Aardappel Koerier jan 2013 by Bayer CropScience SA-NV

UITGAVE JANUARI 2013

AARDAPPEL KOERIER Aangeleverd pootgoed in prima conditie

'BLIJVEN WERKEN AAN ZO SCHOON MOGELIJKE SCHIL'

Eind december is Johan Reitsema van

,,Bij tafelaardappelen draait alles om

pootgoed op- en overslagbedrijf De

wasserijgeschiktheid. Daar moet je in mijn

Kubbe BV in Biddinghuizen (Fl.) druk bezig met de ontvangst van poot-

ogen het hele seizoen door aan werken'', zegt Harry Koopman in Marknesse. Vooral bij de wat luxere rassen als Gourmandine

goed. Het overgrote deel van de poters

en Rosagold is hij zeer scherp op de schil-

wordt in kisten aangeleverd. Maar

kwaliteit.

soms - zoals hier op de foto - gaat

Meer op pagina 2

't ook wel eens per onderlosser. Deze partijen worden dan in kisten gedraaid en vervolgens in de mechanische koeling gezet. Het bedrijf heeft ruimte voor

'IN DIT GEBIED HEBBEN WE DE BESTE MIDDELEN NODIG'

ca. 13.500 ton pootgoed in kisten.

,,Door de hoge dichtheid van biologische

Volgens eigenaar Dick van Tilburg ziet

bedrijven in onze omgeving is de Phytopth-

het pootgoed er over het algemeen

thoradruk hier gemiddeld genomen wat

goed uit. ,,In vergelijking met voor-

groter dan elders in de Polder. We kiezen

gaande jaren mogen we zeker niet klagen. Slechts heel af en toe krijgen

daarom al vrij vroeg voor de beste middelen met de beste knolbescherming'', zegt Peter van Damme in Biddinghuizen.

we een wat mindere partij onder ogen.

Meer op pagina 4

Vaak is die dan net even te snel en te slordig gelezen. Maar nogmaals, dat zijn uitzonderingen. Het meeste pootgoed is in prima conditie.''

IMIDACLOPRID: GEEN GEVAAR VOOR BIJEN BIJ VERANTWOORD GEBRUIK Over imidacloprid - de werkzame stof in onder andere Admire en Gaucho - passeren tal van beweringen en veronderstellingen de

Paul Hooijman, DLV Plant:

revue. Vooral de vermeende relatie tussen

'Vitaliteit van pootgoed verdient meer aandacht'

deren flink bezighouden. Maar wat is nu feit

imidacloprid en bijensterfte blijft de gemoeen wat is fictie? Meer op pagina 6

,,Wat mij het afgelopen teeltseizoen het meest is opgevallen? Ik denk toch wel de sterk wisselende opkomst van de aardappelen. Natuurlijk heeft de koude start daarbij een rol gespeeld, maar z茅ker ook de kwaliteit van het pootgoed. Dat is en blijft naar mijn mening een groot zorgenkind binnen de aardappelteelt.''

NIEUW: ETIKET LEESWIJZER APP

De Etiket Leeswijzer app is een handige

Aan het woord is Paul Hooijman, adviseur en teamleider akkerbouw Noordwest bij DLV Plant.

tool voor adviseurs, boeren en tuinders die

Op verzoek van Aardappel Koerier 'akkeren' we het afgelopen groeiseizoen nog eens grondig

de producten van Bayer CropScience zo

door en staan we stil bij opmerkelijke gebeurtenissen, kritische groeifases, prominent aanwe-

effectief mogelijk willen toepassen. De app

zige ziekten en plagen en de huidige stand van zaken in de bewaring. Doel: wat valt hier uit te

geeft een heldere toelichting op gebruikte

leren? Waar kan of moet het anders? Hooijman: ,,Probeer de gevolgen van alle handelingen

aanduidingen op het etiket.

binnen de teelt zo goed mogelijk in beeld te krijgen. En analyseer waar het goed gaat en waar

Meer op pagina 7

het beter kan. Vooral op het punt van pootgoedkwaliteit en aardappelbewaring is volgens mij nog flink wat winst te behalen.''

GROTE UITBREIDING ETIKET CALYPSO

'Uithoudingsvermogen van pootgoed flink op de proef gesteld', lees verder op pagina 3.

Calypso heeft een zeer grote etiketsuitbrei-

'Schil moet mooier en schoner' ,,Om een goede exportpositie te behouden zullen we de kleur en het uiterlijk van onze tafelaardappel de komende jaren flink moeten verbeteren.'' Dat zegt Hans Geling,

ding gekregen. Hiermee worden in diverse teelten knelpunten opgelost en worden er bredere en effectievere oplossingen geboden voor een groot aantal plagen. Meer op pagina 7

directeur poot- en consumptieaardappelen bij Schaap Holland in Biddinghuizen. Het bedrijf heeft het afgelopen seizoen een drieledig actieplan ingezet, waaronder een verplichte behandeling van eigen Maritiema-pootgoed tegen Rhizoctonia, zilverschurft en zwarte spikkel. Blijf op de hoogte 'Het uiterlijk van tafelaardappelen m贸et beter', lees verder op pagina 3.

van de actuele zaken. Volg ons op Twitter BayercropNL

Moncereen Pro: ijzersterk tegen Rhizoctonia én zilverschurft Moncereen Pro® is een knolbehandelingsmiddel tegen Rhizoctonia en zilverschurft. Daarnaast heeft het ook een goede nevenwerking op Fusarium. Moncereen Pro is toegelaten in poot-, consumptie- en zetmeelaardappelen.

De kracht van Moncereen Pro

Moncereen Pro bevat pencycuron en prothioconazool. Door deze combinatie van werkzame stoffen ontstaat een product met een zeer hoog bestrijdingsniveau tegen zowel Rhizoctonia als zilverschurft (zie grafiek). Deze brede werking zorgt voor een prima schilkwaliteit. Ook heeft Moncereen Pro bewezen een zeer goede nevenwerking te hebben op Fusarium.

