‫ڕۆژنامه‌ی ‌ه به‌مشێوه‌یه‌ به‌ بێنازی‬ ‫له‌به‌رچاویاندا دابخرێت‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫بێده‌ربه‌ستانه‌ له‌ دووره‌وه‌ ته‌ماشا‬ ‫بكه‌ن‪ .‬ئایا له‌ خۆیانیان نه‌پرسیوه‌ كه‌‬ ‫بۆ ده‌بێت ده‌یان ڕۆژنامه‌ی حیزبی‬

‫و سێبه‌ر و ئه‌هلیی خ��اوه‌ن ئینتیامی‬ ‫عه‌ملانی هه‌بێت‪ ،‬كه‌چی یه‌ك ڕۆژنامه‌ی‬ ‫ئازادی خاوه‌ن ئینتیامی ئیسالمی به ‌زۆر‬ ‫بزانرێت؟!‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ غیابی پڕۆژەی فیكریامن‬ ‫ب��ۆ ده‌رده‌خ����ات الی ئیسالمییه‌كان‪.‬‬ ‫ب��ه‌داخ��ه‌وه‪ ‌،‬وادی���اره‌ ڕۆژنامه‌یه‌كیان‬ ‫ده‌وێت ك ‌ه به‌ ئاوازی ئه‌وان بخوینێت‬ ‫و به‌و شێوازه‌ی كه‌ ئه‌وان ده‌یانه‌وێت‪،‬‬ ‫كار بكات‪.‬هه‌روه‌كو ترس و به‌دگومانی‬ ‫و بێزارییان ده‌رده‌خ��ات له‌ ئاست هه‌ر‬ ‫ڕەخنه‌ و خوێندنه‌وه‌یه‌كی ره‌خنه‌گرانه‌ بۆ‬ ‫تێڕوانین و شێوازی كاركردنیان‪ .‬دیاره‌ له‌‬ ‫ماوه‌ی رابردوودا‪ ،‬ده‌یان بابه‌تی ڕەخنه‌یی‬ ‫له‌سه‌ر ئیشكالیه‌تی فیكریی و غیابی‬ ‫سرتاتیژێكی ڕوون الی ئیسالمییه‌كان‪،‬‬ ‫له‌م ڕۆژنامه‌یه‌وه‌ باڵوكرانه‌وه‌‪ ،‬ڕەنگه‌‬ ‫ئ��ه‌م��ان��ه‌ ئیسالمییه‌كانی سه‌غڵه‌ت‬ ‫كردبێت‪ .‬وادیاره‌ ئه‌وان به‌ حاڵی خۆیان‬ ‫ڕازی��ن‪ ،‬به‌ ت��رس و گومانه‌وه‌ له‌ هه‌ر‬ ‫بیرۆكه‌یه‌كی نوێ ده‌ڕوانن و نایانه‌وێت‬ ‫له‌و واقیعه‌ تێبگه‌ن كه‌ له‌ ده‌وروبه‌ریاندا‬ ‫ده‌گوزه‌رێت‪ .‬ئه‌گه‌رنا‪ ،‬جێگه‌ی تێڕامانه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و حیزبانه‌ی خۆیان به‌ خاوه‌ن و‬ ‫خه‌مخۆری پ��ڕۆژەی ئیسالمی ده‌زان��ن‬ ‫له‌ كوردستاندا‪ ،‬كه‌چی ئاوا بێده‌ربه‌سنت‬ ‫ل��ه‌ ئاست ڕۆژن��ام��ه‌ی��ه‌ك��دا ك�� ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ئیسالمییش نه‌بێت‪ ،‬به‌مانا حیزبییه‌كه‌ی‪،‬‬

‫ئ��ه‌وا ئاشكرایه‌ خاوه‌نی ئینتیامیه‌كی‬ ‫ئیسالمییه‌‪.‬‬ ‫به‌ بڕوای من‪ ،‬ئه‌م حاڵه‌ته‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌ وه‌اڵمه‌ ڕوونه‌كان بۆ ئه‌و پرسیاره‌ی‬ ‫كه‌ بۆچی له‌ناو گه‌لێكی موسڵامندا‪،‬‬ ‫ئیسالمییه‌كان تا ئێستاش هه‌ر كه‌مینه‌ن‬ ‫له‌ په‌رله‌ماندا؟ كه‌ ڕۆژنامه‌یه‌ك نه‌بێت‬ ‫ن��ووس��ه‌ره‌ ئیسالمییه‌كان ب��ه‌ حیزبی‬ ‫و سه‌ربه‌خۆوه‪ ‌،‬پێكه‌وه‌ ببه‌ستێت و‬ ‫ببێته‌ مینبه‌رێك بۆ بیروڕا ئاڵوگۆڕكردن‬ ‫و ئاشنابوون به‌ بیركردنه‌وه‌ی ئه‌وی‬ ‫دیكه‌ی پاشخان ئیسالمی‪ ،‬كه‌ شوێنێك‬ ‫نه‌بێت ڕەخنه‌كانی تێدا بخرێته‌ڕوو‪ ،‬كه‌‬ ‫ڕۆژنامه‌یه‌ك نه‌بێت گه‌نجانی ئیسالمیی‬ ‫ڕەخنه‌گر خۆیانی تێدا ببیننه‌وه‌‪ ،‬به‌‬ ‫كورتی ئه‌گه‌ر ناوه‌ندێك نه‌بێت هه‌موو‬ ‫بیروڕا ئیسالمییه‌ جیاوازه‌كان له‌ خۆیدا‬ ‫كۆبكاته‌وه‌ و ب��ه‌ره‌و ئامانجێكی ڕوون‬ ‫ئاراسته‌یان بكات‪ ،‬ئیرت باسكردن له‌‬ ‫پ����ڕۆژەی ئیسالمی‪ ،‬ئ��ای��ن��ده‌ی ك��اری‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬چی بكرێت و چی نه‌كرێت‪،‬‬ ‫هیچ مانایه‌كی نییه‌‪ .‬جیاواز ل ‌ه ڕۆژنامه‌ و‬ ‫سایته‌ حیزبییه‌ ئیسالمییه‌كان‪ ،‬ڕۆژنامه‌ی‬ ‫«به‌یان» بووبووه‌ مینبه‌رێك كه‌ تێیدا‬ ‫چه‌ندین قه‌ڵه‌می جیاواز به‌ حیزبی و‬ ‫سه‌ربه‌خۆوه‌‪ ،‬خۆیانیان تێدا ده‌بینییه‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین خوێنه‌ری ج��دی ئومێدیان‬ ‫له‌سه‌ر هه‌ڵچنی بوو‪.‬‬

‫ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه غیابی پڕۆژەی فیكریمان بۆ‬ ‫ده‌رده‌خات الی ئیسالمییه‌كان‬

