Suikerbieten koerier 2015

UITGAVE FEBRUARI 2015

SUIKERBIETEN KOERIER Schoonmaken na een recordopbrengst Een technisch medewerker van Suiker Unie in Dinteloord controleert of de toe- en afvoerbuizen van de broeitroggen voldoende schoon zijn. In deze broeitroggen - waarvan Suiker Unie er vier van heeft staan - wordt het bietensnijdsel samen met water opgewarmd tot ca. 70°C. Dit proces maakt de celwanden doorlatend voor suiker.

Suiker Unie heeft de campagne afgesloten met een recordopbrengst van ruim 15 ton suiker per hectare. De gemiddelde wortelopbrengst bedroeg bijna 91 ton bieten netto per hectare met een suikergehalte van 16,7 procent. Het tarrapercentage lag op 8,8 procent en de winbaarheid is 92,1 punten. ,,Zowel in het veld als in de fabrieken is de campagne optimaal verlopen. We hebben ruim 6,8 miljoen ton bieten verwerkt in 19 weken tijd. Een absoluut record." zegt Arno Huijsmans, manager agrarische dienst bij Suiker Unie.

BETANAL MAXXPRO: NÓG EFFECTIEVER, NÓG FLEXIBELER Betanal maxxPro is de opvolger van Betanal Expert. Door de innovatieve AA-technologie is de werking op onkruiden nog verder verbeterd. Ook is het middel flexibeler dan ooit: maxxPro mag vijf keer per seizoen worden ingezet met een minimum interval van slechts vijf dagen.

Meer op pagina 2

'DIE EERSTE ONKRUIDBESTRIJDING MOET METEEN RAAK ZIJN' Een goede onkruidbestrijding in bieten heeft volgens Bernd Olligs in Rommerskirchen (Dld.) vooral met timing te maken. ,,Met name die eerste bespuiting moet meteen goed raak zijn. Dat maakt het vervolg zoveel makkelijker'', zo stelt hij. Als basismiddel gebruikt hij Betanal maxxPro - het middel dat voor Nederland nieuw is, maar in Duitsland al twee jaar praktijkervaring achter de rug heeft.

Meer op pagina 2

Bietentelers uit verschillende regio's aan het woord:

'Bietenteelt heeft zijn grenzen nog lang niet bereikt' Alle vier hebben ze geweldige opbrengsten gehad. En ook alle vier denken ze dat er de komende jaren nog wel wat meer in 't vat zit. 'De bietenteelt heeft zijn grenzen nog lang niet bereikt', zo vat teler Jac Bruynen de vooruitzichten samen. Maar is nog een overeenkomst: alle drie houden ze ook rekening met een dalende, of op z'n minst een minder stabiele bietenprijs. 'Om dit op te vangen zijn hoge opbrengsten ook écht nodig', zegt teler Geert Draijer. 'En we zullen zullen scherper op het quotum moeten zaaien', stellen Jacco en Koos Dorenbos.

Nog een belangrijke voorwaarde voor goede opbrengsten is een sluitende ziektebestrijding, zo valt uit alle drie monden op te tekenen. 'Met name Cercospora en Stemphylium liggen voortdurend op de loer...'.

ONKRUIDEN HERKENNEN = DOELGERICHT SPUITEN!

'Er zit gewoon nog meer in het vat' De bietenteelt heeft zijn grenzen nog lang niet bereikt, denkt bietenteler en CSV/ Covas-bestuurslid Jac Bruynen in Kessel (Lb.). ,,Er zijn nu al telers in ons gebied die boven de 20 ton suiker per hectare uitkomen. En ik denk dat we nog wel een paar ton kunnen klimmen als we alles goed doen.''

Lees verder op pagina 3.

Meer op pagina 3

'Bieten houden vaste plek in bouwplan' Ook in hun intensieve bouwplan houden suikerbieten een vaste plek, BIJENGEZONDHEID: EEN STEKELIGE DISCUSSIE

verwachten Koos en Jacco Dorenbos uit Dronten (Fl.). Ze houden rekening met een schommelend rendement na 2017, maar zullen niet snel afscheid nemen van het teelttechnisch zekere gewas. ,,Bieten

In de media verschijnen regelmatig berich-

herstellen altijd.''

ten dat het zeer slecht gaat met de honingbij. Bepaalde gewasbeschermings-

Lees verder op pagina 7.

middelen - neonicotinoïden - zouden de

'Stemphylium onder controle

Bladschimmels: vroeg en veel ,,In 2014 waren de omstandigheden al vroeg in het seizoen gunstig voor Stemphylium. Cercospora is minder vroeg waargenomen dan Stemphylium.''

Dat zegt Harry Visser, Suiker Unie-districtshoofd voor de regio Drenthe en Friesland Zuid Oost.

Samen met collega's Peter Koopmans (regio Zuidelijk en Oostelijk Flevoland) en Erik Roelfsema (regio Zuid-Hollandse Eilanden en Zuid-Holland vast) blikt hij terug op het bietenseizoen 2014 en in het bijzonder op de stevige ziektedruk waar teler mee te maken hadden.

'Bladschimmels hebben nadrukkelijk van zich laten horen', lees verder op pagina 4 en 5.

houden' Met gemiddeld 100 ton en 17,8 procent suiker is 2014 een best bietenjaar geweest voor het bedrijf Draijer in Veendam (Gr.).

boosdoener zijn. Maar is dit wel een juiste voorstelling van de feiten? Jan Wisse en Hinse Boonstra van Bayer CropScience betogen dat deze stekelige discussie veel aspecten kent.

Meer op pagina 6

,,Maar'', zo geeft Geert Draijer aan, ,,dit soort opbrengsten hebben we de komende jaren ook nodig om een lagere bietenprijs op te vangen.'' Een belangrijke uitdaging zal de bestrijding van bladziekten zijn en dan met name Stemphylium. ,,Die ziekte heeft ons al een keer zeer onaangenaam verrast...''

Lees verder op pagina 5.

Blijf op de hoogte van de actuele zaken.

Volg ons op Twitter of Facebook: BayercropNL

Betanal maxxPro: nóg effectiever, nóg flexibeler Betanal maxxPro is de opvolger van Betanal Expert. Maar het past ook prima in plaats van de losse componenten fenmedifam olie en Tramat. Door de innovatieve AA-technologie is de werking op onkruiden nog verder verbeterd. Ook is het middel flexibeler dan ooit: maxxPro mag vijf keer per seizoen worden ingezet met een minimum interval van slechts vijf dagen.

AA-technologie Betanal maxxPro beschikt over de zogenaamde AA-technologie. Hierin komen twee innovaties samen die het middel nog krachtiger en effectiever maken dan al z'n voorgangers. De eerste A staat voor de activator lenacil in de formulering. Deze geeft de andere werkzame stoffen - desmedifam, ethofumesaat en fenmedifam - een extra 'boost'. De tweede A staat voor Advanced, ofwel de verbeterde formulering die mogelijk werd door de OD (Olie Dispersie) technologie.

Flexibel etiket Behalve effectiever is Betanal maxxPro ook flexibeler dan ooit. Het middel mag vijf keer per seizoen worden ingezet met een minimum interval van slechts vijf dagen. Ook de dosering is variabel van 0,9 l/ha (bij onkruiden in het kiembladstadium) tot 1,5 l/ha (bij onkruiden vanaf het 2-bladstadium), met een maximum van 4,5 l/ha per teeltcyclus.

