Bloembollen Koerier juli 2010 by Bayer CropScience SA-NV

Uitgave juli 2010

BLOEMBOLLEN KOERIER Veredeling calla's steeds meer op potplanten gericht Veredelaar Carlo Randag en assistentveredelaar Asia Kuhne van Sande B.V. in 't Zand zijn druk met het kruisen van calla's (zantedeschia's). Op de foto wordt de spadix (aar met stuifmeel) uit de bloem gehaald en in kleine, gecodeerde potjes verzameld. Volgens teeltmanager bij het bedrijf Robert Oudejans worden calla's steeds meer als potplanten verkocht. ,,Een jaar of vijf geleden draaide alles nog om de bloem, nu gaat het om de héle plant'', zo vat hij de veranderingen in de markt samen. Om die reden besteedt het bedrijf nu ook veel meer aandacht aan de kwaliteit en sierlijkheid van het blad. Een ander punt waar het bedrijf al jaren veel energie in steekt is de gezondheid van de planten. Vooral Erwinia en Pythium zijn twee geduchte vijanden van de calla. Oudejans: ,,De afgelopen jaren hebben we in ons veredelingsprogramma veel vooruitgang geboekt op het punt gezondheid. De lijn willen we de komende jaren graag verder doortrekken.''

'Met Rudis veruit het sterkste bad tegen Fusarium' ,,Met Rudis erbij heb je absoluut het sterkste dompelbad tegen Fusarium.'' Dat zegt Dirk van Baaren, gewasbeschermingspecialist bij van Gent van der Meer Nuyens. De afgelopen twee seizoenen is hij intensief betrokken geweest bij proeven met dit middel.

bolontsmetting van tulpen. ,,Vooral voor telers met gevoelige soorten en telers die vanuit het verleden al veel last hebben van Fusarium, is Rudis een zeer welkome aanvulling. Met 0,2%

,,Voor de proeven zijn alle belangrijke

Meer op pagina 2

'Een sterke en betrouwbare partner in het spuitschema' ,Een belangrijk pluspunt van Folicur SC vind ik dat het Botrytis op twee verschillende punten aangrijpt. Dat doen de meeste andere systemische middelen niet. Daarnaast heeft Folicur SC ook nog eens hele goede prijs/kwaliteitverhouding'', zegt Henk Kist van WPA-Robertus in Dedemsvaart.

Meer op pagina 4

Meer op pagina 5

‘Die langere werkingsduur, dat is de grootste winst’

Rudis erbij heb je veruit het sterkste bad tegen Fusarium'', zo stelt hij. Daarnaast kunnen ook nevenwerking op deze schimmel heeft.

en vergeleken. Omdat Van Baaren alle vier proefveldhouders goed kent en ze regelmatig bezoekt, is hij goed op de hoogte van de resultaten die er tot dusver geboekt zijn.

Met de registratie van Rudis voor de ontsmetting van bloembollen heeft de sector er een zeer krachtig product met een brede werking bij gekregen. In tulpenproeven laat Rudis niet alleen een uitstekende werking tegen Fusarium zien, maar óók een krachtige werking tegen Rhizoctonia.

beperkt is, verwacht Van Baaren dat het middel een belangrijke plaats in zal nemen in bij de

telers die op Rhizoctonia-gevoelige gronden zitten veel baat hebben bij Rudis, omdat het een Rudis is in 2008 en 2009 op vier verschillende locaties (met proefveldontheffing) getest

Rudis óók effectief tegen Rhizoctonia

Meer over Rudis op pagina 2

,,Toevoeging van Fenomenal aan potgrond kan tulpen een belangrijk extra zetje geven'', zegt Jan van Egmond van het gelijknamige potgrondproductiebedrijf in Amsterdam.

Meer op pagina 6

bolontsmettingsmiddelen in verschillende combinaties met elkaar vergeleken. Daarbij is vooral gekeken naar hun werking tegen Fusarium en Rhizoctonia. Om de verschillen

Manusje van alles in bloemen en bollen

tussen middelen goed helder te krijgen zijn voornamelijk cultivars gebruikt die gevoelig zijn voor Fusarium.'', zo licht Van Baaren de proefopzet toe.

Gezonder plantgoed, betere huidkwaliteit In 2008 - na een stevig Fusariumjaar - waren

Arie Meyvogel is een bekende naam voor bloemen- en bollentelers in en rondom Rijnsburg. Al 35 jaar is hij werkzaam als allroundadviseur - of zoals hij zelf zegt: manusje van alles - bij tuinbouw toeleverancier Den Haan in Rijnsburg.