‫ده‌بوایه‌ ئیسالمییه‌كان «به‌یان»یان‬ ‫وه‌ك��و ئاوێنه‌یه‌ك ته‌ماشا بكردایه‌ بۆ‬ ‫بینینی جوانی و ناشیرینییه‌كانیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دیاره‌ ئه‌وان هه‌ر دڵیان به‌و ڕۆژنامه‌ و‬ ‫سایته‌ حیزبییانه‌ی خۆیان خۆشه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫نه‌ ڕەنگدانه‌وه‌ی واقیعن و نه‌ ده‌توانن‬ ‫خ��وێ��ن��ه‌ری ج��دی ل�� ‌ه ده‌وری خۆیان‬ ‫كۆبكه‌نه‌وه‌‪ .‬به‌ره‌وپێشچوونی هه‌ر‬ ‫پڕۆژەیه‌ك‪ ،‬پێویستی به‌ زه‌مینه‌سازیی‬ ‫فیكریی و تیۆری هه‌یه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم دیاره‌‬ ‫حیزبه‌ ئیسالمییه‌كان ده‌سكه‌وتی عه‌مه‌لی‬ ‫و به‌ په‌له‌یان ده‌وێ��ت و له‌م ڕووه‌وه‌‬ ‫به‌ لۆژیكی «هه‌شت بێ و له‌ مشت‬ ‫بێ‪ ،‬نه‌ك نۆ بێ و نه‌بێ» بیرده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕۆژنامه‌ی «به‌یان» خه‌ریكبوو ده‌بووه‌‬ ‫ناوه‌ندێك بۆ پێكه‌وه‌گرێدانی بیروڕا و‬ ‫تیڕوانینی جیاوازی چه‌ند نووسه‌رێكی‬ ‫دید ئیسالمی‪ .‬ده‌بوایه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫هه‌م وه‌كو حیزب‪ ،‬هه‌م وه‌ك و ده‌زگا‬ ‫و كه‌سایه‌تییه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانیان‪ ،‬له‌‬ ‫خزمه‌تی ئه‌م پڕۆژەیه‌دا بوونایه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌ركێكی سه‌ره‌كیی ئ��ه‌وان��ه‌ و هیچ‬ ‫نه‌نگییه‌كیشی تێدا نییه‌ بۆ ستافی‬ ‫«ب��ه‌ی��ان»‪ ،‬چونكه‌ تائێستا ڕۆژنامه‌كه‌‬ ‫ب��ه‌ب��ێ س��ان��س��ۆر ب��ی��روڕای ج��ی��اوازی‬ ‫باڵوكردووه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ الیه‌كه‌وه‌ له‌ خزمه‌تی‬ ‫هیچ حیزبێكی ئیسالمیدا نه‌بووه‌ به‌‬ ‫دیاریكراوی‪ ،‬له‌ الیه‌كی تریشه‌وه‌ له‌‬ ‫خزمه‌تی هه‌موویاندا بووه‌ به‌ گشتی‪.‬‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ ئه‌وه‌شامن ال ڕوونرت‬ ‫ده‌ك��ات��ه‌وه‌ كه‌ تێگه‌یشتنی حه‌رفی بۆ‬ ‫ئایه‌ت و ف��ه‌رم��ووده‌ك��ان چه‌ند زاڵ�تره‌‬ ‫به‌سه‌ر تێگه‌یشتنی مه‌قاسیدییانه‌دا‬ ‫و له‌به‌رچاوگرتنی مه‌به‌سه‌ته‌كانی‬ ‫شه‌ریعه‌تی ئیسالمی الی خێرخوازان‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێستا له‌ كوردستان بانگه‌واز‬ ‫بكرێت بۆ دروستكردنی مزگه‌وتێك‪،‬‬

‫ئ��ه‌وا ده‌ی��ان بزنسامن و خێرخواز‬ ‫به‌ده‌میه‌وه‌ ده‌چ��ن‪ ،‬ئ��ه‌ی بۆچی‬ ‫كه‌س ب��ه‌ده‌م كۆمه‌كیكردنی ئه‌م‬ ‫ڕۆژنامه‌یه‌وه‌ نایه‌ت؟ له‌ كاتێكدا‬ ‫كاریگه‌ریی مزگه‌وته‌كه‌ هه‌ر بۆ‬ ‫گه‌ڕەكێك ی��ان چه‌ند گه‌ڕەكێكه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ڕۆژنامه‌كه‌ كاریگه‌ریی له‌سه‌ر‬ ‫سه‌دان كه‌س هه‌یه‌ ل ‌ه ده‌یان گوند‬ ‫و ش��ار و شارۆچكه‌ی كوردستان‬ ‫و په‌یامه‌كه‌شی دواج��ار ه��ه‌ر له‌‬ ‫خزمه‌تی په‌یامی مزگه‌وتدایه‌‪.‬‬ ‫منوونه‌یه‌كی دیكه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌ ئێستادا به‌شێك له‌ په‌رله‌مانتارانی‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كان‪ ،‬باس له‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ‪ ٤٩‬ملیۆنه‌كه‌ بۆ پڕۆژەی‬ ‫خ��زم��ه‌ت��گ��وزاری و ل��ه‌ خزمه‌تی‬ ‫هه‌ژاراندا خه‌رج ده‌ك��ه‌ن‪ .‬كه‌چی‬ ‫كه‌سێكیان ئه‌وه‌ به‌بیریدا نایه‌ت ئه‌و‬ ‫بڕە پاره‌یه‌ بۆ به‌رده‌ومی پێدانی ئه‌م‬ ‫ڕۆژنامه‌یه‌‪ ،‬یان پڕۆژەیه‌كی هاوشێوه‌‬ ‫ته‌رخان بكات‪ .‬سه‌یره‌ ته‌نانه‌ت له‌و‬ ‫ئاسته‌شدا هێشتا ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌یان‬ ‫ال دروست نه‌بووه‌ كه‌ هێشتنه‌وه‌ی‬ ‫ڕۆژنامه‌یه‌كی خ��اوه‌ن ئینتیامی‬ ‫ئیسالمی و گه‌شه‌پێدانی هه‌ر له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی كاری خێرخوازیدایه‌‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ زیاتر له‌ عه‌قڵیه‌تی پڕقه‌یرانی‬ ‫نوخبه‌ی سیاسیی ئیسالمییه‌كان بۆ‬ ‫كاری فیكریی‪ ،‬تێده‌گه‌ین‪ .‬به‌ كورتی‪،‬‬ ‫به‌رده‌وامنه‌بوونی «به‌یان» پاش‬ ‫ساڵێك ك��ارك��ردن‪ ،‬پاشه‌كشه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی ڕۆژنامه‌ی ئازاده‌ به‌ گشتی‬ ‫و ڕۆژنامه‌ی ئازادی خاوه‌ن ئینتیامی‬ ‫ئیسالمی به‌تایبه‌تی‪ .‬له‌مه‌شدا الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان به‌ خۆیان بزانن یان نا‪،‬‬ ‫پشكێكی گه‌وره‌یان له‌م پاشه‌كشه‌یه‌‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬

‫‪14‬‬ ‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ئايا ئیسالمییه‌كان له‌ ئه‌زموونی ده‌سه‌اڵتداریدا‬ ‫شكستیان هێنا؟!‬ ‫عه‌بدولڕە‌حامن محه‌مه‌د فه‌رحانه‌‬ ‫و‪ :‬جهانگیر ئه‌حمه‌د‬ ‫قسه‌یه‌ك هه‌یه‌ كه‌ باڵی كێشاوه‌‬ ‫به‌سه‌ر ڕاگه‌یاندنی عه‌ره‌بیدا ده‌رباره‌ی‬ ‫شكستی ئیسالمییه‌كان له‌ فه‌رمانڕەواییدا‪،‬‬ ‫هه‌ر ده‌ڵێی بابه‌تێكه‌‪ ،‬یان پرسێكه‌ و‬ ‫مشتومڕ هه‌ڵناگرێت‪ .‬جه‌وهه‌ری ئه‌و‬ ‫پرسه‌ش له‌وه‌دایه‌ كه‌ گه‌النی عه‌ره‌ب‬ ‫له‌ ڕێگه‌ی سندوقه‌كانی ده‌نگدانه‌وه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانیاىن هه‌ڵبژاردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل�ه‌ ئه‌زموونه‌كه‌یاندا س�ه‌ورك�ه‌وت��وو‬ ‫نه‌بوون‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بێت به‌ركه‌نار بكرێن‬ ‫و رێگه‌ چ��ۆڵ بكه‌ن بۆ كه‌سانی تر‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای كه‌میی ماوه‌ی ده‌سه‌اڵتیان و‬ ‫ته‌واونه‌كردنی ئه‌زموونه‌كه‌یان‪ .‬بۆ ئه‌م‬ ‫باره‌ پاساوی تازه‌ی (تیۆری) شه‌رعیه‌تی‬ ‫ش�ه‌ق��ام‪ ،‬ن �ه‌ك شه‌رعیه‌تی سندوقیان‬ ‫داهێنا‪.‬‬ ‫ڕاستیی قسه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌زموونی‬ ‫حوكمی ئیسالمییه‌كان به ‌ته‌واوه‌تی‬ ‫ده‌ستی پێنه‌كردبوو‪ ،‬به‌ چه‌ند مانگێك‬ ‫ئه‌ژمار ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم حوكمی ئه‌وانی تر‪،‬‬ ‫له‌ نه‌ته‌وه‌یی و چه‌پڕەوه‌كان‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ده‌ی���ه‌ ب����ه‌رده‌وام ب��وو پێش ئ��ه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌زموونه‌كه‌یان له‌ناوبچێت‪ .‬هه‌تا‬ ‫ئێستاش هه‌ندێكیان به‌ هه‌موو جۆره‌‬ ‫چه‌كێكی ترسناك‪ ،‬گه‌لی خۆیان ده‌كوژن‬ ‫و نایانه‌وێت واز له‌ ده‌سه‌اڵت بهێنن‪.‬‬ ‫ئه‌م قسه‌یه‌شامن ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ ئیسالمییه‌كاىن ل�ه‌و م��اوه‌ كه‌مه‌ی‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت��داری��ی��ان‪ ،‬هیچ هه‌ڵه‌یان‬ ‫ن �ه‌ك��ردووه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌شیان تۆماركردووه‌‬ ‫و ڕاستیشیان تۆماركردووه‌‪ ،‬هه‌روه‌كو‬ ‫هێزه‌ سیاسییه‌كانی دیكه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫جێی سه‌رنجه‪ ‌،‬هه‌ڵه‌ی ئیسالمییه‌كان‬ ‫به‌ ده‌ستئه‌نقه‌ست گه‌وره‌كرا‪ ،‬که‌ له‌م‬ ‫دواییانه‌دا به‌ شێوه‌یه‌كی نه‌خشه‌ بۆ‬ ‫داڕێ��ژراو له‌ ڕێ��ڕەوی خۆیان الدران و‬ ‫وه‌ك هه‌ڵه‌ی زۆر زه‌به‌الح نیشاندران‪،‬‬ ‫زوڕن��اژەن �ه‌ گه‌وره‌كانی ڕاگه‌یاندنیش‬ ‫ك���اری���ان ل���ه‌س���ه‌ر ك����ردو ب���ال���ۆره‌ی‬ ‫ڕیشه‌كێشكردنیان بۆ لێدان‪.‬‬ ‫بۆچی گه‌النی ناوچه‌كه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرن؟‬ ‫ه���ه‌ر ل��ه‌ س���ه‌ره‌ت���ای دی����ارده‌ی‬ ‫ئیسالمییه‌وه‌‪ ،‬ل�ه‌ن��اوه‌ و ده‌ره‌وه‪ ‌،‬له‌‬ ‫زۆر الوه‌ كاریگه‌ریی خۆی دروستكرد‪،‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی وه‌ك ڕەوتێكی سیاسیش‬ ‫ئامانجه‌كانی به‌دیده‌هێنا و ده‌یگه‌یانده‌‬ ‫س�ه‌رج�ه‌م ن��اوه‌ن��ده‌ ڕۆشنبیرییه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬وه‌ك دژایه‌تیكردنێك‪ ،‬له‌‬ ‫به‌رامبه‌ردا ڕۆژئ��اوا زاراوه‌ی (ئیسالمی‬ ‫سیاسی)ى كرد به‌ بااڵیدا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ڕەهه‌نده‌كانی ئه‌م دیارده‌یه‌ داببڕێت‬ ‫ل�ه‌ ژی��ان و ك�ه‌ل��ت��ووری گه‌له‌كانی و‬ ‫ب�ه‌ ته‌كتیكی زی��ره‌ك��ان �ه‌ی جیاكاری‪،‬‬ ‫ئ��ه‌م ڕاب��وون��ه‌ی داب �ه‌ش��ك��رد به‌سه‌ر‬ ‫میانڕەوه‌كان و یاخیبوان و كالسیكیه‌كان؟‬ ‫میانڕەوكانیان به ‌ڕووك �ه‌ش خسته‌ ناو‬ ‫فۆڕمی سیستمی سیاسیی عه‌ره‌بییه‌وه‪‌،‬‬ ‫ل��ه‌ ڕێ��گ��ه‌ی به‌شداریپێكردنێكی‬ ‫چاوبه‌ستانه‌وه‌ بۆ شه‌رعیه‌ت پێدانی‬ ‫خ��ۆی��ان‪ ،‬نه‌خشه‌یه‌كی جیهانی و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیشیان كێشا بۆ دژایه‌تیكردنی‬ ‫یاخیبووه‌كان و كالسیكییه‌كانیشیان كرده‌‬ ‫پاشكۆ و پاڵپشتی بۆ پشتگیری له‌ سیستم‬ ‫و ڕژێمه‌ سه‌ركوتكه‌ره‌كانی ناوچه‌كه‌‪.‬‬ ‫وه‌كو ڕاسته‌هێڵێك‪ ،‬فه‌رمانڕەواكانی‬ ‫ع �ه‌ره‌ب كاریانكرد له‌سه‌ر ناساندنی‬ ‫ڕابوونی ئیسالمی وه‌كو ترسێنه‌رێك‪ ،‬بۆ‬ ‫تۆقاندنی ڕۆژئاوا له‌ ئیسالمییه‌كان‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و ڕاسته‌هێڵه‌ش‪ ،‬راگه‌یاندنی‬

‫ئ�ه‌و ڕژێامنه‌ هه‌وڵی دوژمنكارانه‌ی‬ ‫خ��ۆی��ان خسته‌كار ب��ۆ ناشیرنكردنی‬ ‫پ�����رۆژەی ك��ه‌ل��ت��ووری و سیاسیی‬ ‫ئیسالمییه‌كان‪ ،‬به‌ مه‌به‌ستی دابڕاندنیان‬ ‫له‌ جه‌ماوه‌ره‌كه‌یان‪.‬‬ ‫جگه‌ ل �ه‌و هه‌موو سیاسه‌تانه‌ی‬ ‫كه‌ پێڕەو ده‌كرێن بۆ سنوورداركردنی‬ ‫باڵوبوونه‌وه‌ی ئه‌م دی��ارده‌ ئیسالمییه‪.‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ئیسالمییه‌كان ب��ه‌رده‌وام��ن له‌‬ ‫گه‌شه‌كردن و به‌هه‌نگاوی زۆر خێرا‬ ‫به‌ره‌و پێش ده‌چن‪ .‬له‌ كۆتاییدا فه‌زای‬ ‫ڕۆشنبیریی ناوچه‌كه‌یان كۆنتڕۆڵ ده‌كه‌ن‬ ‫و له‌ پاش به‌هاری عه‌ره‌بیش‪ ،‬له‌ زیاتر‬ ‫له‌ واڵتێكدا‪ ،‬گه‌النی ناوچه‌كه‌ ده‌نگیان‬ ‫پێده‌ده‌ن و هه‌ڵیان ده‌بژێرن‪ ،‬بااڵترین‬ ‫پێگه‌ی سیادیی ده‌سه‌اڵتیان پێده‌سپێرن‪.‬‬ ‫ل�ه‌ژێ��ر نه‌شته‌ری شیكردنه‌وه‌ی‬ ‫ه��ۆك��اری م��ان �ه‌وه‌ و ڕەگداكوتانیان‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای دڵڕەقیی ئ �ه‌و هێرشانه‌ی‬ ‫ڕووبه‌ڕوویان ده‌بوه‌وه‌ له‌پێش به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌بیدا‪ ،‬ده‌كرێت بگوترێت كه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ئیسالمییه‌كان هێزی ڕابه‌رن‬ ‫له‌ دژایه‌تیكردنی داگیركاران له‌ هه‌موو‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌بیدا‪ ،‬له‌ ناویشیاندا خاكی‬ ‫فه‌له‌ستین‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬چه‌خامخه‌ی ئ �ه‌و هێزه‌‬ ‫ب��وون كه‌ دیكتاتۆری عه‌ره‌بی هێنایه‌‬ ‫له‌رزه‪ .‬زیندانی دیكتاتۆره‌كنیان لێ‌ پڕ‬ ‫كرابوو‪ ،‬ئێستاش هه‌ر پڕن له‌ سه‌ركرده‌ و‬ ‫ئه‌ندامه‌كانیان‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬پ���ڕۆژەی ڕۆشنبیری و‬ ‫كه‌لتوورییان ه��اوڕا و ته‌بایه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫شوناسی گ�ه‌الن��ی ن��اوچ�ه‌ك�ه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫پیرۆزییه‌كانیان یه‌كده‌گرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئایا ئیسالمییه‌كان له‌ ده‌سه‌اڵتداریدا‬ ‫شكستیان هێنا یان شكستیان پێهێرنا؟‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ڕەواجێكی زۆر دراوه‌‬ ‫به‌ قسه‌ی شكستهێنانی ئیسالمییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم گرفته‌كه‌ لێره‌دایه‌ كه‌ ئه‌م قسه‌یه‌‬ ‫له‌ ڕووی ڕاستییه‌وه‌‪ ،‬الوازه‌ له‌ چه‌ند‬ ‫ڕوویه‌كه‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬چونكه‌ ئه‌وانه‌ی ئه‌و قه‌وانه‌‬ ‫ده‌ڵێنه‌وه‪ ‌،‬دوژمنان و ناحه‌زانی به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ ئیسالمییه‌كانن و ئه‌م تێڕوانینه‌شیان‬ ‫ل��ه‌ ئ�ه‌ن��ج��ام��ی ملمالنێی سیاسیی‬