Betanal maxxPro is een OD (olie Dispersie) en bevat een complex aan hulpstoffen. Bij dit type formuleringen ontstaat bij lang bewaren een fasescheiding. Voor gebruik dient de verpakking daarom omgedraaid en goed geschud te worden.

Betanal maxxPro in het kort bestrijding eenjarige breedbladige onkruiden

dosering

Max. aantal toepassingen¹

Max. aantal liters per ha¹

Minimum interval tussen toepassingen²

0,9 - 1,5 l/ha

5

4,5 l

5

¹) per teeltcyclus - ²) in dagen

'Die eerste onkruidbestrijding moet meteen raak zijn' Een goede onkruidbestrijding in bieten heeft volgens Bernd Olligs in Rommerskirchen (Dld.) vooral met timing te maken. ,,Met name die eerste bespuiting moet meteen goed raak zijn. Dat maakt het vervolg zoveel makkelijker'', zo stelt hij. Als basismiddel in bieten gebruikt hij Betanal maxxPro - het middel dat voor Nederland nieuw is, maar in Duitsland al twee jaar praktijkervaring achter de rug heeft. ,,De plus van maxxPro zit vooral in de toegenomen effectiviteit. Dat wordt vooral zichtbaar bij de bestrijding van melde; die is beter als met Betanal Expert.''

Was 2014 een goed bietenjaar? Bernd Olligs denkt even na voordat hij antwoord geeft. ,,Gezien de enorm hoge opbrengsten zou ik meteen ja moeten zeggen. Zelf zat ik gemiddeld op 100 ton per hectare en 16,8% suiker, ofwel een suikeropbrengst van 16,8 ton. Dat is natuurlijk super. Maar er had gewoon nog meer ingezeten als de bladschimmelbestrijding beter was verlopen. Die was te laat, te zuinig en te kort. Ik denk dat ik hierdoor minstens tien procent aan opbrengst heb laten liggen. Dus: nee, echt tevreden ben ik niet.'' Het is antwoord is tekenend voor Olligs. Hij is kritisch op zichzelf en wil naar eigen zeggen 'vooruit boeren'. ,,Daar waar het beter kán, móet het ook beter'', vindt hij.

Scherp op onkruidbestrijding Dat geldt ook voor de onkruidbestrijding in bieten, waar hij als teler en ook als proefveldhouder voor Bayer CropScience, behoorlijk intensief mee bezig is. ,,Veruit de belangrijkste factor voor het meer of minder slagen van een bespuiting is de timing. Vooral de eerste keer moet meteen goed raak zijn, want dat maakt de resterende bespuitingen zoveel gemakkelijker'', zo stelt Olligs. Zelf start hij het liefst als het eerste echte bietenblad ongeveer zo groot is als een erwt. De biet heeft zich dan al redelijk stabiel ontwikkeld, maar heeft tegelijkertijd nog weinig bladmassa. ,,Mijn ervaring is dat je dan veilig kunt spuiten en percelen prima schoon krijgt.'' Rondom deze periode is het vooral goed

Bernd Olligs is akkerbouwer in Rommerskirchen (Dld.). Op 110 hectare löss-leemgrond verbouwt hij wintertarwe, win-

zoeken naar de optimale weersomstandigheden. ,,Daarvoor raadpleeg ik zowel Duitse als Nederlandse weersites. Als

tergerst, consumptie-aardappelen, koolzaad en suikerbieten. Olligs stelt jaarlijks ongeveer drie hectare van zijn grond

beide hetzelfde weer opgeven, dan kun je erop vertrouwen dat het ook werkelijk zo is. Maar in de praktijk wijken de

beschikbaar voor proeven van Bayer CropScience

berichten nogal eens af, terwijl mijn bedrijf amper 50 kilometer van de grens bij Venlo ligt'', zo weet hij uit ervaring.

Het liefst voert Olligs de onkruidbestrijding 's avonds uit, omdat er dan nauwelijks drift is en de werkzame stoffen peterselie en gladvingergras. Daarmee is de onkruidbestrijding prima gelukt.

maximaal op hun plek komen.

Gevraagd naar het verschil tussen Betanal maxxPro en zijn voorganger Betanal Expert zegt de teler: ,,De maxxPro is in

'maxxPro beter op melde'

mijn ogen nog weer iets krachtiger. Dat zie je vooral op plekken waar melde wat meer voorkomen dan normaal. Die

Als 'basismiddelen' gebruikt hij Betanal maxxPro en Goltix®, waarbij er met maxxPro al naar gelang de onkruidsitu-

worden toch weer iets beter aangepakt, zo is mijn indruk.'' Olligs benadrukt overigens dat Betanal maxxPro zeker niet

atie op het land gevarieerd wordt tussen 0,9 en 1,5 liter per hectare. ,,In de regel kan ik met 1,0 tot l,25 liter per

alle problemen met melde oplost. ,,Deze moeten we - net als bingelkruid - ook in andere teelten goed aanpakken. We

hectare goed uit de voeten; alleen in hoeken of kopakkers waar even wat meer onkruid staat voer ik de dosering

hebben in dit gebied al te maken met resistente melde; dat vraagt dus om een brede aanpak in het hele bouwplan, met

soms wat op naar 1,5 liter.''

maximale afwisseling van middelen. Betanal maxxPro is daar één van de schakels in, maar wel een hele belangrijke waar

Het afgelopen seizoen spoot Olligs drie keer de combinatie 1,25 liter maxxPro en 1,5 liter Goltix met tussenpozen van

we zuinig op moeten zijn'', zo besluit hij.

zeven tot tien dagen. Tussen de tweede en derde bespuiting werd een specifieke behandeling uitgevoerd tegen honds-

2

Suikerbieten Koerier

Goltix® is een geregistreerd handelsmerk van Adama Nederland

Vervolg van voorpagina

'Er zit gewoon nog meer in 't vat' De bietenteelt heeft zijn grenzen nog lang niet bereikt, denkt bietenteler en CSV/Covas-bestuurslid Jac Bruynen in Kessel (Lim.). ,,Er zijn nu al telers in ons gebied die boven de 20 ton suiker per hectare uitkomen.

En ik denk dat we nog wel een paar ton kunnen klimmen als we alles goed doen.'' Toch maakt hij ook een kanttekening. ,,We moeten er rekening mee houden dat de bietenprijs de komende jaren wel eens lager uit kan vallen. De vraag is dan: kunnen alle teeltmaatregelen die we nu hanteren dan nog steeds uit?''

Waar ligt het plafond in suikeropbrengst...? Jac Bruynen durft het onderhand niet meer te zeggen. ,,Tien jaar geleden - toen we hier met onze Best Practices Groep zijn begonnen - was 15 ton suiker ons doel. Nou, voor die doelstelling hebben we eigenlijk niks hoeven doen. Dat ging min of meer vanzelf. En 20 ton suiker is ook al geen vergezicht meer; er zijn meerdere telers hier in de omgeving die dat gehaald hebben.'' Toch vindt hij een gemiddelde opbrengst van 20 ton suiker nog niet zo'n gek streven voor de komende jaren. ,,Want'', zo benadrukt hij, ,,die 20 ton suiker hebben telers gehaald met drie à vier keer beregenen en een zeer intensieve aanpak van bladschimmels. Zoiets kan als de bietenprijzen zo goed zijn als nu. Maar we moeten er ook rekening mee houden dat de prijs de komende jaren lager uitkomt. En dan wordt het rekenen of alle bewerkingen, toepassingen en behandelingen nog wel uit kunnen.''