Meer op pagina 6

de verschillen tussen middelen behoorlijk groot, zo weet de adviseur. ,,Alle bollen die met Rudis behandeld waren hadden een duidelijke plus ten opzichte van bollen waar geen Rudis op zat. Het percentage gezond leverbaar was groter, het plantgoed was gezonder en de huidkwalitieit was beter''. In 2009 was de Fusariumdruk aanmerkelijk minder groot en waren de verschillen tussen

middelen ook veel minder zichtbaar. Hoewel de ervaring met Rudis vooralsnog

Meer op pagina 7

Rudis: ijzersterk tegen vuur in lelies Rudis is een fungicide ter bestrijding van vuur en bladvlekkenziekten in bloembollen. Het middel werkt zowel preventief als curatief en kan op alle kritische momenten worden ingezet. Rudis is een fungicide op basis van prothioconazool. Deze werkzame stof verstoort de opbouw van celwanden van schimmels. Hierdoor worden alle processen die na de kieming van de schimmels op gang komen geblokkeerd. Rudis werkt zowel preventief als curatief. Hierdoor heeft het middel een zeer sterke en langdurige werking tegen een groot aantal schimmelgroepen. Vrijwel alle belangrijke bladvlekkenziekten, waaronder vuur en Alternaria, krijgen hierdoor geen kans om zich te ontwikkelen.

Resultaten in lelie Sinds 1999 is Rudis in alle belangrijke bloembollenteelten onderzocht en getest. In lelie laat het middel voortdurend een zeer goede vuurbestrijding en hoge opbrengsten zien. Bovendien heeft het middel bewezen ook later in het seizoen - wanneer de groei uit het gewas gaat - door zijn systemische kracht nog steeds zeer goed te werken. Bij een hoge vuurdruk in juli en augustus blijft het middel zijn werk uitstekend doen.

Toepassing en dosering Rudis kan na het koppen preventief worden toegepast 贸f zodra er een aantasting van vuur of een andere bladvlekkenziekte wordt waargenomen. De adviesdosering is 0,25 l per hectare in combinatie met maneb of mancozeb. Als er al een aantasting in het gewas is, dan kan het beste met een interval van 7 tot 10 dagen worden gespoten.

Veiligheid en voorwaarden In percelen die grenzen aan oppervlaktewater moet gebruik worden gemaakt van 75% driftreducerende doppen.

Rudis als bolontsmetter:

Naast Fusarium 贸贸k effectief tegen Rhizoctonia Met de registratie van Rudis voor de ontsmetting van bloembollen heeft de sector er een zeer krachtig product met een brede werking bij gekregen. In tulpenproeven laat Rudis niet alleen een uitstekende werking tegen Fusarium zien, maar ook een krachtige werking tegen Rhizoctonia.

blijkt dat het veldje met in prochloraz ontsmette bollen (foto links) de grootste achter-

Uitschot in tulpen bestaat voor een groot deel uit zure bollen 茅n uit bollen die aangetast zijn door Rhizoctonia solani. Uit meerjarige

en is van deze drie middelen dan ook duidelijk de sterkste Rhizoctonia-bestrijder.

proeven is gebleken dat Rudis - naast zijn sterke werking tegen Fusarium - ook een goede bijdrage kan leveren aan het terugdringen

Tussen de objecten waar allerlei middelen zijn gecombineerd zijn de visuele verschillen

van Rhizoctonia. Om dit te illustreren heeft Bayer CropScience dit jaar een proef aangelegd, waarbij bollen met verschillende (com-

uiteraard kleiner. Na het rooien zal de bolbeoordeling uitsluitsel geven over de sterkste

binaties van) middelen zijn ontsmet en vervolgens zijn uitgeplant in met Rhizoctonia solani kunstmatig besmette grond. Uit de proef

combinatie.

stand heeft en dus het zwaarst is aangetast door Rhizoctonia. Het object prochlorazchloorthalonil (foto midden) heeft een minder zware achterstand. Het object Rudis

(foto rechts) laat een duidelijk betere stand zien dan de hiervoor genoemde middelen

Bloembollen Koerier

Meer hindernissen bij toelating van middelen De komende jaren zal het lastiger worden om nieuwe gewasbeschermingsmiddelen toegelaten te krijgen. Dat verwacht Mieke Hoogendoorn, hoofd registratie bij Bayer CropScience. Vooral voor insecticiden zullen de verzwaarde toelatingseisen tot problemen leiden.

geldende normen voor gewasbeschermingsmiddelen. Wanneer is het water goed beschermd en wanneer niet? En welke definities passen we daarbij toe? Over dit soort vragen heerst nog veel onduidelijkheid, waardoor het voor ons zeer lastig is om de gewenste gegevens aan ons dossier toe te voegen.''

