UITGAVE FEBRUARI 2015
GR A AN KOERIER Warme winter zorgt voor weelderige tarwe
BLAD- EN AARZIEKTEN IN BEELD
,,Tja, hoeveel stikstof zou dit gewas nodig hebben...? Graanteler Bernd Lauts uit Bunde - net over de grens bij Nieuweschans - vraagt het zich hardop af. Het gewas heeft zich door de vroege zaai en het warme winterweer zo fors ontwikkeld dat er nu veel te veel scheuten staan. ,,Ik denk dat we wel tegen de
Meer op pagina 2 & 3
1000 aren per vierkante meter zitten. Voor een goede opbrengst moet dat
'GEWAS TOT OP 'T EIND GEZOND GEBLEVEN'
terug naar 500 à 600 stuks. Wat minder stikstof geven is een optie, maar anderzijds heeft de regen ook voor een hoop
,,Ik neem geen onnodige risico's, maar als het zo uit komt dan bespaar ik ook nog wel eens een litertje. Al met al tamelijk standaard dus.'' Met deze woorden vat Hans de Boer uit Schildwolde (Gr.) samen hoe hij de gewasbescherming in de graanteelt aanpakt.
uitspoeling gezorgd. Misschien moet ik maar gewoon met 100 kilo beginnen... en dan maar zien hoe het gewas hierop reageert.''
Meer op pagina 3
'Duist is hier minstens net zo'n groot probleem', lees de hele reportage over dit bedrijf op pagina 6.
'TARWEPERCELEN PRIMA SCHOON GEHOUDEN' ,,Gemiddeld halen we hier ruim 10 ton van een hectare. En met wat meer moeite is 11 ton ook mogelijk'', zegt Gerrit van de Westeringh uit Zennewijnen (Gld.). Jaarlijks verbouwt hij zo'n 65 hectare wintertarwe. Schone en gezonde gewassen vindt hij belangrijk. ,,Want daarmee haal je vrijwel altijd het beste saldo.''
Hein de Jong, tarweveredelaar bij Limagrain Nederland:
'Gele roest wordt steeds groter probleem' ,,Reken er maar op dat gele roest de komende jaren een steeds groter probleem wordt in de graanteelt'', zegt Hein de Jong van Limagrain. Al sinds 2011 ziet hij de schimmelziekte vrijwel jaarlijks 'groeien', zowel in proefveldjes als in de praktijk. Grote boosdoener is het zogenaamde Warrior-fysio, een relatief nieuw fysio dat niet verwant is aan de oudere generatie gele roesten.
Meer op pagina 4
'EBELSHEERD BLIJFT VOORTREKKERSROL HOUDEN'
Er is relatief vroeg gezaaid, de gewassen zijn fors ontwikkeld en de winter is tot dusver zacht. Volgens tarweveredelaar Hein de Jong zijn daarmee alle ingrediënten aanwezig voor - wederom - een vroege uitbraak van gele roest. ,,Vorig jaar hadden we al gele roest
,,Zolang graan de broodwinning is in dit gebied, blijven wij daar een voortrekkersrol in spelen.'' Dat zegt Jaap van 't Westeinde, onderzoeker en projectleider bij de SPNAlocatie Ebelsheerd in Nieuw-Beerta (Gr.). Volgens hem liggen er - ondanks het wegvallen van het Productschap en een teruglopend graanareaal - nog genoeg uitdagingen voor de proefboerderij.
voordat boeren überhaupt dáchten aan spuiten. Ik heb percelen gezien die half maart al tot hun nek in de gele roest zaten. We zijn dus gewaarschuwd: op tijd erbij zijn met spuiten - en dan meteen ook met de best mogelijke middelen - is meer dan ooit van belang.'' De Jong benadrukt dat de schade door gele roest flinke proporties aan kan nemen. ,,Ik heb aangetaste percelen gezien waar ettelijke tonnen minder zijn geoogst dan normaal.'' Ook maakt hij zich zorgen over de onbekendheid met het nieuwe Warrior-fysio. ,,We weten dat hij wat beter tegen hoge en lage temperaturen kan dan de oudere fysio's.
Hein de Jong
Maar verder is er vooral nog veel onbekend.''
Meer op pagina 7
GRAAN 40 Rton Tataros van K O E R I E R IE R AN K O E ri 2008 Uitgave februa
GRAAN KO
A
JA
ERIER
-1
0
Meer op Agrifirm, CZAV richting dat de graanger akkerbo beide akkerbo hoogstens pagina 4 bedrijfsvoering. en Meneb ,,Alles wijst in de uwers samen nu misschien seizoen zullen er dan hoofddoel van de a - veel praktisc uwers Lenus Hamste de vertraa t leiden zijn 5 met KodA-p aan zullen houden gebracht. Komend r en Detmer pagina Ton Wouda op gde gegeve h veldwerk rojectleider Meer tekorten langer een hogere opbrengs nsverwerking Wage. Zij hebben , commercieel niet grote veranderingen teweeg verricht. Nu nog lang niet Wouter Zunneb en.’’ 'Ramularia atregelen die tot - nog vrij Ik behoor daarom het project manager - naast in de vingers erg de eerste dus zeker meenem Limagrain Nederland, en één of twee jaar. bij ge stand zo goed als aangebracht. ,,Teeltma hebben. Daarom summier. ,,De eiwitkw het resultaten ziektebestrijding schetst in geen kans PLS hebben afgerond is van zaken de oplevin aliteit van n die zeggen dat spuitregime worden weer. Helaas hebben we het kort zullen we bij de weer. Op korte gekregen' g die momen graan is een tot de pessimiste zijn deze nog steeds verwacht zijn . Die overweging termijn zeer comple teel heerst vanwege ,,Ramu hij daarom meer vragen de rassenk eens voorbij kan xe materie wat eerder rendabel rond braak euze bij de as en duist geen echte dan antwoo over een jaar wel laria gebleken die bij de sturing granen. Het Straatgr rden'', zo doorDat zegt Harm perk van ondanks de en PLS-bladvlekke we weg geeft Lenus predikaat kan vrijwel tijd'zaai maar op (eiwit)k n hebben één zeer stressvo in met de hoge prijzen’’. Voorklap Hamste Nederland. Dat van de een waliteit iseur ijf geen jaar langere r ras' de huidille groeipe gens hem Twee kans gekrege . lijk bedrijfsadv termijn ziet nieuwste graanbedr riode gestaag plaatsg heeft vol- mogeli van Koos Naaijer. n om zich kelen'', zo Scholte, onafhanke . Het Van Iperen hij echter wél aan het bedrijf te ontwik een doelge blikt Jan emaakt voor Bos vanom Rienjkheden voor de graanteelt Nieboe terug op het de rand van Scheemda richte rassenk meerwaarde zeker worden toegekend 1 + 1 = 3. Zo vat Hussar graandetoecombinatieeen en marktkenner oude bedrijf aan gerstjaar 2008. r uit Alteveer aan euze. Collega van en produc te voegen heeft het ze verderop. ,,We telersprijs van 185 geleden verhuisde hij van het B.V. de krachthet , bijvoor tmanager middel Fandan Volgens hem ,,Samen pakken beeld door honderden meter specific Vincent Coolbe Scholte noemt een samen. belangrijke eren signaleert e voor + Atlantis eromaan dan van partijen nieuwe locatie, enkele beter bijdrage gelevergo hieraan een rgen halte. dezelfde trend. reëel gemiddeld en de rondweg onkruiden naar eiwitge naar de huidige, ,,Voor babyvo belangrijke per ton als een d. tussen het dorp ,,Akkerde spuiten. hebben de zoueding bouwers je ze afzonderlijk meer. afgelopen jaar. ,,De biedprijzen zaten met ons bedrijf ingeklemd is hoogwaardismogelijkheden wanneer ger graan nodigbeter op grote jaren gemerk de komende twee echte uitbreiding het financië en ook is de combi dan voor brood. t dat brood waren er geen le resultaat huizenbouw, Bovendien Meer op 2008 schommel heen. Daardoor En voor onze plek voor tussen het weer hoogw pagina 6 voor september andere ras ene grassen.’’ wel oren had naar aardiger graan en voor behoorlijk .’’ opnieuw beginnen. ethanol. Als kan verschi Omdat de gemeente dan rassenkeuze rond dit prijsniveau van de rondweg llen. kant we een De andere deze dóet 6 de tijdens kwaliteiten verschillende er weer toe.'' pagina Zoeken naar konden we aan Meer graanop ruimte’’, vertelt Naaijer ’ apart kunnen resistentie we nu weer alle heeft prijs den, dan aanbietegen aarfu moet er toch Zoals je ziet hebben ‘Marktsentiment sarium een meerw bedrijf. uit te halen gegeven’, aarde zijn?'' rondgang over zijn een enorme zet Graanveredela op pagina 4 7 g’, lees verder 'Meer aandac decennialang ar Limagrain lees verder op pagina maar eenvoudi rust in zoekt al ht naar betere ‘Graanopslag nieuw, ‘Javelin geeft toleranties raseigenschap voor specifieke tegen aarfusa resistenties of voorjaar’ pen', 'Wensen vooruitgang het rium. Maar van bloem lees verder de ,,Resistentie daarin is vooralsnog industrie op pagina nog onduid tegen aarfusa klein. 7. elijk', paste afgelopen een smalle rium heeft in Uithuizen basis en is lees Bos Wolter maar toe. ,,In het verder Javelin tig daardo eerst in op te bouwen or heel laspagina najaar voor het druk zat '', vertelt Wouda heb ik het5.al Vlnr.:
Puzzel mee en
Lees verder op pagina 5.