Heel veel water, toch een topopbrengst Niettemin is Bruynen positief gestemd als het over de toekomst van bietenteelt gaat. Zelf teelt hij jaarlijks zo'n 22

Jac Bruynen heeft samen met zijn vrouw Vera een akkerbouw- en vleesveebedrijf in Kessel (Lb.). Ze verbouwen consump-

à 23 hectare bieten, maar als hij de kans krijgt wordt dat zeker meer. De akkerbouwer vertelt dat hij afgelopen

tie-aardappelen, suikerbieten, wintertarwe, snijmaïs, suikermaïs, prei, winterpeen en - komend jaar voor het eerst - quinoa.

seizoen gemiddeld 100 ton bieten met 16,5 procent suiker heeft geoogst. ,,Daarmee heb ik mijn quotum precies vol

Het jaarlijkse areaal suikerbieten schommelt rond de 22 à 23 hectare. Bruynen is sinds kort bestuurslid van CSV/Covas

gemaakt.'' Opmerkelijk vindt hij dat de beste opbrengsten komen van percelen die tussen mei en augustus meer dan

Kring De Peel.

600 millimeter regen hebben gehad. ,,Dat bieten veel water kunnen verdragen, dat wist ik. Maar dat ze ook topopbrengsten kunnen geven na zóveel regen, dat heeft me echt verbaasd.'' Terugblikkend is de teelt vrijwel vlekkeloos

basis voor opbrengstverhoging. ,,Zelf houdt ik een rotatie van 1- op-5 aan. Hierdoor heb ik niet alleen minder last van

verlopen. Er is vroeg - half maart - gezaaid, de opkomst was goed en de groeipuntsdatum zeer vroeg. Ook de blad-

ziekten als Cercospora, maar neemt ook de ziekten- en aaltjesdruk in bodem merkbaar af. Dit geeft me weer enige

schimmelbestrijding is redelijk goed gelukt. Met name dit laatste heeft afgelopen seizoen het verschil gemaakt tussen

speelruimte bij de rassenkeuze. In dit teeltgebied zijn rhizoctonia-resistente rassen de norm, maar op eigen grond

een goede en een zeer goede opbrengst, meent Bruynen. ,,Ik heb al vrij snel na de eerste Cercospora-waarschuwing

waar geen maïs als voorvrucht heeft gestaan en waar de ontwatering goed is, durft ik ook wel niet-resistente rassen

(van half juli) gespoten. En ondanks de vele regen in augustus, heb ik de tweede bespuiting er toch mooi op tijd op

te telen. En die brengen toch gauw weer een procent of 7 à 8 meer op'', aldus Bruynen.

gekregen. Dat heeft vooral effect gehad op het suikerpercentage. Met 16,5 procent zit ik relatief hoog; telers die te

Andere zaken die de bietenteelt op een hoger plan kunnen brengen zijn pH- en organische stof-verhoging, het inzaai-

laat waren met spuiten zijn meestal net iets boven de 16 procent uitgekomen.''

en van groenbemesters (na maïs) en verbetering van de ontwatering, bijvoorbeeld via drainage. ,,Eigenlijk zijn het allemaal zaken die op akkerbouwbedrijven redelijk gangbaar zijn. Alleen zitten we hier in een gebied met nogal wat

Ruimere vruchtwisseling, minder Cercospora

maïstelers die er zogezegd een paar hectare bieten bij hebben. Zij gaan in de regel voor een maximale maïsopbrengst,

Behalve dit soort seizoensverschillen zijn er volgens de akkerbouwer ook zaken die structureler het verschil kunnen

waarbij gewassen lang op het land blijven staan. Ruimte voor een stoppelbewerking en een goede groenbemester

maken. Als eerste noemt hij de vruchtwisseling; als die ruimer wordt en met minder maïs erin, dan ligt er een goede

is er meestal niet. Er valt dus zeker nog wat te winnen als de zaken iets akkerbouwmatiger worden aangepakt.''

Onkruiden herkennen = doelgericht spuiten!

Akkerdistel

Akkermelkdistel

Akkerviooltje

Bingelkruid

Hondspeterselie

Kamille

Kleefkruid

Uitstaande Melde

Melganzenvoet

Muur

Paarse Dovenetel

Perzikkruid

Varkensgras

Viltige Duizendknoop

Zwaluwtong

Zwarte Nachtschade

3

Suikerbieten Koerier

Sphere SC: vaste waarde tegen bladschimmels Sphere SC is al jaren een vaste waarde tegen bladschimmels in bieten. Het heeft een zeer goede en langdurige werking tegen bladvlekkenziekte (Cercospora beticola en Ramularia betae), roest (Uromyces beticola) en echte meeldauw (Erysiphe betae). Ook heeft het een goede nevenwerking tegen Stemphylium (gele vlekjes).

Resistentiemanagement 1: Wanneer Ramularia, meeldauw, roest of Stemphylium de belangrijkste schimmelziekte is Tegen deze ziekten mag maximaal twee keer Sphere SC (of een

Moment van toepassing

2: Wanneer Cercospora de belangrijkste schimmelziekte is

In suikerbieten wordt een behandeling aanbevolen zodra de eerste sympto-

Wanneer er tijdens het teeltseizoen meer dan één keer tegen Cercospora

men worden waargenomen. Controleer het gewas vanaf het sluiten (of bij

wordt gespoten, dan mag maximaal de helft van de bespuitingen met Sphere

een waarschuwing van het adviesmodel van het IRS). Voer een bespuiting uit

SC (of een ander strobilurine-bevattend middel) worden uitgevoerd. Bij twee

bij de eerste aantasting.

ander strobilurine-bevattend middel) per teeltseizoen worden gebruikt.

De kracht van Sphere SC • zeer goede werking tegen Cercospora, Ramularia, roest en echte meeldauw • goede nevenwerking tegen Stemphylium (gele vlekjes) • goede prijs-kwaliteitverhouding

of drie keer spuiten, mag dus maar één keer Sphere SC worden toegepast. Bij een vierde bespuiting kan wél weer een tweede bespuiting

Dosering

met Sphere SC worden uitgevoerd.

• wanneer één behandeling is voorzien: 0,35 l/ha Sphere SC • Wanneer twee of meer behandelingen zijn voorzien: 0,25 l/ha Sphere SC • Tegen Stemphylium (gele vlekjes) bij voorkeur de hoogste dosering aanhouden

Cercospora

Stemphylium

Roest

'Bladschimmels hebben nadrukkelijk van zich Naam: Bedrijf: Functie: Regio:

Naam: Bedrijf: Functie: Regio:

Erik Roelfsema Suiker Unie Districtshoofd Agrarische Dienst Zuid-Hollandse Eilanden, Zuid-Holland vast en een deel West-Brabant

Welke ziekten kwamen het afgelopen seizoen voor in uw werkgebied? ,,Met name Cercospora, Ramularia en Stemphylium waren veelvuldig aanwezig. Roest en meeldauw hebben we het afgelopen jaar wat minder gezien.

Een opvallende ziekte was Phoma. Deze schimmel kwam tot op heden niet of nauwelijks voor in bieten. Het IRS heeft het vastgesteld nadat we een aantal monsters met ziekteverschijnselen hadden ingestuurd. Naar schatting zijn enkele tientallen percelen erdoor getroffen. De schade varieerde van een half tot in een enkel geval wel 3% rotte bieten in de bietenhoop.

Ook valse meeldauw kwam voor, maar gelukkig in zeer beperkte mate.

Aangetaste percelen hadden matige suikergehalten en minder hoge wortelopbrengsten.''