Het 'taaiere' toelatingstraject is vooral het gevolg van Kaderrichtlijn Water die sinds 2007 in Nederland van kracht. Alle nieuwe en bestaande

Hoewel er over deze kwestie regelmatig overleg is met het Ctgb en de betrokken Ministeries,

werkzame stoffen moeten aan deze nieuwe milieu-richtlijn worden getoetst. In de praktijk blijken de veiligheidseisen voor water(leven) der-

lijkt er op korte termijn geen overeenstemming te komen tussen de partijen. Om elk risico

mate zwaar, dat veel middelen de eindstreep niet halen. Aanvullend onderzoek of extra studies helpen vaak niet om het enorme gat tussen

uit te sluiten, wordt op dit moment vaak uitgegaan van het 'worst case' scenario, zo weet

de voorheen gebruikte gewasbeschermingsnorm en de nieuwe milieunormen voor water te dichten. ,,Gebruikers moeten er dus rekening mee

Hoogendoorn. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat wanneer een middel slechts kort in een

houden dat er de komende jaren minder nieuwe middelen toegelaten worden'', zo waarschuwt Hoogendoorn alvast.

hoge concentratie in de sloot voorkomt, het tóch aan de strenge lange termijn normen moet voldoen. ,,Hoewel wij vinden dat zo'n eis niet realistisch is, hebben we er voorlopig wél

'Kaderrichtlijn Water zorgt voor onzekerheid en vertraging'

mee te maken. Dat zorgt momenteel voor veel vertraging bij de toelatingen van middelen.

Het meest lastige van de nieuwe Kaderrichtlijn Water is de onzekerheid die het met zich meebrengt. Hoogendoorn: ,,Op dit moment is niet

Bovendien hebben we vanwege deze situatie een aantal middelen 'on hold' gezet, omdat de

altijd duidelijk hoe we de aanvullende richtlijnen voor water moeten interpreteren en hoe we deze moeten vergelijken met de algemeen

onzekerheid rondom toelating te groot is.'' Vooral de toelating of verlenging van insecticiden - en in mindere mate ook herbiciden en fungiciden - zal de komende jaren moeizaam verlopen, zo verwacht Hoogendoorn. Voor deze categorie middelen zijn de eisen die de Kaderrichtlijn Water stelt niet of nauwelijks haalbaar, zo is de afgelopen jaren meermaals gebleken. ,,Er kan wel een factor honderd of meer verschil zitten tussen de voorheen gebruikte gewasbeschermingsnorm en de nieuwe milieunorm. Zo'n verschil trek je niet zomaar even recht met wat aanvullende informatie.''

Mogelijk versoepeling op komst Hoewel er de komende jaren waarschijnlijk wat meer hindernissen zullen zijn bij de toelating van nieuwe middelen, verwacht Hoogendoorn op de langere termijn juist weer wat versoepeling van de eisen. Haar hoop is daarbij vooral gericht op de nieuwe EU-gewasbeschermingsverordening die de komende jaren wordt uitgerold. Bij deze verordening - die het toelatingsbeleid binnen de EU moet harmoniseren - is Europa ingedeeld is in drie verschillende klimaatzones. Nederland is ingedeeld in de centrale zone, samen met onder meer Groot-Brittannië, België, Duitsland en o.a. nog een aantal Oost-Europese landen. Als een middel in één van deze landen is of wordt toegelaten, dan geldt de toelating in principe ook voor Nederland. Hoewel Nederland waarschijnlijk de mogelijkheid wil houden om aanvullende eisen te stellen voor water, verwacht Hoogendoorn dat ons land zich wel wat meer conformeert aan de eisen van de andere landen in de centrale zone. ,,Ik verwacht dat de meeste extreme eisen er dan uitgefilterd worden en richtlijnen daardoor wat soepeler zullen worden.''

P R OF E

ON SI ALS

TIPS VA N

Mieke Hoogendoorn is hoofd registratie bij Bayer CropScience Nederland.

Bescherm uw huid - draag handschoenen! VÓÓR toepassing van gewasbeschermingsmiddelen

Gebruik nooit beschadigde handschoenen! Controleer ze altijd vóór gebruik. Vervang beschadigde handschoenen.

NÁ toepassing van gewasbeschermingsmiddelen

tip 4

Handen zijn de meest blootgestelde lichaamsdelen (>95%) tijdens het klaarmaken van de spuitoplossing. Bescherm ze.

Draag handschoenen over de mouwen van uw bovenkleding bij het werken met onverdunde producten. Meet het product zorgvuldig af.

tip 1

tip 2

Werk nooit zonder handschoenen met het onverdunde product. Draag handschoenen die bestand zijn tegen chemicaliën bij het werken met een gewasbeschermingsmiddel, omdat die de huid van de hand beschermen.

tip 5

Gebruik handschoenen wanneer u de verpakking en de maatbeker driemaal schoonspoelt!

tip 3

Niet alle handschoenen zijn geschikt om om te gaan met onverdunde gewasbeschermingsmiddelen. Draag nooit katoenen of leren handschoenen! Deze nemen het product op en stellen u zelfs meer bloot aan product iedere keer als u ze draagt.

tip 8

Was de handschoenen iedere keer als ze verontreinigd zijn door onverdund product. Was de handschoenen alvorens ze uit te trekken. Wassen verlengt de levensduur van handschoenen.