Meer op pagina 3
'Ik betrouwba kies voor arheid en zekerheid' ,,Bij de ziektebestrijdi tarwe met ng in wintervoor betrouwhet middel Proline kies ik Proline ben baarheid en zekerhe id. beste van je daar op dit momen Met verzekerd'', t het Wim Wielem zegt aker in Koudek akkerbouwer erke.
N KO
goed len nog eens ‘Teeltmaatrege t houden’ tegen het lich
'DON-cast' ld. Doel van is dat de bloei inzicht kunnen telers al vóór verwachte DON gehalte krijgen in het hier vroegti jdig maatre bij de oogst en nen nemen. gelen tegen kun-
AA
is minimaal 90 procent van alle duist kwijt.''
op nog pion kwaliteit voor ierswer lopig k
de sterk toege nomen markt werking bij de granen is resse voor de rassenkeuze de inte- Kunnen we middel het eiwitg lijk groter om behoo ehalte in r- van sturen gewor‘Geen reden tarwe sturen op een bepaa ’ wisselen we niet alleen den. Dat temerke ? En zo ja, lde soort n hebben? of kwaliteit welke gehalt bij verteg Al dit digers van enwoor- 'Sturin , soort vragen eiwit? En es zijn dan cijfers raadpleegt coöperaties onafhankelijke welke soort zijn de afgelo gewenst? van ziekkwaliteit in ,,Als je en particu op vrijwel galle of kwaliteit liere graan En kunnen pen drie jaar graan' . hande Fandangowe wil de bloem het scoort a uitgebreid laren, dan maar het beste. Voor ons was er industrie dan ook akkerbouwer aan de orde Naaijer in Scheemd bij in gerstook s; dietenhebbe graag gekomen om te wisselen’’, Dat blijft voor Koos redenTwee geen belang in het KodAvaker behoe voorlopig laagste kosten. steeds Nieuw dus geenn enkele de in rijke wbedrijf voortrekkers Sikken tegen fte project op zijn akkerbou Jan en Henkdiverse (teelt)s ten behalen binnen het hierover in het om zeggen praat graanprijs heeft project zijn bijgeingen pecialisten te worde De hoogste opbrengs de Gronin van n.'' Weerdinge. De sterk gestegen geven wat kleine verander
R
hield de bladziekte is In seizoen 2007 koest. Maar dat Septoria zich redelijk uit een inventa-
n ‘Graantekorte zullen langer aanhouden’
N
Bert Smit van SK & Bok Transp orten laadt een vracht Tataro s-baktarwe bij Pieter Dinkla in Bellingwolde De akkerb . ouwer heeft al zijn tarwe onder gebracht in de lange Meer op bewaarpool pagina 2 van Agrifir m. In totaal gaat het om ongev eer 1000 die de komen 'Met één ton bespu de maanden is het helem iting beetje bij beetje aal af' op wordt gehaa ld. De ,,Met één keer kwaliteit spuiten ben van de tarwe den is vol- en helemaal kwijt, dus je alle onkruigens Dinkla duist'', ook straatgras zo geeft uitstekend. Zowel Sas van Gent zijn Albert Goethals uit het hecto ervaringen litergewicht Atlantis weer. met Hussar/ (>80 kg) van Nog een als het belangrijke deze combi eiwitgehalte plus vindt hij dat niet onder de tarwe (gemidlijdt. deld 10,7% er ) zijn boven gemiddeld goed. Meer op pagina 3 Over de prijsvo rming is de akker bouwer hoopvol DON-cast gestemd. voorspelt ,,De tarwe DON-gehal prijs zit sinds kort weer te in graan in de lift. Hopelijk Bayer CropSc zet dit de ience werkt komende model maanden graan waarmee de concenaan een rekenverder door.' tratie DON kan worden ' in voorspe deze
Timer in 2007 weinig het breken, heeft
g, zo blijkt van een uitzonderin 'De ras 2000. In negen vanaf het jaar risatiesen keu Septoria zeveruit de belangde tien jaar is . dóet er rijkste graanziekte weer toe Sturing 3 ' Meer op pagina ,,Door
tarweteler Pieter Koets uit Nieuw Scheemda (Gr.) en
pleet, consequent en vooral ook vroegtijdig aanpakt
,,Hoewel de Septoria
Alles in de strijd tegen duist
,,Ik toleree r want ik weet geen duist in mijn kosten'', zegt hoeveel opbrengst tarwe, het kan Ludolf Fledder leider op man, bedrijfs het Kerkhovenpold graanbedrijf Johannes is het middel er in Woldendorp. Voor bare schakel Atlantis daarom een hem onmisin de strijd tegen duist.
IER - 10 JAA
met álle mogelijke middelen aanpakken', zo stellen
bestrijding is volgens hen essentieel. ,,Wie dat com-
aliteit
Huisman in potten heeft kunnen heen toch een door de jaren Graanteler Edzo zien’’, e waarde laten bouwt samen apparaat duidelijk toegevoegd adviseur bij Finsterwolde (Gr.) Oldenziel aan zegt Albert Koops, technisch e. met collega Harry graansilo’s met Bayer CropScienc twee nieuwe 2 De ene verMeer op pagina beluchtingsconus. dan ander is vangt een oude silo, g. ,,Met bedoeld voor uitbreidinik tijdens ap krijg Succesvolle tussenst de nieuwe silo’s buffer om met Prosaro de oogst veel meer is met de natProsaro te drogen. En dat bespuiting met e cht r tussentijds ,,Een het vooruitzi seizoen zondermee tere zomers in het afgelopen Bral luxe’’, vertelt heeftgeld opgebracht’’, zegt Wilfried vóór zijn geen overbodige zette het middel investering juist in Vogelwaarde. Hetwaardoor de bovenste Huisman. Dat de de in heeft zéker te de regenperio gezond bleven. nu wordt gedaan graanprij- bladetages maken met de goede ,,Als we 3 pagina op Meer zen van dit moment. van twee u nog op het prijsnivea gezeten, jaar geleden hadden er waarsilo’s altijd! dan waren deze Septoria is er gekomen.’’ schijnlijk nog niet
'Wie in ons gebied tarweteler wil blijven moet duist
Agrifrim-adviseur Frits Barlagen. Vooral de najaars-
prima kw
heeft Septoria Timer waarde toegevoegde
10 JAAR GRAA
2009
ER
uwlust rijs wekt bo Goede graanp
februari
KO
'Duist met álle middelen aanpakken'
GRA
Uitgave
GR
'Warrior-isolaat slaat overal in Europa toe', lees verder op pagina 5.
win een diner
Blijf op de hoogte van de actuele zaken.
voor twee!
ant? een goed restaur en drinken in krant op! lekker eten ijde van deze Houdt u van ken. zzel op de achterz naars getrok Los dan de fotopu drie prijswin tuurd! ingen worden personen toeges Uit de inzend n voor twee luxe dinerbo Zij krijgen een
vroege voorjaar 11.000 gewassen en de met de andere rust dat Dat beetje extra mestkalkoenen. me dus wel.’’ Javelin biedt past
7 Meer op pagina
Detmer Wage,
Wouter Zunnebe
rg en Lenus
Hamster
10 jaar Graan Koerier!
manag . ,,Bovendien is er geen er Ton resistentie, absolute waardo niet is te verwac or een echte doorbraak hten.''