Welke ziekten kwamen het afgelopen seizoen voor in uw werkgebied? ,,In Nederland kennen we vijf bladschimmels waar we tegen kunnen spuiten: Cercospora, roest, meeldauw, Ramularia en Stemphylium. In mijn werkgebied kwamen die alle vijf voor. Opvallend was dat Stemphylium op meer percelen aanwezig was dan de jaren daarvoor. Voor telers was dit soms een verrassing. Zij kennen deze ziekte nog niet zo goed en hadden daardoor ook niet altijd door dat ze deze ziekte in hun gewas hadden zitten.''

Herkennen telers uit uw werkgebied de verschillende bladschimmels voldoende? ,,Het is ontzettend lastig om de verschillende bladschimmels goed te herkennen. Pseudemonas, Ramularia, Phoma en Cercospora worden vaak door elkaar gehaald. Hierdoor wordt er soms gespoten, terwijl dat helemaal geen zin heeft.

Gele vlekjes op het blad worden ook vaak uitgemaakt voor Stemphylium, terwijl dat in lang niet alle gevallen zo is. Dit kan tot gevolgen hebben dat er een middel wordt gespoten met een goede nevenwerking tegen Stemphylium, terwijl deze schimmel niet in het gewas zit. Wanneer Stemphylium later in het jaar alsnog in het gewas komt, kan dit middel niet meer gebruikt worden omdat het slechts een toelating heeft voor één toepassing per seizoen.

Het herkennen van bladschimmels en daar het juiste middel voor in zetten is belangrijk om een optimale werking en het beste resultaat te hebben. Telers zouden daarnaast ook bewust bezig moeten zijn met het afwisselen van middelen om resistentievorming tegen te gaan. Ook dat gebeurt lang niet altijd.''

Hoe heeft de bladschimmelwaarschuwing het afgelopen seizoen gewerkt? ,,Afgelopen jaar is er al vroeg een bladschimmelwaarschuwing uitgegaan.

Het gehele verdere seizoen is de schimmeldruk hoog geweest en dat

Peter Koopmans Suiker Unie Districtshoofd Oostelijk- en Zuidelijk Flevoland Oostelijk- en Zuidelijk Flevoland

vroeg dus om alertheid van de telers. De meeste percelen zijn 2 of 3 keer gespoten.''

Zijn de bieten het afgelopen seizoen afdoende beschermd tegen bladschimmels? ,,Nee, helaas was dit niet altijd het geval. Een aantal telers vond de bladschimmelwaarschuwing te vroeg en heeft daarom nog een tijdje gewacht met de eerste bespuiting, terwijl er al wel aantasting in het gewas aanwezig was. Ook de tweede bespuiting is op veel plaatsen laat of te laat uitgevoerd. Het was echt noodzakelijk om na twee weken weer waar te nemen en - indien nodig - een tweede bespuiting uit te voeren.

Het gewas produceerde toen nog volop blad. Juist in die fase is een goede monitoring van het gewas erg belangrijk; nieuwe of uitbreidende aantasting kunnen zo snel opgespoord worden, waarna telers ook meteen actie kunnen ondernemen.

Wat ook meegespeeld heeft is de regenachtige periode van juli tot begin augustus, waardoor telers - noodgedwongen - de tweede bespuiting hebben moeten uitstellen. Hierdoor is het blad langer onbeschermd geweest en konden er nieuwe aantastingen plaatsvinden.

Op percelen waar duidelijke bladschimmelhaarden in zaten, viel het suikerpercentage op het eind van de rit zo'n 0,5 tot 1 procent lager uit. Op deze percelen hadden telers niet op het juiste moment gespoten of niet vaak genoeg gespoten.''

4

Suikerbieten Koerier

Is er schade geweest als gevolg van bladschimmels? ,,Jazeker, zowel in wortelopbrengst als in suikergehalte. In een aantal gevallen is er te laat gespoten. Eind juni is de waarschuwing uitgegaan, maar een aantal telers heeft nog even gewacht met de eerste bespuiting tot de tweede of derde week van juli. Achteraf was dat veel te laat.

Daarnaast is in een aantal gevallen het interval tussen de eerste en tweede bespuiting te lang geweest. Ook verderop in het seizoen is toen niet adequaat gespoten.

De schade spreidt zich willekeurig uit over het totale werkgebied, zij het dat Zuidelijk Flevoland er positiever uitspringt dan Oostelijk Flevoland.

Het verlies aan suiker loopt op van enkele honderden kilo's suiker tot soms wel meer dan twee ton per hectare. Gehalten zijn bij dergelijke percelen tot meer dan een procent lager. Wortelopbrengst wordt in bepaalde gevallen met 10 tot 15 ton gedrukt.''

Herkennen telers uit uw werkgebied de verschillende bladschimmels voldoende? ,,Stemphylium wordt ondanks de veldbijeenkomst moeilijk of niet herkend en daarom ook vaak niet ontdekt. Verder worden de bacterieziekte Pseudomonas en Cercospora nog al eens met elkaar verwisseld.

Ramularia en Cercospora worden ook wel door elkaar gehaald, maar daar vloeit niet zo snel bloed uit. Ik merk overigens dat telers bij de ziek-

Vervolg van voorpagina

'Stemphylium goed onder controle houden' Met gemiddeld 100 ton en 17,8 procent suiker is 2014 een best bietenjaar geweest voor het bedrijf Draijer in Veendam (Gr.). ,,Maar'', zo geeft Geert Draijer aan, ,,dit soort opbrengsten hebben we de komende jaren ook nodig om een lagere bietenprijs op te vangen.'' Een belangrijke uitdaging zal de bestrijding van bladziekten zijn en dan met name Stemphylium. ,,Die ziekte heeft ons al een keer zeer onaangenaam verrast...'' ,,Het was in de vroege zomer van 2007'', zo weet Geert Draijer zich nog goed te herinneren, ,,ik zag dat er wat gele vlekjes in de bieten zaten die anders waren dan de bekende Cercospora-vlekken. Ik heb toen onze bietenagent erbij

Geert Draijer heeft samen met

gehaald, maar ook hij kon niet meteen vaststellen wat het was. We hebben toen met alle mogelijke middelen gespo-

zijn zoon Bernoud een akker-

ten, maar dat hielp allemaal niks. Het aangetaste blad ging dood en ook het nieuw gevormde blad stierf weer af. Toen

bouwbedrijf in Veendam (Gr.). Ze

hebben we eerlijk gezegd wel even in de zorgen gezeten. Niemand wist immers wat er precies aan de hand was...''

verbouwen zetmeelaardappelen,

Uiteindelijk is er zo'n 50 ton per hectare met 16 procent suiker van het perceel gekomen. ,,En dat viel me eigenlijk

graan, bieten en Parijse wortel-

nog helemaal niks tegen, als je zag hoe de bieten eraan toe waren!''

tjes. Het jaarlijkse areaal bieten schommelt rond de 20 hectare.