Trek handschoenen op de juiste manier uit, ze kunnen sterk verontreiningd zijn! tip 9

tip 6

Gebruik handschoenen bij het schoonmaken en het onderhoud van apparatuur! tip 10

tip 7

Bloembollen Koerier

Gooi uw handschoenen op een veilige manier weg als ze verontreinigd zijn, of als u er niet zeker van bent dat ze u afdoende zullen beschermen. Bij twijfel een nieuw paar handschoenen gebruiken!

Folicur SC: vaste waarde in de bollenteelt Folicur SC heeft zich ruimschoots bewezen in de bloembollenteelt. Door zijn sterk systemische eigenschappen biedt het middel een uitstekende bescherming tegen vuur en vuurstelen. Om die reden heeft Folicur SC bij veel tulpentelers al jaren een vaste plek in het spuitschema.

Sterk triazool Folicur SC heeft als werkzame stof tebuconazool en behoort tot de chemische groep van de triazolen. Triazolen remmen de aanmaak van stoffen die schimmelcellen nodig hebben voor de bouw van hun celwanden. Door het gebrek aan deze bouwstoffen gaan de schimmelcellen lekken en loopt de celinhoud leeg. Hierdoor sterven de schimmels af.

Positionering & spuitadvies Bij een tijdige inzet van Folicur SC wordt het meest geprofiteerd van de goede systemische werking. Daarom kan het middel het beste al één à twee keer tijdens de groeifase worden ingezet. Rondom het koppen geldt het volgende advies: • Tulp en lelie: twee keer vlak voor het koppen, één à twee keer direct na het koppen. • Gladiool: Folicur SC toepassen na iedere maaibeurt.

Dosering Folicur SC is in alle gevallen 0,6 kg/ha. Folicur SC altijd combineren met een bedekkingsfungicide zoals mancozeb.

Inzet na waarschuwing Folicur SC is ook zeer geschikt om direct ingezet te worden na een waarschuwing door de verschillende waarschuwingssystemen. Ook hierbij geldt dat er dan altijd gemengd moet worden met een bedekkingsfungicide.

De kracht van Folicur SC • Sterk systemische eigenschappen • Snelle opname en verdeling in het blad • Snel regenvast (binnen 2 uur) • Uitstekende werking tegen vuurstelen • Goed inzetbaar direct na een waarschuwing • Flexibel inzetbaar Aantasting door Botrytis in lelie

Aantasting door Botrytis in tulp

Henk Kist over Folicur SC in lelie:

'Een sterke en betrouwbare partner in het spuitschema' Een wat vertraagde start door het koude voorjaar, maar tegelijkertijd ook een goede start met weinig ziekten. Zo vat Henk Kist de eerste drie maanden van het lelie-seizoen samen. Als technisch commercieel mederwerker bij WPA-Robertus bestrijkt hij een gebied dat zich uitstrekt van Zuid-Achterhoek tot en met het Noordwesten van Overijssel. ,,Vrijwel overal waar ik kom staan de percelen er goed voor. Telers hebben hun zaakjes over het algemeen prima onder controle'', zo merkt hij tijdens zijn ritten langs de percelen. Slechts op enkele percelen hebben telers wat problemen, ondermeer met Rhizoctonia. Met name op de humusrijke gronden is deze schimmel lastig in toom te houden. Dat komt doordat de hiervoor toegepaste middelen zich voor een groot deel vastleggen in het humuscomplex, waardoor ze minder goed werken. In combinatie met boldompeling is de ziekte vanuit de bol echter redelijk onder controle te houden, zo weet Kist. Een ander probleem dat soms opduikt is het zogenaamd 'onbekend wortelrot'. ,,Een paar jaar geleden kwamen we deze schimmel die wortelverbruining veroorzaakt voor het eerst tegen, maar het is nog niet duidelijk om welke schimmel het gaat en wat we ertegen kunnen doen'', zo schetst hij de stand van zaken.

Standaard advies met Folicur SC Voor wat betreft de vuurdruk is het seizoen tot dusver (eind juni, red.) redelijk probleemloos verlopen, zo stelt Kist. De meeste van zijn klanten hebben daarom het standaard advies gevolgd. Voor de gevoelige soorten houdt dat in: starten met maneb/mancozeb en vanaf de derde of vierde bespuiting een (blad)systemisch werkend middel (bij voorkeur een triazool) toevoegen tot en met het koppen. Hoewel er meer goede systemische middelen tegen vuur zijn, heeft Kist in veel gevallen een voorkeur voor Folicur SC. ,,Een belangrijk pluspunt van Folicur SC vind ik dat het de schimmel op twee verschillende punten aangrijpt; dat doen de meeste andere systemische middelen niet. Verder vind ik dat Folicur een goede prijs/kwaliteitverhouding heeft. En dat is een punt dat onze telers uiteraard ook erg aanspreekt'', zo stelt Kist. Ook erg belangrijk vindt hij dat het middel zich door de jaren heen altijd als zeer betrouwbaar heeft getoond. ,,Zéker rondom het koppen heb je een middel nodig dat de planten maximaal beschermt. Met Folicur SC ben je daar zeker van.'' Henk Kist is technisch commercieel medewerker bij WPA-Robertus in Dedemsvaart

Bloembollen Koerier

Flint: ijzersterk tegen vuur Met Flint hebben bloembollentelers een ijzersterk preventief middel tegen vuur in handen. Omdat Flint zich niet alleen aan het blad hecht, maar er ook door opgenomen wordt, is de plant goed en langdurig beschermd tegen vuur. Dit vertaalt zich weer in behoorlijke meeropbrengsten, zowel voor tulp als voor lelie. Nog een praktisch pluspunt van Flint is zijn zeer grote regenvastheid.