‫نێوانیانه‌وه‌ ه��ات��ووه‌ و ئ�ه‌و زمانه‌ش‬ ‫كه‌ به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬مه‌به‌ستی پشت‬ ‫په‌رده‌ی بریتییه‌ له‌ نیشاندانی شكستی‬ ‫ئیسالمییه‌كان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی به ‌یه‌كجاری‬ ‫بازاڕەكه‌یان دابخرێت و له‌ ژیانی سیاسی‬ ‫دووریان بخه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئ �ه‌زم��وون��ی ده‌س �ه‌اڵت��ی‬ ‫ئیسالمییه‌كان هه‌ر له‌ بنه‌ڕەتدا مه‌رجه‌‬ ‫بابه‌تییه‌كانی سه‌ركه‌وتنی تێدا نه‌بوو‪،‬‬ ‫ل��ه‌وه‌ش زیاتر‪ ،‬ڕووب���ه‌ڕووی باندێكی‬ ‫ئاڵۆزبوونه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وامیش ڕووبه‌ڕوو‬ ‫ده‌ب��ن �ه‌وه‌ بۆ له‌ناوبردنیان له‌ الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی دام �ه‌زراوه‌ و به‌ هاوكاریی‬ ‫سه‌رجه‌م هێزه‌ سیاسییه‌كانی ناوه‌وه‌ و‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬ڕۆژئ���اوا كاریگه‌رییه‌كی‬ ‫ب��ێ��س��ن��ووری ه�ه‌ی�ه‌ ل �ه‌س �ه‌ر ژینگه‌ی‬ ‫سیاسیی نێوده‌وڵه‌تی و ڕاستگۆ نییه‌ له‌‬ ‫قبووڵكردنی ده‌سه‌اڵتی ئیسالمییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ته‌نها به‌شێوه‌یه‌كی كاتی و‬ ‫وه‌ك��و ئه‌مری واقیع‪ ،‬به ‌ناچاری پێی‬ ‫قبووڵده‌كرێت‪ .‬وه‌كو ڕاوچییه‌ك هه‌رده‌م‬ ‫له‌ بۆسه‌دایه‌ بۆ له‌ناوبردنیان‪ ،‬به‌ بیانوی‬ ‫سه‌رنه‌كه‌وتنیان له‌ پرۆسه‌ی به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر ئیسالمییه‌كان هه‌ڵه‌یان‬ ‫كردبێ‌‪ ،‬ئه‌وا هه‌ڵه‌یان پێكراوه‌ و خراونه‌ته‌‬

‫خ��ان �ه‌ی ه �ه‌ڵ �ه‌ی م��وم��اره‌س �ه‌ك��ردن��ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وانی تری غه‌یری‬ ‫ئیسالمییه‌كانیش هه‌ڵه‌یان ك��ردووه‌‬ ‫و گه‌یه‌نراویشنه‌ ئامانجی خۆیان‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێزه‌ نه‌یاره‌كانی ئیسالمییه‌كان‬ ‫سه‌رپه‌رشتیی هێرشێكی به‌رنامه‌ بۆ‬ ‫داڕێ��ژراوی��ان كرد‪ ،‬هاوپه‌یامنیه‌تیشیان‬ ‫له‌گه‌ڵ دیارترین ده‌وڵه‌تانی ناوچه‌كه‌ كرد‬ ‫بۆ له‌به‌ینربدنی ئه‌زموونی ئیسالمییه‌كان‪.‬‬ ‫له ‌كۆندا وت��راوه‌ «یه‌كسان نین‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی داوای ڕاستی ده‌ك�ه‌ن و پێی‬ ‫ناگه‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی داوای به‌تاڵ‬ ‫ده‌كه‌ن و پێی ده‌گ �ه‌ن»‪ .‬جیاوازییه‌كی‬ ‫زۆر هه‌یه‌ له‌ نێوان هه‌ڵه‌ی كه‌سانێكی‬ ‫تیكۆشه‌ر و ئه‌وانه‌ی هه‌وڵی خزمه‌تكردن‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬له‌گه‌ڵ هه‌ڵه‌ی ئه‌وانه‌ی شوێن‬ ‫ئاره‌زوو و ئایدۆلۆژیای وشك كه‌وتوون‪.‬‬ ‫دیارترین هه‌ڵه‌ی ئیسالمییه‌كان‬ ‫ئه‌مانه‌بوون‪:‬‬ ‫‪ -1‬به‌كارهێنانی ڕێگای خۆپیشاندان‬ ‫و ك��ۆب��وون�ه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ریی ف �راوان‬ ‫له‌بری هاوبه‌شی و به‌شداری پێكردنی‬ ‫هێزه‌كانی تر‪ ،‬كه‌ ب��ووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌توانرێت سه‌رجه‌م هێزه‌كان به‌شداربن‬ ‫و گوتارێكی نه‌ته‌وه‌یی گشتی دروست‬ ‫نه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬باڵوكردنه‌وه‌ی گوتارێكی سیاسی‬

‫ڕۆژئاوا كاریگه‌رییه‌كی بێسنووری هه‌یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ژینگه‌ی سیاسیی نێوده‌وڵه‌تی و ڕاستگۆ نییه‌‬ ‫له‌ قبووڵكردنی ده‌سه‌اڵتی ئیسالمییه‌كان‬ ‫هه‌ر كه‌سێك سه‌رنجی هه‌ڵه‌ی ئیسالمییه‌كان و‬ ‫هه‌ڵه‌ی ئه‌وانی تر بدات‪ ،‬بۆی ده‌رده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان شكستیان نه‌هێناوه‌‬

‫ئیسالمییانه‌‪ ،‬كه‌ بووه‌ هۆی دروستبونی‬ ‫ترسێك الی ه��ێ��زه‌ ن�ه‌ی��اره‌ك��ان��ی��ان و‬ ‫ت�ه‌ق��ی��ن�ه‌وه‌ی ت��رس��ی ڕۆژئ�����اواش‪ ،‬كه‌‬ ‫چاودێریی بارودۆخی سیاسیی عه‌ره‌بییان‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬كه‌ دواجار هاوپه‌یامنێتیی ناوخۆ‬ ‫و ده‌ره‌وه‌ی لێكه‌وته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬نه‌یانتوانی كه‌ جیاوازیی نێوان‬ ‫داخوازییه‌كانی شۆڕش و پێویستییه‌كانی‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت ب �زان��ن‪ ،‬قۆناغی ش��ۆڕش به‌‬ ‫دامه‌زراوه‌كانی ده‌وڵه‌ت به‌ڕێوه‌ ببه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ڵه‌ی هێزه‌كانی تر ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ن�ه‌ب��وون��ی گیانی هاوبه‌شی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیسالمییه‌كان له‌ ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬به‌‬ ‫په‌یڕەوكردنی ڕێگاكانی تێكشكاندن و‬ ‫هه‌ره‌س پێهێنانیان‪ ،‬له‌وه‌ش زیاتر بوونه‌‬ ‫هاوپه‌یامن و ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ هێزه‌‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كان بۆ ڕووخاندنی ئه‌زموونی‬ ‫حوكمی ئیسالمییه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -2‬كردنی به‌رگی شه‌رعیه‌ت به‌‬ ‫به‌ری كه‌رته‌ فراوانه‌كانی دامه‌زراوه‌كانی‬ ‫ده‌وڵ��ه‌ت له‌ الی �ه‌ن سه‌رانی شۆڕشی‬ ‫دژەئیسالمی و به‌كارهێنانیان له‌به‌ره‌ی‬ ‫نه‌یاری سیاسیی ئیسالمییه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئ�ه‌و هێزانه‌ ه�ه‌روه‌ك��و چۆن‬ ‫پێشرت له‌ ده‌سه‌اڵتدا شكستیان هێنا‪ ،‬به‌‬ ‫هه‌مان شێوه‌ له‌ ئۆپۆزسیۆنبوونیشدا‬ ‫هه‌ر شكستیان هێنا‪ ،‬به‌ پێشكه‌شكردنی‬ ‫منوونه‌یه‌كی خراپ و ناشیرین‪ .‬خراپیی‬ ‫منوونه‌كه‌شیان له‌ سه‌پاندنی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫س �ه‌رب��ازی و ڕەت��ك��ردن �ه‌وه‌ی پێدانی‬ ‫ده‌رفه‌تی پێویست به‌ ئیسالمییه‌كاندا‪،‬‬ ‫خۆی ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫جا هه‌ر كه‌سێك سه‌رنجی هه‌ڵه‌ی‬ ‫ئیسالمییه‌كان و هه‌ڵه‌ی ئه‌وانی تر بدات‪،‬‬ ‫بۆی ده‌رده‌ك�ه‌وێ��ت كه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫شكستیان نه‌هێناوه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌ پالنێكی‬ ‫ورد و تۆكمه‌ شكستیان پێهێرناوه‌‪.‬‬ ‫پاشه‌ڕۆژی ئیسالمییه‌كان‬ ‫ئ��ه‌زم��وون��ی ده‌س �ه‌اڵت��دارێ��ت��ی��ی‬ ‫ئیسالمییه‌كان له‌ میرس‪ ،‬هێشتا ته‌واو‬ ‫ن��ه‌ب��ووه‌‪ ،‬ب �ه‌ زه‌ب���ری ه��ێ��زی ك��وده‌ت��ا‬ ‫له‌باربرا‪ .‬ئێستاش هێزه‌ نه‌یاره‌كان له‌‬ ‫تونس و واڵتانی تر‪ ،‬هاوكاری ده‌كرێن‪.‬‬ ‫ئه‌زموونی مێژووش پێامن ده‌ڵێت هه‌ر‬ ‫الیه‌نێك به‌ زه‌بری سه‌ربازى له‌ ده‌سه‌اڵت‬