• Zeer sterk tegen Rhizoctonia én zilverschurft • Nevenwerking tegen Fusarium

Toepassing & dosering Moncereen Pro is een vloeibaar, witgekleurd product. Het kan door middel van aardappeldouchemachines of schijfvernevelapparatuur worden

• Brede werking zorgt voor prima schilkwaliteit

toegepast. Moncereen Pro kan worden ingezet vanaf de laatste keer (na)lezen tot vlak voor het poten.

• Flexibel toepassingstijdstip

Dosering: 0,6 l per ton aardappelen, aangevuld tot 1,0 of tot maximaal 2,0 l vloeistof per ton aardappelen.

• Toegelaten in poot-, consumptie- en zetmeelaardappelen

Veiligheid Moncereen Pro kan veilig worden toegepast in alle knolstadia. Wél kan het een trage opkomst van sterk verouderd of verzwakt pootgoed versterken.

Prima werking op zilverschurft en Rhizoctonia Zilverschurft

Rhizoctonia 96

100

80 60

% bestrijding

40 20

0 Onbehandeld

Moncereen Pro

(0,6 l/ton Moncereen Pro, toepassing april 2012 op proefboerderij Ebelsheerd)

Onbehandelde knollen

0,6 l/ton Moncereen Pro (toegepast in april)

'Blijven werken aan een zo schoon mogelijke schil' ,,Bij tafelaardappelen draait alles om wasserijgeschiktheid. Daar moet je in mijn ogen het hele seizoen door aan werken. Vooral bij de wat luxere rassen als Gourmandine en Rosagold zijn we zeer scherp op de schilkwaliteit; die willen we zo schoon en glad mogelijk afleveren.''

Toch wat zilverschurft... Als basisbescherming tegen Rhizoctonia voert Koopman standaard een knolbehandeling met Moncereen uit. Daarnaast experimenteerde hij het afgelopen seizoen voor het eerst ook met Moncereen Pro, een middel dat naast Rhizoctonia ook zilverschurft aanpakt. ,,Ik heb Moncereen Pro alleen op Gourmandine en Rosagold toegepast en niet op de Milva's. En of het nu toeval

Harry Koopman vat kort en krachtig samen hoe hij tegen het thema schilkwaliteit van

is of niet: júist dit seizoen hebben we op de Milva's her en der wat zilverschurft gevonden.

tafelaardappelen aankijkt. Met een jaarlijks areaal van 20 tot 25 hectare (op een totaal van

Niet ernstig, maar toch... Het meest vervelende is dat ik er eigenlijk geen verklaring voor heb.

Harry Koopman heeft een akkerbouw-

100 ha) is de tafelaardappel een behoorlijk prominent onderdeel binnen het bouwplan. En

De aardappelen zijn netjes de bewaring in gekomen en daarna goed gedroogd. Daar kan het

bedrijf in Marknesse (Fl.). Jaarlijks teelt

dat is niet voor niets. ,,Door de jaren heen halen we een goed rendement met tafelaard-

bijna niet aan gelegen hebben...'' Om herhaling te voorkomen worden komend voorjaar alle

hij 20 tot 25 hectare tafelaardappelen

appelen; beter dan dat van fritesaardappelen'', zo licht de akkerbouwer toe. Met name het

tafelaardappelen met Moncereen Pro behandeld. ,,Dat kost misschien iets meer, maar daarmee

(Milva, Gourmandine en Rosagold) en

ras Milva doet het met opbrengsten van gemiddeld ruim 70 ton per hectare erg goed op

dek je het risico van onverwachte tegenvallers in de schilkwaliteit in ieder geval goed af.''

10 tot 15 hectare fritesaardappelen.

de gediepploegde grond. ,,Daarmee zittten we ruim 10 ton hoger dan met onze fritesaardappelen'', aldus Koopman. Dat er jaarlijks toch ook nog zo'n 10 tot 15 hectare fritesaardappelen worden geteeld, heeft vooral te maken met de strijd tegen aardappelmoeheid. ,,Op dit moment zijn er nog geen DE-resistente tefalaardappelrassen die een grootschalige teelt rechtvaardigen. Daarom proberen we met het DE-resistente fritesras Innovator de pallida-aaltjes onder controle te houden - deels uit voorzorg, maar ook deels uit noodzaak.'' Verder speelt ook mee dat Koopman naast een kistenbewaring voor tafelaardappelen, ook nog over een schuur voor losse stort beschikt. ,,Die willen we toch ook wel graag vol hebben.''

Milva, Gourmandine en Rosagold Het afgelopen seizoen teelde Koopman de tafelrassen Milva, Goumandine en Rosagold, allen van (en voor) Agrico. Milva is daarbij al jaren de betrouwbare 'standaard' op het bedrijf en moet het behalve van z'n blanke schil ook van goede (hoge) opbrengsten hebben. Gourmandine en Rosagold zitten in een wat hoger segment, waarbij de schilkwaliteit ook net weer iets zwaarder weegt. Koopman: ,,Gourmandine is een luxe ras met een zeer mooie, gladde schil. Daarvoor moet je wel extra je best doen, want plekjes of verruwingen zijn meteen zichtbaar op de schil. Datzelfde geldt voor het roodschillige ras Rosagold; ook daarop is elk smetje meteen te zien.'' Een belangrijke basis voor een goede schilkwaliteit is het gebruik van schoon en kiemkrachtig pootgoed. Om daar maximaal vat op te houden teelt Koopman zijn Milva-pootgoed zelf (via de TBM-regeling). Voor de twee andere rassen - Gourmandine en Rosagold - heeft hij regelmatig contact en overleg met de aanleverende pootgoedteler. En dat bevalt tot nu toe prima. ,,We hebben bijvoorbeeld afgesproken dat ik zijn kisten mee kan nemen naar huis. Daardoor hoeven de poters niet overgestort te worden en wordt onnodig vallen of afkiemen voorkomen. Het zijn misschien kleine details, maar deze extra zorg betaalt zich wel uit in een goede start en een goede weerstand van het gewas.''