Blad aan alle kanten beschermd Flint is een mesostemisch middel. Dit betekent dat het gedeeltelijk in de waslaag en in de diepere lagen van het blad - het mesophyl - wordt opgenomen. Ook heeft Flint een translaminaire werking, wat inhoudt dat het middel ook naar de andere kan van het blad getransporteerd wordt waar het middel niet gespoten is. Ook vindt er na bespuiting nog een herverdeling op het gewas plaats als gevolg van dampwerking. Dit komt doordat een deel van de middel (depot) dat op het blad ligt zich weer in een gasfase omvormt en zich daardoor opnieuw verdeelt. Door deze ‘allround bescherming’ van Flint is de plant niet alleen goed, maar ook langdurige beschermend tegen vuur.

10 tot 20% meer opbrengst De zeer goede bescherming tegen vuur betaalt zich ook uit in opbrengst. In meerjarige proeven in tulpen is gebleken dat Flint 10 tot 15% meer leverbare bollen (10-op) geeft ten opzichte van een spuitschema met alleen standaardmiddelen. Bij lelie ligt de gemiddelde meeropbrengst tussen de 20 en 25% in de maat 14-op ten opzichte van het standaardmiddel in dezelfde chemische groep.

Positionering & spuitadvies Flint kan het beste tijdens groeizame en kritische fases van het gewas worden ingezet. Voor tulp en lelie is dat in de periode voor en na het koppen en voor gladiool direct na het maaien. • Advies tulp: twee bespuitingen voor het koppen en twee bespuitingen na het koppen (vóór en ná de Folicur-bespuitingen) • Advies lelie: twee à drie bespuitingen voor het koppen en twee à drie bespuitingen na het koppen (vóór en ná de Folicur-bespuitingen) • Advies gladiool: twee tot vier bespuitingen tussen het maaien door

Flint altijd in combinatie met een volle dosering bedekkingsfungicide spuiten. Dosering: 0,25 kg/ha.

De kracht van Flint • Optimale preventieve bescherming tegen vuur • Goede afwisselingspartner met andere vuurmiddelen (i.v.m. resistentiemanagement) • Meeropbrengst t.o.v. van andere standaardmiddelen • Zeer grote regenvastheid (binnen half uur)

Arjan de Vries over vuurschade in blinde schubben:

'Achteraf hadden we al vroeg Flint in moeten zetten' Een flinke tegenvaller met op enkele bedrijven grote financiële gevolgen. Zo omschrijft Arjan de Vries van CAV Agrotheek de schade die telers van blinde lelieschubben hebben opgelopen als gevolg van de late nachtvorst op 22 en 23 april. Door de nachtvorst raakten veel gewassen flink verzwakt, waardoor vuur (Botrytis elliptica) ongekend hard toe kon slaan in deze vermeerderingsteelt. ,,Omdat het in de eerste weken van mei behoorlijk koud was - met temperaturen ruim onder de 17 graden - dachten we dat vuur zich niet of nauwelijks zou kunnen ontwikkelen, temeer we vanaf de start ook nog eens redelijk strak hebben gespoten. Maar dat is dus een misrekening geweest; nog nooit hebben we zoveel vuur in deze teelt gehad'', zo blikt de adviseur terug. Een punt waar nog de nodige discussie over is, is het effect van beregenen tijdens nachtvorst. ,,Een aantal van onze klanten heeft dit gedaan, maar dat is lang niet altijd goed bevallen. Vaak was de schade groter dan wanneer er niets werd gedaan. In mijn optiek spoel je met beregenen teveel van de waslaag af, waardoor het blad slapper en zwakker wordt. Wanneer het blad dan ook nog eens nat de nacht in gaat, dan is het effect eerder negatief dan positief.''

'Translaminair middel was beter geweest' Achteraf bekeken had het vuurmiddel Flint een belangrijke rol kunnen spelen bij vroege vuurbestrijding in blinde schubben, zo stelt De Vries. ,,In het begin zijn er vooral lokaalsystemische middelen gespoten. Die werken prima als de plant in de groei blijft. Maar door de kou in mei zijn veel van deze middelen onvoldoende opgenomen waardoor ze niet goed gewerkt hebben. Flint had bij dit weertype veel beter gepast. Dit middel is namelijk translaminair, waardoor het zich - ongeacht de weersomstandigheden - helemaal door de plant verspreid.'' Nog een belangrijke plus van Flint is dat het zeer zacht is voor het gewas. ,,Ook daardoor past het uitstekend in de gevoelige periode net na een nachtvorst'', zo besluit De Vries.