Meer op pagina 7
Volg ons op Twitter of Facebook: BayercropNL
Aviator Xpro en Skyway Xpro:
Dé standaard in graanfungiciden Aviator® Xpro en Skyway® Xpro zijn twee graanfungiciden met een zeer goede en langdurige werking tegen vrijwel alle belangrijke graanziekten. Ze zijn toegelaten in alle granen en kunnen zowel op T1 als op T2 gebruikt worden. De basis van beide middelen is de werkzame stof bixafen, een zeer sterke vertegenwoordiger uit de nieuwste generatie carboxamiden. Hiermee wordt een zeer breed scala aan graanschimmels aangepakt. Bij Aviator is prothioconazool toegevoegd en bij Skyway een combinatie van prothioconazool en tebuconazool. Op het vlak van resistentiemanagement vullen de werkzame stoffen in beide middelen elkaar uitstekend aan. Hoewel de samenstelling van Aviator en Skyway iets van elkaar verschilt, zijn beide middelen qua werking gelijk.
Toepassing op T1 én T2 Aviator en Skyway hebben een zeer lange werkingsduur. Hierdoor behouden de middelen hun kracht, ongeacht het toepassingsmoment. Zowel Aviator als Skyway kunnen daarom zowel tijdens de stengelstrekking (T1) als de hoofdbespuiting in het vlagbladstadium (T2) toegepast worden. Daarmee bestrijken beide middelen vrijwel de gehele ziektebestrijding in granen, van een vroege T1-bestrijding tot en met een late T2-bestrijding.
Hogere opbrengsten De middelen hebben niet alleen een goede werking tegen graanschimmels. Uit proeven en uit grootschalig gebruik in de afgelopen jaren is ook gebleken dat Aviator en Skyway de fotosynthesecapaciteit van het gewas versterken. Hierdoor blijven de gewassen langer groen en vitaal. De 'motor' van de plant is daardoor in staat om langer te presteren met hogere
Bij een zeer hoge ziektedruk kan het zinvol zijn om de dosering iets te ver-
opbrengsten als gevolg.
hogen.
DE KRACHT VAN:
Aviator Xpro en Skyway Xpro
Winter- en zomertarwe, triticale en spelt
Winter- en zomergerst
Ter voorkoming van aantasting door voetziekte (Pseudocercosporella
Ter voorkoming van aantasting van alle voorkomende ziekten zoals netvlek-
herpotrichoides) en blad- en aarziekten, veroorzaakt door bladvlekkenziekte
kenziekte (Pyrenophora teres), bladvlekkenziekte (Rhynchosporium secalis),
(Septoria tritici), meeldauw (Blumeria graminis), DTR (Pyrenophora tritici-
dwergroest (Puccinia hordei), meeldauw (Blumeria graminis), ramularia
repentis), bruine roest (Puccinia recondita), gele roest (Puccinia striiformis),
(Ramularia) en fysiologische bladvlekkenziekte (PLS).
• Toegelaten in alle graangewassen • Zeer goede en langdurige werking tegen vrijwel alle belangrijke graanziekten • Toepasbaar op T1 én T2
kafjesbruin (Septoria nodorum) en aarfusarium (Fusarium spp.). Blad- en netvlekkenziekte komen vaak vroeg voor, terwijl Ramularia en PLS
Adviesdosering
vaak later voorkomen. Daarom geeft een dubbele toepassing met verlaagde
Bij begin stengelstrekking (T1): 0,75 l/ha
doseringen vaak een beter resultaat. Bij een geringe ziektedruk op kleigronden
Bij vlagbladtoepassing: (T2): 1 l/ha
volstaat een eenmalige behandeling.
• Hogere opbrengst door sterkere fotosynthesecapaciteit • Vitaler gewas • Al na 15 minuten regenvast
Blad- en aarziekten in granen
Ziekten in tarwe
Septoria tritici - ook wel bladvlekkenziekte of bladseptoria genoemd komt vaak al vroeg in het gewas voor. Op het jonge tarweblad ontstaan ronde tot ovale vlekken met lichtgroen weefsel. Daarbinnen zijn zwarte puntjes (vruchtlichamen) te zien.
Bruine roest is te herkennen aan de ronde, bruine sporenhoopjes. Deze liggen tamelijk egaal verspreid over het blad en de bladscheden. Rondom de sporenhoopjes zit vaak een lichtgroen randje (hof). Gele en zwarte roest hebben dit niet.
Gele roest veroorzaakt geeloranje strepen met sporenhoopjes. De sporen zijn makkelijk van het blad te vegen. Er blijven dan gele strepen over. De ziekte manifesteert zich meestal tijdens de stengelstrekking van het gewas.
Meeldauw veroorzaakt witgrijs schimmelpluis. Hierin zijn soms zwarte vruchtlichaampjes met sporen te zien. Behalve in tarwe komt meeldauw ook voor in gerst. Beide schimmels gaan niet over van de ene op de andere graansoort.
DTR is te herkennen aan gele vlekjes met daarin een donkere stip. Septoria, dat er veel op lijkt, heeft deze zwarte stip niet. DTR-vlekken breiden zich uit in de lengterichting van het blad. Belangrijke infectiebronnen zijn stoppel- en stroresten.
Sneeuwschimmel veroorzaakt onregelmatige bleekbruine vlekken op het blad. De ziekte treedt vaak vroeg in het seizoen op en klimt dan naar de bladschede van het vlagblad. Deze verkleurt grijsbruin tot wit. Het vlagblad kan daarna afsterven.
Kafjesbruin veroorzaakt een bruine verkleuring van de kafjes, beginnnend aan de toppen van de kafjes. De schimmel komt vanuit het blad in de aar. Aangetast blad is te herkennen aan grillige bruine vlekken met een okerkleurig middelpunt.
Aarfusarium veroorzaakt een roze tot oranjeachtig verkleuring van de kafjes. Meestal komt de schimmel maar op enkele pakjes van een aar voor. De rest van de aar blijft groen. Soms wordt ook de spil aangetast; dit veroorzaakt 'dove toppen'.
2
Graan Koerier
Zes graantelers over Aviator en Skyway Xpro: Seizoen 2014
'Gewas tot op 't eind gezond gebleven'
'Vroege bespuiting tegen gele roest was echt nodig'
,,Ik neem geen onnodige risico's, maar als het zo uit komt dan bespaar ik ook
,,Graan is op ons bedrijf geen hoofdgewas; dat zijn de aardappelen en de uien. Maar dat betekent niet dat de tarwe
nog wel eens een litertje. Al met al tamelijk standaard dus.'' Met deze woorden
er maar een beetje bijhangt. Ook die teelt willen we gewoon goed voor elkaar hebben. Een belangrijke sparringpart-
vat Hans de Boer uit Schildwolde (Gr.) hoe hij de gewasbescherming in de
ner daarbij is Ferdie Maljaars van CZAV; samen met hem maken we elke winter een plan van aanpak voor de teelt.
graanteelt aanpakt. Op een areaal van 71 hectare verbouwt hij jaarlijks zo'n
Vorig jaar kon dat plan trouwens al vroeg weer van tafel vanwege de zeer vroege inval van gele roest. We hebben
20 tot 25 hectare graan. Meest wintertarwe, maar soms ook wat zomergerst.
toen al in de eerste week van april tegen ziekte gespoten - een unicum, want zo vroeg hebben we dat nog nooit
De rassenkeuze en gewasbescherming bespreekt hij samen met met zijn vaste
gedaan. Toch had het achteraf nóg eerder gemoeten, want de roest zat er - met name op de vroegst gezaaide perce-
adviseur Frits Weites van WPA-Robertus. ,,Dat is in de regel voldoende om
len - al heel stevig in! De tweede bespuiting hebben we begin mei uitgevoerd. Dat was met Skyway Xpro. Hoewel we
goede keuzes te maken'', zo stelt de akkerbouwer. Het afgelopen seizoen lag er
daarmee eigenlijk alweer aan de late kant waren, hebben we het gewas toch redelijk groen kunnen houden. Dat mid-
ook een graanproefveldje van WPA-Robertus bij hem in de tarwe (ras: Tabasco).