‫دابڕنرێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ هێزێكی گه‌ور ‌ه‬ ‫و شارستانیشی له‌ پشت بێت‪ ،‬دووباره‌‬ ‫به‌ به‌هێزتر و گه‌وره‌تره‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌نكه‌ هه‌ر هێزێكی خۆسه‌پێنه‌ر به‌ بێ‌‬ ‫پرۆژەیه‌كی فیكریی سرتاتیجی‪ ،‬ناتوانێ‬ ‫شه‌رعیه‌تی مانه‌وه‌ بۆ خ��ۆی دروس��ت‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ئیسالمییه‌كان‪ ،‬وه‌كو گه‌وره‌ترین‬ ‫هێز له‌سه‌ر شانۆی سیاسیی ناوچه‌كه‌‬ ‫ده‌مێننه‌وه‌‪ ،‬با هه‌ندێكیشیان‪ ،‬وه‌كو‬ ‫میرس‪ ،‬له‌ ده‌س��ه‌اڵت دووربخرێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێكیشیان هه‌وڵی له‌باربردنی‬ ‫ئه‌زموونه‌كه‌شیان بدرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‪:‬‬ ‫‪ -1‬ئ �ه‌و پاڵنه‌رانه‌ی ك�ه‌ وای له‌‬ ‫گه‌له‌كانیان كردووه‌ ده‌نگیان پێبده‌ن و‬ ‫هه‌ڵیان بژێرن‪ ،‬ب �ه‌رده‌وام له‌ ئ��ارادان و‬ ‫گه‌وره‌ترین ڕێكخستنیان هه‌یه‌ و خاوه‌نی‬ ‫جه‌ماوه‌رێكی به‌رفراوانن‪ ،‬گه‌وره‌ترین‬ ‫كۆنتاكیان له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌ر هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬پ�����ڕۆژەی ف��ی��ك��ری��ش��ی��ان تا‬ ‫ئێستاش س��ه‌روه‌ری ف �ه‌زای كه‌لتووری‬ ‫عه‌رەبییه‌‪.‬البردنیشیان به‌ زه‌ب��ری هێز‬ ‫له‌ میرس‪ ،‬به‌ڵگه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌وانی‬ ‫تر جگه‌ له‌ سوپا و لۆژیكی هێز‪ ،‬هیچ‬ ‫ئه‌لته‌رناتیڤێكی تریان نییه‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئه‌گه‌ر میرس بۆ وێنه‌ وه‌ربگرین‪،‬‬ ‫ده‌بینین ئیسالمییه‌كان منوونه‌یه‌كی‬ ‫جوانیان نیشاندا له‌ ده‌سه‌اڵتیش و‬ ‫فه‌رمانڕەوایی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوونیشدا‪.‬‬ ‫م��ورس��ی هیچ پێشێلكردنێكی مافی‬ ‫م��رۆڤ��ی ب �ه‌ خ���ۆوه‌ ن���ه‌دی‪ ،‬ئ��ازادی��ی‬ ‫ڕۆژن��ام�ه‌ن��ووس��ی��ی��ش پێشێل ن�ه‌ك�را‪،‬‬ ‫وێنایه‌كی سه‌ربه‌رزانه‌ی له‌ شه‌فافیه‌تی‬ ‫دارای���ی پیشاندا‪ ،‬به‌ جۆرێك خودی‬ ‫سه‌رۆك مووچه‌ی ده‌وڵه‌تیشی بۆخۆی‬ ‫ق��ۆرخ ن �ه‌ك��رد‪ .‬ج��ا ئیسالمییه‌كان له‌‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوونیشدا‪ ،‬تا ئێستاش زۆر‬ ‫به‌ دامه‌زراوییه‌وه‌ په‌یوه‌سنت به‌ ڕەوتی‬ ‫ئاشتییانه‌ی خۆیانه‌وه‌‪ ،‬سه‌رباری ئه‌و‬ ‫هێرشه‌ توند و تیژانه‌ش كه‌ ڕووبه‌ڕوویان‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ بۆ ڕیشه‌كێشكردنیان‪.‬‬ ‫‪ -4‬ئ�ه‌گ�ه‌ر ل�ه‌ حاڵه‌تی ئێستادا‬ ‫ش��ه‌پ��ۆل��ی ن����اڕەزای����ی ج���ه‌م���اوه‌ر‬ ‫به‌هۆی ده‌ستدرێژیی توندوتیژی و‬ ‫سته‌مكارییه‌وه‌ كه‌مێك هێواىش ڕووی‬ ‫تێكردبێت‪ ،‬ب�ه‌اڵم الف��اوی ناڕەزایی له‌‬ ‫داهاتوودا زۆر به‌ توندی هه‌ڵده‌ستێت‬ ‫و شه‌پۆلی ڕاپه‌ڕینی تازه‌ی گه‌ل‪ ،‬زۆر‬ ‫به‌هێزتر و پاكرت ده‌بێت‪ ،‬چونكه‌ شۆڕش‬ ‫پۆخڵه‌واته‌كانی قۆناغه‌كانی پێش خۆی‬ ‫له‌ داهاتوودا ده‌خاته‌ چاڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاسۆیه‌كی ته‌مومژاوی‬ ‫ل��ه‌ ب���ه‌رژەوه‌ن���دی���ی ش����ۆڕش و‬ ‫داهاتووی‪ ،‬فه‌رزی ده‌كات له‌سه‌ر هه‌موو‬ ‫هێزه‌ سیاسی و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان كه‌ له‌‬ ‫سه‌ره‌تادا پاڵپشتی بوون‪ ،‬یه‌ك بگرن و‬ ‫سووربن له‌سه‌ر ڕزگاركردنی به‌هاری‬ ‫ع�ه‌ره‌ب��ی له ‌ده‌ستی گه‌نده‌ڵییه‌كانی‬ ‫ئ �ه‌وان �ه‌ی ده‌ی��ان �ه‌وێ��ت دووب���اره‌ كااڵ‬ ‫كۆنه‌كان به‌ مۆدێلی تازه‌وه‌ بهێنه‌وه‌ پێش‪.‬‬ ‫ئاگادارییه‌كیش ده‌ده‌م به‌ گوێچكه‌ی‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌دا كه‌ دژی ئیسالمییه‌كان‬ ‫ده‌وه‌ستنه‌وه‌‪ ،‬كه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ و یه‌ك‬ ‫بگرن له‌گه‌ڵیاندا بۆ ڕزگاركردنی شۆڕش‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای هاوبه‌شی و نیازپاكی‪،‬‬ ‫چونكه‌ جگه‌ له‌ هێز هیچ به‌دیلیان‬ ‫نییه‌‪ ،‬هیچ ده‌ستكه‌وتی نوێشیان نابێت‪،‬‬ ‫گ��ۆڕەپ��ان��ی میرسیش شاهێدی ئه‌و‬ ‫ڕاستیه‌یه‌‪ ،‬ئیسالمییه‌كانیش له‌ گێمی‬ ‫دووه‌می شۆڕشدا به‌ به‌هێزی زیاتره‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬مه‌یدانی یاریزانه‌كانیش‬ ‫ته‌سك ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪15‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬

‫ژماره‌ (‪ ،)58‬سێشه‌ممه‌ ‪ ،2013/11/5‬ساڵی دووەم‬

‫گرنگتر له‌ چوونه‌ حكومه‌ته‌وه‬

‫كۆشان عه‌لی زه‌مانی‬ ‫ئه‌م چه‌ند هه‌فته‌یه‪ ‌،‬سه‌ركرده‌ی‬ ‫حیزبه‌ سیاسییه‌كانی كوردستان‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫به‌رده‌وامی هوتافی ئه‌وه‌یان وتووه‌ته‌وه‌‬ ‫ك�ه‌ ده‌چینه‌ ح��ك��وم�ه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬ناچینه‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌وشێوه‌یه‌ ده‌چینه‌‬ ‫ح��ك��وم�ه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬به‌وشێوه‌یه‌ ناچینه‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‪ .‬ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌وه‪ ‌،‬له‌م‬ ‫نێوه‌نده‌دا خه‌می هاوواڵتیان و پڕۆژەی‬ ‫بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن‪ ،‬به‌ته‌واوی له‌بیر‬ ‫كرا‪ .‬واپێده‌چێت پێكهێنانی حكومه‌ت‬ ‫ئ��ه‌وه‌ن��ده‌ی وه‌ك���و هاوكێشه‌یه‌كی‬ ‫سیاسی ته‌ماشا بكرێت‪ ،‬ئ�ه‌وه‌ن��ده‌‬ ‫وه‌كو پڕۆژەیه‌كی سیاسیی چوار ساڵی‬ ‫داهاتووی هێزه‌ سیاسییه‌كان ته‌ماشا‬ ‫نه‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌م سه‌روبه‌ندی چوونه‌ حكومه‌ت‬ ‫و ن �ه‌چ��وون �ه‌ ح��ك��وم �ه‌ت �ه‌وه‌‪ ،‬هێزه‌‬ ‫جیاوازه‌كانی كوردستان‪ ،‬به‌ تایبه‌ت‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬چه‌ند پ��ڕۆژە و پرسی‬ ‫گرنگی له‌یادچوو‪ ،‬ل �ه‌وان �ه‌‪ :‬بابه‌تی‬ ‫دامه‌زراندنی ‪ 15‬هه‌زار هاوواڵتی كه‌‬

‫ده‌بێت سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌بیرچووبێت كه‌ كێ‌ بوو ڕێگری له‌‬ ‫لێسه‌ندنه‌وه‌ی ئه‌ندامێتیی ڕژێمه‌كه‌ی‬ ‫ب �ه‌ش��ار ئ �ه‌س �ه‌د ك��رد ل �ه‌ جامیعه‌ی‬ ‫عه‌ره‌بی؟‬ ‫ه �ه‌ر ل �ه‌م م��اوه‌ی��ه‌دا‪ ،‬سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان گه‌شتی‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت كرد‪ ،‬هه‌نگاوه‌كانی‬ ‫ه �ه‌ن��ارده‌ك��ردن��ی ن�ه‌وت��ی ه�ه‌رێ��م وا‬ ‫خ�ه‌ری��ك�ه‌ ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ك��ی عه‌مه‌لی‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪ .‬به‌اڵم تا ئێستا ڕوون‬ ‫نییه‌ كه‌ شێوازی هه‌نارده‌كردنی ئه‌و‬ ‫نه‌وته‌ و بوجه‌ی ئه‌و هه‌نارده‌كردنه‌‪ ،‬به‌‬ ‫كوێ‌ ده‌گات‪ .‬ئه‌و لیژنه‌یه‌ی كه‌ گوایه‌‬

‫له‌ یاسای بوجه‌ی ئه‌مساڵدا هه‌بوو‪،‬‬ ‫ب��ه‌اڵم ت��ا ئێستا ك�ه‌ ل�ه‌ دوو مانگی‬ ‫كۆتایی ساڵداین‪ ،‬حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫هیچ هه‌نگاوێكی جیددیی بۆ نه‌ناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رسوڕمانه‌‪ ،‬هێزه‌كانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن له‌ ئاست ئه‌م بابه‌ته‌دا‬ ‫به‌ ت��ه‌واوی بێده‌نگن‪ .‬بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫گ��ۆڕان به‌دواداچوونێكی باڵوكرده‌وه‌‬ ‫ل �ه‌وب��اره‌ی �ه‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم ئیسالمییه‌كان‬ ‫هه‌ڵوێستێكیان نییه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م ماوه‌یه‌دا‪ ،‬پێكدادانی سیاسیی‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان له‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نیشتامنیی عێراق له‌سه‌ر كه‌ركوك‪ ،‬توند‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ی بانگه‌شه‌ی‬ ‫ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی ه��ه‌م��وو هێزه‌كانی‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬به‌ تایبه‌ت دوو هێزه‌كه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬كه‌ زۆرجار پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان بانگه‌شه‌ی دروستكردنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی ك��وردی ده‌ك��ات‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئه‌و‬ ‫دوو هێزه‌ی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬كاتێك ناتوانن‬ ‫هاوهه‌ڵوێست بن له‌سه‌ر كه‌ركوك‪،‬‬ ‫چۆن ده‌توانن ده‌وڵه‌تی كوردی دروست‬ ‫بكه‌ن؟‬ ‫هه‌ر له‌سه‌روبه‌ندی باسوخواسی‬ ‫چوونه‌ حكومه‌ت‪ ،‬بابه‌تی به‌ستنی‬ ‫ك��ۆن��گ��ره‌ی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی ب��ه‌ت���ه‌واوی‬ ‫ل�ه‌ب��ی��رك�را‪ ،‬ن��ه‌ك ه��ه‌رئ��ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم وه‌كو ده‌زگایه‌كی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬ده‌ستی‬ ‫كردووه‌ به‌ به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ و هێرش بۆ‬ ‫سه‌ر په‌یه‌ده‌‪ .‬سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم‪ ،‬له‬ ‫‌شوێنی ئه‌وه‌ی به‌یاننامه‌یه‌ك له‌ دژی‬ ‫ڕژێمه‌كه‌ی به‌شار ئه‌سه‌د و كوشتاری‬ ‫هاوواڵتیانی ئه‌و واڵته‌ ده‌ربكات‪ ،‬هێرش‬ ‫ده‌كاته‌ سه‌ر هێزێكی كوردی له‌ ڕۆژئاوا‪.‬‬

‫دروستكراوه‌ بۆ به‌ڕێوه‌بردنی كاروباری‬ ‫وزه‌ی هه‌رێمی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬هێشتا‬ ‫له‌ده‌ست چه‌ند كه‌سێكی دیاریكراودایه‌‬ ‫و به‌شێوه‌یه‌كی كرداره‌كی‪ ،‬به‌ سیستم‬ ‫ن���ه‌ك���راوه‌‪ .‬ه��ه‌روه‌ه��ا ل �ه‌ ئێستادا‬ ‫سندوقێكی تایبه‌تی دروستنه‌كراوه‌‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ی داهاتی نه‌وتی هه‌رێمی‬ ‫تێدا كۆبكرێته‌وه‌ و له‌گه‌ڵ به‌غداشدا‬ ‫نه‌گه‌یشتووینه‌ ڕێكه‌وتنی ت��ه‌واو‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی ل�ه‌س�ه‌روه‌س��ت��ان��ه‪‌،‬‬

‫خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر‪:‬‬ ‫هاوژین عومەر کەریم‬ ‫‪hawzheenk@yahoo.com‬‬ ‫‪07701543488‬‬

‫بەڕێوەبەرى کارگێڕى‪:‬‬ ‫جیهانگیر ئەحمەد‬ ‫‪bayanreklam@yahoo.com‬‬ ‫‪07702455504‬‬