Extra vitamine-injectie Nu, acht seizoen later, is het 'betreffende perceel' opnieuw aan de beurt voor bieten. En hoewel oogst 2011 - toen er

'Alles voor een stabiele opbrengst'

ook bieten stonden - met 82 ton goed was, blijft Draijer extra alert op Stemphylium. ,,Natuurlijk, we weten nu veel meer

Behalve een strak spuitregime - gebaseerd op de waarschuwingen van het IRS - en het toepassen van sporenelemen-

over de ziekte dan toen. En er zijn inmiddels ook goede preventieve middelen beschikbaar. Toch blijft Stemphylium een

ten voor extra weerbaarheid, probeert Draijer ook de grond zo goed mogelijk in conditie te houden, onder meer door

onzekere factor. Zo is bijvoorbeeld nog niet helemaal duidelijk of deze ziekte overblijft in de grond. Vooralsnog zijn daar

elke vier jaar compost op te brengen. ,,Op deze versleten gronden zullen we alles moeten doen om de gewassen tot op

geen concrete aanwijzingen voor, maar toch blijf ik dat perceel wel even extra in de gaten houden'', zo benadrukt hij. Een

het eind vitaal en gezond te houden, want alleen zo hou je zicht op goede en stabiele opbrengsten. Alle maatregelen

factor die de ziekte ook in de kaart kan spelen is het feit dat we hier op versleten dalgrond boeren. Deze grond is schraler,

die daaraan kunnen bijdragen moeten we daarom met beide handen aangrijpen'', zo stelt de akkerbouwer.

dan de gebieden die later ontgonnen zijn. Gewassen kunnen daardoor net iets eerder last hebben van stress, waardoor

Mocht seizoen 2014 een voorbode zijn voor de komende jaren, dan zit het met de opbrengsten wel goed. Draijer

ziekten eerder kunnen toestaan dan elders. Om die reden voegt Draijer sinds een aantal jaren een mix van sporenelemen-

haalde gemiddeld 100 ton van een hectare met 17,8 procent suiker. De akkerbouwer benadrukt echter dat afgelopen

ten toe aan de eerste schimmelbestrijding. Of deze toevoeging ook daadwerkelijk helpt, durft hij niet met zekerheid te

jaar 'zo ongeveer alles meezat'. ,,Dat mag je niet als uitgangspunt voor de komende seizoenen nemen. We kennen

zeggen. ,,Het is voor mij vooral een gevoelskwestie. Je geeft de gewassen halverwege het groeiseizoen een soort extra

hier ook jaren dat het heftig stuift en dat je de helft van de bieten weer over kunt zaaien. En ook droogtestress kan

vitamine-injectie. Bij mensen kan dat wat extra weerstand opleveren, bij gewassen dus ook.'' Feit is dat de akkerbouwer

hier voor flink wat opbrengstderving zorgen'', zo weet Draijer uit ervaring. Zelf vindt hij gemiddeld 16 ton suiker per

de laatste jaren met zijn suikergehalte telkens 0,5 tot 1,5 procent boven het districtsgemiddelde zit. ,,Ik kan niet bewijzen

hectare een mooi doel om naar te streven. ,,En dat hebben we de komende jaren misschien ook wel hard nodig om

dat dit door de extra sporenelementen komt, maar ik hou deze manier van werken toch maar even aan...'', aldus Draijer.

een lagere bietenprijs op te vangen'', zo voegt hij er op de valreep nog aan toe.

laten horen'

Naam: Bedrijf: Functie: Regio:

Harry Visser Suiker Unie Districtshoofd Drenthe / Friesland Zuid Oost

Welke ziekten kwamen het afgelopen seizoen voor in uw werkgebied? ,,We onderscheiden vijf bladschimmels in de suikerbietenteelt die ernstige schade kunnen veroorzaken en die we kunnen bestrijden: Cercospora, roest, meeldauw, Ramularia en Stemphylium. Cercospora en Stemphylium veroorzaken de grootste schade. In 2014 waren de omstandigheden al vroeg in het seizoen gunstig voor Stemphylium. Cercospora is minder vroeg waargenomen dan Stemphylium.''

tebestrijding vaak trouw het advies van hun gewasbeschermingsadviseur volgen. Maar die adviseur weet en ziet soms ook niet alles, wat dan vervelende gevolgen heeft. Telers doen er daarom goed aan om ook zelf in kennis over ziekten te investeren.''

Hoe heeft de bladschimmelwaarschuwing het afgelopen seizoen gewerkt? ,,De waarschuwingsdienst heeft perfect gewerkt! Het gaf een zeer goed en compleet beeld van wat er in onze regio speelde. En ook nog eens precies op tijd. Telers waarderen dit enorm.''

Zijn de bieten het afgelopen seizoen afdoende beschermd tegen bladschimmels? ,,Ik heb gemerkt dat de beschikbare middelen lang niet overal juist zijn ingezet. Met name Retengo Plust® is bij de eerste bespuiting onvoldoende ingezet tegen Stemphylium. Komend seizoen zal er meer nadruk moeten komen te liggen op een goede afwisseling van de juiste middelen op het juiste moment. Dit wordt op dit moment zeker nog niet goed uitgevoerd.''

Hoe is de ziektebestrijding in uw werkgebied verlopen? ,,Met name begin augustus is de bestrijding wat moeilijker verlopen i.v.m. de natte omstandigheden. Ik schat dat in Zuidelijk Flevoland gemiddeld drie keer is gespoten en in Oostelijk Flevoland iets minder. Preciezere gegevens hierover hopen we te achterhalen met de cijfers van Unitip.

Voor mij staat al wel vast dat er - gemiddeld genomen - te laat is begonnen, niet lang genoeg is doorgespoten en dat er te lange intervallen zijn gehanteerd.''

Retengo Plust® is een geregistreerd handelsmerk van BASF

Is er schade geweest als gevolg van bladschimmels? ,,Op de proefvelden van het IRS zijn schades gemeten tot wel 42 procent.

Telers die niet, of te laat en/of verkeerde middelen hebben gekozen, hebben dus schade ondervonden. Op een beperkt aantal percelen was de schade dermate groot dat besloten is die percelen voortijdig te rooien en te leveren.''

Herkennen telers uit uw werkgebied de verschillende bladschimmels voldoende? ,,Stemphylium, Cercospora en roest zijn in een vroeg stadium lastig van elkaar te onderscheiden.

Kenmerkend voor Stemphylium zijn kleine gele vlekjes die onregelmatig op het blad voorkomen. Deze vlekjes sterven vanuit het midden af, waarna er een bruine vlek ontstaat (necrose). Bij een zware aantasting sterft een groot deel van het blad af. De plant probeert zich vervolgens te herstellen door nieuw loof te vormen. Deze nieuwgevormde bladeren raken echter ook geïnfecteerd en sterven vervolgens ook af. Vooral het herkennen van die eerste gele vlekjes was en is een probleem. Ondersteuning door de afdeling diagnostiek van het IRS is daarbij noodzakelijk.''

Hoe heeft de bladschimmelwaarschuwing het afgelopen seizoen gewerkt? ,,Omdat we vroeg zijn gestart met het monitoren van de bietenpercelen hadden we de beginnende aantasting van met name Stemphylium, al vroeg in beeld. Vanaf 25 juni werden nagenoeg alle naar het IRS ingestuurde bladmonsters positief gediagnosticeerd.

De schadedrempel is één vlekje dus je bent nooit te vroeg met een bestrijding op het moment dat je de eerste bladschimmels hebt gevonden. Te laat een bestrijding uitvoeren heeft in 2014 een flinke schade opgeleverd, is gebleken.

5

Suikerbieten Koerier

In 2013 constateerden we dat niet alle telers alert reageerden op de waarschuwingen vanuit het IRS om de percelen te controleren en indien nodig direct een bestrijding uit te voeren. Om die reden hebben we besloten een Topteelt programma te starten met als doel de telers te ondersteunen bij het herkennen van de eerste aantasting, het juiste spuitmoment te kiezen en het juiste middel te adviezen bij de gevonden schimmelaantasting. We hebben een brochure gemaakt en aan de telers toegestuurd en via een SMS werden de telers uitgenodigd voor een snelle bijeenkomst in de regio.