Hans de Boer is akkerbouwer in
del heeft dus prima gewerkt. Wat verder ook geholpen heeft is het mooie weer rondom de afrijping. Daardoor heeft
Daarin zijn verschillende rassen en graanfungiciden met elkaar vergeleken.
Schildwolde (Gr.). Jaarlijks teelt hij
het gewas op de valreep toch nog wat extra kilo's erbij gekregen. Uiteindelijk zijn we op een gemiddelde opbrengst
Hoewel De Boer geen directe bemoeienis heeft gehad met het proefveld, heeft
zo'n 20 tot 25 hectare graan. Ook
van 9,5 ton per hectare uitgekomen.
hij zijn ogen wel de kost gegeven. ,,Behalve verschillen in opkomst en groei,
is hij proefveldhouder voor WPA-
En dat viel ons - gezien de heftige
kon je ook de rasgevoeligheid voor bijvoorbeeld gele roest er goed uithalen.
Robertus.
ziektedruk aan het begin van het
Dat soort zaken pik je toch weer even mee'', zo vertelt hij. Zelf heeft hij de ziektebestrijding in tarwe met 1 liter
seizoen - helemaal niet tegen.''
Aviator Xpro uitgevoerd. En dat heeft prima gewerkt. Het gewas is tot op 't eind gezond gebleven. In het proefveld kwam de combinatie 0,75 l/ha Aviator Xpro (T1) + 1 l/ha Aviator Xpro (T2) + 1 l/ha Prosaro (T3) als beste uit de bus, zo blijkt uit de proefresultaten. ,,Met name de inzet van Prosaro tegen Fusarium heeft het afgelopen seizoen toch flink wat extra kilo's op de wal gehaald'', zo laat adviseur Weites weten. ,,Gemiddeld over alle proefras-
Joost (links) en Paul Mangnus (firma
sen was dit bijna 400 kilo per hectare extra.'' Voor De Boer is dit reden om komend seizoen nog eens extra na te
Mangnus-Thielman) zijn akkerbouwers
denken over een eventuele fusariumbestrijding...
in Graauw (Zld.).
Seizoen 2013 'De beste bescherming levert meestal ook het hoogste saldo'
'Topfungiciden betalen zich bijna altijd terug' ,,Natuurlijk zijn er goedkopere alternatieven, maar daarmee haal je meestal
,,Elk jaar wil ik van mijn adviseur weten welke opties er zijn met betrekking
niet de opbrengsten die je met de topfungiciden haalt. Mijn ervaring is dat
tot de ziektebestrijding. En ook wil ik weten wat de verschillen zijn in effec-
de beste middelen zich bijna altijd terugbetalen. Afgelopen seizoen was dat
tiviteit en prijs. Meestal zijn we het gauw eens, omdat we op dezelfde lijn
Skyway Xpro. Dit middel scoorde heel goed, zowel qua ziektebestrijding als
zitten van een goede gewasbescherming waarmee we zoveel mogelijk kilo's
op extra opbrengst.''
binnen kunnen halen. Het afgelopen jaar heb ik daarom zowel op T1 als T2 Aviator Xpro ingezet.''
Bert van Nieuwenhuijze, akkerbouwer in Goes (Zld.).
Remko van Wieringen, akkerbouwer in Finsterwolde (Gr.).
Seizoen 2012 'Het resultaat was op streep af te zien' ,,Het afgelopen seizoen kreeg ik al vroeg te maken met gele roest. Een ver-
'We gaan voor gezonde gewassen en zo hoog mogelijke opbrengsten'
vroegde bestrijding met Skyway Xpro heeft de schimmel echter geen enkele
,,Ik ben geen specialist op het gebied van spuitmiddelen, maar wat ik wél heb
kans gegeven, zo heb ik met eigen ogen kunnen zien. Bij het eerste perceel zat
gemerkt is dat de gewassen tot op 't eind heel mooi gezond zijn gebleven.
er tijdens de eerste meters nog net geen middel in de leiding. Een week later
Over de ziektebestrijding met Aviator Xpro kan ik dus kort zijn: dat middel
kon je dat op de streep af zien; die meters zaten helemaal onder de gele roest,
heeft het gewoon uitstekend gedaan.''
terwijl direct daarna het gewas honderd procent groen en ziektevrij was.'' Jan Blok, akkerbouwer in Rilland (Zld.)
Ziekten in gerst
Bladvlekkenziekte in gerst (Rynchosporium secalis) is te herkennen aan waterige, grijze vlekken met een bruinzwarte rand eromheen. Later kunnen deze vlekken zich aaneenrijgen. Bladvlekkenziekte in gerst komt hoofdzakelijk voor op lichte gronden.
Netvlekkenziekte veroorzaakt donkere onregelmatige vlekken op het blad. Daarbij verkleurt het bladgroen langzaam naar geel. Aanvankelijk lijken de vlekken op die van bladvlekkenziekte, maar in een later stadium worden het netvormige vlekken op een gele achtergrond.
Polly de Waal, akkerbouwer in Graauw (Z-Vl.).
Blad- en aarziekten: wanneer kun je ze verwachten? blad- of aarziekte
verschijning in het seizoen
gunstige omstandigheden voor infectie
meeldauw (Erysiphe graminis tritici + hordei)
vroeg tot laat
warm en droog weer
bladvlekkenziekte (Septoria tritici)
vroeg tot laat
koel en nat weer
gele roest (Puccinia striiformis)
vanaf stengelstrekking
vochtig weer en matige temperaturen (10 tot 20°C)
bruine roest (Puccinia recondita)
laat
hoge temperaturen (20 tot 30°C)
DTR (Drechslera tritici repentis)
vroeg tot laat
warm en regenachtig weer
sneeuwschimmel (Microdochium nivale)
vroeg tot laat
koel en nat weer
kafjesbruin (Septoria nodorum)
vroeg tot laat
warm en vochtig weer
aarfusarium (o.a. Fusarium graminearum, F. poae, F. culmorum)
rond de bloei
vochtig (regenachtig) weer
bladvlekkenziekte (Rynchosporium secalis)
meestal vroeg
koel en nat weer
netvlekkenziekte (Pyrenophora teres)
vroeg tot laat
nat en niet al te warm weer (rond 20°C)
Ramularia (Ramularia collo-cygni)
laat (eind mei/juni)
zonnige dagen en koele nachten met veel dauw
fysiologische bladvlekken (PLS)
vanaf stengelstrekking
stressrijk weer, zoals extreme droogte, kou, hitte of nattigheid
dwergroest (Puccinia hordei)
meestal laat (juni/juli)
vochtig weer en matige temperaturen (15 tot 20 °C)
Ramularia collo-cygni is te herkennen aan een groot aantal kleine, bruine spikkels. Deze liggen in de lengterichting op het blad of op de halm. De enigszins 'hoekige' vlekjes hebben een doorsnee van 1 tot 2 mm en worden begrensd door de bladnerven.
3
Fysiologische bladvlekken (PLS) zijn ronde tot langgerekt, zeer donkere vlekjes. Net als Ramularia vormen ze een dicht net van spikkels. Verschil is dat fysio-logische bladvlekken geen geel hofje hebben rondom de vlekken. PLS komt alleen voor op blad dat direct zonlicht ontvangt.
Graan Koerier
Dwergroest is te herkennen aan de kleine ronde roestkleurige sporenhoopjes, omgeven door een lichtgroen tot geel randje (hof). Tijdens de afrijping zijn aan de onderkant van het blad zwarte sporenhoopjes te zien. Dwergroest komt meer voor op wintergerst dan op zomergerst.