Aardappel Koerier

Vervolg van voorpagina - Hans Geling, directeur Schaap Holland:

'Het uiterlijk van tafelaardappelen móet beter' Aan het begin van het gesprek laat Hans Geling twee foto's zien: op de één is een behoorlijk beschadigde partij aardappelen te zien met een donkergrauw, vlekkerig uiterlijk. Herkomst: Nederland. Op de andere foto staat een mooie, blanke partij zonder noemenswaardige schade. Herkomst: Frankrijk. ,,Misschien zijn de verschillen op de foto's wat overtrokken, maar het geeft in grote lijnen wel aan waar hét grote knelpunt zit. Veel landen om ons heen - en dan met name Frankrijk - telen gemiddeld genomen mooiere aardappelen dan wij. En daar krijgen we steeds vaker last van. Vorig seizoen kon Frankrijk blijven exporteren naar Rusland, terwijl wij af moesten haken vanwege schilproblemen. Daar moeten we écht iets aan doen, willen we in de toekomst goed aan de markt blijven.'' Uiterlijk verbeteren via actieplan Om het uiterlijk van de tafelaardappelen structureel te verbeteren heeft Schaap Holland het afgelopen seizoen een drieledig actieplan opgezet. Hierin hebben zowel het bedrijf zelf als de aangesloten (poot)aardappeltelers een rol. Een belangrijke en ook behoorlijk ingrijpende maatregel is de verplichte behandeling van Maritiema-pootgoed, waarvan de oogst weer bestemd is voor de teelt van tafelaardappelen. Geling legt uit dat Maritiema - een eigen ras van Schaap Holland - ongeveer de helft van de omzet genereert binnen het bedrijf. ,,Het belang van schoon pootgoed is daarom erg groot voor ons; het bepaalt voor een belangrijk deel hoe onze tafelaardappelen een jaar later uit de grond komen.'' De circa 50 pootgoedtelers die voor het Maritiema-uitgangsmateriaal zorgen hebben vrijwel allemaal instemmend gereageerd op het plan. ,,Ook zij zien gelukkig de noodzaak van schoner pootgoed; we zijn er immers allemaal bij gebaat dat we onze tafelaardappelen in een zo hoog mogelijk segment weg kunnen zetten'', zo benadrukt Geling nog maar eens.

Hoge verwachtingen van Moncereen Pro Om maximale bescherming te kunnen bieden tegen Rhizoctonia, zilverschurft en zwarte spikkel is er centraal gekozen voor het middel Moncereen Pro. Op advies van Bayer CropScience hebben telers het middel de afgelopen winter na het sorteren toegepast, waarmee een effectieve werking

Hans Geling is directeur poot- en consumptieaardappelen bij Schaap Holland in

tijdens het groeiseizoen het meest gewaarborgd is.

Biddinghuizen (Fl.)

Hoewel de resultaten pas komend seizoen naar voren zullen komen, zijn Geling's verwachtingen hooggespannen. ,,Enkele telers hebben al een jaar eerder geëxperimenteerd met Moncereen Pro op Bildtstar. Daaruit bleek al dat de hieruit geteelde consumptieaardappelen gemiddeld genomen een

efficiënter werkt, maar ook zachter is voor de knollen. Een derde maatregel is de herinvoering

schonere schil hadden. Ik verwacht dat dit met Maritiema niet anders zal zijn, al moeten we de echte resultaten uiteraard nog even afwachten.''

van uitbetaling naar kwaliteit bij consumptietelers. En dat betekent een premiestelsel waarbij de beste partijen vlot een euro per 100 kilo meer opleveren dan de minste partijen. Volgens Geling

Herinvoering uitbetaling naar kwaliteit

is deze ingreep noodzakelijk omdat Schaap Holland zich komende jaren weer meer wil richten

Behalve een standaard pootgoedbehandeling met Moncereen Pro, heeft het bedrijf nog twee andere maatregelen ingezet die de schilkwaliteit

op export-, tafel- en grillaardappelen. ,,Alles draait om een zo groot mogelijke toegevoegde

moeten verbeteren. Zo is er voor oogst 2012 een gloednieuwe optische sorteerder in gebruik genomen waarmee nog scherper kan worden

waarde. En die vinden we vooral op onze exportmarkten. Hoe mooier partijen zijn, hoe groter

gelezen op groene en halve knollen, groeischeuren en misvormingen. Ook is er een nieuwe wasinstallatie aangeschaft die niet alleen beter en

de afzetkansen en hoe beter de prijs. Zo simpel is het gewoon.''

De nieuwe wasinstallatie werkt niet alleen beter en efficiënter dan de voorgaande versie, hij

Met de nieuwe optische sorteerder kan nog scherper gelezen worden op

Hans Geling: ,,Hoe mooier partijen zijn, hoe groter de afzetkansen en

is ook veel zachter voor de knollen.

groene en halve knollen, groeischeuren en misvormingen.

hoe beter de prijs. Zo simpel is het gewoon.''

Subliem: de béste grondbehandeling tegen Rhizoctonia Subliem® biedt de best mogelijke bescherming tegen Rhizoctonia en heeft bovendien een goede nevenwerking op zwarte spikkel en zilverschurft. Subliem bestaat uit de werkzame stoffen pencycuron en fluoxastrobine. Beide stoffen vullen elkaar uitstekend aan waardoor er een ongekend hoog en consistent bestrijdingsniveau van lakschurft (Rhizoctonia solani) wordt bereikt. Behalve tegen Rhizoctonia heeft Subliem ook een goede werking tegen zwarte spikkel (Colletotrichum coccodes) en zilverschurft (Helminthosporium solani).