Arjan de Vries is adviseur bloembollen bij CAV Agrotheek

Bloembollen Koerier

Fenomenal: oppermachtig tegen Pythium en Phytophthora Fenomenal heeft zich in de broeierij bewezen als een zeer sterk en consistent middel tegen Pythium en Phytophthora. De kwaliteit van de oogst, uitgedrukt in plantgewicht en plantlengte, is na behandeling van de potgrond significant beter dan van de andere fungiciden die toegelaten zijn voor deze toepassing.

Twee werkzame stoffen Fenomenal bestaat uit de actieve stoffen fenomen en fosethyl-aluminium. Beide hebben een geheel verschillend werkingsmechanisme. Fenomen grijpt in op verschillende stadia van de levenscyclus van Phytophthora en Pythium. Het verstoort de energieproductie in de schimmel en beperkt de sporulatie van eventueel aanwezige infecties. Fosethyl-aluminium helpt de vorming van natuurlijke afweerstoffen (fyto-alexines) in de plant op gang.

Advies en dosering Voor een goede werking van Fenomenal is een goede verdeling vereist. Het middel moet daarom eerst opgelost worden in water en dan gelijkmatig, onder goed mengen, aan potgrond worden toegevoegd. De dosering is 100 gram/m3.

De kracht van Fenomenal • Sterke combinatie van werkzame stoffen (fenomen en fosethyl-aluminium) • Zeer goede werking tegen Pythium en Phytophthora • Versterkt de weerstand van de plant • Ingebouwd resistentiemanagement

Phytophthora-aantasting in tulp

‘Die langere werkingsduur, dat is de grootste winst’ ,,Het toevoegen van gewasbeschermingsmiddelen aan potgrond doen we vooral voor de tulpenbroei. Van alle tulpenpotgrond die we maken, behandelen we ongeveer driekwart met een middel tegen wortelrot. De afgelopen jaren hebben we voornamelijk Fenomenal door de potgrond gemengd. De resultaten met dit middel zijn zonder meer overtuigend. Fenomenal heeft een langere werkingsduur dan andere middelen in het segment; dat zie ik als een belangrijk pluspunt, zéker als de potgrond ook nog eens een paar dagen ongebruikt op het erf van de teler blijft liggen. De toevoeging van Fenomenal kan tulpen dus beslist een belangrijk extra zetje geven.’’ Jan van Egmond is directielid en aandeelhouder van Van Egmond Potgrond B.V. in Amsterdam.

Manusje van alles in bloemen en bollen Arie Meyvogel is een bekende naam voor bloemen- en bollentelers in en rondom Rijnsburg. Al 35 jaar is hij werkzaam als allround-adviseur - of zoals hij zelf zegt: manusje van alles - bij tuinbouw toeleverancier Den Haan in Rijnsburg. In de herfst van zijn carrière blikt hij niet alleen terug op de ontwikkelingen in zijn werkgebied, maar kijkt hij ook uit vooruit. ,,De groei en specialisatie van bedrijven gaat ook de komende jaren gewoon door.''

een vergelijkbaar ziektebeeld herinnerde in anjers; een teelt die hier alweer dik vijftien jaar verdwenen is. Door die link hebben we het probleem uiteindelijk op kunnen lossen.'' Zijn kennis en ervaring belangrijke voorwaarden om klanten te behouden; het bieden van service is volgens Meyvogel een absolute múst voor een relatief klein bedrijf als Den Haan. ,,Gelukkig weten veel telers ons goed te vinden wanneer ze snel een probleem opgelost willen hebben.

In de kantine van het bedrijf Den Haan hangt een poster met zes geboden voor alle medewerkers. Bij alle zes geboden is het woord klant

We hebben bijvoorbeeld een eigen werkplaats waar we kleine reparaties of aanpassingen aan

onderstreept en vetgedrukt. ,,Als relatief kleine speler in gewasbescherming en meststoffen zullen we het vooral moeten hebben van onze

bijvoorbeeld frezen, spuiten en bosbanden uit kunnen voeren. Die service wordt zeer gewaar-

service en klantvriendelijkheid. Daarop kunnen we - of beter gezegd - móeten we het verschil maken'', zo geeft Arie Meyvogel het bedrijfs-

deerd", zo besluit Meyvogel.

motto en tevens de missie voor de komende jaren weer.