Alena maakt onkruidbestrijding in wintertarwe gemakkelijk
AlenaÂŽ is een kant-en-klare combinatie van de bekende herbiciden Atlantis, Hussar en diflufenican. Door deze combinatie heeft Alena het meest brede werkingsspectrum van alle herbiciden in de teelt van wintertarwe. Meer dan 100 onkruiden worden goed tot zeer goed bestreden.
delijk beter dan de werking van de menging van de afzonderlijke middelen
Resistentiemanagement
Atlantis, Hussar en diflufenican.
In het kader van resistentiemanagement dient u de adviezen op te volgen die in de voorlichtingsboodschappen worden gegeven. Om die reden is het
Toepassing & dosering
advies Alena eenmaal per teeltseizoen toe te passen. Met 1 l/ha Alena wordt
Alena kan in het voorjaar toegepast worden tot einde uitstoeling van het
dezelfde hoeveelheid mesosulfuron gespoten als met 300 g/ha Atlantis.
gewas. Algemeen geldt dat hoe eerder de toepassing plaatsvindt, des te
Indien resistente duist voorkomt, kan aan Alena eventueel extra Atlantis OD
Alena is geformuleerd als een OD (Olie Dispersie), waardoor het middel
beter het resultaat is. De dosering van Alena is 1 l/ha. In de meeste geval-
toegevoegd worden of kan Othello worden ingezet.
zeer goed op het blad hecht en goed verspreid wordt over het blad. Door
len is toevoeging van 1 l/ha Robbester, Actirob of een andere veresterde
deze uitstekende opname is de werking van dit kant-en-klare middel dui-
plantaardige olie zinvol.
'Tarwepercelen prima schoon gehouden' Gerrit van de Westeringh uit Zennewijnen (Gld.) verbouwt jaarlijks zo'n 65 hectare wintertarwe. Die staat voornamelijk op de wat zwaardere rivierklei rondom het bedrijf. De tarwe gedijt daar prima. ,,Gemiddeld halen we hier ruim 10 ton van een hectare. En met wat meer moeite is 11 ton ook mogelijk'', zegt de akkerbouwer. Schone en gezonde gewassen vindt hij belangrijk. ,,Want daarmee haal je vrijwel altijd het beste saldo.'' Bij veel akkerbouwbedrijven spelen aardappelen, uien en bieten de hoofdrol. Maar bij Gerrit van de Westeringh telt wintertarwe zeker niet minder mee. ,,Meer dan de helft van mijn bouwplan bestaat uit graan. Het zou wel vreemd zijn als dat er maar een beetje bij zou hangen'', zo stelt de akkerbouwer. Hij doet daarom moeite om de tarweopbrengsten op een hoog niveau te krijgen ĂŠn te houden. Het afgelopen seizoen lukte dat met wisselend succes. ,,Door de onverwacht vroege aanval van gele roest hebben de gewassen toch wel wat geleden. Begin april zat de ziekte er al stevig in. Met een vervroegde T1-bespuiting heb ik de schade nog redelijk binnen de perken weten te houden. De opbrengsten waren wisselend - van 8 tot 11,5 ton per hectare - maar met gemiddeld ruim 10 ton ben ik toch wel tevreden.'' Waar de ziektebestrijding wat anders liep dan normaal, verliep de onkruidbestrijding juist geheel volgens plan. Van de Westeringh gebruikte het afgelopen seizoen voor het eerst het middel Alena, de opvolger van de bekende combinatie Atlantis + Hussar. ,,Met die combinatie heb ik vele jaren gespoten en van mij had die wel ook mogen blijven. Maar goed, Alena was niet duurder en er zit ook nog een extra werkzame stof bij (diflufenican, red.) waardoor de werking nog weer wat breder is. En ik moet zeggen: het heeft prima gewerkt.'' Gerrit van de Westeringh is akkerbouwer in Zennewijnen (Gld). Op 125 hectare rivierklei verbouwt hij wintertarwe (65 ha),
'Duist is hier nog goed te bestrijden'
consumptie-aardappelen (20 ha), suikerbieten (17 ha), wintergerst (15 ha) en uien (6 ha).
Als grootste probleemonkruid noemt Van de Westeringh duist. Met name op de zwaardere percelen van 50 tot 70% afslibbaar is het een 'taaie klant' die stevig aangepakt moet worden. Toch kan de akkerbouwer het tot dusver nog
Naast duist zijn ook kleefkruid, ereprijs en kamille veel voorkomende onkruiden. Maar ook hiervoor geldt dat ze met
goed af met alleen een voorjaarsbespuiting. ,,In het verleden heb ik wel eens een verhoogde dosis Atlantis gespoten
Alena prima op te ruimen zijn. ,,Al met al is de onkruidbestrijding geen moeilijke klus. En als we de middelen die we
op percelen waar me toch net iets teveel duist stond. Maar dat was een uitzondering. Resistente duist hebben we
nu hebben de komende jaren ook kunnen gebruiken, dan kunnen we onze tarwepercelen hier prima schoon houden'',
hier - voor zover bekend - nog niet. Met de normale dosis Atlantis in Alena kan ik daarom nog prima uit de voeten.''
zo besluit de akkerbouwer.
NIEUW!
Atlantis OD
Atlantis OD is toegelaten in wintertarwe, winterrogge en triticale. Atlantis OD is de vloeibare opvolger van Atlantis WG. Atlantis OD bevat een derde van de actieve stof van Atlantis WG. Daarom is de dosering gemiddeld genomen drie keer hoger (0,3 kg = 0,9 l/ha, 0,5 kg = 1,5 l/ha). Bij de hoge dosering Atlantis OD (1,5 l/ha) is toevoeging van Robbester of Actirob B niet nodig. Bij lagere doseringen wordt aanbevolen om 1 l/ha veresterde koolzaadolie (zoals Robbester of Actirob B) toe te voegen. Atlantis OD bestrijdt duist (inclusief resistente duist), straatgras, raaigrassen, windhalm, ruwbeemdgras, dravik en wilde haver. Daarnaast wordt een aantal breedbladige onkruiden als kamille, muur, herderstasje en andere onkruiden goed bestreden. Duist in wintervoor
4
Graan Koerier
Vervolg van voorpagina
Warrior-fysio slaat overal in Europa toe Om de dreiging van het Warrior-fysio goed in beeld te brengen, toont De Jong een overzicht van alle gevonden pathotypes van gele roest in Europa (zie grafiek). Daarop is te zien dat dit fysio drie jaar geleden nog amper bestond en nu bijna driekwart van alle aantasting voor zijn rekening neemt. Hoewel er in Nederland geen specifiek onderzoek naar Warrior is gedaan, spreken de cijfers in omringende landen als België, Duitsland en Frankrijk duidelijke taal: Warrior is zonder meer dé gele roest van dit moment. ,,We zullen ons de komende jaren helemaal moeten concentreren op dit specifieke fysio, anders kan het wel eens flink uit de hand lopen'', zo geeft de veredelaar de potentiële dreiging weer.
isolaat gevonden die de resistentie van verschillende andere rassen kunnen doorbreken. ,,Dat maakt de schimmel niet alleen zeer ongrijpbaar, maar ook zeer onvoorspelbaar'', aldus De Jong.