Toepassing worden toegepast. Het middel moet goed worden verdeeld door de

De kracht van Subliem

op te bouwen rug. De grondbehandeling met Subliem beschermt

• Hoogste bestrijdingsniveau van Rhizoctonia

zowel de stengels als de nieuw te vormen knollen tegen een

• Goede werking op zwarte spikkel en zilverschurft

Subliem moet door middel van een rijenbehandeling bij het poten

Rizoctonia-aantasting vanuit de grond. Na loofvernietiging wordt de vorming van Rhizoctonia op de knollen sterk tegen gegaan. Hierdoor kan later worden geoogst, waardoor de knollen beter af kunnen harden.

• Perfecte schilkeur en hoogste netto-opbrengsten • Veilig voor de aardappel • Ingebouwd resistentie management

Veiligheid Subliem is zeer veilig voor de aardappel. Tijdens het poten kunnen de aardappelen worden geraakt met de spuitvloeistof zonder dat dit resulteert in een opkomstvertraging.

Aardappel Koerier

InFinito: het sterkste schild én het hoogste rendement InFinito heeft zich de afgelopen jaren bewezen als een absoluut topmiddel tegen blad- en knolphytophthora. Het behoort tot de sterkste middelen die momenteel voor de praktijk beschikbaar zijn. InFinito werkt zowel curatief als preventief maar is niet duurder dan puur preventieve middelen. InFinito® bevat de werkzame stoffen fluopicolide en propamocarb-waterstofchloride. Fluopicolide gooit de celstructuur van de phytophthora-schimmel in de war en stopt de aanmaak van eiwitten. Propamocarb-waterstofchloride werkt als een soort hulpstof voor fluopicolide. Het zorgt ervoor dat een deel van de fluopicolide verder in het blad dringt. Daarnaast geeft propamocarb-waterstofchloride extra curatieve werking en zorgt het door een ander werkingsmechanisme voor een ingebouwd resistentiemanagement.

Tijdstip van toepassing InFinito kan het hele groeiseizoen worden toegepast. Maar door zijn combinatie van een zeer goede preventieve en curatieve werking, de herverdeling naar nieuw blad en de uitstekende knolbescherming, komt InFinito het meest tot zijn recht in het midden van het teeltseizoen wanneer de knolzetting begint.

afspuiten indien nodig

De kracht van InFinito • Preventieve én curatieve werking tegen Phytophthora • Uitstekende werking tegen knolphytophthora

Flexibele dosering: 0,9 - 1,6 l/ha

• Snel regenvast

Het standaardadvies voor InFinito is 1,2 l/ha. De hogere dosering (tot 1,6 l/ha) is van toepas-

• Uiterst bedrijfszeker

sing bij een zware phytophthoradruk. Bij een zeer lage phytophthoradruk kan de laagste

• Vloeibare formulering

dosering toegepast worden. De flexibele dosering draagt bij aan een hoog rendement doordat niet meer gespoten wordt dan noodzakelijk is.

'In dit gebied hebben we de beste middelen nodig' ,,Door de hoge dichtheid van biologische bedrijven in onze omgeving is de Phytopththoradruk hier gemiddeld genomen wat hoger dan elders in de Polder. We kiezen daarom al vrij vroeg voor de beste middelen met de beste knolbescherming.''

Milieubelasting ook meewegen bij middelenkeuze Hoewel een goede werking van het middel uiteraard voorop staat, benadrukt Van Damme ook de milieubelasting mee te wegen bij z'n middelenkeuze. ,,Als je me tien jaar geleden

Peter van Damme (rechts) heeft een akker-

had gevraagd of ik milieubelasting belangrijk vind, dan was het antwoord 'nee' geweest.

bouwbedrijf in Biddinghuizen (Fl.) Jaarlijks

Peter van Damme, akkerbouwer in Biddinghuizen (Fl.), kiest zijn woorden zorgvuldig. Hij wil

Nu denk ik daar toch wat anders over. Door deelname aan het project Veldleeuwerik heb ik

verbouwt hij zo'n 40 hectare fritesaardap-

niet ongenuanceerd een beschuldigende vinger uitsteken naar zijn biologisch telende col-

geleerd dat je met relatief weinig tijd en moeite toch iets positiefs voor het milieu kunt doen.

pelen voor McCain (Innovator, Lady Amarilla,

lega's als het om Phytophthora gaat. ,,De meeste doen ongetwijfeld hun best om de ziekte

Door te kiezen voor weinig milieubelastende middelen zoals InFinito kunnen we als gangbare

Bafana en Ramos). Hans Ardon is adviseur bij

in te dammen, maar desondanks merk ik dat we in vergelijking met collega's die pakweg 15

landbouw laten zien dat we duurzaam kúnnen en ook wíllen produceren.''

Heyboer B.V.

kilometer verderop boeren een strakker spuitschema aan moet houden om de ziekte goed onder controle te kunnen houden. Onze spuitkosten liggen daardoor beduidend hoger dan die van collega's wat verderop.'' Hans Ardon, adviseur bij Heyboer B.V., ziet deze verschillen ook, al voegt hij eraan toe dat hij elk jaar wel ergens een onafgedekte afvalhoop bij een gangbare teler ziet liggen. ,,Waar de oorzaak ook ligt, feit is dat Van Damme gemiddeld genomen wat minder rek in het spuitschema heeft dan collega's elders in de Polder. Als de weerpaal hier aangeeft dat je binnen vier dagen een nieuwe bespuiting moet uitvoeren, dan heb je 15 kilometer verderop vaak nog wel twee dagen langer de tijd. En voor alle duidelijkheid: dat verschil zien we al jaren.''