‫ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ له‌كاتێكدا حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‪ ،‬حكومه‌تی ڕاییكردنی‬ ‫كاره‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم گه‌شتی ده‌ره‌وه‌ی واڵت‬ ‫ده‌كات و گفتوگۆ له‌باره‌ی كه‌یسێكی‬ ‫له‌وشێوه‌یه‌وه‌ له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی توركیا‬ ‫ده‌ك��ات‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئۆپۆزسیۆنی ك��وردی‬ ‫هێشتا بێده‌نگه‌ له‌و ئاسته‌دا‪ ،‬هه‌ر باسی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات ده‌چێته‌ حكومه‌ته‌وه‌ و‬ ‫ناچێته‌ حكومه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌م چوارشه‌ممه‌یه‌ په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان كۆده‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ به‌وشێوه‌یه‌ی كه‌ ئێستا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌رده‌وام بێت‪ ،‬كه‌ هێزه‌كان له‌‬ ‫دووره‌وه‌ هوتافی ده‌چینه‌ حكومه‌ته‌وه‌‬

‫له‌سه‌روبه‌ندی باسوخواسی چوون ‌ه‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم وه‌كو‬ ‫ده‌زگایه‌كی پارتی ده‌ستی كردوو‌ه ب ‌ه‬ ‫هێرش بۆ سه‌ر په‌یه‌ده‌‬ ‫و ناچینه‌ حكومه‌ته‌وه‌ ده‌ڵێنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫قه‌یرانی قووڵ له‌ هه‌رێمی كوردستاندا‬ ‫ڕووده‌دات‪ .‬به‌پێی په‌یڕەوی ناوخۆ‪،‬‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ل��ه‌م��اوه‌ی ‪ 24‬كاتژمێردا‬ ‫سه‌رۆك و جێگری سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵبژێررێن‪ .‬بێگومان ئه‌م بابه‌ته‌ش‬ ‫وابه‌سته‌یه‌ به‌ پێكهێنانی حكومه‌تی‬ ‫داهاتووه‌وه‌ و شێوازی ڕێككه‌وتن له‌‬ ‫نێوان الیه‌نه‌كاندا بۆ دروستكردنی‬ ‫حكومه‌تی داهاتوو و دابه‌شكردنی‬

‫بەڕێوەبەرى هونەرى‪:‬‬ ‫ڕەوشت محەمەد‬ ‫‪rawshtmail@yahoo.com‬‬ ‫‪07501112083‬‬

‫پۆسته‌كان له‌ په‌رله‌مانی كوردستاندا‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بارودۆخه‌كه‌ به‌وشێوه‌یه‌یه‌ی‬ ‫ئێستا بێت و هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫به‌جیددی نه‌چنه‌ دانوستانه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��دا‪ ،‬ئه‌گه‌ری زۆر هه‌یه‌ كه‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مان و پۆسته‌‬ ‫چاره‌نووسسازه‌كانی حكومه‌ت‪ ،‬له‌‬ ‫الیه‌ن دوو هێزه‌كه‌ی ده‌سه‌اڵته‌وه‌ قۆرغ‬ ‫بكرێنه‌وه‌‪ .‬دووباره‌ سه‌رۆكایه‌تییه‌كی‬ ‫په‌رله‌مان دروس��ت بكرێت‪ ،‬كه‌ هه‌ر‬ ‫ب��ڕی��ارێ��ك م�ه‌ك��ت�ه‌ب سیاسییه‌كان‬ ‫ڕەزام �ه‌ن��دی��ی ل�ه‌س�ه‌ر ن���ه‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نه‌یخاته‌ به‌رنامه‌ی كاری په‌رله‌مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ڕێ��گ��ری ل �ه‌ وه‌ه���ا دۆخێك‬ ‫بكات‪ ،‬ده‌كرێت هاتنه ‌س�ه‌ر هێڵی‬ ‫هێزه‌كانی ئۆپۆزسیۆن بێت‪ ،‬یاخود‬ ‫ئه‌وه‌ی یه‌كێتیی نیشتامنیی كوردستان‬ ‫وه‌كو هێڵی په‌یوه‌ستی ده‌س �ه‌اڵت و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن كاربكات و به ‌ت �ه‌واوی‬ ‫نه‌چێته‌ ژێر ب��اری پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪ ،‬به‌ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫ئۆپۆزسیۆندا ده‌توانێت پۆسته‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان یه‌كالییبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌بێته‌ كارتێكی فشار بۆ دروستكردنی‬ ‫حكومه‌تی داهاتوو‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌و بابه‌تانه‌ی‬ ‫ئاماژەمان پێ دا‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ی پێویسته‌‬ ‫ل �ه‌ ئێستادا ل �ه‌ الی���ه‌ن هێزه‌كانی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌ جه‌ختی‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر بكرێته‌وه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ك�ه‌ له‌‬ ‫ئێستاوه‌ پڕۆژەی چاكسازییان هه‌بێت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی پراكتیكی و له‌ هه‌موو‬ ‫جومگه‌كانی ده‌س�ه‌اڵت و ده‌زگاكانی‬ ‫یاسادانان و دادوه‌ری��دا كاری له‌سه‌ر‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی چوار ساڵی داهاتوو‪،‬‬

‫ئەنداماىن بۆرد‪:‬‬ ‫سەاڵح ساالر‬ ‫ئیدریس سیوەیىل‬ ‫محەمەد جەمال‬

‫چ��وار ساڵی چاكسازی بێت‪ .‬چیرت‬ ‫ئ��ه‌وان��ه‌ی داخ��وازی��ی چ��اك��س��ازی و‬ ‫ڕیشه‌كێشكردنی گه‌نده‌ڵی ده‌ك �ه‌ن‪،‬‬ ‫وه‌كو خیانه‌تكار و ده‌ستی ده‌ره‌كی‬ ‫ته‌ماشا نه‌كرێن‪ ،‬هه‌موو گوێگرتنێكی‬ ‫حكومه‌تیش ته‌نها بۆ كات به‌فیڕۆدان‬ ‫نه‌بێت و داموده‌زگاكانی حكومه‌ت‬ ‫ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی قۆناغبه‌ند ك��ار له‌سه‌ر‬ ‫گۆڕانكاریی ڕیشه‌یی له‌ داموده‌زگاكاندا‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬خ��زم خزمێنه‌ و واسیته‌كاری‬ ‫و گ �ه‌ن��ده‌ڵ��ی‪ ،‬هه‌نگاو ب �ه‌ هه‌نگاو‬ ‫ڕەتبكرێنه‌وه‌‪ .‬ده‌سه‌اڵتی ئێمه‌ پێویستی‬ ‫به‌ شه‌فافیه‌تی زیاتر هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫سامانی ئه‌م واڵته‌ ئاشكرا و ڕوون بێت‬ ‫و سامانی گشتی به‌فیڕۆ نه‌درێت‪،‬‬ ‫به‌وشێوه‌یه‌ هه‌رێمێكی به‌هێزمان‬ ‫ده‌ب��ێ��ت‪ .‬ه��ه‌روه‌ه��ا هێز و الیه‌نه‌‬ ‫جیاوازه‌كان له‌ حكومه‌ت و له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬خه‌می ئه‌وه‌یان هه‌بێت كه‌‬ ‫ئابوورییه‌ك دروستبكه‌ن له‌ ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئ��اب��ووری��ی پشتبه‌ستوو ب �ه‌ ن��ه‌وت‪،‬‬ ‫كه‌ داهاتوویه‌كی مسۆگه‌ری نییه‌‪.‬‬ ‫ئابوورییه‌كی پیشه‌سازی دروستبكه‌ین‪.‬‬ ‫زیاتر په‌ره‌ به‌ كه‌رتی كشتوكاڵی ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ بدرێت و چیرت ئابوورییه‌كی‬ ‫به‌رخۆرمان نه‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو ئابوورییه‌كی‬ ‫به‌رهه‌مهێنامن هه‌بێت‪ ،‬ك�ه‌ ئه‌مه‌‬ ‫بنه‌مای ده‌وڵه‌تێكی به‌هێز ده‌بێت‪ .‬هێز‬ ‫و الیه‌نه‌كان له‌ ده‌سه‌اڵت و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬كار له‌سه‌ر به‌نیشتامنیكردنی‬ ‫هێزه‌ ئه‌منییه‌كان‪ ،‬پۆلیس و پێشمه‌رگه‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی كوردستان مێژووی‬ ‫تاڵی شه‌ڕی ناوخۆی هه‌رگیز دووباره‌‬ ‫نه‌كاته‌وه‌ و ئاسایشی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫پارێزراو بێت‪.‬‬

‫ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت‪:‬‬ ‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪E.mail: bayanpress@yahoo.com‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬

‫رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامىن ‪ -‬شەقامى ئیرباهیم پاشا ‪ -‬تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم ‪ -‬شوقەى ژمارە ‪ .3‬تەلەفۆن‪07480605181 :‬‬

‫بایی (‪ )750‬دینارە‬

‫‪www.bayanpress.net‬‬ ‫‪www.facebook.com/bayanpres‬‬ ‫‪www.twitter/bayan2press‬‬

‫‪political general Newspaper‬‬

‫‪Tuesday, No.58‬‬ ‫‪Second Year, Nov 5, 2013‬‬

‫هاوژین عومه‌ر‬

‫ماڵئاواییه‌كی تر!‬

‫ل ‌ه مانگی شووباتی ساڵی ڕاب��ردوو‪ ،‬ب ‌ه هۆی ڕاگیرانی ڕۆژنامه‌ی (كۆمه‌ڵ)ە‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫من دوایین سه‌رنووسه‌ری بووم‪ ،‬ناچار ماڵئاواییامن ل ‌ه خوێن ‌هرانی كرد‪ .‬ئێستاش ناچارین‬ ‫ماڵئاواییه‌كی تر بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌یان ب ‌ه هۆی ڕاگیرانی ڕۆژنامه‌ی (به‌یان)ە‌وه‌‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌و ستافه‌ی ل ‌ه پشت ده‌رچوونی (كۆمه‌ڵ)ە‌و ‌ه بووین‪ ،‬له‌مێژ بوو پرۆژەی‬ ‫میدیایه‌كی ئازاد ب ‌ه بیرماندا ده‌هات و ده‌چوو‪ ،‬ك ‌ه دواجار خزمه‌تێك ب ‌ه كۆی پرۆژەی‬ ‫ئیسالمیی كوردستان بكات و پارت ‌ه ئیسالمییه‌كانیش وه‌كو نه‌مامێكی سیس بوو‪ ،‬ب ‌ه كۆمه‌ڵێك‬ ‫بیروڕای گرنگ‪ ،‬ته‌ڕ و پاراو بكات‪ .‬ئه‌م پرۆژەی ‌ه ب ‌ه ناوی (به‌یان) كه‌وت ‌ه سه‌ر كاغه‌ز و له‌ناو‬ ‫هه‌موو ئه‌و الیه‌ن و كه‌سایه‌تییانه‌شدا ك ‌ه ب ‌ه مه‌به‌ستی پشتیوانیی دارایی ل ‌ه ده‌رگایان درا‪،‬‬ ‫ته‌نها كۆمه‌ڵی ئیسالمی ئاماده‌ی واژووكردنی گرێبه‌ست بوو له‌گه‌ڵامن‪ ،‬ئه‌ویش بۆ ته‌نها‬ ‫ساڵێك‪ ،‬به‌اڵم به‌و مه‌رجه‌ی‪ ،‬ك ‌ه هیچ سانسۆرێكامن له‌سه‌ر دانه‌نێت‪ ،‬تاوه‌كو ڕۆژنامه‌كه‌‬ ‫پارێزگاری ل ‌ه سه‌ربه‌خۆیی و شوناسی خۆی بكات‪.‬‬ ‫سه‌رئه‌نجام ساڵه‌ك ‌ه تێپه‌ڕی‪ ،‬كۆمه‌ڵی ئیسالمیش گرێبه‌سته‌كه‌ی نوێ نه‌كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش جگ ‌ه ل ‌ه داهاتێكی كه‌م‪ ،‬هیچی ترمان به‌رده‌ست نه‌بوو‪ .‬به‌وهۆیه‌شه‌و ‌ه گه‌یشتینه‌‬ ‫بڕیاری وه‌ستاندنی پرۆژەكه‌‪ .‬لێره‌دا قس ‌ه له‌سه‌ر له‌دایكبوونی پرۆژەك ‌ه نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌سه‌ر‬ ‫مردنه‌كه‌یه‌تی‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌و ده‌الله‌تانه‌ی ئه‌م مردن ‌ه گوزارشتیان لێده‌كات‪ ،‬ئەوانیش‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪( :‬به‌یان) وه‌ك تاق ‌ه پرۆژەی میدیایی ئیسالمیی ئه‌هلی‪ ،‬نه‌یتوانی ل ‌ه ناو ئه‌و‬ ‫هه‌موو حیزب و دامه‌زراو ‌ه و بزنسامن ‌ه ئیسالمییه‌دا‪ ،‬ڕێی ل ‌ه سپۆنسه‌رێك هه‌ڵكه‌وێته‌وه‪ .‬هیچ‬ ‫كام له‌وان ئاماد ‌ه نه‌بوون ده‌ستی هاوكاریی بۆ درێژ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و ‌ه هیچ ناگه‌یه‌نێت جگ ‌ه له‌‬ ‫شپرزیی نێوماڵی ئیسالمیی ئه‌م واڵته‌‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌ت ل ‌ه ئاستی رۆشنبیرییدا‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئه‌و هاوكاریی ‌ه داراییه‌ی بۆ (به‌یان) ته‌رخان كرابوو‪ ،‬ك ‌ه ب ‌ه هه‌ردوو به‌شی‬ ‫بودج ‌ه و مووچه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه (‪ )12‬ملیۆن دینارێكدا خۆی ده‌بینییه‌وه‌‪ ،‬زۆر كه‌مرت ‌ه له‌و بڕەپاره‌یه‌ی‬ ‫به‌رپرسێك ده‌توانێت بڕیار ل ‌ه خه‌رجكردنی بدات‪ .‬پرسیاریش لێره‌دا ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئایا ئه‌و پاره‌یه‌‬ ‫ده‌توانێت چ پرۆژەیه‌كی گرنگرت ل ‌ه (به‌یان) بێنێت ‌ه بوون؟ بێگومان هیچ‪ .‬ئه‌مه‌ش گوزارشته‌‬ ‫ل ‌ه بڕیارێكی ناحه‌كیامنه‌‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌م پرۆژە میدیاییان ‌ه جه‌دوایان بۆ حیزبه‌كان نییه‌‪ ،‬ئه‌وا ڕۆژگار‬ ‫ده‌ریخست‪ ،‬ك ‌ه زۆرن ئه‌و كه‌سایه‌تی و ده‌زگا حیزبییانه‌ی كه‌ڵك و خێرێكیان نه‌ماوه‌‪ ،‬ئه‌ی‬ ‫خێر‌ه پرسیار ل ‌ه چاره‌نووسی ئه‌وان ‌ه ناكرێت؟!‬ ‫چواره‌م‪ :‬ل ‌ه دوای پاشه‌كشه‌ی ئیسالمییه‌كان ل ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی ‪9/21‬دا‪ ،‬چاوه‌ڕێ بووین‬ ‫ئه‌و حیزبان ‌ه ڕێوشوێنی خێرا بگرن ‌ه به‌ر ب ‌ه مه‌به‌ستی ئاشته‌وایكردن له‌گه‌ڵ جه‌ماوه‌ره‌كه‌یاندا‪،‬‬ ‫به‌اڵم ل ‌ه ده‌ستپێكی ئه‌و بارودۆخه‌دا‪ ،‬هاوكاریكردنی (به‌یان) ده‌وه‌ستێرنێت‪ ،‬ك ‌ه ڕوویه‌كی‬ ‫شارستانیی ئیسالمییه‌كان بوو ل ‌ه ناوه‌ند ‌ه رۆشنبیری و میدیاییه‌كاندا‪ .‬ئه‌مه‌ش فاكته‌رێكی تره‌‬ ‫بۆ خۆدابڕین و دووركه‌وتنه‌و ‌ه ل ‌ه جه‌ماوه‌ر‪.‬‬ ‫دواجار ڕاگرتنی (به‌یان)‪ ،‬گورزێكی تر‌ه ل ‌ه ئیسالمییه‌كان ده‌كه‌وێت‪ .‬ته‌نها ئه‌و كه‌سانه‌ش‬ ‫هه‌ست ب ‌ه ئازار و كاریگه‌رییه‌كانی ده‌كه‌ن‪ ،‬ك ‌ه توانای خوێندنه‌وه‌ی داهاتوو و پاشه‌ڕۆژی‬ ‫ئیسالمییه‌كانیان هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك ئه‌وانه‌ی ئێستاشیان پێناخوێرنێته‌وه‌!‬

‫وەرگیراوە بە دەستکارییەوە‬