'Rassenlijstcijfers achterhaald' Wat betreft de rasgevoeligheid voor het Warrior-fysio is er volgens De Jong ook veel onduidelijk. Zéker is dat de huidige rassenlijstcijfers voor gele roest achterhaald zijn. ,,Deze cijfers zijn grotendeels gebaseerd op de oude gele roestsoorten die geen enkele verwantschap hebben met de Warrior-variant. De waardering zegt daarom te weinig over de werkelijke resistentie tegen gele roest'', zo stelt de veredelaar. Het - voorlopig - enige houvast is om de cijfers voor gele roest van de afgelopen jaren naast elkaar te leggen. Hoe
Ongrijpbaar en onvoorspelbaar
meer dit cijfer naar beneden zakt, hoe (waarschijnlijk) groter de gevoelig-
Het Warrior-fysio is niet zoals voorheen gebruikelijk ontstaan door mutatie
heid voor het Warrior-fysio is.
van de lokaal aanwezige roest, maar is waarschijnlijk afkomstig uit Azië. Een
In grote graanlanden zoals Duitsland, Frankrijk en Engeland worden op dit
belangrijk verschil met oudere gele roestfysio's is dat de Warrior-variant zich
moment een groot aantal rassen, lijnen, nummers en geniteurs gescreend
behalve vegetatief ook generatief kan vermeerderen. In plaats van alleen
op hun gevoeligheid voor Warrior. Daaruit komt nu al naar voren dat het
uredosporen - die hooguit 20 graden kunnen verdragen en daardoor in
overgrote deel gevoelig is voor de schimmel en dus niet bruikbaar is als
de zomer vaak afsterven - produceert het nieuwe fysio na verloop van tijd
kruisingspartner of resistentiebron. In Engeland lijken er zelfs maar enkele
ook zogenaamde teleutosporen. Dit zijn kleine zwarte sporenhoopjes die
resistentiebronnen over te blijven in de rassenlijstrassen, waardoor de
niet alleen veel beter tegen warmte kunnen, maar ook in staat zijn om te
resterende 'kweekvijver' klein is. ,,Door deze ontwikkelingen zullen we
Hein de Jong is tarwe- en vlasveredelaar bij Limagrain Nederland
onze kruisingsprogramma's flink aan moeten passen. Resistentere rassen Verspreiding gele roest-fysio’s liggen weliswaar in het verschiet, maar de veredeling vergt tijd. Het fysio is namelijk nog maar van recente datum. Vooralsnog heeft Warrior ons dus in geslachtelijke vermeerdering heeft de schimmel veel meer mogelijkheden Nieuw: “Warrior overwinteren. Daarvoor gebruikt de schimmel verschillende tussenwaarden, waaronder struiken uit de Berberis- en Mahonia-familie (zuurbes). Door deze
gekregen om zich aan te passen en resistenties te doorbreken. Dat begon
de tang en kunnen we alleen via een goede gewasbescherming adequaat
enkele jaren geleden in het Engelse tarweras Warrior - waaraan het fysio
reageren. Hou de gewassen daarom goed in de gaten en gebruik de beste
zijn naam ontleent - maar is ondertussen in veel meer Europese rassen
middelen tegen gele roest. Alleen zo houden we ziekte onder controle'', zo
geconstateerd. De afgelopen jaren zijn meerdere varianten van het Warrior-
besluit De Jong.
Schema 'verspreiding gele roestfysio's'
Warrior: 11 virulentiegenen!
De Warrior-variant van gele roest kan beter tegen warmte (hoger dan 20° C) en kou (lager dan10°C) dan de oudere roestsoorten.
Vervolg van voorpagina
Ziektenbestrijdng granen 2014/2015 • 4
'Duist met álle mogelijke middelen aanpakken' ,,Tja, wat valt er nog te zeggen over duist? Het probleem speelt al zoveel jaren en nog steeds lopen we achter de feiten aan. We kunnen het onder controle houden, maar daarmee is ook alles gezegd.'' Pieter Koets uit Nieuw Scheemda draait er niet omheen: duist is en blijft hét probleem van de Oldambtster graanteler. En dat probleem blijft maar groeien... ,,Verschil met pakweg tien jaar geleden is dat we nu echt álle mogelijke maatregelen toe moeten passen om duist de kop in te drukken. Wie dat niet doet, zal de komende jaren onherroepelijk vastlopen in de tarweteelt.'' Het zijn alarmerende woorden, maar Agrifirm-adviseur Frits Barlagen bevestigt ze volmondig. ,,Een duistbehandeling weglaten omwille van de kosten is nu echt voorbij. Je moet alle bestrijdingsmogelijkheden met beide handen aanpakken. Het is niet meer óf-óf maar én-én'', zegt hij. Dit is een ingekorte versie van het gesprek dat afgelopen najaar plaatsvond met tarweteler Pieter Koets en Agrifirm-adviseur Frits Barlagen. Wilt u de volledige tekst lezen? Ga dan naar: www.agrokoerier.bayer.nl/nieuwsbrieven/akkerbouw-nieuws-september-2014
Puma Extra EW: OOK IN GERST, ROGGE, TRITICALE EN SPELT Puma Extra EW is een herregistratie van het bekende herbicide Puma S EW. Verschil is dat Puma Extra EW meer safener bevat, waardoor het product nog veiliger is geworden. Behalve in tarwe, Engels raaigras en rietzwenkgras en in de graszodenteelt kan Puma Extra EW nu ook worden gebruikt in gerst, rogge, triticale en spelt. Puma Extra EW wordt in de loop van dit jaar leverbaar.
Kiemplant Duist
5
Graan Koerier
Vervolg van voorpagina
'Duist is hier minstens net zo'n groot probleem' Duist is al jaren probleem nummer één bij graantelers in het Groningse Oldambt. Maar hoe zit dat eigenlijk bij collega's net over de grens? Hoe pakken zij dit onkruid aan en welke middelen hebben zij daarvoor beschikbaar? Graan Koerier ging op bezoek bij Bernd Lauts. Hij heeft een akkerbouwbedrijf in Bunde, net over de grens bij Nieuweschans. ,,Duist is hier minstens zo'n groot probleem als in Nederland'', zegt hij.
'Zo vroeg mogelijk Atlantis erop' Binnenkort volgt de voorjaarsbehandeling met Atlantis. Dat zal wat Lauts betreft 'zo vroeg als maar mogelijk is' gebeuren. ,,Behalve de tarwe, heeft ook de duist zich door het groeizame weer erg goed kunnen ontwikkelen. Ik verwacht dat we straks heel wat taaie exemplaren op het land hebben staan die goed geworteld en uitgestoeld zijn. Dat maakt de bestrijding lastiger dan anders. Een goed en liefst ook vroeg bestrijdingstijdstip kiezen is daarom belangrijker dan ooit'', zo stelt hij. Om duist niet nog verder 'aan te laten
,,Kijk, die dijk is de grens. Daarachter ligt het land van meine Holländischen
sterken', overweegt Lauts zelfs om eerst Atlantis te spuiten en vervolgens
Berufscollegen.'' Bernd Lauts wijst vanaf zijn erf op de landerijen die voor
pas een stikstofbemesting met Ureum toe te passen. ,,Duist is tarwe altijd
hem liggen. Hij heeft dagelijks zicht op een stukje Nederland, al moet hij
een stapje voor, zo weten we weer na de strenge winter van 2012. Veel
er vanwege het tussenliggende water - de Westerwoldse A - wel een eindje
wintertarwe winterde toen uit, terwijl de duist gewoon bleef staan. In het
voor rijden om er daadwerkelijk te komen. Lauts boert in de Charlottenpolder,
voorjaar zag je toen overal van die groene oases op 't land... van de duist,
een gebied dat qua uitgestrektheid nauwelijks afwijkt van het Oldambt. ,,De
voor alle duidelijkheid.''
gebouwen, de grondsoort en de bouwplannen zijn grotendeels hetzelfde. Het is dus niet zo gek dat we daarom ook dezelfde problemen tegenkomen. Net
'Niet teveel leunen op Atlantis'
als in Nederland is duist ook hier het grootste probleem'', zo kaart hij meteen
Hoewel Atlantis nog steeds hét middel tegen duist is, merkt Lauts dat de
Bernd Lauts is akkerbouwer in Bunde (D.). Hij heeft een bedrijf van 220 hectare,
maar het belangrijkste gespreksonderwerp aan.
werking langzaam achteruit gaat. Op zijn eigen bedrijf schat de werking
waarvan 80 in eigendom. De grondsoort is zware klei (70 - 80% afslibbaar). Het
nog op 90 tot 95 procent, maar er zijn ook percelen in de omgeving waar
bouwplan bestaat uit wintertarwe (120 ha), koolzaad (40 ha), wintergerst (30
'Alles in stelling brengen tegen duist' ,,Eigenlijk komt het erop neer dat je álle mogelijke maatregelen tegen duist
het middel nog maar 60 tot 70 procent van de duist bestrijdt. Volgens de
ha), suikerbieten (15 ha) en luzerne (15 ha).
moet nemen'', zo vat Lauts zijn 'Duist-strategie' samen. Bij hem begint dat
gelaten en is er vervolgens teveel geleund op Atlantis, vaak ook nog eens
spuiten in graan, maar ook alle andere gewassen in het bouwplan moeten
bij tijdig ploegen en kopeggen, waardoor 'verse' duist zo lang mogelijk de
met verlaagde doseringen. Dit heeft resistentie duist alle kans gegeven om
betrekken in de duistbestrijding.'' Lauts doet dit onder meer door gerichte
kans krijgt om door te breken en zich te ontwikkelen. Drie dagen voor zaai -
zich te ontwikkelen. Lauts ziet deze ontwikkeling met grote zorg tegemoet
bespuitingen in koolzaad en suikerbieten uit te voeren. Ook probeert hij
liefst tussen 1 en 20 oktober - worden de percelen afgebrand met glyfosaat.
en neemt zelfs het woord 'desastreus' in de mond. Hij verwijst daarbij naar
duist in te dammen door enkele jaren achtereen luzerne te verbouwen.