Vroege bescherming tegen knolphytophthora Om de kans op een vroege knolaantasting zo klein mogelijk te houden, start Van Damme al vroeg met middelen die naast een goede bladbescherming ook al enige knolbescherming bieden. In de eerste of twee week van juli - wanneer de omstandigheden beduidend kritischer worden - schakelt Van Damme over op InFinito. ,,Een vroege inzet van InFinito is nodig om voldoende resistentie op te bouwen tegen mogelijke knolinfecties. De ervaring heeft geleerd dat de sporenverspreiding in dit gebied vaak iets vroeger en vaak ook wat heftiger op gang komt dan elders. Op tijd beginnen met InFinito is daarom van groot belang'', zo benadrukt Ardon. Afhankelijk van de Phytophthoradruk kiest Van Damme een dosering tussen 1,2 en 1,6 liter per hectare. In de praktijk gaat het echter steeds vaker richting de hoogste dosering, omdat de blad- en knolbescherming daarmee het beste gewaarborgd is. Volgens adviseur Ardon is dat ook de beste weg om te volgen: ,,In dit gebied heb je gewoon de beste middelen nodig om Phytophthora uit het gewas te houden. Dan moet je in mijn ogen ook kiezen voor de meest krachtige dosering.''

Aardappel Koerier

Vervolg van voorpagina

'Uithoudingsvermogen van pootgoed flink op de proef gesteld' Als er één onderwerp is dat de gemoederen het afgelopen seizoen flink heeft bezig gehouden dan is het wel de opkomst - met daaraan gekoppeld de vitaliteit van het pootgoed - geweest, zo stelt DLV-er Hooijman. Door het relatief koude voorjaar zat een vlotte start er niet in en werd het uithoudingsvermogen van de poters flink op de proef gesteld. ,,We hebben daardoor ook veel meer Fusarium, Phoma en ook onderzeeërs gezien als in andere jaren. Zwakkere knollen hebben het massaal af moeten leggen.'' Bij opkomst waren er dan ook grote - en soms zelfs enorme - verschillen te zien. Als voorbeeld haalt hij een akkerbouwer uit zijn klantenkring aan die van drie verschillende leveranciers pootgoed kreeg. Deze partijen werden naast elkaar uitgepoot op hetzelfde perceel. ,,Bij opkomst was het echt 'berg en dal', zó onregelmatig stond het gewas erop. En ook de opbrengsten verschilden enorm. Tussen de beste en slechtste zat meer dan 10 ton verschil, terwijl ze toch echt op dezelfde manier behandeld zijn. Dat stemt toch wel tot nadenken....'' Hoewel de grote verschillen in pootgoedvitaliteit duidelijk tot actie nopen, vindt Hooijman het lastig om aan te geven waar die actie dan moet beginnen. ,,Er zijn zoveel variabelen in het spel; daar is geen instant-oplossing voor te geven. Wat in ieder geval belangrijk is: probeer zoveel mogelijk in beeld te krijgen hoe het pootgoed geteeld en bewaard is. Alleen zo kun je bepalen wat het beste vervolg is in het voorjaar. In algemene zin geldt: haal de poters op tijd in huis en poot ze niet te koud. Liever een keer afspruiten dan te koud poten.'' Ook bij de pootgoedtelers zou wat Hooijman betreft wel wat meer aandacht mogen zijn voor de vitaliteit en voor de schil. In de praktijk ziet hij steeds vaker dat zwakschillige rassen al vroeg gesorteerd (moeten) worden. Dat werkt knolverzwakking en infecties in de hand. Ook pleit hij voor directe behandeling van de knollen bij het inschuren; ook dat gebeurt in de praktijk niet altijd.

Phytophthora stevig aangepakt Voor wat betreft de onkruiden ziektebestrijding is 2012 geen moeilijk jaar geweest. Omdat bodemherbiciden door het uitblijven van regen niet altijd op tijd hun werk konden doen, is er vaak wat eerder met contactherbiciden gespoten. Over het algemeen heeft dat goed uitgepakt. Ook Phytopththora heeft het afgelopen seizoen geen grote rol gespeeld. Hooijman: ,,Her en der is wat sneller dan normaal naar sterke middelen gegrepen. Over het algemeen was dat een goede keuze, want met het wisselvallige weer in de zomer is er toch wel regelmatig wat dreiging geweest. En wat misschien ook wel meegespeeld heeft: vorig jaar waren er behoorlijk wat problemen in de bewaring; dat maakt telers weer wat scherper bij de phytophthorabestrijding.'' Nog een reden om de Phytophthorabestrijding vooral niet te laten versloffen was het uitzicht op goede prijzen.

Paul Hooijman is adviseur en teamleider akkerbouw Noordwest bij DLV Plant.

Bij pootgoed ziet Hooijman steeds meer aandacht voor minerale olie en luisdoders. ,,Pootgoedtelers worden zich steeds bewuster van de virusrisico's. Dat komt deels door tegenvallers bij de keuring, maar ook door aanhoudende schaalvergroting en het nauwelijks zichtbare Yntn-virus. Met minerale olie - en steeds vaker ook een luisdoder - kun je die besmettingsrisico's prima afdekken. De bedrijfszekerheid neemt er enorm door toe. Gelukkig is die boodschap nu breed doorgedrongen; vorig jaar heb ik in ieder geval mijn laatste pootgoedklant definitief aan de olie gekregen.''

Laat geplante percelen missen grofte en lengte Bij de oogst viel op dat het koude voorjaar voor veel poters een behoorlijke slijtageslag is geweest. Veel gewassen waren daardoor al vrij vroeg aan het einde van hun latijn waardoor de opbrengst gemiddeld genomen toch wat tegenviel. Hooijman houdt het op 5 tot 10 procent minder dan normaal, maar wel met forse uitschieters zowel in de plus als in de min. Opmerkelijk vindt Hooijman dat de laatst geplante percelen ook echt een behoorlijk lagere opbrengst gaven - met name in lengte en grofte - dan de vroeger gepote stukken. Ook een punt waar volgens de DLV-er nog eens over nagedacht moet worden is de stikstofgift. ,,Door het koude voorjaarsweer is de stikstof te laat vrijgekomen voor een hoge opbrengst. Achteraf bezien zijn we misschien toch iets te zuinig geweest met het geven van stikstof. Daar moeten we voor komend seizoen nog maar eens goed over nadenken.''