'Gewasbescherming blijft core-business' De afgelopen decennia zag Meyvogel veel bedrijven in zijn werkgebied verdwijnen, waardoor de klantenkring ook behoorlijk kleiner is geworden. ,,In de jaren '80 hadden we rondom Rijnsburg nog zo'n 125 tot 150 hectare bloembollen en glastuinbouw onder onze hoede. Nu is dat hooguit 60 hectare'', zo schetst hij de veranderingen. Hoewel het areaal en ook het aantal telers flink geslonken is, blijven bemesting en gewasbescherming voorlopig 'core-business' voor het bedrijf. ,,Voor onze vaste klanten willen we de komende jaren een interessante partner blijven. Enerzijds door goed op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in hun teelten en anderzijds door zo veel mogelijk service te leveren''. Door het grote aantal specialisaties van de telers is het vergaren van voldoende kennis overigens wel een steeds grotere kluif geworden, zo geeft hij toe. Want naast de wat grotere teelten in het gebied, zoals de trek van tulpen en lelies, zijn er ook veel kleine teelten bijgekomen zoals lisianthus, diverse siergrassen, gentianen en allerlei zomerbloemen. ,,Het archief met allerlei informatie over ziekten, plagen en gebreken puilt dan ook steeds verder uit.'' Omdat zijn werkgever sinds een aantal jaren de gewasbeschermingsmiddelen via Van Iperen betrekt, kan Meyvogel ook daar terecht voor specialistische kennis. ,,Dat is uitermate prettig, vooral wanneer het om allerlei achtergronden en neveneffecten van middelen gaat.''

Ervaring belangrijk, service een must Hoewel nieuwe kennis essentieel is om klanten goed te kunnen bedienen, weet Meyvogel dat ervaring in het vak ook een belangrijke factor is. ,,Soms zie ik zaken die andere, vaak jongere collega's, niet zien. Dat kan telers soms een hoop ellende besparen.'' Als voorbeeld geeft hij de 'nieuwe' schimmel die onlangs opdook bij een siergrassenteler. ,,Aanvankelijk was niet duidelijk om welke schimmel het ging, totdat ik me Arie Meyvogel is adviseur bemesting en gewasbescherming bij Den Haan in Rijnsburg.

Bloembollen Koerier

Pak Rhizoctonia effectief aan Een bestrijding van Rhizoctonia in tulpen met Rizolex vloeibaar betaalt zich in de praktijk altijd terug. Het geeft minder uitschotbollen, mooiere leverbare bollen en gezonder plantmateriaal voor het volgende seizoen. Voorwaarde is wél dat de bestrijding nauwgezet wordt uitgevoerd. De volgende tips en wenken kunnen u daarbij helpen. • Gebruik 24 liter/ha bij een volveldsbehandeling en 20 liter/ha bij een bedbehandeling • Spuit bij een veurbehandeling bij voorkeur met twee doppen: één naar beneden, gericht over en rond de bollen, en één naar achteren, gericht op de vallende grond • Werk Rizolex zo goed mogelijk in (goed doorfrezen met een rijsnelheid van maximaal 5 à 6 km/uur) • Beregen het perceel bij extreme droogte na het planten. Dit verhoogt de effectiviteit van Rizolex • Spuit een eventuele groenbemester op tijd dood en frees de dode zode kapot. Ploeg de zode daarna goed onder. In het verleden is gebleken dat slecht gedode bladrammenas een verhoogde Rhizoctonia-druk kan geven • Zet geen Rhizoctonia-gevoelige tulpenrassen op geïnundeerde percelen. Dit kan een verhoogde Rhizoctonia-druk geven • Plant niet te vroeg, bij voorkeur pas vanaf eind oktober

Rhizoctonia in tulp

Rizolex blijft onmisbare schakel tegen Rhizoctonia ,,Rizolex blijft voorlopig een onmisbare schakel tegen Rhizoctonia in tulpen, al dienen zich op onze proefvelden wel een aantal interessante alternatieven aan.'' Dat zegt Marco Jonkman, adviseur bloembollenteelt bij Agrifirm. Tijdens een korte rondgang over het eigen proefveld in Julianadorp licht hij de laatste stand van zaken rondom de ziektedruk en de beschikbare middelen toe. ,,Op dit moment (eind juni, red.) signaleren we nog vrij weinig problemen met Rhizoctonia in tulpen. Zo her en der vinden we wat lichte bol-aantasting, veroorzaakt door de warme

solani-stam. Vaak gaat het om kleine speldenprikjes op de bol die later uitgroeien tot kleine scheurtjes.'' Marco Jonkman schetst in het kort hoe Rhizoctonia zich de afgelopen maanden heeft ontwikkeld. Hoewel de schimmel zich tot nu toe redelijk koest heeft gehouden, zijn er wel duidelijke verschillen te zien tussen de vroeg en laat geplante bollen. ,,Vooral de gevoelige soorten die pas in december zijn geplant hebben het zwaar gehad. Deze soorten zijn met een tamelijk zwak wortelstelsel de winter ingegaan. Hoewel de sneeuw lange tijd voor wat isolatie heeft gezorgd, kunnen we nu toch wel duidelijk de verschillen zien. Percelen met meer dan tien procent aantasting zijn er ook dit jaar weer.''