Direct na het zaaien volgt de najaarsbestrijding. Lauts gebruikt daarvoor het
een groot graangebied in de regio Bremerhaven, waar de graanteelt vrijwel
Volgens de akkerbouwer zijn er aanwijzingen dat met name resistente duist
middel Herold aangevuld met extra diflufenican. Deze werkzame stof - die in
geheel is weggevaagd door problemen met duist. ,,Adviseurs in die regio
langzaam maar zeker uitsterft na een aantal jaren luzerne, al weet hij niet
Duitsland ook als losse component verkrijgbaar is - moet vooral de steeds ver-
hebben jarenlang op de lijn van kostenbesparing gezeten en massaal ingezet
waarom dit zo is.
der oprukkende ooievaarsbek in toom houden. Tijdens een rondje over de tar-
op minder middelen en verlaagde doseringen. Het gevolg is dat vrijwel alle
wepercelen lijkt de najaarsbestrijding goed gelukt; duist of andere onkruiden
graanvelden noodgedwongen zijn omgezet in grasland.''
Bestaande strategieën verder verfijnen
zijn nauwelijks te vinden. ,,We hebben direct na het zaaien wat regen gehad.
Nog een zorg van Lauts is dat de aanwas van nieuwe onkruidbestrijdingmid-
Door duist op zoveel mogelijk manieren aan te pakken, hoopt Lauts de
Dat heeft de werking natuurlijk enorm geholpen'', zo stelt de akkerbouwer.
delen steeds kleiner wordt. ,,We zullen daarom niet alleen slimmer moeten
tarweteelt op zijn bedrijf zo goed mogelijk in de benen te houden. ,,Ik ben
akkerbouwer is op deze percelen te vaak de najaarsbestrijding achterwege
optimistisch van aard, dus er zullen vast weer nieuwe ontwikkelingen en inzichten komen waarmee we duist onder de duim kunnen houden. Tot die tijd zullen we bestaande bestrijdingsstrategieën verder moeten verfijnen.'' Tot slot komt Lauts nog een keer terug op de eerder genoemde situatie in de regio Bremerhaven, waar een rendabele graanteelt vrijwel onmogelijk is geworden vanwege duist. ,,Daaruit heb ik geleerd dat we hoe dan ook een lage tolerantiegraad aan moeten houden voor dit onkruid. Mijn devies is daarom: hou je land vanaf het begin schoon... al moet ik daar weer bij zeggen dat meine Holländischen Berufscollegen aan de andere kant van de grens dat waarschijnlijk wel weten.''
Met gemiddeld ruim 10 ton per hectare is de oogst van 2014 zonder meer goed geweest, vindt Bernd Lauts. ,,Het had misschien nog iets mooier kunnen zijn als de afrijping wat geleidelijker was verlopen. Maar ach, daar wil ik eigenlijk helemaal niet over klagen. Op 4 augustus hadden we alle tarwe - inclusief het stro - van het land. Zo vroeg heb ik 't nog nooit meegemaakt.'' Lauts heeft inmiddels 800 ton van oogst 2014 verkocht en afgeleverd. Prijs: € 167 per ton. ,,Nu (eind januari,red.) ligt de prijs iets hoger, maar ik ben tevreden met wat ik heb ontvangen. Je moet verkopen als je de prijs goed genoeg vind'', zegt hij.
Othello:
extra sterk tegen resistente duist Othello is een 'verbrede' Atlantis die extra sterk is tegen resistente duist. Met een dosering van 2 l/ha wordt dezelfde hoeveelheid mesosulfuron gespoten dan met 500 g Atlantis WG of 1,5 liter Atlantis OD. Daarnaast bevat Othello ook 5 g/ha iodosulfuron, wat overeen komt met een halve dosering Hussar en 100 g/ha diflufenican. Hierdoor is een goede werking tegen straatgras en een groot aantal breedbladige onkruiden verzekerd. Tegen moeilijke breedbladige onkruiden als kleefkruid kan bijvoorbeeld een halve dosering Hussar (of een ander geëigend midden) worden toegevoegd. Othello bevat voldoende plantaardige olie waardoor in de regel geen Robbester of Actirob B meer hoeft worden toegevoegd. Bij zware duistdruk kan aan Othello nog Capri® worden toegevoegd. Capri® is een geregistreerd handelsmerk van DOW AgroScience.
6
Graan Koerier
Mens & Werk
'Ebelsheerd blijft voortrekkersrol houden in graanonderzoek' ,,Zolang graan de broodwinning is voor akkerbouwers in dit gebied, blijven wij daar een voortrekkersrol in spelen.'' Dat zegt Jaap van 't Westeinde, onderzoeker en projectleider bij de SPNAlocatie Ebelsheerd in Nieuw-Beerta (Gr.). Volgens hem liggen er - ondanks het wegvallen van het Productschap en een teruglopend graanareaal - nog genoeg uitdagingen voor de proefboerderij. Om te beginnen: hoeveel graantelers 'vertegenwoordigen' jullie eigenlijk als proefboerderij? ,,Elk jaar versturen we tussen de 600 en 700 uitnodigingen voor onze open dag. Dat kun je dus ongeveer zien als onze doelgroep. Meestal komen er zo'n 300 bezoekers, voornamelijk graantelers uit de regio. Dat aantal bewijst in mijn ogen de waarde wel van onze proefboerderij. Ebelsheerd heeft zonder meer bestaansrecht.'' Op Ebelsheerd liggen tientallen proeven; teveel om ze hier allemaal te noemen. Welke springen er wat jullie betreft uit? ,,Wat mij betreft zijn dat de zogenaamde instapproeven. Dat zijn proeven - of beter gezegd: vraagstukken waarin we zoveel mogelijk partijen willen laten participeren. Vaak gaat het om onkruid- en ziektebestrijdingsproeven waarbij we alle gewasbeschermingsfirma's die middelen hiervoor beschikbaar hebben aanschrijven. In de praktijk doen vrijwel alle chemiebedrijven hieraan mee, en meestal ook wel een of twee grotere toeleveranciers van middelen. Hierdoor kunnen we een hele mooie, onafhankelijk proef opzetten die veel nuttige informatie oplevert voor de sector.'' en luzerne. Mogelijk kunnen wij daar als proefboerderij een rol in spelen. Met koolzaad doen we dat trouwens al volop. Door kennisuitwisseling tussen Nederlandse en Duitse telers hebben we de afgelopen
'Ebelsheerd heeft zonder meer bestaansrecht'
jaren veel vooruitgang geboekt, met name op het gebied van opbrengst en oogsttijdstip.'' Ebelsheerd ligt pal aan de grens. In hoeverre is er contact met Duitse (onderzoeks) instellingen? ,,We hebben regelmatig contact met de Landwirtschaftskammer en ook met een aantal private adviesbureaus en -bedrijven. Dat contact is belangrijk voor ons, omdat Duitsland een groot graanland is met veel verdiepende kennis over de teelt. Verder beschikken de Duitsers vaak wat eerder over nieuwe middelen
Wie bepaalt hoe de middelen worden ingezet?
in granen dan wij. Die ervaringen proberen we alvast mee te pakken, waardoor we al het een en ander
,,Bij de instapproeven bepalen de deelnemende bedrijven hoe hun middelen worden ingezet. Dan hebben we
weten als zo'n middel in Nederland wordt toegelaten. Door die eerdere introductie van middelen hebben
het onder andere over de manier van toepassen, de dosering en het toepassingstijdstip - mits dit enigszins
Duitse collega's vaak ook eerder problemen met resistentievorming; ook daar kunnen we ons dan alvast
binnen een normaal werkschema past. De proefopzet, de uitvoering, de gewasscreening en het uitwerken van
op voorbereiden.''
de resultaten liggen nadrukkelijk bij de proefboerderij; hierdoor is de onafhankelijkheid gegarandeerd.'' Tot slot: hoe staat Ebelsheerd er over vijf jaar voor? Welke gevolgen heeft de opheffing van het Productschap voor jullie gehad?