Deze zogenaamde flitsbijeenkomsten zijn zeer goed bezocht en - evenals de voorlichtingsbrochure - ook zeer positief ontvangen.''

Zijn de bieten het afgelopen seizoen afdoende beschermd tegen bladschimmels? ,,Veel telers hebben de flitsbijeenkomsten bezocht en de adviezen goed opgevolgd. Maar helaas zijn er ook telers die de mogelijke schade te licht hebben ingeschat. Een aantal heeft bijvoorbeeld de eerste bespuiting rond 1 juli nog wel op tijd uitgevoerd, maar de noodzakelijke vervolgbespuitingen te laat of helemaal niet meer uitgevoerd. Ook hebben een aantal telers niet altijd het juiste middel gekozen en zijn telers te vroeg gestopt met de monitoring en de bestrijding. Met name tegen Stemphylium is doorgaan met monitoren en - indien nodig - spuiten belangrijk omdat deze schimmel ook nog bij temperaturen van ca. 10 tot 12 graden sporuleert. Bestrijding in de herfst is dus noodzakelijk om het blad lang groen te houden.''

Hoe is de ziektebestrijding in uw werkgebied verlopen? ,,We zijn zeer tevreden over de resultaten van 2014. De opbrengst is landelijk uitgekomen op ruim 15 ton suiker per hectare en ook in delen van Drenthe was de opbrengst hoog. Het suikergehalte was in het Noorden bovengemiddeld. Helaas heeft overvloedige regenval in mei het feestje in delen van Overijssel en Drenthe ernstig verpest.''

'Bijengezondheid: een stekelige discussie In de media verschijnen regelmatig berichten dat het zeer slecht gaat met de honingbij. Bepaalde gewasbeschermingsmiddelen - neonicotinoïden - zouden de boosdoener zijn. Maar is dit wel een juiste voorstelling van de feiten, of is er iets anders aan de hand met de honingbij? Jan Wisse en Hinse Boonstra van Bayer CropScience betogen dat deze stekelige discussie veel aspecten kent.

De milieubeweging doet vaak voorkomen alsof gewasbeschermingsbedrijven geen belang zouden hechten aan een goede bijengezondheid, maar dat is niet juist. Gezonde bijenpopulaties zijn van groot belang, omdat bijenvolken een essentiële rol spelen in de bestuiving van landbouwgewassen en daarmee bepalend zijn voor de opbrengsten van vandaag én morgen. Weliswaar associëren de meeste mensen bijen met de productie van honing, maar hun grootste waarde voor de mens ligt in het feit dat ze verantwoordelijk zijn voor de bestuiving van vele landbouwgewassen. Ze voeden zich met nectar en pollen, waar ze de voor hen broodnodige energie en bouwstoffen uit halen, maar in hun zoektocht naar dat voedsel vliegen ze van bloem naar bloem en zorgen ze voor de bestuiving van gewassen.

Bestuiving verhoogt de opbrengst en kwaliteit van veel gewassen. De toegevoegde waarde ervan wordt wereldwijd geschat op 150 miljard euro. Eeuwen geleden zijn mensen bijen gaan houden voor de productie van honing, maar dus ook voor het bestuiven van gewassen. Daarmee is de honingbij gedomesticeerd, net zoals andere dieren in onze nabijheid.

Incidenten Het staat dus buiten kijf dat bijen belangrijk zijn voor de landbouw en dat het daarom van groot belang is de bijen te beschermen. Juist daarom maken mensen zich zorgen over de honingbij en dan met name over de verhoogde wintersterfte van de laatste jaren. Afgelopen jaren meldden bijenhouders een meer dan gemiddelde wintersterfte en

De achteruitgang van het aantal bloeiende planten en bomen op het platteland en in de stad is een belangrijke oor-

de grote vraag is natuurlijk hoe dat komt.

zaak voor de teruglopende beschikbaarheid van voedsel. Gedurende het jaar zijn er daardoor perioden waarin bijen

Als gevolg van enkele geïsoleerde incidenten, waarbij gewasbeschermingsmiddelen verkeerd werden gebruikt, zijn in

nauwelijks voedsel kunnen vinden. Dit verzwakt het volk en geeft het een slechte start van de overwinteringsperiode.

het verleden bijen acuut vergiftigd geworden. Op basis daarvan gaat in het debat over bijensterfte de verdenking - en

Om het nog ingewikkelder te maken, is ook de kwaliteit van het voedsel van belang. Zo zijn niet alle pollen even

ook de beschuldigende vinger - al snel naar neonicotinoïden als de belangrijkste oorzaak van de recent waargenomen

voedzaam voor bijen en leveren niet alle bloemen evenveel nectar. Ook een eenzijdig dieet leidt tot verzwakte bijen.

wintersterfte. Maar als we alles op een rij zetten, blijkt het toch veel complexer te liggen.

Het in stand houden en uitbreiden van diverse bloemrijke natuurgebieden, heggen, houtwallen, wegbermen en plantsoenen en initiatieven als bloeiende randen en stroken langs akkers met bijvriendelijke bloemen zijn dan ook

Door de eeuwen heen

zeer belangrijk.

Om te beginnen is wintersterfte geen nieuw fenomeen. Onverklaarbare bijensterfte komt door de eeuwen heen regelmatig terug in de geschiedenisboeken. Ook in tijden dat er nog geen sprake was van gewasbeschermingsmiddelen,

Andere invloeden

laat staan van neonicotinoïden.

Naast varroamijt en voedselschaarste zijn er nog meer belangrijke aspecten die van invloed kunnen zijn op de

Daarnaast stellen we vast dat landen met een intensief gebruik van gewasbescherming, zoals Australië, heel gezonde en

gezondheid van de honingbij. Zo is de imkerpraktijk een belangrijke factor; bijenvolken zijn zeer afhankelijk van de

rijke bijenpopulaties hebben. Dit toont aan dat, bij correct gebruik, deze producten geen gevaar vormen voor de bijen.

verzorging van de kolonie. Dat kan het verschil maken, bijvoorbeeld door het juist behandelen van varroa en het geven

Die vaststelling wordt gestaafd door een groot aantal studies die samen met universiteiten werden gevoerd naar

van voldoende wintervoedsel. Daarvoor is kennis en kunde nodig. Ook het zorgdragen voor voldoende en kwalitatief

de effecten van neonicotinoïden. Voordat de overheid ze op de markt toelaat, worden deze producten onderworpen

hoogwaardig voedsel in de directe omgeving is geen sinecure in ons bloemloze landschap.

aan uitgebreide tests. Bovendien zet de industrie zich ook in om een veilig en correct gebruik te bevorderen. Correct

Daarnaast is ook de domesticatie van de honingbij een mogelijke oorzaak. Mensen willen het liefst vriendelijke bijen

gebruik houdt in dat bijen niet in contact kunnen komen met gewasbescherming of hooguit aan lage concentraties

die veel honing geven en hebben op die eigenschappen geselecteerd. Hierdoor is volgens sommigen de genetische

worden blootgesteld, bijvoorbeeld in de nectar van bepaalde gewassen.

basis te beperkt geworden, waardoor problemen kunnen ontstaan met de gezondheid van de bijen. Met name de Europese honingbij blijkt erg gevoelig voor varroa. Inmiddels lopen er dan ook diverse onderzoeken om de genetische basis van de bij in kaart te brengen en te versterken.

Tot slot is het klimaat een niet te onderschatten factor voor de gezondheid van bijen. Extreme situaties kunnen tot een verhoogde wintersterfte leiden. Veel sterftegolven in het verleden konden hiermee worden verklaard.