'In de bewaring valt nog wel wat te verdienen' De bewaring lijkt tot dusver geen grote problemen op te leveren. ,,Hier in de Polder en in het Noorden van Nederland zijn er vrij weinig problemen met rot. In de kustgebieden - waar de oogst veel moeizamer is verlopen - zal het ongetwijfeld wat meer zijn, al hoor ik daar vooralsnog ook geen alarmerende berichten over.'' Volgens Hooijman zijn telers zich - soms door schade en schande - steeds bewuster geworden van de noodzaak om de partij goed droog te ventileren bij het inschuren. Ook de kennis over al dan niet drogende lucht en het optimale bewaarregime wordt volgens hem steeds groter (al zouden wat hem betreft alle telers die aardappelen bewaren over een RV-meter moeten beschikken). Hooijman: ,,De categorie telers die alles op gevoel doet, raakt er steeds meer van overtuigd dat er misschien wel meer in zit met een cijfermatige onderbouwing. Met een bewaarregime op basis van feiten is 2 of 3 procent minder uitval of gewichtsverlies snel haalbaar. Omgerekend

Door het relatief koude voorjaar zat een vlotte start er niet in en werd het uithoudingsvermogen

is dat met de huidige prijzen zo'n € 200 tot € 300 per hectare. Kortom, in de bewaring valt voor veel telers nog best wat verdienen.''

van de poters flink op de proef gesteld.

Phytopththora heeft het afgelopen seizoen geen grote rol gespeeld.

Aardappel Koerier

Imidacloprid: geen gevaar voor bijen bij verantwoord gebruik Het gebruik van imidacloprid - de werkzame stof in onder andere Admire en Gaucho - is de laatste tijd regelmatig onderwerp van discussie. Veel landelijke media besteedde er aandacht aan, zowel in woord (kranten, vakbladen, internet) als in beeld (televisie, youtube). Met name de vermeende relatie tussen imidacloprid en bijensterfte blijft de gemoederen flink bezighouden. Tal van beweringen en veronderstellingen passeren daarbij de revue. Maar wat is nu feit en wat is fictie? En wat is wél en wat is niet onomstotelijk bewezen? Reden genoeg om de zaken nog eens goed op een rij te zetten.

Geen verband imidacloprid en bijensterfte Bijensterfte is dus - helaas - van alle tijden en is niet gerelateerd aan de introductie van imidacloprid/neonicotinoïden op de markt. De afgelopen decennia is er zelfs een afname geweest van het aantal incidenten met bijen gerelateerd aan gewasbeschermingsmiddelen. Imidacloprid is sinds 1994 op de Nederlandse markt en heeft de afgelopen jaren veel 'oude stoffen' als fosforzure esters, carbamaten en pyrethroïden vervangen. Bovendien

De laatste jaren kampt Nederland net als andere landen in Europa met een verhoogde bijensterfte. Terwijl een sterfte van 10% tijdens de

wordt imidacloprid al vele jaren succesvol ingezet in combinatie met natuurlijke vijanden

winter gangbaar was, hebben we de afgelopen jaren te maken met wintersterftes die oplopen tot wel 30%. Dat is niet alleen een zorgelijke

in appelboomgaarden. Door de specifieke, systemische werking van het middel is de

situatie voor bijenhouders (en honingliefhebbers), maar ook voor de landbouw. Veel gewassen zijn voor hun bestuiving afhankelijk van

biodiversiteit in deze boomgaarden de afgelopen jaren flink toegenomen. Ook geogra-

bestuivers zoals bijen.

fisch is er tot dusver geen verband tussen het gebruik van imidacloprid en bijensterfte.

In diezelfde landbouw worden echter ook gewasbeschermingsmiddelen gebruikt die bij onverantwoord gebruik schadelijk kunnen zijn voor

Imidacloprid is in vrijwel alle landen van de wereld geregistreerd als gewasbescher-

bijen. Hiervoor wordt regelmatig met een beschuldigende vinger naar imidacloprid en andere middelen uit de groep van neo-nicotinoïden

mingsmiddel. Maar de bijensterfte concentreert zich vooral in het noordelijk halfrond.

gewezen. Maar is dat wel terecht?

Regelmatig komt wel een verband naar voren tussen bijensterfte en het voorkomen van de varroamijt. De varroamijt (Varroa destructor) is een uitwendige parasiet die voorkomt op

Laboratorium- versus veldstudies

insecten, maar zich alleen voort kan planten op het broed van honingbijen. Het merendeel

De eerste indicaties van een mogelijk schadelijk (neven)effect van een insecticide komen bijna altijd tijdens het (langdurige) toelatingstraject

van de bijenwetenschappers in de wereld is dan ook van mening dat de hoofdoorzaak van

van insecticiden naar voren. Een belangrijk onderdeel binnen dit traject zijn de laboratoriumstudies die een indicatie geven van de giftigheid

bijensterfte bij de varroamijt ligt.

van een middel voor bijen (bij opname via voedsel en na contact met de huid). Uit deze studies is gebleken dat imidacloprid bij lage concentraties mogelijk een effect kan hebben op bijen. Hierbij moet echter een belangrijke kanttekening worden gemaakt: laboratoriumstudies zijn niet zomaar te vergelijken met de werkelijke situatie in het veld! Imidacloprid is een insecticide dat ontwikkeld is om op eenvoudige wijze een plant te beschermen tegen een aanval van onder andere luizen. Plaaginsecten zoals luizen zijn namelijk veel gevoeliger voor imidacloprid dan nuttige insecten zoals bijen. De kunst is om schadelijke insecten te bestrijden en nuttigen zoals bijen te sparen. Neonicotinoïden zoals imidacloprid zijn niet alleen specifiek giftig voor insecten maar zijn bovendien systemisch. Dit betekent dat ze worden opgenomen door de plant en deze van binnenuit beschermen. Hierdoor is het makkelijker om deze middelen specifiek en op kleine schaal te laten werken; dit in tegenstelling tot de breed werkende insecticiden van vroeger. Dan de etiketten van imidacloprid-bevattende middelen; die zijn zo opgesteld en beschreven dat blootstelling aan bijen ten allen tijde kan worden voorkomen. Denk daarbij aan de manier van toepassen, maar ook aan het tijdstip van toepassen (niet gedurende de bloei van planten) of aan specifieke voorwaarden om bijen buiten een kas te houden.