,,Over vijf jaar kunnen mensen hier nog steeds terecht met al hun onderzoeksvragen. En wij zijn dan
,,Dat heeft zonder meer een flink gat geslagen in onze opdrachtenportefeuille. Ik schat dat ongeveer een kwart
nog steeds een belangrijk verbindingsstuk tussen toeleveranciers en telers en natuurlijk tussen de telers
van de proeven is weggevallen of stilgelegd. Gelukkig hebben we via externe financiers een aantal - vaak lang-
onderling. Zolang graan de broodwinning is voor akkerbouwers in dit gebied, blijven wij daar een voor-
lopende proeven - voorlopig overeind kunnen houden, zoals bijvoorbeeld duistbestrijding in bouwplanverband.
trekkersrol in spelen. Daar ben ik van overtuigd.''
Maar toch... veel interessante proeven zijn afgebroken en dat is heel erg zonde. Structurele vraagstukken in de graanteelt blijven nu liggen en dat is slecht voor de graantelers in ons gebied. Er is op dit moment geen mogelijkheid meer om collectief iets door de proefboerderij te laten onderzoeken. We wachten daarom met smart op de verrichtingen van de nieuwe Branche Organisatie voor de akkerbouw; deze kan door haar bindend verklaring weer collectief proeven uitzetten.'' Zien jullie mogelijkheden om de onderzoeksportefeuille weer op te vullen? ,,Door de aanstaande regels voor vergroening wordt ons onderzoekspalet wellicht wat breder. Omdat telers
In de rubriek Mens & Werk laten we mensen aan het woord die zich op een bijzondere manier inzetten of verdienstelijk maken voor hun vak (en vakgenoten). Dit jaar - 2015 - richten we ons op onderzoeksinstellingen. Met welke thema's houden zij zich bezig? En: wat zien zij als grootste knelpunten? In deze aflevering: Jaap van 't Westeinde, onderzoeker en projectleider bij SPNA - Ebelsheerd.
verplicht zijn om (minimaal) drie gewassen te telen op hun bedrijf, is er meer aandacht voor koolzaad, bieten
Calypso:
het nieuwe alternatief tegen luizen én graanhaantjes Bladluizen en graanhaantjes kunnen in de zomer voor flinke problemen zorgen. Veel telers zullen zich 2011 herinneren; de luisdruk was toen enorm hoog, waardoor er flinke zuigschade ontstond en ook veel gerstvergelingsvirus werd overgebracht. Ook het graanhaantje was in die zomer zeer actief met vaak forse schade tot gevolg. Voor het behalen van een zo hoog mogelijke opbrengst, moet het aanwezige bladapparaat dus goed beschermd worden. Vraat door bijvoorbeeld graanhaantjes kost niet alleen kilo’s als gevolg van verlies aan bladoppervlak, maar leidt ook tot meer verdamping van vocht door beschadigingen en daardoor tot meer stress. Vóór de bloei is de inzet van pyrethroïden (o.a. Decis) een goede optie. Decis bestrijdt naast graanhaantjes en bladluizen ook eventueel aanwezige kniptorren, rupsen en aargalmuggen (invalspoort voor Fusarium). Tijdens de bloei is Calypso het aangewezen middel tegen bladluizen en graanhaantjes in granen. Calypso werkt ook tegen diverse andere zuigende en vretende insecten.
Larve op blad
Zowel Decis (0,25 l/ha) als Calypso (0,15 l/ha) kunnen worden toegevoegd aan de fungicidenbespuitingen.
7
Graan Koerier
Graanhaantje
COLOFON Concept en realisatie: ●
Bayer CropScience SA-NV
Vormgeving en opmaak: ●
Claudia Roorda
Fotografie: ●
Bayer CropScience SA-NV
Drukwerk: ,,In het rassenproefveldje kon je heel mooi de rasgevoeligheid voor gele roest eruit halen. Dat soort zaken pik ik toch weer even mee.''
,,Resistente duist hebben we hier - voor zover bekend - nog niet. Met de normale dosis Atlantis in Alena kan ik daarom nog prima uit de voeten.''
,,Er zullen vast weer nieuwe ontwikkelingen komen waarmee we duist onder de duim kunnen houden. Tot die tijd moeten we bestaande bestrijdingsstrategieën verder verfijnen.''
,,Zolang graan de broodwinning is voor akkerbouwers in dit gebied, blijven wij daar een voortrekkersrol in spelen. Daar ben ik van overtuigd.''
Hans de Boer, akkerbouwer in Schildwolde (Gr.).
Gerrit van de Westeringh, akkerbouwer in Zennewijnen (Gld).
Bernd Lauts, graanteler in Bunde (D.).
Jaap van 't Westeinde, onderzoeker en projectleider bij SPNA - Ebelsheerd.
●
HH Global
Dit is een uitgave van: Bayer CropScience SA-NV Energieweg 1 P.O. Box 231 NL-3640 AE Mijdrecht Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing zich aan onze controle onttrekken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.
Terug in de tijd Graanbeurs Groningen, omstreeks 1930. 'Om de kwaliteit van de aangeboden partij te bepalen wordt een representatief monster gewogen en beoordeeld. Het monster zit in een linnen zakje met een inhoud van ongeveer 1 kilogram.' Foto: Nationaal Archief/Spaarnestad Photo/Folkers
Puzzel mee en win een diner voor twee! Houdt u van lekker eten en drinken in een goed restaurant? Los dan de onderstaande woordzoeker op! Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken. Zij krijgen elk een dinerbon ter waarde van € 150.
AALTJES ADVIES ALENA AVIATOR BIET BODEMINSECTEN
De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar overlappen. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.
Naam: Adres: Postcode/ Plaats: Bedrijfstype/aantal hectare graan:
De oplossing van de woordzoeker is:
Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:
Bayer CropScience SA-NV T.a.v. Joniek te Giffel Antwoordnummer 55074 - 3640 WB Mijdrecht
BOER DUIST FUSARIUM FYSIO GERST INFORMEREN
N E T N A L P D K E M S
K N I E N P N A G U E E
E E E NZ EE T A N AE L G P I D KP EZ M J
LAND LEZEN LUIS ONDERZOEK ONKRUID OTHELLO
PERCEEL PLANTEN PLOEGEN PUMA ROEST ROGGE
O T H KEE NL E I E L E Z NOE PRA N E T A G GO I UA P E Z T
D N S FD AN S DF VA D I V E I SE NS LN
Z C S LO AT H RE AL OL O C R ET AO LA
N O I M N U NF O AA IO M TE N U B R R F A R OM T OG RE R TS M O A R A E T O RE A IS EN I VI N V M Y A
A E B R L D G I S A A K R O R S I II U M E W
L R D O I E RA T S OK B T E T R N S R TR P U A NI L E U O A I P E E P A PU G E S EE E R D R N I Y K
T B T R P L O H G E R A EGO N EG P U T NK C SE
S E J T L A A L Y A W Y K S U U R
© www.puzzelpro.nl © www.puzzelpro.nl
Actievoorwaarden: Deze prijsvraag loopt van 15 februari t/m 15 maart 2015. Uit de goede inzendingen worden drie prijswinnaars getrokken. Deze prijswinnaars krijgen tussen 15 maart en 1 april bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
R E E S N J ZI R YE CF E US S N J S I L I Y AR F EU RN S N I A R E B O O N N CE B RO EI E ER A I E A A
ROOIEN SEPTORIA SKYWAY UIEN ZAAIEN
R K N O
D O R P
D P R E
N R L H I I M IJ N N T R
© www.puzzelpro.nl
8
Graan Koerier
E O A E T R V E A E H C
T R N A E H E R L I T E
N D E D N R P E Z U E E