Proefveld toont duidelijke verschillen Ook op het eigen Agrifirm-proefveld (dat door Proeftuin Zwaagdijk wordt beheerd) zijn zeer duidelijke verschillen in Rhizoctonia-aantasting te zien. Op sommige veldjes staan de (deels kunstmatig geïnfecteerde) planten er nog redelijk gezond op. Op andere veldjes is er vrijwel geen plant meer te zien. Jonkman legt uit dat er op 40 verschillende veldjes combinaties zijn gemaakt met vier verschillende middelen/werkzame stoffen tegen Rhizoctonia. Eén daarvan is Rizolex, de andere drie zijn nieuwe, nog niet toegelaten werkzame stoffen. Hoewel de definitieve resultaten pas de komende winter bekend worden gemaakt, durft Jonkman al wel te stellen dat er naast Rizolex nóg twee of drie prima middelen in het vat zitten. ,,We moeten nog even afwachten óf en wanneer deze middelen op de markt komen. Maar voor zover we het nu kunnen beoordelen zouden ze een uitstekende combi met Rizolex kunnen vormen, waarbij het bestrijdingsresultaat waarschijnlijk nog iets beter wordt'', zo blikt hij vooruit. Tot die tijd is het zaak om Rizolex zo effectief mogelijk in te zetten. Naast een goede verdeling door de grond is volgens Jonkman ook de juiste dosering van groot belang. Hij adviseert om een nuance te maken naar rasgevoeligheid voor Rhizoctonia en de dosering daarop af te stemmen. De basisdosering hierbij zou dan 20 liter/ha kunnen zijn, waarbij gevoelige soorten tot 5 liter/ha meer nodig hebben en weinig gevoelige soorten tot 5 liter/ha minder. Tenslotte wijst hij erop dat een aantal bolontsmettingsmiddelen (waaronder Rudis) een goede nevenwerking hebben tegen Rhizoctonia. Marco Jonkman is adviseur bloembollenteelt bij Agrifirm

Bloembollen Koerier

COLOFON

,,Een belangrijk pluspunt van Folicur

,,Door de kou in mei zijn veel lokaal-

,,Voor onze vaste klanten willen we

,,Rizolex blijft voorlopig een onmis-

SC vind ik dat het de botrytis-schim-

systemische middelen onvoldoende

de komende jaren een interessante

bare schakel tegen Rhizoctonia in

mel op twee verschillende punten

opgenomen door het gewas waar-

partner blijven. Enerzijds door goed

tulpen, al dienen zich op onze proef-

aangrijpt; dat doen de meeste andere

door ze niet goed gewerkt hebben.

op de hoogte te blijven van hun

velden wel een aantal interessante

systemische middelen niet.''

Flint had bij dit weertype veel beter

teelten en anderzijds door zo veel

alternatieven aan.''

gepast.''

mogelijk service te leveren.''

Arjan de Vries, adviseur bloembollen bij CAV Agrotheek

Arie Meyvogel, adviseur bij Den Haan in Rijnsburg

Henk Kist, technisch commercieel medewerker bij WPA-Robertus

Marco Jonkman, adviseur bloembollenteelt bij Agrifirm

Puzzel mee en win een diner voor twee!

Concept en realisatie: L Bayer CropScience B.V. L Reed Business B.V. Vormgeving en opmaak: L Claudia Roorda Fotografie: L Bayer CropScience B.V. Drukwerk: L Ascend Dit is een uitgave van: Bayer CropScience B.V. Energieweg 1 P.O. Box 231 NL-3640 AE Mijdrecht Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing zich aan onze controle onttrekken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Lees voor gebruik altijd eerst het etiket.

Houdt u van lekker eten en drinken in een goed restaurant? Los dan de onderstaande woordzoeker op! Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken. Zij krijgen elk een dinerbon ter waarde van ` 150.

De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

BOLLEN

FREZEN

RIZOLEX

CALYPSO

FUNGICIDE

ROOIEN

CELWANDEN

IRIS

STERK

DOMPELBAD

KNOLGEWAS

TEELT

FENOMENAL

LELIE

UITBREIDING

FLINT

LUIZEN

VUUR

FOLICUR

PLANTEN

WERKINGSDUUR

R E C E L W A N D E N O

O S P Y L A C A G E E R

U A T D V N B U N K U R

D W M E N L E E I U O N

L E L I E E L Z D O B T

P G D P O L Z S I F X S

I L M I O O G E E U E M

T O A B C N N N R E L E

D N I N I I O I B F O T

S K I K T M G T T N Z T

S T R L E E E N I R I S

H E E N F R N V U U R I

W E A R U C I L O F O N

T L D L K E N S T D L G

BON Naam: Adres: Postcode:

Plaats:

Bedrijfstype/aantal hectare bloembollen: Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:

De oplossing van de puzzel is:

Actievoorwaarden Deze prijsvraag loopt van 30 juli t/m 31 augustus 2010. Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken. De prijswinnaars krijgen tussen 1 en 15 september bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Bloembollen Koerier

Bayer CropScience B.V. T.a.v. Jessica Biermann Antwoordnummer 55074 3640 WB Mijdrecht