Extra transparantie rondom imidacloprid Om milieuorganisaties te overtuigen van een degelijke onderbouwing van de dossiers, heeft Bayer CropScience besloten een ruimere inzage te bieden in de studies rondom de werkzame stof imidacloprid. Hiervoor is een proef opgestart met een zogenaamde readingroom. Hierin worden dossiers openbaar gemaakt die door het Ctgb zijn gebruikt voor de beoordeling van imidacloprid-bevattende middelen. Belangenorganisaties kunnen daarmee alle betreffende studies rondom imidacloprid inzien en beoordelen. De Stichting Natuur en Milieu heeft inmiddels van deze gelegenheid gebruik gemaakt.

In de praktijk hebben bijen niets te vrezen De grote vraag is nu: komt de giftigheid van imidacloprid daadwerkelijk op een negatieve manier tot uiting in de praktijk? Is de toegelaten dosering in combinatie met de beperkende maatregelen op het etiket voldoende om een schadelijke blootstelling, met name aan bijen, te voorkomen?Er zijn publicaties waaruit blijkt dat imidacloprid effecten heeft op bijen. Wie echter de details van deze studies bekijkt ziet dat men (vaak) doseringen gebruikt die hoger zijn dan de doseringen die bijen ooit in de praktijk zullen tegenkomen. Daarbij worden deze bijen vaak ook nog eens geforceerd blootgesteld aan imidacloprid. Uit de vele veld- en monitoringsstudies die zijn uitgevoerd onder praktijkomstandigheden blijkt echter dat er bij normaal gebruik geen reden is tot bezorgdheid. In deze studies is gekeken naar onder andere sterfte en overwintering, gedrag, gezondheid en vitaliteit van de kolonie en residuen in nectar en pollen. In een recent literatuuronderzoek in opdracht van het ministerie van EL&I zijn deze studies nog eens geëvalueerd. Geconcludeerd wordt dat er geen verband aangetoond kan worden tussen het gebruik van imidacloprid en verhoogde bijensterfte.

Ervaringen in het buitenland In Frankrijk is een aantal jaren geleden besloten om de toelating van imidacloprid in zonnebloemen te verbieden om bijensterfte tegen te gaan. Een groot monitoringsonderzoek onder de bijen voorafgaand en volgend op dit meerjarig verbod liet echter geen verschil in bijensterfte zien. In de Zwitserland is in de afgelopen jaren ook regelmatig een verhoogde bijensterfte waargenomen. Monitoring heeft laten zien dat deze bijensterfte niet lager was in berggebieden, waar gebruik van imidacloprid kan worden uitgesloten. Andersom kent Australië juist geen verhoogde bijensterfte terwijl er wel een breed scala aan imidacloprid bevattende

De etiketten van imidacloprid-bevattende middelen zijn zo opgesteld en beschreven dat

middelen wordt gebruikt.

blootstelling aan bijen ten allen tijde kan worden voorkomen. Denk daarbij aan de manier van toepassen, maar ook aan het tijdstip van toepassen (niet gedurende de bloei van planten).

Aardappel Koerier

Mens & Werk

Naam: Jos Pauwels Bedrijf: Bayer CropScience Functie: Crop Manager | Gewassen - Aardappelen, MaĂŻs, Koolzaad Zo ziet mijn werkdag eruit... ,,Als Crop Manager houd ik me bezig met productregistraties, productbeschikbaarheid, promotieactiviteiten, commercieel beleid (samen met de afdeling verkoop), ondersteuning bieden aan het (technisch) verkoopteam en productontwikkeling. Door deze veelheid aan werkzaamheden is eigenlijk geen dag hetzelfde. De werkdagen verlopen daardoor vaak ook wat anders dan ik in eerste instantie gedacht had...''

Het mooiste van mijn vak... ,,Dat is de voortdurende zoektocht naar duurzame oplossingen voor ziekten, plagen en onkruiden. De ene keer gaat het om vervanging van bestaande producten of oplossingen, de andere keer om geheel nieuwe introducties. Soms zitten daar echt revolutionaire ontwikkelingen bij; dat is natuurlijk het mooiste om aan te werken! Vooral als je ziet dat zo'n ontwikkeling na vele jaren uiteindelijk zijn weg vindt in de landen tuinbouwpraktijk.''

Dit houdt me het meest bezig... ,,Dat is het toelatingsbeleid, zowel nationaal als internationaal. Het wordt voor ons een steeds grotere uitdaging om nieuwe toelatingen of herregistraties van producten beschikbaar te krijgen voor de praktijk. Vooral het voortdurend analyseren van de haalbaarheid van etiketten - wat we overigens samen met de registratieafdeling doen - kost heel veel tijd.''

Over vijf jaar ben ik... ,,Ik ben pas begonnen als Crop Manager. Dus wil ik eerst hier mijn tanden maar eens goed in zetten. Hopelijk kan ik over vijf jaar zeggen dat ik een goede bijdrage heb geleverd aan het beschikbaar stellen van duurzame gewasbeschermingsoplossingen voor de Nederlandse landen tuinbouw.''

Bayer Cropscience introduceert Etiket Leeswijzer app De Etiket Leeswijzer app is een handige tool voor adviseurs, boeren en tuinders die de producten van Bayer CropScience zo effectief mogelijk willen toepassen. De app geeft een heldere toelichting op gebruikte aanduidingen op het etiket zoals de BBCH-codes en gewasgroepsnamen op basis van de DTG-lijst. Op etiketten wordt gebruik gemaakt van gewasgroepsnamen die zijn vastgelegd in de DTG-lijst (versie 2.0, Ctgb juni 2011). Deze afkorting staat voor Definitielijst Toepassingsgebieden Gewasbeschermingsmiddelen, een officieel document van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden.