Geen doemscenario’s Wie wat dieper in de cijfers duikt, komt opmerkelijke zaken tegen. Uit de cijfers blijkt geen sprake van de doemscenario’s die de afgelopen jaren door diverse partijen zijn geschetst. De recente cijfers over bijensterfte geven een veel minder negatief beeld. De verhoogde bijensterfte van de afgelopen jaren lijkt inmiddels voorbij.

In de VS werd in de winter van 2013-2014 24 procent minder bijensterfte gerapporteerd. Uit een recente panEuropese studie blijkt dat de gemiddelde bijensterfte afgelopen winter slechts 9 procent was, het laagste getal sinds 2007, toen de studie begon. Bijensterfte rond de 10 procent wordt als normaal bestempeld. En volgens cijfers van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) neemt het aantal bijenvolken gedurende de laatste 50 jaar wereldwijd zelfs toe met 45 procent (zie grafiek).

Die positieve ontwikkelingen willen niet zeggen dat we de volgende jaren geen verhoogde wintersterfte bij bijen meer

Minder weerstand

zullen hebben en dat het belangrijk is aandacht te besteden aan de verschillende oorzaken van bijensterfte en de

Maar hoe zit het dan met de effecten op lange termijn van mogelijke blootstelling aan een lagere concentratie? Is dat

discussie over wintersterfte gevoerd moet worden vanuit een breed perspectief.

wel zo veilig voor de bij? Wordt daardoor zijn weerstand verminderd?

In het laboratorium zijn aanwijzingen gevonden voor deze zogenoemde sublethale effecten, maar gegevens uit

Jan Wisse is corporate communications manager en Hinse Boonstra is manager public affairs bij Bayer CropScience.

veldstudies spreken die weer tegen. Bijen die honing en stuifmeel verzamelen op gewassen die behandeld zijn met neonicotinoïden hebben niet meer wintersterfte dan bijen die dat op onbehandelde gewassen doen. Effecten uit het lab vertalen zich dus niet naar het veld. Uit veldonderzoek komen echter wel veel andere oorzaken naar voren, waar-

GLOBAL INCREASE

van de belangrijkste de varroamijt, een gebrek aan voldoende en kwalitatief hoogwaardig voedsel, de imkerpraktijk en het klimaat zijn.

in Managed Honey Bee Colonies

+ 45%

Bijendoder De varroamijt is een parasiet die zich letterlijk in de bij vastbijt. Hierdoor raken bijen verzwakt en worden virussen en bacteriën overgedragen. Het is een echte bijenkiller. Helaas voelt de varroamijt zich uitermate goed thuis op de Europese honingbij, de soort die in onze streken massaal gehouden wordt door bijenhouders.

Number of colonies

8x107

6x107

Hoewel de varroamijt weerbarstig is, is hij wel te bestrijden. Dit is echter een delicaat werkje, dat niet altijd goed gaat.

Uit onderzoek blijkt dat wanneer de varroa niet bestreden wordt, de wintersterfte met sprongen omhoog gaat.

Opvallend is natuurlijk ook dat in gebieden waar geen varroa voorkomt, maar wel intensief neonicotinoïden worden

South America: + 86.0 % Oceania: + 39.0 % North America: - 49.5 % Europe: - 26.5 % Asia: + 426.0 % Africa: + 130.0 %

4x107

gebruikt, wintersterfte geen groot probleem is. Zoals in Australië. Omgekeerd zien we nadrukkelijk wél wintersterfte optreden als er wel varroa aanwezig is, maar geen neonicotinoïden worden gebruikt, zoals in Zwitserland en delen van Scandinavië.

Voedselschaarste

2x107

0

Naast de varroamijt blijkt uit onderzoek dat gebrek aan voldoende voedsel van goede kwaliteit een belangrijke oorzaak is van wintersterfte. Met name voor de winterperiode ingaat, is het van belang dat een volk voldoende energiereserves opbouwt en gezond is. Als dat niet het geval is, overleven de verzwakte bijen de winter niet.

6

Suikerbieten Koerier

1960

1970

1980

1990

Source: Aizen and Harder (2009), based on FAO data, 2012

2000

Vervolg van voorpagina

‘Bieten houden vaste plek in het bouwplan’ Ook in hun intensieve bouwplan houden suikerbieten een vaste plek, verwachten Koos en Jacco Dorenbos uit Dronten. Ze houden rekening met een schommelend rendement na 2017, maar zullen niet snel afscheid nemen van het teelttechnisch zekere gewas. ,,Bieten herstellen altijd.''

De bietenzaaimachine, in de hoek van de domeinschuur van maatschap Dorenbos, zal dit voorjaar minder meters gaan maken dan normaal. Koos en Jacco oogstten afgelopen seizoen een recordopbrengst van gemiddeld 19.500 kilogram suiker per hectare. Dat betekent dat ze fors boven hun quotum hebben geleverd en een deel van de suiker doorschuift naar het nieuwe seizoen. ,,We zullen dit jaar ruim vier hectare minder zaaien'', zegt Koos Dorenbos.

De broers blikken terug op een bijzonder jaar, waarin de bietenteelt helemaal volgens het boekje leek te gaan. ,,Ondanks de matige structuur, was de grond al vroeg bekwaam. En zodra de grond goed is, dan zaaien we. Eind maart stond het gewas al boven. De planten stonden er allemaal; een betere start kan bijna niet.''

Ook de rest van het jaar groeide het gewas ongestoord door. Al in de vroege levering presteerden de bieten ruim boven het langjarig gemiddelde. Op 20 september leverden ze 100 ton per hectare af, met een suikerpercentage van 17,6 procent. Het late deel kwam uit op 120 ton bij 16,8 procent suiker. Daarmee schoot de opbrengst door de 20 ton suiker per hectare.

Scherper zaaien Wat zit er volgens de telers nog in het vat? Gaan zij, nu hun vijfjarig gemiddelde boven de 15 ton suiker per hectare is gekomen, de lat hoger leggen? Jacco Dorenbos: ,,Afgelopen jaar was natuurlijk uitzonderlijk. Maar het bewijst inderdaad dat er nog wat mogelijk is. Je probeert de teelt iedere keer weer zo goed mogelijk te doen, maar het zijn

De broers Koos (rechts) en Jacco Dorenbos bewerken samen 115 hectare lichte klei, tussen Dronten en het Ketelmeer. Hun

toch vooral andere partijen die ons verder helpen. De veredelaars hebben een geweldige prestatie geleverd met steeds

bouwplan bestaat uit een derde pootaardappelen, 17 hectare suikerbieten en is voor de rest gevuld met witlof, zaaiuien,

betere rassen, het IRS verdient wat ons betreft ook een pluim en sinds we bladziekten zijn gaan bestrijden, halen we

sjalotten en wintertarwe. Ook wordt er land verhuurd voor tulpen. De zwaarte van de grond varieert tussen de 25 en 35

aan de achterkant van de teelt nog heel wat opbrengst op de wal.''

procent afslibbaar.

De belangrijkste mogelijkheid die de broers zien om het rendement verder te verbeteren, is scherper op hun quotum zaaien. Koos Dorenbos: ,,Dat is ook het advies vanuit Unitip. Het gaat immers niet alleen om maximale opbrengst maar ook om maximaal rendement per hectare. In je achterhoofd weet je dat wel, maar vroege leveringen kunnen ook

renderen'', zegt Koos Dorenbos. ,,De teelt en verwerking zijn in Nederland super efficiënt en we zitten logistiek op

wel eens tegenvallen. In principe zaaien we uit op het vijfjarig gemiddelde, dus dat zou dit jaar 16 ton zijn.''

een gunstig punt in de wereld. Dat biedt gewoon goede kansen. Ook teelttechnisch zijn bieten een heel zekere teelt.

Voor het eerst gaan de broers rassen inzetten met een dubbele rhizomanieresistentie. Jacco: ,,We hebben zelf nog

Je weet dat wanneer het gewas een week of langer stil komt te staan in de groei, dat het dat op een ander moment

geen aantasting gezien, maar zitten wel in een hoek waar al vroeg een resistentiedoorbraak is vastgesteld. Dan kun

wel weer compenseert. Bij andere gewassen kost dat meteen opbrengst en kwaliteit.''

je maar beter geen risico nemen.'' Aaltjesresistentie is voor de broers al langer een voorwaarde bij de rassenkeuze.

De teelt uitbreiden, zien de broers niet gauw gebeuren. Het aandeel bieten in het bouwplan is nu bijna een vijfde.

In de omgeving van het bedrijf geldt dat niet als een nauwe rotatie, maar de broers vinden het intensief genoeg zo,

Bedrijfszeker

aangezien er maar weinig rustgewassen in het bouwplan zitten. Ze hebben in de afgelopen jaren dan ook nooit over-

Wat gaat er met de bietenteelt gebeuren als in 2017 het quotum eraf gaat? ,,Het kan niet anders of er komt meer

wogen om bietenquotum bij te kopen. Wel is het areaal suikerbieten natuurlijk gegroeid, via de aankoop van grond.

onzekerheid over de prijs, met voor ons grotere schommelingen in het saldo. Maar ik verwacht wel dat de teelt blijft

Jacco: ,,De grootste uitdaging blijft om zoveel mogelijk suiker per hectare af te leveren.''

Pushnotificatie toegevoegd aan Regenmeter app De regenmeter app is uitgebreid met pushnotificatie. Op deze manier wordt u automatisch op de hoogte gehouden van de neerslag op uw locatie.

Nieuw in de app is ook het overzicht van het neerslag overschot/tekort in Nederland. Het doorlopend potentieel neerslagoverschot wordt verkregen door het verschil te berekenen tussen de hoeveelheid gevallen neerslag en de berekende referentiegewasverdamping.

De regenmeter app in ’t kort: De Regenmeter app is ontwikkeld om snel inzicht te krijgen in neerslaghoeveelheden van uw locatie.

De app biedt u volgende features: • Actueel: Neerslag van <3h, <6h, <12h, <24h.

• Periode: Neerslag overzicht per week en per maand.

• Pushbericht met dagelijkse neerslag • Neerslag overschot/tekort overzicht van Nederland

Hoe werkt de app: De app geeft gebaseerd op uw GPS-locatie of een gekozen postcodelocatie een overzicht van de actuele neerslag.

De Regenmeter app geeft de hoeveelheid regen weer op basis van neerslagregistratie middels buienradar. U kunt kiezen voor een periode van 3, 6, 12 of 24 uur waarna de app de hoeveelheid gevallen neerslag grafisch afbeeldt.

Ook kunt u terugzoeken hoeveel neerslag er gevallen is in de afgelopen weken of maanden, en ook bevat de app de alom bekende buienradar voor een voorspelling van de neerslaggebieden voor de komende uren.

Apple

De Regenmeter app, uw digitale regenmeter, is verkrijgbaar via de App Store en Google Playstore.

Android

Services

7

Suikerbieten Koerier

COLOFON Concept en realisatie: ●

Bayer CropScience SA-NV

Vormgeving en opmaak: ●

Claudia Roorda

Fotografie: ●

Bayer CropScience SA-NV

Drukwerk: ,,Betanal maxxPro is in mijn ogen nog weer iets krachtiger dan Betanal Expert. Dat zie je vooral op plekken waar wat meer meldes voorkomen. Die worden toch weer iets beter aangepakt.''

,,De schadedrempel voor bladschimmels is maar één vlekje. Je bent dus nooit te vroeg met een bestrijding op het moment dat je de eerste aantasting hebt gevonden.''

,,Pseudemonas, Ramularia, Phoma en Cercospora worden vaak door elkaar gehaald.

Hierdoor wordt er soms gespoten, terwijl dat helemaal geen zin heeft.''

,,Teelttechnisch zijn bieten een heel zekere teelt. Je weet dat wanneer het gewas een week of langer stil komt te staan in de groei, dat het dat op een ander moment wel weer compenseert.''

Bernd Olligs, akkerbouwer in Rommerskirchen (Dld.)

Harry Visser, districtshoofd Drenthe / Friesland Zuid Oost

Erik Roelfsema, districtshoofd ZuidHollandse Eilanden en Zuid-Holland vast

Koos en Jacco Dorenbos, akkerbouwers in Dronten (Fl.)

●

HH Global

Dit is een uitgave van: Bayer CropScience SA-NV Energieweg 1 P.O. Box 231 NL-3640 AE Mijdrecht Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing zich aan onze controle onttrekken.

Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

Terug in de tijd Halfweg, 26 september 1933. 'Regionale bietentelers rijden met paard en wagen(s) door de poort van de suikerfabriek om aldaar hun lading te lossen.'

Foto: Nationaal Archief/Spaarnestad Photo

Puzzel mee en win een diner voor twee!

Houdt u van lekker eten en drinken in een goed restaurant?

Los dan de onderstaande woordzoeker op!

Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken.

Zij krijgen elk een dinerbon ter waarde van € 150.

ADVIES AKKERBOUWER BESCHERMING BOERDERIJ GRAAN GRASSEN

De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar overlappen. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

Naam: Adres: Postcode/ Plaats: Bedrijfstype/aantal hectare suikerbieten:

De oplossing van de woordzoeker is:

Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:

Bayer CropScience SA-NV T.a.v. Joniek te Giffel Antwoordnummer 55074 - 3640 WB Mijdrecht

INFORMEREN LAND LEZEN LUIS ONDERZOEK PLANTEN

B N X N E T N A L P R R

S E I V D A L O R G E T

E T A N Z E L V P A U O B S E T A N N XE ZI E IL B X EI PS A CU N N OV NU X PI E D B E S P T DA NE O BU O N FL PO D RE A O O F O E U E N L R E U E W P LG WI L EI E R TE ES T ES R T N I K N© www.puzzelpro.nl I K N

© www.puzzelpro.nl

Actievoorwaarden: Deze prijsvraag loopt van 20 februari t/m 15 maart 2015. Uit de goede inzendingen worden drie prijswinnaars getrokken.

Deze prijswinnaars krijgen tussen 15 maart en 1 april bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

PRODUCT ROEST ROOIEN SPHERE TELER TRACTOR

T R O A O R N T R VT O OA OH O ER I T O R A C H E PH R OA BF H EO R F E D Z N D Z EO O EE EO O RR N B I B I

UIEN VOORJAAR ZAAIEN

A C L M O K A C T LK M UA OR K MM K U E R J R M I RR J ED RR E IJA R IJ T R N R N A NN E EO RR U UI E IJ T E IJ

T O A A M R O R N AE E MX RI A NN M O E D E N G S EA A ZS ZT N AA A T R A A A R G O I N IK EI D EE N E N T N

R N E X A N O E G S A S N A AT H R G AR R G A P E O N K A N G SD P EU DE T NK

I U, R K N O

C U D O R P

E R D P R E

N R L H I I M IJ N N T R

,

© www.puzzelpro.nl

8

Suikerbieten Koerier

E O A E T R V E A E H C

T R N A E H E R L I T E

N D E D N R P E Z U E E