Ook deze apps zijn beschikbaar: Sencor rasgevoeligheidsapp Deze handige app geeft aan de hand van de kleuren groen, geel, oranje en rood een inschatting van de kans op gewasreactie en de mate daarvan, voor loof en opbrengst. De inschatting is uitgewerkt voor de voor-opkomsttoepassing ĂŠn voor de LDS-toepassing van Sencor voor rassen geteeld voor consumptie of zetmeelproductie.

Het is soms onduidelijk of een bepaald gewas tot een gewasgroep behoort. Met de app zoekt u eenvoudig uw gewas op en de app presenteert de gewasgroep waartoe het gewas behoort. Vice versa kan op gewasgroep gezocht worden en dan geeft de app weer welke gewassen tot de betreffende gewasgroep behoren. Op deze wijze is altijd eenvoudig te controleren of een middel in een specifiek gewas is toegelaten.

Productoverzicht 2013 Deze app is de digitale versie van het productenboek 2013 van Bayer CropScience. De app is beschikbaar voor smartphones en tablets. Ook voor de PC is een digitale versie ontwikkeld. Op deze wijze is het mogelijk de informatie snel beschikbaar en op ieder moment en locatie bij de hand te hebben!

Wanneer u op een etiket van een gewasbeschermingsmiddel leest dat een optimaal rendement van een gewasbeschermingsmiddel kan worden behaald bijvoorbeeld in de groeifase BBCH 31 - 32, dan kunt u eenvoudig met de app opzoeken welke fase dit is. De app omschrijft deze fase dan in een korte heldere tekst. Wanneer u bijvoorbeeld wintertarwe verbouwt dan vindt u in de app de volgende uitleg:

Herbiciden app De herbiciden app biedt de volgende mogelijkheden: het zoeken op onkruiden op zowel de Nederlandse als de Latijnse naam waarbij de herbiciden worden weergegeven die effectief zijn tegen het betreffende onkruid. De herbiciden kunnen gesorteerd of in volgorde worden gezet qua effectiviteit. Omgekeerd is het ook mogelijk om een herbicide te selecteren en om de daarbij behorende onkruiden te zien waar tegen het herbicide effectief is.

BBCH 31: eerste knoop ten minste 1 cm boven de uitstoelingsknoop BBCH 32: Knoop 2 ten minste 2 cm boven knoop 1 Met deze informatie kunt op het juiste moment het gewasbeschermingsmiddel toepassen voor optimaal resultaat. Kortom, een handige tool om via smartphone of tablet overal bij de hand te hebben.

Download de Etiketleeswijzer app in de Apple Store of via Google

Via onze site www.bayercropscience.nl kunt u deze apps gemakkelijk downloaden. Ook kunt u rechstreeks naar de Apple Store of Google Play gaan.

BayYou Services

Grote uitbreiding etiket Calypso Calypso heeft een zeer grote etiketsuitbreiding gekregen. Hiermee worden in diverse teelten knelpunten opgelost en worden er bredere en effectievere oplossingen geboden voor een groot aantal plagen. In de teelt van aardappel is een doseringsreeks opgenomen. Er stond een dosering van 0,25 l/ha op het etiket. Deze is nu gewijzigd in een dosering van 0,15 tot 0,25 l/ha voor de bestrijding van luizen. Tevens is de coloradokever op het etiket bijgeschreven. Voor meer informatie over andere (akkerbouw)gewassen: www.bayercropscience.nl

Aardappel Koerier

COLOFON Concept en realisatie: ●

Bayer CropScience SA-NV

Vormgeving en opmaak: ●

Claudia Roorda

Fotografie: ●

Bayer CropScience SA-NV

Drukwerk: ,,Om een goede exportpositie te behouden

,,De kwaliteit van het pootgoed; dat is en

,,Vooral bij Gourmandine en Rosagold zijn

,,De sporenverspreiding in dit gebied komt

zullen we de kleur en het uiterlijk van

blijft naar mijn mening een groot zorgenkind

we zeer scherp op de schilkwaliteit. Deze

vaak iets vroeger en heftiger op gang dan

onze tafelaardappel de komende jaren flink

binnen de aardappelteelt.''

luxe rassen willen we zo schoon en glad

elders. Op tijd beginnen met InFinito is

mogelijk afleveren.''

daarom van groot belang.''

moeten verbeteren.'' Hans Geling, directeur poot- en

Paul Hooijman,

Harry Koopman,

Peter van Damme,

consumptieaardappelen bij

adviseur en teamleider akkerbouw

tafelaardappelteler in Marknesse.

akkerbouwer in Biddinghuizen en

Schaap Holland.

Noordwest bij DLV Plant.

Hans Ardon, adviseur bij Heyboer B.V.

Puzzel mee en win een diner voor twee! 9

Houdt u van lekker eten en drinken in een goed restaurant?

6 8 2

Los dan de onderstaande sudoku op!

3 6

Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken. Zij krijgen elk een dinerbon ter waarde van € 150.

Productiemannen B.V.

Dit is een uitgave van: Bayer CropScience SA-NV Energieweg 1 P.O. Box 231 NL-3640 AE Mijdrecht Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing zich aan onze controle onttrekken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik altijd eerst het etiket en de productinformatie.

●

4 2 9

6 8 2

4 2 9 8 6

4 9

1 2 6 3

BON Naam: Adres: Postcode:

Plaats:

Bedrijfstype/aantal hectare aardappelen: Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:

De oplossing van de sudoku is: Actievoorwaarden Deze prijsvraag loopt van 5 januari t/m 15 februari 2013. Uit de goede inzendingen worden drie prijswinnaars getrokken. Deze prijswinnaars krijgen tussen 15 februari en 1 maart bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Aardappel Koerier

Bayer CropScience B.V. T.a.v. Joniek te Giffel Antwoordnummer 55074 3640 WB Mijdrecht